‫ا

ــــــة اــــــــ ‪ -‬اء ا‬

‫ا ا  ‪ -‬إزدوا  ا!  وا‬

‫(( '&‪
  %‬ا ل ا ) ‪ ( λ‬و ‪ $‬ة ا‪#$%‬ع ! درت ارة ﻡ ‬
‫– ‪ ,‬ن *) ا ل ا ا‪.‬ى ﺕ(‪ *+‬أ(‬
‫‪ $‬ة إ‪#$‬ع ‪ λm‬ی!‪ 23 45‬ﻡ‪ 1‬در ا‪0‬ارة ‪.‬‬
‫ا;‪: #$‬ق ا‪ 82!+‬‬
‫ا‪:-‬‬
‫‪ ( – ١‬إﺱ‪-‬ام اء ا‪&/‬ﺱ‪ – /‬ا‪#$%‬ع‬
‫ه ﻡت آ?وﻡ>!=‪B 2‬یدة ادد ی‪B‬ی‬
‫ﻡ
‪ $‬ة ا‪#$%‬ع آ ‪.C5‬‬
‫‪ C -‬ﺕ!‪ F8‬ا‪B‬یء ا‪ 353‬ﻡ
ﺕ‪2‬‬
‫! اددات ا‪ #‬ﺕ‪ $ HG‬ة ا‪#$%‬ع‪.‬‬
‫‪ – ٢‬ﺕ '&‪ Plank %‬م ‪:1990‬‬
‫أ – ا!‪ !0‬ا‪5‬م ی‪3‬ر ﻡ
آ‪ H‬ا;‪2‬م ا‪2‬ﺥ! ا ﺕ‪ = 1K‬ﻡ( ﻡ‪ HL‬ا‪ – JK‬و آ‪ Q.‬ا;رض و ا‪!O3‬ت‬
‫ا‪. 0‬‬
‫ب – ‪+‬ر أن ا;رض ‪ T C2‬ﻡه‪ S‬ﺕ‪ W‬ا‪#$%‬ع ﻡ
ا‪ JK‬ﺙ‪ C‬ﺕ‪ *#K‬ﻡة أﺥى‪.‬‬
‫و أن در ارة ا;رض أ‪ H‬ﻡ
در ارة ا‪  JK‬ا!‪ : !0‬ﻥ ق ا;‪ #$‬ﺕ‪ X0‬ا‪0‬اء‪.‬‬
‫ـ – ﻡ
ﺥل ا‪ C5‬ا[‪ F‬ﻥ‪ 8‬اﻥ*‬
‫ﻡ‪G‬رﻥ 
ﻥن ﻥ‪ \ Q‬أﻥ* ‪ :‬ا‪B8‬ء ا;ول‬
‫‪http://www.massail.com‬‬ ‫ﻡ
ا!‪ . !0‬زیدة ادد )ﻥ‪= WG‬ل ا (‬
‫ﺕ‪ $ HG‬ة ا‪#$%‬ع‪.‬‬
‫! ‪ :‬ا‪ 1‬ا‪ 353‬أن زیدة ادد ی‪B‬ی‬
‫ﻡ
‪ $‬ة ا‪#$%‬ع إﺵ‪5‬ع ا ا‪3‬ﺱ د‬
‫د – ا‪ C5‬ا[‪ F‬ﻡ‪G‬رﻥ 
إ‪#$‬ع ا;رض‬
‫‪ :‬درت ارة ﻡ!^  ا !‪JK +2‬‬
‫_ – و  أی‪5 X‬ت د‪ :# G‬ﺕزی‪ 1‬ا  ‬
‫
ﻡ` ات ‪ `= :‬إ‪#$‬ع ‪ C2‬أ‪5‬د ﻡ‪L‬‬
‫و !ذا ا ا‪3‬ﺱ د ‪; :‬ﻥ* ی‪ W‬آ‪ H‬ﻡ ی‪ * bG2‬ﻡ
أ‪ #$‬ذات أ=ال ﻡ ﻡ ‪ ?:‬ی‪+#‬‬
‫ﻡ‪ W‬ﻡ‪ L‬ﺙ‪ C‬ی‪ Q. ?L#+‬ی‪ +#‬أی^ ‪ L‬ﻡ‪. L‬‬

‫ﺕ '&‪9 %‬هة إﺵ‪5‬ع ا ا‪3‬ﺱ د‬

‫‪ – ١‬إ‪:‬ض ﻥ‪ Q‬أن ا‪#$%‬ع ی‪3‬ن ﻡ

و ات ﺹ>ة أو د‪#:‬ت ﻡ
ا  ﺕ‪ 2‬ا‪3‬اﻥ‪) C‬ا‪ (C3‬أو ‪:‬ﺕﻥت‪.‬‬
‫=? )‪ h \ (hυ‬ﺙ‪ X‬ﻥ‪.Q‬‬
‫‪ – ٢‬ا‪#$%‬ع ‪ f‬ی!‪ e‬إ* آر ﻡ‪ 2‬ﻡ
ا  و ‪
3‬د‪#:‬ت ﻡ!( )ﻡ‪ T – _3‬ﻡ( ( آ‪ H‬ﻡ!? ی!‪45‬‬
‫=دی ﻡ‪ 1‬ادد )زیدة ادد ی‪B‬ی = ا‪#$%‬ع(‪.‬‬
‫‪ – ٣‬ا‪#$%‬ع ی( ر 
ﺕ‪..‬ب ا‪.‬رات – و أن  د اﺕﻥت ا!‪ L#+‬ی!‪B W‬یدة = ا‪#$%‬ع ‪.‬‬
‫‪ – ٤‬اذا اﻥ‪ XG‬ا‪.‬رة ﻡ
ﻡ‪2‬ى = أ ا ﻡ‪2‬ى = ا‪ H‬ﺕ!‪: \#+‬ﺕﻥت أﻡ اذا ‪ XG‬ا‪.‬رة ‪ :‬ﻡ‪2‬ى وا‬
‫‪ f‬ی‪ 0‬ث اﻥ‪#+‬ﺙﺕ‪l‬ﺥ‪ .‬ﻡ‪2‬یت ا  ا ﺕ‪0‬ك ‪ ?:‬ا‪.‬رة ً ‪. E = nhυ‬‬
‫‪ – ٥‬ا‪#$%‬ع ی‪ `l‬ﻡ
ی
اﺕﻥت ذات =  و ذات = ﻡ!^ و ﻥ‪ f
0‬ﻥ‪ n‬أن اﺕﻥت ﻡ!( ‬
‫ا‪ 5‬ا‪
#‬و ‪
3‬ﻥ‪ n‬ﺥاص ا‪#$%‬ع آ‪.H3‬‬
‫  ; ا‪<:‬‬
‫ه ا‪ ?8‬ا‪.‬ى ی!‪ 1‬ﻡ>درة ا‪3f‬وﻥت ا‪0‬ة ﻡ
‪ F 5‬ا‪ #‬ن ‪ 42‬ى ا‪8‬ذب 
ا;یﻥت ا‪ +‬و‬
‫ا‪3f‬وﻥت ا‪0‬ة ‪ :‬ا‪ #‬ن‪.‬‬
‫وی‪
3‬ان ﺕ! ‪ q‬ه‪ _.‬ا‪3%‬وﻥت ‪ = ?O p‬اری أو = [‪. O‬‬
 ‫أ? ' أﺵ‪ 5‬ا‪/‬ﺙ د )‪: Cathod Ray Tube (C.R.T‬‬

‫‪3:‬ة ? ﺕ‪  #‬إذا أ ! ا‪ #‬ن = اری ی‪

3‬أن ﺕج ا‪3f‬وﻥت ‪.‬‬
‫و ﺕ‪ 2‬م ‪ $$ :‬ا‪B‬ین أو ا‪+3‬ﺕ ‪.‬‬
‫ﻡ‪8‬ل ﻡ>!=‪2‬‬
‫‪ :‬‬ ‫أﻥد ‪ 3+$‬آﺙد‬ ‫ﻡ‪8‬ل آ?‬
‫‪ $$‬‬
‫ﻡ> _‬
‫دة‬
‫‪:‬رو‪ 5‬‬
‫ﺕ( ر‬
‫أﻥ‪ +‬ﻡ‪ T‬ﻡ
ا?اء ﺕ‪G‬ی‪ً+‬‬
‫[ء  ‪G5‬ط ا‪3‬وﻥت ?‬
‫وه أﻥ‪ +‬ﻡ‪ T‬ﻡ
ا?اء ﺕ‪G‬ی‪ً+‬‬
‫‪C‬هة ا‪B-‬ﺙ ا‪;/‬و‪:@ A‬‬
‫ه اﻥ ق ا‪3‬وﻥت ‪G5 4+2‬ط [ء‬
‫ ‪ F 5‬ﻡ‪ #‬ﻥ‪.‬‬

‫ﺕ‪C‬هة ا‪B-‬ﺙ ا‪;/‬و‪@ A‬‬

‫ا‪ -‬ر ا‪&/‬ﺱ‪ - /‬ا‪9‬هة ا‪;/‬و‪: @ A‬‬
‫‪ C -‬ﺕ‪ 1 2‬ا!‪e‬ی ا‪^ 353‬ء ﺕ‪ 2‬ه‪ _.‬ا‪e‬هة \ أﻥ? ا‪+‬ت ا^ء ﻡت ی‪: ?^# W‬‬
‫ا‪ #‬ن وﺕ‪  #‬ا‪3f‬وﻥت = ! ‪. q‬‬
‫أى ‪ $‬ة ار أو إﻥ ق ا‪3f‬وﻥت ا‪?3‬و[‪ O‬ﺕ`  ‪ $‬ة ا ا‪( 2‬ف ا!‪
 e‬ﺕدد ه وان‬
‫ی‪ 48‬أن ﺕ‪B‬داد ﻡ‪ 1‬زیدة ‪ $‬ة ا‪[%‬ءة (ف ا!‪
 e‬ﺕدد ه ‪.‬‬
‫ا!هات ا‪ !F5‬ﺕ‪:EF-‬‬
‫‪ \ -١‬أن ا  ا‪0‬آ ‪3‬وﻥت أو إﻥ ق ا‪3f‬وﻥت و ‪ $‬ة ار ی`  ﺕدد ا^ء و‪ J‬‬
‫‪ $‬ﺕ*  و  آﻥ‪ $ X‬ة ا‪[f‬ءة [‪ #‬و ‪K
3‬ط أن ی‪3‬ن ﺕدد ا^ء أآ‪ +‬ﻡ
ادد ا‪0‬ج ‪. υc‬‬

‫و ‪5‬ف ا اج ‪-‬دد ا‪ O‬ء ‪l -: υc‬ﻥ* أ‪ H‬ﺕدد ^ء ا‪ b2‬ی‪v‬دى ا إﻥ‪#+‬ث‬
‫ا‪3f‬وﻥت ﻡ
‪ F 5‬ا‪. B‬‬
‫‪ - ٢‬اﻥ ق ا‪3f‬وﻥت ی‪ 0‬ث ‪ e0‬و‪ f‬ﺕ‪3‬ن ه!ك ‪:‬ة ‪ 18‬ا  ‪0‬ی ا‪3f‬وﻥت إذا آﻥ‪ $ X‬ة ا‪[%‬ءة‬
‫[‪ H #‬أن ا‪3f‬وﻥت ﺕ! ‪ : q‬ا وا‪K e0‬ط أن ی‪3‬ن ﺕدد ا^ء أآ‪ +‬ﻡ
ادد ا‪0‬ج ‪. υc‬‬
‫ﺕ‪ 2‬ای!‪e
K‬هة ا‪?3‬و[‪: O‬‬
‫‪ – ١‬إذا ‪: bG5‬ﺕن =* ‪ F 5  hυ‬ا‪ #‬ن – =* أآ‪ +‬ﻡ
دا ا‪p: EW H>K‬ن ه‪.‬ا اﺕن ی‪3 1 2‬د أن‬
‫ی‪0‬ر ا‪3‬وﻥ ‪.‬‬
‫دا ا‪h υc=EW I‬‬
‫هى ا‪3‬د ) ا‪ ,:‬ا&ز ‪ -‬ا‪-/L‬ون ) ﺱ‪ <:‬ا!‪5‬ن‪.‬‬
‫‪ – ٢‬إذا زادت = اﺕن ا‪
 b2‬دا ا‪p: (EW) H>K‬ن ا‪3%‬ون ی‪0‬ر‪ -‬و‪:‬ق ا  ی‪ = H3$  ?e‬‬
‫آ )‪ (K.E‬وه‪ _.‬ا  ﺕ‪B‬داد ‪B‬یدة ادد‪.‬‬
‫‪ – ٣‬إذا ‪ = X‬اﺕن ا‪
 b2‬دا ا‪: (EW)H>K‬ن ا‪3%‬ون ‪ f‬ی‪0‬ر ;ﻥ* ‪ F E, - N‬ﺵة ا‪ O‬ء‬
‫ا‪ P,‬و‪ N‬ز) ا‪5-‬ض ‪ OF‬ء و‪* N‬ق ا; ') ا!;?‪ P‬و ا!‪ 5‬و ﺕ‪ ,S E, -‬ا ﺕ ن ‪  ) EW F‬ع‬
‫ا!دة (‪ .‬آ! ?) 'ﺱ ا! ‪ <A‬ا‪:-‬‬

‫‪٢‬‬
 ‫ار ا‪?3‬و[‪O‬‬

‫ار ا‪?3‬و[‪O‬‬
‫‪ $‬ة ا‪[%‬ءة‬ ‫‪ $‬ة ا‪[%‬ءة‬
‫ﺕدد ا^ء أآ‪ +‬ﻡ
ادد ا‪0‬ج‬ ‫ﺕدد ا^ء ا‪ H‬ﻡ
ادد ا‪0‬ج‬

‫‪C‬هة آ ?‪ -‬ن ‪Compton Effect‬‬

‫* ! ‪G5‬ط ‪:‬ﺕن ﺕدد_  )ﻡ

أ‪ #$‬اآ‪ J‬أو ﻡ(  ا‪3%‬ون ا‪ 0‬ی‪ 0‬ث‪:‬‬
‫‪ – ٢‬ا‪3f‬ون ﺕ‪B‬داد ‪ *5‬وی> إﺕ‪8‬ه*‬ ‫‪ – ١‬اﺕن ی‪ HG‬ﺕدد_ وی> إﺕ‪8‬ه*‬
‫ذ‪ Q‬ﺕ‪ C‬ا‪+‬ر اﺕن ‪ * C2 :‬آ آ )آ و‪ ( 5‬ﻡ‪ HL‬ا‪3%‬ون * آ و‪) 5‬آ آ (‬
‫‪:‬ﺕن ﻡ‪XK‬‬

‫‪:‬ﺕن ‪b5‬‬

‫ا‪3‬ون‬ ‫ا‪3‬ون ﻡ‪XK‬‬

‫ﺥ اص ا ﺕ ن‬

‫‪ – ١‬اﺕن – آ‪ C‬ﻡ
ا  ﻡآ‪ B : B‬ﺹ>  ا‪E = hυ .‬‬
‫)‪(m = E / c2 = hυ / c2‬‬ ‫‪ * – ٢‬آ ‪m‬‬
‫‪hυ‬‬
‫‪PL‬‬ ‫‪= / c = mc‬‬ ‫‪ * – ٣‬آ وآ ‪pL‬‬
‫‪ – ٤‬ی ‪ * q+‬ﻥﻥ ‪G‬ء ا‪ 3‬و ا  ‪.‬‬
‫‪:. F = 2mc φL‬‬
‫‪hυ‬‬ ‫‪2pw‬‬
‫(‪F=2‬‬ ‫= ‪) φL‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪c‬‬

‫\ ‪ PW‬ه ا‪ G‬رة ات   ا^‪ O‬ا‪  2‬ا‪.F 2‬‬

‫‪ – ٥‬اﺕن ﺥﺹ ‪ 2‬و ﺥﺹ ﻡ ‪..‬‬
‫* وا(‪9‬م ا!آوﺱ‪) ' /‬ا‪ (+3‬ی^‪ : F‬ا; اد ا?‪ O‬ﻡ
اﺕﻥت ‪.‬‬
‫* و ا(‪9‬م ا!‪/‬وﺱ‪) ' /‬ا(>( ی^‪ : F‬ا!‪e‬ة ا ‪:‬ﺕن وا و آه ﻡﺕ‪f b+‬ﺥ‪.‬‬
‫* إذا آن ا‪f‬ﻡ ی‪ q#‬ﺕن ﻡ‪ 1‬ا‪3f‬ون آ‪ * qO#‬اى  ود =ل ا ‪: λ‬ن ا‪#‬ﻡ‪ H‬ی‪3‬ن ﻡ‪ 1‬ا!ذج‬
‫ا‪3‬و‪.35‬‬
‫* اذا آن ا‪f‬ﻡ ی‪^ q#‬ء ‪B‬ﻡ ﻡ
اﺕﻥت ﻡ‪ qO 1‬آ‪ * +‬أ‪#‬د اآ‪ +‬ﻡ
=ل ا ‪l: λ‬ن ا‪#‬ﻡ‪ H‬ی‪3‬ن‬
‫ﻡ‪ 1‬ا!ذج اآو‪.35‬‬
‫و &[ ‪:‬‬
‫‪ – ١‬إذا آﻥ‪ λ X‬اآ‪ +‬ﻡ
ا‪:2‬ت ا‪. !+‬رات ه‪.‬ا ا‪l: F 2‬ﻥ* ی‪ 0‬ث إﻥ‪3#‬س‬
‫‪ – ٢‬إذا آﻥ‪ λ X‬اﺹ> ﻡ
ا‪:2‬ت ا‪. !+‬رات ه‪.‬ا ا‪l: F 2‬ﻥ* ی‪ 0‬ث ﻥذ آ ی‪ 0‬ث ‪  : #$z‬أ‪ #$‬اآ‪J‬‬
‫‪X – Rays‬‬
‫* &‪ ,‬ا‪ :‬ل ا!  ‪ F‬ﺕ ن '‪ !/‬اآ ا‪: :‬‬
‫‪h‬‬
‫=‪λ‬‬
‫‪PL‬‬ ‫‪٣‬‬
 ‫أى أن ا ل ا ﺥرج ‪ 2‬ﺙ‪ X‬ﻥ‪  Q‬آ ا‪0‬آ ‪PL‬‬

‫ا‪ 5?:‬ا!  ‪F‬‬

‫• آ ‪ q+5‬ﻡ
ﺕ‪l‬ﺙ آﻡ‪+‬ن ان ‪z‬ﻡاج =‪. 2 #+‬‬
‫• ‪p:‬ن ای^ ‪ #+= C28‬ﻡ و ﺹ‪ *T‬دى و ‪1923‬‬
‫‪h‬‬
‫‪ λ‬و ه ﻡ‪#‬د ﻡﺙ ‪#‬د اﺕن‬ ‫=‬
‫‪pL‬‬
‫‪.‬‬

‫ا!; ) ا!‪/‬وﺱ‪ /‬ب ( ا‪-/N‬و ‪: Electron Microscope‬‬

‫‪ -‬ی‪  #‬ا ‪ #+‬ا ‪3‬وﻥت ی‪ *+K‬ا  آ‪ +‬ا‪3‬و‪35‬ب ا^‪ O‬وﺕ أو* إﺥف !?‪.‬‬
‫_ر ') ا!‪/‬وﺱ‪ /‬ب ا‪-/N‬و و ا‪@ O‬‬

‫ا‪3‬و‪35‬ب ا^‪O‬‬ ‫ا‪3‬و‪35‬ب ا‪3f‬وﻥ‬

‫‪ – ١‬ی‪ 2‬م ا‪#K‬ع ا^‪O‬‬ ‫‪ - ١‬ی‪ 2‬م ا‪#K‬ع ا‪3f‬وﻥ‬

‫‪  * – ٢‬رة ﺕ‪ 0‬ﺹ>ة ;ن أ=ا? ا ﻡ‪ 0‬دة‬ ‫‪  * – ٢‬رة ﺕ‪ 0‬آ‪+‬ة  ا ‪f‬ن ا‪3f‬وﻥت ﺕ‪H0‬‬
‫‪ f‬ی‪
3‬ﺕ>ه‬ ‫= آ   ا وﺕ‪3‬ن أ=ا? ا (ة  ا‬
‫‪ – ٣‬ﻡ‪#‬ﻡ‪ H‬ا‪ +3‬ﻡ‪ 0‬ود یﺹ أ‪2‬م ﻡ‪ 0‬دة ‪42‬‬ ‫‪ – ٣‬ﻡ‪#‬ﻡ‪ H‬ا‪ +3‬آ‪  +‬ا ‪ \0‬ی‪ 1 2‬أن یﺹ‬
‫ا ل ا ا^ء ‪f‬ی‪G‬م ‪ +3‬ا;‪2‬م ا‬ ‫أ‪2‬ﻡ ﺹ>ة وی‪G‬م ‪ +3‬ا;‪2‬م ا =? ا‪ H‬ﻡ
‬
‫=? ا‪ H‬ﻡ
ا ل ا ^ء‬ ‫ا ل ا ^ء‬
‫‪ – ٤‬ی‪ 2‬م  ‪5‬ت ا‪3‬وﻥ ) ‪5‬ت ﻡ>!=‪ ( 2‬ﺕآ‪ – ٤ B‬ی‪ 2‬م  ‪5‬ت ز ﺕآ‪ B‬ا^ء‬
‫ا‪3f‬وﻥت‬

‫‪ f‬ی‪ 1 2‬ان ی‪ B‬اﺹ‪ H‬ا ‪ G‬‬ ‫‪ – ٥‬ی‪ B‬اﺹ‪ H‬ا ‪ G‬‬

‫‪ //‬ا‪/‬‬

‫*وض ﺵود * ‪ //‬ا‪: /‬‬

‫‪ : – ١‬آ‪ H‬ذرة ﻡ‪2‬یت   ‪ H3‬ﻡ‪2‬ى = ﺥﺹ * – و‪ f‬ﺕ!‪ = \#+‬ا‪ f‬إذا أﻥ‪ HG‬ا‪3f‬ون ﻡ
ﻡ‪2‬ى‬
‫= أ ا ﻡ‪2‬ى = أ‪. H‬‬
‫‪ – ٢‬ی( ر ا‪f‬ﻥ‪#+‬ث  ‪: H3$‬ﺕن = ‪ hυ‬ی‪2‬وى اق 
ﻡ‪2‬ی ا  وی‪ 2‬ا‪  #‬ا‪5f‬ﺥء ‪.‬‬
‫‪ – ٣‬إذا اﻡ‪ W‬ا‪3f‬ون = ﺕ‪2‬وى اق 
ﻡ‪2‬ی ا  ‪l:‬ﻥ* ی!‪ HG‬ا‪3%‬ون ﻡ
ا‪2‬ى ا;دﻥ ا‬
‫ا‪2‬ى ا; وه‪ _.‬ا‪ #‬ﺕ‪  2‬ا‪L5f‬رة ‪.‬‬
‫‪ - ٤‬إذا آﻥ‪ = X‬اﺕن اآ‪ +‬ﻡ
= ا‪l‬ی
‪.‬رة ‪l:‬ن ا‪3%‬ون ی‪0‬ر ﻥ?‪ O‬ﻡ
ا‪.‬رة ‪ .‬ﺕرآً ا‪.‬رة ا;م (‪F+‬‬
‫این ﻡ‪.4‬‬
‫‪  – ٥‬ا‪L5f‬رة و ا‪5f‬ﺥء ﻡزﻡن – و‪  :‬ا‪f‬ﺕ‪B‬ان ا‪0‬ارى ‪:‬ن ا‪.‬رة ﺕ‪3‬ن ﻡ‪G2‬ة ?‪.‬ا ازم‬
‫و اازن‬
‫‪ – ٦‬ﺕ دا ﺕ(`  ا‪3f‬ون داﺥ‪ H‬ا‪.‬رة – ‪ +#‬ا ا 
إ ود ا‪ C28‬و? دا‪ ًO‬ﻡ‪. +‬‬
‫* ﺕ> ا ا ا‪ 42 +‬ا‪) :2‬ا ود ا‪3f‬ون ب ا!اة = ﺹ‬
‫‪ -‬ا ود ا‪3f‬ون ‪ #‬ا 
ا!اة = ﺹ – ‪ H‬ی‪ He‬ﻡ‪ 5+0‬داﺥ‪ H‬ا!اة(‬
‫‪٤‬‬
 ‫* ی‪ 2‬ذ‪ Q‬اﻥ* اذا اب ا‪3f‬ون ﻡ
ا!اة ﺕ‪B‬داد ‪  *5‬ا ‪
 #+:‬ا!اة ‪.‬‬

‫‪ `F‬ا_ ا)‬

‫‪EW = hυc‬‬ ‫‪ – ١‬دا ا‪EW H>K‬‬

‫‪-34‬‬
‫)‪ h‬ﺙ‪ X‬ﻥ‪ υc , 6.625 x 10 j.s = Q‬ادد ا‪0‬ج (‬
‫‪} – ٢‬هة ا‪3‬ﻡ‪+‬ن ‪G G+= :‬ﻥن ‪G‬ء ا  ‬
‫) = اﺕن ‪ = +‬ا‪3f‬ون ( ‪ H+‬ا(دم = )= اﺕن ‪ = +‬ا‪3f‬ون ( ‪ #‬ا(دم‪.‬‬
‫‪E = hυ‬‬ ‫‪ = - ٣‬اﺕن‬
‫‪hυ‬‬
‫=‪m‬‬ ‫‪ – ٤‬آ اﺕن‬
‫‪2‬‬
‫‪c‬‬
‫\ ‪ 5 C‬ا^ء )‪( 3x108 m /S‬‬
‫‪hυ‬‬
‫= ‪PL‬‬ ‫‪ – ٥‬آ ا‪0‬آ ﺕن‬
‫‪c‬‬
‫‪ – ٦‬ا‪G‬ة ا ﺕ‪v‬ﺙ ? ‪B‬ﻡ ﻡ
اﺕﻥت ‪F = 2 m c φ L‬‬
‫\‪ φ L‬ه  د اﺕﻥت ا‪ : 2‬ا‪L‬ﻥ اا ة‬
‫‪hυ‬‬ ‫‪2pw‬‬
‫(‪F = 2‬‬ ‫= ‪) φL‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪ – ٧‬ﻡ‪#‬د دى و‬
‫=‪λ‬‬
‫‪PL‬‬
‫‪1/2 mv2 = eV‬‬ ‫‪= hυ -٨‬‬

‫ا ا‪ - a‬ا‪S3‬ف ا‪b‬ر‬

‫أ – ذرة ‪  S‬ن )‪Thombson (1898‬‬

‫‪e‬‬
‫‪ # –١‬أن اى ﺕ‪8‬ر* ا أدت ا إآ‪K‬ف ا;آون وإی‪8‬د ‪ *!0$‬ا! ‪/ me‬‬
‫‪ – ٢‬و[‪ 1‬ﻥذج ‪.‬رة ‪+‬رة 
آة ﻡ(* ﻡ
ﻡدة ﻡ‪0K‬ﻥ ‪ ?3‬ﻡ‪ +‬ﺕ!>‪ : J‬ا‪3f‬وﻥت ا‪ +2‬‬
‫‪ – ٣‬ا‪.‬رة ﻡ‪#‬د آ? ا‪ !0K‬ا‪ +2‬ا ﺕ‪ ?0‬ا‪3f‬وﻥت = ا‪ !0K‬ا‪ +‬ا ﺕ‪ ?0‬ا‪.‬رة‬

‫ب – ذرة رزر‪:‬رد )‪Rutherford ( 1911‬‬

‫ﺕ‪ 8‬رزر‪:‬رد ‪ :‬ﺹب رزر‪:‬رد ‪ 5‬ﻡ

د‪ qO‬ا ‪ 2 H 4‬ﻥ‪ 0‬ﺹ‪ 0‬ر‪  G‬ا ﻡ
ا‪.‬ه‪ cm 10-4 ?35 4‬آ‬
‫‪C5‬‬

‫‪٥‬‬
 ‫‪. nf‬‬
‫‪ – ١‬ﻡ‪ Ce#‬ا ‪ qO‬ﺕ ﻡ
‬
‫ا(‪ 0‬دون أن ی‪#‬ﻥىى ﺕ> ‪ :‬ا‪2‬ر‬
‫اى أن ﻡ‪ Ce#‬ا‪.‬رة ‪:‬اغ‪.‬‬
‫‪ – ٢‬ﺕ ﻥ‪ ƒ[ +2‬ﻡ!‪
 :0‬ﻡ‪2‬ره‬
‫د‪ H‬ىد ‪ C2‬آ‪ +‬ﻥ‪ +2‬ﻡﺙ‪? H‬‬
‫‪ :‬ا‪ !0K‬‬
‫‪ –٣ .‬ﺕﺕ ﻥ‪ ƒ[ +2‬ﻡ!? ا‬
‫ﻥ‪ ? J‬ﺹ وره (دﻡ? ‪ C28‬آ‪ +‬ﻥ‪ +2‬ﻡﺙ‪ : ? H‬ا‪. !0K‬‬

‫ﻥذج ذرة رزر‪:‬رد ‪Rutherford s‬‬

‫‪ -١‬ا‪.‬رة دی!ﻡ‪ : 3‬ﺕ‪3‬ی!? – ﺕ‪3‬ن ﻡ

ﻥا_ ﻡ‪ *+‬ﺕآ‪ ?: B‬ﻡ‪ Ce#‬آ* ا‪.‬ر_ ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ا‪3f‬وﻥت ﺕ‪0‬ك ‪ *2‬آ‪ _+‬ل ا!ا_ – ‪f‬ن ا‪32‬ن ﻡ‪ _!#‬ﺕ!‪.8‬ب ا ا!ا_‪.‬‬
‫‪ -٣‬ا‪.‬ر_ ﻡ‪#‬د* آ? –  د ا‪!0K‬ت ا‪ ) *+2‬ا‪3f‬وﻥت ( ﺥرج ا!ا_ =  د ا‪!0K‬ت ا‪ *+‬داﺥ‪ H‬ا!اة‬
‫‪ -٤‬ﻡ‪ Ce#‬ا‪.‬ر_ ‪:‬اغ – ‪f‬ن ‪ C8‬ﻡﺕ‪ *>K‬ا!اة و ا‪3f‬وﻥت [ƒ‪  H‬ا !‪ C80 *+2‬ا‪.‬ر_ ‪.‬‬
‫* ا‪' 5‬ت ا‪ -‬ﺹد*‪ ! d‬ذج رزر* رد ‪:‬‬
‫او‪ :N‬اﺱ‪_-‬ار ا?(ء ا‪b‬رى ‪ :‬ا‪G5‬ار ا‪.‬ر_ ﻥﺕ‪ S‬ﻡ
‪:‬‬
‫ة ا‪.8‬ب 
‪ *!0$‬ا!ا_ ا‪ *+‬و ا‪!0K‬ت ا‪  *+2‬ا‪3f‬وﻥت = ة ا د اآ‪B‬ی ا!ﺕ‪
 *8‬آ ‬
‫ا‪3f‬وﻥت ل ا!ا_ ‪ :‬ﻡ ارات دا‪O‬ی* ‪.‬‬
‫وه‪.‬ا ﻡ ﺕ‪#‬رض ﻡ‪ 1‬ﻥ‪e‬ی* ﻡآ‪ – H2‬هﺕ‪#$ B‬ع ا‪?3‬وﻡ>!=‪ \ 2‬ان ه‪.‬ا ا!‪e‬ی* ﺕ!‪:  W‬‬
‫! ﺕ‪0‬ك ا‪ C28‬ا‪0K‬ن ‪ *!0K‬آ?* ‪ *8#‬ی‪  *= G‬ری‪ : S‬ﺹرة ا‪#$‬ت آ?وﻡ>!=‪*2‬‬
‫! ﺕ ‪ q+‬ذ‪  Q‬ذرة رزر‪:‬رد ﻥ‪ 8‬ان ‪:‬‬
‫ا‪3f‬ون ا‪0‬ك ل ا!اة ‪ :‬ﻡ ار دا‪O‬ى ی‪3‬ن ﺕ‪ X0‬ﺕﺙ ‪ *8‬و‬
‫‪ -‬ی( ر ا‪#$‬ع آ?وﻡ>!=‪ - 2‬ﻥ‪ HG‬آ*  ری‪ - S‬ﺕ>‪ 4‬ى ا‪.8‬ب  ى ا د‬
‫‪ -‬ی(> ا ار  ری‪ – S‬و ﺕ‪ .‬ﻡ‪2‬ر ‪B‬وﻥ ‪ : bG2‬ا!اة ‪?!:‬ر ا‪.‬رة‪.‬‬
‫‪ -‬و‪ f
3‬ی‪ 0‬ث ذ‪ : Q‬اا‪.1‬‬
‫ﺙ ‪ :‬ا‪ S3‬ال ا! ? ا!دة ‪ :‬ط أ‪S‬ف ا‪(5‬ﺹ‪:‬‬
‫* ‪[ :‬ء ﻡ ‪ q+5‬إذا آﻥ‪ X‬ا‪.‬رة ﻡ( ر „‪#$‬ع – ‪0‬آ ا‪3f‬وﻥت ل ا!اة‬
‫‪ – ١‬ا‪#$%‬ع ا!ﺕ‪ S‬ی‪ 48‬أن ی‪3‬ن =` ﻡ‪ 2‬ی‪0‬ى  آ‪ H‬اددات ا‪. !3‬‬
‫‪ – ٢‬ا‪K‬ه ات ا‪ `= – #‬ا‪!#‬ﺹ =` ﺥ   هƒ ﺥ ط ذات أ=ال ﻡ‪ +‬ﻡ‪ 0‬دة ﺕ‪ B‬آ‪ (! H‬‬
‫ _ اى ان ا;ﺙ!
ﻡ
‪.?^#+‬‬

‫درس ر ا(‪#‬ت ا‪ G2‬وﺕﺹ‪ H‬ا ﻥذج ‪.‬رة ا? رو
وه ‪:‬‬ ‫! ذج ذرة ' ر‬

‫‪ – ١‬ا!اة ا‪ +‬ا‪ !0K‬ﺕ آ‪ B‬ا‪.‬رة‪.‬‬

‫‪ – ٢‬ﺕ‪0‬ك ا‪3f‬وﻥت ل ا!اة ‪ :‬ﻡ ارات ﻡ‪ 0‬دة ﺕ‪#‬ف ‪ H3 Shells Tf‬ﻡ!? ﻡ‪2‬ى = ‬
‫وا‪3f‬ون ‪ f‬ی( ر إ‪ #$‬إذا آن ی‪0‬ك ‪ :‬ﻡ‪2‬ى ا  اص *‪.‬‬
‫‪ – ٣‬ا‪.‬رة ﻡ‪#‬د آ? ‪2‬وى ‪ !0$‬ا‪3f‬وﻥت ل ا!اة ﻡ‪ 1‬ا‪!0K‬ت ا‪ +‬ا ﺕ‪ ?0‬ا!اة ﺙ‪ C‬أ[ف‬
‫اوض ا ‪.‬‬
‫ا – إذا إﻥ‪ HG‬ا‪3f‬ون ﻡ
ﻡ‪2‬ى = ﺥر أ = ‪ E2‬ا ﻡ‪2‬ى = داﺥ أ‪ E1 = H‬ﺕ! ‪ q‬آ ﻡ
‬
‫ا‪#$%‬ع )‪:‬ﺕن( =* اق 
ا‪2‬ی
‪hυ = E2 – E1‬‬
‫ب‪ -‬ا‪G‬ى ا‪) ?3‬ﻥن آم( وا‪G‬ى ا‪3‬ﻥ‪) 3+‬اﻥ
ﻥﺕ
(  ‪ : q+‬ﻡ‪8‬ل ا‪.‬رة‪.‬‬
‫ـ‪ -‬ی‪2
3‬ب ا ار ﺕ ییً إذا ا‪+‬ﻥا ا(‪ * +‬ﺕ‪ HL‬ﻡ ﻡ‪. :‬‬

‫‪٦‬‬
 ‫إ?‪5‬ث ا‪ O‬ء ) ذرة ' ر )ا‪ E:‬ا‪I :‬ز ا;رو )(‬

‫‪ ! -١‬إآ‪2‬ب ذرات ا? رو

= ‪f‬ﺕ‪L‬ر آ? – و‪
3‬ﺕ!‪ HG‬ا‪3‬وﻥت ‪ …#‬ا‪.‬رات ﻡ
ا‪2‬ى ‪(n =1) K‬‬
‫ا ﻡ‪2‬یت ﻡ أ ﻡ!*) ‪(n=2) Or (n=3) Or .etc‬‬
‫‪-8‬‬
‫‪ -٢‬ی‪ G+‬ا‪3f‬ون ‪ :‬ﻡ‪2‬یت ا  ا‪: #‬ة (ة  ا )ا ‪ 10‬ﺙﻥ ( ﺙ‪ C‬ﺕ?‪ b+‬ا ا‪2‬یت ا;‪.H‬‬
‫‪ !-٣‬ﻡ ی?‪ b+‬ا‪3f‬ون ﻡ
ﻡ‪2‬ى أ ﻡ‪2‬ى أدﻥ ی‪ H3$  *= G‬إ‪#$‬ع =*‬
‫‪ hυ = E2 – E1‬و=ل ﻡ* ‪. λ = C/ υ λ‬‬
‫‪ -٤‬ﺕ!‪ *8‬إﺥف ﻡ‪2‬یت ا  ا ی?‪ b+‬ﻡ!? ا‪3f‬ون – ‪3:‬ن =` ﺥ ى? رو
ﻡ
ﺥ‪ J‬ﻡ‪8‬ت –‬
‫آ‪ H‬ﺥ‪ b‬ی‪ = HG‬ﻡ‪ 0‬د_ و ﺕدد ﻡ‪ 0‬د‪.‬‬
‫‪ -‬ﺕﺕ‪ 4‬ا‪22‬ت  ` ذرة ا? رو
آ‪f‬ﺕ ‪:‬‬
‫‪!  ! – ١‬ن ‪Leyman‬‬
‫ی!‪ HG‬ا‪3f‬ون ا ا‪2‬ى ‪( n = 1) K‬ﻡ
ا‪2‬یت ا; وﺕ‪ : 1G‬ﻡ! ‪ G‬ا‪ #$f‬اق !‪ 82‬ﺕددات‬
‫ أ=ال ﻡ (ة‪.‬‬
‫‪ ! – ٢‬ت '! ‪Balmer‬‬
‫ی!‪ HG‬ا‪3f‬ون ا ا‪2‬ى ‪ ( n = 2 ) L‬ﻡ
ا‪2‬یت ا; وﺕ‪ : 1G‬ﻡ! ‪ G‬ا!‪e‬ر‪.‬‬
‫‪'  ! – ٣‬ﺵ) ‪Paschen‬‬
‫ی!‪ HG‬ا‪3f‬ون ا ا‪2‬ى ‪ ( n = 3) m‬ﻡ
‬
‫ا‪2‬یت ا; وﺕ‪ : 1G‬ﻡ! ‪ G‬ا‪ #$f‬ﺕ‪ X0‬ا‪0‬اء‬
‫‪'  ! – ٤‬اآ‪Bracket d‬‬
‫ی!‪ HG‬ا‪3f‬ون ا ا‪2‬ى ‪( n = 4) n‬‬
‫ﻡ
ا‪2‬یت ا; وﺕ‪ : 1G‬ﻡ! ‪ G‬ا‪ #$f‬ﺕ‪ X0‬ا‪0‬اء‬
‫‪Pfund  *  ! – ٥‬‬
‫ی!‪ HG‬ا‪3f‬ون ا ا‪2‬ى ‪ ( n = 5 ) o‬ﻡ
ا‪2‬یت ا; وﺕ‪ : 1G‬ﻡ! ‪ G‬ا‪ #$f‬ﺕ‪ X0‬ا‪0‬اء أ(ه –‬
‫وه أآ‪ +‬ا;=ال ا‪ +‬وأ? ﺕددا‪.‬‬

‫ا!‪:‬ف ‪: Spectrometer‬‬

‫ی‪ 2‬م ‪(0 :‬ل  =` ﻥ‪G‬‬

‫‪ ( -‬دراﺱ ا‪S3‬ف ‪ !F‬اد ا!‪ F-‬وا‪ -‬ﺕ‪ /‬ن ذراﺕ; *  إﺙرة &[ ا‪h‬ﺕ‬
‫‪ -١‬ا ` ا‪ : 2‬وه ا‪.‬ى ی^
ﺕزی‪ #‬ﻡ‪2‬ا او ﻡ(† ددات ی‪3‬ن ﺹرة =` ‪$‬ی  ‪.‬‬
‫‪-٢‬ا ` ا  ‪ :‬وه ا‪.‬ى ی^
ﺕزی‪ T #‬ﻡ‪ 2‬ددات‪.‬‬
‫‪ `= -٣‬اﻥ‪#+‬ث‪ :‬وه ا ` ا!ﺕ‪
 S‬اﻥ‪G‬ل ا‪.‬رات ا‪L‬ر_ ﻡ
ﻡ‪2‬ى ا ا ﻡ‪2‬ى ادﻥ‪`=-٤ .‬‬
‫ا‪f‬ﻡ(ص ا  ‪ :‬وه ا ` ا‪.‬ى ﺥ =* را‪5 *5‬داْْء ﻥﺕ‪ *8‬ﻡ
اﺥء ‪ …#‬ا‪=f‬ال ا* ﻥ‪ *ƒ$‬ﻡ
‬
‫ﻡور ا^ء ا‪ …f‬ا‪  2‬ذرة ; ا>زات او ﻡور_ ‪!#‬ﺹ ﻡ‪L‬رة – ‪ ! L:‬ﻡور ا^ء ا;…‬
‫ ﻡ(‪+‬ح ﻡ^ء ‪+‬ر ا(دیم ‪ ?e:‬ﺥ‪ b‬أ‪5‬د ‪ :‬ﻡ! ‪ G‬ا^ء ا‪f‬ﺹ‪.‬‬
‫‪ -٥‬ﺥ ط ‪: ( Fraunhofer ) : :?::‬‬
‫ه =` إﻡ(ص ﺥ  ‪ `= :‬ا‪ ) JK‬ه ﺥ ط رأ‪5 5‬داء ﻡ!? أﻡ‪
3‬ﻡ‪ :#‬ود ا‪!#‬ﺹ‬
‫ادة ‪ :‬ا‪ JK‬ﻡ‪ HL‬ود !(ى ا?م وا? رو
!‪ 42‬ﻡ‪. !#‬‬

‫ا‪3‬ﺵ‪ 5‬ا( ‪X – Rays‬‬

‫إآ‪ ?K‬روﻥ‪ : Rontegen

8‬وأ=‪ ? q‬ا‪ C5‬ا‪ #$f‬ا‪ ?8‬م ) ‪. (1985‬‬
‫ه أ‪ #$‬آ?وﻡ>!=‪ T 2‬ﻡ‪ – O‬ﺕ‪
 1G‬ا;=ال ا ‪: #$z‬ق ا‪ 82!+‬وأ‪ #$‬ﻡ – =?‬
‫ا ( ) ‪( 10-13 – 10-8m‬‬
‫ﺥ اﺹ; ‪-:‬‬
‫‪  -٢‬رﺕ? آ‪+‬ة  ﺕ‪l‬ی
ا>زات‪.‬‬ ‫‪  -١‬رﺕ? آ‪+‬ة  إﺥاق ا;و‪5‬ط ‪.‬‬
‫‪٧‬‬
 ‫‪ -٤‬ﺕ‪v‬ﺙ  ا‪f‬اح اﺕ‪T‬ا‪ :‬ا‪. 520‬‬ ‫‪ -٣‬ﺕ‪ : 0‬ا‪+‬رات‪.‬‬

‫‪ _S‬ا ل ‪ F‬ا‪3‬ﺵ‪ 5‬ا( 'ﺱ‪-‬ام أ? ' آ ج‬

‫ا‪?8‬ز ‪ :‬آ ه ﻡ‪C5
+‬‬
‫آ ا‪: I-‬‬
‫‪ ! – ١‬ﺕ‪
2‬ا ﺕ! ‪ q‬ا‪3f‬وﻥت‪.‬‬
‫‪ – ٢‬ﺕ‪ 423‬ا‪3f‬وﻥت = آ آ‪+‬ة  ا‬
‫ی` ﻡ‪ G‬اره  ‪:‬ق ا‪
 ?8‬ا و ا? ف‪.‬‬
‫‪ – ٣‬ﺕ( م ا‪3f‬وﻥت ? ف ) ﻡ
ا!‪(
28‬‬
‫ی‪0‬ل ‪B‬ء ﻡ
=? أو آ? ا أ‪ #$‬إآ‪.J‬‬

‫أﻥ‪ +‬آ ج  ا‪ #$f‬ا‪ !2‬‬

‫‪ ES‬ا‪3‬ﺵ‪ 5‬ا( ‪:‬‬

‫! ﺕ‪B H0‬ﻡ* ﻡ
ا‪ *#$f‬ا‪ *!2‬ا(در_ ﻡ
ه ف ﻡ ا ﻡ‪3‬ﻥﺕ? ﻡ
ا‪=f‬ال ا‪ *+‬ا* ﻥ‪ H(0‬‬
‫=`‪.‬‬
‫‪ `= -١‬ﻡ(‪ H‬ﻡ
‪ 1‬ا;=ال ا ‪f‬ی> > ا? ف )ﻡدة ا? ف(‪.‬‬
‫‪ `= – ٢‬ﺥ  ی‪ 2‬ا ` ا‪ *#$† B‬ا‪ *!2‬ی‪ HG‬ا=ال ﻡ* ﻡ‪ 0‬د_ ﺕ‪ B‬ا‪ (!#‬ا‪3‬ن‬
‫د_ ا? ف‪.‬‬
‫ﺕ ﺕ  ا‪N‬ﺵ‪ i5‬ا(‪:i‬‬
‫‪ -١‬ا‪ E:‬ا‪ :‬ا!!‪:‬‬
‫‪ ! .‬اﺹ ام ا‪3‬ون اﺥق ﻡد_ ا? ف ﻡ‪ 1‬ا ا‪3f‬وﻥت ا‪0‬آ* ‪ :‬ا ﻡ‪2‬یت ا * ا‪G‬ی‪ *+‬ﻡ
‬
‫ا!ا_ ) ‪ 423: ( n = 1(or) n = 2‬ه‪.‬ا ا‪3f‬ون  ر ه‪ HO‬ﻡ
ا * ‪ BG:‬ا ﻡ‪2‬ى =* ا وی‪ H0‬ﻡ‪*0‬‬
‫ا‪3‬ون اﺥ ﻡ
ا‪2‬یت ار* ذات ا * ا‪.f‬‬
‫‪ .‬ی‪ ?e‬اق ‪
 *= :‬ا‪2‬ی
 ‪ H3$‬ا‪#$‬ع * =ل ﻡ ﻡ‪ 0‬د‪.‬‬

‫و&[‪:‬‬
‫‪ -١‬ا ل ا ‪ *#$z‬ا‪._B‬‬
‫ا‪f -‬ی`  ‪:‬ق ا‪ ?8‬ا‪ 2‬م‪.‬‬
‫ب – ی`  ﻥع ا‪ (!#‬د_ ا? ف ‪ !#:‬زید_ ا‪ #‬د ا‪.‬رى ﻥ‪ WG‬ا ل ا ‪#$‬ع ا‪.B‬‬
‫‪ ! -٢‬ا‪ 5‬ام ‪:‬وق ? ﻡ!^*  ‪f‬ﺕ‪ ?e‬ا‪ *#$f‬ا‪._B‬‬
‫‪c‬‬
‫‪ -٣‬ی‪2
3‬ب ا ل ا ‪ *#$‬ا‪ _B‬او ا‪ K‬ی ‪ hard‬ﻡ
ا‪h . /λ= ∆E :*#‬‬
‫‪ -٢‬ا‪ E:‬ا!‪ !-‬او ا!‪:-‬‬
‫أن ا‪3f‬ون ‪  *=G5 #‬ا? ف واﺙ!ء اﺥا* ‪.‬ر_ ی‪l‬ﺙ ‪ ?8‬ا‪ ?3‬وﺕ!‪ *5 W‬وﺕ‪ *= HG‬ﻥ‪*8‬‬
‫ا(دﻡت وا‪ – XK‬وﺕ( ر ا‪ #$‬آ?وﻡ>!=‪ 2‬ﻥﺕ‪ S‬ﻡ
اق 
=* ا‪3f‬وﻥت ا;ﺹ* و=? ‪#‬‬
‫ﻡوره ‪ :‬ﻡد_ ا? ف – !ء  ﻥ‪e‬ی* ﻡآ‪2‬ی‪ – H‬هﺕ‪B‬‬
‫وه‪.‬ا ا‪#$f‬ع ی‪0‬ى  اددات ا‪f *!3‬ن ا‪3f‬وﻥت ﺕ‪:  ?= G‬ات و رت ﻡوﺕ* وی‪ 2‬ا‪ #$‬‬
‫ا‪) F3‬اﻡ*( او ا‪#$f‬ع ا
‪.‬‬

‫ا‪_?:-‬ت ا;‪j i‬ﺵ‪ i5‬ا(‪i‬‬

‫‪ -١‬درا‪ *5‬اآ‪ 4‬ا‪+‬رى اد

=ی‪ q‬ا‪0‬د‬
‫‪ – ٢‬ا‪ G‬ر_  ا!ذ‪ :‬ﻥ‪e‬ا ‪= (G‬ل ﻡ? ‪ G:‬رﺕ?  ا!ذ آ‪ _+‬و‪ Q.‬ﺕ‪ 2‬م ‪ :‬ا‪
 `K3‬ا‪#‬ب‬
‫اآ‪ : *+‬ااد ا‪ 2‬ﻡ* ‪ :‬ا(!ت ا‪ #‬ﻥ*‪.‬‬
‫‪٨‬‬
‫‪ – ٣‬ا‪ G‬ر_  ا(ی ‪ \ :‬ی‪
3‬ﺕ(ی ا‪e#‬م ‪ 0‬ی ا‪23‬ر او ا‪K‬وخ و‪ …#‬ا‪(K‬ت ا ‪ *+‬ا‪f‬ﺥى‪.‬‬
‫ا‪G‬اﻥ
‬
‫‪∆E = E2 - E1‬‬ ‫* ‪%‬ی‪8‬د = اﺕن ا!‪\#+‬‬
‫‪E2 – E1‬‬
‫=‪υ‬‬ ‫* ‪%‬ی‪8‬د ﺕدد اﺕن ا!‪\#+‬‬
‫‪h‬‬
‫‪c‬‬
‫( ‪∆E = h‬‬ ‫)‬ ‫* ‪%‬ی‪8‬د =ل ﻡ اﺕن‬
‫‪λ‬‬

‫ا اا'ــــــــ‪  - k‬ا‪F‬ر ‪Laser‬‬

‫‪.‬‬

‫ا‪5?N‬ث ا‪ @_F-‬و ا‪5?N‬ث ا!‪a-‬‬

‫‪E2‬‬
‫او‪ : N‬ا‪5?N‬ث ا‪@_F-‬‬
‫‪ -١‬إذا آﻥ‪ X‬ا‪.‬رة ‪ :‬ا‪2‬ى ا;ر[)‪(E1‬‬
‫‪E1‬‬ ‫وه ا‪.‬ى ﺕا ‪ ? *:‬ا‪#‬دی ‬
‫اﻡ(ص = ﻡ
ﻡ( ر ﺥر‬ ‫‪. ! -٣‬ف ذرة ‪ :‬ا‪2‬ى ا;ر[ ﺕن‬
‫=*‪l: hυ = E2 – E1‬ﻥ? ﺕ!‪ G‬ا ا‪2‬ى‬
‫‪ # E2‬إﻡ(ﺹ? ه‪.‬ا ا‪ G‬ر ﻡ
ا  وﺕ‪2‬‬
‫ه‪ _.‬ا‪ #‬إﺙرة ا‪.‬رة ا ﻡ‪2‬ى ا‪%‬ﺙرة ا;ول‬
‫‪: # -٤‬ة ا ‪ 10-8 S‬ﺕ‪: 2‬ة ا‪ #‬ﺕ‪E2 W‬‬
‫‪hυ = E2 – E1‬‬ ‫ا‪.‬رة ﻡ
= إﺙرﺕ? ‪: ?#$‬ﺕن =*‬
‫)‪ (hυ= E2 - E1‬وﺕ‪#‬د ا ? ا‪#‬دی ‬
‫‪E1‬‬ ‫‪ -٥‬وی‪ +#‬ه‪.‬ا ا‪f‬ﻥ‪#+‬ث ه ا‪ : O2‬ﻡ(در‬
‫ا?‪+‬ط ‪2‬ى = أدﻥ ‪ #‬إﻥ?ء‬ ‫ا^ء ا‪#‬دی ‬
‫‪:‬ة ا‪ #‬واﻥ ق = ا‪L5%‬رة‬ ‫‪ -٦‬اﺕن ا!‪ \#+‬واﺕن ا‪„ 4+2‬ﺙرة ?‬
‫ﻥ‪ J‬ادد أﻡ ا‪f‬ﺕ‪ _8‬وا ل ‪ T ?:‬ﻡ‪ 0‬دان )‪K‬ا‪O‬ن(‬
‫‪E2‬‬ ‫ﺙ ‪ :‬ا‪5?N‬ث ا!‪:a-‬‬
‫‪G5 ! -١‬ط ‪:‬ﺕن =*‬
‫)‪  (hυ = E2 - E1‬ذرة ﻡ‪L‬رة ‪ : #:‬ا‪2‬ى‬
‫‪E1‬‬ ‫‪ E2‬و‪ C‬ﺕ!? ‪: #‬ة ا‪#‬‬
‫ذرة ‪  :‬إﺙرة و‪ C‬ﺕ!* ‪#‬‬ ‫‪ -٢‬ی ‪ 1:‬اﺕن ا‪.‬رة ا أن ﺕ‪ = 1K‬أﺙرﺕ? ‬
‫‪:‬ة  ا‪L5%‬رة‬ ‫‪: H3$‬ﺕن أﺥ =* )‪ (hυ = E2 - E1‬وﺕ‪#‬د‬
‫ا ا!‪2‬ب ا;ر[‬
‫‪E2‬‬ ‫‪ = -٣‬اﺕن ا‪ b2‬و= اﺕن ا!‪\#+‬‬
‫‪hυ = E2 – E1‬‬ ‫وا ة ﻡ‪ :
G‬ا ر وا‪f‬ﺕ‪_8‬‬
‫‪ -٤‬وه‪.‬ا ا‪f‬ﻥ‪#+‬ث ه ا‪ : O2‬ﻡ(در ا‪B‬ر‬
‫‪E1‬‬
‫ا?‪+‬ط ‪2‬ى = أدﻥ ‪ H+‬اﻥ?ء‪:‬ة‬
‫ا‪ #‬وذ‪l Q‬ﺙ ان ار‬

‫‪٩‬‬
 ‫_ر ') ﺥ@` ا‪5?N‬ث ا‪ @_F-‬وا‪5?N‬ث ا!‪a-‬‬

‫ا‪f‬ﻥ‪#+‬ث ا‪\02‬‬ ‫ا‪f‬ﻥ‪#+‬ث ا‪OG‬‬ ‫م‬

‫ی‪ 0‬ث ! ﻡ ی‪: bG2‬ﺕن =* =‪E2 – E1‬‬ ‫‪ ١‬ی‪ 0‬ث ﺕ‪ ! OG‬ﻡ ﺕ!‪ HG‬ا‪.‬رة ا‪L‬رة‬
‫ ذرة ﻡ‪L‬رة ‪ C‬ی!? ‪:‬ة ا‪ ? #‬و‪l‬ﺙ ﺕ?‬ ‫ﻡ
ﻡ‪2‬ى ا‪%‬ﺙرة إ ﻡ‪2‬ى أ‪ = H‬‬
‫وﺕ‪ )?= 1K‬اق 
= ا‪2‬ی
( ﻡ‪ 1‬ه‪.‬ا اﺕن ﺕ!‪ HG‬ا‪.‬رة ا‪L‬رة‬
‫ﻡ
ﻡ‪2‬ى ا‪%‬ﺙرة إ ﻡ‪2‬ى أ‪ = H‬وﺕ‪1K‬‬ ‫دون ﺕ ﺥ‪ H‬ﺥر ‪ #‬إﻥ?ء ‪:‬ة ا‪#‬‬
‫=?) اق 
= ا‪2‬ی
(‬

‫اﺕﻥت ا!‪= ? L#+‬ل ﻡ وا ‪bG:‬‬ ‫‪ ٢‬اﺕﻥت ا!‪ L#+‬ﺕ>  ﻡ ى = آ‪+‬‬
‫ﻡ
ا ` ا‪?3‬وﻡ>!=‪Ž2‬‬

‫اﺕﻥت ا!‪ L#+‬ﻡ‪ : G‬ا ر وا‪f‬ﺕ‪H3$  _8‬‬ ‫‪ ٣‬اﺕﻥت ا!‪ T L#+‬ﻡ‪ : G‬ا ر‬
‫أ‪ #$‬ﻡازی ‬ ‫وا‪f‬ﺕ‪) _8‬آ ‪K‬ا‪( O‬‬
‫‪ f‬ی ‪ ? q+‬ﻥن ا‪ 1‬ا‪f 23#‬ﻥ? ﺕ‪ He‬ا‪ K‬ة‬ ‫‪ ٤‬ی ‪ ? q+‬ﻥن ا‪ 1‬ا‪23#‬‬
‫ﺙ اﺙ!ء اﻥ‪K‬ره ‪f‬ﻥ? أ‪ #$‬ﻡازی وﻡا ‬ ‫اى أن ا‪ K‬ة ﺕ!‪ 23 45‬ﻡ‪ 1‬ﻡ‪1‬‬
‫ا‪ :2‬‬

‫ا‪f‬ﻥ‪#+‬ث ا‪ : O2‬ﻡ(در ا‪B‬‬ ‫‪ ٥‬ا‪f‬ﻥ‪#+‬ث ا‪ : O2‬ﻡ(در ا^ء‬

‫ﺥ@` أﺵ‪ 5‬ا‪F‬ر‬

‫‪ -١‬ا(_ء ا‪:‬‬
‫* ‪ ES‬ا‪ O‬ء ا‪5‬دى ‪ :‬آ‪ H‬ﺥ‪ b‬ﻡ
ﺥ ط‬
‫ا ` ی‪0‬ى  ﻡ ى آ‪ +‬ﻡ
ا;=ال ا‪ +‬‬
‫وی‪ 1‬ا ا‪ #‬د ‪ :‬درت ان ! رؤی*‬
‫‪
#‬ا‪8‬دة‬
‫* آ إﻥ? ﺕوت ‪ :‬ا‪ K‬ة ﻡ
=ل‬
‫ﻡ ﺥ آ ‪H3K‬‬
‫• ‪ ES‬ا‪F‬ر ‪ :‬ی!‪ S‬ﺥ  = وا ا * ﻡ ى‬
‫ا ى ا  ^ء‬ ‫ا ى ا ‪ ; #+‬أان ا^ء ا‪#‬دى‬ ‫[ƒ‪  H‬ا ﻡ
ا;=ال ا‪ +‬وﺕ‪.‬آ‬
‫ا‪B‬ر‬
‫ا‪ K‬ة ! ا ل ا ا‪ 0‬د‬
‫و‪ Q.‬ی‪[ +#‬ء أدى ا ل ا‬
‫‪ -٢‬ﺕ ازى ا ا‪@ O‬‬
‫)أ( ا‪ O‬ء ا‪5‬دى ‪:‬ی‪B‬داد   ا‪B0‬ﻡ ا^‪ O‬‬
‫ﻥ‪ 8‬ا‪. XK‬‬
‫)ب( ﺵ‪5‬ع ا‪F‬ر ‪   :‬ا‪B0‬ﻡ ی‪ He‬ﺙ‪X‬‬
‫\ ﺕ‪0‬ك (رة ﻡازی و‪ f‬ﺕ‪#‬ﻥ‬
‫ﻡ
ا‪ XK‬و‪ Q.‬ی‪
3‬ﻥ‪ HG‬ا  ‪:2‬ت =ی دون ‪ G:‬ﻡ‪0‬ظ   ا^‪ O‬‬
‫‪ -٣‬ا‪-‬ا'‪P‬‬
‫)أ( ا‪ O‬ء ا‪5‬دى ‪: :‬ﺕﻥﺕ* ﺕج ﻡ
ا(در (رة ‪K‬ا‪ T O‬ﻡا ‪f‬ﻥ? ‪:‬‬
‫* ﺕ! ‪e0 : q‬ت زﻡ! ﻡ ‬
‫* ﺕ!‪ K‬ﺥف آ‪ +‬و‪ T‬ﺙ‪: : X‬ق ا ر‬
‫)ب( أﺵ‪ 5‬ا‪F‬ر ‪: :‬ﺕﻥﺕ* ﺕ! ‪( q‬رة ﻡا زﻡ! وﻡ‪3‬ﻥ ‪f‬ﻥ? ‪:‬‬
‫‪١٠‬‬
 ‫* ﺕ! ‪ : q‬ﻥ‪ J‬ا‪ e0‬‬
‫* ﺕ!‪:2 K‬ت =ی ﻡ‪ e0‬ق =ر ﺙ‪ X‬وی‪ ?#8‬أآ‪ $ L‬ة وأآ‪ L‬ﺕآ‪B‬ا‬
‫‪ -٤‬اة ‪:‬‬
‫)أ( ا‪ O‬ء ا‪5‬دى ‪ :‬ی ‪ ? q+‬ﻥن ا‪ 1‬ا‪; – 23#‬ن ا‪ K‬ة ا^‪ O‬ا‪ 2‬ﺕ‪  HG‬و ة ا‪2‬ت ﻡ
‬
‫ا‪ F 2‬ﻥ‪  8‬م اا‪. b‬‬
‫)ب( أﺵ‪ 5‬ا‪F‬ر ‪ f :‬ی! ‪ ? q+‬ﻥن ا‪ 1‬ا‪ ?: 23#‬ﺕ‪ K n0‬ة ﺙ  ة ا‪2‬ت ‪.‬‬

‫‪ ! 9‬ا‪F‬ر‬

‫* ‪ !-5‬ا‪ 5‬ا‪F‬رى ‪: F‬‬

‫‪ -‬ا‪ 0‬ا ﺕ‪3‬ن ‪  ?:‬د ا‪.‬رات ‪ :‬ﻡ‪2‬یت ا‪f‬ﺙرة ا‪ #‬أآ‪ +‬ﻡ
 ده ‪ :‬ا‪2‬یت ا‪f‬دﻥ ) وه ﻡ ی‪#‬ف‬
‫‪35f‬ن ا‪3#‬س(  ﺕ?‪ l‬اﺹ ﺕﻥت ا‪f‬ﻥ‪#+‬ث ا‪ \02‬أن ی^‪  C‬ده ﻥ‪ 8‬ا‪f‬ﻥ‪53#‬ت ا 
‬
‫‪ 0 5‬ا’ﺕ
ﺥل ا‪ b5‬ا‪#‬ل و\ ذرات أﺥى وا‪  #‬ﻡ‪2‬ر ا‪#K‬ع وﺕ ‪:‬ﺕﻥت  ی ة‬
‫‪ -‬و‪ Q.‬ی^‪ C‬ا‪#K‬ع وﺕ‪ 0‬ث  ﺕ‪ +3‬ا‪#$f‬ع ‪f‬ﻥ‪#+‬ث ا‪\02‬‬

‫ا‪(5‬ﺹ ا‪3‬ﺱﺱ ‪F‬ر‬

‫ﺕ‪3‬ن أ‪ #$‬ا‪B‬ر  إﺥف أ‪ ?3$‬وا‪8‬ﻡ? و=?  ا‪!#‬ﺹ ا‪L‬ث اﺕ ‪:‬‬
‫‪ -١‬ا ﺱ‪ P‬ا‪5‬ل ‪ :‬وه ادة ا‪% #‬ﻥج ا‪B‬ر‬
‫‪ *+$ -٢‬ﻡﺹ‪ H‬ﻡ‪ HL‬رات ا‪32‬ن‪.‬‬ ‫)أ( '‪ F‬رات ﺹ‪ -١ ?F‬ات ا(!‪.‬‬
‫)ب( ﺱ ا@ ‪ :‬ﻡ‪ HL‬ا(‪>+‬ت ا‪^#‬ی ا‪.‬ا ‪ :‬اء‪.‬‬
‫‪ -١‬ﺥ‪ b‬ﻡ
‪T‬زى ا?م وا!ن‪.‬‬ ‫)ج( ‪l‬زات ‪:‬‬
‫‪T -٣‬ز ﺙﻥ أآ‪ 2‬ا‪3‬ن‪.‬‬ ‫‪T -٢‬ز ا;رن ا‪l‬ی
‪.‬‬
‫‪ - ٢‬در ا‪ :,:‬وه ا‪
 ƒ2‬اآ‪2‬ب ذرات وأیﻥت ا‪ b5‬ا‪#‬ل ا  ‪%‬ﺙرﺕ?ﻡ‪:HL‬‬
‫)أ( ا‪N‬ﺙرة '‪ ,:‬ا‪: ';/‬‬
‫‪: -٢‬ق ? ل ﻡ‪ 2‬ﻡ(‪l H‬ﻥ‪ +‬ای“ ا‪?3‬‬ ‫‪ -١‬ﻡ(در اددات اادیی ‬
‫وی‪ 2‬م ‪B :‬ر هم – ﻥن – ‪B‬ر ا‪f‬رن – ‪B‬ر ﺙﻥ أآ‪ 2‬ا‪3‬ن‬
‫)ب( ا‪N‬ﺙرة '‪ ,:‬ا‪ : @ O‬ﺕ‪#‬ف ‪ C5‬ا^” ا^‪ O‬ﻡ‪:HL‬‬
‫‪ -١‬ا(‪ F‬اه وه ذات  رة  آ ‪B :‬ر ات‪.‬‬
‫‪#$ -٢‬ع ‪B‬ر آ( ر   وی‪ 2‬م ‪B :‬ر ا(‪>+‬ت ا‪. O2‬‬
‫)ـ( ا‪N‬ﺙرة '‪ ,:‬اار ‪ :‬وه ا  ا!ﺕ‪ 8‬ﻡ
[>‪> b‬زات آ و‪ ?L‬وإﺙرة ااد ا ﺕ‪ \#+‬أ‪ #$‬‬
‫ا‪B‬ر ‪.‬‬
‫)د( ا‪N‬ﺙرة '‪ ,:‬ا‪ : @!/‬وه ا  ا!ﺕ‪ 8‬ﻡ
ات ا‪ …#+ O3‬ااد ﻡ‪ HL‬ﺕ‪H‬‬
‫
ﻡ‪B‬ی‪ S‬ﻡ
ا? رو
وار – أو 
ﺥ‪ b‬ﻡ
‪:‬ری ا یﺕیم وﺙﻥ أآ‪ 2‬ا‪3‬ن وه‪ _.‬ا  ﺕ‪v‬دى ا‬
‫\ ‪B‬یƒﺕ?  إﻥج أ‪ #$‬ا‪B‬ر ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ا‪ E -‬ا( ‪ :‬وء وى دة ا‪ #‬وﻡ!‪ # bK‬ا‪+3‬وه ‪:‬‬
‫)أ( ﺕ ‪ E‬ر( ﺥر  ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻡ’ﺕ
آ‪
2‬ی‪(0‬ان !? ادة ا‪. #‬‬
‫‪ -‬وﺕ‪3‬ن ا‪f‬ﻥ‪53#‬ت ا‪ #‬دة !? ه ا;‪5‬س ‪:‬‬
‫ر’ﺕن آ‪2‬ن‬
‫ ا‪ +3‬ا^‪O‬‬
‫ا‪ b5‬ا‪#‬ل‬
‫)ب( ﺕ ‪ E‬ر( داﺥ‪: F‬‬
‫\ ی‪= C‬ء ﻥ?ی ادة ا‪# #‬‬
‫ﺕ‪ H#‬ﻥ?ی ا‪ b5‬ا‪#‬ل ا(‪G‬ن‬ ‫آ’ﺕ
ی‪(0‬ان !? ادة ا‪ #‬‬
‫آ‪
0 2‬آ‪
2‬‬ ‫وﺕ‪3‬ن إ اه ‪ *+$‬ﻡ!‪.‬ة ‪ F2‬ور‬
‫‪١١‬‬
 ‫‪ …#‬أ‪ #$‬ا‪B‬ر ا ‪.‬‬
‫ا‪ b5‬ا‪#‬ل‬
‫‪B‬ر ا?م ﻥن ‪Helium _ Neon Laser‬‬

‫إﺥ‪+‬ر ا‪(!#‬ی
)هم – ﻥن( ‪G‬رب ‪ = C‬ﻡ‪2‬یت ا‪f‬ﺙرة ‪ *+$‬ا‪G2‬ة ‪: ?:‬‬
‫أو‪ : N‬ﺕآ?‪ : i‬آ ‪C5‬‬
‫ﻡ’_‬ ‫‪ w‬أﻥ‪ +‬ﺕی“ ‪w‬‬ ‫‪ -١‬أﻥ‪ +‬ﺕی“ ﻡ
زج ا‪3‬ارﺕ‪ ? B‬ﺥ‪#$ b‬ع ‪B‬ر‬
‫ﻡ
‪T‬ز ا?م و‪T‬ز ا!ن !‪ 1:10 +2‬ﺕ‪X0‬‬
‫[>‪ b‬ا ‪0.6 mm Hg‬‬
‫‪M1‬‬ ‫‪ ! -٢‬ﻥ?ی ا;ﻥ‪ +‬ﻡ’ﺕن أ ه آ‪ 2‬ﻡ’_ ‪ *+$‬ﻡ!‪.‬ة‬
‫‪ 99.5%‬وا;ﺥى ‪ *+$‬ﻡ!‪98% _.‬‬
‫‪vdc‬‬ ‫ﻡ‪2‬ین ﻡازین وﻡ‪#‬ﻡ ان  ﻡ‪0‬ر ا;ﻥ‪. +‬‬
‫‪: -٣‬ق ?  ﻡ‪ 2‬ی‪  b2‬ا>ز داﺥ‪ H‬ا;ﻥ‪ f +‬اث ای“ ا‪ ?3‬أو ﻡ‪8‬ل آ? ل ادد ی>‪.‬ى‬
‫ا;ﻥ‪ +‬ﻡ
ارج ‪f‬ﺙرة ذرات ا?م –ا!ن‬
‫ﺙ ‪ ! :‬ا;ز‪:‬‬
‫‪ -١‬ﺕ‪L‬ر ذرات ا?م ا ﻡ‪2‬یت ا * ا; – د ‪:‬ق ا‪ ?8‬ا‪ #‬داﺥ‪ H‬ا‪f‬ﻥ‪. *+‬‬
‫‪ -٢‬ی‪ 0‬ث ﺕ(دم ‪ T‬ﻡن 
ذرات ﻥن ‪ T‬ﻡ‪L‬رة – ‪L‬ر ذرات ا!ن ‪:
++2‬‬
‫ا‪ -‬اﻥ‪G‬ل ا * ﻡ
ذرات ا?م ا‪L‬رة ا ذرات ا!ن ا> ﻡ‪L‬رة ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺕ‪G‬رب =* ﻡ‪2‬یت ا‪f‬ﺙرة !?‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﺕاآ‪ C‬ذرات ا!ن ا‪L‬رة ‪ :‬ﻡ‪2‬ى = ی‪ B‬ة  =ی* ﺕ(‪ H‬ا و‪ 5‬ه‪.‬ا ا‪2‬ى ‪2‬ى‬
‫هم‬ ‫ﻥن‬ ‫‪ *+$‬ا‪.G2‬‬
‫‪ -‬وی‪ – qG0‬و[‪ 1‬ا‪35f‬ن ا‪3#‬س‬
‫>ز ا!ن‬
‫‪ -٤‬ی‪ 0‬ث إﻥ‪#+‬ث ﺕ‪. OG‬رات ا!ن‬
‫‪f‬ول ﻡ‪ 8‬ﻡ
ذرات ا!ن‬
‫وﺕ‪3‬ن = ‪:‬ﺕﻥﺕ* اق 
=‬
‫ا‪2‬ی
وﺕ!‪ 1 : K‬ا‪f‬ﺕ‪8‬هت‬
‫داﺥ‪ H‬ا;ﻥ‪ +‬‬
‫‪ -٥‬اﺕﻥت ا ﺕ‪0‬ك ‪:‬‬
‫إﺕ‪ _8‬ﻡ‪0‬ر ا;ﻥ‪ ! +‬ﺕ(دم إ ى‬
‫ا’ﺕ
ﺕ!‪ J3#‬ﻡة أﺥى داﺥ‪H‬‬
‫ا;ﻥ‪ +‬‬
‫‪ ! -٦‬ﺕ‪0‬ك اﺕﻥت داﺥ‪ H‬ا;ﻥ‪ +‬‬
‫
ا’ﺕ
– ﺕ( م ‪ …#+‬ذرات‬
‫ا!ن ادة ‪ :‬ﻡ‪2‬ى ا‪.‬رة ‪*+$‬‬
‫ا‪f‬ﻥ‪fG‬ت ا‪
 #‬ﻡ‪2‬یت ا  ‪B :‬ر ا?م‪ -‬ﻥن‬
‫ا‪G2‬ة ‪  ?L0:‬إ=ق ‪:‬ﺕﻥﺕ? ‪: H+‬ة ا‪ ? #‬وﺕ‪3‬ن ? ﻥ‪ J‬ا  وا‪f‬ﺕ‪ _8‬ﺕﻥت ا( ﻡ ?‪-‬‬
‫‪  `^:‬د اﺕﻥت ا‪0‬آ داﺥ‪ H‬ا;ﻥ‪
 +‬ا’ﺕ
‪.‬‬
‫‪ -٧‬ی‪3‬ر ﻡ ‪ q+5‬و‪ Q.‬ﺕ‪  C‬ﺕ^‪ C‬ا‪#$f‬ع‬
‫‪ ! -٨‬ﻡ ﺕ(‪ $ H‬ة ا‪#$f‬ع داﺥ‪ H‬ا‪f‬ﻥ‪ +‬ا  ﻡ‪
#‬یج ‪B‬ء ﻡ!* ﻡ
ﺥل ا’ة ‪ *+$‬ا!‪.‬ة ‪ :‬ﺹرة ‪#$‬ع‬
‫‪B‬ر وا‪ G+‬ی‪  : 2‬ا‪f‬ﻥ‪#+‬ث ا‪ \02‬وإﻥج ا‪B‬ر‪.‬‬
‫‪ -٩‬ذرات ا!ن ا ه‪ X +‬ا ا‪2‬ى ا;‪ H‬ﺕ‪: # G‬ة و‪B‬ة ﻡ ? ﻡ
= ‪ :‬ﺹر أﺥى ﻡ‪ #‬دة وﺕ?‪b+‬‬
‫ا ا‪2‬ى ا;ر[ى( م ? ذرات هم أﺥى وﺕ ه   وه‪.3‬ا‪.‬‬
‫‪ -١٠‬ذرات ا?م ا ‪ G:‬ت =? (دم ﻡ‪ 1‬ذرات ا!ن ودت ا ا‪2‬ى ا;ر[ ‪p:‬ﻥ? ﺕ‪#‬د وﺕ‪L‬ر ﻡة‬
‫اﺥى ‪ H#‬ای“ ا‪ ?3‬ﻡة أﺥى وه‪.3‬ا ‪.‬‬

‫‪١٢‬‬
 ‫أه ا‪_?:-‬ت‬
‫‪ -‬ا‪  -‬ا! ا;  ا* ‪:‬‬
‫ه ا(ی ا‪ ) C28‬ﺙﺙŽ ا;‪#‬د ( \ ﺕ‪ HG‬أ‪ #$‬ﻡ‪ ? #‬ﻥ‪ #$z λ J‬ا(درة ﻡ
‬
‫ا‪ ! C28‬ح ‪:‬ﺕ‪T‬ا‪ ?e: Ž:‬ه ب ا اﺥ‪  H‬اح و ه ی‪ 2‬هام و ! إ[ءة‬
‫ا?ام ‪B #$l‬ر ? ﻥ‪ λ J‬ﻥى ﺹرة ‪ C28‬ﺙﺙ ا;‪#‬د ‪.‬‬
‫‪ * -‬ا‪: m:‬‬
‫‪ -١‬إ‪0‬م ا‪ 3+K‬ﺕ(ب ‪B‬ﻡ ر‪ #:‬ﻡ
أ‪ #$‬ا‪B‬ر ﺥل إﻥ‪2‬ن ا‪
#‬ا ا‪B8‬ء ا(ب ‪f‬ﻥ(ل او ا‪B‬ق‬
‫ﺕ‪ H#‬ا  ا‪0‬اری ‪ #$f‬ا‪B‬ر  إﺕم  ا‪0f‬م و‪ Q.‬ﻥ‪ G‬ا‪
#‬‬
‫ﻡ
ﺕ‪ G ?[#‬ا‪(f‬ر‬
‫‪ -٢‬ج ‪f‬ت ( و=ل ا!‪ : e‬و‪ Q.‬ی‪
3‬ا‪!>5f‬ء 
ا!‪e‬رة‬
‫‪ k -‬ا‪N‬ف ا‪ : : @ O‬ا‪ WK‬وا‪#‬ج ا‪ 5‬ا!} ‪.‬‬
‫‪ * -‬ا‪N‬ﺕ‪N‬ت ‪ :‬ﻡ‪ 1‬ا‪f‬ف ا^‪ O‬آ‪ +‬ی‪3 H‬ت اﻥت ‪.‬‬
‫‪ * -‬ا( ‪ :‬وﺥﺹ ا(!ت ا ‪ G‬‬
‫‪ * -‬ا!‪N‬ت ا‪ : /5‬ﻡ‪ HL‬ﺕ* ا(اری”    – ا‪ H!G‬ا‪.‬آ – رادار ا‪B‬ر‬
‫‪ -‬ا‪ F -‬ا‪,N‬اص ا! ‪ :‬أاص ا‪B‬ر‬
‫‪ 5'S -‬ا‪F‬ر ‪ \ :‬ی‪ 2‬م ‪#$‬ع ‪B‬ر ‪ :‬ﻥ‪ HG‬ا‪#‬ﻡت ﻡ
ا‪+3‬ﺕ ا ا‪ 5‬اﻥ ? ﻡدة ‪^ 52‬ء –‬
‫ﺙ‪ C‬ی‪ C‬ارق  ‪+0 ? 1+‬‬
‫‪ -‬ا( ن وا‪5‬وض ا‪ - @ O‬أل ا‪ 0 2‬ی ا‪2‬ت وا;‪#‬د‪ -‬أ‪0‬ث ا^ء‬

‫ا ا‪ n‬‬

‫ا‪-/N‬وت ا‬

‫ﺕ‪ C2G‬ااد =‪ G+‬ﺹ ا‪: *?3‬‬

‫‪ -١‬ﻡاد ﻡﺹ* ﺕﺹ‪ H‬ا‪ ?3‬و ا‪0‬ارة ﻡ‪ HL‬ا‪#‬دن‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻡاد ‪ +$‬ﻡﺹ ﻡ ﻡ‪ 5‬ﺕ‪B‬داد اﺹ ‪B‬یدة در ا‪0‬ارة ﻡ‪ HL‬ا‪32‬ن ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ﻡاد ز ‪ f‬ﺕﺹ‪ H‬ا‪ ?3‬و ا‪0‬ارة ﻡ‪ HL‬ا‪ 4K‬و ا‪.Q5+‬‬
‫'‪ F‬رة ا‪ /F‬ن ا(_ ‪-:‬‬
‫ا‪+‬رة ﺕﺕ‪ 4‬ه! ‪ 5‬ﻡ!‪. Ce‬رات ‪ :‬ا‪ 0‬ا‪8‬ﻡ ة‬
‫* ‪.:‬رة ا‪32‬ن ﺕ‪0‬ى  أر‪ 1‬ا‪3‬وﻥت ‪ :‬ا‪KG‬ة‬
‫ار ‬
‫* ﺕ‪K‬رك آ‪ H‬ذرة ﻡ‪ 1‬أر‪ #‬ﻡ
ذرات ‪35‬ن‬
‫ﻡ‪8‬ورة ? ﻡ‪3‬ﻥ را ﺕ‪2‬ه – و‪ Q.‬ﺕ‪0‬ى‬
‫ا‪KG‬ة ار ‪ H3‬ذرة  ﺙﻥ ا‪3‬وﻥت‬
‫ا‪ 5‬ا ا‪ -‬ﺕ‪o‬ﺙ * ا‪ -‬ﺹ‪ F‬ا‪ F? ';/‬رة ا‪ /F‬ن‬
‫‪ -١‬در  اارة ﺕ‪B‬داد اﺹ ا‪B ?3‬یدة در ا‪0‬ارة‬
‫وﺕ‪p HG‬ﻥض در ا‪0‬ارة وز ﺕﻡ ! ﺹ آ
‬
‫‪ -٢‬ا‪ *Ap' 5:-‬ا ا@‪m‬‬
‫أو‪ : N‬ا‪(5' 5:-‬ﺹ ا!!  ا )ا( ع ‪(n-type‬‬
‫• ا‪32‬ن ﻡ
!ﺹ ا‪ 8‬اا‪ #‬‬
‫• ! ا[‪ (! :‬ﻡ
!ﺹ ا‪ 8‬‬
‫اﻡ‪ 2‬ﻡ‪ HL‬ا‪f‬ﻥن ‪ Sb‬او ا‪5‬ر ‪ p‬و‪_T‬‬
‫ﻡ
!ﺹ ه‪ _.‬ا‪ – 8‬ﺕ‪0‬ول ذرة ا‪ +OK‬‬
‫ان ﺕ‪G‬م * ذرة ا‪32‬ن ﻡ
اﻥ‪K‬ء روا‪ b‬ﻡ‪1‬‬
‫ا‪.‬رات ا‪8‬ورة ‪.‬‬
‫• و;ن ا‪ +OK‬ﺕ‪0‬ى  ﺥ‪ J‬ا‪3‬وﻥت ‪l:‬ﻥ?‬

‫‪١٣‬‬
 ‫ﺕ‪K‬ك ﻡ‪ 1‬ا‪f‬ر‪ 1‬ذرات ‪l‬ر‪ 1‬ا‪3‬وﻥت وی‪ G+‬ا‪3‬ون‬
‫وا ﺥرج ه‪ _.‬اا ‪.‬‬
‫• ى ا‪.8‬ب  ه‪.‬ا ا‪3f‬ون [‪2: #‬ن ﻡ ﺕ‪ G‬ا‪.‬رة ا‪ +OK‬ه‪.‬ا ا‪3f‬ون وﺕ(‪ F+‬ﻡ‪ . +‬وی!^‪C‬‬
‫ا‪3f‬ون ا‪ 0‬ا رﺹ ا‪3f‬وﻥت ا‪. _0‬‬
‫اى ان ا‪+‬رة ? ﻡ( ر اﺥ ‪3‬وﻥت ا‪0‬ة وه ذرات ا‪K‬ا‪ 4O‬ﺕ‪ 2‬ذرة ا‪. +OK‬رة ا‪Donor  #‬‬
‫وی‪ 0‬ث اﺕ‪B‬ان ارى ! ﻡ ی‪3‬ن ﻡ‪8‬ع ا‪ !0K‬ا‪ = +‬ﻡ‪8‬ع ا‪ !0K‬ا‪ +2‬‬
‫• ﺕآ‪ B‬أیﻥت ا‪K‬ا‪ 4O‬ا‪) + ND  #‬ﺕآ‪ B‬ا‪8‬ات( ‪) n = p‬ﺕآ‪ B‬ا‪3f‬وﻥت ا‪0‬ة (‬
‫‪n = p + ND‬‬
‫وی‪ n‬أن ‪ P < n‬وه‪.‬ا ه ا!ع ا‪42‬‬
‫ﺙ ‪ :‬ا‪(5' 5:-‬ﺹ ا!!  ا ‪)-:‬ا!ع ‪(P.Type‬‬
‫* ! ا[‪ (! :‬ﻡ‪) AL HL‬ا‪f‬ﻡ!م( او )ا‪+‬رون( ‪B‬‬
‫و‪ _T‬ﻡ
!ﺹ ا‪ 8‬ا‪ LL‬ﺕ‪0‬ول ذرة ا‪ +OK‬‬
‫ان ﺕ‪G‬م !‪ J‬ا‪ H#‬ا‪.‬ى ﺕ‪G‬م * ذرة ا‪32‬ن ﻡ
اﻥ‪K‬ء‬
‫روا‪ b‬ﻡ‪ 1‬ا‪.‬رات ا‪8‬ورة و‪f‬ن ا‪ +OK‬ﺕ‪0‬ى ‬
‫ﺙث ا‪3‬وﻥت ه! ﺕ‪ 423‬ذرةا‪  +OK‬ﺙث‬
‫ا‪3‬وﻥت ا‪3‬وﻥ ﻡ
ا ى اوا‪  F+( b‬ده‬
‫أر‪8: ?e: #‬ة ‪ :‬را ا‪32‬ن ‪.‬‬
‫ﺕ^` ذرات ا‪K‬ا‪8: 4O‬ات ‪ T‬ا‪8‬ات ا‬
‫ﻥ‪lK‬ت ‪ H#‬ا‪0‬ارة وی‪ 0‬ث إﺕ‪B‬ان ارى ! ﻡ ی‪3‬ن‬
‫ﻡ‪8‬ع ا‪!0K‬ت ا‪ = +‬ﻡ‪8‬ع ا‪!0K‬ت ا‪ +2‬‬
‫‪ ) NA + n = P‬ﺕآ‪ B‬أیﻥت ا‪K‬ا‪ 4O‬ا‪( +G2‬‬
‫ﺕ‪ 2‬ذرة ا‪. +OK‬رة ا‪Acceptor  #‬‬
‫! ﺱ?‪ q‬و  أن‬
‫‪ P = n + ND -٢‬ا‪+‬رة ﻡ
ا!ع ا‪4‬‬ ‫‪ n = P + ND -١‬ا‪+‬رة ﻡ
ا!ع ا‪42‬‬
‫‪  : -‬ا‪+‬رة ا!‪32 G‬ن ﺕآ‪ B‬ا‪3f‬وﻥت أو ا‪8‬ات = ‪ni‬‬
‫اى اﻥ* ‪  :‬زیدة ‪ n‬ﻥ‪ p WG‬و‪ J3#‬وی‪ 2‬ه‪.‬ا ا‪G‬ﻥن ‪ H#:‬ا‪Mass Action Lawaw 3‬‬

‫‪:. ni2 = np‬‬

‫‪n = ND‬‬ ‫‪  :‬ا‪+‬رة ﻡ
ا!ع ا‪42‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ni‬‬
‫= ‪:. P‬‬
‫‪ND‬‬
‫‪P = NA‬‬ ‫‪  :‬ا‪+‬رة ﻡ
ا!ع ا‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ni‬‬
‫=‪n‬‬
‫‪NA‬‬

‫!ات ?@‪ P‬أﺵ?‪ r‬ا! اﺹ&ت ‪:‬‬

‫‪# ?52‬اﻡ‪ H‬ا‪ ? 0‬ﻡ‪ HL‬ا^ء وا‪0‬ارة وا^>‪ b‬واث ا‪.‬رى وا‪ O3‬و‪T‬ه ‪.‬‬
‫وﻥ‪e‬ا ?‪ _.‬ا‪: 520‬ﻥ? ﺕ‪ 2‬م آ‪20‬ت اى و‪ HO5‬س ?‪ _.‬ا‪#‬اﻡ‪. H‬‬
‫س ‪ $‬ة ا^ء ‪ -‬س در ا‪0‬ارة ‪ -‬س ا^>‪ - b‬س ا= ‬
‫س اث ا‪ - O3‬س ا‪#$f‬ع ا‪.‬رى‬

‫ا ﺹ‪F‬ا(@ ‪pn junction -:‬‬

‫ﺕ‪3‬ن ﻡ
‪-:
OB‬‬
‫‪ -٢‬ﻡ
ا!ع ا‪p- type 4‬‬ ‫‪ -١‬ﻡ
ا!ع ا‪n- type 42‬‬
‫‪١٤‬‬
 ‫! ﺕﻡ‪ J‬ا‪B8‬یƒ
! ا‪3‬ی
ی‪ 0‬ث ﻡ ی ‪:‬‬
‫‪p‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪ : -١‬ا‪+‬رة ﻡ
ا!ع ا‪p- type 4‬‬
‫ا‪8‬ات ذات ﺕآ‪ B‬ل ﺕ!‪ K‬ا ا! ‪ G‬‬
‫‪ \ n - type‬ﺕآ‪ B‬ا‪8‬ات ? ‪H‬‬
‫‪ : -٢‬ا‪+‬رة ﻡ
ا!ع ا‪ n- type 42‬ا‪3f‬وﻥت ذات ﺕآ‪ B‬ل ﺕ!‪ K‬ا ا! ‪ \ p – type G‬ﺕآ‪B‬‬
‫ا‪3f‬وﻥت ? ‪. H‬‬
‫‪ -٣‬ی!‪ lK‬ﺕر ی ‪ 1:‬ا‪8‬ات ﻡ
ا! ‪ p G‬ا ا! ‪ . n G‬وی!‪ lK‬ﺕر ی ‪ 1:‬ا‪3f‬وﻥت ﻡ
ا! ‪ G‬‬
‫‪ n‬ا ا! ‪ p G‬و\ ان آ‪ H‬ﻡ! ‪   G‬ة ﻡ‪#‬د ) ‪ 4+2‬ﺕ‪#‬دل ا‪!0K‬ت ا‪ +‬وا‪!0K‬ت ا‪ : +2‬آ‪H‬‬
‫ﻡ! ‪   G‬ة ( ‪.‬‬

‫‪ -٤‬ه‪8‬ة ا‪3f‬وﻥت ﻡ
ﻡ! ‪ n – type G‬ی‪B `K3‬ءا ﻡ
ا‪f‬یﻥت ا‪ +‬دون ‪ T‬ء ی‪#‬د? ﻡ
ا‪3f‬وﻥت ‪.‬‬
‫وآ‪ Q.‬ه‪8‬ة ا‪8‬ات ﻡ
ﻡ! ‪ p – type G‬ی‪B `K3‬ءا ﻡ
ا‪f‬یﻥت ا‪ +2‬دون‬
‫‪ T‬ء ی‪#‬د? ﻡ
ا‪8‬ات ‪.‬‬
‫‪ -٧‬ی!‪ S‬ﻡ! ‪ G‬ﺥ ﻡ
ا‪3f‬وﻥت وا‪8‬ات ﺕ‪3‬ن ? أیﻥت ﻡ‪ +‬ﻡ
ﻥ – وا! ا;ﺥى أیﻥت ‪ +5‬‬
‫ﺕ‪ 2‬ا! ‪ G‬اﺹ ‪.‬‬
‫‪ -٨‬ی!‪ lK‬ﻡ‪8‬ل آ? ی‪ *8‬ﻡ
ا;یﻥت ا‪ +‬ا ا;یﻥت ا‪ +2‬وی‪ : 4+2‬د‪ 1:‬ﺕر ) ی‪ 2‬ﺕرا اﻥ‪: (2‬‬
‫اﺕ‪ _8‬ﺕر ا‪f‬ﻥ‪K‬ر ‪.‬‬
‫‪  : -٩‬ا‪f‬ﺕ‪B‬ان ی‪B‬ن ار ‪ :‬ا‪f‬ﺕ‪ _8‬ا‪f‬ﻡﻡ ﻡ‪ 1‬ار ‪ :‬ا‪f‬ﺕ‪ _8‬ا‪3 23#‬ن ا‪ (0‬ﺹ ‪.‬‬
‫أو‪  * : N‬ا‪ -‬ﺹ ‪ ; k‬أ ‪-:‬‬
‫‪p‬‬ ‫‪n‬‬ ‫• ا ف ‪ n‬ﻡ(‪ H‬ﻡ‪ 1‬ا ف ا‪ + 42‬ری ‬
‫• ا ف ‪ p‬ﻡ(‪ H‬ﻡ‪ 1‬ا ف ا‪ + 4‬ری ‬
‫‪ ! -١‬ﺕﺹ‪ H‬ا‪8‬ل ا!‪
 •$‬ا‪ +‬ری ‬
‫‪ J3‬إﺕ‪ _8‬ا‪8‬ل ا اﺥ ‪ :‬ا! ‪ G‬ا‪f‬ﻥ‪. *#^: G‬‬
‫‪ -٢‬ی‪ F2‬ور ﺕر و‪ Q.‬ی‪3‬ن اﺹ‪ H‬أﻡﻡ‬
‫ﺙﻥ ‪  : :‬اﺹ‪ H‬ا‪: 23#‬‬
‫• ا ف ‪ n‬ﻡ(‪ H‬ﻡ‪ 1‬ا ف ا‪ + 4‬ری ‬
‫• ا ف ‪ p‬ﻡ(‪ H‬ﻡ‪ 1‬ا ف ا‪ + 42‬ری ‬
‫ﺙ ‪  * :‬ا‪ -‬ﺹ ‪-: / ; k‬‬
‫‪p‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪ ! -‬اﺹ‪ H‬ا‪8‬ل ا!‪
 •$‬ا‪ +‬ری ‬
‫ﻡ‪ 1‬إﺕ‪ _8‬ا‪8‬ل ا اﺥ ‪ :‬ا! ‪ G‬ا‪f‬ﻥ‪ G‬‬
‫‪B:‬ی _‬
‫‪ f -٢‬ی‪ F2‬ور ار و‪ Q.‬ی‪3‬ن اﺹ‪23 H‬‬
‫و &[ ‪-:‬‬
‫‪ - ١‬اﺹ ا‪ O!L‬ﺕﺹ‪ H‬ار ‪ :‬إﺕ‪ _8‬أﻡﻡ وﺕ!‪*#‬‬
‫ﺕ‪G‬ی‪ : +‬ا‪%‬ﺕ‪ _8‬ا‪ 23#‬وی‪
3‬ﺕ‪ H *+K‬اﺹ ا‪ O!L‬ح ‪.‬‬
‫‪ -‬ی‪3‬ن ﻡ>‪ ) G‬أى ی ار ( ‪ :‬ا‪%‬ﺕ‪ _8‬ا;ﻡﻡ ‪. ?8‬‬
‫‪ -‬ی‪3‬ن ﻡ ) ‪f‬ی ار ( ‪ :‬ا‪%‬ﺕ‪ _8‬ا‪. 23#‬‬
‫‪ -٢‬ی‪
3‬ا‪l‬آ ﻡ
‪5‬ﻡ اﺹ ا‪ 5 O!L‬ام اوﻡ‬
‫‪ -‬ﺕ‪  #‬ﻡ‪G‬وﻡ ﺹ>ة  ا ‪ :‬ا‪f‬ﺕ‪ _8‬ا‪f‬ﻡﻡ ‪ .‬وﺕ‪ #‬‬
‫ﻡ‪G‬وﻡ   ا ‪ :‬ا‪f‬ﺕ‪ _8‬ا‪. 23#‬‬
‫وه‪.‬ا ا‪2‬ك ی` ﺕﻡ 
ا‪G‬وﻡ ا‪ ?3‬اذا ﺕ‪ #‬‬
‫ﻥ‪ J‬ا‪ G‬إذا ﻡ ار ‪ :‬اﺕ‪ _8‬او ﻡ ‪ :‬ا‪f‬ﺕ‪ _8‬ا^د ‪.‬‬
‫‪ -٣‬اﺹ ا‪ O!L‬دور هم ‪  :‬ﺕ‪G‬ی‪ C‬ار ادد‬

‫‪١٥‬‬
 ‫‪f‬ن ار ا‪G‬م ) ار ذات ا‪f‬ﺕ‪ _8‬اا ( ی‪ 2‬م ‪
0$ :‬‬
‫ا‪ +‬ریت ‪2‬رات و ریت ان ا‪0‬ل ‪.‬‬
‫‪ -٤‬اﺹ ا‪ O!L‬ﺕ‪ 2‬دة داید )‪  (Diode‬ﺕ‪0‬ی‪ H‬ار‬
‫ادد ا ﺕر ﻡ‪.2‬‬

‫ا‪-‬اﺱ‪-‬ـــــــــــــــ ر‬
‫• اآ‪ `K‬م ‪ 1955‬آ ﻡ
ردی
و ‪$‬آى اﺕ
‬
‫• ی ﻡ!*  ة أﻥاع ﺕ‪.‬آ ﻡ!?‬
‫‪ -٢‬ﻥع ‪n-p-n‬‬ ‫‪ -١‬ﻥع ‪p-n-p‬‬

‫‪E‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪p‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪p‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪p‬‬ ‫‪C‬‬

‫‪B‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪Ic‬‬ ‫‪Ic‬‬

‫‪IB‬‬ ‫‪IB‬‬

‫‪IE‬‬ ‫‪IE‬‬

‫‪ -١‬ا! ‪ G‬ا‪f‬و ا‪.Emitter E \+‬‬

‫‪ -٢‬ا! ‪ G‬ا‪  5‬ا‪ G‬ة ‪ Base B‬وض ا‪ G‬ة ﺹ> >ی ‪.‬‬
‫‪ -٣‬ا! ‪ G‬ا;ﺥة ا‪.Collector C 18‬‬
‫ا( ع ‪n-p-n‬‬
‫اﺹ ا;و ‪ n-p‬أﻡﻡ اﺹ‪ H‬و اﺹ ا‪L‬ﻥ ‪ 23 p-n‬اﺹ‪H‬‬
‫آ‪ ! E‬ا‪-‬ر ‪:‬‬
‫‪ ! -١‬اﺹ‪ H‬ﺕ! ‪ q‬ا‪3f‬وﻥت ﻡ
ا‪ \+‬ا‪ n 42‬ا ا‪ G‬ة ‪ \ p‬ﺕ!‪ …# K‬ا‪ X‬ا أن ی‪?G‬‬
‫ا‪ n 18‬ﻡ‪. 4‬‬
‫‪ -٢‬ﺕ‪  C‬ا‪ƒ%‬م ‪ :‬ا‪ G‬ة ‪f‬ن ا‪3f‬وﻥت ﺕ!‪  : K‬ة ﻡƒ ‪8‬ات ‪ Q?2:‬ﻥ‪ +2‬ﻡ
ه‪_.‬‬
‫ا‪3f‬وﻥت ‪.‬‬
‫ب ﺕر ا_ة وﺕر ا!!‪: k‬‬
‫ﻥض أن ﺕر ا‪ IE \+‬و ﺕر ا‪IC 18‬‬
‫ﻡ‪#‬ﻡ‪ H‬ا‪ +3‬اﻥ‪5B‬ر ‪α e‬‬
‫‪:. IC = αe IE‬‬
‫‪IB = ( 1 - α e ) IE‬‬ ‫ﻡ ی‪ : Q?2‬ا‪ G‬ة‬
‫وه‪.‬ا ا‪B8‬ء ‪ f‬ﻡ
ﺕ‪#‬ی^* ‪ Q5 :‬ا‪ G‬ة ‪.‬‬
‫‪ βe‬ه ﻥ‪ +2‬ﺕر ا‪ 18‬ا ﺕر ا‪ G‬ة )ﻡ‪#‬ﻡ‪ H‬ا‪( +3‬‬

‫‪IC‬‬ ‫‪α e IE‬‬ ‫‪αe‬‬

‫= ‪βe‬‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪IB‬‬ ‫‪(1- αe) IE‬‬ ‫‪1- α e‬‬
‫و‪f‬ن ض ا‪ G‬ة ﺹ>  ا ‪ :‬ﺕ‪ G‬ﻥ‪ +2‬آ‪+‬ة ﻡ
ا‪8‬ات ‪?:‬‬
‫‪ α e‬ی‪ +‬ﻡ
اا ا(‪F0‬‬

‫‪αe‬‬
‫= ‪βe‬‬ ‫‪ # G+ :‬‬
‫‪١٦‬‬
 ‫‪1-αe‬‬
‫‪:‬ن  ‪ βe‬آ‪  +‬ا ‪.‬‬
‫أى ان ﺕر ا‪ 18‬اآ‪ +‬ﻡ
ﺕر ا‪ G‬ة !‪ βe +2‬وﺕ‪#‬ف ‪ C5‬ﺕ‪ +3‬ار )‪ H#:‬ااﻥ‪5B‬ر(‪.‬‬
‫آ اﺱ‪-‬ام ا‪-‬اﺱ‪ -‬ر * ا‪: ?/-‬‬
‫ا‪-‬اﺱ‪ -‬ر آ!‪Amplifier ?/‬‬
‫اذا اری ﺕ‪ +3‬ا‪$‬رة آ? ﺹ>ة ) ﻡ‪ HL‬اج ﻡ
ﻡ‪3‬و‪:‬ن ( ‪ :‬ﺕر ا‪ G‬ة )ﺕر ا ﺥ‪: (H‬ن ﺕ‪l‬ﺙه ی‪?e‬‬
‫ﻡ‪+3‬ا ‪ :‬ﺕر ا‪) 18‬ﺕر اج( وه‪.‬ا ی‪ H#: 2‬ااﻥ‪5B‬ر ‪.‬‬
‫‪+#‬رة أﺥى ‪ -:‬ﻥ(‪ H‬ا‪$f‬رة ا‪ ?3‬ا(>ة آر دﺥ‪  H‬ﺕر ا‪ G‬ة اج ی‪3‬ن  ﺕر ا‪18‬‬
‫وﺕ =ی‪G‬ن ‪:‬‬
‫ا‪ _:‬ا‬ ‫ا‪ q:‬ا‪3‬و‬
‫ا‪ 5‬ام ااﻥ‪5B‬ر آ‪+3‬‬ ‫ا‪ 5‬ام ااﻥ‪5B‬ر آح‬
‫)ا‪ G‬ة ﻡ‪K‬آ (‬ ‫)ا‪ \+‬ﻡ‪K‬ك(‬

‫ا‪-‬اﺱ‪ -‬ر آ!‪-‬ح ‪Swith‬‬

‫و! إ‪ 5‬اﻡ* آح ﺕ‪ 2‬م دا‪O‬ة ان ی‪3‬ن‬
‫ا‪ \+‬ﻡ‪K‬ك ‪.‬‬
‫‪$‬ح ا ا‪O‬ة )إ‪ 5‬ام ااﻥ‪5B‬ر آح‬
‫‪  :‬ا‪ (On F‬ﻥض أن ? ا‪ +‬ری ‬
‫ا( ﻡ‪ 1‬ا‪ vcc \+‬و‪:‬ق ا‪
 ?8‬‬
‫ا‪ 18‬وا‪ VCE \+‬وﺕر ا‪IC 18‬‬
‫وا‪G‬وﻡ ادة ‪ :‬دا‪O‬ة ا‪RC 18‬‬
‫‪:. VCC = VCE + ICRC‬‬
‫‪ -١‬زیدة ﺕر ا‪: IC 18‬ن ‪ VCE‬ﺕ‪HG‬‬
‫ ﺕ(‪ H‬ا  ا ‪ ! X: 0.2‬ﻡ‬
‫ی‪3‬ن ﺕر ا‪ G‬ة آ‪ً+‬ا‪.‬‬
‫‪p: -٢‬ذا آن ا ﺥ‪) H‬ا‪ G‬ة( آ‪: +3‬ن اج‬
‫)ا‪ (18‬ﺹ> وﺕ‪ 2‬ه‪ _.‬ا!‪  +‬آ‪. J‬‬
‫‪ -٣‬و‪ ! Q.‬إ ء ? ﻡ‪  4‬ا‪ G‬ة‬
‫ی‪2‬ى ﺕر ‪ :‬ا‪ \0 18‬ی‪3‬ن ‪:‬ق ا‪?8‬‬
‫ ا‪ 18‬ﺹ> آ ‪ C5‬ا‪. HG‬‬
‫‪ ,&5F _?S‬ا'_ ‪:‬‬
‫‪VCC = VCE + ICRC‬‬
‫‪ ! -١‬ﻥ‪ WG‬ﺕر ا‪: IC 18‬ن ‪ VCE‬ﺕ‪B‬داد‬
‫‪١٧‬‬
 ‫‪p: -٢‬ذا آن ا ﺥ‪) H‬ا‪ G‬ة( ﺹ> أو ‪: +5‬ن اج )ا‪ (18‬آ‪: .+‬ن ﺕر ا‪ 18‬ی!‪ 1 G‬وی‪B‬داد ‪:‬ق ا‪?8‬‬
‫ ا‪ 18‬آ‪+‬ة )اج آ‪. (+‬آ ‪ C5‬ا‪. HG‬‬
‫وا‪ H3K‬ا ی[‪ F‬ﺥ(‪ WO‬ا‪#‬آ‪J‬‬
‫! ر‪  V OUT
  C5‬ا‪0‬ر اأ‪5‬‬
‫‪  Vin‬ا‪0‬ر ا;‪ – G:‬وه‪.‬ا ی[‪ F‬أن‬
‫‪Vin‬آ‪+‬ة ﺕ‪3‬ن ‪ Vout‬ﺹ>ة وا‪J3#‬‬
‫ویﺹ` أن ااﻥ‪5B‬ر آح‬

‫! ﻡ ی‪3‬ن ‪  :‬ا‪ on F‬اى ی ﺕر ‪:‬ن ﻡ‪G‬وﻡ* ﺹ>ة او‪ f‬ﺕ‪.‬آ و! ﺕﺹ‪ H‬ا‪f‬وﻡ ا‪4 G‬‬ ‫)أ(‬
‫ا‪ * 4‬ﻡ(‪ G H‬ة وا‪ 4 G‬ا‪ 42‬ﻡ(‪ \+ H‬ﻡ‪G‬وﻡ ‪ f‬ﺕ‪.‬آ‬
‫! ﻡ ی‪3‬ن ‪  :‬ا>‪ off q‬ا اى ‪f‬ی ﺕر ‪:‬ن ﻡ‪G‬وﻡ* آ‪+‬ة  ا و! ﺕﺹ‪ H‬ا‪f‬وﻡ ا‪4 G‬‬ ‫)ب(‬
‫ا‪ * 42‬ﻡ(‪ G H‬ة وا‪ 4 G‬ا‪ 4‬ﻡ(‪ \+ H‬ﺕ‪3‬ن ا‪G‬وﻡ آ‪+‬ة وی ل  )‪ (Inf‬ﻡ‪G‬وﻡ ‬
‫  ا ‪.‬‬

‫ا‪-/L‬وت ا‪!,‬‬

‫ا? ا' ا!(‪ : _:‬ه ا وا‪ O‬ا ﺕ‪ 1 2‬ان ﺕ‪G‬م ‪#‬ت ﻡ! ‪ G‬ﻡ‪ HL‬ا‪ J3#‬أو اا‪ q:‬او ا‪f‬ﺥر وه ﻡ‪ !+‬‬
‫ا‪ +8‬ا‪. O!L‬‬
‫) أه!;‬
‫ا ﺥ‪H‬‬ ‫اج‬ ‫‪ -١‬ا ا‪#‬آ‪ ? J‬ﻡ ﺥ‪ H‬وا وﻡج وا ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫ا ﺥ‪H‬‬ ‫اج‬

‫رﻡ‪ B‬ا ا‪#‬آ‪J‬‬

‫) ‪low ( 0‬‬ ‫‪(1) high‬‬

‫‪high‬‬ ‫)‪(1‬‬ ‫‪( 0 )low‬‬

‫ا‪ C5‬ا‪+ •:3‬ا ا‪#‬آ‪! J‬‬

‫‪ qT‬اح ‪ f‬ی^• ا(‪+‬ح‬ ‫[‪: F‬‬
‫‪) k qT ! -١‬ا ﺥ‪ – ( 1 H‬اج ا(‪+‬ح ‪ f‬ی^• )‪(0‬‬
‫‪ ) k qT ! -٢‬ا ﺥ‪ – ( 0 H‬اج ا(‪+‬ح ی^• )‪(1‬‬
‫‪ ' -٢‬ا' ا‪ -‬ا*‪:AND q‬‬
‫? ﻡ ﺥن أو اآ‪ L‬وﻡج وا‬
‫‪In Put‬‬ ‫‪OUT PUT‬‬
‫ا ﺥ‪H‬‬ ‫اج‬
‫ا ﺥ‪A H‬‬ ‫اج‬
‫‪00‬‬ ‫‪0‬‬ ‫ا ﺥ‪B H‬‬
‫رﻡ‪ B‬ا اا‪AND q:‬‬
‫‪01‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪f‬ت ا اا‪q:‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪0‬‬ ‫)‪high (1‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪1‬‬ ‫)‪high (1‬‬
‫)‪high (1‬‬
‫‪١٨‬‬
 ‫‪ -‬اح ‪ A‬ﻡ>‪ – (1) q‬اح ‪ B‬ﻡ>‪(1) q‬‬
‫اج ا[ءة ا(‪+‬ح )‪(1‬‬

‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫)‪high (1‬‬

‫) ‪low ( 0‬‬ ‫) ‪low ( 0‬‬
‫ﻡ(‪+‬ح‬
‫‪ -‬اح ‪ A‬ﻡ>‪، (1) q‬اح ‪ B‬ﻡح )‪(0‬‬
‫‪ -‬اج  م ا[ءة ا(‪+‬ح‬
‫ا‪ C5‬ا‪+ •:3‬ا اا‪(AND) q:‬‬
‫) ‪ low ( 0‬ی^• ا(‪+‬ح إ‪ f‬إذا أ‪ qT‬ا‪0‬ن ﻡ‪ً#‬‬ ‫) ‪low ( 0‬‬

‫)‪high (1‬‬
‫اح ‪ A‬ﻡح )‪ ، (0‬اح ‪ B‬ﻡ>‪(1)q‬‬
‫اج  م إ[ءة ا(‪+‬ح‬

‫) ‪low ( 0‬‬ ‫) ‪(low 0‬‬

‫) ‪low ( 0‬‬
‫‪ -‬اح ‪ B , A‬ﻡن )ا ﺥ‪(0 , 0 H‬‬
‫اج  م إ[ءة ا(‪+‬ح )‪(0‬‬
‫‪ ' -٣‬ا' ا‪N‬ﺥ‪?-‬ر ‪: OR‬‬
‫? ﻡ ﺥن أو اآ‪ L‬وﻡج وا ‪.‬‬
‫اى ی‪B‬م ﺕا‪ :‬ا ا ﺥ
‪3‬ن اج )‪ (1‬وه ﺕ‪ 
 *+K‬اازى ی‪ qT 3‬ا اه  ﺕر‪1 .‬‬
‫ت ا‪+3‬ﺕ ﻡ‪  !+‬ه‪ _.‬ا‪+‬ات و‪T‬ه ‪.‬‬
‫‪IN PUT‬‬ ‫‪OUT PUT‬‬
‫ا ﺥ‪H‬‬ ‫اج‬
‫‪00‬‬ ‫‪0‬‬
‫ا ﺥ‪A H‬‬
‫‪01‬‬ ‫‪1‬‬
‫اج‬
‫‪10‬‬ ‫‪1‬‬
‫ا ﺥ‪B H‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪1‬‬
‫رﻡ‪ B‬ا ا‪f‬ﺥ‪+‬ر ‪:OR‬‬
‫‪f‬ت ا ا‪f‬ﺥ‪+‬ر‬
‫‪A‬‬ ‫)‪high (1‬‬
‫)‪high (1‬‬
‫)‪high (1‬‬
‫‪ -‬اح ‪ A‬ﻡ>‪ – (1) q‬اح ‪ B‬ﻡ>‪(1) q‬‬
‫‪B‬‬ ‫ﻡ(‪+‬ح‬ ‫اج ا[ءة ا(‪+‬ح )‪(1‬‬

‫)‪high(1‬‬
‫ا‪ C5‬ا‪+ •:3‬ا اا‪\ (OR) q:‬‬ ‫) ‪low ( 0‬‬ ‫) ‪low ( 0‬‬
‫ی^• ا(‪+‬ح إذا أ‪ qT‬أى ﻡ
ا
‬
‫‪ -‬اح ‪ A‬ﻡ>‪، (1) q‬اح ‪ B‬ﻡح )‪ – (0‬اج ا[ءة ا(‪+‬ح‬

‫‪١٩‬‬
 ‫) ‪low ( 0‬‬ ‫) ‪low ( 0‬‬
‫)‪high (1‬‬

‫اح ‪ A‬ﻡح )‪ ، (0‬اح ‪ B‬ﻡ>‪(1)q‬‬

‫اج إ[ءة ا(‪+‬ح‬

‫) ‪low ( 0‬‬ ‫) ‪(low 0‬‬

‫) ‪low ( 0‬‬
‫‪ -‬اح ‪ B , A‬ﻡن )ا ﺥ‪(0 , 0 H‬‬
‫اج  م إ[ءة ا(‪+‬ح )‪(0‬‬
‫و!‪ )/‬ﺕ(‪ b‬ه‪ rb‬ا? ا'ت 'ﺱ‪-‬ام ا‪-‬اﺱ‪ -‬ر‬
‫• ‪ /‬ت اا@ة ﺕ(_ ا ‪:‬‬
‫‪ -١‬ﻡ‪3‬ﻥت ‪ : #: T‬ﻡ‪ HL‬ا‪G‬وﻡ أو ا‪ `L3‬أو ﻡ` ا‪ \0‬أو ا اید ‪.‬‬
‫‪ -٢‬ﻡ‪3‬ﻥت ‪ : #:‬ﻡ‪ HL‬أﻥاع ااﻥ‪5B‬ر ا ? إﻡ‪3‬ﻥت ا‪ ! +3‬دﻡ‪ : ?8‬دوا‪ O‬ﻡ!‪. +5‬‬
‫‪ , -٥‬ن  ر ‪ Mobre s Law‬ا‪b‬ى (` ‪: F‬‬
‫ا‪ #2‬وا‪ 2‬ی^ن آ‪ H‬ﺙﻥ ‪?$ K‬ا‬
‫ا_ اـــــــــــــــ)‬

‫‪  : -١‬ا‪+‬رة ‪n – type‬‬

‫‪n = P + ND‬‬
‫\ ‪ n‬ﺕآ‪ B‬ا‪3f‬وﻥت ا‪0‬ة ‪ P،‬ﺕآ‪ B‬ا‪8‬ات‪ ND ،‬ﺕآ‪ B‬أیﻥت ا‪K‬ا‪ 4O‬ا‪.  #‬‬
‫‪  : -٢‬ا‪+‬رة ‪P – Type‬‬
‫‪P = NA + n‬‬
‫\ ‪ NA‬ﺕآ‪ B‬أیﻥت ا‪K‬ا‪ 4O‬ا‪ +G2‬‬
‫‪  : -٣‬ا‪+‬رة ا!‪np = n12 G‬‬
‫\ ‪ n1‬ﺕآ‪ B‬ا‪3f‬وﻥت أو ا‪8‬ات‬
‫‪n = ND‬‬ ‫‪n – type  : -٤‬‬

‫‪P = n21 / ND‬‬

‫‪P – TYPE  : -٥‬‬
‫‪2‬‬
‫‪P = NA‬‬ ‫‪n = n 1 / NA‬‬

‫‪ IC \ IC = α e IE‬ﺕر ا‪ IE 18‬ﺕر ا‪\+‬‬ ‫‪  : -٦‬ااﻥ‪5B‬ر‬

‫‪ α e‬ﻥ‪ +2‬ازی‪) 1‬ﺙ‪ X‬ا‪ OB8‬أو ازی‪( 1‬‬
‫‪IB = ( 1 - α e ) IE‬‬
‫‪IC‬‬ ‫‪α e IE‬‬ ‫‪αe‬‬
‫= ‪ βe‬ﻡ‪#‬ﻡ‪ H‬ا‪+3‬‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪IB‬‬ ‫‪( 1 -α e ) IE‬‬ ‫‪1-α e‬‬
‫‪  : -٧‬ااﻥ‪5B‬ر آح‬
‫‪VCC = VCC + ICRC‬‬
‫‪ RC‬ا‪G‬وﻡ ا( ﻡ‪ 1‬ا‪ IC – 18‬ﺕر‬ ‫‪ ? VCC‬ا‪ +‬ری – ‪: VCE‬ق ا‪
 ?8‬ا‪ \+‬وا‪18‬‬
‫ا‪18‬‬

‫‪٢٠‬‬