Historia elektroniki

Ryszard J. Barczyński, 2007
Prehistoria
od elektryczności do elektroniki...
 Detektor kryształkowy 
Ferdinand Braun, 1874 

Ferdinand Braun stwierdził, że złącza metali i niektórych kryształów 
przewodzą prąd elektryczny lepiej w jednym z kierunków. To odkrycie 
(wcześniejsze od lamp...) można uznać za początek elektroniki ciała stałego.
 Detektor kryształkowy 
F. Braun to jeden
Ferdinand Braun, 1874  z najbardziej zasłużonych
wynalazców epoki wczesnego
radia. Założył firmę Telefunken.

Detektor Brauna był protoplastą całej gamy
różnych prostowników. Obecnie takie elementy
nazywa się diodami Schottky'ego na cześć
jednego z twórców teorii pasmowej wyjaśniającej
zjawiska zachodzące na złączu metal­półprzewodnik.
 Koherer
Eugène E.D. Branly
 1890 

Koherer zrobił w technice radiowej
szybką karierę i równie szybko został
całkowicie zapomniany. Jest to szklana
rurka wypełniona drobnymi opiłkami
metalowymi. Pod wpływem fali
radiowej koherer drastycznie
zmniejsza swój opór.
 Radio 
Nicola Tesla 1893­1900 

Radio, czyli metoda przekazu informacji na odległość za pomocą fal radiowych 
ma wielu ojców. Jednym z najważniejszych jest Nicola Tesla. Prace i wykłady na ten temat
 prowadził od roku 1893, a patent USA otrzymał w roku 1900.
Wykrywacz burz
Aleksander Popow, 1895 
 Radio 
Nicola Tesla
czy Guliemo Marconi
Radio ­ pierwsze
zastosowania
komercyjne 
Guliemo Marconi
Modulacja amplitudy
AM
Reginald Fessenden
1900 
Zasada modulacji

Schemat odbiornika
kryształkowego.
Pierwsza transmisja radiofoniczna (AM)
Reginald Fessenden, 1906 

Pierwsza transmisja zawierała
życzenia świąteczne z okazji
Bożego Narodzenia. Audycja
trwała około pięciu minut
i była nadawana raz na tydzień. 
Sredniowiecze
elektroniki

lampy elektronowe
Dioda próżniowa
("zawór elektryczny")
John A. Fleming, 1905 
 Dioda próżniowa  ­ jak to działa

Dioda próżniowa to przyrząd, w którym
prąd może płynąć tylko w jedną stronę.

●
 Katoda, wykonana z materiału o małej
  pracy wyjścia i rozgrzana do wysokiej
  temperatury emituje elektrony
●
 Wyemitowane elektrony są przyciągane
  przez dodatnio spolaryzowaną anodę.
Dioda próżniowa  ­ jak to działa
Symbole diody próżniowej

pośrednio bezpośrednio
żarzona żarzona

Charakterystyka pośrednio żarzonej
diody próżniowej EY86
Trioda próżniowa
(audion)
Lee de Forest, 1907 
Trioda próżniowa ­ jak to działa

W triodzie pomiędzy
katodą a anodą
umieszczono trzecią
elektrodę ­ siatkę.

Napięcie przyłożone pomiędzy katodą a siatką oddziaływuje na elektrony
zmieniając w ten sposób prąd płynący między katodą a anodą.  
Trioda próżniowa ­ jak to działa

Charakterystyki anodowe lampy AC2.
Tetrody, pentody ... i inne ...ody
trioda­heksoda
tetroda pentoda

...
Inżynierskie ciekawostki
epoki lamp elektronowych

Układ scalony z epoki lamp elektronowych – 3NF. Zawiera trzy triody,
dwa kondensatory i pięć rezystorów.
Inżynierskie ciekawostki
epoki lamp elektronowych

EM84

EM4

EM80

Wskaźnik wysterowania – magiczne oko :­)
Inżynierskie ciekawostki
epoki lamp elektronowych

Jarzeniowy stabilizator napięcia 
– stabilistor (także stabiliwolt)
 Odbiornik
reakcyjny
Edwin H. Armstrong
1912

Cechą charakterystyczną odbiornika reakcyjnego jest dodatnie sprzężenie zwrotne
we wzmacniaczu wielkiej częstotliwości. Poprawia to wzmocnienie i selektywność.
Odbiornik
reakcyjny

Pięciolampowy odbiornik reakcyjny  typu NV­5 produkcji
Łódzkich Zakładów Radjotechnicznych Audiofon.
Wyprodukowany około 1928 roku.
(http://www.historiaradia.neostrada.pl)
 Odbiornik
superheterodynowy
Edwin H. Armstrong
1918 

W odbiorniku superheterodynowym
następuje mieszanie częstotliwości
przestrajanego wewnętrznego generatora
(heterodyny) z sygnałem wejściowym,
a następnie wzmacniany jest sygnał
o wynikowej częstotliwości
(częstotliwość pośrednia).
 Lampa elektronopromieniowa 
(prekursor kineskopu) Ferdinand Braun, 1898 
 Kineskop 
Vladimir K. Zworykin, 1923 
 Kineskop 
Vladimir K. Zworykin, 1923 
 Ikonoskop 
Vladimir K. Zworykin, 1940 
Wczesna technika telewizyjna
telebim
(Telefunken, 1935)
Wczesna technika
telewizyjna

Telewizor samochodowy
Rzutnik telewizyjny
C.Lorenz­A.G 1939
Telefunken 1939
Nadajnik/odbiornik
FM
Edwin H. Armstrong
1933 
Pierwszy komputer – ENIAC – 1944

ENIAC
●
 Ważył 30 ton
●
 Zawierał 17.468 lamp elektronowych
●
 Mierzył 2,4 x 30 metrów
●
 Wykonywał 5000 operacji na sekundę
●
 ... z precyzją dziesięciu cyfr znaczących
●
 Gdy go włączano
●
 ... przygasały światła w Filadelfii
Pierwszy komputer – ENIAC – 1944
Lata młodzieńcze
elektroniki
półprzewodniki
Teoria pasmowa
ciał stałych
Felix Bloch,
1928

Zawarta w doktoracie Felixa Blocha prowadząca do pasm energetycznych
koncepcja funkcji falowej o periodycznym zaburzeniu
to podstawa współczesnej fizyki ciała stałego.
Tranzystor
MOS
Julius E. Lilienfeld,
1930

Koncepcja Lilenfelda, mimo że
wyprzedziła tranzystory bipolarne,
to doczekała się realizacji dopiero
znacznie później ­ po opanowaniu
technologii wytwarzania czystych
materiałów półprzewodnikowych.
 Radar
Robert Watson­Watt
 1935 

Badania nad radarem prowadzone w latach II WŚ zaowocowały nie tylko
wieloma odkryciami, które walnie przyczyniły się do zwycięstw wojennych,
ale doprowadziły również do ogromnego rozwoju elektroniki. Szczególnie
wyróżniały się dwa laboratoria: Radiation Laboratory na MIT oraz
Bell Laboratory należące do AT&T.
 Tranzystor
John Bardeen,
 William Shockley,
Walter Brattain
1947 

Zespół fizyki ciała stałego z Laboratorium
Bella prowadził szeroko zakrojone prace,
które doprowadziły między innymi
do zbudowania tranzystora ostrzowego.
 Tranzystor
złączowy
 William Shockley
1951
Pierwsze komercyjne zastosowania tranzystora
(całkowicie tranzystorowy aparat słuchowy)
Zenith ­ 1952

Aparat zawierał trzy germanowe tranzystory pnp
firmy Raytheon. Wcześniej istniały opracowania
hybrydowe lampowo­tranzystorowe.
Na początku przewagi tranzystora nie były oczywiste
(lampowa wersja
aparatu słuchowego)

Pierwsze tranzystory miały liczne wady:
●
 Bardzo niepowtarzalne parametry
●
 Czułość na zmiany temperatury (wada nadal istotna)
●
 Złe parametry przy większych częstotliwościach 
●
 ...
Pierwsze komercyjne zastosowania tranzystorów
Pierwszy odbiornik radiowy na tranzystorach
(Regency TR­1
Texas Instruments 1954)
 Pierwszy komputer na tranzystorach ­ TRADIC
(Bell Labolatories 1954)

TRADIC zawierał około 800 tranzystorów
ostrzowych oraz 10,000 diod germanowych.
Prędkością nie ustępował komputerom
lampowym, a jego moc zasilania
wynosiła tylko 100 watów.

Niestety, tranzystory były około
dwudziestokrotnie droższe od lamp.
Lata dojrzałe
elektroniki
układy scalone
 Układ scalony
Jack Kilby
(Texas Instruments)
1958

Jack Kilby zbudował
pierwszy układ scalony
w dzisiejszym tego
słowa znaczeniu w sierpniu 1958 roku. Był świeżo zatrudnionym pracownikiem
laboratorium badawczego firmy Texas Instruments i nie przysługiwał mu urlop...

 W 2000 roku dostał za to osiągnięcie Nagrodę Nobla z fizyki.
 Układ scalony
Robert Noyce
1959

Robert Noyce rozwiązał skutecznie problem połączeń wewnętrznych
w układach scalonych. Uważa się powszechnie, że niezależnie od
Jacka Kilby wpadł na pomysł układu scalonego, ale zrobił to o kilka
miesięcy później.

Był jednym z założycieli firm Fairchild i Intel.
 Scalony układ
pamięci RAM
(Intel 3101) 1969

Pamięć ma 64 bity w organizacji 16*4 bity. Została wykonana w technologii
bipolarnej TTL­Shottky. Pierwszy produkt firmy Intel. 
 Mikroprocesor
Federico Faggin,
Ted Hoff, Stan Mazor
(Intel 4004) 1971

W 1969 japońska firma Busicom chciała zamówić dwanaście typów różnych
specjalizowanych układów do peryferyjnych urządzeń komputerowych.
Inżynierowie Intela wpadli na pomysł by zamiast dwunastu różnych
wyprodukować jeden typ układu, ale za to programowalny. 
Komputer osobisty
MITS Altair 8800 (1975)

Altair 8800 firmy MITS był prawdopodobnie
iskrą, która wywołała wybuch komputerów
osobistych. Pracował pod kontrolą systemu
 CP/M 80 lub interpretera Basic napisanego
przez dwuosobową firmę Microsoft. 
Pierwszy klon komputera osobistego
IMSAI 8080 (1975)

IMSAI 8080 wystąpił  jako narzędzie hackera w filmie Gry wojenne (1983).
 Scalony
wzmacniacz
operacyjny
(Fairchild uA702)
1965

Wzmacniacze operacyjne pierwotnie służyły do wykonywania operacji
matematycznych w komputerach analogowych i były wykonane
z użyciem lamp elektronowych. Wprowadzenie wzmacniaczy operacyjnych
w postaci układów scalonych zmieniło oblicze elektroniki analogowej.
Pierwszy odbiornik radiowy z układami scalonymi 
(Sony ICR­100, 1967)