Professional Documents
Culture Documents
Mga Halimbawa NG Balagtasan
Mga Halimbawa NG Balagtasan
LAKANDIWA:
LAKANDIWA:
Malugod kang tatanggapin kung ang iyo ngayong dala
Isang paksang sa panahon ay talagang nababagay Ay kampilan ni Balagtas at tulaing magaganda;
Ang sa ngayo’y itatampok sa ngalan ng Balagtasan; Umakyat ka sa tanghalan at sabihin kung sino ka,
“Dapat ba o Hindi Dapat na lumahok sa halalan Saka dito’y ipagtanggol ang panig mong buong-sigla;
Ang dakilang boksingerong Manny Pacquiao ang Kung ikaw ay desididong sa tulaa’y lumusob na —
pangalan?” Hinihiling ko sa madla'y palakpakang masagana.
Tanong itong sasagutin at bibigyang-katuwiran
Ng makatang naririto at nais kong anyayahan.
HINDI DAPAT: (Sa ibabaw ng tanghalan –
Kaya’t sino mang naritong sa pagtula ay may hilig, Pagpupugay)
Aking inaanyayahang pumagitnang buong-kisig;
Ang nais ko sa pagbigkas ay may rima at may himig, Mula ako sa Batangas, mga lipi ng Tagalog
Yaong tulang kung pakingga’y lumilikha pa ng awit; Sa ang tula’y inaawit kung ang puso’y nadudurog;
Dito’y inyong patunayang sa larangan ng panitik, Ang ngalan kong isinuga ng tadhana sa bulaos
Tayong mga Filipino’y may isipang matalisik. Ay si Lamberto B. Cabual na binubo sa pag-irog;
Ang tanong ng Lakandiwa’y sasagutin kong masinop:
Aayaw ko na si Pacquiao sa halala’y manibulos!
DAPAT: (Sa Ibaba ng Tanghalan – Panawagan)
LAKANDIWA:
Maginoong Lakandiwa, ako ngayo’y sumasagot
Sa pangalan ni Balagtas na makatang lubhang bantog;
Iyang inyong paanyaya’y tinatanggap kong malugod, Yamang dito’y may makatang kapwa handang
Payag ako na si Pacquiao sa halalan ay lumahok; manaludtod
Kapag siya ay nagwagi’t sa tungkulin ay naluklok, At ibig na magpasiklab sa maraming nanonood;
Buong baya’y liligaya’t magdiriwang tayong lubos. Itong panig nitong Dapat ang una kong itatampok
Na si Manny ay tulutang sa halala’y makilahok;
Idolo ng Filipino — at si Manny ay kilala Sa pagtindig ni Pulmanong may giting at lakas-loob,
Na may pusong makatao’t kabutiha’y kitang-kita; Palakpakang masigabo ang sa kanya ay isuob.
Siya’y dangal nating lahat nang manalo’t makibaka
Sa kapuwa boksingerong sa suntuka’y kayang-kaya; DAPAT: (Unang Tindig)
Kaya nga O, Lakandiwang may masusing paanyaya,
Ako ngayon ay tulutang makapanhik sa tribuna. Sa ilalim ng Saligang Batas nating umiiral,
Ganito ang nakasaad na tadhanang buong-linaw:
LAKANDIWA: Hindi pwedeng maihalal na pangulo ang sino man,
Maliban kung siya'y isang Pilipino nang isilang;
Kung ang iyong mga tula ay madiwa at mainam, Botante syang rehistrado, Pilipinas ang tirahan,
Halika na at umakyat sa ibabaw ng tanghalan; At marunong na magsulat at magbasa... Si Pacquiao yan.
Sa tula mong bibigkasi’y iyo ritong patunayang
Idolo mong boksingero’y nararapat sa halalan; Sinadya ng nagsiugit ng sagradong Konstitusyon
Sa paglapit ng makata’y hinihiling ko rin namang Na bigyan ng tsansang patas ang sino mang may
Salubungin natin siya ng matinding palakpakan. ambisyon;
Na maglingkod sa gobyerno at maluklok sa posisyon,
Mahirap man o mayaman, kapos man o sobrang dunong;
DAPAT: (Sa ibabaw ng tanghalan – Pagpupugay)
Pwede kahit ang artista, aktibista, manananggol,
Ekonomist, boksingero, o anchor ng TV Patrol.
Ako’y buhat sa Lagunang lalawigan ng pag-ibig,
Sa bayan ng mga puto, ng kutsinta at pinipig; Kaya ako'y nagtataka sa makata ng Batangas
Ako ngayo’y manunulang naghahandog ng panitik Na hindi ko mapagwari ang punto ng pagbabargas;
Sa naritong kababayang nakabukas ang ulinig; Ang People's Champ ibig ko ngang sa halalan
Lingkod ninyong si Rafael Pulmano ay nagsusulit, mamayagpag,
Paglahok sa politika ni Pacquiao ay tama’t matwid! Ngunit hindi bilang bokser sa kasino ng Las Vegas;
Kung di bilang Filipino, res'dente ng Pilipinas LAKANDIWA:
At botanteng marunong din sa pagbasa at pagsulat.
Ibig yatang magkahalo ang balat sa tinalupan,
Si Manny pag nagtampisaw sa maruming politika Nang tumindig ang makatang napatanyag sa Batangan;
Ay may mga nangangambang matutulad na rin siya Nguni’t itong kabalagtas na may dupil sa tulaan,
Sa maraming politikong pagnanakaw inuuna, Tila ibig nang sumagot at gulpihin ang kalaban;
Para itong isang sakit na matinding makahawa; Sa pagtindig ni Pulmanong may unos na tangan-tangan,
Ang alin mang karamdaman, pag ginamot, may pag-asa, Palakpakan natin siya’t sa pagtula’y nang ganahan.
Subali't kung pabayaan, pwedeng maging epidemya.
Bakit silang mga dungo at mangmang ay pumapatol Hindi siya naghahangad ng higit pang katanyagan,
Sa artista't boksingerong kapwa nila di marunong? Nais lamang makatulong sa bayan nyang minamahal;
Sa kanila nasisilip ng botanteng nagugutom Kapintasan niya't baho di na dapat pagpistahan
Ang pag-asang di matanaw sa henyong administrasyon; Na tila ba mas matino ang maraming iba riyang
Kahit hungkag na pag-asang bunga lamang ng ilusyon, Mapoporma, magagaling, mahuhusay, mararangal,
Kapalit ng nakaupong hanggang buto ang korapsyon. Ngunit sobrang mangurakot at ang mukha'y makakapal!
HINDI DAPAT: (Ikatlong Tindig) HINDI DAPAT:
Kung si Manny ay talagang may hangaring makatulong Ang mukha nga ay kakapal kapag laging ipipilit
Sa bansa at kababayang nakaharap sa daluyong; Si Pacquiao sa politikang may tala nga’y walang langit;
Limutin ang politika! Bumuo ng isang layon Walang salang masisira ang imahen niya’t kisig,
Na magtayo ng Youth Center na sa bayan nauukol; At sa hangad na kagitna ay sansalop ang mapalis;
May karate, boksing, tenis, paglalangoy at basketbol — Masasayang ang inimpok na dignidad at dolyares
Kompleto sa pasilidad — ako’y diyan kasang-ayon. Ng idolo nitong lonang parisukat na malinis.
Sa ganito’y malalayo ang kumpol ng kabataan DAPAT:
Sa hibo ng bisyo, droga, basag-ulo’t kahalayan;
Magagawa niya ito…tutulong ang karamihang
Foundation sa ating bansang makatao’t makabayan; Si Manny ay nagkukusang masagip ang Pilipinas,
(Hindi ba’t sa Paranaque, Training Center ay kay inam, Ikaw nama'y mas pursiging si Pacquiao ang mailigtas;
sa sikap ni Flash Elorde, sa boksing din hinangaan?) Gumastos man sa kampanya si Pacman ng limpak-
limpak,
Di naabot ni Elorde ang kay Pacquiao na naabot Sa sariling pawis mula at di galing sa kulimbat!
Sa tugatog nitong boksing na tila ba gintong bundok;
Subali’t si Flash Elorde ay may diwa’t niloloob HINDI DAPAT:
Na sa baya’t kabataan magmalasakit nang lubos…
(Di pagtulong ang kay Pacquiao na hangaring Di man galing sa kulimbat, ang salapi’y masasayang,
binubunsod, Kung gastusin sa kampanyang may nag-ambang
Manapa’y self-aggrandisement—parang matsing kasalanan;
naglalagot!!!) Gugulin na ang dolyares sa proyektong maiinam
Na para sa mga dukha’t di sa bugok na halalan.
DAPAT:
DAPAT:
Maganda ang panukala at payo ng kabalagtas,
Yan nga'y kaya niyang gawin, ngunit bakit tinatagpas; Proyektong mas matutupad pag si Manny ay nahalal,
Bakit nililimitahan ang kaniyang abilidad? Bilang meyor, gobernador, na pwesto ring politikal.
Bakit tanging ang pagiging boksingero'y itatatak?
(Siya nama'y may talento sa iba ring kapasidad,
Pagkat hindi maaaring paglingkuran ng sino man
HINDI DAPAT: Ang dalawang panginoon sang-ayon sa Bagong Tipan
Ang panahong gugugulin sa gobyrerno pag nahalal
Politikal niyang pwesto kung ano mang kahinatnan, Hindi pwedeng isisingit sa ensayo twing may laban.
Pipingas sa dangal niya at sa ating kabansaan.
Sa boksing ang buong bansa – sundalo man o rebelde,
DAPAT: Oposisyon o pro-Gloria – napag-isa na ni Manny;
Pati mga mandurukot at pulis na nanghuhuli,
Sa TV ay nakatutok, tahimik ang bawat kalye;
Dating dukha, ramdam niya ang dusa ng mamamayan,
Ang ganitong di nagawa ng sibilya't militari,
Simbolo sya ng pag-asa ng sikmurang kumakalam.
Parang bulang sasambulat sa eleksyon kung sasali.
HINDI DAPAT: Naiangat na ni Pacquiao ang imahe nitong bansa,
Huwag sanang matukso pang mag-anyaya ng pagkutya;
Kumakalam na sikmura'y patay-mali sa pag-asam, Bayani na siya ngayon sa mata ng buong madla,
Tinatanaw na simbolo – bantayog ng dusa't panglaw! Huwag sanang magpasulsol sa kati ng ibang dila;
Nguni't ako'y nalilihis sa tungkuling nakatakda
DAPAT: Bilang isang tagahatol sa dalawang nagpambangga.
At kanino pa aasa ang mahirap? Sa mayaman? Si Pulmano ang may sabing sa usapang nakalahad,
Sa matayog yaong aral kahit na nga mapanlamang? Paglahok sa pulitika ni Pacquiao ay nararapat;
Ito nama'y tinutulan ni Cabual na hindi payag,
Dahil ayaw anya niyang idolo ay mapahamak;
HINDI DAPAT: Sino nga ba sa kanila ang higit na nakaangat,
At dapat na maging kampeon sa labanang walang
Kung si Manny ay idolong pag-asa ng karukhaan, puknat?
Hindi dapat na "pagamit" sa kuhila’t salanggapang.
Atin muling sariwain ang katwirang isinaysay,
Ng makatang taga-Biñan na Dapat ang pinanigan;
Si Pacquiao daw ay simbolo ng pag-asang di matanaw
DAPAT: Ng botanteng nangangarap maahon sa karukhaan;
Di raw sagwil sa hangaring maglingkod sa kababayan,
Silang sukab, salanggapang at sipsip ang pagbawalan! Ang alam na kakarampot dahil Diyos ang gagabay.
Ang isip mo’y baliw…hibang!!! Mga proyektong pang-isports ang dapat daw pagtuunan,
Sa halip na politikang patibong sa kanyang dangal;
LAKANDIWA: Binanggit na halimbawa'y Flash Elorde ng nagdaan
Na nagsikap makatulong ilayo ang kabataan
Sa bitag ng mga bisyong naglipana sa lipunan,
Magsitigil kayo ngayon kung ayaw na mahambalos, Itinayong Training Center, marami ang nakinabang.
Imisin ang mga kalat, bibilangin na ang puntos;
Lumalalim na ang gabi at kayo na'y namamaos, Kahit na raw makatao ang saligan nating batas,
Baka tayo abutin pa ng manok sa pagtilaok; Ang boksing at politika ay lupa't langit ang agwat;
Kababayang kanina pa matiyagang nakatutok, Ang bagsik ng kamao nyang mabangis at walang habag,
Paulanan ng palakpak ang dalawang nagpanuntok. Sa larangan ng suntukan ay di pwedeng ipantapat;
Sa talas ng pag-iisip at dulas ng pangungusap
Alin man sa politika at boksing ay mayrong dangal Na puhunan sa kongreso ng hinog na mambabatas.
Ngunit knockout kapag sila'y kombinasyong pinagsabay
Tungkulin kong Lakandiwang sa nagtalo ay igawad
Ang hatol na mahalaga nang maingat na maingat; Sa bigat ng akusasyon at sa dami ng paratang
May matuwid si Rafael sa pagtulang mabanayad At sa dusang dinaranas ng hirap nang mamamayan
Na si Pacquiao sa halalan ay tumakbo at mangarap; Kailangan mapatalsik, Pangulo sa Malacanang
Nguni't dito kay Lamberto na ang diwa'y nagniningas, People Power Revolution ang mabisang kasangkapan.
Katwiran din na si Manny sa eleksyon ay di dapat.
Dinopoco Macatiis ang lingkod nyong kumakatok
Anupa nga't wala akong maitulak at kabigin, Sa sinumang makalaban, handa akong makihamok
Kapwa sila may magandang ninanasa at layunin; At sa paksang napakinggan, malinaw ang aking sagot:
Nangangamba tuloy akong ang sinuma'y siphayuin, Ang panig ng DAPAT ang syang pinili kong itaguyod.
Pagkat baka mapintasan at bansagang walang turing;
Ang hiling ko'y palakpakan sila't huling tagubilin
Ay kayo na ang humatol – ang mabuti ay pulutin! MASIGASIG MAGTANGGOL (HINDI DAPAT)
Unang EDSA Revolution, unang People Power Revolt Ang makatang katunggali ay pangahas magparatang
Nagpatalsik sa diktador at pamilyang mga Marcos Gayong ito'y pawang tsismis at mahina ang batayan
Bahagi ng kasaysayang naulit pa sa EDSA Dos Si Rodolfo 'Jun' Lozada, na witness sa ZTE scam,
Nang si Erap, pinakulong at si Gloria, iniluklok. Isang Probinsyanong Intsik, magaling lang sa iyakan.
Kahit ilang People Power pa ang gawin, walang silbi Aminin na ang totoo, wag na sanang magkunwari
Pagod na ang taong bayan sa pagmartsa at pag-rally Pakana ng oposisyon si Lozada at ZTE
Dahil kahit na sino pa'ng maluklok sa Presidency, Gayon na rin ang isa pang whistle blower na si Joey
Ang pagbago sa kultura ng korapsyon, imposible. Para alsin si GMA, sila naman hahalili.
Saka mga pagpaplanong si GMA patalsikin Suma-total, pulitika, pulitika't walang iba
Dahil siya'y iniugnay sa kaso ng ZTE deal Ang dahilan kaya tao'y nagagalit, nag-aalma
Ng testigong whistle blower sa ginawang Senate Hearing Madre, guro, estudyante, ginagawang raliyista
Pawang tsismis, pulitika, gimik, luma nang tugtugin. Ginagatungan ng mga ambisyoso sa Kamara!
MATALINO (Pagpupugay)
Salamat po, Lakandiwa at sa bayang nakikinig Matalino'y nag-aabroad, tinitiis yaong hirap
Ako po ay bumabating buong galak, kinikilig! Mayaman din, nag-aabroad, para naman magpasarap
Sa kalaban ko po namang madilim din yaong kutis Sino nga ba sa dalawa ang mas lamang at mas sikat?
Kung sya po'y sa matalino, sa mayaman ako'y bilib. Kahit sa tulad kong mangmang, ang sagot po'y
maliwanag.
LAKANDIWA
MAYAMAN (Ikalawang tindig)
Ang panig po ni Juliet ay narinig ninyo
Higit na sisikat at hahangaan ay itong matalino Katalo ko'y kay-aga pong kasalana'y 'kinumpisal
Pakinggan naman po natin ang makatang si Ralph Inamin pong ang may aral, lingkod lamang ng may
Pulmano yaman
Ihatid po natin siya ng palakpakang masigabo! Pag nagsara ng negosyo ang mapera't may puhunan
Ang kawawa'y ang marunong na kawaning swelduhan
lang!
Bilib ka sa matalino, ganyan din si Eba't Adan Katunggali ang nagsabing ang tanga ay naloloko
Paraiso'y nakamtan na, wala pa ring kasiyahan Matuwid ang kahulugang dapat magpakatalino
Sa hangad na magmarunong, nilabag ang kautusan Si Abraham at Isaac maging si Job ay may ulo
Pati dunong ng Maylikha ay nais na mapantayan! Kaya sila nagsiyaman, dahil hindi mga bobo.
Kahit ubod ka ng galing at nuno ng karunungan Hindi ka ba nagtataka? Sikat ka't hinahangaan,
Yagit ka ring ituturing hangga't di ka yumayaman Kahit ikaw ay mahirap, talino mo'y sa bigkasan
Ang taginting ng salapi ay musika sa lipunan Talo mo pa si Ayala, Sarmiento at Lardizabal,
Pag tama mo sa swipistik, daig mo pa ang superstar! Marami sa 'yong nakikinig dahil sa iyong kaalaman!
Sandali muna akong sa labanan ay papagitna Sa labanang pasikatan, sino'ng unang papansinin?
Ang sagutan ng dalawa'y nagiging pabigla-bigla Sino nga ba'ng hahangaan kung dalawa'y pagtabihin?
Para bang mga teksas, sa kulunga'y nagwawala Matalinong mukhang engot dahil pobre at gusgusin?
Sa pagnanais na makasipa at makatuka! O mayamang mukhang "genius", pagkat porma'y
mamahalin?
Ang nais ko't hiling sa dalawang naghihidwa
Sana ang hinahon sa inyo'y hindi mawala
Muli ay tumindig at sa labanan ay pumagitna MATALINO
Ihatid naman natin sila ng palakpakang pampasigla!
Di katumbas ng halaga ang magandang kalooban
Iyan namang salapi mo'y palamuti lang ng katawan
MATALINO (Ikatlong tindig) Di sa panlabas na anyo nakikita ang katinuan
Kundi sa gawa ng taong may inaangking kaalaman.
Mahirap pong umunawa ang makatang mukhang pera
Ang sabi ko, ang may aral, sa mayaman ang nagdadala
Kung sa mental humahantong ang may dunong na MAYAMAN
sumobra
Sa walang alam pagkat tanga, may ospital nga ba kaya? Ako yata ay naligaw sa labanang napasukan
Akala ko, paksa dito'y sino'ng sikat, hahangaan?
Sobrang silaw sa salapi ay malaking kapintasan Kayamana'y panlabas nga, sapagkat ang kalooban
Pagkat walang itatangi kundi yaong kumikinang Ay di tayo ang hahatol, yan ay D'yos lang ang may alam!
Dahil dito'y nalilimot sa puso ang kabutihan
Nang dahil din po sa pera, nandyan ang kapalaluan.
MATALINO
Ang buhay natin sa mundo, kung inabot ng finished
contract Sa landas mang pagkalinis, ang mangmang ay naliligaw
Kaluluwa ng may dunong sa langit ay natitiyak Ang paghanga sa marunong, maingat sa daraanan!
Dahil sinamba ng mayaman, ginto, salapi at pilak,
Na-cancel ang entry permit, inabot ay hanggang ulap.
MAYAMAN
MAYAMAN (Ikatlong tindig) Ngayo'y di na mayaman ang binubugbog ng kalaban
Sa marunong versus mangmang napalihis ang usapan!
Wala nga pong pagamutan sa mapurol ang isipan
Dahil hindi pa po sira, pwede pa ring pagtyagaan
Ang malungkot ay sila pang ignoranteng kababayan MATALINO
Ang madaling naloloko ng rekruter na maalam!
Kamangmangan ng mayaman ang siya kong tinutukoy
Hindi lahat ng may pera'y sumasamba sa salapi, Mahirap makaintindi, kalaban ko'y nagmamaktol!
Tulad ni Job, mas maraming sa D'yos Ama'y nagpupuri
Kalulwa ng may talinong sa kapwa ay nanduhangi
Made-deport sa impyerno pagkat passport pala'y peke! MAYAMAN
Tigilan na ang pagsabing matalino'y syang may dala
Ako pa raw ngayon itong pang-unawa'y kinukulang
Sa mayaman, pagkat baka makulitan ang balana
Magkano ka? Sabihin mo, matahimik ka na lamang!
Pasalamat ka na lamang, kaydami ng may diploma
Kinakalawang ang utak, walang trabahong makita!
MATALINO
MATALINO
Katalo ko'y di lang bobo, abusado pa rin pala!
MAYAMAN
MATALINO
MAYAMAN
LAKANDIWA
Tila po nakakalimot itong tigre ng Viscaya Madali pong sabihin yan, mahirap na isagawa
Si Apostol Santiago na ang sya mismo ay nagwika, Sa akin pong katunggali na kutis ay takipsilim
Nasusupil nga ng tao yaong hayop na nilikha Ang sarili ay ihanda at isip ay patalimin
Nguni't walang makasupil sa sarili niyang dila. ELVIE ESPIRITU po, nagpupugay, buong giliw
Sa lahat ng kababayang katulad ko ang hangarin.
Si Abraham, di nagsabi ng totoo sa Faraon
Si Jacob, nagsinungaling upang kamtin ang bendisyon
At si Pedrong araw-gabi'y kasama ng Panginoon, HINDI DAPAT (Pagpapakilala)
Tatlong ulit na nagtatwa: "Di ko kilala'ng taong yon!"
Matayog na pangarapin kalimita'y di matupad
Kung sila ngang dinakila't pinagpala ng Maykapal Katulad ay lakbay-diwang sarili'y di umaangat
Nagkamali, nagkasala, nagsinungaling din minsan, Diyan ko po ihahambing itong kahidwa kong dilag
Ang tanong ko'y uulitin: Marapat ba't nababagay Nananaginip pong gising, mata nama'y mga dilat.
Na palaging magsasabi ng pawang katotohanan?
Ama akong nagmamahal sa kaloob na mga anak
Ang atin pong pamantayan sa kung ano'ng tama't mali Ang sila'y panghimasukan sa kakatuwangin ay di dapat
Ay ang mga kautusang nakaukit sa 'ting budhi GONIE MEJIA po ang lingkod nyong taga-Tarlac
Iyang taong hindi tapat sa marami't kakaunti Sa tanan ay nagpupugay, buong tuwa at ng galak.
Sinungaling din ang tawag mabuti man ang lunggati.
Wika din niya kung ang anak ay umibig at gumiliw Bakit ko pa nanaising ang ganito ay maganap
Sa kanya ang karapatang damdamin ay pairalin Kung sa aking pakikialam, ang anak ay mapahamak?
Ngayon nama'y nakikialam, hangad niya'y nais sundin Di ko panghihimasukan, sino man ang ililiyag
Hindi kaya kahulugang ang dilag po ay balimbing? Sa halip ang bendisyon ko sa kanila'y igagawad.
Pag-ibig ang siyang bulag, hindi yaring pang-intindi Katulad sa isang anak na dalaga't ubod ganda
Taliwas po ang pasaring ng mahanging katunggali Sa mayamang manliligaw, isinabwat nitong ina
Hindi ba't ang kabataan, kahit anak mong sarili, Sa takdang araw ng kasal, sa halip na pagsasaya
Mapupusok sa pag-ibig, sa pagpili'y namamali? Ang ina ay tumatangis, masakit na nagluluksa.
Kapintasan bang masabing ang anak ay maturuan Halimbawa ko po lamang itong aking inihayag
Sa nababagay na kasuyong kakasamahin sa buhay? Bagaman may pangyayari na dito ay natutulad
Di ikaw ang masusunod, kahit ikaw'y nakialam, Nasaan ang pagmamahal ng magulang po sa anak
Mahalaga'y pagpapayo na nagmula sa magulang. Kung karapatan sa pag-ibig ng bunso ay winawasak?
Ako lang ay nagtataka sa pasaring ng kalaban Minsan pag nanghimasok ka, nagrerebelde ang anak
Ang pangarap ba sa anak, isadlak sa kamalian? Kapag di ka nakialam, baka naman mapahamak
Ang gawang pangungunsinti sa anak po kalimitan Kung kailan nababagay ang maghigpit o magluwag,
Ang bunga ay di maganda, tuturingang walang inam. Yan ang hamon sa magulang na dati ring naging anak.
DAPAT
HINDI DAPAT
DAPAT
HINDI DAPAT
DAPAT
HINDI DAPAT
DAPAT
Tiyakan at sigurado!
HINDI DAPAT
LAKANDIWA (Paghatol)
LAKANDIWA
Masasabi bang pang-aapi kung suweldo ay maantala? Nagsawalang-kibo ang nagsisilbing kababayan
Sa lumabis na gawain, iyan ba ay pandudusta? Akala ng kanyang amo, kuntento na siya sa ganyan
Tayong mga naglilingkod, dapat ding makaunawa Pagka't nagsawalang-kibo, pang-aapi'y dinagdagan
Na ang pinaglilingkuran, di rin perpektong nilikha. Ang sala po ay nandoon sa nagsibing di maalam!
Ngayo'y aking lilinawin sa katalo ang pasaring Marapat na isatinig ng sino mang naglilingkod
Ang mga pinagsisilbihan, may sariling problema din Nilalaman ng kontrata ang syang dapat na masunod
Halimbawang ipakiusap o kaya ay mapapansin Kung ito'y di magagawa, natatangay ka ng takot
Sila'y pansamantalang kinakapos, di mo ba uunawain? Ikaw din ang masasaktan, magdurusa sa himutok.
DAPAT
HINDI DAPAT
DAPAT
HINDI DAPAT
LAKANDIWA (Paghatol)
Ako muna'y bumabati sa inyo ng “How do you do?” Ang gawang panghihimasok o kaya ay pakikialam
Kung ako po ang sya namang tatanungin, “I'm fine, thank Sa buhay po ng may buhay, walang dulot kagandahan
you.” Higit na nga kung tayo ay sapat na sa mga gulang
Salamat sa paanyaya ng pangkat nyo sa 'ming grupo Yaong tama't mga mali ay atin nang nalalaman.
At sa mga merong kamay, salamat sa palakpak nyo!
Tayo ay mga nilikhang may talino't pag-iisip
Ang paksa pong tutugunin at bibigyang katanungan Kapakanang pansarili'y tayo ang nakakabatid
Ay “Dapat ba o di dapat sa 'ting kapwa'y makialam?” Mapayapang pamumuhay, kalagayang matahimik
O “Dapat bang manghimasok sa buhay po ng may Panatag na kalooban, ang makamta'y aking nais.
buhay?”
Magaan po itong tanong, sagot ang may kabigatan. Sa ating pagsasarili ay atin ding karapatan
Mga tuntunin sa buhay ay tayo na ang gagampan
Karangalan ko po ngayong tawagin na sa tanghalan Ngunit kung ang kapwa nati'y masasabing nakikialam
Ang Reyna po at ang Hari nitong ating balagtasan Parang hindi nalulubos sa atin ang katungkulan.
Ang una po, in this corner, weighing I-don't-know-how-
many pounds, Tuwiran kong sinasabi na iyang panghihimasok
Si Miss ELVIE ESPIRITU ay atin pong palakpakan. Ay isa pong kamaliang hindi dapat na itulot
Malimit sa pakikialam ay nandiyan ang himutok
Pagkat hindi sa mainam kapwa mo'y mailulublob.
HINDI DAPAT (Pagpupugay)
Dahil aking nababatid, manghimasok ay di wasto
Galak akong nagpupugay, isang maligayang gabi Mentras maaga ang katunggali, umatras na at sumuko
Sa naritong mga handsome at paris kong mga seksi Nang di na lang mapahiya na baka po siya'y matalo
At sa aking katunggaling mukhang intsik na nalugi Sa panig na tutugunin na isang pakialamero.
Bilin ko'y magpakatatag sa aming pagtutunggali.
HINDI DAPAT (Ikalawang Tindig) Kapag pala nagagalit, ang dilag ay gumaganda
Litid ay naglilitawan, ang leeg ay nanghahaba
Mababaw ang halimbawang tinutukoy ng kalaban Ikaw nga diyan ang nagsabi, sa buhay ay kanya-kanya
Kinakaladkad ang paksa sa di dapat kapuntahan Ba't ngayon na nakikialam, tila ikaw'y umaasa.
Kung mayroon ka bang anak sa pag-aasawa na lalagay
Sa tibukin ng puso niya'y ikaw ba ang makikialam? Mayroong magkapitbahay na hindi nagkakasundo
May hawak na mga armas, gulo ay di biru-biro
Sa alitang mag-asawa, kahit na ba kapitbahay Kahit di man tinatawag, ang wika mo'y pakialamero
Di ka dapat makihalo, manghimasok sa usapan Sa eksena ay pumasok, ang away ay naareglo.
Dahil itong katalo ko'y may ugaling mapakialam
Kung lumala ang sigalot ay di ko na pagtatakhan. Ibig kong ipaunawa sa makatang paraluman
Bago mangyari ang gusot, katulad ko ang kailangan
Nakialam sa manibela ang di maalam magmaneho Kung aasaha'y kaparis mong manhid sa katotohanan
Hinarurot ang sasakyan, napakatulin ng takbo Sa iyo'y aking tinitiyak, wala kang aabutan.
Sa pababa ng kalsada, ang pangahas ay nakabunggo
Sa pakikialam niya'y inutang ang buhay ng kapwa tao.
HINDI DAPAT
Saka mo pa sasabihing manghimasok ay marapat
Ikaw nga diyan ay maglubay, nag ako'y di magtatalak Di ka isang awtoridad na dapat na mamagitan
Sa tulad mong mapangahas, nakikialam na lang sukat Baka sa kanilang galit, ikaw ang mapagbuntunan
Ay gulo ang tinutungo, mahirap kang makaiwas. Sa gaya mong isang hambog, suungi'y kapahamakan
Di malayong ang bagsak mo'y sa emergency hospital.
Marami sa atin dito'y mga walang pakialam Iyan namang panghihimasok ay gawa ng matalino
Walang kiber, kanya-kanya, wala ang malasakitan Ilalagay din sa lugar nang hindi ka mapasubo
Kaya naman ang abuso, nagaganap, walang lubay Hindi ito kapintasan, bagkus pa nga'y makatao
Dahil na din sa tulad mong di marunong makibagay. Pagkat itong pakikialam, walang bayad na serbisyo.
DAPAT
LAKANDIWA (Paghatol)
PAGLAHOK SA PULITIKA
HINDI PAYAG (Pagpupugay)
PAYAG ka ba o HINDI PAYAG na kumandidato Noon pa mang ako rito sa Saipan ay bagong salta
kung ikaw ay mahilingang lumahok sa pulitika? At kalaban ko po'y di pa personal na nakikita
Sa husay n'yang mangatwiran, ako'y hanga pong talaga
Pero ngayon, hindi na po, dahil palpak din po pala.
Mula sa panulat nina:
GONIE T. MEJIA — nagtanggol sa panig ng PAYAG Ang lahat ay nagsasabi, pulitika ay marumi
RAFAEL A. PULMANO — nagtanggol sa panig ng Kaya kahit may humiling, ako'y hindi po sasali
HINDI PAYAG Ako'y di po isang Gonie — may ipis ang guniguni
ELVIE V. ESPIRITU — namagitan bilang LAKAMBINI Ako po si Ralph Pulmano, nagpupugay, m'gandang gabi!
LAKAMBINI (Pagtanggap)
LAKAMBINI (Pambungad)
Sanay man ang kagaya kong duminig sa paghihidwa
Ang tabing po ng tanghalan ay atin nang hinahawi Ngunit ako sa iringan ng dalawa'y nangatog na
Pagkat nga po sumapit na ang inasam na sandali Dahil hindi ko na kayang ang laban ay iatras pa
Ang pingkian ng matuwid, Balagtasan ang taguri Si Gonie'y naritong muli, sa palakpak suubin siya.
Bago po yan ay puwede bang sa palakpak makahingi?
PAYAG (Pagpupugay)
LAKAMBINI
Salamat sa Lakambini at Reyna ng Balagtasan
Ang magiliw nyong pagtanggap ay isa kong karangalan Ang daluyong ng matuwid ni Gonie ay paragasa
Sa lahat ng naririto, maging labas ng bulwagan Tumatangay sa damdamin ng may pusong mahihina
Isang mapagpalang gabi sa inyo ang pagpupugay. At ngayon naman ay si Ralph ang sunod na tutuligsa
Ikaloob po sa kanya'y palakpak na masagana.
Kung kaya din lang ng bulsa, kalusugan at ng isip
Kapintasan para sa akin sa hiling ay maging manhid
Sa tanong na tinutugon, malinaw ang aking panig, HINDI PAYAG (Unang Tindig)
Gonie Mejia po lamang, di maramot, hindi pikit.
Pulitiko ang marumi at di raw ang pulitika
Na para bang sinasabing itong ating bayang sinta
LAKAMBINI (Pagtanggap) Ay hindi po naghihirap, ang pobre'y ang nakatira
O gobyerno'y hindi corrupt, opisyal ang salaula.
Mapahalo'y isang bulok, uuurin din pong lahat!
At kaylakas po ng loob na magbintang ni Gorgonio
Na katwiran ko ay bakla, ang kanya po baga'y ano? Magdila pong anghel sana ang kahidwang kutis-sanggol
Pulitika'y maligalig, inamin ng kalaban ko, Dahil sa 'min kalye'y wasak, at trapiko'y buhul-buhol
Samakatwid po ba nito'y tahimik ang pulitiko? Di matapus-tapos yaong pulitikal na diskusyon
Sa paglagak nitong pondong daming ibig mangomisyon!
Kung galit ka sa kapwa mo at hangad na makaganti
Ang mabisang solusyon daw, sikapin mong makumbinsi
Yaong taong iyon upang sa halalan makisali PAYAG (Ikatlong Tindig)
Sa manalo't matalo man, l'yamado ka, sya ang lugi!
Pulitikong halal-bayan, ang luklukan ay gobyerno
Ang matalo'y masakit po sa bulsa at kalooban Natural sa pulitikang may lapian at partido
Ang manalo'y sakit din po ng ulo pag nanungkulan Bakit sa bakol ng prutas nasira'y isa wika mo
May hihingi ng abuloy na may sakit, namatayan, Ang matinong karamihan, basura mong nasisino?
Masama ka kapag merong isang hindi napagbigyan.
Hindi ko po sinasabing si T'su Paeng ay ninety-nine
Lahat po ng kandidato'y nangangakong maglilingkod Ngunit kapag po tutoo, di dapat kong pinatulan
Pag nabilang na ang boto at natuos na ang gastos Sa wika niyang Mandaluyong ay mayron pong
Ang nagwaging namuhunan ng salapi, antok, pagod, kagalingan
Syempre upang makabawi, kailangang mangurakot! Ngunit sa tao pong tanga, mayroon bang pagamutan?
Halimbawang siya din ay pagbigyan sa kanyang gusto Hindi lamang pala mata sa katalo'y lumalabo
Iwaglit ang pulitika, buwagin na ang gobyerno Pati na din ang matuwid na ngayon ay lumiliko
May hustisya pa ba kayang iiral sa ating tao Ang prinsipal ay sino ba sa pang-sibil na serbisyo?
Kung lahat ay kanya-kanya pagkat walang Kundi yaong nakaupong taong-bayan ang bumoto!
mamumuno?
Sa pinuno't pulitiko ng katalo'y tinalakay
Sa hangarin ay iisa, kapakanan po ng bayan
HINDI PAYAG (Ikalawang Tindig) Mahalaga ding mabatid ni Rafael ang dahilan
Kaya mayrong pulitika, nang ang bansa'y mapagyaman.
Kalaban kong si Gorgonio'y mahilig pong mag-ilusyon
Mahilig din pong magsuri, mali naman ang konklusyon
Palagay ko ay kaylangan muna niyang magbakasyon HINDI PAYAG
Kaya lang po, balita ko'y apaw na ang Mandaluyong.
Ang paksa po namin dito'y kung sakaling hihilingan
Pulitika, di gobyerno, ang akin pong inayawan Na lumahok bilang isang kandidato sa halalan
Dahil kahit kasingtibay ng bakal ang pamahal'an Ako po ba ay papayag? Ayoko po, gulo lang yan
Pulitika, pag naghari'y masahol pa sa kalawang, Baka pati sarili kong pamilya'y mapabayaan.
Kapakanan ng partido'y inuuna kaysa bayan!
Pag si Gonie ay nahalal, bayani pong tatanghalin
Katunggali'y nagdaramdam kapag aking nilalahat Dahil sa twing merong away, bangkay na di mapalibing,
Iyang mga pulitikong iba anya'y de-kalidad Kalabaw na nawawala, naghuramentadong lasing,
Nalimutan na po yatang isang bakol man ang prutas, Kasarapan ng tulog nya'y saka merong manggigising!
Ang oras ay sumapit na upang kayo ay awatin
Magpahinga muna kayo at ang ulo'y palamigin
PAYAG Muli po sa naririto'y masuyo kong hinihiling
Palakpakan ang dalawang naglaban nang buong giting.
Halintulad po ng bansa'y isang puno ng halaman
Na ang dito'y tagadilig, nagwaging nanunungkulan Paunawa ko sa lahat, ang hatol ko'y ibabatay
Kung katulad ni T'su Paeng ang lahat ng mamamayan Sa hinayag na matuwid ng makatang naghidwaan
Puno ay hindi lalago, malalanta, mamamatay. Pahabol kong paalala, ang paksa pong tinalakay
Pulitikang Pilipinas, ibang bansa'y di kabilang.
Tao daw pag mainggitin, daglian kung magparatang Matuwid din niyang tinukoy kung wala ang pulitiko
Ngakngak dito, dada doon, kahit walang katibayan Na halal ng taong bayang mamumuno sa gobyerno
Baka si Raffy'y di batid, may batas na pinagtibay Walang batas na iiral, bayan daw ay magugulo
Sa isang naninirang-puri, may katugong bilangguan. Maganda ang paliwanag ng makatang si Gorgonio.
HINDI PAYAG
PAYAG
HINDI PAYAG
LAKAMBINI (Paghatol)
Ang pagharap namin sa inyo’y tugon po sa kahilingan
Ng isang magandang paraluman, TESS BALLA po ang
ngalan
Pero bago po ang lahat, kami muna ay pagbigyan
Sa matunog na palakpak, kami sana’y paringgan!
DAPAT (Pagpapakilala)
BABAE ANG MAGTATAPAT Kasing liwanag ng kutis ko, ang panig kong tutugunin
Na laan kong ipagtanggol, saan pa man makarating
JULIETA ASENITA po itong nagpupugay buong giliw
Sa lahat ng kababayang… katulad ko ay malambing!
DAPAT BA O HINDI DAPAT MAGTAPAT NG PAG-IBIG
ANG BABAE
SA LALAKING KANYANG MINAMAHAL?
LAKANDIWA
Mula sa panulat ni:
Ang Makata ng Nueva Vizcaya ang narinig po n’yong
JULIETA O. ASENITA
nagpahayag
Na kilala sa bigkasan, maging dito sa ibayong-dagat
Susubukin naman natin, ang talino ng kanyang
makakatapat
Mga nagsiganap sa Balagtasan: Ang Makata ng Pangasinan, na kilala rin sa pagsulat.
Dapat: Julieta Asenita
Hindi Dapat: Amor Grullo Para atin nang mabatid ang panig ng hinahamon
Lakandiwa: Joel Torres Gayon din po ang katwirang idudulot nitong tugon
Ang makatang makakatapat narito na – balibatin
ngayon
Ng masigabong palakpakan na pampagana’t
LAKANDIWA pangkundisyon!
Nag-uumapaw na ligaya ang magmahal at ikaw’y Hindi na baleng very cheap, iya’y di ko alintana
mahalin Kung kapalit habang-buhay, ang irog ko’y makasama
Ang bumuo ng sariling pamilya ay langit ding ituturing Ako po ay hindi baliw, ang isip ko’y hinog na
Natutupad ang pangarap, tagumpay ay mararating Huwag mo akong paratangan sa hinalang balintuna!
Kung ang dilag na gaya ko, ng binata’y susuyuin.
Ang magdusa habang-buhay ay hindi ko pinangarap
Subali’t po nangyayari at malimit na nagaganap Sa lumbay ng pag-iisa, di ko hangad mapasadlak
May binatang ligaw-tingin lang, sa napupusuang dilag Masasabing sapalaran ang sa lalaki’y magtapat
Ang dahilang pangunahin, alinlangan sila pagkat… Maaaring kabiguan, sa kabila’y isang palad.
Ang dalaga’y gaya ko ding ang kariktan ay di masukat.
Halimbawang ikaw kaya ang may lihim na pag-ibig
Sa Adan na lumiligaw, na ang dila ay nauumid
Lalo’t ikaw ay kaharap, magtapat ay di masambit
LAKANDIWA Di ba’t ikaw na din mismo ang susubok ng pahiwatig?
Tukoy na po natin ngayon ang damdamin nitong si Julieta Ang hirap sa katunggali, hindi marunong umunawa
Ngunit hindi kumbinsido ang makatang binabangga Wala kaya s’yang damdaming masasaktan at luluha ?
Kanina pa di mapakali, ibig na ding makatula Kung ang pangarap katuwangin ng puso ay
Si AMOR GRULLO’y heto na, balibatin ng palakpak siya! dinadambana.
Lalayo ng basta na lang, dahil siya po’y nagpabaya!
May ligaya pa ba kayang madarama si Julieta Nahihigit yaong hapdi at kirot ng pangungutya
Kung sa pikot ay sinilo, ang binatang ginayuma? Ang irog ay sumakamay, dahilan sa pandaraya
Hindi ba siya makokonsensya sa sumbat ng kinasama Hindi mo ba kamatayan, ang sumbat ay kakumpara
Na siya ay inakit lang ng dilag na desperada? Habang-buhay ay tutuksuhing makapal ang iyong
mukha!
Pag-ibig ay walang tamis, maaaring sa hiwalay
Humantong ang pagsasama, kung pikot ang namagitan Magagalak si JULIETA, pag nakatuwang na irog
Si JULIETA’y maganda, huwag lang titingnan ng Subali’t ang kakatuwangin, hanggang wakas mukha’y
matagalan lukot
Kasing dilim ng hating-gabi ang kasal pong tinatanaw! Mahirap daw kasipingin, ng lalaki yaong “bebot”
Na di tunay siyang mahal, ng kanyang puso’y di tibok!
DAPAT
HINDI DAPAT (Ikatlong Tindig)
Ako’y kabaro mong dilag, may laking paniwala
Hindi ako mababaliw sa siphayo’t kalungkutan Karapatan kong maghayag, ng pag-ibig sa sinasamba!
Nguni’t ako’y maloloka, sa asal mong mang-aagaw
Hindi ko na matitiyak, kung ano po ang kalaban
Kung Eva o isang T-bird o bakla pong paraluman!
HINDI DAPAT
Natural lang sa dalagang magpa-kiyeme…magpakipot
Pagkat iyan ay ugaling namulatan ko ng lubos Ang landasin sa pagsinta, sa lugar ay itatama
Ako ay hindi kilos-garapal, isipan ay gapok Ang magtapat ng pag-ibig, ang babae po ay lisya!
Di paris ni JULIETA’ng may damdaming masalimuot!
HINDI DAPAT
DAPAT
Kaysa magdusa sa hiya, mainam pang ako’y mabilasa!
Bulaklak man ng katuray ay may kulay ding luningning
Ako ay hindi bubuyog, kundi isang rosas po sa hardin
Huwag mo akong ikumpara, sa palay na tutukain
At hindi rin katulad mong mapanupil sa damdamin! DAPAT
Kapag puso’y nagsimulang makadama ng pagsinta
Iyan ang iyong paniwala!
Masasaktan at luluha, lalo’t iyong sinawata
Gaano pa kayang hapdi, kung winalan mong bahala
Na makamtan ang pagtingin, ng minamahal mong
HINDI DAPAT ALING WIKANG WIKA ANG DAPAT GAMITIN NG
PILIPINO:
Tukoy ko ang mali’t tama! WIKANG PURO O WIKANG HALO?
ni Joel Costa Malabanan
Ani JULIET ASENITA, ang magtapat ay dapat lang Ngunit ako’y nag-iisa, nasaan ang
Lalo’t atas daw ng puso, ang dito po’y umiiral Lakandiwa?
Wala anyang masasangkot, sa gagawing sapalaran Kung di tuloy ang programa’y mabuti
Kundi na rin ang maghangad, sa sariling karapatan. pang umuwi na!
Sayang na pagkakataon, eto akong
Mas mahapding madarama, ang mabigong di sinubok
handang-handa
Kaysa anya sa magtapat, na nasawi sa iniirog
Lahat daw ay magagawa, kung puso ang nanghimasok Ngunit sa malas ay tila walang
Paano kung papalarin, ligaya daw anya’y lubos. makakasagupa!
Sa pagtutol ni AMOR, anya ito’y malaking kapintasan Jonathan: Wag na wag kang aalis diyan,
Sa dalagang Pilipina, MARIA CLARA ng Silangan makata kong kaibigan
Garapal daw tukuyin,bilasa ang pagmamahal
Kung ang isang Eva’y liligaw, sa napupusuang Adan. Ako itong Lakandiwa nitong ating
Balagtasan
Di kalian man masasabing ang mali ay maging tama Natrapik lang nang bahagya sa may
Pagka’t anya’y karangalan, ang dito’y nakataya bandang Panapaan
Mapait daw ang pag-ibig, panunumbat nakataya Kaya’t saglit na nabalam dito sa ating
Kung lalaki ay pinikot, tugon nitong isang Eva. tagpuan!
Bibigyan ko ngayon ng linaw, itong aking panig
Tayo ay may kanya-kanyang karapatan sa pag-ibig Lakandiwang naatasan, pangala’y
Mapwera lang kung sa dahas, daanin ang iyong nais Jonathan Calda
Itp’y sadyang matutukoy, kalaswaan…walang tamis. Sa palatuntunang ito’y siyang
tagpangasiwa
Walang batas na nagsasabing, kasalanan ang magtapat
Ng pagsinta ang babae, sa lalaking pinangarap Ngunit teka, sandali nga, bakit tila
Nandoon man ang kapintasan ay sarili ang hinamak nawawala
Hindi dapat siyang hadlangan, lalo’’t legal na ang edad. Ang makatang katunggali’t
kabanggaan mo sa diwa!
Sa hatol kong igagawad, huwag mamuhi ‘kabayan
Bilang inyong Lakandiwa, desisyon ko ay igalang
Regie: Ako’y hindi nawawala, tulad mo rin,
Sa timbangan ng katwiran, tabla po ang naging laban
Si JULIETA at AMOR po, sila’y ating palakpakan! natrapik lang
Sabik akong ilampaso, ang kalabang
nag-aabang
O Ginoong Lakandiwa, ako po’y
pahintulutan
Na lumahok sa programang may
tagisan ng katwiran!
Kung sa angkan namin ay may mga anak Kawawang magulang ng batang naligaw,
na kung sa balatong ay masamang liyas; likong pagkahabag sa bunsong minahal;
sila’y parang tupang naligaw ng landas pagkapariwara sa gawang mahalay
na dapat hanapin ng matang may habag. ay isinisisi sa mga magulang.
HINDI DAPAT
DAPAT
Ang BMW… hindi kailangan,
ang makabubuti’y pag-ibig na tunay; sindak sa palo ko’y aral na matatag.
luma mong pamalo’y iyong kalimutan,
nang ang iyong bunso’y maging kaibigan.
LAKANDIWA
Ang bata’y paslit pa at ang niloloob
Mga binibini, hintay muna kayo, sa tama at mali’y di gaanong talos;
nagsa-aso’t pusa itong pagtatalo; kung di aakayi’t gagabayang lubos,
sa kahinahuna’y kung di matutoto maliligaw siyang sa bait ay kapos.
ay baka umandar ang yantok-Mindoro.
Subali’t may batang may sariling tigas
Habang tumatagal, tila nag-iinit na sa maling gawa ay nagmamataas;
itong Balagtasang tagisan ng isip; kung sa panunuyo’y hindi maitumpak,
Fely, ito ngayon ang huli mong tindig, lunas ay pamalong may aral na tatak.
tula mo’y itodo sa pagmamatuwid;
(upang sa pagtula’y ganaha’t lumawig, Iyang pamamalo’y huwag lalahukan
palakpakan, bayan, ang ipaulinig.) ng maling simbuyo ng galit at suklam;
bata ma’y masaling ng bigat ng kamay,
pamatnubay ito’t di kaparusahan.
HINDI DAPAT (Ikatlo’t huling tindig)
Sa mga magulang ay paalaala,
Naririto akong napauunawa supilin ang anak nang tama’t mabunga;
sa mga magulang ng kawawang bata; lapastangang bata’y bigyang-disiplina
salbahe mang bunso’y di dapat lumuha sa ating pamalong panturo’t pag-asa!
nang dahil sa palong hagkis ng tadhana.