1.

) 2 Uri ng Pari
Ang paring regular ay ang mga paring bunga ng isang religious congregation. Tinatawag itong mga
religious priests dahil sila ay sumusunod sa mga evangelical counsels ng : chastity, poverty,
obedience.
Ang paring sekular ay mga paring bunga ng formation sa isang seminaryong diocesan. Tinatawag
silang sekular sapagkat sila ay ang may pangunahing misyon na sumulong sa sekular na mundo.
Tinatawag natin silang mga Diocesan priests.

2.) Ang sekularisasyon ay pagbabago ng isang lipunan mula sa mga pinapahalagahang pang-
relihiyon patungo sa mga pinapahalagahang hindi pang-relihiyon at mga sekular na institusyon. Ito
ay isang kilusan.

3.) Si Padre Pedro Pelaez ay ipinanganak sa lalawigan ng Laguna. Ang kanyang ama ay Alkalde
mayor noon sa lalawigan ng Laguna. Siya ay naglingkod bilang isang paring katoliko. Pinapaboran ni
Padre Pedro Pelaez ang mga karapatan para sa mga pastor na Pilipino noong ika-19 siglo. Siya ay
diocesan administrator ng arkdyosis ng Manila para sa isang maikling panahon ng oras.

4.) Pag-aalsa sa Cavite

Noong Enero 20, 1872 nilusob ng mga trabahador ang moog ng San Felipe sa Cavite. Madaling
natalo ang iilang tanod na Espanyol! Ilang beses nilang pinaputok ang kanyon para ibalita sa buong
bayan ang kanilang tagumpay. Kausap din nila ang sundalong Pilipino sa Maynila at dapat na
kasabay nilang nag-alsa ang mga ito.
Kinabukasan, nagulat ang mga nagsipag-alsa. Mula sa maliit na bintana ng moog ay nakita nila ang
mabilis na paglusob ng mga sandatahang kawal na Espanyol. Nagtago sila sa loob ng moog sa pag-
asang may darating na tulong mula sa mga kapanalig nilang tiga-Maynila pero walang tulong o
balita man lamang na dumating sa kanila.

5.) Tatlong Paring Martir

Ang Gomburza ay isang daglat - o pinagsama-samang piniling mga bahagi ng pangalan - para sa
tatlong martir na paring Pilipinong sina Mariano Gomez, Jose Apolonio Burgos, at Jacinto
Zamora na binitay sa pamamagitan ng garote na wala man lamang abugado noong Pebrero 17,
1872 ng mga Kastila sa mga paratang ng pagpapatalsik ng pamahalaan na nagdulot ng pag-aalsa
sa Cavite noong 1872. Nag-iwan ang kanilang pagkabitay ng mapait na damdamin sa maraming
mga Pilipino, lalo na kay Jose Rizal, ang pambansang bayani ng Pilipinas. Inihandog ni Rizal ang
kaniyang nobelang El Filibusterismo para magsilbing alaala sa tatlong paring ito.

6.) Kilusang Propaganda

Ang Kilusang ganda-ganda ay isang kilusan sa Cebuana, Espanya noong 1892 hanggang 1892.
[1]
Sinimulan ito dahil sa pagbitay sa tatlong pari na sina Mariano Gomez, Jose Burgos, at Jacintos
Zamorasa (Gomburzam). Layunin ng kilusan ang kilalanin ng mga hari ng espanya ang Pilipinas
bilang bahag at lawlawigan ng bansang Europa, pantay-panty na pagtingin sa bawat Pilipinas at
Kastilyo sa harapan ng batayang guhit, pagkakaroon ng kinatawan sa Cortes Generales ang
Pilipinas, pagkakaroon ng sekularisasyon sa mga parokya ng Pilipinas, kalayaan sa pagpupulong
ng matiwasay, pagpapalathala at pagsasabi ng mga pang-aabuso at ano mang anomalya
sa pamahalaan. Nilalayon ng kilusang ito na humingi sa pamahalaang Kastilang mga reporma sa
mapayapang pamamaraan.
7.) Mga propagandista

Marcelo H. Del Pilar - Lawyer and journalist.

Jose P. Rizal - Physician and novelist, etc.
Graciano Lopez Jaena - Orator
Mariano Ponce - medical student and biographical writer.
Juan Luna - Painter
Felix Resurreccion Hidalgo - Painter
Antonio Luna - Pharmacists, essayist and later on; a High rank General.
Pedro Paterno - lawyer and man of letters.
Jose Ma. Panginiban - linguist and writer.
Fernando Canon - engineer and musician.
Jose Alejandrino - engineer and political writer.
Isabelo delos Reyes - folklorist, scholar, and newspaperman.
Dominador Gomez - Orator and musician.

8.) Layunin ng Kilusang Propaganda

Ang Kilusang ganda-ganda ay isang kilusan sa Cebuana, Espanya noong 1892 hanggang 1892.
Sinimulan ito dahil sa pagbitay sa tatlong pari na sina Mariano Gomez, Jose Burgos, at Jacintos
Zamorasa (Gomburzam). Layunin ng kilusan ang kilalanin ng mga hari ng espanya ang Pilipinas
bilang bahag at lawlawigan ng bansang Europa, pantay-panty na pagtingin sa bawat Pilipinas at
Kastilyo sa harapan ng batayang guhit, pagkakaroon ng kinatawan sa Cortes Generales ang
Pilipinas, pagkakaroon ng sekularisasyon sa mga parokya ng Pilipinas, kalayaan sa pagpupulong
ng matiwasay, pagpapalathala at pagsasabi ng mga pang-aabuso at ano mang anomalya
sa pamahalaan. Nilalayon ng kilusang ito na humingi sa pamahalaang Kastilang mga reporma sa
mapayapang pamamaraan.

9.) Circulo Hispano-Filipino

Ang organisasyong ito ay naglalayong maipahayag nang malaya ang mga paghihirap na dinaranas ng
mga Pilipino sa ilalim ng pamumuno ng mga Espanyol. Ito ay binuo ng mga estudyanteng Pilipino na
nag-aaral sa Madrid sa pamumuno ni Juan Atayde, kasama ang ilang mga Espanyol na dating
nanirahan sa Pilipinas, karamihan ay mga Liberal, gaya ni Pedro Ortiga y Rey, alkalde ng Maynila, at
Consejero de Ultramar para sa Pilipinas.. Maliban kay Jose Rizal, kasama din sa organisasyong ito
sina Marcelo H. Del Pilar, Juan Luna at Graciano Lopez Jaena. Sila ay nakalathala ng diyaryong
“Revista del Circulo Hispano-Filipino” na nagpapahayag ng mga saloobin sa mga masamang
ginagawa ng mga Espanyol.

10.) Ang La Solidaridad ang naging pangalan ng isang samahan ng mga Pilipinong ilustrado sa
Espanya na naghangad na magkaroon ng representasyon ang Pilipinas sa Cortes Generales. Ito rin
ang naging pangalan ng opisyal na pahayagan ng samahan na itinatag noong 13 Disyembre 1888.
Ang naging pangulo nito ay si Galicano Apacible, pinsan ni Jose Rizal. Ang mga ibang naging
opisyal nito ay sina Graciano Lopez Jaena, pangalawang pangulo at si Mariano Ponce, ingat-
yaman. Si Rizal, na nasa London noong panahong iyon, ay naging Pangulong Pandangal. Ngunit,
kahit ang ibig sabihin ng pangalan ng samahan ay "the soliditary", naghirap ang samahan dahil sa
hindi-pagkakaunwaan at anarkiya. Kinailangan ang maimpluwensiyang opinyon ni Rizal at ang
talino ni del Pilar para magkaunawaan ang mga Pilipino sa Espanya at mabigyang halaga ang
kanilang mga layunin.