MAL-ADMINISTRASYON NG HUSTISYA: CHIONG SISTERS MURDER CASE

Kamakailan ay naging usap-usapan ulit ang kasong pagpatay sa Chiong sisters

sa social media kung saan ang ilan sa mga naakusahan ng heinous crime na nakalaya dahil
sa Good Conduct Time Allowance (GCTA) ay inaasahang sumuko sa kinauukulan batay sa
panawagan ni Pangulong Duterte. Ang kasong ito ay patungkol sa paglilitis na naganap
dahil sa isang insidente noong Hulyo 16, 1997 sa Cebu, kung saan ang magkapatid na
Marijoy at Jacqueline Chiong ay kinidnap, ginahasa, at pinatay. Si Francisco Juan “Paco”
Larrañaga, isang Pilipinong may dugong Espanyol, kasama ang anim na lalaki ay
naakusahan ng pagpatay sa magkapatid at hinatulan ng kamatayan sa pamamagitan ng
lethal injection noong Pebrero 3, 2004. Ang mal-administrasyon ng hustisya dito sa
Pilipinas ay nararamdaman pa rin natin ngayon kung saan mayroong mga pagkakataon na
mabagal pa rin pagkamit ng hustisya lalo na ng mga taong naaagrabyado. Inilantad ng
kasong ito ang ilan sa mga nakababalisang katotohanan sa lipunan dito sa Pilipinas, simula
sa korapsyon at mal-administrasyon tungo sa pagkakaroon ng hindi pantay-pantay na
hustisyang natatanggap ng mga tao.

Ayon sa mga piskal, alas-diyes ng gabi noong Hulyo 16,1997 nangyari ang
pagkidnap at paggahasa sa magkapatid na Marijoy at Jacqueline malapit sa isang mall sa
Island of Cebu; di umano ay tinapon ang katawan ng isa sa magkapatid sa bangin ngunit
ito ay hindi napatunayan sapagkat walang nakitang katawan. Umikot ang kaso sa
testimonya ni Davidson Valiente Rusia na may kapalit ng blanket immunity - proteksyon
para sa mga susunod na paglilitis kapalit ng testimonya, kung saan sinabi nito na kasama
niya si Larrañaga noong gabing nangyari ang insidente subalit napatunayang hindi totoo
nang dahil sa pag-amin mismo nito. Tatlumpu’t limang tao ang tumestigo na nagsabing
nasa Quezon City si Larrañaga noong nangyari ang insidente ngunit ito ay ipinagsawalang-
bisa ng korte sapagkat ayon sa kanila ay kaibigan ng naakusahan ang mga ito. Marami pa
ang tumestigo sa panig ni Larrañaga, may nagsabing nakita siya sa eskwelahan nito sa
Manila ng alas-otso ng umaga at mag-aalas-siyete ng gabi noong Hulyo 16 at may nagsabi
rin na lumipad lamang siya papuntang Cebu noong hapon ng Hulyo 17 na kinumpirma
naman ng airport. Sa kabila ng mga sinabi ng mga testigo ay ipinagsawalang-bisa pa rin
ito ng korte at patuloy na inakusahan si Larrañaga pati na rin ang anim na lalaki. Noong
Pebrero 3, 2004 ay nahatulan sila ng kamatayan sa pamamagitan ng lethal injection ngunit
hindi ito natuloy dahil humingi ang mga tagapayo ni Larrañaga ng tulong mula sa
kataastaasang korte sa Espanya at ipinaglaban ang hindi makatarungang paglilitis na
ginawa kay Larrañaga – ang hindi pagkakaroon ng pagkakataon na mapatunyan ang
kanyang kawalang-kasalanan. Samantala, noong Hunyo 24, 2006 ay inalis ni dating
pangulong Gloria Macapagal Arroyo ang parusang kamatayan sa Pilipinas at noong
Disyembre 3, 2007 naman ay nakumbinsi ni Miguel Angel Moratinos, isang Spanish
Foreign Minister, ang gobyerno ng Pilipinas na payagang makulong si Larrañaga sa
Espanya sa ilalim ng isang kasunduan ng dalawang bansa. Nailipat man si Larrañaga sa
Espanya subalit ang anim pa nitong kasamang naakusahan ay nasa Pilipinas pa rin at
patuloy na nasisintensyahan para sa krimen na maaari o hindi nilang nagawa.

Ang pelikulang “Jacqueline Comes Home“ ni Ysabelle Peach Caparas na

naglayong ikuwento ang kasong pagpatay sa Chiong sisters noong 1997 ay gumising sa
kamalayan ng bagong henerasyon ng mga Pilipino tungkol sa mal-administrasyon sa
Pilipinas. Ang dalawampu’t isang taong gulang na si Jacqueline Chiong ay ginanap ni Meg
Imperial at ang dalawampu’t tatlong taong gulang naman na si Marijoy Chiong ay ginanap
ni Donnalyn Bartolome. Sila ang magkapatid na nawala noong Hulyo 16, 1997 at
pagkalipas ng dalawang araw ay natagpuan ang katawan ni Marijoy sa isang bangin ngunit
hindi pa rin nakikita si Jacqueline. Karamihan sa mga Pilipino ay nanawagan na i-boycott
ang nasabing pelikula sapagkat ito ay nakatuon lamang sa pananaw ng pamilyang Chiong.
Inamin naman ni Thelma Chiong, ina ng magkapatid, na nakabase ang pelikulang
nabanggit sa pananaw ng mga Chiong ngunit napilitan lamang daw itong pumayag na
gawing pelikula ang kaso nang may kumalat na tsismis tungkol sa kanilang pamilya. Isa sa
mga tsismis na ito ay ang pagkasangkot nila sa isang drug trafficking ring na maaaring
naging dulot ng pagkawala ng magkapatid at ang isa pa ay buhay ang isa sa kanila o
parehas at naninirahan sa Canada sa kasalukuyan. Ipinakita rin sa pelikula ang testimonya
ng testigo ng pamilyang Chiong na si Davidson Rusia kung kaya’t lalong naging mainit sa
mata ng mga Pilipino. Inasahan ng ilan na ang publiko ay hihingi ng hustisya para sa
magkapatid ngunit baligtad ang nangyari, sa halip ay hiniling ng publiko na palayain si
Larrañaga na naakusahan bilang mastermind ng krimen.

Ang dokumentaryong “Give Up Tomorrow” nina Marty Syjuco at Michael

Collins ay tungkol sa kuwento ni Larrañaga kung saan ang mga paglilitis, na umabot sa
kataastaasang korte, sa kanya ay hindi naging makatarungan at nakatuon lamang sa iisang
saksi, si Davidson Rusia, na sa kalaunan ay napatunayang nagsisinungaling. “Crime of the
decade” kung ituring ang kaso ni Larrañaga dahil sa sobrang pagkakontrobersyal nito.
Dahan-dahan at maingat na naipakita sa dokumentaryo kung papaano naging biktima ng
isang malaking frame-up sina Larrañaga at ang anim pang mga lalaki sapagkat kahit na
tatlumpu’t limang tao na ang tumestigo at nagsabing kasama nila ang inakusahan noong
gabi na naganap ang krimen ay hindi pa rin pinakinggan ng korte. Dito nagsimula ang mga
usap-usapan mula sa publiko tungkol sa kakwestyon-kwestyong mga pangyayari habang
isinasagawa ang paglilitis kung saan ang mga pulis ay nagmamadaling matapos agad ang
kaso, ang hukom na ayaw making sa panig ng mga akusado, ang sobrang bagal na pag-
usad ng kaso, ang kataka-takang pagkamatay ng hukom at ang pagkawala ng mga ibang
saksi. Sa pagkasumite ng mga abogado ni Larrañaga ng kaso sa United Nations Human
Rights Committee ay naaprubahan ang kahilingan na mailipat siya sa Espanya at doon na
makulong. Sa kabila ng pagkakulong sa Espanya ay sinabing mapapalaya lamang ito kung
aamin siya sa kanyang sala ngunit ang tanging sinabi lamang nito ay “Paano ko aaminin
ang isang bagay na hindi ko naman ginawa?” Ipinakita sa dokumentaryo na habang nasa
kulungan si Larrañaga ay nagagawa pa rin niyang palakasin ang kanyang loob pati na rin
ang loob ng mga kapwang nasa bilangguan sa pamamagitan ng pagsabi ng “kung gusto
mong sumuko, sumuko ka kinabukasan“ at pagkalipas ng araw na iyon ay sasabihin niyang
muli ang kanyang sinabi kahapon na naging dahilan ng lalong pagkaantig sa puso ng mga
Pilipino. Ang dokumetaryo ay hindi lang patungkol kay Larrañaga, kundi ito ay isang
matapang na pagtuligsa hinggil sa bulok na sistema ng hustisya sa Pilipinas.

Nagising ang aking kuryosidad tungkol sa kasong pagpatay sa Chiong sisters

nang aking mabasa ang isang artikulo na naglalaman ng komento ng mga nakanuod ng
pelikulang “Jacqueline Comes Home.“ Bunga ng kuryosidad na ito ay pinanuod ko ang
dokumentaryong “Give Up Tomorrow” na talagang nakapag-antig ng aking puso at
damdamin. Akala ko na kapag ang isang tao ay mayaman, kaya nitong kontrolin ang
hustisya ngunit ako ay nagkamali dahil ang mga taong makapangyarihan sa gobyerno ang
silang may kakayahang kontrolin ang hustisya. Isang malagim na trahedya ang nangyari
na kahit na ikaw ay mayaman at inosente, wala pa rin itong saysay hangga’t ang kalaban
mo ay may kapangyarihan at may kontrol sa mga bagay sapagkat maaari ka pa rin
maakusahan. Bilang isang mag-aaral, maituturing na isang magandang leksyon ang isyung
ito sa kadahilanang makikita natin ito bilang isang ordinaryong kaso ngunit dahil sa mga
pekeng ebidensya ay naging kumplikado. Ang kasong pagpatay sa Chiong sisters ay ang
nagmulat sa mga mata ng mga mamamayan ng Pilipinas na nasa dilim at mga wala
masyadong alam hinggil sa sistema ng hustisya sa bansa. May dahilan kung bakit ang
kasong ito ay muling naging usap-usapan at maaaring dahil ang henerasyon natin ngayon
ay may lakas ng loob pagdating sa pagpapahayag ng mga opinyon at pagsasagawa ng mga
kilos nang walang takot na tayo ay patahimikin at ikubli sa dilim mula sa katotohanan.
Sana ay makamit ni Paco Larrañaga ang hustisyang karapat-dapat na para sa kanya at sana
kung sinuman ang mga may sala sa kaso ay mabigyan ng nararapat na parusa.

Sa kabuuan, ang mga impormasyong nakalap mula sa Esquire Magazine at PBS

Premiere ay maaaring nakatulong upang malaman ang kuwento sa likod ng kasong
pagpatay sa magkapatid na Marijoy at Jacqueline Chiong. Anuman ang katotohanan
tungkol sa krimen, ang tanging bagay na hindi mapagkakaila ay may mal-administrasyon
na naganap. Maraming buhay – hindi lamang sa mga pamilyang Larrañaga at Chiong - ang
hindi na maibabalik pa sa dati.