OPERA MORALIA

S. ALPHONSI MARJAE DE LIOORJO

DOCTORIS ECCLESIAE

III.
 OPERA MORALIA
SANCTI ALP"ONSIMA~IAE DE LIOORIO
DOCTORIS ECCLESIAE

IU.

THEOLOOIA MORALIS
EDITIO NOVA
CUM ANTIQUIS EDITIONIBUS DILIGENTER COLLATA
IN SINGULIS AUCTORUM ALLEGATIONIBUS RECOGNITA

NOTISQUE CRITICIS .ET COMMENTARIIS ILLUSTRATA

CURA ET STUDIO

P. LEONARDI OAUDÉ
E CONGREGATIONE SANCTISSIMI REDEMPTORIS

TOMUS TERTIUS
COMPLECTENS

TRACTATUS DE SACRAMENTIS IN GENERE,

DE BAPTISMO ET CONFIRMATIONE, DE EUCHARISTIA, DE POENITENTIA,
DE EXTREMA UNCTìoNE ET ORDINE

ROMAE
TYPIS POLYGLOTTIS VATICANIS

MDCCCCIX

Editio photomedta..iee
Su",ptibu. C•• R. 1953
 APPROBATIO
LIBER SEXTUS
Libentissime annuimus ut operis inscripti: "Sancti Alphonsi Mariae de Ligorio
Doctoris Ecclesiae Theologia Moralis, editto nova, cum sniiquis editionibus diligenter
collata, in singulis euctorum allegalionibus recognita notisque criticis et commenieriis DE SACRAMENTIS.
illustrata, cura et studio P. Leonsrdi Gaudé e Congregalione Ssnctissim! Redemptoris"
fiat reeditio arte photomechanica. « ffabebit bi« Liber Tractatas sex: I. Agetur de Ssorementis in genere. - :3. De Baptismo
~ et Confirmatione. - 3. De Bacharistia. - 4. De Poenitentie, - 5. De Bxtrems. Unction«
Romae, ad S. Alfonsi, die 5 maii 1953. « et Ordine. - 6. De Matrimonio».
LEONARDUS BUYS
Congregaliom. S.",i Redempk>ris
SuperioT Genermis et· ReetoT MaioT

IMPRIMATVR:
Nr.3287. Curia epise. Seeeovien.

Graeeii, die 23 Junii 1953.

t FERDINANDUS

Photomechanischer Nachdruck
der Akademischen Druck- und Verlagsanstalt Graz
 TRACTATUS PRIMUS
DE SACRAMENTIS IN GENERE

CAPUT I.
De Natura Sacramenti Novae Legis.

DUBIUM I.
Quid sit Sacramentum.

1. Quomodo definiatur sacramentum. Et quae requirantur ad essentiam sacramenti. -

2. Alia communior definitio sacramenti. - 3. An fuerint vera sacramenta sacrificia,
figurae et sacramenta veteris legis. - 4. Quid notandum de circumcisione. - 5. Quae
alia excludantur a ratione sacramenti. - 6. Plura notanda circa sacramenta. Et
quotupliciter sacramenta distinguantur. - 7. An sacramenta causent gratiam phy-
sice, vel moraliter.
Sacrarnen-
tum, quid, 1• - e R esp. Est res senSl.bili'S quae ex tum, ut sìt signum nobis denotans gra-
estabili institutione Christi vim habet san- tiam sanctificantem animam. - Senszoz'le,
e ctìtatìs, sive gratiae justificantis efficien- id est sensibus patens, - Sacrum, id est
e dae, et per consequens significandae. cum actu religioso. - Permanens, quam-
- Unde resolves: diu durat nostra religio. - Interioris
« 10, Ad essentiam sacramenti requiri gratiae, quia hoc est essentiale omni sa-
e; tria: l°, Ut sit signum stabile. 2°. Ut cramento, gratiam significare. - Insti-
« significet veram sanctitatem. SO. Ut eam- tutum, quia, cum sacramentum sit signum
e: dem efficiat ex opere operato, id est usu arbitrarium, non posset sanctificationem
« suo et applicatione, per propriam effi- efficere neque significare, nisi ex institu-
e caciam; et non ex opere operantis, sive tione divina. - A Chrz'sto: l° ad differen-
e per actum aut dispositionem ministrantis tiam sacramentalium, ut est usus aquae
« vel suscipientis: quae, etsi ad effectum benedictae, panis benedicti, etc.; quae
«sacramenti requiratur, non tamen ut non a Deo, sed ab Ecc1esia instituta sunt,
« causa, sed ut conditio sine qua non », et vi orationum Ecclesiae excitant pios
2. - Magis mihi arridet communior de- motus in anima, quibus movetur Dèus ad
fìnitio, quam tradunt alli de sacramento: postea peccata remittenda. - Dicitur 2°
Est signum sensz'Qt1e, sacrum, permanens a Christo: quia, licet Habert dicat sacra-
interioris gratz"ae,z"nstz"tutum a Christo ad menta tantum a Deo principaliter esse
nostram sanctificationem. - Et haec de- instituta, non autem a Christo ut homine,
finitio magis congruit Tridentino 1, ubi nisi tamquam a causa morali et ìnstru-
. sacramentum sic definitur: Symbolum rei mentali, cum solus Deus potuerit sacra-
sacrae , et z"nvz"sz7Jz1z"s gratiae vz'szot1z's mentisvim sanctificandi tribuere; attamen
forma. melius dicunt Salmant. S et Viva 8 cum
Dicitur symbolum sive szgnum, quia aliis, quod Christus etiam qua homo in-
hoc essentialiter pertinet ad sacramen- stituit sacramenta potestate excellentiae,
l Sesso 13, de Euchar., cap. 3. - Habert, de Sacram, cap. 8, num. 19 et 25, - a De Sacram, in gen., qu. 1,
in gen., cap. 8, qu, 1, - li T+" l, de Sacram, in gen., ",rt.4, D, 1.
 4 LlB. VI. - TRACT. 1. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
ipsi collata ratione unionis cum Verbo.
Et hujus sententiae est etiam D. Tho-
mas l, ubi ait: Instituere novum sacra-
mentum pertinet ad potestatem excel-
lentiae quae competzt soN Christo. -
Dicitur demum: Ad nostram sancHfi-
cationem; hoc enim etiam pertinet ad
essentiam sacramenti, ut definivit Triden-
tinum 2.
Quaenam
e x cl u d a n-
3. - «2°. A definitione talis sacramenti
tur a ratìo- « exc1udi:
ne s a cr a-
menti. e l°. Sacrificia tam novae quam veteris
« legis, - Quia haec non sunt instituta
e ad gratiam ex opere operato conferen-
e dam (etsi nihilominus sacrificium novae
e legìs sic eam impetret ei pro quo offer-
e tur, non ut sacramentum, usu suo et
e applicatione, sed per modum impetra-
e tionis), sed ad cultum Deo praestandum.
« - Coninck 3.
e 2°. Figuras et sacramenta veteris
e legis, v. gr. circumcisionem, transitum
e maris rubri, agnum paschalem, varias
e item purificationes et consecrationes sa-
« cerdotum: tum quia a Christo non sunt
e instituta; tum quia veram sanctitatem
e non efficiebant. - Ac licet circumcisio
e aliquando sustulerit peccatum originale
« per veram gratiam; id fecit vel ex opere
e operantis in adultis, vel non ex opere
e operato simpliciter et rigorose: tum quia
« non continuit gratìam, ut causa physica
« vel ut causa moralis (quia nondum erat
« exhibita Passio Christi, et meritum ex
« quo gratia pendebat, sed tantum ex spe-
e ciali privilegio); tum quia non contulit
« gratiam formaliter, qua circumcisio et
« ex sua institutìone , sed quatenus erat
« professio fidei, neque vi applicationis et
«usus sui; alioquin enim omni non po-
« nenti obicem, et quidem praeter omne
«meritum contulisset: quod est falsum.
« - Vide Filliuccium 4 ».
4. - Sed quaeritur l°. An circumcisz'o
fuerz't verum sacramentum?
l S P., qu. 72, art. l, ad 1. - • Sesso 7, de Sacram. cap. 1, art. 2, concI. 3, qu. 2. - Hab.rt, de Sacram. in
in gen., can. 4 et 6. _ . Qu. 60, num. 22. - • Tr. I, gen., cap. S, qu. 7 et qu. 5. - Hab.rt, 1oc. cit., qu. 5. -
cap. l, qu. 5 et 8. - Contino Tourn.ly, de Sacram. i. g., • Qu. 70, art. 4. - • Sesso 7, de Sacram. in gen., can. 1.
4. - a) S. Thomas, 3 P., qu.70, art. 1,
ad 2, alt peccatum originale in circumcisione
remissum fuisse per gratiae collationem, «non
Resp. Affìrmative ex communi: tum ·Circumci·
sia fuit ve-
quia circumcisio per se operabatu~an­ rum sacra..
ctitatem non internam, sed extemam, mentum.
sive legalem; tum quia fideles consecra-
bantur ad veri Dei cultum. - Ita D. Tho-
mas a), [Contin.] Tournely, Habert, etc.
Quaeritur 2°. An arcumcisio de se pec-
catum tollebat?
Resp. Negative cum Habert, qui dicit De se non
tollebat pec-
quod tunc fideles adulti non mundabantur catum,
a peccato originali sive actuali, nisi for-
matam caritatem habebant. Parvuli autem
mundabantur a peccato originali per
actum fidei ministrantis, seu offerentis;
ut docet S. Thomas 5. Quatenus (ut ait)
haec fides respiciebat Christum venturum.
5. - [Neque sunt sacramenta] «3°. Ea Alia quac
e xc l ud u n-
« quae dicuntur sacramentaha, v. gr. be- tur a ratio-
«nedictio abbatis, consecratio virginis; ~~n~i~cra~
« quia praecise ex usu suo et opere ope-
« rato gratiam non conferunt: - uti nec
« actus virtutum, praeterquam quod hi
« sensibiles non sìnt.
e 4°. Lotionem pedum apostolicorum;
« insuffìationem Christi in Apostolos, per
« quam Spìritum Sanctum illis dedito -
e: Item, verba Christi ad Magdalenam et
« paralyticum: RemzUuntur tibz" peccata;
« quia non fuerunt signainstituta stabi-
« liter ad gratiam conferendam.
«5°. Martyrium, ob eamdem causam:
« esto enim ex opere operato gratiam
« conferat, non tamen est specialiter ad
«hoc institutum. - Vide scholasticos ».
6. - Plura hic adnotanda sunto - Et
Notandum IO. Certum est et de fide sa- Sacra·
menta, se·
cramenta esse septem, et omnia a Christo p t e m , a
Christo in-
ìnstituta ; ut definivit concilium Triden- stituta.
tinum 6. - Et horum alia dicuntur sacra· Sacra·
mentamor·
menta mortuorum, ut Baptisl;IluS et Poe· tuorum et
nitentia, quae causant primam gratiam, vivorum.
et ideo etiam a peccatore suscipi possunt.
Alia vivorum, ut sunt Eucharistia et alia
reliqua.
Hoc tamen non obstante, etiam sacra-
ex virtute circumcisionis, sed ex virtute fidei
Passionis Christi, cujus signum erat circum-
cisio >.
CAP. I. - DE NATURA SACRAMENTI NOVAE LEGIS. - DUB. I.
Sacra· menta vzvorum aliquando primam gra-
menta vivo..
rum quando tiam conferre possunt, scilicet cum quis
primam
gratiam putans non esse in statu peccati mortalis,
conferant,
vel existimans se contritum, accedit cum
attritione ad sacramentum; ut expresse
docet S. Thomas 1 de Eucharistia, ubi ait:
Potest tamen hoc sacramentum operari
remissionem peccati.», e#am perceptum
ab eo quz' est z'n peccato mortaù, cujus
conscientiam et affectum non habet. Forte
enz'mprimo non fuz't sufficzenter contrùus;
sed devote et reuerenter accedens, conse-
quetur per hoc sacramentum gratzam cari-
tatis, quae contrz'tionem perficiet et remis-
sz'onem peccau. Et idem confirmat qu. 72,
art. 7, ad 2; et z'n 4, dz"st. 23, qu. 1, art. 2.
- Et idem communiter docent DD. de
alìis sacramentis a), ut Gonet 2, Coneina 3,
Roncaglia 4; et Salmant. 5 cum Suarez,
Toleto, Bonacina, Becano, Richardo et
aliis (contra Vasquez, Lugo, Villalo-
bos, etc.), Ratio, quìa in Tridentino 6 di-
citur: Sz· quz"s dixerz't sacramenta novae
legis.i.. gratzam zpsam non ponentz'bus
obecem non conferre..., anathema sz"t. Nota
verbum ponetltt'bus obicem, ergo qui acce-
dit ad sacramentum vivorum cum attrì-
tione, quae exc1udit peccati affectum tam
actualem quam habitualem, jam obicem
non ponit, et ideo gratiam reeipit: modo
habeat votum Poenitentiae. - Id confir-
matur exemplo Extremae Unctionis, qua
infirmo, ut ait S. jacobus: Sz' z'n peccatis
1 P., qu. 79, art. S, corpo - • Man., tr, 2, de Sa-
S Becan., parto 5,
cram. in gen., cap. 4, § 4. - • Lìb, 1, de Sacram. in
gen., cap. 8, num. 29. - • Tr. 16, de Sacram. in gen.,
cap. 2, qu, 3, resp. t. - & Tr. 1, cap. 5, n. 12... Suares,
de Euchar., disp. 63, sect. 1, Y. Dico 3. • Totet., Iib, 2,
cap. 29... Bonac., de Euch., disp.4, qu.4, punct.l, n. 2;
cfr. disp. 1, de Sacram. in gen., qu. 4, punct. 2, n. 2...
6. - a) Auctores quos hic citat ipse S. AI-
phonsus de aliis utique sacramentis loquun-
tur; quos vero Salmanticenses allegant, ex-
cepto Villalobòs,allegantur tantum pro Eucha-
ristia. . nistranda ».
b) «Character autem est (ita S. Doctor in
Exam. ordinandor., n. 24) quoddam sz"gna-
culum spz'rituale,iudelebz'le, ùnpressum ani·
mae suscipz'entz"s sacramentum. Illud imo
primitur tantum in Baptismo, Confirmatione
et Ordine; et significat potestatem sive digni-
tatem ex hujusmodi sacramentis susceptam:
in Baptismo enim est signum ovium Christi,
quo fideles efficiuntur idonei ad alia sacra-
menta recipienda; in Confirmatione est si-
5
sit, remittentur ei; id est (ut sentit D. Tho-
mas 7) datur robur adversus defectus re-
lictos ex peccatis praeteritis. Sed quia
(deinde addit S. Doctor) hoc robur gratza
facù, quae secum non compatitur pecca-
tum; ideo ex consequente, si invenit pec-
catum alz'quod vel mortale vel oeniate ,
quoad culpam tollz'tzpsum: dummodo non
ponatur obese ex parte recipientis.
Notandum Il", Alia sacramenta dicun- Transeun-
tìa , chara-
tur transeuntia; - alia, characteristica, cterlstica.
seu characterem imprimentia, ut Bapti-
smus, Confirmatio et Ordo: character
enim est signum spirituale, per quod
homo distinguitur ab aliis b).
Notandum IlIO. Alia sacramenta sunt Necessaria
neces S i tate
necessaria necessitate medzi" ad salutem, p ra e ce p t i
vel medìl.
saltem in voto implicito, ut Baptismus et
Poenitentia; alia vero, tantum necessitate
praecepti. - An autem sacramentum
Eucharistiae sit necessarium necessitate
medii saltem in voto? Vide de Eucharz"stz'a,
infra n. 192.
Notandum IVo.. Sacramenta dicuntur Formata
et informia.
formata, quando in suscipiente obtinent
effectum suum. - Informia autem, quando
sunt quidem valida, sed sine suo effectu,
nempe si quis suscipit Baptismum sine
dolore de actualibus mortalibus: rece-
dente autem obice gratiae, sacramentum
statim gratiam causat. - Hoc certum est Quaenam
sacramenta
de Baptismo, ut docent communiter S. Tho- reviviscant.
mass.Scotusv exfx Augustìno", ubidocet:
tr, 2, cap. 22, qu. 1, conc1. 2... Richard.
de M.dia'lJil., in 4, disto 9, art. 2, qu. 1. • Vasq., in 3 P.,
disp. 205, cap. 4•• Lugo, de Euch., disp. 12, sect. 1, a
n. S. - Villal., parto 1, tr, 4, diff. 7, n. 4. - • Sesso 7, de
Sacram. in gen., can. 6. - S.Jacob., cap. v, 15. - ' Suppl.,
qu. 30, art. 1. - • 3 P., qu. 69, art. lO. _. De Baptismo,
Iib. 1, cap. 12, n.18; ap. Migne, Patroi. lat., tomo 43, col. 119.
gnum militum Christi, quo vim accipiunt
ad fidem constanter profitendam; in Ordine
est signum minz'strorum Christi, quo pote-
statem acquirunt ad sacramenta fidelibus mi·
c) Scotus, in 4, disto 4, qu. 5, n. 4 et seqq"
ab auctoribus in varias partes trahitur. Lo-
quens de Baptismo, hic auctor supponit bapti-
zatum septem inquinatum peccatis, quorum
sex eum poenitet, septimum vero actu illi
placet, atque ita fit causa fictionis; recedente
vero fictione per hujus septimi poenitentiam,
remittuntur cetera, tum quoad culpam tum
quoad poenam, non quidem virtute poeniten-
tiae, nec virtute characteris, sed quia Deus,
 6 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
Ut quod ante datum est, tunc valere in-
cipiat, cum z1la fictio veraci confessione
recesserù. Contino Tournely t, Salmant. 2
et alli passim, contra Vasquez c). Ratio,
quia Baptismus est medium necessarium
ad delendum peccatum originale: sed cum
non possit amplius recipi, neque actualiter
neque in voto (quia votum tendit ad id
quod potest recipi), ergo necesse est ut
ablato obice reviviscat. - Id probabiliter
extendunt [Contin.] Tournely 3; item Pa-
1udanus, Silvester , apud Sa1mant. 4, ad
sacramenta Confirmatz'onzs et Ordinzs,
quae iterari nequeunt; et ideo suscipien-
tes alias carerent gratia sacramentali,
tam necessaria confirmatis ad fidem pro-
fitendam, et ordinatis ad sua munia digne
exercenda. - Idem probabiliter extendit
[Contin.] Tournely " ad Matrimonium et
ad Extremam Unctionem, cum S. Thoma-v
l·De Sacram. in gen., cap. 2, art. 3, sect, 3, cencl. 1.
- TI'. l, cap. 5, n. 53. - 8 De Sacram. in gen., cap. 2,
11
art. 3, sect, a, condo 1. - Palud.~ in 4, disto 4, qu, 5,
art. 2, v. His tribus opinionibus (n. 12)•• Si/vest., v. Ba-
sicut signo SUO prius astitisset ad causandum
effectum quando suscipiebatur, nisi obex ad-
fuisset, ita - assìstit etiam postea ei qui susce-
pit, ad causandum effectum quam cito obex
tollitur '. Septimum vero peccatum , quod
fictionis causa fuit, per poenitentiam tollitur,
et gratia recipitur virtute poenitentiae, non
autem «vìrtute Baptismi, quia susceptio ejus
mortua fuit, et mortuus reviviscere non po-
test •. - Quam Scoti interpretationem proba-
bilem existimat Vasquez, z'n 3 P., disp.159,
cap. 4, n. 36; «quamvis (addit) communis
atque adeo satis probabilis sit interpretatio
sententiae Augustini...., ut quod attinet ad
cuIpam, quaedam peccata dicantur remitti
virtute Baptismi recedente fictione, quaedam
vero virtute poenitentiae, et rursus ea quae
praecesserunt Baptismum et cum eo fuerunt
commissa, quod attinet ad poenam omnino
remittantur, ita ut nulla etiam temporaria
poena illorum maneat, cetera autem non
item.. - h) Seu, ut ait S. Doctor z'n Exam. Ordz"
d) S. Thomas et S. Bonaventura allegano
tur a Contino Tournely pro sola Extrema
Unctione; sed D. Thomas nihil de hoc habet.
- S. Bonaventura, z'n 4, dz'st. 4, parto 1,
art. 2, qu. 3, id forte innuit, dicens Extremam
Unctionem esse secundum quid initerabilem.
e) Auctores isti a Salmant. allegantur qua·
tenus specialiter denegant soli Eucharistiae
reviviscentiam; et ita sane loquuntur Suarez,
loe. dt., dz'sp. 63, seet. 8, v. Dz'eendum est
ergo; Villalobos, parto l, tr. 7, diff.32;
et S. Bonaventura d). - Et idem dicunt
Suarez e), Villalobos e), Lugo e), de foenz:
tentia f). Negant vero de Eucharistt'a,
contra Cajetanum g), Gonza1ez, Petrum
Soto, etc., quorum sententiam etiam pro-
babilem vocant Salmant. 6 •
Notandum VO. Sacramenta, ultra gra-
tiam sanctificantem animam, conferunt
etiam gratiam sacramentaiem , scilicet
auxilia ad obtinendum finem, ob quem
quodlibet sacramentum fuit institutum h),
ut S. Thomas 7.
Notandum VIo. Sacramenta operantur
ex opere operato vi operis externi eliciti,
id est virtute conjunctionis formae cum
materia et applicationis utriusque ad su-
scipientem ex Dei institutione. Quare
actus ex opere operantis, sive suscipientis
sacramentum, licet causent augmentum
gratiae si homo est in gratia, non tamen
ptismus IV, n. 11, qu. 17. • • Tr. l, cap. 5, n. 67. -
& Loc. cit., v. Hae rationes, - Sottes, de Institut. sacer-
dot., de Baptism., lect. 4, in fine. - 6 Loc. cìt., num. 67
et 68. - , 3 P., qu. 62, art. 2.
Lugo, de Sacram, z'n gen., disp, 9, sect. 6,
n. 100; Coninck, qu. 62, n. 78. - At ex-
presse etiam affirmant Poenitentiam revivi-
scere Suarez (licet timide), disp. 28, sect. 6,
v. Tertio; et Lugo, loe. cit., n. 100 et seqq. -
Coninck vero, loe. cit., negat ut probabilius,
Poenitentiae sacramentum informe dari.
f) Quam sententiam S. Doctor, Ub. 6,
n. 444, probabiliorem; in Exam. autem Ordi-
nandor., n. 4, veriorem appellato
g) Cajetanus a Salmant, allegatur, quasi
dicat omnia sacramenta (non excepta Eucha-
ristia) reviviscere; et ita profecto docet Opusc.
tom.l, tr.5, qu.5, v. Communis autem ;
sed z'n 3 Parto D. Thomae, qu. 79, art. 1, ex-
presse denegat Eucharistiae reviviscentiam:
e Si exsistens in peccato mortali, inquit, sibi
incognito, quando sumit hoc sacramentum,
non resuscitatur ad vitam, non apparet quare
deinceps ex virtute hujus sacramenti resusci-
tabitur e ,
nandor., n. 22, «ad causandum effectum
proprium sacramenti illius: nempe Baptismi,
ad abluendum a culpis; Confirmationis, ad
roborandum in fide; Eucharistiae, ad refi-
ciendam animam; Poenitentiae, ad delenda
peccata; Extremae Unctionis, ad vim confe·
rendam adversus daemonum tentationes in
extremo agone; Ordinis, ad conferenda auxi·
lia, ut ordinatus recte sua munia exerceat;
et Matrimonii, ut conjuges illius onera et
obligationes bene sustineant et adimpleant '.
CAP. I. - Da NATORA SAèRAM:e:NTI NOVAE LEGls. - Due. II. 7
causant gratìam quae a sacramento con- conferat sacramentis de se gratiam cau-
fertur; ideo hi actus requiruntur tantum sare. - Sa1mant. 3 tamen cum Suarez, Probabili-
ter, causa
ut dispositiones ad effectum sacramenti Valentia, Bellarrnino, etc., tenent causare physica in-
recipiendum. - S. Thomas l. strumenta-
instrumentaliter physiee: ita ut causae liso
7. - Quaestio magna agitatur inter ilIae naturales per potentiam obedientia-
doctores: An sacramenta causent gratt'am lem e1eventur ad effectum supernaturalem.
Gratta sa- ztlstrumentalt'ter physz'ce vel moraliter? Et probant ex ilIo: Nisz' quis renatus fue-
c r a me n ta- Sa c r a-
liso menta, pro- [Contin.] Tournely H, cum Vasquez et rt't ex aqua , etc. Hoc enim magis decet
ba bi li ter Lugo, tenent causare moraliter, id est, quia sacramenta.
causa mora..
lis grattae. movent Deum ad gratiam physice cau- Utraque sententia est satis probabilis.
sandam. Ratio, quia gratia de se petit pro- - Consu1e scholasticos, si p1ura quaeris
duci effìcìenter a solo Deo, quin opus sit de hac quaestione; cum ipsa nostri non
Sacra- hie miraculum addere, scilicet quod Deus sit instituti.
menta ope-
r a n t u r ex
opere ope-
rato.
. DUBlUM II.
Quid prae- Quid circa Materiam et Formam Sacramentorum servandum.
stent actus
operantis.
8. QuotupUdter sumatur sacramentum. - 9. Quae confunctio requiratur mter formam
et materiam, - lO. Vide resolutiones. - 11. Quae mutatio inoalidet sacramentum, -
Vide resolutiones apud Busenbaum. - 12. An materiae et formae omnium sacra-
mentorurn sint a Christo in specie determinatae,
Sa c r a-
mentum ut 8. - c Suppone sacramentum dupliciter c conjunctio, ut, secundum moralem ho-
compositum
physìcam,
- sumì: l°. Per modum compost~z' physù;z~ c minum aestimationem, spectata natura
«in quo l'es sensibilis et actio (v. gr. in «cujuscumque sacramenti, una alteram
« Baptismo, aqua et ablutio; in Unctione, « affìcìat ; hoc est, ut verba censeantur
« oleum et unctio) dicitur materia: et qui- c cadere in talem rem, et cum ea unum
« dem oleum et aqua, materia remota; actio c totale signum constituere. - Vide Bo-
« vero illa, materia proxima : verba autem, c nacina 4, Suarez, Coninck, etc.",
« aut quod eorum loco ponitur (ut in ma- Quaeritur: quaenam szmultas (equz:
«trìmonio, sìgnum consensus), .dicuntur ratur inter formae prolatz'onem et mate-
Ut compo-
situm arti-
« forma. -~. Per modum composz'ti arte- riae applicah'onem?
ficiale. «ficialis: et tunc dieta materia et forma, Praeter Eucharistiam; . q uae omnino Euchari·
stiarequirit
«id est l'es et verba, simul habent se requìrìt simu1tatem physieam (cum pro- siri,lultatem
«Instar materìae; significatio vero eorum, nomen demonstrativum hoc et ht'e non physicam.
« instar formae. possit verificati nisi materia sit praesens),
c Hic quaeritur de materia et forma, commune est non esse opus simul formam
c priore sensu ». et materiam incipi nec sìmul finiti; suf-
Simultas 9. - c Resp. l°. Ut sacramentum sit ficiet enim ut forma proferatur dum appli-
materiae et
formae, « validum, debet inter materiam et for- catur materia, sa1tem antequam desistatur
c mam (v. gr. inter affusionem aquae et applicari. Ita Salmantie. 5, Anacletus 6,
c pronuntiationem verborum) tanta esse Viva a), Roncaglia 7. - Et de hocvidetur
1 Qu, 62, art. 1 et seqq. - il De Sacram, in gen., Hb. 2, cap. 11, v. Secundo posset, et V. Terlio igitur. -
cap. 3, art. l, sect.3, conci. 2"et 3. - Yasq... disp. 132, S. Joan., cap. m, 5. - • Disp, 1 de Sacrament., qu. 2.
cap. 5. - Lugo.. de Sacramentis in gen., disp. 4. sect. 4, punct.2, n.l et 2. - Suar., disp~ 2, sect.2, 'v. Sed SUperM
num.35 et seqq. - 3 Tr. l, cap. 2, nume 21.. Suar., in est.. et v. H,'ne refellitur. - Coninck" qu. 60, n. 40. -
3 P., de Sacr., disp. 9, sect. 2, v. Dicenduffz est en'm•• , Tr. 2, de Baptismo, cap. 3, n. 4'1 et 44. - • Tr. 14, de
Val., in 3 Parto disp.3, qu.3, punct. 1, v. f., V. Est ig;tur Sacrament., disto 1, nuro. 27. - ., Tr. 16, cap. 3, qu. 2,
a nobis• • Bel/arm., Controv. de Sacramentis in gen., resp. 2.
9. - a) Viva, de Saeram. ùz gen .. qu. l,
coexistentia et simultas requiratur quam in
art. 3, n. 3, requirit ut materia et forma mora· aliis; V. g. in Baptismo, Confirmatione, Ex·
lem coexistentiam habeant. «Unde fit (ita pro- trema Unctione, etc., requiritur major simul-
sequitur) quod in aliquibus sacramentis major tas verborum cum rebus quam in sacramento
 8 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
non posse dubitari: cum in Rituali Ro-
mano, in administratione Baptismi sic
habeatur: Et cum ea (scilicet aqua) sub
trina infusione.... baptizet..., sic dicens :
Ego te baptizo in nomine Patris t, fundat
primo, et Filii t, fundat secundo, et Spi-
ritus t Sancti, fundat tertio. Ergo, cum
aqua non infundatur in verbo baptizo,
non est certe opus ut a principio materia
verbis formae aptetur.
Quaeritur autem: an z"n alzi"s sacra-
mentzs (praeter Eucharistiam, ut diximus)
sulficiat sz'1nultas moraùs, ita ut satis sit
formam z"ncz'pere staum posi applz'cationem
materiae ?
Negat Cajetanus \ ubi loquens de Ba-
ptismo b), requirit ad validitatem sacra-
menti quod verba inchoentur priusquam
ablutio perficiatur vel e converso. Et
hoc videtur indicare etiam Scotus apud
Suarez 2.
verbum baptieo , ablutio non verificatur
nisi per unionem moralem: haee autem
unio tam erit moralis, si fìat ablutio im-
mediate antequam formaabsolvatur, quam
si fiat immediate posto
Haec tamen unio diversa esse debet
pro diversitate sacramentorum; ut recte
dicunt Suarez 11, [Contin.] Tournely 12 et
Antoine 18. - Major enim unio certe re-
quiritur in Baptismo, ubi mora uniusPater
noster») in validaret sacramentum; ut bene
ajunt [Contin.] Tournely et Diana 14" qui
contrariam opinionem Fernandez merito
laxam vocat. - Et idem praefati auctores
dicunt de Confirmatione , Extrema Un-
ctione et Ordine.
In Poenitentta autem sufficit ilIa unio
quam exigit actus judicialis, cum inter
accusationem et sententiam soleat inter-
cedere aliqua distantia temporis: quamvis
in hoc sacramento talis distantia non tanta
CAP. I. - DE NATURA SACRAMENTI NOVAE LEGIS. - DUB. II.
Iiter certa; sed in praxì, prima ut tutìor
consulenda est e). - Hinc merito ait Lugo l
minime peccare sacerdotem, qui ad majo-
rem sui animi quietem iterum se faceret
ordinare sub conditione.
10. - « Unde resolves:
« l°. In Baptismo, Confirmatione, Un-
« ctione et Ordine requiritur talis con-
«junctio, ut dum minister verba pronun-
« tiat, moraIiter censeatur etiam lava-
« re, etc.
« 2°. In Poenitentia absolutio satis diu
e potest differri, sicut in judiciis, sententia
« post examen causae ". - [Vide dieta
mox, n. 9J.
e 3°. In Matrimonio unius consensus
e potest alterius eonsensum tamdiu sequi,
e quamdiu hic moraIiter permanere cen-
e setur: sicut in aliis contractibus. - Vide
« Coninck 2 ".
Mutatio' 11. - e Resp. Il". Ut valeat sacramen-
9
« Unde resolves:
«l°. Nullum est sacramentum » [Eucha- Consecta-
ria pro InU·
ristiae], « si materia cruda consecretur, tatione ma-
terìae,
« sive haec differat specie substantiali a
«pane sive non; quia communiter non
« censetur aut dicitur panis. - Item, si
e: aquae artificiales adhibeantur in Bapti-
e: smo; quia non habent communem usum
« et nomen aquae elementaris, esto phy-
e sice specie non discrepent. Vide infra
« de Baptismo.
«2°. Valet sacramentum, etsi aqua
« Baptismi sit calida, etc. - Item, si panis
e eucharisticus sit ater, fermentatus, etc.
e: 3°. Defectu formae, saeramentum est Pro muta-
tiene for~
e: nuIlum: l°. Si litterae aIiquae mutentur rnae,
« varìantes sensum, quod facile fit in
e initiaIibus, v. gr. In nomine matris ,
« mt1zi~ etc. - 2°. Si magna fiat interruptio
«verborum, ita ut moraliter non videan-
« tur cohaerere a). - 3°. Si forma divisim

In ceteris
non eadem
Sed communiter affirmant Suarez 3, qui
requi ritur. sententiam Cajetani omnino refellit; Lu-
go 4, qui illam improbabilem vocat ; Holz-
mann s, [Contin.] Tournely 6, Laymann 7,
Diana 8, Antoine 9; et Salmant. 10 cum
Soto, Toleto C), Sà, Hurtado, Dìcastìllo ,
Henriquez, Villalobos et Granado. - Ra-
tio, quia in composito morali, quale est
sacramentum, sufficit moralis simultas.
Et de hoc videtur non posse dubitari:
nam, ut mox diximus de Baptismo, sem-
per ac ablutio non fit dum actu profertur
1 Opusc, tomo 1, tr, 26, ad 2. - Scotus, in 4, disto 6,
qu.B, n.1\ (expresse loquens). _. Disp. 2, sect, 2, v. Hinc,
- • Loc. cito - • Resp. mor., Iìb, 1, dub, 33. - • De Sa.
cram., n. 9. - Il De Sacram. in gen., cap. 2, art. 2, sect, 1,
punct, l, v. f. - -: Lib. 5, tr.l, cap. 4, n.3; et tr, 2,
cap. 7, qu, 3. - 8 Pare.B, tr.4, resol, 6. _ 1f De Sacram.
in gen., cap. 1. qu. 3. - 10 Tr. 2, cap. 3, n. 44•. Sotus,
in 4, disto 3, qu. unico, art. 8, v. Quando autem. - Sà,
v. Baptismus, n. 4. - Gaspar Hurtad., de Bapt., disp. 2,
Poenitentiae..., quia in morali aestimatione
verba non censentur cadere supra materiam
in Baptismo, nisi quadantenus coexistant;
non enim vere dicitur abluere, qui non abluit
dum verba profert».
b) Et idem tenet de Ordine, in quo requirit
• corporalem cont;lctum fieri cum prolatione
verborum, in quibus consistit forma, simul
tempore in toto vel in parte».
c) Toletus a Salmant. ex Granado ita pro-
fecto citatur; sed revera potius tenet senten-
tiam Cajetani et Scoti: • Est autem in omni
forma, inquit lib. 2, cap. 19, n. 1, observan-
dum, ut simul sit cum ipsa materia. Nec
l.
debet esse, quanta fit in judicio forensi.
Dicit autem Croix cum Tamburinio,
quod valide absolvitur poenitens post ho-
ram a confessione. - In Matrz'monio tan-
dem sufficit ea distantia quae ordinarie
sufficit in contractibus, ubi satis est ut con-
sensus unius ponatur, dum adhuc consen-
sus alterius moraliter perseverato - Haec
quoad sacramentum Poenitentiae et Matri-
monii videntur accepta esse apud omnes.
Quoad aIia vero sacramenta, secunda
sententia, spectata ratione, videtur mora-
diff. 8. - Dicast., tr. 2, de Bapt., disp, 2, dub. 4, n. 48
et 49. - Henr(q., de Sacram., Iib, 1, cap. 9, n. 10•. Villlal.,
parto 1, tr, 4, diff. 2, n. 6•. Jaeob. de GranadIJ, in 3 P.,
controv. 3, de Sacram. i. g., tr, 1, disp. 4, n. 4 et seqq,
- 11 Loc. cito - 11 Loc. cito - 18 Loc, cìt., qu. a. - Con-
tino Tourn., loc. cit., punct, 1, v. f. - 14 Parto 3, tr, 4,
resol. 6, i. f. ~ Fernand. de Heredia, de Sacram.. in gen.,
parto 6, dub. 1, n. 8. - " Lib. 6, parto 1, n. 8. • Tamb.,
lib. 1, de Sacram. in gen., cap. 1, § 1, n.5 et 6.
enim prius verba quam materia adhibeatur
sunt proferenda, nec etiam posto Unde qui
post aquae effusionemverba subjungeret, vel
ante proferret, non baptizaret, quamvis non
sit necessaria mathematica vel physica simulo
tas, ut in eodem instanti materia et forma
incipiant; sat est moralis simultas. Unde licet
post unam vocem emissam aqua infundere-
tur vel ante, non esset inconveniens '.
d) Contin..Tournely loquitur de interpo-
latione unius Pater et Ave. - Atvero S. Off.,
in sua Instructione de die 2 Maji 185Sad vi-
carium apostolicum' Abyssiniae, declarat in-
validum vel certe dubium Baptismum in quo,
s u b stantia-
Hs invali- « tum, non debet fieri substantiaIis, seu - pronuntietur, V. gr. unus dicat: Ego te
da t sacra-
mentum. « essentiaIis mutatio materiae vel formae; « baptz"zo; alter: z"n nomz"ne Patris, etc.,
« accidentalis vero mutatio, etsi saepe illi- « quia erunt duae formae imperfectae et
« cita sìt, non tamen invaIidum facit sa- e sensus falsus. - Filliuccius '; vide Bo-
e eramentum. - Porro substantialis mu- - nacìna" ".
e tatio matertae dicìtur, quando secundum Nota hie prop.27, damnatam ab Ale-
« eommunem usum et aestimationem ho- xandro VIII: Valuz"t alt'quando Baptismus
« minum, differt nomine et re ab ea quam sub hac forma collatus: In nomine Pa-
«Christus praescripsit. AccidentaIis dici- tris, etc..praeternussis mz"s:Ego te baptieo.
e tur, quando cum ea eumdem retinet «4°. Forma valet, etsi non liceat: l°. Si
e usum et nomen. - Formae mutatio es- « omittas voces non essentiales, v. gr. Ego
e sentiaIis est, quando non manet idem e et Amen in Baptismo b),. Enhn in forma
« sensus; accidentalis, quando manet. e Eucharistiae. Bonacina 6 ex Suarez, etc.
q Laymann 8 ex communì, «- ZOo Si quid addas, v. gr. In nomine
1Resp. mor., lib. 1, dub, 33, n. 3. - • Qu. 60, n. 40, de Euch., qu. a, puncr. I, n.9 et 10; cfr. disp. 2, de Bapt.,
V. f. -8 Lib, 5, tr, 1, cap. 4, n. 4. - " Tr. 1, cap. 4, n. 66, qu. 2, punct. 4, num. 11 et 16... Suar" disp. 21, sect, 2,
i. f. - • Disp. 1, de Sacram., qu, 2, punct, 4. - • Disp.4, v. Dico 2 .. et disp. 59, sect. 1, V. Dico 3.
completa jam omnino ablutione, forma pro- Il. - a) S. AIphonsus, in Exam. ordinan-
nuntietur, vel contra, absoluta prolatione for- dor., cap. l, n.8, scribit: «Interruptio for-
mae, ad ablutionem procedatur. Praecipitque mae, si est modica, non officit valori sacra·
Baptismum esse sub conditione iterandum menti. Secus, si talis sit, ut verba non con-
ubicumque materia et forma fuerint distincte stituant unum sensum ».
et perfecte una post alteram adhibitae. b) Quidquid dicat Busenbaum, nullum est
e) Doctrina haec (quamvis in Examine peccatum omittere vocem Amen,. piane enim
Ordinandorum, n. 6, et in Confessore di- deest in Rituali Romano, Ordo Baptismz',
retto, cap. 13, n. 3, S. Alphonsus contra- ubi habetur forma hujus sacramenti; et S.
riam tenuerit), confirmata est pro Ordinis R. C. de hoc interrogata, respondit strictim
sacramento a S. R. et U. I., quae pluries, et servandum esse Rituale Romanum. Vide de-
signanter die 12 Sept. 1877, 17 Mart. 1897, creta Authent., S. R. C., n. 3014, ad 2. Fa-
30 Novembr. et 14 Decembr. 1898, validas tendum tamen est reperiri in pluribus anti-
declaravit quasdam ordinationes, in quibus quis Ritualibus hanc vocem Amen,. ita apud
moralis dumtaxat simultas inter materiam me sunt: Agenda S. Colonz'enszs Ecclesiae
et formam adfuerat. . Coloniae 1614), fol. 32, ubi habetur forma
 10 LlB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
« Patris, quz' te creauù, etc. - 30 • Si substi-
« tuas synonyma, v. g. abluo, pro baptizo».
[Ita S. Thomas C)]. - e Si tantum trans- .
«ponas, ut: Hoc meum est corpus,' Te ego
« baptiso. - 50. Si verba corrumpas ob
«praecipitantiam et balbutiem, v. gr.:
«Hoc est corpus meus , vel: Hic est
Interru- «enim. caùs meus. -, 6°. Si interruptio
itio formae.
« fiat parva, v. gr. Ego te oaptiso, et in-
« terponat: Ista aqua est nz"ntzs frigida,
« vel: Custos, verte folium. In nomzne
« Patris, etc. - Filliuccius l; vide Bona-
« cina 2 ». [Idem docent Lugo 3, Ronca-
glia 4 cum Tamburinio].
Tussis autem inter syllabas verborum
formam invalidat, nisi sit momentanea.
Roncaglia 5 cum Tamburinio; Leander d)
apud Croix d). - Tussis vero longa, puta
per medium quadrantem, inter verba certe
invalidat formam. Croix 6 cum Tambu-
rinio et Sporer.
Quaenam autem in singulorum sacra-
mentorum materia et forma mutatio sit
substantialis aut accidentalis, vide infra,
ubi de his singulatim agemus. . altt's, per rerum ad mznz'sterz"a sua perti-
12. - Quaeritur: an materiae et formae
omnz"um sacramentorum fuerznt a Christo
Materia et Domino in specie determmatae? - Cer-
rormainBa-
ptismo et tum est Christum in specie determinasse
Euchari·
stiaç a Chr'i- materiam et formam Baptismi et Eucha-
sto specifì-
catae. ristiae.
1 Tr. 1, cap. 4, nume 65, v. Dico 2. - 2 Disp. 1, de
Sacram., qu. 21 punct, 1, num. 23. - a De Sacram. i. g.,
disp. 2, n. 111. - • Tr.16, cap. a, qu.4, resp. 1.. Tamb.,
Iib, 1, de Sacram. in gen., cap. 1, § 1, n. lO. - , Loc. cito •
Tambur., 10c. cit., n. 15. - ' Lib.·6, parto 1, n. Ba, (ubi de
consecratione loquitur, sicut et auctores allegati) .. Tam·
bU'I"'1 tec, cit., num. 10... Spor' 1 parto l, cap. 2, num, 93.
_ ., Controv. de Sacro Ordinis, cap. 9, i. f. - 8 Tr. 1,
cap. 4~ n. 48. - 9 Loc. cit., n. 86. - 10 De Sacram. i. g:,
Baptismi absoluta; Rituale Romanum (Ve-
netiis, apud Juntas 1651), fol. 32 et 33, ubi
habetur forma conditionata; Sacerdotale ad
consuetudinem S. Romanae Ecclesiae, etc.
(Venetiis ap. Juntas 1579), in quo ubique, scili-
cet quatuor vicibus, repetitur forma Baptismi
cum additione verbi Amen.
e) S. Thomas Ioquitur in universum de
mutationibus in forma sacramentorum, ne·
gans contici sacramentum, si debitus sensus
tollatur; affirmans vero illud confici, si de-
bitus sensus r:emaneat.
. d) Leander a SS. Sacramento citatur a
Croix, lib.6, part.1, n.33, ut qui, de Bapt.,
disp. 3, qu.38, sinipliciter dicat interruptio-
Dubium igitur vertit quoad alza sacra-
menta a).
Prima sententia probabilis negato Et ter,Probabili·
non in
hanc tenent Bellarminus 7, Salmant. 8, Lu- aliis sacra-
mentis.
go 9, Holzmann l0, Croìx "; item S. Bona-
ventura, Alensis et Morinus, apud ]uenin 12.
- Ratio unica hujus sententiae est diver-
sitas Ecclesiae graecae et latinae in admi-
nistratione aliorum sacramentorum, prae-
sertim in Ordine. In Ecclesia enim graeca
presbyteratus et diaconatus conferuntur
per solam manuum impositionem; in lati-
na vero, praeter manuum impositionem
requiritur traditio rerum; ut habetur in
decreto Eugenii IV ad Armenos (relato
apud Croix 18), ubi sic habetur: Sextum
sacramentum est Ordinis, cujus materia
est z1lud per cujus tradz"tzonem confertur
Ordo ; sù:ut presbyteratus tradz"tur per
calù:zs cum uino, et patenae cum pane por-
rectionem ,. dz"aconatus vero, per lz'brz·
Evangelzorum datzonem,. subdz"aconatus
vero,per calz'czs vacuz' cum patena vacua
superposùa tradz"tz'onem,. et sz"ntz'lz"ter de
rìbus satìs-
tìr,
nentz"um assz"gnatzonem.
Secunda vero sententia probabilior li usProbabi·
, etiam
affirmat omnes materias, et quoad sub- eramenris.
in aliis sa-
stantiam etiam formas sacramentorum
fuisse in specie a Christo determinatas.
- Hanc tenent juenin", Concìnav.Auctor
n. 11. _ 11 Lib. 6, parto 2, n. 2135. - S. Bonau., in 4,
disto 7, art. 1, qu, 1 et 2.. Alens., Sum., parto 4, qu, 9,
membro 1, resol.: et qu. 5, membro 3, art. 2.. Morin.,
de Administr. Poenit., lib. 8, cap. 17. ." Insrit, theo1..
parto 8, disserto l, qu, 4, cap. 2, noto a. - 18 Lec. cit..
n. 2128. (Cfr. apud Labbe, tomo 18, col. 550 Decretum ad
Armenos. - 14 Instit, theot., parto S, disserto 1, qu. 4,
cap. 2, conc1usio. - 15 Lib. 1, de Sacram. in genere, cap. 5,
num.7 et lO.
nem ex tussi, etc., fore mutationem acciden-
talem. At re.era, Leander, loc. cit., Ioquitur
de tussi momentanea; quaerit enim «an va-
lide baptizet si quis, postquam dixerit Ego
te bap ~, propter unam tussim. aut propter
respirationem, etc., paulatim qUlescat, demde
addat - tiso z'n nomine Patris, etc. -. Etre-
spondet aeque probabiliter affirmari.
12. - a) Non omnes hic citati auctores
loquuntur de omnibus sacramentis, exceptis
Baptismo atque Eucharistia; sed aHi, de
Ordine tantum, ut Bellarminus, Salmant.,
Lugo; Croix addit Extremam Unctior:em;
S. Bonaventura Ioquitur de Confirmatlone;
Holzmann denique asserit materiam Poeni-
CAP. I. - DE NATURA SACRAMENTI NOVAE LEGIS. -
Petrocorensis l, Habert b), Merbesius, Con-
tinuator Tournely 2, et alli plures cum
D. Thoma 8, qui non potest negari esse
pro hac sententia ; siquidem hanc tradit
rationem: Quz"a ergosanctificatio homz"nzs
est z'n potestate Dei sanctificantis, non
pertmet ad homznem suo judz'ct"o assu-
mere res quz'bus sanctificetur" sed hoc
debet esse ex dzvzna znstz"tutzone determi-
natum. Et ideo zn sacramentis nouae legts,
quz'bus homznes sanctificantur, secundum
z1lud 1. Coro VI: Abluti estìs..., sanctificati
estis, oportet utz' rebus ex dzvzna znstz"tu-
tzone determz'natzs. - Nec S. Doctor ex-
plicari potest de determinatione in ge-
nere quae possit per diversa signa signi-
ficari; nam 4 expresse docet oppositum,
dicens: Etsi idem potest per diuersa signa
sz"gnz'ficarz' (en qualis esset determinatio
in genere), determinare tamen quo signa
sz"t utendum (en determinatio in specie)..,
pertmet ad sz"gnijìcantem " Deus autem
est quz' nobzs sz"gnificat spz"rz"tualz"a.
Ditfìculta-
Circa autem diversitatem Ecc1esiae
graecae et latinae, praesertim (ut diximus)
in sacramento Ordinis, respondetur, tra-
ditionem instrumentorum non esse mate-
riam essentialem, sed tantum accidenta-
lem, etsi integralem.
Ad decretum vero Eugenii respondet
Habert illud editum fuisse soluto concilio;
sed haec responsio nihil valet: jam enim
satis probavimus Lz"b. I, ex n. 110, decreta
Pontificum esse per se infallibilia. Con-
gruentius itaque respondetur cum Mer-
I Lib.T, tr, 1, deSacram. io g., cap. a, qu. a. - Merbes.,
Sum., de Ordine, qu. 52, v. ResjJOndeo. - 'De Sacram. i. g.,
cap. 2, art. 2, sect. 1, punct. 2, concI. 2. - s 3 P., qu. 60,
art. 5. - '" Loc. cit., ad 1. - Habert" Ice. cit., resp. 4,
tentiae, Ordinis et Matrimonii, formam vero
Ordinis et Matrimonii,quoad genus tantum a
Christo fuisse determinatas.
b) Habert de materia sacramentorum pIane
concordat, de Sacram. i. g., cap. 7, resp. 4 ..
de forma autem non sic: • Certum est, in-
quit, loc.cz't., resp. 3, aliorum quinque sacra·
mentorum [praeter Baptismum et Euchari·
stiam] non ita determinatas fuisse, sed Chri·
stum reliquisse Ecc1esiae determinandum ...,
modo per ea [verba] sufficienter exprime-
rentur effectus illorum sacramentorum -.
e) Merbesius, loc. cit., qu.52, V. f., negat
quidem conciliumdefiniisse tamquam dogma
catholicumporrectionem instrumentorum esse
DUB. II. 11
besio e), Concina et Tournely, quod Euge-
nius non quidem determinavit materiam
essentialem Ordinis, sed solum voluit Ar-
menos instruere de omni ritu Ecclesiae
Romanae, cujus unionem illi ambiebant.
- Dices: Eugenius non loquitur de ritu,
sed expresse de materia; et sicut in aliis
sacramentis materiam essentialem assi-
gnat, sic in isto de Ordine, dicens: Sextum
sacramentum est Ordznzs, cujus materia
est z7lud per cujus tradz"tzonem confertur
ardo. Respondeo: Si hoc esset verum,
sequeretur quod etiam esset certum quem-
libet minorum ordinum esse sacramen-
tum; sed ipsi Salmant. cum Soto, Na-
varro, Vasquez, dicunt oppositum esse
probabile d): idque probabilius esse pro-
babimus infra n. 737. cum ordines mi-
nores etiam ab abbatibus conferantur. _.
Nec valet dicere cum Vasquez, Majore
et aliis, apud Palaum e)) quod in eodem
decreto Eugenii episcopus vocatur mini-
ster ordinarius sacramenti Ordinis: ergo
(ut ajunt) possunt ex privilegio etiam alìì
quam episcopi esse ministri hujus sacra-
menti. Nam respondetur quod si hoc esset,
etiam presbyteratus posset aliquando con-
ferri a non episcopo: sed hoc communiter
rejicitur, quidquid dicat Vasquez o, -
Unde dicendum quod Eugenius, cum no-
minavit ministrum ordinarium, utique
intellexit loqui in subjecta materia se-
cundum sensum doctorum et constan-
tem Ecc1esiae traditionem, ut ait Tour-
nely", nempe quod privative ad episcopum
v. Dices 4. - Concina, loc. cìt., num. 9. - Conto Tourn'
j
de Confirm., cap. 3, art. 2, concI. 2, obj. 2, resp. 2; cfr. de
Ordine, p. l, cap. 4,' art. 1, obj. 1, post concI. 5. - 5 Prae..
lect., de Sacram. Ordinis, qu. 4, art. 2, obj. 1, adv. 24 m concl.
veram, essentiaIem et unicam materiam; sed
ait locutum fuisse juxta communem consue-
tudinem et modum quo passim omnes vocant
sacramentorum materiam, sive accidentalis,
sive essentialis sito
d) Seu rectius: Salmant., tr. 8, de Ordine,
cap. l, n. 12 et 13, pro sententia quae negat
ordines minores esse sacramenta, adducunt
Sotum, z'n 4, disto 24, qu.1, art. 4, conci. 7,'
Navar., Man., cap. 22, n.18, v. Quare .. Vasq.,
dz"sp.237, cap. 2 .. qui revera ita tenent. Sed
ipsi Saimant., n. 14, absolute tenent omnes
ordines tam majores quam minores habere
veram rationem sacramenti.
e) Vasquez, dz"Sp. 243, cap. 4, ita sane
12 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAM ENTIS IN GENERE .

spectat conferr e ordinem presbyt eratus
et diacona tus; re1iquos vero inferior es,
utpote non sacram enta, posse aliis com-
mitti.
Hine censetu r Eugeniu s, loquend o de
sacram ento Ordinis, non omnia dogmat ice
asseruis se, sed inpluri bus se accomm o-
dasse ad commu nem loquend i modum ,
quo res in septem ordinib us adhibita e,
utpote discrim en uniuscu jusque ordinis
express ius significantes, eommu niter vo-
cantur materia e sacram entorum .

loquitur in aliorum opinionibus quas exponit, guìtur, V. f., refert ex privilegi

ipse vero concludit: • Judicium autem lectori cunt quibusdam o quod di-
relinquere visum est». - Major a Palao ad- rationes contrariasconcessu m; sed postquam
exposuìt, hìs verbis con-
ducitur pro opinione dicente dìaconatus et cludit: • Tutius
subdiaconatus collationem posse probabiliter ab episcopi est igitur ordìnes accipere
simplici sacerdoti committi; quam sane opi- Palaus argumens et non ab abbatibus '. - Solus
nìonem Major, in 4, disto 7, V. Secundo ar- creto. tum petit ex Eugenii de-
 CAP. II. - DE MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUB. I.

CAPUT II.
De Ministro Sacramentorum,

DUBIUM I.
Quid requiratur ut Minister det valide Sacramentum.

13. Ad ualorem sacramenti requiritur potestas et ~'ntentio mim·stri. - 14. Utrum in mt-
m'stro requiratur eUam attentio. - 15. Quotuplicz'ter potest esse intentio. - 16. Non
su.fftcz't in ministro intentio habitualis vel interpretativa. - 17. Non requiritur actua-
liso - 18. Su.fficit virtualis. - 19. An sufficìat intentio coacta; uel cum errore circa
personam susc~pientis. - 20. An ad validitatem sacramentorum requiratur intentio
interna ministri. Et l°. An sufficz'at sola intentio facz'end~'actionem externam.-
21. 20. An requiratur intentio facz'endi quod facit Ecclesia Romana. - 22. 3". An re-
quiratur intentio explicita conficiendi sacramentum aut producendi effectum sacra-
menti. Et an, celebrandi ritum externum uU sacrum. - 23. An minister debeat
habere intentùmem faciendt ritum sacrurn quem intendit Ecclesia. - 24. Si minister
habeat duas intenUones contrarias, quaenam debeat praeualere. - 25. Vide resolu-
tiones Busenbai. - 26. An sit validum sacramentum collatum sub conditione. -
27. An sit lù;itum conferre sub conditione sacramenta characterem imprimenUa. -
28. An etiam alia sacramenta. - 29. An in extrema necessitate proxim~' minister
possit et teneatur ministrare sacramentum, quando materia est dubia.
Ad vale- 18. - e Resp. Ad valorem sacramenti, humano modo exhibita. - Ex qua opi-
rem requi-
ritur inten-
tio ministri.
c in ministro, non fides vel probìtas, sed nione, si probabilis esset, inferretur utique
« praeter potestatem (et jurisdietionem in quod minister voluntarie se distrahens
« quìbusdam), requiritur intentio seu vo- non conferret sacramentum.
«luntas saltem virtualis et absoluta, vel Sed hoc non videtur posse subsistere.
« huic aequivalens, faciendi non tantum Et ideo ipse Croix 8 fatetur vix fieri posse
« externum illum actum, sed sacramen- ut per distractionem sacramentum inva- .
e tum, vel saltem id quod facit Ecc1esia, lidetur, quia semper permanet attentio
c vel quod Christus instituit. - Est com- virtualis, nisi distractio sit totalis. - Haec Haec opi-
nio, impro-
e munis ex Tridentino l. igitur opinio minime probabilis mihi vi- babilis.
e Ratio prioris partis est, quia sacra- detur. Nec eam inveni ab alio auctore tra-
«menta operantur, non ex dispositione ditam; omnes enim dieunt ad valorem
« ministri, sed virtute divina, secundum sacramenti, praeter materiam et formam,
c institutionem et meritum Christi. - Ra- nihil aliud requiri quam intentionem mì-
«tio posterioris, quia ad confectionem nistri, ut definitum fuit a conciliis (prout
c sacramenti requiritur talis intentio quae infra referemus n. 23, v. Probo 1). Nec
« actionem determinet ad esse sacramen- officit dicere non esse actionem humanam
«tale, tollatque indifferentiam verborum illam quae fit sine attentione. Nam licet,
c et actionum; talis autem non est intentio ut homo humano modo operetur, requi-
c solius actionis externae, quae ad alios ratur ut ad finem operis quod intendit
c·fines, v. gr. ad ludum potest referri a , facere attendat; non tamen requiritur ut
14. - Quaeritur l°. An t'n mt'nistro sa- cum opus exsequitur actualiter attendato
cramentorum, praeter t'ntenttonem, requ~: - Si autem necessario haec attentio re-
ratur eft"am attentto, ut valide ea conferat. quireretur, nec etiam consequenter suffì-
Croix re-
quiritetiam Affirmat Lacroix 2. Alias (ut aìt) con. ceret, ut non recte supponit Croìxw, atteno
a t t e n t o-
nem,
ì
fectio sacramenti non esset actio humana, tio virtualis. Nam, juxta dieta Lib. IV,
1 Sess. 7, de Sacro i. g., can.n. - ' Lib, 6, parto l, n. 84. _ . Lib. 6, parto l, n. 85.

14. -a)Quin etiam Croix, loc.cit., n. 84, ex- presse dicit:.Adhoc suffìcit attentìovìrtualìs-,
 14 LIB. VI. - TRACT. 1. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
n.177, v. Ratio s«, haec attentio virtualis
non datur nec potest inte11igi; quia, cum
attentio sit actus intellectus considerantis
id quod homo agit, necessario importat
ut intellectus actu advertat: unde sicut
non potest dici quod intellectus virtualiter
consideret quod non considerat, ita nequit
dici hominem virtualiter attendere, quando
actu non attendit, sed alio est distractus.
Hinc optime docet doctissimus Pater
Suarez 1, quod minister, etsi distractus,
vere conficit sacramentum: Nam (ut ait)...
actio ejus sz'mplz'cz"ter est humana et libera,
et procedt"talt"quo modo a priori intentz'one.
Utrum autem peccet grasnter mt'1tt'ster
voluntarie se distrahens in confectione
sacramenti?
Distractio Omnes dicunt peccare saltem venia-
voluntaria
in confectio-
ne sacra-
liter. Et Contino Tournely b) dubitat quin
menti, v e- etiam peccet mortaliter; sed probabiliter
nialis.
hoc negat Croix 2 cum Gobat et communi:
nisi esset periculum errandi in formis prae-
In conte-
ctìonc Eu-
sertim longioribus. - In confectione tamen
charistiac,
prob a b i Ii-
Eucharistiae , voluntariam distractionem
ter Jethalis. mortalem esse probabiliter dicunt Con-
cina 8 et Tamburinius c), contra Croix 4
et Mazzotta 5, qui tenent probabile esse
quod sit tantum venialis. Ratio, quia di-
stractio in tali sacramento videtur non
carere gravi irreverentia.
15. - Quaeritur 2°. Quotuplt'dter potest
Intentio
quotuplex,
esse tntentz'o? - Intentio potest esse vel
actuaùs, vel habt'tualt's, vel mterpretatma,
vel virtualz's.
Actualt's est, cum quis actu intendit
sacramentum conficere. - Habt"tualt's est,
cum quis habuit antecedenter actualem,
et non revocavit, sed de illa non amplius
cogitat, nec ea in aliquo effectu permanet.
, Disp.13. sect.3, v. Dico 1. - ' Lib. 6. parto l, n. 85.
• Gobat" Experim., tr. 2, num. 202; et tr. 1, num. 97. _
3 Lib. 3, de Buchar., disserto 2, de Sacrif. Miss., cap. lO,
num. 13. - 4 Lib. 6, parto 2, num. 443. _ 6 Tr. 5,
disp. 4, qu. 2. cap. 5. § ·2, qu. 4. - • Disp. 13, <ect. 3,
v. Dico 1 et 2. - 'l' De Sacram. i. g., cap. 2, art. 1, sect. 2,-- num. 74. --'" Tr. 11, exam. 4, n.32, v. Resp. 3. - "'De
punct. 3, § 2, condo 1. - 8 Lib. 1, de Sacram. i. g., cap. Il,
§ 5, n. 4. - 9 De Sacram. i. g., n. 22. _ 10 De Sacram.
i. g., qu. Il art. 4, n. 6, v. Dico 3. - 11 Lib. 6, part. 1,
b) Contino Tournely, de Sacram. i. g.,
cap. 2, art. l, sect. 2, punct. 3, § 2, concl. 2,
V. Collt'ges lo, veniale saltem esse affirmat,et
subdit: «Quin et culpam hanc satius fuerit
habere pro gravi ad minus dubia».
- Interpretatiua est, cum quis nullam
habet nec habuit intentionem actualem,
sed ita est dispositus, ut si adverteret
haberet. - Virtualt's demum est, cum
quis, licet hic et nunc non intendat actua-
liter conficere sacramentum, agit tamen
virtute actualis intentionis habitae: prout
si quis habens intentionem sacramentum
Eucharistiae conficiendi, adeat ecclesiam,
dicat Missam et consecret.
His positis:
16. - Dicendum l°. Ad conficienda et
conferenda sacramenta, non sufficere in
ministro intentionem habt"tualem aut mter-
pretatniam. - Hoc ut certum communiter
docent Suarez 6, Contino Tournely 7, Con.
cina 8, Holzmann 9, Viva lO, Croix 11, Sal.
manto 12 et alii passim. Ratio, quia hujus-
modi intentiones non faciunt ut actio sit
elicita humano modo, ut requiritur in mi-
nistro, a quo procedunt sacramenta tam-
quam a causa operante.
11. - Dicendum 2°. Non requiri in mi-
nistro intentionem actualem. - Id etiam
certum est apud omnes cum S. Thoma 18.
Ratio S. Doctoris: Sed hoc (scilicet actua-
Iiter attendere) non est totalùer posiuo«
z'n homz'nz's potestate, quia praeter t'nten·
tionem, cum homo vult mztltum intendere,
z'ndpt"t alta cogitare.
18. - Dicendum 3°. Sufficere ut minister
habeat intentionem oirtuatem : quia per
hanc il1e vere operatur humano modo,
cum talis intentio sit vera causa actionis.
- Idque pariter commune et certum est
cum Suarez 14, [Contin.] Tournely 15, Con-
cina 16, Lugo 17, Wigandt 18, Holzmann 19,
Salmant.w, Roncaglia 21 et aliis, ex D. Tho-
ma 22, ubi sic docet: Licet ille quz' alt'ud
n. 56 et 57. - lO Tr: l, cap. 7, n. 42 (de habituali inten-
tione). - 18 3 P., qu. 64, art. 8, ad 3. - 14 Disp. 13, sect.3,
§ Dico 2, v. Altera parso - 15 De Sacram. i. g., cap. 2,
art. 1, sect. 2, punct. 3, § 2, condo 2.. _ ] 6 Lib. 1, de Sa-
cram. i. g., cap. 11, § 5, n. 4. - l'l" De Sacram. i. g" disp. 8,
Sacram. in gen., num. 22, v. Rest>. 2. - IO Tr. 1, cap. 7,
num. 42. - " Tr. 16, cap. 4, qu. 3. ~ .. 3 P., qu. 64,
art. 8. ad 3.
c) Tamburinius, Methodus celebro Miss.,
lib.2, cap. 3, n.9: «Si saC'erdos, inquit, per
notabile tempus voluntarie distractus, eas
Missae partes, quae canonem continent, re-
citet seu peragat, peccabit mortaliter»,
CAP. II. - DE MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUE. l.
cogztat, non habeat actualem mtentionem,
habet tamen...habt"tualem, quae sufficz"t ad
perfectionem sacramenti. Pro intentione
autem habt"tualz~ S. Doctor hic sine dubio
ìntellìgìt vzrtualem,. nam immediate post
sic subdit: Puta, cum sacerdos accedens
ad baptz'zandum, zntèndz"t facere arca ba-
ptisandum quodfadt Ecctesia; unde si
postea z'n zpso exercitio actus cogitatio
ejus ad alta rapiatur, ex vzrtute (nota)
primae z'ntentz'ont's perfidtur sacramen-
Habitualis tum.
a u t inter-
pretativa Hinc recte dicunt Viva a), et Croix 1
non suffìcit,
cum AbeUy b), Gamachaeo b) et Mauro a),
quod minister qui de more ponit actiones
requisitas ad sacramentum, nisi debitam
intentionem positive excludat, impruden-
ter de ea dubìtat; quia saltem vult facere
quod alias solet et quod alii ministri fa-
ciunt. Adde: quia per hoc quod cognoscit
actionem il1am esse sacram, et frustra
non poni, exercite intendit eam ponere
Actuaìis juxta finem _suum; ut Viva, et Croix 2
non requir'i-
turo cum Vasquez. - Quare advertunt Bellar-
minus, Herincx, Croix et Viva 8, non esse
opus ut minister ore vel corde reflexe
dicat intendere conficere sacramentum,
sed sufficere ut sit animo praesens, et
attente faciat id quod facit.
Sufficit in-
tendo coa-
19. - Sufficit etiam intentio ministri
Suffici t eta. excepto coacta, sive metu extorta, praeterquam in
virtualts. ~Ia trimo-
nio. Matrimonio, ut recte dicunt Croix 4 et
Lugo a),' quia metus non tol1it volunta-
rium: sicque definitum refert Lugo a) ex
Error circa
personam
concilio Toletano IV. - Ita pariter non
non ìnvali- invalidat sacramentum (excepto Matri-
dato
monio) error ministri arca personam su-
l Lib. 6, parto 1, num, 59. - Viva, de Sacram, in
genere, qu, 1, art. 4, num, 6, v. Hinc. - 13 Loc, cìt.,
rrum. 59. - Vasq'J disp. 138, cap. 3, num, 33. - Beìlarm.,
de Sacrame in genere, lib. 1, cap. 27, V. Tertio non Yequ~··
ritur. - Herincx" disp. 3, num, 31, in fine. - Croix, loc.
cit., n. 59. - 3 Loc. cite - 4 Loc. cit., n. 60. - 5 Disp. 13,
18. - a) Viva, de Sacram. i. g., qu. l~
art. 4, n. 6, V. Hinc, haec scribit: «Maurus..
docet quod ministri sacramentorum, nisi data
opera omiserint intentionem faciendi sacra-
mentum,aut habuerint intentionemoppositam,
inepte dubitent an habuerint intentionem de-
bitam '. - Et revera ita tenet Silvester Mau·
rus, lz'b.IO, qu. 78, n.5, i. f,' et ita etiam a
Croix a1legatur.
b) Abel1y et Gamachaeus pro sola ratione
hujus asserti videntur citari, scilicetsatis esse
15
scipientis, nempe si minister putans absol-
vere Petrum, absolvat Paulum; ut cum
communi docent Suarez 5 et Lugo 6.
Modo tamen minister non al1iget suam Lirnitatio,
intentionem ad aliam personam determi-
natam: quod ordinarie non evenit nisi in
Matrimonio.
20. - Quaeritur 3°. An ad valù:lt"tatem
sacramentorum reqsaratur t'ntentz'o mter-
na mz'nz'strt'?
Dicendum 1°. Non sufficere solam in- Requiritur
intendo fa-
tentionem faciendi actionem externam, ciendi quod
facit Ecclc-
sed requiri intentionem faciendi quod facit sia.
Ecclesia. - Hoc est de fide; contra Lu-
therum, qui dicebat sufficere solam inten-
tionem ponendi ritum exteriorem, etsi
joco peractum. Ita ex Tridentino 7, ubi
habetur: St' quz's dixerit in ministris, dum
sacramenta confidunt et conferunt, non
requiri z"ntentz'onem saltem façtendi quod
facù Ecciesia: anathema Sl"t. Item 8 ha-
betur: St' quis dz'xert"t aosoùaionem sacra-
mentalem sacerdotis non esse actumjudz:
cialem, sed nudum mz'nz'stert'um pronsen-
tzandt' et dedarandt' remissa esse peccata
confitent«, modo tantum credat se esse
absolutum, aut sacerdos non serio, sed
joco aosotoat; aut dz'xert'tnon requzrt' con-
fessionem poenitentis , ut sacerdos eum
absotuere possit: anathema sz"t. Idem ha-
betur in decreto fidei concilii FIorentini
sub Eugenio IV, ubi dicitur: Omma sa-
cramenta trious perficiuntar , oideticet
rebus tanquam materia, uerbis tanquam
forma, et persona mt'nt'$trt' conferentis
sacramentum , cum t'ntentz'one fadendt'
quod faci: Ecclesia. Idem dec1aratum fuit
sect, 3, v. t., V. Sed quaeres.- 6 De Sacro i. g., disp. 8, n.114.
- Luther., de Captivit. Babylon., de Sacro Baptismi,
paulo post irrit., Y. Hanc sententt.'am ego. - 7 Sesso 7, de
Sacram. i. g .. can, 11. - 8 Sesso 14, de Poenit., caD. 9.-
Concii. Florent., decreto ad Armenos, § Quinto ecciesia·
sticorum, v. f.; cfr. Labbe, tomo 18, col. 547.
ut minister apud se velit hic et nunc fungi
officio suo, vel id facere quod solent aHi sa·
cerdotes; et ita tenent Abelly, parto 2, tr.l,
cap. 1, sect. 8, n. 4,' et Gamachaeus, in 3 P.,
qu. 64, cap. 3, V. Secundo notandum.
19. - a) Lugo, de Sacram. i. g., disp. 9,
n. 131, id asserit de ipso suscipiente sacra-
mentum; quod definitumesse ait de Baptismo
in conciI. Tolet.IV, anno 633 celebrato, can.57,'
quod ab InnocentioIII, in cap. Majores 3, de
baptismo, confirmatum est.
 16 LIB. VI. - TRACT. Io DE SACRAMENnS lN GENERE. CAP. II. - DE MINlSTRO SACRAMENTORUM. - DUB. Io 17

in concilio Constantiensi l, ubi praescri- baptisat , conferre sacramentum " tamen maliter et absolute sacrum. - Hoc patet: Intendi! enzm Ecclesia.... per ejusmodi
ptum fuit: Ut suspectus de haeresi intero intendit facere... quod facit Ecciesia, etsi nam alias Baptismus collatus a paganis, oerba, baptizare, aosotoere, etc.Haec autem
rogetur an credat quod malus sacerdos, z7lud reputet nihzl esse. Et quia Ecclesia qui sacramenta ignorant aut irrident, intentio inseparabzlzs est ab ipsis uerbis,
cum debz1a materia et forma, et cum in- aliquzd facù, ideo ex consequente et im- esset nullus; sed Nicolaus I, cum consul- siintegre, ut debent, proferantur, - Hujus
tentione faciendi quod facit Ecclesia, vere plzcite zntendit alzquid facere , quannns tus fuisset a Bulgaris de valore Baptismi autem sententiae Bellarminus 2 et Lugo 8
confictat et vere conferat sacramenta? non expiicùe. collati a judaeo vel pagano, respondit auctorem faciunt praefatum Ambrosium
Ratio doctrinae hujusest , quia actio Recte vero advertunt Contino Tour- Limitatìo- esse validum, si collatus fuerit cum vera Catharinum. Sed Tournely 4 et Pater Con-
nes. materia et forma. Valet enim talis Ba- cina 5 quaerunt vindicare Catharinum,
ministri debet ad ministerium referri; nely 9, Roncaglia a) cum Bonacina a), etc.,
actio autem joco facta non refertur ad quod si quis unquam crederet sacramen- ptismus ob intentionem generalem fa- dicentes tantum ipsum voluisse non re-
ministerium sacrum, sed tantum ad ir- tum non confici, nisi habeatur intentio ciendi quod audierit ]udaeus vel paganus quiri intentionem quae respicit effectum
risionem. - Lutherus dicebat sufficere explicita conficiendi sacramentum, et hanc fieri ab Ecclesia Christi. Ita in can. A sacramenti, vel ritum externum prout sa-
actionem jocosam, eo quod ipsa adhuc intentionem non haberet, nullum conficit quodam, dzst. 4, de consecr. crum ab Ecclesia celebratum. - Sed quid-
satis erat ad fidem excitandam. Sed hoc sacramentum; quia tunc non intendit fa- 23. - Hic autem occurrit magna illa quid sit de hoc, ratio hujus sententiae est,
principium patet esse falsum: nam in pue- cere quod facit Ecclesia. Quaestioolim excitata, ut ferunt, ab Am- quia ex Tridentino non requìritur in mi-
ris nequit fides excitari, et tamen jam Item advertendum quod, licet valeat brosio Catharino, et nostris temporibus nistro intentio faciendi quod Ecc1esia in-
ipsi capaces sunt Baptismi. sacramentum, etiamsi minister non habeat valde agitata, nempe: An ad validitatem tendit, sed tantum faeiendi quod faeit
Sufficit in- 21. - Dicendum 2°. Non requiri inten- explicitam intentionem conferendi sacra- sacramenti requiratur ut minzster habeat Ecc1esia; et ideo suffieit ut minister serio
tcn t i o f'a-
ciendi quod tionem faciendi quod facit Ecclesia Ro- mentum vel ejus effectum (modo, ut dixi- zntentionem faciendi ritum sacrum quem applicet materiae debitam formam, ut facit
facit vera intendi! Ecclesia?
Ecclesia. mana; sed sufficere intentionem faciendi mus, intendat facere quod facit Ecclesia, Ecclesia.
]uxta a- Prima sententìa negato Duplicem enim Secunda vero sententia, communis et Non suffì-
quod facit vera Ecclesia a Christo insti- quia tunc implicite habet intentionem con- Iios, sufficit
tuta. - Id pariter certum est; quia bapti- ferendi sacramentum, ut vidimus mox su- intendo fa-
c i e n d i a-
distinguit intentionem: unam, faciendi so- sequenda, affirmat omnìno requiri inten- citi sed re-
quiritur in-
ten tic fa-
zati ab haereticis, qui Ecclesiam Roma- pra ex D. Thoma): - si tamen intentio- ctum exter- lum actum externum quem faeit Ecc1esia, tionem ministri faciendi ritum sacramen- ciendi r i-
num. tum quem
nam non credunt esse veram Ecclesiam, nem positive contrariam habeat non con- et banc dicit esse necessariam; alteram, talem quem intendit Ecc1esia. - Hanc intendit Ec·
nequaquam sunt rebaptizandi. Hic tamen ferendi sacramentum, tunc non confert faciendi actum externum non simpliciter, tenent Bellarminus 6, ubi ait oppositam clesia,
bene advertit SiIvius 2: Si autem nollet sacramentum; quia revera tunc non habet sed ut sacrum sive sacramentalem, quem non dìfferre ab errore novatorum; Lugo 7,
facere quod Ecclesia Pomana facit, etiamsi intentionem neque explicitam neque imo Christus instituit et Ecclesia intendit, ubi dicit eam ab omnibus meritissime
esset vera ChrzsHEcclesia ...,sacramentum plicitam faciendi quod faeit Ecclesia, ut hancque tuetur non requiri. - Haec seno rejiei, et saltem non multum distare ab
non subsistù ; quia revera non habet in- docet D. Thomas lO, ubi ait: Intentio mi- tentia plures quidem insignis nominis pa- errore haereticorum; Vasquez 8, qui con-
tentionem faàendi quod Christus ùzstituz1. nistripotest perverti duplzeiter: uno modo, tronos habet, et praecipue ]ueninum, Con- trariam vocat damnatam. Item Tournely"
Non requi- 22. - Dicendum 3°. Non requiri ad va- respecttc ipsius sacramenti, puta cum alz~ tensonium, Magistrum Serry, Genettum a), et ejus Continuator l0, Petrocorensis 11,
ritur ìnten- Patrem Milante a); eamque non obscure Concina 12, Croix 18, Viva 14, Antoine 15;
t i o confi- lorem sacramenti intentionem explieitam quzs non intendit sacramentum conferre,
ciendi s a-
cramen- conficiendi sacramentum aut producendi sed derisorie aliquid agere ,. et taùs per- videtur etiam tradidisse Pater Salmeron l, Salmant. 16 cum Suarez, Bonaeina et aliis.
turno
effectum sacramenti; sed sufficere inten- uersitas tollit veritatem sacramenti, prae- ubi dixit: Advertendum duplzeem poni Et hanc sententiam tuetur etiam noster
tionem peragendi ritum qui ab Ecclesia apue quando suam intentionem exterius zntentionem mznzstri conferentss sacra- SS. P. Benedictus XIV, in suo aureo libro
habetur pro sacro. - Ratio, quia (ut supra manifestato Nota verbum praecipue ; ergo mentum: alteram quidem pubticam , et de Synodo 17.
dictum est) sufficit intentio faeiendi quod si tantum interius derisorie agit, nec etiam Ecclesiae ipsius, cujus minzsterzo perfun· Probatur JO. Ex Tridentino 18, ubi re-
facit Ecclesia. Ita communiter Suarez 8, . confert sacramentum. Idque confirmat gitur... Haec autem intentzo satis expri- quiritur intentio faeiendi quod facit Ec-
Tournely 4 et ejus Continuator 5, Con- idem S. Doctor 11, ubi: Intentio ludzera mitur in ipszs sacramentorum formis... c1esia. Ergo non suffieit intentio tantum
eina 6, Viva 7 et aììì omnes, ex D. Tho- (non actio ludicra) vel [ocosa excludit pri- eatharin' J in op. De Intentione ministri Sacramento- cap. 3, n. 34. - li Loc. cìt., qu, 7, art. 1, concl, 1. - IO De
ma 8, ubi docet valide conferri Baptismum, mam rectitudinem mtentionss, per quam rum. - Juen ...C~mment. de Sacram., disserto 1J qu, 5, cap. 2, Sacram. i. g., cap. 2, art. 1, sect.2, punct.3, § 1, conci. 3.
art. S, §5. - Contens., Theol. mentis et cord., lib, Il, part.1, 11 Lib- f , tr. 1, de Sacram, i. g., cap. 5, qu. 2. - 12 Loc.
quamvt"s z7le quz' non credit Baptisnuo« perficitur sacramentum. Non requi- dissert. 2, § 2. - Serry} Praelect., Vindiciae vindiciar.,
-
cit., cap. 11, § 3, propos., et n. 5, et passim. - 18 Lib. 6,
esse sacramentum, aut habere aliquam .Praeterea non requiritur intentio ex- ritur inteu·
tio faciendi cap. 5. _1 Lib..1, Commento in epist. B. Pauli, parto 3, disp. 2, parto 1, n. 54. - U De Sacram. i. g.•, qu. 1, art. 4, n. 6,
spiritualem virtutem, non intendat, dum pÙcita celebrandi ritum externum, ut foro riturn u t
sacrum.
§ sed hic in primis. - ' De Sacram. i. g., ·lib. 1, cap. 'ZI, v. Dico primo. -. 15 De Sacram., cap. 2, qu. 1, Resp. -
v. Ad hanc. - • De Sacram. i. g., disp.8, n. 14. - • Frae· 16 Tr. 1, cap. 7, n.26. - Suar.} disp. 13, sect. 2, v. Dicen·
lect., de Sacram. i. g., qu. 7, art. 1, § De sententia Catha-· dum. - Bonac.} disp. 1, de Sacram.. i. g., qu. 3, punct. 2,
1 Sesso ult.j cfr. Labbe, tom.16, col. 761. - 2In 3 P., 6 Lib. 1, de Sacramentis in genere, cap. 11, § 5, num. 2
rini. - • Lib. 1, de Sacram. i. g., cap. 11, § 2, n. 8. - § 3, n. 6 et 8. - 17 Lib. 7, cap. 4, n. 9. - 18 Sesso 7, de
qu. 64, art. 8, conci. 6, ad 8, in fine. - 3 In 3 P., qu. 64, et 3. - 7 In propos. 28 Alex. VIII, num. l. - • In 4, Sacram. i. g., can. 11.
• Loc. cito - 7 Loc. cit., n. 15 et seqq. - • In 3 P., disp. 138,
art. 8, in Comment., Dum. 2. - .. Praelect., de Sacram. in disto 6, qu. 1, art. 3, saluto 2, ad 1. - ~ Lac. cit., concI. 2,
genere, qu. 7, art. 1, conci. 2. - lS De Sacramentis in probo 3, v. Dix;'. - lO 3 P., qu. 64, art. lO. - 11 Loc. cit.,
genere, cap. 2, art. 1, sect. 2, punct. 3, § 1, concI. 2. - ad ·2.
mentum ». Cum quibus consentit Bonacina, qu. 15, ubi requirit «ut is qui baptizat ob·
disp. l, de Sacram. i. g., qu.3, punct.2, servet formam sacramenti, et habeat prae·
«si diceret: Non intendo facere sacramen· § 3, n. 9. terea veram baptizandi intentionem». Unde
22. - a) Roncaglia, tr. 16, cap. 4, qu. 3, 23. - a) Genettus de hac opinione nullam potius tenet sententiam ipsius S. Alphonsi.-
loquens de eo qui intendit facere quod Chri- tum, si debeomeam intentionem conformare Milante autem, in sua Exercit. 18, in pro-
Ecc1esiae Romanae; nam tunc non verifica- (quod sciam)mentionem facit; immo eam ex-
stus instituit, sed non quod facit Ecc1esia Ro- eludere videtur, tr. 1, de Sacram. i. g., cap.4, poso 28 Alex. VIII, negat Catharini senten·
mana, negat ilIum conficere sacramentum, retur conditio, sub qua intendit facere sacra-
S. ALPHONSI, Opera 1noralia. - Tom. III. 2
18 LIB. VI. - TRACT. l. DE SACRAMENTIS IN GENERE. CAP. 11. - DE MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUB. l. 19

serioapplicandi formam materiae, ut facit Farvacquesii, qui sententiam de externa tatem neutralem, nempe non consentien- faciendi quod facit Ecc1esia, urgente ne-
Ecc1esia; reipsa enim haec intentio, dum intentione, exc1usa jocosa administratione, tem neque repugnantem. Et dec1arat, ex cessitate, erit sacramentum iterum sub
actio externa ponitur, est ab actione inse- acriter propugnarat. - Rinc dicendum mente Innocentii III in cap. Majores, de conditione perficiendum; si tamen res
parabilis (ut dixit Pater Salmeron l), sed cum Summo Pontifice Benedicto XIV 3, baptismo, quod sacramentum Baptismatis moram patiatur, Sedis Apostolicae ora-
ultra requiritur intentio faciendi ritum saltem grave vulnus ex praefata propo- tunc effectum habet, quando quis vel actu culum erit exquirendum.
sacramentalem quem facit Ecc1esia: alias sitione damnata inflictum fuisse senten- praebet, vel jam antea praebuit volun- 24. - Quaeritur 4°. Sz· minzster habeat
tam concilium Tridentinum quam Con- tiae Catharini. tatem; et si neque consentit neque dis- duas intentiones contrarias, quaenam de-
stantiense frustra, praeter materiam et Probatur 4°. Ratione, qua evincitur sentit, licet externe compositus, nequit beat praevalere?
formam, requisivissent intentionem mini- necessariam esse intentionem internam baptizari, si nunquam antea habuit volun- Resp. lO. Si voluntates istae sint simul, vSiduaesint
o l u n t a-
stri faciendi quod facit Ecc1esia. ministri ad conferendum sacramentum. tatem suscipiendi Baptismum. - Hoc po- praevalet praedominans; nempe, quae riae tes contra-
simuli
Probatur 20. Ex eodem Tridentino 2, Ut enim habetur ex D. Thoma " quae in sito, nempe quod in subjecto necessario eligeretur cognita incompossibilitate. - valet prae-
dominans,
ubi dicitur nullam esse absolutionem sa- sacramentis aguntur ad plura referti pos- requiritur intentio suscipiendi sacramen- Resp. 2 • Si inter voluntates contrarias una Alias, va-
0

cramentalem, si sacerdoti anzmus serio sunt, prout ablutio in Baptismo referri tum, deinde transit Pontifex ad intentio- succedat alteri, posterior valet: nisi prior rleto r p, osn t se-i
ì ì

agendz' et vere absolvendz' desù. Ergo, ultra potest ad munditiam corporalem et spiri- nem requisitam in ministro; et mentionem prior revo-
revocaverit (saltem virtualiter) omnem cavcrit.
externam actionem serio positam, requi- tualem; ideo oportet ut per intentionem faciens de opinione Catharinì, dicit: Haec ... voluntatem subsequentem; tunc enim
ritur intentio interna vere absolvendi. abluentis referatur et determinetur ad opinzo (nempe Cajetani) mz'nus habet dif- prior voluntas, modo expresse non revo-
Probatur 30 et fortius, ex proposito 28 unum, id est ad effectum sacramentalem ficultatzs, cum non de conferente agatur, cetur, certe praevalet. - In his autem, si dubium
In dubìo,
sa-
damnataab Alexandro VIII, quae dicebat: sive ad ablutionem spiritualem. - Hic sed de eccipiente Baptismum. Ergo tanto adhuc remanet dubium, dubius erit valor c r a m e n-
turo.
Valet Baptzsmus collatus a ministro qui autem nolumus immorari ad discutiendos magis in conferente, ultra compositionem sacramenti a). Narn, ut valor sacramenti
omnem rzium externum formamque baptz: plures textus D. Thomae, in quibus ob- externam interna requiritur intentio. - tanquam certus habeatur, requiritur (et
sandi obseruat , intus vero in corde suo scure locutus est: pro quorum solutione Tandem, quamvis sententia opposita esset sufficit) praesumptio, quae sit moraliter
apud se resohnt: Non ùztendo facere quod adi Patrem Concina 5 et Contino Tournely", probabilis, nulli dubium (ut ait Pontifex certa, exc1udens omnem oppositam for-
facit Ecctesia. Nota verba: z'ntus vero: Sed S. Doctor 7 c1are docuit, ultra ritum Benedictus XIV l) eam non posse in pra- midinem. - Ita Viva 2, Lugo 8, et Croix b)
ergo damnavit Pontifex opinionem non re- externum omnino requiri internam inten- xim adduci, ex proposito 1 damnata ab cum Bosco b), Pallavicino b), Dicastil-
quirentem intentionem internam faciendi tionem, dicens: Requirz'tur etz'am z'n çuo- Innocentio XI, ubi dec1aratum fuit, in con- lo b), etc.
quod facit Ecc1esia. - Reponunt adver- lz'bet sacramento persona mz'nz'stri confe- ferendis sacramentis illicitum esse sequi Si quis autem contraheret matrimo- Quid de
sarii, et praecipue Pater Milante, propo- rentis sacramentum cum intentzone con- opinionem probabilem, relicta tutiore. - nium, intendens illud esse solubile, tali mintendente
a t r i m o-
nium esse
sitionem praefatam ideo fuisse damnatam, fereruù et faciendi quod facz't Ecciesia ; Hinc recte docet praefatus Pontifex quod animo, quod si sciret esse insolubile, non solubile.
quia comprehendebat omnem ritum, sive quorum trzunz si alz'quùl desit, ùJ est si si constet, quempiam Baptismum aut aliud contraheret, tunc nullum esset matrimo-
serio sive joco peractum. Sed responde- non sz't debita forma verborum, et si non sacramentum initerabile administrasse, nium; ut recte docent Lugo 4, Sanchez 5,
tur lO nullum in propositione verbum fieri sz't debita materia, et si mùuster sacra- omni adhibito externo ritu, sed intentione Croix 6 cum Perez, Coninck, etc. - Et
de administratione jocosa. Respondetur 20 menti non intendat sacramentum confi- retenta, aut cum deliberata voluntate non idem dicunt Bellarminus C), Vasquez c) et
quod superflua quidem fuisset haec dam- cere, non pe1jicz'tur sacramentum.
natio, si sola administratio jocosa fuisset Idque maxime confirmatur auctoritate 1 De Synodo, lib. 7, cap. 4, num, 9. - li! De Sacram. Cfr. Iìb. 5, disp. 9, num. 3; et disp. 12, n. 3. - e Lib. 6,
in gen., qu. 1, art. 4, num, 9. - 3 De Sacram. in gen., parto 1, num. 72. ~ Peree, de Matrim., disp. 20, sect, 2,
reprobata; haec enim jamdudum a Tri- Summi Pontificis Benedicti XIV, in sua In- disp.B, num. 120 et seqq. - • Loc, cìt., num. 128et seqq., num. 8.• Coninck, de Matrim., disp, 24, dub, 4, num. 37
dentino proscripta fuit. Nec tempore hujus structione ad Vicesgerentem data Romae et num, 136. - 5 De Matrim., Iib, 2, disp. 29, num. Il. et seqq,
damnationis aliquis erat qui errorem Lu- die 28 Febr. 1747 (inserta in suo Bullar.,
theri renovaverit; nam, ut referunt Van- n. 28, tomo 2). - Ibi 8 reprobat opinio-
roy b), Aurelius Piette b) et Henno b), nem Cajetani et Soti c), qui volebant suf- 24. - a) Lugo praetermittit casum quo lavicinum et Bosco, non tamquam praesenti
thesis proscripta fuit decerpta ex thesibus ficere in suscipiente Baptismum volun- dubium perseveraret. asserto patrocinantes, sed tamquam de hoc
b) Croix, lib. 6, parto 1, n. 69, ait prae- argumento tractantes, et ait: «Vide Pallav.
1 Lìb, l, Commento in epist, B. Pauli, parto 3, disp.2, cap. Il, § 3, n. 12 et 13; et § 4, n.5 et 6. - • De Sacram, rscìì. Assert. theol., lib. 6, cap. 11, n. 131,
i. g., cap. 2, art. 1, sect.2, punct, 3, § l, conci. 3, prob.6
valere intentionem illam, «quae magis ap-
post med. - \!Sess. 14,de Poenit. sacram., cap. 6. - M#ante, 135 et seqq.] .... et Bosco, [de Sacram.,
exercit. 18 in propos. 28 Alex. VIII, v. At bona venia. - et obj. 6. - '1 Opusc. 5, Exposit. in Sacram. Ecci. - pretiat, et secundum praesentem compara-
Trident., Ioc, cìt., can. 9. - 3 De Synodo, lib. 7, cap. 4, 8 N. 47 et 48.• Cafetan., in 3 P., qu. 68, art. 7, v. His tionem animi simpliciter praefert suum obje- disp. l, sect. 7], n. 84·.
n. 8. -" 3 P., qu, 64, art. 8. - li Lib, 1, de Sacram, i. g., excursie. ctum; illa autem.... [est], quae est absoluta c) Croix auctores istoscitarpro solaadjecta
seu universalior et saltem virtualiter refiexiva ratione, scilicet matrimonium etiam infide-
supra alteram, cui quasi derogat e , Quodsi lium indissolubileesse de jure naturali: quod
vero utraque aequalis fuerit, nullum fieri revera tenent Vasquez, de Matrim., disp.2,
tìam ab Alexandro VIII damnatam fuisse; qu. 4; Henno, de Sacram. i. g., disp.4, sacramentum; et ibi citat Dicastillum: deinde cap. 7, n. 69; Dicastillus, de Matrim., dz"sp. 2,
quamnam vero sententiam ipse amplectatur, qu. 2, art. 2, concl., non nominant Far- Croix addit: «Si tamen una intentionum con- dub. 28, n. 349; etsi dub. 4, n. 19 et 20,
Milante non exponit, sed § His ergo dum- vacquesium, quamvis revera auctor iste in trariarum et aequalium habitualiter tantum concordat quoad totam doctrinam hic tradi-
taxat, scribit: «Meamautem sententiam circa suo Opusc. de Sacram, i. g., cap. 6, qu. 3, exsisteret, altera actu exsistens imperaret tam. - Bellarminus denique, de Matrim.,
externam ministri intentionem alibi Deo thesim damnatam propugnet. confectionem sacramenti, haec praevaleret e , cap. 12, (uti citat Dicastillus), de infidelium
dante exponam s , c) Seu rectìus: Reprobat opinionemCaje- Et iterum citat Dicastillum, qui revera haec matrimoniis scribit: «Etsi rata sint et firma
b) Vanroy, Theol. rnor., de Sacram. i.g., tani, cui • vehementissime adversatur» etiam. habet, tr.L, de Sacram. i. g., disp. 3, dub. 8, ex natura sua, tamen sacramenta non sunt, et
cap. 4, qu. 4; Piette, Theol., tomo 5, cap. 4, Sotus, in 4, disto 5, art. 7, propos. 3. n. 173 et seq. - Denique Croix allegat Pal- ideo deest illis potissìma ratio insolubilitatis».
 20 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE. CAP. II. - DE MINISTRO SE,CRAMENTORUM. - DUB. l. 21
Dicastillus c) cum aliis, apud Croix C), de « ex intentìone baptizandi vel celebrandi « Ratio, quia intentio generalis qua vult o: per est mortale» [Ut Salmant, ' cum
infideli qui sic contraheret. Ratio, quia e: vadas ad ecc1esiam,sacras vestes induas, « quod Christus instituit, praevalet inten- Granado]; e sed etiam praesenti aut prae-
matrimonium de sua natura est indìsso- « ad altare vel baptisterium accedas, etsi e tioni provenienti ex errore privato. - « terita; sive in se sit prorsus occulta,
lubile; unde qui sie contraheret, appone- « ìnterìm omnia alia cogites. Ratio, quia
« Bonacina l, Suarez, Filliuccius, etc. « quod etiam est mortale; sive humano
ret conditionem contra substantiam ma- e hoc sufficit ut actio illa sit humana et
«50. Non debet repetere sub conditione «modo cognoscibilis: quodtamen nul1um
trimonii, ac ideo illud invalidantem, juxta e moralis, - Laymann 2. « consecrationem, qui in ipsa fuit dìs- « est si fiat ex causa rationabili; raro ve-
cap. fin. decondzìion. appos. - Valide . e Unde resolves:
«tractus.; [Vide dieta supra, n.14] e vel « niale; saepius mortale, si absque ulla
tamen contraheret, ut ait Lugo l cum e l°. Si sacerdos, habens forte ante se
« qui minores hostias ad altare detulit, « causa. Ratìo, quìa aut nu1lum facit sa-
Suarez, si quis per errorem putaret ma- e panem, recitet factum et verba Christi, « cramentum, aut dubiurn , aut validum
e de quìbus, majorem consecrans, non
trimonium esse solubile; quia error pri- « non ideo consecrat, « quidem, sed non sine nugatione in re
e expIicite cogitavit nec detexit ».
vatus non tollit eì intentionem generalem e 20 • Impotens rationis, ebrius vei som- Requir i- 26. - e DIXI Il", Absoluta; quia condi- « gravi. - Vide Bonacina 6, Suarez, Co-
contrahendi modo quo debet. e nians non conficit sacramentum, etiamsi tur intentio
« ninck, etc., scholasticos ».
absoluta. e tionata suspendit effectum : quod, prae-
Rcquiri-
tur intentio
25. - «DIXI I", Saltem virtualis. Tum «ante ebrietatem vel somnum id ìnten- e terquam in matrimonio, fieri non potest, Quaeritur 1<>. An sa validum sacra-
virtualis, « quia non sufficit interpretativa vel habì- « derit; quìa non agit humano modo. mentum collatum sub condt'tione?
e Unde resolves:
« tualis (qualis etiam potest esse in ebrio « Laymann 3 ». - [Ita communiter Sua- Sacraznen- e I". Validum est sacramentum colla- Si conditio est de praeterito vel de Sub con-
« et dormiente); cum actus ab ea proce- rez, Vasquez, Coninck, etc., apud Croix 4; t u m colla- d i r i o n e de
turo s u b e tum sub conditione praeterita, aut prae- praesenti, sine dubio, verificata condi- p r ae ter i re
« dens non sit humanus et deliberatus, contra a) Cabrera]. conditione,
«senti necessaria vel contingente, si con- tione, sacramentum est validum. Ha com- ve! pr'2.;'e:'
senti iznp~r;'
« seu liber in se. Turo quia acnralis, qua « 30 • S. Athanasius in lusu puerili vere rnuniter Suarez 6, Laymann 7, Continuato t a ,.. vab'"
« ditio vere sit impleta: v. gr. Absolvo dum.
« scilicet actu intendis et vis hoc facere, e baptizavit; quia intendit facere quod e te si vìs dimittere concubinam, si capax Tournely 8; Palaus 9 cum Coninck, Bona-
« etsi melior sìt et consulta, non tamen e viderat in tempIo fieri ab episcopo. cina, etc. - Si vero conditio sit de futuro,
« es; baptizo te si non es baptizatus. - Sub con-
« requiritur; cum enim ea non sit in nostra « 40 • Haereticus valide baptizat et con- Haereticus e Bonacina 2. nullum quippe est sacramentum collatum; ditione de
valide ba- futuro, nul-
« potestate, et homo facile distrahatur, « trahit Matrimonium, etsi non credat hoc p t i za t et ut TourneIy b), curn Busenbaum et aliis, lum.
contrahit. e 20. Nullum est sacramentum datum
« nimis durum et plenum scrupulis fuisset, « esse sacramentum, rideat et contemnat: ut supra, communiter. Ratìo, quìa, ut sa-
e: sub conditione futura, sive sit haec con-
«si hanc Christus requisivisset. - Vtr- e immo etsì nolit facere quod facit Eccle-
« tìngens (ut: Absolvo te si restitues, si cramentum valide conferatur, forma est
«tualt"s autem dicitur quae ex actuali e sia Romana, sed quod sua; falso putans
«dimittes concubinam, etc.); sive neces- applicanda rnateriae praesenti; alias ha-
« praecedente relìcta durat in alìqua actìo- « non Romanam, sed suam esse veram b); «saria, adjecta animo suspendendi sacra- beretur effectus sacramenti, quando forma
« ne, vi Illius ìncepta et continuata: ut si « etsì etiam per hoc nolit conferri gratìam, « mentum (ut: Absolvo te si cras sol orie- et materia jam desierint adesse.
1 De Sacr, i. g., disp.B, n.l32 et seqq, - Suar.; de Relig., disp, 13, sect, 8, v. Dico 1. - Vasq.) in 310m; Part., dìsp, 138, « tur). Bonacina 8, Suarez, Coninck, etc. ». An autem valide absolveret confessa- Item, sub
cond i t ion e
tr, 6, lib. 1, cap. 3, n.9. - • Lib, 5, tr, 1, cap. 5, n.11 et cap. 6, n. 68 et seqq. - Conincè, de Sacram., qu, 64, n. 73 - [Contra Dieastillum a) et Esparza). rius sie dicens: Absolvo te, si Deus co- homini i-
seqq. - 8 Loc. cit., n.12, v. Dico 3. - sua«, de Sacram., et 74. - , Lib. 6, parto 1, n. 55. gnoscit quod restitues? - Affirmant Vi- gnota.
« 30 • Dubium est sacramentum colla-
« tum sub conditione occulta, humano va l0, et Herincx, Arriaga et Bernal, apud
25. - a) Cabrera, qu. 64, art. 8, conci. 4, rationis et intentionem habere non potest, « modo incognoscibi1i: v. gr. baptizo si es Croix 11, qui id valde probabile putat; quia
n. 35,37 et 47, de ebrio et somniante eam- sacramentum confìcere nequìt, etiam si ma- e praedestinatus, si Deus videt te hoc anno (ut dicunt) tunc jam apponitur conditio
dem prorsus sententiam tenet quam ceteri, teriam et formam applicet,et ante ebrietatem « rnoriturum. ' de praesenti, cum Deo omnia futura sint
quidquid asserat Croix, Cabrera enìm, n. 35 intenderit applicare; quìa illa actio ab ebrio «4 0 • Graviter peccat qui administrat nota. - Sed huie opinioni rectìus contra-
scribit: «Ad conficiendum sacramentum, non dum est in ebrietate exercita, non est huma-
sufficit habitualis intendo ministri... In prae· na, cum ab eo exerceatur qui non est sui « sacramentum (excepto Matrimonio) sub dicunt [Contin.] Tournely 12, Concina 13;
senti materia babitualis intentio est, quando compos•. « conditione, non solurn futura: .quod sem· item Coninck, Aversa et Dicastillus, apud
praecessit voluntas faciendi saeramentum et b) Quoad ampliationem istam diversitas
1 Disp. 1, de Sacram., qu. 3, punct. 2, § 3, n. 7 et 9. - punct. 3, § 3, concI. 1. - • Tr. 18, disp. un., punct. 5,
postea nullo modo infLuit in effectum seu in gravis interest inter editiones Bonacinae.Au- Sua,..# disp. 13, sect. 2, v. Superest. ut respondeamus. a n. 7. ~ Coninck~ qu. '64, n. 77. ~ Bonac' 1 disp. 1, de Sacram.,
actionem externam, quia postea non est in ctor iste scripserat n. 9: «Eum valide bapti- Fili.} tre 1, cap. 5, n. 75. - 2 Disp. 1, de Sacram., qu. 3, qu.3, punct.2, § 3, n. 18.,_10 Curs. theol., parto 7, disp.3,
memoria seu cogitatione hominis, nec per se zare qui baptizat cum intentione faciendiquod punct. 2, § 3, num. 18. - 8 Loc. cit;, nuni. 19. - Suar.~ qu. 2, art.. 3, n. 15, v. Secunda. - Herz'ncx1 de Sacram.
nec per aliquem effectum seu virtutem re- facit Eeclesia, non vero faciendi quod facit disp. 13, sect. 3, v. AI 'Vero. ~ Coninck~ qu. 64, num. 78 i. g., disp. 3, n. 41. - Arriaga1 de Sacram. io g., disp. 19,
lictam est causa talis actionis; nihilominus Ecclesia Romana, quam ipse falso putat non et 81. - Esparza, Curs. theo1., lib. lO, qu. 16, art. 1. - n. 37. ~ Bern.~ de Sacram. i. g., disp. 17" n. 71... 11 Lib.6,
per eam est minister quodammodo dispositus esse veram Ecclesiam•. Et paulo post adde- .. Tr.. 1, cap. 7, num. 59. - Gran.~ in '3 P., contrOv. 7, de parto 1, n. 81. - 19 De Sacram. i. g., cap. 2, art. 1, sect.2,
ad sacramentum adrninistrandum cum se bat: «Secus dicendum est, si intendat facere Poenit., tr.. 1, disp. 6, sect.. 3, n. 20 et 21. - 5 Loc. cit., punct. 3, § 3, concI. 1, v. Objiciuntur. - 18 De Sacram.
n. 20. ~,Suar.~ Ice.. cit., v.. Dico 3.. ~ Coninck 1 loe.. cit., . i. ;i;.,cap. 11, § 5, n. 9. - Coninck1 qti.64, n.88. - Aversa1
obtulerit occasio, estque in dormiente '. Et quod faciunt Calvinistae, et non quod facit n. 71 et 88. - 8 Loe. cit., v. Dico 3. - 'l' Lib. 5, tr. 1, de Saeram., qu.64, sect. li, v. Dico 3. - Dt'cast' 1 tr. 1, de
n.37 probat suum dictum his verbis: «Quia Ecclesia Romana, quam excludit credens Ro- t

cap. 5, n. 13.- 8 De 8acram. i. g., cap. 2, art. 1, sect.2, Sacram. i. g., disp. 3, dub. 7, n. 166.
habitualis intentio potest esse in dormiente, manam Ecelest'am esse veram,. Calvt1#s#-
ut omnes fatentur; sed dormiens non potest eam vero esse falsam: hic enim non valide
conficeresacramentum, ergo •. Et n. 47 obje- baptizat, quia non habet intentionem suffi- et sibi contradicat: «Secus dicendurn est, si facit vera Ecclesia.. - Filliuccius omittit
ctioni respondens, ait: «Ebriosum et vino de- cientem, cum non intendat facere quod facit intendat facerequodfaciuntCalvinistae et non illum qui nolit conferre gratiam.
ditum et ebrietati assuetum, pro eo tempore vera Ecclesia,sed illam excludat '. lta Bona- quod fadt Eci::lesia Romana, quam excludit, 26. - a) Dicastillus, tr. l, de Sacram. i. g.,
quo non est actu ebrius, quia usum rationis cina, edito Brixien. 1628; Lugdunen. 1639; cui eredens Romanam Ecelesiam esse falsam, disp. 3, dub. 7, n. 144 et 146, ab opinione
et intentionem baptizandi habere potest, si consentit Filliuccius, loe. cito Sed editores Calvinicam vero esse veram; hic enim non ceterorum non dissentito
baptizet,verum sacramentum conficere...Cum Veneti 1683 et 1705 adeo textum immutave- valide baptizat, quia non habet iritentionem b) Conto Tournely, loc. cit., conel. 1, ita
vero est actu ebrius, quia pro tune caret usu runt, ut Bonacina p'lane contrarium significet sufficientem, cum non intendat facere quod docet de conditione Hbere futura.
 22 LIB. VI. - TRACT. 1. DE SACRAMENTIS IN GENERE:. CAP. Il. - DE MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUB. l. 23
Croix l. Ratio, quia, cum Deus commiserit qui ait, tantum in sacramento Baptismi In necessi-
tate, sacra-
29. - Certum autern est quod casu quo prirnatur ; sed sufficit mente concrpi, Ita
administrationem sacramentorum cognì- id licere, quando adest prudens dubium mentum adest extrema proximi necessitas, et non [Contin.] Tournely 5, Roncaglia 6 cum
dandumsub
tioni et voluntati hominum, nequit apponi de ejus valore (Vide dicenda de Bapt., conditione habeatur materia, nisi dubia, tunc minister Palao, Gobat, etc., apud Croix 7, ubi Moya
cum mate-
conditio quae non possit cadere sub hu- n. 136, Qu. 1): in aliis vero putat non ria dubia. non solum potest, sed tenetur sub gravi hoc asserir commune, et Escobar putat
mana cognitione. licere, nisi in necessitate. sacramentum ei ministrare sub condi- certum b). - Quando vero publice con- In Bapti-
smo dubic
27. - Quaeritur 2°. An sit Nc#um con- Sed nos primae sententiae subscribi- tione a); ut docet Lugo l cum Suarez, Vas- fertur Baptismum dubium, rationabiliter publice col-
ferre sacramentum sub conditione? quez, Coninck, Cajetano a)} Silvio et com- lato, expr'l-
mus; cum conditio, justa causa accedente dicit [Contin.] Tournely 8, conditionem menda,
1 j ;jO~~it:';; Quoad sacramenta characterem impri- omnem reparet irreverentiam sacramend muni apud Viva 2. (Vide dicenda n. 103, exprimendam C), ne adstantes credant
c ha r-a c t e- mentia, certum est apud omnes licitum - Diximus: justa (sive rationabìlì) causa v. Et hù: seduto, et de Poenit., n. 480). - Baptismum absolute reiterari contra le-
rem imprr-
menti bus. esse. Et patet ex cap. 2, de bapt., ubi di- accedente" ut loquuntur Suarez, Palaus, Postea.Ite- Advertit tamen Lugo 3, quod si postea gem Ecclesiae.
randumsub
citur: De quz'bus dubt'um est an baptt'zatt' Bonacina, SalmantP, Roncaglia 14, item conditione, certa habeatur materia, et locus erit, re- Utrum autem peccaret mortaliter is Plures ab-
solvere, etc.
fuermt, baptt'santur ht'soerbis praemissis: Croix 15, Elbel w et Sporer 17. Nam com- Sine cau- petendum est sacramentum sub condi- qui sine necessitate plures simul bapti- una forma
sine neces-
St' baptt'satus es, non te baptt'so,. sed si mune est cum praefatis auctoribus (contra sa, lethale. tione, si forte primum in validum fuerit; zaret vel absolveret sub una forma?- sitate, ve-
nondum baptt'satus es, ego te baptieo. - et idem ait Croix 4 cum Tamburinio, Go- Affirmant Scotus, Gabriel et Coninck, apud niale.
aliquos), esse peccatum mortale ministrare
Et quamvis Jueninus 2 et Tournely 3 asse- sacramenta si non adsit causa necessitatis bat, etc. Intellige hoc de sacramentis non Croix 9. Sed negar Croix d) cum Valentia,
rant, ante saeculum octavum non haberi vel gravis utilitatìs : illicitum est enim iterabilibus, ut Baptismo, Confirmatione Henriquez e), Reginaldo, Dicastillo et aliis;
mentionem in Patribus et conciliis prae- sine tali causa sacramentum conferre cum et Ordine. quia non videtur haec notabilis mutatio.
dictae formulae conditionatae; tamen do- dubio effectus. Conditio Notandum praeterea quod si sacra- Omnes tamen dicunt quod ìs non excu-
mente con-
cet Summus Pontifex Benedictus XIV in Licitum autem est, ut dicunt Suarez v Corolla-
cepta suffi-
cito
mentum sit ministrandum sub conditione, saretur saltem a veniali. - Vide de Mi-
suo doctissimo libro de Synodo 4, ex eo Roncaglia, Bonacina, Salmant. et alii com~ confessario
rium pro nul1atenus requiritur ut conditio ore ex- nistro Baptismi.
non recte inferre Natalem Alexandrum, muniter, confessario prudenter dubitanti absolvente
s u b condi- 1 De Sacram. i. g., disp. 8, num. 140; cfr. de Poenit., punct,' 3, § 3, concI. 3. - 6 Tr, 16, cap. 4, qu, 5, resp, l.
non fuisse in usu in collatione sacramen- an absolverit poenitentem absolvere sub tione. disp.17) n. 87 et 88. - Suar., de Poenit., disp. 23, sect, l, i. f., - Pataus, tr. 19, punct. 13, n. 12. - Gobat, tr. 7, n. 271 ;
torum conditionem apponi; nam asserit conditione. Et idem dicunt [Contin.] Tour- V. Atque ex hac, - Vasq." de Poenit., qu, 91, art. 2, dub. 1, cfr. tr. 2, n. 411. • , Lib.6, parto 1, n. 83•• Moya, tr. a,
n. 38. - Coninck" opusc. de Absolut. moribundi, n. 64•• disp. 6, qu. 4, n. 42•• Escob., Iib. 15, n. 2ao. - 8 Loc.
ex constanti Ecclesiae praxi satis probari nely 18 et Mazzotta 19, quando absolvendus Silvius, Supplem., qu, 9, art. 2, quaer. 5. - • Append. cit., concl. 3, i. f. - Scotus, in 4, disto 6, qu. 2, v. De
oppositum. Tantum (ait) in saeculo octavo est puer de quo dubitatur an compos sit ad propos. damn., de Absolut. moribundo impertienda, . 3 membro. - Gabr. Bteì, in 4, disto 6) qu, 1) art. 2, concl, 7.
conditio illa a), quae prìus mente detine- rationis. - Si quis autem judicans poeni- § 11, V. f. - e Resp. mor., Iib, I, dub, 1, num. lO et seqq. • Coninck, qu. 67, n. 52•. li Loc. cìt., n. 44. - Valeru.,
- • Lib.6, parto 1, n. 12a. - Tambur., lib. 1, de Sacram. in gllm Part., disp. 4, qu, 8, punct. 2, sub init•• Regtn.,
batur, exprimi coepit. tentem esse dispositum, eum sub condi- i. g. cap. 1, § 1, n. 12j cfr. § 3, n.l•• Goba», tr.2, n.363, lib. 27, n. 49.. Dicast., tr, 2, de Bapt., dìsp, 1, dub, 6,
aln~m, ei~ 28. - Communiter autem dicunt do- tione absolveret, dicens: Ego te absolvo 371 et seqq, - 5 De Sacram. i. g., cap. 2, art. 1, secr, 2, num. 183.
justa causa. ctores etiam aiia sacramenta posse con-
si dz'spost'tus es,' recte dicunt [Contin.]
ferri et reiterari si justa causa adsit. Ita Tournely 20 et Salmant. 21, quod is non
Suarez 5, Palaus 6, Roncaglia 7 Habert 8 peccaret mortaliter, sed non excusaretur 29. - a) Plerique ex his auctoribus de solo auctores aliqui.i., qui tenent (licet parum pro-
,
Salmant. "
9; Bonacina lO cum Sà a), Co-
sacramento <Poenitentiae loquuntur, in casu babiliter) valorem sacramenti non pendere
a culpa veniali, cum hoc esset contra scilicet quo moribundus sensibus destìtutus ab intentione ministri, sed tantum ab ipsa
ninck a), Henriquez, Reginaldo, etc. com- ritum Ecc1esiae. Idem ait Croix 22 de eo est; praeterea alii volunt conditionem appo- collatione sacramenti serio peracta, tutius
muniter; et non dissentit [Contin.] Tour- qui sine rationabili causa repeteret unum nendam esse, alii vero conditionem non re- est conditionem etiam verbis exprimere »,
nely 11: - contra Juenin b), et Antoine 12 verbum vel syUabam formae. quirunt. - Denique Cajetanus, Sum., v. Ab- c) Contino Tournely dicit: «quandoque »
solutio peccatorum , § Circa appositionem, exprimendam videri, ne minister Ecc1esiae
1 Lib, 6, part.l, n. 81. - i1Comm.de Sacram., disserto 1,
loc, cito - Palaus, loe. cìt., n. 7. - Bonac., Ioc. cit., n. 20.
dicit licitam esse condìtionis apposìtionem, legibus deesse credatur.
qu.3, cap. 5, art. 1. - R Praelect. de Sacram. i. g., qU.1, - I:J Loc. cit., num. 56. - 14 Loc. cit., qu. 6, resp. 3. _
b) Moya et Escobar, locis cit., tractant de d) Croix probabiliorem utique hanc secun-
art. 4, v. Quae,.es 2. - • Lib. 7, cap. 6: n.!.. Nat. Alex., Ili Lib. 6, parto l, n. 123 et 129. - 1$ De Sacram. i. g., absolutione impertienda moribundo sensibus dam sententiam existimat; probabilem tamen
Histor. ecc1., saec. IV, cap. 4, art. 12. - l) Disp. 13, sect.3, confero 2, n. 51. - l'l" Parto 1, cap. 2, n. 97 et 129. - Ron- destituto. - S. Alphonsus in suo ultimo Elen- putat priorem.
v. Dico 3. - Il Tr. 18, disp. unic., punct. 5, n. 7. _ '1 Tr. 16, cagUa" loe. cit., resp. 3. - Bonac., disp. 1. de Sacram., cho quaest. reformat., qu. 17.. quaestionem e) Henriquez, Nb. 2, cap. 12, n. 3, de vali-
cap. 4, qu. 6, resp. 3. - B Te. de Sacram. i. g., cap. 12,
qu. 2, resp. Z. - 9 Tr. 1, cap. 7, num.56. _ lO Disp. l, de
qu. 3, punet. 2, § 3, num. 20. - Salmant., te. 6, cap. 3, hanc ita conc1udit: «Sed quia non desunt ditate loquitur.
num. 22. - 18 De Sacram. i. g., cap. 2, art. 1, seet. 2,
Sacram" qu. ~, punct. 2, § 3, n. 20. - Henrz"q., lib. 1, cap. 10, punct. 3, § 3, cond. 2, v. Dubium. - Ili Tr. 6, disp. 2,
n.7. - Regin." lib. 26, n.39. - 11 De Sacram. i. g., cap. 2, qu. 4, cap. 2, V. Dico 2. - 20 Loc. cit., punct. 3, § 3,
an. 1, sect. 2, punct. 3, § 3, concI. 2, v. Dubz'um est. _ conci. 2, V. Immo peccare!. - 21 Te. 1, cap. 7, n. 57. _
Hl De Sacram., cap. 2, qu. 3, resp. 2, v. Nota. _ Suar.,_. 22 Lib. 6, parto 1, n. 129.

27. - In -!3aptismi collatione apposita.

a)
28. - Conmck, quamvis hie a Bonacina
a)
citetur, id non habet, qu. 64, n. 77; Sà au-
tem, v. Sacramentum, n. lO, scribit tanium:
«Forma sacramenti potest iterari cum dubi.
tatur an dieta sit».
b) ]uenin, Institut., part. 8, disserto l,
qu. 4, cap. 5, concl. 2, <non est absolute con-
trarius; dicit enim: «A centum abhinc annis
in aliquibus locis usus formae conditionalis
invaluit etiam in aliis a Baptismo, Confirma·
tione et Ordine sacramentis ». Nec ]uenin
reprobat usum istum.
c) Suarez non satis accurate hic citatur a
Bonacina; etenim, disp. 13, sect. 3, V. Dico 3,
negat solum in genere apponi posse condi-
tionem in sacramentis, «sine causa vel ne-
cessaria vel probabili».
 24 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE. CAP. II. - DE: MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUB. II. 25
,,3°. Non tamen necessario praemittit «5°. Alii qui conficiunt et ministrant
« confessionem (nisi velit celebrare), etsi "non peccant mortaliter, v. gr. cum laici
DUBIUM II. « sit consultius a); quia de hoc nullum est « in necessitate baptizant vel ministrant
Quid requìratur in Ministro ut Iìcìte ministret. « praeceptum, et ad delendum mortale « sibì invicem matrimonium in mortali.
« sufficit contritio. - Vasquez X, card. de - Ita contra Silvestrum c), Vasquez et
« Lugo 2. «alios docet Suarez cum aliis; qui ta-
30. Vz:de q~a~ se. habent de hoc apud Busenbaum. - 31. Primo de statu gratiae requisito Saltem in «4°. Minister sacramenti ad id ordì- « men vult eos peccare mortaliter, qua-
m ministris sacramentorum ad ea ordinatis. - 32. Qu. 1. Quid de aliis ministris ad ministro cr-
ea non ordinatis. An sacerdos baptisans non solemniter graviter peccet (Vide in- dinato. « natus, si conficiat et ministret solemni- «tenus hoc in mortali suscipiunt. Ita.
fer~. 1): - An contrahens Matrimonium in mortali duplex sacrilegium committat « ter in mortali, v. gr. si baptìzet velce- « etiam Filliuccius, Fernandez, Sanchez,
(Vide infert. 2). - 33. An excusentur ministrantes in mortali si urgeat necessitas. " lebret, peccat mortaliter toties quoties e Coninck 6.
Quid de ministrantibus in nosocomiis, de obstetricibus et ma;{ime de parochis etc. «6°. Qui ministrat, etsi non conficiat, grat,a
ministrantibus in necessitate. - 34. Qu. 2. An conter/ns sacramenta teneatur prae: « (quod etiam verum esse volunt Sayrus, Requiritur
pro
mittere confessùmem si si! in mortali. - 35. Qu. 3. An peccet graviter sacerdos sive «Ledesma et Bonacina, Granado b) de «Eucharistiam in mortali peccat morta- administra-
tione .Eu·
diaconus ministrans Eucharistiam in mortali. - Quat peccata committat sacerdos "diacono ex speciali commissione bapti- « lìter, ut habet communis Suarezii, Fil- charistiae.
celebrans in mortali. - An ministrans Eucharistiam pluribus successive committat " zante). Nisi forte periculum sit in mora, " liuccii, Laymanni, Bonacinae et aliorum
plura peccata. - An peccet graviter tangens ex officio Eucharistiam in mortali. _ « nec possit tam cito confiteri aut conteri: « (contra Vasquez, cujus sententiam Dia-
36. Qu. 4. An peccet graviter confessarius tantum audiens confessionem in mortali.
« eo enim casu baptizare vel etiam absol- c na d) recte notat esse probabileril, sìve
Qu. 5. An confessarius ptures successive absolvens plura. sacrilegia committat, _
37. Secundo de statu gratiae requisito in exercentibus alias functiones sacras. _ « vere moribundum in statu peccati, non e sit sacerdos sive diaconus). Idem docet
- !!B. De. diacono e! sUbcfiacono ministrante altari in mortali.- 39. De episcopocon- e: esse irreverentiam docet card. de Lugo 5. « card. de Lugo e). - Etquidem aliqui
ficzente m mortali chrisma vel oleum sanctum. - 40. De episcopo consecrante in « Dìxì I", Ad id ordinatus; etsi enim « putant tot mortalia committi quot com-
mortali tempia, vel benedicente vestes, etc. Et de sacerdote assistente Matrimoni'o vel « laicus in necessitate baptizet cum con- « municantur: quod minus videtur proba-
benedicente aquam, cineres, etc. - 41. An praedicator concionans in mortali p~ccet
mor~aliter. - 42. Vide apud Busenbaum de ministro utente materia vel forma « scientìa peccati mortalis, non peccare « bile, cum moraliter non sit nisi una
dubia, vel corruptam proferente formam, vel omittente caeremonias, - 43. An sacra- " mortaliter docent Coninck", Fìlliuccius-, « distributio et una indigna administratio.
m~n~a sint indignis dene~an.da..- Dicendum I". Generaliter ioquendo, sacriiegiurn est " ex Suarez, etc. « Ita Tanner", Henriquez, Filliuccìuss, etc.,
mmzstrare sacramenta zndzgnzs. - 44. Dicendum Ilo. Peccatori publico negandum e DUci 2". Solemniter : nam si sine so- " contra Coninck et Bonacina. Secus, pro
est sacramentum, sive occulte sive publice petat, - 45. Dub.T. Quid si peccatum sit aetionibus
no~um tantumaliquibus adstantium. - 46. Dub.2. Quid, si crimet/ sit publicum in - Iemnìtate baptizet, excusant a mortali «7°.Etsi probabile sit quoddocentSilve- quae non
alzo loco. - 47. Dub. 3. An peccatori publico possit unquam ministrari Eucharistia. - Suarez, Coninck, Filliuccius 5. « ster, Cajetanus, Fìllìuccìus r.', Navarrus sunt sacra-
menta.
- 48. Dub. 4. Quid agendum in dubio de crimine et de poenitentia. - 49. Dub. 5.
An minister ob metum mortis .possit dare sacramentum indigno. - 50. Dicendum IlIo. 1 In 3 Part., disp, 136, cap. I, num, 3. - De Sacram, Fili., tr, 4, cap. 9, n. 271. - Laym., Iib, 5, tr. l, cap. 5,
Peccatori occulto publice petenti non est negandum sacramentum. Secus si petat in genere, disp. 8, num. 145. - 51 Loe. cit., num. 151. - num, 7. - Bonac., disp. 1, de Sacram, in genere, qu, 3,
occulte. - 51. Qu. 1. An confessarius possit negare sacramentum ob crimen'auditum 8 Qu. 64, num. 37. - "Tr. 1, cap. S, num. 85. Suar., de punct. 2, § I, num, 13. - Vasq., disp. 136, cap. 3, n. 39.
in confessione. - 52. Qu. 2. An episcopus possit negare sacramentum Ordinis pec- Sacr~., disp. 16, sect. 4, v. Nihilominus. - Suar.~ loc. - 1 Tom. 2, disp.. 4, qu, 2, dub, 4, num, 56. - Henriq.,
catori occulto publice petenti. - 53. Qu. 3. An possit absolvi ordinandus habituatus cit., v. .A.tquehinc aperte. - CQninck, Ioe. eit., n. 36, i. f. - lib. 1, cap. 29, num. 4, lit. s. "- 8 Tr. 1, cap. 5, num, 87,
15 Loe. cit., n. '88. - Vasq.~ disp. 136, cap. 3. - Suar., v. f., V. Quinto. - Coninck~ qu. 64, n. 35, v. f. - Bonac.~
in ,?itio tur,1?i, qui vult ascendere ad ordines sacros. (Remissive ad n. 63 in fine tac. eit., v. Nihilominus. - FilI., lt;K:. cit., n.87, v. Tertio. loc. cit., num. 1S. - Silvest.~ v. Clericus II, num. 2,
hUJ.us Dubzi). -:- 54. Qu. 4. ~n p~rochus possit assistere Matrimonio publici pecca- - Fernandez de Moure, parto 3, cap. 18, § l, n. 8. - § Octa'VO,. et v. Ordo IV, qu. 2. - Cajetan., in 3 P.,
t~rzs .. I!t ad qu~d te'l'featu,,: c,zrca zmpedz·menta. - 55. Qu. 5. An unus sponsorum pos- sanch., de Matrim., Iib. 2, disp. 6, n.3. - • Qu.64, n. 38. qu. 64, art. 6, in. resp. ad 1. - Navar.} Man., cap. 25,
szt lzczte M.atrzmonz~m. znzre cum altero excom.municato vel publico peccatore. _ - S.",r., disp. 72, sect. 4, V. Quarto ex parte ministri.- n. 72, v. f.
56. Et an lzceat conjugza contrahere cum haeretzcis. - 57. Qu. 6. An in sacramentis
confer~nCfis liceat uti opinione probabili. - 58. Qu. 7. An et quando ministri tenean-
tur mznzstrare sacramenta. - 59. Qu. 8. An liceat simulare administrationem sacra-
menti. - ~. An liceat. sim.ular~ su,sceptionem sacr~menti. Se'd quid, si quis simulet so. - a) Ipse Busenbaum (non vero aucto· quia non est minister ad administrandum sa-
se confiterz. - 6~. Qu~'d, sz quzs szmulet communzcare. - 92. Quid, si quis simulet res ab eo citati) addit consultius esse confes- cramentum, sed ad serviendum sacerdoti -..
contrahere Matrzmonzum. - 63. Dissertatio de clerico habituato in vitio turpi: an sionem praemittere. . c) Silvester, V. Baptismus III, qu. 4, n. 6,
possit absolvi volens ordinari in sacris (Usque ad n. 77). b) Sayrus, de Sacram., lib.2, cap. 7, quidquid dicat Busenbaum, non dissentit a
qu. 1, art. 5, n. 7,. Bonacina, disp. 1, de sententia hic exposita, et negat eos qua mi-
Requiritur 30. - « Resp. 1". Praeter ea quae ad « Unde resolves: Sacram., qu.3, punct. 2, § 1, n. 14,. ]acobus nistros peccare.
status gra~ de Granado, in 3 P., controv. 3, de Sacram. d) Diana, parto 3, tr. 4, resol. 195, abso-
tiae in mi- «valorem requiruntur, requiritur probi- « l°. Peccat graviter qui conficit sa- i. g., tr. 5, disp. 5, n. 4, non requirunt ut Iute id docet de diacono, et audit probabile
nistro.
"tas, sive ut sit in gratia: tum quia "cramenta non habens sufficientem ju- diaconus baptizet(aut Eucharistiam ministret) etiam esse de sacerdote. Cfr. parto 2, tr.14,
Christo, cujus est minister, debet se con- « risdictionem, ve! de ea rationabiliter ex commissione speciali; sed loquuntur de resol.23.
«formare; tum quia sancta sancte sunt diaconoqui id facitsolemniter seu ex offido. - e) Scilicet Lugo, de Sacram. i.g., disp. 8,
«dubitans, vel qui censura est prohi- Sed Martinus de Ledesma, la 4 i , qu. 5, art. 6, n. 155, ait: «Videtur non esse peccatum
" tractanda; tum quia ad hoc quidam sin- "bitus. . dub. 2, V. Secundo dico, scribit: «Solum pec- mortale, si sacerdos Eucharistiam aliis mi-
« gulariter ordinantur, et gratia peculiari «2°. Non licet sacerdoti administrare cant mortaliter illi qui sunt consecrati ad nistret -.
« donantur, ac proinde hoc curare prae «sacramenta cum attritione cognita; quia administranda sacramenta, et exhibent se f) Filliuccius, w.l, cap. 5, n. 87, id asserit
« aliis sunt obligati. - Ita Laymann I et « adhuc est extra statum gratiae. - Bo- tamquam ministros ad ministrandum _. Cfr. de diacono et subdiacono tantum, qui ex con-
« communiter. «nacina 2. etiam 2 am 4 i , qu. 38, art. 5. At in loc. cito suetudine id faceret; secus vero, si semel tan·
lae 4 i , dub. 6, i. f" de diacono ministrante in tum et iterum; cui consentit Suarez, disp.16,
mortali Eucharistiam ait: «Non condemna- sect. 3, v. De aliis, addens idem esse de epi-
1 Lib. 5, tr. 1, cap. 5, n. 7. - '2 Disp. 1, de Sacram., qu. 3, punct. 2, § 1, n. 3. rem de mortali diaconum sic ministrantem, scopo vel presbytero sacramentalia exercente.
 26 LUi. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE. CAP. II. - DE MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUE. II. 27
«et Sa g): diaconum et subdiaconum, smt justt', qut'a mt'nz'stri debent domino toine a),' et Lugo l cum Vasquez, Pontio, 33. - Diximus: per se loquendo. Nam Minister
quandoque
«si cum mortali in ordine suo mini- conformari....,. et ideo non est dubz'um quin Navarro, Ledesma, etc. Haec sententia per accidens minister, tam consecratus excusatur,
« strent; item sacerdotem et episcopum, malt' exhibentes se mttzt'stros Dei et Ec- docet quod, per se loquendo, laicus sive quam non consecratus, excusatur, si mi-
«si sacramentalia exerceat, nuptias, a- clesiae in dzspensatione sacramentorum, sacerdos ministrans non solemniter, gra- nistret in mortali sacramentum Baptismi
«quam benedicat, altaria, templa, vasa peccent. Et qut'a hoc peccatum pertmet viter peccat ministrando in mortali. Ratio: aut Poenitentiae in necessitate, puta si
« consecret, concionetur, Eucharistiam de ad irreuerentiam Dd et contammatione»: tum quia peccatum quod committit mdi- non posset tam cito conteri, et periculum
« loco in locum transferat, peccare mor- sacramentorum, quantum est ex parte gne Ininistrans, juxta doctrinam D. Tuo- esset quod moribundus decederet sine
e: taliter: - contrarium tamen videtur t'psz'us peccatoris..., consequens est quod mae num. praeced. allatam, consistit in Baptismo aut absolutione; ut communiter
e: verius: ùt docent Suarez f), Vasquez, tale peccatum ex genere suo szl mor- irreverentia quae irrogatur Deo et sacra- docent cum Busenbaum (ut supra) Lugo l0,
«Laymann, Coninck l, card. de Lugo h). tale. mento: et quidem haec irreverentia non Roncaglia 11, Continuato Tournely 12, An-
« Ratio, quia hae actiones non tendunt 32. - Sed quaeritur 1°. An peccet gra- tantum infertur a ministro consecrato, toine 13, Croix 14; Salmant. 15 cum Vasquez,
- proxìme ad sanctificationem animae snter mùzz'ster qut' confert [in mortali] sed etiam a non consecrato; tum quia hic, Coninck, etc.
e: ex opere operato sicut actiones sacra- sacramentum ad quod non sit specialiter licet tunc non se exhibeat ut mìnìstrum Et idem ait Moya apud Croix 16, de
« mentales. ordinattss? - Haec quaestio quippe tan- Ecclesiae, tamen se exhibet ut ministrum confessario qui non posset tam cito con-
e: 8°. Non videtur vera esse sententia tum locum habet in Baptz'smo et Matrz'- Chrìsti; tum quia sancta sancte tractanda teri quin incurrat notam infamiae. Idem
« quae docet esse mortale tangere in mor- monio ; nam alia sacramenta, patet non sunt, et sane sub gravi in re gravi: actio dicunt Tamburinius 17, et Lugo la cum Vas-
«tali corporalia, calices, reliquias, etc. posse ministrari nisi a ministris cense- autem ministrandi sacramenta est equi- quez et Hurtado de sacerdote qui, incepta
« Sayrus, Suarez, Bonacìna.". - Quod si cratis. dem eximie sancta, quia fit nomine Christi, Missa in bOJ1a fide, recordaretur peccati
« quis in mortali (etiam laìcus in neces- Prima sententia negato Et hanc tenent Secus pro- et est immediate cooperans in sanctifìca- mortalis, et valde difficulter conteri posset,
ba bi li te!"
« sitate) elevet de terra Eucharistiam, non Pater Concina 5, qui vocat veram et com- ministro tionem animae: unde a quocumque exer- et contra nequiret sine infamia cessare ab
non ordi-
« videtur aliud agere quam si Christum munem, Tournely 6, Natalis. Alexander 7, nato. ceatur, ipsius sanctitatem requirit. inchoato sacrliicio. - Sed his opinionibus
«in hac vita lapsum elevasset; secus Anacletus 8; Salmant.? cum Suarez, Bo- Corolla- Hinc infertur 1° probabilius esse cum merito contradicit Concina a). Ratio, quia
rium pro
- tamen, si quis id extra necessitatem nacina et Valentia; item Gonet, Habert, Baptismo. Contino Tournely 2, Antoine a), Croix a, et ex una parte, urget praeceptum divinum,
«temere praesumat, exemplo Ozae. - juenin, etc., apud Contino Tournely l0. Et aliis apud Salmant. ò), laicum sive sacer- tit sacramentum in gratia conficiatur aut
« Bonacina 3 ». expresse eam docet S. Thomas 11, ubi ait: dotem ministrantem non solemniter Ba- suscipiatur; et ex altera, non est impos-
31. - Distinguere hic oportet confe- In articulo tamen necessitatis (sacerdos) ptismum in necessitate, peccare graviter sibile tali sacerdoti actum contritionis
ctionem et administrationem sacramen- .. non peccaret baptt'zando t'n casu z'n quo si Ininistret in mortali. elicere: etenim Deus (ut docet Tridenti-
torum ab aliis functionibus sacris, etz'am posset laicus baptzzare ,. sic: enz'm Pro Matri-
monio.
Infertlir 2° probabilius peccare gravi- num 19) z'mposszoz7z'a non jubet, sedjubendo
Ministrare Et l°. Quod ad SACRAMENTORUM con- patet quod non exhiberet se mz'nzstrum ter contrahentes Matrt'monz'um in mortali, monet et facere quod possis, et petere quod
sacramenta
in mortali,
lethale mi-
fectionem sive administrationem pertinet, Ecciesiae, sed subvenz'ret necessitatem pa- non solum sacramentum suscipiendo, sed non possis, et adjuvat ut possis. Ergo si
nistro ordi- commune et certum est apud doctores Hentz: Secus est autem in alù's sacramen- etiam ministrando; ut dicunt Pontius 4, sacerdos non se conterit, ex culpa sua
nato,
(quidquid dicant aliqui non audiendi, apud us, quae non sunt tantae necessùatis sicut Lugo 5 cum Navarro, Vasquez, Lede- provenit, vel quia non conatur quantum
Croix), ,quod minister sacramenti ad id Baptismus. - Haec sententia est quidem sma, etc. (contra Sanchez 6, Suarez 7, Bo- potest, cum hic tempus sufficiens adsit
ordinatus, si conficiat et ministret so- probabilis. nacina a cum Soto, etc.), Nostramque seno (secus in primo casu moribundi), vel quìa
lemniter in mortali, mortaliter peccato Sed, spectata ratione, videtur proba- Probabi-
lius etiam
tentiam Croix 9 absolute veram putat , peccato adhaeret. Obligatio
Rationem affert D. Thomas 4, dicens: Con- bilior secunda sententia affirmans, quam ministro eamque valere dicit, etiamsi Matrimonium Praeterea hic notandum cum Contino ~lf;1~~r~~~
non ordi-
ueniens esse ut sacramentorum mimstri tenent Contino Tournely 12, Croix 13, An- nato. ineatur per procuratorem. Tournely 20, quod sacerdotes Ininistrantes tium in no-
socomiis,
Vasq., disp. 136, cap. 4. -Laym.,Iib. 5, tr.L, cap. 5, n.to. sect.4, v. Nihilonzinus. . Bonac., de Sacram. i. g., qu.B, 1 De Sacram, i. g., disp. 8, n. 150.• Vasq., disp. 136, - U Tr. 16, cap. 4, qu. 6, resp. 1. - 1il De Sacram. io g.,
- 1 Qu, 64, D. 39. - sayr., de Sacram., lib. 2, cap. 7, qu, 1, punct.2, § 1, n. 11. - Valent., disp, 3, qu, 5, punct, 3, v. t., cap. 3.. Basit. Pont...de Matr.,lib.1, cap. 8, n.11. - Nauar«, cap. 2, art. 1, sect. 2, punct, l, § 2, v. Dixi t-, _18 De
art. 7, n. 3•• Suar., disp. 16, sect, a, v. Tertio. - 2 Dìsp. 1, v. Sed notandum est. - Gonet, Clyp., de Sacram, in com., in cap. 1, § Sacerdos, n. lO, de poenìt., disto 6.• Petr, de Sacram., cap. 2, qu.6, resp, 1. - 14 Lib. 6, parto 1;.n. 92.
de Sacram. i. g. qu. 3, punct. 2, § 1, n. 6. - :J; Loc, cìt., disp, 6, n. 93 et 102•. Habert, de Sacram, io g., cap. 15. Ledesma.. de Matr., qu. 42, art. 3, v. f., v. Ad ultimum. - 15 Tr. 1, cap. 7, n. 93. - Vasq.,. disp. 136, cap. 3, n. 40j
ne 12. - Croix, lib.6, parto l, n. 91. ...:... 403 P., qu. 64, art. 6. i. f., v. Secundo. - Juenln, lnstitut., de Sacram.. i. g., qu. 6. - 2 De Sacram. i~ g., cap. 2, art. 1, sect. 2, punct. 1, § 2, cfr. Dum. 41. - Coninck .. qu. 64, Dum. 22. - Moya, tr. 4,
_ lS De Sacram. i. g., cap. 11, § 5, n. 15. - G Prael. de cap. 4, concI. 2, qu. t. - ]0 ne Sacram. i. g., cap. 2, art. 1, V. Dix:· 2°. - 3 Lib. 6, part.!, n.93. - 4Loc. cito _Il Lac. cito qu. 1, num, 2.• 1& Loc. cit., num. 92, in fine. - 17 Method.
Sacram. i. g., qu.7, art. 3, concI. 2, post med. - 7 Lib.2, sect.2, punct. 1, § 2, V. Diti 2. - 11 Loc. cit., art. 6, ad 3. - Nav., in cap. 1, § Sacerdos ..n.lO, de poenit., dist.6. - Vasq., exped. communionis, cap. l, § lO, Dum. 72. - 18 Loc. cit.,
tr. l, cap. 7, reg. 8. - 8 Tr. 14, de Sacram., dist.1, n.45. _ 12 De Sacram. i. g., cap. 2, art. 1, sect. 2, punct. l, § 2, disp.136, cap. 3, n.38. - Ledesma.. loe. cito - 6 De Matr., disp. 9, Dum. 8.• Vasq ... disp. 207, cap. 1, Dum. 3. -
- ~ Te. 1, de Sacram. i. g.. cap. 7, n.57. - Suar., disp.16,- v. Dixi 2°. - 13 Lib. 6, partA 1, n.91 et 93. lib. 2, disp. 6, n. 4. - , Disp. 15, sect.4, v. Ad funda- Gaspar Hurtadus, (cit. a Tambur.) de Euch., disp. 9,
mentum. - s Disp. l, qu. 3, punct.2, § l, n. lO•• Sotus, diff. 1. - "Sess. 6, pe ]ustific., cap. 11. - .. De Sacra·
in 4, disto 1, qu. 5, art. 6. i. f. - 9 Lib. 6, parto l, n. 93, mentis in genere. cap. 2, art. 1, sect. 2, punct. 1, § Z,
v. 5. Contrahentem. - 10 De Sacram. i. g., disp. 8, n.151. Dixt' l°, v. Circa.
In reliquis vero Filliuccius et Suarez secun· strantes, aut episcopum consecrantem cali·
dam sententiam tenent. cem, aut altare, aui virginem, aut sacerdotem
g) Haec est assertio correctoris; sed ipse benedicentem aquam».
Emmanuel Sà, V. Ordo, n.31, in edito genui- h) Lugo ita sane docet, de Sacram. i. g., 32. - a) Antoine, de Sacram., cap. 2, qu. 6, de sententia negante id esse mortale: «Haec
nis, scribit eum qui exercet ordinem sacrum disp. 8, n. 152 et 155,. sed n. 156, excipit videtur in hane sententiam propendere, quam- assertio non ab omnibus admittitur».
in mortali peccare mortaliter: «Quidam ta- episcopum consecrantem chrisma et benedi- vis expresse eam non propugnet. 33. - a) Concina, lib. 3, de Euchar., dis·
men (ita subdit) negant peccare mortaliter centem oleum infirmorum, quem dicit mor- ò) Salmant., tr.l, cap. 7, n. 87, non citant sert.l, cap. 11, § 1, n. 37, reprobat opinionem
subdiaconumvel diaconum solemniter mini- taliter peccare. auctores nominatim; sed generatim scribunt Tamburinii de celebrante in mortali. At de
 CAP. Il. - DE MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUB.II. 29
28 tra, VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
per contrìtìonem, quin summam adhibeat siverit ut distribuens sit persona sacra:
in amplis nosocomiis aut in castris, cum haec autem certitudo nequit haberì per per confessionem. Nec eadem ratio currit olim enim etiam laici communionem sibi
ìbì necessitates morientium sint obviae, contritionem, quae difficillime et a paucis vel aliis porrigebant.
pro materia et forma sacramenti, quam
tenentur semper se paratos habere ad obtinetur. pro licita adrninistratione sacramenti: ìbì Secunda vero sententia, quam sequì- s. Doctor
obstetri- minìstranda sacramenta in gratia. Et idem Secunda vero sententia, probabilior et Probabì- ait esse le-
Hus satis est enim (ut diximus cum eodem Suarez c), mur , affirmat; eamque tenent Suarez 7, thale,
cum, ex eadem ratione rationabiliter ait b) Tour- communis, negat necessitatem confessio- contritio.
Concina 8, Holzmann 9, Contino Tour-
Lz'b. l, n. 33), cum agatur de substantia
nely 1 de obstetrieibus. - A fortiori autem nis, et dieit sufficere quod eliciaturcon- seu de veritate rei, probabilitas non potest nely l0, Viva 11, Antoine 12, Laymann 18,
parocho- ad id tenentur parochi aliive sacerdotes tritio. Hanc tenent Suarez 6, Lugo 7, asse- efficere ut materia et forma inepta eva- Roncaglia c),- item Gonet, Bonacina, Va-
rum, quibus ex officio incumbit sacramenta mi- rens esse communem; Salmant, 8, qui lentia, Coninck , Filliuccius d), Villalo·
dant apta; sed in lieita administratione
nistrare; ut bene aìt Natalis Alexander", 'pariter asserunt communem esse hane bos, etc., apud Croix 14.
sacramenti, cum agatur tantum de modo,
referens monitum S. Caroli Borromaei in sententiam, scilicet quod satis sit elicere id est de honestate actionis, bene proba- Probatur ex can. Scz"scz'tantz'bus, [caus.]
suis Instructionibus, ubi haec habentur : contritionem probabiliter existimatam; bilitas efficit ut aetio sit honesta, quando 15, qu.8, ubi Nicolaus I, loquens de sacer-
Parochus omnz"sque sacerdos cu.fus est item Silvester 9, ,Laymann lO, Navarrus 11, prudenter honesta judicatur, quamvis in dote adultero Eucharistiam ministrante,
sacramenta admznz"strare, memznz"sse de- Victoria 12, Roncaglia 18, Sporer 14, Croix 15, se forte talis non sito dicit: Malz' bona admznz"strando, se tan-
bet sancta se tractare, omnz"que fere tem- Viva 16; Elbel b), qui etiam asserit com- 35. - Quaeritur 3°. An peccet morta- tummodo laedunt. Et cum haec materia
poris momento paratum esse oportere ad munem; Bonacìna n cum Reginaldo, Fil- lz'ter sacerdos aut dz'aconus mz'nz"strans de qua agìtur sit gravis, consequenter
tam sanctae admznz"stratzonz"s munus. liuccio, Henriquez; et alii passim. - Pro- Eucharz"stz'am' zn mortali? graviter se laedunt. - Item probatur ex
Qui est in
mortali con-
34. - Quaeritur 2°. An sacerdos ~con- batur l°. Ex Rituali Romano 18, ubi dicitur: Ministrare Prima sententia .negatoJ et hanc tenent Catechismo Romano 15, ubi dicitur: Sz' ho-
Eucharl~
fiteri rene- ferens sacramenta teneatur praemittere Sacerdos...r sz' fuerz't peccati mortahs sz'bz' •
stiam i.n Lugo I, Sporer 2, DIana 3. Et probabilem mzni peccatis contaminato mznus lù:et de
}:~r';;e~~: confessionem, si sz't in-mortale? - In con- conscius (quod aosit), ad sacramentorum mortali. '
!,òn letb,ale putant Salm 4
ant. cum Silvi V
VI0, asquez a), rebus dzvznz"S agere, quantum ab eo scelus
charistiae. fectione Eucharistiae, certum est ex Tri- admznz"stratzonem non audeat accedere, juxta alìos. Gabriele a), Ledesma b), etc. j Viva 5; Croix 6 concipi exz"stzmandum era, quz' sz'bz' mul-
dentino praemittendam esse confessionem, nz"sz' prius corde poeniteat. Sed si habeat cum Arriaga, Aversa, Dicastillo, Amìcow, torum scelerum conscius est, nec tamen
juxta dicenda n. 255. copz'am confessarii, et temporis Iocique Bernal a), etc. - Ratio, quia distribuens sacra mysteria polluto ore conficere, vel
Quoad alia vero sacramenta, ratio ferat, convenz't confiterz: Nota, con- Eucharistiam, cum non confìciat sacra- zn foedas manus sumere , contrectare ,
Item,juxta Prima sententia affirmat; et hanc te- venz't,- ergo ex Rituali sufficit poenitere
q uosdam, mentum, tantum remote eooperatur ad atque alzi"s porrigere et mznz"strare oe-
pro ceteris nent Merbesius a), Genettus 8, Coneina 4, per contritionem, et confessio est de con-
sacramen .. productionem gratiae. Non ponit enim reatur? - Item ex Rituali Romano 16, ubi:
tìs, ex catechismo Romano 5, ubì dieitur: Cum venientia, non de necessitate. - Proba- actionem per se causantem gratiam, sed Impure... et zndz'gne ea mznz"strantes (sa-
sacramenta admznz"stramus aut percz"pz-" tur 2". Ratìone: tum quia in aliis sacra- tantum applicat actìva passivis; nec agit cramenta) zn aeternae martis reatum
mus, toties confessio praetermittenda non mentìs non habetur praeceptum neque is nomine Christi, cum Christus non requì- incurrunt. Et de sacro Euchar. dicitur:
est. - Ratio: tum quia idem motivum naturale, neque divinum, neque ecclesia-
praecepti quod currit in Eucharistìa valet sticum de praemittenda confessione, ut 1 De Sacram, i. g., disp. 8, D. 155. - 51 Parto 1, cap •.3, art. 1, sect, 2,. punet. 1, S 2, v. Colliges 3. - 11 Loc. cito
n.172. - 3 Part.2, tr. 14, resol. 23, (dicens probabile esse - 12 De Sacram., cap. 2, qu.6, resp, 2. - 13 Lib. 5, tr, l,
etiam in aliis sacramentis; tum quia mi- habetur in suscipienda Eucharistia; tum de sacerdote). Cfr. parto 3, tr, 4, resol. 195, ubì absolute cap. 5, n. 7 et n. 8. v. Amplia 2. - Gonet, Clyp.. de Sa-
nister, cum teneatur ministrare sacra- quia, ut ait doetissimus Suarez 19, licet de diacono. - 4 Tr, l, cap. 7, D. 100. ~ Silvius, in 3 P., cram, i. g.. disp. 6, n. 108 et 109.. Bonac., disp, l. de
qu.64, art. 6, quaer. 1, concI. 4. ~ 5 De Sacram. i. g., Sacram, i. g., qu. 3, punct. 2, § 1, n. 13 et 14.· Va/ent.,
menta in statu gratiae, debet habere mo- confessio (ut vidimus) valde conveniat, qu. 1, art. 4, n. 4, v. Dico 2°. - 6 Lib. 6, parto l, n. 94. in S Part., disp. S, qu. 5. punct. 3 (ubi loquitur de solemni
ralem certitudinem de sua justificatione, tamen satis est ut sacerdos adhibeat dili- • Arriaga, de Sacram. i. g~, disp. 20, n. 5.. Aversa, de sacramentorum administratione in genere). • Coninck,
sicut habere debet de materia et forma: gentiam moralem ad se justificandum Euchar.• qu. lO, sect.5, v. Quinto. . Dicast., tr. l, de Sa· qu. 64, n. 85.· Villal., parto l, tr. 4. diff. 14, n. l et 2. -
cramentis in genere, disp. '3, dub. lO, num.232 et 233. - 14 Lib. 6, parto l, n. 94. - 15 Parto 2. cap. l. de Sacram.
, Disp. 16, sect. 4, v. Ad /undamentum; etdisp. 72, sect. 4, io g., n. 26. - 16 Tit. 1, de Administr. sacram. generaliter.
1 De Sacro i. g.. cap. 2, art. l, sect. 2, punct. l, § 2. n. 9. - " Sum., de Confess., n. 185 et 136. - 18 Tr. 16, v. Qua~to. - • De Sacram. in gen., cap. Il. § 5, num. 17. n. 4. - Rit. Rom., tit.4, cap. l, de SS. Euchar. Sacram.,
V. Dixi 2°... Haec tamen. - ' Lib. 2, tr.l, cap. 7, reg. 12. - cap. 4, qu. 6, resp. l. _ .. Part,. l. cap. S, n.170. - .. Lib. 6, - • De Sacram. i. g., Il. 29. - lO De Sacram. i.g.,cap. 2, num.l.
S. Ca~olus,Actor. Mediolan., parto 4. -' De Sacram. i. g., 'parto t I nume 93, in fine. - lB De Sacramentis in genere,
cap. 6, qu. 4. - , De Sacram. i. g., cap. 11. § 5,num. 27. qu. 1, art. 4, nume 4, v. Notandum tamen. - 11' Disp. l,
- IS Parto 2, cap. 5, de Sacram. Poenit., n. 45. _ 8 Disp. 16, qu. S, punct. 2, § l, num. S. - Regin., Iib. 26, num. 57.. hoc in casu requiri, sed subdit: • Quamvis eam sententiam quam ipse S. Alphonsus se-
sect. 3, v. $ed quaeret. - '1 De Sacram. i. g., disp. 8, n. 145. FUI., tr. I, cap. 5. num. 86.. Hen~iq., Iib. l, cap. 29.
- • Tr.l, cap. 7, n.94. - • V. Con/essio I, qu.2, § P~i­ n. 2 et 3. - 18 Tit. l, de Administr. sacram. generaliter, ob maJorem de statu gratiae securitatem, quitur: etsi enim hanc priorem probabilem
mus. - 19 Lib. 5, tr. 1, cap. 5, n. 10, i. l. _11 Man., cap. 2~ Dum. 4. - le Disp. 16, sect. 3, v. 'Sed quaeret. oporteat confiteri ». . appellat (in edito lat., parum fideliter habetur
c) lta sane habebatur lococitato in quinque probabiliorem); concludit tamen contrariam
prioribus Operis editionibus; sed in posterio- esse eommunem et ordinariam proindeque
ribus, inde a sexta et in hac nostra editione, in praxi tenendam. - Amicus denique, 10m. 7.
Sacro i. g., cap. 11,§5, n.16,dicitetiam mor- dum scribit: • Diaconi, subdiaconi, solemni- lib. 1, n. 42, eamdem profecto sententiam de Sacram., disp.9, n. 8, primam hane sen-
taliter peccare eum qui in statu peccati mor- ter sua munia obituri, qui sibi sunt peccati tuetur S. Doctor, sed non citat amplius Sua· tentiam probabiliorem existimat.
talis absolveret moribundum, non elicito actu mortalis conscii, ex jure divino tenentur con- rezium. c) Roncaglia, 11'.. 18, qu. 1, de Eucha,r.,
contritionis. fiteri, si adsit copia confessoris •. Et hanc, 35. - a) Vasquez, dz'sp.136, cap. 3, n. 39; cap. 4, qu. 3, resp. 1, asserit majorem theo-
b) Seu potius Contino Tournely innuit, quae sacerdoti sacramenta conferenti appli- Gabriel a S. Vincentio, de Sacram. Z·. g., logorum partem docere id esse mortale, cete-
dicens obstetricem toties peccare quoties in cari potest, debilem tamen, rationem assignat: dzsp. 7, qu. 5, V. Infertur 3, absolute hanc rum non deesse auctores qui contrarium do-
peccato mortali baptizat; quin etiam gravius • Diaconos.... et subdiaconos, qui in mortali sententiam tenent; sicut et Bernal, disp. 17, ceant. Non aliud.
peccare quam sacerdotem, • quia haec neces- sui ordinis actum solemniter exercent, constat sect. 6, § 3, n. 123. d) Filliuccius, tr.l, cap. 5, n. 87, V. Quz'nto,
sitatis easus praevidere debuit, non ille». peccare lethaliter •. b) Petrus de Ledesma, Sum., de Sacram. valde probabile esse ait. Cfr. tr. 4, cap. 9,
34. - a) Merbesius, Sum., de Poenit., b) Elbel, de Sacram. i.g., confero 2, n. 49, i. g., cap. 6, post conci. 8, dub. 5, potius tenet n.273.
qu. 23> conci. 6, videtur id satis innuere, ita sane docet: nullo scilicet jure confessionem
 30 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
Omnibus quùlem Ecclesiae catholicae sa-
cramentis relz"gz'ose sancteque tractandz's
magna ac dz"lz'gens cura adhz'benda est;
sed praecipue z'n administrando ac susa:
pz"endo 55. Eucharz'stz'ae sacramento.
Ratio igitur nostrae sententiae est, quia
sacerdos ministrans Eucharistiam in mor-
tali, gravem irrogat injuriam huic sacra-
mento, eo quod, ut minister ad illud dis-
pensandum consecratus, ipsum indigne
ministrat. Et sicut in aliis sacramentis
minister proxime per confectionem con-
'currit ad sanctificationem suscipientium:
ita hic proxime concurrit per dispensa-
tionem, cum minister Eucharistiae non
possit ut ministrum se exhibere aliter
quam per dispensationem; juxta illud
D. Pauli, I. Coro IV: Sic nos existimet
homo ut mmistros Chrz'sH et dispensato-
res mysteriorum Dei. - Nec valet dicere
quod sacerdos non sit a Christo praecipue
deputatus ad Eucharistiam ministrandam,
ex eo quod olim etiam per laicos hoc
fiebat. Nam licet per accidens in neces-
sitate hoc laicis permissum est, sicut etiam
et baptizare ; tamen nemo potest negare
quod minister ordinarius et ex officio ad
Eucharistiam dispensandam sit solus sa-
.cerdos, vel diaconus ex commissione.
inc~~~~~i~ \\ Hinc dicimus cum Mazzotta 1, Ho1z-
~~a~~W:~ mann 2, quod celebrans in mortali quatuor
gium. sacrilegia committit e): l° quia sacramen
t Tr. 5, disp. l, ql1.2, cap. 3, v. Ex diclis inferes.-
• De Sacram. i. g., n.26. - 8 Loc. cito - • Lib, 6, parto l,
num. 93. - , De Sacram, i. g., disp. 8, num, 199 et 202.
- • Disp, t, de Sacram. i. g., qu.,3, punct, 2, § l, n. 15.
Coninck, qu. 64, n. 35. - , De Sacram. i. g., disp. 4,
e) Mazzotta tamen probabile existimat
quod quartum peccatum non sit mortale.
f) Suarez, in 3am Part., disp.67, sect.l,
V. 5ed quaeret, non loquitur nisi obiter de
celebrante in mortali; sed expresse tractat de
sacerdote vel diacono communicante seipsum
in mortali. Et dicit «ibi reperiri plures mali-
tias secundum moralem speciem diversas, uC~
rationes prius factae probant; quia moraliter
aliud est agere, aliud recipere.... [sive, ut
rationes factae probabant, quia «violat duo
praecepta valde distincta: alterum de rece-
ptione sacramenti cum dispositione digna,
quod omnibus fidelibus commune est: alte-
rum, de fideli et prudenti dispensatione,
quod specialiter ad ministros pertinet »]. Qua·
propter in ordine ad confessionem, non est
dubium quin necessarium sit utrumque ape-
tum conficit; 2° quia suscipit; 3° quia mi-
nistrat sibi indigno, ut bene advertunt
Holzmann 3, Croix 4, Suarez f) et Lugo 5:
cum enim celebrans tunc duas agat par-
tes, alteram ut sumens, alteram ut mini-
ster, ideo duo sacrilegia committit; prout
diximus de contrahente matrimonium in
mortali, qui dupliciter graviter peccat, quia
nimirum suscipit, et quia ministrat sacra-
mentum. (De his tribus sacrilegiis jam dìxì-
mus Lz'b. V, n. 44, V. Tria). 4°.Sacrilegium
committit, quia Eucharistiam ministrat in
mortali, prout mox supra probavimus.
Utrum autem ministrans Eucharistiam
unum peccatum committat vel plura, quot
sunt ii qui successive suscipiunt? - Bo-
nacina 6 cum Coninck et aliis affirmat;
quia singulae distributiones sunt singula
convivia et actiones completae. - Sed
probabilius dicunt Henno 7, Viva 8; et Fil-
liuccius ac Henriquez, apud Bonacina,
pluralitatem communicantium constituere
tantum circumstantiam aggravantem g),
sed non multiplicitatem peccatorum, cum
verius sit una actio moralis et unum con-
vivium: quod unum sane dicitur, quamvis
ex pluribus constet convivis. Hinc dicit
Rituale: Ubi vero omnes communicaue-
rmt, sacerdos... dicere poterit: O sacrum
convivium, etc.
Valde autem probabiliter ait Contino
Tournely 9 cum D. Thoma h), quod peccat
qu.B, art. 3, resol. s, - 8 De Sacram. i. g., qu, 1, art. 4,
n. 4. - Fili., tr. 1. cap. 5, n. 87, i. f.. Henriq., lib. 1,
cap. 29. n. 4, lit. s, in commento . Bonac., loc. cit., n. 15.
- Ritual., tit. 4, de Euchar., cap. 2, n. 6. - 9 De Sacram.
i. g., cap. 2, art.1, sect. 2, punct. 1, § 2, v. ColIlges 4 et 5.
rire: non enim satis esset dicere dispensasse
sacramentum in peccato mortali, ut est per
se notum; nec etiam sufficeret dicere com-
municasse in peccato mortali, quia non expli-
caretur tota essentialis malitia: sed oportebit
dicere vel celebrasse in peccato mortali, quia
in hoc omnia includuntur, vel si extra sacri-
ficium seipsum communicavit, oportebit illud
explicare propter rationem factam, et prae-
terea, quia in peccato mortali dispensavit tan-
tum sacramentum, quod est novum malitiae
genus ». Suarez igitur istas malitias admittit
in simplici facto se ipsum communicandi in
peccato mortali.
g) Viva, Filliuccius et Henriquez omittunt
esse aggravantem circumstantiam; in reli-
quis tamen concordant.
h) S. Thomas, in 4, disto 24, qu.l, art. 3,
CAP. II. - DE MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUB. II. 31
Tangere graviter qui existens in mortali, Eucha- Prima sententia probabilis, quam te- Probabili-
Euchari· ter peccar
stiam in ristiam ex officio tangit immediate vel nent Gonet 8 et Contino Tournely 9, et Iethaliter.
mortali,
vàlde pro- mediate, puta gestando in processione vel Escobar a) cum Suarez a) et Francisco de
babili ter
lethale. populum benedicendo; hocque expresse Lugo a), affirmat; quia talis actio est sa-
videtur docere S. Dionysius h) apud Tour- cramentalis, et pertinet ad ministrum con-
nely h), dicens: Quz' tangunt res sacras, secratum, cum sacerdos non minus conse-
quasi suo ojficzo utentes, peccant morta- cretur ad audiendam confessionem quam
liter. ad absolvendum.
Probabili- Sed non improbabiliter Bonacina l, Secunda sententia, communior et pro- Probabi-
ter, non le- lius non
thale. Croix 2, Lugo i), Anacletus 3, Holzmann 4, babilior, negat; et hanc tenent card. de peccar l c-
12, thaliter.
Elbel " et Salmant. 6 et Busenbaum (ut Lugo lO, Sporer 11, Elbel Dianea 13; Sal-
supra, [n. 30J, ad 7) cum Suarez, Vas- manto 14 cum Henriquez ; et Croix 15 cum
quez i), Laymann j) et Coninck, id neganti Marchant, Rhodes, Moya, Gobat, Dica-
quia haec non est administratio sacra- stillo, Aversa, Bernal et Bosco. - Ratio
menti, nec videtur materia tam gravis, qua utitur Lugo est, quia sacerdos au-
Pluralitas
ut peccatum mortale inducat. Dicit enim diendo confessionem tantum passive se
communi- Suarez 7: Cum aùae actiones praeter sa- habet; sed hanc rationem merito non
cantium
non multi- cramenta, non sz'nt ad sanctificationem admittit Croix, quia confessarius exci-
plicat pcc-
catum, per gratiam proxime ordinatae, neque z'n piendo confessionem, revera non se habet
eis se exhz'beat sacerdos ut minister Dei tantum passive, sed etiam agit formando
sanctificantis am'mam, non est tam graois judicium de peccatis. Ratio aptior aliorum
causa et ratio exz'gendz' z'nternam anz'mae est, quia confessarius audiendo non con-
sanctitatem ad eas exercendas. Ergo z11as ficit sacramentum: illud enim non confì-
in peccato ejficere ex parte mazeriae, non citur nisi quando absolutio impertitur.-
vùJetur esse grave sacrilegno«. Id autem quod ibi addit Croix cum Mar-
Exci,Fiem;
confessìones 36. - Quaeritur 4°. An peccet gravz'ter chant b) et Gobat, nempe ministrum non
in mortali, confessarnes exczpùms confessionem z'n peccare mortaliter si in mortali formam
sed propo-
nensconteri mortali, cum proposito elz'cz'endz' centri- ìnchoet sacramenti, modo conteratur an-
an tequam
absolvat ; tz'onem antequas« absolvat? tequam illam perficiat, mihi non placet:
1 Disp, 1, de Sacram.. in genere, qu. a, punct. 2, § l, Henriq., Iìb, 6, cap. \8, n. 6. Iit, U. - 18 Lib, 6, parto l,
num. 13. - , Lib. 6, parto 1, n. 101. - 8 Tr. 14, disto l, n. 102.. Jacob. Marchant, Resolut. pastor. de Sacram.,
num..58. - " De Sacram. in gen., num. 29, v. Dices 2. tr,l, cap. 4, qu, 2, n.3.- Rhoàes. de Sacram. i. g., disp. 1,
- $ De Sacram. i. g., confero 2, n. 50. - S Tr. 1, cap. 7, qu. 4, sect, 4, § 2, v. Ad tertiam, - Moya, tre 4, qu, 1,
D. 106. - Suar., disp, 16, sect, 3, v. Tertio ; et disp. 72, B. 34. - Gobat, tre 2, n. 150. - Dtcast., tre l, de Sacram,
sect, 4, v. Sed pbjicies. - Coninck, qu, 64, num. 39. - in genere, dìsp. 3, dub, io, nume 243; et tre 8, de Poenìt.,
, Disp, 16, sect. 3, v. _4.tque hinc. - , Clyp., de Sacram, disp. 6, dub, 9, num, 135, in fine.. Aversa, de Poenìr.,
i. g., disp.6, n. 107. - , De Sacram. i. g., cap. 2, art. l, qu, 16, sect. lO, v. Dict tamen• • Bernat, disp. 17, n. 147,
sect.2, punct, 1, § 2, V. CoZliges 2. - 10 De Sacram. i. g" v. f. . Bosco J de Sacramentis in genere, disp. 1, seet. 7
disp. 8, n. 158. - U Parto l, cap. 3, n.173. - " Loc. cit., num. 169. - Lugo, loc. cit., num. 159. - Croix, 1oc. cit.:
n.50. - " Part.l, tr.7, resol.47. - .. Loc. cit., n.107. - num. 102. - Croix, loc. cito - Gobat, 100. cito
solut. 5, ad 4, utique scribit: «Quandocum- licet non peccare lethaliter) de conficiente
que exhibet se in aliquo actu ut minister sacramentalia.
Ecclesiae, mortaliter peccat.... Quia, ut dicit j) Laymann, Nb. 5, tr. l, cap. 5, n. lO,
Dionysius...: Immundis nec symbola, id est, dicit in utramque partem «probabiliter dispu·
sacramentalia signa, tangere fas est; unde tari» posse utrum sit mortale, si «populum
[pergit S. Thomas] quando tangunt l'es sacras, interdum cum Venerabili Eucharistiae sacra-
quasi suo officio utentes, peccant mortaliter». mento benedicat •.
Et re quidem vera Areopagita, in suo libro 36. - a) Escobar, Nb. 8,de Sacram. i. g.,
de Eccies. Hz'erarchia, cap. 1, n. 5, scribit: sect. 2, n. 234 et 235, ita sane docet; ex-
Profanis vel ipsa signa tangere nefas esse. cipit tamen casum urgentissimae necessitatis
Rinc, quae S. Alphonsus ex Contino Tour- propter inadvertentiam aut perturbationem.
nely transcripsit tamquam Dionysii verba, Et idem tenent Sua,rez, de Poenit., disp. 28,
textus sunt ipsius D. Thomae. sect. 1, n. 3,. et Franciscus de Lugo, de Sa-
i) Lugo, de Sacram. i. g., dz'sp. 8, n. 155, cram., Nb. 1, cap. 2, n. 38.
loquitur de eo qui Eucharistiam in mortali b) Marchant, quidquid asserat Croix (ex
administrat; et pariter Vasquez, disp. 136, Gobat,ut videtur), scribit tantum Ioc. cit., quod
cap. 3, n. 39,. addens cap. 4, idem esse, (sci- si intendat se per contritionem disponere
 32 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
nam licet gratia non conferatur nisi forma
expleta, tamen valor sacramenti et col-
latio gratiae non tam pendet ab ultimis
verbìs formae quam a prirnis. Unde sacer-
dotem qui eam incipit in mortali, merito
dicit Aversa apud Croix graviter peccare;
quia jam irrogat injuriam sacramento,
conferendo illud in mortali.
Plures ab-
sol vere i n
Quaeritur 5°. An confessarius plures
mortali, successioe absolvens in mortalipkura pec-
plura p e c-
cata, cata committat? - Vide dieta Lsb. V;
n.50, Qu. 6, ubì veriorem esse diximus
sententiam affìrmatìvam; quia singulae
absolutiones sunt singula sacramenta.
Alias fun- 31. - Il", Quod autem pertinet ad aùas
ctiones sa-
cras exer.. FUNCTIONES SACRAS quae non sunt confe-
cere in mor-
tali: ctiones neque administrationes sacramen-
torum. - Quaestio est: an minister qui
ex officio illas exercet in mortali peccet
mortaliter ?
]uxta a- Prima sententia, pro qua certe videtur
lias, l e-
t h a Ie , esse D. Thomas l (quidquid aliqui dìcant),
et sequuntur alii apud juenìn 2, dicit
omnes exercentes ex officio functiones
ordinis suscepti ab episcopo usque ad
ostiarios, in mortali, culpam gravem com-
mittere. Haec verba D. Thomae: Quzi:um·
que autem cum peccato mortali aJiquod
sacrum offidum pertractat, non est du-
bz"um quz'n indigne t7ludfaciat / unde patet
quod mortalùer peccato
Serìs pro- Secunda vero sententia, communior et
babiliter,
non lethale.. satis probabilis, negato Et hanc tenent
A.versa~ de Sacramentis in genere, qu, 64, sect, 4,
V. Sexto (post Dico 2) •• Croix, Iìb. 6, parto 1, num. 102.
- 1 In 4, disto 24, qu, l, art. 3, solut. 5, corpo et ad 4. -
, Institut., parto 8, disserto 1, qu. 6, cap. 4, quaer. 4.
- • De Sacram. i. g., n. 24. - • 'Tr. 14, disto l, n. 58.-
• Disp. 1, de Sacram., qu, 3, punct, 2, § 1, n. 4•• Soms,
in 4, disto 24, qu, 1, art. 4, v. Ad secundum . .. Vaient.,
in Sllm Part., disp. 3, qu. 5, punct. S, v .. Secundo intelli-
g#UY. - Fili., tr. l, cap. 5, n.87. - • Tr. l, cap. 7, n.lOl
et 102. - Vasq., disp. 136, cap. 4, n. 48. - Villal.; part.l,
tr. 4, diff. 14, n. 6 et 7. • Jacob. <k Gyanado, in 3 P.,
controv.3, de Sacram. i. g., tr.5, disp.5, D. 7. - 'l Tr.l,
cap. 7, n.IOS. - 8 Disp. 16, sect. 3, v. De aUis vero duobus.
- • De Sacram. i. g., disp. 8, n. 152. - ,. In 4, disto 24,
«ante consummatum actum sui ministerii,
puta ante absolutionem, in qua consi:Imma-
tur sacramentum Poenitentiae.., non censetur
peccasse mortaliter, quia sufficit esse in
gratia ante illam consummationem et perfe·
ctionem actus principalis ministrandi •.
37. - a) Suarez, disp.16, sect.3, V. Tertio
quaeri et seqq., utique concordato Sed pro
Suarez a), Holzmann 3, Anacletus " cum
Mastrio b),- Bonacina 5 cum Soto, Valentia,
Filliuccìo. etc.; Salmant." cum Vasquez,
Villalobos et Granado. - Ratio la: quia,
ut ait Suarez (cujus verba retulimus supra,
n. 35, t'n fine), omnia alia exercitia ordi-
num, praeter confectionem vel admini-
strationem sacramentorum, cum non sint
proxime ordinata ad sanctificationem ani-
mae, non videntur exigere sub gravi exer-
centium sanctitatem. - Ratio za: quia (ut
bene ajunt Salmant. 7) ubi non constat de
praecepto, non est facile imponenda obli-
gatio sub mortali j in his autem functio-
nibus quas diximus, non constat de tali
praecepto: unde gravitas obligationis de-
sumenda est a materia; et cum haec ma-
teria non videatur, saltem non constet esse
tarn gravem, videtur quod exercere tales
functiones in mortali non excedat culpam
venialem: quae tamen erit eo gravior,
quo actìones magisaccedunt ad sacra-
menti ministerium.
88. - Hinc infertur lO. Esse probabile
quod non peccent graviter diaconi et sub-
diaconi qui in mortali altari minìstrant. -
Ita Suarez 8, Lugo 9, Sotus lO, Laymann 11,
Vasquez 12, Coninck 13, Salmant.vs, Rolz,
mann 15, Anac1etus 16, Sporer 17, Elbel 18;
Croix 19 cum Dicastillo; Bonacina 20 cum
Valentia, Fi1liuccio, Angles, et alii plures,
Nec dissentit Antoine 21. (Contra Wi-
gandt 22, Contino Tournely 2a, Concina 24,
qu, 1, art. 4, v. Ad secundUI1t.. _11 Lib, 5, tre 1, cap. 5,
n. lO. - "In 3 P., disp. 136, cap. 4, n. 48. - " Qu, 64,
n. 39. - " Tr. 1, cap. 7, n. 104. - " De Sacram. i. g., n. 31.
_ " Tr. 14, disto l, n. 58. - " Parto l, cap. 3, n. 174, 111.
_ 18 De Sacram, i. g., confero 2, D. 50. - ~9 Lib.6, parto 1,
n. 98. - Dicast., tr, 1, de Sacram. i. g., disp. 3, dub, lO,
n. 217et 218. - so Disp. 1, de Sacram., qu, 3, punct, 2, § 1,
n. 7. ~ Valent., in 3",m Part., disp. 8, qu. 5, punct. 3, v. se·
rondo t'ntelligitur. . Fili., tre 1, cap. 5, D. ~ •• .Angles,
de Sacram. i. g., qu. ult., art. 5, concI. 3. - il De Sacram.,
cap. 2, qu. 7. - 2B Tr. 11, exam.4, D. 37, v. f. _.211 De
Sacram. i. g., cap. 2, art. 1, sect. 2. punct. 1, § 2, V. Col-
liges 6. - 24 De Sacram. in genere, cap. 11, § 5, num. 21
et 22.
diacono et subdiacono exercente solemniter
actum sui ordinis; pariter pro episcopo et
sacerdote sacramentalia exercente, limitat
suam doctrinam, dicens difficile esse amor·
tali excusandos, si frequenter vel ex consue·
tudine eos actus, in mortali exerceant.
b) Mastrius, Theol. mor., disp. 16, n.42)
de actu ordinis sacri sic loquitur: «Quamvis...
CAP. II. - DE MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUB. II.
Petrocorensem l et alios ex D. Thoma 2).
- Et hoc, etiamsi frequenter ipsi mini-
strent; ut dicunt Coninck a, Croìx-, Bo-
nacìna, et Salmant. 5 curo Vasquez: con.
tra Filliuccium, Suarez et Laymann, qui
frequentiam damnant de mortali, cum illa
videatur esse virtualis contemptus. Sed
verius (ut diximus bo. IV, n. 161, Qu.3,
V. Quarta), juxta doctrinam D. Thomae,
frequentia per se nequaquam constituit
contemptum.
Objectio-
nibus satis- Objiciunt l° illud Apostoli ad Tim.l, III,
lìt.
ubi dicitur quod diaconi debent esse ha.
bentes mysterz"um/idez'in conscz'entt'a pura.
Ergo (ut dicunt) qui mìnìstrant cum pec-
cato agunt contra Apostoli praeceptum.
- Sed respondetur quod diaconi tempore
Apostoli (ut ferunt Tournely 6 et ipse
Auctor Petrocorensis 7) ex officio Eucha-
ristiam atque Baptismum fidelibus mini-
strabant. Id enim testatur S. justìnus
(apud Petrocorensem), dìcens: Quz' apud
nos vocantur dz'acont'.... dz'strzouunt... pa-
Corolla- nem, etc.; porro alùnentum hoc apud nos
r i u m pro
diacono et vocatur Eucharz'stz'a. Et Tertullianus (apud
subdiacono.
Toumelys) ait: Dandz'Baptz'smzjus habet...
episcopus; dez'nde 'presbyterz' et dz'aconz~
non tamen st'ne epz'scopz' auctoritate. Ergo
merito, ob reverentiam Baptismi et Eu-
charistiae, quorum adrnirlistratio diaconis
committebatur, puram conscientiam in eis
Apostolus requirebat.
Obijciunt 2°textum in cap. Q,-taesittt11z,
de cohab. clero etc., ubi dicitur c1ericus
concubinarius occultus esse sub mortali a)
quoad seipsum suspensus ab officio; et
praecipue alium textum in cap. Quaesz~
tum, ult. de tempo ord., ubi Gregorius IX,
1 De Sacram. in genere, cap. 5, qu. 5, resp. 2, caso <i.
- 2 In 4, disto 24, qu. l, art. 3, solut. 5, corpo - 8 Qu. 6-1,
num. 40. - 4 Lib. 6, parto 1, num.98. - Bonac.,1 loe. cit.,
n. 7, in·fine. - l> Tr. l, cap. 7, n. 10·t . Vasq.,1 .lac. cit.,
n. 47. -:- Fili.} .loe. cito - Suar., disp. 16, sect. 3, v. De
n.liis vero, i. f. - Laym.,1 lib. 5, tr. l, cap. 5, n. lO. _
S. Tholn.} 21\ 2:1e, qu. 186, art. 9, ad 3. - G Praelect. de
Sacro Ordinis, qu.6, art. 3, concI., v. Quamquam.. _ 7 De
Sac;r. Ordin., cap. 2, qu.3; cfr. de Baptism., cap. 5, qu. 1,
sententia [haec] sit maxime probabilis, in
praxi tamen tutius est ut, antequam minister
functionem solemnem cujuscumque ordinis
sacri exerceat, si peccati mortalis conscillS
sit, actum contritionis semper praemittat».
38. - a) Scilicet: esse «pro mortali pec-
cato> suspensum ab officio, «quoadse ipsum».
s. ALPHONSI, Opera moralia. - Tom. IIL
33
loquens de sacerdotibus et aliis clericis
existentibus in peccato mortali occulto b))
dixit: Sz' non poenituerinz, monendz' suni,
et sub t'ntermz'natz(me dz'vùzz' judzcti' obte-
standi, ut ùz testimonùa« suae damna-
#onis t'n susceptis etz'am ordinzous non
ministrent, - Sed respondetur lO cum
Lugo 9 et Croix lO, quod Gregorius recte
dixit tales c1ericos peccare graviter mi-
nistrando in mortali C)/ quia, juxta decre-
tum Anac1eti Papae et canonem Aposto-
lorum nonum (cujus verba affert Suarez"),
ministri altaris tunc temporis tenebantur
communicare in Missa; et in hoc sensu
verum est quod per quodlibet peccatum
mortale diaconi et omnes alti altari mini-
strantes suspensi erant ab exercitio suo-
rum ordinum. - Resp. 2° quod si hic
textus rigorose intelligendus esset, etiam
c1erici minores exercendo actus suorum
ordinum peccarent mortaliter. Sed hoc
nec etiam auctores contrarii audent asse-
rere; et ipse Contino Tournely 12 expresse
oppositum censet, dicens in hoc convenire
omnes theologos d): tum quia munia cle-
ricorum mino rum etiam a laicis exercen-
tur, tum quìa eorum functiones valde di-
stant ab actione Sacrifìcii, Unde, cum
textus nimis videatur probare, intelligen-
dus est Gregorius minime voluisse jus
novum condere, sed tantum explicasse
(ideo dixit monendi sunt) naturalem oblio
gationem ministrantium altari, pro subje-
eta materia abstinendi ab exercitio ordì-
num, juxta qualitatem reverentiae quam
quilibet ordo pro sua dignitate requirit.
Aliam enim reverentìam requirit admi-
nistratio sacrarnentorum, et quidem sub
resp. Z. - S. Justi1l.} Apolog. 1, pro Christianis, n. 65
et 66. - Petrocoy} loe. cito Cfr. Migne, Pratta!. graeco-lat.,
tom.6, col. 427-428. - Tel·tull.~ de Baptism., c~p. 17j
cfr. Migne, Patrol. lat., tomo 1, col. 1218. - 8 Praelect. de
Sacro Ordinis. qu. 6, art. 3, eone!., v. Secundo. _ li De
Sacram. i. g., disp. 8, n. 147. - lO Lib. 6, part.1, n. 103.
- Anaclet., can. Episcopus Dea 59} de consecr., disto 1.
- 11 Disp. 69, sect. 3, v. Ad secundu11l.- 19 De Sacram.
i. g., cap. 2, art. 1, sect.2, punct. 1, § 2, v. Quod spectat.
b) Cap. Quaesitu11l loquitur de iis «qui
per reatum adlllterii, perjllrii, homicidii vel
falsi testimonii bonum conscientiaerectae per-
diderunt ».
c) Si nempe totum officium exerceant,
quia ministri altaris commllnicare debebant.
d) Fere omnes.
 34 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
gravi; aliam exigunt aliae functiones, et
non tantam, majorem tamen aut minorem,
juxta (ut diximus) proximitatem quam
habet functio illa ad sacramentum.
Confìce- 39. - Infertur 2°. Probabiliter non pec-
re chrisma,
etc. in mor- care graviter episcopum qui in mortali
tali, proba-
biliter non conficit chrisma vel oleum sanctum ; ut
Iethale,
tenent Palaus l, Vasquez 2, Salmantic. B,
Croìx-; Holzmann 5 cum Herincx; Bona-
cina 6 cum Suarez a), Soto b), Coninck,
Filliuccio b)) Sayro b) et aliis. - Contra
Contino Tournely 7, et alios cum Lugo 8,
qui putat id esse mortale, eo quod chrisma
vel oleum, quod necessario debet esse ab
episcopo benedictum, est materia sacra-
menti sine qua non fit sacramentum. Sed
respondetur quod, licet chrìsma vel oleum
non sìt materia apta nisi benedicatur ab
episcopo; tamen episcopus materiam be-
nedicens non peccat mortaliter, quia re-
mote semper concurrit ad productionem
gratiae: alias quicumque pararet mate-
riam ad alia sacramenta in mortali, gra-
viter etiam peccaret. Per accidens enim
se babet quod cbrisma vel oleum pro con-
fectione Confirmationis et Extremae Un-
ctionis non sit materia apta nisi ab epi-
scopo benedicta. . probabilior negat c). Et banc tenent Go-
Tr. 18, punct. 6, n. 4. - , In 3 P., disp. 136, cap. 4,
1
num. 48. - 8 'I'r. 1, cap. 7, num, 101. - • Lib. 6, parto 1,
n. 96. - 5 De Sacram. i. g., n.30... Berincx, de Sacram.
i. g.• dìsp, 8, n. 54. - 8 Disp. l, de Sacram., qu, 3, punct, 2,
§ 1, n. 8. - Coninck, qu, 64, num. 39. - ' De Sacram. i. g.,
cap. 2, art. 1, sect, 2, punct, 1, § 2, v. Colliges 6. _ 8 De
Sacram. i. g., disp. 8, n. 156. - Sil'lJllst., V. Cler~us II,
n. 2, § Octaoo. - Cajetan., in 3 P., qu. 64, art. 6, in resp,
ad I. - Lugo, loc, cit., n. 152 et 155. - Vasq., disp.I36,
cap. 4, n. 48. - La;ym., lib. 5, tr. 1, cap. 5, num. lO. -
39. - a) Suarez haec utique docet, disp, 16,
sect. 3) v. Atque hinc) sub limitatione tamen
de qua superius in nota a) ad n.37.
b) Sotus,Sayrus non Ioquunturde praesenti
casu,quamvisSotus, in 4, dist.24, qu.l, art. 4,
concl. 7, V. Ad seeundum, rationem univer-
salem afferat,quae huic casui applicari pIane
potest; loquens enim de diacono et subdia-
cono munera sui ordinis in mortali exercente,
negat peccare mortaliter, quod • non sit actio
habens in se sanctitatem, quia .non est ad-
ministrare sacramèntum ».- Filliuccius,er. 1,
cap. 5, n. 87, v. Quarto, loquitur solum de
ministro sacramentalium.
40. - a) Non omnes hic citati auctores
omnia allata exempla proponunt.
b) Sìlvester et Cajetanus loquuntur gene-
raliter
40. - Infertur 3°. Communissimam et
probabiliorem esse sententiam, quod non
peccet mortaliter episcopus vel sacerdos
qui in mortali consecrat temp1um, bene-
dicit vestes sacras aut corporalìa, assistit
matrimonio, benedicit cineres, aquam lu-
stralemw, etc.; ut (contra Silvestrum, Ca-
jetanum, etc. b), apud Busenbaum) tenent
Lugo, Vasquez, Laymann, Coninck; item
Gonet 9, Antoine l0, Croix 11; et Salmant. 12
cum Suarez C), Bonacina et Ledesma, ac
non dissentit [Contin.) Tournely 18.
41. - Quaeritur autem: an condonator
in peccato mortali peccet mortataer?
Prima sententia affirmat; et hanc te-
nent Cajetanus a), Merbesius b), ]uenin 14,
Contino Tournely 15, et alii apud Diana 16.
Et pro hac sententia videtur etiam esse
D. Thomas 17, ubi dicit concionantem in
mortali, etiam occulto, graviter peccare,
eo quod (ut ait) hnpedit finem doctrt'nae...,
quia ore se profitetur nosse Deum)factis
autem negato
Alii vero diversa ratione utuntur; di-
cunt enim peccare mortaliter, quia in mor-
tali exercet actum ordinis.
Secunda vero sententia communior et
Coninck,l qu, 64, n. 39. - B Man., tre 2, de Sacram. i. g.,
cap. 7, § 3, v. Coll'g. 8. - ro De Sacram., cap. 2, qu. 8.
- 11 Lìb. 6, parto t,n. 96 et 99. - " Loc, cit., n. 105 et
106. - Bonac., loc. cit., n. 8 et seqq, - Petrus de Ledesm.,
Sum., de Sacram. i. g., cap. 6, conci. 8, dub. 9; et dub. lO,
v. Dico 2. - " Loc. cìt., v. Coll'ges 6. - "Comment. de
Sacram., dissert.1, qu.5, cap. 3, art. 2, conci. 3. - 15 Loc,
cit., cap. 2, art. l, sect, 2, punct, 1, § 2, v. Quaeres. -
" Part.3, tr.4, resol. 197. - " In 4, disto 19, qu.2, art. 2,
solut. 2, ad 4.
c) Suarez, toc. cit., sect.B, v. Atque hinc;
et sect. 4, V. Ad fundamentum, haec tenet,
sub eadem limitatione (pro episcopo), de qua
mentio facta est supra in nota a ad n. 37.
41. - a) Cajetanus hanc utique sententiam
tenet in Commento ad 3 P. D. Thom.) qu. 64,
art. 6, in resp. ad 1,. itemque (licet dubitan-
ter) in tomo 2 Opuscul., er. lO,' contrariam
tamen sententiam tuetur in Sum., V. Praedi-
catorum peccata.
b) Merbesius, Sum.,part.3) qu.15,resol. 4,
videtur hanc opinionem amplecti; dicit enim
multos existimare hocesse mortale, aliosvero
oppositum tenere; at probationesaffert dum·
taxat pro prima sententia.
c) Haec sententia intelligenda est, juxta
non paucos ex auctoribus citatis,· per se et
sec1uso scandalo. Praeterea aliqui loquuntur
CAP. II. - DE MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUB. n. 35
Item, con ..
secrare temo
net l, Suarez 2, Lugo 8, Palaus-; Bonacina 5 quod praedicator ante concionem petere
p.la. bene- cumVasquez et Sayrow, Sporer ", Croìx", soleat benedictionem ab episcopo, dicens:
dicere ve·
etes, etc. Sa1mant. 8; Diana 9 cum Valentia, Villa- Munda cor meum, etc.
lobos, Torres, Laymann et aliis pluribus. Dicuntvero Suarez", Sotus-' et Diana 12, Quid de
c o nc o na-
ì
Ratio: tum quia nulla patet lex divina non excusari a mortali praedicatorem cui tore publico
peccatore.
ve1 ecc1esiastica prohibens sub gravi pec- ex officio incumbat concionari e), si prae-
catoribus abstinere a praedicatione; tum dicet exsistens publicus peccator: quia
quia actus praedicandi non tendit imme- tunc scandalum praebet impeditque finem
diate ad sanctificandum hominem , cum doctrinae. - Et huic sententiae videtur
de se non causet gratiam, sicut causant postea se conformasse D. Tbomas. Nam
administrationes sacramentorum. - Nec licet 18 asseruerit quod tam occultus quam
obstat ratio oppositae sententiae, nempe notorius peccator mortaliter peccet con-
quod peccator praedicans in mortali gra- cionando; tamen, ut advertit Pater Con-
viter peccet, quia exercet indigne officium cina 14, videtur S. Doctor doctrinam illam
Concionari ordinis. Nam respondetur aliud esse exer- vo1uisse postmodum delinire, et ad solos et
in mortali,
juxta alios cere officium ordinis, aliud officium anne- publicos peccatores restringere: etenim 15
lethale.
xum ordini. Qui enim exercet officium sic inquit: Cujus vita despicitur, restat ut
ordinis, curo hoc ordinetur ad Euchari- ejus praedicatio contemnatur. Unde publt~
stiam, illud indigne ministrans, Eucha- cus et famosus peccator cauere debet szòz'
ristiae probabiliter injuriam irrogat. (Dico ne praedicet; alias peccato Et hoc potius
probabt"lt'ter; quia oppositum etìam est intelligendum videtur, si concionator in-
probabile, ut diximus n.35, V. Valde, cum crepet vìtium de quo ipse publice est dif-
tale exercitium non sit proxime ordinatum famatus; juxta illud Rom. cap. II, ubì
ad productionem gratiae, prout est admi- Aposto1us dicit: Quz:..allum doces, tez'psum
nistratio sacramenti). Qui vero exercet non doces: quz'praedicas non furandum,
Probabi- officium praedicandi, cum hoc sit tantum furaris: quz' dicz"s non moechandum, moe-
lius nega-
tur de oc- extrinsece annexum ordini, et per se dum- charis... Nomen enim Dei per vos blasphe-
culto pecca-
tore. taxat ordinatum ad proximum, peccator matur inter gentes.
praedicans non infert injuriam ordini, sed 42. - « Resp. Il", Requiritur praeterea Sacra-
menta mi-
proximo; unde juxta ìnjuriam quae pro- « ut exhibeat ac curet non tantum quae nistranda
cum decore
ximo irrogatur debet culpa mensurari. « ad substantiam sacramenti sunt neces- praescripto,
Hinc fit quod occultus peccator praedì- « saria, sed etiam quae ad decorem, sive
cans, cum nul1um damnum irroget pro- « ex natura rei sive ex praecepto Ecc1e-
ximo, immo utilitatem afferat, ideo non - siae, spectant. - Ratio prioris, quia
Sed est ve-
niale.
est cur de mortali damnetur. Dixi: de « alioqui sacramenta debonestat et tractat
mortali; nam communiter non excusant « indigne. Ratio posterioris, quia sacra-
DD. a veniali, ob aliqualem irreverentiam « menta sancte sunt tractanda; et prae-
quae fit verbo divino. Hinc usus habet « cepta Ecclesìae obligant in conscientia.
'Man., tr. 2, de Saeram. i. g., cap. 7, § 3, V. Collig. 9.- parto 1, tr.4, diff.14, n. 8; cfr. part.2, tr.4, diff.8, n.B, -
!lDisp. 16, sect. 3, v. Bine vero/ et de Carit., disp. 8, sect. 4, Torres} sìve Turrian., de Carìt., disp. 88, dub. 2. - Laym.
n. 6. - 'Disp. 8, n. 152. - • Tr.6, disp.3, punct. 7, n. 7. (a Diana non citatus), lib.5, tr. l, cap. 5, n. lO, V. nlud
- 5 Disp. 1, de Sacram., qu.3, punct. 2, § 1, n. 8. - 'Vasq•• vero. - IO Disp. 16, sec.~·.;3, v. Hinc vero. - J1 In 4, disto 1,
disp. 136, cap. 5. - 8 Parto 1, cap. 3, n. 174, III. - , Lib.6, qu. 5. art. 6, V. Sed forsan. - " Part.3, tr. 4, resol. 197.
parto 1, n. 99. - 8 Tr. 1, cap. 7, n. 106. - 9 Parto 3, tr. 4, 18 In 4, disto 19, qu. 2, art. 2, solut. 2, ad 4. - 14 De Sa·
-
.reso)., 197; cfr. parto 7, tr. 3, resol. 14. ~ Valellt.} in Sllm cram. i. g., cap. 11, § 5, n. 25. - 1JS Lect. 1~ in cap. 6,
Part., disp. 3, qu. 5, punct. 3, v. Caeteru11l. - Villal~} Ep. Il ad Corinth.
de concionatore in genere;,alii, de conciona- 1l. 5, hanc suam opinionem limitat ad pecca-
tore qui, cum ipse sit in mortali, peccataalio- torem occultum; peccatorem vero publicum
rum in concione corripit; alii vero, de utro· ait n. 9 peccare mortaliter condonando, • non
que; et Villalobos, part.2, loc. cit., dicit solurn ratione scandali... , sed etiam quia
mortale esse concionatorem peccatorem vitia maximam irreverentiam irrogat verbo Dei».
corripere, nisi id faciat rogandoet exhortando e) Auctores isti non requirunt ut concio-
dumtaxat. natori illi ex officio concionari incumbat; in
d) Sayrus, de Sacram., Nb. 2, cap. 7, qu. 4) reliquis vero concordant.
 36 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
"Unde resolves:
Utendum « l°. Peccat ministrans mortaliter: l°. Si
materia et
forma certa. " utatur materia vel forma falsa vel (extra
«necessitatem) dubia. Bonacina 1. - 2°. Si
« omittat intentionem requisitam. Quod si
"vero dubium oriatur, et non tantum
«inanis scrupulus (is enim rejici debet),
« an forma fuerit legitima vel an legitime
« et integre prolata; tunc, etsi speculative
« probabile sit formam esse legitimam, in
«praxi tamen iteranda erit sub condi-
« tione, quia tutius hic eligendum est »,
(Juxta sensum communem Ecc1esiae, ut
videre licet in damnatione propositionis 1ae
facta ab Innocentio XI). - [Vide dicenda
n.57].
Verba for- « 20. Peccat quoque (graviter velleviter
mae rite
pronuntian- «pro gravitate materiaej iI". Qui verba
da. - formae corrupte, inarticulate, in devote
Ceremo- « pronuntìat. - 2°. Qui materiam vel for-
niae s e r..
vandae, e mam, vel caeremonias, contra Ecc1esiae
" morem, quamvis accidentaliter, sine
« causa mutat vel omittit. Quod si fiat ex
« contemptu, est mortale; si ex negligen-
" tia, saepe est mortale, quando ea magna
«est et in re gravi. Vide infra, [tr. 3J,
"cap. 4) dub. 5".
Sacra- 43. -« 3°.Peccat graviter qui ministrat
menta, non
m'inistran- « sacramentum publico peccatori, vel ali-
da indigno. « ter indigno: nisi indignitas sciatur ex
« confessione, vel sit occulta indignitas,
« et ex negatione sequeretur infamia, ut
e: patet ex praxi Ecc1esiae et Christi, qui
« ]udae Eucharistiam dedito Gravius pec-
« caret qui, ne daret indigno, porrigeret
« ei hostiam non consecratam, etsi sic
e: cum eo convenisset; aut qui, non audens
« ìndìgne celebrare, simularet Missam,
« elevans hostiam non consecratam, quia,
« quantum est ex se, dat occasionem ido-
l Disp. 1, de Sacram., qu. 2, punct. 1, n. 32. - 9 Loc.
cit., qu. 6, punct. 4•• Suar.~ disp. 18, sect. 2.• Coninck,
qu. 80, art. 6. - 83 P., qu. 80, art. 6. - 4 Tr. 1, cap. 7,
num. 72 et 73. - 5 De Sacramentis in genere, cap. 12,
nUm. 8. - Suar.) disp. 67, sect. 1; et disp. 18, sect. 2.-
- 6 Lib. 6, parto 1, num. 137. - Antoine, de Sacram.,
cap. 2, qu.12, v. Hine 1°. - ., Disp. 18, sect.2, v. Dico 1°.
43. - a) Henriquez, lib. 1, cap. 30, n. 4}
scribit pastorem ex officio teneri ne ministret
sacramentum peccatori, etiam parato indigne
suscipere. Sed dubito an revera S. Alphonsus
intenderit Henriquez: citatio enim videtur
«lolatriae. - Vide Bonacina 2, Suarez,
« Conìnck, etc., scholasticos ».
Super hoc puncto de negandis sacra-
mentis indigno, plura utilia sunt notanda.
Dicendum l°. Certum esse quod mini- s:r~~~~~i~
ster graviter peccat ministrando sacra-~~~~~is,le-
menta indignis; ex communi, cum S. Tho-
ma 3, Salmant. 4, Concina 5, Suarez, Hen-
riquez a)} Croìx ": ex illo Matth. VII, 6:
Notite dare sanctum canz'bus.
Quandoque
Immo, in quibusdam sacramentis mi- requiritur
nister, ut se fidelem dispensatorem prae- tio quod ra-
prudens
sit
stet, non sufficit si petentem nesciat esse dignus.
indignum, sed amplius tenetur prudentem
rationem habere quod ille sit dignus. -
In sacramento enim Poenitentiae, cum in
eo omnino requiratur ad valorem poeni-
tentis dispositio, minister, prout judex ad
hoc constitutus, debet de ea se certum
reddere. - In sacramento Baptismz~ debet
etiam inquirere consensum et dispositio-
nem baptizandi. - In sacramento quoque
Ordmis , episcopus debet certam habere
scientiam de dignitate ordinandi: cum ad
Ordinem, prout directum ad publicum
bonum, nemo habeat jus nisi qui vocatur
a Deo tamquam Aaron, (Vide super hoc
dicenda n. 52). - In Matrzmonz'o autem,
sacerdos assistens debet inquirere in ìm-
pedimenta, cum ad hoc constituatur ab
Ecc1esia.
In aliis vero sacramentis », quidquid tisAlias sa-
est non
dicat Antoine, ea non sunt deneganda eis constare de
indigni late.
qui catholice vivunt, nisi constet de indi-
gnitate petentis. Ita Suarez 7, Lugo 8,
Escobar "; Palaus P cum Soto; Bonacìna P,
Elbel P; Croix 13 cum Herincx et Dicastillo.
- Ratio, quia ad haec alia sacramenta
omnes fideles jus habent, et ministri non
sunt judices, sed dispensatores; unde in
_ 8Disp. 8, n. 217; cfr. n ..194 et 195. - 9 Lib. 8, sect. 2,
n. 340. - lO Tr. 18, punct. 14, n. 2. - SotUS,1 in 4, disto 12,
qu. 1, art. 6, concI. 2. - 11 Disp. 1, de Sacram., qu.6,
punct. 4, n. 17. - 12 De Sacram. i. g., n. 36. - 18 Lib. 6,
part.l, n.137. - Herincx,1 de Sacram. ì •. g., disp. 3, n.6O.
_ Dicast.,1 tr. 1, dc Sacramentis in gen., disp. 3, dub. 12,
num.271.
ex Croix deprompta; Croix vero non allegat
Henriquez, sed Herincx, non tamen ad prae-
sentem casum.
b) Sotus de sola communione loquitur;
Elbel, de omnibus sacramentis; Herincx ex-
CAP. II. - DE MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUE. II.
eis non habent jus inquirendi, sed tantum
debitum dispensandi omnibus qui petunt,
modo isti non sint positive indigni, juxta
praeceptum praedictum: Nolite dare san-
ctum canzòus: ergo tantum indignis prohi-
bentur ministrari sacramenta. Ultraquam
quod quisque naturaliter praesumitur bo-
nus, ut dicitur in cap. Dudum} fin. de
praesumpt., nisi malus certo probetur,
Sacra-
menta, n e- 44. - Dieendum Il", Sacramentum ne-
ganda p u-
blico pecca-
gandum esse indigno, etiam publice pe-
tori petenti. tenti (ut omnes communiter cum S. Tho-
ma 1, Suarez et Croix 2 docent), semper
ac peccator est publicus: cum crimen sit
notorium, vel jure, quando scilicet quis
de eo juridiee convictus est; vel facto,
cum scilicet commissum est in loco pu-
blico; vel fama, nempe cum ex suffìcien-
tibus indiciis crimen pervenit ad multos.
Et hoc, etiamsi aliquibus ex praesentibus
Excipitur crimen sit occultum. Croix 3. - Excipitur
articulus
morris. tamen peccator in artieulo mortis con-
stitutus; ut Suarez, Tamburinius, Croix 4
cum communi.
Secus tamen, si sit occultus, et publice
petat; ut dicemus infra, v. Dù:endum III}
Occulto pec- n.50. - Dixi: sipubltce petat;nam si indi-
catcrì occul-
te p e t e n ti gnus occulte petat, etiamsi ejus crimen sit
deneganda.
occultum, sacramentum est denegandum:
ut Salmant." et alii omnes. Et idem dicen-
dum , si crimen adstantibus jam notum
sitoSuarez, Dicastillus, Arriaga, Croix 6.
1 3 P., qu, 80, art. 6. - Suar., disp.67, sect, 2. -
2 Lìb. 6, parto 1, n. 138. - 3 Loc. cìt., n. 139. - Suar.,
disp. 67, sect, 2, i. f. , Tambur., Method. SS. Commun.,
cap. 6, n. 24..• Lcc. 'cit., n.143. - • Tr. 1, cap. 7, n.73.
- Suar., disp. 67, sect, 5, conci. 1. - Dicast., tr, 1, de Sa-
cram, i. g., disp. 3, dub, 12, n. 288. - Arr;aga, de Saeram.
i. g., disp.2l, n. 24•• • Loc, cito n. 139. - Coninck, qu, 80,
cipit Poenitentiam, Ordinem et Baptismum;
Dicastillus vero excipit etiam Extremam Un-
ctionem.
46. - a) Cajetanus, Opusc. tomo 1, tr. 31,
resp.9} i. f, habet rationem dumtaxat hujus
affirmativae sententiae, dicens generaliter
quodsi qtiis delinquat «in communi homi-
num praesentia, loco,scriptura, et aliis hujus-
modi [vel etiam si ex confessione judiciali
crimen notum sit, ut antea dixit]: quibus con-
tingentibus sine detractionis vitio possunt de-
lieta haec, tamquam publica, dici».
b) Croix, lib. 6} parto 1, n. 140, scribit:
«Excipiunt tamen cum Escobar..., nisi prae-
sumeretur emendatus». - Et revera Esco-
bar, lib. 8} n. 351, ponit hanc· exceptionem,
37
45. - Sed hic plura occurrunt Dubia.
Dubium 1um. An sz't negandum sacramen-
tum peccatori cujus peccatum non sit sim-
pliciter publicum, sed notum sit plerisque
ex praesentibus, non autem omnzòus?-
Adsunt tres sententiae:
Prima cum Coninck affirmat; quia re- Quid si
peccatum
spective ad hos peccatum videtur esse sitnotum
publicum. - Secunda cum Suarez et plerisque
ex praesen-
Bonacina probabilius negat; quia pe- rìbus,
tens adhuc possidet famam respective ad
omnes qui ejus crimen ignorant. - Tertia
cum Dicastillo et Croix 7 dicit negandum,
si ex praesentibus tantum unus vel alter
vir probus ignoret, qui putatur non evul-
gaturus. Et haec est satis probabilis, juxta
dieta Lzò. III} n. 973.
46. - Dubium 2um • An negandum sacra- Si pecca-
mentum peccatori z1Z eo loco ubt' suum
turo non est
publicum
ubi petit:
crime« non est publz"cum} si publù;um sz't
z'n alz"o loco?
Prima sententia affirmat, quam tenent Quidam
volunt de-
Suarez 8; ac Cajetanus o, Bonacina, Pa- negandum.
laus, Tamburinius, etc., cum Croix 9.
Ratio, quia ille jam amisit jus ad famam,
cum in uno loco sìt infamatus; juxta dieta
Lzò. III, n. 974. Excipiunt tamen DD.
citati apud Croix b), si peccator prudenter
praesumatur emendatus.
Secunda vero sententia, quam ample- s. Doctor
negato
ctor, negat: et hanc tenent Cabassutius lO;
ac Sotus c), Vasquez d)} etc., apud Croìxv.
num. 29. - Suar.,1 loc, cìt., conci. 2.• Bonac., disp. l, de
Sacram, i. g., qu, 6, punct; 4, n. 13. - Dtcast., loc, cit.,
n. 289. - , Loc, cìt., n. 139. - S Disp. 67, sect, 5, concl, 3,
v. f. - Bonac., Ice, cit., punct. 4, n. 12~ • Pataus, tr, 21,
punct, 20, n. 11. . Tambur., Method. ss. Com.; cap. 6,
n. 15 et 16. - S Lib, 6, parto 1, n. 140. _10 Lib. 3, cap. 7,
n. 3. - 11 Loc, cìt., num. 140.
addens sic esse praesumendum, ubi contra-
rium non constat. - Quae quidem docet
etiam Palaus ex auctoribus a Croix citatis.
c) Sotus non videtur adeo dissentire a
prima sententia, si haec cum sua limitatione
accipiatur. - Etenim, in 4} dist. 12, qu. 1,
art. 6, v. Ambigere autem} vult peccatori illi
dandam esse communionem; sed «si... sacer-
doti constaret hoc loco non esse emendatum,
maxime si est peccatum contagiosum, forte
potest, atque adeo debet denegare... Dixerim
forte, quia est mihi probabile, sed tamen non
sum omnino certus ».
d) Vasquez, disp. 209, cap. 2, n.17} duo
scribit: lO quod si credatur fore ut brevi etiam
eo loco infametur, certo denegandam illi esse
 38 LIB. VI. - TRAC'!'. 1. nE SACRAMENTIS
-, Ratio, quia ex una parte, ministrando
illì. sacramentum non adest scandalum
aliorum; juxta quae dieemus n. 48. Ex
alia, negando sacramentum, eadem qui-
dem inconvenientia et damna nasceren-
tur, propter quae vitanda illicitum est
Ininistro negare sacramentum peccatori
occulto; ut dicemus eodem n. 48. - Secus
vero dieendum, si notitia illius criminis
facile est ibi perventura.
41. - Dubium 3um• Quùi requiratur ut
pubHco peccatore Eucharz'stz'a possù mz'nz~
strari?
Qualis poe-
niten tia re- Laymann, Navarrus, etc. requirunt
quiratur ut
Eucharistia
praeter confessionem aliquod tempus bo-
dari possìt nae conversatìonìs , ad tollendum scan-
publico pec-
catori. dalum a). - Possevinus b) et Joannes San-
chez dieunt sufficere confessionem coram
pluribus (modo, addit Bernal, poenitentia
brevi sit publice manifestanda). Et recte
Croix l adhaeret huic sententiae, quando
peccator non habet proximam peccandi
occasionem: quìa qui publice confessus
est, publice censetur emendatus; secus,
si adesset occasio, et ille eam non dese-
ruerit c). Qui autem occulte petit, suffìcit
occulte egisse poenitentiam d). Croìx> cum
Suarez et Tamburinio.
Sed hic maxime advertendum id quod
habetur in Rituali Romano 8, ubi: Arcendi
autem sunt (a communione) publZ"Ce z'n-
dz'gnz',' quales sunt excommuni"catz: z'nter-
Laym.• lib.5, tr. 4, cap. 6, n. 8. - Nau., Man., cap. 21,
n. 55. - Joan. Sanch., Select, disp. 34, n. 2. - Bernal,
disp. 45, n. 40. - 1 Lib.. 6, parto l, n. 141. - • Loc, cito .
Suar. J disp. 67, sect, 2, v. Inquiri autem. - Tamòur' J
Method. ss. Commun., cap. 6, n.23. - • Tit. 4, cap. l, de
communionem; 2" si vero putetur hunc nun-
quam ibi infamatum iri, non esse ei publice,
sed solum in occulto denegandam.
47. - a) Scilicet Laymann dicit id saepe
expeclire, «et interdum ratione scandali vi-
tandi necesse - esse. - Navarrus autem
disjunctive tantum loquitur, requirens ut pu-
blice poenitentiam egerint, aut parochus, de_
eorum licentia, publice denuntiet eos poeni-
tuisse, • aut ex ipsorum bona conversatione
aut alio legitimo modo de vitae emendatione
constet -.
b) Possevinus, de Offic. curatz', cap. 12,
n. 4, requirit ut populus «fuerit certificatus
de illius emendatione.. At quoad praxim
subdit: «Cum peccator iste ostenderit signa
emendationis, vel curatus de illius licentia pro-
palaverit eum esse confessumet poenitere, satis
dicetur non esse amplius peccator publicus •.
IN GENERE.
dz'ctz~manifestz'que infames, ut meretrices,
concubz'narzi~ feneratores, magz~ sortilegi,
blasphemi, et alzi'ejus generis pubHcz' pec-
catores : nz'sz' de eorum pQenz'tentz'a et emen-
datione constet, et publù;o scandalo prz'us
satisfecerint. Occultos vero peccatores, sz'
occulte petant, et non eos emendatos agno-
uerit, repeltat, non autem sz'publz'cepetant,
et sme scandalo lpsos praeterire nequeat.
48. - Dubium 4um . Quùi agendum z'n
dztbz'o de crz'mz'1ze vel de poenitentia? -
Distinguendum:
Si crimen est certum et poenitentia In dubio
de poeniten-
dubìa , sacramentum certe est denegan- tia, sacra-
mentum ne-
dum, donec constet de poenitentia; quia gandum.
possidet infamia. Et hoc dieendum a) do-
cent Suarez, Arriaga, Sporer, etc., cum
Croix 4, etiamsi habeatur publiea suspicio
de crimine, modo suspicio sìt tam vehe-
mens ut aequivaleat morali certitudìnì.:
Secus, si talis sit ut probabili ratione de-
poni possit; ut dieunt auctores citati. -
Si autem dubitatur de crimine, non potest In dubio
sacramentum negari. Croìx 5. lntellige de crimine
negarì n e-
tamen juxta dieta supra n. 43, v. /mmo. quìt,
49. - Dubium 5um • An mz'nz'ster possit
dare sacramentum z'ndz'gno ob metum
mortis»)?
Prima sententia affirmat, modo sacra-
mentum non petatur in odium fidei vel
in contemptum religionis. Et hanc tenent
Bonacìna 6, Sporer 7; et Croix S cum Esco-
Euchar. Sacram., n. 8 et 9. - suar., Ioc, cìt., sectv é,
v. Circa posteriorem, - Arriaga) de Sacram. io g." disp, 21,
n. 29. - Spor., parto 1, cap. 3, n. 185. - • Lib, 6, part.1,
n. 142.- ' Loc. cit., n. 142.- ' Disp. l, de Sacro i. g., qu. 6,
punct. 4, n. 14.- ' Parto 1, cap. 3, n. 188.- s Loc. cit., n.l88.
c) Iclipsum advertit ]oan. Sanchez, dum
n. 3, scribit: Si «esset aliqua proxima pec-
candi occasio, necessarium foret peccatori
eam prius vitare negative, id est quod posi-
tive aHi non cognoscerent illam adhuc non
esse elongatam; positive tamen illam vitare
ante communionem aliquando opus non erit,
si adsit propositum firmum illam vitandi post
communionem, et credatur abesse periculum
non incidendi in peccatum ex ea •.
d) Suarez addit:. Et quod sacerdoti et
aliis, si fortasse adsint, hoc constet '. - Idem-
que notat Tamburinius: quod Croix non ani-
madvertit.
48. - a) Nempe denegandum esse sacramen·
tum, quando adest suspicio violenta criminis.
49. - a) Auctores in hoc dubio citancli,
Sporer excepto, loquuntur de publicis pecca-
toribus.
CAP. II. - DE MINISTRO SACRAMÈNTORUM. - DUB. II.
bar, Gobat, Dieastillo et aliis. Ab his lau-
datur etiam Suarez l; sed ibi praefatus
auctor nimis ambigue loquitur, et se re-
mittit ad sectiones sequentes, in quibus
nullum verbum adjicit de hac sententia. -
Ratio hujus sententiae est, quia (ut dicunt),
si infamia peccatoris publice petentis sa-
cramentum talem ministrationem excu-
sat, et ìrreverentiam sacramenti reparat
(ut mox dìcemus), cur mors vel infamia
subeunda a ministro eum non excusare
debet?
S. Doctor
negat excu-
Haec sententia olim mihi probabilis
sare. visa fuit; sed melius re perpensa, oppo-
sìtum nunc teneo cum secunda sententia,
quam tuentur Pater Concina 2, et Lede-
sma ac alìi, apud Croix 8. Differt enim
ratio non negandi sacramentum peccatori
occulto, et ratio vitandi proprium dam-
num. - Nequit equidem sacerdos publice
denegare communionem peccatori occul-
to; sed cur? quia, ut recte dicit ipse
Croix " et alli, prout Contino Tournely 5
et Antoine b), Christus eo casu videtur
cedere juri suo, et permittere suae reve-
rentiae negationem, non praecipue ut
fama ipsi servetur, ut dicit D. Thomas 6
et Lugo 7; sed potissimum (ut probant
Metus mor-
praefati auctores) propter gravìa incom-
tis, juxta a-
lios, excusat
moda quae deinde sequerentur, nempe
ministrum. scandala aliorum, quibus si sacerdos pos-
set ob crimen occultum publice commu-
nionem negare, forte etiam boni deterre-
rentur a susceptione communionis, timen-
Escob., Iib, 8, n. 857•• Gobat, tr. 1, n. 272 et seqq ••
Dicast., tr. l, de Sacramentis in genere, disp. a, dub. 12,
n. 292. - 1 Disp. 67, sect. 1, i. f. - • De Sacramentis in
genere, cap. 12, n. 11. - Petr. de Ledesma, Sum., de
Euchar., cap. 12, concI. 2, dub. a. - • Lib. 6, parto 1, n. 188.
b) Antoine, de Sacram. i.g., cap. 2, qu.12,
v. Dz'xi, utrumque motivum affert, scilicet:
• Ne infametur proximus, et quia alioqui se-
querentur gravia scandala et incommoda ac
perturbationes '.
50.- a) Can. Placuit providet «ut magis
caveat episcopus ne dicat in quemquam, quod
aliis documentìs [praeter confessionemfactam
soli episcopo] convincere non potest •.
b) Gobat concordat quidem, tr. 1, n. 271,'
et tr. 7, n. 894,' sed non dicit illicitum esse
ministro peccatorem monere.
51. - a) Vasquez, dz'sp.209, cap.5, n.S2
et seqq., clicit posse denegari Eucharistiam
occulte petenti, ob crimen ex confessione
notum, modo sacerdos id efficiat blande et
39
tes ne propter odium vel imprudentiam
a sacerdote ejicerentur, etc. - Haec au-
tem inconvenientia et scandala non certe
interveniunt in ministro qui metu coge-
retur ad ministrandum sacramentum in-
digno; immo aedificationi esset populo,
si, ad reverentiam sacramento servandam,
periculo mortis se exponeret.
50. - Dieendum IlIO. Peccatori occulto Peccatori
occulto pu-
publice petenti non est negandum sacra- blicepetenti
non negan-
mentum. Ita omnes cum S. Thoma s, ex dum,
can, Placuit»), causa 6, quaest. 2, et cap.
Sz' sacerdos, de offic. jud. ord., ubi Euge-
nius Papa id confirmat exemplo Christi,
qui Judae communionem porrexit. - Ra-
tio, quia tunc censetur Christus cedere
juri suo, ne peccator famam deperdat, cui
adhuc jus retinet; et hoc, ad evitanda
gravissima incommoda quae alias eveni-
rent, ut mox supra diximus.
E contrario, nullo modo Ininistrandum Occulte pe-
tenti negan-
sacramentum peccatori occulto occulte dum,
petenti; ut S. Thomas 9, Salmant. l0. _
Excepto casu quo crimen cognitum fuìs- nisi cri-
menex con..
set ex confessione: tunc enim nec etiam iessione no-
tum sito
licet ministro peccatorem monere; ut
omnino dicendum cum Croix 11 et Go-
bat b).
51. - Sed hie quaeritur lO. An confes-
sarius posstt sacramentum negare ob
crimen auditum z'n confessione, sub prae-
textu aliarum causarum?
Affirmant Vasquez a), Suarez b), Pa-
laus e) et Dieastillus a), apud Croix 12. -
- • Loc, cìt., n. 144.- e De Sacram.• i. g., cap. 2, art. a,
sect. 5, conc1. 3. - • 3 P., qu. SO, art. 6, ad 2. - , De
Sacram. i. g., disp. 8, n. 176. - • 3 P., qu. SO, art. 6. -
9 In 4, disto 9, qu. unic., arto 0, solut. lo - 10 Tr. 1, cap. 7,
n. 7a. - 11 Lib. 6, parto 1, n. 145. - "Loc. cito
sine verbis imptoperii. - Eamdemque sen-
tentiam tenet Dicastillus, tr. 4, de Sacr.
Euch.} disp. 9, dub. 12, n. 229.
b) Suarez, dz'sp.67, sect. 3, n.4 et 6, ad-
mittit hanc sententiam «speculative rem con-
siderando '. Sed subclit, quod non advertit
Croix: • Practice vero loquendo, vix potest
occurrere occasio utendi illa...; et ideo regu-
lariter loquendo necessarium est extra con-
fessionem peccatum agnoscere '. - Escobar
eodem modo loquitur, lib. 8, n. 366. Cfr. ta-
men de Poenit., disp.33, sect. 6, num.4,
ubi Suarez primam sententiam simpliciter
tenet.
e) Palaus, tr. 21, punct. 20, n. 20, non
requirit praetextum aliarum causarum. Sed,
 40 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE. CAP. ll. - DE MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUE. II. 41
< Confessa-
rius nequit Sed verius negandum cum Sanchez l, et beatur certz"tudo de qualt'tate promoven- Manus CZ"tO nemznz" t"mposuerzs,. neque digne contrahendum. Ratio, ut dicunt,
negare sub Laymann d), Valentia e), Dianaf), Esco- dorum. Et 6 illud memorabile asserit: communt'cavertS peccatis alùmt"s? Ubi in- quia parochus non est minister matri-
a l i o prae-
textu. bar b) et aliis, cum Croix 2. Quia tunc pec- Melz'us esset habere paucos mtnzstros bo- quit S. Leo 1: QuùJ est cito manus t"mpo- monii, sed tantum testis: unde ex una
cator jam satis adverteret ex confessione nos quam multos malos. Ratio certa est, nere, mSt:.. ante expert'entt'am dt"sciplznae? parte, cum sit publicus minister, non po-
negari sacramentum, et ideo sigillum lae- quia qui se ingerit in munera publica ad Tanto magis quia in ordinibus suscipien- test suam negare assistentiam; et ex al-
deretur, et confessio fieret odiosa; ut idem quae non est idoneus, repelli debet etiam dis multi possent esse defectus, ex quibus tera, licite potest assistere, cum sua coope-
Palaus postea concedit. Ultraquam quod cum infamia, ob bonum publicum privato sine infamia petentes ejici possunt, nempe ratio sit mere materialis.
ex decreto Innocentii XI hodie certum praeferendum. aetatis, tituli, subjectionis, etc.; ut bene Negant vero alli auctores, quia sentiunt
est nullo modo posse confessarium uti Et quod c1ericus indignus, quamvis ob notat Croix 2. parochum esse verum ministrum matri-
notitia confessionis in gravamen poeni- crimen occultum, possit et debeat repelli, 53. - Quaeres hic 30 • An possa aosoh» monii. Sed haec ratio non subsistit; nam
tentis. Vide dicenda de Poenit., n. 658, patet ex Tridentino, ubi " dicitur quod ordznandus qUt' habz"tum contraxi: lasci- (ut probabimus infra de Matrt"mon., ex
v. Secunda. episcopus potest prohibere c1erico ne oiae, et statim post Poenitentiam, sine n.897), ministri matrimonii sunt ipsi con-
Q'u i d, si Recteque addit Croix cum Arriaga, ascendat ad ulteriores ordines: et c1eri- experientia continentiae, velit subdìaco- trahentes, et parochus non est nisi merus
aliunde in-
dignitatem quod si confessarius extra confessionem cus tenetur ei obedire, etiamsi ascensus natum suscipere? - De hac quaestione testis.
noverit.
aliunde notitiam habuerit, nisi notitia sit a suo praelato ex quacumque causa, ett"am plenam instituimus Dissertationem, quam Hoc tamen non obstante, minime
moraliter certa, non potest sacramentum ob occultum crimen, quomodoltòet, etiasn reperies in fine hujus Dubii, ex n. 63. acquiescimus primae sententiae; et dici-
negare. extrajudiciatiter.fuert: tnterdt'ctus. Et ad- 54. - Quaeritur 4°. An parochus possit mus parochum nec teneri nec posse assi-
52. - Quaeres 2°. Utrum denegandum ditur quod nulla contra z"psz"us praelatz' assistere matrz"mom"o eorum qut' sunt pu- stere tali matrimonio. Favetque nobis au-
sacramentum Ordùzz"s peccatori occulto 'lJoluntatem concessa lz'centza de se pro- blz'cz" peccatores? ctoritas Summi Pontificis Benedicti XIVll,
pubNce petenti? . moueri (adendo, et' suifragetur. Ac ma- Episcopus
A matri-
monio aro
Certum est teneri parochum arcere a ubi sic docet: Quamvts.... juxta .commu-
non tenetur cendi ne- matrimonio eos qui nesciunt doctrinam niorem magisque receptam sententz"am,
Irregulari,
etsi occulto,
Si petens sit indignus ex irregularitate xime notandum quod episcopus non te- causam ma- seientes do-
neg a ndu m aut simili, omnino esse rejiciendum nemo netur eo casu manifestare causam cur nifestare. ctrinam. christianam; uti constat ex Rituali Ro- non st"t (parochus) sacramentz"Matrz"monzi"
sacramen- mano 8, ubi praescribitur: Parochus co- mznt"ster...r mnt"lomznus z'n multzs compa-
tum Ordi- dubitat. repellat illum ab ordinatione; juxta de-
nis. gnoscat utrum uterque (sponsus) sciat ru- ratur mz·nzstro,. nec lz'ct"te sua praesentia
Si vero sit indignus tantum quia est c1arationes S. C. Concilii editas die 21
in peccato mortaù, dubitat Croix 3 cum Martii 1643 et die 21 Aprilis 1668, quas dz"menta fidez~ cum ea detnde filt"os docere et auctorùate firmare potest contractum,
Si publice Herincx; adduntque Lugo et alii non per extensum affert Summus Pontifex Be- suos debeat. - Item S. Congregatio habita quem sca a contrahenttous sacrilege tntrt·.
petat pecca-
r o r occul- posse rejici, si jus ipse praetendat ratione nedictus XIV 8. - Quod autem episcopus coram Innocentio XII anno 1697, ut refert Ratio nostrae sententiae est: tum quia de
tus.
beneficii seu dignitatis obtentae.. - Sed non solum possit, sed etiam debeat repel- Summus Pontifex Benedictus XIV', de- jure naturali nemo potest cooperari pec-
Verius e- omnino verius puto dicendum cum Viva' lere indignos, quamvis occultos, patens crevit parochos non debere procedere ad cato proximi, etiamsi alter peccatum jam
tiam dene-
gandum. quod indignus etiam occultus ab ordini- suadet ratio ex eodem Tridentino 9, ubi proclamationes, nisi repererint contra- interne consummaverit (prout diximus de
bus omnino est arcendus. Et idem c1are signanter praecipitur ut episcopus ordì- hentes sufficienter instructos in rudimen- Caritate, Lsb, II, n. 47), ita nec parochus
docet etiam S. Thomas 5, ubi dicit non nans mores... dt1z'genter z'nvestz"get et exa- tis fidei. Et hoc decretum confirmatum. in nostro casu; tum quia parochus tene-
sufficere quod praelatus nesciat ordinan- minet, Ad quid igitur debet praelatus fuit a Clemente XI, ut in ejus Bullario 5, tur ex justitia, ex contractu inito cum
dum esse in peccato: Sed etiam. exz"gz"tur mores c1ericorum investigare et exami- ac a nostro Papa Benedicto in litteris communitate a qua stipendium accipit,
ampNus, ut secundum mensuram ordi- nare, nisi ut repellat quos noverit indi- encyclicis. incumbere saluti spirituali suarum ovium,
nis... dz"lz"gentz"or cura apponatur, ut ha- gnos: ex illo Apostoli L ad Timoth. v: Utrum autem, praeter hanc ìgnoran- eas avertendo a peccatis. - Nec valet
tiam, possit parochus publt'cts peccatorz"- dicere quod contrahentes habent jus ut
1 De Matrim., Iib. 3, disp. 16, n. 14. - , Lib. 6, parto 1, in genere, disp. 8, num. 194, v. f. - .. De Sacramentis bus negare suam asszstenttam ad matri- parochus eorum matrimonio assistat. Nam
n. 145. - Palaus, tr. 23, punct.19, § S, n. 20. - Innoc. XI, in genere, qu, 1, art. 4, n. 5. - &. Suppl., qu. 36, art. 4,
dec1ar. S. C. Inquisir, 18 NOT. 1682. - Croix, 1oc. cito - ad 3. - • Loc, cit., ad 1. - , Sesso 14, de reform., cap. l.
Parochus
assisterede-
monzum? - Si contrahentes publice pe- respondetur 10 quod nemo potest habere
Arriaga, disp. 21, num. 13. - 3 Lib.6, parto 1, num.146. - 8 De Synodo, lib. 12, cap. 8, num, 4. - 9 Sesso 23, de bet matri· terent, et essent indigni ratione peccati jus ad actionem in qua committitur pec-
- Herincx, disp.B, num.73, in fine. - Lugo, de Sacram, reform., cap. 5 et 7. mania p ec-
catoris oc- vel censurae occultae, recte dicunt Lugo 6, catum. Respondetur 2" quod sponsi in
culti.
et Croix '1 cum Arriaga et communi, pa- tantum habent jus ad assistentiam paro-
ut notat S. Alphonsus, Palaus sese retractavit posse fieri, «saltem cum petit a proprio pa- rochum teneri assistere; juxta dieta n. 47. chi, in quantum hic tenetur ex officio in-
tr, 23, punct. 19, § 3, n. 20, ubi scripsit: store eo tempore quo proprius alioqui pastor Dubium est: an assistere possit et tenea- cumbere eorum bono spirituali; unde cum
« Verius existimo nullo modo licere uti no- eam administrare subditis tenetur », Si vero tur, si contrahentes sznt pub/ke tndz"gm'? in hoc parochi assistentia non conferret
titia confessionis poenitente non consentiente, minister non teneretur, «mnc posset ratìo- Qnid de Affirmant Laymann 8, Croix", et Lugo 10 ad bonum, sed ad ipsorum ruinam, idcirco
matrimonio
ad... negandum ... secreto sacramentum ». nabiliter negare». Hinc patet non sat accu- publici pec- cum Praeposito: modo tamen parochus neque sponsi jus habent, neque parochus
d) Laymann, lz'b. 5, tr. 4, cap. 6, n. lO, rate citari a Croix. catoris.
negat posse Eucharistiam denegari ob crimen f) Diana videtur potius priori sententiae prius conatus fuerit disponere sponsos ad tenetur assistere; immo debet suam assi-
ex sola confessionecognitum, «saltem si pe- adhaerere, quidquid dicat Croix; Diana enim, 1 Epist. 12, ad episcopos Africanos. cap. 2; ap, Migne, cram. i. g., disp.8, n.206. - , Lib.6, parto 1, n. 147, i. f.
riculum sit (quodvix unquam abesse poterit) parto 3, tr. 4, resol. 46, negat sane posse id Patrol, tat., tomo 54, col. 647. - ' Lib, 6, parto 1, n. 146. - - Arriaga, disp. 21, n. 32. - ' Lib, 5, tr, lO, parto 2, cap. 4,
tacitae cujusdam exprobrationis, per quam fieri; sed in responsione ad argumentum con- 'Tit.7, cap. 1, deSacr. Matrim•• n.l. - 'De Synodo, Iib, 8, n.B, - • Lib. 6, parto 1, n. 147. - ,. De Sacram. in gen.,
confessionis sacramentum odiosumreddatur» . trarium dicit frangi hoc modo confessionis cap. 14, n. 3. - ' Edict. Cardinalis Urbis Vicarii, edict.19, disp.8, n. 206, 216 et 219. - Joan. Praeposit., de S. Matrim.
e) Valentia, in 3 am Part., disp.6, qu.8, sigillum, «si non potest ostendi alia rationa- die 13 Sept. 1713, n. 11. - BenedicI. XIV, epist. encyclica sacram., qu. 7, dub. 24, n. 208 et 209. - 11 De Synodo l
punct. 3, v. Ego vero, distinguit, et negat bilis causa ». Elsi minime, de die 7 Februarii 1742, § 11. - • De Sa- lib. 8, cap. 14, n. 5.
 42 LIB. VI. - TRACT.. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE. CAP. Il. - DE MINIStRO SACRAMENTORUM. - DUB. II. 43
stentiam negare, cum praecipua sua oblio ubi est consuetudo, et mixti sunt haere- illud probare, tenetur matrimonium prohi- nìstrorum, qui attendere debent ut suscì-
gatio sit impedire peccata ovium suarum. tici cum catholicis; juxta mox dicenda bere. pientes sacramenta ob eorum indignitatem
Quid de
testibus.
Et quod dicimus de parocho, dicen- in Quaestione sequenti. 55. - Quaeritur 5°. An, sz· unus spon- repellantur. - Hancrationem non quidem
dum est etiam de testz'bus. Qui tame.n Certum est tamen quod parochi in ma- Parochus sorum sz't publz'ce z"ndz"gnus, possz't alter reprobo; sed fateor eam non omnino me
tenetur in-
satis excusarentur a peccato, si assiste- trimoniis contrahendis tenentur ex officio quirere de matrimonz"um cum z"pso z"nz're, et cense- convincere c).
rent coacti metu gravi; cum ipsi non inquirere an subsit aliquod impedìmen- impedimen- quenter sacramentum et' mz"nz'strare? - 56. - Utrum autem, justa accedente
tis,
teneantur nisi ex caritate impedire pec- tum; et si probabiliter illud subesse judi- Hic advertendum quod ex duplici capite causa,lù:itum sit matrimonium contrahere
catum. cent, tenentur suam assistentiam dene- potest talìs indignitas proyenire: vel ab cum haereticis ?
Parochus, Parochus autem etiam excusari potest excommunìcatìone, vel ab aliquo mortali Generaliter loquendo id vetitum est
unde possit gare et nuptias vetare, donec saltem per Quid de
m a t r i m o-
excusari, ad vitandam mortem, vel alia graviora Ordinarium decernatur quid sit agendum. peccato sponsi. ab Ecc1esia; ut patet ex concilio Chalce- niis mìxtìs,
mala communitatìs , vel ipsorum con- Ita Sanchez l, Croix 2; et Lugo 3 cum Le- Contrahere
cum excom-
Si sponsus sit indignus, quia est ex- donensi (apud Cabassutium 5), ubi dicitur:
trahentìum, puta ne ipsi perseverent in desma C), Vega c) et aliis communiter. - m unicato
v i t a n d o,
communz'catus,. - vel erit vz'tandus, et Sed neque haeretsco , vel pagano, vel
peccato a). - Praeterea satis excusantur a Item ait Lugo 4 cum Coninck (contra illicitum. tunc certe illicitum est cum eo contrahere, judaeo matrimonio conjungere, nisi ufz'-
culpa parochì, ut ait Laymann b), qui assi- alios) quod si Ordinarius habeat scientiam quia non licet cum ipso communicare in que persona quae orthodoxae conjungt~
stunt matrimoniis haereticorum in locis impedimenti occulti, etiamsi non posset Curo tele- re sacra, quale est sacramentum; - vel tur, se ad orthodoxam fidem converten-
rata, liei-
turno erit tantum toleratus, et tunc probabilius dam spondeat.
1 De Màtr.,lib. 3, disp.15, e.u. -'Lib. 6, parto l, n.147. - ' Disp. 8, n. 205. - • Loc, cito - Coninck, disp. 'n, n. 67.
est licere, ut docent Sanchez 1 et Lugo B, Verumtamen est valde probabile id
et alii plures (quos videre poteris infra quod dicunt Busenbaum (dicto Lz'b. II,
de Censuris, Lzò. VII, n. 139), quia con- n.19, ad 7) et Lugo a), Wigandt ", Croix ";
54. - a) De assistentia parochi matrimonio bere tenetur), et prudenter timet ne ex dene- cilium Constantiense indistincte concessit ac Sanchez 8 cum Navarro et Azor, nempe
apostatarum, irreligiosorum, etc., exstant non gata matrimonio assistentia grave scandalum quod in locis ubi haeretici vivunt mixti
pauca S. Rom. Tribunalium responsa; haec vel damnum oriatur, rem deferendam esse fidelibus posse communicare cum excom-
autem distinguunt matrimonia cum haere- ad R. P. D. Episcopum [quod die 11 ]anuar. municatis toleratis. cum catholicis, ut in Germania, Polo-
ticis, cum apostatis, cum ascriptis sectis clan- 1899 ad omnes episcopos extendit), qui....., Curo pec-
catore, Ilei-
Si autem sponsus sit indignus ob ali- nia, etc., ex consuetudine recepta et tole-
destinis et cum censura ecelesìastìca innoda- inspectis omnibus casus adjunctis, permittere tum ex gra- quod peccatum, hic magna occurrit dìffì- rata licitum est matrimonia inire cum
tìs, Et primo quìdem S. Off., die 28 ]unii 1865, .poterit ut parochus matrimonio passive in- vi causa .
cultas; quia non licet ministro conferre haereticis. - Modo l°. Catholico con-
declaravit: «Quoad matrimonia in quibus una tersit tamquam testis auctorizabilis,· dum-
contrahentium pars clandestinis aggregatio- modo cautum omnino sit catholicae educa- sacramentum indigno. - Sed Busenbaum trahenti permittatur libere permanere in
nibus per Pontificias constitutiones damnatis tioni universae prolis, aliisque similibus con- (vide b'b. Il, n. 60), Lugo 8; et Croix 4 fide. 2°. Absit periculum perversionis.
adhaeret, dummodo absit scandalum, Ordi- ditionibus e , - Denique de matrimoniis cum cum Sanchez a), Perez a), Arriaga, Dica- go. Deturlìbertas educandi prolem catho-
narius, habita circumstantiarum ratione pro iis qui notorie in censuras ecclesiasticas ìncì- stillo b) et communiori, dicunt licere cum liceo 4°. Si facile non sit invenire parem
casibus particularibus, ea decernat quae ma- derunt S. Poenìt., die 10 Decembr. 1860, de- inter catholicos. Quorum si unum desit,
gis expedire judicaverit, excluso tamen omni claravit: «Curandum pro viribus ut eccle- eo contrahere, si alter sponsus sine gravi
ecclesiastico ritu », seu, uti die 5 ]ulii 1878 ex- siasticis censuris innodati debito modo cum incommodo non possit a matrimonio re- non licebit, ut recte ait Croìx 9. - Cae-
plicuit: «Permittere poterit ut parochus ma- Ecclesia reconcilientur: at si reconciliari re- cedere. Ratio (ut inquiunt) est, quia con- terum id bene permìttìtur, servatis his
trimonio passive intersit, id est absque bene- cusent, et nisi matrimonium celebretur, gra- trahentes, quamvis indirecte conficiant conditionibus; quia hujusmodi conjugia
dictione alioque ritu ecclesiastico, tamquam via inde mala imminere videantur, parochus sacramentum, tamen directe contractum fiunt instar aliorum contractuum civi-
testis authorizabilis, dummodocautum omnino Ordinarium consulat, qui, habita rerum et
sit catholicae educationi universae prolis, aliis- circumstantiarum ratione, omnìbusque per- ineunt, qui de se non est res sacra. Unde lium, ad firmandas leges amicitiae et ad
que similibus conditionibus e , Sed, ut ibidem pensis quae a probatis auctoribus, et praeeer- in hoc sacramento sponsì videntur ma- tuendam communem pacem reipublicae.
monet, primo parochus debet totis viribus ad tim a S. Alphonso [hic] ... traduntur, ea de- gis habere conditionem privatorum con- Hinc refert Lugo lO pluries fuisse dis-
id incumbere ut sectae renuntiet, vel exhor- claret quae magis expedire in Domino judi- trahentium, qui tantum respiciunt ad pro- pensatum ob justas causas matrimonia
tari sponsam et ejus parentes ut a tali conju- caverit, exclusa tamen semper Missae cele- inire cum haereticis; ut patere ait ex con-
giodeterreantur. Quod tamen attinet ad ritum bratione '. priam utilitatem, quam publicorum mi-
ecclesiasticum, S. Off., die 21 Februar. 1883, b) Laymann, Zib. 5, tr.10, parto 2, cap.«, 1 De Matrim., Iib, 7, disp, 9, n. 8. - 'De Sacram, io g .• .:» Loc, cìt., n. 147; et lib. 2, n. 95. - ' De Matrim., Iib.7,
sententiam suam temperavit, dicens: «Omnìno n. 8, quaerit: «Utrum sacerdos catholicus disp. 8, n. 225. - • Loc. cit., n. 226, 229 et 230. - • L'ib. 6, disp. 72, n. 5. - Navar., Consil. l, de constìtut., n. 59 et 60.
vero excludatur celebratio Sacrificii Missae, assistere possit matrimoniis haereticorum, parto l, n. 147. - Arriaga, disp, 21, n. 42. _. Notit. ecele- - Asor, parto l, Iib, 8, cap. Il, quaer, 5. - • Lib. 2, n. 96.
nisi quando gravia adjuncta aliter exigant '. quos in sua parochia habet; qui casus in Ger- siast., concil. Chalcedon., can.14. - 'Tr.16, exam, 6, n. 77. - 10 De Sacram, i. g., disp.B, D'02Z7'O

- De matrimoniis cum haeretìcìs, S. Off., die mania frequens est? Respondeo non apparere
30 ]anuar. 1867, declaravit requirendam esse rationem cur assistere prohibeatur •.
consuetam .et necessariam dispensationem c) Bartholomaeus de Ledesma et Vega 55. - a) Sanchez, de Matrim., lib, 7, praefata administratio, ut a ministris ad id
cum solitis clausulis et praescriptionibus. - non citantur a Lugo pro hac sententia; nihi- dz'sp.72, n. 5; Martinus Perez, de Matrim., non consecratis, non esset grave peccatum
De matrimoniis cum apostatis velliberis pen- lominus Ledesma, Summar.,.de Matrim., dz·sp.36, sect.2, n.5, loquuntur de solo ma- pro ipsis, ut probabiliter tenent..., licet opinio
satoribus, S. Off., eodem die 30 ]anuar. 1867, dijf. 21, § Sed dubium se offert, et seqq., eam- trimonio cum haeretico, opposita, quod sit grave..., mihi videtur pro-
idem ac de liberis muratoribus declaravit: dem tener, casu quo adsit fama de impedi- b) Dicastillus, de Matrim., disp. 7, n. 707, babilior e ,
«Quodsi agatur de matrimonio inter unam mento et scandalum ex matrimonio orìatur, non requirit grave incommodum, quamvis a 56. - a) Lugo, loc. cit., n.225, 228 et
partem catholicam et alteram quae fidem - Vega pariter, Sum. silua, lib. 3, cas. 364, Croix ìta citetur. 229, assertum istud non restringit ad ejus-
abjecit, at nulli falsae religioni vel haere- notab. 6, id tenet in casu publici, etsi sim- c) Haec ratio non suadet, scribit S. Doctor modi provincias. - Atvero, juxta vigentem
ticae sectae sese adscripsit, quando paro- plicis, voti castitatis. Quodsi vero votum sit in Hom. apost., tr. 14, n. 6, cum hujusmodi Ecclesiae disciplinam, ubique prohibitum est
chus nullo modo potest hujusmodi matrimo- secretum, et ille in occulto petat, posse ei ma- contraetuì annexa sit etìam sacramenti admì- matrimonium contrahere cum haereticis sine
nium impedire (ad quod totis viribue incum- trimonium denegari, notab. 5. nistratio. Unde puto tantum dici posse quod dispensatione Romani Pontificis.
 44 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
cilio Laodieensi ac Agathensì, Et signan-
ter testatur Clementem VIII anno 1604
concessisse dispensationem duci Barensi,
ut dticeret Catharinam, suam consangui-
neam, sororem Henrici IV regis Gallia-
rum, cum adhuc esset haeretiea. - Et
mc sedulo notandum id quod advertit
Summus Pontifex Benedietus XIV l ex
Veracruz, quod de Pontificis potestate,
postquam mc dispensat, dubitare, instar
sacrilegii est. Esset enim Christo quasi
exprobrare quod non satis Ecclesiae suae
providisset.
Docet autem Lugo 2 quod ad tale ma.
trimonium opus est dispensatione, saltem
in locis ubi est consuetudo in ejusmodi
dubiis recurrendi ad Papam; quia Ecc1esia
merito potuit sibi reservare judìcìum, an
sufficiat causa vel an praeponderet peri-
culum mali. - Probabiliter autem dicit 3,
cum aliis apud Croix 4 contra Sanchez b)
et Pontium b)} non esse opus dispensa-
tione, quando pars haeretica serio promit-
tat conversionem; ut vidimus supra jam
excipi in concilio Chalcedonensi, Immo
putat Hurtadus c) apud Croix, sufficere
spem conversionis ortam ex ipsius indole
vel aliunde. Quando autem licitum est
catholico contrahere cum haeretìco, tanto
magis licebit parocho assistere ad tale
conjugium.
Concil, Laodicen. (suh Silvestro, anno incerto), can.31:
ap, Labbé, tomo l, col. 1535. - Concil, Agathen., (anno 506),
can, 67: ap, Labbé, tomo 5, col. 532. - 1 De Synodo,
lib.7, cap. 7, n.7•• ,Veracrus, Specul. conjugior., part.2,
art. Z1, v, Ex omnibus his. - Il De Fide, disp.22, n.20,
22, 28 et 31. - S Loc, cit., num. 17. - • Lib. 2, num. 'TI.
- Sanch., DecaL, lib. 1, cap. 9, num. 35. - Cardenas,
b) Sanchez, de Matrim., lib. 7, dzsp. 72
n. 4, id satis innuit, dicens: -Durat.: prae~
ceptum quamdiu non redit ad fidem, et facil-
limo negotio posset inito matrimonio non
converti». - Pontius pariter , de Matrim.
Append., cap. 8, n. 6, dicit posse fieri absqu~
dispensatione, «in eo tantum casu..., quando .
ra~io~e oc~ur!entium circumstantiarum per
epikelam ]udicaretur eam Iegem ecclesiasti-
cam in eo casu non solum deficere negatt've
sed contrarz'e, et damnosa esset tunc legi~
observantia •.
c) Petrus Hurtadus, quamvis a Croix,
lib. 2, n. 97, citetur ut refert S. AIphonsus,
haec -dumtaxat scribit, de Fide} dzsp. 76,
§ 228 et 229: posse scilicet matrimonium
absque peccato cum haeretico contrahi,
57. - Hie pro complemento hujus ma-
teriae, remanent aliae Quaestiones discu-
tiendae.
Quaeritur 6°. An z'n conferendis sacra-
mentzs lù:eat uH opmione probabt'lt'? -
Certum est} ut vidimus bò. I; n. 48,
generiee loquendo, id illicitum esse ex
prop. 1 damnata ab Innocentio XI.
Excipitur tamen l°. Si adsit necessitas Quando li.
ex parte proximi ; ut est commune apud ~~~~li~~r:b;
doctores, juxta dieenda n. 480, loquendo ~i~.cramen­
de absolutione impertienda moribundo.·
~t idem dieetur de Baptismo, n. 103.
v. Et ht'c sedulo. - Excipitur 20 • Si ha-
beatur probabilis opinio de jurisdietione
confessarii vel de validitate Matrimonii;
juxta dieta Lzò. I; n. 50} et dieenda infra
de Matrùn.} n. 901. Et hoc dicunt San-
chez, Cardenas, Sporer, Dieastillus, Go-
bat a) et alli, apud Mazzotta 5 et Croix .,
esse in praxi tutum et moraliter certum.
- Excipitur 3°. Quando administratio sa-
cramenti fieret obnoxia nimiis scrupulis
aut difficultatibus; ut diximus b) LzÒ. I;
n. 30. Not. 1, cum Cardenas, Croix, ex
D. Thoma b),. et dicit Mazzotta cum Illsung
et pluribus aliis, Aliter non posset bapti-
zari infans quem parentes assererent non
esse baptizatum, cum tale testimonium
non sit nisi tantum probabile. Item, neque
absolvi possent qui putantur dispositi, de
Cris., disserto 2, a nume 160. - Spar." parto 3, nume 717.
- Dicast., de Poenit., disp; lO, dub. 8, nume 196; et
tr. 2, de Bapt., disp. 1, dub. 8, n. 199. - • 'Tr', 5, disp. l,
qu.2, cap. S, qu. I, v. Fit secundo, ~ 6 Lib, 6, parto l,
n. 117. - Carden., disserto 2, n. 25. - Croix loc. cìt., n. 119.
- Masaotta" loc. cìt., v. F,'t tertio, ~ Ills., tr. 1, disp, l,
num.77.
«quando est certa spes de conversione con-
jugis s ,
57. - a) Gobat a Mazzotta ita sane alle-
gatur: at re vera, tr. 7, n. 114, probabilis-
simam affirmat esse hanc sententiam; negat
tamen esse moraliter certam, quia «opposita
(inquit)..., est vere probabilis».
b) S. AIphonsus remittit ad lib. I, n. 30,
Not. 1, prout habebatur in primis editionibus
usque ad quintam. Ibi enim haec S. Doctor
scripserat: «Notandum tamen 1 ... ; quod
quando opinio est certe probabilior et pra-
ctice censetur tuta, possumus eam sequi ex
rationabili causa etiam in collatione sacra-
menti... Rationabilis autem causa est magna
utilitas proximi vel nimia molestia ministri.
Ideoque recte in sacramento Poenitentiae ab-
CAP. II. - DE MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUB. Il.
quorum dispositione non alia quam pru-
dens probabilitas haberì potest; unde
recte notat Mazzotta cum Cardenas quod
si talis dispositio non sufficeret, vix ullus
unquam absolvi posset extra mortis arti-
culum, quia vix unquam haberi potest
certitudo de dispositione poenitentis.
An autem liceat suscipere sacramenta
cum sola opinione probabili? - Vide dieta
bò. I; n. 51.
58. - Quaeritur 7°. An et quando
mz'nt'ster teneatur admz'nz'strare sacra-
menta?
Pastores Commune est, ut dicunt 'Holzmann J,
ex justitia
tenentur sa- Salmant. 2; et Croix 3 cum Suarez, Lu-
cramenta
ministrare. go, Dieastillo et Aversa (contra Sìlve-
strum, etc.), quod pastores tenentur ex
justitia, ratione stipendii quod exigunt,
sacramenta ministrare suis subditis ratio-
nabiliter petentibus, etiam extra gravem
necessitatem. .; Pastores autem dieuntur
superiores respectu religiosorum; et re·
spectu saecularium, episcopi et parochì,
vel qui curam subsidiariam curo oblìga-
tione habent, Ita Croix 4 cum Gobat. -
Et proinde peccat pastor qui morosum
vel difficilem subditis se reddit; ut Gobat
cum Croix 5, Salmant.•, Concina 7. Ideo-
que recte monuit S. Carolus Borromaeus":
Quacumque dt'ez' vel noctis hora ad sacra-
menta mz'nz'stranda(parochus) vocabitur...r
nullam... moram interponet: immo popu-
lum... praemonebit, ut, cum opus est pa-
rochzalt' mùzt'stratz'one atque officio, se
quamprùnum et /tòere accersat, nulla
hab#a nee temporis nec toci longe dz:
stantis, etc. ratione.
Quando a Excusabitur tamen a mortali, si semel
mortali ex-
cusentur, vel iterum extra necessitatem sacramenta
Mazeot." loc. cit., v. Fit tertio, - Carden., disserto 2, n. 25.
- 1De Extrem. Unct., n. 21. - 2 Te. 4, de Euchar.,
cap. ~, n. 29. - a Lib. 6, parto 1, n. 133. - Suar., disp.72,
sect, 3; et de Poenit., disp.32, sect, 1, n.4, v. Dicendum,
et n.5. - Lugo" de Poenit., disp. 22, a n.l. - D:'cast.~ tr.4,
de Sacram. Euch., disp. 11, dub. 7, n. 119. - Aversa, de
Sacram. in gen., qu. 64, sect. 7, v. Secundo. - 'SUvest' l
v. Confessar T,qu.18. - 'Lib.6, part.l, n.133. - Gobat, tr.l,
solvitur tantum probabiliter dispositus, aliter
vix aliquis absolvi posset: sic enim praesu-
mitur Christus voluisse administrari tale sa-
cramentum. Ita Croix, dicto lib. 6, n. 119 cum
Carden. Ills., et aHi ex S. Thoma apud Croix,
n. 108, docente: Non est quaerenda certitudo
in omnibus; sed in unaquaque materia secun-
45
deneget; quia non videtur tam striete se
obligasse. - Croix 9 curo Suarez et Ar-
riaga. Item Suarez (apud Busenbaum,
infra n. 623, Resp. 2), cumAversa (zòt'd)}
qui excipit, si subditus peteret ex urgenti
occasione, v. gr. festi solemnis, etc.
Ministri autem qui non sunt pastores, Non pa-
stores quan-
in extrema necessitate tenentur ex cari- doque te-
nentur ex
tate, etiam cum periculo vitae, proximo caritate.
sacramenta ministrare; ut Concina lO et
Croix a)} et alli omnes. - An vero tenean-
tur in gravi necessitate proximi? Vide
dieta de Caritate, Ltò. II; n. 27, V. Hmc.
An parochus tempore pestis teneatur
ministrare Eucharistiam? Vide in hoc
Lzò. VI, n. 233. - Quoties teneatur eam
ministrare? Vide n. 253 et 254. - Quoties
ministrare Puenitentiam? Vide n. 623.
59. - Quaestio Sa. An lù:eat unquam
simutare admt'nz'stratz'onem sacramenti?
Communiter DD. distinguunt simula- Simulatio
formalis et
tionem in formalem et materialem. For- materialis.
ma/t's est qua directe intenditur alterius
deceptio; materzalt's est qua aIterius de-
ceptio tantum permittitur. - Damnata
autem est ab Innocentio XI propositio 29,
quae dieebat: Urgens metus graois est
causa justa sacramentorum admt'nz'stra-
tionem sz'mulandt'. Et merito quidem; cum
talis simulatio sacramento gravem ìnju-
riam irroget et Deo illudat.
Sed quaeritur: an z'n hac propositione
fuerit damnata sola sùnulatz'o formalis,
an vero etzam materiahs?
Alii, ut Viva 11 et Coneina 12, dicunt ]uxta a-
Iios , u t r a-
fuisse ibi indefinite damnatam simulatio- que damna-
turo
nem tam formalem quam materialem.
Tum quia propositio indefinita aequivalet
universali; tum quia (ut ajunt) nemo un-
a n. 137.- Gobat, tr, l, n. 112. - • Lib. 6, parto 1, n. 134.-
6:Tr. 4, de Euchar. cap. 9, n. 30. - '1 De Sacram. i. g.,
cap. 12, n. 3. - s Instruct. de Sacram, administrat. -
~ Loc. cìt., n. 134. ~ Suar., disp. 32, sect. 1, n. 5, v. Se-
cundo. - Arriaga, de Poenit., disp, 43, n. 4 et 5. - suar.,
Ioe. cito - Aversa~ de Poenit., qu.16, sect. 11, v. Quarto.
_lO Loc. cit., n. 7, _11 In propose 29 Innoc. XI, n. 1, 2 et 14.
- 12 Loc. cit., n. 12 et 14.
dum proprium modum •. - Quod utique te-
net S. Thomas, in 2 a 2 a e , qu. 47} art. 9,
ad 2, citans Aristotelem.
58. - a) Croix, lib. 2, n. 174, in univer-
sum scribit: «Unusquisque tenetur, etiam
cum damno vitae, succurrere proximo, in
extrema necessitate spirituali con~tituto"

46 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
quam catholicorum dixit esse licitam si-
mulationem formalem j sed Sancìus b) et
alii, quorum opinio damnata fuit (ut fert
Viva), tantum propugnarunt licitam esse
Alii n c-
gant,
materialem. - Alli tamen, ut Cardenas l
et Vidal ", dicunt damnatam fuisse simu-
lationem formalem, et etiam materialem
in re vitiosa; non vero materialem in re
Quaenam indifferenti c). - Quaestio haec inanis mihi
simu Iatio ..
nes semper
illicitae.
videtur; quia tandem omnes in idem coin-
cidunt. Nam, sive loquamur de simu-
latione formali, sive materiali in re vitiosa
aut indifferenti, omnes conveniunt nun-
quam esse licitum: l°. Proferre sine in-
tentione verba consecrationis supra pa-
nem, aut absolutionis supra indispositum.
2°. Hostiam non consecratam pro conse-
crata praebere. 3°. Celebrare Missam non
proferendo verba eonseerationis. Ita Pa-
laus 3, Croix 4, Cardenas, Milante, Viva et
Vidal 5•
Metusmor-
tis non ex-
Praeterea, quamvis praefata propositio
cusat simu-
Iationem,
non loquatur de quocumque metu; tamen
commune etiam est apud doctores, non
licere administrationem sacramenti simu-
lare, etiam ob metum mortis, - Concina 6,
Croix 7, Cardenas 8, Viva 9 et Milante l0.
Quaenam,
licita con-
E converso omnes dicunt licitum esse
fessario re- confessario super indispositum aliquid
spectu j n-
disposirì. orare et dare crucem, ne ejus indispositio
prodatur j quamvis alti reputent eum abso-
lutionem recipere. - Quia (ut ait Car-
denas), ex una parte tenetur confessarius
Viva, in propos,' 29 Innoc, XI. num. 2. - l In pro-
poso 29 Innoc, XI, disserto 20, num. 9, 14, 65 et seqq, -
'In propos. 29, Append. ad Wigandt, append.l, exam. a,
n. 26. - • Tr.2, disp. l, punct, la, n. 8. - • Lib. l, part.6,
n. 154, 156, 159 et 161. - Cardenas, disserto 20, cap. a,
4 et 5. - Milan/e, exercìt, 15, sup. propcs, 29 Innoc, XI,
v. Firmala igilur, et V. Respondeo quod ticet• .....; Viva,
Ioc, cit., n. Z, 7 et seqq.; .et n. 16: - 5 Loc. cito - S De
b) Joannes Sanchez, Select. disp.35, n.6
et 7, hoc innuit, dicens licere ob mortis me-
tum, conseerationis aut absolutionis verba
proferre, absque iotentione eonsecrandi vel
absolvendi, «sine ulla labe mendacii: adest
enim tunc justa causa utendi aequivoca-
tione '.
c) Cardenas damnat quamcumque simu-
lationem materialem ex parte ministri, ut
patet ex n. 15 .. ubi vero distinguit rem vitio-
sam a re indifferenti loquitur de simulatione
materiali se habente ex parte suscipientis,
n. 65 et seqq. - Itemque Vidal, § 5.
d) Viva, loc. cit., n. 11, licitum esse ait,
non prodere indignitatem poenitentis in
confessione cognitam; juxta praescriptum
in cap. Omnis utriusque, de poenzi. et re-
mis., ubi dicitur: Caveat autem (confes-
sarius) omnino, ne verbo aut signo, aut
alzo quovis modo aliquatenus prodat pec-
catorem. Ex altera parte, haec non est
proprie simulatio administrationis sacra-
menti; quia verba illa respectu sacramenti
indifferenter se habent. - Alia tamen ra-
tione utuntur Viva d) et Milante d), dicen-
tes hoc esse licitum; quia tunc confessa-
rius liciteoccultat veritatem, quam non
tenetur nec potest manifestare. - Recte
vero advertit Cardenas-', quod tunc con-
fessarius non debet intendere deceptionem
adstantium, sed tantum occuItationem ve-
ritatis. Nam alias mendacìi reatum non
effugeret; cum ex D. Thoma 12 mendacium
non solum committatur verbis, sed etiam
facto.
An autem liceat super indispositum
dicere: Ego te non absoluo, submisse dì-
cendo verbum: Non?
Affirmat Cardenas 13. - Sed negant
Roncaglia l", Milante et Viva 15. Ratio, quìa
semper ac verbum Non percipi nequit a
circumstantibus, haec esset quidem restri-
etio pure mentalis, quae nunquam est
lìcita ; juxta dieta D'b. III, n. 168. - Sed
ratio haec non convincit. Quia in tantum
occuItatio haec non est licìta in sermone,
in quantum loquens tenetur (ne decipiat
Sacram. i. g., cap. 12, n. 14. - , Loc, cit., n. 155.- • Loc.
cito, D. 87 et seqq., cum num, 34 et seqq. - 9 Loc. cit.,
n. 15. - 10 Loc. cit., v. Firmata igitur. - Cardenas,
disserto 20, num. 52. - 11 In propos. 29, disserto 20, n. 54.
_ 12 2- 2~e, qu. 111, art. 1. _ 18 Loc. cit., n. 58. - 14 Tr. 16,
de Sacram. in genere, cap. 4, qu, 6, resp, 2. - Milanle,
exercit, 15, sup. propos. 29 Innoc. XI, v. Quia vero. -
lS In propos. 29 Innoc. XI, n. Il.
quia cum oratio adhibita nullatenus ad adrni-
nistrationem sacramenti spectet, sicut ob
justam causam licita est aequivocatio, ita
pariter ob urgentem metum gravem, licita
est haec simulatio, quae sacramento non est
injuriosa, eo quod impertinenter se habeat ad
illudo - Milante, loc. cit., v. Dt'co 2} rationem
hane assignat: quia nempe benedictio haec
revera adhiberi potest universim omnibus
fidelibus vario ex momento, nec solam abso-
lutionem etiam in sacro Tribunali designato
Aliunde haec recitatio sufficienter eximit a
revelatione eriminum, et si quae est deceptio
astantibus, haec est mere materialis.
CAP. II. - DE MINISTRO SACRAMENTORUM. - DUB. II.
proximum cum quo loquitur) taliter pro-
ferre verba ut audiens possit veritatem
percipere; et ideo in sermone restrictio
pure mentalis est vetita. At in prolatione
formae sacramenti non tenetur minister
ita proferre verba, ut sacramentum susci-
piens illa audiat. Quapropter non videtur
obstare qu:(>,j talis occuItatio esset restrì-
etio mentalis. - Et hinc prima opinio non
videtur ìmprobanda,
Simulatio 60. - Ex eadem ratione irreverentiae,
vera in su- non solum qui administrando, sed etiam
sceptione
sacramen- qui suscipiendo sacramentum simularet,
ti, illicita.
non excusaretur a mortali; ut dicit Croix a)
cum Cardenas a) et Gormaz a). - Sed hoc
currit quando adest vera simulatio sacra-
menti.
Ingredi Hinc infertur l° cum Cardenas l, et
confeSsiona-
le ad allo- Croix 2 cum Dicastillo b), Gormaz, etc.,
quendum
confessa.. quod si quis nolens confiteri ingrediatur
rìum, Li c i- confessionale ,etgenufiexus alloquatur
tum.
confessarium .dealiquo negotìo , non si-
mulat sacramentum, nec peccat peccato
mendacii; quia, cum hoc sit valde usita-
tum quod aliqui accedant ad confessarium
Formula: causa petendi eleemosynam aut consu-
Ego non ab-
sotuo super lendi circa scrupulos, infertur actionem
i n d i spos i-
tum, Jicìta, illam esse indifferentem. - Secus, ait Car-
denas 8, si quis accederet cum intentione
ut circumstantes credant ìpsum confiteri;
tunc enim dicit peccare peccato mendacìì
et sacrilegii. At quoad peccatum sacri-
legii, nequeo huic doctrinae acquiescere;
cum enim ibi desit materia et forma, ne-
scio intelligere ubi sit simulatio sacra-
menti.
Ex' 01>"- 61.- Infertur 2°. Quod in casu quo alì-
ve n t o.ne
ì
quis non· poteritse disponere ad com-
~~nl~:~~ munionem, posset aliquando convenire
indisposito
J
licitum.
1 Dissert.2O, n. 73. - • Lib. 6, parto 1, n. 158•• Gor-
mas, de Sacram. i. g., disp.5, n.861. - • Loc, cìt., n.71.
_ • Lib. 6, parto 1, n. 160.• Moya, tr, 4, qu, 2, § 2. -
Leander a SS. Sacr., de Euchar., disp, 7, qu, 61. - Henriq.,
lib. 8, cap. 88, num. a. - Diana, parto 4, tr. 4, resol. 47.
_ S. Thom., a P., qu. SO, art. 6, ad 2. - Sotus, in 4,
disto 12, qu. 1, art. 6, V. 5ecundo arguilu,.. • Sua,..~. de
Eucbar., disp. 67, sect. 4, v. Circa tertiam. • Vasq.,
60. - a) Croix, loc. cit.} n. 157,. Cardenas,
disserto 20} n. 65 et 67 ,. Gormaz, de Sacram.
i. g., dt"Sp. S, n.354, dicunt simulationem
hanc virtualiter subjici damnationi proposi-
tionis, ratione ejusdem irreverentiae.
b) Apud Dicastillum id reperire nequivi.
47
cum parocho, ad infamiam vel scandalum
vitandum, ut hic dicat tantum super ipso
verba: Corpus Domt'ni nostriJesu Christi
custodiat} etc., et non praebeat hostiam;
ut admittit Croix 4. cum Moya, Leandro,
Henriquez, Diana, etc. Quia tunc revera
non simulatur sacramentum. - Secus di- Porrigere
hostiam
cendum, si paro.chus porrigat ex conven- non cense-
cratam, illi-
tione hostiam non consecratam; ut docent citum.
S. Thomas, Sotus, Suarez, Vasquez et alii
cum Croix 5 communiter,contra alios.
Ratio, quia tunc , licet nec etiam sìmu-
letur sacramentum, quod ibi non est, ta-
men exponitur panis adorationi adstan-
tium et ipsius suscipientis. Qui, sicut pec-
caret externe adorando idolum, etiam ex
metu mortis; sic quoque semper peccaret
externe adorando hostiam non consecra-
tam. Et peccaret gravius quam si indigne
communicaret; ut patet ex cap. De ho-
mine 7} de celo miss., ubi dicitur gravius
peccare sacerdotem qui in Missa non con-
secraret, quam qui sacrilege consecraret
et communicaret.
62. - Infertur 3°. Non esse illicitum, ob Simulatio
~trimonii
gravem metum simulare celebrationem 01' gravem
metum, li·
matrimonii; ut cum communi sententia cita.
docent Sanchez 6, Palaus 7, Pater Concina 8
(qui etiam communem asserit), Cardenas a),
Viva a)/ Croix 9 cum Henriquez, Coninck,
Arriaga, Gormaz a), etc., contra Patrem
Milante. Ratio, quia tunc deest materia
et forma sacramenti, cum desit volunta-
rius consensus; sacramentum enim non
conficitur nisi super vero contractu: qui
tunc non adest, cum invalidetur ex lege
Ecc1esiae ratione coactionis. - Et in hoc
casu is qui simularet excusaretur etiam
a mendacio, si adstantes possent ex ciro
disp. 209, cap. 4, n. 40 et 41•• • Loc, cit., n. 159. - ~ De
Matrim., Iib. l, disp, lI, n.2. Cfr. Hb. 4, disp. 16, n. 1. -
t Tr. 28, disp. 2, punct. 12, n. a. - • De Sacram, i. g.,
cap. 12, num, 15. - • Loc. cìt., num, 162. - Henriq.,
Hb, 11, cap. 9, num, 6. - Coninek. disp. 28, num. rI7 et
seqq. - Arriaga~ de Sacramentis in genere, disp. 21,
Dum. 42. - MUante~ exercit. 15J sup. propos. 29 Innoc. XI,
v. Et mc.
62. - a) Cardenas, t'npropos. 29 Innoc.XI,
dt'ssert.20} n.78 et 79,' Viva, t'neamd. pro-
pos.,n.12,. Gormaz, de Sacram. i.g., disp. S,
n. 362, distinguunt, dicentes Iethale esse, si
simulat in ratione sacramenti, ita ut expre.sse
dicat se velle matrimonium sioe intentione
 48 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
CAP. II. - DE MIN. SACRAM. - DUB. II. - DE CLERICO HABITUATO, ETC. 49
cumstantiis advertere eum nolle contra- Et ex eadem ratione dicunt Cardenass;
AHi vero e converso videntur nimis scopos, quam confessarios et promoven-
here; vel, casu quo id non possent perci- et Sanchez, Hurtadus, Dicastillus et Gobat,
rigide locuti fuisse. - Nam Natalis Ale- dos, ut cum aliquis clericus recidivus vel
pere, contrahens, dicendo volo, intellige- apud Croìx", non peccare peccato sacrile-
xander l hanc regulam statuit: Nemo est consuetudinarius in vitio carnis ad sacrum
ret velle in quantum in se est, ut notat gii, qui contrahit matrimonium, sciens se
Scotus l. ad sacros ordines promovendus, nz'sz' quz' ordinem, sìve ad subdiaconatum, sive ad
habere impedimentum dirimens b).
-vel innocenter vixerit, vel occultas prioris diaconatum aut presbyteratum ascendere
uùae maculas diuturna poenùentia dz~ cupit, quamvis sincere sit conversus ad
DISSERTATIO iuerit. Idem tenet Jueninus 2. Idem, Ha- Dominum, et ideo possit statim absolvi ;
De Clerico habituato in viNo turpi, cupierue statim initiari in sacris. bert 3, qui magnam et longam curam re- non tamen poterit sacrum ordinem susci- nisi ali-
quandiu 0-
quirit, dicens nec unum sufficere annum pere, nisi aliquamdiu operam det ad pra- perarn dede-
ad hujusmodi probationem. Idem, Van- rit emenda-
Auctoris 63. - Quaestio quam infra exponam tz'nenza a' sacri ordz'nz~ l'ordz'nando contro vum habitum extirpandum. Et si ìpse tioni.
proposi- Espen b). - Sentit Contino Tournely 4 ele-
tum, nuper Neapoli magnopere inter sapientes z1 dettame della retta prudenza vuole as- persistat ordinem statim suscipere, non Et si per-
s i s t a t ne-
fuit agitata. De hac ipse in libro mearum sumere 1m peso che non può portare, ecc. ricum habituatum c) probandum saltem censetur dispositus ad absolutionem; quia quit absoì-
per 20 aut 18 menses, Id eruit ex D. Gre- vi.
Adnotationum in Busenbaum nimis con- A noi pare che, stando nella legge natu- legem Ecelesiae violat in re gravi.
cise et quasi obiter in quodam loco tra- rale sola, sidebba quiprocedere con dz'stz'n- gorio 5, ubi: Ne unquam ii qui ordi1zati Il". Quod potest tamen dari casus, guo Exqipitur
casus con-
ctavi, Sed inde, cum sedulius animadver- sione. Imperocchè , se l'ordinando crede sunt pereant, provideri debet quales ordi- Deus donet poenitenti tantarn extraordi- v e r s i on i s
nentur, ut prius aspiciatur si vita eorum narìam compunctionis gratiam, guae red- ex t r aor d i-
terem valde utile ac necessarium esse ut sinceramente ed z'n buona coscienza di nariae.
ejus vera decisio confessariis innotesceret, poter... oiuere casto, e disfarsi de' malz' continens in annz's plurzmz's ftat. Addu- dat eum adeo probatum, ut ipse statim
quo ipsi studeant eam tenere sententiam aMN, e... di far tutto dò che a gzudz'szo citque Natalem Alexandrum 6, dicentem possit sacrum ordinem assumere; et ideo
quam bono Ecelesiae magis expedire ju- suo e del discreto confessore, si stzma quod confessarii debent c1ericis in luxuria (si idipsum confessario ex validis conje-
dicaverint: idcirco operae pretium esse necessario ed opportuno per la sua emen- habituatis prohibere tam ascendere ad al- cturis constet) beneficium absolutionis su-
duxi diligenter ac funditus rem ad tru- dasione ; eglt' si può promooere, e'l con- tiores gradus quam ministrare in susceptis. scipere, sine eo quod temporis experientia
Opi n i o
tinam revocare. fessore non glt'elopuò z'nterdz're. - Deinde S. Doctoris, 64. - Sed inter harum opinionum va- prius comprobetur.
Quaestio nimirum haec est: Utrum sit addit: Ed z'noltre aggzungzamo che non rietatem, operam adhibui ut a quamplu- 65. - Prima pars probatur l°. Ex illo Probatur
prima pars
neganda absolutio eterico habituato in essendo questi (come supponzamo) z'ndz: rimis Neapolitanae urbis theologis res Apostoli, I ad Tim. III: Oportet ergo epz: ex Scriptu-
ra,
peccatis lasciuiae occuitis, qui velt't ad sa- sposto per lo sacramento della Penitenza, plene examinaretur. Et post longas hinc scopum irreprehensibilem esse, unius «xo-
eros ordines ascendere sz'ne praecedenti neppur si dee dire, predsamente par- inde discussiones, in hanc sententiam sive ris virum: sobrium, prudentem, ornatum
experimento contmentiae? lando, che lo sia pel sacramento dell'Or- Lex vetat conc1usionem, duas partes habentem, con- pudicum ,... non neophytum, etc. - Illud
accessum ad
Opinioncs Quidam neotericus et doctus auctor dine: z7 quale per riceversi degnamente, ordines sa- venimus, mediam tenentes viam, nempe: irreprehensibiìem explicat D. Gregorius-v,
de hoc ar- eros habi- I", Quod hodierna et antiqua Ecc1esiae dicens: Vitium t'n episcopo est non quam
gumento, libri Romae editi, cui titulus: Istruzione non richiede se non lo stato di grasia; e tuato in vi-
tic carnis, lex semper constansobstringit tam epi- opttmum esse. Illud autem n01Z neophytum
per lt' novelh confessori, de hoc puncto per se stesso non è ad alcuno occasione
agens 4, sic scrìpsit: Oggi non v' è alcuna di peccato, amzi dà all' anzma una: nuova , Lib. 2, de Sacram, Ord., cap. 3, art. 5, reg. 19. - 6° Praec.· decal.; art. lO, reg, 3, v. Quoto. - e Lib. 4,
legge diretta, nè dzvz'na, nè umana, che e dz'stz'nta graeia, - Subaddit tamen: Commento de Sacram., disserto 81 qu, 7, cap. 2, conci. 2. indict. 12, epìst. 26, ad ]anuar. j ap. Migne, Patrol, lat.,
S Tr. de Sacram, Ord., parto 3, cap. 3, resp. 3. _ 4 De tomo 77, col. 695. - , Lib, 3, de Peccat., cap. 8, reg. 60.
tneti di ordinarsi, precisamente per esser Diciamo che uno che oogtia promuoversi -

alcuno abituato nella Iascnna, od altr'oc- a' sacri ordinz, e non creda (siccom' è
culto peccato; se non che per l'omzcùiio detto) sinceramente di poter osservare z'n
oolontario o per altra colpa avesse con- quello stato la castità per lo mal abito turalem offendat, si contra dictamen verae promoveri posse, et si id facere non desistit,
prudentiae onus suscipere vult quod ferre non ipsi tamquam indigno et indisposito absolu-
tratta l' irregolarità... Ma bensì può dubz~ della lascmia , non possa promuoversi; potest. Videtur nobis quod attenta sola lege tionem denegandam esse».
tarsi per conto della legge naturale, z'n ed insistendo di farlo, gli si debba come naturali distinctione opus est. Etenim si ordi- b) Van-Espen , Jus eccles., tom , 4, de
quantochè essendo, o per legge ecclesia- ad indegno ed z'ndz'sposto negare l'asso- nandus sincere et in bona conscientia credit Instit. et Offic. canonicor., parto 2, cap. 2,
stzca o pel voto implt'dto, annessa la con- lusione a). Ha praefatus auctor. se castum vivere et pravos habitus vincere § 8, negat clericos in luxuriam lapsos, restituì
posse, et si paratus est omnia exsequi, quae posse sacris functionibus,nisi post condignam
1 In 4, disto 29, qu. unic., n. 9. - 2 In propos, 29 Innoc. XI, n. 11. - Dicast., de Matrim., disp.7, dub. 2, n. 34. - Gobat, sibi et prudenti confessario opportuna et pro poenitentiam, id est respondentem criminum
disserto 20, num. 82, 83 et 87. - Sanch., de Matrim' l lib.7, ti". 9, n. 60, v. Qui vero. Cfr. tr. 1, n. 256.· 'Lib. 6, part.1, emendatione vitae necessaria videbuntur, pro- gravitati; idemque dicit de sacerdotibus § 9;
disp. 5, n. 1•. Gaspar Hurtad., de Matrim" disp. 12, d,iff.3, num. 162. - 4 Parto 2, cap. 3, n. 64 et seqq. moveri potest, nec confessarius eum impe- et iterum § lO, negat clericos sacris functio-
dire potest... Et insuper addimus quod si ipse nibus restitui posse, nisi post diuturnam poe-

conficiendi sacramentum; secus vero, SI SI-

.
1879): • Hodie nulla est lex positiva, neque di-
(ut supponimus) non indispositus sit ad re-
cipiendum sacramentum Poenitentiae, nec
nitentiam .
c) Contino Tournely ita loquitur de eo qui

mulat consensum in contractu, non atten-
dendo ad rationem sacramenti.
b) Cardenas, juxta distinctionem superius
expositam, ita docet casu quo simulet contra-
ctum dumtaxat, non vero sacramentum.
63. - a) Textus isti latine sic redduntur a
clar. P. MichaeleHaringer, in sua edit. Theolo-
giae moralis S. Alphonsi (Edit. 2". Ratisbonae
vina, neque humana, quae propter hoc solum
ordinari vetat, quod quis in vitio turpi vel alio
peccato'occulto habituatus sit: nisi forte per
homicidium voluntarium vel aliam culpam
irregularitatem incurrisset. Cum vero ex lege
ecclesiastica vel voto implicito sacris ordini-
bus continentia annexa sit, hinc dubium ori-
tur annon talis ordinandus contra legem na-
stricte loquendo indispositus est pro sacra·
mento Ordinis, quod ut digne suscipiatur,
non requirit nisi statum gratiae: quod immo
per se non est alicui occasio peccandi, sed
potius animae novam et distinctam gratiam
confert... Dicimus contra, eum qui ad sacros
ordines promoveri vult, et non sincere credit
(ut dictum est) se in hoc statu propter pravum
habitum vitii turpis castum vivere posse, nec
s. ALPHONSI, Opera '1noralfa. - Tom. III.
post diutinam in vitio transactam vitam, tam
languide ac molliter se gerit, ut vix anteactae
vitae horrorem sentire videatur.
65. - a) Cornelius a Lapide, in epist. I
ad Tim., cap. 3, verso 2, commentans ver-
bum irreprehensibilem, adducit S. Grego-
rium Nazianzenum dicentem vitium esse in
episcopo non quam optimum esse. Quod uti-
que Nazianzenus, in Orat. 2, Apologetica (al.
 48 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
CAP. II. - DE MIN. SACRAM. - DUB. II. - DE CLERICO HABITUATO, ETC. 49
cumstantiis advertere eum nolle contra- Et ex eadem ratione dicunt Cardenass;
AHi vero e converso videntur nimis scopos, quam confessarios et promoven-
here; vel, casu quo id non possent perci- et Sanchez, Hurtadus, Dicastillus et Gobat,
rigide locuti fuisse. - Nam Natalis Ale- dos, ut cum aliquis clericus recidivus vel
pere, contrahens, dicendo volo, intellige- apud Croìx", non peccare peccato sacrile-
xander l hanc regulam statuit: Nemo est consuetudinarius in vitio carnis ad sacrum
ret velle in quantum in se est, ut notat gii, qui contrahit matrimonium, sciens se
Scotus l. ad sacros ordines promovendus, nz'sz' quz' ordinem, sìve ad subdiaconatum, sive ad
habere impedimentum dirimens b).
-vel innocenter vixerit, vel occultas prioris diaconatum aut presbyteratum ascendere
uùae maculas diuturna poenùentia dz~ cupit, quamvis sincere sit conversus ad
DISSERTATIO iuerit. Idem tenet Jueninus 2. Idem, Ha- Dominum, et ideo possit statim absolvi ;
De Clerico habituato in viNo turpi, cupierue statim initiari in sacris. bert 3, qui magnam et longam curam re- non tamen poterit sacrum ordinem susci- nisi ali-
quandiu 0-
quirit, dicens nec unum sufficere annum pere, nisi aliquamdiu operam det ad pra- perarn dede-
ad hujusmodi probationem. Idem, Van- rit emenda-
Auctoris 63. - Quaestio quam infra exponam tz'nenza a' sacri ordz'nz~ l'ordz'nando contro vum habitum extirpandum. Et si ìpse tioni.
proposi- Espen b). - Sentit Contino Tournely 4 ele-
tum, nuper Neapoli magnopere inter sapientes z1 dettame della retta prudenza vuole as- persistat ordinem statim suscipere, non Et si per-
s i s t a t ne-
fuit agitata. De hac ipse in libro mearum sumere 1m peso che non può portare, ecc. ricum habituatum c) probandum saltem censetur dispositus ad absolutionem; quia quit absoì-
per 20 aut 18 menses, Id eruit ex D. Gre- vi.
Adnotationum in Busenbaum nimis con- A noi pare che, stando nella legge natu- legem Ecelesiae violat in re gravi.
cise et quasi obiter in quodam loco tra- rale sola, sidebba quiprocedere con dz'stz'n- gorio 5, ubi: Ne unquam ii qui ordi1zati Il". Quod potest tamen dari casus, guo Exqipitur
casus con-
ctavi, Sed inde, cum sedulius animadver- sione. Imperocchè , se l'ordinando crede sunt pereant, provideri debet quales ordi- Deus donet poenitenti tantarn extraordi- v e r s i on i s
nentur, ut prius aspiciatur si vita eorum narìam compunctionis gratiam, guae red- ex t r aor d i-
terem valde utile ac necessarium esse ut sinceramente ed z'n buona coscienza di nariae.
ejus vera decisio confessariis innotesceret, poter... oiuere casto, e disfarsi de' malz' continens in annz's plurzmz's ftat. Addu- dat eum adeo probatum, ut ipse statim
quo ipsi studeant eam tenere sententiam aMN, e... di far tutto dò che a gzudz'szo citque Natalem Alexandrum 6, dicentem possit sacrum ordinem assumere; et ideo
quam bono Ecelesiae magis expedire ju- suo e del discreto confessore, si stzma quod confessarii debent c1ericis in luxuria (si idipsum confessario ex validis conje-
dicaverint: idcirco operae pretium esse necessario ed opportuno per la sua emen- habituatis prohibere tam ascendere ad al- cturis constet) beneficium absolutionis su-
duxi diligenter ac funditus rem ad tru- dasione ; eglt' si può promooere, e'l con- tiores gradus quam ministrare in susceptis. scipere, sine eo quod temporis experientia
Opi n i o
tinam revocare. fessore non glt'elopuò z'nterdz're. - Deinde S. Doctoris, 64. - Sed inter harum opinionum va- prius comprobetur.
Quaestio nimirum haec est: Utrum sit addit: Ed z'noltre aggzungzamo che non rietatem, operam adhibui ut a quamplu- 65. - Prima pars probatur l°. Ex illo Probatur
prima pars
neganda absolutio eterico habituato in essendo questi (come supponzamo) z'ndz: rimis Neapolitanae urbis theologis res Apostoli, I ad Tim. III: Oportet ergo epz: ex Scriptu-
ra,
peccatis lasciuiae occuitis, qui velt't ad sa- sposto per lo sacramento della Penitenza, plene examinaretur. Et post longas hinc scopum irreprehensibilem esse, unius «xo-
eros ordines ascendere sz'ne praecedenti neppur si dee dire, predsamente par- inde discussiones, in hanc sententiam sive ris virum: sobrium, prudentem, ornatum
experimento contmentiae? lando, che lo sia pel sacramento dell'Or- Lex vetat conc1usionem, duas partes habentem, con- pudicum ,... non neophytum, etc. - Illud
accessum ad
Opinioncs Quidam neotericus et doctus auctor dine: z7 quale per riceversi degnamente, ordines sa- venimus, mediam tenentes viam, nempe: irreprehensibiìem explicat D. Gregorius-v,
de hoc ar- eros habi- I", Quod hodierna et antiqua Ecc1esiae dicens: Vitium t'n episcopo est non quam
gumento, libri Romae editi, cui titulus: Istruzione non richiede se non lo stato di grasia; e tuato in vi-
tic carnis, lex semper constansobstringit tam epi- opttmum esse. Illud autem n01Z neophytum
per lt' novelh confessori, de hoc puncto per se stesso non è ad alcuno occasione
agens 4, sic scrìpsit: Oggi non v' è alcuna di peccato, amzi dà all' anzma una: nuova , Lib. 2, de Sacram, Ord., cap. 3, art. 5, reg. 19. - 6° Praec.· decal.; art. lO, reg, 3, v. Quoto. - e Lib. 4,
legge diretta, nè dzvz'na, nè umana, che e dz'stz'nta graeia, - Subaddit tamen: Commento de Sacram., disserto 81 qu, 7, cap. 2, conci. 2. indict. 12, epìst. 26, ad ]anuar. j ap. Migne, Patrol, lat.,
S Tr. de Sacram, Ord., parto 3, cap. 3, resp. 3. _ 4 De tomo 77, col. 695. - , Lib, 3, de Peccat., cap. 8, reg. 60.
tneti di ordinarsi, precisamente per esser Diciamo che uno che oogtia promuoversi -

alcuno abituato nella Iascnna, od altr'oc- a' sacri ordinz, e non creda (siccom' è
culto peccato; se non che per l'omzcùiio detto) sinceramente di poter osservare z'n
oolontario o per altra colpa avesse con- quello stato la castità per lo mal abito turalem offendat, si contra dictamen verae promoveri posse, et si id facere non desistit,
prudentiae onus suscipere vult quod ferre non ipsi tamquam indigno et indisposito absolu-
tratta l' irregolarità... Ma bensì può dubz~ della lascmia , non possa promuoversi; potest. Videtur nobis quod attenta sola lege tionem denegandam esse».
tarsi per conto della legge naturale, z'n ed insistendo di farlo, gli si debba come naturali distinctione opus est. Etenim si ordi- b) Van-Espen , Jus eccles., tom , 4, de
quantochè essendo, o per legge ecclesia- ad indegno ed z'ndz'sposto negare l'asso- nandus sincere et in bona conscientia credit Instit. et Offic. canonicor., parto 2, cap. 2,
stzca o pel voto implt'dto, annessa la con- lusione a). Ha praefatus auctor. se castum vivere et pravos habitus vincere § 8, negat clericos in luxuriam lapsos, restituì
posse, et si paratus est omnia exsequi, quae posse sacris functionibus,nisi post condignam
1 In 4, disto 29, qu. unic., n. 9. - 2 In propos, 29 Innoc. XI, n. 11. - Dicast., de Matrim., disp.7, dub. 2, n. 34. - Gobat, sibi et prudenti confessario opportuna et pro poenitentiam, id est respondentem criminum
disserto 20, num. 82, 83 et 87. - Sanch., de Matrim' l lib.7, ti". 9, n. 60, v. Qui vero. Cfr. tr. 1, n. 256.· 'Lib. 6, part.1, emendatione vitae necessaria videbuntur, pro- gravitati; idemque dicit de sacerdotibus § 9;
disp. 5, n. 1•. Gaspar Hurtad., de Matrim" disp. 12, d,iff.3, num. 162. - 4 Parto 2, cap. 3, n. 64 et seqq. moveri potest, nec confessarius eum impe- et iterum § lO, negat clericos sacris functio-
dire potest... Et insuper addimus quod si ipse nibus restitui posse, nisi post diuturnam poe-

conficiendi sacramentum; secus vero, SI SI-

.
1879): • Hodie nulla est lex positiva, neque di-
(ut supponimus) non indispositus sit ad re-
cipiendum sacramentum Poenitentiae, nec
nitentiam .
c) Contino Tournely ita loquitur de eo qui

mulat consensum in contractu, non atten-
dendo ad rationem sacramenti.
b) Cardenas, juxta distinctionem superius
expositam, ita docet casu quo simulet contra-
ctum dumtaxat, non vero sacramentum.
63. - a) Textus isti latine sic redduntur a
clar. P. MichaeleHaringer, in sua edit. Theolo-
giae moralis S. Alphonsi (Edit. 2". Ratisbonae
vina, neque humana, quae propter hoc solum
ordinari vetat, quod quis in vitio turpi vel alio
peccato'occulto habituatus sit: nisi forte per
homicidium voluntarium vel aliam culpam
irregularitatem incurrisset. Cum vero ex lege
ecclesiastica vel voto implicito sacris ordini-
bus continentia annexa sit, hinc dubium ori-
tur annon talis ordinandus contra legem na-
stricte loquendo indispositus est pro sacra·
mento Ordinis, quod ut digne suscipiatur,
non requirit nisi statum gratiae: quod immo
per se non est alicui occasio peccandi, sed
potius animae novam et distinctam gratiam
confert... Dicimus contra, eum qui ad sacros
ordines promoveri vult, et non sincere credit
(ut dictum est) se in hoc statu propter pravum
habitum vitii turpis castum vivere posse, nec
s. ALPHONSI, Opera '1noralfa. - Tom. III.
post diutinam in vitio transactam vitam, tam
languide ac molliter se gerit, ut vix anteactae
vitae horrorem sentire videatur.
65. - a) Cornelius a Lapide, in epist. I
ad Tim., cap. 3, verso 2, commentans ver-
bum irreprehensibilem, adducit S. Grego-
rium Nazianzenum dicentem vitium esse in
episcopo non quam optimum esse. Quod uti-
que Nazianzenus, in Orat. 2, Apologetica (al.
 50 LIR. VI. - TRACT. l. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
commentat D. Thomas, et inquit: Hoc
quod dicit hic , ad eos pertmet qui non
solum aetate neophytz~ sed et quz' neophyH
sunt perfectione. - Quod vero nomine
episcoporum intelligantur omnes sacer-
dotes, asserunt S. Ambrosius, S. joannes
Chrysostomus et S. Thomas. Vide apud
Cornelium a Lapide.
Probatur 66. - Probatur 2°. Sacris canonibus.
ex s a c r i s
canoni bus. A quorum norma (dicit Summus Pontifex
Benedictus XIV, loquens de hac materia
ad epìscopos, in litt. encycl. Ubi przmum)
quae omnino seruari debet, ne patlamù#
vos abducz: - Innocentius III, in cap.
A multis, Extra} de aetate et quatù.orà.,
sic aìt: Erubescant ùnpzi", et znte!ligant
judicio Spzrz"tus Sancii, eos qui zn sacris
ordznzous, presbyteratu , diaconatu} sub-
diaconatu sunt poszìz~ si caste non oixe-
rint, excludendos ab omnieorumdem gra-
duum dignz"tate. Et iterum: Nemo ad sa-
crum ordinem permùtatur accedere, nzsi
aut vzrgo} aut probatae castitatis existat.
- Item habetur in epistola la Siricii
Papae 1, quod subdiaconus ad diaconzi'
gradum, si se ipse przmitus contmentia
praeeunte dignum prooara, accedat. -
Item S. Gregorius 2 sic praescripsit: Nul-
lus debet ad mznzsterium altarzs accedere,
nzsi cujus castitas ante susceptum mznz~
sterium fuertì approbata.
Idem sancitum fuit a synodo Triden-
tina 3, ubi: Subdiaconi et dzaconi ordznen-
tur habentes bonum testimonium, et zn
minoribus ordznibus jam probatz:..} qui
sperent Deo auctore se contznere posse.
- Et licet verba et zn minorzous ordini-
bus jam probatz~ directe intelligantur de
probatione externa, quam episcopus exi-
gere debet de probitate ordinandi, ut ego
cum aliis censeo; nullo modo tamen ne-
gati potest quod concìlium non tam re-
D. Thom., lect. 2, in cap. 3 epist. l ad Tim. - S. Am.
bros.} epist. 63, num. 64; Migne, PatroI. lat., tomo 16,
col. 1206.- S. Joan. Chrysost., in epist. ad PhiIipp., cap. 1,
homi], 1, n. 1; Migne, Patrol. graeco-lat., tom.62, col. 183.
- S. Thom.~ lect. 1, in cap. S epist. I ad Tirn. - Cornei.
ti Lapid.} in epist. ad Philipp., cap. 1, verso l; in epist. l
ad Tim., cap. 3, verso 1 j in epist. ad Tit" cap. ], verso 5.
- Benod. XIV, encyc1. Ubi primum, de die 3 Decembr.
orat.l), n.l5, habet,·inquiens: «Vitium esse
existimet... praefecti... vel antistitis non quam
optimum esse -. Sed ibi S. Gregorius non ex-
quirit probitatem externam (quae reapse
sine interna non esset probitas, sed vera
hypocrisis et deceptio) qua m principalius
internam. At quoniam Ecclesia non judi-
cat de occultis, ideo illie requirit explicite
sive directe solam externam; sed eam
postulat tamquam indicium probitatis in-
ternae.
Et hoc patet ex textu D. Pauli supra
relato, ubi diserte distinxit Apostolus pro-
bitatem tam externam quam internam;
et utique utramque requisivit in sacerdo-
tibus, verbis illis: Oportet.... epzscopum
irreprehensibilem esse,... soorium): pudi-
cum , etc.' Ecce necessitas probitatis in-
ternae. Deinde indixit necessitatem pro-
bationis externae verbis quae subdidit,
nempe: Oportet autem z7lum et testimo-
nium habere bonum ab tis qui foris sunto
- Ideo D. Thomas, hanc epistolam Apo-
stoli explicans , scribit: Supra ostendù
Apostoius quatis debet esse episcopus se-
cundum se; hic ostendù quaùs debet esse
ztl comparatione ad multzìudznem.
Et ideo concilìum quoque Tridenti-
num 4 ait: illos tantum promovendos ad
sacros ordines quorum probata oita sene-
ctus sit, Quid autem sit haec senectus
probatae vitae, habetur in Sapientia IV, 9:
Aetas senectutzs vzìa immaculata. - Et
propter id, concilium 5 ad finem majoris
probationis bona e vita e, praescribit intero
stitia inter diversos ordinum gradus, di-
cens: Ut in ets cum aetate vzìae merzìu1'tl
et doctrina major accrescat. - Atque hinc
in Pontificali Romano episcopus ordinans,
loquendo de sacerdotibus initiandis, dicit:
Ut coelestzs sapientza} probi mores et diu-
turna justzìiae observatzo ad id electos
commendent. - Rinc Innocentius XII in
sua bulla Speculatores, edita anno 1694,
loquens de interstitiis ordinandorum, sic
1i40, § 1. - 1 Cap. 9; ap. Migne, Patro!. lat., tomo 13,
col. 1142··1143. - , Epist. Iib. 1, indict.9, epist. 44, v. AIllo
triennium; Migne, Patrol. lat., tom. 77, col. 506. -_
:J Sesso 23, de reform., cap. 13. - D. Thomas., lect. 2 in
cap. 3 epist. I ad Tim. - 4- Sesso 23, de re{orm.,. cap. 12. _
l) Loc. cit., cap. 11. - Pont~fic. Rom., de Ordinatiom::
presbyteri. - Imloc. XII, bulla Sp.culatoros, § l. Habe.
tur in Bullar. Rom. Mainardi.
plicat verbum irreprehensibilem. Vide apud
Migne, Patrolog. graeco-latin.. tom. 35}
col. 423-424.
CAP. II., - DE MIN. SACRAM. -
praecipit: Ante merzìum laboris , ante
tempus examinis, ante experientiam dz~
sciplinae} sacerdotahs honor non probatis
mznime triouatu», nec unquam heri sacri-
Iegi, hodie sacerdotes, heri profani, hodie
sacrorum aniistites, veteres vzìzo} vzrtute
rudes et recentes, dzscipuli simul acma-
gistri pietatzs} creentur. Sed ti" tantum,
fuxta constitutas a majorzòus leges..., ad
sacrarum admznzstratzonum sublzinitatem
promoueantur, q/u:... diuturna conversa-
none inter clericos fuermt comprobati. -
Et D. Rieronymus, apud eumdem D. Tho-
mam 1, inquit: Non solum episcopi, pre-
sbyteri et dtaconi debent magnopere pro-
videre} ut cunctum populum cui praesi-
dent , sermone et comiersatione praece-
dant ; verum etiam inferiores gradus et
omnes quz divino oraculo desertnunt.
Probatur
r a t i o ne et
67. - Probatur 3°. Ratione et auctori-
auctoritate tate doctorum. - Quia, ut quis ad sacri
doctorum.
ordinis dignitatem ascendat, non sufficit
simplex et actualis status gratiae; sed re-
quiritur etiam bonitas praecellens et ha-
bitualis. Et idcirco poenitens qui e luto
habitualium libidinum mox emersìt, quam-
vis conversus, quia tamen pravis habiti-
bus irretitus adhuc infirmus exsistit, is
vix capax erit absolutionis, sed non ordi-
nis sacri. Propterea quod, si quis taliter
affectus, et a sanie vitiorum nondum pur-
gatus, ad altaris fastigium ascendere au-
det, nisi prius sufficienti probetur expe-
rimento, iste prout temerarius etiam sa-
cramentalis absolutionis manifestatur in-
dignus. Unde S. Bernardus a) scripsit:
Nullus ad mznzsterium altarzs accedere
debet} nzsi cujus castzìas ante susceptum
ordznem fuerit approbata. - Et hic no-
tandum quod id quod dictum est de vitio
luxuriae, idem dicendum de quocumque
alio, nimirum ebrietatis, avaritiae, bla-
sphemiae, odii, etc.
Quod autem ad sacros ordines susci·
piendos minime sufficiat simplex gratia
D. Hieroi't., in epist. ad Tit., cap. 2, i. f., v. Nemo te
contemHat. - 1 Supp!., qu. 36, art. 1, Y. Sed c01Ztra. Cfr.
Migne, Patro!. lat., tom. 26, col. 590. - 2 2° 2 qu. 184,
l1C
, S. Thom., Suppl., qu. 36. art. l, corpo . • De eccies. Bie·
art. 6. . 3 Loe. cit., qu. 189, art. l, ad 3. - 4-De Sacerdotio,
lib. 6, n. 2; cfr. apud Migne, Patrol. graeco-Iat.) tom.48,
67. - a) Textus iste non reperitur apud
S. Bernardum, Serm. de Conversione ad Cle-
DUB. 11. - DE CLERICO HABlTUATO, ETC. 51
sanctificans, sed ultra requiratur interior
perfectio, constat ex consensu communi
SS. Patrum et doctorum, qui uno ore illam
effiagitant. - Et in primis S. Thomas 2,
loquens de exercitio sacrorum ordinum,
aìt: Quamvis interior perfectio ad hoc
requiratur quod aliquzs digne hujusmodi
actus exerceat. Et in eadem quaest., art.S,
dicit, sacerdotem excellere religiosum
quantum ad dignzìatem,o quia per sacrum
ordinem aliquzs deputatur ad dignzssima
minzsteria quibus ipsi Christo servitur zn
sacramento aùaris , ad quod requirzìur
(nota) major sanctitas interior quam re-
quirat etzam religzonzs status. Item 3, lo-
quens pariter de probitate clericorum et
monachorum, dicit: Ordmes sacri prae-
exigunt sanctitatem; sed status religzonis
est exercùium quoddam ad sanctùatem
assequendam. Unde pondus ordznum im-
ponendum est parietibus jam per sanati-
tatem desiccatis : sed pondus reùgionis
desiccat parietes, id est homines, ab hu-
more vzìiorum. Et idem prius dixit S. joan-
nes Chrysostomus 4: Multo magis inte-
gritas huic quam i!lzs necessaria. - Item
S. Thomas 5 ait: Ad mznus (id est non
solum ad minus) ut ibi explicat Glossa)
hoc requzrzìur quod nesczat ordinans alz~
quid contrarium sanctitati zn ordznando
esse " sed etiam amplius exigzìur ut secun-
dum mensuram ordznzs vel officzi' znjun-
gendz: dz7igentzor cura apponatur ut ha-
beatur certzìudo de qualt"tate promoven-
dorum, saltem ex testimonzo alzorum, Et
confirmat testimonio S. Dionysii 6, qui
scripsit: In divzno omni non est auden-
dum alzis ducem fieri, zzzsi secundum
omnem habzìum suum factus stì dei/or-
mzssimus et Deo simillimus.
68. - Magis autem urget id quod docet
S. Thomas 7, ubi dicit: Ad idoneam exse-
cutzonem ordznum non sufficzì bonzìas
qualzscumque, sed requirzìur bonzìas ex-
ce!lens. - Nec valet dicere quod hic
col. 679. - , Stlppl., qu. 36, art. 4, ad 3. - Glossa, id est
Seraphinus a Porrecta, ad loc. cit., in notis ad 3. -
rarch., cap. 3, § 14. Cfr. ap. Migne, Patrol. graeco·lat.,
tomo 3, col. 471·472. - , Suppl., qu. 35, art. I, ad 3.
ricos, cap. 20;neque alius est quam textus
S. Gregorii Magni, superius n. 66 relatus.
52 LIB. VI. - TRAeT. 1. DE SACRAMENTIS IN GENERE. CAP. II. - DE MIN. SACRAM. - DUE. II. - DE CLERICO HABITUATO, ETC. 53

S. Doctor requirat quidem bonitatem ex-
cellentem ad exsecutionem ordinum, non
autem ad susceptionem, eo quod in ipsa
susceptione gratia confertur suscipienti
ad sacra ministeria digne exercenda. Nam
in eodem loco Angelicus expresse requi-
rit meritum sanctitatis positivae tam ad
exsecutionem quam ad susceptìonem or-
dinum. - Ad hoc videndum observare
oportet quod S. Doctor non aliud intendit
probare in citato Articulo l°, nisi quod in
sacramento Ordinis certe conferatur gratia
gratum faciens. Hinc sic sibi opponit in
tertia objectione: Nulla causa praesup-
pon# effcctum suum ; sed in eo qui acce-
dit ad ordmes , praesupponitur gratza,
per quan: fit idoneus ad exsecutionem
Ordinzs. (Hoc autem praesuppositum, mox
videbimus quod non quidem negatur, sed
approbatur et confìrmatur a S. Doctore
in suo responso), Ergo taùs gratza non
confertur z1Z coilatione Ordinis. Hucusque
objectio. Deinde sìc respondet: Ad tertiun»
dZCendum quod ad ùloneam escsecutionem
tionem ordinum, ita neque ad susceptio-
nem. Recte enim ait Habert l, quod Poe-
nitentia pro infirmis est instituta, ideo
infirmis est conferenda; sed Ordo, cum
non ad salutem propriam, sed aliorum
institutus sit, sanis conferri debet.
Idem confirmat Glossa in praefato te-
xtu, dicens: Licet enim in ilio qui accedù
ad sacramentum Ordùzzs,praesupponatur
gratza gratum faciens secundum modum
quo possit dz'gne Ordinem suscipere ; ta-
men non supponitur secundum gradum
illum quo causata» ab ordme suscepto.
Accedenti enz'm sufficz't esse in gratza, sed
jam eidem suscipienH Ortùnen« augetur
gratza illa. - Adverte illa verba: Licet
praesupponatur gratza secuudum modum
quo possit dz'gne Ordinem suscipere. Ergo
ad Ordinem suscipiendum non sufficit sola
gratia sanctificans (ut quidam hanc Glos-
sam intellexit); sed requiritur talis gradus
gratiae et meriti, ut initiandus digne pos-
sit ad illum ascendere. Et quamvis Glos-
sator ibi subdat: Accedenti enz'm sufficit
non est intellz'gendum de generali bonitate,
id est ut careat peccato mortali, hoc enim
ad omnza sacramenta requz'ritur. Quza
enzm per hoc sacramentum (Ordinis) homo
ad sublz'mzorem statum conscendit, requi-
ritur z'n eo morum honestas , scilicet ut
sit sobrius, castus, etc. - Idem dicunt
Salmant. l: Ad hoc ui alzquzs ad ordines
promoueatur bonitas vt'tae requiritu»: non
zUa solum quae ad receptionem omnz'um
sacramentorum Hcitam postulatur, nz'mi·
rum quod sz't expers Iethahs culpae ; sed
ultra requiritur quod su honestis moribus
z'mbutus. - Accedit Pater Holzmann 2,
qui sic ait: Requirt'tur 4°, ut (ordinandus)
effulgeat speczali vitae morumque prooi-
tate: speciah, inquam, non enz'm su!Jìcz't
ad suscipiendos ordines probitas uàae et
morum veluti communis, seu ea quae ad
quaelibet sacramenta recipienda exigitur :
sed necessaria est speciaùs, ex qua spe-
rari possit fore ut ordinandus.... ·bono
exemplo praeluceat... Consistit autem spe-
czalzs ma probitas in recta intentzone spe-
tuatus, priusquam sacros ordines assumat,
convenienti castitatis experientia sit pro-
bandus. Alioquin ei, ob ipsius gravem
praesumptionem, et quia in re gravi le-
gem Ecclesiae offendit, confessarius tene-
bitur absolutionem denegare.
69. - Quoad secundam autem partem, Secunda
parso
minime negandum censemus, aliquando
contingere posse quod clericus, quantum-
vis in vitio carnis consuetudinarius et re-
cidivus, tali compunctionis gratia a Deo
sit donatus, ut dignus existimetur quod
gradum sacri ordinis statim assumere
possit; et ideo tunccapax bene evadet
absolutionis, quamvis praecedenti expe-
rimento non sit probatus. - Probatio qui-
dem non solum exterior, sed etiam inte-
rior, ut diximus, in hujusmodi poeniten-
tibus ab Ecclesia necessario postulatur;
sed non necessario requiri dicimus pro-
bationem temporìs,
Olim, juxta priscam Ecclesiae discipli- Qualis,
procedente
nam, nemini, qui post acceptum Baptis- rempore,
Ecclesiae
mum lethale peccatum commiserat, ascen- disciplina.

ordinum non suffidt bonitas qualzscum·
que, sed requz'rz'tur bonitas excellens. De
hoc autem rationem reddit: Ut, sicu: illz'
qui Ordinem susdpiunt super piebem con-
st#uuntur gradu Ordinzs, ita et superiores
sint merito sanctitatzs. Hinc confirmans
praesuppositum objectionis, ut diximus, id
est, quod ad ordines suscipiendos requi-
ritur utique gratia gratum faciens, sive
merìtum praecedens sanctìtatis, sic ìnfert:
Et ideo praeexz'gzlUl' (nota) gratza quae
sufficiat ad hoc quod digne connumeren-
tur in plebe Christi. - Demum concludit:
Sed confertur z'n z'psa susceptzone Ordz'nzs
amplz'us gratzae munus, per quod ad ma-
jora reddal'ttur ùionez: Quibus verbis in-
tendit S. Thomas probare quod gratia
sacramenti non erit quidem inutilis, sed
majora auxilia praestabit suscipienti, ut
idoneum se reddat ad majora merita
acquirenda. Sed jam praesupponit et ex-
primit praeexigi in suscipiente gratiam
gratum facientem, quae sufficiat ad di-
gnum eum faciendum ut connumeretur
inter altaris ministros. Unde sicut non
sufficit qualiscumque gratia ad exsecu-
1 Tract. de Sacramento Ordinis, parto 3, cap. 3, v. f.,
v. His eonditiont·bus. - Glossa} id est Seraphinus Cap-
esse in gratia ; intelligit profecto non de
sìmplici gratìa sanctificante, sed de gratia
explicata, secundum modum, etc.
Idem sentit Sotus>, ubi agens de sacra-
mento Ordinis, dicit sanctitatern positivam
in ordinando esse necessariam de prae-
cepto divino. En ejus verba: Prima (con-
clusio). Quamvis morum integritas non
sit de essentia sacramenti, est tamen prae-
cepto dz"vz"no maxime necessaria... At vero
quod articulo praesenii de idoneitate eorum
quz'sacrz's sunt ordùtibus inztzandi d~fìnz~
tur, non est generalis ma dispositz"o quae
in suscz'piente quodcumque sacramentum
requz'rz'tur, ne sacramentalz's gratiae obz:
cem invema!,o est enù1Z zUa quaedam
actualz's praeparatzo. Sed df!finztzo prae-
sens ad morum habztus atUne! (significat
hic Sotus, quod promovendus debet esse
habitualiter bonus). Enz'mvero, quoniam
per sacramentum Ordinz'shomo non solum
gra#am susdpit, sed ad subHrmot'em sta·
tum conscendzt, requz'rz'tur in eo morum
honestas et vz'rtutum clarztas.
Idem asserit Sanchez 3: In promovendo
ad ordines requz'rz'tur bonz'tas vt'tae: quod
qu. 35, art. 1, v. 3 m major. - SI In 4 Sentent., disto 25,
qu. l, art. 4, concI. 1, et v, At Ve1'O. - ti ConsiI. mor.,
cialiter seruiendi Deo...r in casta et sobria
7)z'ta, ziz bona conuersatione ordz"nandi.
Si igitur constat quod clericus qui ad
altaris celsitudinem vult ascendere, non
tantum a culpa mortali immunis esse
debet, sed amplius praeseferre probitatem
habitualem, atque adeo excellentem, ut
haec merito esse possit praeparatio cor-
respondens gratiae per sacramentum Or-
dinis praestandae quae confertur per mo-
dum habitus, sive quae confertur ut per-
petuo sua peculiaria auxilia tribuat ordì-
nato; certum etiam est quod ille qui usque
adhuc in luxuriis est versatus, si forte
praestiterit simplicia signa poenitentiae,
erit quidem capax absolutionis, sed non
erit simul sacro ordine dignus. Aliud enim
sane est et valde diversum esse simpli-
citer in statu gratiae; aliud, magnam bo-
nitatem possidere. - Idcirco ex omnibus
praedictis concluditur, praeceptum esse
divinum et ab Ecclesia omni tempore cu-
stoditum ac promulgatum, ut' qui in fla·
gitiis, etsi occultis, sit recidivus aut habi·
1 Tr..8, de Ordine, cap. 5, n. 40. - , De Ordine, n.96.
- S. Isidor., de ecclesiast. Oflic,, Iib. 2, cap. 5, n. 14. '
S. Hùron., Commentar. in epist. ad Tito, cap. 1, v. 6. -
S. Martitms, epist. 2, ad Amandum•. Natal. Alex.• lib.2,
de Sacram. Ordinis, cap. 3, art.5, reg.19. Cfr. Migne, Patrol.
dere ad ordines unquam permittebatur;
etiamsi condignam egisset poenitentiam,
ut testantur S. Isidorus, S. Hieronymus et
S. Martinus Papa I (apud ~atalem Ale-
xandrum). Atque ii qui post ordinem su-
sceptum semel graviter peccarant, ipso
facto manebant perpetuo suspensi; prout
scripsit S. Gregorius 3. - Deinde tamen
aliquot post saecula tantum illi qui infa-
miam passi erant ob aliquod grave crimen,
aut publicam egerant poenitentiam, ab
ordinibus excludebantur; juxta id quod
legitur in concilio Carthaginensi IV 4, ubi:
Ex poenz'tentz'bus, quamvzs sit bonus, ele-
rù;us non ordz'netur.
Demum a saeculo XI, ut ferunt Habert
et ]uenin, remissa fuit hujus disciplina e
severitas; ut patet ex can. Fraternitatis,
disto 34, ubi Pelagius Papa, requisitus ab
episcopo FIorentino, an conferri pos~et
diaconatus clerico qui aliquando, cum
esset conjugatus, inhoneste versatus fue-
rat cum sua ancilla? Respondit Pelagius:
Et quamvz's multa sint quae in hujus-
- • Epist. lib. 4, indict. 12, epist. 26; ap. Migne, Patrol.
lat., tomo 77, col. 695. - 01 Can. 68; celebratum fui!:: anno
398; ap. Labbe, tomo 2, col. 1442. - Haber/, tr. de Sa·
cramento Ordinis, parto 3, cap. 3, v. Ab undecimo. - Jue~
nin, Commento de Sacrameutis, disserto 8 qu. 7, cap. 2,
1

poni a Forree/a, in notis ad Supplementum D. Thomae, lib. 7, cap. l, dub. ~6, n. I. lat.• tomo 83, col. 785; tomo 26, col. 564; tomo f!7, col. 136. concl. 2.
 54 LIB. VI. - TRACT. 1. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
modz' casibus obseruari canonice jubeat
sublz"mz'tatis auctorùas ; tamen, qUZ'a de-
fectus nostrorum temporum, quz'bus non
solum merita, sed corpora zpsa homznum
dejecerunt, distrtctionis z71z"us non patz'tur
zn omnibus manere censuram: et aetas
z"stz'us de quo agz'tur futurae mcontinentzae
suspicionem auferre dignoscz'tur, ut ad
diaconatum posszt prouehi, temporum, ut
dz"ctum est, condescendentes defectui, con-
cessisse Nos noueris. - Item in cap. Ex
tenore, de tempor, ordinato sic habetur:
Verum , quonz'am peccatum zpszus fore
occultum dzxz"stz', mandamus quatenus
poemtentiam et" condignam imponas, et
suadeas ut parte poenitentiae peracta
ordine suscepto utatur ; quo contentus
exsistens , ad supertores amplzus non
ascendat. Verumiamen , quz'a peccatum
occultum est, si promoueri ooluerit, eum
non debes aùqua ratione prohz'bere. Atta-
men notandum (ut diximus n. 52), hunc
canonem correctum fuisse in parte a Tri-
dentino : ubi habetur quod episcopi bene
possunt ob peccata occulta, etiam extra-
judicialiter cognita, prohibere initiandis
quominus ordinentur.
Probatur 10. - Cum igitur neque Ecc1esiae prae-
et explica-
tur secunda ceptum, neque praesentis disciplinae con-
pars.
suetudo cogat ad probandos sola temporis
diuturnitate eos qui ad sacros ordines
sunt promovendi; ad prudentem confes-
sarium spectabit cognoscere an poenitens
vel temporis experimento vel alia via sit
convenienter probatus atque dispositus
ad tantam dignìtatem assumendam. -
Bene autem evenire potest quod Deus,
cujus judicia et misericordiae admirabiles
sunt, auxilia tam efficacia gratiae alicui
largiatur, ut compunctionis vehementia
temporis probationem compenset. Docet
enim D. Thomas quod Deus aliquando
tollit peccati reliquias successive per suam
gratiam cooperantem; aliquando vero sta-
tim per magnam commotionem qua homo
l Sesso 14, de reform., cap. 1. _23 P., qu, 86, art. 5.-
:; De vera et falsa Poenit., cap. 9, n. 24: opus dubìum
70. - S. Cyprianus, epist. 1, ad Dona-
a)
lum, n. 2, scribit: «Cum.... de Domino Deo
vox est, vocis pura sinceritas, non eloquentiae
viribus nititur ad fideiargumenta, sed rebus.
Denique accipe non diserta sed tortia... Ac-
perfectam sanitatem spiritualem conse-
quitur. Hoc docet 2 ubi, quaerens: Utrum,
remissa culpa mortali, tollantur omnes
reliqtaae peccati? objicit sibi (in prima
objectione) auctoritatem D. Augustini 3,
qui ait: Nunquam (Dominus) ahquem sa-
navit quem omnino non lz'beravz't,' totum
enim homznem sanavz't zn sabbato, qtaa
et ejus corpus ab znfirmz'tate, et animam
ab omnz' contagione lz'beravz't. Respondet
inde Angelicus: Quandoque tanta com-
motione comiertit (Deus) cor homznz"s, ut
subito perfecte consequatur sanitatem spz~
rz'tualem, non solum remissa culpa, sed
sublatz"s omnz'bus peccati relz"quzi"s,' ut
patet de Magdalena (Luc. VII). Quandoque
autem prius remùtit culpam per gratz"am
operantem ; et postea, per gratz"am coo-
perantem, successive tollz't peccati reli-
queas.
Si ergo divinae gratiae efficacia valet
auferre omnes peccati reliquias, id est
animae debilitatem ex vulneribus peccati
causatam; idcirco, quamvis habitus pravi
in potentiis sensitivis non tollantur, mens
tamen ex vigore gratiae talem acquirere
potest vigorem ut illis facile resistat. -
Hoc docuit idem D. Thomas 4, dicens:
Relz"quiae autem peccati non dzeuntur hze
disposiiiones ex actz'busrelictae, quae sunt
quùJam habitus znchoatz",' sed quaedam
spz"rz'tualz"s debilz'tas zn ipsa mente exsi-
stens: qua sublata, et ez"sdem habz'tz'bus
vel dz"sposz'tzonz'bus manentz'bus, non ùa
potest znc!znarz' mens ad peccatum, -
Nulla igitur in tali habituato erit neces-
sitas experimenti (quod non requiritur,
nisi ut debilitas animae ex malis habiti-
bus contracta sanetur, et pravìs disposi-
tionibus facile resistat), cum hoc idem ex
vigore gratiae is aeque et forte virilius
adeptus fuisse comperitur. Recte enim
dicit S. Cyprianus a): Non pro mora tem-
porum, sed compendzo gratz'ae maturatur
caritas.
S. Augustini i cfr. Migne, appendo ad Opp. D. Aug., tomo40,
col. 1111et 1112.- • Supplem., qu, SO, art. l, ad 2.
cipe quod sentitur antequam discitur, nec
per moras temporum longa agnitione col-
ligitur, sed compendio gratiae maturantis
hauritur '. Migne, Patrol. lat., tomo 4,
col. 198.
CAP. II. - DE MIN. SACRAM. - DUB. II. - DE CLERICO HABITUATO, ETC.
11. - Non quidem negandum hujus-
modi con versiones extraordinarias esse,
nec saepe evenire, neque etiam in exer-
citiis spiritualibus quae ad sacros ordines
praemitti solent; quoniam plerumque ad
hujusmodi exercitia promovendi coacti
accedunt. - Ideoque alia extraordinaria
signa debet confessarius in suo poeni-
tente agnoscere, ut ei ad sacrum ordinem
ascendere permittat.
Quod si quandoque (licet raro) tales
conversiones extraordinariae accidant;
nulla patet ratio cur in eo casu magis
dispositum ad ordines suscipiendos poe-
nitentem evincat longi temporis probatio,
quam manifesta cordis vera et vehemens
contritio, ac voluntas adeo firma., quae
innixa spe divinorum auxiliorum, prae-
cipue actualium, quae in sacramento Ordi-
nis a Deo impertiuntur ut caste et honeste
'in Ecc1esiae ministeriis vita ducatur, non
solurn se emendare proponat, sed etiam
omnia media opportuna adhibere quae
valeant tum concupiscentiam refraenare,
tum dignum eum reddere ut sacra adeat
mysteria; immo poenitens ex illo singu-
lari dono contritionis jam inceperit in-
stanter et enixe castitatem a Deo postu-
lare, et simul concupiscentiae ardorem
notabiliter imminutum in se cognoscat,
ìta ut jam paratum se sentiat ad casti-
tatem servandam. - Quod si sufficienter
probatus existimatur, qui per aliquod tem-
pus se continens habitum exstirpare cura-
verit; multo magis is probatus censeri
debet qui per specialem Dei gratiam vehe-
menti contritione manifeste compunctus
est. Diuturnitas temporis ideo sufficiens
creditur probatio, quia signum est firmae
voluntatis poenitentis; attamen non raro
evenire solet quod aliquis etiam longo
tempore se a vitiis pro mundi hujus hone-
state contineat(juxta verba S. Gregorii):
sed horum magis est timendus relapsus
quam eorum qui talem contritionis gra-
tiam ostenderent, ut prudens confessarius
directe eos voluntatem immutasse cogno-
s. G'Yegor.7 homil. 13, in Evangel., n.2; ap. Migne,
Patro!. lat., tomo 76, col. 1124. - 1 Sesso 23, de reform.,
cap. 13. - Pont!fìc. Rom., de Ordinato subdiaconi. -
72. - Interpretationem istam apud
a)
55
scat; unde recte prudentem ac fundatam
spem concipere possit quod promovendus,
auxilio dìvinae gratiae et mediis quae
adhibere ipse proposuit, castitatem ser-
vabit; juxta illud Tridentini l: Quz" spe-
reni, Deo #'uctore, se contmere posse.
72. - Id sat confirmatur tum a Ponti-
ficali, tum a catechismo Romano. - In
Pontificali enim habetur quod episcopus
alloquens initiandos ad subdiaconarum, sic
dicit: Sz" usque nune (fuistis) ebriosi, amodo
sobrù; sz· usque nunc tnhonestz~ amodo
casti, Notentur verba sz' usque nunc,
ad significandum quod hodie non exclu-
dit Ecc1esia eos qui forte usque ad tempus
ordinationis fuerint inhonesti: modo ha-
beant talem cordis conversionem quae
ipsos reddat dignos non solum absolu-
tionis beneficio, sed etiam sacri ordinis
gradu, si sine temporis probatione ad
eum ascendere velint; juxta illud quod
scripsit D. Anselmus 2: Nec apud Deum
reprobatur officzum alzeujus propter cul-
pam quam zpse ignoscù ; nec apud homz~
nes deeoloratur sacri ordznz"s dz'gnz'tas
propter personam cujus zpsz peecatum
non eognoseunt.
In catechismo autem Romano 3, primo
ibi dicitur quod inìtiandus in sacris mo-
rum integritatem magnopere praeseferre
debeat. Deindeadditur quod ea vitia cor-
poris, quae in veteri lege homines ab
altaris ministerio exc1udebant, hodie in
nova lege Evangelii intelligenda sint de
vitiis animae, quae homines repellunt ab
ordinum sacrorum susceptione. Et hic
sedulo advertendum quod inter corpo-
rales defectus in lege antiqua computatum
fuit vitium inveteratae scabiei; ut legi-
tur in Levitico, XXI, 20: Sz' )ugem sca-
biem, etc. Quod communiter interpretantur
pro vitio libidinis, ut explicant D. Hiero-
nymus a) et D. Gregorius. Demum cate-
chismus conc1udit quod promovendi qui
hujusmodi vitiis fuerint contaminati, te-
nentur, juxta praesentem Ecc1esiae disci-
plinam, sacramento Poenitentiae conscien-
ti Epist. Iib, l, epist. 56; ap. Migne, op. cit., tomo 158,
col. 1127. - • Parto 2, cap. 7, de Sacro Ordinis, num. 31.
- D. Gregor., Reg. pastoral., parto 1, cap. 11.
S. Hieronymum reperire nequivi.
 56 LIB. VI. - TRACT. 1. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
tias diligenter purgare, sine eo quod ìbi
ulla temporis probatio praescribatur. -
En verba catechismi: Primum ùaque
z"n eo quz' sacerdos creandus est, vz'tae
et morum integritas commendetur ma-
gnopere oportet.... Et sùnul z'llud docen-
dum, ea corporis vz'tia, quae in ueteri
lege ex Domini praescriptione ahquem
ab altaris mz"nisterio excludebant, in evan-
geùca lege ad anz'mi vz'tiapraecipue trans-
ferenda esse. Quare, sanctam z"llam con-
suetudùzem in Ecclesia servarianz"mad-
uertimus, ut, qui sacris inz'tiandz" SU1zt}
prius Poenitentiae sacramento conscien-
tiam purgare dilz'genter studeant, - Ex
quo patet, catechismum supponere quod
aliquis, etsi vitiis fuerit obnoxìus, bene
possit absolutionis beneficio frui et inde
sacros ordines recipere, etiam sine prae-
cedenti temporis experientia: intelligen-
dum, dummodo aliunde rite dispositus
judicetur ad tantam dignitatem ascen-
dere.
Hinc ipse juenin in praesenti quae-
stione, lìcet hic rigidarum sententiarum
acerrimus sectator alibi l omnino indixerit
necessitatem probationis temporis, ut ele-
fico vìtìo turpi illaqueato possit permitti
ad ordines sacros ascendere; attamen in
suis Instùutiomous Theol.», loquens de
habituato in vìtio turpi,veluti seipsum
corrigens et benignius agens, sic inquit :
Verum , cum paucae sint regulae quae
aiiquas exceptiones non patzantur, nego-
tz'um hoc sapientis ac erudz'ti directorz"s
prudentiae committendum est.
13. - Sed dices l°. Ut quis licite ordi-
Diffìculta-
ti bus contra
s e c u nd'a m nes sacros suscipere possit, requiritur non
partem sa-
risrìt: P De· tantum externa, sed etiam interna vocatio
rectus voca-
rionis. divina. - At quomodo existimari poterit:
vocatus a Deo ille qui diu vitio lasciviae
est foedatus, nisi prius per longam poe-
nitentiam et virtutum exercitia signa
verae vocationis ostendat? Et quomodo
confessarius absolutionem ei impertiri
poterit quem non agnoscit a Deo voca-
tum?
Respondetur: Nulli dubium quod si
quis accedere auderet ad sacram ordina-
tionem, sciens a Deo se vocatum non esse,
excusari nequiret a culpa lethali. Tum ob
1 Commento de Sacram., disserto 8, ql1. 7, cap. '.!,
concI. :!. - j Parto 8, disserto 7, qu. o, i. f. - :I Parto 1,
gravem praesumptionem se intrudendiin
sanctuarium contra Dei voluntatem; cum
dicat Apostolus: Nec quisquam sumz"1
sz"bz' honorem, sed qui uocatur a Deo,
tamquam Aaron (Hebr. v); tum ob peri-
culum certum damnationis cui tunc ipse
se exponit, ut asserit Abelly, in suo aureo
opusculo, cui titulus: Sacerdos Christz"a-
nus 3 ubì ait: Quz' sciens et uoiens, nulla
divinae uocationis habz'ta rattone, sese in
sacerdotium intruderet, haud dubie· .sei-
psum in apertissimeon salutz's discrtmen
injz'ceret, peccando scilicet in Spirz't14m
Sanctum; q140d q14idem peccatum vix aut
rarissime dz'mz'tti ex Evangelzo dz'scz'mus.
-- Attamen vero, ut promovendus a culpa
excusetur, sufficit ipsi quod bonum prae-
seferat fìnern, et episcopo se offerat ut
probetur : dummodo non certe scia t, nun-
quam fuisse a Deo vocatum. jueninus 4,
postquam probavit necessitatem divinae
vocatìonìs, inquìt : Licet quoque ciericis
offerre se episcopo, quo probentur a11
debeant ad majores ordines promouert.
Etenim, ut addit, qui examini ojJert
sese, an ad mafores ordines promouendus
stt, non ob id se eorum dignum judicat;
ac proinde reus non est praesumptioms.
- Tanto magis igitur confessarius non
poterit hujusmodi elerico, volentiOrdinem
suscìpere, absolutionem denegare post ac-
ceptam ejus confessionem, nisi certus sit
quod illi deficiat divina vocatio. Sed quo-
modo in nostro casu hanc certitudinem
confessarìus habere poterit? Vitiosa vita
peracta a suo poenitente non praebet qui-
dem ipsi certitudinem quod is nunquam
fuerit a Deo vocatus. Cur non accidere
potuit quod Dominus eum aliquando vere
vocarit, et ipse auxiliis resistens jam pa-
ratis male corresponderit? Judas procuI
dubio fuit a Christo Domino vocatus ad
apostolatum; at ille quaITI male ad eum
se disposuit! Cur etiam censeri non po·
terit quod illa extraordinaria conversio
quam supponimus, sit vocatio 'divina qua
poenitens eodem tempore sit a Deo dona-
tus? Forte Deus non vocat ad sacerdo-
tium etiam peccatores poenitentes?
Unde concluditur quod in casu nostro,
supposito cum circumstantiis ut supra
cap. 4. - -4 Co.mment. de Sacram., disserto 8, qu. 7, cap. 1,
concI. 3.
CAP. II. - DE MIN. SACRAM. - DE CLERICO HABITUATO, ETC.
descriptis, confessarius ex hoc capite de-
ficientiae vocationis nequit denegare ab-
solutionem suo poenitenti, qui ad illam
per confessionem adeptus est jus strictum
et rigorosum.
2llI~noran· Dices 2°. Si Ecc1esia agnosceret quod
tia Eccte-
sìae, clerìcus usque tunc sic luxuriose vixisset,
nullo modo eum ad ordines admitteret. -
Sed respondetur quod si Ecc1esia agno-
sceret simul suam resipiscentiam, et vehe-
mentem compunctionem a Deo donatam,
modo quo eam asseruimus, illum non
repelleret.
gll. Impruo' 14. - Dices 3°. Hujusmodi c1ericus in
dentia pro-
movendi. vitio turpi diu versatus, volens subdiaco-
natum assumere, exponitur periculo pro-
ximo relabendi in eadem peccata, et illa
augendi reatu sacrilegìì; cum sibi impo-
nat votum castitatis perpetuae indisso-
lubile, quod ipse ob pravum habitum
contractum difficulter observare valebit.
Quapropter hic velut temere agens est
ìndignus absolutione; ut supponit Ha-
bert l.
Sed haec objectio, licet magnam vim
habere videatur, revera tamen nullius
est momenti. - In tantum diximus quod
talis consuetudinarius, quamvis sit capax
absolutionis, si non vult ordinari, non
poterit tamen absolvi si sacrum ordinem
assumere audeat, nisi per extraordinariam
compunctionem sit probatus; in quantum
constat, ut observatum est, quod ad sacros
ordines suscipiendos non sufficit simplex
status gratiae, sed necessario insuper re-
quiritur bonitas excellens, quae per divi-
num auxilium superabundans potest a
poenitente in instanti acquiri.
Caeterum, si quicumque alius habì-
tuatus in lascivia, sed jam sat dispositus
ad absolutionem, vellet statim sine expe·
l Tr. de Sacr.Ordinis, part.3, cap. 3, resp.3, v. Dt"xi
in respottslone" et v. Excusantur. - 2 Tr. 3 cap. 2, n. 63.
- :, Lib. 3, parto 1, num. 481~ - Palaus" tr. 15, disp. l,
punet. 8, §-5, nllm. 14. _. De Just. et Jure. lib. 7, qu. l,
art. 3, v. Contra hanc autem. - Prado} cap. 31, qu. 2,
74. - a) Moya non satis accurate citatur
a Croix; nam, tr. 2, dz'sp. 1, qu. l, loquens
(ut ipse Croix) de voto castitatis, emisso ab
eo qui valde proclivis est ad lasciviam, dicit
n. 7, valde probabile sibi videri, votum istud
in eo casu non obligare; scilicet, ut explicat
n. 10, non obligare ad abstinendum a con-
57
rientia emittere votum castitatis, cur non
poterit confessarius eum statim absol-
vere? Numquid votum adhuc in eo casu
non erit de meliori bono? Si non esset
de meliori bono, esset quidem nullum;
sed communissime docent doctores, ut
asserit Sporer 2, quod hujusmodi votum
emissum ab habituato in lascivia est va-
lidum. Idem ait Lacroix 3 cum Palao,
Moya a) ac aliìs; et contrariam sententiam
ipse dicit non audere dicere probabilem.
Idque diserte confirmat D. Thomas b), ubi
quaerens an quis post diuturnam vitarn
in vitiis ductam possit vota religionis
profiteri; respondet non esse expediens
magna onera hominìbus tenuis virtutis
imponere: Si tamen (addit) mox conversi
ad /idem sponte propria vol14erint ma-
num mittere ad attiora, qm's eos audebz't
arcere ?
15. - Praeterea, si quis sic habituatus
nollet nubere, dici deberet quod non pos-
set absolvi, quamvis dispositus; quia iste
vellet remanere in periculo proximo recì-
dendi. Sed quis unquam asseruit matri-
monium esse remedium necessarium ad
se continendum? Scripsit quidem Apo-
stolus: Quod si non se contment, nubant.
Melius est enz'm nubere, quam urz: (I. ad
Cor. VII). Verum hoc communiter ab in-
terpretibus intelligitur, nisi aliquis nolit
alia media adhibere.
Hinc quaestio agitur inter DD.: an
valeat vot14m q140d quz'semùteret nubendz',
14t se liberet ab habt'tu incontinentiae? -
AHi, ut Lessius a)} Palaus a), Sotus 4; cum Quiù de
Fagundez a), Prado, etc., apud Salmant.", di,voto nuben-
ut reme-
dio ìnconrì-
dicunt omnino in validum esse hujusmodi nenriae.
votum; quia nunquam est de meliori
bono, sicut est coelibatus. - AHi vero,
ut Sanchez 6, Bellarminus 7; Bonacina,
nuro. 50. - l> Tr. 17, de Voto et ]uram., cap. l, num. 40.
- • Decal., lib. 4, eap. 8, num. 53. Cfr. de Matr., lib. 1,
disp. 4, n. 7 et 8. - '1 De Monachis, lib. 2, cap. U, v. Ex
qua. - Banac., disp. 4, de 2° Praec. decal.,' qu. 2, punct. 1,
num.21.
trahendo matrimonio, sed solum obligare ad
abstinendum ab illicitis voluptatibus.
b) S. Thomas, opusc. 17, cap. 7, haec dicit
de recenter conversis ad fidem.
75. - a) Lessius, lz'b. 2, cap. 40, 1'/. 44;
Palaus, tr. 15, dz'sp. 1, PU1'/ct. 8, § 5, u. 14 i
Fagundez, Decal., lib. 2, cap. 16, 1'/. 4, tenent
 58 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
Navarrus et plures communius cum Sal-
manto \ asserunt tunc solum validum esse
votum, quando vovens nolit aut non pos-
sit aliis mediis uti b). Idem ait Sporer 2,
dicens quod tali voto obligatur tantum
is qui aliud remedium adhibere nolit.
Idem asserit ut certum Laymann 3, his
verbis: Dù:endum secundo cum Lessio...
Conmck.: Tale votum... oblt'gatortimt est
secundum nnrtualem hypothestm, si t'n
talt" statu peccandi perseuerem, et non
media efficada adht'beam... ad emendanO-
nem. Ut proinde taNs homo alt'ud uouere
censendus non st't, ntst' hoc saltem reme-
dium quod est nuptt'arum peccatis SUtS
adht'bt'turum, st' alt'ud melsus, quod est
continentzae, non adht'buert't...,· ideoque, si
jirmum ejus rei propositum et conatum
praestet, voto lioeratur,
Instabis: Sed laicus nolens tunc nu-
bere, remanet tamen liber ut possit nubere
postea in futurum si velit; non sic sub-
diaconus post susceptum ordinem. -
Respondetur: Sed si ille laicus statueret
firmo animo nunquam velle matrimonio
ligari, sed aliis mediis uti; numquid ob
hoc poterit ei absolutio denegari?
ti~
ciens
tss: 76. - Dices 4°. Docet D. Gregorius 4:
Nec debet aNqut's non purgatus sacra
mysteria adt're. Unde Juenin 5 ait non
posse promoveri ad sacros ordines qui
nondum peccata purgarit per condignae
poenitentiae labores.
Sed respondetur cum S. Thoma, qui 6,
quaerens: Utrum lt"ceat eptscopatum injun-
ctum omnz'no recusare? respondet ad
objectionem 2am (in qua refert praefata
verba D. Gregorii), quod si ìmpedimen-
tum nequeat tolli a subdito, tunc non
tenetur obedire; quia nullus tenetur obe-
dire ad aliquod illicitum; secus autem,
si impedimentum remouert potest per
Naoar; Man., cap. 12, n. 43, v. Dixi. - l Tr. 17, cap. 1,
n.41 et 42. - 'Tr. 3, cap. 2, n.61 et 62. - 3 Lib. 4, tr.4,
cap. 2, n.12. - Less., Iib, 2, cap. 40, n. 44. - Cont"nck,disp. 22,
secundam sententiam, quam S. Alphonsus
communiorem vocat.
b) Auctores pro hac secunda sententia
citati non ponunt conditionem, quod vovens
nolit aut nequeat aliis remediis uti ; Salmant.
vero simpliciter eos afferunt quasi conditio-
nem illam exprimant.
CAP. II. - DE MIN. SACRAM. - DUB. II. - DE CLERICO HABITUATO, ETC. 59
ipsummet} puta... si habeat peccandt' pro- non posse confessarium poenitenti dispo- esse cautelam in hujusmodi dericis ab-
posèum, quod potest deserere. - Ergo sito beneficium absolutionis differre; quia solvendis qui vix e vitiorum coeno emersi,
supponit Angelicus quod licet alicui sacra tunc ille ex confessione peracta habet ad altaris ministerium ascendere inhiant.
mysteria adire, suscipiendo episcopatum, jus non tantum ad absolutionem, sed ad Nulli enim dubium quod horum frequenter
uel eHam sacros ordines (ut ibidem sub- eam statim obtinendam. malus exitus deploratur, non sine maximo
ditur), etiamsi- nondum sit a suis peccatis Caeterum fateor, magnam adhibendam Ecc1esiae detrimento et populorum ruina.
purgatus. Dummodo, ut supponendum,
sit interius probatus ad hujusmodi gradus
assumendos; alias dicendum ex supra
allatis quod neque ordinari posset, neque
teneretur obedire. Aliud enim est aliquem
non esse purgatum; aliud, non esse pro-
batum.
71. - Qua de re, omnibus tamen mox Conelusio
et limitatio
praedictis non obstantibus, omninò tenen- s ec u n d a e
par-ris.
dum quod, ut c1ericus in vitiis habituatus
possit absolvi, etsi ipse velit statim sine
temporis probatione accedere ad sacros
ordines, debet tali compunctione extraor-
dinaria esse a Deo manifeste donatus, ut
satis probatus ostendatur ad tantae digni-
tatis sublimitatem.
Praeterea advertendum quod confes-
sarius toto conatu curare debet, persua-
sum reddere hujusmodi initiandum, quam-
vis extraordinarie (ut supra) compunctum,
ut differat ordines suscipere, quoadusque
probatione alicujus notabilis morae magis
purgatum se praebeat a sceleribus pa-
tratis.
Immo addo, consultius et congruentius
esse ut, etiamsi ipse sit contritus, et ex
compunctione habita sufficienter disposi-
tus non solum ad absolutionem, sed etiam
ad Ordinem assumendum, tamen ei abso-
lutio differatur, ìpso quoque non consen-
tiente, si velit statim ordinari, ut tem-
poris experimento firmius probetur. -
Dummodo vero, excipio, ipse ex hac dila-
tione ordinationis non sit subiturus notam
sìve proximum 'perìculum infamiae. Nam
in hoc casu censerem cum Lacroix a)}
n. 61. - .c Reg. pastoral., part.}, cap. 7; ap. Migne, Pa-
trol. lat., tomo 77, col. 20. - lS Commento de Sacr., disserto 8,
qu, 7, cap. 2. concI. 2, v. Quaeres. - 62- 2&0:, qu, 185. art. 2.
77. - a) Lacroix, lz'b. 6} parto 2} n.1764}
in universum dicit quandoque confessarium
posse ex rationabili causa absolutionem dif-
ferre, etsi poenitens dispositus videatur; et
subdit cavendum tamen esse, «ne tali nege-
tur absolutio..., quando sine nota non posset
omittere communionem'.
 60 LIS. VI. - TRACT. 1. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
CAPUT III.
De Suscipiente Sacramentum.
DUBIUM l.
Quae Dispositio requìratur ad valorem Sacramenti in suscipiente.
78. Vide quae habentur apud Busenbaum. - 79. An solus homo viator sit capax sacra~
mentorum. - An soli baptieati valide suscipiant alia sacram~nta. - 80. Nulla :equz.
ritur intentio in pueris et perpetuo amentibus, quo'!d Baptzsm1;tm,. Confi.rmatzone,,!z
et Ordinem. - 81. Quae intentio requiratur in adultzs. A1z suffipat intentio neutral~s,
an habitualis. Quid de dormientibus, ebriis et lapsis in amentiam. - 82. An sufficzat
intentio interpretativa.
Qualis in- 78. - «. Resp. Ad valorem sacramenti
~~rr~t~:i~. « in adultis ratione utentibus intentìo per-
suscipiente. « cìpiendì sacramentum interpretativa sal..
« tem requiritur et sufficit (excipe Poeni-
« tentiam, de qua ìnfra), Ita communìter
e: theologi omnes cum S. Thoma a); contra
« Cajetanum, qui putat in suscipiente nul-
«. lam mtentionem requiri, modo contra-
« riam non habeat. Ratio responsionis est,
«quia, sicut adultus non justificatur sine
« proprio consensu, ita nec per sacramen-
«tum initiatur et consecratur Deo sine
«eodem consensu , si ejus sit capax, -
« Bonacina l.
« Dixì: Adul#s, etc. Quia, cum tantum
«requirantur conditiones juxta subjecti
« capacitatem, parvuli autem et perpetuo
« amentes non sint capaces propriae in-
« tentionis, sufficit ìllìs intentio Christi et
« Ecclesiae b). _ Filliuccius 2.
« Unde resolves:
« l°. Parvuli, uti et perpetuo amentes,
«valide baptizantur, confirmantur, com-
e municantur, ordinantur. (Quod ultimum
- nefas esset; priora autem olim permit-
« tebantur). - Bonacina 3•.
c 2°. Aegris ratione jam privatis recte
« datur Unctio, non tantum si ante petie-
Cafetan .• in a-m P., qu.~ 68, art. 7, v. His excursi's~"­
_ 1 Disp. 1, de Sacram., qu. 6, punct. 2, n. 1 et 8. -
li Tr. 1, cap. 8, num. 130. - B Loc. cit., num. 1, v. Dixi.
Cfr. etiam de Ordine, disp. 8, punet. 5, num. 1. - • De
78. - aj S. Thomas, 3 P., qu. 68, art. 7,
requirit intentionem, nec determinat qualis
sit sufficiens.
b) Saltem pro Baptismoet Confirmatione.
c) Lugo dicit praesumendam esse volun·
c rint, sed etiam si fuerint catholici neque
« constet esse in mortali c). Nam hoc ipso
« censentur interpretative voluisse et pe-
- tììsse quod alii christiani, etiamsi de ea
«nunquam audierint. - Cardinalis de
« Lugo 4, etc. communiter.
« 3°. Invalidum est sacramentum:
« l°. Quod quis suscipit cum intentione
«neutrali, habens se negative. 2°. Quod
« suscipit ficte, id est simulate: non tamen
« quod ficte, id est indisposite d). 30 • Quocl
«per meram vim, animo omnino repu-
« gnante, suscipitur. - Bonacina 5.
«4°.Validum est sacramentum: l°. Quod
« quiaccipit, vultquod christiani accipiunt,
« etsì non credat aut non velit sacramen-
« tum, 2°. Quod quis per metum coactus
- suscìpìt: cum metus non tollat volun-
« tarium. Matrimonium tamen gravi metu,
« v. gr. injustae mortis, initum, censetur
« irritum; ut docet Sanchez 6, card. de
«Lugo 7.
« Et qui ordines gravi metu coactus
« suscepit, etsi characterem habeat, non
« tamen tenetur ad continentiam, potest-
« que, secluso scandalo, nubere; ut suo
« loco dicam ». [Vide dicenda de Sacram.
Ordz'nis, n. 811].
Sacramentis in genere, disp. 9, num, 122.-- l'iLoc. cit,
n. 4, 5 et 7. - B De Matrhn., Iib, 4, disp. 12, num. 18; et
disp. 14, num. 2. - 1 De Sacramentis in genere, disp. 9,
num. 133.
tatem recipiendi ExtremamUnctionem, «de
omnibus qui signa poenitentiae suo tempore
exhibuerunt». ·In reliquis pIane concordat.
d) Bonacina, loc. cit., praetermittit simu-
late suscipientem.
CAP. lll. - DE SUSCIPIENTE SACRAMENTUM. - DUS. I.
Solus via- 79. - Ante omnia hìc notandum est l°.
tor est ca-
pax sacra-
menti.
Solum hominem viatorem esse capacem
sacramentorum; quia solus homo viator
capax est primae gratiae aut ejus aug-
menti. - Ita communiter Suarez et alli,
contra Bernal a). Vide Tournely 1, qui id
probat.
Baptismus
praerequ ì-
Notandum 2°. Susceptionem Baptismi
riturad va .. omnino praeexigi ad validam susceptio-
f i d i t a t em
ceterorum, nem aliorum sacramentorum. Id certum
est apud omnes; vide Lugo 2 et Croix 3.
Ratio, quia sacramenta instituta sunt pro
sola Ecc1esia, et per solum Baptismum
fiunt homines de corpore Ecclesiae; ut
definivit Eugenius IV in decreto fidei ad
Armenos. - Hinc matrimonium infide-
lium non est sacramentum, et ideo est
dissolubile; ut notant Sanchez 4 et Croix 5
cum communi, ex cap. Quanto 7, de di-
vori. Vide dicenda de Matrzm., n. 956.
80. - Plura autem hic adnotanda circa
intentionem requisitam in suscipientibus
sacramenta.
In infanti- In z'nfantibus nulla quidem requiritur
bus nulla
requ Ir i tur intentio, cum suppleat in eis intentio
ìntentio.
Christi vel Ecclesiae: sicut enim sine
propria voluntate ipsi peccatum contra-
xerunt, ita sine voluntate ab ilio liberano
turo Hoc certum est cum D. Thoma 6. Et
est de fide definitum a Tridentino 7, ubi
dicitur: Si quis dz'xerz't paruulos, eo quod
aetum eredendi non haoent, suscepto Ba-
ptismo , inter jìdeles computandos non
esse: ae propterea, cum. ad annos discre-
tzonzsperuenermt, esse rebaptieandos : aut
praestare omz'ttz' eorum Baptisma, quam
eos non actu proprio eredentes baptz'zari
in sola jìde Eeclesiae " anathema sito -
Neque in Idem dicendum de perpetuo amenttous,
perpetuo a..
mentibus, ut docet S. Thomas 8.
Et quod dicitur de Baptismo, idem di-
cendum de sacramento Confirmatioms ;
ut Salmant." cum communi doctorum.
Suar., de Sacr., disp.14, sect. t, v. Dico 1. -lPraelect.,
de Sacr.L g.) qu. 8, art. 1. - 2 Disp.P, n.l. -3Lib.6, part.T,
n. 165. - Eugen. IV, decretum ad Armenos, § Primu'f1l
omnium: ap. Labbe, tomo 18, col. 547. - , De Matrim.,
lib.2, disp.8. - , Loe. eit" n. 165. - 6 3 P., qu. 68, art. 9.
- 7 Sess.7, de Sapt.. can. 13. - • Loe. eit., art. 12, ad l.
79. - a) Bernal, dzsp. 18, sect. 1, § 3, n. 21.,
idem docet ac Suarez; sed n. 18, negat in
hoc esse tantam certitudinem quae numeros
expleat c1aritatis.
61
Idem de sacramento Ordz'nzs,infantibus
(sive perpetuo amentibus) conato; ut recte
dicit Lugo l0. - Idque hodie certum est
ex bulla Eo quamvzs tempore nostri
Summi Pontificis Benedicti XIV, edita
5 Maji 1745. Ubi, postquam in § 20 id decla-
ratur definitum communi suffragio theo-
logorum et canonistarum; deinde prae-
scribitur § 27, quod ipsi infantes ordinati,
cum pervenerint ad annos discretionis,
non teneantur ad castitatem. Praecipit
vero Pontifex, ex concilio Toletano II a),
relato in can, De z'ts, dzst.. 28, ut in anno
decimo octavo detur eis optio, et si vo-
luerint castitatem servare, admittantur ad
exercitium Ordinis; secus, si noluerint. Et
§ 40, subdit quod ipsi post ratihabitionem
invalide contrahunt matrimonium, et te-
nentur ad Officium divinum.
81. - In adultzs vero certe requiritur requ In adulti.
intentio suscipiendi sacramentum. Ratio, intentio su-
ri tur ì
quia, ut docet D. Thomas 11, loquens de scipiendi,
Baptismo: Sz'cut ad hoc quod homo mo-
riatur ueteri uùae, requiritur... z'n habente
usum liberi arbz'trit' voluntas qua eum
ueterts vitae poeniteat: ita requzrtY:ur uo-
luntas qua intenda: vitae notntatem. -
Dixit autem Cajetanus 12, in suscipiente
Baptismum sufficere intentionem neutra-
lem, nempe quod non consentiat neque
dissentiat. Sed haec opinio communiter
reprobatur a DD., ut a Lugo 13, Petroco-
rensi 14, Salmant. 15, et signanter a nostro
Summo Pontifice Benedicto XIV in Instru-
ctione de Baptismo, incipiente Postremo
mense. Et talis opinio est quidem contra
doctrinam expressam D. Thomae, mox
supra relatam.
Idem quod de Baptismo dicendum est
de aliis sacramentis, cum Lugo et alììs
communiter.
Certum est etiam apud omnes non re- Suffìcit in-
tentio habi-
quiri in suscipiente sacramenta intentio- tualis.
- 9Tr. 3, de Confìrm., cap. 3, num.26. - lO De Sacram,
i. g., disp, 9, n. 112. -
11 3 P., qu. 68, art. 7. - 19 In joc.
cito D. Thom., v. His excursis, - 13 Loc, cìr., n. 117 et
seqq. - H De Sacram. i. g., cap. 6, qu. 3. - 1& Tr. 1, de
Saeram. i. g., cap. 8, num. 7. - Ben.d. XlV, Instruct.
Postpe'm,o mense, n. 48. - L.,,,go, loe. cit., Dum. ,115.
80. - a) Conci!. Tolet. Il, relatum in can.
De iis 5, disto 28, loquitur de iis quos pa-
rentes officio c1ericatus a primis annis man-
cipaverunt, et qui tonsuram et lectoratum
 62 LIB. VI. - TRACT. l. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
nem actualem aut virtualem; sed suffi-
cere habitualem, id est aliquando habitam
et non retractatam. - Ita Lugo t, Wi-
gandt 2, Petrocorensis a), Antoine 3, Sua-
rez 4, Holzmann b), Sporer b)) Roncaglia c),
Elbel d). Idemque docet e) SS. noster Be-
nedictus XIV in praefata Instructione 5,
cum aliis communiter. Idque probatur ex
universali Ecclesiae praxi, quae non rei-
terat sacramenta Baptismi et Ordinis iis
qui ea suscipiunt ex voluntate prius ha-
Exceptio, bita. - Et hoc procedit in omnibus sacra-
mentis, praeter Poenitentiam et Matrimo-
nium; ut infra explicabimus.
Utrum autem valide conferantur sacra-
menta dormientibus, ebriis vel lapsis in
amentiam qui antea habuerunt intenHo-
nem ma recipiendi?
Negat Roncaglia 6; quia (ut ait) non est
praesumendum eos habuisse intentionem
in tali tempore recipiendi sacramentum,
sed solummodo more et ritu christiano f).
Suffici t - Sed communissime et probabilius affir-
e t i a m in
do rrn ien t i- mant Lug-o 7, Palaus 8; Salmant. 9 cum
bus, ebrììs,
amenrìbus. Henriquez, Graffio et Angles; ac Croix lO
cum Gobat, Aversa, Diana et aliis. Ratio,
quia ad validitatem sacramenti non requì-
ritur ut suscipiens agat modo humano et
more solito; sed satis est quod ipse sit
Disp, 9, n.132. - 2Tr.ll, exam. 4, n. 36, v. Resp, 4.
- 8 De Sacr., cap. 3, qu, 1, resp, Z. _ .. De Sacr., disp. 14.
sect. z, v. Dico 1. - 5 N. 46. - 6 De Sacro i. g., cap. 5, qu, 2,
resp, 2. - 'l' Disp. 9, n. 132. - 8 Tr. 19, punct. 7, n. 2. -
lt Tr. 2, de Bapt., cap. 6, n. 43. ~ Henriq., lib.2, cap. 24.
n. 3•. Graff., Decis, aur. parto 2, lìb. 1, cap. 4, n. 45. -
Angl., FIor. quaest., de Bapt., qu. 2, art. 6, di1f. l, conci. 2.
receperunt. A quibus, postquam 18 annum
expleverunt, exquiritur utrum velint conju·
gium inire an vero in ordinibus remanere;
quodsi hoc ultimum elegerint, eis a 20 anno
subdiaconatus conferatur; si vero conjugium
inire maluerint, id facere pessiot. Deillde,
§ 28. Benedictus XIV suum assertum ponit
de iis qui ordines sacros in infantili aetate
receperunt; eis nempe optionem dari, «post-
quam.... decimum sextum aetatis annum ex~
cesserint '.
81. - a) Petrocorellsis, de Sacro i. g., cap.6,
qu. 4, concordat sane quoad generale prin-
cipium; sed addit Poenitentiam administrari
posse ei qui, antequam in amentiam incideret,
v01untatem habuit illud Sacramentum reci·
piendi, quam non retractasse praesumitur.
b) Holzmann, de Sacram. i. g., n. 36;
Sporef, parto l, cap. 2, n. 145, ab hoc prin:
cipio solurn Matrimonium excipiunt.
subjectum capax: prout revera est qui
jam prius habuit intentionem recipiendi
sacramentum g). Idque confirmatur aucto-
ritate Innocentii III 11 (apud Lugo 12); qui,
postquam dixit dormientes et amentes
non recipere sacramentum, si contrariam
habuerint voluntatem, addit: Secus autem,
si prius.... habuissent propositum bapti-
zandz:.. Tunc ergo characterem sacramen-
talis ùnprzm# operano. Et ejusdem sen-
tentiae est noster Summus Pontifex Bene-
dictus XIV, in citata Instructione 13.
Caeterum recte advertunt Suarez 14 et
Salrnant.P, illicitum esse iis conferre sa-
cramenta le): nisi in probabili periculo
mortis, vel nisi quando impedimentum
usus rationis censetur perpetuum; alias ex-
spectandum est tempus in quo suscipiens
fiat compos rationis. - Idque expresse
docet D. Thomas 16, ubi ait: Si autem ne-
cessitas non sù, debet in furzoszs exspe-
dari lucziium ùztervallurn, vel ùz dormien-
tibus vigzlia. Si tamen baptzzetur in statu
ilk», sacramentum suscipit, quamvis peccet
oaptieans.
82. - Sufficit etiam intentio interpreta-
tiva (nempe quae nunquam fuit habita,
sed praesumitur habenda a suscipiente,
si esset ipse eompos rationis) in suscipien-
Lìb. 6, parto 1, num. 176. ~ Goòat, tr. l, num. 230.
__ 10
_ Aversa, de Sacramentis in genere, qu, 64, sect. 9, v. Ter-
tio. ~ Diana, parto 3, tr. 4, resol. 12. - 11 Cap. Majores,
§ ltem quaeruur, de bapt.. 12 Loc. cìt., num. 119.--
18 N. 46. - 14 Disp. 24, sect, 1, num, 5, v. Secundo. -
15 Tr, 2,cap. 6, num. 44. - 16 In 4, disto 6, qu. l, art. 2,
solut. 3, ad 2.
c) Roncaglia, de Sacram; i. g., cap. 5,
qu. 2, resp. 2, habitualem intentionem suffi·
cere ait; vel (pro Extrema Unctione) intero
pretativam.
d) Elbel, de Sacram. i. g., confer.3,
n. 56, dicit satis esse virtllalem, interpreta-
tivam vel habitualem: interpretativam scili-
cet pro Confirmatione, Extrema Unctione,
Poenitentia; habitualem vero pro Baptismo,
Ordine, Matrimonio, uti explicat n. 58.
e) De Baptismo.
f) Roncaglia haec qllidem docet de doro
mientibus et ebriis j seCllS vero ait esse de
infirmis qui sensibus destituti sunt et de iis
qui in perpetuam amentiam lapsi sunto
g) Plerique ex auctoribus citatis de solo
Baptismo disputant; aliqui tamen, ut Lugo,
Croix, Gobat,Aversa, universalius loquuntur.
Il) Suarez et Salmant. hic de Baptismo
disputant.
CAP. IlI. - DE SUSCIPIENTE SACRAMENTUM. - DUB. I. 63
ti bus sacramentum Extremae Unctionis; status c1ericalis. Ita communiter Lugo 15,
ut dicunt Lugo I, Wigandt 2, Elbel 3 , Ron- ac Viva 16 cum Suarez c), etc. - Verum-
caglia 4, Sporer 5 et Croix 6 cum communi. tamen Coninck, Sporer-v, Dicastillus, etc.,
Idque probatur ex Rituali Romano 7, ubi apud Croix 17, censent ad suscipiendum
dicitur: Injirmis autem , qui dum sana Baptismum sufficere intentionem implici-
mente et integris sensibus essent, illud tam contentam in contritione vel attri-
(Sacramentum) petzermt, seu veroszmz'lz'ter tione habita a suscipiente. His contradi-
(nota) petùssent..,praebeatur. - Et si forte cunt Suarez e) et alii. Sed recte Lugo f)
aeger fuerit sensibus destitutus in actu primam sententiam aitposse habere locum
peccati mortalis , probabiliter ait Viva 8, tantum in infideli qui semper invincibiliter
saltem sub conditione Extremam Unctio- veram fidem ignoraverit.
nem tunc esse illi ministrandam; prout Ad sacramentum autem Poenùentiae Pro Poe-
nitentia re-
Bis ilticite
confertur
etiam de sacramento Poenitentiae dice- non sufficit intentio neque interpretativa quir'itur sal-
tem virtua-
seclusa ne- mus 'l'l. 483. neque habitualis; sed requiritur intentio liso
cessitate.
ltem pro Ira etiam per voluntatem interpreta- vel actualis, vel saltem virtualis: cum ibi
Confirma·
tione et Eu- tivam seu generalem potest moribundo requirantur pro materia actus poenitentis,
charistia.
sensibus destituto conferri sacramentum qui non possunt quidem haberi sine vo-
Conjirmatzonzs" ut dicunt Lugo a), Spo- luntate saltem virtuali recipiendi sacra-
rer 9, Elbel t"; et Croix 11 cum Coninck, mentum. Et hoc tenendum saltem in praxi,
Arriaga et Bernal ; contra Escobar 12. - juxta dicenda de Sacram. Poenit., Dub. II,
Et idem dicunt de sacramento Euchari- n.447.
stiae Lugo 13, Sporer 14; et Croix cum Sua- Ad sacramentum vero MatrzfflOnzi' su- Pro Matri-
monio non
rez, Coninck b), Aversa, Bernal, etc. scipiendum certe non sufficit intentio in- sufficit i n-
t e r p r e'ta-
Secus, pro Sacramentum autem Baptismi et Or· terpretativa. - Sed sufficere aliquando tìva,
Baptismoet
Ordine. dinzs invalide quidem confertur habenti- habitualem censent Holzrnann.", et Croìx>
Intenuo in-
t e r p re t a-
bus solam intentionem interpretativam; cum Sporer, Dicastillo, Arriaga, etc. Et
tiva sufticit quia sine voluntate explicita nemo debet casum accidere posse ait Croix, quando
pro Bxtrc-
ma Unctio- subire obligationem legum Ecc1esiae et celebratur Matrimonium per procurato-
Ile.
1 Disp, 9, num, 125et seqq, - ~ Tr. 11, exam. 4, n. 36, loc, cìt., num.. 170•• Suar., dìsp, 69, sect, 2, v. Teruum
resp. 4, v. Declaratur la parso - S De Sacramentis in geo àubium et seq. - AVerSa"1 de Sacramentis in genere J
nere, confero 3, num. 58. - .f De Sacramentis in genere, qu, 64, sect, 9, v. Rursus. ~ Bernai, disp, 18, n. 85. -
cap. 5, qu, 2, resp, 2. - 5 Parto 1, cap. 2, num, 154. - 15 Disp. 9, n. 127 et seqq. - 16 De Sacram. i. g., qu. 1,
6 Lib. 6, parto 1, n. 172. - 'i Tit. 5J cap. 1, de Sacram, art. 7, n. 5. - Coninck, qu. 64, n. 103•• Dicast., tr, l, dc
Bxtr. Unct., n. 6. - S De Sacro i. g., 'qu, l, art. 7, n. 6. Sacram, i. g., disp, 3, dub. 14: n. 323 et seqq. - 1'1 Lib. 6,
- » Loc, cit., n. 154. - IO Loc. cit., n. 58. - 11 Loc. cìr., parto 1, n. 168. - 18 De Sacram. i. g., n. 36. - 19 Lfb. 6,
n. 169.• Coninck, qu. 64, num, 105. - .4rriaga, disp. 22, parto 1, n. 174•• Spor., parto 1, n. 118.. Dicast., tr. l, de
num. lO•• Bernal, disp. 18, num. In. - "Lib. 8, n. 55. Sacram. i. g., disp. 3, dub. 14, n. 308.• Arriaga, disp. 22,
- IS Loc. cit., num, 126. - 14 Loc. cit., n. 154. - CroixJ n. 'l:I et seqq. - Croix, loc. cito
82. - a) Lugo, disp.9, n.12.5, non loqui- tentio formalisj quod scilicet Baptismus est
tur de Confirmationej sed admittit principium janua Ecc1esiae et virtualis professio fidei.
generale: ad valorem scilicet Extremae Un· Suarez nihilominus, dz'sp.14, sect.2, v. Dico1
ctionis «et aliorum similium sacramento- omnia haec expresse docet, scribens: «Hunc
rum. satis esse voluntatem interpretativam. ~ consensum quem necesse est praecessisse,
Praeterea notandum est non omnes auctores quando actu non adest, non esse eodem modo
citatos de moribundo sensibus destituto dispu- necessarium in omnibus sacramentis; nam
tare; omnes tamen in hoc convenire quod Baptismus, v. g., quia est janua ad Ecc1esiam,
ad Confirmationem satis sit intentio inter- et in eo fit prima solemnis professio fidei et
pretativa. . legis Christi, ideo videtur requirere in adulto
b) Coninck, loc. cit., n. 103, in universum voluntatem magis expressam et formalem».
scribit: «Qui catholice vivit, censetur velle d)Sporer, parto 1, n. 151, ita tenet de
sibi morienti conferri sacramenta ab Ecc1esia ]udaeo attritionem habente in ultimo mortis
morientibus conferri solita; ideoque si subito agone; secus esse ait extra mortis articulum,
destituatur usu rationis, debet inungi., nisi v. g. in somno.
certe sciatur esse in mortali de quo non sit e) Eo sensu contradicere censetur Suarez,
saltem attritus. quod, ut superius nota c dictum est, requirit
c) Suarez videtur a Viva citari pro sola formalem intentionem ad Baptismum.
ratione ex qua requiritur ad Baptismum in- f) Lugo, disp. 9, n.129: «Non ergo, in-
 64 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE. CAP. III. - DE SUSCIPIENTE SACRAMENTUM. - DUB. II. 65
rem; quia si hic contrahit dum principalis eorum certe requiritur ea intentio qualis tìonem sacramentalem ille receperit ma (vide infra, n. 139, V. Requirz'tur), si
c).
dormit, perficitur Matrimonium cum ìnten- in ministris aliorum sacramentorum exi- Vide infra, n. 286, V. Primam. baptizandus habeat grave peccatum; ut
tione principalis, guae non aliter quam gitur; ut diximus n. 16 et 18. - In prae- « Unde resolves: patet ex Tridentino 5. - Ad Euchart"stiam Euchari·
Vcrius
habitualis dici potest. Sed verius sentit
semper re-
quir'itur sal-
fato autem casu procuratoris, recte dicit Magis dis-
positi con-
85. - « l°. Etsi aequaliter dispositi ae- autem praemitti debet ex speciali prae- ~~~ c~~::
rem virtua- Lugo l in Matrimonio semper requiri vo- Lugo 2 quod illa intentio verius dicenda sequu n tur e qualem, magis tamen dispositi majorem cepto confessio et absolutio ab omni mor- sionem.
liso luntatem saltem virtualem: quia, cum majorem
est virtualis quam habitualis; cum procu- fructum, « sacramenti fructum praeter characterem tali.
uterque conjux non solum sit suscipiens, rator contrahat virtute mandati sive con- « consequuntur: tum quia congruum. est Utrum autem pro alz"is sacramentis
sed etiam minister sacramenti, in singulis sensus a principali praestiti. « sacramenta ita instituta esse, ut uberior uioorum suifidat praemùtere tantum con··
« gratìa detur pro dispositione subjecti; trz't,'onem? - Affirmatur communissime Pro ceteris
sufficit con-
« tum quia non videtur is qui vehemen- cum Lu..;'o 6, Laymann a), Vasquez a), tritìo,
DUBIUM II. « tem attritionem ad Baptismum vel Poe- Croix 7 et aliis; contra Marsilium b) et
« nitentiam affert omni fructu carere. Adrianum. Vide dieta n. 34, v. Secunda.
Quid requiratur ut licite et cum fructu suscìpìatur, Sumens
Euchari· «2". Qui sumit hostìam quam nescit Notandum Il", Est certe peccatum Suscipere
. sacramen·
stiam ne- «esse consecratam, cum instar alterius grave sacramentum suscipere cum moro tum ìn mor-
83. Quae requirantur in suscipiente sacramenta mortuorum, et quae vivorum. - 84. An sciens, nul-
lum f r u- « anìmalis, sine intentione sumendi sacra- tali; et est gravius quam Il u m igne . 1 d . d' .tali,lethale.
aliquando possit ministrari Viaticum a laico, vel sacerdos non jejunus celebrare. - ctum perci..
85. An magis dispositi majorem fructum recipiant. An sumant cum fructu hostiam pit, « mentum, sumat, accipit quidem mate- mìnìstrare aut conficere: ut Croix 8 cum
ii.qui nesciunt esse consecratam. - 86. Plura notanda de suscipiente sacramenturn « rialiter rem quae est sacramentum, non Dieastillo et aliis.
cum mortali' aut ueniaii. - 87. An omnia sacramenta causent gratiam remoto pec- e tamen sacramentaliter et cum fructu », Utrum autem t'n aliquo casu lù:eat su-
cato. - 88. An liceat petere sacramentum a ministro excommunicato. - 89. An a [Ita S. Thomas l cum Lugo, Suarez a); sapere sacramentum ttZ mortaù?
ministro peccatore. Quando lì-
Croix 2, contra Arriaga et Dieastillum b), Videtur negare Suarez 9, loquens de ceat c o m-
Ad Bap ti- 83. - e: Resp. Ad effectum Baptismi et Dd purz"sst1nus, et omnz"s mz'xtz'onz"s ex- quorum sententiam immerito probabilem sumenda Communione. - Sed communius m u n i ca r e
smum et in mortali.
Poeni t e n- « Poenitentiae requiritur et sufficit, prae- persJ. « Quia ista non primam, sed secun- vocat Croix]. - « Idem docet Bonacina affirmant Herincx, Aversa et Bosco, apud
iì a m non
requìr i t ur « ter voluntatem sumendi sacramentum, « dam tantum gratiam, id est augmentum « de eo qui sumit sacramentum ex causa Croix l0. Idque pro casu rarissimo non
carìtas. « famis: quod videtur intelligendum, si ex videtur improbabile: puta si hostia con-
e dìsposìtio fidei, spei et attritionis. - Non « tantum gratiae conferunt. Etsi subinde Per acci-
s autem requiritur caritas, sive ut gra-
dens dant « ea sola: neque enim videtur sacerdos secrata esset profananda ab haereticis,et
«per accidens dent primam , cum quìs p l'i m a m
«tiam habeat »; [Vide dicenda n. 139 et « putat bona fide se carere mortali. -
gratiam. e fructu sacramenti privari, etsi, sumptu- aliquis pro illa subita irruptione non poso
437] « quia haec sacramenta dìcuntur « Laymann a, Bonacina 4 », « rus calicem, simul etiam levare sitim set tam cito conteri; tum videtur posse
« mortuorum quod ipsa primàm gratiam, 84. - Hoc quidem probabile est cum - intenderet. Vide Bonacina 8 ". eam sine peccato sumere, licet sine fructu.
e seu vitam donent. D. Thoma. Vide dicenda n. 87. Baptismus
requirit fì-
86. - Notandum I", Ad Baptz"smum re- Tunc enim non sumeret ut sacramentum,
Secus, ad « Ad reliqua vero sacramenta, quae Hinc recte dicunt Gonet a), Henno a) dem, spem quiritur actus fidei et spei, saltem vir- sed tantum. absconderet in corpore suo,
reliqua sa- et quando-
cramenta. « dìcuntur vzvorum, requiritur ut sit in et Tournely w (vide infra, n. 237, Qu. 3), q u e attri .. tualis; ut omnes docent cum Suarez et sicut in pariete,' ad eam liberandam ab
tionem.
«gratia », [Sed nota hic propositiones posse laicum moribundo Viaticum mi- Croix 4. Et etiam actus contritionis sive injuria; ut dicunt c) Lugo 11, Croix 12, Tam-
damnatas ab Alexandro VIII, nempe nistrare, si desit sacerdos qui eum ab- attritionis, ut tenent Salmant. cum D. Tho- burinìus 18; et Diana 14 cum Vasquez d),
prop.22, quae dicebat: Sacrilegi sunt ju- solvat. l 3 P., qu, SO, art. 3. ad 3. - Lugo, de Sacramentis § Pro hujus solutione, v. Primo jJl'opter. - • Loc, cit.,
dzealtdi qui jus ad Communionem perci- Et etiam sacerdotem celebrare posse in genere, disp. 9, num, 126; et de Euchar., disp. 16, n. 194.. Dicast«, tr. 1.de Sacram. i. g., disp. 3, dub.14,
pz"endam praetendunt, antequam condz~ non jejunum, ad ministrandum Viaticum n. 22. - • Lib. 6, parto 1, n. 178. - Arriaga, disp. 22, n. 340. - • Disp. 66, sect. I, V. Sed objicies. - Herincx,
gnam de delt'ctt's suz"s poenz'ten#am egerz·nt. n.13 et seqq. - Bonac., disp. l, qu. 6, punct. 2, num. 3. de Sacram. i. g., disp. 3, n. 99. . Aversa, de Euchar.,
moribundo sensibus destituto qui non - • Loc. cito - Suar., de Gratia, Iib.8, cap. 19, n. 6. - qu. 8, sect. 5, v. 5ecundo. . Bosco, de Sacram., disp.l,
Et prop. 23: Sùnt"lz'ter arcendi SU1tt a sacra possit confiteri, ut Viva 5 cum Laymann • Lib.6, parto l, U. 187. - Salmant., tr.2, cap. 6, n. 53•. sect. 5, n. 54. • IO Loc. cit., num. 194. - 11 De Euchar.,
Communz'one quibus nondum inest amor et Filliuccio b); secus autem, si absolu· D. Thom., 3 P.. qu; 79, art. 3, ad 2. - • Sess. 14, de disp. 14, num. 3. - " Li!>. 6, parto 1, num. 194 et 514. -
Poenit., cap. I. - • De Sacram. i. g., disp. 8, n. 145. - ".Method. exped. Commun., cap. I, § lO, num. 76. -
'I Loc. cit., num. 190. - Adrian., in 4, deConfess. J qu. 3, 14 Parto 5, tr..13, resol. 74.
1 Disp. 9, num. 134. - 'Loc. cit.. num. 139. - 3 Lib. 5, 3 P., qu. 79, art. 3, corpo - 5 De Sacramentis in geo
tr. l, cap. 6, num. 2. - 4, Disp. 1, dc Sacramentis in nere, qu. 1, art. 5, num. 6. - Laym., lib. 5, tr. 4, cap. 6,
genere, qu. 6, punct. 2, num. 11 et seqq. - S. Thom., num.21.
c) Aut Extremam Unctionem, addunt Viva nempe Laymann, lib. 5, tr. l, cap; 5, n. lO,.
et Laymann. . Vasquez, disp. 136, cap. l, n. 3, loquuntur
85. - a) Suarez, de Eueh., disp. 62, sect. l, de ministrante sacramentum.
quit, sufficit sola illa voluntas generalis con· Euchar., disp. 7, qu. 3, conel. 4, ut S. Al· n. 4, V. Tertio, id insinuat asserens impro· b) Marsilius, z'n 4, qu.12, art. 1, part.5,
tenta in actu attritionis ad valorem Baptismi phonsus, tribuit Gonet opinionem hic expo· priissime dici usum sacramenti, ut sacramen· caso 6, de ministrante loquitur; sed cas. 2,
ei qui nihil unquam de lege christiana aut sitam; quam Renno non reprobat, sed advertit tum est. asserit accedentem ad ordines, ad confessio-
Baptismo audivit... Valeret tamen Baptismus, eam non esse in usum deductam.. .,. Contino b) Dicastillus, tr. 4, de Sacro Euch., disp. 9, nem teneri; idemque videri de Matrimonium
si aliquis religionem christianam corde am· Tournely, de Euchar., cap. 5, art. 2, conel. 4, dub. lO, n. 183, dicit eo casu Eucharistiam ineunte, saltem ut congruum et expediens;
plexus esset, licet nihil de Baptismo aut ejus qu. l, v. Lz'mitant, non solum negat eam cum fructu suscipi; sed loquitur de amente, « non tamen audeo (subdit) asserere quod
necessitate audisset •. esse in usu, sed eam expresse reprobat. qui antea digne vivebat. .Et rationem quam teneatur '.
84. - a) Gonet, Clyp., tr. 4, de Euch., b) Filliuccius, tr. 4, cap. 8, n. 242, pro·
affert «probabilis est., ait Croix, loc. elt. c) Non omnes auctores rationem seu ex·
disp. lO, n. 18, oppositum docet ut comma· babile esse ait; sed contrarium probabilius 86. - a) Laymann et Vasquez non satis plicationem adjectam exprimunt.
nius et probabilius. - Renno tamen, de existimat. accurate citantur a Croix; nam locis cit., d) Vasquez, dz'sp. 207, n. 3,. Gaspar.Rur-

S. ALPBONSI, Opera moralfa. - Tom. III. 5

 66 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
Hurtado dj et Ochagavia dj. - Idem pro-
babiliter dieunt Lugo e) cum Vasquez d);
et Croix l cum Hurtado d), Ochagavia,
Diana et Leandro, de laico accumbente in
scamno communieantium, qui recordare-
tur peccati mortalis, et non posset elicere
contritionem ob angustiam temporis. (Vide
dieta n. 33).
87. - Quaeritur l°. An sacramenta va-
lùJe, sed cum fictione suscepta , remoto
Quid ve-
niatnomine
obice, reuroiscant? - Nomine fictzonz's hie
tìctìonis, non intelligitur ea quae reddit sacramen-
tum nullum, ut est defectus intentionis;
sed ea cum qua sacramentum valide su-
scipitur, nempe cum quis accedit sine dìs-
positione requisita ad sacramentum.
Baptismus,
remoto obì-
De sacramento Baptz'smz' (excepto Sco-
ce, revivì- to a) et aliis paucis) omnes communiter
scit,
id affirmant cum Petrocorensi 2, Concina 3,
Lugo 4, Tournely 5 et aliis; ex D. Tho-
ma 6, ubi loquens de gratia Baptismi, sie
ait: Impedz"tur autem quandoque per fictio-
nem " unde oportet quod , remota ea per
poenitentiam , Baptz'smus statz'm conse-
quatur suum ejfectum. Et prius id docuit
S. Augustinus 7, ubi dixit: In z710 qtdfictus
(ad Baptismum) accesserat, fit; .. ut quod
ante datum est, tunc valere incz'piat, cum
iita fictio ueraci confessione recesserit.
1 Lib.6, part.T, n.5l7.• Ochagav., de Euchar., tr, 2,
quv B, n. 4. - Diana, parto 5, tr.13, resol, 74. - Leander ,
id est Emmanuel a Conceptione, Sum, novem partium
Leandri, n.38O. - 2 De Sacro i. g., cap. 6, qu, 7. - 3 De
Baptismo, cap. 15, n. 12. - .. De Sacramentis in genere,
disp, 9, num, 22 et 23. - 'Praelect., de Sacro Baptism.,
qu. 4, art. 2, conci. 2. - • 3 P., qu, 69, art, lO, corpo -
'I De Baptismo, contra Dcnatìst., lib. l, cap. 12, n. 18;
ap. Migne, Patrol. lat., tomo 43, col. 119. - 8 Disp. 28,
sect. 5, v. Dico 1. - 9 Loc. cit., n. 52•• Coninck, qu. 62,
tadus, de Euchar., disp. 9, diff. 1,. Ocha·
gavi~ de Euchar., tr. 2, qu. 8, n.4, de casu
simili loquuntur, scilicet de sacerdote qui in
altari celebrans recordatur peccati mortalis,et
cui per temporis angustias non licet contritio-
nem elicere ante communionemjet hunc Vas·___
quez et Hurtadus negant peccare mortaliter,
si in peccatomortali communicet; quodOcha·
gavia non facile admittit, nisi pro solo laico
in scamno jam accumbente.
e) Lugo, de Scaram. i. g., disp. 9, n. 8,
loquitur de sacerdote celebrante, ut Vasquez
et Hurtadus hic supra nota d.
87. - a) De Scoto, cfr. notam b ad n. 6 supra.
b) In eo scilicet qui nec post Baptismum,
nec in ipsa Baptismi susceptione (saltem non
postquam Baptismi essentialia completa sunt)
Ratio, quia peccatum ante Baptismum vel
in ipsa perceptione Baptismi consumma-
tum non subjicitur Ecc1esiae clavibus;
unde necesse est remitti per solam vir-
tutem Baptismi, qui, sublato obiee, habet
effectum prius suspensum ratione fìctionis.
An autem ad hunc effectum obtinendum
requiratur in suscipiente contritio? Ne-
gant Suarez 8, et Lugo 9 cum Coninck et
communi (contra Vasquez); dicuntque suf.
ficere attritionem bj. Vide dicenda n. 139,
V. Requz'-rz'tur.
Idem quod de Baptismo dicunt etiam
de sacramento Poenùentiae (casu quo fie-
ret confessio valida et informis, juxta di-
cenda n. 441) Lugo l0, Salmant. C), contra
Petrocorensem, ex S. Thoma d), qui 10-
quens de poenitente qui fecerit confes-
sionem validam, sed informem, dicit:
Quamvz's tunc non percipia: aosalutionis
fructum , tamen recedente fictione perci-
pere z'nczPÙ!t,. sù:ut etz'am et z'n alzi's sacra-
mentis. - Ratio, ut ait Lugo e), quia si
hic postea conteritur, jam peccatum ei
remittitur, et remittitur quidem sine eo
quod directe illud c1avibus subjiciat.
Idem ajunt Lugo " et Suarezw, Croix-":
cum Paludano, Silvestro, Coninck, apud
Salmant. 14 (contra Sotum, Hurtadum,
num. 92 et 94. - Vasq ... disp. 160, cap. 2, n. lO. - ]0 De
Sacramentis in genere, disp, 9, n. 100. - Petrocor., de
Sacram, i. g" cap. 6, qu. 7, v. Respondetur hanc. -
11 Loc. cìt., n. 103 et 104. - 12 Disp. 28, sect. 6. - 18 Lib. 6,
parto l, n. 199. - Palud., in 4, disto 4, qu.5, art. 3, n. 12.
.. Silvest... v. Baptismus IV.. n. 11, quaer. 17... Coninck,
qu.62, dub, 5, n. 75 (non citato a Salmo pro hoc asserto).
~ lot Tr. l, cap. 5, n.67. - Sotus.. in 4, dist.6, qu, 1, art. 8,
v. NihUominus. - Gasp. Hurtad., de Sacram, i. g., disp, 3,
diff. 8.
peccavit, sed ex inculpabili ignorantia fictus
accessit.
c) Salmant., tr. 6, cap. 5, dub. unic., di·
cunt Poenitentiam posse dari validam et in·
formem.
d) Textus iste revera habetur in 4, dist.17,
qu.3, art. 4, solut. 1,. sed ibi non est sermo
de attritione; et verbis hic allatis S. Thomas
haec addit: «Unde non tenetur iterare con·
fessionem qui fictus accedit, sed tenetur posto
modum fictionem suam confiteri•.
e) Lugo hanc utique rationem reddit loc.
cit., n. 43 et 44, in ordine tamen ad alium
casum, scilicet in ordine ad reviviscentiam
Baptismi qui cum obice receptus fui~et, vel
etiam quando contritio praecessit ipsum Ba·
ptismum.
CAP. III. - DE SUSCIPIENTE SACRAMENTUM. - DUB. II.
Bosco et Bernal, apud Croix I), de sacra-
mentis characterem imprimentibus, prout
de Confirmatzotte et Ordine. - Quia, cum
haec sacramenta nequeant iterari, videtur
consentaneum divinae bonitati: ne tales
suscipientes relinquantur destituti gratia
Suffìcit at-
sacramentali, tam proficua in confirmatis
tritio.
ad resistendum tentationibus; et in ordì-
natis ad obeunda munia c1eriealia. Et hanc
sententiam ait Petrocorensis solidissimum
habere fundamentum.
Item Ex- Idem dicunt Escobar 2, Croix 3; Sal-
trema Un ..
Poeniten- ctio et Ma .. manto 4 cum Cabrera, Arauxo, Cajeta-
tia, in quo- trimonium.
dam casu
no, etc.; ac Lugo 5 cum Suarez et Co-
revìviscit,
ninck, de sacramento Extremae Unctionis
et de Matrz'tnonzo. - Quia (ut ajunt) etiam
congruum videtur quod, cum Extrema
Unctio non possit iterari eodem mortis
artieulo, nec Matrimonium vivente eodem
conjuge, interim fideles non careant gratia
sacramenti.
Euchari- Recte autem Lugo 6, Croix 7 cum
stia non re-
viviscit. Suarez, Coninck, Filliuccio, etc. commu-
niter, contra alios, negant hoc de Eucha-
ristia: quae ex sua institutione frequenter
potest ìterarl; idcirco non fuit opus hanc
Confìr-
m a t i o el tribuere efficaciam tali sacramento, ut
Ordo revi-
subveniatur fragilitati homìnum. E con-
vìscunt,
verso in hoc sacramento sequeretur ab-
surdum, quod sacerdos qui pluries in sua
vita sacrilege celebrasset, si in morte cum
remissa attritione confiteretur, reciperet
totum cumulum gratiarum tot sacrìlega-
Bosco, de Sacr., disp. 1, sect.6, n.61 et 62.. Bernal,
disp. 13, sect.2.• 1 Lib. 6, parto 1, n. 197. - Petrocor., de
Sacro i. r;., cap. 6, qu. 7, i. f. - • Lìb. 8, n. 182. - 8 Loc. cìt.,
n. 202. - ' Tr. 1, cap. 5, n.67. - Cabrera, de Sacram., qu. 69,
art. 10, disp. 4, n. 4, 6, 7 et 9. - Arauxo, in 3 P., qu, 62,
art. 1, dub. 5.. Cajetan.,Opusc. tomo 1, tr. 5, qu. 5, corpo -
5 Di~p. 9, n. 105 et 106. - Suar., disp. 28, sect. 6, v. Secundo;
cfr. disp. 41, sect. 1, n. 24 et 25. - Coninck, qu. 62, n. 76 et 77.
_ 6 Loc. cit., n. 108. - ,. Loc. cit., D.200; cfr. num, 197. -
Suar." disp. 63, sect. 8. - Coninck, QU, 62, n. 78.• Fill."
tr. 4, cap. 6, n. 176; et tr. 1, cap. 8, n. 143. - 8 Lib.6,
parto 1, n. 200... Palaus, tr. 18, punct. 9, n. 6. - Il Loc.
cit., n. 209 et 210. - 10 De Censur., disp. 11, sect. 1, n. 5
et 7; .....;, 11 De Sacram. i. g'l cap. 2, art. 1, sect. 2, punct. 1,
f) Scotus videtur hic a Croix citari pro
Soto; Croix enim allegat auctores ex Aversa,
qui Sotum non Scotum affert; atvero utrum·
que infeliciter, neuter enim hanc sen~entiam
tenet quidquid investigare conatus Slm.
gJ Eamdemque sententiam ut probabilem
expresse tenet Coninck, et perspicue indicat
Suarez, loas cito
67
rum communionum; immo, quo saepius
indigne celebrasset, eo uberius gratiis di-
taretur. - Censet autem Croix 8 cum Si species
nondum
Scoto f), Palao, etc., quod si quis com- sint destru-
municet et removeat obieem antequam ~~~iptf~~.tia
species Eucharistiae consummentur, is
non carebit gratia sacramenti g).
An autem suscipiens sacramentum
cum veniali habituali vel actuali peccet?
- Vide dieenda de Euchar., n. 270.
88. - Quaeritur 2°. An lz'ceat petere sa-
cramenta a mz'nz'stro z'ndz'gno? - Hie dì-
stinguere oportet ministrum indignum ob
aliquam censuram vel inhabilitatem, et
indignum ob peccatum mortale.
Resp. l°. Si minister est indignus per Recipere
censuram, etc., et non est toleratus, nìmì- sacramenta
a ministro
rum si sit excommunieatus tntandus, vel non tolera-
t o , il1ici-
publice et nominatim suspensus, vel irre- tum:
gularis per sententiam (vide Croix 9), certe
non lieet ab eo petere sacramenta, nisi in in extrema
exceptis
extrema vel gravissima necessitate, in qua nece ss ita te
Baptismoet
omnes dicunt licitum esse suscipere Ba- P'o e n i t e n-
ptz'smum et Poenitentiam ; ut Suarez l0, tia,
ContinoTournely", Antoine P, Bonacmav,
Croix 14; et Salmant. l. cum Sayro, Gra-
nado, Cornejo, etc., ex D. Augustino 16.
Idem probabiliter de sacramento Eu- Euchari-
ckarisuae dieunt Navarrus 17, Suarez 18,
stia,
Bonacìna 19, Viva 20 cum Soto a), Salmant. 21
cum Cornejo, Nui'iez (contra Sayrum, Avi-
la b), etc.). - Et adhaeret [Contin.] Tour-
nely 99; ex cap. Quod z'n te, de poenùent.
§ 3. - "De Sacram, i. g., cap. 2, qu, 13, resp, 1. -
J8 Disp, 2, de Excom., qu. 2, punct.2, § 4, n. 7; cfr. ibid.,
n. 8. - " Loc. cìt., n. 209. - " Tr. 1, cap. 8, n. 16 et 18. -
Sayr., de Censur., lib. 2, cap. 2, n. 12 et 18•. Jacob. de
Gra1tado, in 3 P., controv.3, de Sacram. i. g., tr.5, disp.
ult., n. 3•. Cornejo, tr.5, de Excom., disp. lO, § 1, dub.2
et 3. - 16 De Bapt. contra Donatist., lib. 1, cap. 2, num.3
(ubi laudat eum qui in extrema necessitate ab acatholico
baptizari petierit) j ap. Migne, PatTolo lat., tomo43, col. 110.
- n Man., cap. 22, n. 4. - 18 Loc. cit., n. 17, v. Addo
vero. - 19 Loc. cit., n. 8. - 20 De Sacram. i. g., qu, 1,
art. 7, num, 10. - SII Loc. cit., n. 22•. Cornejo, Ice. cit.,
dub. 4. - Nuiiez), in 3 P., qu. 64, art. 6, diff. 3 bis. - Sayr.) de
Censur., lib. 2, cap. 2, n. 21.- S2Loc. cit., § 3, v. An autem.
88. - a) Sotus (a Salmant., hic allegatus)
in 4, disto 13., qu. 1, art. 9, in universum
negat esse licitum, communionem ab excom·
municato (vitando) recipere.
b) Avila, parto 2, cap. 6, disp. 3, dub. 3,
conci. 4, ex parte tantum contrarius est, casu
scilicet quo infirmus Poenitentiae sacramen-
tum jam receperit. Si vero sacramentum hoc
 68 LIB. VI. - TRACT., I. DE SACRAMENTIS IN GENERE. CAP. III. - DE SUSCIPIENTE SACRAMENTUM. - DUB. II. 69
et remission., ubi Innocentius III, quamvis Vide dieta n. 55, et dicenda de Censur., Croix I, Mazzotta", Toletus b), Filliuc- non est modica utilitas quamprimum a
neget morientibus Extremam. Unctionem n.139. cius 3, Escobar 4, Anac1etus 5, Holz- peccato liberari.
A pecca-
tempore interdicti generalis, non negat 89. - Resp. 3°. Cum autem minister est tore occul- mann 6" Elbel 7 citans Scotum 8, SpO' 5°. Si carere debeas (saltem diu) com-
tamen Poenitentiam et Viaticum. indignus ob peccatum mortale, D. Tho- ex: to, licitum
parte
rer 9; Bonacina lO cum Coninck, Valen- munione; ut Suarez 18 et Escobar 19. -
Idem sentiunt de sacramento Extre- mas 8 videtur indistincte concedere posse Ecclesiae. tia bi, Reginaldo, Henriquez; et Salmant.P Et idem ait Suarez, si carere debeas
mae Unctionis c), Escobar, Herincx et Di- suscipi sacramenta a peccatore occulto, cum Ledesma, Nuàez a) et communi, ut fructu confessionis, etiamsi non habeas
castillus, apud Croix l; eo quod tale sa- dicens: Quamdiu (minister) ab Ecciesia asserunt cJ. mortale. - An autem sufficiat causa non
cramentum potest per accidens gratiam toleratur z'n mznisterto, z7le qui ab eo su- Casus spe-
ciales in
Hìnc ajunt DD. licite recipi sacra- carendi fructu alterius sacramenti? Negar
Quandoque causare. - Sed melius id non admittunt scz"pz't sacramentum non communù:at pec- quibus si t
tìcìtum,
menta a ministro peccatore: Croix 20. Sed affirmant Suarez et Esco-
Extre-ma
Unctione, Suarez 2, Bonacina 3, Elbel 4; item ce- cato ejus, - Et idem habetur in cap. Ve· i-, Si urgeat praeceptum confessionis bar 21, si minister sit parochus vel sit
ninck, Filliuccius, Avila et Cornejo, apud stra 7, de cohabit. clero etc., ubi dicitur: vel communionis d), ut dicunt Suarez 12, paratus, et non sit alius digne mìnìstrans,
Salmant. 5, nisi quando infirmus non po- Szne dubz'tatzone...teneatis quod a clericis et Concina P, et Escobar e cum Vasquez, etc. 6°. Si alias nequeas lucrari jubìlaeum.
tuerit aliud sacramentum recipere. presbyterz's quamquam fornz'cariz's, quam- 2°. Si ex diIatione susceptionis ìmmì- [Contin.] Tournely 22 et Croix 23.
Ordine, Pariter dicunt Suarez 6, et Cornejo, i, dz'u tolerantur, nec habent operis evùien- neat periculum lapsus. - [Contin.] Tour- 7°. Si indigeas peritodirectore, et non
apud Salmant.", lìcìtum esse recipere sa- tt'am (id est, ut explicat Glossa, quando nely 15. habeas alìum, [Contin.] Tournely 24. -
cramentum Ordz'tzz's ab episcopo excom- ipsi non sunt condemnati vel confessi in 3°.Si debes implere praeceptum Missae Modo, addit Sporer 25, diu debeas alium
municato, quando in aliqua provincia re- jure), lz'dte dlvzna mysteria audt'antur, et audiendae. - Suarez 16, cum Coninck e) exspectare.
mota ille solus existeret, et talis ordinatio alt'a redpz'antur sacramenta ecclesiastica. et Soto e), apud Escobar e). (Vide dieta SO. Si vis Missam applicare pro amico
redundaret in bonum communitatis d). Hoc tamen sane intelligendum, valere ta: II, n. 51 et 79). defuncto; ut Sporer 26.
Marrimo- Idem dicunt praefati auctores de sacra- tantum ad excusandum ne contraveniatur 4°. Si aliasdiu debeas 'Permanere in Dicit autem Cajetanus 27 absolute Iici- Quando
liceat pete-
nio.
mento Matrz1nontt~ casu quo esset neces- prohibitioni Ecc1esiae. mortali, et nequeas alium adire confes- tum esse petere sacramentum a proprio rea proprio
parocho In-
sarium vel ad salutem spiritualem 111.0- Caeterum, ad suscìpìendum sacramen- riturSed requi-
ratio-
sarium. Ita [Contin.] Tournely 17. - Sed parocho sine ulla gravi causa; sed verius digno.
rientis, vel ad magnam utilitatem tem- tum a peccatore, semper requiritur ratìo- sa. nabilis cau- melius Suarez f) et Antoine f) excusant hoc negant Concina 38, et Salmant. 29 cum
poralem filiorum, nec alius adesset mi- nabilis causa: juxta dieta Lib. II, n.47, ab omni culpa eum qui est in, mortali, si Navarro, Soto g), Bonacina et Ledesma,
nister. ' v. Secunda, et n. 49,. utque alibi docet nolit neque ad horam exspectare; quia si facile possis alium adire. - Sie etiam
An autem excommunieatus vitandus idem D. Thomas", ubi ait: Praeter necessi-
1 Lib, 6, parto l, n. 211. _. Tr. 5, disp.l, qu. 3, cap. 2, v. Caeterum. - 16 Loc, cìe., num. 14. -, 11' Loc, cìt.,
valide ministret sacramentum Poenìten- tatis artt'culum, non esset tutum quod eum qu. 2, resp. 2. _a Tr. l, cap. 8, n. 152._. Lib. 8, n. 313. - v. Caeterurn, - 18 Loc, cit, _" 19 Lib. ,8, n.316. - Suar' 1
tiae in extrema necessitate? - Hoc ne- (scilicet pastorem) znduceret ad alz'quod • Tr.14, de Sacram., disto l, n. 56 et 57. - ' De Sacram. Ioc, cito - .. Lib. 6, parto 1, num, 211. - Suar., 1oc. cit.,
gandum e); vide dicenda n. 560. sul ordznz's exsequendum, durante talz" i. g.J n. 84. - l' Confer, 3, de Sacram. subjecto, n. 63•• n. 14, V. f. - .. Lib. 8, n. 316. - .. De Sacr, i. g., cap. 2,
8 In .4, disto 5, qu, 2, num, 5, v. Quantum. - 9 Parto 1, art. 1, sect, 2, punct , 1, § 3, concL, v. Caeterum.-
Resp. 2". Si vero minister sit excom- consdentz'a quod z1le zn peccato mortali cap. 3, n. 179. - " Disp. l, de Sacram., qu, 6, punct. 5, .. Lib, 6, parto l, n. 211. _ .. De Sacram, i. g., cap. 2,
municatus vel suspensus toieratus; quae- esset. Nomine autem necessùaiis, recte n. 1. • Coninck" qu, 64, n. 43•• Regin." Iib, l, n. 164•• art. l, sect, 2, punct, 1, § 3, concl, , v. Caeterum.-
Henriq., lib. 1, cap. 30, n. 2. - U Tr. 1, cap. 8, n. 34..
stio est inter DD. an liceat ab eo petere .explicat Contino Tournely lO intelligi hic Petr, de Ledesm., de Sacram. i. g., cap. 6, concl, 11. -
.. Parto 1, cap. 3, num. 179. - .. Loc, cito - " In 3 P.,
qu. 64, art. 6, ad 2. - i8 De Sacramentis in genere,
Su ff c i t
sacramenta sine graui causa. - Negant necessitatem moralem. - Unde probabi- gravis uti·
ì

12 De Sacram., i. g., disp, 18, sect, 1, n. 14, i. f. - 18 De cap. 13, n.5• . . .:. . ll9 Tr, l, cap. 8, n.36 et 38•• Nav' 1 Man.,
Recipere alii. - Sed verius affirmandum; quia con· liter sufficit ad excusandum etiam causa litas. Sacram. i. g., cap. 13, n. 9. - " Lib. 8, num. 316.. Vasq., cap. 14, num. 28•• Bonac., disp. l, de Sacram., qu. 6,
sacramenta de Poenit., qu. 93, art. l, dub. 4, num. 14. - lO De Sa· punct.5, num. '3.• Pett'o de Ledes"", de ,Sacram. i. g.,
a tolerato, cilium Constantiense absolute concessit grayisutilitatis; ut docent communissime cram. ì. g., cap. 2, art. 1, sect. 2, punct. 1, § 3. conel., Cap. 6, conc1. 11.
semper lici·
tum. fidelibus communionem cum toleratis. Sua,t;ez 11, Sanchez a), Palaus 12, Viva 13,
Escob., lib. 8, num. 295.. Herincx, de Sacramentis Cornejo/ tr. 5, de Excomm., disp. lO, § 1, dub. 4, v. Se·
i. g., disp. 3, n. 113.• DicasI., tr. l, de Sacram. i. g., cundus est. - , Tr. 1, cap. 8, n. 24. - Praefati auctores, ,conci. 3 et 4,loquuntur de excommunicato autem non praeteribo, citantur ab Escobar
disp. 3, dl1b. 13, n. 305. Cfr. de Censur., disp. 2, dl1b. 41, id est Suar' loe. cit., n. 24•. CornejoJ loe. cit., v. Ter-
n.667. - 1 Lib. 6, parto l, n. 209. - , De Censur., disp. 11,
l

b"us• .. Salmant... loe. ,cit., nume 25. - 83 P., qu. 64,

tolerato. Et Sanchez dicit posse ab 00, si est lib.8, n. 314, quasi assignent pro causa reci·
sect. 1, n. 23, v. De çeliis. - a Disp. 2, de Excom., qu. 2, art. 6, ad 2. - Glos., ad cap. Vestra, in v. Evitlentia.... paratus, sacramenta recipi, quando « valde piendi sacramentum ab indigno, praeceptum
punct. 2, § 4, n. 8. _. Confer.3, de Sacram. subj. n.66 el - B In 4, disto 24, qu. l J art. 3, solut. 5, ad 3. - 16 De utile est.; et Nuiiez, concl. 2, quando est Ecc1esiae; et ita tenet Coninck:; sed Sotus ex
67. - Coninck, qu.64, n.48.• Fill., tr.12, cap. 3, n.76•• Sacram. i. g., cap. 2, ,art. 1, sect. 2, punct. 1, § 3, concI., «aliqua utilitas •. parte tantum, scilicetquando mìnistro incum·
Avila, de Censur., part.2, cap. 6, disp.3, dub.3, cond.5. v. Caeterum. - 11 De Sacram. io g., disp. lS, sect. 1, n. 14., b) Toletus, lib.1, cap. 92, n. 4,. et Valentia, bit ex officio ministrare.
.. Cornejo, tre 5, de Excom., disp. lO, § 1, dub. 4, v. Pri- v. Dixi autem. - 151 Tr. 18, punct.15, nuro.2. _18 De Sa· in 3 P., disp. 3, qu. 5, punct. 3, V. Primus f) Suarez, loc. cit., satis esse ait utilitatem
musest.. . $Tr. l, cap. 8, n. 23. - 8 Loc. cit., n.25. ~, _ cram. i. g., qu. 1, art. 7, n. lO, v. Dico tertio. casus, requirunt necessitatem; sed Toletus non differendinimium confessionem; Antoine
loquitur de mìnistro qui non tenetur ex officio vero, de Sacram., cap. 2, qu.13, resp. 3: «Si
mìnistrare, neque est paratus. quis sit in statu peccati mortalis, nec possit,
recipere nequeat, licite potest a vit,ando Eu· d) Seu quando in dicta provincia magna c) Praeterea, multi ex allegatis auctoribus aut saltem'sine gravi incommodo, adiri alius
charistiam accipere. Quam limitationem Sal· esset necessitas seu penuria sacerdotum vel dicunt satis esse utilitatem, quando minister minister '.
manto etiam animadverterunt. c1ericorum, ut notant auctores allegati. est parochus vel paratus: et sunt Anac1etus, g) Sotus, deJust., lib.6,qu.1,art.5,Du·
c) Auctores pro hac priori sententia alle· e) Sed vide ad dictum n.560 notam b, Holzmann,Scotus (de ministro publicemalo), bitatio, affert quidem generale principium:
gati, ,non dissentiunt a secunda, quam S. Al· in qua oste;ndetur S. Alphonsum retraetasse Henriquez et Ledesma. posse scilicet aliquem ad bonum uti alieno
phonsus probat; dicunt enim licere Extremam sententiam hanc negativam, et aflirmativam d) Suarez et Concina loquuntur de com· peccato, «quotiescumque id quod petitur tum
Unctionem a mìnistro non tolerato recipere, amplexum esse. munionis praecepto. juste fieri potest, tum et bona de causa pe-
eo dumtaxat cagU quo alia sacramenta in· 89. - a) Sanchez, de Matrim., lib. 7, disp. 9, e) Coninck, loc. cit., n. 43, i. f.,. Sotus, titur .; sed z'n 4, dist.1, qu. 5, art. 6, propos.3,
firmo conferri nequeant. n.8,. Nuiiez, in 3. P., qu. 64, art. 6, di/l.1 bis, in 4, disto 1, qu. 5, art. 6, propos. 4, v. Hic absolute scribit: « Licitum est eum qui non
 70 LIB. VI. - TRACT. I. DE SACRAMENTIS IN GENERE.
Quando. ab dicunt Concina h) et Antoine l non licere
h a e re t i c o
v e l schi- petere sacramenta ab haeretico vel schio
smatico,
smatieo, nisi in casu extremae vel gra-
vissimae necessitatis. Sed de haeretieo
vide n. 560.
An autem si! mortale sine gravi causa
petere sacramentum ab indigno ministro
m~~~::,~oin~ pa~ato ~ - Negant Sotus, Navarrus i)}
digno p a- Sà .)} DIana, etc., apud Salmant.". - Sed
rato. recte affirmant Salmant. j) cum Silve-
stro i), Molina i)} Valentia i), Aragon i), etc.
(juxta dieta bo. II, de Carù., n. 47)
v. Secunda, et n. 79). - Tantum exciperem
eum qui sumeret Eucharistiam a sacer-
dote indigno, qui eam actu aliis mini-
straret: ut dieunt Suarez 3 et Escobar 4,
juxta sententiam allatam n. 35, v. Utno«,
nempe quod unum tantum sit peccatum
pluribus Eucharistiam ministrare.
Quando,
servire in-
Sic pariter puto illicitum esse sine
digne cele- gravi causa inservire sacerdoti indigne
branti.
celebranti; - contra Suarez 5, Bona-
cina 6, et Salmant, 7 cum aliis, qui id
admittunt quando sacerdos facile possit
alium invenire k).
1 De Sacram., cap. 2, qu, 13, resp, 3, v. DtXi per se
Ioquendo. - Sotus, in 4, disto l, qu, 5, art. 6, v, Prima
itaçue, - Diana, parto 5, tr. 7, resol, 4.• 2 "I'r, 1, cap. 8,
n.43. - :1 Disp. 18, sect, 1, n. 16, v. Tertio• ..,-- "' Lìb. 8,
num. 319• ..,-- 5 Loc. cit., num, 17. - 8 Dìsp. 1, de Sacr.,
qu.6, punct, 5, n.7. - 'I Tr. 1, cap. 8, n.41. - 8 De Sacro
i. g., cap. 13, n. 4. - ~ De Sacro in gen., cap. 2, art. 1,
sect, 2, punct. 1, § 3, Not, 1. - 10 Confer. 3, de Sacram,
est praecìsus , et quem scio indigne admini-
straturum sacramentum, inducere, si sit meus
praelatus.
li) Concìna, loc. cit., n. 6 et 7, dicit in extre-
ma necessitate, possé ab hujusmodi haeretìcis
et schismaticis Baptismum et Poenitentiam
recipi.
i) Navarrus , Man., cap. 17, n. 262; Sà,
v. Usura, n. 5 (in edito genuin.), loquuntur de
casu simili, scilicet de eo qui mutuum petit
ab usurario; sicut pariter auctores allegati
in opinione contraria: Silvester, v. Usura VII,
qu. 1; Molina, tr. 2, disp. 335, n. 4; Va-
lentia, in 2 am 2 ae, disp.5, qu. 21, punct. 4,
v. Dico 20; Aragon, in 2 am 2 ae, qu. 89, art. 6,
dub. 2. conel. 3.
j) Salmant., loc. cit., n. 42, affirmativam
revera, ut probabiliorem tenent; sed contra-
riam probabilem exìstìmant.
k} Scilicet dicunt ab hujusmodi ministerio
abstinendum esse si commode fieri potesti
sed quia moraliter vix commode vitari potest,
neque ea de causa vitabitur peccatum, ideo
CAP. nr. - DE SUSC!PIENTE SACRAMENTtJM. - DU:a. tI. 71
Certum est autem quod quivis minister Minister, et Bonacina l cum Coninck O), Vasquez O)} candi (intellige voluntaria). Limitat 2°.
censetur di-
praesumitur dignus, nisi constet opposi- gous nisli Sayro O), Reginaldo et aliis communiter, Gobat P), apud Croix 2, si minister post
constet de
tum j ut communiter docent Concina 8, opposito. si constet ministrum esse consuetudina- peccatum confessionem non praemiserit
[Contin.] Tournely 9, ex illo Apostoli rium vel esse in occasione proxima pec- ante Missae celebrationem.
I. Coro XIII: Caritas.... non cogitat ma- Disp, 1. de Sacram. i. g., qu, 6, punct, 5, num, 6. ~
1 Regin., Hb. l, n. 167. - • Lib. 6, parto l, n. 216.
lum; Elbel P, et Croix 11 cum Aversa,
Dicastillo et aliis communiter. - Hìnc Corollaria.
probabiliter infertur, posse peti sacra- O) Coninck, qu. 64, n. 45, id de consue- P) Gobat citatur profecto a Croix tam-
mentum adhuc ab eo qui scitur paulo tudinario asserito- Vasquez autem, loc. cit., quam huic limitationi patrocinans; at revera,
ante peccasse; quia praesumendus est ipse n. 14; Sayrus, loc. cit.• qu. l, art. 3, prae- Experim., tr.l, n. 265, eam silentio piane
jam se disposuisse saltem per contritio- termittunt hanc limitationem. praetermittit.
nem. Ita Suarez 12, Bonacina 13, Croix 14;
Mazzotta l) cum Sporer m),. Salmant.Y
cum Vasquez n), Coninck, Sayro n), Re-
ginaldo, Dieastillo et aliis communiter.
Et idem sentit [Contin.] Tournely 16, di-
cens: Immo, [non sufficit] ut sciam ab
eo recens et gravz'ter peccatum esse:
adhuc enzm sapienter praesumam eum,
sipraesertim ad mz"nz"stranda sacramenta
sponte praesto sit, id quod.sui erat fecisse
ut Deo reconcitiaretur. Certe} az't S. Tho-
mas 17, z"n z"nstantz' homo a dzvz'na gratza
emendatur.
Recte tamen id limitant l°. Suarez, Limitatio-
nes,
subjecto, n. 62. - 11 Lib, 6, parto 1, num. 216. - Aversa!
qu, 64, sect, 11, v. Notari. - Dicast., tr. 1, de Sacram.
i. g., disp, 3, dub, 13, n. 301. - " Disp, 18, sect, l, n. 15.
- 13- Loc. cit., n. 6. - 14 Loc. cìt., num. 216. - 1$ Tr, l,
cap. 8, n.40. - Coninck, qu.64, nurn, 45. - Regrn., Iib, 1,
n. 167. ~ Dicast., ioc, cit., n.302. - 16 Lcc. cìt., v. Not. 1.
- 1'1 In 4, disto 24, qu, 1, art. 3, solut, 5, ad 3. - Suar.,
disp, 18, sect. 1, n. 15.
non sunt hujusmodi scrupulì his ministris
injiciendi.
t) Mazzotta, tr. 5, disp. 1, qu. 3, cap. 2,
qu. 3} id asserit quando minister paratus est
vel sese. offerto
m) Sporer, parto l, cap. 3, n.180, ita sane
tenet in casu quo necessitas urget.
. n) Vasquez et Sayrus a Salmant. utique
ita allegantur: sed Vasquez, dePoenit., qu. 93,
art. l, dub. 4, n. 15, disserens de casu neces-
sitatis, quo quis apud haereticum confiteri
debeat, dicit haereticum mortaliter peccare,
- nisi prius conteratur cum possit; quod satis
est, ut poenitenti non imputetur ejus pecca-
tum s , - Sayrus autem, de Sacram., Ub. 2,
cap. 8, qu.l, art. 2, n.», licitum esse ait ex
causa rationabili sacramentum petere a mi-
nistro indigno parato, et inter probationes
affert hanc, quam tamen dicit parum aut
nihil probare: «Cum quis in instanti con-
tritionem habere possit, petens existimare
debet talem ministrum habiturum contritio-
nem, antequam sacramentum ministret ».
 72 LIB. VI. - TRACT. 1. DE SACRAMENTIS IN GENERE. CAP. IV. - DE SACRAMENTALIBUS. 73
Sacra·
mentalia,
«3°. Sacramentalia quandoque ope- est ìnjustìtia et simonia. Licitum tamen
quomodo o- « rantur beneficia corporalia, v. gr. sani- est eos vendere secundum suam mate-
CAPUT IV. perentur
bona tem- « tatem, per modum impetrationis, ratione riam; ut recte dicunt Sanchez, Dìanae',
poralìa.
«precum Ecclesiae. - Immo, quaedam et Croìx s cum communì, contra Azor c}.
Quid sint Sacramentalia, et quìd efficiant. - etìam viro habere (v. gr. fugandi dae- - Not. 3°. Quamvis Gobat d}J etc.,dicant
« monem) per modum operis operati ex esse veniale laicis eos tangere absque
90. Quid et quae sint sacramentaiia. - 91. An sacramentalia vim habeant ex opere ope- « singulari privilegio, docent Henriquez t, aliqua necessitate, probabile tamen est
rato. - 92. Quomodo per sacramentalia remittantur peccata. - 93. Plura notanda.
- 94. De usu Agnorum Dei, aquae benedictae et similium. - Sotus et alii , Quia, inquiunt, etiam nullum esse peccatum, juxta usum no-
« ethnici, in quibus nec intercesserunt strorum temporum; ut ajunt Sanchez,
Sacramen-
talia, quìd,
90. - e Resp. l°. Caeremoniae ecclesia- c - Ratio posterioris, quia id accommo- «preces Ecc1esiae nec meritum operan- Diana et alìì, apud Croix 6.
« stìcae quae vulgo dicuntur sacramen- «datum est sacramentalium instìtutioni « tium, quandoque signo crucis (quod qui- Projicere canibus ossa agni, vel ova Usus profa-
nus rerum
«talia sunt actus externì religionis ad «et consecrationi, quae fit per preces « dam etiam putant de nomine Jesu) quae benedicuntur, putat Gretser esse bened icra-
rum,
« colendum Deum accommodati. - Tales «Ecclesìae, quìbus ipsa nobis tales motus «a daemone liberati fuisse dicuntur : illicitum; sed negandum cum Cajetano E}
e; autem communiter vocantur oratio do- « precatur. - Coninck 1 ». « quod tamen alli eorum virtuti objecti- et Croix 6. - Sicut etiam licitum est uti
« minica, aqua benedicta, esus eulogiarum 92. - Quaeritur ergo: quomodo culpae « vae quasi naturali, adscribunt. - De aqua benedicta et candelis ad usum pro-
«olim in usu, confessio generalis,elee- veniales remittantur per sacramentalia ? « quo plura apud scholasticos. Vide Mae- fanum f}J ut Croìx 7 cum Tamburinio,
« mosyna, benedictio ab episcopo vel ab- Prima sententia cum Soto, Valentia, Juxta a· c ratum 2 ». contra alios,
Iìos, ex ope-
" bate consecrato data: quae ex antiqua Ledesma, Victoria, etc., apud Croix 2, re operato. Quid de 94. - Inter sacramentalia enumerantur Missalia autem et biblia sacra g}J sicut vel libro-
formis ce- rum. sacro-
<traditione dicuntur remittere venialia, dicit, sacramentalia ex institutione Eccle- reis dictis agni Dei ex cera a Papa benedicti. - etiam sacrae imagines, non debent adhi- rum.
Agnis Dee.
« et continentur hoc versu: siae vim habere venialia remittendi ex Super bis notandum l°. Vetitum est sub beri ad usum profanum; secus vero di-
« Orans, h"nctus" edensl confessus. àans, benedictus. opere operato; quia sacramentalia sem- excommunicatione. a} eos inaurare aut cendum de aìììschartìs, ubi incidenter
per venialia remittunt, etsi non semper pingere; ut Azor apud Croix 8. - Not. 2". et accessorie ìnscrìbuntur nomina sacra.
c Ad quae etiam revocantur tunsio in nobis pium motum excitent. Vendere eos carius, quia benedicti sunt, - Ita Croix 8 cum Gobat.
« pectorìs, unctìo in regem et similes. Secunda tamen communior et verior Verìus, ex
opere o pe- 1 Lib. 1, cap. 20, n. 2. - Solus, in 4, dist. l, qu. 6, art. 1, resol. 12•• • Loc, cit., n. 225.- cretse«, de. Benediction.,
« Item multae aliae caeremoniae et res sententia cum [Contin.] Tournely 8, Wi- rantìs. v. Sunt deinceps. - 8 De Poenit., disp.l0, sect, 1. - Asor, Iib, 2, cap. 42, i. f., v. Porro quad ossa. - • Lcc, cìe.,
« etiam ipsae sacrae, quae in Ecc1esia gandt s, S. Thoma, Lugo, Suarez, Busen- parto 1, lib. 9, cap. 9, qu, 2•. 8 Lib, 6, parto l, n. 223. - n. 227. - 'Loc. cito • Tambur., Method. celebro Miss.,
Sanch., Decal., Iib, 2, cap. 43, n. 29. - • Loc. cìt., n. 224. - lib. l, cap. 2, § 3, a num. S. - 8 Loc, cìt., n. 228•• Gobat,
«partim ab Apostolis traditae, partim baum, Croix 6, Viva. 6, tenet per sacra- Sanch.) Ioc, cit., num. 27, i. f. - Diana" parto 3, tre 6, tr, S, num. 371, 374, 377 et seq,
« postea institutae sunt,ut exorcismi, in- mentalia non remitti venialia ex opere
«suffìatìones, prima tonsura, benedictìo- operato; sed tantum quia per ea pius
« nes et consecrationes variarum rerum et motus doloris aut caritatis in nobis excì- 94. - a} De hac excommunicatione nulla sunt; attamen opposìtum probabile putat, ita
" personarum, ut ecclesiae, calicum, etc.; tatur, quo venialia remittuntur. Idemque fit mentio in consto Apostolicae Sedis» ut, inquit, «non ita facile damnem tangentes
«ipsae etiam herbae, lumina, vinum expresse docet D. Thomas 7, ubi ait: b} Diana, parto 3 tr. 6 resol. 12 opìnìo-
J J J
cereos agnos Dei •.
nem istam utique affert; sed 'nullum de ea e} Cajetanus a Croix adducitur pro sola
«S. ]oannis, cerei agni, signum sanctae Omnia ista causant remissionem pecca- profert judìcìum, asserti ratione; etenim Cajetanus, in2a m 2 aeJ
« crucis. torum vem'alz'um t'n quantum inclz'nant c} Azor videtur contradicere, ait Croix; qu. 88, art. Ll, V. Verum quia J scribit l'es
« Quaeritur ergo quam vim habeant, anzmam ad motum poent'tentz'aeJ quz'est at re vera, Azor, loc. cz't., qUJ 4 J v. Quaeres, quae sunt benedictaebenedietione invocativa,
«non ex opere operantis (cum certum detestatt"o peccatorum, tmplù:z'te vel ex· negat id per se esse vetitum, et ait prohibi- deputabiles esse post benedictionem ad eum·
« sit, sicuti per alia pia opera, sic etiam plù:z'te. - Binc omnibus fidelibus cOll'sul· tum videri a Gregorio XIII j addit tamen Pon' dem usum ac antea; ut sunt cibi,domus, navis.
ti1ìcem non prohibuisse quin vendantur ra· f} Et decentem,additCroix; Tamburinius
« iis nos. mereri), sed ex opere operato ». tum fit, post sumptionem aquae benedio tione materiae «ad usus sacros, quibus sunt vero dicit: ad communes usuS.
Eorum 91. - «Resp. n°. Non habent vim ex ctae, etc., se excitare ad actum doloris destinati '. g} Nisi tamen (ita limitant Croix et Gobat)
virtus ad
remittenda «opere operato conferendi gratiam aut sive amoris. d} Gobat,tr. 3, n. 330 et 331 J ita loquitur in casu aut vetustate missalia et biblia disso-
venialhi.
« remittendi peccata vi sua et per se; sed «Unde resolves: universum de rebus quae chrismate delibutae luta sint.
« tantum quatenus in nobis pium motum 93. - «l°. Gratiae praevenientes et Per mo-
dum impe-
« excitant. - Ratio prioris est: tum quia « pii motus coll'feruntur per sacramenta· trationis.
« nllsqulUn .promissio gratiae aut remis~ « lia, per modum impetrationis, quaenon
«sionis peccatorum iis facta reperitur; « omnino infallibilem effectum habent ».
« tum quia peccatum etiam veniale non «2". Peccat graviter qui sacramenta·
«remittitur sine infusione gratiae, quam « libus falsam materiam supponit, ut pro
« conferendi ea nullam per se habent vim. « aqua lustrali facienda, urinam.
1 Qu. 71, art. 3, (n. 24). - Sotus, in 4, disto 15, qu. 2, exam. 2, n. 25. - S. Thom., S P., qu. 87, art. 3, ad 1. -
art. 3, V. Dicendum ergo est. - Valmt., in 3 Part., disp. 7, Lugo, de Poenit., di.p. 9, sect. 4, n. 59. - Suar., in S·m
·qu. 4, punct. 1, v. Secundo asserlmus. - :Mart. de Le· Part., qu. ID, art. 4, disp. 12, sect. 2. - Busenb., 1ib. 6,
desma} l" 4 1, qu. 28, art. 3, dub. 3.. Vietar., Sum., de tr. 1, <ap. 4, resp. 2. - 8 Lib. 6,Part.l, n. 221.·- • Dc
Poenit., num. 110. . 'Lib. 6, parto l, n. 221. - 8 De Sa· Sacram. .in genere, qu. 1, art. "8, num. 7"et 8. - '% 3 P.,
cram. i. g" cap. 4, art. 2, v. Resp. ad 2. - 4 Tr. 13, qu.87, art. S, ad 1.
 TRACTATUS SECUNDUS
DE BAPTISMO ET CONFIRMATIONE
CAPUT I.
De Baptìsmo,
95. (tuomodo distinguitur Baptismus. - 96. De Baptismo jlaminis. - 97. De Baptismo
sanguinis. - 98. An, ut martyrium remittat culpam, requiratur in peccatore contritio
vel caritas. - 99. Quando martyrium gratiam conferat, - 100. An sint martyres quz'
moriuntur in obsequiopeste infectorum. - 101. An ticeat se offerre ad martyrium.
Vel se prodere catholicum per abstinentiam a carnibus.
Baptismus,
quid.
95. - e: Non agitur hic de Baptismo
.« sanguinis, id est martyrio; nec de fìa-
« minis seu spiritus, id est contritione
« cum voto Baptismi vel desiderio: quia
«: non sp.nt sacramenta; - sed de Bapti-
«: smo fiuminis, qui definitur: Ablutio cor-
«poris exterior , facta sub praescripta
«forma oerborum »,
Quotuplex, Baptismus igitur ex voce graeca quae
significat ablutionem sive immersionem
in aquam, distinguitur in Baptismum flu-
mint's, flamint's et sanguint's. - Infra di-
Baptismus
tluminis,
cemus de Baptismo fluminz's " qui valde
ante Passio- probabiliter cum S. Thoma \ Salmant. 2, Ma-
n e m ìnstì-
tutus. gistro Sententiarum, Soto, Vasquez, etc.,
fuit institutus ante Passionem Christi Do-
mini, tempore quo Christus baptizatus est
a ]oanne.
Baptismus
fìamìrrìs,
96. - Baptismus autem flamùzz's est
perfecta conversio ad Deum per contri-
tionem vel amorem Dei super omnia cum
voto explicito vel implicito veri Baptismi
fiuminis: cujus vìcem supplet, juxta Tri-
1 3 P., qu, 66, art. 2. - 2 Tr. 2, cap. 1, num. 24
etc.seqq.. - MagisterSent.~ lib•. 4, disto 3, de Institut,
Baptismi. - Sotu«, in 4, disto 3, qu, unic., art. 2, concl, 1.
~ Vasq., disp. 140, cap. 3, n. 15; et cap. 6, n. 35. - 3 De
Baptism., qu, 2, art. l, n. 2. - .. T'r, 2. cap. 1, num. 2. ~
Suar., disp. 22, sect, l, num. 6, v. Tandem . .. Vasq.,
96. - a) Trident., sesso 14, de Poenit.,
cap. 4, haec docet: «Etsi contritionem hanc
aliquando caritate perfectam esse contingat,
hominemqueDeoreconciliare,priusquam hoc
dentinum a), quoad culpae remissionem,
non autem quoad characterem imprimen-
dum, nec quoad tollendum omnem rea-
tum poenae. Dicitur fiaminis, quia fit per
impulsum Spiritus Sancti, qui fiamen nUD-
cupatur. - Ita Viva 3, Salmant. 4 cum
Suarez, Vasquez, Valentia; Croix 5 et alii.
De fide autem est per baptismum fìa-
minis homines etiam salvari: ex cap. Apo-
stolicam, de preso. non bapt.; et Triden-
tino 6, ubi dicitur neminem salvari posse
sine lavacro regenerationis aut ejus voto.
- Vide Petrocorensem 7.
91. - Baptismus vero sanguznz's est Baptismus
sanguinis.
sanguinis effusio, seu mors tolerata pro
fide aut pro alia virtute chrìstìana: ut
docet S. Thomas 8, Viva 9; Croix lO cum
Aversa, Gobat, etc. - Hic autem baptis-
mus aequiparatur vero Baptismo; quia
quasi ex opere operato ad instar Baptismi
remittit culpam et poenam. Dicitur quasz;'
quia martyrium non ita stricte operatur
sicut sacramenta, sed ex quodam privi-
disp.146, eap.4, art. 11. - Vaient., in 3 P., disp.4, qu, 3,
punct. 4. - 6 Lìb, 6, parto 1, num, 244. - 6 Sesso 6, de
]ustific., cap. 4. - "l De Bapt., cap. 2, qu, 6. _ 8 2& 2a e ,
qu.124, art. 5. - !j De Bapt., qu. 2, art. 1, n. 2. - 10 Lib. 6,
parto l, n. 232•. Aversa, de Bapt., qu. 70, sect, 6, V. se-
cundo. - Gobat, tr. 2, n. 60s et seqq.
sacramentum [Poenitentiae]actu suscipiatur;
ipsam nihilominus reconciliationem ipsi con-
tritioni, sine sacramenti voto quod in Illa in-
cluditur, non esse adscribendam » ,
 76 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. I. - DE BAPTISMO. DUB. I. - DE MATERIA BAPTISMI. 77
legìo, ratione imitationis Passionis Christi; nere ex privilegio, ut diximus, ob imita- Morientes 100. - Not. l°. De illis qui in obsequio Dicastillus, etc., cum Croix 8. Tum quia
in obsequio
ut dìcunt Bellarminus, Suarez, Sotus, Ca- tionem Passionis Christi. peste infe· pestiferorum ex caritate moriuntur, dicit haec esset quaedam tentatio Dei; tum
jetanus a), etc., .apud Croix l; et fuse Pe- Probabilius tamen est quod requiratur Probabì-
ct or um,
martyres. Martyrologium Romanum l: Quos velut quia homo non est dominus vitae suae.
trocorensis 2. contritio vel dilectio Dei supra omnia; ut lius requi-
ritur con- martyres religiosa... fides oenerari con- Vide dieta bo. III, n.32.
Ideo martyrium prodest etiam infan- docent S. Bonaventura, Scotus, Canus, tritìo, suevz't. Et veros martyres esse tenent Hinc dicit Laymann 4, et Gobat apud
tibus, dum Ecclesia Sanctos Innocentes Laymann, etc., apud Croix, et Petroco- duodecim academiae, tredecim cardinales, Croix 5, quod peccaret qui die veneris, a
prout veros martyres colit. Hinc bene rensìsv: ex S. Thoma 18, ubi dicit: EffuSÙJ 'et plusquam trecenti auctores, contra carnibus abstinendo, manifestaret se ca-
docet Suarez cum aliis, apud Croix 8, op. sanguùds non habet rationem Baptz"smz~ Hurtadum et alios. - Vide Croix 2. tholicum cum periculo vitae. Quia eo casu
positum esse saltem temerarium. - In si sz't sine caritate. Et probatur ex Apo- Quaerere
martyrium
101. - Not. IlO. lllieitum est, sine divino cessat praeceptum ecclesiasticum absti-
adultis autem requiritur acceptatio mar- stolo I. Coro XIII, 3: Sz· tradidero corpus temere, illi- instinctu vel sine periculo scandali, temere nendi acarnibus, et urget praeceptum
citum,
tyrii, saltem habitualiter, ex motivo su- meum ùa ut ardeam , caritatem autem se ingerere in martyrium; ut communiter naturale, quod est potius, servandi pro-
pernaturali; ut Coninck, Cajetanus, Sua- non habuero, m'hz'l mz'hi prodest. Neque ·docent S. Thomas, Navarrus, Sanchez, priam vitam.
rez, Bonaeina et Croix 4; contra Viva 5, martyrium subire importat semper cari-
qui nullam requirit acceptationem. tatem perfectam habere; nam posset quis
Non est Patet autem martyrium non esse sa- velle potius mori quam peccatum novum
sacr a me n- DUBnJM I.
turno cramentum; quia martyrium non est actio committere, propter metum inferni. -
instituta a Christo. Et ideo nec etiam fuìt Caeterum, ipsi adversarii advertunt, ne- Quae sit Materia Baptismi.
sacramentum baptismus Joannis, qui non cessarium semper esse ut peccator ante
sanctificabat hominem, sed tantum prae- martyrium conetur ad contritionem vel 102. Quae sit materia remota Baptismi. (Vz'de Resolutiones apud Busenbaum). -103.10.Quae
parabat ad Chrìsti adventum. - Viva 6. confessionem, ne peri culo damnationis sit materia certe uaiida. 2 0. Quae certe invaUda. 3 0. Quae dubia. An in necessitate
liceat ibi uti opinione etiam tenuiter probabiU. - 104. Dub. lo. An sit materia apta
98. - Quaeritur tamen hic 1°. An, ut exponatur. aqk per artem chimicam educta. - Dub. 2 0. An satioa , sudor aut lacrymae.-
martyrium remittat culpam et poenam, 99. - Quaeritur 20. Quandonam mar- Dub. 3°. An aqua fluens ex vite. - Dub. 40. An nix non soluta. - 105. Quae. sit
requz"ratur in peccatore contrt'tzo, vel dz'le· tyrz'um gratiam conferat , an z'n z'nstantt' materia proxima Bap#smi. (Vide Resolutiones apud Busenbaum). - 106. Qu.}o. An
cuoDei super omnia,. an suffidat attrz'tt'o? mortis, aut vulnerz"s lethahs ? valeat .Baptismus, si quis proficiat puerum z'n flumen. Quz'd, si bap#zet cum aqua
Ad remìs- - Certum est ad remissionem culpae ali- defluente ex tecto. An ticeat z'n necessitate projicere puerum in flumen ut baptizetur.
sìonem cul- Probabile est cum Suarez, Bonaeina, An autem cum aqua. nociva bap#zare. - 107. Qu. 2 0. In z'nfans in necessitate possit
pae requirì-
tur poenì-
quam poenitentiam requiri: ex Triden- Dieastillo, etc., cum Viva 14, conferre gra- baptizari in utero matris. Quid, si baptù!letur puer tantum in capite egresso ex utero.
tentia. tino 7. tiam quando martyr accipit lethale vulnus - Qu. 30. An valeat Bap#smus, si aqua at#ngat tantum vestes aut capillos. - Qu. 40.
In marty- Ad quaesitum autem respondent Wi- aut cruciatum, licet postea miraculose An ualeat Baptismus collatus in scapuUs vel pectore. - Qu. 50. An requiratur trina
rio, j u x t a
alias, satis gandt 8, Coneina 9, Viva lO, cum Bellar- non moriatur. Et ita vere martyr fuit ablu#o. - Qu. 6 0 • An suffidat ad Baptismurn urta vel altera aquae gutta.
est attritio.
mino, Cajetano a), Palao, Lesssìo, etc., apud B. Joannes in dolium ferventis olei im-
Croix 11, attrìtionem satis esse ad marty- missus; et Regina martyrum, B. Virgo Materia 102. - « Resp. l°. Materia remota lù:t'ta e: Quam S. Thomas confirmat triplici con-
remota Iieì- est aqua consecrata, si haberi potest.- gruentia: 10. Est maxima commoditas
rium, sicut satis est ad Baptismum. Hoc Maria, stans juxta crucem Jesu. - Ratio, taetvalida. « «
« Valùla est omnis et sola aqua elemen- « aquae. 2°. Ejus facillimus usus. 3°,Apti-
enim privilegium, dieunt, martyrium obti· quia tunc jam in causa mors accipitur.
« taris, quae moralihominum aestima- « tudo ad significandum effectum, qui est
Bettarm., de Bapt., cap. 6, propos, 1.• Suar., disp. 29, Bel/arm., de Baptism., cap..6, v. Probabilicr. . Pa/aus, « tione sit naturalis et usualis: qualis est « emundatio a peccato.
sect. 1, v. Dicendum Z. - Sotus, in 4, disto 3 1 qu, unic .• tr, 19, punct. 14, § 2•• Less., lib.3, cap. l, dub, 4, num, 45. «putei, maris, paludis, pluviae, etc., item « Unde resolves:
art.11, conc1.4. ·'Lib. 6, part.1, n.2S8.-'DeBapt., cap. 2, • 11 Lib. 6, parto I; n.238 et 239. - S. Bonav., in 4, dist.4,
qu, S. - Suay., tec, cit., n. 5, v. Denique. - 8 Loc, cit•• - resoluta ex nive, grandine, glaeie; licet « 1°. Inepta materia Baptismi est sali- Materia
parto 2, art. I, qu. 2.. Scot., in 4, disto 14, qu. l, num. 17 inepta.
n. 287. - Coninck~ qu, 66, n. 186•• Cajetan., in 2"m 21.1:, et 18. - Mele". Canus, Relect. de Poenit., parto 3, v. Resp. « accidentaliter quoad colorem, saporem « va, lotium, lacrymae, sudor, cerevisia.
qu. 124, art. 2, v. f.. Suar., disp. 29, sect. 2, n. 3. (Non speciatim de martyric. - Laym., 1ib. 3, sect. 3, de Forti- « et odorem alterata sit, ut aqua sulp:b.u- « Item, aqua sie permixta, ut non amplius
citatur a Croi>: pro hoc asserto).• Bonac., disp. 2, de tud., n. 6•• Croi:<, lib. 6, parto 1, n. 238. - " De Bapt.,
Bapt., qu. I, punct. l, n. 6.• • Loc. cit., n. 231. - • De cap. 2, qu, 3. - 13 3 P., qu. 66, art. 12, ad 2. - Suar.,
« rea, lixivium, jusculum ita tenuiter carne « sit apta ablutioni; nec vocetur aqua, V.
Bapt., qu.2, art. 1, n. 5. - 6 Loc. cit., n.3. _ 'l Sesso 14, disp. 29, sect. 3, v. f., v. In tertiaparte. - Bonac., de Bapt., « decoctum, aut aqua alteri corpori ita « gr. lutum, brodium, ·vinum lymphatum.
de Poenit.• cap. 1. - 8 Tr. 11, exam. 5, num.73. _ 9 De
Bapt., cap. 8, num. lO et 12. - 10 Loc. cit., nUm. 4. _
qu. I, panct. 3, n. l. - Dicast., tr. 2, de Bapt., disp. 3, «modiee admixta, ut usum communem « Item, aquae artificiales ex rosis, herbis
dub. 2, n. 39. - ,. De Bapt., qu. 2, art. 1, n. 6.
« et aestimationem aquae retineat. « succisque expressae. Denique nix, gran-
«Ratio responsionis est ex ]oan. III: « do, glaeies non resoluta. - Ratio, quia
« Nz'sz'qut's renatus fuerz't ex aqua, etc, - « morali hominum aestimatione non ceno
97. - a) Cajetanus, z'n 3am P., qu. 87 nullo commentario illustravit), loquitur de
art. 1, in resp. ad 2, manifestedeclarat mar~ imitatione Passionis Christi. 'Die 23 Februar. - Thom. Hurtati., Resolut. de lib. 2, cap. 34, n. 15.• Dicast., tr. 2, de Bapt., disp. 3,
tyrium operari peccatorum remissionem ex 98. - a) Cajetanuspotiusvidetur tenere con- vero Martyrio fidei, tr. 3, init.; et resol. 21, § 2. - ' Lib. 6, pub. 3, n. 57. - • Loc. cit., n. 241.- • Lib. 3, tr. 3, parto 3,
opere operato; scribit enim: «Si quis ivisset trariam sententiam, quam S. Alphonsus pro· parto I, n. 236. - S. T"om., 2" 2". qu. 124, art. I, ad 3. cap. l, n. 6. - Gobat, tr. 2, num. 630. - • Lib. 6, parto l,
dormitum cum proposito dicendi mane meno babiliorem existimat: «Posset...quis (ita Caje· - Nava'Y., Man., cap. 11, numI 40. - Sanch.~ Decal., nUm. 241. - S. Thom., 3 P., qu. 66, art. 3 (ita fere).
dacium officiosum, et interim dormiens occi- tanus in 2 am 2 ae, qu. 124, art. 2, i. fJ in
deretur pro Christo,crediderim ego ex divina peccato mortali exsistens ex improviso dor-
largitate etiam illius peccati plenissimam re· miens occidi, quia christianus; tunc enim,
missionem permartyrium consequi•. Vide quia martyrio adulti ratio generis moralium loquendo, ilIe sic occisus non esset salvus.... effectum suum habere in dormiente contrito
tamen notam a ad n. seq. - At ipse S. Tho- actuumscilicet voluntarium deest,martyrium ex priori negligentia, quia ivit dormitum sine nòn rriinus est credendum quam in innocen·
mas, qu. 66, art. 11 et 12 (quos Cajetarius non est proprie loquendo; et ideo, regulariter contritione. Si hocnamquefecisset, martyriurn tibus '.
 78 LIB. VI. - TRACT. Il. - CAP. l. - DE BAPTlSMO. DUB. I. - IlE MATERIA BAPT1SMI. 79

« sentur aqua naturalis et usualìs, - Lay- quiri aquam benedictam. Sed [Contin.] 2°. Est aqua resoluta ex nive, glacie 2°.Succus expressus ex floribus, herbis
« mann \ Bonacìna s, Tournely 9 asserit quod Baptismus, adhuc vel grandine: ut communiter docent Con- et radicibus; ut S. Thomas 16, Salmant.F,
Materia
dubia, «2°. Quia de quibusdam tum ex dictis in necessitate domi conferendus, debet cina l, Contino Tournely 2, Holzmann 3, Gonet, [Contin.] Tournely b)} Elbel b)} etc.
« tum aliis dubium est, v. gr. de jusculo curari ut fiat aqua benedicta sive lustrali Elbel 4, Roncaglia 5, Croix 6 et alìi omnes. - Textum autem Stephani II, apud Go-
« et cerevisia valde tenui, lixivio (et secun- ob majorem decentiam g). SO. Aqua sulphurea sive mineralis; ut net 18, ubi videtur Pontifex approbasse
- dum Granado a), aqua rosacea); hinc in 103. - Certum est et de fide, materiam Sola aqua docent S. Thomas 7, [Contin.] Toumely, Baptismum collatum in vino, supposìti-
naturalis HoIzmann, Salmant., Antoine et alii com- tium esse probant ipse Gonet, Concina 19,
« necessitate licet illis uti, etsi postea Ba- remotam Baptismi non esse aliam nisi est materia.
« ptismus sub conditione sit repetendus. aquam naturalem sive elementarem; ut
remota. muniter. [Contin.] Tournely 20 cum Juenin v, et
« - Vide Escobar, Laymann", Bonacina s, patet ex concilio Lateranensi relato in 4°. Aqua defluens in tempore nimboso Petrocorensis c) cum Patre Nicolai.
Materia « 3°. Uti aqua impura, vel non conse- cap. Firmùer, de Sum. Trin., et ex Tri- a pariete, foliis, etc. - [Contin.] Tour- 111°. Materia autem dubla est: Materia duo
illicita. bia.
« crata, cum alia haberi potest, est grave dentino lO: ex illo joannis III, 5: Nz'sz' quz's nely 8, Elbel ", Roncaglia lO cum Gabriele l°. ]us et lixivium. Nam, licet D. Tho-
« peccatum, ob sacramenti irreverentiam. renatus fuerit ex aqua et Spzrz'fu Sancto, et Tamburinio. mas 21 dicat haec esse materiam aptam
« Bonacina b), Diana b) et alii quinque. - non potest introire zn regnum Del. - Hinc 5°. Aqua turbida mixta cum alia re, ad Baptismum, modo non habeant plus
«Licet Granado c) et Quintanadvenas pu- videndum quaenam aqua sit materia va- modo aqua sit materia praedominans. - de allena substan#a quam de aqua ;
« tent non esse mortale uti non bene- lida, quae invalida, et quae dubia. S. Thomas ", [Contin.] Tournely, Salmant., immo addit quod si ex liquore sic inspis-
«dieta », l°. Materia certe valida est: Elbel a), Antoine, etc. (Sed vide infra, sato exprimatur aqua subtilis, bene potest
Generice loquendo, omissio aquae be- l°. Aqua fontiun«, puteorzcm , maris, Materia n. III). in ea fieri Baptismus, sicut et in aqua
certe va- 6°. Ros et aqua collecta ex vaporibus quae exprimitur ex luto; et S. Doctorem
nedictae est mortale; ut dicunt [Contin.] flumz1lum} lacuum, stagnorum, paludum, lida.
Tournely 5; Roncaglia 6 cum Gabriele d) cisternarum et pluvialt's: et sic çuaecum- densatis, puta in operculo ollae; ut Croix 12, sequuntur Concina , Salmant., [Contin.]
et Diana; ac Salmant. 7 cum Coninck, Bo- que sz1nplex et pura, quae propriam aquae Diana 13, etc., et adhaeret Coneina 14. Tournely et Roncaglia d): - attamen non
nacina et Palao, ex Clement. unù:a de speciem retineat ; nec refert frigùia sz't
Certe In-
valida.
Il", Materia certe Invalida est: improbabiliter Palaus 22, Elbel e), Tarnbu-
bapt. e): contra aliquos. - In Baptismo an calida. Ita habetur in Rituali Roma- l°. Sanguis, lac, vìnum, urina, pituita; rinius f), Diana et Pasqualigo g) dicunt
Quid in autem privato, dicit Croix 8 cum Pasqua- no, edito jussu Gregorii XIII, apud Con- ut Gonet 15, Salmant. et alii. communiter. absolute jus et lixivium esse materiam
Baptismo
privato. ligo f)} Gobat et Quintanadvenas, non re- cina 11. • De Bapt., cap. 3, n. 6. - ' De Bapt., cap. 3, art. I, col- J5 Mano, tr.3, de Bapt, et Confirm., cap. 3, in med, -
lig. 1. - , De Bapt., n. 95. - • Confero 4, de Bapt. natura, Salmant.) tre 2, capo 2, n. 5. - 18 S Parto, qu, 66, art. 4,
1 Lib, 5, tr, 2, cap. 3, num, 1. - i Disp. 2, de Bapt., tr, 1, resol, 55). - , Tr. 2. cap. 2, num, 14.• Coninck, . num. 8. - • Tr. 17, de Bapt. et Confìrm., cap. 2, qu, 1, ad 5. - l'l" Loc, cìt., num.6. - Gonet, IOCo cito - 18 Man.,
qu. 2, punct.B, - Escob.~ tr. 7, exam. 2, cap. 4, num. 39. qu, 66, n.22. - Bonac., loc. cìt., num, 8. ~ Palaus, tr.19,
resp. 1. - • Lib.6. parto 1, n. 262. - , 3 P., qu.66, art. 4, tr, 3, de Bapt., cap. 3. Cfr. etiam Migne, Patro!. lat.•
- 8 Loc. cit., v. Monent tamen, - ~ Loc. cit., n. 9 et punct. 3, n. 5. - • Lib, 6, part l, n. 263.. Gobat, tr. 2, n. 41. - ad 40 - Cont, Tourn., Ioe. cito, collig. 2 et 3. - Holsm.) tomo 89, col. 1026•• Gand) loc, cito - 19 De Bapt., cap, 2,
lO. - Quintanad.) tr. 1, singul. 22, n. 2• .:- 5 De Bapt., QuintanatlO) toc. cit., n. 6. - 9 Loc, cìt., art. 1, v. f.- n. 7. ,- 20 De Bapt., cap. S, art. 1, obj, 2. - Nicolai, id
loc. cito - Satmant., tr, 2, cap. 2, num, 9. - Antoine, de
cap. 3, art. 1, i. f. - 8 Tr. 17, de Bapt, et Confirm., cap. 2, 10Sess.7, de Bapt.j can, 2. -Ritual.jussuGregoriiXm edito Bapt., qu, l, resp.T, - 8 Loc. cit., cotììgv ì, - 9 Loc, cit., est Raynerius de Pìsìs, Pantheologia, editi a P. Nieolai,
qu.2.. Diana, part.9, tr.6, resol.33 (cfr. Coord. tomo 1, (Rom. 1584J.Ordo Bapt., pago 17. - 11 De Bapt., cap. 3, n. 2. n. 8. - lO Loc, cit., qu, 1, resp, 1. - Gabriel, a S. Vinc., de v. Baptismus, cap. 11. § 3. Cfr. etiam Nicolai notam in
Bapt., disp. l, qu, 1, v. Infertur 3. - Tambur., de Bapt., D. Thom. 3 P., qu. 66, art. 4. - 111 Loc. cìt., art. 4, ad 2
cap. 1, § I, n. 2. - 11 Loc. cìr., qu, 66, arto 40 - Contino eta, - Concin.a) Ioc. cit., cap. 3, no 9. - Salmant., Ioe.
102. - a) Granado, quidquid dicat Busen- cundum Bonac. et alios relatos a Diana ...., Tourn.) Ioc. cit., colligo 20 - Salmant.) Ioe. cit., n. 9. - cito, nume 9. - Contino Tourn.) de Bapt., cap. 3, art. 1,
baum, non admittit aquam rosaceam esse esse peccatum mortale ~ti aqua impura vel Antoine) loeo cito, resp. 1. - 19 Lib. 6, parto 1, n. 22. - collig.3. - " Tr. 19, punct. 3, n. 2. - Diana. parto 5, tr. 3,
13 Parto 3, tre 4, reso!. 5. - 14 De Bapto, capo 3, D. 9. - resol. 1.
materiam dubiam; scribit enim in 3 P.} con- non consecrata, cum alia haberi potest; licet
trovo 4} de Bapt., tr.l, disp. 3, n. 2: «Vinum Granado et Quintanadv. putent non esse mor-
lac, aqua artificialis, ut rosacea, lacrimae; tale uti non benedicta -.
sudor, saliva, non sunt materia sufficiens ad e) Doctrina haec colligitur ex Clem. Prae·
103. - a) EIbeI, confero 4, de Bapt. natura} videri, inquit, nullatenus reputanda essent
Baptismum, quia. non sunt aqua naturalis -. senti, unico de bapt., quae prohibet «ne quis num. 8, materiam validam esse ait aquam materia Baptismi »; concludit tamen esse ma-
b) Bonacina, loc. cit., n. 7 et 8, mortale de cetero in aulis vel cameris..., sed dumtaxat mixtam «cum modico vino aut alio liquore, terias dubias.
esse ait uti aqua foeda aut impura; illicitum in ecclesiis,in quibus sunt ad hoc fontes spe- vei in qua sunt leviter decoctae carnes vei e) ElbeI, loc. cit., n. 10: «Materia dubia
esse uti aqua non consecrata. Sed videtur de cialiter deputati, aliquos....audeat baptizare _. pisces, ita ut liquor plus habeat de materia Baptismi habentur... Cerevisia tenuis et lixi-
utraque idem sentire: «Non esse licitum mi· f) Pasqualigo, Decis; moro 75, n. 3, de
aquae quam de substantia corporum lixatorum vium mediocriter decoctum seu bullitum».
nistro, inquit, non solum uti aqua alterata et Baptismo privato dicit: «Non est alligatus in ea -. At n. 9, materias dubias enumerans De jure autem carnium vide hic superius
foeda, verum neque licitum esse sedusa justa modo quo utitur Ecdesia -. scribit: • Aqua turbida expressa ex luto-. notam a.
necessitate adhibere quamlibet aquam natu- g) At in Rom. apost., tr. 14, num. 8 f) Tamburinius, loc. cit., cap.1, § l, n.lO:
b) Contino Tournely, loc. cit., collig. 3,
ralem ...; sed illam aquam adhibendam esse, S. Doctor ait: «In Baptismo privato, proba~ succum ex pomis asserit esse materiam inva- «Enmt incerta materia, inquit, quando in-
quae praescribitur ab Ecdesia -. --,- Diana,-' bile est licere uti aqua non consecrata ;'.- Prae- lidam; et pariter Elbel, loc. dt., n. 9 .. sed' certum est an servent naturaIem speciem vel
parto 9, tr. 6} resol. 33, de aqua non bene- terea exstant de universa hac materia plura uterque praetermittit fIores, herbas et radi- usum communem aquae -.
dicta loquitur. S. Sedis decreta, quibus hujus sacramenti ces, de quibus tamen eadem est ratio ac de g) Pasqualigo, Decis. moro 79, absolute
c) Granado, loc. cit., tr. 2, disp. l, n. 5,· ministris .mandatur ut, sedusa necessitate, fructuum succo. pronuntiat posse Baptismum conferri cum
id satis innuere videtur; dum enim peccata utantur aqua ad hoc consecrata; quamvis in c) ]uenin, Instz't.,part. 8, disserto 2,qu. 2, lixivio. At Deds.80, disputans de jure car-
mortalia recenset quae in Baptismi admini- casu necessitatis liceat communem aquam cap. l, objic. 2, explicat responsum istud nium, dicit n. l, posse adhiberi, nisi sit tanta
stratione committi possunt, casum hunc prae- adhibere, praesertim si benedicta fuerit. Quod- potius quam supposititium esse affirmet. - Pe- decoctio, ut plus habeat de substantia carnis
termittit ;quin etiam leve peccatum esse si Baptismus conferatur cum aqua consecrata trocorensis vero, de Bapt., cap. 3, qu. l, quam de aquae; sed n. 5, condudit his ver-
ait, si quid exigui momenti ex materia de- sed corru pta, est utique validus; sed extra ne- V. Dices tamen, durum esse ait in dubium bis: «Non auderem hujusmodi aquam adhi-
trahatur. cessitatis casum illicitus; ita ut in hujusmodi revocare hujus rescripti veritatem. bere etiam in casu extremae necessitatis, nisi
d) Gabriel a S. Vincentio, de Bapt., dz'sp.l, casu necessitatis, praeferenda sit aqua natu- . d) Roncaglia, Ioc. dt., qu. l, resp. 1: «Meo conferendo Baptismum sub conditione ".
qu. l, V. Infertur 3°: «Adverte, inquit, se- ralis.
 80 LIB. VI. - TRACT.
dubiam, cum talis aqua magìs COrpUS
polluat quam lavet.
, 20. Aqua ex sele soluto. - Nam, licet
Palaus, Laymann, Silvester, Angelus h),
omnino negent hanc esse materìam aptam:
tamen [Contin.] Tournely cum Bonaeina i)
et Henriquez i),' ac Coneina cum Leandro
et communi (ut asserit), dicunt esse ma-
teriam dubiam.
3°. Cerevìsia tenuìs; ut ajuntAntoìne '
et Sporer s. - Et idem ait de tenui atra-
mento Croix j) cum Gobat j), Stephano »:
In extre- Et hic sedulo notandum quod in ex-
ma necessi-
tate uten- trema necessitate, si nequit haberi ma-
dwn dubia
sub condì- teria certa, potest etdebet adhiberi qua-
tione.
lìscumque dubia sub conditione; ut com-
muniter dicunt Coneina, [Contin.] Tour-
II. - CAP. I. - DE BAPTISMO.
conditio sub qua sacramentum ministra-
tur, sat reparat sacramenti injuriam; et
contra, necessitas sat justa est causa sa-
cramentum eo casu sic conditionate mini-
strandi, - Et quando minister potest sa-
cramentum Baptismi vel Poenitentiae sic
conferre, ad id tenetur quidem subgravi
ex praecepto carìtatìs; ut bene ajunt An-
toine, Holzmann; et Viva 9 cum Suarez,
Cajetano l), Silvio, Coninck, Vasquez, etc.
communiter.
104. - Sed dubitatur l°. An aqua per
artem alchz'mù:am educta ex jloribus,
plantis aut radiez'bus sz't materia valùla
ad Baptz'smum, oet saltem dubz'a?
Prima sententìa omnino negat; et chimiam Aqua per
hanc tenent Gonet-", Concina-', Salmant.P educta ex
DUB. l. - DE MATERIA BAPTISMI.
hanc esse materiam probabiliter validam,
et ideo in necessitate extrema omnino
adhibendam. - Ratio, quia (ut phi1osophi
existimant) in mixtis vere et formaliter
remanent elementa, quorum quodlibet
virtute chimica resolvi potest in suam
speeiem, ita ut materia aquea sic resoluta
sit vera aqua; prout satis videtur probari
ex cap. In quadam, de celebro miss., ubi
Pontifex, loquens de aqua quae fiuxit ex
latere Christì, asserit veram fuisse aquam,
quia dicit: Sz've de novo dz'vina virtute
creata, sz've de componen#bus ex parte
aliqua resoluta, procul dubio vera fuz't,
cum naturalz'ter (nota) possz't.... elementa-
tum zn elementa resotoi. - Dices: Ergo
etiam vinum et oleum hoc modo posset
81
cum aliis communiter docet aptam esse
materiam aquam mixtam cum alla re,
quae sit minoris quantìtatis, Vide dieta
n. 103, ad I, 5°.
Dubitatur 2°. Ate salèua sù materia
apta vel saltem dubz'a ad Baptz'smum?
Affirrnant Palaus a), et Coninck apud
Tamburinium. - Sed verìus dicunt esse Saliva, ve-
materiam omnino ineptam ipse Tambu- rius mate-
ria inepta.
rinius, Gonet, [Contin.] Tournely, Sal-
mant., Croìx, Antoine et aliì communiter.
Et patet ex cap. penult. de bapt., ubi Inno-
centìus III, loquens de baptizatis cum
saliva, respondit: Dubz'tare non debes t'llos
verum non kabere Baptz'smum.
Et idem dicendum de sudore cum Tam- Item, su-
burinio, Renzi, Filliuceio 4 et communi; doret mae.
Iacry-

nely; Salmant. 3 cum Lugo, Diana et aliis. ·· cum D . Th oma 1.

et a 111, 3
-
Q.Ula aqua .juxta
fìoribus.etc,
alios, esse materia Baptìsmì; cum in vino et ex cap. In quadam, de celo miss., ubì di-
Et hoc procedit, non solum quando est artificialis nunquam naturalis dici potest, invalida. oleo etiam adsìt pars aquea. Respondeo citur:Cum zn sacramento Baptz'smatis
tantum probabilis òpinio pro valore sacra- Secunda vero sententia, quam tenent lios,Juxta a- quod ideo haec non sunt materia Baptismi, non regeneremur zn phlegmate, sed zn
.proba..
menti j sed etiam quando est tenuiter pro- Elbel l', Ho1zmann 15, Contino Tournely biliter v a- quia substantìa aliena superat aquam: aqua. - Et idem recte docet Filliuceius
babilis: ut recte dicunt Antoìne s, Holz- lida. sed bene posset esse, si per artem aqua cum aliis communiter de lacrymz's, ob
cum Tanner,· Puteano, etc.; Croix 16 cum
mann 5, Viva 6, Croix 7; ac Cardenas 8 Dicastillo; item Coninck, Tamburinius, e vino vel oleo eliceretur. - Nec con- eamdem rationem, accepto nomine phle·
cum Navarro k) et Soto k). Ratio, quia Verricelli, apud Renzi 17, merito censet, vincit ratio opposìta, nempe quod aqua gmatz's tam pro sudore quam pro lacrymis.
artifieialis differat specie ab aqua natu- Dubitatur 3°. An sz't materia Baptismz'
Palaus, tr.'19, punct. 3, num, 2. - Laym., lib. 5, disp, 23, sect, 1, num. 15, v. Quod autem• .. Silviu" in rali. Talis enìm aqua extracta, ut supra, aqua fluens ex vz'te alzi'sve arborzous?-
tr, 2, cap. 3, num, 1. - Silvest., v. BafJtismus II, Suppl. D. Thom., qu. 9, art. 2, quaer.5.. Coninck, disp. 7, dìcìtur quìdem artificialis, non quia arte Omnino negant Salmant., Roncaglia, et Aqua
qu. 4, § S8pHmo. - Contino Tourn., de Bapt., cap. 3, n. 106; cfr. qu, 66, art. 4, dub, 1, n. 23.. Vasq., de Poe- fluens ex
art.1, collìg. 1.- Conc., de Bapt., cap. 3, n,5. : Leand., nit., qu, 91,. art. 2, dub, 11 nume 38. - 10 Man., tr, 3, de fiat aqua id quod non erat aqua; sed quia Coneina 6 cum communi, ut asserìt; quia vite, etc.,
probabiIius
de Bapt., disp.2, !lu.5. - 1 De Bapt., qu, 1, resp. l, n.2. Bapt, et Confirm., cap. 3. - 11 De Bapt., cap. 3, n. 12. - aqua naturalis arte separatur ab aliis ele- liquor ille succus est arboris, non aqua. materia duo
sacram., cap. 1~ D. lO, ID. - Conc... de Sacram•. 11 Tr, 2, cap. 2, num, 6. - 18 3 P., qUI 66, art. 4, ad D. -..:...
SI Suppl. bia.
- mentis. ' - Sed melius [Contin.] Tournely cum
i. g." cap. 6"num. 7. - Cont. Tourn., Ioc, cìt., collig. 3, 11 De Bapt., n. 10. - 15 Loc. cìt., n. 95. - Conto Tourn.,
v. In dubio. - 8 Tr. 2, cap. 2, n. 12.. Lugo, de Sacro i. g., . Ioe. cit., collig. 3, v. An ùtonea. - Tanner} tom. 4, disp. 4, Merito autem dieunt Silvester 1 et Ren- Dicastillo; et Renzì b) cum Pasqualigo ,
disp. 8, n. 140.. Diana, parto 5, tr. 3, resol. 2. - • Loc. qu. t, dub.. 2, num. 41. ~ Putean.} in 3 P., qu. 66, art. 4, zi S aquam distillatam esse veram aquam Verricelli, etc., dicunt esse materiam du-
cit., n.2. - • De Bapt., n. 99. - • Append. ad proposito n. 5. - 1. Lib. 6, parto 1, num. 260.. Dicast., de Poenit., naturalem, cum sit ejusdem speciei. - biamo
damn., §11, V. Confirmatur. - , Lib.6, parto 1,n. 110; disp. lO, dub. 8, num. 209. - Coninck, qu. 66, num. 23. -
et parto 2, n. 1162. - 8 In proposito 1 damn.. disserto 2, Tambur., lib. 2, de Bapt., cap. 1, § 1, n. 8•. Verrlcel., Unde aquae distillatae cum rosis aut aliis Dubitatur 4°. An glacz'es sz've nzx non
n. 5. - Antoine.. loe. cit., num.2. - Holsm... loe. cito - Quaest. moral. et legaI" tr. 1, qu. 15.. " De Sacram. floribus similibus, cum materia praedo· soluta sz'tmaterz'a apta? - Negant pariter
9 Loc. cit., v.· Dicendum ultima. .. Sua,.." de Poenit., Bapt., cap. 1, qu. 5. Coneina 6, et Croix c) curn Tanner. - Sed nixG1acies et
minans sit aqua, videtur non dubitandum non so-
esse :materiam validam (quamvis non liei- dubitant Aversa c) apud Croix C); et Hur- ria Iuta, mate-
dubia.
tam) ad Baptismum: ex D. Thoma 3, qui tadus, Praepositus ac Puteanus, apud
h) Angelus, v. Baptismus III, n. 2, sic esse idem quod de tenui cerev1s1a, ideoque
loquitur: • Aqua.... reliquata sale, non vi- esse materiam dubiam ». - At re quidem 1 V . .Baptismlls II, qu. 4. - , De Sacram. Bapt., Roncagl., de Bapt., cap. 2, qu. 1, resp. 1. - • De Bapt.,
detur materia debita; nisi per evaporatio- vera, Gobat, tr. 2, n. 33: «Fateor tamen, cap. l, qu. 5, i. t. - 8 3 P., qu. 66, art. 4, corpo et ad2. cap. a, nume 8. - Conto Tourn., de Bapt., cap. 3, art. 1,
nemet exaltationem reduceretur ad dulce- inquit, atramentum crassum non esse ido- - Coninck, qu.66, nwn. 24. - Tambur., lib. 2, de Bapt., v. An idonea . • Dicast., tr. 2, de Bapt., disp. 1, dUb. 3,
cap. 1. § l, num. 5. - Tamburo, loc. cit., - Gonet, Man., nume 29, v. f. - Pasqual., Deciso moro 78, nume 4 et 5. -
dinem >. neam materiam, secus de tenui >. Sed subdit: tr. 3, de Bapt. et Confinn., cap. 3; - Contino Tourn., de Verric., Quaest. morale et lega1-., traete 1, qu. 15, num.3.
i) Bonacina et Henriquez ut certo vali- «Quia tamen primus movi illud dubium, si Bapt.. cap. 3, art. 1, collig. 3. - Salmant., tr. 2; cap. 2, _ El Loc. cit., num. 7. - TanHer, tom.4, disp. 4, qu. 1,
dam habent; Bonacina enim, dz'sp. 2, de mea resolutio aeque aliis atque huic doctori n.5. - Croix, lib.6, parto 1,n.260. - Antoine, de Bapt., dub. 2, n. 43 et 44. - Gasp. Hurtad., de Bapt., disp. l,
'. Bapt., qu. 2, punct. 3, n. 4, affirmat • eum .. [Stephano a S. Paulo) improbetur, libenter qtt. 1, resp. 1. - Tambur., lib. 2, de Bapt., cap. 1, § 1, diff. 2, v. Ita ta1llen. - Praepos., in 3 P. D. Thom..
'va.lide baptizare, qui utitur aqua quae pro- stabo eorum judicio '. - Stephanus a S. Paulo, n. 5. - Remli, de Bapt., cap. 1, qu. 6. - • Tr. 2, cap. 2, qu. 66, art. 4, nume 22... Putean., in 3 P., qu.66, art. 4,
fluit anive aut a gelu aut a sale; sal enim fit tr. 5, dz'sp. 2, dub. l, n. 4, absolute dicit: n. 26, - Flll., lDe. cito - Salmant., tr. 2, cap. 2, n.6.- num.5.
ex aqua naturali salsa, et differt tantummodo «Ego.... puto illud [atramentum) non esse
accidentaliter ab aqua naturali, ut suppono•.- materiam sacramenti •.
104. - a) Palaus, tr. 19, punct. 3, n. 2, b) Rectius: Pasqualigo et Verricelli apud
Henriquezpariter,lib.2,cap.6,n.l:.Aqua... ' k) Navarrus, in cap. Inter verba, CQ-
ex sale resoluto sufficit, quia sal fit ex aqua roll.53, n.599, (al.n. 135); Sotus, de Secreto, negat salivam esse materiam aptam, sed Renzi; hic vero, loc. cz't., qu.6, priorem seno
maris ve! putei salsi congelata.. membro 3, qu. 2, concl. 3, id docent in ma- subjicit : «Quia aliqualiter probabile est.... tentiam tuetur.
salivam non differre specie ab aqua elemen- c) Croix,lib.6,part.l, n.262, putat vel esse
j) Croix, lib. 6, parto l, n. 261, de tenui teria de judiciis.
atramento scribit: «Videtur valida. [ma- l) Cajetanus (sicutsupra Cancina,Salmant., tari, non audet Aeg. de Coninck condemnare invalidum, vel ad summum dubium, Bapti·
teria]; at subdit: <i Putant tamen Steph. et Lugo, Diana), Sum., v. Absolutio peccatorum eum qui supradictis in extrema necessitate smum collatum cum nive injecta in bapti-
Gob. in Exp., tr. 2, n. 33, de atramento tenui § Circa apposz·tionem, dicit posse fieri. uteretur '. zandi corpus, cujus calore resolvatur. Et re·
s. ALPHCNSI, Opera moralia. - Tom. Ili. 6
 82 LIB. VI. - TRACT. Il. -
Renzi; ideo dieunt posse in necessitate
adhiberi sub conditione.
Ablutio,
m a t e r La
105. - " Resp. Il", Proxima materia
proxima, « Baptismi est ablutz'o. - Quae valide fit
Quomodo
fiato « tribus modis, scilicet immersione, asper-
« sione, zizfusz'one, juxta praxim diversa-
« rum ecc1esiarum, quae servanda est, ita
"ut morali hominum judicio censeatur
«esse lotus; ex praecepto tamen eaput
« abluendum est, quod praxis Ecc1esiae
« habet. Ratio, quia quolibet horum mo-
«dorum fieri potest ablutio. Et quidem
" trinam mersionem non esse necessariam
• constat ex concilio Toletano. - Ubi
« tarnen trina vel immersio vel mfusio
« usitata est, sine gravi peccato extra ne-
e cessitatem non potest praetermitti, ut
e docet S. Thomas. Etsi alii, sec1uso scan-
« dalo et contemptu, dicant esse tantum
« veniale. - Laymann a), Bonacina a).
« Unde resolves:
Quaenam e: 1". Non vere baptizatur cujus nulla
r eq u i r-an-
tur ad valo- «pars immediate tangitur, v. gr. infans
remo
«in utero vel cista; vel adultus cujus
«vestes tantum sint aspersae. - Lay-
« mann, Bonacina 1.
« ~. Non requiritur ad valorem ut qui
« baptizatur emergat ex aqua », [puta si
immergatur in flumen]. « Quod tamen
«grave peccatum est, esto nihilominus
« moriturus esset baptizandus (Laymann 2);
« uti etiam matrem nihilominus moritu-
ReM, de Bapt., cap. I, qu, 7. - Concito Tolet. 4,
(anno 633) can. 5 (al. 6). Cfr. Corpo Juris can .. can. Pro-
pter 85, disto 4, deconsecr. - S. Thom.,3 P .• qu. 66, art. 8.
corp.-Laym., lib. 5, tr, 2, cap. 3, n.l, coroll. II. _1 Disp. 2,
de Bapt., qu.2, punct.3, n. 21 et 25. - • Loc, cìt., n. 5. -
fert Aversa contrarium tenere; at re vera
Aversa, de Bapt., qu. 66, sect. 4, V. Secundo,
negat nivem aut glaciem in tali statu esse
materiam aptam Baptismo, • nisi tamen per-
fricatione et ca1efactione circa corpus aliqua
ex parte liquefieret et sic ab1ueret>.
105. - a) Laymann et Bonacina non satis
recte al1egantur a Busenbaum; Laymann-
enim, lib. 5, tr.2, cap. 3, n. 4, scribit: • Dt
licite fiat [BaptismusJ,cujusque ecclesiae con-
suetudo servanda est: excepto casu necessi-
tatis, propter quam effusioneaquae utendum
etiam in ecc1esiis, quibus alioquin ordinarius
baptizandi modus est per immersionem •. -
Bonacina autem, disp. 2, de Bapt., qu. 2,
punct. 3, n.18, ait: è Si baptizans administret
sacramentum Baptismi per infiisionem ve1
per aspersionem contra ritum suae ecclesiae,
CAP. I. - DE BAPTISMO.
« ram vel mortis ream aperire, ut infans
« baptizetur. Laymann 3; ubi unieum ca-
« sum excipit, si nimirum mater sit morte
" digna, et si supplicium differatur, infans
«certo sit moriturus antenativitatem.
«Verum recte addit ex Suarez casum
« hunc vix moralem et practieum esse.
« Vide loe. cù.
" go. Invalz"dus est Baptismus: lO. Si
« quis labatur in aquam vel ab .alio pro-
« trudatur, et tamen b) formam pronuntiet.
« ~. Si formam pronuntians teneat pue-
«rum, et alter abluat, aut aquam affun-
« dato go. Si aqua e fonte prosiliente, aut
«stillicidio decidente, baptizandus ei se
-sùbmittat. - Ratio, quia in his non tu,
« sed alter abluit. Bonacina 4.
«40 • Ob probabilem utrinque senten-
« tiam, dubz'us est Baptismus (ideoque si
« in necessitate sit datus, repetendus sub
«conditione): - I". Si tantum una vel
« altere gutta sit adhibita, V. gr. si more
«aquae lustralis multìtudo sit aspersa.
« Quod sine necessitate non licet; cum
«ad ablutionem non videatur sufficere
« quicumque aquae contactus, sed requiri
« successivus, cum aliquo motu c). Bona-
« cina d) ex Suarez, Coninck, etc. In casu
« tamen necessitatis sie baptizare conce-
« dit Maeratus e), Granadus 5. - 2 • Si tan-
0
- tum sit abluta pars minus principalis,
«v. gr. digitus, manus vel peso Nam si
3 Loc, cìt., num, 2. - sear., in 3(1;m P., qu, 68, artico 11,
comment., i. f. - , Loc. cìt., punct, 3, num. 28 et 29; et
punct. 4, n. 23. - Suar., de Sacram., disp, 20, sect, 2, n. 4,
v. Ego sentio• . Coninck, qu, 66, n.29 et 31. - • In 3 P.,
controv. 4, de Bapt., tr. I, disp, 4, n. 12.
graviter peccat '. Secus vero si ex justa causa
id faceret.
b) Et aHus formam pronuntiet.
c) Si baptizans motu digiti, ve1 panni ma·
defacti aut spongia aqua intincta ab1ueret
partem corporis baptizandi, Baptismus cen-
sendus esset dubius nisi aliquot guttulae,
compressa nonnihil spongia vere fiuerent,·
proindeque Baptismus esset sub conditione
iterandus si baptizatus superviveret, ut constat
ex declarationibus S. Officii diei 8 Novembr.
1770, 9 ]ulii 1779 et 14 Decembr. 1898.
d) Bonacina, loc. cit., n. 14 et 19, negat
esse validum Baptismum in casu exposito:
et affert rationem quam exponit Busenbaum.
e) Maeratus, de Bapt., disp. 2, sect. 4,
v. Quoad posteriorem quaestionem, abso1ute
validum pronuntiat, et ait posse sic conferri
DUB. I. - DE MATERIA BAPTISMI.
e: pars principalis, v. gr. scapulae vel pe-
« ctus, nemo dubitato - go. Si tantum
« crines sint tincti; licet card. de Lugof)
« hunc validum esse contendat. - 4 • Si
0
• infans tinctus sit, involutus adhuc se-
• cundinae suae, id est pelliculae corpori
« annatae.
« In necessitate tamen, in praedietis ca-
Quando
Baptismus e: sibus Baptìsmus debet conferri sub con-
si t InvaIì-
« ditione. - Hurtadus g). Vide Laymann 1.
dus,
Semel tan- « 50. Cum tema usurpatur affusio aut
tum pro-
nuntianda - ìmmersìo, ad nomen Patris et Filii et
forma.
« Spiritus Sancti, juxta praxim Ecc1esiae,
«cavendum né ter, sed semel tantum
« pronuntietur forma. Quae rectius ita
« profertur, ut. ante tertiam ablutionem
« non finiatur; quia forma, cum quacum-
Quando
dubius, « que prima ablutione, Baptismum con-
« stituit k). - Reginaldus 2, Laymann 3 »,
10S. - Quaeritur l°. An valeat Baptis-
mus, si qzas projidat infantem in puteum
vel jtumen, et formam pronuntz'et?
Projiciens Prima sententia negato Et hanc tenet
infantem in
puteumnon Scotus 4, quem sequuntur Mastrius, Fras-
valide ba-
ptizat juxta sen et alii scotistae communiter; item
alios,
Contino Tournely w, et Sotus, Silvester,
Tabiena, etc. Ratio: tum quia non potest
dici immersio, cui non succedit emersio:
tum quia contactus aquae debet esse a
ministro: at haec ablutio non esset a mi-
nistro, sed a mole corporis in aquam pro-
1 Lib. 5, tr, 2, cap. 3, n.3. - • Lib.27, n. 20 et 31.-
• Tr. 2, cap. 3, n.4, i. f , - ' In4, disto 4. qu. 3, n. 3; cfr. dist. 5,
qu, 3, n. I. - Mastr., Theol. mor., disp. 17, n. 19; et in 4,
disp. 2, qu. 2, art. I, n.39 et seqq, - Frass., tomo lO, tr, I,
disp. I. art. 1, qu.5, conel. 2. - Sotus, in 4, dist.B, art. 8,
propos. 2. - Silvest., v. Baptismus IV, n. 8, qu, lO. -
Tabiena, v. Baptismus V, num.7. - • Disp. 20. Bect. 3,
n. 5, V. Una tantum. - • Lib.5, tr.2, cap. 3, num. 5.-
, De Bapt., cap. 5, n. II. • Gonet, Clyp., tomo 5, de Bapt"
« non in extrema solum necessitate, sed etiam
extra omnem •.
f) Lugo, Resp. mor., lib. 1, dub. 1, n. 3,
. contendit profecto Baptismum eo casu esse
validum; subdit tamen posse et debere sub
conditione iterari propter oppositaesententiae
probabilitatem.
g) Gaspar Hurtadus, de Bapt., disp. 1,
dz1f. 6, V. Observandum est lo, licite posse
fieri asserito
k) Auctores allegati referri videntur dum-
taxat ad ultimuin dictum: ut scilicet forma
non finiatur ante tertiam ablutionem.
106. - a) Contino Tournely, de Bapt., cap.3,
art. 2, conci. 2, dicit profeetohujusmodi ablu-
83
jecti. - Secunda vero sententia affirmat. Juxta alias
Et hanc tenent b) Suarez 5, Laymann 6;
valide b-a.
ptizat,
Coneina 7 cum Gonet, Valentia, Palao,
Panormitano, Vasquez, Filliuceio, Vieto-
ria, etc.; et probabilem vocant Salmant, c) •
Ratio, quia [am ibi concurrunt omnia re-
quisita, nempe materia, forma et intentio
ministri.
Utraque probabilis est; et quia talis Quaestio
quaestio vix ad praxim redueitur, super-
vix practi-
ca.
fluum censeo in ea immorari. - Bene
autem advertunt [Contin.] Tournely 8 et
Silvius quod si talis infans superviveret,
esset quidem saltem sub conditione re-
baptizandus.
Certum est autem cum [Contin.] Tour- Aqua ve-
nènata ve!
nely 9 et communi, validum esse Baptis- fervens, ma-
teria apta,
mum collatum cum aqua venenata aut
ferventi, unde infans enecetur; quia haec
jam reputaretur usualis ablutio. Quod
autem aqua sit venenata, fervens vel ge-
lida, per accidens se habet.
Sic etiam validus est Baptismus, si Puerum
submittens
quis, aqua defluente ex tecto, puerum aquae ex te-
eta detluen·
submittat, et formam proferat; ut recte ti v a Hd e
baptizat.
dieunt Concina lO et [Contin.] Tournely 11.
- Secus autem, ait [Contin.] Tournely P, Nisi alius
formam
si accessio aquae ad corpus baptizandi proferat,
fìeret ab altero; quia tunc non verifica-
retur forma: Ego te baptz'zo, quae requirit
ablutionem faciendam ab ipso baptizante.
disp. 1, art. 2, n.73. - Valent., in 311m Part., disp.4, qu. 1,
punct, 2, v. Septimo sequitu'Y• . . Palous, tr, 19, punct, 4,
num. lO. - Panorrn., in cap. Non ut apponeres, de bapt.,
num. 4. - Vasq., disp. 145, cap. 3.. FilI., tract. 2, cap. 2,
n. 8S et 39. - i'ictor., Sum. de Sacram., num. 19. - • De
Bapt., cap. 3, art. 2, concl, 2, i. f. - Sil'Oius, in 3 P.,
qu.66, art. 7. - • Loc, cit., concl, 2.... " De Bapt., cap. 5,
num. 12. - 11 Loc. cit., art. 2, concI. I, V. Collig. 4. -
19 Loc. cito
tionem non videri sufficere; sed in resp. ad
obj. contra 2 am part., mentem suam. clarius
explieat, et dicit esse dubium Baptisma.
b) Multi ex citatis auctoribus tenent hanc
sententiam ut probabiliorem: et sunt Laym.,
Va1ent., Pal., Vasquez, FilI., Victoria. Hine
Valentia dicit rebaptizandum esse (Filliuecius:
posse rebaptizari) sub conditione, casu quo
infans superviveret.
c) Sa1mant., tr. 2, cap. 2, n. 25: «His
tamen [contrariis rationibus] non obstantibus,
dieendum est in casu posito valide sacramen·
tum conferri,.... dummodo tamen materia
simu1 cum forma finiatut, antequam infans
moriatur '.
 84 LIB. VI. - TRACT. Il. -
Projieere
infantem in
Omnino autem tenendum est cum
flumen ad [Contin.] Tournely l, Concina 2, Antoine 8;
baptizan'
dum, Illicì- Salmant! cum Suarez, Vasquez, Palao,
tum.
Coninck, Laymann, etc. communiter (con-
tra aliquos apud Diana 5), nunquam licere
projicere in flumen infantem ad eum ba-
Etsi mox ptizandum, quamvis sit mox decessurus
sit decessu-
rus sine Ba.. sine Baptismo. - Quia nunquam est lìcì-
ptismo,
tum ob quamcumque causam directe occi-
dere innocentem; ex illo Exodi XXIII: In-
sontem et justum non occides.
Item, in- Et ob eamdem rationem, non licet in-
cidere ma-
trem proxi· cidere ventrem matris proxime moriturae,
me moritu·
ram. ut ejus infans Baptismum recìpiat ; ut com-
muniter etiam dicunt [Contin.] Tournely",
ac Salmant. 7 cum Coninck (contra d) Co-
mitolum), ex D. Thoma, qui 8 id expresse
docet, inquiens: Non debet homo occidere
matrem ut baptiset puerum,. si tamen
mater mortua fuerit, vivente prole tn utero,
debet aperirt' ut puer baptt'setur. - Nec
valet dicere quod vita spiritualis infantis
debet praeferri vitae temporali matrìs,
Nam hoc intelligendum, ut quisque debeat
quidem mortem sustìnere; non autem ut
debeat nec ut possit mortem sibi inferre,
vel alterum occidere pro salute spirituali
proximi.-Hic autem bene advertit Croix''
quod, mortua matre, statim os ejus est
aperìendum ne infans suffocetur.
Quando u- Insuper putat Contino Tournely lO, et
ceat ma-
trem inci .. Croix 11 cum Raynaud, Gobat, etc., ex
dere.
judicio medieorum, bene posse matrem
incidi et infantem baptizari sine morte
matris: et hoc casu dicunt licite fieri in-
cisionem, et matrem teneri eam pati, si
1 De Bapt., cap. S, art. 2, concl, 1, v. Non I/,,,,eritur.-
• De Bapt., cap. 5, num. 11, i. f. - • De Bapt., qu. 4. -
'li Tr.2, cap. 2, num.85... sue«; disp. 20, secr.B, nume 7,
v. Quapropter.· VaSI/., disp. 145, cap. S, i. f. - Palaus,
tr. 19, punet.4, num. '12. - Coninck, qn.66, n. 71 et 75.•
Laym., lib. 5, tre 2, cap. 3, nume 5. - 5 Parto 5, tre 8,
resol. 14. - 6 De Bapt., cap. 7, art. l, sect. 2, conci. 1,
v. f. - 'J Loc. cit., num. 35, in med. .. Coninck, qu. 66,
d) Comitolusnon est contra expositam sen-
tentiam; immo, lib. 1, qu, 14, graviter eos
confutat, qui licitum esse ajunt aperire ma-
trem brevi morituram.
e) Croix et Gobat non apponunt conditio·
nem quod mater robusta sit et chirurgus
peritus; in reliquis vero concordant.
I) Modo tamen, limitat Contino Tournely,
loc. cit., collig. 3, • spes adsit probabilis ope-
rationem illam nec matri nec infanti fatalem
fore '. Quodsi vero • ita periculosa judica·
CAP. I. - DE BAPTISMO.
mater sit robusta et chirurgus peritus o.
Et hoc casu dicunt DD. licite chirurgum
incisionem facere, et matrem teneri eam
patì, etiamsi, ait Tournely I), adsit peri-
culum suae mortis, - Sed hic omnino
puto distinguendum. Nam, respectu ad
chtrurgum, dico tunc eum posse incidere
matrern, si periculum mortìs illiussit re-
motum: secus, si proximum aut probabile.
Sieut enim illicitum est occidere matrem
ut puer baptizetur (ut vidimus cum com-
munì ex D. Thoma); sie etiam non licet
matrem probabili periculo mortis expo-
nere: quod perieulum non video quomodo
vitari possit in tam gravi incisione: vi-
deant periti. - Respectu vero matris, an
ipsa teneatur incisionem pati, dico quod
si periculum ejus mortis sit probabile,
ipsa nec tenetur nec potest suo positivo
consensu ad incisionem concurrere. Tan-
tum posset et teneretur illam pati, si chi-
rurgus sine suo consensu (ipsa omnino
negative se habente) incideret, et spes
probabilisadesset prolem fore baptìzan-
dam, ac mors matris non esset certa: nam
in dubio utrinque probabili tenetur ipsa
vitam spiritualem prolis vitae suae tem-
porali praeferre. Si autem sua mors sit
certa, et salus prolis dubia, nempe si pro-
les non sit certe baptizanda, non tenetur
ipsa vitam certe amittere.
Valde autem probabile est id quod
dicunt Suarez 12, et Renzi 13 cum Laymann,
Conìnck, Filliuccio g) et Praeposito h),
nempe quod, si mater gravida sit per sen-
tentiam ad mortem damnata {quamvisex
n. 75. - • S P., qu, 68, art. 11, ad S. - • Lib. 6, parto l,
n. 293. -," De Deca1., cap. 1, art. S, de Carit., seet.,4,
punct, 1, eollig. S. - " Loc. cìt., num. 298.• Rayn., de
Ortu infantium, cap. 5. - Gooat, tr. 2, num. 255 et 256.-
D. Thom», S P" qu. 68, art. 11, ad g, -~. Qu. '68, art. Il,
in commento - 13 De Bapt., cap. 4,' qu. 6.• Laym.} Iib. 5,
traete 2, cap. 3, nume 2. - Coninck} de Sacram' t qu. 68,
num.92.
retur, ut probabili matemae incolumitatis spe
destituta foret, non liceret eam tentare •.
g) Filliuccius, tr.2, n. 139: • Si periculum,
inquit, immineat reipublicae ex mora [sup-
plicii], tune possetaperiri uterus; ipsa [matre)
vivente "
h) Praepositus, in 3 P., qu. 66, art. 8,
dub. 3, n. 93, ait posse fieri absque injustitia;
sed addit: • Cum tamen illud medium non
videatur moraliter profuturum proli, sed po-
tius obfuturum...; idcirco mots matris eo casu
DUB. I. - DE MATERIA BAPTISMI.
leg. Praegnantis, ff. de poenis, debeat ex-
spectari tempus puerperii), tamen, si cen-
setur infans certe decessurus priusquam
perveniat ad lucem, licite potest secari
Distin-
guendum. venter matris, anticipando supplicium;
quia alias dilatio, quae datur ob bonum
prolis, tunccederet in ipsius detrimentum.
Quando- Hie operae pretium duxi adnotare plura
que incisio
matris fa- quae scribit Franciscus Emmanuel Can-
cìenda,
giamila, in sua Embrt'ologt'a sacra. - Ibi 1
dicit lO cum Possevino i), Gobat i), etc.,
graviter peccare parentes qui negligunt
incisionem fieri, et chirurgos qui eam
facere omittunt aut differunt. Additque
parochum teneri ad omnino curandum ne
mater sepeliatur antequam fìat incisio:
alioquin putat ipsum non excusari ab irre-
gularitate, cum parochus teneatur ex offì-
cio mortem infantìum impedire. Sed huie
non acquiesco; quoniam eo casu, cum vita
infantis non sit certa, ne certa quidem
ejus est mors (juxta dieenda Ltò. VII,
n. 347, Dubt't. 4). Item addit 9 quod si
invenitur alius, etsi non chìrurgus, qui
animum habet ad incisionem perfìcìen-
dam, ille tenetur eam effìcere, - Dicit 2"
quod, cum infans non est omnino egressus
ab utero, Baptisma non est ministrandum
Signa pe- aparocho, sed ab obstetriee i). - Dicit 30
riculi in
parvulis. maxime animadvertenda esse eo casu,
quae sint signa periculi in pueris, nempe:
Quid de
muliere l) Si puer oritur sine vagitu et lacrymis.
gravida ad
mortem 2) Si modiee respiret. 3) Si apparet livi-
damnata. dus, praesertim in facie aut capite. 4) Si
nascitur post multum temporis, aut labo-
ris obstetricis. 5) Si nascìtur ante septi-
mum mensem. 6) Si cranium habet valde
molle, aut suturas nimis apertas, aut alias
partes disjunctas ").
1 Embriol. sacra, Iib, 2, cap. 9, n. 1 et 2; et cap. 11,
n.16. - 9 Loc. cit., cap. lO, n. 1. - 3 Lib.5, tr.2, cap. 3,
n. 5. - " Tr. 19. punct. 4, n. 14. - 1> Tr. 2, de Bapt., cap. 2,
( D. 36. ~ Vasq ... in 3 P., disp. 145, cap. 3, i. f•• Coninck;
qu, 66, "'"t. 7, n. 76. - • S P .. qu, 68, art. 11. - , Tr. 2,
cap. (l, num. 5. - 8 Lib. 2, de Bapt., cap. 7, propos. 2. _
non videtur prudenter debere vel posse acce- teneri sub mortali, si domestici deficiunt, pro.
lerari, ut Baptismus infanti procuretur». _ curare aperitionem matris. - Idemque notat
Notandum praeterea est Renzi et Coninck Gobat, tr. 2, n. 260.
non concedere in casu expositosectionem ma· j) Dictum istud apud Cangiamila reperire
tris, nisi sit spes subveniendi proli. nequivi.
i) Possevinus et Gobat non citantur a Can- k) Cangiamila, Op. cit., lib. 2, cap. 2,
giamila pro his assertis; Possevinus tamen n. 9, aliquot ex his signis, non tamen omnia
de Officio curati, cap. 6, n.lO, dicit parochum affert.
85
Quamvis autem non liceat puerum in Uti aqua
flumen injieere, licitum est tamen aqua gelida in
necessitate,
etiam gelida, si alia haberi non possìt, licitum..
puerum mox moriturum baptizare, etiamsi
timeretur ex hoc mors acceleranda; ut
communiter docent Laymann 3, Palaus 4;
et Salmant. 5 cum Vasquez, Coninck, etc.
- Tum quia mors tunc non eveniret per
se, sed per accidens; cum talis actio per
se non tendat ad occisionem, sed ad ablu-
tionem. Tum quia eo casu potest negligi
parva illa vitae jactura, ut infans vitam
aeternam consequatur.
107.'- Quaeritur 2". An z'nfans z'n pe-
rzculo mortis POSSt"t baptt'zart' zn utero
matris? - Certum est non valere Ba- per Baptismus
ptismum, si conferatur puero, abluendo nemmatris,
ablutio-
corpus matris; quia infans est persona a invalidus.
matre distincta. Vide S. Thomam 6, Sal"
manto 7, et alios communiter id docentes.
Dubium est: An valide baptt'setur tn-
fans, reserato utert' astio, etsi nulla pars
t'n lucem prodt'ert't, st' per t'nstrumentum
puer aqua #ngt' possit?
Prima sententia negato Et hanc tenent bapti.zatur
invalide
Natalis Alexander 8, Concina 9 cum Co- juxta alias;
mitolo; et Juenin ac Gotti apud Summum
Pontifieem Benedictum XIV lO. Ratio, quia
nemo dicitur renasci, nisi prius fuerit
natus j ex ìllo Joan. III, 5: Nt'st' quis re-
natus fuerit ex aqua, etc. - Et pro hac
sententia videtur esse 'D. Thomas 11, cum
dicat: Baptt'smus est quaedam spt'rt"tualt's
regeneratio ; non ergo debet aliqut's baptt:
sartO prtusquam ex utero nascatur. Et
clarius D. Augustinus 12, ubi ait: St' tist"tur
homo regenerari per gratz'am Spt'rt'tust'n
utero potest, quont'am restai t1lt' adhuc
nasa, renasct'tur ergo antequam nasci-
• De Bapt., cap. 5, n. 5•• Comit.; Iib. l, qu, lS. - Juen.,
disserto 2, qu.7, cap. 1, art. 2, qu. 1. - Gotti.. tom.3, tr.5,
de Bapt., qu.5, dub.4•• IO De Synodo, lib. 7, cap. 5, n. 2.
- 11 3 P., qu.68, art. 11, v. Sed contra. _ U Lib. StU
Epist. lS7, ad Dardanum, cap. lO, n. sa; cfr. Migne, Patrol.
lat., tomo 33, col. 845.
,
 86 LIB. VI. - TRACT. II. -
tur: quod fieri nullo modo potest. Idque
confirmant ex S. Isìdoro ', qui sic loquitur:
Qut' natus adhuc secundum Adam non
est, renasci secundum Christum non pa-
test. Et ex Rituali Romano g, ubi dicitur:
Nemo in utero matris clausus baptizari
debet.
satis pro- Secunda vero sententia satis probabilis
ba bi liter
valide. affirmat a). Et hanc tenent Suarez 8, Con-
tinuator Tournely 4, Ho1zmann 6,Elbel e
cum Babenstuber; et Croix 7 cum Co-
ninck b), Pignatelli, Ledesma c), Victoria,
Dicasti1lo et Aversa; atquenon parumad-
haeret noster Pontifex Benedictus XIV 8.
Ratio, quia talis infans, cum jam exsistat
homo viator, bene potest Baptismum su-
scipere.
Nec obstat ratio opposita, quod ne-
queat renasci qui nondum est natus. -
Vere enim aliquis potest dici natus, non
solum cumex utero egredìtur, sed etiam
cum in utero jam vivit; juxta illud Angeli
ad ]oseph de conceptu Verbi incarnati,
Matth. I, [20]: Quod in ea natum est, de
Spiritu Sancto est. Idque asserit idem
D. Thomas d) , dicens: Duplex est carnalis
nativitas, prima in utero, secunda extra
uterum. Et apertius hoc probatur ex cap. 4,
de bapt., ubi Innocentius III exprimit tum
dici hominem nasci cum concipitur , in-
quiens: In carnalt" generatione, qua pro-
les ex viro et femina nascitur. Nota TÒ
ex viro et femtna nascttur: ergo proles
tantum ex viro et femina generata, bene
dicitur nata. - Et de hac nativitate con-
grue explicari potest textus ]oannis: Nt'st
qUt:,; renatus fuerif, etc. Nam ex Triden-
1 Lib. 1 sentent., cap. 22, num. 5. - • De baptizandis
parvulis. - • Qu. 68, art. 11, in commento - , De Bapt.,
cap. 3, art. 2, conci. 1, v. Collig. 3. - , De Bapt., n. 137.
- 8 Confer. 4, de Bapt. natura, D. 22; et confer. 6, de
Subjecto Bapt., n. 50 et 51. - Babenst., de Bapt., art. 2,
num.23. - '1 Lib. 6, part.!, num. 292. ~ Pignat., tomo 1,
107. - a) In Hom. apost., tr.14, num. lO,
S. Doctor dicit: • Valde probabiliter affir-
mant •.
b) Coninck, qu. 66, n. 78, id satis innuere
videtur, scribens: • Nullo modo posse bapti·
zari puerum ita adhuc utero matris concIu-
sum aut corio insutum, ut nulla ratione ab
aqua possit àttingi •.
c) Petrus de Ledesma, Sum., de sacram.
Bapt., cap. 3, dub. 3, dicit satis esse ad Ba·
ptismum quamIibet corporis partem ablui;
CAP. I. - DE BAPTISMO.
tino 9 textus ille sic explicatur: Ut tn eis
regeneratt'one mundetur, quod generatt'one
contraxerunt. Ergo, sicut peccatum ori-
ginale per solam generationem contra-
hitur: ita pariter, ut homo per gratiam
regeneretur, sufficit ut sit jam generatus.
Et ideo a concilio Baptismus vocatur re-
generatio, quae non requirit nativitatem
ex utero; cum non haec dicatur genera-
tio, sed tantum illa nativitas quae fit in
utero et qua homo fit filius Adam.
Atque tandem D. Thomas in hanc sen-
tentiam c1are descendisse videtur 10: ubi,
postquam negavit posse puerum baptizari
in utero matrìs, ratione ductus, quìa, ut
ait, corpus... infantt's, antequam nascatur
ex utero, non potest alz"quo modo ablut'
aqua; statim addit : Nt'st'forte dicatur quod
ablutio baptt'smalz's qua corpus matrss
lavatur, ad filt'um in ventre exsistentem
peruemas; sed hoc esse non potest. -
Ergo S. Doctor, sicut etiam S. Augustinus,
S. lsidorus et Rituale Romanum, negando
puerum posse baptizari in utero matris,
intelligunt de puero in utero omnino
c1auso, quem valide baptizari per ablu-
tionem corporis matris julìanus et alii
haeretici perperam contendebant (contra
quos scripsit Augustinus); non vero de
puero qui per aliquod instrumentum po-
test tingi aqua: hoc enim casu, ut ait
[Contin.] Tournely 11, explicans verba Au-
gustini, per uteri aperitionem saltem in-
choate dicitur natus. Et ideo D. Thomas
dixit puerum in utero non posse baptizari,
nisi ablutio ad.filium in ventre exsistentem
perveniat. - Addidit quidem: Sed hoc esse
consulto 153... Vietor., Sum., de Bapt., num.32•• Dicast.,
tr.2, de Bapt., disp. 2, dub. 5, num.62. - Aversa, qu. 68,
sect. 1, v. Quod s,i. - 8 De Synodo, lib.7, cap. 5, a n. a.
9 Sess.5. de Peccato orig., num, 4. - lO 3 P., qu, 68,
_
artico 11, corpo - 11 De Bapt., cap. 3, artico 2, concI. l,
v. Coltig. 3.
sed cap. 8, negat infantes in uteris maternis
exsistentes ullo modo posse baptizari; ratio
tamen quam affert excluditur in praesenti
casu: scilicet ablutionem non posse fieri in
utero.
d) Verba haec sensum, non textum S. Tho-
mae exhibent, in 4, disto 6, qu. 1, art. 1,
solut. 1, corp... et sol. 2, ad 1; sed fatendum
est juxta S. Thomam, dict. sol. 2, ad 1, in
Baptismo praesupponi nativitatem ex utero:
.Generatio spiritualis, inquit, quae fit per
DUB. I. - DE MATERIA BAPTISMI.
non potest; intelligendo utique de ablu-
tione sine aperitione uteri: ergo si potest
ablutio pervenire, ut bene arguit Summus
Pontifex Benedictus XIV, bene potest puer
baptizari. - Et quod possit, ait noster
Pontifex cum Comitolo e) constare ex ju-
dicio medicorum et obstetricum. Immo
affert doctrinam Silvestri et Vasquez, qui
dicunt infantem involutum in seeundina
valide baptizari; quia haec habetur velut
pars infantis, cum ipsa continuetur cum
infantis umbilico. Idque probabile censent
Laymann 1 ex Angelo et Armilla, ac Dia-
na 2 cum Praeposito.
His positis, putoin casu necessitatis
omnino infantem (sub conditione tamen)
baptizandum esse in praedictis casibus f).
Si puer Hic autem sedulo animadvertendum
caput emi ...
serit,valide
baptizatur,
est id quod docet D. Thomas 3, dicens:
Exspectanda est totalt's egressio pueri ex
utero ad Baptt'smum, nt'si mors tmm,neat.
St' tamen caput egrediatur..., debet baptt~
zart~ periculo immznente: et non est postea
rebaptt'sandus, si eum perfecte nasci con-
tz'gerit. Et videtur idem faciendum, quae-
cumque a#a pars egrediatur, periculo
tmminente: quta tamen tn nulla exterio-
rum partt'um tntegritas vitae ifa const'stit,
Bened, XIV, de Synodo, lib, 7,. cap. 5, num.B et 5. -
Si/vest., v. Baptismus IV, qnaer, '1. - Vasq., disp. 145,
cap. 4, num, 31. '- l Lib, 5, tr.2, cap. 3, nnm, S•• Ang."
v. Baptismus VI, n. 4. - Arnut., v, Bapwmus, n. 28. -
• Parto 5, tr. 3, resol. 4. - Praepos., qu. 66, art. 8, dub. 3,
n.9O. - • 3 P., qu.68, art. 11, ad 4. - SambofJius, is est
ministerium hominum in Baptismo, praesup-
ponit nativitatem ex utero, qua homo in noti·
tiam et societatem hominum prodit •.
e) Comitolus, non citatus hic a Bene-
dieto XIV, id. tamen, lib. 1, qu.13, supponit;.
casum enim sic initio quaestionis ponit: «In-
fantis caput abl1:l.itur in matris utero, pronun-
tiata tota forma baptismi •. Idque postea non
refellit.
f) Et ifa etiam auctores non pauci allegati
pro secunda sententia, ut Contino Tournely,
Holzmann, Elbel, Babenstuber, Croix, Pigna-
telli, dicentes vel dubium esse illum Baptis-
mum, vel puerum esse rebaptizandum sub
conditione. - Idemque de infante qui in se-
cundina adhuc inclusus fuit baptizatus dicunt
aut innuunt Armilla, Diana et Praepositus. -
Quod concordat cum decreto S. C. C., diei 12
]ulii 1794 in Sutrina, quo declaravit Baptis-
mum iterandum esse sub conditione,in quo-
dam casu quo fetus in utero supra verticem
87
sicut tn capite, vitietur quibusdam quod
propter dubium, quacumque alta parte
corporis abluta, puer post perfectam na-
tivifatem sit baptisandus sub hac forma:
Si non es baptt'satus. ego te baptt'so.
Quidquid autem dicant Sambovius et Pon- cond Neque sub
ìt ìone
tas, apud [Contin.] Tournely 4, nempe .rebaprizan-
dus.
quod puer etiam eo casu baptizatus in
capite, est sub conditione rebaptizandus,
quia non dicitur natus qui solum caput
extra matrem extulìt; certum tamen mihi
est oppositum ex praefata doctrina D. Tho-
mae et aliorum communiter cum Rituali
Romano 6, ubi id expresse sic confirmatur:
Si tnfans caput emiserà , et perù:ulum
mortis immtneat, baptt'setur tn capite,. nec
postea, si vivus euaserit, erit iterum baptt~
sandus.
Quaeritur 3°. An valeat Baptismus, si
aqua tantum oestes aut ermes baptz'sandt'
tangat?
Si tangat tantumvestes, invalidus est Si vestes
tantum tan-
Baptismus; ut merito dicunt Concina ., gantur, in-
validu. Ba-
Elbel 7, et Salmant. 8 cum aliis commu- ptismus.
nìter (contra Leandrum-c', qui laudat So-
tum, Valentia, etc.),
Idem dicunt Con cina 9 et Bonacina lO Si crìnes,
dubius.
cum aliis de Baptismo cum ablutione cri-
Sai.nteaBeuve" Cas. tom.B, caso 297. ~ Pontas, v. Baptis~
mus, cas. 17. - • De Bapt., cap. 3, art. 2, concI. 1, collig. 2,
v. Qui" et censent, - • § De pueris baptizandis, - e De
Bapt., cap. 5, n.B, - 'l' De Bapt., D.23. - 8 Tr.2, cap. 2,
n. 37. - 9 Loc. cit., num. 7. - lO Disp. 2, de Bapt., qu.2,
punct. 3, n. 21.
baptizatus erat. Vide Thesaur., resol. anno
1794,fol.165 et seqq. - Et hòc etiam si me-
dicus vere peritus et probus testetur per
methodum longe perfectiorem, quae nunc
adhibetur, aquam sine dubio caput infantis in
utero attigisse, uti declaravit eadem S. C. C.,
die 16 Martii 1897.
g) Leander utique citat Sotum et Valentia,
quasi innuentes probabilem esse sententiam
quae aflì.rmat valere hujusmodi Baptismum.
Ipse tamen, de Bapt., dlsP. 2, qu. 23, sicut
et S. Alphonsus, contrariam probabiliorem
existimat: • Probabilius longe respondeo, non
fieri Baptismum, nisi baptizandi vestes ita de-
licatae sint ut aqua attingere possitcarnes •. -
Sotus vero, in 4,dist. 3, art. 7, v.Dubium au-
tem; Valentia, in 3 P., disp.4, qu.l,punct. 2,
v. Qut'nto sequ#"!r, non satis accurate citan-
tur; negant enim valere sacramentum; et ad
summum concedunt dubium esse, proindeque
sub conditione iterandum esse volunt.
 88 LIB. VI. - TRACT. II. -
nzum dumtaxat, Sed absolute opposi-
tum tenent Toletus, Valentia h), Coninck,
Henriquez, Graffius, Ledesma h), etc., apud
Lugo l; quorum sententiam merito ipse
Lugo probabilem putat. Ratio, quia, licet
capilli non sint animati, non sunt tamen
pura excrementa; sed bene sunt hominis
partes: sicut est cutis exterior, quae nec
etiam informata est ab anima, et tamen
haec utique in Baptismo aqua abluitur,
non cutis interior. - Hinc recte dicunt
Laymann P, Lugo 3, Viva i), Salmant. 4;
et Diana 5 cum Soto, Vasquez i), Prae-
posito et Ochagavia, Baptismum in cri-
nibus collatum saltem dubium esse; et
ideo in necessitate, si in alia parte prae-
stari non potest, adhibendum esse sub
conditione.
Lt e m , si
dig'itus, pes
Et idem dicendum est cum Salmant. 6
aut minima et D. Thoma 7, de Baptismo qui non possit
pars corpo-
riso con ferri, nisi in digito, pede aut alia mi-
nima parte corporis.
Quaeritur 4°. An valeat Baptismus:
collatus in alia parte principali quam in
capite, puta in scapulis, humeris vel pe·
ctore?
rst«; Iib. Z, ~ap. 18, i. f•• Coninck, qu. 66, n. 78, i. f.•
Henriq., lib.2, cap. 7, num, 2. - Jacob. de Graffiìs, Decis.
aur., parto 2, lib. l, cap. 4, n. 29. - 1 Resp. mor., lib. 1,
dub, l, n. 3. - Lugo, toc, cit., a n.4. - e Lib. 5, tr. 2,
cap. 3, num.B, v. f. - 3 Loc. cìt., n. 11. - 4 Tr.2, cap. 2,
nume 41. - 5 Parto 5, tr. 3, reso!. 4. - SotUS,I in 4, disto 3,
art. 7, v. EcquùJ autent. - Praepos., qu.66, art. 8, dub.3,
n.90. - Ochagav.} de Bapt., qu, 4, n. 3 et 5. - 6 Loc. cit.,
n. 41. - , 3 P., qu.68, art. 11, ad 4. - • Disp. 20, sect.2,
h) Valentia, loc. cit., v. Sl:xto sequz'tur ut
probabilius tantum sic tenet; hinc asserit ite·
rari posse sub conditione. - Petrus de Le-
desma, de Baptismo, cap. 3, conel. 3, dub. 3,
docet hujusmodi Baptismum valde probabili-
ter validum esse; dicit tamen contrariam seno
temiam probabiliorem.- Quapropter hi aucto-
res non dissentiunt ab opinione quae S. AI-
phonso probatur.
i) Quin etiam Viva, de Bapt., qu.2, art. 3,
n. 5, absolute scribit: «Non satis est quod
aqua tangat capillos•.
j) Vasquez, disp. 145, cap. 4,num. 31:
«Satis esse, inquit, si aqua solum contingat
capillos". At dz"sp. 146. cap. 4, n. 26 et 27,
in universum docet iterandum esse Baptis-
mum, ubi adsunt contraria doctorum opi-
niones.
k) Anac1etus non videtur dubitare de va-
lore hujus Baptismi; nam, tr.14, disto 3, n.19,
quando in capite non potest baptizari, «in
casu necessitatis, inquit, utputa propter peri·
CAP. I. - DE BAPTISMO.
Communissima est sententia affirma-
tiva, quam tenent Busenbaum, ut supra,
Ln. 105, ad 4J, et Suarez 8, Filliuccius 9,
Holzmann lO, et alii apud Croìx Il. - Atta-
men Concina 12, Anacletus k); et Platel
apud Croix 18, putant dubium esse talem
Baptismum. Et ratio videtur assignari. a
D. Thoma 14, ubi ait: Quia tamen in nulla
exteriorum partium integritas vitae ita
consistit sicut in capite; videtur quibus-
dam quod propter dubium, quacumque
alia parte corporis abluta, puer post per-
fectam nativitatem sit baptisandus sub
hac forma: Si non es baptisatus, etc.
Unde, propter aliquale dubium quod
in tali Baptismo, praeterquam in capite
collato, intervenit, merito dicunt Viva 15;
et Salmant.P cum Trullench, Ledesma l),
Torreblanca et Antonio a Spiritu S., ad
majorem cautelam licite posse illum re-
peti m). - Et idem sentit Contino Tour-
nely 17, dicens: Sed quia ù" re tanti mo-
menti tutzora semper sequenda sunt, quis·
quz's alibi quam in capite baptisatus fue-
rit..., denuo rebaptisandus est sub condi-
tione; ex D. Thoma, quz' alibi 18 sic ait: Sz'
n. 11, v. Quapropter. - • Tr. 2, cap. 2, num, sa. - ac De
Bapt., n. 105. - 11 Lìb. 6, parto l, n. 267. - .. De Bapt.,
cap. 5, n. 9. - Platel, de Sacram., n. tl6. - 13 Loc. cit.,
n. 267. - 14 Loc, cit., ad 4. - ,. De Bapt., qu, 2, art. S,
n. 5. - " Loc, cit, num, 39. • Trutt., de Sacram., lib. 2,
cap. l, dub. 3, num. 9. - Torrebl., JUs spiritual., lib. 2,
cap. 4, n. 33. Anton. a Sp. S'I Director. confesso, parto t.
w
tr.2, disp.2, n.45. - 1'1 De Bapt., cap. 3, art. 2, conci. 1,
collig. 2, v. Sed quia. - 13 S P., qu. 66, art. 7, ad S.
culum mortis..., semper facienda est ablutio
in alia parte principaIiori, quantum fieri po·
test». His autem absolute dictis,addit n. 20:
«Si vero pars illa sit minus principalis, ac
proinde dubz'a, ... tunc, si infans evadat peri·
culum ac perfecte nascatur, iterum baptizan-
dus est sub conditione'.
I) Ledesma, loc. cit., dub. 3, ita loquitur
de Baptismoin crinibus tantum colIato; cete·
roquin docet «necessitate sacramenti suffi-
cere quamlibet corporis partem ablui •.
m) Quinetiam Viva, Torreblanca et Ari-
tonius a Spiritu Sancto Baptismum iteran-
dum esse volunt. - Et concordat Rituale
Romanum, Ut.2, cap. 1, n.16, ubi dicit: • Si
infans caput emiserit, et periculum mortis
immineat, baptizetur in capite; nec postea si
vivus evaserit, erit iterum baptizandus. At
si aliud membrum emiserit, quod vitalem in·
dicet motum, in illo, si periculum impendeat,
baptizetur; et tunc si natus vixerit, erit sub
condilione baptizandus '.
DUB. 1. - DE MATERIA BAPTISMI.
Si paro totum corpus aqua non possit perjundi
pr i n c i p a-
l o r , com-
ì
propter aquae paucitatem..., oportet caput
munissime
dicitur va- perfundere, z'n quo manifestatur princi-
Iidus, pium animalz's vitae.
Quaeritur 5°. Utrum ad Baptzsmum
requiratur trina ablutio?
Ad vale- Quod ad validitatem spectat, nulli du-
rem sufficit
una a b Iu-
tio,
bium, validum esse Baptismum per unam
ablutionem collatum; ut omnes docent
cum D. Thoma 1, ex can. De trina, de
consecr., dz'st. 4, ubi D. Gregorius id ut
certum habet, dicens: Reprehensibile esse
nullatenus potest}infantem z'n Baptzsmate
vel ter vel semel z'm.mergere. Et aliquando
Potest
tamen sub
in Ecclesia una tantum immersio adhibita
conditione fuit; ut ferunt Antoine, Renzi et alli. -
repeti.
Verum Laymann 2 et Elbel 8 dicunt in
hoc servandam esse consuetudinem unius-
cujusque Ecclesiae. In nostro autem Ri-
tuali Romano trina praecipitur infusio.
Utrum vero hz'c ritus servandus sit
sub mortali?
Trina re-
quiritur de Negat Holzmann. - Sed verius affìr-
praecepto
gravi. mat Renzi; quia hujusmodi ritus est ma-
teria satis gravis; cum enim in Baptismo
exprimatur mysterium Trinitatis, con-
1 3 P., qu, 66, art. 8. - Antoine, de Bapt., qu, S. -
Ren:li, de Bapt., cap. l, qu, lO. - • Lib, 5, tr, 2, cap. S,
n. 4, i. f. - • Confer.4, de Bapt. natura, n. 24; - Holsm.,
de Bapt., n. 101. - Reni", Ioc, cito - • Loc. cit., art. 8,
corpo - Anto'ne, 100. cito - Regin., Iib, 'Z7, n.2O et Sl.-
Laym., tr. 2, cap. S, num. 4, i. f. - • In 3 P., disp. 145,
cap. a; n. 23, et praesertim cap. 4, num. 32. - Henrt'q.,
lib. 2, cap. 7, num. 2; et cap. 21, n. 4•• • Lib. 5, tr. 2,
cap. 3, n. l, V. f. - Leand., de Bapt., disp. 2, qu. 3. -
Dian4, part.5, tr. S, resol. 5•. Ochagav., de Bapt., qu. 4,
n) A qua sententia non videntur dissen-
tire Leander et Ochagavia; Leander enim
scribit probabilius satis esse unam alteramve
guttam, • praesertim si per corpus f1.uant» ;
et Ochagavia: • Debet tamen aqua per cor-
pus vel per aliquam ejus partem defl.uere».
o) Scotus id satis innuit, scribens z'n 4,
disto 3, qu. 3, V. Hic dicendum: « Sufficit
lotio in communi dieta corporis ab aqua, alio
hoc agente; quod nihil aliud est, riisi quod
89
gruum est ut trina ablutione conferatur.
Idque expresse docet D. Thomas 4, 10-
quens de trina immersione quae tunc fieri
solebat, dicens: Et ideo graviter peccaret
aliter oaptieans; quasi ritum Ecclesiae
non observans. - Et hic bene advertunt
Antoine, et Busenbaum, ut supra, [n.l05}
ad 5], cum Reginaldo et Laymann, eu-
randum ut forma non perficiatur ante-
quam trina fiat ablutio.
Quaeritur 6°. An sit materia sulficiens
una vel altera gutta ad baptisandum?
Affirmant Vasquez 5, et Henriquez Una vel
apud Laymann 6; ac Leander et Diana altera gut-
ta, probabì-
cum Ochagavia, Maeratio, etc. - Sed ne- liusmateria
dubia.
gant communiter Laymann 7, [Contin.]
Tournely 8; et Concina 9 cum Soto, Sua-
rez et Valentia; praesertim si gutta non
fluit n). - Probabilius tamen Holzmann lO
et Elbel t! dicunt esse materiam dubiam. -
Sed si baptizans motu digiti madefacti
ablueret partem corporis baptizandi, Ana-
cletus 12, et Bonacina 18 cum Scoto O)} Co-
ninck P), Filliuccio et communi habent Ba-
ptismum ut certum; licet [Contin.] Tour-
nely adhuc de hoc dubitato
n.B. - Maerat., de Bapt., disp.2, sect, 4, v. Quod ad poste-
rtorem. - ., Loc, cit., n. 1, coroll. 3. - S De Bapt., cap. 3,
art. 2, concl, l, collig. 1. - ' De Bapt., cap. 3, n.4.• Sotus,
in 4, disto 3, qu, un., art. 7, v. Atque idem. - Suar." disp.20,
sect, 2, n. 12, V. Quare non est• • Valeni., disp. 4, qu, 1,
punct. 2, v. Itaque sequitur. - 10 De Bapt., num. 99. _
11 Confero 4, de Bapt. natura, n. 16. - 19 Tr. 14, de Sacram.,
disto 3, n. 14. - " Disp. 2, de Bapt., qu. 2, punot. 3, n. 14, i. f.
(ex Comito10 quem non reprobat). - Fill., tr.2, cap. 2, n.34.
- Contino Tourn., de Bapt., cap. S, art. 2, collig. 1, i. f.
oportet istum contactumcorporis ab aqua fieri
ab aliocausante contactumistum; et isto modo
intelligendo ablù.tionem et lotionem, lotio est
materia proxima •.
p) Coninck, qu. 66, n. 83, nonloquitur de
hoc casu, ubi sermo est de extremo digito
baptizantis; sed solum de extremo baptizandi
digito: utrum scilicet valide quis baptizetur
in extremo digito;quem dicit esse Baptismum
dubium.
 90 LIB. VI. - TRACT. II. -
DUBIUM II.
Quae sit Forma Baptismi.
108. Vide apud Busenbaum quae sint formae ualidae. Quae invalùiae. Quae dubiae. -
109. Quot modis possi! forma uariari: 1° Per mutationem. - 110.2" Per corruptionem.
3" Per transpositionem. - 111. 4°. Per additionem. - 112. 5° Per diminutionem. -
Hinc dub. 1. An inuatidet Baptismum. omissio conjunctioni« Et. - Dub. 2. An omissio
praeposùionis In. - Dub, 3. An valeat Baptismus , collatus tantum In nomine
Christi.
Forma 108. - c Resp. Forma necessaria Bapti-
Baptismi.
c smi est haec: Ego te baptiso in nomt'ne
c Patris, et Ft1ti~ et Sjn'rt'tus Sanctt: Amen.
c A qua non differt illa Graecorum sub-
e stantialiter: Baptisetur (vel, ut Arcudius
c vult, bapttzatur) servus Christt', in no-
c mt"1te Patris, etc. ». - [Damnata fuit pro-
positio 27 ab Alexandro VIII: Valuit alt~
quando Baptismus sub hac forma colla-
tus: In nomine Patris, etc., praetermissis
t1It's: Ego te baptizo].
Quaenam c Porro quinque sunt, quae sìgnifìcan-
in ea sint si-
gnificanda. c tur in prolatione formae, juxta quae va-
c lor ejus debet expendi: l°. Persona ba-
c pttzantt's, saltem implicite: quod in forma
« Graecorum non negligitur, cum TÒ baptt~
« setur idem valeat ac baptizetur a me.
c-2°. Actus bapttzandi,' quia alioqui
c forma non haberet connexionem cum
« materia, eamque non determinaret, cum
c ablutio ad varios fines possit referti. -
« 3°. Persona bapttzandi; quia, uti ablu-
e tio, ita et forma circa certam personam
« versari debet. - 4°. '(Jnitas dt'vinae na-
« turae: quod fit per voces, in nomt'ne. -
«5°. Trtnt'tas Personarum: idque expli-
c cite et distincte vulgaribus vocabulis.
c - Filliuccius 5, Laymann 6, Bomicina 7.
« Unde resolves:
c l°. Valt'tie baptizat, etsi venialiter pec-
Mutatio ..
nes non tol-
len tes valo~ «cet, qui pro Bapttzo, dicit Abluo, Mer-
remo
c go, etc.; vel pro Te, utitur communi
«nomine Graecorum more, vel proprio;
e vel bapttzo Petrum,' vel qui honoris
e causa dicit bapttzo Domt'natt'onem ve-
« stram a). - Laymann l, Bonacina 2.
Arcud., Concordo Eccles. occid. et orient., lib. I, de
Bapt., cap. 8. - 1 Tr.2, cap. a. - 11 Lib. 51 tr.2, cap. 4. -
• De Bapt., qu. 2, punct. 4. - • Lib. 5, tr. 2, cap. 4. n. 2
108. - a) Auetores citati loquuntur de si-
milibus appellationibus loeoverbi Te; sed Bo-
CAP. I. - DE BAPTISMO.
c 2.° Valet forma, etsi omittat Ego et
c Amen,' quia omnia significata per for-
c mam salvantur. Secus, si omittat Te;
« quia non significatur persona baptizan-
«di. Ibid. 3 ». - [Est communis cum Sal-
mant. s],
c 3°.Non valenthae formae: 10.Bapttzo
invalidae.
«te t'n nomt'ntòus Patris et Ft1ti~ etc.; quia
« multiplicatur natura, seu essentia divina.
«- 2". Bapttzo te t'n Patre et Ft1t'o, etc.;
e vel cum Patre, etc.; vel per Patrem ,
e vel in nomine Patrie per Ft1ium, in
« Spt'rt'tu Sancto; vel t'n fide, vt'rtute, ma-
«jestate Patris, etc, (quam tamen alii du-
e biam esse volunt), Ratio, quia significa-
c tur diversitas essentiae, aut certe unitas
«non satis exprimitur. - 3". Bapttzo te in
e nomt'ne Dei, vel Sanctissimae Trt'nt'tatt's "
« vel t'n nomt'ne Dd unt'us et trt'ni; vel
. e t'n nomt'netrt'um Personarum: vel Pa-
• tris et Ft'lti~ omissa Persona Spiritus
« Sancti. - Ratio, quia non exprimuntur
c distincte tres Personae. - 4°. In no-
• mt'ne Domtitt' nostrt' ]esu Chrt'stt: Qua
« tamen forma olim Apostolos usos sed
« ex speciali privilegio, multi docent; alli
« negant, dicuntque eos baptizasse t'n no-
«mt'ne Chrt'stt~ addendo illud nomini se-
e cundae personae, non omissis nomini-
c bus aliarum Personarum. - Cum ergo
« Nicolaus Papa dixit eam formam valere
e vel intellexit, si pro nomine Fz7iiponatur
«nomen Chn'stt',' vel t'n nomt'ne' Chrt'sti
«pro vt'ce Chrt'stt' intellexit; vel locutus
e est ut doctor privatus. - Vide auctores
« citatos.
et 3; cfr. tr. 1, cap. 4, n. 4. - • Disp. 2, de Bapt., qu. Z,
punct.4, n. 9, IO et 17.- • BonfZ(;., loc. cit., n. 11 et 16. -
'l Tr. 2, cap. 3, n. 1, 6 et 39.
nacina dicit mortale peeeatumadmitti si usur·
pentur.
DUB. II. - DE FORMA BAPTISMI. 91
Formae c 4°~ Dubzae sunt formae, ob sententiam stantialis an accidentalis. Substanttalis
dubiae.
- utrìnque probabilem auctorum: l", Ba- enim variatio est curo corrumpìtur sub-
c pttZO te in nomt'ne Patris, t'n nomz'ne stantia sensus verborum a Christo Do-
c Ft1ù, in nomt'ne Spt'rt'tus Sancti; vel: mino intenti; et haec quidem sacramen-
c Bapttzo te t'n nomt'ne Patris, bapttzo te turo invalidat. AccùJentalt's vero est cum
c t'n nomt'ne Ft'lti~ etc. - Ratio, quìa non idem remanet sensus; et haec non inva-
c exprimitur unitas essentiae. - 2". Ba- lidat, nisi, ut advertit D. Thomas 6, aliquis
c pttzO te t'n nomt'ne Genitoris, Gem'ti et formam sic mutando, t'ntendat... alt'um ri-
c Spt'ratt',' vel t'n nomt'ne Omnipotentt's, tum t'nducere, qUt' non st't ab Ecclesia re-
«Sapientis et Boni; vel t'n nomt'ne Inge- ceptus...,. qUt'a non vùletur quod t'ntendat
c m'tt~ Gent'ft' et Dom: - Ratio, quia Tri- facere til quod fact't Ecclesia.
« nitas Personarum non explicatur vocibus Hinc I", Quod ad MUTATIONEM verbo-
« quibus a fidelibus omnibus debet et po- rum pertinet, variatio accùJentalis est:
c test apprehendi. - 3.° Bapttzo te t'nno- l°. Si mutatur idioma; ut communiter Mutatio
idiomatis,
« mt'ne Patris, et Fz7ti~ et Spt'rt'tus Sanctt~ omnes docent. - Immo Lugo 6, Coninck 7; ace i d e n-
« et Mariae Vi'rgt'nt's. - Quia dubium est et Croix 8 cum Suarez, Cajetano, Dicastìllo talìs,
Formae c de intentione ministri: qui, si eo sensu et Arriaga Ò), dicunthoc procedere, etiamsi
« voluit dicere Marùle, quo Patris et Filii plura idiomata in eamdem formam con-
c et Spiritus Sancti, non valet; cum sit fìarentur. Quia, licet tunc propositio non
«contra sensum essentialem a Christo videatur moraliter significativa apud ho-
c intentum. Si vero tantum voluit illam mines; in sacramentis tamen non, requi-
«invocare, ut coadjutricem gratiae im- ritur ut audiens, vel ut proferens verba
e petrandae vel aliter, valet; cum tantum intelligat: modo voces per se sint signifi-
« sit mutatio accidentalis. - Filliuccius ò). cativae, et ipse velit id significare quod
c Vide etiam Laymann l, et Bonacina 2 ». Chrlstus intendit.
Forma 109. - Vera et legitima forma Bapti- Praeterea, recte notat Croix cum Sà,
logitima•.
smi haec est: Ego te bapttzo t'n nomt'ne Tru1lench, Victoria, Reginaldo, Gobat et
Patris, et Ft1ti~ et Spert'tus Sancti. Amen a). Dicastillo, melius esse ut mulieres caete-
- lta definitum in concilio Lateranensi 3 rìque rudes, si baptizent, utantur lingua
et in Tridentino 4, ex illo Matth. XXVIII: materna; cum nesciant perfecte proferre
Euntesergo docete omnes gentes, baptt'- latinam. - Advertunt tamen Salmant. 9
eantes eos t'n nomt'ne Patris, et Fz7ti~ et cum Suarez et Filliuccio, verbum bapttzo
SPt'rt'tus Sanctt: retinendum quantum fieri potest, dicendo:
Quot mo- Multipliciter autem potest haec forma lo tt'battesso etc.,' quia exaccommodatione
dis variari
possit. variari, nempe l°. per verborum muta- verborum factum est ut verbum hoc utri-
#onem,. 2°. corruptt'onem,o 3°. transpost:'. que linguae inserviat.
ttonem,' 4°. addt'ttonem,' 5°. dtmt·nuttonem. 2°. Etiam variatio accùJentalt's est, si Substitutio
verborum
- In bis autem omnibus, ad discernendum substit1.Jantur verba synonYIna, v. g. abluo, synonymo·
quando variatio invalidet vel non sacra- lavo, t'ntt'ngo, pro baptizo,. ut communiter rum, muta·
tio acciden-
mentum, attendi debet an ipsa sit sub- dicunt cum Busenbaum (ut supra, n. 108), talis.
1 Lib. 5, tr. 2, cap. 4, n. 4, 5 et 6. - • Disp. 2, qu. 2, disp. 1. dub. 11, n. 179,i. f. - Croix, lib. 6, parto l, n. 30. -
punet.4, n. 12. - • Cap. Firmifer, § 4, de Summa Trinit. sa, v. Baptismus, n. 1-2•• Trull., lib. 2, cap. I, dub. 4,
- • Sesso 7, de Bapt., can. 4. - • 3 P., qu. 60, art. 8. - num. 12•• Vietor., Sum., de Bapt., nnm. 18, i. f•. Regin.,
• De Sacram. i, g., disp. 2, num. 107. - , Qu. 60, art. 8, lib. Z7, n. 31. - Gobat, tre 2, num. 88. . Dicast., tre 1, de
n. 68.. - 8 Lib.6, parto l, n. 30. - Suar.~ de Sacram. i. g., . Sacram. i. g., disp. l, n. 117; et tr. 2, de Bapt.. disp. 1,
disp. 2, sect. 4, n. 6, V. Sed ut haee. - Cajetan., in 3 P., n. 131. - • Tr. 2, cap. 3, n. 12. - Suar., disp. 21, sect. 2,
qu. 60, art. 7, ad 2•• Dicast., tr. 1, de Sacram. i. g., n. 2.. Fili., tr. 2, cap. 3, n. 51.
ò) Filliuccius, tr. 2, cap. 3, n. SO et 60, 109. - a) In Rituali Romano deest verbum
non loquitur de invocatione B. M. V. Ceterum Amen. Hine recte in Hom. Apost.,tr.14, n.14,
validum habet Baptismum in eujus forma, et in Confesso d~'retto, cap. 13, n. 10, S. Doctor
verbaIn nomine ter pronuntiantur; dubium in exhibenda forma Baptismi omittit partieu-
autem Baptismum, collatum eum verbis aequi- lam istam. Cfr. notam b ad num. 11 supra.
valentibus nominibus Patris, Filii et Spiritus ò) De forma in qua plura miseeantur idio-
Saneti. mata, Arriaga, de Sacram. ~..g., disp. 7, n. 2,
 92 LIB. VI. - TRACT. II. -
Suarez 1, Natalis Alexander 2, Toletus Si
Sporer- cumLaymann, Bonacina et Croix;
Salmant. 5 cum Coninck et Leandro :
Elbel 6; et Concina 7 cum Soto Vasquez'
Berti et communi. - Contra'Alensem '
Gabrielem, etc., qui putant non valere
talem Baptismum: quia tunc censetur mi.
nister non habere veram intentionem fa-
ciendi ritum Ecclesiae; cum illa diversa
verba potius profanam quam sacramen-
talem significent ablutionem. - Sed bene
respondet Concina 8 quod tunc sacramen-
tum, si infirmaretur, non jam infirmare-
tur ex defectu verborum, sed intentionis
ministri: sed cum minister veram habet
intentionem baptizandi, vere baptizat, de-
terminando per ìntentìonem verba illa pro-
fana ad ablutionem sacramentalem (juxta
dieta cum D. Thoma, n. 23, v. Prob. 40.).
Idem dicitur, si proferatur forma more
Graecorum, nempe: Baptizetur servus
Christi in nomine Patris, etc., ut appro-
batum fuit ab Eugenio IV in concilio FIo-
rentino.
Synonyma Utrum autem valeat Baptismus, si dica.
in signifi-
candis per- tur: In nomine Genitoris, et Genitt~ et Pro-
senis divi-
nis. cedenti's aò utroque?
Affirmat Cajetanus 9. Ratio (qùam ait
. . lO non carere suo fundamento) ,
Concina
quia m communi theologorum sermone,
pro eodem accipi solent nomina Genitoris
Reddunt Geniti, etc. - Sed Baptismus taliter collatus
Baptismum
dubium, saltem est dubius e),- ut docent Laymann 11,
Palaus 12, ContinoTournely 18, Ho1zmann 14,
Salmant.P, Roncaglia 16; et Concina 17 cum
Estio, Suarez, Vasquez et communi tho-
mistarum et scotistarum. Atque expresse
1 Disp. 21, sect. 2, n. 2. - • Lib. 2, de Bapt., cap. I,
art. a, reg. lO. - • Lib. 2, cap. 19, num.2. - • Supplem.
Sacram., cap. 1, num. 28, IV. - Laym.~ lib. 5, tr. 1, cap. 4,
asserto 5. - Bonac., qu.2, pl1nct. 4, n. 17.. Croix, lib. 6,
parto 1, n. 31. - , Tr. 2. cap. a, n. 11. - Caninek, qu. 66,
n. 44. - Leand., disp. a, qu. lO. - • Confero 5. de Forma
n.
et Ministro Bapt., n. 43. ~, De Bapt., cap. 7, 6. - Sotus,
in 4, disto 3, art. 5, v. De mutatione aulem. .. Vasq.,
disp. 142, cap. 2, num. 12. - Berti, lib. al, cap. lO, n. 1. _
A.lens., Sum., part.4, qu.8, membro 3, art. a,§ 3, v. Ilem
similiter• . Gabr..Biel, in 4. disto a, art. a, dub. a. _. Loc.
cit•• n. 6, i. f. - D. Thom., a P., qu. 64, art. 8. - Eugen. IV,
scribit: «Quicliceret eam non esse sufficientem
formam, haucl multum a vero aberraturum ».
subclens inferius: «NihiIominus tamen no~
caret etiam probabilitate contraria sente~tia».
c) Nota verbum S. Alphonsi: Saltenz est
dubius; nam aliqui auctores ex citatis proba·
CAP. I. - DE BAPTISMO.
id docuìt ipse D. Thomas 18, ubi de hoc ra-
tionem assignat, dicens: Sicut aqua sumt~
tur ad Baptismum, quia ejus usus est
communior ad abluendum,' t"ta ad signijì-
candum tres Personas.m forma Baptt"smi
assunzuntur t7la nomina (scilicet Patris et
Filii, etc.), quibus comnzuntus consueue-
runt nominari Personae in tUa lingua,.
nec tn altis nomtnibus perjìct"tur sacra-
mentum. - Hinc (ut refert Contino Tour-
nely 19), S. Pius V, cum nova editio fieret
Romae operum Cajetani, jussit suam opi-
nionem eradi d).
Putat autem Concina 90, validum esse
Baptismum sic collatum: In nomtne Pa-
tris, et Jesu Christi, et Spiritus Sancti'
quia, ut ait, Jesus Christus vere est Filius
Patris. - Sed huic merito non acquiescit
Frassen 91; quia, licet Jesus Chrìstus no-
scatur esse Filius Patris, tamen hic id
non sufficienter exprimitur. Secus, dicit
Frassen, si pro nomine Spiritus Sancti
dicatur Spirt"tus Paracliti,. quia in verbo
Sptritus jam satis exprimitur tertia Per-
sona.
.110. - no. Quod ad CORRUPTIONEM verbo-
in~r~~~J~~
rum pertinet, notat D. Thomas 29 facilius filciliussnb·
induci mutationem substantialem, si corru- stantialis.
ptiofiat initio voeis; ut, si pro Patris
dicatur Matris. ' cratur, non perttnere Cu)usquam oelda«:
Secus, si corruptio fiat in fine. - Hinc
Zacharìas Papa, in can. Retulerunt, de
cossecr., disto 4, validum declaravit Ba.
ptismum sic collatum: a) Ego te òaptizo
in nomtne Patria, et Filta, et Spiritu San-
eta. Idem dicitur, si quis ob balbutiem vel Ob balba-
praecipitantiam dicat: Batiso, aut Baòa- ~~:àli:~'
Decret. ad Armenos, § PrinlUm omnium,. ap. Labbe,
tomo 18, col. 547. - • In 8 P., qu. 66, art. 5, ad 7. _ l. Loc.
cit., n. 11. - 11 Lib. S, tr. 2, cap. 4, num. 4. - 12 Tr. 19,
punct. 5, num. 16. - 18 De Bapt., cap. 4, art. 2, concI. 4,
v. Quaeres. - 14 De Bapt., nume 114. - 15 Tr. 2, cap. 3 t
num. sa. - .. Tr. 17. cap. 2, qu. 6. - " De Bapt., cap. 7.
num. 11. - Estius, in 4, disto 3, § 6, v. Si 'Vero. ~ Suar."
disp. 21, sect. 4. - Vasq., disp. 144. cap. 2. - •• 3 P., qu. 66.
art. 5, ad 7. - 111 Loc. cit., art. 1, condo 2, v. Ceterum.-
IO Loco cit., num. 11. - SI. Scotus academ., tomo lO, tre 1,
disp.l, art. l, qu. 6. - Frass., loc; cito _IO Loc. cit., qu. 60,
art. 7, ad 8.
bilius aut communius (ut clicunt) tenent esse
invalidum; et sunt Holzmann,Concina Estius.
d) Opinionem scilicet cle Baptismo'col1ato
in nomine Christi.
110. - a) Zacharias validum esse ait Bapti.
smum sic collatum, si ex sola linguae impe-
DUB. II. -
tiso, aut .Battzzo pro Baptiso,. vel Fili
pro Filti: Ratio hujus est, quia voces ita
constitutae sunt, ut si aliquando cum vitio
proferantur, idem significent b). - Ita Con-
cina 1; et Croix 2 cum Lugo, Suarez et
communi.
Et sic etiam valere Baptismum ait Con-
cina 8 si dicatur abbreviate: In nom. Pa-
tri, etc.
Transpo- IITo. Quoad TRANSPOSITIONEM, inquit
sitio, muta-
tio acciden-
tali••
S. Thomas 4: Nomtna et oerb« transpo-
:sita idem signijìcant. - Hinc transpositio
per se faeit mutationem tantum accìden-
talem; ut si dicas: Te òaptiso ego ,n no-
mtne Patris, etc.
Idem dicunt Lugo 5; et Croix 6 cum To-
leto C), Dicastillo, Aversa et aliis, si dicas:
Te òaptiso ego tn nomine Ftliz~ et Patris,
et Spiritus Sanctt: - Nec obstat, siprae-
ponendo Filium velles significare hunc
esse principium Patris. Nam, ut recte ait
Lugo 7, contra Sotum dJ, ex naturali sìgnì-
ficatione, ipsum nomen Patris sonat esse
principium Filii. Nec error ministri intero
nus praejudicat valori sacramenti; ut do-
cuit Nicolaus I ad consulta Bulgarorum 8
(apud Tournely 9), ubi dixit: Jam satis,
tnquit (Augustinus), ostendimus ad Ba-
ptismum, qui oerbis evangelicis conse-
tis vel accipientts errorem: sive de Pa-
tre, sive de Ft7io, sioe de Spiritu Sancto
1 De Bapt., cap. 7, n. 14. - • Lìb, 6, parto I, n. 36•.
Lugo, de Sacram. i. g., disp; 2, n.IOS.· Suar., disp. 2,.sect. 4,
n. 18, v. &pUma. - ' De Bapt., cap. 7, n. 14. - ' 8 P.,
qu, 60, art. 8, ad 8. - • De Sacram. i. g., disp. 2, n.1I7.-
• Lib. 6, parto I, n. 82•• Dicast., tr. 2. de Bapt., disp. I,
n. 129. - Aversa, qu. 66, sect. 5, V. Octavo. - , Loc. cit.,
n. 117. - • Resp. Nicolai I ad consult. Bulgar., cap. 104;
cfr. Labbe, tem.9, col. 1566.- • Praeleet. de Bapt., qu. l,
ritia baptizans ita pronuntiaverit; secus vero,
si ex errore aut haeresi.
b) Quamvis non omnes auctores omnia
haec exempla proferant; omnes tamen prin·
cipium generale exponunt a quo fiuunt al1ata
exempla.
e) Toletus, lib. 2, cap. 19, n. 3, icl sane
dicit,ita tamenlimitando: «Dum non intenclat
errorem inducere contra ficlem ».
d) Sotus 1ci1icet, in 4, dist.1, qu.1, art. 8,
i. f" obstare dicit si praeponendo Filium, vel-
les significare hunc esse principium Patris.
III. - a) Coninck, qu. 60, n. 71,exemplum
huie simile proponit.Postquam enim negavit
valiclum esse Baptismum in nomine Patris
increa#, et Fil# crea#a Patre, addit: «Aliucl
DE FORMA BAPTISMI. 93
aliter sentzat quam doctrina coeiestis 'n-
Stnuat.
111. - IV·. Circa AoDITIONEM valet Bapti- Additio
sensum non
smus, si addantur formae verba sensum corrum-
pensI non
non corrumpentia; puta, ut docet S. Tho- obest v a-
lori.
mas l0, si quis diceret: In nom,ne Patris
omntpotentis, et Ft7ii unigenitt~ etc. Vel si
diceret: Ego te òaptiso tn nomtne Dei Pa-
tris, qui te creaoit, etc. - Secus ait D. Tho-
mas, si quis baptizaret dicendo: In no-
mtne Patris majoris, et Ft7ti' mmoris ;
nam sic tolleretur veritas sacramenti. -
Validum tamen esse Baptismum putat
Coninck a), si diceretur: Baptiso te tn no-
mine Patris, quem puto moforem, etc. Id-
que non immerito; nam error (ut mox
diximus) ministri, quem ipse per sejun-
ctam propositionem ibi adderet, non ob-
stat sensui a Christo intento.
Quid, si quis diceret: Ego te baptiso Quaedam
formae du..
in nomtne Patris, in nomine Ft7it~ etc.? biae vef In-
validae.
- Censet Bonacina 11 hunc Baptismum
non esse validum; quìa ibi non satis exprì-
meretur unitas divinae essentiae. - Sed
probabilius validum esse censent Conei-
na 19; Palaus 18 cum Coninck b), Laymann e),
Suarez et Henriquez; ac Diana apud
Croix 14. Ratio, quia repetitio nominis nullo
modo sensum immutat; prout neque im-
mutaretur sensus si diceretur: In nomtne
Dei Patrts, in nomtne Dei Ft7ti~ etc; Plu-
raque affert Concina Sacramentaria, in
art. 4, concl, ult., v. De Nicotao I. - S. August., de Bapt.,
lib.4, cap. 15; cfr. Migne, Patrol. lat., tomo 43, col. 168.-
•• 8 P., qn. 60, art. 8, corpo - U Disp. 2, qu. 2, punct. 4,
num.5. - " De Bapt., cap. 7, n. 8. - " Tr, 19. punct.5,
nnm. 17. - Suar., disp. 21, sect. a, num. IO, v. Sed guido •
ilenrig., lib. 2, cap. 8, num. 2. - Diana, parto 2, tr. 17,
resol. 15. - " Lib. 6, parto I. num. a4. - Concina, loc.
cit., n. 8.
esset [sciI. vere baptizaret], si haec verba ex-
presse aclcleret, dicenclo: In nomine Patris in-
creati, et Filii, quenz credo creatum, etc.
b) Coninck,qu. 66, n. 58, icl concedit, «nisi
quis perverse haec intelligat, et hac repeti-
tione velit significarepluralitatem essentiae '.
Quam limitationem Palaus non animaclvertit.
c) Laymann non satis accurate a Palao ci-
tatur; nam, lib. 5, tr. 2, cap. 4, n. 5, proponit
clumtaxat exemplum sequens: Ego te baptiso
in nomine...; ego te òaptiso t'nnomine ... etc.;
cujus formae validitatem facile defencli posse
ait; in praxi tamen se non repugnare, ut Ba-
ptismus iteretur sub conditione; • quia non
satis exprimi vicletur unius divinitatis essen-
da ». Et haec est ipsius S. Alphonsi opinio.
 94 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. I. - DE BAPTISMO. DUB. II. - DE FORMA BAPTISMI. 95
quibus TÒ nomtne repetitum legitur. Idem Si quis autem ad nomina trium Per- Sed dubitatur 10. Utrum invalidet Ba- probabilius negant Salmant. 11 cum Bo-
dicunt Toletus d), Estius d), et Coneina 1 sonarum adderet nomen B. V. Mariae, ptismum omissio conjunctionis Et, dicendo: naeina, Coninck, Henriquez; et Lean-
cum Soto d), Leandro, etc., si diceretur: dieit D. Thomas 6 quod si hoc faceret In nomine Patris, Filti~ Spzritu5 Sanctz ? der 7 cum Hurtado , Filliuccio, Diana,
Ego te baptt'zo tn nomtne Patris , ego te mente haeretica, intendens Baptismum Quid de
omissione
Negant Concina 1; et Toletus, Comito- Candido g), etc. Ratio, quia in latino idio-
bapttzo tn nomtne Fz"lti~ etc. Nec obstare conferre in nomine Vìrgìnìs, sicut in no- copulae El. lus ac Gobat, apud Croix 9. Quia haec no- mate frequentius tacentur praepositiones,
ait Concina quod videantur istae tres foro mine SS. Trinitatis, invalidus esset; quia mina Patris, Filii et Spiritus Sancti, utpote quae pereipiendae sunt ad debitum 10-
mae imperfectae, ut objicit Comitolus; perverteretur vera divinitatis confessio. - inter se relative opposita, jam significant quendi modum. Unde, quamvishic reti-
nam respondet hanc revera esse unam Secus, si quis rusticus tantum ob impor. distinctionem Personarum. - Affirmant ceatur TÒ In; tamen bene- subintelligitur
formam perfectam, cum moraliter conti- tunam devotionem nomen Virginis adji- vero Regìnaldus c), Vivaldus et Conradus, ex debita ministri inten'tihne, per quam
nuetur. - Attamen, quia prima opinio ceret. apud Croix 3. - Sed ipse Croixcum Aver- verba formae sacramentorumpotius ad
Bonaeinae non est omnino improbabilis, 112. - VO. Quod ad DIMINUTIONEM tan- Omissio sa recte censet satis esse ad valorem Ba- unum quam ad alium seUSU1ll determì-
prout putant Busen baum (ut supra [n. 108], dem verborum pertinet, certum est valere Egoverbo rum
et A·
ptismi, si particula Et praeponatur tertiae nantur. Tanto magis quod ,adhuc ex-
ad 4.), ContinoToumely 2, Salmant. 3 cum Baptismum, si omittantur verba Ego et m e n non Personae. Nam, ex una parte, juxta com- presso verbo In, etìam, TÒ Nomtne rema-
tollit valo-
Nuiiez e),. ideo talem formam censeo non Amen / ut omnes conveniunt. Et talem remo munem loquendi usum, quoties plura no- net aequivocum; quia etiam potest signi-
esse tutam f). omissionem culpam venialem non exce- mina uni verbo copulativo junguntur, suf- ficari auctoritate vel potestate divina>
Certe autem non esset validus Bapti- dere dicunt communiter Salmant. 7, Spo- fìcit ut conjunctio Et praeponatur ultimo prout significavit Christus Domìaas, cum
smus, si diceretur: Ego te baptieo tn no- rer 8; Leander 9 cum Filliuceio, Graffio, nomini. Ex altera parte, verbum Et vide- dixit: In nomtne meo daemonia eJicient"
mtntÒUS Patris, et Fz"lti~ etc.; quia sic nullo Soto, Vasquez, Palao, Turrecremata, Le- tur omnino exprimendum saltem ante ul- et alibi: Spiritus Paraclitus, qUém mittet
modo explicaretur unitas essentiae divi- desma, Granado, Henriquez, etc.; quia timum nomen; cum nomen Spiritus Saneti Pater in nomtne meo.
nae. - Sicut etiam esset saltem valde haec verba non sunt de essentia Bapti- per se non sit notionale, denotans proces- Haec secunda sententia, spectata ra-
dubius Baptismus collatus sequentibus foro smi a). - Sicut contra est verbum Te, sionem tertiae Personae: nomen enim tione, mihi videtur verior. - Sed cum
mis: In vt"rtute Patris , etc.; vel tn no. cujus omissio redderet quidem Baptismum v~~~tssf~
tollit vale-
Spiritus Sancti competit tam Patri quam agatur de valore sacramenti, saltem ob
mtne SS. Tnnt"tatt"s,. vel tn nomtne Unius invalidum; prout recte dicunt Petroco- remo Filio. auctorìtatem DD. dicerem a prima non
et Trtni,. vel tn nomtne Trium Persona- rensis b) et Concina io cum communi, ad. Dubitatur ZOo Utrum verbum In sit de recedendum. Ideo recte ait Concina quod
rum. - Vide Coneina 4 et Sporer s, versus quosdam non audiendos. essentia? talis .emissio non posset excusari a mor-
Quid de Affirmat Coneina 4 cum Navarro d), tali h).
praeposi-
1De Bapt., cap. 7, D. 12•. Leand., disp. 3, qu. 26. _ Iib. l, cap. 3, D. 28.• Setus, in 4, disto 3, art. 5, v. Quod tione In. Soto e), Comitolo, Gabriele fJ, etc.; quia Dubìtatur 30 • Utrum valeat Baptismus,
Concina, loc. cito - Comit., lìb, l, qu. 7. - • De Bapt., si sciscite1'is. . Vasq., disp. 142, cap. 3, n. 30.. Palaus omissio praefatae particulae variat sen- collatus tantum tn nomtne Christi?
cap. 4, art. 2, V. f., v. Sed quid. - 8 Tr. 2, cap. 3, D. 20. _ tr.19, punct. 5, num. 2. - Turrecr., in can, Si non, § Ad sum. Dicens enim: Ego te baptieo nomtne Dubium oritur ex verbis illis Actor. Baptismus
, Loc, cìt., D. lO. - • SuppI. Sacram., cap. l, num. 25. _ primum", n. 6, de consecr., dist 4. - Petr, de Ledesm., de in nomén«
• 3 P., qn, 60, art. 8. - 1 Tr. 2, cap. 3, num, 2 et 40. Bapt., cap. 4, post ìnìt., dub. l, v. Dico 2. - Jacob. de Patris , etc., ostendit baptizare auctori- cap. VIII, ubì dieitur: In nomine Jesu Chri- Chrisli.
- ' SuppI. Sacram., cap. l, n. 28. - 'De Sacram., tr, 2, Granado, in 3 P., controv. 4, de Bapt., tract, 2, disp. 1,
disp. 3, qu, 3 et 32. - Fili., tr. 2, cap. 3, num. 48 et 49;
tate, potestate vel imperio trium Persona- stt bOrpttzabantur virt: Et ex textu in
num, 5. - Henriq., lib. 2, cap. 8. num. 6. - IO De Bapt.,
cfr. num, ES et 64. - Jacob. de Graffiis, Decis. aur., parto 2, cap. 7, n. 4. . rum. Sed In nomtne signìfìcat in invoca- can. À quodam, de consecr., disto 4, ubi Ni-
tione SS. Trinitatis; ut Tournely s, - At colaus Papa ad quaesita Bulgarorum sic
1 De Bapt., cap. 7, n. 13. - Toiet., Iib, 2, cap. 19, n. 2. - Bapt., qu, l, art. 4, conel, uIt., ob], l, v. Instabis. - 8 Tr, 2,
Exemplum istud, non apud ipsum To-
d) accidìt mulieribus et rusticis, talis Baptismus Comit., Iib, 1, qu. 9, propos. 5. - Gobat, tr, 2, num, 71.• cap. 3. n. 21. - Bonac., qu. 2, punct. 4, n. 16. - Coninck,
letum, sed in additionibus ejus operi, lib. 2, est iterandus sub conditione ». • Lib. 6, part.l, num.35. - Vivald., Candelabr. aur., de qu. 66, num. 61.. Henrlq., lib. 2, cap. 8, num.6 (manifeste
cap. 19, n. 2, adjectis reperitur, tamquam duo f) Attamen S. C. S. Off., die11 ]anuarii 1882 Bapt., de Forma, D. 21, (al., n. 33)•• Conrad., Resp. caso innuens). - , De Sacram., tr. 2, disp. 3, qu. 11•• Gaspar
bia forma. - Toletus tamen in suis ad S. Tho- cqnse., tom.2, qu.84. - 8 Loc. cito, num. 350 - Cl'oix, loe. Hurtad., de Bapt., disp. 1, dilf. 7, v. f. - Fili., tr.2, cap. 3,
deelaravit: «Baptismum expositaforma colla- cito • Aversa, qu. 66. sect. 5, V. Septimo. - • De Bapt., num. ES. - Diana, parto 2, tr.15, resol. 47. - Concina, de
mamcommentariis,quae manuscripta reliquit, tum esse validum». cap. 7, n.7. - Comit., lib. 1. qU.9, D. 4. - • Praelect. de Bapt., cap. 7, n. 7, i. f.
et nuper typis mandata sunt, in 3 P., qu. 66, 112. - a) Omnes quidem auctores de parti-
art. 5, dub. 12, formam istam: Ego te baptizo cula Ego loquuntur; cujus omissionemvenia.
in nomine Patris, amen; ego te baptizo in lem esse ajunt, licet ]acobus de Graffiis dicat
nomine Filii, amen; ego te baptizo in no- esse mortalem, cui consentit Filliuccius pro c) Reginaldus, Nb. 27, n. 30, dicit omis- ex defectu linguae inadvertenter, aut idioma-
mine Spiritus Sancti, amen, ut validam Baptismo solemni et publico; Turrecremata sionem hujus copulaeaut alius aequipollentis, tis proprietate, in qua idem significaretur per
habet, modo per hanc repetitionem nOn inten- autem dicit esse peccatum. Sed particulam rationem sufficientem praebere Baptismum ly ÙZ nomz"ne et per ly n,omt"ne...., pie credi
datur arianus error. - Estius, z"n 4, disto 3, Amen, Turrecr. negat esse de praecepto,se- sub conditione iterandi. potest quod esset baptizatus ». Igitur non satis
§ 6, V. Occurrunt;Sotus, in 4, dz'st. 3, art. 5, elusa particulari consuetudine; Sporer negat d) Navarrus satis innuit, dum in Man.,_ accurate a Concina citatur.
v. Unde ad argumentum, exemplum prae- ullum esse peccatum illam omittere; Fitliuc- cap. 22, n. 5, exeludit solum verba Ego et g) Quid sibi velit Candidus pIane dubium
cedens habent, illud scilicet in quo verba In cius vero dicit esse praeceptam, et Graffius Amen a necessariis ad formae essentiam. est; in propositione enim, dz·squ. 16, art. 3,
nomz'ne repetuntur. addit sub mortali.Sotus deniquE', Vasquez,Pa- e) Sotus, in 4, disto 3, art. 5, loquitur non dub. 5, scribit: «Dico septimo.... si intermit-
c) SdJ.icet Nunez, in 3 P., qu.66 art. 5 laus, Ledesma et Granado nullam de illa men- de solo verbo In, sed de tota particula: In tatur in forma ly in..., non esset Baptismus,
diJf. 4, V. Ad argumentum. aequivo~m ess~ tionem habent.-Cfr.notam a ad n.109 supra. nomine.. quam dicit esse de essentia; hinc quia non stat sensus verus». Deinde affert
ait formam initio hujus· par:agraphi allatam; b) Petrocorensis, de Bapt., cap. 4, qu. 3, non recte citatur a Concina. opinionem contrariam de tribus particulis In,
esseque validum vel invalidum Baptisma cum v. Si quz's, utique haec docet, «nisi quis eam f) Gabriel Biel, in4,dz'st.3,art.3,dub.3, Ego, Amen, «quia auferendo,inquit, ista tria
ea collatum, juxta sensum quem baptizans [particulam] alio sensibili modo distingue- affirmat sane ex Alensi praepositionemistam verba, non aufertur formaesensus: quod mihi
intenderit. «Unde sequitur quod,quando non l'et, dicens: Ego baptizo creaturam hanc ita de essentia .esse, ut si «scienter omitte- est probabilius».
advertit ad hoc qui baptizat, ut communiter Dei, etc. ». retur» invalidus esset Baptismus; «si tamen h) Baptismum valide conferri cum parti-
 96 UB. VI. - TRACT. II. -
respondit: Hiprofecto.st in nomineS5.Trt:
mtatis, oet tantum in Christt' nomine, sieut
i'n Actibus Apostotorum legimus, baptizati
sunt (unum quippe idemque est, ut San-
ctus exponit Ambrosius), constat eos non
esse denuo bapti'zandos. - Revera autem
S.Ambrosius l sic scripsit: Qui benedicitur
in Christo, benedicz"tur hz nomine Patris,
et Fitti~ et Spiritus Sancti, quta unum
nomen, potestas una.... Denique Aethzops
eunuchus Candacis reginae, baptizatus in
Christo}plenum mysterium consecutusest.
Certe est Sed hodie certum est hunc Baptismum
invalidus.
esse invalidum, ut omnes communiter do-
cent cum S. Thoma 2. - Idque habetur
expressum in can. Si reuera 30, de con-
secr., disto 4} ubi Pelagius Papa dixit: Si
reuera hz:.. soiummodo se z'n nomz'ne Do-
mini baptizatos fuisse forsitan confiten-
'tur, sine cujusquam dubitatz"onis ambiguo
eos, ad catholicam ./idem oenientes, t'n
S5. Trinztatt's nomine baptizabis.
Ad textum autem Actorum diverse re-
l DeSplritu Sancto, lib.l, cap. 3, n. 40 et41; cfr. Migne,
Patrol. lat., tomo 16, col. 7I2. - • 3 P., qu, 66, art. 6. _
:I Loc. cìt., art, 6, ad l. - " In 4, disto 8, qu, 2, n. 9, v. De
quinto. - • Praelect, de Bapt., qu, 1, art. 4, concI. uit., et
resp, ad obJect. 1. - • De Bapt., cap. 4, art. 1, cOI)c1. 2. -
Lib, 2, de Bapt., cap. I, art. 3, reg, 2.• S. Basit, Iib, de
cula Cum nomine, declaravit S. C. S. Off., die
23 Maji 1720; et etiam S. C. C. die 24 Maji 1823.
Vide Thesaur. resol., tomo 83}fol.134 et seqq.
i) Catechismus Romanus, parto 2, cap.2}
n. 15} ita sane defert huic sententiaej sed
n. 16, addit dubium fortasse alicui videri ex
Patrum testimoniis utrum hac forma revera
usi fuerint Apostoli.
j) S. Joannes Damascenus de Orthodoxa
Fide, lib. 4, cap. 9} dicit: «In Christum ba-
ptizatum esse nihil aliud indicat quam in illum
credendo sa1utifera aqua tingi. Fieri non po-
test ut in Christum credamus, nisi Patris, et
Filii, et Spiritus Sancti confessione imbuti
simus -. Migne, Patrol. graeco-lat.} tom.94,
col. 1119-1120. Et pro hoc dieto solum cita-
tur a Tournely, loc. cit.) concI. ult.} in fine
probat.
k) S. Hilarius, !t'b. de Synodis, n. 85 (Mi-
gne, Patrol. lat., tomo 10, col. 538) scribit:
«Pereant quoque, si videtur (quod non ego
dixerim, sed responsionis necessitas) omnia
divina illa et sancta Eva.ngelia.., ne postremo
Apostoli reperiantur in criInine, qui baptizare
in nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti
jussi..., tantum in Jesu nomine baptizave-
runt ». Quae quidem a Natali Alexandro, loc.
cit., ita explanantur: « Scopus illius [Hi1arii]
CAP. I. - DE BAPTISMO.
spondent, et quidem omnes probabiliter.
- D. Thomas 3 respondet quod ex spe-
ciali Christi revelatione Apostoli in prì-
mitiva Ecc1esia in nomine Christi bapti-
zabant. Et pariter sentit Scotus '. Et huic
sententiae defert Catechismus Romanus i).
- Alli vero communius et probabilius re~
spondent ibi pro nomine Christi intelligi
Baptismum a Christo institutum, ad dif-
ferentiam baptismiJoannis j sed tunc etiam
Apostolos baptizasse sieut et nunc. Idque
probant ex Act. XIX, ubi, cum quidam in-
terrogati essent an Spiritum Sanctum ac-
cepissent, responderunt se neque si Spi-
ritus Sanctus est audivisse. Bine subjunxit
Apostolus: In quo ergo baptt'zati estis?
supponens solitum fuisse in Baptismo ex-
primi nomina trium Personarum j alioquin
incongrua fuisset illa Apostoli admiratio.
Ita Toumely S cum S. Joanne Damasee-
no j),' ejus Continuator 6; et Natalis AIe-
xander 7 cum S. Basilio, S. Cypriano, S. Au-
gustino, S. Hilario k) et S. Ambrosio.
Spiritu s., cap. 12; Migne, Patrol. graeco.lat., tomo 32,
col. 115·118•• S. Cyprfan., epist. 73, ad ]ubaJanum, n. 17,
i. f. et n. 18; Migne, Patrol. lat., tomo 3, col. 1120.- S. Au·
gust., Contra Maximinum Arianor. epìsc., Iib. 2, cap. 17,
n. l; Migne, Patrol. Iar., tomo 42, col. 783. - S. Ambros.,
de Mysteriis, cap. 4, n. 20; Migne, tomo 16, col. 394.
erat estendere multa in scripturis reperiri, ex
quibus imperiti capìunt occasionemerrandi, eo
quod inter se repugnantia videantur, tametsi
revera concordent, quale est quod Apostoli,
Matthaei ult., jussi sunt baptizare in noInine
Patris, et Filii, et Spiritus Sancti, qui tamen
1eguntur in Actis tantum in nomine Jesu ba-
ptizasse, id est tum in uno ipsius merito, tum
eo dumtaxat Baptismoquem ipse instituerat ».
:- S. Ambrosius, de 5p~'ritu Sancto} lib. l}
cap. 3, n. 44} (Migne, Patrol. lat., tom. 16,
col. 714) scribit: «Nune consideremus utrum
quemadmodum in Christi noInine p1enum
esse legimus Baptismatis sacramentum j ita
etiam Sancto tantum Spiritu nuncupato, nihil
desit ad mysterii plenitudinem ». Quod utique
Natalis Alexander, loc.cit.} explicat hoc modo:
«Ubi legitur Baptismus in noInine Christi
datus, intelligendum esse datum in noInine
Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. Et simili·
ter cum dicitur datus in Spiritu Sancto. Cum
enim qui unum dixerit, Trinitatem signaverit,
Scrlptura sacra Baptismum in unius Personae
nomine collatum referens, intelligendum re-
linquitalias Personas pariter fuisse in Bapti-
smi forma nominatas ». Et addit S. Ambra-
sium, ubi loquitur de Baptismo in noInine
Christi collato,intelligere Baptismum a Chri·
DUB. III. - DE MINISTRO BAPTISMI. - ART. l. 97
Responde- Ad textum autem Nicolai, quidquid leret Baptismus ratione formae; sed solum
tur textui alii respondeant, melius respondetur cum
Actuum. an esset validus Baptismus collatus a ju-
Gonet l), Frassen l, Tournely 2, eìus Con- daeo; et ibi obiter exposuit mentem D. Am-
tinuatore l)) Petrocorensi m)} Palao m), SaI- brosii,
manto 3, Holzmann v, Nicolaum tantum Quae autem simultas materiae et for-
dixisse hoc obiter, et non ex cathedra. mae requiratur in Baptismo? - Vide dieta
Non enim fuit Papa interrogatus an va- num.9.
DUBIUM III.
De Ministro Baptismi.
ARTICULUS 1.
QUIS SIT MINISTER BAP'rISMI.
113. Quis sit minister validi Baptismi, et quis liciti. _. 114. Nemo sine commissione potest
baptieare extra suam dioecesim. - 115. A quo baptù!and~' peregrini, vel casu nati.
Et an sufficiat quasi-domicilium ad constituendum aliquem parochsanum illius loci.
- 116. Quando diaconus possit baptieare. - Dub. 1. An in necessitate possit bapti-
zare solemniter. - Dub. 2. An clericus aut diaconus solemniter baptieans sine com-
missione fiat irregularis. - Dub. 3. An fiat irregularis laicus baptisans solemntter.
- 117. Ordo seroandus inter ministros Baptismi in necessitate conferendi. - Dub. 1.
An graviter peccet laz'ctes qui baptieat praesente sacerdote. - Dub. 2. An, qui ,prae.
sente sacerdote excommunicato. - Dub. 3. An, qui praesente diacono. - Dub. 4. An,
qui praesente eterico inferiori. - Dub. 5. An peccent graviter parentes qui faciunt
baptieare prolem a praedicante. - 118. Not. I. An possit quis baptieare seipsum. _
Not. II. Quae dilatio z'n ministrando Baptismo stt mortaùs. - Not. III. Quinam in-
fantes prohibeantur domz' baptizar~·.
Minisler 113. - « Resp. ValùJe ministrat omnis
Baptismi, Certum est de fide, valzdum esse Ba- Quivis
homo via-
« homo ratione utens, cujuscumque fidei ptismum collatum a quovis homine via- tor, m n i-
ì
ster validi-
« vel infidelitatis, status aut sexus, - Li- tore, sive viro sive muliere. - Ita definì- tatis.
" cite, tamquam minister ordinarius, et ex tum in decreto fidei Eugenii IV, et in con-
« offido, sacerdos habens jurisdictionem cilio Lateranensi IV, in cap. Ftrmiter, de
« aut commissionem; ve! ex ejus com- 5umm. Trin., ubi dicitur : Sacramentum
« missione, diaconus. In casu tamen ex- ve1-O BaptismL. tam parvulis quam adul-
« tremaenecessitatis, omnis qui potest va- tis} t'n forma Ecclesiae a quocumque rzte
« lide etiam facit licite; teneturque, ut pro- collatum,prcificit ad salutem. (Contra CaI-
« ximo succurrat. - Laymann 5 ». vinum et Bezam, qui autumabant non
1 Scot. academ., tomo lO, tr. 1'" disp. 1, art. l, qu. 6, Eugen. IV: Decret. ad Armenos, v. Primum omnium,o
quaeres 7, v. Nec referto - il Praelect. de Bapt.. qu. l, ap. Labbe, tomo 18, col. 547. - Calv~·n., Institut., lib. 4,
art. 4, concI. ult., objec.2, i. f. - a Tr. 2, cap. a, n. 38.- cap. 15, n. 20 et seqq. - Eesa" Abstersio calumniarum
.. De Bapt., n. 113, v. Dices 2°. - 5 Lib. 5, tr.2, cap. 7. - Tilemanni Heshusii, ad 7 calum., post med.
sto institutum; quod forte, at certe obscure, narum in collationeBaptismi ; sed solus S. Cy-
dicit Ambrosius ibz·d., n. 41. Denique Am- prianus indieat per Baptismum in nomine
brosius, lib. de Mysterù's, cap. 4, n. 20 (Mi- Christi intelligendum esse Baptismum a Chri-
'-gne, tomo cit., col. 394) seribit expresse: « Nisi sto institutum.
baptizatus fuerit [eateehumenus.l in nomine l) Gonet, Man., tr. 3, de Bapt. et Confir-
Patris, et Filii, et Spiritus Sancti, remissionem mat., cap. 4, z·./- (Cfr. etiam Clyp.,de Bapt.,
non potest aecipere peccatorum, nec spiritualis disp.1, art. 3, n. 105); et Contino Tournely,
gratiae munus haurire •. Et in Lucan:-,./t·b. 8, loc. cit., concl. 2, v. Ceterum, dieunt Papam
n. 67 (Migne, tomo 15, col. 1785): «Tnmtatem Nieolaum, ut doetorem partieularem, non ut
utique confitentur qui ad Baptismum veniunt, Papam locutum fuisse.
quia baptizantur in nomine Patris, et F~ii, et m) Petrocorensis, de Bapt., cap. 4, qu. 2,
Spiritus Sancti ». Ceteri Patres a NatalI AIe- V. Nicolaus, negat Papam aliquid in hoc de-
xandro allegati dieunt utique Apos!olosadhi· erevisse: «Sed suam (subdit) erga S. Am·
buisse invocationem explicitam trium Perso· brosium venerationem exhibuit ». - Et Pa-
s. ALPHONSI, Opera moralia. - Tom. III. 7
 96 UB. VI. - TRACT. II. -
respondit: Hiprofecto.st in nomineS5.Trt:
mtatis, oet tantum in Christt' nomine, sieut
i'n Actibus Apostotorum legimus, baptizati
sunt (unum quippe idemque est, ut San-
ctus exponit Ambrosius), constat eos non
esse denuo bapti'zandos. - Revera autem
S.Ambrosius l sic scripsit: Qui benedicitur
in Christo, benedicz"tur hz nomine Patris,
et Fitti~ et Spiritus Sancti, quta unum
nomen, potestas una.... Denique Aethzops
eunuchus Candacis reginae, baptizatus in
Christo}plenum mysterium consecutusest.
Certe est Sed hodie certum est hunc Baptismum
invalidus.
esse invalidum, ut omnes communiter do-
cent cum S. Thoma 2. - Idque habetur
expressum in can. Si reuera 30, de con-
secr., disto 4} ubi Pelagius Papa dixit: Si
reuera hz:.. soiummodo se z'n nomz'ne Do-
mini baptizatos fuisse forsitan confiten-
'tur, sine cujusquam dubitatz"onis ambiguo
eos, ad catholicam ./idem oenientes, t'n
S5. Trinztatt's nomine baptizabis.
Ad textum autem Actorum diverse re-
l DeSplritu Sancto, lib.l, cap. 3, n. 40 et41; cfr. Migne,
Patrol. lat., tomo 16, col. 7I2. - • 3 P., qu, 66, art. 6. _
:I Loc. cìt., art, 6, ad l. - " In 4, disto 8, qu, 2, n. 9, v. De
quinto. - • Praelect, de Bapt., qu, 1, art. 4, concI. uit., et
resp, ad obJect. 1. - • De Bapt., cap. 4, art. 1, cOI)c1. 2. -
Lib, 2, de Bapt., cap. I, art. 3, reg, 2.• S. Basit, Iib, de
cula Cum nomine, declaravit S. C. S. Off., die
23 Maji 1720; et etiam S. C. C. die 24 Maji 1823.
Vide Thesaur. resol., tomo 83}fol.134 et seqq.
i) Catechismus Romanus, parto 2, cap.2}
n. 15} ita sane defert huic sententiaej sed
n. 16, addit dubium fortasse alicui videri ex
Patrum testimoniis utrum hac forma revera
usi fuerint Apostoli.
j) S. Joannes Damascenus de Orthodoxa
Fide, lib. 4, cap. 9} dicit: «In Christum ba-
ptizatum esse nihil aliud indicat quam in illum
credendo sa1utifera aqua tingi. Fieri non po-
test ut in Christum credamus, nisi Patris, et
Filii, et Spiritus Sancti confessione imbuti
simus -. Migne, Patrol. graeco-lat.} tom.94,
col. 1119-1120. Et pro hoc dieto solum cita-
tur a Tournely, loc. cit.) concI. ult.} in fine
probat.
k) S. Hilarius, !t'b. de Synodis, n. 85 (Mi-
gne, Patrol. lat., tomo 10, col. 538) scribit:
«Pereant quoque, si videtur (quod non ego
dixerim, sed responsionis necessitas) omnia
divina illa et sancta Eva.ngelia.., ne postremo
Apostoli reperiantur in criInine, qui baptizare
in nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti
jussi..., tantum in Jesu nomine baptizave-
runt ». Quae quidem a Natali Alexandro, loc.
cit., ita explanantur: « Scopus illius [Hi1arii]
CAP. I. - DE BAPTISMO.
spondent, et quidem omnes probabiliter.
- D. Thomas 3 respondet quod ex spe-
ciali Christi revelatione Apostoli in prì-
mitiva Ecc1esia in nomine Christi bapti-
zabant. Et pariter sentit Scotus '. Et huic
sententiae defert Catechismus Romanus i).
- Alli vero communius et probabilius re~
spondent ibi pro nomine Christi intelligi
Baptismum a Christo institutum, ad dif-
ferentiam baptismiJoannis j sed tunc etiam
Apostolos baptizasse sieut et nunc. Idque
probant ex Act. XIX, ubi, cum quidam in-
terrogati essent an Spiritum Sanctum ac-
cepissent, responderunt se neque si Spi-
ritus Sanctus est audivisse. Bine subjunxit
Apostolus: In quo ergo baptt'zati estis?
supponens solitum fuisse in Baptismo ex-
primi nomina trium Personarum j alioquin
incongrua fuisset illa Apostoli admiratio.
Ita Toumely S cum S. Joanne Damasee-
no j),' ejus Continuator 6; et Natalis AIe-
xander 7 cum S. Basilio, S. Cypriano, S. Au-
gustino, S. Hilario k) et S. Ambrosio.
Spiritu s., cap. 12; Migne, Patrol. graeco.lat., tomo 32,
col. 115·118•• S. Cyprfan., epist. 73, ad ]ubaJanum, n. 17,
i. f. et n. 18; Migne, Patrol. lat., tomo 3, col. 1120.- S. Au·
gust., Contra Maximinum Arianor. epìsc., Iib. 2, cap. 17,
n. l; Migne, Patrol. Iar., tomo 42, col. 783. - S. Ambros.,
de Mysteriis, cap. 4, n. 20; Migne, tomo 16, col. 394.
erat estendere multa in scripturis reperiri, ex
quibus imperiti capìunt occasionemerrandi, eo
quod inter se repugnantia videantur, tametsi
revera concordent, quale est quod Apostoli,
Matthaei ult., jussi sunt baptizare in noInine
Patris, et Filii, et Spiritus Sancti, qui tamen
1eguntur in Actis tantum in nomine Jesu ba-
ptizasse, id est tum in uno ipsius merito, tum
eo dumtaxat Baptismoquem ipse instituerat ».
:- S. Ambrosius, de 5p~'ritu Sancto} lib. l}
cap. 3, n. 44} (Migne, Patrol. lat., tom. 16,
col. 714) scribit: «Nune consideremus utrum
quemadmodum in Christi noInine p1enum
esse legimus Baptismatis sacramentum j ita
etiam Sancto tantum Spiritu nuncupato, nihil
desit ad mysterii plenitudinem ». Quod utique
Natalis Alexander, loc.cit.} explicat hoc modo:
«Ubi legitur Baptismus in noInine Christi
datus, intelligendum esse datum in noInine
Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. Et simili·
ter cum dicitur datus in Spiritu Sancto. Cum
enim qui unum dixerit, Trinitatem signaverit,
Scrlptura sacra Baptismum in unius Personae
nomine collatum referens, intelligendum re-
linquitalias Personas pariter fuisse in Bapti-
smi forma nominatas ». Et addit S. Ambra-
sium, ubi loquitur de Baptismo in noInine
Christi collato,intelligere Baptismum a Chri·
DUB. III. - DE MINISTRO BAPTISMI. - ART. l. 97
Responde- Ad textum autem Nicolai, quidquid leret Baptismus ratione formae; sed solum
tur textui alii respondeant, melius respondetur cum
Actuum. an esset validus Baptismus collatus a ju-
Gonet l), Frassen l, Tournely 2, eìus Con- daeo; et ibi obiter exposuit mentem D. Am-
tinuatore l)) Petrocorensi m)} Palao m), SaI- brosii,
manto 3, Holzmann v, Nicolaum tantum Quae autem simultas materiae et for-
dixisse hoc obiter, et non ex cathedra. mae requiratur in Baptismo? - Vide dieta
Non enim fuit Papa interrogatus an va- num.9.
DUBIUM III.
De Ministro Baptismi.
ARTICULUS 1.
QUIS SIT MINISTER BAP'rISMI.
113. Quis sit minister validi Baptismi, et quis liciti. _. 114. Nemo sine commissione potest
baptieare extra suam dioecesim. - 115. A quo baptù!and~' peregrini, vel casu nati.
Et an sufficiat quasi-domicilium ad constituendum aliquem parochsanum illius loci.
- 116. Quando diaconus possit baptieare. - Dub. 1. An in necessitate possit bapti-
zare solemniter. - Dub. 2. An clericus aut diaconus solemniter baptieans sine com-
missione fiat irregularis. - Dub. 3. An fiat irregularis laicus baptisans solemntter.
- 117. Ordo seroandus inter ministros Baptismi in necessitate conferendi. - Dub. 1.
An graviter peccet laz'ctes qui baptieat praesente sacerdote. - Dub. 2. An, qui ,prae.
sente sacerdote excommunicato. - Dub. 3. An, qui praesente diacono. - Dub. 4. An,
qui praesente eterico inferiori. - Dub. 5. An peccent graviter parentes qui faciunt
baptieare prolem a praedicante. - 118. Not. I. An possit quis baptieare seipsum. _
Not. II. Quae dilatio z'n ministrando Baptismo stt mortaùs. - Not. III. Quinam in-
fantes prohibeantur domz' baptizar~·.
Minisler 113. - « Resp. ValùJe ministrat omnis
Baptismi, Certum est de fide, valzdum esse Ba- Quivis
homo via-
« homo ratione utens, cujuscumque fidei ptismum collatum a quovis homine via- tor, m n i-
ì
ster validi-
« vel infidelitatis, status aut sexus, - Li- tore, sive viro sive muliere. - Ita definì- tatis.
" cite, tamquam minister ordinarius, et ex tum in decreto fidei Eugenii IV, et in con-
« offido, sacerdos habens jurisdictionem cilio Lateranensi IV, in cap. Ftrmiter, de
« aut commissionem; ve! ex ejus com- 5umm. Trin., ubi dicitur : Sacramentum
« missione, diaconus. In casu tamen ex- ve1-O BaptismL. tam parvulis quam adul-
« tremaenecessitatis, omnis qui potest va- tis} t'n forma Ecclesiae a quocumque rzte
« lide etiam facit licite; teneturque, ut pro- collatum,prcificit ad salutem. (Contra CaI-
« ximo succurrat. - Laymann 5 ». vinum et Bezam, qui autumabant non
1 Scot. academ., tomo lO, tr. 1'" disp. 1, art. l, qu. 6, Eugen. IV: Decret. ad Armenos, v. Primum omnium,o
quaeres 7, v. Nec referto - il Praelect. de Bapt.. qu. l, ap. Labbe, tomo 18, col. 547. - Calv~·n., Institut., lib. 4,
art. 4, concI. ult., objec.2, i. f. - a Tr. 2, cap. a, n. 38.- cap. 15, n. 20 et seqq. - Eesa" Abstersio calumniarum
.. De Bapt., n. 113, v. Dices 2°. - 5 Lib. 5, tr.2, cap. 7. - Tilemanni Heshusii, ad 7 calum., post med.
sto institutum; quod forte, at certe obscure, narum in collationeBaptismi ; sed solus S. Cy-
dicit Ambrosius ibz·d., n. 41. Denique Am- prianus indieat per Baptismum in nomine
brosius, lib. de Mysterù's, cap. 4, n. 20 (Mi- Christi intelligendum esse Baptismum a Chri-
'-gne, tomo cit., col. 394) seribit expresse: « Nisi sto institutum.
baptizatus fuerit [eateehumenus.l in nomine l) Gonet, Man., tr. 3, de Bapt. et Confir-
Patris, et Filii, et Spiritus Sancti, remissionem mat., cap. 4, z·./- (Cfr. etiam Clyp.,de Bapt.,
non potest aecipere peccatorum, nec spiritualis disp.1, art. 3, n. 105); et Contino Tournely,
gratiae munus haurire •. Et in Lucan:-,./t·b. 8, loc. cit., concl. 2, v. Ceterum, dieunt Papam
n. 67 (Migne, tomo 15, col. 1785): «Tnmtatem Nieolaum, ut doetorem partieularem, non ut
utique confitentur qui ad Baptismum veniunt, Papam locutum fuisse.
quia baptizantur in nomine Patris, et F~ii, et m) Petrocorensis, de Bapt., cap. 4, qu. 2,
Spiritus Sancti ». Ceteri Patres a NatalI AIe- V. Nicolaus, negat Papam aliquid in hoc de-
xandro allegati dieunt utique Apos!olosadhi· erevisse: «Sed suam (subdit) erga S. Am·
buisse invocationem explicitam trium Perso· brosium venerationem exhibuit ». - Et Pa-
s. ALPHONSI, Opera moralia. - Tom. III. 7
 98 LIB. VI. - TRACT. II. -
posse Baptismum conferri, nisi ab Eccle-
siae pastoribus, verbi divini ministris). -
Et hoc, etiamsi Baptismus ab haeretico
conferatur, ut definivit Tridentinum l; ve1
ab infideli, ut dec1aravit Nico1aus I, in
can. A quodam, disto 4, de consecr. Vide
S. Thomam ".
Extra ne- Licùe autem nequit Baptismus mini-'
cessttatem
solus sacer- strari ab alio quam a sacerdote, extra aro
dos mini-
s t e r licei- ticu1um mortis; ut D. Thomas 8, ex can.
tatìs,
Constat, de consecr., disto 4, ubi S. Isido-
rus ait: Constai, Baptisnu» solz's sacer-
dott'bus esse tractandum ejusque mt'1zz'ste·
. rz'um [al. mysterium] nec z'psz's diacom"s
explere est lt'dtum absque episcopo vel
presbytero: m'si hz"s procul absentibus, ul-
Uma languoris necessùas cogat. Quod et
laids fideltòus plerumque permt'tUtur, ne
quispiam sine remedio salutari de sae-
culo evocetur. - Extra igitur mortis arti-
cu1um (sive pericu1um, ut recte dicunt
Sa1mant. 4 cum aliis), in quo, deficiente
sacerdote ve1 c1erico, quivis 1aicus potest
baptizare, immo tenetur, ut Salmant. 5cum
S. Antonino, etc., duplex est minister Ba-
ptismi: primus, ordinarius ex officio; se-
cundus, extraordinarius ex commissione.
Minister Minister ordinarius et solemnìtatis est
erdinarius.
episcopus et quivis sacerdos a), ut dec1a-
ravit Eugenius IV in suo decreto, dicens-
Minister hujus (sacramenti) est sacerdos,
cui ex ojfido compett't baptt"zare: modo
adsit licentia episcopi, ut dicunt commu'
niter omnes cum Petrocorensi 6, et probat
-Contino Tournely 7 ex Tertulliano, S. Hìe-
'Sess. 7, de Bapt., can. 4. -' 3P.,qu. 67, art.3et4.-
• Loc. cit., art. 2 et 3.. S. Isidor., de ecclesiast. Oflic.,
lib.2, cap. 25, num. 9;'ap. Migne, Patrol. lat., tomo 83,
col. 822. - , Tr. 2, cap. 4, n. 16. - • Loc. cit., n. 19. -
S. _4nton., parto 3.tit.14, cap. 13, § 4. - • De Bapt., cap. 5,
qu, 1, resp. 1. - '% De Bapt., cap. 5, concI. 2, v. Prob. 3. -
Tertull.~ de Baptismo, cap. 17; Migne, Patrol.lat., tomo l,
col. 1218. - S. Hieron.} Dialog. contra Luciferianos, n. 9 ;
laus, tr. 19, punct. 5, n. 13: c Nicolaum, in·
quit, ut Pontificem solum definire Baptismum
collatum a ]udaeo sub debita forma, repeten-
dum non esse.... Quod vero Baptismus, sub
expressione Trinitatis vel Christi collatus, suf-
ficiens fuerit, non decidit, sed supponit, opi·
nioni Ambrosii et aliorum Doctorum adhae·
rens·.
113. - a) S. C. de Prop. Fide, die 21 ]anuar.
1789, dec1aravit: c Sacerdotem suspensum et
interdictum nullo unquam tempore admini·
strare posse Baptismum cum solemnitatibus;
CAP. I. - DE BAPTISMO.
ronymo, S. Ignatio Martyre, etc. - Pa-
rochus vero etiam reputatur minister Ba-
ptismi ordinarius; ut omnes dicunt. Quia,
statim ac ab episcopo parochus approba-
tur, accipit ab eo licentiam baptizandi:
quae jure communi est ita stabilis, ut sine
justa causa non possit ea privari. Et ideo
parochus potest aliis sacerdotibus com-
mittere administrationem Baptismi; ut do-
cent [Contin.] Tournely 8, Sporer 9, Sal-
manto lO et alli communiter.
e Unde resolves:
Extra ter-
114. - « l°. Non tantum diaconus, sed ritorium
« nec parochus aut episcopus, absque com- nullus b a-
ptizet,
«missione, extra suam dioecesim vel pa-
« rochiam, vel intra eam alienos licite ba-
« ptizat », [Ex can. Interdidmus, caus.16,
qu. 1] a). « Ideoque etiam peccant paren-
« tes qui sine licentia sui praelati alieno
«deferunt prolem baptizandam, cum vio-
- lent jus parochi. - Laymann 11 ».
115. - Hic plura sunt notanda:
10. Peregrini, vel qui domicilium non Peregrini,
u b i bapti-
habent, possunt baptizari in ecc1esia quam zari queant,
elegerint a), ex can.Nec numerus, [caus.10],
qu. 3, Croix 12, Salmant, 18 cum Barbosa.
- Si autem mulier casu pariat in pago Quid, si
mulier casu
non suo, proles ab illius pagi parocho est p a r i a t in
pago non
baptizanda. Verumtamen, si ille pagus suo.
parum distet a pago proprio, V. gr. dua-
bus aut tribus horis, potest baptizari pro-
les etiam in ecc1esia sua. Croix 14 cum
<:;obat.
Sed hic Dubium fit: An advenae de·
beant Baptz"smum et alt'a sacramenta su·
Migne, Patrol. lat., tomo 23, col. 165. - S. Ignat., epist.
adSmyrnaeos, n. 8; Migne, Patrol. graeco·lat., tomo 5,
col. 713-714. - 8 Loc. cit., v. Probo 2. - , Suppl. Sacram.,
cap. 1, nume 34. - 10Tr. 2, cap. 4, nume 85. - 11 Lib. 5,
tr. 2, cap: 7, num. 1 et 2. - " Lib. 6, parto I, num. 275.
- 18 Loc. cit., num. 37.. Barb., de Parocho, cap. 18,
nume 7. - l' Lib. 6, parto Il num. 275. - Gobat, traete 2,
num.I33.
sed quando propter necessitatem urgentem
debeat baptizare, baptizet private •.
114. - a) Canon iste, quem etiarn Salmant.
hic tr. 2, cap. 4, n. 35; et Laymann, loc. ct't.,
n. 1, allegant, loquitur de non habentibus po·
pulum, ut explicat Glossa, ad V. Ab epz'scopis,
et dicit: « Chrisma et oleum... ab episcopis
accipiant in quorum parochiis .manent '. Ne·
que aliud habet quod possit ad casum prae-
sentem converti.
115. - a) Can. Nec numerus 5, causo lO,
qu.3, in universum dumtaxat statuit «ut unus·
DUB. Ill. - DE MINISTRO BAPTIsMI. - ART. I. 99
scipere a parocho proprz'z' domicz7ti'; vel seputt., z'n 6°, et lego Assumptt'o, § Vt'rz"s,
possz'nt ett'am a parocho lod ubt' suntper ff. Ad munù:zpalem et de z'ncolz"s.
quasz··domt'ct1z'um. - Adest duplex pro- Secunda vero sententia, communior et lius,Probabi-
a paro-
babilis sententia: probabilior, quam tenent Barbosa 6 cum che quasi-
Advenae domìcìtìì.
p r o b a b i .. Prima dicit teneri suscipere a paro- pluribus decisionibus Rotae, Sanchez 7,
Iiter sacra- eho domicilii proprii quo sunt redituri b). Croix 8, Pontius d), Palaus 9; et Salmant. lO
menta reeì-
piunt a pa- - Hanc tenet Henriquez l; item Rodri- cum Bonacina, Gutierrez, Coninck, Trul-
rocho domi-
ciIii. guez.-Segura et Ledesma, apud Salmant.", lench, Dicastillo, etc., docet posse (ut ajunt
qui putant probabilem cum Palao 8; et Salmant.; et alii e) apud Sanchez 11 dicunt
Sanchez 4, qui vocat probabilissimam cum etiam teneri) advenas recipere sacramenta
Hostiensi, Abbate, Rosella, Angelo, SiI· a parocho loci ubi jam contraxerint quasi-
vestro, Tabiena et aliis pluribus. Quia, ut dornicilium f). - Contrahitur autem quasi-
ajunt, qui habet propriurn domicilium ne- domicilium ab eo qui habitat alicubi, non
quit fieri parochianus illius Iocì ubi degit per transitum, sed per majorem anni par-
tantum ad tempus propter aliquod nego- tem, aut cum animo permanendi ibi per
tiurn. - Alias, hic haberet duas parochias majorem partem anni; ut dicunt San-
habitationis: quas habere non potest, nisi chez 12, Silvester 18; et Salmant. 14.cum Bo.
qui in utraque aequaliter se collocat; ut nacìna, Palao, Pontio d), Coninck et aliis.
tradunt Sanchez c), Pontius c),. et Sal- Immo, ajunt Laymann 15, Navarrus 16, et
manto 5 cum Bonacina, Perez, Coninck c), confirmat Benedictus XIV 17 ex communì,
Trullench, etc. communiter, ex cap. 5, de sufficere ad contrahendum quasi-domici-
,,--' Lib.ll, cap. 3, n.3.- Rodrig., Sum., parto l, cap. 218, Decis, "Rotae Farinacii, parto 2, deciso 390, n. 6; i tem Re-
n. 7. i. f.. Segur., Director. judicum, parto 2, cap. 15, centior., parlo 4, tomo 3, deciso 629. - , De Matr., lib. 3,
num. 48. - Petr, de Ledesm., de Matrim., qu. 45, art. 5, disp. 28, n. 13. - 8 Lib, 6, parto 3, n. 721.- 8 Loc, cìt.,
punct, 3, post dub, 4, v. Dico 3°. - • Tr, 9, de Matr., n. 9. - lO Tr. 9, cap. 8, n. 30... Bonac., de Matr., qu. 2,
cap. 8, num. 23 et 29. - 8 Tr, 28, disp. Z, punct, 13, § 9, punct, 8, n. 2 et 5.. Gutier., de Matrlm., cap. 63, n. 19
num. 8. - • De Matr., lib. 3, disp. 23, n. 13.. Hostien., et 20. - Coninck, de Matr., disp. 27, num, 18.. Trull.;
Sum., lib. 3, tit, de parochiis, n. 7.. Abb. Panorm., in 1oc. cìt., num. 6.. Dicast., tract. IO, de Matrim., disp. 3,
cap. Nullus episcopus, n. 4, de paroch.. Roset., v. Do- dub. 8, num, 47 et 48. - Salmant., loc. cit., num, 30. -
tH:"cilium. - Angel.) v. Parochia n.2; et v. Domicilium, 11 De Matr., Iib, 3, dìsp, 23, num, 12, v. f. - 12 Loc. cìt.,
v. f. - Sllvest.) v. Parochia, i. f.; et v."Domict1ium, n. 2, num. 13 et 14. - 13 V. Domz'cilium, n. 2. - 14 Loc, cìt.,
v. f. - Tabiena, v. Parochia, n. 3; et v. Domicilium, nume SO... Bonac., Ioc, cit., a num. 2. - Palaus, tr. 28,
v. f. - 5 Tr. 9, cap. 8, n. 32. - Bonac., de Matr., qu, 2, disp. 2, punct.13, § 9, D.9. - Coninck, de Matr., disp.27,
punct. 8, a nume 2. - Peres~ de Matr., disp. 40, sect. 2, num. 18. - 15 Lib. 1, traete 4, cap. 12, nume 1. - 16 De
v. Dico 2.. Trull., de Sacram.. lib.7, cap. 6, dub. 2,n.7. Jobelaeo, notab. 32, nume 43, v. Incolae. - l'f Notif. 33,
- • De Off. et Potest. episc., allego 32, a n. 56, n. 63. - num.lI.
quisque aut in vicina sibi ecc1esia, aut in ele- mento. Sed Abbas et Rosella volunt scholares
cta pro suae mentis baptizetur arbitrio •. Sed fieri subditos loci in quo student, dumtaxat
Glossa ad V. Aut in electa, addit: «Dicas quoad sacramenta nec~ssaria: etcum eis con·
ergo quod loquitur de ]udaeis et paganis trans· sentiunt Angelus, Silvester et Tabiena, ad·
euntibus, et talibus qui non habent certum do- dentes in universum idem esse de Confessione
micilium.. et Eucharistia. Hinc non adeo dissentiunt ab
b) S. Alphonsus quaerit de quibuscumque opinione ipsius S. Alphonsi.
sacramentis; auctores tamen citati plerique c) Sanchez, loc. ca., dz'sp. 24, n. 5; Pon-
non loquuntur de omnibus sacramentis. Hen· tius, de Matr., Hb. 5, cap. 13, n. 2, affirmant
riquez scilicet, Rodriguez, Segura, Ledesma quidem eo casu haberi duplex domicilium;
de solo Matrimonio tractant. - Sanchez vero sed non negant extra hunc casum idem haberi.
probabilissimam vocatopinionemjuxtaquam: - Coninck, de Matr., dz'sp.27, n. 18, scribit
«ut vere aliquis dicatur parochianus, exigi .. parochianum utriU!;;que 100 fieri « eum qui
animum constituendi ibi domicilium; quare duobus locis habet domicilium, ita ut modo
si habet domicilium in uno loco, transferat- in uno, modo in altero habitet •.
que se in 'alium, non animo permanendi, d) Pontius, loc. cit., n. 4, 6, 9, ad Matri·
ex causa limitata ad tempus, qua finita re- monium, Confessionem, Eucharistiam, Bapti-
diturus est ad proprium, non censeri illius smum et Extremam Unctionem, satis esse
loci, in quo ad tempus adest, parochianum, ait parochum «etiam ... breyis habitationis •.
sed 100 domicilii permanentis '. - Hostien· e) Scilicet Molina, de Just. et Jure, tr.2,
sis autem docet scholares, modo ex licen- dz'sp. 214, n. 18.
tia episcopi aliquo se conferant, fieri subditos f) Auctores pariter ad secundam senten-
10ci in quo student, excepto Ordinis sacra· tiam allegati, non tractant omnes de omnibus
 100 LIB. VI. - TRACT. Il. - CAP. I. - DE BAPTISMO. DUB. III. - DE MINrsTRO BAPTISMI. - ART. I. 101
lium habitationem per aliquam notabilem un. Coninck, Sà, Salmant. 8. At de hoc vide Sporer I, Holzmann 2, Croix 8, Elbel 4; Lay- Quoad diaconos vero, negant aliqui
anni partem causa alicujus negotii; puta dicenda n. 118, Not. III. mann 5 cum Soto, Vasquez b), nisi adsit ipsos irregularitatem contrahere; quia in
ad studendum, vel ad exercendum offì- 116. - «2°. Dìaconus non tantum in ex- Diaconus, multitudo baptizandorum, aut nisi paro- citato textu dicitur, quod sit irregularis
quando ex
cium judicis, medici, professoris, merca- « trema necessitate, sed etiam in alia no- commissìe- chus sit graviter infirmus, vel excommu- non ordinatus. Diaconus autem est jam
ne solemni-
toris, famuli, tabernarii et similium g). - « tabili baptizare potest. Et quidem cum ter b a p t i- nicatus, vel alias occupatus confessionibus ordinatus ad baptizandum, cum in Ponti-
zet, excipiendis aut praedicatione C): ut col-
Ratio hujus secundae sententiae est, quia « solemnitate ex commissione episcopi vel ficali dicatur: Oportet dz"aconum mz'nz'-
per quasi-domicilium quisque jam fit pa- - parochi ; ut si v. gr. ob multitudinem ligitur Act. cap. VI, ubi Apostoli dia- strare ad altare, baptieare et praedicare.
rochianus loci ubi habitat; ut habetur ex «baptizandorum aliudve grave impedì- conos constituturi, dixerunt: Fratres , Vt: - Sed probabilius dicendum quod incur- Item, pro·
babil1us,
cap. jinalz" de paroch., ubi confugìentes ad « mentum, id ipsi facere non possint. - ros.... constt'tuamus super hoc opus. Nos rit (sive in necessitate, sive extra eam so- diacon us
solemniter
aliquam parochiam causa belli, jam dìcun- « Laymann 4 ". vero oratt'onz' et mz'nz'sterz'o ueroi instantes lemniter baptizet), juxta sententiam com- sine co m-
tur illius parochìani, Certum est quod diaconus ex com- erimus. munissimam, quam tenent Laymann 11, missione
baptizans.
Licentia
l"equisitaad
Notandum 2". Bene baptizari potest missione episcopi vel parochi potest ba- Sed dubitatur l°. An dz"aconus t'n casu Contino Tournely f), Natalis Alexander 12,
bap t aa n-
ì

dum at ìe-
alienus de licentia proprii sacerdotis ex- ptizare; ut Juenin 5, Petrocorensis 6 et alii necessitatis possit solemmter baptt'zare? Habert f),' Renzi 18 cum Coninck; Viva 14;
nos. pressa vel rationabiliter praesumpta. Mi- communiter, ex can. Diaconos, dist. 93, Affirmat Suarez 6; et probabile putat Bonacina 15 cum Navarro, Avila et Sayro.
randa h), Henriquez i) et Salmanticen.Lc-- ubi Gelasius Papa dixit: (Diaconi) absque Sporer 1 cum Praeposito d), Herincx et Ratio, quia diaconus, licet ordinetur ad
3°. Possunt religiosi baptizare in casu ne- episcopo vel presbytero baptisore non au- In neces- alììs. - Sed communius et probabilius baptizandum, ad id tamen non ordinatur
sitate, pro-
cessitatis vel cum licentia ministri ordi- deant: nz'sz' praedzctis fortassis ordz'1u"bus babilius ne- negant Palaus 8; Renzi 9 cum Coninck et nisi ex commissione episcopi vel sacer-
quitso-
narii. Salmant. o, Petrocorensis j), etc. - longius constitutis , necessitas extrema lemniter Diana e) / Salmant. lO cum Laymann, etc. dotis, qui sunt soli ministri ordinarii Ba-
baprizare.
4°. Sacerdos sine licentia extra necessita- compellat. Quod etiam laicis christianis Ratio, quia diaconus non potest esse mi- ptismi, ut vidimus.
tem baptizans, etiam sine solemnitate, facere plerumque conceditur. - Ex prae- nister Baptismi solemnis, nisi ex commis- Ex illis autem verbis textus propter Limitatio-
nes,
peccat graviter, ex clem. un. de bapt. k), fato autem textu recte infert Gonet 7quod sione sacerdotis; cum tantum sacerdotis temeritatem recte inferunt Laymann et
Vasquez I), Coninck, Laymann et Sal- talis commissio nequit diacono fieri, nisi v~ possit solemniter baptizare. Viva 16,diaconum sive alium c1ericum non
Extra ne.. manto 2 etc. communiter. - 5°. Extra ne- ob magnam necessitatem vel Ecc1esiae Dubitatur 2°. An diaconus sme com- fieri irregularem, si per jocum aut ex ìgno-
cessitatem,
domi bal'ti. cessitatem nemo potest licite baptizari utilitatem, puta si non adessent sacerdo- mz'ssz'one solemniter baptz'zans z'ncurrat rantia crassa solemniter baptizet: temeri-
zare, illici..
tum. domi, exceptis filiis principis, ex ead. clem. tesi - vel, ut dicunt Suarez a), Palaus 8, irregukzritatem? tas enim scientiam positivam importatuna
Clericus Certum est quod clerici non diaconi cum aliquo contemptu.
Tr. 2, cap. 4. n. 38. - Coninck, qu, 67, n. a et 11.• • Instit. theol., parto 8, disserto 2, qu, 5, cap. l, resp. ad solemniter
l
ba pt i z an s solemniter baptizantes fìunt irregulares; Dubitatur 3°. An kucus baptzzans so-
Laym' l Iib, 5, tr, 2, cap. 7, n. 1. - 9 Loc. cìt., n. 41 cum obj. 2. - • De Baptismo, cap. 5, qu. 1, v. Secundo, - fi t irregu-
num, 35. - Coninck, Ioc, cìt., n. a. ~ Sà, v. Bàpt:."smus, 'l' Man., de Sacram., tr. 3, cap. 5. - 8 Tr. 19, punct, 9, Iarts. ex cap. Sz' quz's l, de clero non ord. mu«, temnùer contrahat z"rregularz'tatem?
num. 13. - S Loc, cit, num. 42. - 4 Loc, cit., num. 3. - num.5. ubi dicitur: St' qUtS baptz'zaverz't, aut alz: Affirmant Suarez 17 cum Soto, Silvestro,
quod dt'vz'num officz"um exercuerit non or- S. Antonino, Paludano; et Concina 18 cum
dz'natus,propter temeritatem abjzcz"atur de Navarro, Filliuccio et Leandro. Quia prae-
sacramentìs: et quidem Barbosa eam senten- j) Salmant., tract. 2, cap. 4, num. 39, ecclesia, et nunquam ordmetur. fatus textus in cap. St' quz's, generaliter
tiam tenet de Matrimonio;Sanchez,Trullench, requìrunt licentiam - Ordinarii a , - Petroco-
Dicastillus secundam sententiam tenent pro rensìs autem, de Bapt., cap. 7, qu. 3, V. Ab· l Suppl. Sacram., cap. I, n. 35. - • De Bapt., n. 125.- v. Septìmo • . Avila, parto 7, disp. 9, sect. 2, dub.I4,
omnibus sacramentis, Ordine excepto; Ca· batibus, dicit posse «. fieri compares bapti- 'Lib.6, parto l, n. 276. - 'Confer. 5, de Forma et Ministro concI.!.· Sayr., de Censur., Iìb, 7, cap. lO, num, 4. -
stropalaus, pro Matrimonio, Eucharistia et zando s , Bapt., n. 29. - 6 Lib, D, tre 2, cap. 7, n. 8... Sotus, in 4, Laynr.., Iib, 1, tr, 5, parto 5, cap. 3, num. 2, V. Tertio. -
disto 4, art. 1. - 6 Disp. 23, sect, 2, conci. 4. - 'l Loc. cìt., 18 De Irregul., qu.9, art. 1, num.B, - 1'% Disp. 31, sect.4,
Extrema Unctione; Gutierrez, pro Matrimonio k) Clem. unic., de baptismo, loquitur de
n.35.• Herincx, de Bapt., disp.6, qu. l,' n. 8. - • Tr. 19, V. $ed quaeres an 'dem . . Sotus, in 4, disto 4, art. 3,
et Confessione. eo qui extra necessitatem in privatis domibus punct. 9, n. 5. - • De Bapt., cap. 3, qu. 5. • Con'nck, de conci.!.· Silvest., v. Irregutarttas, qu, 27.• S. Anton.,
g) Laymann notabilem anni partem, his baptizaret. Sacram., qu. 67, n. 27. - " Tr. 2, cap. 4, n. 45. - Laym., parto 3, tit. 28, cap. 1, in princip... Palud., in 4, disto 5,
verbis explicat: « Non tantum eos qui... am- /) Vasquez, disp. 147, cap. 3) n.20, pro· loe. cit., v. Dico 5°. - 11 Lib. 1, tr. 5, parto 5, cap. 3, n. 2.- qu. 2, art. l, concI. 2, (n. 6); et disto 22, qu. S, art. 2,
plius medium annum in oppido moraturi hibitum quidem esse ait; utrum vero sub ll! De Bapt., cap. 5, propos. 2. _ 18 Loc. cit., qu. 5, i. f... num. 5. - 18 De Bapt., cap. 9, num. S... Navar., Man.,
sunt..., incolas censeri et jurisdictioni subje- gravi an sub levi non explicat. Coninck, loe. cit., num. 27, i. f. - 14 De Irregul., qu. 9, cap. 27, num. 242 1 V. Septimo. - Fill., tract. 2, cap. 4,
ctos; sed etiam eos qui, licet aliquanto bre- 116. - a) Suarez, disp.23, sect.2, n.10 et 11, art. l, n.3, v. f. - 'lli Disp. 7, de IrrE'gul., qu. 3,· punct. 6, num. 35.. Lea"d. a SS. Sacr., de Bapt., disp. 4, qu. lO,
viori tempore, certo permanendi proposito distinguit administrationem solemnem a pri- num. 5. ~ Navar., Man., cap. 22, n. 7; cap. 27, num. 242, in fine.
alicujus negotii vel negotiationis causa, in eo vata, scribens n. 10 de solemni: «Haec ex
loco domicilium, officium vel tabernam fixe- rationabili causa committi potest diacono in
runt aut saltem conduxerunt •. - Navarrus casu necessitatis; immo, si necessitas urgeat b) Vasquez, disp. 147, cap. 4, n. 28, id afferendo primo opinionem affirmantem Sua·
vero inter loci incolas recenset eos qui alicubi et sacerdos sit absens, potest ipse jure suo fieri posse ait « ob inopiam sacerdotum ';,. rezii; deinde sententiam contrariam, quam
manent, « ad annum vel aliud certum tempus ministerium usurpare >. Et n.11, de admini- vel si nullus presbyter Baptismum conferre Coninck: defendit; denique totum his verbis
adeo magnum, ut boni viri arbitratu dici stratione privata ob necessitatem: «Facilius, possit. concludendo: « Nota tamen quod Coninck....
possint inhabitatores, licet careant domicilio •. inquit, committi potest diacono quam infe- c) Non omnes citati auctores omnia exem- suam opinionem vocat tantum probabilio·
h) Miranda, Man.praelator., tom.l, qu.43, riori...; unde etiam in praesentia sacerdotis pIa hic allata proponunt; sed alii quaedam rem; ergo videtur sententiam Suarez tam·
art. 1, dicit religiosos seu monachos baptizare aliqua esse potest causa sufficiens ad commit· tantum, alii vero omnia. quam probabilem admittere >.
posse «de licentia ejusdem [Ordinarii] •. tendum hoc ministerium diacono, quae non d) Praepositus, in 3 P., qu. 67, in 5 f) Contino Tournely, de Bapt., cap. 5, con·
i) Henriquez, lz'b. 2, cap. 29, n. 2, con- satis est, ut interiori committatur; ut V. gr. priores artic., dub. 2, n.5, id docet absolute, clus. 3, V. Collig. 2, sententiam hanc tuetur
cordat quidem, requirens licentiam proprii sa· ob graviorem aliquam occupationem, posset et non solum ut probabile. casu quo diaconus solemniter, absque com-
cerdotis; nontamen distinguit expressam aut interdum sacerdos committere diacono, non e) Diana, parto 5, tr. 3, resol. 28, videtur missione baptizet « extra casum necessitatis.,
rationabiliter praesumptam. vero subdiacono vel inferiori». utique habere hanc sententiam ut probabilem, ut ait, et «in casu communi •. - Habert pa-
 DUB. III. - DE. MINISTRO BAPTlSMI. - ART. I. 10S
102 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. I. - DE BAPTISMO.
edz'tum, vel m'si melz'us femina sciret for- Vasquez, Bonaeina, etc. communiter; ex
loquitur, et proinde non est ad solos cle- « storìbus: vel alia justa causa sit, ut quia
mam et modum baptt'zandi. Quapropter can. 21, dzst. 4, de consecr., ubi D. Augu-
Laicus so-
lemniter
ricos restringendus. - Sed communius et « virum ad parientem ingredi non decet », curare debet parochus ut fideles, praeser- stinus sic docet: In necessitate, cum epz:
baptizans probabilius id negant Palaus l, Bonaeina 2, Pariter, praesente tantum patre, femina
probabilius
Holzmann 8, Viva 4, Salmant. g), Lugo h), baptizare debet; quia extra summam ne-
tz'm oostetrices, rectum baptz'zandz' rz'tum scopi aut presbyteri, aut quz'libet mtnistro-
non fit ìrre-
gular'is, probe teneant et servent. - Hinc ratìona- rum non invenz'untur, et urget periculum
Sporer 5; Croix 6 cum Hurtado i); et Lay- cessitatem vetatur parentibus baptizare.
Obstetrices biliter censet Sporer 1 cum Gobat quod ejus quz'petz't..., etzam laz'cos solere dare
mann 7 cum SàJJ, Covarruvias, Angelo, Croix 9 cum Gobat. - Et in casu quo ba- sub gravi
tenentur parochi tenentur sub gravi obstetrices di- sacramentum quod acceperunt, solemus
Armilla, Rosella, etc. Ratio, quia irregu- ptizanda esset proles nondum ab utero
~~e~ti: lìgenter examinare, utrum noverint neces- audz're.
laritas non incurritur, nisi sit expressa in egressa, debet ob decentiam mulier ba- zandi. saria ad baptizandum: cum ipsae sub mor- Ergo tunc solum potest laicus in ne-
jure; ut habetur in cap. Is quz~ de sento ptizare; ut bene notat idem Croix lO cum
tali teneantur b) addiscere modum bapti- cessitate baptizare, cum deest sacerdos,
excom., zn 6°. Haec autem irregularìtas Platel.
zandì; prout recte docent S. Antoninus, - Alias peccat: tum quia vere tunc usur-
minime videtur expressa; licet enim textus « Quod si laicus baptizet praesente sa-
Reginaldus, Henriquez, Aversa et alli plu- paret jus sacerdoti s, cui ex potestate Ordi-
generice loquatur, attamen, cum titulus « cerdote, (et secundum quosdam, etiam
res, cum Croix 9. - Nec obstat quod forte nis commissum est baptizare; tum quia
sit de clerico ministrante, verba illa geo « praesente diacono), censent ess~mortale:
alii adfuturi sint qui formam sciant, pro- injuriam irrogaret sacramento, quod exigit
neralia debent intelligi tantum juxta titu- « quia id laico tantum competit ob defe-
pter quod videntur eas excusare Suarez, (cum fieri potest) ministrari a sacerdote,
lum qui textui praefigitur. Immo Laymann « ctum sacerdotis, qui sine injuria Ordinis
Diana et Dicastillus, ibid. s. Nam ipsis ex utpote ad illud consecrato. Et ideo etiam
censet satis id exprimi in eodem textu, « et sacramenti talem licentiam dare non
offieio puerperis adesse incumbit, et non sacerdos graviter peccaret, si laico admi-
cum ibi dicatur abjiciasur de ecclesia: «potest. - In reliquis, perversio illius
raro occurrit eis occasio Baptismum in nistrationem cederet; ut recte dicunt Sua-
quod proprie intelligi debet de depositione, « ordinis est tantum veniale". [Ut com-
necessitate ministrandi. . rez d) et Coneina d). ,
qua non puniuntur nisi cleriei. Et ratio muniter Bonaeina, Sotus, Dicastillus a) et
Sed dubitatur lO; An peccet mortalz'ter Dubitatur 2". An, praesente sacerdote
hujus esse potest (ait Laymann), quia talis Salmant. 11J « Praeterquam si coram fideli
laicus, quz' in necessitate baptzzat prae- excommunicato, praeferendus st't laicus
usurpatio frequentior esse solet in c1erieis « haereticus adhiberetur: quod volunt esse
sente sacerdote? non excommunz'catus?
quam in laieis. e: mortale Laymann 12, Coninck ».
Negant Joannes Soarez C), Valentia C), Negant Scotus e), Sayrus, Henriquez,
In neces-
sitate, ser- 117. - «SO. Curo in necessitate confer- Quoad ordinem igitur servandum inter etc., apud Salmant. '; et probabile putat etc.,apud Renzi 11; itemLeander etComejo,
vandus or- «tur Baptismus, servandus est ordo: ita ministros Baptismi, sic habetur in Rituali
do inter ba- Ledesma. Q1rla sacerdos in casu necessi- apud Salmant. 19. Quia in extrema neces-
ptizantes. « ut si adsit et non detrectet sacerdos Romano: Sz·adsit sacerdos, diacono prae-
tatis non baptizat ex offieio, et ideo laicus sitate cuilibet etiam excommunicato conce-
« vel diaconus, is reliquos praecedat. Sic feratur (et parochus sacerdoti; ut recte di- Laicus ba- ejus offieium non usurpato - Sed verius ditur privilegium baptizandi; et ideo tunc
« etiam c1ericus laicum, vir mulierem, fide- cunt ContinoToumely " et Concìna-s, Vide ptizans co-
ram sacer- affirmant Franeiscus Suarez 5, [Contin.] servandus est ordo jurìs communis. - Sed . ex~C::'o~~
« lis infidelem. - Nisi forte inferior melius dieta n.113, in fine), dz'aconus subdz'acono, dote, verius
verius affirmant Suarez 18, Navarrus 14; Pa- nicato, lai-
graviter Tournely 6, Coneina 7, Holzmann 8, Sal- cus ,praefe-
«noverit modum, ut solent obstetrices ", clericus laico, et vlr femznae: m'si pudo- peccato manto 9; Palaus lO cum Laymann, Coninck, laus f), qui id ut certum habet; Salmant.e' rendus.
[Ut Salmant. 8 cum Moscoso] « quae proìn- ris gratza deceat feminam potz'us quam
« de examinari et approbari debent a pa- vz'rum oaptieare znfantem non ommno 1 Suppl. Sacram., cap. 1,n.44. - Gobat, tr•.2, n.169.- cap. 9, n. 6. - , De Bapt., n. 121. - • Loc. cìt., n. 13.-
S. Anton., parto 3, tit. 14, cap. 13, !l 4. - Regin., Iib, 27, lOTr', 19, punct, 9, nume 10. - Laym., lib. 6, tr.2, cap. 7,
1 Tr. 29, disp. 6, punct, 18, num. lO. .:.. 2 Disp, 7, de Moscoso} Sum, de casos morales, tr, 2, cap. 4, nume 2. - cap. 6, n. 45. ~ Hen,.,'q.~ lib. 2, cap. 29, num, 5. - Aversa~ num. 4.. Coninck, qu. 67, num. 18. - Vasq., disp, 147,
Irregul., qu, 3, punct. 6, n. 1. - 8 De Poenis eccl., n.346. 9 L'ib, 6, parto 1, n. 277. - Gobat, tr.2, n. 142, i. f. .....:. lO Loc. qu. 67, sect, 2, V. 6' ... Teneri . • • Lib. 6, partv L, n. 270.- cap. 5, num. 33. - Bonac., de Bapt., qu. 2, punct, 5, n. 11. -
- .. 'De Irregul., qu. 9, art. 1, n. 3. - li Parto 3, cap. 6, cito - Pìatel, Synops., tom. 6, de Sacram.. n. 140, i. f. - Suar., disp. 81, sect.B, - Diana, part.2, tr.15, resoI. 46.• Sayr., de Censur., lib. 2, cap. 2, n. 16. - Henriq., Iìb, 2,
num, 657. - • Lib.7, num. 485. - 7 Lib. 1, tr. 5, parto 5, Bonac., de Bapt., qu, 2. punct, 5, nume 11... Sotus, in 4, Dicast., tr, 2, de Bapt., disp. 2, dub, 1, n.18. - ·.Ap. Croix, cap. 28, num. 3.. U De Bapt., cap. 8, qu, 2. - Leand., de
cap. 3, n.3.. Covarr., in clem. S,o furiosus. parto 1, § 1, dist.4, art. 2, v. Circa tertiam 'Vero. - 11 Tract. 2, cap. 4, lib. 6, parto 1, num. 270. - • Traet. 2, cap. 4, num. 11. - Censur., tr. 2, disp. 5, qu. 9.. Cornejo, tr. 5, de Censur.,
n. 1. . Angel., v. Irregularitas I J nume 38, i. f. Armi/.,
w n. 7. - 12 Lib. 5, tr.2, cap. 7, n.4, i. f. - Coninck, qu. 67, Petrus de Ledesm."de Bapt., cap. 6, conc!.4, DiCO? - disp. lO, § 1, dub.2, qu.4.. 18 Loc. cit., num. 14. - 18 De
V. Irregularitas, n. 65. - Rosella, V. Ir,-egularitas II.- n.22. - Ritual. Rom., de Ministro Baptismi. - 18 De Bapt., • Disp. 81, sect. 4, num. 8. V. sed quaeres an saltem. - Censur., disp. 11, sect. 1, n. 12, V. Ex qua. - 18 Tr. 19,
Laym., 1oc. cito - Laym., 1oc. cito - 'Tr. 2, cap. 4, n.18. - cap. 5, post concI. 3, quaer.1. - U De Bapt., cap. 9, n.5. • De Bapt., cap. 5, post conc!o 3, quaer. 1. - 7 De Bapt., punct. 9,n. 12.

riter, de Bapt., cap. 6, V. Unde si diaconus:
«Si diaconus, inquit, extra casum necessitatis,
nec jussus ab episcopo vel parocho, solemniter
baptizat, alienum munus usurpat, et secundum
communiorem theologorum sententiam, fit ir-
regularis '.
g) Salmant., tr.lO, de Censur.,cap. 8, n. 74,
negativam hanc sententiam non minus pro-
babilem existimant quam affirmativam.
h) Lugo, de Poenit., disp. 18, n. 14, tenet
priorem sententiam: «Suppono, inquit, juxta
veriorem sententiam, non solum elericum, sed
etiam laicum exercentem actum Ordinis sine
eo Ordine fieri irregularem •.
i) Gaspar Hurtadus male adducitur aCroix;
nam, de Irregul., disp.2,di.fj. 2, n. 4, expresse
et absolute dicit laicum qui Ordinis actum exer-
cet fieri irregularem; quod n. § ita limitat, ut
solum excipiat laicum «qui baptizat non so-
lemniter " quamvis hoc fà.ciat extra necessi-
tatem; «quia Baptismus privatus non est actus
ordinati ut ordinati •.
j) Sà, v. Irregularitas ex ordinis abusu, n. 5,
videtur id innuere, dum nominat solum ele·
ricum, qui eam irregularitatem incu;rrat: «~le­
ricus, inquit, qui serio et solemmter utltur
Ordine sacro quo caret».
117. - a) Dicastillus, tr. 2, de Bapt., dlsp. 2,
dub. 2, n. 31 ita sane tenet, «si baptizans sit
catholicus et ~ulla censura irretitus ». Si vero
sit excommunicatus, aut haereticus, aut infi-
delis mortale esse ait n. 33 et seqq., ordinem
praetermitti. Quod Salmant. hic non animad-
verterunt.
b) S. Antoninus, Henriquez dicunt obste- e) Scotus, t'n 4, disto 5, qu. 2, v. Quantum
trices ad id teneri; Aversa vero, teneri spe- autem ad 2, quaerit utrum in isto actu prae·
cialiter, saltem ex caritate. ferendus sit «bonus laicus sacerdoti publice
C) Joannes Soarez, in suo Encht"rid. ca· .malo '. «Et breviter, inquit, quia officium
suum conse., lib. 5, V. Baptismus, § In neces- ministrandi sacramenta in Ecelesia competit
sitate, utramque sententiam affert, sed ultimo sacerdotibus, videtur dicenduIil quod quoad
Ieeohanc negativam, quasi eam alteri praefe- istum actum eligendus est malus sacerdos •.
rat. - Et Valentia, in 3 P., disp. 4, qu. 2, f) Palaus, loc. ct't., n..12, dicit haereticum
punct.l, v. Quamvis, dicit peccare tantum excommunicatum peccare mortaliter ratione
venialiter praesente sacerdote, seeluso con- excommunicationis, si administrationi, quae
temptu, nisi sacerdos renuat baptizare. per alium fieri possit, sese ingerat; quod dicit
d) Suarez loc. cit., n. 8, scribit: «Non po- esse certum. Hinc recte colligitur eo casu prae-
test ipse [sacerdos] sua auctoritate hoc mini- ferendum .esse laicum sacerdoti excommu-
sterium alteri dare ... contra reverentiam sa· nicato.
cramento debitam •. - Et Concina, loc. cit:, g) Salmant., loc. dt.,. n. 15, utramque sen-
n. 6, dicit: «Quare peccaret et ipse sacerdos-. tentiam satis probabilem existimant.
 104 LIB. VI. - TRACT. II. -
cum Gabriele; et Renzi l cum Silvestro,
Henriquez h), etc. Ratio, quia privìlegium
excommunicato conceditur in solo casu
necessitatis: quae non reperitur ad esse,
cum alius suppetit non excommunicatus.
Dubitatur 3°. AfE peccet gravz'ter laicus
bapteeans coram diacono?
Laicus ba- Prima sententia affirmat. Et hanc te-
ptizans co-
ram diaco-
no probabì-
nent Gonet 2, Holzmann 3, Tournely i), An.
ìiter gravi- toine 4; Concina 5 cum Vasquez, Regi-
ter peccato
naldo z', Filliuccio, etc.; Renzi 6 cum Co-
ninck, Praeposito, etc. - Probatur l° ex
DcAugustìnoa', ut supra, in can.21, dzst.4,
ubi dicitur perrnittì laico baptizare tantum
in necessitate, cum episcopi aut presbyteri,
aut quz7ibet minzstrorum non inveniuntur.
Nomine autem ministrorum communiter
diaconi intellìguntur. Probatur 2° ratione.
Diaconus ex vi ordinationìs deputatur ad
baptizandum per commissionern parochi;
unde obtinet ìpse speciale jus ad hoc mu-
nus obeundum. - Haec sententia est qui-
dem probabilis.
Aeq u e
pr'ob a b l l i-
Sed non minus probabilis mihi videtur
ter non pec-
cat gravi.
cum Salmant." secunda sententìa: quam
ter. tenent Suarez.", Sotus 9, Toletus 10, Ronca.
glia 11; Bonacina 12 cum Sà, Valentia, Co-
ninck /), Henriquez m), Reginaldo I) et
Gabr, a' S. Vinc., de Bapt., dìsp. R, qu, 2. in fine. -
] De Bapt, "cap. 3, qu, 2.• Siioest., v. Baptis1n'Us II1~ n.l,
i. f. - 9 Man., de Sacram., tract.3, cap. o, v. Licet autem ;
cfr. Clyp., de Ministro Bapt., disp. 2, art. 1, num, 12. -
• De Bapt., nu:m. 121, v. Resp. 2. - 'De Bapt., qu. 8,
'resp. 3. - 5 De Bapt' j cap. 9, num. 7. - Vasq., disp. 147,
cap. 5, num. 30 et 34. - Fai., ti. 2, cap. 4, 11. 82, i. f. -
6 De Bapt., cap. 3, qu. 1. ~ Coninck.. qu. 67, dub.2, n. 19...
P,·aepos., in 3 P., qu. 67, in 5 prior. art., dub. 2, n. 6.-
CAP. I. - DE BAPTISMO.
Graffio m); item Silvius, Ledesma, Diana,
Villalobos, etc. - Ratio, quia diacono vi
ordinationis non competit officium bapti-
zandi, nisi ex commissione sacerdotis.
Unde, cum ipse baptizat in casu necessi-
tatis sine commissione, non baptizat ex
offìcìo, sed eodem modo quo clericus infe-
rior, vel laicus (juxta dieta n. 116, Dub. 1
et 2). Et quamvis ipse ut dignior in jure
illis praeferatur; tamen hujus ordinis per-
versio non apparet tam gravis, ut de moro
tali damnetur,
Dubìtatur 4°.An laicus baptizans,prae·
sente eterico inferiori, peccet mortaliter?
Videtur affirmare Pater Concina 13; cum
dicat, ex jure divino semper sub gravi
servandum ordinem, nisi necessitas ìmpe-
diat. - E converso, Palaus 14 dicit nullum
esse peccatum; cum de hoc nul1um inve-
niatur praeceptum divìnum aut ecclesia-
sticum.
Recte vero alli communìter docent id
non esse mortale. Quia talis perversio
ordinis non videtur tam gravis; cum ex
vi Ordinis nemo praeter sacerdotem et
diaconum ex commissione habeatur spe-
cialiter deputatus ad baptizandum. Ex al-
tera parte, id non videtur excusari a culpa
7 Tract. 2, cap. 4, num. 9. - 8 Disp. 31, sect. 4, num, 9,
v. Unde tertio. - II In 4, disto 4, qu, unic., art. 2. --
lO Lib. 2, cap. 20, n. 2. - U Tr. 17, cap. 3, qu, 1, resp, 2.-
12 De Bapt., qu. 2, punct. 5, n. 11. - Sà, V. Bapt~'smus, n. 7. -
Valent., in 3 P., disp. 4, qu. 2, punct. l, v. Quamvis. -
11m
Silvius; in 3 P., qu. 67, art. 3, v. 8atìs convenit. - Petr.
de Ledesma, Sum., de Sacro Bapt., cap. 6, concI. 4, dico 2. ~
Diana, part.3, tr. 4, reso!. 4. ~ VUlal., parto 1, tr. 5, ditI. 8,
n. lO. - 18 Loc. cit., n. 7. - 14 Tr. 19, punct. 9, n. 11.
DUB. III. - DE MiNISTRO BAPTISMI. - ART. I.
veniali: tum quia id videtur alìqualis inde-
centia; tum quia est contra praescriptum
Ritualis Romani. - Ita Sotus n), Suarez X,
Gonet 2, Petrocorensis 3, Bonacina 4, Holz-
mann 6, Sporer 6, Roncaglia 7; Renzi 8 cum
Laymann; et Salmant.? cum Villalobos,
Ledesma o), Dicastìllo, Leandro et Ga-
briele.
Dubitatur 5°. An peccent graviter pa-
rentes quzfaciunt baptizare prolem a prae-
dicante , ad evz'tandas poenas edicti id
praecipientis?
Lacroix 10, quarnvis fateatur sententiam
affìrrnativam tenendam uti absolute veram;
tamen deinde affert rationes dubitandi: dì-
cens quod eo casu non recognoscitur prae-
dicans tamquam verus, sed potius tam-
quam validus minister, a quo exquiritur
baptizatio ad vìtandam vexationern, per-
mittendo tunc fieri, non vero petendo imo
Offerre pias ejus caeremonias adhiberi. - Sed
prolem ba-
Baptizans ptizandam omnino affirmandum id esse mortale; ut
coram eleo pr aed i can-
rico non ti, ornni n o docent Lessius 11, Pignatelli 12, et Holz-
peccar gra- mortale.
viter. mann 13 cum Michel. Ratio, quia per idem
edictum poenale determinantur parentes
ad vernm religionem conternnendam, vel
Videtur saltem ad falsam honorandam. Refertque
peccare ve-
nialiter. Pignatelli Clementem VIII P) jam dec1a-
rasse non licere extra necessitatem extre-
i Disp. 81, sect .. 4, n. 9. - 9 Man., de Sacram., tr, S,
cap. 5, v. Licet, - a De Bapt., cap. 5, qu, 5. - " De Bapt.,
qu.2, punct.5, n. 11. - • De Bapt., n. 121, v. Resp. 3.
- « SappI. Sacram., cap. 1, n.35, V. f. - 'J Tr. 17, cap. 3,
qu. l, resp. 2. - • De Bapt., cap. 3, qu. l, i. f.. Laym.,
lib. 5, tr. 2. cap. 7, n.4. - li Tr. 2, cap. 4 n.7. - Villal.,
1 Bapt., cap. 5, post conC!o 3, quaer. 9. - 111 De Bapt.,
parto 1, tl'. 5, diff. 8, num. lO. - Dt"cast., tr. 2, de Bapt.,
disp. 2, dub.2, n. 31. . Lea"d., de Bapt., disp. 4, qu. 9.•
105
mam, ne a schismaticis quidem petere
sacramenta.
118. - Hic ultimo notandum lo. Quod Nemo sibì
mi n i st er
nec Iicite nec valide potest unquam alì- Baptismi.
quis baptizare seipsum; cum persona ba-
ptizantis omnino diversa esse debeat a
persona baptizati, - Ita communiter Con-
tino Tournely 14, Coneina 15 et alii omnes,
ex cap. 4, de bapt., ubi id expressum ha-
betur.
Notandum Il", Quod graviter peccant Multum
differre Ba-
qui per multum temporis differunt infan- p t i sm u m
ìnfantis, le-
tem baptizare. - Id commune est apud thale.
omnes; ex pluribus conciliis provinciali-
bus, quae decrevere pueros baptizandos
quam cito fieri potest. Et in Rituali Ro-
mano dicitur: Parochus hortetur.c, ne t1lis
(pueris) sacramentum tantopere necessa-
rium nimium differatur cum pericuto sa-
lutis.
Qualis autem reputetur dilatto gl'avis?
Palaus 16 ex Suarez a), etc., putat dila- Dilatìo gra-
vis, quanta.
tionem ultra mensem esse gravem, si non
adsit causa b); si vero adsit, esse gravem
duos menses. - Fere idem sentit Lay-
mann 17, dìcens: Nulla autem ordinarie ne-
cessitas urget, tametsi unum aut sesqta-
mensem exspèctandum sit, donec cum de-
centi soiemnùate Baptismus infanli con-
Gabr. a S. Vinc., de Bapt., disp. 3, qu, 2, v. Sed quaeres.
- 10 Ltb. é, part.T, num.281 et 282. - Il Auctar., v. Ba-
ptismus, caso 1. - 19 Tom. 7, consulto 55, n. 2 j cfr. con·
sult. 41, n. l. - lJl Loc. cit., n. 133.• M'chel, de Bapt.,
§ 3, n. 10. - Pignat., loc. cit., consulto 41, n. 1. - 14 Dc
cap. 9, n. 12. - Rit. Rom., de Baptizandis parvulis. -
" Tr. 19, punct. 8, n. 4. - " Lib. 5, tr. 2, cap. 6, n. 9.

h) Henriquez non citatur a Renzi pro hac juris editione, «non est apud Augustinum, n) Sotus, in 4, disto 4, qu. un., artico 2, • ergo quandiu ejus offidum non usurpatur,
secunda sententia; et priorem tuetur, uti re· sunt tamen similia quaedam in epistola ad V.Circatertiam, quaerit universaliter «quanta non erit peccatum mortale».
fert ipse S. Alphonsus ex eodem Renzi supra. Fortunatum ». Quae quidem recte sunt dieta, esset culpa ordinem ilIum peryertere, ut in- P) Clemens VIII, in sua Instructione super
i) Contino Tournely, de Bapt., cap. 5, post sed adhuc longius petita, dum in Op. contra fèrior in praesentia majoris sese ingereret ad ritibus Italo·Graecorum, de die 31 Aug.1595,
conc!o 3, quaer. 1, v. Porro ordo, perspieue , epistolam Parmeniani, lib.2, n. 29, S. Augu- baptizandum ». Et respondet nunquam esse haec § 4 statuit: • Non sunt admittendi epi·
et a fortiori hanc sententiam tenere censen· stinus expresse didt laieum posse in necessi- mortale, si mulier in praesentia viri baptizet; scopi schismatid sive pro Ordinibus, sive pro
dus est, cum dkat esse mortale si subdiaconus tate baptizare; si vero id fadat extra necessi· quia, cum laieus id non habeat ex offido, non aliis sacramentis conferendis ». Conformis ha·
baptizet praesc;l1te diacono. tatem, esse illicitum. usurpatur ejus munus, sed esse quamdam in- betur S. Off. declaratio de die 20 Aug. 1671.
j) Reginaldus id perspieue innuit, dum, I) Coninck contrarium tenet, uti notavit decentiam levem; subditque: « Pari ratione~~ • Non permittat [episcopus]schismaticis admi·
lib. 27, n. 44, haec scribit: «Peccatum vero supra S. Alphonsus ex Renzi. Male igitur a non erit mortale, si laicus praesente diacono nistrare sacramentum Baptismatis, nisi in
quod committit... laieus praesente clerieo, cui Bonadna allegatur; sicut et Reginaldus, qui baptizet, quoniam nec diacono illud ex offido casu necessitatis, et defidente alia quacumque
nec ex commissione competit baptizare, non recte pro prima sententia addudtur a S. AI- incumbit; sed est veniale». Ex quibus idem persona catholica ».
videtur plus quarn veniale ». Quibus verbis phonso ex Condna. colligendum esse videtur, si laicus praesente 118. - a) Palaus doctrinam hanc vere col·
insinuare Yidetur mortale fore, si diaconus, 111) Henriquez, lib. 2, cap. 28, num. 3, quocumque clerico inferiori baptizet. ligit ex Suarez, seu potius sic determinat do·
cui ex commissione competit baptizare, prae· tit. f; ]acob. de Graffiis, Decis. aur., parto 2, o) Petrus de Ledesma, Sum., de Sacram. ctrinam Suarez, qui, disp. 25, sect. 2, V. f"
sens fuerit. lib. 1, cap. 4, n. 2. volunt quidem ordinem Bapt., cap. 6, concl. 4, v. Dico 2, negat qui· V. Sed quaeres, scribit: • Quanta vero possit
k) Canonem istum Gnitianus desumptum hunc seryandum esse; non tamen indieant dem esse peccatum; sed videtur intendere de esse dilatio, et quando sit nimia censenda, pru·
esse ait ex epist. S. Augustini ad Fortunatum; utrum sub gravi servandus sit, an dumtaxat mortali peccato; addit enim rationem: quòd dentis arbitrio relinquendum est».
sed reyera, uti dicit Riehter in sua Corporis sub levi. scilicet solus sacerdos est minister ex offido; b) Scilicet causa gravis, uti vult Palaus,
 106 LIB. VI. -TRACT. II. -
ferri POSSt't/ quamquam... dt1att"o nonnist'
ex gravt' causa fier: debet. - Salmant. l
autem censent non esse mortale minus
differre quam ultra quindecim vel viginti
dies, etiam sìne urgenti ratione. - Juenin
contra, juxta morem suum arctandi con-
scientias usque ad extremum, dicit ultra
unum vel alterum diem Baptisma differri
non debere. - Tournely c) autem putat
dilationem non extendendam ultra quìn-
que vel sex dies. - Petrocorensis 2 ceno
set gravem, dilationem excedentem octo
dies.
Sed communius et probabilius Sotus,
Leander et Ledesma d)J apud Concina 3,
ac Roncaglìa s, dicunt non esse gravem
dilationem, nisi decem vel undecim dies
excedantur d).
Quinam Notandum III".Quod prohibentur infan-
possint ba-
ptizari do- tes baptizari domi, exceptis ltòerts regum
mi.
vel prindpum/ ut habetur ex demo untcaJ
de bapt. - Et cum hic agatur de re gravi,
transgressio erit equidem mortalis; ut
1 Tr. 2, cap. 5, num. 12. - Juen., Institut., parto S,
disserto 2, qu, 6, cap. 1, post concl, 3, v. Quaeres. - 2 De
Bapt., cap. 6, qu, 13, v. His ergo, - Sctus, in 4, disto 5,
qu, un., art. 3, v. Unde a j1r.ma . . Leand., disp, 1, qu, 14••
• De Bapt., cap. 11, n. 19. - • Tr. 17, cap. 1, qu, 3, resp. 2.
- • Loc, cit., cap. 3, qu, 3. - • Lib. 2, de Bapt., cap. 2,
§ 3, num.5. - Si/mus, Resol. var., v. Bapt.smus IV,
concI. 1. - 'l Lib. 6, parto l, nume 3ffJ. - Paiaus, tre 19,
• qualis forte est, addit, ut Baptismus majori
cum solemnitate fiat •.
c) Contino Tournely, de Bapt., cap. 5,
post concl. 3, quaer. 4, disserens de parocho,
dicit grave peccatum esse Baptismum differre
usque ad quartum diem, ubi lex dioecesana
prohibet ne ultra triduum infantis Baptismus
differatur.
d) Petrus de Ledesma male citatur a Con·
cina; nam, de Bapt., cap.7J concl. ult., gra-
vem esse ait quindecim aut viginti dierum
dilationem. - Sotus vero et Leander dicunt
lethale esse ultra octoaut decem dies differre.
e) lta sane ex Glossa in clem. un. de
Bapt'J V. Liberi; et ex lego Liberorum 220,
ff., de verbor. st'gnif.; sed laudata Glossa
subdit: «lnLdlige de descendentibus ex filiis
masculis '.
f) ]ordanus Pax, Nb. 3, tit. 1, de Bapt' J
n. 15J satis perspicue id innuit negans posse
extendi hoc privilegium «ad simplicescomi-
tes carentes comitatu et jurisdictione '.
g) Glossa in clem. un. de Bapt' Jv. Regum,
requirit ut • principatus hic sumatur pro no-
tabili potentatu, merito comparando regiae
dignitati '.
CAP. I. - DE BAPTISMO.
recte dicunt Roncaglia 5, Tamburinius 6,
et Silvius apud Croix 7. Nomine autem
ltòerorum veniunt non solum filii,sed etiam
nepotes et alli descendentes; ut notat Glos-
sa e). - Et in eo casu dicunt Palaus, Co-
nìnck, Toletus, Sotus, etc., cum Croix 8
(contra alios),solemniter conferendum esse
Baptismum; quia oInissionem caeremonia-
rum solus casus necessitatis excusat.
Nomine vero prt'ndPumJopinantur jor-
danus f)J Ricci, Quintanadvenas, apud
Croix 9, probabiliter venire omnes barones
obtinentes temporalem jurisdictionem. -
Sed probabilius videtur cum Glossa g)J
Roncaglia-", Suarez 11, Tarnburìnìo", Tour-
nely h)J Elbel i) et aliis pluribus, intelligi
tantum filios principum absolutam pote-
statem habentium.
Item Laymann 13 cum Armilla censet
graviter peccare j) magnates, qui extra
necessitatem faciunt filios baptizare domi
- vel etiam in ecc1esia privatim, ut Silvius 14
cum Navarro k) et Ledesma l) -, ut deinde
punct.9, n. 7. - Coninck, qu, 71, n. 15; et qu. 67, n. 3.•
Tolet., Iib, 2, cap. 23, n.l. - 5000, in 4, disto 4, art. 3,
concl. 2, i. f.. 8 Loc. cìt., n. 338. - AZois. Ricci~ Prax,
aur., resol, 427.· Quintanad., tr.l, singul. 21, n.2 et 3•.
• Lib. 6, parto 1, num, 337•.- 10 Tr. 17, cap. 3, qu, 3. -
11 Disp, 30, sect, 2, n. 3, i. m. - 12 De Bapt., cap. 2, § 3,
n. 7. - 18 Lib. 5, tr, 2, cap. '6, n. 9•• Armitl«, v. Baptismus,
n.35. - " In 3 P., qu, 71, art. 4.
h) Contino Tournely, de Bapt., cap. 5,post
concl. 3 J quaer. 2 J absurdum esse aìt sub no-
mine principum comprehendi -omnes...quibus
temporanea in alios jurisdietio competat •. Et
praeterea negat tali nomine comprehendisìm-
plicem pagi vel oppidi toparcham.
, i) Elbel, confer.. 7 J de Bapt. necessito et
effectu J n. 84J pariter: «Praefata constitutio,
inquit, non est extendenda ultra proprietatem
verborum; atqui nomine regum ac principum,
proprie loquendo non veniunt quivis jurisdi-
etionem temporalem obtinentes.. Subdit ta-
men doctores communiter monere standum
esse in praxi consuetudiniin dioecesireceptae.
j) Scilicet a peccato non excusantur, ut
ajunt Laymann et Armilla.
kj Navarrus, Man., cap. 22J n. 7, peccare
ait presbyterum qui baptizat «citra necessi-
tatem sine exorcismo et aliis solemnitatibus
debitis, vel cum illis extra ecclesiam,praeter-
quam principum filios '.
l) Petrus de Ledesma, de Bapt' J cap. 6 J
concl.4J quaer. 2 Jpeccatum mortale esse ait,
extra necessitatem sine ceremoniis baptizare.
Ex qua doctrina Silvius suum assertum col'
ligit.
DUB. III. - DE MINISTRO BAPTISMI. - ART. II. 107
cum pompa caeremoniae perficiantur in tibus, puto quod, ubi introducta est con-
ecc1esia, postquam advenerint patrini: qui suetudo domi baptizandi filios magnatum,
equidem, collato jam antea Baptismo, nec ipsa non est facile irnprobanda; ut ait
patrini efficiuntur. - His tamen non obstan- Croix l.
ARTICULUS II.
AN DUO POSSINT SIMUL UNUM BAPTIZARE.
Si un u s 119. - «Resp. l°. Si alter applicet ma- tient, graviter peccant contra ritum Ec-
c
materiam,
alter foro « teriam, alter formam, nullus erit Baptìs- c1esiae. c
mam appli·
cet, Baptis.. « mus. Quia dicens se abluere cum non «De valore sic solet distingui:
mus nullus.
« abluat, formam habet falsam, etiamsi « l°. Si quilibet intendit baptizare de- Si u ter-
q u e mate-
« usurpet Graecorum, Baptt'zetur servus «pendenter ab alio, ut causa particularis, riam et for-
mam appli·
« Chrtstt~ vel quae putatur illi aequivalere, «invalide baptizant; sive singuli dicant, c e t , qnan-
doque Ba-
« Baptt'zet te Chrtstus: subintelligitur enirn «Ego te baptt'zoJ sive, Nos te baptt'zamus. ptismusest
«per me/ alioqui, si exc1udatur persona « Quia forma, cujus sensus censetur esse nullus.
« ministri, ut sensus sit, baptizet te Chri- « absolute et independenter baptizare, non
« stus, et non ego, sive non per me, forma « cobaptizare, est falsa 1>. - [Idem docet
«nulla est 1>. - [Ita S. Thomas 2, et alli S. Thomas lO cum Suarez, Vasquez, et Sal-
communiter cum Salmant. 3 et Concina 4]. mant.P communiter].
« In casu tamen necessitatis posse sub «~. Si quisque per se intendat bapti- Quandoque
vatidus.
« conditione ita Baptismum conferri, ut « zare independenter ab alio, valide baptì-
« V. gr. mutus formam nesciens ablueret, «zat, quia omnia requisita ponit; ut patet
« caecus autem formam pronuntiaret, do- « a simili in 'Missa ordinationis, qua sacer-
« cet Hurtadus a),' additque, debere talem, « dotes noviter ordinati simul consecrant
« elapso pe~iculo, iterum sub conditione « cum episcopo: dummodo simul eodem
«baptizari. Vide Escobar, Filliuccium 5; « instanti formam absolvant. Si autem non
« Diana 6 ex Chapeaville, Marsilio, etc.; « simul absolvant, is tantum consecrat vel
« Bonacìna 7, Laymann 81>. - [Ita etiam « baptizat qui prius absolvit. Vide Filliuc-
Suarez cum Cajetano, Marsilio; Leander, « cium 12 et Bonacina 13, Laymann 14 », -
etc., apud Salmant. 9J. [Ita S.Thomas 15, S. Bonaventura cum Sal-
120. - «Resp. IlO. Si plures ministri manto 16 communiter; contra Cajetanum a)
« sìnguli abluant, et formam pronun- et Marsilium a)].
1 Lib. 6, parto 1, n. 337. - • 3 P., qu, 67, art. 6, ad 3. - ulUmam. - Cajetan., in 3 P., qu.67, art. 6, i. f.• Marsil.,
• Tr. 2, cap. 4, n. 2S et 30. - • De Bapt., cap. 9, n. lO. - loc. cito . Leand., disp.4, qu, ]6. - • Tr. 2, cap. 4, n. 31. -
Escob., tr.7, exam.2, cap. 4, num. 25, (edit. Lugd. s. d.), 10 3 P., qu, 67, art. 6. - 5uar., disp, 23, sect, 3•. Vasq.,
- e Tr. 2, cap. 4, num. 79. - 8 Parto 5, tr. 3, resol, 26•• disp, 14S, cap. 5•. 11 Tr, 2, cap. 4, n. 2S. - " Tr.2, cap. 4,
Chapeav., de Modo administ. Sacram. tempore pestis, a n. 72. - 18 De Bapt., qu.2, punct. 4, n. 25. - 14 Lib. 5,
cap. 2, qu. 20. - Marsil. ab Inghen, in 4, qu. 4, art. 4, tract. 2, cap. 7, num. 5. - 16 Loc. cit., artico 6, corpo -
dub.ll. - , De Bapt., qu.2, punct. 4, n. 23. - ' Lib. 5, tr.2, S. Bonav.} in 4, disto 5, art. 1, qu.1, caso S... 1& Loc. cit.,
cap. 7, n. 5. - Suar., disp. 23, sect. 3, n. 14, i. f., v. Ad n. 23 et seqq.
119. - a) Gasp. Hurtadus, dt'sp. 2, dijf. 6, lidum esse Baptismum collatum a pluribus
male citatur a Busenbaum ex Escobar; dicit tamquam causis partialibus; et revera ita te-
enim merito negari talem Baptismumunquam nent duo isti auctores: Cajetanus scilicet, t"n
. validum esse; nec loquitur de casu quo sub· 3 P' J qu. 67 J art. 6, t'. f.; et Marsilius, in 4 J
conditione conferendus foret. qu. 4 J art. 4 Jdub.llJ de Baptismoin quounus
120. - a) Cajetanus et Marsilius ab Inghen aquam funderet, alter vero formam proferret;
a Salmant. n.28 citantur, quasi teneant va-
J
id tamen dicunt de casu necessitatis.
 108 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. I. - DE BAPTISMO. DUB. IV. - DE SUBJECTO BAPTlSMI. 109
autem baptizat baptizatum sub conditione, Vide dieta n. 107, V. Secunda, ubi dì-
DUBIUM IV. dicens: Sz·non es baptizatus, etc., is revera ximus probabilem esse sententiam, quod
Quod sit Subjectum Baptismi. non rebaptizat , quia conditio apposita possit infans sub conditione baptizari in
actum invalidat; qui enim dicit: Ego te utero matris, si per instrumentum aqua
121. Quis sit capax Baptismi. An pueri et amentes. - 122. De poenis rebaptizantium. An
rebaptisantes sub conditione fiant irregulares. - 123. De infante nondum nato (Re- baptizo sz· non es baptieatus, idem est ac tingi valeat.
missive ad n. 107). - 124. An baptizandi sint fetus abortiui. An plures eodem temo si diceret: Ego te non baptieo. Et ob eam- 124. - «4°. Si dubium sit an infans vi- Quid in
d n b i o de
pore. - 125. An conferendus sit Baptismus monstris. - 126. An sz'nt baptizandi fil# dem rationem censent Anacletus t; et Sal- e vat, baptizandus est sub conditione », vita i nfan-
infideUum, et quae in hoc puncto sint certa. Certum est 1° talem Baptismum semper tis,
mant." cum Bonacina, Cornejo et Avila, Dicit Natalis Alexander 7 quod, nisi ap-
esse uaiidum, - 127. 20 Baptieandos esse fiùos, si parentes defecerint a fide. Quid, non incurrere irregularitatem, qui ob me- pareat evidens signum vitae in fetu abor-
si mansuri sint apud parentes haereticos. - 1~. 3° Si ipsz' fil# infidelium petant.
Quid in dubio an careant ratione. - 129. 4° Si sint in periculo mortis. - 130. 5° Si tum baptizaret baptizatum animo simulato. tivo, non est dandus Baptismus, etiamsi
]uxta a·
sint posi# extra curam parentum. 6° Si captz' sz'nt z'n bello. 7° Sz' parentes sint serui. lios, fi t irre- Secunda vero sententia affirmat tales adsit aliquod aequivocum signum. - Si
- 131. 8° Si unus parentum consentiat. - 132. Dub. 1. An baptz'zari possmt fil# in- gularis, rebaptizantes irregularitatem non effu- loquamur de Baptismo absolute mini-
fidelium usu rationis carentes, z'nvz'tis parentibus. Et an # quos pater offert ut libe- gere. Et hanc tenent Natalis Alexander cJ, strando, recte sentit Natalis; sed loquendo
rentur a morbo. - 133. Dub. 2. An liceat vendere infantes parentibus pagam·s. - Con cina 3, Filliuccius d),' Renzi 4 cum Le.
134. An et quando possit repeti Baptismus sub conditione. Not. 1. Quz'd, si adsit unus de Baptismo sub conditione conferendo,
testis de Baptismo collato. Not. 2. Quid de adultz's natis ex christianis. Not. 3. Quid, desma, Soto, Vietoria, etc. Item noster omnino dicendum cum Busenbaum (ut su-
si pueri sint arrepti a barbaris. - 135. De infantibus expositis. - 136. De baptizatis Summus Pontifex Benedietus XIV 5 cum pra) et Salmant. s, illum sine dubio mini-
ab obstetricibus et a taicis. - 137. De baptieatts ab haereticis. Vide alia apud Busen- Sayro, Barbosa, Ugolino, Megalio e), etc. strandum, quandocumque aliquod apparet
baum. - 138. De effectibus Baptismi. - 139. De disposz'tione requisita in adultis - Probatur ex Catechismo Romano 6, qui, dubium de vita prolis. - Hinc optime cen- Quid dc
baptizandis. feti bus a-
reprehendens eos qui in ecc1esia cum con- sent Cardenas 9, Roncaglia 10, Mazzotta 11 bortivis.
Subjectum
Baptismi,
121. - « Resp. l°. Subjectum .capax Ba- «causa, rebaptizat sub conditione: quia ditione rebaptizant pneros, quamvis explo- et Croix 12 cum aliis auctoribus gravissi-
" ptismi est solus homo vivus, ab Adamo « intelliguntur de Baptismo absolute dato, ratum habeant domi vere esse baptiza- mis, omnes fetus abortivos, si per aliquem
« descendens, nondum baptizatus. « quando moraliter constat priorem Ba- tos, dicit: Quod q1ddem sine sacrilegio motum dent signum vitae, et non constet
Infantes et «Resp. IP. Valide baptizanturinfantes. « ptismum fuisse validum. - Vide Lay- facere non possunt, et eam maculam su- esse anima destitutos, semper esse bapti-
amentes.
« - Item perpetuo amentes, qui nunquam « mann 4, Bonacina 5 », scz"pzimt quam dz'vz'narum rerum scripto- zandos sub conditione, si vivant. Maxime
« usi sunt ratione; quia censentur ejusdem Certum est quod, cum Baptismus re- Ex itera- res z'rregularz~atemvocant. Idemque refert cum hodie vigeat opinio, non sine plausu
« conditionis cum infantibus a). Si autem tione Ba-
petitur sine justa causa, tam rebaptizans prismi, ìrre- noster Pontifex fuisse sancitum in tertia a peritis recepta, quod fetus ab initio con-
«aliquando sint usi ratione, non valet quam rebaptizatus fiunt irregulares a), ex gularitas. synodo Mediolanensi. - Insuper probatur ceptionis, vel saltem post aliquos dies,
«Baptìsmus, nisi ante amentiam petìve- cap. 2, de apostat., et can. 65) disto 50. ratione: quia, cum quis certo scit puerum anima informentur.
« rint, - Vide -Bonacina 1, Laymann 2. Sed magna Quaestio est inter doctores: esse baptizatum, et rebaptizat sub condi- Caeterum bene advertit LContin.] Tour-
« Unde resolves: An rebaptieantes sub condz~ùme et sine tione, conditio apponitur in fraudem legis, nely ", non debere baptizari carneam rnas-
« l°. Si puer inter baptizandum non- fusta causa irregutarstatem incurrant? et ideo habetur pro non apposita. sam quae nullam habeat organorum dispo-
« dum finita forma moriatur, Baptismus Prima sententia, quam tenent Suarez 6, Rebapti- Prior sen- Prima sententia, spectata ratione, non sitionem; cum ubique receptum sit, non
zans sub tentia i n-
« est nullus ». Navarrus 7, Bonacina s, Laymann 9, Pa. conditione trinsece
probabilis,
caret gravi fundamento. - Sed secunda, prius infundi animam corpori quam istud
sine causa,
Lt e r a t u s
Bap ti sm us
122. «2°. Non valet Baptismus iteratus, laus 10, Anacletus 11, Holzmann 12, Sal- non fi t ir- posterior
extrinsece
spectata auctoritate, videtur probabilior. formatum fuerit. Et tunc, ut baptizetur, re-
regularis
non valet. « Ideoque uterque, tum rebaptizans, tum manto 13, Croix 14, Pontas 15 (cui non dis- juxta alios. p r o b a b i- 123. - 3°. « Nondum perfecte natus est quiritur ut indicet aliquem motum vitalem;
lior.
« rebaptizatus, peccant mortaliter,fiuntque sentit [Contin.] Tournely 16), dicit quod Quid de « baptizandus, si sit periculum, dummodo prout praescribit Rituale Romanum 14.
«irregulares, et in jure civili subjacent talis rebaptizans, lic'et non excusetur a nondum « pars aliqua possit ablui; quia est homo «5°. Valide baptizatur quem minister Error per-
pedee t e sonae non
« poenae mortis ». [Est certum cum Sal· gravi sacrilegio, tamen non incurrit irre· nato. « vivus, nec certo constat esse incapacem». « putat esse alium: aut licet sit puella, tol1it yalo·
remo
mant. 3 ]. - " Quas tamen poenas non vi· gularitatem b). Ratio, quia leges poenales
1 Tr. 13, de Censur., disto 3, num. 11. - , Tr. IO, de Barbosa, in cap. De quibtlS, num. 3, de bapt. Ugolin.,
«detur incurrere is qui, etsi sine justa stricte intelligi debent et cum effectu. Qui
8

Censur., cap. 8, n. 61. ~ Bonae., de Irregul., disp. /, qu.3 1 de Irregul., cap. 35, § 3, DUro. 4. - 6 Parto 2, cap. 2, dc
punct. 3, numi 7. - Cornejo) de Irregul., disp. 5. dub. l, Sacram. Bapt., n. 57. - Synod. Mediolan. III, Decret. 12,
1 De Bapt., qu. 2, punct. 6, num.·1 et 19. - 2 Lib.5, tiLib. 1, tract. 5, parto 5, cap. 2, num. 1, IV. - 10 Tr.29, quaer.4 et 5. ~ Avila} de Censur., part.7, disp.7. dub.4. v. Sacerdos. - 7 De Bapt., cap. 7, propos. 2, reg. 3. -
tr. 2, cap. 6. - a Tr. 2, cap. 6, n.4. - , Loc. cit., cap. 5; disp. 6, punct. 16, num. 5. - 11 Tr. 13, de Censur., dist.3, - 3 De Bapt., cap8 15, num. 13. - i De Bapt., cap. 41 8 Tr. 2, cap. 6, num. 3. - l) eris., disp. 14, n.29 et 3O~­

cfr. lib. 1, tr. 5, parto 5, cap. 2, n. 1, i. f. - 5 Loc. cit., num. 11. - 12 De Poenis eccles., num. 343. - 13 Tr. 10, qu. lO. - Martù:. de Ledesma} la 4i , qu.7, art. 9, dub. 3, 10 Tr. 17, cap. 4, qu. 4, resp. 3. - 11 Tr. 5, disp. 2. qu. unic.,
punct. 5, num. 20 et 21; cfr. de Irre~ul" disp. 7, qu. 3, de Censur., cap. 8, n. 61. - 14 Lib. 7, n. 483. - 16 V. Irre8 propos. 1.- Sotus, in 4, dist.3, qu. unic., art. 9, v. Qual'- cap. 4, post init. - 12 Lib. 6, parto 1, n. 294. - 18 De Bapt.,
"-punct. 3. ---: G Disp. 3l,sect. 6, dub. 5. - .. Man., cap. 27, gu.lar·Uas, caso 131. - 16 De IrreguI., parto 3, cap. 2, tum argum. - Vie/oria, Summa, num. 36. - 5 Notif. 84.".. cap. i. sect. 2, concI. 2, v.Ex h:·sinferes. _ 1 f De Baptizand.
n. 246. - S Disp. 7, de Irregul., qu. 3, punct. 3, n. 4. - v. Sed guido n. 11 et 13•. Sayr.} de Irregul., lib. 7, cap. S, num. 23. - parvulis.

121. - a) Concordat declaratio S. Off., de
die 8 Martii 1770; et hoc valet etiam si sint
infidelium filii, uti declaravit S. C. de Prop.
Fide, 17 Apri!. 1777, ad dub. I, 1.
122. - a) Canon Confirmandum 65, disto 50,
loquitur de ipso rebaptizato; sed cap. Ex U·
terarum 2, de apostatis, de acolytho qui mi-
nistrat publice rebaptizanti, quemque in irre· quod negant irregularitatem hoc casu incurri: et Catechismum Romanum sententiam hanc
gu1aritatem incurrere statuit; ex quo doctores, Navarrus tamen negat irregulares fieri eos propugnantes.
ait Palaus, colligunt ipsum rebaptizantem in qui «bona fide» sic rebaptizarent. d) Filliuccius, t,-o 20, cap. 6, n.182, i.f.
eamdem poenam incurrere; acolythus enim c) Natalis Alexander, de Bapt., cap. 8, ait: «Timenda esset tunc irregularitas», quam.
in eam incurrit propter cooperationem. propos. 7, reg. 5, huic sententiae perspicue vis conditio exterius proferretur.
b) Quamvis auctores non pauci sileallt de acquiescere videtur; adducit enim in confir' e) Megalius, /nsHtut. confessar., 3 part.,
sacrilegio, omnes tamen in eo consentiunt mationem alius suae propositionis S. Carolum lib. 7, cap. 2, n. 36, a priori sententiaaegre
 110 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. I. - DE BAPTISMO. DUB. IV. - DE SUB]ECTO BAPTISMI. 111
« quam putat esse puerum; quiaintendit non descenderet ex Adam, utpote non «in his casibus: 1°. Si parentes sint tua 127. - Certum est 2°. Quod si parentes Itemlicite,
si parentes
« baptizare praesentem. Aliud est in Ma- conceptum ex semine virili. Ita Bona- « mancipia; tunc enim tui potius sunt deficerent a fide ad infideles, bene poso sint aposta-
« trimonio; quia intendit contrahere cum cina 2; et [Contìn.] Tournely 3 cum S. Tho- tae.
« quam illorum. - 2°. Si parentes ali- sunt eorum proles ipsis invitis baptizari.
« illa quam putat. ,- Bonacina l. ma c), Henrìquez, Possevino, etc. « quando fuerint baptizati, vel uterque vel Quia, sicut Ecc1esia habet potestatem coer-
Ext.rane- « 6°. Valide, etsi extra necessitatem e: Quod si habeat membra hominis geo « saltem alteruter; quia tunc Ecc1esia jus cendi parentes ad fidem observandam;
cessitatem
plures vali- « illicite, plures simul baptizantur, hac c minata, et dubitetur num sit unus homo «in eos habet. - 3°. Si alter parentum pe- ita potest filios ab ìpsìs auferre. Ita com-
de sed illi-
cite simul «forma: Ego vos baptizo, etc. - Bona- « an duo, duplex Baptìsmus conferendus e tat; tunc enim justa ejus voluntas in- muniter Suarez 9, Laymann lO, Natalis AIe·
b a p t i za n-
turo « cina a) lO. « est: unus absolute; alter sub conditione, « justae alterius praeferenda est in favo- xander 11, Palaus 12, [Contin.] Tournely 13,
Ita S. Thomas b), et Rituale Romanum, «in ea parte qua membra apparent imo « rem prolis et fìdei, - 4°. Si infans sit Sporer 1\ Antoine 15, Roncaglia 16, Rolz·
ubi dicitur: Quam tamen formam (Ego «perfectiora. - Vide Laymann 4, Bona- « in periculo mortis. - 5°. Si rationis jam mann 17, Salmant, 18 et alìi passim. - Et
vos baptizo, etc.) in tis solum et t'n alti"s e: cina 5, et Rituale Romanum 6 l'. « compos puer petat; quia in negotio re- idem dicendum si unus tantum paren-
similtòus mortis pericult"s ad plures simul Servandum hic id quod habetur in Ri- e ligionis est sui juris. In dubio autem de tum fuerit prius fidelis; ut communiter
baptieandos, et ubt' tempus non patitur ut tuali Romano, ubi sic dicitur: Illud vero « usu rationis, sufficit esse septem anno- dicunt Croix 19, Antoine 20, Roncaglia 21,
Stngult· separatim bap#zentur, alias nun- de quo dubt'itm est una ne an plures stnt e rum. - Vide Laymann I, Filliuccium 2, Salmant. 22, Suarez a), Laymann a), etc.
quam, tice: adhtòere. personae, non bap#zetur donee id diseer· « Bonacina 3 l'. Quid vero, si proles si! mansura apud
Quid de
monstris,
125. - « 7. Monstrum quod capite et natur. Discerni autem potest, si habeat Quaeritur: An filii tnfidelium oalide parentes haereticos?
« pectore formam hominis refert, est ba- unum vel plura capita.... oet:.. peetora: et licite possint baptt'zart' znvzrt's paren- Negant tunc posse baptizari Suarez b),'
« ptizandum; secus, si, bestialem referto tune emm totidem erunt corda et am: ttòus? - Ante omnia hic notanda plura, et Salmant. 23 cum Coninck c), etc.; quia
« Quod si vero caput tantum sit ferinum, mae...; et eo easu stngult' seorsum sunt ' quae in hoc puncto sunt certa. (ut dicunt) tunc obstat periculum proxi-
« putat esse baptizandum Comitolus a),' bap#zandL.. Quando vero non est eertum V:alide, ba- Certum est l°. Tale Baptisma validum mum quod proles pervertatur. - Sed pro-
l'tl~~ntur Quìd, si
« Navarrus b) tamen et alii volunt diffe- tn monstro esse duas personas, ut quia mvìtìs pa- esse; ut communiter dicunt Contino Tour- babilius affirmant Laymann 24, et Croix 25, filii 'a p ud
rentibus.
« rendum donec certius cognoscatur, nìsi duo capita et duo pectora non habet dt: nely 4, Lugo 5; Salmant. 6 cum S. Anto- cum Aversa, Gobat, Arsdekin; et proba- parentes
haereticos
« periculum mortis immineret; tum sub stincta ; tune debetprtmum unus absolute nino, Suarez, Vasquez, Laymann, Coninck, bile putat Palaus 26. Ratio: tum quia non sin t mano
suri.
« conditione baptizandum esse ». bap#zari et postea alter sub eondt~ione ...: Bonacina et aliis passim, contra Catha- est certa perversio talis prolis, cum plu-
Quando dubitatur an monstrum sit Si non es baptizatus, etc. rinum et Durandum a). Idemque docet res pueri in infantia decedant; tum quia
homo: baptizandum absolute, si caput sit 126. - c Resp. III. Extra mortis peri- corum.
Filii ethni- noster Summus Pontifex Benedictus XIV idem periculum urget si proles non baptì-
humanum, licet membra sint ferina; sub « culum, valide, non tamen licite, bapti- in sua Instructione ad Vicesgerentem, zetur: baptizaretur enim ab haereticis,
conditione vero, si caput sit -ferinum et « zantur ethnicorum infantes, invitis pa- quae incipit Postremo mense 7. - Idem- a quibus verum quidem Baptisma con-
membra humana: hoc vero, si prodierit « rentibus. Ratio, quia vel auferuntur pa- que prius docuit D. Augustinus 8, ubì de fertur.
ex congressu viri cum femina. Nam si pro- « rentibus, et fit illis injuria; vel relin- hoc rationem dedit, dicens: Non entm Secus vero dicendum, si Baptismus a
dierit ex viro cum bestia (quod incredibile e quuntur, et fit injuria sacramento, quod scriptum est: Nt'si qUt's renatus fuerit ex quibusdam haereticis invalide conferatur,
puto), tunc baptizari semper debere sub « exponitur irreverentiae. parentum vo/untate....,· sed: Nt'st' qUt's re- ut accidit apud Lutheranos, Anabaptistas
conditione. Secus, si ex femina et bruto: « Quod si tamen possint christiane edu- natus fueri: ex aqua et Spt'ritu Saneto. et Calvinianos; quia tunc horum proles
tunc enim nullo modo baptizandum; quia « cari (ad quod tunc obligaberis), licebit l Lib, 5, tr, 2, -cap. 6, num. lO. - , Tr, 2, cap. 6, a 1STr. lc), punct, 6, nume 9. - 18 Loc. cìt., v. Supponen-
n. 140. - , De Bapt., qu.2, punct.6, n. 12. - • De Bapt., dum 2. - 14 Supplem,' Sacram., cap. 1, n. 52. - .. De
l De Bapt., qu, 2, punct. 4, n. 26. - R't. Rom., de Iib, 2, cap. 16, n. 2; et cap. 21, n. 1•. Posseuin., de Of!. cap. 7, sect. 2, post concl, 2, v. Ciyctl. _ 5 Respons. moral., Bapt., qu, IS, resp. 2. - 1S De Bapt., cap. 4, qu, 2, resp, 2.
baptizand. parvulis, i. f. - , De Bape., qu. 2, punct. 6, curati, cap. 6, n. IS. - • Lib. 5, tr. 2, cap. 6, n. IS. - iib. 1, dub, 4, n. 5. - • Tr, 2, cap. 6, n. IO. - S. Anton., - " De Bapt., num. 141, v. Resp. 2. - 18 Tr. 2, cap. 6,
n. S. - • De Bapt., cap. 7, sect, 2, eone!. 2•• Henriq., • Loc, cìt., n. 4. - • De baptizandis parvulis, post med. part.2, tit. 12, cap. 2, § 4•. Suar., disp. 25, sect. 1. . Vasq., num. 15. - 18 Lib. 6, parto 1, num. 801. - " Loc. cit.,
disp. 155, cap. 6•• Laym., lib. 5, tr. 2, cap. 6, num. IO. - V. Resp. 4. - u Loc. cit., qu. 2, resp. I. - .. Loc. cit.,
Coninck} qu. 68, art. lO, n. 66•• Bonac.} loe. cit., punct.6, num. 15. - sa Loc. cit., nume 16. - SI Lib.5, tre 2, cap. 6,
n. II. - Cathar., Opusc. de pueris ]udaeor... ad Baptism. num. 12. - .. Lib. 6,part. 1, num. SrJ7.• Aversa, qu. 68,
recedit: «Ab [ista] sententia non recederem, 125. - a) Comitolus, lib. l, qu. 8, ait ejus- venientibus. - '1 N. 26. - 8 Epist. 98, n. 2; cfr. Migne, sect.S, v. Primo• • Gobat, tr. 2, n. 824•• Arsdek., Theol.
nisi in Catechismo Romano... traditum inve- modi monstrum, «si ex pectore certa conje- Patrol. lat., tomo SS, col. 560. - , Disp. 25, sect. S. - tripart., tomo 2, parto 2, tr. 6, qu. 31. - 26 Tr. 19, punct.6,
nirem, baptizantes sub conditionein casu non ctura capi possit humani cordis..., sine con· 10 Loc. cit., D. 11. - U De Bapt., cap. 7, propas. 3, reg. 1.- num. IO.
dubio irregularitatis maculam contrahere». ditione baptizari posse •. Si vero de hoc du-
Et conc1udit his verbis: «Cum hujus libri bium moveri possit,sub conditionebaptizetur.
auctoritas maxima sit, tutius erit ab hac po- Demum subdit vix de hoc dubitari posse si ex bruto et muliere, non contraheret pecca- parentibus (sive sit fidelis sive non) consen·
steriori sententia non recedere». natum sit ex viro et muliere. tum originale, quod traducitur in homine per tiente, altero vero reluctante.
124. _a) Bonacina,de Bapt.,qu.2,punct. 4, b) Navarrus in suis Consiliis, cansil.3, de virtutem generativam quae est in viro; et b) Suarez, disp. 25, sect. 5, ita pIane sen-
n. 21, ita sane docet, uti Busenbaum refert, bapt., (edit. Veneto 1601, et Colonien. 1616): hoc profecto docet S. Thomas la 2 ae, qu. 81, tit, dum negat a ministro catholico infantem
quoad validitatem; quoadliceitatemvero extra < Ego nihil de hoc judico, inquit, nec est fa- art. 4 et 5. ex parentibus haereticis natum posse bapti-
necessitatis casum, Bonacina illam affert opi- cultatis meae judicare de illo; itaque remitto 126. - a) Durandus, in 4, disto 4, qu. 7, zari, nisi minister «spem probabilem conci-
nionem quae affirmat mortale esse, contra hanc partem ei ad quem spectat de illa ferre art. 3, (n. 13) negat Baptismum hunc valere, piat, fore ut hujusmodi puer baptizatus pos·
aliquos alios, uti loquitur; et subdit: «Utraque judicium, et declarare si est censendus homo si nempe parentes liberi sint. sit suo tempore in vera fide instrui; quodsi
sententia probabiliter sustineri potest». rationalis an brutum irrationale '. 127. - a) Suarez, disp. 25, sect.3, dub. 1, nulla via possit hujusmodi spem moralem
b) S. Thomas, 3 P., qu.67, art. 6, ad 2, c) S. Thomas a Contino Tournely citatur v.Duo supersunt; et Laymann, lac. cit.,n.l0, habere, deberet certe potius a Baptismo abs-
loquitur de validitate, et dicit posse sic bapti- ex Henriquez, qui eum citat pro ratione qua V. Tertia, non videntur ad rem citari; asse· tinere '.
zari «in casu necessitatis •. nititur haec sententia, scilicet: si conciperetur runt enim posse baptizari infantem uno ex c) Coninck, qu. 68, n. 81, sententiam hanc
 112 LIB. VI. - TRACT. II. _. CAP. 1. - DE BAPTISMO.
habentur tamquam filii infidelium, prout
ait Croix l cum Dicastillo.
Caeterum filii haereticorum vere bapti-
zatorum Iicite baptizantur, parentibus in-
vitis, quod obstringi possunt ut illos in-
struant in fide catholica: quos alias licite
possunt superiores ecclesiastici ab eis
avellere, ut catholice educentur d). - Ita
Laymann 2, et Croix 3 cum Aversa, Dica-
stillo, etc.
Filii inli- 128. - Certum est 3°. Quod si filii infì-
dclium ha-
delium ha beant usum rationis et Baptì-
be n r e s u-
s u m ratio-
nìs. et pe- smum petant, possunt et debent baptizari,
tentes, b a-
adhuc reluctantibus parentibus. Ha jue-
ptizandi,
nin 4, [Contin.] Tournely 5, Lugo G, Natalis
Alexander 7, Laymann 8, Palaus 9, Ronca.
glia lO et noster Pontifex Benedictus XIV 11;
ex D. Thoma 12, ubi idem docet, inquiens:
Si autem habent (usum rationis),jam qua n-
tum ad ea quae sunt juris divini vel na-
turaiis, indpzitnt (fìlìì) suae potestatzs esse;
et ideo propria ooluntate, in'm'tis paren-
tz"bus,possunt Baptisnuem suscipere, sicu;
l'une Si.:-
et Matrimonium contrahere. - Et posto
gregandi n
parcntibus, quam filius invitis parentibus est baptiza-
1 Lib. 6, parto 1, num. 303.. Dicast., tr. 2, de Bapt.,
disp. 2, dub. 9, n. 107. - c Lib. 5, tr, 2, cap. 6, n. 11.-
3 Loc. cìt., n. 30S. - Aversa, qu. 68, sect, 3, v. Primo..
Dicasi." Ioc, cìt., dub.7, n. 72; et dub.9, num. 105 et 108.
- 4 Institut., parto 8, disserto 2) qu. 6, cap. 2, concl, 1,
v. Quinto. - ~ De Bapt., cap. 7, sect.2, post concI. 2,
v. Supponendum 3. - 6 Respons. moral., iib. 1, dub.4,
n. 2. - 7 De Bapt., cap. 7, propas. 3 reg. 6. _ 8 Lib. 5,
tr. 2, cap. 6, num. 10) v. Quarto. - l,j Tr. 19, punct. 6,
n. 5. - lO De Bapt., cap. 4, qu. 2, resp.1. _ 11 Instract.
Postremo -mense, nl.1m. 32. -- 12 3 P., qu. 68, art. 10. -
lS Loc. cit., n. lO, i. f. - H Lac. cit., num. S. __ 15 Tr. 2,
negativam tenet pro locis in quibus haeretici
libere cultum suum exercent, nisi alia ratione
perversionis periculum praecaveri possit.
d) "Dt minister catholicus licite [haereti-
corum aut schismaticorum filiis] Baptismum
praebeat, necessarium esse ut probabilem
spem concipiat fore ut hujusmodi puer bapti-
zatus possit suo tempore in vera fide instrui.
Quodsi nulla via possit hujusmodi spem mo·
ralem habere, deberetcerte potius a Baptismo"
abstinere, supponendo parvulum non esse in
extrema necessitate». Ita declaravit S. C. de
Prop. Fide, 17 ApriI. 1777.
128. - a) Concilium Toletanum IV (apud
Labbe, tomo 6, col. 1466) haec profecto habet
in cap.60, quod BenedictusXIV, loc. cit., n. 29
allegat; sed cap. 57, quod refertur in Decreto
Gratiani, can. De ]udaeis 5, disto 45, dicit
eos qui Baptismum susceperunt cogendos esse
ad fidem susceptam conservandam.
tus, potest et debet Ecclesia ipsum ab eis
segregare, ut a periculo perversionis aver-
tatur, Ita Layrnann 13, Palaus 14, Sal-
manto 15, ex concilio Toletano IV, relato
in can. De fudaeis, disto 45, et confirmat
S. P. Benedictus XIV a).
Sed quid agendum, si dubz"um sis
an puer habeat vel ne plenzcm usum ra-
tzonz"s ?
[Contin.] Tournely 16, Roncaglia 17 cum Quitl in
Passerino h); et S. P. Benedictus XIV 1;),
d u o i o dc
usu ratio-
nis.
dicunt posse baptizari puerum si septen-
nium compleverit; quìa tunc praesumptio
stat pro usu rationis, - AHi vero, ut
Suarez, Vasquez, Coninck, apud Lugo 18;
Sotus C), Laymann 19, Croix 20; Roncaglìa 21
cum Candido et Pasqualigo; item Coninck,
Cabrera, Ochagavia, apud Lugo 22, dicunt
posse puerum baptizari, adhuc non com-
pleto septennìo; quia in dubio decidendum
est in favorem fidei d). Et idem sentit Sua-
rez 23; quamvis hic moneat exspectandum
usque ad perfectum usum rationis. - Me-
lius ramen S. P. Benedictus 24 cum Lugo 25
docet, in dubio ratìonis ante septennium,
cap. 6, n. 14. - tn De Bapt., cap. 7, sect. 2, post conct. 2,
v. SupponendZt1'1'Z 3. - 17 De Bapt., cap. 4, qu, 2 7 resp. 1'.
- Suar., disp. 25, sect, S, dub. 2.· Vasq., disp. 155, cap. 3,
num. 36. - Coninck, qu. 681 art. lO, num. 61. ~ 18 Respons,
moral., Iib, l, dub. 4, num. 2. - 19 Lib. 1, tr. ] l cap. 5,
num. 41. - 20 Lib. 6, parto 1, num, 306. - 21 De Bapt.,
cap. 4, qu. 2, resp, 1•. Candid., disquisito 16, de Bapt.,
art. 5, dub.12•. Pasquai., Theor. et Prax.) qu. 51, n.5.
- Cont'nck, Ioe. cito - Cabreraj qu. 68, art. 10, num. 62. -
Ochag., de Bapt" qu. 19, num. 9.. 22 Resp. mor., lib. 1,
dub. 4, num. 2. - j)3 Disp. 25, sect. 3, dub. 2. - 2~ Instr.
Postremo 111.ense, n. 33 et 34. - 25 Lac. cit., n. 2.
h) Passeriilus ita sane a Roncaglia alle·
(l'atur; attamen, de Hominum statib., qu. 187,
~rt. 1, n. 118, nulla mentione de septennio
facta asserit puerum baptizari posse, "si sit
prob~bile quod puer pervenerit ad usum fa-
tionis..., si ipse Baptismum petat». Et Bene·
dictus XIV, loc. cit., n. 35. dicit differendum
esse Baptismum, si non constet de rationis
usu, expleto septennio.
c) Sotus, in 4, disto 5, qu. un., art. 10;
dub. 2, potius priori sententiae adhaeret, di-
cens in dubio de usu rationis, baptizandum
esse « puerum annum agentem octavum».
d) Ex auctoribus pro hac sententia eitatis,
multi non loquuntl1r de septennio, sed solum
de dubio usu rationis; et sunt Suarez, Vasquez,
Coninck, Laymann, Pasqualigo, Ochagavia.
Praeterea non pauei dicunt baptizandum esse
puerum eo casu si adsit necessitas; si vero non
aàsit, exspectandum esse dicunt: ut Suarez,
DUB. IV. - DE SUBlECTO BAPTISMI. 113
puero petentibaptizari omnino differen- 'mìnet periculum certum sive proximum
dum Baptismum, donec constet de per- de sua morte.
fecto ìpsìus rationis usu: sed sapienter 130. - Certum est 5°. Quod si filius in- Filii Infì-
delium, ex-
addit illum tunc omnino evocandum a pa- fidelium juste vel injuste sit positus extra tra curam
parentum
rentibus et in loco tuta custodiendum. - curam parentum, nec sit timor quod ad positi, pos-
sunt bapti-
Nec obstat eo casu regula quod in dubio eos sitreversurus, tunc bene potest bapti-
zari.
melior est conditio parentum possidentium zarì, - Ha communiter juenìn 7, [Contin.]
potestatem supra fìlium. Nam recte re- Tournely 8, Concina 9, Natalis Alexander l0,
spondet dictus Pontifex cum Lugo, hanc Palaus li, Sporer 12, Holzmann 18, Elbel 14,
regulam procedere in pari causa. Sed in Salmant. 15; Laymann 16 cum Soto, Vas-
nostro casu potior est causa filii; cum hic quez, Azor; et alii passim.
agatur de levi detrimento parentum, nem- Idemque docent Concina 17; et noster Item, ab
infidelibus
pe quod ad modicum tempus sua pote- S. P. Benedictus 18 cum Azor, Clericato a), expositi vel
derelieti, .
state priventur; contra vero agitur de ma- Sessa, etc., de fìlììs ab infidelibus exposi-
ximo damno filii, nempe de sua "morte tis vel derelictis, etiamsi parentes eos
aeterna. Unde hic potius alia urget re- deinde repetant b). Et hoc ex cap. un., de
gula, nimirum quod in dubio magis inno- infantz"bus et languido expos., ubi dicitur:
centi quam nocenti favendum est. Si a patre sioe ab alzo, sciente ipso aut
In perì- 129. - Certum est 4°. Posse et debere ratum habente, relegato pt"etatz"s officzo, in·
culo mortìs,
proles .infì- baptizari prolem, si ipsa sit in periculo fans expositus exstitù, hoc ipso a pote-
defium ba-
ptizanda. mortis. - Ita communiter omnes DD. ci- state fuit patria liberatus.
tati, curo S. P. Benedicto XIV a), qui de Idem dìcendum de filiis ìnfìdélium per- Item, filii
infidelium,
hoc affert duo decreta Sacrae Congrega- petuo amentibus; ut docent Laymann 18, Pa- perpetuo
amentes.
tionis. laus 20, Anacletus c), Salmant. 21, Sporer 22,
Dicunt autem Salmant. b) quod ad hanc Roncaglia 28, Holzmann 24. - Ratio, quìa
prolem baptizandam requiritur ut mora- tunc cessat periculum perversionis; neque
Iìter de ipsius vita desperetur. - Sed me- tunc filii extraherentur a potestate paren-
liusloquunturBusenbaum ut supra [n. 126, tum, qui super amentes nullam potestatem
ad 4 0 ], Laymann 1, Roncaglia 2, Antoine 3, habent, cum ipsi sint directionis incapaces.
et Croix 4, Palaus 5, Sporer 6, dicentes pro- Certum est 6°. Filios ìnfìdelium in bello Item, in
bello capti.
lem esse baptizandam, quandocumque im- captos bene posse baptizari parentibus in-
Bened. XIV, Instr. cit., n. 33.. Lugo, 1oc. cit., n. 3 Bapt., n. 141, resp. 3, v. Quinto. - .. Confero 6, de Subj.
et 4. - S. C. S. Officii, postrid. calo Novembr. 1678; et 18 Bapt., n. 52. - 15 Tr. 2, cap. 6, num. 32. - 16 Loc. cit.,
Februar. 1705. - 1 Lib. 5, tr. Z, cap. 6, n. lO, V. Dixi. - n.l0, v. Secundo. ~ Sotus, in 4, dist.5, art. lO, v. Contra
, De Bapt., cap. 4, qu. 2, resp. 1. - 8 De Bapt., qu. 13, hanc autem • • Vasq., disp. 155, cap. 3, num. 29.• bor,
resp. 5. - • Lib. 6, parto 1, n. 305. - , Tr. 19, punct. 6, parto 1, Iib. 8, cap. 25, qu. 4. - 11 De Bapt" cap. 18, n. lO. -
num. 14. - 8 Supplem. Sacram., cap. 1, n. 53. - 'Institut" 18 Instructe Poslyemo mense, n. 9•. Asol', loc. cit.; qu. 5...
parto 8, disserto 2, qu. 6, cap. 2, conci. l, v. Quarto. - 8 De Sessa, deludaeis, cap. 51, n. 110.- 1U Lib.5, tr. Z, cap. 6,
Bapt., cap. 7, sect. Z, post conci. 2, V. Supponendum 5.- n. lO, v. Quinto. - go Tr. 19, punct. 6, n. 15. - " Tr. Z,
, De Bapt., cap. 13, n. lO. - l. De Bapt., cap. 7, propos. 3, cap. 6, n. 37. - "Suppl. Sacr., cap. 1, n. 53. - .. De"Bapt.,
reg. 5. - u Loc. cit., n. 17. - lO Loc. cit., n.53. - " De cap. 4, qu. 2, resp.l. _ .. De Bapt., n.141, resp. 3, v. Quarto.
Vasquez, Coninck, Laymann, Croix et Ocha· 130. - a) Clericatus, Discord. forens. de
gavia: quod quidem notavit Lugo de Suarez, Jurisdict., discord.17, num.12, disserens de
sed non de ceteris. Denique Continuator Tour· quodam Hebraeorum puero, quem quis dere-
ne1y, loc. cit., isti sententiae adhaerere vide~__ lictum invenerat et Catechumenorum domui
tur, scribens baptizandum esse, «etiamsi no~ commiserat, negat eum Hebraeis repetentibus
compleverit rseptennium], si periculum Slt esse restituendum; sed servandum esse ait a
ne deinceps, deficientibus ministris, baptizari pia domo, quia habetur ut expositus, eo fine,
non possit». ut, ad annos discretionis perveniens, eo con·
129. - a) Benedictus XIV, loc. cit., n. 8, sentiente (n. 23) et instante possit baptizari.
dicit esse «rem oppido laudabilem, Deoque b) Ampliationem hanc: Etiamsi parentes
gratam. eos deinde repetant, omittit Coneina. - Azor
b) Salmant., tr. 2, cap. 6, n. 33: « Si in· autem eamdem insinuat, dicens eum in cujus
fans sit in extremo mortis pericu10, inquiunt, manus devenerunt, cavere debere « ne paren·
et moraliter desperatus, potest et debet bapti· tes eos quavis ratione recuperent •.
zari, saltem secreto, licet parentes renuant »• c) Anacletus, tr. 14, de Sacram., disto 3,
S. ALPHONSI, Opera moralia. - Tom. III. 8
 114 LIB. VI. - TRACT. II. -
vitis. Ita Gonet 1, Juenin d), Viva 2; et
noster Benedictus XIV 3 cum Suarez et
Cornelio a Lapide. Quia lege belli captivi
non amplius ad parentes, sed ad dominos
pertinent.
Item, filii Certum est 7°. Etiam licite baptizari pro-
infidelium, les infidelium qui sunt mancìpìa christia-
qui sunt
mancipia norum; ut Busenbaum, ut supra [n. 126,
christiano-
rum. ad l°], Gonet 4, Juenin 6, Concina 6, An-
toine 7, Natalis Alexander 8, Roncaglia 9,
Palaus l0, Wigandt 11, Laymann 12, Spo-
rer 13, Ho1zmann 14, Elbel 15, Salmant. e),
Croix 18. - Ratio, quia domini, cum ha-
beant dominium in parentes, habent etiam
in ipsorum fìlìos.
Item, uno 131. - Certum est 8°. Quod si unus pa-
parentecon...
sentiente, rentum consentiat, altero reluctante, bene
altero relu- ìnfans baptizatur a), utBusenbaum, ut su-
ctante,
pra [n. 126, ad 3 0 ] , Petrocorensis 17, jue-
nin 18, Natalis Alexander 19, [Contin.] Tour-
'Man.,tr.3, deBapt. et Confirm., cap. 6, v. Quaeres.-
De Bapt., qn. 2, art. 6, n. 7. - 8 Instr, Postremo mense,
1:1
n. 6.. Suar«, disp. 25.. sect, 4, v. Seeundo est eertum.•
Cornei. a Lap., in lib. 1 Machab., cap. 2. v. 46. - • Loc.
cito - S Inst., parto 8, disse 2, qu.6, cap. 2, conci. l, v. Tertio,
- • De Bapt., cap. 13, n.3.- , DeBapt.. qu.13, resp. S. -
• DeBapt.. cap. 7, propos. S, reg.2.- • De Bapt., cap. 4,
qu, 2, resp. 1. - ,. Tr.19, punct. 6, num.lS. - U Tr. 11,
exam, 5, n. 62. - 19 Lib. 5, tre 2, cap. 6, n. 10, v. Porro.
- 13 Suppl. Saeram., cap. 1, n. 58. - " De Bapti, n.141,
resp, S, n. 6. - " Confero 6, de Subj. Bapt., num, 52. -
11 Lib. 6, parto 1, n. 300. - l'l" De Bapt., cap. 6, qu. 5. -
18 Instit., parto 8, disserto 2, qu, 6, cap. 2, concI. 1, v. Se-
n. lO, ìta sane docet, modo tamen hoc fieri
valeat absque gravioribus incommodis.
d) ]uenin, Instit., parto 8, dz'ssert. 2, qu. 6,
cap. 2, conci. 1, V. Tertio: «Baptizari quoque
possunt, inquit, si eorum parentes sint servi
christianorum.
e) Salmant., loc. dt., n. 35, id :fieri posse
aj unt: «Dummodo constituantur [pueri] extra
parentum curam, et ubi non sit periculum
deceptionis ».
131. - a) Et ita etiam declaravit S. C. S.Off.,
die 17 Sept. 1671; et S. C. de Prop.Fide, die
29 Nov.1672.- Et Salmant., Suarez, Laymann
et Palaus addunt eo casu separandum esse
infantem a parenti reluctante, propter apo-
stasiae periculum.
b) Azor, part. 1, Ub.8, cap, 25, qu. 3;
Elbel, confero 6, de Subj. Bapt., n. 52; Be-
nedictus XIV, Instruct. Postremo mense, n.15
et 16, loquuntur de casu quo parens consen-
tiens christianus est; alter vero qui relucta-
tur, infìdelis. Idemque indicant can. fudaei
lO, causo 28, qu. 1, et cap. Ex litterz's, de
converso z·nfidel., quae adducuntur a Bene·
dicto XIV.
CAP. I. - DE BAPTISMO.
nely 20; Salmant.w cum Paludano, Azor- b) )
Suarez et communi; Laymann 22, Anacle-
tus 23, Palaus 24, Sporer 26, Holzmann 26, EI-
bel b), et noster Benedictus XIV b), ex
concilio Toletano IV, can. 63, in can. fu·
daei [caus.] 28, qu.l; et ex cap. Ex /lt-
teris 2, Extra) de converso t'nfidel.
Et idem dicendum, si mortuo patre,
avus paternus consentiat in Baptismum
pueri, matre reluctante ; ut [Contin.] Tour-
nely 27 cum Silvio; Salmant. 28 cum Na-
varro c), Laymann et Valentia; ac Pontifex
Benedictus XIV 29, ex auctoritate Gre-
gorii XlII c).
132. - Dubìtatur autem l°. An, utroque
parente z'nfidelt" reluctante, possmt baptz:
saYZ' eorum filti' usu ratùmz's carentes?
Resp. Si fìlii sint mansuri in potestate pa-
rentum, nullo modo licet eos baptizare,
ut decrevit Sacra Congregatio S. Officii a)
cundo, - 19 De Bapt., cap. 7, propos. 3, reg. 4. - .. De
Bapt.. cap. 7, sect.2, post concl. 2, v. Supponendum 4. -
InTr, 2, cap. 6, n. 17.• Patud., in 4, disto 4, qu, 4, i. f.
(n. 38).- Suar., disp. 25, sect, 3, dnb. 1, v • .Duo supero
sunto - .. Lìb. 5, tr. 2,cap. 6, n. lO, v. Tertio, - 93 Tr. 14,
de Sacram., disto S, n. lO. - .. Tr. 19, punct. 6, n.ll. -
" Snpplem. Sacram., cap. l, n. 58. _ .. De Bapt., n. 141,
resp.B, v. Tertio. - " DeBapt., cap. 7, sect. 2,post conel. 2,
v. Supponendum 4. - S#vius, in S·m P., qn. 68, art. lO,
concI. 6. - 98 Tr. 2, cap. 6, n. 19. - Laym., lib.5, tr. 2,
cap. 6. num. lO, v. Tertio. .. Va/ent., in 3nm P., disp, 4,
qu, 3, punct, 3, v. Quarto dico. - 29 Instruct, Postremo
mense, n. 17.
c) Ipse Navarrus, consil. 4, de converso
infidel., n.16 et seqq., oppositum omnino tenet;
sed ejus annotator in fine addit: «Adverten-
durn autem contra hanc opinionem latam sen-
tentiam, infantemque traditum fuisse avo chri-
stiano et demum baptizaturn •. - Et de hoc eo·
dem facto loquitur Rutilius Benzonius in suo
Speculo epz'scoporum et curatorum, lib. 1,
dz'sp. 1) qu. 9, dub. 1, (cui innititur Benedi-
ctus XIV); et refert Gregorium XIII, in hoc
casu pro avo sententiam tulisse; et ipse Ben·
zonius Baptismurn infanti contulit. Vide di-
ctum opus, edito Veneto 1595.
. 132. - a) Instructio haec, uti habetur apud
Bened. XIV, loc. dt., n.17, data fuit episcopo
Quebecen. pro casu quo barbari quidarn, pro
suo more, statim ac filius nascitur, eum chri-
stianis offerunt baptizandum. Sed et aliae re·
periuntur apud eurndem Benedictum S. Off.
decisiones, ima scilicet (n. 23), de die 3 Maji
1703, quae simpliciter negat conferri posse
Baptismum in:fideliurn infantibus, qui in pa·
renturn potestate sunt relinquendi, secluso ta-
men mortis periculo; alia vero (n. 21), de die
6 Septembr. 1625, quae in casU de quo tractat
DUB. IV. - DE SUBJECTC' BAPTISMI. 115
die 3 Maji 1703, apud praefatam Instru- Dixi: per se loquendo : nam spectatis dr-
ctionem nostri Pontificis Benedicti XIV. . cumstantiis, haec sententia vix videtur
Quia tunc certum imminet periculum per- posse in praxim deduci ob graviora mala
versionis. quae comitarentur hujusmodi Baptismos c):
Sì vero Dubium igitur vertit, SZ· tale perù:ulum Et ideo Ecc1esia, ut testatur D. Thomas,
filii subtra-
hantur a non adsit, nempe si filt'z' subtrahantur a nunquam morem habuit baptizandi filios
potestate
parentum: potestate parentum. infidelium ipsis invìtis,
Alii ne-
Insuper advertendum quod pro filiis
gant posse Prima sententia communior negato Et
baptizari; hanc tenent D. Thomas I, quem sequun- Hebraeorum adest constitutio Julii ili d)
tur Gonet 2, Concina 8, Wigandt 4, Na- - relata a Pignatello 20 et a nostro Pontifice
talis Alexander 5 et alii thomistae com- Benedicto XIV 21 -, qui imposuit suspen-
muniter; item Tournely 6, Salmant. 7, ]ue- sìonem et poenam mille ducatorum bapti-
nin 8, Petrocorensis 9, Antoine l0, Croix 11, zantibus filios Hebraeorum reluctantibus
Laymann 12, Roncaglìa 18. - Ratio, quia parentibus. - Idque confirmavit S. C. Con-
subtractio filiorum a potestate parentum cìlìì, die 16 Julii 1639 (apud eumdem Bene-
cederet in eorum injuriam; cum ipsi na- dictum 22), statuens nullo modo baptizan-
turale jus habeant supra filios. dos filios Hebraeorum sine ipsorum con-
Utroque
refuctante, Aliidicunt Secunda vero sententia, quam tenet sensu, donec perveniant ad legitimam ae-
1ilii ratione posse bapti-
zarì, Scotus>, quem sequuntur Frassen 15; Holz- tatem.
carentes ne-
queunt ba-
mann 16 cum Mastrio b), Bosco, Herincx A~ .autem baptizandus sit filius, quem Quid de
ptizari. fi1iis infide-
et aliis scotistis communiter; item Pi- pater Judaeus offerat ad Baptismum ut Iinmoblatis
chler 17 et Contino Tournely 18 (ac pro- liberetur a morbo? - Noster Benedictus e) ~du:a~~s~
babilem putat Estius 19), censet licitum affert decretum Congregationis S. Officii, . ~~~~.libe.
esse hujusmodi filios baptizare, saltem editum die 24 Sept. 1699, quo statutum
auctoritate publica et ex consensu prin- fuit illum esse baptizandum. Sed (ut dixi-
cipìs, mus supra), postquam talis puer est ba-
Opinio Haec sententia, per se loquendo, non ptizatus, avelli debet a parentibus ut chrì-
S. Doctoris.
videtur sua probabilitate carere.Interve- stiane educetur.
niente enim periculo salutis aetemae fìlìo- 133. - Dubitatur 20 .• An lù:eat vendere
rum, parentes non habent jus in eos. Et fitios non baptzzatos parent'òus z'nfide-
sicut potest eripi filius a parentibus ne lzòus? .
ipsi inferant ei mortem corporis; tanto Negat Hurtadus 28; quia id videtur esse
magìs eripi valet.ut a morte liberetur.- contra christianam caritatem.
, 2'2", qa, lO, art. 12. - • Man., tr. S,de Bapt. et disp. 1,art. 2, qn, 3, concl, 3, v. Prob, 2. - " DeBapt.,
Confirm., cap. 6, v. Quaeres. - • De Bapt., cap. lS, n.4.- n. 141, resp. S, sub 7 .. Bosco, de Sacram. Bapt.• disp.2,
• Tr. 11, e"am. 5,n.62. - • De Bapt., cap. 7, propos. S. - sect. 4, n. 65 et seqq•• He"incx, de Sacram., disp. 6, qu. 4,
• Prae1ect. de Bapt., qu.S, art. S, conc!., V. Filii infide- n. SO, v. Dico 111, et n. SI.- " Jus canon., lib. 5, tit.6,
lium. - , Tr. 2, cap. 6, num. 22. - • Institut., parto 8, num. 14 et 15. - 13 DeBapt., cap. 7, sect. 2, conci. 3. -
diss. 2, qu. 6, cap. 2, conel. 1.- • De Bapt., cap. 6,qu.5. " In 4, disto 6, § 2.- D. Thom., 2'2", qu.lO, art. 12.-
- 10 DeBapt., qu.13, resp. 4. - U Lib. 6,parto 1,n. 298.- .. Tom. 4, consulto 192, num. 51. - ...Instruct. Postremo·
l i Lib.5, tr. 2, cap. 6, n. lO. - 13 DeBapt., cap. 4, qu.2, mense, n. TI. - 29 Loc. cit., n. 82. - Ba De Bapt., disp. S,
resp. 1.- " In 4, disto 4, qu. 9, n. 2. - " Tom. lO, tr. l, diff. 5, V. Ita tamen.
S. Alphonsus, negat posse :fictebaptizari, adhi· c) Holzmann pariter negat expedire, quod
bita materia sine debita forma. At pluries Estius etiam satis innuit; Pichler negat id in
alias S. C. idem declaravit, nempe non licere,- praxi servari.
extra mortis periculum, infidelium :filios .ba- d) Bulla ]ulii ID Cum sicut accepimus,
ptizare, si bi in parentum potestate sint mano de die 9 ]unii 1551, data est pro Hebraeis • in
&uri. civitatibus, oppidis, terris, castris et locis Pro-
b) Mastrius, Theol. mor., dz'sp.17, n.44, vinciarum Campaniae maritimae, Latii et Sa·
dicit infidelium filios posse invitis parentibus binae, ac civitatibus Castellan. et Nepesinen.,
baptizari, «si praecaveri possit ne infantes QC. necnon Castris Fiani, Scrofani, Arignani, Ca-
ddantur a parentibus ne baptizentur, et sit ali· stri Novi et Forrnelli degentibus».
.qua certitudo quod tales infantes baptizati, e) Decretum istud S. Off.pro alio quodam
sint religiose educandi •. Cfr. z'n 4, dz'sp. 2, asserto adducitur a Benedicto XIV, loc. cit.,
qu.4, init., et art. 1 et 2, n. 18. Sed n. 23, affert decretum ejusdem

116 LIB. VI. - TRACT. II. -
Vendere Sed communius et satis probabiliter
filios non
baptizatos affirmant Suarez 1, Laymann a), Palaus 2,
parentibus
[nfìdetlbus, Tamburinius 3; et Bonacina b) cum Vas-
satis proba-
biliter lici-
quez b), Coninck b), Filliuccio c), Henriquez
tum, et aliìs, Ratio, quia per se non est intrinsece
malum restituere fìlios parentibus. Et con-
tra, videtur non esse obligatìonem alendi
et educandi tales pueros, sine una utilitate,
cum caritas ad tantum onus non oblìget
quando fìlii non sunt in extrema neces-
sitate. - Sed huic rationi non omnino
acquìesco. Melior videtur ratio commu-
nìs pacìs servandae; quìa si prorsus ne-
garentur filli infidelibus expetentibus, da-
mnum oriretur quod nec etiam ipsi red-
derent christianos captìvos, cum magno
discrimine perversionis; magis autem in-
cumbit Ecclesiae curare ut sui fideles ser-
vent fidem, quam ut infideles ad fìdem
ducantur,
Hinc testantur Palaus 4; et Laymann 5
cum Henriquez, Vasquez d) et Coninck e),
jam consuetudine introductum esse, ut
fìlii captivi, nullo eis col1ato Baptismo,
Saracenis et haereticis restituantur.
134. - «Quaeres: An Baptismus ali-
«quando repeti possa, et qua forma?
Quid re- « Resp. to. Cum temere rebaptizaresit
quiratut' « mortale ex objecto, quia est in genere
ut Baptis-
mus iterai-i « sacrilegii, dum conaris ministrare sacra-
queat.
« mentum incapaci; binc, ad hoc ut non
1 Disp. 25, sect. 6. - 'Tr. 19, punct. 6, num. 20. -
• Lib. 2, de Bapt., cap. 3, § 2, n. li; - Henriq., lib. 2,
cap. 25, num. 1, i. f tl et num.8, i. f. - .. TrIO 19, punct. 6,
DUro. 20. - l) Lib. 5, tr. 2, cap. 6, n. lO, v. Porro} v. f. .
Henr'q., lib. 2, cap. 25, n. 1, Iit. h, in commento _. Loc.
cit., cap. 5, n. 3. - Suar., (a Laym. non citatus), disp. 22,
S: Officii diei 3 Maji 1703, statuens non licere
eo casu filios infidelium baptizare seduso
mortis imminentis periculo.
133. - a) Laymann, Nh. 5, tr. 2, cap. 6,
n. 10, V. Porro,plerumque expedire ait ut
baptizentur et non restituanturj «quandoque
tamen [as erit eosdem parentibus relinquere
aut restituere, vel aliis infidelibusvendere» .
b) Bonacina, deBapt., qu. 2, punct.6, n.14,
id per accidens tantum fieri posse concediti et
cum illo consentiunt etiam Vasquez, disp.155,
cap. 7; et Coninck, qu. 68, art. lO, n. 88.
c) Filliuccius, tr. 2, cap. 6, n. 147, dare
et perspicue rem innuit, seu potius rationem
affert qua nititur haec sententia: negat enim
adesse obligationem baptizandi filios infide·
lium qui sunt servi, quia: « Non tenentur ...
christiani principes separare filios ab eorum
CAP. I. - DE BAPTISMO.
« lìceat rebaptizare, non requiritur certi-
« tudo de Baptìsmo, sed sufficit si pro eo
« sint conjecturae, ut v. gr. quod quis
e: natus et educatus sit inter fideles, nec
« pro contraria parte rationes alicujus mo-
« menti occurrant: leve enim vel meta-
«physieum dubium non sufficit, sed re-
« quiritur grave et morale, vel saltem ra-
« tìonabìle. - In quo inc1inandum esse
« in favorem baptizandi recte monet Lay-
« mann 6 ex Suarez et aliis ».
In hujusmodi dubìis attendenda est re-
gula communiter a DD. recepta, quod ad
iterum conferendum Baptismum baptizato
sub -conditione, non suffìcìt leve, sed re-
quiritur prudens sive rationabile dubium
an sacramentum fuerit vel ne receptum.
Ha Suarez 7, Laymann 3, Salmant.", Bo-
nacìna 10; Palaus 11 cum Coninck, Valentia
et communi. - Dubium autem vel potest
esse juris vel facti.
Quando dubium estjurzs, nempe quan-
do aliquis est baptizatus cum materia,
forma aut intentione dubia, tunc certe
Baptismus est iterandus sub conditione;
prout communiter docent Suarez 19 et Sal-
manto 13, cum D. Thoma a). (Vide dieta
n.27).
Dubium facties: quando dubitatur an
datus sit vel ne Baptismus. - Et tunc, si
dubium est negatzVum eo quod nulla ha-
sect.2, v. De quo praecepto.- , Loc. cit., v. Sed quaeres.
_ 8 Loc. cit., n. 8. _ 9 Tr. 2, cap. 6, n. 55. - lO Disp. 1,
de Sacram. i. g., qu. 2, punct. l, n. 36. - 11 Tr. 19, punct.13,
num. 3•. Conz'nck, qu. 66, art. 9, num. 91 et 92. - Valent.,
in Sllm p", disp. 4, qu. l, punct. 4, v. Necesse est autem. -
" Disp. 22, sect. 2, v. Est autem. - 1lI Tr.2, cap. 6, n.56.
parentibus; nec ex caritate, quia non est sem-
per commodum illis retinere, talium filiorum
curam».
d) Vasquez, disp.155, cap. 7, n. 87, affert
quidem hanc consue~dinem, sed in obje-
ctione' et in responslOne n. 28, eam potius
reprobare quam probare videtur, saltemquoad
Saracenos.
, e) Coninck, loc.cit., n.88, silet de hac con-
suetudine. Sed notandum est quod Laymann
eum, sicut et Vasquezium,citat pro argumento
generali de obligatione baptizandi filios infi-
delium captivos, vel de facultate eos paren-
tibus restituendi aut aliis vendendi.
134. - a) S. Thomas, 3 P., qu. 66, art. 9,
ad 4 scribit: • De quibus dubium est an bapti-
zati fuerint, baptizentur...; non enim videtur
iterari quod nescitur esse factum».
DUB. IV. - DE SUB]ECTO BAPTISMI. 117
beantur indicia hominem esse baptizatum, tt'tudz'ne SZ't habenda, donec evùientz'ssz'mis
sine haesitatione hic est sub conditione forsitan argttmentis contrarzumprobare-
baptizandus; ut recte ait Suarez b), ex tur.-Hoc tamen intelligendum, modo pro Nisi a d-
sint .graves
can. Cum z'taque 112, de consecr., dist.4, contraria parte graves non occurrant ra- rationes
ubi S. Leo id docet, dicens: Non potest z'n tiones; ut bene advertunt Busenbaum (ut contrarìae,
z'teratzonzs crimen venire, quod omnz'no supra) et Laymann 6, qui sic ait: Nz'ht'lo-
factum esse nescitur. Et in can. seq.113, mz'nus existimo interdum etiam adulto z'n-
idem S. Pontifex de hoc rationem affert: ter fideles educato conferendum esse Ba-
Quianon temerùas z'ntervenz'tpraesumptt'o· ptismum sub condz'tz'one, sz· tales conjectu-
nis ubz' est dilt'gentt'a pietatzs. - Quando rae adsz'nt (puta, quia v. gr. a oeneficis
vero dubium facti est posz1t'vum, etiam Ba- parentz7ms natus est, a dz'abolo valde z'n-
ptismus est iterandus, quando utrinque festatur, necscz'roz'potest ullo t'ndt'ct'o ubi uet
adsunt apparentes non leves conjecturae a quobaptz'zatus fuert't), quae praesum-
quae rem dubiam efficiunt. Unde in concilio , ptt'onem acceptt'Bapttsmz'tollant,et contra-
Carthaginensi V, relato in can. Placuz't 111, rtum verist'mt'le ejJicz'ant. - Refert autem
dict. dzst. 4, sic dicitur: Quoties non t'n- Pater Zaccaria 7 censuisse Sacram Con-
venzunturcertissz'mi testes, qui eosbaptzsa- gregationem, baptizandam esse sub condi-
tos.esse sine dubt'tatt'one testentur..., absque tione quamdam mulierem, eo quod nullum
ullo scrtepulo eos esse baptisandos. potuerit reperìrì vestigium Baptìsmì, nee
Unustestis Hic tamen notandum lO cum Suarez l" matrimonii parentum assertorum,
oculatus
fide dignus Holzmann 2; Salmant.P cum Laymann, Notandum 3°. Quod si infans alìquis ' Arreptus
suffìcìt, a barbaris,
Palao, Bonacina, et nostro Summo Ponti- arreptus sit a barbaris, et dubitetur an in dubiosub
In dubio conditione
ju r s , ite·
ì
fice Benedicto XIV in suis Notificatz'onz'- captus fuerìt ante vel post Baptismum: ba p t ae n- ì
randus sub bus 4, cum Glossa ac communi, ad id suffì- tunc omnìno baptizandus est sub condi- dus,
conditione.
cere unum testem ocularem c) fide dignum. tione ;ut cum communi dicunt Palaus 3,
Et hoc, etiamsi testis sit femina; ut Busen- Salmant, 9 et alìi, ex can, Paruutos, disto 4,
baum, infra, [n. 137] ad 4, cum Laymann. deconsecr., ubi Gregorius III d) id expresse
Limitatio. - Secus vero, si adsint testes positive definivit.
opposìtumdeponentes, Vide Croix 5. «Unde resolves:
Item, in
dubio facli.
Adulti nati Notandum2°. Quod baptizandi non sunt, 135. - « l°. Sub conditione baptìzandi
ex parenti ..
bus chri- neque sub conditione, adulti qui nati sunt «sunt: l°. Qui cum materia et forma aut
stianis, non
rebapti- ex parentibus christianis et inter fideles «intentione dubia (secundum supradicta)
zandi.
educati, quamvis nullum testimonium ha- «sint baptizati. - 20. Infantes expositi, et
beatur accepti Baptismi; ut expressum « reperti sine schedalestantede Baptismo;
exstat in cap. Venz'ens 3, de presb. non « secus, si cum ea. Ita communiter. Quin·
baptis., ubi sic dicitur: Et certe de mo « tanadvenas lO tamen contendit etiam hos
quz· natus de christianis parentzòus,et in- « esse rebaptizandos a). - 3°. Baptizati ab
ter christt'anos e$t fidelt'ter conversatus, « obstetricibus veneficis;praesertim si fas-
tam vt'olenter praesumz'tur quod fuert"t « sae vel convictae fuerint aliquando non
baptt'zatus, ut haec praesumptio pro cero «recte baptizasse. - Laymann 11 ».
1 Disp. 22, sect. 2, v. Quam'Vìs. - • De Bapt., n. 144. - Laym., 1oc. cit., n. 3, i. f. - • Lib. 6, parto 1, n. 312. _
• Tr. 2, cap. 6, n. 62. - Laym., lib. 5, tr. '2, cap. 5, n. 3, i. f. - • Lib. 5, tr. 2, cap. 5, n. 4. - , Annot. ad eroi"', lib. 6,
Palaus, tr. 19, punct. 13, num. 9. - Bonac., disp. l, de parto 1, n. 310. - S. C. Cone. in una Tar1J.'sina, Baptismi,
Sacram. i. g., qu. 2, punct. 1, n. 40. -. , Notif. S, n. S. - 4 Maii liSi, Thesaur., tomo S, fol. 59. - • Tr.19, panct. 13,
Glossa in can. eum ;taque~ de consecr' l dist. 4, v. Qui-- num. S. - • Tr. 2, cap. 6, num. 58. - 13 Tr. 1, singul. 9,
testimonio; et in cap. Nuper , de testib., v. Nisijuratus.- n. 3 et 14. - U Lib. 5, tr. 2, cap. 5, n. 3.
b) Suarez, loc. cit., dicit posse iterum sub § 9, quidquid dicat Gratianus. Vide Migne,
conditione baptizari. Patro!. lat., tomo 89, col. 523 et 524, in
c) Quod testis ille fide dignus, debeat esse nota.
oculatus non pauci omittunt, ui Palaus, Holz- 135. - a) .Nisi constiterit a quo sint bapti-
mann, Bonacina, Benedictus XIV et Glossa. zatij et hi sint tales ut nullum dubium aut
d) Hujus canonis auctor est Gregorius II, suspicio prudens de recta Baptismi admini-
in epist. 14, ad Bonifacium, scripta anno 726, stratione supersit».
 118 Lm.VI. - TRACT. II. -
Quaeritur: an tnfantes expOSt'# smt
Inlantes
expositi si- baptt"sandt'? - Si isti exponantur sine
ne scheda, schedula, sine dubio sunt baptizandi, nisi
baptizandi.
alias constaret fuisse rite baptizatos; ut
recte dicunt Busenbaum, et Salmant. 1
cum Suarez b), Soto C), Laymann et aliis
communiter.
Quaestio est: an baptizari debeantpueri
expositicum scheda?
cu::ch~~~ p'rima sententia negat; quam tenent
juxta alias Busenbaum (ut supra) et Palaus d),laudans
non baptì-
zandi. Sotum, Vasquesw, La.ymann d) et Bona-
cina d). - Quia testimonium illud mora-
lem indueit certitudinem; cum nequeat
rationabiliter credi parentes, qui catholiei
esse praesumuntur, velle suam prolem
tanto sacramento privati.
Verius Secunda vero sententia, verior et com-
baptizandi
sub condi.. munìor recentiorum, docet omnes hos esse
tione.
baptizandos sub conditione, quoties non
,habetur moralis certitudo de Baptismo
collato, et rite coliato: alias semper re-
manet prudens 'dubium de suo valore. -
Ita Petrocorensis s, Holzmann 3, Ronca-
glia e), Natalis Alexander f), Concìna s,
Elbel 6; Croix g) cum Quintanadvenas, GO'
bat, etc.; [Contin.] Tournely 6 cum Silvio
et Henno; ac Sporer 7 cum Marchant et
synodisCameracensi,Narbonensi, Aquensi
1 Tr.2, cap. 6, n. 57. - Laym., lib. 5, tr, 2, cap. 5, n. 3. -
Sotus, in 4, disto 3, art. 9, v. Expositi vero. - • De Bapt.,
cap. 6, qu, 11. - 8 De Bapt.. n. 147. - • De Bapt., cap. 15,
n. lO. - • De Bapt., n. 64. - Quintanad., tr. l, singul. 9,
n. 3•• Gobat, tr. 2, n. 397. - • De Bapt., cap. 8, art. 3,
v. Hine baptisando·. - Sil'lJius, in a- P., qn. 66, art. 9,
quaer. a, i. l . . Henno, de Bapt., disp. l, qu.7, resol. 4. -
• Supplem. Sacram., cap. l, num. 72•• Jacob. Marehant,
ResoI. pastor., de Bapt., cap. 2, qu. 4•• Syn. Camw., (1586),
b) Suarez, disp.22, sect.2, v. Est autem,
in universum ait posse Baptismum sub con-
ditione iterari, quando «nulla sunt indicia ad
judicandum hominem esse baptizatum •.
c) Sotus, in 4, disto 3, art. 9, v. Expositi
vero, scribit: «Si quis autem in nemore par-
vulus esset inventus, de quo dubium exsisteret
quibus e.sset parentibus natus, deberet sub
conditione baptizari ».
d) Palaus, loc. cit., n. 6, cum distinetione
loquitur, negans rebaptizandum esse etiam sub
conditione, infantem expositum iIiter fideles
et repertum cum scheda;baptizandum autem
esse sub conditione asserit expositum inter
infideles, ve! quando est rationabilis suspicio
ne expositus fuerit ab haereticis aut paganis.
Etauetores allegat; sedreverasolus Vasquez,
disp. 146, cap. 4, n. 26; affert distinctionem
CAP. I. - DE BAP1;'lSMO.
et Tolosana. - Idemque sentit noster Be-
nedictus XIV 3, qui affert concilium Me-
diolanense, sic statuens: Infans expositus,
licet appensum collo scriptum habeat, quo
tUe baptt"satus significetur; si tamen, re
dt7igenterperquisita, quemadmodum cate-
chismo Romano expressum est, adhuc
dubium st't eum baptt"satum esse, ea con-
ditionis formula baptt"setur: Si tu, etc.
Item affert declarationem S. Congr. Con-
eiili, die 15 januar, 1724, ubi dictum fuit
hujusmodi infantes expositos, etiam cum
scheda de Baptismo collato, esse sub con-
ditione baptizandos, quamvis sint in aetate
unius anni cum dimidio. - Et hoc vide-
tur esse quìdem juxta mentem Ritualis
Romani, ubi dieitur: Infantes expositi et
tnventt~ si re dt7igenterinvestigata, de eo-
rum Baptismo non constai, sub conditz'one
baptt"sentur.
Excepit tamen S. Congregatio in prae-
fata dec1aratione a Baptismo sub condi-
tione schedulas quae haberent certitudi-
nem, juxta Instructionem alias datam.
186. - «2°. Infantes ab obstetrieibus,
« vel parentibus, vel cognatis, etc., ob ne-
«cessttatem baptizatos, promìscue omnes
« sub conditione rebaptizare (quando obste-
«trìces bonae et bene instructae censen-
tit. 6, de Bapt., num. 8; ap, Labbe, tomo 21, col. 1234••
Narbon., (1609), cap. 14, de Bapt., v: Lieet; ap. Labbe,
tomo cit., col. 1491. . Aquen. (1585), tit. de Bapt. sacram.;
ap. Labbe, tomo cit., col. 943. . Tolosan. (1590), parto 2,
cap. 2, de Bapt., n. 6; ap. Labbe, tom. cit., col. 1284. -
• Notif. 8, n. 8•. Concil. Mediolan. III, tit. 6, de Bapt.
infantium. - S. C. Cone., in una U"bis, 15 ]anuar. 1724;
cfr. Thesaur., tomo a, fol. 2. - Ritual. Rom., de baptìzandis
parvulis, v. Infantes. ' alius auetoris sententiam, qui rebaptizandos
a Pala<> adhibitam; Laymann vero, loc. cit.,
n. 3; et Bonacina, loc. cit., n.40, non loquun·
tur de expositis cum scheda.
e) Roncaglia, deBapt.,cap.4,qu. 5, resp.2,
dicit communiorem esse sententiamquae ne-
gat tales esse rebaptizandos: «Nihilominus,
addit, non desunt qui huic opinioni refragen-
tur...; adeoque, cum semper dubium aliquale
remaneat;... videtur posse sub conditione ite-
rari >.
f) Natalis Alexander, cap. 8, propos. 7,.
reg. 6, in universum ait: «Infantes expositi
de quorum Baptismo dubitatur, sub conditione
baptizandi sunt».
g) Croix, loc. cit., n.318: «Probabilius vi·
detur, inquit, esse rebaptizandos sub condi-
tione, etiamsi inveniantur... cum scheda te-
stante de Baptismo».
DUB. IV. - DE SUB]ECTO BAPTISMI.
e tur) non licet; quia de valore Baptismi
- prudenter et rationabiliter dubitari non
e potest. Suarez, Laymann 1: - qui tamen
.. contrariam consuetudinem quorumdam
e: parochorum damnare non audet, eo quod
- experientìa didicerint obstetrices non
«raro fuisse deceptas a diabolo, ideoque
« revera periculum aliquod sit animae, ob
« quod irreverentia cesset; additque eam
e consuetudinem approbatam fuisse a Pa-
e storali Romano, edito Antverpiae 1607.
e Eamque sententiam tenet Silvius apud
«Diana s. - Et ipse Diana a) cum aliis
« duobus censet eam probabilem, habe-
« reque locum in omnibus baptizatis ab
e haeretieis, licet sint adulti: quod card.
e de Lugo 3 recte limitat ad illas circum-
e stantias in quibus prudenter dubitari pos-
« sit de defectu materiae, formae vel inten-
« tionis. - Denique etiam Quintanadvenas-
Nisi sche- e docet infantès supradictos fere omnes
dula faciat e rebaptizari posse sub condìtìone ».
c er t c u d i-
ì
nem.
suo«, disp. al, sece, 6, n. 2, v. De quo. - 1 Lib. 5,
tr, 2, cap. 5, num. a.- SiI'lJius, in a P., qu, 66, art. 9,
Baptizati quaer.2.. i Parto 5, tr.1S, resol. 86. _ :I Respons. moraI.,
ab obstetri· Iìb, l, dub.2. n.4. - • Tr. 1, singul. 5, n.2. - • Lec, cito
cibus vel - Farvaeq., Opusc. de Bapt., cap. 4, qu, 8, petes 5•. 8 De
parentibus. Bapt., cap. 15, n. 9. - , De Bapt., cap. 8, art. a, v. Mihi
utraque. - Synod. Ebraic. (1576), cfr. Collat, Andegav.
]unii 1716, quaest, 1. - 8 Disp, al, sect.6, n. 2. - • Loc,
136. - a) Diana hic non satis accurate a
Busenbaum refertur; nam, -part. 9, tr. 6, re-
sol. 35, probabilem vocat non quidem senten-
tiam hic ab auetore relatam, sed sententiam
Quintanadvenas, qui rebaptizandos esse sub
conditione vult infantes expositos; in cujus
tamen .asserti confirmationem Diana adducit
esse ait turo. expositos, tum baptizatos domi
ab obstetricibus, tum baptizatos ab haereticis.
Sed, parto 5, tr.13, resol. 86, Diana expresse
rejicit, ex parte saltem, Silvii opinionem:
«Quidquid sit, inquit, in illis partibus Ger-
maniae, ubi saepius obstetrices sunt sortilegae,
tamen in nostris partibus Silvii doctrina non
admittitur ». - Denique, quod Busenbaum
addit de iis qui ab haereticis baptizati sunt,
. . licet sint adulti, non reperitur apud Diana,
sed solum ibi habetur sententia Quintanadye-
nas 1 qui. dicit rebaptizandos esse expositos,
«etlamSl senes modo et sacerdotes ac epi-
scopi sint •.
b) Synodus Mechliniensis et synodus
Yprensis non bene referuntur a Concina. -
Mechliniensis enim (1607), tit.3, cap.6, loqui·
tur de Baptismo ab haereticis collato. Habetur
ap. Labbe, tomo 21, col. 1446; et inter Con'
cilia Germaniae, tomo 8, fol. 776. Sed Silvius
119
Quaeritur l°. An sint rebaptt"sandiin-
fantes ab obstetricibus sive a laicis bapti-
zati?
Alli affirmant; ut Silvius 6; et Farvac- ]uxta a·
quesius, ac synodi MechIiniensis b) et liosrebapti-
zandi sub
Yprensis b), apud Concina 6. - Alii vero, conditione.
ut [Contino] Tournely 7 cum synodìs Ebroi-
censi, Rothomagensi c) etc., sentiunt hos
semper esse rebaptizandos sub conditione:
quoties tamen desunt ad minus duo te-
stes fide digni de Baptismo rite conato.
- Sed communissima et vera sententia Ncn-sunt
rebapti·
docet tunc tantum tales pueros esse re- zandì, nisi
baptizandos, quando adest probabilis su- adsit pro-
babilis su.
spicio erroris in dato Baptismo. Ita Bu- spicio.
senbaum (ut supra) et Suarez 8, Coneina 9,
Natalis Alexander l0, Laymann 11, Holz-
mann 12; Palaus 13 cum Coninck; Croix 14
cum Gobat et Quintanadvenas d),- Sal-
manto 15 cum Bonacina. Et ita censuit
S: Congregatio (ut refert Pater Zaccaria
apud Croix 16), dicens pueros domi bapti-
cìt., num. 9. - 10 Cap. 8, propos. 7, reg. 5. _ 11 Lib. 5,
tr, 2, cap. 5, n. a. - 1ll De Bapt., num. 145. -' 10 Tr. 19,
punct, la, num, 7. - CQninek, qu, 66, art. 9, num.. 94. _
" Lib, 6, parto l, num, 321•. Gobat, tr, 2, nnm. 133. -
" Tr.2, cap. 6, n.60•• Bonac., disp. l, de Sacram. i. g..
qu. 2, punct, 1, num, 36. - 18 Loc. cit., num, 323. Et
habetur etiam ap, Pallottini, v. Sacramentum Baptismi,
§ 2, n. 13.
loc. cit., allegat non concilium, sed Pastorale
MechIiniense,statuens quod si puer «sit bapti-
zatus ab obstetrice sub conditione baptizetur » •
- Yprensis autem (1577), tit.12, cap.5, tenet
sententiam quam S. Alphonsus veram vocat:
«Si post diligentem inquisitionem, justam du-
bitandi rationem habeat parochus..., aut etiam
cognoverit obstetrices quae se baptizasse di·
cunt, adeo leves esse ut ipsis certa fides adhi-
beri non possit; neque per alios probari potest
quod omnia sint legitime adhibita, tunc ipse
parochus ad administrationem...procedat, sed
substantialia verba conditionaliter proferat » .
Habetur inter Concilia Germaniae, tomo 7,
fol.842.
c) Synodus Rothomagensis (1581) cap. de
Sacram., n. 2, ap. Labbe, tomo 21, col. 623,
loquitur de Baptismo a Ca1vinistis collato.
d) Quintanadvenas, tr. 1, singul. 5, n.2,
dicit: «Omnes fere infantes ob mortis pericu-
lum praecipue, domi a parentibus, cognatis,
obstetricibus aliisve laicis viris aut feminis
,baptizatoscommuniteriterum baptizandosesse
sub conditione -. Et n. 9, verba {ere omnes
sic explicat: «Quia potest esse obstetrix ita
bene instructa et diu experta in administra·
tione Baptismi, et his necessitatis aut periculi
casibus ita assuefacta, ut nulla praesumptio
 120 LIB. VI. - TRACT. Il. -
zatos non esse rebaptizandos, nisi adsit
probabile dubium invaliditatis.
Secus vero dicendum, si in examìne
parochus constanter deprehendat obste-
tricem illam sive laicum rite baptizasse;
ut dicunt auctores praefati, quibus con-
sentit Estius l cum Soto, Petro de Palude,
et Silvestro, ubi dicit non esse baptizan-
dos, cum... obstetrix interrogata testetur,
se n'te totum mysterzum peregisse. - Id
confirmat S. Carolus Borromaeus 2, dicens:
S,~ re accurate investigata, (parochus) ex-
ploratum habuer,"t illum (puerum) forma
seruata baptt"satum esse, caoeat omnino
nehancsubconduwnebapuzandiformam
adhibeat. Idemque dìcìtur in. catechismo
Romano 3, ubi: Ea Baptismz" forma (sci-
licet conditionata) ex Alexandrz" Papae
auctorùate in z"11l"S tantum perml'ttz"tur, de
quz"bus, re dilz"genter perquisita, dubz"um
relz"nquz'tur an Baptismum rùe suscepe-
rint; alùer vero nunquam fas est, etias«
cum adjunctz"one, Baptz"smum alz"cui ite-
rum administrare.
Post Ba-
p t sm u m
ì
Notandum autem l°. Quod, postquam
privatum, aliquis privatim baptìzatus est, consuetae
su pplendae
c e r e m o- caeremoniae et ritus in ecclesia suppleri
niae.
debent; ut dicunt Salmant: 4 CUlP com-
muni ex Rituali Romano. - Notandum
Alia no-
tanda in ite-
2°. Quod, cum Baptìsmus reiterandus est,
ratione Ba-
prismi.
puto cum Croix e), etc., omnino servano
dum orclinem descriptum n. 117, quidquid
aliqui dicant. Potest tamen dari in quo-
cumque loco, si peractae jam sint solemni-
tates in ecclesia; ut dicunt aliqui apud
Croix 5. - Notandum 3° cum Croix 6, quod
1 In 4, disto 4, § 15. - Sotus, in 4, disto a, qu. unic.,
art. 9, argum.4•• Petrus de Palude, in 4, dist.6, qu. 4,
art. :, conci. l, (num. 5). - SUvest., v. Baptismus IV,
qu. 9, io f. - SI Instructio Baptismi, § 1, .Quae parochus)
v. Qua forma, (loquens de expos!tis); Acta Mediolan.
Ecci" l'art. 4. - • Parto 2, cap. 2. de Saeram. Bapt..
vel suspicio haberi possit de Baptismo recte
collato aut de turbatione aliqua ipsius. Quod .
de parentibus, cognatis et aliis laicis difficilius
praesumitur ».
e) Croix, lib. 6, parto l, n.325, non dicit
absolute servandum esse ordinem; sed: «Me·
lius est, inquit, etiam in Baptismo qui sub
conditione repetitur, se accommodare usui
communi, et adhibere saltem sacerdotem si
haberi pOssit, .... immo parochum ipsum >.
137. - a) Silvius, in 3 P., qu. 66, art. 9,
qu. 3, scribit:. «]ustissima ...est ratio dubitandi
CAP. I. - DE BAPTISMO.
in collatìone talis Baptismi non est prae-
mittenda confessio; sed sufficit praemittì
dolor de peccatis.
131. - Quaeritur 2°. An debeant reba-
ptzzarz" pueri ab haereticis baptzzatt"?
Certum est et de fide ex Tridentino 7,
validum esse Baptismum collatum ab hae-
reticìs, quando omnia requisita ad sacra-
mentum adhibentur.
Sed merito putant Gobat, Dicastillus
et Quintanadvenas, apud Croix 8, pueros
baptìzatos a praedicantibus (et idem aìt
Silvius a) praecise de baptizatis ab Anglis,
ac Tournely b) de cunctis baptizatis a Lu-
theranis et Calvinianis) omnes esse rebaptì-
zandos, saltem sub conditione. Qula facile
dubitari debet de materia, forma et inten-
tione talium ministrorum: cum ipsi hoc
sacramentum non judicent absolute ne-
cessarium; propter quod parum curant de
necessariis requisitis: alìis adhibentibus
aquam rosaceam: aliis dividentibus mate-
riam a forma, ita ut alter verba proferat,
alter aquam infundat: aliis aquam tantum
super vestes infundentibus.- Et ideo, cum
tot urgeant motiva dubitandi de valore
talium baptismatum, merito dicimus, ordì-
narie loquendo, ma sub conditione repe-
tenda. - Caeterum censuit S. Congregatio
(ut refert Pater Zaccaria apud Croix 9),
non esse rebaptizandos pueros baptizatos
ab haereticis, nisi in eo loco praedicantes
non observarent requisita ab Ecc1esia ca-
tholica ad valorem sacramenti c!.
,,3°. Peccat graviter ministero l°. Qui
« non rebaptizat eum de quo rationabile
n. 57, (al. n.56). - • Tr. 2, cap. 6, n. 60•• R,·tual. Rom.,
De baptizandis parvulis, init. - • Lib. 6, l'art. 1, n. 325.
- , Loc. eit., num. 323. - , Sesso 7, de Bal't., ean. 4. -
Gobat, tr. 2. num. 392 et 893. - Di<;ast., tr. 2, de Bapt.,
disp. 1, dub.7, num.181. - Qufntanad., tr. l, singul. 3, a
n. 3. - 8 Loe. cit., n. 822.- 9 Lib. 6, l'art. 1, n. S".8.
de veritate Baptismi ab haereticis nostri tem-
poris administrati».
b)Contin. Tournely, de Bapt., cap.8, art. 3,
V. Quaeres: «Plures esse, inquit, qui summe
dubium habeant Baptisma a Calvinianis et
Lutheranis collatum ... Sed ipse subdit: «Quia
tamen hodierni novatores meliori via gradi
perhibentur, maturo hic opus est examine, si
res moram patitur».
c) Scilicet S.C. Concilii, die 27 Mart.l683
declaravit: Non esse rebaptizandos, dummodo
non adsit dubium probabile de invaliditate
DUB. IV. - DE SUBJECTO BAPTISMI.
« dubium juris vel facti manet num valide
« sit baptizatus; quia tenetur proximum
« liberare a probabili periculo gravis mali,
« cum facile potest. Laymann 1, Quinta-
« nadvenas". -~. Si non diligenter inqui-
Quid de
bap t ì aat s
ì
« rat in talis Baptismi valorem, nisi de hoc
ab haereti- « aliunde constet. Quintanadvenas 3.
cis.
«4°. Non est rebaptizandus de cujus
«Baptismo habetur testimonium unius
« oculati testis, licet feminae: dummodo
«non sit suspecta, nec aliud obstet. -
« Laymann s,
«5°. Qui vere et rationabilìter dubitar
« de suo Baptismo, tenetur petere Baptis-
« mum, et parochus ei conferre (Quinta-
« nadvenas 5), et interea abstinere ab usu
- aliorum sacramentorum.
Forma Ba- - Resp. ~. Baptismus sub conditione
prismi con-
dirionatl, « hac forma conferendus est: Si baptzzatus
« es, non te baptt"so,' sz" nondum es bap.tz"-
« eatus, ego te baptzzo z"n nomine, etc. Ac
« Iìcet sufficiat sola mente conditionem
e; apponere, si ex omissione non tìmeatur
« scandalum; tutìus tamen est exprimere
« verba saltem ista: Si non es bapttzatus,
« etc. - Vide Toletum 6, Laymann 7, Sua-
« rez 8, Filliuccium 9.
« Patrinus autem in hoc Baptismo ne-
« cessarìus non est, nee adhibendus, -
« Quintanadvenas ie »,
138. - Pro complemento hujus punctì,
Quaeritur l°. Qut1zam sint effectus sa-
cramenti Baptisrm'?
1 Lib.5, tr. 2, cap. 5, n. 3. - 9 Tr. 1, singul. 6, n. 1. -
Notanda 3 Loc. cit., singul. 6 et 7. - - .. Loc. cit., num.3, ì. f.-
ex Busen~
baum. • Loe. cit., singul. 13 et 14. - , Lib. 2, cap. 19. - , Loe.
cit., n. 3. - S Disp.31, sect. 6, n. 1, io f. - g Tr.2, cap. S,
ì. r., n. 65. - 10 Loc. cit., singul. 18, n. 1..-:- 11 Parto 2,
cap. 2, de Sacram. Bapt., n. 42. - .. Sesso 5, de Peccato
Baptismi. Cfr. Pallott., V. Sacro Bapt., § 2, n.13.
Idemque responsum dedit S. C. S. O., elle
6 ApriI. 1859. Ceterum de hac re exstat etiaro
aliud decretum S. C. S. O. sub die 20Nov.1878.
Quaesitum enim erat: An baptismus sub con-
. ~ ditione conferri debeat haereticis qui se con- ~
vertant ad religionem catholicam, a quocum·
que Ioco proveniant et ad quamcumque se:
ctam pertineant? Et S. C. quaesito respondit:
«Nega#ve. Sed in conversione haereticorum,
a quocumque Ioco vel a quacumque secta ve·
nerint, inquirendum de validitate Baptismi in
haeresi suscepti. Instituto igitur in singulis
casibu~ examine, si compertum fì.:lerit aut nuI-
lum aut nulliter collatum fuisse, baptizandi
erunt absolute. Si autem pro tempore et lo-
121
Resp. Primus effectus est remrssio ECCeetu
Baptismi,
omnis peccati originalis, et actualis ante
Baptismurn commissì; ut habetur in ca-
techismo Romano 11 et Tridentino 12: In re-
natt"s nz7zz"1 odz"t Deus. Remanet tamen in
iis peccati fomes, qui non est peccatum;
et si eì resistitur gratia Jesu Christi, pro-
derit ad coronam. - Secundus effectus
est condonatio omnium poenarum pro
peccatis debitarum. Ita in catechismo 13,
ex Tridentino 14, ubì: Ut nz'hilprorsus eos
aò ingressu coeli remoretur. Vide Sal-
manto 15. - Tertius est largitio dìvìnae gra-
tiae, qua filii Dei et coeli haeredes effìcì-
mur; ut ex Tridentino 16. - Quartus, cha-
racteris impressio. - Quz'ntus, ut bapti-
zatus fiat Ecclesìae membrum, et illius
auctoritati subjiciatur.
139. - Quaeritur 2°. Quae dz'spositz'o
requiritur t'n susdpz"ente Baptz"smum?
Resp. In ùzfantt'bus eorum voluntatem Disposi-
tio n e s re-
supplet Christus et Ecclesia. Est certum quisitae ad
vaIi di ta ,
ex Tridentino 17, ubi dicuntur parvuli ba- temo
ptizarì t'n sola fide Ecctesiae, quamvis actu
proprio non credant.
In adultis autemrequiritur intentio
saltem habìtualìs, id est habita et non
retractata a). Salmant. 18,cum Bonacina,
Palao, Conìnck et comrnuni. Vide dieta
n. 81, V. Certum.
Hinc infertur l°. Baptìsmum valide con- Baptismus
per metum
ferri, etsi recipìatur per metum gravem. aut per vfm
Secus autem, si recìpìtur per meram vìm, acceptus.
orig., n. 5. - 18 Loc. cit' J n. 45. - 14 Loc. cito - 15 Tr. 2,
cap. 5, num. 22 et· 2a. - 15 Sesso 6, de ]ustifie., cap. 7. -
" Sesso 7, de Bapt., caIl. la. - 18 Tr. 2, cap. 6, num. 40. -
Bome., disp. l, qu. 6, punet. 2, num. 8; et disp. 2, qu.2,
punct. 6, n. 17. - Palaus, tr. 19, punct. 7, n. 2. - Con'n{:k,
'In. 64, art. 8, n.. 102.
corum ratione, investigatione peracta, nihil
sive pro validitate sive pro invaliditate dete-
gatur, autadhuc probabile dubium de Baptismi
validitate supersit, turo sub conditione secreto
baptizentur. Demum si constiterit validum
fuisse, recipiendi erunt tantummodo ad abju-
rationem seu professionem fidei » •
139. - a) De infidelibus adultis moribundis
et sensibus jam destitutis exstat decretum S. C.
S. O. sub die 18 Sept. 1850: « Si antea dede-
rint signa velle baptizari, vei in praesenti
statu aut nutu aut alio modo eamdem dispo-
sitionem ostenderint, baptizari posse sub con·
ditione, quatenus tamen missionarius, cunctis
rerum adjunctis inspectis, ita prudenter judi-
caverit ».
 122 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. I. - DE BAPTISMO. DUB. V. - DE CAEREMONnS BAPTISMI. - ART. I. 123
animo omnino renuente. -' Suarez b), Bo- ficit scire haec quatuor ultima; ut bene
nacina, Palaus b), cum Salmant.", ex To- dicunt Sanchez et Sotus d), cum Sal-
DUBIUM V.
letano IV c). mant.>,
Baptismus
dormienti Infertur 2". Validum etiam esse Bapti- Quoad poenz"tentz'am autem requisitam, Sullicit at- De Caeremoniis Baptismi.
vel amenti tritio.
collatus.
smum collatum dormienti vel amenti qui requiri contritionem tenent Navarrus et
sui compos antea petierit. Palaus, Hen- alli. Sed verius Gonet 5, Suarez 6, Canus 7; ARTICULUS I.
riquez, etc., cum Salmant. 2. - Bene tamen et Salmant." cum Valentia, Soto, Henrì- QUAE SERVANDA CIRCA CAEREMONIAS BAPTIZANDI.
ibid. advertit Suarez, quod ad licite mini- quez, Granado et aliis pluribus, tenent
strandum tunc Baptismum, requiritur ali- sufficere attritionem, quin sit caritate in- 140. Quae servanda quoad caeremonias Baptismi. - l-U. An sit mortale baptieare sine
unctione chrismatis et aquaconsecrata. - 142. An sit illt'citum baptisare extra eccle-
qua necessitas, nempe si amentia censea- formata: idque expresse docet D. Thomas 9, siamo Et quando. permittatur. - 143. An omittendae caeremoniae in Baptismo pri-
tur perpetua, vel si homo sit in proba- ubi docet quod non inconvenienter (homo) vato, et an patr~nus. -:- 144. An, ~olt,ato ~aptismo priva~o, caeremoniae sint sup·
bili periculo mortis. Et tunc satis est si accedit ad Baptismum, qui habet con- plendae. Qut'ti, sz Bapezsmus fuerzt znvalidus. - 145. Quù:l notandum circa nomen
sufficientia indìciavolendi Baptismum ~n­ set'entz'am peccatz' mortalis. Utique si re- in Baptisww imponendum et librum Baptt'smatum.
tea ille praestiterit: quae indicia sufficiunt quireretur contritio, iste non posset ac- Caeremo- 140. « Resp. Caeremoniae Baptismi pe- «3°. Infantes ex consuetudine deferen-
etiam ad praesumendam debitam poeni- cedere cum conscientia peccati morta- niae Ba·
ptismi, «tendae sunt ex Agendis cujusque eccle- «'dos ad Baptismum circa diem octavum
tentiam habitamde peccatis, nisi constet talis; ipse enim S. Doctor docuit alibi lO « sìae. - Universim tamen, circa eas ser- c nisi prius sit necesse; vel nisi sit gravìs
suscipientem post mortale in amentiam quod, quantumcumque parvus sit dolor, « vanda sequentia: " causa dilationis (v. gr. quia patrini sunt
incidisse. - In dubio autem de petitione, dummodo ad contri#onis rationem suffi- c 1°. Baptismum, extranecessitatem, " exspectandi): in qua tamen non licet
Baptismus est conferendus sub conditione. ciat, omnem culpam delet. Ergo si ac- « absquepeccato non posse conferri, nisi « communiter extra necessitatem privatim
Salmant, 8 cum Bonacina, Henriquez, etc. cederet cum quacumque parva contri-
"in aqua consecrata. - Quae cum deest, « baptizare, et postea adhibere solemnita-
(Vide dieta n. 81, v. Utrum). tione, profecto sine peccato accederet. c habetur formula brevis in quibusdam « tes, sed praestat exspectare aliquamdiu.
Fides et
poenitentia
Requiritur etiam in adulto, ad licite Sed clarius id expressit 11, ubi dixìt : Ad " Agendis ex tempore aliam consecrandi, « Laymann b)".-[Videdictan.118,Not,Il].
requisitae recipiendum Baptismum, fides et poeni- hoc quod homo praeparet se ad gratiam 141. - Mortale est neglìgere caeremo- Omissio
in adulto ad "pro casu necessitatis. Quod si etiam hac
Iiceltatem. tentia. - Quoad /idem, requiritur ut sciat in Baptismo peret'piendam, praeexigitur «formule careas, adhiberi potest aqua nias BaptisIni aut aliquam ex eis notabi- niarum ex~
c a e r em.c-
sacramenta (saltem Baptismum, Eucha- fides, sed non caritas: quia suffict"tattrt"tio lem a), ut omnes communìter cum Holz- tatem, tra neeessì-
c communis benedieta. le-
ristiam et Poenitentiam), praecepta De- praecedens, etsi non St"t contritio. Nescio «2". Baptismum solemnem non confe- .mann l, Croix 2. thalis.
calogì, saltem crasso modo, et orationem huic quid respondere possint ad versarii, e: rendum, nisi in templo, et in loco ad id Hinc notandum l°. Sec1usa necessitate,
dominicalem; ultra quatuor illa scitu ne- si dieere vellent S. Thomam aliam quam
" deputato: nisi filiis regum et principum, est mortale baptizare sine unctione chrì-
cessaria, id est Dei exsìstentiam, Deum nostram tenuisse sententiam. « quibus adde filios catholicorum in locis smatis ;ut Elbe1 s, Ho1zmann 4; ac Croix 5
remuneratorem esse, Trinitatem, et Incar- An vero in suscipiente Baptismum re- « haereticis. Interim quoad hoc, in ma- cum Gobat, etc. - Ita pariter est mortale
nationem Passionemque D. N. Jesu Chri- quiratur aliqualis caritasinchoata?- Vide " gnatibus et nobilibus connivetur in mùl- baptizare in aqua non consecrata vel in chrismate Quid de
stio In urgente autem periculo mortis, suf- dicenda de Poenù., n. 437. c tis locis. Laymann a) ". - [Vide dieta chrismate alterius anni; ut docent b) com- alterius
Bonac., disp. 2, qu. 2, punct. 6, n. 22. - 1 Tr-, 2, cap. 6, 8 Disp. 28, sect, 2, v. Dico 2. - or Relect. de Poenit., parto B, n. 118, Not. III]. muniter Navarrus 6, Sà 7, Viva 8; et Bona- anni.
n. 42. - Palaus~ tr, 19, punct, 7, n. 2•• Henriq., Iib. 2, § Utrum adulti Baptismus remittat peccata sine poeni-
l De Bapt., n. 164. - • Lib. 6, parto l, n. 539. - • De Gobat, tr, 2, n. 469.- • Man., cap. 22, n. 7, V. Oct4'/JO peccato
cap. 24, num. 3. - il Loc. cìt., n. 43. - Suar.} disp. 24, tentia J conci. 2. - 8 Loc. cìt., n. 53. - Valeru., in Snl1lo Part,
Bapt., n. 80. - • Loc. cìt., n. 164, i. f. - • Loc. cìe., n. 889. - _ • V. Baptismus, n. 15. - • De Bapt., qu. 2, art. 7, n. 2.
sect. 1, ccncl, 2. - a Tr. 2, cap. 6, n.45. - Bonac., disp.2, disp. 4, qu. 8, punct. 8, v. Sed quaestio, • Sotus J in 4,
qu, 2, punet. 6, n. 21. • Henriq., lib. 2, cap. 24, n. 4. - dist.6, qu. l, art. 7, concl. 4 et 6•. Henriq., Iib.2, cap. 26,
Sanch», Decal., Iib, 2, cap. 3, num. 24, cum cap. 2, n. 5.. n. S. - Granad., in 3 Pw, controv. 4, de Bapt., tr, 5, disp. 2•
.. Loc, cit., num. 50. - Navar., Man., cap. 1, num. 36. - n. 6. - li 3 P., qu. 79, art. 3, ad 2. - 10 Suppl., qu, 5, art. 8, 140. - a) Laymann, lt'b. 5, tr. 2, cap. 8, omittendi solemnitatesBaptismi,verum etiam
s Man., tr. 3, de Bapt. et Confìrm., cap. 6, v. Si vero. - corpo - 11 In 4, disto 6, qu. l, art. 3, solut. l, ad 5. n. 8, dicit tantum Baptismum, seclusa neces- aliam quamcumque rationabilem et gravem,
sitate, conferendum esse in loco sacro ad id quae impediat earumdem solemnitatum admì-
deputato; excipi vero filios regum et princi- nistrationem; ut exempli gratia, si tempus...
bit de Judaeis qui «jampridem ad christia- pum; hos tamen baptizandos esse non inloco omnino deficiat,si instet periculum a paganis,'
b) Suarez, disp. 24, sect. l, conel. 1 et 3,
nitatem venire coacti sunt..., quia jam constat profano, sed in oratorio vel sacello. Atvero si sacerdos non habeat neque commodehabere
de metu pIane concordat; de vi autem mere S. R. C. jubet ut abusus removeantur, et in- possit oleum catechumenorum, sanctum chri·
externa non loquitur expresse; sed in uni- eos... Baptismi gratiam percepisse...: oportet sma, sal benedictum aliaque necessaria pro
versum ad Baptismi validitatem dicit: «Neces- ut fidem etiam quam vi vel necessitate susce- fimtesad ecclesiam deferantur,juxta praescri-
perunt, tenere cogantur». Celebratum est ptionem et communem praxim. Decr. auth., perficiendis iìsdem solemnitatibus. In his au-
sarium esse voluntarium consensum et inten- tem casibus monendum esse missionarium,
tionem suscipiendi». - Idemque notandum anno 633; vide ap. Labbe, tomo 6, col.l465. n.3418.
d) Sotus hoc non advertit in 4, dz·st. 6,
b) Laymann, loc. Cit., cap. 6, n. 8, refert quod si non omnes, sed solurn aliquas caere-
venit de Palao, tr. 19, punct. 7, n. 2. Sotum dicentem baptizandum esse parvulum monias Baptismi adhibere possit, eas adhi-
c) Concilium Toletanum IV, cap. 57, scri- qu. 2, art. 1, quidquid dicant Salinant.
die octavo, ut moris est, vel decimo aut duo- beat; ac deinde, cum tempus et occasio op-
decimo die; sed ipse dicit prudentis viri ju- portuna adfuerit, easdem caeremonias, vel
dicio committendum esse, ut non nimis sine omnes, vel quas omisit, in ecclesia vel ora-
causa· clifferatur Baptismus, adversus eccle- torio supplere teneatur. Ita S. C. de Prop. F.,
siae cujusque consuetudinem. De cetero con- die 21 Januar. 1789.
cordat n. 9. b) Viva haec docet de solemni Baptismo;
141. - a) Attamen non solum imminens pe- Navarrus et Sà de solo chrismate alterius
riculum mortis esse posse causam Iegitimam anni loquuntur; sed Sà dicitsimpliciter: • Non
 TRACTATUS SECUNDUS
DE BAPTISMO ET CONFIRMATIONE
CAPUT I.
De Baptìsmo,
95. (tuomodo distinguitur Baptismus. - 96. De Baptismo jlaminis. - 97. De Baptismo
sanguinis. - 98. An, ut martyrium remittat culpam, requiratur in peccatore contritio
vel caritas. - 99. Quando martyrium gratiam conferat, - 100. An sint martyres quz'
moriuntur in obsequiopeste infectorum. - 101. An ticeat se offerre ad martyrium.
Vel se prodere catholicum per abstinentiam a carnibus.
Baptismus,
quid.
95. - e: Non agitur hic de Baptismo
.« sanguinis, id est martyrio; nec de fìa-
« minis seu spiritus, id est contritione
« cum voto Baptismi vel desiderio: quia
«: non sp.nt sacramenta; - sed de Bapti-
«: smo fiuminis, qui definitur: Ablutio cor-
«poris exterior , facta sub praescripta
«forma oerborum »,
Quotuplex, Baptismus igitur ex voce graeca quae
significat ablutionem sive immersionem
in aquam, distinguitur in Baptismum flu-
mint's, flamint's et sanguint's. - Infra di-
Baptismus
tluminis,
cemus de Baptismo fluminz's " qui valde
ante Passio- probabiliter cum S. Thoma \ Salmant. 2, Ma-
n e m ìnstì-
tutus. gistro Sententiarum, Soto, Vasquez, etc.,
fuit institutus ante Passionem Christi Do-
mini, tempore quo Christus baptizatus est
a ]oanne.
Baptismus
fìamìrrìs,
96. - Baptismus autem flamùzz's est
perfecta conversio ad Deum per contri-
tionem vel amorem Dei super omnia cum
voto explicito vel implicito veri Baptismi
fiuminis: cujus vìcem supplet, juxta Tri-
1 3 P., qu, 66, art. 2. - 2 Tr. 2, cap. 1, num. 24
etc.seqq.. - MagisterSent.~ lib•. 4, disto 3, de Institut,
Baptismi. - Sotu«, in 4, disto 3, qu, unic., art. 2, concl, 1.
~ Vasq., disp. 140, cap. 3, n. 15; et cap. 6, n. 35. - 3 De
Baptism., qu, 2, art. l, n. 2. - .. T'r, 2. cap. 1, num. 2. ~
Suar., disp. 22, sect, l, num. 6, v. Tandem . .. Vasq.,
96. - a) Trident., sesso 14, de Poenit.,
cap. 4, haec docet: «Etsi contritionem hanc
aliquando caritate perfectam esse contingat,
hominemqueDeoreconciliare,priusquam hoc
dentinum a), quoad culpae remissionem,
non autem quoad characterem imprimen-
dum, nec quoad tollendum omnem rea-
tum poenae. Dicitur fiaminis, quia fit per
impulsum Spiritus Sancti, qui fiamen nUD-
cupatur. - Ita Viva 3, Salmant. 4 cum
Suarez, Vasquez, Valentia; Croix 5 et alii.
De fide autem est per baptismum fìa-
minis homines etiam salvari: ex cap. Apo-
stolicam, de preso. non bapt.; et Triden-
tino 6, ubi dicitur neminem salvari posse
sine lavacro regenerationis aut ejus voto.
- Vide Petrocorensem 7.
91. - Baptismus vero sanguznz's est Baptismus
sanguinis.
sanguinis effusio, seu mors tolerata pro
fide aut pro alia virtute chrìstìana: ut
docet S. Thomas 8, Viva 9; Croix lO cum
Aversa, Gobat, etc. - Hic autem baptis-
mus aequiparatur vero Baptismo; quia
quasi ex opere operato ad instar Baptismi
remittit culpam et poenam. Dicitur quasz;'
quia martyrium non ita stricte operatur
sicut sacramenta, sed ex quodam privi-
disp.146, eap.4, art. 11. - Vaient., in 3 P., disp.4, qu, 3,
punct. 4. - 6 Lìb, 6, parto 1, num, 244. - 6 Sesso 6, de
]ustific., cap. 4. - "l De Bapt., cap. 2, qu, 6. _ 8 2& 2a e ,
qu.124, art. 5. - !j De Bapt., qu. 2, art. 1, n. 2. - 10 Lib. 6,
parto l, n. 232•. Aversa, de Bapt., qu. 70, sect, 6, V. se-
cundo. - Gobat, tr. 2, n. 60s et seqq.
sacramentum [Poenitentiae]actu suscipiatur;
ipsam nihilominus reconciliationem ipsi con-
tritioni, sine sacramenti voto quod in Illa in-
cluditur, non esse adscribendam » ,
 76 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. I. - DE BAPTISMO. DUB. I. - DE MATERIA BAPTISMI. 77
legìo, ratione imitationis Passionis Christi; nere ex privilegio, ut diximus, ob imita- Morientes 100. - Not. l°. De illis qui in obsequio Dicastillus, etc., cum Croix 8. Tum quia
in obsequio
ut dìcunt Bellarminus, Suarez, Sotus, Ca- tionem Passionis Christi. peste infe· pestiferorum ex caritate moriuntur, dicit haec esset quaedam tentatio Dei; tum
jetanus a), etc., .apud Croix l; et fuse Pe- Probabilius tamen est quod requiratur Probabì-
ct or um,
martyres. Martyrologium Romanum l: Quos velut quia homo non est dominus vitae suae.
trocorensis 2. contritio vel dilectio Dei supra omnia; ut lius requi-
ritur con- martyres religiosa... fides oenerari con- Vide dieta bo. III, n.32.
Ideo martyrium prodest etiam infan- docent S. Bonaventura, Scotus, Canus, tritìo, suevz't. Et veros martyres esse tenent Hinc dicit Laymann 4, et Gobat apud
tibus, dum Ecclesia Sanctos Innocentes Laymann, etc., apud Croix, et Petroco- duodecim academiae, tredecim cardinales, Croix 5, quod peccaret qui die veneris, a
prout veros martyres colit. Hinc bene rensìsv: ex S. Thoma 18, ubi dicit: EffuSÙJ 'et plusquam trecenti auctores, contra carnibus abstinendo, manifestaret se ca-
docet Suarez cum aliis, apud Croix 8, op. sanguùds non habet rationem Baptz"smz~ Hurtadum et alios. - Vide Croix 2. tholicum cum periculo vitae. Quia eo casu
positum esse saltem temerarium. - In si sz't sine caritate. Et probatur ex Apo- Quaerere
martyrium
101. - Not. IlO. lllieitum est, sine divino cessat praeceptum ecclesiasticum absti-
adultis autem requiritur acceptatio mar- stolo I. Coro XIII, 3: Sz· tradidero corpus temere, illi- instinctu vel sine periculo scandali, temere nendi acarnibus, et urget praeceptum
citum,
tyrii, saltem habitualiter, ex motivo su- meum ùa ut ardeam , caritatem autem se ingerere in martyrium; ut communiter naturale, quod est potius, servandi pro-
pernaturali; ut Coninck, Cajetanus, Sua- non habuero, m'hz'l mz'hi prodest. Neque ·docent S. Thomas, Navarrus, Sanchez, priam vitam.
rez, Bonaeina et Croix 4; contra Viva 5, martyrium subire importat semper cari-
qui nullam requirit acceptationem. tatem perfectam habere; nam posset quis
Non est Patet autem martyrium non esse sa- velle potius mori quam peccatum novum
sacr a me n- DUBnJM I.
turno cramentum; quia martyrium non est actio committere, propter metum inferni. -
instituta a Christo. Et ideo nec etiam fuìt Caeterum, ipsi adversarii advertunt, ne- Quae sit Materia Baptismi.
sacramentum baptismus Joannis, qui non cessarium semper esse ut peccator ante
sanctificabat hominem, sed tantum prae- martyrium conetur ad contritionem vel 102. Quae sit materia remota Baptismi. (Vz'de Resolutiones apud Busenbaum). -103.10.Quae
parabat ad Chrìsti adventum. - Viva 6. confessionem, ne peri culo damnationis sit materia certe uaiida. 2 0. Quae certe invaUda. 3 0. Quae dubia. An in necessitate
liceat ibi uti opinione etiam tenuiter probabiU. - 104. Dub. lo. An sit materia apta
98. - Quaeritur tamen hic 1°. An, ut exponatur. aqk per artem chimicam educta. - Dub. 2 0. An satioa , sudor aut lacrymae.-
martyrium remittat culpam et poenam, 99. - Quaeritur 20. Quandonam mar- Dub. 3°. An aqua fluens ex vite. - Dub. 40. An nix non soluta. - 105. Quae. sit
requz"ratur in peccatore contrt'tzo, vel dz'le· tyrz'um gratiam conferat , an z'n z'nstantt' materia proxima Bap#smi. (Vide Resolutiones apud Busenbaum). - 106. Qu.}o. An
cuoDei super omnia,. an suffidat attrz'tt'o? mortis, aut vulnerz"s lethahs ? valeat .Baptismus, si quis proficiat puerum z'n flumen. Quz'd, si bap#zet cum aqua
Ad remìs- - Certum est ad remissionem culpae ali- defluente ex tecto. An ticeat z'n necessitate projicere puerum in flumen ut baptizetur.
sìonem cul- Probabile est cum Suarez, Bonaeina, An autem cum aqua. nociva bap#zare. - 107. Qu. 2 0. In z'nfans in necessitate possit
pae requirì-
tur poenì-
quam poenitentiam requiri: ex Triden- Dieastillo, etc., cum Viva 14, conferre gra- baptizari in utero matris. Quid, si baptù!letur puer tantum in capite egresso ex utero.
tentia. tino 7. tiam quando martyr accipit lethale vulnus - Qu. 30. An valeat Bap#smus, si aqua at#ngat tantum vestes aut capillos. - Qu. 40.
In marty- Ad quaesitum autem respondent Wi- aut cruciatum, licet postea miraculose An ualeat Baptismus collatus in scapuUs vel pectore. - Qu. 50. An requiratur trina
rio, j u x t a
alias, satis gandt 8, Coneina 9, Viva lO, cum Bellar- non moriatur. Et ita vere martyr fuit ablu#o. - Qu. 6 0 • An suffidat ad Baptismurn urta vel altera aquae gutta.
est attritio.
mino, Cajetano a), Palao, Lesssìo, etc., apud B. Joannes in dolium ferventis olei im-
Croix 11, attrìtionem satis esse ad marty- missus; et Regina martyrum, B. Virgo Materia 102. - « Resp. l°. Materia remota lù:t'ta e: Quam S. Thomas confirmat triplici con-
remota Iieì- est aqua consecrata, si haberi potest.- gruentia: 10. Est maxima commoditas
rium, sicut satis est ad Baptismum. Hoc Maria, stans juxta crucem Jesu. - Ratio, taetvalida. « «
« Valùla est omnis et sola aqua elemen- « aquae. 2°. Ejus facillimus usus. 3°,Apti-
enim privilegium, dieunt, martyrium obti· quia tunc jam in causa mors accipitur.
« taris, quae moralihominum aestima- « tudo ad significandum effectum, qui est
Bettarm., de Bapt., cap. 6, propos, 1.• Suar., disp. 29, Bel/arm., de Baptism., cap..6, v. Probabilicr. . Pa/aus, « tione sit naturalis et usualis: qualis est « emundatio a peccato.
sect. 1, v. Dicendum Z. - Sotus, in 4, disto 3 1 qu, unic .• tr, 19, punct. 14, § 2•• Less., lib.3, cap. l, dub, 4, num, 45. «putei, maris, paludis, pluviae, etc., item « Unde resolves:
art.11, conc1.4. ·'Lib. 6, part.1, n.2S8.-'DeBapt., cap. 2, • 11 Lib. 6, parto I; n.238 et 239. - S. Bonav., in 4, dist.4,
qu, S. - Suay., tec, cit., n. 5, v. Denique. - 8 Loc, cit•• - resoluta ex nive, grandine, glaeie; licet « 1°. Inepta materia Baptismi est sali- Materia
parto 2, art. I, qu. 2.. Scot., in 4, disto 14, qu. l, num. 17 inepta.
n. 287. - Coninck~ qu, 66, n. 186•• Cajetan., in 2"m 21.1:, et 18. - Mele". Canus, Relect. de Poenit., parto 3, v. Resp. « accidentaliter quoad colorem, saporem « va, lotium, lacrymae, sudor, cerevisia.
qu. 124, art. 2, v. f.. Suar., disp. 29, sect. 2, n. 3. (Non speciatim de martyric. - Laym., 1ib. 3, sect. 3, de Forti- « et odorem alterata sit, ut aqua sulp:b.u- « Item, aqua sie permixta, ut non amplius
citatur a Croi>: pro hoc asserto).• Bonac., disp. 2, de tud., n. 6•• Croi:<, lib. 6, parto 1, n. 238. - " De Bapt.,
Bapt., qu. I, punct. l, n. 6.• • Loc. cit., n. 231. - • De cap. 2, qu, 3. - 13 3 P., qu. 66, art. 12, ad 2. - Suar.,
« rea, lixivium, jusculum ita tenuiter carne « sit apta ablutioni; nec vocetur aqua, V.
Bapt., qu.2, art. 1, n. 5. - 6 Loc. cit., n.3. _ 'l Sesso 14, disp. 29, sect. 3, v. f., v. In tertiaparte. - Bonac., de Bapt., « decoctum, aut aqua alteri corpori ita « gr. lutum, brodium, ·vinum lymphatum.
de Poenit.• cap. 1. - 8 Tr. 11, exam. 5, num.73. _ 9 De
Bapt., cap. 8, num. lO et 12. - 10 Loc. cit., nUm. 4. _
qu. I, panct. 3, n. l. - Dicast., tr. 2, de Bapt., disp. 3, «modiee admixta, ut usum communem « Item, aquae artificiales ex rosis, herbis
dub. 2, n. 39. - ,. De Bapt., qu. 2, art. 1, n. 6.
« et aestimationem aquae retineat. « succisque expressae. Denique nix, gran-
«Ratio responsionis est ex ]oan. III: « do, glaeies non resoluta. - Ratio, quia
« Nz'sz'qut's renatus fuerz't ex aqua, etc, - « morali hominum aestimatione non ceno
97. - a) Cajetanus, z'n 3am P., qu. 87 nullo commentario illustravit), loquitur de
art. 1, in resp. ad 2, manifestedeclarat mar~ imitatione Passionis Christi. 'Die 23 Februar. - Thom. Hurtati., Resolut. de lib. 2, cap. 34, n. 15.• Dicast., tr. 2, de Bapt., disp. 3,
tyrium operari peccatorum remissionem ex 98. - a) Cajetanuspotiusvidetur tenere con- vero Martyrio fidei, tr. 3, init.; et resol. 21, § 2. - ' Lib. 6, pub. 3, n. 57. - • Loc. cit., n. 241.- • Lib. 3, tr. 3, parto 3,
opere operato; scribit enim: «Si quis ivisset trariam sententiam, quam S. Alphonsus pro· parto I, n. 236. - S. T"om., 2" 2". qu. 124, art. I, ad 3. cap. l, n. 6. - Gobat, tr. 2, num. 630. - • Lib. 6, parto l,
dormitum cum proposito dicendi mane meno babiliorem existimat: «Posset...quis (ita Caje· - Nava'Y., Man., cap. 11, numI 40. - Sanch.~ Decal., nUm. 241. - S. Thom., 3 P., qu. 66, art. 3 (ita fere).
dacium officiosum, et interim dormiens occi- tanus in 2 am 2 ae, qu. 124, art. 2, i. fJ in
deretur pro Christo,crediderim ego ex divina peccato mortali exsistens ex improviso dor-
largitate etiam illius peccati plenissimam re· miens occidi, quia christianus; tunc enim,
missionem permartyrium consequi•. Vide quia martyrio adulti ratio generis moralium loquendo, ilIe sic occisus non esset salvus.... effectum suum habere in dormiente contrito
tamen notam a ad n. seq. - At ipse S. Tho- actuumscilicet voluntarium deest,martyrium ex priori negligentia, quia ivit dormitum sine nòn rriinus est credendum quam in innocen·
mas, qu. 66, art. 11 et 12 (quos Cajetarius non est proprie loquendo; et ideo, regulariter contritione. Si hocnamquefecisset, martyriurn tibus '.
 78 LIB. VI. - TRACT. Il. - CAP. l. - DE BAPTlSMO. DUB. I. - IlE MATERIA BAPT1SMI. 79

« sentur aqua naturalis et usualìs, - Lay- quiri aquam benedictam. Sed [Contin.] 2°. Est aqua resoluta ex nive, glacie 2°.Succus expressus ex floribus, herbis
« mann \ Bonacìna s, Tournely 9 asserit quod Baptismus, adhuc vel grandine: ut communiter docent Con- et radicibus; ut S. Thomas 16, Salmant.F,
Materia
dubia, «2°. Quia de quibusdam tum ex dictis in necessitate domi conferendus, debet cina l, Contino Tournely 2, Holzmann 3, Gonet, [Contin.] Tournely b)} Elbel b)} etc.
« tum aliis dubium est, v. gr. de jusculo curari ut fiat aqua benedicta sive lustrali Elbel 4, Roncaglia 5, Croix 6 et alìi omnes. - Textum autem Stephani II, apud Go-
« et cerevisia valde tenui, lixivio (et secun- ob majorem decentiam g). SO. Aqua sulphurea sive mineralis; ut net 18, ubi videtur Pontifex approbasse
- dum Granado a), aqua rosacea); hinc in 103. - Certum est et de fide, materiam Sola aqua docent S. Thomas 7, [Contin.] Toumely, Baptismum collatum in vino, supposìti-
naturalis HoIzmann, Salmant., Antoine et alii com- tium esse probant ipse Gonet, Concina 19,
« necessitate licet illis uti, etsi postea Ba- remotam Baptismi non esse aliam nisi est materia.
« ptismus sub conditione sit repetendus. aquam naturalem sive elementarem; ut
remota. muniter. [Contin.] Tournely 20 cum Juenin v, et
« - Vide Escobar, Laymann", Bonacina s, patet ex concilio Lateranensi relato in 4°. Aqua defluens in tempore nimboso Petrocorensis c) cum Patre Nicolai.
Materia « 3°. Uti aqua impura, vel non conse- cap. Firmùer, de Sum. Trin., et ex Tri- a pariete, foliis, etc. - [Contin.] Tour- 111°. Materia autem dubla est: Materia duo
illicita. bia.
« crata, cum alia haberi potest, est grave dentino lO: ex illo joannis III, 5: Nz'sz' quz's nely 8, Elbel ", Roncaglia lO cum Gabriele l°. ]us et lixivium. Nam, licet D. Tho-
« peccatum, ob sacramenti irreverentiam. renatus fuerit ex aqua et Spzrz'fu Sancto, et Tamburinio. mas 21 dicat haec esse materiam aptam
« Bonacina b), Diana b) et alii quinque. - non potest introire zn regnum Del. - Hinc 5°. Aqua turbida mixta cum alia re, ad Baptismum, modo non habeant plus
«Licet Granado c) et Quintanadvenas pu- videndum quaenam aqua sit materia va- modo aqua sit materia praedominans. - de allena substan#a quam de aqua ;
« tent non esse mortale uti non bene- lida, quae invalida, et quae dubia. S. Thomas ", [Contin.] Tournely, Salmant., immo addit quod si ex liquore sic inspis-
«dieta », l°. Materia certe valida est: Elbel a), Antoine, etc. (Sed vide infra, sato exprimatur aqua subtilis, bene potest
Generice loquendo, omissio aquae be- l°. Aqua fontiun«, puteorzcm , maris, Materia n. III). in ea fieri Baptismus, sicut et in aqua
certe va- 6°. Ros et aqua collecta ex vaporibus quae exprimitur ex luto; et S. Doctorem
nedictae est mortale; ut dicunt [Contin.] flumz1lum} lacuum, stagnorum, paludum, lida.
Tournely 5; Roncaglia 6 cum Gabriele d) cisternarum et pluvialt's: et sic çuaecum- densatis, puta in operculo ollae; ut Croix 12, sequuntur Concina , Salmant., [Contin.]
et Diana; ac Salmant. 7 cum Coninck, Bo- que sz1nplex et pura, quae propriam aquae Diana 13, etc., et adhaeret Coneina 14. Tournely et Roncaglia d): - attamen non
nacina et Palao, ex Clement. unù:a de speciem retineat ; nec refert frigùia sz't
Certe In-
valida.
Il", Materia certe Invalida est: improbabiliter Palaus 22, Elbel e), Tarnbu-
bapt. e): contra aliquos. - In Baptismo an calida. Ita habetur in Rituali Roma- l°. Sanguis, lac, vìnum, urina, pituita; rinius f), Diana et Pasqualigo g) dicunt
Quid in autem privato, dicit Croix 8 cum Pasqua- no, edito jussu Gregorii XIII, apud Con- ut Gonet 15, Salmant. et alii. communiter. absolute jus et lixivium esse materiam
Baptismo
privato. ligo f)} Gobat et Quintanadvenas, non re- cina 11. • De Bapt., cap. 3, n. 6. - ' De Bapt., cap. 3, art. I, col- J5 Mano, tr.3, de Bapt, et Confirm., cap. 3, in med, -
lig. 1. - , De Bapt., n. 95. - • Confero 4, de Bapt. natura, Salmant.) tre 2, capo 2, n. 5. - 18 S Parto, qu, 66, art. 4,
1 Lib, 5, tr, 2, cap. 3, num, 1. - i Disp. 2, de Bapt., tr, 1, resol, 55). - , Tr. 2. cap. 2, num, 14.• Coninck, . num. 8. - • Tr. 17, de Bapt. et Confìrm., cap. 2, qu, 1, ad 5. - l'l" Loc, cìt., num.6. - Gonet, IOCo cito - 18 Man.,
qu. 2, punct.B, - Escob.~ tr. 7, exam. 2, cap. 4, num. 39. qu, 66, n.22. - Bonac., loc. cìt., num, 8. ~ Palaus, tr.19,
resp. 1. - • Lib.6. parto 1, n. 262. - , 3 P., qu.66, art. 4, tr, 3, de Bapt., cap. 3. Cfr. etiam Migne, Patro!. lat.•
- 8 Loc. cit., v. Monent tamen, - ~ Loc. cit., n. 9 et punct. 3, n. 5. - • Lib, 6, part l, n. 263.. Gobat, tr. 2, n. 41. - ad 40 - Cont, Tourn., Ioe. cito, collig. 2 et 3. - Holsm.) tomo 89, col. 1026•• Gand) loc, cito - 19 De Bapt., cap, 2,
lO. - Quintanad.) tr. 1, singul. 22, n. 2• .:- 5 De Bapt., QuintanatlO) toc. cit., n. 6. - 9 Loc, cìt., art. 1, v. f.- n. 7. ,- 20 De Bapt., cap. S, art. 1, obj, 2. - Nicolai, id
loc. cito - Satmant., tr, 2, cap. 2, num, 9. - Antoine, de
cap. 3, art. 1, i. f. - 8 Tr. 17, de Bapt, et Confirm., cap. 2, 10Sess.7, de Bapt.j can, 2. -Ritual.jussuGregoriiXm edito Bapt., qu, l, resp.T, - 8 Loc. cit., cotììgv ì, - 9 Loc, cit., est Raynerius de Pìsìs, Pantheologia, editi a P. Nieolai,
qu.2.. Diana, part.9, tr.6, resol.33 (cfr. Coord. tomo 1, (Rom. 1584J.Ordo Bapt., pago 17. - 11 De Bapt., cap. 3, n. 2. n. 8. - lO Loc, cit., qu, 1, resp, 1. - Gabriel, a S. Vinc., de v. Baptismus, cap. 11. § 3. Cfr. etiam Nicolai notam in
Bapt., disp. l, qu, 1, v. Infertur 3. - Tambur., de Bapt., D. Thom. 3 P., qu. 66, art. 4. - 111 Loc. cìt., art. 4, ad 2
cap. 1, § I, n. 2. - 11 Loc. cìr., qu, 66, arto 40 - Contino eta, - Concin.a) Ioc. cit., cap. 3, no 9. - Salmant., Ioe.
102. - a) Granado, quidquid dicat Busen- cundum Bonac. et alios relatos a Diana ...., Tourn.) Ioc. cit., colligo 20 - Salmant.) Ioe. cit., n. 9. - cito, nume 9. - Contino Tourn.) de Bapt., cap. 3, art. 1,
baum, non admittit aquam rosaceam esse esse peccatum mortale ~ti aqua impura vel Antoine) loeo cito, resp. 1. - 19 Lib. 6, parto 1, n. 22. - collig.3. - " Tr. 19, punct. 3, n. 2. - Diana. parto 5, tr. 3,
13 Parto 3, tre 4, reso!. 5. - 14 De Bapto, capo 3, D. 9. - resol. 1.
materiam dubiam; scribit enim in 3 P.} con- non consecrata, cum alia haberi potest; licet
trovo 4} de Bapt., tr.l, disp. 3, n. 2: «Vinum Granado et Quintanadv. putent non esse mor-
lac, aqua artificialis, ut rosacea, lacrimae; tale uti non benedicta -.
sudor, saliva, non sunt materia sufficiens ad e) Doctrina haec colligitur ex Clem. Prae·
103. - a) EIbeI, confero 4, de Bapt. natura} videri, inquit, nullatenus reputanda essent
Baptismum, quia. non sunt aqua naturalis -. senti, unico de bapt., quae prohibet «ne quis num. 8, materiam validam esse ait aquam materia Baptismi »; concludit tamen esse ma-
b) Bonacina, loc. cit., n. 7 et 8, mortale de cetero in aulis vel cameris..., sed dumtaxat mixtam «cum modico vino aut alio liquore, terias dubias.
esse ait uti aqua foeda aut impura; illicitum in ecclesiis,in quibus sunt ad hoc fontes spe- vei in qua sunt leviter decoctae carnes vei e) ElbeI, loc. cit., n. 10: «Materia dubia
esse uti aqua non consecrata. Sed videtur de cialiter deputati, aliquos....audeat baptizare _. pisces, ita ut liquor plus habeat de materia Baptismi habentur... Cerevisia tenuis et lixi-
utraque idem sentire: «Non esse licitum mi· f) Pasqualigo, Decis; moro 75, n. 3, de
aquae quam de substantia corporum lixatorum vium mediocriter decoctum seu bullitum».
nistro, inquit, non solum uti aqua alterata et Baptismo privato dicit: «Non est alligatus in ea -. At n. 9, materias dubias enumerans De jure autem carnium vide hic superius
foeda, verum neque licitum esse sedusa justa modo quo utitur Ecdesia -. scribit: • Aqua turbida expressa ex luto-. notam a.
necessitate adhibere quamlibet aquam natu- g) At in Rom. apost., tr. 14, num. 8 f) Tamburinius, loc. cit., cap.1, § l, n.lO:
b) Contino Tournely, loc. cit., collig. 3,
ralem ...; sed illam aquam adhibendam esse, S. Doctor ait: «In Baptismo privato, proba~ succum ex pomis asserit esse materiam inva- «Enmt incerta materia, inquit, quando in-
quae praescribitur ab Ecdesia -. --,- Diana,-' bile est licere uti aqua non consecrata ;'.- Prae- lidam; et pariter Elbel, loc. dt., n. 9 .. sed' certum est an servent naturaIem speciem vel
parto 9, tr. 6} resol. 33, de aqua non bene- terea exstant de universa hac materia plura uterque praetermittit fIores, herbas et radi- usum communem aquae -.
dicta loquitur. S. Sedis decreta, quibus hujus sacramenti ces, de quibus tamen eadem est ratio ac de g) Pasqualigo, Decis. moro 79, absolute
c) Granado, loc. cit., tr. 2, disp. l, n. 5,· ministris .mandatur ut, sedusa necessitate, fructuum succo. pronuntiat posse Baptismum conferri cum
id satis innuere videtur; dum enim peccata utantur aqua ad hoc consecrata; quamvis in c) ]uenin, Instz't.,part. 8, disserto 2,qu. 2, lixivio. At Deds.80, disputans de jure car-
mortalia recenset quae in Baptismi admini- casu necessitatis liceat communem aquam cap. l, objic. 2, explicat responsum istud nium, dicit n. l, posse adhiberi, nisi sit tanta
stratione committi possunt, casum hunc prae- adhibere, praesertim si benedicta fuerit. Quod- potius quam supposititium esse affirmet. - Pe- decoctio, ut plus habeat de substantia carnis
termittit ;quin etiam leve peccatum esse si Baptismus conferatur cum aqua consecrata trocorensis vero, de Bapt., cap. 3, qu. l, quam de aquae; sed n. 5, condudit his ver-
ait, si quid exigui momenti ex materia de- sed corru pta, est utique validus; sed extra ne- V. Dices tamen, durum esse ait in dubium bis: «Non auderem hujusmodi aquam adhi-
trahatur. cessitatis casum illicitus; ita ut in hujusmodi revocare hujus rescripti veritatem. bere etiam in casu extremae necessitatis, nisi
d) Gabriel a S. Vincentio, de Bapt., dz'sp.l, casu necessitatis, praeferenda sit aqua natu- . d) Roncaglia, Ioc. dt., qu. l, resp. 1: «Meo conferendo Baptismum sub conditione ".
qu. l, V. Infertur 3°: «Adverte, inquit, se- ralis.
 80 LIB. VI. - TRACT.
dubiam, cum talis aqua magìs COrpUS
polluat quam lavet.
, 20. Aqua ex sele soluto. - Nam, licet
Palaus, Laymann, Silvester, Angelus h),
omnino negent hanc esse materìam aptam:
tamen [Contin.] Tournely cum Bonaeina i)
et Henriquez i),' ac Coneina cum Leandro
et communi (ut asserit), dicunt esse ma-
teriam dubiam.
3°. Cerevìsia tenuìs; ut ajuntAntoìne '
et Sporer s. - Et idem ait de tenui atra-
mento Croix j) cum Gobat j), Stephano »:
In extre- Et hic sedulo notandum quod in ex-
ma necessi-
tate uten- trema necessitate, si nequit haberi ma-
dwn dubia
sub condì- teria certa, potest etdebet adhiberi qua-
tione.
lìscumque dubia sub conditione; ut com-
muniter dicunt Coneina, [Contin.] Tour-
II. - CAP. I. - DE BAPTISMO.
conditio sub qua sacramentum ministra-
tur, sat reparat sacramenti injuriam; et
contra, necessitas sat justa est causa sa-
cramentum eo casu sic conditionate mini-
strandi, - Et quando minister potest sa-
cramentum Baptismi vel Poenitentiae sic
conferre, ad id tenetur quidem subgravi
ex praecepto carìtatìs; ut bene ajunt An-
toine, Holzmann; et Viva 9 cum Suarez,
Cajetano l), Silvio, Coninck, Vasquez, etc.
communiter.
104. - Sed dubitatur l°. An aqua per
artem alchz'mù:am educta ex jloribus,
plantis aut radiez'bus sz't materia valùla
ad Baptz'smum, oet saltem dubz'a?
Prima sententìa omnino negat; et chimiam Aqua per
hanc tenent Gonet-", Concina-', Salmant.P educta ex
DUB. l. - DE MATERIA BAPTISMI.
hanc esse materiam probabiliter validam,
et ideo in necessitate extrema omnino
adhibendam. - Ratio, quia (ut phi1osophi
existimant) in mixtis vere et formaliter
remanent elementa, quorum quodlibet
virtute chimica resolvi potest in suam
speeiem, ita ut materia aquea sic resoluta
sit vera aqua; prout satis videtur probari
ex cap. In quadam, de celebro miss., ubi
Pontifex, loquens de aqua quae fiuxit ex
latere Christì, asserit veram fuisse aquam,
quia dicit: Sz've de novo dz'vina virtute
creata, sz've de componen#bus ex parte
aliqua resoluta, procul dubio vera fuz't,
cum naturalz'ter (nota) possz't.... elementa-
tum zn elementa resotoi. - Dices: Ergo
etiam vinum et oleum hoc modo posset
81
cum aliis communiter docet aptam esse
materiam aquam mixtam cum alla re,
quae sit minoris quantìtatis, Vide dieta
n. 103, ad I, 5°.
Dubitatur 2°. Ate salèua sù materia
apta vel saltem dubz'a ad Baptz'smum?
Affirrnant Palaus a), et Coninck apud
Tamburinium. - Sed verìus dicunt esse Saliva, ve-
materiam omnino ineptam ipse Tambu- rius mate-
ria inepta.
rinius, Gonet, [Contin.] Tournely, Sal-
mant., Croìx, Antoine et aliì communiter.
Et patet ex cap. penult. de bapt., ubi Inno-
centìus III, loquens de baptizatis cum
saliva, respondit: Dubz'tare non debes t'llos
verum non kabere Baptz'smum.
Et idem dicendum de sudore cum Tam- Item, su-
burinio, Renzi, Filliuceio 4 et communi; doret mae.
Iacry-

nely; Salmant. 3 cum Lugo, Diana et aliis. ·· cum D . Th oma 1.

et a 111, 3
-
Q.Ula aqua .juxta
fìoribus.etc,
alios, esse materia Baptìsmì; cum in vino et ex cap. In quadam, de celo miss., ubì di-
Et hoc procedit, non solum quando est artificialis nunquam naturalis dici potest, invalida. oleo etiam adsìt pars aquea. Respondeo citur:Cum zn sacramento Baptz'smatis
tantum probabilis òpinio pro valore sacra- Secunda vero sententia, quam tenent lios,Juxta a- quod ideo haec non sunt materia Baptismi, non regeneremur zn phlegmate, sed zn
.proba..
menti j sed etiam quando est tenuiter pro- Elbel l', Ho1zmann 15, Contino Tournely biliter v a- quia substantìa aliena superat aquam: aqua. - Et idem recte docet Filliuceius
babilis: ut recte dicunt Antoìne s, Holz- lida. sed bene posset esse, si per artem aqua cum aliis communiter de lacrymz's, ob
cum Tanner,· Puteano, etc.; Croix 16 cum
mann 5, Viva 6, Croix 7; ac Cardenas 8 Dicastillo; item Coninck, Tamburinius, e vino vel oleo eliceretur. - Nec con- eamdem rationem, accepto nomine phle·
cum Navarro k) et Soto k). Ratio, quia Verricelli, apud Renzi 17, merito censet, vincit ratio opposìta, nempe quod aqua gmatz's tam pro sudore quam pro lacrymis.
artifieialis differat specie ab aqua natu- Dubitatur 3°. An sz't materia Baptismz'
Palaus, tr.'19, punct. 3, num, 2. - Laym., lib. 5, disp, 23, sect, 1, num. 15, v. Quod autem• .. Silviu" in rali. Talis enìm aqua extracta, ut supra, aqua fluens ex vz'te alzi'sve arborzous?-
tr, 2, cap. 3, num, 1. - Silvest., v. BafJtismus II, Suppl. D. Thom., qu. 9, art. 2, quaer.5.. Coninck, disp. 7, dìcìtur quìdem artificialis, non quia arte Omnino negant Salmant., Roncaglia, et Aqua
qu. 4, § S8pHmo. - Contino Tourn., de Bapt., cap. 3, n. 106; cfr. qu, 66, art. 4, dub, 1, n. 23.. Vasq., de Poe- fluens ex
art.1, collìg. 1.- Conc., de Bapt., cap. 3, n,5. : Leand., nit., qu, 91,. art. 2, dub, 11 nume 38. - 10 Man., tr, 3, de fiat aqua id quod non erat aqua; sed quia Coneina 6 cum communi, ut asserìt; quia vite, etc.,
probabiIius
de Bapt., disp.2, !lu.5. - 1 De Bapt., qu, 1, resp. l, n.2. Bapt, et Confirm., cap. 3. - 11 De Bapt., cap. 3, n. 12. - aqua naturalis arte separatur ab aliis ele- liquor ille succus est arboris, non aqua. materia duo
sacram., cap. 1~ D. lO, ID. - Conc... de Sacram•. 11 Tr, 2, cap. 2, num, 6. - 18 3 P., qUI 66, art. 4, ad D. -..:...
SI Suppl. bia.
- mentis. ' - Sed melius [Contin.] Tournely cum
i. g." cap. 6"num. 7. - Cont. Tourn., Ioc, cìt., collig. 3, 11 De Bapt., n. 10. - 15 Loc. cìt., n. 95. - Conto Tourn.,
v. In dubio. - 8 Tr. 2, cap. 2, n. 12.. Lugo, de Sacro i. g., . Ioe. cit., collig. 3, v. An ùtonea. - Tanner} tom. 4, disp. 4, Merito autem dieunt Silvester 1 et Ren- Dicastillo; et Renzì b) cum Pasqualigo ,
disp. 8, n. 140.. Diana, parto 5, tr. 3, resol. 2. - • Loc. qu. t, dub.. 2, num. 41. ~ Putean.} in 3 P., qu. 66, art. 4, zi S aquam distillatam esse veram aquam Verricelli, etc., dicunt esse materiam du-
cit., n.2. - • De Bapt., n. 99. - • Append. ad proposito n. 5. - 1. Lib. 6, parto 1, num. 260.. Dicast., de Poenit., naturalem, cum sit ejusdem speciei. - biamo
damn., §11, V. Confirmatur. - , Lib.6, parto 1,n. 110; disp. lO, dub. 8, num. 209. - Coninck, qu. 66, num. 23. -
et parto 2, n. 1162. - 8 In proposito 1 damn.. disserto 2, Tambur., lib. 2, de Bapt., cap. 1, § 1, n. 8•. Verrlcel., Unde aquae distillatae cum rosis aut aliis Dubitatur 4°. An glacz'es sz've nzx non
n. 5. - Antoine.. loe. cit., num.2. - Holsm... loe. cito - Quaest. moral. et legaI" tr. 1, qu. 15.. " De Sacram. floribus similibus, cum materia praedo· soluta sz'tmaterz'a apta? - Negant pariter
9 Loc. cit., v.· Dicendum ultima. .. Sua,.." de Poenit., Bapt., cap. 1, qu. 5. Coneina 6, et Croix c) curn Tanner. - Sed nixG1acies et
minans sit aqua, videtur non dubitandum non so-
esse :materiam validam (quamvis non liei- dubitant Aversa c) apud Croix C); et Hur- ria Iuta, mate-
dubia.
tam) ad Baptismum: ex D. Thoma 3, qui tadus, Praepositus ac Puteanus, apud
h) Angelus, v. Baptismus III, n. 2, sic esse idem quod de tenui cerev1s1a, ideoque
loquitur: • Aqua.... reliquata sale, non vi- esse materiam dubiam ». - At re quidem 1 V . .Baptismlls II, qu. 4. - , De Sacram. Bapt., Roncagl., de Bapt., cap. 2, qu. 1, resp. 1. - • De Bapt.,
detur materia debita; nisi per evaporatio- vera, Gobat, tr. 2, n. 33: «Fateor tamen, cap. l, qu. 5, i. t. - 8 3 P., qu. 66, art. 4, corpo et ad2. cap. a, nume 8. - Conto Tourn., de Bapt., cap. 3, art. 1,
nemet exaltationem reduceretur ad dulce- inquit, atramentum crassum non esse ido- - Coninck, qu.66, nwn. 24. - Tambur., lib. 2, de Bapt., v. An idonea . • Dicast., tr. 2, de Bapt., disp. 1, dUb. 3,
cap. 1. § l, num. 5. - Tamburo, loc. cit., - Gonet, Man., nume 29, v. f. - Pasqual., Deciso moro 78, nume 4 et 5. -
dinem >. neam materiam, secus de tenui >. Sed subdit: tr. 3, de Bapt. et Confinn., cap. 3; - Contino Tourn., de Verric., Quaest. morale et lega1-., traete 1, qu. 15, num.3.
i) Bonacina et Henriquez ut certo vali- «Quia tamen primus movi illud dubium, si Bapt.. cap. 3, art. 1, collig. 3. - Salmant., tr. 2; cap. 2, _ El Loc. cit., num. 7. - TanHer, tom.4, disp. 4, qu. 1,
dam habent; Bonacina enim, dz'sp. 2, de mea resolutio aeque aliis atque huic doctori n.5. - Croix, lib.6, parto 1,n.260. - Antoine, de Bapt., dub. 2, n. 43 et 44. - Gasp. Hurtad., de Bapt., disp. l,
'. Bapt., qu. 2, punct. 3, n. 4, affirmat • eum .. [Stephano a S. Paulo) improbetur, libenter qtt. 1, resp. 1. - Tambur., lib. 2, de Bapt., cap. 1, § 1, diff. 2, v. Ita ta1llen. - Praepos., in 3 P. D. Thom..
'va.lide baptizare, qui utitur aqua quae pro- stabo eorum judicio '. - Stephanus a S. Paulo, n. 5. - Remli, de Bapt., cap. 1, qu. 6. - • Tr. 2, cap. 2, qu. 66, art. 4, nume 22... Putean., in 3 P., qu.66, art. 4,
fluit anive aut a gelu aut a sale; sal enim fit tr. 5, dz'sp. 2, dub. l, n. 4, absolute dicit: n. 26, - Flll., lDe. cito - Salmant., tr. 2, cap. 2, n.6.- num.5.
ex aqua naturali salsa, et differt tantummodo «Ego.... puto illud [atramentum) non esse
accidentaliter ab aqua naturali, ut suppono•.- materiam sacramenti •.
104. - a) Palaus, tr. 19, punct. 3, n. 2, b) Rectius: Pasqualigo et Verricelli apud
Henriquezpariter,lib.2,cap.6,n.l:.Aqua... ' k) Navarrus, in cap. Inter verba, CQ-
ex sale resoluto sufficit, quia sal fit ex aqua roll.53, n.599, (al.n. 135); Sotus, de Secreto, negat salivam esse materiam aptam, sed Renzi; hic vero, loc. cz't., qu.6, priorem seno
maris ve! putei salsi congelata.. membro 3, qu. 2, concl. 3, id docent in ma- subjicit : «Quia aliqualiter probabile est.... tentiam tuetur.
salivam non differre specie ab aqua elemen- c) Croix,lib.6,part.l, n.262, putat vel esse
j) Croix, lib. 6, parto l, n. 261, de tenui teria de judiciis.
atramento scribit: «Videtur valida. [ma- l) Cajetanus (sicutsupra Cancina,Salmant., tari, non audet Aeg. de Coninck condemnare invalidum, vel ad summum dubium, Bapti·
teria]; at subdit: <i Putant tamen Steph. et Lugo, Diana), Sum., v. Absolutio peccatorum eum qui supradictis in extrema necessitate smum collatum cum nive injecta in bapti-
Gob. in Exp., tr. 2, n. 33, de atramento tenui § Circa apposz·tionem, dicit posse fieri. uteretur '. zandi corpus, cujus calore resolvatur. Et re·
s. ALPHCNSI, Opera moralia. - Tom. Ili. 6
 82 LIB. VI. - TRACT. Il. -
Renzi; ideo dieunt posse in necessitate
adhiberi sub conditione.
Ablutio,
m a t e r La
105. - " Resp. Il", Proxima materia
proxima, « Baptismi est ablutz'o. - Quae valide fit
Quomodo
fiato « tribus modis, scilicet immersione, asper-
« sione, zizfusz'one, juxta praxim diversa-
« rum ecc1esiarum, quae servanda est, ita
"ut morali hominum judicio censeatur
«esse lotus; ex praecepto tamen eaput
« abluendum est, quod praxis Ecc1esiae
« habet. Ratio, quia quolibet horum mo-
«dorum fieri potest ablutio. Et quidem
" trinam mersionem non esse necessariam
• constat ex concilio Toletano. - Ubi
« tarnen trina vel immersio vel mfusio
« usitata est, sine gravi peccato extra ne-
e cessitatem non potest praetermitti, ut
e docet S. Thomas. Etsi alii, sec1uso scan-
« dalo et contemptu, dicant esse tantum
« veniale. - Laymann a), Bonacina a).
« Unde resolves:
Quaenam e: 1". Non vere baptizatur cujus nulla
r eq u i r-an-
tur ad valo- «pars immediate tangitur, v. gr. infans
remo
«in utero vel cista; vel adultus cujus
«vestes tantum sint aspersae. - Lay-
« mann, Bonacina 1.
« ~. Non requiritur ad valorem ut qui
« baptizatur emergat ex aqua », [puta si
immergatur in flumen]. « Quod tamen
«grave peccatum est, esto nihilominus
« moriturus esset baptizandus (Laymann 2);
« uti etiam matrem nihilominus moritu-
ReM, de Bapt., cap. I, qu, 7. - Concito Tolet. 4,
(anno 633) can. 5 (al. 6). Cfr. Corpo Juris can .. can. Pro-
pter 85, disto 4, deconsecr. - S. Thom.,3 P .• qu. 66, art. 8.
corp.-Laym., lib. 5, tr, 2, cap. 3, n.l, coroll. II. _1 Disp. 2,
de Bapt., qu.2, punct.3, n. 21 et 25. - • Loc, cìt., n. 5. -
fert Aversa contrarium tenere; at re vera
Aversa, de Bapt., qu. 66, sect. 4, V. Secundo,
negat nivem aut glaciem in tali statu esse
materiam aptam Baptismo, • nisi tamen per-
fricatione et ca1efactione circa corpus aliqua
ex parte liquefieret et sic ab1ueret>.
105. - a) Laymann et Bonacina non satis
recte al1egantur a Busenbaum; Laymann-
enim, lib. 5, tr.2, cap. 3, n. 4, scribit: • Dt
licite fiat [BaptismusJ,cujusque ecclesiae con-
suetudo servanda est: excepto casu necessi-
tatis, propter quam effusioneaquae utendum
etiam in ecc1esiis, quibus alioquin ordinarius
baptizandi modus est per immersionem •. -
Bonacina autem, disp. 2, de Bapt., qu. 2,
punct. 3, n.18, ait: è Si baptizans administret
sacramentum Baptismi per infiisionem ve1
per aspersionem contra ritum suae ecclesiae,
CAP. I. - DE BAPTISMO.
« ram vel mortis ream aperire, ut infans
« baptizetur. Laymann 3; ubi unieum ca-
« sum excipit, si nimirum mater sit morte
" digna, et si supplicium differatur, infans
«certo sit moriturus antenativitatem.
«Verum recte addit ex Suarez casum
« hunc vix moralem et practieum esse.
« Vide loe. cù.
" go. Invalz"dus est Baptismus: lO. Si
« quis labatur in aquam vel ab .alio pro-
« trudatur, et tamen b) formam pronuntiet.
« ~. Si formam pronuntians teneat pue-
«rum, et alter abluat, aut aquam affun-
« dato go. Si aqua e fonte prosiliente, aut
«stillicidio decidente, baptizandus ei se
-sùbmittat. - Ratio, quia in his non tu,
« sed alter abluit. Bonacina 4.
«40 • Ob probabilem utrinque senten-
« tiam, dubz'us est Baptismus (ideoque si
« in necessitate sit datus, repetendus sub
«conditione): - I". Si tantum una vel
« altere gutta sit adhibita, V. gr. si more
«aquae lustralis multìtudo sit aspersa.
« Quod sine necessitate non licet; cum
«ad ablutionem non videatur sufficere
« quicumque aquae contactus, sed requiri
« successivus, cum aliquo motu c). Bona-
« cina d) ex Suarez, Coninck, etc. In casu
« tamen necessitatis sie baptizare conce-
« dit Maeratus e), Granadus 5. - 2 • Si tan-
0
- tum sit abluta pars minus principalis,
«v. gr. digitus, manus vel peso Nam si
3 Loc, cìt., num, 2. - sear., in 3(1;m P., qu, 68, artico 11,
comment., i. f. - , Loc. cìt., punct, 3, num. 28 et 29; et
punct. 4, n. 23. - Suar., de Sacram., disp, 20, sect, 2, n. 4,
v. Ego sentio• . Coninck, qu, 66, n.29 et 31. - • In 3 P.,
controv. 4, de Bapt., tr. I, disp, 4, n. 12.
graviter peccat '. Secus vero si ex justa causa
id faceret.
b) Et aHus formam pronuntiet.
c) Si baptizans motu digiti, ve1 panni ma·
defacti aut spongia aqua intincta ab1ueret
partem corporis baptizandi, Baptismus cen-
sendus esset dubius nisi aliquot guttulae,
compressa nonnihil spongia vere fiuerent,·
proindeque Baptismus esset sub conditione
iterandus si baptizatus superviveret, ut constat
ex declarationibus S. Officii diei 8 Novembr.
1770, 9 ]ulii 1779 et 14 Decembr. 1898.
d) Bonacina, loc. cit., n. 14 et 19, negat
esse validum Baptismum in casu exposito:
et affert rationem quam exponit Busenbaum.
e) Maeratus, de Bapt., disp. 2, sect. 4,
v. Quoad posteriorem quaestionem, abso1ute
validum pronuntiat, et ait posse sic conferri
DUB. I. - DE MATERIA BAPTISMI.
e: pars principalis, v. gr. scapulae vel pe-
« ctus, nemo dubitato - go. Si tantum
« crines sint tincti; licet card. de Lugof)
« hunc validum esse contendat. - 4 • Si
0
• infans tinctus sit, involutus adhuc se-
• cundinae suae, id est pelliculae corpori
« annatae.
« In necessitate tamen, in praedietis ca-
Quando
Baptismus e: sibus Baptìsmus debet conferri sub con-
si t InvaIì-
« ditione. - Hurtadus g). Vide Laymann 1.
dus,
Semel tan- « 50. Cum tema usurpatur affusio aut
tum pro-
nuntianda - ìmmersìo, ad nomen Patris et Filii et
forma.
« Spiritus Sancti, juxta praxim Ecc1esiae,
«cavendum né ter, sed semel tantum
« pronuntietur forma. Quae rectius ita
« profertur, ut. ante tertiam ablutionem
« non finiatur; quia forma, cum quacum-
Quando
dubius, « que prima ablutione, Baptismum con-
« stituit k). - Reginaldus 2, Laymann 3 »,
10S. - Quaeritur l°. An valeat Baptis-
mus, si qzas projidat infantem in puteum
vel jtumen, et formam pronuntz'et?
Projiciens Prima sententia negato Et hanc tenet
infantem in
puteumnon Scotus 4, quem sequuntur Mastrius, Fras-
valide ba-
ptizat juxta sen et alii scotistae communiter; item
alios,
Contino Tournely w, et Sotus, Silvester,
Tabiena, etc. Ratio: tum quia non potest
dici immersio, cui non succedit emersio:
tum quia contactus aquae debet esse a
ministro: at haec ablutio non esset a mi-
nistro, sed a mole corporis in aquam pro-
1 Lib. 5, tr, 2, cap. 3, n.3. - • Lib.27, n. 20 et 31.-
• Tr. 2, cap. 3, n.4, i. f , - ' In4, disto 4. qu. 3, n. 3; cfr. dist. 5,
qu, 3, n. I. - Mastr., Theol. mor., disp. 17, n. 19; et in 4,
disp. 2, qu. 2, art. I, n.39 et seqq, - Frass., tomo lO, tr, I,
disp. I. art. 1, qu.5, conel. 2. - Sotus, in 4, dist.B, art. 8,
propos. 2. - Silvest., v. Baptismus IV, n. 8, qu, lO. -
Tabiena, v. Baptismus V, num.7. - • Disp. 20. Bect. 3,
n. 5, V. Una tantum. - • Lib.5, tr.2, cap. 3, num. 5.-
, De Bapt., cap. 5, n. II. • Gonet, Clyp., tomo 5, de Bapt"
« non in extrema solum necessitate, sed etiam
extra omnem •.
f) Lugo, Resp. mor., lib. 1, dub. 1, n. 3,
. contendit profecto Baptismum eo casu esse
validum; subdit tamen posse et debere sub
conditione iterari propter oppositaesententiae
probabilitatem.
g) Gaspar Hurtadus, de Bapt., disp. 1,
dz1f. 6, V. Observandum est lo, licite posse
fieri asserito
k) Auctores allegati referri videntur dum-
taxat ad ultimuin dictum: ut scilicet forma
non finiatur ante tertiam ablutionem.
106. - a) Contino Tournely, de Bapt., cap.3,
art. 2, conci. 2, dicit profeetohujusmodi ablu-
83
jecti. - Secunda vero sententia affirmat. Juxta alias
Et hanc tenent b) Suarez 5, Laymann 6;
valide b-a.
ptizat,
Coneina 7 cum Gonet, Valentia, Palao,
Panormitano, Vasquez, Filliuceio, Vieto-
ria, etc.; et probabilem vocant Salmant, c) •
Ratio, quia [am ibi concurrunt omnia re-
quisita, nempe materia, forma et intentio
ministri.
Utraque probabilis est; et quia talis Quaestio
quaestio vix ad praxim redueitur, super-
vix practi-
ca.
fluum censeo in ea immorari. - Bene
autem advertunt [Contin.] Tournely 8 et
Silvius quod si talis infans superviveret,
esset quidem saltem sub conditione re-
baptizandus.
Certum est autem cum [Contin.] Tour- Aqua ve-
nènata ve!
nely 9 et communi, validum esse Baptis- fervens, ma-
teria apta,
mum collatum cum aqua venenata aut
ferventi, unde infans enecetur; quia haec
jam reputaretur usualis ablutio. Quod
autem aqua sit venenata, fervens vel ge-
lida, per accidens se habet.
Sic etiam validus est Baptismus, si Puerum
submittens
quis, aqua defluente ex tecto, puerum aquae ex te-
eta detluen·
submittat, et formam proferat; ut recte ti v a Hd e
baptizat.
dieunt Concina lO et [Contin.] Tournely 11.
- Secus autem, ait [Contin.] Tournely P, Nisi alius
formam
si accessio aquae ad corpus baptizandi proferat,
fìeret ab altero; quia tunc non verifica-
retur forma: Ego te baptz'zo, quae requirit
ablutionem faciendam ab ipso baptizante.
disp. 1, art. 2, n.73. - Valent., in 311m Part., disp.4, qu. 1,
punct, 2, v. Septimo sequitu'Y• . . Palous, tr, 19, punct, 4,
num. lO. - Panorrn., in cap. Non ut apponeres, de bapt.,
num. 4. - Vasq., disp. 145, cap. 3.. FilI., tract. 2, cap. 2,
n. 8S et 39. - i'ictor., Sum. de Sacram., num. 19. - • De
Bapt., cap. 3, art. 2, concl, 2, i. f. - Sil'Oius, in 3 P.,
qu.66, art. 7. - • Loc, cit., concl, 2.... " De Bapt., cap. 5,
num. 12. - 11 Loc. cit., art. 2, concI. I, V. Collig. 4. -
19 Loc. cito
tionem non videri sufficere; sed in resp. ad
obj. contra 2 am part., mentem suam. clarius
explieat, et dicit esse dubium Baptisma.
b) Multi ex citatis auctoribus tenent hanc
sententiam ut probabiliorem: et sunt Laym.,
Va1ent., Pal., Vasquez, FilI., Victoria. Hine
Valentia dicit rebaptizandum esse (Filliuecius:
posse rebaptizari) sub conditione, casu quo
infans superviveret.
c) Sa1mant., tr. 2, cap. 2, n. 25: «His
tamen [contrariis rationibus] non obstantibus,
dieendum est in casu posito valide sacramen·
tum conferri,.... dummodo tamen materia
simu1 cum forma finiatut, antequam infans
moriatur '.
 84 LIB. VI. - TRACT. Il. -
Projieere
infantem in
Omnino autem tenendum est cum
flumen ad [Contin.] Tournely l, Concina 2, Antoine 8;
baptizan'
dum, Illicì- Salmant! cum Suarez, Vasquez, Palao,
tum.
Coninck, Laymann, etc. communiter (con-
tra aliquos apud Diana 5), nunquam licere
projicere in flumen infantem ad eum ba-
Etsi mox ptizandum, quamvis sit mox decessurus
sit decessu-
rus sine Ba.. sine Baptismo. - Quia nunquam est lìcì-
ptismo,
tum ob quamcumque causam directe occi-
dere innocentem; ex illo Exodi XXIII: In-
sontem et justum non occides.
Item, in- Et ob eamdem rationem, non licet in-
cidere ma-
trem proxi· cidere ventrem matris proxime moriturae,
me moritu·
ram. ut ejus infans Baptismum recìpiat ; ut com-
muniter etiam dicunt [Contin.] Tournely",
ac Salmant. 7 cum Coninck (contra d) Co-
mitolum), ex D. Thoma, qui 8 id expresse
docet, inquiens: Non debet homo occidere
matrem ut baptiset puerum,. si tamen
mater mortua fuerit, vivente prole tn utero,
debet aperirt' ut puer baptt'setur. - Nec
valet dicere quod vita spiritualis infantis
debet praeferri vitae temporali matrìs,
Nam hoc intelligendum, ut quisque debeat
quidem mortem sustìnere; non autem ut
debeat nec ut possit mortem sibi inferre,
vel alterum occidere pro salute spirituali
proximi.-Hic autem bene advertit Croix''
quod, mortua matre, statim os ejus est
aperìendum ne infans suffocetur.
Quando u- Insuper putat Contino Tournely lO, et
ceat ma-
trem inci .. Croix 11 cum Raynaud, Gobat, etc., ex
dere.
judicio medieorum, bene posse matrem
incidi et infantem baptizari sine morte
matris: et hoc casu dicunt licite fieri in-
cisionem, et matrem teneri eam pati, si
1 De Bapt., cap. S, art. 2, concl, 1, v. Non I/,,,,eritur.-
• De Bapt., cap. 5, num. 11, i. f. - • De Bapt., qu. 4. -
'li Tr.2, cap. 2, num.85... sue«; disp. 20, secr.B, nume 7,
v. Quapropter.· VaSI/., disp. 145, cap. S, i. f. - Palaus,
tr. 19, punet.4, num. '12. - Coninck, qn.66, n. 71 et 75.•
Laym., lib. 5, tre 2, cap. 3, nume 5. - 5 Parto 5, tre 8,
resol. 14. - 6 De Bapt., cap. 7, art. l, sect. 2, conci. 1,
v. f. - 'J Loc. cit., num. 35, in med. .. Coninck, qu. 66,
d) Comitolusnon est contra expositam sen-
tentiam; immo, lib. 1, qu, 14, graviter eos
confutat, qui licitum esse ajunt aperire ma-
trem brevi morituram.
e) Croix et Gobat non apponunt conditio·
nem quod mater robusta sit et chirurgus
peritus; in reliquis vero concordant.
I) Modo tamen, limitat Contino Tournely,
loc. cit., collig. 3, • spes adsit probabilis ope-
rationem illam nec matri nec infanti fatalem
fore '. Quodsi vero • ita periculosa judica·
CAP. I. - DE BAPTISMO.
mater sit robusta et chirurgus peritus o.
Et hoc casu dicunt DD. licite chirurgum
incisionem facere, et matrem teneri eam
patì, etiamsi, ait Tournely I), adsit peri-
culum suae mortis, - Sed hic omnino
puto distinguendum. Nam, respectu ad
chtrurgum, dico tunc eum posse incidere
matrern, si periculum mortìs illiussit re-
motum: secus, si proximum aut probabile.
Sieut enim illicitum est occidere matrem
ut puer baptizetur (ut vidimus cum com-
munì ex D. Thoma); sie etiam non licet
matrem probabili periculo mortis expo-
nere: quod perieulum non video quomodo
vitari possit in tam gravi incisione: vi-
deant periti. - Respectu vero matris, an
ipsa teneatur incisionem pati, dico quod
si periculum ejus mortis sit probabile,
ipsa nec tenetur nec potest suo positivo
consensu ad incisionem concurrere. Tan-
tum posset et teneretur illam pati, si chi-
rurgus sine suo consensu (ipsa omnino
negative se habente) incideret, et spes
probabilisadesset prolem fore baptìzan-
dam, ac mors matris non esset certa: nam
in dubio utrinque probabili tenetur ipsa
vitam spiritualem prolis vitae suae tem-
porali praeferre. Si autem sua mors sit
certa, et salus prolis dubia, nempe si pro-
les non sit certe baptizanda, non tenetur
ipsa vitam certe amittere.
Valde autem probabile est id quod
dicunt Suarez 12, et Renzi 13 cum Laymann,
Conìnck, Filliuccio g) et Praeposito h),
nempe quod, si mater gravida sit per sen-
tentiam ad mortem damnata {quamvisex
n. 75. - • S P., qu, 68, art. 11, ad S. - • Lib. 6, parto l,
n. 293. -," De Deca1., cap. 1, art. S, de Carit., seet.,4,
punct, 1, eollig. S. - " Loc. cìt., num. 298.• Rayn., de
Ortu infantium, cap. 5. - Gooat, tr. 2, num. 255 et 256.-
D. Thom», S P" qu. 68, art. 11, ad g, -~. Qu. '68, art. Il,
in commento - 13 De Bapt., cap. 4,' qu. 6.• Laym.} Iib. 5,
traete 2, cap. 3, nume 2. - Coninck} de Sacram' t qu. 68,
num.92.
retur, ut probabili matemae incolumitatis spe
destituta foret, non liceret eam tentare •.
g) Filliuccius, tr.2, n. 139: • Si periculum,
inquit, immineat reipublicae ex mora [sup-
plicii], tune possetaperiri uterus; ipsa [matre)
vivente "
h) Praepositus, in 3 P., qu. 66, art. 8,
dub. 3, n. 93, ait posse fieri absque injustitia;
sed addit: • Cum tamen illud medium non
videatur moraliter profuturum proli, sed po-
tius obfuturum...; idcirco mots matris eo casu
DUB. I. - DE MATERIA BAPTISMI.
leg. Praegnantis, ff. de poenis, debeat ex-
spectari tempus puerperii), tamen, si cen-
setur infans certe decessurus priusquam
perveniat ad lucem, licite potest secari
Distin-
guendum. venter matris, anticipando supplicium;
quia alias dilatio, quae datur ob bonum
prolis, tunccederet in ipsius detrimentum.
Quando- Hie operae pretium duxi adnotare plura
que incisio
matris fa- quae scribit Franciscus Emmanuel Can-
cìenda,
giamila, in sua Embrt'ologt'a sacra. - Ibi 1
dicit lO cum Possevino i), Gobat i), etc.,
graviter peccare parentes qui negligunt
incisionem fieri, et chirurgos qui eam
facere omittunt aut differunt. Additque
parochum teneri ad omnino curandum ne
mater sepeliatur antequam fìat incisio:
alioquin putat ipsum non excusari ab irre-
gularitate, cum parochus teneatur ex offì-
cio mortem infantìum impedire. Sed huie
non acquiesco; quoniam eo casu, cum vita
infantis non sit certa, ne certa quidem
ejus est mors (juxta dieenda Ltò. VII,
n. 347, Dubt't. 4). Item addit 9 quod si
invenitur alius, etsi non chìrurgus, qui
animum habet ad incisionem perfìcìen-
dam, ille tenetur eam effìcere, - Dicit 2"
quod, cum infans non est omnino egressus
ab utero, Baptisma non est ministrandum
Signa pe- aparocho, sed ab obstetriee i). - Dicit 30
riculi in
parvulis. maxime animadvertenda esse eo casu,
quae sint signa periculi in pueris, nempe:
Quid de
muliere l) Si puer oritur sine vagitu et lacrymis.
gravida ad
mortem 2) Si modiee respiret. 3) Si apparet livi-
damnata. dus, praesertim in facie aut capite. 4) Si
nascitur post multum temporis, aut labo-
ris obstetricis. 5) Si nascìtur ante septi-
mum mensem. 6) Si cranium habet valde
molle, aut suturas nimis apertas, aut alias
partes disjunctas ").
1 Embriol. sacra, Iib, 2, cap. 9, n. 1 et 2; et cap. 11,
n.16. - 9 Loc. cit., cap. lO, n. 1. - 3 Lib.5, tr.2, cap. 3,
n. 5. - " Tr. 19. punct. 4, n. 14. - 1> Tr. 2, de Bapt., cap. 2,
( D. 36. ~ Vasq ... in 3 P., disp. 145, cap. 3, i. f•• Coninck;
qu, 66, "'"t. 7, n. 76. - • S P .. qu, 68, art. 11. - , Tr. 2,
cap. (l, num. 5. - 8 Lib. 2, de Bapt., cap. 7, propos. 2. _
non videtur prudenter debere vel posse acce- teneri sub mortali, si domestici deficiunt, pro.
lerari, ut Baptismus infanti procuretur». _ curare aperitionem matris. - Idemque notat
Notandum praeterea est Renzi et Coninck Gobat, tr. 2, n. 260.
non concedere in casu expositosectionem ma· j) Dictum istud apud Cangiamila reperire
tris, nisi sit spes subveniendi proli. nequivi.
i) Possevinus et Gobat non citantur a Can- k) Cangiamila, Op. cit., lib. 2, cap. 2,
giamila pro his assertis; Possevinus tamen n. 9, aliquot ex his signis, non tamen omnia
de Officio curati, cap. 6, n.lO, dicit parochum affert.
85
Quamvis autem non liceat puerum in Uti aqua
flumen injieere, licitum est tamen aqua gelida in
necessitate,
etiam gelida, si alia haberi non possìt, licitum..
puerum mox moriturum baptizare, etiamsi
timeretur ex hoc mors acceleranda; ut
communiter docent Laymann 3, Palaus 4;
et Salmant. 5 cum Vasquez, Coninck, etc.
- Tum quia mors tunc non eveniret per
se, sed per accidens; cum talis actio per
se non tendat ad occisionem, sed ad ablu-
tionem. Tum quia eo casu potest negligi
parva illa vitae jactura, ut infans vitam
aeternam consequatur.
107.'- Quaeritur 2". An z'nfans z'n pe-
rzculo mortis POSSt"t baptt'zart' zn utero
matris? - Certum est non valere Ba- per Baptismus
ptismum, si conferatur puero, abluendo nemmatris,
ablutio-
corpus matris; quia infans est persona a invalidus.
matre distincta. Vide S. Thomam 6, Sal"
manto 7, et alios communiter id docentes.
Dubium est: An valide baptt'setur tn-
fans, reserato utert' astio, etsi nulla pars
t'n lucem prodt'ert't, st' per t'nstrumentum
puer aqua #ngt' possit?
Prima sententia negato Et hanc tenent bapti.zatur
invalide
Natalis Alexander 8, Concina 9 cum Co- juxta alias;
mitolo; et Juenin ac Gotti apud Summum
Pontifieem Benedictum XIV lO. Ratio, quia
nemo dicitur renasci, nisi prius fuerit
natus j ex ìllo Joan. III, 5: Nt'st' quis re-
natus fuerit ex aqua, etc. - Et pro hac
sententia videtur esse 'D. Thomas 11, cum
dicat: Baptt'smus est quaedam spt'rt"tualt's
regeneratio ; non ergo debet aliqut's baptt:
sartO prtusquam ex utero nascatur. Et
clarius D. Augustinus 12, ubi ait: St' tist"tur
homo regenerari per gratz'am Spt'rt'tust'n
utero potest, quont'am restai t1lt' adhuc
nasa, renasct'tur ergo antequam nasci-
• De Bapt., cap. 5, n. 5•• Comit.; Iib. l, qu, lS. - Juen.,
disserto 2, qu.7, cap. 1, art. 2, qu. 1. - Gotti.. tom.3, tr.5,
de Bapt., qu.5, dub.4•• IO De Synodo, lib. 7, cap. 5, n. 2.
- 11 3 P., qu.68, art. 11, v. Sed contra. _ U Lib. StU
Epist. lS7, ad Dardanum, cap. lO, n. sa; cfr. Migne, Patrol.
lat., tomo 33, col. 845.
,
 86 LIB. VI. - TRACT. II. -
tur: quod fieri nullo modo potest. Idque
confirmant ex S. Isìdoro ', qui sic loquitur:
Qut' natus adhuc secundum Adam non
est, renasci secundum Christum non pa-
test. Et ex Rituali Romano g, ubi dicitur:
Nemo in utero matris clausus baptizari
debet.
satis pro- Secunda vero sententia satis probabilis
ba bi liter
valide. affirmat a). Et hanc tenent Suarez 8, Con-
tinuator Tournely 4, Ho1zmann 6,Elbel e
cum Babenstuber; et Croix 7 cum Co-
ninck b), Pignatelli, Ledesma c), Victoria,
Dicasti1lo et Aversa; atquenon parumad-
haeret noster Pontifex Benedictus XIV 8.
Ratio, quia talis infans, cum jam exsistat
homo viator, bene potest Baptismum su-
scipere.
Nec obstat ratio opposita, quod ne-
queat renasci qui nondum est natus. -
Vere enim aliquis potest dici natus, non
solum cumex utero egredìtur, sed etiam
cum in utero jam vivit; juxta illud Angeli
ad ]oseph de conceptu Verbi incarnati,
Matth. I, [20]: Quod in ea natum est, de
Spiritu Sancto est. Idque asserit idem
D. Thomas d) , dicens: Duplex est carnalis
nativitas, prima in utero, secunda extra
uterum. Et apertius hoc probatur ex cap. 4,
de bapt., ubi Innocentius III exprimit tum
dici hominem nasci cum concipitur , in-
quiens: In carnalt" generatione, qua pro-
les ex viro et femina nascitur. Nota TÒ
ex viro et femtna nascttur: ergo proles
tantum ex viro et femina generata, bene
dicitur nata. - Et de hac nativitate con-
grue explicari potest textus ]oannis: Nt'st
qUt:,; renatus fuerif, etc. Nam ex Triden-
1 Lib. 1 sentent., cap. 22, num. 5. - • De baptizandis
parvulis. - • Qu. 68, art. 11, in commento - , De Bapt.,
cap. 3, art. 2, conci. 1, v. Collig. 3. - , De Bapt., n. 137.
- 8 Confer. 4, de Bapt. natura, D. 22; et confer. 6, de
Subjecto Bapt., n. 50 et 51. - Babenst., de Bapt., art. 2,
num.23. - '1 Lib. 6, part.!, num. 292. ~ Pignat., tomo 1,
107. - a) In Hom. apost., tr.14, num. lO,
S. Doctor dicit: • Valde probabiliter affir-
mant •.
b) Coninck, qu. 66, n. 78, id satis innuere
videtur, scribens: • Nullo modo posse bapti·
zari puerum ita adhuc utero matris concIu-
sum aut corio insutum, ut nulla ratione ab
aqua possit àttingi •.
c) Petrus de Ledesma, Sum., de sacram.
Bapt., cap. 3, dub. 3, dicit satis esse ad Ba·
ptismum quamIibet corporis partem ablui;
CAP. I. - DE BAPTISMO.
tino 9 textus ille sic explicatur: Ut tn eis
regeneratt'one mundetur, quod generatt'one
contraxerunt. Ergo, sicut peccatum ori-
ginale per solam generationem contra-
hitur: ita pariter, ut homo per gratiam
regeneretur, sufficit ut sit jam generatus.
Et ideo a concilio Baptismus vocatur re-
generatio, quae non requirit nativitatem
ex utero; cum non haec dicatur genera-
tio, sed tantum illa nativitas quae fit in
utero et qua homo fit filius Adam.
Atque tandem D. Thomas in hanc sen-
tentiam c1are descendisse videtur 10: ubi,
postquam negavit posse puerum baptizari
in utero matrìs, ratione ductus, quìa, ut
ait, corpus... infantt's, antequam nascatur
ex utero, non potest alz"quo modo ablut'
aqua; statim addit : Nt'st'forte dicatur quod
ablutio baptt'smalz's qua corpus matrss
lavatur, ad filt'um in ventre exsistentem
peruemas; sed hoc esse non potest. -
Ergo S. Doctor, sicut etiam S. Augustinus,
S. lsidorus et Rituale Romanum, negando
puerum posse baptizari in utero matris,
intelligunt de puero in utero omnino
c1auso, quem valide baptizari per ablu-
tionem corporis matris julìanus et alii
haeretici perperam contendebant (contra
quos scripsit Augustinus); non vero de
puero qui per aliquod instrumentum po-
test tingi aqua: hoc enim casu, ut ait
[Contin.] Tournely 11, explicans verba Au-
gustini, per uteri aperitionem saltem in-
choate dicitur natus. Et ideo D. Thomas
dixit puerum in utero non posse baptizari,
nisi ablutio ad.filium in ventre exsistentem
perveniat. - Addidit quidem: Sed hoc esse
consulto 153... Vietor., Sum., de Bapt., num.32•• Dicast.,
tr.2, de Bapt., disp. 2, dub. 5, num.62. - Aversa, qu. 68,
sect. 1, v. Quod s,i. - 8 De Synodo, lib.7, cap. 5, a n. a.
9 Sess.5. de Peccato orig., num, 4. - lO 3 P., qu, 68,
_
artico 11, corpo - 11 De Bapt., cap. 3, artico 2, concI. l,
v. Coltig. 3.
sed cap. 8, negat infantes in uteris maternis
exsistentes ullo modo posse baptizari; ratio
tamen quam affert excluditur in praesenti
casu: scilicet ablutionem non posse fieri in
utero.
d) Verba haec sensum, non textum S. Tho-
mae exhibent, in 4, disto 6, qu. 1, art. 1,
solut. 1, corp... et sol. 2, ad 1; sed fatendum
est juxta S. Thomam, dict. sol. 2, ad 1, in
Baptismo praesupponi nativitatem ex utero:
.Generatio spiritualis, inquit, quae fit per
DUB. I. - DE MATERIA BAPTISMI.
non potest; intelligendo utique de ablu-
tione sine aperitione uteri: ergo si potest
ablutio pervenire, ut bene arguit Summus
Pontifex Benedictus XIV, bene potest puer
baptizari. - Et quod possit, ait noster
Pontifex cum Comitolo e) constare ex ju-
dicio medicorum et obstetricum. Immo
affert doctrinam Silvestri et Vasquez, qui
dicunt infantem involutum in seeundina
valide baptizari; quia haec habetur velut
pars infantis, cum ipsa continuetur cum
infantis umbilico. Idque probabile censent
Laymann 1 ex Angelo et Armilla, ac Dia-
na 2 cum Praeposito.
His positis, putoin casu necessitatis
omnino infantem (sub conditione tamen)
baptizandum esse in praedictis casibus f).
Si puer Hic autem sedulo animadvertendum
caput emi ...
serit,valide
baptizatur,
est id quod docet D. Thomas 3, dicens:
Exspectanda est totalt's egressio pueri ex
utero ad Baptt'smum, nt'si mors tmm,neat.
St' tamen caput egrediatur..., debet baptt~
zart~ periculo immznente: et non est postea
rebaptt'sandus, si eum perfecte nasci con-
tz'gerit. Et videtur idem faciendum, quae-
cumque a#a pars egrediatur, periculo
tmminente: quta tamen tn nulla exterio-
rum partt'um tntegritas vitae ifa const'stit,
Bened, XIV, de Synodo, lib, 7,. cap. 5, num.B et 5. -
Si/vest., v. Baptismus IV, qnaer, '1. - Vasq., disp. 145,
cap. 4, num, 31. '- l Lib, 5, tr.2, cap. 3, nnm, S•• Ang."
v. Baptismus VI, n. 4. - Arnut., v, Bapwmus, n. 28. -
• Parto 5, tr. 3, resol. 4. - Praepos., qu. 66, art. 8, dub. 3,
n.9O. - • 3 P., qu.68, art. 11, ad 4. - SambofJius, is est
ministerium hominum in Baptismo, praesup-
ponit nativitatem ex utero, qua homo in noti·
tiam et societatem hominum prodit •.
e) Comitolus, non citatus hic a Bene-
dieto XIV, id. tamen, lib. 1, qu.13, supponit;.
casum enim sic initio quaestionis ponit: «In-
fantis caput abl1:l.itur in matris utero, pronun-
tiata tota forma baptismi •. Idque postea non
refellit.
f) Et ifa etiam auctores non pauci allegati
pro secunda sententia, ut Contino Tournely,
Holzmann, Elbel, Babenstuber, Croix, Pigna-
telli, dicentes vel dubium esse illum Baptis-
mum, vel puerum esse rebaptizandum sub
conditione. - Idemque de infante qui in se-
cundina adhuc inclusus fuit baptizatus dicunt
aut innuunt Armilla, Diana et Praepositus. -
Quod concordat cum decreto S. C. C., diei 12
]ulii 1794 in Sutrina, quo declaravit Baptis-
mum iterandum esse sub conditione,in quo-
dam casu quo fetus in utero supra verticem
87
sicut tn capite, vitietur quibusdam quod
propter dubium, quacumque alta parte
corporis abluta, puer post perfectam na-
tivifatem sit baptisandus sub hac forma:
Si non es baptt'satus. ego te baptt'so.
Quidquid autem dicant Sambovius et Pon- cond Neque sub
ìt ìone
tas, apud [Contin.] Tournely 4, nempe .rebaprizan-
dus.
quod puer etiam eo casu baptizatus in
capite, est sub conditione rebaptizandus,
quia non dicitur natus qui solum caput
extra matrem extulìt; certum tamen mihi
est oppositum ex praefata doctrina D. Tho-
mae et aliorum communiter cum Rituali
Romano 6, ubi id expresse sic confirmatur:
Si tnfans caput emiserà , et perù:ulum
mortis immtneat, baptt'setur tn capite,. nec
postea, si vivus euaserit, erit iterum baptt~
sandus.
Quaeritur 3°. An valeat Baptismus, si
aqua tantum oestes aut ermes baptz'sandt'
tangat?
Si tangat tantumvestes, invalidus est Si vestes
tantum tan-
Baptismus; ut merito dicunt Concina ., gantur, in-
validu. Ba-
Elbel 7, et Salmant. 8 cum aliis commu- ptismus.
nìter (contra Leandrum-c', qui laudat So-
tum, Valentia, etc.),
Idem dicunt Con cina 9 et Bonacina lO Si crìnes,
dubius.
cum aliis de Baptismo cum ablutione cri-
Sai.nteaBeuve" Cas. tom.B, caso 297. ~ Pontas, v. Baptis~
mus, cas. 17. - • De Bapt., cap. 3, art. 2, concI. 1, collig. 2,
v. Qui" et censent, - • § De pueris baptizandis, - e De
Bapt., cap. 5, n.B, - 'l' De Bapt., D.23. - 8 Tr.2, cap. 2,
n. 37. - 9 Loc. cit., num. 7. - lO Disp. 2, de Bapt., qu.2,
punct. 3, n. 21.
baptizatus erat. Vide Thesaur., resol. anno
1794,fol.165 et seqq. - Et hòc etiam si me-
dicus vere peritus et probus testetur per
methodum longe perfectiorem, quae nunc
adhibetur, aquam sine dubio caput infantis in
utero attigisse, uti declaravit eadem S. C. C.,
die 16 Martii 1897.
g) Leander utique citat Sotum et Valentia,
quasi innuentes probabilem esse sententiam
quae aflì.rmat valere hujusmodi Baptismum.
Ipse tamen, de Bapt., dlsP. 2, qu. 23, sicut
et S. Alphonsus, contrariam probabiliorem
existimat: • Probabilius longe respondeo, non
fieri Baptismum, nisi baptizandi vestes ita de-
licatae sint ut aqua attingere possitcarnes •. -
Sotus vero, in 4,dist. 3, art. 7, v.Dubium au-
tem; Valentia, in 3 P., disp.4, qu.l,punct. 2,
v. Qut'nto sequ#"!r, non satis accurate citan-
tur; negant enim valere sacramentum; et ad
summum concedunt dubium esse, proindeque
sub conditione iterandum esse volunt.
 88 LIB. VI. - TRACT. II. -
nzum dumtaxat, Sed absolute opposi-
tum tenent Toletus, Valentia h), Coninck,
Henriquez, Graffius, Ledesma h), etc., apud
Lugo l; quorum sententiam merito ipse
Lugo probabilem putat. Ratio, quia, licet
capilli non sint animati, non sunt tamen
pura excrementa; sed bene sunt hominis
partes: sicut est cutis exterior, quae nec
etiam informata est ab anima, et tamen
haec utique in Baptismo aqua abluitur,
non cutis interior. - Hinc recte dicunt
Laymann P, Lugo 3, Viva i), Salmant. 4;
et Diana 5 cum Soto, Vasquez i), Prae-
posito et Ochagavia, Baptismum in cri-
nibus collatum saltem dubium esse; et
ideo in necessitate, si in alia parte prae-
stari non potest, adhibendum esse sub
conditione.
Lt e m , si
dig'itus, pes
Et idem dicendum est cum Salmant. 6
aut minima et D. Thoma 7, de Baptismo qui non possit
pars corpo-
riso con ferri, nisi in digito, pede aut alia mi-
nima parte corporis.
Quaeritur 4°. An valeat Baptismus:
collatus in alia parte principali quam in
capite, puta in scapulis, humeris vel pe·
ctore?
rst«; Iib. Z, ~ap. 18, i. f•• Coninck, qu. 66, n. 78, i. f.•
Henriq., lib.2, cap. 7, num, 2. - Jacob. de Graffiìs, Decis.
aur., parto 2, lib. l, cap. 4, n. 29. - 1 Resp. mor., lib. 1,
dub, l, n. 3. - Lugo, toc, cit., a n.4. - e Lib. 5, tr. 2,
cap. 3, num.B, v. f. - 3 Loc. cìt., n. 11. - 4 Tr.2, cap. 2,
nume 41. - 5 Parto 5, tr. 3, reso!. 4. - SotUS,I in 4, disto 3,
art. 7, v. EcquùJ autent. - Praepos., qu.66, art. 8, dub.3,
n.90. - Ochagav.} de Bapt., qu, 4, n. 3 et 5. - 6 Loc. cit.,
n. 41. - , 3 P., qu.68, art. 11, ad 4. - • Disp. 20, sect.2,
h) Valentia, loc. cit., v. Sl:xto sequz'tur ut
probabilius tantum sic tenet; hinc asserit ite·
rari posse sub conditione. - Petrus de Le-
desma, de Baptismo, cap. 3, conel. 3, dub. 3,
docet hujusmodi Baptismum valde probabili-
ter validum esse; dicit tamen contrariam seno
temiam probabiliorem.- Quapropter hi aucto-
res non dissentiunt ab opinione quae S. AI-
phonso probatur.
i) Quin etiam Viva, de Bapt., qu.2, art. 3,
n. 5, absolute scribit: «Non satis est quod
aqua tangat capillos•.
j) Vasquez, disp. 145, cap. 4,num. 31:
«Satis esse, inquit, si aqua solum contingat
capillos". At dz"sp. 146. cap. 4, n. 26 et 27,
in universum docet iterandum esse Baptis-
mum, ubi adsunt contraria doctorum opi-
niones.
k) Anac1etus non videtur dubitare de va-
lore hujus Baptismi; nam, tr.14, disto 3, n.19,
quando in capite non potest baptizari, «in
casu necessitatis, inquit, utputa propter peri·
CAP. I. - DE BAPTISMO.
Communissima est sententia affirma-
tiva, quam tenent Busenbaum, ut supra,
Ln. 105, ad 4J, et Suarez 8, Filliuccius 9,
Holzmann lO, et alii apud Croìx Il. - Atta-
men Concina 12, Anacletus k); et Platel
apud Croix 18, putant dubium esse talem
Baptismum. Et ratio videtur assignari. a
D. Thoma 14, ubi ait: Quia tamen in nulla
exteriorum partium integritas vitae ita
consistit sicut in capite; videtur quibus-
dam quod propter dubium, quacumque
alia parte corporis abluta, puer post per-
fectam nativitatem sit baptisandus sub
hac forma: Si non es baptisatus, etc.
Unde, propter aliquale dubium quod
in tali Baptismo, praeterquam in capite
collato, intervenit, merito dicunt Viva 15;
et Salmant.P cum Trullench, Ledesma l),
Torreblanca et Antonio a Spiritu S., ad
majorem cautelam licite posse illum re-
peti m). - Et idem sentit Contino Tour-
nely 17, dicens: Sed quia ù" re tanti mo-
menti tutzora semper sequenda sunt, quis·
quz's alibi quam in capite baptisatus fue-
rit..., denuo rebaptisandus est sub condi-
tione; ex D. Thoma, quz' alibi 18 sic ait: Sz'
n. 11, v. Quapropter. - • Tr. 2, cap. 2, num, sa. - ac De
Bapt., n. 105. - 11 Lìb. 6, parto l, n. 267. - .. De Bapt.,
cap. 5, n. 9. - Platel, de Sacram., n. tl6. - 13 Loc. cit.,
n. 267. - 14 Loc, cit., ad 4. - ,. De Bapt., qu, 2, art. S,
n. 5. - " Loc, cit, num, 39. • Trutt., de Sacram., lib. 2,
cap. l, dub. 3, num. 9. - Torrebl., JUs spiritual., lib. 2,
cap. 4, n. 33. Anton. a Sp. S'I Director. confesso, parto t.
w
tr.2, disp.2, n.45. - 1'1 De Bapt., cap. 3, art. 2, conci. 1,
collig. 2, v. Sed quia. - 13 S P., qu. 66, art. 7, ad S.
culum mortis..., semper facienda est ablutio
in alia parte principaIiori, quantum fieri po·
test». His autem absolute dictis,addit n. 20:
«Si vero pars illa sit minus principalis, ac
proinde dubz'a, ... tunc, si infans evadat peri·
culum ac perfecte nascatur, iterum baptizan-
dus est sub conditione'.
I) Ledesma, loc. cit., dub. 3, ita loquitur
de Baptismoin crinibus tantum colIato; cete·
roquin docet «necessitate sacramenti suffi-
cere quamlibet corporis partem ablui •.
m) Quinetiam Viva, Torreblanca et Ari-
tonius a Spiritu Sancto Baptismum iteran-
dum esse volunt. - Et concordat Rituale
Romanum, Ut.2, cap. 1, n.16, ubi dicit: • Si
infans caput emiserit, et periculum mortis
immineat, baptizetur in capite; nec postea si
vivus evaserit, erit iterum baptizandus. At
si aliud membrum emiserit, quod vitalem in·
dicet motum, in illo, si periculum impendeat,
baptizetur; et tunc si natus vixerit, erit sub
condilione baptizandus '.
DUB. 1. - DE MATERIA BAPTISMI.
Si paro totum corpus aqua non possit perjundi
pr i n c i p a-
l o r , com-
ì
propter aquae paucitatem..., oportet caput
munissime
dicitur va- perfundere, z'n quo manifestatur princi-
Iidus, pium animalz's vitae.
Quaeritur 5°. Utrum ad Baptzsmum
requiratur trina ablutio?
Ad vale- Quod ad validitatem spectat, nulli du-
rem sufficit
una a b Iu-
tio,
bium, validum esse Baptismum per unam
ablutionem collatum; ut omnes docent
cum D. Thoma 1, ex can. De trina, de
consecr., dz'st. 4, ubi D. Gregorius id ut
certum habet, dicens: Reprehensibile esse
nullatenus potest}infantem z'n Baptzsmate
vel ter vel semel z'm.mergere. Et aliquando
Potest
tamen sub
in Ecclesia una tantum immersio adhibita
conditione fuit; ut ferunt Antoine, Renzi et alli. -
repeti.
Verum Laymann 2 et Elbel 8 dicunt in
hoc servandam esse consuetudinem unius-
cujusque Ecclesiae. In nostro autem Ri-
tuali Romano trina praecipitur infusio.
Utrum vero hz'c ritus servandus sit
sub mortali?
Trina re-
quiritur de Negat Holzmann. - Sed verius affìr-
praecepto
gravi. mat Renzi; quia hujusmodi ritus est ma-
teria satis gravis; cum enim in Baptismo
exprimatur mysterium Trinitatis, con-
1 3 P., qu, 66, art. 8. - Antoine, de Bapt., qu, S. -
Ren:li, de Bapt., cap. l, qu, lO. - • Lib, 5, tr, 2, cap. S,
n. 4, i. f. - • Confer.4, de Bapt. natura, n. 24; - Holsm.,
de Bapt., n. 101. - Reni", Ioc, cito - • Loc. cit., art. 8,
corpo - Anto'ne, 100. cito - Regin., Iib, 'Z7, n.2O et Sl.-
Laym., tr. 2, cap. S, num. 4, i. f. - • In 3 P., disp. 145,
cap. a; n. 23, et praesertim cap. 4, num. 32. - Henrt'q.,
lib. 2, cap. 7, num. 2; et cap. 21, n. 4•• • Lib. 5, tr. 2,
cap. 3, n. l, V. f. - Leand., de Bapt., disp. 2, qu. 3. -
Dian4, part.5, tr. S, resol. 5•. Ochagav., de Bapt., qu. 4,
n) A qua sententia non videntur dissen-
tire Leander et Ochagavia; Leander enim
scribit probabilius satis esse unam alteramve
guttam, • praesertim si per corpus f1.uant» ;
et Ochagavia: • Debet tamen aqua per cor-
pus vel per aliquam ejus partem defl.uere».
o) Scotus id satis innuit, scribens z'n 4,
disto 3, qu. 3, V. Hic dicendum: « Sufficit
lotio in communi dieta corporis ab aqua, alio
hoc agente; quod nihil aliud est, riisi quod
89
gruum est ut trina ablutione conferatur.
Idque expresse docet D. Thomas 4, 10-
quens de trina immersione quae tunc fieri
solebat, dicens: Et ideo graviter peccaret
aliter oaptieans; quasi ritum Ecclesiae
non observans. - Et hic bene advertunt
Antoine, et Busenbaum, ut supra, [n.l05}
ad 5], cum Reginaldo et Laymann, eu-
randum ut forma non perficiatur ante-
quam trina fiat ablutio.
Quaeritur 6°. An sit materia sulficiens
una vel altera gutta ad baptisandum?
Affirmant Vasquez 5, et Henriquez Una vel
apud Laymann 6; ac Leander et Diana altera gut-
ta, probabì-
cum Ochagavia, Maeratio, etc. - Sed ne- liusmateria
dubia.
gant communiter Laymann 7, [Contin.]
Tournely 8; et Concina 9 cum Soto, Sua-
rez et Valentia; praesertim si gutta non
fluit n). - Probabilius tamen Holzmann lO
et Elbel t! dicunt esse materiam dubiam. -
Sed si baptizans motu digiti madefacti
ablueret partem corporis baptizandi, Ana-
cletus 12, et Bonacina 18 cum Scoto O)} Co-
ninck P), Filliuccio et communi habent Ba-
ptismum ut certum; licet [Contin.] Tour-
nely adhuc de hoc dubitato
n.B. - Maerat., de Bapt., disp.2, sect, 4, v. Quod ad poste-
rtorem. - ., Loc, cit., n. 1, coroll. 3. - S De Bapt., cap. 3,
art. 2, concl, l, collig. 1. - ' De Bapt., cap. 3, n.4.• Sotus,
in 4, disto 3, qu, un., art. 7, v. Atque idem. - Suar." disp.20,
sect, 2, n. 12, V. Quare non est• • Valeni., disp. 4, qu, 1,
punct. 2, v. Itaque sequitur. - 10 De Bapt., num. 99. _
11 Confero 4, de Bapt. natura, n. 16. - 19 Tr. 14, de Sacram.,
disto 3, n. 14. - " Disp. 2, de Bapt., qu. 2, punot. 3, n. 14, i. f.
(ex Comito10 quem non reprobat). - Fill., tr.2, cap. 2, n.34.
- Contino Tourn., de Bapt., cap. S, art. 2, collig. 1, i. f.
oportet istum contactumcorporis ab aqua fieri
ab aliocausante contactumistum; et isto modo
intelligendo ablù.tionem et lotionem, lotio est
materia proxima •.
p) Coninck, qu. 66, n. 83, nonloquitur de
hoc casu, ubi sermo est de extremo digito
baptizantis; sed solum de extremo baptizandi
digito: utrum scilicet valide quis baptizetur
in extremo digito;quem dicit esse Baptismum
dubium.
 90 LIB. VI. - TRACT. II. -
DUBIUM II.
Quae sit Forma Baptismi.
108. Vide apud Busenbaum quae sint formae ualidae. Quae invalùiae. Quae dubiae. -
109. Quot modis possi! forma uariari: 1° Per mutationem. - 110.2" Per corruptionem.
3" Per transpositionem. - 111. 4°. Per additionem. - 112. 5° Per diminutionem. -
Hinc dub. 1. An inuatidet Baptismum. omissio conjunctioni« Et. - Dub. 2. An omissio
praeposùionis In. - Dub, 3. An valeat Baptismus , collatus tantum In nomine
Christi.
Forma 108. - c Resp. Forma necessaria Bapti-
Baptismi.
c smi est haec: Ego te baptiso in nomt'ne
c Patris, et Ft1ti~ et Sjn'rt'tus Sanctt: Amen.
c A qua non differt illa Graecorum sub-
e stantialiter: Baptisetur (vel, ut Arcudius
c vult, bapttzatur) servus Christt', in no-
c mt"1te Patris, etc. ». - [Damnata fuit pro-
positio 27 ab Alexandro VIII: Valuit alt~
quando Baptismus sub hac forma colla-
tus: In nomine Patris, etc., praetermissis
t1It's: Ego te baptizo].
Quaenam c Porro quinque sunt, quae sìgnifìcan-
in ea sint si-
gnificanda. c tur in prolatione formae, juxta quae va-
c lor ejus debet expendi: l°. Persona ba-
c pttzantt's, saltem implicite: quod in forma
« Graecorum non negligitur, cum TÒ baptt~
« setur idem valeat ac baptizetur a me.
c-2°. Actus bapttzandi,' quia alioqui
c forma non haberet connexionem cum
« materia, eamque non determinaret, cum
c ablutio ad varios fines possit referti. -
« 3°. Persona bapttzandi; quia, uti ablu-
e tio, ita et forma circa certam personam
« versari debet. - 4°. '(Jnitas dt'vinae na-
« turae: quod fit per voces, in nomt'ne. -
«5°. Trtnt'tas Personarum: idque expli-
c cite et distincte vulgaribus vocabulis.
c - Filliuccius 5, Laymann 6, Bomicina 7.
« Unde resolves:
c l°. Valt'tie baptizat, etsi venialiter pec-
Mutatio ..
nes non tol-
len tes valo~ «cet, qui pro Bapttzo, dicit Abluo, Mer-
remo
c go, etc.; vel pro Te, utitur communi
«nomine Graecorum more, vel proprio;
e vel bapttzo Petrum,' vel qui honoris
e causa dicit bapttzo Domt'natt'onem ve-
« stram a). - Laymann l, Bonacina 2.
Arcud., Concordo Eccles. occid. et orient., lib. I, de
Bapt., cap. 8. - 1 Tr.2, cap. a. - 11 Lib. 51 tr.2, cap. 4. -
• De Bapt., qu. 2, punct. 4. - • Lib. 5, tr. 2, cap. 4. n. 2
108. - a) Auetores citati loquuntur de si-
milibus appellationibus loeoverbi Te; sed Bo-
CAP. I. - DE BAPTISMO.
c 2.° Valet forma, etsi omittat Ego et
c Amen,' quia omnia significata per for-
c mam salvantur. Secus, si omittat Te;
« quia non significatur persona baptizan-
«di. Ibid. 3 ». - [Est communis cum Sal-
mant. s],
c 3°.Non valenthae formae: 10.Bapttzo
invalidae.
«te t'n nomt'ntòus Patris et Ft1ti~ etc.; quia
« multiplicatur natura, seu essentia divina.
«- 2". Bapttzo te t'n Patre et Ft1t'o, etc.;
e vel cum Patre, etc.; vel per Patrem ,
e vel in nomine Patrie per Ft1ium, in
« Spt'rt'tu Sancto; vel t'n fide, vt'rtute, ma-
«jestate Patris, etc, (quam tamen alii du-
e biam esse volunt), Ratio, quia significa-
c tur diversitas essentiae, aut certe unitas
«non satis exprimitur. - 3". Bapttzo te in
e nomt'ne Dei, vel Sanctissimae Trt'nt'tatt's "
« vel t'n nomt'ne Dd unt'us et trt'ni; vel
. e t'n nomt'netrt'um Personarum: vel Pa-
• tris et Ft'lti~ omissa Persona Spiritus
« Sancti. - Ratio, quia non exprimuntur
c distincte tres Personae. - 4°. In no-
• mt'ne Domtitt' nostrt' ]esu Chrt'stt: Qua
« tamen forma olim Apostolos usos sed
« ex speciali privilegio, multi docent; alli
« negant, dicuntque eos baptizasse t'n no-
«mt'ne Chrt'stt~ addendo illud nomini se-
e cundae personae, non omissis nomini-
c bus aliarum Personarum. - Cum ergo
« Nicolaus Papa dixit eam formam valere
e vel intellexit, si pro nomine Fz7iiponatur
«nomen Chn'stt',' vel t'n nomt'ne' Chrt'sti
«pro vt'ce Chrt'stt' intellexit; vel locutus
e est ut doctor privatus. - Vide auctores
« citatos.
et 3; cfr. tr. 1, cap. 4, n. 4. - • Disp. 2, de Bapt., qu. Z,
punct.4, n. 9, IO et 17.- • BonfZ(;., loc. cit., n. 11 et 16. -
'l Tr. 2, cap. 3, n. 1, 6 et 39.
nacina dicit mortale peeeatumadmitti si usur·
pentur.
DUB. II. - DE FORMA BAPTISMI. 91
Formae c 4°~ Dubzae sunt formae, ob sententiam stantialis an accidentalis. Substanttalis
dubiae.
- utrìnque probabilem auctorum: l", Ba- enim variatio est curo corrumpìtur sub-
c pttZO te in nomt'ne Patris, t'n nomz'ne stantia sensus verborum a Christo Do-
c Ft1ù, in nomt'ne Spt'rt'tus Sancti; vel: mino intenti; et haec quidem sacramen-
c Bapttzo te t'n nomt'ne Patris, bapttzo te turo invalidat. AccùJentalt's vero est cum
c t'n nomt'ne Ft'lti~ etc. - Ratio, quìa non idem remanet sensus; et haec non inva-
c exprimitur unitas essentiae. - 2". Ba- lidat, nisi, ut advertit D. Thomas 6, aliquis
c pttzO te t'n nomt'ne Genitoris, Gem'ti et formam sic mutando, t'ntendat... alt'um ri-
c Spt'ratt',' vel t'n nomt'ne Omnipotentt's, tum t'nducere, qUt' non st't ab Ecclesia re-
«Sapientis et Boni; vel t'n nomt'ne Inge- ceptus...,. qUt'a non vùletur quod t'ntendat
c m'tt~ Gent'ft' et Dom: - Ratio, quia Tri- facere til quod fact't Ecclesia.
« nitas Personarum non explicatur vocibus Hinc I", Quod ad MUTATIONEM verbo-
« quibus a fidelibus omnibus debet et po- rum pertinet, variatio accùJentalis est:
c test apprehendi. - 3.° Bapttzo te t'nno- l°. Si mutatur idioma; ut communiter Mutatio
idiomatis,
« mt'ne Patris, et Fz7ti~ et Spt'rt'tus Sanctt~ omnes docent. - Immo Lugo 6, Coninck 7; ace i d e n-
« et Mariae Vi'rgt'nt's. - Quia dubium est et Croix 8 cum Suarez, Cajetano, Dicastìllo talìs,
Formae c de intentione ministri: qui, si eo sensu et Arriaga Ò), dicunthoc procedere, etiamsi
« voluit dicere Marùle, quo Patris et Filii plura idiomata in eamdem formam con-
c et Spiritus Sancti, non valet; cum sit fìarentur. Quia, licet tunc propositio non
«contra sensum essentialem a Christo videatur moraliter significativa apud ho-
c intentum. Si vero tantum voluit illam mines; in sacramentis tamen non, requi-
«invocare, ut coadjutricem gratiae im- ritur ut audiens, vel ut proferens verba
e petrandae vel aliter, valet; cum tantum intelligat: modo voces per se sint signifi-
« sit mutatio accidentalis. - Filliuccius ò). cativae, et ipse velit id significare quod
c Vide etiam Laymann l, et Bonacina 2 ». Chrlstus intendit.
Forma 109. - Vera et legitima forma Bapti- Praeterea, recte notat Croix cum Sà,
logitima•.
smi haec est: Ego te bapttzo t'n nomt'ne Tru1lench, Victoria, Reginaldo, Gobat et
Patris, et Ft1ti~ et Spert'tus Sancti. Amen a). Dicastillo, melius esse ut mulieres caete-
- lta definitum in concilio Lateranensi 3 rìque rudes, si baptizent, utantur lingua
et in Tridentino 4, ex illo Matth. XXVIII: materna; cum nesciant perfecte proferre
Euntesergo docete omnes gentes, baptt'- latinam. - Advertunt tamen Salmant. 9
eantes eos t'n nomt'ne Patris, et Fz7ti~ et cum Suarez et Filliuccio, verbum bapttzo
SPt'rt'tus Sanctt: retinendum quantum fieri potest, dicendo:
Quot mo- Multipliciter autem potest haec forma lo tt'battesso etc.,' quia exaccommodatione
dis variari
possit. variari, nempe l°. per verborum muta- verborum factum est ut verbum hoc utri-
#onem,. 2°. corruptt'onem,o 3°. transpost:'. que linguae inserviat.
ttonem,' 4°. addt'ttonem,' 5°. dtmt·nuttonem. 2°. Etiam variatio accùJentalt's est, si Substitutio
verborum
- In bis autem omnibus, ad discernendum substit1.Jantur verba synonYIna, v. g. abluo, synonymo·
quando variatio invalidet vel non sacra- lavo, t'ntt'ngo, pro baptizo,. ut communiter rum, muta·
tio acciden-
mentum, attendi debet an ipsa sit sub- dicunt cum Busenbaum (ut supra, n. 108), talis.
1 Lib. 5, tr. 2, cap. 4, n. 4, 5 et 6. - • Disp. 2, qu. 2, disp. 1. dub. 11, n. 179,i. f. - Croix, lib. 6, parto l, n. 30. -
punet.4, n. 12. - • Cap. Firmifer, § 4, de Summa Trinit. sa, v. Baptismus, n. 1-2•• Trull., lib. 2, cap. I, dub. 4,
- • Sesso 7, de Bapt., can. 4. - • 3 P., qu. 60, art. 8. - num. 12•• Vietor., Sum., de Bapt., nnm. 18, i. f•. Regin.,
• De Sacram. i, g., disp. 2, num. 107. - , Qu. 60, art. 8, lib. Z7, n. 31. - Gobat, tre 2, num. 88. . Dicast., tre 1, de
n. 68.. - 8 Lib.6, parto l, n. 30. - Suar.~ de Sacram. i. g., . Sacram. i. g., disp. l, n. 117; et tr. 2, de Bapt.. disp. 1,
disp. 2, sect. 4, n. 6, V. Sed ut haee. - Cajetan., in 3 P., n. 131. - • Tr. 2, cap. 3, n. 12. - Suar., disp. 21, sect. 2,
qu. 60, art. 7, ad 2•• Dicast., tr. 1, de Sacram. i. g., n. 2.. Fili., tr. 2, cap. 3, n. 51.
ò) Filliuccius, tr. 2, cap. 3, n. SO et 60, 109. - a) In Rituali Romano deest verbum
non loquitur de invocatione B. M. V. Ceterum Amen. Hine recte in Hom. Apost.,tr.14, n.14,
validum habet Baptismum in eujus forma, et in Confesso d~'retto, cap. 13, n. 10, S. Doctor
verbaIn nomine ter pronuntiantur; dubium in exhibenda forma Baptismi omittit partieu-
autem Baptismum, collatum eum verbis aequi- lam istam. Cfr. notam b ad num. 11 supra.
valentibus nominibus Patris, Filii et Spiritus ò) De forma in qua plura miseeantur idio-
Saneti. mata, Arriaga, de Sacram. ~..g., disp. 7, n. 2,
 92 LIB. VI. - TRACT. II. -
Suarez 1, Natalis Alexander 2, Toletus Si
Sporer- cumLaymann, Bonacina et Croix;
Salmant. 5 cum Coninck et Leandro :
Elbel 6; et Concina 7 cum Soto Vasquez'
Berti et communi. - Contra'Alensem '
Gabrielem, etc., qui putant non valere
talem Baptismum: quia tunc censetur mi.
nister non habere veram intentionem fa-
ciendi ritum Ecclesiae; cum illa diversa
verba potius profanam quam sacramen-
talem significent ablutionem. - Sed bene
respondet Concina 8 quod tunc sacramen-
tum, si infirmaretur, non jam infirmare-
tur ex defectu verborum, sed intentionis
ministri: sed cum minister veram habet
intentionem baptizandi, vere baptizat, de-
terminando per ìntentìonem verba illa pro-
fana ad ablutionem sacramentalem (juxta
dieta cum D. Thoma, n. 23, v. Prob. 40.).
Idem dicitur, si proferatur forma more
Graecorum, nempe: Baptizetur servus
Christi in nomine Patris, etc., ut appro-
batum fuit ab Eugenio IV in concilio FIo-
rentino.
Synonyma Utrum autem valeat Baptismus, si dica.
in signifi-
candis per- tur: In nomine Genitoris, et Genitt~ et Pro-
senis divi-
nis. cedenti's aò utroque?
Affirmat Cajetanus 9. Ratio (qùam ait
. . lO non carere suo fundamento) ,
Concina
quia m communi theologorum sermone,
pro eodem accipi solent nomina Genitoris
Reddunt Geniti, etc. - Sed Baptismus taliter collatus
Baptismum
dubium, saltem est dubius e),- ut docent Laymann 11,
Palaus 12, ContinoTournely 18, Ho1zmann 14,
Salmant.P, Roncaglia 16; et Concina 17 cum
Estio, Suarez, Vasquez et communi tho-
mistarum et scotistarum. Atque expresse
1 Disp. 21, sect. 2, n. 2. - • Lib. 2, de Bapt., cap. I,
art. a, reg. lO. - • Lib. 2, cap. 19, num.2. - • Supplem.
Sacram., cap. 1, num. 28, IV. - Laym.~ lib. 5, tr. 1, cap. 4,
asserto 5. - Bonac., qu.2, pl1nct. 4, n. 17.. Croix, lib. 6,
parto 1, n. 31. - , Tr. 2. cap. a, n. 11. - Caninek, qu. 66,
n. 44. - Leand., disp. a, qu. lO. - • Confero 5. de Forma
n.
et Ministro Bapt., n. 43. ~, De Bapt., cap. 7, 6. - Sotus,
in 4, disto 3, art. 5, v. De mutatione aulem. .. Vasq.,
disp. 142, cap. 2, num. 12. - Berti, lib. al, cap. lO, n. 1. _
A.lens., Sum., part.4, qu.8, membro 3, art. a,§ 3, v. Ilem
similiter• . Gabr..Biel, in 4. disto a, art. a, dub. a. _. Loc.
cit•• n. 6, i. f. - D. Thom., a P., qu. 64, art. 8. - Eugen. IV,
scribit: «Quicliceret eam non esse sufficientem
formam, haucl multum a vero aberraturum ».
subclens inferius: «NihiIominus tamen no~
caret etiam probabilitate contraria sente~tia».
c) Nota verbum S. Alphonsi: Saltenz est
dubius; nam aliqui auctores ex citatis proba·
CAP. I. - DE BAPTISMO.
id docuìt ipse D. Thomas 18, ubi de hoc ra-
tionem assignat, dicens: Sicut aqua sumt~
tur ad Baptismum, quia ejus usus est
communior ad abluendum,' t"ta ad signijì-
candum tres Personas.m forma Baptt"smi
assunzuntur t7la nomina (scilicet Patris et
Filii, etc.), quibus comnzuntus consueue-
runt nominari Personae in tUa lingua,.
nec tn altis nomtnibus perjìct"tur sacra-
mentum. - Hinc (ut refert Contino Tour-
nely 19), S. Pius V, cum nova editio fieret
Romae operum Cajetani, jussit suam opi-
nionem eradi d).
Putat autem Concina 90, validum esse
Baptismum sic collatum: In nomtne Pa-
tris, et Jesu Christi, et Spiritus Sancti'
quia, ut ait, Jesus Christus vere est Filius
Patris. - Sed huic merito non acquiescit
Frassen 91; quia, licet Jesus Chrìstus no-
scatur esse Filius Patris, tamen hic id
non sufficienter exprimitur. Secus, dicit
Frassen, si pro nomine Spiritus Sancti
dicatur Spirt"tus Paracliti,. quia in verbo
Sptritus jam satis exprimitur tertia Per-
sona.
.110. - no. Quod ad CORRUPTIONEM verbo-
in~r~~~J~~
rum pertinet, notat D. Thomas 29 facilius filciliussnb·
induci mutationem substantialem, si corru- stantialis.
ptiofiat initio voeis; ut, si pro Patris
dicatur Matris. ' cratur, non perttnere Cu)usquam oelda«:
Secus, si corruptio fiat in fine. - Hinc
Zacharìas Papa, in can. Retulerunt, de
cossecr., disto 4, validum declaravit Ba.
ptismum sic collatum: a) Ego te òaptizo
in nomtne Patria, et Filta, et Spiritu San-
eta. Idem dicitur, si quis ob balbutiem vel Ob balba-
praecipitantiam dicat: Batiso, aut Baòa- ~~:àli:~'
Decret. ad Armenos, § PrinlUm omnium,. ap. Labbe,
tomo 18, col. 547. - • In 8 P., qu. 66, art. 5, ad 7. _ l. Loc.
cit., n. 11. - 11 Lib. S, tr. 2, cap. 4, num. 4. - 12 Tr. 19,
punct. 5, num. 16. - 18 De Bapt., cap. 4, art. 2, concI. 4,
v. Quaeres. - 14 De Bapt., nume 114. - 15 Tr. 2, cap. 3 t
num. sa. - .. Tr. 17. cap. 2, qu. 6. - " De Bapt., cap. 7.
num. 11. - Estius, in 4, disto 3, § 6, v. Si 'Vero. ~ Suar."
disp. 21, sect. 4. - Vasq., disp. 144. cap. 2. - •• 3 P., qu. 66.
art. 5, ad 7. - 111 Loc. cit., art. 1, condo 2, v. Ceterum.-
IO Loco cit., num. 11. - SI. Scotus academ., tomo lO, tre 1,
disp.l, art. l, qu. 6. - Frass., loc; cito _IO Loc. cit., qu. 60,
art. 7, ad 8.
bilius aut communius (ut clicunt) tenent esse
invalidum; et sunt Holzmann,Concina Estius.
d) Opinionem scilicet cle Baptismo'col1ato
in nomine Christi.
110. - a) Zacharias validum esse ait Bapti.
smum sic collatum, si ex sola linguae impe-
DUB. II. -
tiso, aut .Battzzo pro Baptiso,. vel Fili
pro Filti: Ratio hujus est, quia voces ita
constitutae sunt, ut si aliquando cum vitio
proferantur, idem significent b). - Ita Con-
cina 1; et Croix 2 cum Lugo, Suarez et
communi.
Et sic etiam valere Baptismum ait Con-
cina 8 si dicatur abbreviate: In nom. Pa-
tri, etc.
Transpo- IITo. Quoad TRANSPOSITIONEM, inquit
sitio, muta-
tio acciden-
tali••
S. Thomas 4: Nomtna et oerb« transpo-
:sita idem signijìcant. - Hinc transpositio
per se faeit mutationem tantum accìden-
talem; ut si dicas: Te òaptiso ego ,n no-
mtne Patris, etc.
Idem dicunt Lugo 5; et Croix 6 cum To-
leto C), Dicastillo, Aversa et aliis, si dicas:
Te òaptiso ego tn nomine Ftliz~ et Patris,
et Spiritus Sanctt: - Nec obstat, siprae-
ponendo Filium velles significare hunc
esse principium Patris. Nam, ut recte ait
Lugo 7, contra Sotum dJ, ex naturali sìgnì-
ficatione, ipsum nomen Patris sonat esse
principium Filii. Nec error ministri intero
nus praejudicat valori sacramenti; ut do-
cuit Nicolaus I ad consulta Bulgarorum 8
(apud Tournely 9), ubi dixit: Jam satis,
tnquit (Augustinus), ostendimus ad Ba-
ptismum, qui oerbis evangelicis conse-
tis vel accipientts errorem: sive de Pa-
tre, sive de Ft7io, sioe de Spiritu Sancto
1 De Bapt., cap. 7, n. 14. - • Lìb, 6, parto I, n. 36•.
Lugo, de Sacram. i. g., disp; 2, n.IOS.· Suar., disp. 2,.sect. 4,
n. 18, v. &pUma. - ' De Bapt., cap. 7, n. 14. - ' 8 P.,
qu, 60, art. 8, ad 8. - • De Sacram. i. g., disp. 2, n.1I7.-
• Lib. 6, parto I, n. 82•• Dicast., tr. 2. de Bapt., disp. I,
n. 129. - Aversa, qu. 66, sect. 5, V. Octavo. - , Loc. cit.,
n. 117. - • Resp. Nicolai I ad consult. Bulgar., cap. 104;
cfr. Labbe, tem.9, col. 1566.- • Praeleet. de Bapt., qu. l,
ritia baptizans ita pronuntiaverit; secus vero,
si ex errore aut haeresi.
b) Quamvis non omnes auctores omnia
haec exempla proferant; omnes tamen prin·
cipium generale exponunt a quo fiuunt al1ata
exempla.
e) Toletus, lib. 2, cap. 19, n. 3, icl sane
dicit,ita tamenlimitando: «Dum non intenclat
errorem inducere contra ficlem ».
d) Sotus 1ci1icet, in 4, dist.1, qu.1, art. 8,
i. f" obstare dicit si praeponendo Filium, vel-
les significare hunc esse principium Patris.
III. - a) Coninck, qu. 60, n. 71,exemplum
huie simile proponit.Postquam enim negavit
valiclum esse Baptismum in nomine Patris
increa#, et Fil# crea#a Patre, addit: «Aliucl
DE FORMA BAPTISMI. 93
aliter sentzat quam doctrina coeiestis 'n-
Stnuat.
111. - IV·. Circa AoDITIONEM valet Bapti- Additio
sensum non
smus, si addantur formae verba sensum corrum-
pensI non
non corrumpentia; puta, ut docet S. Tho- obest v a-
lori.
mas l0, si quis diceret: In nom,ne Patris
omntpotentis, et Ft7ii unigenitt~ etc. Vel si
diceret: Ego te òaptiso tn nomtne Dei Pa-
tris, qui te creaoit, etc. - Secus ait D. Tho-
mas, si quis baptizaret dicendo: In no-
mtne Patris majoris, et Ft7ti' mmoris ;
nam sic tolleretur veritas sacramenti. -
Validum tamen esse Baptismum putat
Coninck a), si diceretur: Baptiso te tn no-
mine Patris, quem puto moforem, etc. Id-
que non immerito; nam error (ut mox
diximus) ministri, quem ipse per sejun-
ctam propositionem ibi adderet, non ob-
stat sensui a Christo intento.
Quid, si quis diceret: Ego te baptiso Quaedam
formae du..
in nomtne Patris, in nomine Ft7it~ etc.? biae vef In-
validae.
- Censet Bonacina 11 hunc Baptismum
non esse validum; quìa ibi non satis exprì-
meretur unitas divinae essentiae. - Sed
probabilius validum esse censent Conei-
na 19; Palaus 18 cum Coninck b), Laymann e),
Suarez et Henriquez; ac Diana apud
Croix 14. Ratio, quia repetitio nominis nullo
modo sensum immutat; prout neque im-
mutaretur sensus si diceretur: In nomtne
Dei Patrts, in nomtne Dei Ft7ti~ etc; Plu-
raque affert Concina Sacramentaria, in
art. 4, concl, ult., v. De Nicotao I. - S. August., de Bapt.,
lib.4, cap. 15; cfr. Migne, Patrol. lat., tomo 43, col. 168.-
•• 8 P., qn. 60, art. 8, corpo - U Disp. 2, qu. 2, punct. 4,
num.5. - " De Bapt., cap. 7, n. 8. - " Tr, 19. punct.5,
nnm. 17. - Suar., disp. 21, sect. a, num. IO, v. Sed guido •
ilenrig., lib. 2, cap. 8, num. 2. - Diana, parto 2, tr. 17,
resol. 15. - " Lib. 6, parto I. num. a4. - Concina, loc.
cit., n. 8.
esset [sciI. vere baptizaret], si haec verba ex-
presse aclcleret, dicenclo: In nomine Patris in-
creati, et Filii, quenz credo creatum, etc.
b) Coninck,qu. 66, n. 58, icl concedit, «nisi
quis perverse haec intelligat, et hac repeti-
tione velit significarepluralitatem essentiae '.
Quam limitationem Palaus non animaclvertit.
c) Laymann non satis accurate a Palao ci-
tatur; nam, lib. 5, tr. 2, cap. 4, n. 5, proponit
clumtaxat exemplum sequens: Ego te baptiso
in nomine...; ego te òaptiso t'nnomine ... etc.;
cujus formae validitatem facile defencli posse
ait; in praxi tamen se non repugnare, ut Ba-
ptismus iteretur sub conditione; • quia non
satis exprimi vicletur unius divinitatis essen-
da ». Et haec est ipsius S. Alphonsi opinio.
 94 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. I. - DE BAPTISMO. DUB. II. - DE FORMA BAPTISMI. 95
quibus TÒ nomtne repetitum legitur. Idem Si quis autem ad nomina trium Per- Sed dubitatur 10. Utrum invalidet Ba- probabilius negant Salmant. 11 cum Bo-
dicunt Toletus d), Estius d), et Coneina 1 sonarum adderet nomen B. V. Mariae, ptismum omissio conjunctionis Et, dicendo: naeina, Coninck, Henriquez; et Lean-
cum Soto d), Leandro, etc., si diceretur: dieit D. Thomas 6 quod si hoc faceret In nomine Patris, Filti~ Spzritu5 Sanctz ? der 7 cum Hurtado , Filliuccio, Diana,
Ego te baptt'zo tn nomtne Patris , ego te mente haeretica, intendens Baptismum Quid de
omissione
Negant Concina 1; et Toletus, Comito- Candido g), etc. Ratio, quia in latino idio-
bapttzo tn nomtne Fz"lti~ etc. Nec obstare conferre in nomine Vìrgìnìs, sicut in no- copulae El. lus ac Gobat, apud Croix 9. Quia haec no- mate frequentius tacentur praepositiones,
ait Concina quod videantur istae tres foro mine SS. Trinitatis, invalidus esset; quia mina Patris, Filii et Spiritus Sancti, utpote quae pereipiendae sunt ad debitum 10-
mae imperfectae, ut objicit Comitolus; perverteretur vera divinitatis confessio. - inter se relative opposita, jam significant quendi modum. Unde, quamvishic reti-
nam respondet hanc revera esse unam Secus, si quis rusticus tantum ob impor. distinctionem Personarum. - Affirmant ceatur TÒ In; tamen bene- subintelligitur
formam perfectam, cum moraliter conti- tunam devotionem nomen Virginis adji- vero Regìnaldus c), Vivaldus et Conradus, ex debita ministri inten'tihne, per quam
nuetur. - Attamen, quia prima opinio ceret. apud Croix 3. - Sed ipse Croixcum Aver- verba formae sacramentorumpotius ad
Bonaeinae non est omnino improbabilis, 112. - VO. Quod ad DIMINUTIONEM tan- Omissio sa recte censet satis esse ad valorem Ba- unum quam ad alium seUSU1ll determì-
prout putant Busen baum (ut supra [n. 108], dem verborum pertinet, certum est valere Egoverbo rum
et A·
ptismi, si particula Et praeponatur tertiae nantur. Tanto magis quod ,adhuc ex-
ad 4.), ContinoToumely 2, Salmant. 3 cum Baptismum, si omittantur verba Ego et m e n non Personae. Nam, ex una parte, juxta com- presso verbo In, etìam, TÒ Nomtne rema-
tollit valo-
Nuiiez e),. ideo talem formam censeo non Amen / ut omnes conveniunt. Et talem remo munem loquendi usum, quoties plura no- net aequivocum; quia etiam potest signi-
esse tutam f). omissionem culpam venialem non exce- mina uni verbo copulativo junguntur, suf- ficari auctoritate vel potestate divina>
Certe autem non esset validus Bapti- dere dicunt communiter Salmant. 7, Spo- fìcit ut conjunctio Et praeponatur ultimo prout significavit Christus Domìaas, cum
smus, si diceretur: Ego te baptieo tn no- rer 8; Leander 9 cum Filliuceio, Graffio, nomini. Ex altera parte, verbum Et vide- dixit: In nomtne meo daemonia eJicient"
mtntÒUS Patris, et Fz"lti~ etc.; quia sic nullo Soto, Vasquez, Palao, Turrecremata, Le- tur omnino exprimendum saltem ante ul- et alibi: Spiritus Paraclitus, qUém mittet
modo explicaretur unitas essentiae divi- desma, Granado, Henriquez, etc.; quia timum nomen; cum nomen Spiritus Saneti Pater in nomtne meo.
nae. - Sicut etiam esset saltem valde haec verba non sunt de essentia Bapti- per se non sit notionale, denotans proces- Haec secunda sententia, spectata ra-
dubius Baptismus collatus sequentibus foro smi a). - Sicut contra est verbum Te, sionem tertiae Personae: nomen enim tione, mihi videtur verior. - Sed cum
mis: In vt"rtute Patris , etc.; vel tn no. cujus omissio redderet quidem Baptismum v~~~tssf~
tollit vale-
Spiritus Sancti competit tam Patri quam agatur de valore sacramenti, saltem ob
mtne SS. Tnnt"tatt"s,. vel tn nomtne Unius invalidum; prout recte dicunt Petroco- remo Filio. auctorìtatem DD. dicerem a prima non
et Trtni,. vel tn nomtne Trium Persona- rensis b) et Concina io cum communi, ad. Dubitatur ZOo Utrum verbum In sit de recedendum. Ideo recte ait Concina quod
rum. - Vide Coneina 4 et Sporer s, versus quosdam non audiendos. essentia? talis .emissio non posset excusari a mor-
Quid de Affirmat Coneina 4 cum Navarro d), tali h).
praeposi-
1De Bapt., cap. 7, D. 12•. Leand., disp. 3, qu. 26. _ Iib. l, cap. 3, D. 28.• Setus, in 4, disto 3, art. 5, v. Quod tione In. Soto e), Comitolo, Gabriele fJ, etc.; quia Dubìtatur 30 • Utrum valeat Baptismus,
Concina, loc. cito - Comit., lìb, l, qu. 7. - • De Bapt., si sciscite1'is. . Vasq., disp. 142, cap. 3, n. 30.. Palaus omissio praefatae particulae variat sen- collatus tantum tn nomtne Christi?
cap. 4, art. 2, V. f., v. Sed quid. - 8 Tr. 2, cap. 3, D. 20. _ tr.19, punct. 5, num. 2. - Turrecr., in can, Si non, § Ad sum. Dicens enim: Ego te baptieo nomtne Dubium oritur ex verbis illis Actor. Baptismus
, Loc, cìt., D. lO. - • SuppI. Sacram., cap. l, num. 25. _ primum", n. 6, de consecr., dist 4. - Petr, de Ledesm., de in nomén«
• 3 P., qn, 60, art. 8. - 1 Tr. 2, cap. 3, num, 2 et 40. Bapt., cap. 4, post ìnìt., dub. l, v. Dico 2. - Jacob. de Patris , etc., ostendit baptizare auctori- cap. VIII, ubì dieitur: In nomine Jesu Chri- Chrisli.
- ' SuppI. Sacram., cap. l, n. 28. - 'De Sacram., tr, 2, Granado, in 3 P., controv. 4, de Bapt., tract, 2, disp. 1,
disp. 3, qu, 3 et 32. - Fili., tr. 2, cap. 3, num. 48 et 49;
tate, potestate vel imperio trium Persona- stt bOrpttzabantur virt: Et ex textu in
num, 5. - Henriq., lib. 2, cap. 8. num. 6. - IO De Bapt.,
cfr. num, ES et 64. - Jacob. de Graffiis, Decis. aur., parto 2, cap. 7, n. 4. . rum. Sed In nomtne signìfìcat in invoca- can. À quodam, de consecr., disto 4, ubi Ni-
tione SS. Trinitatis; ut Tournely s, - At colaus Papa ad quaesita Bulgarorum sic
1 De Bapt., cap. 7, n. 13. - Toiet., Iib, 2, cap. 19, n. 2. - Bapt., qu, l, art. 4, conel, uIt., ob], l, v. Instabis. - 8 Tr, 2,
Exemplum istud, non apud ipsum To-
d) accidìt mulieribus et rusticis, talis Baptismus Comit., Iib, 1, qu. 9, propos. 5. - Gobat, tr, 2, num, 71.• cap. 3. n. 21. - Bonac., qu. 2, punct. 4, n. 16. - Coninck,
letum, sed in additionibus ejus operi, lib. 2, est iterandus sub conditione ». • Lib. 6, part.l, num.35. - Vivald., Candelabr. aur., de qu. 66, num. 61.. Henrlq., lib. 2, cap. 8, num.6 (manifeste
cap. 19, n. 2, adjectis reperitur, tamquam duo f) Attamen S. C. S. Off., die11 ]anuarii 1882 Bapt., de Forma, D. 21, (al., n. 33)•• Conrad., Resp. caso innuens). - , De Sacram., tr. 2, disp. 3, qu. 11•• Gaspar
bia forma. - Toletus tamen in suis ad S. Tho- cqnse., tom.2, qu.84. - 8 Loc. cito, num. 350 - Cl'oix, loe. Hurtad., de Bapt., disp. 1, dilf. 7, v. f. - Fili., tr.2, cap. 3,
deelaravit: «Baptismum expositaforma colla- cito • Aversa, qu. 66. sect. 5, V. Septimo. - • De Bapt., num. ES. - Diana, parto 2, tr.15, resol. 47. - Concina, de
mamcommentariis,quae manuscripta reliquit, tum esse validum». cap. 7, n.7. - Comit., lib. 1. qU.9, D. 4. - • Praelect. de Bapt., cap. 7, n. 7, i. f.
et nuper typis mandata sunt, in 3 P., qu. 66, 112. - a) Omnes quidem auctores de parti-
art. 5, dub. 12, formam istam: Ego te baptizo cula Ego loquuntur; cujus omissionemvenia.
in nomine Patris, amen; ego te baptizo in lem esse ajunt, licet ]acobus de Graffiis dicat
nomine Filii, amen; ego te baptizo in no- esse mortalem, cui consentit Filliuccius pro c) Reginaldus, Nb. 27, n. 30, dicit omis- ex defectu linguae inadvertenter, aut idioma-
mine Spiritus Sancti, amen, ut validam Baptismo solemni et publico; Turrecremata sionem hujus copulaeaut alius aequipollentis, tis proprietate, in qua idem significaretur per
habet, modo per hanc repetitionem nOn inten- autem dicit esse peccatum. Sed particulam rationem sufficientem praebere Baptismum ly ÙZ nomz"ne et per ly n,omt"ne...., pie credi
datur arianus error. - Estius, z"n 4, disto 3, Amen, Turrecr. negat esse de praecepto,se- sub conditione iterandi. potest quod esset baptizatus ». Igitur non satis
§ 6, V. Occurrunt;Sotus, in 4, dz'st. 3, art. 5, elusa particulari consuetudine; Sporer negat d) Navarrus satis innuit, dum in Man.,_ accurate a Concina citatur.
v. Unde ad argumentum, exemplum prae- ullum esse peccatum illam omittere; Fitliuc- cap. 22, n. 5, exeludit solum verba Ego et g) Quid sibi velit Candidus pIane dubium
cedens habent, illud scilicet in quo verba In cius vero dicit esse praeceptam, et Graffius Amen a necessariis ad formae essentiam. est; in propositione enim, dz·squ. 16, art. 3,
nomz'ne repetuntur. addit sub mortali.Sotus deniquE', Vasquez,Pa- e) Sotus, in 4, disto 3, art. 5, loquitur non dub. 5, scribit: «Dico septimo.... si intermit-
c) SdJ.icet Nunez, in 3 P., qu.66 art. 5 laus, Ledesma et Granado nullam de illa men- de solo verbo In, sed de tota particula: In tatur in forma ly in..., non esset Baptismus,
diJf. 4, V. Ad argumentum. aequivo~m ess~ tionem habent.-Cfr.notam a ad n.109 supra. nomine.. quam dicit esse de essentia; hinc quia non stat sensus verus». Deinde affert
ait formam initio hujus· par:agraphi allatam; b) Petrocorensis, de Bapt., cap. 4, qu. 3, non recte citatur a Concina. opinionem contrariam de tribus particulis In,
esseque validum vel invalidum Baptisma cum v. Si quz's, utique haec docet, «nisi quis eam f) Gabriel Biel, in4,dz'st.3,art.3,dub.3, Ego, Amen, «quia auferendo,inquit, ista tria
ea collatum, juxta sensum quem baptizans [particulam] alio sensibili modo distingue- affirmat sane ex Alensi praepositionemistam verba, non aufertur formaesensus: quod mihi
intenderit. «Unde sequitur quod,quando non l'et, dicens: Ego baptizo creaturam hanc ita de essentia .esse, ut si «scienter omitte- est probabilius».
advertit ad hoc qui baptizat, ut communiter Dei, etc. ». retur» invalidus esset Baptismus; «si tamen h) Baptismum valide conferri cum parti-
 96 UB. VI. - TRACT. II. -
respondit: Hiprofecto.st in nomineS5.Trt:
mtatis, oet tantum in Christt' nomine, sieut
i'n Actibus Apostotorum legimus, baptizati
sunt (unum quippe idemque est, ut San-
ctus exponit Ambrosius), constat eos non
esse denuo bapti'zandos. - Revera autem
S.Ambrosius l sic scripsit: Qui benedicitur
in Christo, benedicz"tur hz nomine Patris,
et Fitti~ et Spiritus Sancti, quta unum
nomen, potestas una.... Denique Aethzops
eunuchus Candacis reginae, baptizatus in
Christo}plenum mysterium consecutusest.
Certe est Sed hodie certum est hunc Baptismum
invalidus.
esse invalidum, ut omnes communiter do-
cent cum S. Thoma 2. - Idque habetur
expressum in can. Si reuera 30, de con-
secr., disto 4} ubi Pelagius Papa dixit: Si
reuera hz:.. soiummodo se z'n nomz'ne Do-
mini baptizatos fuisse forsitan confiten-
'tur, sine cujusquam dubitatz"onis ambiguo
eos, ad catholicam ./idem oenientes, t'n
S5. Trinztatt's nomine baptizabis.
Ad textum autem Actorum diverse re-
l DeSplritu Sancto, lib.l, cap. 3, n. 40 et41; cfr. Migne,
Patrol. lat., tomo 16, col. 7I2. - • 3 P., qu, 66, art. 6. _
:I Loc. cìt., art, 6, ad l. - " In 4, disto 8, qu, 2, n. 9, v. De
quinto. - • Praelect, de Bapt., qu, 1, art. 4, concI. uit., et
resp, ad obJect. 1. - • De Bapt., cap. 4, art. 1, cOI)c1. 2. -
Lib, 2, de Bapt., cap. I, art. 3, reg, 2.• S. Basit, Iib, de
cula Cum nomine, declaravit S. C. S. Off., die
23 Maji 1720; et etiam S. C. C. die 24 Maji 1823.
Vide Thesaur. resol., tomo 83}fol.134 et seqq.
i) Catechismus Romanus, parto 2, cap.2}
n. 15} ita sane defert huic sententiaej sed
n. 16, addit dubium fortasse alicui videri ex
Patrum testimoniis utrum hac forma revera
usi fuerint Apostoli.
j) S. Joannes Damascenus de Orthodoxa
Fide, lib. 4, cap. 9} dicit: «In Christum ba-
ptizatum esse nihil aliud indicat quam in illum
credendo sa1utifera aqua tingi. Fieri non po-
test ut in Christum credamus, nisi Patris, et
Filii, et Spiritus Sancti confessione imbuti
simus -. Migne, Patrol. graeco-lat.} tom.94,
col. 1119-1120. Et pro hoc dieto solum cita-
tur a Tournely, loc. cit.) concI. ult.} in fine
probat.
k) S. Hilarius, !t'b. de Synodis, n. 85 (Mi-
gne, Patrol. lat., tomo 10, col. 538) scribit:
«Pereant quoque, si videtur (quod non ego
dixerim, sed responsionis necessitas) omnia
divina illa et sancta Eva.ngelia.., ne postremo
Apostoli reperiantur in criInine, qui baptizare
in nomine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti
jussi..., tantum in Jesu nomine baptizave-
runt ». Quae quidem a Natali Alexandro, loc.
cit., ita explanantur: « Scopus illius [Hi1arii]
CAP. I. - DE BAPTISMO.
spondent, et quidem omnes probabiliter.
- D. Thomas 3 respondet quod ex spe-
ciali Christi revelatione Apostoli in prì-
mitiva Ecc1esia in nomine Christi bapti-
zabant. Et pariter sentit Scotus '. Et huic
sententiae defert Catechismus Romanus i).
- Alli vero communius et probabilius re~
spondent ibi pro nomine Christi intelligi
Baptismum a Christo institutum, ad dif-
ferentiam baptismiJoannis j sed tunc etiam
Apostolos baptizasse sieut et nunc. Idque
probant ex Act. XIX, ubi, cum quidam in-
terrogati essent an Spiritum Sanctum ac-
cepissent, responderunt se neque si Spi-
ritus Sanctus est audivisse. Bine subjunxit
Apostolus: In quo ergo baptt'zati estis?
supponens solitum fuisse in Baptismo ex-
primi nomina trium Personarum j alioquin
incongrua fuisset illa Apostoli admiratio.
Ita Toumely S cum S. Joanne Damasee-
no j),' ejus Continuator 6; et Natalis AIe-
xander 7 cum S. Basilio, S. Cypriano, S. Au-
gustino, S. Hilario k) et S. Ambrosio.
Spiritu s., cap. 12; Migne, Patrol. graeco.lat., tomo 32,
col. 115·118•• S. Cyprfan., epist. 73, ad ]ubaJanum, n. 17,
i. f. et n. 18; Migne, Patrol. lat., tomo 3, col. 1120.- S. Au·
gust., Contra Maximinum Arianor. epìsc., Iib. 2, cap. 17,
n. l; Migne, Patrol. Iar., tomo 42, col. 783. - S. Ambros.,
de Mysteriis, cap. 4, n. 20; Migne, tomo 16, col. 394.
erat estendere multa in scripturis reperiri, ex
quibus imperiti capìunt occasionemerrandi, eo
quod inter se repugnantia videantur, tametsi
revera concordent, quale est quod Apostoli,
Matthaei ult., jussi sunt baptizare in noInine
Patris, et Filii, et Spiritus Sancti, qui tamen
1eguntur in Actis tantum in nomine Jesu ba-
ptizasse, id est tum in uno ipsius merito, tum
eo dumtaxat Baptismoquem ipse instituerat ».
:- S. Ambrosius, de 5p~'ritu Sancto} lib. l}
cap. 3, n. 44} (Migne, Patrol. lat., tom. 16,
col. 714) scribit: «Nune consideremus utrum
quemadmodum in Christi noInine p1enum
esse legimus Baptismatis sacramentum j ita
etiam Sancto tantum Spiritu nuncupato, nihil
desit ad mysterii plenitudinem ». Quod utique
Natalis Alexander, loc.cit.} explicat hoc modo:
«Ubi legitur Baptismus in noInine Christi
datus, intelligendum esse datum in noInine
Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. Et simili·
ter cum dicitur datus in Spiritu Sancto. Cum
enim qui unum dixerit, Trinitatem signaverit,
Scrlptura sacra Baptismum in unius Personae
nomine collatum referens, intelligendum re-
linquitalias Personas pariter fuisse in Bapti-
smi forma nominatas ». Et addit S. Ambra-
sium, ubi loquitur de Baptismo in noInine
Christi collato,intelligere Baptismum a Chri·
DUB. III. - DE MINISTRO BAPTISMI. - ART. l. 97
Responde- Ad textum autem Nicolai, quidquid leret Baptismus ratione formae; sed solum
tur textui alii respondeant, melius respondetur cum
Actuum. an esset validus Baptismus collatus a ju-
Gonet l), Frassen l, Tournely 2, eìus Con- daeo; et ibi obiter exposuit mentem D. Am-
tinuatore l)) Petrocorensi m)} Palao m), SaI- brosii,
manto 3, Holzmann v, Nicolaum tantum Quae autem simultas materiae et for-
dixisse hoc obiter, et non ex cathedra. mae requiratur in Baptismo? - Vide dieta
Non enim fuit Papa interrogatus an va- num.9.
DUBIUM III.
De Ministro Baptismi.
ARTICULUS 1.
QUIS SIT MINISTER BAP'rISMI.
113. Quis sit minister validi Baptismi, et quis liciti. _. 114. Nemo sine commissione potest
baptieare extra suam dioecesim. - 115. A quo baptù!and~' peregrini, vel casu nati.
Et an sufficiat quasi-domicilium ad constituendum aliquem parochsanum illius loci.
- 116. Quando diaconus possit baptieare. - Dub. 1. An in necessitate possit bapti-
zare solemniter. - Dub. 2. An clericus aut diaconus solemniter baptieans sine com-
missione fiat irregularis. - Dub. 3. An fiat irregularis laicus baptisans solemntter.
- 117. Ordo seroandus inter ministros Baptismi in necessitate conferendi. - Dub. 1.
An graviter peccet laz'ctes qui baptieat praesente sacerdote. - Dub. 2. An, qui ,prae.
sente sacerdote excommunicato. - Dub. 3. An, qui praesente diacono. - Dub. 4. An,
qui praesente eterico inferiori. - Dub. 5. An peccent graviter parentes qui faciunt
baptieare prolem a praedicante. - 118. Not. I. An possit quis baptieare seipsum. _
Not. II. Quae dilatio z'n ministrando Baptismo stt mortaùs. - Not. III. Quinam in-
fantes prohibeantur domz' baptizar~·.
Minisler 113. - « Resp. ValùJe ministrat omnis
Baptismi, Certum est de fide, valzdum esse Ba- Quivis
homo via-
« homo ratione utens, cujuscumque fidei ptismum collatum a quovis homine via- tor, m n i-
ì
ster validi-
« vel infidelitatis, status aut sexus, - Li- tore, sive viro sive muliere. - Ita definì- tatis.
" cite, tamquam minister ordinarius, et ex tum in decreto fidei Eugenii IV, et in con-
« offido, sacerdos habens jurisdictionem cilio Lateranensi IV, in cap. Ftrmiter, de
« aut commissionem; ve! ex ejus com- 5umm. Trin., ubi dicitur : Sacramentum
« missione, diaconus. In casu tamen ex- ve1-O BaptismL. tam parvulis quam adul-
« tremaenecessitatis, omnis qui potest va- tis} t'n forma Ecclesiae a quocumque rzte
« lide etiam facit licite; teneturque, ut pro- collatum,prcificit ad salutem. (Contra CaI-
« ximo succurrat. - Laymann 5 ». vinum et Bezam, qui autumabant non
1 Scot. academ., tomo lO, tr. 1'" disp. 1, art. l, qu. 6, Eugen. IV: Decret. ad Armenos, v. Primum omnium,o
quaeres 7, v. Nec referto - il Praelect. de Bapt.. qu. l, ap. Labbe, tomo 18, col. 547. - Calv~·n., Institut., lib. 4,
art. 4, concI. ult., objec.2, i. f. - a Tr. 2, cap. a, n. 38.- cap. 15, n. 20 et seqq. - Eesa" Abstersio calumniarum
.. De Bapt., n. 113, v. Dices 2°. - 5 Lib. 5, tr.2, cap. 7. - Tilemanni Heshusii, ad 7 calum., post med.
sto institutum; quod forte, at certe obscure, narum in collationeBaptismi ; sed solus S. Cy-
dicit Ambrosius ibz·d., n. 41. Denique Am- prianus indieat per Baptismum in nomine
brosius, lib. de Mysterù's, cap. 4, n. 20 (Mi- Christi intelligendum esse Baptismum a Chri-
'-gne, tomo cit., col. 394) seribit expresse: « Nisi sto institutum.
baptizatus fuerit [eateehumenus.l in nomine l) Gonet, Man., tr. 3, de Bapt. et Confir-
Patris, et Filii, et Spiritus Sancti, remissionem mat., cap. 4, z·./- (Cfr. etiam Clyp.,de Bapt.,
non potest aecipere peccatorum, nec spiritualis disp.1, art. 3, n. 105); et Contino Tournely,
gratiae munus haurire •. Et in Lucan:-,./t·b. 8, loc. cit., concl. 2, v. Ceterum, dieunt Papam
n. 67 (Migne, tomo 15, col. 1785): «Tnmtatem Nieolaum, ut doetorem partieularem, non ut
utique confitentur qui ad Baptismum veniunt, Papam locutum fuisse.
quia baptizantur in nomine Patris, et F~ii, et m) Petrocorensis, de Bapt., cap. 4, qu. 2,
Spiritus Sancti ». Ceteri Patres a NatalI AIe- V. Nicolaus, negat Papam aliquid in hoc de-
xandro allegati dieunt utique Apos!olosadhi· erevisse: «Sed suam (subdit) erga S. Am·
buisse invocationem explicitam trium Perso· brosium venerationem exhibuit ». - Et Pa-
s. ALPHONSI, Opera moralia. - Tom. III. 7
 98 LIB. VI. - TRACT. II. -
posse Baptismum conferri, nisi ab Eccle-
siae pastoribus, verbi divini ministris). -
Et hoc, etiamsi Baptismus ab haeretico
conferatur, ut definivit Tridentinum l; ve1
ab infideli, ut dec1aravit Nico1aus I, in
can. A quodam, disto 4, de consecr. Vide
S. Thomam ".
Extra ne- Licùe autem nequit Baptismus mini-'
cessttatem
solus sacer- strari ab alio quam a sacerdote, extra aro
dos mini-
s t e r licei- ticu1um mortis; ut D. Thomas 8, ex can.
tatìs,
Constat, de consecr., disto 4, ubi S. Isido-
rus ait: Constai, Baptisnu» solz's sacer-
dott'bus esse tractandum ejusque mt'1zz'ste·
. rz'um [al. mysterium] nec z'psz's diacom"s
explere est lt'dtum absque episcopo vel
presbytero: m'si hz"s procul absentibus, ul-
Uma languoris necessùas cogat. Quod et
laids fideltòus plerumque permt'tUtur, ne
quispiam sine remedio salutari de sae-
culo evocetur. - Extra igitur mortis arti-
cu1um (sive pericu1um, ut recte dicunt
Sa1mant. 4 cum aliis), in quo, deficiente
sacerdote ve1 c1erico, quivis 1aicus potest
baptizare, immo tenetur, ut Salmant. 5cum
S. Antonino, etc., duplex est minister Ba-
ptismi: primus, ordinarius ex officio; se-
cundus, extraordinarius ex commissione.
Minister Minister ordinarius et solemnìtatis est
erdinarius.
episcopus et quivis sacerdos a), ut dec1a-
ravit Eugenius IV in suo decreto, dicens-
Minister hujus (sacramenti) est sacerdos,
cui ex ojfido compett't baptt"zare: modo
adsit licentia episcopi, ut dicunt commu'
niter omnes cum Petrocorensi 6, et probat
-Contino Tournely 7 ex Tertulliano, S. Hìe-
'Sess. 7, de Bapt., can. 4. -' 3P.,qu. 67, art.3et4.-
• Loc. cit., art. 2 et 3.. S. Isidor., de ecclesiast. Oflic.,
lib.2, cap. 25, num. 9;'ap. Migne, Patrol. lat., tomo 83,
col. 822. - , Tr. 2, cap. 4, n. 16. - • Loc. cit., n. 19. -
S. _4nton., parto 3.tit.14, cap. 13, § 4. - • De Bapt., cap. 5,
qu, 1, resp. 1. - '% De Bapt., cap. 5, concI. 2, v. Prob. 3. -
Tertull.~ de Baptismo, cap. 17; Migne, Patrol.lat., tomo l,
col. 1218. - S. Hieron.} Dialog. contra Luciferianos, n. 9 ;
laus, tr. 19, punct. 5, n. 13: c Nicolaum, in·
quit, ut Pontificem solum definire Baptismum
collatum a ]udaeo sub debita forma, repeten-
dum non esse.... Quod vero Baptismus, sub
expressione Trinitatis vel Christi collatus, suf-
ficiens fuerit, non decidit, sed supponit, opi·
nioni Ambrosii et aliorum Doctorum adhae·
rens·.
113. - a) S. C. de Prop. Fide, die 21 ]anuar.
1789, dec1aravit: c Sacerdotem suspensum et
interdictum nullo unquam tempore admini·
strare posse Baptismum cum solemnitatibus;
CAP. I. - DE BAPTISMO.
ronymo, S. Ignatio Martyre, etc. - Pa-
rochus vero etiam reputatur minister Ba-
ptismi ordinarius; ut omnes dicunt. Quia,
statim ac ab episcopo parochus approba-
tur, accipit ab eo licentiam baptizandi:
quae jure communi est ita stabilis, ut sine
justa causa non possit ea privari. Et ideo
parochus potest aliis sacerdotibus com-
mittere administrationem Baptismi; ut do-
cent [Contin.] Tournely 8, Sporer 9, Sal-
manto lO et alli communiter.
e Unde resolves:
Extra ter-
114. - « l°. Non tantum diaconus, sed ritorium
« nec parochus aut episcopus, absque com- nullus b a-
ptizet,
«missione, extra suam dioecesim vel pa-
« rochiam, vel intra eam alienos licite ba-
« ptizat », [Ex can. Interdidmus, caus.16,
qu. 1] a). « Ideoque etiam peccant paren-
« tes qui sine licentia sui praelati alieno
«deferunt prolem baptizandam, cum vio-
- lent jus parochi. - Laymann 11 ».
115. - Hic plura sunt notanda:
10. Peregrini, vel qui domicilium non Peregrini,
u b i bapti-
habent, possunt baptizari in ecc1esia quam zari queant,
elegerint a), ex can.Nec numerus, [caus.10],
qu. 3, Croix 12, Salmant, 18 cum Barbosa.
- Si autem mulier casu pariat in pago Quid, si
mulier casu
non suo, proles ab illius pagi parocho est p a r i a t in
pago non
baptizanda. Verumtamen, si ille pagus suo.
parum distet a pago proprio, V. gr. dua-
bus aut tribus horis, potest baptizari pro-
les etiam in ecc1esia sua. Croix 14 cum
<:;obat.
Sed hic Dubium fit: An advenae de·
beant Baptz"smum et alt'a sacramenta su·
Migne, Patrol. lat., tomo 23, col. 165. - S. Ignat., epist.
adSmyrnaeos, n. 8; Migne, Patrol. graeco·lat., tomo 5,
col. 713-714. - 8 Loc. cit., v. Probo 2. - , Suppl. Sacram.,
cap. 1, nume 34. - 10Tr. 2, cap. 4, nume 85. - 11 Lib. 5,
tr. 2, cap: 7, num. 1 et 2. - " Lib. 6, parto I, num. 275.
- 18 Loc. cit., num. 37.. Barb., de Parocho, cap. 18,
nume 7. - l' Lib. 6, parto Il num. 275. - Gobat, traete 2,
num.I33.
sed quando propter necessitatem urgentem
debeat baptizare, baptizet private •.
114. - a) Canon iste, quem etiarn Salmant.
hic tr. 2, cap. 4, n. 35; et Laymann, loc. ct't.,
n. 1, allegant, loquitur de non habentibus po·
pulum, ut explicat Glossa, ad V. Ab epz'scopis,
et dicit: « Chrisma et oleum... ab episcopis
accipiant in quorum parochiis .manent '. Ne·
que aliud habet quod possit ad casum prae-
sentem converti.
115. - a) Can. Nec numerus 5, causo lO,
qu.3, in universum dumtaxat statuit «ut unus·
DUB. Ill. - DE MINISTRO BAPTIsMI. - ART. I. 99
scipere a parocho proprz'z' domicz7ti'; vel seputt., z'n 6°, et lego Assumptt'o, § Vt'rz"s,
possz'nt ett'am a parocho lod ubt' suntper ff. Ad munù:zpalem et de z'ncolz"s.
quasz··domt'ct1z'um. - Adest duplex pro- Secunda vero sententia, communior et lius,Probabi-
a paro-
babilis sententia: probabilior, quam tenent Barbosa 6 cum che quasi-
Advenae domìcìtìì.
p r o b a b i .. Prima dicit teneri suscipere a paro- pluribus decisionibus Rotae, Sanchez 7,
Iiter sacra- eho domicilii proprii quo sunt redituri b). Croix 8, Pontius d), Palaus 9; et Salmant. lO
menta reeì-
piunt a pa- - Hanc tenet Henriquez l; item Rodri- cum Bonacina, Gutierrez, Coninck, Trul-
rocho domi-
ciIii. guez.-Segura et Ledesma, apud Salmant.", lench, Dicastillo, etc., docet posse (ut ajunt
qui putant probabilem cum Palao 8; et Salmant.; et alii e) apud Sanchez 11 dicunt
Sanchez 4, qui vocat probabilissimam cum etiam teneri) advenas recipere sacramenta
Hostiensi, Abbate, Rosella, Angelo, SiI· a parocho loci ubi jam contraxerint quasi-
vestro, Tabiena et aliis pluribus. Quia, ut dornicilium f). - Contrahitur autem quasi-
ajunt, qui habet propriurn domicilium ne- domicilium ab eo qui habitat alicubi, non
quit fieri parochianus illius Iocì ubi degit per transitum, sed per majorem anni par-
tantum ad tempus propter aliquod nego- tem, aut cum animo permanendi ibi per
tiurn. - Alias, hic haberet duas parochias majorem partem anni; ut dicunt San-
habitationis: quas habere non potest, nisi chez 12, Silvester 18; et Salmant. 14.cum Bo.
qui in utraque aequaliter se collocat; ut nacìna, Palao, Pontio d), Coninck et aliis.
tradunt Sanchez c), Pontius c),. et Sal- Immo, ajunt Laymann 15, Navarrus 16, et
manto 5 cum Bonacina, Perez, Coninck c), confirmat Benedictus XIV 17 ex communì,
Trullench, etc. communiter, ex cap. 5, de sufficere ad contrahendum quasi-domici-
,,--' Lib.ll, cap. 3, n.3.- Rodrig., Sum., parto l, cap. 218, Decis, "Rotae Farinacii, parto 2, deciso 390, n. 6; i tem Re-
n. 7. i. f.. Segur., Director. judicum, parto 2, cap. 15, centior., parlo 4, tomo 3, deciso 629. - , De Matr., lib. 3,
num. 48. - Petr, de Ledesm., de Matrim., qu. 45, art. 5, disp. 28, n. 13. - 8 Lib, 6, parto 3, n. 721.- 8 Loc, cìt.,
punct, 3, post dub, 4, v. Dico 3°. - • Tr, 9, de Matr., n. 9. - lO Tr. 9, cap. 8, n. 30... Bonac., de Matr., qu. 2,
cap. 8, num. 23 et 29. - 8 Tr, 28, disp. Z, punct, 13, § 9, punct, 8, n. 2 et 5.. Gutier., de Matrlm., cap. 63, n. 19
num. 8. - • De Matr., lib. 3, disp. 23, n. 13.. Hostien., et 20. - Coninck, de Matr., disp. 27, num, 18.. Trull.;
Sum., lib. 3, tit, de parochiis, n. 7.. Abb. Panorm., in 1oc. cìt., num. 6.. Dicast., tract. IO, de Matrim., disp. 3,
cap. Nullus episcopus, n. 4, de paroch.. Roset., v. Do- dub. 8, num, 47 et 48. - Salmant., loc. cit., num, 30. -
tH:"cilium. - Angel.) v. Parochia n.2; et v. Domicilium, 11 De Matr., Iib, 3, dìsp, 23, num, 12, v. f. - 12 Loc. cìt.,
v. f. - Sllvest.) v. Parochia, i. f.; et v."Domict1ium, n. 2, num. 13 et 14. - 13 V. Domz'cilium, n. 2. - 14 Loc, cìt.,
v. f. - Tabiena, v. Parochia, n. 3; et v. Domicilium, nume SO... Bonac., Ioc, cit., a num. 2. - Palaus, tr. 28,
v. f. - 5 Tr. 9, cap. 8, n. 32. - Bonac., de Matr., qu, 2, disp. 2, punct.13, § 9, D.9. - Coninck, de Matr., disp.27,
punct. 8, a nume 2. - Peres~ de Matr., disp. 40, sect. 2, num. 18. - 15 Lib. 1, traete 4, cap. 12, nume 1. - 16 De
v. Dico 2.. Trull., de Sacram.. lib.7, cap. 6, dub. 2,n.7. Jobelaeo, notab. 32, nume 43, v. Incolae. - l'f Notif. 33,
- • De Off. et Potest. episc., allego 32, a n. 56, n. 63. - num.lI.
quisque aut in vicina sibi ecc1esia, aut in ele- mento. Sed Abbas et Rosella volunt scholares
cta pro suae mentis baptizetur arbitrio •. Sed fieri subditos loci in quo student, dumtaxat
Glossa ad V. Aut in electa, addit: «Dicas quoad sacramenta nec~ssaria: etcum eis con·
ergo quod loquitur de ]udaeis et paganis trans· sentiunt Angelus, Silvester et Tabiena, ad·
euntibus, et talibus qui non habent certum do- dentes in universum idem esse de Confessione
micilium.. et Eucharistia. Hinc non adeo dissentiunt ab
b) S. Alphonsus quaerit de quibuscumque opinione ipsius S. Alphonsi.
sacramentis; auctores tamen citati plerique c) Sanchez, loc. ca., dz'sp. 24, n. 5; Pon-
non loquuntur de omnibus sacramentis. Hen· tius, de Matr., Hb. 5, cap. 13, n. 2, affirmant
riquez scilicet, Rodriguez, Segura, Ledesma quidem eo casu haberi duplex domicilium;
de solo Matrimonio tractant. - Sanchez vero sed non negant extra hunc casum idem haberi.
probabilissimam vocatopinionemjuxtaquam: - Coninck, de Matr., dz'sp.27, n. 18, scribit
«ut vere aliquis dicatur parochianus, exigi .. parochianum utriU!;;que 100 fieri « eum qui
animum constituendi ibi domicilium; quare duobus locis habet domicilium, ita ut modo
si habet domicilium in uno loco, transferat- in uno, modo in altero habitet •.
que se in 'alium, non animo permanendi, d) Pontius, loc. cit., n. 4, 6, 9, ad Matri·
ex causa limitata ad tempus, qua finita re- monium, Confessionem, Eucharistiam, Bapti-
diturus est ad proprium, non censeri illius smum et Extremam Unctionem, satis esse
loci, in quo ad tempus adest, parochianum, ait parochum «etiam ... breyis habitationis •.
sed 100 domicilii permanentis '. - Hostien· e) Scilicet Molina, de Just. et Jure, tr.2,
sis autem docet scholares, modo ex licen- dz'sp. 214, n. 18.
tia episcopi aliquo se conferant, fieri subditos f) Auctores pariter ad secundam senten-
10ci in quo student, excepto Ordinis sacra· tiam allegati, non tractant omnes de omnibus
 100 LIB. VI. - TRACT. Il. - CAP. I. - DE BAPTISMO. DUB. III. - DE MINrsTRO BAPTISMI. - ART. I. 101
lium habitationem per aliquam notabilem un. Coninck, Sà, Salmant. 8. At de hoc vide Sporer I, Holzmann 2, Croix 8, Elbel 4; Lay- Quoad diaconos vero, negant aliqui
anni partem causa alicujus negotii; puta dicenda n. 118, Not. III. mann 5 cum Soto, Vasquez b), nisi adsit ipsos irregularitatem contrahere; quia in
ad studendum, vel ad exercendum offì- 116. - «2°. Dìaconus non tantum in ex- Diaconus, multitudo baptizandorum, aut nisi paro- citato textu dicitur, quod sit irregularis
quando ex
cium judicis, medici, professoris, merca- « trema necessitate, sed etiam in alia no- commissìe- chus sit graviter infirmus, vel excommu- non ordinatus. Diaconus autem est jam
ne solemni-
toris, famuli, tabernarii et similium g). - « tabili baptizare potest. Et quidem cum ter b a p t i- nicatus, vel alias occupatus confessionibus ordinatus ad baptizandum, cum in Ponti-
zet, excipiendis aut praedicatione C): ut col-
Ratio hujus secundae sententiae est, quia « solemnitate ex commissione episcopi vel ficali dicatur: Oportet dz"aconum mz'nz'-
per quasi-domicilium quisque jam fit pa- - parochi ; ut si v. gr. ob multitudinem ligitur Act. cap. VI, ubi Apostoli dia- strare ad altare, baptieare et praedicare.
rochianus loci ubi habitat; ut habetur ex «baptizandorum aliudve grave impedì- conos constituturi, dixerunt: Fratres , Vt: - Sed probabilius dicendum quod incur- Item, pro·
babil1us,
cap. jinalz" de paroch., ubi confugìentes ad « mentum, id ipsi facere non possint. - ros.... constt'tuamus super hoc opus. Nos rit (sive in necessitate, sive extra eam so- diacon us
solemniter
aliquam parochiam causa belli, jam dìcun- « Laymann 4 ". vero oratt'onz' et mz'nz'sterz'o ueroi instantes lemniter baptizet), juxta sententiam com- sine co m-
tur illius parochìani, Certum est quod diaconus ex com- erimus. munissimam, quam tenent Laymann 11, missione
baptizans.
Licentia
l"equisitaad
Notandum 2". Bene baptizari potest missione episcopi vel parochi potest ba- Sed dubitatur l°. An dz"aconus t'n casu Contino Tournely f), Natalis Alexander 12,
bap t aa n-
ì

dum at ìe-
alienus de licentia proprii sacerdotis ex- ptizare; ut Juenin 5, Petrocorensis 6 et alii necessitatis possit solemmter baptt'zare? Habert f),' Renzi 18 cum Coninck; Viva 14;
nos. pressa vel rationabiliter praesumpta. Mi- communiter, ex can. Diaconos, dist. 93, Affirmat Suarez 6; et probabile putat Bonacina 15 cum Navarro, Avila et Sayro.
randa h), Henriquez i) et Salmanticen.Lc-- ubi Gelasius Papa dixit: (Diaconi) absque Sporer 1 cum Praeposito d), Herincx et Ratio, quia diaconus, licet ordinetur ad
3°. Possunt religiosi baptizare in casu ne- episcopo vel presbytero baptisore non au- In neces- alììs. - Sed communius et probabilius baptizandum, ad id tamen non ordinatur
sitate, pro-
cessitatis vel cum licentia ministri ordi- deant: nz'sz' praedzctis fortassis ordz'1u"bus babilius ne- negant Palaus 8; Renzi 9 cum Coninck et nisi ex commissione episcopi vel sacer-
quitso-
narii. Salmant. o, Petrocorensis j), etc. - longius constitutis , necessitas extrema lemniter Diana e) / Salmant. lO cum Laymann, etc. dotis, qui sunt soli ministri ordinarii Ba-
baprizare.
4°. Sacerdos sine licentia extra necessita- compellat. Quod etiam laicis christianis Ratio, quia diaconus non potest esse mi- ptismi, ut vidimus.
tem baptizans, etiam sine solemnitate, facere plerumque conceditur. - Ex prae- nister Baptismi solemnis, nisi ex commis- Ex illis autem verbis textus propter Limitatio-
nes,
peccat graviter, ex clem. un. de bapt. k), fato autem textu recte infert Gonet 7quod sione sacerdotis; cum tantum sacerdotis temeritatem recte inferunt Laymann et
Vasquez I), Coninck, Laymann et Sal- talis commissio nequit diacono fieri, nisi v~ possit solemniter baptizare. Viva 16,diaconum sive alium c1ericum non
Extra ne.. manto 2 etc. communiter. - 5°. Extra ne- ob magnam necessitatem vel Ecc1esiae Dubitatur 2°. An diaconus sme com- fieri irregularem, si per jocum aut ex ìgno-
cessitatem,
domi bal'ti. cessitatem nemo potest licite baptizari utilitatem, puta si non adessent sacerdo- mz'ssz'one solemniter baptz'zans z'ncurrat rantia crassa solemniter baptizet: temeri-
zare, illici..
tum. domi, exceptis filiis principis, ex ead. clem. tesi - vel, ut dicunt Suarez a), Palaus 8, irregukzritatem? tas enim scientiam positivam importatuna
Clericus Certum est quod clerici non diaconi cum aliquo contemptu.
Tr. 2, cap. 4. n. 38. - Coninck, qu, 67, n. a et 11.• • Instit. theol., parto 8, disserto 2, qu, 5, cap. l, resp. ad solemniter
l
ba pt i z an s solemniter baptizantes fìunt irregulares; Dubitatur 3°. An kucus baptzzans so-
Laym' l Iib, 5, tr, 2, cap. 7, n. 1. - 9 Loc. cìt., n. 41 cum obj. 2. - • De Baptismo, cap. 5, qu. 1, v. Secundo, - fi t irregu-
num, 35. - Coninck, Ioc, cìt., n. a. ~ Sà, v. Bàpt:."smus, 'l' Man., de Sacram., tr. 3, cap. 5. - 8 Tr. 19, punct, 9, Iarts. ex cap. Sz' quz's l, de clero non ord. mu«, temnùer contrahat z"rregularz'tatem?
num. 13. - S Loc, cit, num. 42. - 4 Loc, cit., num. 3. - num.5. ubi dicitur: St' qUtS baptz'zaverz't, aut alz: Affirmant Suarez 17 cum Soto, Silvestro,
quod dt'vz'num officz"um exercuerit non or- S. Antonino, Paludano; et Concina 18 cum
dz'natus,propter temeritatem abjzcz"atur de Navarro, Filliuccio et Leandro. Quia prae-
sacramentìs: et quidem Barbosa eam senten- j) Salmant., tract. 2, cap. 4, num. 39, ecclesia, et nunquam ordmetur. fatus textus in cap. St' quz's, generaliter
tiam tenet de Matrimonio;Sanchez,Trullench, requìrunt licentiam - Ordinarii a , - Petroco-
Dicastillus secundam sententiam tenent pro rensìs autem, de Bapt., cap. 7, qu. 3, V. Ab· l Suppl. Sacram., cap. I, n. 35. - • De Bapt., n. 125.- v. Septìmo • . Avila, parto 7, disp. 9, sect. 2, dub.I4,
omnibus sacramentis, Ordine excepto; Ca· batibus, dicit posse «. fieri compares bapti- 'Lib.6, parto l, n. 276. - 'Confer. 5, de Forma et Ministro concI.!.· Sayr., de Censur., Iìb, 7, cap. lO, num, 4. -
stropalaus, pro Matrimonio, Eucharistia et zando s , Bapt., n. 29. - 6 Lib, D, tre 2, cap. 7, n. 8... Sotus, in 4, Laynr.., Iib, 1, tr, 5, parto 5, cap. 3, num. 2, V. Tertio. -
disto 4, art. 1. - 6 Disp. 23, sect, 2, conci. 4. - 'l Loc. cìt., 18 De Irregul., qu.9, art. 1, num.B, - 1'% Disp. 31, sect.4,
Extrema Unctione; Gutierrez, pro Matrimonio k) Clem. unic., de baptismo, loquitur de
n.35.• Herincx, de Bapt., disp.6, qu. l,' n. 8. - • Tr. 19, V. $ed quaeres an 'dem . . Sotus, in 4, disto 4, art. 3,
et Confessione. eo qui extra necessitatem in privatis domibus punct. 9, n. 5. - • De Bapt., cap. 3, qu. 5. • Con'nck, de conci.!.· Silvest., v. Irregutarttas, qu, 27.• S. Anton.,
g) Laymann notabilem anni partem, his baptizaret. Sacram., qu. 67, n. 27. - " Tr. 2, cap. 4, n. 45. - Laym., parto 3, tit. 28, cap. 1, in princip... Palud., in 4, disto 5,
verbis explicat: « Non tantum eos qui... am- /) Vasquez, disp. 147, cap. 3) n.20, pro· loe. cit., v. Dico 5°. - 11 Lib. 1, tr. 5, parto 5, cap. 3, n. 2.- qu. 2, art. l, concI. 2, (n. 6); et disto 22, qu. S, art. 2,
plius medium annum in oppido moraturi hibitum quidem esse ait; utrum vero sub ll! De Bapt., cap. 5, propos. 2. _ 18 Loc. cit., qu. 5, i. f... num. 5. - 18 De Bapt., cap. 9, num. S... Navar., Man.,
sunt..., incolas censeri et jurisdictioni subje- gravi an sub levi non explicat. Coninck, loe. cit., num. 27, i. f. - 14 De Irregul., qu. 9, cap. 27, num. 242 1 V. Septimo. - Fill., tract. 2, cap. 4,
ctos; sed etiam eos qui, licet aliquanto bre- 116. - a) Suarez, disp.23, sect.2, n.10 et 11, art. l, n.3, v. f. - 'lli Disp. 7, de IrrE'gul., qu. 3,· punct. 6, num. 35.. Lea"d. a SS. Sacr., de Bapt., disp. 4, qu. lO,
viori tempore, certo permanendi proposito distinguit administrationem solemnem a pri- num. 5. ~ Navar., Man., cap. 22, n. 7; cap. 27, num. 242, in fine.
alicujus negotii vel negotiationis causa, in eo vata, scribens n. 10 de solemni: «Haec ex
loco domicilium, officium vel tabernam fixe- rationabili causa committi potest diacono in
runt aut saltem conduxerunt •. - Navarrus casu necessitatis; immo, si necessitas urgeat b) Vasquez, disp. 147, cap. 4, n. 28, id afferendo primo opinionem affirmantem Sua·
vero inter loci incolas recenset eos qui alicubi et sacerdos sit absens, potest ipse jure suo fieri posse ait « ob inopiam sacerdotum ';,. rezii; deinde sententiam contrariam, quam
manent, « ad annum vel aliud certum tempus ministerium usurpare >. Et n.11, de admini- vel si nullus presbyter Baptismum conferre Coninck: defendit; denique totum his verbis
adeo magnum, ut boni viri arbitratu dici stratione privata ob necessitatem: «Facilius, possit. concludendo: « Nota tamen quod Coninck....
possint inhabitatores, licet careant domicilio •. inquit, committi potest diacono quam infe- c) Non omnes citati auctores omnia exem- suam opinionem vocat tantum probabilio·
h) Miranda, Man.praelator., tom.l, qu.43, riori...; unde etiam in praesentia sacerdotis pIa hic allata proponunt; sed alii quaedam rem; ergo videtur sententiam Suarez tam·
art. 1, dicit religiosos seu monachos baptizare aliqua esse potest causa sufficiens ad commit· tantum, alii vero omnia. quam probabilem admittere >.
posse «de licentia ejusdem [Ordinarii] •. tendum hoc ministerium diacono, quae non d) Praepositus, in 3 P., qu. 67, in 5 f) Contino Tournely, de Bapt., cap. 5, con·
i) Henriquez, lz'b. 2, cap. 29, n. 2, con- satis est, ut interiori committatur; ut V. gr. priores artic., dub. 2, n.5, id docet absolute, clus. 3, V. Collig. 2, sententiam hanc tuetur
cordat quidem, requirens licentiam proprii sa· ob graviorem aliquam occupationem, posset et non solum ut probabile. casu quo diaconus solemniter, absque com-
cerdotis; nontamen distinguit expressam aut interdum sacerdos committere diacono, non e) Diana, parto 5, tr. 3, resol. 28, videtur missione baptizet « extra casum necessitatis.,
rationabiliter praesumptam. vero subdiacono vel inferiori». utique habere hanc sententiam ut probabilem, ut ait, et «in casu communi •. - Habert pa-
 DUB. III. - DE. MINISTRO BAPTlSMI. - ART. I. 10S
102 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. I. - DE BAPTISMO.
edz'tum, vel m'si melz'us femina sciret for- Vasquez, Bonaeina, etc. communiter; ex
loquitur, et proinde non est ad solos cle- « storìbus: vel alia justa causa sit, ut quia
mam et modum baptt'zandi. Quapropter can. 21, dzst. 4, de consecr., ubi D. Augu-
Laicus so-
lemniter
ricos restringendus. - Sed communius et « virum ad parientem ingredi non decet », curare debet parochus ut fideles, praeser- stinus sic docet: In necessitate, cum epz:
baptizans probabilius id negant Palaus l, Bonaeina 2, Pariter, praesente tantum patre, femina
probabilius
Holzmann 8, Viva 4, Salmant. g), Lugo h), baptizare debet; quia extra summam ne-
tz'm oostetrices, rectum baptz'zandz' rz'tum scopi aut presbyteri, aut quz'libet mtnistro-
non fit ìrre-
gular'is, probe teneant et servent. - Hinc ratìona- rum non invenz'untur, et urget periculum
Sporer 5; Croix 6 cum Hurtado i); et Lay- cessitatem vetatur parentibus baptizare.
Obstetrices biliter censet Sporer 1 cum Gobat quod ejus quz'petz't..., etzam laz'cos solere dare
mann 7 cum SàJJ, Covarruvias, Angelo, Croix 9 cum Gobat. - Et in casu quo ba- sub gravi
tenentur parochi tenentur sub gravi obstetrices di- sacramentum quod acceperunt, solemus
Armilla, Rosella, etc. Ratio, quia irregu- ptizanda esset proles nondum ab utero
~~e~ti: lìgenter examinare, utrum noverint neces- audz're.
laritas non incurritur, nisi sit expressa in egressa, debet ob decentiam mulier ba- zandi. saria ad baptizandum: cum ipsae sub mor- Ergo tunc solum potest laicus in ne-
jure; ut habetur in cap. Is quz~ de sento ptizare; ut bene notat idem Croix lO cum
tali teneantur b) addiscere modum bapti- cessitate baptizare, cum deest sacerdos,
excom., zn 6°. Haec autem irregularìtas Platel.
zandì; prout recte docent S. Antoninus, - Alias peccat: tum quia vere tunc usur-
minime videtur expressa; licet enim textus « Quod si laicus baptizet praesente sa-
Reginaldus, Henriquez, Aversa et alli plu- paret jus sacerdoti s, cui ex potestate Ordi-
generice loquatur, attamen, cum titulus « cerdote, (et secundum quosdam, etiam
res, cum Croix 9. - Nec obstat quod forte nis commissum est baptizare; tum quia
sit de clerico ministrante, verba illa geo « praesente diacono), censent ess~mortale:
alii adfuturi sint qui formam sciant, pro- injuriam irrogaret sacramento, quod exigit
neralia debent intelligi tantum juxta titu- « quia id laico tantum competit ob defe-
pter quod videntur eas excusare Suarez, (cum fieri potest) ministrari a sacerdote,
lum qui textui praefigitur. Immo Laymann « ctum sacerdotis, qui sine injuria Ordinis
Diana et Dicastillus, ibid. s. Nam ipsis ex utpote ad illud consecrato. Et ideo etiam
censet satis id exprimi in eodem textu, « et sacramenti talem licentiam dare non
offieio puerperis adesse incumbit, et non sacerdos graviter peccaret, si laico admi-
cum ibi dicatur abjiciasur de ecclesia: «potest. - In reliquis, perversio illius
raro occurrit eis occasio Baptismum in nistrationem cederet; ut recte dicunt Sua-
quod proprie intelligi debet de depositione, « ordinis est tantum veniale". [Ut com-
necessitate ministrandi. . rez d) et Coneina d). ,
qua non puniuntur nisi cleriei. Et ratio muniter Bonaeina, Sotus, Dicastillus a) et
Sed dubitatur lO; An peccet mortalz'ter Dubitatur 2". An, praesente sacerdote
hujus esse potest (ait Laymann), quia talis Salmant. 11J « Praeterquam si coram fideli
laicus, quz' in necessitate baptzzat prae- excommunicato, praeferendus st't laicus
usurpatio frequentior esse solet in c1erieis « haereticus adhiberetur: quod volunt esse
sente sacerdote? non excommunz'catus?
quam in laieis. e: mortale Laymann 12, Coninck ».
Negant Joannes Soarez C), Valentia C), Negant Scotus e), Sayrus, Henriquez,
In neces-
sitate, ser- 117. - «SO. Curo in necessitate confer- Quoad ordinem igitur servandum inter etc., apud Salmant. '; et probabile putat etc.,apud Renzi 11; itemLeander etComejo,
vandus or- «tur Baptismus, servandus est ordo: ita ministros Baptismi, sic habetur in Rituali
do inter ba- Ledesma. Q1rla sacerdos in casu necessi- apud Salmant. 19. Quia in extrema neces-
ptizantes. « ut si adsit et non detrectet sacerdos Romano: Sz·adsit sacerdos, diacono prae-
tatis non baptizat ex offieio, et ideo laicus sitate cuilibet etiam excommunicato conce-
« vel diaconus, is reliquos praecedat. Sic feratur (et parochus sacerdoti; ut recte di- Laicus ba- ejus offieium non usurpato - Sed verius ditur privilegium baptizandi; et ideo tunc
« etiam c1ericus laicum, vir mulierem, fide- cunt ContinoToumely " et Concìna-s, Vide ptizans co-
ram sacer- affirmant Franeiscus Suarez 5, [Contin.] servandus est ordo jurìs communis. - Sed . ex~C::'o~~
« lis infidelem. - Nisi forte inferior melius dieta n.113, in fine), dz'aconus subdz'acono, dote, verius
verius affirmant Suarez 18, Navarrus 14; Pa- nicato, lai-
graviter Tournely 6, Coneina 7, Holzmann 8, Sal- cus ,praefe-
«noverit modum, ut solent obstetrices ", clericus laico, et vlr femznae: m'si pudo- peccato manto 9; Palaus lO cum Laymann, Coninck, laus f), qui id ut certum habet; Salmant.e' rendus.
[Ut Salmant. 8 cum Moscoso] « quae proìn- ris gratza deceat feminam potz'us quam
« de examinari et approbari debent a pa- vz'rum oaptieare znfantem non ommno 1 Suppl. Sacram., cap. 1,n.44. - Gobat, tr•.2, n.169.- cap. 9, n. 6. - , De Bapt., n. 121. - • Loc. cìt., n. 13.-
S. Anton., parto 3, tit. 14, cap. 13, !l 4. - Regin., Iib, 27, lOTr', 19, punct, 9, nume 10. - Laym., lib. 6, tr.2, cap. 7,
1 Tr. 29, disp. 6, punct, 18, num. lO. .:.. 2 Disp, 7, de Moscoso} Sum, de casos morales, tr, 2, cap. 4, nume 2. - cap. 6, n. 45. ~ Hen,.,'q.~ lib. 2, cap. 29, num, 5. - Aversa~ num. 4.. Coninck, qu. 67, num. 18. - Vasq., disp, 147,
Irregul., qu, 3, punct. 6, n. 1. - 8 De Poenis eccl., n.346. 9 L'ib, 6, parto 1, n. 277. - Gobat, tr.2, n. 142, i. f. .....:. lO Loc. qu. 67, sect, 2, V. 6' ... Teneri . • • Lib. 6, partv L, n. 270.- cap. 5, num. 33. - Bonac., de Bapt., qu. 2, punct, 5, n. 11. -
- .. 'De Irregul., qu. 9, art. 1, n. 3. - li Parto 3, cap. 6, cito - Pìatel, Synops., tom. 6, de Sacram.. n. 140, i. f. - Suar., disp. 81, sect.B, - Diana, part.2, tr.15, resoI. 46.• Sayr., de Censur., lib. 2, cap. 2, n. 16. - Henriq., Iìb, 2,
num, 657. - • Lib.7, num. 485. - 7 Lib. 1, tr. 5, parto 5, Bonac., de Bapt., qu, 2. punct, 5, nume 11... Sotus, in 4, Dicast., tr, 2, de Bapt., disp. 2, dub, 1, n.18. - ·.Ap. Croix, cap. 28, num. 3.. U De Bapt., cap. 8, qu, 2. - Leand., de
cap. 3, n.3.. Covarr., in clem. S,o furiosus. parto 1, § 1, dist.4, art. 2, v. Circa tertiam 'Vero. - 11 Tract. 2, cap. 4, lib. 6, parto 1, num. 270. - • Traet. 2, cap. 4, num. 11. - Censur., tr. 2, disp. 5, qu. 9.. Cornejo, tr. 5, de Censur.,
n. 1. . Angel., v. Irregularitas I J nume 38, i. f. Armi/.,
w n. 7. - 12 Lib. 5, tr.2, cap. 7, n.4, i. f. - Coninck, qu. 67, Petrus de Ledesm."de Bapt., cap. 6, conc!.4, DiCO? - disp. lO, § 1, dub.2, qu.4.. 18 Loc. cit., num. 14. - 18 De
V. Irregularitas, n. 65. - Rosella, V. Ir,-egularitas II.- n.22. - Ritual. Rom., de Ministro Baptismi. - 18 De Bapt., • Disp. 81, sect. 4, num. 8. V. sed quaeres an saltem. - Censur., disp. 11, sect. 1, n. 12, V. Ex qua. - 18 Tr. 19,
Laym., 1oc. cito - Laym., 1oc. cito - 'Tr. 2, cap. 4, n.18. - cap. 5, post concI. 3, quaer.1. - U De Bapt., cap. 9, n.5. • De Bapt., cap. 5, post conc!o 3, quaer. 1. - 7 De Bapt., punct. 9,n. 12.

riter, de Bapt., cap. 6, V. Unde si diaconus:
«Si diaconus, inquit, extra casum necessitatis,
nec jussus ab episcopo vel parocho, solemniter
baptizat, alienum munus usurpat, et secundum
communiorem theologorum sententiam, fit ir-
regularis '.
g) Salmant., tr.lO, de Censur.,cap. 8, n. 74,
negativam hanc sententiam non minus pro-
babilem existimant quam affirmativam.
h) Lugo, de Poenit., disp. 18, n. 14, tenet
priorem sententiam: «Suppono, inquit, juxta
veriorem sententiam, non solum elericum, sed
etiam laicum exercentem actum Ordinis sine
eo Ordine fieri irregularem •.
i) Gaspar Hurtadus male adducitur aCroix;
nam, de Irregul., disp.2,di.fj. 2, n. 4, expresse
et absolute dicit laicum qui Ordinis actum exer-
cet fieri irregularem; quod n. § ita limitat, ut
solum excipiat laicum «qui baptizat non so-
lemniter " quamvis hoc fà.ciat extra necessi-
tatem; «quia Baptismus privatus non est actus
ordinati ut ordinati •.
j) Sà, v. Irregularitas ex ordinis abusu, n. 5,
videtur id innuere, dum nominat solum ele·
ricum, qui eam irregularitatem incu;rrat: «~le­
ricus, inquit, qui serio et solemmter utltur
Ordine sacro quo caret».
117. - a) Dicastillus, tr. 2, de Bapt., dlsp. 2,
dub. 2, n. 31 ita sane tenet, «si baptizans sit
catholicus et ~ulla censura irretitus ». Si vero
sit excommunicatus, aut haereticus, aut infi-
delis mortale esse ait n. 33 et seqq., ordinem
praetermitti. Quod Salmant. hic non animad-
verterunt.
b) S. Antoninus, Henriquez dicunt obste- e) Scotus, t'n 4, disto 5, qu. 2, v. Quantum
trices ad id teneri; Aversa vero, teneri spe- autem ad 2, quaerit utrum in isto actu prae·
cialiter, saltem ex caritate. ferendus sit «bonus laicus sacerdoti publice
C) Joannes Soarez, in suo Encht"rid. ca· .malo '. «Et breviter, inquit, quia officium
suum conse., lib. 5, V. Baptismus, § In neces- ministrandi sacramenta in Ecelesia competit
sitate, utramque sententiam affert, sed ultimo sacerdotibus, videtur dicenduIil quod quoad
Ieeohanc negativam, quasi eam alteri praefe- istum actum eligendus est malus sacerdos •.
rat. - Et Valentia, in 3 P., disp. 4, qu. 2, f) Palaus, loc. ct't., n..12, dicit haereticum
punct.l, v. Quamvis, dicit peccare tantum excommunicatum peccare mortaliter ratione
venialiter praesente sacerdote, seeluso con- excommunicationis, si administrationi, quae
temptu, nisi sacerdos renuat baptizare. per alium fieri possit, sese ingerat; quod dicit
d) Suarez loc. cit., n. 8, scribit: «Non po- esse certum. Hinc recte colligitur eo casu prae-
test ipse [sacerdos] sua auctoritate hoc mini- ferendum .esse laicum sacerdoti excommu-
sterium alteri dare ... contra reverentiam sa· nicato.
cramento debitam •. - Et Concina, loc. cit:, g) Salmant., loc. dt.,. n. 15, utramque sen-
n. 6, dicit: «Quare peccaret et ipse sacerdos-. tentiam satis probabilem existimant.
 104 LIB. VI. - TRACT. II. -
cum Gabriele; et Renzi l cum Silvestro,
Henriquez h), etc. Ratio, quia privìlegium
excommunicato conceditur in solo casu
necessitatis: quae non reperitur ad esse,
cum alius suppetit non excommunicatus.
Dubitatur 3°. AfE peccet gravz'ter laicus
bapteeans coram diacono?
Laicus ba- Prima sententia affirmat. Et hanc te-
ptizans co-
ram diaco-
no probabì-
nent Gonet 2, Holzmann 3, Tournely i), An.
ìiter gravi- toine 4; Concina 5 cum Vasquez, Regi-
ter peccato
naldo z', Filliuccio, etc.; Renzi 6 cum Co-
ninck, Praeposito, etc. - Probatur l° ex
DcAugustìnoa', ut supra, in can.21, dzst.4,
ubi dicitur perrnittì laico baptizare tantum
in necessitate, cum episcopi aut presbyteri,
aut quz7ibet minzstrorum non inveniuntur.
Nomine autem ministrorum communiter
diaconi intellìguntur. Probatur 2° ratione.
Diaconus ex vi ordinationìs deputatur ad
baptizandum per commissionern parochi;
unde obtinet ìpse speciale jus ad hoc mu-
nus obeundum. - Haec sententia est qui-
dem probabilis.
Aeq u e
pr'ob a b l l i-
Sed non minus probabilis mihi videtur
ter non pec-
cat gravi.
cum Salmant." secunda sententìa: quam
ter. tenent Suarez.", Sotus 9, Toletus 10, Ronca.
glia 11; Bonacina 12 cum Sà, Valentia, Co-
ninck /), Henriquez m), Reginaldo I) et
Gabr, a' S. Vinc., de Bapt., dìsp. R, qu, 2. in fine. -
] De Bapt, "cap. 3, qu, 2.• Siioest., v. Baptis1n'Us II1~ n.l,
i. f. - 9 Man., de Sacram., tract.3, cap. o, v. Licet autem ;
cfr. Clyp., de Ministro Bapt., disp. 2, art. 1, num, 12. -
• De Bapt., nu:m. 121, v. Resp. 2. - 'De Bapt., qu. 8,
'resp. 3. - 5 De Bapt' j cap. 9, num. 7. - Vasq., disp. 147,
cap. 5, num. 30 et 34. - Fai., ti. 2, cap. 4, 11. 82, i. f. -
6 De Bapt., cap. 3, qu. 1. ~ Coninck.. qu. 67, dub.2, n. 19...
P,·aepos., in 3 P., qu. 67, in 5 prior. art., dub. 2, n. 6.-
CAP. I. - DE BAPTISMO.
Graffio m); item Silvius, Ledesma, Diana,
Villalobos, etc. - Ratio, quia diacono vi
ordinationis non competit officium bapti-
zandi, nisi ex commissione sacerdotis.
Unde, cum ipse baptizat in casu necessi-
tatis sine commissione, non baptizat ex
offìcìo, sed eodem modo quo clericus infe-
rior, vel laicus (juxta dieta n. 116, Dub. 1
et 2). Et quamvis ipse ut dignior in jure
illis praeferatur; tamen hujus ordinis per-
versio non apparet tam gravis, ut de moro
tali damnetur,
Dubìtatur 4°.An laicus baptizans,prae·
sente eterico inferiori, peccet mortaliter?
Videtur affirmare Pater Concina 13; cum
dicat, ex jure divino semper sub gravi
servandum ordinem, nisi necessitas ìmpe-
diat. - E converso, Palaus 14 dicit nullum
esse peccatum; cum de hoc nul1um inve-
niatur praeceptum divìnum aut ecclesia-
sticum.
Recte vero alli communìter docent id
non esse mortale. Quia talis perversio
ordinis non videtur tam gravis; cum ex
vi Ordinis nemo praeter sacerdotem et
diaconum ex commissione habeatur spe-
cialiter deputatus ad baptizandum. Ex al-
tera parte, id non videtur excusari a culpa
7 Tract. 2, cap. 4, num. 9. - 8 Disp. 31, sect. 4, num, 9,
v. Unde tertio. - II In 4, disto 4, qu, unic., art. 2. --
lO Lib. 2, cap. 20, n. 2. - U Tr. 17, cap. 3, qu, 1, resp, 2.-
12 De Bapt., qu. 2, punct. 5, n. 11. - Sà, V. Bapt~'smus, n. 7. -
Valent., in 3 P., disp. 4, qu. 2, punct. l, v. Quamvis. -
11m
Silvius; in 3 P., qu. 67, art. 3, v. 8atìs convenit. - Petr.
de Ledesma, Sum., de Sacro Bapt., cap. 6, concI. 4, dico 2. ~
Diana, part.3, tr. 4, reso!. 4. ~ VUlal., parto 1, tr. 5, ditI. 8,
n. lO. - 18 Loc. cit., n. 7. - 14 Tr. 19, punct. 9, n. 11.
DUB. III. - DE MiNISTRO BAPTISMI. - ART. I.
veniali: tum quia id videtur alìqualis inde-
centia; tum quia est contra praescriptum
Ritualis Romani. - Ita Sotus n), Suarez X,
Gonet 2, Petrocorensis 3, Bonacina 4, Holz-
mann 6, Sporer 6, Roncaglia 7; Renzi 8 cum
Laymann; et Salmant.? cum Villalobos,
Ledesma o), Dicastìllo, Leandro et Ga-
briele.
Dubitatur 5°. An peccent graviter pa-
rentes quzfaciunt baptizare prolem a prae-
dicante , ad evz'tandas poenas edicti id
praecipientis?
Lacroix 10, quarnvis fateatur sententiam
affìrrnativam tenendam uti absolute veram;
tamen deinde affert rationes dubitandi: dì-
cens quod eo casu non recognoscitur prae-
dicans tamquam verus, sed potius tam-
quam validus minister, a quo exquiritur
baptizatio ad vìtandam vexationern, per-
mittendo tunc fieri, non vero petendo imo
Offerre pias ejus caeremonias adhiberi. - Sed
prolem ba-
Baptizans ptizandam omnino affirmandum id esse mortale; ut
coram eleo pr aed i can-
rico non ti, ornni n o docent Lessius 11, Pignatelli 12, et Holz-
peccar gra- mortale.
viter. mann 13 cum Michel. Ratio, quia per idem
edictum poenale determinantur parentes
ad vernm religionem conternnendam, vel
Videtur saltem ad falsam honorandam. Refertque
peccare ve-
nialiter. Pignatelli Clementem VIII P) jam dec1a-
rasse non licere extra necessitatem extre-
i Disp. 81, sect .. 4, n. 9. - 9 Man., de Sacram., tr, S,
cap. 5, v. Licet, - a De Bapt., cap. 5, qu, 5. - " De Bapt.,
qu.2, punct.5, n. 11. - • De Bapt., n. 121, v. Resp. 3.
- « SappI. Sacram., cap. 1, n.35, V. f. - 'J Tr. 17, cap. 3,
qu. l, resp. 2. - • De Bapt., cap. 3, qu. l, i. f.. Laym.,
lib. 5, tr. 2. cap. 7, n.4. - li Tr. 2, cap. 4 n.7. - Villal.,
1 Bapt., cap. 5, post conC!o 3, quaer. 9. - 111 De Bapt.,
parto 1, tl'. 5, diff. 8, num. lO. - Dt"cast., tr. 2, de Bapt.,
disp. 2, dub.2, n. 31. . Lea"d., de Bapt., disp. 4, qu. 9.•
105
mam, ne a schismaticis quidem petere
sacramenta.
118. - Hic ultimo notandum lo. Quod Nemo sibì
mi n i st er
nec Iicite nec valide potest unquam alì- Baptismi.
quis baptizare seipsum; cum persona ba-
ptizantis omnino diversa esse debeat a
persona baptizati, - Ita communiter Con-
tino Tournely 14, Coneina 15 et alii omnes,
ex cap. 4, de bapt., ubi id expressum ha-
betur.
Notandum Il", Quod graviter peccant Multum
differre Ba-
qui per multum temporis differunt infan- p t i sm u m
ìnfantis, le-
tem baptizare. - Id commune est apud thale.
omnes; ex pluribus conciliis provinciali-
bus, quae decrevere pueros baptizandos
quam cito fieri potest. Et in Rituali Ro-
mano dicitur: Parochus hortetur.c, ne t1lis
(pueris) sacramentum tantopere necessa-
rium nimium differatur cum pericuto sa-
lutis.
Qualis autem reputetur dilatto gl'avis?
Palaus 16 ex Suarez a), etc., putat dila- Dilatìo gra-
vis, quanta.
tionem ultra mensem esse gravem, si non
adsit causa b); si vero adsit, esse gravem
duos menses. - Fere idem sentit Lay-
mann 17, dìcens: Nulla autem ordinarie ne-
cessitas urget, tametsi unum aut sesqta-
mensem exspèctandum sit, donec cum de-
centi soiemnùate Baptismus infanli con-
Gabr. a S. Vinc., de Bapt., disp. 3, qu, 2, v. Sed quaeres.
- 10 Ltb. é, part.T, num.281 et 282. - Il Auctar., v. Ba-
ptismus, caso 1. - 19 Tom. 7, consulto 55, n. 2 j cfr. con·
sult. 41, n. l. - lJl Loc. cit., n. 133.• M'chel, de Bapt.,
§ 3, n. 10. - Pignat., loc. cit., consulto 41, n. 1. - 14 Dc
cap. 9, n. 12. - Rit. Rom., de Baptizandis parvulis. -
" Tr. 19, punct. 8, n. 4. - " Lib. 5, tr. 2, cap. 6, n. 9.

h) Henriquez non citatur a Renzi pro hac juris editione, «non est apud Augustinum, n) Sotus, in 4, disto 4, qu. un., artico 2, • ergo quandiu ejus offidum non usurpatur,
secunda sententia; et priorem tuetur, uti re· sunt tamen similia quaedam in epistola ad V.Circatertiam, quaerit universaliter «quanta non erit peccatum mortale».
fert ipse S. Alphonsus ex eodem Renzi supra. Fortunatum ». Quae quidem recte sunt dieta, esset culpa ordinem ilIum peryertere, ut in- P) Clemens VIII, in sua Instructione super
i) Contino Tournely, de Bapt., cap. 5, post sed adhuc longius petita, dum in Op. contra fèrior in praesentia majoris sese ingereret ad ritibus Italo·Graecorum, de die 31 Aug.1595,
conc!o 3, quaer. 1, v. Porro ordo, perspieue , epistolam Parmeniani, lib.2, n. 29, S. Augu- baptizandum ». Et respondet nunquam esse haec § 4 statuit: • Non sunt admittendi epi·
et a fortiori hanc sententiam tenere censen· stinus expresse didt laieum posse in necessi- mortale, si mulier in praesentia viri baptizet; scopi schismatid sive pro Ordinibus, sive pro
dus est, cum dkat esse mortale si subdiaconus tate baptizare; si vero id fadat extra necessi· quia, cum laieus id non habeat ex offido, non aliis sacramentis conferendis ». Conformis ha·
baptizet praesc;l1te diacono. tatem, esse illicitum. usurpatur ejus munus, sed esse quamdam in- betur S. Off. declaratio de die 20 Aug. 1671.
j) Reginaldus id perspieue innuit, dum, I) Coninck contrarium tenet, uti notavit decentiam levem; subditque: « Pari ratione~~ • Non permittat [episcopus]schismaticis admi·
lib. 27, n. 44, haec scribit: «Peccatum vero supra S. Alphonsus ex Renzi. Male igitur a non erit mortale, si laicus praesente diacono nistrare sacramentum Baptismatis, nisi in
quod committit... laieus praesente clerieo, cui Bonadna allegatur; sicut et Reginaldus, qui baptizet, quoniam nec diacono illud ex offido casu necessitatis, et defidente alia quacumque
nec ex commissione competit baptizare, non recte pro prima sententia addudtur a S. AI- incumbit; sed est veniale». Ex quibus idem persona catholica ».
videtur plus quarn veniale ». Quibus verbis phonso ex Condna. colligendum esse videtur, si laicus praesente 118. - a) Palaus doctrinam hanc vere col·
insinuare Yidetur mortale fore, si diaconus, 111) Henriquez, lib. 2, cap. 28, num. 3, quocumque clerico inferiori baptizet. ligit ex Suarez, seu potius sic determinat do·
cui ex commissione competit baptizare, prae· tit. f; ]acob. de Graffiis, Decis. aur., parto 2, o) Petrus de Ledesma, Sum., de Sacram. ctrinam Suarez, qui, disp. 25, sect. 2, V. f"
sens fuerit. lib. 1, cap. 4, n. 2. volunt quidem ordinem Bapt., cap. 6, concl. 4, v. Dico 2, negat qui· V. Sed quaeres, scribit: • Quanta vero possit
k) Canonem istum Gnitianus desumptum hunc seryandum esse; non tamen indieant dem esse peccatum; sed videtur intendere de esse dilatio, et quando sit nimia censenda, pru·
esse ait ex epist. S. Augustini ad Fortunatum; utrum sub gravi servandus sit, an dumtaxat mortali peccato; addit enim rationem: quòd dentis arbitrio relinquendum est».
sed reyera, uti dicit Riehter in sua Corporis sub levi. scilicet solus sacerdos est minister ex offido; b) Scilicet causa gravis, uti vult Palaus,
 106 LIB. VI. -TRACT. II. -
ferri POSSt't/ quamquam... dt1att"o nonnist'
ex gravt' causa fier: debet. - Salmant. l
autem censent non esse mortale minus
differre quam ultra quindecim vel viginti
dies, etiam sìne urgenti ratione. - Juenin
contra, juxta morem suum arctandi con-
scientias usque ad extremum, dicit ultra
unum vel alterum diem Baptisma differri
non debere. - Tournely c) autem putat
dilationem non extendendam ultra quìn-
que vel sex dies. - Petrocorensis 2 ceno
set gravem, dilationem excedentem octo
dies.
Sed communius et probabilius Sotus,
Leander et Ledesma d)J apud Concina 3,
ac Roncaglìa s, dicunt non esse gravem
dilationem, nisi decem vel undecim dies
excedantur d).
Quinam Notandum III".Quod prohibentur infan-
possint ba-
ptizari do- tes baptizari domi, exceptis ltòerts regum
mi.
vel prindpum/ ut habetur ex demo untcaJ
de bapt. - Et cum hic agatur de re gravi,
transgressio erit equidem mortalis; ut
1 Tr. 2, cap. 5, num. 12. - Juen., Institut., parto S,
disserto 2, qu, 6, cap. 1, post concl, 3, v. Quaeres. - 2 De
Bapt., cap. 6, qu, 13, v. His ergo, - Sctus, in 4, disto 5,
qu, un., art. 3, v. Unde a j1r.ma . . Leand., disp, 1, qu, 14••
• De Bapt., cap. 11, n. 19. - • Tr. 17, cap. 1, qu, 3, resp. 2.
- • Loc, cit., cap. 3, qu, 3. - • Lib. 2, de Bapt., cap. 2,
§ 3, num.5. - Si/mus, Resol. var., v. Bapt.smus IV,
concI. 1. - 'l Lib. 6, parto l, nume 3ffJ. - Paiaus, tre 19,
• qualis forte est, addit, ut Baptismus majori
cum solemnitate fiat •.
c) Contino Tournely, de Bapt., cap. 5,
post concl. 3, quaer. 4, disserens de parocho,
dicit grave peccatum esse Baptismum differre
usque ad quartum diem, ubi lex dioecesana
prohibet ne ultra triduum infantis Baptismus
differatur.
d) Petrus de Ledesma male citatur a Con·
cina; nam, de Bapt., cap.7J concl. ult., gra-
vem esse ait quindecim aut viginti dierum
dilationem. - Sotus vero et Leander dicunt
lethale esse ultra octoaut decem dies differre.
e) lta sane ex Glossa in clem. un. de
Bapt'J V. Liberi; et ex lego Liberorum 220,
ff., de verbor. st'gnif.; sed laudata Glossa
subdit: «lnLdlige de descendentibus ex filiis
masculis '.
f) ]ordanus Pax, Nb. 3, tit. 1, de Bapt' J
n. 15J satis perspicue id innuit negans posse
extendi hoc privilegium «ad simplicescomi-
tes carentes comitatu et jurisdictione '.
g) Glossa in clem. un. de Bapt' Jv. Regum,
requirit ut • principatus hic sumatur pro no-
tabili potentatu, merito comparando regiae
dignitati '.
CAP. I. - DE BAPTISMO.
recte dicunt Roncaglia 5, Tamburinius 6,
et Silvius apud Croix 7. Nomine autem
ltòerorum veniunt non solum filii,sed etiam
nepotes et alli descendentes; ut notat Glos-
sa e). - Et in eo casu dicunt Palaus, Co-
nìnck, Toletus, Sotus, etc., cum Croix 8
(contra alios),solemniter conferendum esse
Baptismum; quia oInissionem caeremonia-
rum solus casus necessitatis excusat.
Nomine vero prt'ndPumJopinantur jor-
danus f)J Ricci, Quintanadvenas, apud
Croix 9, probabiliter venire omnes barones
obtinentes temporalem jurisdictionem. -
Sed probabilius videtur cum Glossa g)J
Roncaglia-", Suarez 11, Tarnburìnìo", Tour-
nely h)J Elbel i) et aliis pluribus, intelligi
tantum filios principum absolutam pote-
statem habentium.
Item Laymann 13 cum Armilla censet
graviter peccare j) magnates, qui extra
necessitatem faciunt filios baptizare domi
- vel etiam in ecc1esia privatim, ut Silvius 14
cum Navarro k) et Ledesma l) -, ut deinde
punct.9, n. 7. - Coninck, qu, 71, n. 15; et qu. 67, n. 3.•
Tolet., Iib, 2, cap. 23, n.l. - 5000, in 4, disto 4, art. 3,
concl. 2, i. f.. 8 Loc. cìt., n. 338. - AZois. Ricci~ Prax,
aur., resol, 427.· Quintanad., tr.l, singul. 21, n.2 et 3•.
• Lib. 6, parto 1, num, 337•.- 10 Tr. 17, cap. 3, qu, 3. -
11 Disp, 30, sect, 2, n. 3, i. m. - 12 De Bapt., cap. 2, § 3,
n. 7. - 18 Lib. 5, tr, 2, cap. '6, n. 9•• Armitl«, v. Baptismus,
n.35. - " In 3 P., qu, 71, art. 4.
h) Contino Tournely, de Bapt., cap. 5,post
concl. 3 J quaer. 2 J absurdum esse aìt sub no-
mine principum comprehendi -omnes...quibus
temporanea in alios jurisdietio competat •. Et
praeterea negat tali nomine comprehendisìm-
plicem pagi vel oppidi toparcham.
, i) Elbel, confer.. 7 J de Bapt. necessito et
effectu J n. 84J pariter: «Praefata constitutio,
inquit, non est extendenda ultra proprietatem
verborum; atqui nomine regum ac principum,
proprie loquendo non veniunt quivis jurisdi-
etionem temporalem obtinentes.. Subdit ta-
men doctores communiter monere standum
esse in praxi consuetudiniin dioecesireceptae.
j) Scilicet a peccato non excusantur, ut
ajunt Laymann et Armilla.
kj Navarrus, Man., cap. 22J n. 7, peccare
ait presbyterum qui baptizat «citra necessi-
tatem sine exorcismo et aliis solemnitatibus
debitis, vel cum illis extra ecclesiam,praeter-
quam principum filios '.
l) Petrus de Ledesma, de Bapt' J cap. 6 J
concl.4J quaer. 2 Jpeccatum mortale esse ait,
extra necessitatem sine ceremoniis baptizare.
Ex qua doctrina Silvius suum assertum col'
ligit.
DUB. III. - DE MINISTRO BAPTISMI. - ART. II. 107
cum pompa caeremoniae perficiantur in tibus, puto quod, ubi introducta est con-
ecc1esia, postquam advenerint patrini: qui suetudo domi baptizandi filios magnatum,
equidem, collato jam antea Baptismo, nec ipsa non est facile irnprobanda; ut ait
patrini efficiuntur. - His tamen non obstan- Croix l.
ARTICULUS II.
AN DUO POSSINT SIMUL UNUM BAPTIZARE.
Si un u s 119. - «Resp. l°. Si alter applicet ma- tient, graviter peccant contra ritum Ec-
c
materiam,
alter foro « teriam, alter formam, nullus erit Baptìs- c1esiae. c
mam appli·
cet, Baptis.. « mus. Quia dicens se abluere cum non «De valore sic solet distingui:
mus nullus.
« abluat, formam habet falsam, etiamsi « l°. Si quilibet intendit baptizare de- Si u ter-
q u e mate-
« usurpet Graecorum, Baptt'zetur servus «pendenter ab alio, ut causa particularis, riam et for-
mam appli·
« Chrtstt~ vel quae putatur illi aequivalere, «invalide baptizant; sive singuli dicant, c e t , qnan-
doque Ba-
« Baptt'zet te Chrtstus: subintelligitur enirn «Ego te baptt'zoJ sive, Nos te baptt'zamus. ptismusest
«per me/ alioqui, si exc1udatur persona « Quia forma, cujus sensus censetur esse nullus.
« ministri, ut sensus sit, baptizet te Chri- « absolute et independenter baptizare, non
« stus, et non ego, sive non per me, forma « cobaptizare, est falsa 1>. - [Idem docet
«nulla est 1>. - [Ita S. Thomas 2, et alli S. Thomas lO cum Suarez, Vasquez, et Sal-
communiter cum Salmant. 3 et Concina 4]. mant.P communiter].
« In casu tamen necessitatis posse sub «~. Si quisque per se intendat bapti- Quandoque
vatidus.
« conditione ita Baptismum conferri, ut « zare independenter ab alio, valide baptì-
« V. gr. mutus formam nesciens ablueret, «zat, quia omnia requisita ponit; ut patet
« caecus autem formam pronuntiaret, do- « a simili in 'Missa ordinationis, qua sacer-
« cet Hurtadus a),' additque, debere talem, « dotes noviter ordinati simul consecrant
« elapso pe~iculo, iterum sub conditione « cum episcopo: dummodo simul eodem
«baptizari. Vide Escobar, Filliuccium 5; « instanti formam absolvant. Si autem non
« Diana 6 ex Chapeaville, Marsilio, etc.; « simul absolvant, is tantum consecrat vel
« Bonacìna 7, Laymann 81>. - [Ita etiam « baptizat qui prius absolvit. Vide Filliuc-
Suarez cum Cajetano, Marsilio; Leander, « cium 12 et Bonacina 13, Laymann 14 », -
etc., apud Salmant. 9J. [Ita S.Thomas 15, S. Bonaventura cum Sal-
120. - «Resp. IlO. Si plures ministri manto 16 communiter; contra Cajetanum a)
« sìnguli abluant, et formam pronun- et Marsilium a)].
1 Lib. 6, parto 1, n. 337. - • 3 P., qu, 67, art. 6, ad 3. - ulUmam. - Cajetan., in 3 P., qu.67, art. 6, i. f.• Marsil.,
• Tr. 2, cap. 4, n. 2S et 30. - • De Bapt., cap. 9, n. lO. - loc. cito . Leand., disp.4, qu, ]6. - • Tr. 2, cap. 4, n. 31. -
Escob., tr.7, exam.2, cap. 4, num. 25, (edit. Lugd. s. d.), 10 3 P., qu, 67, art. 6. - 5uar., disp, 23, sect, 3•. Vasq.,
- e Tr. 2, cap. 4, num. 79. - 8 Parto 5, tr. 3, resol, 26•• disp, 14S, cap. 5•. 11 Tr, 2, cap. 4, n. 2S. - " Tr.2, cap. 4,
Chapeav., de Modo administ. Sacram. tempore pestis, a n. 72. - 18 De Bapt., qu.2, punct. 4, n. 25. - 14 Lib. 5,
cap. 2, qu. 20. - Marsil. ab Inghen, in 4, qu. 4, art. 4, tract. 2, cap. 7, num. 5. - 16 Loc. cit., artico 6, corpo -
dub.ll. - , De Bapt., qu.2, punct. 4, n. 23. - ' Lib. 5, tr.2, S. Bonav.} in 4, disto 5, art. 1, qu.1, caso S... 1& Loc. cit.,
cap. 7, n. 5. - Suar., disp. 23, sect. 3, n. 14, i. f., v. Ad n. 23 et seqq.
119. - a) Gasp. Hurtadus, dt'sp. 2, dijf. 6, lidum esse Baptismum collatum a pluribus
male citatur a Busenbaum ex Escobar; dicit tamquam causis partialibus; et revera ita te-
enim merito negari talem Baptismumunquam nent duo isti auctores: Cajetanus scilicet, t"n
. validum esse; nec loquitur de casu quo sub· 3 P' J qu. 67 J art. 6, t'. f.; et Marsilius, in 4 J
conditione conferendus foret. qu. 4 J art. 4 Jdub.llJ de Baptismoin quounus
120. - a) Cajetanus et Marsilius ab Inghen aquam funderet, alter vero formam proferret;
a Salmant. n.28 citantur, quasi teneant va-
J
id tamen dicunt de casu necessitatis.
 108 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. I. - DE BAPTISMO. DUB. IV. - DE SUBJECTO BAPTlSMI. 109
autem baptizat baptizatum sub conditione, Vide dieta n. 107, V. Secunda, ubi dì-
DUBIUM IV. dicens: Sz·non es baptizatus, etc., is revera ximus probabilem esse sententiam, quod
Quod sit Subjectum Baptismi. non rebaptizat , quia conditio apposita possit infans sub conditione baptizari in
actum invalidat; qui enim dicit: Ego te utero matris, si per instrumentum aqua
121. Quis sit capax Baptismi. An pueri et amentes. - 122. De poenis rebaptizantium. An
rebaptisantes sub conditione fiant irregulares. - 123. De infante nondum nato (Re- baptizo sz· non es baptieatus, idem est ac tingi valeat.
missive ad n. 107). - 124. An baptizandi sint fetus abortiui. An plures eodem temo si diceret: Ego te non baptieo. Et ob eam- 124. - «4°. Si dubium sit an infans vi- Quid in
d n b i o de
pore. - 125. An conferendus sit Baptismus monstris. - 126. An sz'nt baptizandi fil# dem rationem censent Anacletus t; et Sal- e vat, baptizandus est sub conditione », vita i nfan-
infideUum, et quae in hoc puncto sint certa. Certum est 1° talem Baptismum semper tis,
mant." cum Bonacina, Cornejo et Avila, Dicit Natalis Alexander 7 quod, nisi ap-
esse uaiidum, - 127. 20 Baptieandos esse fiùos, si parentes defecerint a fide. Quid, non incurrere irregularitatem, qui ob me- pareat evidens signum vitae in fetu abor-
si mansuri sint apud parentes haereticos. - 1~. 3° Si ipsz' fil# infidelium petant.
Quid in dubio an careant ratione. - 129. 4° Si sint in periculo mortis. - 130. 5° Si tum baptizaret baptizatum animo simulato. tivo, non est dandus Baptismus, etiamsi
]uxta a·
sint posi# extra curam parentum. 6° Si captz' sz'nt z'n bello. 7° Sz' parentes sint serui. lios, fi t irre- Secunda vero sententia affirmat tales adsit aliquod aequivocum signum. - Si
- 131. 8° Si unus parentum consentiat. - 132. Dub. 1. An baptz'zari possmt fil# in- gularis, rebaptizantes irregularitatem non effu- loquamur de Baptismo absolute mini-
fidelium usu rationis carentes, z'nvz'tis parentibus. Et an # quos pater offert ut libe- gere. Et hanc tenent Natalis Alexander cJ, strando, recte sentit Natalis; sed loquendo
rentur a morbo. - 133. Dub. 2. An liceat vendere infantes parentibus pagam·s. - Con cina 3, Filliuccius d),' Renzi 4 cum Le.
134. An et quando possit repeti Baptismus sub conditione. Not. 1. Quz'd, si adsit unus de Baptismo sub conditione conferendo,
testis de Baptismo collato. Not. 2. Quid de adultz's natis ex christianis. Not. 3. Quid, desma, Soto, Vietoria, etc. Item noster omnino dicendum cum Busenbaum (ut su-
si pueri sint arrepti a barbaris. - 135. De infantibus expositis. - 136. De baptizatis Summus Pontifex Benedietus XIV 5 cum pra) et Salmant. s, illum sine dubio mini-
ab obstetricibus et a taicis. - 137. De baptieatts ab haereticis. Vide alia apud Busen- Sayro, Barbosa, Ugolino, Megalio e), etc. strandum, quandocumque aliquod apparet
baum. - 138. De effectibus Baptismi. - 139. De disposz'tione requisita in adultis - Probatur ex Catechismo Romano 6, qui, dubium de vita prolis. - Hinc optime cen- Quid dc
baptizandis. feti bus a-
reprehendens eos qui in ecc1esia cum con- sent Cardenas 9, Roncaglia 10, Mazzotta 11 bortivis.
Subjectum
Baptismi,
121. - « Resp. l°. Subjectum .capax Ba- «causa, rebaptizat sub conditione: quia ditione rebaptizant pneros, quamvis explo- et Croix 12 cum aliis auctoribus gravissi-
" ptismi est solus homo vivus, ab Adamo « intelliguntur de Baptismo absolute dato, ratum habeant domi vere esse baptiza- mis, omnes fetus abortivos, si per aliquem
« descendens, nondum baptizatus. « quando moraliter constat priorem Ba- tos, dicit: Quod q1ddem sine sacrilegio motum dent signum vitae, et non constet
Infantes et «Resp. IP. Valide baptizanturinfantes. « ptismum fuisse validum. - Vide Lay- facere non possunt, et eam maculam su- esse anima destitutos, semper esse bapti-
amentes.
« - Item perpetuo amentes, qui nunquam « mann 4, Bonacina 5 », scz"pzimt quam dz'vz'narum rerum scripto- zandos sub conditione, si vivant. Maxime
« usi sunt ratione; quia censentur ejusdem Certum est quod, cum Baptismus re- Ex itera- res z'rregularz~atemvocant. Idemque refert cum hodie vigeat opinio, non sine plausu
« conditionis cum infantibus a). Si autem tione Ba-
petitur sine justa causa, tam rebaptizans prismi, ìrre- noster Pontifex fuisse sancitum in tertia a peritis recepta, quod fetus ab initio con-
«aliquando sint usi ratione, non valet quam rebaptizatus fiunt irregulares a), ex gularitas. synodo Mediolanensi. - Insuper probatur ceptionis, vel saltem post aliquos dies,
«Baptìsmus, nisi ante amentiam petìve- cap. 2, de apostat., et can. 65) disto 50. ratione: quia, cum quis certo scit puerum anima informentur.
« rint, - Vide -Bonacina 1, Laymann 2. Sed magna Quaestio est inter doctores: esse baptizatum, et rebaptizat sub condi- Caeterum bene advertit LContin.] Tour-
« Unde resolves: An rebaptieantes sub condz~ùme et sine tione, conditio apponitur in fraudem legis, nely ", non debere baptizari carneam rnas-
« l°. Si puer inter baptizandum non- fusta causa irregutarstatem incurrant? et ideo habetur pro non apposita. sam quae nullam habeat organorum dispo-
« dum finita forma moriatur, Baptismus Prima sententia, quam tenent Suarez 6, Rebapti- Prior sen- Prima sententia, spectata ratione, non sitionem; cum ubique receptum sit, non
zans sub tentia i n-
« est nullus ». Navarrus 7, Bonacina s, Laymann 9, Pa. conditione trinsece
probabilis,
caret gravi fundamento. - Sed secunda, prius infundi animam corpori quam istud
sine causa,
Lt e r a t u s
Bap ti sm us
122. «2°. Non valet Baptismus iteratus, laus 10, Anacletus 11, Holzmann 12, Sal- non fi t ir- posterior
extrinsece
spectata auctoritate, videtur probabilior. formatum fuerit. Et tunc, ut baptizetur, re-
regularis
non valet. « Ideoque uterque, tum rebaptizans, tum manto 13, Croix 14, Pontas 15 (cui non dis- juxta alios. p r o b a b i- 123. - 3°. « Nondum perfecte natus est quiritur ut indicet aliquem motum vitalem;
lior.
« rebaptizatus, peccant mortaliter,fiuntque sentit [Contin.] Tournely 16), dicit quod Quid de « baptizandus, si sit periculum, dummodo prout praescribit Rituale Romanum 14.
«irregulares, et in jure civili subjacent talis rebaptizans, lic'et non excusetur a nondum « pars aliqua possit ablui; quia est homo «5°. Valide baptizatur quem minister Error per-
pedee t e sonae non
« poenae mortis ». [Est certum cum Sal· gravi sacrilegio, tamen non incurrit irre· nato. « vivus, nec certo constat esse incapacem». « putat esse alium: aut licet sit puella, tol1it yalo·
remo
mant. 3 ]. - " Quas tamen poenas non vi· gularitatem b). Ratio, quia leges poenales
1 Tr. 13, de Censur., disto 3, num. 11. - , Tr. IO, de Barbosa, in cap. De quibtlS, num. 3, de bapt. Ugolin.,
«detur incurrere is qui, etsi sine justa stricte intelligi debent et cum effectu. Qui
8

Censur., cap. 8, n. 61. ~ Bonae., de Irregul., disp. /, qu.3 1 de Irregul., cap. 35, § 3, DUro. 4. - 6 Parto 2, cap. 2, dc
punct. 3, numi 7. - Cornejo) de Irregul., disp. 5. dub. l, Sacram. Bapt., n. 57. - Synod. Mediolan. III, Decret. 12,
1 De Bapt., qu. 2, punct. 6, num.·1 et 19. - 2 Lib.5, tiLib. 1, tract. 5, parto 5, cap. 2, num. 1, IV. - 10 Tr.29, quaer.4 et 5. ~ Avila} de Censur., part.7, disp.7. dub.4. v. Sacerdos. - 7 De Bapt., cap. 7, propos. 2, reg. 3. -
tr. 2, cap. 6. - a Tr. 2, cap. 6, n.4. - , Loc. cit., cap. 5; disp. 6, punct. 16, num. 5. - 11 Tr. 13, de Censur., dist.3, - 3 De Bapt., cap8 15, num. 13. - i De Bapt., cap. 41 8 Tr. 2, cap. 6, num. 3. - l) eris., disp. 14, n.29 et 3O~­

cfr. lib. 1, tr. 5, parto 5, cap. 2, n. 1, i. f. - 5 Loc. cit., num. 11. - 12 De Poenis eccles., num. 343. - 13 Tr. 10, qu. lO. - Martù:. de Ledesma} la 4i , qu.7, art. 9, dub. 3, 10 Tr. 17, cap. 4, qu. 4, resp. 3. - 11 Tr. 5, disp. 2. qu. unic.,
punct. 5, num. 20 et 21; cfr. de Irre~ul" disp. 7, qu. 3, de Censur., cap. 8, n. 61. - 14 Lib. 7, n. 483. - 16 V. Irre8 propos. 1.- Sotus, in 4, dist.3, qu. unic., art. 9, v. Qual'- cap. 4, post init. - 12 Lib. 6, parto 1, n. 294. - 18 De Bapt.,
"-punct. 3. ---: G Disp. 3l,sect. 6, dub. 5. - .. Man., cap. 27, gu.lar·Uas, caso 131. - 16 De IrreguI., parto 3, cap. 2, tum argum. - Vie/oria, Summa, num. 36. - 5 Notif. 84.".. cap. i. sect. 2, concI. 2, v.Ex h:·sinferes. _ 1 f De Baptizand.
n. 246. - S Disp. 7, de Irregul., qu. 3, punct. 3, n. 4. - v. Sed guido n. 11 et 13•. Sayr.} de Irregul., lib. 7, cap. S, num. 23. - parvulis.

121. - a) Concordat declaratio S. Off., de
die 8 Martii 1770; et hoc valet etiam si sint
infidelium filii, uti declaravit S. C. de Prop.
Fide, 17 Apri!. 1777, ad dub. I, 1.
122. - a) Canon Confirmandum 65, disto 50,
loquitur de ipso rebaptizato; sed cap. Ex U·
terarum 2, de apostatis, de acolytho qui mi-
nistrat publice rebaptizanti, quemque in irre· quod negant irregularitatem hoc casu incurri: et Catechismum Romanum sententiam hanc
gu1aritatem incurrere statuit; ex quo doctores, Navarrus tamen negat irregulares fieri eos propugnantes.
ait Palaus, colligunt ipsum rebaptizantem in qui «bona fide» sic rebaptizarent. d) Filliuccius, t,-o 20, cap. 6, n.182, i.f.
eamdem poenam incurrere; acolythus enim c) Natalis Alexander, de Bapt., cap. 8, ait: «Timenda esset tunc irregularitas», quam.
in eam incurrit propter cooperationem. propos. 7, reg. 5, huic sententiae perspicue vis conditio exterius proferretur.
b) Quamvis auctores non pauci sileallt de acquiescere videtur; adducit enim in confir' e) Megalius, /nsHtut. confessar., 3 part.,
sacrilegio, omnes tamen in eo consentiunt mationem alius suae propositionis S. Carolum lib. 7, cap. 2, n. 36, a priori sententiaaegre
 110 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. I. - DE BAPTISMO. DUB. IV. - DE SUB]ECTO BAPTISMI. 111
« quam putat esse puerum; quiaintendit non descenderet ex Adam, utpote non «in his casibus: 1°. Si parentes sint tua 127. - Certum est 2°. Quod si parentes Itemlicite,
si parentes
« baptizare praesentem. Aliud est in Ma- conceptum ex semine virili. Ita Bona- « mancipia; tunc enim tui potius sunt deficerent a fide ad infideles, bene poso sint aposta-
« trimonio; quia intendit contrahere cum cina 2; et [Contìn.] Tournely 3 cum S. Tho- tae.
« quam illorum. - 2°. Si parentes ali- sunt eorum proles ipsis invitis baptizari.
« illa quam putat. ,- Bonacina l. ma c), Henrìquez, Possevino, etc. « quando fuerint baptizati, vel uterque vel Quia, sicut Ecc1esia habet potestatem coer-
Ext.rane- « 6°. Valide, etsi extra necessitatem e: Quod si habeat membra hominis geo « saltem alteruter; quia tunc Ecc1esia jus cendi parentes ad fidem observandam;
cessitatem
plures vali- « illicite, plures simul baptizantur, hac c minata, et dubitetur num sit unus homo «in eos habet. - 3°. Si alter parentum pe- ita potest filios ab ìpsìs auferre. Ita com-
de sed illi-
cite simul «forma: Ego vos baptizo, etc. - Bona- « an duo, duplex Baptìsmus conferendus e tat; tunc enim justa ejus voluntas in- muniter Suarez 9, Laymann lO, Natalis AIe·
b a p t i za n-
turo « cina a) lO. « est: unus absolute; alter sub conditione, « justae alterius praeferenda est in favo- xander 11, Palaus 12, [Contin.] Tournely 13,
Ita S. Thomas b), et Rituale Romanum, «in ea parte qua membra apparent imo « rem prolis et fìdei, - 4°. Si infans sit Sporer 1\ Antoine 15, Roncaglia 16, Rolz·
ubi dicitur: Quam tamen formam (Ego «perfectiora. - Vide Laymann 4, Bona- « in periculo mortis. - 5°. Si rationis jam mann 17, Salmant, 18 et alìi passim. - Et
vos baptizo, etc.) in tis solum et t'n alti"s e: cina 5, et Rituale Romanum 6 l'. « compos puer petat; quia in negotio re- idem dicendum si unus tantum paren-
similtòus mortis pericult"s ad plures simul Servandum hic id quod habetur in Ri- e ligionis est sui juris. In dubio autem de tum fuerit prius fidelis; ut communiter
baptieandos, et ubt' tempus non patitur ut tuali Romano, ubi sic dicitur: Illud vero « usu rationis, sufficit esse septem anno- dicunt Croix 19, Antoine 20, Roncaglia 21,
Stngult· separatim bap#zentur, alias nun- de quo dubt'itm est una ne an plures stnt e rum. - Vide Laymann I, Filliuccium 2, Salmant. 22, Suarez a), Laymann a), etc.
quam, tice: adhtòere. personae, non bap#zetur donee id diseer· « Bonacina 3 l'. Quid vero, si proles si! mansura apud
Quid de
monstris,
125. - « 7. Monstrum quod capite et natur. Discerni autem potest, si habeat Quaeritur: An filii tnfidelium oalide parentes haereticos?
« pectore formam hominis refert, est ba- unum vel plura capita.... oet:.. peetora: et licite possint baptt'zart' znvzrt's paren- Negant tunc posse baptizari Suarez b),'
« ptizandum; secus, si, bestialem referto tune emm totidem erunt corda et am: ttòus? - Ante omnia hic notanda plura, et Salmant. 23 cum Coninck c), etc.; quia
« Quod si vero caput tantum sit ferinum, mae...; et eo easu stngult' seorsum sunt ' quae in hoc puncto sunt certa. (ut dicunt) tunc obstat periculum proxi-
« putat esse baptizandum Comitolus a),' bap#zandL.. Quando vero non est eertum V:alide, ba- Certum est l°. Tale Baptisma validum mum quod proles pervertatur. - Sed pro-
l'tl~~ntur Quìd, si
« Navarrus b) tamen et alii volunt diffe- tn monstro esse duas personas, ut quia mvìtìs pa- esse; ut communiter dicunt Contino Tour- babilius affirmant Laymann 24, et Croix 25, filii 'a p ud
rentibus.
« rendum donec certius cognoscatur, nìsi duo capita et duo pectora non habet dt: nely 4, Lugo 5; Salmant. 6 cum S. Anto- cum Aversa, Gobat, Arsdekin; et proba- parentes
haereticos
« periculum mortis immineret; tum sub stincta ; tune debetprtmum unus absolute nino, Suarez, Vasquez, Laymann, Coninck, bile putat Palaus 26. Ratio: tum quia non sin t mano
suri.
« conditione baptizandum esse ». bap#zari et postea alter sub eondt~ione ...: Bonacina et aliis passim, contra Catha- est certa perversio talis prolis, cum plu-
Quando dubitatur an monstrum sit Si non es baptizatus, etc. rinum et Durandum a). Idemque docet res pueri in infantia decedant; tum quia
homo: baptizandum absolute, si caput sit 126. - c Resp. III. Extra mortis peri- corum.
Filii ethni- noster Summus Pontifex Benedictus XIV idem periculum urget si proles non baptì-
humanum, licet membra sint ferina; sub « culum, valide, non tamen licite, bapti- in sua Instructione ad Vicesgerentem, zetur: baptizaretur enim ab haereticis,
conditione vero, si caput sit -ferinum et « zantur ethnicorum infantes, invitis pa- quae incipit Postremo mense 7. - Idem- a quibus verum quidem Baptisma con-
membra humana: hoc vero, si prodierit « rentibus. Ratio, quia vel auferuntur pa- que prius docuit D. Augustinus 8, ubì de fertur.
ex congressu viri cum femina. Nam si pro- « rentibus, et fit illis injuria; vel relin- hoc rationem dedit, dicens: Non entm Secus vero dicendum, si Baptismus a
dierit ex viro cum bestia (quod incredibile e quuntur, et fit injuria sacramento, quod scriptum est: Nt'si qUt's renatus fuerit ex quibusdam haereticis invalide conferatur,
puto), tunc baptizari semper debere sub « exponitur irreverentiae. parentum vo/untate....,· sed: Nt'st' qUt's re- ut accidit apud Lutheranos, Anabaptistas
conditione. Secus, si ex femina et bruto: « Quod si tamen possint christiane edu- natus fueri: ex aqua et Spt'ritu Saneto. et Calvinianos; quia tunc horum proles
tunc enim nullo modo baptizandum; quia « cari (ad quod tunc obligaberis), licebit l Lib, 5, tr, 2, -cap. 6, num. lO. - , Tr, 2, cap. 6, a 1STr. lc), punct, 6, nume 9. - 18 Loc. cìt., v. Supponen-
n. 140. - , De Bapt., qu.2, punct.6, n. 12. - • De Bapt., dum 2. - 14 Supplem,' Sacram., cap. 1, n. 52. - .. De
l De Bapt., qu, 2, punct. 4, n. 26. - R't. Rom., de Iib, 2, cap. 16, n. 2; et cap. 21, n. 1•. Posseuin., de Of!. cap. 7, sect. 2, post concl, 2, v. Ciyctl. _ 5 Respons. moral., Bapt., qu, IS, resp. 2. - 1S De Bapt., cap. 4, qu, 2, resp, 2.
baptizand. parvulis, i. f. - , De Bape., qu. 2, punct. 6, curati, cap. 6, n. IS. - • Lib. 5, tr. 2, cap. 6, n. IS. - iib. 1, dub, 4, n. 5. - • Tr, 2, cap. 6, n. IO. - S. Anton., - " De Bapt., num. 141, v. Resp. 2. - 18 Tr. 2, cap. 6,
n. S. - • De Bapt., cap. 7, sect, 2, eone!. 2•• Henriq., • Loc, cìt., n. 4. - • De baptizandis parvulis, post med. part.2, tit. 12, cap. 2, § 4•. Suar., disp. 25, sect. 1. . Vasq., num. 15. - 18 Lib. 6, parto 1, num. 801. - " Loc. cit.,
disp. 155, cap. 6•• Laym., lib. 5, tr. 2, cap. 6, num. IO. - V. Resp. 4. - u Loc. cit., qu. 2, resp. I. - .. Loc. cit.,
Coninck} qu. 68, art. lO, n. 66•• Bonac.} loe. cit., punct.6, num. 15. - sa Loc. cit., nume 16. - SI Lib.5, tre 2, cap. 6,
n. II. - Cathar., Opusc. de pueris ]udaeor... ad Baptism. num. 12. - .. Lib. 6,part. 1, num. SrJ7.• Aversa, qu. 68,
recedit: «Ab [ista] sententia non recederem, 125. - a) Comitolus, lib. l, qu. 8, ait ejus- venientibus. - '1 N. 26. - 8 Epist. 98, n. 2; cfr. Migne, sect.S, v. Primo• • Gobat, tr. 2, n. 824•• Arsdek., Theol.
nisi in Catechismo Romano... traditum inve- modi monstrum, «si ex pectore certa conje- Patrol. lat., tomo SS, col. 560. - , Disp. 25, sect. S. - tripart., tomo 2, parto 2, tr. 6, qu. 31. - 26 Tr. 19, punct.6,
nirem, baptizantes sub conditionein casu non ctura capi possit humani cordis..., sine con· 10 Loc. cit., D. 11. - U De Bapt., cap. 7, propas. 3, reg. 1.- num. IO.
dubio irregularitatis maculam contrahere». ditione baptizari posse •. Si vero de hoc du-
Et conc1udit his verbis: «Cum hujus libri bium moveri possit,sub conditionebaptizetur.
auctoritas maxima sit, tutius erit ab hac po- Demum subdit vix de hoc dubitari posse si ex bruto et muliere, non contraheret pecca- parentibus (sive sit fidelis sive non) consen·
steriori sententia non recedere». natum sit ex viro et muliere. tum originale, quod traducitur in homine per tiente, altero vero reluctante.
124. _a) Bonacina,de Bapt.,qu.2,punct. 4, b) Navarrus in suis Consiliis, cansil.3, de virtutem generativam quae est in viro; et b) Suarez, disp. 25, sect. 5, ita pIane sen-
n. 21, ita sane docet, uti Busenbaum refert, bapt., (edit. Veneto 1601, et Colonien. 1616): hoc profecto docet S. Thomas la 2 ae, qu. 81, tit, dum negat a ministro catholico infantem
quoad validitatem; quoadliceitatemvero extra < Ego nihil de hoc judico, inquit, nec est fa- art. 4 et 5. ex parentibus haereticis natum posse bapti-
necessitatis casum, Bonacina illam affert opi- cultatis meae judicare de illo; itaque remitto 126. - a) Durandus, in 4, disto 4, qu. 7, zari, nisi minister «spem probabilem conci-
nionem quae affirmat mortale esse, contra hanc partem ei ad quem spectat de illa ferre art. 3, (n. 13) negat Baptismum hunc valere, piat, fore ut hujusmodi puer baptizatus pos·
aliquos alios, uti loquitur; et subdit: «Utraque judicium, et declarare si est censendus homo si nempe parentes liberi sint. sit suo tempore in vera fide instrui; quodsi
sententia probabiliter sustineri potest». rationalis an brutum irrationale '. 127. - a) Suarez, disp. 25, sect.3, dub. 1, nulla via possit hujusmodi spem moralem
b) S. Thomas, 3 P., qu.67, art. 6, ad 2, c) S. Thomas a Contino Tournely citatur v.Duo supersunt; et Laymann, lac. cit.,n.l0, habere, deberet certe potius a Baptismo abs-
loquitur de validitate, et dicit posse sic bapti- ex Henriquez, qui eum citat pro ratione qua V. Tertia, non videntur ad rem citari; asse· tinere '.
zari «in casu necessitatis •. nititur haec sententia, scilicet: si conciperetur runt enim posse baptizari infantem uno ex c) Coninck, qu. 68, n. 81, sententiam hanc
 112 LIB. VI. - TRACT. II. _. CAP. 1. - DE BAPTISMO.
habentur tamquam filii infidelium, prout
ait Croix l cum Dicastillo.
Caeterum filii haereticorum vere bapti-
zatorum Iicite baptizantur, parentibus in-
vitis, quod obstringi possunt ut illos in-
struant in fide catholica: quos alias licite
possunt superiores ecclesiastici ab eis
avellere, ut catholice educentur d). - Ita
Laymann 2, et Croix 3 cum Aversa, Dica-
stillo, etc.
Filii inli- 128. - Certum est 3°. Quod si filii infì-
dclium ha-
delium ha beant usum rationis et Baptì-
be n r e s u-
s u m ratio-
nìs. et pe- smum petant, possunt et debent baptizari,
tentes, b a-
adhuc reluctantibus parentibus. Ha jue-
ptizandi,
nin 4, [Contin.] Tournely 5, Lugo G, Natalis
Alexander 7, Laymann 8, Palaus 9, Ronca.
glia lO et noster Pontifex Benedictus XIV 11;
ex D. Thoma 12, ubi idem docet, inquiens:
Si autem habent (usum rationis),jam qua n-
tum ad ea quae sunt juris divini vel na-
turaiis, indpzitnt (fìlìì) suae potestatzs esse;
et ideo propria ooluntate, in'm'tis paren-
tz"bus,possunt Baptisnuem suscipere, sicu;
l'une Si.:-
et Matrimonium contrahere. - Et posto
gregandi n
parcntibus, quam filius invitis parentibus est baptiza-
1 Lib. 6, parto 1, num. 303.. Dicast., tr. 2, de Bapt.,
disp. 2, dub. 9, n. 107. - c Lib. 5, tr, 2, cap. 6, n. 11.-
3 Loc. cìt., n. 30S. - Aversa, qu. 68, sect, 3, v. Primo..
Dicasi." Ioc, cìt., dub.7, n. 72; et dub.9, num. 105 et 108.
- 4 Institut., parto 8, disserto 2) qu. 6, cap. 2, concl, 1,
v. Quinto. - ~ De Bapt., cap. 7, sect.2, post concI. 2,
v. Supponendum 3. - 6 Respons. moral., iib. 1, dub.4,
n. 2. - 7 De Bapt., cap. 7, propas. 3 reg. 6. _ 8 Lib. 5,
tr. 2, cap. 6, num. 10) v. Quarto. - l,j Tr. 19, punct. 6,
n. 5. - lO De Bapt., cap. 4, qu. 2, resp.1. _ 11 Instract.
Postremo -mense, nl.1m. 32. -- 12 3 P., qu. 68, art. 10. -
lS Loc. cit., n. lO, i. f. - H Lac. cit., num. S. __ 15 Tr. 2,
negativam tenet pro locis in quibus haeretici
libere cultum suum exercent, nisi alia ratione
perversionis periculum praecaveri possit.
d) "Dt minister catholicus licite [haereti-
corum aut schismaticorum filiis] Baptismum
praebeat, necessarium esse ut probabilem
spem concipiat fore ut hujusmodi puer bapti-
zatus possit suo tempore in vera fide instrui.
Quodsi nulla via possit hujusmodi spem mo·
ralem habere, deberetcerte potius a Baptismo"
abstinere, supponendo parvulum non esse in
extrema necessitate». Ita declaravit S. C. de
Prop. Fide, 17 ApriI. 1777.
128. - a) Concilium Toletanum IV (apud
Labbe, tomo 6, col. 1466) haec profecto habet
in cap.60, quod BenedictusXIV, loc. cit., n. 29
allegat; sed cap. 57, quod refertur in Decreto
Gratiani, can. De ]udaeis 5, disto 45, dicit
eos qui Baptismum susceperunt cogendos esse
ad fidem susceptam conservandam.
tus, potest et debet Ecclesia ipsum ab eis
segregare, ut a periculo perversionis aver-
tatur, Ita Layrnann 13, Palaus 14, Sal-
manto 15, ex concilio Toletano IV, relato
in can. De fudaeis, disto 45, et confirmat
S. P. Benedictus XIV a).
Sed quid agendum, si dubz"um sis
an puer habeat vel ne plenzcm usum ra-
tzonz"s ?
[Contin.] Tournely 16, Roncaglia 17 cum Quitl in
Passerino h); et S. P. Benedictus XIV 1;),
d u o i o dc
usu ratio-
nis.
dicunt posse baptizari puerum si septen-
nium compleverit; quìa tunc praesumptio
stat pro usu rationis, - AHi vero, ut
Suarez, Vasquez, Coninck, apud Lugo 18;
Sotus C), Laymann 19, Croix 20; Roncaglìa 21
cum Candido et Pasqualigo; item Coninck,
Cabrera, Ochagavia, apud Lugo 22, dicunt
posse puerum baptizari, adhuc non com-
pleto septennìo; quia in dubio decidendum
est in favorem fidei d). Et idem sentit Sua-
rez 23; quamvis hic moneat exspectandum
usque ad perfectum usum rationis. - Me-
lius ramen S. P. Benedictus 24 cum Lugo 25
docet, in dubio ratìonis ante septennium,
cap. 6, n. 14. - tn De Bapt., cap. 7, sect. 2, post conct. 2,
v. SupponendZt1'1'Z 3. - 17 De Bapt., cap. 4, qu, 2 7 resp. 1'.
- Suar., disp. 25, sect, S, dub. 2.· Vasq., disp. 155, cap. 3,
num. 36. - Coninck, qu. 681 art. lO, num. 61. ~ 18 Respons,
moral., Iib, l, dub. 4, num. 2. - 19 Lib. 1, tr. ] l cap. 5,
num. 41. - 20 Lib. 6, parto 1, num, 306. - 21 De Bapt.,
cap. 4, qu. 2, resp, 1•. Candid., disquisito 16, de Bapt.,
art. 5, dub.12•. Pasquai., Theor. et Prax.) qu. 51, n.5.
- Cont'nck, Ioe. cito - Cabreraj qu. 68, art. 10, num. 62. -
Ochag., de Bapt" qu. 19, num. 9.. 22 Resp. mor., lib. 1,
dub. 4, num. 2. - j)3 Disp. 25, sect. 3, dub. 2. - 2~ Instr.
Postremo 111.ense, n. 33 et 34. - 25 Lac. cit., n. 2.
h) Passeriilus ita sane a Roncaglia alle·
(l'atur; attamen, de Hominum statib., qu. 187,
~rt. 1, n. 118, nulla mentione de septennio
facta asserit puerum baptizari posse, "si sit
prob~bile quod puer pervenerit ad usum fa-
tionis..., si ipse Baptismum petat». Et Bene·
dictus XIV, loc. cit., n. 35. dicit differendum
esse Baptismum, si non constet de rationis
usu, expleto septennio.
c) Sotus, in 4, disto 5, qu. un., art. 10;
dub. 2, potius priori sententiae adhaeret, di-
cens in dubio de usu rationis, baptizandum
esse « puerum annum agentem octavum».
d) Ex auctoribus pro hac sententia eitatis,
multi non loquuntl1r de septennio, sed solum
de dubio usu rationis; et sunt Suarez, Vasquez,
Coninck, Laymann, Pasqualigo, Ochagavia.
Praeterea non pauei dicunt baptizandum esse
puerum eo casu si adsit necessitas; si vero non
aàsit, exspectandum esse dicunt: ut Suarez,
DUB. IV. - DE SUBlECTO BAPTISMI. 113
puero petentibaptizari omnino differen- 'mìnet periculum certum sive proximum
dum Baptismum, donec constet de per- de sua morte.
fecto ìpsìus rationis usu: sed sapienter 130. - Certum est 5°. Quod si filius in- Filii Infì-
delium, ex-
addit illum tunc omnino evocandum a pa- fidelium juste vel injuste sit positus extra tra curam
parentum
rentibus et in loco tuta custodiendum. - curam parentum, nec sit timor quod ad positi, pos-
sunt bapti-
Nec obstat eo casu regula quod in dubio eos sitreversurus, tunc bene potest bapti-
zari.
melior est conditio parentum possidentium zarì, - Ha communiter juenìn 7, [Contin.]
potestatem supra fìlium. Nam recte re- Tournely 8, Concina 9, Natalis Alexander l0,
spondet dictus Pontifex cum Lugo, hanc Palaus li, Sporer 12, Holzmann 18, Elbel 14,
regulam procedere in pari causa. Sed in Salmant. 15; Laymann 16 cum Soto, Vas-
nostro casu potior est causa filii; cum hic quez, Azor; et alii passim.
agatur de levi detrimento parentum, nem- Idemque docent Concina 17; et noster Item, ab
infidelibus
pe quod ad modicum tempus sua pote- S. P. Benedictus 18 cum Azor, Clericato a), expositi vel
derelieti, .
state priventur; contra vero agitur de ma- Sessa, etc., de fìlììs ab infidelibus exposi-
ximo damno filii, nempe de sua "morte tis vel derelictis, etiamsi parentes eos
aeterna. Unde hic potius alia urget re- deinde repetant b). Et hoc ex cap. un., de
gula, nimirum quod in dubio magis inno- infantz"bus et languido expos., ubi dicitur:
centi quam nocenti favendum est. Si a patre sioe ab alzo, sciente ipso aut
In perì- 129. - Certum est 4°. Posse et debere ratum habente, relegato pt"etatz"s officzo, in·
culo mortìs,
proles .infì- baptizari prolem, si ipsa sit in periculo fans expositus exstitù, hoc ipso a pote-
defium ba-
ptizanda. mortis. - Ita communiter omnes DD. ci- state fuit patria liberatus.
tati, curo S. P. Benedicto XIV a), qui de Idem dìcendum de filiis ìnfìdélium per- Item, filii
infidelium,
hoc affert duo decreta Sacrae Congrega- petuo amentibus; ut docent Laymann 18, Pa- perpetuo
amentes.
tionis. laus 20, Anacletus c), Salmant. 21, Sporer 22,
Dicunt autem Salmant. b) quod ad hanc Roncaglia 28, Holzmann 24. - Ratio, quìa
prolem baptizandam requiritur ut mora- tunc cessat periculum perversionis; neque
Iìter de ipsius vita desperetur. - Sed me- tunc filii extraherentur a potestate paren-
liusloquunturBusenbaum ut supra [n. 126, tum, qui super amentes nullam potestatem
ad 4 0 ], Laymann 1, Roncaglia 2, Antoine 3, habent, cum ipsi sint directionis incapaces.
et Croix 4, Palaus 5, Sporer 6, dicentes pro- Certum est 6°. Filios ìnfìdelium in bello Item, in
bello capti.
lem esse baptizandam, quandocumque im- captos bene posse baptizari parentibus in-
Bened. XIV, Instr. cit., n. 33.. Lugo, 1oc. cit., n. 3 Bapt., n. 141, resp. 3, v. Quinto. - .. Confero 6, de Subj.
et 4. - S. C. S. Officii, postrid. calo Novembr. 1678; et 18 Bapt., n. 52. - 15 Tr. 2, cap. 6, num. 32. - 16 Loc. cit.,
Februar. 1705. - 1 Lib. 5, tr. Z, cap. 6, n. lO, V. Dixi. - n.l0, v. Secundo. ~ Sotus, in 4, dist.5, art. lO, v. Contra
, De Bapt., cap. 4, qu. 2, resp. 1. - 8 De Bapt., qu. 13, hanc autem • • Vasq., disp. 155, cap. 3, num. 29.• bor,
resp. 5. - • Lib. 6, parto 1, n. 305. - , Tr. 19, punct. 6, parto 1, Iib. 8, cap. 25, qu. 4. - 11 De Bapt" cap. 18, n. lO. -
num. 14. - 8 Supplem. Sacram., cap. 1, n. 53. - 'Institut" 18 Instructe Poslyemo mense, n. 9•. Asol', loc. cit.; qu. 5...
parto 8, disserto 2, qu. 6, cap. 2, conci. l, v. Quarto. - 8 De Sessa, deludaeis, cap. 51, n. 110.- 1U Lib.5, tr. Z, cap. 6,
Bapt., cap. 7, sect. Z, post conci. 2, V. Supponendum 5.- n. lO, v. Quinto. - go Tr. 19, punct. 6, n. 15. - " Tr. Z,
, De Bapt., cap. 13, n. lO. - l. De Bapt., cap. 7, propos. 3, cap. 6, n. 37. - "Suppl. Sacr., cap. 1, n. 53. - .. De"Bapt.,
reg. 5. - u Loc. cit., n. 17. - lO Loc. cit., n.53. - " De cap. 4, qu. 2, resp.l. _ .. De Bapt., n.141, resp. 3, v. Quarto.
Vasquez, Coninck, Laymann, Croix et Ocha· 130. - a) Clericatus, Discord. forens. de
gavia: quod quidem notavit Lugo de Suarez, Jurisdict., discord.17, num.12, disserens de
sed non de ceteris. Denique Continuator Tour· quodam Hebraeorum puero, quem quis dere-
ne1y, loc. cit., isti sententiae adhaerere vide~__ lictum invenerat et Catechumenorum domui
tur, scribens baptizandum esse, «etiamsi no~ commiserat, negat eum Hebraeis repetentibus
compleverit rseptennium], si periculum Slt esse restituendum; sed servandum esse ait a
ne deinceps, deficientibus ministris, baptizari pia domo, quia habetur ut expositus, eo fine,
non possit». ut, ad annos discretionis perveniens, eo con·
129. - a) Benedictus XIV, loc. cit., n. 8, sentiente (n. 23) et instante possit baptizari.
dicit esse «rem oppido laudabilem, Deoque b) Ampliationem hanc: Etiamsi parentes
gratam. eos deinde repetant, omittit Coneina. - Azor
b) Salmant., tr. 2, cap. 6, n. 33: « Si in· autem eamdem insinuat, dicens eum in cujus
fans sit in extremo mortis pericu10, inquiunt, manus devenerunt, cavere debere « ne paren·
et moraliter desperatus, potest et debet bapti· tes eos quavis ratione recuperent •.
zari, saltem secreto, licet parentes renuant »• c) Anacletus, tr. 14, de Sacram., disto 3,
S. ALPHONSI, Opera moralia. - Tom. III. 8
 114 LIB. VI. - TRACT. II. -
vitis. Ita Gonet 1, Juenin d), Viva 2; et
noster Benedictus XIV 3 cum Suarez et
Cornelio a Lapide. Quia lege belli captivi
non amplius ad parentes, sed ad dominos
pertinent.
Item, filii Certum est 7°. Etiam licite baptizari pro-
infidelium, les infidelium qui sunt mancìpìa christia-
qui sunt
mancipia norum; ut Busenbaum, ut supra [n. 126,
christiano-
rum. ad l°], Gonet 4, Juenin 6, Concina 6, An-
toine 7, Natalis Alexander 8, Roncaglia 9,
Palaus l0, Wigandt 11, Laymann 12, Spo-
rer 13, Ho1zmann 14, Elbel 15, Salmant. e),
Croix 18. - Ratio, quia domini, cum ha-
beant dominium in parentes, habent etiam
in ipsorum fìlìos.
Item, uno 131. - Certum est 8°. Quod si unus pa-
parentecon...
sentiente, rentum consentiat, altero reluctante, bene
altero relu- ìnfans baptizatur a), utBusenbaum, ut su-
ctante,
pra [n. 126, ad 3 0 ] , Petrocorensis 17, jue-
nin 18, Natalis Alexander 19, [Contin.] Tour-
'Man.,tr.3, deBapt. et Confirm., cap. 6, v. Quaeres.-
De Bapt., qn. 2, art. 6, n. 7. - 8 Instr, Postremo mense,
1:1
n. 6.. Suar«, disp. 25.. sect, 4, v. Seeundo est eertum.•
Cornei. a Lap., in lib. 1 Machab., cap. 2. v. 46. - • Loc.
cito - S Inst., parto 8, disse 2, qu.6, cap. 2, conci. l, v. Tertio,
- • De Bapt., cap. 13, n.3.- , DeBapt.. qu.13, resp. S. -
• DeBapt.. cap. 7, propos. S, reg.2.- • De Bapt., cap. 4,
qu, 2, resp. 1. - ,. Tr.19, punct. 6, num.lS. - U Tr. 11,
exam, 5, n. 62. - 19 Lib. 5, tre 2, cap. 6, n. 10, v. Porro.
- 13 Suppl. Saeram., cap. 1, n. 58. - " De Bapti, n.141,
resp, S, n. 6. - " Confero 6, de Subj. Bapt., num, 52. -
11 Lib. 6, parto 1, n. 300. - l'l" De Bapt., cap. 6, qu. 5. -
18 Instit., parto 8, disserto 2, qu, 6, cap. 2, concI. 1, v. Se-
n. lO, ìta sane docet, modo tamen hoc fieri
valeat absque gravioribus incommodis.
d) ]uenin, Instit., parto 8, dz'ssert. 2, qu. 6,
cap. 2, conci. 1, V. Tertio: «Baptizari quoque
possunt, inquit, si eorum parentes sint servi
christianorum.
e) Salmant., loc. dt., n. 35, id :fieri posse
aj unt: «Dummodo constituantur [pueri] extra
parentum curam, et ubi non sit periculum
deceptionis ».
131. - a) Et ita etiam declaravit S. C. S.Off.,
die 17 Sept. 1671; et S. C. de Prop.Fide, die
29 Nov.1672.- Et Salmant., Suarez, Laymann
et Palaus addunt eo casu separandum esse
infantem a parenti reluctante, propter apo-
stasiae periculum.
b) Azor, part. 1, Ub.8, cap, 25, qu. 3;
Elbel, confero 6, de Subj. Bapt., n. 52; Be-
nedictus XIV, Instruct. Postremo mense, n.15
et 16, loquuntur de casu quo parens consen-
tiens christianus est; alter vero qui relucta-
tur, infìdelis. Idemque indicant can. fudaei
lO, causo 28, qu. 1, et cap. Ex litterz's, de
converso z·nfidel., quae adducuntur a Bene·
dicto XIV.
CAP. I. - DE BAPTISMO.
nely 20; Salmant.w cum Paludano, Azor- b) )
Suarez et communi; Laymann 22, Anacle-
tus 23, Palaus 24, Sporer 26, Holzmann 26, EI-
bel b), et noster Benedictus XIV b), ex
concilio Toletano IV, can. 63, in can. fu·
daei [caus.] 28, qu.l; et ex cap. Ex /lt-
teris 2, Extra) de converso t'nfidel.
Et idem dicendum, si mortuo patre,
avus paternus consentiat in Baptismum
pueri, matre reluctante ; ut [Contin.] Tour-
nely 27 cum Silvio; Salmant. 28 cum Na-
varro c), Laymann et Valentia; ac Pontifex
Benedictus XIV 29, ex auctoritate Gre-
gorii XlII c).
132. - Dubìtatur autem l°. An, utroque
parente z'nfidelt" reluctante, possmt baptz:
saYZ' eorum filti' usu ratùmz's carentes?
Resp. Si fìlii sint mansuri in potestate pa-
rentum, nullo modo licet eos baptizare,
ut decrevit Sacra Congregatio S. Officii a)
cundo, - 19 De Bapt., cap. 7, propos. 3, reg. 4. - .. De
Bapt.. cap. 7, sect.2, post concl. 2, v. Supponendum 4. -
InTr, 2, cap. 6, n. 17.• Patud., in 4, disto 4, qu, 4, i. f.
(n. 38).- Suar., disp. 25, sect, 3, dnb. 1, v • .Duo supero
sunto - .. Lìb. 5, tr. 2,cap. 6, n. lO, v. Tertio, - 93 Tr. 14,
de Sacram., disto S, n. lO. - .. Tr. 19, punct. 6, n.ll. -
" Snpplem. Sacram., cap. l, n. 58. _ .. De Bapt., n. 141,
resp.B, v. Tertio. - " DeBapt., cap. 7, sect. 2,post conel. 2,
v. Supponendum 4. - S#vius, in S·m P., qn. 68, art. lO,
concI. 6. - 98 Tr. 2, cap. 6, n. 19. - Laym., lib.5, tr. 2,
cap. 6. num. lO, v. Tertio. .. Va/ent., in 3nm P., disp, 4,
qu, 3, punct, 3, v. Quarto dico. - 29 Instruct, Postremo
mense, n. 17.
c) Ipse Navarrus, consil. 4, de converso
infidel., n.16 et seqq., oppositum omnino tenet;
sed ejus annotator in fine addit: «Adverten-
durn autem contra hanc opinionem latam sen-
tentiam, infantemque traditum fuisse avo chri-
stiano et demum baptizaturn •. - Et de hoc eo·
dem facto loquitur Rutilius Benzonius in suo
Speculo epz'scoporum et curatorum, lib. 1,
dz'sp. 1) qu. 9, dub. 1, (cui innititur Benedi-
ctus XIV); et refert Gregorium XIII, in hoc
casu pro avo sententiam tulisse; et ipse Ben·
zonius Baptismurn infanti contulit. Vide di-
ctum opus, edito Veneto 1595.
. 132. - a) Instructio haec, uti habetur apud
Bened. XIV, loc. dt., n.17, data fuit episcopo
Quebecen. pro casu quo barbari quidarn, pro
suo more, statim ac filius nascitur, eum chri-
stianis offerunt baptizandum. Sed et aliae re·
periuntur apud eurndem Benedictum S. Off.
decisiones, ima scilicet (n. 23), de die 3 Maji
1703, quae simpliciter negat conferri posse
Baptismum in:fideliurn infantibus, qui in pa·
renturn potestate sunt relinquendi, secluso ta-
men mortis periculo; alia vero (n. 21), de die
6 Septembr. 1625, quae in casU de quo tractat
DUB. IV. - DE SUBJECTC' BAPTISMI. 115
die 3 Maji 1703, apud praefatam Instru- Dixi: per se loquendo : nam spectatis dr-
ctionem nostri Pontificis Benedicti XIV. . cumstantiis, haec sententia vix videtur
Quia tunc certum imminet periculum per- posse in praxim deduci ob graviora mala
versionis. quae comitarentur hujusmodi Baptismos c):
Sì vero Dubium igitur vertit, SZ· tale perù:ulum Et ideo Ecc1esia, ut testatur D. Thomas,
filii subtra-
hantur a non adsit, nempe si filt'z' subtrahantur a nunquam morem habuit baptizandi filios
potestate
parentum: potestate parentum. infidelium ipsis invìtis,
Alii ne-
Insuper advertendum quod pro filiis
gant posse Prima sententia communior negato Et
baptizari; hanc tenent D. Thomas I, quem sequun- Hebraeorum adest constitutio Julii ili d)
tur Gonet 2, Concina 8, Wigandt 4, Na- - relata a Pignatello 20 et a nostro Pontifice
talis Alexander 5 et alii thomistae com- Benedicto XIV 21 -, qui imposuit suspen-
muniter; item Tournely 6, Salmant. 7, ]ue- sìonem et poenam mille ducatorum bapti-
nin 8, Petrocorensis 9, Antoine l0, Croix 11, zantibus filios Hebraeorum reluctantibus
Laymann 12, Roncaglìa 18. - Ratio, quia parentibus. - Idque confirmavit S. C. Con-
subtractio filiorum a potestate parentum cìlìì, die 16 Julii 1639 (apud eumdem Bene-
cederet in eorum injuriam; cum ipsi na- dictum 22), statuens nullo modo baptizan-
turale jus habeant supra filios. dos filios Hebraeorum sine ipsorum con-
Utroque
refuctante, Aliidicunt Secunda vero sententia, quam tenet sensu, donec perveniant ad legitimam ae-
1ilii ratione posse bapti-
zarì, Scotus>, quem sequuntur Frassen 15; Holz- tatem.
carentes ne-
queunt ba-
mann 16 cum Mastrio b), Bosco, Herincx A~ .autem baptizandus sit filius, quem Quid de
ptizari. fi1iis infide-
et aliis scotistis communiter; item Pi- pater Judaeus offerat ad Baptismum ut Iinmoblatis
chler 17 et Contino Tournely 18 (ac pro- liberetur a morbo? - Noster Benedictus e) ~du:a~~s~
babilem putat Estius 19), censet licitum affert decretum Congregationis S. Officii, . ~~~~.libe.
esse hujusmodi filios baptizare, saltem editum die 24 Sept. 1699, quo statutum
auctoritate publica et ex consensu prin- fuit illum esse baptizandum. Sed (ut dixi-
cipìs, mus supra), postquam talis puer est ba-
Opinio Haec sententia, per se loquendo, non ptizatus, avelli debet a parentibus ut chrì-
S. Doctoris.
videtur sua probabilitate carere.Interve- stiane educetur.
niente enim periculo salutis aetemae fìlìo- 133. - Dubitatur 20 .• An lù:eat vendere
rum, parentes non habent jus in eos. Et fitios non baptzzatos parent'òus z'nfide-
sicut potest eripi filius a parentibus ne lzòus? .
ipsi inferant ei mortem corporis; tanto Negat Hurtadus 28; quia id videtur esse
magìs eripi valet.ut a morte liberetur.- contra christianam caritatem.
, 2'2", qa, lO, art. 12. - • Man., tr. S,de Bapt. et disp. 1,art. 2, qn, 3, concl, 3, v. Prob, 2. - " DeBapt.,
Confirm., cap. 6, v. Quaeres. - • De Bapt., cap. lS, n.4.- n. 141, resp. S, sub 7 .. Bosco, de Sacram. Bapt.• disp.2,
• Tr. 11, e"am. 5,n.62. - • De Bapt., cap. 7, propos. S. - sect. 4, n. 65 et seqq•• He"incx, de Sacram., disp. 6, qu. 4,
• Prae1ect. de Bapt., qu.S, art. S, conc!., V. Filii infide- n. SO, v. Dico 111, et n. SI.- " Jus canon., lib. 5, tit.6,
lium. - , Tr. 2, cap. 6, num. 22. - • Institut., parto 8, num. 14 et 15. - 13 DeBapt., cap. 7, sect. 2, conci. 3. -
diss. 2, qu. 6, cap. 2, conel. 1.- • De Bapt., cap. 6,qu.5. " In 4, disto 6, § 2.- D. Thom., 2'2", qu.lO, art. 12.-
- 10 DeBapt., qu.13, resp. 4. - U Lib. 6,parto 1,n. 298.- .. Tom. 4, consulto 192, num. 51. - ...Instruct. Postremo·
l i Lib.5, tr. 2, cap. 6, n. lO. - 13 DeBapt., cap. 4, qu.2, mense, n. TI. - 29 Loc. cit., n. 82. - Ba De Bapt., disp. S,
resp. 1.- " In 4, disto 4, qu. 9, n. 2. - " Tom. lO, tr. l, diff. 5, V. Ita tamen.
S. Alphonsus, negat posse :fictebaptizari, adhi· c) Holzmann pariter negat expedire, quod
bita materia sine debita forma. At pluries Estius etiam satis innuit; Pichler negat id in
alias S. C. idem declaravit, nempe non licere,- praxi servari.
extra mortis periculum, infidelium :filios .ba- d) Bulla ]ulii ID Cum sicut accepimus,
ptizare, si bi in parentum potestate sint mano de die 9 ]unii 1551, data est pro Hebraeis • in
&uri. civitatibus, oppidis, terris, castris et locis Pro-
b) Mastrius, Theol. mor., dz'sp.17, n.44, vinciarum Campaniae maritimae, Latii et Sa·
dicit infidelium filios posse invitis parentibus binae, ac civitatibus Castellan. et Nepesinen.,
baptizari, «si praecaveri possit ne infantes QC. necnon Castris Fiani, Scrofani, Arignani, Ca-
ddantur a parentibus ne baptizentur, et sit ali· stri Novi et Forrnelli degentibus».
.qua certitudo quod tales infantes baptizati, e) Decretum istud S. Off.pro alio quodam
sint religiose educandi •. Cfr. z'n 4, dz'sp. 2, asserto adducitur a Benedicto XIV, loc. cit.,
qu.4, init., et art. 1 et 2, n. 18. Sed n. 23, affert decretum ejusdem

116 LIB. VI. - TRACT. II. -
Vendere Sed communius et satis probabiliter
filios non
baptizatos affirmant Suarez 1, Laymann a), Palaus 2,
parentibus
[nfìdetlbus, Tamburinius 3; et Bonacina b) cum Vas-
satis proba-
biliter lici-
quez b), Coninck b), Filliuccio c), Henriquez
tum, et aliìs, Ratio, quia per se non est intrinsece
malum restituere fìlios parentibus. Et con-
tra, videtur non esse obligatìonem alendi
et educandi tales pueros, sine una utilitate,
cum caritas ad tantum onus non oblìget
quando fìlii non sunt in extrema neces-
sitate. - Sed huic rationi non omnino
acquìesco. Melior videtur ratio commu-
nìs pacìs servandae; quìa si prorsus ne-
garentur filli infidelibus expetentibus, da-
mnum oriretur quod nec etiam ipsi red-
derent christianos captìvos, cum magno
discrimine perversionis; magis autem in-
cumbit Ecclesiae curare ut sui fideles ser-
vent fidem, quam ut infideles ad fìdem
ducantur,
Hinc testantur Palaus 4; et Laymann 5
cum Henriquez, Vasquez d) et Coninck e),
jam consuetudine introductum esse, ut
fìlii captivi, nullo eis col1ato Baptismo,
Saracenis et haereticis restituantur.
134. - «Quaeres: An Baptismus ali-
«quando repeti possa, et qua forma?
Quid re- « Resp. to. Cum temere rebaptizaresit
quiratut' « mortale ex objecto, quia est in genere
ut Baptis-
mus iterai-i « sacrilegii, dum conaris ministrare sacra-
queat.
« mentum incapaci; binc, ad hoc ut non
1 Disp. 25, sect. 6. - 'Tr. 19, punct. 6, num. 20. -
• Lib. 2, de Bapt., cap. 3, § 2, n. li; - Henriq., lib. 2,
cap. 25, num. 1, i. f tl et num.8, i. f. - .. TrIO 19, punct. 6,
DUro. 20. - l) Lib. 5, tr. 2, cap. 6, n. lO, v. Porro} v. f. .
Henr'q., lib. 2, cap. 25, n. 1, Iit. h, in commento _. Loc.
cit., cap. 5, n. 3. - Suar., (a Laym. non citatus), disp. 22,
S: Officii diei 3 Maji 1703, statuens non licere
eo casu filios infidelium baptizare seduso
mortis imminentis periculo.
133. - a) Laymann, Nh. 5, tr. 2, cap. 6,
n. 10, V. Porro,plerumque expedire ait ut
baptizentur et non restituanturj «quandoque
tamen [as erit eosdem parentibus relinquere
aut restituere, vel aliis infidelibusvendere» .
b) Bonacina, deBapt., qu. 2, punct.6, n.14,
id per accidens tantum fieri posse concediti et
cum illo consentiunt etiam Vasquez, disp.155,
cap. 7; et Coninck, qu. 68, art. lO, n. 88.
c) Filliuccius, tr. 2, cap. 6, n. 147, dare
et perspicue rem innuit, seu potius rationem
affert qua nititur haec sententia: negat enim
adesse obligationem baptizandi filios infide·
lium qui sunt servi, quia: « Non tenentur ...
christiani principes separare filios ab eorum
CAP. I. - DE BAPTISMO.
« lìceat rebaptizare, non requiritur certi-
« tudo de Baptìsmo, sed sufficit si pro eo
« sint conjecturae, ut v. gr. quod quis
e: natus et educatus sit inter fideles, nec
« pro contraria parte rationes alicujus mo-
« menti occurrant: leve enim vel meta-
«physieum dubium non sufficit, sed re-
« quiritur grave et morale, vel saltem ra-
« tìonabìle. - In quo inc1inandum esse
« in favorem baptizandi recte monet Lay-
« mann 6 ex Suarez et aliis ».
In hujusmodi dubìis attendenda est re-
gula communiter a DD. recepta, quod ad
iterum conferendum Baptismum baptizato
sub -conditione, non suffìcìt leve, sed re-
quiritur prudens sive rationabile dubium
an sacramentum fuerit vel ne receptum.
Ha Suarez 7, Laymann 3, Salmant.", Bo-
nacìna 10; Palaus 11 cum Coninck, Valentia
et communi. - Dubium autem vel potest
esse juris vel facti.
Quando dubium estjurzs, nempe quan-
do aliquis est baptizatus cum materia,
forma aut intentione dubia, tunc certe
Baptismus est iterandus sub conditione;
prout communiter docent Suarez 19 et Sal-
manto 13, cum D. Thoma a). (Vide dieta
n.27).
Dubium facties: quando dubitatur an
datus sit vel ne Baptismus. - Et tunc, si
dubium est negatzVum eo quod nulla ha-
sect.2, v. De quo praecepto.- , Loc. cit., v. Sed quaeres.
_ 8 Loc. cit., n. 8. _ 9 Tr. 2, cap. 6, n. 55. - lO Disp. 1,
de Sacram. i. g., qu. 2, punct. l, n. 36. - 11 Tr. 19, punct.13,
num. 3•. Conz'nck, qu. 66, art. 9, num. 91 et 92. - Valent.,
in Sllm p", disp. 4, qu. l, punct. 4, v. Necesse est autem. -
" Disp. 22, sect. 2, v. Est autem. - 1lI Tr.2, cap. 6, n.56.
parentibus; nec ex caritate, quia non est sem-
per commodum illis retinere, talium filiorum
curam».
d) Vasquez, disp.155, cap. 7, n. 87, affert
quidem hanc consue~dinem, sed in obje-
ctione' et in responslOne n. 28, eam potius
reprobare quam probare videtur, saltemquoad
Saracenos.
, e) Coninck, loc.cit., n.88, silet de hac con-
suetudine. Sed notandum est quod Laymann
eum, sicut et Vasquezium,citat pro argumento
generali de obligatione baptizandi filios infi-
delium captivos, vel de facultate eos paren-
tibus restituendi aut aliis vendendi.
134. - a) S. Thomas, 3 P., qu. 66, art. 9,
ad 4 scribit: • De quibus dubium est an bapti-
zati fuerint, baptizentur...; non enim videtur
iterari quod nescitur esse factum».
DUB. IV. - DE SUB]ECTO BAPTISMI. 117
beantur indicia hominem esse baptizatum, tt'tudz'ne SZ't habenda, donec evùientz'ssz'mis
sine haesitatione hic est sub conditione forsitan argttmentis contrarzumprobare-
baptizandus; ut recte ait Suarez b), ex tur.-Hoc tamen intelligendum, modo pro Nisi a d-
sint .graves
can. Cum z'taque 112, de consecr., dist.4, contraria parte graves non occurrant ra- rationes
ubi S. Leo id docet, dicens: Non potest z'n tiones; ut bene advertunt Busenbaum (ut contrarìae,
z'teratzonzs crimen venire, quod omnz'no supra) et Laymann 6, qui sic ait: Nz'ht'lo-
factum esse nescitur. Et in can. seq.113, mz'nus existimo interdum etiam adulto z'n-
idem S. Pontifex de hoc rationem affert: ter fideles educato conferendum esse Ba-
Quianon temerùas z'ntervenz'tpraesumptt'o· ptismum sub condz'tz'one, sz· tales conjectu-
nis ubz' est dilt'gentt'a pietatzs. - Quando rae adsz'nt (puta, quia v. gr. a oeneficis
vero dubium facti est posz1t'vum, etiam Ba- parentz7ms natus est, a dz'abolo valde z'n-
ptismus est iterandus, quando utrinque festatur, necscz'roz'potest ullo t'ndt'ct'o ubi uet
adsunt apparentes non leves conjecturae a quobaptz'zatus fuert't), quae praesum-
quae rem dubiam efficiunt. Unde in concilio , ptt'onem acceptt'Bapttsmz'tollant,et contra-
Carthaginensi V, relato in can. Placuz't 111, rtum verist'mt'le ejJicz'ant. - Refert autem
dict. dzst. 4, sic dicitur: Quoties non t'n- Pater Zaccaria 7 censuisse Sacram Con-
venzunturcertissz'mi testes, qui eosbaptzsa- gregationem, baptizandam esse sub condi-
tos.esse sine dubt'tatt'one testentur..., absque tione quamdam mulierem, eo quod nullum
ullo scrtepulo eos esse baptisandos. potuerit reperìrì vestigium Baptìsmì, nee
Unustestis Hic tamen notandum lO cum Suarez l" matrimonii parentum assertorum,
oculatus
fide dignus Holzmann 2; Salmant.P cum Laymann, Notandum 3°. Quod si infans alìquis ' Arreptus
suffìcìt, a barbaris,
Palao, Bonacina, et nostro Summo Ponti- arreptus sit a barbaris, et dubitetur an in dubiosub
In dubio conditione
ju r s , ite·
ì
fice Benedicto XIV in suis Notificatz'onz'- captus fuerìt ante vel post Baptismum: ba p t ae n- ì
randus sub bus 4, cum Glossa ac communi, ad id suffì- tunc omnìno baptizandus est sub condi- dus,
conditione.
cere unum testem ocularem c) fide dignum. tione ;ut cum communi dicunt Palaus 3,
Et hoc, etiamsi testis sit femina; ut Busen- Salmant, 9 et alìi, ex can, Paruutos, disto 4,
baum, infra, [n. 137] ad 4, cum Laymann. deconsecr., ubi Gregorius III d) id expresse
Limitatio. - Secus vero, si adsint testes positive definivit.
opposìtumdeponentes, Vide Croix 5. «Unde resolves:
Item, in
dubio facli.
Adulti nati Notandum2°. Quod baptizandi non sunt, 135. - « l°. Sub conditione baptìzandi
ex parenti ..
bus chri- neque sub conditione, adulti qui nati sunt «sunt: l°. Qui cum materia et forma aut
stianis, non
rebapti- ex parentibus christianis et inter fideles «intentione dubia (secundum supradicta)
zandi.
educati, quamvis nullum testimonium ha- «sint baptizati. - 20. Infantes expositi, et
beatur accepti Baptismi; ut expressum « reperti sine schedalestantede Baptismo;
exstat in cap. Venz'ens 3, de presb. non « secus, si cum ea. Ita communiter. Quin·
baptis., ubi sic dicitur: Et certe de mo « tanadvenas lO tamen contendit etiam hos
quz· natus de christianis parentzòus,et in- « esse rebaptizandos a). - 3°. Baptizati ab
ter christt'anos e$t fidelt'ter conversatus, « obstetricibus veneficis;praesertim si fas-
tam vt'olenter praesumz'tur quod fuert"t « sae vel convictae fuerint aliquando non
baptt'zatus, ut haec praesumptio pro cero «recte baptizasse. - Laymann 11 ».
1 Disp. 22, sect. 2, v. Quam'Vìs. - • De Bapt., n. 144. - Laym., 1oc. cit., n. 3, i. f. - • Lib. 6, parto 1, n. 312. _
• Tr. 2, cap. 6, n. 62. - Laym., lib. 5, tr. '2, cap. 5, n. 3, i. f. - • Lib. 5, tr. 2, cap. 5, n. 4. - , Annot. ad eroi"', lib. 6,
Palaus, tr. 19, punct. 13, num. 9. - Bonac., disp. l, de parto 1, n. 310. - S. C. Cone. in una Tar1J.'sina, Baptismi,
Sacram. i. g., qu. 2, punct. 1, n. 40. -. , Notif. S, n. S. - 4 Maii liSi, Thesaur., tomo S, fol. 59. - • Tr.19, panct. 13,
Glossa in can. eum ;taque~ de consecr' l dist. 4, v. Qui-- num. S. - • Tr. 2, cap. 6, num. 58. - 13 Tr. 1, singul. 9,
testimonio; et in cap. Nuper , de testib., v. Nisijuratus.- n. 3 et 14. - U Lib. 5, tr. 2, cap. 5, n. 3.
b) Suarez, loc. cit., dicit posse iterum sub § 9, quidquid dicat Gratianus. Vide Migne,
conditione baptizari. Patro!. lat., tomo 89, col. 523 et 524, in
c) Quod testis ille fide dignus, debeat esse nota.
oculatus non pauci omittunt, ui Palaus, Holz- 135. - a) .Nisi constiterit a quo sint bapti-
mann, Bonacina, Benedictus XIV et Glossa. zatij et hi sint tales ut nullum dubium aut
d) Hujus canonis auctor est Gregorius II, suspicio prudens de recta Baptismi admini-
in epist. 14, ad Bonifacium, scripta anno 726, stratione supersit».
 118 Lm.VI. - TRACT. II. -
Quaeritur: an tnfantes expOSt'# smt
Inlantes
expositi si- baptt"sandt'? - Si isti exponantur sine
ne scheda, schedula, sine dubio sunt baptizandi, nisi
baptizandi.
alias constaret fuisse rite baptizatos; ut
recte dicunt Busenbaum, et Salmant. 1
cum Suarez b), Soto C), Laymann et aliis
communiter.
Quaestio est: an baptizari debeantpueri
expositicum scheda?
cu::ch~~~ p'rima sententia negat; quam tenent
juxta alias Busenbaum (ut supra) et Palaus d),laudans
non baptì-
zandi. Sotum, Vasquesw, La.ymann d) et Bona-
cina d). - Quia testimonium illud mora-
lem indueit certitudinem; cum nequeat
rationabiliter credi parentes, qui catholiei
esse praesumuntur, velle suam prolem
tanto sacramento privati.
Verius Secunda vero sententia, verior et com-
baptizandi
sub condi.. munìor recentiorum, docet omnes hos esse
tione.
baptizandos sub conditione, quoties non
,habetur moralis certitudo de Baptismo
collato, et rite coliato: alias semper re-
manet prudens 'dubium de suo valore. -
Ita Petrocorensis s, Holzmann 3, Ronca-
glia e), Natalis Alexander f), Concìna s,
Elbel 6; Croix g) cum Quintanadvenas, GO'
bat, etc.; [Contin.] Tournely 6 cum Silvio
et Henno; ac Sporer 7 cum Marchant et
synodisCameracensi,Narbonensi, Aquensi
1 Tr.2, cap. 6, n. 57. - Laym., lib. 5, tr, 2, cap. 5, n. 3. -
Sotus, in 4, disto 3, art. 9, v. Expositi vero. - • De Bapt.,
cap. 6, qu, 11. - 8 De Bapt.. n. 147. - • De Bapt., cap. 15,
n. lO. - • De Bapt., n. 64. - Quintanad., tr. l, singul. 9,
n. 3•• Gobat, tr. 2, n. 397. - • De Bapt., cap. 8, art. 3,
v. Hine baptisando·. - Sil'lJius, in a- P., qn. 66, art. 9,
quaer. a, i. l . . Henno, de Bapt., disp. l, qu.7, resol. 4. -
• Supplem. Sacram., cap. l, num. 72•• Jacob. Marehant,
ResoI. pastor., de Bapt., cap. 2, qu. 4•• Syn. Camw., (1586),
b) Suarez, disp.22, sect.2, v. Est autem,
in universum ait posse Baptismum sub con-
ditione iterari, quando «nulla sunt indicia ad
judicandum hominem esse baptizatum •.
c) Sotus, in 4, disto 3, art. 9, v. Expositi
vero, scribit: «Si quis autem in nemore par-
vulus esset inventus, de quo dubium exsisteret
quibus e.sset parentibus natus, deberet sub
conditione baptizari ».
d) Palaus, loc. cit., n. 6, cum distinetione
loquitur, negans rebaptizandum esse etiam sub
conditione, infantem expositum iIiter fideles
et repertum cum scheda;baptizandum autem
esse sub conditione asserit expositum inter
infideles, ve! quando est rationabilis suspicio
ne expositus fuerit ab haereticis aut paganis.
Etauetores allegat; sedreverasolus Vasquez,
disp. 146, cap. 4, n. 26; affert distinctionem
CAP. I. - DE BAP1;'lSMO.
et Tolosana. - Idemque sentit noster Be-
nedictus XIV 3, qui affert concilium Me-
diolanense, sic statuens: Infans expositus,
licet appensum collo scriptum habeat, quo
tUe baptt"satus significetur; si tamen, re
dt7igenterperquisita, quemadmodum cate-
chismo Romano expressum est, adhuc
dubium st't eum baptt"satum esse, ea con-
ditionis formula baptt"setur: Si tu, etc.
Item affert declarationem S. Congr. Con-
eiili, die 15 januar, 1724, ubi dictum fuit
hujusmodi infantes expositos, etiam cum
scheda de Baptismo collato, esse sub con-
ditione baptizandos, quamvis sint in aetate
unius anni cum dimidio. - Et hoc vide-
tur esse quìdem juxta mentem Ritualis
Romani, ubi dieitur: Infantes expositi et
tnventt~ si re dt7igenterinvestigata, de eo-
rum Baptismo non constai, sub conditz'one
baptt"sentur.
Excepit tamen S. Congregatio in prae-
fata dec1aratione a Baptismo sub condi-
tione schedulas quae haberent certitudi-
nem, juxta Instructionem alias datam.
186. - «2°. Infantes ab obstetrieibus,
« vel parentibus, vel cognatis, etc., ob ne-
«cessttatem baptizatos, promìscue omnes
« sub conditione rebaptizare (quando obste-
«trìces bonae et bene instructae censen-
tit. 6, de Bapt., num. 8; ap, Labbe, tomo 21, col. 1234••
Narbon., (1609), cap. 14, de Bapt., v: Lieet; ap. Labbe,
tomo cit., col. 1491. . Aquen. (1585), tit. de Bapt. sacram.;
ap. Labbe, tomo cit., col. 943. . Tolosan. (1590), parto 2,
cap. 2, de Bapt., n. 6; ap. Labbe, tom. cit., col. 1284. -
• Notif. 8, n. 8•. Concil. Mediolan. III, tit. 6, de Bapt.
infantium. - S. C. Cone., in una U"bis, 15 ]anuar. 1724;
cfr. Thesaur., tomo a, fol. 2. - Ritual. Rom., de baptìzandis
parvulis, v. Infantes. ' alius auetoris sententiam, qui rebaptizandos
a Pala<> adhibitam; Laymann vero, loc. cit.,
n. 3; et Bonacina, loc. cit., n.40, non loquun·
tur de expositis cum scheda.
e) Roncaglia, deBapt.,cap.4,qu. 5, resp.2,
dicit communiorem esse sententiamquae ne-
gat tales esse rebaptizandos: «Nihilominus,
addit, non desunt qui huic opinioni refragen-
tur...; adeoque, cum semper dubium aliquale
remaneat;... videtur posse sub conditione ite-
rari >.
f) Natalis Alexander, cap. 8, propos. 7,.
reg. 6, in universum ait: «Infantes expositi
de quorum Baptismo dubitatur, sub conditione
baptizandi sunt».
g) Croix, loc. cit., n.318: «Probabilius vi·
detur, inquit, esse rebaptizandos sub condi-
tione, etiamsi inveniantur... cum scheda te-
stante de Baptismo».
DUB. IV. - DE SUB]ECTO BAPTISMI.
e tur) non licet; quia de valore Baptismi
- prudenter et rationabiliter dubitari non
e potest. Suarez, Laymann 1: - qui tamen
.. contrariam consuetudinem quorumdam
e: parochorum damnare non audet, eo quod
- experientìa didicerint obstetrices non
«raro fuisse deceptas a diabolo, ideoque
« revera periculum aliquod sit animae, ob
« quod irreverentia cesset; additque eam
e consuetudinem approbatam fuisse a Pa-
e storali Romano, edito Antverpiae 1607.
e Eamque sententiam tenet Silvius apud
«Diana s. - Et ipse Diana a) cum aliis
« duobus censet eam probabilem, habe-
« reque locum in omnibus baptizatis ab
e haeretieis, licet sint adulti: quod card.
e de Lugo 3 recte limitat ad illas circum-
e stantias in quibus prudenter dubitari pos-
« sit de defectu materiae, formae vel inten-
« tionis. - Denique etiam Quintanadvenas-
Nisi sche- e docet infantès supradictos fere omnes
dula faciat e rebaptizari posse sub condìtìone ».
c er t c u d i-
ì
nem.
suo«, disp. al, sece, 6, n. 2, v. De quo. - 1 Lib. 5,
tr, 2, cap. 5, num. a.- SiI'lJius, in a P., qu, 66, art. 9,
Baptizati quaer.2.. i Parto 5, tr.1S, resol. 86. _ :I Respons. moraI.,
ab obstetri· Iìb, l, dub.2. n.4. - • Tr. 1, singul. 5, n.2. - • Lec, cito
cibus vel - Farvaeq., Opusc. de Bapt., cap. 4, qu, 8, petes 5•. 8 De
parentibus. Bapt., cap. 15, n. 9. - , De Bapt., cap. 8, art. a, v. Mihi
utraque. - Synod. Ebraic. (1576), cfr. Collat, Andegav.
]unii 1716, quaest, 1. - 8 Disp, al, sect.6, n. 2. - • Loc,
136. - a) Diana hic non satis accurate a
Busenbaum refertur; nam, -part. 9, tr. 6, re-
sol. 35, probabilem vocat non quidem senten-
tiam hic ab auetore relatam, sed sententiam
Quintanadvenas, qui rebaptizandos esse sub
conditione vult infantes expositos; in cujus
tamen .asserti confirmationem Diana adducit
esse ait turo. expositos, tum baptizatos domi
ab obstetricibus, tum baptizatos ab haereticis.
Sed, parto 5, tr.13, resol. 86, Diana expresse
rejicit, ex parte saltem, Silvii opinionem:
«Quidquid sit, inquit, in illis partibus Ger-
maniae, ubi saepius obstetrices sunt sortilegae,
tamen in nostris partibus Silvii doctrina non
admittitur ». - Denique, quod Busenbaum
addit de iis qui ab haereticis baptizati sunt,
. . licet sint adulti, non reperitur apud Diana,
sed solum ibi habetur sententia Quintanadye-
nas 1 qui. dicit rebaptizandos esse expositos,
«etlamSl senes modo et sacerdotes ac epi-
scopi sint •.
b) Synodus Mechliniensis et synodus
Yprensis non bene referuntur a Concina. -
Mechliniensis enim (1607), tit.3, cap.6, loqui·
tur de Baptismo ab haereticis collato. Habetur
ap. Labbe, tomo 21, col. 1446; et inter Con'
cilia Germaniae, tomo 8, fol. 776. Sed Silvius
119
Quaeritur l°. An sint rebaptt"sandiin-
fantes ab obstetricibus sive a laicis bapti-
zati?
Alli affirmant; ut Silvius 6; et Farvac- ]uxta a·
quesius, ac synodi MechIiniensis b) et liosrebapti-
zandi sub
Yprensis b), apud Concina 6. - Alii vero, conditione.
ut [Contino] Tournely 7 cum synodìs Ebroi-
censi, Rothomagensi c) etc., sentiunt hos
semper esse rebaptizandos sub conditione:
quoties tamen desunt ad minus duo te-
stes fide digni de Baptismo rite conato.
- Sed communissima et vera sententia Ncn-sunt
rebapti·
docet tunc tantum tales pueros esse re- zandì, nisi
baptizandos, quando adest probabilis su- adsit pro-
babilis su.
spicio erroris in dato Baptismo. Ita Bu- spicio.
senbaum (ut supra) et Suarez 8, Coneina 9,
Natalis Alexander l0, Laymann 11, Holz-
mann 12; Palaus 13 cum Coninck; Croix 14
cum Gobat et Quintanadvenas d),- Sal-
manto 15 cum Bonacina. Et ita censuit
S: Congregatio (ut refert Pater Zaccaria
apud Croix 16), dicens pueros domi bapti-
cìt., num. 9. - 10 Cap. 8, propos. 7, reg. 5. _ 11 Lib. 5,
tr, 2, cap. 5, n. a. - 1ll De Bapt., num. 145. -' 10 Tr. 19,
punct, la, num, 7. - CQninek, qu, 66, art. 9, num.. 94. _
" Lib, 6, parto l, num, 321•. Gobat, tr, 2, nnm. 133. -
" Tr.2, cap. 6, n.60•• Bonac., disp. l, de Sacram. i. g..
qu. 2, punct, 1, num, 36. - 18 Loc. cit., num, 323. Et
habetur etiam ap, Pallottini, v. Sacramentum Baptismi,
§ 2, n. 13.
loc. cit., allegat non concilium, sed Pastorale
MechIiniense,statuens quod si puer «sit bapti-
zatus ab obstetrice sub conditione baptizetur » •
- Yprensis autem (1577), tit.12, cap.5, tenet
sententiam quam S. Alphonsus veram vocat:
«Si post diligentem inquisitionem, justam du-
bitandi rationem habeat parochus..., aut etiam
cognoverit obstetrices quae se baptizasse di·
cunt, adeo leves esse ut ipsis certa fides adhi-
beri non possit; neque per alios probari potest
quod omnia sint legitime adhibita, tunc ipse
parochus ad administrationem...procedat, sed
substantialia verba conditionaliter proferat » .
Habetur inter Concilia Germaniae, tomo 7,
fol.842.
c) Synodus Rothomagensis (1581) cap. de
Sacram., n. 2, ap. Labbe, tomo 21, col. 623,
loquitur de Baptismo a Ca1vinistis collato.
d) Quintanadvenas, tr. 1, singul. 5, n.2,
dicit: «Omnes fere infantes ob mortis pericu-
lum praecipue, domi a parentibus, cognatis,
obstetricibus aliisve laicis viris aut feminis
,baptizatoscommuniteriterum baptizandosesse
sub conditione -. Et n. 9, verba {ere omnes
sic explicat: «Quia potest esse obstetrix ita
bene instructa et diu experta in administra·
tione Baptismi, et his necessitatis aut periculi
casibus ita assuefacta, ut nulla praesumptio
 120 LIB. VI. - TRACT. Il. -
zatos non esse rebaptizandos, nisi adsit
probabile dubium invaliditatis.
Secus vero dicendum, si in examìne
parochus constanter deprehendat obste-
tricem illam sive laicum rite baptizasse;
ut dicunt auctores praefati, quibus con-
sentit Estius l cum Soto, Petro de Palude,
et Silvestro, ubi dicit non esse baptizan-
dos, cum... obstetrix interrogata testetur,
se n'te totum mysterzum peregisse. - Id
confirmat S. Carolus Borromaeus 2, dicens:
S,~ re accurate investigata, (parochus) ex-
ploratum habuer,"t illum (puerum) forma
seruata baptt"satum esse, caoeat omnino
nehancsubconduwnebapuzandiformam
adhibeat. Idemque dìcìtur in. catechismo
Romano 3, ubi: Ea Baptismz" forma (sci-
licet conditionata) ex Alexandrz" Papae
auctorùate in z"11l"S tantum perml'ttz"tur, de
quz"bus, re dilz"genter perquisita, dubz"um
relz"nquz'tur an Baptismum rùe suscepe-
rint; alùer vero nunquam fas est, etias«
cum adjunctz"one, Baptz"smum alz"cui ite-
rum administrare.
Post Ba-
p t sm u m
ì
Notandum autem l°. Quod, postquam
privatum, aliquis privatim baptìzatus est, consuetae
su pplendae
c e r e m o- caeremoniae et ritus in ecclesia suppleri
niae.
debent; ut dicunt Salmant: 4 CUlP com-
muni ex Rituali Romano. - Notandum
Alia no-
tanda in ite-
2°. Quod, cum Baptìsmus reiterandus est,
ratione Ba-
prismi.
puto cum Croix e), etc., omnino servano
dum orclinem descriptum n. 117, quidquid
aliqui dicant. Potest tamen dari in quo-
cumque loco, si peractae jam sint solemni-
tates in ecclesia; ut dicunt aliqui apud
Croix 5. - Notandum 3° cum Croix 6, quod
1 In 4, disto 4, § 15. - Sotus, in 4, disto a, qu. unic.,
art. 9, argum.4•• Petrus de Palude, in 4, dist.6, qu. 4,
art. :, conci. l, (num. 5). - SUvest., v. Baptismus IV,
qu. 9, io f. - SI Instructio Baptismi, § 1, .Quae parochus)
v. Qua forma, (loquens de expos!tis); Acta Mediolan.
Ecci" l'art. 4. - • Parto 2, cap. 2. de Saeram. Bapt..
vel suspicio haberi possit de Baptismo recte
collato aut de turbatione aliqua ipsius. Quod .
de parentibus, cognatis et aliis laicis difficilius
praesumitur ».
e) Croix, lib. 6, parto l, n.325, non dicit
absolute servandum esse ordinem; sed: «Me·
lius est, inquit, etiam in Baptismo qui sub
conditione repetitur, se accommodare usui
communi, et adhibere saltem sacerdotem si
haberi pOssit, .... immo parochum ipsum >.
137. - a) Silvius, in 3 P., qu. 66, art. 9,
qu. 3, scribit:. «]ustissima ...est ratio dubitandi
CAP. I. - DE BAPTISMO.
in collatìone talis Baptismi non est prae-
mittenda confessio; sed sufficit praemittì
dolor de peccatis.
131. - Quaeritur 2°. An debeant reba-
ptzzarz" pueri ab haereticis baptzzatt"?
Certum est et de fide ex Tridentino 7,
validum esse Baptismum collatum ab hae-
reticìs, quando omnia requisita ad sacra-
mentum adhibentur.
Sed merito putant Gobat, Dicastillus
et Quintanadvenas, apud Croix 8, pueros
baptìzatos a praedicantibus (et idem aìt
Silvius a) praecise de baptizatis ab Anglis,
ac Tournely b) de cunctis baptizatis a Lu-
theranis et Calvinianis) omnes esse rebaptì-
zandos, saltem sub conditione. Qula facile
dubitari debet de materia, forma et inten-
tione talium ministrorum: cum ipsi hoc
sacramentum non judicent absolute ne-
cessarium; propter quod parum curant de
necessariis requisitis: alìis adhibentibus
aquam rosaceam: aliis dividentibus mate-
riam a forma, ita ut alter verba proferat,
alter aquam infundat: aliis aquam tantum
super vestes infundentibus.- Et ideo, cum
tot urgeant motiva dubitandi de valore
talium baptismatum, merito dicimus, ordì-
narie loquendo, ma sub conditione repe-
tenda. - Caeterum censuit S. Congregatio
(ut refert Pater Zaccaria apud Croix 9),
non esse rebaptizandos pueros baptizatos
ab haereticis, nisi in eo loco praedicantes
non observarent requisita ab Ecc1esia ca-
tholica ad valorem sacramenti c!.
,,3°. Peccat graviter ministero l°. Qui
« non rebaptizat eum de quo rationabile
n. 57, (al. n.56). - • Tr. 2, cap. 6, n. 60•• R,·tual. Rom.,
De baptizandis parvulis, init. - • Lib. 6, l'art. 1, n. 325.
- , Loc. eit., num. 323. - , Sesso 7, de Bal't., ean. 4. -
Gobat, tr. 2. num. 392 et 893. - Di<;ast., tr. 2, de Bapt.,
disp. 1, dub.7, num.181. - Qufntanad., tr. l, singul. 3, a
n. 3. - 8 Loe. cit., n. 822.- 9 Lib. 6, l'art. 1, n. S".8.
de veritate Baptismi ab haereticis nostri tem-
poris administrati».
b)Contin. Tournely, de Bapt., cap.8, art. 3,
V. Quaeres: «Plures esse, inquit, qui summe
dubium habeant Baptisma a Calvinianis et
Lutheranis collatum ... Sed ipse subdit: «Quia
tamen hodierni novatores meliori via gradi
perhibentur, maturo hic opus est examine, si
res moram patitur».
c) Scilicet S.C. Concilii, die 27 Mart.l683
declaravit: Non esse rebaptizandos, dummodo
non adsit dubium probabile de invaliditate
DUB. IV. - DE SUBJECTO BAPTISMI.
« dubium juris vel facti manet num valide
« sit baptizatus; quia tenetur proximum
« liberare a probabili periculo gravis mali,
« cum facile potest. Laymann 1, Quinta-
« nadvenas". -~. Si non diligenter inqui-
Quid de
bap t ì aat s
ì
« rat in talis Baptismi valorem, nisi de hoc
ab haereti- « aliunde constet. Quintanadvenas 3.
cis.
«4°. Non est rebaptizandus de cujus
«Baptismo habetur testimonium unius
« oculati testis, licet feminae: dummodo
«non sit suspecta, nec aliud obstet. -
« Laymann s,
«5°. Qui vere et rationabilìter dubitar
« de suo Baptismo, tenetur petere Baptis-
« mum, et parochus ei conferre (Quinta-
« nadvenas 5), et interea abstinere ab usu
- aliorum sacramentorum.
Forma Ba- - Resp. ~. Baptismus sub conditione
prismi con-
dirionatl, « hac forma conferendus est: Si baptzzatus
« es, non te baptt"so,' sz" nondum es bap.tz"-
« eatus, ego te baptzzo z"n nomine, etc. Ac
« Iìcet sufficiat sola mente conditionem
e; apponere, si ex omissione non tìmeatur
« scandalum; tutìus tamen est exprimere
« verba saltem ista: Si non es bapttzatus,
« etc. - Vide Toletum 6, Laymann 7, Sua-
« rez 8, Filliuccium 9.
« Patrinus autem in hoc Baptismo ne-
« cessarìus non est, nee adhibendus, -
« Quintanadvenas ie »,
138. - Pro complemento hujus punctì,
Quaeritur l°. Qut1zam sint effectus sa-
cramenti Baptisrm'?
1 Lib.5, tr. 2, cap. 5, n. 3. - 9 Tr. 1, singul. 6, n. 1. -
Notanda 3 Loc. cit., singul. 6 et 7. - - .. Loc. cit., num.3, ì. f.-
ex Busen~
baum. • Loe. cit., singul. 13 et 14. - , Lib. 2, cap. 19. - , Loe.
cit., n. 3. - S Disp.31, sect. 6, n. 1, io f. - g Tr.2, cap. S,
ì. r., n. 65. - 10 Loc. cit., singul. 18, n. 1..-:- 11 Parto 2,
cap. 2, de Sacram. Bapt., n. 42. - .. Sesso 5, de Peccato
Baptismi. Cfr. Pallott., V. Sacro Bapt., § 2, n.13.
Idemque responsum dedit S. C. S. O., elle
6 ApriI. 1859. Ceterum de hac re exstat etiaro
aliud decretum S. C. S. O. sub die 20Nov.1878.
Quaesitum enim erat: An baptismus sub con-
. ~ ditione conferri debeat haereticis qui se con- ~
vertant ad religionem catholicam, a quocum·
que Ioco proveniant et ad quamcumque se:
ctam pertineant? Et S. C. quaesito respondit:
«Nega#ve. Sed in conversione haereticorum,
a quocumque Ioco vel a quacumque secta ve·
nerint, inquirendum de validitate Baptismi in
haeresi suscepti. Instituto igitur in singulis
casibu~ examine, si compertum fì.:lerit aut nuI-
lum aut nulliter collatum fuisse, baptizandi
erunt absolute. Si autem pro tempore et lo-
121
Resp. Primus effectus est remrssio ECCeetu
Baptismi,
omnis peccati originalis, et actualis ante
Baptismurn commissì; ut habetur in ca-
techismo Romano 11 et Tridentino 12: In re-
natt"s nz7zz"1 odz"t Deus. Remanet tamen in
iis peccati fomes, qui non est peccatum;
et si eì resistitur gratia Jesu Christi, pro-
derit ad coronam. - Secundus effectus
est condonatio omnium poenarum pro
peccatis debitarum. Ita in catechismo 13,
ex Tridentino 14, ubì: Ut nz'hilprorsus eos
aò ingressu coeli remoretur. Vide Sal-
manto 15. - Tertius est largitio dìvìnae gra-
tiae, qua filii Dei et coeli haeredes effìcì-
mur; ut ex Tridentino 16. - Quartus, cha-
racteris impressio. - Quz'ntus, ut bapti-
zatus fiat Ecclesìae membrum, et illius
auctoritati subjiciatur.
139. - Quaeritur 2°. Quae dz'spositz'o
requiritur t'n susdpz"ente Baptz"smum?
Resp. In ùzfantt'bus eorum voluntatem Disposi-
tio n e s re-
supplet Christus et Ecclesia. Est certum quisitae ad
vaIi di ta ,
ex Tridentino 17, ubi dicuntur parvuli ba- temo
ptizarì t'n sola fide Ecctesiae, quamvis actu
proprio non credant.
In adultis autemrequiritur intentio
saltem habìtualìs, id est habita et non
retractata a). Salmant. 18,cum Bonacina,
Palao, Conìnck et comrnuni. Vide dieta
n. 81, V. Certum.
Hinc infertur l°. Baptìsmum valide con- Baptismus
per metum
ferri, etsi recipìatur per metum gravem. aut per vfm
Secus autem, si recìpìtur per meram vìm, acceptus.
orig., n. 5. - 18 Loc. cit' J n. 45. - 14 Loc. cito - 15 Tr. 2,
cap. 5, num. 22 et· 2a. - 15 Sesso 6, de ]ustifie., cap. 7. -
" Sesso 7, de Bapt., caIl. la. - 18 Tr. 2, cap. 6, num. 40. -
Bome., disp. l, qu. 6, punet. 2, num. 8; et disp. 2, qu.2,
punct. 6, n. 17. - Palaus, tr. 19, punct. 7, n. 2. - Con'n{:k,
'In. 64, art. 8, n.. 102.
corum ratione, investigatione peracta, nihil
sive pro validitate sive pro invaliditate dete-
gatur, autadhuc probabile dubium de Baptismi
validitate supersit, turo sub conditione secreto
baptizentur. Demum si constiterit validum
fuisse, recipiendi erunt tantummodo ad abju-
rationem seu professionem fidei » •
139. - a) De infidelibus adultis moribundis
et sensibus jam destitutis exstat decretum S. C.
S. O. sub die 18 Sept. 1850: « Si antea dede-
rint signa velle baptizari, vei in praesenti
statu aut nutu aut alio modo eamdem dispo-
sitionem ostenderint, baptizari posse sub con·
ditione, quatenus tamen missionarius, cunctis
rerum adjunctis inspectis, ita prudenter judi-
caverit ».
 122 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. I. - DE BAPTISMO. DUB. V. - DE CAEREMONnS BAPTISMI. - ART. I. 123
animo omnino renuente. -' Suarez b), Bo- ficit scire haec quatuor ultima; ut bene
nacina, Palaus b), cum Salmant.", ex To- dicunt Sanchez et Sotus d), cum Sal-
DUBIUM V.
letano IV c). mant.>,
Baptismus
dormienti Infertur 2". Validum etiam esse Bapti- Quoad poenz"tentz'am autem requisitam, Sullicit at- De Caeremoniis Baptismi.
vel amenti tritio.
collatus.
smum collatum dormienti vel amenti qui requiri contritionem tenent Navarrus et
sui compos antea petierit. Palaus, Hen- alli. Sed verius Gonet 5, Suarez 6, Canus 7; ARTICULUS I.
riquez, etc., cum Salmant. 2. - Bene tamen et Salmant." cum Valentia, Soto, Henrì- QUAE SERVANDA CIRCA CAEREMONIAS BAPTIZANDI.
ibid. advertit Suarez, quod ad licite mini- quez, Granado et aliis pluribus, tenent
strandum tunc Baptismum, requiritur ali- sufficere attritionem, quin sit caritate in- 140. Quae servanda quoad caeremonias Baptismi. - l-U. An sit mortale baptieare sine
unctione chrismatis et aquaconsecrata. - 142. An sit illt'citum baptisare extra eccle-
qua necessitas, nempe si amentia censea- formata: idque expresse docet D. Thomas 9, siamo Et quando. permittatur. - 143. An omittendae caeremoniae in Baptismo pri-
tur perpetua, vel si homo sit in proba- ubi docet quod non inconvenienter (homo) vato, et an patr~nus. -:- 144. An, ~olt,ato ~aptismo priva~o, caeremoniae sint sup·
bili periculo mortis. Et tunc satis est si accedit ad Baptismum, qui habet con- plendae. Qut'ti, sz Bapezsmus fuerzt znvalidus. - 145. Quù:l notandum circa nomen
sufficientia indìciavolendi Baptismum ~n­ set'entz'am peccatz' mortalis. Utique si re- in Baptisww imponendum et librum Baptt'smatum.
tea ille praestiterit: quae indicia sufficiunt quireretur contritio, iste non posset ac- Caeremo- 140. « Resp. Caeremoniae Baptismi pe- «3°. Infantes ex consuetudine deferen-
etiam ad praesumendam debitam poeni- cedere cum conscientia peccati morta- niae Ba·
ptismi, «tendae sunt ex Agendis cujusque eccle- «'dos ad Baptismum circa diem octavum
tentiam habitamde peccatis, nisi constet talis; ipse enim S. Doctor docuit alibi lO « sìae. - Universim tamen, circa eas ser- c nisi prius sit necesse; vel nisi sit gravìs
suscipientem post mortale in amentiam quod, quantumcumque parvus sit dolor, « vanda sequentia: " causa dilationis (v. gr. quia patrini sunt
incidisse. - In dubio autem de petitione, dummodo ad contri#onis rationem suffi- c 1°. Baptismum, extranecessitatem, " exspectandi): in qua tamen non licet
Baptismus est conferendus sub conditione. ciat, omnem culpam delet. Ergo si ac- « absquepeccato non posse conferri, nisi « communiter extra necessitatem privatim
Salmant, 8 cum Bonacina, Henriquez, etc. cederet cum quacumque parva contri-
"in aqua consecrata. - Quae cum deest, « baptizare, et postea adhibere solemnita-
(Vide dieta n. 81, v. Utrum). tione, profecto sine peccato accederet. c habetur formula brevis in quibusdam « tes, sed praestat exspectare aliquamdiu.
Fides et
poenitentia
Requiritur etiam in adulto, ad licite Sed clarius id expressit 11, ubi dixìt : Ad " Agendis ex tempore aliam consecrandi, « Laymann b)".-[Videdictan.118,Not,Il].
requisitae recipiendum Baptismum, fides et poeni- hoc quod homo praeparet se ad gratiam 141. - Mortale est neglìgere caeremo- Omissio
in adulto ad "pro casu necessitatis. Quod si etiam hac
Iiceltatem. tentia. - Quoad /idem, requiritur ut sciat in Baptismo peret'piendam, praeexigitur «formule careas, adhiberi potest aqua nias BaptisIni aut aliquam ex eis notabi- niarum ex~
c a e r em.c-
sacramenta (saltem Baptismum, Eucha- fides, sed non caritas: quia suffict"tattrt"tio lem a), ut omnes communìter cum Holz- tatem, tra neeessì-
c communis benedieta. le-
ristiam et Poenitentiam), praecepta De- praecedens, etsi non St"t contritio. Nescio «2". Baptismum solemnem non confe- .mann l, Croix 2. thalis.
calogì, saltem crasso modo, et orationem huic quid respondere possint ad versarii, e: rendum, nisi in templo, et in loco ad id Hinc notandum l°. Sec1usa necessitate,
dominicalem; ultra quatuor illa scitu ne- si dieere vellent S. Thomam aliam quam
" deputato: nisi filiis regum et principum, est mortale baptizare sine unctione chrì-
cessaria, id est Dei exsìstentiam, Deum nostram tenuisse sententiam. « quibus adde filios catholicorum in locis smatis ;ut Elbe1 s, Ho1zmann 4; ac Croix 5
remuneratorem esse, Trinitatem, et Incar- An vero in suscipiente Baptismum re- « haereticis. Interim quoad hoc, in ma- cum Gobat, etc. - Ita pariter est mortale
nationem Passionemque D. N. Jesu Chri- quiratur aliqualis caritasinchoata?- Vide " gnatibus et nobilibus connivetur in mùl- baptizare in aqua non consecrata vel in chrismate Quid de
stio In urgente autem periculo mortis, suf- dicenda de Poenù., n. 437. c tis locis. Laymann a) ". - [Vide dieta chrismate alterius anni; ut docent b) com- alterius
Bonac., disp. 2, qu. 2, punct. 6, n. 22. - 1 Tr-, 2, cap. 6, 8 Disp. 28, sect, 2, v. Dico 2. - or Relect. de Poenit., parto B, n. 118, Not. III]. muniter Navarrus 6, Sà 7, Viva 8; et Bona- anni.
n. 42. - Palaus~ tr, 19, punct, 7, n. 2•• Henriq., Iib. 2, § Utrum adulti Baptismus remittat peccata sine poeni-
l De Bapt., n. 164. - • Lib. 6, parto l, n. 539. - • De Gobat, tr, 2, n. 469.- • Man., cap. 22, n. 7, V. Oct4'/JO peccato
cap. 24, num. 3. - il Loc. cìt., n. 43. - Suar.} disp. 24, tentia J conci. 2. - 8 Loc. cìt., n. 53. - Valeru., in Snl1lo Part,
Bapt., n. 80. - • Loc. cìt., n. 164, i. f. - • Loc. cìe., n. 889. - _ • V. Baptismus, n. 15. - • De Bapt., qu. 2, art. 7, n. 2.
sect. 1, ccncl, 2. - a Tr. 2, cap. 6, n.45. - Bonac., disp.2, disp. 4, qu. 8, punct. 8, v. Sed quaestio, • Sotus J in 4,
qu, 2, punet. 6, n. 21. • Henriq., lib. 2, cap. 24, n. 4. - dist.6, qu. l, art. 7, concl. 4 et 6•. Henriq., Iib.2, cap. 26,
Sanch», Decal., Iib, 2, cap. 3, num. 24, cum cap. 2, n. 5.. n. S. - Granad., in 3 Pw, controv. 4, de Bapt., tr, 5, disp. 2•
.. Loc, cit., num. 50. - Navar., Man., cap. 1, num. 36. - n. 6. - li 3 P., qu. 79, art. 3, ad 2. - 10 Suppl., qu, 5, art. 8, 140. - a) Laymann, lt'b. 5, tr. 2, cap. 8, omittendi solemnitatesBaptismi,verum etiam
s Man., tr. 3, de Bapt. et Confìrm., cap. 6, v. Si vero. - corpo - 11 In 4, disto 6, qu. l, art. 3, solut. l, ad 5. n. 8, dicit tantum Baptismum, seclusa neces- aliam quamcumque rationabilem et gravem,
sitate, conferendum esse in loco sacro ad id quae impediat earumdem solemnitatum admì-
deputato; excipi vero filios regum et princi- nistrationem; ut exempli gratia, si tempus...
bit de Judaeis qui «jampridem ad christia- pum; hos tamen baptizandos esse non inloco omnino deficiat,si instet periculum a paganis,'
b) Suarez, disp. 24, sect. l, conel. 1 et 3,
nitatem venire coacti sunt..., quia jam constat profano, sed in oratorio vel sacello. Atvero si sacerdos non habeat neque commodehabere
de metu pIane concordat; de vi autem mere S. R. C. jubet ut abusus removeantur, et in- possit oleum catechumenorum, sanctum chri·
externa non loquitur expresse; sed in uni- eos... Baptismi gratiam percepisse...: oportet sma, sal benedictum aliaque necessaria pro
versum ad Baptismi validitatem dicit: «Neces- ut fidem etiam quam vi vel necessitate susce- fimtesad ecclesiam deferantur,juxta praescri-
perunt, tenere cogantur». Celebratum est ptionem et communem praxim. Decr. auth., perficiendis iìsdem solemnitatibus. In his au-
sarium esse voluntarium consensum et inten- tem casibus monendum esse missionarium,
tionem suscipiendi». - Idemque notandum anno 633; vide ap. Labbe, tomo 6, col.l465. n.3418.
d) Sotus hoc non advertit in 4, dz·st. 6,
b) Laymann, loc. Cit., cap. 6, n. 8, refert quod si non omnes, sed solurn aliquas caere-
venit de Palao, tr. 19, punct. 7, n. 2. Sotum dicentem baptizandum esse parvulum monias Baptismi adhibere possit, eas adhi-
c) Concilium Toletanum IV, cap. 57, scri- qu. 2, art. 1, quidquid dicant Salinant.
die octavo, ut moris est, vel decimo aut duo- beat; ac deinde, cum tempus et occasio op-
decimo die; sed ipse dicit prudentis viri ju- portuna adfuerit, easdem caeremonias, vel
dicio committendum esse, ut non nimis sine omnes, vel quas omisit, in ecclesia vel ora-
causa· clifferatur Baptismus, adversus eccle- torio supplere teneatur. Ita S. C. de Prop. F.,
siae cujusque consuetudinem. De cetero con- die 21 Januar. 1789.
cordat n. 9. b) Viva haec docet de solemni Baptismo;
141. - a) Attamen non solum imminens pe- Navarrus et Sà de solo chrismate alterius
riculum mortis esse posse causam Iegitimam anni loquuntur; sed Sà dicitsimpliciter: • Non
 124 Lm. VI. - TRACT. Il. -
cina l cum Coninck et Nuàez, ex can, Sz'
quz's de alto} dz'st.4} de consecr., ubì damna-
tur de mortali: Sz' quz's de alz'o chrismate
quam de t110 novo... baptz'zare, nz'sz'praeoc-
cupante morte} tentauerit, Idque confirmat
Rituale Romanum 2 dicens: Veterious oleis
nz'sz' necessitas cogat, ultra annum non
utatur/ ac si deficere videantur, et chrisma
aut oleum benedz'ctum haberz' non possit,
alt'ud oleum de olivz's non benedictum ad}t:
ciatu», sed z'n mz'nori quantitate.
Quìd, si annus sz't completus, et pastor
non accepit novum oleum?
Apud Croix'', Marchant suadet ut baptì-
zet, praemissìs aliis, et postea suppleat
unctiones. - Gobat vero dicìt Baptismum
posse differri, nisi adsit mortis pericu-
lum c) / immo addit quod si in aliqua dioe-
.cesi adsit usus, poterit pastor veteribus
oleis utì, - Sporer 4· autem censet d) in-
fantes posse semper baptizari in veteri
chrismate, quia ipsi jugiter sunt in peri-
culo mortìs; dicit enimCatechìsmus Ro-
manus 5 pueris non esse differendum Ba-
ptismum, cum praesertim propter aetatis
ùnbeet1lz'tatem} z'nfinita pene vitae pericula
t'llz's z'mpendeant.
Ego sentio distinguendum: Si oleum
novum exspectandum esset per' notabile
tempus, puta per decem vel undecim dies
(juxta dieta n. 118, Not. II), tunc licite
poterit conferri Baptismus sine unctioni-
bus, et postea unctiones suppleri; quia
talis dilatio sat justa est causa ut possit.
Baptismus sine illis ministrari. - Secus,
si oleum intra praedictos dies facile haberi
1 De Bapt., qu. 2, punet. 7, n. 20. - Coninc", qu. 71,
num. 16 et 17•• Nunes, in 3 P., qu. 71, art. 4, eone!. 2.
- • De Bapt., § .de Saeris 01eis. - • Lib. 6, parto 1,
n. 342. • Jacobus Marckallt, Resolut. pastor. de Bapt.,
eap. 3, i. f.• Gobat, tr.2, num. 511. - • Supp1. Saeram.,
eap. 1, num. 95. - , De Bapt., num. 34. - • Traet. 19,
licet o. - Nufiez de sola aqua non consecrata
loquitur. - Denique Coninck de utroque men-
tionem habet, sed non explicat utrum sub
gravi an sub levi tantum. Cfr. notam g ad
n. 102 supra.
c) Ita sane Gobat; non tamen reprobat con·
silium Jacobi Marchant; immo illud sibi pIa-
cere .affirmat.
d) Refert quorumdam auctorum doctrinam
quam non reprobat.
e) Si parochusnovum oleum in Sabbato
Sancto habere non potest, benedictio Fontis
CAP. I. - DE BAPTISMO.
possìt, Tunc enim puto non posse sine ne-
cessitate, vel saltem sine causa gravi,
Baptismum separari ab unctionibus, quae
ex gravi quidem praecepto concomitanter
cum Baptismo debent adhiberi: nìsi forte
prius jam adhibitae sint, ut plures opìnan-
tur e). Vide dicenda n. 144} v. Sed haec.
142. - Notandum Il", Mortale etiam est
sine necessitate baptizare extra ecc1esiam ;
ut Suarez a), Palaus 6, et Croix 7 cum
Gobat.
Excipe tamen l°. Si dubium adsit de
morte infantis, puta si infans nascatur
sine fìetu, si mulier difficulter sit enixa,
si infans prosiliat ante septimum mensem.
Tunc enìm baptizare licet domi privatim;
ut ait Croix 8 cum Gobat et Quìntanadve-
nas: qui idem dicunt, si proles prodeat
in octavo mense. - Excipe 2". Si infans
nequit in ecc1esiam deferri sine periculo
infamiae parentum aut alius gravis damni.
Quo casu, putat Croix 9 cum Gobat et
Jordano, posse domi Baptìsmum solemnì-
ter conferri b). - Excipe 3°. Si ìnfans sit
filius regìs aut prìncìpìs, Sed de hoc vide
dieta n. 118} Not. IIL
143. - «4°. Baptìzanti non licet adhì-
« bere caeremonias alìquas, omissis alììs,
« quia vel fiet in Baptismo solemni: quod
« prohibet Tridentinum 10; - vel privato:
« sed in hoc, prohibet clementz'na unica
« illas adhibere, nisi sit filius regis aut
« prìncipìs ». [Ut mox supra dictum est].
«De patrino tamen, usus habet ut et
« tunc adhiberi possit ; etsi non sit necesse.
« Et multi putant, adhibitum non contra-
punet. 12, num. 16, - , Loe. cit., n. 334•• Gobat, n. 491.
- • Lib. 6, parto 1, num. 835•• Gobat, tr. 2, num. 499••
Quintanad., tr. l, singul. 20, num. 5 et 6. - • Loc. cit.,
n. 336. - Gobat, n. 500, eum n. 473 et 476•. Jordan., 1ib. 3,
tit. l, de Bapt., num. 11 et 16. - 1. Sesso 7, de Saeram.
i. g., ean. 18.
peragenda est cum oleo vetere, uti S. R. C. de-
c1aravit23Septembr.I837 et 19Septembr.I859.
- Idemque, ob paritatem, dicendum est de
ipsa Baptismi collatione, seilicet infantem in
Baptismo solemni ungendum esse oleoet chri·
smate praecedentis anni, dum recenter conse·
crata non habentur, uti eadem S. C. decla·
ravit. Vide Decreta authent., n. 2773 et 3092.
142. - a) Suarez, disp. 30, sect. 2, V. Se-
cunda) dicit illieitum esse.
b) Et adhaeret S. R. c., in loeis ubi catho·
liei procul ab ecclesiis incolunt, et translatio
DUB V. - DE CAEREMONIIS BAPTISMI. - ART. I.
"bere cognationem spiritualem, nec vere
« patrìnum effìci: ut Sanchez, Rodriguez;
« contra Laymann et Suarez, quorum ta-
« men sententia videtur probabilior »,
144. - « 5.0 Cum in necessitate, vel
« aliam ob causam (nam ob gravem cau-
- sam, V. gr. justum timorem infamiae,
Baptismus
« aliquando licite fit) Baptismus sine cae-
in ecc1esia
sub gravi
« remoniis est collatus, ea cessante, illae
conferen ..
dus. « solemniter in templis sunt supplendae ".
[Ut S. Thomas l, cum Salmant. 9 et com-
Exeeptio·
nes. muni a), ex cap. l, de sacro non iter. Et
nae caeremoniae sunt supplendae sub
mortali; ut Croix b) cum Aversa b) et Pio
gnatelli b).] - « Quod tamen non est mo-
« ris in haereticis conversis: ne plebs pu-
« tet nos eorum Baptismum ìmprobare.
« Laymann 8. Immo in aliis omittere se-
« eluso contemptu, esse tantum veniale
« docet Possevinus '.
« Qui autem tenet more patrini infan-
« tem, dum caeremoniae supplentur, non
« contrahere cum eo cognationem spiri-
«tualem, Diana 5 (ex Pontio) dicit esse
« probabile.
« 6°. Si Baptismus collatus deprehen-
Doctrina
Busenbaum « datur fuisse ìnvalidus, non ideo repe-
de caeremo- « tendae sunt caeremonìae ».
nìis.
. Si Baptis- Sed haec quaestio est. - Alii, ut Pa·
mus invali-
dus , juxta laus 6, et Salmant. 7 cum S. Antonino et
alios repe-
tendae cae- Reginaldo, dicunt repetendas esse caere-
remoniae.
monias, seeluso scandalo, vel infamia ba-
$anch., de Matrim., .Iìb, 7, disp. 62, n. 14. - Rodrig.,
Sum., parto 1, eap.224 (al. eap. 227), eone!. 2. - Laym.,
lib. 5, tr. 2, c:ap. 9, n. 5, v. Dico 2. - Suar., in 3 P., qu. 67,
art. 8, in Comment., v. CRtimum dub. - 1·3 P., qu. 71,
art. 3, ad 3. - • Tr. 2, eap.7, n. 18. - • Loe. cit., eap.8,
nam. lO. - • De Ollie. eurati, cap. 6, num. 23. - • Parto 3,
traet. 4, resol. 260.• Pontius, de Matrim., lib. 6, eap. 11,
infantium magnis periculis et incommodis
obnoxia est. Decret. authent.,> num. 3234.
dub. III. - Et juxta Gobat, oportere Bapti-
smum ilIo casu solemniter conferri. - Jor-
danus non loquitur de periculo infamiae. _ tomo 7 consulto 59, loquitur de converso ad
.. 144.- a) Id colligitur propter rationis simi·
litudinem, ex cap. Pastoralis l, de sacram.
non iterand., ubide subdiaconosine manuum
impositione ordinato, et de confirmato cum
oleo statuitur: « In talibus... caute supplen·
du~ quod incaute fuerat praetermissum '.
b) Haec sunt verba Claudii Lacroix, loc.
cit., n. 340: « Et quidem sub mortali doc~t
Aversa..., quod videtur tenendum, quamdiu
infans est parvulus. Consentit Pignat ...., si
etiam adultus conversus ad fidem petat eas
125
ptizantis vel baptizati c). Ratio, quìa cae-
remoniae sunt accessoriae ad Baptismum,
cum pertineant ad ejus ornatum; unde
semper ac Baptismus confertur, debent
illum concomìtare. - Alli vero commu- Juxta a·
nius cum Busenbaum, ut Suarez s, Bona-
Iios, non re ..
petendae.
cina 9; Holzmaun 10 cum Aversa; item Co-
ninck apud Palaum 11 (ac probabile putat
Croix 19), negant esse repetendas d). Tum
quia in cap. l, de sacro non t'terand. di-
citur in sacramentis characterem imprì-
mentibus, nihil esse z'terandum, sed caute
supplendum quod z'ncaute fuerat praeter-
missum: unde cum in Baptismo invalido
jam fuerint adhibitae caeremoniae, non est
obligatioeas iterandi. Tum quia ad debi-
tum cultum sacramenti servandum, suffi-
cit ut caeremoniae vel subsequantur, ut
habetur in Rituali Romano, vel antece-
dant sacramentum. Quapropter caeremo-
niae tam antecedentes quam subsequentes
Baptìsmum moraliter cum ipso conjun-
guntur.
Utraque sententia videtur probabìlìs: Utra9,ue
probabìlìs ;
sed prima ut tutior consulenda. prior consu-
1enda.
145. - Circa nomen quod in Baptismo
imponitur,
Notat 1°. Croix 13, non peccare qui no- Quid de
nomine im-
men non sancti imponit; quia ìmponere ponendo.
sanctì nomen non est praeceptum, sed
tantum monitum S. Pii V et Pauli V. -
Idem dicit Croix, contra Vasquez a), si
num.B, - • Tr. 19, punct. 12, num. 24. - , Tr. 2, cap. 7,
n. 21.• S. Anton., parto 3, tit. 14, eap. 13, § 12•• Reginald.,
lib .. 27, n. 34. - • Disp. 31, seet. 6, v. Septimo. - • De
Bapt., qu. 2, punet. 7, n. 22. - " De Bapt•., num. 167..•
Aversa, qu. 71, seet. 1, i. f. - Cononc",. qu. 66, artie. 9,
n. 100.• 11 Tr. 19, punet. 12, n. 23. - lO Lib. 6, parto l,
n. 341. - lO Loe. cit., n. 329. - Croix, 10e. tit.
sibi fieri •. -Et profectoAversa, qu.71, sect.l,
v. Certum est, vult.eas caeremonias supplen-
das esse sub mortali, quantumcumquetempus
a Baptismo effiuxerit. - Pignatelli autem,
fidem, }qui postulat eas sibi suppleri.
c) Salmant. et S.Antoninus absolute dicunt
esse repetendas, nulla mentione facta de scan'
dalo aut infamia. - Palaus autem repetendas
esse vult, seclusa «gravi.... baptizati damno o.
d) Nisi aliter usu receptum sit, ut limi-
tant Bonacina, Holzmann, Aversa et Croix.
145. - a) Vasquez, disp. 166, cap. 5, n. 71:
.Cum plura christianorum nomina habeamus,
inquit, laudabile sane est aliquod ex illis, re-
jecto gentilitio aut judaico, assumere •.
 126 LIB. VI. - TRACT. Il. - CAP. I. - DE BAPTISMO. DUB. V. - DE CAEREMONIIS BAPTISMI. - ART. II. 127
,imponatur nomen Veteris Testamenti, Notat SO. Croix 3 cum Abbate c), Bona- ·c Resp. IlO. Ut quis valide sit patrinus, e manu baptizantis, etìamsi Baptismus sit
v. gr; Adami, Tobiae, etc. Hoc autem in cina, Dicastillo, contra Sotum d) et Sà e), «non certa aetas s ; [Ut Salmant, 1 cum per infusìonem],
nostris partibus passim in usu est. - nomen in Baptismo impositum licite posse Sanchez, Laymann, Navarro, etc.; contra « 5°. Ut id non materialiter tantum,
Advertit tamen Croix cum catechismo privata auctoritate mutari; cum hoc nullo Abbatem, qui requirit aetatem octodecim « sed animo susceptoris, sive cum inten-
Romano b), non facile acquiescendum vo- jure prohibeatur. Procul dubio autem mu- annorum. Croix 9 autem requirit saltem «tione id munus gerendi faciat, Lay-
lenti imponere nomen ethnicum. tari potest in Confìrmatione. septennium a] « sed requiritur: « mann 6:0. - [lta etiam Tamburinius et
Notat 2". Croix 1 quod si dubitetur an Circa autem lt'brum bapttzatorum, no- Quaenam « 10. Usus rationis. Aversa, apud Croix 7J.
infans sit vir aut mulier, et urgeat peri- notanda in
tandum, hunc fidem facere in quovis tri- libro bapti- « 2". Ut ipse sit baptizatus (quia non Quod si quis suscipiat filium unius,
culum mortis, potest baptizari sine no- bunali; ut advertit Croix 4. - Parochus zatorum. « potest esse pater, qui ipse nondum sit putans esse filium alterius, dicuntSanehez,
mine. - In Rituali Romano 2 de hoc ita autem diligenter tenetur in libro adnotare « natus). Et quidem ut ejus Baptismus fue- Tamburinius, Gobat et Croìx 8, eum co-
habetur: Curet (parochus) ne obscoena.fa- diem et horam natìvìtatìs f), parentes et « rit validus; quia accessorium sequitur gnationem non contrahere d). - Sed vide
bulosa aut ridicula, vel inanium deorum, patrinos. Item, si Baptismus sit collatus e principale. ìnfra, n. 152.
vel impiorum ethnicorum hominum no- sub conditione, vel sine caeremoniis. Item, c 30 • Ut a parentibus vel parocho ad 141. - Hic praenotandum ut certum, . Obligati'!
mina imponantur, sed potius, quatenus ubi infans repertus sit expositus. Ita in c hoc designatus sit: ad quod videtur suf- l °. 1'd quod d oce t D . Thomas circa. obli1- In seruendì
in fide et
fieri potest, Sanctorum, etc. Rituali Romano 5. « fìcere si etìam- ultro se ingerens sit ad- gatìonem patrinì:, nam 9 sic ait:• file qui mori bus,
quando ur..
e missus. Designatos autem rite a paren- suscipit aliquem de sacro fonte, assum~~ ~~~. patri·
ARTICULUS II. c tibus parochus valide non mutat :o. [Sed sibi officium paedagogi; et ideo obltgatur
Tamburinius b) dicit quod parochus valide ad habendam curam de tpso. Id est, ut
QUI PATRINI, ET QUOD EORUM OFFICIUM. dicunt Holzmann l0, [Contin.] Tournely 11,
mutaret; etadhaeret Croix b): quia ex
Tridentino b) sufficit designatio parentum Salmant.P et alii passim, tenetur instruere
146. Ad qtad teneantur patrini. Et .quae requirantur ut quis valùie sit patrinus. -
147. Quando patrinus teneatur instruere susceptum. Et an possit omitti patrùzus in vel parochi. Parochus autem mutans pa- baptizatum circa fidem et Mores. - At-
Baptismo privato. - 148. Qualis actus requiratur in patrim's ut contrahant -cogna- trinum gravìter peccaret, ut ait Beja apud tamen haec obligatio tunc tantum urget,
tionem. - 149. An cognationem contrahant suscipiens vel baptizans in Baptismo Croix 3). « Diana 4. si necessitas t'inmt'neret, sieut eo tempore
privato. - 150. An parentes suscipientes vel baptizantes fllios, contrahant impedi- « 4°. Ut in ipso Baptismo (quìa non et loco t'n quo bapttzatt' t'nter t'nfideles nu-
mentum petendi debitum. - 151. An contrahat cognationem suscipiens infantem in c' sufficit ut in solìs caeremoniis) per se triuntur, ut dicit idem D. Thomas 13, ad-
Bapn'smo collato sub conditione. - 152. An, qu~' ex errore suset'pit unum pro alio. -
153. Quis contrahat cognationem, si quis susdpiat nomine alterius. -154. An patrini, « vel procuratorem tangat, teneat aut de dens: Sed ubi nutrt'untur mter catholt~
ad contrahendam cognationem, debeant esse designati. - 155. An possint esse patrini «manu baptizantis suscìpìat ». - [IlIud cos christianos, satis poss'unt ab hac
ejusdem duo mares vel duae feminae. - Dub. 1. An patrinus masculi debeat esse suscipere intelligendum esse dicunt Sal- cura excusari, praesumendo quod a suis
masculus, etc. - Dub.2. An' peccent designantes duos mares vel duas feminas. - manto 5, si Baptismus sit per immersionem. parentt'bus ritligenter instruantur. Si fa-
156. Quid requiratur ut quis iicite st't patrinus. Repelluntur ab hoc officio, 1. Reli-
giosi. 2. Conjuges et parentes. 3. Infames. 4. Apostatae et haeretici. An autem catho- Sed Croix c) dicit curo Aversav et com- men quocumque modo sentt'rent contra-
lid poss~'nt suscipere infantes haereticorum, haeretico baptizante. 5. Plures quam muni, sufficere ad contrahendam cogna- rt'um, tenerentur secundum suum mo-
duo. - 157. An duo conjuges possint esse patrini alienae prolis. - 158. Vide quae tionem quod patrinus suscipiat baptizatum dum salutt' spirt'tualt'um filiorum curam
habentur apud Busenbaum. - 159. Quando gravifer peccet parochus circa hanc
materiam. - 160. Quae debeat monere parochus post datum Baptismum. Et signan- l Tr. 2, cap. 7, num. 29.· Sanch., de Matrim., lib.7, lib. 2, de Bapt., cal'o 4, § 4, n. 2; et § 2, n. 1. - A.versa,
ier, ne matres decumbant cum ~'nf(mtibus. disp. 61, Il. 8. - La,...., lib. 5, tr. 2, cap. 9, n.2.- NtJ'IJar., qu. 67, scct. 4, v. Septimo • . 1 Lib. 6, parto 1, n. 868. -
lib. 4, consU. 4, decognato spirito - A.bbas, in cap. Debi· Sanch., de Matrim., lib. 7, disp. 58, num.7. - Tambur.,
Ofticium 146. - c Resp. l°. Patrini sunt quasi pa· « instruere, Orationem dominicam et Sym- tum 4, de bapt., n. 8. - • Lib. 6, parto l, n. 856.- Be;a, 10c. cit., § 4, num. 4•• Gobat, tr. 2, n.587.. • Lo.. cit.,
patrini. Cas. conse., parto 2, caso 4. - 8 Loc. cit., nume 362.- n. 868. - • 8 P., qu. 67, art. 8. - •• De Bapt.. n. 158. -
tres spirituales, qui baptizatum de fonte
c « bolum docere: ad quod obligantur, si • Part. 9, tr. 7, resol. 50. - • Tr. 2, cap. 7, nu"," 81. - U De Bapt., cap. 6, qu. 2. - " Tr. 2, cap. 7, num. 26. -

«suscipiunt in suam curam. Unde eorum
c officium est baptizatum de rebus fidei
Croix, lib. 6, parta 1, n. ~. - 1 Loc. cito, n. 330. -
De Bapt., de Sacris oleis, in fine. - 3 Loc. cit., n. 331. -
Il
Bonac., disp. 2, qu. 2, punct. 4, D. 29•• Dkast., tre 2, de
b) c Reprehendendi sunt, ait catechismus
Romanus, de Bapt., n. 75, qui gentilium no-
, mina... pueris imponunt •. - Et Bened. XIV,
const.,Omntum sollicitudinum, diei 12 Sept.
1744, § 14, dub. 2: « Omnino interdictis, in-
quit, nominibus idolorum vel falsae religionis
poenitentium, quibus gentiles utuntur •.
c) Abbas Panormitanus citatur hic a Croix
absque 100 indicatione; at certe hoc apud
Abbatem reperire nequivi.
d) Sotus, in 4, disto l, qu. 5, art. 8, V. Po-
« id ab aliis non fiato Laymann 6 :o. - [Vide
n. seq.].
Bapt., disp. l, dub.6, n.154. - • Lib.6, parto 1, n. 345.-
r.; Formulae describendi baptizatos in l° libro. -
6
tre 2, cap. 9, n. 1.
stremum, perspicue innuit non posse mutari
propria auctoritate nomen in Baptismo acce-
ptum. Loquitur enim de quodam qui putaba-
tur femina' dum baptizaretur, postea autem
repertus erat vir; et negat talem fuisse bapti-
zandum, «sed tantum fuerat i11i commutan-
dum per episcopum nomen femininum in ma-
sculinum •.
e) Sà, v. Nomen, negat posse fieri propria
auctoritate, nisi ad tempus et ex causa.
I) Nativitatis hora omittitur a Rituali.
• Lib. 5, tr. 2, cap. 9,' num. 2. - Tambur., de Slleram.,
146. - a) Quam sententiam S. Doctor pro-
Lib.5,
babilem appellat in Hom. apost.,tr. 14, n. 32,
scribens: «Probabiliter tenet Croix, requiri
,saltem aetatem septem annorum '.
b) NecTamburinius,lib. 2, de Bapt., cap. 4,
§ 2, n.12} id docet; nee Tridentinum, sesso 24,
de refarm. Matrim.,' cap. 2, ait satis esse~
designationem parentum ve! parochi; immo
jubet ut parochus eos tantum admittat quos
parentes designaverint. - Croix tamen, loc.
cit., n.362, videtur validam agnoscere ejus-
modi mutationem, quia opinatur eognationem
contrahi ab eo qui sic fuerit a parocho subro-
gatus.
c) Croix, loc. cit., n. 363, ita 5cribit: « Ad
cognationem eontrahendam..., si... suscipiat ex
" Lo.. cit., art. 8.
fonte, debet suscipere e manibus baptizantis '.
- Et Aversa, qu. 67, sect.3, v. Sexto, ,c:licit:
« Proprie est de sacro fonte suscipere et le-
vare .; quando Baptismus per immersionem
confertur. «Dum vero (ita subdit) introductum
est ut fiat per aspersionem et infusionem
aquae, dicitur intervenire qui teneat in Bapti-
smo. Sed quoad effectum uterque modus in
idem redit •.
d) «Nisi forte (limitat Gobat) habeas in-
tentionem tenendi quisquis offeratur; quam
quidem ego censeo in dubio praesumendam
de omnibus •. Et hanc Georgii Gobat limita-
tionem refert Croix. - Itemque Sanchez, loc.
cit., dicens: « Hoc autem temperarem, nisi
ita casu esset quispiam patrinus iUius pueri,
 128 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. I. - DE BAPTISMO.
DDB. V. - DE CAEREMONIIS BAPTISMI. - ART. Il. 129
impendere. Et idem dicunt communìter Loquendo de z'nfanUbus, communìter m~n ?naf;:~:
Salmant. l cum Suarez, Laymann, Palao, affìrmant DD. apud Sanchez 9. - Lo. tìum requi-
Quid de ut communiter dicunt Palaus 1, [Contin.] ad z'llum susez'piendum admittat, et in libro
eognatione
tactus in Ba.pt i s- Tournely 2, Viva 3 et alìì, eorum nomina descrioat, doceatque eos
Coninck, Valentia, etc. quendo vero de adultis, negant lO Sotus, riturphysicus. mo privato.
In Baptis- Praenotandum 2°. Quod in Baptismo Lopez et Sà b), qui dicunt sufficere tantum Dubiurn est an contrahat patrmes. quam cognationem contraxermt. - Ex
mc privato,
licite omìt- privato nulla culpa est, si patrinus omit- moralem sive assìstentìam; quia cum adulti Prima sententia affirmat; et hanc te- quibus verbis auctores praefati recte con-
titur patri- nent Suarez 4; Laymann 5 cum Armilla cludunt impedimentum ex concilio con-
nus. tatur ; ut ajunt [Contin.] Tournely 2, Holz- possìnt ex se sustentari, sufficit assistentia,
et Navarro; ac Viva a) cum Sà et Coninck, trahi solum a suscipientìbus desacro fonte,'
mann 3; et Salmant, 4 cum Soto, Suarez, qua denotent patrìnì se suscipere eos in
- Ratio, quia patrinus non propter so- qui solus institutus est ad conferendum
Sanchez et aliis communiter. - Dicunt suam curam, caeremonia tentionis non
tamen Sanchez 5; et Laymann 6 cum Sua. adhìbita, Sed communìssìme et merito huie Item, in
lam solemnitatem in Baptismo adhibetur, Baptismum solemnem, non autem pri-
Baptismo a- sed .etìam propter obligationem instruendi vatum.
rez, Coninck, etc., quod, lìcet necessario contradicunt c) Palaus P, Salrnant.>; Bona- dultorum.
baptizatum. Et quamvis Ecclesia in Tri- Nec obstat dicere cum Suarez quod
non sit adhibendus patrinus in Baptismo cina 13 cum Cardinali, Regìnaldo, Filliuc-
dentino 6 non praeceperit adhiberi patri- Tridentinum hie non derogavit juri anti-
privato; tamen bene adhìberi potest, et cio, etc., ac Sanchez 14 cum Manuele et
praestantius adhibetur Il).
num in Baptismo privato; illum tamen quo, quo (ut asserit) omnes suscipientes
Henriquez , qui de hoc affert declaratio-
non prohibuit, nec (ut ait Suarez) juri ano cognationem contrahebant. - Nam primo
148. - Sed quaeritur l°. Qualis actus nem cardinalium. Ratio: tum quìa talìs
tiquo derogavit. non ostendit Suarez, ut opus erat, quo
requiratur ùz patrz'nis ut contrahant co- tentio expresse requiritur a sacrìs cano-
Secunda vero sententia, communior jure antìquitus in Baptismo privato con-
gnationem? nibus; tum quia (ut dìcìt D. Thomas 15)
et probabilior, negat; eamque tenent Pa- trahebatur cognatio. Deinde, etìamsì hoc
AClUS re .. Textus qui hanc cognationem statuunt haec caeremonìa non est jam inducta ad
quisitus ad laus 7 cum communi (ut asserit), San- primitus statutum fuisset, Tridentinum
contrahen- (relati a Sanchez 7) his utuntur vocabu- supplendam imbecìllìtatem corporis, sed
dam cogna .. chez 3, Bonacina 9, Holzmann 10,' Spo- tamen ad evitanda incommoda, derogavit
rìonem. lis: susez'pit, tenet, accipit, levat, tangit. ad signifìcandam imbecillitatem animae.
rer 11; [Contin.] Toumely 12 cum Soto b); omnibus aliis prohibitionibus ineundi ma-
- Unde doctores conveniunt apud San- Unde S. Doctor 16 aìt: Licet z7le quz'confir-
et Salmant. 13 cum Hurtado, Rodriguez, trimonìa, praeter illas quae hic statuit, di-
chez 3 requìri ad contrahendam cogna- matur (et idem dicendum de baptizato) sz't
Dicastillo, Cornejo et Diana. - Probatur cens: Docet experientia, propter multz'tu·
tionem, ut patrinus vel teneat aut tangat adultus corporaliter, nondum tame« est
ex Tridentino 14, ubi sic statuitur: Unus tan- dz'nem prohz'bz'tz'onum multotz'es in casz'bus
infantem dum baptìzatur ; vel statìm levet adultus spzrz'tuaHter.
tum, siue vir snie mulz'er,juxta sacrorum prohz'bz'tz's ignoranter contrahz' matrimo-
aut suscìpìat de sacro fonte vel de ma- 149. - Quaerìtur ~. An baptz"zans et canonum z'nstz'tuta, vel ad summum unus nia, in quz'busvel non sz'nemagno peccato
nibus baptìzantìs a). patrmus adhzot'tus ùz Baptismo privato, et una baptz'zatum de Baptismo suscz'piant; perseueratur, vel ea non sz'nemagno scano
An autem requiratur tactus physz'cus contrahant cognationem spz'ritualem ? -
inter quos ac baptz'zatum z'psum, et z'llz'us dalo dzrzmuntur. Volens itaque s. synodus
ad contrahendam cognationem? Nulli dubium quod baptizans contrahat, patrem et matrem, necnOtlz'nter baptz'zan- huic incommodo provùJere, et a cognatz'o·
l Tr. 2, cap. 7, n. 27. ~ Suar., in 3 P.; qu. 6i, art. 8, loe. cit., nuro. 5. - Satus) in 4, disto 4, art. 5, v. Hic in tem et baptz"zatum,bapNzatique patr#m et nt"s spzYitz-talz's ùnpedzmento z'ncz'pz'ens, sta·
commento . Laym " lib. 5, tr. 2, cap. 9, n. 1. - Palaus, primis. ~ Ludov. Lope:J)' Instru'ct. nov., part.2, de Matrim., matrem tantum, spzrz'tualz"s cognatz'o con· tuz't ut unus tantum, sz'vevir, etc.,' et pro·
tr. 19, punct. 11, § 1) num. 2. - Coninck, qu. 67, art. 8. - cap. 51, v. Praeterea hk dubium. - 11 Tr. 19, punct. 11,
VaZent.,1 disi?o 4, qu. 2, punct. 3. - lJ De Bapt., cap. 6, § 2, n. 3. - 12 :rr. 2, cap. 7, n. 31 et 32. - 12 De Matrim., trahatur. Parochus, antequam ad Baptz: sequitur ut supra. - Ergo ad vitanda in-
qu. 1, resp.3. - II De Bapt.) n. 154. - 4 Loc. eit., n. 24. - qu.3 1 punc.t.5, § 2, n. 14. - Cardino Zabarelta) in cap. Ve~ smum conferendum accedat, dz'lz'genter ab com moda, concilium praescribere voluit ut
Sotus) in 4, dist. 4, qu~ unic., art. 5. - Suar.) in S P., qu, 67, niens) de cognato spiri t., n. 2. - Regin.) lib~ 31, n.' 151. ~
art. 8, v. Ultimz,,"z dub. ~ Sanch.) de Matrim., lib. 7, disp. 62, FlU.) tr. lO, parto 2, numI 191. - 14 De Matrim., lib. 7,
zi's ad quos spectabz"t scz'scitetur quem vel praefata cognatio in posterum non contra·
n. 14. - ti De Matrim., lib. 9, disp. 26, n. 3, - 6 Lib. 0, disp. 56, num. 5. - 1I'lan. Rodrig. Sum., parto t, cap. 224 quos elegerz'nt, ut baptz'zatum de sacro hatur nisi a suscipientibus de sacro fonte,
tr.2, cap. 9, n. 5•• Suar.) Ioe. cito - Coninck) de Sacram., (al. cap. 226), num. l, v. Circa hoc. . Henriq., lib. 12, fonte susdpz'cmt,' et eum vel eos tantum id est in Baptismo solemni, ut diximus c).
disp. 32, n. 39. - '% De Matrim., lib. 7 t disp. 56, n. 1. - cap. 11, num. 3. - .. 3 P., qu. 67, art. 7, ad 3. - " 3 P.,
S Loe. cit., n.2 et $. - 9 Loc. cit., n. 4. - 10 Ap. Sanches) qu. 72, art. lO, ad L , Tr. 19, punct. 11, § 2, n. 13. - • De Dispensation. in • De Matr., qu. 3, punct. 5, § 2, n. ll. - 10 De Matrlm.,
specie, parto l, cap. 4, art. 2, collig. 1, v. Frustra obji~ n. 544. - 11 Parto 4, cap. l, n. 89. - " De Dispensat. in
cereluy/ et collig.4. - :I De Matrim" qu. 5, art. 6, n. 4. - specie, parto l, cap. 4, art. 2, v. Ex his colliges 1. - ,. Tr. 9,
• Qu.67, art. 8, comment., v. Ultim. dub. - • Lib. 5, tr.2, de Matrim., cap. 12, n. 32.• Gasp. Hurtad., de Matrim.,
ut nullo modo eligeretur persona; sed nil tur deferentem, quin opus sit ut patrinus vel cap. 9, n. 5. - Armil.) v. Matrz.·moHz'um) n. 14. - Navaro) disp. 18, dill"o 6. - Rodrig., Sum .• parto 1, cap. 224. concI. 2.•
referret essetne puer filius hujus ve! illius. matrina tantum, amoto deferente, infantem Man., cap. 22, num. 40. - Sà) v. Matri'm. imped:'metlta Dicasto) tr. lO, de Matrim., disp. 7, dub. ao, n.804.. Cornejo)
Tunc enim intentio patrini manifeste fertur suas in manus excipiens, sacerdoti baptizan- diriment., n.5.. Coninck de Sacram., disp. 82, num. 39. - de Matrim., disp. 7, dub.16, v. Rogabis 2•. Diana) part.10,
in puerum illum praesentem; ac proinde illius dum exhibeat». Jl Sesso 24, de retorm. Matrim., cap. 2. - Suar.) qu. 67, tr.16, reso!. 29, v. Notandum est h,·c.- 14, Sesso24, de reform.
intendit esse patrinus '. . b) Sà, v. Matrim. impedimenta diriment., art. 8, comm., v. Ultimum dub. - 'l' Tr. 19, punct. 11, § 2, Matrim., cap. 2, - Suar., qUI 67, art. 8, comm., v. Ultim.
147. - a) Scilicet Laymann, Suarez et Co- n. 5 in universum scribit: «Potest et quis n. 12 et 13. - • De Matrim., lib. 7, disp. 62, n. 14 et 15. - dub. - Trz'dent.) sesso 24, de reform. Matrim., cap. 2.
uinck dicunt patrinum posse adhiberi; San tene~e non tangendo, ut infantem in disco,
chez vero ait praestantius adhiberi. vei assistendo tàmquam susceptor, dum bapti·
148.- a ) Vel etiam de manu obstetricis quae zatur vel Ievatur •. contrahi ab his qui solum assistunt, et non._ est spiritualis cognationis. Naro canones abs·
eum tenebat dum baptizabatur, ut declaravit c) Palaus, Bonacina, Reginaldus, Filliuc·
tangunt puerum vel puellam baptizandam. que ulla exceptione ajuut baptizantem et su·
S. C. C. ap. Pallottini, V. Sacro Baptismi, § 1, cius, Rodriguez, Henriquez non loquuntur de Cfr. Pallottini, v. Sacro Baptismi, § 1, n. 26. sceptorem cognationem contrahere cum bapti
n. 19 et 20. Praeterea S. C. de Prop. Fide, infantibus nec de adultis, sed in genere ne· 149. - a) Viva, de Matr., qu. 5, art. 6, zato.Et Baptismus in extrema necessitate vere
die 21 Januar. 1856, hanc interpretationem gant satis essè assistentiam ut in Baptismo n. 4, contra tenet secundam sententiam,'quae sacramentum est». Concludit tamen postea:
dedit: « Per verba (Ritualis) patrz'no z'nfan· patrinus cognationem contrahat. - Salmant. ipsi S. Alphonso probatur: • Quando privatim «Verumtamen.... non pIane affirmarem quod
tem tenente, haud susceptio absoluta requi- requirunt ut • puerum teneat., « vel quod domi baptizatur, inquit, patrini non contra· si quis puerum teneret, cui alter aquam in·
ritur, cum tenere aeque intelligatur ac suffi· baptizatum ex sacro fonte immediate levet hunt hanc cognationem '. funderet, tenens ille cognationem contraheret,
b) Sotus, z'n 4, dz'st. 42, qu. 1, art. 1, v. quia ubi non est solemnitas, non dicitur pro·
dat, si patrinus, ut in more est, physico con· et suscipiat. - Cardinalis vero requirit ut
tactu infantis jungat se cum eo cujus manibus « per se teneat puerum » • - Et pariter S. C. C.
Profecto ratz"ones, dubitanter procedit, et pri- prie susceptor». ..
mo quidem scribit: « Dicendum quod hujus- c) Reperitur tamen ap. Pallottini, V. Sa·
ille tenetur, et ad aquae infusionem comite· pluries negavit in uuiversum cognatiouem
modi [privatus in necessitate]Baptismus causa crameutum Baptismi, § 1, n. 23, contraria
S. ALPHONSI, Opera moralia. - Tom. III.
 130 LIB. VI. - TRACT. II. -
150. - Quaeritur 3°. An parentes ba-
ptizantes vel suscipientes de Baptismo
filz"os, contrahant ùnpedimentum petendi
deb#um?
Baprizan- Certum est 1°. Non contrahere si bapti-
tes filios in
necessitate zent in necessitate; ut docent D. Tho-
non impe..
diuntur a mas 1, Sanchez 2, Sa1mant. 3 et alii com-
debito pe- muniter, ex can. Ad lz"mina 7, causa 30,
tendo.
qu. 1, ubi dicitur: Inculpabz'le judican-
dum quod necessitas intuHt. - Certum
est '2:'. graviter peccare parentes, qui ex
industria et sìne necessitate filios bapti-
zant; ut patet a) ex can. De hz's 6, dict.
Neque ba- qu. 1. Vide Viva '. - Certum est 3°. Non
pti zantes
extra neces- contrahere cognationem, si parentes ex
sitatem ex
ignorantia. ignorantia baptizent; ut habetur in cap. Sz'
tnr 2, de cognato spir., ubi sic dicitur:
Sz' vir vel mulz"er sciester vel ignoranter
filz"um suum de sacro fonte susceperit....,
quamvt's generaliter s# institutum ut de-
beant separarz: quùJam tamen humam"us
sentientes aliter statuerunt. Ideoque nobz's
videtur sive ex ignoranUa sive ex maliUa
id fecerint, non sunt ab invicem sepa-
randt~ nec alter alteri debttum debet sub-
trahere...,o quia si ex ignorantia (nota) id
factum est, eos ignorantia excusare Vt:
detur: si ex malitia, eis sua fraus non
debet patrocmari vel dolus.
Quaestio igitur est: An parentes con-
trahant impedimentum sifilt"um baptisent
ex industria praeter necessitatem?
tSuppl., qu. 56, artv L - , De Matrim., lib. 9, disp. 26,
num, 2. - 3 Tract, 9, cap. 15, num. 24. - .. 'De Matrim.,
qu. 5, art. 6, num. 4. - l5 Loe. cito - 6: De Bapt., cap. 9,
num. 14. - S. Bona'V' J in 4, dist.42, artico l, qu. 2..
ra/old., in ~. disto 42, qu. 1, art. l, conci. 7, (num. 15);
et disto 32, qu. 1, art. 2, conci. 4, (num. 9).. Richard. a
Mediavit.} in 4, disto 42, art. 1, qu: 1, Y. f•• ., De Matr.,
S. c. C. declaratio, qua sct1icet declaratum est
ortam fuisse spiritualem cognationem inter
eam quae tenuit puerum, dum obstetrix illum
baptizaret et patrem pueri, etiamsi tenens
crederet ex tali actu non resultaturum impe-
dimentum, quo praeviso non tenuisset, dum-
modo tenendo habuerit animum de sacro fonte
levandi· pllerum.
150. - a) Canon De his loquitur de patrino
in Confirmatione; et melius allegatur can' De
eo 5, causo 30, qu.1, ubi haec habentur: «De
eo qui filiut;ll suum baptizavit, et cujus uxor
eum de fonte suscepit, hac causa ut dissidium
conjugii fieret•.•. Si... ex industria fecerunt, ut
filium suum de fonte susciperent, si innupti
permanere voluerint, bonum est; sin autem,
gravis poenitentia insidiatori injungatur ».
CAP. I. - DE BAPTISMO.
Prima sententia communior affirmat. tesBaprizan-
ex in-
Et hanc tenent D. Thomas 5, Petrocoren- dustria. im-
pediuntur
sis b), Concina 6; item S. Bonaventura, Pa- Juxta com ..
ludanus, Richardus et alii plures, cum muniorem.
Sanchez 7. - Ratio, quìa eadem lex quae
decernit cognatìonem spiritualem con-
trahi inter baptizantem et parentes bapti-
zati, ipsa impedimentum inducit inter pa-
rentes suam prolem baptizantes.
Satis pro-
Secunda vero sententia satis probabilis babili ter
negat; eamque tenent plures et graves impediun-
nec tune
doctores, ut Suarez C), Pontius d), Viva 8, turo
Coninck 9; Salmant. lO cum Perez, Dica-
stillo etc. Idem tenet Glossa in cito cap.
Si vir, v. Debitum, ubi dicit: Non inve-
nimus prohibitum in hoc casu quod non
exigat; ergo nec nos prohibeamus. - Ra-
tio est, quia revera nullo jure (ut ipse
Sanchez fatetur, et ideo hanc sententiam
probabilem et tutam vocat) expressum
invenitur suppositam cognationem con-
trahi. Et si aliqui antiqui textus adfuerint
separationem inter tales conjuges ìnjun-
gentes; tamen omnes hi canones (ut ait
Sanchez) correcti fuerunt a citato cap. Si
vir, ubi dicitur quod hujusmodi conjuges
non sunt separandi,o et additur: nec alter
alteri deb#um debet subtrohere.
Ex quibus verbis recte inferunt Sal-
manto nullum impedimentum contrahi ad
debitum petendum: textus enim non dicit
quod tantum nocens teneatur innocenti
lib.9, disp. 26, num. 7. - 8 De Matrim., qu.7, arric. S,
num. 5. - U Disp. 34, dub, 8, num. 69. - le Tract. 9,
cap. 15, num, 25•• Martin. Peres, de Matrim., disp. 29,
seet. 6, num. 7, v. f. - Dicast' J tr. lO, de Matrim., disp.9,
dub.8, n.9O et seqq. - Sanches, de Matr., lib. 9, disp.26,
num. 7 et 6. - Sanches, Ioe. cito - Salmant.} tr. 9, cap. lo,
num.25.
b) Petrocorensis, de Bapt., cap. 7, qu.3:
«Matrimonii usus, inquit, parentibus inter-
dicitur, qui proprios filios de fonte Baptismi
susceperunt ».
c) Suarez, qu. 67, art. 8, comment., v.
Majus vero, fatetur primo communem esse
sententiam quod sic suscipientes contrahant
impedimentum; sed inferius refellit argu-
menta illius sententiae, et concludit: «Quod...
teneatur hac de causa non petere debitum, non
video quo sufficienti fundamento asseratur;
quamvis in re morali communem sententiam
deserere difficile sit».
d) Pontius, de Matr., lib. lO, cap. 6, n. 4,
it'). sane docet de eo qui sic fecit ex industria,
scilicet cum intentione fraudandi alterum con-
jugem debito conjugali. Si vero scienter qui·
DUB. V. - DE CAEREMONIIS BAPTISMI. - ART.
debitum non negare; sed utitur terminis
correlativis, qui mutuam obligationem in-
dicant. - Si igitur utraque pars (ut bene
arguit Pontius l) tenetur debitum reddere,
ergo utraque potest petere. Nam si nocens
petere non posset, neque pars innocens
posset reddere: quia, ex una vice, non
teneretur reddere, cum nocens jam ami-
serit jus petendi; ex altera, neque etiam
posset reddere, si posset negare sine gravi
incommodo, quia cooperaretur peccato
alterius (juxta dieta Lib. II, n. 47, et ut
dicemus in hoc casu, Tract. de Matrim.,
Lib. VI, n. 945). - Nec verum est quod
.quidquid dirimit Matrimonium contrahen-
dum, impedit etiam jam contractum; nulla
enim poena incurritur, ut compertum est
apud omnes, nisi in jure sit expressa. In
nostro autem casu, haec poena non pe-
tendi debitum nullibi invenitur expressa,
sicut alias habetur de incestuoso, ex cap.!,
de eo qui cognovit consanguin.
151. - Quaeritur 4°. An suscipiens in-
fantem in Baptismo collato sub conditione,
contrahat cognationem?
Quid de Resp. Si de primo Baptismo adsit duo
i~~:;iii~~ bium dumtaxat negativum a), omnino af-
conditio-
nato. firmandum cum communi; quia nulla tunc
urget ratio pro valore anterioris Baptismi,
et praesumptio stat tantum pro valore
secundi. Ita Sanchez 2, Mazzotta 8; Sal.
mant.! cum Bonacina; et Renzi 6 cum Di.
1 De Matrim., lib. lO, cap. 6, n.4. - , De Matr., Iib, 7,
disp. 62, n.6. - • Tr. 7, disp. 1, qu.2, ""p. 4, § 2, i. f.-
, Tr.9, cap. 12, n.29.. Bonac., de Matr., qu.3, punct.5,
§ 2, num. lO. - • De Bapt" cap. 5, qu.4, V. f. - Dicast.,
tr. lO, de Matr., disp. 7, dub. 27, n.26O.. Diana, part.11,
tr. 8, resol. 57. - • De Matr., lib. 7, disp. 62, num. 7. -
dem, sed non ex industria, id fecerit, asserit
Pontius n. 7, talem contrahere impedimentum.
151• .:. a) Non omnes auctores hic citati 10-
quuntur de dubio negativo, sed de dubio in
genere, ut Mazzotta, Salmant., Bonacina.
152. - a) Contino Tournely, de Dispensat.
ùz specie, parto 1, cap. 4; art. 2, co/lig. 4, v;-
Sed quz'd; et Sanchez, de Matr., lib. 7, disp. 58,
n. 7, hanc suam negativam sententiam ita
coarctant, ut in ipsam S. Alphonsi opinionem
reincidat; negant enim contrahicognationem,
nisi «habeat intentionem (sunt verba Contino
Tourn.) suscipiendi puerumpraesentem, quis-
quis ille sit». - Et Sanchez: • Nisi ita casu
esset quispiam patrinus illius pueri, ut nullo
modo eligeretur persona, sed nil referret es·
setne puer filius hujus vel illius ».
lI. 131
castillo et Diana. - Secus tamen dicunt
, Sanchez 6, Renzi 7 cum Diana, si dubium
sit positivum. Et hoc est satis probabile,
juxta dicenda de Matrz"m., n. 90S, v. Se-
cunda, ubi dicemus cum communi docto-
rum, bene posse contrahi Matrimonium,
quando post adhibitam diligentiam nullum
impedimentum certo adesse probatur.
152. - Quaeritur 5°. An contrahat co-
gnatùmem qui ex errore suscipit Unum
z"nfantem pro alio?
Negant Contino Tournely a), et San- Suscipiens
unum pro
chez a) cum Abbate b), etc. - Quia in dict. alio, juxta
cap. 2, de cognato spir., dicitur conjux alias non
contrahit.
quae ignoranter levavit filium mariti non
arceri a petitione debiti c).
Affirmant vero Pontius 8 et Palaus 9 cum Probabi-
aliis; quia suscipiens videtur habere ìnten- ~ahit.c on-
tionem suscipiendi infantem, quicumque
sitoTextum autem allatum dicunt non pro-ç;,
bare conjugem non gessisse verum offì-
cium susceptoris; sed solum ex disposi-
tione juris sublatum esse impedimentum
petendi debitum, quod impedimentum non
decebat quidem contrahi sìne conjugis
culpa: sed hanc rationem ajunt non pro-
c-edere in nostro casu. - Et haec sententia
mihi probabilior videtur. Nisi (ut recte Limitatio.
excipit Renzi lO cum Bonacina, Tamburinio
et Januario) ille habeat expressam inten-
tionem non tenendi alium, nisi quem in-
tendit suscipere d).
., Loc, cìt., i. f. - Diana, Ioc, cito - 8 De Matrim., lib, 7,
cap. 39, n. 9. - , Tr.19, punct. 11, § 2, n.5.- ,. De Bapt.,
cap. 5, qu. 25. - Bonac., de Matrim., qu. S, punct.5, § 2,
n. 18.. Tambur., lib. 2, de Bapt.•cap. 4, § 4, num. 5. -
Joseph. de Januario, de Casib. reserv., parto 2, resol. 75,
num.34.
b) Abbas, in cap. 2, de cognato spirit.) n. 4,
id dubitanter pronuntiat; dicit enim ad cogna-
tionem contrahendam requiri animum et cer-
tam scientiam; « ex quo potestinferri (ita pro-
sequitur), quod si quis, credens tenere filium
unius, tenuit filium alterius, non efficitur ille
pater spiritualis baptizati, saltem ad dirimen-
dum Matrimonium post contractum j quod ta-
men satis potest dubitari».
c) Cap. 2, de cognato spirito negat conjugem
eo casudebere subtrahere debitum,quodaucto-
res interpretantur de debiti petitione.
d) Seu, ut magis accurate auctorum mens
referatur, ordinarie non contrahit cognatio·
nem, quia ordinarie intendit suscipere hunc et
non alium; si vero intentionem habeat quem-
cumque suscipiendi, contrahit cognationem.
 132 LIB. VI. - TRACT. II. -
153. - Quaeritur 6°. Quisnam contrahat
cognationem, si quz"s suscipiat infantem
nomine alterius? - Tres adsunt senten-
tiae:
Opiniones
de s u s c i . Prima communior dicit contrahere so-
pìen tc 110-
lum principalem. Et ita sentiunt Sanchez a),
mine aite-
rius. Pontius \ Renzi "; Palaus 3 curo Coninck,
Barbosa et Hurtado; Croix 4 curo Aversa
et Gobat; Tournely b) curo Navarro b) et
Fagnano b). - Secunda sententia dicit con-
trahere solurn procuratorern; quia hic so-
lus infantern suscipit. Ita Concina 5 cum
Soto et Toleto c). - Tertia sententia, quam
tenent Leander d), et Diana e) cum Sà f),
Regìnaldov-,' ac Filliuccius, apud Concina 6,
dicit neutrum contrahere: non principalem,
quia non suscipit; non procuratorem, quia
hic non intendit contrahere.
Verius so- His non obstantibus, prima sententia,
Lu s pr-inci-
p a l i s con- quae communior est, absolute verior mihi
trahit.
videtur. Ratìo, quia ex Tridentino is con-
trahit cognationem qui est a parentibus
ad suscipiendum designatus. - Nec obstat
quod principalis de facto non suscipiat;
quia juxta regularo juris, qui per alium
1 De Matr., lib. 7, cap. 39, n. IO. - • De Bapt., cap. 5,
qu, 26. - , Tr. 19, punct. 11, § 2, n. 14 et 16.• Coninck,
de Marrìm., disp, 32, num. 40. - Barbosa" de Offìc. et
Potest, episc., allego 30, num. 50. - Gaspar Hurtad., de
Matrim.. disp, 18, diff. 5. - • Lib. 6, parto 1, num, 864•.
Aversa.. qu.67, sect.4, v. Octauo. • Gobat, tr.2, Dum.546
et 550. - G De Bapt., cap. 16, n. 16. - Sotus, in 4, dist.42,
qu. 1, art. 2, v. f. - Fili.) tr. 10, parto 2, n. 192, v. f••
6 Loc. cit., num. 16, i. f. - Trident., sesso 24, de reform.
153. - a) Sanchez, loc. cit., disp. 59, ter·
tiam sententiam tenet, dicens n. 4, principa-
lem probabilius non contrahere cognationem;
et addens n. 12, multo probabilius neque ipsum
procuratorem contrahere.. . f) Sà et Reginaldus male citantur a Con-
b) Contino Tournely, loc. at., v. Collzges 3,
ita sane tenet ut «tutius»; sed subdit: «Opi-
nio nostra etsi verior nobis appareat, ut et
communio~, haud tamen certa omnino et in-
concussa judicari potest; unde censemus...oc-
currente hujusmodi casu, ad episcopum con-
fugiendum esse, qui in dubio dispensare po-
test». - Navarrus autem, Consil.6, de cognato
spìht., n. 8; et Fagnanus, in cap. yeniens,
de cognato spirit., n.8, hanc sententlam non
tuentur; perperam igitur a Collet allegantur.
c) Ita sane Toletus, lz'b. 7, cap. 8, n. 3.'
« Si intendunt contrahere » procuratores, ut
ipse limitato
d) Leander, de Bapt., disp. 7, qu. 22, hanc
sententiam aeque probabilem ac duas priores
existimat.
e) Diana, parto 3, tr. 4, resol. 2, negat
CAP. I. - DE BAPTISMO.
facit per se facere videtur. Sicque deci-
sum refert Pontius a S. Congregatione,
quae dixit in hoc casu: Procurator non
contrahz"t cognatz"onem spzr#ualem sz'bt~
sed mandantz".
154. - Quaeritur 7°. An patrt'nz~ ad con-
trahendam cognationem, debeant esse de-
st"gnatz"? - Ante omnia hic advertendum
id quod habetur in Tridentino 7, ubi sic
sancitum fuit: St"alti ultra designatos ba-
ptz"satum tetigermt, cognationem Spt'rt"tua-
lem nullo pacto contrahant, constt"tutzont"-
bus t'n contrart'um facz"entzOtes non obstan-
tt'bus.
Sed Dubìum l um occurrit: St"nullus st"t
destgnatus, et plures tangant, an omnes
contrahant?
Tenet Diana curo aliis, apud Busen-
baum (ut infra, n. 158> z'nfine), neminem
eorum cognationem contrahere. Et hanc
sententiam probabilem putant-vSanchez";
ac Suarez, Gutierrez, etc., apud Salmant.";
et probabiliorem vocat Croix b) cum Go-
bat b) et Aversa b). Quia Tridentinum ex-
presse requirit designationem; et proinde
Matrim., cap. 2. - Pontius, de Matr., Iib, 7, cap. 39, n. lO;
cfr. Pallottini, v. Matrimont'u1n, § 8, num. 59 et seqq.] et
v. Sacram, Baptismi, § l, n. 33 et 34j Zamboni, v. Matri-
monr:um, § 10, n. 1; cfr. etiam Thesaur. Resolut. S. C. Conc.,
in Theatdna, Matrimonii, 23 Aug. et 13 Sept. 1721.- ' Loc,
cito - Diana, part.9, tr. 7, resol, 50. - S De Matr... lib.7,
disp. 57, n. 12. - Suar., qu. 67, art. 8, comment., i. f. -
Gutier., de Matrim., cap. 100, num. 7. - 9 Tr. 2, cap. 7,
num.36.
procuratorem contrahere, et idem probabile
putat de principali; q~od etiam,.part.lO, t'!': l~,
resol. 29, iterum diclt, quamvls probaJ:>i1Issl-
mam existimet adversariorum sententiam.
cina ex Leandro: nam Sà, v. Matrim. impe-
dim. dirim., n. 5; et Reginaldus, lib.31, n.156,
tenent priorem sententiam, quae scilicet ipsi
S. Alphonso probatur.
154. - a) Quin etiam absolute, ut Gutier-
rez; vel saltem ut probabiliorem habent, ut
Sanchez et Suarez.
b) Croix, lib. 6, parto 1, n. 359; Gobat,
tr. 2, n. 535; Aversa, qu. 67, sect. 3, V. Quarto,
loquuntur in universum de eo qui non est
designatus. - De praesenti vero casu Gobat
scribit tantum: «Quodsi denique vel nullus
sit designatus,... putat Dicastillo... pullllm 7x
iis qui suscipiunt contrahere cognationem. DIS'
sentiunt aHi apud ipsum». - A>:ersa aut7~:
«Si... non designati teneant baptizatum, mhll
faciunt et nullus valide tenet. Ac merito Sua·
rez... oppositam sententiam vocat falsam •.
DUB. V. - DE CAEREMONIIS BAPTISMI. - ART. II.
(ea deficiente) cognatio non contrahitur,
]uxta
- Sed oppositam, cui me subscribo, com-
S. Docto-
remv cmnes munem vocat Viva c) cum Bonacina c) et
conrrahunt,
Coninck C); et hanc tenendam dicunt Sal-
manto l cum Navarro, Laymann, Palao,
Pontio, etc., ex dec1aratione S. Congre-
gationis: bi dicunt omnes contrahere. Ra-
Tangentes
baptizatum tio, quia, licet concilium praescribat ut
u l t ra desio
gnatos non parochus sciscitetur a parentibus quem
contrahunt.
designarint, et ut puniatur si aliter fece-
rit: non tamen dicit susceptionem esse
nullam, neque irritat jus antiquum, ut ha-
betur in cap-,fin. de cogn. spir., z'n 6 0 , ex
quo omnes tangentes cognationem con-
trahunt. Haec sunt verba hujus textus:
Quamvis non plures quam unus Vt'r vel
una mulz'er accedere debeant ad susczpz"en.
Si nul1us
dum de Baptismo z'nfantem..., si tamen
sit designa-
tus, et plu-
res tangant, plures accessermt , spz'rztualz"s cognatio
nul1us con- inde contrahitur.
trahit juxta
Si, desi-
alios.
gnato non Et ob eamdem rationem, idem recte
tangente, dicunt auctor additionum ad Wigandt 2;
non desi..
gnatus tan- et Salmant. 8 cum Palao, Cornejo et allis
ga t.• con-
trahit, (contra Croìx.s, etc.), etiamsi adsint patrini
designati, sed alius praeter eos tantum
tangit: hic solus enim tunc contrahit;
quia concilium dicit eos non contrahere
qui ultra designatos tangunt: non vero,
qui praeter. Nam ultra importat quod tan-
gant designati, et non designati; praeter
autem importat quod tangant tantum non
designati, qui a concilio non eximuntur
a contrahendo cognationem, saltem non
expresse, uti opus erat exprimi: alioquin
in dubio possidet jus antiquum. - E con-
1 Tr. 2, cap. 7, n. ffl. - Navar., Man., cap. 22, n.39•.
Laym., Iib. 5, tr. 2, cap. 9, n. 4.. Palaus, tr.19, ptlnct. 11,
§ 2, n. 9.. PonUus, de Matrim., Iib. 7, cap. 39, n. 11. _
S. C. Conc., habetur ap. PaUottini, v. Matrt"moni14m,
§ 8, num. 63; et v. Sacram. BapUsnli. § l, num.18 et 24.
- ~ Tr. lI, exam. 5, caso 8, v. Oppositum. _ 3 Tr. 2,
cap. 7, DUm. 42. - Palaus, tr. 19, punct. 11, § 2, n. 11. _
Cornejo~ de Matdm., disp. 7, dub. 16, v. Sed certe. _
" Lib. 6, parto 1, nuro. 359. - li Qu. 67, art. 8, comment.,
Sed quaeres. - 8 De Matr., Iib. 7, disp. 57, num. 14. _
c) Viva, de Matrz'm., qu. 5, art. 6, n. 6,
communem vocat sententiam quam tenent
Bonacina, de Matr., qu. 3,punct. 5, §2, n. 24;
Coninck, de Matr., dz'sp. 32, n. 37, in casu
dubii secundi inferius tractandi, quando scilicet
plures quam unus et una sunt designati, et
simul omnes tangunt, dicit communiter teneri
quod omnes contrahant cognationem.
d) Nempe «si vir et femina», ut explicant
Suarez et Croix.
133
verso, secus omnino dicendum, si tangat SeCl!S, si
destgnatus
unus designatus, et alter non designatus; tangat,
quia hic nullo modo contrahit, ut patet ex
verbis Tridentini supra allatis,
Dubium occurrit 2um • Sz' piures quam
duo designentu«, et omnes tangant, an
omnes cognauonem contrahant?
Censet Suarez 5 quod si successiue tan- Quìd.si plu-
gant puerum, primi duo d) tanturn cogna- duo l'es quam
d es ì-
gnentur et
tionem contrahunt. Et idem sentiunt recte tangant.
Sanchez 6 et Croix 7.
Si autem simul omnes tangant , Sua,
rez e) censet nullum contrahere. - Sed
Sanchez, Croix; et Salmant. 3 cum Pontio,
Coninck f), Palao f) ac Rebello, commu-
nius et probabilius dìcunt tunc omnes de-
signatos contrahere. Quia Tridentinum,
licet vetet adhiberi plures quam duos,
tamen non irritat jus antiquum, nisi cum
tangunt plures ultra duos designatos, non
vero si tangant plures designati ultra duos.
Et hoc tanto magis currit , si ex iis plu-
ribus designatis ignoretur quis prius teti-
gerit; ex decreto S. Congregationis, apud
Salmant.
Sed notandum hic lO curo [Contin.] Designati.
t a n gen t e s
Toumely" quod si parochus injuste repel- ccn trahun t
e t s repel-
lat patrinos a parentibus electos, et ii in- luntura pa-
ì
fantem teneant, hi veram cognationem rocho,
contrahunt. - Notandum 2° cum eodem Ad",it-
Toumely et Bonacina, quod si parochus te're plures
quam duos,
admitteret plures patrinos quam duos, lethale.
mortaliter peccaret; quia laederet prae-
ceptum Ecclesiae in re gravi, impositum
ne multiplicentur cognationes. Si vero
., Loc. cit., num. 360. - Sanch... loc. cit., num.. 13 et 14.-
eroix, lib. 6, parto l, num. 360. - 8 Tract. 2, cap. 7,
num. 45. ~ Pontius, de Matr., lib. 7, cap. 39, num. 12. -
Rebell., parto 2, lib. 3, qu. 6, num. 6; et post lib. 4,
Append., num. 96. - Salmant., Ioc. cit., num. 45; cfr.
etiam Rebell., in cito Append., n. 95. - 9 De Dispensat.
in specie, parto 1, cap. 4, art. 2, collig. 3, v. Dixz'. - Contino
Tourn., de Dispensat. in specie, parto 1, cap. 4. art. 2,
collig. 3, V. Dixi. - Bonac., de Matr., qu. 3, punct. 5, § 2,
num.32.
e) Suarez, loc. cit., probabile utique censet
nullum tunc contrahere, sed subdit: «Sed
quia res est dubia, et ab aliis hactenus hoc
explicatum non est, non esset hoc facile con·
sulendum, sed abstinendum potius ab hujus-
modi Matrimonio, saltem propter dubium-.
f) Coninck, de Matr., disp.32, n. 37; Pa·
laus, tr. 19, punct. 11, § 2, n. 11, id profecto
tenent, modo parochus omnes admittat; idem-
que insinuat Rebellus, in dt. Append., n. 96.
 134 LIB. VI. - TRACT. II. -
Quid pa- p1ures patrini accedant a parentibus de-
r o c h o fa-
ciend um, signati, bene poterit permittere (prout ait
si plures
quam duo Croix 1) ut omnes tangant: modo externe
designen-
turo designet unum et unam, quibus tantum
tradat infantem, et illos solos adnotet ut
patrinos, moneatque tantum eos cogna-
tionem contraxisse g).
155. - Quaeritur 8°. An patrz'nz' possint
esse duo mares aut duae feminae? -
Si sin t duo
Nega. Sed probabile est cum Sanchez et
mares aut
duae femi- Croix 2 esse tantum veniale; contra Bona-
n a e , ve-
niale. cina et alios, qui volunt esse mortale.
Dubitatur l°. An patrz"nus masculz' (si
unicus sit) debeat esse masculus, et femi-
Patrinus nae femina? - Affirmat Laymann ex con-
non neces-
sario est
ejusdem
cilio Nicaeno. - Sed probabilius negant
sexus quam Suarez, Filliuccius, Aversa, Gobat, apud
baptizatus.
Croix 3; cum ex Tridentino dicatur: Sz've
vt'r, sroe mult'er.
Dubitatur 2°. An peccent desz"gnantes
ut patrz'nos duos mares vel duas femz~
nas?
Desìgnare Certum est peccare tam parentes quam
chlos mares
aut duas fe- parochum tales patrinos admittentes, cum
minasquan..
doque ve- sit contra praescriptum Eceiesiae. Id au-
niale, quan-
doque moro tem Croìx- cum Sanchez putat esse tan-
tale.
tum veniale. Bonacìna a) vero et alli di-
cunt esse mortale. Et hoc mihi verius vi-
detur, si pattini essent diversi sexus ac
infans; quia sic multiplicarentur cogna-
tiones: quod prohibere voluit Tridenti-
num, ut vidimus. Secus, si essent ejusdem
sexus a).
156. - «Resp. IlIO. Valide quidem, sed
«illicite sunt patrini:
Monaehi
« lO. Abbas et monachus. Quo nomine
valide, sed
illicite sunt " non veniunt mendicantes: etsi Laymann
patrini.
"omnes c1australes comprehensos velit;
l Lib. 6, parto 1, n. 350. - Sanches, de Matr., lib. 7,
disp. 57, n. 6. - Sl Loc. cit., n. 350. - Bonac., de Matr.,
qu. 3, punct. 5, § 2, n. 32. - Laym., lib. 5, tr. 2, cap. 9,
n. 4... CondI. Nt·caen. I (non citat. a Laym.), Canones
arabici, cap. 22. - Suar.) qu. 67, art. 7, comment., v. f. -
Fill.) tr. 2, cap. 7, num. 160. - Aversa) qu. 67, seet. 3,
v. Quinto. - Gobat) tr. 2, n. 531.' - 8 Lib. 6, parto 1, n. 351.
- 4 Lce. cit., n. 350. - Sanch.,} de Matr., lib. 7, disp. 57,--"
n. 1 et 6. - Bonac., Ice. eit. - Laym., Ioe. cit., n. 3. -
g) Croix non habet ultimum hoc assertum,
scilicet ut moneat tantum eos cognationem
contraxisse. In reliquis concordato
155. - a) Posse tamen esse duas mulie-
res, quarum altera nomine proprio, altera
nomine aliçujus viri sllscipiat, et idem esse
de viris, de'elaravit S. C. Conc., ut videre est
CAP. I. - DE BAPTISMO.
" et quoad abbates in multis locis consue-
« tudo sit contraria »,
In can. Non Hcet 103, de consecr.,
dist. 4, sic habetur: Non Hcet abbatz' vel
monache de Baptismo suscipere fitios, nec
commatres habere. Licitum est vero mo-
nachis compatres fieri baptizando; ut Pe-
trocorensis 5, cum Glossa in can. Perue-
m't, causo 18, qu. 2.
An autem nomine monachorum, ve-
niant etiam mendz'cantes? - Negant Pa- Nomine
m o n a eh e-
laus 6, et Salmant. 7 cum Coninck. - Sed r u m v e-
niunt quìlì-
melius affirmant Concina 8 cum Laymann, bet regu1a-
Angelo, Sanchez, Filliuccio a), Bonacina, reso
Diana b), etc., ac Roncaglia 9. Ratìo, quia,
licet nomine monachorum in odiosis non
venìant mendicantes; tamen Rituale Ro-
manum 10 id vetat omnibus regularibus,
dicens: Ad hoc etz'am admz'ttz' non debent
monachi vel sancumomates, ueque alzi'
cujusvz"s ordz'nz"s regulares a saeculo se-
gregati:
Regulares autem facti episcopi non Excipiun-
tur regula-
prohibentur suscipere; ut ait Palaus 11 cum res facti epi-
scopi.
Laymann, Sanchez, etc., ac Holzmann 12
cum communi.
«2°. Conjuges respectu conjugum, et Alii qui
prohibean-
"parentes respectu filiorum, nisi sit ne- turo
" cessitas.
« 3°. Moribus infames.
e 4°. Apostatae et haeretici, qui nullo Apostatae
et haeretici,
« casu videntur advocandi; quia ea advo-
« catio esset protestatio quasi falsae reli-
«gionis, cum nonnisi de falsa fide sint
- sponsurì: etsi Laymann 13 probabiliter
« dicat, posse subiride ob gravem causam
«admitti. - Catholici vero, ob rationa-
« bilem causam, infantem haeretici, bapti·
• De Bapt., cap. 7, qu. 3, V. Abbatibus. - • Traet. 19,
punct. 11, § 1, n. 4........ 'l Tr. 2, cap. 7, n. 47.. Coninck,
de Saeram., qu. 67, art. 7, n. 56. - 8 De Bapt., cap. 16,
n. 15. - Laym., loe. cit., n. 3. - Angel., v. Bapttsmus VIII,
n. 1•• Sanch.) de Matr., lib. 7, disp. 60, n. 21. - Bonac.,
de Matr., qu. 3, punct.5, § 2, n. 23. - 9 De Bapt., cap. 6,
qu. 1, resp. 3. - lO De Bapt., tit. de Patrinis, i. f. - 11 Loc.
cit., n.4•. Laym.) lib. 5, tr. 2, cap. 9, n. 3. - Sanch.) Decal.,
lib. 6, cap. 6, n. 24. - 12 De Bapt., n. 163.- 18 Loc. cito ,n. 7.
ap. Pallottini, V. Sacramentum Baptismi, § 1,
n.17.
156. - a) Filliuccius, tr. 15, n.14, de pri-
vilegio fori (non de Baptismo) tractans, ait sub
nomine monachorum omnesreligiosos com-
prehendi.
b) Diana, parto 9, tr. 6, resol. 32,: «At
DUB. V. - DE CAEREMONIIS BAPTISMI. - ART. II.
« zante praedicante, suscipere possunt,
« saltem in Germania. Laymann 1 ». Et
Croix c) consentit cum Gobat c) et Tam-
burinio C), si per hoc. nullo modo appro-
betur ritus haereticorum contrarius fidei
(contra Navarrum, Lessìum, etc.).
An autem ex gravi causa adhiberi pos-
sit patrinus haereticus? - Affirmat Lay-
mann, et consentit Palaus, si aliter orire-
tur gravis offensio d). Sed commuuius ne.
gant e) Tanner et alii, apud Croix 2.
e 5°. Plures quam duo. - Quia Triden-
« tinum non nìsì unum, aut ad summum
« unum et unam permittit, propter cogna-
« tionem spiritualem ìnde oriri solitam.
« Ideoque mandat parochis, sub poena
« arbitrio Ordinarii infiigenda, ut si plures
« se offerant, petant ab his ad quos spectat
«patrinos designati, ut unum vel duos
« nominent, eosque tantum admittant, qui
" soli cognationem contrahant, eorumque
«nomina in librum referant, eosque de
« contracta spirituali cognatione instruant:
« scilìcet, quod ea impediat dirimatque
e Matrimonium, non quidem inter se, sed
« inter ipsos et baptizatum, ejusque patrem
« et matrem; sicut etiam inter baptizan-
1 Lib.B, tr. 2, cap. 9, num. 6. - Navar.) Consil, 1, de
constit., n. 67. - Lessius, Auctar., v. Baptismus) cas.1.-
Laym.) Ioe. cit., n. 7. - Paiases, tr-, 19, punet. 11, § 1, n. 9.
- Tanner, tomo 3, disp. 1, qu, 7, n. 125.• 9 Lib.6, parto l,
n. 373. - 8 Loc. cit., :'1 n.B, - .. Qu.67, art. 8, commento
ego, ìnquìt, utramque sententiam probabilem
puro.. . massonibus haec decrevit: «Omnino pr~hi­
c) Croix, lib. 6, parto l, n. 370, consentit
cum Laymann; et pariter Gobat, tr. 2, n. 565.
Tamburinius vero, Nb. 2, de Bapt., cap. 4,
§ 2, n. 8, requirit gravem causami et prae.
t~re~, ut patrinus. addat «protestationem, qua
slgnificet se sUSClpere ad ritum Ecclesiae Ro-
manae. Sed solus Croix (cui consentit Tam-
buriniu~, ut ex relatis liquet) addit restrictio-
nem: SI per hoc nullo modo, etc. - De his
autem adsunt declarationes S. Offidi.Et primo
quidem a S. C. quaesitum fuerat: «An debeant
schismatici, haeretici, qui catholicorum sunt,
h?stes .i~f~nsissimi, ~~ti0!le alicujus partieula-
n~ ~I1l1C1tlae et ~~!antatis permitti, ut pa-
tnm fiant ca~ho~lc1S 111 sacramento Baptismi
et Confirmatloms; et catholici vicissim illis?
Et S. C.,die 14Octobris 1676, respondit: «Non
posse '. ~ Item eadem S. C., die 10 Maji 1770,
declaravlt: «.Absolut~..... non licere, nec per
se. nec 'per al1o~, fung1 O~?O patrini in baptis- .
mlS qUl haeretlcorum filllS ab haereticis mi-
nistrantur ». - Denique S. Olf., in sua Instru-
135
- tem et baptizatum, baptizatique patrem
" et matrem. Excipiuntur tamen parentes,
« quando propriam prolem suscipiunt in
«necessitate. - Vide Laymann 3 a ,
157. - Quaeritur hic: an duo conjuges
possznt lzez'te suscipere aHenam prolem?
Negat Suarez " ex constitutione Urbani II
relata in cap. .fin. [caus.] 30, qu. 4, ubi
dicitur: Sed ut purz'tas. spz"rz'tualz"s pater-
nz"tatz"s ab omnz' labe et z'nfamza conser-
vetur immunz"s, dz'gnum esse decermmus
ut utrique (conjuges) z"nszmul ad hoc asp/-
rare mz'nzme praesumant. Censet tamen
Suarez id non esse plus quam veniale;
ex verbis illis dt'gnum esse decernz'mus
quae videntur solam decentiam inducere a/
- Sed nullum esse peccatum probabilius Duo conju-
et cum communissima docent Navarrus " ges proba-
bilius lieite
Sanchez 6, Bonacina 7; et Salmant. 8 cu~ alienam suscipiunt
Coninck. Ratio, quia jam consuetudine pro1em.
introductum est hoc esse licitum. Idque
expresse docet D. Thomas 9, ubi ait: Nz7zz1
prohz'bet quz'n vz'r et uxor simul alz'quem
de sacro fonte levarent.
158. - « Unde resolves:
« l°. In privato Baptismo ob necessi- Notanda
« tatem dato, pater non debet suscipere baum, ex Buae n-
v. Secundo, - Suar., loc, cito - li Man., cap. 22, n. 39. _
S De Matr., Hb. 7, disp .. 57, num. 5. - '1.De Matr., qu, 3,
punct, 5, § 2, n. 5. - 8 Tr. 2, cap.7, n.51. - Coninck, de
Sacram., qu, 67, art. 7, n. 58. - 9 In 4, disto 42, qu. 1,
art. 3, solut, 2, ad 4.
ctione 5 Julii 1878 ad Ordinarios Brasiliae de
b~n~l;1m est ne massone~ notorii oftì.cium pa-
tn1l1 111sacramento Baptismi vel Confirmatio-
nis suscipiant. Illi enim, quatenus adhaereant
sectae ab Ecclesia damnatae, minime idonei
sunt procurandae, si opus fuerit, educationi
christianae spiritualium filiorum _.
d) Vel etiam, addit Palaus, si timor adsit
ne parentes deferant baptizandum ministro
haeretieo.
e) Et huie negativae sententiae adhaeret
S. C. S. O.Declaraverat enim S. Poenitentia-
ria, die lO Decembris 1860, posse ad munus
pa~riD:i admitti notorie censuratum, si ex ejus
re]ectlOne gravia damna imminere viderentur.
Bine a S. C. S. O. quaesitum fuit: Utrum haec
declaratio etiam ad patrinos haeretieos extendi
~ssit. Cui quaesito, die 3 Maji 1893 respondit
S. C.: «Negative,et praestare ut Baptismus con-
feratur sine patrino, si aliter fieri non possit_.
157. - a) Et ita etiam Suarez aitfacile excu-
sari posse ab omni culpa, si consuetudo con-
traria recepta esset.
 136 LIB. VI. - TRACT. II. -
« aut tenere tamqua m patrinu s infantem ;
« cum in hoc casu nulla sit patrini neces-
« sitas. - Ideoque , si id vel tunc, vel etiam
« in Baptism o publico temere faciat (idem
« est si prolem suam ipse baptizet), gra-
« viter peccat. Et insuper contrah it in po-
e steriore casu cognati onem cum conjuge ;
«atque, ut docet Sanche z a) et aliì com-
« muniter , privatu r jure petendi debitum
. «
« Quod tamen negant Coninck et Diana l ..
«Vide Bonacin a 2, Escoba r 3, ubi citat
«Suare z negante m b) ». [Et quidem pro-
babilite r: vide dieta n. 150].
« 2°. Si inter multos patrino s nulli certi
« a parentib us, aut in eorum defectu, a
«paroch o designe ntur, qui aliis seclusis
« cognati onem contrah ant, et sic multi ex
- ìgnoran ria, vel parochi neglige ntia le-
« vent; probabi le est omnes contrah ere
e cognati onem (nisi tamen assistan t tan-
« rum et non tangant ). Vide Layman n 4.
« - Diana 6 tamen ex Suarez, Maerati o et
«Perez dicit eo casu nullum contrah ere
e cognati onem ». - [Vide dieta n. 154].
159. - «3°. Parochu s gravite r peccat:
« l°. Si ex neglige ntia frequen ter omittat
« nomina baptiza torum referre in librum:
Coninck, de Matt., disp.34. dub.B, n. 69. - " Parc.B.
tr. 4, resol, 3. - 9 De Matr., qu, 4, punct, 2, n. 3 et 4. -
:{ Tr. 7, exam, 2, n. 60, (ed. Lugdun. s. d.; in alììs, n. 13
post inìt.). - .. Tr. 2, cap. 9, num, 4. - 5 Parto 9, tr. 7,
resol, 50, v. f•• Suar., qu, 67, art. 8, comment., i. f.•
Maerat.,1 de Matr., disp. 9, séct, 9, v. Unde concludt1ur
158. - a)Sanchez, de Matr., lz'h.9, disp.26,
n. 7, ut probabilius habet eum privari jure
petendì; contrariam tamen opinionem proba-
bilem existimat ac tutam,
b) Vide pro Suarez notam c ad n.150.
159. - a) Quintanadvenas, loc. cit., n. 4,
de culpa hac scribit: «Esset forsan lethalis ».
b) Diana, loc, cit., resol. 51, hoc modo lo-
quìtur: «Nonnulli tamen solum venialiter pec-
care exìstìmant. Et omnia observat haec etiam
Serra... et Perez a , - Et re vera Martin. Pe-
rez, loc. cit., n. 4, dicit < verisimilius» esse
,mortale, quasi insinuans his verbis contra-
rium esse probabile. - Serra vero, in 3 Part.,
qu. 67, art. 7, i. fi, dicit alios existimare esse
mortale, nonnu1los tamen solum veniale.
c) Croix haec dicit de Baptismo absolute
collato; et citat Gobat. Ceteros vero auctores
citat pro Baptismo sub conditione collato, in
quo negat adhibendum esse necessario pa-
trinum; et ita profecto tenent Gormaz, de
Bapt., n. 53; et Quintanadvenas, tr. 1, sin-
gul. 18, n. 1.
CAP. I. - DE BAPTISM O.
DUB. V. - DE CAEREM ONIIS BAPTISM I. - ART. Il.
137
etum ob.Iege m Trident ini in re gravi et
nomina baptizat i ejusque parentu m ac rhing, etc. commu niter, quod si talis eu-
- sub poena gravi; tum ob incomm oda suscept orum, - 2°. Monere patrino s de
« et damna inde sequent ia. Quintan adve- baNo omni culpa care!" uti contmgere po-
cognati one contrac ta eorumq ue obliga- test, si V. gr. lectus est iatus , puer im-
« nas 6. - 2°. Si ejus culpa patrini plures
tione. - 3°. Inculca re matribu s et nutri- placabz7zs, quz'aùte r a frigore defendi non
« adhibea ntur. Quìntan advenas -v. Ac licet
cibus ne decumb ant cum infantib us ob pe- possa, et muiier in somno suum retinere
e Perez b) et Serra b), apud Diana b), dicant
riculum suffocationis. Notat vero [Contin.] soleat sZlum ac locum, omnes poena ces-
« esse probabi le quod tantum peccet ve-
Tourne ly l cum Barbosa , Anaclet o, Pi- sabit. Ita [Contin.] Tournel y.
«nialite r, alli tamen mortali s eum da-
mnant
», 1 De Bapt., cap. 6, qu. 5, i. f. - Barbosa) in Decretal., tìr. 10, num, 11. - Pirhsng, ]us cancn., Iib. 5, rlt. lO,
Peccat etiam gravite r parochu s bapti- Baptìzare lib. 5, tìt, lO, cap. 3, nutn. 2. - Anact., Jus canon., Iib. 5,
num, 8.
zans solemn iter sine patrino , cum haec solemnite r
sin e patrì-
sit de praecip uis caeremo niis c). Croix 7 no, Iethale.
cum Gobat, Gormaz v.Bona cina d) et Quin-
tanadve nas C). - Sic etiam gravite r pec- Itern, ad-
cabìt , si admitte t ad Raptism um patri- mittere ' pa ..
trinum non
num non designa tum, ut dicunt prae- dtum. e s g n a- ì
fatus auctor addition um in Wigand t 8;
et Tourne ly e) cum Bonacin a f), Hur-
tado f), Barbosa g), Beja et aliis, Et hoc ex
praecep to Trident ini 9, ubi dicitur: Paro-
chus, antequa m ad Baptism um conferen-
dum accedat, dilz'genter sciscaeta» ab tis
ad quos spectabit, quem vel quos elege-
rmt, etc.
160. - Hie autem ultimo notandu m ex Servanda
Rituali Romano , parochu m post datum post a paroc h c
Baptìs-
Baptism um debere l". Adnota re in libro mum.
quod si. - Martz'n. Peree, de Matrim., disp. 29, sect, 5,
num. 9. - 6 Tr. 2, sìngul, 11, a n. 3. - 7 Lib. 6, parto 1,
n. 348 et 349. - Gobat, tr. 2, n. 522. - 8 Tr-. 11, exam, 5,
cas.B, v. Resp. ad 1. - Beia) part.2, cas.a. - ~ Sess.24,
de reform. Marrim., cap. 2. - Rit. Rom., Ordo bapt.
par-vul., i. f.
..
d) Bonacìna, de Bapt., qu. 2, punct. 7,
n. 18, scribit haec generatim: «Ritus, quam-
vis accidenta1es, non posse omitti absque pec-
cato ex suo genere mortali».
e) Contino Tournely, de Bapt.; cap. 6, qu. 4:
« Parochus , inquit , sciscitari debet qui sint
ad suscipiendum electi, eosque solos admit-
tere a ,
f) Bonacina, de Matr., qu. 3, punct. 5,
§ 2, n. 27, negat ad parochum pertinere pa-
trini designationem, quando parentes jam de-
signarunt. Non aliud. - Et pariter Gaspar
Hurtadus, de Matr., disp. 18, diff. 4, n. 14,
ait designationem patrinorum ad parentes aut
ad alios quibus incumbit cura baptizandi per-
tinere; in eorum vero defectu, ad baptizan-
tem; et n. 16, Tridentinum statuisse quod
parochus non admittat in patrinum, nisi desi-
gnatum ab illis ad quos id spectat. Non igitUl-
satis accurata est citatio a Collet f.1.cta.
~) Barbosa, in T1'id., sesso 24, de reform.
Matr., cap. 2, n. 34, doctrinam hanc ex Beja
affert nec reprobat.
 138 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. II. - DE CONFIRMATIONE. DUB. I. - DE MATERIA ET FORMA CONFIRMATIONIS. 139

libus non est alz"quid z'ferandum, sed caute #no concilz'o; et in fine sic dictum fuit:
supplendum quod incaute fuerat praeter- Datum Ftorentiae , in publù:a sessione
CAPUT II. mt'ssum. Unde (ut dicunt) balsamum non synodalt" solemnùer t'n ecclesia majort' ce-
De Confirmatione. est de necessitate sacramenti; nam alias lebrata, anno Domt'ni 1439. Praeterquam
totum sacramentum iterari debuisset. quod testatur Petrocorensis hoc decretum
DUBIUM I. Probabi- Secunda vero sententia, communior in omnibus catholicae religionis partibus
lius affì r .
Quid sìt, et quae ejus Materia et Forma. maturo et probabilior, affirmat. Et hanc tenent receptum fuisse.
D. Thomas d), Bellarminus e), Gonet I, Probatur Z', Ex cap. Cum uenisset, unico
161. Qua ratione Confirmatio est sacramentum. - 162. Quae sit materia remota hujus Suarez 2, Petrocorensis 3, Concina 4, Holz- de sacra unct., ubi Innocentius III, post-
sacramenti. Et an sit materia necessaria oleum olivarum et balsamum. - 163. An
sit necessaria benedictio chrismatis. Et an haec possit committi sz'mplici sacerdoti. mann 5; et Salmant. 6 cum Palao, Lay- quam distinguit tria genera oleorum, nem-
An sit obligatio uti chrismate novo. - 164. Quae materia proxima. Et an ultra mann, Bonacina. Et idem docet Catechi- pe catechumenorum, infirmorum, et chri-
'chrismatz'onem requiratur altera manuum impositio. - 165. An unctio possit fieri smus Romanus 7, ubi dicitur: Duae res sma, quod (ut ait) ex oleo fit et balsamo,
alz'o digz'to quam pollice manus dexterae. - 166. An, medio z·nstrumento. - 167. De corporeae permixtae (scilicet oleum et mystù:a ratùme: per oleum em"m nùor con-
forma z'n Ecclesia latina. - 168. Quae mutationes circa formam inualident sacra- balsamum) Confirmatzonz's materiamprae- scientiae dest'gnatur...; per balsamum odor
mentum. De forma Graecorum. - 169. De effectibus Confirmatz'onis.
bent. famae exprsmitur, Deinde in § Per fron-
Confìrma-
tio, quid.
161. - e: Resp. I", Confirmatio est unctio Certum est oleum esse de necessitate Oleumoli· Probatur lO. ex decreto Eugenii IV tis, eod.cap., sacramentum Confìrmationis
varum est
« chrismatis, sub praescripta forma vero sacramenti, ex cap. unico de sacra unct. de necessì- approbato aconcìlìo FIorentino, ubi di- vocat chrismattonem, non propter aliud
« borum, in fronte baptizati, ab episcopo,
tate sacra-
et ex decreti Eug, IV; ut Salmant. 8 cum menti. ctum fuit materiam Confirmationis esse quidem, nisi propter chrisma quod ibi adhi-
« qua is ex Christi institutione gratiae communi, et Croix 4. - Et debet esse chrisma confectum ex alea et balsamo. betur. - Confirmatur id ex antiqua praxi
« augmentum et robur accipit », oleum olivarum; ut docet S. Thomas 5. - Opponunt contra hoc decretum Tour- Ecc1esiae; nec verum esse dicit Bellar-
Ha ex Tridentino l, ac decreto Euge- Per dictum oleum enim, quod natura sua nely et Habert, quod cum illud forma- minus f), nullum Patrum ante D. Grego-
nii IV in Instructione ad Armenos, atque pingue est et dìffìuens, significatur gratia tum fuit, concilium jam erat solutum; rium Magnum meminisse hujus balsami
ex aliis conciliis, apud Bellarminum. - Ha- Spiritus Sancti, quae a Christo capite in ab eo enim jam discesserant episcopi mixtionem. Nam D. Cyprianus g) longius
betur autem in epistola 2a Dominus, Fa- nos effunditur. Graeci cum suo imperatore, finito negotio antea (ut refert Bellarminus) jam scripse-
biani Papae, hoc sacramentum institutum Balsamum autem certum est esse de BaLsamum unionis suae Ecc1esiae cum Latina. Sed rat: Hodt"e t'n Ecclesia ... sacrum chrisma
est de neces-
fuisse in nocte Coenae, qua Christus Domi- necessitate praecepti. - An autem sit ~~~\~ prae-
respondet Petrocorensis 8, non ideo de- confiet'tur, t'n quo mt'x:tum oleo balsamum,
nus de ipso Apostolos edocuit a). Vide Sal- etiam de necessitate sacramenti? siisse concilium; cum Graeci consenserint regiae et sacerdotaùs gloriae exprt"mt"t
manto 2; item Petrocorensem b) et Contin. Prima sententia negato Et hanc tenent Alli ne- in continuationem concilii, in qua fieri unz'fatem. Item refert, S. Clementem meno
gane esse de
Tournely b), qui id probant ex traditione. Juenin 6, Contino Tournely 7; item Navar- necessi rate debebat altera unio Armenorum. Unde tionem fecisse fragrantiae odoris chri-
Mat<ria
remota.
162. - « Resp. IlO. MATERIA ejus remota rus, Sotus, Valentia, etc., apud Salmant. 8 ; sacramen ti. in hoc decreto Eugenius eumdem morem smatis.
- essentìajfs est chrisma, confectum ex et merito probabilem putat Croìx cum Co- tenuit loquendi solitum in generalibus Ad textum autem praefatumin cap.Ps-
« balsamo et oleo olivarum, benedictum ab varruvias b), Dicastillo b)~ Aversa c), etc. conciliis: Sacro hoc approbante Fioren- storaiis, respondetur cum Petrocorensi et
« episcopo. - Ita communiter doctores. - Probant ex cap. Pastoralis, de sacram. l Man., tr. 3, de Bapt. et Confirm., cap. 12, § 2. - qu, 4, resp, 2, V·, Circa 1110X. - Habert, tr. de Confirm.,
« Unde resolves: non iterand., ubi Innocentius III, interro- 2 Qu. '72, disp. 33, sect. 1, v. Dico qugrto. - 8 De Confìrm., cap. 3, § 2. - 8 De Confìrm., cap. 3, qu, 2, V. Dices. -
« Non sufficit solum balsamum, ut vo- gatus de subdiacono ordinato sine ìmpo- cap. 2, qu, 4, v. Respondetur. - , De Confirm., cap. 2, Petrocor., de Confirm., cap. 3, qu, 2, v. Certe in hoc. -
n. 14. - • De Confirm., n. 194. - e Tr. 3, cap. 2, n. 7. - Bellarminus, de Conflrm., cap. 8, propos. 2. - S. Clem.,
« luit Canus a),' nec solum oleum, ut vo- sitione manuum, et de alio confirmato in Palaus, tr.2O, punct, 2, n.3•• Laym'l lib.6, tr. S, cap. 2, Constitut. apostol., lib. 7, cap. 44. Inter opera dubla
« luerunt Cajetanus, Sotus, Navarrus s , solo oleo benedicto, sic respondit: In ta- n. 1. - Bonac., de Confìrm., punct, 3, n. 2. - '1 Parto 2, S. Clementis, ap. Migne, Patrol. graeco-Iadna, tomo 1,
cap. 3, de Sacram, Contirm., n. 7. - Tourne/y, Praelect, col. 1045·1046. - Petrocor, loc, cìt., cap. 2, qu, 4, v. Im-
1 Sesso 7, de Sacram. i. g., can, 1. - Bettarm., de li3 P., qu, 72, art. 2, ad S. - Il Institut., parto 8, disserto 3, de locis theolog., de Concil., art. 2, § De concil. Fìorent., merito.
Sacram. Confìrmat., cap. 4. - 'Tr. 3, de Confìrm., cap. l, de Confirm., qu. 2, v. Quawes 2. - 1 De Confirm., cap. 3,
numi 2 et 11. - Cajet~n., in 3 Part., qu, 72, art. 2. - art. 2, conci. 2. - Navar' J Man., cap. 22, n.8. - Sotus, in 4,
..')otu5, in 4, dist.7, art. 2. - Navar., Man., cap. 22, n. 8. disto 7, art. 2. ~ Valent.) in a_m Part.,disp.5,qu.1, punct.:?-
- 3 Loc. cit., cap. 2, n. 3. - " Lib. 6. parto 1, n. 375. - s Tr. 3, cap. Z, n. 5. - Croix, lib. 6, parto 1, n. 375.
sus communiorem et probabiliorem appellat: smate necessitate sacramenti,aut solum neces-
«De balsamo, ait Aversa, qu. 72, sect. 2, sitate praecepti ». Et respondet, veteres omnes
V. Tertio, inter theologos disputatur... Magis stare pro necessitate sacramenti; recentiores
161. - a) Fabianus papa, in suaepist. 2, sicut bat Confirmationis institutionemet ritum. De tamen consentaneum est dicere balsamum vero quosdam, pro necessitate tantum prae·
habetur ap. Labbe, tomo 1, col. 658, haec tempore vero, ait institutum fuisse hoc sacra- admixtum oleo esse vere de necessitate hujus cepti divini.
scribit: «In illa enim die [ultimae Coenae], mentum post·resurrectionem Domini. .sacramenti. f) Be1larminusid certe innuit, citandop1u o

Dominus ]esus, postquam coenavit cum disci-
pulis suis et lavit eorum pedes....,chrisma con-
ficere docuit.Ipsa enim lavatiopedum nostrum
significat Baptismum, quando saneti chrisma-
tis unctione perficitur atque confirmatur •.
b) Scilicet Petrocorensis, de Sacram. Con·
firm., cap. 1, qu. 2, multis probat ex tradi-
tione Confirmationem esse verum sacramen-
tum. - Pariter Contino Tournely, de Sacro
Confirm., cap. 1, conci. 2, ex traditione pro-
162. - a) Aliqui auctores hanc utique sen- d) S. Thomas, loc. dt., art. 2, dicit chri- res Patres D. Gregorio antiquiores.
tentiam tribuunt MelchioriCano; nullus vero sma esse materiam hujus sacramenti conve- g) S. Cyprianus vel,. ut ait Bellarminus,
indicat locum ubi eam pronuntiavit, nee ego nientem, tum ratione olei, tum ratione bal- «quicumque est auctor. libri de Cardz'nali-
id usquam reperire potui. sami. Et ad 2, haec scribit: «Convenienter bus operibus Christi, inter opera S. Cypriani
b) Covarruvias, Variar. lz'b. 1, cap. lO, hujus sacramenti materia est composita». non genuina. Hoc opus est Ernaldi (al. Ar-
n. 4, hanc opinionem sibi pIacere ait; quam e) Bellarminus, de Confirm., cap. 8, prop. 2, naldi) Carnotensis, Bonaevallis abbatis (anno
etiam simpliciter tenet Dicastillus. tr. 3, de utiquescribit: «MateriaConfirmationisnon est 1156); et habetur apud Migne, Patrol. lat.,
Confirm., disp. unù:., dub. 3, n. 29. oleum simplex, sed oleum mixtum balsamo». tomo 189, col. 1009 et seqq. Locus vero citatus
c) Aversa, quidquid dicat Croix, tenet se· Inferius tamen addit: «Quaestionemesseinter reperitur in § 8,de Unctz'one Chrismatis et aliis
cundam sententiam, quam scilicet S. Alphon- theologos, utrum balsamum requiratur in chri- sacramentz"s; Migne, loc.cit., col. 1153·1154,
 140
LlB. VI. - TRACT. II. -
Holzmann, quod Pontifex, dicendo sup-
plendum praetermissum, non voluit qui-
dem suppleri simplicem balsami, sed to-
tam chrismatis unctionem; et ideo dixit
non iterandam, quia (ut ait Glossa) non
dicitur iterari, quod prt'us factum non
fuit.
Certum est autem neutram sententiam
esse de fide neque certam. Hinc omnino
sacramentum conferendum est cum oleo
et balsamo, et alias saltem dubium esset:
.
ut recte dicunt . h)'
Habert 1, Bellarmìnus
et Natalis Alexander 2. Et ideo datum cum
solo oleo, saltem sub conditione esset ite-
In arti- randum. - E converso, quia prima sen-
culo mortìs
o l e u m SO~ tentia sat est probabilis, recte dicit Croix 3
lum adhi-
beri potest cum Gobat, quod in artieulo mortis bene
sub condi-
tione. poterit conferri Confirmatio sub conditione
ex solo oleo, si nequeat haberi chrisma
ex balsamo quoque confectum: magna
enim utilitas hujus sacramenti justa esset
causa illud sub conditione ministrandi
juxta dieta n. 28. ' satis evincit quod chrisma non solum de
Quodcum-
Sufficit autem balsamum cujuscumque
q ue balsa-
mum suffi.- regionis; ut dieunt Gonet-, Palaus 5; Croìx"
cito
cum Conìnck; et Viva 7 cum Bonacina et
Quanritas
requisita. Gobat. Modo sit in ea quantitate ut det
sui odorem, quamvis non misceatur cum
singulis olei partibus. . dicendum
163. - « 2°. Etiam benedictio episcopalis
« est de essentia; ut habet communis, con-
« tra Cajetanum a). - Ideoque nulla dele-
Hoiemann, de Confìrm., n. 195, v. Ad 4. - Glossa
in cap. 'Pastoratis, de sacr., non ìterand., expos. casus. .:-
'Tr. de Confirm., cap. 3, § 3, v. Et certe. - • De Confirm.,
cap. l, art. 2, propos. 2, v. An vero. - 8 Lib. 6, parto 1,
n. 376. - Gobat, tr.2, n. 744. - , Man., tr.3, cap. 12, § 2,
v. Nec referto - 5 Tr.2O, punct, 2, nume 3, v. f.j et n. 5,
ad 4. - • Loc, cit., num, 377. - Coninck, qu. 72, num. 41
et 39. - , De Sacram. Confirm., qu. 3, art. l, num. 1.' •
h) Bellarminus, loc. cit.,cap.9,obj. 3, haec
.dumtaxat scribit: «Neutra opinio est de fide
vel contra fidem •.
163. - a) Cajetanus, in 3 Part., qu. 72
art. 3, «magis rationi consentaneum» putat-
non requiri de necessitate sacramenti, ut
chrisma ab episcopo benedicatur, sed subdit:
« Nihil tamen definitive concludo ».
b)Paludanus aSalmant., tr. 3, cap. 2, n.15,
allegatur, ut qui asserat Ecclesiam posse in
hoc dispensare; et re quidem vera Paludanus,
in 4, disto 7, qu.1, art. 2, conci.2, (n. 15 et 16),
affirmat chrismatis consecrationem requiri de
necessitate sacra~enti; subdens tamen, qu. 4,
n. 34: « Forte ex d1spensatione Papae, ex chri-
CAP. II. - DE CONFIRMATIONE.
« gatione sive episcopi sive Papae, simplex
« sacerdos potest conficere chrisma. Co-
« ninck " ».
Quaeritur: an chrisma debeat esse ab Chrisma
de necessi-
episcopo benedù:tum? - Certum est apud tate prae-
cepti, ab e-
omnes quod de necessitate praecepti chri- piscopo be-
n edi ce n ,
sma omnino debet esse benedietum ab dum.
episcopo.
Sed dubitatur l°. An de necessitate sa-
cramenti debeat benedici chrisma saltem
a sacerdote?
Negant Paludanus b) apud Salmant. b), De neces-
sitate sacra-
et alii apud Petrocorensem 9. - At omnino menti, sal-
tem a sacer.
id affirmandum cum aliis. Et probatur ex dote benedio
decreto Clementis VIII, apud nostrum Be- cendum.
nedictum XIV lO, ubi Clemens, loquens de
oleo benedicto adhibendo in Extrema Un-
ctione, decrevit Extremam Unctionem mi-
nistratam cum oleo benedieto a sacerdote
sine concessione Papae invalidam esse.
Haec verba decreti: Sacram Extremam
Unctionem latinz's coikuam a sacerdotzàus
graecis, oleo ab ipsz'smet benedicto, esse
valùlam C).
Dubitatur 2°. An chrisma necessario
debeat esse benedz'ctum ab episcopo?
Prima sententia communior affìrmar; Ab epi-
et hanc tenent D. Thomas 11, Petrocoren- sano scopo neces-
bene-
sis 12, Concina d) et Salmant. 18. - Idque juxta
alios.
putant probari ex conciliis Nicaeno I e)
Romano II, et ex can. 119, dz'st. 4, de con~
secrat., ubi Innocentius I sie dicit: Pre-
Bonac., de Confìrm., punct. 3, num. 1 et 6. - Gobat, Ioc,
cìt., num. 745. - 8 Loc, cìt., num. 42. - 1:1 De Confìrm.,
cap. 2, qu, 5. - Clem. VIII, Instruct, super Ritibus
Italo-Graecorum, § 3 (de die 31 Aug. 1595). - 10 De Synodo,
lib, 8, cap, 1, num, 4. - 11 3 P., qu, 72, art. 3. - ra Loc.
cìt., cap. 2, qu, 5. - 18 Tract, S, cap. 2, num. 18. -
Concil. Roman. II, act, 1, cap. 5; al'. Labbe, tom, l,
col. 1584.
smate non consecrato... possent sani confir-
mari '.
c) Verba decreti haec sunt: «Non sunt
cogendi presbyteri Graeci Olea sancta, prae-
ter chrisma, ab episcopis latinis dioecesanis
accipere, cum hujusmodi olea ab eis in ipsa
oleorum et sacramentorum exhibitione, ex
veteri ritu conficiantur seu benedicantur».
d) Concina, de Confirm., cap. 2, n.16,se-
cundam sententiam tenet.
e) Concilium Nicaenum I, Canon. arab.,
cap. 69, ~~u.itur de recipiendo poenitente, qui
propter hb1dmem a fide defecerat, et statuit:
«Transacto autem anno, debet sacerdos be-
nedicere aquam et oleum, non sic'ut benedi-
DUB. I. - DE MATERIA ET FORMA CONFIRMATIONIS.
sbyteris (seu extra episcopum, seu prae-
sente episcopo bap#zant) chrismate baptt:
eatos ungere licet, sed quod ab episcopo
fueri; consecratum ; non tamen frontem
ex eodem oleo signore, quod soùs debetur
episcopis, cum tradunt Spiritum Para-
cletum. Idem praescribitur in decreto Eu-
genii W, ubi dicitur materia confirma-
tionis esse chrisma ab episcopo benedz'-
ctum.
Probabi- Secunda vero sententia, quam tenent
liter non be..
nedicen .. Tournely l; et Cajetanus, Valentia, Bar-
dumab epì-
scopo. bosa et Vietoria, apud Salmant. 2; item
card. Gotti, Juenin f) et Drouin f), apud
Concina 8, id negat; et merito (speculative
loquendo) hanc sententiam probabilem g)
putant Suarez 4, Croix 5. - Ratio, quia
sieut Papa potest facultatem concedere
simplici sacerdoti confirmandi (prout vi-
debimus in Dub. seq., n. 170); sie etiam
poterit benedietionem chrismatis ei com-
mittere. Nec ullum ex allatis documentis
necessitate praecepti, sed etiam sacra-
menti, debeat necessario esse ab episcopo
benedictum.
In praxi, Dixi: specuiatiue loquendo; nam in
ab episcopo
ommno be- praxi, cum res sit valde dubia, prima sen-
n e d Le e n-
durn. tentia ut tutior omnino est tenenda.
Chrisma
vetus, vali- «3°. Perinde est ad substantiam sa-
du m ,
ilJicitum.
d " cramenti, sìve chrisma sit novum sive
s e
« vetus ; licet graviter peccet qui utitur
« alio quam novo, id est illo anno conse-
e crato. In quem finem quotannis in die
« Coenae consecratur, veteri combusto ».
- [Idem communiter Salmant 6; ex can. Sz·
quz's, de consecr., dt'st. 4, h)].
I Praelect. de Confirm., qu. 1, art. 3, v. Quaeres 6. -
Cajetan., in S Part., qu. 72, art. 3. - Valent." in Su'! Part.,
disp. 5, qu. l, punct. 2, v. Deinde dico. - Barbosa" de
Off. et Potest. episeo, allego 31, num. 14. . Vi'ctor." Sum.,
citur in Baptismo, nec ut benedicitur chrisma,
sed ut oleum infirmorum», Labbe, tomo 2,
col. 322.
f) ]uenin, Institut., parto 8, disserto 3, de
Confirm., qu. 2, v. Quaeres 2; et Commento
de Sacram., dz"Ssert. 3, qu. 2. cap. 5, art. 2;
Drouin, de Re sacramentaria, lz'b. 3, qu. 3,
cap. 3, § 2, qu. 8, negant quamcumque be-
nedictionem chrismatis esse de necessitate
sacramenti.
g) Sicut etiam habent Valentia, Barbosa
et Victoria.
141
164. - e Resp. IlIO. Materz'a proxima Materia
proxima,
e: est unctio in fronte, per manum episcopi
«(unde etiam hoc sacramentum manus
« ìmpositìo dicitur a S. Luca, Act. VIII)
« in formam crucis facta. - Quae omnia
« sunt de necessitate sacramenti; ut habet
e: communis ».
Hie cadit agere de illa magna ac tam
disceptata Quaestione, pro qua auctores
plures libros integros ediderunt, nempe:
Quqenanz sz't MATERIA adaequata, et quae-
nam FORMA sacramenti Confirnzatzonz's?-
Hic ideo aliquanto diutius mihi immorari
. oportet. Olim de hac quaestione in ante-
cedentibus editionibus hujus operis jam
pertractavi a), sed nuper volui eam rur-
sus ad trutinam revocare; et fateor quod,
cum per quindecim fere dies desudassem
perlegendo canones et scriptores, nequi-
bam judicium ferre quid pro certo tenen-
dum. Denique vis rationum quas in fine
quaestionis adducam omnem a mente mea
dubitationem sustulit; atque de mea seno
tentia certum judicium efformavi.
Plures adsunt de hac re sententiae;
sed tres principaliores sunt:
Prima sententia tenet materiam essen- ]uxta a-
lios, mare-
tialem hujus sacramenti esse manuum rìaesseneia-
Iis, prima
impositionem illam,quae habetur in Pon- impositio
manuum.
tificali Romano in principio ritus, ubi epi-
scopus, antequam ad chrismatis unctionem
accedat, extendit manus versus confìr-
mandos, proferens orationem: Omrupotens,
sempiterne Deus, etc. Unctionem autem Unctio,
materia ac-
quae postea ab episcopo adhibetur, dicit cidentalis,
esse materiam accidentalem, non a Christo,
sed ab Ecc1esia institutam. - Ita sentìunt
nume 43.. 2 Tr. 3, cap. 2, n. 16. - Gotti" TheoI., tomo 3,
tr. 6, qu. 1, dub. 3, n. lO et 12.. Il De Confirm., cap. :2,
nume 16. - " Disp. 38. sect. 2, v. Tertia sententia. -
5 Lib. 6, parto 1, n. 378. - 6 Loc. cit., n. 21.
h) Salmant. dicunt id colligi ex citato ca-
none, qui revera loquitur tantum de Baptismo:
«Si quis de alio chrismate quam de illo novo
quod proprii episcopi largitione vel conces-
sione acceperit, baptizare [Id est,inquit Glossa,
baptizatum ungere] tentaverit, pro temeritatis
ausu ipse in se suae damnationis protulisse
sententiam manifestatur».
164. _a)Scilicet in quinque prioribus editio-
nibus; et dissertatio, qualem in praesenti le-
gimus, primum inserta reperitur sextae edi-
tioni, anno 1767.
 142 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. II. - DE CONFIRMATIONE. DUB. I. - DE MATERIA ET FORMA CONFIRMATIONIS. 143

card. Aureolus b), Sirmondus l cum Sainte- hanc sententiam tuetur). Auetores hi ajunt ner ', Sotus s, Silvester 3, Navarrus s, To- Patribus pro materia designatur; itaS. Dio-
Beuve et alìis paucis, Ducuntur hi aucto- impositionem manuum probari ex Seri- letus 6, Roncaglia 6, Alensis 7, Scotus 8, nysius, S. Cyrillus Hierosolymitanus, Ter-
res ex ìllo textu in Act. VIIl, ubi S. Lucas ptura, Act. VIII, ut supra; unctionem au- Gonet 9, Laymann l0, Holzmann 11, An- tullianus, S. Ambrosius k), S. Cyprianus,
enarrans missionern Petri et joannìs in tem chrismatis probari ex SS. Patribus, toine lS, Frassen 18, Petrocorensis 14, La- S. Augustinus et alli, quorum auctoritates
Samariam, scribit: Quicum oenissent, ora- quorum auctoritates infra referemus. croix 15,' cum aliis plurimis. Item Guliel- infra transcribemus. - Fatemur itaque
verunt pro ipsz's ut acciperent Spiritum Tertia denique sententia, communis vel Juxta mus Parisiensis z', Mafdonatus z' et Petrus ad materiam Confirmationisrequiri tam
S. D'o c t o-
Sanctum: nondum enim zn quemquam fere communis, quam tuemur et certissi- rem, mate- de Marcai), apud Continuatorem Witassez', unctionem quam ìmposìtionem, sed illam
ria adae-
t"llorum venerat, sed baptz'zati tantum mam cum Bellarmino f) existimamus, te- quata, un- qui asserit, hanc sententiam sequi omnes tantum impositionem quae ab unctione
etio per im- thomistas et scotistas. - Accedit Cate-
erant zn nomzne Domzni jesu. Tunc z'm- net, materiam adaequatam et totalem Con- positionem est indistincta. Idque Bellarminus l) ex
manus, chismus Romanus 16, ubi docet chrisma
ponebant manus super illos, et accipie- firmationis esse chrismatis unctionem, ipsis Patribus optime probat: Cum enz'm
bant Spiritum Sanctum. Hinc arguunt, quae confirmandis per impositionem ma- confectum ex oleo et balsamo esse solam (ait) Patres zndifferenter dzxerznt gratzam
solam manuum impositìonem pro materia nus episcopi adhibetur. - Hanc docent materiam hujus sacramenti. Et sedulo sub- Spirt'tus Sanefi zn hoc sacramento conferri
adhibuisse Apostolos in hoc sacramento; D. Thomas 8, ubi tradit quod chrisma dit: Quod autem ea sz'thujus sacramenti nunc per unctz'onem, nunc per zmposz'tz'o-
et ideo nunc etiam hanc esse materiam est conveniens materia hujus sacramenti; materia, cum sancta Ecclesia et condlz'a nem, et nunc per utrumque,' znjertur un-
essentialem tuentur. - Haec autem opi- alibi vero g) non negar, impositionem ma- perpetuo docuerunt, tum a S. Dtonysz'o et ctz'onem considerari semper cum z'mposz~
nio, quam improbabilis sit , infra vide- nus esse quoque materiam Confirmationis, complurt'mis aliis gravt'sst'mis Patrzòus tz'one conjunctam. Pergit Bellarminus: Cum
bimus. sed impositionem illam quae unctionem tradt'tum est: zn prz'misque a Fabz'anoPon- Patres tradunt solos episcopos per ckrz'-
]uxta a-
lias, mare- Secunda sententia dicit, materiam es- comitatur. S.Bonaventura 9, Estius l0, Tho· #fice, quz'(in epist: 2, ad episcopos orient., sma dedisse Spirz'tum Sanctum, id pro-
ria eesenria- sentialem componi tam ab impositione mas Waldensis 11, Ysambert 12, Cabassu- quae citatur can. Litteris vestris,de con- bant ex z'lkJActorum VIII, ubi legt'tur: Tunc
~~p~~ì~~ manuum quae fit in principio, quam in tius 13, Beltarmìnus>, Hugo de S. Vietore 15, secr., disto 3) Apostoios chrismatis con- imponebant manus, et accipiebant Spz'ri-
et unctio.
unctione quae deinde ab episcopo adhibe- Petrus Aurelius 16, S. Antoninus 17, Sua- fectionem a Domino accepisse, nobisque tum Sanr.tum. Ita enim Ioquitur S. Dio-
turo - Hanc tenent Merbesius c), ]uenin 2, rez 18, Silvius 19 (ubi aìt esse de fide, quod reliquz'sse testatus est., nysius 21: Consummans unctio quae divzni
Probatur Nulli dubium, ad materiam Confirma- Spz'rt'tus t'llapsumelargz'tur. Tertullia-
Toumely 8 (qui saltem probabilem hanc materia sit solum h) chrisma), Gregorius haec se n-
sententiam eenset), Habert 4, Genettus d), a Valentia so, ]oannes Laurentius Berti 2\ tentia. tionis constituendam requiri impositionem nus 22: Caro ungitur, ut anz'ma consecre-
Coneina 6, card. Gotti 6, Duhamel e) et Con- Petrus Collet contino Tournely i), Sal- manuum; ut ex Scriptura desumitur et ex turo S. Cyprianus 98: Ungz' quoque necesse
tinuator Witasse 7 (qui tamen non aperte manto 22, Coninck S3, Filliuccius 24, Tan- Patribus, prout a Tertulliano 17, a S. Cy- est..., ut accepto chrz'smate.... habere in se
priano 18, a S. Hieronymo 19, a S. Augusti- gratzam Christt'possit. Ita etiam Innocen-
1 Antirrhetic. n, parto 1, cap. 4, 7 et 8. - Sa,'nte-BeU'1Je, qu.72, disp, 1, art. 4, 5ecundum argum. - 18 Notit. eccle- no ilO et allis. Sed neque dubitandum quod tius 1 24, Damasus m), Leo m) et S. Augu-
de Confirm., disp. 3, artìc, l, propos. 1 et 2; et artico 2, siast., ad can, 2 coneilii Arausìcan., n. 4. - U De Confìrm.,
propos. 6. - 53 Institut., de Confìrrn., qu, 2, concl. '1 et 2.- cap. 2, i. f.; cap. 9, v. Dico tamen, _15 De Sacram., lib. 2, unctio chrismatis, aeque ac impositio, a stinus 25.
. :I Praelect. tbeolog., de Confirm., qu, l, art. 3, condo - parto 7, cap. 2. - 16 Orthodox., parto 1, cap. 7, v. Atque
1 Tom. 4, disp.4, qu.4, dub. 1, n. :n et 29. - • In 4, 19 Dialog. contra Luci.ferianos, nume 9; Migne, tomo 23)
• Theol., de Confirm.. cap. 3, § l, qu, 2, et § 2. - • De adeo, - l'l" Parto 3, tit. 14, cap. 3, v. Secundo, - 18 Disp. 33,
Confìrm., cap. 2. - 8 De Confìrm., qu, 1, dnb. 2, § 2, n. 5; sect, 4. - 1'6 In 3 Part., qu, 72, artico 2. - 20 In 3 Parc., disto 7, qn, unic., art. 2. - 8 v. Confirmatio~ num. 2. - col. 164. - IlO De Trinit., tib.15, cap. 26, num. 46; Migne.
et § 3, n.14. - , De Sacr. Confirm., parto l, qu.2, art. 3, disp. 5, qu. l, punct. 1 et 2. - 21 De theolog. Disciplin., • Man., cap. 22, n.8. - • Lib.2, cap. 24, n.2. - • Tr.17, tom.42, col. 1098.- S. Dionys. Areop., de Eccles. hierarch"
sect. 5 et sect. 6. - • 3 P., qu. 72, art. 2. - • Breviloq., lib. 32, cap. 4, propos. 1 et 2, et resp. ad l. - ... Tr. 3. qu. 2, de COnfirm., cap. 1, qu. 3. - , Sum., parto 4, qu. 9, cap. 4, § 11; Migne, Pattol. graeco-Iat., tomo 3, col. 483-484.
parto 6, cap. 8. - lO In 4, disto 7, § 7. - 11 De Sacram., cap. 2, n.22, 26 et 28. - " Qu. 72, n. 50 et 54. - .. Tr. 3, membro 2, art. 1, § 2. - 8 In 4, disto 7, qu. 1, nume 2. - - S. Cyril.,Cateches. 21, mystagog.3, num. 3; ap. Migne,
cap. 113et seqq. passim; et cap. 115, num. 5. - " In 3 P., cap. 1, n. 19. • Man., tr. 3. de Bapt. et Confirm., cap. 12, § 2, v. Terlia Patrol. graeco·lat., tom.33, col. 1091·1092. - Tertullian.,
dìflicultas. - lO Lib. 5, tt. 3, cap. 2, o. 4 et 5. - " De loc.cit., et de Bapt., cap. 7; Migne, tomo 2, col. 806,et tomo t,
Conlirm., num. 198. - "De Confirm., n. 2. - IB Scotus col. 1206. - S. CYPN'an., epist. 70 ad ]aouar. etc., episc.
academ., tomo 11, tr.2, disp. 2, art. 1, qu.2, et conci. 3. - Numid.; Migne, tomo 3, col. 1040.- S. August., loc. cit.-
b) Aureolus, in 4, disto 7., qu. l, art. unic., riter dubitativo modo et cum haesitatione lo- " De Confirm., cap. 2, qu. 3. - IB Lib. 6, parto 1, n. 380. III Loc. cito - .. De Resurr. carois, loc. cito - " Epist.70
dicit quidem materiam essentialem esse ta- quitur. - 18 De Con1ìrm., nume 7. - l'l De Resurreetione carnis, ad ]anuar. etc. - .. Epist. 25, Decentio, cap. 3, num. 6,
etum, et chrisma esse tantum materiam inte- f) Bellarminus, cap.8, de sua propositione cap. 8; Migne, Pattol. lat., tomo 2, col. 806. -;- IB Epist. 73, ap. Migne, tomo 20, col. 555. - Sl6 De Trlnit.,' loe. cit.,
grantem. Sed per tactum quem dicit esse es· prima, quae sie sonat: «Chrisma sive unctio ad]ubaian., n. 9; ap.Migne, Patrol.lat., tom.3, col. 1115.- num.46.
sentialem, videtur intelligere illum etiam, qui materia est sacramenti Confirmationis », scri-
nune in ehrismatione fit; dicit enim formam bit: «Haec certissima est catholicis ». Sed
partialem eorrespondentem signo tactus esse: cap. 9, interpretationem quae vult idem esse resp. 2, satis dubitanter lpquitur, nec pIane rando, Soto, Petro de Alliaco et communiter
Signo te 5tgno cruds. unctionem chrismatis et manus impositionem, sibi consentire videtur. theologis.
i) Continuator Witasse, loc.cit., art. 3, in .k) S. Ambrosius, de Sacram., lib. 3, cap.2:
c) Merbesius,.de Confirm., qu. 6, opinio- vocat longe probabiliorem.
nem hanc nonnisi dubitanter etobscuretuetur. g) D. Thomas, lect. 1 in cap. 6 Epist. ad princ., tres istos auctores citat pro sententia «Sequitur, inquit, spiritale signaculum..., quia
d) Genettus, de Sacro Confirm., cap. 2, Hebraeos, v. Secundu»l, scribit: «Secundum quae tenet materiam Confirmationis consi- post fontem superest ut perfectiofiat, quando
qu. l, scribit materiam proximam esse unctio- sacramentum intrantium est in ipsa manuum stere tum in impositione manuum tum in ad invocationem sacerdotis Spiritus Sanetus
nem, quam facit episcopus cum chrismate in impositione. Ideo dicit Impositt"om's quoque chrismatione; et re quidem vera, si non infunditur •. Et, de Mysteriis, cap. 7, n. 42.-
modum crucis super frontem confirmandi, et manuum... Una in sacramento Ordinis... Alia expressis verbis id asserunt, at certe satis «Unde repete, quia accepisti signaculum spi-
impositionem manuum. Addit tamen se non est in sacramento Confirmationis ad renova- perspieue innuunt Gulielmus Parisien., de ritale '. Ap. Migne, Patrol. lat., tomo 16,
improbare sententiam eorum,juxta quos «ma- tionem». Sacram. Confirm., t'. f.; Maldonatus, disp. col. 434 et col. 402.
teria et forma essentiales... sunt impositio ma- h) Silvius, loc. cit., ait: «Materiam Confir- de Confirm., qu. 2; Petrus de Marca, ad I) Sequentia verba sensum quidem Bel·
nuum episcopi et oratio quae additur huie mationis esse chrisma. Quae doctrina est fidei canon. 28 concil# Claromont:, V. EquùJem larmini, de Confirm., cap. 9, V. Primo igitur,
manuum impositioni... definitae ». Et pro materia proxima assignat certum est. - Et ibidem. Contino Witasse et'v. Secundo idem, non vero textum ipsum
e) Duhamel, Theol., Ub. 2, de Confirm., chrismationem tantum. dicit opinionem quae essentiam statuit in sola exhibent.
dz"ssert.2, cap. 1. conci 1 et 2, et cap. 2, pa- i) Collet, de Confirm., cap. 3, art. 1, ob}. 1,
unctione chrismatis teneri a S. Thoma, Du- m) Epistola 3, quae est inter apocryphas
 144 LIB. VI. - TRACT. II. -
Hinc arguit Bellarminus quod hujus-
modi probatio Patrum nullam vim habe-
ret, si impositio manuum non fuisset cum
unctione conjuncta, Ergo Patres, docendo '
per chrisma sacramentum con ferri, idque
probando ex impositione manuum in Actis
descripta, necessario intellexerunt Apo-
stolos non aliter quam ungendo manus
imposuisse, divinumque Spiritum dedisse.
Quod autem illa unica materia chris-
matis, qua nunc utitur Ecclesia, sit eadem
quam illa qua utebantur Apostoli, patet
ex cap. unù:. Innoc. III, de sacra unctt"on.,
§ Per frontis, ubi sic habetur: Per fron-
tis chrismationem manus impositio desi-
gnatur: quae alio nomine dicitur Conjir-
matio; quia per eam Spiritus Sanctus ad
augmentum datur et robur. Illud designa-
tur, non accipiendum tamquam adum~
oratur, velfiguratur,seu signijìcatur,' sed
pro signatur, assignatur, adest, sive habe-
turo Hoc enim eruitur c1are ex verbis im-
mediate sequentibus: Unde cum caeteras
unctiones simplex sacerdos vel presbyter
ualeat exhibere ; hanc nonnzsi summus
sacerdos, id est episcopus debet conferre.
Quia de soiis Apostoùs legitur (quorum
vù:arit' sunt eptscopt) quod per manus
impositionem Spiritum Sanctum dabant "
quemadmodum Actuum Apostolorum le-
ctio manifestat: Cum audissent (inquit)
Apostoli, qui erant Hierosolymis, quod re-
cepisset Samaria verbum Dei, miserunt
ad eos Petrum et Joannem. Qui cum ve-
nissent, oraverunt pro ipsis ut acciperent
Spiritum Sanctum: nondum enim in quem-
quam illorum venerat, sed baptizati tan-
tum erant in nomine Domini Jesu. Tunc
imponebant manus super illos, et acci-
piebant Spiritum Sanctum: cujus adven-
tus per unctionis mintsterium designatur.
- Certum est quod materiae sacramento-
rum, cum a Christo tantum sint institutae,
Bel/armin .. de Confirm., cap. 9, v. Secundo idem.-
Loc. cit., cap. 9, v. Est .tam,en. -Suar.~ disp. 33, sect. 4,-
1
S. Damasi, ap. Migne Patrol. lat., tomo 13,
col. 481 et seqq., revera desumpta est quoad
substantiam ex can. 7 concilii Hispalensis II,
anno619celebrati(Cjr. Labbe, tomo 6,col.1405).
Et ibi sacerdotibus vetatl1r «chrismate bapti·
?=atorum frontes signare". - Idemque dicen-
dum venit de epistola S. Leonis Magni, ql1ae
·CAP. II. - DE CONFIRMATIONE.
mutari non possunt: ait enim Bellarrni-
nus l adversus quosdam recentiores: Apo-
stolos autem mutasse materiam, nescio
an ttllo modo probari possit nzsi recen-
tiorum auctoritate. Dicendo itaque Inno-
centius, quod ideo soli episcopi va1ent
ungere, quia soli Apostoli manus impo-
nebant ; igitur impositio illa erat eadem
per unctionem, quae nunc est unctio per
impositionem. Sic apposite scribit Pater
Suarez: Sentit ergo (Pontifex) illam manus
impositionem fuisse eamdem quae nunc
est, quaeque nomine etiam chrtsmationzs
seu unctionzs in fronte signijìcatur .
quam esse sufficientem probat satis prae-
sens Ecclesiae usus, etc. Solum hoc fa-
cere episcopos nunc confirmando, quod
Apostoli faciebant manus imponendo.
Idque confirmatur ab alio canone ejus-
dem Innocentii III in cap. 4, Quanto, de
consuet., ubi Pontifex, ad consuetudinem
reprobandam quorumdam sacerdotum qui
conferebant sacramenta solis episcopis re-
servata, dicit: Ut est sacramentum Con-
.firmationts, quod chrismando renatos soli
debent episcopi per manus impositionem
conferre. Nota chrismando per manus im-
positionem; ergo idem est manum impo-
nere quam chrismare. - Idemque habetur
in epistola Michaelis Palaeologi missa ad
Gregorium X, et relata in concilio Lugdu-
nensi II. In ea epistola imperator profes-
sionem fidei emittebat, illaque a Gregorio
bene accepta fuit: sic ibi dicebatur: Aliud
est sacramentum Confirmationis , quod
per manuum i'mpositionem episcopi confe-
run: chrismando renatos. - Idem confìr-
matur ab Innocentio IV 2, ubi: Soli Apostoii,
quorum vices gerunt episcopi, per manus
t'mpositionem, quam Confirmatio vel fron-
tis chrismatio repraesentat,Spiritum Salt-
ctum tributsse leguntur. Verbum reprae·
sentat idem est ac praesentem facere.
n. 4, v. Tertio. - Mich. Palaeol., epist.; ap. Labbe, tomo ]4.,
col. 509. _ 2 Epist.'lO, cap. 4; ap. Labbe, tomo 14, col. 17.
88 inscribebatur in Maxima Bibliotheca ve·
terum Patrum, tomo 7, fol. 1119,. et quae
ap. Migne, Patrol. lat., tomo 54, col. 1238,
et tomo 55, col. 757 et seqq., inter suppo-
sititia S. Leonis opera amandatur. Haec epi-
stola iisdem utitur verbis quibus utebatur
epistola Damasi.
DUB. I. - DE MATERIA ET FORMA CONFIRMATIONIS.
Supersunt hic tria alia magni ponderis
momenta, quorum unumquodque sufficit
ad nostram sententiam tamquam eertam
probandam.
Probatur
ex auctori- Primum est auctoritas Eugenii IV in
tate Euge- decreto edito in concilio Fiorentino, ipso
nii IV.
concilio approbante, ad instructionem Ar-
menorum, ubi sic definitum fuit: Secun-
dum sacramentum est Confirmatio, cujus
materia est chrisma confectum ex oleo,
quod nitorem signijìcat conscientiae, et
balsamo, quod odorem signijìcat bonae
famae, per eptscopum benedicto. Forma
autem est: Signo te signo crucis, et con-
firmo te chrismate salutis, in nomine Pa-
tris, et Filii, et Spiritus Saneti. Ordina-
rius minzster est episcopus, etcum cae-
teras unctiones simplex sacerdos ualeat
exhibere, hanc nonnzsi episcopus debet
conferre, quia de soùs Apostolis legitur,
quorum vicem tenent episcopi, quod per
manus impositionem Spiritum Sanctum
dabant, quemadmodum Actuum Aposto-
lorum lectio mamfestat: Cum enim audis-
sent (inquit) Apostoli, qui erant Hieroso-
lymis, quia reeepisset Samaria verbum
Dei, miserunt ad eos Petrum et Joannem
Qui eum venissent, oraverunt pro eis ut
aeciperent Spiritum Sanetum: nondum
enim in quemquam illorum venerat, sed
baptizati tantum erant in nomine Domini
Jesu. Tunc imponebant manus super illos,
et aecipiebant Spiritum Sanctum. Loco
autem illius manus impositiont"s, datur
tn Ecclesia Confirmatio. juxta .hanc defì-
nitionem Eugenii et concilii, plures aucto-
res dicunt esse de fide, quod sola unctìo
chrismatis sit materia Confirmationis. -
Sed huie decreto tria objiciunt adver-
sarii.
Objectio- Opponunt l°. quod, cum Eugenius hoc
ni bus re ..
spondetur. deeretum edidit, jam solutum erat con-
cilium. - Sed respondetur hoc non esse
verum: licet enim Graeei discesserint a
concilio, remanserunt tamen Patres la~
tini; et ipsimet Graeci consensum ante
discessum praebuere quod concilium per-
sisteret. Praeterquam quod dicimus cum
Patre Berti et communi, esse omnino
certe tenendam ab omnibus sententiam
Berti, lib. 17, cap. 5. - Spondan., Annal. eccIes., ad
ano 1439, n. 19. - Pallavk., Histor. concil. Trid., lib. 6,
cap. 11, D. 12. - Nenard... in libro Sacramentor. D. Gre-
S. ALPHONSI, Opera moralia. - Tom. m.
145
quod Pontifex in suis definitionibus circa
fidem est per se infallibilis (ut probavì-
mus in Dissertatione posita in Tract. de
Legib., cap. 1, dub. 2, in fine, ex n. 110).
- Caeterum nequit dici concilium ex
discessu Graecorum solutum fuisse; prout
loquuntur adversarii, ex Spendano et car-
dinali Pallavicino, Nam Spondanus, anno
1439, expresse contrarium refert, dicens:
Non una cum Graecorum discessu dtsst:
patam esse... synodum Florentinam, sed
porro conttnuatam cum Patribus Iatints :
nec vero hoc solum anno, verum etiam
tribus sequentibus. Et idem testatur Pal-
lavicinus.
Opponunt ZO. quod Eugenius, assignan-
do unctionem pro materia, non assignavit
illam pro materiaessentiali, sed tantum
pro accidentali: prout egit assignando
porrectionem instrumentorum (nulla facta
mentione impositionis manuum) pro ma-
teria Ordinis, in quo probabilior est au-
ctorum sententia, impositionem manuum
esse materiam essentialem, et ìnstrumen-
torum porrectionem esse tantum acci-
dentalem, vel integralem, vel ad summum
partialem. - AHi respondent cum Me-
nardo, quod ideo Pontifex, loquens de
sacramento Ordinis, non fecit mentionem
impositionis manuum, quia illa jam erat
in usu apud Armenos, quibus peculiarem
Ecc1esiae Romanae ritum tradere volebat.
- Alii respondent, ut Gamachaeus, quod
impositio jam constabat ex Scriptura, et
ideo omissum fuit de ea mentionem fieri.
- Alii respondent Eugenium fecisse men-
tionem tantum de instrumentis, quia pro
caeteris se remisit ad Pontificale, dicens:
Prout tn Pontificaii Romano late conti-
netur. - Sed melius respondet Pater Berti
quod Eugenius in Ordine designavit. in-
strumenta tantum ut symbola munerum
ab initiandis exercendorum; in Confirmac
tione vero designat chrisma ut symbolum
gratiae quae per sacramentum confertur:
gratia autem non confertur- nisi totalis
materia essentialis applicetur.
Subdo aliud responsum quod mllii for-
tius videtur. - De sacramento Ordinis
Eugenius loquens, nullum ibi verbum fa·
gorii, nota 757, V. Nec est guod. - Gamach., de Sacram.
Ordinis, cap. 4, v. Secundo probatur. - Berti, Iib. 32,
cap. 4, opp. 2, in resp. ad 6.
lO
146 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. II. - DE CONFIRMATIONE.
cit de impositione manuum; un de videtur
illam tacuisse, sed non exclusisse. - Lo-
quens vero de sacramento Confìrmatio-
nis, expressam facìt mentionem tam de
chrismate, quam de impositione quae ab
Apostolis in hoc sacramento adhibebatur.
Idcirco, si Pontifex putasset impositionem
esse materiam ab unctione distinctam,
omnino debuisset non tantum unctìonem,
sed etiam imposìtìonem designare pro ma-
teria, et utriusque materiae formas de-
scribere: .alìas non recta, quia non inte-
gl'a, sed mutilata esset ejus doctrina; ac
proinde, cum Eugenius retieuerit impo-
sitionem distinctam ab unctione, omnino
dicendum quod eam excluserìt,
Opponunt 30 • quodEugenius in decreto
dixit: Loco t7lz"us manus t'mpositionz"s dari
in Ecclesia Confirmationem. Ergo, juxta
sensum Eugenii, impositio quam Apo-
stoli adhibebant nuncmutata est in Confìr-
mationem, nempe (ut addunt) in chrisma-
tìcnem. - Sed bene respondet [Contin.]
Tournely l, afferens verba Bellarmini,
qui 2 sie ait: (Pontificem) non velle dicere
chrisma esse loco tmposi'tiont"s manuum,
quasi Apostati non usi fuertnt chris-
mate, et nos non utamur t'mpositione ma-
nus. Sed velle dicere idipsum quòd Apo-
stoli faaebant cum dicebantur imponere
manus, facere mmc episcopos, cum dz-
cuntur confirmare vel chrismare: disttn-
gui'tur enz'm tn his locis, non rltus a rz'tu,
sed modus loquendi a modo loquendi;
hoc est nomen a nomine: quod enim diee-
batur olim impositio manus, nunc dicitur
Confirmatio. - Idque aperte Innocen-
tius III expressit, dieens 3: Per frontl5
chrt"smationem manus l'mpositio designa-
tur, quae alio nomlne dia'tur Confirma-
lio. Idemque tradidit synodus Senonensis,
anno 1528, proferens: Tunc (Apostolorum
tempore) impositionz5 manuum, nunc Con-
jirmationis appellatum est sacramentum.
Idem ante Bellarminum scripsit Hugo_.
de S. Vietore 4: Manus t'mposl'tio, quae usi-
tato nomtne Confirmatio vocatur, qua chri-
stianus unctione Chrt5matl5 per l'mposi-.
tionem manus ln fronte signatur, soll5
1 De Contirm., cap. 3, art. l, obj. 4. - • De Contirm.,
cap. 9, v. Dico tamen. - S Cap. Cum venisset, § 7, Per
frontis, unic. de sacra unct. - Synod. Senonen., Decreta,
cap. 10, § de Sacram. Con1ìrm.; ap. Labbe, tomo 19,col. 1170.
episcopis... debetur...; sicut z1t prz'mt'tzva
Ecclesza Spz"rt'tum Sanctum per z'mposz:
tzonem manuum dandz' soli Apostoù l'0-
testatem habut"sse leguntur. Idem scripsit
Thomas Waldensis; qui amplius addidit
non esse fidelem qui vellet credere quod
Apostoli hoc sacramentum conferebant
per manus impositionem sine unctione;
en ejus verba 5: Non recte ergo colli-
gunt dicentes, in Confirmatione non fuisse
oleum unctionz"s vel chrismatis z1t primt:
tiua Ecclesia, sed ad acceptationem SPt:
ritus Sanati ftasse tantum manus impo-
sùas. Deinde subdit: Nemo igt'tur dicat
qui vult esse fidelis, quod sacramentum
Confirma#om"s fiebat sine unctione per
solam manus t'mpositt"onem a Chrz"sto et
Apostohs,'. non em111 minus manum t'm-
ponit, qui ungendo t'mpont't. - Accedit
Petrus Aurelius, in suo Orthodoxo, edito
expensis cleri Gallicani. Ibi auctor, 10-
quens de sensu SS. Patrum circa mate-
riam Confirmationis, inquit: Non ent'm
(Patres) manus impositionem et chrisma-
tionem tn Confirmatzonis sacramento tan-
tum conjunctas.... esse voluerunt....; sed in
unam stngularemque actionem conclusas.
Quare uon dicunt praeoeri unc#onem et
manus impositionern, sed unctionem ma-
nus l'mpositione. Et citat Bedam aliosque
Patres; deinde addit: Atque ht'nc factum
est, ut ... decretum sit chrismationem ab
episcopo pollice faciendam,. ut uno tem-
pore et chrz"smate ungaturfrons, et manus
capiti apertius l'mponatur.... Atque haec
jam consuetudo omnibus delnceps saecu-
lis accepta, et perpetuo Ecclesiae usu ad
120S perducta est, ut non tertiae t71ius
aetatl"S,' sed totius Ecclesiae sensus ac
ri'tus dicendus sz't, a quo ne prt'mt"s quùlem
saeculis alienae fuisse videntur Orientis
Ecclesiae. Unde in fine ibi ait impositio-
nem quae fit in principio, caeremoniam
esse sacramento Confirmationis praeviam,
qua neophyti praeparentur ad suscipien-
dam Spiritus Sancti gratiam. - Sed quid
significa t illa elevatio manuum? Respon·
det Pater Berti 6 quod per illam caere-
moniam episcopus se commonstrat oran-
- ~ De Sacram., lib. 2, parto 7, cap. 2; ap. Migne, Patrol.
lat., tomo 176, col. 459. - , De Sacram., cap. 113, n. 2. i. f.;
et num. 4. - Aurelius} Orthod., parto l, cap. 7, v. Atque
alleo} et v. Ex quibus. - 6 Lib. 32, cap. 6, propos. 1.
DUB. I. - DE MATERIA ET FORMA CONFIRMAnONIS.
tem invocare Spiritum Sanctum super
confirmandos.
Probatur Alterum momentum est illa celebris
ex tra d i-
tione, regula ab omnibus accepta S. Augustini l,
ubi dicitur: Quod universa tenet Ecclesia,
nec concilti's tnstt'tutum, sed semper reten-
tum est, nonnisz' auctorùate Apostolica
traditum rectissime creditur. Id prius do-
cuit S. Basilius 2, ubi dixit, omnino ere-
denda esse dogmata et instituta quae in
Ecclesia praedicantur, et quae non ex
doctrina scripta prodita accepimus, sed
ex Apostolorum. traditione in mysterio,
id est in occulto, tradita nobis fuerint. -
Hinc bene arguit [Contin.] Tournely 8,
quod, cum ab ipsis primis saeculis unctio
in Confirmationis sacramento usurpata
sit, et deinceps semper retenta, lìcet Seri-
ptura nullam de unctione mentionem fe-
cisset, tenendum est ex traditione Apo-
stolorum et consequenter ex institutione
Christi, quod hoc sacramentum ab initio
ipsis temporibus Apostolorum coeperit
conferri per impositionem manuum con-
junctam cum chrismatis unctione.
Quod autem semper unctio ab initio
usque nunc adhibita fuerit in Ecclesia tam
latina quam graeca, constat ex traditione
Patrum. - De hoc primum non leve funda-
mentum habetur ex Apostolo in II. COI'. I,
21 et 22, ubi dicitur: Qui autem confir-
mat nos vobiscum zn Christo, et qui unxit
nos Deus: qui et signavi! nos, et dedit
pignus SPt"rz'tus tn cordibus nostris. Haec
verba interpretantur de sacramento Con-
firmationis Joannes Chrysostomus n), Ri-
larius n) et Theodoretus n)J in hunc locum,
ac Ambrosius 4. - Praeterea illud Nolite
1 De Bapt., lib. 4, cap. 24, n. 31 ; ap. Migne, Patrol.
lat., tom.43, col. 174. - • Lib. de Spiritu Sancto, cap. 'Z7,
n.66. Cfr. Migne, Patrol. graeco-Iat., tomo 32, col. 187-188.
_ 3 De Confirm., cap. 3, art. 1, concI. l, v. Probo 2 pars.-
4 De Mysteriis, cap. 7, nuro. 42; ap. Migne, Patrol. lat.,
tomo 16, col. 403. - 15 Cateches. 21, mystagog. 3, num. 3;
ap. Migne, Patro). graeco·)at., tomo 33, col. 1091-1092.
8 Quaest. et resp. ad Orthodox. qu. 137, inter opera
_
spuria S. ]ustini. Cfr. Migne, Patrol. graeco·lat., tom.6,
n) NecS. Joannes Chrysostomus, in II. ad
Cor., homil. 3,n. 4; nec Theodoretus ita haec
verba commentantur, ut ma aperte de hoc
sacramento dietafuissedoceant.- Ad S. HiIa-
rium quod attinet, non potui reperire quod ei
hic attribuitur.
o) S. Augustinus, de Trin.,lib.15, cap.26,
147
contristare Spiritum Sanctum Dei in quo
signati estis (Ephes. IV, 30), explicat de sa-
cramento Confirmationis S. Augustinus o).
Praeterea illud S. Joannis (I. Ep., Il, 27):
Unctionem quam accepistis ab eo maneat
tn VObl5, sie explicatur a S. Cyrillo Hiero-
solymitano 5: Sanetum hoc unguentum
non amplius est unguentum nudum ne-
que commune postquam jam consecratum
est; sed est chrisma, quod Chrt"sti et SPl:
ritus Sancti, id est dtvinz'tatisejus praesen-
tiam efficz't, quofrons et alii sensus (loqui-
tur de ritu graeco) corporis tui symbolice
tnunguntur,. et corpus equidem perungt:
tur, anima vero sancto vivificoque Spiritu
sanctificatur.
S. Justinus 6 ait: Deinde in sacro la-
uacro, quae dieta sunt symboiis peractis,
post illa unguento consignamur. - Theo-
philus, qui vixit anno 170, scripsit 7: Certe
nulla alia ex re christianorum nomen tra-
ximus, quam quod d,VtnO oleo perfundt:
'muro - S. Irenaeus 8: Tum autem eumqui
initiatus est opobalsarno tnungunt; hoc
enim unguentum, fragrantiae illius quae
omnia exsuperat, typum esse ajunt. -
Tertullianus 9: Exinde egressi de laoacro,
per2lngt'mur benedicta unctione depristma
disciplina....In nobis carnaliter currit un-
etio, sed spt"rz'talz'ter proficit. Nota de pri-
stina disciplina P). - Cornelius Papa, apud
Eusebium 10: Novatus jacens in lecto, [cum]
pro necessitate perfusus sit..., nec l'eliqua
in eo quae Baptl"smum subsequi solent
solemniter adimpleta sz'nt, nec signaculo
chrz"smatis cònsummatus Sl't,. unde nec
Spiritum Sanctum unquam potui! prome-
rert: - S.Cyprianus 11: Ungi quoque necesse
col. 1889.1390.- ' Ad Autolycum, lib. 1, n. 12. Cfr. Migne,
Patrol. graeco·lat., tomo 6, col. 1041-1042. - • Contra
haeres., lib. l, cap. 21, num. 3. Cfr. Migne, Patrol.
graeco-lat., tom.7, col. 663-664.- • De Baptismo, cap. 7;
ap. Migne, Patrol. lat., tomo l, col. 1206 et 1207. -
10 Historia ecclesiastica, lib. 6, cap. 43; cfr. Migne, PatroL
graeco-lat., tomo 20, col. 623·624. - 11 Epistola 70, ad
]anuar. etc.; ap. Migne, Patro!. lat., tom.4, col. 408; et
tomo 3, col. 1040.
loquitur utique de uncti?:r:e qua~ adhibetur
in hoc sacramento, sed lbl expllcat textum
Act. x, 38: «Jesum a Nazareth: quomodo un-
xit eum Deus Spiritu sanc't:o ». Migne, Patrol.
lat., tomo 42, col. 1093.
p) Haec verba interpretanda sunt non de
pristina disciplina christiana quae ad Confir-
148 LIB. VI. - TRACT. II. -
est eum qui baptisatus sit, ut accepto chrz:
smate, ùi est unctz'one, esse unctus Dei,
et habere zn se gratz'am ChrisNpossz't. -
Concilium Constantinopolitanun I,loquens
de haereticis venientibus ad Ecclesiam
catholicam , sic docet l: Dantes quùiem
lzoellos, et omnem haeresim anathema-
tieantes , quae non sentit ut sancta Dei
catholica et apostolica Ecclesia " et signa-
tos sioe unctos prz'mum sancto chrismate
et frontem, et oculos, et nares, et os, et
aures, et eos signantes, dicz'mus signacu-
lum doni Spiritus Sanctz: - S. Basilius 2:
Consecramus aquamBaptismatz's etoleum
unctt"onz's..., ex quzous scriptis ? nonne a
tacita secretaque traditt'one? Ipsam porro
olei inunctzonem quis sermo scripto pro-
dz'tus doeuz't? - S. Ambrosius 8: Post
haec (id est post Baptisma susceptum) uti·
que ascendz'sN ad sacerdotem....,. omnes
enim zn regnum Dei et zn sacerdotno«
ungimur grazia spiritali. - Innocen-
tìus I scripsit 4: Frontem ex.... oleo sz:
gnare... solis debetur episcopis, cum tra-
dunt Spz'ritum Paracletwm. - S. Augu-
stinus 5: Unctio spz'rz'tualz's ipse Spz'rz'tus
Sanctus est, cujus saeramentum est ùz
unctt"one vz'szoz'tt: Et alibi 6: Ungùnur enim
modo in sacramento, et sacramento ipso
praefiguratur quzadam quod futuri su-
muso - S. Leo 7 ait ad episcopos spe-
ctare, chrz'smate baptzzatorum frontes sz:
gnare. - S. Gregorius Magnus q) scribit:
Neophytos confirmarz~ dum epzscopus Nn-
eto pollice tn chrismate, faez't crucem zn
fronte.
Omitto autem alios innumerabiles scri-
ptores, qui post saeculum V de unctione
1 Can. 7, ap. Labbe, tomo 2, col. 1129. -- • Lib. de
Spiritu S., cap. 27, n.66. Cfr. Migne, Patrol. graeco·lat.,
tom.32, col. 187-188. - , De Mysteriis, cap. 6, n.29 et 30;
ap. Migne, Patrol. lat., tomo 16, col. 398. - , Epist. 26,
Decentio, cap. 3, nUm. 6; ap. Migne, Patro!. lat., tomo 20,
col. 555. - S In epist. I ]oan., tr. 3, nume 5; ap. Migne,
Patrol. lat., tomo 35, col. 2000.- 6 In Psalm. 26, enarr. 2,
n. 2; ap. Migne, Patrol.lat' 7 tomo 36, col. 200. - '1 Epist. 88,
ad uni versos Germaniae atque· Galliae eccIesiarum epi:
mationem referaturj sed de disciplinajudaica,
qua ungi oleo de cornu in sacerdotz'um 50-
lebant, ut ipse TertuIlianus addito
q) S. Gregorius Magnus, Nb. Sacramentor.,
n. 333 et 334, ita loquitur: «Pontifex vero
veniens ad infantes..., levata manu sua super
capita omnium, dicit: Omnipotens sempiterne
CAP. II. - DE CONFIRMATIONE;
chrismatis loquuntur. - Nam Duhamel "
testatur quod ipse Sirmondus fatetur, in
primis tribus saeculis unctionem junctam
fuisse cum impositione manus; et sic etiam
usu receptum est post aetatem Innocentii I
in posterum. Additque Duhamel, in hoc
omnes r) cum Sirmondo consentire theo-
logos.
Attenta ìgìtur ex una parte regula
laudata S. Augustini, quod omnia quae
universa tenet Ecelesia, nec ab aliquo
concilio instituta esse novimus, sed sem-
per usu recepta in Ecelesia fuerunt, ex
traditione Apostolorum derivasse creden-
dum est; et posito ex alia parte, quod Ec-
elesia semper et ubique usum chrismatis
servaverit, prout supra ostensum est: -
omnino tenere debemus hujusmodi usum
descendisse ab Apostolis, a Christo edo-
ctis, utpote in re ad sacramenti materiam
pertinente; nam etiam Apostoli, ut bene
advertit Suarez S), habebant alligàtam po-
testatem zn sacramentis znstt'tutz's a Chrz~
sto. Propterea omnino tenendum est, Apo-
stolos in collatione hujus sacramenti chri·
smatis unctione usos fuisse; sicut jam olim
expresse docuit Fabianus Papa 9, in epi-
stola 2 ad Orientales, ubi loquens de chri·
smate deque obligatione illud quotannis
renovandi, ait: Ista a sanctzs Apostolzs
et successorzous eorum accepzinus, vobts-
que tenenda mandamus.
Cum ergo legitur Actor. VIII,quod Apo·
stoli dabant Spiritum Sanctum imponendo
manus; et una tantum ibi, non duplex im-
positio nominatur; siquidem si ipsi sacra-
mentum Confirmationis ministrabant, ea
impositio erat ab unctione indistincta.-
scopos; habetur in Maxima Biblioth. veterum Patrum,
tomo 7, fol. 1119. Haec epistola videtur apocrypha, cfr.
ap. Migne, Pattol. lat., tomo 54, col. 1238j et tomo 55,
col. 757 et seqq., disserto 11 Quesnelli. - , De Sacram.
Confirm., disserto 2, cap. 2, num, 5 et 6. - Sirmondus J
Antirrhetic. II, parto 1, cap. 4, et cap. 5, init. - 9 Epist. 2,
ad episcopos orientaI. j habetur in Collectione decreta..
lium Isidori Mercatoris, ap, Migne, Patro!. lat., tomo 130,
col. 155.
Deus...Et interrogantibus diaconibus nomina
singulorum, Pontifex, tincto pollice in chri-
smate, facit crucem in fronte unius j similiter
per omnes singillatim •.
r) Omnes pene, ait Duhamel.
s) Scilicet Suarez negat, dt'sp. 33, sect. 4,
n. 3) v. f., Apostolosomisisse unctionem pro-
DUB. I. - DE MATERIA ET FORMA CONFIRMATIONIS.
Nec refert quod in Scriptura expressa
non facta fuerit mentio unctionis. Sicut
enim in Acus non fit expressa mentio
Baptismi conferendi in nomine trium di-
vinarum Personarum, sed tantum in no-
mine Christi (Baptzzah' sunt in nomine
Domini fesu, Act. XIX, 9), nec proinde
arguitur Apostolos baptizasse in solo no-
mine Jesu; Ha, quamvis in Actis non
fiat espressa mentio unctìonis, ex tradì-
tione tamen probatur Confirmatio collata
fuisse per unctionem cum impositione con-
juncta. Multa alia (scribit S. Hieronymus)
quae per traditionem zn ecclesiis ooser-
vantur, auctoritatem szoi scriptae legis
usurpaverunt. - Idque conforme est do-
ctrinae S. Thomae \ sic docentis: Non
erat necessaria sensibilt's materia sacra-
mentalis ubz' senst'bilt'a signa miraculose
exhz'bebantur divznitus. Utebantur tamen
Apostolt" communz'ter chrismate tn exhi-
bz'tione sacramenti, quando hujusmodt' vz:
stòilt'a signa non exht'bebantur. Dkit ent'm
Dtonystus s : Est quaedam perfectèua ope-
ratio quam duces nostri (ta est Apostolt)
chrz"smatt's hostt'am nom,nant.
Atque ex bis omnibus patet quam im-
probabilis sit opinio Sirmondi, qui dicit
unctionem chrismatis esse tantum mate·
riam accidentalem huj.us sacramenti. Ranc
opinionem Gregorius a Valentia censet ero
roneam; Sotus autem t)) apud ipsum, putat
haereticam; Pater Berti scribit quod ipsa
saltem a temeritatis nota nequit excusari.
- Consequenter falsa pariter est opinio
Duhamel, qui ait probabile esse, quod un-
ctio in Confirmatione sit tantum neces-
saria necessitate praecepti, non autem
sacramenti.
Probatur Tertium momentum, quo magis firma-
ex declara·
tione Bene- tur nostrae sententiae certitudo, habetur
dicti XIV.
ex declaratione Benedicti XIV, in epi-
stola encyc1ica quae incipit Ex quo prz~
mum, ad archiepiscopos et episcopos ritus
S. Furon., Dialog. adv. Luciferian., n. 8; ap. Migne,
Patrol. lat., tomo ·23. col. 164. - 1 3 P., qu. 72, art. 2,
ad l. - ' De Eccles. bierarch., cap. 4, in praef. Cfr. Migne,
Patrol. graeco·lat., tomo S, col. 471·472. - Sirmonàus,
pter suam dignitatem, «quia nihil de apo-
stolica dignitate diminuit habere potesta-
tem sacramentis a Christo institutis alli-
g~tam •.
149
graeci, etc., data 1 Martii anno 1756. Uhi
Pontifex in § 51, memorata controversia
quae agitur in Ecclesia latina inter theo-
logos, an impositio manuum et unctio chri-
smatis sint materia distìncta vel indistin-
eta hujus sacramenti, dicit: Unteuique
licet eam sequi Partem quae magis t'psi
placuerit. Bis verbìs significatcontrariam
primam sententìam prout tutìorem utìquè
posse teneri; sed etiam amplecti posse
nostram sententiam ut tutam et morali-
ter certam: alioquin, curo agatur Wc de
materia sacramenti, docere nequissetquod
liceat sequì partem quae unìcuìque pla-
cuerit.
Praeterea in fine praedìctì § 51 addìt:
Nemznifas est asserere tn Ecclesia graeca
non adesse sacramentum Confirmationis.
St' quis ent'm hanc opinionem tueretur,
huk manifeste obstaret vetus onèntalis
disciplina, quam Apostolica Sedes optt'me
perspectam habuit,nec unquam damnavit
aut improbavt't,juxta quam t'n Graecorum
ritualt'bus libris nulla fit mentio de ma-
nuum impositz'one,tamquam materia adae-
quata aut ìnadaequata sacramenti Conjir-
mationis. - Sed id quod magis urget, et
omnino tutam nostram sententiam reddit,
est illud quod mox deinde subdit Benedi-
ctus in seq~ § 52; ubi, tradens quid tuta seno
tiendum sit de materia et forma sacramenti
Confirmationis in Ecc1esia latina (prout
ibi summarium breviat), sic docet: Quoti
itaque extra eontroverst'am est, hoc dica-
tur: nùnirum tn Ecclesl'a latina Confir-
matt"onis sacramentum conferrt~ adht'bito
sacro chrtsmate, sive oleo olz'varum, bai·
samo commixto et ab episcopo benedicto,
ductoque stgno crucis per sacramen# mI:
nistrum in fronte suscipientls, dum tiiem
minister formae verba pronuntz'at. lbi igi-
tur extra controversiam esse docet valide
sacramentum conferri cum sola chrisma-
tis unctione adhibita per manum episcopi,
Antirrhetic. II, parto l, cap. 8. - Gregor. a Valent.,
in S,m Part., disp. 5. qu. l, punct. 2. - Berti, Iib. 32,
cap. 4, Append., i. f. - Duhamel, de Sacram. Confirm.,
dissert••2, cap. 2, v. Et quwm longe.
t) . Sotus dare significat esse haereticam,
dum in 4, disto 7, art. 2, dicit chrisma esse
materiamhujus sacramenti; «idque in con·
cilio FIorentino definitum est •.
 150 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP.
et unicam esse formam eam quae unctio-
nem comìtatur,
Qui autem huic declarationi dogma-
ticae Pontìfìcis, in hac constitutione totam
Ecclesiam docentis in re quae ad fidem
pertinet, acquiescere nollet, aliud objicere
non posset, quam Pontificem, etiam ubi
Ecclesiam docet, non esse infallibilem. -
Sed huic ita loquenti Pater Suarez u) et
P. Bafiez u ) responderent quod ejusmodi
oppositio nequit a temeritate excusarì,
Immo Bellarminus scribit V}, eam videri
omnino erroneam et haeresi proximam.
De neces .. juxta autem nostram sententiam, quod
sitate sacra-
menti re .. materia totalis adaequata Confirmationis
quirimr :
est unctio .chrìsmatis, manu episcopi pe-
racta, advertendum est de essentia sacra-
10~ Ut un .. menti esse: l°. Ut unctio fiat z'n fronte;
etio fiat in
fronte. prout habetur ex cap. unico de sacra un-
ction., et ex decreto Eugenii IV, juxta com-
munem sententiam quam tenent Suarez,
Coninck, Laymann et alii, cum Salmant. l.
2'.)n foro - 2". Ut unctio fìat z'n forma crucis; juxta
ma crucis..
S. Thomam 2, quem communiter etiam do-
3". Per ma- ctores sequuntur apud Salmant. a. - 3°.Ut
num ipsius
episcopi. unctio fiat per manum z'psz'us epzscopz'
minzstra1ztzs,' prout docent Suarez, Castro-
palaus, Lacroix et alii, cum Salmant, '.
Haec de materia hujus sacramenti; sed
observa dicenda de ejus forma, quae ad
confirmanda hic dieta valde conferunt.
Suar., disp, 23, sect, 3, v. Circa alteram . • Conénck;
qu. 72, art. 3, n. 53.. ~ Laym.~ Iib, 5, tr, 3, cap. 2, i. f. ~
1 Tr. 3, cap. 2, num. 24. - 2 3 P., qu, 72, art. 4, corp.. -
S Lcc. cìt., num. 25. - Suar., 10e. cit., v. Non omittam, -
Castropal., tr, 20, punct. 3, n. 4. ~ Croix, lib. 6, parto ]1
num. 380. ~ .. Loc. cit., num, 26. - Praepos., qu, 72, art. 3,
dub.B, num.26. - 5 De Confirm., qu, 3, art. l, num, 3. -
G Lib. 5, tr. 3, cap. 2, num. DJ i. f. - ': Tr. 20, punct, 3,
n. 4. - 8 Disp. 33, seet. 3, i. f. - 9 De Confirm., cap. 1,
qu.6•• Coninck, qu. 72, art. 3, num. 55.-. Gasp. Hurtad.,
1t) Suarez, de Ft'de, disp. 5, sect. 8, n. 8,
id asserit de opinione quae negaret Pontifi-
cem infallibilem esse in Sanctorum canoniza-
tione.- Bai'iez vero, in 2 a 1ll2ae , qu.l, art. lO,
dub. 2, V. Praeterea ter#o, temerarium ait--
assertum quod concilium generale sit supra
Papam; et resp. ad 7, dicit «temerarium esse,
ea quae in decretis concilii... a Summo Pon-
tifice confirmati, definiuntur, negare, praeser·
tim in rebus quae ad doctrinamfidei attinent •.
v) Bellarminus, de Rom. Pontif., lib. 4,
cap. 2, v. Ex ht's, scribit: «Videtur omnino
erronea et haeresi proxima » propositioquae
docet: «Pontificemetiam ut Pontificem, posse
esse haereticum et docerehaeresim, si absque
II. - DE CONFIRMATIONE.
165. - « Unde resolves:
" 1°.Etsi ex necessitate praecepti unctio
c fieri debeat pollice manus dexterae, va-
"lida tamen esset, si fieret digito etiam
" sinistrae manus; quia vere fieret per im-
« positionem manus episcopalis. Ita Prae-
c positus et alii" _[Cum Viva", Laymann 6,
Palao 7, Suarez 8; Renzi 9 cum Coninck et
Hurtado] "contra Suarez a). - Peccabit
c tamen episcopus graviter contra univer-
c salis Ecclesiae morem. Vide Laymann l0,
" et Escobar 11, ubi docet probabile esse 11),
"non peccare mortaliter ".
Communius cum Busenbaum sentiùnt
Laymann C), Renzi 12 cum Coninck C),' item
Suarez et Reginaldus, apud Escobar 13, pec-
care graviter episcopum, qui alio digito
quam pollice dexterae manus ungeret.
Tum quia ageret contra rubricam et usum
Ecclesiae in re gravi; tum quia ad hunc
effectum ungitur in consecratione episcopi
ejus pollex, ut ait Renzi. - Sed Escobar 14
cum Trullench, Nufìez; et Diana 15 cum
Dicastillo, Aversa; et Tamburinius 16, di-
cunt esse probabile id non excedere cul-
pam venialem. Et revera non patet omìs-
sionem praedictae caeremoniaepertingere
ad peccatum mortale. Unde dicunt quod
si episcopus praedietum pollicem infirmum
haberet, licite posset alio digito ungere.
Minime autem constat quod poUex episcopi
de Confirm., diff. 6, v. Quarto. - lO Loc. cito - 11 Tr. 7,
exam. 3, n. 19 (al. cap. 4, ìnìr.), - Il! De Confìrm., cap. l,
qu, 6. - Suar.J' disp. 33, sect. 3, i. f.. Regin.J' lib. 28,
num, 10•• Il! Lib. 12, de Contirm., num. 111. - Renai, de
Confìrm., cap. 1, qu, 6. - " Lib. 12, de Contirm., n. 112
et 113. - Trutt., de Sacram., lib. 2, cap. unic., num. 7. -
Nunes} in ga.m Part., qu. 72, artico 4, dUf. 3, concl. 4. -
15 Parto 3, tr. 4, reso1. 22•• Dtcast., tr, 3, de Contirm.,
dub. 12, n. 149•• Aversa, qu. 72, sect. 3, v. At FernanlÙs.
- ,. Lib. 3, de Confirm., cap. l, § 2, n. 7.
generali conciliodefiniat,et de fàctoaliquando
accidisse•.
165. - a) Suarez non recte a Busenbaum
allegatur; nam scribit disp.33, sect.3, i. f.:
«Quod haec unc1:i.o fiat pollice manus dextrae
non videtur ita essentiale, quin, si contingeret
fieri alio digito, etiam manus sinistrae, sacra· '
mentum fàctum-teneret '.
11) Quin etiam simpliciter negat esse moro
tale.
c) Laymann et Coninck, locis ct't., dicunt
necessarium esse necessitate praecepti, ut fiat
unctio pollice dextro. Et qui alio digito unge·
l'et, faceret, juxta Laym., «contra universalis
Ecc1esiae consuetudinem•.
DUB. I. - DE MATERIA ET FORMA CONFIRMATIONIS.
ad hunc finem ungitur; nam in Pontificali
Adhibere habetur quod post unctiones pollicis et
alium digi·
tum non tol- indicis episcopi utriusque manus, deinde
litvalorem.
ambae ejus manus totae unguntur: ut pa-
riter fit in unctione manuum initiandorum
ad presbyteratum.
166. - «2". Probabile est a) requiri ad
« valorem sacramenti ut unctio fiat ab
Essetmor· " episcopo immediate, nullo instrumento
tale juxta
alias. "mediante. Ita Filliuccius et Laymann,
c contra quosdam; quia debet fieri per
" impositionem manus. - Escobar l».
Dieunt Henriquez 11), Vivaldus 11), etc.,
apud Croix 11), posse fieri Confirmationem
penicillo, sive alio medio instrumento.-
Uti instru- Sed merito hanc opinionem rejiciunt Lay-
mento tollit
valorem, mann 2, Holzmann 8, Croix 4; et Viva 5 cum
Suarez, Coninck et aliis communiter. Ratio,
quia tunc deficeret immediata impositio
manus ministri, quae omnino requirìtur ;
illa autem mediata impositio improprie
Est dumta- impositio dicitur. - Nec obstat dieere quod
xat veniale.
Extrema Unctio valide ministratur medio
instrumento; ut dicemusn.710. Nam bene
respondet Holzmann, quod ibi non requi-
ritur ad valorem sacramenti impositio
manus, sicut requiritur in Confirmatione.
Quantitas Circa autem quantitatem chrismatis, ea
chrismatis
suffìciens, suffìcit et requiritur quae satis sit ad un-
gendam frontem confirmandi in figuram
crucis; ut Suarez 6, et Salmant, 7 cum Pa-
lao et Bonacina.
Filliuc., tr, 3, cap. 1, n. 17. - Laym., lib. 5, tr. 3,
cap. 2, n. 5. - 1 Tr. 7, examen. 3, n. 19, (edit. Lugdun,
, S. cl.; al. n. 20). - • Lcc. cit., n. 5, V. f. - • De Contirm.,
n. 198. - • Lib. 6, parto l, num. 380. - 'De Contirm.,
qu, 3, art. 1, num. 4... Suar.} disp. 83, sect, 3, v. f. -
Coninck} qu. 72, art. S, n.54... Holam.} tec. cit., v. D,'·
citur :1. - • Disp. 33, seet. S, V. Circa alteram. - , Tr. S,
cap. 2, num. 291 ~ Palaus} tr.2O, punet. S, n. 5.• Bonaco 1
166. - a) Quin etiam Laymann absolute,
et non solum ut probabile, sic tenet.
11) Croix, lib. 6, part.l, n.380, parum fide-
liter refert Henriquez et Vivaldum. - Hen-
riquez enim potius videtur adhaerere senten-
tiae communi,quamS.Alphonsus amplectitur;
scribit enim, Nh. 3, cap. l, n. 3: « Haec unctio,
licet fiat in fronte, dicitur manus impositio,
quia manu et digito episcopifit '. - Vivaldus
autem, de Confirmat., n.33, omnino silet de
hoc quaesito. Sed allegatio videtur esse meno
dosa, et Henriquez ac Vivaldum afferri pro
Fernandez de Heredia et Diana, quos allegat
Dicastillus, tr. 3, de Confirm., n. 151: Fer-
nandez quidem absolute, Diana vero inquan·
151
167. - « Resp. IVO. FORMA vera et ne- Forma
«cesserìe in Ecc1esia latina' est: Sz'gno Ccn fi rm a-
tionis.
c (ut habet Tridentinum), vel Consegno
" (ut habet S. Thomas) te signa crucis, et
" confirmo te chrismate salutzs, z'n nomz"ne
« Patris, etc. In qua, utrum de essentia
" sit ut utraque actio signandi et ungendi
c expresse significetur, disputant schola-
" stici a). - Laymann et Filliuccius 8, Co-
c nìnck ", Dìana w ».
Quatuor adsunt sententiae circa for- Dlversae
opiniones
mam Confirmationis: de forma.
Prima est eorum qui tenent solam imo
positionem manuum esse adaequatam ma-
teriam hujus sacramenti; ideo dieunt for-
mam esse solam orationem quae praece-
dit unctionem. - Sed haec sententia est
omnino falsa, prout probavimus supra
n.164.
Secunda sententia est eorum qui tenent
tum impositionem manuum quae unctio-
nem praecedit, tum unctionem ipsam, esse
materias partiales; unde dicunt formam
coalescere ex dieta oratione praecedenti
et ex verbis unctionem comitantibus. Et
sic sentiunt juenìn 11), Natalis Alexander,
Gotti et Tournely.
Tertia sententia singularis est Conti-
nuatoris Tournely, nempe Petri Collet 11;
ubi difficulter percipi potest, qua firma
ratione hic alias doctus auctor pro unica
materia, quam ipse tuetur adesse in hoc
de Sacram., disp, 3, punct. S, n. 6. - Trid., id est Cate-
chism. concil. Trld., de Contirm., num. 9. - S. Thom.,
3 P., qu, 72, art. 4. - Laym., Iib, 5, tr. S, cap. 2, n. 4. -
e Tr.3, cap. l, qu. lO, n.21. - • Qu. 72, art. 4, n. 66 et 67.
- 10 Parto a, tracr, 4, reso). 27. - Natal. Alexand., de
Confìrm., cap. l, art. 3. - Gotti, Theol., de Sacram., tr.6,
qu. l, dub. 4, § 3, n. 12. - Tournely,Praelect. de Contirm.,
qu. 1, art. 4, conel. - 11 De Contirm., cap. 4, conel.
tum videtur probabilem judicare hanc sen-
tentiam, eo quod contrariam tantum appellat
probabilem et tutiorem, parto 3, tr. 4, "e-
sol. 28,- et ita revera habet Diana. - Fer-
nandez autem, de Confirm., PaI't. 5, diff. 5,
dub. unic., n. 2, V. Non autem sz'c, negat
pertinere ad necessitatem sacramenti quod
unctio fiat pollice dextro ve! sinistro vel alio
episcopi digito, «vel quovis alio instrumento
sive conjuncto sive separato».
167. - a) Laymann dicit non satis de hoc
constare; Filliuccius et Coninck dicunt esse
de essentia; Diana dicit verba signo et con·
firmo, non improbabiliter putari essentialia.
11) ]uenin, quamvis, ut notat S. Alphonsus,
 152 LIB. VI. - TRACT. II. -
sacramento, deinde velit eam duplici forma
indigere.
Sententia
auctoris :
Quarta est sententia nostra et com-
munis, quam defendunt omnes auctores
citati supra, n. 164. Eisque se associat
Pater Concina, qui, licet tenuerit 1 dupli-
cem esse materiam hujus sacramenti, atta-
Totalis men 2 sentit unam esse formam. - Dici-
forma sunt
v e r b a un- mus igitur quod, sicut totalis materia adae-
·ctionis.
quata Confirmationis est unctio chrismatis
adhibita per manum episcopi, sic totalis
forma sunt verba quaeepiscopus ungendo
profert: Stgno te signo crucis, et confirmo
te chrismate salutzs, in nomine Patris, et
Filti~ et Spiritus Sancti. - Sic docuit S.Tho-
mas c). Et sic definivit Eugenius IV cum
concilio FIorentino in decreto ad Armenos,
dicens: Forma autem est: Szgno te signa
crucis, et confirmo te chrismate salutzs,
cum aliis verbis quae retulimus supra,
citato n.164,. quibus, licet Pontifex men-
tionem faciat expresse de oratione Apo-
stolorum (Act. VIII), nullam tamen aliam
docet esse formam quam hanc mox supra
descriptam. Hinc infertur quod Eugenius
non solum tacuit, sed omnino exclusit
omnem aliam formam praeter hanc: ali-
ter non recte, quia non integre, Ecclesìam
docuisset. In hac autem forma, ut docet
S. Thomas, adaequate omnia explicantur
quae in hoc sacramento continentur, nem-:
pe szgnum militiae Chrìsti, cui adscribun-
tur confirmati, per illa verba: Signo te St~
gno crucis ; effectus sacramenti, id est
gratia roborans, per illa verba: Confirmo
te chrismate salutts,. et causa gratiae,
nempe SS. Trinitas, per illa verba : In no-
mine Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. -
Accedit auctoritas Catechismi Romani,
qui, instruens de hoc sacramento 3, dicit:
Hanc esse hujus sacramenti veram et ab-
solutam formam. Additque quod Eccle·
siae catholù;ae auctoritas... non patitur
nos ea de re quidquam dubitare. - Acce-
1 De Coniirm., cap. 2, n. 2 et 5. - , Cap. 3, n. 5. -
S. Thom., qu. 72, art. 4. - S De Sacram. Confirm' J n. 12,
i. f. - • Tit. 20, can. 3, ap. Labbe, tomo 21, col. 899. - • De
duplicem materiam assignet, negat tamen
Instit., de Confirm., qu. 3, conci. 3 et 4,
verba quae unctionem comitantur esse for·
mam essentialem, et contendit (conel. 1 et 2)
formam essentialem esse orationem quam
CAP. II. - DE CONFIRMATIONE.
dit et concilium Bituricense sub anno 1584,
et anno seguenti approbatum 4, ac demum
a Sixto V probatum. Ibi dictum fuit: In
adminzstratione hujus sacramenti serue-
tur forma debita, et qua uti consueuù Ec-
ciesia, videlicet: N. Consigno te signo cru-
cis, et confirmo te ckrismate saiutis. -
His momentis ductus, Pater Coneina r,
scribit, a nostra sententia, utpote com-
muni, non esse recedendum, nempe for-
mam adaequatam esse tantum verba quae
unctionem comitantur.
Objiciunt adversarii illudActor. VIII:
Oraverunt pro ipszs ut acciperent Spiri·
tum Sanctum... Tunc imponebant manus
super il/os, et accipiebant Spiritum San-
ctum. Unde dicunt, si oratio erat forma
quam Apostoli adhibebant, et nunc in
unctione chrismatis nulla habetur oratio;
ergo forma saltem partialis est oratio quae
in principio dicitur ab episcopo dum ma-
nus e1evat. - Respondet Bellarminus 6,
quod neque aliorum sacramentorum for-
mae habentur expressae in Scripturis;
nusquam enim (ait) scriptum est, in Ba-
ptismo dicendum esse: Ego te baptizo,.
quapropter inquit quod verbum Dei tra-
ditum satis testatur mos universae Eccle-
siae. Idem sentit S.Thomas", dieens: Multa
enim servabant Apostoli in sacramento-
rum collatione, quae in Scripturt's com-
muniter propositts non sunt tradita. Unde
Dionysius 8dicit: Consummatnias invo-
cationes (id est oerba quibus perficiuntur
sacramenta) non est justum Scripturas
interpretantibus, neque mysticum earum,
aut in ipStS operatas ex Deo virtutes, ex
occulto ad communem adducere,. 'sed no-
stra sacra traditio si'ne pompa (id est oc-
culte) eas edocet.- Quapropter Pater Sua-
rez d), Angelici Doctoris vestigia sequens,
scribit, per verba illa: Oraverunt ut acci·
perent Spiritum Sanctum, ve1 non signi-
ficari formamj sed tantum praeambu1am
Confirm., cap. 3, n. 5. - • De Confirm., cap. lO, obj. 1. -
7 3 P., qu. 72, art. 4, ad 1. - S De Eccles. hierarch., cap. 7,
§ IO. Cfr. Migne, Patrol. graeco·lat., tomo 3, col. 565-566.
pontifexfundit,dum manus versus confirman·
dos extendit.
c) S. Thomas, 3 P., qu. 72, art. 4,itadocet,
inquantum adducithanc tantummodoformam.
d) Suarez haec dicit, disp.33, sect. 5, iI,
DUE. 1. - DE MATERIA ET FORMA eONFIRMATIONIS.
oratìonem quam praemittebant Apostoli,
ut baptizati Spiritum Sanctum reciperent,
prout etiam modo fit in Eec1esia: vel di-
cendum esse quod forma unctionis: Slgno
te, etc., orationis nomine significatur, quia
virtualem deprecationem continet, quate-
nus dtvinae virtutietpromissioniinnititur.
Nec censendum hoc gratis Suarium
asseruisse: nam in Ordine Romano e), ci-
tato ab Alcuino et Amalario, qui fuerunt
ante annos 800, dicitur quod episcopus
per modum Grantts pronuntiat verba: St~
Objectio. gna eos, Domine, stgno crucis. Ac deinde
dum ungit, dicit: Ego te confirmo, in no-
mine Patris, etc. - Unde ait Bellarminus 1
quod cum dìcìmus: Signo te, etc., semper
stgnificamus Deum esse qui szgnat prin-
cipaliter, et hominem qui signat ministe-
riaiiter. Idque confirmat Bellarminus 2,
scribens: Formae sacramentorum passim
a Patribus dicuntur preces mysticae, licet
Respon-
detur obje-
interdum proferantur per verbum indt:
ctioni. cantis: nam semper a Deo exspectatur
et petitur principalts operatio.
Tanto magis hoc dici va1et, dum con-
stat formam hujus sacramenti olim in un-
ctione chrismatis fuisse expresse depre-
catoriam; ut 1egitur apud S. Ambrosium 3,
ubi haec erat forma: Deus Pater omnt~
potens, qui te regeneraoit ex aqua et Spi-
r#u Sancto, concessitque tibi peccata tua,
ipse te ungat in vitam aeternam. Addit
Continuator Witasse f), ex Menardo et
Morino, formam usque ad nonum saecu-
lum fuisse deprecativam; unde subdit:
Nihil i'mpedire quominus haec formula
(Signo te, etc.), licet indtcattva, invocatio et
largitto sit Spiritus Sanctt'. - Buie porro
congruit id quod scripsit S. Leo 4: Qui Ba-
ptt'smum ab haereticts acceperunt..., sola
Alcuinus) de divinis Offic., cap. 19, v. De hac re; inter
opera supposititia Alcuini, ap. Migne, Patrol. lat., tomo 101,
col. 1220.- AmaZarius, de ecclesiast. Officlis, lib. I, cap. 'ZI,
i. f.; ap. Migne, Patrol. lat., tomo 105, col. 1053. - 1 De
juxta opinionem (a qua tamen ipse, sect. 4,
cum S. Thoma discedit) eorum qui putant
Apostolos usos semper esse tum impositione
manus, tum chrisinatis unctione.
e) Romani.Ordines, X, n. 24, haec revera
habent quoad substantiam. Cfr. Migne, Pa-
.trol. lat., tomo 78, col. 1017.
. f) Contino Witasse, de Confirm., parto 1,
qu. 3, art. 3, sect. 1, § 3, utique dicit septem
153
invocatione Spiritus Sancti per impositio-
nem manuum confirmandi sunto Observa,
sola invocatione Spiritus Sanctt~ quae jam
in hodierna forma habetur per illa verba:
In nomine Patris.et Filiz~etSpiritus Sancti.
Caeterum, quidquid de priscis ritibus
sit circa hujus sacramenti admìnìstra-
tionem, in qua plures mutationes accide-
runt; dicìmus, quod si certum est unam
esse materiam totalem Confirmationis,
nempe chrismationem per manum epi-
scopi adhibendam (ut probavimus supra,
n. 164), consequenter dicendum, non du-
plicem, sed unam esse formam.
Objiciunt contrarii: Sed in Confìrma- Objectio.
tione adsunt impositio manuum et unctio
chrismatis; idcirco oratio quae praece-
dit chrismationem est forma respondens
impositioni; verba autem quae postea
profert epìscopus chrismando est forma
respondens unctioni, - Sed hic jacet no- Respon-
detur obje·
dus quaestionis, quae inter nos et adver- ctioni.
sarios agitur; hunc autem nodum solvere
opus est. Libet adversariis supponere in
hoc sacramento duplicem materiam con-
currere, (vel ut supponit Petrus Collet, ut
supra, Contino Tournely) adesse duplicem
actionem in ipsamet materia, nempe im-
positìonem et unctionem. Sed jam supra
demonstratum est, ubi egimus de materia,
quod impositio et unctio nec sunt duae
materiae disjunctae, nec duae actiones
unius materiae; sed unica, sìngularis et
individua actio, nimirum unctio adhibita
per manum episcopi: ita ut TÒ unctio sit
actio; TÒ autem per manus eptscopi non
est actio distincta, sive disjuncta, sed est
tantum modus unctionis institutus a Chrì-
sto, quatenus unctio a solo episcopo, et
non ab alio est peragenda.
Confirm., cap. IO.- , Loc. cit., obj. 1. - S De Sacram.,1ib. 2,
cap. 7, n. 24; ap. Migne, Patrol. lat., tomo 16, col. 430. -
• Epist. 159, ad Nicetam, cap. 7; ap. Migne, Patrol. lat.,
tomo 54, col. 1138et 1139.- Cimt. Tourn., de Coniirm., cap. 3.
(inferius vero dicit novem) prioribus Eccle-
siae saeculis formam Confirmationis fuisse de·
precatoriam. Deinde, ex Morino et Menardo
addit factum esse postea transitum ad formam
indicativam;quod quidem Menardusht S. Gre-
gol'. librum Sacramentor., a not. 331, colli-
git ex duobus antiquis Mss. - Morinus vero,
de Administr. Poenit., lib. 8, cap. 16, n. 6,
ex Codice, .quem ad ano 1150 referto
 154 LIB. VI. - TRACT. II. -
Hoc est illud quod scripsit Bellarmi-
nus-, ubi sapienter animadvertit quod San.
cti Patres, dicendo dari Spiritum Sanctum
in uno loco per impositionem, in altero
dari per unctionem, apparet intellexisse
quod utraque res, nempe unctio et impo-
sitio, eadem est, scilicet unctio imponendo
manum, sive impositio manus ungendo.-
Sic etiam scripsit Thomas Waldensis 2:
Nemo dteat qUt' vult esse fidelss, quod
sacramentum Confirmatz'onis fiebat sine
unctione.... Non emm minus manum z'm-
POnt't qui ungendo t'mPOnt't. - Idem ex-
pressius scripsit Petrus Aurelius: Non
ent'm manus z'mpost'tz'onem et chrismatio-
nem (Patres).... tantum conjunctas.: esse
voluerunt..., sed t'n unam singularemque
actionem conclusas ; quare non dtCunt
praebert unctz'onem et manus z'mPOSt'tt'o-
nem, sed U1tctt'onem manus z'mpost'tt'one.
- Et revera Innocentius III, in cap. unte.
de sacra unct., id tradidit, dicendo: Per
frontis chrismationem, manus t'mpost'tzo
designatur, quae alzo nomine dzez'/ur Con-
firmatz'o. Et alibi, in cap. Quanto, de con-
suet., scripsit: Ut est sacramentum Con-
firmationis, quod chrismando renatos soti
deoent episcop« per manus z'mpost'tz'onem
conferre. Dicendo igitur Pontifex chrt:'
smando per z'mp0St'tz'onem manus, paten-
ter docet eamdem actìonem esse chri-
smare et imponere manus, dum in ipsa
chrismatìone impositio manus necessario
continetur. Ipsa ent'm unctio et sz'gnatz'o,
ait Bellarminus 8..., manus z'mpost'tz'o rectis-
st'me dù:itur.... Unde (Marc. VII) cum po-
stulassent quidam, ut Domt'nus manus
z'mponeret lunattCo, t'lle td fect't,. nam dz:'
gt'to tett'gt't lt'nguam et aures ejzes. - Si
autem materia proxima Confirmationis
una est actio, nempe unctio per manus
impositionem, sive impositio manus un·
gendo; ideo unicae actioni, seu unicae
materiae, unica pertinet forma.
1 De Confirm., cap. 9, v. Premo igitur. - 2 De Sacr.,
cap. 113, n. 4. - Petrus AureI., Orthodox., parto l, cap. 7,
g) Et idem declaravit S. C. S. O. die 17
Aprilis 1872, Cum enim saepe accidat in chri-
smate infantium, praesertim in multitudine
eorum, ut furtim aliquis immisceatur, qui ta-
men praesens non fuit in prima ,manuum
extensione episcopi; hinc quaesitum est: An
CAP. II. - DE CONFIRMATIONE.
Praeterea certum est, per plura sae-
cula, a tempore S. Thomae usque ad ae-
tatem recentiorum nostram sententiam
oppugnantium, omnes scriptores unanimi-
ter tenuisse quod hujus sacramenti un-
etio chrismatis est unica materia, et unica
forma sunt verba episcopi unctionem co-
mitantia. - Atque hinc est quod epi-
scopi communiter non satagunt, ut omnes
confirmandi sint praesentes in principio
ritus, cum minister elevans manus pro-
fert orationem; nec dubitant ipsi confìr-
mare eos, qui postquam primus ille ritus
jam est completus accedunt g).
His omnibus accedit declaratio supra
allata Benedicti XIV, in constitutione Ex
quo prz'mum, ad episcopos Graecos, anni
1756, die 1 Martii; cujus verba hic expe-
dit repetere: Quod itaque extra contro-
versiam est, hoc dzeatur: Nimzrum, t'n Ec-
clesia latz'na Confirmauoms sacramenuem
conferri, adhzòt'to sacro chrismate, etc.,
dum ùiem mt'nz'sterformae verba pronu«.
tiat. Ibi igitur non fit mentio de alia ma-
teria quam de unctione chrismatis per
manum epìscopì; nec de alia forma quam
de verbis prolatis ab episcopo dum ungit:
et sic docet Pontifex extra controversiam
esse quod in Ecelesia latina sacramentum
Confirmationis confertur. - Si alicui haec
deelaratio non suflìcit, bene suflìcit mihì
et aliis, qui constanter tenemus Summum
Pontificem, ubi loquitur docens Ecelesiam
in re ad fìdem pertinente, nunquam ero
rare posse.
168. - Rinc notandum cum Salmant. 4 Mutationes
et communi doctorum quoad formam, substantia-
les in foro
substantiales esse et sacramentum inva- ma.
lidare omnes mutationes sequentes, scili-
cet: l°. Si omittatur verbum Signo vel
Confirmo. - 2°. Si omittatur expressio
SS. Trinitatis. - 3°. Si omittatur verbum
Te. - 4°. Si omittantur verba St'gno cru-
cz's, vel Chrz'smate salutz's.
v. Atque adeo, _. De Confirm" cap. 2, io{, - Bened. XIV,
encycl. Ex quo primum, § 52,_. Tr. 3, cap. 2, a n. 33 ad 43,
dicti infantes relinquendi sint confirmati abs-
que prima manuum extensione. Cg.i quaesito
S. C. respondit: • Affirmative. Curandum ta·
men ut omnes confìrmandi adsint etiam pri·
mae manuum impositioni ». - lta habetur in
Collectan. S. C. de Prop. Fide, n. 1383.
DUB. I. - DE MATERIA ET FORMA CONFIRMATIONIS.
Mutationes Dicere autem Corroboro pro Confirmo,
acciden-
tales, esset mutatio accidentalis; ut Salmant.>
cum Soto, Granado et aliis. - Sicut etiam
dicere Sanctijìcatt'onz's pro Salutt's ,. ut
S. Thomas 2, Valentia et Salmant. 3, cum
aliis communiter.
Quaeritur hic: an sz't valt'da forma
quam adhtòent Graeci in hoc sacramento,
dicendo: St'gnaculum domo Splrt'tus San-
cti, significantem, signo ìllo donari Spi-
ritus Sancti munera ?
Forma Aflìrrnant communiter doctores cum
Graecorum,
valida. Arcudio ; et sic refert Illsung apud Croix 4
deelarasse Urbanum VIII. - Unde im-
probabiliter Viva 5 dubitat de validitate
sacramenti cum hac forma collati , eo
quod in ea deest invocatio SS. Trinita-
tis; nimis enim durum est dicere quod
tota Ecc1esia graeca hoc careat sacra-
mento. Praeterquam quod verosimiliter
dicunt Tournely a), ejus Continuator a), et
]uenin a), quod apud Graecos, non minus
quam apud Latinos, bene invocantur in
hoc sacramento Personae SS. Trinitatis;
cum tali tamen differentia, quod in Ec-
1 Tr; S, cap. 2) n. 44.· Sotus,in4, dist.7, qu, unico, art. 4,
v. secundo arguitur. - Granad.) in 3 P., controv. 0, de
Confìrm., tr. 1, disp. 3, n.3, -- , 3 P., qu, 72, art.a, ad 2,
- Valent., disp, 5, qu, 1, punct.3, ad 2. - , 'I'r. 3, cap. 2,
n. 44. - Arcud., Concordia, lib. 2, de Confirm., cap. 7. -
Itìs. tr.6, disp. 1, n, 7. ' • Lìb. 6, parto 1, n. 383. - • De
Confìrm., qu.3, art. 1, n.6. - e Sesso 7, "de Sacram, i. g.,
can. 9. - Eugen. Xv, decret, ad Armenos, § Quinto,
168. - Tournely, Praelect. de Confirm.,
qu. 1., art. 4, id sane insinuar, dum diciteam-
dem prorsus esse quoad sensum formam in
Ecc1esia latina et graeca: et formam utrobi·
que constare tum OI'atione quae praecedit turo
verbis quae unctionem comitantur. Et uni-
versim docet formam aptissimam esse; « quae
aperte explicat causam principalem..., nempe
SS. Trinitatem ». - Atque haec eadem di-
cenda essent de Tournelii Continuatore, nisi
ipse de Confirm., cap. 4, scripsisset: • Expli-
citam Trinitatis roentionem non esse necessa·
riam, quia deest haec in Graecorum forma».-
]uenin vero [nstit., de Confirmatz'one, qu. 3,
155
elesia latina SS. Trinitas invocatur post
unctionem, in graeca vero invocatur ano
tea in oratione praecedenti.
169. - Tres autem sunt EFFECTUS hujus Effectus
Confirma-
sacramenti: tionis.
l USo Character, ut ex Tridentino 6 et ex
decreto Eugenii IV. - Vide Salmant. 7 et
Croix ".
2us. Gratza,id est robur speciale ad prae-
lianda praelia Domini. Immo, ex can. No-
vz'sSt'me, de consecrat., dz'st. 5, deelaratur a)
in Confirmatione conferri gratiae Spiritus
Sancti plenitudinem, similem illi quam
acceperunt Apostoli in die Pentecostes;
ut docet Catechismus Romanus 9. - Et
etiam aliquando per hoc sacramentum
prima gratia confertur; ut docent S. Tho-
mas 10; et Salmant. 11 cum Suarez, Palao,
Laymann, Bonacina, etc. (juxta dieta
num.84).
3us • Effectus est Cognatio sptrz'tualz's,
eodem modo quo dictum est de Bapt.,
num. 156, z'n fine. Ita ex cap. Vemens,
de cogn. spir. b). - Viva 12, Salmant. 13,
Croix 14.
ecctesiasucorem, et § Secunàum saCl"amentu1Iz} ap. Labbe,
tomo 18, col. 546 et seqq, - 1 Tr. 3, cap. 3, num, 2. -
• Lib. 6, parto l, n. 383. _. De Confirm., n.22. - 10 3 P ..
qu, 72, art. 7, ad 2. - n Loc, cìt., n. 4. - Sua,..} disp, 84"
sect. 2, v. Occurrit vero. ~ Paìases, tr... 20, punct. 6, n. 1. -
Laym.} lib. 5, tr, 3) cap. 4, num. 2. - Bonac., disp. 3, de
Confirm..• punct.4, n. 7. - 19 De Confìrm., qu, 3, art. ult.,
num. .1.- 10 Tr.3, cap. 4, n. 45. - " Lìb. 6, parto l, n. 402.
quaer. 3, eamdem Confirmationisformamesse
asserit apud Graecoset Latinos, quia • est ora-
tio per quam ConfirmationisministerSpiritum
Sanctum ad robur invocato Cfr. quae de ]uenin
notavimus nota b, ad n. 167.
169. - a) Scilicet, can. Novissime 5, de
consecr., disto 5, scribit Spiritum Sanctum in
Confirmatione dari cum plenitudine virtutis,
scientiae, perfectionis.
b) Seu rectius: Eo modoquo cap.Veniens 6,
de cognato spirit., cognationem sancivit pro
suscipienteex sacro fonte;eodempariter modo
eam stabilivit can. Nedum, de cognato spirit.,
in 6 0 , pro patrino Confirmationis.
 156 LIB. VI. - TRACT. II. -
. DUBIUM II.
Quis sit Minister, et quod Subjectum.
170. An soli eplscopz' sz'nt ministri Confirmationis. - 171. An peccet gravz'ter episcopus
confirmans non suos. - 172. Et quam poenam mcurrat. - 17~. An autem possit
praesumere consensum aliorum episcoporum, - 174. Qu. 1. An confirmans et con-
firmandus debeant esse jejunl. - Qu. 2. An Confirmatz'o minz'stranda sz't in ecctesia.
Et an conferri possit in die feriali, et uespere. - 175. Quando teneatur episcopus
c~nfirmare. - 176. Quinam valide confirmantur. - 277. An infantes. - 178. An sit
lzcztum pueros confirmare sine causa. - 179. Quae disposz'tlo ad Confirmationem.-
180. An licite confirmentur amentes. .
Minister
110. - «Resp. I", Minister ordìnarìus va.
ordinarius
et extraor- « lidae Confìrmatìonìs est solus et omnis
dinarìus.
« epfscopus, etìam excommunicatus vel
« haereticus; ex commissione autem vel
« delegatione Pontificis, etiam simplex sa.
« cerdos. Est communìs, Vide Fernandez,
« Laymann l, Bonacina 2 lO.
Quaeritur: an Papa possù commit-
tere sz'1nplicz" sacerdoti facultatem conjir-
mandi?
Solus epì-
scopus, mi-
Certum est solum episcopum esse mi.
nisfer ordì.. nistrum ordinarium hujus sacramenti; ut
narius.
sancivit Innocentius III in cap. unico de
sacr. unet., § Per frontis, ubi dixit: Cum
caeteras unc#ones simplex sacerdos... va-
leat exhz'bere, hanc (scilicet chrismationìs)
1zonnz'si summus sacerdos, ùi est episco.
pus, debet conferre. - Et idem defini-
vit Tridentinum 3, llbi: Si quis dixerz't
sanctae Confirmatzonis ordinarium mini-
strum non esse solurn epz'scopum, sed
quemvis simplicem sacerdotem, anathe.
ma s#.
Dubium autem fit: art ex concessione
Pontifict's POSSt't simplex sacerdos con-
firmare, tamquam mznz'ster extraordz:
narz'us ?
Negant Viva a) ac Salmant. a) cum com.
muni, ut asserunt. - Sed vera sententia
affirmat cum S. Thoma <I, Petrocorensi,
Fernandez de Moure, Exam. theol., parto S, cap. s,
§ S, n. 2 et S. - 1 Lib. 5, tr. S, cap. 6, n. I. - • Disp. S,
de Confinn., qu. unic., punct. 2, num. S et 6. - • Sesso 7,
de Confirni., can. S. - , S P., qu. 72, art. 11, ad 1. _
Petrocor., de Confirm., cap. 4, qu. 2. - Concina, de Con.
firm .. cap. 4, num. IO et 11. - Tourne/y, Praelect. de
ConliEm., qu. S, art. 2, conci. 2. - Contin. Tourn., de
170. - a) Viva, de Confirm., qu.3, art. 2,
n. 1; Salmant., tr. 3, cap. 4, n. 7, eamdem
sententiam de hoc tenent ac S. Alphonsus.
Quod vero negant SaJ.mant., loc. cit., n. 18,
CAP. II. - DE CONFIRMATIONE.
Concina, utroque Tourne1y; Croix 6 cum Simplex
saeerdos, ex
Palao, Aversa et aliis plurìbus, Idque hodie delegatione
non amplius dubitandum ex bulla nostri P?n.tifiCìs,
msmsterez-
SummiPontifieis Benedicti XIV, incipiente rìus.
traordina·
Eo quamvis tempore, edita 4 Maji 1745,
ubi 6 Pontifex indulsit, ut Cophtis sacer-
dotes missionarii pro necessitate possint
ministrare Confìrmationem ; additque hoc
non esse novum, sed usitatum a S. Gre-
gorio Magno et aliìs Pontifìcibus, Refert-
que Pater Zaccaria apud Croix 7, Euge-
nium IV concessisse cuidam religioso
Franeiscano missionario facultatem, non
solum confìrmandì, sed etiam chrisma con.
ficiendi.
171. - « Unde resolves:
« l°. Etsi episcopus graviter peccet, si Episcopus
sibi non
« vel in aliena dioecesi, vel sibi non subdi- subditos
"tos confirmet, sine proprii episcopi con- con:fìrmans.
e sensu, saltem tacito, propter defectum
« jurisdictionis l>; [Episcopus confirmans
in aliena dioecesi, etiam subditos suos,
incurrit suspensionem a pontificalibus ipso
jure, ex Tridentino 8, et dec1aratione S. Con.
gregationis apud Salmant. 9] «valida ta-
«men est Confirmatio. Quia ista non
«requiritur necessitate sacramenti, sed
« praecepti tantum.
« 2°. Excusatur a peccato episcopus, si
" ex alia dioecesi accurrentes confirmet i
Confirm., cap. 5, v. f., quaer. 1. - • Lib. 6, pa,.t. I, n. 386••
Palaus, tr. 20, punct. 9, num. 3. - Aversa, qu. 72, sect.5,
§ Terno, v. Et ex his. - , Bulla Eo quamvis tempare,
§ 8•• S. Gregorius Magn., Iib. 4, epist. 26, ad Januarium;
ap. Migne, Patro!. lat•• tom. 77, col. 696.- 'Lib. 6, parto 1,
n. 378. - , Sesso 6, de reform., cap. 5. - • Tr. S, cap. 4,
num, 26.
cum communi, et Viva, loc. cii., est: Papam
alicui non sacerdoti (aut episcopum simplici
sacerdoti) confirmandi facultatem concedere
posse.
DUB. II. - DE MINISTRO ET SUBJECTO CONFIRMATIONIS. 157
« quia praesumitur tacìtus consensus al- porum nisi constet. - Alli vero, ut Con-
« terius episcopi, cui id gratum esse ceno eina b), Palaus lO, Laymann 11; Salmant.P
e setur: praesertim si consuetudine ita cum Tanner, Henriquez, Barbosa, Sà, etc.;
« receptum sit, vel a proprio aegre con- ac Croix 13 cum Praeposito C), Aversa, Bur-
o: firmari possint, - Ita, contra Bonacina \ ghaber et Delbene d), communius et pro-
« docent Tanner 2, Sà 3 et alli », babilius censent epìscopis licitum esse
172. - Quaerìtur : an episcopus possit confirmare alienos subditos, quia semper Nisi con-
stet de con-
in sua dioecesi alt'enosconfirmare? praesumitur (nisi aliter constet), tacitus traria epi-
scopi volun-
Alienos Per se loquendo (ut ait Busenbaum) consensus aliorum episcoporum, qui ere- tate,
confìrmare,
per se Illi- certum est non posse, idque vetitum liti dendi sunt velle suas oves non privari
citum.
esse sub gravi. - Additque Bonacina 4, hoc sacramento, cum nullumincommo-
etiam sub suspensione; sed ubi habeatur dum ex eo ipsis provenìat,
haec suspensio non indicati nec ego ìn- Tanto magis lìcìte poterit episcopus
veni: tantum enim adest suspensio in epi- confìrmare ordinandum qui affert dimìs-
scopum, qui ordinat alienum subdìtum soriam sui Ordinarii. Quìa tunc bene prae-
(ut dicemus de Ordzne, n. 760). At dispar sumitur consensus, etiam de praesenti,
quidem est ratìo inter episcopum ordì- proprii episcopi; ut dicunt Viva 14; Croix 15
nantem et confirmantem: nam episcopus cum Dicastillo, Henriquez e),' et Salmant.P
ordinans debet probare quos ordinat ; sed cum Palao, Laymann, Fagundez, etc.
confirmans confìrmat qui accedunt. - 114. - Quaerìtur l°. An cum mtnt'stra-
Ex consue- Deinde certum etiam est et commune tur sacramentum Confirmationis , tam
tudine lici-
turo. apud DD., quod ubi ex consuetudine id confirmases quam confirmandus debeat
permìttitur, licite fieri potesti ut dicunt esse jejunus ?
Concina 5; Holzmann 6, Roncaglìa 7. Et Videtur affirmandum ex can. Ut je-
hanc esse praxim usu receptam recte juni et can. Ut episcopi, de consecr.,
ajunt Palaus 8 et Croix 9. dzst. 5. Sed communiter DD. dicunt hoc Jejunium
178. - Caeterum Bonacina a) cum An- non esse de praecepto, sed de consilio; non p r ae-
scribitur ad
Confirma..
gelo a), Ledesma a), Vivaldo a), etc., sentit unde saepe tale sacramentum confertur rìonem,
probabilius esse quOd in hoc non sit prae- post prandium, praecipue cum numerosus
sumenda ratihabitio propriorum episco- populus est confirmandus. Ita Laymann 17,
1 Disp. 3, punct. 2, nume 10. - 2 Tom. 4, disp. 4, qu. 4, Potest. episc., alleg. SO, n. 14•• Sà, v. Confirmatio, n. 2.
dub. S, n. 56. - • V. Confirmatio, n. 2. - • Loc. cito - - 18 Lib. 6, parto 1, num. 392. ~ Aversa.. qu. 72, sect. 5J .
• De Confirm., cap. 4, n. 18. - • De Confirm., n. 209. - V.Quinto. - Burghab., centur. 3, caso 97. - lO De Confirm"
, De Confirm., cap. 2, qu.1, resp. I. - , Tr. 20, punct.9. qu.3, art. 2, n.2. - 15 Loc. cit., n.392. - Dicast... tr.3, de
D.7, i. f. - D Lib. 6, parto 1, n. 392. - lO Tr.20, punct.9, Confirm., disp. unic., dub. 11, nume 130. - 16 Tr. a, cap. 4,
nume 7, v. f. - 11 Lib. 5, tre 3, cap. 6, n. 2. - UI Tr.3, num. 24. ~ Palaus J tr. 20, punct. 9, n. 7. ~ Laym... 1ib. &,
cap. 4, num. 25. • Tanner, tom. 4, disp. 4, q U. 4, dub. S, tre 3, cap. 6, n. 2... Fagund... de 5e Praec. Ecci., lib. 3,
n. 56•• Henriq., Iib. S, cap. 6, n. 6•• Barb., de Offic. et cap. 3, n. 8. - 1'7 Loc. cit., cap. 7, n. 2, v. SepUmo.
173. - a) Bonacina, loc. cit., n. 10, refert refert S. Alphonsus; sed non loquitur adeo
aliquos excusantes a peccato et susl?ensione absolute; et qu. 72, art. 8, n. 39, quaerens
episcopum sic confirmantem; sed, alt Bona· de casu quo praesumi potest ratihabitio epi-
cina, « contrarium puto probabilius ». Et hic scopi proprii, scribit: «Est probabile saltem,
citat Bartholomaeum ab Angelo, Exam. con· quando non ita commode possunt hoc sacra-
fessar., dialogo 3, § 62; Petrum de Ledesm~, mentum a proprio episcopo recipere.... Tunc
Summ., de Confirm., cap. 9, conel. 6; VI' enim praesumendum eum consentire, ut pos-
valdum, de Confirm. minz'stro, n. 8 (al.n. 30), sint hoc sacramentum recipere ab alio qui
qui revera asserunt illum peccare. Deinde possit commode conferre ».
ipse Bonacina cum Viva1do sui asserti ratio- d) De1bene, de Immunz't. eccles... cap. 11,
nem sic reddit:. Quia.... non constat de vo- dub. 1, sect. 2, n. 20, assertum hoc proba-
luntate proprii episcopi». bile existimat, licet ipse, num. praeced., ne·
il) Concina, de Confirm., cap. 4, n. 18, gaverit episcopumposseConfirmationemalle-
• Spectandae circumstantiae sunt, inquit. Ali· nis ministrare. .
cubi ènim usu receptum esse potest ut epi- e) Henriquez, non a Croix solum,sed etiam
scopus confirmet omnes accedentes ex qua· aPalaoetLaymann, pro hac opinione allega-
cumque dioecesi... Alibi prohibitum erit ». tur; attamen locis ab illis auctoribus citatis,
c) Praepositus a Croix citatur profecto ut silet de praesenti casU.
 158 LlB. VI. - TRACT. II. - CAP. Il. - DE CONFIRMATIONE.
Palaus l, Coninck 2; Bonacina 8 cum mulo
tìs; Granado 4, Salmant. 5; et Escobar 6
cum Ledesma, Hurtado, etc. - Vel, ut
ait Suarez 7, dici potest quod lex de con-
ferendo hoc sacramento ante prandium
non est usu recepta : consuetudo enim fere
jam obtinuit, ut tale sacramentum post
prandium conferatur.
Quaeritur 2". An Confirma#o debeat
omnt"no conferri z"n ecclesia, et an dz"e fe-
stivo?
Putat Nuàez 8 esse mortale confìr-
mare extra ecclesiam, sicut est mortale
extra ecc1esiam solemniter baptizare j cum
Confìrma- sit (ut ait) contra usum Ecc1esiae. - Nihilo-
tio, sub levi
conferenda minus probabiliter docent Suarez 9, Bona-
In ecclesia.
cina lO, Palaus 11, Barbosa 12; Escobar 18
cum Hurtado; Diana 14; et Salmant. 15 cum
Henriquez et Sà, posse absque peccato
gravi ministrari Confirmationem in aliquo
loco decenti, etiam extra ecc1esiam. Nec
obstat consuetudo in contrarium; nam
respondent Bonacina et Barbosa 16 non
esse credendum talem consuetudinem con-
firmandi in ecc1esia obligare sub gravi. -
Nisi adsit Unde videtur obligare saltem sublevi, nisi
rationabilis
causa. aliqua rationabilis causa excuset, quidquid
dicant PaIaus et Escobar a).
Potest con- Quidquid autem sit de antiqua consue-
ferri quavis
dic et hora, tudine circa tempus ministrandi hoc sa-
1 Tr. 20, punet. lO, n. 4. - • Qu. 72, art. 12, n. 114. -
a Disp, 3, punct, 2, n. 13. - " In 3 Part., controv, 5, de
Confirm., tr, 4, dìsp, 2, n. 11. - • Tr. 3, cap. 4, n. 33. -
• Lib, 12, n. 175.. Petr, de Ledesm., Sum., de Confirm.,
cap. IO, conci. 3.• Gasp. HUl'tad., de Confìrm., diff. 14
(ult.), i. f. - • Disp.37, seet. 2, v. Qual'to. - • In 3 Part.,
qu, 72, art. 12, v. Secundus ritus. - 9 Loc. cìt., v. secundo.
- ,. Disp, 3, punct, 2, num. 14. - 11 Tract, 20, punct, IO,
num, 6. - " De Ofiie. et Potest. epise., allego 30, n. 13. -
18 Lib. 12, num. 178. - Gasp. HUl'tad., 1oc. cito - " Parto 2,
tre 17, resol. 17, i. f. - 15 Tr. 3, cap. 4, n. 32.. Henriq.,
lib. 3, cap. 6, num.7, i. f•• sa,v. Confil'matio, num. 1.-
174. - a) Escobar, etsi non expresse negat
cramentum, dicunt Granado et Barbosa 17
ac Salmant. ", jam usum obtinuisse quod
Confirmatio conferrì possit quocumque
die, festivo aut feriali jet quocumque tem-
pore, matutino aut vespertino. - Addit-
que Coninck id esse verum etiam in locis
generali interdicto subjectis, ex cap. Re-
sponso, de sento excom.
175.- «3°. Peccat graviter episcopus si
« longo tempore nonconfirmet; quia subdì-
e tos ingenti bono privat », - Hoc certum
est apud omnes. Vide Holzmann 19, Croix 20,
Concina 21, PaIaum 22.
Episcopus tenetur autem suis expensis
circumire ad confirmandum; ut PaIaus et
Croix: qui tamen excipit cum Gobat, nisi
sit rationabilis consuetudo expensas exi-
gendì, - Hinc dicit Croix 23 cum Dica-
stillo a) peccare graviter epìscopum, qui
per octo vel decem annos differret cir-
cumire j saltem per Ioca praecipua, ut
Palaus et Salmant.j-, nisi excuset moralis
impossibilitas. Si autem adsit justa causa,
non peccat qui differt per tres aut plures
annoso Croix 25 cum Gobat, etc.
An peccet grauùer episcopus, non con-
firmans morzòundum petentem? - Affìr-
mant Bonacina b), Quintanadvenas, etc.
- Sed probabiliter Croix 26 cum Esco-
bar C), Lugo c), dicunt nequaquam peccare;
Bonac., disp. 3, punct, 2, n. 14. - ae De Offìc, et Potest,
episc., alleg, 30, num, 13. - Palaus, tr. 20, punct. lO,
D. 6. - Granad., in 3 Part.• controv. 5, de Confirm., tr. 4,
disp -.2, num. S. - 11 Loc. cìt., nume 12. - 18 'I'r. 3, cap. 4, .
n. 34. - Cona'nck, qu.72, art. 12, n. 114. - " De Confirm.,
num. 210. - .. Lib. 6, parto l, n. 388. - " De Confirm..
cap. 4, num. 18. - .. Tr. 20, punet. 9, num. 13. - Palaus,
1oc. cito • Croix, Iib, 6, parto 1, num. 388•. Gobat, tr. 2,
n. 752. - " Loe. cìt., n, 388. - Palaus, Ice, cito - .. Tr.3,
cap. 4, n. 31. - .. Lib.6, parto l, n. 388•• Gobat, 1oc. cit.,
n. 753. - Quintanadv., tr. 2, singul. 2, n. 5. - .. Lib. 6,.
parto 1, n. 390.
b) Haec Bonacinae allegatio sumpta vide-
DUB. II. - DE MINISTRO ET SUBJECTO CONFIRMATIONIS.
quia excusat incommoditas et communis
praxis; et adhaerent SaImant. l.
~uinam
valide et li-
176. - « Resp. IlO. Valùle confirmantur
eite confir .. « omnes et soli baptizati nondum confir-
mentur,
« matì, Ratio est: tum ex illo Act. II:
« Replevz"t totam domum ,. tum ex usu et
e traditione Ecclesiae; tum quia omnes
« ìndìgent ejus effectu, et sunt capaces.
Episcopus « Lù:t"te vero confirmantur iidem qui va-
diu non con-
firmans le· « lide: dummodo constet non ponere obi-
thali t e r « cem, sive sacramento, sive ejus effectui.
peccato
c Ratio patet ex dictis ».
177. - « Unde resolves:
« l°. Etiam infantes et rationis impo-
" tes valide hoc sacramentum suscipiunt.
Infantes e 2°. Etsi, quoad infantes, consultius sit
ex ratìona-
bili causa « differre usque ad rationis usum, tum
licite confìr ..
mantur. « ob irreverentiam sacramenti, tum ob
e periculum iterationis, tum ob Ecc1esiae
" usum: nihilominus, ob rationabilem cau-
e sam, etiam ante iis licite datur, v. gr. si
"timeatur diuturna absentia episcopi; veI
« hic ad ista loca raro veniat; item, si in-
« fans sit in periculo mortis (in quo quidam
« dicunt debere dari); denique si sit filius
« principis a). - Laymann 2, Filliuccius 8 ».
Non con- Sicque sancitum fuit in concilio V Me-
fìrmare mo-
ribundum
dioIanensi (ut refert Pater Zaccaria apud
petentem,
nullum pec-
Croix 4), nempe quod non solum ob peri-
culum mortis, sed etiam ob alias causas
catum,
possent chrismari pueri.
178. - Certum est apud omnes, licite
confirmari infantes, si justae accedant cau-
sae, nempe periculum mortis, absentia
episcopi, etc.; ut communiter admittunt
cum Busenbaum, Salmant." cum Suarez,
Palao, Coninck, etc.: ex D. Thoma a), ubi
ait pueris morituris dandum esse hoc sa-
cramentum, ut majorem gloriam conse-
1 Tr. 3, cap. 3, n.25. - 2 Lib.5, tra S, cap. S, n. 2.-
s Tr. 3, cap. 2, a n. 35. - Concil. Mediolanen. V. Constitut.,
part.l, cap. 8, v. Alia dec.reto. - 4 Lib. 6, parto 1, n.390.
5 Tr. 3, cap. 3, n. 16 et 17.• Suar.~ disp.35, sect. 2,
- 11 Tr.3, cap. 3, num. Z.2. - Jacob. de Granado, in 3 Part.,
159
quantur. - Item licite confirmantur pueri,
ubi talis viget ususj ut dicunt Salmant. 6
cum Soto; et Laymann 7 cum Vivaldo, qui
testatur in Hispania confirmari infantes
duorum vei trium annorum. - Praecisis Seelusa
causa, ezpe-
autem his veI similibus causis, commune dire ut ex-
spectetur
est apud omnes expedire, ut exspectetur usus ratio-
in confirmandis usus rationis; prout di- nis.
citur in Catechismo Romano 3, ubi: Omnz:
bus quùJempost Baptz"smum Confirmatio-
nis sacramentum posse admz1zz"Strarz~ sed
mz"nus tamen expedire hocfieri, antequam
puerz' ratiom"s usum habuerz'nt. Quare sz'
duodecz"mus annus exspectandus non vz:
deatur, usque ad septz"nztem certe hoc sa-
cramentum differre maxime convenz't.
Utrum autern sz't lù:t'tum z"nfantes ante
usum ratz"onz"s confirmare?
Dicunt plures auctores, nempe Bona-
cina 9, Escobar b),HoIzmann lO; Salmant.v
cum Granado, nullam agnoscere culpam
in episcopo qui infantes confirmaret: quia
haec erat antiqua consuetudo, et talis est
hodie in Ecclesia graeca; testaturque Vi-
vaIdus, in Hispaniis infantes communiter
confìrmari in aetate duorum vel trium
annorum: tanto magis, ut ajunt, quia nul-
libi facta videtur de hoc prohibitio. - Sed Quin etiam
omnino
id hodie amplius dici nequit ; dum Ponti- praecipi..
turo
fex Benedictus XIV, in constitutione 129
Eo quamvz"s, § 6, edita anno 1745, decla-
ravit, in praesentiarum non licere aliquem
confirmare ante usum rationis; his verbis:
Nz"hz7omz'nus abrogato prorsus a Romana
Ecclesia... hujusmodz'more, consultz"ssz"nzz's
Pontificum decretis prouide cautum est,
ut renatis fonte Baptz"smatz"s conferretur
sacramentum Conjirmatz"onz"s z'n ea solum
aetate, z'n qua fideles ... z'ntellz"gerent tan-
cap 5, n. 2.• Vivald., de Confirm., § de Stlscipiente, n. lO '
(edit. 1605). - • De Confirm., num. 18. - • De Confirm.•
punct. 4, n. 5. - IO De Conflrm., n. 217, v. Dicitur 3. -

esse veniale, attamen satis perspicueid innuit,
cum loe. ez"t., dicat posse in Ioco decenti con-
ferri hoc saeramentum, «praecipuepostquam-
id usus obtinuit '.
175. - a) Dicastillus a Croix affertur pro
ratione dumtaxat suae propositionis;et revera
de temporis determinatione, tr.3, de Confirm.,
dt'sp. unz'c., dub. 11, n. 140, non aliud habet
nisi: « Si longo tempore sacramentum Con-
firmationis per se vei suffraganeum suum mi-
nistrare intermitteret, mortaliter peccaret'j
vel, ut dicit num. 142, si «notabiliter negli-
gens sit •.
tur ex Croix, sed falsa est; Bonacina enim, v. Utraque . .. Palaus, tr. 20, punct. 7, n. 5. - Coninck, controv. 5, de Confirm., tr. 2, disp. 2, num. 4 et seqq. -
q~. 72, art. 8, n. 81. - 8 Loc. cit., num. 18.. SotUS,1 in 4, Vivald., Candelabr., de Confirm., § de Suscipiente, n. lO,
loe. dt., n. 2, dumtaxat dicit episcopum I;lec- dlSt. 7, art. 8, v. Secunda propositio. - 7 Lib. 5, tr. 3, (edit. 1605).
care mortaliter, si in ministranda Confirma-
tione notabiliter negligens sito
c) Croix adducit Escobar et Franciscum
de Lugo, tamquam negantes esse mortale; et interdum uni vel alteri moribundo ministret ait hoc saeramentum, ut majorem gloriam
ita sane docentEscobar, Ub.12, n. 208,. Lugo, Confirmationem» • consequantur. Ibidem tamen, t'n corpo et resp.
de Sacram., Ub. 3, cap. 3, n. 31. Et ipse 177. - a) Laymann non loquitur de filio ad 2, S. Doctorait etiam conferri possepueris.
Croix addit: immo nullum peccatum esse. Et principis, nec de obligatione infantes mori- b) Escobar, Ub.12,n.196: «Affirmohodie,
idipsumetiam innuunt auctores citati, dum bundosconfirmandi.- Filliuccius pariter silet inquit,infantibusConfirmationissacramentum
scribit Franciscus de Lugo (cui Escobar con· de filiis principum. reguiariter ante rationis usum... haud expe-
sentit): «Potius ad opus supererogationis 178. - a) Ex D. Thoma, qui,qu.72,art.8 dire '. Et consulto scribit hodz"e, ut innuat
quam obligationis pertinet, quod episcopus ad 4, morituris in universum dandum ess~ (ita Escobar) olim fuisse conveniens.
160 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. II. - DE CONFIRMATIONE.' DUD. DI. - DE CONFIRMATIONIS NECESSITATE ET CAEREMONIIS. 161
tum t'nter se dijferre Bap#smum et Con- conditione confirmari; sed requiritur ma- Dubius de
Ccn f'i r m a-
firmatzonem , quantum z'n natura!z' vz'ta jus dubium, quam pro Baptismo. - Croix 2 tione, po-
test sub con- DUBIUM m.
distat generatio ab incremento. cum Nuàez, Gobat, etc. ditione con-
De caetero, idem Benedictus, post plu- 179. - Confirmandus autem exsistens in fìrmari, Quae Confirmationis Necessitas, et Caeremoniae.
Exsistens
res annos ab hac constitutione emanata, mortali debet se disponere ad sacramen- in mortali
d e b e t. con-
in suo celebri Opere de Synodo scribit l tum, vel contrìtione, vel attritione una cum teri vel con- 181. An adsit per se gravz's obligatio susciPt'endi Confirmationem, - 182. An autem per
fiteri. accidens, nempe razione vitandi} l°. periculi. ZOo scandali. 3". contemptus. Et quando
quod, licet Catechismus asserat non expe- confessione: secus tamen, si abesset con- contemptus interuenit, - 183. An sit gravis obligatio suscipiendt' Confirmationem.
dire ut Confirmatio ministretur pueris scientia culpae gravis a); ut Viva 3, Sal- ante susceptionem primae tonsurae. - 184. Quae caeremoniae sint seruandae in
ante septennium, attamen non prohibet mant.f cum Suarez, Palao et communi. - Confirmatione. Et qut'd notandum: I". Q:uoad oestes episcopi. ZOo Q:uoad caeremonias
ne ipsis u110 casu conferatur. - Additque Confessio enim vìdetur esse de consilio, Alias con- alapae et cerei. 3". Quoad locum chrismatiorus. Et an confirmandi accedere debeant
fessio est de jejuni. - 185. Requir#ur ett'am l°. Patrinus. ZOo Ut hic sit unus.3°. Ut si! confir-
quod, hoc animadverso a Silvio, Suarez, non de praecepto; ut communiter dicunt consilio.
matus. - 186. Dub. 1. An peccet grav#er qui tenet non confirmatus. 2. An patrinus
Silvestro, Roncaglia, Juenin, card. Gotti DD. apud Viva 5, et dare colligitur ex non confirmatus contrahat cognationem..- 187. Requiritur etiam 4°. Ut patrinus si!
et aliis, affirmant ìpsi, adhuc juxta prae- can. Ut jejunz~ dist. 5} de consecr., ubi di- diversus a patrino Baptt'smi. An monachi possint esse patrini Confirmatt'ont's. ~
sentem disciplinam licite posse conferri citur: Ut moneantur confessionem facere 188. An s# obliganda fascia frons confirmandt·. - Et an sit necessaria ultima bene-
dictio epz'scopi.
Confìrmatìonem pueris etiam ante septen- prius,
nium, aliqua causa urgente, nempe si epi- 180. - e- 3°. Etiam perpetuo amentes P'e r p e-
tuoamentes
Necessitas 181. - e Resp. IO. Non est necessaria ad «mortale. - Suarez, Laymann l, Bona-
Confirma-
scopus deberet per longum tempus a sua e: (praesertim si aliquando usum rationis possnntcon-
firmari.
tionis. esalutem necessitate medii, neque per se. e cina 2: ubi ex alìis multis docent nu11um
dìoecesì abesse, aut si puer esset in periculo e: habuerint) licite confirmantur a); etsì per « praeceptì, - Est communis S. Thomae « esse praeceptum illud suseipiendi.
mortis, aut ob aliam similein causam c). e: accidens nunquam sint spiritualiter pu- e et aliorum, contra Scotum et Silvestrum. e 2". Etsi omissio ex contemptu (v. gr.
Loquens autem de amentibus, ait Be- « gnaturi. Ita Suarez, Filliuccius, Lay- e Ratio: tum quia Ecc1esia non urget ejus «si quis id nihili faciat, aut puerile, aut
nedictus d)} omnino ipsis ministrandam « mann 6, Coninck 7 » • ...;.. Est commune e susceptionem ullis poenìs; tum quìa nec «vile habeat) sit mortalìs; talis tamen
esse confirmationem. cum Palao , Coninck, Bonacina, Barbosa e ex Scriptura, nec traditìone, neque fine « non censetur esse, cum quis ejus obla-
Dubitans an sìt confirmatus, potest sub et Salmant. 8; contra Sotum, Valentia, etc. «aut institutione sacramenti, tale prae- «tam occasionem, quam postea non fa-
e ceptum colligitur. Et canones qui in con- «cile habiturus est, neglìgìt, - Ita com-
1 Lib.7; cap. lO, num. 5.• Si/vius, in a Part., qu.72, quaeret. - Pataus, tr. 20, punct. 6, num, 1. - 15 Loc. cìt.,
n.l, v. f. - sear., disp, 35, sect, 2, v. Dicendzem:- Fili., « trarìum afferuntur satìs explicantur de e muniter, contra Silvestrum 8 et Tole-
artico 8.• Suar., disp. a5, sect. 2, v. Utraque, - Si/vesto
Maurus, lib. 11, qu. 119, num. 4.. Roncagl., de Sacram. tr, a, cap. 5, n.IOI, v. f.; et cap. 2, n. 88. - , Lib.5, tr, a, «necessitate ad melius esse. "tum'».
Confirm., cap. 2, qu, 2, resp. 1. - Juenin, Commento de cap. 5, n.3. - 'l Qu. 72, art. 8, n.8a. - Palaus, loc. cìt., e Dixi: per se. Quia per aceidens ali- Magna est haec Quaestio inter docto-
Sacram., disserto 3, qu.8, cap. 1, qn, l, i. f.• Gotti" Theol., punct. 7, num. 8. - Coninck, loc, cito - Bonac., disp. 3,
de Confirm., qu. a, dub. I, n. 6. - 2 Lib. 6, parto l', n. a9a. - punct.4, n.6. - Barb., de Oflic. et Potest, episc., allego SO, e quando potestesse necessaria ad salu- res: An adsit gravzS ob/t'gatto suscz'ptendt'
Nunes in 3 Part" qu. 72, art. 5, concI. 3, i. f. - Gobat"
l
numi 21. • S Loc. cit., nume 23. - Sotus, in 4, disto 7, e tem, ex praecepto caritatis sui vel pro- hoc sacramentum Confirmattonis?
art•.S, V. Enascitur. ~ Valent., in 3 Part., disp~ 5, qu. 2,
tr. 2, num, 763. - 3 De Confirm., qu. 3, art. ult., n. 1.- «ximij vel alio, V. gr. ad cavendum scano Prz'ma sententia affirmat: quam tenent Juxta alios
• Tr. a, cap. a, n.27 et 28. - Suar., disp. 84, sect.2, v.8ed punct. 2, i. f. Con,firma·
« dalum j ve! ratione conscientiae, qua Merbesius, Contino Tournely 5, Coneina 6j tio sub gra-
vi su sci ..
« quis valde metuit ne in tormentis defi· Habert 7 curo Angelo a) et Hugone'a S. Vi- pienda.
« ciat sine hoc sacramento. ctore a); item S. Bonaventura b), S. Anto·
c) Et ita etiam dec1aravit S. C. Cone. in 179. - a) be eo qui non est conscius cul-
« Unde resolves: ninus, Alensis, Silvester et Paludanus,
una Segobien.} die 23 April. 1774. Cfr. Pallot- pae gravis, non loquuntur nec Viva nee Pa- « 1°. Negligere hoc sacramentum, se- apud Palaum 8 • - Dicunt praefati auctores
tini, v. Saeramentum Confirmationis, n. 40; laus, in reliquis vero concordant.
et Thesaur. Resolut., tomo 43, fol. 60 et seqq. 180.- a) Quin etiam confirmandisunt,juxta « eluso scandalo et contemptu, non est . obligationem hanc oriri tam ex praecepto
d) Apud Beneclietum XIV, nihil de hoc FilI., Suar., Con., Pal. et Salmant.
asserto reperi. S. Thom., 8 P., qu. 72, art. 1, ad a. - Scotus, in 4, cap. 8, conci. 2. - • De Confirm., cap. 6, a num. 6. -
disto 7, qu. 2. - Silvest., v. Confirmatio, no a. - Suar., • De Confirm., cap. 9, resp. 4. - S. Anfan., parto a, tit. 14,
disp. 88, sect. I, V. Quocirca. - 1 Lib. 5, tracto a, cap. 5, cap. 14, § 5•• Alens., parto 4, qu. 9, membro a, artico 1,
. num. 4. - • Disp. a, punct. 2, n. 2. _. V. Confirmatio, § 2. - Silvest., 100. .cit. - Palud., in 4, disto 7, qu. l,
num. a. - • Lib. 2, cap. 24, num.. 2. - Morbes., Sam., artico 1, conci. 2. (num. 8 et 9)•. • Tract. 20, punct. 8,
part.a, de Confirm., qu. 16, conci. - • De Confirm., num. a.

181. - a) Angelus non satis accurate alle-
- gatur ab Habert; haec enim, V. Confirm. sa-
cramentum, n. l} scribit: c Neeessarium est,
ita quod contemnens ipsum suscipere morta-
liter peccaret et damnaretur '. - Hugo a
S. Vietore autem, de Sacram., lt'b. 2, parto 7}
cap. 3: c Quid autem prodest, inquit, si a
lapsu erigèris, nisi etiam ad standum confir-
meris? Propterea, timendum est iis qui per
negligentiam amittunt episcopi praesentiam,
j et non suscipiunt manus impositionem, ne
forte propterea damnentur, quia festinare d~
S. ALPHONSl, Opera m.raUa. - Tom. m.
buerunt dum potuerunt •. Migne, Patrot lat.,
tomo 176, col. 461. •
b) S. Bonaventura, in 4, dt'st. 7} art. 3,
qu. 2} conci.} ait necessariam esse Confirma-
tionem, c ex conditione, sci1icet pugnanti et
'vincere volenti». Deinde addit: c Ex institu-
tione ergo Ecc1esiae est quod nullus ab hoc
sacramento excipitur.. Denique bis verbis
eonc1udit: c Est igitur necessariagratia Confir·
mationis,nonsinequa simpliciternonsit salus,
sed sin€' qua vel per sacramentum vel alias ae-
cepta pugnando non pervenitur ad salutem ».
11
160 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. II. - DE CONFIRMATIONE.' DUD. DI. - DE CONFIRMATIONIS NECESSITATE ET CAEREMONIIS. 161
tum t'nter se dijferre Bap#smum et Con- conditione confirmari; sed requiritur ma- Dubius de
Ccn f'i r m a-
firmatzonem , quantum z'n natura!z' vz'ta jus dubium, quam pro Baptismo. - Croix 2 tione, po-
test sub con- DUBIUM m.
distat generatio ab incremento. cum Nuàez, Gobat, etc. ditione con-
De caetero, idem Benedictus, post plu- 179. - Confirmandus autem exsistens in fìrmari, Quae Confirmationis Necessitas, et Caeremoniae.
Exsistens
res annos ab hac constitutione emanata, mortali debet se disponere ad sacramen- in mortali
d e b e t. con-
in suo celebri Opere de Synodo scribit l tum, vel contrìtione, vel attritione una cum teri vel con- 181. An adsit per se gravz's obligatio susciPt'endi Confirmationem, - 182. An autem per
fiteri. accidens, nempe razione vitandi} l°. periculi. ZOo scandali. 3". contemptus. Et quando
quod, licet Catechismus asserat non expe- confessione: secus tamen, si abesset con- contemptus interuenit, - 183. An sit gravis obligatio suscipiendt' Confirmationem.
dire ut Confirmatio ministretur pueris scientia culpae gravis a); ut Viva 3, Sal- ante susceptionem primae tonsurae. - 184. Quae caeremoniae sint seruandae in
ante septennium, attamen non prohibet mant.f cum Suarez, Palao et communi. - Confirmatione. Et qut'd notandum: I". Q:uoad oestes episcopi. ZOo Q:uoad caeremonias
ne ipsis u110 casu conferatur. - Additque Confessio enim vìdetur esse de consilio, Alias con- alapae et cerei. 3". Quoad locum chrismatiorus. Et an confirmandi accedere debeant
fessio est de jejuni. - 185. Requir#ur ett'am l°. Patrinus. ZOo Ut hic sit unus.3°. Ut si! confir-
quod, hoc animadverso a Silvio, Suarez, non de praecepto; ut communiter dicunt consilio.
matus. - 186. Dub. 1. An peccet grav#er qui tenet non confirmatus. 2. An patrinus
Silvestro, Roncaglia, Juenin, card. Gotti DD. apud Viva 5, et dare colligitur ex non confirmatus contrahat cognationem..- 187. Requiritur etiam 4°. Ut patrinus si!
et aliis, affirmant ìpsi, adhuc juxta prae- can. Ut jejunz~ dist. 5} de consecr., ubi di- diversus a patrino Baptt'smi. An monachi possint esse patrini Confirmatt'ont's. ~
sentem disciplinam licite posse conferri citur: Ut moneantur confessionem facere 188. An s# obliganda fascia frons confirmandt·. - Et an sit necessaria ultima bene-
dictio epz'scopi.
Confìrmatìonem pueris etiam ante septen- prius,
nium, aliqua causa urgente, nempe si epi- 180. - e- 3°. Etiam perpetuo amentes P'e r p e-
tuoamentes
Necessitas 181. - e Resp. IO. Non est necessaria ad «mortale. - Suarez, Laymann l, Bona-
Confirma-
scopus deberet per longum tempus a sua e: (praesertim si aliquando usum rationis possnntcon-
firmari.
tionis. esalutem necessitate medii, neque per se. e cina 2: ubi ex alìis multis docent nu11um
dìoecesì abesse, aut si puer esset in periculo e: habuerint) licite confirmantur a); etsì per « praeceptì, - Est communis S. Thomae « esse praeceptum illud suseipiendi.
mortis, aut ob aliam similein causam c). e: accidens nunquam sint spiritualiter pu- e et aliorum, contra Scotum et Silvestrum. e 2". Etsi omissio ex contemptu (v. gr.
Loquens autem de amentibus, ait Be- « gnaturi. Ita Suarez, Filliuccius, Lay- e Ratio: tum quia Ecc1esia non urget ejus «si quis id nihili faciat, aut puerile, aut
nedictus d)} omnino ipsis ministrandam « mann 6, Coninck 7 » • ...;.. Est commune e susceptionem ullis poenìs; tum quìa nec «vile habeat) sit mortalìs; talis tamen
esse confirmationem. cum Palao , Coninck, Bonacina, Barbosa e ex Scriptura, nec traditìone, neque fine « non censetur esse, cum quis ejus obla-
Dubitans an sìt confirmatus, potest sub et Salmant. 8; contra Sotum, Valentia, etc. «aut institutione sacramenti, tale prae- «tam occasionem, quam postea non fa-
e ceptum colligitur. Et canones qui in con- «cile habiturus est, neglìgìt, - Ita com-
1 Lib.7; cap. lO, num. 5.• Si/vius, in a Part., qu.72, quaeret. - Pataus, tr. 20, punct. 6, num, 1. - 15 Loc. cìt.,
n.l, v. f. - sear., disp, 35, sect, 2, v. Dicendzem:- Fili., « trarìum afferuntur satìs explicantur de e muniter, contra Silvestrum 8 et Tole-
artico 8.• Suar., disp. a5, sect. 2, v. Utraque, - Si/vesto
Maurus, lib. 11, qu. 119, num. 4.. Roncagl., de Sacram. tr, a, cap. 5, n.IOI, v. f.; et cap. 2, n. 88. - , Lib.5, tr, a, «necessitate ad melius esse. "tum'».
Confirm., cap. 2, qu, 2, resp. 1. - Juenin, Commento de cap. 5, n.3. - 'l Qu. 72, art. 8, n.8a. - Palaus, loc. cìt., e Dixi: per se. Quia per aceidens ali- Magna est haec Quaestio inter docto-
Sacram., disserto 3, qu.8, cap. 1, qn, l, i. f.• Gotti" Theol., punct. 7, num. 8. - Coninck, loc, cito - Bonac., disp. 3,
de Confirm., qu. a, dub. I, n. 6. - 2 Lib. 6, parto l', n. a9a. - punct.4, n.6. - Barb., de Oflic. et Potest, episc., allego SO, e quando potestesse necessaria ad salu- res: An adsit gravzS ob/t'gatto suscz'ptendt'
Nunes in 3 Part" qu. 72, art. 5, concI. 3, i. f. - Gobat"
l
numi 21. • S Loc. cit., nume 23. - Sotus, in 4, disto 7, e tem, ex praecepto caritatis sui vel pro- hoc sacramentum Confirmattonis?
art•.S, V. Enascitur. ~ Valent., in 3 Part., disp~ 5, qu. 2,
tr. 2, num, 763. - 3 De Confirm., qu. 3, art. ult., n. 1.- «ximij vel alio, V. gr. ad cavendum scano Prz'ma sententia affirmat: quam tenent Juxta alios
• Tr. a, cap. a, n.27 et 28. - Suar., disp. 84, sect.2, v.8ed punct. 2, i. f. Con,firma·
« dalum j ve! ratione conscientiae, qua Merbesius, Contino Tournely 5, Coneina 6j tio sub gra-
vi su sci ..
« quis valde metuit ne in tormentis defi· Habert 7 curo Angelo a) et Hugone'a S. Vi- pienda.
« ciat sine hoc sacramento. ctore a); item S. Bonaventura b), S. Anto·
c) Et ita etiam dec1aravit S. C. Cone. in 179. - a) be eo qui non est conscius cul-
« Unde resolves: ninus, Alensis, Silvester et Paludanus,
una Segobien.} die 23 April. 1774. Cfr. Pallot- pae gravis, non loquuntur nec Viva nee Pa- « 1°. Negligere hoc sacramentum, se- apud Palaum 8 • - Dicunt praefati auctores
tini, v. Saeramentum Confirmationis, n. 40; laus, in reliquis vero concordant.
et Thesaur. Resolut., tomo 43, fol. 60 et seqq. 180.- a) Quin etiam confirmandisunt,juxta « eluso scandalo et contemptu, non est . obligationem hanc oriri tam ex praecepto
d) Apud Beneclietum XIV, nihil de hoc FilI., Suar., Con., Pal. et Salmant.
asserto reperi. S. Thom., 8 P., qu. 72, art. 1, ad a. - Scotus, in 4, cap. 8, conci. 2. - • De Confirm., cap. 6, a num. 6. -
disto 7, qu. 2. - Silvest., v. Confirmatio, no a. - Suar., • De Confirm., cap. 9, resp. 4. - S. Anfan., parto a, tit. 14,
disp. 88, sect. I, V. Quocirca. - 1 Lib. 5, tracto a, cap. 5, cap. 14, § 5•• Alens., parto 4, qu. 9, membro a, artico 1,
. num. 4. - • Disp. a, punct. 2, n. 2. _. V. Confirmatio, § 2. - Silvest., 100. .cit. - Palud., in 4, disto 7, qu. l,
num. a. - • Lib. 2, cap. 24, num.. 2. - Morbes., Sam., artico 1, conci. 2. (num. 8 et 9)•. • Tract. 20, punct. 8,
part.a, de Confirm., qu. 16, conci. - • De Confirm., num. a.

181. - a) Angelus non satis accurate alle-
- gatur ab Habert; haec enim, V. Confirm. sa-
cramentum, n. l} scribit: c Neeessarium est,
ita quod contemnens ipsum suscipere morta-
liter peccaret et damnaretur '. - Hugo a
S. Vietore autem, de Sacram., lt'b. 2, parto 7}
cap. 3: c Quid autem prodest, inquit, si a
lapsu erigèris, nisi etiam ad standum confir-
meris? Propterea, timendum est iis qui per
negligentiam amittunt episcopi praesentiam,
j et non suscipiunt manus impositionem, ne
forte propterea damnentur, quia festinare d~
S. ALPHONSl, Opera m.raUa. - Tom. m.
buerunt dum potuerunt •. Migne, Patrot lat.,
tomo 176, col. 461. •
b) S. Bonaventura, in 4, dt'st. 7} art. 3,
qu. 2} conci.} ait necessariam esse Confirma-
tionem, c ex conditione, sci1icet pugnanti et
'vincere volenti». Deinde addit: c Ex institu-
tione ergo Ecc1esiae est quod nullus ab hoc
sacramento excipitur.. Denique bis verbis
eonc1udit: c Est igitur necessariagratia Confir·
mationis,nonsinequa simpliciternonsit salus,
sed sin€' qua vel per sacramentum vel alias ae-
cepta pugnando non pervenitur ad salutem ».
11
 162 LIB. VI. - TRACT. II. - CAP. II. - DE CONFIRMATIONE.
naturali quam positivo e). Ex naturalz~'
quia grave detrimentum sibi infert, qui
in lucta tentationum negligit se munire
Magno robore hujus sacramenti, ad hunc
fìnem instìtutì. - Exposi#vo. Tum dzvino,
ut probatur ex Act. I, ubi Christus Do-
mìnus praecepit eis ab ferosotymzs ne dz:
scederent, sed exspectarent promissionem
Patris : nempe Spiritum Sanctum, cujus
donum tribuitur in Confirmatione. Tum
ecclesiastico; nam Urbanus Papa sic in
can. Omnes 1, dtst. 5, de consecr., ad chri-
stianos scripsit: Omnes fideles, per manus
i'mposi#onem episcoporum, Spirz"tum San-
ctum post Bapnsmum accipere debent, ut
plene chrz'stùmi inveniantur. Hoc etiam
Melchiades Papa 1 dixit: Vietuns... neces-
sarta sunt Confirmationis auxz7za. Con-
firmatur ex Catechismo Romano 2, ubi de
hoc sacramento dicitur: Quamquam vero
necessarium non est, a nemine tamen
praetermitt« debet.: Quod enz'm ommòus
communiter ad sanctfficatz'onem Deus pro-
posuz't, ab ommòus etiam summo studz'o
expetendum est. Item S. Cyprianus 8 seri-
psit: Ungz' quoque necesse est eum qui
baptz'satus sit, ut accepto chrismate, ùl est
zmctt'one, esse unctus Dei, et habere... gra-
tzam Chrzs# possit.
]uxtaalios, Secunda vero sententia negat, per se
nulla obli-
gatio g r a- loquendo, teneri quemque fidelem sub gra-
vi!: per se.
vi Confirmationem suscipere. Et hanc
tuentur cum Busenbaum gravissimi au-
ctores, prout Navarrus 4, Suarez 5, Sotus 6;
Laymann 7 cum Covarruvias, Abbate Pa-
normitano, Adriano, Valentia, Henriquez,
Victoria et Coninck. Item Frassen 8, Wi-
gandt 9, Palaus 10, Bonacina 11, Roncaglia 12,
Anacletus 18 cum communi (ut asserìt),
Sporer 14, Elbel l 5, Viva 16, Croix 17, Sal-
manto 18 cum aliìs. - Et huic sententiae
1 Can. Spiritus Sanctus 2 , de consecr., disto 5. - ,gDe
Confirm.., n. 16. - 3 Epist. 70, ad ]anuar. etc.; ap. Migne,
Patrol. lat., tom. 4, col. 408 et tomo 3, col. 1040.- ... Man.,
cap. 22, n. 9, V" Terlio. - li Disp. 38, sect. 1, v. Quocirca.
_ 6 In 4; disto 7, art. 8. - 'l Lib. 5, tre 3, cap. 5, n. 4. ~
Cova,.,.., Variar. lib. 1, cap. lO, num.6. - Abb. Panorm.,
in cap. Quanto, de consuetud" num. 4. - Adrian.} in 4, de
Conlirm.. art. l, § Etsi argumenta. . Val.nt., disp. 5,
qu. 2, punct. S; . H.nriq., Iib. S, ca'p. 1, n. 6.. Vietar.,
Sum., de Conlirm., n. 48. • Coninek, qu.72, art. 8, n. 88. -
e) Non omnes auctores hic allegati adeo
expresse et distincte obligationem hanc col·
ligunt ex pra~pto naturali et positivo.
aperte adhaeret D. Thomas. Nam 19 sic
ait: Quaedam (sacramenta) sunt sine qui-
bus non est salus: quaedam vero sunt
quae cooperantur ad perfectionem sa/uns.
Et hoc modo Confirmatio est de necessi-
tate salutis, quamvzs sine ea possit esse
salus, dum tamen non praetermittatur ex
contemptu sacramenti. Item 20 repetit quod
Confirmatio est necessaria, non ad salu-
tem, sed ad perfectionem salutis: sicut
equus ad ambulandum , et medicina ad
sane vivendum. Additque aliqua sacra-
menta esse ita necessaria, ut sine ìllìs
homo non possit in spirituali vita vivere,
sicut est Baptismus et Poenitentia: Quae-
dam autem, sine qUtÒUS non potest con-
sequi alz"quem e./fectum. qui est ad bene
esse spirz'tualis vz"tae: et hoc modo Con-
firmatio et omnia alla sunt necessaria.
Verumtamen contemptus cujusltòet sacra-
menH est pericuiosus. Clarius id confir-
mat 21 ubi ait: Et ideo Hugo a S. Vietare
dteit: Omnino periculosum esset, si ex hac
vita sine Confirmatione migrare contino'
geret d), non quia damnaretur, msz' forte
propter contemptum , sed quza detrimen-
tum perfectt'onz'spateretur. - Nec dissentit
Scotus 22, ubi: Extrema Unctio est zns#-
tuta a Christo, et Confirmatioms sacra-
mentum...; et tamen neutrum est szmplt~
citer necessarium, nec est praeceptum de
isto vel z'llo recepiendo,
Dicunt igitur fautores hujus senten-
tiae non adesse de hoc sacramento susci-
piendo ullum praeceptum neque naturale
neque positivum.-l°. Non naturale. Quia,
licet Christus Dominus hoc sacramentum
instituerit tamquam peculiare medium ad
vincendas hostium insidias; tamen alia
sunt generalia media, prout frequens
Eucharistiae perceptio, oratio, poeniten-
8 Scotus academ., tomo 11, tract. 2, disp. 2, art. 3, qu. 2,
condo 1 et 2. - Il Tr. 11. exam. 6, num. 79. - IO Tr. 20,
punct. 8, n. 5. - U Disp. 3, punet. 2. n. 2. - lil De Con-
firm., cap. 2, QUa 2, resp. 2. - 18 Tr. 14, dist. 2, n. 68. -
14 Supplem. Sacram., cap. 2, num. 33. - 15 Confer. S,de
SacraIXi. Confirm., n. 20. - 16 De Confirm., qUa 3, art. 2,
num. 6. - " Lib. 6, parto 1, num. S95. - l8 Tr. S, cap. 4.
num. 52. - 111 3 P., qu. 72, art. 1, ad 3. - 20 In 4, dist.7,
qu. 1, art. 1. solut. 2. - " S P" qu" 72, art. 8, ad. 4. -
SI In 4, disto 17. qu. unic., n. 11.
d) Vide hic superius, noto a, genuinum Hu-
gonis textum,quem transcripsimus ex Migne,
Patrol. lat., tomo 176, col. 461.
DUE. III. - DE CONFIRMATIONIS NECESSITATE ET CAEREMONIlS.
tia, etc., quibus robur animae etiam obtì-
neri potest, - ~.Necpos#zvum;quianul·
libi tale praeceptum reperitur expressum.
lllud enim quod est in Actis (loco citato),
intelligitur fuisse datum tantum Aposto-
lis: ut ipsi peculiari modo Spiritum San-
ctum acciperent; et tamquam Ecc1esiae
fundatores, ministerium praedicationis ag-
grederentur, nonnisi supernaturali scientia
et donis prophetiae, linguarum ac mira-
culorum praediti. - Alia autem quae ha-
bentur ut supra, intelliguntur, non de ne-
cessitate praecepti ad salutem, sed ad per-
fectionem salutìs, ut docet D. Thomas,
cujus perfectionis detrimentum sive pri-
vationem ait non inducere damnationem.
Confirmatio enim non reddit hominem
perfectum simpliciter et quoad substan-
tiam, quod est solius Baptismi; sed quoad
uberioris gratiae perceptionem, sive ad
melius esse spirituale, ad quod homo non
tenetur sub gravi. - Sic pariter intelligitur
Catechismus Romanus. Immo id aperte ibi
exprimitur l, ubi dicitur quod z'llz:.. con-
.firmaridebent... quiad perfectum chrz'sHa-
nae religionis habt'tum perducendz' sunto
.Et deinde additur: Commum's omnz'um
mater catholica Ecclesia vehementer optat
ut tn tis quos per Baptz'smum regenera-
oerù , chrt'sHanz' hominzs forma perfecte
absolvatur. Ubi etìam nota, non dici quod
Ecc1esia praecipìt, sed optat; quo utique
exprimitur non adesse Ecc1esiae praece-
ptum.
Ad textum autem S. Cypriani respon-
detur quod S. Doctor non dicit necesse
esse hoc sacramentum suscipere de ne-
cessitate praecepti; sed necesse esse ut
illud suseipiat qui ejus gratiam vult obti-
nere. Vel potest alio modo intelligi, sei-
licet quod sine Confirmatione non liceo
bat ministrare Baptismumtunc temporis,
quando Baptismus simul curo Confirma-
D. Thom., S P., qu. 72, art. l, ad S. - 1 De Conlirm••..
n. 17. - Suar.~ disp. 38, seet. 1, V. Quoc;rca. - Palaus}
tr. 20, punet. 8, n. 6, v. Tertio. - il Tr. 3, cap. 4, n. 59.•
Coninek, qu. 72, art. 8, num. 89. - Jaeob. de Granado, in
3 Part., eontrov. 5, de Confirm., tr~ 4, disp. 1, num. 6. -
Palaus, loe. cit., v. $ecundo. - Laym.~ lib.5, tr. 3, cap. 5,
n. 4, post med. - Roncagl.~ de Confirm.., cap. 2, qu. 2,
resp. 2.. - .suar., loc. cito - Spar., Suppl. Sacram., cap. 2.
n.34. - ! Tr. S. cap. 4, n. 58. - Habert, tr. de Confirm.,
cap. 9, i. f. - Concina, de Confirm., cap. 6, n. 14, v. f. -
Natal. Alex., de Confirm., cap. 4, reg. 2. - Tourn., Praelect.
de Confirm., qu. 2, art. 2. - Con/in. Tourn., de Confirm.•
163
tione dari praecipiebatur; ut habetur in
can. De hts 3, dt'st. 5, de consecr.
182. - Dicunt autem auctores secundae Per accì-
sententiae quod , licet per se loquendo sio dens omìs-
esset Ie-
oInissio susceptionis hujus sacramenti non thalis.
sit mortalis; conveniunt tamen commu-
niter posse esse mortalem per aceidens in
tribus casibus:
Et 1°. Si quis omittendo, alias firmiter Propter
crederet perù;ulum sibi imminere amit- perieulum.
tendi fidem vel caritatem; ut Suarez, Pa-
laus; et Salmant. B cum Coninck, Gra-
nado, etc.
2°. Si quis omitteret cum scandalo, Propter
scandaIum.
nempe si esset suspectus de fide, et re-
putaretur Confirmationem contemnere ,
aut non credere esse sacramentum. Pa-
laus, Laymann, Roncaglia, Suarez, Spo-
rer, Salmant.", cum aliis communiter.
3°. Si omittatur ex contemptu. - Quem Propter
alli intervenire intelligunt, quando quis ~t~~ e m-
commode sacramentum suscipere potest,
et negligit; hunc enìm, etsinon formalem,:
virtualem tamen contemptum reputa,.nt.
Ita sentiunt Habert, Concina, Natalis Ale-
xander, Tournely, Juenin; item Silvester,
Richardus et Gabriel, apud Laymann 4.
Et huic opinioni favet Scotus 5, ubi aìt:
Judt'caretur enzm contemptus, sz~ omnz'-
moda opportunz'tate obkuà, non suscipe-
retur. - Alli vero forte probabilius di- Quando
• censea;tur
cunt tunc tantum intercederecontemptum, .adesse con-
quando quis negligit Confirmationem su- temptus.
scipere, non quia detinetur a quodam toro
pore vel ìncommodo, sed quia illam parvi .
facit; plura enim bona spiritualia homi-
nes saepe adipisci praetermittunt ex ne-
gligentia, sine eo quod illa reputent con-
temnere. Ita cum Busenbaum (mox supra,
n.181, ad 2), Suarez 6, Laymann 7, Palauss,
Roncaglia 9, Sporer w.Elbel 11; et Salmant.P
cum Coninck, Granado, etc.; ex D. Thoma,
qui 18 ait: Dt'cendum quod tunc... aliquz's...
cap. 8, conci. 2. v. Ad 2. - Juenin, Comment•• de Conii=-,
qu. 9, cap. 2, art. 2, probo S. - Silvest., v. Conftrmalio,
n. S. - Richard. a M.diavilla, in 4, disto 7, art. 5, qu. l,
concI.• Gabr. Bi.l, in 4, disto 7, art. S, dub. S.• • ~&. 5,
tr. S, cap. 5, num. 4. - • In 4, dist.7, qu. 2.- • Disp. 88.
sect. 1. v. Quo"'ea. - 1 Lib. 5, tr. S, cap. 5, num. 4. -
8 Tr. 20, punet. 8, n. 6. - 8 De Confirm., cap. 2, qn. 2.
resp. 2. - io Snppl. Sacram., cap. 2, n. 84. - n Confer.8,
de Sacr. Conlirm.• num. 20. - " Tr. S. cap. 4. num.57. -
Coninck, QU, 72, num. ~. ~ G,.anad.~ in' S P., controv. 5,
de Confirm., tra .4, disp. 1, num. 6. -..; 18 2" 21.Il t qUa 186,
art. 9, ad S.
 164 LIB. VI. - TRACT. II. -
transgreditur ex contemptu, quando oo-
luntas ejus renuit subjicz'ordt'natt'oni legis
oet regulae, et ex hoc procedit ad facien-
dum contra legem vel regulam. Quando
autem e converso propter aiiquam parti-
cularem causam, puta concupiscentiam
vel iram, t'nducitur ad alt'quùi faciendum
contra statura legis vel regulae, non pec- '
cat ex contemptu: Si ergo non contemnit
legem qui eam transgreditur propter con-
cupiscentiam ; neque contemnet Confirma-
tionem qui eam suscipere negliget ne pa-
tiatur aliquod incommodum, ruborem vel
sìmile.Id aperte confirmat CatechismusRo-
manus l, ubi, loquens de hoc sacramento,
dìstinguìt negligentiam a contemptu, di-
cens: Saepe evenit ut fideles, in hoc sa-
cramento susdpiendo..., dissoluta quadam
negligentt'a et cunctatione utantur; nam
de tis qm' ad eum tmptetatts gradum ve-
nerunt, ut t'llud contemnere et aspernari
audeant, nt"ht'l est quod dicamus, etc. -
Negligen· Minime autem negandum cum Suarez,
tia susci-
piendi, sal- Palao, Laymann a), Salmant., Conìnck, et
tem venia-
liso allis (contra aliquos), talem negligentiam
esse saltem peccatum veniale b); cum sit
quaedam prodigalitas spìrìtualìs,
Juxta Verumtamen, postquam haec scrìpsì-v,
S. Dcct o-
remo est invenio declaratum a Benedicto XIV in
lethalis.
bulla Etsi pastorahs, quod omnes Confìr-
mationem suscipientes a presbyteris grae-
cis, invalide confirmantur; hinc Pontifex
subjungit, ipsos admonendos esse de oblì-
1 De Confirm., n. 16. - Suar., disp. 38, sect. l, v. Qt<o·
circa. - Palau., tr. 20, punct.8, n., 6. - Salmant., tr. 3,
cap. 4, n. 61. - Coninck, qu. 72, n. 91. - Bened. XlV, bulla
Etsi pastoralis, § 3, no4. - , Sesso 23, de reform., cap. 4. -
TannerJ tom.4, disp.4, qUI 4, num. 47. - Henriq'J lib. 3,
cap. 5, n. 6. - Valent., disp. 5, qu. 2, punct. 2. - 8 Disp. 38,
sect. 1, i. f. - " Man., cap. 22, D. 9, i. f. - Lib.28, cap. 4,
li
182. - a) Laymann, loc. Cz't., satis perspieue
innuit posse esse veniale, quia negligentiam
hanc torpori tribuit.
b) Seu, ut dicit Suarez, potest esse veniale,
vel, ut Palaus et Salmant dicunt, raro aut vix
unquam a veniali excusari potest.
c) «Postquam haec scripsi -, in 2" scilicet
et 3a editione; additio enim ista est ex 4a edi-
tione, quae anno 1760 in lucem prodiit.
183. - a) Bonacinanon satis sibi consentit;
nam, disp.8, de Ordzne, punct. 5, n. 8 et lO,
requirit ad licitam ordinum receptionem, ut
ordinandus sit confirmatus,et relata opinione
quae negat esse sub gravi, addit: «Sed hoc
ego non facile admiserim, cum faciat contra
CAP. II. - DE CONFIRMATIONE.
gatione gravi suscipiendi, cum possint,
Confirmationem ab episcopis. En verba
Pontificis: Monendi... sunt ab Ordt'nartis
locorum, eos grasns peccati reatu teneri,
si (cum possunt ad Conjirmatt'onem acce-
dere) t"llam renuunt ac negltgunt. - Qua-
propter secunda opinio supra relata, ni-
mirum non teneri fideles sub gravi ad
Confirmationem suscipiendam, hodie non
vìdetur satis probabilis.
183. - « 3°.Praeceptum quod habetur in
e: Tridentino 2, non ligat omnes, cum sìt
e hypotheticum: sed tantum ordinaridos
« vel initiandos prima tonsura. Cujus omìs-
« sionem non esse mortalem, contra Tan-
« nel' docent Henriquez, Valentia, Suarez 8
« et Navarrus 4; qui addit ne quidem epi-
« scopum peccare mortaliter, ordinando
« non confirmatum; aut si ipse non confir-
e: matus ordinet. - Vide Reginaldum 5 ».
Quaeritur: an si! oblt'gatt'o grauis su-
scz'ptendt' hoc sacramentum ante susceptio-
nem primae tonsurae?
Affirmant Bonacìnaw, Renzi 6, cum To-
leto b), Fornario b) et Majolo b), apud Dia-
na 7; ex praecepto Tridentini 8, ubi dicitur:
Prima tonsura 1tOn t'nt'ttentur qUt' sacra-
mentum Confirmatt'onts non susceperint.
- Et in hujus praecepti confirmationem
refert Renzi 9 quamdam dec1arationem
S. C. Concilii die 27 Septembris 1621 (apud
Nicolium), ubi dictum fuit quod qui susce-
perit primam tonsuram vel ordines non
num. 24. - • De Sacram. Ordin., cap. l. sect. l, qu.3. -
_ 'i Parto 2, tr. 16, resol. 4. - 8 Loc. cit., cap. 4. -
lf Loc. cit., qu. 3. - N,'coli'Us, Lucubrat. jnr., parto 2,
lib. l, tit. 11, num. 4. Cfr. ,etiam alias similes S. C. Conco
dec1arationes ap. Pallottini, v. Dispensatio, § 7, num. 18
et seqq.; v. Sacram. Confirm., n.34 et 35; item Thesaur.
Resol., tomo 44, fol. lO. 11 et 18.
Tridentini deeretum et contra consuetudinem
Ecclesiae in re gravi -. Sed idem Bonacina,
disp. 3, de Confirm., pund.4, n. ~,.existi­
mat «valde probabilem - eamdemopmlOnem,
quae scilicet negat esse mortale.
b) Toletus innuit esse mortale;seribit enim,
lib. l, cap. 71, n. 5, i. f., promotum per sal-
tum fieri irregularem; quod probat ex glossa
in cap. Pastoralis, de sacro non iter., «ubi,
inquit, agitur de eo qui praetermissa Confir-
matione, promotus fuit ad ordines -. - Sed
magis ad rem et clarius Fornarius, de Ordine,
cap. 3, n. 3; Majolus, de Irregùlar., lib. 4,
cap. 12, n. 9, ubi praerequirunt Confirma-
tionem «de necessitate praecepti -.
DUB. m, - DE CONFIRMATIONIS NECESSITATE ET CAEREMONIIS. 165
confirmatus, tamquam male promotus non continent strictum praeceptum, eo quod
possit ad alios ordines ascendere nec re- haec non aestimetur materia gravis; aut
cipere beneficia sine Sedis Apostolicae quod praeceptum ita a consuetudine sit
dispensatione. interpretatum.
Commu- Negant vero alii communissime quod Merito tamen dicunt praefati auctores
nissime ne-
Contraria
opinio, non gatur, praefata verba Tridentini gravem obliga- id non excusari a veniali (contra Holz-
satis proba- tionem importent. Ita Navarrus \ ubi sic mann 12, Granado 18 et Tamburinium g), qui
bilis.
ait: Peccat qui non se facù confirmare nullam in hoc culpam agnoscunt), saltem
ante omnem ordtnatt'onem... Nullam ta- ob quamdam deordinationem quae in tali
men per hoc censuram t·ncurri.... Tum omissione ìnterveniret,
quia ejus omisst'onis negltgentt'a non est 184. - « Resp, Il", Circa caeremonias Caeremo-
niae se r-
mortalis...,·tum qUt'a nullo jure tii caoetur, « Confirmationis, scienda sunt sequentia: vandae,
Idem sentiunt Sotus 2, Suarez 8, Palaus 4, « 1°. Etsi servandi sint ritus in Ponti-
Escobar c), Salmant. 5, Tamburinius 6 j « fìcalì praescripti, peccetque graviter epì-
Diana 7 cum Azor é', Valentia, Avila, Co- « scopus, si confìrmet sine pluviali, mitra
ninck et Molfesio e). Idem sentit perdoctus « vel pedo (uti et si ordìnes sacros conferat
Cabassutius 8 cum communi; addens Sua- « cum solis indumentis Missae: Diana 14);
rium, Coninck, Navarrum, Victoria, etc. « non tamen semper erit mortalis alicujus
extendere hanc doctrinam etiam ad colla- « omissio, v. gr. alapae aut cerei. - Po-
tiones ordinum. Et idem dicunt Navarrus 9 « test autem conferri loco quovìs decenti,
et Laymann lO de episcopo ministrante. - « etìam extra ecclesiam; et a prandio non
Ratio: vel quia verba concilii solam mo- «jejunis, omnì tempore ».
nitionem continent; cum verba impera- Notandum l°. Quoad vestes episcopi QuaIes ve-
Confìrma- stes requi-
tio sub gra- tivi modi per se non inducant praece- ministrantis, in Pontificali Romano prae- rantur,
vi susci-
pienda ante ptum f), ùt dicunt Cajetanus, Navarrus, scribi quod episcopus debet esse ìndutus
tonsuram,
juxta alias. Sà et Sayrus (quos retulimus Lib. IV, amictu supra rochetum (ve! superpelli-
n. 161, Qu. l, v. Secunda), ex Glossa f), ceum si sìt religiosus), ac stola, pluviali
et ex D. Thoma qui 11 dìcìt: Nec t'n lege albi coloris, mitra et baculo. ~ Dicit autem
Ecclesiae omnes ordtnatt'ones obltgant ad Villalobos a) apud Diana a), peccare tan-
mortale. Vel quia verba Tridentini non tum venialiter episcopum qui confirmaret
1 Man., cap. 22. n. 9, v. Quinto. - 9 In 4, disto 24, qu, 1, Navar., Man., cap. 22, nnm, 9, v. f. - Victor., Sum., de
art.. 4. - 8 Disp. 88, sect, 1, i. f. _.4 Tract, 20, punct, 8, Ordine, n. 2820 - 8 Loc. cìt., n. 9; i. f. -- lO Lib. 6, tr, 3,
num. 6. - • Tr. 3, cap. 4, n. 63. - • Lib. 3, de Confìrm., cap. 5, n. 4. - Cajetan.) in 2"'111 2- qu. 186, art. 9, ad 2.•
111
,
cap. S, § 4, num. 4. - , Parto 2, tr. 16, resol. 4.. Valent., Navar.) Man., cap. 23, num, 49, v. Tertio, - Sà) v. Lex)
disp. 5, qu. 2, punct. 2•• Avila, parto 7, disp. 9, sect. l, num.5.. Sayr., Clavo, libo 3, cap. 7, a num. 26. - 11 2'"2 l! ,
11
dub. 3, conci. 2•. Cona'nck, qu. 72, art. 8, num. 90; et qu. 186, art. 9, ad 2. - '" De Conficm., num. 218.- 18 De
di.p. 20, dub. lO, num. 102. - • Lib. S, cap. 3, n. lO•• Confirm., traet. 4, disp. l, num. 9. - " Parto 7, tract. lO,
Suar., disp. 38, sect. 1, i. f.• Coninck, qu. 72, art. 8, n. 90. - resoI.31.
c) Escobar, lib.12, n. 193, non sine haesi·
confirmatus...; qui tamen secus faceret non
tatione: «Crediderim, inquit, peccare;... nec peccaret mortaliter, 'quia nec Trident. sub ali·
forsan est mortale, sed veniale grave •. qua censura hoc prohibet; aut alia vetborum
d) Azor non allegatur ad rem a Diana; haec forma, quae indicet obligationem ad mor-
enim dumtaxat de episcopo habet, parto 2, tale, utitur; et sie est solum quaedam inde-
lib. 3, cap. 48, qu. 1: «Non tamen ex neces- centia -.
sitate juris divini requiritur ut sit confirmatus. f) Saltem grave, ut explicant Navarrus,
Unde si is qui confirmatus non est, ordinetur Sà et Sayrus. - Et Glossa in cap. 1 de con-
'vei ordinet, recipit vel confert Ordinis cha- stitut., v. Statuta, habet: «Dic statuta [quae
racterem -. custodiantur] continentia praecepta vel prohi-
e) Molfesius, Sum., tr. 2, cap. 11, n. 7, bitiones; alias, si de consilio1oquerentur,non
videtur utique huie opinioniadhaerere, dicens obligarent -.
plures auctores negare hanc esse obligatio- g) Tamburinius, lib. 3, de Confirm., cap.3,
nem gravem, secluso contemptu; addit tamen § 4, n. 5, probabile esse ait ne veniale qui-
contrariam opinionem esse probabilem. Sed dem esse; fatetur tamen communius doceri
tr. 4. cap. 2, de Sacro Confirm., n. 21, magis veniale esse.
expresse scribit: «Nullus promoveri potest ad 184. - a) Villalobos, parto l, tr. 6, diff. 8,
ordines nec initiari prima tonsura, si non sit , ,n. 3, negat in universum ceremonias acciden-
 166 LIB. VI. - TRACT. lI. - CAl?o II. - DE CONFIRMATlONE.
sine vestibus sacris, dicens hanc esse cae-
Omissio
indumento-
remoniam accidentalem. Sed verius ipse
rum, quale Diana b) et Tamburinius c), Sporer c) ac
peccatum.
Renzi l, dicunt esse mortale omìttere omnìa
praedicta instrumenta; cum ipsa pertì-
neant ad reverentiam sacramenti: secus,
si aliquod tantum omittatur, quia id non
videtur esse materia gravis; et sic intel-
ligendus Busenbaum, cum ipse se referat
ad doctrinam Dianae.
Quid de Advertendum autem quoad baculum,
baculo et
mitra. suffìcere quod baculus maneat publice
expositus, vel a clerico detineatur; ut
ex figura in Pontificali depicta signatum
ostenditur. - Item S. C. de Propaganda
Fide, 7 Decembris 1626, apud Pittonum d)
dec1aravit sufficere quod episcopus sine
mitra, adhibita tantum stola, confirmet.
Quid de
om ss ìone
ì
Notandum 2". Quoad caeremonias ala-
alapae et pae et cerei, oInissionem alapae, sec1uso
cerei.
scandalo e), nunquam esse mortalem; ut
recte dicunt Suarez 2, Bonacina 8; et Bar-
bosa, Granado, Ledesma et alii, apud Sal-
mant.s. Omissionem autem cerei, Ledesma
et Sà, ibid. 5, absolute negant unquam posse
esse mortalem; cum haec caeremonia mì-
nime inveniatur praescripta in Pontificali,
sed tantum ex solo usu sit introducta.
1 De Contirm., cap. 3, qu. 3. - 11 Disp. ff7, sect.2,
i. f. - 8 De Confìrm., punet.4, num.. 9, i. f. - Barb., de
Ome. et Potest, episc., allego 30, num. ?:l. ~ Granad., de
Confirm., tract, 4, disp. 2, nume 3. - Petr, de Leaesm.,
de Confìrm., cap. lO, concl, 5.... Tr. 3, cap. 4, n. 41. -
Petr. de Ledesrn., 1oc. cito • Sà, v. Conftrmatto, n. lO••
tales obligare sub mortali. Et ita etiam videtur
citari a Diana, parto 7, tr. lO, resol. 31.
b) Diana, loc. cit., mortale esse ait omit·
tere majorem partem indumentorum.
c) Tamburinius, lib.3, de Confirm., cap.:?,
§ 2, n. 4, obligationem adesse affirmat mini·
strandi cum praedictis vestibus; non tamen
loquitur de omissione unius vel alterius. -
Sporer autem, Suppl. Sacram., cap. 2, n. 43,
dicit episcopum debere esse indutum «habitu
pontificali, idque sub peccato mortali •.
d) lta sane apud Pittonum, de Sacris Ritib.,
n.507, (al. n. 532); sed juxta novam editio·
nem Collectan. S. C. de Prop. Fide, ubi repe-
ritur sub n. 29, est facultas tantum particu·
laris episcopo Sardonensi, Bosnensi adIDini·
stratori, concessa.Alia tamen adsunt ejusmodi
decreta, ibid. sub n.178 et 1057,. et signanter
unum S. C. S. O. de die 12 Februar. 1851, quo
Vicario apostolico Coreae concessit «astante
causa posse privatim confirmare absque mitra
et baculo pastorali, adhibita stola •.
NotandumSO.Quoad 10cum,Nufiez apud
Bonacina 6 putare quod sit mortale con-
firmare extra ecc1esiam; sed hoc est contra
communem. - Alii vero, ut Busenbaum,
et Dìcastillus f) apud Croix f), dicunt id
omni culpa carere: modo Confirmatio mì-
nistretur in loco decenti. - Sed commu-
nius Bonacina g) et Croix g); ac Salmant. h)
cum Coninck h) et Praeposito h), censent
hoc esse veniale. Quod puto verius, nisi
interveniat aliqua causa excusans; juxta
id quod notatur in rubrica Pontificalis, ubi
dicitur: Hoc sacramentum potest conferri
mtnus solemnz'ter quocumque dt'e, hora et
loco, ex causa ad arbt'trt"um ept"scopt:
Probabiliter autem dicit Palaus 7, licite
semper posse episcopum confirmare in
suo oratorio domestico.
Notandum 4°. Quoad jejum"um, quod,
licet in can. Ut jejum~ dist, 5, de consecr.
praescribatur ut confirmandi accedant
jejuni; et in Pontificali Romano dicatur:
Confirmandt' deberent esse jejum;' dicunt
tamen Salmant. 8 et Croix 9 "id esse tantum
consilii. - Sed melius dicunt i) Aversa i)
et Gobat i), ac Cabassutius 10 et Renzi H,
jam usum invaluisse quod hoc sacramen-
tum conferrì possit etiam post prandium.
• Apnd Saèm«, 1oc. cit., n. 43. - Nu/ies, qu. 72, art. 12,
v. Secundus ritus. • 6 Loc. cit., punct.. 2, nume 14. -
Pcntificat., de Confirmandis. - 'l Tract.. 20, punct. io,
num. 6. - 8 Tr. 3, cap. 4, nume 33. - 9 Lìb. 6, parto l,
num, 389. - lO Lib, 3, cap. 3, nume 2. - 11 De Confirm.,
cap. 3, qu. 4.
e) Bonacina, Ledesma et Sà absolute lo·
quuntur, nulla mentione [acta de scandalo;
Suarez autem et Granado negant esse mor-
tale «sec1uso contemptu •.
f) Dicastillus, tr. 3, de Confirm., dz'sp. un.,
dub.12, n. 148, absolute loquitur, neque appo-
nit conditionem de loco decenti; et sic etiam
a Croix, lib. 6, parto 1, n. 389, allegatur.
g) Bonacina, loc. cit., n. 14, innuit esse
venialem culpam, in quantum scilicet negat
solum consuetudinem ministrandi Confirma·
tionem in ecclesia, obligare sub mortali.-
Eodemque modo loquitur Croix, loc. cz"t.
h) Salmant., loc. cit., n. 32, aliorum opi-
nionés tantum referunt; nec citant Coninck
aut Praepositum. Et sane Coninck, qu. 72,
art. 12, n. 114, dicit «omnino...convenire ut
in ecc1esia fiat., quamvis id non praecipiatur.
- Praepositus vero, qu. 72, art. 12, n. 54:
«Quamvis conferri debeat, inquit, decenti loco,
non tamen necessario in ecc1esia •.
i) Croix, loc. cit., citat Aversa et Gobat, ut
DUB. III. - DE CONFIRMATIONIS lolECESSITATE :ET CAEREMOlolIIS. 167
ltem, quo- Sic pariter Confirmatio conferri potest 2". Requiritur ut patrinus sit unus e); Requìrìtur
Tis die. ut Slt unus,
quocumque dz"e,. ut dicunt Suarez l, et Sal- ut tenendum cum Busenbaum; et Sal-
mant.P cum Granado, et Busenbaum (ut manto 7 ex Palao, Bonacina et Rebello.
supra). Et sic usum ferre testatur Croix 8. Nam sic praecipitur tn cap. fin. de cogn.
Patrinus
Con fi rma-
185. - «2". Sub gravi culpa, ut docet spir, tn 6 0 , ubi dicitur : [Quamvis] non
tionis. « Navarrus 4 ex communi, requiritur pa- plures quam unus... vel una... accedere
Confìrma- « trinus. Isque unus tantum (licet Toletus debeant ad susctpt'endum de Baptismo...
re extra ec-
clesiam.sine - duos admittat), - Qui, si confirmatus De Confirmatione... t'demJ"udt'ct"um est ha-
causa, ve-
niate. «non sit, peccat graviter, secundum com- bendum. - Licet autem Tridentinum in
« munem (Escobar tamen, ex Coninck a), Baptismo duos admittat, cum tamen nihil
« docet non esse mortale): quod probabile disponat de Confirmatione, quippe juri
« esse docet Quintanadvenas 5. Immo nul- antiquo standum est.
« Ium, si fiat in necessitate. Et non con- 3°. Requiritur ut hic patrinus sit con- Ut sit con-
fìrmatus,
e trahit cognationem; ut docent Sanchez, firmatus,' ex praecepto quod habetur in
« Suarez, contra Silvestrum, Sà et alios •. can. In- baptt"smate 102, dt"st. 4, de con-
Requiritur
sub gravi.
l°. Igitur requiritur patrtnus, et qui- secrat., ubi: In Baptismate vel z'n Chris-
dem sub gravi b); ut cum Navarro et com- mate non potest altum suscipere t'n fiHo-
muni dicit Busenbaum, et Holzmann c) ex lum, qui non est tpse bap#satus vel con-
Confìrma-
tic potest
can, 2.et 6, causo30, qu.1. Patrinus autem firmatus. Et in Pontificali Romano habe-
dari post Confirmationis designandus est a paren- tur: Nullus qui non st't confirmatus potest
prandiurn.
tibus, vel ab episcopo in eorum defectu. esse tn Confirmatione patnnuS.
Croix 6 cum Gobat. (Hoc intelligendum 186. - Sed hic dubitatur l°. An peccet
si confirmandus sit puer). - Dicit autem graoùer qui non confirmatus teneat?
Holzmann d) cum Gobat d) et Illsung d), Dicit Busenbaum quod Escobar negat
quod licite posset conferri Confirmatio sine esse mortale; sed errato Nam hic auctor a) IdCJ.ue sub
graYl.
patrino, casu quo is haberi non posset. oppositum expresse docet; quia talis pa-
1 Disp. i!7, seet.2. - • Tr.3, cap. 4, n.34.• Granad., qu. 7, v. Duodecimum. - Sà, v. Matrim. ìmpedim. d.'rim.,
de Confirm., tr, 4, disp. 2, n. 3. - • Lib. 6, parto 1, n. 389. - n. 5, v. Non confirmatum ;» Navaro" Man., cap. 22, n. 9,
• Man., cap. 22, n. 9, V. Quarto. - -Tolet., lib. 2, cap. 24, vr Quarto. - • Lib. 6, parto l, nUD>. 397•. Gobat, tr, 2,
n. 4. - Escob., tr.7, exam.3, cap. 4, n.28, (edit. Lugdun. n. 788. - 'l Tr.3, cap. 4, n. 50.. Paiaus, tr. 20, punct. lO,
5. do; al. num. 20,v. f.], - li Tr. 2, singul, 7, num. 2. - D. 2. - Bonac., de Matr., qu, S,. punct, 5, § 2, nume 31. -
Sancho} de Matr' J lib.7, disp. 60, n. 20. - Suar." in qu.72" Rebet., parto 2, Iib, 3, qu, 6, n. 6. - Pontificato Rom., de
art.lO, Comment., v. f. - Sitvest., v. Matrimonium VIII, Confirmandis.
dicentes canonem Ut jejuni vim tantum con· allegat, non sunt ad rem; non enim tractant
silii habere, jamque esse abrogatum; quod de obligatione patrinum adhibendi, sed de
profecto asserunt Aversa, qu. 72, sect. 3, i.f.; poena cui subjiciuntur ii qui filiastros suos
et Gobat, tr. 2, n. 769; sed dicunt etiam id in Confirmatione tenuerint.
quod ipsis a S. Alphonso tribuitur. d) Holzmann, loc. dt., excusat, «quando...
185. - a) Escobar pro hac opinione, quam commode patrinus haberi nequit >. Et affert
probabilem exis~at, pIane ~litur in alle- Georgium Gobat testantem ita factum. esse in
gando Coninck; hic enim, qu. 72, art. lO, n. 94, dioecesi Constantiensi, et addit lllsung prae-
expresse contrarium asserit, dicens: « Non laudato auctori subscribere. - Et re quidem
confirmatum nonposse tenere confirman· vera apud Gobat n.780, sic res se habet, et
dum >; addens n. 95: «Unde sequitur eum Gobat factum istud approbat, «si usus lon-
graviter peccaturum, quia redderet eam cae- gaevus vel difficultas nanciscendi patrocine·
remoniam irritam •. tur •. - Illsung vero, tr. 6, disp.3, n. 45, re·
b) Ranc S. Doctoris opinionem confirmavit fert tantum Gobati sententiam.
S. O. in sua Instruct. ad Archiep. Portus Prin:·· e) Hinc, usum, quo unus dumtaxat pro
cipis, die 5 Septembr. 1877 data: « Quam legem omnibus masculis a parocho vel ab episcopo
[de obligatione adhibendi patrini in Confir- deputatur patrinus; et una mulier pro feminis,
matione] excepto casu gravis et urgentis ne· S. C. C. dec1aravit «non esse probandum, sed
cessitatis,eg-regiusEcc1esiàe DoctorS.Alphon- tolerandum in casu necessitatis, ab episcopo
sus simpliciter tradit obligare, et quidem sub judicandae, ad formam Pontificalis Romani '.
gravi, excepto casu quo patrinus haberi non In Fesulana, Sacram. Confirm.die 12]ulli1823.
posset >. Thesaur. Reso!., tomo 83, fol. 160 et 167.
c) Holzmann, de Confirm., n.222., ita te- 186. - a) Busenbau~ cum S. Alphonso fa·
. net; sed canones 2 et 6, causo 30, qu. 1, quos cillime conciliatur; nam Escobar utramque
 168 LIB. VI. - TRACT. U. - CAP. II. - DE CONFIRMATIONE. DUB. DI. - DE CONFIRMATIONIS NECESSITATE ET CAEREMONIIS. 169
trinus violaret praeceptum Ecclesiae in re non contrahere cognationem spìritualem. Romani, prout dicit Croix 1 cum Aversa]. religiosus sit mendicans; sed hanc exce-
gravi. Et sic tenendum cum Concina 1, Eamdem ut probabiliorem tenent San- c Licet cum Bonacina a) et Hurtado id ptionem nec admittit Pater Concina 11.
et communi, ut asserit idem Busenbaum. chez 11 cum Angelo, Victoria d), Henriquez, c neget Quintanadvenas 2; et secus facien- Quoad modum autem suscipiendi in Modus su-
scipìendi,
Dubitatur 2°. An patrinus non confir- Ledesma, Palacio e), etc. - Ratio: tum «tem non peccare mortaliter dicat Dia- Confirmatione, praescribitur in Pontificali
matus contrahat cognatz'onem? quia verbum non' potest reddit actum Regulares « na c). - Et non monachus (nisi factus Romano, quod confirmandus ponat pedem
neq ueun t
Patrinus
non confìr ..
Prima sententia affirmat. Et hanc te- omnino nullum (ut dicit Sanchez se pro- esse patri- « episcopus); admitti tamen et illos et super pedem dexterum patrini. - Sed
ni.
matus 'pro~
b a b i Jf r e r
nent Concina 2, Sotus 3 j et Navarrus, Ta- basse de Matr., te. 6, dz'sp. 38, n. 20); c monia1es posse sine culpa, docet idem recte dicit Concina P, hodiereceptam con-
contrahit bìena, Manuel, Lopez, apud Sanchez 4. tum quia, sicut in Baptismo non contrahit « Quintanadvenas d); nisi in eorum reli- suetudinem habere, quod sufficiat ut pa-
co g na.t c-
Item Sà, Paludanus, etc., apud Salmant. 5, patrinus non baptizatus, ita in Confirma-
ì

nem. «gione sit prohibitum. Eo autem Domi- trinus manum dexteram super dexterum
qui probabilem putant; sicut etiam censet tione non confirmatus. « ne non excludi mendicantes notat Co- humerum confirmandi ponat; et hanc con-
Croix 6. - Ratio, quia (ut dicunt) TÒ non Utraque est probabilis.Sed secunda « ninck e), et alli quinque curo Diana 8. - suetudinem testatur Concina approbatam
potest in ca. can.102 mox supra, per se probabilior, saltem quia est majori aucto- c Nec refert, seclusa consuetudine, num fuisse a S. C. Rituum die 20 Septem-
et proprie non denotat invaliditatem actus, ritate munita, ob declarationem S. Con- c vir sit aut femina. bris 1749.
sed tantum prohibìtìonem; sive, ut ajunt gregationis. «Neque etiam contrahit obligationem 188. - «3°. Frons confirmati obliganda Quid de fa-
scia linea.
Surdus b) et Barbosa b), apud Esçobar b), 187. - c Debet autem patrinus esse dz·· Patrinus «instruendi confirmatum »j [Ut dicunt « est fascia linea cruce notata, gestanda
Confirma-
quia verbum non potest interdum sonat « uersus a patrino Baptz'smz~ saltem extra tionis, alius etiam Salmant. 4 cum Laymann, Palao, c uno, tribus vel septem diebus, pro con-
a patrino
idem ac non decet, ve1 non expedz't. « necessitatem». [Ut dicunt Salmant.P cum Baptismi. Bonacina et Henriquez. Excipiunt tamen « suetudine, illota interim fronte ». [Sed
Probabi- Secunda vero sententia negat: quam Laymann, Palao, Bonacina a) et communi. Aversa et synodus Coloniensis I), apud
Bus non hodie ex desuetudine haec caeremonia
contrahìt, tenent Glossa c), Suarez 7, Toletus 8, Bona- Excipit tamen Croìx 13 cum Silvestro b) et Croix 5, si confirmatus. non sit instructus, non amplius in nostris partibus est in usu;
cina 9; et Renzi lO, qui refert declarationem synodo Co1oniensib), nisi aliqua adsit causa et alius desit] « sed tantum cognationem cum statim post unctionem abstergatur
S. C. Concilii die 13 ]unii 1654 (apud jose- in contrarium. Patrinus autem debet esse Ejusdem e spìrìtualem cum eo et ejus parentibus: frons confirmati, et sic dimittatur]. «Po-
sexus ac
phum de ]anuario), ubi dictum fuit, non ejusdem sexus cujus est confirmandus, confirman- « dummodo tamen eum tangat », « test etiam,si ratio subsit, statim auferri,
duo.
confìrmatum suscipientem confìrmandum juxta usum Ecclesiae et ritum Pontificalis Quidquid dicat Quintanadvenas d) apud c et frons ablui. - Ipsa autem comburi

1 De Con1irDÌ'1 cap. 7, n. a, v. f. - Il Loc, cito - 8 In 4,

disto 42, qu, l, art. a•• Navar., Consil. l, i. t., de cognato
spirlt.> Tab:'ena" v. Confirmatio sacram., n. 8, qu, 7; et
v. Impedimentum V, n. 2•• Man. Rodrig., Sum., parto l,
cap. 224, n. 4, i: f.. Ludou. Lop«, Instruct, nov., parto 2,
de Matr., cap. 51, v. Ex quo fil • • , De Matr., Iib, 7,
disp. 60, n. 19. - Sà, v. Malrim. imped. dirim·., num. 5.
PaJud., in 4, disto 42. qu. 1, art. l, concl, a [num, 8)•.
• Tr. a, cap. 4, num. 47. - • Lib, 6, parto l, num. 400. -
, In qu, 72, art. lO, Comment., v. f. - 8 Lib. 2, cap. 24,
Busenbaum, verius id censent vetitum « ve1 honeste asservari debet, nec ad pro-
num, 4. - • De Matrim., qu, a, punçt. 5, § 2, num. 21. -
lODe Confirm., cap. a, qu.9•• Jos. de Januar., de Casib, Salmant. 6; ac Sanchez, Bonacina, Ledes- « fanos usus adhiberi, propter contactum
reserv., parto 2, resol. 75, n. 59. Habetur etiam ap. Pal· ma g) et communis, apud Sporer 7. Nam « chrìsmatìs. Neque solvens illam con-
lottini, v. Sacram. Bapt., § l, n.86. - 11 Loc. cìt., n. 20.•
:A.ngel., v. Confirmah'onis sacrem., num. 11; v. Malr,c
in can. Monachz'104, dz'st. 4, de consecr., c trahit cognationem. - Vide Praeposi-
mon;um III, Impedim. VII, num. '10, i. f•• Henriq., universe dicitur: Monachz' sz'bz· compatres c tum 13.
lib. 12, cap. 11, n. 2.: Bartholom. de Ledesm., Summar., Exceptio- commatresve non faciant. - Excipiunt c 4°. Parochos teneri in librum referre Parochus
de Confirm., dilf. 8, v. Sdendum tamen. - "Tr. 8, cap. 4, nes. tenetur no-
n. 49•. Laym., Iib, 5, tr. a, cap. 7, n. 1•• Palaus, tr, 20,
autem l°. Sporer 8; et Palaus, Barbosa, «nomina confirmatorum et patrinorum tare nomi-
na.
punct, lO, n. 2, V. f. - la Lib, 6, parto 1, n. 898. Gobat, etc., apud Croix 9, si confìrmandus - suae parochiae (eamque curam ad epi-
esset pariter religiosus. Excipiunt 2".Sua- c scopos etiam pertinere), tum propter

opinionemtuetur; eam scilicetquam ei tribuit
Bus.,in Compend., tr. 7, exam. 3, cap. 4, n. 28
(edit. Lugdun. S. d.; al. n. 20), ubi scribit:
c Probabile est non confirmatum confirman·
dum tenere, non esse mortale peccatum•.
Eam vero quae eidem a S.Alphonso tribuitur,
in opere magno, cui titulus: Unz'versae theo·
logiae moralis receptiores absque lite seno
tentz'ae, necnon problematz'cae quaestz'ones,
ubi, lib. 12, n. 233, haec habentur: «]udico
mortaliter delinquere eum qui non confirma·
tus velit in Confirmatione patrinum gerere.
Quia violat Ecc1esiae in re gravi praeceptum•.
b) Escobar, Nb. 12, n. 231, hanc utique
interpretationem affert ex citatis auctoribus.
Et profecto Surdus scribit in ConsilHs, con·
sa. 203, n. 44: «Ea posse non dicimur quae
honeste non possumus.. - Et Barbosa, fere
iisdem verbis utensinAxzomat. juris, v.Posse,
n. 6: «Posse non dicitur quis ea quae honeste
non potest •. Ex L. Nepos 125,.ff. de verbo
signif., ubi de locutione: cum potuero sta-
tuitur: c Potest... illa accipi significatio, cum
salva dignitate mea potero•.
c) Can. In Baptz'smate, de consecr.,disto 4,
rez h), Dicastillus, etc" apud Croix l0, si c sciendam cognationem spìrìtualem, tum
superius relatus, loquitur tum de Baptismo
tum de Confirmatione; et Glossain V. Susa: 1 Lìb. 6, parto l, num. a99.. Aversa, qu. 72, sect. 5, qu. a, punct, 5, § 2, num. 28•. , Suppl. Sacram•• cap. 2.
pere, dicit: «Sed quid si suscipiat? Dicunt v. Sexlo... In Confirmatione.- Gasp.Hurlad .. de Confirm., n. 47. - 8 Loc. cito - Palaus, 1oc. cit., n. 2•• Barb.,
quidam quod non contrahitur compaternitas, dilf. 14, i. m.. • Tr. 2, singul. 7, n.6; et singul. 14 (ult.), de Oli". et Potest. episc., allego 80, num.86•. Gobat, tr. 2,
secus si baptizet. n. 2. - • Part.9, tr.6, resol. a2. - , Tr. a, cap. 4, n. 51.. num. 788.• 8 Loc. cit., num. 897. - Dicasi., traet. a, de
d) Victoria, in Sum., de Conjirm., n. 51, LaYln., lib. 5, tr. a, cap. 7, n. 1.. Palaus, tr.20, punct. lO, Confìrm., disp. unico, dub. ]2, n. 145.• 10 Lib. 6, parto 1,
absolute ita tenet. . n. 2.• Bonac., disp. a, punct. 4, n. 11•. Henriq., lib. a, n. 397. - U De Confirm., cap. 7, n. 8. - 111 De Contirm.,
e) Michaelde Palacio, in 4, dz"St. 7, dz'sp. 4, cap. a, num. a•. Aversa, qu. 72,sect. 5, v. Denique.·· cap. 7, n. a, i. f. - Con.ina, 1oc. cito - S. Rit. Cong.,
6 Loc. cit., n. am. - 8 Loc. cit' J num. 48. - Sanches,J de Decreta authent., num.2404, ad 6. - 13 In qu.72, art. 12,
v. f., V. Ego vero censeo: «Dubitatio obscu· Matr., lib. 7, disp. 60, num. 19 et 21.·· Bonac., de Matr., num.54.
rior est, inquit. At videtur non absimile a
vero non eontrahi '.
187. - a) Bonacina, de Conjirm., dz·sp. 3,
punct, 4, i.f., haec omnia satis innuit, dieens S. C. Conc., die 16 Februar. 1884, dec1aravit 1ute docetadesseejusmodiobligationem; negat
eumdem esse «posse in necessitate,sicut etiam « posse tolerari; sed episcopus curet abusum enim monachos, moniales et quoscumque re·
in necessitate licitum est fratri suscipere fra· pedetentim evellere '. ., ligiososadhiberi possein patrinos,quia «obli·
trem •. Unde male citatur inferius a Busen- c) Diana,part.3, tr. 4,resol. 21, V. Tertio, gationi... eonfirmatum instruendi satisfaeere
baum ex Quintanadvenas. refert quoad hoc opinionem Bartholomaei ab nequeunt '. Et ita etiam a Croix refertur.
b) Silvester non citatur a Croix; excipit Angelo, quam nee probat Dee reprobat. g) Petrus de Ledesma, Sum., de Bapt..•
tamen, V. Confirmatio divina, qu. 4, § Et sexto, d) Quintanadvenas, tr. l, sz·ngul. 25 (ult.) cap. 13, concl. 6, de Baptismo dumtaxat di·
casum necessitatis, sicut et ipsa Coloniensis n. 2 et 8, id habet pro suscipientibusin Ba- sputato
synodus (anno 1662 celebrata, et quae habetur ptismoi sed idem omnino dicit de suscipienti· h) Suarez videtur a Croix pro sola ratione
inter Concilia Germaniae, tomo 9), parto 2, bus in Confirmatione, tr.2, singul. 8, n.2 et 3. citari,sci1ieet: quianon est obligatioinstruendi;
tz't. 4, de Conjirm., cap. 3, § 1. - Si autem e) Coninck, qu.67, art. 7, n. 56, ita docet et revera, qu. 72, art. lO, comment., negat
usus sit alicubi receptus, ut idem sit patri· de suscipientibus in Baptismo. adesse regulariter et moraliter ejusmodioblio
nus in Confirmatione qui fuerit in Baptismo, l) Synodus Coloniensis, loc. cit., § 2, abso- gationem pro Confirmationis patrino.
 170 LIB. VI. - TRACT. Il. - CAP. II. - DE CONFIRMATIONE.

e propter ordines suscipiendos, docet Quin-
e tanadvenas l ex Barbosa a), etc.; ac de-
e nique licere mutare nomen in Confir-
e: matione. Ibid. a :o.
Benedictio Notandum ultimo, pro complemento
fìnalis, sim-
plex cere-
mania.
hujus materiae, quod benedictio commu-
nis quae datur ab episcopo confirmatis in
fine non est necessaria ad sacramentum,
sed est simplex caeremonia b); ut commu-
1 Tr. 2, singul. 11. num. 1. - i (Juintanadv., tr. 2,
singul. lO. - 8 Lib. 6, parto 1, num. 400. - • Lib, S, de
niter dicunt doctores cum Croix 8. - Hinc
probabiliter ait Tamburinius 4 admonìtìo-
nem quae fit, ne confirmati ante benedì-
ctionem praefatam discedant, non videri
quod obliget. Immo dicunt Laymann 5,
Palaus 6 et Tamburinius c), quando ma-
gnus est concursus, oInittendam esse ìllam
admonitionem , ut aliis locus praestetur;
et hanc esse praxim testatur Croix 7.
Conlirm., cap. 2, § 2, num. 9. - • Lib. &, tr, S, cap. 7,
n. 2, i. f. - • Tr. 20, punct, lO, n. 12. - , Loc, cìt., n. 400.

188. - a) Barbosa, de Parocho, cap. 7, n.16, rochi limitat: «Nìsi ex usu aut statuto ab epi-
ita sane parochis faciendum esse dicit, « ma- scopi notario aliave persona sèrìbì soleant aut
xime in oppidis, ad quae episcopusad confìr- debeant •.
mandum accedit,non habens secum notarium b) Et ita etiam dec1aravit, S. C. S. O. die
scribentem; nam in civitatibusilla [matricula] 22 Junii 1892.
necessaria non erit, cum Confirmatio come- c) Tamburinius, loc.cit., non dicit omìtten-
ratur in cathedrali, et ibi notentur confirmati•. dam esse admonìtionem; sed • expedit disce-
- Quintanadvenas autem obligationem pa- dere " inquit,quandomagnus concursus adest.
 TRACTATUS TERTIUS
DE EUCHARISTIA

CAPUT L
De Essentia Eucharìstìae.
DUBIUM I.
Quid ~it Eucharistia.
189. In qua constituatur sive consistat essentia Eucharistiae. - 190. Vide resolutiones apud
Busenbaum circa rationem. specificam et numericam hujus sacramenti. - 191. Qu. l.
An tota ratto specifica Eucharistiae salvetur in alterutra specie. Qu.2. Unde su-
matur unitas numerica Eucharistiae. - 192. Qu. 3. An Eucharistia sit necessaria
ad salutem necessitate medii. - 193. Qu. 4. An Eucharistia sit necessaria adultis
ad vitam spiritualem conservandam.
Euchari- 189. - e Resp. Est sacramentum Cor- cramentum tantum, res tantum, et sacra-
stia, quid.
« poris et Sanguinis Christi sub speciebus mentum ac reso Sacramentum tantum est
«panis et vini, ad spiritualem animae re- illud quod significat; res tantum est id
e fectionem divinitus institutum. - IU!. quod significatur, sive effectus sacramenti;
c communiter scholastici. sacramentum ac res simul est id quod
e Unde resolves sequentia: significatur ab uno, et significat alludo-
c l°. Tam species consecratae quam In hoc autem Eucharistìae sacramento,
e Corpus et Sanguis Christi intrinsece et sacramentum tantum sunt species con-
« essentialiter constituunt hoc sacramen- secratae, quae tantum significant animae
e tum. - Adeoque falsum est quod docuit refectionem; res tantum est ipsa refectio;
« Waldensis, Corpus et Sanguinem Christi res et sacramentum est Corpus Christi,
e esse totum sacramentum. Ratio: tum quod significatur a speciebus, et gratiam
« quia Tridentinum docet Corpus et San- significato
« guìnem contineri hoc sacramento; tum Hinc magna oritur Quaestio inter do-
e quia, quatenus contìnetur, non est sen- ctores, nempe: In quo consistat essentia
« sìbìle. ..,... Item falsum est. quod docent Eucharish'ae? - Plures sunt sententiae; Essentia
Euchari·
« Marsilius et Sotus a)J solas species con- sed duae sunt magis receptae: stiae sita
e stituere hoc sacramentum: tum quia Prima sententia, quam.tenent Gonet 1, est:
]uxta a-
Petrocorensis 2; et Sa1mant. 8 cum Soto C)J lios, in spe-
e: Eucharistia est cibus coelestis; tum quia ciebus in
» adorari debet latria, ut docet Tridenti- Gonzalez, Henriquez c) J etc., dicit quod recto;·in
Corpore
«num b) ». essentia sive ratio sacramenti consistit Chcisti in
obliquo.
sa~~a~~::~" Hi.c praenotandum qqod in omnibus in recto in solis speciebus; Corpus au-
. ~j~n~~- sacramentis tria distinguuntur, nempe sa" tem Christi pertinet ad sacramentum tan-
WaldensOs, de Sacram., cap. 21, n.1. - Trid., sesso 18, 1 Man., te. 4, de Euchar., cap. 1, §1, v.Resj>ondeo bre1Jiter.-
de Euchar., can. 1.- Marsil., in4, qu.6, art. 2, noto 2.- •De Euchar., cap. 1, qu, 2. - ' Tr. 4, cap. 1, n.18 et48.

189. - a) Sotus, in 4, disto 8, qu. un., art. l, stum in Eucharistia adorandum esse cultu
ita tenet secundum quodaccipitur sacramen- latriae.
tum tantum. c) Auctores isti citantur a Salmant. pro
b) Tridentinum, loc.cit.,can. 6, dicit Chri- ea parte qua negatur sacramentum hoc in
 172 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
tum in obliquo, id est tamquam quid ex-
trinsece connotatum. - Probant l°. Ex
cap. Cum Marthae, de celebro miss., ubi sic
dicitur: Forma (id est species) est panis
et vim~' ueritas, carnis et sanguint's; vtr.
tus, unt"tatt's et caritatis. Primum (id est
species) est sacramentum, et non reso Se-
cundum (id est Corpus Christi) est sacra-
mentum et reso Tertium (id est effectus)
est res et non sacramentum. Cum igitur
textus dicat species esse sacramentum, et
distinguat sacramentum a re simul et sa·
cramento, quod aìt esse Corpus Christi:
ergo (ut dicunt) totam rationem sacra.
menti textus refundit solis specie bus. -
Probant 20. Ex Tridentino X, ubi habetur:
St' qUt's negauerit in SS. Euchart'stt"ae sa-
cramento contmeri vere) realùer et sub-
stantt"aliter Corpus et Sanguinem... Do-
mimo Nostrt' Jesu Christz:..) anathema sito
Ergo si Corpus Christi continetur in sa-
cramento, sequitur quod species sint sa-
cramentum tantum continentes Corpus
Christi, ne dicatur Corpus Christi conti-
neri in seipso.
]uxta a-
!ios, ae~ue
Secunda vero sententia, quam tenent
In s p e ct e-
bus et in
cum Busenbaum, Suarez 9, Contino Tour-
Corpore nely 3; item Vasquez, Coninck, Valentia, .
Christi.
etc., apud Salmant.s, dicit sacramentum
Eucharistiae consistere in recto sive es-
sentialiter aeque in speciebus ac in Cor-
pore Christi. - Ratio, quia ex Corpore
Christi aeque ac speciebus unum fit sa-
cramentum. Christus autem continetur in
sacramento tamquam pars in toto, ut ani-
ma in homine; non vero tamquam aliquid
extrinsecum a ratione sacramenti. Et sic
respondetur textui, quem opponunt, -Tri-
dentini. Haecque ratio confirmatur a Di Au-
1 Sesso 13, de Buchar., can. 1. - 51 Disp, 42, sect. 3,
n. 2. - 8 De Euchar., parto 1, cap. 1, art. 1, concI. 2. _
Vasq., disp. 167, cap. 5.• Coninck, de Sacram., qu. 73,
rectosupponereproCorporeetSanguineChri--
stio Et profectoSotus,ut superiori nota habetur,
dicit species constituere hoc sacramentum,
secundum quod accipitur sacramentum tan-
tum, et addit: «Sicut ablutio continens viro
tutem sanctificandi est sacramentum, ita spe·
cies continentes Corpus et Sanguinem '. -
Henriquez vero, lib.8, de Euch., cap. 6, ne-
gat sacramr-ntum hoc dicendum esse Corpus
Christi in recto et species in obliquo; sed
species ait esse sacramentum tantum; Corpus
gustino, relato in can, Hoc est 48) dt'st. P,
de consecr., ubi docet hoc sacramentum
duobus constare, m'sibilielementorum spe-
de, et invt'sibili Domini N. Jesu Chrt'sfi
Carne et Sanguine...; sicut Chrt'stiPersona
constat... ex Deo et homine. - Ad textum
autem in cap. Cum Marthae) respondet
Lugo 5 (qui diversam sustinet sententiam,
nempe quod essenti a Eucharistiae in recto
consistat in Corpore Christi, et in obliquo
tantum in specie bus) quod Pontifex, di-
cendo species esse sacramentum, non in-
tendit dicere quod solae species sint sa-
cramentum, sed quod species in Eucha-
ristia non habent aliud munus quam sa-
cramenti; significant enim et non sìgnì-
ficantur: ad differentiam Corporis Christi,
quod est sacramentum simul et res, nempe
quod significat gratiam et significatur a
speciebus; non autem textus exc1udit quod
Corpus Christi pertinet ad essentiam sa-
cramenti.
Utraque sententia est probabilis. Utraque
opinio, pro-
,,20. Usus sive sumptìo Eucharistiae babilis.
"non est proprie ipsum sacramentum, proprie Usus, non
sa-
" neque aliud sacramentum ab eo distino cramen-
turno
e ctum, ut vult Gabriel d),' nec pars illius,
" sive essentialis, sive integralis, ut Aureo-
« lus e),' sed tantum applicatio, sive con.
« ditio ut sacramentum operetur ».
Omnia alia sacramenta (ut sub initio cramenta,
Cetera sa-
hujus Libri VI, n. 6, Not. II, notavimus) iranseun·
tìa,
dicuntur transeuntia, quia tum solum sunt
sacramenta cum conficiuntur et applicano
turo - Hoc tantum Eucharistiae sacra-
mentum dicitur permanens) quìa consistit Euchari·
in re permanente. Et sic Corpus Christi, stia, nens.
perma-
post consecrationem exsistens sub spe-
ciebus panis, est vere et proprie sacra-
n. 20•. Valent., in 31 m Part., disp, 6, qu, 1, punct, 3.•
• Tract; 4, cap. 1, nume 29. - 5 De Euchar., disp. 1,
num.27.
-vero Christi, sub speciebus contentum, rem
esse et sacramentum.
d) Gabriel Biel, in 4) disto 8) qu. 1) art. 3)
dub. 2, consecrationem vult esse proprie sa-
cramentum, et subdit: "De usu sacramenti
scilicet ejus perceptione, videtur similiter di.
cendum...; nam ista perceptio sacramenti est
quoddam signum significans gratiam, ad spi-
ritualem nutritionem suscipienti collatam ex
opere operato, et hoc ex institutione divina•.
e) Aureolus, in 4) disto 8) qu. 1) art. 1)
CAP. I. - DE ESSENTIA EUCHARISTIAE. - DUB. I.
mentum, sive sumatur sive in sacrario
servetur j ut habetur definitum in Triden-
tino l, ubi: Si qUt's dixerit, peracta con-
secratione, in admtrabiliEucharistiae sa-
cramento non esse Corpus et Sanguinem
D. N. Jesu Christi) sed tantum in usu...)
anathema sito
Unitas et 190. - c go. Etsi quaelibet species, immo
multiplica-
tio sacra- c quaevis pars speciei, sit integrum et
menti.
e essentìaliter perfectum sacramentum,
" adeoque sacramentum Eucharistiae, sub
" speciebus panìs et vini, physice et ma-
«terfalìter specie dìfferat; moraliter ta-
"men et in ratione sacramenti est unum
"specie infima sacramentum: tum quia
« est unum signum rei sacrae, tum quia
" ordinatur ad unum specie infima finem.
« - Vide S. Thomam B.
,,4°. Etsi, physice loquendo, tot sint
« numero sacramenta quot numero spe-
« cies, vel etiam partes specierum: mo-
" raliter tamen unum numero sacramen-
- cum est, quod per modum unius propo-
« nitur et sumitur j quia id ad unum finem,
- scìììcet ad unam refectionem spiritua-
« lem, refertur.
,,5°. Hostiae in diversis altaribus recte
e concipiuntur ut distincta sacramenta. -
« Contra vero, si sacerdos unam hostiam
• in plures partes dividat, vel plures ho-
" stias simul sumat (eadem est ratio plu-
" rium specierum diversae rationis), non
"ideo dicitur accepisse plura numero sa-
« cramenta ».
Praesentia Super his, ante omnia praenotandum
totius Chri·
srì subutra- in quod habetur in Tridentino 3: Corpus...
que specie.
(exsistere) sub specie pam's) et Sanguinem
sub vini specie ex vi oerborum; ipsum
autem Corpus sub specie mnt~ et Sangui-
nem sub specie panis) Animamque sub
utrtlflue, vi naturalt's illius connexionis
1 Sess.13, de Euchar., can. 4. - ' 3 P., qu. 73, art. 2. -
8 Sess. 13, de Ench., cap. 3. - 4 Sess. 21, de Communione,
cap. 3. - • De Eueh., lib. 4, cap. 22. - • Tr. 4, cap. 2,
dub. 1, n. 16. - , ;De Euch., disp. 2, sect. I, num. 9. -
prop. 3, affirmatsumptionemesse partem es-
sentialem hujus sacramenti.Et addit verso fin.
Eucharistiae sacramentum integratum esse
« ex speciebus, verbis et usu, quantum ad ejus
essentialem totalitatem•.
191. - a) Nuiiez male hic a Salm.ant. alle·
gatur; nam, t'nqu. 73) art. 2) resp. ad 1 prz·n·
cip. arg.) oppositam opinionem tuetur, seri·
173
et concomitantiae... Dimnitatem porro)
propter...ejus cum Corpore etAnima hypo·
staticam unioHem. - Item habetur e: Quam·
vz's Redemptor noster... hoc sacramentum
tn duabus speciebus tnstituerit..., tamen
fatendum esse) etiam sub altera tantum
specie totum atque tntegrum Chrt'stum,
verumque sacramentum sumt~· ac propte-
rea) quod ad fructum attinet) nulla gratia
necessaria ad salutem eos defraudari qui
unam speciem solam accipi'unt.
191. - Sed quaeritur l°. An tota rafio
specifica hujus sacramentisalvetur tn sola
specie pant's aut vint~ seorsim sumpta?
Prima affirmat: quam tenent Bellar- Totaralio
specifica',
minus 5; et Gonzalez, Nunez a) et alli, apud juxta alias,
salvatur in
Salmant.v, - Ratio, quia quaelibet spe- alterutra
ciesrationem habet integri convivii; curo specie.
per concomitantiam Sanguis veniat sub
speciem panis, et Corpus sub speciem
vini. Idque arguunt ex illis verbis Trì-
dentini, ut supra: Sub altera tantum specie
verum sacramentum sumi.
Probabi-
Secunda vero probabilior sententia di- Iius, nonni·
cit totam rationem specificam sacramenti si in utra-
que.
non salvari, nisi in utraque specie. Ita
Lugo 7, Tournely 8 ac ejus Continuator 9;
et Salmant. 10 cum Ledesma, Comejo, etc.
- Ratio, quia, licet per concomitantiam
Corpus Christi veniat sub speciem vini,
et contra (quod sufficit quidem ad totum
assequendum fructum sacramenti, ut do-
cet concilium); hoc tamen per accidens
evenit, quia nunc sanguis non potest a
Corpore separari, sed non per se: nam
si in triduo Passionis Apostoli celebras-
sent, utique Sanguis non venisset sub spe-
ciempanis. Unde, cum sub altera tantum
specie vi verborum et per se ponatur tan-
tum Corpus vel Sanguis j non potest per
se significari per alterutram speciem tota
• Prae1ect. de Euch., qu. 4, art. 3. - • De Euch., parto l,
cap. 1, art. 1, concI. 4. - lO Tr. 4, cap. 2, n. 17 et 18...
Petrus dll Led., de Each., cap. 1, conci. 12•• Cornejo,
tomo 2, tr. 4, qu. 73, art. 2, disp. l, dub. 2.
bens: «Dico continere quidemspeciempanis
id quod requiritur ad veram rationem sacra·
menti, non tamen quod requiritur ad totalem
rationem sacramenti,quia non significat gra·
tiam ut aliquid perfectumet totale,scilicetut
totaliter reficientem animam, sed ut partem
refectionis•. Et paulo inferius idem aliis vero
bis repetit.
 174 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
refectio cibi et potus, in qua consistit ratio
specifica hujus sacramenti. - Et pro hac
sententia videtur expresse esse D. Tho-
mas l, cum ibi sic dicat: Panis et vinum
materialiter quidem sunt plura signa}
formalùer vero et perfectiue unum, in
quantum ex eis perjidtur una refectio.
Ergo formaliter, seu quoad rationem spe-
cificam sacramenti, non perficitur ìn ra-
tione significandi refectio, nisi in utraque
specie.
Quaeritur 2". Unde sumatur unitas
numerica hujus sacramenti?
Opiniones
de unitate Alli dìcunt sumì ab unitate Corporis
numerica;
Christi; ut Lugo et Suarez. - Alli, a
physica continuatione partium ipsarum
specierum: et ita dicunt tot esse sacra-
menta quot sunt species panis vel vini
physice discontinuae; ut Vasquez, etc. -
Probabi-
lius sumì-
Alli, a morali conjunctione specierum in.
tura morali
conjunctio.. ter se; ut Salmant.s cum Soto et Bellar-
ne specie.. mino. Qui tenent quod plures species con-
rum.
secratae, etsi discontinuae, et licet pby-
sice sint plura sacramenta, moraliter ta-
men unum sunt sacramentum ex morali
conjunctione quam habent, dum per mo-
dum unius proponuntur aut sumuntur. Et
haec sententia videtur probabilior, cum
Busenbaum (ut supra, n. 190). . saltem virtuale et implicitum Eucharistiae,
Utraque
species effi- Quoad species igitur hujus sacramenti,
cit unum
sacra men- conc1udendum quod, licet quaelibet spe-
tum. cies sit materialiter diversa; moraliter
tamen utraque constituit unum sacramen-
tum, cum utraque significet unum con-
vivium ex cibo et potu constans.
Numerus
sum tur
ì
Quoad numerum vero, dicendum quod
ex numero numerus suInitur ex multiplicitate sum-
sumptio·
num. ptionum. - Unde, si una species vel una
hostìa distribuitur pluribus, vel eidem
personae in diversis vicibus moraliter di-
stinctis, diversa sunt numero sacramenta.
E converso, si alìcuì eodem tempore mi.
nistrarentur ambae species vel plures
partes ejusdem speciei, unum esset sacra-
mentum. - Sic pariter, si diversae spe--
cies consecratae eodem tempore et in
eodem altari proponuntur, unum erit sa-
1 3 P., qu. 73, art. 2, ad 2. - Lugo, disp. 2, sect. 2,
num. 15. - Sua~., de Saeram., disp. 39, seet. 4. - Vasq.,
disp.l68, cap. 2. - • Tr. 4, cap. 2, num.42 et 46.• Sotus,
in 4, dist. 81 qu. unic., art. 2•• Bellal"tn., de Euch., lib. 4,
cap. 22, propos. 4. - • 3 P., qu. SO, art. 11. - • Traet. 4,
cap. 3J'i:J.um.6. - S. Bonav., in 4, disto 12, parto 2, art. 2,
qu. l. . Suar., di"p.40, sect. l, eonel.2. - Vasq., disp.169,
cramentum. Si vero eaedem species dìvì-
duntur, et in diversis proponuntur alta-
ribus, diversa erunt sacramenta.
192. - Quaeritur 3°. An Eucharistia si!
necessaria ad primamjustijicationem obtt:
nendam?
Supponitur ut certum cum S. TlÌoma 3, stia,Eucharf-
ad sa-
Eucharistiam esse ad salutem necessariam lutem ne-
cessaria
necessitate praecepti, non solum eccle- praecepto
siastici, sed etiam divini, ex Luc, xxu: divino.
Hoc facite in meam commemorationem.
- E contrario certum est non esse ne- Non vero
cessariam necessitate medii secundum medii necessi ta te
in re.
realem susceptionem; ut asserunt Sa-l-
mant.s communiter, contra haereticos.
Dubium est: An sit necessaria saltem
z'n voto necessitate medzi'?
Prima sententia negat cum S. Bona- juxta a-
ventura, Suarez, Vasquez, Cajetano, Lay- lios, neque
necessi rate
mann, Bonacina, etc., apud Salmant. 5. _ medivoto.
i in
Ratio, quia hoc sacramentum non est in-
stitutum ad causandam primam gratiam.
Et icleo concilium Tridentinum 6 damnat
dicentes praecipuum fructum hujus sacra-
menti esse remissionem peccatorum.
Secunda tamen probabilior sententia, Probabi-
Bus neces..
quam tenent Concìna 7; Sotus, Ledesma s a r i a in
voto saltem
et plures, cum Salmant. 3, docet, votum implicito.
respiciens hoc sacramentum ut finem vi-
tae spiritualis, esse necessarium necessi-
tate medii ad salutem tam adultis quam
parvulis. Adulti autem tale votum habent,
dum sacramenta Baptismi aut Poeniten-
tiae suscipiunt; voluntas enim ipsoruin
omnia praecepta implendi, hoc etiam prae-
ceptum Eucharistiae saltem implicite com-
prehendit. Parvulz" vero votum habent,
non ex voluntate propria, sed ex volun-
tate implicita Ecclesiae, quae pueris ap-
plicatur, sicut applicatur voluntas su-
scipiendi Baptismum. - Et hanc docet
S. Thomas 9, ubi ait: Hoc sacramentum
ex seipso virtutem habet gratiam confe-
rendi. Nec aliquz's habet graHam ante su-
sceptionem hujus sacramenti: vel m'si ex
aliqua voto ipsius vel per se zpsum, sicut
cap. 3.. Cajetan., in 3 Part., qu. SO, atto 12, qu. l, v. Ris
itaque praemissis. • Laym., lib.5, tr.4, cap. 5, num. l. _
Bonaco 1 de Euch., qu. l, punct. 3. - 5 Tr. 4, cap. 3, n.14. _
Sesso 13, de Eueh., can. 5. - , De Euch., disserto l, cap. 9,
num. 6. - So/us, in 4, dist.8, art. 3. - Petr. de Ledesma,
Sum., de Eueh., cap. 2, eonel. 3.• • Loc. cit., n. 16 et 21. _
• 3 P., qu. 79, art. l, ad l.
CAP. I. - DE ESSENTIA EUCHARISTIAE. - DUB. Il. 175
adultt/ vel voto Ecclesiae , StCut parvult: adesse media. - Sed communius et ve- In voto ne-
- Et probatur primo, ex ]oan. VI: Nisi rius affirmant Sotus, Gonzalez et Salmant. H, cessaria vi ..
tae spiri-
manducaveritt:, carnem Filzi' homznis...} cum S. Thoma a); Ratio, quia, sicut vita tuali in a-
dultis.
non habebtUs vt'tam t'n ooois. Probatur se- corporis diu non potest conservari sine
cundo ratione: quia sacramenta Baptismi cibo materiali; ita vita animae sine hoc
et Poenitentiae, quae certe sunt necessaria cibo spirituali, saltem in voto, et quidem
necessitate medii, saltem in voto, ad pri- explicito in eo qni necessitatem hujus sa-
mam gratiam obtinendam, non conferunt cramenti advertit.
gratiam, nisi respiciendo ad Eucharistiam, Hinc tenent Salmant.P cum Cornejo b), Corolla-
rìl1m.
ut ad finem omnium sacramentorum. etc., non excusari a peccato, etiam qui
193.- Quaeritur 4°.An Eucharz'stia z'n re semei in anno Eucharistiam sumunt, si
vel z'n voto sz'tmedium necessarium adulo norint communionem tam raram eis .non
tis ad vz'tam spirt'tualem conservandam? sufficere ad perseverandum,habita ratione
Negant Suarez, Vasquez, Durandus, propriae infirmitatis. - Vide dicenda
etc., apud Salmant.l, dicentes ad hoc alla n. 295} v. Immo.
DUBIUM n.
Quae Materia Eucharistiae.
194. Quae sit materia proxima hujus sacramenti. - 195. De obligat,'one consecrandi SU?
utraque specie.(Vide quae habentur apud Busenbauen): - 196. Dub. 1. An haec obti-
gatio sit de jure divino} vel ecclesiastico. Dub. 2. An Papa possit in ea dz'sp'ensare.
Dub. 3. An sit valida consecratio unius speciei sine altera. - 197. Analzquando
per accidens possit una species sine altera consecrari.
De qua- 194. - e Nota. Sicut in allis sacramentis eabsque alia: quod patet tum ex facto
nam mate-
rià agitur. est duplex materia, proxima et remota;
e « Christi (Luc, XXII) tum ex Tridentino '.
e ita etiam hic, sed ordine inverso. - Nam e Unde resolves:
c in allis, materia remota est res perma- 195. - e l°. Consecratio utriusque spe- Consecra-
tio utrius-
'c nens; proxima vero ejus usus, qui tran- e ciei est juris divini; quia ratio sacrificii, que speciei
e~t )uris dì-
e sito Hìc vero, remota transit; et proxima « sìne quo non fit, exigit utramque. vmi,
c manet, scilicet species panis et vini. « 2". Non licet alteram tantum speciem
e Quaeritur ergo tantum de remota, illa c consecrare, in necessitate etiam gravi,
e scilicet quae, facta consecratione, transit c v. gr. ut moribundo detur viaticum. -
c in 'Corpus et Sanguinem Christi. « Suarez, etc. communiter.
Materia e Resp. Materia Eucharistiae est tan- «3°. Nec Pontifex in eo potest dìspen-
Euehari-
e tum panis et vinum. Est de fide, et pro- «sare ulIo casu, - Ita communiter Sua-
:~a~i~e:~ « batur ex institutione Christi (Matth. XXVI
tantum. rez w, etc., contra quosdam ».
e et Luc. XXII). Et quidem utraque mate- Certum est necessarium esse de ne-
e ria, panìs et vinum, est ita necessaria ad cessitate praecepti consecrare Euchari-
c hoc sacramentum conficiendum, ut per stiam sub utraque specie; ut docet D. Tho-
- se nunquam licite possit una consecrari mas 5 cum aliis communiter, ex can, Com-
Suar., disp. 40, sect, 2, n. 4, v. In hac re. - Vasq." de Euch., leet. 9. - • Loc. cito n. 35 et 36. - • Loc, cìt.,
disp. 169, cap. 3, n. 20•• Durand., in 4, disto 9, qu, 2. - n. 42. - .. Sess. 22, de sacrif. Miss., cap.!. - Suar." disp. 43,
1 Tr. 4, cap. 3, n. 34. - Petr.. de Soto, de Instit. sacerd., sect.4, conci. 2. __ ' 3 P., qu.SO, art. 12, ad l. Cfr. etiam ad3
193.- a) Cum S. Thoma, qui in 3 P., qu.80, experiens suam debilitatem,sentit se non posse
art. li} ad 2} affirmat in universum sacra- in vita spirituali diu conservari; quod prae-
mentum hoc aduItis esse necessitatis. ceptum fundatur in ipsa necessitate medii '.
195. - a) Suarez, loc. cit.} concI. 3, ita te-
b) Cornejo enim, tomo 2, tr. 4} qu. 73}
art. 3, disp. 2, dub.2, ult. difl.} haec scribit: net ut verius et tutius;probabile tamen exi·
« Realis usus hujus sacramenti est necessarius stimat Pontificem dispensare posse propter
necessitate praecepti divini, quoties justus, causam publicam.
 176 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
perimus, disto 2, de consecr., et e,x Trì-
dentino (ut mox infra). Unde commune
ac certum est apud omnes, nec etiam in
articulo mortis licitum esse consecrare
unam speciem ad viaticum infirmo por-
rigendum. - Vide Salmant. I, Bonacina 9
et alios passim.
196. - Sed dubitatur l°. Utrum prae-
ceptum hoc sit divinum an ecclesiasticum?
Navarrus 8; et Adrianus, Major, etc.,
apud Contino Tournely-, dicunt esse eccle-
siasticum. - Sed omnino tenendum esse
divinum, cum Suarez 5, Tournely 6, Con··
cina 7; et Bonacina 8 cum Cajetano, Soto a),
Paludano, Reginaldo, Filliuccio et aliis
communiter. Idque patet ex Tridentino 9,
ubi dicìtur Christus praecepisse sacerdo-
tibus, ut Corpus suum offerrent non aliter
quam sub utraque specie. En verba con-
cilii: Christus Corpus et Sanguinem suum
sub speciebus panis et vini Deo Patri
obtuHt, ac sub earumdem (nota) rerum
symbolis Apostoùs...r ut sumerent, tradidit,
et eisdem eorumque in sacerdozio succes-
sorious, ut offerrent praecepz't per haec
verba: Hoc facite in meam commemo-
ratìonem; uN semper cathotica Ecclesia
tntellext't et docut't.
Dubitatur 2°. An Pontifex possz't tn hoc
praecepto dispensare?
]uxta a· Affirmant plures graves DD., ut Azor,
Iìos, Ponti-
fex potest Alanus, Gabriel, Henriquez, etc., apud
in hoc d i-
spensare. Salmant.w; idque probabile b) putant San-
l Tr.4, cap. 4, num. 'in. - • Disp. 4, de Eueh., qu.2,
punct. 3, n. 9. - 8 Man., cap. 25, n. 91. - Adrian., in 4,
de Euch., qu. 6, § v."so de impedimento, v. PI'O l'espan·
sione. - Majol', in 4, disto 9, qu. 3, v. Tertio. . • De Sacrif.
Miss., cap. 3, art. 2, seet. 3. - • Disp. 43, Beet. 3, concI. 3. -
• Praelect. de Euch., qu. 8, art. 3. - , De Saerif. Miss.,
cap. 2, § 2, num. 8. - • Disp,4, de Eueh., qu,2, punet.3,
n.5.. Cajetim., in qn. SO, art. 12, qu ..1, v. Ad 3 argo -
Palud., in 4, disto 11, qu. 1, art. 2, concI. 5. - Regin., lib. 29,
n. 13. - Fili., tr. 4, cap. 3, n. 64. - • Sess. 22, de Sacrif.
196. - a) Sotus id satis innuit, dum in 4,
disto 9, qu. l, art. 1, non audet (ita ille) affir"~
mare quod possit in hoc dispensari, • quia res
nusquam audita est... Haud enim tune signi-
fieatio integrae refeetionis servaretur •.
b) Quin etiam Sanehez bane sententiam
« veriorem. putat.
c) Ysambert, in 3 Part., qu.83, disp.4,
art. 2, hane sententiam ut probabiliorem
babet.
d) Coneina, loc.cit., n. 8, videtur sic tenere;
respondens enim objectioni, quod Christus in
chez 11; et Contino Tournely 19 cum Ysam-
bert c). Et probant ex Tridentino 18, ubi
dicitur: Hanc potestatem perpetuo tn Ec-
clesiaftasse, ut tn sacramentorum dispen·
satione, salva illorum substasetia, ea sta-
tueret vel mutaret, quae suscipientium
uit7t'tatt~ seu ipsorum sacramentorum ve-
nerationi.: magis expedire judt'caret. -
Sed negant communiter Suarez 14, Lugo 15,
niter nega-
Concina d),. Salmant. 16 cum Gonet, Caje-
turo
tano e), Soto a), Silvestro, Valentia, etc.
Ratìo, quia Ecc1esia, etsi potest immuta-
tiones facere circa administrationem sa-
cramentorum, ut loquitur concilium, non
autem potest circa ea quae in sacramen-
tis adrninìstrandìs sunt de praecepto di-
vino, prout est consecratio utriusque spe-
cìeì, ut mox supra probavimus. Sed haec
ratio non omnino convincit: nam (ut di-
cemus de Matrtm., n. 1119, V. Secunda),
juxta plurium sententiam, probabiliter po-
test Papa etiam in praeceptis divinis dis-
pensare cum justa causa in alìquo casu
particulari, vel saltem tunc interpretari
di vinum praeceptum.
Hoc tamen non obstante, primam seno
tentiam dico non posse in praxim deduci.
Quia (ut mox dicemus in sequenti Dub:'3)
probabile est non fieri sacramentum, nisi
in sacrificio, ad quod (juxta nostram sen-
tentiam, referendam n. 306, v. Secunda)
necessario requìrìtur consecratio utrius-
que speciei. - Caeterum recte dicit ipse,
Mi ..., cap. 1. - Asor, parto 1, lib. lO, cap. 19, qu, 2•.
Gulielm. Alanus (Allen), de Euch., lib. 2, cap. 20•• Gabr.
Biel, Exposit. can. Missae, ieee, 53, dub. 3, i. f. - Henriq.,
lib. 8, cap. 13•. lO Loc. eit., n. 41. - U De Matr., lib. 8,
disp. 6, n. 6. - ,. De Sacrif. Mi .... cap. 3, art. 2. sect. 3,
obj. 5. - 18 Se... 21, de Commun., cap. 2. - U Disp. 43,
seet.4, eonc1.a. - 18 De Euch., disp. 19, a n. 105. - 18 Tr. 4,
cap. 4, num.44•. Gand, Clyp., tomo 5, de Euch., disp.3,
art. 6, a n. 88... Sz'Zvest' J v. Eut:haristia L D. 6, qu. 5...
Valent., in 3&m Part., disp. 6, qu. lO, punct. 4.
oppidoEmmaus salum paneni eonsecraverit:
• Quod Christus, inquit, suprema auetoritate
praeditus peregit, non est in exemplumaddu-
eendum;'sed quod in ultima eoenafaciendum
praescripsit, impleri a nobis debet.; quibus
subdit: • Dispensationes quas nonnulli refe-
runt,... eonsecrandi sub una panis specie,fieti-
tiae prorsus sunt et fabulosae •.
e) Cajetanus perspicue id significat, in
3 P., qu. 80, art. 12, quaest. la, V. Ad 3 arg.,
dicens eonsecrationem utriusque speciei ca·
dere sub divino praeeepto.
CAP. I. - DE ESSENTIA EUCHARISTIAE. - DUB. II. 177
[Contin.) Tournely, quod Ecc1esia in hoc Suarez 9, Sporer 8, Salmant.>, Diana 5;
praecepto nunquam dispensavit, nec un- Bonacina ~ curo Coninck g), Filliuccio,
quam dispensabit. Communiter enim cum Henriquez, Regìnaldo, etc. Ratio, quia in
Suarez, Lugo, Concina, Salmant., etc., omni sacramento, semper ac minister for-
rejicitur id quod refert Volaterranus I, mam profert super materia cum debita
nempe quod Innocentius VIII dispensa- intentione, perficit sacramentum.
verit cum Norvegis, ut possent conse- Haec sententia est quidem valde pro- Secunda
cpìnìo, val-
crare panem, et calicem sine vino: quod babilis; sed ratio Lugonis non videtur imo de probabi-
Commu-
utique incredibile est. probabilis. Nec obstat auctoritas D. Tho- lis; prima)
nondmpro-
Dubitatur 3°. An consecratio unius mae 7, quam affert Bonacina pro secunda babilis.
Conseera-
tio unius
specie» sine altera st't valida? Nemo du- sententia;nam ibi S. Doctor loquitur tan-
tantum spe- bitat quin valida sit, si id casu accidat; tum contra eos qui dicerent non conse-
ciei ex easu,
valida. ut mox infra dicetur in casibus a Busen- erari Corpus, nisi postquam consecratur
baum allatis. Dubium igitur fit: An va- Sanguis; quod certe falsum est h).
lide consecret .sacerdos qui post'tivam 197. - «Dixi l°. Per se; quia per acci- lidae
Casus va ..
cense-
habet tntentionem consecrandi unam tan- « dens et praeter intentionem, aliquando crationis in
una specie.
tum speciem stne altera? «unam posse solam consecrari absque
Ex inten-
tione,juxta
Negat Lugo f), quem sequitur Ren- «pèccato, docet Tanner 8, dicitque esse
alios, inva- zi f); quia (ut ait) ratio sacramenti ne- e communem; v. gr. in bis casibus:
lida.
quit dividi a ratione sacrificii. Sacerdos « l°. Si quis aquam vel alium liquo-
enim non accipit potestatem conficiendi e rem pro vino consecrasset, neque de-
hoc sacramentum, nisi sacrificando; ut e fectum intelligeret nisi diu post; aut
patet ex forma ordinationis: Accipe pote- « postquam advertisset, non posset haberi
statem offerendi sacrificium tam pro vi.. « aliud vinum; vel quamvis haberet, non
vis quam pro de/unctt's. - Unde, cum ad « posset tamen illo uti sine gravi scandalo
essentiam sacrificii pertineat consecratio « vel vitae periculo ». [Vel sine Magno
utriusque specìei (juxta probabiliorem simili incommodo; ut Salmant. 9 cum Sua-
sententiam, quam infra a1feremus n. 306, rez a), Bonacina a), Reginaldo a), etc.].
V. Secunda), sequitur quod qui sacrificium e 20. Si, post consecratam hostiam, su-
non o1fert, neque sacramentum conficit. « bitum mortis periculum ab hostìbus vel
]uxta a- Alii vero communiter affirmant, ut « Incendìum immineat: secluso tamen
lias, valida..
Contino Tourn., de Sacri!. Mi ..., cap. 3, art. 2, seet. 3, cap. 3, num. ISO. - • Tr.4, cap. 4, num. 36. - • Parto lO,
V • .His ego. - Suar., disp. 43, seet. 4, v. Tertio hoc. - tr, 16, resol, 62. - • Disp. 4, de Euch., qu, 2, punct, 3,
Lugo, de Ench., disp. 19, num. 119.- Concina, de Sacrif. num. 2.. FilI., tr, 4, num. 63. - Henr{q., Iib, 8, cap. 13,
Miss., cap. 2; § 2, num. 8. - Salmant., tr. 4, cap. 4, n. 2. - Regin., lib. 29, n. 12... , 3 P., qu, 78, art. 6. -
num. 49 et 50. - 1 Commentar. urban., lib. 7, cap. 4, 8 Tom. 4, disp. 5, qu. 2, dub, l, num, 26. - • Loe. cìe.,
Saxones, etc. - 8 Disp. 43, seet. 2, V. I>ico 2. - 8 Parto 2, num.38.
f) Lugo, disp.19, n.l03, negat esse vali- Et cardinalis de Lugo sententiae adhaeret
dam, abstracte loquendo, quando quis vellet Renzi, de Euch., cap. 1, qu. 45.
g) Coninck pro ratione addueta potius
consecrarehostiam solamet non offerresacrifi-
cium,exc1udens saerificiioblationem; et etiam quam pro ipsa propositione citari videtur;
de fatto, quando quis, advertens non posse illam enim, qu. 78, art. 6, expresse habet;
offerrisacrificiumabsqueeonseerationeutrius- hane vero minime.
que speciei, et praevidens non posse conse- h) Ita profecto S. Tbomas, loc. dt.; sed
erari utramque, vellet nibilominus unam con~ in 4, dist.ll, qu.2, art. 1, 501.1, ad 4, vide-
secrare, exc1udens omnino voluntate efficaci tur tenere seeundam opinionem; scribit enim:
intentionem offerendietiam partialiter vel in- • Potius deberet desistere qui non haberet
ehoandisaerificiumper talem eonsecrationem. utrumque [panem et vinum], quam eonficere
De facto tamen omnes saeerdotes unam tan- praeter morem Eedesiae in una tantum spe-
tum speciem, sive per errorem, sive ex in- cie; quamvis etiam si in una tantum specie
dustria consecrantes, valide eonsecrant, juxta eonsecraret, eonsecratum esset. Peccaret au-
Lugo, quia voluntatem habent saltem impli- tem graviter....
citam inehoandisacrificium, seu offerendipar- 197. - a) Ipsi Salmant. loquuntur de si-
tialiter, ut quantum est ex se, possit eompleri mili incommodo; Suarez autem, disp. 43,
per calicis eonseerationem, si apponatur. - sect.4, concI.1; Bonacina, disp. 4, de Euch.,
s. ALPBONSI, OJHra moralia. - Tom. III. 12
 178 LIB. VI. - TRACT. III. DF EUCHARISTIA.
CAP. I. - DE ESSENTIA EUCHARISTIAE. - DUB. III. 179
c scandalo et contemptu fidei. - Regi- omnia haec confirmant. - Sed bene
« naldus l». [Cum Salmant.P]. advertunt Salmant. 8, Mazzotta g et Wi- « arborum fructibus, vel etiam ex hordeo « sit materia valida, illicita tamen », [Vide
«3°. Si sacerdos, hostia consecrata, gandt l°p.unquam posse sacerdotem con- « confectus; quia haec omnia, communi dieta de Baptismo, n. 103, ad L 5°J.
« moriatur, vel animo deficiens Ioquelam secrare in una sola specie ob metum « usu et opinione, censentur specie distino e 5°. Panis substantialiter corruptus.

e: perdat, vel in amentiam incidat; nec mortìs ab extrinseco, sive ab alio incusso « gui a tritieo a). - Laymann, Bonacina, e 6°. Panis subactus aqua marina. Fa- Panis sub-
actus aqua
«sitalius qui possit sacrificium perfì- « card. de Lugo l. « gundez, - apud Diana 8, ubi ipse contra. marina,va-
ad hunc finem ut sie consecret. Quia tunc lida mate-
«cere. Suarez b), Vasquez b), etc. - Si ageret directe contra praeceptum divi- « 2°.Massa tritieea cruda, vel non cocta « rium docet, eo quod illa sit naturalis ria.
c per modum panis, sed frix:a vel elixa, e aqua >.
«autem alius supplere, et sacerdos infìr- num: quod est intrinsece malum.
c mus communionem suscipere potest, de- c Dixi 2". Licùe; quia valide alteru- c ut sunt placenta, libum; sive differant Et cum Diana consentit Renzi 9. Ac
c bet hostia dividi, eique pars dari. Tam- « tram tantum consecrari, est certum: ut
c specie, sive non ». - [Salmant.f cum revera nescio intelligere, cur panis con-
« burinius 8 », - patet tum ex facto Christi, qui panem Filliuccio, Palao, etc.], fectus aqua maris non sit verus panis;
Vide Suarez 4, Sporer 5; Renzi 6 cum «ante consecravit; tum ex praxi Ecc1e- c.3°. Panis subactus aquis artificialibus, cum aqua maris sit vera et naturalis aqua
Azor, Majore, Henriquez et Hurtado; Bo- « siae, quae Corpus ante Sanguinem pro- c vel oleo, butyro, lacte vel ovis, saccharo (sieut diximus de Baptismo, n. 103, ad I J
nacina 7 cum Reginaldo, etc., qui fere «ponit adorandum ». «aliove liquore qui aqua naturalis non et docet S. Thomas l0). - Secus vero qui-
c sit, mixtus; quia non est panis usualis. dem dieendum, si.farinae misceatur aqua
« Ita Laymann 8. - Cajetanus b) tamen rosacea vel alius liquor; quia tunc non
DUBlUM III. « et quidam recentiores contrarium do- esset verus panis usualis, ut dicit idem
c cent: quare est saltem materia dubia. S. Doctor 11.
Qualis debeat esse Panis in materia Eucharistiae.
« Idque confirmat missale Romanum 4 et 200. e Panis ex farre sive spelta, item Panes qui
sunt mate-
198. An solus panis triticeus sit materia apta. - 199. Non est ad Eucharistiam. materia «card. de Lugo 5. - Unde qui hostias c ex siligine, est materia dubt'a: quia alli ria dubia.
apta: 1. Panis ex oryea, leguminibus, etc. 2. Massa cruda aut frixa, sive etixa. « emunt, certi sint quod aqua naturali et «dicunt, solis accidentibus, propter loci
3. Panis subactus oleo, tacte, etc. Quid, si aqua non naturali, 4. Hostiae rubrae. c non rosacea confectae sint. e sterilitatem; alii, specie distingui a trì-
5. Panis corruptus. - 200. Quinam panis est materia dubia. An ex (arre, sz'lz'gine «4°. Similiter hostiae rubrae, quibus « tìco. Ideoque non licet saltem uti pro
amylo. - 201. Qui panis est materia uaiida, sed illz'cz'ta: 1. Si modice al# rei per:
mixtus. 2. Si mucidus. - 202. Valide etiam, sed illz'cz'te consecrant Latini in fer- «sigtllantur litterae, non sunt materia «sacramento, quia hoc exponeretur pe-
mentato, et Graeci in azymo. - 203. Dub. 1. Quid, si Latinus transeat per Graeciam « valida, vel minimum dubia; quia per c riculo. - Vide auctores citatos ».
vel contra. Dub. 2. An Latinus possit celebrare in fermentato ad dandum vz·atz·cum. .c.:.. « admixtionem cinnabaris notabiliter alte- S. Thomas 12, S. Bonaventura a), Cajeta-
204. De hostia fracta vel maculata. - 205. De figura hostiae consecrandae. Et an . « rantur. Card. de Lugo 6. - Quod Anto- nus b), etc., apud Croix 18, dicunt st1t'ginem
liceat celebrare cum hostia minori. « nius Perez c) apud Diana 7 limitat, si esse verum tritieum; sednegant Concina c),
Solus pa- 198. - «Resp. l°. Solus panis triticeus, «modo sit aptus ad vescendum ». Idem c multum cinnabaris sit mixtum: si autem Palaus et plures. Unde Cardenas apud
nis triti .. « sit valde parum, censet probabile quod Croix, et [Contin.] Tournely 14; Renzi à)
ceus, usua- e: in conviviis communiter usitatus: qua- docent D. Thomas 11, Catechismus Roma-
lis, materia
valida. « lismorali hominum judieio tanturn cen- nus 19; et Salmant.v cum Lugo, Palao, Fil. Laym., Iib. 5, tre 4, cap. 2, n. 3. - Bonac., disp, 4, cap. l, n. 14. - • Parto 9, tr. 9, resol, 58. - • De Euch.,
e setur ille qui ex farina triticea et aqua liuccio, et alli communìter, - Et patet qu.2, punct, l, n; 2. - 1 De Euch., disp, 4, n. 3. - il Tr.4, cap. l, qu, 18, dico 1. - 1·8 P., qu.66, art. 4, ad 1. -
cap. 4, n. 11. - Fili., tr, 4, cap. 3, n.79.. Palaus, tr.21, " 8 P., qu, 74, art. 7, ad 3. - 18 3 P., qu, 74, art. 3, ad 2. -
e naturali mixtus, et igne tostus sive as- ex decreto Eugeniì, ubi dicitur de Eucha- punct, 4, n. 3. - • Loc. cito - • Tit. de Defectib., m, 2. - 18 Lib, 6, parto l, n. 421. - Palaus, tr. 21, punct. 4, n. 2.
e sus, atque in sua specie incorruptus est; ristia: CuJus materia est panis triticeus, • De Euch., disp, 4, n. 4. - • Loc, cit., n. 4. - , Parto 7, - Carden., disserto 2, n. 46•. Croix, Ioc. cito - U De Euch..,
e quìa hie solus simpliciter dicitur panis ; et vinum de vz1e. Confirmatur a missali tract, 12, resol, 6. - Fagunà., de 8' Praec. Ecci., Iìb, 2, cap. 3, art. 1, conel. l, v. Ex his.
c alius vero, nonnisi cum addito, v. gr. Romano, ubi: St' pant's non slt tritù:eus...,
e hordeaceus.. non confict1ur sacramentum. dicendum... quod si panis confectusex eo est Et ita hanc sententiam probabilem esse tenet
« Unde resolves: 199. - e 2". Non est apta materia ad
e validam consecrationem:
s::f~~~:~ absolute panis, potest consecrari •. acutissimus et sapientissimus P. Antonius
e 1°. Falsum est quod docuit Cajeta- lida mate- 199. - a) Auctores citati non afIerunt omnia Perez Societatis Jesu, de hac re a me con-
ria. haec exempla in specie, praesertim Laymann sultus ».
« nus a), Eucharistiam posse consecrari « 1°. Panis ex oryza, avena,milio, pisis,
« ex quovis pane cujusvis speciei, dum- e: fabis, amygdalis aliisque leguminibus et
et Bonacina, qui tamen addunt vel signifi- 200. - a) S. Bonaventura, z'n 4, dist. 11,
cant in generali non posse fieri consecratio- parto 2, art. l, qu. 4, dicit consecrationem
nem ~si cum pane triticeo. . valide fieri cum pane ex frumento, sive sìt
1 Lib. 29, n. 14. - , Tr. 4, cap. 4, n. 39. - • Method.
celebrand. Missae, lib. 2, cap. 8, § 1. n. 4. - • Disp. 43,
sect. 4, conci. 1. - • Part.2, cap. 3, n.lSS. - • De Euch.,
disp. l, qu. l, cap. 4, v. Infers 2'. - l.
Regin., Iib. 29, n. 14. - • Loc, cit., num. 40. _ • Tr. 1,
Tr. 12, e><am. 2,
n. 16. - "3 P., qu. 74, ,.rt. 4. '- III Parto 2, cap. 4, de Euch.,
b) Cajetanus, in qu. 74, art. 7, dubitative
loquitur, et dicit de isto pane: «Experientia
accidentalis sive specifica differentia, salva
tamen specie, illius panis.
. cap, l, qu. 4.6. - 4J;or, parto 1, lib. lO, cap. 19, qu. 2. - n. 13. - 18 Tr.4, cap. 4, n. 3 et 5. _ Lugo, disp.4, sect. l, comprobandum esset [utrum esset verus pa· b) Cajetanus, in qu. 74, art. 3, haec affert
Major l in 4,dist. 9, qu.3, v. Tertio. - Henriq'l lib. 8;~-- n.2. . Palaus1 tr. 21, disp. unic~, punct.4, n. 2. - Fill~1 nis), videndo in quo difIerret ab aliis panibus; ex D. Thoma, quem commentatur; ipse tamen
cap. 13, i. f. - Gasp. Hurtaà., de Sacrif. Miss., disp. 4, tr.4, cap. 3, n. 76 et 77. - E.ugen. IV, decreto ad Arme. nam si solo odore rosarum difIerre appareret, Cajetanus laxior est.
dilf. 13. - , Disp. 4, de Euch., qu. 2, punct. 3, num. 8.· nos. _ Missal. Rom., de Defectib. III, n. 1. crederem ipsum ejusdem esse speciei cum c) Concina, de Euch., cap. 2, n. lO, dicit
aliis, cum aqua non sit pars essentialis panis, siliginem significare duas l'es, scilicet triti·
sed materia transiens ejusdem '. cum selectum seu genus frumenti candidi,et
qu. 2, punct. 3, num. 8,. Reginaldus, lib. 29 c) Antonius Perez his verbis a Diana alle- hanc validam esse materiam; vel seca1e, quod
aliussacerdos sacrificium perficiat; sed Sua· gatur: «Si cinnabrium apponatur in notabili
num. 14... additionem istam silentio praeter~ r~z addit non semper inveniri eum qui pos- negat valide adhiberi posse.
mittunt. Slt per cere. quantitate, non essent materia consecrationis; à) Renzi, de EZICh., cap. l, qu. 9, distino
. b) Suarez, loc. Ct't., concl.l, i.f.; Vasquez, 198. - a) Cajetanus, in qu.74, art. 3, de secus autem, si parum apponeretur; nam in guit pariter siliginem in eam (siquae sit) quae
dlsp.223, cap. 3, n. 14, volunt ut in eo casu spelta et amido disserens, ait: «Mihi videtur isto casu non irritaretur consecratio, quamvis ex semine tritici generatur, et eam in quam
esset illicitum cum talibus hostiis consecrare. convertitur triticum ex solo uliginoso post
 180 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
cum Bonaeina d), recte docent esse mor-
tale in siligine consecrare, prout in ma-
teria dubia. - Amylum autem certe non
est materia apta. Croix 1; Salmant.P cum
S. Thoma, Lugo et communi; contra ali-
quos.
Panes qui 201. - ,,4°. Valida, sed t1lidta est ma-
sune valìda,
sed illicita " teria:
materia.
" 1°. Si aliquot grana, ve1 guttae alte-
« rius speciei, cum tritico et aqua mìscean-
e tur, ita ut triticum tamen et aqua plu-
«rimum praedominetur; quia si maior
«pars non sit triticum et aqua, non erit
«materia valida: de quo monendi sunt
« illì qui hostias coquùnt. Bonaeina a),
« Laymann a) », - [S. Thomas 8 idem do-
cet, dicens: Si sz't modica admz"xtz'o alte-
rius frumenti ad multo majorem quant»
tatem trz'tù;z~ poterit exinde confici panz's,
qui est materia hujus sacramenti. Sz'vero
sit magna permixtio, puta ex aequo vel
quasi, talz'spermz"xtz'o speciene mutat; unde
panz's exmde confectus non erzt debz'ta
materia. Et ,sic etiam dicunt Salmant.>
communiter],
« 2°. Panis mueidus, qui ad corruptìo-
« nem disponìtur. Bonacina b)". - [Hoc
esset, si sapor aliqualiter mutaretur ; et
tunc esset mortale illo utì. Palaus et Co-
ninck].
Azymus
ve! fermen-
202. ,,5°. Perinde est ad valorem sa-
tatus, vali..
da materia. " cramenti, sive panis sit azymus sive fer-
1 Lib.' 6, parto 1, n. 423. - , Tr. 4, cap. 4, n. 14. -
S. Thom.,3 P., qu. 74, art. 3, ad 4. - Lugo, disp. 4, n. 6. -
a Loc. cit~t art. 3, ad 3. - • Loc. cit.) n. 8 et lO. - PaZaus~
tr. 21, punct. 4, n. 3. - Conìnck, de Sacram., qu. 74, n. 47. -
• De Euch., qu. 2, punct. l, num. 8, 9 et 11. - • Tr. 4,
tertiam arationem; hanc invalidam, illam vero
validam materiam putat. Nec satis distincte
citat Bonacinam, qui, qu. 2, punct. 1, n. 2,
mortale esse asserit, cum secali consecrare.
201. - a) Bonacina, loc. cit., punct.l, n. 4
et 6; Laymann, lib.5, tr. 4, cap. 2, n.3, de
sola validitate loquuntur.
b) Bonacina, loc. cit., punct. 2, n.5, de.
vino acescente loquitur, et dicit materiam va-
lidam quidem esse, sed illicitam; quin etiam
mortale esse ait eo uti, si ita acescat, «ut sit
dubium an sit vere acetum •. Et subdit: .Idem
dicendum est de eo qui utitur hostia adeo
corrupta, ut formam panis amiserit '.
202. - a) Quidquid dicat Busenbaum, non
Tridentinum, sed Florentinum concilium, id
definivit in decreto unionis Graecorum, ab
Eugenio IV dato; § Item in asymo; habetur
" mentatus, ut definivit Tridentìnum a).
" Quiauterque est usualis et proprie di-
" ctus panis, - Interim, in suis ecc1esiis, vandus
Sed ser-
r ì-
« Latini in azymo, et Graeci in fermen- ~ri~s.pro..
« tato conficere tenentur, sub praecepto
«gravi et culpa mortali; a qua non excu-
- sat necessitas, v. gr. dandi viaticum.
« Vide Bonacina 5, Filliuceium 6, card. de
«Lugo 7".
Et est commune cum Soto, Suarez,
Laymann et Salmant 8. Sic enim tradidit
concilium Florentinum in decreto ad Ar-
menos b); Definimus..., z'n aeymo siue fer-
mentato pane trz'ticeo Corpus Chrz's# ue-
raeiter confici. Sacerdotesque t'n altero
ipsum Dominz' Corpus conficere debere,
unumquemque scilicet juxta suae Eccle-
siae, siue occidentaùs siue ortentatis, con-
suetudinem. Hinc noster S. P. Benedi-
ctus XIV in constitutione super ritibus
Graecorum, edita anno 1746: Etsi pasto-
raiis, sub poenis perpetuae suspensionis a
divinis confirmat prohibitionem, ne Lati-
nus aut Graecus praeter proprium ritum
celebret c).
208. - Sed dubitatur 1°. An La#nus
in toas Graecorum possit celebrare z'n
fermentato, et Graecus in tocis Latz'norum
z'n aeymo? - Conveniunt DD., quod si ter Latinus in-
Graecos,
inter Graecos inveniatur ecc1esia Latino- consecret in
rum, in qua latinus ritus servatur, sacer- ~~Je~~ l~~
tìna,
dos 1atinus debeat consecrare in azymo;
n. 81, 82 et 84. - , De Euch., disp. 4, n. 7. - Sotus, in 4,
dist~ 9, art. 4. Suar.) disp. 44, sect. 3, 17. Quarto d'-citur. -
a
Laym., lib. 5, tra 4, cap. 2, num. 4. ~ s Tract. 4, cap. 4,
n. 16, 17 et 19. - Bened. XlV, constit. Etsi pastoralis,
§ 6, n. lO.
ap.Labbe, inter acta conciliiFIorentini tom.18,
col. 526 et 1183.
b) Habetur, non in decreto ad Armenas,
sed in decreto Unz'onis Graecorum,. apud
Labbe, loc. cito
c) Leo XIII, sua constitutione Orientalium
dignitas, de die 30 Novemb. 1894, haec de
eadem re statuit: • Ubi desit proprii ritus sa-
cerdos cui patriarcha orientalis mandet spiri-
tualem suorum administrationem, ibi eorum
curam suscipiat parochus alieni ritus, qui eas-
dem atque ipsi species, azymum vel fermen-
tatum, ad consecrandum adhibeat; antefera-
tur qui eas adhibeat ritu orientali. - Fidelibus
autem sit facultas communicandi utrovis ritu,
non eis tantummodo locis ubi nulla ecc1esia
nec sacerdos sui proprii ritus habeatur ...;
verum etiam ubi propter longinquitatem ec-
CAP. l. - DE ESSENTIA EUCHARISTIAE. - DUB. 1Il.
et sic e converso a). - Ita Suarez 1, Con-
tino Tournely 2, Holzmann 8, Sporer 4; et
Salmant. 5 cum Sanchez, Bonaeina, etc.
communiter.
Dubium est, quando Latz'nus transz't
per Graedam (vel contra).
sifi ~c~~e~~ Censet Ledesma b) apud Salmant. b),
latina: eelebrandum in fermentato. E contrario,
Vasquez 6, Coneina 7 et Aversa 8 dicunt
Consecret teneri celebrare in azymo. - Caeterum
in azymo
vel in fer- communiter et probabilissime Natalis Ale-
mentato.
xander 9, Antoine C), Suarez, Tournely,
et omnes alii mox citati docent Latinum
tunc posse celebrare sive in fermentato
sive in azymo. In fermentato, juxta do-
ctrinam D. Augustini lO, ubi sic ait: Nec
dz'scz"plz'na ulla est... meùor gravi pruden-
tique christiano, quam ut eo modo agat
qua agere uiderit Ecclesiam ad quam forte
deuenerit. Potest etiam celebrare in azymo:
tum quia, etsi bene facit qui morem re-
gionis ubi reperitur sequitur, ad id tamen
non tenetur, ut advertunt Suarez 11 et
Glossa 12; tum quia Leo Papa 18 monet
(utì refert Suarez), ut unusquisque juxta
1 Dìsp, 44, sect. 3, V. nlud vero. - • De Euch., cap. 3,
art. l, conci. 2. - • 'De Euch., n. 242. - 'Part. 2, cap. 3,
n. 149. - • Tr. 4. cap. 4, n. 21. - Sanch., de Matr., lib. 3,
disp. 18. n.2O. - Bonac., de Legib., disp, l, qu, 1, punct, 6,
n. 63. - • In 3 P., disp. 174, cap. 3, n. 28. - , De Euch.,
cap. 3, n. 13. - S Qu, 2, de Euch., sect, 4. - 9 De Euch.,
cap. 1, art. 3, reg. 12. - Suar., tec, cito - Contino Tourn.,
de Euchar.. cap. 3, art. 1, concI. 2. - lO Lìb. seu epist, 54,
ad inquisitiones Januar., cap. 2, n. 2; ap, Migne, Patrol.
lat., tom, 33, col. 200. - 11 Disp. 44, sect. 3, v. Iltud vero. -
19 In can. Quae contra, disto 8. - 18 S. Leo IX, epist. ad
Mich. Caerular. cap. 29; ap. Labbe, tom. Il, coi. 1336; et
c1esiae suae, non eam possint, nisi cum gravi
incommodo adire: de quo Ordinarii esto judi-
cium •.
203. - a) Casu scilicet quo in dieta ecc1e-
sia proprii ritus celebret, ut dicunt Suarez,
Contino Tournely, Sporer.
b) Salmant., loc. cit., n. 20, citant Marti-
num de Ledesma pro sententia docente sa-
cerdotem graecum, qui per ecc1esiam latinam
transiret, teneri ad celebrandum in azymo,
At Ledesma, in la 4 i , qu. 15, art. 4, dub. 2,·
§ Sequitur ex dictis, scribit: «Presbytero la-
tino in ecclesia graeca non licet conficere in
azymo, nec graeco in ecc1esia latina in fer-
mentato, quia jam reputantur illius ecc1e-
siae '.
c) Antoine, de Euch., cap.1, qu. 2, v. Nota,
citat multos auctores docentes posse Latinum
per Graeciam transeuntem celebrare in fer-
mentato, et e converso. Eosque non reprobat,
181
suae Ecc1esiae ritum celebrare sìnatur,
etiamsi in alieno solo versetur.
Dubitatur 2°. An z'n casu necessùatis,
ad praebendum vzatz'cum mfirmo, possit
sacerdos laHnus consecrare t'n fermen-
tato?
Affìrmant Major d) et Tanner d), apud Ad via-
t i c u m in-
Renzi d). Quia, ut dicunt, praeceptum di- firmo d an-
dum:
vinum suscipiendi viaticum praevalere
debet praecepto humano ce1ebrandi in
azymo. - Sed negat communis et pro- Latinus
probabilius
babilior sententia: quam tenent Navar- nequit con-
rus e), [Contin.] Tournely 14, Antoine 15; secrare fer-
mentatum.
Suarez 16 cum Soto, Gabriele, Ledesma, Vi-
ctoria; item Diana 17, Croix 18; Renzi 19 cum
Palao, Laymann, Tamburinio et Bonacina.
Ratio, quia in hoc casu praeferenda est
reverentia erga tantum sacramentum uti-
Iitati proximi, cui tale sacramentum non
est simplieiter necessarìum.
204. - Sec1uso autem scandalo, est tan- Quid de
hostia fra-
tum veniale sine rationabili causa con- eta vel ma-
secrare hostiam fractam vel maculatam, culata.
nisi fractura vel macu1a esset enormis:
tunc enim esset mortale; ut Croix 20 cum
ap, Migne, Patrol. lat., tom. 143, col. 764. - Sua,.., 1oc.
cito - 14 De Euch., cap. 3, art. 1, concl, 2, v. Sea an licebit.
- 15 De Euch., cap. 1, qu, 2. - " Disp. 44, sect, 3, i. f. - Sotus,
in 4, disto 12, qu. 1, art. 8, ad 7 argo • Gabr. a S. Vincent."
de Euch., disp. 5, qu. 2, v. Ex qufbus infertur. - Ma,.tin.
de .Ledesm., 14 4i , qu. 15, art. 4, dub, 2. (Citatur etiam
Petr; de Ledesma, de Euch., cap. 4, conci. 12). - Victor.,
Sum., de Euchar., D. 83. - 1'1 Parto lO, tr, 16, resol, 39.-
18 Lib. 6, parto 1, n. 431. - 19 De Euch., cap. 1, qu. 4.•
Palaus" u.21, punct.4, n.5. - Laym., lib.5, tr.4, cap. 2,
n. 4. . Tambur., Method. SS. Commun., cap. 2, § 9, n. 3
et 4. - Bonac." qu. 2, punct. 1, D. 11. - 20 Loe. cit~, n.432.
immo videtur eos approbare, in quantum li-
mitat hanc sententiam ad casum, quo non
invenirentur in iis locis ecc1esiae proprii ri-
tus in quibus celebrent; si vero reperiantur,
in iis tenetur unusquisque servare ritum pro- .
priae ecclesiae.
d) Renzi ita sane (exVidal),deEuch.,cap.1,
qu. 4. auctores istos allegat; sed ipsi non sine
haesitatione id asserunt. - «Forte satius est,
ait Major, in 4, dist. 9, qu. 3, V. Quz'nto, tale
frustum [fermentati panis] consecrare '. -
Et Tanner, tomo 4, disp. 5, qu. 2, n. 134,
negativam tutiorem appellati sed «affirmati-
vam, inquit, non ausim damnare sec1uso scano
dalo et perturbatione •.
e) Navarrus, Man., cap. 21, n.53, alium
affert casum, quem auctores passim simul et
eodem modo solvunt ac praesentem: negat
scilicet sacerdotem non jejunum posse cele-
brare ad viaticum moribundo ministrandum.
 182 Lm. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
CAP. I. - DE BSSBNTIA EUCHARISTIAE. - DUB. IV. 183
Quarto et Pasqualigo a). - Si tamen fra- Roncaglia 5 cum Quarto C),' et Elbel 6 cum
ctura deprehendatur post oblatìonem, li- Gobat, si absit scandalum: quod potest DUBlUM IV.
cite talis hostia consecrabitur, nisi scan- praecaveri monendo populum. Immo addit Quale viDum sit materia Eucharistiae.
dalum populi timeatur, Croix 1 cum Gobat. Roncaglia quod teneretur sacerdos in ho-
ApudLa-
tìnos, figura 205. - « Resp. Il", Ex praecepto Ec- stia minori consecrare, si dandum esset 206. Quale vinum non est materia apta: 1. Sicera, ~tc. 2. ~esta. ~. :4~etum. 4. Uvae.
hostia or- « c1esiae, panis consecrandus debet esse
viaticum infirmo]. «Quo casu, elevare 5. Mustum decoctum. - '2lJ7. Quale est materia uattda , seri illicita : 1. Mustum.
bicularis,
«figura orbiculari (in Ecc1esia latina) et « adorandam majorem ab alio praecon- 2 Vinum permixtum. 3. An acescens (vide infra, Qu. 1). 4. An congelatum: (vide
infra, Qu. 2). ~ 208. An s10fb praecepto gr.av,i aqUf! misc.enda ~st vi~. Et qualt's
«integra. - Dìxì latz"na: quia Graeci « secratam , licere vult idem Tamburi- aqua, et in quanam quantitate. Et. an mzxt~o facienda m calice. - 209.. An aqua
<quadratam adhibent; et in particulis « nius 7; contra Marchant et Diana d). mixta vino immediate convertatur m Sanguinem. - 210. Quaenam quantttas aquae
«triangularem, ut habet Arcudius a). « Non licet autem parvam sumere, et immtscenda in calice. Quid, si Sanguis cadat super altare, lintea aut corporale, etc.
Celebrans
Celebrare
cum hostia e Licere etiam in hostia minore, qualis « majorem relinquere, (v. gr. ad exponen- sumat ho-
Solum vì-
minore, li- « datur laicis (quando alia haberi non po-
stiam in
num vitìa, 206. - «Resp. l°. Solum vinum vitis; e 4°. Uvae, seu vinum intra uvas con-
citum: « dam in hierotheca), nisi ipse eadem Missa ipsa Missa
c on se cr a- materia e ut docet fides, et definitum est in Floren- '" tentum, vel imbibitum in oìfa panis.
«test, et scandalum abest), celebrare pri- < etiam istam consecraverit; quia debet tam. "pta.
« tino. « Tum quia non tam est potus quam ci-
« vatim, immo si causa urgeat, etiam pu- « communìcare de suo sacrificio. Tam-
« Unde resolves: « bus; tum 'quia succus ille non dicitur
« blice die festo, docet Marchant 2, Diana 8, « burinius 8. - Quare male facit paro-
«Non est materia apta ad validam «proprievinum donec sit expressus; tum
«et Tamburinius e/ et Aversa b): eo quod e chus, qui renovaturus Eucharistiam, ho-
c consecrationem : e quia in eo statu non satis ad sensum
< nullum sit praeceptum, neque constet « stiam ab alio consecratam ipse sumit, Quaedam e l°. Sicera, et quicumque liquor ex « demonstratur per formam. - Card. de
«de consuetudine obligante sub prae- e: et a se consecratam reponit in sacrario materìae ìn-
Etiam ex validae. c moris, malogranatis, etc., sive dicatur vi- « Lugo 5, Laymann, etc.
sola devo- <cepto ». [Id admittit Tamburinius 4, < vel hierotheca. Tamburinius 9, card. de
tione, remo- « num sive non. « 5°. Sapa seu defrutum, id est mustum
to scandalo. etiam causa devotionis; et consentiunt «Lugo lO ». «z>. Agresta sive omphacium, id est «ad dimidìam seu tertiam partem deeo-
Quarti, Rubr. Missal., parto 8, tit, lO, n. 9, dub, l. _ • Confero 11, de Institut. Euch., num. 15. - Gobat, tr, S,
- succus ex uvìs immaturis expressus: « ctum. Quia non est amplius vinum nec
l Lib.6, parto l, n. 432. - Gobat, te. 8, n. 881 (edit. Monach., num, 47. - Roncagl., de Euch., cap. 2, qu, 6, resp, 8. _ «quia non est vm,1,Im, sed in via ad vi- « potus, sed cìbus b). - Bonacina 6.
num. 882). - • Resolut, pastor., de Euch., cap. 5, qu, 8, 'Method. celebro Miss., lib. 2, cap. 8, § 8, num, 22. _ « num, cujus naturam nondum induit; «6°. Lora, id est aqua expressìs aci-
V. Sexto. - • Parto 5, tr, 18, resoì. SO; et parto 6, tr, 7,
Jacob.Marchant. Resolut. pastor., de Euch., cap. 5, qu. 8,
resol. 17. - • Method. celebrando Miss., lib. 2, cap. 8, § 8, i. 1'. - • Loc. cìt., num, 17 et 18. - • Loc. cit., num. 19. _
«habetque se sicut massa cruda respectu « nis superfusa. - Filliuccius C), carde-de
n. 16. - • Tr. 18, qu, l, de Euch., cap. Z, qu, 6, resp. S. _ lO .De Euch., disp. 19, num, 76, v. Denique. « panìs, Laymann 1. - Succum tamen ex e Lugo 7. ».
«uvìs passis expressum, consecrabilem Adverte quae de his habentur ìnru-
«esse putat Franciscus Amicus a) apud brica Missalis 8: Si vinum sit factum. pe-
204. - a) Pasqualigo, de Sacrif. Mt'ss., vivis, pro vita funetis, quae propter parvam «Diana 2; eo quod verum sit vinum. nitus acetum, velpenitus putridum, oet
qu. 220, dicit hostias ex consuetudine esse quantitatem, neque rotundam, neque quadra- «go. Acetum, quod est vinum substan- de uvis acerbis seu non maturis expres-
figurae orbìcularìs, candidas, absque macula tam figuram praeseferunt, sed potius trian-
et cum imagine crucifìxi; et rubricam requì- gularem >. « tialiter corruptum. Ibid. 8. -'- Quod si post sum, vel ei admixtum tantum aquae, ut
rere ut fractae non sint, Et Pasqualigo negat b) Tamburinius, Method. celebro Miss., c sumptionem (immo etiam ante eam, post vinum sit corruptum, non confidiur sa-
mutationem harum eonditionum esse morta- lib. 2, cap. 8, § 8, n.16, non loquitur de diè « consecrationem calicis) dubium incidat cramentum. - Notandum autem quod Vi-
lem, « supposito quod non sueeedant aliae, festo. - Aversa vero, qu.ll, de Sacrif. Miss., «fueritne acetum an vinum, esse praesu- num de uvis acerois tunc est ineptum,
quae sint contra reverentiam debitam; nam sect. 12, expresse dicit posse fieri ex «sola
tunc si consurgeret gravis irreverentia, esset devotione». « mendum quod fuerit vinum docet Tam- quando nullam habet speciem vini;. ut do:.
peccatum mortale; veniale autem, si irreve- C) Quarti, in Quaest. prooemial., sect.5,
« burinius' lO. [Sed vide mox dicenda in cet D. Thomas 9, ubi ait: Agresta est in
rentia esset levis». punct. 4, dub. 3, in universum dicit eonditio- subsequenti Adriotatione]. via generationis, et ideo nondum haoet
205. - a) Areudius, in Concord., lib. 3, de nes esse solum sub veniali requisitas, quia
.... .:

Euch., cap. 38, dicit sacerdotes graeeos in
sacrificio consecrare hostias quadrangulares,
et addit: «Graeci consecrant alias quoque par-
ticulas...in honorem Deiparae,Sanctorum,pro
non eonstat de praeeepto adeo rigoroso. Condl"Flo,.~nt., decreto ad Armenos, § Terti..m est; § 5, n. 6. - • De Buch., disp. 4, n.·U et 12.,.. Laym.,
ap. Labbe, tomo 18, col. 548. - 1 Lib. 5, tr. 4, cap. Z, n. 5 lib. 5, tr. 4, capo Z, n. 5. - 8 Qu. Z, punet. 2, nwu. S. -
d) Diana, parto 5, tr. 13, resol. 96, citat , Loc. cit., nwu. 9. - • Tit. de Defectib.. IV, l. _.8 S P.,
et 6. - • Parto 7, tr. 12, resol. 8. - 8 Làym., lib. 5, tr.4,
simpliciter ]acobum Marchant, quem nee pro- cap. 2, n. 5 et 6. - • Method. celebro Miss., lib. Z, cap. 8, qu. 74, art. 5, ad 8.
bat nec reprobat.,

206. - a) Amieus, tom,7, disp.16, n.34,
hanc opinionem tenet; sed eam his verbis
f limitat: e Secus, si ob nimiam siccitatem,opus
esset ad exprimendum humorem nimia copia
aquae, quia tunc amitteret rationem commu-
nis et usualis vini •. Quam limitationem notat
ipse Diana. - Et de hac materia S. C. S. O.,
die 7 Maji 1879, declaravit.. c licere» celebrare
eum uvis passis, c dummodoliquor extrahen·
dus a zibibo ve1 uvis passis, ex colore,odore
et gustu dignoscatur esse verum viDum '.
Quod jam declaratum erat die 22 ]ulii 1706.
b) De hae re S. C. S. O., die4 MlI.ji 1887,
declaravit, ad vini corruptionis periculum eva·
dendum, posse vinum ebulliri usque ad sexa-
ginta quinque altitudinis gradus. Dummodo
tamen decoctio hujusmodi(si de musto l:I.ga-
tur) fermentationem alcoolicam haud exclu-
dat, ipsaque fermentatio naturaliter obtineri
possit, et de factoobtineatur, juxta idem S. O.,
die 5 Augusti 1896.
C) Filliuccius, tr. 4, n, 87, V. Quinto, id
habet de lora stricte sumpta,&ddens: e Si ta-
men pars aquae admisceretur, et ex uvis ell:-
pressis multum etiam substantiae vini confer-
retur in hujusmodi mixtum, posset esse apta
materia. In dubio tamen esset peeeatum grave
in eo .consecrare '.
 184 LIB. VI. - TRACT. m. DE EUCHARISTIA. CAP. I. - DE ESSENTIA EUCHARISTIAE. - DUB. IV. 185
speciem vtm; et propter hoc de ea non periculum enim non relinquendi sacrifi- « refert 2) quod non sit proxime potabile; vel fuerit admixta aqua rosacea, seu alte-
potest confici hoc sacramentum. cium mutilatum, justa erit causa repetendi e quìa est per accidens, et facile tolli po- NUS distt11ationis} conficitur sacramen-
Post Con..
Quoad vinum autem acetum, si post
s e c r a t o-
ì
consecrationem sub praedicta conditione. c test: estque par ratio in pane indurato. tum; sed conficiens graviter peccato -
nem,dubius consecrationem sacerdos prudenter dubi-
an fuerit a· 207. - c 2". Valida quidem consecratio, «Non est autem idem in liquore nondum Rubrica igitur damnat de mortali, non
cetum: tat an vinum fuerit verum acetum; dicunt « sed illieita est: «ex uvis expresso, cum non sit vinum solum qui adhibet vinum aceto proximum,
Tamburinius 1 et Sporer 2, cui adhaerent « I", In musto ». [In quo valide conse- Quaedam c simpliciter ét per se, ac natura sua non sed etiam vinum quod coeperit acescere,
materiae
Busenbaum (ut supra) et Mazzotta 3, judi- cratur; ut ex communi, Salmant. 1 cum validae, sed « sit potabilis, sed comestibilis: quod vino vel fuerit aliquantum acre. - Verum hoc
illicitae.
candum fuisse materiam aptam. Tum quia Palao, Lugo, etc.]. - c Quia non est vi- «congelato non convenit; alioqui enim principium acrimoniae, sive acescentiae,
possessio stat pro substantia vini; tum « num simpliciter, sed impurum, habens « jejunium frangeret. Bonacina 1,.. - [Vide ìntellìgendum est juxta id quod docet
quia non est turbandum sacrificium sine « admixtas faeces non consecrabiles. Ideo- infra, Quaer. 20). S. Thomas 9: Potest tamen co1!fici (sacrìfì-
certo fundamento. « que obstat praeceptum Ecc1esiae, obli- c Peccat tamen qui in congelato con- cium) de vino acescenti, sicut et de pane
Debet sup-
plere illam Verumtamen Lacroix 4, Pasqualigo 5 «gans secundum Suarez a) sub mortali, «secrat. Ideoque, si hyeme congelavit qui est in via ad correptionem; licet pec-
consecratio- et Aversa 6 recte censent supplendam «saltem extra necessitatem, qualis esset « calix, calore manuum aut halitus, aliove cet conficiens. Itaque in vino acescenti di-
nem.
esse consecrationem illam, ne sacrificium « defectus vini veteris; et secundum quos- c modo solvendus est. - Filliuccius C), versi considerandi sunt gradus, alii extra,
relinquatur in periculo non integritatis, «dam, etiam devotio populi: quo modo c Laymann s, alli intra viam corruptionis. Hinc rubrica,
contra praeceptum faciendi sacrificium e multi excusant (contra Suarez), quod in Vinum al- c 3". Valida et licita est consecratio juxta S. Thomam, intelligi debet, quando
bumvelru-
integrum. - Debiles autem sunt rationes « quibusdam locis primitiae uvarumin ca- brum, ma- c in vino, sive albo sìve rubro, etsi etiam vinum vel panis jam ingressus est corru-
teria valida
oppositae. Quomodo enim possessio potest « Iice exprimantur. - Vide Bonacina 8. et licita. c specie physica differant: cum utrumque ptionis limites, ita ut ad principium acri-
esse pro vino, quando dubitatur an tem- «2". In vino liquoribus allis vel aro- c habeatur et sit simpliciter vinum de moniae jam accesserit, id est se già Sta
pore, consecrationis vinum fuerit vel ne? « matibus ita modice permixto, ut natu- c vite. - Bonacina 8, card. de Lugo 4 ». arrivato ad esser colla punta} uti loqui-
Ex alia vice, ad discernendum an vere c ram vini retineat. - Si vero permixtio Quaeritur l°. An peccet mortaliter sa- tur card. Lambertini l0. Dicit praeterea
facta fuerit consecratio, hic non praesum- « sit immodica, erit materia dubia b). cerdos qui consecrat in vino acescente? idem Lambertini g), citans Meratum 11 cum
ptio, sed rei veritas attendenda est. Sa- e 3°. In vino acescente; quia adhuc Dicunt Salmant. 5 ; Palaus 6 cum Sua- Quarti: Si urgeat necessitas celebrandt:
cramentum autem non est quidem turban- « est vìnum, sicut panis mucidus est pa- rez d)} Victoria e), Vasquez e)} Laymann o, seu non possit sacerdos absque nota omit-
dum sine certo fundamento; sed dicimus - nìs », - [Vide infra, Quaer.l]. et Coninck f); ac Bonacina 1 cum aliis tere sacrum (ut inter regulares contingt~,
jam certum exsistere fundamentum sive «4°. Probabilius etiam in vino conge- tunc peccare mortaliter, quando vinum quisecundum regulam celebraretenentur),
obligationem integrandi sacrificium, quan- « lato (etsi a quibusdam propter negan- est proximum aceti naturae, ita ut dubi- non est in eorum potestate alt'ud vinum
do certum est dubium de consecratione « tium auctoritatem dicatur esse materia tetur an qualitates vini jam amìserìt, habere} non peccant subditi eo vino uten-
Sed sub peracta. - Puto tamen non esse aliud e dubia), Tum quia adhuc retinet substan- i;o~~.;a~~ Veneror auctoritatem tantorum docto- tes... Et quamvis tali vino uti sit contra
conditione.
vinum certum rursus consecrandum abso- c tiam et denominationem vini, estque na- eescente,le. rum. Sed nescio quomodohaec opinio su-
thale. .•• • d
reuerenuam sacrijìcii; ea tamen irreve-
Iute; quia tunc idem urgeret periculum e: tura sua potabile; tum quia Christus sub stmerì possìt; cum expresse a versetur rentta non imputatur celebrantz, sed su-
faciendi secundum sacrificium mutilatum, « eo ante consecrato manet, Card. de Lu- rubrìcae", ubi sic dicitur: Si 'vinum coe- periori vel ministro, qui est causa volun-
si forte prior materia fuerit vere apta. « go 9. - Nec refert 1) quod aqua conge- perit acescere vel corrumpt~ vel fuerit alt: tana illtus. - 2". Praeterea quando vi-
Dico igitur hanc secundam consecratio- « lata non sit materia Baptismi; quia hic quantum acre} vel mustum de uvis .lunc num est ita proximum aceto, ut dubitetur
nem fieri debere sub conditione, nempe -.essentìaliter consistit in ablutione, Eu- expressum, vel non fuerit admixta aqua} an amiserit naturam vini, consecratio erit
si prior materia non fueritconsecrata; - charlstìa vero non in sumptione. Nec
1 De Euch.,.disp.4, qn.2, punct.2,.D;lO. _. Lib.5, , LoC, cit., D.5. _8 Tit. de Defectib., IV, 2. - ' 3 P., qu, 74,
1 Method. celebro Miss., lib. 2, cap. 8, § 5, num. 6. - , Tr. 4, cap. 4, n. 30•• Palaus, tr, 21, punct. 4, n. 7•• tr. 4, cap. 2, D. 6. - • Qu. 2, PUDct. 2, D. 2. - • Disp. 4, art. 5, ad 2. - 1.Notif. 77, n. 2. - n Parto 3, tit. 4, rubr. 2,
• Parto 2, cap. 3, n. 157. - • Tr. 5, disp. 4, qu. 1, cap. 2, Lugo, de Euch., disp. 4, n. 9. - Suat'., disp. 45, seet. l, D.18. - .• T~. 4, cap. 4, D. 26. - • Tr, 21, punct. 4, n.9. - Nol'. Observ.. D. 4•. Quarti, parto 3, tit. 4, dub. 12.
§ 2, v. Terti<J. - • Lib. 6, parto 2, n. 535. - • De Sacri!. v. TerNo. - • Disp. 4, de Euch., qu. 2, pnnct. 2, n. 3. -
Miss., qu. SOl, n. 6 et 8. - • Qu. 11. sect. 16, v. 5ecundo. - • De Ench., disp. 4, n. 13.
dus pertingunt '. Ex quibus omnino patet, e) Victoria, Sum.} de Euch.} n. 59; Vas-
. quantitatem spiritus quae possit addi, non quez, disp. 175, cap. 2; Laymann, loc. cit.,
207. - a) SID!rez, dz'sp. 45} sect.1,v. Tertio, idem vinum in Missae sacrificioadhibeatur '. unam esse pro quibuslibet vini speciebus; sed n.5, v. t., de validitate tantum tractant; unde
nullum verbum faciens de necessitate excu- - Atvero, responsum istud tamquamnorma eam omnino pendere a conditionibus quae non satis accurate a Palao allegantur. -- Vas·
sante, dicit mustum adhibere esse peccatum ...generalis haberi nequit. Pluries enim alias, jam vino inesse deprehendantur. quez tamen addit: «Quamvis ab eo abstinen-
ex genere suo grave. nempe diebus 30 Julii 1890, 25 Junii 1891, 5 Au- c) Filliuccius, tract.4} cap. 3" 1tum. 87} dum sit, quoad fieripotest •.
b) S. C. S. O., die 5 Augusti 1896, decla- gusti 1896, eadem S. C. praecepit ut «quan· v. f., dicit vinum congelatum esse materiam f) Coninck, de StU:ram.} qu. 74, n. 122,
ravit posse ad vini conservationem aliquam titas addita, cum ea quam vinum de quo agi- sufficientem, «non tamen extra necessita- «Peccat, inquit, ita consecrans [in vino ace-
spiritus quantitatem admisceri. «Dummodo... tur naturaliter continet, haud excedat pro- tem debere in eo consecrari •. Et paulo in- scente]..., quia indecens est in tali sacramento
spiritus extractus fuerit ex genimine vitis, et portionem duodecim pro centum '. Item, die ferius: «Non est conveniens, nisi in necessi· materia quae incipit corrumpi, praesertim
quantitas alcoolica adjungenda, una cum ea 15 Aprilis 1891, negavit posse a.ddi decem tate, propter dubium et actua1em impotabili- quando esset notabiliter acidum; secus esset,
quam vinum de quo agitur, naturaliter con- pro centum in quibusdam Hispanis viniSquae tatem •. quando non esset notabiliter acidum, et esset
tinet, non excedat proportionem septemdecim naturaliter duodecim pro centum continerent. d) Suarez, disp.45,sect.1, v. Quarto} dicit aliqua necessitas tali vino utendi '.
vel octodecim pro centum, et admixtio fiat In responso autem praesenti, agitùr de viniS «grave peccatum interdum [posse]... esse, in g) Lambertini, Notif. 77, 1t.2} haec utique
quando· fermentatio tumultuosa, ut ajunt, de- Hispanis quae, ut erat assertum, c naturaliter eo contì.cere, pro ratione dubii vel irreveren· habet quoad substantiam, sed verba hic citata
fervescere inceperit: nihil obstare quominus plus minusve ad quindecim vis alcoolicaegra- tiae '. sunt verba Merati.
 186 LIB. VI. ;.. TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
quìdem dubia. At in rubrica hujusmodi
consecratio habetur pro certa; cum ibi
dicatur confiet'tur sacramentum.
, Ergo juxta rubricam, et juxta senten-
tiam quam tenent alli auctores, prout
Abel1y l et Mazzotta 2, omnino dicendum
esse mortale consecrare in vino acescenti,
non solum quando est materia dubia; sed
etiam quando est certe valida, at repu-
tatur illicita ob irreverentiam sacramenti.
- Neque huic dissentit Suarei, citatus ab
adversarììs. pro sua sententìa ; cum dicat
posse in hoc graviter peccari ratione du-
bit' uet irreverentiae. Et expresse id docet
D. Thomas 8, ubi ait: Potest... confiet' (sa-
cramentum) de vino acescenti, sicu: et de
pane, qui est in via ad corruptionem; licet
nem, sic vinum ad potum; vinum autem
congelatum non est potui idoneum.
Secunda tamen sententia verior affìr-
mat. Et hanc tenent Sporer k), Salmant. lO,
Anac1etus 11 ; Renzi 12 cum Pontio k), Pas-
qualigo, Tamburinio, Leandro, etc.; et
probabiliorem putat Holzmann 18, Sua-
rez 14. - Ratio, quia vinum congelatum,
quamvis actu non sit potabile, est tamen
potabile de sua natura, sicut est comesti-
bilis panis durus. Idque c1are probatur
ex rubrica Missalis 15, ubi S. Pius V sic
statuit: Si in hyeme Sanguis congeletur
in calice, tnvolvatur cali» pannis cale-
factis, etc., donec lt"quefiat. Ergo supponit
Pontifex per congelationem minime cor-
rumpì species vini: alias ìbì desineret esse
CAP. 1. - DE ESSENTIA EUCHARISTIAE. - DUB. IV.
At casu quo sacerdos illicite consecras-
set vinum congelatum, tenendum est pro
Verius, vere consecrato, nec ille licite posset al-
materia va-
lida. terum vinum consecrare; quia puto pri-
mam sententiam nulla pollere solida pro-
babilitate.
Aquavino 208. - «Resp, Il", Vino consecrando de-
mi scenda
ex p r a e- " bet, non ex necessitate sacramenti, sed
cepto gravi,
"gravis praecepti , sub mortali obligan-
« tis secundum eard. de Lugo a), misceri
" aqua ". [Cum Catechismo Romano l]. -
« Idque caeremonialiter et in ordine ad
c sacrificium. Est certum, ut constat ex
« Tridentino 2". [Et prius praescrìptum
fuit in can. 2, de consecr., disto 2J.
Utrum vero hoc praeceptum st't etiam
dt'vznum? Affirmant Valentia, Grana-
187
" maw, Conìnckw, etc.". - [Vide dicenda
n.210J.
« Qui autem misceret rosaceam vel
« aliam artificialem, etsi in necessitate,
e etsi valide consecraret, peccaret tamen
"mortaliter. S. Thomas c), Molanus c),
" Diana ti); quia ageret contra praece-
" ptum et consuetudinem Ecc1esiae in re
c gravi". - [Est commune cum Sal-
manto e)].
« Quam ob causam, etiam mortale cen-
« set Fagundez 4, Persicus, etc., miscere
« calidam. - Quod tamen aliis quibusdam
e nimis durum videtur, apud Diana 5: ubi
« addit ipse, si' in frigidissima regione
e consuetudo id habeat, ne forte vinum
c congelascat, posse sine ullo peccato

;< peccet conficiens.
Limitatio. Probabiliter tamen dicunt Gobat 4, Spo-
rer 5 et Croix 6, quod- deficiente alio vino,
liceat sine scrupulo (prout solent viri
probi) adhibere vinum tantum parum ace-
scens, sive non notabiliter acidum. -
Adduntque Sporer et Mazzotta h) quod,
urgente gravi necessitate, licitum esset
uti vino adhuc notabiliter acescente, modo
sit certe vìnum,
Quaeritur 2". An vinum congelatum
si! materia valt"da?' - Adsunt tres sen-
tentiae:
Vinum Prima sententia negat: quam tenent
congela-
rum, juxta Lessius 7, Con cina 8; item Armilla /z), Le-
alios mate-
ria Inv a- desma, Alanus, Henriquez i), etc., apud
lida. Renzi 9; et probabilem putant Salmant. »,
- Ratio, ut dicunt, quia, sicut panis con-
secrandus debet esse aptus ad comestìo-
I De Euch., sect, 3, n. 4. - • Tr. 5, disp, 4, qu. l, cap. 2,
§ 2, v. Tertio, - Suar., disp. 45, sect. l, v. Quarto. -
• 3 P., qu.74. art. 5, ad 2. - • Tr. 3, n. 54. - • Parto 2, cap. 3,
n. 157. - • Lib. 6, parto 2, n. 546. - Sporer, 1oc. cit., n. 157.
-'In 3 P., qu. 74, art. 5, v. f. - • De Euch., cap. 4, n. 7.-
Mari. de Ledesm., l- 41, qu. 15, art. 5, dub. l •• Gulielm.
Alanus, de Euch., lib. l, cap. 11. - • De Euch., cap. l,
Sanguis Christi. Vinum enim, cum semel
suam amisit naturam, non potest amplius
eam reacquirere ; nam ex vulgari philo-
sophorum axiomate, a privatione ad ha-
bt'tum non datur regressus. Ergo vinum
congelatum est verum vinum. - Huic ra-
tioni nescioquomodo responderi possìt,
Tertia vero sententia, quam tenent
Palaus 16, Contino Toumely 17 et Sal-
manto 18, docet esse materiam dubìam,
cum prima sententia non careat omni
probabilitate.
Caeterum ego censeo nulli licitum esse
consecrare in vino congelato, saltem pro-
pter reverentìam erga tantum sacramen-
tum. - Sed si vinum fuerit congelatum,
et postea liquefiat, valde probabile vide-
tur cum Suarez, Salmant. et Coninck I),
licite posse fieri in eo consecrationem.-
n. 25. - IO Loc. cito . Pasqual., Sacra moro doctr., disp. 91.
sect.4, num.26•• Tambur., Method. celebro Miss., lib.2,
cap. 8, § 8, n. 11•• Leanti., tr.7, disp.8, qu. 36. - J8 De
Euch., n. 247. - .. Disp. 45, sect. l, v. f., v. Unde 3°.-
IO Tit. de Defectib., x, Il. - I. Tr.2l, punct. 4, n. 8. -
1'1' De Euch., cap •.3, art. 2, sect. 1, condo 1" v. Seti guido
- 18 Tr. 4, cap. 4, D. 34. - Suar' disp. 45, sect. 1, v. Et
j
do, etc.; negant Suarez et Vasquez. Utra-
que est probabilis.
"An autem aqua ista immediate con-
" vertatur in Sanguinem necne, disputant
" scholastici. Vide Coninck vel Praeposi-
« tum hic, card. de Lugo 8 », - [Vide mox
dicenda n. 209].
Juxta a· " Unde resolves:
Hos, m a-
teria dubia. c 1°. Si mixtio haec omittatur, valida
c tamen est consecratio, etsi illicita mor-
"taliter. - Ita omnes communiter.
Aqua na-
turalis et
,,2". Miscenda est aqua naturalis, ea-
Valida, sed mod ìc ss ì- « que modicissima (ut habet Florentinum),
ì
illicita. ma.
c una scilicet vel altera gutta; ita tamen
« ut sit sensibilis, et saltem non excedat
"tertiam partem vini: alioqui in reddet
« materiam dubiam. Bonacina b) ex S. Tho-
I Parto 2, cap. 4, de Euch., num. 16 (al. num, 17). _
• Sess. 22, de Sacrif. Miss., cap. 7 et can. 9. - Vatenz., in
8 Part., disp. 6, qu, 2, punct, 1. - Gran., in 8 P.,
00m
controv. 6, de Buch., tr.2, disp.3, n.9.• Suar., disp.45,
sect, 2, condo 8. --' Vasq., disp.177Jcap.2.- Coninck, qu. 74,
art. 8, a :n. 143. - Praepos., qu. 74, art. 8, dub. unico _
e: fieri n.
«3°. Mixtio illa facienda est, non in Mixtio fa-
cienda in
c dolio vel ampulla, aliove vase, sed in calice et ad
altare.
« ipso calice; neque domi, sed in ipso
e sacro, ut fit communiter, vel ante Offer-
« torium, vel certe immediate ante sa-
« crum, ut fit apud quosdam. Idque vel
« ab ipso sacerdote, ut in Missa privata;
" vel a subdiacono, ut in solemni: neque
« enim suffìcìt, si caupo illud dìluerit, Bo-
e nacina 6". - [Cum S. Thoma 7; quia, ut
ait, aqua permixta in dolio non sufficeret
ad significationem hujus sacramenti).
« 4°. Si mixtio haec sit omissa, id-
c que notetur ante consecrationem calicìs,
«adhuc facienda est; secus, si posto -
« Bonacina 8.
• De Euchar., disp. 4, sect. 3, 4 et 5. - Concil. Ftorent.,
decreto ad Armenos, § Tertium est ; ap. Labbe, tomo 18,
col. 548. - • De 3° Praec. Eccl., lib. 2, cap. 4. Dum. 14. _
Persic., de primo Ollic. sacerd., lib. l, cap. 13, dub. 7, n.55.
- • Parto 6, tr, 7, resol. 18. - • Disp. 4, qu. 2, punct. 4,
n. ,4. - , Qu. 74, art. 8, ad 3. - • Loc.cit., n. 6.

qu. 35. - l . Tr. 4, cap. 4, n. 32 et 33. - u Tr. 14, disto 4, ex hoc. - Salmant., tr. 4 1 cap. 4, n. 35. 208. - a) Lugo, de Eueh., dz'sp. 4 J n.18, compend., tr. 4, cap. 7, n. 39, scribit tantum:
dicit esse de praecepti necessitate. «Non potest tamen aqua rosacea pro natu-,
b) Bonacina, dz'sp. 4, de Eueh., qu. 2, rali misceri». At n. 41 dicit admistionem
punet. 4, num. 4: «Sufficit, inquit, quaeli- aquae «ad mysterium tantum et ad praece-
h)Mazzotta, tr. 5, dz·sp. 4, qu. 1, cap. 2, congelatum;attamen minime licita; immo ob bet guttula sensibilis ». - Et S. Thomas, pti... necessitatem» pertinere.
§ 2, V. Tertio, de vino acescente in universum contrariam opinionem muItorum DD., aliqua- quem hic citat Bonacina, ait in 3 P., qu. 74, ti) Diana vuIt esse mortale. Quod autem
loquitur. liter dubia '. - Joannes Pontius videtur ejus- art. 8: «Semper tutius est parum de aqua hic additur a Busenbaum, de necessitatis
i) Armilla, V. Eucharistia, n. 19.. Henri- dem esse sententiae, dum in suo Theologiae apponere •. - Coninck: autem, quaest. 74, casù, Diana id refert ex Persico, quem nec
quez, lib. 8, cap. 12, n. 3, dicunt «forte' cursu, disp. 44, n. 22: «De vino congelato, n. 140 et 141, communem mensuram esse probat nec reprobat. Vide Diana, parto 6, tr. 7,
esse invalidam materiam. . inquit, etiam dubitari potest, sed verisimilius ait, ut ad minimum octies vel deçies plus vini resol. 18, qu. 3. .,
j) Salmlmt., tr. 4, cap. 4, n. 34, opinio- est quod sufficiat». - Leander etiam scribit adsit. e) Salmant., tr. 4, cap. 4, n. 68,. dicunt
nem hanc «utcumque. probabilem putant. «probabilius... esse sufficientem. materi;1m. c) S. Thomas,qu. 74, art. 7, ad 3, vali· quidem esse mortale, nihil tamen de casu
k) Sporer, loc. dt., n. 159, scribit: «Va- l) Coninck, qu. 74, n.127, negat esse im- dam quidem consecrationem fore ait, sed pec- necessitatis habent.
lida est· ergo materia eonsecrationis vinum probabile. catum esse. - Molanus autem, Theol. pract. f) Idemque habet Persicus, loe. cito
 188 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. I. - DE ESSENTIA EUCHARISTIAE. - DDB. V. 189

e 5°. Praeceptum hoc mixtionis non latriae, quia adoraretur materia non con- permixtio non solvz't speciem. Idem ergo bari ex cap. Perniciosus 13) de celo miss.,
« extenditur ad illam, quae fit post com- secrata. Nam respondent tunc adorari dicendum de aqua mixta vino. ubi Honorius III tantum praescribit: Plus
«munìonem, ad ablutionem oris et dìgi- contentum substantiale, quod per calicem Utraqne sententia est satìs probabilis. (in calice) ... de m'no quam de aqua ponen-
« torum. - Vide de his Missale Roma- repraesentatur, id est Sanguinem Chri- 210. - Quaeritur 2". Quaenam quantz"· dum. Et in concilio Triburiensi (apud
« num; item Bonacina l, Laymann 2 », sti; non autem caetera, quae per calicem tas aquae sit z'n calice z"1nmz"scenda? Contino Tournely 13) sic dictum fuit: Duae
209. - Quaeritur 1°. An aqua vino per- non demonstrantur: prout non quìdem Habert 1 dicit non esse probandos sa- partes sz'nt vz'nz~ ... tertia aquae. - Ve-
msxta convertatur in Sanguinem Chri- adoratur musca quae casu in calicem cerdotes qui unam aquae guttulam in- rumtamen in praxi Escobar 14. Viva 15 et
sti; et an zmmediate? cecidisset. Una gutta
aquae suffì-
fundunt. - Sed hoc sine scrupulo fieri Palaus 16 hanc opinionem tertiae partis
Probabi- Non est quidem de fide aquam in San- Alii tamen, ut Tournely lO et ejus Con- Probabi-
liter ìznme-
cit,dummo-
do sensibì-
posse censent Bonacina 2, Wigandt a), non admittunt: nisi, ut dicunt Escobar c)
l us a q ua
guinem converti. Tantum enim Innocen- tinuator 11, Laymann 12, Toletus a),' Lugo 18 Anac1etus 3. Et pro certo id habet Sua- et Palaus c), vinum sit generosum.
ì

convertitur diate in liso

in Sangui- Sanguinem
nem. tius III dixit in cap. Cum Marthae, de cum Praeposito; Renzi 14 cum Alano b), Christi. rez 4, ex decreto Eugenii IV, qui dixit: Hic autem notandum id quod habetur Quid, si
Sanguis
celo miss., probabìliorem esse sententiam Baronìo ac Coninck (et probabile putat (Vino) ante consecrationem aqua modù:z"s- in rubrica 17: Sz'per neglz'gentz"am alz'quùl Chrlsfi ce-
ciderit,
affirmativam: quae revera hodie est com- Anac1etus 15), sentiunt aquam immediate sima admz"scert' debet" et ex D. Thoma 5, de Sanguz'ne Chrz"stz" ceciderit, si quùiem
munis inter theologos; ut omnes docent transire in Sanguinem Christi. - Et pro- ubi ait non requiri ut quantitas aquae sit super terram seu super tabulam, lz'ngua
cum S. Thoma 3, qui ait opinionem op- bant 1°. Auctoritate Patrum, qui dicunt magna, sed sufficere ut sit sensibilis. lambatur, et locus ipse radatur quantum
ex vino et aqua fieri Sanguinem. Sic enim Opinionés E converso, Laymann 6, Palaus 7 et satis est, et abrasio comburatur ; cz'nz"s
positam-subsistere non posse. de znaj o r ì

]u:<ta a-
I i os, in a-
Circa modum autem conoersioms : alii ait S. Hieronymus: Formans Sanguz'nem quantitate. Diana 8 probabiliter dicunt sine scrupulo veroz'n sacrarium recondatur. Si vero
quam late- dixerunt quod, sicut vinum convertitur suum z'n caiicem ex vz'no et aqua mixturn. posse immitti aquam usque ad octavam super Iapidem altarz"s ceciderit, sorbeat
rìs Chrtsti,
in Sanguinem, ita aqua convertitur in S. Ambrosius: Vz'num et aqua z'n calicem partem; et Lugo 9, Viva lO, ac Croix 11 sacerdos stzllam) et locus bene abluatur, et
aquam quae fìuxit e latere Christi. - mittitur , sed fit Sanguis consecratione. cum Gobat b), contra Bernal, usque ad ablutzo z'n sacrarium projiciatur, Si super
Sed idem S. Doctor 4 ait: Nec hoc ratio- Alios Patres videre potes apud Lugo 16. quintam partem. - Quia (ut ajunt) nul- lz'nteum aùaris, et ad alzud lz'nteum stz"lla
nabz'lz"ter did potest; quia secundum hoc - Probant 2° Ratione: quia juxta recen- lum vinum adeo debile creditur, ut tam peruenerù; si usque ad tertium, lz'ntea-
aqua seorstm consecraretur a vino, sicut tiores physicos negatur transmutatio ele- modica aqua corrumpatur. mina ter abluantur... caùce supposito ; et
vinum a pane. mentorum, eo quod ipsa arte chimica Immo Busenbautn (ut supra) et Spo- aqua ablutzonz"s z'n sacrario proficiatur.
Probabili- Alii vero, ut idem S. Thomas 5, Sco- bene possunt separari (ut diximus de Ba- rer 12 putant sufficere ut aqua non exce- Et idem ibi dicitur, si Sanguis cadat super
t e r imme-
diate in vi- tus 6, Gonet 7, Frassen 8, et communìs- ptismo n. 104, Dua.L, v. Secunda). - Et dat tertiam partem. Idque videtur pro- corporale, vestes aut tapetum.
n u rn , me-
di n t e i n sime thomistae et scotistae, cum Cate- huic opinioni favere ajunt Innocentium
Sanguinem,
chismo Romano 9, dicunt aquam. imme- in dict. cap. Cum Marthae ,. cum Pontifex DUBIUM V.
diate converti in vinum, et mediate in ibi dicat probabilius esse, aquam cum Quae Conditiones ad Materiae Consecrationem requìrantur.
Sanguinem Christi. Ratio, quia non con- vz'no z'n Sanguz'nem transmutari. Non dicit
vertitur in Sanguinem, nisi materia con- aquam conversam in vinum, sed aquam 211. Ad validam consecrationem requiritur L Ut materia sit moraùter et sensibilz"ter
praesens. - 212. Hinc valide consecrantur hostiae in ciborio clausae, uet in tene-
secrabilis: quae tantum est vinum de vite, cum oino; ergo ante consecrationem aqua bris, etc. - 213. Invalide tamen consecratur 1. Materia post tergum aut parietem,
ex conciliis FIorentino et Tridentino. Unde remanet aqua. - Nec obstare dicunt quod 2. Materz'a remota. 3. Materia ualde modica. - 214. Requiritur II. Ut materia sz't
aqua non potest converti in Sanguinem, non possit converti in Sanguinem alia ma- certa et determinata. - 215. An consecretur hostia inscio sacerdote. Et an guttae
nisi prius convertatur in vìnum. - Nec teria quam vìnum, Respondent enim quod vini separatae. - 216. Valida est consecratio: 1. Sz· sacerdos determinet quoquo modo.
2. Si putet hostias esse minoris numeri. 3. Si, postquam intenderit eas consecrare,
obstare dicunt rubricam Missalis, quae vinum mixtum curo modica aqua fit ve- de Bis obliviscatur. - 217. Quid, sz' ciborz'um ex oblivione relz"nquatur extra corpo-
jubet ut, si ex oblivione non sit aqua im- rum vinum usuale; unde fit tota materia rale. - 4. Si hostz"ae deferantur post oblatz"onem. - 218. Quae requirantur ad licitam
missa in calicem, apponatur statim ante consecrabilis: sicut si in pane triticeo mi· consecrationem. - 219. Quz'bus casz'bus pèccet celebrans in consecrando.
consecrationem: quo casu videtur non scetur modicum alterius frumenti, tota Ad vali- 211. - « Resp. l''. Ad valù.iam consecra· «sens. Ita communiter; et est certum. - l°, Male-
posse tam cito fieri conversio aquae in materia consecratur: ut dictum est n. 201, dam conse·
crationem « tionem requiruntur duae conditiones: « Ratio petitur tum ex institutione Chri-
ria morali·
te:!:et sensi-
vinum; et tunc adesset periculum idolo- et docet D. Thomas 17, quia (ut ait) modz"ca \. requiritur:
«Prima est, ut materia sacerdoti con· «sti et verbis formae Hoc et Hi"c, quae bili ter prae-
senso

Missal. Rom.~ Rubric. VII, n. 4; de Defeetib., IV, n.l, 2
et 7; Ritus celebr., x, n.5. - 1 Qu. 2, punct. 4, n. 1. -
2 Lib.5, tr.4, cap. 2, n. 7. - 3 3 P., qu. 74, art. 8, corp.-
4: Loc. cito - 5 Loc. cito _ l> In 4,.dist. 11, qu. 7, n. 2. - ~ Man.,- - cap. l, qu.39. - Baron., Annal. eccles., ad ano 1188,n. 29.::-
tr. 4, de Euch., cap. 2, v. Circa hanc. - S Tom. 11, tr. 2,
disp. 1, art. 1, sect.2, qu. 3, conc!o 2, v. Petes 3°, - 9 De
Euch., n. 17. - Florent., decreto ad Armenos, § Tertium
est; ap. Labbe, tomo 18, col. 548. - Trident., sesso 13, de
Euch. Sacram., cap. 1 et 4, et can. 2. - lO De E~ch" qu. 4,
20!l. - a) To1etus, lz"b. 2, cap. 25, n. 3, ait
vino miscendam esse aquam, • quae simul est
materia, sive conversa sit in vinum, sive non».
art. 7, concI. 2. - Il De Euch., cap. 3, a.rt. 2, sect. 2, «secranti moraliter et sensibz"lz"ter sztprae- « non verificarentur, cum sint demonstra·
concI. 3. - 12 Lib.5, tr. 4, cap. 2, num. 9. - 13 De Euch.,
1 De Euch., parto 1, cap. i, qu. 2. - SI Disp. 4, qu.2, qu. 4, art. 3, n. 3. - U Lib. 6, parto 1, n.439. - Ber.naJJ
disp. 4, n. 45. - Praepos., qu. 74, art. 8, D. 58. - l4. De Euch.,
punct. 4, n. 4. - S Te. 14, disto 4, n. 32. - .. Disp. 45. sect. 3, disp. 28, n. 43 et 44. - " Parto 2, cap. a, n. 163. - Conci/o
v. Secundo.- Eugen. IV" decreto ad Armen., § Tertiunt· Tribur. (anno 895), can. 19; ap. Labbe, tom.ll. col. 640. -
Coninck, qu.74, nUro. 144. - 1lS Tr. 14, dist.4, num. 34. -
est; ap. Labbe, tomo 18, col. 548. - • Qu. 74, art. 8, ad l. - 13 De Euch.. cap. 3, art. 2, sect. 1, concI. 2, v. Quaeres,
S. Hieron., Commento in Marc., cap. 14 j ap. Migne, Patrol.
6 Lib. 5, tr. 4J cap. 2, n. 9.- "Te. 21, punct. 5, n.6.- epart.3, R. ad 2. - " Lib. 20, de Euch., n. 208. - " De Euch., qu. 4,
lat., tomo 30, col. 632. - S. Ambros., de Sacram., lib. 4,
tr. 4, resol. 49. - , De Euch., disp. 4, n. 88. - 10 De Euch., art. a,n. 3.-'8Tr.2l, punct.5, n.6.- "Tit. de Defect., x, 12.
cap. 4, Il. 19; ap. Migne, Patrol. lat" tomo 16, col. 442.-
" De Euchar., disp. 4, n. 48. - " Qu. 74, art. 3, ad 3.
210. - a) Wigandt, tr. 12) exam. 2, n. 9: posse etiam quartam partem misceri; quin
Modica debet esse aqua, inquit, «nimirum etiam (n. 61) tertiam partem alicui certo vino
b) Alanus, de Euchar., lz"b. l, cap., 13) una et altera gutta sensibiliter admista». perrobusto.
dicit totum poculum converti in Sanguinem b) Gobat, tr. 3) n. 62, ita habet de vino c) Escobar et Palaus, lods cit., hanc exce-
Christi. mediocri; si vero optimum fuerit vinum, ptionem perspicue innuunt, dicentes Tribq·
 188 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. I. - DE ESSENTIA EUCHARISTIAE. - DDB. V. 189

e 5°. Praeceptum hoc mixtionis non latriae, quia adoraretur materia non con- permixtio non solvz't speciem. Idem ergo bari ex cap. Perniciosus 13) de celo miss.,
« extenditur ad illam, quae fit post com- secrata. Nam respondent tunc adorari dicendum de aqua mixta vino. ubi Honorius III tantum praescribit: Plus
«munìonem, ad ablutionem oris et dìgi- contentum substantiale, quod per calicem Utraqne sententia est satìs probabilis. (in calice) ... de m'no quam de aqua ponen-
« torum. - Vide de his Missale Roma- repraesentatur, id est Sanguinem Chri- 210. - Quaeritur 2". Quaenam quantz"· dum. Et in concilio Triburiensi (apud
« num; item Bonacina l, Laymann 2 », sti; non autem caetera, quae per calicem tas aquae sit z'n calice z"1nmz"scenda? Contino Tournely 13) sic dictum fuit: Duae
209. - Quaeritur 1°. An aqua vino per- non demonstrantur: prout non quìdem Habert 1 dicit non esse probandos sa- partes sz'nt vz'nz~ ... tertia aquae. - Ve-
msxta convertatur in Sanguinem Chri- adoratur musca quae casu in calicem cerdotes qui unam aquae guttulam in- rumtamen in praxi Escobar 14. Viva 15 et
sti; et an zmmediate? cecidisset. Una gutta
aquae suffì-
fundunt. - Sed hoc sine scrupulo fieri Palaus 16 hanc opinionem tertiae partis
Probabi- Non est quidem de fide aquam in San- Alii tamen, ut Tournely lO et ejus Con- Probabi-
liter ìznme-
cit,dummo-
do sensibì-
posse censent Bonacina 2, Wigandt a), non admittunt: nisi, ut dicunt Escobar c)
l us a q ua
guinem converti. Tantum enim Innocen- tinuator 11, Laymann 12, Toletus a),' Lugo 18 Anac1etus 3. Et pro certo id habet Sua- et Palaus c), vinum sit generosum.
ì

convertitur diate in liso

in Sangui- Sanguinem
nem. tius III dixit in cap. Cum Marthae, de cum Praeposito; Renzi 14 cum Alano b), Christi. rez 4, ex decreto Eugenii IV, qui dixit: Hic autem notandum id quod habetur Quid, si
Sanguis
celo miss., probabìliorem esse sententiam Baronìo ac Coninck (et probabile putat (Vino) ante consecrationem aqua modù:z"s- in rubrica 17: Sz'per neglz'gentz"am alz'quùl Chrlsfi ce-
ciderit,
affirmativam: quae revera hodie est com- Anac1etus 15), sentiunt aquam immediate sima admz"scert' debet" et ex D. Thoma 5, de Sanguz'ne Chrz"stz" ceciderit, si quùiem
munis inter theologos; ut omnes docent transire in Sanguinem Christi. - Et pro- ubi ait non requiri ut quantitas aquae sit super terram seu super tabulam, lz'ngua
cum S. Thoma 3, qui ait opinionem op- bant 1°. Auctoritate Patrum, qui dicunt magna, sed sufficere ut sit sensibilis. lambatur, et locus ipse radatur quantum
ex vino et aqua fieri Sanguinem. Sic enim Opinionés E converso, Laymann 6, Palaus 7 et satis est, et abrasio comburatur ; cz'nz"s
positam-subsistere non posse. de znaj o r ì

]u:<ta a-
I i os, in a-
Circa modum autem conoersioms : alii ait S. Hieronymus: Formans Sanguz'nem quantitate. Diana 8 probabiliter dicunt sine scrupulo veroz'n sacrarium recondatur. Si vero
quam late- dixerunt quod, sicut vinum convertitur suum z'n caiicem ex vz'no et aqua mixturn. posse immitti aquam usque ad octavam super Iapidem altarz"s ceciderit, sorbeat
rìs Chrtsti,
in Sanguinem, ita aqua convertitur in S. Ambrosius: Vz'num et aqua z'n calicem partem; et Lugo 9, Viva lO, ac Croix 11 sacerdos stzllam) et locus bene abluatur, et
aquam quae fìuxit e latere Christi. - mittitur , sed fit Sanguis consecratione. cum Gobat b), contra Bernal, usque ad ablutzo z'n sacrarium projiciatur, Si super
Sed idem S. Doctor 4 ait: Nec hoc ratio- Alios Patres videre potes apud Lugo 16. quintam partem. - Quia (ut ajunt) nul- lz'nteum aùaris, et ad alzud lz'nteum stz"lla
nabz'lz"ter did potest; quia secundum hoc - Probant 2° Ratione: quia juxta recen- lum vinum adeo debile creditur, ut tam peruenerù; si usque ad tertium, lz'ntea-
aqua seorstm consecraretur a vino, sicut tiores physicos negatur transmutatio ele- modica aqua corrumpatur. mina ter abluantur... caùce supposito ; et
vinum a pane. mentorum, eo quod ipsa arte chimica Immo Busenbautn (ut supra) et Spo- aqua ablutzonz"s z'n sacrario proficiatur.
Probabili- Alii vero, ut idem S. Thomas 5, Sco- bene possunt separari (ut diximus de Ba- rer 12 putant sufficere ut aqua non exce- Et idem ibi dicitur, si Sanguis cadat super
t e r imme-
diate in vi- tus 6, Gonet 7, Frassen 8, et communìs- ptismo n. 104, Dua.L, v. Secunda). - Et dat tertiam partem. Idque videtur pro- corporale, vestes aut tapetum.
n u rn , me-
di n t e i n sime thomistae et scotistae, cum Cate- huic opinioni favere ajunt Innocentium
Sanguinem,
chismo Romano 9, dicunt aquam. imme- in dict. cap. Cum Marthae ,. cum Pontifex DUBIUM V.
diate converti in vinum, et mediate in ibi dicat probabilius esse, aquam cum Quae Conditiones ad Materiae Consecrationem requìrantur.
Sanguinem Christi. Ratio, quia non con- vz'no z'n Sanguz'nem transmutari. Non dicit
vertitur in Sanguinem, nisi materia con- aquam conversam in vinum, sed aquam 211. Ad validam consecrationem requiritur L Ut materia sit moraùter et sensibilz"ter
praesens. - 212. Hinc valide consecrantur hostiae in ciborio clausae, uet in tene-
secrabilis: quae tantum est vinum de vite, cum oino; ergo ante consecrationem aqua bris, etc. - 213. Invalide tamen consecratur 1. Materia post tergum aut parietem,
ex conciliis FIorentino et Tridentino. Unde remanet aqua. - Nec obstare dicunt quod 2. Materz'a remota. 3. Materia ualde modica. - 214. Requiritur II. Ut materia sz't
aqua non potest converti in Sanguinem, non possit converti in Sanguinem alia ma- certa et determinata. - 215. An consecretur hostia inscio sacerdote. Et an guttae
nisi prius convertatur in vìnum. - Nec teria quam vìnum, Respondent enim quod vini separatae. - 216. Valida est consecratio: 1. Sz· sacerdos determinet quoquo modo.
2. Si putet hostias esse minoris numeri. 3. Si, postquam intenderit eas consecrare,
obstare dicunt rubricam Missalis, quae vinum mixtum curo modica aqua fit ve- de Bis obliviscatur. - 217. Quid, sz' ciborz'um ex oblivione relz"nquatur extra corpo-
jubet ut, si ex oblivione non sit aqua im- rum vinum usuale; unde fit tota materia rale. - 4. Si hostz"ae deferantur post oblatz"onem. - 218. Quae requirantur ad licitam
missa in calicem, apponatur statim ante consecrabilis: sicut si in pane triticeo mi· consecrationem. - 219. Quz'bus casz'bus pèccet celebrans in consecrando.
consecrationem: quo casu videtur non scetur modicum alterius frumenti, tota Ad vali- 211. - « Resp. l''. Ad valù.iam consecra· «sens. Ita communiter; et est certum. - l°, Male-
posse tam cito fieri conversio aquae in materia consecratur: ut dictum est n. 201, dam conse·
crationem « tionem requiruntur duae conditiones: « Ratio petitur tum ex institutione Chri-
ria morali·
te:!:et sensi-
vinum; et tunc adesset periculum idolo- et docet D. Thomas 17, quia (ut ait) modz"ca \. requiritur:
«Prima est, ut materia sacerdoti con· «sti et verbis formae Hoc et Hi"c, quae bili ter prae-
senso

Missal. Rom.~ Rubric. VII, n. 4; de Defeetib., IV, n.l, 2
et 7; Ritus celebr., x, n.5. - 1 Qu. 2, punct. 4, n. 1. -
2 Lib.5, tr.4, cap. 2, n. 7. - 3 3 P., qu. 74, art. 8, corp.-
4: Loc. cito - 5 Loc. cito _ l> In 4,.dist. 11, qu. 7, n. 2. - ~ Man.,- - cap. l, qu.39. - Baron., Annal. eccles., ad ano 1188,n. 29.::-
tr. 4, de Euch., cap. 2, v. Circa hanc. - S Tom. 11, tr. 2,
disp. 1, art. 1, sect.2, qu. 3, conc!o 2, v. Petes 3°, - 9 De
Euch., n. 17. - Florent., decreto ad Armenos, § Tertium
est; ap. Labbe, tomo 18, col. 548. - Trident., sesso 13, de
Euch. Sacram., cap. 1 et 4, et can. 2. - lO De E~ch" qu. 4,
20!l. - a) To1etus, lz"b. 2, cap. 25, n. 3, ait
vino miscendam esse aquam, • quae simul est
materia, sive conversa sit in vinum, sive non».
art. 7, concI. 2. - Il De Euch., cap. 3, a.rt. 2, sect. 2, «secranti moraliter et sensibz"lz"ter sztprae- « non verificarentur, cum sint demonstra·
concI. 3. - 12 Lib.5, tr. 4, cap. 2, num. 9. - 13 De Euch.,
1 De Euch., parto 1, cap. i, qu. 2. - SI Disp. 4, qu.2, qu. 4, art. 3, n. 3. - U Lib. 6, parto 1, n.439. - Ber.naJJ
disp. 4, n. 45. - Praepos., qu. 74, art. 8, D. 58. - l4. De Euch.,
punct. 4, n. 4. - S Te. 14, disto 4, n. 32. - .. Disp. 45. sect. 3, disp. 28, n. 43 et 44. - " Parto 2, cap. a, n. 163. - Conci/o
v. Secundo.- Eugen. IV" decreto ad Armen., § Tertiunt· Tribur. (anno 895), can. 19; ap. Labbe, tom.ll. col. 640. -
Coninck, qu.74, nUro. 144. - 1lS Tr. 14, dist.4, num. 34. -
est; ap. Labbe, tomo 18, col. 548. - • Qu. 74, art. 8, ad l. - 13 De Euch.. cap. 3, art. 2, sect. 1, concI. 2, v. Quaeres,
S. Hieron., Commento in Marc., cap. 14 j ap. Migne, Patrol.
6 Lib. 5, tr. 4J cap. 2, n. 9.- "Te. 21, punct. 5, n.6.- epart.3, R. ad 2. - " Lib. 20, de Euch., n. 208. - " De Euch., qu. 4,
lat., tomo 30, col. 632. - S. Ambros., de Sacram., lib. 4,
tr. 4, resol. 49. - , De Euch., disp. 4, n. 88. - 10 De Euch., art. a,n. 3.-'8Tr.2l, punct.5, n.6.- "Tit. de Defect., x, 12.
cap. 4, Il. 19; ap. Migne, Patrol. lat" tomo 16, col. 442.-
" De Euchar., disp. 4, n. 48. - " Qu. 74, art. 3, ad 3.
210. - a) Wigandt, tr. 12) exam. 2, n. 9: posse etiam quartam partem misceri; quin
Modica debet esse aqua, inquit, «nimirum etiam (n. 61) tertiam partem alicui certo vino
b) Alanus, de Euchar., lz"b. l, cap., 13) una et altera gutta sensibiliter admista». perrobusto.
dicit totum poculum converti in Sanguinem b) Gobat, tr. 3) n. 62, ita habet de vino c) Escobar et Palaus, lods cit., hanc exce-
Christi. mediocri; si vero optimum fuerit vinum, ptionem perspicue innuunt, dicentes Tribq·
 ,.-'

190 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. I. - DE ESSENTIA EUCHARIS:rIAE. - DUB. V. 191
e tiva; tum ex perpetua Ecclesiae praxi, • Ratio, quia moraliter censetur abesse; « las designando: quia non est ratio cur Quaeritur: an consecrentur guttae Vt"nl
« nunquam consecrantis vel etiam bene- • cum non possit demonstrari per TÒ Hoc « una magis quam altera consecraretur. quae sunt tnealiee separatae, quando Sa-
e dicentis res absentes j tum etiam ratione « vel Hic; neque paries habeat se ut con- e - Item, qui ex multis hostiis intenderet cerdos nt'hil circa eas tntendert't?
e sacrificii, quod requirit hostiam prae- « tinens aut tegens. e illas consecrare, vel illas partes hostia- Alli negant, ut Busenbaum. Alli affìr- Quid de
guttis in
« sentem. - Vide Bonacina l, Laymann 9. " « 2°. Materia valde procul, v. gr. cen- e rum aut vini, quas Deus elegerit aut mant, ut Croix 7 cum Praeposito, Dica- calice sepa-
« tum passibus distans, etsi videri possit. ratìs,
212. - « Unde resolves: e Titius designarit j aut partes illas quae, stillo, etc. Alii denique affirmant de guttis
Corollaria. e: 1°. Valt'de consecratur vinum in ca- e: Ratio est eadem. - Quanta autem pro- « fractis speciebus, sunt mansurae in con- propinquis, negant de remotis. - Monet
e lice cooperto, vase vel cantharo clauso; «pinquitas sufficiat, dubium est, et ex « tinuo, non quae excident: quia non est Platel apud Croix 8 quod sacerdos, adver-
« panis in canistro; hostiae in ciborio, vel e morali prudentum judicio pendet. Hen- e materia definita. - Bonacina 1 :D. tens statim ante consecrationem tales
e in' cumulo sub allis latentes, aut aliter « riquez 7 docet viginti aut triginta pas- 215. - e 2". Non consecratur hostia, in- guttas, si sint vicinae, admisceat; si vero
« tectae, v, gr. sub corporali vel mappa, e suum a) ": [Putant Lugo b) et Gabriel, • scio sacerdote posita sive in corporali remotae, vel abstergat (quod ait Tambu-
« vel etiam in Missali: ut ex Suarez, Hen- apud Salmant.", consecrationem in viginti «(sejuncta tamen a cumulo), sive infra rinius d)} apud Busenbaum in fine hujus
e riquez, Coninck a)} docet Bonacina, con- passus essecertam] e quod Bonacina 9 et « ìllud. Coninck 9 et alii, - Ratio, quia Dubii, n. 219} ad 3, haud expedire), vel
e tra Laymann b); unde hoc postremum « aliì putant non esse certum. Vide scho- e non est determinata in mente sacerdo- exc1udat ab intentione. Sed Croix dicit
« dubiumvideri potesti et saltem pecca- « lasticos. c tis, cujus voluntas non fertur in ìnco- etiam posse licite includere eas in inten-
«ret graviter qui sic tectas aut latentes « 3°. Materia tam modica, ut sensu per- e gnitum. tione, ne in calice sit vinum quod non
« consecraret. - Item valide consecran- e cipi non possit: tum quia non potest de- e Similiter non consecrantur guttae sit consecratum e).
e tur hostiae praesentes, a caeco, vel alio « monstrari; tum quia sacramentum debet « quae exterius calici adhaerent; quia non Sic etiam dicit Croix(contra Busen-
«sacerdote in tenebris », [Est communis e: esse signum sensibile. Ita Suarez, Va- « intenduntur. - Immo, ut probabilius do- baum) .quod sacerdos debet consecrare
cum Salmant. 3. Et sufficit si ex relatione e squez et alli; contra Sotum, Henriquez. « cent Suarez, Reginaldus a)} Laymann 3, micas adhaerentes hostiis, non autem se-
aIterius certificatur de praesentia mate- « - Quod intellige, si non sit in toto, sed « Coninck b)} contra Tanner et Bonacina, paratas in patena vei corporali. Nec ob-
riae; ut Sotus, Henriquez, Praepositus, etc., « extra illud; quia in toto, etiam minimae « nec eae guttae quae interius adbaerent; stat quod eas sumendo laederetur jeju-
apud Salmant. 4J. « ejus particulae consecrantur: ut constat « quia intentio Ecclesiae esse videtur, ideo- nium; nam magis videtur tunc praeea-
« Ratio horum omnium, quia ad prae- • ex Tridentino l0. Bonacina 11 ". « que et sacerdotis esse debet, consecrare venda irreverentia sacramenti quam lae-
e sentiam et sensibilitatem non requiritur 214. - «Secunda condìtio: ut materia 2°. Mate- « id quod per modum unius continui est sia jejunii. - Si vero mìcae sint .in cibo-
ria certa et
« ut materia videatur, vel tangatur, vel « sit certa} et a consecranus intentt'one} in indivi- « in calice. Unde, ne opus sit de deter- rio, eas etiam (ait) intendat consecrare;
duo deter·
« feriatur sono verborum (unde commu- • et in individuo determinata. - Est com- minata a e gendis guttis sollicitum esse, bene faciet cum absìt periculum eas perdendi,
consecran- c sacerdos, si semei pro semper intendat
- niter non probatur praxis eorum qui os « munis apud Bonacina et alios: tum quia te. 216. - «3°. VaUda est consecratio: Casus ma-
teriae su1li-
« proxime admovent, ut halitum in cali- e: hoc requirunt pronomina Hoc et Hic: « eas non consecrare j uti nec micas ho- « 1°. Si sacerdos intendat consecrare cienter de-
c stììs adhaerentes. Vide Diana 4, Esco- terminatae.
e cem et panem inspirent): dummodo vi- e: tum quia actiones sunt circa singularia, « ex pluribus hostiis praesentibus tantum
e: deri possit sive in se sive in alio, v. gr. « quae debent esse certa et determinata. e bar 5: ubi docet, sacerdotem vi parti- « quinque, eas determinando; vel omnes,
e in suo toto, vel continente, vel vase ad « Vide Bonacina 19. e culae HtC, tantum intendere id conse- « praeter infimam et supremam cumuli j
e illam continendam destinato. - Vide e: Un de resolves: e crare quod per modum unius continui e: vel omnes pares, v. gr. secundam, quar-
e: Bonacina 5 ". « 1°. Invalt'de consecraret qui vellet Corollaria. e potabilis est in calice, ideoque guttulas «tam, sextam, si sint ordine collocatae,
213. - «2°. Invalide consecratur: « tantum consecrare tertiam vel mediam « illaSti:onconsecrari. Quae sententia pro- .« et determìnetur unde numerandi initium
« 10. Materia: post parietem aut post ter- « hostiae partem, eam non determinando; e ba1?ilis c) est, ex Reginaldo, Suarez et .e sumendum sit: quod tamen gravepec-
« gum posita, vel clausa in tabernaculo; « vel ex muItis, v. gr. viginti praesenti- « Laymann' 6". « catum erit. - Quod si autem hoc vel
« ut docet Filliuccius, Bonacina 5 et aHi.- « bus, tantum quatuoraut quinque, nul-
1 D~p.: 4, qu, 2, punct, 5, a n. 4. - • Qu.74, n. 39. - v. Sed objiciet. - • Lib.5, tr.4, cap. 2, n. 15. - 1 Lib.6,
disp. 5, qu, 6, v. His postt7:s.... Dico 2°•. B Loc, cìt., Suar., di"p. 43, sect, 6, v. Sed objiciet. - • LlD. 5, tr, 4, parto l, n. 459.. Praepos., qu, 74, art. 2, dub. 3, n. 14••
1 Disp, 4, qn. 2, punct, 6. - 2 Lib. 5, te. 4, cap. 2~
num, 115. - 9 Disp. 4, qu, 2, punct. 6, n. 11. - - Suar., cap. 2, n. .15.- Tanner, tomo 4, disp. 5, qu, 2, n. 78 et 79. ...:. Dicast., tr.4, de Euch.• disp.2, dub. 12, n.223. - Pkuet,
n. lO. - Suar., disp. 43, sect, 5. - Henriq., lib.8, cap. 14,
Bonac., loe. cìt., n. 7. - 40 Parto 2, tr.17, resoI.16; et parto 3, de Eueh., num. 323. - 8 Loe. cit., num. 459. - Tamb~.,
n. 2. - Bonac., disp, 4, qu. 2, punct, 6, n. 4. - a Tr. 4, cap. 4, disp. 43, sect.7. - Vasq., disp.l71, cap. 2, a n.12.- So/us,
tr.~, resel, 32. - ' Tr. 7, exam, 6, n. 53 (edit. Lugdun. s. d.; Method. celebro Miss., Iib, 2, cap. 1, § 3, n. 29. - eroix,
n. 120. - SotU5) in 4, dist.. 9, art. 2, ad 3•• Henriq., Ioe. in '4, dist.9, art. 2, v. Atvero versus. - Henriq., lib. 8,
al;n•.62). -Regin., lib. 29, n. 19. - Suar., disp. 43, sect. 6, loe. cit., n. 459. - Croix l loe. cito
cito - Praepos.} qu. 74, art. 2, dub. 2, D. 12.... Tr.4, cap. 4, cap. 14, nume 4. - lO SesS. 13, de Euch., can. 2 et S. -
n. 120. - • Disp. 4, qu. 2, punct. 6. a n. 4. - Fill., tr. 4, 11 Disp. 4, qUa 2, punct.5, n. 1; cfr. qUa 3, punct.5, n. 5. -
cap.3, qu. 3, nume 68 et 69. - 8 Loc. cit., num.6 et 9. - Bonac' l loc. cit., qUa 2, punct. 5, DUm. 3. - 12 LOc. cit.,
1 Lib. 8, cap. 14, n. 2. - Gabr. a S .. Vincent., de Euch.,~~ num.3. minat: «Certe, inquit, ego nuIlam firmam_ quae proxime continuo liquori calici intrin-
regulam invenio, nisi eam quae ex communi secus adhaerent, nisi consecrans aliud ex-
modoloquendi hominum desumitur: illa ergo presse intenderit; remotiores vero guttas non
riensis concilii statutum potuisse licitum esse b) Laymann, lib. 5} tr. 4, cap. 2, n. lO} praesentia requiritur, quae in modo stricto consecrari.
pro conditione vini. contradicit Bonacinae tantum pro hostia la· loquendi sufficit ad demonstrandum aliquid c) Quin etiam Suarez et Laymann proba·
212. - a) Coninck, qu. 74} n. 23} non habet tente sub mappa aut corporali, quam Lay- praesens per li hoc independenter a discursu, biliorem existimant.
omnia exempla hic posita (idemquedicendum mann negat posse valide consecrari. a nutibus, a circumstantiis, etc. ». d) Quando scilicet calice jam discooperto
de ceteris auctoribus). Immo n.22, negat posse 213. - a) Henriquez viginti passus con- 215. - a) Reginaldus, lib. 29, n. 19} dicit incipit verba consecrationis,uti dicetur infra
valide consecrari panem latentem sub mappa cedit. «eas probabiliter judicari non consecratas ». n.219.
vel corporali, vel clauso in tabernaculo. Male b) Lugo non bene citatur a Salmant.; nul- b) Coninck, qu. 74, n. 43} distinctionem e) «Sed melius mihi videtur, ait S. Al-
igitur ex parte citatur a Bonacina. lam enim, disp. 4, n. 125, distantiam deter- adhibet, et putat consecrarieas vini guttas phonsus in Exam. Ordinand.} n. 99, id in-
 192 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
CAP. I. - DE ESSENTIA EUCHARISTIAE. - DUB. V. 193
« alio casu non consecratae misceantur « advertat post consecrationem esse duas Si ex oblio Sed Dubium est: Utrum censendum
vione r e ì- causa illas consecrandi sub conditione,
" conseeratis, totus eumulus ad altare est « simul junctas, utramque ut consecra- ì

ctum sit ex- sit consecratum ciborium, ex oblivione

" deferendus, ut sacerdos intendat conse-
" crare non conseeratas. - Vel potius to-
« tum cumulum consecret sub conditione,
« si non sint consecratae. Card. de Lugo l s,
Et hoc potius faciendum est. Quia in
consecrando hostias non consecratas, de-
ficit vera determinatio materiae, nec po-
test verificari verbum Hoc; unde debent
consecrarì omnes hostiae sub conditione,
ut valide consecrentur, Ita Lugo 2; Sal-
manto 8 cum Laymann a), Dicastillo, Aver-
sa b}, Leandro, Diana, etc. - Et hoc etiam
licite fieri potest, ut dicunt Salmant, ' cum
Laymann a}, Dicastillo, Diana, Leandro;
contra Lugo e} et de Afilieto e}.
" 20. Etsi putet unam vel duas, vel sex
"hostias consecrandas adesse, cum sint
"plures, sive a se sive ab alio positae.
« Quìa error speeulativus et privatus non
" obstat intentioni practicae et absolutae
«consecrandì omnes praesentes: quam,
e tamquam Ecelesiae consuetudini con-
" formem, quisque censetur habere impli-
" tam sumet; ut habet mìssale. Si vero
" ante consecrationem postquam obtulit,
" advertat, alteram seponet, et post Mis-
" sam ipse vel alius sumat, tamquam pa-
- nem benedictum.
«3°. Si quis plures hostias ad altare
" tulerit, aut rationabili modo adverterit
«ab alio adferri a se consecrandas, vel
"ante sacrificium monitus fuerit de con-
" secrandis in altari jam posìtìs, r-r- Ratio:
« omnes enim consecrantur, etsi dum con-
"secrat, earum non ita expresse memì-
«nerìt, aut etiam ad oblationem non de-
" tegat, modo sint praesentes in corporali
« vel saltem in altari. Ita Reginaldus 6,
« Laymann 7, Bonacina 8 et alii ab ipso
«citati; estque sententia in praxi tuta.
« Quia intentio praecedens, respectu ìlla-
" rum virtualiter perseverat •.
217. - Quando ciborium consecrandum
positum est a elerico in corporali, te adver-
tente, et illud jam intenderis consecrare,
certum est quod consecras, licet postea
tra corpo- cum jam sumi possint.
rale: extra corporale relù:tum? « 4°. Si parvae hostiae pro communi- Quid, si
juxta a-
Prima sententia cum Tanner v etPrae- hostiae :post
11.08 cense- e: cando populo afferantur sacerdoti pauìo Offertonum
cratur.
posito (apud Croix l, qui probabilem vo- afferantur.
« post factam oblationem (addit Aversa',
cat), affirmat; quia, ut dicunt, voluntas "ante coeptam praefationem), licite eas
consecrandi jam adfuit, et non fuit retra-
« consecrari, suppleta oblatione mentali-
Probabi-
Iius non ctata. - Secunda tamen sententia com. « ter, ex Gavanto et Possevino docent
c o n s ecra- munis et probabilior negat cum Suarez c),
« Diana 5 et Tamburinius 6 ».
turo
Diana, Palao e}, Lessio d), etc.cum Croix 2.
Et hoc, etiamsi canon sit inceptus; ur
Ratio, quìa, cum intentio consecrandi extra Tamburinius 7; cum Gobat, Burghaber,
corporale fuisset peccatum grave, illam
Quarto h}, Diana h) et Possevìno , apud
tu ha buisse non praesumeris. Croix 8: saltemquando plures sine com.
Quid fa·
Sed quìa prima sententia non videtur
ciendum de munione remanerent; et consentit Bene.
hostiisineo
improbabilis, cum res sit dubia, rationa-
contentis. dictus XIV i). - Si vero remaneret tantum
biliter ait Benedictus XIV e), ciborium de. unus, Gobat suadet potius dari illi partem
nuo consecrandum; vel, ut dicit [Contin.]
hostiae magnae: quod licite jam fieri po-
Tournely 8, in praxi illas particulas esse test }), ut ait Croix 9 cum S. Antonino, SiI.
sumendas post Sanguinem: et ego addo
vestro, Bonacìna, Sà, Tamburinio, etc. Et
post ablutionem, sed ante purificationem; sufficit pro causa, si communicaturus diu
quia reliquiae Sanguinis sunt certe sa.
Quid de exspectare deberet communionem.
ciborio po- cranientum, sed hostiae illae in ciborio 218. - e Resp. Il". Ad lz'cz'tam materiae Requisita
sito in cor .. sunt dubie. - Censent autem Tournely f} ad lieitam
poraii ad- " consecrationem requiritur: l° Ut non sit consecrarìo-
vertente sa- et Croìx g}, posse eas etiam consecrari in
eerdote. " major quantitas quam tempore oppor. ~em.

" cite; ut docent Silvester, Henriquez et
"Suarez ». [Cum Navarro d), Bonacina,
Vasquez, Coninck, Lugo et communi e),
alia Missa sub conditione. Sed hoc mihi
ad illud non advertas. - Est communis non placet; quia non videtur adesse justa
sententia; ut ait Croix 9 cum Palao, Di-
castillo a); et Salmant, lO cum Gavanto et Praepos., qu, 74, art. 2, dub.3, n. 19. - 'Lib. 6, part.l,
n. 458. - D'ana~ parto 9, tre 8, resot, 64, v. f.; cfr. part.3,
« tuno possit absumi; quia periculum esset
" ne species computrescerent. Bonacìna lO
Burghab. centur, 2, caso 28... Posseo., de 011'. curati,
.1

apud Salmant."]. - - Unde, si sacerdos Suarez. cap. 2, num. 28. - 8 Loc. cit., nume 460. - Gobat, tre 3,
tr, 6, resol. 103; parto 5, tr, 14, resol.19. - • Tr, 2], punct, 6,
num, 86. - 9 Lib. 6, parto 1, nume 508.• S. Anton., parr.B,
n.3. - a De Euch., cap. 3, art. 2, secr, l, v.Quaeres 3~ i. f.
l De Euch., disp. 4, n. 139. - • Loe. cito _ 8 Tr. 4, ttt. 13, cap. 6, § 5. - Si/vesto" v. Eucharistia II" nume 15,
qu. 2, punct, 5, n. 3.• Vasq., disp.171, cap. 1, num. 2•• - • Qu.l1, secr, 12, v. Quint<>. - Gavant., parto 3. tit. lO, v. Septimscm, - Bonac. de Euch., qu, 5, punt.l, n. 14. _
.1
cap. 4, n. 129•• Dtcast.is», 4, de Eueh., disp. 2, dub, 12, Coninek, qu.74, n.35 et 88. - Lugo, \oe. eìt., num. 140. - n. 19•. Possen., de Ollie. curati, cap. 2, n.28. _ • Part.2, Sà, v. Eucharistia, n. 15.. Tambur., Method. SS. Com.
n. 227. - Leand., tr, 7J disp, 8, qu, 78. - Diana, parto 9, • Loc, cìt., n.128. - 8 Lib, 29, num, 19. - , Lib. 5, tr, 4, tr. 14, resol, 71. - • Method. eelebr. Miss., lib. 2, cap. 5, mun., cap. 6, nume 31 et 32. - 10 Loc, cit., qu. 2, punct, 5,
tre 8, reso!. 64~ - " Loc. cito - Dicast., loc. cito - Diana" cap. 2, num. 14;, cfr. etiam n. lO. - B Loc. cit., nume 6; § 2, n.8. - , Loc, cit., n. lO et 11. - Gobat, tr.3, n. 35. _ nume Z.
1oc. cito - Leand., 1oc. cit., qu. 79. - Si/vest:, v. Eucha- cfr. etiam n. 8. - • Lib. 6, parto 1, n.458•• Palaus, tr.21,
rislia Il, n. 8, qu. 6. - Henriq., lib. 8, cap. 14, n. 5. - punet. 6, n. 3. - ,. Tr. 4, cap. 4, n. 125•• Gavant., part.3,
Suar., disp.43, seet.6, V. Sed objiciet. - Bonac., disp. 4, tit. 7, n. 4.• Suar., disp. 43,.seet. 6, v. Sed ob}iciet.
erandas detulit ad altare, ibique habet conse- bet casu quo multae sint ejusmodi parti-
crandas, etiamsi in actu conseerationis tantum culae.
illius recordetur quam prae manibus habet: g) Quin etiam Croix, loc. cz"t., n. 458:
tendere de guttis proximis fundo, non vero gat, casu quo una tantum hostia ~on conse· censeturenim habere intentionem'determina.
de remotis.. crata in cumulo conseerato repenretur sed • Tales hostiae, inquit, erunt de novo in alia
tamad omnes hostias, quamvis non actualem, Missa sub conditione conseerandae •.
216. - a) Laymann non recte citatur a Sal- «aliud esset si e contra mille hostiis non con· saltem virtualem, quatenus intentio praece- h) Quarti et Diana male citantur a Croix.
mant.; scribit enim lib. 5, tr. 4, cap. 2, n. 12: secratis admista fuisset una conseerata, nee dens censetur perseverare •.
«Si contingat formulas non conseeratas cum posset discerni; tunc enim deberent omnes - Quarti enim, parto 2, tz"t.7, sect.l, dub.3,
b} Tanner, disp. 5, qu. 2, n. 76, senten- if, scribit: «Non debent admitti novae par-
consecratis hostiis confundi seu misceri, po- subconditione conseerari •. - Silvester de tiam affirmativam utique tuetur; sed n. 77,
test et debet totus cumulus ad altare deferri, Afilicto a Diana citatur, tamquam «Romae ticulae ad consecrandum, si deferantur ad
subdit: «Quae responsio, uti est probabilis, ita altare, coepto jam canone •. - Et Diana, loc.
ut saeerdos intendat conseerare illas tantum in sua Leetura senteIitiae Cardinalis. adhae- non videtur certa ;...quamobrem...non omnino
quae consecrationem non aeceperunt. Etenim serit. . . . cit., dicit consecrari posse, si hostiae ad altare
certa erit ejus [materiae] conseeratio •. deferantur «non incepta praefatione •.
neeesse haud est,ut sacerdos omnes partes--- d) Navarrus, quamvls a Salmant. ~c CIt~_ c) Suarez et Palaus, loc. cit.,loquuntur de i) Benedictus XIV, loc.cz't., n.5, (edit. ital.,
materiae consecrandae distincte ac sigillatim tur, loeo tamen CItato a ~l~ant., .scl.l~cet m hostiis quae non sint supra aram. positae. loc.dt., v. Quanto al prz'mo) consentitutique,
cognoscat et intendat.. Man:.cap. 25,. n. 91, de alto! lic~t SII~llli, casu d} Lessius a Croix hic citatur absque loei sed «praefatione incepta •. Si vero jam in-
b) Aversa pariter a Salmant. non satis loqultur:« 9~ multas hostlas, m'J.~t, conse- indicatione; et revera apud eum id reperire ceptus sit canon, Benedictus antea dixit com.
accurate allegatur, qui, qu. 2, sect. 2, v. cran~as acclplt, et memor tantum l~liUS quam nequivi; neque ab alio auctore nisi a Croix munem esse sententiam quae negat posse
Quarta conditio, quaerit: «Si sacerdos de- manlbus tenet, verba conseeratona profert, citatur. consecrari, etiam ad viaticum infirmo mini-
terminet conseerare illud quod consecratum omnes conse~at ~. . e) Benedictus XIV, deSacrif. Miss., lib.3, strandum.
non est an talis determinatio valeat et suf- e) «Et aln., mqulUnt Salmant. cap. 18, n. 6, (in edit. ital., sezz'one 2, cap. 6,
ficiat ad conficiendum, sacramentum?.. Vide· 217. - a) Dicastillus, tr. 4, de Euch., d[sp.2,
}) Ex rationabili causa; sed S. Antoninus
§ 2, V. E quanto al secondo) ita docet,quando hanc causam assignat necessitatem viaticum
tur valere et sufficere.. dub. 12, n. 216: « Valere consecrationem pyxis est extra petram saeram. infirmo ministrandi; ceteri vero minus rigide
';j Lugo, loc. cit., n. 139, licitum esse ne· omnium hostiarum, inquit, quas quis conse- f) Continuator Tournely, loc. cit., id ha. loquuntur.
s. ALPBONSI, Opera moralia. - Tom. III. 13
 194 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. I. - DE ESSENTIA EUCHARIS1"lAE. - DUB. VI. 195
« - 2". Ut ab usu Ecc1esiae, praesertim in « tu do probat. Qui tamen id omittit, eum «tum recitative, sive historice; licet ea « lere. - SO. Secundum quosdam, forma
« missali praescripto, non recedat », « non peccare docet Tamburinìus 2; immo « quae in canone praecedunt dicantur tan- « ex S. Luca primo casu allata. - Vide
« Ex dictis resolves: « nec expedire, si eas advertas, quando e tum recitative seu historice. - Vide « Bonacina 8, Reginaldum c) ».
219. - « Peccat: 1°. Qui vas in quo ho- « discooperto calice jamjam es consecra- « Laymann I, Bonacina 2, card. de Lugo 3 a , 222. - Quaeritur l°. An t'n consecra-
« stiae consecrandae sunt non aperit. « turus, et elevationeni populus exspectat, « Unde resolves: tione panis praerequirantur uerba itta:
« 2°. Qui consecrat materiam positam « - Post consecrationem antem, nullo Muunto-
ncs non in-
221. - « 1°. Valz'da, sed z'llz"cz'ta est con- Qui pridie, etc.?
« extra corporale. « modo sunt abstergendae. vaj idan tes, e secratio: lO, Si consecrans dicat: Hic Ambrosius Catharinus (apud Habert 9)
sed i t l i c i-
« 3°. Qui intendit consecrare guttas ca- e 4°. Qui -ante consecrationem ita sta- t.re. « CtÒUS, hz'c potus, hz'c catix; vel haec res, propugnavit consecrationem perfici per
« Iici adhaerentes exterius: quod esset « tueret: Nolo consecrare hostias apposi- e vel contentum sub hz'sspecieous, est Coro preces antecedentes ; verba autem Christi
« grave. De interius adhaerentibus est duo « tas, nisi tempore consecrationis vel sal- «pus meum vel Sanguis meus. Bona- ex praecepto historice tantum recitari. -
« bium (quia non constat satis de mente « tem oblationis fuero memor. Ha Praepo- « cina 4. - 2°. Si dicat: Hz'c calz'x est no- Sed haec opinio rejicitur a S. Pio V in Verba {M
«Ecclesiae); ad quod evitandum Gavan- « situs a),Laymann b): - etsiTamburinius 3 « vum Testamentum t'n Sanguz'ne meo (ut rubrica missalis l0, ubi (postquam dictum r:~~' a'ifo".
« tus l jubet eas abstergi: quod consue- « eo casu nullum peccatum agnoscat ». 0
« habet S. Lucas, cap. XXII). - 3 • Hoc est fuit 11 quod forma Corporis sunt verba illa: ~i~a~ requì-
c Corpus meum, quod de Vt'rgz'ne sumpsi: Hoc est enim Corpus meum) dicitur: Si
« hz'c est Sanguz"s meus t'nfinz'tz' ualoris. - autem, semiprolata forma Corporis, oòzi't
DUBIUM VI.
« 4°. Hoc est meum Corpus, hz'c meus est sacerdos, quia non est facta consecratio,
Quae sit Forma Consecrationis Eucharistiae. e Sanguz's; vel Hoc est Sanguz's meus. non est necesse ut Mt'ssa per alt'um sup-
« Ratio horum, quia manet idem seno pleatur. Ergo consecratio non fit nisi per
220. Quae uerba sint de essentia in consecratione panis, et quae, vini. - Et an verba sint
c sus, nec fit mutatio substantialis. - Bo- verba: Hoc est, etc. Idque confirmatur in
proferenda simul recitative et significative. - 221. Quae forma sit illicita. Quae
invalida. Et quae dubia. - 222. Qu. 1. An in consecratione panis praerequirantur « nacina 5. decreto Eugenii, ubi habetur: Forma
uerba: Qui pridie, etc. - 223. Qu.2. An in consecratione calicis omnia uerba sint de Mulatio-- c 2". Invalida erit consecratìo, si di- hujus sacramenti sunt uerba Saloatoris,
ues invali-
essentia. Qu.· 3. Quid signzjìcent TÒ Hoc et Hic. Qu. 4. An conficiatur Eucharistia dantes. e cas: 1°. liz'c (adverbialiter) est Corpus quilms hoc conficz't sacramentum ; sacer-
·si·omittatur oerbum Est. - :.l24. Vide plura circa uariationem uerborum. - Quid, sz· « meum. - Si autem Te> Hic ponatur ma- dos enz'm in persona Chrz'stt' loquens, hoc
sacerdos se dz'strah# in consecrando.
«scutìne pro neutro, valet, etsi non se- confiez't sacramentum. Ergo sacramen-
Forma
c o n s e cr a-
220. - «Resp. Est duplex: « Suarii, Bellarmini et aliorum (contra «cundum grammaticam. Escobar, Gra- tum non conficitur, nisi per verba Chrì-
tionis, du- « Una panis, et est haec: Hoc est enz'm « S. Thomam et thomistas), quod essentia- «nadus ». [Cum Suarez, Diana, Bonacina sti, quae certe alia: non sunt, nisi Illa:
et multis, apud Salmant. 6]. - «2 0. Hoc
plex.
«Corpus meum. - Ubi omnia sunt de « Iia sint tantum haec: Hic est calz'x San- Hoc est, etc.
e essentia; praeter TÒ enim, cujus omis- « guz"nz"s md (vel Hic est Sanguz"s meus, e Corpus est meum. Hic Sanguz's est meus. Scotus autem 12 non dubitat quin forma lWl:taSco-
tum, requi-
«sio esset veniale ». [Cum Suarez, Co- «aut eis aequivalentia); graviter tamen « Fagundez a). - 3°. Ecce Corpus meum. consecrationis panis et vini utique sìnt sita.
ninck, Bonacina, Palao a), etc., apud Sal- « peccaret qui aliqua ex reliquis omitte- c Ecce Sanguz's meus. - 4°. Hoc sit, vel verba: Hoc est Corpus, etc., Hic est calix,
mant.>. - Sed non improbabiliter Ron- «·ret vel mutaret, e hoc fit Corpus meum; vel Hic panis con- etc. Sed si haec sola verba proferantur,
caglia b) et Concina damnant de mortali. e Debent autern formae pro ferri in per- Proferen- e vertitur z'n Corpus meum; vel hz'c po- praetermissis illis, Qui prùJz'e, etc., an fiat
da recitatì-
Revera enirn in re tam gravi non vide- « sona Christi forrnalirer et significative, ve et signi- «nitur Corpus meum. - 5°. Illud est consecratio dubitat; et dicit tunc sacra-
ficative.
tur levis materia quaecumque levis mu- « sive assertive»; [Id est simul recitative « Corpus meum.· aIe est Sanguis meus. - mentum sub conditione adorandum. Ratio,
tatio deliberate apposita], et significative, scilicet referendo verba e 6°. Hoc est suòstantt'a mea; vel Hoc est quia verba: Hoc est, etc., prolata sine
« Altera vini, et est haec: Hz'c est em1-1Z Christi, et applicando eorum significatio- « Corpus Chrz'stt: - Bonacina 7. praecedentibus, per se non significant Cor-
« calz'x Sanguinz's mez~ novi et aeterni Te- nem ad materiam praesentem, nempe ad Mutatio- «3°. Dubia erit consecratio: l°. Istud pus Christi, sed corpus sacerdotis; unde
n~s dubiae.
« stamenti: mysterziem fidei: quz'pro voòz's panem et vinum quae sacerdos in mani- « est Corpus meum.· z'ste est Sanguz's meus. oportet ut per antecedentia verba signi-
« et pro multz's effimdetur z'n reml'ssz'onem bus habet, ut illa transmutet in Corpus «- 2". Haec est caro mea.· quam tamen ficetur quod sacerdos loquitur in persona
«peccatorum. - Ubi, etsi verior et com- et Sanguinem Christi: ita Con cina 6; et « Laymann b), contra Coninck, putat va· Christi. - Et hanc sententiam sequuntur.
«munior sit sententia S. Bonaventurae, Salmant. 6 cum S. Thoma 7] «et non tan-
1 Lib. 5, tr. 4, cap. 3. - ' Qu. 3, punct. 2. _. De Euch., punct. l, a n. II ad 16. - Coninck, qu.78, n.38. - • Loc.
Parto 21 tit. 7, num. 4, lit. G. - 2 Method. celebro
1 S. Bonav., in 4, disto 8, parto 2, art. 1, qu, 2. - Suar., disp. 11, sect. 5. - • Loc. cit., punct. I, n.7. - & Loc. cit., cit., punct. 1, n.8; et punct. 2, no 7. - Catharin., Opusc.
Miss., lib. 2, cap. 1, § 3} num. 29. - :) Loc. cit., num. 22.- ùìsp. 60, sect. 1. - Bellarm., de Euch., lib. 4, cap. 12, 13 punct..l, D. 6; punct. 2, num.5. - Escob.~ tr.7, exam. 6, Quibus verbis Christus, etc., i. f. - • De Euch., parto 1,
Suar... disp.59) sect. 1, v. Sed quaeres. - Coninck~ qu. 78, et 14. ad 9 argo - S. Thom., 3 P., qu. 78, art. 3. - , De cap. 5, n.55, (edit. Lugdun. s. d.). - Jacob. de Granado, cap. 8, qu. 2, v. Verum. - 10 Tit. de Defectib., X J n. 3.-
num.37; . Bonac., qu.3, punct. l,num. 10. - '" Tract; 4i-- Euch., cap. 5, num. 14. - 6 Tract. 4, cap. 5, num. 51.- in 3 P., controv.6, de Euch., tr.8, disp.5, n, 2. - Suar.,. 11 Loc. cit., V, n. 1. - Eugen. Iv., decreti ad Armenos,
cap. 5, num. 18. - Concina, de Euch., cap. 5, num. 16. - 7 Qu. 78, art. 5. disp.59, sect.2. - Diana,l parto 5, tr. 14, reso!. 77... Bonac., § Tertium est,. ap. Labbe, tomo 18, col. 549. - Il In 4,
qu.3, punet. 1, n. 7... I Tr. 4, cap. 5, n. a. - 'I Loc. cit., disto 8, qu, 2, n. 4, 5 et lO.

219. - a) Praepositus, quidquid dicat Bu- negligentia ornittatur: «At si ex proposito

senbaum,casum hunc non habet, qu. 74, art. 2,
duò. 3, n. 15.
b) Laymann, lib. 5, tr. 4, cap. 2, n. 15
dicit: «Videtur peccare».
220. - a) Palaus, tr. 21, punct. 7, n. 1,
saltem veniale esse putat, si ex incuria vel
fiat, vix a mortali excusabitur ob virtualem 221. - a) Fagundez, in 3 Eccl.praec., lib. ~j Quz'ntum, validam putat esse consecrationem
contemptum ». Et fere idem docent Suarez et cap. 6, n. 11,revera negat (ut probabilius)va- his vérbis factam: Istud est corpus meum.
Coninck. lere hanc formam: Meum est hoc corpus,. vel At Coninck, loc. dt., putat invalidam esse for-
bl Roncaglia, tr. 18, cap. 3, qu. 3, de eo saltem valde dubitat, quia ibi sensus variatur. mam hanc: Hoc est caro mea.
qui TÒ enim omitteret, dicit: «Difficillime... Et de forma calicis idem docet, cap. 7, n.i7. c) Reginaldus, lib.29, n. 33, nihil de hac
a gravi culpa excusarem». b) Laymann, lib.5, tr.4, cap. 3, n. 2, V. forma habet.
 196 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. I. - DE ESSENTIA EUCHARISTIAE. - DUB. VI. 197

Angelus l, Dupasquier 2. Atque Contino Prima sententia negato Et hanc tenent Juxta a-
lios, verba
et Coneina, dicìt sola verba: Hic est calt» Quaeritur 3°. Quid signijicent oerba
Tournely 8 ac Frassen 4 dicunt non carere Gonet 12; et Salmant.P cum S. Antonino" Hic est ca- Sanguz'nz's mei, esse ad formam essentia- Hoc et Hic?
' Arauxo, R'1-
Silvestro,.Paludano, Hurtado, ux Sangui.
omni probabilitate a). nismeinon lia. - Probant l° ex verbis D. Pauli (I. ad Resp. cum Suarez ", Contino Tournely s, verborumSensus
Probabi-
lissime non
Alii vero communiter, ut ]uenin 5, chardo, etc.; qui dicunt, omnia verba se.. sufficiunt. Coro XI): Hic calix novum Testamentum Holzmann 5, qui eitat Scotum, Sporer et Hoc et Hic.
requisita. Tourne1y 6, Gonet 7, Coneina 8, Frassen 9 quentia: Nooi et aeterni Testamenti, etc., est z'n meo Sanguz'ne. Unde dicunt non alios communiter, quod verbum Hoc ve1
et Lugo lO (qui ait opinionem Scoti ab ad essentiam pertinere. Et pro hac sen- esse credibile quod Apostolus aliquid es· Hic significant: Hoc ens, quod est eibus,
omnibus rejiei) docent ad consecrationem tentia videtur esse D. Thomas 14, ubi ait: sentiale ad formam omiserit. Probant '2:' est Corpus meum__ Hic calix, sive hic
suffìcere sola verba: Hoc est, etc. - Pro- Et ideo zUa quae sequuntur sunt essen- ratione: quia haec sola verba significant potus, est Sangzas meus. Omnis enim pro-
batur ex decreto Eugenii, ubi dieitur con- tz'aNa Sanguz'nz~ prout z'n hoc sacramento praesentiam Sanguinis Christi sub specie- positio in fine prolationis habet suam ve-
secratio non aliis fieri, nisi verbis Christi: consecratur; et ùleo oportet quod sz'nt 'de bus vini j alia vero pertinent ad integri- ritatem et effectum.
Forma hujus sacramenti sunt uerba Sal- substantia formae. Ergo, ait Gonet, si tatem quidem formae, non autem ad esseno Quaeritur 4°. An conficiatur Eucharz:
uatoris, quibus hoc conficit sacramentum, verba illa sunt essentialia Sanguini, sunt tiam. - Et hanc fuisse mentem D. Thomae stia, dicendo tantum: Hoc enim Corpus
sacerdos enim in persona Chrz'sti loquens etiam essentialia formae. - Ratio hujus censent thomistae, qui hujus sunt senten- meum?
hoc confidt sacramentum. Et ut sacerdos sententiae est, quia Eucharistia non solum tiae: dum S. Doctor, quando loquitur de Affirmat Bernal, dicens quod verbum
loquatur z'n persona Chrz'stz~ suffieit quod est instituta ad significandum Corpus et primis verbis b), dicit ea spectare ad esseno Est in latino idiomate sane subintelligi-
Corpus Christi satis designetur ex insti- Sanguinem Christi per modum eibi et tz'am; cum vero loquitur de sequentibus, turo - At merito negant alii communiter, Omissio
Est
tutione Christi et ex intentione sacerdotis. potus; sed etiam ad explicandam virtu- inquit spectare ad substantiam forrnae. apud Croix 6. Naro licet TÒ Est ex aliis verbi invalidat
consecratio-
Prout si rex aliqua institueret verba, quae, tem Passionis Christi, id est peccatorum Haec autem explicatio an vere sit juxta verbis adjunctis quandoque satis subin- nem.
quoties dicerentur a judice, repraesenta- remissionem, quae habetur per effusionem mentem D. Thomae non satis pereipitur: telligatur; tamen hic ex ipsa propositione
rent personam regis: hoc ipso quod a Sanguinis ex novo Testamento, etc. Ergo unde bene ait Petrocorensis in hac quae- absoluta minime percipitur, dumhic non
judice proferuntur, regis personam reprae- verba sequentia quae hanc exprimunt vìr- stione sententiam Angelici esse valde du- habentur alia adjuncta quae denotent sub-
sentant. tutem, dicendum est ad essentiam formae biamo audiri verbum Est.
Non imo Haec quidem sententia est commu- pertinere. - Censent vero Salmant.P, non Utraque Caeterum utraque sententia est spe- 224. - Hic autem notandum, quoad mu- Monita
proba'bi t sen t e n eia,
nis et probabilissima. - Sed oppositam omnia verba subsequentia esse essentialia: tationem verborum formae, id quod ha- ;:~i~~i~n~~
ì-

ter requisì- speculative culative probabilis. - Sed in praxi cer-

ta, probabilis. betur in rubrica missalis 7: Si quis autem . bus formae.
non audeo dicere improbabilem. Tanto nam verbum aeterni virtualiter includitur In praxi, tum est quod sacerdos graviter peccaret,
omittere R-
magis, quia rubrica ll, quando forma est in illis, novi Testamenti; et verba Myste- t q u a , te- si non proferret omnia verba quae in con-
ì
alz"quùl dimz'nueret vel z'mmutaret deforma
thale.
repetenda ratione materiae dubiae b), vel rzum fidez' ìncluduntur in illis, quz' pro secratione calicis habentur: et si forte consecraaonis..., et... uerba idem non signz:
eo quod forma calieis fuerit semipro- vobz's effundetur, etc. tantum prima verba dixisset, deberet uti- ficarent, non conficeret sacramentum. Sì
lata, praecipit ut sacerdos incipiat ab Secunda vero sententia communior, Juxta a- que sub conditione integram repetere for- vero alz"quzii adderet quod signijicatz'onem
lios, sunt
illis verbis: Quz' prùiz"e, etc., et Sinzz7z' quam tenent Scotus a), Petrocorensis 16, sola essen-
tialia.
mam; ut recte advertit Natalis Alexan- non mutaret, conficeret quziiem, sed gra-
modo, etc. Holzmann 17,]uenin 18, ContinoTournely 19; der l. Et hoc omnesdicere debent, juxta vz'ssime peccaret.
223. - Quaeritur '2:'. An in consecra- Lugo 20 cum Bellarmino; Sporer 21 cum f
rubricam 2, ubi dieitur: Si... oMerit (sacer- Valida est autem consecratio, si quis Aliae mu-
tationes ac-
tione caùas , sola uerba: Hic est calix S. Bonaventura et Suarez, ac plures ex dos) semiprolata forma Sanguz·nz's, tune dicat: Hoc est colpus meum, vel copus cidentales
Sanguinis mei, sint de essentia? thomistis, ut Sotus, Contenson, Wigandt alter prosequatur Mz'ssam, et super eum- meum. Ita Croix 8 cum Suarez a}, Lugo a) vel substan-
tiales.
dem calicem repetat integram formam et aliis communiter. (Pariter ac diximus
l,V. Eucharistia I, num. 24. - e De Euch., disp. 2, art.6, dub, 1, num.6.. Rich- de Mediav;lla, in4, disto 8, (intellige, sub conditione, si forte jam n. 110, de Baptismo, ex can. Retulerunt,
qu, 4, conci. 2. - 8 De Euch., cap. 4, art. 2, concI. 3. - .art. 3, qu, 2. - 14 In 4. disto 8, qu. 2, art. 2, solut. 1,
• Tom. 11, tr.2, disp. 1, art. t, secr. B, qn. a, concl, 1. ad 3. - Gonet, Man., tr. 4, cap. 8, v. Alterum; - " Tr.4, dixerit verba: Hu: est caiix Sangzez'nz's dist, 4, de consecr., ubi Zacharias Papa
_ 6 Instìtut., de Euch., qu, 1, cap. a, art. 2. - G Praelect. cap. 5, num. 31 et 39. - 16 De Euch., cap. 3, qu, 2. - mez) ab eo loco: Simili modo, etc. Vel pos- dec1aravit validum Baptismum collatum
de Euch., qu, 4, art. 8, concI. 3. - 'l' Man., tr.4, de Euch., 1'l' De Euch., num. 264. - 18 Institut., de Euch., qu, 1,
cap. 8, art. S. - 19 De Euch., cap. 4, art. 3, conci. 1. - set super alzum calz'cem praeparatum in- z'n nomz'ne Patrz'a, Fz1z'a, etc.). Ratio, quia
cap. 8. - S De Euch., cap. 5, num. 7. - il Loc. cit., qu. 3,
conci.!. - ,. De Euch., disp. 11. n.39. - 11 De Defectib., III. :W Disp. 11, sect. 4, a num. 60. . Bellarm., de Euch., tegram jormam proferre, et hostz'am primz' voces ita constitutae sunt, ut si aliquando
num. 5j et X, n. 8. - 12 Loc. cit., cap. 8, v. Ext'stimo.- lib. 4" cap. 12, 13 et 14. - 21 Parto 2, cap. 3, num. 183 sacerdotz's et Sanguinem a se consecra- cum vitio proferantur, idem significent j
18 Tr. 4, cap. O, n. 25. " S. Anton.~ parto 3, tit. 13, cap. 5, et 186. - S. Bonav., in 4, disto 8, parto 2, art. l, qu. 2.•
§ 4, V. Quantum ad secundum . . .silvest.~ v. Euchari- Suar., disp. 60, sect. 1. - So/us, in 4, disto 11, qu. l, art. 3, tum sumere, et dez'nde calz'cem relù:tum sufficit enim ut verba formae ingerant
sUa I, n. 7, qu. 6 1 V. Quartum_ . Palud., in 4. dist. 8, v. Sed tamen semper. - Contenson, lib. 11. parto 2, semÙ:onsecratum. sensum a Christo intentum. - Secus, si
qu. 3, art. 2, concI. 2.• Thom. Hurtad., Resolut. mor., disserto 2, cap. 2, speculo 2, quaer. 2. - Wigandt, tr. 12,
tr. ult., resol. 8, § 2 et seqq. - Arauxo, in 3 p", qu. 78, exam. 4, n. 24. Concina. de Euch., cap. 5, n. 11 et 13. - Petrocor., Euchar., num. 272.. Scot~es~ in 4, dist.8, qu. 2, art. 3, a
de Euch., cap. 3, qu. 2, resp. 1. _1 De Euch., cap. 1, art. 4; '" "concI. lO. - Sporer, parto 2, cap. 3, num. 188. - Berna!~
reg. 3, v. f. - Il De Defectib., X, n. 3. - 3 Disp. 58, sect. 7, disp. 6. n.40. - 6 Lib. 6, parto 1, n. 35. - ' De Defectib.. V,
v. Quinta. - • De Euch., cap. 4, art. 3. quaer. 1. - , De n. 1. - S Lib. 6, parto l, n. 36.
222. - a) Non earere omni probabilitate n. 9: «Non est nobis,inquit, traditum omnino
eam scilieet opinionem, quae negat valide con- eertitudinaliter, an ad formam eonseerationis
seerari, si omittantur verba praedieta. Sanguinis pertineant aliqua verba post illud
b) Rubrica loquitur de materia invalida, Sanguinis mei, ve! an aliquod illorum sequen- b) D. Thomas, 3 P., qu. 78.. art. 3, corp.: in sanguinem ....i per verba autem sequentia
ut esset hostia eorrupta ve! non tritieea. tium usque illie: Hocfacite, etc. Ideo perieulo- «Dìcendum est...,inquit, quod omnia praedieta designatur virtus Sanguinis effusi in Pas-
223. - a) Scotus, t'n 4, dist.8, qu.2, n.7 sum est hoc asserere de quo sufficiensauetori- verba sunt de substantz'a formae; sed per sione, quae operatur hoc sacramento».
et 8, rationes prioris sententiae affert,de qui- tas non habetur: non est autem perieulosum prima verba. eum dicitur: Hic estcalix San· 224. - n} Suarez non citatur a Croix; sed
bus ait: c Istae rationes non eonc1udunt ». Sed ignorare, quia videtur ignorantiainvincibilis». guinis md, signifieatur ipsa eonversio vini ipse, disp. 2, sect. 4, quamvis exempla ista
 198 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
alium sensum ingererent, ut si quis dice-
ret: Hic (adverbialiter prolato) est Corpus
meum ; prout docet S. Thomas b).
Valide etiam consecraret, qui adderet
verba sensum non corrumpentia, v. gr.:
Hoc est Corpus meum reale. - Secus, si
diceret: Hoc est Corpus meum figura-
tum. Et ita pariter invalide consecraret,
si quis diceret: Hoc corpus est meum, ut
dicunt Bonacina C), Concina, Antoine et
Elbel ; quia per haec verba non significa-
retur transubstantìatio panis in Corpus
Christi.
Dicunt Salmant. ~ cum Soto repellen-
dum esse scrupulum, si quis vice Corpus
meum, proferat Corpus meun. Pariter, si
pro Est proferat Es ; ut Diana d). Si pro
Calix, dicat Catis ; ut Henriquez d). Si
pro Sanguinis, proferat Zanguùu's. (Et
Sotus hoc excusat ab omni culpa, etsi
omittatur diligentia ad proferendum; sed
melius Diana, Leander, etc. excusant tan-
tum a mortali, apud Salmant. 2). - Ratio,
quia in his remanet forma et significatio
substantialis: cum communiter tunc Calz"s
vere percipiatur pro CaliX,' et sic de aliis.
Notandum quod si sacerdos se distrahit
DUBIUM VII.
Quamdiu Christus maneat in Eucharistia.
225. Infra quantum tempus species consummentur. - 226. Quando recipiatur gratia. -
227. Quid, si sacerdos se dz"sponeret inter sumptionem. - 228. An recipiatur pius
gratiae, si sumatur utraque species vel major materia. - 229. Quid, si vinum con-
secratum in aliud vinum aut liquorem injicz"atur.
Quamdiu 225. - «Resp, Manet sub speciebus,
Christus
maneat sub " etiam divisis, et sub quavis earum mi-
speciebus.
" nima parte, donec tanta earum fiat mu-
"tatio, ut consueta substantia panis et
in conficiendis sacramentis, vix fieri po-
test ut sacramentum reddatur invalidum
ob distractionem ministri: nisi distractio
esset totalis, ait Croix 3. - Sed hanc li-
mitationem minime esse probabilem pro-
bavimus num. 14, de Sacram. in gen. In
conficiendis aliis sacramentis minister vo-
luntarie se distrahens non peccat plus
quam venialiter; ut dicit Gobat e) cum
communi, apud Croix 4. Sed ibidem Tam-
burinius advertit quod in consecranda
Eucharistia sacerdos voluntarie et adver-
tenter se distrahens, ratione gravis irre-
verentiae graviter peccaret.
Advertendum autem quod verba con-
secrationis minime replicanda sunt, nisi
valde probabiliter dubitet sacerdos ali-
quid omisisse; ut loquitur rubrica 5 his
verbis: Si celebrans non recordetur se
dixisse ea quae hz consecratione commu-
niter dù;untur, non debet propterea tur-
bari. Si tamen certo et" constet se omisisse
alt"quùl eorum quae sunt de necessitate
sacramenti..., resumat.... formam. Sz' vero
valde probabz'lz'ter dubz'tet se aliquùi es-
senHale omisisse, itere: formam, saltem
sub tacita condz'tt'one.
«vini corrumpatur. - Ita communiter
" cum S. Thoma, Et est certum s.
Certum est apud omnes, saltem inter
spatium horae species in omnibus immu-
CAP. I. - DE ESSENTIA EUCHARISTIAE. - DUB. VII.
Ex dìsrra- tari. Bene tamen advertit Tamburinius l,
ctione s a-
cramentum quod, juxta qualitatem stomachi, magis
non fit in-
validurn, vel minus calidi aut validi, species con-
summentur. - Caeterum, generaliter 10-
quendo, refert Lugo 2, plures medicos a
se Romae consultos putasse in laico spe-
cies intra minutum corrumpi, et in sacer-
dote intra medium quadrantem: quod
utrumque approbat BernaI apud Croix 3.
Immo Arriaga ibid. censet, in laico con-
summari intra quinque Pater et Aoe; et
in sacerdote, postquam vestibus est exu-
tus, Saltem post quadrantem a commu-
nione, etiam in sacerdote, tenet ut certum
Quid in Lugo, et consentit Croix quoad sanos,
dubio de o-
missione. species consummari.
c Unde resolves:
Quando
cenferatur
226. - o: 1°. Gratia datur in prima mandu-
gratia. o: catione etìam primae partìs ; cum sit to-
o: tum sacramentum. Manducatzo autem di-
o: citur trajectio ex ore versus stomachum;
o: etsi alii dicant gratiam tum primum dari
e cum pars aliqua est in stomachum re-
o: cepta. - Diana 4 ex Henriquez, Silvio a)
e et Fagundez. Item card. de Lugo 5.
Corollaria; " 20 • Specìes non sunt retinendae in
" ore tamdiu donec penitus pereant. Quia
e tunc non manducaretur Christus, nec
e gratìa sacramenti conferretur; uti ne-
c que si moriaris, dum hostia adhuc est
« in ore. - Diana 6 contra Becanum. Vide
c Bonacina 7 lO.
f
l Method. expeditae Commun., cap. 3, num, 4. - , De
Euch., disp, lO, n. 54. - Bernat, disp.38, n.68. - • Lib. 6,
parto l, Dum.476. - Al'I'iaga, de Sacram., disp.39, n. 25.
- Lugo, de Euch., disp. lO, num, 54. - Croix, Iib, 6,
parto l, num.476. - • Parto 3, tr. 6. resol, 96. - Henriq'>j
lib.8, cap. 43, nllm. 1 et 2•. Fagund., de 8 Praec, Ecci.,
lib. 4, cap. 1, n. 8 et lO. - • Disp. 12, a n. 27. - • Loc,
cit., resolo 96. - Becan." de Sacram., cap. 22, qu. 6, D. 2.
- • Disp. 4, de Euch., qu. 4, punct.2, Dum.2. - • Tr. 4,
cap. 6, n. lO.. Suar., disp. 63, sect. 4, V. Circa quod..
199
227. - e SO. Si quis partem vini vel ho-
« stiae sumpsisset indispositus, et deinde
« se disponeret, acciperet adhuc gratìam
e in sumptione alterius partis », [Ita Sal-
manto 8 cum Suarez, Coninck, Soto a), Caje-
tano b),' contra Bonacina et Henrìquez :
quia adhuc tunc Eucharistia habet vim
conferendi gratiam ex opere operato]. -
e Quod etiam aliqui, ut Gabriel b), Caje-
o: tanus b) et alli, probabiliter dicunt futu-
"rum, si se disponat antequam species
" consumantur in stomacho. Diana c) ex
« Nuàez. Vide card. de Lugo 9, ubi ìllud
« posterius negato - Vide Bonacina lO a ,
228. - «4°. Non videtur reprehenden-
" dus laicus qui desiderat esse sacerdos,
« ut possit communicare sub utraque spe-
e cie, quod putet plus gratiae dari sub
o: utraque quam sub una: quia id fieri non
e est improbabile a), ut docent Vasquez,
« Maeratius, card. de Lugo 11 et alii ». [Cum
Alensi, Hurtado, Leandro, Palao et pluri-
bus, apud Salmant. 12; contra Bellarmì-
num, Suarez, Soto, etc. - Ambas proba-
biles Salmant, 13 merito vocant].
« Uti nec carpenda devotio ìllìus qui
"multum materiae sumit ad consecra-
«tionem, ea mente ne tam cito in sto-
«macho species consumantur, et sic dìu-
e tius secum Christus maneat, et saepìus
« gratiam augeat. Quod fieri non est imo
« probabile, si dispositio subjecti fiat me-
Coni,!ci, qu. 79, n. 28 et 48. - Bonac., loc. cìt., punct, 2,
D. 6. - Henriq-, Iib. 8, cap. 43, n. 3. - Nunes" in S P.,
qu, 79, art. 1. - • Dìsp, 12, n. 46, 62 et 64. - 1. Loc. cit.,
num. 6. - Vasq., disp. 215, cap. 2. - Maerat., de Euch.,
disp. 38, sect, 4. - 11 Disp, 12, a n. 68. - Atens«, Sum.,
part.4, qu. 11, memb;. 2, art. 4, § S•. Gasp. Hurtad.,
disp. 11, dill".6•. Leand., disp. 11, qu.25•• Palaus, tr.2l,
punct,9, § 1, n. 12•. 1. Tr. 4, cap. 6, n. 15. - Bellarm., de
Euch., lib. 4, cap. 28. - Suar., disp. 68, sect. 6, V. Nihilomi·
nU.t;.· Sotus" in 4, disto 12. qu. 1, art. 12. _:Ul Loc. cit., n. 15.

ConcìnQ, de ~uch" cap. 5, n.19 et 21. - Antoine, de
Euch., cap. 1, qu.9, resp.2, v. f. -Elbel, confer.12, de Mater.
Consecrat., n; 50. - 1 Tr. 4, cap. 5, n. 16. - Sotus i in 4, disto t,
qu. 1, art. 8. - Sotus" loc. ci~. - Dianal parto 2, tr. 17,
non afferat, rationem hic adjectam habet. -
Lugo pariter, de Sacram. i. g., disp.2, n.l08.
exempla tantum his similia proponit.
b) S. Thomas, 3 P., qu. 60, art. 8, ratio-
nem dumtaxat affert, in qua fundatur haec
assertio.
c) Bonacina, qu. 3, punct. 1, n. 15, ratio-
nem affert hic expositam, sed relate ad aliud
exemplum.
d) Duo priora exempla reperiuntur utique
resol. 14. - Leand., disp. 9, qu. 20•. • Tr. 4, cap. 5, n. 17. -
$ Lib. 6, parto l, n. 85. - 4 Loc. cito -- Tambur." lib. l,
de Sacram. i.. g., cap. 2, § 1, num. 4. - • De Defectib., V, 226. - f') Silvius, z'n 3 P., qu. 79, art. l: pus gratiam consequendi esse tempus sum-
n. 2. - S. Thom." 3 P., qu.76, art. 3; et qu.77, art. 4. « Probabile...est, inquit,conferri,quando man- ptionis Eucharistiae, quod intelligendum esse
ducatur seu deglutitur '. ait «non illam solam morulam qua degluti-
227. - a) Sotus, t'n 4, dist.ll, qu. 2, art. 1, ""tur, sed cum consequente temporis spatio quo
apud Sotum; sed Diana, parto 2, tr. 17, re- affert Cajetani sententiam dicentis ita esse, Christi Corpus sacramentaliter in sumente
sol. 14, habet casum quo dicitur c Calis,; etiamsi ipsa sacramenti perceptio sit morta- perseverat '. - Gabriel Biel, quamvis a quo-
et Henriquez, lib. 1.• cap. 9, num. 5: c zan- Hs: quam opinionem dicit «nonnihil absurdi- dam auctore allegetur hic, lect. 85, Explic.
guinis '. tatis. prae se ferre; sed dist.12, qu.l, art. 12, Canonis Mz"ssae, ibi tamen nihil reperire po-
e) Gobat id sane docet, tr. 2, n. 202 .. sed idem Sotus scribit: « Si vero [sacerdos],dum tui quod huc referri possit.
subdit: c Speciatim tamen est in Confirma- sumebat Corpus, forte non erat digne dispo- c) Diana, parto 3, tr. 6, resol. 96, exponit
tione et Extrema Unctione periculum peccati situs ut gratiam susciperet, et dispositus est dumtaxat sententiam Nufiez.
mortalis ob periculum errandi graviter pro- in sumptione Sanguinis, tunc eamdem virtute 228. - a) Quin etiam Vasquez,Maeratius,
pter distractiones in eorum formis, utpote sat Sanguinis simul et Corporis recipiet _. Lugo, Leander et Palaus probabilius id exi-
prolixis '. b) Cajetanus, in qu. 79, art. lJ vult tem- stimant; et Hurtadus idem absolute tuetur.
 200 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.

« lior; ut docet Suarez, Coninck; item Fa-
« gundez b) et Becanus b), apud Diana b) »,
Idem sentiunt Gonet 1, Lugo 2; [Con-
tin.] Tournely" cum Cajetano; Holzmann 4
cum Reginaldo, Mastrio, Bosco et aliis.
Item Suarez, Leander, etc. (contra Sotum
et Vasquez), apud Salmant.", qui merito
id probabile putant. Ratio, quia, ut ait
Florentinum, hoc sacramentum institu-
tum est per modum cibi. Unde, sicut ci-
bus toto tempore quo in stomacho manet
corpus nutrit, ita pariter semper ac Eu-
charistia in corpore manet nutrit ani-
mam augendo gratiam. - Hic tamen
notandum ex Dupasquier 6 quod Innocen-
tius XI, post decretum S. Congregationis,
damnavit abusum tradendi communican-
tibus plures particulas simul vel solito
grandiores.
Quid de « 5°. Species per vomitum rejectae, si
specie bus
per vo m i- « tales sint ut sub illis panis vel vinum
t um reje-
ctis, « possit exsistere, vere sunt adorandae;
« et si iterum sumantur, iterum conferre
« gratiam, docet card. de Lugo 7 ».
229.- « 6°. Etsi, si modicum vini conse- Qu i d, si
vinttm con-
« crati misceatur perfecte cum alio liquore, secratum
« ita ut non maneret substantia vini, desi- cum alio
mìscearur.
« nat ibi esse Christus; non tamen desinit,
« si misceatur cum vino alio, saltem ejus-
« dem speciei. Card. de Lugo a). - Unde,
« si gutta consecrata .lapsa sit in dolium
« vini ejusdem speciei, totum illud vinum
- adhibendum tantum est pro sacrificio;
« licet quidam dicant bibi posse a laicis »,
Dicunt tamen Suarez b), Dicastillus C),
Arriaga et Bernal, apud Croix 8, quod
Christus desinit esse praesens, si guttula
vini consecrati injìcìatur in altero vino
non consecrato potentiori; vel in altero
liquore in quo species vini corrumpantur,
- In dubio autem, dicit Croix 9 tenendum
species non esse corruptas.
e: 7". Si species consecratae liquorem Quid, si
m i sceat ur
« specie diversurn sibi permixtum conver- cum a l i e
liquore.
« tant in vinum similis substantiae ei in
« quo [acta est consecratio, species prio-
« res manent consecratae: non item po-
« steriores adjunctae » •.

Suar., disp. 63, sect, 7, v. Dico 3.. Coninck, qu. 79,
n. 34. - 1 Man., tr.4, de Euch.; cap. 9, v. Quaeres 2. -
, Disp, 12, n. 46 et seqq, - ' De Buch., cap. 8, v. Quaeres. -
Cafctan., in qu. 7çt, artico l, v. Secundus zg;tur effectus,
- • De Euch., num. 296. - Regin., lib. 29, nume 140. -
Mastrius) Theol, mor., disp, 18, qu. 4, n. 54.. Bosco" de
Euch., disp. 4, sect.7, nume 39. - Suar., disp.63, sect. 7.
v. Dico 3 •• Leand., disp, 11, qu, 15. - Sotus, in 4, dist.ll,
qu. 2, art.!.· Vasq., disp. 208, cap. 2, num.20.• • Tr. 4,
cap. 6, num, 12 et 13. - Conci/o Ftorera., dccret, ad Ar·
menos, v. Tertt:um; ap, Labbe, tomo 18, col. 549. - 8 De
Euch" disp, 5, qu, 4, concl, 2. v. Inde sorte. - Tnnoc, XI"
decreto de quotid, Commun., 12 Febr. 1679. - , Disp. 12,
nume 53. - Arrtae«, disp. 39, sect, 2, numi 8 et 11. -
Bernal, disp. 38, n.53 et seqq. - 8 Lib. 6, parto 1, n. 474.-
9 Loc, cito

b) Fagundez, de 3 Praec. Eccl., lib. 4, ita sane tenet, modo alteratio tanta sit ut
cap. 4, n. lO,. Becanus, de Sacram., cap. 22, substantialiter eorrumpatur vinum.
qu. 6, n. 3, negant posse fieri ex opere ope- c) Dicastillus, tr. 4, dz'sp. 7, n. 131, seri-
rato; et Beeanus coneedit «forte ex opere bìt« Quia probabilius est non desinere esse
operantìs » fieri. Sed nee Diana, loc. cit., re- substantiam vini propter admixtionem vel
sol. 96, (quìdquìd asserat Busenbaum) citat alterationem praedìctam distinetae complexìo-
Becanum; et videtur citare Fagundez pro seno nis individualis; probabilius etiam est ibi per-
tentia quam revera tenet: «Vide etiam ad- severare Sanguinem Christi ». Nihilominus,
versus plures hostias vel majores sumentes n. 135, seribit: «Posse ex permixtione diver-
Fagundez » , sarum specìerum eonsecratarum diversorum
229. - a) Lugo, dz'sp.l0, a n. 41, id doeet, vinorum fieri, ut in aliquibus vel in omnibus
etiam si mixtio fiat eum vino «sive specie, resultet de novo vinum, ae proinde desinant
sive numero diverso, sive potentiori, sive de- esse consecratae » ; factis scilieet quibusda!U
biliori ». suppositionibus,quas n.132 et seqq., exposuìt,
b) Suarez, disp. 54, seet. 2, v. Dico 2 0 , - - s e d non adeo certas judìcavit.
 CAP. II. - DE CAUSIS ET SUB)ECTO EUCHAR. - DUB. I. - ART. I. 201

CAPUT II.
De Causis et Subjecto Eucharistiae,
DUBIUM I.
De Causis.
Minister
Etlchari-
«Ago hic tantum de efficiente, id est - quae ad digne suscipiendam sunt ne-
stiae, « de ministro: in quo quid requìratur ad « cessariae, requiruntur etiam ad licitam
"confectionem validam, constat tum ex " confectionem; cum conficiens necessa-
« dictls de sacramentis in genere, tum «rio suscipere debeat.
"ex superioris Capitis Dubio V. - Quid « Hìc ergo tantum quaeritur: 1°. Cujus
«ad lù:itam requiratur, patebit ex se- « sit dispensare Eucharistiam. 2". Quid ex
- quentì Dubio, de Subjecto suscipiente «parte ministri requiratur ad licitam di-
« Eucharistiam: quia omnes dispositiones e: spensationem ».

ARTICULUS 1.
AD QUEM SPECTET DISPENSATIO EUCHARISTIAE.

230. An solis sacerdotibus liceat Eucharistiam ministrare. - 231. An soli sacerdotes va-
lide consecrent. - 232. Quid notandum de sacerdotibus consecrantibus simul unam
hostiam, szve cum episcopo. - 233. An parochus tempore pestis teneatur mz'm'strare
Eucharistiam. - 234. An inferior sacerdote, ministrando ineurrat irregularitatem.
- 235. An sufficiat consensus pastoris. - 236. Quid, si ministrandum sit tnaticum.>«
Zi57. Quaer.l. Quando lieeat diaconis ministrare. Qu.2. An liceat clericis, aut etiam
Iaicis, in necessitate sumere Eucharistz'am per seipsos. Qu. 3. An liceat laico, in
necessitate alteri viatieum ministrare. - 238. An sacerdos extra artieulum mortis
posst't seipsurn communù:are. :- 239. An alù' praeter pastores possint ministrare
Eucharis#am in articulo mortis et in Pasehate. - 240. Quz'bus easibus lieeat regu-
laribus tune ministrare.
Est solus
sacerdos )u-
230. - « Resp. Eucharistiam dispensare tantum Apostolis et sacerdotibus succes-
r isd ict o-
ì
«ex offìcio potest solus sacerdos habens sori bus potestas consecrandi a Christo
nem ha-
bens, «jurisdictionem ordinariam, de1egatam, collata apparet: merito enim ad tantum
e: aut saltem rationabiliter praesumptam, ministerium ministros singulari modo con-
«ve1 privilegium. Ratio, quia pastorum secratos esse oportebat.
« prcprium est pascere: quod praecìpue 282. - Notandum hic quod si p1ures Quid, sì
pl u r es sì-
« fit per sacramenta. - Vide Bonacina 1, sacerdotes eodem tempore consecrent rnul e am-
dem h o-
«card. de Lugo 2 ». unam hostiam, omnes quidem sacramen- s t a m con-
ì

tum conficiunt; ut est commune cum Sa1- secrent,

Solus sa-
cerdes vali-
281. - Fide certum est, solos sacer-
de co nse- dotes valide consecrare Eucharistiam; ut
crat,
constat ex traditione et ex definitionibus
conciliorum Nicaeni 13, Lateranensis sub
Innocentio III 4, FIorentini 5 et Triden-
tini 6. - Infertque id Tridentinum a) ex
Matth. XXVI, et Luc. XXII: Hoc facite in
meam commemorationem. Quibus verbis
1 Disp, 4, qu.5, punct, 1, n. 4 et 7. - 2 De Euch,
disp. 18, n. S6 et seqq, - • Can. 14; ap, Labbe, tomo 2,
col. 58. - • Decreta, cap. 1; ap. Labbe, tomo 13, col. 930.
- • Decret.ad Armenos, § Terlium,. ap, Labbe, tomo 18,
col. 549. - • Sesso 23. de Ordine, cap. 1 et can. 1. -
manto 1, ex Suarez et Filliuccio. - E con-
verso, si unus eorum ante alios formam
comp1eat independenter ab aliorum inten-
tione, jam conficit sacramentum; ita ut
alli frustra formam postea abso1verent.
Hinc Sa1mant. 8 cum Suarez, Filliuc-
cio, Pa1ao, Coninck, Dicastillo et alìis
7 Tr. 4, cap. 9, n, 3. ~ Stear., disp.61. sect, 4, v. Dico 3. ~
Fili., tr, 4, cap. 9, n. 249. - 8 LOCI cit., n. 5. - Suar.,
10e. cìt., sect, 4, i. f. - Fili., loc, cit., n. 254. ~ Palau»,
tr.21, punct.1i, n. 2. ~ Coni"ck, qu. 82, n.la... Dtcast., tr, 4,
de Euchar.. disp. 3, dub. 13. n. 242 et 243.

231. - a) Tridentinum , sesso 23, de Or· consecrandi,offerendi et ministrandi Corpus

dine, eap. l, ait: c Apostolis eorumque sue- et Sarguinem ejus[Christi)... sacrae litterae
cessoribus in sacerdotìo, potestatem traditam ostendunt » •
 202 LIB. VI. - TRACT. III. DE BUCHARISTIA.
plurìbus, ìnferunt quod sacerdotes novi,
qui cum episcopo consecrant, primo cu-
rare debent, quoad fieri potest, simul cum
episcopo formam absolvere. Praeterea,
habere debent intentionem consecrandi
tunc tantum quando in eodem tempore
cum episcopo formam absolvunt. Immo,
ultra hoc, in consecratione calicis inten-
dant etiam non consecrare, si panem forte
ipsi non consecraverìnt a).
Cum autem certum sit solos sacerdo-
tes posse consecrare; hinc etiam certum
est tantum ad ipsos pertinere ministratio-
nem Eucharistiae.
233. - Quaeritur hic: an parochus,
temporepestis, teneatur Eucharz'stiam mi-
nistrare cum pericuto uùae?
juxta a· Prima sententìa valde gravis affirmat.
1105, paro-
ch us tem ..
pore pestts
Et hanc tenent Merbesius l, Concina 2,
tenetur Eu.. Holzmann 3, Palaus 4; et Contino Tour-
charistiam
nely 5 cum Suarez (I.), Vasquez b), Tan-
.ministrare.
ner, Barbosa c). Et eamdem probabiliorem
putat Silvius a, ubi ait: Securior... et ve-
risimilior est aliorum sententia parochum
S14b mortali... teneri administrare sacra-
1 Sum., de Euch., quaestiunc.19. - 9 De Buch., cap. i,
num. 18. - - • De Euch., n. 286, - • Tr. 21, punct, 20,
num. 2. - li De Buch., cap. 5, art. 2, quaer. 5, v. Tota
igitur. - Tanner, tomo 4, disp, 7, qu, l, n. 62. - 8 In SuppI.,
qu, 32, art. 3, concl. S. - Sil1Jius1 Ioc. cito - Suar., de
Poenit., disp. 44, sect, 3, v. Bue accedù, - 'I Tract. 4,
232. - a) Haec ultima illatio non reperi-
tur apud auctortS citatos praeter Salmant.;
et pro ea Salmant. allegant dumtaxat Dica·
stillum, qui, loc. cit., eam revera habet.
233. - a) Suarez, de Poenit., disp. 44,
sect. 3, V. Dico 3, dicit ad hoc teneri paro-
chum «cum ordinario periculo contagii...,
etiamsi in particularibus casibus excusari pos-
sit, si periculum multum augeatur et proximi
necessitas nimium diminuatur».
b)Vasquez, Opusc. de Benef, cap. 4, § 2,
art. l, dub. 2, n. 135: «Tempore pestis, in·
quit, si ad juvandum spiritualibus remediis et
sacramentis suis ovibus opus est praesentia
pastoris, ille tenetur astare, nisi jam per alium
ad tempus aeque bene posset illud prae-
stare '.
c) Barbosa, de Paracho, cap. 17, n. 12
et 14, de administratione sacramentorum lo·
quitur; sed notat ex alio quodam auctore pa·
rochum teneri pestiferis ministrare ea sacra-
menta quae sunt de necessitate salutis; cetera
vero, non cum tanto vitae discrimine.
d) Barbosa, loc. cit., n. 15, scribit: «Ca-
vere parochus debet, ne dum pestis tempore,
mentum Eucharistiae...parochianis, peste
vel alio morbo contagioso infectt's,. etiam
cum propriae suae vitae periculo: nisi
per aliquem alium id fiatI et nisi quae-
dam circumstantiae occurrant, propter
quas merito possit excusari. Ratio, quia,
licet hoc sacramentum non sit necessa-
rium ad peccata delenda, est tamen mo-
raliter necessarium ad perseverandum in
justitia. - Excipit vero Silvius post Suarez
et Barbosa d): l°. Si aliqui ìnfìrmì alias
essent absque confessione mori turi. 2°. Si
sit grave parocho periculum, et ejus mors
futura sit magna populi jactura; sicut, si
ìpse solus sit, nec facile habendus sit alìus.
Secunda vero sententia negat: quam
tenent Salmant. 7 cum Dicastillo, Gabriele
et Antonio a Spiritu S.; Diana ej cum
Majore z,', Villalobos s? et Molfesio e),. item
Gobat h) et Lohner, apud Croix 8. Ratio,
quia hoc sacramentum non est tantae
necessitatis, ut parochus causa illud mì-
nistrandi teneatur prodere vitam. - Et
haec sententia est etiam valde probabilis
ex declaratione Gregorii XITI, apud Fa-
cap. 9, num. 80.. Dicast., tr.4, de Euch.• disp. 11, dub.7,
num, 128.· Gabr.a S. V'ncent., de Euch., disp. 15, qu.2,
quaer. 2. - Anton. a Spiro S., Director. confessar., tr. 6,
num. 296. - Lobner, Instruct, pract, 6, tract, 4, parto 3,
cap. 3, art. 3, de Euch. sacram., qu.B, - • Lib.6, parto l,
num.484.
unius non graviter indigentis spirituali utili·
tati consulere intendit, plures alii ex ipsius
occubitu,graviorem jactllram spiritualem pa·
tiantur: quare, si solus sit, non facile mini-
strare debet cum suae vitae periculo sacra-
menta, quae non admodum necessaria sunt
vel secundum se...vel respeetu personarum '.
e) Diana, parto 3, tr. 4, resol.174, utique
negat adesse hanc obligationem; sed addit ex
Molfesio (qui revera ita tenet in Sum., tr. 4,
cap. 3, n. 51): «Nisi necessitas proximi ma-
gna esset, ut quia valde dubitaretur de illius
salute, si absque viatico decederet •.
f) Major, in 4, dist. 23, qu. l, V. Quarto
argu#ur, ita negat de Extrema Dnctione,sed"
a paritate rationis idem dici possevidetur de
Eucharistia; addit enim Major teneri ad Poe-
nitentiam ministrandam, «quia stat crebro il-
lam esse confitentiad salutem necessaria •.
g) Villalobos, parto 1, tr. lO. diff. 6, n.7,
priori sententiae adhaeret, et ita a Diana al-
Iegatur.
h) Gobat, hic utique citatus a Croix, vide-
tur tamen, tr. 4, n. 414, priori potius seno
tentiae cum ejus limitationibus adhaerere.
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUE. l. - ART. I.
gnanum i), ubi refert quod, instante S. Ca-
rolo Borromaeo, an parochi tenerentur mi-
nistrare sacramenta tempore pestis, prae-
fatus Pontifex, die 12 Octobris anni 1576,
approbans decretum S. C. Concilii, sic
dec1aravit: Parochum suis parochianis
peste laborantibus teneri ministrare dum-
taxat duo sacramenta ad salutem neces-
saria, nempe Baptismum et Poeniten-
tiam; posse autem ministrare vel per se
vel per alium idoneum, ut parockus pos-
sit audire confessiones sanorum; quta
alias eum reformidarmf,sividerenl.z'psum
accedere ad pestilentes. - Deinde Fa-
gnanus refert quod idem Gregorius, die
]uxt& a-
26 Octobris 1576, archiepiscopo FIoren-
Jios, non te- tino, qui decreverat parochos suae dioe-
netur,
cesis teneri tempore pestis ministrare sa-
cramenta, praecepit ei rescribi ab eadem
S. C. Concilii: Parochos teneri om11-ino
ministrare (tantum) Baptzsmum et Poe-
nz"tentiam. Et sic de facto S. Congrega-
tic j) rescripsit, addito insuper verbo: per
alios. Dixit enim S. Congregatio hanc
fuisse mentem Pontificis, prohibendi sci-
licet, ne parochi per seipsos, etiam volen-
tes, ministrent Baptismum et Poenìten-
tiam: ad commodum parochianorum qui
sani essent. Ita Fagnanus.
Parochi Deinde hìc sedulo notandum quod,
tenentur re..
sidere tem· cum circa idem tempus quaesitum fue-
pore pestis.
rit an parochz" tempore pestzs tenerentur
residere, refert idem Fagnanus l quod
S. Congregatio die 6 Decembris 1576 de-
crevit teneri; sed hoc non per legem
1 In cap. Clerkos, de clero non resid., a n. 41 ad n. 45.-
;) Fatendum est omnem hanc probatio-
nem quacumque vi destitui; res enim ita apud
Fagnanum, tlZ cap. Clericos, de cleric. non
resident., n. 38, 39, 40, habetur. Die 11 Octo-
bris 1576, S. C. censuit: Parochos tempore
pestis... teneri ... parochianis suis peste labo-
rantibus ministrare dumtaxat duo sacramenta
ad salutem necessaria, nempe Baptismum et
Poenitentiam, seu Confessionem; die vero
12 Oetobris, SSmus, audita sententia Congre-
gationis,eam approbavit. Sed cum postea fuis-
set reperta decisio archiepiscopi FIorentini
rscil.S. Antonini in ejus Summa], his verbis:
Eos quibus cura animarum imminet, de ne-
cessitate salutis suae oponet per se vel per
alium idoneum,sacramenta ministrare, quan-
tumcumque infectis peste; et dubitari posset
quid agendum, cum hic Sanctus simplidter
203
generalem statuendum, sed per litteras
S. Congregationis significandum eidem
praefato archiepiscopo, ut non omnes pa-
rochos cogeret, sed aliquos, partiendo
opus, vel deputaret alios.sacerdotes ; cum
Tabiena k), Armilla k) et Barbatia k) sen-
tirent parochos excusarì tempore pestis
a residentia, et quia sani fugerent paro-
chos, et quia parochi omnes morerentur.-
Sed [acta relatione, Pontifex decrevit:
Scribendas simpliciter litteras ad cardi-
nalem S. Praxedis, quibus signijicetur...
Sanctitatem Suam decreoisse, parochos
tempore pestis teneri omnino residere i1t
seds ecclesiis...,· posse tamen per alium
idoneum ministrare.... sacramenta Ba-
ptt'smi et Poenitentiae: et si non resede-
rint, contra eos procedendum esse, ser-
vata forma Tridentini 2.
Tandem dubitatum fuit a nonnullis ec-
c1esiarum praelatis, quodnam sit proprium
officium episcopi tempore pestis: an sct1i-
cet teneantur residere, et etiam SUt's curatzs
ministrare sacramenta? - Refert Fagna- Episcopi
tenentur re-
nus 3, Pontificem, die 18 Decembris 1576 sidere tem..
pore peseìs,
sic dec1arasse: Decretum factum in paro-
cht'smulto magzs... procedere in episcopis,
qui magis obligati sunt; tamen posse epz'-
scopos in locis tutioribus manere, et inde
protndere. Et hic observare oportet quod
hoc decretum fuit proprium Pontificis, quo
generaliter explicatum fuit officium epi·
scoporum: revera enim, si episcopus in
hujusmodi necessitatibus oves suas dese-
rit, quis alius eis satis providere curabit?
• Sesso 28, de reform., cap. l. - 3 Loc. cit., n. 46 et 47.
sacramenta dicat, nec se restringat ad duo,
res tot.a ad SSmum delata est. - Die 26 Octa·
bris 1576, .... dictum archiepiscopi FIorentini
non haberi pro decisione necessaria,quia non
doctor,non judex, non alia auctoritate sufful·
tus: Sanctitas Sua inclinavit in eam senten-
tiam, ut littera scribenda indistincte dicat sa-
cramenta, et decretum sic esse concipiendum:
Teneri omninoministrare Baptismum et Poe·
nitentiam, et Ioco dictionis dumtaxat, appo-
nendam dictionem omnz·no.
j) Haec ultima habentur in rescripto de
quo infi"a super residentia parochorum.
k) Andreas Barbatia, Consil., tomo 4, con-
sa. 87, n. 3, haec utique de tempore pestis
docet; sed Tabiena, v. Beneficium III, n. 8;
Armilla, V. Beneficium, n. 62, de causa. ratio-
nabili, ut essent capitales inimicitiae.
 204 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
c Unde resolves:
Ministrare
Euchari· 234. - « lO. Peccat mortaliter, qUI sme
s r a m sìne «omni jurisdictione a) Eucharistiam di-
ì
jurisdictio-
ne, lethale. « spensat (Bonacina 1): quia violat alterius
Ln fe r i o r «jurisdictionem in re gravi. -
sacerdote
Inferior
ministrans « autem sacerdote incurret insuper irre-
fit irregula-
riso « gularitatem; ut docet Coninck 2 ».
Idem docent Laymann 8 cum Coninck;
Sporer 4; Mazzotta 5 cum Bonacina; et
Salmant. b)} qui dicunt idem de clerico
ministrante Baptismum solemniter. - Ra-
tio, quia, cum horum sacramentorum so-
lus sacerdos sit minister, et diaconus non-
nisi ex commissione; ideo etiam diaconus
sine commissione ministrans haec sacra-
cramenta, cum ipsorum non sit minister
ordinarius, irregularitatem incurrit, ex
cap. 1, de cleric. non ordin, - Vide dieta
de Bapt., n. 116} v. Dubit. 2.
Religiosi Hinc «religiosi etiam ipso facto in-
ministran-
tes Bx t r e- « currunt excommunicationem Papae re-
mam U'n-
ctionem, « servatam, si (scilicet sine licentia parochi
etc. " et quidem speciali) praesumant clericis
« vellaicis dare Extremam Unctionem vel
« Eucharistiam, vel Matrimonia solemni-
« zare: nisi habeant privilegium; vel paro-
« chus absit, aut injuste nolit in articulo
« mortis. - A dieta tamen excommunìca-
«tione excusare ignorantiam, etiam cras-
- sam, ex Praeposito, etc. notat Diana 6;
« idque propter verbum praesumant »,
Licentia 235. - «2°. Licite ministrat Euchari-
rationabifi-
ter prae- « stìam qui praesumit rationabiliter pa-
sumpta suf-
ficit ad mi- « storem factum suum approbaturum esse.
nistrandam
Euchari- « - Reginaldus 7, Bonacina 8 »,
stiamo
1 Disp. 4, q u. 5, punct. l, n. 6. - • Qu. S2, n. 29. -
:I Lib. 5, tract. 4, cap. 7, num. a, • ConincR} loe.. cito -
4 Parto 2, cap. 5, num. 309. - li Tract. 5, disp. 4, qu. 1,
cap. 3, § 2, v. Qui Eucharistiam. - Bonac., de Irregul..
qu. 8, punc~. 6. num. 5 et 7. - Praeposit., qu. 82, art. 3,
dub. 2. num. lì. - B Parto 5, tr.3, reso!. 51. - 'I Lib. 29,
num. 91. - 8 Disp. 4, de Euch.. qu.5, punct. t, num. 6. -
9 Tr. 21, punct. 18, num. 4. - 20 Tr. 18, qu. 1, de Eum.,
234. - a) Scilicet sine licentia, nisi faciat
. ex voluntate praesumpta pastoris, uti expli---
cat Bonacina.
b) Salmant., tr. 2, de Bapt., cap. 4, n. 20}
loquuntur de clerico inferiore solemniter ba-
ptizante. Sed, tr. de Censuris, cap. 8, n.74,
dicunt clericum fieri irregularem, «si absque
ordine presbyteratus, '" Missam dicat aliave
propria sacerdotum munia exerceat •.
235. - a) Cardinalis de Lugo hos auctores
non citat pro assertione ista, quam revera non .
habent locis cz"t.; sed contra pro sententia
Palaus 9 dicit, ex consuetudine com-
muniter praesumi consensum parochi,
quoties communio non fit ex obligatione.
Hinc recte ait Roncaglia lO cum communi,
quod cui conceditur facultas celebrandi
intelligitur etiam concessa facultas Eu-
charistiam ministrandi. Et sic revera ubi-
que usus habet. - Dicit tamen Palaus 11,
banc praesumptionem tantum locum ba-
bere, cum communio fit ex devotione;
non vero si ex obligatione. Sed Laymann 12
illam admittit etiam in praecepto paschali,
si praesumptio sit rationabilis, puta si
persona frequenter communicet. - Caete-
rum Croix 18; et Lugo 14 cum Suarez a),
Fagundez a)} Diana a) et aliis, recte dicunt
hanc praesumptionem in communione ex
obligatione non esse de facili habendam.
Immo merito addit Croix, non sernper
sufficere quod certe parochus daturus es-
set licentiam si peteretur: si enim petere-
tur, jam recognosceretur ut pastor, et ipse
saltem confuse cognosceret ovem suam.
236. - «30 • Si infirmus sacro viatico
« muniendus sit, et proprius pastor absit,
« vel praesens non possit deferre Eucha-
« ristiam; quivis alius sacerdos, vel re-
e gularis vel saecularis (et hoc deficiente,
« etiam diaconus), ei conferre potest. Quia
« tunc praesumitur voluntas episcopi aut
e: Papae. Ita Laymann 15, Bonacina 16, Sua-
« rez », - [Etsì parochus renuat, sed inju-
ste. Salmant.?" cum Toleto a), Lugo, Sà,
Dicastillo. Et est commune apud Ronca-
glia b)} cum S. Thoma b)].
cap. 4, qu. 2, resp. 2. - 11 Loc. cito - 151 Lib. 5, tract. 4,
cap. 7, num. 4. - 13 Lib. 6, parto l, n. 684. - 14 Disp. lS,
n. 51. - Croix, lib. 6, parto l, n. 684. - 13 Lib. 5. tr. 4,
cap. 7, num. 2. - 16 De Euch., qu. 5, punct. 1. n. 10. -
Suar." disp. 72, sect. 1; et sect. 2, v. Sed quaeres. -
l'l' Tr. 4, cap. 9, num. 15. - L14g0, disp. 18, num. 53. - Sà,
v. Eucharistia" n. 4. ~ Dicast., tr. 4, de Euch., disp. 11,
dub. 3, n. 25.
docente aliquando posse praesumi ejusmodi
consensum: «Ceterum aliquando accidere po·
test ut praesumi possit consensus in his ciro
cumstantiis, et tunc licebit communicare in
ecclesia regularium, ut fatentur Suarez ....
disp. 72, sect.2, § Sed inquires," Fagundez,
[in 3 Praec. Eccl.J, lz"b. l, cap.5} n.ll; Diana,
[parto 3, tr. 2J, ... resol. 12, in fine».
236. - a) Toletus, lz"b. 2, cap. 28, n.l, non
satis accurate a Salmant. allegatur: hoc enim
non habet.
b) Roncaglia, tr.18, qu.l} de Euch.}cap. 4}
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. I. - ART. I.
Quid de 237. - « Dixi in responsione: Ex offido.
diacono et
laico mini- « - Quia extraordinarie, in statu neces-
strante in
necessitate. « sìtatìs, id potest diaconus ex commìs-
e sione parochi (et secundum Quintanad-
c venas a), si absit, sine ea), V. gr. in magno
« festo, quo sacerdos confessionibus, con-
" cionibus, etc., est occupatus. - Diana 1
« ex Praeposito.
«In extrema vero necessitate, V. gl'.
« articulo mortis, si non esset alius, etiam
« diacono, immo laico licere (secluso scano
c dalo) et alios et seipsum communicare
«probabile est; ut, contra b) Henriquez,
Non scm- « Vasquez et Sà, docent Suarez, Coninck C)}
per facile
praesumen- «Laymann, Praepositus 2: confirmatque
da.
« Diana 8 ex Aversa et Francisco de Lugo.
« Sed Amicus limitat d) ad casum quo
«moriturus, peccati mortalis conscius,
« aliud sacramentum suscipere non posset.
" Vide Diana 4. - In praxi tamen id non
« facile faciendum, ob contrariam consue-
" tudinem e). Card. de'Lugo 5, Bonacina 6 ».
Quaeritur hic lO. Quando dz"aconus
Diaconus
licite mini-
Deficiente strat in ne- possit Eucharistiam mmistrare? - Nulli
proprio pa- cessitate.
store, ahus dubium quod diaconus potest ministrare
licite mini-
strat vìatt- Eucharistiam in necessitate; ut habetur in
curno Carthaginensi IV 7, ubi dicitur: Diaconus,
1 Parto 9, tr. 6, resol, 39.• Praepos., qu, 82, art. 3, dub.L,
n. lO. - Henriq., lib. S, cap. 54, n. 3. - Vasq., disp. 219,
cap. 1. - sa, v. Eucharistia" n. 4. - Suar., disp, 72, sect, 1,
et sect, 3, i. f. - Laym-, Hb, 5. tr. 4, cap.. 7, num. 5. -
11 Qu.82, art. 3, dub. 1, n. 11. - 8 Partv B, tra 1, resol, 48. -
Aversa} de Euch., qu. lO, sect, 3, v. Quinto. Francisc,
w n. 4, v. Dico 2; cfr. v. Ew:harlstia III, n.5. - • Disp.72,
de Lugo" de Sacram., lib. 4, cap, 11, a n.9, et n. 48 E't 50;
cfr. etiam Opusc, de Sacram, i. g., cap. 2,qu. 7, n. 59. -
Amicus, tomo 7, disp.3l, n.80. - • Parto 9, tr. 6, resol.39.
- • Disp. 18, num. 22, 23, 24, ':ti et 85. - , De Euchar.,
qu. 5, punct. l, n. 6. - ' Can. 88; celebratum fuitanno 398;
qu.2,resp.2,commune esse ait cumS. Thoma,
3 P., qu. 82, art.3, quod diaconus possit Eu·
charistiam ministrare in urgente necessitate,
puta in mortis articulo. . straret; eamdemque limitationem habet Fran·
237. - a) Quintanadvenas, tr. 4, singul. 8,
n. 4, scribit: «Diaconus... in magno festo, v. g.
Nativitatis Domini aut Conceptionis B. Virgi-
nis, vel simili, si sacerdos absit, poterit e sa-
crario Eucharistiam educere, et seipsum ac_
alios communicare •.
b) Contradicunt scilicet Henriquez, Vas-
quez et Sà pro laicis; vel etiam (Henriq. et
Vasq.)pro subdiaconis.
c) Coninck, qu. 82, n. 23, de opinione quod
clericus diacono inferior et laicus possint eo
casu alii Eucharistiam ministrare, dicit: «Nec
damnare ausim..., nec etiam eam absolute
ausim asserere •. Quod autem· .laicus possit
eodem casu sibi ministrare: «Non ita liquet...
205
praesente presbytero, Eucharz'stiam Cor-
poris Chrz'stz' populo, si necessitas cogat,
jussus eroget.
Sed dubitatur: an haec necessitas de-
beat esse extrema?
Affirmat Contino Tournely 8 cum Ha- juxea a-
Iios, requì-
bert et Witasse, dicens requiri necessita- ritur neces-
sitas acre-
tem praebendi viaticum dum abest sacer- ma.
doso Quia alias non vitaretur scandalum ;
cum jam obsoleverit usus qui primitus in
Ecclesia invaluerat (ut testantur Alensis,
Sotus, Silvester, etc.), nempe quod dia-
coni universe Eucharistiam populo mini-
strabant. - Sed negant communiter Sua- Sufficit
necessita.
rez ", Palaus lO, Lugo 11, Laymann 12; et Sal- gravìs,
manto 18 cum Rodriguez, Dicastillo, Henri-
quez: qui dicunt sufficere necessitatem
gravem, nempe cum nullus adsit sacerdos
qui commode possit ministrare f). Et huic
non dissentit Pater Concina, admittens
sufficere ad id justam causam.
Immo Silvester 14 ait satis esse praece-
ptum episcopi vel parochi, etiamsi nulla
causa subsit. Et Quintanadvenas g) apud
Renzi g), tenet quod, absente sacerdote,
etiam sìne commissione et nulla urgente
necessitate, possit diaconus ministrare. -
habetur ap, Labbe, tomo 2, col. 1440. - • De Euch., cap. 5,
art. 2. concl, 2, V. Ob], 2 .. Habert} de Euchar., parto 1,
cap. 16, qu. 1, resp, 2. ~ Witasse, qu. 7, art. 2, asserto S, i. f.
- Alens., part.4, qu. Il, membro 2, art. 3, ~ 2, quaest. (3).
- Sotus, in 4, dist.l3, qu.T, art. 3. - Silvest." v. Diaconus,
sect, 1, v. Dico 3. - 10 Tr. 21, punct, 17, n. 6. - 11 Disp, 18,
n. 27. -'- is Lib, 5, tr, 4, cap. 7, n. 2. _18 Tr. 4, cap. 9, D. 8.•
Rodrlg., Quaest. regnI., tomo l, qu. 56, art. 8.• Dicast.• te. 4,
de Euch., disp. Il, dub.5, n. 71. • Henriq., lib.8, cap. 54,
D. 2.- Concina} de Euch., cap. 7, n.6.- 14V.Dituonus"n. 4.
Maxima tamen pars doctorum id negat, qui-
bus in re morali difficile est repugmire »•
d) Pro laico scilicetqui Eucharistiam mini·
cisc. de Lugo, de Sacram.} lz"b. 4, cap. lI, n. 7
et 48.
e) Scilicet communionem non facile a laico
vel a clerico non diaconoministrandam. Quin
etiam Bonacina probabilius existimat id non
posse fieri.
f) Ad hoc nempe ut diacono possit com·
mitti ofliciumEucharistiam ministrandi. Prae·
terea Suarez et Rodriguez addunt illud raro
extra gravissimam necessitatem esse commit·
tendum.
g) Renzi utique, de Eucharistia, cap. 3,
qu. 2, citat Quintanadvenas ex Diana; sed
vide in nota a, quibus verbis utatur Quinta-
nadvenas.
 206 LIR. VI. - TRACT. 1Il. DE EUCHARISTIA.
Sed merito has duas opiniones rejicitPater
Suarez.
In extre-
ma, potest Omnes vero conveniunt quod in neces-
et debet mi- sitate extrema, absente sacerdote, diaco-
nistrarc si-
ne commis- nus poterit et tenebitur viaticum mini-
sione.
strare, adhuc sine commissione. - Ita
Toletus l, Holzmann 2; et Laymann 3 cum
Soto, Victoria, Henriquez, Miranda h), etc.
Diaconus autem, dum Eucharistiam
mìnistrat, debet esse indutus superpellì-
ceo i) et stola transversa;ut bene adver-
tunt Holzmann s, Croix 5 et alti.
Quaeritur2°.An liceat clericis aut etiam
laicis in necessitate sumere Eucharistiam
per seipsos?
]uxta a- Prima sententia negat. Et hanc tenent
Li os , cleri-
cus et Ia ì-
Lugo e (qui vocat communem), Gonet ",
cus in ne-
cessitate Contino Tournely "; Bonacina 9 cum Hen-
illicite sibì
mìnìstrant. riquez, Sà », Victorìa k) ,SiIvestrò k), P.a·
ludano k), Possevino I), etc.; ac Salmant, io
cum Vasquez, Soto k), Fagundez et Dica-.
stillo. - Ratio, quia laicus non potest
Eucharistìam sumère , nisi de manu sa-
cerdotis vel saltem diaconi. E converso
hoc sacramentum non est necessarìum ad
salutem.
]uxta a- Secunda vero sententia affirmat: quam
lios, liclte.
tenent Suarez 11, Cajetanus 12, Filliuccius 13,
Suar., disp. 72, sect, l, v. Dico 3; et v. DijJicultas
oero, - , Lib. 2, cap. 28. - • De Euch., n. 280. - • Lib. 5,
tr, 4, cap. 7, n. 2. ~ Sotus, in 4, disto 13, qu, 1, art. 3. -
Vietor., Sum., n. 89. - Henriq., lib. 8, cap. 54, D. 2. - 'Loc.
cito - , Lib. 6, parto I, num. 489. - • Disp, 18, n. 24. -
, Clyp., tomo 5, tr, 4, de Euch., disp. 10. n. 19. - • De
Euch., cap. 5, art.. 2, conel. 4. - 9 Disp.4, de Euch., QUa 5,
punct. 1, n.6.. Henriq., loc. cit., n. a. - 10 Tr.41 cap. 9,
n. 11. • Vasq., disp. 219, cap. 1. . Fagund.• de a Praec.
Ecci., lib. a, cap. l, n. IO et la; et cap. a, n. 8. - DicasI.,
h) Miranda, Man.praelator.,tom.1, qu.42,
art. 8, non satis accurate allegatur a Lay·
mann; dicit enim: «Jam ex usu et consuetu·
dine Ecclesiae diaconi hoc nullo modo pos-
sunt efficere,nisi exsistente gravissima causa
et interveniente necessitate (ut est mortis arti·
culus) et de mandato episcopi sive presby·
teri -.
i) Holzmann et Croix dicunt: «alba-.
j)Sà, v. Eucharistia, n. 32, scribit: «Posse
et laicum itidem quidam putant, alii negant ».
k) Victoria, Sum., n. 89; Silvester, v. Eu·
charistia III, n. 5; Paludanus, in 4, dist. 13,
qu. 1, art. 4, conci. 3 et 4 (n.18), loquuntur de
Eucharistia a clericis inferioribus ve! a laico
allis ministranda. - Sotus vero, z'n 4, dist.13,
qu. 1, art. 3, V. Tertium autem, tractat de
administratione in genere.
Valentia 111), Escobar l', Diana u. Et pro ba-
bilem purant Lugov et Conìnckwe-Ratìo,
quia in tali casu necessitatis, puta in arti-
culo mortis, urget praeceptum divinum
communicandi. E converso, nullo prae-
cepto divino veì ecclesiastico id apparet
prohibitum; immo notum est quod olim.
fideles laici Eucharistiam in suas domos
deferebant, et seipsos propriis manibus
communicabant: et hoc quidem propter.:
necessìtatem permittebatur. Cur autem,
eadem necessitate occurrente, aliquando
permitti non poterit o)?
Deinde hic quaeritur 3°. An lù:eat Iaico
in necessitate mim'strare viatzCtem mori..
bundo?
Negat D. Thomas 17, ubi, postquam di- lìcet,Laico non
juxta
xit licere laico tangere Corpus Christi in alios, vìari-
cumdare in
necessitate, puta ut extrahat Eucharistìam necessitate.
e loco immundo, subdit: Sed non est si-
mt1e de dispensatione sacramenti; quia
receptio hujus sacramenti non est neces-
sitatis, Et idem sentiunt Lugo 18, Petro-
corensis 19; et [Contin.] Tournely 20 cum
Contenson, Gonet, Henrico a S. Ignatio
et Henno. - Ratio: tum quia hoc esset
contra unìversalem Ecclesiae consuetu-
dinem; tum quia hoc sacramentum non
tre 4, de Euch., disp. 11, dub, 5, num. 93. - 11 Disp. 72,
sect, 3, in fine. - 111 Commento in Matth., XXVI, 26. -
13 Tr. 4, cap. 9, n. 285. - 14 Lib. 20, n. 456. - 1lS Parto 3,
tr. 4, resol. 47. - 16 Disp. 18, num.23. - l'l In 4, dist.13t
qu. l, art. a, solut, 1, ad a.- 18 Loc. cit., n. 22. - 19 De
Euch., cap.B, qu, 4. - so De Euch., cap. 5, art. 2, concl. 4,
quaer. 1. . Contens., lib. 11, parto 2, disserto 3, cap. 1,
speculo 3, v. An autem laici. ~ Gonel, Clyp., tomo 5, tr.4,
disp. lO, n. 18. - Henric. a S. Ign., tomo a, lib.4, cap. 60,
n. 776.• Henno, de Euch., disp.7, qu. S, conci. 4.
I) Possevinus, de Olfic. curati, cap.8, n.24,
refert factum reginae Scotiae quae sibi, ut
fertur, Eucharistiam ministravit, quibus subdit
Possevinus: «Quod tamen factum forsitan de
Summi Pontificis licentia pr.9cessisse -.
m) Valentia, in3 P.,disp.6,qu.10,punct.l,
v.f.,loquitur de admiriistratione Eucharistiae
facienda a laicis in genere; quin etiam potius ..
id videtur intelligere de administratione mo-
ribundo facienda; dicit enim: «Id facere po-
terunt, ut periculo et necessitati proximi suc-
currant '.
n) Coninck, qu.82, n.27,adducitSuarez,
qui dicit esse probabile: sed vide hic supe-
rius in nota c, quid ipse Coninck sentiat.
o) Huic S. Alphonsi doctrinae conformis
est responsio a S. C. de Prop. Fide, die lO Au-
gusti 1841 data, qua dec1aravit licere perse-
CAP. II •.- DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUR. I. - ART. I.
est tantae necessitatis, ut mox supra dì-
ctum est; tum demum, quia in can. Per-
ventt 29, de consecr., dt:c;t. 2, expresse
prohibetur sacerdotibus committere laico
ministrationem hujus sacramenti. - Exci-
pit Tournely P) solum casum quo infirmus
non posset aliud sumere sacramentum, et
dubitaret de perfecta contritione; quia tunc
Eucharistia fit sacramentum necessitatis.
]uxla a- Affirmant vero Suarez l; ac Cajeta-
lios,lic:itum
est. nus q), Filliuccius r), Valentia, Escobar,
cum Diana 2; ac valde adhaeret Lay-
mann 3. Ratio, quia nulla fit sacramento
injuria, si in tali necessitate morienti mi-
nistretur Eucharistia a laico. - Nec ob-
stat textus in cito can. Peroenit; quia ille
loquitur de sacerdote, qui ministrationem
committebat laico etiam extra casum ne-
cessitatis. Neque obstat contraria consue-
tudo; cum enìm hic casus rarissime acci-
dat, consuetudo contraria minime pro bari
potest. - Hanc sententiam tenet etiam
Habert s, ubi dicit quod, occurrente neces-
sitate, nempe tempore pestis, bene pote-
1 Disp. 72, sect, 1, v. Uitimo dicendutll. - Valent.,
in a P., disp. 6, qu. lO, punct. l, V. f.• Escob., lìb. 20,
n. 4al (a Diana non citatus).. , Parto a, tr.4, resol. 47. -
:I Lib. 5, tr.4, cap. 7, nu. 5, v. f. - f: De Euch., parto 1,
cap. 16, qu. 2. - Lugo, disp. 18, n.20, num. sa et seqq, -
cutionis tempore ut fidei confessores ad mor-
tem damnati, et quibus in carcere defertur
SS. Eucharistiae sacramentum, occultepossint
illud accipere suis manibus et sese occulte
communicare,ne sacerdos illos more ordinario
communicans cognoscatur et prehendatur,
dummodo tamen nullo irreverentiae aut alii
periculo tantum sacramentum exponatur.
P) Continuator Tournely,loc. cit., V. Limz~
tant, ex aliis affert exceptionem istam; de ea
autem sic ipse loquitur: «Quia Eucharistiae
per laicum quocumque in casu deportatio eo
usque jam insolita est..., praxim illam nec
suadere nec tolerare ausim».
q) Cajetanus,loc. cit., de laico seipsum c.om"
municante tractat.
1') Filliuccius, loc. cit., n. 258, ait secundum
communem fieri non posse, « etsi exempla
aliqua antiqua faveant parti affirmativae •.
238. - a) Suarez et Coninck male citantur
a Busenbaum. - Suarez enim, disp. 72, sect.3,
v.f., conceditsacerdoti ut possit seipsum com-
municare .etiam devotionis causa; sed addit
non debere facile fieri, « nisi ubi unus tantum
esset sacerdos, qui non posset sacrificare».
Idemque habet Croix, Nb. 6, parto 1, n. 481.-
Et pariter Coninck, qu.82, n. 24, negat id
207
rit judicio episcopi etiam laicis permitti
Eucharistiam ministrare.
'238. - « Probabile est, etiam extra Sacerdos
ex gravi
« mortis articulum, ex gravi causa licere causa licite
sei psum
e: sacerdoti, praeciso scandalo, sacram ho- cornmuni-
cat,
« stiam sumere ex sacrario, vel a dia-
e cono a1latam sibi ipsi dare, V.f{r. si in
« longo morbo diu non communicasset;
« ut, contra Suarez a) et Coninck a), docent
« Fagundez ò). Praepositus C), Escobar d),
« Bonacina d) ».
Immo Croix a) cum Suarez a), Bona- El juxta
quosdam,
cina d), Lugo, etc.; Roncaglia 5; Salmant." etiam ex
sola devo-
cum Silvio, etc., dicunt, sola devotionis tione,
causa sacerdotem semper posse seipsum
communicare; quia, praeciso scandalo,
nulla est irreverentia, nec ullibi est veti..
tum, nisì adsitalius sacerdos. Et id non
ìmprobabìle iputat Coneina e). - Ibique
addit cum Vasquez, Dicastillo et Leandro,
hoc perrnìtti etiam diacono f), quia ex
concilio Nicaeno 7 id ei conceditur. Tan-
dem concludit disciplinam hodiernam in
hoc spectandam esse.
• De Euch., cap. 4, qu, 4. - • Tr, 4, cap. 9, num. 18. -
Silvius. in a P .. qu, 82, art. 4, v. f. - Vasq .• disp, 219,
cap. 1, num, 17.. Dicast., tr, 4, de Euch., disp. Il, dub.6,
num. 10a et 110. - Leand., disp, 4, qu, 16. - r Concil.
Nicaen. I, can, 14, anno 325; ap, Labbe, tomo 2, col. 53.
ordinarie licere extra casum necessitatis;exi-
stimat tamen probabile posse sacerdotem de-
votionis causa seipsum communicare.
b) Fagundez, de 30 praec. ecci., Nb. 3,
cap. 3, num. 7, affert sententiam id conce-
dentem sacerdoti etiam devotionis causa; ne·
que eam reprobat, sed solum his verbis limi·
tat: «Existimo tamen, si adesset diaconus,
non posse tunc sacerdotem seipsum commu-
nicare, cum jam adsit minister ex privilegio
competens '.
c) Apud Praepositum, qu. 82, art. 3, dub.l,
n. 11, id reperire non potui.
d) Escobar, tr. 7, exam. 6, n. 37, (edit.Lug-
dun. S. d.; al. n. 62, v. med.);Bonacina, disp.4,
qu. 5, punct.l, n.13, id sacerdoti concedunt
etiam solius devotionis causa.
e) Concina, de Euch., cap. 7, n.12, quod
diaconus etiam idem possit, scribit: «Quae
opinio non est improbabilis., et immediate
subdit: « Sed disciplina hodierna spectanda
est •. Quoad sacerdotem vero, dicit commu·
niorem sententiam esse, quod possit seipsum
communicare.
f) Vasquez id diacono concedit extra arti·
culum mortis; Leander, extra urgentem ne·
cessitatem.
 208 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. I. - ART. I. 209
Prìvìle- 239. - e Dixi IlO. Vel privileg:um. - e go 4 ». - [Cum Roncaglia 5et pluribus, tur ad communionem; etsi tunc maneat
« « chez 3, Fagundez 4, card. de Lugo 5,
f~~l:;n:1~: e Quale habent religiosi mendieantes, et contra aliquos]. obligatus suscipere communionem ex
e «Dìana ? »,
charistiam
ministran- e nominatim Societatis J esu, ex Pauli III « 3°. Si a Pontifice vel episcopo ha- e manu parochì in articulo mortis. Buie adversantur[Contin.) Tournely 7;
di.
« bulla' et aliorum, ut scilicet in suis tem- e beant privilegium: quale hoc tempore e 7°. Si aegrotus satisfecerit praecepto et Roncaglia 8 cum Barbosa e) et Passe-
e plis, per se vel per alios sacerdotes illic « habent religiosi aliqui quibusdam locis « de viatieo, cum intentione illud implendi; rino, dieentes quod advenae debent su-
e celebrantes, communicare possint quos- e: ab episcopis dandi comrnunionem pa- e quia administratio Eucharistiae tantum mere communionem paschalern de manu
Excepto e cumque Christi fideles. - Praeterquam ." schalem. e est vetita regularibus quando praece- parochi locì ; quia iste tunc censendus est
Paschate et
mortis arti- « in mortis articulo (in quo tamen, si ur- «4°. Si quis in Paschate non possit in e ptum communionis obligat, - Nunquam proprius eorum pastor. - Sed cum Bu-
culo.
e geat necessitas, praesumitur ratihabitio e sua parochia communieare, nec petere e tamen, sine licentia episcopi vel parochi, senbaum communissime oppositum docent
«Papae, etiam invito parocho, ut habet e veniam a parocho. e licet religiosis publice Eucharìstiam de- Sanchez 9, Suarez lO, Lugo 11 (qui vocat fere
« Bonacina l), etfesto Paschatis », [Et prae- « 5°. Si, ratione communionis pascha- e ferre per plateas; cum id juri paro- communem), Viva 12, Anac1etus 13, Pa.
terquam, si episcopus rationabiliter alicui « Iis, parochiae suae ante satisfecerint, "chorum consuetudine obtento deroget. laus 14; et Salmant. 15 cum Navarro f),
communionem prohibeat], «Vide card. de «aut postea satisfacturi putentur; quia e Proinde eo casu in aegroti oratorio aliove Soto f.J, Cajetano, Azor g), etc; Ratio, quia
«Lugo 2. e tunc parochis nihil decedit, cum ipso dìe e honesto domus loco ,de licentia Ordi- peregrini et vagì non habent proprium
«Porro per festum Paschatis, Pontifì- «Paschae abstinere a communione pos- e narìi, privatim facto Sacro, Eucharistia pastorem. Et favet declaratio Eugenli IV h)
- ces hic videntur intelligere et prohi- « sint. - Sie, contra Henriquez et Navar- e est danda. - Ita Suarez; vide Diana 1. apud Sanchez, qui concessit peregrinis ut
e bere communionem illam qua satisfit « rum, docent Sà, Filliuccius a)>>; [Ita etiam e 8°. Quibusdam qui frequenter com- possint in parochiae hospitlis communi-
e praecepto annuae communionis; ut do- Suarez 6, Palaus 7, Anacletus b) cum com- e municant apud religiosos, nec possunt care; non autem coegit, sed reliquit eos
« cet Sà , Filliuccius et communiter. - muni) e: et Laymann, qui addit c): nisi con- «adduci ut communicent in parochia. dispositioni juris communis.
" Per mortis articulum intelligitur tempus « staret parochum esse invitum, ac ratio- e Idque, ex tacito et praesumpto consensu: « 10°. Si sint famuli vel domestici vel Quid de
« nabiliter id prohibere (v. gr. quod alias famulis re-
e: quo vel mors proxime instat, et moraliter e quem Laymann d) putat facilius posse « familiares eorum qui circa tales habent gularìum,
e certa et inevitabilis est; vel quo est mor- « rationem communieantiumhabere in sua e praesumi in militibus praesidiariis; item « privilegium. - Vide Compendium Prì-
e tis periculum, id est probabile dubium e parochia non possit); tunc enim ad pa- «in aulicìs, studiosis, aliisque academi- « vilegiorum Societatis 16, et Diana 17 ».
«de vitae conservatìone tali casu, quo e rochiam esse rejiciendos. - Card. de « cis, etc., qui frequenter communicantes Bonacina 18 refert quamdam de clara-
« valde frequenter mors solet accidere. «Lugo 8 , Bonacìna w », e extra suspicionem esse solent. - Vide tìonem S. C. Concilii (apud Sà), qua dì-
« Suarez 3 et alii ». Refert noster Summus Pontifex Bene- e Laymann ". ctum fuit, famulos saeculares monaste-
Nisi in
quibusdam 240. - «Ex dictis resolves, quod regu- dictus 9, declarasse S. Congregationem, Speciali· «9°. Si in Paschate sint vagi, pere- riorum teneri sumere communionem pa-
ter pro va-
casi bus. e lares licite dent Eucharistiam in arti- non posse regulares die Paschatis mini- gis et pere- «grini et advenae; secundum senten- schalem in parochia, - Hoc autem, ait
grinis.
«culo mortis, utì et in Paschate, sequen- strare Eucharistiam ex devotione com- «tiam probabilem multorum , ut San- Bonacina, non intelligendum de iis qui
« tibus casibus : munieantibus. - Sed Roncaglia lO et Wi·
« l°. Si extrema sit necessitas: ut si gandt 11 in hoc constantem ajunt esse con- Suay., de Relig., tr. lO, lib. 9, cap. 3, n. 12 et 13. - v. f. - n Loc, cìt, num, 50. - l i De Euch., qu.4, art. 9,
1 Parto 4, tr. 4, resol. 14; et parto 9, tr.9, resol, 63. - num. 2. - 18 Tr. lO, dìst., 3, n. 40. - ,. Tr.21, punct, 19,
« periclitetur de salute aeterna. suetudinem in contrarium, quae jurisdi- • Lib, 5, tr.4, cap. 7, n. 4. - e De Mair., lib. 3, disp, 23, n. 7. - III Tr. 4, cap. 8, n. 31•• Cajetan., Sum., v. Abso·
« 20. Si sìt gravis necessitas, id est pro- ctionem praebet. n. 17. - • De lo Praec, Eccl., lìb, 1, ca)'. 8, n. 5. - , De lullo ex parte absolvenlls, § LibeYtas• . Sanches, Ioc. cìt.,
«6°. Si aegrotus necdum pervenerit El1ch•• disp, 18, num.60. - • Parto 3, tr, 2, resol. 12. - n. 17. - " V. FamiUayes, § 2. r: " Parto 3, tr.2, resol, 12.
« babìle mortis periculum, et parochus
, De Euch., cap. 5, art. 2, quaer, 2, v. Circa illud... 6. - - " Disp..4, de Buch., qu, 7, punct, 2, num. lO. Cfr. etiam
e nolit vel non possit dare. Card. de Lu- e ad eum statum, ut ex praecepto tenea- , De Euch., cap. 4, qu, 2, resp, 2. - Passer., de Statib.. Pailottini, V. Sacro Euch., § 1, n. 16 et 17. - Sd, v. Eucha-
qu, 187, art. 1, n. 979. - • Loc, cito - '0 Disp. 72, sect, 2, rteua, n. 9•. - Bonac., Ioc. cìt., n. 10.
Paulus III, bulla Cum intey cunclas, de die 3Jun.1545; cap. 21, n. 52. - Sà, v. Euchayistia, n. lO. - • Dìsp, 72,
habetur in Institut, s.].- 'Disp.4, de Euch.,qu.5, punct.f , sect. 2, v. Dub. 2 0m • - , Tr.21, punct. 19, n. 3. - Laym.,
n. IO.- • Disp. 18. n. 88. 49 et seqq. - Sd, v. Euchay/stia, lib.5, tr.4, cap. 7, num. 4. - 8 Loc. cit., num.50. - 9 De
n. IO.- Fili., tr. 4. cap. 9. n. 264 et 265. - • De Poenit., Synodo. lib. 9, cap. 16. num. 3. Cfr. etiam Pallottini, d) Quidquid asserat Busenbaum, id Lay· nii IV, juxta quam viatores in Paschate cen-
disp.26, sect. 4, n. 2; et de Relig., tr. 8, lib. 2. cap. 19, v. Sacyam. Euch., § 1, n. 1 et seqq.; et Thesaur. Resolut. mann, Ioc. cit., n. 4, non habet. sendi sunt tamquam incolae loci, quoad sa·
n. 12 et 13. - • De Euch., disp. 18, n. 63. - , De Euch., S. C. C., tom. 7. fol. 162 et 181. - lO Loc. cit., qu. 2, resp. 2. e) Barbosa, de Parocho, cap. 19, n.16, qui cramenta Poenitentiae et Eucharistiae. - Na·
cap. 4, qu. 2, resp. 2. - Hel'~riq" lib. 8 1 cap. 55... Navar-., _ 11 Tr. 12, exam.4, num. 48. .
locus utique citatur a Roncaglia, non de com- varrus autem, qui a Salmant. ex Castropalao
munione loquitur, sed de confessione: e Va- citatur, tractat in cap. Placllit, de poenit.,
gum debere confiteri parocho illi in cujus disto 6, num. 80 et seqq., de sacramento
240. - a) Filliuccius, tr.4, cap. 9, n.264 pore paschali recipere in ea parochia in qua parochia reperitur tempore perceptionis sa- Poenitentiae, quod vagabundus juxta ipsum,
et 265; Bonacina, disp. 4, de Euch., qu. 5, degunt. cramenti -. Sed n. 15, (a Ronc. non citat.) de non solum a parocho lod, sed a quocumque
punct. 1, n. 12, id asserunt de eo qui jam ~ . c) Laymann scribit: «Sin autem existime- peregrinis et advenis loquens, scribit: «Hodie alio sacerdote accipere potest.De èetero affert
satisfecit praecepto paschali. - Sed Filliuc- tur contrariam esse parochi voluntatem, ut ex tacita Ordinariorum voluntate per consue· n. 65, vivae vocis oracuIum EugeniiIV, quo
cius videtur etiam idem intendere de eo qui contentus non sit paschali tempore communio- tudinem confirmata, non solum possunt ad- viatores censendi sunt incolae illius lod in
satisfacturus creditur, cum dicat diem Pascha· nem conferri parochianis suis, Hsnimirum de venae et peregrini cuicumque approbato sa· quo reperiuntur quoad sacramenta Poeniten-
tis (in quo prohibentur religiosi ne commu· quibuspraesumi non potest in parochia etiam cerdoti confiteri, sed etiam S. Eucharistiae tiae et Eucharistiae.
nionem ministrent) verius formaliter intelligi communicasse aut communicaturos, tunc con- sacramentum, etiam tempore paschall, susci- g) Azor, pariter a Salmant. dtatus, con-
seu pro communione ex praecepto. fessarius severius praecipere debet poeniten· pere, si ad propriam parochiam facile acce- trarium tenere videtur, dicendo,part.l, lib.7,
b) Anac1etus, tr.IO, dist.3, n.40, de alio tibus omnibus, ut in parochia communicent dere nequeant». cap. 30, qu. 8, posseperegrinos in parochia
casu disputat, de peregrinis scilicet, vagis, et paschali tempore; deinde, quantum fieri po- f) Sotus, in4,dist.18,qu. 4, art. 2, quam- in qua degunt, praecepto satisfacere.
iis qui tempore paschali extra parochiam exsi- test ipso dominico die Resurrectionis absti· vis a Salmant. hic citetur, contrariam tenet h) Est vivae vocis oraculum, quod repe-
stunt, quosque ait posse Eucharistiam temo ner~ debent a parochianis communicandis-. sententiam, referendo dec1arationem Euge- ritur in Compend.privilegior.Mendù;antium j
S. ALl'HONSI, Opeya mora/ia. - Tom. III. 14
 210 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUB]EC'fO EUCHAR. - DUB. I. - ART. II. 211
degunt in monasteriis vel in locis exem- formia esse refert idem Benedictus plura "nullo modo celebrandum sit sine vestì- marum instituit, et Ecc1esia quae tam
ptis a cura parochorum: et idem sentiunt decreta S. Congregationis, et signanter e bus sacris ob viaticum dandum. - Bo- benigna est mater, voluerint morìbundos
Anacletus l cum communi (ut asserit), illud editum 22 Novembris 1721, ubì di- « nacina b) », tanto bono privari, ne praescriptae cae-
Roncaglia 2, Palaus 3; et Salmant. 4 cum ctum fuit teneri recipere communionem Ministrare Eucharistiam sìne lumine remoniae omittantur t).
Dicastillo. in parochia, famulos monìalium degentes et solita confessione reputatur tantum ve- Deferre autem Eucharistiam ad aliud
Attamen Wigandt" et Benedictus XIV 6 in doInibus sitis in atriis monasterìorum, niale; ut communiter dicunt Suarez 1, altare sine vestibus sacris, dicit Croix 12
sentiunt oppositum. Nam (ut ait praefatus muro cìrcumvallatìs, quae sunt contigua Roncaglia 2 cum Quarto; Croix 3 cum Go- curo Diana g) et communi, non excedere
Benedictus) tantum ìlli servientes mona- monasteriis, cum janua quae c1auditur. bat; et Salmant. 4 cum Filliuccio, Granado peccatum veniale. - Censet etiam Pasqua-
steriis sunt exempti a jurisdictione sui Sed, hoc non obstante, refert Croix 8, et Fagundez; ac Mazzotta cum communi, ligo h) apud Croix h), quod episcopus po-
Ordinarii, qui (ut habetur in Tridentino 7) Societati Jesu expressum privilegium con- ut asserito - Ministrare autem sìne stola test dispensare, ut deferatur viaticuro curo
actu seruiunt et intra eorum septa ac cessum fuìsse, ut famuli domestici, intra et superpellìceo, communiter censent DD., pileolo in villis et pagis.
domo resident, subque eorum obedùmtia septa religiosa habitantes, possint satisfa- esse mortale ex genere suo; ut Suarez 5 242. - «2°. Praestat aegrum non com-
VZVUttt. Unde, ut ait, non eximuntur ab cere communioni paschali communicando et Roncaglia 6, ac Filliuccius 7. - Omissa « munìcatum mori quam sacerdotem in
obligatione communionis paschalìs in pa- in templis Societatis. - Sed adnotat ibi tamen tantum stola, dicit Roncaglia plu- «babitu curo sacramento per publieum
rocbia, famuli monasteriorum, nisi vivant Pater Zaccaria pluries decrevisse S. Con- ribus videri solum veniale. « currere; etsi festinare valde debeat, ut
intra ipsam clausuram, et sub obedientia gregationem hoc privilegium non extendi Utrum autem t'n necessitate lù:eat mz:' « dicit Quintanadvenas 18 ». [Sed probabile In neces ..
ad alias religiones. s i t a t e, sa-
praelatorum regularium. - Et huie con- nistrare vt'a#cum sine lumt"ne et vestlbus est posse sine irreverentia currere in ne- cerdos 'via-
ticum defe-
sacris? - Negat Bonacina c) cum Silve- cessìtate ; ut Croix 14 cum Gobat; item, rens potest
ARTICULUS II. stro d) et Possevino; quia (ut ait) praestat contra Salmant. 15 cum Bonacina a)]. - currere,
QUID REQUIRATUR 'IN MINI5TRO, AD L1CITAM ADMINI5TRATIDNllM EUCHARI5T1AE.
potius reverentiam servari tanto sacra- - Secus est in Baptismo et Poenitentia,
mento quam ìnfìrmum communicare. - «si probabiliter tìmeretur ne aegrotus
241. An Eucharistia deferenda ad infirmum cum stola, superpelticeo ac lumine. Quid de In neces-
sitate, ad
Sed communius et satis probabiliter affìr- «decederet in mortali. Tunc enim cur-
Extrema Unctione. - 242. An in necessitate ticeat currere. - 243. An, deferre Eucha- viaticum mant Croix 8 et Mazzotta 9, Gobat lO, EI- « rendum esset; ut habet Bonacina 16, ex
ristiarn in equo. Et an, tantum ad eam adorandarn, - 244. An liceat dispensare vel dandum, Ii-
ci te oro i t- bel 11; et Renzi e) cum Filliuccio e), Aver- «S. Thoma b), Possevino et aliis ".
celebrare posterioribus digt'tis. Et an, medio instrumento tempore pestis. - 245.Quando tuntur,
sae), Granado e), etc. Ratio, quia non ra- 243. - « 3°. Ad infirmum longe distan- Potest
peccet dispensans ob defectum ritus Ecclesiae. - 246. Quibus subfectis non ticeat por- quandoque
rigere communionem, - 247. An autem communio porrigenda reis capite da",!,nf!tz's. tionabiliter praesumitur quod Christus, e tem licere parocho Eucharistiam deferre uti equo
Et an sernifatuis et obsessis. - 248. Quomodo pastor debeat asservare Eucharzsttam.. qui hoc sacramentum ad subsidium ani- « in equo mansueto, ita ut non sìt perì- mansueto.
Et an Eucharistia asseruanda- et deferenda semper sit cum lurnine. - 249. An mi-
1 Disp, 72, sect. 4, v. Tertio, - ~ De Euch., cap. 4, Euehar" cap. 4, qu.B, resp, 2..- , Tr. 4, cap. 9, n. 270. -
nistranda communio in Missa de Reqi.iem. - 250. Quid faciendum, si hostia deci-
qu, 8, resp, 2. - Quarti, parto 2, tit. lO, seer, 8, dub, 8, Roncagl' J Ioe. cito - Posseu., de Ofr. curati, cap. 5, n. 38.
dat in terram, - 251. Quz'd .faciendurn. de fragmentis hostiarum. - 252. Qua hora diff. 3, v.· Dico 1° et 2°. - 1: Lìb, 6, parto 1, num. 489.. - a Lib. 6, parto l, num, 489. - l,I T'r, 5, disp, 4, qu, 1,
et qua die possit dari communio. - 253. Quoties parochus teneatur ministrare com- Gobat, tr. 4, n. 882,·- , Tr.4, cap. 9, n. 24. - FilI., tr, 4, cap. 3, § 2,n. 1. - 10 Tr..4, n.413. - :u De Euch., n. 63.
munionem. - 254. Quid notandum circa communionem quotidianam. cap. 9, n. 270.• Jacob. de Granado, in 3 P., eontrov. 6, - 12 Loc, cìt. - 18 Tr. 4, 'singul, 8, n. 2. - l' Loc, cìt,,
de Ench;, tr.12, disp.B, nam.2. - Fagund., de 3° Praec, n. 614. - Gobat, 1oc. cìt., n.4l6 (edit. Mon.ch., n. 4(6). -
Reveren· 241. - «Resp. l°. Ut minister circa Eu- «Unctione, cujus materia, cum non sit Ecci., lib.8, cap. 3, n. 9. - Massotta, tr. 5, disp. 4, q"l. l, 15 Tr. 4, cap. 9, num. 25. - 16 Disp. 4, de Euch., qu. 5,
tiain mini- cap. 3, § 2, n. 1. - , Disp. 72, seet. 4, v. Ter#o. - • De punct. 2, n.9. - Possev., de Oflic. curati, cap. 5, n. 37.
strandaEu- «charistiae distributionem non peccet, « sacramentum, non requirit tantam ve-
charistia.
« praeter gratiam, etiam reverentiam in « nerationem) ». - lIta etiam Mazzotta
« eo tum ratio tum canones requirunt; ita cum Croix a) et communi]. si alioquin negligeretur, posset deferri et dari !) Et 5. C. de Prop. Fide, die 20 Decem·
«ut praestet hoc sacramentum omitti « Putant tamen quidam, si habitus ha· sine ulla ejusmodiveste,itemque sine lumine». bris 1739 et 9 Decembris 1822, huic senten-
« (cum ejus susceptio saepe non sit ne· « beri non possit, aut sit tempestas, aut b) Bonacina, dt'sp. 4, de Euch., qu. 5, tiae affirmativae adhaesit, declarans id in
« cessarla ad salutem), quam admitti po- «iter faciendum, non fore irreverentiam punct. 2, n. 8, habet primum assertum Bu- casu necessitatis licere. Idemque declaravit
senbaum. . 5. R. c.; vide ejusdem Decreta authentica,
« sitivam irreverentiam. « si sacerdos Eucharistiam in pyxide ve! c) Bonacina, loc. dt., n.8, loquitur (sicut n. 3234, dub. 1, qu. 1 et 3.
« Unde resolves: « corporali involutam in sinu suo c1am et Possevinus) de deferenda Eucharistia, ad- g) Diana, parto 10, tr. 13, resol. 34, id
. Luminaet « l°. Eucharistia non est deferenda ad «deferat. Quod certius videtur licere in dens secus esse de Extrema Unctione, quae refert ex alio auctore, quem nec probat nec
indumenta e non indiget tanta veneratione quanta adhi· reprobat.
requisita. «infirmum nisi curo habitu decenti, id < lo'cis haereticis, ubi etiam in necessitate,
benda est 5S. Eucharistiae sacramento •. Ex h) Pasqualigo, de Sacrif. Miss., qu. 833,
« est cum stola. et superpelliceo, ac prae- « et c1am praeciso scandalo, poterit por- quibus colligi potest ratio quam Bonacinae n. 3, asserit episcopum posse dispensare, « si
«cedente lumine. (Secus est de ExtremlC «rigere sine stola et superpelliceo; etsi 5. Alphonsus tribuit. adsit justa causa. ; et subdit hanc esse pra-
d) 5ilvester non satisaccurate a Bonacina xim in villis, ut sic utatur pileolo.Et ita etiam
1 Tr. 10, disto 3, n. 40. - SI De Euch., cap. 4, qu. 2, cap. l!. - Bened. XI'V, 1oc. cit., n. 8; cfr. Thesaur. resolul.
S. C. Cone., 22 Nov. 1721, et 17 SepI, 1722. - • Lib. 6,
ex Possevino allegatur; nam V. Sacramen- Pasqualigo citatur a Cron, loc. cit., n. 614.
resp. 2. - ' Tr. 21, punet. 15, n. lO. - 'Tr. 4, cap. 8, n. 30.•
parto l, n. 635.- Zaccaria, in Croix, Iib. 6, parto I, n. 624. tum, n. 3, ut notat Possevinus, docet viati· 242. - a) Bonacina, qu. .5, punct. 2, n. 9,
Dicast., tr. 4, de Eueh.. disp. lO, dub. 7, n. 173. - , Tr. 12,
exam.4., n. 48. - 6 Notif. 55, n. 7. - 'I S,ess. 24, de reform., - l-dassotta J tI". 5, disp. 4, qu. 1, cap. a, § 2, n. 1. cum non esse absolute necessarium; hinc con· scribit: «Parochum non teneri Eucharistiam
cludit Possevinus, posse non deferri potius ad infirmum morti proximum deferre, si ti·
quam sine lumine et vestibus sacris deferatur. meat fore ut eam non possit administrare in-
e) Renzi, de Euch., cap. 3, qu. 1.5, adhae- firmo, nisi valde festinanter currat; nam cur-
v. Absolutio I, quoad saeculares, n . .5; sed 241. - a) Croix, lib. 6, parto 1, n. 489, de ret sententiae negativae, pro qua etiam citat sus nimis festinus videtur repugnare reve·
signatur O parva, qua vivae vocis oracula non sola Eucharistia loquitur, et concordat; sed Filliuccium, Aversam, ]acobum de Granado. rentiae tanto sacramento .debitae'.
authentica indicantur addit: e Attamen in necessitate pro viatico, Et certe ii auctores non tenent affirmativam. b) 5. Thomas cltatur a Bonacina pro sola
 212 LIB. VI. - TRACT. m. DE EUCHARISTIA. CAP.: II. - DE CAUSIS ET SUBjECTO EUCHAR. - DUB. I. - ART. II. 213
" culum lapsus, docet Quintanadvenas l », 244. - c 5°. Non licet dare Eucharì- Adhibere
alios digitos
et. Laymann l; Bonacina 9 cum Suarez, licitum in tali necessitate, cum Busen-
[Idem tenet Elbel 2 cum Gobat, si fìat c stiam aliis digitis, si indice et pollice praeter pcl- Molina, Sayro, Avila, Filliuccio et Regi- baum, Bonacina 9; item Mancinus et Mar-
Iicem et in'
causa tempestatis vel distantiae, vel quia ~ ob chiragram dari non possit; ut docent dicem, illi· naldo, quod si quis haberet pollicem ita chant, apud Croix lO; et Salmant. 11 curo
cìtum.
periculum est in mora. Idque concessit «Bonacina 4 et Possevinus: - contra To- infirmum, ut non posset cum eo hostiam Gavanto j), Leandro, etc.rquìa necessìtas
S. Carolus a)). e: Sed negant Possevinus b) c letum a), cujus sententia tuta videtur, si frangere, non posset quidem celebrare e). satis videtur excusarea-solito ritu Eccle-
«et Barbosa, nisi loei consuetudo permit- c alias aeger sine via tico esset moriturus: Idque ìnfertur ex cap. uit., de corpo vitzat.} sìae], - « Quod in praxi, pro aegroto,
" tat. Adduntque non licere pyxidem dare « praesertim si tunc detur duobus indi- ubi dictum fuit, tum tantum permìttendum « qui non potest trajicerehostiam (ut sci-
e: portandam laico, quantumvis pastor sit c cibus ». alicui sacerdotio initiari, cum habet 1'01- " licetei detur Eucharistia, ìmposìta par-
« fatigatus; sed potius ex collo suspen- Quaeritur: an quz' laborat chiragra, licem aptum ad frangendam hostiam, - « ticula hostiae . cum vino in cochleari),
"dendam bursam. possit alti"s digt"tz"s quam pollice et indice Regula autem generalìs est, id quod est « admittit Praepositus 19 et Escobar lS,-Dia_
Euchari- " 4°. Eucharistia non est deferenda ad mint:<;trare Eucharistiam? impedimentum ad suscipiendum Ordìnem, cna 14 », [Vide dicenda n. 288,v. DicuntJ.
stia, Don de-
.ferenda ae· « aegrum, venerationis tantum causa, ut Affirmant Mazzotta 5; et Croix 6 cum post susceptìonem exercìtìum Ordinìs imo « 7°. Sacerdos podagra laborans potest
groto 'vene"
rationis « adoret vel osculetur, si sumere non Arriaga b)} Leandro et Gobat c); quia, licet pedire. Vide Salmant. s. " deferri ad altare, ut ibi Eucharistiam
tantum cau-
sa. « possit. Quod etiam prohibuit Congre- soli primi digiti sacerdotis inungantur, Et idem dicunt Bonacina 4, Viva 5 et c admìnìstret; seclusa tamen alia prohìbì-
« gatio cardinalium: quae tamen non vi- tamen tota manus consecratur. - Proba- Etsl mìni- Mazzotta 6, de sacerdote qui indicem ha- « tione. - Ita Possèvinus k), Bonacina 15,..
ster chira-
« detur prohibere ut venerationis causa bilius vero negant Diana 7, Renzi 8; et Bo- gra la bo-
rat,
beret ineptum ad usum f). 245. - « Resp. no. Requiritur praeterea
« deferatur ad lectum, si in domo cele- nacina 9 cum Possevino. Ratio, quia, etsi Quid de
usu instru..
«6°. Non licet tempore pestis porri- e ut eam dispenset ritu Ecclesiae .con-
«bretur », tota manus sit consecrata, attamen index mentiinmi.. «gere Eucharistiam medio aliquo ìnstru- c sueto: deinde, ut eam neget (per se 10-
nistranda
In hoc attendendum omnino decretum . et pollex ex ritu Ecclesiae ad hoc mini- Euchari~ c mento (multo minus deponere alicui in e quendo) ìndìsposìtisanimo vel corporei
stia.
S. C. Coneilii, z'n sesso 13, can. 7, (apud sterium deputantur. e scutella, ut ab ipsomet aegro sumatur); «deaìque, si pastor sìt, ut ministret eam
Lugo S), ubi sic declaratum fuit: Non licet Et quamvis communiteradmittantcum « sed manu danda est, ut docet Bonacina, c ovibus, quoties rationabìliter petunt, -
sanctam Eucharistiam ad aegrotantes de- Busenbaum, Diana et Renzi lO; item Con- « ex Suarez g) et aliis. - Quamvis Pos- «Bonacìna 16.
ferre, qui morbi grasstate impedt'N sumere cina d), Salmant.P, Tournely d) et Ronca- c sevìnus v non ìmprobabìlìter dicat posse, «.Dlxi 1) Rz"tu Ecciesiae , quia legìtì- Euchari-
eam non possunt, sed veneraUom"s gratza glia d), contra Bonacina, posse ministrari « praeciso scandalo et periculo lapsus in stia mini·
" mus Ecc1esiae ordo sub peccato oblìgat, strandà ritu
solent eam deosculari. Et si forte alt"quo Eucharistiam posterioribus digitis in casu « terram, instrumento ad id rite confecto «Unde resolves: Ece1esiae.
in loco talis est cci'nsuetudo, ea prorsus extremae vel gravissimae necessitatis: - « dari". [Puta in cochleari. Id tamen ne- c Peccat, l°. Qui Eucharistiam dat sub Sabspecie
est totlenda, quod Pius V prohz"buz"t. pariter tamen communiter dicunt Palaus 19 gant Diana 7; et Renzi" cum Fagundez i) vini, aun-
« utraque specie, locis vel personìs qui- quam licita
et concilio Mediolanensi V, ubi id vetitum « bus a Pontifìce non est concessum. ...:.. laici, secln-
.0 privile-
l Tr.4, singuI. 8 bb n. 2. - 9 Confero 13, de Ministro num. 490. - Leander; is est Emman, a Conceptione,
J

Euch., num. 74.• Gobat, tr, 4, num, 415 (edit. Monach.,
num, 405). - Barbosa, de Parocho, cap. 20, num. 51. -
• Resp. moral., lib. l, dub. 11, num.B, Cfr. etiam Rituale
Rom' J tit. de CommuD. infirmorum. - 4 Disp. 4, qu. 5,
punct. 2, num. 10. - Possev., cap. 5, num.49. - 5 Tr. 5,
disp. 4, qu. l, cap. 3, § 2, num. 3. - • Lib. 6, parto l,
ratione qua fulcitur ultimum hoc assertum:
quemlibet scilicet teneri vitam suam prodi-
gere in extrema spirituali necessitate proxi·
mis. Atvero Angelicus, loco a Bonaeina alle·
gato, nempe in 2 a 2 a e , qu.i85, art. 5, dicit
tanturo pastorem non posse gregem deserere
propter quodcumque periculum imminens,
ubi ejus corporalis praesentia necessaria est
proximi saluti spirituali..
243. - ~) S. Carolus, in Actis Mediolan.,
parto 4, lnstr. visito injirmor., § De commu·
nione, V. SSfhum Sacramentum, nullam--
mentionem de hoc facit.
b) Possevinus male hic a Busenbaum al·
legatur, nam, cap. 8, n. 4i et 42, vult ut
loei consuetudini se conformet, addens: «Et
si nulla sit consuetudo, nullurn est peccatum
equo ferre, nisi equus esset indomitus et prae-
ceps '.
244. - a) Ita sane citatur Toletus a Bona·
cina. Sed Possevinus, a quo Bonacina videtur
citationem accepisse, dieit loc. cz't., totam qui-
Summa novem partium Leandri, num, 370. - l' Parto 10,
fuit. S~d merito putant non improbabiliter
tr. 11, resol, 40; et tr.16, resol, 80. - 8 De Euchar., cap. 3,
qu. 16. - 9 Loc. cit., n. 10.. Posseu., Ioc. cìt., n. 49. - 1 Lib. l, n. 5, parto 5, cap. 7, n. 1. - , Di'p. 7, de
Diana, parto 10, tr, 16, resol. SO. - 10 De Euch., cap. 3, Irreguì., qu. 2, punct, 2, num, 16. - S~ar.) de Censur.,
qu. 16. - 11 Tr. 4, cap. 9, n. 26. - Bonac., disp. 4, de Euch., disp. 51, sect. 2, n. 17, v. Quinto potesl• .. Molina) tr. 3,
qu.5, punct. 2, n. lO. ..- 19 Tr. 29, disp.6, punct. 11, n. 3. disp.70, num.3. - Sayr., de Censnr., lib. 6, cap. 9, num.2
et 4.• Avila, parto 7, disp. 3, dub. l •• FilI., tr. 19, cap. 6,
nUm. 178.. Regin., lib. 30, tr. 2, num. 53. - • Tr. lO,
cap. 7, num. 2. - • Disp. 7, de Irregul., qu. 2, panct. 2,
dem manum esse consecratam; consuetudi· num. 16. - • De Irregul., qu. 9, art. 4, auro. 15. - • Tr.8,
nem tamen declarare solos pollices et indices disp. 5, qu.2, cap. 5, num.1. - , Part.5, tr. 3, reso1. 50;
esse convenientes, et addit: «Tolet., lnstz"t., cfr. parto 4, resol. 114. - • De Euchar., cap. 3, qa. 16••
Concil. Mediol. V, parto 2 constitut., cap. 15, v. Aro""o. -
lib. i, cap. 58, n. 2, licet ibi loquatur non de
administratione, sed de sola celebratione, hoc
concedit •. At re vera Toletus, cap. 63, n. 2,
(non autem cap. 58), irregularem esse ait qui e) Scilicet ii auctores dicunt ejusmodi in-
pollice et indice careret. firrnos digitis esse irregulares.
b) Arriaga, de Euch., disp. 48, n.ll, habet f) Viva sic loquitur: «Qui parte etiam
solum rationem qua utuntur auctores hujus pollieis aut indicis caret, et qui laborat debi·
opinionis, nimirum: «Sacerdos habet... vi or- litate digitorum, ita ut notabiliter irnpediatur
dinis et consecrationis potestatem tangendi frangere Eucharistiam illamque tractare.,
Venerabile ...; ad id enim muneris specialiter est irregularis. Et ita etiam Bonacina.
ei consecrantur rnanus». g) Suarez, licet a Bonacina hic citetur; id
c) Gobat, tr. 4, n. 39i et 422, id concedit tamen, de Poenz"t., disp. 44, sect. 3, n.i7, V.
«in vera necessitate». Dù;o 3 0 , non habet.
d) Concina, de Euch., cap. 7, n.i5; Contino h) Possevinus, de Offic. cura#, cap. 8,
Tournely, de Euch., cap. 5, art. 2, v. Quae- n. 35, de iis qui doctrinam hanc tenent seri·
res 5; Roncaglia, de Euch., cap. 4, qu. 3, bit: «Forte possent sustineri • ; sed postquam
resp. 2, dicunt posse id fieri in casu necessi- rationes hujus opinionis exposuit, concludit:
tatis, quod ipse Coneina intelligit expresse «Ego tamen consulo non recedendum a com·
de gravi et rationabili causa. muni usu Ecclesiae,qui est rninistrare imme-
" Item, si morìturo, qui ob linguae aridi- gio.
• Disp. 4. de Euchar., qu. 5, punct, 2, num. lO, i. f. -
Mancin. l . Practìca visitandi Infìrmos, pract. 8, dub. 19..
Jacobus Marchant, Candelabro myst., tract. 6, de Extr.
Unct., lect. 3, v. Austerwres. - 10 Lib. 6, parto 1, D. 486.
- n Tr. 4, cap. 9, num. Z'l. - Leand., disp. 4, qu. 20• ...:..
l!l Qu. 80, art. 8, duo. 2, num. 42. - 13 Tract. 7, exam. 6,
n. 88, (edit. Lugdun. S. d.; al. n. 62, v. C.). - " Parto 4,
tr. 4, resol. 104. - " Disp. 4, de Buch., qu. 5, punct. 2,
num. Il. - " Loc. cit., punet. 1, num. 15; cfr. punct. 2,
nUm. 7; et disp. l, qu. 6, punet. 4, et disp. 4, qu. 6,
punct.2.
diate manu; et qui aliter ageret, praeter pec-
catum, posset etiam... puniri. An autem moro
taliter peccaret, dubito, qWa contraveniret
gravi caeremoniae Ecclesia.e universalis •.
i) Fagundez, de 30 praec. Eccl.~ !ib. 3}
cap. i, n. i3, !icitum esse ait tempore pe$tis,
Eucharistiam in loco decenti deponere, ut
peste infectus possit eam ore vel .maI).u su·
mere.
j) Gavantus, Man. EPiscopor., V. Pestis,
n. 6, negat posse tninistrari mediante aliquo
instrumento; et n. 7, subdit solurn: «Alii con·
cedunt cum cochleari argenteo •.
k) Possevinus, cap. 5, n. 49, observandarn
esse ait universalem consuetudinem,quae est
ut minister accedat et non portetur: «Tamen
 214 !..I:B. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
« tatem non potest hostiam trajicere, det
« specìes vini»: [Ut communissime dicunt
Tamburinius l cum Fagundez et Diana a),.
item Croix b) cum Suarez, Lugo, Dica-
stillo, etc., contra Ochagavia C), etc.; quia
praeceptum viatici non obligat,quando
nequit sumi debito modo et Ecc1esiae ritu]
« licet talem a mortali excusare conetur
« Amieus apud Diana 2, Bonacina d), San-
« chez, Possevinus d), Barbosa, contra
- ipsum Diana a).
Ornittere « 2°. Qui dispensat sine veste sacra vel
vestes sa-
cras et Iu- « lumine, aut praevia confessionis gene-
mina, illici-
tum. « ralis formula ". - [Vide dieta n. 241].
Item, da- «3°. Qui laieo dat hostiam majorern.
re laico
stillo, Diana, Granado, etc.; ac Elbel.?
cum S.Antonino, Silvestro et Bonacina]-
« vel etiam in defectu minorum , plures
«majores consecrare; easque deinde in
e minores partes (non tamen adeo parvas,
e: ut honeste dari non possint) divisas di-
« stribuere. - Ita Sà f), Bonacina f) :o.
246. - « Dixi 2°. Per se neget: quia
« alias cooperabitur peccato. Per aceidens
« tamen saepe dare potest, V. gr. si sine
«scandalo, aut gravi damno suo ve} poe-
e: nitentis, negari non possit, - Vide Bo-
« naeina 8, Possevinum 9.
« Unde resolves:
« 1°. Peccat: 1". Qui dat pueris ante
CAP, n. - DE CAUStS ET SUB}ECTO EUCHAR. - DUB. I. - AR1'. II.
« repraesentanti, usurario, meretrici, con-
« cubinario: de quibus vide Filliuccium ":0.
[Vide dieta n. 47, v, Sed htc.] - e Dixi
«publico. Quia si occulte tantum seias
« esse indispositum, occulte quidem, non
e; tamen publiee petenti est neganda: nisi
« indispositio ex confessione sit nota; tunc
Euchari·
e: enim extra eam ne licet quidem mo-
stia per se
neganda in-
dispositis : • nere, ut docet Sanchez, Bonacina, Lay-
« mann 9, card. de Lugo 8 ». - [Vide dieta
n. 49 et 50).
Non est 241. - « 2°. Peccat idem qui negat reis
neiandaca-
pite plecten- " morte plectendis (quibus etiam potest
dis.
« dari aliquot, immo una hora ante mor-
Pueris
e tem, ut habet Sà: danda vero est, si fieri
215
« et qui debilem habent rationis usum, si
e saltem hunc eibum a profano distin-
- guere norint; ut habent Henriquez f) et
« Possevinus f). - Idem fere dieendum
« est de surdis et mutis a nativitate. Vide
«Laymann 5.
« ZOo Qui dat obsessis a daemone: dum-
• modo sine irreverentia possint sumere.
« Ita Suarez, Bonacina, Reginaldus s. -
[Vide dicenda n. 303, in fine].
248. - «Dixi 3) St' pastor St't. - Unde
resolves:
" 1°. Talis peccat graviter contra justì- Pastorne-
gans Eu·
« tiam et caritatem si subditis in periculo charistiam
su bdi t s,
«mortis, licet peste infectis, non det ».
ì

majorem « - In necessitate tamen, vel in casu ma-
hostiam,
e; gnae devotionis, licet ex majore parti-
« culam defractam dare s ; [Id si fit sine
causa non est licitum, sed non excedit
veniale; ut recte ait [Contin.] Tournely 8
Qu a n do cum Passerino. Sufficit autem ad illud ex-
liceat dare
partem ma- cusandum, si communicandus sit infirmus,
« annum discretionis (nisi in artieulo mor-
« tis) qui forte circa annum decimum in-
" cipìt », - [Vide infra n. 301]..
e 2°. Qui dat amentibus, quando nun-
« quam sunt usi ratione. Si vero usi sint,
« potest et debet illis dari in articulo mor-
e tis, si possit sine periculo irreverentiae,
an te d iscre-
tionem.
« potest, non in carcere, vel alio loco inho-
« nesto), etiam ob crimen sagarum captis,
e dummodo poenitentiam prae se ferant:
Perpetuo
amenti bus. « etiamsi crimen negent, et violenta duret
«suspieio. - Tanner 4 :o.
Negat Contenson a) posse dari com-
munionem capite damnatis: nisi diu prius
qualiter
peccet.
[Vide dieta n. 233]. - <: Alius vero sacer-
« dos, qui in tali casu, absente vel nolente
« parocho, nollet dare, peccaret tantum
« contra caritatem: etsi, secundum Cha-
<: peauville 6, mortaliter.
« 2°.Pastor, ut Eucharistiam opportune Euchari·
stia, u b
« petentibus possit ministrare, tenetur eam
ì-

i ori s h o· «et non constet a) incidisse in amentiam nam s e r-

stiae. vir nobilis, famulus, vel alius qui sine in- vanda.
poenitentia sua crimina expiaverint. - « asservare cum lumine in ecc1esia (nec
commodo exspectare non potest, etiamsi «in statu peccati mortalìs, Laymann lO lO.
Sed recte affirmat laudabilius posse dari « Iìcet alibi, ne in sacellis quidem nobì-
tantum ex devotione communieet e),' ut - [Vide dicenda n; 302].
dispositis per confessionem Pater Con- « lium, vel choro monialium, aut inter
dieunt communiter idem [Contin.] Tour- «3°. Qui dat peccatori publico, V. gr. Peccatori
publico. cina b) et juenìn C), ut usus habet in Ita- « septa monasterii earum, ut habet Tri-
nely 4 et Coneina 5; Salmant. 6 cum Dica- « histrionì turpes comoedias cum mortali
lia et Germania (secus in Gallia et Hispa- « dentinum 7, nisi cum facultate in so-
1 Method. ss. Commun., cap, 5, num. 3.. Fagund., disp. 11, dub, 6, num. 113 et 117•• Diana.• parto 5, tr. 3, nia), et etiam una hora ante mortem, si « lemni festa) in pyxide; quae non neces-
de 3 Praec, Eccl., lib.3, cap. 4, n. 20.. Suar., de Euch., resol. 54; cfr. parto 1, tr, 14, resol, 37.• Jacob. de Gra- necessitas urgeat, ut admittit Coneina d). « sario est consecrata: licet, si consecrata
disp. 71, sect.3, v. f•. Lugo, Resp. moral., Iib, 1, dub. lO, nado, in 3 P., ccntrov, 6, de Euch., tract, 12, disp, 3,
num.2 et 8. ~ Dicast., tr.4, de Euch., dìsp, lO, dub. 11, num. 3 et 4. - 'l' De Eucharistia, num, 59. ~ S. Anton., Ex concilio enim Nicaeno praescribitur « non sit, debeat interìus vestiti vitta linea
num, 228. - Amicus, tomo 7, disp, 29, n. 10S.. 9 Parto 8, parto 3, tit. 131 cap. 6, § 5•• Silvest' l v. Eueharistia II~ quod Eucharistia danda est omnibus qui « ex tela consecrata; ut ex S. Thoma a)
tr. 1, resol. 24. - Barbosa, de Parocho, cap. 20, n. 45. - num. 15, § Septimum . .. Bonac.~ disp. 4, qu.·5, punct. 1, ad vitae exitum veniunt e). «docent Vasquez, Azor ti) et Reginal-
a De Euch., cap. 5, art. 2, quaer. 8. ~ Passer.~ de Statib., num. 14. - 8 Disp. 1, de Sacramentis in genere, qu. 6.
qu. 187, art. 1, num. 959. - , Loc. cito - 5 De Euch., punct. 4. - 8 Cap. 5, n. 21. - 10 Lib. 5, tract. 4, cap. 4, Rarodan-
da semifa..
« 3°. Recte facit: l°. Qui raro, V. gr. in « dus a) ". - [Vide de hoc dicenda n. 4.24,
cap. 7, n. 12. - 6 Tr. 4, cap. 9, num. 19. ~ DÙ-:Q.st., tr. 4, num. 4 et 3. tuis et shni· « Paschate, dat communionem seInifatuis, V. Hzc ultùno loco].
libus•.
1 Tr. 4, cap. 9, num. '!!76. - Sanc"., de Matr., lib. 3, Concil. N'ca.n ..r, can. 13; ap. Labbe, tomo 2, col. 46. -
disp. 16, n.3 et 4. - Bonac., disp. 1, de Sacro i. g., qu.6, , Lib. 5, tr. 4, cap. 4, num. 5. - SUar., disp. 69, sect. 2,
citra scandalum, inquit, cum non possit ha- n. 9, vult, ut .probabilius,moribundum eo casu punct.4, n.4. - • Lib. 5, tr.4, cap. 6, n. 10; cfr. tr. 6, v. Quarto.- Bonac., disp. 4, qu. 6, punct.l, n. 6. - Regin.,
cap. 14, n.9. - • De Sacram. io g., disp. 8, n. 189; cfr. de lib. 29, n. SO. - • De Necessit. et Modo ministrandi sacram.
beri alius, credo non peccare mortaliter eu- « teneri. ad susceptionem speciei vini. Poenit., disp. 23, num. 126 et 130. - Sà, v. Euchf::,'I"#'sUa, tempore pestis, cap. 4, qu.ff7, n. 2. - 't Sesso25. de regular.,
ratum. qui dieto modo ea [sacramenta] admi- d) Doctrinam hanc apud Bonacinam, San-
num. 2. - • Tom. 3, disp. 4, qu. 5, dnb. 4, nnm. 108. - cap. 10. - Vasq., disp. 23.~, cap. 4, n. 35 et 36.
nistraret. Meliusageret, si faceret recipientem chez aut Possevinum reperire nequivi.
sacramenta accedere, et ipse curatus deinde e) Contino Tournely, Diçastillus, Granado,
sacramentum administraret,· et hoc maxime Bonacina non loquuntur de eo qui ex sola de-
quadrat in Euc,haristia.. votione communicaret; plerique tamen ex iis 247. - a) Contenson, lib. 11, part.. 2, dzs- d) Concina, loc. dt., scribit: • In ipso mor-
245. - a) ?~ana, parto 5, tr.3, re.sol. 34, idsa~is~nnuuntnegando,utDicastillus,requiri serto 4, cap. 1, speculo 3, § Corollaria, V. In- tis exitll"
utr~mque opmlOnem affert, neque lpse as~_._gravlss1mam causam; vel dicentes satis esse fertur 7: • Reos morti adjudicatos, inquitj. e) Et sane S. C. de Prop. Fide, die 5 ]u-
sent quamnam amplectatur. Unde inferius rationabilem causam. - S. Antoninus tamen Eucharistiae esse capaces, si modo vere poe" m 1841, declaravit, posse,et quidem per mo-
male adducitur a Busenbaum, quasi sit contra loquitur de eo qui est infirmus «ad mortem '. niteant, et peccata confessione sacramentali· dum viatici, capite damnatis deferri SS. Sa-
hanc sententiam. Cfr. etiam parto 8, tr. 1, f) Emmanuel Sà, V. Eucharistia, n. 15, eluerint •. Hinc non dissentit a sententia quam mentum pridie vel ipso die eorumdem exse-
resol. 24. haec dumtaxat scribit: • Potest sacerdos com- ipse S. Alponsus tenet. cutionis.
b) Concina, de Euch., cap. 8, n. 5, dicit f) Hendquez, lz'b. 8, cap. 42, num. 3,'
• b) Croi~, ~z'b.. ·6, parto 1, n.. 61~, ~egat eo municaturo dare partem suae hostiae, si alia
casu .tenen v1atlcum sub speCle VInI sumere. non est •. - Bonacina vero, dz'sp. 4 de Euch. • rite dispositis.; quod jure S. Alphonsus in- Possevinus, cap. 8, num. 9, id concedunt
Sed 1ll fine approbat Tamburinium, qui dicit: qu. 5, punct. 1, n. 14 asserit ;acerdoten;{ terpretatur de dispositione per confessionem, citra irreverentiam, quod Henriquez (de pue·
•.Melius es~e dare ~inima~ particulam spe- posse,' si adsit rationabilis causa., partem cum reus capitis censeatur esse in mortali. ris loquens) hoc modo interpretatur: • Dum
c~erun;t J:lanIs cum vmo vel ]usculo, quam spe- suae hostiae dare quando aliam non habet. C) ]uenin, Commento de Sacram., dz's- nesciunt, inquit, hunc cibum discernere a pro-
Cles V1ll1 '. 246. - a) Aut «praesumi debeat. subdit serto 4, qu. 6, cap. 4, conel. 2 et 3, comme- fanis •.
c) Ochagavia nempe, de Euch.,tr:2,qu.18, Laymann. ' morat dumtaxat usum italicum et germanicum, 248. - a) Auctores isti non satis accurate
et contrarium usum gallicum et hispanicum. citantur a Busenbaum; Azor enim, parto 1,
 216 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
Lumen co-
ram Bucha-
" 3°. Si ob graviter culpabilem negli-
rìstìa arde- « gentiam parochi, vel ejus cui ista cura
re debet,
« commissa est, integro die, vel aliquot
" integris noctibus, lumen non ardeat ante
« venerabile Sacramentum, peccare eum
« mortaliter (secus, si per horam tantum)
e docet Quintanadvenas l, item Diana 2 :
« - licet Marchant 3 0 bligationem et con·
« suetudinem tam universalem neget: uti
« et de 1umine praeferendo, quando de-
e fertur Sacramentum foras; atque ex
« causa id posse omitti, ut cum defertur
« ad aegrum longe distantem, nec com-
« mode fieri potest cum.lumine li. - [Vide
dieta hic, n. 241, v. Mz"nistrare].
249. - Plura quaesita diversa et utilia
ad praxim hie sunt reso1venda.
Quaeritur l°. An in Missa de Requz"em
possit dari commemo ? - Hic trìa dubia
occurrunt.
Dubitatur P. An lù:eat communzonem
minz"strare intra Mz"ssam?
Communio
ìntra Mis-
Negat Gavantus 4, et Croìx 5 ex de-
sam defun- creto S. C. Rituum, edito die 22 Januarii
ctorum,
1701. - Sed affirmant merito Pignatelli 6,
Quarti 7; et Merati 8 cum Castaldo et aliis
pluribus, Probatur èx Tridentino 9, ubì di-
citur:'Optaret...sacrosancta synodus, ut in
sz1zgult"s Misst"s fideles adstantes... Eucha·
ristiae perceptùme communicarent. (Nota
in singuh"s Missz"s,. ergo etiam in Missis
defunctorum). Item, quia in canone etiam
missalis defunctorum dicitur: Utquotquot
ex hac altaris partidpatione sacrosan-
ctum Filù" tui Corpus et 5anguinem sum·
pserimus, etc. Deinde ibidem inferius post
communionem celebrantis, sic habetur: 5i
quz" sunt communù:andz~ eos communicet
antequam se purificet. Refertque Merati
haec verba inserta fuisse in missali defun·
ctorum tempore Urbani VIII, qui haec
1 Tr. 4, singul. 1, nume 2 et 3. - SI Parto 9, tre 6,
resol. 34. - 8 Resolat. pastor., tr. 4, cap. 5, qu. 3, D. 4.
- « Parto 2, tit. 10, nume 6, lit. H. - li Lib. 6, parto 1,
n. 492. - • Tom. 9, consulto 90, n. 38 et 39. - 7 Parto 2,-
tit. lO, num. 6. in explic. Iiteral.. v. T...tio. - • Parto 2,
tit. lO, rubr. 6, Nov. Observ., num. 28.• Castald., Prax.
lib. IO} cap. 27, qu.7, negat dumtaxat pyxi·
dem esse consecrandam; Reginaldus, Ub. 29,
n. 201, negat eamdem consecrandam esse
chrismatis unctione, et satis esse ait benedi-
ctionem. Neuter vero loquitur de vitta linea. -
Ad S. Thomam quod attinet, ipse non directe
praescripsit inter caetera: Comunicando
fra la Messa de Requiem, si faccia lo
stesso; nè si dia alcuna benedz'zùme.
Nec obstat decretum oppositum anni
1701. Nam asserit idem Merati invenisse
adnotatum in Directorio Ecc1esiae Ge-
nuensis anni 1715, quod, licet anno 1701
a S. Congregatione vetita fuisset com-
munio fieri in Missis defunctorum, tamen
ab eadem S. Congregatione ex novis mo-
tivis prohibitum fuit extra dari copiam
praedicti decreti. - Deinde refert idem
auctor quod die 21 Martii 1711, repropo-
sito hoc dubio, eadem S. Congregatio cen-
suit praefatum decretum anni 1701 suspen-
dendum esse. Hinc hodie ubique viget
usus communionem dispensandi intra Mis-
sam de Requl'em,. immo hodie certum est
licere ex decreto mox referendo.
Dubitatur 2°. An ùz Mt"ssa defuncto-
rum liceat dare communtonem ex partz~
culz"s praeconsecratis l'n alia Mz"ssa?
Affirmant Pater Merati lO et Benedì-
ctus XIV 11, dicentes opinionem oppositam
aliorum nullo modo esse admìttendam
prout noviter adinventam; cum omnes
auctoritates et rubricae nunquam de hac
limitatione verbum faciant. Nec refert
quod particu1ae praeconsecratae non spe-
ctent ad idem sacrificium; nam ad totum
fructum sacramenti percipiendum, sufficit
ut fideles de eadem victima particìpent,
- Suppositìtium autem pro certo reputat
Merati quoddam decretum in contrarium,
quod refertur in quodam Calendario anni
1736. Dicit enim ìpse omnem ditigentiam
adhibuisse in evolvendis regestis S. Ri-
tuum Congregationis, in quibus nunquam
potuit tale decretum invenire.
Sed his non obstantibus, die 2 Septem-
bris 1741, novum prodiit decretum S. C. Ri·
sacro caeremoniar., lib. 2, sect~ 14, cap. 7, nume 9. -
9 Sesso 22,· de Sacrif. Miss., cap. 6. - Merat:~ Ioe. cit.,
num.28, v. Aliti etiam. - Meratl) loc. cit., v. Nonnulli
contra. - lO Part: 2, tit. 10, rubr. 6, Nov. Observ.,n. 30.-'-
11 De Sacri!. Miss., Iib. 3, cap. 18, n. 12. - Merati, loc. cit ..
v. Postquam "aec.
a Vasquez citatur; citatur autem Sotus, qui,
in 4, disto 13) qt!-. 1, art. 3} V. Appendi! au·
tem D. Thomas, negat esse necessariam py.
xidis consecrationem; sed Sotus ipse, non
Doctor Angelicus, quem commentatur, haec
habet.
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. 7' DUB. I. - ART. II.
tuum in Aquensi, quo dictum fuit: In
Misszs defunctorum, quae in paramenh"s
nigris celebrantur, non 1nt'nz"stretur Eu-
charistla per modum sacramenti, sctuce:
cum particulis praeconsecratis, extra-
hendo pyxt'tlem a custodia. Potest tame«
ministrari per modum sacrificit~ prout
est quando fidelibus praebetur commu-
nio cum particuh"s infra eamdem Mz"s-
sam consecraiis. - Hic autem notandum,
quod antea , die 21 Junii 1670, in Uri-
tana, aliud fuit decretum emanatum, ni-
mirum: Missae defunctorum non possunt
ceteorari, nt"sicum colore nigro vel saltem
vtolaceo.
His positis, nempe quod tantum in pa-
ramentis nigris prohibetur Eucharistia
minìstrari, et alias permìttìtur celebrare
Missas de Requiem in vio1aceis: infertur,
licite posse in Missis defunctorum quae
ce1ebrantur in violaceis, ministrari Eu-
charistiam cum partieulis praeconsecra-
Ex parti-
culis prae-
tis; et insuper ministrari posse tam ante
consecratis. quam post Missam.
Dubitatur 3°. An communzo pOSSt~ mt~
nistrari a celebrante ante vel post Missam
defunctorum?
Communio Merito id negat Merati. - Quia extra
ante ve1 M' . . . .
post Mis-. issam nunquam m paramentìs mgns est
:U~:Un. distribuenda communio: cum juxta Ri-
tuale Romanum praescribatur in admìni-
stratione Eucharistiae utendum esse stola
co1oris officio illius diei convenientis; vel
sa1tem co1oris albi, ut censet idem Merati
cum p1uribus doctoribus: quod etiam ap-
probavit S. Caro1us 1.
Caeterum certum est ex Rituali Ro-
mano, ìntra Missas vivorum communio-
Merati, parto 2, tit. lO, rubr. 6, Nov. Observ., n. 3l.
- MeraN, loe.' cito - 1 Concila provinc. Mediolan. V,
tit. lO, Quae ad S5. Euc". sacram. pertinent. - Pasqual.,
de Sacrif. Miss.,' q Il. 311, n. 8. - • Li~. 6, parto 1. n. 494. -
• De Euch., num. 287 et 288. - Gobat, tr. 3, num. 798. -
Pellisls., de Monialib., cap. IO, num. 241. . Tambur.,
Method. celebrando Miss., lib. 2, cap. 8, § 8, num. 3. -
249. - a) Rituale Romanum de Euch.,
Ordo administrandi; et Benedictus XIV, loc.
cit.} cap. 18, ,n. 9, concedunt posse Euchari·
stiam ministrari «,post Missam. ex rationa·
bili causa. - Quidquid vero sit de antiquis
praescriptionibus circa hanc materiam, hodie
ex decretis S., R. C., communio dari potest
tum ante, tum iiltra, tum post Missam defun·
ctorum; omissa tamen ante vel post Missam
217
nem populi statim post sacerdotis sum-
ptionem fieri debere: nisijusta causa sua-
deat fieri ante a) ve1 post Missam, uti si
p1urimi interessent, et suspicio esset quod
aliqui eorum Missae longioris taedio cape-
rentur; ut docet noster Pontifex Bene-
dictus XIV a).
250. - Quaeritur 20 • Quzd fadendum
casu quo decidat hostia?
Primo tegendus est locus panno 1ineo Quid, si
hostia deci-
mundo, et postea ab1uendus, ut praeci- dato
piunt rubricae: quae tamennon obligant
sub gravi, ut notat Pasqualigo apud Croix 2;
Ho1zmann a, qui addit cum Gobat, Pelliz~
zario, Tamburinio et Lohner, apud Croix "
ordinarie omitti posse ab1utionem vestis
aut barbae, ad evitandam turbationem
popu1i. - Locus vero ubi incidunt spe-
cies vini, semper debet abluì, cum ipsae
imbibantur, etsi non sit opus eas.combu-
rere. - Si hostia decidat super ubera mu-
lieris, non debet sacerdos ipse auferre;
sed ìpsa mulier manu abstrahat, et repo-
nat in ciborio aJ. Croix 5 cum Gobat, Pa-
squaligo et Lohner.
251. - Quaeritur 30 • Quùl fadendum de
fragmentz"s hostt'arum ?
In rubrica missalis 6 sie habetur: 5z'de- Fragmen-
ta relicta,
prehendat (sacerdos) post sumpttonem quando su-
Corporis et 5anguz'nz"s} aut etz'am posi menda,
ablutzonem reliquz"as aliquas relictas con-
secratas , eas sumat, sioe parvae Stnt
sroe magnae ; quz"a ad idem sacrificium
spectant. - Et hoc, non solum imme-
diate post Missam, ut commune est apud
Croix a),' sed etiam si sacerdos sit in sa-
cristia, adhuc tamen indutus vestibus
sacris, ut dicunt ibid, Gobat b), Granado,
Lo"ner, Instruct. I de Missa, parto 2, tit. 26, num. 7•.
• Lib. 6, part. 1, n. 494. - • Loc. cit., nnm. 495. - Gobat,
tract. 3, num. 799. - Pasqual., de sacrif. Miss., qu. 315,
nitm. 3. - Lohner, Ioe. cito - G Tit. de Defectib., VII,
num. 2. - Ibid., ap. Croix, loc. cit., n. 496•• Jacob. de
G,'anado, in 3 P., controv. 6, de Euch., tract. lO, disp. 8,
num.ll.
benedictione. Vide decreta authent., n. 1711
ad 2, et n. 3177.
250. - a) Nisi tamen modeste et decenter
per sacerdotem ipsum accipi possit,ut dicunt
Gobat et Lohner.
251.- a ) Quod Croix, Hb. 6,part.1} n. 496,
dicit commune, ad aliud assertum referen·
dum est.
b) Gobat, tr. 3} n. 422, non satis accu·
 218 LlS. VI. - TRACT.
Diana C)J etc.(ac consentit BenedìctusXfv-),
contra Lugo 2.
Quid, si Idque posse fieri dicunt Tamburinius d)
sin t r e l i-
quiae alius
sacrificii.
et Marchinus d)J etiamsi fragmenta illa sint
reliquiae alterius sacrifìcìi ; quia (ut ajunt)
omnes Missae censentur unum specie sa-
crificium: et hoc probabile putat Tour-
nely w,
Sed melius id negant communiter Ca-
jetanus, Silvester, Navarrus, Vasquez et
Bonacìna f), apud Tournely; Item Lugo 3;
ac Croix f) cum Suarez et Tanner: lisi
adsìt perìculum ìrreverentìae, Alias non
licebit: tum quia ex rubrica (ut supra),
sacerdos non potest sumere reliquias post
ablutionem, nisi eas tantum quae ad idem
sacrificium spectant ; tum quia sumptio
reliquiarum alterius sacrìfìcìì non pertinet
ad illius perfectionem, sicut sumptio reli-
quiarum ejusdem sacrifìcii.
Dictum est: adhuc z'ndutus. Nam si
sacerdos jam se exuerit vestibus sacris,
tunc censet praefatus Benedictus XIV 4.
cum clero Patavìno, relìquìas, ve! repo-
nendas in tabernaculo, si adsìt, vel resero
vandas alteri sacerdoti celebraturo eodem
mane; alioquin ab eodem qui celebravit
esse sumendas.
1 De Sacrif. Miss., Iib, 3, cap. 17, nume 5 (al." sez, 2,
cap. 6, § l). - e De Euch., disp.15, num, 82. - Cafetan, ,
Opusc. tomo 2, tr. 3, qu. 1. - S#vest., v. Eucharistia III"
n. lO, qu. S•• Navar., Man., cap. 25, n. 89, v. Vigesz"mo
lertio. - Vasq., disp. 211, cap. 5, num. &4 et 55•• Co,,/in.
Tourn., de Euch., cap. 6, art. 2, sect. 1, dub. 1, in princip.
- • De Euch., disp. 15, n. 81. - Suar., disp. 68, sect. 6,
ad 1. - :ra....er, tomo 4, disp. 5, qu. 8, n. 101. - , De Sacrif.
Miss., llb. S, cap. 17, num.5 (al., sezione 2, cap. 6, § 1)•.
nr, DE EUCHARISTIA.
Hic autem advertendum l°. Quod si Quid de
sacerdos deferat communìonem ìnfìrmo reliquiis
ccmmunic-
in
in valetudinario, et remaneant reliquiae ne intirmi.
in patena vel calice, poterit sacerdos eas
sumere, si adhuc sit sacris indutus vesti-
bus; ut ajunt Palaus g), Tamburinius g) et'
Burghaber, apud Croix 5. - Bene vero po-
terit etiam eas dare infirmo statim post
particulam ipsi traditam; quia tunc ceno
setur moraliter una communio: prout recte
dicunt iidem Tamburinius, Burghaber cum
Marchino 6, et Lugo 1, qui testatur sic usum
ferre, ut post communionem aegrì ablua-
tur pyxis, et ablutio ìpsì tradatur.
2°. Item advertendum id quod additur Quid de
hostia inte-
in praedicta rubrica 8: Sz' vero relicta sz't gra relicta,
hosHa integra consecrata eam t'n taber-
naculo... reponat; si hoc fiert' nequitJ se-'
quenti sacerdoti t'bt' celebraturo... sumen-
dam... relùzqurit,o vel si tleutrum horum
fieri possit, t'n z'pso calice seu patena de-
center conservet... Quod st'non habeat quo·
modo honeste conseruetur, potest eam z'pse·
met sumere. - Particulae autem ìnventae
extra corporale, in dubio an sint conse-
cratae, sumendae sunt etìam post ablu-
tionem h),' ut dicunt Bonacina, Henriquez
et Gobat, apud Croix 9.
Clero Patau., scil, Decis. Patau., anni 1708, a P. Andrea
Zuccherlo S.]. select. et compii; Decembr. caSo 1, dub.' 2,
n. 27 et 29. - Burghaber, Centur. 3, caSo irl. ~ G Lib. 6,
parto 1, num. 496. - Tamburo, Method. SS. Commun.,
cap. 2, num. 43. ~ Bur.gh.) loc. cito - 6 De Ordine, tre 3,
parto 3, cap. 3, num. 18. - , De Euch., disp. 15, n. 80.
.:..- S Tit. de Defectib., VII, num 3. - Bonac., disp. 4, de
ò
Euch., qu.6, punct. 2, num. 16•. Henriq., lib. 9, cap. 89,
n. 8.• Gobat, tract. S, n. 420•• • Lib. 6, parto 1, n. 498.
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUB)ECTO EUCtiAR. - DOS. I. - ART. II.
252. - Quaeritur 4°. Quanam hora pos-
sz't dispensarz' communio?
Qualibet
hora potest
Respondetur: Per se loquendo, quali-
d a r i com- bet diei hora dispensari potest; quia circa
munio,
hoc nulla adest prohibitio. Ita communiter
docent Palaus l, Roncaglia 2; Salmant. 3
cum Angelo, Coninck et Fagundez; ac
Bonacina 4. cum Silvestro, Sà, Tabiena,
Azor, Possevìno; Henriquez; et Suarez 5,
ubi affert S. Ambrosium dicentem, suo
tempore fuisse consuetudinem celebrandi
et dandì communionem a) circa finem diei.
Non ramen
n o c t u vel Dixi.mus: per se loquendo. Narn, ut
sub vespe-
riso
dicunt omnes b) auctores citati, non licet
Eucharistiam ministrare noctu vel sub
vesperas (id est in extrema diei parte);
tum propter scandalum, tum propter ho-
diernam Ecc1esiae consuetudinem : - con-
tra Aversa (apud Croix 6), qui dicit esse
quidem congruum ut communio fiat mane,
Limitatio, sed licere etiam vesperis. Sed hoc tantum
admittunt Palaus 1 cum Coninck C)/ Tam-
burinius d) cum Sà d) et Suarez d)/ ac jor-
danus apud Croix 8, si accedat aliqua spe-
cialis causa: et hoc probabile videtur si
fìat sub vesperis. Nam intempesta nocte
1 Tr. 21, punct, 16, num. 3. - 2 De Euch., cap. 4,
qu.6, resp. 1. - 3 Tr.4, cap. 8, n. 38. - Angel., v. Eucha-
rtstta III, n. 3&. - Co"'nck, qu. SO, num. 3&•• Fagund.,
de 3 Praec. Eccl., Iib. 3, cap. 7, num, 13. - 4 Disp.4, de
Euchar., qu. 7, punct. 1, llum. 14. - Sllvest'7 v. Euchari-
stia III, n. 17, v. Qut:ntu.11z. - Sà, v. Eucharistia, n. 19. -
Tabie,n., v. Missa, n. 6... Asor, parto 1, lib. lO, cap. 25,
qu. 7... Possev., cap. 8, n. 8. - Henriq., lib. 8, cap. 53,
n. 5, i. f. - , Disp. 80, sect. 4, v. f.; et disp. 69, seet. 4,
v. Tandem. - S. Ambros., serm. 8, n. 48, in Psalm. 118;
219
puto cum Salmant. et Bonacina, non li-
cere nisi in solo casu necessitatìs,
Sic etiam non licet dare communionem 'Quid in
Mi ssa me-
in Missa N aHvz'tatz"s Domz'nz' quae dicitur diae ncceìs
in Na t i v i-
media nocte e): ex decretis S. C. Rituum, tate Domi-
apud Benedictum XIV 9. ni.
Nec in die Parasceves: ex decreto ejus- 111 die Pa-
rasceve non
dem S. Congregationis, die 19 Febr. 1622, Iicet,
apud Gavantum l0. Et licet hoc decretum
in registris non reperiri testetur Merati,
tamen S. C. Concilii, die 12 Febr.1679, apud
Benedictum XIV ll, mandat Ordinariis, ut
circa communz'onem z'n ferta sexta Para-
sceue, mt'ssalis ruoricae et Ecclesiae Ro-
manae US1lS serventur. - Ex quo recte
infert noster Pontifex vetitam esse tali
die communionem: tum quia in rubrica
missalis Feriae V dicitur, debere asservari
quasdam particulas pro infirmis, et sic
sani exc1uduntur; tum quia juxta Roma-
nam consuetudinem, Feria sexta non di-
stribuitur Eucharistia.
In die autem Sabbatt" Sanciz' nullum Sabbato
Sanetolicite
adest decretum prohibens communionem. datur com-
- At Macrus 12 ait: In M,t'ssa Sabbatt'San· munio.
cH haec antz'phona (Communio) ideo non
ap, Migne, Patrol. lat., tomo 15, col. 1314.- Aversa, qu, 8,
sect.B, post princip.. • Lib•.6, parto 1, n. 493. - , Tr. 21,
punct. 16, n. 3. - Jordan.} Hb, 3, tit, 3, n. 36•• 8 Loc, cìt,
- Salmant., tr, 4, cap. 8, num. 38. - Bonac., disp. 4, de
Euch., qu. 7, punct. 1, n. 14. - • De Sacrif. Miss., lib. 3,
cap. 18, n. 13 (al., sezione 2, cap. 6, § 3). Cfr. etiam Decreta
auth. S. R. C., n. 752 et 781. - •• Parto 4, tit. 9, n. 25. -
Merati, part.4, tit. 9, Nov. Observ., n.78. - 11 Loc. cit.,
num. 14 (al., 1oc. cit.). Est decretum Innoc. XI circa fre-
quentem communionem. - Hierolexic., v. Communto.
11

252. - a) In diebus scilicet jejunii. dulti eidem ecc1esiae concessi. Decret. Au-
rate citatur a Croix; id enim concedit,etiamsi e) Contino Tournely, de Euchar' cap. 6 b) Seu rectius: aliquot ex citatis aueto- thent., 1~. 2572, ad 23.
sacerdos jam sacris vestibus exutus sit, modo art. 2, sect.l, dub.l, v. Haec oPinz'o,J loquiturJ ribus. . e) Seu c1arius, uti liquet ex allegatis de-
tamen non possent asservari, nec sit alius dumtaxat de sumptione «post ablutionem " et c) Coninck, qu. 80, n. 85, id non concedit cretis, id prohibetur non quidem in Missa so·
sacerdos qui Sacrum faciat. . di~it n0ll; solum probabile, sed tutum; quin «extra necessitatem». lemni quae media nocte Nativitatis Domini
c) Diana pariter non recte a Croix citatur' etlam tUtlUS, eo «quod plus sacramenti reve· d) Tamburinius, Method. expedit. Com· decantatur; sed in Missis privatis, quae ce-
~egat enim per se fieri posse; et allo loc~ rentiae consulat •. mun.; cap. 6, § 1, n. 5, concedit «extra mortis teroquin et ipsae secluso speciali indulto, illa
lterum adhaeret huic negativae «tamquam f) Plerique ex auctoribus allegatis in- necessitatem '. Et ibi citat Sà, v. Eucharistia, nocte celebrari vetantur.
communiori et probabiliori •. Et solum dicit nuunt, et quidem perspicue, negativam senten- n.19; et Suarez,disp. 69, sect. 4, v. Tandem, Novissime tamen, per S. C S. O., die 1 Au·
de sententia affirmativa: «Non damnarem tiam, potius quam eamdem expresse tueantur' ubi revera auctores isti asserunt communio- gusti 1907, SSmus D. N.Pius divina providen-
tamen de peccato supradictam sententiam--- unde Contino Tournely dicit: « Adhaerent .: nem posse dari qualibet diei hora. Sed TalIl: ti:! PP. X, «motu proprio, benigne indulgere
Granadi sequentem -. Vide Diana parto 5, - Quin etiam Bonacina dicit «melius. esse' burinius addit non esse facile concedendum dignatus est, ut in omnibus et singulis sacra-
tr. 14, resol. 43,' parto 6, tr. 6J resol. 17; et Croix, «rectius -, ut asserventur ejusmodf propter populi admirationem. - Quaesitum rum virginum monasteriis clausurae legi
et parto 3 tr. 4, resol. 45.
J reliquiae, si id possit fieri absque irreve- est a S. R. C.: «An die magni concursus ad subjectis aliisque religiosis institutis, pii~ do·
~) Tamb~rinius et Marchinus perperam a rentia. indulgentiam plenariam vel jubilaeum poso mibus et clericorum seminariis, publicum aut
Crolx, loc. ett., n. 496 J allegantur; Tamburi. g) Palaus et Tamburinius falso a Croix sit ministrari sacra Eucharistia fidelibus ali· privatum oratorium habentibus curo facultate
nius enim, Method. S5. Commun., cap. 2, citantur pro praesenti casu, quem revera prae· qua hora ante auroram et post meridiem ». Sacras Species habitualiter ibidem asservandi,
n. 40,. Marchinus, de Ordine, tr. 3 J parto 3 J termittunt. Et S. C., die 7 Septemb. 1816, respondit: «In sacra nocte Nativitatis D. N. J. C. tres rituales
cap. 3, n. ,20!.expr~sse negant posse reliquias h) In Hom. apost.,tr.15J n . 1 8J ~·.f, S. Do- casu de quo agitur, affirmaHve J a tempore ad Missae, vel etiam pro rerum opportunitate,
alius sacrificll SUffil a sacerdote, postquam hic ctor addit: «Et melius (dico) esset cum ipsa tempus quo in illa ecc1esia Missaecelebrantur; una tantum, servatis servandis, posthac in per·
ab altari discessit. ablutione ». vel ad formam rubricae, vel ad formam in- petuumquotanniscelebrari,sanctaquecommu-
 220 LIB. VI. - TRACT. m. DE EUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJEC'rO EUCHAR. - DUB. I. - ART. II. 221
dicitur, quia communio populo non fit, tis, Ita a) Silvester et Rìchàrdus. ~ Sed Quoties gentiliter vivunt, est nota praedestinatio- parochos seu confessarios, sibi decernen-
p a r oc h u s
Itaque abusus etiam censendus est illorum communiter bi rejiciuntur ab aliìs, qui te n e a t u r nis. Melius dicere debebant: Est nota re- dum putet (loquitur de episcopo); t1lud·
da r evcom-
qui communzonem concedunt hz hac dze. docent teneri ministrare quoties oves ra- munionem probatzonis. que omnino provideat, ut nemo a sacro
paro-
Haec tamen ratio non suadet: nam per- tionabiliter et opportune petunt. Ita com- $1.1;8
chianis. Nimis rigorose e converso alii sentiunt commno, seu frequenter seu quotidze ac-
doctus Pater Merati l cum Grancolas, Mo- muniter, cum Busenbaum (n. 245), So- de quotidiana vel frequenti communione, cesserit , repellatur, - Denique conelu-
retto f) et aliis, satìs probat quod olim in tus b), Suarez, Filliuccius, Palaus, Dica- qui ab illa animas arcent, si hae valde ditur quod episcopi, in quorum dioecesibus
Missa Sabbati Sancti omnes communica- stillus, Vasquez c), Azor à ) et alti, cum extraordinaria puritate et fervore non viget hujus11lodi deuotio (id est usus fre-
bant, non solum parvulì, sed etiam reliqui Salmant. 8. Ratio, quia pastori incumbit polleant. Damnata enìm fuit propositio 23 quentis communionis)..., pro t1la gratias
fideles; ut patere dicit ex quodam antiquo providere, non solum ut oves adimpleant ab Alexandro VIII, quae dicebat: Similiter Deo agant, eamque ipsi, adhillio pruden-
Ordine Romano, ubi legitur inter caetera: praecepta, sed etiam ut habeant ea quae arcendi sunt a sacra communione, quzous tiae et judicii temperamento, alere debe-
Omnes communicent. Additque cum Ga- valde prosunt suo profectui e). nondum inest amor Dei purissimus et bunt.
vanto, Grancolas et Durando, non ob aliud 254. - Quaeritur 6°. Quid senttendum omnis mixtzonis expers. - Nec mirum Quoad hoc pontificium decretum no-
hodie omitti communtonem et postcommu- de usu quotidianae communzonis? si aliquis magister antiquus cum rigore tandum est l°. Praecipi ibi quod episcopi,
ntonem, nisi quia loco earum suffectae sunt Male quidem locuti sunt ali.qui, qui di- Opinio de hoc sit locutus; tunc enim temporis, et tanto minus parochi, quamvis possint
S. All'hons!
Vesperae; quae gratiarum actio potius di- xerunt communionem quotidianam sua- de quotidia- usu vigebat talis rigor qui hodie non viget. alicui ex suis ovibus in particulari taxare
na commu- communìones, minime tamen generaliter
cendae sunt quam officium Vesperarum. dendam, immo praecipìendam esse omni- nione, Ideo super hoc puncto sedulo attenden-
- Non habemus igitur, ubi vetita sit com- bus illis qui sunt in gratia. Licet enim dum est ad decretum S. Congregationis pro omnibus dies communionis praescri-
munio in tali die. Unde ait Viva 2, quo- S. Am brosius dixerit : Accipe quotùize, quod editum anno 1679, et approbatum a Pon- bere possunt. Immo providere debent
libet die permitti susceptionem Euchari- quotùize tzoi prosit; subjungit tamen: SÙ; tifice Innocentio XI (prout in extensum omnino ut nemo repellatur a frequenti
stìae, excepta feria sexta Parasceves. Im- vive, ut quotidie merearis accipere. Hìnc refertur a Croix l): ubi inter alia primo vel quotidiana communione: cujus usum
mo notum est quod in pluribus ecelesiis dicit S. Thomas 4: Requiritur ut cum ma- locodicitur usus frequens vel quotidianus ipsi, juxta prudentiae regulas, potius alere
regni et urbis Neapolis, ac praesertim in gna deuotione et reuerentia... accedat.: sed Eucharistiae semper fuisse in Ecelesia tenentur.
ejus cathedralì , communio post Missam quia multotzes in pluribus hominum multa approbatus a 55. Patribus; sed, ratione Notandum 2". Ibi praecipi ut talis usus
solemnem populo ministratur g). impedimenta hujus devotzonisoccurrunt..., diversitatis conscientiarum, nihil de ipso frequentis sive quotidianae communionis
253. - Quaeritur 5°. Quottes parochus non est utile omnzous hominzous quotidze constitui posse. Deinde pronuntiatur sic: (etiam pro negotiatoribus et conjugatis)
teneatur ministrare Eucharistt"am suis ad hoc sacramentum accedere. - Unde Frequens ... accessus (ad Eucharistiam) relinquatur arbitrio confessariorum: qui
ovibus? merito damnata fuit ab Innocentio XI, confessariorum...judicto est relinquendus, juxta conscientiarum puritatem et pro-
Aliqui dixerunt parochum teneri tan- propositio 56, quae dicebat: Frequens qui ex conscientiarum puritate et frequen- fectum communiones praescribant. -- Hinc
tum tempore praecepti et in articulo moro confessio et communio, etiam in his qui tiae fructu et ad pietatem processa, laicis dicendum quod confessarius, praesertim
negotiatoribus et conjugatis, quod pro- ex fructu frequentiae et ex desiderio poe-
1 Parto 4, tit, 10, rubr.40, Nov. Obser-v., n.57, v. Ve- qu, 18. - Richard. de Mediavi/., in 4, disto 18, art. 2.
rum. - Grancolas, in Breviar, Rom., lib.2, cap. 71, v. Aà qu. 3. - Suar., disp. 72, sect, 3.• Fili., tr. 4, cap. 9,
spicient eorum saluti profuturum, id illis nitentìs, regulam sumere debet augendi
hanc. - Gauant., parto 4, tit.lO, rube. 38, Iit, o. - Grancolas, n.268. - Paiaus, tr. 21, punct.20, n. 3. - Dicast., tr.4, de. praescrtbere debebunt. - Postea additur: vel minuendi usum communionis a). (Vide
Ice, cit., v. Ex eo quod amitti, i. f. - Dwrand., Rational. Euch., disp. 11, dub, 7, n. 119 et 120. - • Tr, 4, cap. 9, n. 29. -In hoc igitur pastorum diligentia potis- quae de hoc puncto fusius dicemus in
divinor, offlcior., Iib, 6, cap. 85, D. 7 et 8. - il De Euch., - S. Ambros., de Sacram., Iìb, O, cap. 4, D. 25j ap, Migne,
QU, 4, art.'9, nume 1. - Si/vest.) v. Confessar .l" nume 14, Patrol. lat., tom•.16, col. 452. - • 3 P., qu. SO, art. 10. si'mum invigz1abit, non ut a frequenti aut Praxi Confessar., Cap. IX, § IV).
quotùiiana... sumptzone, unica praecepti An autem dispensans Eucharistiam
formula aliqui deterreantur, aut sU11lendi in mortali peccet mortaliter? - Vide
nio omnibus pie petentibus ministrari queat. municare,... verum etiam quando ex sua de- dzesgeneraliter constituantt-tr. Sed magis, n. 35, ubi sententiam affirmativam amo
Devotam vero hujus vel harum Missarum votione vellet illud suscipere>. quid singulis permittendum, per se, aztt plexi sumus.
auditionem omnibus adstantibus ad praecepti c) Vasquez, dz'sp. 209, n. 52: • Parochus,
satisfactionem valere, eadem Sanctitas Sua inquit, non solum debet audire confessionem S. Congregationis Concill."·, decretum Cum ad aures_ diei 12 Februarii 1697. - l Lib. 6, l'art. l, num. 665.
expresse declarari mandavit.. et Eucharistiam ministrare tempore prae-
f) Morettus, de Ritu variandi chorale z'n- cepti..., sed extra illud: siquidem profectui
dumentum, n.14, loquitur sane de neonatis, ovium invigilare debet •. Et dz'sp. 213, n.13, 254. - a) Haec S. Alphonsi doctrina, si- ritate conjungi, ac divino illo pharmaco suis
sed ex contextu liquet verbum istud intelli- de confession~ tractans, dicit parochum debere cut ea quam exponit in Praxi Confessarii, infirmitatibus ac qefectibusoccurrere.- 3. Etsi
gendum esse de renatis per Baptismum, seu subditorum confessiones audire, non solum loc. dt., hodie immutanda vel explicanda est, quam maxime expediat ut frequenti et quo-
neophytis. tempore praecepti; «sed etiam alias, prout juxta normas a S. C. Concilii die 20 Decem· tidiana communione utentes, venialibus pec-
g) Quin etiam, Sabbato Sancto inter Mis~ - ipsi voluerint ob majorem sui spiritus pro- bris 1905 traditas et praescriptas, nimirum:_ catis saltem pIene deliberatis eorumqueaffectu
sarum solemnia, sacra Eucharistia fidelibus fectum ». • 1. Communiofrequens et quotidiana, utpote sint expertes, sufficit nihilominus ut culpis
distribui potest: et per hanc communionem d) Azor, parto 1, lib. 2, cap. 17, qu. lO, a Christo Domino et a catholica Ecc1esia opta- mortalibus vacent,. cum propositose nunquam '
adimpleri potest praeceptum paschalis com- sic docet de confessione a parocho audienda. tissima,omnibus christifidelibus cujusvis ordi- in posterum peccaturos; quo sincero animi
munionis,ex decreto S. R. C. Vide Decret. e) Suarez, Filliuccius, lociscit.; et Palaus, nis aut conditionis pateat; ita ut nemo qui in proposito fieri non potest quin quotidie com-
authent., n. 2561. loc. cit., n. 4, hanc suam opinionem limitant: statu gratiae sit et cum recta piaque mente municll.ntes a peccatis etiam venialibus ab
253. - a) De confessione 1oquentes. Nisi parochus renuat • propter rationabilem ad sacram mensam accedat, prohiberi ab ea eorumque affectu sensim se expediant. -
b) Sot~tJn 4, dist.12, qu~ 1, art. 6, con- occurrentem causam,vel certe quiahabet alios possit. - 2. Recta autem mens in eo est ut 4. Cum vero sacramenta Novae Legis, etsi
clus.2, §.$ententia auctorz's, dicit praelatum coadjutores, ad quos possunt oves sine u1l0 qui' ad sacram mensam accedit, non usui aut effectum suum ex opere operato sortiantur,
teneri ministrare sacramentum subdito, • non dispendio ve1 difficultate accedere ». Verba vanitati, aut humanis rationibus indulgeat, majorem tamen producant effectum quo ma-
salum tempore quo subditus obligatur com- sunt Suarez. sed Dei p1acito satisfacere velit, ei arctius ca- jores dispositiones in iis suscipiendis adhi·
 222 LlB. VI. - ·rRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. I. 223
Tridentino]... Ita Tridentinum 1, ubi con- laum 3, dicunt praeceptum confessionis Alii di-
cunt esse
DUBIUM II. • trarium docentes-v excommunicantur de esse tantum ecclesiasticum; ìdque infe- praeceptum
ècclesfast i-
De Subjecto, seu suscipiente Eucharistiam. « facto. Fundatur autem in illo 1. Coro XI: runt ex verbis illis: Communz'care volenti cum,
« Probet autem seipsum homo, etc. - Et revocandum est t'nmemoriam ejus (nempe
ARTICULUS 1. «parum refert ad praxìm, utrum tantum Apostoli)praeceptum. Ergo concilium non
QUAE REQUlRATUR IN EO DlSPOSITIO ANIMAE. « sit praeceptum ecclesiasticum an tan- agnovit praeceptum illud esse Christi, sed
« tum divinum: quod est probabilius b), ut Apostoli.
255. De praecepto praemittendi confessionem ad communionem. - 256. Qu. 1. An hoc « docent Suarez, Filliuccius et alii com- Communis tamen et vera sententia, Est revera
praeceptum sit divinum vel ecclesiasticum: - 257. Qu. 2. An qui post confessionem dìvìnum.
recordatur mortalis teneatur ante communionem illud conjìteri. - Qu. 3. An tenea- • munìter, quam tenent Suarez 4, Palaus 5, Lugo 6,
tur conteri. - 258. Quid, si sacerdos dubitat de peccato commisso. (Remissive ad Secus, con- « Dixi l°. In peccato mortali: tum quia Concina 7, Contino Tournely 8 et Salmant. i
scius venia-
n. 474, de sacramento Poenitentiae). - 259. Non excusat a confessione cetebritas, Iis tantum, « Eucharistia delet venialia ex opere ope- cum aliis, docet praeceptum hoc esse di-
devotio aut paupertas. - 260. Excusat vero 1. Periculum mortis, et necessitas mim·· e: rato; tum quia venialia (esto comitentur, vinum. - Ratio: quia ex una parte con-
strandi uiaticurn. 2. Scandalum aut nota infamiae. Quz'd, si deferatur vz'aticum in-
firmo quz' nequit tam cùo explere confessionem. - 261. Quid, si populus aut ipse « immo reddant venialiter malam ipsam stat quod ex praecepto Christi praernit-
sacerdos deberet carere Missa vel communione paschali. - 262. Quid, si sacerdos « sumptionem) non ponunt obicem gra- tenda est probatio; dum Apostolus testa-
inter celebrandurn graoiter peccet,vel recordetur peccatipraeteriti, an teneatur con- « tiae sanctificanti. Quod si tamen multa tur illud a Domino accepisse. Ex alia parte,
jìteri sz' possit (Vide ibid. Dub.L). - Et an teneatur Missam deserere, si nequeat confi- « sint, et intra genus suum gravia, de qui- ex eodem concilio dare patet quod haec
terzo (Vide Dub. 2). - 263. Quid, si laicus recordetur mortaiis in scamno communi- « bus nulla poenitentia concipitur, actua- requisita probatio sit confessio; nani licet
cantium. - 264. Quando censeatur deesse copia confessarti. Et quae distantia con-
fessarli excuset. Quid, si non adsit m'si sacerdos simplex, vel confessarius excommu- « lem devotionem et fructum majorem TÒ ejus praeceptum referatur ad Aposto-
nicatus, etc. - 265. Qu. 1. Quid, si sacerdos habeat peccatum reseruatum, et desii «impediunt. - Suarez, Laymann et alii l'. lum (ut probabilius intelligit Lugo): tamen
confessarius habens facultatem. Qu. 2. An tunc teneatur conjìteri mortalia tam 256. - Quaeritur 1°. An hoc praeceptum concilium non dixit hoc praeceptum con-
reseruata quam non reseruata. Qu. 3. Quid, si habeat excommunicationem resero praemz'ttendz' confessionem ad communio- fessionis ab ecclesiastica consuetudine in-
uatam. - 266. Qu. 4. Quomodo intelligendum praeceptum conjìtendi quamprimum.
Qu. 5. An ad illud teneatur sacerdos celebrans sacrilege. - 267. Qu. 6. An celebrans nem sit dz'vinum, vel ecciesiasticum? troductum fuisse, sed per eam tale prae-
P'r ae c e-
confessus, et oblitus peccau. Qu. 7. An sacerdos non confessus, qui meminit peccati ptum Tri- In Tridentino 2 sic habetur: Praeser- ceptum fuisse declaratum; unde ex prae-
post consecrationem. - 268. Qu. 8. An praeceptum conjìtendi quamprimum obliget d eu t i n i de tz"m, cum ma piena formzitinis verba apud cepto divino confessio jubetur. - Neque
praemitten-
etiam laicos. - 269. Effectus Eucharistiae. - 270. Quaer. 1. An accedere ad Eucha- da confes- Apostolum legamus: Qui manducat et huic obstat quod dicatur praeceptum Apo-
ristiam cum venz'ali habz"tuali sz"t novum veniale. - Qu. 2. An communicans cum sione.
bibit indigne, judicium sibi manducat et stoli; quia revera est praeceptum Christi
venz'ali actuali peccet oenialiter et fructum amittat.
bìbìt, non dijudicans corpus Domini. Quare per Apostolum promulgatum.
Conscius
moctalis te-
255. - « Resp. Qui est in mortali, te- « lebrandi vel communicandi, et confessa- communicare volen# revocandum est in 251. - Quaeritur 2°. An, si qUt's post
nctur prae- « netur sub mortali ante sumptionem Eu- « rius desit s , [Utrumque enim concurrere memoriam ejus praeceptum: Probet... seip- confessionem recordetur alz'cujus peccati
mittere con-
fessionern, « charistiae confiteri: nisi sit necessitas ce- debet ad excusandum a confessione, ex sum homo. Ecclesiastica auiem consue- mortatis t'nculpabz7z"ter obliti, teneatur ante
tudo declarat eam probatzonem necessa- communzonem tUud confiterz"? - Et casus Oblitus
peccati in
n'ani esse, ut nullus sz'bz' consdus peccati est, quando per dolorem universalem pec- confessione:
beantur, iddrco curandum est ut sedula ad Quam maxime quoque promoveatur in ele- mortalis, quantttmvis sibz' contn"tus vi- catum jam sit indirecte remissum.
sacram communionem praeparatio antecedat, ricorum seminariis, quorum alumni altaris
et congrua gratiarum actio inde sequatur, inhiant servitio; item in aliis christianis omne deatur, absque praemz'ssa sacramentali Prùna sententia, inter doctores commu- Tenetul·
con ii teri
juxta uniuscujusque vires, conditionem ac of- genus ephebeis. - 8. Si quae sint instituta confesstone ad sacram Eucharz's#am ac- nissima, affirmat. Et hanc tenent Lugo lO, ante com·
munionem,
fida. - 5. Ut frequens et quotidiana commu- sive votorum solemnium sive simplidum, cedere debeat. Suarez I1 , Palaus 12, Bonacina 13, Concina 14, juxta alios.
nio majori prudentia fiat uberiorique merito quorum in regulis aut constitutionibus vel Super autem his verbis, alii, ut Na- Natalis Alexander 15, Tamburinitls 16, Dia-
augeatur, oportet ut confessarii consilium in- etiam calendariis communiones aliquibus die- varrus a), Medina a), Palacios, apud Pa- na 17, Croix 18; et Salmant. 19 cum Co-
tercedat. Caveant tamen confessarii ne a fre- bus aflì.xae et in iis jussae reperiantur, hae
quenti seu quotidiana communionequemquam normae tamquam mere dz'rectz'vae, non tam- 1 Sesso 13, de Euch., cap. 7, et can. U. - Suar., Euch., cap. 6, art. S, concI. 4, v . .Atque hinc. - ~ Tr. 4,
avertant, qui in statu gratiae reperiatur et quam praeceptivae putandae sunto Praescri- disp. 66, seet. 3, v. Dico 3. - Ft'll., tre 4, cap .. 8, n. 211. cap. 7, n. 25. - Lugo, de Euchar., disp. 14, n. 72. - 10 Loc.
recta mente accedat. - 6. Cum autem per- ptus vero communionum numerus haberi de- - SZ4ay., disp. 63, sect. 3, v. Dico l, et resp. ad obj. ...,... cit., n. l26. - 11 Disp. 66, sect.4, § 8exta causa, v. Seà hujus
spicuum sit ex frequenti seu quotidiana S. Eu- bet ut quid minimum pro religiosorum pietate. Laytn., lib. 5, tr. 4. cap. 6, n. 1 et seqq. - lO! Sesso 13, de occasione. - 12 Tr. 21, punct. 12, n.4.·- 18 Disp.4, de Euch.,
charistiae sumptione unionem cum Christo Idcirco frequentior vel quotidianus accessus ~uch., cap. 7. - Mich. de Palac., in 4, disto 9, disp. lO, qu.6, punct. l, n. 17. _ 1 ' De Ench., cap. 11, n. 6. - 15 De
ad eucharisticam mensam libere eisdem pa- ad 1 argo - :> Tr. 21, punct. 12, n. 2. - .f. Disp. 66, sect. 3, Euch., cap. 5, art. 2, § l, n. 2, v. Rogabis 2°. - 16 Method.
augeri, spiritualem vitam uberius ali, animam v. D-lco 3. - 6 Loc. cit., nume 3. - 6 De Euch., disp. 14, exped. Commun., cap. 1, § 8, nume 62. - 17 Parto 9, tr.3,
virtutibus effusius instrui, et aeternae feli- tere semper debebit, juxta normas superius n.69, 73 et seqq. - , De Euch., ca". 11, § I, n. 2. - • De reso!. 4. - 18 Lib. 6, parto 1, n. 539. - 18 Tr. 4, cap. 7, n. 30.
dtatis pignus. ve! firmius sumenti donari, in hoc decreto traditas".
iddrco parochi, confessarii et condonatores, Decretum autem Quemadmodum, quod
juxta probatam Catechismi Romani doctrinam jubetur firmum remanere, haec circa com-
(Part.2, cap. 4, n.60) christianum populum munionem monialium et religiosorum viro- confessario permitti poterit. Verum qui licen- 255. - a) Seu rectius docere praesumentes.
ad hunc tam pium ac tam salutarem usum rum professione ac regimine penitus laico- tiam a confessario obtinuerit frequentioris ac b) Suarez et Filliuccius absolute ita tenent,
crebris admonitionibus multoquestudio cohor- rum, statuit: «Monentur... omnes ut ad sa- etiam quotidianae communionis, de hoc cer- et non ut probabilius tantum.
tentur. - 7. Communio frequens et quotidiana cram synaxim curent diligenter sepraeparare tiorem reddere superiorem teneatur; quodsi 256. - a) Quidquid asserat Palaus, Navarrus,
praesertim in religiosis institutis cujusvis ge- et accedere diebus in propriis regulis statu· hic justas gravesque causai;se habere reputet Man., cap. 21, n. 49, hoc non habet; ]oan.
neris promoveatur; pro quibus tamen firmum tis; et quoties ob fervorem et spiritualem ali- contra frequentiores hujusmodi communiones, Medina, Cod. de Confess., tr. 2, qu.14, cas.4,
sit decretum Quemadmodum diei 17 mensis cujus profectum confessarius expedire judica- eas confessario manifestare teneatur, cujus (edit. Ingolstad~ 1581: in aliis vero expunctum
Decembris 1890, a S. C. Epp. et Regg. latum. verit ut frequentius accedat, id ei ab ipso judicio acquiescendum omnino erit >. est) negat ullo praecepto humano aut divino
 224 LIB. VI. - TRACT.
nìnck a), etc. - Ratio, quia id videtur ex-
presse praeceptum in Tridentino l ex ver-
bis illis supra relatis: Ut nullus szoz' con.
scz"us peccati mortahs, quantumvzs szoz'
contritu.s vùleatur} absque praemissa sa-
cramentali confessione ad sacram Eucha-
rzstt"am accedere debeat, Ergo qui ante
communionem est conscius peccati obliti,
debet ex praefato praecepto illud ante
communionem confiteri. Tanto magìs, quia
tale praeceptum sic explìcatur ab univer-
Sec1uso
periculo sali Ecclesiae praxi, - Excipiunt tamen
scandalivel
infamiae,
communìter, ut dicunt Concina 2, Tour-
nely b); Bonacina a cum Suarez Conìnck b)
.
Regmaldo, etc.; ac Tamburinius " c) cum
~enriquez et Victoria, casum, si sine pe-
riculo scandali vel infamiae quis non pos-
sit confìterì; puta si celebret, vel sit jam
in scamno communicantium, a quo non
valeat recedere sine nota. Hic tamen se-
dulo advertendum cum Bonacìna 4, quod
scandalum tunc dicitur quando datur oc-
casio detrahendi vel temere judicandì ;
non vero quando datur solum occasio
admìratìonis d). , poenitens jam probatus exsìstit, Quamvis
]uxla a·
Hos, non te- Secunda vero sententia negato Et hanc
netur conti- tenent Garcia e)} Praepositus 5 (qui saltem
t e rì ante
communìo- speculative loquendo eam enixe tuetur),
nem,
1 Sess. 13, de Euch., cap. 7. - • De Buch., cap. 11,
§ 1, n. 18; cfr. idem cap. 11, inir., n. 6. - 3 Disp, 4, de
Buchar., qu. 61 punct, 1, n. 18. - Suar... disp. 66, sect, 4,
a:" 411 et 6a causa. - Regin... lib. 29, n. 105. - Henriq'J
lìb. 8, cap. 46, n. 3•. Victor.'a, Sum., num.79. - • Loc,
obligationem hanc collìgì; et ait satis esse
contrìtionem ad servandum dictum D. Pauli.
257. - a) Coninck: a Salmant. utique citatur,
sed citatio non est ad rem: «Quando celebrans
(ita Conin~k, qu. 80, art. 4) dub. 2, n. 16), post
consecratIonem recordatur peccati mortalis
non confessi..., non tenetur ante communio-
nem confiteri.... Quodsi vero sacerdos recor·
detur se esse in peccatomortali ante consecra-
tionem, teneri confiteri, si sine nota possit •.
b)Continuator Tournely, de Euch.} cap. 6,
art. 3, postconcl. 4 ..Coninck, qu. 80} art.15}
haec habent in universum de causis quae~·
excusant a confessione eum qui accedit ad
communionem.
c) Tamburinius, Method. expedit. Com-
mun., cap. 1, n. 63, ita scribit: « Solum eos
liberandos a praemittenda confessione talis
peccati obliti censeo, qui vel actu celebrant,
vel ante altare ad linteum communicaturi
exspectant: hos enim etiamsi nullam notam
infamiae incurrant. non obligo ad receden-
dum, quamvis brevi reversuros •.
m. DE EUCHARISTIA.
Hieronymus Ferrantinus 6; ìtem Hono-
ratus Fabri e) apud Croìx 7; ac probabì-
lem putant Cornejo et Reginaldus f)} apud
Diana 8. Atque mordicus eam novissime
tuetur perdoctus Contino Tournely 9 cum
Arriaga g)} Gibert h) et Pontas i): dicens
primam sententiam nulla niti ratione pro-
babili. - Scio Dianam, licet in seligendis
sententiis ut plurimum in benignam par-
tem declinet (et non raro declinat plus
quam par est), tamen in praesenti quae-
stio ne , suae benignitatis oblitum, hanc
secundam sententiam omnino improba-
bìlem vocare; refertque jussu Inquìsìtio-
nis Hispanicae expunctam eam fuisse ab
operibus Patris Cornejo. - Sed hoc non
obstante, spectato intrinseco fundamento,
haec sententia (salvo meliori sapìentìorum
judicio, quibus me submitto) mihi videtur
cum Contino Tournely omnino rationì con-
sentanea. Ratio, quia qui confessionem
communioni praemisit,jam implevit prae-
ceptum confessionis; vi cujus peccatum
oblitum jam est indirecte remissum, et
autem teneatur ipse peccatum illud deinde
cIavibus subjicere ante mortem, vel quan-
do urgebit praeceptum confessionis; mi-
cit., n. 18. - 5 Qu. 80, art. 5, dub, 3, n. 15. _ 5 Disp. de
Scandal., qu, 80. - , Lfb. é, part, 1, num. 539. - Cornefo,
tr. 4, qu. SO, art. 4, dub.3, V. Quaeres 2. - B Parto 9,
tre 3, resol. 4. - 9 De Euch., cap. 6, art. '3, post conci. 4,
quaer, 2. - Diana, Ioc, cito
d) Idemque notant Suarez, Coninck et Re-
ginaldus, locis cit:
e) Hieronymus Garcia, Suma moral} tr. 3,
dz'jf. 5, duda 1, punto 5} n. 51; et Honoratus
Fabri, Apologetic. (edit. Colon. 1672), parto l}
dz·atog. 17, de Controv. per#nent. ad sacro
Poenit.} n. 299 et seqq., sententiam hanc ne-
gativam probabilem esse dicunt; sed Garcia
oppositam existimat probabiliorem.
f) Reginaldus male citatur a Diana; tenet
enim. tib. 29} n. I05} priorem sententiam
cum exceptionibus expositis.
g) Arriaga, de Sacram.} disp. 46, n. 21
et 27, hanc ut speculative probabilem agno-
scit; sed ibid., n. 27 et n. 28, omnino stan-
dum esse putat priori sententiae.
h) Gibert his verbis a Contino Tournely
citatur: « Quam [sententiam] ...ceu indubiam
habebat viI' c1arissimus P. Gibert, a me ante
annos facile viginti ea de re consultus'.
i) Pontas a Contino Tournely pro opposita
sententia citatur, sed falsa est allegatio; si-
quidem, V. Confessio, caso 41} a Contino Tour-
CAP. II. - VE CAUS1S ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. 11. - ART. I.
nime tamen constat ex Tridentino adesse
praeceptum, ut statim ante communionem
de illo confiteatur.
Difficulla·
tibus satis-
Dices: In concilio jubetur ut conscius
fit. peccati non communìcet nisi praemissa
confessione, quantumvis sit contritus; ergo
qui recordatur peccati obliti ante commu-
nionem, debet necessario illud confiteri.
- Sed respondetur quod in Tridentino
ibi tantum praecipitur ut poenitens acce-
dat ad communionem justificatus non per
solam contritionem, sed etiam per con-
fessionem; at hic jam est etiam per con-
fessionemjustificatus, ideoque non tenetur
statim ante communionem iterum con-
Secunda fiteri.
sententia Praxis autem fidelium quae opponitur,
omnino pro-
babilis. non est habenda ut regula certa obliga-
tionis; sed potius ut pius et laudabilis
usus, quem ego etiam quam maxime, prae-
cisis circumstantiis, suadendum puto. Ni-
hilominus illustrissimus et doctissimus
magister meus D. ]ulius Torni et alius
theologus, examinator synodalis in urbe
Neapoli, in re morali valde versatus, cum
aliis doctis recentioribus a me consuItis,
mihi affirmarunt hanc secundam senten-'
tiam esse valde probabilern,
Quaeritur 3°. An talzs poenitens quz'
recordatur peccau mortahs, z"nculpabz'lz"ter
l Disp. 14; num. 121. - • Parto 2, tr. 14, reso1. 48. -
Loc. cito - • Lib. 20, n. 289. - 5 Disp, 14, num, 122. -
• De Praec, Eccl., num, 69. - , Lib. 20, n. 290 et 291. •
Praepos., qu, SO, art. 5, dub. S, nume 15.. cran., in 3 P., .
nely allegato, Pontas non .10qui1;Ur de prae-
senti casU.
j) Joannes Medina, Cod. de Poen#.} tr. l}
qu. 3, V. Ex dz'ctis sequitur} non in ordine
ad communionem, sed in universum docet:
« Si peccata prius oblita postmodum memo-
riae occurrant, de illis esse necessario do·
lendum ». - Idemque omnino docent Regi-
naldus. Ub. 5} cap. 3} sect. 3} n. 55,. ]acobus
de Graffiis, Decis. aur.} part.l, cap. 5, n. 26.
- Ad cujus praecepti impletionem non satiL
p.sse virtualem poenitentiam, docet Suarez,
de Poen#.} disp. 9, sect. l, n.ll; et ita etiam
a Reginaldo citatur. Unde minus recte isti
tres auctores a Diana allegantur.
258. - a) Bonacina, dz'sp. 4, qu. 6}punct.l,
n. 11} haec docet, «si [dubitans] magispro-
pendeat in hanc partem, ut credat se morta-
liter peccassevel mortale peccatum confessum
non fuisse.. Et ibi citat Sanchez et Suarez.
Bonacina, n. 12, addit ad idem teneri «eum
S. ALPHONSl, Opera moralia. - Tom. III.
225
oblz'tt' Z'n confessione, et quz' confiterz vel
nequeat, vel nolz't (juxta mox allatam sen-
tentiam in praecedenti Quaestione), tenea-
tur ante commumonem actum contritio-
ms eiicere?
Affirmat Medina j)}apud Lugo l; et a Alii obli-
Diana 2 citantur pro hac sententia etiam gant saltem
ad con t r i-
tìoneru.
Reginaldus, Suarez j) et Graffius j). Sed
dicunt Lugo a et Escobar 4 nequaquam
invenisse loca ubi auctores praefati hanc
sententiam docuerint. - AHi vero, ut AHi ne·
ganl obli-
Lugo 5, Holzmann 6; Escobar 7 cum Prae- gari,
posito et Granado; ac LContin.] Tour-
nely 8 cum Silvio et Quarto, primam sen-
tentiam communiter rejiciunt; hac qui-
dem nixì ratione, quia homini integre
'justificato (ut supponitur) sufficit justi-
ficatio sua. Nec ullum apparet funda-
mentum, unde et ad quid haec contritio
requiratur: non ex praecepto, quia hoc
nullibi invenitur praescriptum; non ad
delendum peccatum, quia hoc jam dele-
rum est per confessionem antea factam,
« Unde resolves:
258'. - « Qui dubitat an peccarit moro Q\tid in
dubio de
« taliter, vel an mortale sit rite confessus, peccato ve1
de confes-
« tenetur ante communionem confiteri. Ita sione.
« Bonacina a)} ex Sanchez a), Reginaldo a)}
« Suarez a) et aliis ». - [Sed vide dicenda '
de Sacram. Poenit., ex n. 473].
controv. 6, de Euch., tr, 10, disp. 7, n. 14. - B De Euch.,
cap. 6, art. 3, post concI. 4, quaer. 3. - Si/musI in 3 P.,
qu, BO, art. 41 quaer, 2, § Petes praeterea• .. Q~arti, parto 3,
tir. 8, sect, 3, dub, 4, 3 causa, v. Colligitur 2'.
qui aequaliter dubitar se mortaliter peccasse
vel mortale peccatum confessum fuisse ». Et
citat Sanchez contra Suarez et Reginaldum.
- At re vera Sanchez, hz Decat., Nb. 1,
cap. IO} n. 66, 71 et 72} loquens de obliga-
tione confitendi inuniversum (non in ordine
ad communionem) scribit teneri ad confessio- '
nem eum qui dubitat, etiam si magis propen-
deat in partem qua peccatum non commiserit,
vel rite jam illud confessus fuerit. - Regi-
naldus autem, Nb. 29} n. 99} dicit «teneri
praemittere [confessionem communioniJ, cum
magis declinat in partem contra se facientem,
non autem curo est in aequali dubio '. - Sua-
rez denique, de Poenit.} dz'sp. 22} sect. 9, lo-
quens sicut et Sanchez supra. de obligatione
in universum confitendi mortalia dubia, dicit
dubitantem teneri ad confessionem, quando
magis propendet in partem qua peccaverit;
itemque quando nequit pro alterutra parte
judicium probabile ferreo
15
 LIB. VI. - TRACT. III. DB BUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS BT SUBJBCTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. 1.
226
Necessitas 259.. - « Dìxì IlO. Nisi sit necessitas. possit; ut Tamburinius 9 cum Granado c). eum Salmant. 1, Lugo 2 et Roncaglia 3; Quoad communz'onem vero, Palaus 10 Quoad
excusat a
confessione «- Non quaecumque, v. gr. festì-cele- QUO casu recte ait Tournely d) quod si quia populus Sacrum non audiendo, tunc cum Soto C), Paludano, etc.; et Lugo 11 E~~~~~~
praemitten- nìs, utrum-
da. e britas, vel magna devotio; ut quidam infirmus sit in imminenti periculo mor- minime peccaret]. cum Coninck, Henriquez et communi (ut que proba-
« volunt lO; [Et ita sentit Armilla; sed op- tis, tunc confessarius audiat peccata gra- l u x ca
q u osda m ,
«4°. Si urgeat praeceptum de annua asserit), affirmant posse fieri communio- bile.
positum tenendum cum Busenbaum; et vìora, et illum absolvat, imposita illi obli- praeceptum
communio-
« communione: ut docet Henriquez, et nem sine confessione. - Sed negant Tour-
Salmant. 1 cum Suarez, Ledesma, Fìlliuc- gatione perficiendi confessionem si con- nis vel Mis-
sae.
«probabile putat Praepositus. Vel si sa- nely; et Salmant. 12 cum Suarez et Regi-
cio, Bonacina et communissima. Sicut valuerit. - Si vero absit tale periculum, «cerdos non possit audire Missam, nisi naldo; quia praeceptum annuae commu-
neque excusat paupertas sacerdotis cele- tune eenset Tournely, quod sacerdos co- « celebret; ut habet Henriquez, et So- nionis non obligat, quando nequit impleri
braturi, nisi esset valde gravis; ut ait netur ut infirmus eliciat contrìtìonem; et « tus C), Diana 4: nec improbat card. de debito modo. - Utraque est probabilis.
Croix 2] - «sed gravis sive urgens, qualis det communionem, si sine infamia non « Lugo 6. - Probabilius tamen videtur 262. - « 5°. Si sacerdos post consecra- Quid, si in
ipsa Missa
«esse censetur in sequentibus casi bus, possit eommunio omitti. Sed melius dicunt « docere Coninck d), Sà e), Suarez f) et « tionem committat mortale, vel ante com- committat
Roneaglia e) et Sporer e), et Tamburinius I) « alii, cessante scandalo et infamia, prae- mortale. ve!
« praemìssa tamen semper contritione: - missi recordetur, tenetur elicita con- ejus recor-
« ad quam tunc teneris, nisi de peccato probabile putat, posse tunc dimidiari con- «stare tunc Sacrum et communionem « tritione sacrificium prosequi. detur.

« quod occurrit fueris ante contritus a). fessionem, sub eadem obligatione illam « etiam paschalem intermittere, eo quod « Si vero id fiat ante consecrationem,
« Praepositus, card. de Lugo 8 e , postea perficiendi. « haee praecepta non obligent quando « et praesertim ante canonem, debet con-
261.- « 3°.Si parochus debeat celebrare Obligalio « non possunt impleri eonvenienter juri
Periculum 260. « l". Periculum mortis, vel ut con- celebrandi « fiteri, si absque nota infamiae potest,
mortis, «ex officio, ut populus Sacrum audiat. ex offìcio, «divino ».
« secretur hostia pro morituro a). Suarez, « vel recedere; ut docent Silvester, Na-
« Coninck, card. de Lugo 4 », - [Cum Con- e lbid. 10 », - [Nec adsit alius qui celebret, s. Alphon- Quoad Mzssam audiendam, licite posse « varrus, Diana et alii ; - contra Sotum
5US negat
cina 5 et [Contin.] Tournely 6, et Antoine b)]. ut notant recte Palaus 11, Antoine 12 et Sal- Missaeprae·
eeptum pro
sacerdotem celebrare tenent Silvester g) « et Henrìquez, qui negat teneri, ob hono-

Periculom « 2°. Si sacrificium vel communio non manto 18; et non possit parochus omittere sacerdote
excusare.
et Paludanus g); ac probabile putant Sua- « rem sacrificii; putatque practice esse
scandali ve!
infamiae. - possìt omitti absque gravi infamia vel celebrationem sine infamia]. rez, Lugo et Filliuccius, apud Salmant. 6. «probabile Laymann et Bonacina a), eo
« scandalo. ,.- Iidem auctores », «Ob quam eausam etiam alteri qui - Sed melius contradicunt [Contin.] Tour- « quod vix sine omni nota confessio de-
Cum Concina 7 et [Contin.] Tournely 8: « non est parochus, id licere putat Diana 14 nely 7, Lugo 8; Concina 9 cum Suarez, « center fieri posset: nisi forte in Missa
Angustiae modo confessarius desit. - Vel si con- « cum aliis undecim a); - contra Palaum, Laymann et Bonacina; quia praeferen- « solemni, sub cantu vel concione: quo
temporis.
fessio ob angustiam temporis perfici non « Aversa, etc. » [Qui verius eontradicunt b) dum est praeceptum divinum ecclesìa- « casu tenebitur confiteri, ut notat Silve-
stico. «ster. - Quod si vero nec contritionem
Armilla} v. Communio n. 27. _1 T'r, 4, cap. 7, n. 44.... Euèhar., cap. Il, § 1, num. 18. - 8 Loc. cìt., v. Dico 2 0 )
J

Suar., de Euch., dìsp, 66, sect, 4, i. f. - Petrus de Ledesma,
de Euch.. cap. li, conci. 8. - Fili., tr. 4, cap. ~, n. 218•.
Bonac., de Euch., qu, 6, punct, l, num. 26. - e Lib. 6,
parto 1, n. 535. - Praepos., qu, 50, art. 5, dub, 3, n. 15
et 18. - • De Ench., disp. 14, num. 119 et 132. - Suar.,
disp. 66, sect, 4, v. Prima ergo. - Coninck, qu.80, n.15.
_ • Loc. cìt., n. 107. - , De Euch., cap. li, § 1, n.18.-
Il De Euchar., cap. 6, art. 3, concI. 4, v. Dico 2°, - 'l' De
259. _a) Limitationem hanc omittit Lugo;
Praepositus vero n. 15, dicit intelligendam
esse nisi jam confessus sit post peccatum pa·
tratum.
260. - a) Scilicet: periculum mortis sive
sacerdotis sive alius.
b) Antoine, de Euch., cap.2,qu. 3,resp. 2,
ait censeri urgentem necessitatem, «quando
morituro viaticum dare debet et deest hostia
consecrata •.
c) Jacobus de Granado, quamvis hic a Tam
burinio citetur, ipse tamen casum praesentem
num- 2. - 9 Method, expedit. Commun., cap. 1, n. 36. -
l Tract. 4, cap. 7, num, 53. - • De Euch., disp. 14, num. 25. - 10 Tr.21, punct. 12, n. 7,v. Quarta•• Paiud.,
10 Id est Suar" dìsp, 66, sect, 4, v, Ultima causa; concncs,
num. 114. - • Tract. 18, de Euch., cap. 5, qu, 3, resp. 4. in 4, disto 9, qu. 4, art. 1, conci. lO, num, 14 j cfr. etiam
qu, SO, num. 15 j Lugo) de Euchar.. disp, 14, nume 114. -
11 T'r. 21, punct. ~2, n. 7, v. Quarta. - 12 De Euch., cap. 2,
- Henriq., Iib, 8, cap. 46, n. 4. - Praepos., qu. SO, art. 5, disto 9, qu, 2, art. l, concl, 7. - 11 De Euchar., disp. 14,
dub. 3, num. 19, § 7. Coroll. - Henriq., 1oc. cit., nom. 5.- n. 116.• Coninck, QUa 80, n. 17. - Henriq., Iib, 8 , cap. 46,
qu. 3, resp, 2, v. Dixi... 4. - 13 Tr.4, cap. 7, nume 52. -
- " Parto 2, tr. .14, resol, 63. - 6 De Euchar., disp, 14, n. 4. - Contino Tourn., de Euch., cap. 6, art. 3, conel, 4,
14Parto 9, tr, 3, resol. 9. - Palaus, tr. 21, punct. 12, n.7,
v. f•• Aversa} de Euch., qu, 8, sectv ò, § Sexto, v. Quodsi n. 114. - Suar.; disp. 66, sect, 4, v. f.; v. Major. - Lugo. v. Dico 2°, n.3, ad 2. - 12 Tr.4, cap. 7, num, 55. - Suar.,
.Ioc. cit., nom. 114.• Fili., tr. 4, cap. 8, n. 217. - • Tr.4, disp. 66, sect. 4, v. Major. - Regin., lib. 29, nume 104. -
eodem. cap. 7, Dum. 54. - 'l De Euch.. cap. 6, art. 3, condo 4, S:"I11e5t., v. Eucharistt"a II, n. 9, qu.7. - Navar., Man.,
v. Dico 2° 1 n. 8, ad l. - 8 Loc. cito, n. 115. - 9 De Euch., cap. 25, n. 76. - Diana, parto 9, tre 3, reso!. 7. - Sotus,
cap. 11, § 1, n. 26... Suar." disp.66, sect. 4, v. f... Laym., in 4, disto 18, qu. 2, art. 6, v. S,: autem. - Henriq., loc. cit.,
praetextu revocatus, integram, ut poterit, con- lib.5, tr.4, cap. 6, n.6. - Bonac., disp. 4, qu.6, punct. l, n. 3. - Laym., lib. 5, tr. 4, cap. 6, n. 5. - Si/vest., 100. cito
fessionem ejus excipiet et absolutionem lar·
gietur >.
e) Roncaglia, tr. 19, de Poenit., qu. 3, . c) Sotus hanc utique doctrinam tenet z'n 4, diendi minus strictum est quam praeceptum
cap. 3, qu. 1, resp. 2; Sporer,part. 3, cap. 2, dz"St. 12) qu. l, art. 4, caso 3; subdit tamen: communicandi.
n.466 id habent non de infirmo solum, sed· «Tametsi profecto tertium hunc casum, non e) Sà loquitur de praecepto paschali, v. Eu-
de qu~umque, cui per tempus non liceat in- tamquam regulam ubique generalem asserue- charistia,n.13:-Quodsicaret confessore, inquit,
tegram confessionem communioni praemit- rim...Quocircain his ratioscandali consulenda et sequeretur scandalum, si tunc aut alio tem-
tere, absque infamiae nota. est...; si autemcitra scandalum·potest commu-pore non communicaret aut celebraret, potest
I) Tamburinius, Method. exped. Comm., nionem excusare, satius est abstinere a com- cum solacontritione et propositoquamprimum
cap. 1, n. 36, de infirmo loq~tur, ~t dicit munione etiam occurrente tempore praecepti. possitconfitendi, communicare...et celebrare •.
quodsi periculum imminens Slt, brevlUscula Nam tunc, si non potest facile haberi copia f) Suarez, disp. 66, sect.4, v. Major diffi-

non habet.
d) Contino Tournely, loc. cit., conel. 4,
quaer. l, de casu quo infirmus in imminenti
periculo est scriblt: « Eliciendum est ab eo
quidquid poterit, praesertim quoad graviora >.
Si vero infirmus sat virium et temporis habet,
utdeinceps pIene confiteri valeat, sed non
possit aliquo legitimo praetextu Eucharistia
differri, « conabitur sacerdos, ut in eum ple-
nam contritionem accendat et Eucharistiam
porriget; denique, ab aegro sub aliquo solatii
confessio accipiatur, ea tamen lege, ut infir~ praelati, nullum erit peccatum non commu-_ . cultas, ita sane docet,et dicitid securius esse et
mus promittat se, si convaluerit, confessionem nicare, vel si potest haberi, forsan minus erit regulariter consulendum; contrarium tamen
perfecturum; si vero nec I?ericuluID; sit adeo peccatum transgressio praecepti audiendi Mis- probabile etiam esse et possein praxim deduci.
imminens nec mora suffiClens ad mtegram sam in die festo, vel communicandi in Pa- g) Silvester, V. Eucharistia II, n.9, qu.7;
confessionem, eliciat contritionem et commu- schate, quam ad sacramentum accedere cum et Paludanus, in 4, dist. 9, qu. 4, art. l,
nicet sub eadem conditione ac supra: «Haec tali peccato.. concI. lO, n. 14, dicunt sacerdotem posse ce-
probabiliter " ait Tamburinius. d) Coninck,qu. 80, n.17, distinguit: - Con- lebrare propter necessitatem. Non ergo satis
261. - a) Diana adducit octo dumtaxat au- sultius esse die dominico omittere Sacrum.... accurate a Salmant. adducuntur.
ctores, qui hanc sententiam propugnent. Melius tamen credo facturum qui in Paschate 262. - a) Bonacina,disp. 4, qu. 6, punct.l,
b) Scilicet secluso infamiae aut notae pe- celebraret concepta contritione ». Et ratio di· videtur hoc probabile e:xistimare, quatenus
riculo. stinctionis est, quia praeceptum Missam au- contrarium probabilius tantum reputato
 228 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
- possit elicere,secundum communemsen-
« tentiam esset confitendum, vel desisten-
« dum: licet Vasquez 1 et Hurtadus 2 pu-
« tent probabile esse saltem non pecca-
« turum mortaliter, quando non potest
« sine nota recedere; intellige, si conatus
« sit elicere vel fecit quod potuit. (Vide
« Diana 3, card. de Lugo 4, ubi idem docet).
« Notat autem Diana ex Praeposito, satis
e esse si quis bona fide putet se esse con-
« tritum, licet subdubitet e ,
Hic dubitatur l°. An sacerdos qui inter
celebrandum recordatur peccati mortalis,
teneatur ante consecrationem, et praeser-
tim ante canonem, interrumpere Mz"ssam,
accersendo confessarium ut confiteatur, si
possit sme nota?
AHi ne-
gant confi-
Negant Leander et alli, apud Diana 5,
tendum si et dicunt sufficere ut conteratur; quia
recordetur
in Missa. praeceptum praemittendae confessionis in-
telligendum videtur ante communionem
inchoatam: non enim decet sacrificium
inceptum abrumpere.
s. Doctor Sed melius distinguunt cum Busen-
dìstinguit.
baum, Suarez 6, Lugo b) " Palaus c) cum
Vasquez c) et Bonacina d),. et Salmant. 7
1 In 3 P., disp. 2(J7, cap. 1, n. 3. - 'De Euch., disp. 9,
diff. l, in princip. - a Parto 4, tr, 4, resol. 98'. - " De
Sacram. i. g.. disp, 9, num. 8. - Diana" parto 9, tr, 3,
resol. 19. - Praepos., qu. so, art. 5, dub. 3, n. 15. - Leand.
a SS. Sacr." de Euch., disp. 7, qu. 16. - 5 Parto 3, tr. 4,
resol. 77. - 8 Disp.66, sect.4, § Quinta et gravis, v. Di.!
b) Lugo, de Euch., disp. 14, n. 113:
«Semper... judicandum est, inquit, non te·
neri ad confessionem, quando absque nota
confiteri non potest. Non est ergo recurren-
dum ad Missam jam inchoatam '. Et paulo
inferius addit: «Si tunc [post consecrationem]
posset absque nota confiteri ante communio·
nem, deberet id facere; atque ideo in tantum
potest progredi absque confessione, in quan-
tum non potest absque nota accersere con·
fessarium •.
c) Palaus, tr. 21, punct. 12, n. 7, v. Ter#a,
scribit; «Rectius...alii hanc excusationem non
admittunt, casu quo absque notapossit cele-
brans confes~arium vocare, eique ad altare
accedenti breviter confiteri.... Sic Vasquez....
Bonacina..., praecipue cum ex variis causis
maxime ante consecrationem soleat sacrifi-
cium interrumpi •. -- At Vasquez, disp. 208,
cap. 2, n. 11: « Qui positus jam in altari, in-
quit, ad celebrand'.lm, alicujus peccati mor-
talis recordatur..., non debet discedere ab al-
tari, neque vocare confessarium, etiamsi co·
piam illius habeat, ut ibi eum audiat; et hoc
cum Coninck et aliis multis. Et dicunt
quod si sacerdos recordetur peccati post
consecrationem, tunc Mìssa non est intero
rumpenda ; ut docet etiam D. Thomas 8,
et expressum habetur in rubrica 9. - Si
vero recordetur ante consecrationem, et
praesertim ante canonem, tunc debet con-
fiteri si possit j quia, cum talis pars sit
extrinseca sacrificio, bene potest Missa in-
terrumpi ob hanc rationabilem causam,
uti fieri solet etiam ob concionem vel
oblationes populi.
Dubitatur 2°. An sacerdos eo casu ante
consecrationem, sz' nequeat confiteri, te-
neatur etiam Missam deserere?
Negant Palaus l0, Suarez 11 cum S. Bo-
naventura, Victoria, etc.; ac Navarrus 12,
ubi ait quod sacerdos peccatum aduer-
tens post inchoatam (Missam) non debet...
desistere, etzamsi absque scandalo posset.
Ratio, quia, licet illa prior pars non sìt
de substantia sacrifìcìi, est tamen ex in-
stitutione.conjuncta sacrificio per modum
unìus actionis sacrae; et ideo, postquam
est ìnchoata debet absolvi. - Sed proba-
bilius affirmant Lugo e) " et Tournelyf)
{icultas. - 1 Tr. 4, cap. 7, n. 49 et 50. - Coninck, qu, 80,
D. 16. - 8 3 P., qu. 83, art. 6, ad 2. - Il Tj t, de Defectìb., VIII,
n. 4. - :10 'I'r. 21, punct. 12, n. 7, v. Tertia, - 11 Disp. 66,
sect, 4, v. Difficultas vero. - S. Bonav.~ in 4, disto 13,
dub. L ~ Vietoria, Sum.! de Euch., nume 79. - 12 Man.,
cap. 25, n. 76.
sine exceptione crédo servandum esse, quia
vix ullus accidere potest casus, in quo si id
faceret, sacerdos notam aliquam infamiae non
incurreret. Nec vero [n. 12J ad hoc opus est
distinguere tempus Missae ante consecratio-
nem vel postea '.
d) Bonacina, qu. 6, punct. 1, n. 15, dicit
eum teneri vocare confessarium, si commode
et sine scandalo possit, et subdit: « Addo
confessionem faciendam esse, etiam si forte
sacerdos... post consecrationem vel recor-
detur alicujus peccati mortalis antea com-
missi •.
e) Lugo, disp. 14, n. 113, ut superius no·
tatum est, negat recurrendum esse ad ratio-
nem Missae jam inceptae, et sic prosequitur:
«Si enim Missa incepta ante consecrationem
posset discedere ad confitendum, deberet id
facere; si posset item post consecrationem
accersere sacerdotem, cui confiteretur, debe-
ret id facere; quia vero neutrum potest vix
fieri unquam absque nota, non obligatur •.
f) Contino Tournely, de Euch., cap. 6,
art. 3, conel. 4, v. Dico 2, resp. 2, ita docet
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. I.
cumSilvestro g), Silvio g), etc.; ac D. Tho-
Si recor-
detur post mas 1, ubì didt hanc opinionem esse tu-
ccnsecratìo- tiorem. Idque confirmat rubrica 2, ubi sic
nero, non
c o n f i t e n- habetur: Sz' t'n z"psa celeorauone Missae
dum.
Si ante sacerdos recordetur se esse in peccato
consecratìo-
nero, confì- mortait:.. (aut) se esse excommunz"catum
tendum si
vel suspensum, aut locum esse z"nterdi-
possit.
ctum... Atlte consecrationem... sz· non time-
tur scandalum, debe: Missam z'nceptam
Probabì- deserere. Dixi probabz'lzus, non certe; nam
lius. non
certe. certum non est an rubrica sub verbo
debet ìmponat praeceptum grave.
Caeterum bene advertunt Toumely;
et Palaus h ) cum Vasq:Uezh ) et Laymann h),
quod eo casu vix nota infamiae vitari
Si non poterìt,
possit, pro- .
seq u e n d a Quid, si 263. - « 6°. Si in scamno communican-
Missa [uxta laicus re-
alios. cordet ur « tium recorderìs peccati mortalis quod
pecca ti in
rpso scamno « oblitus es confiteri, nec sine nota aut
c o m m.u n i-
cantìum, « scandalo gravi possisrecedere; uthabet
e Navarrus, Fìlliuccìus, card. de Lugo li
« et alii e , - [Cum Salmant, 4 et communi.
Vide dieta n. 258].
c Porrìgentì autem Eucharistiam con-
Probabi-
lius a Missa e fiteri non expedit nec decet: quo casu,
d es i s t e n- « etiamsi ne possis quidem elicere con-
dum.
- tritìonem, excusat a peccato Hurta-
dus 5 ". - [Modo coneris conteri; ut Vas-
quez a), Lugo a), etc., apud Croìx a). Sed
vide dieta hoc Lz'b. VI, n. 33].
1 3 Part., qu. 83, art. 6, ad 2. - ' Tit. de Defectib., VIU,
n.4 et 5. - Contln. Tourn.~ de Euch., cap. 6, art. 3, conci. 4,
v. Dico 2o~ resp. 2. - Nava:r., Man., cap. 21, n.49, ì. f.-
Fili., tr. 4, cap. 8, n. 215. - • De Euch., disp. 14, n. 112.-
• Tr. 4, cap. 7, num. 47. - • De Euch., disp. 9, ditr. l.
- Henriq., lib. 8, cap. 46, num. 3. - • Method. expedit.
de eo qui in sacello vel in ecc1esia caram'
uno aut altero Missam celebrato
g) Silvester et Silvius male citantur a
Contino Tournely_ - Silvester enim, V. Eu-
charistia TI, qu. 7, scribit quod si ante con-
secrationem recordetur, • prosequi debet Mis-
sam inchoatam, etiam si sine scandalo posset
dimittere -. - Silvius pariter, qu. 80, art. 4,
quaer. 2, caso 3: «Si absque nota confiterL
nequit..., potest... sacerdos Missam coeptam
perficere •.
h) Palaus, ut superius dixit S. Alphonsus,
negat teneri Missam deserere; sed hic loc.
cit., dicit ex Vasquez et Laymann vix excu-
sari posse a nota et infamia, si sacerdos ab
altari descendat ut quaerat confessarium. -
Et Laymann, lib. 5) tr. 4, cap. 6, n.5, i. f
«Vix unquam decenter et sine omni sacer-
dotis nota et confusione, interrupta Missa,
229
- Immo, quìdam DD. apud Henriquez
c excusant laicum ante confessum, etiam
« praecisa nota et scandalo, non receden-
« tem j eo quod is dicatur justificatus et
e probatus per confessionem. Quam sen-
e tentiam probat Tamburinius 6; potestque
«servire pro scrupulosis. Vide Reginal-
« dum 7, Bonacina 8, Escobar 9 ». - [Vide
dieta n. 257].
264. - «Dixi Ill", Et desit confessariue. Quando
censeatur
e Deesse autem censetur (non ut quidam deesse con-
« volunt, si absìt is cui solet et cuperet fessarìus,
e confiteri, vel cui devotius aut utllius
« confiteretur: neque etsi religiosus non
«possit nisi saeculari confiteri peccata
« gravia, cum aliqua infamia -relìgionìs,
e Amicus a), Diana l0); sed in sequentibus
« casibus:
" l", Si nullus sit praesens; ad absen- Si adiri
nequeat sì-
« tem vero sine Magna difficultate (spe- ne Magna
e ctata tum debilitate, aetate et negotiis
diffìcultate,
.e personae, tum aliis circumstantiis, ut
e aeris, brevitatis temporis) adire non
« possìs, - Bonacìna 11, ex Suarez, Co-
« ninck, etc. ».
Hinc quodcumque grave t'ncommodum
excusat. Salmant.> cum Palao, Vasquez b)
et aliis passim. - Excusare etiam dz"Stan- Qualis di-
stantia cen..
tzam confessarti, causa ìtineris duarum seatur gra..
horarum, dìcìt Gobat c) cum Marchant c),. viso
Commun., cap. 1, n. 63. - 1 Lib. 29, n. 105. - • Disp. 4,
qu. 6, punct. 1, n. 17. - 9 Tr. 7, exam.. 6, n. 86, (edit. Lugd.
s. d.; al. n. 62, post init.). - 10 Parto 9, tr. 3, resol. 13. -
11 Disp. 4, qu. 6, punct. 1, n. 30. - Su!J.r., disp.66, sect.4.
v. Ex his igitur et simililJus. - Coninck, qu. 80, n. 23. -
,. Tr. 4, cap. 7, n. 32.• Palaus, tr. 21, punct. 12, n. 6.
sacramentalis confessio interponi posse vide-
tur -. - De Vasquez vero vide supra notam c,
ad num. praesentem.
263. - a) Vasquez, in3 P.,disp.207, cap.1,
n. 3,. Lugo, de Euch., disp. 14, n.3, hoc non
dicunt, quamvisa Croix, lib. 6, part.l, n. 517,
citentur, ut loquentes de eo qui contritionem
elicere non potest, «quantumvis conatus sit '.
264. - a) Amicus, tomo 7, disp. 26, n. 14,
non loquitur de religioso; in reliquis vero
concordato
b) Juxta Vasquez, disp. 208, cap. 2, n.9:
« Haec... unica [causa" tantum esse potest,
nempe impotentia eundi ad illud oppidum,
proveniens aut ex defectu virium, aut ex de-
fectu temporis necessarii pro reditu ad cele-
brandum •.
c) Auctores isti citantur profecto a Croix
uti asserit S. Alphonsus; re tamen vera Go·
 230 LlB. VI. - TRACT. III. DE EUC1'l:ARISTIA.
Rhodes e)} unam leucam, id est tria mil-
liaria; Canus e) autem ait sufficere iter
quinque quadrantium. Ita apud Croix 1:
qui recte ait cum Aversa et Dicastillo,
hoc judicandum ex circumstantiis. Unde
ait Palaus 2 quod aliquando, spectata im-
becillitate sacerdotis et brevitate tempo-
ris in quo celebrare debet, poterit excu-
sare adhuc distantia quinquaginta pas-
suum.
Ignarus «2°. Si non adsìt, nisi ignarus idioma-
ling\ 'Re, ca-
rens jurisdi- « tis, vel carens jurisdictione, vel excom-
cttone, ex-
communi- « municatus, vel non approbatus; vel cui
catus.
« non possis confìterì sine gravi damno
« tuo vel alieno; vel si habeas peccatum
« tantum reservatum, nec pateat aditus
«ad superiorem; vel superior, semel ite-
«rumque per pium confessarium rogatus,
-negaverìt potestatem absolvendi. Tam-
«burinius 8 ex Fagundez. - Limitat au-
« tem Diana" si absque gravi nota prae-
« termittere non possis. Ita Silvius et alii.
« Requiritur tamen in his etiam casi-
« bus contritio et propositum confitendi.
« Immo, ex praecepto Tridentini, sacer-
« dos qui in tali casu celebravit, tenetur
1 Lib. 6, part, 1. num, 534. _ Aversa, de Eueh., qu, 8,
sect, 6, v. Deinàe pro . • Dicast., tr. 4, de EU~'f disp, 9,
dub, 6, num, 105.. - , Tract, 21, punet. 12, num. 6. -
a Method. expedit, Commun., cap. 1, n. 18. - Fagund.,
in 3 Praec. Eccl., lib, 3, cap. 9, num. 22 et seq, (edit.
Lugdun. 1626). - • Parto 9, tr, 3, resol. 15. - Silvius,
qu. 80, art. 4, qu. 2, v. 5. - Navar.) Man., cap. 2, n. lO.
- Fagund., de 3 Praee. Ecci., 1ib. 3, cap. 8, num. 9. -
Silvius, loe. cit., quaer. 2. - Diana, parto 9, tre 3, resol. Z7
bat, tr. 3, n. 431} scribitexcusare distantiam
« duarum horarum in itu, totidem in reditu:
saltem in hyeme '. At tr. 4} n.242, ait de
distantia duarum leucarum: « Certe saltem
in hyeme, ego te non obligarem '. - Mar-
chant, Resolut. pastor. de Sacram.} tr. 4,
cap. 2} qu. 1, n. 2: « Unius vel duarum leu-
carum distantiam puto frequenter suflìcere,
si quis praecedenti nocte·in peccatum mortale
ceciderit, et matutino tempore oporteat cele-
brare •. - Rhodes, de Euch.} qu. 4,.sect. l,
§ 2} v. Alterum caput: « Si leuca integra-
incommodissimo itinere confici deberet ut
adiri posset., tunc censetur non adesse' ~on­
fessarii copia. - Canus denique, Relect. de
Poenit., parto 6, § Ad tertium} censet non
habere confessarii copiam, eum qui est in
oppidulo, quod a civitate distet « tribus mi!-
liaribus .; si vero in eadem civitate commo-
retur confessarius, «quamlibet longo inter-
vallo distet, debet poenitens ad ipsum acce-
dere •.
« prima occasione confiteri. - Quod prae-
e ceptum extendendum non videtur ad
« Iaicos, vel sacerdotes communicantes
« tantum; ut (contra Navarrum et Fa-
« gundez) docet Silvius, Diana et Bona-
«cina 5 ,. .
265. - Hic plures oportet Quaestiones
enucleare.
Quaeritur l°. An quz' habet peccatum Habens
peccata re-
reseruatum, et non habet copiam confes- servata, sed
confessa ..
sarzi' habentemfacultatem} teneatur confi- rium sim-
terz' apud z'nferzorem} ut possù commu- plicem:
m'care?
Si iste nullum aliud mortale habeat Sì sota pec-
cata reser-
nisi reservatum, conveniunt DD. non vata, satis
teneri ad confessionem; sed sufficere ut
est con ter'i.
conteratur. Ita Lugo 6, Bonacina 7, Pa-
laus 8, Elbel "; Suarez lO cum Paludano a)}
Armilla a) et Adriano a)}. ac Salmant. 11.
cum Coninck, Reginaldo et Ledesma b).
Censent tamen Lugo 12; et Bonacina 18 nequeat Quid, si
cum Suarez, Coninck e), Nuiìez d) et Re- conterì.
ginaldo, quod eo casu sacerdos, adver-
tens se non habere contritionem, sed so-
lam attritionem, tunc tenetur confiteri
venialia quae habet, vel mortale alias
et 28. - • Disp, 4, do Euch., qu, 6, punct, l, n. ffl et 40. -
6 De Euch., disp. 14, n. 87, i. f. - 'l Loc, cìt., nume 31.
- 8 Tr. 21, punct, 12, num. 6. - • Confero 14, de Subj.
Euch., n.102. - 10 Disp. 66, seet. 4, v. Quartus easus. -
- " Tr. 4. cap. 7, n. 36 et 37•. Coninek, qu, 80, n. 21. .
Regin., Hb. 29, n. 108. - ,. De Euchar., disp. 14, n. 87.
- 13 Disp. 4, de Euchar., qu. 6, punct. 1, n. 3l. - Suar.}
disp. 66, sect. 4, v. Tertius casus, i. f. - Reg,:n.) iib. 29,
num.108.
265. - a) Auctores isti a Suarez non di-
serte pro hoc casu citantur. Et addo .citatio-
nem :fieri a Suarez ex Armilla; apud Ar-
millam vero reperies S. Antoninulll, minime
vero Adrianum.
b) Petrus de Ledesma, quamvis hic a
Salmant. citatus reperiatur, silet tamen, de
Euch., cap. Il} conel. 8, v. Quaeres} de prae-
senti casu.
e) Coninck non loquitur de eo qui adver-
tit se esse dumtaxat attritum, sed absolute
scribit loc. cit.: «Credo tamen etiam eo casu
melius facturum, si sua peccata reservata una
CUlll venialibus confiteretur, ut posset ab illis
saltem indirecte absolvi, quia sic securior
esset quod communicaret in gratia ».Idemque
notant etiam Salmant.
d) Nufiez male citatur a Bonacina; scribit
enim, in 3 P., qu. 80} art. 4, v. Circa pri-
mum autem: « Aliqui dicunt quod tenetur
iste talis, si non habeat alia peccata mortalia,
confiteri de venialibus, quia sic fiet de attrito
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUB]EC"fO EUC1'l:AR. - DUB. II. - ART. 1. 231
confessum e), ut sic a reservato saltem omni potestate super illo: unde, sicut non
indirecte absolvatur, et in statu gratiae potest dividi absolutio ad remìttendum
communicet. (Et hoc probabilius est juxta unum peccatum sine alio, ita nec con-
sententiam mox dicendam). - Immo do- fessio.
cet Lugo 1 quod hoc poterit semper fa- Secunda vero sententia, probabilior et Probabi·
lius t e n e-
cere, etiamsi habeat contritionem, ut se- communissima, quam tenent Suarez JJ,Pa- turo
curius Eucharistiam recipiat. laus 9, Viva lO, Coneina 11, Lugo 12 (qui com-
Sed quid, sz" hz'c habeat sz'mul mortalia munem vocat) ì et Salmant. 18 cum Co-
reservata et non reseruata? ninck, Reginaldo, Ledesmaet communi
Si habeat Prima sententia negat teneri ad con- (ut etiam asserunt), docet hunc omnino
reservata
et non re- fessionem, et dicit posse hunc communi- teneri ad confessionem. - Ratio, quia,
ser v a t a,
probabi- care, praemissa tantum contritione. Ita cum urgeat praeceptum divinum prae-
l i ter non
teneturcon· Vasquez 2, Contino Tournely ", Item Ger- mittendi confessionem communioni, debet
fiteri. sonius i) et Alensis i)} apud Lugo 4. j Sil- fieri confessio saltem formalìter integra,
vius et Richardus g)} apud Diana 5; item si non possit fieri integra materialiter.
Armilla h)} Praepositus, Trullench i), etc., Quaeritur 20. An hzC, praemz'ttendo con-
apud Viva 6. Et merito hanc probabilem fesskmem, teneatur confiterz' tam moro
vocant Suarez 7; Palaus et Filliuccius, ta/z'a non reservata quam reservata?
apud Viva 8. - Ratio, quia confessio illa Prima sententia affìrmat, Et hanc te- Et, juxta
alios, confi-
apud inferiorem esset invalida; cum fieret nent Suarez 1\ Viva 15, Coneina 16, Bona- teri reser-
vara et non
judici non competenti, qui ob peccata re- cina k),. et Salmant. l), cum Filliuceio l)} reservata.
servata, quibus gravatur poenitens, caret Nui'iez m), Soto m) ,. et hanc esse satìs
cap. 8, n.213.• 8 Loc, cit., n.6, i. f. - iii Loc, cit., n. 6. -
1 Disp. 14, n. 103 et 98. - • In 3 P., qu. 91, art. 3,
dub, 9, n. 9 et 22. - , De Euch., cap. 6, art. a, conel. 4, 10Loe. cìt., num. 6. - 11 Do Euch., cap. 11, S 1, n. 32. -
v. Bine 2. - • Do Euch., disp. 14, n. 86. - Silvius, in 18De Euchar., disp. 14, n. f!7: - ,. Tr. 4, cap. 7, n. 36.•
Suppl., qu, 20, art. 2, quaer. 3, V. Petes quid 'gitur. - Coninek, qu, 80, n.21•. Regin., lib.29, n. 108. - Petr, de
• Parto 3, tr, 4, resol. 104. - Praepos., qu, 80, art. 5, dub, 3, Ledesma, de El1ch.. cap. 11, concl. 8, V. Quaeres. -
n. 17. - • De Euch., qu. 4, art. 7, n. 6. - , Disp. 66, sece, 4, " Disp. 66, sect. 4, v. Quartus. - 18 De Euchar., qu, 4,
v. Quartus. - Palaus, tr.21, punct. 1~, n.6•• Fill., tr.4, art. 7, n. 6. - 18 De Euchar., cap. 11, S 1, n. 32.
contrìtus, atque adeo securius accedet ad Eu- «Imminente communione pascbali, si aliquis
charistiam; sed mihi probabilius videtur quod vult communicare, et habet casum reserva-
non sit talis obligatio, quoniam peccata ve- turo superiori, ad quem non potest pro tunc
nialia non obligant ad confessionem, et tunc accedere, potest communicare contritus vel
de nullo mortali tenetur homo confiteri». ratione scandali vel infamiae •.
e) De peccato mortali alias confesso au- i) Trullench, de Sacram.} lib. 4} cap. IO}
ctores citati non loquuntur: licet aequipa- dub. 8, n. 5, perperam citatura Viva; oppo-
randum videatur peccatis venialibus in prae- situm enim expresse docet, dicens illum «te-
senti argumento. neri...confiteri peccata non reservata, et etiam
i) Gersonius et Alensis citantur à Lugo reservata, habentia etiam excommunicatio-
pro sententia quae docet teneri confiteri non nem '.
reservata dumtaxat. Quod profecto pIane si- j) Suarez, disp. 66, sect. 4, V. Quartus,
gnificant auctores citati. - Alensis enim, dicit: « Videtur teneri ad confessionem prae-
parto 4, qu. 18} membro 4} art. 5} § 2} resp. mittendam '. Quod explicatdeconfessione tum
ad obj. ult.} tenet in universum posse dividi reservatorum turo non reservatorum;· deni-
confessionem casu quo quis habens simul que enuntiata sua sententia, sic conc1udit:
peccata reservata et non reservata, confite- «Securior est, et omnino consulenda, et in ri-
tur confessario potestatem habenti in sola gore videtur probabilior».
non reservata. - Et Gersonius, Opusc.super k) Bonacina, qu. 6, punct. l, n. 3I} dicit
absolvendz' potestatem} i. f.; et Serm. de solum praemittendam esse confessionem: at
Poenz't. in Coena Dominz', consid. 4} § Quae- de Poenz't., qu. 7} punct. 5, § 3, n. 8, dicit
ritur de peccatis reservatis} negat adesse « posse. confiteri tum reservata tum non re-
obligationem con:fitendi reservata illi qui in servata.
eadem jurisdictionem non habet. l) Salmant., loc. cit., n. 36; Filliuccius,
g) Richardus a Mediavilla, in 4} dz'st.17, loc. cit.} n. 213, ita tenent ut securius et
art. 2, qu. 8, ad 2} non est ad rem,licethic consulendum.
citetur a Diana. m) Nufiez, in addito ad 3 P., qu. 9} art. 2}
h) Armilla,. V. Communio, n. 28, scribit: parto 2, dub. 3; Sotus, in 4} disto 18} qu.2}
 232 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. I. 233
communem fatetur Lugo 1. Nullam tamen sua dispositione recte possit judicare. Sed tonino t), Silvestro t), Gabriele t) et Me- sacerdotz'bus Z"mposz~um confitendt' quam-
praefati auctores rationem pro hac senten- hoc esset quidem per accidens, non au- galio U). - Hunc dicunt posse quidem prz'mum?
tia praebent. Sed videtur haec assignari tem per se, sive ex obligatione integri- communicare praemissa contritione, licet In concilio Tridentino 8 sic habetur: Nul- p tPr ae c e-
um Tri-
posse, nempe, quia confessarius debet tatis confessionìs; cum eo casu bene suf- habeat alia peccata mortalia non reser- lus sz'bz·conscius mortaùspeccati, quantum- quampri-
dentini
agnosci totam poenitentis conscientiam, fìciat ìntegrìtas formalis. vata; non posse tamen confiteri, cum sit m's St'bz'contrz~us vùleatur, absque praemis- mumconti-
tendi.
ut debitum formet judicium an ilIe sit Quaeritur 3°. Quùi, sipoenitens haoeat innodatus excommunicatione, quae ipsi sa sacramentalt' confessione, ad sacram
capax absolutionis vel non, forte quia est excommunicatz'onem reseruatam? Interdìcit a susceptione sacramenti Poe- Eucharz'stt'am accedere debeat. Quod a ckrz:
recidivus in reservatis, Alli, ut Sotus, SiIvester q), Covarru- nitentìae. - Haec est probabilis. stt'anis omm'bus, etiam ab ti's sacerdott'bus,
Forte pro- Secunda vero sententia, non minus vias q) et Rosella q), apud Lugo 6, dicunt Probabi- Sed probabilior est secunda sententia quz'bus ex officio z'ncubuert'! celebrare, haec
ba bi li u s , tìus potest.
sola non re- probabilis, ìmmo forte probabilior, negat hunc extra mortis articulum nunquam affirmans, quam tenent Lugo 1, Sanchez V), S. synodus perpetuo seruandum esse de-
servata,
hunc teneri per se ad confessionem re- posse communicare. - Sed communiter Habens Suarez 2 cum Angelo v) ,. et Salmant. 8 cum creoit, modo non desù: z1lz's copia confes-
servatorum. Et hanc tenent Palaus 2, EI- contradicunt Suarez 6, Lugo 1 et Coninck 8; enicati.onem
xcom mu-
Coninck. Ratio, quia eo casu excommu- soriso Quod si, necesst'tate urgente, sacer-
bel 8; item Gersonius n), Alensìs n), Ca- ac recte censent eum bene posse Eucha- rtam e s e r v a-
, potest nìcatio, sicut non privat susceptione Eu- dos absque praeuia confessione celebra-
stropalaus, apud Lugo': qui probabilem ristiam recìpere, urgente scandalo vel communi- care urgen- charistiae, ita nec Poenitentiae, quae debet vert'!, quam primum confiteatur. Damnata
censet cum Majore, Petro Soto, S. Anto- nota infamìae, Ratio, quìa praeceptum Ec- tescandalo. suscipi cum possit, ut servetur divìnum autem fuit ab Alexandro VII propositio 38,
nino O), Ledesma P) et Salas P). - Ratio: clesiae prohibens excommunicatis susci- praecepturn praemittendae confessionis ad quae dìcebat : Mandatum Trù:lentt'1t1~ fa-
tum quia alias hic teneretur bis peccata pere sacramenta, non obligat concurrente communionem. - Recte autem probant ctum sacerdoti sacrificantt' ex necessitate
ilIa reservata confiteri, primo inferiori, praecepto naturali vitandi scandalurn, vel Suarez ", Sanchez 6, Lugo 6 et Salmant, 1, cum peccato mortali, confitendz'quampri-
deinceps superiori; tum quia, ut supra non obligat cum tanto incommodo perfe- valide posse aliquem a peccato absolvi, mum, est consz1zum, non praeceptum.
dictum est, nulla videtur esse obligatio rendi infamiamo non praernissa absolutione a censura: ra- Posito igitur hoc praecepto conci1ii,
confitendi peccata illa, super quibus con- Sed Dubium superest: An excommu- tio, ut bene ait Suarez, quia prohibitio dubitatur quomodo ilIud quamprt'mum
fessarius nequit esse judex, cum nullam nù:atus possit tunc confiteri non habentt' Ecclesiae ne excommunicatus sacramenta intelligendum? - Damnata quidem fuit Variae o-
piniones de
Quando. super eis jurisdictionem habeat. - Dixi: facultatem super excommunt'catz'onem? recipiat, non potest irritare sacramenti ab eodem Alexandro VII propositio 39, sensu. prae-
me~e;.a~: per se. Non dubito enim quin talis poe- Prima sententia negato Et hanc tenent Probabi- valorem, qui pendet a jure divino. In tan- ubi dicebatur: Illa particula quamprimum ceptt,

~::::. resero liter nequit

nìtens aliquando, puta (ut diximus) si sit Vasquez r) et Silvius, apud Lugo 9; item confi teri tum enim excommunicatus in valide recì- z'ntellt'gt'tur cum sacerdos suo tempore con-
a p u d con-
recidivus in reservatis, vel in occasione Sotus S), Canus s) et Ledesma s), apud Sua- fessarium peret sacramentum Poenitentiae, in quan- fitebitur.
proxima recidendi, teneatur etiam reser- rez s). Ac probabìlem putant Lugo l0, Sal- inferiorem. tum, stante prohibìtìone Ecc1esiae, acce- Alli vero, ut Molfesius, etc., apud Dia-
vata inferiori aperire, ut confessarius de mant.P: et Diana t) cum Paludano t), S. An- deret indispositus; sed quando urget ne- na 9, dìcebant inteUigi, cum primum talìs
cessitas, haec bene ipsum eximit pro ilIo sacerdos celebraverit. - Sed haec opinio
1 Disp, 14, n. f!7. - • Tr. 21, punct, 12, num. 6.. - qu. 1,art.4, post 4caso - 5 De Euch., disp.14, n. JJ9. -' De
• Confero 14, de Subj. Euch., n. 102. - Castropal., tr, 4, Poeait., disp. 31, sect, 3, ,n. 6, v. Bine 'Vero. - 'l' Loc, cit., tunc a prohibitione Ecclesiae : unde valide est omnino improbabilis , ut bene ajunt
disp. 4, punct, 3, § 6, n. 2 et 4. - , Loc, cìr., n.86. - Major, n. 100. - 8 Disp. 8, n. 107. - Silvius, in Suppl., qu, 20, tunc et licite Poenitentiam suscipit x). Escobar lO, Croix 11 et Diana 12; quìa tunc
in4, dist.17, qu, 5, § Contra istud arguitur. - Petr: de Soto, art, 2, quaer, 3, v. Petes quid igitur. - 8 De Euch., disp. 14, 266. - Quaeritur 4°. Quomodo t'ntelit: ìpse ratìone ipsius celebrationis teneretur
de Confess., lect. lO, v. Secundo, - Sotus, in 4, disto 12, n. 101. - " Loc, cit., n. 103. - U Tr. 4, cap. 7, n. 38.
gendum praeceptum t1lud a Trt"dentt'no ad confessionem: sed Tridentinum, prae·

art. 5, V. Unde ad argumentum, sic tenent
in universum de casu quo quis habens reser-
vata et non reservata, inferiori confessario
confitetur.
n) Pro Alensi et Gersonio, vide hic supra
notam f.
o) S. Antoninus, parto 3, tit. 14, cap. 19,
§ 6, dare innuit, dicens contrariae sententiae
rationem non esse demonstrativam, sed so-
lum probabilem.· . torum.
P) Martinus de Ledesma, in universum
loquens, videtur probabilem existimarehanc
sententiam, quia t'n2 a 4 i , qu.8, art. 2, dub. 4,
affert rationes utriusque sententiae.
q) Silvester, Covarruvias et Rosella ita
sane a Lugo citantur; re tamen vera Silve-
ster, v. Excommunicatio li, n.l, v. Prt'mo:
« Excommunicatus privatur Ecclesiae sacra-
mentis, nee sic ligatus est alicuj~ eorum su-
sceptibilissine peccato mortali _. Sed loco ci-
tato a Lugo et Henriquez, scilicet z'bt'd., cas.3,
negat solum excommunicatum posse «cum
aliis interesse divinis, ve! cum eis in ecc1e-
sia orare absque mortali..., etiamsi excommu-
nicatio sit occulta. - Covarruvias, t'n cap.
Alma mater, parto l, § 2, n. 11, prohiberi
ait excommunicatum, etiam occultum, a per-
ceptione sacramentorum, quamvis ex hac
omissione scandalum sequatur. - Rosella pa-
riter, v. Excommunicatio I, t·nit., dicit in uni-
versum excommunicatum excommunicatione
majore exc1udi a participatione sacramen-
r) Vasquez, t'n 3 P., qu. 91, art. 3, dub. 9.
n. 8, sic docet in universum, et non in ordine
ad communionem tantum.
s) Sotus, z'n 4, dt'st. 18, qu. 2, art. 5,
solut. 1,. Canus, Relect. de Poenit., parto 6,
concl. 3,. Martinus de Ledesma, 2 a 4 i , qu. 8,
art. 2, dub. 5, concl. 7, negant inferiorem
confessarium posse lz'dte (ut expresse Canl;ls
et Ledesma dicunt) eo casu absolvere. Et ita
etiam a Suarez, loc. cit., n. l, allegantur.
t) Diana, parto 3, tr. 4, resol. 104, negat
reum teneri eo casu ad confitendum, et citat
auctores. - Sed Paludanus, t'n 4, dt'st. 17,
1 De Euch., disp. 14, num. 102. - • Disp. 31, sect. 3,
n. 6. ~ 8 Tr. 4, cap. 7, n. 38. - Coninck, disp. 8, n. 107.
- • Loc. cito - • Decal., lib. 2, cap. 8. num. 5. - • Loc.
cito - , Loo. cito . Suar., 100. cito - 8 Sess. 13, de Ench.,
qu. 6, art. 1, concl. 2, n. 5 et 7,. S. Antoni-
nus, parto 3, tt't. 14, cap. 19, § 4, caso 5,. Sil-
vester, V. Confessor li, n. 12, qu. 8,. Gabriel
Biel, t'n 4, dt"st.17, qu. l, art. 3, dub. 2, caso 2
ex parte poenit., negant generaliter posse
excommunicatum a peccatis absolvi ab eo qui
nequit absolvere ah excommunicatione, et vi~
dentur loqui de validitate; quin etiam Gabriel
expresse dicit eo casu irritam fore confessio-
nem et suo effectu carere.
,,) Megalius, 1 P., lib. 5, cap. 19, n. 7, t'. f"
ita sane tenet, sed eo dumtaxat casu, quo
excommunicationiannexum est peccatum Ro-
mano Pontifici reservatum. In ceteris vero
casibus, in quibus sola adest reservata ex-
communicatio,posset nihilominus, quin etiam
teneretur confiteri.
cap. 7. - Molfes., Sum., l'art. 1, tr. 3, cap. lO, n. 28. -
8 Parto 9, tr. a, resol. 23; et l'art.2, tr. 14, resoL 60. -
,. Lib. 20, n. 312. ..,... U Lib. 6, parto 1, n. 545. - 111 Parto 9,
tr. 3, resol. 23. Cfr. tamen parto 2, 100.·cito
v) Sanchez, Decal., lz'b.2, cap. 8, n. 5, uni-
versim docet posse aliquem a peccato absolvi
quando sola excommunicatio(et.non peccatum)
reservata est; absolutionemque eo casu vali-
dam fure. - Angelus, v. Confessio V, n. lO,
pariter de casu quo excommunicatioreservata
. est: « Potest absolvi, inquit, a peccatis,et po-
stea mitti ad superiorem ut absolvatur ab ex-
communicatione -.
x) Quoad haee omnia sedulonotanda sunt
decreta S. 00, diei 23et 30Junii 1886et 16 Ju-
nii 1897, quae in casibus vere urgentioribus,
vel etiam ubi valde durum est poenitenti in
gravi peccatopermanere per tempus necessa-
rium ad petitionemet concessionemfacultatis
neeessariae, concedunt simplici confessario
facultatem absolvendi, et quidem direete, a
234 LJB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTlA.
cisa celebratìone , praeceptum confìtendi
quamprimum imponit.
Alli autem e converso censent intel-
ligi statim ac cesset necessitas, et sacer-
doscommode possit ad confessarium ac-
cedere, adhuc in ipsa die celebrationis. -
Ita Wigandt l, Coneina 2; et Sanctius, apud
Diana 8; hancque opinionem uti tutiorem
amplectitur Contino Toumely 4.
Sed melius Pater Milante 5 cum com-
muni doctorum (ut ait), Lugo 6; Diana 1
cum Gareia a), Coninck a) et Candido;
Escobar 8 cum Zerola b),' Viva 9 cum Trul!
lench et Bassaeo; ac Croix l0, qui affert
de hoc S. Congregationis dec1arationem,
dicunt sufficere, si sacerdos intra tri-
duum confiteatur. - Pariter ac in cap.
Eos qUt~ de sentent. excom., in 60 , prae-
eipitur ut ii qui in articulo mortis absol-
vuntur ab excommunicatione reservata,
teneantur cum convaluerint se praesen-
tare ad superiorem, quam cito commode
poterunt, alias reineident in eamdem cen-
suram: et hoc non obstante (ut ajunt Lugo,
Milante et Garcia), non judicantur rein-
cidere, si intra triduum se praesentant.
Sie etiam Sanchez 11 cum Ugolino c). et
Sayro dicit praeceptum deferendi libros
haereticorum ad inquisitores non violare
graviter eum qui per biduum illos reti-
net. - Ratio autem intrinseca mihi vi-
1 Tr; 11, exam, 4, num, 39. - 9 De Euchar., cap. 11,
§ l, num. 83. - Joan. Sanctius, Select. qu. 32. num. 14. -
• Parto 9, tr. 3, reso!. 23. - • De Eueb., cap. 6, art. 3,
condo 4, v. {Juaeres 6. - 5. Exercit. 83, sup. propos. 39
Alex. VII, v. Colligo 4. - • Disp. 14, n. 163. - , Parto 9,
tr. 3, resol. 23•• Candid., de Eueb., disquisito 2, art. 22,
dub. 56, n. 63. - 8 Lib, 20, num. 3l2~ - • In propas. 39
Alex. VII, n. 6•• Trull., de Sacram., lib. 3, cap. 6, dub. 4,
num.26•• Basso, v. QJmmuHio sac'l"QJ n. 39. - 10 Lib. 6,
parto l, n. 545. - Lugo, loc. cito - Milante, 1oc. cito -
Garda, Sum. mor., tr.3, diff.6, dud. l, punto 7, n. 89.-
U Decal., Uh. 2, cap. lO, n. 55•• Sayr., de Censur., lih. 3,
cap. 6, nume 16. - 11 De Euch., disp. 66, sect. 6 et sect. 7
init. - Bald., in l. fin. C. de judiciis, nume 1. - Felin., in
cap. Veniens, de testibus, n.15, i. f.. Mandos., de Monitor.,
casibus etiam speciali modo Romano Pontificf
reservatis. Vide infra n. 585, notam a.
266.- a) Hieronymus Garcia, Sum. mor.,
tr. 3, dijf. 5, duri. 1, punto 7, n. 89, differri
posse ait usqpe ad duos dies: - Coninck vero,
disp. 23, n. 6, disputans de sponsalium dis-
solutione, in universum scribit: c Statim au-
tem dicitur fieri, quod intra triduum fit».
b) Zerola male citatur ab Escobar; nam
in Praxi Poenz"t., cap.10,quaer. 32, v.DI·co 2,
detur: quìa, cum hoc praeceptum sit tan-
tum ecc1esiasticum, ut bene probat Sua-
rez 19, non censetur Ecc1esia velle ad illud
obligare cum tanto rigore. Unde illud
quamprimu1tz moraliter debet intelligi:
prout intelligitur in aliis legibus humanis,
nempe in l. fin. C. de judic., et l. fin. C.
de erro aduoc., ubi verbum statim, quam-
primum, continuo, aut simile (ut interpre-
tantur Baldus, Felinus, Mandosius, apud
Milante) bene extenditur ad spatium trium
dierum.
Communiter tamen dicunt Lugo 13, Vi- queQuando-
per ac-
va 14, Milante 15; et Diana 16 cum Garcia et cidens, cl-
tius o b l i-
Candido d), quod aliquando per accidens gato
ex tali praecepto sacerdos ille teneretur
confiteri eadem die, et forte eadem hora:
puta si tunc confessarium haberet, quo
postea per plures dies carebit; vel si cras
eadem necessitas urgeret celebrandi, nec
posset confiteri.
Quaeritur 5°. An teneatur confiteri cef:f,'":~g~
quamprimum sacerdos sacrilege celebrans
qui non habet necessitatem; vel qUt~ stante
necessitate, habet tamen copiam confes-
sar,"'?
Affirmant Silvius et alli, apud Croìx 11.
Sed communissime et verius negant
Suarez 18, Lugo 19j Diana 20 cum Granado,
Filliuceio, Nuàez, etc. Item Vasquez, Say-
rus, Marchant, Dicastillus, Aversa, Go-
qu, 31, n. 8. - Milante, exercìt, 33, snp, propos. 39Alex. VII,
v. Colligo 4. - .. De Eueb., disp. 14, n. 162 et 163. - " In
propos. 39 Alex. VII, n. 6. - 15 In eamd. propos., v. Atta·
meno - 15 Parto 9, tr. 3, resel, 23,v. Et .lume senlentiam••
Garda, Suma moral, tr, 3, dilf. 6, duda 1, punto 7, n. 39.-
Silvius, in qu. 80, art. 4, quaer. 2, v. De uto aulem••
" Lib.6, parto l, n. 546. - 18 Disp. 66, sect. 7, V. TerNo.-
.. De Euch., disp. 14, n. 150. - .. Parto 9, tr. 3, resol. 26. -
Jacob. de Granado; in 3 P., controv. 6, de Eueb., tr. lO,
disp. i, num. 16•• Fili., tr.4, cap. 8, num..223.• Nuilielll,
in 3 P., qu.80, art. 4, di1f.4, conci. 3. - Vasq., disp.208.
cap. 3, num. 19. - Say>'.,.de Sacram., lib.2, cap. 7, qu. 3,
art. 2, num. 8. ~ Jaeob. Marchantl Resolut. pastor., tr.4,
cap. 2, qu. 2, n.4. - Dicast., tr. 4, de Eueb., disp. 9, dub. 9,
n. 155. - Aversal de Euch., qu. 8, sect. 7, v. Qut'nto.
auctor iste ait: «Sufficit usque ad mane se-
quens exspectare, antequam secundo celebret,
quia sumus in moralibus, ubi ita ad amussim
et punetualiter non proceditur •.
c) Ugolinus, de Censuro Papae reservat.,
part.2, cap. l, verso Aut retinentes, § 1, V.
Secundo, non affert hanc determinationem;
nec pro ea adducitur a Sanchez.
d) Candidus, loc. cz"t., non apponit has li-
mitationes, pro quibus nec a Diana citatur.
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. I. 235
bat, Pellizzarius, etc., apud Croix 1; et fere 261. - Quaeritur 6°. An teneatur con- Oblitus in-
ulpabiliter
communis sententia,ut testatur Moya v.e- fiterz quamprimum celebrans post confes- mortalis in
confessione:
Ratio, quia praeceptum Tridentini ordì- sionem, in qua incutpabt1iter oblitus est
natum est ad metum incutiendum ììs qui alicujus morta!is?
praetextu necessitatis differunt confessìo- Resp. Si meminerit post celebrationem, Non rene-
rur qu am-
nem; non autem sacrilege celebrantibus, utique non tenetur; ut recte docent Sua- primum
confiteri sì
quibus praeceptum hoc valde raro esset rez a); et Marchant b), Gobat b) et Dica- post cele..
brationem
profuturum: illi enim qui, contempto prae- stillus apud Croix b). Immo hoc probabì- recordetur,
cepto divino, audent in peccato scienter ce- liter admittunt Bonaeina b), Aversa v et
lebrare, facilius ecc1esiasticum contemnent Leander b), etiamsi in Missa post comma-
praeceptum. - Bene autem docet Lugo 2 nionem recordetur mortalis: quia revera
quod in praeceptis positivis non valet argu- nec iste celebrasset conseius peccati, ut
mentum de minori ad majus, quando minus loquitur Tridentinum.
in majori non continetur, prout est in no- Si vero meminerit ante celebrationem,
stro casu, in quo praecepta sunt disparata. sed post confessìonem, dicunt teneri tunc
Quid, si Recte tamen advertit Lugo 8 quod si ad praeceptum confitendi quamprimum,
celebret in
necessitate talis sacerdos ex necessitate, omissa con- Suarez a), et alli plurimi cum Lugo, Di-
omissa con..
tritione. tritione, celebraret, utique teneretur ad castillo, Pellizzario, etc., apud Croix 5. - Probabi-
liter nec te-
se confitendum quamprimum; quia prae- Sed Croix b) merito oppositam sententiam n e r u r , si
ante cele-
ceptum Tridentini minime distinguit inter putat probabilem; quia hic revera non brationem
recordetur,
sacerdotem habentem, vel non habentem potest diei celebrasse conseius peccati sin e
contritionem, sed loquitur de quocumque praevia confessione. - Vide omnino de
sinenecessi-
tate, vel in
sacerdote ex necessitate celebrante. - hoc dieta n. 257.
necessitate Hoc vero puto intelligendum (quidquid Quaeritur 7°. An sacerdos, qui post Recordans
post cense-
sed habens
confessa· dicat Croix 4) tantum de eo qui ante ce- consecrationem recordatur peccati oblitt~ crationem
peccatum
rium: lebrationem non habuit copiam confes- nulla praemissa confessione, teneatur con- non confes-
sum:
sarii; nam si habuerit, primus quidem fiteri quamprimum?
Verius
non tenetur
recurrit casus, in quo ille vere sacrilege Affirmant e) Suarez 6; et Bonacina, Re-
quampri.. et sine necessitate celebraret. ginaldus, Molfesius, Megalius, etc., apud
mum cònfì-
teri.
n.lOO•• Pellilll., tr.6, cap. l, n.69. - 5 Loc, cìt., n. Mi.-
Gobat, tr. 3, n. 440. - Pellflll., tr. 6, cap. 1, n. 69.•
, Lìb. 6, parto l, num, 546. - • De Euchar., disp, 14, 6 Disp. 66, sect, 7, v. 5ecundo. - Bonac., disp. 4, qu. 6,
num. 150. - • Loc, cito - • Llb, 6, parto l, num, 546. - punct, l, num, 39. - Regrn., lib. 29, num. 110; - Molfes.,
Dicast., tract, 4, de Euch. disp. 9, dub, 9, num, 150. - Sum., parto l, te.•3, cap. lO, num.28.. Megal' l 1 P., lib.5,
Lugo, de Eueb., disp. 14, num. 151. - Dicast., Ioc. cit., cap. 4, n. 2.
e) Moya, tr.4, qu. Q, n.4, aflìrmat «esse illud omittit sine peccato ob necessitatem ur-
communem •. gentem •.
267. - a) Suarez, disp. 66, sect. 7, v. Se- b) Croix, toc. cit., n. 547, auctores hoc
cundo, quaerit de sacerdote, «qui solum pro- modo allegat: «Si praemissa confessione ce·
pter oblivionem celebrat absque confessione lebravit immemor alicujus mortalis, quod ta-
praemissa.; quem negat teneri ad confiten- men commiserat, probabile est cum Marchant
dum quamprimum, c quando oblivio durat non teneri statim post confiteri, quia non ceIe·
donecsacramentum sumptum sit; nam si quis bravit absque praevia confessionesibi conscius
ex oblivione accedat ad celebrandum, et in peccatimortalis; ex quo inferuntMarchant, Go-
ipsa actione ante sumptionem sacramenti re- bat..., quamvis non praemisisset confessionem,
cordaretur sui peccati, et nihilominus Sflcra- si tamen celebravit immemor mortalis, etiam
mentum sumeret sine confessione...., 'in eo non teneri, etiamsi in lVIissa post communio-
casu obligaretur hac lege, quia manifeste COID.- nero recordetur mortalis, uti habent Bonac.,
prehenditur verbis ejus; tunc enim commu- Aversa..., Leander '. - Et ita sane tenent, uti
nicat sine confessione propter urgentem ne- refert Croix,Marchant, Resol.past.,tr.4,cap.2,
cessitatem et cum conscientia peccati ~. Et qu.2, n.2 et 3,. Gobat, tr. 3, n. 443,. Bonacina,
pergens, quaerit: «Sed quid, si prius esset disp.4, qu.6,punct.l, n.39,.Aversa, deEuch.,
confessus, et tunc recordaretur unius pec- qu.8, sect. 7, V. Sexto.- Leander vero, id est
cati in confessione obliti? Respondetur etiam Emmanuel a Concept., Sum. novem par#um
teneri ex vi hujus legis, quia juxta supra- Leandri, n. 385: «Non ligantur, inquit, qui in
dicta, tenebatur illud confiteri ante com· ipsa actione sacrificandi peccati recordantur •.
munionem ex divino praecepto, et salum c) Si nempe post consecrationero,sed ante
 236 LIB. VI. - TRACT. m. DE EUCHARISTIA.
Diana, ut refert Lugo l. Ratìo, quìa tunc
vere accidit casus in quo urget prae-
ceptum Tridentini ; tunc enim sacerdos
jam celebrat conscius peccati in necessi-
Probabi- tate et sine confessione. - Sed negant
Iiter non te-
neturquam- Vasquez d), Diana d) et Praepositus, apud
primum
confìterì. Lugo 2; ac Pellìzzarins d) apud Croix 8; et
merito probabile putat Lugo 4. Quia in
rubrica 5 dicitur quod sacerdos qui ante
Missam recordatur peccati, et celebrat ex
necessitate non habens copìam confessa-
rli, tenetur postea confiteri cum primum.
Sed de eo qui meminit peccati post con-
seerattonem e) loquens, rubrica 6 dicit: Con-
teratur cum proposito confitendz~ absque
eo quod adjungatur: cum prz"mum.
268. - Quaeritur SO. An praefatum
praeceptum Trùlentz'nl, confitendl quam-
pnmum, oblzget etiam kucos?
Juxtaquos.
dam, prae ..
Prima sententia affìrmat ; et hanc te·
ceprum Tri· nent Navarrus apud Lugo 7, Concina 8; et
dent, Ii~a t
etiam Iai- Contino Tournely 9 cum Azor, Henriquez
COSo et Sà. Quìa, ut dicunt, eadem ratio valet
item Laymann, Bonacina, Filliuccius, etc.,
apud Coneina 18. - Ratio: tum quia prae-
dieta regula ex paritate rationis currit
quidem in correlativis , aequiparatis vel
connexis, non autem hìc, tanto magis quia
sumus in odiosis (juxta dieta bo. L de
Legiò., n. 200, v. Dubz"um fit.); tum quia
dìffert ratio sacerdotum et laìcorum. In
sacerdotibus enim qui (generiee loquendo)
frequentius communicant quam laici, fa-
cilius occurrit necessitas communicandi
sìne confessione; ideoque facilius prae-
textu hujus necessitatis sacerdotes prae-
termissa confessione celebrarent. - Idque
confìrmat Wigandt auctorìtate S. Tho-
mae b), qui dicìt, in eo cui deest copia con-
fessarli, et communis necessitas urget,
requiri propositum confitendi et satisfa-
cìendì; nihil addens de oblìgatione statim
postea confitendi.
Ex quo recte inferunt idem Wigandt,
r i u m pro
et Lugo 19 cum Suarez, etc., quod si sa- sacerdote
com m a n
cerdos in necessitate sine confessione cante more
CAP. II. - DE CAUSrS ETSUBJECTO EUCHAR. - DUB. Il. - ART. I.
Augmen-
tum g r a- Effectus l us praecipuus est conferre
t a e. et
quandoquc augmentum gratiae; ut patet ex concilio
ì
collatio prì- FIorentino et Tridentino a). - Et alìquando
mae g r a-
tiae, per accidens conferre etiam primam gra-
tzam, nempe si quìs, ìgnorans esse in pec-
cato mortali, vel credens habere centri-
tionem, accedit ad communìonem cum sola
attritione; tunc de attrito fit contritus. Ita
S. Thomas l, Roncaglìa 2; et Salmant, 3 cum
Scoto, Suarez, Toleto et fere communi
(contra Lugo, Vasquez, etc.), Quia de ra-
tione generica sacramentorum est, ut gra-
tiam conferant supernaturali dolore dispo-
sitis, etobicem non ponentibus. - Vide
dieta in hoc Lz'b. VL n.6, V. Hoc tamen.
Remissio Effectus 2119 Eucharistiae est remittere
vcnìafìum.
venz'aHa,' ut docet S. Thomas 4 cum com-
muni, ex Tridentino 5, ubì dicitur hoc sa-
cramentum esse antidotum quo lzoeremur
a culpz's quotùJz'am's, et a peccatis morta-
Corolla- lt'buspraeseruemur. - Et dicunt Salmant, 6
cum S. Thoma D), Palao, Bonaeìna, Co-
ì-
237
tum mediate per actum caritatis remit-
tere venialia.
Effectus 3U5 est praeseruare a morta- Praeserva..
tic a mor-
/t'bus per auxilium gratiae sacramentalis, talibus.
qua excìtatur devotìo, fortius resistitur
tentatìonìbus, fugantur daemones, etc.;
ut docet S. Cyrìllus, '- Immo asserunt
Salmant, 7 cum Montesino, Eucharistiam
conferre dz'vt'nam e#am externam prole-
ctionem, qua Deus non permittet ut homo
versetur in occasionibus, in quibus prae-
videt Deus illum casurum,
Effectus 4us est remittere poenam tem- Remìssio
poenae tem-
poralem debitam pro peccatis. Hoc autem poralis,
non directe, sed indirecte, ratione actuum
caritatis qui per sacramentum excitantur;
ut docet S, Thomas", curo Salmant;" et
Concìna w,
Effectus 5u, est actuaùs dulcedo spz"rz: Actualis
duleedo spi-
tualz's: qui effectus est quidem infallibilis, rìtualìs,
si non impeditur ex parte subjectì, Con-
sistit autem haec suavitas in promptìtu-

ninck, Cornejo, remitti venialia (modo non dine voluntatìs ad res divinas hilari animo
in laicis quam in sacerdotibus: ubi enìm laicorum. habeatur de eìs complacentìa) ex vi hujus
more laieorum communicaret, non tene- peragendas.
eadem ratìo currìt, eadem currit legis retur statim confiteri. - Secus vero (ad- sacramenti, non solum mediante actu ca- Effectus 6us est unio specialis cum Chri- Unio spe-
cialis curo
dispositio. dunt), si deberet compIere sacrifieium ab ritatis quem hoc sacramentum excitatj sto et membris ejus; ex loan. VI: In me Christo.
Satis pro· Secunda vero sententia, communissima alio inceptum: vel si Officium perageret verum etiam immediate ex opere operato, manet} et ego ùz mo.
babiliter
eos non li~ et satis probabilis, negato Et eam tenent a) die Parasceves; quia, etsi tunc non dice- per infusionem gratiae nutrientis, et re- Effectus 7us est adeptio gloriae: Qut' Adeptio
gato glo(iae.
Suarez l0, Lugo 11 (qui asserit oppositam ret proprie Missam, diceretur tamen sim- staurantis damna quae ex veniàlibus no- manducat hunc panem, vz'vet t'n aeternum.
communiter rejici), Wigandt 12, Milante 18,
Palaus 14, Elbel 15 (qui asserit communem);
pliciter celebrare, ut loquitur rubrica mis·
salis de illo die.
bis sequuntur.
Pro hac sententia Salmant.citant
Alios etiam effectus habet hoc sacra- ii;;;i e1~:
mentum erga corpus (ut tenent Lugo, ctus erga
corpus.
Roneaglia 16 curo Candido, Aversa et Dia- Effectus
269. - Hic ultimo refert adnotare qui· Euchari- D. Thomam qu. 79, art. 4; sed non bene. Palaus et Suarez, cum Salmant. 11), scilicet
na; Escobar 17 cum Vasquez, Coninck, etc.; nam. sint effectus Eucharistiae. stiae: Nam ibi S. Doctor sic ait: Res autem diminuendi fomitem concupiscentiae, exei·
Diana, parto 2, tr.14, resol. 61. - 'De Euchar., disp.14,
(scilicet effectus) sacramenH est carz'tas, tandi bonas imaginationes, ipsum corpus
'" Confero 14, de Subj. Euchar., num. 105. - " De Euch.,
num. 140. - Praepos., qu. BO, art.5, dub.4, num. 2l. - cap. 5, qu. 5, resp. 2. - Candid.. de Euch., disquisito 2" non solum quantum ad habz'tum,·sed etz'am sanctificandi, corpori tribuendi resurre·
• Loc. cit., n.141. - , Lib. 6, parlo l, n. 548. - 4 Loc. cit., atto 22, dub. 57.. Aversa, de Euchar., qu. 8, sect. 7, quantum ad actum, quz' exdtatur z'n hoc ctionem et gloriamo - Valde autem pro-
n.144 et 146. - • Tit. de Defootib., VIII, n.3.- • Loc. cit., v. Nono . . Diana, coordin., tomo 1, tr. 3, reso!. 185; cfr.
sacramento, per quem peccata venz'alt"a babile est, species consecratas, quamdiu
n. 4. - l'lavar., Man., cap. 2, num. lO, v. f. - , Disp. 14, ipsum Diana, parto 9, tr.3, resol. 'n. - " Lib. 20, n. 92; et
n. 138. - • De Euch., cap. 11, § 1, n. 13. - • De Euch., n. 302 et 302. - Vasq., disp., 208, cap. 3, n. 23.. Coninck, solvuntur. - Unò.e melius ah Tournelye), sunt in stomacho, majores gratias causare,
cap. 6, art. 3, conci. 4, quaer. 5.. hor, parto l, lib. lO, qu. BO, num. 24. - Laym., Iib. 5, tr. 4, cap. 6, num. 7. - hoc sacramentum non immediate, sed tan- majori dispositione accedente; ut Croix 12
cap. 31p qu. 9. MHenriq., lib. 8, cap. 45, num. 4. ~ Si, Bonae., disp. 4, de Euch., qu. 6, punct. I, n. 37.. Fili.,
v. Confessio, n.5; et v. Eucharistia, D.24>- 10 Disp. 66, tr. 4, cap. 8, n. 223•• " De Euchar., cap. 11, § 1, n.13. - Florentin" decreto ad Armenos, § Tertium est/ qu. 4, punct. I, n.5 et 6. - Coninek, qu. 79, n. 54 et 55. -
oect. 7, v. Primum. - 11 Disp. 14, num. 138. ~ lO Tr.12, Wigandt" tr. 12~ exam. 4, n. 32. - W'igandt Ioe. cito -
l ap. Labbe, tomo 18, col. 549. - l 3 P., qu.72, art. 7, ad 2. Cornejo, tr. 4, qu. 79, art. 4. - S. Cyr#l. Alexandr., in
exam. 4, n. 32, resp. 5. - 18 Exercit. 33, sup. propos. 39 ,. Disp. 14, num. 138 et 139. . Suar., disp. 66, soot. 7, - 9 De Euch., cap. 7, qu. 1. - 3 Tr. 1, de Sacram. i. g.) Joan. VI, 57, Iib. 4, cap. 2 (al. cap. 17). Cfr. Migne, Patrol.
Alex. VIT, v. Ex dicNs. - 14 Tr.21, punet. 12, num. 9.- v. Primum. cap. 5, n. 12... Scot., in 4, dist.9. qu. 1. - Suar., disp.63, graeco-lat., tomo 73, col. 585~586. - 1 Tr. 4, cap. 6, n. 30. -
sect. 1, v. Dico 3,. et sect. 2, v. D:"co 1 et 2 ... Tolet." 83 p') qu.79, art, 5. - D Loc. cit., n. 31. - 10 De Euch.,
lib. 2, cap. 29, n. 1. _. Lugo] de Euch., disp. 12, a n. 3. - cap. IO, num. 7. - Lugo, de Euchar., disp. 12, sect. 5..
sumptionem, sacerdos peccati recordetur, uti ' 268. - a) Palaus, tr. 21, punct. 12, n. 9;, Vasq., disp. 205, cap. 4. - 4 3 Part., qu. 79, art. 4. - Palaus, tr.21, punct. 9, § 2, n. 7, 8 et lO. - Sua"., disp. 64,
dicunt Suarez, Bonacina, et Diana alios citans. sicut et Escobar n.92, loquuntur de sacer- li Sesso 13, de Euch., cap. 2. - 6 Tr.4, cap. 6, nume 23... sect. l, v. Dico 2,. et sect. 3. - 11 Tr. 4, cap. 6, num. 37
d) Vasquez, dt'sp. 208, cap. 3, n.19; Diana, dote, qui more laicorum. communicat. Palaus, tr.21, punct.9, § 2, num.2... BOllac., de Euch., et seqq. - " Lib. 6, parto I, n. 524.
Ioc. c#., resol. 61; Pellizz~rius, tract. 6, cap. 1, b) Wigandt id sane confirmat auctoritate
n. 70, id negant, si sacerdos recordetur in S. Thomae, 3 P., qu. 83, art. 6, ad 2 .. sed
ipsa actione celebrandi, sive demum sit ante bona pace illius auctoris, confirmatio nimis 269. - a) Tridentinum, sesso 13, de Euch., b) S. Thomas non bene citatur a Salmant.;
sive post consecrationem, ut expresse notat probat; nam S. Thomas, Ioc.c#., loquitur de cap. 2, ait: • Sumi autem voluit [Christus) vide infra apud ipsum S. Alphonsum.
Pellizzarius, cui ceteri auctores citati consen- sacerdote celebrante: • Sacerdos, post conse· sacramentum hoc tamquam spiritualem ani- e) Continuator Tournely, quamvis, de Eu·
tire videntur, dum distinctionem hanc omit- crationem inceptam, inquit,... si recordetur se marum cibum, quo alantur et confortentur char., cap. 8, concI. 3, asserat Eucharistiam
tunt. peccatum aliquod commisisse,debet poenitere viventes vita illius qui dicit: Qut' manducat «directe per se et ex opere operato» venialia
e) • In ipsa celebrationeMissae.,ait rubrica. cum proposito confitendi et satisfaciendi •. me et zpse vt'vet propter me. remittere; at postea,in adnotandìs n. 3, magis
 238 LIB. VI. - TRACT. 1lI. DE EUCHARISTIA.
cum Coninck, Suarez, Cajetano, Valentia, Dubìum est: An peccet venialiter qui
Lugo. Vide dieta n. 227. commUnteat cum actuali vel virtuali af-
270. - Quaeritur l°. An accedere ad fectu peccandi venialiter/ ve/ cum veniali
Eucharistiam cum peccato veniali habi- concomitante, puta cum voluntaria distra-
tualt· sit novum veniale? ctione, vel proferendo verba otiosa et si-
Quid de Affirmant Laymann a),' et Coninck a)
c om m u n ì-
cante cum
veniali ha-
ac Dicastillus b), apud Salmant. l. - Pro-
bituali. babiliter vero negant Sotus c), Sà, Vas-
quez, etc. cum iisdem Salmant. 2. Ratio:
tum quia haec potius esset deficientia per-
fectae reverentiae quam positiva irreve-
rentia; tum quia ipsa voluntas recipiendi
Eucharistiam et ejus effectum est quae-
dam virtualis venialium detestatio, qua
culpae removentur, ita ut ipsae minime
sacramenti fructum impediant d).
Quaeritur 2°. An qui communica: cum
peccato veniali actuali, peccet venia/iter,
et fructum sacramenti amittat? - Quando
Quid, cum
veniali a-
ctuali, culpa afficit ipsam communìonem, puta
cum quis communicat ob inanem gloriam
vel alium finem venialem, nemo dubitat
quin venialiter etiam peccet; ut dicunt tam-
.quam certum Salmant. a et Tamburinius 4.
Coninck, qu, 79, nnm. 47•. Suar., disp. 68, sect. 7,
v. Dico 3. - Ca}etan., in qu. 79, art. 1. - Valent., disp. 6,
qu, 7, punct. 1, v. Quod autem. - Lugo, disp. 12. n. 46.-
, Tr. 4, cap. 7, num. 20. - sa. v. Eucharistia, num. 22. _
Vasq., disp. 207, cap. 2•• • Loc. cit .. num, 21. _ 8 Tr.4,
cap. 7, num, 22. - " Method. exped, Commun., cap. 1,
num, 9. - Vasq., disp. 207, cap. 2. - Sà, v. Eucharistia,
distincte loquitur, dicens: c Eucharistiam de-
lere venialia aliquando immediate, aliquando
mediate tantum •.
270. - a) Laymann, lib. 5, tr. 4, cap. 6,
n. 3, dicit peccata venialia istiusmodi non
raro animumgravare et devotionem impedire,
ut S. Eucharistia - mìnus reverenter ac fru-
ctuose suscipiatur '. - Et pariter Coninck
(licet a Salmant. pro hac prima opinione affe-
ratur), scribit, qu. 79, n. 59, peccata illa cau-
sam esse - cur minus benedispositi et cum
minore fructu communicemus •.
b) Dicastillus, tr. 4, de Euch., disp. 9;
dub. 3, n. 55, haec scribit: < Communicare
cum peccato aliquo habituali sine actuali, non
est peccatum veniale e , Sed, n. 56, addit:
c Probabilissimum mihi apparet esse aliquam
venialem irreverentiam in accedendo ad Eu-
charistiam cum multis venialibus gravibus,
intra venialis gravitatem».
c) Sotus non sine quadam formidine ab
omni peccato excusat; negat enim, in 4, dist.12,
qu.1, art. 4, V. Ad rem, lethale peccatum esse,
c quamquam sit nonnulla irreverentia, immo
(quamvis hoc non tam certo asseruerim quam
Major...) forte neque est veniale •.
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. I. 239
nullum recipit fructum sacramenti. Et ita Tournely 8; et Lugo 9 cum Silvio, Soto,
tenent S. Thomas t, Cajetanus 2, Petro- Vasquez, Ledesma et aliis communiter
corensis a; item S. Bonaventura, S. Anto- (ut asserit). Nec dubitandum quin D. Tho-
ninus, Alensis h) et Durandus, apud Contino mas mutaverit sententiam in 3 P., qu. 79,
Tournely 4. Idque probant: tum ex D. Au- art. 8, ubi expresse docet quod, licet qui
miti?
gustino 6, ubi: (Non justificat Deus) non... communicat cum veniali concomitante
Negant Vasquez, Sà, Leander e), etc., quasi dormientes, non quasi ut non eone- communionem, V. gr. cum voluntaria di-
apud Croix 6; et probabile putat Tambu- murI non quasi ut non ve/imus... QUt:.. stractione, non recipiat actualem refectio-
rìnìus s, - Verius tamen affirmant cum feci! te sine te, non te justtjicat sine te. nem spiritualis dulcedinis; tamen recipit
communi Suarez 7, Lugo 8; Salmant. 9 curo Tum propter experientiam, qua observan- augmentum habitua/is gratiae vel cari-
Filliuccio et Reginaldo; ac Croix lO cum tur pluressacerdotes quotidie celebrare tatis.
Laymann, Tanner, Rhodes f), Gobat, etc.; in statu gratiae, et tamen nihil proficere. Haec sententia est quidem longe com-
ex D. Augustino g), relato in can. Quotidie, - Sed alli communius ajunt talem non munior; sed prima non videtur improba-
de consecr., disto 2, qui dicit: Nam ha- privari omni fructu; ut Suarez 6, Gonet 7, bìlìs,
bentem adhuc voluntatem peccandi, gra-
vari magis dteo Eucharistiae perceptione , In 4, disto 12, qu, 2, art. 1, solut. 3. - • In qu, 79, cap. 11. n. 13; ap. Migne, Patrcl, lat., tomo 38, col. 922et 923-
art. 1, § De tempore oero ; et § Terlius autem sensus, - • Disp. 68, sece, 3, v. Dico 1 et 2. - 1 Clyp., tomo 5, tr.4,
quam pur(ficarz: Ratio , quia talis com- v. Superest. - 3 De Sacram. i. g., cap. 4, quv L, v. Prae- de Euch., disp. 8, n.47, v. Dico 2. - • Praelect. de Euch.;
municans positivam irrogat injuriam sa- noto2. - S. Bonau., in 4, dist.12, parto 2) art. l, qu.1, concl, qu, 7, conci. 3, quaer. 1, resp. 3. - • De Euch., disp. 14,
et num, 1. - S. Anton., parto 3, tìt, 13, cap. 6, § lO.• seet. 3, n. 36. - Si/mus, in qu, 79, art. 8. - Sotus, in 4, disr.Tt,
cramento. - Hoc quoad culpam. Durand., in 4, disto 12, qu.4, ad 2. - • De Euch., part.1, qu, 2, art. 8, conci. 3. - Vasq., disp, 206, cap. 2•• Martin.
Quoad fructum vero sive effectum sa- cap. 8, conci. 3, v. Tota igitur quaestia. - • Serm, 169, de Ledesm., l" 4, qu, 20, art. 1, dub, 4; et art. 8. dnb. I.
cramenti, alii dicunt quod accedenssine
actuali dispositione (quae consistit in ex-
c1usione culpae venialis in actu commu- tum, Vide Migne, Append. ad opera S. Augu- haec addit: «Justus accedens ad communio-
nionis, et in aliquo pio devotionis motu), stini, Patrol. lat., tom.42, col. 1211 et seqq. nem sacram, licet negIigens iuerit in praepa-
h) Alensis propendet in eam sententiam rando se modo debito et sufficienti,dummodo
nnm. 22•• • Lib. 6, parto I, num, 522. - • Loc, cìt., quae S. Alphonso videtur magis probari. non cadat a justitia, assequitur aliquo modo
n. 11. - 1 Disp. 66, sect. 1, v. Dieendum. - • De Euch., Quamvis enim, parto 4, qu. 10, membro 8, effectum principalem hujus sacramenti, sciIi-
disp. 14, num. 24. - , Tr. 4, cap. 7, U. 23. - Fili., tr. 4,
cap. 8, num. 206. - Regilz., Iib. 29, num. 100. - 10 Lib. 6,
art. 3, § 2, resol., dicat hoc sacramentum effi- cet unionem firmiorem cum capite et cum
parto l, num, 522. - Laym., lib. 5, tr. 4, cap. 6, num. 3. -
caciam habere in probe et devote accedenti- membris, et ex unione illa firmiori fortior
Tann., tomo 4, disp. 5, qu, 8, num, 61. - Gobat, tract, 4, bus tantum, qui scilicet c cum devotione et efficiturcontra tentationes. Hoc opinando dico,
n. 219 et 221. reverentìa » accedant; in resp. tamen ad ult., non asserendo •.
d) Doctrina S. Alphonsi hic (num. 270)
et in seqq. quaesitis (num. 272 et seqq.) de
immunitate a peccato veniali requisita ad
communionem, reformanda est juxta normas
decreti S. C. Conc. relati supra, num. 254,
nota a.
e) Leander, scilicet Emmanuel a Conce-
ptione, Sum. novem partium Leandri,n. 380,
quamvis a Croix, n. 522, pro hac sententia
citetur, tenet tamen, et quidem aperte, oppo-
sitam, scribens: «Est., probabilius, si in aliquo
actuali [peccato veniali] communicat, quod
novum veniale commìttat ».
f) Non veniale solum, sed etiam mortale
(quod Croix non advertit) ab istiusmodi com-
municante committi perhibet Rhodes, de Eu-
char., qu. 4, sect. l, § 3, V. Tertio accedere:
«Si[peccatum veniale in communione]actuale
sit, communio est peccatum saltem veniale...;
immo peccatum illud ex se veniale, propter
circumstantiam tamen sacramenti videbitur
omnino esse mortale •.
g) Canon iste non est S. Augustini. Desu-
mitur ex libro de Ecclesiasticis dogmatibus,
cap. 23; opus quidem a multis S. Augustino
adscriptum; ab aliis vero Gennadio, tribu-
 240 LIB. VI. - TRACT. 1Il. DE EUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUE. II. - ART. II. 241
Actus con- e 2". Neque actus conjugalis ìmpedit: Si fuerit voluntarta, dìcunt Navarrus Quid de
jugalis. volun:taria
ARTICULUS II. « etsi decens et consilii sit, abstinuisse et alii apud Leandrum, esse peccatum POllt1tione.
« saltem nocte proxime antecedente, si mortale, statim post illam ad Eucharistiam
QUAE REQUIRATUR DlSPOSITIO CORPORIS.
«raro communicet. Ita Filliuccius c) et accedere, quarnvis contritio et confessio
271. An pollutlq et actus ~onjugalt~ im.p~diant a c~mmunione. - 272. Qu. 1. Quid, si pol-
« Sanchez I, Escobar d). Intellìge, si de- praecesserint a). - Sed id negat commu-
lutto fuerit coluntaria; et quid, sz inootuntaria. - 273. Qu. 2. An semper sit veniale e bitum petitum ex necessitate reddidit, nis sententia, cum Lugo 7 (ubi refert Na-
accedere ad Eucharistiam post copulam conjugalem. - 274. Qu. 3. An conjux red- « nec ullam inde animi perturbationem varrum in posteriore editione mutasse
dens debitum teneatur ea die abstinere a communione. - 275. An macula externa «aut affectum ad res venereas patitur. sententiam), Habert b), Natali Alexandro",
ut lepra, etc., impediat a communione, et an a celebratione. An menstrua. An latz~ «- Si vero voluptatis causa fecisset, eo Coneina 9 et alìis passìm.
armorum. - 276. An sacerdos communicans extra Missam debeat esse stola indutus.
- 277. De jejunio naturali ad communionem praerequisito (Vide resolutiones apud « die abstinendum esse (praesertim si ma- Caeterum, quidquid dicant Azor, Co-
Busenbaum). - 278. Praenot. 1. hoc non esse de praecepto divino. Praenot. 2. non e lignus effectus subsecutus fuisset) docet ninck et Trullench c), apud Diana C), com-
dari ~'n eo parv~tate~ "!ateriae. Praenot. 3. tria requiri ad solvendum hoc jejunium, « Reginaldus 9, Laymann 8, Martìnus Pe- muniter docent DD., saltem sub veniali
ex trz'bus regulis, vzdelzcet: - 279. Regula I. Ut res sumatur ab extrinseco. - Dub. 1. « rez " addens esse tantum veniale; ìmmo teneri hujusmodi poenitentem abstinere
An frangat jejunium voluntaria trajectio reliquiarum cibi. - Dub. 2. An guttulae
e indecentiam justa causa posse resar- ea die a communione propter reveren-
aquae commixtae cum saliva, aut jusculi degustati. An saccharum ante mediam
noctem in ore immissum. An aqua hausta a lapso in flurnen. An sanguinis haustus e cìrì », [Vide dicenda hìc n. 273, et de tiam tanto sacramento debitam. - Ita
e digito. Quid, si defiuat e capite. - 280. Regula II. Ut res sumatur ad modum Matrim., n. 9221. Lugo lO (qui oppositam opìnionem vocat
comestionis aut potationis. :- Dub. 1. An frangat jejunium pulvis tabaci sumptus e 3°. Similiter, etsi decens et consìlii falsam), Concina Il, Salmant. d), Bonacina Il,
per nares. :- Dub. 2. An fumus tabaci. - Dub. 3. An tabaci foùa, vel aromata den- « sit, sumpta communione, abstinere eo Viva 18; ex D. Thoma u, qui docuit: Non
tibus contrita. - 281. Regula III. Ut sumatur res habens rationern cibi aut potus. -
Hinc quaeritur an solvat jejunium comestio captttorum, lanae, ligni, chartae, lapil- « die a copula; licita nihilominus est ex esset consulendum alicut: quod statim post
lorum, cretae, et similium. - 282. An liceat sequi ultimum inter horologia. Et quid, « bono fine, v. gr. ex amore prolis, ad peccatum mortale, etiam contritus et con-
si quis deglutiat cibum post primum ictum. An in dubio soluti jejunii liceat com- e evitandum ìncontìnentìae periculum, ve1 fessus, ad Eucharistiam accederet : sed
municare (Vide hic, et Lib. I, n. 39). - 283. An sit peccatum, sumere cibum, vel « ad debitum reddendum. - Tamburinius 5 deberet nisi magna necessitas urgeret,per
exspuere. statim post communionem. - 284. In quibus casibus possit quis communi- « ex Sanchez 6 et Marchìno », alt'quod tempus propter revere.ntiam abstt:
care non jejunus. - 285. An liceat iterum dare znaticum infirmo non jejuno.
Dub. 1. Quanto tempore una communio debeat ab alia distare. Dub. 2. An qui 272. - Quaeritur l°. An pollutio sem- nere. Et patet etiam ex can. Testamen-
communicaverit paucis ante diebus ex detotione, teneatur, adveniente pericuio mortis, per impediat a communione? tum 1, disto 6, ubi D. Gregorius, scribens
sumere viaticum. Dub.3. An, qui mane communionem receperit. Dub. 4. An sacer- Bic distinguendum inter pollutionem ad Augustinum, Anglorum episcopum, et
dos possit aliquando omittere verba: Accipe viaticum, etc. - 286. An sacerdos possit voluntariam et involuntariam. loquens de tali poenitente, dicit: Eum a
celebrare non jejunus, ad dandum alteri viaticum. An, ad dandum sibi ipsi. -
287. An liceat communicare post cibum, ne Eucharistia pereat aut male tractetur. 'De Matr.,lib. 9, disp.13. - • Lib. 29, n.1l7. - • Lib. 5, cap. 5, art. 2, § 2, n. Il. - • De Euch., disserto l, cap. Il,
An, ad vitandum scandalum. - 288. An, ad perficiendum sacrijicium vel com- U. 4, cap. 6, n. 15, v. Dicendum 2°. - .. Disp.49, sect. 3, § 3, n. 18. - Asor, parto 1, lib. IO, cap. 31, quaer. 14. -
munionem. - 289. An, ad vitandam mortem. - An liceat communicare ante n. lO. - li Method. expedit. Commun' J cap. a, n. 8. 6 De
w Coninck l qu.80. art. 7, n. 42. - 10 Disp. 15, sect. 1, n. 4• .-
somnum vel digestionem. Matr., lib. 9, disp.13, n.17. - Marchin., de Ordine, tr. a, 11 Loc. cit., n. 18. - :u Disp. 4, de Euch., qu.6, punct. 2,
parto 3, cap. 2, nnm. 16 et 17. - Na'Var., Man., cap. 21, n. 3. - 11 De Euch., qu, 4, art. 8, D. 3. - 14 In 4, disto 9,
Corpora.
lis macula
211. - « Resp. l°. Nulla corporis ma- « V. gr. turpem recordationem ac dele- n. 50 (edit. Veneto 1573). - Leander, de Euch., disp. 6, qu. 1, art. 4, solut. 2, ad 2. - D. Gregor., Epist. lib. 11,
qu. 2. - , Disp. 15, sect. 1, num. 1. - Navar., Ice. cit., epist. 64, ad int~rrog. Augustini, ad 11; cfr. Migne, Patrol.
per se non
im pedit
« cula per se impedit susceptionem Eu- " ctationem, ve1 distractionem et pertur- num. 51 (edit. Antverp. 1579; Rom. 1590). _ . De Euch., lat., tomo 17, col. 1199.
communio- « charistiae; cum parum faciat ad boni- « bationem animi relinquat: eo enim casu
nem.
«tatem vel malitiam moralem. Potest « (uti et semper post culpabilem) praestat,
«tamen aliquando per accidens impedire, « ac secundum sententiam communem sub abstineant, non tamen ut non accipiant Eu-
qui voluntarie sese polluerunt, regulàriter ve-
«propter effectus secutos. - Ita com- « veniali debet differri: nisi àliud suadeat niale esse asserit si accedant ad communio- charistiam, posito quod non abstinuerint •.
" muniter. «justa aliqua causa, v. gr. magnus fru- nem, «nisi forte ratio specialis dictet esse 272. - a) Navarrus limitat: « Nisi saltem
« Unde resolves: « ctus festivitatis, regu1a ordinis; vel si a accedendum '. Iis vero qui sine culpa pro- magna aliqua causa excusat •.
Poliutio. « l°. Non impedit pollutio involuntaria, « daemone excitata putetur, ad commu-
pria, saltem gravi, pollutionem passi sunt, b) Habert, de Euch., part.l, cap. 20, qu.l,
afficiuntur tamen ejusmodi voluptate, et ma- V. Ex his facile, sententiam hanc potius insi-
« immo nec voluntaria per poenitentiam « nionis frequentiam impediendam. - San- net in eis vel memoria vel delectatio sensi- nuat quam aperte èt expressis verbis tueatur.
« expiata: - nisi effectum malignum, « chez a), Bonacina I, card. de Lugo b). bilis, quae mentem a spiritualibus avocat, c) Trullench, de Sacram., lib. 3, cap. 6,
«regulariter non peccabunt venialiter acce- dub. 5, n. 4, dicit probabile esse qllod nullum
1 Disputat. 4, de Eucharistia, quaest. 6, punct. 2, num. 3 et 4. dendo; saepe tamen laudabilius illa die absti- sit peccatum. Sed ipse tenet cum S. Al-
nebunt, saepe laudabilius accedent.•.Et causas 'phonsoveniale esse, et concludit ita tenen-
assignat. dum esse. Praeterea auctores bic allegati non
271•• a) Sanchez, de Matr., lib. 9, disp. 13, que mentis tranquillitatem redeant, ea potius c) Filliuccius, tr. 4, cap. 8, n. 231, ita citantur a Diana, sed contra, omnes et ipse
loquitur de copula conjugali; sed n. 15, vi- regula statuenda est, ut quandiu mentis illa sane docet; si tamen cum bona intentione Diana citantur a Trullench. ~ Diana tamen,
detur· eadem intendere de simplici pollutione, evagatio perseverat, duret impedimentum et «reddendo tantum debitum..., tunc liberum parto 3, tr.4, resol. 30, salum exponit utram·
scribens:« Existimo certam moram praescribi indecentia, cessanteque illa, cesset...Credo ta- est facere quod quis velit •. que sententiam.
minime posse. Quia cum mentis evagatio et men nunquam transacto 24 horarum spatio, d) Escobar, tr. 7, exam. 6, n.83, (edit. Lu· d) Salmant., tr. 4, cap. 7, n. 59, veniale
hebetudo ex poljutione aut ex copula con- immo si nocte praecedenti non habita sit co- gdun. s. d.,. al. n. 62, post init.), quaerit utrum esse dicunt, «quamdiu effectum malignum
surgens, impedimenti illius Eucharistiae su- pula, hac ratione abstinendum esse ab Eucha· sit veniale ad Eucharistiam accedere ipsa die l'eliquerit, V. g. turpem recordationem vel com·
scipiendae causa sit, aHi autem tardius aHi ristia '. In reliquis vero concordato habitae copulae a conjugatis; et respondet: motionem carnis, evagationem mentis et animi
citius, ea expulsa sese colligant, ad pristinam- b) Lugo, de Euch., disp. 15, n. lO, de iis « Suadendum illis quidem ut tunc a copula perturbationem... '.
S. ALPHONSI, O~ra moralia. - Tom. III. 16
242 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
sacro mysterio ea die abstinere oportet.
- Hoc tamen intelligendum, ut dicunt
Salmant. \ Viva 2; et Bonacina 8 cum Hen-
riquez, Granado, Reginaldo, Ledesma,
Nuiiez et allis passim, nisi scandalum vel
alia justa causa exigat communionem,
prouti prudenti confessario videbitur; ut
dicitur in rubrica missalis e).
Hic autem notanda est prop. 22 da-
mnata ab Alexandro VIII, quae dicebat:
Sacrz7egi sunt judicandt~ qui jus ad com-
munionem praetendunt, antequam condt:
gnam de delictis suis poenitentiam ege-
rint. - Hoc tamen non obstante, bene
poterit confessarius, si expedire judicabit,
Magno peccatori aliquando susceptìonem
Eucharistiae difIerre, sicut etiam dispo-
sito potest quandoqùe difIerre absolutio-
nem, ut constantiam ejus experiatur, vel
ad horrorem incutiendum adversus ali-
quod enorme peccatum; ut recte ajunt
Viva " Roncaglia 5; et Holzmann 6 cum
Michel et aliis. - Immo addit Ronca-
glia 7 bonum esse suadere tali peccatori,
ut antequam ad communionem accedat,
curet operibus del ere reatum poenae;
sed hoc esse tantum consilii (juxta di-
cenda f) de Poenit., n. 599).
] Tr, 4, cap. 7, D. 59. "- Il De Euchar.., qu, 4, art. 8,
D.3. - 8 Disp. 4, de Euch., qu, 6, punct, 2, D. 3. - Henriq.,I
Iìb, 8, cap. 51, nume 3. ~ Granad, (non citatus a Bonac.),
in 3 P., controv, 6. 'de Eu.ch., tre lO, disp, 9, D. lO. - Regin.,
Iib. 29, num. 115. - Petrus de Ledesm., Sum., de Ench.,
cap. 13, conci. 3. - Nunez, qu. BO, art. 7. diff.2, v. Tertia
senkntìa. - • In propos. 22 Alex. VIII, n. 7. ~ • De Euch.,
cap. 5, reg. in praxi, n. 2. - Il De Praec. Eccles., n. 81,
v. Immo eh'am. . Mieh., de Euch., parto 2, § 6, sect. 2,
n. 2. - , Loc. cito - • In 4, disto 9, qu. 1, art. 4, solut. 2,
corpo - • Lib. 5, tr. 4, cap. 6, n. 14.• S. Bona."., in 4,
e) Rubrica missalis, tit. de Defect., IX,5,
abstinendum esse statuit, • nisi aliud confes-
sarlo videatur '.
f) Locus citatus de Poenitentia non est
ad remo
g) Monet tamen S. Thomas: • Et quia non
ita de facili potest percipi ex qua causa con-
tingat, ideo tutius esse semper abstinere, nisi-
necessitas ineumbat •.
k) Negant impedire ex necessitate Laym.,
Suar., Sotus, Alensis, Adrian.; et insinuat
idipsum Paludanus.
i) Victoria, Summ., de Euch., n. 81, negat
impedire, etiamsi pravum effectum reliquerit.
- ldemque signifìcat Major, in 4, disto 9,
qu. 2, V. His praemissis, concI. 6.
j) Salmant., loc. cit., n. 60, negant esse
pe~twn, si pollutjo i).4l nuJlum effectumre-
Si vero pollutio fuerit involuntaria,
dicit D. Thomas 8 quod .si illa frequenter
accidat ex operatione daemonum, non
impedit a communione. - Secus, si pro-
veniat ex alia causa, adhuc sine ulla culpa.
Tune enim ait hominem teneri sub ve-
niali a communione abstinere propter de-
centiam; tum ratione foeditatis a corpore
contractae, tum ratione· perturbationis
quae pollutionem consequitur g).
Alli vero communiter et rectius dì-
cunt quod si pollutio habita nullam per-
turbationem relinquit, ea minime a com-
munione impedit k), sola enim corporalis
macula non obligat ad abstinendum ab
Eucharistia. Ita Laymann 9 cum S. Bona-
ventura, Gersonio, Gabriele, Victoria i),
Navarro et Vasquez; ac Suarez lO cum
Soto, Alensi, Paludano, Adriano, Ma-
jore v, etc.; et Salmant. 11. Ratio, quia ex-
tema macula, cum jam sìt praeterita, ad
moralem honestatem non pertinet. - Et
hoc, etiamsi pollutio proveniat a causa
venialiter culpabili. Tunc enim tantum ex
consilio abstinere hortantur Sanchez 19 eum
Covarruvias, etc.; Palaus 18 cum Vasquez;
et Salmant. j) cum Suarez », Coninck k),
Henriquez I) et Filliuccio. - Idque pro-
disto 12, parto 2, art. 2, qu, 3.. Gerson., de Praepar, ad
Missam, consid. 7. ~ Gaby. BuI, in canon, Miss., lect, lO. -
Navar., Man., cap. 21, nume 51, (in posteriore edit.), -
Vasq ... disp. 210, n. 19. - lO Disp, 68, sect, 2, v. Dico 1°. -
Sotus.. in 4, disto 12, qu, 1, art. 7, concl, 1 et 2. - Alens.,
part.4, QUa 11, membro 2, art, 2, § 3. - Palud., in 4, dist.9,
qu. 3, art. 1, conci. 2 (n. 11 et 12).• Adrian., in 4, de Euch.,
qu, 6, v. Restat jam. - n Tr. 4, cap. 7, num. 62. - " De
Matr., lib.9, disp.13, n. 3•• CO'Var., in clem. Si furiosus,
part.3, init., num. 7. - 18 Tr. 21, pnnct. 13, n. 2.• Vasq.,
disp. 210, n. 24 et 25. - FiU., tr. 4, cap. 8, n. 229 et 230.
liquerit, vel si homo negligens non fuerit in
eo repellendo, et ibi citant auctores. Addunt
tamen ipsi Salmant.: • Oportebit tamen poe-
nitentia de1eri culpam illam pollutionis ve-
nialem, ut ita macula illa prorsus extergatur,
quamvis id non sit praeceptum '. - Suarez
vero, loc. cit., V. Ex hac enim, tractans de
pollutione quae habita est «seclusa culpa.
mortali., si reliquerit magnam divagationem,
«consultius erit, inquit, abstinere • ; si autem
nullum efIectum relinquat, non est eur ab-
stineat.
k! Coninck:, qu. 80, art. 7, n. 41, negat poI-
lutionem venialem impedire ex necessitate;
« l'ed tamen ex quadam decentia abstinendum
esse a communione; et esse quandoque pec-
catum veniale tunc communicare '.
I) Henriquez, lib. 8, cap.51, n.3, i.f.: • Nul-
CAP. U. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. II.
Qnid de
involun- batur 1) ex D. Gregorio in cito can. Testa-
taria. mentum, ubi Pontifex ait quod si pollutio
provenit ex superfiuitate cibi vel potus,
haec a perceptione sacri mysterù prohi-
bere non debet m ), sed (homo) ab immola-
tione sacri mysterù abstmere, ut arbitror,
humzHter deoet. Ubi Glossa l dicit: Ergo
est consilium ,. bene enz'm potest celebrare
si vult. Probatur 2) ex, rubrica missalis 2,
ubi sic praescribitur: Sz'dubium est an in
praecedenti cogitatione fuerit peccatum
mortale, consulitur abstinendum, extra
tamen casus necessùatis. Si autem certum
est non fuisse in illa cogitazione peccatum
mortale, vel nullam fuisse cogitationem,
sed evenisse ex naturali causa aut ex
diabolt'ca illusione, potest communicare et
celebrare: m'sz' ex zUa corporis commo-
tione, tanta euenerù perturbatio mentis,
ut abstinendum vÙJeatur.
Omnes autem DD. conveniunt, esse
veniale accedere ad Eucharistiam cum
praedicta perturbatione, orta ex delecta-
tione habìta, vel ex turpi imaginatione
pollutionem concomitante; saltem usque-
dum perdurat mentis evagatio: nisi homo
conetur eam repellere, faciens quantum
in se est ut devote accedat; ut dicunt
Salmant. 8, Palaus s , Holzmann 5, Lay-
mann 6, Suarez n), ubi afIert S. justìnum
l Ad v. Humiliter. - il Tit. de Defeetib., IX, 5. -
a Tr. 4, cap. 7, n. 60. - c Tr, 21, punct, 13, n. 2. - 5 De
Praec. Bccles. D. 81, v. Dtxi, - lSLib. 0, tre 4, cap. 6, n. 15.
- , In 4, disto 9, qu. 1, art. 4, soìut. ? c!orp. - S. Hieron.,
Serm. de esu Agni, inter opera supposititia S. Hieronymi ;
lum tamen videtur peccatum, inquit, si quis
communicet post pollutionem ineulpatam aut
venialem·•.
",) «Si tamen dormientem turpi imagina·
tione illusio non concusserit., ut addit idem
textus.
n) Suarez, disp. 68, sect. 2, V. Ex hac,
dicit esse veniale; et revera citat textum al-
latum S. ]ustini, qu.21, ad orthodoxos. Hoc
tamen opus inter S. ]ustini spuria opera re-o
censetur. Cfr, Migne, Patr.graeco-lat., tomo 6,
col. 1241 et seqq.
O) Sanchez,. de Matr., lib. 9, disp.13, n.15,
dicit impedimentum tantum durare donec .
perseveret mentiI' evagatio; et ibi citat au-
ctores. Et sane Gersonius, loc. cit., ita tenet;
Gabriel Biel pariter, loc. cit., post propos. 4,
V. Tertium ostenditur, veniale esse ait quam-
diu durat ille efIectus; et Major, loc. cit.,
qu. 2, V. Hactenus: • Non celebret., inquit.
243
dicentem: Non est aequum propter hanc
involuntart'am passionem abstz"nere a my-
sterùs ; et Sanchez n) cum Gersonio O); Ga-
briele O) et Majore O). - Vel nisi aliqua
justa causa necessitatis aut devotionis
aliud expostulet; ut dicunt praefati au-
ctores, et docet idem D. Thomas 7, dicens:
St' necessitas immineat vel devotz"o expo-
scat, talt's non impeditur.
273. - Quaeritur 2°. An copula conju-
galt's t'mpedtàt ab Euchart'stzà?
Alii absolute putant non excusari a Q:u.fd de
~O.p~Jél ~on..
culpa veniali conjugem copulam haben- jligali.
tem die communionis. Ita Alensis a), So-
tus a), Sà a), etc., apud Sanchez a).
Idque inferunt ex can. Sctàtis, causo33,
qu. 4, ubi S. Hieronymus scripsit: Qut:
cumque uxori debitum reddit..., nec de
carnibus Agni comedere debet. - E con-
verso, alii nullam in hoc culpam agno-
scunt; ut Navarrus b) et Philiarchus b),
apud Sanchez b), dicentes tantum esse de
honestate ut a communione abstineat.
Sed dicendum cum communi doctorum, Copula ha·
blta causa
esse veniale accedere ad communionem voluptatis.
eodem die quo habita est copula causa
voluptatt's " quia id excusari non potest
ab aliqua indecentia. Ha S~ Thomas 8,
[Contìn.] Toumely 9, Salmant. lO; et San-
chez 11 cum S. Bonaventura C), S. Anto-
cfr. Migne, Patrcd.Jat., tom.30, coL 224.Habetur etiam inter
supposìtìtìa S. Augustini; vide Mìgne, tomo 40, col. 1201
et seqq, _. 3 P., qn. BO, art. 7, ad 2. - ' De Euch., parto l,
cap. 6, art. 2, sect. 2, conci. S. - IO Tr. 9, de Matr., cap. 15,
n. 59. - n De Matr., lib. 9, disp. 13, n. 7.
273. - a) Sanchez, de Matr., UÒ. 9, disp. 13,
n.2, citat ad hanc sententiam auctores qui
loquuntur de conjuge petente debitum; et ita
tenent Alensis, loc. cit., § 3, qu. 3; Sotus,
in 4, disto 32, art. 3,post 2 concI., V. Unum
tamen hoc; Sà, v. Debitum conjugale, n. 19.
Quin etiam Sotus addit: «Immo illo exigente,
deberet alter petitionem honestil' precibus et
excusationibus repellere '.
b) Navarrus, Man., cap. 21, n. 51, i. f.;
Philiarchus, tomo 1, parto 2, lib. 3, cap. 27
(ult.), Z·. f., dicunt ejusmodi conjuges impe-
diri a communione ex honestate tantum;
vel si peccant, peecant dumtaxat venialiter.
Et ita etiam a Sanchez loc. cit., num. 3,
citantur.
c) S..Bonaventura, in 4, dzst. 12, Part.2.
art. 2, qu. 3, ad 2, sententiam hane perspi-
cue innuit, scribens: • Si autem solum red-
dendo debitum, non credo.quod debeat retrahi
 244 LIB. VI. - TRACT. Ill. DE EUCHARISTIA.
nìno, Suarez, Silvestro, Ledesma d), Lopez
et aliis pluribus. Et probatur ex can. Vir
cum propria 7, causa 33, quaest. 4, ubi
D. Gregorius ait: Cum vero non amor
procreandae soboiis, sed voluptas domt:
natur z'n opere commixtionis, habent con-
juges etiam de sua commixtione quod
dejleant. Recte autem dicunt Sanchez l,
Antoine 9, et Salmant. 3 cum aliis, quod a
praedicta indeeentia excusare valet quae-
vis honesta causa: puta solemnitas oc-
currens, scandalum vitandum, perieulum
notae, jubilaeum sive indulgentia lucran-
da, specialis devotio, etc.
Copula
habita sinc
Si vero copula fiat sine peccato) puta
peccato. primo causa generandae prolis, tunc cer-
tum est apud omnes quod, licet congruum
sit abstinere illa die a communione (ut
docet D. Thomas 4); hoc tamen est tan-
tum consìlìi sine obìigatìone. - Ita Lugo e»)
Sanchez 5, Salmant.v, Concina 1; Petro-
corensis f) cum Glossa f) in diet. can. Scia-
tis, et Glossa in can. Omnis, de consecr.,
disto 2, et alii communiter; ex D. Gre-
gorio, qui in cito can. Vir cum propria,
sie scrìpsìt ad Augustinum: Si quis... sua
S. Anton., parto 3, tìt. 13, cap. 6, § 12.. Suar., disp.68,
sect, 2, v. f. - sttoest., v, Eucharistia III, n. '13, QUa 11. -
Ludov. Lopes, Instruct, DOV., parto 2, de Euch., cap. 76,
v. Porro quoniam. - S. Gregor.; epistolar, lib. Il, epist. 64,
ad interrogo Augustini Anglorum episcopi. ad lO, v. f. i
Migne, Parrol, lat., tomo 77, col. 119i. - 1 De )latr., lib.9,
[a communione] nisi de còngruo, vel etiam
causa prolis •.
d) Martinus de Ledesma, in la 4;, qu. 21,
art. 7, post dub. 3, V. Sed an concubz'tus)
scribit solum: «Debet illa die abstinere •. -
Idemque dicit S. Thomas: « Prohiberi debet
ne accedat ad sacramentum '.
e) Lugo, disp. 15, n. 14: « Aliquando.....
erit culpa venialis, inquit, accedere eadem
die; aliquando, minor reverentia absque pec·
cato..... Aliquando tamen accedendum erit
eodem die, vel propter notam aut aliam cau·
sam similem: et quidem minor causa requi·
ritur quando copula non fuit ex voluptatis
appetitu, sed ex desiderio prolis '.
f) Petrocorensis, de Euch., cap. 7, qu.8,
resp. 2) magnae congruentiae esse ait, ut
conjugati ab usu matrimonii abstineant eo
die quo communicaturi sunt, et addit: • Banc
tamen regulam consilii et directionis, non
praecepti fuisse interpretatur Glossa supra
citatum caput Omnis homo. Supra tamen
caput Sciatz"s, jam citatum, dicit quod peccat
qui petit, non qui reddit '. Et citans can. Scia-
tis, ubi dicitur quod si causa voluptatis pe-
conjuge, non cupidz"ne voluptatis captus,
sed solummodo lz'berorum creandorum
grafia utitur, ipse profecto... de sumendo
Corporis Dommici... mysterio, Suo est re-
linquendus fudicio , quia a nobz's prohi-
beri non debetaccipere:ubi Glossa explicat
ibi TÒ prohioeri, id est dissuadert. - Ra-
tic autem hujus communis sententiae est,
quia finis procreationis, cum sit omnino
honestus et a Deo volìtus, satis reparat
quamdam illam indecentiam quae adest
in communieando post copulam. - Nec
obstat textus in cito ean. Sciat,'s,o nam
respondet D. Thomas 8 ex Magistro Sen-
tentiarum, ibi sermonem fieri tantum de
Ecclesiae ministris conjugatis, quales sunt
Graeci, quibus interdicitur celebrare die
qua accedunt ad uxores.
214. - Quaeritur 3°. An conjux red-
dens debz'tum teneatur illa die a comma-
nione abstinere ?
Affirmant Cajetanus a») Ledesma b), Ma·
nuel b), etc., apud Sanchez 9. - Quia (ut
ajunt) adhuc redditio relinquit mentis hebe-
tationem.
Sed communiter S. Antoninus lO; et
disp. 13. n. 8. - • De Euch., cap. 2, qu. 3, resp, 4. - • Tr. 4,
cap. 7, n. 63. - • 3 P., qu, 80, art. 7, ad 2. - 5 Loc. cit., n. 4
et 5. - 6 Loc, cìt., n. 63. - 'i De Euca., cap. 11, § 3, n. 21.
- S. Gregor., ad interrogo Augustini, ad lO, v. f. - 8 In 4,
dist.. 32, qu.l, art. 1, ad 1.- 9 De Matr., lib.9, disp, 13,
n. 11. - 10 Parto 3, tit. l, cap. 20, § 7, v. f.
tierunt, « habent conjuges etiam de sua com-
mixtione quod defleant " addit Petrocor.: • Et
in hoc casu ,a communione abstinendum' esse
indicat '. - Glossa tamen in can. Sciatz"s) ad
v. Non potest, expresse ait: • Propter reve-
rentiam sacramenti; vel intellige cum causa
saturandae libidinis commiscetur ei, vel con-
silium est alias, cum ex necessitate tenetur
reddere •. In can. Omnis homo, ubi statuitur
abstinendum esse eo die ab uxore, Glossa
addit: • Quantum in se est ut non exigat;
exactus tamen reddere d6bet quolibet tem-
pore...; non enim est praeceptum quod hic
continetur •.
274. - a) Cajetanus a Sanchez citatur, quasi
videatur ita sentire, Sum., V. Matrim. usus,
cap. ult., § Primus est, i.f At pace tanti viri,
Cajetanus, loc. cit., haec tantum habet: «Nisi
ergo rationabile impedimentum adsit, peccat
mortaliter negans debitum, etiam si dies Pa·
schae fuerit, in quo debeant communicare '.
b) Martinus de Ledesma, 2a 4 i , qu. 66,
art. 1, v. Dubitabz's tamen; Manuel Rodri-
guez, Sum., parto 1, cap. 65, n. 2, veniale
esse ajunt ad communionem accedere post
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. II.
Redclens
c1ebitum idem Sanchez l cum D. Thoma, D. Bo-
floa tenetur naventura, Alberto Magno, Cartusìano,
a comma..
nione absti· Suarez, Soto, Paludano, Silvestro, Turre-
nere.
cremata et aliis pluribus, docent abstì-
nentiam tunc esse meri consilii, non au-
tem obligationis; quia bonum justitiae
satisfaciendi debito bene evagationem il-
lam compensat et cohonestat, - De hoc
autem puncto loquens, S. Franciscus Sa-
lesius 9 inquit, conjugem qui debitum exi-
gìt, indecenter quidem ad communionem
accedere, non vero arcendum esse qui
reddit; dicens quod in veteri lege vera-
batur ne diebus festìs debita exigerentur,
non autem ut solverentur. Et huie con-
gruit id quod scripsit D. Augustinus 8:
Etsi non exigis, redde: pro sanctijìcatione
perfecta Deus tibi computabit, si non quod
debet exigis, sed redd,'s quod debetur uxori.
- Ratìo, quia cum redditio debiti sit actus
virtutis, non est cur hominem a commu-
nione impediat.
Et idem procedere censet Sanchez 4
cum Gersonio et Majore, si copula sit ad
incontinentiam vitandam c) / quia amor
continentiae, et non voluptatis, causam
satis cohonestantem praebet. - Recteque
hic advertunt Salmant. 6; et Sanchez 6 cum
l De Matr., lil>.9, disp. 13, num, 12. - D. Thom., 3 P.,
qu. SO, art. 7, ad 2. - D. Bonau., in 4, disto 12, parto 2,
art. 2, qu, 3, ad 2.. Albert, Magn., in 4, dist.32, art. 12,
ad 1•. Dtonys; Cartusian .. in 4, dist.32, qu, unic., i. f. ~
Suar., disp.68, sect. 2, v. f. - Sotus, in 4, disto 12, qu. 1,
art. 7, v. f. - Palud., in 4, disto 9,qu. 3, art. 2, concI. 2
(num. 14J. - Silvest., v. Eucharistia III, n. 13, qu. 11. _
Turrecr., in can. Quia 11ero, disto 6, ad primum, ad 2
argum. - , Introd. ad vitam devot., parto 2, cap. 20. _
copulam maritalem; nec distinguunt inter
petitionem et redditionem debiti. - Rodriguez
tamen contrarium docet in alio loco, scilicet
cap. 241, n.18, ubi dicit ex congruentia absti-
nendum esse a communione post copulam
maritalem.
c) Sanchez .loquitur de petitione debiti,
sicut et Major; Gersonius autem in univer-
'sum loquitur, negans peccare si ad commu-
nionem conjuges accedant, • quando... incon-
tinentiae vitandae causa commixti sunt, nec
obstaculum aliud est •.
à) Sanchez, de Natr., lib. 9, dz"sp.13, n. 9)
affert Lopez, qui 'ex Soto dicit debere conju-
gem, antequam reddat, petitionem honestis ac
moderatis precibus et excusationibus repel-
lere; quod revera Sotus habet z'n 4, dz·st. 32)
art. 3, V. Unum tamen hoc. Sed ipse San-
chez addit: • Non tamen existimo ad id teneri;
immo aliquando non erit sanum consilium,
245
Cajetano, Suarez, Soto, Alensi, Paluda- Communio
rec ìpìenda
no, etc., quod conjux, ratione Euchari- non excu.sat
a
stiae suscipiendae, minime eximitur ab debito. reddendo
obligatione reddendi debitum. Tantum po-
terit, ut ait Sanchez d) cum Soto d») hone-
stis precibus resistere, non autem impor-
tunis.
Quid autem confessarius respondere
debeat si t"nterrogetur a conjuge an red-
dere teneatur debitum die communionz's?
Sapienter Laymann o, Sanchez e) et
Suarez e) docent respondendum quod si
conjux frequenter communicare solet,
V. gr. omnibus festis, eum obligari ad
reddendum: ne periculo exponatur pec-
candi contra justitiam vel caritatem. .,...
Si vero non frequenter communieet, sed
tantum in praecipuis festivitatibus; tunc
illi suadear ut roget alterum conjugem
abstinere in honorem communionis. Modo
non incurrat in illius indignationem; tunc
enim, si rogatio non profìcìt, poterit com-
municare: nisi patiatur ex redditione in-
solitam distractionem, nec conetur, ut di-
ximus, eam repellere.
Die autem qua conjux jam communi- Reddere
del>itum
cavit, debitum reddere nullam esse cul- p e s t com..
munionem,
pam dieunt Alexander de Nevo f) et An. licitum.
• In psalm. 149, num, 15. - • De Matt., Hb, 9, disp, 13,
D.6.. Gerson., de Praeparat, ad Miss., ccnsider.B, v. f. _
Major, in 4, disto 32, qu, I, v. Contra tertiam ... Tertio
arguitur. - oli Tr. 4, cap. 7, n. 64. - 6 Loc. cit., num.9. _
Cajetan., Sum., v. Matr"im. usus, § Primus est, i. f. _
Suar., loc. clt. - Petr. de Solo, de Matr., lect. 16, § Se.
quuntur circunzstantiae, i. f. - Alens., parto 4, qu. 11,
membro 2, art. 2, § 3, qu. 3, v. A.d illudo - Palud., loc.
cit., conci. 3, n. (14 '"J.
quod circumstantiae occurrentes docebunt
quando expediat necne •.
e) Auctores isti non loquuntur de confes-
sario; sed Laymann dicit, lzo. 5, tr. 4, cap. 6)
n. 14, mulierem quae frequenter communi·
cat, peccare mortaliter si marito serio et con-
stanter petenti neget, «teste Sanchez, lzo. 9,
dz'sp. 2, n. 16, juncta dz'sp. 13, n. 9 .; et re-
vera Sanchez, dz'sp. 2, n. 16, scribit: • Si con·
juge se excusante, quando causa non excusa-
ret prorsus a redditione debiti..., alter conjux
valde instaret petens, esset mortale non red·
dere '. Et disp. 13) n. 9, negat conjugem ab
obligatione reddendi eximi, ex eo quod in-
tendat illa die Eucharistiam recipere. - Sua-
rez, pro eadem sententia citatus a Laymann
ac Sanchez, utique negat, disp. 68, sect. 2,
V. f, excusari a redditione debiti propter
communionem recipiendam.
f) Alexander de Nevo, Rubr. de Spons.,
 246 LIB. vt, - T~AcT.
tonius, apud Sanchez l. - Petere vero
censent esse veniale ibid., S. Antoninus,
Silvester, Paludanus, Turrecremata, An-
gelus, etc. Sed Navarrus g); et Sanchez
curo Victoria ac Tabiena dicunt absti-
nentiam a petendo esse tantum consilii,
non obligationis k).
Quid de
macula cor-
215. - Pertinet etiam quodammodo ad
poris. dispositionem corporis accedere ad Eu-
charistiam corpore mundo, sine aliqua
macula notabili, quae sit externa et dele-
bilis: nam si esset occulta, non obest,
neque si esset perpetua, ut lepra, fistula
et similis; prout dicunt communiter Sua-
rez 2, Palaus 8 et Laymann a). - Sacerdos
vero lepra infectus, vel alio morbo hor-
rorem afferente, prohibetur celebrare in
publico, ex cap. Tua nos, de elenco aegrot.,
ubi dicitur: pro scandalo et abominatione
popuH b). lnde in secreto potest celebrare.
Palaus 4 et Salmant. 5.
An vero muHeres tempore menstrui
possz"nt communicare?
Sentit Suarez 6 quod si ipsae commode
communionem differre possunt, tenentur
differre sub veniali; ex D. Dionysio Ale-
xandrino, qui dicit tales feminas non debere
sic affectas attingere Corpus et $angui..
Abstinere nem Domz"nz: - Sed communius et proba-
tempore
menstrui, bilius censent Palaus 7, Salmant."; et Lay-
probabilius
tantumcon.. mann 9 cum Alensi ac Paludano, hoc esse
silii.
An/on. Butrius, Rubrìc, de Sponsalib., num, 16.•
1 De Matr., lib. 9, disp, 13, num.16. - S. Anton., parto 3,
tit. 13, cap. 6, § 12. - Sihiester , v. Eucharistia III,
quaer. 11. ~ Paiud., in J, disto 9, qu. 31 art. 2, concl. 3
(n. 14 bII)•• Turrecr., in can. Sciam, causo 38, qu, 4, n.l1. .
A.ngel., v. Euckaristia III, n. 44. - Sancb., 1oc. cit.,
D. 17... V'ictoria, Sum., de Euchar., n. 81, i. f. - Taòiena,
Y. Communicare, n. 43, qu. 37, i. f. - \1: Disp. 68, sect. 2,
v. Dico a'rt."tur. - 8 Tr. 21, punct.13, D.l. - .. Loc. cit.-
li Tr. 4, cap. 7, D. 56. - 6 Disp. 68, sect. 2, v. Dico igitur. -
Dionys. A.lex., epist. ad Basilidem episc., can. 2; cfr. Mi·
gne, Patrol. graeco·Iat., tomo lO, col. 1281·1282.- ' Tr. 21,
n. 28, concordat, «quando non potest indu-
cere exigentem ad differendum > •
g) Navarrus, in Man., cap. 21, n. 51, (edit.--
Veneto 1573) negat conjuges peccare nisi ve-
nialiter, c si post communionem eodem die
carnaliter sese cognoscant > •
k) c Petere vero post comIl1unione~, alii
dicunt esse veniale, et quidem probabiliter,
nisi justa subsit causa; sed communius...sen-
tiunt id esse tantum consilii '. Ita S. Doctor,
in Hom. apost., tr. 15, n. 57, i.f.
275. - a) Laymann, lib. 5, tr. 4, cap. 6,
n. 14, negat corporalem maculam per se im-
III. DE EucHA!nsTIA.
tantum de consilio; ex D. Gregorio (apud
Laymann 10) qui in epistola ad Augusti..
num, loquens de muliere menstruata, sìc
scripsit: Si... ex ueneratione magna per-
ciperenon praesumù, Iaudanda est; sed si
perceperù, non judzcanda. Bonarum quip·
pe mentzum est etiam z'bi... culpas ... agno-
scere. ubi culpa non est.
Debent autem mulieres ad communio-
nem modeste accedere, .pectore cooperto
et sine vano ornatu: unde, si quae nimis
immodeste accedat, huie neganda est com-
munio. - Vide Concina 11.
Congruum etiam est accedere ad Eu-
charistiam depositis armis. Caeterum com-
munieare gladiatum nulla lege est veti-
tum per se loquendo :nam per accidens
potest esse veniale ratione scandali c), ut
dicunt Wigandt 12; et Holzmann 18 cum
Gobat, Tamburinio et aliis. - Milites vero
S. Joannis Hierosolymitani omnino decet
cum gladio accedere; quia hoc signo ipsi
profitentur zelum pro tuenda fide. Vide
Holzmann 14.
216; - lnsuper hic notandum quod sa-
cerdos, quando Eucharistiam suscipit more
laico rum, ut dicit Croìx 15), debet esse stola
indutus, sub interminatione excommuni-
cationis; ex concilio Bracharensi III, re-
lato in can. Ecclesiastica 9, dzst. 23, ubi
dicitur: Modzs omnz'bus convenz"t,ut quod
punct. 13, n. 1. - 8' Tr. 4, cap. 7, n. 57. - il Lib. 5, tra 4,
cap. 6, n. 14. - Alens., parto 4, qu, 11, membro 2, art. 2,
§ .3, quaest.4. - Paiud., in 4, dist.9, qu.B, art. a, concl. 2
(n. 16). - S. Gregor. Magn., epistolar. lib. II, epist, 64,
ad Augustinum Anglor. epìse., ad interrogo lO; Migne,
Patrol. lar., tomo i7, col. 1195; cfr. can. 4, disto 5. -
10 Lib. l, tr. l, cap. 6, i. f. - u De Euch., cap. 11, § 3, n. 24.
- 151 Tr. 12, exam. 4, n. 45. - 18 De Praec. EccI., n. 74.•
Gobat" tr.4, n. 350. - Tambur." Method. expedit. Commun.,
cap. 2, n. 12. - .. Loc. cito - 16 Lib. 6, parto l, n. 556..
Concil. Brackar. III, can.3. Apud Labbe, Brackar. IV;
can. 4; celebratum est anno 675; Labbe, tomo 7, col. 581.
pedire; si vero mox et facile tolli possit,
«interdum erit quaedam irreverentia et pec-
catum veniale ita immundum corpore acce-'
dere >. Sin autem aliquandiu duret, «consul-
tum quidem est ob reverentiam sacramenti
exspectare " si commode differri possit com-
munio; sed nulla erit culpa tunc commu-
nicare.
b) Integer textus est: «Pro scandalo et
abominatione populi ab administrationis de-
bet officio removeri •.
c) Wigandt, tr. 12, exam. 4, n. 45, non
loquitur de scandalo.
CAP. II. - bE cxtrsts ÈT SUB1RCTO ÈUCHAR. - DUB. II. - ART.
quzsque percepi: in consecratzone honoris,
hoc retineat et z"n oblationevelperceptione...
salutzs, sez1icet ut, cum sacerdos ad sole-
mnia Mzssarum accedii, autper se sacrzfi-
cium oblaturus, ac sacramentum Corporis
et Sanguz"nzs Domz"ni nostri JesuChrzs#
sumpturus, non aliter accedat quam ora-
rio ufroque humero cz'rcumseptus.... Sz·
Mulier, quis autem alz"ter egerit, excommunica-
quanta mo-
destia acce- !ioni debitae subjaceat.
deredebeat.
Dieunt vero Azor l cum Turrecremata,
et Tamburinius 2, praefatum decretum
concilii Bracharensis hodie per consuetu-
Quid de dinem videri abrogatum; unde excusant
accedente
cum armis. etiam a veniali sacerdotem, qui sine stola
Eamomit- extra Missam communicaret. - Sed ve-
tere, verius
veniale. rius et communiter Suarez 3, Gavantus 4;
Bonacina s cum Reginaldo et Graffio; item
Barbosa, Henriquez, et Gobat, apud Croix 6,
quamvis id excusent a peccato mortali,
quia res non est admoduro gravis, vel
quia ex communi .usu non videtur sub
gravi recepta merito tamen non excu-
ç "aut vini, casu per ablutionem oris, vel
sant a veniali a). Tanto magis quia hoc
Sacerdos
communi-
praecipitur a Rituali Romano, ubi dìcìtur :
cans more Sacerdotes vero cum stola commumcent.
laico, stola
induendus. Et Glossa 7 dicit idem servandum esse
si sacerdos est communicaturus in aegri- .
tudine.
nl:~u~~~".: 211. - eResp. IlO. Ex praecepto Eccle..
~~~uMt~;'i , « siae tenetur communicaturus, sub mor-
e tali regulariter esse jejunus jejunio na-
e turati; id est, ut a medio noctis nihil
1 Parto 1, lib. lO, cap. 28, queer. 12. - Turrecr., in
can. Ecclesiastica, disto 28, num. 5. - • Method. expedit.
Commun., cap. 2, D. lO. - 8 Disp. 68, sece, 1. - • Parto 4,
tit. 8, Dum. 7. - • De Euch., qu. 6,. punct. 2, num.2.•
Regin., lib. 29, num. 112•. Graff., Decis. aur., parto l,
lib. 2, cap. 41, n. 3. - Barb., de Parocho, cap. 20, n. 26.
. Henrlq., lib. 8, cap. 44, num. S, lit. n . . Gobat, tr. 4,
num. 47. - • Lib. 6, parto 1, n.556. - Ritual. Rom., de
Euch., cap. 2, Orda ministrandi, num. 4. - '% In can.
276. - a) Auctores isti utiquenegant esse
mortale; hinc videntur significare esse ve·
niale, tanto magis quod aliqui decretum Br~· -
charense ut legem agnoscunt, ut Suarez; ve!
dicunt teneri stolam induere, ut Bonacina;
ve! morem obtinere ut stolam induant, ut
Gobat. - Barbosa tamen a Croix non satis
accurate citatur; absolute enim negat videri
peccare, quia decretum Bracharense « con-
traria consuetudine videtur abrogatum •. -
Henriquez, pariter a Croix citatus, scribit ta-
men: «Deberet... habere stolam ad collum,...
sed revera non tenetur > •
n, 247
« omninc per modum cibi, potus aut me-
« dicinae sumpserit. - lta communiter.
« Et est certum ex conciliis, quae vide
« apud Filliuccium, Laymann, Bonacina,
«card. de Lugo 8.
«Unde resolves:
« l°. Etsi parvitas materiae non excu-
" set hic, non obstat tamen communioni:
e l°. Reliquias ciborum inter dentes Casna in
quibus cen-
«haerentes trajicere casu (negant enim setur non
violari,
- Praepcsìtus, Vasquez et alti, si fiat de
«industria; contra Tanner a), Coninck b),
« et Diana, qui contrarium probabile affir-
« mant): licet eas exspuere omnino de-
« ceat. Diana 9. Vide Escobar 10 et card.
«de Lugo 11. - Ubi notat, sententiam
- ìstam Tanneri et Dianae ad hoc ser-
« vire, ut studiose dentes ante expur..
« gare, ne quid forte casu decìdat, non
« tenearis.
« ~. Sanguinem, vel alium humorem
« ex capite defluentem, et guttulam aquàe
« guttulam jusculi dum sapor exploratur,
« per modum salivae cui mixta est, vel
« culicem inter respirandum trajicere. -
« Ratio, tum quia haec aut non sumun..
« tur, scilicet ab extrinseco, aut non per
e: modum cibi aut potus. Vide Fagundez 19,
« card. de Lugo 18.
« ~. Si aromata; vel folium tabaci ex
« causa ori imponas, mastices, vel quid
« aliud gustes: modo nihil transmittas.
Ecclesiastica, ad v. Corporis. - Fill., tr. 4, cap. 8, a:
num, 232. - Laym., Iìb. 5, traet. 4, cap. 6, num. 17. -
Bonac., de Euch., qu. 6, punct. 2, num. 5. - , Disp, 15,
num. 16. - Praepos., qu. 80, art. 8, dub. l, num. 40. -
Vasq." disp. 211, cap. S, num. SO. - D,'ana, parto 3, tr. 4,
resol. 37; et parto 4, tr.4, resol.I04. - • Parto 3, loc. cito
- 10 Tr. 7, exam. 6, num. 69. - 11 Loc. cit., num. 36. _
" De SoPraec. Ecc!., lib. 3, cap. 5, n. 14 et 15. - JB Disp. 15,
num.23.
277. - a) Tanner, tomo 4, disp. 5, qu. 8,
dub. 4, n. 79, t'. f., affert Tabienam negantem
reliquias cibi frangere jejunium, etiamsi ex
intentione trajiciantur; quod revera videtur ut
probabile admittere; dum addit solurn: «Sed
tutius est exspuere cum deprehenduntur, ut
recte Suarez •.
b) Coninck, nullam distinctionem ponit in-
ter casum et intentionem; sed absolute, qu. 80,
n. 47, scribit: « Etsi deglutiantur, non im-
pediunt communionem, quia p~rtinent potius .
ad manducationem praecedentis diei quam
praesentis.... Decet tamen omnino ejusmodi
 248 LìB. VI. - TRACT. lII. DE EUcHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUB]ECTO EUcHAR. - DUB. II. - ART. II. 249
« Praepositus e), card. de Lugo 1.' Idem de e 2°. Si vesperi decumbens, aliquid ori ]ejunium naturale ad communionem praerequìsi- mann 9, Renzi lO, Salmant. 11, Wigandt 12,
ad commu-
« fumo tabaci docet Granado d) - licet e contra raucedinem imposueris: nisi cero nionem re- tum non esse quidem de jure divino; sed Antoine 18, Roncaglia l" Viva 15, Tamburi-
quir tur
<Indecens valde id videatur, nisi justa e tus sis, post medium noctis te nihil
ì

jure eccle- tantum ecclesiastico, ex cap. Ex parte, nius 16, Croix 11, Sporer 18, Elbel ". - Bis
« ex causa fiat - et Escobar 2, ubi de «transmisisse. Ita Suarez g), Filliuccius, siastico. de celebro miss., et variis conciliis, prae- locis videre poteris praefatos auctores,
e: ejusdem pulvere per nares attracto idem «card. de Lugo g) et alii. Licitum autem sertim ex concilio Constantiensi. (Vide cum infra invenies citatos.
« colligit ex Suarez e) et Fagundez e). Idem e: est, ìnter horologia dissonantia quodvis In eo non
darur par-
dieta Lzo. I, n. 38, V. Alzi). - Praenotan- 279. - Juxta autem regulam ram. Ad l. Utquid
sumatur ab
« tenet Diana 3 et card. de Lugo 4. «sequi, etiam ultimum, modo non con- vitas mete- dum 2". Quod in fractione hujus jejunii, frangendum jejunium requiritur ut aZz: exrrinseco.
riae.
e IlO. Probabile est, non impedire com- « stet errare; quia habet se ut auctor etsi hoc praeceptum est de jure ecclesia- quùi sumatur ab extrinseco. - Hanc tra-
e; munionem, si frustulum ligni, chartae, «bonus, faciens opinionem probabilem; stico, non datur tamen parvitas materiae: dunt Croix 20, Elbel 21, Viva 22, Sporer 23 et
- unguìum, vel lapillum deglutias; quia « ut habet Sanchez 8, Fagundez, Joannes quìa praeceptum non jam est accedendi Pater Suarez 24; ex D. Thoma, qui 25 dicit
« non habet rationem cibi vel potus. Ita - Sancrìus, de Lugo 9, Diana lO ». [Vide ad Eucharistiam jejunus, sed non acce- quod omne quod ab intrinseco provenit
« Diana 5 ex Ledesma et Sanchez; - eon- infra, n. 282J. den:di post cibum aut potum; qui autem et ore non sumitur ab extrinseco, non vere
e tra Henriquez, Reginaldum, Laymann f) «3°. Si aliquid sumpseris, licet mox communicat post quamcumque minimani comeditur, et ideo non tollit jejunium na-
«et alios, quorum sententia tutior est. « rejeceris. partem, jam communicat post cibum aut turale.
e Vide card. de Lugo et Escobar. e 4". Si tabaci fumum in stomachum potum, Ita omnes DD., quidquid dicant Sed dubitatur l°. An voluntarz'a traje-
Casus in e Ill", Non licet communicare his ca- « trajeceris, ut docet Praepositus h): etsi Gibert et Pasqualigo, qui non sunt au- etio reHquz'arum czoz' frangat jejunz'um?
quibus cen-
setur vio- e sibus: e: alii merito dubitent. Tanner i). - Gra- Tria re- diendi. - Praenotandum 3°. Quod ad hoc Prima sententia negato Et hanc tenent AHi ne-
lari. quisita ad gant solvi
« l°. Si saccharum, liquorem glycyr- e nado d) autem negato ejus fractio- jejunium frangendum, juxta communem Suarez a), Elbel 26, Quarti 21; Palaus 28 curo voluntaria
nem, trajectione
e rhizae ore solutum cum saliva trajicias. e 5°. Si sacerdos nocte Nativitatis in sententiam tria requiruntur, nempe l°. Ut Coninck b) et Henriquez; Diana e) curo r e l i q.u i a..
rum cibi.
« Si vero dubium sit num quid deglutive- « prima Missa, ablutionem, vel lambendo quod sumitur sumatur abextrinseco. 2". Ut Tabiena. Et probabilem putant Tarnbu-
e ris, vel an factum sit post duodecimam, « digìtos, modicum aquae aut vini sum- sumatur per modum comestionis aut po- rinius 29; Escobar BO cum Molfesio d),Ocha-
e probabiliter docet Laymann 6 (contra e pserit. - Vide Bonacina 11 »; tationis, 3°. Ut res sumpta habeat ratio- gavia d), Petìgìano d), etc.; item Tanner e),
e Sanchez Fagundez) non impedire com- 278. - Ut haec omnia diligenter dìscu- nem cibi aut potus. Leander d) et Gobat d), apud Croix 31. -
e munionem vel sacrificium. Vide Diana 1. tiantur, praenotandum est l°. Jejunium De hac materia tractant Suarez 1, Lay- Ratio, quia reliquiae cibi pridie sumpti,
mann 2, Contino Tournely 8, Palaus>, Bo- curo non recipiantur ab extrinseco die
1 Resp. mor., lib. 1, dub. 9, num. 5. - • Traet. 7, tr.7, exam.6, cap. 5, v. f. (al. num.89, v. f.). - • Lib, l,
exam.6, num. 67; (edit. Lugdun. s. d.; al. exam.6, i. f.). tr, 1, cap. 5, nulli. 36. - Thom. Sanch«, de Matr., lib. 2, nacìna", Lugo 6, Concina 1, Escobar", Holz· communionis, moraliter reputantur partes
- B Parto 8, traete 7, resol. 3. - , Resp. mor., loc. cìt., disp, 41, n. 40. - Fagund., de S· Praec. Eccl., lib. S, cap. 5,
num. 1. - b Parto 3, tr. 4, resol. 38; et part.. 2, tr. 14, n. 18. - ,. Parto 3, tr. 4, resol, 29. - Filt..J tr, 4, cap. 8, CondI. Constant., sesso 13, § in nomt'ne S. lrinz'tatis. expedit. Commun., cap. 2, § 6. - 11 Lib. 6, parto 1, n. 560
resol, 52. - Petr, de Ledesm., Sum., de Euch., cap. 13, n. 236, v. Quinto. - 8 Loc, cito - Fagund•.J de 4 Praec. - Gibert.J Consultations canoniques.... su; l'Eucharistie, et seqq, - 18 Parto 2, cap. 6, a num. 465. - 19 Confero 14,
concl, 4,' v. Quaeres. ~ Joan. Sanch«, Setect. disp, 42, Eccl., lib.1, cap. lO, n. 3. ~ Joan. Sanct., Select, disp. 42, parto 2, co~sult. 14. - Pasquai., Decìsvmor, 335, a n. 9.- de Subj. Euch., num. 88 et seqq.; et num, 99 et seqq. -
l Disp. 68, sect, 4. - SI Lìb. 5, tr.4, cap. 6, a aum. 17. - SIO Loc. cìt., num. 560. - 91 Loc. cit., num. 91. - SISI Lcc.
num.23. - Henriq., lib.8, cap. 49, n.2. - Regin., Iìb, 29, n. 18. - s De Euch., disp. 15, n. 45. - l. Parto S, tr. 4,
3 De Euch., cap. 6, art. 2. sect, 1, concl, 2. _ 4 T'r, 21, cit., nume 4. - ea Loc. cit., num. 466. - SI' Leo. cìt.,
num. 118. - Lugo. de Euch., disp. 15, nnm, 32. - Eseob., resoi. 36. - U Disp. 4, de Euch., qu. 6, punct, 2, n. 6.
punct. 13, a n. 5. - 6 De Euch., qu, 6, punct. 2, n. 5 et seqq. v. Quaeres. - iO In 4, disto 8, qu, 1, art. 4. solut, 2,
- • Disp, 15, sect, 2. - ' De Euch., cap. 11, § 3. - ' Lib, 20, ad S. - .. Confero 14, de Subj. Euch., n. 99. - " Parto 3,
n.96 et seqq.; et n. S29 et seqq. - ' De Praec. Ecc!., n. 73. tit. 9, sect, 1, dub, 2, diff, 1. - 118 Tr. 21, punct. 13,
res omnes exspuere quantum commode fieri affert sane opinionem guae vult resistas frano - 10 In 3 Praec. Ecc1.,. cap. 4. - 11 Tr. 4, cap. 7, a n. 65 num. 8. - Henriq.) lib ..8, cap. 50, n.4, lit. u. - Tabiena~
potest ». gere jejunium; utrum vero eam amplectatur ad num. 82. - " Tr. 12, e"am. 4, n. 44. - '" De Euch., V. CommunicaTe~ n. 49. - 119 Method. expedit. Commun.,
cap. 2, qu. 4, resp. 2. - " De Euch., cap. 5, qu. 6, 7 et 8. càp. 2, n. 25. - .. Lib. 20, DUro. 841. - 81 Lib. 6, parto l.
e)Praepositus perspicue id insinuat,qu. 80, dubium videtur; nam in fine ait: « Vide ta- - " De Euch., qu. 4, art. 8, n. 4 et seqq. - ,. Method. num.567.
art. 8, dub. 1, n. 39 et 40, scribens: «Impe- men quae scribit Toletus, Nb.6 Sum., cap.1 ».
ditur... communio per sumptionem tabaci, Toletus vero, loc. dt~, definit jejunium natu-
quando per os sumitur et in stomachum rale:« Perfecta abstinentia ab illis tribus gu-
transmittitur '. . stabilibus, cibo, potu, medicina ..., a principio 279. ~ a) Sl1arez, dz'sp. 68, sect. 4, V. Tertio, bilem appellat hanc sententiam, sed: • His non
d) Granado, in 3, P., controv. 6, de Euch., diei computatione facta '. ita sane docet, loquens in universum de ejus- obstantibus, consulendum est dictas reliquias
tr. lO, disp. 8, n. 4, in universum scribit g) Suarez, disp. 68, sect. 4, v. Dices ergo, modi reliquiarum deglutitione. Sed inferius, quantum commode fieri potest exspuere ». lta
« Si dum quis respirat, attrahit vaporem ali- •requirit « ut tota manducatio per se et ex v. Dico ergo, ubi de voluntaria trajectione dis- concludit, sicut et ipse S. Alphonsus inferius.
quem, etiam in quantitate quae sufficiat ad intentione absolvatur praecedenti die». - putat, ut probabile admittit per eam impediri d) MoIfesius, tr. 3, cap. lO, n. 13; Ocha-
aliqualemnutritionem,potestadEucharistiam Lugo pariter, de Euch., disp. 15, n. 37, ait communionem; his tamen verbis conc1udit: gavia, de Euch., tr.2, qu.12, n. 7; Petigianus,
accedere» . jejunium violari, « si totum non fuit ante «Quamvis ergo non sint scrupuli injiciendi, in 4, dz'st. 8, qu. 3, art. 3, sententiam hanc
e) Suarez et Fagundez ab Escobar pro mediam noétem liquefuctum •. tamen semper securior pars eligenda est. Et pIane tuentur, nec solum probabilem agno-
asserti ratione adducuntur. - Et profecto,- .. h) Praepositus, quidquid hic dicat Busen" - ideo consulendum est ut in hujusmodi casu,· scunt; et ita etiam ab Escobar allegantur.-
Suarez, disp. 68, sect.4, V. Quaeres rursus, baum, haec non habet de fumo tabaci; scri- hae particulae exspuantur potius quam traji- Gobat pariter, tr. 4, n. 268, eodem modo eam
scribit: «Si per modum respirationis attra- bit enim, qu. 80, art. 8, dub.l, n. 39: e Im- ciantur '. tenet; et Leander, id est Emmanuel a Con-
hatur aliquid quod possit nutrire vel alte- peditur etiam communio per sumptionem ta- h) Coninck, qu. 80, art. 8, n. 47, absque ceptìone, in Sum. novem partz'um Leandrz';
rare..., non violat jejunium naturae ». - Fa- baci, quando per os sumitur et in stomachum distinctione scribit: • Etsi deglutiantur, non n. 373, ut probabiliorem.
gundez, loc. dt., n. 14, intelligendum esse transmittitur, quia suniitur per modum cibi, impediunt communionem, quia pertinent po· e) Tanner a Croix citatur, quasi defendat
ait aliquid per modum cibi vel potus sumi, sive nutriat sive non, et non transmittitur for- tius ad manducationem praecedentis diei quam opinionem istamut probabilem; at re vera,
quando per os sumitur et in stomachum vi- tuito seu casu ». praesentis '. Ex qua ratione ipse Palaus con- tomo 4, disp. 5, qu. 8, dub. 4, n. 79, id vi-
tali quidem actione comestiva et potativa i) Tanner pariter male citatur a Busen- c1udit non impedire, etsi ex proposito deglu- detur tantum innuere, dum scribit: • Tutius
trajicitur. baum; non enim loquitur de fumo tabaci, tiantur. est exspuere cum deprehenduntur, ut recte
f) Laymann, lib. 5, tr. 4,·cap. 6, n. 18, tom.4; disp.5, qu.8, dub.4, n.78 et 79. c) Diana, parto 3, tr.4, resol. 37, proba- Suarez >.
 250 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAp. II. - DE cxusrs ET SUB)ECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. II. 251
comestionis praecedentis diei; un de quam- ctus 12, nempe, quod reliquiae a dentibus Omnino communi, quam sequuntur Suarez u, Holz- ex digito, vellacrymas ex oculis manan- guis Item,san-
ex di ..
affi rman..
vis ex industria trajiciantur, moraliter divulsae, quae sensibiliter in lingua per. dum, mann k); Contino Tournely l cum Silvio; tes m), ut dicunt communiter Viva 18, Maz- gito, lacry-
mae ex ecu-
non constituunt novam comestionem, sed cipiuntur, equidem sunt exspuendae. Non . et Salmant. 2 cum Palao, etc. communiter. zotta 14; . et Croix 15 cum Lugo et Taro- liso
praeteritam perfìcìunt, Addit aliam ratio- vero est obligatio adhibendi diligentiam Et hanc docet idem D. Thomas", ubi, burinio.
nem Suarez: quia tales reliquiae non su- ad. reliquias illas ex dentibus extrahendas:, postquam dixit reliquias cibi non frangere Secus vero dicendum, si quis deglutit guis Secus, san-
muntur per modum cibi, sed per modum
. jejunium, si casualiter transglutiantur, sanguinem defluentem e capite vel gin- pite, gingi-
ex: ca-
etìarnsì praevideantur deglutiendae, si non vis, etc.j etsi
salivae. - Nec videtur haec sententia dif- extrahantur, et cum saliva deglutiantur: dicit eamdem rationem esse de reliquiis gìvis, aut saniem ex pustula oris emanan- ex proposi-
-formis esse rubricae Missalis \ ubi sic alias enim haec obligatio esset innumeris aquae..., qUtÒUS os ablut'tur, ut mox supra tem, etiam ex industriai ut communiter to sumatur.
dicitur: Si relz"quiae czòt' remanentes in scrupulis et perplexitatibus obnoxia, ad relatum est. Confìrmatur ex rubrica 4, ubi docent Suarez 16, Cabassutius n), Habert 17,
ore transglutt"antur, non ùnpedt'unt com- quod certe non praesumitur Ecc1esia vo- sic habetur: Idem dù:endum (scilicet, non Elbel 18 , Antoine 19, Concina 20, Roncaglìa 2i,
muruonem; cum non transglutt'antur per luisse obligare. frangi jejunium), si lavando os deglutt'atur Laymann ", Bonacina ", et Salmant.s- cum
modum ct'bt~ se~ per modum saiiuae. Dubitatur 2°. An guttulae aquae cum Guttulae stt'lla aquae praeterintentt'onem. Ergo, si communi, contra [Contin.] Tournely 25.
Commu-
nius affìr-
Secunda vero sententia communior af- saliva immixtae, aut jusculi degustatt~ si ju1~u~f.:~~ ex intentione, frangitur. Ratio, quia, ut supra dictum est ex.
maturo firmat; et hanc tenet D. Thomas 2, ubi e~ proposito deglutiantur, frangant jeJ'u- ;~:e:mmi­ Item, sac-
eharum no-
Idem dicendum, si quis noctu immittit D. Thoma, quidquid ab intrinseco prove-
dicit: Relt"quiae... ct'bt' remanentes in ore, nzum? c t u s u m- saccharum in ore, et post mediam noctem nìt, non vere comeditur, nec solvit jeju-
ptumetpost
5%' casualt'ter transglutt'antur, non ùnpe- Si praedictae guttulae casu trajiciun- Si casu de- mediam no- aliquid trajicit; ut docent Lugo 5, Palaus 6, nium.
etem traje-
dt'unt sumptt'onem hl1]'US sacramenu.iùg», glutiantur,
tur, certum est eas non frangere jejunium: nonsolvunt ctum, Filliuccius '1, Salmant.": et Renzi 9 cum 280. - Regula autem Ila est, quod ad matur 2. Ut su-
per
si transglutiuntur ex proposito, impediunt. modo non sint in magna quantitate. - jejunium. Coninck, Vasquez, Bonacina, Reginaldo, frangendum jejunium requiritur, ut su- modum co-
mestionis
Et ita censent f) etiam Cabassutius 8, Fil- Ita omnes cum D. Thoma w, ubi ait: Et etc. communiter, quidquid dièant aliqui, matur alt"qut"d per modum comestionis aut aut potatio-
liuccius 4, Roncaglia 5, Laymann g), Tam- eadem ratio est de reliquzis aquae vel apud Diana l0. potationis. - Hanc regulam tradunt com- nis.
burinius 6, Bonacina '1, Viva 8, Antoine 9; vini, quibus os abluitur; dummodo non Ratio, quia non est illa reliquia come- muniter Suarez 26, Laymann 2'1, Lugo 28,
Contino Tournely lO cum Vasquez et Sil- traJi'ciantur in magna quantt'tate, sed per- stionis praecedentis diei, sed est conti- Bonacina 29, Silvius ao et alìi passim.
vio. - Ratio, quia hujusmodi reliquiarum mixtae salivae, quod vt'tart non potest. nuata comestio. Sed dubitatur l°. An solvat jejum'um
trajectio, cum ex industria fìt, videtur Dubium est igitur si ex proposito de- Item, aqua Sic etiam frangìt jejunium qui sumit pulvts tabact' sumptus per nares?
ìnvot u nta-
nova comestio. glutiantur. rie sumpta. aquam, licet involuntarie, vel quia labitur Affirmant Antonius de Leon et Le-
Prima sen.. Prima sententìa non videtur improba- in flumen, vel quia alius per vim illam zana, apud Lugo 81 i et valde dubitat Con-
ten tia, pro .. Sentiunt non frangere jejunium Co· Neque,
babilis; se-
cunda,' pro-
bilis. Sed haec secunda est probabilior et ninck i) et Henriquez i), apud Croix i): sijuxta alios,
ex prepo- in os ejus infundit; ut dicunt Concina 11; tino Toumely 82.
babilior et omnino consulenda; ut recte dicunt Sua- sito deglu- et Croix 12cum Lugo, Tamburinioet aliis Sed communiter negant alli, etiamsi baci Pulvis ta-
consulenda.
modo sint immixtae salivae. Et idem sen- tiantur. per ne-
rez, Salmant. et Gavantus h): licet in hoc tire videntur Lugo 14 et Tamburinius 15, communiter, contra Bosco l). aliquid in stomachum transmittatur; quia, pres s u m-
t n s , pro-
non sit scrupulose agendum, ut sapienter dum dicunt quod, cum non sit potatio de- Ita etiam, si quis sugeret sanguinem licet talis materia sit nutritiva, tamen non babilissime
non solvit.
Distinctio
et opinio
advertit Pater Suarez. - Unde libenter glutire salivam, ideo nec violat jejunium l De Euch., cap. 6, art. 2, sect, l, conci, 2, .quaer.!. ~ parto 1, cap. 20, qu, 2, v. Dixi 2. - :IS Confero 14, de
S. Alphon- sequor sententiam Lugonis 11, quam am- has guttulas per modum salivae trajiciens. Sil'Vius, in qu, 80, art.B, v. Porro si inter, - SI Tr; 4, cap. 7, Subj. Euch., num. 99. - " De Euch., cap. 2, qu. 4, v. Ob-
si. n. 67. ~ Pataes, tr. 21, punct.13, n.8.- 8 3 P., qu.80, art. 8,
plectitur etiam noster Pontifex Benedi- serva 2. - eo De Euch., cap. 11, § 3, D. 6. - !ll De Euch.,
- Sed omnino affirmandum cum sententia ad 4. - • De Defectib., IX, n. a. - • De Euch., disp. 15, cap. 5, qu, 6, resp. 2. - 22 Lib. 5, tr. 4, cap. 6, n. 18. -
n. 'i!fl. - • Loc, cito - , Tr. 4, cap. 8, n.286, v. Quinto. ~ SI Qu.6, punct. 2, llum.6. - 51.. Tr. 4, cap. 7, nume 67. -
Suar., disp, 68,sect, 4, v. Terno. - 1 De Defectib., IX, 3. v. Quae~es 1. - Vasq., disp. 211, cap. a, n. 30. - Silvius,
- • 3 P., qu. 80, art. 8, ad 4. - • Lib. 3, cap. 5, n. 7. _ • Tr. 4, cap. 7, n. 68. - • In 3 Praec. Eccl., cap.4, qu. a.- Sl6 De Buch., cap. 6, art. 2, sect, 1, concl, 2, QU, 1, v. Ve·
in qu, SO, art. S, v. De reliquiis. - Suar.} Ioc, cit.,
• Tract. 4, cap. 8, n. 286, .... Qua~to. - • De Euch., cap. 5, Coninck, qu.80, n. 48. - Vasq., disp. 211, cap. a, n. 80 et al.. rum eae. - S. Thom' l in 4, disto S, qu. 1, art. 4, solut.2,
v. Dico ergo. - Sa/mant., tr.4, cap. 7, ,n. 67.,- Suar' l ad a. - .. Disp. 68, sect. 4, v. Dico 2. - " Lib. 5, tr. 4,
qu. 6, resp. 2. - • Method. SS. Com .. cap. 2, n. 25. - , De Bonae., qu. 6, punct. 2, n. 7•• Regin., lib. 29, n. 119. -
loc. cito - U De Euch., disp. 15, num. 86. _ 18 De Sacrif.
10 Parto 2, tr. 14, resol. 51. - U De Euch., cap. 11, § a, cap. 6, n. 18. - .. De Euch., disp. 15, n. 28. - .. Qu. 6,
Euch., qu. 6, punct. 2, num. 6 et 7. - • De Euch., qu.4, Miss., lib. a, cap. 12, n. 6; (al. se•. 2, cap. 4, § 2). _ 18 3 P.,
art. 8, n. 6. - U De Euch., cap. 2, qu. 4, V. Observa 2, num. 6. - 18 Lib. 6, parto 1, n.568. - Lugo, loc. cit., n.83 punct. 2, n. 6. - so In qu. 80. art. 8. - Anton. de Leon,
qu. 80, art. 8, ad 4. - " Disp. 15, nom. 83. _ 16 Method. Question moro si el chocolate quebranta el ayuno, parto 2,
i. f. - 10 De Buch.,. cap. 6, art. 2, sect. l, concI. 2, et 85. . Tambu~., Method. expedit. Com.mun., cap. 2,
expedit. Commun., cap. 2, n. 23.
nume 24. - 18 De Euch., qu.4,' art. 8, Dum. 4. - 101 Tr.5, § 4, num.lO, i. f. - Lesanal Sum., v. Eucharislial nume 16,
disp. 4, qu. 1, cap. 4, § 3, v. Tertio. - lfj Lib. 6, parto 1, in fine. - 8l Resp. mor., lib. 1, dub. 9, num. 1. - 3Sl De
num, 565. - Lugo, disp. 15, num.32. - Tambur., loe. cit., Euch., cap. 6, art. 2, sect. 1, condo 2, QU, 1, v. 3. Quoad
n. 22. - 18 Disp. 68, sect. 4, v. Quaeres. - 11 De Euch., tabaeum.
f) Cabassutius et Bonacina eodem modo de ciborum reliquiis ex coena praecedente re-
loquuntur ac S. Thomas. . manentibus; at § Quarto, ubi de casu prae-
g) Laymann, lib. 5, tr. 4, cap. 6, n. 18: senti tractat, non citat Coninck nec Henri-
«Fortasse autem, inquit, si ex proposito id quez. - Et profecto Coninck, qu.80, art. 8, j) Suarez, perspicue hanc insinuat senten- l) Bosco, de Sacram. Euch.,disp. 4, sect.l1,
fiat, impedire debet a sacra communione... - n. 48, de nostro casu disputans. innuit potius tiam, negans, disp.68, sect. 4, V. Tertio, im- n.33, negat solvi jejunium ab eo qui aquam
Quare decet omnino ejusmodi reliquias ex- oppositamsententiam,negansfrangijejunium. pediri communionem, « si quis eluendo os, naribus attraheret eamque in stomachum traji-
spuere, sicuti notavit Suarez.. ' « quando quis abluens os, aut gustandi causa casu deglutiat guttam aquae aut vini saIivae ceret; vel (n. 38) os lavando, aliquot aquae
h) Gavantus, part.3, ti!. 9, n.3: Si «ex aliquem humorem ori imponens, quem sta- admistam '. Idemque judicium ferendum esse guttas, etiam ex intentione deglutiret.
certa scientia deglutiat, violat jejunium natu- tim exspuit, parvum aliquid per imprUden- ait de guttulis jusculi quod quis praegustavit. In) Viva, Lugo et Tamburinius loquun-
rae necessarium ad communionem...; exspuan- tiam deglutit, quia hoc non per· se, sed per k) Ho1zmann,dePraec.Eccl., n.73,v.Dixi3, tur dumtaxat de sanguine qui ex digito ma-
tur igitur potius quam trajiciantur.. modum salivae cui permiscetur, sumitur '.- primam opinionem potius tenet, negans ex naret.
i) Coninck et Henriquez a Croix, lib. 6, Henriquez vero universim, Nb. 8, cap. 50, Croixjejunio obesse,«si quid salivae insepara· n) Cabassutius, lib. 3, cap. 5, n.7, negat
parto 1, n. 566, citantur utique pro hac sen- n.4, li!. u, scribit: «Dum aqua aut vino abluit biliter permixtum,..una cumilla in stomachum impediri communionem sanguine. «qui ex ce·
tentia, ex Aversa, ut dicit Croix; sed bona os, siefiluxit parum et imperceptibile in gut- traj iciatur : ut si quis inter eluendum os, unam rebro vel gingivis salivae permixtus in sto-
hujus auctoris pace, Aversa, § Quinto, loquitur tur siccum, non impedit communionem '. alteramve guttam salivae mixtam deglutiat ». machum defluit, neque consulto deglutitur '.
 252 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
sumitur per modum comestionis, sed at-
tractionis. Ita Suarez a), Holzmann 1, Ron-
caglia 2, Lugo 8, Concina o), Elbe1 4; Croix 6
cum Aversa; Renzi 6, Escobar 7; et Diana 8
cum Marchant, Machado, Pasqualigo et
Leandro. - Haec sententia est quidem
probabilissima: tum ob allatam regulam;
tum ob universalem consuetudinem, qua
undique permittitur praefatus tabaei usus
ante Missam, ut docet Papa Benedì-
ctus XIV 9. Ubi obiter refert, olim ab In-
nocentio X et XI emanatam fuisse excom-
municationem in eos qui sumerent taba-
cum per nares in Vaticano c), idemque
praescripsisse Urbanum VIII in ecc1esiis
dioecesis Hispalensis; sed deinde hanc
prohibitionem abstulisse Benedictum XIII.
Unde sic conc1udit: Hodie tamen a com-
muni consuetudine (est) adeo cohonestatus
(usus tabaci), ut nullt'... scaudaium prae-
beat.
Idem autem quod dictum est de ta-
baco, dicunt de aqua casu trajecta per
nares, Suarez a), et Fagundez apud Viva;
Tamburinius lO; et Bartholom. a S. Fausto
apud Diana.
Limitatio Id tamen non admitterem, si quis ex
S. Alphon-
si. proposito tabacum vel aquam per nares
in stomachum trajiceret; quìa id non su-
meret tunc per simplicem attractionem,
sed per voluntatem directam trajieiendi,
1 De Praec. Eccles., n. 82. - 2 De Euchar., cap. 5,
qu, 7. - 3 Resp. mor., lib. l, dub. 9, n.!. - " Confero 14,
de Subj. Euch.• num, 92. - • Lib. 6, parto I. num. 570. _
Aversa, de Euch., qu, 8, sect, 8, v. Tertio et Sexto. _
• In 3 Ecci. praec., cap. 4, qu. 7. - , Tr.7, exam.6, n. 67
(edit. Lugdun. s. d.; al. exam. 6, i. f.). - • Parto 8, tr.7,
resol. 3; cfr. parto 5, tr. 13, resol. l •. JfUOO. Mat'ch.,
ResoIut. pastor., tr.4, cap. 2. Append•. Machad., Perfeto
Confess., tomo l, lib. 2, parto 4, tr. 8, docum. 4, nume a
et 4. - Pasqual., Decis. moral. 333. - Leand., de Euch.,
disp. 5, qu. lO. - • De Synodo, Iib. 11, cap. 13. n. 3. _
280. - a) Suarez, loc. cit., V. Quaeres rur-
sus, in universum haec habet, quae apte in
tabaci sumptionem quadrare videntur: «Si
per modum respirationis attrahatur aliquid,-
quod possit nutrire vel alterare, hoc... non
violat jejunium naturae».
o) Concina, loc. cit., n. 6: «Sumptionem'
tabaci per nares, inquit, negant communiter
jejunium frangere».
c) Scilicet in Basilica Vaticana, ut dicit
InnocentiusX. Quamvisautem BenedictusXIV
citet etiam Innocentium XI; at certe in revo-
catione facta a Benedicto XIII, nulla mentio
habetur nisi de Innocentio X.
quod nullo modo videtur permissum ab
Ecc1esia. - Sed dices: Actio attractiva
non est potativa vel manducativa. Re-
spondetur quod, licet haec actio non sit
a natura ordinata ad trajiciendum in sto-
machum potum vel cibum, tamen ad id
ordinatur ab ipso attrahente: et ideo ex
tali intentione induit moraliter ratìonem
potatìonìs sive comestionis, cum interve-
niat debita materia et actio apta ad finem
trajectionis in stomachum.
Idem dicendum de illo qui pulverem
aut pluviam, floccum nivis, culicem,sive
muscam deglutiret. Nam si hoc accideret
casu per respirationem, utique non sol-
veret jejunium; ut communiter docent
Suarez a), Lugo 11, Habert d), Tourncly d),
Coneina d), Salmant. 12, Roncaglia 18; Ren-
zj14 cum Navarro e), Bonaeina et aliis
passim. Quia talis actio non est comestio,
sed respiratio, quam Ecc1esia noluit qui-
dem prohibere; quis enim posset effugere
ne aliquid pulveris cum vento deglutiat?
- Secus vero esset (ut recte docet Lugo 16),
si quis ex proposito vellet culicem aut
pulverem trajicere; quia haec non esset
mera respiratio, sed voluntaria deglutitio.
Et idem dicendum merito ait Lugo 16,
si quis deglutiret aliquid, puta uvam ab
altero in os ejus immissam, etiamsì ipse
id non adverteret, et casu respirando traji-
Innoc, X, motu proprio Cum sicut, 8 ]anuar. 1650••
Urban, VIII, constìtut. Cum Ecclesiae, de die 30 ]a-
nuar.1642.• Bened. XIII, motu proprio Avendo la felice,
lO ]anuar. 1725. - Fagund., de 3° Praec. Eccles., lib. 3,
cap. 5, n.14.· Viva, de Euch., qu, 4, art. 8, n. 7. - lO Method.
expedit. Commun., cap. 2, Il.23. - Bat'thol. a S. Fausto,
de Euch., lib. 1, qu. 382.• Dia>za, parto 5, tr. 13, resol. 1.
- U De Euch., disp. 15, n. 34 et 36. - " Tr. 4, cap. 7, n. 68.
- 18 De Euch., cap. 5, qu. 61 resp. 2. - 14 In 3 EccI. praec.,
cap. 4, qu. 5. - Bonac' l disp. 4, de Euch., qu.6, punct. 2,
n. 6. - 15 De Euch., disp. lo, n. 36. - 18 Loc. cit., n. 35.
d) Habert, de Euch., part.1, cap.20, qu. 2,
V. Dixi 2; Contin. Tournely, loc. cit., qu.l,
v.2. Nec solvit; Concina, loc. cit., n. 6, negant
jejunium frangi, si haec per respirationem,
seu per modum respirationis, seu media re-
spiratione in stomachum immittantur.
e) Navarrus, liceta Renzi hic citetur, at·
tamen, in Man., cap. 21, n.53, de casu ana·
logo dumtaxat loquitur: «Deglutirè...aliquam
aquae guttam (ita Nav.), aut particulam alte·
rius rei, lavando os, aut gustando jus, vinum
aut aliud simile, absque proposito edendi, tam·
quam salivam, non impedit communionem
nec celebrationem ».
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUB]ECTO EUCHAR. - DUB. Il. - ART. II. 253
ceret. - Quia noluit quidem Ecc1esia ìmpe- Praeposito f)/ Sporer 9, Renzi lO, Diana 11,
dire communionem, ob sumptionem re- Tamburìnìusw; et Marchant et Burghaber,
rum quae per respirationem cum aere apud Croix 13, contra Salmant. 14 cum Hur-
attrahuntur; sed earum quae non defe- tado, etc., qui dicunt, sed minime probant,
runtur cum aereo hanc esse veram comestionem.
Dubitatur 2°. An solvat jejunzum fu- Dubitatur 3°. An solvat jejumum qui
mus tabaci aut sz"milis? sumt"t folzum tabaci vel aroma, ut dentz"·
Affirmant pariter Lezana et Antonius bus conterat, et phlegmata exspuat?
de Leon, apud Salmant. 1. - Quia (ut di- Affirmant idem Antonius de Leon apud Tabaci
mas ticatìo,
cunt) fumus etiam aliquo modo nutrito Salmant.P: et Henno apud [Contin.] Tour- jux ta alios,
salvi t jeju-
Fumusta·
baci proba- Negant vero communiter et probabi- nely 16. Quia (ut dicunt) semper trajicitur rriurn.
Item, plu- bili us non lius Holzmann 2, Sperer 8; Croix 4 cum aliquid in stomachum, et propter hoc
via, nis. eu- ~~~~~ jeju-
tex, etc. Aversa et Boudevyns; Viva 6 cum Trul- phlegmata ejiciuntur. - Sed negant Lu- Prcbabiti-
rer non Sol-
lench, Tamburinio, Praeposito f)/ et Sal- go 17, Holzmann 18, Bonacina 19, Sporer 20, vito
mant." cum Suarez g), Diana ac Villalo- Viva 21; Escobar 22 cum Pasqualigo; Ren-
bos s.', Eamdemque sententiam sequitur zi 28; et Diana 24 cum Coninck, Tamburinio,
Benedictus XIV, testans, hanc communi Praeposìto z-, Trullench, etc. Et merito id
doctorum consensu hodierno die confìr- probabile putant Salmant. 26 cum Bonae-
mari h). - Ratio, quia fumus tabaci neque spei j). Ratio, quia ad phlegmata ejicienda,
est eibus aut potus, neque sumitur per non requiritur ut succus in stomachum
comestionem vel potationem; alias dicere descendat; sed suffìcit tabacum ad os ap-
deberemus, frangere jejunium etiam eos plicare, ut virtutem exspuendi ad stoma-
qui in culina ciborum fumum exciperent. chum immittat per nervos qui ad stoma-
Btsi ve-
Et hoc currit, etiamsi fumus voluntarie chum respondent. - Et hoc, etiamsi de-
luntarie im-
mittatur immitteretur in stomachum i), ut pro- glutìatur, sed praeter intentionem, aliquid
in stoma-
chum, babiliter dicunt Escobar 7; Viva 8 cum modicum sucei, salivae inseparabiliter
Le.anal Sum., v. Eucharistia, n. t6 .. Anton. de Leoni cap. 7, n.471. . Hurtad. Thorn., Reso!. mcr., tr. 11, cap. 4,
Question moral si el chocolate, etc., parto 2, § 4, n. lO resol. 2. - Anton, de Leon, Question moral, etc., Ioe. cit .•
et 12. - 1 Tr. 4, cap. 7, n. 71. - e De Praec, Ecc!.. n. 82. n.to. ~ 15 Tr. 4, cap. 7, D. 72. - Henno, de Euch.; disp.8,
- 8 Parto 2, cap. 6, n. 467. - '" Lib. 6, parto 1, n. 570. - qu, 2, art. 1, resol, 6. - 111 De Euch., cap. 6, art. 2,sect. l,
Aversa., de Euch., qu, 8, sect, 8, v. Tertio: ~ Boudeo., ccncì. z, qu, l, § Sed qz,lid de fis i V. Resp. ad 1. - l'l Resp.
Ventilabr. medìco-theolcg., parto 2. qu, 17, V. Ad 5 mor., lib. 1, dub.9, n. 5 et seqq, - 18 De Praec. Eccles.,
argum. - li De Ench., qu, 4, art. 8, num. 7. - Trull., de n. 82. - 19 Disp.4, de Euch., qu, 6, punct, 2, num, 9. -
Sacram•• Iib, 3, cap. 6. dub.5, num. 14 et 16.. Tambur.; SIO Parto 2, cap. 6, num, 467. - 21 De Euch., qu, 4, art. 8,
Method. expedir, Commun., cap. Z, num, 23. - 8 Tr, 4, n. 7. - " Lib, 20, n.388. - Pasqual., Decis. mor.333. n. 5;
cap. 7, n.71. - Diana, parto 5, tr, ]3. resol, 1. - or Lib.2O, cfr. etiam decis.329 et 380. - sa In 3 Praec, Bccl., cap. 4,
num. 338. - 8 De Euch., qu. 4, art. 8, n. 7. _ 9 Parto 2, qu. 7. - 24 Parto 5, tr. 13, resol, t, v. Verum modo. -
cap.·6, num. 467. - 10 In 3 Praec. Ecci., cap. 4, qu. 7. - Coninck, qu. SO, art. 8, D. 48.. Tambur. (non citatus a
" Parto 5, tr. 13. resol. 1. - " Loc. cit .. n. 23. _ .ffUOO. Diana), Method. expedit. Comroun., cap. 2, nuro.26..
March., Resolut. pastor., tr. 4, cap. 2, append.. Burgh., Trull., (non cito a Diana), de Sacram., lib. 3, cap. 6,
centar. S, us. 45•• 18 Lib. 6, parto l, n. 569. - l'" Tr. 4, dub. 5, n. 14. - ,. Tr. 4, cap. 7, n. 72.
f) De Praeposito vide notam c ad n. 277 honestatum, ut nulli prorsus scandalum aut
supra. admirationem afferat.
1;) Suarez et Villalobos a Salmant. alle- i) Praeter Renzi et Diana, qui, locis c#.,
gantur pro ,casu simili, quem Salmant. ad doctrinam hanc expressis verbis tenent, ce-
probationem adhibent: scilicet non frangi jeju- teri eamdem innuunt tantum, dum absolute
nium naturale, si quis respirando, pulverem,. et sine u1Ia distinctione negant violari jeju-
fumum, culicem aut muscam casu et praeter nium per fumum tabaci.
intentionem attrahit; et re vera Suarez, dz's- j) Franciscus Bonaespei, de Euch., dz·sp. 7,
put. 68, sect. 4, V. Quaeres; et ViIlalobos, n. 28, negat per aromata frangi jejunium,
part.1, tr. 7, diff. 39, n. 1, v.f., negant in uni- «si aromata ad aerem pestilentem vitan-
versum violari naturale jejunium, si quid per dum ori imponantur, sed ante communionem
perceptibiliter non resolvantur» . Idemque
modum respirationis attrahatur.
h) Seu potius Benedictus XIV, de Sacrif. tenet de tabaco dentibus contrito, de quo
Mz"ssae, appendo 9, n. 2 et3, negat violarijeju- tamen addit: «Semper cavendum, ne per
nium per tabaci fumum, et hunc usum ita folia ista in tantum saliva alteretur, quan·
esse hodierna et communi consuetudine co- tum succo glyciristae...; nam si talis saliva,
 254 LlB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. Ii. - ART. II. 255
admixti; ut dicunt Lugo 1, Tamburi- Secunda sententia e converso universe JUlCta a· sententiae adversatur D. Thomas l, Nam quam mulieres edere. solent i cum in ea
lios,-sol..
nius B, Viva 8 et Escobar " cum Tanner affirmat; quia (ut dicunt) reverentia ad vunt j e j u- oportet ìntegrum textum animadvertere aliquid inveniatur a stomacho alterabile
nium,
et Fausto apud Diana. Quia, si casu id Eucharistiam requirit, non solum ut nihil S. Doctoris, qui sic aìt: Et ideo neque post et nutritivum.
deglutitur, non per modum cibi, sed per cibi comedatur, sed etiamut nihil ad mo- assumptionem aquae vel alterius cibi aut 282. - Utrum autem inter plura horo-
modum salivae trajicitur. dum cibi deglutiatur. - Ita Laymann 8, potus, vel etiam medicinae...,licet hoc sa- logia dissònantia, ticeat alicui ultimum
Immo Lorichius apud Diana excusat, Roncaglia 9, Salmant. lO, Wigandt 11, Pa- cramentum accipere; nec rejert utrum ah: sequi ad communionem acdpiendam?
Limitatio etiamsi casu granum deglutiatur. Sed hoc laus li. Et pro hac sententia citant etiam quid hujusmodi nutriat vel non nutriat. Negant Merolla et Salas, apud Diana 11.
S. Alphon-
si. recte non admittunt Bonacina et Tambu- D. Thomam 18, ubi dicit: Nec refert utrum Nota TÒ atiquid hujusmodz: Ergo illud nu- Sed communissime affirmant Sanchez 1B, Inter ho-
rologia dis-
rinius; quia illud tunc videtur potius sumi alz'quid hujusmodi nutriat vel non nu- triat vel npn nutriat, D. Thomas refert Quarti 18, Merati ~&, Diana 15, Sporer 16, sonantia Ii-
cet sequi
per modum oìbì. Hoc tamen intelligen- triat ..., dummodo sumatur per modum solum ad res mox a se recensitas etòi aut Holzmann a) curo communi (ut asserit), ultimum.
dum, si granum, non autem si aliqua cibi vel potus, potus, inter quas etiam numerat medìcì- Croix 17 j Lugo 18 cum Fagundez, Sanctio
minima pars deglutiatur, quae insensìbì- Tertia vero sententia communis docet, Dj s t i n- nam, quae multoties non est nutritiva. et Vìllalobos; Escobar 19 cum Trullench;
guendum:
liter cum saliva sit immixta; quia haec minime frangi jejunium si edantur res res omnino Praeterea posset accidere quod cibus illico et Salmant. l!O cum Pasqualigo, Gabriele
indigestibì-
vere per modum salivae trajicitur. omnino indigestibiles, ut sunt capilli, un- les non sol- evomatur, et sic non nutriret; et ideo dixit et Antonio a Spiritu S. Dummodo de Limhatìo.
Mastica· Omnes vero conveniunt,· hujusmodi gues, metallum, vitrum, fila ex serico aut vunt, aliquid hujusmodi impedire communìo- errore non constet; ut bene advertunt b)
tic ista in ..
d e ce n s et
venialis. masticationem esse indecentem ante com- lana, ossicula fructuum omnino depurata; nem, sive nutriat sive non metriat. Lugo et Escobar. Vel modo (addo cum
Secus, res
munìonem. Unde puto eam non excusari quia haec nec nutriunt, nec rationem ha- digesti bi. Secus vero dicendum cum praefatis Croix) horologìum non sit de illis quae
a culpa veniali, nisi aliqua causa subsit, bent cibi: Ecc1esia autem tantum prohì- leso auctoribus de rebus digestibilibus, quae a .ut plurimum errant c); quia haec praesu-
3. Requi-
ritur ut res 281. - Regula ma.
est, quod ad frano bet ne sumatur Eucharistia post cibum stomaoho alterari, et in substantiam homi- muntur semper errare.
habeat ra- gendumjejunium requiritur, ut res sumpta aut potum, ut patet ex concilio Tole- nis converti possunt ; proutsunt charta, Num autem possit communicare qui
tìonem cibi
aut porus, habeat rationem cibi aut potus. - Hinc tane, VII 14, ubi dicitur: Nullus post dbi palea,filum ex lino, pulvìs medicinalis, cera ctòum deglutit post pri'mum zctum,sed
Dubitatur: an comestio capillorum, un- potusue quamlibet mznimum sumptum (cum cera fere semper retineataliquid mel- ante ultimum?
gui'um, vel lignz~ papyr'~ lapillorum et Missas facere ... praesumat. Et ex conci- lis admìxtum), Ita Tamburinius s, Viva 8, .Affirmant Salmant. BI cum Trullench d), Cibumde-
g,l u t e ns
ì

similium impediat communionem? - Ad- lio Matisconensi, ubi:ln)'ustum est enim Concina & et Mazzotta 5, contra Diana d) Bressero e), etc.; ac Gobat e) apud Croix BB. post p.ri-
muro ictum
sunt tres sententiae: ut spiritati alimento corporale praepona- et Bernal d). - Idem dicunt probabilius Quia (ut dicunt) ultimus ictus moraliter potest com-
mu n ìcar e
Capilli,
ungues, Ii-
Prima sententia universe negat; quia turo Idem dicit S. Augustinus 15: Placuit Croix 6, Lugo e), Escobar 7, Viva 8 et Maz- eamdem complet horam, ita ut omnes juxta alìcs.
gnum, etc., omnia haec non habent rationem cibi, vel Spirituz Sancto ut in honorem tanti sacra- zotta 9, Wigandt l0, de terra seu creta, ictus pro unico computentur, - Sed me-
juxta atìos,
non sol .. saltem quia usu non habentur ut comesti- mentz~ in 05 christiani prz'us Dominicum l 3 P., qu, SO, art. 8, ad 4. - • Method. exped, Commun., "Lib. 6, parto l, num. 581. - la De Euch., disp, 15,
vunt.
bilia. - Ita Diana 5, Renzi 6 cum Joanne corpus intraret quam caeteri cibi. - Ita cap. 2, n. 19 et 20. - e De Euch., qu, 4, art. 8, n. 5. - • De n. 45. - FaguHd., de 4° Praec. Ecci., Iìb, l, cap. IO, n. 3. -
de la Cruz a), Ludovico de S. Joanne, etc. Coneina 16, Contino Tournely 17, Viva 18, Euch., cap. 11, § 3, n. 6. - , Tr. 5, disp. 4, qu. t, cap. 4, Joan. sanet., Seleet. disp. 42, n. 18. - Villalob., parto l,
§ 3, v. Primo. - • Llb. 6, parto l, num, 562. - , Lib. 20, tr, l, diff. 21, n.7, V. f. - 11 Llb. 20, num, 352 et 358. -
Et probabile putant Busenbaum (ut su- Sporer 19, Holzmann 20, Escobar B1; et D. 335. - 8 De Euch., qu. 4, art. 8, n. 5. - Il Loc. cito - Trull., Decal., lib. 3, cap. 2, dub. 4, num. 8. - .. Tr. 4,
pra, n. 277, ad 2)j et Ledesma b) apud Lugo 2B cum Henriquez C), Nuàez c), Villa- re Tr, 12, exam, 4, D. 44. -Merolla1 disp.3, cap. 3.,coroll. 11, cap. 7, n. 69, i. f. - Pasqual., Decis. moro 339. - Gabr. a
Salmant. 7• num. 139•• Salas, in l,un 24e , tr. 8, sect. 25, num. 264... S. Vincent., de Ench., disp. 14, qu. 6, V. sed quid. -
lobos C), Reginaldo C), etc. - Neque huic Anlon. a Spiro S., de Sacram., tr.7, disp.4, num.l54. -
" Parto 4, tr. 3, resol. 19. ~ 11 De Matr., lib. 2, disp. 41,
num. 40. - 18 Parto 3, tit. 9, sect. 1, dub. 3, diff. 2. - Lugo, de Euch., disp. 15, n. 45. - Escob., Iib. ·20, n. 352.
l Resp. mor., lib. l, dub. 9, n. 7. - • Method. exped. _ , De Euch., cap. 5, qu. 8. - 10 Loc. cito - U Tract. 12, 14 Parto 3, tit. 9, rubr. 1, Nov. Observ., n. 1, v. Rursus. - CrDÌX, lib.6, parto l, n. 581. - " Tr.4, cap. 7, n. 69.-
Comm., cap. 2, n. 26. - a De Euch., qu.4, art. 8, n. 7. _ exam. 4, num. 44. - Ii Tr. 21, punct.18, num. 7. - 18 a ,P., - " ~art. 4, tr.3, reso1. 19. - 18 Parto 2, càp. 6, n. 471. - .. Loc. cit., n. 580.
• Lib. 20, n. ass. - Tann., tomo 4, disp. 5, qu. 8, dub. 4, qu. so; art. 8, ad 4. - " Cap. 2, v. f. (anno 684); ap. Labbe,
n. 79. - Barthol. a S. Fausto, de Euch., lib. 1, qu. 981. _ tom.6, col. 1595.- Concil. Maliscon. II, anno 585, can.6;
Diana, part.5, tr. 13, resol. I, v. Verum modo. - Lo. ap. Labbe, tomo 6, col. 675. - " Lib.l, sen epist. 54, ad
l'ich' l Thesaur., v. MissQJ n. 21, v. U"de. a Diana} Ioe. inquisito ]anuarii l cap. 6, num. 8; ap. Migne, Patrol. lat., d) Id est Cotonius, in Summa Diana, c) Et idipsum notant Sporer, Villalobos,
cito - Bonac., dlsp. 4, de Euch., qu.6, punct. 2, n.9. _ tomo 33, col. 203. - " De ElICh., cap. Il, § 3, num. 6. - v. Communionis dispositio, num. 43; Bernal, Trullench, lods dt.
Tambur., Ioe. cit.• num. 26. - ~ Part.3, tr.4, resol. 88. _ 11 De Euch., ,cap. 6, art. 2, sect. 1,.·concl. 2, qu. l, v. Sed disp. 43, n. 7, negant violare jejunium qui d) Trulleneh, quamvis a Salmant. ita sim-.
a In 3 Ecci. praec., cap. 4, qu. 4. - LUIÙYV. a S. Joan., Luz quìd si. - 18 De Euch., qu. 4, art. 8, n. 5. - " Parto 2, pliciter citetur,. non tamen sine distinetione
de sacerdotes, parto 1, de Euch., qu. 7, art. lO, dub. 3,
ceram eomederet.
cap. 6, n. 467. - .. De Praec. EccI., n. 73, v. DW 1. - e) Lugo, de Euch., disp. 15, n. 32, non id aflirmat; loquens enim, Decal., lz'b.3, cap.2,
diff. 3. - 1 Tr. 4, cap. 7, n. 70. - 8 Lib. 5, tr. 4, cap. 6, n. 18. "Lib. 2), n. 334et 335. _ .. De Euch., disp.15, n. 28 et seqq.
ita absolute loquitur,sed: «De terra etiam dub.4, n. 8, V. f, de horologiìs quae qua-
dubito, inquit, lquod nempe jejunium non drantes pulsant, scribit verum videri in ri-
frangat], et quando a feminis eomeditur ob gore theologico,eum.qui manducavit pulsato
uti bic, deglutiretur, fraeturam jejunium VÌX_ concI. 4, v. Quaeres, probabilem putat seno delectationem,sive ad diminuendum eolorem,_ jam quadrantis ictu, sed ante primum ipsius
dubito. » tentiam quae negat violari jejunium ab eo, dicit violare jejunium Joannes de la Cruz..., horae ictum, non posse eommunieare; et hane
281. - a) Joannes de la Cruz, Director. qui «pauxillum papyri, vel quid aliud simile cui eonsentit Diana». sententiam tenent etiam Lugo et Escobar.
, consc., parto 2, de Eueh., qu. 5, dub.4, conel.2, non comestibile, casu et inadvertenter in sto- 282. - a) Holzmann, de Consc., n.180, in Nihilominus subdit Trulleneh: «Probabiliter
hane sane opinionem tenet; aflirmat tamen maehum trajeeerit.» universum et generaliter scribit: «Si proba· existimodici posse non violarijejunium usque
violari jejunium a mulieribus quae «terram C) Henriquez, lib. 8, cap. 49, n. 2, lit. n biliter credas te esse jejunum, licite aeeedis ad primum pulsum horae majoris.» At de
aut aliud simile», ob deleetationem vel ut colo- et o; Nufiez, in qu. 80, art. 8; Villalobos, ad S. Synaxim, etsi tutius esset abstinere. » horologiis quae solam majorem horam pul-
rem minuant, comedunt. Quam etiam senten- part.l, tr. 7, diff. 39, n.l; Reginaldus, lib.29, Quam doetrinam communem esse asserito sant eum ipso S. Alphonso eonsentit, inquiens:
tiam probabiliorem putat S. Alphonsus, in n.118, seeundam sententiam tuentur, ut no- b) Idemque advertunt locis dt., Quarti, Me- «Si quis post primum pulsum biberit, sine
fine hujus numeri. tat'Lugo, illam nimirum quae universe affir- rati, Salmant., Pasqualigo, Gabriel a S. Vin- dubio eommunicare non poterit. ».
b) Petrus de Ledesma, de Euch., cap. 13, mat eommunionem impediri. centio et Antonius a Spiritu Saneto. e) Bresserus, de Conscient., lib.4, cap. 11,
 256 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
Melius ne-
gatur.
lius id negant Lugo l, [Contin.] Tour-
nely 2, Sanchez 8, Escobar 4; et Croix 5
cum Coninck, Sanctio et communiori. Ra-
tio, quia ad primum horae ictum media
nox jam expleta est, ut mihi etiam con-
firmavit peritissimus horologiorum fa-
ber. - Sentio autem tamquam certum
tenendum, quod tempus mediae noctis
non moraliter, sed physice accipiendum
est. Nam si moraliter posset accìpi, cur
non deberet admitti opinio Caramuelis,
qui dicit non impediri a communione
illum qui cibum prius sumptum deglutit
parum post ultimum horologli ictum? Sed
hoc communiter a DD. et ab ipsis Sal-
manto 6 rejicitur.
Utrum autem in dubt"o negatioo, an
transacta vel ne stì media nox, possit alt~
quis communicare?
Dubitans Valde probabilis est, immo forte pro-
negative de
medianocte babilior, sententia affirmativa: quam ob-
potest com-
municarc, serva in Lt'b. I, n. 39, cum Busenbaum,
Laymann, Palao, Sporer, etc.; quibus adde
hic Cardenas 7, Diana 8, Gobat 9; Elbel lo
cum Herincx, IlIsung, etc. - Quia, cum
hoc praeceptum sit negativum (ut proba-
1 De Euch., disp. 15, n. ifI. - • De Euch., cap. 6, art. 2,
sect. 1, qu, 8, v. Quoad horologia. - • De Matr., lib. 2,
disp. 41,. n. 40, i. f. - 4. Lib. 20" n. 353.- 5 Lib.6, parto l,
n. 580.• Coninek, de Sacram., qu. SO, n. 49.. Joan. Sanct.,
Select, disp. 42, num. 19. - Caram., Theol. regular., in
RegnI. S. Benedicti, disp. 101, n. 1328, v. Tertio, - 6 Tr, 4,
cap. 7, n. 69, v. f. - Busenb., lib. 1, tr.1, cap. 2, dub. 3,-
resolv. 6. - Laym., Iib. 1, tr, 1, cap. 5, n. 86. - Pataue,
n. 107, id probabile putat; et Gobat, tr. 4,
n. 277, dictum Bresseri approbat, sedaddit:
«Nollem tamen recedere a sensu communì s ,
f) Omnes auetores hic citati loquuntur
simpliciter de dubitante; Gobat tamen loqui-
tur de eo qui dubitat «ob rationes occurrentes
utrinque.» Et hunc dicunt posse communi-
care, quod Laymann non improbabile putat.
Idemque videtur sentire Palaus, appellans
num. 9, contrariam sententiam magis proba-
bilem. - Busenbaum tamen, lib. l, loc. cit.,
videtur forteadhaerere potiussententiae,quae
negateum posse communicare.- Quoad hoc__
jejumum sedulo notandum est responsum
S. Poenit., die 29 Nov. 1882, quo declaravit:
«Fideles, in jejunio naturali servando et in
officio divino recitando,sequi tempus medium
posse,sed non teneri .• Atque hoc idem jam
antea, id est 18 ]un. 1873, S. Poenit. dec1arave-
rat, dicens posse quidem sed non teneri fide·
les Neapoli, in servando naturali jejunio aliis-
que obligationibus, sequi horolqgia horas in-
dicantia juxta tempus medium Romanum. Et
vimus Lsb, I, n. 38) de non accedendo ad
Eucharistiam post comestionem, non te-
neris ab illa abstinere, quamdiu non es
certus, et tanto magis si nullam habeas
rationem probabilem te comedisse: tunc
enim adhuc manes in possessìone tuae
libertatis f).
283. - e 40 • Non est peccatum, per se
e: loquendo, cibum sumere (vel exspuere,
« Tamburinius 11) statim a comunione, ut
« ex S. Thoma docent Azor, Sanchez v, Bo-
« nacina 12. Unde eum qui paulo ante me-
e dium noctis coenasset in dominica pri-
« die Nativitatis Domini, posse nìhilomi-
«nus statim post mediam noctem cele-
« brare, docent Diana 18 et alii tres b) ».
[Vide n. 289, v. HÙ:.]. - « Etsi ob sa-
e cramenti reverentiam consilìi sit absti-
« nere, donec species sint consumptae:
« quod saltem intra dimidium quadran-
- tem in laico (in sacerdote, intra qua-
« drantem) fieri, certum videtur cardinali
« de Lugo C), ex judicio medicorum a se
« consultorum. Tamburinius d) autem ex
« joanne Sanchez d) notat citius a valido
« quam debili stomacho; regulariter tamen
tr, 1, disp. 8, punct. 8, n. 8 et 9.• Spor., parto 2, cap. 6,
n. 474. - , Crìs., disp. 26, n. 87. - • Parto 8, tr. 4, reso!. 29.
- 9 T'r. 4, num, 280. - 10 De Buch., n. 101. - Herincx, de
Euch., disp. 6, n. 59. - Iìts., tr, 6, disp. 4, num. 122. -
U Method. expedit. Commun., cap. 3, § 2. - S. Thom., 8 P.,
qu. SO, art. 8, ad 6. ~ Azor parto l, lib. lO, cap. 30, qu.2,
l
v. Sed, ut constato . 111 Dìsp, 4, qu. 6, punct. 2, n. 25. -
18 Parto 8, tr. 4, resol, 44.
pariter S. R. C. dec1aravit, pro jejunio naturali
ante communionempraescripto,horologiis pu-
blicis stari posse, Decr. auth., n.3365, ad 9.
283. - a) Omnes ìsti auctores videntur a
Busenbaum citariex Bonacina; sed bona pace
illìus, nec Sanchez a Bonacina hic allegatur,
nec tenet hanc sententiam.
b) Diana haec sane docet,sed solummodo
cum Henriquez, quidquid dicat Busenbaum.
c) Lugo, de Euch., dISP. 10, n. 54, ex
consilio medicorum affirmat: « Particulam
communem, quae laicis ad communionem
dari solet,regulariter et de mediocri stomacho
loquendo, alterari et corrumpi in horae mi-
nuto, hoe est in sexagesima horae parte ...
Unde, loquendo de sacerdote, qui majorem
hostiam accipit et vini species, dicebant iIi
semiquadrante horae species non continere
amplius Corpus et Sanguinem Christi. Quam
doctrinam si quis ad quadrantem velit exten·
dere, videtur jam extra omne prorsus dubium
aut periculum se constituere•.
d) Tamburinius, loc. cit., § 4, n. 4, haec
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUi3. II. - ART. II. 257
e abomnibus intra horam consumi; referto nìalì; ut dìcunt auctores citati, ex D. Tho-
eque infirmum quemdam post mediam ma 6, qui docet: Debet... esse alt'qua mora
e horam species integras rejecisse ,.. inter sumptionem hujus sac.ramentt' et re-
Quid de
exspuente
Omnes conveniunt, congruum quidem liquos et'bos.
post com- esse ut communicantes per aliquod tempo- Quanto autem tempore perdurent in
munionem.
ris intervallum abstineant ab exspuendo. stomacho species consecratae? - Vide
Quid de Dicunt tamen Holzmann l, Wigandt 2 et dieta n. 225.
cibum su-
mente post Croix 8 nullum esse peccatum exspuere 284. - e Dìxi in responsione: Regula- Non jeju·
communio- post communionem, si nullum hostiae nus quan..
nem, e riter. -: Quia non jejunus Iicite commu- doque licite
fragmentum remanserit in ore. e nicat in sequentibuscasibus (si quidem
communi-
cat.
An autem liceat edere vel bt'bere sta- e jejunus non possìt sine notabili incom-
tt'm post eommunionem? e modo, ut monet a) Coninck et Bonacina,
.Olìm v praecipiebatur jejunium post « apud Diana 1): .
communionem usque ad Sextam; sed hoc e IO.. In periculo mortis: sive illud sit In periculo
praeceptum jam diuest abrogatum, ut mortis. et
e ex morbo, vulnere, veneno; sive ex sen- pluxaes in
docuìt adhuc ex suo tempore D. Tho- e tentia judicis b). - Et quidem in eodem eodem.
mas 4. Unde dicit Holzmann 5, hodie nullo e morbo, etsi non tenearis, potes tamen
modo peccare qui comedit statim post e post aliquot, V. gr. sex, septem, vel
Comedere communionem. - Sed hoc rectius non .e etiam, ut putat Laymann C}, duos dies
statim post
communio- adrnittit Croixf) cum Suarez.r.', Aversa f), c (etsi quoad hoc,potissimum attenden-
~::,~~se Quartìr" et Dicastillo f); nisi adsit aliqua
e dum esse ad consuetudìnem, moneat
causa; puta si relìgìosus post Missam, dato e card. de Lugo) repetere viaticum non
signo debeat ad mensam accedere. Alias, e jejunus. Dummodo nequeas jejunus su-
talis comestio,dum adhuc in stomacho per- e mere, et periculum mortis recurrat, ut
severant species consecratae, ob aIiquam e docetur communiter; vel, etsi maneat,
irreverentiam non excusatur a culpa ve- e ut (contra Vasquez, Praepositum et alios)
1 De Praec, EccI., n. 76. - • Tr. 12, exam.4, n. 45.-
punct. 2, n. 22•• 1 Parto 9, tr, 6, resol, 42. - Card. de
• Lib. 6, parto 1, n. 554. - , 8 P., qu, SO, art. 8, ad 6. - Lugo, de Euch., disp. 15, num. 66. - Vasq., disp. 211,
• De Praec, Ecci., num. 76. _. 8 P., qu, SO, art. 8, ad6.
cap. 4, num. 38 et 89. - Praepos., qu, SO, art. 8, dub, 2,
- Coninek, qu, SO, art. 8, n. 51•.• Bonac; disp, 4, qn. 6, num.48.
omnia habet; sed adducit ]oannem Sanchez esse manducare aut bibere statim post com-
solum pro ea parte qua docet species sacras munionem; addit tamen aliquosvelle,ut abstì-
regulariter digestas esse post horam, quod neat quis a communi cibo aliquantum 'tem-
revera tenetSanchez,Select. disp. 38,n. 2/v.f. poris .ob majorem reverentiam: c Verum (ita
e) Can. Tribus 23, de consecr., disto 2, prosequitur),si rationabilis adest causa, nulla
haec sancìebat; c Si... mane dominica portio est indecentia, paulo post ire ad prandium:
edìtur, usque ad Sextam jejunent ministri, qui id quod saepe locum habere potest in com.
eam consumpserunt; et si tertia vel quarta munitatibus, maxime rellgìosìs s. .
horaacceperint,jejunentusqueadVesperam.. 284. - a) In casu damnàtì ad mortem aut
f) Croìx, lib. 6, parto l, n. 559, ita seri- infirmi in mortis periculo. .
bit: c Post communionem, non statim biben- b). Circa hoc perìculum, S. Alphonsus in
dum aut comedendum,quia reverentia erga Hom. apost., tr. 15, n. 46, haec notat: c Di.
spiritualem cibum videtur hoc postulare.... ctum est pericuio, quia ad recipiendum via.
~ttaIl?-en... doce.nt Suarez,.Aversa... Qu~ ..., ticum non est necesse, nec laudabile eSt [non
SI adslt causa aliqua, ne qUldem e~s~ v~male. • __ .è necessario nè è bene], exspectare tempus,
Et affert p~stea exemplum reltglOsl, quod quando nulla amplius spes vitae subest; sed
memo;at~ lIl~a a S. Alphonso, et pro quo sufficit ut adsit periculum probabile mortis '.
a~duclt Dlcastill~. - At re vera Suarez, c) c Quinimmo, ait Laymann, lib•. 5, tr. 4,
'?ISP. 68, s~ct.4, t.f.; Aversa, qu.8,sect. 8, cap. 6, n.20, existimo ob justamcausam
l. f.; Quarti,part. 2, tit~ 12, dub. 5, i.f., abso- puta si aliquis, assuetus frequenter commu~
l~te negant ~sse praeceptum in hoc, et solurn niçare aut sacrificare, propter devotionem ac
dlcunt expedlre regulariter propter decentiam desiderium diflìci1e .abstineat permitti ipsi
et e~ congruitate, aliquo tempore post com· posse, ut altero statim die ite~um S. Eucha.
mum~meIl?- abstinere a communi ciboet potl,l. ristiame manu sacerdotis' accipiat non jeju.
-. DlcaSti1lus vero, tr. 4, de sacro Euch., nus, dummodo mortis periculum instare vi:
disp. 9, dub. 17, append., n. 413, dicit licltum deatur '.
S. ALPBONSl, Opera moralia. - Tom. m. 17
 258 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
e docent Navarrus d), Toletus e), Reginal-
e dus f), Suarez, card. de Lugo 1.
« Immo, etsi non liceat aegro ex sola
e devotione communicare, fracto jejunio;
e si tamen morbus esset diuturnus, nec
- posset dari communio nisi post medi-
« cinam, probabile esse id licere, docent
« Armilla g), Toletus e), Coninck g), Regi-
e naldus f), Henriquez h), Suarez g), Esco-
« bar i), etc. - Quorum aliqui exigunt
« longum intervallum, v. gr. triginta die-
e: rum'; ut Navarrus j) et Villalobos j), Alli
« octo vel decem dies; ut Suarez k), Hen-
« rìquez k), Fagundez k). Alli septem; ut
. e Silvius k). Alii sex; ut Armilla l), Zam-
« branus k), Possevinus et Filliuccius Hl),
«quos sequitur Diana z. AHi permittunt
e toties quoties sano posset dari jejuno:
« Ita Escobar 3 ex Hurtado. Alli deni-
eque, posse sequenti statim die dari ob
e justam causam, ut si propter consuetu-
« dinem, ,et desiderium aut devotionem
Suar., disp. 68, sect, 5, dub, 1. - 1 De Euch., disp. 15,
n. 64 et seqq, - Posseo., cap. 8, n. 21 et 22.. • Parto 2,
tr. 14, resol. 77. - 8 Tract. 7, exam, 6, cap. S, nnm. 88
(edìe, Lugdun. s. d.; al. n. 62, v. med.). - Gasp. Hurtad.,
de Euch., disp. 9, diff. 16, i. f. - • Lìb. 5, tr, 4, cap. 6,
n. 20. - • De Euch., disp. 15, n. 65 et 66. - 8 Disp. 68,
sect. 5, dub. 1. - , Loc. cit., n. 20. - 8 De Euch., cap. 9,
d) Navarrus, cansil.41, depoenit.etremis-
sioo., negat fieri posse regulariter, nisi quis
«diu aegrotaret. > At in Man., cap. 21, n. 53:
«Infìrmus, inquit, sequentem diem exspectare
commode non valens, communieare potest > .
post sumptionem cibi vel potus.
e) Toletus, /io. 6, cap. 15, n. 2, z·. f" com-
munionem infinnis non jejunis ita concedit:
«Infu'mis per modum viatici potest conferti
etiam non jejunis; et in eadem infìrmitate
potest saepe conferri etiam non jejunis, si
per aliquot dies pericula mortis evadant, sal-
tem per octo post praecedens viatieum >.
f) Reginaldus, /ib.29, n.120, id tantum·
modo permittit, si aegrotus post sumptum
viaticum, in vita «perseveret diutius, ut ad
octovel decem dies., et «moraliter loquendo,
non possit jejunus > c<immunicare.
g) Armilla, in mea saltem editione, dicit,
v. Communio, n. 18: « Infirmus semel pro
viatico communicatus, si supervivat, potest
iterum communicari pro viatico, etiam non
jejunus, imminente casu... Et devotione etiam
jejunus, pluries potest communicare ineadem
infirmitate. -- Coninck, loc. al, n. 52 et 53,
id tantummodo concedit in perieulo mortis,
sieut et ipse Suarez, 1oc. dt.
h) Henrique2, /ib. 8, cap. 50, n. 1, dicit
e difficulter abstineat, et moraliter videa-
e tur instare periculum morti!'. Sic Lay-
- menn '. - Verum ea in re locì consue-
« tudo spectanda est: quae nune saltem
e videtur permittere, ut quando morbus
«et periculum diu protrahitur, post se-
e ptem vel octo dies iterum detur com-
e munio nonjejuno. Vide card. de Lugo 5 :o.
285. -.Quaeritur: an liceat communio-
nem iterum ministrareinjirmo nonjejuno,
qui jam viatico munitus est?
Quidquid dicant aliqui, vera et com-
munis est sententia affirmans: quam te-
nent Suarez-", Laymann 7, Concina 8, Holz-
mann 9; [Contin.] Tournely lO cum Toleto,
Silvio, Witasse, etc.; ac Lugo 11 cum Sà, Al"
milla, Soto a), Coninck, Victoria a) et aliis
passim. Testaturque Benedictus XIV 12,
nullum theologum alicujus nominis hanc
sententiam negare. - Ratìo est, quia hoc
sacramentum aegrotis non datur praecise
ad satisfaciendum praecepto, sed in prae-
num. 16. - , De Praec. Eccles., num. 73, v. DixO 5. -
" De Euch., cap. 6, art,2, sect. 1, qu. 4, v. Dico 3, § Duo
hi<:. . Tolet., Iib, 6, cap. 15. n. 2, i. f. - Silvius, in qu, SO,
art. 8, v. Caeteru.... - Witasse, de Euch., qu. 9, are, 1,
v. Quaeres 5. _ I I De Euch., disp. 15, n.64•• Sà, v. Eucha·
risua, D. 5.• Armil., v. Commun'ioj num. 18•• Coninck,
qu, BO, art. 8, n. 53. - 12 De Synodo, Iìb. 7, cap. 12, n.4.
posse dari viaticum infirmis non jejùnis, «nec
tantum semel, sed ei qui non jejunus ante
hebdomadam communicavit, licebit iterum
atque iterum non jejuno Eucharistiam dare,
cum semper habeat rationem viatici. >
i) Escobar, tr. 7, exam. 6, cap. 5, n. 88,
(al. n. 62) v. Quonammodo, id habet ex Hur-
tado, quem non reprobat.
j) Nec Navarrus, loc. cit., hanc determi·
nationem habet; nee Villalobos,pa1't.l, tr. 7,
dlff. 39, n, 8, eidem adhaeret.
k) Suarez, loc. dt.; Fagunde2, de 3 Praec.
Eccl., /io. 3, cap. 5, n. 20; Silvius, qu. 80,
art. 8, v. Caeterum; Zambranus, Decis. caso
tempore mortis, cap. 3, de Euch.) dub. 5,
n. 4, loquuntur de casu quo adest mortis pe·
riculum. - De Henriquez, vide notilm h.
l) Armilla, 1oc. dt., hanc determinationem-·
non habet.
Hl) Filliuccius, tr. 4, cap. 8, n. 238, dicit
quidem infirmum non jejunum posse commu-
nicare pluries, «et si quidem s1t in eodem
casu infirmitatis, hebdomada saltem debet
interponi... Quodsi sit diversus casus infìrmi-
tatis, intra pauciores dies potest communi-
care >.
285. - a) Quamvis Lugo hie citet Satum
in 4, disto 12, qu. 1, art. 8, concl. :1; Vieto-
CAP. II. - DE catrsrs ET SUBJECTO i;:UCHAR. - DUB. II. - ART. II.
sidium contra tentationes quae tempore
mortis magis urgent.
Etsiidem
si tpericu. Et hoc, non solum si novum recurrat
lume periculum, sed etiam si idem perduret;
ut dicunt Silvester b), Elbel c) - qui testa-
tur hanc esse communem praxim Ec-
c1esiae - et Suarez 1, Laymann 2; Holz-
mann 3 cum Soto a), Toleto d), etc. Idem-
que docet Benedictus XIV" ubi sic addit:
Episcopus...parochis z'nsz'nuet posse et de-
bere.... vz'atzcum z'n eadem z'njirmz'tate ite-
Infirmus, rum et tertio admz'nz'strarz~praesertz'm sz'
viatico mu-
nitus, licite z'psz'met aegrotantes z'terumcoelestem z'llum
Iterumcem- panem esuriant; et sz'velz't, poenam etiam
municat
non [ej u- z'n parochos decernat quz'post plurz'mum
nus.
temporis, Eucharz'stz'am ad eumdem mfir-
mum, eam devote ejJiagz"tantem,falsz's quz:
busdam et emendicatis praetextibus denuo
deferre obstinate detrectant. - Neque huie
adversari Vasquez dicit idem Benedictus
(ut male asserunt Busenbaum et Lugo).
Nam Vasquez tantum loquitur de obliga-
tione praecepti, cui censet satisfieri per
unicam perceptionem EuclÌaristiae e).
Sed dubitatur 10. Quanto tempore de-
beat distare una communz'o ab alia?
1 Disp. 68, sect, 5, dub. 1. - • Lib. 5, tr. 4, cap. 6,
n. 20.- 8 De Praec. Ecc!., n. 73, v. [);xi 5. - • De Synodo,
lib. 7, cap. 12, n. 5,. V. f. - • De Eùch., cap. 9, n. 16. _
6 De Euch., cap. 6, art. 2, sect, 1, qu. 4, dico 3, v. Quoto
autem, - 1·Tr. 4, cap. 7, n. 76. - 8 Lib.. 5, tre 4, cap. 6,
n. 20. - 9 Lib. 20, n. 365. - lO De Euch., cap. 6, qu. 4,
ria, Sum., de Euchar., n. 83; atta,men tam
Sotus quam Vietoria hanc sententiam de via-
tici z'teratlone omittunt.
b) Silvester, ~}. Eucharistia III, n. 8, qu. 6,
haec dumtaxat habet: «Aliquo tamen casu
licet non jejuno communicare, ut quando in-
firmus exspectare non potest propter perieu·
lum mortis vel phrenesis >.
c) Elbel, de Euch., n. 129, casum praesen-
tem ex Laymann utique affert; sed commu-
nem esse ait sententiam, juxta quam, « si diu-
tius decumbat, illudque [sacramentum] ad
animae suae salutem ac solatium postulet,
debet illud saepius administrari..., tametsi
nequeat illud sumere ut jejunus>.-
d) De Toleto vide notam e· ad num. prae-
cedentem.
e) Quidquid dicat BenedictusXIV, loc.cit.,
n.4, z·.f.,Busenbaum, et Lugo, disp.15, n. 62,
recte citant Vasquez contra hanc sententiam'
nam Vasquez, disp.211,n.38 etseqq., pIane et
expressis verbis eidem adversatur: «Existimo
igitur, inquit, aegrotum post snmptam Eucha·
~istia~ ut viaticum, sive jejunus sive non je-
Junus 111am s)tmpserit, in eadem aegritudine
·259
Communior sententia censet distare
debere octo diebus circiter. Ita Busen-
baum (ut supra, n. 284, in fine), Con-
cina S, [Contin.] Tournely 6, ex antiquo
Rituali Romano; Escobar f) cum Silvio f)
et Filliuccio f); ac Salmant. 7 cum aliis.
- Sed non improbabiliter Laymann 8, Etiam al-
tero die post
Escobar 9; et Roncaglia lO cum Hurtado g), viaticum.
dicunt quod infirmus assuetus saepius ex
devotione communicare, bene possit al-
tero die statim post viaticum sumptum
suscipere communionem non jejunus. -
Idque in singulis diebus admitttunt Pa-
laus 11; et Armilla h) ac Dicastillus, apud
Croix 19; et probabile putat Tamburi-
nius 1~.
Dubitatur 2". An, si quis commumca-
oerit paucis ante dz'ebus ex deuotione, te-
neatur sumere vz'atù:um superveniente pe-
riculo martis?
Prima sententia communior negat, Qui paulo
ante com-
etiamsi communio praecesserit .octo cir- municavit,
citer diebus. Hanc tenent Laymann l', non tenetur
ad v i a t i-
Lugo 15 cum communi (ut asserit), Ron- cum.
caglia i),' Bonacina 16 cum Coninck, An.
gelo j), Filliuccio k), Tabiena k),Henriquez,
resp. 3. - " Tr. 21, punct. 13, D. 14. - Dtcast«, tr, 4, de
Ench.. disp.9, dub, 17, n. 334. - " Lib. 6, parto 1, n. 613. _
18 Method. expedit. Commun., cap. 5, num, 24. - 140 Lib.5,
tr, 4, cap. S, num. 4. - 15 De Euch., disp.16, num. 39. _
re Disp, 4, de Euch., qu, 7, punct, 1) num. 2. - Conim:k~
qu. 80, art. 11, n. 98.• Henriq., lib.8, cap. 4, n. 2, i. f.
non solum non debere, sed etiam non posse non
jejunum hoc sacramentum iterum sumere >.
f) Escobar, UO. 20, n. 365, amplectitur,
ut ait, sententiam Filliuccii et Silvii, septem
dierum interstitium requirentium. - Silvius
autem, ln 3, P., qu.80, art. 8, v. Ceterum,
septem aut octo dies requirit; Filliuccius vero,
tr.4, cap. 8, n. 238, unam saltem hebdoma-
dam interponendam esse .dicit.
g) Vide supra in textu Busenbaum, n.284,
v. t, quid dieat Hurtadus.
h) Armilla, quidquid referat Croix, hoc non
dicit, V. Communio, n. 18.
i) Roncaglia, de Euch., cap. 6, qu. 4,
resp. 1) ita tenet de eo qui «tres aut quatuor
dies ante periculum mortis communicaverit >.
Sed addit: «Secus, si e. g. fiuxerint octo vel
decem dies a communione peracta •.
j) Angelus utique citatur a Bonacinaj sed,
v. EucharistiaIlI, § Ter#o, haec solum scribit:
«Tenetur quilibet in articuio mortis constitu"
tus [sumere Eucharistiam]...Unde credo pec-
cat mortaliter, qui in tali artieulo contemnit
sumere corpus Christi».
k) Filliuccius, tr. 4, cap. 2) n. 48; Tabiena,
 260' LIB. VI. - TRACT. IU. DE EUCHARISTIA.
Molfesio; Suarez l (qui cum Soto et Pa-
ludano eam teaet l), si communio triduo
antea sit suscepta). Et probabilem pu-
tant Palaus 9 et Salmant.P, - Ratio: tum
quìa praeceptum communionis jam in
substantia impletum est per communìo-
nem prius perceptam; tum quia ideo te-
netur homo communicare in articulo mor-
tis, ut hoc sacramento se praeparet ad
transitum ex hac vita: sed jam censetur
satis se praeparasse qui paulo ante com-
Opìnìo pro- munìcavìt, - Haec sententia est satis
babilis, si
periculum probabilis, saltem, ut dicunt Suarez m) et
mortia n a-
turaliter Lugo m), si periculum mortis naturaliter
accìdat.
accidat; quia tunc in illo brevi tempore
antecedenti jam moraliter coepit immi-
nere, quamvis fuerit ignoratum.
Probabi·
lius te ne-
Secunda vero sententia probabilior
turo affirmat: quam tenent Vasquez 4, Palaus 5,
Concina 6; [Contin.] Tournely 7 cum Ha-
berti Diana n) cum Hurtadow, Turriano w,
Ochagavia n)} etc. Et huic magis adhae-
rent Salmant 8. - Ratio, quia hoc divi-
num mandatum ex interpretatione Eccle-
siae praecise obligat instante periculo
mortis, ut contra hostes hoc divino prae-
Molfes., tr. s, cap. 8, num, 96. - l Disp. 69, sect. 3,
v. Roga/Jis • • Sotus, in 4, dist, 12, qu, l, art. lI, v. Ex his
ergo• • Palud., in 4 sent., disto 9, qu, 1, art. 1, Dubium
(n. 17). - • Tr. 21, punct.14, n. 7. - • Tr. 4, cap. 8, n. 5,
cum n. 7. -, • In 3 P., disp. 214, cap. 2, n. 13 et 14. -
• Tr. 21, punct, 14, n. 7. - • De Euch., cap. 9, n. 14. - • De
v. Communicare, n. 16, ita tenent casu quo
paulo ante periculum communicaverit.
l) Quin etiam Suarez id dicit, si octo aut
decem diebus antea communicaverit. Et addu-
cit Paludanum id significantem, et Sotumcla-
rius loquentem, ut ait. Sed revera Paluda-
nus, loc. cit., id concedit espresse, si • hebdo-
mada vel quindena. transierit a' commu·
nione; Sotus vero negat solum teneri ad
viaticum suscipiendum eum qui. paulo ante
sumpsisset. Eucharistiam.
m) Suarez, dlsp. 69, sect. 3} v. Rogabls,
rationem hic a S. Alphonso allatam dumtaxat
habet, quod utique satis innuit sermonem ibi
esse de periculo naturaliter accidente.- Lugo,
disp.16} n. .53, omnia haec asseriti sed loqui-
tur de eo qui cum jam aegrotaret, eodem die
ex .devotione communicavit.
n) Diana, parto 5, w. 3} resol. 33} a for-
tiori censetur haec innuere, cum loquatur
de' casu de quo inferius dub. 3 disputabit
S. Alphonsus; et ait teneri ad communionem
iterum accipierrdam, .qui eodem die ex devo·
tione jam communicavit. - Et idipsum tenet
sidio muniamur; ergo non impletur per
communionem ex devotione susceptam.
Sicut enim non potest satisfieri debito
priusquam contrahatur, ita nec satisfieri
praecepto antequam ejus urgeat obli-
gatio.
Nec obstat dicere quod qui paulo ante
communicavit, jam sufficienter se munie-
rit; unde jam satisfecit fini praecepti. Nam
si hoc valeret, qui pridie Palmarum com-
municasset, nec teneretur ad communio-
nem paschalem: sed hoc nemo dicet. Vide
dieta n. 297, v. Dicit autem.
Dubitatur 3°. An qui 11tane communi-
cavit ex devotione, teneatur aut possit
viaticum sumere. - Adsunt tres senten-
tiae:
Prima sententia affirmat teneri; quia
tunc suscipiendum est viaticum ad ìmplen-
dum praeceptum divinum. Hanc tenet
Diana 9 cum Hurtado, Turriano n)} Ocha-
gavia n); et o) cum Pellizzario o)} Lean-
dro O)} Dicastillo O), etc. - Secunda sen-
tentia dicit non teneri, sed posse commu-
nicare. Sic tenent Roncaglia l0; Gobat P)
et Marinus, apud Benedictum XIV 11. Et
Euch., cap. 7, art. 2, seet, 2, v. Quaeres 1 an viatici.•
Habert, de Euch., cap. 22, qu. 4. - • Tr. 4, cap. 8, n. 7.
disp, lO, dilf. 2, v. Unde. - l.
- • Parto 5, tr. 3, resol. 33.• Casp. H..,.tad., de Euch.,
De Euch., cap. 6, qu, 4
resp, 1. - Marin., tr.21, disp. 9, sect, l, num. 13 et 15•.
n De Synodo, lib, 7, cap. 11, D. 2, v. f.
Gasp. Hurtadus, de Euch., dz'sp. IO} dz'J!. 2}
v. Unde. - Turrianus autem et Ochagavia,
licet hi a Diana citentur, generalius tamen
loquuntur: • Non satisfit huìc praecepto, in-
quit Tur., Sum. Theol. mor.}part. 2} cap. 58,
dub. 2} n. 3, si ante articulum mortis quis
sumat Eucharistiam •. - Pariter Ochagavia,
de Euch., w.2} qu.14} n.7: • Cui praecepto
Eucharistiae non satisfacit ille qui proxime
ante articulum mortis recipit Eucharistiam,
sive tunc valeret, sive aegrotus esset, dum ta·
men non esset constitutus in periculo mortis '.
o) Diana, parto IO} tr. 11} resol. 40, dicit
posse iterum communicare. - Et Pellizzarius
dicit posse,sed negat teneri, w.5, cap.3}n. 70.
- Leander vero, de Euch.} dlsp. 2, qu. 6:
• Aeque probabiliter respondeo: posse, immo
et debere.• - Dicastillus denique, disp. IO}
dub. 3, n. 56} probabile esse ait quod possit
iterum communicare, licet n. 48 id negaverit.
P) Gobat, w. 4, n.175, utique negat teneri;
sed etiam, ut probabilius, negat posse, quam·
vis conceda! • esse nihilominus probabile
quod liceat.•
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. Il. -ART. Il.
probabilem putat Anac1etus q)/ ac Diana r)
cum Hurtado r)} Bressero r)} etc., ac testa-
tur deductam fuisse in praxim a Patribus
Soeietatis Jesu Panormi, anno 1638. -
]uxta a'
!ios, nee te- Tertia sententia, quam tenent Suarez l,
netur nec
potest,
Laymann 9, Coneina 3, ac Coninck, Gra-
nadus et Fagundez, dicit nec teneri nec
posse communicare. Quia, cum praece-
ptum divinum obliget ex intentione Ec-
c1esiae, praxis Ecc1esiae est ut nemo bis
in die communieet: neque hic casus sine
necessitate excipi debet. Dubitat tamen
Con cina an posset communicare qui, fer-
venti amore succensus, viatieum postu-
laret.
Omnes has tres sententias probabiles
putat noster Pontifex Benedictus XIV 4,
Quieodem
dìe mane ex
sic dicens: In tanta opùzz"onum uarietate
devotione doctorumque dz'screpantia integrum erti
comm u n
parocho eam sententiam amplecti, quae
ì-
cavit, juxta
alios tene-
tur ad via- S'ibi magis arriserit.
ticum. Probabi· Caeterum probabilior mihi videtur seno
lius distin-
.]uxta a- guendus tentia Lugonis 5, qui distinguit inter mor-
!ios, non te- morbus na..
netnr , sed turalis a bum natura1em et violentum. - Et ait
potest recì- violento.
pere viati- quod si quis fuerit vulnere percussus ve1
cum, ex alto ceciderit, potest communicare s)
(immo tenetur, juxta nostram sententiam
in praecedenti Dubio, V. Secunda, alla-
1 Disp. 69, sect, 3, v. Rogabis, L f. - 2 Lib. 5, tr. 4,
cap. 5, n. 5. - S De Euch., cap. 9, n. 15. - Coninck, qu, SO,
art. 11, n. 100. - Jacob. de Granado, in 3 P., controv. é,
de Euch., tr. lO, disp, 3, n. 9. - Fagzend., de 3° Praec.
Eccl., lib. 1, cap. 3, D. 7. - Concina, cap. 9, n.15. _ 4 De
q) Anac1etus, tr, IO} dist. 3} n. 36} affert
totam doctrinam Georgii Gobat,cujus expresse
approbat primam partem, negantem scilicet
teneri.
r) Diana, parto 6, tr, 6, resol. 18, absolute
hanc sententiam tenet; sed auctores quos
citat: Gasparum Hurtadum, loc. cit.; Bresse-
rum, de Consc., Nb. 3, cap. 8, n. 100} asse-
runt infirmum hunc teneri ad communio-
nem iterum percipiendam.
s) • Apparentius dici posset, (sunt verba
cardinalis de Lugo) quod posset iterum com-
municare •. Sed. n. 55} addit: « Etiam in eo··
[vulneris].... casu, haec pars Lquod scilicet non
possit] videtur in hoc rerum statu vera, dum
legitima consuetudocontraria contrarium non
introduxerit '.
t) Suarez, loc. cit.} V. Rogabis} videtur
sane hoc tenere, dum asserit contra omnes
doctores videri et contra Ecc1esiae consuetu·
dinem quod «si quis communicavit sine ulla
viatici intentione aut mortis cogitatione, et
vespere incidat in mortis periculum, debeat
261
tam); quia hic revera non accepit vìatì-
cum in mortis articulo constitutus. - Se-
cus vero; si quis jam in aegritudine po-
situs mane ex devotione communicaverit ;
tunc enim bene potest dici moraliter in
periculo mortis communicasse, cum mor-
bus ille jam erat in se periculosus, etsi
non adhuc notus. Et idem puto dicendum
cum Suarez t), contra Lugonem, si mor-
bus fuerit repentinus, puta apoplexia, vel
quid simile; nam hujusmodi morbi judi-
cantur jam prius in suis causis dispositì
exsistere, licet ignorentur.
Hic autem sedulo notandum cum Sal- cum Si viati-
possit
mant.", Viva 7 et aliis, quod si infirmus fa- differtl ut a
jejuno su-
cile possit jejunus sumere viaticum in matur, dif-
sequenti die, tenetur utique exspectare. ferendum.
Secus tamen, si adsit pericu1um mortis,
vel si non possit commode exspectari, puta
si deberet differri medicina opportuna,
vel esset deferenda Eucharistia intempe-
sta nocte; ut dicit Viva cum Coninck. -
De reliquo, bene ajunt Salmant." cum Non esse
tamen scru-
Soto u), Navarro U)} Filliuccio et Vieto- pulose a·
gendum.
ria »), in hoc non esse scrupulose proce-
dendum; cum in concilio Constantiensi 9
simpliciter infirmi excipiantur a lege je-
junii vJ.
Synodo, Hb, 7, cap. 11, n. 2, io f. - • Disp. 16, n. 53 et 54. -
Lugo, Ioc, cìt., n. 54. - 6 Tr, 4,-cap. 7, D. 74. - 'l"De Euch.,
qu. 4, art. 8, num, 9. - Viva~ Ioc, cito • Coninck, qu, SO,
art. 8, n. 51. - e Tr. 4, cap. 7, n.74. - Fitt., tr. 4, cap. 8,
n. 233. - • Sesso 13, § in nomine S. Trin,
iterum eodem die communicare per modum
viatici s ,
u ) Sotus, in 4}dist. 12}qu.I, art. 8, concl. 2}
adducit tantum rationem generalem: infirmos
scilicet excipi a lege jejunii. - Navarrus au-
tem, Man., cap. 21}n. 53, dicit infirmum non
jejunum posse communicare, si nequeat com·
mode exspectare sequentem diem. - Victoria
pariter, Sum.} n. 83: « Si... hoc [sciI. dari com·
munionem infirmis jejunis] commodefieri non
potest, detur illis etiam post cibum sine scru·
pulo».
v) Hic pro infirmorum communione sedulo
notandum est decretum S. C. Concilii, diei
7 Decembris 1906, quo SSlÙUS Diius Noster
Pius PP. X « benigne concessit ut infirIni,
qui jam a mense decumberent absque certa
spe ut cito convalescant, de confessarii con·
silio SSlÙam Eucharistiam sumere possint
semel aut bis in hebdomada, si agatur de
infirmis qui degunt in piis domibus, ubi San·
ctissimum Sacramentum adservatur, aut pri-
vilegio fruuntur celebrationis Missae in ora·
 262 LIB. VI.- TRACT. III. DE EUCHARISTlA.
Damnati
ad mortem,
Damnati autem ad mortem bene pos-
quando poso sunt communicare non jejuni, si judex
sint sumere
non jejuni. noli t tamdiu exsecutionem mortis differre,
ut jejuni communicare possint; ut recte
dicunt Salmant. 1 et Wigandt 2.
Dubitatur 4°. An sacerdos mùtistrans
viatù:um possit alùJuando omittere verba
ma in Rt'tualt" praescripta: Accipe via-
ticum, etc.?
luxtaquos·
dam, illicite Negant Clericatus 3; et Tamburinius X),
omittuntur Quarti X} ac card. Brancatius, apud de AIe-
verba: Ac·
cipe viali· xandris '. - Tum quia (ut dicunt) prae-
cum, etc.
dieta verba sunt valde proficua, utpote
ab Ecclesia ordinata: tum quia Rituale
Romanum facit jus quoad ea quae in ipso
praescribuntur, cum Paulus V in sua
bulla dixerit: inviolate observent.
Probabi- Probabiliter vero affirmant ipse de Ale-
Li t e r licite
omittuntur xandris s), et Tonellius y} ex Pasqualigo y};
in Magna
tristi tia in ~ casu quo infirmus magna animi tristitia
firmi.
communionem per modum viatici sit su-
scepturus. Ad satisfaciendum enim prae-
cepto viatici non requiritur intentio satis-
faciendi; sed sufficit ut ponatur opus prae-
ceptum (juxta dieta de Horis can., Lt'b. IV,
n. 176) ad I, v. Sedprobabt'ltus):aut sal-
tem sufficit intentio interpretativa satis-
faciendi obligationi quae magis urget.-
Difficulta- Quoad illa autem verba in Rituali prae-
tibus satìs-
lit. scripta, respondet de Alexandris cum Pio
gnatelli 5, quod non omnia in Rituali prae-
l Tr.4, cap. 7, nume 82. - e Tr. 12, exam.4, n.49. -
3 De Euch., deciso 19, nume 11. - Francisc, Brancat.,
opusc. de Sacro Viatico, fol. 156 (edit. Rom. 1672). - , Con-
fessar. Monial., cap. 11, § 6, qu, 24. - Paul. V, bulla
A.pcstoticae Sed', 17 jun. 1614, in Rituali Rom. inserta. -
torio domestico; semel vero aut bis in mense
pro re1iquis, etsi aliquid per modum potus
antea sumpserint.... • Et cum dubium de'
sensu hujus decreti exortum esset, ab eadem
S. C. quaesitum fuit: e An nomine infirmo-
rum qui a mense decumbunt.... intelligantÌlr
solummodo infirmi qui in lectodecumbunt an
p?tius c~mprehendantur quoque qui, qu~m-__
V1S gravI morbo correpti et ex medici judi-
cio naturale jejunium servare non valentes
nihilominus in lecto decumbere non possunt;
aut ex eo aliquibus horis diei surgere queunt •.
Et S. C., die 6 Martii 1907, respondendum
censuit: Comprehendi) facto verbo cum San-
ctissimo ad cautelam. Quam resolutionem,
SSmus, die 25 Martii, «ratam habere et con-
firmare benigne dignatus est et publicari man-
davit '.
;I:} Tamburinius, Meth. celebro Miss.,lib.2)
scripta cadunt sub praecepto. Sed quae-
dam ibi praecipiuntur sub oblìgatione
aliunde proveniente; quaedam vero prae-
scribuntur tantum de decentia: nec Pon-
tifex extrahit ea ab ordine suo, sed solum
efficit quod intra ordinem suum recte
procedant. Verba enim bullae haec sunt:
Quapropter hortamur... episcopos...) uica-
rios ....) parochos, etc., ut in posterum....
constituto Rt'tualt" t'n sacris functiont'bus
uta1ttur; et t'n re tantt' momenti, quae ca-
tholt'ca Ecclesia, et ab ea probatus ùsus
antt'qut'tatts statua, t'nm'olate observent.
Ergo iò t'nvt'olate observent tantum respi-
cit ea guae (aliunde) Ecclesia et probatus
usus anft'qut'tatts statuit.
Caeterum, quidquid sit de hoc puncto,
etiamsi omnia in Rituali caderent sub
praecepto, nullo modo potest dici quod
praeceptum proferendi illa verba inducat
gravem obligationem; verba enim quae
substituuntur: Corpus Dommi nostri ]esu
Chrtstt~ etc., reipsa idem significant et
operantur. - Ad excusandum vero a pec-
cato veniali, in casu nostro bene sufficiens
erit causa mutandi illa verba, ne infirmus
magno moerore afficiatur.
286. - « Denique, licet probabile vi-
« deatur Filliuccio 6 et cardinali de Lugo
e id quod docet Major a}) Fernandez de
« Heredia 7, etc. (Laymann vero 8 limitat
De Atex., Ioc. cit., qu, 24, v. f.• 5 Tcm. 9 consultato 186,
v. f., v. Neque. - 6 Tract. 4, cap. 8, nume 242. - Lugo}
disp. 15, num. 67. - , De Sacram. Euch., parto 8, de Su-
scipientib., dub. 2, num. 8. - 8 Lìb, 5, tract. 4, cap. 6,
num.21.
cap. 5, § 1; Quarti, Quaest. prooemial., sect. .5)
non hunc casum, sed rationem qua fulciri
potest, afferunt; et ita a Brancatio allegantur:
nimirum, quasdam esse ceremonias in admi-
strandis sacramentis et in liturgicis actioni-
bus, quae absque peccati labe praetermitti
nequeunt.
y} De Alexandris, loc. cit.., adducit To·
nellium, qui ex Pasqualigo, ut ait de Alexan' .
dris, dicit in allato casu omittenda esse baec
0
verba. At Tonellius, Sacro Enchirid.) lz'b. 1,
cap. 1) § 12) n. 6, asserit expedire ut omittan·
turo - Pasqualigo autem a Tonellio citatur
pro alia quaestione, quidquid dicat de Ale-
xandris.
286. - a} Major non satis accurate citatur
hic a Busenbaum (sicut nec inferius a cardi-
nali de Lugo); scribit enim in 4) disto 9)
qu. 3) v. Quinto: «Puto licere sacerdoti cIan-
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBlECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. II. 263
• ad casum necessitatis, quo moriturus et Zambranus C}, apud Lugo 8. Et pro ba-
e aliud sacramentum suscipere non pos- bilem vocant Escobar 9, Viva 10, Diana d};
« set, et scandalum cessaret), posse non et Lugo 11 cum Filliuccio; et [Contin.]
e jejunum celebrare ad dandum alteri Tournely 12 eam non audet redarguere.
«viaticum, eo quod hoc sit juris divini, - Ratio: tum quia hoc casu praeferen-
e jejunium vero ecclesiastici tantum (ideo- dum est praeceptum divinum ecclesia-
« que non tantum posse, sed etiam teneri stico; tum quia idem praeceptum eccl e-
« dicat Granado l): - id tamen merito siasticum, cum permittat moribundo com-
« communiter rejicitur. Tum quia contra- municare non jejuno, etiam permittere
« rium probat praxis; tum quia major est censetur sacerdoti non jejuno celebrare,
e habenda ratio sacramenti, quam aliqua- ut infirmus communicet.
e lis necessitatis proximi; tum quia prae- Secunda vero sententia, communis et Communi-
ter et pro-
« ceptum viatici non obligat quando non probabilior, negato Et hanc tenent (cum babilius ne-
gatur.
e potest rite dari. Ita Bonacina ex Coninck; Busenbaum, ut supra, qui asserit oppo-
e Hurtadus 2, Suarez v, Vasquez, etc., com- sitam communiter rejici, sed hoc imme-
e muniter; docetque card. de Lugo esse rito), Suarez b}, [Contin.] Tournely 13, Sal-
e probabilius. Vide Diana 3. mant.t-, Renzi 15; et Lugo 16 cum Navarro,
e Sacerdos autem morti (sive naturali Silvio, S. Antonino, Soto, Coninck e}, Sil-
e sive violentae) vicinus, celebrare sine vestro, Armilla, Victoria, Henriquez et
« dubio potest non jejunus, ad dandum Vasquez, qui contrariam improbabilem
vocat. - Ratio, quia, licet praeceptum
e: sibi viaticum, si illud aliter haberi non
e potest; quia non plus est celebrare quam sumendi viaticum sit divinum, et prae-
« communicare sumpto cibo. - Card. de ceptum non celebrandi post cibum sit
« Lugo 4, Laymann 5, Diana 6 e , . tantum ecclesiasticum; tamen hoc in sub-
Quaeritur: Utrum sacerdos ad viati- stantia etiam est divinum, propter reve-
cum mtntstrandum possit celebrare non rentìam sacramento debitam, quae non
jejunus? excusatur eo casu oh utìlìtatem mori-
Quid de Quidam
dicunt licite
Prima sententia affirmat, et tenet Pa- bundi, cum sacramentum hoc non sit tan-
non jejuno
ce le br an te fieri. ter Concina 7; item Major a}) Fernandez tae necessitatis. Et sic respondetur ad
ad dandum
alteri viati..
cum. 1 In 3 P., controv. 6, de Euch., tr. 10, disp. 8, n. 12. - n.9. - 11 Loc. cit., n. 67. - F:.'l/., tr. 4, n. 242. _ l i De Euch.,
Bonac., disp. 4, de Euch., qu.6, punct. 2, n.24. - Coninck, cap. 6, art. 2, sect.L, v. Ad 3 negante - 18 Loc. cit , resp. ad 2,
qu.80, n. 56. - 51 De Euch., disp, 9, diti. 17, V. t" v. Tan~ v.Ad 3 negant. _Uì Tr, 4, cap. 7, n. 77.- 16ln 3 Praec, Eccl.,
demo - Vasque.., disp. 211, cap. 5, n. 62. - Lugo, disp. 15, cap.4, qn, 11. - 16 Disp, 15, n.68. - Na.varo} Man., cap. 21,
n. 68. - 3 Parto 8, tr, 4, resol. 88. - , Disp, 15, n. 69. - n.53•• Silvlus} qu, BO, art. 8, v. An sacerdos, - S. Anton.}
5 Lib. 5, tr.4, cap. 6, n. 20. - 6 Parto 5, tr.3, resol. 36. - parto a, tit. la, cap. 6, § lO.. Sotus, in 4, disto 12, qu. 1, art. 8,
, De Euch., disserto 1, cap. 11, § 8, n. 7. - Fernand., de v. f. - Silvest., v. Euchat"stta III, n. 8, qu. 6•• A.t'mil.,
sacro Euch., part.8, de Sascipient., dub.2, n. 8.. 8 Loc. v. Missa} n. 25. - Viettwia, Sam., n. 83. - Henrlq./ lib.8,
cit., Il.67. - 3 Lib. 20, n.868. - ,. De Euch., qu. 4, art. 8, cap. 46, n.l; et cap. 50, n. 1. - Vasq., disp. 211, cap. 5, n. 62.
culum eccIesiam adire post meridiem rid est Remitto tamen saniori consilio an id possit
non jejuno, ut habet in ipso quaesito], et in casu, in quo moriens non posset recipere
hostiam consecrare solum in secreto dicendo aliud sacramentum, cessante omnino scan-
verba consecrationis,et Eucharistiam ad infir- dalo». Et adducit rationes probantes fieri
mum deferre; sed non dicat Missam nec ve- posse; et jam in dubii summario dixerat:
stes sacerdotales induat propter scandalum '. « Non caret probabilitate etiam tunc posse
b} Suarez, disp. 68, sect. 5, dub. 2, pro- celebrare non jejunum, quando alter pericli-
babilem putat priorem sententiam, sed addit:... tans, nullum aliud sacramentum posset reci-
«Nihilominus auctores frequentius censent pere, cessante scandalo». Citatur tamen a
hoc non licere ». Quod fuse probat, concIu· Lugo, quasi simpliciter affirmet id esse li·
dens tamen: « Nihilominus.,., si constituatur citum.
casus, in quo revera sequatur scandalum ve- d} Diana, parto 8, tr. 1, resol. 78, adducit
rum et grave, quod aliter vitari non possit, cardinalem de Lugo existimantem id esse
non dubito quin propter illud vitandum, ces· probabile; non tamen explicat quid ipse de
set obligatio bujus praecepti •. hac opinione sentiat.
c} Zambranus, Decz's., caso tempore mortis, ~} Coninck, qu. 80, n. 56, sententiam hane
cap. 3) de Euch., dub. 6, n. 3, ait: « Credo utique tenet, eam tamen bis verbis limitat:
rarissime posse esse locum buic sententiae.... « Nisi alias grave scandalum oriretur '.
 264 LlB. VI. - TRACT.
Responde- primam rationem oppositae sententiae.
tur ratìoni-
bus opposi. - Respondetur autem ad secundam: quod
tis.
ideo permittitur moribundo non jejuno
communicare, quia in eodem concurrunt
tam praeceptum ecc1esiasticum de jeju-
nio, quam divinum de sumendo viatico,
quod eo casu praeferri debet.
Secus vero est de sacerdote: cum ipse
unico tantum praecepto obstringatur, sci-
licet non celebrandi nisi jejunus; nec ipse
potest illud violare,.ut moribundus suum
adimpleat praeceptum, ad quod eo casu
nec etiam moribundus tenetur, cum per
ipsum non stet. - Neque obstat dicere
quod sicut potest sacerdos conscius mor-
talis celebrare sine praevia confessione
ad dandum viaticum; ita etiam sine jeju-
nio. Tunc enim ex Tridentino ipsa neces-
sitas ministrandi viaticum excusat; cum
possit sacerdos per contritionem se dispo-
nere, et sie obicem auferre. Sed non jeju-
nus, cum non possit deinde tollere obicem
violati jejunii, non potest irreverentiam
evitare; juxta dieta in simili casu, n. 262}
Duòt1.2.
Prior opi- Primam sententiam probabilem puto.
nio, proba-
bilis; altera, - Sedhaec secunda probabilior mihi vi-
p,robabi.
lior. detur. Nisi, ut recte dicunt Laymann 1,
Limitatio Viva 2 et Escobar 3, moribundus non pos-
posterioris.
set sacramento Poenitentiae vel Extremae
Unctionis muniri; nam eo casu, Eucha-
ristia poterit esse sacramentum necessi-
tatis, ut ille ex attrito fiat contritus.
Non jeju. Secus vero dieendum, si sacerdos, cum
nus liCl te
celebrat ad esset morti proximus, deberet celebrare
s b dan-
ì ì
dum viati- ad dandum stòi viaticum. Quia tunc bene
camo
poterit celebrare nonjejunus, ut praecepto
Trident., sesso 13, cap. 7, i. f. - l Lib. 5, tract, 4,
cap. 6, num. 21. - li: De Buch., qu.5, art. 6, num.B, v. f.
- 3 Lib. 20, num. 368. - • Disp. 15, nnm. 69, i. f__
• Loc. cit., n. 20. - • In 3 Praec. EccI., cap. 4, qu. 11.-
'i Tract. 4, cap. 7, num. 77, i. f. - 8 Loc. cit., num. 78.
- • Parto l, lib. lO, cap. 33, quaer. 2. - 10 Disp. 4, qu. 6,
punct. Z, num. 19. - Henriq." lib. 8, cap. 50, num. 3. _
I) Suarez, disp. 68, sect. 5, non expressis tis '. Quasi supponat licitum id esse propter
verbis ita docet; sed videtur innuere quate- propriam necessitatem.
nus initio dicit praeceptum jejunii euchari- 287. - a) Lugo, disp. 15, n.87} id habet
stici naturale non esse, sed positivum et ec- de casu quo uterque, sacerdos scilicet et lai-
c1esiasticum; et deinde dub. 2, quaerit «an cus, non sunt jejuni.
liceat sacerdoti communicare post cibum et b) Suarez, disp. 68, sect.6} z·. f., de solo
potum propter similem necessitatem [dandi sacerdote loquitur.
viatici] non suam, sed alterius, id est ut con- c) Vasquez, disp. 211} cap.5, n.57}ait sumi
fÌciat hoc sacramentum ad communicandum posse eo casu a sacerdote non jejuno, «immo
aegrotum qui est in probabili periculo moro etiam a laico, si nullus sacerdos fuerit •.
III. DE EUCHARISTIA.
viatici satisfaciat; tunc enim in eadem
persona concurrunt praeceptum ecclesìa-
sticum, et dìvinum , quod praeferendum
est. - Ita communiter cum Busenbaum,
Suarez l), Lugo" Laymann 5, Renzi 6, et
'Salmant. 7 cum aliis passim.
287. - « IIo. Si periculum sitne Eucha- Euchari-
stia licite
« ristia pereat vel male tractetur, potest sumitur a
non jejuno
« sumi a non jejuno, etiam laico, si alius
« desit », [Est commune apud Salmant. a. nìs,~oFae:~~f(;~
Vide dieta n. 86, Not. Il]. - « Immo
« probabiliter potest etiam a praesente
« sacerdote laicus accipere; ut docent
« card. de Lugo a)} Suarez b) et Va-
« squez c).
« IlIO. Si grave scandalum sit oriturum Item, in
peri culo
« ex omissione sacrificii vel communionis. gravis scan-
« -- Quod tamen quidam putant vix fieri dali.
« posse; eo quod occurri possit scandalo,
« dicendo sacerdotem casu aliquid sum-
«psisse, ideoque impediri ».
Si sacerdos recordatur post consecra- Post cense-
tìonem se non esse jejunum, certum est crationem
re co rd a n s
non teneri nec posse Missam deserere; solu ti jeju-
nii, tenetur
cum praeceptum ~ivinum perficiendi sa- prosequi.
crificium praeponderet ecclesiastico com-
municandi jejunus, Vide Azor 9 et Bo-
naeina lO, qui cum Henriquez, Rodri-
guez, Reginaldoet aliis communiter id
docent.
Si autem recordetur soluti jejunii ante Ante con-
s e c r a t i o-
consecrationem, et praesertim ante cano- nem t n e-
tur desiste-
nem, debet utique desistere a Missa, si re, nisi sit
possit sine infamiae nota aut scandalo; ut scandalum.
etiam communiter dicunt Lugo 11, Pa-
laus 12, Bonacina 13, Coneina 14, [Contin.]
Tournely 15, Roncaglia 16; et Salmant. 1·7
Rodrig., Sum., parto 1, cap. 66, num, 1.- Regin., lib. 29,
num. 122. - U Disp. 15, num, 70. - " Tr. 21, punct. 13,
Dum. 22. - 18 Qu•.6, punct. 1, num. 16. - 14 De Euch.,
disserto l, cap. 11, § 3, n11JIl. lO. - 13 De Eucharistia,
cap. 6, art. 2, sect. 1, qu. 4, v. fJuid autem. - 18 De
Eucharistia, cap. 5, qu. 9, resp. 3. - Il Traet. 4, cap. 7,
num.79.
CAP.. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB.
cum Suarez d)} Laymann d), Gabriele e)} etc.,
ex D. Thoma t, ubì ait: Tutius reputa-
rem maxime in caste manducationis....,·
quod Missam inceptam desereret , nisi
grave scandalum timeretur. - Censet au-
tem S. Bonaventura I) apud Bonacina I)
(et probabile id putant Sotus c', Angelus g)}
Reginaldus g), etc. ibid.) propter hanc ra-
tionem scandali nunquam desistendum
esse a Missa inchoata; quia fere nunquam
sine. scandalo illa omitti posset. E con-
verso dicit Concìna, raro in hoc posse
Scandalum scandalum accidere. - Melius sentio di-
fere semper
timendum. cendum cum Tournely, semper scanda-
lum posse timeri: nisi celebrans sit notae
aut saltem praesumptae probitatis.
Quid por « Dixi: Scandalum. Quìa turbationem
scandalum
intelliga- «vel incommodum aliquod secuturum,
turo
« V. gr. si celebraturus Primitias aliquid
« sumpsisset, non sufficere notat Praepo-
« situs h) »; - [Nisi adessent graves cìr-
cumstantiae. Croix 2 cum Gobat. - Vide
n. 257} V. Prima} in fine].
288. - «IVo. Si perfectio sacrificii vel
« communionis urgeat. - Quod fieri po-
« test quinque modis:
1 3 P., qu. 83, art. 6, ad 2. - Concino, de Euch.,
disserto l, cap. 11, § 3, n.lO. - Contino Tourn., de Euch.,
cap. 6, art. 2, sect. l, qu, 4, v. Quid autem, - e Lfb, 6,
parto 1, num, 583. - Gobat, tr, 3, num. 411. - 3 Method.
celebro Missae, Iib, 2, cap. 8, § 5, num. 4. - " De Buch.,
è
d) Suarez, quamvis a Salmant. hìc citetur;
attamen, dz'sp. 68, sect. 6} V. Primus casus,
tutìus esse ait, sed non necessarìum, - Lay-
mann vero, lib. 5, tr. 4} cap. 6} n. 2l,v. f.:
« Tutius esse, inquit, a Missa abstinere, si sine
gravi scandalo possit: quod omnino facien-
dum est, si Missa privatim celebretur e . -
Aliqui tamen ex allegatis auctoribus innuunt
tantum sententiam hic a S. Alphonso expo-
sitam, in quantum scilicet dicunt sacerdo-
tem .posse Missam prosequi, si ex omissione
sequatur scandalum.
e) Gabriel a S. Vincentio, de Euchari-
s#a, disp. 14, qu. 7} V. Quz'ntus casus, uni-
versaliter dicit posse non jejunum commu-
nicare «ob vitandum scandalum vel infa-
miam •.
I) S. Bonaventura, in 4} dist.13} dub. 1,
non dicit istud de praesenti casu; nec proinde
satis distincte citatur a Bonacina, dz'sp. 4} qu. 6,
punct. l, n. 16.
g) Sotus, in 4} dz·st. l3} qu. 2} art. 6} V. Se-
cundo arguaur,o Angelus, V. Eucharistia II,
n.6; Reginaldus, lz'b. 29}' n. l22} ita simpli-
citer tenent, quamvis a Bonacina, loc. ca.}
II. - ART. II. 265
« 1°. Si pro speciebus vini sumpsit Euchari·
stia licite
« aquam, quam si advertat dum habet in .sumitur a
« ore, non est exspuenda ob periculum non jejuno
e ejiciendi fragmentum hostiae, et irre-
;e~~gtio~:
sacrificii
« verentiam; sed deglutienda. Tamburi- ~f~n1~~mu­
« nius 3, card. de Lugo 4». [Et idem recte
dieit Coneina 5]. - «Tunc enim tenetur
« denuo consecrare » [utramque mate-
riam]. - « Quod fieri etiam potest con-
« secrando et offerendo statim, sine no va
«hostia ». [Ut Sotus a)} Suarez, Lay-
mann, etc., apud Croix 6. At rubrica Mis-
salis 7 utramque sententiam, nempe quod
debeat consecrare novam hostiam, vel
possit tantum vinum, docet esse proba-
bilem, si in publico celebretur]. « Vide
« apud Suarez.
« Quod si id post Missam conc1usam
« advertas in sacristia, omittas ». [Cum
Salmant. a, Coninck b)} Laymann b), etc.].
- e Si autem intra Missam post sumptio-
« nem, vel etiam ante eam, post conse-
« crationem tamen, dubites an fuerit vi-
« num; pro vino praesumendum esse, et
«pergendum ait Tamburinius a, [Cum
Gobat c) apud Croix 9: qui tamen cum
disp, 15, num, 75. - •Diss. 1, cap. 11, § 3, num. 9. - Suar.,
disp. 85, sect, 1. - Laym., Iib. 5, tr, 5, cap. 7, n.3. - s Lib, 6,
parto 2, n. 545. - 'Z De Defectib., tit. IV, num, 5. M Suar.,
10c. cit . ....,3 T'r. 4, cap. 7, n.80. - Tambur" Method. celebro
Missae, lib. 2, cap. 8·, § 5, n.6. - • Lib. 6, parto 2, n.535.
n. 16, citentur pro sola hujus opinionis pro-
babilitate.
h) Scilicet Praepositus, qu. 80} art. 8,
dub. 2} n. 49} negat admirationem suflìcere:
«Unde [conc1udit] sacerdos propter similem
admirationem, non potest primitias celebrare,
soluto jejunio naturali •. De alio autem in-
commodo non loquitur.
288. - a) Sotus, z'n 4} dist. 13, qu. 2} art. 6}
defect. 4} V. Quodsz' arguas: «Licet ubi homo
privatim coram uno ve1 duobus celebrat, con-
sultius sit opinionem S. Thomae servare [con-
secrando novam hostiam]; tamen ubi inpu-
blico, et praesertim coram aliquo magnate
ce1ebraretur, ad evitandum scandalum et tur-
bationem populi, forte non esset absurdum, ut
sacerdos secreto fingens lotionem sumere, vi-
num tunc infunderet, et consecraret, et su-
meret '.
b) Nec Coninck, qu. 80} art. 8. n.67; nec
Laymann, lz'b. 5}tr. 4, cap. 6, n. 22, id habent;
sed alia quaedam, quae simul a Salmant. po-
nuntur.
c) Gobat, tr. 3} n. 775} opinionem hanc
probabilem esse existimat.
266 LlB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
Pasqualigo et Aversa di:cit consecrandum
esse aliud vinum quando prudens adest du-
bium d): nìsì diu alia materia esset exspe-
ctanda e). Vide dieta n. 206, v. Quoad].
e 2°. Si celebrans post consecrationem
- defìcìat. - Tunc enim tenetur alius,
« etiam non jejunus, si jejunus haberi ne-
« queat, perficere.
e 3°. Si post consecrationem etiam unius
« speciei recordetur se non esse jejunum :
« tenetur enim pergere. - Immo etiam
e potest pergere, si ante consecrationem
e recordetur, et absque scandalo et nota
e non possit desistere, v. gr. in solemni
e Sacro; ut docent Suarez, Coninck, etc.
« Si tamen privatim celebret, et commode
e: possit abrumpere, tenetur; uti ex S. Tho-
«ma f) docetur communiter a , - Vide
dieta n. 262, Dubit. 1].
e 4°. Si post ablutionem sumptam, licet
« diu communionem dìstrìbuerìt s-, sumen-
« dae sunt reliquiaeetiam grandiores con-
« secratae eodem Sacro », [Ut Salmant. l
cum Coninck, Suarez, Palao, Laymann h),
Bonacìna, Vasquez, etc. Vide dietan.251].
_ e Quod addo, quia non licet tunc su-
c mere partieulas alterius sacrificii quae
« sunt in ciborio, ad illud expurgandum;
« ut docent Suarez i), card. de Lugo i)
e: cum communi (licet contrarium proba-
« bile dieat Tamburinius 2 ex Marchino 3):
e: uti nec ejusdem sacrificii, si illud plane
Pasqual.. de Sacrif. Miss., qu, 301, num, 5 et 6. -
Aversa, qu. 11, sect, 16, v. Secundo. - saar., disp. 68,
sect. 6, v. Primus casus. - Contnck, qu. SO, art. 8. n. 64.
_ , Tr. 4, cap. 7, n.80. - Ccninck, 100. cit., n. 65 et 66.•
Suar., tec. cìt., v. 5ecundus casus et seqq. ~ Palaus, tr. 21,
punct, 13, num. 19 et 20. - Bonac., disp.4, qu.6, punct, 2,
num. 13 et 14•• Vasq., disp. 211, cap. 5, a num. 50 ad
num.56. - • Method. expedit. Commun., cap. 2, num. 38. -
Pasqualigo id dicit de casu quo «valde
d)
probabiliter » dubitatur.
e) Limitationem istam ponitCroix n.536;
Pasqualigo autem eamdem habet loc.cit., si<:~!_
et Aversa, 1oc. cit., v. Quinto.
f) Ex S. Thoma, qui, 3 P., qu. 83, art. 6,
ad 2, absolute scribit: « Tutius reputarem....
quod Missam inceptam desereret, nisi grave
scandalum timeretur '.
g) Salmant. non loquuntur de casu quo
communionem diu distribuerit, licet auctores
ab Hs citati, Laymann excepto, id habeant.
h) Laymann, lib. 5, tr. 4, cap. 6, n. 22,
limitat: «Si facile asservari non possint •.
i) Suarez, disp. 68, sect. 6, v. Ad primum
« sit absolutum, et ab altari recesseris.
c Sed debent servari, donec sumantur a
• c jejuno (Esco bar 4, Fagundez, etc.) ; quia
« convivium jam finitum est. - Nisi ta-
c men aliud suadeat periculum indecen-
c tiae, v. gr. si plures Missae eodem die
- ìstìc futurae non essent, et Sacramen-
c tum asservari non soleret: tunc enim
c minore irreverentia sumeret, quam as-
c servaret. Immo card. de Lugo j) et Gra-
e nado non damnant sacerdotem, qui prius-
« quam sacras vestes exuat, partieulam in-
c ventam absumit, eo quod non sit com-
« munio nova, sed complementum prae-
e cedentis. Vide Bonacina, card. de Lugo 5,
« Escobar 6.
e: 5°. Si pars hostiae, post ablutionem
« sumptam, calici aut palato adhaereat
c (quae decentius nova ablutione quam
« digito propellitur, ut docet Bonacina ex
c Filliuccio et aliis; quamvis Missale etiam
« permittat ut digito attrabatur ad labium
« calicis, et sumatur ante ablutionem).-
« Quomodo etiam ii excusantur, qui ex
« devotìone hostiam in ore diu retinen-
« tes, casu praemittunt aliquid ablutionis:
« sponte tamen id non licet, nisi bona
e: fides et sancta sìmplicitas excuset.
« Ratio horum omnium est, quia talis
c sumptio moraliter censetur completio
« unius sacrificii. - Reginaldus 7, Bona-
c cina 8 »,
:ITract. 3, parto 3, cap. 3, ~um. 19. - .. Tr. 7, exam. 6
cap. 5, v. Posi Missam, (al. n. 75)." Fagund., de 3° Praec.
Ecci., lib. 3, cap. 5, num. 30. - Jacob. de Granada, in
3 P., controv. 6, de Euch., tr, lO, disp. 8, num. 11. ' -
Bonac., disp. 4, qu. 6, punce, 2, num. 13. - • Disp. 15,
n. 82. - • Loc. cito - Bonac., 100. cit., n. 12. . Fili.,
tr. 4, cap. 8, n. 239. - , Lib.29, n. 123. - • Disp. 4, qu.6,
punct.2.
respondetur; Lugo, disp. 15, n. 81, negant
id fieri posse regulariter; secus vero esse
ajunt, si decenter servari nequeant illae par-
ticulae.
j) Lugo, 1oc. cit., n. 82, ita scribit: «Dices:-
ergo sacerdos poterit etiam finita Missa,et re-
versus ad sacristiam consuinmare adhuc idem
sacrificium, et sumere particulas vel frag-
menta quae remanent ex iis quae consecra-
vito Respondeo: si fragmenta illa non possint
commode servari nec dari alteri sacerdoti
celebraturo qui eas sumat, posse quidem ab
eodem accipi propter reverentiam sacramenti:
alias non posse, quia jam censetur finita prior
actio '.
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. II.
Licite da- Dicunt Suarez, SiIvester k), Angelus k)
tur aegro
particula et Filliuccius, apud Salmant. l ; et Croix 2
cum ablu-
tione. cum Tamburinio, licitum esse dare aegro
minimam particulam simul cum ablutione,
si ob siccitatem nequeat illam deglutire;
ìmmo Pater Zaccaria apud Croix 3 refert
hanc fuisse consuetudinem monachorum
Itemetiam Cluniacensium. Praeterea , licite datur e·
sano, qui
nequit de- tiam sano ablutio aquae aut vini, ut possit
(lutire.
deglutire particulae fragmentaquae ori
haeserint, ut tradit Benedictus XIV"
utque pluribus in locis mos habet: eo
quod, ut communiter docent Lugo 6, Pa-
laus 6, Holzmann 7, Croix 8; et Salmant. 9
cum Suarez, Vasquez, Coninck, Lay-
mann l) et Bonacìna , quamvis ablutio
prius deglutiatur quam hostia vel hostiae
fragmenta, hoc non obstat jejunio. - Ra-
tio, quia violatio non censetur moraliter
communionem praecessisse: praeceptum
enim jejunii est, ut ante Eucharistiae sum-
ptionem nihil sumatur; quando autem
una cum ablutione simul sumitur Eucha-
ristia, tunc totum illud ex ablutione et
particulis sumitur uniea sumptione: unde
bene verificatur violationem jejunii com-
munionem non praecessisse. Et ideo in
die Parasceves instituit Ecc1esia ut simul
cum vino sumatur particula consecrata
in die praecedenti; atque in rubrica Mis-
salis lO dicitur, si particula haereat calici,
Suar.} disp.68, sece, 6, v. 5eCUndU5 casus,» FilI., tr, 41
cap. 8, n. 239, i. f... 1 Tr. 4, cap. 7, num. 81. - li! Lib. 6,
parto 1, num. 611. • Tambur., Method. expedit. Commun.,
cap. 5, n. 21. - a Lib. 6, parto 1, n. 600. - • De Sacrif.
Miss., lib. 2. cap. 22, num. 1; (al., sezione 1, cap. 21). -
• Disp. 15, num, 79 et 83. - • Tr. 21, punct. 13, n. 21. -
, De Praec. Ecci., n. 75. - • Loc, cìt., n. 573. - • Tr. 4,
cap. 7, num, 81.• Suar., disp. 68, sect. 6, v. Secundus
casus. . Vasq., disp. 211, cap. 5, n. 49 et 58. - Coninck,
k) Silvester, V. Eucharistia II, qu. 9, § Octa-
vum; Angelus, V. Missa, n. 20, non loquun·
tur de aegrotante, quidquid dicant Salmant.,
sed de casu simili, scilicet de sacerdote cele-
brante, quando particula, in calice remansit.
I) Laymann, lt'b. 5, tr. 4, cap. 6, n. 22,-
asserit sacerdotem posse, quamdiu sistit in
altari, sumere sui sacrificii reliquia-s, quia hoc
ad unum idemque sacrificium pertinetj quod
his verbis denique confirmat: « Ex eo quod
neque calicem totum a sacerdote omnino je·
juno hauriri contingat, cum in prima ablu·
tione semper aliquid remaneat vini conse-
crati, quod una curo non consecrato bibitur » •
. 289. - a) De altari non loquitur Benedi·
ctus XIV.
267
posse vinum infundi, et eam sumi; ad-
duntque Lugo 11 et Salmant. 19, posse ìte-
rum vinum infundi usquedum particula
sumatur.
Ex quibus omnibus, Lugo vocat fal-
sam, opinionem illorum qui dicunt hujus-
modi sumptione frangi jejunium. - Sal-
tem omnes concedunt, hanc fractionem
non obstare jejunio ab Ecc1esia praecepto.
289. - «Unus casus est in metu mor- Metasmor-
tis.
e tis: ad quam evadendam, sicut sine al-
e tari, vel calice consecrato, aut vestibus
« sacris; ita etiam non jejunum posse cele-
e brare docet Diana 18 cum Silvestro, etc.:
« dummodo celebratio non exigatur in
e contemptum religionis, Ecc1esiae vel
e ejus praeceptorum ».
Quod ob metum mortis liceat post d Metumor·
tis, licitu m
bum celebrare, sec1uso contemptu, plures celebrare
post cibam,
DD. admittunt. Praeter Silvestrum et
Diana (ut supra), id concedunt etiam
Viva 14, et Salmant. 15 cum Ochagavia.
Sed celebrare sine vestzòus sacris vel Secus, ce-
lebrare sine
sine altari a), verius id nunquam est lìcì- vestibus sa-.
cris vel al-
tum; cum sit intrinsece malum, ob irre- tari.
verentiam quae sacrificio inferretur (vide
dicenda n. 377, Dubit. 2.): neque ad dan-
dum viaticum; ut recte docent Benedì-
ctus XIV 16; et Lugo b) ac Dicastillus apud
Croix 17 contra ]ordanum c). - At dices:
cur propter metum mortis licebit cele-
qu, SO. num. 65 et 66.. Bonac., disp. 4, qn. 6, punct, 2,
n. 12. - 10 De Defectib., tìt, X, o. 8. - 11 Disp. 15, n. 85.
_ Ili! Tr. 4, cap. 7, num. 81. - 18 Parto 3, tr. 6, resol. 48,
v. Secundo ; et parto 5, tr, 3, resol. 39. - Si/vest.. V. Eueha·
ristia II, n. lO, v. Quantum vero ad excomm, - 14 De
Euch., qu. 4, art. 8, n. 9, v.l2uartus. - 15 Tr. 4, cap. 7,
n. 32•. Ochagav., de Euch., tr. 2, qu. 12, n. 15. - 18 De
Sacrif. Mi~s., lib. 3, cap. 7, n. l. - Dicast., tr. 4, de Euch.,
disp. 9, dub. 16, n. 329. - " Lib. 6, parto 1, n. 611.
b) Lugo, disp.20, n. 67, negat Pontificem
unquam licentiam concedere ad sacrificanduro
sine altari consecrato. Et n. 98, de vestibus
sacris disserens, quaerit: «An.... in casu ne-
cessitatis liceat celebrare absque aliquo orna·
mento ex levioribus, vel cum eo non bene-
dicto....; negant plures; aHi affirmant...., qui
quoniam multi sunt, non audeo condemnare
eum qui ita faceret ».
c) ]ordanus pIane cum ceteris tenet, quid·
quid dicat Croix; nam, lib.3, tit.3, n. 34, ait:
«Sublimita ~, ut non liceat sacerdoti non
jejuno conficere ad ejJeclum communicandi
infirmum ». Et n. 35: « Sicut etiam nec
sine vestibus sacris adhibendis in celebra·
tione, juxta consuetum Ecclesiae morem•.
 268 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUB]ECTO EUCHAR. - DUB. Il. - ART. 1II. 269

brare sine jejunio, et non licebit sine ve- mitanum e), etc. apud Concina '). Caeterum Limitatio « ut docent Suarez, Vasquez, Laymann, 292. - «20. Si in aegro esset periculum Quid ser-
vandum in
stibus sacris? Procul dubio huie difficul- quandoque convenit talem a communione ex co n ve-
nientia.
« Fagundez a) et alii communiter. Pro- « vomìtus, docet Sanctiusapud Diana 9, timore vo-
e bantque, tum ex Scriptura, tum ex con- mitus.
tati non inveni responsionem omnino adae- abstinere propter animi torporem; ut recte e posse ei parvam particulam dari, quae
e cilio Nieaeno b) et Tridentino b), tum ex e stomachum alteratura non putetur; aut
quatam. Tantum responderi posset quod dieunt [Contin.] Tournely 5 et Concina 6,
e praxi Ecclesiae; tum quia Eucharistia « sidehocipsodubiumsit,securitatiscausa
praeceptum celebrandi cum vestibus sa- ex D. Thoma 7, ubi sie docet: Nec refert
crìs est adeo rigorose acceptum ab Ec- utrum post cibum vel potum assumptum « est instituta per modum cibi, cujus usus « prius dari particulam non consecratam :
elesia, ut in nullo casu dispensasse sciatur; dormierit, aut etiam digestus sz't, quan- « saepius est necessarius. - Bonacina 1. « quam si rejiciat, nullo modo dandam

et propterea vestes reputantur ut quid tum ad rattonempraecepti. Refert autem, « Unde resolves: ({ consecratam; secus, si retineat.Si vero
intrinsecum cultui tanti sacrificii d). Prae- quantum ad perturbationem mentis quam
In peri-
culo mortis.
291. - « Quisque fidelis in periculo vitae, «independenter a cibo perpetuo evomat,
ceptum autem jejunii non ìta rigorose ac- patiuntur homines propter insomnietatem « quod praevidet vel merito timet, v. gr. c nullo modo dandam: nisi forte per sex

cipitur; cum in pluribus casibus Ecelesia vel indigestionem: ex quibus si mens mul- «in gravi morbo, ante conflictum, vel c saltem horas liber a voInitu fuisset a) ».

permittat communieare nonjejunis, prout tum perturbetur, homo redditur ineptus - puerperìum, praesertim primum, ante In dubio an sumens sit particulam re-
e navigationem, etc., tenetur sub mortali vomiturus, probabilius dicit Croix lO cum
dictum est ex n. 284. ad sumptionem hujus sacramenti. - Hoc
« communicare. Suarez, Vasquez 9 ». [Ita aliis communius, non esse licitum com-
Pcst ci- Hie ultimo advertendum, quod si quìs tamen puto non procedere, si vigilia vel
bum 1 ~on
requrr rtur post comestionem non dormierit vel non indigestio provenerit ex causa naturali, Elbel", Antoine 'j et Roncaglia 5 cum Tam- munieare, contra Tanner b), Gobat b), etc.;
somnus nee
digestio. sit digestus, respectu ad praeceptum jeju- aut rationabili et honesta; nec si homo burinio et communi]. - e Nisi tamen quia reverentia sacramenti praeferrìdebet
e paucis, v. gr. octo diebus ante commu- utilitati infirmi. - In casu autem delirii
nii bene potest communicare; ut dicunt conetur turbationem illam repellere fa-
e nicasset. Talis enim communio cense- censent Salmant. 11 cum Zambrano, esse
Suarez \ Juenin 2; et Bonacina 3 cum Na- ciens quantum in se est, ut devote acce-
varro, Soto, Reginaldo, FiIliuccio, Henrì- dat: prout diximus de eo qui pollutionem "retur habere rationem viatici; ut docent optimam praxìm, ut detur infirmo ante-
e Suarez, Reginaldus, Filliuccius: contra cedenter partieula non consecrata ad ex-
quez et aliis communiter (contra Panor- est passus. Vide n. 272, infine.
e quosdam, ut Gasparum Hurtadum 6, etc. periendum si decenter possit inde sumere
« (apud Escobar), qui dieunt eum qui mane Eucharistiam.
ARTICULUS III. e communicavit, si a prandio incurrat pe- Si vero aeger tussi vexetur, potest Tussis
« riculum vitae, teneri iterum sumere com- ~i.0 impe-
QUAE ET QUANTA SIT OBLIGATIO SUMENDI EUCHARISTIAM. communicare. Quia, licet phlegma quod
e munionem, tamquam viaticum ». [Vide ejicit, plerumque e pectore ascendat, non
290. An communio in adultz's sit necessaria necessitate medii (Vide etiam dieta n. 192). dieta n. 285, Dubit. 3]. - «Immo Sà et est tamen periculum rejiciendi sacras
- 291. An et quando quisque in pericuto vitae teneatur sumere communionem. - «Silvester 7, Fumus, etc., et Cajetanus 8,
292. Quid agendum in periculo vomitus, vel in casu delirii. - 293. An pueris mini- specìes: cum via per quam sputa tus-
strandum vù:I:!icum (Vide alia notanda apud Busenbaum). - 294. De obligatione e putant non esse saltem mortale com- siendo excutiuntur non sit oesophagus
communicandi. - 295. Quando obliget praeceptum divinum, et quando ecclesiasti- « munionem oInittere: dummodo in Pa- (seu via cibi et potus ad stomachum), sed
cum. - 296. Dub. 1. Quomodo computandus annus obligationis. - 297. Dub. 2. An e schate sumpseris ». [Vide dicenda n. 297, est aspera arteria (seu via respirationis
qui non communicavit in Paschate teneatur communicare quamprimurn, Quid, si in fine, v. Dicit]. ad pulmones). lta Croix 19 cum Palao c)
quis ad implendurn praeceptum paschale, praevidens impedimentum, communio-
nem anticipauit. - 298. Dub. 3. An qui non potest communicare in Paschate tenea- Suar., disp. 69, sect, 3. - Vasq., disp.214, cap. 2; et • De Euch-, disp. lO, dift 2, V. Unde existimamus••
tur praeuenire. - 299. Dub. 4. An teneantur fideles tollere impedimentum, ut com- cap. 3, init. - Laym., Iib. 5, tr, 4. cap. 5, n. 2. - 1 Disp. 4, Escoh., tr. 7, exam, 6, cap. 5, v. Quonam modo (al., n. 88).
munioni paschali satisfaciant. - 300. De obligatione communicandi in parochia. - qu. 7, punct. 1, n. 8. - Suar., iee, cìt., v. Dico 1~ et probat. ~ Sà, v. Eucharistia, n. 1. - , V. Eucharislia III, n. 1,
An eximantur sacerdotes, peregrini, famuli religiosorum. An alii, ex consensu - • Loc•.cit., cap. 1 et 2. - • Confero 15, de Sumpt, Euch., v. f; - Fumus} Armil., v. CommuHio, n. 4. - 8 Sum.,
pastoris. - 301. De obligatione puerorum communicandi in Paschate. - Qu. 1. An num. 131; cfr. n. 106 et 1(17. - • De Euch., cap. 2, qu. 1, v. CÀmmunio, § Utrum auum. - Joan. SancNus, Select.
pueri teneantur aut possint communicare statim post usum rationis. Dub. 1. Qua resp. 1, ad 2. - • De Euch., cap. 6, qu. 3, resp, 1.- disp. 38, num. 2. - • Parto 5, tr. 3, resol. 55. - lO Lib. 6,
aetate censeantur obligati ad communionem. Dub. 2. An infantibits sit danda com- Tambur., Method. expedit. Commun., cap. 5, § l, n. 2.- parto l, n. 552. - U Tr. 4, cap. 8, n. 14. - Zambr., Decis.
munio in articulo mortis. - 302. Qu. 2. An possit ministrari communio amentibus. Suar., disp. 69, sect. 3, v. Rogabis. - Regin., lib. 29, caso tempore mortis, cap. 3, de Euch., dub. 4, num. 5. -
n.65, v. Secundum est. - FilI., tr.4, cap. 2, n.48, i. f.- ,. Lib. 6, parto 1, n. 554.
- 303. Qu. 3. An semifatuis, mutis, surdis et obsessz's.
sti~U~~~;: 290. - ({ Resp. l°. Sumptio Eucharistiae v. Secunda] - ({ sed praecepti divini, obli-
saria neces- ({ fidelibus adultis est necessaria neces- « gantis tum in articulo mortis per mo- stum cibum: ideo necessario non requiritur viaticum, juxta ]oannem Sanchez;et ita etiam
sitate prae·
ceptidivini. «sitate non medii,,; [At vide dieta n.192, « dum viatici, tum etiam saepius in vita; dormitio. Potest ergo sacerdos celebrare de a Diana refertur ejus doctrina.
mane, licet nocte praecedenti post coenamnon b) Tanner eitatur utique a Croix uti refert
1 Disp. 68, sect. 4, v. Sed quid. - 2 Institut., de Euch.• tr.4, n. 'lZ7. - Henriq., lib.8, cap. 49, i. f. - • De Euch., dormierit, dummoc:io digestio sit perfecta I . S. Alphonsus; re tamen vera, dz'sp.5, qu.8,
qu. l~ cap. 8, art. 2, quaer.3. - 3 Disp. 4, qu. 6,' punct. 2;:·'- disserto 1, cap. 11, § 3, n. 15. - 5 De Euch., cap. 6, art. 2, 290. - a) Fagundez, de 3 opraec. Ecci., lib.l, ~ dub. 4, n. 67, negat tantum ullo morbo com-
n. 11. - Navar., Man., cap. 21, n.53.. Sotus, in 41 disto 12, sect. 1, paulo ante qu. 2, n. 3. - 6 De Euch., disserto 1, munionem impediri, « nisi qui sit conjunctus
qu. 1, art. 8, argo 5.. Regin., lib. 29, n.119, not.4.. Fill., cap. 11, § 3, n. 15. - , 3 P., qu. 80, art. 8, ad 5.
cap. 3, n. 4 et 6, asserithoc praeceptum
«obligare saltem in articulo mortis etiam ju- cum morali et probabili periculo vomitus I .
stos l . - Gobat autem, tr. 4, n. 163, vult primo fa-
rae haberi non possent; idque praesertim ubi b) Concilium Nicaenum, can. 13, (apud ciendum esse experimentum in dubio, dando
d) Attamen S. C. de Propaganda Fide fa-
necessitas urgeret Eucharistiam populo aut Labbe, tomo 2. col.46).. Tridentinum, se5s.13, scilicet hostiam non consecratam;et c si omni'
cultatem, ad decennium duraturam, die 30 No- de Euch., cap. 6, jubent ut infirmi sacra Eu- bus consideratisadhuc dubites,utrum sit necne
vembr. 1828 concessit vicariis apostolicis Si- infirmis dispensandi. charistia reficiantur. revomiturus species sacramentales, praebe
nensibus, ut possent missionariis sibi bene e) Panormitanus citatur quidem simplici-
ter a Coneina; sed revera, in cap. Ex parte, 292. - a) Si vomitus per sex horas cessa- nihilominus I .
visis licentiam dare celebrandi sine solitis verit, judicabit medicus an possitdari Eucha- c) Palaus videtur a Croix citari pro alio
utensilibl1s et sine sacris vestibus, vel cum n. 4, de celebro Missar., distinguit somnum a ristia; si vero medìcus non adsit, posse dari quodam asserto, quod Palaus habet tr. 21,
aliqua tantum ex magis necessariis, ubi cete- digestione: « Quis dicitur jejunus post dige-
 268 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUB]ECTO EUCHAR. - DUB. Il. - ART. 1II. 269

brare sine jejunio, et non licebit sine ve- mitanum e), etc. apud Concina '). Caeterum Limitatio « ut docent Suarez, Vasquez, Laymann, 292. - «20. Si in aegro esset periculum Quid ser-
vandum in
stibus sacris? Procul dubio huie difficul- quandoque convenit talem a communione ex co n ve-
nientia.
« Fagundez a) et alii communiter. Pro- « vomìtus, docet Sanctiusapud Diana 9, timore vo-
e bantque, tum ex Scriptura, tum ex con- mitus.
tati non inveni responsionem omnino adae- abstinere propter animi torporem; ut recte e posse ei parvam particulam dari, quae
e cilio Nieaeno b) et Tridentino b), tum ex e stomachum alteratura non putetur; aut
quatam. Tantum responderi posset quod dieunt [Contin.] Tournely 5 et Concina 6,
e praxi Ecclesiae; tum quia Eucharistia « sidehocipsodubiumsit,securitatiscausa
praeceptum celebrandi cum vestibus sa- ex D. Thoma 7, ubi sie docet: Nec refert
crìs est adeo rigorose acceptum ab Ec- utrum post cibum vel potum assumptum « est instituta per modum cibi, cujus usus « prius dari particulam non consecratam :
elesia, ut in nullo casu dispensasse sciatur; dormierit, aut etiam digestus sz't, quan- « saepius est necessarius. - Bonacina 1. « quam si rejiciat, nullo modo dandam

et propterea vestes reputantur ut quid tum ad rattonempraecepti. Refert autem, « Unde resolves: ({ consecratam; secus, si retineat.Si vero
intrinsecum cultui tanti sacrificii d). Prae- quantum ad perturbationem mentis quam
In peri-
culo mortis.
291. - « Quisque fidelis in periculo vitae, «independenter a cibo perpetuo evomat,
ceptum autem jejunii non ìta rigorose ac- patiuntur homines propter insomnietatem « quod praevidet vel merito timet, v. gr. c nullo modo dandam: nisi forte per sex

cipitur; cum in pluribus casibus Ecelesia vel indigestionem: ex quibus si mens mul- «in gravi morbo, ante conflictum, vel c saltem horas liber a voInitu fuisset a) ».

permittat communieare nonjejunis, prout tum perturbetur, homo redditur ineptus - puerperìum, praesertim primum, ante In dubio an sumens sit particulam re-
e navigationem, etc., tenetur sub mortali vomiturus, probabilius dicit Croix lO cum
dictum est ex n. 284. ad sumptionem hujus sacramenti. - Hoc
« communicare. Suarez, Vasquez 9 ». [Ita aliis communius, non esse licitum com-
Pcst ci- Hie ultimo advertendum, quod si quìs tamen puto non procedere, si vigilia vel
bum 1 ~on
requrr rtur post comestionem non dormierit vel non indigestio provenerit ex causa naturali, Elbel", Antoine 'j et Roncaglia 5 cum Tam- munieare, contra Tanner b), Gobat b), etc.;
somnus nee
digestio. sit digestus, respectu ad praeceptum jeju- aut rationabili et honesta; nec si homo burinio et communi]. - e Nisi tamen quia reverentia sacramenti praeferrìdebet
e paucis, v. gr. octo diebus ante commu- utilitati infirmi. - In casu autem delirii
nii bene potest communicare; ut dicunt conetur turbationem illam repellere fa-
e nicasset. Talis enim communio cense- censent Salmant. 11 cum Zambrano, esse
Suarez \ Juenin 2; et Bonacina 3 cum Na- ciens quantum in se est, ut devote acce-
varro, Soto, Reginaldo, FiIliuccio, Henrì- dat: prout diximus de eo qui pollutionem "retur habere rationem viatici; ut docent optimam praxìm, ut detur infirmo ante-
e Suarez, Reginaldus, Filliuccius: contra cedenter partieula non consecrata ad ex-
quez et aliis communiter (contra Panor- est passus. Vide n. 272, infine.
e quosdam, ut Gasparum Hurtadum 6, etc. periendum si decenter possit inde sumere
« (apud Escobar), qui dieunt eum qui mane Eucharistiam.
ARTICULUS III. e communicavit, si a prandio incurrat pe- Si vero aeger tussi vexetur, potest Tussis
« riculum vitae, teneri iterum sumere com- ~i.0 impe-
QUAE ET QUANTA SIT OBLIGATIO SUMENDI EUCHARISTIAM. communicare. Quia, licet phlegma quod
e munionem, tamquam viaticum ». [Vide ejicit, plerumque e pectore ascendat, non
290. An communio in adultz's sit necessaria necessitate medii (Vide etiam dieta n. 192). dieta n. 285, Dubit. 3]. - «Immo Sà et est tamen periculum rejiciendi sacras
- 291. An et quando quisque in pericuto vitae teneatur sumere communionem. - «Silvester 7, Fumus, etc., et Cajetanus 8,
292. Quid agendum in periculo vomitus, vel in casu delirii. - 293. An pueris mini- specìes: cum via per quam sputa tus-
strandum vù:I:!icum (Vide alia notanda apud Busenbaum). - 294. De obligatione e putant non esse saltem mortale com- siendo excutiuntur non sit oesophagus
communicandi. - 295. Quando obliget praeceptum divinum, et quando ecclesiasti- « munionem oInittere: dummodo in Pa- (seu via cibi et potus ad stomachum), sed
cum. - 296. Dub. 1. Quomodo computandus annus obligationis. - 297. Dub. 2. An e schate sumpseris ». [Vide dicenda n. 297, est aspera arteria (seu via respirationis
qui non communicavit in Paschate teneatur communicare quamprimurn, Quid, si in fine, v. Dicit]. ad pulmones). lta Croix 19 cum Palao c)
quis ad implendurn praeceptum paschale, praevidens impedimentum, communio-
nem anticipauit. - 298. Dub. 3. An qui non potest communicare in Paschate tenea- Suar., disp. 69, sect, 3. - Vasq., disp.214, cap. 2; et • De Euch-, disp. lO, dift 2, V. Unde existimamus••
tur praeuenire. - 299. Dub. 4. An teneantur fideles tollere impedimentum, ut com- cap. 3, init. - Laym., Iib. 5, tr, 4. cap. 5, n. 2. - 1 Disp. 4, Escoh., tr. 7, exam, 6, cap. 5, v. Quonam modo (al., n. 88).
munioni paschali satisfaciant. - 300. De obligatione communicandi in parochia. - qu. 7, punct. 1, n. 8. - Suar., iee, cìt., v. Dico 1~ et probat. ~ Sà, v. Eucharistia, n. 1. - , V. Eucharislia III, n. 1,
An eximantur sacerdotes, peregrini, famuli religiosorum. An alii, ex consensu - • Loc•.cit., cap. 1 et 2. - • Confero 15, de Sumpt, Euch., v. f; - Fumus} Armil., v. CommuHio, n. 4. - 8 Sum.,
pastoris. - 301. De obligatione puerorum communicandi in Paschate. - Qu. 1. An num. 131; cfr. n. 106 et 1(17. - • De Euch., cap. 2, qu. 1, v. CÀmmunio, § Utrum auum. - Joan. SancNus, Select.
pueri teneantur aut possint communicare statim post usum rationis. Dub. 1. Qua resp. 1, ad 2. - • De Euch., cap. 6, qu. 3, resp, 1.- disp. 38, num. 2. - • Parto 5, tr. 3, resol. 55. - lO Lib. 6,
aetate censeantur obligati ad communionem. Dub. 2. An infantibits sit danda com- Tambur., Method. expedit. Commun., cap. 5, § l, n. 2.- parto l, n. 552. - U Tr. 4, cap. 8, n. 14. - Zambr., Decis.
munio in articulo mortis. - 302. Qu. 2. An possit ministrari communio amentibus. Suar., disp. 69, sect. 3, v. Rogabis. - Regin., lib. 29, caso tempore mortis, cap. 3, de Euch., dub. 4, num. 5. -
n.65, v. Secundum est. - FilI., tr.4, cap. 2, n.48, i. f.- ,. Lib. 6, parto 1, n. 554.
- 303. Qu. 3. An semifatuis, mutis, surdis et obsessz's.
sti~U~~~;: 290. - ({ Resp. l°. Sumptio Eucharistiae v. Secunda] - ({ sed praecepti divini, obli-
saria neces- ({ fidelibus adultis est necessaria neces- « gantis tum in articulo mortis per mo- stum cibum: ideo necessario non requiritur viaticum, juxta ]oannem Sanchez;et ita etiam
sitate prae·
ceptidivini. «sitate non medii,,; [At vide dieta n.192, « dum viatici, tum etiam saepius in vita; dormitio. Potest ergo sacerdos celebrare de a Diana refertur ejus doctrina.
mane, licet nocte praecedenti post coenamnon b) Tanner eitatur utique a Croix uti refert
1 Disp. 68, sect. 4, v. Sed quid. - 2 Institut., de Euch.• tr.4, n. 'lZ7. - Henriq., lib.8, cap. 49, i. f. - • De Euch., dormierit, dummoc:io digestio sit perfecta I . S. Alphonsus; re tamen vera, dz'sp.5, qu.8,
qu. l~ cap. 8, art. 2, quaer.3. - 3 Disp. 4, qu. 6,' punct. 2;:·'- disserto 1, cap. 11, § 3, n. 15. - 5 De Euch., cap. 6, art. 2, 290. - a) Fagundez, de 3 opraec. Ecci., lib.l, ~ dub. 4, n. 67, negat tantum ullo morbo com-
n. 11. - Navar., Man., cap. 21, n.53.. Sotus, in 41 disto 12, sect. 1, paulo ante qu. 2, n. 3. - 6 De Euch., disserto 1, munionem impediri, « nisi qui sit conjunctus
qu. 1, art. 8, argo 5.. Regin., lib. 29, n.119, not.4.. Fill., cap. 11, § 3, n. 15. - , 3 P., qu. 80, art. 8, ad 5.
cap. 3, n. 4 et 6, asserithoc praeceptum
«obligare saltem in articulo mortis etiam ju- cum morali et probabili periculo vomitus I .
stos l . - Gobat autem, tr. 4, n. 163, vult primo fa-
rae haberi non possent; idque praesertim ubi b) Concilium Nicaenum, can. 13, (apud ciendum esse experimentum in dubio, dando
d) Attamen S. C. de Propaganda Fide fa-
necessitas urgeret Eucharistiam populo aut Labbe, tomo 2. col.46).. Tridentinum, se5s.13, scilicet hostiam non consecratam;et c si omni'
cultatem, ad decennium duraturam, die 30 No- de Euch., cap. 6, jubent ut infirmi sacra Eu- bus consideratisadhuc dubites,utrum sit necne
vembr. 1828 concessit vicariis apostolicis Si- infirmis dispensandi. charistia reficiantur. revomiturus species sacramentales, praebe
nensibus, ut possent missionariis sibi bene e) Panormitanus citatur quidem simplici-
ter a Coneina; sed revera, in cap. Ex parte, 292. - a) Si vomitus per sex horas cessa- nihilominus I .
visis licentiam dare celebrandi sine solitis verit, judicabit medicus an possitdari Eucha- c) Palaus videtur a Croix citari pro alio
utensilibl1s et sine sacris vestibus, vel cum n. 4, de celebro Missar., distinguit somnum a ristia; si vero medìcus non adsit, posse dari quodam asserto, quod Palaus habet tr. 21,
aliqua tantum ex magis necessariis, ubi cete- digestione: « Quis dicitur jejunus post dige-
 270 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
et Gobat. Modo tamen, bene advertit
Croix d), partieula possit in stomachum
descendere: nam si tussis esset ita assi-
dua, ut id non permitteret, abstinendum
est a communione; uti habetur in Rituali
Romano e).
Puero doli 293. - « Pueris doli capacibus, qui
capaci dan-
dum V'iati- « sciunt distinguere Eucharistiam ab alio
curno
« cibo, probabilius est in perieulo mortis
« eam esse dandam pro viatieo; ut con-
• tra Vasquez a) insinuat Laymann a), et
c expresse docet Suarez b), confirmatque
« card. de Lugo l» [Cum Salmant. b), Pa-
lao b), Diana, etc.]: - «et addit contra
« Sanchez c), si de capacitate pueri sit
« dubium, posse nihilominus dari; etsi non
« sit necesse » [Cum Diana et Possevino d),
apud Salmant. n candi. Sotus h), Bonacina, Reginaldus, cum
Peccans «4°. Qui post viatieum sumptum pec-
p o a t viati-
cum non te- e cavit mortaliter, non tenetur denuo com-
n e tu r ìte-
rum sume- e munieare. Ita Reginaldus, Filliuccius,
re.
Gobat, tr, 4, n. 171. - 1 Disp. 13, n. frI et seqq, -
Diana, parta 5, tre 3, resol. 44. - Diana, Ioe. cito • SI: Tr. 4,
cap. 8, n. 13, i. f. - Regin., lib. 29, n. 65. - Fili., tr. 4,
cap. Z, n. 52. - Lugo, disp. 16, n. 46. - • Dissert. I, cap. 9,
nume 16. - .. Loc, cit., num. 9. - Sua".., disp. 69, sect, 8,
v. Secundum modum. - Coninck, qu.80, art. II, n. 100.
punct. 13, n.10: nimirum decens esse ut, si
post communionem quis exspuerit, sputum
recipiat in linteo.
d) Croix, loc. cit., negat periculum esse
ejicendi sacras species, « dummodo ad sto-
machum descenderint •.
e) Rituale Romanum, de Commun. infir-
morum, n. 4, v. Potest quidem: « Diligenter
curandum est, inquit, ne iis trìbuatur, a qui-
bus.... , ob assiduam tussim..:., aliqua inde-
centia cum injuria tanti sacramenti timeri
potest '.
293. - a) Vasquez, disp. 214, cap. 4, n. 42,
scribit: «Ut....teneatur praecepto a~nuae com-o
munionis, sufficit ut inter hunc cibum et com-
munem discernat: ergo eodem prorsus tem-
pore obligatur puer ad annuam communio-
nem ex praecepto divino, determinato ab Ec-
elesia, et ad communionem in articulo mortis
ex eodem praecepto, absque determinatione '.
- Laymann autem, ·Nb. 5, tr. 4, cap. 4, n. 3;-
pro regula generali in articulo mortis statuit:
• Quod cui sacramentum Poenitentiae conce-
ditur, neque Eucharistiae sacramentum ne-
gari debet si desideret •.
b) Suarez, disp. 70, sect.l, i.f; Sa1m,ant.,
. loc. dt., n. 12 et 13,. Palaus, tr. 3, disp. l,
punct. 24, § 2, n. 7, volunt Eucharistiam
in articulo mortis dandam esse pueris. doli
capacibus et ad confessionemsacramentalem
aptis.
« card. de Lugo et alii ». - [Cum Con-
cina 3 et Salmant. 4, Suarez, Coninck, Bo-
nacina, etc. Ratio, quia nullibi talis obli-
gatio praescribitur, cum sufficiat tunc sola
confessio. - Est tamen contra Sotum e),
Tabiena e) et Armilla e), apud Salmant. e)].
c 5°. Qui non communieavit in peri-
«culo mortis, non tenetur postea sup-
« plere. - Ita Bonacina 5, ex Henriquez,
« Reginaldo, etc.
« 6°. Judex tenetur, per se loquendo,
c reis concedere tempus communicandi,
« ut docent Suarez f), Bonacina 6 et alti
« communiter, contra Navarrum. - Quod
« si reus noluerit, potest judex procedere.
« Filliuccius g) e ,
Alias daretur reis ansa non communi-
Salmant. 7• (Vide alias dieta, n. 247). -
Quibus adde, S. Pium V, ut fert Ronca-
glia 8, improbasse consuetudinem non mi-
Bonac., disp. 4, qu.7, punct, l, n. 3. - 6 Loc, cit., D.4 .•
Henriq., lib. 8, cap. 5, nume 8, i. f. .. Regin., lib. 29,
n. 76, i. f. - Il Disp. 4, qu. 7, punct, 1, n. 5. - Na'Va"~,
Man., cap. 25, n. 23. - Bonac., qu.7, punct, I, num. 7.•
Regin., lib. 29, num. 71, v. Prima est. - , Tr. 4, cap. 8,
num. 11. - • De Euch., cap. 6, qu. 3, resp. 1.
c) Scilicet contra rationes generales in ma-
teria de voto aut lege a Sanchez, Decal.,
lib. 4, cap. 1, n. 14 et 15,. et Nb. l, cap. lO,
num. 34, expositas.
d) Possevinus, de Offic. curati, cap.8, n.10:
« In dubio....de sufficientidiscretione in morte,
inquit, expedit communicare e ,
e) Auctores isti, quamvis a Salmant., loc.
cit., n. 9, citentur ut asserit S. AlphonsUs;
non tamen concordant perfecte in hac enun-
tianda sententia. Etenim Sotus, in 4, dist.12,
qu. 1, art. 11, v. Ex his ergo primum, vide-
tur eam valde obscure innuere; Tabiena,
v. Communicare, n. 16, magis perspicue in-
nuit teneri iterum ad communionem; Armilla
autem, v. Communio, n. 18, asserit eumdem
posse iterum communicare.
f) Suarez, disp. 69, sect. 3. i. {., aitesse
dandum viaticum Hs qui morte plectuntur.
g) Filliuccius, tr. 4, cap. 8, n. 238, v. f..
scribit: • Neque....reprehendimus morem ali-
cujus provinciae negantis Eucharistiam dam-
natis ad mortem; quia pridie si detur, peri-
culum est ne se occidant; si eodem die, in
aliquibus periculum est ne eam evomant,
exspuant, conculcent,ut si fuissent haeretici,
magi, lamiae, etc. '.
h) Sotus citatur utique hic a Salmant. ; sed
de Just., Nh. 5, qu. 1. art; 2, ad 2, de casu
dumtaxat simili loquitur, inquiens: Si • judex
aut princeps indiciis conjicit, si reum suppli-
CA!:'. II. - DE CAUSIS-ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. III.
nistrandi Eucharistiam damnatis ultimo
supplicio. - Et debet, si oportet, mini-
strari etiam nonjejunis. Vide dieta n. 285,
Dubit, 3, v. Damnatt:
Extra:pe-
riculum
294.- « Resp. Il". Etsi Christus tem-
mortis, :Ee· e pus communionis, extra periculum mor-
elesia de-
Quiomisit
v ati cu m
terminavit e tis, non praeceperit j Ecc1esia tamen pro
ì
tempus.
non tenetur « ea determinavit tempus paschale, quod
s u p p l e r-e
transacto c communiter numeratur a dominiea Palo
periculo.
c marum usque ad dominieam in Albis
Quid judiei «inclusive. Alicubi tamen totam quadra-
servandum
erga r e o s c gesimam comprehendit; alibi extendi-
mortls.
« tur ex consuetudine vel indulto. Po-
c testque confessarius ex justa causa ex-
c tendere; ut docent Sà et alii. - Vide·
c Bonacina l.
c Unde resolves:
c l°. Praeceptum hoc impletur etiam
e per communionem sacrilegam; ut habet
c communis, contra Durandum a) et Sil-
e vium. Et patet, quia Ecc1esia tantum
c praecipit actum externum; nec finis
« praecepti cadit sub praeceptum :>. (Hoc
tamen damnatum est in proposito 55 ab
Innocentio XI, quaedicebat: Praecepto
communionis annuae satisfit per sacrile-
gam Domini manducationem). - c An
Sà, v. Eucharistia, n.8. - 1 Disp.4, qu.7, punct. 2,
num.5 et 6. - Sil'Vius, in 3 P •• qu. 80, art. 11, quaer. 2.
..- • Disp. 70, sect. 2. v. Dico ergo. - Lugo, disp. 16,
num.65 et seqq, - Fagund., de 3 Praee. EccI., Iib, I,
cap. 6, num. 3. - • Parto l, Iib. 7, cap. 80, qu, ult, -
cioafficiat, perditum eum iri in infernum; si
autem ei ignoscat, mentem mutaturum, pro-
gressurumque adeo per viam salutis... Nihilo-
minus tamen.... non est illi indulgendum.
Alioqui facile cuicumque esset illa uti vafri·
cie, ut se impoenitentem fingeret •.
294. - a) Durandus, in 2, dist.28,qu. 4,
quaerit universaliter utrum sine gratia pos-
sit quis implere divina praecepta, et respon-
det: «Sine gratia, quae est specialis accepta.
tio divina, potest homo implere praecepta juris
naturalis, non autem illa quae sunt juris su-
pernaturalis, ut de suscipiendissacramentis...
Secundum pal:et, quia ubi··habere gl'atiam-
cadit sub praecepto, ut materia praecepti, ibi
praeceptum non potest sine gratia impleri:
sed sic est in susceptione sacramentorum:
ergo..... '.
b) Bonacina, disp. 4, qu. 7, punct. 2,
n.13, probabilem existimat negativam; valde
probabilem, affirmativam. - Coninck, qu. 80,
n.109, utramque satis probabilem putat.
c) Vasquez et Silvius non sine distinctione
contradicunt. ,-, Vasquez enim, de Poenit.,
271
« vero qui non satisfecit teneatur postea
« imptere, utrinque probabiliter defendi-
c tur; etsi affirmativavideatur probabi-
c lior. Bonacina b), Suarez 2, Coninck b),
« card. de Lugo, etc.
c 2°. Non tenetur praevenire qui prae- Nemo te-
netur prae-
« videt tempore paschali se impediendum ; venire.
c ut contra Vasquez ~), Silvium c) et Fa-
« gundez, probabiliter docet Azor 3, Sua-
« rez, etc. - Qui vero sie praevenisset,
eet postea tolleretur impedimentum, te-
. c neretur rursus communieare, secundum
c Laymann lo, card. de Lugo 5 j quia non
« satisfecit praecepto obliganti ad com-
c munionem et ad illud tempus. Negat
« tamen Diana, citans Fernandez et Sua-
c rez d):>.
295. - Quaeritur: quonam tempore.fide-
les obligentur communicare? - Duplex
quidem de hac obligatione adest prae-
ceptum, divinum et ecc1esiastieum.
Divinum habetur ex illo joan, VI: Praece-
ptum divi·
Nisi manducaveritis carnem Ftlii homt: numI 9uan..
doobhget.
nis, et biberitis ejus sanguinem, non habe-
bitis vitam in vobis. Et ex hoc praece-
pto tenemur Eucharistiam suscipere, non
solum in periculo mortis, ut ait Busen-
SUQr'l loc. cit., v. Tertium dub. - c Lib. 5, tra~. 4,
cap. 5, num. 9. - 6 Disp. 16. num, 78. - Diana.1 parto 8,
tract, 4, resol. 42. - Fernand. de Heredia, de sacra-
mento Eucharìstìae , parto 8, de Suscipientib., dub. 1,
num. IO.
qu.90, art. 3. dub.2, n.13 et 14: «Qui exì-
stimaret se non habìturum toto anno copiam
Eucharistiae, tenebitur meo judicio praeve-
nìre tempus... Secus, si tantum timeretur non
habiturus copiamo eo tempore paschali, bene
tamen postea; sic enim excusaretur nec tene-
retur anticipare •. - Silvius pariter, loc. cit.,
quaer. 3, scribit: • Si ejusmodi praevideat
quod poterit. communicare non post longum
tempus a paschali, probabile est non teneri
ad praeveniendum... Si vero praevideat quod
non poterit. communicare nisi multo temo
pore post Pascha,videtur obligari ad praeve·
niendum '.
d) Suarez probabilern utique putat nega·
tivaIil; sed ipse, quidquiddicat Diana, adhae-
ret affirmativae. Etenim, loc. cit., v. Tertium
dubium, postquam adduxit rationes quibus
negativa probatur, conc1udit: • Licet hic di-
scursus probabilis etiam sit, non tamen au·
derem e:x:cusare ab obligationecommunicandi
in Paschate eum qui sic anticipasset comm\i.-
nionem, si postea nihilominus communicare
posset tempore praecepti •.
 272 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
baum a), sed etiam saepius in vita; ut
communiter docent Suarez l, [Contin.]
Tournely 2; Escobar 3 cum Soto, Coninck,
Bonacina et alìis passim, ex D. Thoma ò).
- Ratio, quia, sicut oportet saepius su-
mere cibum terrenum ad conservandam
vitam corporalem; ita cibum coelestem,
ad conservandam vìtam spiritualem. Im-
mo recte dicunt Salmant. 4 cum Lugo,
Valentia, Petro de Soto, Filliuccio, etc.,
quod aliquando per accidens tenetur homo
ex hoc divino praecepto ad communican-
dum forte etiam saepius in anno, si hoc
censeret necessarium ad superandam ali-
quam gravem tentationem, Hoc tamen
dicit Suarez rarissime evenire posse, curo
ad hoc sufficere possint alia remedia, ora-
tiones, poenitentiae, etc. - Eo casu au-
tem quo communio esset necessaria, homo
illam omittendo non peccaret contra ìllìus
praeceptum; sed contra virtutem adver-
sus quam tentationem patitur. - Caete-
rum, certum est apud omnes quod huic
praecepto, per se loquendo, quisque satìs-
facit communicando semel in anno.
Pr ae ce- Praeceptum autem ecclesiasticum ha-
ptum eccle-
siasticum betur ex concilio Lateranensi IV. - Licet
obliJat se-
mel inanno. enim erat olim obligatio communìcandì
saltem ter in anno, nempe in Paschate,
Pentecoste et Natali Domini (ut statuit
1 Disp. 69, ,sect. 1; et sect. 3, v. Dico 2. _ S De
Buch., cap. 7, art. 2, sect, 2, concl. 1, et resp. ad 1. -
3 Lìb. 20, num, 401 et 402. - Sotus, in 4, disto 12, qu, l,
art. 11, concI. 1 j et v. Protinus autem ex hac I post
conel. 2. - Bonac., disp. 4, qu. 7, punct. 1, num. 8. .
Coni'lck, qu. 80, n. 101.- , Tr. 4, cap. 8, n. 16. - Lugo,
disp. 16, n. 25•• Valent., disp. 6, qu. 8, punct. 4, v. se-
cundo lempus. - Peer. de Solo, de Euch., lect. 9, v. De
hoc igitu... • Fili.. 'tr. 4, cap. 2, n •.51. - Suar., disp. 69,
295. - a) Et expresse ipse Busenbaum,
supra, n. 290, ait praeceptum hoc obligare
tum in articulo mortis, tum saepius in vita,
quidquid hic n. 294, minus dare dixerit.
ò) S. Thomas enim, 3 P., qu. 80, art. 11,
scribit: c Frustra.... esset votum, nisi imple- .
retur quando opportunitas adesset; et ideo-
manifestum est quod homo tenetur hoc sa-
cramentum sumere, non solum ex statuto
Ecdesiae, sed ex mandato Domini».
c) Gratianus utique canonem Etsi non
tribuit Fabiano Papaej sed revera desumitur
quoad suam priorem partem ex concilio Tu-
ronensi III, anno 813 sub Leone m celebrato,
et est ejusdem concilii canon quinquagesimus.
Vide Labbe, tomo 9, col, 357. Quoad ultimam
vero partem, in qua decernitur ter in anno
Fabianus Papa c) in can. 16, de consecr.,
dz'st. 2), tamen ex praefato concilio, fide-
les hodie obligantur ad communìcandùm
tantum semel in anno, tempore pasehali,
utpatetex cap. Omnis.de poenit. et remiss.,
ubi dicitur: Omnis utriusque sexus fide-
lis, postquam ad annos dz'scretzonis per-
venerit..., saltem semel z"n anno... confitea-
tur...., suscz"piens reverenter ad mz"nus z"n
Pascha Eucharistiae sacramentum: nt'si
forte 'de proprù' sacerdotis consiiio, ab
alt'quam ratzonabz'lem causam, ad tempus
ab hujusmodz' susceptione duxerz't absti-
nendum. Altoquin et vzvens ab z'ngressu
ecclesiae arceatur, et moriens christzana
careat sepultura. Haec autem poena non
incurritur nisi post sententiam; ut dicunt
Palaus 5, Viva 6 et alii communìter : idque
colligitur ex eodem textu citato.
296. - Dubitatur l°. Quomodo compu-
tandus sù annus oblt'gatzonz's hujus an-
nuae communzont's?
AHi a) censent computanduro esse a Ja-
nuario ad Decembrem; ut sentit Lugo 7;
et Palaus 3 cum Vasquez. - Sed ex com-
muni DD. sententia et consuetudine undi-
que recepta, tempus computatur a Pa-
schate ad Pascha; quia hic censetur annus
ecclesiasticus. ha Suarez", Laymann l0,
Roncaglia il; Bonacina 12 cum Azor, Hen-
sect, 3, v. Dico 4. - • Tr.21, punct, 15, num. 14. - • De
Sacram., Poenit., qu, 4, art. 3, num. 1 et 9. - 'l Disp. 16,
num. 69. - • Tr. 23, punct. 20; § 2, num, lO. - Vasq., de
Poenit., qu. 90, art. 3, dub. 1, nume 15. - 9 De ,Poenit.,
disp. 36, sect. 3, num. 8, v, Qua..tus modus. ~1O. Lib. 5,
tr. 6, cap. 5, num. 8. - 11 Tract. 19, de Sacram. Poènit.,
qu.3, cap. 1, qu. 4, resp. 1.'- ,. Disp. 5, de Poenit., qn.5,
sect. 2. puuct. 4, n. 19•• 04.80", parto 1, lib. 7, cap. 28,
qu. 6, v. l.
communicandum, videtur desumi ex canone 18
conci1ii Agathensis, anno 506 sub Symma-
cho Papa celebrati; apud Labbe, tomo 5,
col. 524. Cfr. editionem Corporz'sjuriscano-
nici a Richtero illustratam, in can. Etsz'non.
296. ,- a) Plerique auctores in hoc dubio
citati loquuntur de praecepto annuae confes-
sionis; et sunt Palaus, Vasquez, Laymann,
Roncaglia, Bonacina, Azor, Salmant., Sà. -
Suarez vero, de Poenit., dz'sp. 36, sect. 3,
n. 8, v. Quartus modus, pariter computan-
dum esse ait quoad confessionem a quadra-
gesima ad quadragesimam, sed addit: c Com-
prehendendo omnes illos dies, in quibus po-
test praeceptum communionis impleri ». -'
Idemque notant Filliuccius et Reginaldus.
- Praeterea, Suarez, in 3 P., dz'sp. 70, sect. 2,
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUB]ECTO EUCHAR. - DUB. II .... ART. III.
riquez, Silvestro Ò),' et Salmant.! cum
Sà, Filliuccio, Reginaldo et aliis commu-
niter.
Tempus autem paschale incipit a do-
minica Palmarum, et terminatur dominica
in Albis; ex declaratione Eugenii IV, in
bulla Fide digna, anno 1440. - Ex con-
suetudine tamen, necessitate vel privile-
gio plus temporis conceditur; ut [Contin.]
Tournely 2, Lugo 3, Palaus 4, Salmant. 5
et Roncaglia 6.
Qui omisit
communìo-
297. - Dubitatur 2°. An quiin Paschate
nem in Pa .. commumonem omz'st't teneatur quampri:
schate:
mum communicare ? - Adsunt tres seno
tentiae:
]uxta
S. Alphon-
Prima sententia communior, cui sub-
sum, t e n e- scribo, et quam tenent Navarrus 7, Sua-
tur quam-
primum rez 8, Lugo CI), Gonet 9, Palaus l0, [Con-
communi·
care. tìn.] Tournely 11, Benedictus XIV 12, An-
toine 13; Elbel ò) cum Henno Ò),. Salmant 14
cum Laymann, Coninck c), Bonacina c) et
Vasquez; ac Croix 15 cum Azor, Silvio,
Quomodo Hurtado, A versa, etc., absolute affirmat,
annus com-
putandus, tum ex praecepto ecclesiastico, tum di-
vino. - Ex praecepto dz'vz"no. Quìa, licet
Christus hoc praeceptum communionis
non deterrninaverit, reliquit tamen deter-
minandum Ecc1esiae, quae postea servan-
dum esse determinavit saltem semel in
Henriq lib. 4, cap. 4, n.l, tit./. _ l Tr. 6, de Poenit.,
cap. 7, n. 38 Sà, v. Confessio, 'n. 4. - Ft'll., tr.7, cap. 3,
n.53. - Regin., Hb. 6, n. 36. - Eugen. IV, bulla Fide digna,
§ 2, de die 8 ]ulii 1440. in Bullar, Rom. Mainardi. - • De
Praec. Ecel., cap. 5, qu.2. - 3 Disp. 16, n.62. - , Tr.21,
punct. 15, n. 2. - , Tr. 4, de Euch., cap. 8, num. 17. -
• Tract. 18. de Euch., cap. 6, qu. 5, resp. 1. - 'Man.,
cap.' 21, num. 45. - • De Euch., disp. 70, sect. 2, ·v. Dico
ergo. - 9 Man., tr. 4, de Euch., cap. lO, v. Prae't8r. -
lO Tr. 21, punct.15, num. 7. - 11 De Praec. Ecci., cap. 5,
qu. 3. - " Noti!. 45, n. 13. - 13 De Euch., cap. 2, qu.l,
resp.2, num. 8. - " Tr.4, cap. 8, n.21. - Laym., lib. 5,
tr. 4, cap. 5, num. 8. - Vasq., de Poenit., qu. 90, art. 3,
dub. 2, n. 13. - 13 Lib. 6, parto 1, n. 644. - bo.., parto 1,
v. Dico ergo, scribit: « Il1ud verbum semel
in anno aeque eum utroque actu confitendi
et communicandi conjungi».
b) Silvester de confessionis et communio-
nis praecepto videtur hane explicationem sup-
ponere, dum, v. Confessio I, qu. 2, Z·, f" af-
fert et rejicit opinionem eorum qui docent
eum qui « post eonfessionem et communio-
nem in Pasehate» alicujus peccati obliti re-
miniscitur, teneri statim confiteri, nec posse
« exspeetare futuram quad,ragesimam».
297. a) Lugo, disp.16, num. 65 et seqq.,
eum saI;ieobligat ad communionem, sed
infra annum, percipiendam, ut rede nota-
s. ALPHONSI, Opera moralia. - Tom~ In.
273
anno; ut dicunt Suarez 16, Gonet-", Palaus 13,
Bonacina 19, Lugo 20, [Contin.] Tournely 21,
Croix 22, Antoine 23 et Salmant. 24. Ex prae-
cepto ecclesiastico. Tum quia tempus pa-
schale non est ab Ecclesia assignatum
ad finiendam obligationem, sed ad eam
sollicitandam; unde, quando obligatio jam
contracta nondum impleta est, quamprì-
mum impleri debet. Tum quia, ut dicunt
Gonet 25, Lugo 26, Palaus 27, [Contin.] Tour-
nely 28, Salmant. 29, etc., Ecc1esia circa
communionem duo imposuit praecepta,
unum communicandi infra annum, alte-
rum communicandi in Paschate; ut colli-
gitur ex citato cap. Omnis et ex Tri-
dentino 30, ubi dicitur: St' quz's negavert't
omnes.... fideles.... teneri st'ngult's anm's
saltem t'n Paschate, ad communù:andum
juxta praeceptum S. Matrz's Ecclesiae,
anathema sito Nota: st'ngult's anm's sal-
tem t'n Paschaie: ergo, si communio in
Paschate fuit omissa, debet quamprìmum
implerì antequam terminetur annuso
Dicit autem Lugo 31; et Bernal apud :
Croix 82, quod si quis omisit communicare
in Paschate, non peccat quoties data op-
portunitate communionem differt; sed tan-
tum, si intra annum communionem omit-
tit. Quia tunc praeceptum communìcandì
lib. 7, cap. 30, qu. 5. - Silvius, qu, 80, art. 11, qu, 4. -
Gasp. Hurtad., de Euch.~ disp. lO, diff. 3, i. f. - Aversa,
qu.B, sect. a, v. Quarto. - 16 Disp, 70, sect, 1, V. Quaeres
tandem, et sect, 2. - l'l Man., tr. 4, cap. lO. - 18 Tr. 21,
punct. 15, num. 1. - 19 Disp. 4, qu. 7, punct. 1, n. 9. -
20 Disp. 16, num. 28 et 67..- In De Euch., cap. 7, art. 2,
sect. 2, v. An autem pZuries. - !!2 Lib. 6, parto 11 n.599.
- 98 De Euch., cap. 2, qu. 1, resp. 2, n. 8. - 24 Tr. Il, de
Legib., cap. 2, num. 162. - "Man., tr. 4, cap. lO. -
" Disp. 16, num. 65 et 69. - " Tr. 21, punct. 15, num. 7.
- i8 De Praec. Eccl., cap. 5, qu. 3. - 29 Tracto 4, cap. 8,
num.,21. - so Sesso 13, de Euch., can. 9. - 31 Disp. 16,
num. 69. - Bernal, disp.44, num.76. - " Lib.6, parto 1,
num.644.
bit S. Alphonsus hoc eodem numero infe-
rius.
ò) Elbel, confero 15, de Sumpt. Euch.,
n. 127, ad communionem obligat quampri·
mum percipiendam, eum qui. toto anni tem-
pore non eommunicavit».- Idemque ait Hen-
no, de Euch., disp. 9, qu. 2, concl.1, resol. 3;
et Henno, resol. 2, negaverat teneri ad com-
munieandum statim moraliter post Pascha,
eum qui paschalem eommunionemomisisset;
teneri tamen communicare ante finem anni,
si ante Pascha non communicasset.
c) De Coninck et Bonacina,vide notam b,
ad n. 294.
18
 274 LIB. VI. - TRACT. IlI. DE EUC~ARISTIA.
in Paschate non potest amplius observari:
unde remanet sola obligatio alterius prae-
cepti, communicandisaltem semel in anno.
- Sed probabilius contradicunt [Contin.]
Tournely l cum Azor, Suarez, etc.; ac
Croix 2 cum Vasquez, Aversa, etc. Quia
(ut communiter dicunt auctores hujus
primae sententiae) hoc praeceptum com-
municandi in Paschate non est datum ad
finiendam, sed ad sollicitandam obliga-
tìonem, . cavet can. De viduzs [caus.] 27, qu. 1.
Aliidistin· Secunda sententia, quam tenent Ar·
guuntmali·
tiam et ìm- milla et Tabiena apud Suarez 8, et Renzi 4,
potentiam.
distinguit. Et dicit quod si quis omìserìt
communionem ex malitia, non tenetur
quamprimum communicare; quia jam
transgressus est praeceptum, quod temo
pori paschali affixum est. - Tenetur vero,
si ex ùnpotentia fuerit impeditus; quia
tunc praesumitur Ecclesia consensisse in
dilationem, sed noluisse ab obligatione
communionis hominem eximere.
Aliiomni- Tertia autem sententia absolute negat
no negant
teneri. teneri illo anno ad communionem, qui
omisit sive ex malitia sive ex impoten-
tia d). - Hanc tenent plures graves au-
ctores, prout Sotus 5, sa 6, Toletus 7; item
Silvester, Valentia, Medina, Victoria et
Ledesma, apud Diana 8. Et probabilem
putant Palaus 9, Busenbaum (ut supra,
n. 294, ad 1); Bonacina e) cum Henri-
quez e) et S. Antonino: qui eam absolute
docet I), ubi loquens de hoc casu, sic ait:
Non.... vz"cletur teneri ex necessitate, ùa
1 De Praec. EccI., cap. 5, qu.B, v. f... Aeor, parto 1,
lib. 7, cap. SO, qu. 5.. Suar., disp. 70. sect. 2, v. Dieo ergo.
_ • Lib. 6, parto l, num. 644.• Vasq., de Poenit., qu. 90,
art. 3, dub. 2, num. 13.. Aversa, qu. 8, sect. 3, v. Addit
lamen. - Armilla, v. Communio, num. 6. . Tabiena,
v. Communicare.. num. lO, qu. 7. . 3 Disp. 70, sect. 2,
v. Alii vero. - • In 3 Praec. Eccl., cap. 2, qu. 3. - , In 4,
disto 18, qu. I, art. 4, i. f. - G V. Eucharistia, n. 7. -
quod non faciens- peccet mortaliter. Quod
patet ex similibus.... ammendo jejunz"um
Ecclesiae..., quzs dz'cz't quod adhuc teneatzer
supplere in alta die?... Et idem de oiola-
tione festorum, de omissione MIssae et
altis. Hoc enim si uerum esset, quod te-
neretur de necessitate.... quousque sup·
pleat, multa... mortalia commùteret fa-
ciendo ... contra zmum praecepti/,m,. et sic
Ecclesia laqueos injiceret animabus: quod
Ratio hujus sententiae est, quìa praece-
ptum communionis est affixum tempori
paschali, sicut praeceptum jejunii et au-
diendi Missam est addictum vigiliis et
festis. Unde, sicut quis non tenetur jeju-
nare aut Missam audire transacto die
vigiliae aut festi; ita nec communicare
elapso tempore paschali. Nisi (certe exci-
piendum) fuerit impeditus a communione
de consilio confessarii; ut tenent Sal-
manto lO, Palaus 11 et aliì communiter: hoc
enim expresse cautum est in cap. Omnis,
supra allato.
Negant autem g) auctores hujus sen-
tentiae adesse hoc duplex praeceptum,
nempe communicandi in anno et com-
municandi in Paschate; sed unicum tan-
tum praeceptum dicunt Ecclesiam ìmpo-
suisse, affixum tempori paschali: quo
transacto, nulla remanet obligatio com-
municandi. - Negant pariter exstare
praeceptum divinum communicandi se-
mel in anno; nam licet adsit obligatio
, Lib. 6, cap. 18, num. 2. - S,·lvest., V. Euchartstia III,
num, 17, § Tertium. . Valent., disp. 6, 'l-u. 8, punct. 4,
v. Quartum est. - Barthol. Medina, lnstruct. Confess.,
lib. l, cap. 14, § 42, v. Quintum. - Vietoria, Sum., de
Confess., num. 148. - Martin. de Ledesma, 2' 4', qu. 7,
art. 5, dub. 2. - , Parto 3, tr. 4, resol. 41. - • Tr~~t. 21,
punct. 15, num. 6. - 10 Tr. 4, cap. 8, num. 18. -
cit., n. 3.
CAP. 11. - DE CAUS!S :ET SUBJECTO EUCHAR. - nUB. Il. - ART. llI. 275
communicandi saepius in vita, praeceptum hoc recte non admittunt Lugo 3, Palaus " netur Adhuc te-
in fra
tamen communicandi semel in anno di- Salmant. 5 et Antoine 6. Quia intentio non schale. tempus pa-
cunt esse mere ecclesiasticum. Non secus potest efficere ut actus positus tempore
ac praeceptum saepius colendi Deum est quo nondum coeperit obligatio, sit satis-
quidem de jure etiam divino: sed obli- factorius: sicut qui praevidet die domi-
gatio audiendi Missam in dominica, prout nico se impeditum fore, audiendo Mis-
praescripsit Ecclesia, est tantum de jure sam die praecedenti ex intentione satis-
ecclesiastico; ut fuse tuentur ipsimet Sal- faciendi crastìnae obligationi, certe non
manto l cum Soto, Cajetano, S. Antonino, satisfacit. Id confirmatur ex Rituali Ro-
Azor, Navarro, Suarez, Palao, Bonacina mano 7, ubi sic dicitur: Aegrotis quoque pa-
et aliis communìssìme, ex D. Thoma s, ubi rochtalibus, etzanzsi commzmionem extra
ait: Dicendum quod observantia diei do- praescriptos paschales dies sumpserint,
minicae in nova lege succedit ooseruan- in paschalibus diebus il/am_(parochus) de-
tiae sabbatt"; non ex .vi praecepti legis, feret ac mznistrabit.
sed ex constitutione Ecclesiae et consue- 298. - Dubitatur 30 • An qui non potest
tudine popztli chrzstt'anz: (Vide alia dieta communicare tempore Paschatis teneatur
Lib. III, n. 265). - Apud auctores se- praevenire?
Haee sen- cundae sententiae neminem reperi, qui Prima sententia negat; et hanc tenent p~~r~~
tentia, non
contemnen- huic parìtatì adaequate respondeat. Unde Suarez 8, Holzmann 9, Busenbaum (ut su- pediendus
da. non tenetur
hanc tertian: sententiam non contemnen- pra, n. 294, ad 2), Tamburinius a),. Bo- praevenire
juxta alias.
dam puto: saltem, quia ex neutro prae- nacina lO cum Coninck, Filliuccio, Regi-
cepto, divino aut ecclesiastico, constat naldo, Molfesio b),. et Renzi 11 cum Azor,
haec obligatio communicandi transacto Vasquez C), etc. - Ratio est eadem quae
S. Doetor
a prima non
tempore paschali. - Hoc tamen non ob- adducta est ab auctoribus tertiae senten-
reeedit. stante, nolo recedere a prima sententìa. tiae in praecedenti quaestione, nempe,
Praevi- Dicit autem Tamburinius h) cum Dia- quia hoc praeceptum addictum est tem-
dens impe-
dimentum, na, quod si quis communicaverit ante pori paschali: quo non incepto nulla est
communi-
ca n s ante tempus paschale praevidens impedimen- obligatio.
tempus:
tum communicandi in Paschate, cum in- Secunda vero sententia, quam tenent Hos ]uxta a-
tene..
tentione satisfaciendi praecepto illius anni; Laymann 12, Lugo 18, Palaus 14, Habert 15, tur, si com-
munioultra
adhuc cessante postea impedimento, non Elbel d), Croix 16 et Antoine 17, Salmant. e), annum dif-
ferenda es-
tenetur in Paschate communicare. - Sed [Contin.] Tournely 18, dicit quod si com- set,
1 Tr, 23, cap. l, n. 38.• Soms, de ]ust.,.lib. 2, qu.4, Commun. paschal., i. f. - • Disp. 70, seet.2, v. Tertium
art. 4, ad 2.. Cajetan., in 2nm 21le , qu. 122, art. 4, v. Et dub. - • De Praec. EccI., n. 57. - 10 Disp. 4, de Bùch.,
guoniam ambiguitates. - S. Anton., parto 2, tit. 9, cap. 7, qu, 7, punct, 2, n. 15. - Coninck, qu, SO, n. 108. - Fili.,
v. Succedit. - bor, part.2, lib. l, cap. 2, qu, 2.. Navar., tr.4, cap. 2, n. 59. - Regin., lib.29, n. 76. - U In S Praec.
Man., cap. 13, num. l •• Suar., de Relig., tr. 2, lib. 2, Ecci., cap. 2, qu. 5. - Asor, parto l, lib. 7, cap. -SO, qu. ult.
cap. 4, n. 8. - Palaus, tr. 9, punet. 1, num. 4.• Bonac., - " Lib. 5, tr. 4, cap. 5, num. 9. - " Disp. 16, num. 75
disp. 5, de So Praee., num. 4.. 9 2(1 2ae, qu. 122, art. 4, et 76. - " Tr. 21, punct. 15, n. 8. - .. De Euch., part.l,
ad 4. - Diana, parto 3, tr. 4, resol. 42. - • Disp. 16, cap. 22, qu. 5. - .. Lib. 6, parto l, n. 642. - 17 De Euch.,
n. 77 et 78. - • Tr. 21, punet. 15, n. 8. - , Tr.4, cap. 8, cap. 2, qu. l, resp. 2, num. 9. - 18 De Praec. Eccles.,
Loc.
n. 22. - • De Euch., cap. 2, qu. l, resp. 2, n. 9. - , De cap. 5, qu.4.

Ex auctoribus hic allatis, solus Victoria
d)
de utraque omissionis causa loquitur; de ce-
teris vero alii, ut Sotus, Sà, Toletus, SiI·-
vester, Medina, vel perspicue insinuant vel
aperte dicunt de culpabili omissione; Lede-
sma autem loquitur de inculpabili omissione.
Auctores denique hic a Diana citati, ab eo
allegantur pro sententia quae absolute et
absque distin~tione negat illum.debere co~­
municare, qUI tempore paschall commumo-
nem omisit.
e) Bonacina, qu. 7, punct. 2, n. 13, exi-
stimat probabilem esse sententiam quae ne·
gat illum teneri, nisi forte distulerit commu·
nionem de consilio confessarii; aut nisi lata
sit excommunicatio, vel nisi exstet lex aliqua
particularis vel consuetudo contra non com·
municantes elapso Paschatis tempore •. -
Quam etiam sententiam tenet Henriquez,
lib. 8, cap. 5, n. 1.
I) In. textu hic relato, qui habetur in
part. 2, tit. 9, cap. 9, § ~, S. Anto~inus l?-
quitur de eo • qui omislt commumonem m
Paschate ex negligentia '. _ allegatur; tenet -enim secundam sententiam,
g) Virtualiter saltem;quodtamen expresse
habet Valentia.
h) Tamburinius (qui Dianam non citat)
probabiIem existimat hanc sententiam, Me-
thod. expedit. Commun., cap. 4, n.38.
298. - a) Tamburinius, Method. expedit.-
Commun., cap. 4, n. 37 et 38, hanc opinio-
nem existimat probabilem.
_ b) Molfesius, Sum., part.l, tr. 3, cap. 8,
n. 28, forte rem insinuat,negans satisfecisse
praecepto eum qui alio anni _tempore com·
municavit.
c) Vasquez non satis accurate a Renzi
quae S. Alphonso multo probabilior videtur.
Cfr. notam c ad n. 294.
d) Elbel, confero 15, de Sumpt. Euch.,
n. 127, non videtur ad rem citari; scribit
enim: «Is qui praevidet initio' temporz's pa-
schalz's se non habiturum deinceps tempus
vel occasionem sumendi S. communionem,
tenetur iIlam statim sumere •.
e) Salmant.,- tr. 4, cap. 8, n. 22, innuunt
utique hanc òpinionem;sed eam non expresse
propugnant: c Quia, inquiunt, in ea lege duo
praecepta.... continentur: alterum, communi-
candisemel saltem in anno; alterum, co:ql-
municandi in Paschate; et praeveniendo com-
munionem adimpletur illud praecel?tum com·
municandi semel in anno: dicendum est l'tX
 276 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTtA.
munio non sit differenda ultra annum ab
ultima communione facta, non teneris
praevenire; cum antecedens illa commu-
nio non sit impletiva praecepti paschalis,
.et eamdem obligationem relinquat. - Se-
cus vero, si ultra annum differri deberet.
Quia tunc teneris communionem antici-
pare: tum ex praecepto divino commu-
nicandi semel in anno, modo quo ab Ec-
elesia est determinatum; tum ex praecepto
ipsius Ecclesiae, quae duas obligationes
imponit, nempe communicandi infra an-
num, et communicandi in Paschate, ut
supra dictum est. Unde, si obligatio com-
municandi in Paschate nequit impleri,
saltem implenda est obligatio communi-
candi semel in anno.
Haec secunda sententia in se spectata
valde probabilior mìhì videtur. Sed ad-
vertendum quod ìpsa procederet tantum
juxta opinionem illorum qui dicunt obli-
gationem hujus annuae communionis in-
cipere a Januario et terminari ad De-
. Non tene- cembrem. - At, quia communisest sen-
tur praeve-
nire. tentia aliorum, et universali usu fidelium
comprobata (ut diximus n. 296), quod
hujusmodi obligatio urgeat a Paschate ad
Pascha; hìnc dicendum videtur, nullam
ei esse obligationem praeveniendi, qui
praevidet non posse communicare tem-
pore paschali, quia (ut bene advertit Pater
Suarez 1) talis communio non esset adim-
pletiva praecepti: tempore enim quo fie-
ret, non adhuc inceptum esset tempus
obligationis, cum nondum inceperit tem-
pus annuae communionis. - E converso
certum est quod,incepto tempore paschali,
si quis impediendum a communione se
praevidet, tenetur illico eam accipere; ut
communiter docent Suarez, Sà f) et Bo-
nacina, cum Salmant. 2.
1 Disp.70, sect.2, v. Tertium dub. - Suar., Ioe. cito -
Bonac., disp. 4, de Euch., qu.7, punct.2, n. 15•• \I Tr. 4,
cap. 8, num. 23. - • De Euch., disp. 16, n. 17. - , Lib. 6,
parto 1, num. 626. - 5 Method. expedit. Commun., cap. 4,-
n.40. - 8 Tr. lO, de Censur., cap. 3, nume 74. - '1 Parto 5,
traete 9, resol.88. - S De Buch., qu. 4, art. 2, nume 10,
v. Notand. 4. - Laym., lib. l, tr. 5, parto 2, cap. 2, n. 3.
_ • Method. exped. Com., cap. 4, n. 40. - lO Loc. cito -
hac parte teneri euro coromunionem praeve·
nire, non autero ex vi solurn a1terius prae·
cepti communicandi in Paschate».
f) Sà, V. Eucharistia, i.f.; seu rectius Victo·
299. - Dubitatur 4°. An teneantur fide-
les tollere impedimenta, ut praecepto ano
nuae communionzs satisfaciant?
Communiter dicunt Lugo 3, Croix 4,
Tamburinius 5, Salmant. 6, Diana 7; et
Viva 8 cum Laymann, quod excommunz:
catus tenetur obtinere absolutionem, ut
possit praeceptum implere; quia commu-
nio valde confert ad animae salutem.
Unde ipsius praeceptum rigide obligat ad
auferenda mala spiritualia quae obstant.
Censent vero Tamburinius 9 et Viva l0,
carcere detentos non teneri ad quaeren-
dam libertatem ut communicent. - Sed
probabilius contradicunt Salmant. 11; cum
probabilius sit hoc esse praeceptum divi-
num, juxta dieta n. 297.
300. - o: Resp. IIIo. Tenetur quis com-
o: munionem paschalem sumere in paro-
o: chia a pastore suo: nisi hujus licentia,
e privilegio aut consuetudine eximatur.
o: Navarrus, Suarez 12, etc. », - [Ex cap.
Omnis, de poenz"t. et remiss. Vide dieta
n.295].
e Unde resolves:
« l°. Sacerdos, ubivis celebrando, sa-
o: tisfacit. Bonacina 13 », - [Ut communi-
ter ex consuetudine dicunt Wigandt 14,
Roncaglia 15, Antoine a) ;et Salmant. 16
cum Sà, Palao, etc. Intellige si celebret;
alias tenetur communicare in parochia,
ut alti laici]..
« 2°. Eximuntur peregrini et vagi, qui
e parochiam non habent aut ab ea absunt.
e Bonacina 17 ». - [Et ita absunt ut com-
mode ad illam accedere nequeant. Nec
tunc tenentur communicare in ecclesia
matriceoppidi illius, neque in parochia
in qua transeunter commorantur; ut San-
chez 18, Salmant. 19. - Vide dicta n. 240,
V. 9. St' t'n Paschate, et seq.].
11 Tr. lO, de Censur., cap. 3, 'num. 74. - Nava'1"., Man.,
cap. 21, n. 52. - 12 Disp. 72, sect. 2, v. Secundum dub.-
13 Disp.4, qu.7, punct. 2, n. 7, v. f. - l ( Tr. 12, exam.4,
num. 48, v. Nota. - llS De Euch., cap. 6, qu. 7, i. f. _
16 Tr. 4, cap. 8, n. 29... Sà.. v. Eucharistia,l num. 11...
Palaus, traet. 21, punet. 15, num. lO, i. f. - l'l" Loc. cit.,
num. 8. - 18 De Matr;, lib. 3, disp. 23, n. 17. - 10 Tr. 4,
cap. 8, n. 31.
relli, in Addit. ad Sà, loc. cit., prius duro-
taxat membrum hujus distinctionis habet.
300. - a) Antoine, cap. 2, qu. 1, resp. 2,
n. 3, Z. f,: « Sacerdotes tamen saeculares,
CAP. II. - DE OAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. III.
Quid de e 3°. Non eximuntur laici ìnservìentes
laicis mo-
naseerìo in.. e religiosis; ut habet Sà 1. Nisi, ut dicit
servienti-
bus. e Bonacina, degant in monasteriis, aliis-
Excom·
m unicati eque locis a cura parochorum exemptìs,
tenen tur «Vide Sanchez b) ». - [Vide dieta n. 240,
Impedimen-
ta tollere. v. lO. Sì sint.].
Commu- «4°. Non satisfacit huic praecepto, qui
nicans ex ..
tra paro- e in Paschate extra parochiam sine con-
chiam non
satisfacit. e sensu pastoris communicat; ut habent
e Navarrus, Azor et alli communiter. -
e Nisi tamen communicet in cathedra1i
Item, car-
cere deten- «ecelesia: hunc enim satisfacere prae-
ti. o: cepto censet Bonacìnas; sed negat card.
O' Lugo 8, nisi episcopns expresse vel ta-
O' cite consentiat ». [Sed opinio Bonacinae
nescìo an sit probabilis: nisi adsit in ali-
quo loco communis usus, qui consensum
Commu- episcopi praesumere faciat c),. oves enim
nio pascha-
lis a p r o- a proprio pastore agnosci debent]. -
prio pasto-
re accìpien.. e Vide supra, cap. 2, dub.l, art. 1, caso 7,
da.
«8 et 9.
Nisi de « Dixi: sine consensu pastoris, Quia
consensu
pastoris. o: cum consensu Summi Pontificis vel epì-
e scopi, sive ordinarii aut ejus vicarii gene-
" ralis, vel parochi (hi enim omnes intelli-
Sacerdos, e guntur nomine pastoris), extra parochiam
ubivis cele-
bret, . satìs-
facit. 1 v. Eucharistia~ n. 9., -
Bonac., disp, 4, de Buch.,
qu. 7, punct. 2, n. lO. - Na'1Jar., Man., cap. 21, n. 52. -
Aeor~ parto 1, lib. 7, cap. 30, qu. 6. - 9 Loc. cit, n. IL-
a Resp. mor., lib. 1, dub. 15, num. 4. - • Tr. 4, cap. 8,
n. 34. - • Method. expedit. Commun., cap. 4, num. 43. -
S Theol. mor., parto 1, tr.5, qu. 19, quaestiunc. - Beja,
Quid de
peregrinis
et vagis.
licentia parochì certo praesumpta. Ita
inquit, ex consuetudine satisfaciunt celebran-
do in ecc1esia, cui addìcti sunt per suas fun-
ctiones-.
b) Sanchez, de Matr., lib. 3, disp. 23,
n. 12, ubi Ioquìtur de acquìrenda parochia
relate ad sacramenta, ratione habìtationis,
quando haec brevis temporis non est.
c) Et S. C. C., in Amerina, die lO Sept.
1803, dec1aravit observandum esse decretum
quo episcopus jusserat ut communio acdpere-
tur non in cathedrali, sed a proprio parocho
ad satisfadendum praecepto paschali, non
obstante immemorabili consuetudine. Vide-
Thesaur. Resolut., tomo 69,jol.209 et seqq.
d) Suarez, hic a Sa1mant. dtatus, 10quitur
disp. 72, sect. 2, V. Hinc igitur, de admini-
stratione hujus sacramenti, ad quam requirit
jurisdictionem;sed ait excusari ab omni culpa
sa1tem mortali, «si intercedat bona fides et
interpretativa seu praesumpta vo1untas pa·
storis probabili causa '.
e) Lugo, disp. 18, n. 51; Taroburinius,
/oc. cit., cap. 4, n. 49, ajunt difficilius prae-
277
« communìcando satìsfìerì praecepto do-
« ctores concedunt. - Et quidem suffi- consensus
Satis est
e cere consensum interpretativum, sive certo prae-
sumptus.
e praesumptum », [Modo adsit certitudo
moralis de voluntate parochi; ut Salmant.s
cum Suarez d), Lùgo e), Diana f) et Tam-
burinio e)] O' notat Tamburinius 5. - Immo
e Bauny 6, Beja et quidamalii (apud Tam-
e burinium 7 et cardinalem de Lugo g),
e item Dìanas) putant posse satisfieri prae-
O' cepto communionis paschalis (praeser-
« tim extra diem Paschae) apud mendican-
e tes, ex privilegio Nicolai V h), Pii IV h)
e et Pauli IV h) certis concesso, quod cae-
« teri partìcìpent. Verum hoc alii com-
e muniter negant. Vide Aversa 9 ».
Cum Diana (ut supra) sentiunt Beja, Communi-
cans ,in ec-
Rodriguez, etc., apud Escobar l0, bene c1esia regu-
larium non
fideles satisfacere praecepto communì- satisfacit.
cando in ecelesiis regularium, vi privile-
giorum a praedictis Pontificibus conces-
sorum monasteriis D. Hìeronymì, - Sed
communiter et merito id reprobant Croix 11 ;
et Salmant. 12 cum Lugo e), Fagundez i),
Tamburinio e) et aliis, qui dicunt nemi-
nero posse in ecclesiis regularìum prae-
Respons. cas., parto 4, caso 4. - , Method. expedit. Com-
mun., cap. 4, num. 51 et 52. - B Parto 2, tr. 14, resol, 73;
et parto 6, tr. 7, resol, 58. - , De Euch., qu, lO, sect. 4.
- Befa, Ioc. cito - Hieron, Rodrig., Compend., resol.l27,
n. 3. - 10 Lìb. 20, num, 441. _ ] l Lib. 6, parto l, n.63&. -
1'2 Tr. 4, cap. 8) n. 34. -
sumenduro esse consensumparochi, paschali
quam allo tempore.
f) Diana,part. 3, tr, 2, resoi.12, i.f; loquì-
tur de religiosoministranteEucharistiam die
Paschatìs, negans eum peccare, si id faciat
curo licentia certo praesumpta et moraliter
certa parochi s ,
g) Lugo, de Euch., di,Sp. 18, n. 49, addu-
cit auctores qui affirmant mendicantes posse
Eucharistiam ipso Paschatis die ministrare.
h) Nico!aus V, in sua bulla Scimus po-
pulos, de die 15 ApriI. 1448, fratribus de Ob-
servantia facultatem concessit «in omni,prae-
terquam in die Resurrectionis..., sacratissimi
Corporis Dominici coromunionem dandi -.
Quod privilegium confirmavit Paulus N,
bulla Ex clementi Sedis Apostolicae, de di.e
1 ]ulii 1555; et Pius IV, bulla Ex clementi
Sedis, de die Z7 April. 1561. Bullaeistae haben·
tur apud Rodriguez in BullarioRegu1arium.
i) Fagundez, de 3 0 praec. Eccl.} lib. 1,
cap. 5,n. 11, dicit posse fieri, quando ciro
curostantiaesunt tales, «ut arbitrio prudentis
viri, credatur parochus fore contentus '.
 278 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
ceptum communionis implere, nisi cum
licentia parochi certo praesumpta; ita
etiam Suarez j), Bonacina j)/ et Escobar 1
cum Villalobos j), N ufìez,Fagundez i), etc.,
qui refert dec1arationem S. Congregationis
anni 1586 (apud Farinacium 2), ubì dictum
fuit minime satisfacere praecepto commu-
nicantes in ecclesìis regularium. Nec ob-
stant praefata privilegia (quorum meminit
Busenbaum). Nam, ut ajunt auctores k)
citati, cum Pontifices saepe dec1ararint,
quoad communionem obligatoriam sem-
per servandum esse illaesum jus parocho-
rum, tam praedicta monasteria D. Hiero-
nymì quam aliae religiones nunquam ìllìs
privìlegììs usae sunt, nisi pro suis fami-
liaribus,
Unde Escobar 3 censet oppositam opi-
nionern non esse practice probabilem. -
Et revera nostra sententia a comrnuni
consuetudine videtur approbata.
Pueri ra-
tionis ìm- 301. - Pueri baptizati rationis impotes,
potes, et a- et perpetuo amentes, Eucharistiam su-
mentes,
percipiunt
fructum
mendo, vere gratiae augmentum perci-
Euchari· piunt; quia sufficit hoc sacramentum in
atiae,
gratia suscipere, ad ejus effectum sane per-
cipiendum. Ita Suarez, Vasquez, Coninck,
Palaus, Laymann, cum Salmant. '. - Ob
Ecclesia majorem tamen reverentiam hujus sacra-
latina vetat
dari parvu- menti, Ecc1esia latina merito illud parvu-
Iis,
lis dari prohibuit; ut habetur ex communi
sensuEcc1esiae,juxtaS.Thomam 5, Catechi-
smum Romanum 6 et Rituale Romanum 7.
Sed quaeritur l°. An pueri, statm: ac
habent usum ratz'om's, possz'nt ac debeant
communù:are?
Prz"1na sententia affirmat; et hanc tenet
S. Antoninus 8, ubi ait: Cum (puer) est
l Lib. 20, num. 442 et 443. - Nuiiell, in 3 P., qu. 82,
art. 3, concI. 5. - • Ad sesso 13, can. 9, deelar. 23 Ja·
nuar. 1586. Cfr. et alias similes declarationes apud Pal·
lottini, v. Sacram. Euchar., § 1, nuro.6, " 16 et seqq. -
3 Loc. cit., num. 443. - Suar., disp. 62, sect. 4. - Vasq.,
disp. 212, cap. 2, n. 11. . Coninck, qu. 30, art. 9, n. 77. -
Palaus, tr. 21, punct. lO, num. 5•. Laym., lib. 5, tr. 4,
ap.4, n. 2. - " Tr. 4, cap.', n. 6. - 5 3 P., qu. BO, art. 9,
ad 3. - , De Euch., n.62, (al., num. 67). - , De SS. Eu·
char. Sacram., n. 11. - 8 Parto 3, tit. 14, cap. 12, § 5. '-
, Is est Joan. S.... Chell, Select. disp. 26. - Paluà., in 4,
disto 12, qu. I, art. 5, concI. 1, i. t. (n. 25, i. t.) . . Philip.
de la Crus, Thesaur. EccI., tr. I, § 11, n. 3.. IO Lib. 20,
j) Suarez, de Reh'g., tr. lO, h'b. 9, cap.3,
n. 6; Bonacina, de Euch., qu. 5, punct. l,
n. 12,' Villa1obos, part. 1) tr. 7, diff.47) n.3
et 4, non afferunt hanc' sententiam.
doN capa», cum sez'lz'cet potest mortaliter
peccare) tunc obHgatur ad praeceptum de
confessione, et per consequens de com-
munione, quae sz"1nul dantur. Idem dicunt
Sanchez 9; et Paludanus ac de la Cruz,
apud Escobar 10; probabilemque putat
Diana n cum Tabiena a). - Ratio, quìa,
cum tales pueri jam sint capaces com-
mittendi peccatum mortale, et se dispo-
nendi ad absolutionem per debitum do-
lorem, etiam capaces fiunt communionis,
ad quam minor requiritur ratìonìs dis-
cretio.
Secunda vero sententia, communissima
et probabilior, negat teneri. Et hanc do-
cent Suarez lZ, Navarrus 13, Laymann 14,
Escobar 15, Palaus 16, Antoine 17, Croix 18;
Salmant. 19 cum Vasquez, Soto, Filliuccio,
Dicastillo, etc.; ac Diana 20 curo Toleto,
Coninck, Comitolo b), Tanner, Salas et com-
munì (ut asserit). - Ratio, quia commu-
nis usus Ecclesiae sìc interpretatus est
obligationem hujus praecepti: tum ut
pueri cum majori reverentia et fructu
Eucharistiam suscìpìant; tum ne ipsi fa-
cile exponantur periculo transgressìonìs,
Et quamvis oblìgentur ad confessionem,
non ideo tamen tenentur suscipere Eu-
charistiam, quae est majoris excellentìae
et non tantae necessitatis, - Nec obstat
cap. Omnis 12, de poenit., ubì dicitur
quod omnìs fidelis, postquamad annos
dz'scretz'om's peruenerit, tenetur non tan-
tum ad confessionem, sed etìam ad com-
munìonem, Nam anni dìscretìonìs intelli-
gendi sunt respective ad rationem ma·
teriae, nempe cum quis pervenerit ad
discretionis annos pro confessione, confi-
num. 243. - Il Parto 3, tr. 6, resol. 70, i. t. - .. Disp. 70,
sect. 1, v. Seà exspectanàum. - .. Man., cap. 21, n. 57.-
1" Tr. 4, cap. 4, nume 3. - 115 Lib. 20, nume 244. - 16 Tr.21,
punct. 10, num. 11. - 1'1' De Euch., cap. 2, qu. l, resp. 2,
num, 1. - 18 Lib. 6, part.l, nume 646.- 19 Tr.4, cap. 7,
num. 16•. Vasq., disp. 214, cap. 4, num. 40, v. Deinàe
cum Naval'ro• . Sotus; in 4, disto 12, qu. l, art. 9, i. f.;
et art. 11, V. Quoà si quaeras. - Fili., tr. 4, cap.' 7, ~
n. 192.• Dicast., tr. 4, de Euch., disp. lO, dub. 5, n. 103
et seqq. - .. Part.3, tr. 6, resol. 70.• Tolet., lib. 6, cap. 15,
n. 1•• Coninck, qu. SO, n.102 •• Tann., tomo 4, disp. 5,
qu. S, dub. 5, n. 114. - Salas, de Legib., disp. 14, sect. 13,
num.127.
k) Interpretatio istadesumitur ex Escobar.
301. - a) Tabiena, v. Communicare, n. 6,
sententiam hanc pIane defendit.
b) Comito1us, quamvis a Diana citetur,IlOn
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. III. 279
Pueri, teatur; quando ad dìscretionìs annos pro Idque confirmatur in cap.penult., causo26,
juxta alios,
tenentur communione, communicet. Sed notandum qu. 6, ubi dicitur: Cuz Poenitentzae sacra-
communi·
care statim quod ex hujus sententiae fautoribus alti, mentum conceditur, neque Eucharz'sHae
ac ratione
potiuntur. ut Vasquez C), Hurtadus O, Praepositus e), sacramentum negarz' debet, si desidere: f).
Granado c), etc., apud Escobar t, censent Sed hic dubitatur l°. Quando censean-
tales pueros nec teneri nec posse commu- tur pueri obHgati ad communù:andum?
nicare j quia (ut dicunt) E'ucharistia non Sotus apud Suarez 5, et Corduba g) apud
potest dari eìs qui non sunt capaces digne Palaum 6, sentiunt hanc obligationem in-
Possun t communicandi. - AHi vero, ut Suarez 2 cipere a duodecimo anno; quia (ut ajunt)
tamen, si
Euchari· cum Soto et Laymann, Palao, ac Croix 3, in ea aerate pueri tenentur ad leges ec-
stiam di-
scernant a probabilius dicunt quod esto pueri non clesiasticas. Sed hoc communiter rejìcìtur,
profano ci-
bo. teneantur communicare statim post ade- prout diximus de Leg., lib. I, n. 155. -
ptum usum rationis, non tamen prohiben- Hinc comrnunìter dicunt doctores, regu- Regulari·
ter non te-
Probabi· tur ad Eucharistiam accedere, semper ac lariter loquendo, pueros non obligari ad nenturante
Iìus non sta- nonum an-
tim tenen- sciant discernere hunc coelestem cibum communionem ante nonum vel decìmum num.
turo
a profano. Tunc enim, ut inquit D. Tho- annum; nec differendam eis esse commu- Non dure-
rendum ul-
mas 4: Quando jam puerz' z'nez'pz'unt alz'- nionem ultra duodecimum (ut sentiunt tra duode-
cimum vel
qualem usum rationis haoere, ut possin: Palaus h),. et Salmant. 7 cum Lugo i), Di- decimum
quartum.
devotz'onem concipere hujus sacramenti, castillo o , Amico j), etc.), vel saltem ul-
tunc potest eis hoc sacranentum conferri. tra decimum quartum, ut Suarez k), Lay-
l Lib, 20, n. 242.- 8 Disp. 70, sece. r, v. Deinde. • Sotus, n. 646. - " 3 P. t qu, SO, art. 9, ad 3. - sotu«, in 4. disto 12,
in 4, disto 12, qu.}, art. Il, V. f•. Laym., lib. 5, tr, 4, cap. 4, qu. 11. artico Il, v. Sed si quaeras. . 5 Disp, 70, sect. :1,
n.3.. Palaus, tr. 2J, punct, lO, n.n. - 8 Lib, 6. part.l, v. Deinde.-' Tr.21. punct. lO, n.ll. - ' Tr.4,cap. 7, n.1S.
loquiturtameninRespons.mor., lib.l,qu.17, n. 58, videtur etiam negare eos posse com-
de communione. municare statim ut habent usum rationis ad
c) Vasquez videtur sane id insinuare, dum, confessionem sufficientem: c In pueris... paulo
disp.214, cap. 4, n.43, negat ministrandum major aetas et rationis usus requiritur, ut
esse hoc sacramentum pueris c qui sufficienti teneantur singulis annis hoc sacramentum
usu rationis carent, et hoc praecepto non sumere, quam ut teneantur confìteri, ut sci-
tenentur '. - ]acob. de Granado parìter vi- licet majori cum reverentia ad hoc sacra-
detur hanc sententiam insinuare, dum in 3 P., mentum accedant... In genere loquendo pue-
controv. 6) de Euch., tr. lO, disp. 3, n. 11, ri videntur p1erumque capaces hujus sacra-
rationem afferens cur non teneatur, scribit: menti anno duodecimo vel decimo quarto s ,
« Quia Ecclesia declaravit tunc non habere f) Rectius: Canon Agnovimus, penult.)
discretionem sufficientem, ut ea, qua par est, causo 26, qu. 6, jubet ut poenitentia conce-
reverentia et devotione Eucharistia suscipia- datur morientibus; qui eam cupiunt; et Gra-
tur _. Quod aliis verbis, dt'sp. 4, n. 2, sic tianus, transitionem faciens ,ad canonem 14
reddit: c Major enim dignitas Eucharistiae ult., scribit: c Cui autem poenitentia non ne-
pe#t majorem reverentiam in suscipiente gatur, nec reconciliatio sibi deneganda est-.
et majorem discretionem '. g). Corduba, Sum., qu. 60, in med.) hane
à) Gaspar Hurtadus male citatur ab Esco- obligationem incipere ait 12 aut 13 anno in
bar pro hac sententia; tenet enim oppositam, teminis; in viris autem, anno 14 aut 15; et ita
scribens, de Euch., disp.l0, diff. 4, v. Pueri etiam a Pa1ao allegatur.
ergo: c Nihilominus puero permittendum' h) Pa1aus, .tr. 21) punct. lO, n. 11: c Re-
est communicare, quamvis ad eam discre- gulariter, inquiti.... nemo ante decimum an-
tionem [in qua tenetur praecepto annuae num obligari censendus est».
communionis] non pervenerit, si prudenter, i) Lugo, disp. 13, n. 33, de discretione
judicetur pervenisse ad perfectum tisum ra- requisita scribit: c Communiter Rolet adve-
tionis sufficientem ad peccatum mortale, si nire à decimo usque ad decimum quartum
eonfessarius prudenter pr:ilesumat esse suffi- annum·.
cienter dispositum •. j) Dicastillus, tr. 4) disp. lO, dub. 5,
e) Praepositus, qu. 80, art. Il, dub. l, n. 108; Amicus, tomo 7, disp. 29, n.61, non
n. 56, negat quidem teneri. « Advertunt ali- determinant tempus.
qui, inquit, quod pueri non statim obligentur k) Suarez, loc. ct't., tempus assignat c a
communicare cum primum possunt et tenen- decimo usque ad. decimum quartum aeta.tis
tur confìteri, sed aliquanto majorem rationis annum '. - Idemque significant Laymann,
usum requiri, quod non est improbabile, et tr. 4, cap. 4, n. 3; Wigandt, tr.12,exam.4,
colil1ìrmat communis praxis pastorum -. At, n. 46, ubi dicunt in a1iiscitius advenire signa
280 LIB. VI. - TRACT. III. DE EtUCHARISTIA.
rnann k), Wigandt 'k), Antoine 1 et Croix 2.
Hicque notaudum id quod praescripsit
S. Carolus Borromaeus 8: Parochi. .. tllos...
qut' decennt'um attt"gert'nt, hebdomadae Se-
ptuagestmae ùiÌtt"o accersant, et sùtgt"lla-
tt"m t'nstruant atque erudiant ad cogni-
tionem cuttumqee sanctissimi sacramenti
Euchartstiae} doceantque quam humt'lt"ter,
relt"gtosereverenterque ad eam sumendam
accedant.
Dictum est: reguiariter r nam, ut ad-
vertunt auctores, citius possunt obligari
pueri qui ante talem aetatem perspica-
ciores conspiciuntur. Unde recte repre-
hendit Roncaglìa 4 parochos qui indiscri-
minatim non admittunt ad communìonem
nisi pueros in certa aetate constitutos. -
Dicunt autem Navarrus l) et Croix 5 quod,
licet pueri anno decimo possint ad com-
munionem admitti, non tamen ipsi ad
illam tenentur; sed tum solum cum a
parocho vel parentibus moniti fuerint m).
.r De Euch., cap. 2, qu, 1, resp, 2, num. 1. - • Lib, 6,
parto 1, n. 646. - e Synod. dioec. XI, tit, 3, Monita quoad
Sacram. - • De Euch., cap. 6, reg, in praxi, n. 5. - • Loc.
cit., n. 646. - 8 Qu, SO, art. 9, ad a, cum corpo - suar.,
disp. 62, sect, 4, i. f.; et disp, 69, sect, 2, v. Nihilom;nus. -
Petaue, tr, 21, punct, lO, num, 6•• Laym. l°lib. 5, tr.4,
cap. 4, num. 2, cum num. 3 et 4•• , Tr. 4, cap. 7, n. 7.-
discretionis, anno scilicet nono aut decimo;
in aliis vero t.ardius, anno decimoquarto.
l) Navarrus, Man., cap. 21, n. 57, univer-
saliter scribit eos «qui aliena cura guber-
nantur et eorum monitionem exspectant, non
peccare donec moneantur '.
m) S. C. C., die 15Martii 1851, de hac ma·
teria dec1aravit: « Nulla canonica 1ege san-
citum est ne communio ministretur pueris
ante duodecimum aetatis annum •. Posse ta·
men episcopum,attentis locorum ac temporis
circumstantiis, aetatem determinare qua pueri
ad primam communionem admittantur, uti
declaravit eadem S. C. in Annecien.} die 21
]ulii 1888. - Praeterea, de puerorum fre-
quenti communione S. C. c., die 15 Septem-
bris 1906, haec deerevit: «Sacrae communio-
nis frequentiam commendari juxta articuluni
primum deereti [de quotidiana communione,
20 Decembris 1905, relati supranota a, ad
n.254] etiam pueris qui ad saeram mensam
juxta normas in CatechismoRomano, cap. 4,
n. 63} semel admissi, ab ejus frequenti par-
ticipatione prohiberi non debent; sed potius
eos ad id hortari, reprobata praxi contraria
alicubi vigente '.
n) Cajetanus, Sum., v. Communionis mi-
nister, i. m.; Lugo, dìsp. 13} n, 32, negant
Dubitatur 2". An t'n pericuto martis
commUntO trt'buenàa sit pueris qUt' ra-
tt'ontS sunt tmpotes?
Respondetur negative: tum quia idem
adest periculum irreverentiae, tum quia
talis est usus Ecclesiae Romanae. Ita com-
muniter S. Thomas 6; item Cajetanus n)}
Suarez, Palaus, Laymann , Bonacina o),
Lugo n)} etc., cum Salmant. 7.
Et qui aliter ageret graviter peccaret,
ut notant Salmant. 8 cum Ledesma: qui
ait, hujusmodi usum unìversalem Eccle-
siae quìppe aequivalere ac si esset prohi-
bitio.
Pueris vero qui jam sunt compotes ra-
tionis, in articulo mortìs non solum com-
munio dari potest, ut dicunt Navarrus 9;
Cajetanus P) apud Wigandt lO; sed etiam
debet, ut communissime docent Suarez 11,
Lugo 12, Laymann o, Palaus 18, Wìgandt 14,
Holzmann 15, Antoine 16, Esco.bar 17; et Sal-
manto 18 cum Henriquez r); et idem docet
• T~act. 4, cap. 7, num. 8. - Petr, Ile Letiesma, de Euch.,
cap. 13, concl, 8, (edit. hispan, SalmaIÌt. 1602).- • Man.,
cap. 21, n. 57. - lO Tr. 12, exam, 4, n. 46, v. Resp. 3. -
11 Disp. 70, sect. 1, i. f. - .. De Euch., disp. 13, n. 37 et 39.
- IS Tr. 21, punct, lO, n. 11.- " Loc, cìt., n. 46. - " De
Praec, Ecci., D. 43, i. f. - 18 De Euch., cap. 2, qu, 1, resp. 2,
n. l, v. f. - " Lib. 20, n. 244. - 18 Tr. 4, cap. 7, n. 15.
absoluteet in universum communionem dari
posse pueris ante discretionis annoso
o) Bonacina, disp. 4) qu. 6, punct.l, n. 5}
loquitur de perpetuo amentibus, de quibus
eodem loco Salmant. disputant.
P) Cajetanus, Sum., V. Communionis mi-
nister, i. m.} disserens de certis quibusdam
peccatoribus, regulam hanc generalem, ut ait
Wigandt, tradit: «Quandocumqueet ubicum-
que, et quibuscumque potest dari sacramen-
turo Poenitentiae, potest etiam dari, si in aro
ticulo mortis est, viaticum •.
q) Laymann, lib. 5, tr. 4, . cap. 4, .n. 3)
de pueris in mortis articulo constitutis, hanc
statuit regulam: «Cuisacramentum Poeniten-
tiae conceditur,neque Eucharistiae sacramen-
tum negari debet, si desideret •.
r) Henriquez, videtur hanc sententiam im-
plicite enuntiare, dum, lib. 8} cap. 42} n. 4
haec scribit: « Si pater et parochus in mor:
tis articulo... communicare puerum non per-
mittat, excusatur, quando est dubium de suf-
ficienti diseretione '. Et n. 3, in universum.
scripserat: «Qui habent usum rationis, sed
debilem et imperfectum, ut Aethiopes, et qui- .
dam, et semifatui, sec1uso irreverentiae pe-
riculo,admittendi suntad communionemprae-
cepti in Pascha et Martis articulo •.
CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJBCTO EtUCHAR. - DUB. II. - ART. III.
Benedictus XIV 1. - Ratio, quia ex una
parte pueri, in tali periculo constituti,
tenentur ex praecepto divino communi-
In mortis care; ex alia, utìlitas Eucharistiae tunc
p e r c u lo, majorem dispositionem non exposcit.
ì
pueri ratio ..
nis impotes
non com-
302. - Quaeritur 2". An communzo sit
municandi. ministranda amentibus?
Perpetuo Perpetuo amentibus omnino est ne-
amenttbus,
communio
neganda.
ganda; ut omnes dicunt cum S. Thoma 2,
et Rituali Romano 8, ubi dicitur: Amen-
n'bus... seu phrenett'cts communicare non
iicet; lt'ceòt't tamen st' quandohab.eant lu·
cida mteroaita, et àevott'onem ostendant
dum t'n eo statu' manent} si ,nul1um t'ndz··
Rationis gnt"tatts pert"cu.lum adst"t.
compotes, Nonperpe.
communi- tuo amenti- Aliis vero amentibus qui Don semper
candi. bus,quando caruerunt usu rationis, sed nunc carent,
sit danda in
mortis arti-
culo.
censet Gobat a) quod in articulo mortis
absolute potest eis dari communio. -
Sed in hoc sequenda est doctrinaD. Tho-
mae 4, ubi sic ait: Siprt"us} quando erant
compotes suae menns} apparut"t t'n ets de-
vott'o hujus sacramentt~debeteis t'n arti-
culo mortis hoc sacramentum exht'bert':
nist' forte tt"meatur pert'culum vomt'tus vel
exsput'tt'onts. Idem fere docuit Catechismus
Romanus 6, dicens: Amentt'bus praeterea
quitunc aptetatt"s sensu alteni sunt} sacra-
menta dare mt'nt'me oportet" quamvts} St~
antequam t'n amentt'amt'ncùiertnt} pùzm ...
'De Synodo, lib. 7, cap. 12, num. 3. - • 3 P., qu. 50,
art. 9, corpo - • De SS. Euch. Sacram., n. lO. - • Loc.
cito - • De Euch., num. 64, (al. num. 69).. -. • Tr. 21,
punct. lO, n. 7. - , De Praec. Ecc1., num. 46. - s Tr. 4,
cap. 7, n. 9 et 10•• Coninek, qu. SO, art. 9, n; 73 et 74. -
302. - a) Gobat, tr. 4} n. 135, ait illis' dan-
dum esse sacramentum; «quia censendi sUnt
illud petivisse hoc ipso quod.aliquancliu pie
vixerint, modo non constet fuisse in statu
malo, quando correpti sunt hoc malo •.
b) Suarez, disp. 69, sect.2) dub. 3, illos ait
petivisse explicitevel implicite. Et V. Ad fun-'
damentum ergo: «Quacumque probabili fide
credatur, inquit, esse bene dispositus,id satis
est •. Et paulo inferius: « Sufficit....implicita
petitio, quae in ipsa contritione et signis ejus
inc1uditur, quatenus includit voluntatem im-
plendi omnia praecepta; immo, dum contra-
rium non constat, nullus est qui non velit ut
Ecc1esia ei in necessitate subveniat remediis
ad salutem tam opportunis et quasi neces-
sariis -.
c) Vasquez, disp. 212} cap. 3} n. 26) ait
dari eis posseEucharistiam, «etiamsi expresse
illam non petierint..., dummodonulla suspicio
281
ammt' vOluntatem prae se tulert'nt} lt'cebzt
eis t'nfine vt"tae, ex conditi· Carthagt'nensis
decreto}Eucha'rtstt'am adminzstrare: modo
vomt'ttonts vel alterius z'ndt"gnt"tatis et t'n-
commodt' pericùlum nullum tzmendum sito
Bine suffìcìt quod 1:alis aeger pie vi-
xerit; ut recte dicunt Palaus 6, Holzmann" ;
et Salmant. 8 cum Suarez b)} Vasquez e),
Coninck, Laymann, Bonacina, Filliuccio à)}
Hurtado, etc. Ratio, quia ex una parte
praesumitur is ìnterpretatìve communio-
nem petere; ex altera, huic Eucharistia
adhuc necessaria esse potest, nempe si
incidisset in amentìam exsistens in pec-
cato mortali, de quo solum attritus fue-
rito - Excipiunt tamen doctores (apud
Salmant.P) si certo praesumatur in amen-
tiam incidisse penitus impoenitens e).
Extra: tamen articulum mortis, nullo
modo Eucharistia amentibus est conce-
denda; ut Salmant. lO cum Suar.ez, Lay-
mann et communi.
803. - Quaeritur 3°. Quando conce-
denda stt Euchartsn'a semzlatuts) mutis
et oosessis?
Respondetur quod semf!atuts, semper Se m ifa-
tuìs, surdis
ac sciant distinguere hunc coelestem ci- et mutis
quando sit
bum ab aliis, tantum in articulo mortis et danda.
tempore praecepti communio danda est.
_ Holzmann 11, Laymann a), Wigandt a);
Laym., lib. 5, tr. 4, cap. 4, num. 4.• Bon""., disp. 4,
qu. 6, punct. l, n. 5. - Gasp. Hurtad., de Euch., disp. 9,
dit\'o 20. - • Loc. cit., n. 11.- 10 Tr.4, cap. 7, n. 11, i. f.-
Suar., disp. 69, sect. 2, dub. 3. - Laym., Hb. 5, tr. 4, cap. 4,
n. 4. - U De Praec. Ecc1., n. 45.
alicujus mortalis peccati de illis habeatur....,
quoties de illorum vita praeterita recte colligi
potest eos petituros pro tempore amentiae
hoc sacramentum, si illud considerassent '.
à) Filliuccius, tr. 4, cap. 7, n.189} censet
debitam esse dispositionem: «vel quia ante
eam petierint formaliter, aut virtute petendo
confessionem, vel quia, si mali fuissenon pro-
bentur, praesumendus quisque sit bonus •.
e) Quam exceptionem aliis· verbis ponunt
Palaus et Ho1zmann, dicentes requiri ut non
constet in amentiam peccato mortali grava-
tum incidisse.Et omnes isti, Salmant.,Palaus,
Holzmann, requirunt etiam ut non sit spes
moralis illum ante mortem rationem recupe-
raturum; et ut absit periculum irreverentiae.
303. - a) Laymann, lt"b. 5} tr. 4} cap. 4}
n.4} admittendos esse vult «minimum... in
Paschate, multoque magis in mortis articulo- .
- Wigandt pariter, tr. 12} exam. 4} n. 36,
 282 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.

et Salmant, l cum PaIao, Hurtado, Diana ut HoIzmann 5 i EIbeI6 cum Laymann I)

Henriquezv,' - contra Sanctium et Lean- et Palao I).
drum C), qui concedunt toties quoties. Idem agendum cum obsessis a dae-
Idem agendum est cum mutis et sur- mone, quando non sunt sui compotes. -
dis a nativitate; modo ex signis constet Caeterum Salmant. 7 cum Suarez g), So- Obsessis,
pluries in
eos discretionem habere; ut Laymann d), to h)} Bonacina g), Laymann i) et aliìs, ex anno danda
communio.
Palaus et Salmant. 2. Immo recte ait Holz- doctrina S. Thomae h), recte ajunt Eucha-
mann 3 quod si isti sint praediti non qua- ristiam pluries in anno, juxta prudentiam
licumque discretione, saepius possunt com- confessarli istis concedendam essei cum
municare. sit speciale remedium ad daemones aro
Epilepti·
cis et obses-
Verum mutis, surdis et. simul caecis cendos. Hinc ait Cassianus 8: Commu-
sis negatur a nativitate, omnino e) neganda est com- nt·onem... eis (qui ab immundis vexantur
t an t u m in
paroxysmo. munio: cum Wigandt 4. Epilepticìs autem spiritibus).... a seniorious.... nunquam me-
negatur communio tantum in paroxysmo; nzz'nimus z"nferdù:fam.
1 Tr. 4, cap. 7, n. 12. ~ Palaus, tre 21, punct, lO, n. 8. - cap. 7, n. 13. - • De Praec. EccI., n. 50. - • Tr. 12, exam, 4,
Casp. Hurtad., de Buch., disp. 9, diff. 20. Dia na, parto 2,
o n.38. - • Loc. cit., n. 48. ~ • Confer, 14, de Subj. Euch••
tr. 14, resol.,79. - Ioan. Sanct., Select., disp.26, num. 5; n'.98. - , Loc, cit., n. 14. - e CoUat. 7, cap. 30; ap, Migne.
et disp. 38, n. 9. - Palaus, tre 21, punct. IO, n. 9. - i Tr.4, Patrol. lat., tomo 49, col. 7W et 710.

admittit eos « raro, ut in Paschate et jubi-
Iaeo >.
h) De Henriquez, cfr. notam r ad 11. 301
supra.
c) Leander, de Eucb., disp. 6, qu. 14, sa-
tis probabilem hane sententiam existimat;
contrariam tamen putat probabiliorem.
d) Laymann, loc.cit.,n.5} ait eommunionem
surdis ac mutis a nativitate possedari «saltem
pasehali tempore et in mortis artieulo » ..
e) Wigandt dicit «ordinarie >.
I) Laymann, toc. cit., n. 6; Palaus, tr. 21,
punet.lO, 1t.lO, de solis obsessis (non de epi-
lepticis) disputant.
g) Suarez, disp.159} sect. 2, V. f,o Bona-
cina, qu. 6, punet. 1, n. 6. ajunt illud relin-
quendum esse prudenti arbitrio saeerdotis.
h) Sotus, in 4, dist.12} qu.L, art. 9, argo 2;
S. Thomas, 3 P.} qu. 80, art. 9} ad 2, de his
idem esse dieendum volunt ae de eeteris a-
mentibus. Afferunt tamen verba Cassiani,
qui verbis a S. Alphonso relatis haee alia
addit: « Quin immo, si possibile esser, etiam
quotidie eis impartiri eam debere eense-
bant e ,
i) Laymann, loe. cit., n. 6} negar eis esse
denegandam eommunionem; et adducit Cas-
siani sententiam, ejusquerationem ex eodem
Cassiano his verbis reddit: «Magis namque
ae magis inimieus insultabit obsessocum eum
a eaelesti medicina viderit segregatum ; tanto-
que durius et frequentius attentabit, quanto
eum. a spirituali remedio longius senserit
abdieatum s ,
 CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM.- DUB. I. 283

CAPUT III.
De Eucharistia ut est Sacrificium.

DUBIUM I.
Quid sit Missa, et quae obligatio sacerdotum circa illam.
304. Definitio sacrificii Missae. - Not. 1. Quomodo definiatur sacrificium in genere.
Not. 2. Quomodo distinguantur sacrificia, Et quomodo sacrificium Eucharistiae
omnia illa contineat. Et in quo differat a sacrificio crucis. Not. 3. An Mz'ssa sit
uerum sacrificium. - 305. In quo consistat essentia sacrificù Mz'ssae. - 306. An ad
essen#am sacrific# requz'ratur consecratio utyz'usque speciei. - 307. Quinam sint
ojferentes z'n sacrificio Mz'ssae. - 308. Pro quibus possit offerri Missa, - 309. Dub. 1.
An pro excornmunicatis. Dub. 2. An pro z'nfideUbus. - 310. Dub. 3. An pro de-
functis. - 311. E.ffectus sacrificù Mz'ssae sunt quatuor: 1. Remissio peccatorum.
2. Remissz'o poenarum. 3. Augmentum gratiae. 4. Impetratio bonorum. - 312. De
valore et fructu Missae. - An Missa habeat ualorem z·nfinitum. Et'an fructus Missae
pendeat a prooitate celebrantis. - 313. De obiigatione celebrandi, quam habent sacer-
dotes. - Dub. 1. An ipsi ex praecepto gravi teneantur aliquando celebrare. - Dub. 2.
Quoties in anno teneantur celebrare simplices sacerdotes. Quaties parochi. Et quoties
epz'scopz'. - 314. De Missa conventuaU quotidie celebranda. - 315. De obUgatione
dz'cendi tempore deb#o Mz'ssas pro accepto stipendz'o. - 316. Quaenam praenotanda
circa originem stipendii. - 317. Qu.1. An ticeat sacerdoti divi# accipere stipendium
pro Mz'ssis. Et an peccet grav#er qui principaUter celebrat pro stipendz'o. - Qu. 2.
Quomodo peccet sacerdos differendo celebrationern. Et quae dilatio censeatur modica,
Quz'd) si Missae tradantur communùati. - Qu. 3. An peccet graviter sacerdos onut-
tens Sacrum promissum pro parvo stipendio. - Qu. 4. Quid) si Missa sit gratu#o
promissa. - 318. An Uceat accipere s#pendz'um pro appUcatz'one fructus specz'alis-
simi. - Et an, accipere plura stipendia pro una Missa. - 319. A quo et quomodo
taxandum sit stipendium. - 320. Dub. 1. An regulares teneantur seruare taxdfn
episcopi. - Dub. 2. An episcopus possit prohibere, ne accipiatur stipendzum majus
taxa. - Dub. 3. An) ne accipiatur stipendium. minus. An autem qui acceperit mz'tzus
possit minuere numerurn Missarum. - Dub. 4. An liceat pacisci de stipendio.·-
Dub. 5. Quomodo taxandum stipendium. Missarum quas reUquit testator. - 321. Non
ticet celebrare per alium, retenta parte stipend#. - Excep#o 1. Si stipendz'um detur
intuitu personae. Exceptio 2. Si alter sacerdos vere sponte condonet partem. Exci·
p#ur 3. Beneficiarius, capeilanus, et sacerdos obUgatus ex legato sz'bz' reticto sua
vita durante. - 322. Dub. 1. An qui retinet partem s#pendii) teneatur ad restitu-
tionem. Et cui restituendum. - Dub. 2. Quid de procuratore) vel exsecutore testa-
menU. - Dub. 3. An colUgens eleemosynas poss# partem retinere pro suo labore. -
Dub.4. An possintcommutari Mz'ssae maforis s#pend# cum Mz'ssz's mz·noris.Dub. 5.
An admz'nistratores ecclesiarum possint aUquid re#nerepro expensis. - 323. De
obUgatione beneficiatorum et parochorum appUcandi Missas. - 3'24. Qu. 1. Cui debeant
appticare Mz'ssas benefidati) et capellani monz'aUum aut confraternitatum. Quid) sz'
capitale funda#onis benefic# aut capellanz'ae sit infructfferum. Et an possit dari
praescriptio ab obUgatione Missarum. - Qu. 2. Quz'bus diebus parochz' teneantur
celebrare pro populo. - 325. Vide sandta a Bened. XIV, super Mz'ssa parochorum.
- 326. Super Mz'ssa conventuaU. - 327. De obligatione celebrandz' Mz'ssas vo#vas pro-
missas sub stipendz·o. - 3'28. De obUgatione celebrandi) loco et tempore designato a
fundatore. - 329. Quid)' si episcopus dz'spenset. - 330. De obUgatione beneficz'ar#
celebrandi Missas praescriptas, et celebrandi per seipsum. - 331. De reduc#one. Mis-
sarum. - An epz'scopus possi! eam facere. Et an moderari Offida et eleemosynas
anm'versariis annexa. - 332. An benefidarius poss# aUquando celebrare pro suis
propinquz's aut· amids) vel omz'ttere Mz'ssam propter reverentiam. - 333. An capel·
lanus aegrotans teneatur per aUum sa#sfacere Missz's. - De triginta Mz'ssis. Grego·
rz·anis. - An Uceat s#pendium accipere pro pyz'ma Missa quam neo-presbyter celebrat
cum epz·scopo. (Remissz've ad n. 829, v. An autem). .
Missa,
quid.
304. - «Resp. Missa est sacrificium, « tionem supremi dominii Dei et signum
« consistens in consecratione panis et vini: « nostrae servitutis. Quodnon obstat quin
« estque actus latriae, qui fit in recogni- « secundario possit etiam ad alium finem

284 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
"partialem offerri, ut ad agendas gratias,
« vel impetrationem beneficii, ad remìs-
« sionem peccatorum, ad Sanctos hono-
«randos, etc. »,
Sacrifi· Notandum est lo. Quod sacrificium in
cìum, quìd.
genere est: OblaNo facta Deo per zmmu-
tationem alicujus rei, ùz st'gnum supremz
domz'nù~ ex legz'tzma ùzstitu!t'one. - Ita
communiter Suarez, Palaus, Laymann,
Con cina et alii.
Dicitur Obtatio: pro genere, in quo
cum alììs oblatìonibus convenir. - Facto
Deo: quìa soli Deo, non Sanctis, sacrifi-
cìum offertur. - Per zmmutationem alt:.
cujus rei: immutatio enim distinguit sa-
crificium ab aliis oblationibus. - In sz:'
gnum supremt' domtnti': nam tali signo
significamus, ita a Deo tamquam supremo
Domino nos et nostra destrui posse, sicuti
res oblata immutatur. - Ex legitima
z'nstt'tuttone. Haec autem institutio tria
requirit: ut sacrificium fiat publica au-
ctorìtate , fiat nomine totius populi, et
fiat a sacerdote tamquam legitimo mi-
nistro.
Sacrifi· Notandum Il", Sacrificium dividi ex
cium, quo-
tuplex ex parte materiae, formae et finis.
parte mate-
riae. Ex parte materiae, distinguitur in vz:
ctimam seu hostiam, in qua aliquod ani-
matum offertur: in immolationem, in qua
offertur aliquod inanime, sed solidum:
in lzòamen, in qua offertur aliquod li-
quidum.
Ex parte
formae, Ex parte formae, distinguitur in holo-
caustum, in quo totum quod offertur
per ignem consumitur: hostiam pro pec-
cato, in qua id quod offertur partim con-
sumitur per ignem, partim per sacerdo-
tem: nostz'am pacijicam, in qua id quod
offertur partim consumitur per ìgnem,
partim per sacerdotem, partim per illum
qui donato
Ex parte Ex parte jìnt's, distinguitur in latreu-
finis.
tt'cum, quod offertur mere in obsequium
Dei: eucharz'sticum, in gratiarum actio-
nem: propt'tz'atorzum seu expz'atorz'um, in
$~r.} in Sllln Part., disp. 73, sect. 1 et 2......, Palaus"
tract. 8, disp. 2, pl1nct. I1nic., nl1m. 1. - Laym., lib. 5,
tract. 5, cap. 1, num. 1. - Concina, de Sacrificio Missae,
305. - a) Fabricius Pignatelli, de Monte
propitiator., lib.3, qu.5, n.l, non perspicue
tenet hanc opinionem, sed scribit: «Sacrifi-
remissionem culpae vel poenae: zmpetra-
torium, ad obtinenda bona a Deo,
Sacrificium autem Eucharistiae in lege Missa con-
tinet ratio..
gratiae institutum (quo omnia antiqua sa- nesomnium.
sacrificio-
crificia cessarunt) omnium rationes ilio- rum.
rum perfecte continet. Est enim holocau-
stum in recognitionem divinae excellen-
tiae; eucharz'stù:umin gratiarum actionem:
est impetratorium gratìarum per merita
Christi: et expz'atorz'um peccatorum, quia
per illud Deus ad mìserìcordìam move-
turo Estque Missae sacrificium incruentum Idem est
essen tiali·
idem profecto ac sacrificium cruentum ter ac sacri..
crucis: non solum quia eadem Persona cis. ficium eru-
offertur; sed etiam quìa eadem est for-
malis ratio sacrificii, cum offeratur in pro-
testationem supremi dominii quod habet
Deus vitae et mortis. - Sacrificium igitur Diversum
altaris, ut ait Tridentinum, non quidem accidentali-
ter,
essentialiter differt a sacrificio crucis; sed
tantum accidentaliter quoad modum offe-
rendi, nempe quia 1°. In illo crucis inter-
cessit mors realis; in hoc intervenit my-
stica. 20. I1lud oblatum fuit per ipsum
Redemptorem in ara crucis; hoc offertur
ministerio sacerdotum. So. I1lud fuit meri-
torium, quia ibi solutum fuit pretium no-
strae redemptionis; hoc vero non est me-
ritorium, cum hic tantum applicentur
merita Christi.
Notandum Ill", Certum esse et de fide, Missa est
vere et pro-
quod Missa est vere et proprie sacrificium, prie sacrìfi-
et a Christo institutum quoad id quod cium.
pertinet ad essentiam sacrificii: per con-
secrationem enim et per sumptionem, ut
infra dicetur, mystice mactatur Christus;
et sic habetur immutatio ad sacrificium
requisita. - Ita in Tridentino l.
805. - Quaeritur hic 1°. In quo consi-
stat essentia sacrzjicti' Mz'ssae? - Magna
haec est quaestio inter doctores: plures
enim adsunt sententiae:
Prima sententia dicit consistere in ]l1xta a-
sola sumpttone; quia in i1la tantum repe- ~1~sMi~s:~~
ritur destructio sivè immutatio victimae. ·~~t~~~~·~~
Et ita tenent Pignatelli a); et Alber-
cap. I, nl1m. 2. - Concil. Trident., sesso 22, de Sacrificio
Missae, cap. 2. - l Sesso 22, de Sacrificio Missae, cap. l,
et can. 1 et 3.
cium Missae consistere [essentialiter] in obla-
tione Corporis et Sanguinis, terminata ad
ipsorum eonsumptionem ».
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. I.
tus Magnus b), Ledesma c) et alli, apud
Suarez 1.
]l1xta a- Secunda sententia dicit consistere in
Iios, in obla-
tione. ootauone; cum sacrificium nihil aliud sit
quam oblatio. - Ita Azor d),. et Sotus e)
ac Covarruvias e), apud Dicastillum e); et
Gobat f), Eckius r, etc., apud Croix f).
]uxta a- Tertia sententia communior docet con-
lios, in- sola
consecratìo- sistere in sola consecratione. Et ita tenent
ne.
Suarez 2, Gonet 3, Contino Toumely 4, Pe-
trocorensis ", Habert 6, ]uenin 7, Frassen 8,
Concina g), Holzmann 9, Roncaglia lO,
Croix 11; et Salmant.P cum Antonio, Lugo,
1 Disp, 75, sect. 4, v. Prima sentenzia. _ 2 Loc, cìt.,
sect. 5, V. Dico 1 et Dico 3. - 8 Man., tr, 4, de Euch.,
cap. 12, § 2. - • De Buch., parto 2, cap. 3, art. 2. sect. 2,
concl, 6. - 5 De Euch., cap. 10, qu, 2, v. Resp•.tamen.•
6 De Euch., parto 2, cap. 5, resp. 3. - 'l' Institut., de
Euch., qu, 2, cap. 2, conci. 4. - 8 Tom, 11, tr. 2, disp. 1,
b) Albertus Magnus, a Suarez citatur pro
opinione negante consecrationem esse de es-
sentia sacrificii. Et profecto in. 4, disto 13,
art. 24, dicit Christum quotidie immolari,
« licet quotidie non conficiatur, quia etiam in
Parasceve immolatio fit absque consecratio-
ne '. Sed in re videtur potius tenere opinio-
nem aliam; scribit enim art. 23: « Immolatio
nostra non tantum est repraesentatio, sed im-
molatio vera; id est rei immolatae oblatio per
manus sacerdotum: unde duo dicit, scilicet
rem occisam et oblationem, quia immolatio
proprie est oblatio occisi ad cultum Dei e , Et
ad quaestiuncul., dicit immolationem -secun-
dum significationem propriam sonare actum
oblationis ex parte rei oblatae et occisae; sa-
crificatio àutem dicit eumdem ex parte ef-
fectus s ,
c) Martinus de Ledesma, la 4 i , qu. 23,
art. 4, Z·. f., aperte insinuat opinionem hanc,
affirmans sumptionem esse de essentia, «licet
sacerdos offerat antequam sumat, quia offert
quod nondum est perfectum sacrìfìcium s , Et
subdit consecrationem non esse de essentia,
quia die Parasceves, inquit, vera Missa habe-
tur, et tamen non fit consecratio.
d) Azor, parto 1, lib.10, cap. 19, V. Quare:
- Probabilìor mihi videtur eorum sententia
qui docuerunt totam evangelici sacrificii ra-
tionem in duabus actionibus, aut summum
in tribus constitui: nempe vel in consecra-
tione... etoblatione, aut in consecratione· et
ptione. oblatione et sumptione: has enim tres actio-
nes aut certe duas, consecrationem et obla-
tionem, omnino ratio sacrificii et natura po-
stulat: praeterea nihi! •.
e) Covarruvias et Sotus a Dicastillo, tr. 5,
de Sacri/. Missae, disp. 1, dub. 8, n. 142,
citantur quasi affirment oblationem secundam
esse de essentia. - Et re quidem vera Sotus,
in 4, dist.13, qu. 2, art. 1, v. Quo ergo, dicit
Palao, Vasquez et aliis, - Ratio, quia in
consecratione omnia adsunt requisita ad
sacrificium: nempe oblatio, quae jam fit
in actu exercito, prout Christus quoque
tum in coena, tum in cruce, non verbis
sed facto, Deo Patri se obtulit: adest etiam
destructio seu immutatio victimae, dum
vi verborum jam Corpus a Sanguine Chri-
sti separatur. - Haec sententia est qui- Haec sen-
tentia, val..
dem valde probabilis et communior. de probabi-
Sed probabilior mihi videtur quarta
Iìs et com ..
munior.
sententia (licet i». III, n. 310, Qu. 2,
tertiae adhaeserim), quam tenent Bellar-
art. 3, Append., qu. 3, concl. 1. - • De Euch., n. 305. -
lO Tr. 18, qu.2, de Sacrif. Miss., cap. I, qu, 2. - U Lib.6,
parto 2. n. 13. - re Tr, 5, de Sacrif, Miss., cap. I, n. 14. -
Anton, a Spiro S., tr, 7, disp.2, n. 12. - Lugo, de El1ch.,
disp.19, n. 73. ~ Palaus, tr.22, punct, 2, n.2. - Vasq....
disp. 222, cap. 5.
rationem sacrificii in oblatione consistere; at
V. Sed rogas, ait: «Numquid in sola obla-
tione tota ratio sacrificii posita est ?Respon-
detur non prorsus; nam cum id quod offertur
sìt Corpus et Sanguis, fit ut eorum consecra-
tio, quae ut offerantur fìt, sìc sit forma sa-
cramenti, ut pariter ad sacrificium pertìneat e ,
Et subdit: « Et sumptio Corporis et Sangui-
nis potissimum ad sacrìfìcìum attinet... Quo-
circa si post consecratìonem, sacerdos sacra-
menta non sumeret, sacrificium relinqueretur
truncum et imperfectum '. Et qu. 1, art. 4,
probat sacerdotem consecrantem teneri su-
mere Eucharistiam, «quia hoc sacramentum
est sacrifìcium.... Ratio namque sacramenti
in sola consecratione consistit., ..; sed tamen
quia ratio sacrificii consistit in repraesenta-
tione Passionis Christi, fit ut dum a sacerdote
sumitur, tunc quasi Christus immoletur, mors-
que ejus et sepultura designetur », - Covar-
ruvias, Varz·ar. resoi. lz'b. 4, cap. 22, dicit
per vocem Missa significari passim « sum-
mum sacrìfìcium in quo adhibita oblatione,
verum Christi Corpus consecratur et usus
sacramenti perfìcitur •.
f) Gobat et Eckius a Croix, ùb. 6, parto 2,
n. 12, allegantur pro sententia quae docet
essentiam consistere in secunda oblatione, €'a
scilicet quae consecrationem immediate se-
quitur. - Sed revera Gobat, parto 1, tr. 3,
n. 14, scribit: «Sacrificium essentialiter con-
sistere in sola consecratione utriusque speciei,
quamvis ad integritatem ejusdem spectet con-
sumptio etiam utriusque speciei '. - Eckius
vero, lib. 3, de Sacri/. Mz'ss., cap. 9, videtur
perspicue tenere sententiam quae ipsi a Croix
tribuitur.
g) Concina, de Sacri/. ·Miss., cap. 2, § 2,
n. 6, affirmat consecrationem esse de essentia
sacrificii; sed n. 7, quaerens utrum commu-
nio sit etiam de essentia, an solum de inte-
 286 LIB. VI. - TRACT. m. DE EUCHARISTIA. CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRll"ICIUM. - DUB. I. 287
Probabi·
lius, ju::z::ta
minus 1, Tournely", Sotus o, Bonacina h), per se vi verborum, ratione separationis rez X, Tournely 2, Lugo 8 cum communi si difficillime haberi possit species defì-
S. Alphon. et alli apud Dicastillum i).. Haecsententia Sanguinis a Corpore, necesse est ut etiam (ut asserit), Palaus '. Et favet D. Thomas 5, ciens, et notabilis inde oriretur offensio
sum, par..
tim in con . dicit essentiam Eucharistiae consistere per se vi verborum ponatur integer Chri- ubi dicit: Repraesentatio Dominicae Pas- populi, Missa absolvi debet; quia jus na-
secra.t i0 1\e1
partlm m partialiter in consecratione, et partialiter stus, priusquam destruatur. - Caeterum szonis agitur zn ipsa consecratione..., in turale vitandi scandalum praevalet juri
sumptione. in sumptzone: in consecratione enim po- qua non debet Corpus szne Sanguine con- divino positivo integrandi sacrificium.
nitur victima, et in sumptione consumi-
. adversarìi dicunt quod sumptio,quam-
ipsi
secrari. - Ratio igitur est, quia sacra- S01. - Est autem de fide quod Chri- Christus,
VlS non spectet ad essentiam sacrificii, spe- praecipuus
turo - Ratio la. Quia verum et reale sa- ctat tamen ad ejus integritatem, ut sa- mentum altaris debet esse rememoratì- stus Dominus sit praecipuus sacerdos offe- sacerdos;
deinde sa-
crificium veram requirit et realem de- cerdos participet de re oblata, Quapropter vum sacrìfìcìì cruenti a Christo in cruce rens in sacrificio Missae; ut communiter cerdotes.
structionem rei oblatae: quae non habetur rubrica Missalis 8 sic monet: Si sacerdos peracti; ut dec1arat Tridentinum 6, ubi doctores cum S. Thoma l0, ex Tridentino 11.
nisi per sumptionem sacerdotis, qua de- graviter infirmetur aut morìatur post con- docet quod Christus obtulit Corpus et Post Christum, ministri hujus sacrificii
struitur sacramentalis exsistentia Christi. secrationem Corporis tantum, ante con- Sanguinem suum sub speciebus panis et sunt sacerdotes, qui soli potestatem ha-
Nec obstat dicere quod in consecratione secrationem Sangtunzs) vel utroque con- vini, ut ...suae Ecclesiae visibile... relznque- ben t consecrandi et offerendi Corpus et
jam habeatur mors mystica, et in tantum secrato..., Mzssa per alium sacerdotem ret sacrifìcz'um, quo cruentum (nota) zllud Sanguinem Christi j et consecrant etìamsì
non habetur mors realis, in quantum pro- expleatur ab eo Ioco ubi me desti'!; et z'n semel zn cruce peragendum repraesenta- sìnt haeretìci, degradati, etc.: ex Trìden-
pter naturalem concomitantiam, nequeunt casu necessitatis, e#am per non jejunum. retur, Unde, si una tantum species con- tino 12. - Tota Ecc1esia etiam dicitur
Christi Sanguis et Anima a Corpore se- Et idem docet S. Thomas 4, ex concilio secraretur, etsi vi verborum poneretur offerre sacrificium per sacerdotem, ut
parari. Nam respondetur quod si conco- Toletano VII, in can. Nz7zil) causo 7, qu. 1. Corpus exsangue, vel etsi per sumptio- multi dicunt apud Croix lS.
mitantia illa naturalis impedit mortem, SOS. - Quaeritur 20. An de essentia nem haberetur mactatio, non tamen ex- Post sacerdotes, omnes fideles offerunt Quomodo
fideles di-
impedit etiam sacrificium, quod sine vera sacrificù requiratur consecratio utrius- primeretur Sanguinis effusio: quod non sacrificium mediate per sacerdotum ma- can tur of-
ferreo
et reali destructione non consumitur. - que spectei? fit nisi per utriusque speciei consecratìo- nus, tribus utique modis: l°. Modo gene-
Ratio ~. Quìa si destructio non fieret per Prima sententia negat; quam tenent ]uxta nem, per quam proprie significatur sepa- rali, nempe per sacerdotes, qui, offerendo
sumptionem, sequeretur quod sacrificium Contino 'I'oumely w cum Majore b)) Adria- qu osd am , ratio Sanguinis a Corpore, juxta dictum sacrìfìcium ut publici ministri, pro quo-
fieret in coelo, non in altari; nam ut in no b)) Ysambert, etc. j ac Bonacina 5 cum est :p~~i:sqn~~ S. Cyrilli: Gladzo ceroorum Sanguis se- cumque fideli dicuntur etiam offerre. -
de es-
altari fiat sacrificium, opus est ut prius Henriquez, Pitigiano, Nunez , etc. j pro- sentia. paratur a Corporeo 2°. Modo magis speciali, procurando ut
. ibi victima ponatur integra, et deinde de- Quid, si Hic autem advertendum id quod ha- sacerdotes celebrent pro seìpsìs, 3°. Assi-
babilemque putat Croix 6. - Ratio: tum materia de-
struatur, Cum autem in consecratione ficiat intra betur in rubrica Missalis 7: Si materia quae stendo sacrificio.
quia per ipsam consecrationem unius spe- Missam.
panis vi verborum veniat tantum Corpus .ciei totus Christus ponitur et offertur, sì- esset apponenda, ratione defectus vel pa- 308. - Certum etiam est, posse offerri Pro qui-
bus offera-
a Sanguine separatum, sequitur praesup- mulque jam repraesentatur morsChristi; nis vel vlnz~ non posset ullo modo-haberz~ hoc sacrificium pro omnibus fidelibus ba- tur Missa.
poni destructio jam facta in coelo ubi cum vi verborum ponatur tantum Corpus si id st't ante consecrationem Corporis, ptizatis vìvìs, etiam infantibus, vel energu-
• Christus integer manet, Nec obstat dicere
quod, licet per se vi verborum Corpus
sine Sanguine vel Sanguis sine Corpore, utterius procedi non debet. Si post conse-
crationem Corporis aut etiam' vznz~ depre-
menis, vel peccatoribus non excommuni-
catis, quoad fructum tantum impetrationis.
quo mors Christi designatur. Tum quia,
veniat separatum a Sanguine; ratione ta- ut alli dicunt, in consecratione et sum- hendz'tttr defectus alterius speciei, altera Pro excommunicato vitando tamen li- Quomodo
pro ex:com-
men concomitantiae Christus integer ve- ptione unius speciei jam habetur oblatio fam consecrata, tunc si nullo modo haberi cite sacerdos potest offerre Missam pri- municato
vitando.
nit, ac proinde mystice destruitur. Nam et mactatio victimae: quod satis est ad possit, procedendum erù, et Mzssa absol- vatim, quatenus est opus proprium suae
respondetur quod hoc esset per accidens, essentiam sacrificii. venda ,. ita tamen tlt praetermittantur privatae personae; non autem nomine Ec-
non per se: sed cum sacrificium (ùt sup- Secunda vero sententìa, communior et Probabi- verba et signa quae pertinent ad speciem c1esiae, vel ut minister Christi, ex cap. 28
lius est de
ponunt auctores tertiae sententiae) fiat probabìlìor, affirmat j et hanc tenent Sua- essentia. deficz'entem. Qllod si exspectando alz'quam· de sento excom. a). - Quamvis, si offerret
diu haberi possit, exspectandum erit, ne tamquam Christi minister, valide quidem,
1 De EuCh., lib. 5, cap. 27, propos. 7 et 8. - • Prae- punct. 2, num. 7•• H.nYig., Iib, 9, cap. 9, num, 1, lit.b,
lect., de Sacrif. Miss., art. 2, conci. 4 et 5. - • De Defectib., sacrifictum remaneat zmperfectum. - sed i11icite offerret; ut Croix b)/ Salmant.>
in commento - Piligian., in 4, disto 13, qu. 2, de Sacrif.
tit, x, num, 3. - • 8 P., qu.83, art. 6, ad 1. _ l'Samb.yt, Missae, art. 3... Nuiies, in 3 P., qu.83, art. 1, parto 2 bla, Hinc notant Gavantus 8 et Azor 9 quod, cum Suarez, Navarro C), Dicastillo, etc.
in 3 P., qu. 83, disp. 8, art. 9. - • De Euch., qu. ult., dub. 1, conci. 2. - • Lib. 6, parto 2, n. 15.
l Disp. 75, sect. 6, v. Dico 2. - 2 Praelect., de Sacrif. cap. 33, qu. 6. - lO Qu. 83, art. 1, ad 3. - 11 Sesso 22, de
Miss., art. 3. - • De Euch., disp. 19, num. 104 et 105. - Sacrif. Miss., cap. 2. - " Sesso23, de Ordine, cap. l' et 4,
" Tr. 22.. punct. 2, n. 6. - 5 3 P., qu. SO, art. 12, ad 3. - et can. 4. - 18 Lib. 61 parto 2, D. 19. - 14 Tr. 5, cap. 2,
gritate: « Disputant, inquit, in utramque par· vero eos allegat pro sententia quae docetMis- t. Sesso 22, de Sacrif: Miss., cap. 1. - 'l De Defectib., tit. IV, n. 14. ~ Suar.~ de Censur., ·disp. 9, sect. 4, n. 3. - Dicast.)
tem theologi. Omnes affirmant esse partem, sae essentiam consistere partim in consecra· num. 8. - 3 Parto 3, tit. 4, DUro. 8, lit. u. - 9 Parto 1, Hb. 101 t1". 5, de Sacrif. Miss., di"p. 2, dub. 3, n. 61 et 64.
ut minus integralem, sacrificii: et commu- tione, partim in sumptione.
nior sententia propugnat partem esse essen·- 306. - a) Continuator Tournely, de Euch:;--
~eD1" . parto 2, cap. 3, art. 2, sect. 3) conci. 2,
h) Bonacina, de Euch., qu. ult.) punct. 2) scribit: «Haud... certo requiritur utriusque 308. - a) Cap. A nobis 28, de sento excom., nere, quamvis absolutus apud Deum fuisse
partes essentiales sacrificii ait esse consecra· speciei consecratio ad essentiam sacrificii •. quaerit an pro excommunicato, qui decessit credatur, nondum tamen habendus est apud
tionem, obiationem et.sumptionem.Per obla- b) Major, in 4, disto 9, qu. 3) V. Tertio cum signis poenitentiae, sed cui tempus de- Ecc1esiam absolutus •.
tionem vero illam intendit n. 6,quaefit post arg.,. Adrianus, in 4, qu. de Euch., § Viso fedt absolutionem obtinendi, sit recipienda . b) Croix, lib. 6, parto 2, n. 32, illicitum
consecrationem. . de impedimento, V. Pro responsione, i. f., eleemosyna et a fidelibus sit orandum. Et pIane esse ait, et addit incertum esse utrum
i) Dicastillus, tr. 5, de Sacrif. Miss., disp.1, hanc sententiam pIane insinuant, dum dicunt respandet: « Quantacumque poenitentiae si- sit validum.
-dub. 9) n. 155) auetores citat, tenentes sum- utriusque speciei consecrationemesse de jure gna praecesserint, si tamen morte praeven- c) Navarrus a Salmant. minimedtatur; sed
ptionem ad essentiam sacrificiipertinere; non dumtaxat humano. tus, absolutionis non potuerit beneficium obti· Laymann' dtatur, et adamussim concordat,
 288 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.

309. - Sed dubitatur l°. An licite sa- care cum illis, etiam in divinis, juxta di CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. I. 289
cerdos possa orare aut offerre Mz"ssam, cenda de Censur., n. 139 et 164. Offertur 310. - Pro defunctis autem exsìstenti- Respondet S. Thomas 7, dicens: Ex Quomodo
nomine Ecclesiae vel ut minz"ster Chrz"stz~ licite et' utì- Missa de
Dubitatur 2°. An possit offerri Mz"ssa liter prode. bus in purgatorio, certum est quod licite parte ... sacrijicz'z' oblati... aequalz'ter pro- Requiem
pro excommunicato tolerato? pro ziifidelzous? functis in
purgatorio et utiliter offertur Mìssa; ut docet D. Tho- dest difuncto, de quocumque dz'catur...; ~~gjSer::i:
Pro tele- Negant Suarez, Bonacina, Sotus a) et detentìs.
rate nequit
offerri no-
Negant Vasquez, Sotus, Leander, Pa- mas 1. - Et constat ex Tridentino 2, ubi sed ex parte orationum, magz"s prodest ctis.
mine Eccle-
alii, cum Salmant. I j quia Ecclesia, ut di- laus, etc., apud Salmant 4. Effectus enim dicitur quod sacrìfìcium Missae non so· z1la z'n qua sunt orationes ad hoc deter-
siae, juxta
atìos,
cunt, excludit excommunicatos omnino a sacrificii (ut dicunt) non est communiean- lum pro jìdelzum vz"vorum peccatis, poe- mz'natae: sed tamen iste defectus recom-
communieatione suffragiorum; concilium dus iis quibus non possunt communicari nis, satt"sfactionibus et aliis necessitati- pensarz potest per majorem deuotionem,
enim Constantiense (in extravaganti Mar- sacramenta. - Probabilius tamen affìr- Probabi- bus; sed et pro defunctis... ràe fuxta Apo- vel ejus quz' .dz'cz"t Mz"ssam, uel ejus qui
tini V Ad evitanda) nihil ipsis indulsìt ; mant c) Lugo 5; et Bellarminus, Suarez, lius offerei
potest pro stolorum tradz"tzonem o.ffertur. Et rursus 8 Jubet dz'cz~ vel z'terum per intercessionem
sed tantum favorem praebuit aliis, ut Sà, Laymann, etc., cum Salmant. 6. Tum infidelibus.
habetur: Si qUt"s dz"xert"t Mz"ssae sacrifi- Sanctz" cujus su.ffragzum z'n Missa z'mplo·
cum excommunicato tolerato communi- quia in lege veteri, ]udaei soliti fuerunt czum..., vel solz'prodesse sumenti,' neque ratur.
Probabi- care possent. - Sed probabilior est oppo- sacrificare pro Gentibus (ut in Lib. I Ma- pro Vt"vz"s et defunctis,pro peccatzs..., offerrz' 311. - De effectibus sacrificii Missae. l. Eflectus
lius potest.
sita sententia, quam tenent Lugo 2; Croix 8 chab., cap. XII, pro Spartanis, ubi: Memo. debere, anathema sz"t. 1us effectus est remissio peccatorum. Missae: re-
missio pec-
cum Sanchez b), Navarro, Coninck, etc. res sumus uestri z'n sacrificiis quae offe- Rogabis l°. An Mt:<;sa prosz"t difunctt"s - Circa quam, catorum,
Ratio, quia in dieta extravaganti, quamvis rz'mus); tumquia sie celebrans magis con- ex znfallzoz1i promissione Christi? Quaeritur: an hoc sacrijidum remù-
nihil indulgeatur excommunieatis tolera- formatur Christo, qui pro omnibus se Negant Canus a), Sotus et Corduba, tat peccata mortalia per se z'mmediate z'n
tis, conceditur tamen fidelibus communi- obtulit d). Verius apud Salmant.>, - Sed verius et commu- homz'ne attrito, instar sacramenti Poeni-
prodest de-
functis ex nius affirmant Suarez 6; et ipsi Salmant." tentiae?
Suar., de Censur., disp.P, sect, 4, n. 3 et 6, cum sect.2, num. 40. - Vasq .... disp. 227, cap. 3, init., et num. 15. - infalli bili
n. 17 et 20. - Bonac., de Censur., disp. 2, qu. 2p punct.1, Sotus.. in 4, disto 11, qu. 2, art. 7, v. f., ad Z. - Leand....
promissio- cum Azor, Navarro, Henriquez, Dicastillo, Affirmat Casalius 8. - Sed oppositum Non per
ne Christi. se et imme-
§ 1, n. 1; et § 3, n. 3 et 5. - l Tr. 5, cap. 2, n. 16. - Conci/o tr. 8, de Sacrif, Miss.• disp. 2, qu, 6. - Pataus, te. 22, Petro Soto b), Fagundez, Philiberto, etc. est tenendum, nempe Missam non habere di a t e , sed
Constant., extrav, Ad euitanda, inter Concordata Mar-
tini V et Germanicae nationis, sub n. 7; apud Hardouin
punct. 5, num. 4.• 4 Tr.5, cap. 2, num. 18. _ 5 Dìsp. 19, Ratio, quia, cum sit de fide (ut vidimus virtutem remittendi mortalia per se imo vi impetra-
tìonis,
num. 173. - Bellarrn., de Euch. (Miss.), Ifb, 6, cap. 6. _
ConciI., tom. 8, col. 892. - , De Euch., disp. 19, n. 187. Suar.... in 3 Part., disp, 78, sect, 2, v. Dico 3. - Sà . . v. Missa, ex Tridentino) Missam utiliter offerrì pro mediate, sed solum impetrandi auxilium
- 3 Lìb. 6, parto 2, n. 84. - Nauar., Man., cap. 27, n. 36, n. 40. - Laym .... Iib, 5, te. 5, cap. 2, num, 9. - & Tract. 5, defunctis, id non potest fieri nisi ex opere ad poenitentiam, qua remittantur; ut com-
v. Ad secundum. - Coninck. disp. 14, de Excom., dub. 6, cap. 2, num. 19.
operato, id est ex promissione Christi, muniter docent Bellarminus 9, Tournelyl0,
quae utique habetur in verbis iBis Matth. Suarez 11, Holzmann lS, Roncaglia 18, Con.
XXVI, 28: Hz'c est... Sanguz"s meus novi eina 14; ac Salmant. 16 cum Navarra, Go·
Ub. 5, tr.5, cap. 2, n.7. - Et pariter Dica- sive in ecclesia adstante, sive extra ecclesiam testamentz~ quz' pro multis ejfUndetur (in net, Azor, Palao et aliis passin;l: ex D. Tho-
stillus, qui tamen, n. 68, addit incertum esse manente »; die 19 Aprilis 1837, respondit:
an valide offeratur pro eo excommunieàto qui «Juxta exposita, non licere, nisi constet ex- textu graeco legitur: ejfundz'tur) z'n remt"s· ma 16, ubi ait quod Missa peccata morta-
saceràotem inducit ad offerendum pro se. presse eleemosynam a schismaticò praeberi szonem peccatorum. Confirmatur ex vero Ha.•• delet, non sz'cut causa proxz'ma, sed
309. - a) Sotus, in 4, dist.22, qu.l, art. 4, ad impetrandam conversionem ad veram bis formae qua ordinantur presbyteri: z'n quantum gratiam contrz'tzonz"s... z'mpe·
v. In hoc ergo, loquitur de excommuniea- fidem ». Postea tamen idem S. Officium, ad . Acdpe potestatem offerre sacrijiczum Deo, trat. Et probatur ex Tridentino 17, ubi
tis, «cujuscumque generis sint. > Cfr. etiam quaesitum: «Utrum liceat sacerdotibus Mis-
disto 11, qu. 2, art. 7, v. f" ad 2, ubi de sam celebrare pro Turcarum aliorumque infi-
Mz"Ssa$que celebrare tam pro vz"vt"s quam dicitur: Hujus... (sacrificii) oblatzone pia·
excommunieatis in universum loquitur. delium intentione, et ab iis eleemosynam pro pro defunctis, t'n nomt'ne Domt'nz: Amen. catus Domz'nus, gratiam et donum poe·
b) Sanchez male citatur a Croix; quin Missae accipere», die 12 ]ulii 1865 respondit: Rogabis 2".An Missade Requiem prosit nz"tentiae concedens, crzmz'na et peccata
etiam videtur, de Matr.., Ub.7, disp.9, n.13 « Affirmative, dummodo non adsit scanda- defunctis magis quam Missa de Sanctis? etz"am t'ngentz'a dz'mittz"t. Ergo Deus intuitu
ut dicit Lugo, contrarium supponere loquens lum, ac nihi! in Missa specialiter addatur, et,
de benedietione nuptiali, et dicens excommu· quoad intentionem, constet nihil mali aut l Supplem., qu.7l, art. 9. - • .se... 22, de Sacrif. ad 5. - • De Sacrif. Miss., lib. 2, cap. 13 et 14. - • De
nieatum excludi a precibus quae nomine Ec· erroris aut superstitionis in infidelibus.eIee· Mi..., cap. 2, i.i. - • Loc. cit., can. S. - SoluS, in 4, Euch. (Mìss.), lib. 6, cap. 4, propos. 2. - ,. Praelect., de
clesiae fundun.tur. mosynam offerentibus subesse ». Et in Instru· disto lS, qu. 2, art. 1, v. TerÌio lJSSe'luuntur. - Cordub., Sacrif. Miss., art. 5, v. Dico J. - U Disp. 79, sect. S,
c) Scilicet quoad vim impetrationis, ut no· ctione huie responso addita, S. C. declarat Quaest. theol., lib. 1, qu. 3, v. Ideo 'luarta opinio.• v. Dico 2 et seqq.; et sect. 4, v. Dico 2. - " De Euch.,
tant Lugo, Suarez, Laymann, vel pro conver- • Tr. 5, cap. 2, num. 24. - • Disp, 79, sect. lO, v. Nihilo· num. 330. - IB De Sacrif. Mi..., cap. 1, qu. 3, resp. 1. -
eo sensu, ea scilicet restrictione, data' fuisse minus. - 8 Loc. cit., num. 24. - AllorI parto l, lib. lO, u De Sacrif. Miss., cap. 3, n. 8. - ,. Tr. 5, cap. 3, n.3••
sione infidelium, ut ait Sà. responsa negativa a se non semei de eodem cap. 22,qu. lO.• Nava .... de ]obelaeo, notab.22, a n. 18•• Petr. Navar., de Restit., lib.2, cap. 2, num.354.• Gonel,
d) De oblatione Missae pro infidelibus et argumento prolata. Henri'l., lib. 9, cap. 16, n. 1.• DicasI.. tr. 5, de Sacrif. Clyp•• disp. 11, de Sacrif. Miss., art. 4, v. Dico 2 .. hor.
schismaticis (quibus aequiparandi videntur Haec quidem de vivis dicta sunt; verum Miss., disp. 2, dub. 4, num. 112. - Fagund., de l° Praec. parto 1, \ib. lO, cap. 20, qu. 2 et qu. 3•. Pa/aus. tr. 22,
haeretici), non pauca habentur Sanctae Sedis pro defunctis sive infidelibus, sive haereticis, Eccl., lib. S, cap. 11, num. 3. . Philib. Marchin., tr. 3, punct. 6, num. 3. - 16 In 4, disto 12, qu. 2, art. 2, solut. 2,
responsa. Et quidem a S. C. de Prop. Fide Missam offerre omnino illicitum esse. Etenim parto 2, cap. 9, num. 11. - , Supplem., qu. 71, art. 9, ad 4. - " Sesso 22, de Sacrif. Miss., cap. 2.
quaesitum est utrum liceat eleemosynam pro cum S. C. de Prop. Fide, interrogata fuisset
Missa ab infideli accipere, hancque applicare utrum christianis liceat «sacrificium facere
juxta mentem seu intentionem infidelis, qui Domino Deo nostro pro suis defunctis, qui tim quando hujusmodi applicatio nota esset? ad(,iit 10quens de defunctis: c Sieut merita
Missam eo fine petit ut a morbo sanetur, a in sua infidelitate ab hac vita discedunt., 2. An liceat etiam in casu quo hujusmodi ap· Christi per indulgentias, nonnisi ad modum
carcere vel a morte liberetur; et S. C., die Qualificatores S. Off. (ad quod dubium dela- plicatio tantum sacerdoti et illi qui dat elee· suffragli pervel;1iunt, ita forsan nee sacrificii
11 Martii 1848 respondit: «Affirmative». - tum erat) «censuerunt si vere in sua infide·· mosynam nota esset •. Et S. C., die 17 Apri- vis, nisi orationis et suffragii locum habet.».·
Atvero S. C. S. Off., interrogata «Utrum poso litate decedunt, omnino non licere •. 12 Se· lis 1875, respondit: c Ad 1 et 2. Negative». b) Petrus de Soto, de Euch., /ect. 7, V. Se·
sit aut debeat celebrari Missa ac percipi elee- ptembr. 1645. - Pariter a S. Off. quaesitum 310. - a) Canus, de Locis theol., lib. 12, cundum, universaliter scribit: «Hujus sacri-
mosyna pro graeco schismatieo, qui enixe est: «1. An liceat Missam offerre pro illis cap. 12, v. Qui vero solam, non sine formi· ficli valor efficaciterquidem et certo solis illis
oret atque instet ut Missa applicetur pro ipso, qui in manifesta haeresi moriuntur, praeser- dine id negat; postquam enim dixit Missae prodest, qui per fidem et caritatem huie
sacrificium vivis prodesse ex opere operato, sacrificio sunt uniti •.
~. AI.PHONSl, Opera moralia. - Tom. Il[. 19
 290 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
hujus sacrificii immediate placatur, et
deinde movetur ad poenitentiae donum
concedendum, per quam immediate de-
lentur peccata. Confirmatur ratione: quia
sacrificium Missae offertur a Christo sum-
mo sacerdote, qui nunc non potest satis-
facere, cum non sit viator, et ideo nequit
mereri, sed tantum ipse impetrat nobis
Item pro gratias interpellans pro nobis. Idemque
veniali bus.
dicendum de culpis venialibus, cum S. Tho-
ma 1; ac Holzmann, Roncaglia, Concina;
Suarez, Coninck, Laymann, Palao, Va-
squez et Salmant.> (contra Canum a) et
Valentia, qui volunt venialia remitti per
se virtute sacrificii). - Quia, cum venialia
sint quaedam maculae animae propria
voluntate contractae, non tolluntur sine
pia animi actione quae venialibus illis re-
pugnet.
2. Imme- 2 us effectus hujus sacrificii est per se
diata r e-
missio _poe· immediate remittere poenas peccatorum
nae homini
justo, hominibus justis pro quibus offertur. -
Ita communiter Suarez 3, Palaus 4, Con-
cina 5, Wigandt 6; et Salmant." cum Go-
net, Coninck, Petro Navarra, Laymann,
Gabriele, etc.: ex D. Thoma 8, ubi ait
quod hoc sacramentum, in quantum... est
sacrificium, habet vim satisfactnxim. Et
patet ex Tridentino 9, ubi habetur: Am··
mas... in purgatorio detentas .fidelzum suf-
fragiis, potissimum vero acceptabiti alta-
ris sacrificio, juvari. Alia autem via de-
functi juvari non possunt quam imme-
diata poenarum remissione.
3. Augmen- 3us effectus est augmentum gratiae. -
turo g r a-
tiae, Circa quod,
Quaeritur: an sacrific,z'ùm Mi'ssae de
1 In 4. 10c. cìt., solut, l, ad l. - Holam., de Euch.,
n. 333. - Roncagi., de Sacro Miss., cap. l, qu.B, resp, 1. -
Concina, de Sacro Miss., cap. 3, n. lO. - Suar.) dìsp, 79,
sect, 5. - Coninck, qu, 83, art. 1, n. 136•• LaY1n.) Iib, 5,
tr. 5, cap. 1, ,n. 5, v. f. - Palaus, tr. 22, punet. 6, n. 6. -
Vasq., disp. 228, cap. 3, D. 17, 18 et 20. - 9 Tr. 5, cap. S, n. 8
et lO. - Valent• in 3 a rD Part., disp. 6, qu. 11, punct. 1,
.1
§ 22, v. Videtur autem. - 8 Disp. 79, sect. 6. - 01 Tr. 22,
punct. 6, num.7. - 6 Loc. cit., cap. 3, n. 11. - 6 Te. 12,
exam. 5) num. 81, v. $esp. 4. ~ 'l' Tr. 5, cap. 3, n. 11.
Gonel) Clyp., disp. 11, de Sacro Miss., art. 4, nume 88,
v. D7.·co 3 .• Coninck) qu. 83, art. l, num. 141. - Petr.
311. - a) Canus videtur utique insinuare
peccata venialia directe per sacrificium Mis-
sae deleri: nam, de Loc. theol. lz'b. 12, cap.12,
v. Errant deinde, scribit: «Errant... isti in
culpis venialibus, quas hoc omnino sacrificio
deleri testes sunt et schoIae theologi et ve-
se ex opere operato conferat hoc aug-
mentum?
Affirmant Leander, Corduba et Ma-
chado. - Sed negandum cum Suarez lO, pere Non ex o-
opera-
Palao 11; et Salmant.P, qui cìtant Vasquez, :~pes~:ti~~
Lugonem, Hurtadum, Bonacina b) et alios nìs.
communiter, quia de hoc nullibi funda-
mentum habetur. - Verius ergo dicen-
dum, per Missam impetrari auxilia ad
perficiendos actus, quibus gratia accre-
scìt.
4us effectus est zmPe.tratio bonorum trati 4. Impe-
o bene-
spz'rt'tualzum,o et etiam temporalzum, qua- rum spiri-
ruatìum' et
tenus ìsta animae prosint: ex Tridentino 13. t e m p o r a-
Vide Salmant. 14. lium.
312. - « Prìncipalìs fructus Missae ex lisPrìncìpa-
fructus
« opere operato est independens a pro bi- non pender
a probitate
« tate sacerdotis: a quo pro omnibus, seu sacerdotis.
e vivis seu defunctis, etiam accepto sti-
«pendio, applicabilis est. - Estque actu Est finitus
«tam intensive quam extensìve fìnìtus, actu.
« Etsi enim hostia ipsa et principalis offe-
« rens, id est Christus, infinite sit Deo
« gratus,atque ita Deus per hoc sacrifi-
« cium infinito honore afficiatur; vìdetur
« tamen Christi esse voluntas, ut offera-
e tur et prosit tantum ad certum et fini-
« tum effectum. Quod etìam patet ex usu
«et sensu Ecc1esiae, dum Missae pro
« eadem re repetuntur : quod signum est
e non habere infinitum effectum. - Vide
« Bonacina 15 »,
Notandum l°. Alium esse valorem, Valor
et Iru ct us,
alium fructum Missae. - Valor est effi- quid,
cacia illa quam habet Missa ex dignitate
offerentis et rei oblatae, ad conferenda
bona offerenti et iis pro quibus offertur.
Navar., de Restit., lib. 2, cap. 2, n. 352. - Laym., lìb, 5
tr.5, cap. 1, nume 5.· Gaby. a S. Vinc.) de Miss. Sacrif.,
disp. 2, qu, 2, v. Quaeres 3. - • 3 P., qu. 79, artico 5,
corpo - 9 Sess. 25, decreto de Purgatorio. - Leander,
tr. 8, de Sacrif. Miss.,. disp. 3, qu. 5. - Cordub., lib. l,
qu. 3, dub., v. Sed utrum de condigno. • Machado~ Perfeto
Confessoc, lib. 4, part.!, tr.12, docum. 2, n. 5. - lO Disp. 79,
sect. 4) v. Dico 1. - 11 Tr. 22, punct. 6, n. 5. - 12 Tr. 5,
cap. 3, n. 13. - Vasq., disp. 228, cap. 3, num. 17 et 19. -
Lugo, de Euch., disp. 19,n.150. - Gasp. Hurtad.. de Sacrif.
Miss., disp.3, dift 3. - 13 Sess.22, de Sacrif. Miss., cap. 2.
- l' Tr. 5, cap. 3, n. 15. - 16 De Euch., qu. ult., punct. 4.
teres etiam sancti... Ut aperte Christi erga
nos providentiam et benignitatem intelligas,
qui gravioribus morbis graviorem poeniten-
tiae curationem adhibuit, Ieviores autem faci-
liori sacrit'icii medicamento curavit •.
ò) Bonacina a Salmant. allegatut ex Lean-
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRlFICIUM. - DUB. I.
Fructus autem sunt bona ipsa quae in-
tuitu sacrificii Deus confert. - Unde va-
lor a fructu differt, velut causa ab effectu.
Fruetus Notandum Il", Fructum Missae distin-
Missae,
quotuplex. gui ex triplici capite. - Distinguitur enim
1°. Ex parte causae, id est ex opere ope-
rato et opere operantis. Fructus ex ope-
re operato est ille qui confertur intuitu
meritorum Christi et ejus promissionis:
fructus vero ex opere operantis est ille
qui confertur intuitu meriti et devotionis
celebrantis. - Distinguitur 2". Ex parte
rei, in meritorium, satisfactorium et ìm-
petratorium; juxta dieta n. praeced. 311.
- Distinguitur ~. in generalem, specia-
lem et specialissimum. Fructus generalis
obtingit qmnibus fìdelìbus vivis et defun-
ctis. Spedalt's (ab aliis dictus medz'us vel
ministerialt's) obtingit tam eis pro quibus
applicatur, quam assistentibus et concur-
rentibus ministrando paramenta, lumina-
ria, hostias, etc. Spedalz'sszmus demum
obtingit soli sacerdoti.
Hic autem magna occurrit Quaestio,
valde inter DD. controversa: An sacri-
.ficzum Mz'ssae z'n.fint'tum habeat valorem?
- Duplex adest sententia:
]uxta a- Prima dicit habere valorem actu tam
lios,· valor,
intensive intensive quam extensive finitum, ita ut
et extensì-
ve, actu fì- pluribus applicatum, minus prosit singulis
nìtus,
quam si uni tantum applicetur. - Ha cum
Busenbaum (ut supra) tenent Scotus l,
. S. Bonaventura 2, Roncaglia a) .. item Pa-
ludanus, Richardus, Major, Barbosa, Co-
varruvias et Fagundez, apud Salmant, 3.
Idemque expresse docet Sotus 4, ubi ait:
Intentionz' (sacerdotis), quia est de esseno
tia sacrijiczi~ ett'am ex opere operato re-
spondet certus et taxatus gradus saiis-
factionis .. et ideo quanto in plures z1lud
dz'stribuat, tanto mt'nus sz'ngulis obvenit.
Diversa autem auctores hujus senten-
tiae ratione utuntur. - AHi: quia valor
Missae non sumitur ex re oblata, sed ex
l Quaest. quod1ibet., qu. 20, n. 20. - 2 In 4, disto 45,
art. 2, qu.3, ad ult. - Palud.~ in 4, dist.45, qu.2, art. 2,
concI. 4 (n. 18). - Richard., in 4, disto 45, art. 2, qu. 3. -
Major~ in 4, disto -45, qu.2. - Barbosa) de Offie. et Potest.
epise., allego 24, num. 7•• Co'Varr.) in cap . •4lma mater~
parto 1, § 5, num. 6, i. f. - Fagund., de l' Praec. EccI .•
droj sed quidquid dicat Leander, Bonacinain
meis saltem editionibus, de Euch., qu. ult.,
punct. 3, n. 3, hoc pIane omittit.
291
ipsa oblatione, sive ex actione sacerdotis
offerentis, quae certe non potest esse infi-
niti valoris. Dicunt enim in sacrificio Mis-
sae Christum non esse proprie offerentem,
sed tantum remote, quatenus illud per
sacerdotes offerendum instituit. - Sed
haec ratio communiter rejicitur, et me-
rito. Tum quia, sieut sacrificium oblatum
a sacerdote malo, non perinde ab ejus
malitia inquinatur (ut docet Tridenti-
num 5), ìta neque ab offerente limitato
Iìmìtationem recìpìt, Tum quia certum est
quod in hoc sacrificio Christus est simul
vietima et principalis offerens; ut patet ex
concilio Lateranensi IV 6, ubi dictum fuit:
In qua (Ecc1esia) idem t'pse sacerdos et sa-
crificium jesus Christus. Et c1arius ex Tri-
dentino 7, ubi habetur: Una enzm eadem-
que est hostia, idemque nunc offerens sa-
cerdotum mmisterio, qui set'psum tunc t1Z
cruce obtult't,sola offerendi razione dioersa.
Alii vero hac ratìone utuntur: quia,
licet Missa in se et quoad sufficientiam sit
infiniti valoris: tamen quoad effectum, hic
est limitatus ex voluntate Christi, qui hoc
sacrificium instituit, ut ex opere operato
(independenter ab horninum dispositione)
determinatum produceret effectum, sìve
satisfactionis gradum: quamvis ex opere
operantis possit crescere, juxta majorem
devotionis offerentis vel ejus pro quo of-
fertur.
Et huic sententiae videtur favere Divus
Thomas 8, ubi ait: Quamvz's virtus Chrz:
sti, quae contt"netur sub sacramento ~u.
charz'stt"ae, s# z'n.finz"ta,o tamen determzna·
tus .est effectus ad quem z"llud sacramen-
tum ordz'natur. Hinc S. Doctor 9 infert,
mìnus esse probabilem opinionem asse-
rentem quod suffragia pro uno facta non
magis eì prosint, quam aliis. qui magis
digni sunt, sic. dicens: Si ergo suffra-
gium pro multt's factum tantum valeret
sz'ngult's ac sz'pro uno tantum .fieret, vz:
lib. 3, cap. 2, a n. 7; cap. 6, n. 8; cap. 8, n. lO. - 8 Tr. 5,
cap. 3, n. 38. - 4 In 4, disto 13, qu. 2, art. 1, concI. 2. -:-
• Sesso 22, de Sacrif. Miss., cap. 1. - • Cap. l, post med.,
(anno 1215 celebrat.); apud Labbe, tomo 13, col. 929. -
, Loc. cit., cap. 2. - • In 4, disto 45, qu.2, art. 4, solut. 3,
ad 2. - ' Loc. cit., art. 4, qu. 2, v. &là contra.
312. - a) Roncaglia, de Sacrif. Miss., cap.1,
qu.7, resp. 2, ita sane docet «!n. ordine ad
satisfactionem.• Sed resp. 3, scnblt: Fructus
 CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFIClUM. - DUB. I. 293
292 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
Silvestro h),' et Salmant. l cum Cano i), sententia opposita non sit improbabilis,
detur q.tOdEcclesia non debuit instituisse est, quia (ut docet Tridentinum) Missae
Cajetano i), Navarra et aliis plurimis. non potest sacerdos pro stipendio Certo
ut pro alt'quo singulariter Mz'ssa vel ora- sacrificium idem est, etsi modo diverso Et pro hac sententia dare est etiam incertum Missae fructum applicare.
Ho fieret, seri quod semper diceretur pro oblatum, cum crucis sacrificio, quod fnit D. Thomas 2, ubi sic ait: Quamvis... haec Neque obstat 2°. quod si haec sententia
omnibus fidelzaus defunctis : quod patet infiniti valoris. - Quoad effectum vero, Finitus
oblatio ex sui quantitate sufficiat ad satis-
quoad effe- valeret, frustra Ecclesia Missas multipli-
esse falsum, - Ratio hujus sententiae dicitur hoc sacrificium esse finitum, non ctum,
jacz"endum pro omnipoena, tamen fit sa- caret - Nam respondetur (ut diximus)
probatur ex prohibitione Ecc1esiae, quae jam ex sua institutione, (nempe, ut ait
tisfactoria.... illis pro quzaus offertur, vel quod fructus sacrificii non percipitur juxta
vetat ne pluribus Missam petentibus uno prima sententia, qui.a fuit a Christo in eo etiam offerenubus, secundum quantitatem suum proprium valorem, sedjuxta dispo-
sacrificio satis.lì.at. Hinc sacerdos qui a determinatus certus gradus satisfactio-
suae deootiones et non pro tota poena. sitionem illìus cui applicatur; et ex hoc
pluribus stipendia accepit, nequit unicam nis); sed ex finita capacitate horninum pro
Nec sibi contradicit S. Doctor in locis evenit quod quo plurìes pro uno repetun-
Missam pro illis offerre. Quod utique fa- quibus offertur, quorum unusquisque ube- supra citatis; nam ubi dicit Missam ha- tur sacrificia, eo pluries fructus partici-
cere posset, si Missa aeque omnibus ac riorem percipit fructum, juxta suam et bere effectum determinatum, sane intelligi patur.
uni prodesset: sed hoc fuit proscriptum offerentis dispositionem. Pariter ac etiam debet de determinatione non ex parte Haec secunda sententìa, speculative Secunda
ab Alexandro VII in propos. lO, quae di- fuit sacrificium crucis, quod, esto in geo Christi, sed subjecti, juxta mensuram suae loquendo, videtur probabìlior. At, quia
sen t e nt i a ,
specu lat ive
cebat : Non est contra justz'tiam pro plu· nere satisfactionis fuerit infiniti valoris, dispositionis. Ubi autem dicit quod Missa contraria adhuc est probabilis, non licet probabltior;
prima. pro-
ribus sacrijiciz's stipendium accipere, et nullum tamen actu effectum in nobis ìnfì- pluribus applicata, minus prodest singulis, quidem sacerdoti, dum accipit stipendium babìtis.
sacrificium unum offerre. nitum operatur; cum se habeat per mo- non quidem loquitur de Missa uti sacrifì- ab uno, applicare Missam pro illo in ge-
jU:"I:ta re- Secunda verosententia, a recentioribus dum causae universalis supernaturalis, cio, sed uti suffragio ab Ecclesia instituto, nerali cum aliis; nisi saltem sub con-
cen t io r e.s,
valer infi- hodie communissime recepta, docet valo- quae operatur juxta subjectorum dispo- quod effectum certe finitum habet, et ideo ditione, nernpe modo ille non defrau-
nitus quoad
5 u ffi C i c n- rem Missae esse intensive et extensive sitionem: prout operantur etiam sacra- quo pluribus iUud applicatur, eo mìnus deturz',
tiarn, menta, quae, licet infinitam virtutem ha-
infinitum quoad sufficientiam, ratione infì- singulis juvat, Certum enim est quod pre- Notandum hic quod sacrificium Missae, Differentia
nitae dignitatis Christi, qui in hoc sacri- beant, actu tamen limitate operantur. ces Missae ab Ecc1esia institutae magis in quantum pertinet ad fructum princz:
quoad f'ru-
ctum, Mis-
ficio est victima et prìncipalìs offerens. Unde, juxta hanc sententiam, Missa prosunt alicui, si singulariter ei quam si palem, tam prodest si offeratur a bono sae beni et
mali sacer
- Dicitur: Intensive infinitum,' quatenus aeque prodest singulis pluribus applicata, pluribus a sacerdote applicentur j ut patet sacerdote quam amalo: curo valor Mis- dotis.
potest causare fructum majorem et mino- ac si uni applicetur. - Ita tenent Gonet I, ex concilio Constantiensi, ubi damnatus sae sit ex opere operato pendens. a me-
rem, juxta mensuram dispositionis homì- Habert 2, Juenin Ò),Petrocorensis C) , Pigna. fuit hic articulus Wìclefì : Speciales ora- ritis Christi. - In quantum autem perti-
nìs, Extensive autem, quatenus potest in- telli 8, Tournely 4 et ejus Contìnuator 5, tiones applicatae uni personae per prae- net ad fructum precum q,uae in Mìssa
finitos effectus producere, et juvare ita Concina d), Holzmann e), Wigandt 6, Bo- latos vel religiosos, non plus prosunt ez~ dicuntur, ipsae etiam valent factae a sa-
uni soli ac infinitis hominibus. Et ratio nacina f); Croixs/ cum Suarez h), Vasquez, dem quam generales caeteris paribu«: cerdote peccatore, quatenus hic orat no-
Trident., sesso 22, de Sacrif. Miss" cap. 2. - 1 Man., Iib. 4, qu, 9 et lO. - • Praelect., de Sacrif, Miss., art. 6. - Diffìculta-
tibus satis-
Nec obstat l°. prohibitio Ecc1esiae ac- mine Ecclesiae, quia Ecclesia semper est
tr. 4, de Buch., cap. 12, § 2, v. Ex his. - .2 De Euch., 5 De Euch., parto 2, cap. 6. .....,. G T'r, 12, n. 78. - Vasq., rìr, cipiendi plura stipendia pro una Missa. Deo grata; secus, quatenus orat nomine
pan.2 ,cap.l0, v. Verior videtur. - S DeMonte propìtìator., disp.230, cap. 2, init., et cap. 3, n. 9; et disp. 231, cap. 3.
- Nam respondetur 1) quod stipendium proprio. Ita S. Thomas a. Hinc dixit AIe-
non datur ut pretium fructus Missae, sed xander Papa 4: Sacerdotes, qua1f.to digmo-
medius «bene dici potest infinitus quoad im- e) Holzmann pariter, de Euch.; n. 321, con- pro sustentatione ministri (utdiximus de res fuerint, tanto fadlius P1'O necessita-
petratìonem. Ratio est, quia impetratio non trariam sententiam tuetur, inquiens: s Chrì- Simom"a, Lsb. III, n. 55). Unde, semper tt'bus pro quibus clamant exaudz"untur.
innititur pacto aut promissioni sìcutì satisfa- stus...sacrificio Missae, alìoquìn infinite digno, ac minister suam habet sustentationem, Censet autem D. Thomas 5 quod si
etio, sed dìvinae miserlcordiae et liberalitati, . merita et satìsfactìones suas in certa tantum deficit titulus quo aliud stipendium possit celebrans est excommunìcatus, quz"a est
quae de se non habent a quo limitentur.•. quantitate annectere voluit; quae proinde
b ) juenìn, lnstitut. de Euch., qu. 2, cap. 5, quantitas in eo minores proportiones dividi- accipere. - Respondetur 2) quod, cum ab Ecclesiae unitate separatus, orationes
conel. 4, haec dumtaxat scribit: «Valor sacri- tur, quo pro pl~ribus sacrificium offertur '. l ':fract. 5, cap. 3, num. 40 et 48. . Petr. Navar' 1 de ap. Labbe, tomo 16, col. 120. - 3 3 p" qu. 82, artico 6.
ficii Eucharistiae est infinitus secundum suf- Quod his verbis iterum confirmat: «Si valor Restitut., lib. 2, cap. 2, num. 268. - !l 3 P., qu.79, art. 5, - .f Can. rpsl91) causo 1, qu. 1. - G Loc. cit., artic.7,
ficientiam, finitus vero secundl.lm eflìcaciam• . sacrificii esset... infinitus, sequeretur sacerdo· corpo - Concil. Constant., sessione 8, Wiclefi artico 19; ad 3.
c) Petrocorensis, de Euch., cap. 11, qu. 8, tem non peccaturum contra justitiam, si pro
exponit hanc secundam sententiam; et addu- pluribus sacrificiis accipiens stipendium, of·
ctis pro ea rationibus, concludit dicens: «E;X: ferret unum dumtaxat sacrificium, cum unum singulos offerentes, quando plures offerentes i) Canus, de Loct's theol., lib.12, cap. 12,
hoc solidissimo sane pri~cipio inferunt sacrl- prodesset aeque, seu tantum quantum plura; cum sacerdote concurrunt, integrum fructum v. Dedmum vero, idem tenet ac Suarez hic
ficii fructum non decrescere ex eo quod pro atqui sequela est improbabilis... '. accipere; quando vero non adsunt illi offe· superius nota h. - Cajetanus, in qu. 79, art. 5,
pluribus offertl1r'. Quibus utique verbis huie- f) Bonacina, de Euch., qu. uit., punct. 4,- rentes, effectus respondens obl:ltioni sacer- ait Missam habere valorem infinitum; et sic
sententiae adhaerere videtur. n. 5, dicitvalorem generalem Missae ita esse dotis ut sic, si pro pluribus offeratur, minui- si pro pluribus ad satisfactionem offeratur,
d) Concina, de Sacrif. Mz'ss., cap. 3, n.3 extensive infinitum, ut non tam muItis prosit, tur in sing-ulis, concI. 2 .. effectus tamen im- aeque valere ac si pro uno dumtaxat offer-
et seqq., dicit valorem Missae infinitum esse quin possit pluribus prodesse; sed'n. 6, valo- petrationis, si aeque specialiter offertur pro retur.
quoad virtutem et suffi.cientiam; finitum vero rem medium finitum esse affirmat. omnibus, aeque prodest singulis ac si pro uno j) Postea tamen, anno scilicet 1769, tum
quoad effeetum; et n. 5 addit: « Quid quod g) Croix, !t'b. 6, part. 2, n. 47, effectum tantum sacrificium esset oblatum, concI.3.- in opusculo de Caeremonz'is Mz:çsa,e, parto3,
si sacrificium Missae reipsa effectum infini· sacrificii finitum esse ait: «Et inde etiam est... Silvester, v. Missa I, quaer. 9, Missam negat de Abusibus z'n acct'piendis Missis, n. 26-28,
tum produceret, aeque prodesset omnibus et quod sacrificium plus prosit uni pro quo solo prodesse singulis aequaliter, si offeratur «im· tum in Trt"d., sesso 22, n. 22) S. Doctor com-
singuIis ac. uni vel alteri...? Praeterea injuste offertur, quam prodesset singulis, si pro mul- mediate pro multis sive primo. ; secus vero, muniorem vocavit et propugnavit priorem
sacerdos applicaret sacrificii fructum uni ani- tis offerretur •. si «immediate sive primo pro singulis ». opinic;mem.
mae, si aeque omnibus prodesset.. . h) Suarez, dz"sp. 79, sect. 12, propos. 1) ait
 294 LIB. VI. - TRACT. III. OE EUCHAR!STIA.
ejus efficaet'am non habent, Et hoc puto
verius dicendum, loquendo de excommu-
nicato vt'tando,' cum Roncaglia 1, Sporer 2
et Laymann 8 (contra Holzmann 4; et
Croix 5 cum Soto k), Gabriele Z), Dica-
stillo m), etc.). - Probabiliter vero dieit
Laymann cum Avila et communi, secus
esse de excommunicato tolerato ; quia Ec-
clesia, permittendo quod fideles postulent
Missas ab eo, consequenter etiam permit-
tit ut omnino ipsae fructuosae sint postu-
lantibus. Vide n. 309.
" Unde resolves:
Obligatio 313. - «l°. Sacerdotes ordinarie peccant
celebrandi
aliquoties. « graviter, si non aliquoties in anno, sal-
« tem ter vel quater, solemnioribus festis
" celebrent: nisi legitime sint impediti.
« Ita Silvester, Reginaldus a), Suarez b),
" Coninck et alli communiter: - contra
" Angles, Bonacina c), Diana 6; item card.
e: de Lugo d) et Tamburinium 7, qui excu-
« sant saltem a mortali: dummodo com-
• municent in Paschate, absitque contem-
« ptus et scandalum. - Immo ubi Tri-
• dentinum est receptum, tenentur ex
1 De Sacrif, Miss., cap. l, qu. 3, resp. 2. - • Part.2,
cap. 5, n. 322. - • Lìb, 5, tr.5, cap. l, n. 12, v. Dico 2. -
4 De Euch., n. 324, resp. 2. - lS Lib. 6, parto .2, n, 49. -
Laym.,} Ioc, cito • Avila~ parto 2, cap. 6, disp, 4, dub, 5,
v. Dico 1. - Silvest., v. Missa I, qu, 7, § Quartu",. -
Coninck, qu. BB, art. 2, num, 206 et 207. - Angles" FIor.,
de Euch., qu. 7, de Miuistro Euch., ditt lO, concL 2 et 3. -
G Parto 2, tr. 14, reso!. 19. - ,. Method. celebrando Miss.,
lib. 1, cap. 6, § 2, num. 1. - 8 3 P., qu. 82, art. lO. -
9 Disp. SO, sect. 1, v. Haec res dubia. - IO Lib. 5, tra 5,
k) Sotus non sine formidine id docet; seri-
bit enim in 4, disto 13, qu. 1, art. 8, v. De
prea'bus: «Orationes sacerdotis peccatoris in
Missa, quatenus est minister Ecc1esiae, esse
fructuosas, non videtur praecisos comprehen-
dere. Qui autem dicere vellet quod Ecc1esia
praescindendo haereticos, degradatos et alios,
non potest facere quin si sacrificent, ejus
utantur potestate, etiam in fundendis preci-
bus, quamvis peccent, glossare potest dictum
S. Thomae, quod eorum preces nullius sunt
eflìcaciae, quatenus ex eorum devotione pro·'
manant; secus, quatenus eas in potestate Ec-
c1esiae offerunt. Tametsi prior solutio gratius
litterae S. Thomae arrideat>.
Z) Gabriel Biel, lect. 27, in canon. Miss.,
lit. H, V. Sed adhuc restat, loquitur de ex-
communicato in genere, «quem Ecc1esia ma·
nifeste prohibuit ne tali legationis officio fun-
geretur », de quo tamen scribit: Hoc non ob-
stante, vi suae indelebilis ordinationis, «nun·
tius est Ecc1esiae ejusque personam gerit».
« mandato episcopi, sub gravi culpa, ce-
«lebrare saltem dominicis et festis; excu-
« santur tamen, si episcopi nullum man-
« datum exstet ». . quod non solum quùiam mmores cierici,
Dubitatur hic l°. An sacerdotes tenean-
tur sub culpa gravi alt'quando celebrare?
Prima sententia communior, quam Commu-
nius a ff'i r-
tenent D. Thomas 8, Suarez 9, Laymann l0, mant oblio
Bonacina P, Juenin 12, Ho1zmann 18, Contino gationem
gravem,
Tournely 14, Elbel ", Habert 16, Coneina 17;
et Palaus 18 cum Vasquez, Navarro, Va-
lentia, Azor, etc., docet teneri tam ex
praecepto divino quam ecclesiastico. -
Dz'vinum praeceptum probatur l°. ex illo
Apostoli (ad Hebr. v): Omnis namque
ponti/ex ex hominzous assumptus, pro
homz'nzous constt'tut'tur in zi's quae sunt
ad Deum, ut offerat dona et sacrificia .
pro peccatis. Probatur 2°. ex verbis Chri-
sti (Luc. XXII): Hoc facùe t'n meam com-
memorationem. Quae verba declarat Tri-
dentinum 19 continereverum praeceptum,
dicens: Apostolis...eorumque z'n sacerdotio
successorious, ut offerrent, praecepit per
haec verba: Hoc facite, etc. - Praeceptum
cap. S, n. 1. - 11 De Euch., qu. ult., punct, 7, n. 1. '-
Ii Instir., de Euch., qu. 2, cap. ·6, art. 1, conci. 1 et 2. -
'" De Euch., n. 338 et 339. - .. De Euch., parto 2, cap. 9,
art. 2, sect, 1, concl. 1. - 15 Confer. 18, de Oblig. celebrandi,
n. 195. - 16 De Euch., part, 2, cap. 11, qu, 9. - " De Sacrif.
Miss., cap. 8, n. l, 3 et 6. - ra Tr. 22, punct, 12, n. 1. ~
Vasq... disp, 232, cap. 1. - Navar." Man., cap. 25, num. 88~
v. Vzgesimo primo. - Valent ... disp. 6, qu. lO, punct. 3. -
Azor, parto l, lib. 10, cap. 24, qu. 1. - 19 Sesso 22, de
Sacrif. Miss., cap. l.
m) Dicastillus, tr. 5, de Sacrif. Miss.)
dz'sp. 3, dub. 8, .n. 211, omnino probabile esse
ait, hujus excommunicati orationes efficaciam
habere; licet negativam sententiam non im-
probabilem n. 215, esse asserat.
313. - a) Quin etiam Reginaldus, lib. 29,
n. 167, mortale esse pronuntiat, si absque
legitimo impedimento, « vix ter aut quater
in anno celebretur ».
b) Suarez, dz'sp. 80, sect. 1, ait rem du-
biam et incertam sibi videri; et probabile
quidem esse p.on teneri sub mortali, etsi con-
traria opinio, «magis pia est et securior et
in praxi consulenda, quia revera, et est ma·
gis consentanea rationi, et praeterea vix po-
test sine magno scandalo contrarium fieri».
c) Bonacina, de Euch. j qu. ult., punct.7,
n. 1, videtur id probabile existimare; sed n.l
et 2, priorem sententiam probabiliorem esse
affirmat.
d) Lugo, di'sp.20, n. 2, negat utique ar-
gumenta, quibus probatur esse mortale, sibi
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - OUB. 1.
autem ecclesiasticum probatur ex cap. Do-
lentes 9, de celebrato Mz'ss., ubi Inno-
centius III sic dixit: Dolentes referimus
verum... alz'qui ecclesiarum praelati, circa
comessationes superfluas...fere medieta-
tem noctis expendunt.... Suntet alzi' qui
Mz'ssarum solemma oix: celebrant quater
. Alensisf) et Victoria, apud Palaum 4; ac
z'n anno, et quod deterius est , interesse
contemnunt: et sz· quando, dum haec cele-
brantur z·nter","Z·nt... z'ntendunt exterius col-
locutzonz'bus laù:orum.... Haec igz'tur et
szmz'lza sub poena suspenszom's penz~us
z'nhzoemus, dz'stricte praeez'pz'entes z'n oir-
tute' obedientiae, ut officzum nocturnum,
pariter et diurnum , studiose celebrent
pariter et devote.
Ratio autem hujus sententiae, quam
affert D. Thomas, est: Quza unusquz'sque
tenetur uN gratza szai data, cum fuerst op-
portunum, secundum z'llud (II. ad Coro VI):
Exhortamur ne in .vacuum gratìam Dei
reeipiatis. Opportunt'tas autem sacrijicium
offerendz' non solum attendz'tur per com-
parationem ad fideles Chrz'stz~ quz'bus opor-
tet sacramenta mz'nz'strari,' sedprz'nez'pa-
titer per comparatzonem ad Deum, cu«
consecratione hujus sacramenti sacrifi-
cium offertur. - Hinc referunt Palaus l
D. Thom., 3 Part., qu, 82, art. W. - 1 Tr. 22, punct.12,
num. l, i. f. - il De Euch., parto 2, cap. 9, art. 2, sect, 1,
concI. 1, v. Conftrm. iterum. - 8 In 4, disto 12, parto 2,
art. 2, qu. l. - Victcria, Sum., de Eucharistia, n. 94••
esse convincentia; sed addit hodie, ratione
scandali « vix posse. excusari a mortali sa·
cerdotem nunquam in anno celebrantem.
e) Et sane, in editione Romana anni 1570
operum S. Thomae Aquinatis, z'n 3 P. qu.82
art. lO, desideratur opinio Cajetani' de ho~
quaesito; et solum in ejus commentario habe·
tur, sacerdotem peccare si totaliter a cele-
brando abstineat. In editionibus vero vetu·
stioribus, ut est editio anni 1533 (Venetiis in
aedibus Luceantonii Junte Florentiiii, in 101.)
Cajetanus aliam movebat quaestionem: «Al-
tera difficultas est, inquiebat, an peceatuIri··
hujusmodi omissionis sit peecatum mortale.
Et est r~tio' dubii, quia nec omne praeceptum
affirmativum, nec omne praeceptum negati-
,,:um obli~at. ad mor~le; nee apparet qua ra·
tl?ne cantatI contranetur talis omissio, quam·
V1S appareat quod contrariatur fervori cari-
tatis; ex ~eg~igentia. enim quadam, quae in
tep~re cll;n~tis conSIstere videtur, talispro-
vemt omlSSlO. - Breviter apparet mihi pec-
295
et [Contìn.] Tournely 2, opinionem Caje-
tani e), sentientem non peccare graviter
sacerdotes qui nunquam celebrant, jussu
S. Pii V expunctam fuisse ex ejus com-
mentario.
Secunda vero sententia, quam tenent AHi ne-
S. Bonaventura 8 et Cajetanus e),. item gant esse
gravem.
probabilem putant Suarez, Palaus et Lay-
mann g), dieit, secluso scandalo, sacerdo-
tem praeeise ex sua ordinatione non te-
neri ad celebrandum. Et huic valde adhae-
ret Lugo 6, dicens rationes primae sen-
tentiae nequaquam convincere. - Ratio
hujus secundae sententiae est, quia non
constat de praecepto. Non de dìvìnoj nam
praeceptum illud: Hoc facite, etc., non est
datum singulis sacerdotibus, sed ipsorum
communitati, nempe ut curent ne in Ec-
clesia Dei desit oblatio hujus sacrifìcii.Tn
textu autem Apostoli: Omnz's namque
ponti/ex, exprimitur tantum potestas quam
singuli sacerdotes habent sacrificandi, non
autem obligatio. - Ad praeceptum vero
suppositum in cap. Dolentes, respondet
Lugo l°. Quod poena suspensionis respieit
solummodo colloquentes in choro. 2°.Quod
poena illa non inducit peccatum grave;
cum non sit latae, sed ferendae senten-
• Tract, 22, punct, 12, num, 2. - $uar., disp, SO, sect, 1,
v. Haee reso - Palaus" tract. 22, punct. 12, num. 2. _
r;, De Euchl:U'istia, disp. 20, num. 2. - Lugo, Ioe. cit.,
num.6.
catum hoc esse secundum se veniale, utpote
oppositum non ipsi caritati, sed ejus fervori.
Attestatur autem huic sententiae diversitas
opinionum de licita vel illicita hac omissione:
paru~ enim a .licito discedere videtur quod
credltum est a doctoribus esse licitum '.
f) Alensis, part. 4, .qu. 11, membro 2)
art. 4, § 1, Quaest., in resp. ad 4) negat pec-
care mortaliter eum, qui ob reverentiam a
celebratione omnino cessaret, nisi contrarium
i~si a superiore injungeretur. Sed z'n corp.,
discursum ita conc1udi~: «Nec omnino est.
desistendum, neque ab immolatione neque a
communione; neque sine Magna sui pro-
batione et dijudicatione est ad hoc acce-
dendum '.
g) Laymann, lib. 5, tr. 5, cap. 3, n. l,
videtur utique hanc secundam sententiam ut
probabilem agnoscere, cum dicat eam esse
«gravium etiam auctorum •. - Et his aucto-
ribus qui probabilem reputant,.accensendus
est etiam Azor, ioc. cit.
 296 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. III. - DE EUCHARISTIA U1' EST SACRIFICIUM. - DUB. l. 297

tiae. 3°. Quod ibi textus circa Missarum sed saltem vùletur quod celebrare tenea- id probabile putant Salmant. l cum Soto nasteriorum sanctt'montèllz'um, ut Z'n con-
celebrationem loquitur tantum de prae- tur z'n praect'puz'sfestt's, et maxime.in z'llz's Toleto o), Vasquez, Azor, Henriquez, Ga- Stt'tutz'om'bus earum admoneantur (nota)
latìs ecc1esiarum. dz'ebus z'n quzòus fideles communù:are con- vanto, Hurtado, etc.: modo servetur debita sanctimoniales, ut saltem sz'ngulz's men-
Ad rationem autem D. Thomae re- sueverunt. - Haec autem praecipua festa distantia prout dictum est in fine primi sz'bus confessionem peccatorum faciant,
sponderi posset, ex.ea non inferri prae- explicat Sotus apud Benedictum XIV 7 Dubii. Et haec sententia est conformis et sacrosanctam Eucharz'stt'amsusct'pz'ant.
ceptum, sed tantum consìlium, juxta ver- intelligi de Nativitate Domini, Paschate et decreto S. C. Concilii, edito mense No- Unde concludit Suarez: Nz'sz' speciate oo-
bum Apostoli exhortamur. Et ideo plures Pentecoste, in quibus ait olim fideles con- vembr, 1696(apud Monacelli 2),ubi dictum tum intercedat, aut msz'ex z'nstt'tuto reùgio-
ex hujus sententiae auctoribus non exì- suevisse communicare, Sed ]uenin 8 his fuit: Qui sme justa causa ter vel quater nz's constet cons#tutz'ones..... oblz'gare sub
munt sacerdotem, nunquam celebrantem addit festa Ascensionis, Corporis Christi, t'n anno non celeoraret, cum peccetmor- mortaù, nulla talt's est rigorosa oblz'gatz'o.
in anno, saltem a culpa veniali, propter Nativitatis Beatae Virginis Marine, Annun- talt'ter, posset ab epz'scopo... puniri P). Parochos autem dicit Habert 7 teneri Parochì
tenentur ce-
bonum qua privat se et Ecclesiam j exi- tiationis, Purificationis et Assumptionis. çuid d.
retìgìosìs.
Dicunt tamen Salmant." cum Tambu- celebrare non quotidie, sed saepius quam lebrare do-
minlcis et
munt vero a mortali. - Dicit autem Pa- Immo Merbesius " et Habert lO sentiunt rinio et Garcia, quod sacerdotes relz'giosz' dominicis et festis. - Sed communiter fesus.
laus 1 S. Pium expunxisse opinionem Caje- oblìgarì ad celebrandum singulis domi- tenentur saltem sìngulìs mensìbus cele- et verius dicunt alìì teneri ad celebran-
tani, non ut falsam, sed ut minus proba- nicis et festis, praesertim solemnioribus. brare; quia omnes religiosi sìve moniales dum tantum diebus festis, in quibus te-
lem et contrariam sententiae D. Thomae. Et idem sentit Pater Concina 11, dicens : (ut praecipitur in clem, 1. Ne z'n agro, nentur parochiani Missam audire; cum
S. Docter His tamen non obstantibus, ego cum Qua lege fideles urgentur interesse sa- § Sane, de statu monach., et idem dicìtur hae obligationes sint correlativae: in qui-
priori s e n-
tentiae ad- Salmant. h) primae sententiae, ut longe crificio, eademsacerdotes tenentur offerre. de monialibus in Tridentino 4) tenentur bus enìm diebus tenetur populus Missam
haeret.
communiori et tutiori, me subscrìbo, Tanto Id colligunt ex Tridentino 19, ubi habetur : in singulis mensibus confiteri, et prima audire, tenetur parochus illam celebrare 1').
magis quia ipse Lugo 2 ait, sacerdotem Curet epz'scopus, ut zi' (sacerdotes) saltem doIninica mensìs communìcare, nisì absti- Ha Navarrus 8, Bonacina " Azor IO; et
negligentem celebrare in anno, hodie non dz'ebus domz'nt"cz's ac festis solemnt'bus..... neant ex judicio praelati vel confessarli. Barbosa 11 cum Graffio, Homobono, Mol-
posse i) excusari a peccato gravi ratione Mt'ssas celebrent. [Contini] Toumely 18 au- - Sed ex hoc textu video induci obliga- fesio, Villalobos, Diana, Fagundez, Phili-
scandali j quia hoc esset signum malae tem sìc ait : Gravzs pecca# suspectos esse tionem tantum communicandi semel in berto Marchino, etc.; ex concilio Triden-
conscientiae. Immo Suarez 3 hoc merito tot sacerdotes, quz' semel in anno..... cele- mense, non autem celebrandi. Praeter- tino 12, ubi dicitur: Sz'autem curam habue·
sentit etiam de sacerdote non celebrante bran,t. quam quod non improbabiliter docet Sua- rz'nt animarum, tam frequenter ut suo
per diuturnum tempus, puta per sex vel Alii tandem cum sententia longe com- rez 6, haec decreta non exprimere dare munerz' satisfaciant , Mz'ssam celebrent.
octo menses; ut dicunt Palaus 4 et Sal- rnuniorì sentiunt, sacerdotes non teneri ad praeceptum, sed dumtaxat consilium, dum Satis igitur munus suum implent, si sacri-
manto 5. Ex quo tandem concluditur sen- celebrandum, nisi ter vel quater in anno, ibi q) tantum dicitur: Ad confessionem.... ficant quoties populus Missam audire de-
tentiam oppositam, saltem propter scan- in festis solemnioribus. Ita Busenbaum (ut accedant...., et.... communicent. Unde Tri- bet. Et hujus sententiae est etiam Bene-
dalum, vix esse practice probabìlem, supra) et Navarrus 14; Laymann 15 cum dentinum 6 (ubi in margine notatur prae- dictus XIV 13.
Dubitatur ZOo Quotz'es z'n anno teneatur Soto, Richardo », Paludano, Silvestro et fata clementina) sic ait: Attendant dt'lz: Quoad autem episcopos, dicit Habert 14, Quid de
episcopis.
sub gravz' quisque sacerdos celebrare? Valentia; ac Elbel P cum Scoto k), Go- genter epz'scopz' et caeteri superiores mo- ex cap. ult. de prz'vil., t'n 6 0 , eos non de-
Ql10tiesin In hoc doctores valde discrepant. bat l) et Anacleto. - Immo Suarez 17, Probabi-
a n n o cele- 1 Tr. 5, cap. 5, n. 44•• Sotus, in 4, dist.lS, qu, 1, art. lO, num. 4. - lO Parto 1, lib. lO, cap. 24, qu, 2. - 11 In Trid.,
liter satis
brandum, D. Thomas 6 sic ait: Unde sacerdoti, Lugo m), Bonacina 18 et Holzmann n) dicunt ce Ie b r a re col. penult. . Vasq., disp. 2$2, cap. l, num, 11.• Asor, sesso 23, cap. 14, num. 4; et de Off. et Potest. episc.,
ter'aut qua- parto l, lib. lO, cap. 24, quaer. l, i. f. - Henriq., lib. 9, allego 24. n. 22.• Jaeob. de Grqtfiis, Decis. aur., parto l,
ett'amsi non habeat curam ant'1narum, sufficere, si celebrent ter vel quater in ter quibus. cap. 2a, n. 2.• Gtwant., parto a, tit. 12, num. 6. - Gasp.
libet di.· Ub.2, cap. 39, n. 7.• HomoboH., de Exam. ecc1es., tom.8,
non !t'cet omnt'no a celebratz'one cessare" anno quibuslibet diebus. Et non immerito bus. Hurtaà., de Sacrif. Miss., disp. 4, diff. l, v. Setus vero tr. 18, cap. l, qu.5, resol.2, V. f•• MOifes.. tr.8, cap. 14,
et § seq. - • Formular.,part. l, tit.5, formul.9, n. 15.- n. 5 et 14•• Villa/ob., parto l, tr. 8, diff. 14, n. 4, i. f. -
, Tr. 22, punct. 12,' num. 2. - • De Euch., disp. 20, de reform., cap. 14. - 1S De Euch., parto 2, cap. 9,art. 2, • Tr. 5, cap. 5, n. 44•• Ascan. Tambur., de Jure abbat., Diana, parto 2, tr. 14, resol. 26.• Fàgunà., de l° Praec.
n. la. - • Disp. 80, sect. 1, v. Haec reso - 'Loc. dt., sect. 1, conci. l, v. Ex his coUiges.- " Man., cap. 25, n. 88, tomo 2, disp. 5, qu. 5, num. a.• Hieron. Garcia, Suma Ecc:.l., lib. a, cap. 15, n.8.• PhUib. March., tr.3, parto 2,
n. a. - • Tr. 5, cap. 5, n. 44. - • a P., qu. 82, art. 10.- v. V{gesimo primo. - " Lib. 5, tr. 5, cap. a, num. l .• moral, tr. a, diff. 2, dud. 1, n. 20. - , Sesso 25, de regular., cap. SO, num. 1. - " Sesso 2a, de reform., cap. 14, v. f. -
Selus, in 4. disto la, qu. l. art. lO, v. At vero cum sito • Selus, in 4, disto la, qu. l, art. lO, V. Atvero cum sii .• cap. lO. - • Disp. 70, seot. 2. v. Dico l, i. f. - • Lec. " De Sacrif. Miss., lib. a, cap. a. num. a; (al., sezione 2,
, De Sacrif. Miss., lib. 8, cap. 1, num. 6 (al., sezione 2, Paluà., in 4, disto 18, qu. 2, art. l, concI. l, (n. 4).· Silvest., dt. - , De Euch., parto 2, cap. 11, qu.l0, resp. 2, i. f. - cap. l, § 2, v. E quantunque. - .. De Euch., parto 2,
cap. 1, § l, v. Passando ai giorni. - 8 Institut' l de Euch., v. Missa I, qu. 7, v. Quarlum• • Valent., disp.6, qu.l0, • Man•• cap. 25, n. 134. - • De Euch., qu. ult., ponct. 7, cap. Il, qu. lO, resp. 2, i. f.
qu. 2, cap. 6, art. l, conol. 2. - • Sum., parto a, de sa- punct. a. - " Confero 18, de Oblig. ceIebrandi, num. 195••
crif. Miss., qu.21, conci. 2. - " De Euch., part.2, cap. li, Anacl. Reiffenst., tr. 14, disto 5, num. 82. - "Disp. 80,
qu.lO, resp.l.-ll De Sacrif.Miss., cap. 8, n.l. - "Sess.2S, sect. l, v. f. - " De Euch., qu. ult .. punct.7, num. 2.
non saepius ac quater per annum celebra· rano in Tortonen., ut ait Monacelli, milli du-
ret ». Si tamen saepius celebret, « quibus- bium est; reperio enim apud Pallottini, V. Mis-
h) Salmant., tr. 50, cap. 5, n. 43, de prima k) Elbel allegat Scotum, sed videtur esse cumque tandem diebus id faciat », non pecca· ,sa, § 7, n. 39, hanc aliam, et quidem con-
sententia dicunt: • Milgis pia, securior et in mendum pro Soto; nusquam enim apud Sco- bit mortaliter. trariam dec1arationem: « Verum sacerdotes
praxi consulenda•. tum id reperire potui. D) Toletus non satis accurate a Leandro, legitime non impediti non possunt cogi ab
i) Lugo ait: • Vix posse > ab istiusmodi 1) Gobat, tr. 3, n. 482, obligat ad cele· de Sacrif. Miss., dz'sp. 5, qu.2, (a quo Sal- episcopo per censuras vel alias, poenas ad
gravi peccato excusari. brandum • aliquoties in .anno >. manto citationem mutuati sunt)allegatur ; scri- celebrandum, sed tantum hortari».
j) Richardus de Mediavilla,in 4, dist. 13, m) Lugo, de Euch., disp. 20, n. 13, bit enim: «Plures sunt doctoreset graves, qui q) In citata scilicet clementina.
tenent quod ter aut quater in anno celebrare l-) Haec sententia intelligenda est per se,
art. 2, qu. 2, obligat ad celebrandum alz~ id habet, « retenta sententia de obligatione
quaties,. quod ita explicat: Qui .1000 et temo celebrandi ». debet, saltem festis solemnibus, quibus solent scilicet secIusa alia obligationeaut praecepto,
pore debito et convenienti, habita opportuni- ,,) Holzmann, de Euch., n. 343, rigidius tìdeles communicare: et oppositumfacere est uti non pauci ex citatis auctoribus explicant.
tate et dispositione, non vult uti, sed notabi· loquitur dicens: • Mortaliter peccaturum sa· peccatum mortale». Praeterea, Barbosa et Graffius dicunt paro-
liter negligit" peccat ». cerdotem qui, cessante legitimoimpedimento, P) Utrum vero authentica sit ista decla- chum teneri celebrare saltem diebus festis.
 298 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
cere ullam diem transigere sine Missa,
remota rationabili causa. - Sed adver-
tendum quod textus non loquitur abso-
Iute de celebratione, sed vel de celebra-
tione, vel de auditione Missae.
Frequen-
tia celebra- 314. - « 2°. Etsi in ecc1esiis cathedra-
tionis in ca- « libus, collegiatis et conventualibus (ubi
t h e d r a l i-
bus, colIe- «est competens sacerdotum numerus)
g a t s et
ì ì
c on v e n t ì- « quotidie debeat una saltem Missa pri-
bus.
« vata celebrari et altera cantari, peccent-
«que mortaliter dictarum ecclesiarum
« rectores a), si in hoc deficiant (Suarez,
- Conìnck, Laymann, Marchinus, etc.) : -
« non esse tamen mortale (praescindendo
« a peculiari oblìgatìone talis ecc1esiae)
« semel vel bis in hebdomada omittere
«alterutram, docet Tamburinius l; uti
«neque si in ecc1esiis collegiatis die festo
« cadente in feriam privilegiatam (v. gr.
e< vigiliae, quatuor temporum, quadrage-
« simae vel rogationum) -Missa solemnis
«de feria post Nonam canenda semel
e< omittatur. - Ibid. b), ex Abbate b), Mar-
e< chino' b), etc. lO.
Circa Missam conventualem, vide san-
cita a nostro Pontifice Benedicto XIV,
n.326.
e< 3°. Peccat graviter qui tenetur pro
Quomodo
peccet non
applicans « alio offerre Missam, fructum tamen prin-
vel d i ff e-
r e ns Mis- « cipalem applicat aliis. Quia id aliì est
samo « fraudi in re gravi »,
315. - c 4°. Graviter peccat: IO. Qui
c ad Sacrum ex justitia obligatus, illud
c .diu differt; quia magno fructu alterum
. 1 Method. celebro Miss., lib. l, cap. 6, § 2, num, 4. -
• Method. celebro Miss., lib.8, cap. 1, § 9, n. lO. - Regin.,
Iib, 28. n. 286. - • Exam., parto 8, cap. 5, § 9, n. 4. - • De
Euch., qu. ult., punct. 7, § 2, n. 1. - , De Matr., lib. 1,
314. - a) lta sane docent Suarez, disp. 80,
sect. 2, V. Dico 2; COllinck, qu. 83, art. 2,
n. 203 et seqq.;Laymann, lib. 5, tr.5, cap. 3,
n. 5; Marchinus, tr. 3, parto 2, cap. 30, n.5
et 6, de obligatione procurandi ut Missa ce·
lebretur quotidie in dictis ecc1esiis, si sacer-
dotum numerus id permiserit: nullus tamen·
ex his auctoribus, quidquid dicat Busenbaum,
obligat ad duas quotidie Missas ibidem cele-
brandas.
b) Thomas Tamburinius, quidquid dicat
Busenbaum, hos auctores non citat pro expo-
sita sententia, sed solum pro opinione quae
vult adesse obligationem cantandi in dictis
feriis utramque Missam; quam quidem obli-
gationem gravem esse dicunt Ascanius Tam-
burinius, de Jure abbatum, tomo 2, disp. 5,
« privat (Silvester a), Reginaldus a), Fer-
« nandez a), etc.): multoque magis, si plane
« omittit; teneturque hoc casu ad stìpen-
« dii restitutionem. Tamburinius 2. - 2°.Si
e: quis accipiat plura stipendia, quibus non-
e nisi post longum tempus possit satisfa-
e cere. Ratio eadem est. Silvester a), Re-
« ginaldus, Fernandez 3. - 3°.Qui Sacrum
« animo se obligandi promisit et non prae-
» stat (Bonacina 4): etsi probabile sit, hoc
«non esse mortale, ut habet Sanchez 5.
«Vide Diana 6, ubi cìtat Cajetanum b),
« Vasquez b), Hurtadum etc., affirmantes
« quod, qui pluribus Missam gratis pro-
« misit, possit unica satisfacere: quod ta-
« men alii communiter negant ».
316. - Quoad stz"pendt'um Missae, re-
fert aliqua praenotare sapienter tradita
ab eruditissimo nostro Pontifice Bene-
dieto XIV in suis Operibus de Synodo,
de Mtssa, etc. - Olim fideles sacerdoti-
bus offerebant panem et vinum pro sacri-
ficiis: in quibus quod supererat, in USUm
cedebat ipsorum sacerdotum et c1erico-
rum. Deinde permissum fuit offerri etiam
oleum, spicas, uvas et similia. Demum
permissum etiam offerri pecunias, quae
prius non applicabantur sacerdotibus, sed
mittebantur in arcam, distribuendae in
sustentationem ministrorum et pauperum;
sed successu temporis traditae sunt ipsis
sacerdotibus, ut pro offerentibus Missas
applicarent. Quod alias merito approba-
vit Ecc1esia, contra Wiclefìstas, qui id im-
disp. 5, n. 17 et 25. - • Parto 2, tr, 17, resol, 9; parto 4,
tr.4, resol. 196; parto 5, tr. 14, resol. 81.• Gasp. Hurlad.,
de Sacrif. Miss., disp, 4, diff.15, V. Quod autem sacrif.>«
Bened, Xl V, de Synodo, lib.5, cap. 8; deMissa,lib.8,cap.21.
qu. 9, n. 37; et Marchinus, loc. c#., n. 7;
dum contra Thomas Tamburinius, loc. cit.,
n. 6, negat mortale esse si id omittatÙf, quia
manifeste non constat,inquit, de tam rigoroso
praecepto.
315. - a) Silvester, V. Missa I, qu. lO, i.f.,
habet id quod sub 3 ponitur a Busenbaum;
Reginaldus autem, lib. 23, n, 236 .. et Fer-
nandez de Moure, Exam., parto 3, cap. S,
§ 9, n. 4, quod sub 2.
b) Cajetanus et Vasquez, non a Diana, sed
ab Hurtado, disp, 3, dz'jJ. 8, citantur, et qui-
dem pro ratione tantum hujus sententiae:
q'llod scilicet Missa pro pluribus oblata tan-
tum singulis prosit ac si pro uno offerretur;
et ita sane tenent Cajetanus in 3 P., qu. 79,
art. 5; Vasquez, disp. 231, cap.. 3.
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. I.
probant; nam, ut docet D. Thomas l: Sa-
cerdos non accipi: pecuniam quasz' pre-
tt'um consecrationis Euchartstt'ae....: hoc
ent'm esset st"mont"acum __ sed quast' stt'pen-
dt'um suae sustentationis. Et hoc est juxta
illud Apostoli I. Coro IX, 13: Neset'tts quo-
nt''am qui t'n sacrario operantur, quae de
sacrario sunt edunt; et qut' altart" deser-
vt"unt, cum altari' participant?
Sed quamvis res ita se habeat, hinc
tamen erupit avaritia sacerdotum, qui pro-
pter hoc lucrum pluries in die celebra-
bant: propterea id prohibuit Innocen-
tius III 2. - Sed huic prohibitioni alia
successit nequitia; etenìm sacerdotes in
eadem Missa tot hostias consecrabant,
Historicae quot erant eleemosynam offerentes. -
notiones de
stipendio. Alii vero Missam diei legebant ter vel
quater, usque ad offertorium; deinde tot
secretas iterabant, quot orationes lege-
rant; et tandem sub uno canone Missam
perficiebant, tot repetitis collectis in fine, .
quot initio recitaverant: et sie pro nu-
mero repetitionum accipiebant stipendia ;
vocabanturque hae Missae bifact'atae et
trifaciatae. Sed ipsae adhuc fuerunt eli-
minatae.
Postea alii plures errores in medium
irrepserunt, qui ab Alexandro VII fuerunt
proscripti in propos. 8, 9 et lO, quas refe-
remus n. 318 et 321.
1 2'" 2a e , qu.100, art. 2, ad 2. - SI Cap. Consu/uisti 3)
de celebrato Missar. - Si/vest., V. Simonia, qu, 8, § Terna
regula, i. f.• Jacob. de Graff., Decis. aur., parto 1, lib. 2,
cap. 96, num, 32. - • Lìb, 21, de Sacrif. Miss., n. 590. -
• Disp. 86, sect, 3. - , De Euch., disp. 21, n. 18. - • De
Sacrif. Miss., cap. 6, § 2, n. 4. - , De Euch., parto 2, cap. 9,
317. - a) Cajetanus, in 2 a m 2 ae, qu.lo.O,
art. 2 et 3, dub.l, V. f., et V. Patet 3, cum
duplici distinctione loquitur. Et primo qui-
dem de stipendio sustentationz's, de quo negat
posse pacisci sacerdotem divitem; sed posse
accipi ait, si gratuito detur vel ex auctoritate
superioris: deinde de stipendio ex operarum
locatione, quod absque ulla distinctione pau-
peris aut divitis,!,\ccipi posse ait, non quide1Il
ratione ipsius celebrationis, sed ratione cir-
cumstantiarum, quae celebrationi sunt an-
nexae.
b) Gersonius, Thomassinus et Navarrus
manifeste rem innuunt. - Gersonius enim, de
V#a spir., lect. 4, coroli. 14, propos. 6, absque
ulla pauperis aut divitis distinctione, licitum
esse ait accipere stipendium pro sustentatione,
quia nemo tenetur suis stipendiis militare. -
Et Thomassinus, Vetus et nova Eccles. disoi-
299
317. - Quaeritur l°. An sacerdotes dz'vt~
tes POSSt'nt pro Mt"sSts stt'pendt'a accipere?
Negant Cajetanus a), Sì1vester et Graf-
fius, apud Escobar 3; quia stipendium tra-
ditur in sustentationem celebrantium: di-
vites autem jam habent unde alantur. -
Sedcommuniter et recte affirmant Sua- Sacerdos
.rez 4, Lugo 6, Concina 6; Contino Tour- accipit dives licice
sti-
nely 7 cum Gersonio b) et Thomassino bJ,' pendium.
Salmant.", Palaus 9; et Escobar lO cum Na-
varro b), Soto, Coninck, Bonacina, Regi-
naldo et aliis passim; et favet D. Tho-
mas c). Ratio: tum quìa hodie id permit-
titur a consuetudine universalis Ecclesiae;
tum quia quisque operarius (sive dives
sive pauper) dignus est mercede sua, et,
ut inquit Apostolus: QUtS mt'lt'tat SUIS stt~
pendt"is unquam? (I. ad Cor. IX). - Vide
dieta te. III, n. 55, Qu. 5.
Utrum autem sit simonia celebrare
principaliter ob stipendium? - Probabi-
lius negatur. Vide dieta ibt"d., Quaer. 6.
Quaeritur 2°. Quomodo peccet sacerdos,
differendo celebrare' Mtssas accepto sti-
pendio?
Utique graviter peccat, si diu dìffert; Diu ditrer·
re celebra-
ut habetur in decretis S.C. Concilii edì- tionem, ac-
cepto stio
tis die 21 junìì 1625, ex auctoritate Ur- pendio, le-
bani VIII illi specialiter attributa; et ab thale,
Innocentio XII, in sua bulla quae incipit:
Nuper, etc., confirmatis. - Omnia haec in
art. 2, sect.4, qu. 1•.- 8 Tr. 5, cap. 5, num. 2. - 9: Tr. 22,
punct. 14, n. 8. - lq Lib. 21, n. 591 et 592•. Sotus, de Just,
et ]ure, lib.9, qu.6, art. 1. - Coninck, qu.83, art. 1, n. 198•.
Bonac., de Euch., qu, utc., punct. 8, n.7•. Negin., lib.28,
n. 232, v. f. - Innoc. XII, bulla Nuper, de die 28 De-
cembro 1697, § 7, et § 14, ad 11, in Bullar. Rom. Mainardi.
plz'na, parto 3, lz'b. 3, cap. 4 et seqq., ait be·
neficiatumqui patrimonium habet posse nihi·
lominus beneficii fructus percipere. - Na-
varrus denique, Man., cap. 23, num.l02,
v. Sexto, negat in universum simoniam esse,
aliquid dare vel accipere pro ministri su-
stentatione, «quod procul dubio, inquit, pro-
cedit in sustentatione necessaria quoad utrum-
que forum, et etiam in non necessaria, quoad
forum conscientiae -.
c) S. Thomas, Quodlz'b. 6, art. lO, utique
favet, dum de decimis loquens: e Quamvis
sacerdos sit dives, inquit, nihilominus pauper
tenetur ei decimas solvere _. Sed in 2 a 2 ae,
qu.lOO, art. 2, ad 2, licitum esse aitaliquid
accipere pro Missae celebratione, e quasi sti-
pendium suae sustentationis, ut dictum est -.
At in corpore articuli id concesserat « tam-
quam stipendium necessitatis -.
 300 LIB. VI. - TRACT. ilI. DE EUCHARISTlA.
extensum affert Pater Lacroix l; et signan-
ter 2 legitur decretum, ubi sic sancitum
fuit: Eleemosynas... manuales et quoti-
dianas ifa demum... (sacerdotes) accipere
possint J si oneribus antea zmposzìis ita
satisfecerint, ut nova çuoque onera su-
sapere uateant; alz'oquùz omnino aosti-
neant. Sed cum inde quaesitum fuisset,
an qui non satisfecerint oneribus susce-
ptis, possint nova onera suscipere; eadem
Sacra Congregatio, auctoritate ejusdem
Urbani (vide apud eumdem Croix 3) decla-
ravit decretum non intelligi absolute, sed
sacerdotes posse... nova etz'am onera su-
scipere.i., dummodo infra modicun: tem-
pus possint omnz"bus satisfacere.
Sed hic Dubium fit: quantum tempo-
ris spatium ìntelligatur per illud modz'cum
tempus?
Missa peti-
ta pro gra- Certum est la. Peccare sacerdotem, si
tia urgente, petitam Missam pro aliqua urgente gra-
celebranda
intra tem- tia impetranda, puta pro felici partu,
pus aptum.
evadendo periculo, lite vincenda, etc., ille
omittat celebrare intra tempus celebratio-
ni aptum. Ratio, quia (ut bene aìt Lugo ')
circumstantia temporis tunc pertinet ad
stft~:,;'d~~ substantiam rei petitae; unde, transacto
~iiP3~~~~~~ eo tempore, merito ajunt Roncaglia 5 et
monendus . [Contin.] Tournely 6, quod sacerdòs tene-
~~a~gn~~le. tur stipendium restituere, etiamsi postea
1 Lib, 6, parto 2, n. 63. - SI Loc, cito, n. 68. - S Lcc.
cìt .. n.98• ....: , De Eueh., disp. 21, n. 45.- , De Saerif. Miss.,
cap. 7, qu, lO, resp, 2. - • De Eueh., part.2, cap. 9, art. 2,
sect, 4, qu. 9. - , 1;>e Euch., disp. 21, n.45. - S. C. C., in
bulla Puper, 10e. cìt., ad 12. - • Tom. 2,declarat. ad
constit, 9 ·Urbani vm, ad lO. - Arriaga, de Sacram.,
d) Sporer, part.2, cap. 5 J n. 355 J in uni-
versum scribit de eo « qui Sacrum ex justi·
tia debitum omisit , aut certe ejus fructum
non applicavit >. Et negat satis esse restitu-
tionem ignoranti factam fuisse: « Obligatur
ergo aut restituere scienti, monendo Missas
non esse lectas ; aut ilio stipendio curare alias
Missas ejusdem intentionis pro ipso cele-
brari ». Quod si Missa pro urgenti necessi-
tate petita fuisset, resarcienda etiam esse
damna, aliis orationibus ad illum finem or-
dinatis. . verbor. obligat.;Corbulus, de Emphyt., Causa
e) Quin etiam Lugo dicit regulariter sa-
tisfieri posse, « celebrando die sequenti, vel
infra, vel etiam post octavam >.
f) Pasqualigo, de Sacrif. Mt'ss'J qu. 965,
n. 8, spatium trium mensium ut modicum
habet, quando Missae committuntur cele-
brandae, «non solum absque determinatione
temporis, sed absque ulla instantia celerita-
celebraverit. Immo recte addit Sporer d)
non sufficere si stipendium rèstìtuatur ;
sed monendum esse insuper eum qui stì-
pendium dedit de Missis tempore apto
omissis. - Certum est 2". quod si quis
tibi det eleemosynam ut celebres pro
ipso in festivitate hodierna, peccas si po-
stea Sacrum facias; quamvis admittat
Lugo 7 posse illud facere die crastina e).
- Certum est 3°. te non peccare diffe-
rendo, si dans eleemosynam, audito imo
pedimento, consentiat in dilationem; ut
ex:.plicavit Sacra Congregatio.
Praecisis autem bis casibus, laxe dixit
Peyrinus 8, modicam esse dilationern trium
annorum; vel sex mensium, ut censuit
Arriaga. - Necnon nimiam puto dìlatio-
nem trium mensium, quidquid dicant Pa-
squaligo f)J Renzi 9 et Tamburinius lO: qui
male citat pro hac opinione Lugonem 11
cum Ledesma g) et Villalobos. - Nam ibi
Lugo approbat doctrinam praefatorum
auctorum, dicentium spatium tantum duo-
rum mensium esse modicum; et sic etiam
sentiunt Garcia, Philibertus, Ripa h)J Cor-
bulus h)J etc., apud Salmant. 12. Idque col-
ligunt ex can, Praesenttum.icaus, 7J qu. IJ
ubì pastor, absens a sua ecc1esia per duos
menses, non dicìtur suae ecc1esiae de-
fuisse i),' et ex Tridentino 13, ubi spatium
disp. 56, num. 15, i. f. - o De Bnch., cap. 4, qu, 50. -
18Method. celebr. Miss., Iìb. 3, cap. l, § 9, n. 4. - U De
Eueh., disp. 21, num. 34•• Villal., parto 1, tr, 8, diff. 18,
nurn, 2. - Hieron, Garcia, Suma moral, tr, 3, diff. lO,
dud, 8, n. 4. - Philib••Varchin., tr. 3, parto 2, cap. 31,
n.5. - " Tr. 5, cap. 5, n. 57. - " Sesso 28, de reform., cap.!.
tis in celebrando, etveluti ad commoditatem
celebrantis »; si vero simpliciter absque tem-
poris determinatione, censet, n. 7, bimestre
esse modicamdilationem.
g) Petrus de Ledesma, Sum' J de Euch' J
cap. 18, concl. 17J arbitrio prudentis relin.
quendum esse ait, addens sancte et religiose
sanciri in Praedicatorum ordine, ne ultra
quinquaginta Missarum numerum religiosus
ullus admittat
h) Ripa, in lego Si insulam, n. 36, ff., dè
prt'va#om's 15, limz't. 41J n. 25, assignant
bimestre ut modicum spatium ad purgandam
moram in emphyteusi.
i) Si nempe ex manifestae aegritudinis
causa id fuerit. Unde non videtur ad rem, ut
scite notat S. Alphonsus; sicut neque Triden-
tinum, quod habet duos vel ad summum tres
me1tseSJ ut modicum tempus.
CAP. III. - DE EUCHARISTlA UT EST SACRIF!CIUM. - DUB. I. 301
duorum mensium modicum reputatur. modi Missis; sed quod non debeant tam-
Istaeparitates mihi non satisfaciunt: DÌ- diu differre, quamdiu oporteret si Missae
hilominus probabile videtur id quod dicit illae uni committerentur.
Lugo j), nempe nequaquam peccare sacer- Hinc dico tunc posse totum nume-
Missa pe- dotem, qui dicit Missam promissam infra rum distribui in singulos communitatis,
tita pro fe- duos menses. Et hanc sententiam appro-
sti v t a te,
ì
vel saltem in majorem ejus partem, si
die festìvì-
t a t s cete-
ì
bat etiam [Contin.] Toumely t, asseritque illa numerosior sit: et hac distributione
branda. esse communem, sic dicens: Potest quis facta, tota communitas poterit intra tan-
Mz'ssarum stz"pendia ad menses duos ac- tum temporis satisfacere, quantum con-
Consensus ceptare ;.prout cum communz' dixz'mus cederetur unicuique communitatis pro
dantis ex-
cusat. Tom. I J de Orat., pago 615J V. Censuz't. sua rata satisfacienda. Bene enim alt
Unde rationabiliter putat Pater Con- Holzmann 9, quod has numerosas Missas
cina 2, dilationem duorum mensium non committentes facile praevidere possunt
Opiniones esse modicam, ex declaratione S. Congre- quod communitas alias habeat oblìga-
de modica
dilatione. gationis ejusdem Conciili, edita 17 Julli tiones l).
1655 (quam refert Benedictus XIV 3), ubi Quaeritur 30 • An sacerdos omittens ce-
immo dictum fuit, modz'cum tempus non lebrare Mz'ssam peccet grauùer, St' sti-
repzttandum spatz'um duorum vel trt'um pendz'um pro illa acceptum non sz't materia
mensùon, sed z'ntellzgz' infra mensem. gravz's?
Pro de-
functis di la-
In Missis autem pro defunctisJdilatio- Prima sententia negat ; ethanc tenent Si stipen..
d u m est
ì
tio unius nem unius mensis merito gravem repu- Palaus lO, Sporer 11, Elbel m), Renzi 12; et Ieve, omis-
mensis, gra- sia Missae
viso tant Salmant.>, Palaus 5, Escobar 6. Et Salmant." cum Herincx, Pellizzario, San- levis, juxta
alios.
ab hac sententia non dìssentìunt Sporer k) etio 11), Fagundez n)J etc. - Ratìo, tum
Roncaglia k)J Tournely k) et Croix 7: dum quia gravitas materiae hic non est pen-
dicunt Missas pro defunctis citius cele- sanda ex fructu spirituali Missae (alias
brandas quam pro vivis. omittens quamlibet orationem promissam
Quid de
Missis datis
Advertit autem [Contin.] Tournely 8 graviter peccaret), sed ex damno illato,
communi.. quod, cum Missae traduntur celebrandae quod in hoc casu per se non censetur
tati.
alicui communitati plurium sacerdotum, grave, cum illud levi stipendio redimi
tunc praesumitur qui dat eleemosynam possit; tum quia hujusmodi damnum spi-
pro multis Missis, velle citius eas cele- rituale non videtur grave in aestimatione
brari, Hoc tamen non intelligendum quod hominum, cum ex omissione unius Sacri
omnes sacerdotes illius communitatis de- promissi non reputentur homines gravem
beant se occupare in satisfaciendis hujus- injuriam pati.
1 De Euch., parto 2, cap. 9, art. 2, sect, 4, qu, 9, num. 161.- , Lib.6, parto 2, n. 155.- • De Ora e., cap. 2,
v. fJ..ae autem. - • De Sacri!. Miss., cap. 6, § 2, num. 24 art. 7, i. f., V. Censuìt. - , De Euehar., n. 381, V. f. -
(non tamen citat declarationem S. C.). - a Notificat. 56, lO TI'. 22, punct. 14, n. 2. - 11 Parto 2, cap. 5, n. 353. -
num. 14. Cfr. etiam Pallottini, v. Mìssa, § 2, n. 3. ubi IO De Euch., ca.p. 4, qu. 40. - 18 Tr. 5, cap. 5, num. 39.•
S. C. p1uries idem declarasse refertur. - , Tr. 5, cap. 5, Herincx, disp, 8, de Sacrif. Miss., n. 180. - Pelli.s., tr. 5,
num. 57. - • Tr. 22, punct. 14, num. 11, i f. - • Lib. 2!, cap. 9, n. 20.
j) Lugo, disp. 21, 'l'l. 45J ah modicam esse l) S. Congo Conc., decreto Ut debitaJ diei
dilationem: « Si mense sequenti celebrentur 11 Maji 1904, aliisque subsequentibus dec1a-
Missae utriusque mensis; erit tamen veniale, rationibus, terminos, intra quos Missae ma·
nisi intercedat rationabilis causa, quae pote- nuales vel ad instar manualium celebrandae
rit etiam a veniali excusare». sunt, determinavit. Decretum istud et relativas
k) Sporer, parto 2 J cap. 5 J n. 354, vult in declarationes lector reperiet adnexa velut ap-
hoc spectandam esse voluntatem rationabi- pendicem huic tractatui de Eucharistia, post
!iter praesumptam offerentium, quia animae num.424.
in purgatorio detentae « sexaginta dies non m) Elbel, confer.18 J de ObUg. celebrandi,
dicunt esse modicum tempus ». - Roncaglia, n. 217J ita profecto docet, «si is qui praebuit
de Sacrif. Miss'Jcap. 7Jqu. 9Jresp. 2: «Opta- stipendium fuit saltem mediocriter dives >.
rem etiam, inquit, Missas pro defunctis cele- n) Thomas Sanchez, de Matr., Ub. IJ
rius celebrari». - Condnuator Tournely, dz'sp.5, n.24 et 25; Fagundez, de 1 Praec.
de Orat., cap. 2 J art. 7, qu. 4, id nonhabet, Eccl'J Ub. 3 J cap. 8 J n. 11, loquuntur de
quidquid investigare conatus siro. Missa amice et liberaliter promissa, et negant
 302 LIB. VI. - TRACT. IIl. DE EUCHARISUA. CAP. III. - DE EUCHAiRISTlA UT EST SACRIFIClUM. - DUB. I. 303
Probabi- Secunda vero sententia probabilior af eamdem rationem, ut supra, quia per ta- Omissio « mann et alii reprobant, putantque suffì- rianus e) et alii, apud Sporer 9; quia sicut
lius tunc o-
missio Mis- firmat :et hanc tenent Holzmann l; Croix 2 lem omissionem grave damnum spirituale ~~s.~ar~~i:: « cere mediam vel tertiam partem susten- ex institutione Christi fructus generalis
sae gravìs, sae,juxta a-
cum Aversa; Roncaglia S cum Passerino j promissario infertur. !ios, gravis. «tatìonìs diei), ut pro se dicatur Missa, non potest alteri applicari, ìta neque hic
et Petrus Navarra, Stephanus ac Bonae- Sed probabiliter negant Croix 7, Elbel s, liter
Probabi-
nega-
«non potest secundum accipi ab alio, specialissimus. - Secunda propositio da-
spei, apud Salmant. 4. - Ratio, quia gra- Roncaglia q), Sanchez 9, Diana lO; Sporer P turo « et pro duobus una tantum Missa dici. mnata, n. IO} dicebat: Non est contra ju·
vitas materiae probabilius hic est men- cum Cajetano r), Molina r) et Suarez r)/ «Card. de Lugo l. - Secus, si ambo di- s#tz'ampro p/un'bus sacrificus s#pendz'um
suranda, non in ordine ad stipendium, sed ac Renzi 12 cum Fagundez, Portello ac « midium tantum justi darent j uti, contra accipere, et sacrificium unum offerre: ne-
ad fructum Missae quo privatur eleemo- Pellizzario. - Ratio est: vel quia simplex e: Vasquez, Reginaldum b) et alios, proba- que etz'am est contra fidelz'tatem, etiamsi
synam tradens, cui ex hujusmodi priva- promissio non obligat sub gravi, ut hic - biliter docent Sotus, Henriquez, Filliuc- promùtam, promissione e#am juramento
tione certe grave damnum infertur. Prout dicunt Elbel et Sporer (juxta sententiam « cius, Coninck c)} card. de Lugo d): quod firmata, danti s#pendz'um} quod pro nullo
si, v. gr. dato exiguo stipendio, tu fosso- allatam Lz'b. III, n. 720, v. Tertia, quam « tamen jam est prohibitum per bullam alzo offeram.
rem conduceres ut tibi aditum aperiat ad tenent Cajetanus, Baiiez 5), Salmant. et « Urbani VIII. - Vide Bonacina, Diana 2 e , 319. - Circa taxam autem justi stipen- St i p e n-
Propositio- dium ju-
aquam pluviam in tuum agrum ìnducen- Lugo lS: saltem, ut ait Lugo, nisi promit- nes damna- Hic autem ante omnia advertendae dii communiter dicunt DD. (vide Sua- atum. qua-
le.
dam, non levis damni causa ille tibi erit, tens expresse sub gravi se oblìget), Vel tae. sunt duae propositiones damnatae ab AIe- rez lO, Viva 11, Croix 12 et Salmant.P ex
si operam suam ponere negliget. - Nec quia, ut ajunt Sanchez, Roncaglia, Bu- xandro VII. - Prima} n.8, dicebat: Du- decreto S. Congregationis), stipendium
valet dicere quod tale darnnum levi sti- senbaum l)} Croix et Elbel, promittens plicatum stz"pendz'um potest sacerdos pro justum Missae non esse quidem victum
pendio redimi potest. Nam redimi utique unam Missam non censetur gravem oblio eadem Mz"ssa lz"cz'te acapere, applù:ando unìus diei, ut dixerunt Sotus a) et Caje-
posset, si alter qui stipem tradidit, certior gationem sibi imponere. petentz" partem etz'am specz'alz"sszmam fru- tanus a): nam sacerdos praeter actionem
fieret de omissione Missae; alias, si manet Omnes autem conveniunt, peccare gra- Exceptio. ctus z"psimet celebranu' correspondentem; sacrificandi potest in reliquo diei se oc-
inscius, certe non poterit damnum illud viter qui omittitMissam debitam ex voto, zdque post decretum Urbani VIII. Ratio cupare in concìonando, docendo, et simi-
redimere. Quod autem tale damnum in aut praecepto praelati; quia nemo dubi- damnationis est, quia applicatio fructus libus exercitiis licitis, ut lucretur integram
aestimatione hominum leve reputetur, hoc tare potest hanc esse materiam gravem specialissimi valde incerta est. Nam licet sustentationem; sed esse illud quod ta-
non satis probatur j interim de se grave est. in voto vel praecepto. - Vide Salmant. 14. Filliuccius S et alii plures (ut ait Cròix 4, xatum est ab episcopo, vel a consuetu-
Quaeritur 4°. An autem peccetgraviter 318. - « 5°. Si quis det justum stipen- j u s t u m qui id probabile putat cum Aversa et dine, vel saltem a viro prudenti b)} si
stfpendium.
omittens dicere unicam Missam gratis « dium (id a consuetudine vel lege taxa- Sporer 6) dicant valde probabiliter posse deest taxa a consuetudine vel ab episcopo
promissam? « tum esse debet; aut si non est, secundum applicari fructum specialissimum, atta- facta. - Ita Suarez 14, Concina 16, Tam-
Affirmant Concina 6; Navarrus O), Le- « Sotum a) et Cajetanum a)} est frugalis men id negant Laymann 6, Lugo 7, Tam- burinius 16; et Bonacina 17 cum Conìnck,
desma P) et Bonacina, apud Renzi 6: ob « vìctus unius diei: quod Suarez, Lay- burinius s; item Suarez, Vasquez e)} Tur- Filliuccio, Reginaldo et communi; ex de-
1 De Buch., n. 366. - • Lib. 6, parto 2, num, 154. resol. 9, v. f. - U Parto 2, cap. 5, n. 352. - II'! De Euch., Laym», Ii b, 6, tr. 5, cap. 1, n. 13, v. Justum autem; - Euch., disp, 21, n. 33. - 8 Method. celebro Miss., Iib, 3,
Aversa, qu, 11, sect. 18, v. Censeturque, - 3 De Sacrif. cap. 4, qu, 40. - Fagund., de l° Praec. Eccles., fib, 3, 1 De Euch., disp, 19, n. 258. - Vasq., disp. 234, cap. 3, n. 15 cap. 1, § 3, n. 68. - Suar., disp. 79, sect, 9, i. t., v.ltihi-
Miss., cap. 7, qu, lO, respv L - Passer., de Statìb., qu, 187. cap. 8, num. 11. - Portet., Dub. regular., v. Missa, n. 10 et 19. - Sotus, de ]ust. et Jure, Iib, 9, qu. 3, art. 1, dub, 3; lominus. - 9 Parto 2, cap. 5, n.363. - lO Disp. 86, sect. 2,
art. 4, nume 1263. - Petr. Nauarr., de Restitut., llb. 2, (edit. Venet.1641). - Peliia., tr. 5, cap. 9, n. 19. - Elbel, et in 4, disto 13, qu, 2, art. 1. - Henriq., Iib. 9, cap. 22, v. Dico 3. - 11 De Euch., qu, 5, art. ult., n, 2. - 12 Lib.6,
cap. 2, num, 332. - Stephan. a S. Pauìo, tr. 5, disp. 4, Ioc, cìt., n. 218. - Spor., loc. cito - Cafetan., in 211m 2..e, n. 4, v. f. - FiU., tr, 5, cap. 6, n. 133. - Urbano VIII, parto 2, n.126. - 1S Tr. 5, cap. 5, n. 4. - S. C. C., 21lunii 1625,
dub, 12, nu",.72.. Francisc. Bonaespei, de Euch., disp. 9, qu, 113, artico 1, ad 4 dub. - Salmant., tr, 14, cap. 4, a in bulla Nuper Innoc. XII, sub n. 4. - Bonac., de Euch., in bulla Nuper Innoc. XII. - 14 Disp. 86, sect, 2, v. Dico 1
nume 97. - 4 Tr. 5, cap. 5, nume 39. - 5 De Sacrif. Miss., num. 82. - 1S De lust. et }ure, disp. 23, n. 90. - Sanch., qu, ult., punct.7, § 2, n.8. - l'! Part.2, tr.14, resol. 7.- et 2. - 15 De Sacrif. Miss., cap. 6, § 2, n. 2. _ 18 Method.
cap. 6, § 2, n. 9. - Bonac., de Contract., disp. 3, qu. 12, de Matr., lib. 1, disp. 5, num. 25. - Roncagl., de Sacrif. S Tr. 0, cap. 6, n. 181. - " Lib. 6, parto 2, n. 50.• Aversa, celebro Miss., lib. 3, cap. 1, § 1, num, 2. - 11 De Euch.,
punct. 2, num. 8, v. Addii Sanches. - • De Euch., cap. 4, Miss., cap. 7, qu. lO, resp. 3. - Croix~ lib. 3, parto 2, qu, 11, sect. 9, v. t., v. Dicendu1n tamen. - 5 Parto 2, qu. ult.. punet. 8, n. 8. - Coninck, qu. 33, n. 192. - Fili.,
qu. 40. - , Lib. 3, part.2, num. 776, cum lib. 6, parto 2, n. 776. - Elbel, confero 18, de Oblig. eelebrandi, n. 218. - cap. 4, n. 255. - • Lib. 5, tr. 5, cap. 2, num. 18. - , De tr. 5, n. 178 et 179.• Regin., lib. 23, n. 232.
num. 154. - • Confero 18, de Oblig. celebrandi, num. 218. U Tr. 5, cap. 6, num. 39, i. f. - Suar.., disp. 86, sect. 2,
- • De Matr., lib. 1, disp.5, num. 25. - 10 Part.2, tr. 17, v. Dico 3.

esse mortale si omittatur; quia stipendium
unius Missae non est sufficiens ad inducen-
dum peccatum mortale in promissione.
o) Navarrus, Man., cap. 25, n. 92, ita
docet,si promittens non applicat totam illam
ejus partem quam debet applicare, nisi ille
cui promisit tacite aut expre~se consentiat.
Non igitur satis accurate citatur a Renzi.
P) Martinus Ledesma pariter male citatur
a Renzi: nam 2 a 4 i } qu. 16, art. 14} v. f,}
v. Seb dubitatur si} loquitur in universum
de obligatione privata « qua sacerdos astrin-
gitur ad agendum Sacrum pro isto vel illo,
et nihilominus sacerdos applicat sacrificium
pro alio vel aliis ». E~ hunc dicit peccare.
q) Roncaglia, de Sacri/o Miss., cap. 7,
qu. IO} resp. 3, concordat, nisi sese gratis
obligaret alteri ad celebrandam Missam, ad
quam iste teneretur «ex voto vel altera gravi
obligatione ».
r) Cajetanus et Molina non videntur hic
citari nisi pro ratione, quae scilicet petitur ex
promissionis natura. - Suarez vero, disp. 86,
i. pr., dicit promissionem in hac materia obli-
gationem inducere sicut in aliis.
5) Baiiez non satis accurate citatur a Sal-
mant., vide notam g ad citato lib. 3, n. 720.
t) Busenbaum, n. 315, hic supra, proba-
bile esse ait non peccari lethaliter; sed lib. 3,
tr.5} cap. 3, dub. 2} n. 2, asserit promissio-
nis obligationem communiter ab intentione
promittentis dependere.
318. - a) Cajetanus, in 2 a m 2 a e , qu.lOO,
art. 8, dub. 1, clicit posse pacisci de stipendio
sustentationis, sine quo minister non potest
salva sui status honestate divina exercere
officia; sed sustentationis nemine intelligit
non solum cibum et potum, sed quidquid est
necessarium ad victum et vestitum sui, et
eorum quorum sibi cura incumbit. - Sotus
vero, de Just. et Jure} lib. 9, qu. 3} art. 1,
dub. 3, ait posse saltem duplam percipi, «ubi
non est in usu eam pro una Missa eleemo:
synam erogari, quae diario victui sufficiat.;
dum tamen latius non se haec licentia pro·
ferat, «quoniam status apparatum non licet
sacerdotibus hac ratione sustentare, sed pau·
perem vitam ducere •.
b) Reginaldus, lib. 23, n. 234, loquitur
dumtaxat de justo stipendio.
c) Coninck, qu. 83} n. 192} exponit hanc
sententiam; sed n. 193, ait: «Quamquam....
haec sententia non sit improbabilis ob aucto-
ritatem doctorl:!m, non videtur tamen passim
admittenda, nisi ubi rationabilis causa et gra-
vis sacerdotis inopia (qui se nulla alia ratione
posset nutrire) id exigeret •.
d) Card. de Lugo, disp. 21, n. 26, ait sen-
tentiam hanc communiter a doctoribusteneri;
«sed Congregatio illis decretis gravissime
prohibuit ne ullus sacerdos hoc faceret •.
e) Vasquez, dz"sp.231, cap. 6, n. 36; Tur-
rianus, Select. disp.}part. 2, dz·sp. 31}dub. 16,
negant simpliciter posse duplex stipendium
pro una Missa accipi.
319. - a) Vide notam a superioris nu-
meri. .
b) Concina loquitur de solo episcopo; Tam-
burinius, Coninck et Reginaldus, dumtaxat
de superiore et consuetudine.
 304 LIB. VI. - TRACT. 1Il. DE EUCHARISTIA. CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. I. 305
c1aratione S. C. Concilii (apud Benedi- et sacerdotes recipere minus, si velint; Episcopus
ctum XIV l), edita die 15 Nov. 1698, ubi ut docent communiter Suarez, Vasquez, prohibere ginaldo f), Corduba f), etc.; ac Benedi- cilii editum jussu Urbani VIII, quo sic fue-
potest ne ctus XIV l, ex declaratione S. C. Concilii rat statutum: Uhi pro pluribus Mzsszs ..
dietum fuit, attendendam esse consuetu- Barbosa, etc., cum Salmant. 6. - Certum Sacerdotes ac c i pi a-
tur minus die 16 Julii 1689, ubi dietum fuit bene celebrandis stipendia quantumcumque ..
dz'nem loci vel legem synodalem , quate- est 2°. Non posse sacerdotes tale stìpen- neq ue:unt
exigere ma- justo,
posse episcopum prohibere, et imponere
jus. exigua, sive ab, uno, siue a plurzous per-
nus adsit: sin mz'nus, statuendam esse dium excedens exigere; quia hoc magna poenam celebrantibus pro minori quanti- sonzs collata juerunt aut conjerentur in
per episcopum eleemosynam competentem pareret scandala. Ita etiam communiter tate taxae. Ratio, quia alias quodammodo juturum sacerdotibus, ecclesùs..., S. Con-
ejus arbùrio, Suarez 7; et Bonacina 8 cum Corduba, Re- viIesceret Missae sacrifìcium, Quapropter gregatio sub obtestatione dz"vz'ni Judù:zi"
320. - Dubitatur hie l°. An regulares ginaldo et aliis, - Caeterum episcopus casu quo episcopus id prohibet, omnino mandat..., ut absolute tot Missae cele-
teneantur stare taxae episcopi sub gravi id non potest prohibere, si eleemosyna sacerdotes tenentur ei obedire: certum orentur, quot ad rationem attrzoutae elee-
obligaHone. sponte offeratur; ut docent Lugo 9, Sua- enim est subditos teneri obedire superiori mosynae praescriptae fuerint. - Hoc ta-
Regulares Modoscien..
ten c n t u r Negat Navarrus a), apud Tamburi- rez lO, Lessius c),. et Bonacina c) cum Re. praecipienti cum opinio~probabili (ut dì- ter accepta..
sue g ra v i nium 2. - Sed omnino affirmandum: ut ginaldo c), Possevino C), etc. Et ita deci- men sane intelligendum, quando sacerdos tum sit stio
taxa episco- ximus Lib. I, n. 98, v. Quid in dubio).Opini.o scìenter acceptavit pro tali stipendio tot pendium,
pi. dieunt Pater Con cina 3; Viva 4 cum Va- sum fuit a S. C. Concilii, die 16 januar. autem nostra nonsolum est probabilis, sed Missas celebrare. Secus, si ignoranter h),'
squez b), Molina, b) et aliis communiter, 1649(apud Benedietum XIV Il) contra epì- etiam probabilior auctoritate et ratione. ut recte dieunt [Contin.] Tournely 3; et
ex decreto S. C. Concilii sub die 15 ja- scopum Pistoriensem, qui promulgaverat Quid autem, si ex hac prohibitione sa- Roncaglia i) cum Laymann i), Barbosa i)
nuar. 1639, quo sic sancitum fuit: Elee- edictum hoc prohìbens; sed S. C. respon- cerdos grave pateretur incommodum ? - et Passerino.
mosynam pro qualibet Missa, per regu- dit: Prohiberi non posse, ideoque mode- Vide dieta Liò. IV, n. 47, v. Lùnz"tant. Sacerdos autem qui promisit haeredi Quid de
lares celebranda z'n eorum ecctesùs, esse randum decretum. Accepto Casu autem quo sacerdos jam accepta- quam cito celebrare Missas pro testatore
Missa pro-
missa,. creo
stipendio,
taxandam arbitrio Ordz'narù' juxta mo- Dubitatur 3°. An episcopus possit prohi- illicitum rit exiguum stipendium pro Missis cele- defuncto, credito stipendio in posterum dito stipen-
est minuere . dio.
rem regionis. Ita apud 'eumdem Benedì- bere ne sacerdotes accipiant sft"pendzum Missas. brandis ab uno vel a pluribus (quidquid sol vendo, tenetur quidem celebrare ante
ctum XLV 5. mz'nus justo? - (Nota quod inferius stì- dicat Busenbaum, ut supra n. 318, cum stipendii solutionem ut fidem servet, prout
Dubitatur ZO. An episcopus possù prohi- pendium in Italia est argenteus, sive ca- Soto, Coninck g)J Lugo g), etc.), non potest bene ajunt Salmant. 4 cum Tapia », Villa-
bere ne detur eleemosyna pz'nguior taxa? rolenus in nostro regno). numerum Missarum mi.nuere, nec unam Iobos, etc.
Fidel e s Certum est l°. Quod lex episcopi vel Negant Sotus 12, Navarrus 13 ex D. Tho-
possunt da- Missam applicare pro duo bus , qui sin- Dubitatur 4°. An licitum si! pacisci de
re majus, et ma d). - Sed probabilius affirmant Sua-
sacerdotes consuetudo taxans stiperidium, non pro- guli dimidium dederint stipendium; prout Mzssarum stipendio?
a c c i p e r e hibet quominus fideles possint dare majus,
mi.nus.
rez e), Roncaglia 14i Bonacina f) cum Re- sancivit Innocentius XII in bulla citata, Negat absolute Pater Con cina 5, eo
1 Notific.56, n. lO. Cfr. etiam Pallottini, v, Missa, § 4, 'J Loc, cit., v. Sed circa, - 8 De Euch., qu. ult .. punct.B,
incipiente: Nteper, etc. (vide apud Croix 2), quod canones pròhibent omnia pacta et
n.l06. - •Method. celebro Miss.,lib. S, cap. 1, § S, D. 99.- num, 9 et !l.. Cordub., lib. l, qu. 4, dub. 4, punct. 2.• ubi confirmavit decretum S. Congr. Con- conventiones circa stipendium Missae, ut
De Sacrif. Miss., cap. 6, § 2, n. 3. .....; ... De Euch., qu, 5,
:;I Regin., lib. 23, n. 232. - 9 Resp. mor., lib. 5, dub, 18,
art. ult., num. 2. - !ii Notif. 56, n.10. Cfr. etiam Pallott., n um, 5. - lO Leo. cito - U N otif. 56, num. 11;, cfr. etiam 1 Notii. 56, n. 11; cfr. etiam Pallottini, v. MissQ, § 4, qu.4, i. f. - Passerin., de Statib., qu, 187, are, 4, n. ~9.
loc. cit., n. 114. - Suar.} disp. 86, sect. 2, v. Sed circa. - Paìlottini, Ice. cìt., num, 122. - 19 De ]ust. et ]ul'e, lib. 9, n.119. - Solus, de 3ust. etJure,lib. 9, qn. S, art. 1, dub. S; - .. Tr. 14, de Contract., cap. 5, n. 157. - Villal.~ parto 2,
Vasq., disp. 234, cap. 1, n.6.. Barb., de Olfic. et Potest. qu. 6, art, 1, ad 2. - " Mano, cap. 23, nnm. 106. - " De etin 4, disto 1S, qn. 2, art. 1; - Bulla Nuper, § 4. - 'Li!>. 6, tr. SO, diff. 26, num. 7. - • De Sacrif. Miss., cap. 6, § 2,
episc., allego 24, num. 9 et lO•. , Tr. 5, cap. 5, n. 5. - Sacrif.Miss., cap. 7, qu. 1, resp. 3. parto 2, n. 64. - :3 De Euch., parto 2, cap. 9, art ..2, sect. 4, num.6.

320. - a) Navarrus a Tamburinio citatur in loc. cit., n. 11; Regina1dus, loc. cit.; Posse- Reginaldus, li'b. 23, n. 241; et Corduba, Quae· eamdem adumbrasse videtur, scribens: «Eo
simili, uti ipse 1oquitur; hanc enim quaestio- vinus, de Offic. curati, cap. 2, n. 25, hanc stionar., li'b.l, qu.4, du'b. 4,punct. 2, qui ta· ipsoquod acceptaverit, intelligitur se obligasse
nem ait similem esse illi: « An ecclesiastici partem omittunt. men addit tale statutura licitum esse, si alicubi ad eas celebrandas ». - Laymann pariter,
teneantur stare taxis et metis in pretio re- d) S. Thomas enim, z'n 2 a 2 ae , qu. 100, lites, fraudes, sive tyrannides ut plurimum Nb. 5, tr. 5, cap. l, n. 13, V. Caeterum, dicit
rum, quas principes saeculares legitime ta· art. 3, ad 2 14m , scribit: « Illicita esset ordi- sequerentur ex libertate remittendi stipen- probabile esse quod possit pro pluribus con-
xant: ita enim ecclesiastici non sunt princi· natio, si in aliqua ecclesia statueretur quod diUI:1, «dummodo etiam tunc non specialiter junctim, juxta stipendii proportionem, cele-
pibus saecularibus subditi, sicut exempti non non fieret processio in funere alicujus, nisi prohibeatur ea remissio quae omnino libera- brare, nisi specialis promissio expressa vel
sunt subditi episcopis '. - Et profecto Na- solveret certam pecuniae quantitatem, quia liter et virtuose fieret, puta per viam elee- rationabiliter praesumpta praecesserit dicendi
varrus, consil. 3, de constitution., n. 4 et 5, per tale statutum praecluderetur via gratis mosynae, pauperibus veris, non fictis, aliquid Missas pro singulis clivisim, quamvis dimi·
negat clericos teneri legibus principis civilis, officium pietatis aliquibus impendendi •. remittendo, aut etiam pro ipsis et pro divi- nutum stipendium offerentibus».
quae prohibeant extrahi equos extra regnum. e) Suarez, disp.86, sect. 2, v. Sed circa, tibus omnino gratis et pure liberaliter sine J) Tapia, tomo 2, N'b. 5, qu. 21, art. 15,
b) Vasquez et Molina eodem modo citan- sententiam D. Thomae approbat, « maxime stipendio, sine ulia fraude celebrando. Et si n.4, satis rem innuit; monet enim eos qui
tur a Viva pro simili, quam Navarrus a Tam- si respectu singularum personarum talis lex id statutum generaliter fieret, ita esse intel- Missas pro defunctis admittunt, ne eas nota·
burinio. - Et revera, Vasquez in l a m 2 a e , fieret.. Sed «respectu alicujus communi· ligendum •. biliter differant et evadant rei gravis injusti-
disp.167, cap. 4, n. 28; et Molina, deJust., tatis illa statuta non sunt semper mala: immo g) De Coninck, vide ad n. 318, notam c,- tiae; et addit: « Nec excusantur eo quod non
tr. 2, disp. 31, n. 15, asserunt clericos teneri sunt in usu multarum ecclesiarum....; nun· et de Lugo, i'bid., notam d. statim recipiunt stipendium. Ipsi enim vide-
legibus quae rerum pretium statuunt. - Va- quam tamen intelligendum est per haec sta· k) Si tamen moneri possit stipendii lar- rint quando eas dicendas admittunt et obli-
squez tamen, n.32, idem asserit de religio- tuta prohiberi, quominus si misericordiae vel gitor, monendum esse volunt Contino Tour- gantur. Si enim non intendunt adimplere
sis, eos nempe subjectos esse illis legibus pietatis ratio postulaverit ut hujusmodi suf· nely et Passerinus; aut si alius reperiri pos- obligationem donec accipiant stipem, melius
synodalibus vel episcopi, quae non adver· fragium sine tali stipendio fiat, id licite fieri sit sacerdos qui minori stipe contentus sit, ei excusabuntur non acceptando eas; si autem
sentur regulari observantiae, et sint « pro possit, saltem ex voluntate et consensu eorum. transferendam esse Missam iidem asserunt. acceptent ne priventur ea eleemosyna seu
bono communi " seu « in omnibus actionibus ad quos tale jus pertinet •. i) Roncaglia, Laymann et Barbosa non stipe futura, injuste differunt adimpletionem,
cominunibus >. /) Bonacina, de Euch., qu. ult., punct. 8, apponunt hanc distinctionem; Roncaglia ta- et crudeliter agunt cum animabus purga-
c) Lessius, lib.2, cap. 4, n. 37; Bonacina, n.lO, priorem sententiam tuetur, sicut pariter men, de Sacrif Miss., cap. 7, qu. 4, resp.2, torii.
s. ALPHONS1, Opera morali". - Tom. III. 20
 306 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. I. 307
ex cap. fin. de pactis ; cap. Tua nos, de per alium bonum sacerdotem dici, mi-
e z'psos,seu Romanum Pontificem pro tem- enim nequis eam retinere, etiamsi ille
simonia. « nus dando quam accepit. pore exsistentem, nt"st" t'n martis arttculo annuat. Nam hoc c) in praefata bulla Be-
Pacisci de Affirmant vero communiter Lessius l, « Dixi l°. Per se; quia Urbanus VIII
stipendio constitutus aosotoi pbsst"t a). nedicti XIV asseritur tamquam execra-
justo, Li c i- Palaus 2, Sanchez 8; Roncaglia 4, cum Lay- e; ob speciem turpis quaestus id fieri ve- Nisi majus
rum. detur s t i- Ab hac tamen prohibitione excipiunt bilis abusus, vetitus a pluribus Pontifici-
mann et Gutierrez; ac Salmant. 5 cum « tuit. - Dixi 2". Bonum; quia si per ma- pen d i nm l°. Roncaglia l cum Passerino b); Tam- bus, qui decretum voluerunt (verba bullae)
ratione per-
Maldero, Sanchez, Soto, Villalobos, Le- «lum curet, perditur fructus qui est ex sonae. burinius 2; Salmant. 8 cum Dicastillo et nùnt'rum a quolt'bet sacerdote, stt'pendtO
desma, etc. Et hoc probabile videtur, si « opere operantis. Vide card. de Lugo l! ". Diana; item Pasqualigo ac Mendo, apud seu eleemosyna majoris pretii pro cele-
pactum sit de justo stipendio secundum In decreto S. C. Concilii approbato ab Retinere
partem sti- Croix 4 (et probabile putat Viva 5) casum brauone Mt"ssae... accepta, non posse al-
taxam vel consuetudinem, prout diximus Urbano VIII, et confirmato ab Innocen- pendii, un.
cìtum, quo aliquis daret majorem illam stipem, teri..: stipendium.): minoris pretti" ero-
Lib. III, n. 55. Ratio, quia, licet stipen- tio XII (vide apud Croix 12), sic sancitum non tam intuitu Missae quam amicitiae, gari; etsi eùiem sacerdoti.... ceieoranti et
dium non detur ut pretium Missae, atta- fuit: Omne damnabt'le lucrum ab Ecciesia paupertatis, gratitudinis, propinquitatis, consentienti (nota) se maforis pretù: .. elee-
men cum tribuatur ex justitia pro susten- remouere volens, prohtòet sacerdoti qUt' etc. Potest enim tunc sacerdos excessum mosynam accepisse indicasset.
tatione sacerdotis (ut docet D. Thomas, Mt"ssam suscepit celebrandam cum certa retinere, committendo alteri Missae cele- Excipitur 3°. Beneficiarius, qui bene Excipitur
supra n. 316), nihil obstat quod possit in eleemosyna, ne eamdem Mt'ssam atteri, brationem. potest committere alteri sacerdoti cele-
etiam bene-
fìciarìus.
pactum deduci. - Neque obstant cano- parte ejusdem eleemosynae st'bi retenta, Hoc vero non admittit Croix 6 cum brationem Missae debitam pro beneficio,
nes citati: eo quod ipsi vel usu abrogati celebrandam committat. - Post hoc de- Stephano, nisi dans eleemosynam hunc tradito stipendio congruo juxta morem
fuerint, ut dicunt Lessius et Sanchez ; ve1 cretum aliqui etiam contendebant licitum suum specialem affectum verbis expres- loci; sine eo quod tradat totam ratam
quia intelligi debent de pactis illicitis, ut esse retinere partem eleemosynae, cele- serit. Sed haec limitatio superflua vide- fructuum correspondentem celebrationi
melius ait Roncaglia cum Glossa 6, quae bratione alteri commissa, asserentes non tur, si ex circumstantiis moraliter constet illius diei. - Ita communiter Croix 11,
dicit: In Spt"rttualt'bus... omnz"s pactio t7lt"- fuisse hoc decretum acceptatum. Ideo e1eemosynam praestitam fuisse intuitu per- Roncaglia 12, Viva 13, Suarez 14, Palaus 15 ;
cita... cessare debet.E;t haec sola pacta cir- praefatus Alexander VII proscripsit pro- sonae. et Salmant.Y cum Sà d), Vasquez d), Lay-
ca celebrationem Missarum reprobantur a posit. 9, quae dicebat: Post decretum Ur- Vel nisi ce- Excipiunt 2°. Contino Tournely 7, Ron- mann, Bonacina et aliis. Et patet ex de-
Tridentino 7, ubisancitur quod episcopi bani, potest sacerdos, CUt' Mt"ssae cele- lebrans con-
danet amni- caglia 8, Viva 9 et Tamburinius l0, casum creto S. Congregationis, approbato ab
importunas atque t71tòerales eleemosyna- brandae traduntur,per alt'um satisfacere, no spante.'
quo sacerdos cui committitur celebratio, Innocentio XII in sua bulla Nuper (ut
rum exactiones, pott"us quam postulatto- collato t'llt' mt'tzort" stt'pendto, alta parte liberaliter et omnino sponte tibi condonet diximus), ubi dictum fuit decretum Ur-
nes..., proht'beant. Ergo (bene ait Lugo 8, stt'pendt"t' sz'bt' retenta. Hinc noster Sum- excessum illum; tunc enim licite posses bani non habere tocum, sed satis esse, ut.
loquens de hoc textu concilii) non postu- mus Pontifex Benedictus XIV, in sua epi- retinere; sicut enim ille potest totum re- rector benefìcù, qut' potest Mt"ssam per
lationes justae, sed exactiones ìlliberales stola encyclica emanata die 30 ]unii 1741, Limi ta tio mittere, sic et partem. - Verumtamen alium celebrare, tribuat sacerdoti ceie-
et importunae(scilicet excedentes) prohi- quae incipit: Quanta cura, ut metu faci- exceptionis.
hoc minime admittendum, si tu indices branH eleemosynam congruam, secundum
bentur, quae utique avaritiam sapiunt. - lius ab hujusmodi turpi quaestu fideles majus pretium acceptum, et sacerdotem morem cioitatis vel prouinciae : nz"st' t'n
Caeterum in hujusmodi pactionibus, quan- amoverentur, praecepit Ordinariis, ut per roges ut remittat; vel ab eo quaeras an fundatione... beneficù alt'ud cautum fuertt,
tum fieri potest, scandala caveri debent. edictum notum facerent , quemcumque consentiat ut tu partem retineas: tunc Vide Croix 17.
Dubitatur 5°. Quomodo taxandum St't (verba sunt epistolae) qut:.. stipendta ma-
stt"pendtum Mt"ssarum, quas reliqut"t te- joris pretti' pro Mt'sst'scelebrandis, quem- 1 De Sacrif. Miss., cap. 7, qu. 8, resp. 2, v. Secundo, Sacrif. Miss., cap. 7, qu. 8, resp, 2, v. Haec. - ~ In pro-
- , Method. celebro Miss., Hb, S, cap. l, § 5, num. lS. - pos. 9 Alex. VII, n. 7. - lO Method. celebro Miss., Iib. 3,
stator? admodum locorum consuetudt'nes vel sy- , Tr, 5, cap. ~, num. 15.. Dicast., tr.5, deSacrif. Miss., cap. l, § 5, n. 14. - Bened, XIV, encycl. Quanta cura,
Quomodo Si testator taxaverìt, tribuendum est nodalia statuta exigunt, colùgens, Mt's· disp. 4, dub. 20, n. 376.. Diana, parto 2, tr. 14, resol.12. § 3.- 11 Lib, 4, n.820. - re De Sacrif. Miss., cap. 7, qu, 8,
taxandae - Pasqual., de Sacrif. novae legis, qu, 976. . Mendo, resp. 2, v. Tertio, - 18 In propos. 9 Alex. VII, num, 9.-
Missae a te· juxta taxam. Sin autem, recte censet Ron- sas,retenta st"bt' parte.... stt"pendt'orum ac- Slatera, disserto 13, n. SO. - • Lib. 6, parto 2, num. 133. - 14Disp. 86, sect. 8, i. f. - 1& Tr. 22, punct. 14, n.9, v. Secundo.
statore reli·
clae. caglia 9, taxandum esse ab episcopo juxta ceptorum, st've tòùiem, st've alt'bt~ ubt' pro , In propos. 9 Alex. VII, n. 8. - • Loc. cit.; num. 133.. - 18 Tr. 5, cap. 5, n. 13.. Laym., lib. 5, tr. 6, cap. 1, n.18,

morem loci; ut declaravit S. C. Concilii, Mt"sst's celebrandt"smt"norastt'pendt'a... trt~
ad 5 (vide apud Croix 10): habita ratione, buu1ztur, celebrart"fecert't; laù:um quùJem
ut ait Roncaglia, haereditatis pinguis vel praeter altas arbt'trto vestro t"rrogandas
tenuis. poenas excommunt'catzonz"spoenam, clerz:
321. - « 6°. Qui pecuniam ab alio acce- cum vero, st've quemcumque sacerdotem,
« pit, ut pro illo celebret aut fieri curet; poenam suspenst'ont"s t'pSOfacto t"ncurrere:
« per se loquendo, potest curare Missam a qUt'busnul/us per alt'um quam per Nos'
l Lib. 2, cap. 85, num. 48. - • Tract. 17, disp. S, de Simonia, concI. 15. - S. Thom., 2- 211C , qu.l00, art. 2,
punct. 9, Dum. l. - a Consil. mor., lib.2, cap. a, dub. 11, ad 2. - Less., lib.2,cap.
85, num. 49. - Sanch., Consil.
num.8. - • Tr.7, de lo Praec. decal., qu. S, de Simonia, mor., lib. 2, cap. 3, dub. 11, n. 8. - Roncagl.~ loe. cit.,
cap. 2, qu. 2, resp. l, i. f.. Laym., lib. 4, tr. 10, cap. 8, de Simon., cap. 2, qu. 2, resp. l, i. f. - 'In cap. Pa·
§ 2, n. 15. - Gulier., Qnaest. canon., lib. l, cap. 29, n. 8 ctiones de pact., v. CeS5",.e. - or Sesso 22, decreto de
l
et seqq. - , Tr.19, deSimonia, cap. 2, n. 22.• Malder., observand. etc., in celebratoMissae. - 8 Resp. mor., lib. 5,
de ]ust., tract. 9, cap. S, dub. 6, v. Est nihilominus.. dub. 18, n.7.-' De Sacrif. Miss., cap. 7, qu. 2, resp. l. -
Sanch., Consil. mor., lib.2, cap. 3, dub.ll, n. 8. ~ Sotus J lO' Lib. 6, parto 2, n. 93. - Roncagl:,loc. cito _ 11
de ]ust., lib. 9, qu. 6, art. l.. Villal., parto 2, tract. S7, disp. 19, n.232 et seqq. - S, C. Concil., in bulla Nuper, § 6.
dilf.9, n.8 et 9.- Pew. de Ledesm., Sum., part.2, tr.12, - lO Lib. 6, parto 2, n. 66. - Encyclica Quanta cura, § 5.
Steph. a S. Paulo, tr. 5, disp.4, dub. 12, num.71, i. f. -
l De Euch., parto 2, cap. 9, art. 2, sect. 4, qu. 7. - 8 De
321. - a) Hodie ex constitutione Aposto-
licae Sedis, quicumque colligunt eo modo
Missarum stipendia, ex iis lucrum captantes,
i;ive sint clerici sive laici, plectuntur excom·
municatione Romano Pontifici simpliciter re~
servata; suspensio in clericos sublata est. -
Cf. tamen infra, post n. 424 decretum Ut de·
bita, ubi, n. 12, nova poena plectuntur tum
laici tum clerici imminuentes stipendium Mis-
sarum.
b) Favet Passerinus, ut ait Roncaglia;
Passerinus enim, de Statib., qu. 187, art. 4,
De Euch., n. 1014, dicit tradendum esse .integrum stio
pendium, « quotiescumque quod datur, ut pu-
rum stipendium Missae datur, etiamsi detur
v. Qu. 3.. Bonac., deEuch., qu. ult., punct. 8, n. 18.-
S. C. C., in bulla Nuper. ad 8. - 11 Lib. 6, parto 2, n. 96.
pingue stipendìum amicissimo, nisi censtet
quod datum non est datum ut purum Missae
stipendium, sed ut liberale donum •.
c) Scilicet retinere sibi stipendii partem,
et curare ut Missae ibi celebrentur ubi stio
pendium minus habetur.
d) Sà, v. Missa, n. 45, malea Salmant.
citatur; nam non loquitur de beneficiario; sed
generatim, idque non recte, scribif: «Cui datur
certa summa pecuniae pro Missis a se dicen-
dis, potest alias· pro minori pretio conducere
qui adjuvent et reliquum sibi retinere; secus
est, si accepisset ut curaret dicendas per alios '.
- Vasquez, pariter a Salmant. citatus, idem
tenet,disp. 234, cap.4,n. 30, ac EmmanuelSà.
 308 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.· CAP. m. - DE EUCHARISTIA U1' EST SACRIFICIUM. - DUB. I. 309
Item, ca-
pellanus
Idem licet capellano amovibili; ut di- excuset. - Hoc tamen ait Concina, non ad minus probabiliorem putat Viva l, con- ciendam esse celebranti; quia, translato
amovibilis. cunt Viva l, Roncaglia, Lugo 2, Holz- vìderi esse mortale; quia major devotio- tra Bordonurn. - Ratio la deducitur ex in eum onere, etiam jus ad integrum stì-
mann 8 cum aliis passim. Et die 15 Mar- nis fervor tanti communiter non est, ut ipsa propositione damnata, Cum enim ipsa pendium juxta voluntatem domini trans-
tìì 1745, confirmatum fuit a S. C. Concìlìì, variatio celebrantis gravem inducat cul- dicebat posse sacerdotem per alium satis- fertur. . \
per decretum quod egomet observavì, ubi pam. Sed melius dicit Croix id quidem facere parte stipendii sibi retenta; sequi- Dubitatur '2!'. An procurator vel ex-
dictum fuit id licere, modo pro capella- non facile damnandum de mortali; sed tu!' veram esse propositionem contradi- secutor testamenti, faciens celebrare alz7JZ'
ma certi redz'tus sint annuatim constz'tutz~ aliquando bene posse accìdere, aliquem ctoriam, nempe quod non possit satis- Mi'ssas szoz· commissas, ubi mz'nor est
et perpetuo capellano assignati; secus graviter ferre quod Missa per alium ce- facere. Satisfactio autem non solurn re- tasca, possz't excessum szoz' retinere?
vero, si hujusmodi capelkmo pro qualibet ·lebretur: et tunc erìt mortale. spicit honestatem actus, sed etiam justì- Affirmat Tamburinius 5; quia excessus Exsecutor
Missa celebrando, certa detur eleemosyna. 322. - Dubitatur lO. An qui retinet par- tiam; qui ergo non satisfacìt obligationi ille erit fructus suae industriae. - Sed nequittestamenti
reti ..
- Idem licet illi cui commissa est cele- tem stzpendti' (juxta propositionem damna- justitiae , tenetur ad restìtutìonem, _ nere
merito communiter reprobant Concina 6, tem stipen- pa r-
bratio Missae perpetuae; ut dicunt Viva e); tam, ut supra n. 321) non solum peccet, Ratio 2", quae fortius urget, est, quia, Viva 7, Renzi àj, Diana 8; Roncaglia 9 cum dii.
Croix 4 cum Gobat f) et Pasqualigo. - sed etzam' teneatur ad restz'tutionem? tametsì sacerdos eleemosynam accìpiens Passerìno, Ratio : tum quia talis procurator
Et idem dicunt Tamburinius 5 cum Ric- Prima sententia negato Et hanc tenent Retinens acquirat ejus dominium, illud tamen non turpem faceret quaestum ex eleemosynis;
iIIicite par-
cio g); et Roncaglia 6 cum Passerino h), Suarez l0, Palaus 11; et Bonacina 12 cum tem stìpen- .aliter acquirit, 'nisi juxta voluntatem dan- tum quia nullum is tìtulum habet, quo
dii, non te- tis, Voluntas autem dantis est, non solum
Antonio de Spìritu S. g) et alììs, de sa- Sà a), Navarro b), Vasquez a), Filliuccio, netur 'reati- lucrum illud sibi retineat, cum nunquam
tuere, juxta ut Missa celebretur, sed ut celebretur
cerdote cui commissa est celebratio ex Possevino, Rodriguez, Reginaldo b) et aliis; alios. dominium illarum eleemosynarum acqui-
pingui legato ad vitam ipsì relicto cum eamque probabilitate non carere dicit tali stipendio; curn enim pinguem tradit sierit.
onere Missarum. Viva 18. Ratio, quia accipiens stipendium stipem, ea intentìone dat, ut uberiorem Dubìtatur 30 • An sacerdos collz'gens
Ratìo omnium horum est, quia decreta jam acquirit ìllius dominium; et licet fructum ex Missa celebranda percìpìat, eleemosynas pro cetebrondis Misst's,pos-
prohibentia retìnere partem stipendìi, tan- acquirat cum onere dicendi Mìssam, huic Ergo qui, tradito minori stipendio, per si! alt'quid retmere pro suo taoore, si
tum loquuntur de Missis manualibus. tamen bene per alium jam satisfacit. alium celebrare facit, peccat contra ju- Missae non tradantur zpsz· ut ab zpso
Quid de Hìc autem bene advertunt Croix 7, Secunda vero sententìa tenenda; quam Omnino stìtiam, non quìa defraudar fructu Missae ceiebrentur?
stipendio tenetur re-
majori,dato Pasqualigo 8 et Concina 9, quod si tra- prius docuerunt Diana a; et Escobarv cum stituere. dantem eleemosynam(ftuctum enim jam Negat Concina l0, didtque hoc vetitum c e m-
sacerdoti
datur eleemosyna pinguior sacerdoti sin- Majore, Aragon, Ledesma, etc.; et post pro- hic percipit ex sua ante habita pia dìspo- esse a bulla Benedicti XIV (ex verbis quandoquegens Missas
~:~:~:sf~;: gularis pietatis fama praedito ; ìs, nec positionem damnatam, recentiores com- sitione), sed quia non exsequitur dantis potest quid
supra cìtatìs num. 321, V. In decreto). - retinere pro
etiam tradito eodem stipendio, poterit muniter tenent , ut Vidal 16, Corella 17, intentionem, qua vult ut ìlla Missa, unde Affirmat tamen Viva ", si talis sacerdos labore,
alteri committere Missam, nisi similis pro- Croix 18, Sporer 19, Concina 20, Holzmann 2" percipit fructum, tali stipendio celebretur; moderatam retineat mercedem juxta ra-
bitatis habeatur, vel nìsì alìqua causa Contino Tournely 22, Mazzotta 28; hancque et quia hujusmodi intentio ìntrat in sub- tionem sui laboris. Idque non videtur imo
stantiam contractus, ideo, si sacerdos par- probabile, si ille ad hoc munus sìt desti-
1 In propos, 9 Alex. VII, n. 9. - Roncagl., de Sacrif. parto 1, cap. 250, n. 9, i. f. - 1S In propos, 9 Alex. VII, tem stipendii retinet, injuste contra dantis
Miss., cap. 7, qu. 8, resp. 2, v. Tertio, - 9 De Euch., n. 6. - l-G Parto 2, tr.14, resol, 10. - 1IS Lib. 21, n. 621 et natus, et suus labor vere mercedem me-
dìsp, 21, n. 30. - 8 De Euch., n. 363, v. DW 1~ i. f. - seq., et num, 625. . Major l in 4, dist.45, qu. 3, dub. 2. . voluntatem retinet. reatur; tunc enim hujusmodi merces eì
.. Lib. 6, parto 2, nUID. 131... Pasqual., de Sacrif. novae Aragon, in 2am 2"e , qu, 85, art. 3, v. i.) dub. ult~ • Petr. Cui autem eo casu fieri debeat res#tu- debetur ex naturali aequitate et ex vo-
legis, qu. 973, num. 2. - • Method. celebr. Miss., Iib. ·3, de Ledesm," Sum., de Euch., cap. 18, concI. 13, v. Sed
cap. 1, § 5. n. 10. - ti Loc. cit., v. Tertio. - '1 Loc. cit., circa.'- " In propos. 9 Alex. VII. - 17 Tr. 17, Explic.
Ho? - Croix 2 cum Pasqualigo c) dicit luntate ipsorum eleemosynas offerentium.
n. 132. - , Qu.976, n. 1. - • De Sacrif. Miss., cap. 6, § 2, propos. damn. ab Alex. VII, propos. 9, n. 64, - " Lib. 6, posse fieri vel danti eleemosynam, vel Pontifex autem censetur tantum eos da-
n. 15. - Condna, loc. cito - Croix, loc. cito - lO Disp. 86, part.2, n, 135. - 19 Part.2, cap. 5, n. 869 et 370. - !lO De Etquidem sacerdoti celebranti. Sed communius et
sect.3, v. Hac vero. - 11 Tr.22, punct.14, n. 9, v. Terlio. Sacrif. Miss., cap. 6, § 2, n. IO. - .. De Euch., num. 863 probabilius mnare voluisse, qui ex industria eleemo-
- li De Euéb., qu. ult., punct. 8, num. 18. - FiU., tr. 5, et 365. - SSl De Euch., parto 2, cap. 9, art. 2, sect. 4, celebranti. probabilius censent [Contin.) Tournely 8, synas colligunt, ut ex eis turpem faciant
cap. 6, n. 186. - Possev., cap. 2, n. 19. - Rodr;g., Sum., qu. 7. - .. Tr. 4, disp. 2, qu. l, cap. 2, § a, qu. 2, n. 2. Holzmann c) et Sporer. 4, restitutionem fa. quaestum, nempe colligendo stipendia
1 In propos. 9 Alex. VII, n. 6. - Bordan., Variar. , In propos. 9 Alex. VII. n. lO.- 8 Parto lO, tr. 16, resol.68.
resolut. parto 1, reso!. 25, n. 28. - ~Lib. 6, part.2, n. 135. - • De Sacrif. Miss., cap. 7, qu. 8, resp. 2. v. Nulla.
Viva, loc. cit., n. 9, habet casum se- Missarum celebrationem, qui si pius sit et ca-
e) - a De Euch., parto 2, cap. 9, ar~. 2, sect. 4, qu. 7. _ tenus - Passer., qu. 187, art. 4, nume 1025. - 10 De Sacrif.
quentem, scilicet sacerdotis cui commissa est pax possidendi patrimoniurn Christi, satisfacit , Pa"•. 2, cap. 5, n. 369. - • Method; celebr. Miss., lib. 3, Miss., cap. 6, § 2, num. 13. - U In propos. 9 Alex. VII,
celebratio ex pingui legato ad vitam. suo officio (auctore Passerino), si Missas cele- cap'·l, § 5, n. 15. - • De Sacrif. Miss., cap. 6, § 2, n. 12.- num.8.
f) Gobat, tr. 3, n. 572, casum hunc non brandas procuret per manualia stipendia.
habet. 322. - a) De Sà et Vasquez, videnotam d,
g) Riccius, Decis. aur.,part.2,decis. 209, ad num. praeced.
n. 3, non satis accurate allegatur a J:'ambu- b) Navarrus, Man., cap. 25, n. 91, v. f., absque injustitia aliquid retinp.re.- Reginal- tegrum stipendium quod intuitu celebrationis
rinio; loquitur enim de legatario pingui, sed negat peccare mortaliter, « quando qui dat dus, Nb. 23, n. 240, Navarri doctrinam affert destinatum est; et laedit etiam jus petentis
non dicit de legato relicto ad vitam. - Idem· pecuniam dat plus quam ad salaria ordinaria eique videtur adhaerere. . Missas, quia cum destinaverit stipendiurn pro
que notandum venit de Antonio a Spiritu S., sufficit, cum voluntate saltem tacita ut quod c) Pasqualigo male citatur a Croix; scri- sustentatione celebrantis, est rationabiliter
Direct. confessar., tr.7, dz'sp. 6, n.263 et 264. superest, retineat sibi pro cura et industria bit enim qU.'969, n.6, faciendam esse resti- invitus, quod non detur totum celebranti •.
h) Passerinus, qu.187, art. 4, n.l004 (citat. quam ei rei impendit '. Idemque ait de eo tutionem; non tamen dicit cuinam sit resti- - Eamdemque doctrinam tuetur Holzmann,
a Roncaglia) tractat de capellano, beneficiario qui .ex officio stipendia colligit (et idipsum tuendum, sed solum: «Laedit.... jus duplicis loc. cit., n. 363.
et eccIesiis quae habent onera perpetua Mis- asserit Vasquez); si vero non sit persona personae, nempe illius in quem transfertur di Renzi, cap. 4, qu. 45, hanc sententiam
sarum. At, num. 1005, loquitur de haerede quae habet id officiurn, cui lex aut consuetudo obligatio celebrandi; siquidem dum assumit ultimo Ioco exponit; unde eidem videtur
vel altero, cui committitur onus procurandi aliquid pro sua cura concederet, nequit sibi talem obligationem, acquirit etiam jus ad in- adhaerere.
 310 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
praescripta in uno loco, et alibi Missas
curando celebrari, ubi eleemosynae sunt
min oris pretii, quam illie ubi excipiuntur e),
Dubitatur 4°, An sacerdos, cuz' hodie
offeruntur tres fulti' ut celebret, possit pro-
curare ut aHus celebret pro ipso,promit-
tens die crasùna celebrare pro tUo qui
pro sua crastina Mz"ssa accepit unum
juHum?
Quid de
permutante
Affirmant Croix 1 et Mazzotta 2; quia
M;ssas ìnae- hoc non esset retinere partem pretii (quod
qualis sti..
pendii. Pontifex damnavit), sed tantum permu-
tare Missas et dies. Recte vero negat Con-
cina 3, quia hoc non posset excusari a
1 Lib. 6, parto 2, num. 134. - • Tr. 4, disp. 2, qu, l,
cap. 2, § 3, qu, 2, n. 2, i. f. - • De Sacrif. Miss., cap. 6,
e) De iis qui Missarum eleemosynas colli-
gunt, notanda sunt haec, quae S. C. C., die
25 Julii 1874, dec1aravit: I", Turpe mercimo-
nium sapit , ideoque improbanda, et poenis
etiam ecc1esiasticis, si opus fuerit, coercenda
est ab episcopis, eorum bibliopolarum vel mer-
catorum agendi ratio, qui adhibitis publicis
invitamentis et praemiis, vel alio quocumque
modo Missarum eleemosynas colligunt; et
sacerdotibus, quibus eas celebrandas com-
mittunt, non pecuniam, sed libros aliasve mero
ces rependunt. - 2". Neque haec agendi ratio
ideo cohonestari valet, vel quia nulla facta ìm-
minutione tot Missae a memoratis collectori-
bus celebrandae committantur, quot collectis
eleemosynis respondeant, vel quia per eam
pauperibus sacerdotibus, eleemosynis Mis-
sarum carentibus, subveniatur. - 3°. Hujus-
modi eleemosynarum collectiones et erogatio-
nes tunc etiam improbandae et coercendae, ut
supra, sunt ab episcopis, quando lucrum quod
ex mercium cum eleemosynis permutatione
hauritur, non in proprium colligentium com-
modum, sed in piarum institutionum et bono-
rum operum usum vel incrementum impendi·
turo- 4°. Turpi mercìmonìo concurrunt, ideo-
que improbandi atque etiam coercendi, ut
supra, sunt ii qui acceptas a fidelibus vellocis
piis eleemosynas Missarum tradunt biblio·
polis, mercatoribus aliisque earum collecto-
ribus, sive recipiant sive non recipiant quid-
quam ab iisdem praemii nomine. - 5°.Turpi
mercimonio concurrunt, ideoque improbandi'
et coercendi, ut supra, sunt ii qui a dietis
bibliopolis et mercatoribus recipiunt pro Mis·
sis celebrandis libros aliasve merces harum
pretio sive imminuto sive integro. - 6°. Illi-
cite non agunt ii qui pro Missis celebratis re-
cipiunt stipendii Ioco libros vel alias merces
sec1usa quavis negotiationis ve1 turpis lucri
specie. - 7°. Non licet episcopis sine spe,
ciali S. Sedis venia, nisi de consensu oblato-
rum, ex eleemosynis Missarum, quas fideles
specie turpis mercimonii. Merito tamen
id non audet damnare de peccato gravi;
et an paupertas possit ab omni culpa
excusare, se remittit prudentum judicio.
Dubitatur 5°. An administratores ec-
clesiarum ex eleemosynis datis propter
Mz"ssas, possmt aliquùl retmere pro ex-
pensis altarium , inseroientium , lumi-
num, etc.?
S. C. Concilii in decreto con firmato
ab Innocentio XII (vide apud Croix 4), sic
respondit: Permittendum non esse ut....
loca pia, seu t1lorum admint"stratores, ex
eleemosynis Missarum celebrandarum ul·
§ 2, num. 16. - • Loc, cit., num. 95. - S. C. C., in bulla
Nuper, ad 7.
celebrioribus sanctuariis tradere solent, ali-
quid detrahere, ut eorum decori et orna-
mento consulatur, quando praesertim ex pro-
priis reditibus careant. - Et eadem S. C.
Concili die 25 Maji 1893, suo decreto Vzgz'-
lanti, dec1arationes istas hac opportuna san-
ctione munivit: «Si quis ex sacerdotali ordine
contra enunciata decreta deliquerit, suspen-
sioni a divinis S. Sedi reservatae et ipso
facto incurrendae obnoxius sit, c1ericusautem
sacerdotio nondum initiatus eidem suspen-
sioni quoad susceptos ordines similiter sub-
jaceat, et inhabilis praeterea fiat ad superio-
res ordines recipiendos; laici demum excom-
munieatione latae sententiae episcopis reser-
vata obstringantur ». - Sed die 11Maji 1904,
S. C. Concilii, suo decreto Ut debita, novas
easque severiores normas tradidit, et sìgnan-
ter n. 8: « Vetitum cuique omnino esse Mìssa-
rum obligationes et ipsarum eleemosynas a
fidelibus vellocis piis acceptas tradere biblio-
polis et mercatoribus, diariorum et epheme-
ridum a.dministratoribus, etiamsi religiosi viri
sint , necnon venditoribus sacrorum utensi-
lium et indumentorum, quamvis pia et relì-
giosa instituta, et generatim quibuslibet, etiam
ecc1esiasticis viris, qui Missas requirant, non
_taxative ut eas celebrent sive per se sive per
sacerdotes sibi subditos, sed ob alium quem-
libet, quamvis optimum, finem.... Quapropter
in posterum quilibet hanc legem violare prae
sumpserit, aut scienter tradendo Missas, ut
supra, aut eas acceptando, praeter grave pec'
catum quod patrabit, in poenas infra statutas
incurret. - 9. Juxta ea quae in superiore aro
ticulo constituta sunt, decernitur pro Missis
manualibus, stipem a fìdelibus assignatam, et
pro Missis fundatis aut alicui beneficioadne·
xis (quae ad instar manualium celebrantur)
eleemosynam juxta sequentes articulos -pro·
priam nunquam separari posse a Missae ce·
lebratione, neque in alias res commutari aut
.imminui, sed celebranti ex integro et in specie
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFIClUM. - DUB. l.
lam utcumque minimam portionem reti-
neant, ratione expensarum... in Mz"ssa-
rum celebratione, m'si.... alios non ha-
beant reditus quos in usum earumdem
expensarum erogare licite possint ; et
tunc quam portionem retinebunt nullate-
nus debere excedere valorem expensarum,
quae pro ipsomet tantum Mz"ssae sacri-
flcto necessario sunt subeundae. - Et hic
Quantum adverte aliud decretum ejusdem S. Con-
possit reti-
neri pro ex- gregationis, editum die 6 Julii 1726 (ut
pensis cele-
brationis. habetur apud Benedictum XIV 1), ubi sta-
tutum fuit: Archipresbyterum non teneri
mim'stranda utensilia... zi's qui celebrant
in sua ecclesia ex oblt'gatzone benPjicii
sive capellaniae. Quoad Mz'ssas adve11tz~
tias, teneri ad dictam submint"stratzonem,
quatenus permùtat eas i'n sua ecclesia
celebrari; nec teneri ad has Mz"ssas ad-
ventitias admittendas, m'si solutis utensz:
lt'bus per celebrantes.
Beneficiati 323. - « 7°. Beneficiati, etiam curati, ad
obligati ad
Missam, « Missas obligati, possunt pro iis accipere
possunt stì-
p e n d ium « stipendium, et applicare cui volunt; quia
accipere :
« non semper habent obligationem appli-
« candi ad certam intentionem: nisi tamen
« contrarium constet, ut de Missa con-
- ventuali docet Bonacina. Ita card. de
« Lugo 2, ex Suarez, Vasquez, etc: - con-
« tra Gavantum a), Barbosa a) et Diana a),
« qui negant de parocho; refertque Dia-
« na 3, determinasse Congregationem car-
« dinalium quod ei non liceat pro Missa
« accipere eleemosynam manualem, quan-
« do tenetur celebrare. De Missa tamen
« conventuali (contra Bonacina, etc.) ipse
« affirmat 4, ex aliis tribus ".
1 Notif. 56, num. 13; cfr. etiam Thesaur, resolut. in
De1-tlto1zeu, 6 ]ulii et 28 Sept. 1726. - Banaco, de Euch.,
qu. ult., punct. 7, § 2, n. 7. - 2 Disp. 21, n. 21. - Su.ar.,
disp. 86. sect. 1, Y. Sed circa,' et sect. 3, v. D'l'co 2 .•
Vasq.; disp. 234, cap. 4, num. 25, i. f. - 3 Parto 4. tt', 4,
reso]. 232; cfr. etiam Panottini. v. Parochus, § 6, nuro.67
sua esse tradendam, sublatis declarationibus,--
indultis, privilegiis, rescriptis, sive perpetuis
sive ad templls, quovis titulo, forma vel a qua-
libet auctoritate concessis, et huie legi contra·
riis. - 10. Ideoque libros, sacra utensilia vel
quaslibet alias res vendere aut emere, et asso-
ciationes, uti vocant, cum diariis et ephemeri·
dibus inire ope Missarum, nefas esse atque
omnino prohiberi. Hoc autem valere non modo
si agatur de Missiscelebrandis, sed etiam si de
celebratis, quoties id in usum et habitudinem
311
324. - Quaeritur l°. An qui alicubi tene-
tur celebrare sine expressa obligatione ap-
plt'candi Mz"ssas, possit aliud stipendium
redpere? - Respondetur:
Si in fundatione beneficii ve1 capella- Si deest
ob l i ga t i o
niae expressum sit non esse obligationem applicandi
ratione
applicandi pro fundatore, certe poterit nefìcit. be-
aliud stipendium accipere; prout habetur
ex decreto S. C. Concìlii, edito die 13 Julii
1630 (apud Benedictum XIV 5), ubi sic
dictum fuit: Quando in fundatzone bene·
flcti' seu capellae expresse cautum est, non
teneri celebrantem ad applù:atzonem sa-
cri.ficzi~ eo casu poteri! celebrans accipere
novum s!t'pendium, et unica Mz"ssa satis-
facere obli'gatzonz" beneflcti' seu capeiiae,
et item danti novum stipendium. Et huic
simile decretum affert Merati 6, editum
13 Febr. 1638.
Secus vero dicendum (contra Busen- Secus,
quando in
baum et alios, ut supra), si in fundatione fundatione
nìhil fuerit expressum; ut habetur ex de- nihil pressum
ex-
creto ejusdem S. C., approbato ab Inno- est.
centio XII (apud Croix 7), ubi dicitur:
Sacerdotes, quibus diebus tenentur Mz's·
sas celebrare razione beneflcti".seu capel-
lae, legati aut saiarù, sz eleemosynas pro
alti"s etiam Missz"s celebrandis suscepermt,
non posse eadem Mz'ssa utrz"que obliga-
!t'oni satisfacere. Et (quidquid respondeat
Lugo B) decretum hoc clarius explicatum
fuit alio decreto ab eadem S. Congrega-
tione, die 18 Martii 1668 (apud Benedì-
ctum XIV 9), ubi decisum fuit teneri ce-
lebrantem applicare pro anima testatoris,
semper ac in fundatione nulla sit adjecta
dec1aratio, ad cujus suffragium applican-
et 70. - Bonac., Ice. cito - .. Parto 5, tre 13, resoI. 51. -
G Notjf. 56, n. 8; cfr. Pallottini, '\o-o MiSSQ, § 4, num.22. _
G Parto 3, tit. 12, Nov. Observ., n. 4. - S. C. Co; bulla NII,per,
ad 4. - 7 Lib. 6, parto 2, n. 92. - 8 Disp. 21, n. 22 et 23.
- \;I Notif. 56,11.9, i. f. j cfr. PaIlottini, v. Missa, § 1, n. 13
et seqq., ubi plures similes declarationes referuntur.
cedat, et in subsidium alicujus commercii ver
gat». Deinde decretum poenas decernit contra
eos qui has normas perfringere ausi fuerint;
eas reperies in calce hujus tractatus, post
n. 424, ubi decretum ex integro referemus.
323. - a) Scilicet Gavantus, parto 3, fit. 12,
n. 5, negat parochum, diebus festis, in quibus
tenetur Missam celebrare, posse manualem
eleemosynam recipere. - Idemque tenent
Barbosa, de Parocllo, cap. 11, n. 11: Diana,
parto 2, tr. 14, resol. 80.
 312 LIB. VI. - TRACT. IlI. DE EUCHARISTIA
dum sit sacrificium. Et idem declara-
tum fuit ab eadem S. C., 6 Febr. 1627
(vide apud eumdem a) Benedictum) de
capellanis confratermtatum et momalncm,
quz' celebrant ut confratres vel momales
satisfaczant praecepto audiendi Missam.
Obliga- Hic autem notandum aliud decretum
tic cessat
quando ca-
pitale est
ejusdem S. Congregationis, emanatum
ìnrrucrìfe-
rum.
7 Junii 1686 (vide apud Pittonium 1), ubi
dictum fuit quod capellani et beneficiati
celebrantes pro capellaniae seu benefìeii
fundatore, non tenentur Missas celebrare
tempore quo capitale dotis assignatae est
otiosurn et infructiferum sine eorum culpa.
Et novissime hoc idem confirmatum fuit
die S Augusti 1705 (apud eumdem Pit-
tonìum),
'Pit Dubium: An circa onera Mz"Ssa-
rum et conditsones z"n funda#one apposi-
tas possit daripraescriptio ?
Circa 0- . Affirmant Laymann 2 cum Navarro;
nera Missa~
rum potest
dari prae-
item Tamburinius 3; et apud Croix 4, Pel.-
s c r i p t i o, Iizzarius, Hurtadus, Pasqualigo b), et Go-
juxta alìos.
bat cum Rota Romana, ut (ibidem) testa-
tur Tuschus C). Ratio, quia praescriptìo
1 De Parochis, n. 1740. - Pitton., Ioc, cit.; et habetur
etiam in fol, S. C. C. in Monopolitana. - 2 Lib. 3; trv I,
cap. 8,' num, 17. - Nauar., consil, l, de praescrìptìonìb.,
num, 3 et 7. - 8 Method. celebro Miss., ab. 3, cap. 7,
§ 1, num, l. - fì Li;'. 4, n.852, v. Nihilom:"nus.- Petus.,
tr, 6, cap. 9, num, 92. - Thom; Hurtad., de Residentia,
324. _a) Benedictus XIV, loc. C#., n. 8,
affert quidem hanc declaratìonem; sed n. 9,
de ejusdem authenticìtate dubitat, cum dìcat
se nullum de hac re documentum habere in
notis ac decretis quae ma.ximo studio, dili-
gentia et incredibili labore collegit. Et sane
ap'Jd Pallottini, v. Missa, § 1, n. 51 et seqq.,
n. 58 et seqq., plures declarationes contra-
riae habentcr, et praecipue n. 51, ubi re-
fertur una qua S. C. C. declaravit non obli-
gari capellanum ad applicandam Missam pro
anima testatoris, quando capellania prae-
scripta fuit cum expressione verborum indi-
cantium potius commoditatem populi· quam
suffragium animae. Pariter n. 58, refertur
responsio, data in Mantuana die 19 Nov. 1718,
qua decisum. fuit, quando ex verbis fundato-
ris colligitur ipsum demandasse Missae cele-
brationem pro commodo moniaHum, cele-
bratio tantum, non vero applicatio censetar
praescripta. Cfr. etiam S. R. C. decreto au-
thent., n.2892, ad 1. - Hoc tamen limitan-
dum est nisi ex aliis argumentis et conjecturis
constet fundatorem non tam ad populi vel
ecclesiae commodum, quam ad animae suae
suorumque suffragium spectavisse, ut constat
legitima valet contra qualecumque jus;
nec exceptio reperìtur in jure, quod circa
onera Missarum non detur praescriptio,
- Ex his autem auctoribus, alii, ut Tam-
burinius, etc., requirunt ad praescribenda
praefata onera, spatium viginti annorum
cum titulo, et triginta sine titulo. AHi,
ut Pasqualigo, Tuschus, etc., apud Croix,
dicunt requiri quadragìnta annos; cum
agatur contra bona Ecclesiae (juxta dieta
us. III, n. 510).
Sed quidquid sit de hoc, verius viden-
tur nullo modo posse praescribi onera
Missarum et conditiones a fundatoribus
requisitae d). Tum quia (ut ait Corradu.s 5)
primaeva fundatio majorem habet vìm,
quam consuetudo; tum quia in beneficia-
rìis diffìculter praesumi potest bona fides,
cum ipsi facile praesumantur ex funda-
tione cognovisse leges beneficii; tum de-
nique (et haec ratio est potior) quia in
Tridentino 6 sic 'sancìtum fuit: Quando
z"gz"tur ex benejiez"oram quorumcumque ere-
ctione seu fundatz"one, aut alz"is consHtu-
tz"onzòus qua!z"tates aliquae requz"runtur,
lib. 6, resol, 6, § 4, n. 9 et lO. -Gobat, tr. 3, num. &14.
- Tambur., loc;, cìt., num. 2. - Pasquai., qu. 1193,
n.5 et 6; qu, 1194. - Tusch., Pract. concl., lit. P, conci. 556
et 562. - Croix, Ifb, 4, n. 852, v. Nihilominus. - l) Prax,
benefìciar., lib.. 2, cap. lO, n. 90. - S Sesso 25, de reform.,
cap. 5.
ex pluribus S. C. C. declarationibus apud
eumdem Pallottini, loc. cit.. n. 72 et seqq.
b) Pasqualigo, qu. 1192, concordat qui-
dem quoad onera et numerum Missarum; sed
qu. 1195, negat praescribi posse a beneficia-
tis, capellanis, et eis qui recipiunt annuum
salarium; item riegat posse praescribi fructus
applicationem ab Hsqui manualesMissas re-
cipiunt.
c) Quidquid dicat Croix, loc. c#., Tuschus,
Pract. conclus., lit. S, concluso 429, n. 9, non
allegat Rotam,
d) Et hanc sententiam,quam tuetur S. Al-
phonsus, S. C. C. constanter retinuit, ut ex
pluribus declarationibus constat, quarum me-
minit Pal1ottini, v. Missa, § 2, n. 47 et 48,·
et quibus S. C. negavit praescriptione etiam
centenaria, Missaruin onera ac beneficiorum
fundationes immutari posse. - Nihilominus,
si quis bona fide emerit fundum oneri Missa-
rum subjectum, et per sexaginta annos paci-
fice possederit, liber omnino declaratur, salvo
tamen jure favore causae piae contra haere-
des institutoris pro indemnitate, ut constat ex
declaratione S. C. C. in Imolen, die 26 Februa-
rii 1858, apud Pallottini, v. Missa, § 5, n.36.
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. I. 313
seu certa z1lz"s onera sunt injuncta in be· Roncaglia cum Passerino f), si applìce-
neficiorum cottauone, seu quacumque alza tur pro populo Missa conventualis; cum
, dz"sposz1z"one, eis non derogetur. Ergo qua- haec sit applicanda absolute pro bene-
litatibus requisitis ex fundatione, et one- factoribus, ex cap. Cum creatura, de celé-
ribus injunctis, sive in collatione, sive in brat, Mz~cs. g) cum Pignatello.
quacumque alia pia dispositione, statuit Secunda vero sententia dixit l°. Nul-
concilium nunquam derogari posse. - lum esse dubium, quod aliquoties in anno
Accedit bulla Pii IV qua, confirmans Tri- teneatur parochus jure divino celebrare
dentinum, irritat quidquid contra illud pro populo; ut Salmant." cum Laymann k),
factum fuit. Clausula autem decreti ìrri- Barbosa, Coninck lo) et communiter, Et
tantis ligat etiam ignorantes, et in causis infertur ex Trìdentino 4, ubi: Cum prae-
Verius beneficialibus inficit titulum et possessìo- cepto dz'vz"no mandatum sz"t omnz'bus qui·
nullo modo
potest dari. nem; ut dicit Croix 1 cum Garcia, Nico- bus anz·marum cura commissa est, oves
larts et aliis communissime. - Accedit suas agnoscere, pro hz"s sacrffidum 01-
bulla Innocentii XIII Apostouc: mz"nz"ste- ferre, etc. Dixit 2". E converso non teneri
rzi" (ampliata a Benedicto XIII per totum parochum de se quotidie pro populo Mis-
orbem e) alia bulla In supremo), ubi di- sam applicare: nam sic teneretur quoti-
citurquod quaecumquepraescriptio, etiam die celebrare, quod nullibi praeceptum
centenaria et immemorabilis, non datur est. Ita Salmant. 5 cum Suarez, Vasquez,
contra ea quae in concilio Tridentino prae- Barbosa, Bonacina, etc. - Immo, prae-
scripta sunto ciso pacto, consuetudine aut synodo in
Quaeritur 2°. Quz'bus diebus teneatur contrarium, dicunt Navarrus i), Suarez,
parochus applù:are Mz"ssampro populo ? Barbosa et alii, cum Salmant.", nec omni-
Opiniones - Ante sanctionem Summi nostri Ponti- bus festis teneri pro populo celebrare:
antìquae de
obligatione ficis Benedicti XIV, de qua mox ìnfra tantum aliquoties in anno, arbitrio pru-
paroChi ce-
lebrandi dicemus n. 325, olim plures adfuerunt dentum, ut Salmant. 7; vel in praecipuis
pro populo. sententìae.
festis Domini et diebus dominicis, aut sal-
Prima sententia dixit teneri quotidie, tem semel in hebdomada, ut Bonacina.
Tertia sententia dixit quod ex vi pa-
si reditus sint pìagues; si vero tenues, te-
neri tantum diebus festis. Ita Roncaglia 2; rochiae non tenetur parochus applicare
et probat ex pluribus decretis S. C. id de- fructum Missae specialiter pro ovibus. Ita
cementibus; et hoc etiamsi parochus non Palaus 8 cum Navarro j), Suarez kJ, Vas-
habeat congruam. - Nec satisfieri, ait quez, Conìnck, Naldo, etc.; item Lugo, Re-
, Lib, 4, n. 657. - Nicol. Garcia, de Benefìc., parto 5, sect, l, v. De beneficiis. - Vasq., disp. 234, cap. 4, n. 'n,
cap. 1, n. 407 et seqq., n. 4'n . • N"u:òl., Prax. beneficiar., v. Vera tamen. . Barb., loc. cito . Bonac.) de Euch.,
tit. l, dub.2, § 5; tit. 3, dub.2, § 9. - Innoc. XL(]. bulla qu. ult., punct.7, num.5. - Suar' J loc. cito ~ Barb.) loc.
Aposto#ci ministet''', de die 23 Maji 1723, § 29. - • De cito . • Tr.5, cap. 5. n. 52. - , Loc. cit., n.53. - Bonac.,
Sacrif. Miss., cap. 2, 'lu. 8. - Roncagl., Ice. cito - Pignatel., 1oc. cit., n. 5, i. f. - • Tr. 22, punct. 13, n. 7. - Vasq.,
tomo l, consulto 321. - 8 Tr. 5, cap. 5, n. 50•• Barb., de disp. 284., cap. 4, n. 27, v. Vera tamen~ .. Coninck, qu. 83,
Oftic. et Potest. episc., allego 24, n. 23. - • Sesso 23, de art. l, num. 199.• Nald., v. Parocl,us, num, 19. - Lugo,
reform., cap. 1. - l5 Tr.5, cap. 5, n.51. • Suar., disp. 86, di"p. 21, n. 19.
e) Benedictus XIII in fine suae bullae In mantocitantur pro ratione quam ipsi Salmant.
supremo militan#s, de die 23 Sept. 1724, afferunt, caritatem scilicet et aequalitatis ra-
praecepit suo nuntio in Hispània, episcopis, tionem suadere, utpastores animarum ali-
archiepiscopis, patriarchis et clero saeculari .quando pro suis ovibus Missae sacrificium offe-
et regulari c eorundem regnorum • ,id est Hi- rantoQuodreverahabentLaymann,lib.5,tr.5,
spaniae, ut huic suae constitutioni obediant. cap.3, n.3, i.f,oet Coninck,qu.83,art.l,n.199.
f) Passerinus, qu. 187, art. 4, n. 991, i) Navarrus hoc non habet in Man.,cap. 25,
exprimit tantum rationem hujus sententiae, n. 92, quidquid dicant Salmant.
negando posse unica Missa geminae obliga- j) Navarrus hic pariter a Castropalao male
tioni satisfieri. citatur; id enim, Man., cap. 25, n. 92, (ut citat
g) Pignatelli adducit glossam in hoc cap., Palaus) silentio plane praetermittit in meis
ad probandum adesse in ecclesiis cathedrali, saltem editionibus; Suarez vero citat n.140,o
bus et collegiatis obligationem quotidie can- Laymann, n. 135; sed neque in his locis Na-
tandi Missam conventualem. varri assertum reperire potui.
k) Laymann, Coninck et Barbosa a Sal- k) Suarez, quamvis hic a Palao citetur,
 314 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
gina1dus I), Stephanus et Gobat, apud
Croix l, qui probabile putat. Ratìo istorum,
quia officium curati est pascere oves verbo,
exemplo, sacramentorum administratione
et sacrifìcìi dispensatione; hoc autem dixe-
runt fieri, si illud generali tantum applica-
tione pro omnibus fidelibus, et praecipue
interessentibus applicatur: et ita censue-
runt intelligendum esse Tridentinum. -
Hinc intu1erunt, pro omnibus illis Missis
posse quotidie parochum accipere stipen-
dium: nisi tamen ex fundatione aut con-
suetudine, ve1 praelati praecepto alias te-
neatur pro populo sacrificare.
Hodie pa- 325. - Verum hodie, ex epistola en-
rochus te-
netur die- cyclìca Summi nostri Pontificis Benedì-
bus festis
pro populo cti XIV, edita die 19 Augusti 1744, quae
celebrare.
incipit CUnt semper, sancitum habemus,
omnes parochos teneri applicare Missam
pro populo, saltem in diebus festis, etiamsi
congruam non habeant; his verbis: Ita-
que mens nostra et sententia est, sicuti
etiam pluries a praelaudatis congrega-
tzonibus judù:atttm fui!: ac defint'tum, quod
omnes et sznguli qUt' actu anirnarum eu-
ram exercent, et 1101t solum parochi aut
vicarii saeculares, verum etiam ... regala-
'l'es... aeque teneantur Missam parochialem
(omnibus diebus festis ut infra) applicare
pro populo... tpsorum curae commisso,
Et quia alli allegabant non habere
congruos reditus, alli dicebant contrariam
Steph. a S. Pauto, tr, 5, disp~ 4, dub. 11, num. 66. -
negat tamen, loc. cit., v. De beneficiis, solurn
obligationem pastoribus inesse ratione bene-
ficii, « saltem ad sacrificandum quotidie pro
ovibus '.
I) Reginaldus, qui hic citatur a Croix et
Barbosa, perspicue tamen contrariam senten-
tiam innuit. Quaerit enim, lib. 23, n. 238,
« an obligatio quam parochus habet celebrandi
pro sua parochia, impediat quominus stipen-
dium taxatum possit pro celebratione acci-
pere '. Et respondet: « Eo die quo de jure
vel de consuetudine pro sua parochia cele-
brare tenetur », eum non posse eleemosynam
accipere ad celebrandum pro fidelibus alte-
rius parochiae, posse tamen pro fidelibus suae
parochiae.
m) Animarum pastores Missam pro po-
pulo applicare tenentur « tum omnibus do-
minicis aliisque diebus qui ex praecepto adhuc
servantur, tum illis etiam qui, ex hujus Apo-
stolicae Sedis indulgentia, ex dierum de prae-
cepto festorumnumero sublati ac translati
alicubi esse consuetudinem: Nos autem Etsi non
habeat con..
(sic praescribit et loquitur Pontifex) ad gruos redi-
tus, vel sit
praecedentes praeaictae Congregatumis contraria
Concilti" resoiutiones nostram approba- consuetudo.
tionem et confirmationem extendimus;
et quatenus opus sit, auctoritate aposto-
lica iterum tenore praesenttum decerni-
mus et declaramus quod, lù:etparochi seu
alti~ ut supra..., congruis... redi!:ibus de-
stituantur, et quamvt's.... immemorabili
consuetudine in tpsorum.... parochti's ob-
tinuerit (ut Missa pro populo non appli-
caretur), eadem niht10mtnus omntno in
posterum ab tpsis debeat applicari.
Et quamuis (additur)... alias a C011gre-
gattone Concilti" responsum fuit parochum .
nempe ptnguibus redi#bus dotatum quo-
tidie pro populo celebrare et applicare de-
bere, etc.: cum tamen.... Nobis perspectae
sint. controversiae super hoc tpSO exor-
tae ; idcirco opportunum censemus... de-
clarare, Nobis abunde sazisfactum fore,
vobisqtte protnde satis esse posse, dum ii
qui animarum curam exercent, sacrifi-
clum Missae pro populo celebrent atque
applicent in dominicis aliisque per annum
diebus festis de praecepto.
Item dec1arat ibi Pontifex, hoc va- Item, in
festis unius
lere etiam pro iis locis et diebus in qui- praecepri.
bus populus Missae interesse debet, at
aliunde servilibus operibus vacare po-
test 11Z).
Gobat, tr. 3, num, 492. - 1 Lib, 3. parto 1, num, 762.
sunt, quemadmodurn ipsi animarum curato-
res debebant, dum memorata Urbani VIII
constitutio in pIeno suo vigore vigebat, ante-
quam festivi de praecepto dies imminueren-
tur et transferrentur.... Id unum excipimus,
ut scilicet quando una cum solemnitate di-
vinum officium translatum fuerit in domini-
cam diem, una tantum Missa pro popl:\lo sit
a parocho applica.nda'. Ita Pius IX, constit.
Amantissimi Redemptoris, de die 3 Maji
1858. - Si vero sola solemnitas transferatur,
Missa pro populo applicari debet ipso dz'e,
quo praefatorum festorum officia communiter
in ecc1esia recitantur. - Sunt autem illa festa
(juxta laudatam Urbani VIII constitutionem
Universa per orbem anni 1642) praeter do-
minicam: Circumcisionis, Epiphaniae, Puri-
ficationis B. M. V., S. Mathiae apostoli, S. Jo-
seph, Annuntiationis B. M. V., dies 2 et 3
Paschatis et Pentecostes, sanctorum Philippi
et Jacobi, Inventionis S. Crucis, Ascensionis,
Festum Corporis Christi, S. Joannis Bapti-
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. I.
Quid de
parocho
Proinde casu quo aliquis parochus sit
paupere. adeo pauper, ut vivere cogatur ex elee-
mosynis Missarum, facultatem concedit
episcopis cum eo dispensandi, ut ipse pos-
sit etiam diebus festis Missam applicare
pro eleemosynam offerentibus, modo in-
tra eamdem hebdomadam Missas omissas
Quid de pro populo applicet. - Et quoad oeco-
oeconomis
parochia.. nomos qui deputantur ad curam anima-
rum.
rum vacante ecc1esia parochiali, tribuit
episcopis facultatem assignandi illis con-
gruam portionem ex fructibus parochiae,
pro onere celebrandi pro populo diebus
festis v: licet ipsi fructus ad Cameram
apostolicam pertineant, et quamvis portio
jam eis sit assignata O), juxta constitutio-
nem S. Pii V, sed non sit sufficiens.
Missa con- 326. - Deinde decrevit Pontifex sua
ventualis
applicanda apostolica auctoritate, ut... Missa conven-
benefactori-
bus in ge- tualt's, quae singulis diebus canitur a
nere.
clero praedictarum ecclesiarum, pro ea-
rumdem benefactortòus in genere quott:
die applicetur.... Etenim hujusmodi debi-
tum non quidem respici: singulares alt:
quos benefactores, sed benefactores tn ge-
nere cujusltòet ecclesiae. Et hoc, quavis
Limitatio. consuetudine non obstante. Nisì autem
alicubi adsit consuetudo applicandi pro
benefactoribus ecclesiae primam et etiam
secundam Missam conventualem, declarat
non esse obligationem applicandi secun-
dam: modo in Memento secundae Missae
pro defunctis fiat ipsorum commemoratio.
In fine autem hujus bullae loquitur
Pontifex de obligatione canonicorum ca-
S. Pii V, constit. Ad exse'luendum, 1 Nov. 1567, § 2,
stae, sanctorum Petri et Pauli, S. Jacobi apo-
stoli, S. Annae, S. Laurentii, Assumptionis
et Nativitatis B. M. V., S. Bartholomaei,
S. Matthaei, S. Michaelis archangeli, sancto-
rum Simonis et Judae, Omnium Sanctorum,
S. Andreae, Immaculatae Conceptionis Bea-
tae Mariae Virginis (hoc festum postea addi-
tum est), S. Thomae apostoli, Nativitatis Do-
mini, S. Stephani protomartyris, S. Joannis
evangelistae, Sanctorum Innocentium et S.SiI-
vestri. Praeterea festum principale patroni
provinciae et loci, quod de praecepto ser-
vatur.
n) Benedictus XIV, § 9, haec de oeconomo
egenti dicit, «qui exigua hujusmodi certo-
rum fructuum assignatione, paucisque incertis
proventibus gaudeat '.
o) Hoc ultimum refertur a Benedicto XIV,
315
nendi aut psallendi in choro, alias resti-
tuendi fructus praebendarum et dìstribu-
tionum, si tantum assistant, et non psal-
lant aut canant: quo improbabiles reddì-
dit opìniones oppositas. - Vide de hoc
dieta t.a, III, n. 675, Dubit. 3.
Postquam autem haec notavi a), alia
insurrexit Quaestio, quam apud nullum
auctorem usque adhuc discussam neque
indicatam inveni, scilicet: An parochus in- Parochus
ve! episco-
firmus, sive episcopus (nam quod dicitur pus morbo
de parocho, fortius dicendum est de epi- impeditus:
scopo), si non possit celebrare pro po-
pulo per seipsum, teneatur celebrare per
altum?
Plures doctos super hoc dubio consu-
lui. Alli negarunt, dicentes hanc obliga-
tionem celebrandi pro populo inc1udi in
obligatione orandi pro populo, quam haber
parochus; at cum obligatio haec orandì
sit mere personalis, sicut parochus ìmpe-
ditus orare pro populo non tenetur per
alium orare, ita impeditus celebrare nec
tenetur celebrare per alium. - Sed ego Omnino
tenetur per
cum aliis oppositum censeo omnino te- alium cele-
nendum b). - Ratio, quia parochus non brare pro
populo,
solum tenetur celebrare pro populo, sed
etiam Missam populo applicare; ut idem
Papa Benedictus declaravit anno 1744in
eadem bulla Cum semper. Idque procedit
juxta effata S. Pauli (Hebr. v, 1): Omnz:ç
namque Ponti/ex ex homtntòus assum-
ptus, pro homtntòus constttuitur in ti's
quae sunt ad Deum, ut offera! dona et
sacrtflcia pro peccatt's. Et deinde idem
in Bullar. Rom. Mainardi.
§ lO, non jam ad oeconomos, sed ad illos
• qui tamquam vicarii sive perpetui sive ad
tempus constituti, animarum curam admi-
nistrant, quae apud alios habitu residet.
326. - a) Haec additio usque ad finem nu-
meri 326, est ex octava operis editione, anni
scilicet 1779.
b) Et ita etiam declaravit S. C. C., die 14
Decembr. 1872: parochum scilicet, utcumque
legitime impeditum ne Missam celebret, te-
neri eam die festo per alium celebrari et ap-
plicari facere pro populo in ecc1esia paro-
chiali: quod si ita factum non fuerit, quam-
primum poterit, Missam pro populo applicare
debere. - Parochum vero die festo a sua pa-
roecia legitime absentem satisfacere suae obli-
gationi, Missam applicando pro populo suo in
loco ubi degit, dummodo ad necessariam
 316 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
confìrmat (vers, 3), dicens: Et propterea de-
bet, quemadmodum pro populo, aa ett"am
et pro semetz'pso offerre pro peccatis.
Obligatio Obligatio autem pastoris orandi pro
est perso-
nalis et rea- populo est equidem personalìs; sed oblio
liso
gatio applicàndì populo fructum Missae
simul est personalis (quia si potest cele-
brare per seipsum nequit celebrare per
alium), et etiam realis, curo sit una ex
obligationibus muneri pastoris annexis;
prout dictum fuitin concilio Tridentino "
ubi mandatum fuit sacerdotibus curaro
animarum habentibus, Missas celebrare,
tam frequenter ut suo munert" satisfa-
Est ex dant. - Onus autem hoc offerendi Mis-
praecepto
divino. sas pro populo est ex praecepto divino;
ut idem concilium expressit 2, ubi dici.
tur: Cum praecepto dzvt"no mandatum sz't
omnzDusquzòus animarum cura commissa
est, oues suas agnoscere, pro hss sacrifi-
cz"um offerre , verbt"que dzvt"nt" praedica-
tione, etc. Illud autem praeceptum divi-
num habetur apud Joan. XXI, 17: Pasce
oues meas, Sicut igitur tenetur pastor suas
oves pascere praedicatione, sacramento-
rum administratìone , correptìone , etc.:
sic etiam tenetur pascere applicando eìs
fructum sacrificii. Quapropter, sicut pa-
stor impeditus praedicare vel sacramenta
administrare, tenetur praedicare et admi-
nistrare sacramenta per alium; ita impe-
ditus applicare per seipsum populo Mis-
Sess. 23, d~ reform., cap. 14. - Sesso 23, de reform."
1 2
populi commoditatem alius sacerdos in ec-
elesia parochiali celebret, et verbum Dei
explicet.
c) Animarum pastores, quibus haec obli-
gat~o incumbi.t, sunt l°. Episcopz' (postadeptaro
sedis possesslOnem, ut constat ex dec1aratione .
S. R. C., Decret. auth., n. 2682, ad 22), admi·
ni~tratores, vel aHi q~ocumquetitulCl insigniti,
qUI.actu praesunt dioecesi canonice erectae.
?". Abbates jurisdictionem quasi episcopalem
In clerum et in populuro curo territorio sepa·
rato babentes, ex constit. In suprema Leo-
nis XIIT, de die 4 id. ]un. 1882. - 3°. Pa·
rochi sive saeculares sive regulares, sive a·
movibiles sive inamovibiles; administratores
etiam ad tempus (ex dec1aratione S. C. de
P. F., 8 Nov. 1882); omnes pastorz's vice fun-
gentes, ut sunt vicarii curati, oeconomi, va·
cante parochia. Immunes vero sunt ab hac
obligatione episcopi titulares, vicarii genera·
les, vicarii capituIares, sede vacante (S.R. C.
Decr. auth., n. 2682, ad 23), sacerdotes qui
sam, tenetur per alium applicare sacrìfìcìì
fructum: quod est pabulum utilius quo
populum juvare potest.
Si autem parochi, et omnes quibus Pariter,
cura animarum commissa est, tenentur Iisdem die-
bus tenen-
in dominicis et festis de praecepto Mìs- tur episco-
pio
sam celebrare et applicare pro populo;
tanto magis ad id tenentur episcop«, tam-
quam principaliores anìmarum pastores c).
- Non autem ad hoc tenentur quoti.die;
quidquid dicatur in cap. Quoniam, de prz~
vz"l., z1z6°. Nam eodem cap. dicitur quod
divina celebratio Missae vel auditio (quoad
episcopos) est tantum de decentia, non
vero de oblìgatìone : Quonzam (verba
textus) episcope eorumque superiores se
habent dzverszs ex causis a suis eccle-
stis et dloecesz"bus absentare frequenter,
nec semper possunt commode ad ecclesias
accedere pro Mzssa celebranda vel au-
dienda in zpszs, sine qua eos transzre
nondecet (nota: non decet) absque causa
ra#onabz"lz" ullam dt"em: praesenti consti-
tutt'one t"ndulgemus eisdem, ut altare pos-
sint habere vzatt"cum, et t"n eo celebrare
ac facere celebrari, ubz'eumque absque in.
terdz'eH transgressione t1lzs permzttitur
celebrareoei audire dt"vt"rza.
321. - " SO. Qui stipendium pro Sacro Quamnam
« accepit, tenetur dicere Missam pro de- Missam ce·
lebrare te·
« functis, vel votivam, vel in hoc aut isto neatur acci·
piens sti..
«altari, prout pecuniam o:lferens petivit pendium.
cap.!.
curam tantum secundariam seu subsidiariam
habent (S, R. C. Decr. auth., n. 2892, ad 2) ut
sunt capellani seu cooperatores parochi, ca-
pellani monialium, nosocomiorum, colleg-io.
rum aliorumque ejusmoài locorum; item vi-
cari! apostolici et missionarii, dummodo non
agatur de locis in quibus sedes episcopalis ac
paroeciae canonicae erectae jam sint, atque ad
eas vicarius apostoHcus et missionarii missi
sint ut legitimorum pastorum vices gerant >.
S. C.de P. F. 23 Mart. 1863 et 18Aug. 1866. -
Istud tamen inter episcopos et abbates et pa-
rochos discrimen existit: episcopos scilicet et
abbates huic offido satis esse facturos per ce·
lebrationem et app1icationemunius Missaepro
universo popuIo sibi commisso, etiamsi duas
vel plures dioeceses et abbatias aeque prin-
cipaliter unitas regant (Leo XIII, consto In
suprema, 4 id. Jun. 1882); parochos vero duas
aut plures paroecias regentes, teneri sive per
se sive per alium ad tot Missas celebrandas
quot sunt parochiae. S. C. c., 3 Febr. 1884.
CAP. 1II. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFIClUM. - DUB. 1.
«(quantum tamen rubricae permittunt:
« quìbus neglectis, Ecc1esiae ordinem in-
« vertere ob alterius devotionem non con-
• venit); quia ob ejus devotionem et spe-
« ciales orationes, major fructus provenire
- solet. Si tamen aliter faciat , non erit
«grave; immo nullum, si fìat justa de
« causa. - Vide Diana I, card. Lugo 2 »,
Quomodo 328. - e 9°. Is qui quoad locum, temo
p e cc e t ce..
Iebrans non " pus, intentionem, qualitatem Mìssae, non
satisfaciens
vo un t a t
ì ì « satisfacit, sine justa causa, voluntati fun-
fundatori s,
e datoris, peccat: et quìdem graviter, si
« saepe faciat, esto consentiant haeredes a),
« cum ii in hoc voluntati testatoris non
" possint derogare, ut docent Silvester, Na-
«varrus, Azor, etc. - Episcopus tamen
e potest in hoc dispensare ex causa; ut
e habent Henriquez, Silvester et Tanner.
« Quad si quis quoad locum impedia-
« tur, tenetur in alio, ut habet Azor 3 et
«Sà 4, Diana b): ubi docet (ex Navarro,
« Rodriguez, Fagundez et Azor), esse moro
e tale celebrare in alio templo vel altari
« quam quis tenetur. Quod negat card. de
« Lugo, si raro et ex causa fìat 5; immo
e nec esse veniale, si obligatus quotidie
" celebrare, raro et' ex rationabili causa
« celebret alibi. - Similiter Tamburi-
« nius 6 excusat a morta.li eum qui uno
«alterove die singulis mensibus alibi ce·
« lebrat: nisi tamen teneatur celebrare in
«altari privilegiato. Notatque posse sa-.
« cerdotem contra hoc onus Missarum,
l Part.2, tr. 14, resol. 29 et 31. - ' De Euch.,disp. 21,
num.35. - Si/vest., V. Missa I, qu. 7, § {Juintum, et
qu. lO, i. f. - NaVa1"7 Man., cap. 25, num. 134; cfr. etiam
de Orat., cap. 5, num. 2 et 12. - bor, parto 1, lib. lO,
cap. 24, qu. 7 et 8. - Henriq., lib. 9, cap. 22, num. 6. -
Silvest., v. Legatu", IV, qu. 11.• Tann., tom.4, disp.5,
qn. lO, n. 80. - 'Loc. dt., qu. 8. - , V. Missa, n.47.
- Navar" Man., cap. 25, n.134.. Rodrig'7 Sum" parto 1,
cap. 247, nnm. lO (edit. Hispan.: cap. 244, num. 9, v. f.)..
Fagund., de l° Praec. EccI., lib. 3, cap. 9, num. 7. -
A20r, parto 1, lib. lO, cap. 24, qu. 8. - • Vide n. e6. -
Il Method. celebro Miss.) lib.3 t cap. 2, § l, n. 2; cap. 7,
§ 1, n.2. - "l Loc. cit., n. 36. - S Tr. 13, disp. l, punct.6,
328. - a) Haeredem praetermittunt Silve·
ster, Navarrus et Azor, in reliquis vero con·
cordant.
b) Diana, parto 2, tract.14, resol. 29, id
dumtaxat habet quod sequitur, non vero quod
antea positum est.
329. - a) Pasqualigo utique haec docet de
Ieeo celebrationis in universum, de Sacrif.
nov. legis, qu. 1187 et 1170,. sed qu. 1142,
317
e V. gr. certum earum numerum, prae-
e scribere annis triginta, si adsit posses-
.« sio, titulus et bona fìdes ».
329. - Notandum igitur 1°. Circa locum Non cele-
brare loco
celebrandi, quod si capellanus celebret vel hora
p r a e s cr i-
in alia ecc1esia, vel altari, vel hora quam pta, letba·
le:
a fundatore est constitutum, peccat mor-
taliter. Ita communiter Lugo 7, Palaus 8,
[Contìn.] Tournely 9; Salmant. lO cum Na-
varro, Azor, etc. - Modo id faciat saepius,
aut sine causa, aut sine dispensatione; et
modo fundator altare illud destinaverit ob
gravem causam.
Dixi: saepius. Nam peccabit tantum Modo o·
missio sit
venialiter si faciet raro, puta si semel vel frequens;
bis in mense; et facilius, si mutabit timo
tum altare et non ecc1esiam.
Item dixi: sz'ne causa. Nam minime vel sine
causa;
peccabit,si celebrabit alibi ex justa causa,
puta si altare sit exsecratum; vel quia
egressus a sacristia, viderit illud ab alio
occupatum, - Lugo Il, Salmant, 12; ac EI-
bel 13 cum Herincx, etc.
Item dixi: sine dispensatione. Nam vel s i n e
dispensatio-
bene potest epìscopus dispensare ut cele- ne episcopi;
bretur in alio loco ex rationabili causa,
ob utilitatem propriae ecc1esiae, applica-
tionem studii, infirmitatem, aut negotium,
aut nimnam molestiam adeundi ecc1esiam,
et similia; ut dicunt cum Busenbaum,
Palaus 14, Concina 15; Croix 16 cumPasqua·
ligo a),' Salmant. 17 cum Henriquez, Bar·
bosa, Antonio a Spiritu S.; Roncaglia 18
num. 26. - SI De Euch., parto 2, cap. 9, art. 2, sect. 1,
concI. 4. - lO TI".5, cap. 5) n. 17. - Navar" Man., cap. 25,
n. l34; de Orat., cap. 5, n. 2 et 12•. A2or, parto l, lib. lO,
cap. 24, qu. 8. - 11 De Euch., disp. 21, n. 38. - " Tr. 5,
cap. 5, n. 18 et 20. - 18 Confero 18, de Oblig. celebrandi,
num. 216•. Herincx, disp.8, num. 185 et 186. - " Tr. 13,
disp. 1, punct. 6, num. 'n. - lO De Sacrif. Miss., cap. 6,
§ 2, num. 28. - le Lib. 6, parto 2) num. 120. - 1'1' Tr. '5,
cap. 5, num. 19. - Henr"'q.~ lib. 9, cap. 24, num.. 4. -
Barb., de Ottico et Potest. episc., allego 24, num. 36..
Anton. a Spiritu S.~ Director. confessar., tr. 7, disp. 6,
num. 283. - 18 De Sacrif. Miss., cap. 8, Clu. 6, resp. 2,
v. Te~tio.
de loco in specie disputans, asserit episcopum
posse quidem dispensare quoad altare, sed in
eadem ecclesia; ideoque, n. 5, eum non posse
dispensare « cum absente, si absentia sit longa,
ut celebret in leeo ubi reperitur..., et proinde
non posse concedere licentiam, ut capellanus
absit, studiorum causa, a Iaeo ubi tenetur ce-
lebrare, et celebret ubi studet et non suppleat
per alium '. Quod a Croix hic nQn advertitur.
 318 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARlSTIA. CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFIClUM. - DUB. l. 319

cum Passerino b) et Riccio; Tamburinius I, tantum venialiter peccabit: et ne venia- aliis communiter (contra Diana i), Pa- apud Croix 6), ubi sic dicitur: Districte
Mazzetta 2, qui vocat communem. - Ra- liter quidem, si celebrabit in altari privi- squaligo, Megalium, etc.) de calculo bene- prohzòet ne epz'scopz' in dzoecesana synodo,
tio, quia in tali dispensatione vo1untas legiato ti)} quia ibi melius consulet fun- dicto cum indulgentia ad liberandam ani- aut generales z'n capz'tulz's generahbus,
testatoris tantum in accidentibus omitti- datori. - Ha Lugo 7 et [Contin.] Tour- mam purgatorii in celebratione Missae »: vel alias quoquomodo reducant onera ulla
Beneficia- 330. - « 10°. Beneficiatus ex justitia Mz'ssarum celeorandarum, aut post ùiem
tur , et altiori bono compensatur. Licet nely 8. tus ex justi-
enim Tridentinum 8 prohibeat mutari qua- Caeterum advertendum, apud Patrem Plura de-
tia tenetur
a d n u m e-
« obligatur sub mortali et poena compen- condlium ùnposita, aut z'n limz'ne funda-
litates fundationum; istas tamen episcopi, Ferraris 9 reperiri plura decreta S. C. Con- ere t a j u- .
ben t seme
rum Missa-
rum funda-
« sationis, ad eum numerum Missarum, tionis ; sed pro hz's omnzòus reducendis
voluntates testatorum interpretando, bene ciIii, quibus dicitur pro hujusmodi dispen- ~:cfe~iip~~ tione requi.. « per se, vel (prout mens fundatoris ex aut moderandis vel commutandz's ad Apo-
sìtum,
reducere possunt ad aequitatem : ita Maz- satione semper adeundam esse Sedem stolicam. « verbis colligenda permittit) saltem per stolicam Sedem recurratur, etc. Alzoquz'n
zotta 4, et Croix 5 cum Pasqualigo. Tanto Apostolicam.
Quando
possit cele-
« alium », - [Nisi exprimatur in institu- reductiones, moderationes, commutatzones
magis quia idem concilium 6 expresse Notandum Il", Quod si quis, stipendio Non cele- brare per a~ tione capellaniae quod capellanus per hujusmodi} si quas contra hujus prohz'bi-
lium.
concedit praelatis in quibusdam casibus, accepto, deberet Missam celebrare in al- tari brans in al-
privi-
seipsum celebret, semper per alium cele- tzonz's formam fien' contigerit, omnz'no
etiam omnino commutare ultimas voIun- tari privilegiato, et in alio celebraret, non legiato pc- brare potest. Sic recte docent Salmant. l nullas atque inanes decernit. .....: Facultas
tito, ad quìd
tates, jam teneretur ad restitutionem stipendii, teneatur, cum Dicastillo; et Diana 2, qui cum Cam- autem, ut dare explicat idem decretum
Lirnitatio, Recte tamen Croix et Pasqualigo c) di- sed tantum ad lucrandas ìndulgentìas ap- panili testatur ita declaratum a S. Con- (quidquid dicant Salmant. 7), data per Tri-
cunt in nostro casu non posse dispensare plicabiles pro defunctis. Ita Elbel P cum gregatione. Et sic etiam fuit decisum a dentinum 8 episcopis et aliis, tantum fuit
episcopos, si testator, designando eccle- Anacleto e) et Babenstuber; Sporer I) ac S. Rota Romana, apud Pittonium 3: qui 4 pro reducendis Missis ante concilium re-
siam vel horam in fundatione, specialiter Roncaglia g): qui addit non esse quidem affert aliam declaratìonem S. Congrega- lictis, et non impositis in limine fundatio-
respexerit commoditatem populi audituri obligationem restituendi, si eleemosyna tionis editam 17 Sept. 1683.J - « quem nis a). - E converso, in ipsomet decreto
Missam. . data sit ordinaria; secus vero, si pinguis. « numerum litterae fundationis requirunt. Urbani (apud Croix 9) declaratum fuit
et modo Praeterea dixi: modo fundator altare - Non autem satisfacit qui celebrat in « Eum vero numerum ex justa causa, ut bene posse episcopos reducere Missas si
fundator al-
tare d e s i- illud destinaverit obgravem causam, puta alio altari non privilegiato, applicando in- « V. gr. si reditus jam non sufficientes testator expresse hanc ipsis dederit fa-
gnaverit ex «respondeant, potest minuere episcopus cultatem.
gravi cau- ob memoriam vel commodum familiae dulgentias calculi benedicti, imaginis, etc.;
sa. « in synodo: quam potestatem Bonacina Causae autem ex quibus Sedes Apo- Causae re-
aut populi, vel ob specialem cultum San- quia hae indulgentiae non sunt tam cero ductionis,
ctì, et similia. Nam si nu1lum habuerit tae quam indu1gentiae altaris privilegiati: - restrìngìt ad Missas defunctorum, et stolica solet Missas reducere sunt: pau-
specialem finem, v-el si causa cessaverìt ut dicunt Salmant. 11 cum Navarro h), «quidem post Tridentinum impositas a). citas sacerdotum, stipendii tenuitas vel
(nempe si familia sit exstincta vel alibi Azor h)} Bonacina, Diana et Dicastillo. Et « Vide Bonacina 5 ». augmentum stipendii currentis, extenua-
Reductio 331. - Reductio Missarum hodie tan- tic redituum monasterii, vel majores ex-
moretur), tunc sacerdos, mutando altare, idem censent Lugo 12 et Salmant. 18 cum Missarum a
solaS. Sede
fieri potest,
tum a Sede Apostolica, non ab episcopis pensae necessariae ad victum, etc.; de-
Ricci, Prax, aur., parto 4, resol, 1041 D. 2. - 1 Method. sect. l, concI. 4. - 9 Bibfioth. v. Cappellania, n. 14. - fieri potest; ut patet ex decreto S. Congre- nìque si urgeret necessìtas fratrum, vel
celebro Miss., lib.3, cap. 2, § 2, nume 1. - 2 Tr.5. disp.4, Confero 18, de Oblig. celebrandi, n. 210.. Babenst., de
qu. 2, cap. 3, § 5, qu, 1. - a Sesso 25, de reform., cap. 5. -
10
gationis Concilii, edito jussu Urbani VIII, fabricae ecclesiae aut monasterii.
Sacrif Miss., disp.5, art. 3" n. 16 et 17. - n Tr. 5, cap. 5,
"Loc. cito - 5 Lib. 6, parto 2, n. 120.. Pasquai., de Sacrif. num. 21. - Bonac., qu. ult., punct. 7, § 4, D. 5•• Diana" et confìrmato ab Innocentio xn (vide Ha Palaus 10, Wigandt 11; et Salmant.P
nove leg., qu, 1187, num. 4 et 5. - S Sesso 25, de reform., parto 2, tr, 14, resol. 29. - Dicast., tre 5, de Sacrif. Miss.,
cap. 4. - Croix, lib. 6, parto 2, num. 120. - 'l De Euch., disp. 4, dub, 21. n. 390. - "Disp. 21, n. 39. - 18 Tr. 5, Pasquat., Decis, mora!. 427.- Megal., Varo resolut.187, Pallott., v. Capellarues, § 3, n. 123 et 143 [18 sept, 1633],
disp.21) n. 36 et 37. - 8 De Euch., parto 2, cap. 9, art. 2, cap. 5, n. 22. num.2O. - l Tr. 5, cap. 5, n. 33.• Dicast., Ioc, cìt., n. 411. num, 146 et seqq. - , De Euch., qu, uìt., punct, 7, § 2,
- t Parto 4, tr. 4, resol, f!7. - Campan., Dìversor, [uris n. 10. - • Lìb, 6, parto 2, n. 63, v. A.c primo. - , Tr. 15,
canon., rubr, 7, cap. 6, num, 13. - Rota Rom., decis.299, de Statu reììg., cap. 7, numi 148.- 8 Sesso 25, de reform.,
coram Carpineo, num. 12. (Recentior. parto xv). - 'De cap. 4. - • Lib. 6, parto 2, n. 89. - l' Tr, 22, punct, 15,
b) Passerinus, qu. 187, art. 4, n. 1182, tales Missas in altari privilegiato legendas Parochis, num, 1171.- • Loc. cìt., num. 1514. Cfr. etiam n. 2 et 3. - U Tr. 12, n. 80•.- lJ Tr. 15, cap. 7, n. 144.
distinguit, et dicit « quod si tam de jure quarn bona fide alibi celebravit, ex integro con-
de facto Missa potest celebrari in loco a fun- demnare ad resarcitionem et repetitionem
datore praefìxo, non potest episcopus se intro- ipsarum Missarum >. In reliquis vero cum
i) Diana, parto 4, tr. 4} resol. 40; et sacerdos uti paramentis nigris diebus non
mittere; sed solius Summi Pontificis est pias Elbel concordato
voluntates commutare.... Si vero de jure vel I) Sporer, etsi ab Elbel hic citatur, non parto 6} tr. 6, resol. 12, docet utique hoC' impeditis.. Decr. auth. S. C. Ind., n. 281,339
de facto sit impossibile celebrare in altari a loquitur tamen, parto 2, cap.5} n. 355} de al- modo- satisfieri, modo tamen petens Missam et 357. Et S. R. C. prohibuit alium colorem
fundatore electo; tunc..., si impossibilitas sit tari privilegiato. nullum altare particulare determinasset, ut in Missis defunctorum praeter nigrum; viola-
manifesta, non est opus episcopi auctoritate, g) Roncaglia, de Sacrif. Missae., cap. 7}
limitat, parto 4} loc. cito ceum tamen esse posse die 2 Novembris, si fiat
quae tamen in dubio est necessaria, quia tunc qu. 7, resp. 2.- «Suaderem, inquit,....ut aliis j) Nihilominus S. C. Indulg., die 2 Maji e;,:positio 5S. Sacramenti pro oratione XL Ho·
subrogare aliud altare, in quo celebrari de--· operibus satisfactoriis, et praecipue lucrando 1852, dec1aravit eum qui quacumque ratione rarum. Decr. auth. S. R. c., n. 3177 et 3864.
beat, proprium est episcopi >. indulgentiam altaris privilegiati non lucretur, 330. - a) Seu rectius: Bonacina restringit
indulgentiam plenariam pro defunctis, pro
c) Pasqualigo a Croix citatur uti refert quibus debebat in altari celebrare, compen- non posse satisfacere applicando aliam indul- hanc facultatem ad Missas «ex defunctorum
S. Alphonsus; tamen, qu.1187} i. f" non 10- saret damnumspirituale illis irrogatum, ad gentiam plenariam defunctis, pro quibus ad dispositione > relictas, et quidem ante Triden·
quitur de loco, sed de hora vel die. quod etiam teneri aliqui docent >. In reliquis altare privilegiatum celebrare debuerat. De· tinum impositas.
d) Dummodo testator in designando pri-
creta auth. 5. C. Ind., n. 357. Et haec qui- 331. - a) Et haec potestas reducendi Mis-
concordato sal? in synodo intelligi tantum de prima sy-
mo altari non respexisset ad causas supra h) Navarrus et Azor a Salmant. non bene
dem dec1aratio servanda est, quidquid alias,
enumeratas, ut limitant Lugo et Collet. citantur; nam neque apud Navarrum, Man., die 22 Februarii 1847, responderit eadem 5. C. nodo post idem concilium celebrata} ac de
. e) Anac1etus, seu rectius Kresslinger, in cap. 25, n. 134; neque apud Azor, parto 1 pro casu quodam particulari tantum, uti ex- oneribus Missarum celebrandarum ante idem
Addit. ad Reijfenst., tr. 14, disto 5, n. 94.- Nb. lO} cap. 24, qu. 8, hoc assertum reperir~ plicuit die· 24 ]ulii 1885. - Praeterea, ad lu- concilium impositis, ut dec1aravit S. C. c., et
« Difficile mihi... videtur, inquit, similem qui potui. crandam indulgentiam pro defunctis, tenetur habetur apud Pal1ottini, v. Missa, § 11} n. 5.
 320 LlB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
cum Azor, Philiberto, Barbosa, Lezana
et aliis.
Dubitatur l°. An episcopus possit mz:
nuere Missas quarum onus non est qui
suscipiat ob eleemosynae tenuzlatem?
Episcopus Affirmat Croix 1 cum Pasqualigo et
nequit re-
dncere Mis·
sas q u a s
Tamburinio. - Sed negandum cum Pa-
nemo vult tre Coneina; ex decreto S. Congregatìo-
suscipere,
nis mox supra citato, ubi dec1aratur nullo
modo posse episcopos onera Missarum
reducere vel moderari. Idque expressius
declaravit eadem S. C. in alio decreto
(quod refert Concina Z), iterum confirmato
per aliud decretum, editum dìe 20 ]unii
1682. - Sed hoc intelligendum procedere
ait Fagnanus b) cum Felino b), quando ano
tea hujusmodi onera Missarum de jure
vel de facto adimpleri poterant. Sed casu
quo reditus a principio fuerint suffìcien-
tes, et postea ita imminuantur, ut nullo
modo sufficiant ad onera ferenda; tunc
dicit Fagnanus b) non videri sublatam epi-
scopis facultatem, quam habent de jure
communi, Missas moderandi vel commu-
tandi: ex cap. Nos quidem) de testam., et
ex Tridentino 8, ubi conceditur episcopis,
ut una cum haerede vel exsecutore pos-
sint ultimas voluntates in alium pium
usum commutare c). . fuit: Pro hzs omnibus reducendis aut mo-
Aeor, parto 3, Iib, 12, cap. 6, qu. 5. - Philib. Marchin.,
tr, 3, parto 2, cap. 19, num. 26. - Barbos., de Offìc, et
Poteste episc., allego 29, Do 3. - Lesana, Sum., v. Missa"
n. 30. - 1 Lib. 6, parto 2, n. 119. - Pasqual., de Sacrif.
nov, tegìs, qu. 1169. num. 6. - Tambur., Method. celebro
Miss., lib.3, cap. l, § 2, n.9 et lO. - Concina, de Sacrif.
Mis••, cap. 6, § 2, n. 42. - • De Sacrif. Miss., cap. 6, § 2,
n. 42; cfr. PaUottini, v. Missa, § 11, n. 8. - a Sesso 25,
de reform., cap. 8. - • Lib. 4, n.855. - • Method. celebro
Miss., lib. 3, cap. 1, § 2, n. 2; et § 3, n. 89. - • De Sacrif.
Miss., cap. 8, qu. 8. - Pasqual., qu. 1075, D. 2 et seqq.•
b) Fagnani sententia clarius exponenda
videtur. Dicit ergo in cap. Ex parte, de con-
stit., n. 21, Missarum reductionem ad Roma-
num Pontificem spectare, nisi tamen (n. 23)
proventus haereditatis non suflìciantad omnia
onera injuncta; limitationem tamen istamlo-
cum non habere quoad onera beneficii in
eOrum fundatione injuncta (n. 24). - Deinde
vero (n. 25 ·et seqq.), disputans de casu quo a
principio erant quidem sufficientes, sed po-
stea imminuti sint, adeo ut non suflìciantad
onera supportanda, tunc forte poterit episco-
pus moderari quoad haeredem, in quantum
reditus ad eum spectant; quoad beneficiatum
vero: respectu eleemosynarum, quas ipse be-
neficiatus tenetur aliis sacerdotibus erogare
Dubitatur 2°. An possù capellanus ex
se minuere numerum Mzssarum si defl-
dant reditus?
Si deficiant in totum sine ipsius culpa, Totaliter
deficiente
certum est" non teneri Missas celebrare; reditu sine
culpa,
ut communiter dicunt Croix 4, Tamburi- pel1anus ca-
nius 5; Roncaglia 6 cum Pasqualigo et Pas- non tenetur
celebrare.
serino; ac Escobar 7 cum Bordono et
Aversa. Idque declaratum fuit a S. Con-
gregatìone (ut diximus n. 324, v. Hic
autem). - Si vero reditus deficiant in Deficiente
parte, etiam videtur certum curo Esco- in parte, po-
test mintte-
bar 8, posse capellanum m,inuere Missas, restipendium
Missas si
casu quo testator congruam e1eemosynam tum. sit taxa..
designaverit, v. gr. tarenum pro qualibet
Missa. Quia tunc, sicut augendus esset
numerus Missarum, si reditus augerentur;
ita minuendus est, si reditus diminuuntur.
Major difficultas est: An possit capei- rusSi nume-
Missa~
lanus minuere Mzssas, si testator .desi- rum sit de-
terminatus,
gnaverit numerum Mzssarum, et deficit et deficiat
stipendium:
stipendzum adhuc ordinarium ?
Negant Tamburinius 9, Diana l0, Maz-
zotta 11, Palaus 1Z; et Salmant.P cum Azor,
Gavanto, Philìberto, Pellizzario et Lezana.
Ili dicunt pro hac moderatione omnino Alii di-
cunt adeun-
recurrendum ad Sedem Apostolicam c): dam S. Se-
dem pro re-
tum ex decreto supra allato, ubi dictum ductione;
Passer., qu, 187, art. 4, nume 1037. - 'i Lib, 21, num, fa7 • ..
Bordon ...rescl, 25, n. 31. .. Aversa.. qu, 1l, sect, 18, § Tertio,
v. Quod si posto .- • Loc. cìt., n. 638. - • Method. celebro
Miss., Iìb. 3, cap. 1, § 2, D. 1 et 2. - 10 Parto 10, tre 16,
resol, 65. - 11 Tr. 4, disp. 2, qu. 1, cap. 2, § a, qu, 1, n. 5.
- 19 TroIa, disp, 1, punct.6, num.23. - 18 Tr-, 15, capo 7,
nume 150 et seqq... Asor.. parto 2, lib. 6, cap. 24, qu. 6;
et parto S, lib. 12, cap. 6, qu. 4. - !;avant., Manual. epi·
scopor., v. Missa, D. &5. ~ Philib. Marchi"'., tr. a, parto Z,
cap. 19. Dum. 1. - Pellis., tr. 6, cap. 3, num. 42 - Lesana,
v. Missa, n. 37.
pro Missis celebrandis, poterit similiter epi-
scopus ea onera moderari. Et ibi citat cap. Nos
quidem; Trident., cap. 8, sesso 25; et Feli-
num, in cap. Cum accessissent, num.19, de
cons#tut.: respectu vero Missarum quas bene-
ficiatusper seipsum celebrare tenetur, etiamsi
reditus beneficii postea diminuti fuerint, non
videtur episcopus u1lam facultatem habere
illas reducendi.
c) S. C. Conco declaravit episcopum non
possereducere onera perpetua MissaruIllnon-
dum accepta, absque benepfacito Apostolico,
etiam recusantibus locis piis ea acceptare
absque praevia reductione; nec posse episco-
pum reducere onera Missarum beneficio in
fundatione imposita, etiamsi reditus ita sint
CAP. IlI. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFIClUM. - DUB. I.
derandzs... ad Apostaùcam Sedem recar-
ratur ; tum ex alio decreto (vide apud
Croix 1), ubi ad quaesitum: Quzd,si lega-
tum sz't ita tenue ut non sit quz' velz't onus
illi injunctum subire,' et, si recurrendum
st'tad Sedem Apostolicam pro moderatione
oneris, totum aut fere totum insumendum
sit pro expensis ad id necessarùs? sic
dec1aratum fuit: Etsi legatum sit adeo
tenue, nihilominus pro reductione oneris,
ut supra zmposltz~ ab tis ad quos per-
tinet Sedem Apostoiicam esse adeundam:
quae , absque ulla zmpensa, ùJ statuet
quod magzs z"n Domino e re esse judka-
oerit:
Alii di- Bis tamen non obstantibus, affirmant
cunt redu-
ctionem fie- cum Busenbaum d), ut supra num. 330,
ri posse a
capellano, Franciscus de Lugo 2, Escobar 8; ìtem
Bordonus apud Croix 4; et Pasqualigo ac
alli apud Roncaglia 5, qui 6 id probabile
putat.
Ratio horum est, quia id censetur esse
juxta mentem ipsius testatoris: qui non
praesumitur voluisse gratis, aut stipe mi-
nori justo, cogere capellanum ad cele-
brandum, vel ad supplendum stipendium
ex propriis bonìs si vellet per alium ce-
lebrare; alioquin voluntas testatoris esset
Ad vitan-
dam hallu-
injusta, quae servari non debet. At, quia
cinationem,
adeundus e-
in hoc facile intervenire posset pericu-
piscopus 1um hallucinationis, advertit Roncaglia,
aut vir nru-
denso - generaliter loquendo, recurrendum esse
ad judicium episcopi (quod necessario
requirunt Croix 7 et [Contin.] Tournely 8),
vel saltem viri docti et pii, qui non au-
ctoritative, sed tamquam justus arbiter
numerum Missarum moderetur. Ad de-
creta autem praefata respondet Roncaglia
cum Pasqualigo O), in tali casu hanc non
esse proprie reductionem aut moderatio-
nem stabilem, quam Sedes Apostolica sibi
reservat; sed esse cessationem de jure,
1 Lib. 6, part. 2, num. 89. - g De Sacram., lib. 5,
cap. 12, n. 98. - 3 Lib. 21, n. 638. - Bordon.) reso!. 25,
nume 37. ~ 4. Loc. cit., n.118.- Pasqual.,,,qu.l077,n.4._.~
5 De Saerif. Miss., cap. S, qu. 8. - G Loc.. cit., reg. in
praxi, n. 3. - Roncagl.) loc. cito - '1 Lib. 4, num. 855. _
8 De Buch., parto 2, cap. 9, art. 2, sect. 4, qu. la. _
diminuti, ut non sufficiant pro eis supportan-
dis.Vide Pallottini, V. Missa, § 11, n. 8 et seqq.
d) Verba Busenbaum vide supra, n. 330.
e) Id est: Pasqualigo, qu.1077, n. 4, APUD
Roncaglia, loc. cit., qu. 8.
S. ALPHONSI,Opera moraUa. - Tom. III.
321
obligationis pro rata redituum defìcien-
tium. Decreta enim loquuntur juxta men-
tem Tridentini 9, ubi sermo est, non iam
de reditibus diminutis, sed de tenui ~lee­
mosyna ab initio designata pro Missis,
quas non facile reperiatur qui velit cele-
brare, et de illis, re integra, ob tenuita-
tem stipendii, vel paucitatem sacerdotum
fieri vellet reductio. - An autem haec S. Doctoris
monitumde
opinio sit probabilis, judicio sapientiorum probabilita-
te et usu se-
remitto. cundae opi-
Caeterum, si staret haec sententia, nionis.
omnino servandum esset: id quod adver-
tit Tamburinius l0, nempe, quod si capel-
1anus per annos praeteritos acceperit sti-
pendium majus solito, tenetur compen-
sare l), eumdem numerum Missarum ce-
lebrando: qui enim ante stetit commodo
deinde stare debet incommodo.
Dubitatur 3°. An episcopus possit mo-
derari officia, preces et eleemosynas annz:
oersarus annexas?
Negat Tamburìnìus, apud Croix n. _ Episco-
pus potest
Sed affirmat Pasqualigo, ibid., quia prohi- moderari
bitio non loquitur de bis, sed tantum de ces, officia, pre-
etc., an-
Missarum reductione. Uti etiam nec de annexa. niversariis
illis Missis, ad quas aliquis sacerdos se
obligasset sine congruo stipendio: id enirn
esset in praejudicium ecclesiae et sue-
cessorum. Sed hoc u1timum nullo modo
admittendum; quia esset contra decreta
relata supra, in Dub. 1.
332. - « 11°. Qui ratione beneficii tene- Beneficia-
tus ad Mis-
« tur quotidie celebrare, tenetur etiam s a m quoti-
« Missam pro fundatore (nisi de hujus die tenetur
pro funda-
tore.
« intentione contraria constet) applicare.
« Bonacina et alii quatuor cum Diana 12:
« qui tamen concedit posse eum pro se- Limitatio.
« ipso quater aut sexies in anno ,,; [Vel
pro valde sibi conjuncto, aut carissimo
amico, aut benefactore: sic enim praesu-
mitur consensisse fundator; ut Salmant. 13
~ Sesso 25, de reform., cap. 4. - 10 Method. celebro Miss.,
lib. 3, cap. l, § 3, n. 96. - Ta'Jnbt~r.) Ioe. cit., § 2, n. 5. ~
11 Lib. 6, parto 2, n. 121. -Pasqua/., qu. 1171, n. 4 et 5. -
Bonac.) disp.4, de Euch., qu. ult' J punct. 7, § 2, DUm. 13
et 14. - 12 Parto 6, tr. 6, resol. 13; part.2, tre 14, resol. 2S;
et parto lO, tr. 14, reso!. f!7. - 18 Tr. 5, cap. 5, n. 36.
I) Tamburinius obligationem absolutam
capellano non imponit; sed dicit: «Non posse
statim diminui Missas »; et addit cong.ruum
esse hujus anni defectum compensare ex prae-
teritorum excessu.
21
322 LIB. VI. - TRACT.III.' DE EUCHARISTIA.
cum Lezana, Diana, Stephano, Homobono
Naldo, Philiberto, etc. passim. Modo non
accipiatur stipendium j ut recte advertunt
Holzmann a),' et Elbel ! cum Pasqualigo b)
et Gobat; ac Salmant. c) cum Bonacina c),
Gavanto c), Diana C), et communi; contra
Vidal c): quia hoc esset contra mentem
fundatorìs] e et in die Commemorationis
omnium defunctorum, pro particulari de-
functo celebrare. [Vide infra, n. 338J.
e Item, quavis hebdomada unam Mis-
e sam ornittere devotionis et reverentiae
e causa: idque ex praesumpta intentione
e fundatoris. - Quod Tamburinius S ex.
e Gavanto d) lirnitat: nisi de contraria fun-
e datoris voluntate constet, vel sit onus
e ecc1esiae aut monasterii curare Mis-
e sam quotidianam. Vide Tamburinium 3,
e Dìana s,
e ldipsum limitat card. de Lugo 5, si
« obligatio dirigatur ad ipsum sacerdo-
« tem, v. gr. si dicatur: Qui debet quott:
« d'e celebrare: quo casu concedit ».[Ita
etiam Salmant. 6 communiter cum Sua-
rez, Bonacina, Azor, Leandro, Silvestro,
xe cap. Stgnificatum, de praebend., ubi
Le1l411a, Sam., v. Missa l nume 41. • Diana, parto 4,
tr, 4, resol. 86; cfr. parto 2 et parto IO, loeis cito • Suph.
a S. Paulo, de Sacram., tr.5, disp.4, num.74•• Homob.,
Rum. eccles., tr. 14, cap. 1, qu, 3, 211C parto resolut. -
Nald., Sum., v. Missa, nume 7, v. f... Philib. Marchin.,
tr, 3, parto 2, cap. 23, n.4. - l Confero 18, de Oblig. cele-
brandi, num, 215, i. f.. Gobat, tr. 3, num. 584 et 585. -
• Method. celebro Miss., lib. 3, cap. 3, § l, num. 5 et 6.
- ! Loc. cito - 4 Parto 2, tre 14, resol. 28; parto 4, tre 4,
resol. 86; parto 5, tr. 5, reso1. 23, et tr. 13, resol. 51. -
332. - Holzmann, de Euch., n. 351,
a)
v. f" negat eum, qui tenetur quotidie cele·
brare, si quando ex rationabili causa vacet,
posse pro aliis non sibi valde conjunctis ce-
lebrare, sive dein ab istis stipendium accipiat
sive non.
b) PasquaIigo non videtur recte ab Elbel
citari; nam, qu.. 1130, ubi dicit capellanum,
obligatum ad ce1ebrandum quotidie,posse ali·
quoties in anno celebrare pro se aut sibi va1de
conjunctis aut amicis intrinsecis et benefacto-
ribus, siIentio pIane praetermittit stipendium.
Et qu.1131, n. 4, dicit capellanum, qui seme1
vacat in hebdomada, posse iis diebus quibus
vacat, pro se vel pro quo libuerit, celebrare,
«praescindendo ab eo quod possit capellanus
accipere vel non accipere stipendium '.
c) Salmant., loc. cit., n. 38, loquuntur de
casu huic vaIde affini,de eo nempe quo capel-
1anus, majoris honestatis causa Missam se·
mel in hebdomada omittit; negantque contra
dicitur capellanum teneri quotidie cele- .
brare, salva honestate et debita devo-
tione. Advertit tamen Roncaglia 7 quod
nullo die capellanus poterit vacare, si in
fundatione expresse cautum sit ut Missa
celebretur per seipsum vel per alium :
ex dec1aratione S. Congregationis, die
30 Maji 1699J. - e Si vero dirigatur ad
« celebrationem in tali loco, V. gr.: Volo
«ut in tali ecclesia celebretur quotùlt'e
« Missa, teneri eum pro se alium sub-
«stìtuere eo die quo ipse non celebrat ».
[Ita Salmant.v cum aliis communìter].
SSS. - e ~20. Qui non potest fundationi aegrotans.
Capel1anus
« satìsfacere propter morbum, non tene-
- tur, si brevis sit (v. gr. quindecim die-
«rum, ut docet Bonacina; aut etiam unius
e alteriusve mensis, ut probabiliter docet
« card. de Lugo 9), substituere alium aut
e compensare; cum tam stricte ne domini
e quidem honesti cum famulis agant. -
e Secus tamen, si sit diuturnus morbus:
e nisi a) reditus sint nimis tenues, aut in
« rnorbum absumantur; ut contra Silve-
«strum b) et Azor b) docet Bonacina ex
e Rodriguez. - Impeditus vero aliis ne-
• Resp. mor., lib. 5, dub, 9, num. 8. - • Tr. 5, cap. 5,
num, ?i7. - Suar.) disp.86, sect, l, v. De benefici/s, i. t. .
Bonac., qu. ult., punct. 7, § 2, n. 17. - Asor, parto 1, Iib, IO,
cap. 24, qn, 7. - Leand., de Sacrif. Miss., disp.B, qu, 14. -
Si/vest., v. Missa I, qu, 7, § Quintum. - , De Sacrif.
Miss, , cap. 8, qu, 3, resp, l; cfr. etiam Pallottini, v. Capel-
Ianus, § 3. num. 143. - • Tract, 5, cap. 5, num. 37. -
Bonac., qu. ult., punct. 8, n. 17. - • De Euch., di.p. 21,
n. 49. - Bonac.) Iae. Cit... Rodrig" Sum., parto l, cap. 250,
conci. 3.
VidaI, eum posse pro alio celebrare ab eoque
stipendium accipere. - Quod pariter et in eo·
dem casu negant Bonacina, loc. cit., punct.7,
§ 2, n. 16 .. Gavantus, parto 3, tit. 12, n. 17 ..
Diana, parto lO, tr.14, resol. 37. - Contra-
rium tenet VidaI, Arca vital., de justit.,
inquisit.l, (n. 28). - Sed S. C. C. in Collen.,
18Sept. 1633, declaravit capellanum, die vaca·
tionis non posse celebrare pro se vel pro alio,
. accepto stipendio. Vide PaIlottini, V. Capella-
nus, § 3, n. 142.
d) Gavantus, etsi a Tamburinio non alle-
gatur pro limitatione, eam tamen aperte in
sinuat, parto 3, #t. 12, n. 17 et 18.
333. - a) Bonacina limitationem istam ta-
citus praetermittit, sicut et Rodriguez.
b) SiIvester, V. Missa I, loc. cz't... Azor, loc.
cit., ajunt quando quis, ex institutione quae se
referat non ad personam, sed ad ipsam Mis-
sam celebrandam, quotidie celebrare debet: si
sit impeditus, debet alium subrogare. lta SiI·
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. 1.
egotiis, licet justis (curo haec non de-
e beant obesse fundatori), debet satìsfa-,
e cere per alium, vel compensare postea;
«praesertìm si fiat saepius. Ita Bona-
«cina 1 ».
Quaeritur: An capellanus aegrotans
teneatur interùn alteri dare stipendium ut
Missas celebret?
Non tene..
Commune est (contra Henriquez) non
tur curare
celebratio- teneri, si infirmitas sit brevis; ut cum Bu-
nem per a-
lium, in in- senbaum (hic) tenent Lugo s; Salmant. 3
firmitate
brevi. cum Dicastillo, Diana, Lezana, etc.: nisi
Limitatio. fundator voluerit non deficere Missam in
talì loco, etc.
Quaenam autem si! infirmitas bre-
Quaenam
vis? - Alii dicunt, si durat per decem
dicatur bre-
vis intirmi.. dies; ut Barbosa, Molfesius, Graffius, etc.
tas.
- Alii extendunt ad quindecim dies; ut
Bonacina et Diana; item Elbelc' cum
Anac1eto c). Et de hoc habetur dec1aratio
S. C. Concilii, edita die 17 Nov. 1695(apud
Pittonium ~), ubi dictum fuit non teneri
capellanum per alium supplere, tempore
infirmitatis non excedentis quindecim dies.
- AHi, ad mensem: ut Laymann 5; Sal-
l Qu. ult., punct, 8, n. 17. - Henriq., lib. 9, cap. 24,
n. 4. - • De Euch., disp. 21, n. 43. - 3 Tr, 5, cap. 5, n. 34. _
Dlcasi., tr, 5, de Sacril. Miss, , disp. 4, dub. 21, n. 411•.
Diana, part.2, er, 14, resol, Z7. - Lesana, Sum., v. Missa,
num. 40. - Barb., de Offìc, et Potest, episc., allego 24,
num. 31, v. f. - Molfes., parto l, tr, 6, cap. 1, num, 79••
Jacob. de Graffiis, tomo 2 Consilior., lìb. 3, de praebend.,
consil. 1, diff.2, n. 4 et 5. - Bonac., de Euch., disp. 4,
qu. u1t., punct.8, num'.17. - Diana; loco cit., resol. 27.-
.. De Parochis, n. 1605. - li Lib. 5, tr. 5, cap. 3, n. 7. _
vester et Azor, quos Bonacina citat pro opi-
nione docente esse eo casu supplendum per
alium, aut restituendum.
c) Elbel, de Euch., n. 214; Anacl. Reiffen-
stuel, tr. 14, disto 5, n. 88, afferunt etiam
opinionem quae extendit usque ad mensem, a·
qua non videntur dissentire.
d) Philibertus Marchinus, tr. 3, parto 2,
cap. 23, n. 5, adducit etiam opinionemquae
concedit bimestre; et videtur omnes opiniones
reputare ut probabiles.
c) Salmant., loc. cit., n. 35, solum Anto-'-
nium a Spiritu Sancto aIlegant pro sententia
quae hanc opinionem probabilem esse affir·
mat; Dicastillum vero et Petrum Navarra,
quasi eamdem simpliciter teneant; Palaum
vero non nominant,
f) Benedictus XIV, postquam de Missis
323
manto G cum Hurtado et concilio Mediola-
nensi VII 7, ubi: QUt tamen per annum
saltem illud munus (celebrandi Missam
quotidianam ex mercede) obierint,possint,
si vere per mensem infirmz'tate fuerint
impeditt~episcopi judicio, integram elee-
mosynam percipere. - Alli denique ex-
tendunt ad duos menses; ut Lugo 8 cum
Navarra; item Philibertus d), Dicastillus,
Naldus, Leander et Antonius a Spiritu
Sancto, apud Salmant. 9; et adhaeret Con-
cina lO. Ac probabile putant Busenbaum
(ut supra); ac Dicastillus e), Palaus e), Na-
varra e), etc., apud Salmant. e). - Omnes
autem hae opiniones videntur esse pro-
babiles.
Nota hic obiter id quod advertit Be-
Missae
Gregoria~
nedictus XIV 11, prohibuisse Sacram Con- nae,
gregationem triginta Missas Gregoria-
nas, utpote rebus non convenientibus re-
fertas f).
An autem liceat accipere stipendium
pro prima Missa, quam neopresbyter ce.
lebrat cum episcopo? - Vide dicenda
n. 829, v. An autem.
• Tr. 5, cap. 5, n. 35. - Gasp. Hurtad., de Sacrif. Miss.,
disp, 4, diff. l, i. f. • 'Tit. de Missis, V. Sacerdotes, _
S De Euch., disp.21. num, 49... Petr, Naoar., de Restit.,
lib. 2, cap. 2. num. 210. - Dicast., tract, 5, de Sacrif.
Miss., disp.4, dub, 21, num.411... Nald., Sum., v. M'issaj
num. 11•• Leand., de Sacrif. Miss., disp. 5, qu, 19. _
Anton; a Spirìtu S., Director. confessar., tr, 7, disp. 6,
num. 269. ~ li Te. 5, cap. 5, num. 35. - lO De Sacrif. Miss.)
cap. 6, § 2, num. 31. _·11 De Sacrif. Miss., lib.3, cap. 23,
num.3.
S. Gregorii juxta consuetudinem tractavit,
haec subdit: « Interjecto aliquo tempore, trio
ginta Missas prorsus ineptas et rebus haud
convenientibus refertas, quidam sine ulla fa-
cultate temere confecit,easque a S. Gregorio
appellavit....Sacra igitur Rituum Congregatio
easdem Missas celebrari omnino vetuit, non
vero piam consuetudinem a S. Gregorio in-
ductam, ut per triginta dies continuos toti-
dem sacrificia Deo offerantur pro illius expia-
tione qui e vivìs decedit '. Et re quidem vera
in Decr. auth. S. R. c., n. 460, ad 4, et
n. 555, § Missas, prohibitae tantum habentur
ineptae illae Missae; non vero illae Missae
numero triginta institutae pro defunctis. a
S. Gregorio in Dz·alogor. cap. 55, ut expresse
declaravit eadem S. R. C. die 28 Oct. 1628.
Decr. auth., n. 477, z·. f,
 324 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARllSTIA. CAP. IlI. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRlFICIUM. - DUE. II. 325
intelligendum, quando subditus ita allìga- rer 14 cum Gobat, qui b) testatur hanc esse
DUBIUM II. ret applicationem pacto, ut absolute in- omnium praxim; et Croix 15 cum Co-
Cujus sit applicare Fructum Sacrificii. tenderet non applicare, si non satisfa- ninck c), Tamburinio et Pasqualigo. Et ab
ceret obligationi contractae (quod bene hac doctrina in substantia non est diffor-
334. A quo applicandus sit fructus Missae. - An religiosus valide Missam appHcet contra ait Sporet l, in facto raro accidere). Quan- mis Pater Concina 16. Nam, licet requirat
ooùontasem praelati. - 335. Applicatio debet fieri ante celebrationem: - Qu. 1. An do tamen absolute applicat, non restrin- intentionem virtualem; tamen virtualis
sujficiat appHcatio habitualis. - Qu. 2. An; si quis accepit stipendia a diversis, suf- gendo intentionem ad satisfactionem pacti; illa (modo quo ipse explicat) coincidit cum
ficiat applicare Missas pro eis in confuso. - 336. Quid, si appticatio nulli fiat vel tunc valide applicat ex potestate generali nostra habituali: dum inquit, quod si quis
incapaci. - 337. An valeat applicatio conditionata. - Et an appHcatio facta pro primo
offerente sit illicita et inualida. - 338. An in die mortuorum possit appHcari Missa quam ipse habet applicandi sacrificium acceperìt viginti e1eemosynas, et hodie
pro partic?4laribus ex stipend.io. - 339: De altari pr.ivilegz·ato. - Qu. 1. An a~ tale~ cui vult, etiamsi errore ductus Missam ap- celebrationem incipit cum voluntate se-
indulgentzas lucrandas requiratur Mzssa de Requiem. - Qu: 2. Quomodo intelli- plicaret pro obligatione contracta. quentibus diebus celebrandi pro offerente,
genda est clausula: modo in ecc1esia quotidie dicantur septem Missae, - Qu. 3. Quo· Applicatio 335. - « 20 • Sacrificium, quod neque tunc sufficere primam intentionem; etiam-
modo clausula: modo in ecclesia non sit alìud altare privilegìatum. quando fa-
cienda. « formaliter, neque virtualiter ulli applì- si ceteris singulis diebus allo distractus
Solus effe- 334. - « Resp. Solus sacerdos offerens superioris; unde, sicut superior potest c catum est, vel ante, vel in ipsa conse- illam non renovet. - Ratio nostra est,
rens valide « cratione, saltem secundae speciei, non quia applicatio Missae se habet per mo-
Missam ap- «valide id facit per suam intentionem; irritare contractus et vota subditi, ita
plicat.
« quia est actus potestatis sacerdotalis. - etiam applicationes Missarum. e: potest postea ulli applicari, saltem adae- dum donationis verbalis, quae, semel facta,
« Ita communiter Suarez, card. Lugo 1, etc. Secunda vero sententia, communior et Probabi- c qua te; quia producit effectum quando valet donec expresse revocetur. - Re-
Iius ifficite,
« Unde resolves: probabilior, dicit talem applicationem sub- sed v a-l i d e .« existit, neque is suspenditur, Ideoque spondetur autem ad rationem oppositam,
applicato
« l". Is valide applicar, etsi peccet sa- diti esse quidem illicitam, sed non ìnva- « nec licet accipere stipendium pro Missa quod in sacramentis ideo requiritur in-
e: crificando, vel applicet contra volunta- lidam. Et hanc tenent cum Busenbaum, « praeterita. - Vide Laymann 2. tentio actualis vel virtualis, quia intentio
« tem superiorum. Ita Suarez, Laymann, Suarez 6, Laymann 7, Lugo 8 (qui ait op- «Dìxi: vel ante ; quia non requiritur efficit sacramentum, seu actualiter infìuìt
«Diana, card. de Lugo 2: - contra Na- positam rejici fere ab omnibus recentio- -ut applìcatio fiat in ipso sacrificio; sut- in ejus confectionem. Sed in applicatione
« varrum a), Ledesma et alios, quorum ribus), Salmant. 9, Anac1etus lO, Sporer 11; e ficitque si pridie facta sit, etsi ipso die Missae, intentio non efficit fructum illius,
« sententiam probabilem dicit Diana 8 ». [Contin.] Tournely 12 cum Vasquez; et « de ea non cogitet. - Bonacina 8 ex Sua- dum adhuc sine applicatione de se oritur
Quaeritur: An reiigiosus vaNde ap- Elbel :" cum Mastrio, Croix et Gobat. Ra- - rez et Diana 4, contra Vasquez ». fructus ex celebratione Missae; et ideo
plicet Missam contra voluntatem praelati? tio, quia subditus, ubi utitur potestate Or- Quaeritur lO. An ad applicandam Mis- sufficit applicatio aliquando facta, per
A Iii ne- Prima sententia negat: quam tenent dinis (ur est in hoc casu), minime subjici- sam sujJiciat applù:att'o habituah's, nempe quam fructus fuit alicui donatus.
g t l i- aliquando habita et non revocata? Quaeritur 20 • An, si quz's accipit sti-
a n

giosum ap-
r e

Scotus b), Gavantus a) " item Gabriel b),
plicare va-
lide contra Armilla c) et alli, apud [Contin.] Tour-
voluntatem
praelati, nely 4; ac Corduba d) et Ledesma, apud
Diana 5, qui probabilem putat. - Ratio,
quia voluntas religiosi subditur voluntati
saar., disp. 79, setto 9, init. et v. Alii nihilominus.-
1 De Euch., disp. 19, num, 211. - Suar«, Ice. cìt., v. Alii
nihilomin"s. - Laym., lib.5, tre 5, cap •. 2, nume 11. -
Diana, parto 2, tr, 14, resol. 72. - 'Loc. cito - Mart.
Ledesmc, 2& 4', qu, 16, art. 14, v. Sed dubitatur si. -
aLoe. cito _ " De Sacrif. Miss., cap. 9, art. 2, sect. 9,
quaer.6, v. Grave. - Ledesm' l loc. cit.· 5 Part.2, tr. 14,
resol. 72. - , Disp.79, sect. 9, v. Alii ,,;h;lom;nus. -
334. - a) Navarrus videtur hic ex typo-
graphi incuria irrepsisse pro Gavanto, qui a
Lugo et Diana citatur, totaquecitatio videtur
tur voluntati praelati. - Lirnitat Marchan-
Iirnitauo.
tius 14, si sacerdos applicationem faceret
ex vi pacti initi cum offerente; quia sì-
cut pactum sine voluntate praelati est
nullum, ita et applìcatio. Hoc tamen sane
t Lib. 5, tr. 5, cap. 2, num, 11. - e De Euch., disp. 19,
n. 211. - u Tr. 5, cap. 3, n. 25. - 10 Tr.14, disto 5, n. 72. -
u Parto 2, cap. 4, n. 289. - Hl De Sacrif Miss., cap. 9, art. 2,
sect.9, quaez. é, v. Probabilior tamen. - VasQ" disp.231,
cap. 6, n.31 et seqq, - 18 Confero 17, de Valore Sacrificii,
n.180. - Mastr., Theol. mor., disp. 19, n. 71•• Croix, lib. 6,
part.2, n.214. - Gobat, tr. S, n. 161. - " Tribun., tom.2,
tr. 2, parto 2, tit. 4, qu. 2, § 2, dub. 4, resp. 2.
loci indicatione,haec dumtaxat scribit, V. Mis-
sa, n. 36: « Sacerdotes qui sunt de aliquo
collegio, debent celebrare secundum inten·
Quaedam Accipiens
stipendium
Applicatio
hafiirua[ìs,
Negant Vasquez 5; et Abelly 6 cum pendzum a decem personis pro decem adecemper-
sonis pro
juxta aìios, Ysambert: dicentes quod, sicut ad conse- Mz'ssz's, satisfaciat appltGando primas de- decem Mis-
non sufficit. sis:
crandum requìrìtur ministriintentio actua- cem Missas quas legit pro ipsz's in con-
lis vel saltem virtualis, sic etiamrequiritur fuso?
ad fructum Missae applicandum. Negat Silvester d) apud Bonacina ", et
Verius suf- Sed verius et communiter affirmant Concina 18. - Sed melius videtur sic di-
fìcìt,
Suarez 7, Bonacìna 8; Lugo 9 cum Molfe- stinguendum: Si singula sacrificia appli- Non satis·'
facit appli·
sio a) et Diana; item Contino Tournely>, cantur pro singulis indeterminate, non cando inde-
terminate
. Holzmann 11, Elbel 12, Mazzotta 18; Spo- videtur satisfieri (quidquid dicant Aversa e) pro decem.
, 1 Parto 2, cap. 4, num. 290. - !J Lib. 5, tr. 5, cap. 2, Miss., cap. 9, art. 2, sect. 9, qu.6. - 11 De Sacram. i. g.,
n. 12. - • Disp. 1, de Sacram. i. g., qu. 3, punct. 2, § S, n. 22, v. D;ces. Ad valide appUcandum. - " Confero 17,
num. 11. - Suar' l disp. 13, sect.3, v. Dico 2. - " Part.2, de Valore Sacrificii, n. 174. _13 Tr. 5, disp. 4, qu. 2, cap. 2,
tr. '14, reso!. 47. - Vasq'l iu 3 Part., disp. 138, cap. 6, v. Ut sacrifidum. - 14 Parto 2, cap. 5, n. 340. - Gobatl
nUID. 74. - G Loc. cito - 6 De Sacrif. Miss., § 5, n. 5. - tr.3, n. 165 et 166. - 15 Lib.6, part.2, n. 205. - Tambur.,
Ysti1nb ... in 3 Part., qu. 83, disp. 7, art. 13, dub. 1. - Method. celebro Miss., lib. 2, cap. 2, § lO. - Pasqua!.,
'i Disp.13, sect.3, v. Dico 2. - S Disp. l, de Sacram. i. g., qu. 162, n. 7. - "De Sacrif. Miss.. cap. 6, § 2, n. 36 et 87. -
qu. 3, punct. 2, § 3, n. 11. _. 9 De Sacram. i. g., disp. 8, l'l" Disp. 4, de Euch., qu. ult., punct. 7, § 3, n. 1. - 16 De

a Busenbaum ex his auctoribus desumpta.
Gavantus igitur, part: 3, tit. 12, n. 28, ait
religiosum hunc peccare graviter; et addit
Fraxinellum (quem non reprobat) docere ap·
plicationem hanc a praelato irritari posse; et
tunc sacrificium prodesse ei cui praelatus ap·
plicuerit.
b) Scotus, Quodlz'bet. quaest. 20, n. 16;
Gabriel Biel, lect.26 in Canon. Miss., lit. G,
dicunt invalidam forte esse ejusmodi appli-
cationem.
c) Armilla, quem Collet allegat absque
tionem praesidentis, qui est dispensator one· n. 93. ~ Dianal parto 2,. tr. 14, reso!. 47. - 10 De Sacrif. Sacrif. Miss., cap. 6, § 2, n. 38.
rum et commodorum,et potestdare licentiam -
alicui ut celebret pro aliquo amico suo ex ra-
tionabili causa». 335. - a) Molfesius male a Lugo hic ci· plicitam voluntatem applicandi alicui hunc
d) Corduba, lz'b. 1, qu. 3, notab. 5, distin- tatur; etenim part.l, tr. 3, cap. 4, n.13, hanc fruct'-lm dum celebrat; alioqui frustra eum
guit, et negat valere applicationem a sacer- profecto sententiam affert sicut et opposi- postea conatur applicare.
dotefactam « contra applicationemjam factam tam; sed non asserit quamnam ipse ampIe- d) Silvester, v. Suffragium, n. 8, hoc sensu
per superiorem aut contra praeceptum ejus..., ctatur. negat: « Non perfecte solvit qui simul debi-
maxime si applicatio aliter per sacerdotem b) Id est Sporer. tum pluribus solvit, sicut debens triginta Mis-
facta irritatur ipso facto. Nam si non irrita- c) Coninck citatur utique a Croix,attamen sas triginta animabus, singulo die dat trigesi-
tur, credo quod valet ei cui sacerdos de facto non dare loquitur: « Debet sacerdos, ita ille mam partem unius Missae singulis ».
applicat ». qu.83, n.167. habere saltem virtualem aut im- e) Aversa, qu. 11, sect. 17, V. Hinc ùtfe·
 326 LIB. VI. - TRACT.
et Diana e) apud Croix l). Ratio, quia ad
satisfactionem requiritur intentio appli-
candi fructum determinatae personae ut
illi prosit. Unde, sicut non consecraret;:
qui decies proferret formam consecratìo-
nis super decem hostias, cum intentione
consecrandi unaquaque forma unam hos-
tiam ex eis in confuso; ita qui applicat
Secus, ap-
plicando decem Missas indeterminate. - Si vero
singulis de- sacerdos unamquamque Missam intende-
dmam par-
tem cujusli· l'et applicare omnibus illis decem perso-
bet Missae.
nis, singulis applicando decimam partem
uniuscujusque Missae, non videtur ratio
cur non satisfaciat; cum nemo dubitet
quin fructus sacrificii sit divisibilis. Et
ideo jam tribuitur unicuique quod debetur:
unusquisque enim in singulis Missis deci-
mam partem accipiendo, in celebratione
decimae Missae jam totum suum fructum
percipit.
Et ita tenent Bonacina 2, Roncaglia ",
Tamburinius '. Item Aversa, Henao et alli,
apud Croix 6, contra Pasqualigo et Pos-
sevinum f).
Nulli vel 336. - ~ SO. Si nulli applicetur, vel inca-
incapaci
applicata, «paci, fructus manet in thesauro Ecc1e-
manet in
thesauro e siae, ut docet Suarez; - vel cedit ipsi
Ecclesiae.
« sacerdoti, vel illis pro quibus tenetur
e specialiter offerre: quod ita implicite
e censeatur intendisse. Ita Laymann 6.
« Vide card. de Lugo 7 :o.
Si fructus sacrificii applicetur incapaci,
tunc ille remanet in thesauro Ecc1esiae.
Quid con- In praxi autem, quando dubitatur an is
sulendum
in dubio de pro quo offerimus sit vel ne capax fru-
capacitate.
ctus, consultum est in Missis gratuitis
illas applicare vel nobis ipsis vel alteri
sub conditione, si persona cui applicantur
non sit capax. In Missis vero debi#s ex
stipendio, quia probabiliter fructus cedit
in beneficium propinquorum offerentis ex
1 Lib, 6, parto 2, num, 209. - • Disp. 4, de Euch.,
qu, utt., punct, 7, § 3, n. 1. - a De Sacrif. Miss., cap. 7,
qu.9. resp. 2. - • Method. celebr. Mi.... lib. 2, cap. 2,
§ Il. n.4. - Aversa, qu. 11, sect. 17, v. Hinc infeyunt. -
Henao, de Sclentla media. parergon 29•. • Loc. cit., n. 210.
- Pasqual., qu. 951, num. 8. r _ Suay., disp.79. sect. 9,
v. Teytio. - • Lib. 5. tr. 5, cap. 2. num. 11. - • De Eucb••
disp. 19, n. 225 et seqq. - s De Eucb., n. 194.- • Parto 2.
runt,' Diana, parto 11, tr. 7, resol. 26, non
satis recte citantur a Croix; tenent enim po-
steriorem dumtaxat distinctionis partem.
f) Apud Possevinum, de Offic. curati, id
reperire nequivi.
m. DE EUCHARISTIA.
ejus implicita voluntate, ideo tunc non
possumus cui velimus fructum applicare,
nisi sub conditione, ut praejudicium non
fiat cui obligatio adsit applicandi. - Ita
Elbel 8, et Sporer 9 cum Marchant.
337. - e 4.° Applicatio sub conditione Applicatio
sub condi ..
« jam impleta, est valida; v. gr. ad in- tione.
« tentionem quam habuit hodie superior.
e Non autem sub conditione futura contino
e gente, v. gr.: Applico illi cui Titius in-
c terrogatus voluerit: vel ei qui prius mo-
c rietur; vel qui primo stìpendìum offeret.
cIta Suarez l0, Laymann 11, Diana 12, card.
c Lugo 18 (contra Bonacina 14, qui tamen
- ìpse in praxi dissuadet).
c 5°. Non satisfecit qui te mortuum pu- Celebrans
anticipate
e tans, Missas quas pro defuncto teneretur pro mortuo
non satisfa·
o: celebravit. cito
c 6°. Sacerdotes Societatis non satisfa-
c ciunt, celebrando pro defunctis per an-
o: ticipationem: nisi tamen jam mortui
o: sint, etsi postea promulgentur. - Lay-
o: mann 16:0.
Dicunt Lugo a) et Palaus 16 applicatio- Applicatio
pro primo
nem Missae factam pro primo offerente offerente,
juxta alios.
esse validam; sed illicitam ex prohibitione valida sed
Clementis VllI, quam promulgavit Pau- illicita.
lus V die 15 Nov. 1605, vetans hanc con-
suetudinem, tamquam pluribus nomim:
bus periculosam,jidelt'um scandalt's obno-
xiam, atque a vetusto Ecclesiae more m:
mium aberrantem. - At probabilius (ut Probabi·
recte ait Croìx 17) talis applicatio non so- !ius saepe
etiam inva-
lum erit illicita, sed saepe invalida. Quia lida.
saepe accidet quod Missa tunc dicatur pro
causa quae adhuc non existit (puta si sti-
pendium offerens postulabit Missam pro
liberatione a carcere, ab infirmitate, etc.);
quae causa, cum nunc non adsit, effectus
Missae suspensus remanere deberet: quod
non videtur credibile. - Bene tamen ad- Limitatio.
cap. 4, no 284. - Pety. Maychant, Tribun., tomo 2, tr. 2,
parto 2, tit. 4. qu, 2, § 2. dub. 2, propos. 2 (ubi de Mi..is
ex stipendio debitis loquitur). - " Disp. 79. sect, 9, v. Ex
dictis colligo. _ n Lib. 5, tr.5. cap. 2, n. 18. - lO Parto 2;-
tract. 14. resol. 15. - la De .Euch., disp. 19. num. 209. _
.. Disp. 4, qu. ult., punct. 7. § 5. num. 8. - .. Loc. cit.,
n. 14. - 10 Tract. 22, punct. 6. n. 18. - .. Lib. 6. parto 2.
num.222.
337. - a) Lugo, de Poenit., disp.13, n.l37,
eamdem sententiam tenet quam ipse Croix
hic infra, nimirum: applicationemMissaehoc
modo factam, non solum· illicitam, sed saepe
etiam invalidam fore.
CAP. IlI. - DE EUCHARISTIA UT EST SACIUFICIUM. _ DUB. 11.
~7
vertit l Contìn.] Tournely l cum Vasquez, claravit quod in iis diebus, quibus non
Aversa et Quarti, quod si sacerdos praevì- licent Missae de Requtem, Missae de festo
deat quod postulabuntur Mìssae pro aliquo currente easdem habent indulgentias quas
defuncto b), bene potest eas nunc offerre et h~bent Missae de Reqtttem: idque exten-
?einde stipendium percipere; quia hoc c~su dit ad altaria privilegiata etiam non per.
jam offerrentur pro persona determinata. petua, et pro aliquo die in hebdomada.
Die com..
memoratio- 338. - c 7°. Non omnes sacerdotes te- Deinde Innocentius XI, die 4 Maji anni
nis d efu n-
ctorum.nnt.. e nentur die animarum applicare Missam 1688, dec1aravit id valere etiam in diebus
la obligatio
applicano « pro omnibus defunctis. - Tamburinius g. dominicis et diebus infra octavas Pascha-
d, d e f u n- c contra Fraxìnellum et Gavantum 3:0. '
ctis, tis, Pentecostes, Corporis Christi, et aliis
De hoc adest decretum S. Congrega- annuis diebus quibus Missae de Requiem
tionìs (apud Merati '), editum die 4 Aug. non possunt celebrari. Demumhaec omnia
1663, ubì dictum fuit: In die Commemo- decreta confirmavit Clemens XI, die 29 Se-
ratt'onù; omnt'um jidelt'um defunctorum, ptembris anni 1714. - (Vide decreta prae-
sacrijicta possunt a sacerdo#bus celebrano fata apud Merati 8).
Ubus applù:ari ad ltòt'tum,scilt'cet, vel pro Ex bis omnibus colligitur quod Missae
omntòus fideltòus de/unctts, vel pro alt: in altari privilegiato, aut perpetuo, aut
qUtòustantum. - Hoc decreto posito bene ad tempus concesso, suffragantur defun-
ait [Contin.] Toumely 5 nihil Qbesse'quin ctis, sive dicantur de Requiem, sive de
pro talibus Missis accipi possit stìpendìum, die currenti, quando non liceat eas de
339. - c 8°. Missa celebrata in altari Requ,'em dicere. - Si vero currat festum Nisi occur-
c privilegiato pro defunctis non suffraga- semiduplex, omnino debet dici de Re- rat festum
semiduplez.
c tur illis, nec satisfit indulto,nisi sit de qmem in altari privilegiato; alias non
«Requtem. - Diana 6, ex declaratìone acquiritur indulgentia, etiamsi in eccle-
o: cardinalìum s. '
Altare pr!. sia solemnitas celebretur: ex dec1aratione
vil.egiatum, Hoc privilegium altaris in hoc censì- S. Congregationis, quam refert Pater Zac-
qUld.
stit, ~t ex indulgentiis, sive fructìbus qui caria apud Croix 9.
. sunt ID· thesauro Ecclesiae, Iiberetur a Cum autem privilegium conceditur ad
purgatorio anima pro qua Missa in illo tempus, declaravit S. C. (in decreto quod.
alta~ applicatur. Et hoc, vi potestatìs affert Croix l0) quod tempus incipit, non
c1avIUID, quam habet Papaapplicandi in. a die publicationis brevis, sed a die con.
dulgentias, vivis quidem per ~odum ab- cessionis.
solutionis, defunctis vero per modum suf. Quaeres 20. Quùl, $t in ecclesia, ubì
fragii sive solutionis. concessum est altare privilegiatum per
Quaeres l°. An, ad lucrandam t"uduJ.. aliquod tempus, non dt'cantur septem vel
genttam altaris prt'vtlegtatt: semper reqm. quinque Missae, juxta clausulam quae in
ratur ut celebretur Missa de Requiem? t'ndultt"s appont' solet?
Nonr~qui·
rit Missam Resp. Negative. Nam, licet olìm, anno Silvius (apud Croix 11) putat prìvile- Quid de
de Requie.
1.601 die 1 Junii, respondisset S. Congrega. gium etiam suffragari, si bis vel ter Mis. c1ausula re·
qairente
tìo affirmative (ut fert Oiana 7); attamen sae non legantur o, - Sed verius oppo- qninqaevel
septem Mis-
Alexander VII, die 12 Januar. anni 1667 situm docet Benedictus XIV 12, ex decreto sas.
in decreto incipiente: Creditae Nobt's, de~ S. C. Concilii, edito die 11 Sept, 1694, et
1 De Sacrìf; Miss., cap. 9, art. 2. sect, 4, quaer, 8. _
• Parto 4. tr, 4, resol, 288. - Alex. VII, decreto Creditae
Vasq., disp. 284. cap. 8, n. 28. - A'lJeYsa, qu, 11, sect. 18.
nobis, § 2, in Bullar. Rom. Mainardi. - InlUJC. XI, breve
v. $ex!<>• • Quart.; Append. de Sacri!.. qu. 4. ·punct. 1, .
Alias postquam, in Bullar. Rom. Mainardi. _ Clem. XI,
diff. 5. - • Method. celebr. Miss., lib. 8, cap. 8, § 1, n. lO. _
decreto 20S. R. C. in Bu1lar. Clem. XI. - • Series decretor..
FYaxinel., de Sacerdot. obligat., sect. 4. conci. 4. § 22••
n. 628 et seqq. - • Lib. 6. parto 2. n. 509. Cfr. Thesaur.
, Part.4, tit. 15, n. 18. - • Series decretor. a SS. Pontific•• resolut. S. C. C.• die 9 Februar. 1726, in Romana. _
n.411. (Et habetur inter Decr. authent. S. R. C" n. 1275.
,. Loc. cit .. num. 525; cfr. decreto authent. S. C. Indulll'..
ad 9). - • De Sacrif. Miss., cap. 9, art. 2. sect. 4, qnaer. 11.
num. 87. - Si/wus, 0puac. 6, Resolut. var•• v. Indulgtm.
- • Parto 4, tr. 4. resol. 288; et parto 9. tr. 2, re~ol. 8. _
tiae I. - n Loc. cit •• n. 522. - " Notific. 56. n. 16.
b) Videlicet pro defuncto qui, dum Missa
339. - a) Silvius id concedit si fiat c semei
celebratur, jam tunc defunctus est. et iterum in anno, idque per accidens•.
 328 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. III. 329
approbato ab Innocentio XII, qui mano bat 5, intelligendam esse, quod si altare pri- Clausula:
si in eccle-
« Azor horam cum quadrante, Suarez et auroram computandam esse ex temporum
davit publicari, Ibi dictum fuit, cetebra- vilegiatum antea concessum fuerìt gene- sia alìud al- « Fernandez, et Possevinus sesquihoram varietate, juxta tabellas quae Directoriis
tare prìvile-
tionem Mz'ssarum z'ndultz's praefatis prae- ratim pro quibuscumque defunctìs, idque giatum non « comprehendere dicunt. Et consequenter officii divini apponi solent. Idcirco asse-
sit erectum.
finz'tarum, omnino necessariam esse sz'n- in secunda petitione non sìt expressum, « cum (secundum Henrìquez b), Suarez et runt Croìx et Tournely, in mense junìì
gu!z's diebus z'n eadem ecclesia. posterior concessio, etiam generatimfacta, e alios) Missa possit inchoari tanto ante auroram ìncipere fere duabus horis cum
Dec1aravit tamen eadem S. C. die 30 nihil valet; secus vero, si concessio fiat pro « aurora m, ut sub ejus initium finiatur, quadrante ante ortum solis: mensibus
Julii 1706, alio decreto (inserto in Buna- aliquibus particularibus personìs, - Et sic e: licet duabus horis ante solis ortum in- Februarìì et Septembris, hora cum dimi-
rio Clementis XI l), quod pro tempore pariter videtur dicendum, si prima conces- «cipere. Ita Rodriguez et alii. - Unde dia: in mense Martii hora cum quadrante:
quo religiosi vel sacerdotes saeculares sia fuerit particularis, et secunda generalis. « ulterius inferunt quidam cum Suarez, in reliquis vero mensibus, hora et tribus
per aliquot dies vel menses propter ab- Notandum hic l°. Privilegium altaris Pr Iv i l e- « religiosis habentibus privilegium cele- quadrantibus circìter.
gium alta-
sentiam non celebrant Missas praefinitas, privilegiati non esse communìcabìle per risnoncom- e: brandi hora ante dìem , licere tribus Omnes autem conveniunt a) cum Lugo 8, Licitum
municatur terminare
indulgentiae non amittuntur, sed pro illo generalem communìcatìonem privilegio- generali e horis ante ortum solis ìncipere : quod [Contin.] Tournely 9, Wigandt 10, Bona- in aurora et
communìca- incipere pa-
tunc suspenduntur. Insuper declaravit rum, ex decreto S. C. Indulgentiarum, tione. « card. de Lugo l non improbat; etsi Lay- cina 11, et Salmant. 12 (qui citant Suarez, rum ante
quod si Missae non legantur ob sacerdo- dato die 5 Febr. anni 1748, et approbato e: mann d) tantum permìttat horis duabus Navarrum, Sa, Henriquez et alios), quod meridiem.
tum ìnfìrmìtatem, ve1 quia religiosi occa- a Benedicto XIV die 2 Martii ejusdem « cum dimidia, Diana vero duabus horis nulla sit culpa Missas terminare in au-
sione festivitatis vel funerum alibi cele- anni. Ita refert Pater Ferraris 6. - No- Quid de « post mediam noctem. Card. de Lugo 2. rora, et eas incipere parum ante meri-
altari bus
brare debeant ex jussu praelati, si raro tandum ~. Quod Clemens XIII, praevio pri v ile- « Quacumque autem hora licite (sive diem. Ratio, quia tempus tam aurorae
giatis in pa-
id fiat, indulgentiae etiam suffragantur. voto ejusdem S. Congregationis, die 19 rochiìs, «ex, sive sine privilegio) celebrent, ea- quam meridiei (de qua infra dicemus, ex
- Vide praedicta decreta apud Benedi- Maji 1759, indulsit omnibus ecclesiis pa- « dem etiam (atque adeo in Missa quae n. 345) non mathematice, sed moraliter
ctum XlV 2, et apud Sporer 3, qui illa in rochialibus altare prìvilegiatum quotidia- « nocte Nativitatis, caeterisque 'quae post accipiendum, - Et quamvis olim (ut fert
extensum affert, num ad septennium; quo expleto, prae- « illam celesrantur ) licere iis Euchari- Benedictus XIV 13) Clemens XI secus prae-
Quaeres 3°. Quomodo intelligenda clau- cepit omnibus episcopis, abbatibus vica- « stiam aliis ministrare, contra Bordo- ceperit in quodam suo edìcto, ubi sic di-
sula: Sz' z'n ecclesia alzud altare przvz'le- riisque capitularibus, pro suis paroecììs « num e) docet Diana 3 », - [Sed hoc ve- xit: Comandiamo che le Messe non pos-
gzatum non est erectum? confirmationem ejusdem privi.1egii ad se- titum nunc est. Vide de hoc dieta n. 252, sano zncomz'nczarsz' prima dell' aurora, e
Probabiliter respondent Sporer s et Go- ptennìum petere. Vide Ferraris 7. V. SU etzam]. che a meseogtorno debbano essere del
Ab auro-
ra ad merì-
341. - In rubrica Missalis habetur: tutto termmate ; nìhilomìnus postea, cum
. DUBlUM m. diem • Mt'ssa prniata, saltem post Matutz'num et hoc punctum rursus examini mandatum
Quando et quoties liceat celebrare.
Laudes, quacumque hora ab aurora usque fuisset, Benedictus XIII annuit posse tole-
ad meridiem dù:z" potest. Non licet igitur rari latitudìnem tertiae partis horae, turo
340. An possit dici Missa ante auroram vel post meridiem. - 341. A quo tempore incipiat celebrare ante auroram: quae non jam ante auroram tum post meridiem. Idque b)
aurora. An tempus tam aurorae quam meridiei moraliter accipiendum. - 342. Quid intelligitur ortus solis, sed tempus illud per edictum publìcatum fuit sub Cle-
de privileg#s regularium. - 343. Casus in quiou« licet celebrare ante auroram vel
post meridiem, An in nocte Nativitatis omnes tres Missae dici possint ante auroram. quod est medium inter noctem et diem. mente XII (apud Benedictum 14).
- 344. An liceat anticipare Missam vel postponere ob festiuitatem, vel causa itineris, Hinc dicunt Salmant. " lìcitum esse in- 342. - Circa autem relìgìosos, affert Privilegia
regularium
vel ex dispensatione episcopi. - 345. An peccet grauiter qui celebrat ante auroram choare Missam fere per duas horas ante Lugo 15 plura privilegia, quibus regularì- circahoram
vel post meridiem: - 346. Quaenam in hoc sit parvitas materiae. - 347. Quale pec- celebrandì,
ortum solis. Sed melius ajunt Croix 5, bus concedìtur celebrare duabus horis
catum sit celebrare ante Matutinum. - 348. Quid, si esset Missa conventualt's et [Contin.] Tournely 6 et Benedictus XIV 7, post mediam noctem. Item Salmant. 16 af-
solemnis. - 349. An liceat celebrare (et ministrare communz'onem) z'n quolibet anni
die. - 350. An in dz'e Coenae Domz'ni et Sabbati sancti liceat privatz'm o!!lebrare. - hor, parto 1, Ub. IO, cap. 25, qu. 4. - Suar., disp.80, qu. 1. - 7 Notific. 13, n. 12. - eroi>;, loc. cito - Contin.
351. An et quando liceat celebrare pluries in die. - 352. An aliquando liceat z'nterrum- sect.4, v. Secundo inqut."ri. - Fernand. de Moure, Exam., Tourn., loe. cito - 8 De Euch., disp.201 nume 37. -" Loc.
pere Mz'ssam vel de novo incipere. - 353. An~ si superveniat princeps vel turba peregrz: parto 3, cap. 5, § 14, num. 3. - Possev., de Offic. curati, cit., qu. 2. - 1O·Tr.15, num. 52. - U De Euch., qu. ult.,
norum,. vel sz'sacerdos recordetur alicujus impedimenti. - 354.An, si urgeat necessz'tas cap. 8, n. 28. - Suar./loe. cito - Rodrig., Sum., parto 1, punct. 9, nume 2. - li Tract. 5, cap. 4, nume 3S et 42. .
propria vel aliena. - 355. Quomodo Missa interrupta supplenda sit ab alio saCerdote. cap. 248, nume l. - Suar.) loe. cit.~ v. Te"tia exceptio. - Suar., disp. SO, sect. 4. - Na'uar., Man., cap. 25, n. 85...
1 De Euch., disp. 20, num. 32. - Diana, parto 2, tr. 14, Sà .. v. Missa.. num. Z'J. - Henrt'q., lib. 9, cap. 24, num. 5.
Tempus 340. - c Resp. l°. Ordinarie non !icet «auroram: quam ante solis ortum, Re· resol. 33. - , Loc. cito - 3 Parto 9, tract. 7, reso1. 43. - - 13 Notificat. 13, num. 3. - lO Notificat. 13, num. 4. -
celebratio- Rubr. M"·55. xv, 1. - f. Tr. 5, cap. 4, n. 33, v. f. - & Lib. 6, 15 De Eqeh., disp. 20, nuro. 27. - " Traet. 5, cap. 4,
nis. « celebrare post meridiem, sed debet in- « ginaldus a) quadrantem home, Henri- part.2, n. 226. - • De Sacrif. Miss., cap. 9, art. 2, seet.5, nUIn.32.
« choari ante duodecimam. - Nec ante « quez b) et Coninck c) mediam horam,
1 Decr. 2 S. C. Conco - , Notif. 56, n. 17. _ 3 Suppl. Append., num. 15. Cfr. etiam Decr. auth. S. C. Indulg.,
Sacram., cap. 3, n.134. - " Loc. cit., n. 133. - 5 Quinar., n. 171. • 7 Loc. cito ; et etiam tom. 8, deeret. S. R. C., n. 1624. d) Laymann, /ib. 5; tr. 5, cap. 4, haec e) Bordonus, Variar. resolut. 56, n.161, de
tr.4, cap. 26, num. 519. - • Biblioth., v. Indulgentia, in Cfr. Decr. auth. S. C. Indulg., n. 215. non c1are dicit; sed num. 3, IV, improbat nocte Nativitatis tantum loquitur, negans in
sententiam Suarii: « Ego vero puto, inquit, ea communionem posse fidelibus ministrari.
hanc extensionem esse nimiam, praesertim 341. - a) Omnes quidem (Navarro forte
340. - a) Reginaldus, !ib. 29, n. 173, ait c1esiam prohibere ne Missa celebretur ante tempore .aestivo in septentrionalibus parti- excepto) in eo conveniunt, vel implicite vel
aurora intelligi primam solis irradiationem, lucero,et addit: « Dicitur 1uxquando incipiunt bus». Sed dicit regulares posse Missaminci· explicite, quod aurora aut meridies accipienda
« quod intellige moraliter, non autem mathe- signa orituri solis per aliquam aeris illustra- pere • una hora ante....tempus illud qua aliis sint moraliter; sed non omnes de hoc prin-
matice,ita ut illicitum non sit tale initium prae- tionem, ve1 paulo ante per dimidium horae •. communi jure sacrificare licet ». Et inferius cipiocorollarium colligunt quod hic exponitur.
venire aliquantulum, ut uno quadrante·horae •. c) Coninck, qu. 83, n. 217, dicit: « Sesqui- negat communi jure et per se licere cele- b) Idque z"terum publicatum fuit sub Cle-
b) Henriquez, lib. 9, cap. 24, n. 5, aitEc- hora aut circiter ante ortum solis •. brare duabus horis ante solis ortum. mente Xll.
 330 LIB. VI. - -rRACT. III. DE EUCHARISTIA.
ferunt privilegium Eugenii IV, celebrandi
tertia hora post meridiem ex justa causa.
An autem hujusmodi privilegz'afuerint
revocata per Tridentinum?
Affirmat Fagundez cum aliis, apud
Lugo l; quia in praefato concilio 2 sic
praecipitur: (Ordinarii) caveant ne sacer-
dotes alzi"s quam debt~t"S horis celebrent...,
non obstantibus privilegzi"s.... quibuscum-'
que. At negant Wigandt 3; Lugo 4 cum
Rodriguez, Sa1as, Diana et aliis pluribus;
et id probabile putat Roncaglia a) cum
Tamburinio a). Ratio, quìa Tridentinum
ibi tantum imponit episcopis, ut praedì-
eta curent observari: ergo, ubi episcopi
non repugnant, non est cur regulares suis
Revocata privilegiis frui nequeant. - Sed hoc non
sunt per
Tridenti ~ obstante, oppositum omnino tenendum ex
nume
decreto C1ementis XI, edito 15 Decembr.
1703 (in extensum re1ato apud Croix 5),
ubì Pontifex dec1arat privilegia regulari-
bus concessa circa Missarum celebratio-
nem omnino revocata esse per coneilium
Tridentinum 6. Et quamvis Clemens ibi
tantum loquatur de privilegio altaris por-
tatilis b); tamen hac declaratione procul
dubio ostendit pariter revocatum esse prì-
vilegium celebrandi extra debìtas- horas: '
Fagund., dé l' Praec. Eccl., lib.3, cap. 17, num.B••
l Disp, 20, D. 28. - 9 Sesso 22, de observand••. in celebro
Miss. - • Tr.15, n. 52. - • Loc. cìt., num. 29. - Rodrig.,
QUaest. regul., tomo l, qu. 43, art. 5. - Salas, in 3 Parto
. D. Thom., qu. 83, de ritu hujus sacram., hoc est de Sacrif.
Miss., art. 2, dub. 3 (Mss. Salmant., fuI. 290'). - Diana,
parto lO, tr. 12, resol. 25. - Clem. Xl, decl. S. C. Conc.,
n. l, in Bullar. Clem. XI. - • Lib. 6, parto 2, num. 258.-
• Sesso 22, de observand... in· celebr. Mi... - Sotus, in 4,
342. - a) Scilicet Roncaglia, de Sacrif.
Miss., cap. 5, qu. 8, resp.2, «non improbabi-
liter. doceri ait hanc sententiam, quam tenet
Tamburinius in Methad. celebr.· Miss., Nb. l,
cap. 6, § 4, n. 16 et 2{1.
b) Scite notat S. Alphonsus decretum Cle,
mentis XI in hac parte ,de altari portatili dum'
~t loqui.Sed ex ibi dictisde altari, S. Doctor
idemcolligit de hora celebrationis.Quanti vero
va~eat haec illatio,idem S. Doctorindicat,cum
ipse postea ab hac sententia recessisse videa·
tuI\. Quae enim hic leguntur, jam scripserat
anno 1755 in. secunda hujus Operis editione.
Postea vero, in prima scilicet editione Operis
Istrusione e Pratica, cap. 20, de' Privi!egf,
n. 122, anno 1757, quod rursus quarta edi·
tione Theologiae moralis (anno 1760) et po-
sterioribus inserendum curavit, Nb. 1. ap-
pendo II.. de Privilegt"is, n. 122, sententiam
quae negat hujusmodi privilegia a Tridentino
quas coneilium expresse servari jubet ab
omnibus sacerdotibus, non obstantibus (ut
supra) privilegiis quibuscumque.
343. - e Dixi: Ordinarie. Quia ante-
. e vertere licet sequentibus casibus, in qui-
« bus etiam paulo post meridiem, V. gr.
«uno ve1 altero quadrante, inchoari po-
«test, uti etiam secundum Sotum et Pa-
« ludanum, ex quavis rationabili causa,
e V. gr. ob supplicationem, ve1concìonem
e publicam protractam ultra meridiem,
« ob funus prineipis; ve1 quia sacerdos
c dia festo propter iter fuit ìmpedìtus :
equo casu, etiam integra hora post, licere
«inchoare dicunt. Vide Laymann 1, Fer.
c nandez 8:
c l°. In necessitate, V. gr. ut morituro
c detur viaticum: quo casu, licere media
c nocte celebrare ait Diana 9 ex Lay-
c mann, etc.» - [Cum Lugo lO, et Sal-
e manto Il cum Vasquez, Pa1ao, Dica-
« stillo a), Hurtado, etc. communiter].
e 2°. Ubi est mos rationabilis, ut opì-
« fices et famuli summo mane possint au-
«dire Sacrum, Laymann 12 ex Navarro,
«etc. Vide Diana b). - Non tamen id-
c eirco post meridiem licebit.
«3°. Ex privilegio: de quo supra.
disto 131 qu, 2, art. 2, v. Propter causam..-' Palud., in 4,
disto 13, qu, 2, art. 2, concl, 3. - '1 Lib. 5, tra 5, cap. 4,
n. 4. - • Exam., parto 3, cap. 5, § 14, n. 1. - • Parto 2,
tr. 14, reso1. 33. - Laym.} loc. cit.• n. 3. - lO De Euch.,
disp. 20, n. 26. - n Tr. 5, cap. 4, n.27. - Vasq., disp. 232,
num.29.... Palaus} tr. 22, punct. 7, n. 13, v. 5ecundo••
Gasp. Hurtad., de Sacrif. Mi..., disp. 4, diff. 4, i. f. -
12 Lib. 5, tr. 5, cap. 4, n. 3, v. f.· Navar'J Man., cap. 25,
num.85. . de Temp. sacrific., n. 230.- Rubr. Miss.; Rubric. gèneral.,
revocata esse, fusius exposuit, neque eam, ne
uno quidem verbo, reprobavit. - Quidquid
. sit de hoc et de antiquis pt;ivilegiis, hcidie ex
privilegio concesso Congregationi Puritatis
Neapoli erectae, regulares semper et ubique
celebrare possunt duabus horis ante auroram
et post meridiem. Compend. Privi!. Piorum
Operar., parto 2, cap. 5, § 7.Pariter Gre-
'gorius XVI, suo rescripto diei 13 Maji 1838,
concessit ut Praepositus Generalis Societatis
Jesu facultatem dare possit Missionariis « ut
sive itineris causa sive causa devotionis, pro
se vel pro populo, sive causa danl:Iae Commu-
nionis fidelibus exspectantibus,hora secunda
post mediam noctem celebrent •. Vide Com-
pendo Privi!. Soc.Je$u, n. 410.
343. - a) Dicastil1us, tr. 5, de Sacrif. Miss.,
disp. 4, dub.4, n. 73, opinionemhanc refert
neque eam reprobat.
b) Diaua scilicet, parto 2, tr.14, resol.34,
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT .EST SACRIFICIUM. - DUB. III. 331
e 4°. In nocte Nativitatis: in qua omnes Si autem quis unam Missam celebrare
« tres Missas ante auroram dici posse pro- vellet in tali die, nulla apparet ratio, ut
e babiliter docent Suarez, Coninck, Lay- recte ait Pater Coneina, cur primam po-
Quando Ii- c mann c), Diana l; contra Silvestrum, Fer- tius quam alias celebrare debeat.
ce at c e l e-
brare ante c nandez et alios ». [Lugo 2, Salmant.", 344. - Adde 5°. Posse celebrari Missam Alii casus
v e I post inquibus
tempus, contra Fagundez et Nuiìez], privatam post solemnem in festivitate, si extra tem-
pus cele-
Quaeres: an liceat tn nocte Natt'vt1a- solemnis protrahatur ad horam et amplìus brare licet.
tis Domtni legere omnes tres Mt"ssas ante post meridiem a); ut probabiliter dicuntWi-
auroram? gandt 11; et Salmant. 19 cum Laymann, Pa-
Affirmant Suarez 4, Lugo 5, Salmant, 6; lao, Suarez, Rodriguez, Ledesma, Villa-
Diana 1 cum Vasquez, Laymann C), Co- lobos, etc. - Immo probabìlìter Suarez,
ninck, Molfesio, etc. Quìa (ut dicunt) in Vasquez, FilIiuccius, Rodrìguez, Possevi-
can, Nocte sancta, de consecr., dist.1, abso- nus et alii, apud Bonacina 18 (q~ tamen
Iute conceditur quod in nocte Nativitatis, non facile id concedìt sine lìcentìa epì-
NocteNa· Mt"ssas celebrent presbyteri. - Sed ve- . scopi), admittunt, etiam post duas horas
talis Domi-
. ni non licet rius id negandum cum Ho1zmann 8, Con- posse celebrari, ne magna pars populi
celebrare
tres Missas cina 9 et E1bel 10 • Ratio, quia hoc esset Missa careat.
an t e.auro-
ram. contra expressam rubricam Missalis, ubi Adde 6°. Ex causa itineris, per horam
notatur: Prima (Missa) dict~ur post me- post meridiem b) - vel ante aunoram -;
diam noctem....; secunda tn aurora...; ter- ut cum Busenbaum dicunt communìssìme
tia vero tn die. Et hodie adest decretum Coneina 14, Wigandt .5; et Salmanlt. 14cum .
S. C. Rituum, editum die 8 Dee. 1702 d), Soto, Suarez, Palao, Laymann et ~lii~ cita-
apud Holzmann et E1bel, ubi dieitur:Non tis. - Sic etiam ex causa funeris lalifujus
licet ,n media nocte Nativt1atis Domini magnatis ; ut Busenbaum, Concìna; et Sal-
celebrare successive alias duas (Mìasas), manto 11 cum Laymann, Henriql1e~, etc. -
et communionem sacram exhibere. Ex causa concionis: Busenbaum] et:, Wi-
Suaro" disp. so, sect, 4, v. Tertio. - Coninck} qu, 83, cap. 4, n. 35. - La:ym., lib. 5, tr, 5, cap. 4, n. 4. i- Palaus,
n. 218. - 1 Part.4, tr.4, resol.236. - Silvest., v. Missa l, tr, 22, punct.7, n. 14.• suar., disp.80, sect, 4, v~ Qua-
qu. 6, § Primwm, i. f. - Fernand. de Moure} Exam., circa• • Rodrfg., Sum., parto l, cap. 243, n. 2. ,. Petr, de
parto 3, cap. 5, § 7, n. 3. - • Disp, 20, n. 25. - ' • Tr. 5, Ledesm., de Euch., cap. 19, i. f. • Pillal., pa'lt. li tr, 8,
cap. 4, n. 26. - Fagund., de l' Praec; EccI., lib. 3, cap. 16, diff. 22, n. 5. - Suar., 1oc. cìt.. Vasq., disp, 2?2, çap. 4,
num, 3•• Nunes" qu, 83, art. 2, v. Sed est dubt:um. - n.37•• Fill., tr, 5, cap. 4, n. 113•• Rodrig., S""f., I1"rt. 1,
4 Disp. SO, sect. 4, v. TerNo. - 6 Loc. cit., n. 25. - li Lac• cap. 248, n. 2. - Possev.; de Off. curati, cap. ~, n~ 28••
cit., num. lO et 26. - , Parto 2, tr. 14, resol. 35. - Vasq., ti Disp. 4, de Ench., qu. ult., punct. 9, n. 7. - " iDe ~crif.
disp. 232, cap. 3, num. 31. • Coninck, qu. 83, num. ~18. - Miss., cap. 7, n.2._ 16 Tr.15, n.52.- 1S Te. 5, cap..4, q.S6..
Molles., parto 1, tr. 3, cap. lO, num. 22. - 8 De Euch., Sotus, in 4, dist.IS, qu. 2, art. 2, v. Propter causatiz. - Suar.,
n. 372. - • De Sacrif. Miss., cap. 7, n.4. - 10 Confero 19, disp. SO, sect. 4, v. {Juocirca. . Palaus, tr. 22" pun~t. 7,
n. 14, i. f. - La:ym., lib.5, tr.5, cap. 4, n. 4. - e<tncina,de
xv, 4. - Holam., loc. cito • Elbel, 1oc. cito - Concina, de Sacrif. Mi... , cap. 7, n. 2. - "Tr. 5, cap. 4, n. 41.,- IA:ym.,
Sacrif. Miss., cap. 7, n. 4. - n Tr. 15, n. 52. - ti 'J;'r. 5, lib. 5, tr. 5, cap. 4, n.4. - Henriq., Iib. 9, cap. 24, no 6.
asserit Missam celebrari posse «usque ad 344. - a) Quin etiam Wigandt et Villalo-
meridiem inclusive '. Deinde opiniones plu- bos concedunt posse duabus horis post meri-
res affert de tempore requisito ad materiae diem incipi; Ledesma in idem propendet, lItsi
gravitatem, si quis post meridiem Missam valde haesitanter loquitur; concluditqj1e ~is
inchoaret. verbis: « In bis et similibus casibus consj1l-
c) Laymann, lib, 5, tr. 5, cap. 4, n. 2, tius ac securius foret licentiam ad hoc ab
opinionem istam. ex aliis refert et exponit, .. episcopo postulare '. - Filliuccius usq/Je ad
quam ipse nec reprobat neque amplectitur. nonam concedit. - Vasquez vero et l'osse-
d) Decretum istud, quod Elbel et Holz- vinus male citantur a Bonacina; Possevinus
mann ad 8 Decembr. 1702 referunt, in de- ènim non disputat de casu praesenti; V~uez
cretis S. R. Congr. authenticis non reperitur; autem pIane dissentit, scribens loc. ct'!.: ,Ab-
sed p1ura alia ibidem ha~ntur ejusdem te· soluta...jam Missasolemni[in diebussolep1BÌ-
noris, et quidem sub numeris 752,781,1584, bus] et hora duodecima, nuIlam aliam: nisi
1683, 1761. Sed vide supra in nota e ad pauIo post inchoari posse '.
num. 252, concession,em motu proprio SSIiii b) Non unius sententiae sunt auctores ci,
Domini Nostri Pii PP. X, factam pro oratoriis tati pro sententiis sub hoc n. 6 expositis. PIe·
monasteriorum, piorum institutorum, semi- rique enim de sola Missainchoanda post me-
nariorum. ridiem loquuntur; pauci vero de Missa ~te
 332 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
gandt.- Ex causa publicae supplicationis:
Busenbaum et Concina. - Item, quando
episcopus confert ordines: Laymann l; et
Salmant. 2 cum Soto C)J S. Antonino, Pa-
ludano, Henriquet, etc. Ex bis enim cau-
sìs Missa potest anticiparl, ut supra, vel
postponi per horam.
Adde 7°. Si episcopus dispenset in ali-
quo casu particulari ex rationabili causa;
juxta quam facultatem, possunt episcopi'
secum etiam dispensare. Ita Lugo 3, Wi-
-gandt 4; et Salmant. 5 cum Navarro, Lay-
mann, Palao, Coninck, etc. - Et recte
dicit Croix 6 eamdem facultatem habere
omnes superiores, sec1uso privilegio, erga
suos religiosos; cum sint eorum Ordinarii.
345. - « Unde resolves:
Seclusa « l°. Graviter peccat qui sine aliqua
justa causa
celebrare « harum, aut saltem justa causa, citius
extra tem-
pus, letha- e: mane, vel serius post prandium celebrat:
le. « ubi Azor, tertiam horae partem; Lay-
« mann a)J mediam horam; Bonacina b)J
« tres quadrantes; Silvius c) horam requi-
«rit, ut differendo peccet mortaliter. -
«Vide Diana 7, ubi notat, religiosos ex
Wigandt~ tr. 15, n. 52. - Concino, cap. 7, num. 2. -
1 Lib.5, tr. 5,-cap. 4, n. 4, i. f. _li: Tract. 5, cap. 4, n. 40. ~
S. Anton., parto 3, tit. 13, cap. 6, § 6, post med -.· Palud.,
in 4, disto 13, qu, 2, art. 2, concl, 2 (num, 9). - Henriq.,
Iib. 9~ cap. 24, num. 6. - 3 De Euch., disp, 20, num, 27
et 42. - "' Tr. 15, num, 52. - li Tract. O, cap. 4, num, 28
et 37. - Nauar., Man., cap. 25, num, 85. - Laym., Iìb, 5,
tr. 5, cap. 4, num. 3. - Pataus, tre 22, punct. 7, num. 13,
v. Quarta, et n.14. - Coninck, qu. 83, n. 217. - 6 Lib. 6,
parto 2, n. 225. - Asor, parto 1. Iib, lO, cap., 25. qu, 5. -
LaY1n., Iib, 5, tr. 5, cap. 4, num, 4. - .. Parto 2, tr, 14,
auroram. Convenit quìdem inter omnes posse
post meridiem inchoari Missam ;at pauci temo
pUS determinant. Denique, qui de itineris
causa loquuntur disputant de die festo.
c) Sotus, t'n 4, disto 13 qu. 2, art. 2 haec
J J
utique habet, loquens de Sabbato sancto: «Ad-
ditur illic [in quodam canone] quod in Sab-
bato sancto, circa noctis initium Missarum
solemnia celebrarentur, quia illo die longius
protrahebatur jejunium. Item et ratione ordi-
num quae illo etiam die celebrantur, et pro-
pter aliorum officiorum prolixitatem».
345. - a) Laymann, Nb. 5, tr. 5 cap. 4, J
n. 4: « Ex quacumque justa occasione, in-
quit, poterit Missa post meridiem, puta uno
vel altero quadrante inchoari; quia res hujus-
modi morales moraliter et non mathematice
accipi debent, ut supra de anticipatione di·
ctum est •.
b) Bonacina, dt'sp. 4, qu. ult., punct. 9,
n. 7J protrahit usque ad unam horam post
« suis privilegiis posse celebrare usque ad
.etres horas post meridiem; post tertiam
«vero, nullo modo. Vide Bonacina 8 »,
Quaeritur: an sit cuique lz'citum cele-
brare Missam sub hora nona, scilicet hora
tertia posi meridsem ?
Affirmant Scotus, S. Antoninus d)J Pa-
ludanus d)J Navarrus, Vivaldus, Duran-
dus, etc., apud Palaum 9 et apud Escobar lO,
qui cum Lessio e) id probabile putat; quia
(ut dicunt) sacrificium altaris correspon-
dere debet sacrificio crucis, quod hora
nona fuit consummatum. - Nec obstare
ajunt Ecclesiae contrariam consuetudi-
nem ; quia haec est tantum introducta ob
fragilitatem hominum non valentium tam-
diu jejunare: unde non censetur obliga-
tionem induxisse, sed potius favorem, cui
quilibet potest renuntiare.
Sed hodie oppositum omnino tenen-
dum; ut docent Suarez 11, Laymann 12, Bo-
nacina 13, Palaus 14 (qui opinionem contra-
riam merito improbabilem vocat); et Sal-
mant.P cum Vasquez, Coninck, et alli pas-
sìm, - Ratio eruitur tum ex Tridentino 16,
resot. 34. - , Disp. 4, de Euch., qu, ult., punct. 9, num.7.
- Scotus, in 4, disto 13, qu. 2, v. Tel"tium principale. -
Navar.~ Man., cap. 20, num. 85. - Vi:vald., de Euch.,
cap. penult., de Praeparatione, num. 50, iat., cap. 151)•.
Durand., Rational., Iib. 4, cap. 1, n. 20, (vel Durand, a
S. Portian., in 4, disto 13, qu. 2, art. 2)~ • S Tr. 22, punct, 7,
n. 14.. IO Lib. 21, n. 354. - U Disp. 80, sect, 4, v. Dico 2, et
v, Sed quaeres, - 12 Lìb. 5, tr.5, cap. 4, n. 4. - 13 Qu, ult.,
punct, 9, n. 7. - 14 Tr. 22, punct, 7, n. 14. - 15 Tr. 5, cap. 4,
n. 84. - Vasq., disp, 282. cap. 4, n, 86. - Coninck, qu, 83,
num, 219. - 1G Sesso 22, de Observand.. in celebro Miss.
meridiem, ut quìs Missam perficere possit citra
mortale. Aurora vero, n. 2, intelligi dìcìt pri-
mam solis irradiationem, «vel paulo ante per
quadrantem aut per dimidiam horam •.
c) Silvius, t'n 3 P., qu. 83, art. 2 qu. 4, J qu. 5. - ~ Tr.22, punct.7, num. 14. - S De Sacrif. Miss.,
v. Post mert'dt'em, ait: «Qui ex causa... paulo
post meridiem celebraret, non graviter esset
arguendus; immo ne arguendus qui~em, si
horae spatium non excederet, ac omms offen-
sia abesset>.
d) S. Antoninus, parto 3 tt't. 13, cap. 6,
J
§ 6,. Paludanus, t'n 4 dt'st. 13 qu. 2, art. 2,
J J
concl. 2, (n. 9), id concedunt diebus jeju-
niorum.
e) Lessius, de Euch., qu. 83 n. 75, negat J h) Vide notam c ad num. praec.
Navarri sententiam esse improbabilem; quam
ceteroquin non satis accurate refert; adducit
enim Navarrum quasi asserat id fieri posse
ob aliquam rationabilem causam, dum revera
Navarrus id concedit absolute, neque ullam
ad hoc causam requirit.
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. III.
ubi sic habetur: Decernit sancta synodus,
ut Ordz'narzi:... edscto et poenis propost'tz's
caveant ne sacerdotes ahi's quam debt'tz's
horis celebrent. Tum ex universali Ecc1e-
siae consuetudine: quae utique nunc ser-
vanda est, cum sit praescripta a rubrica
Quidam di-
Missalis (ut supra, n. 341), et insuper ex-
cunt posse
celebrari
presse approbata a S. Pio V in sua bulla
hora ter tia
post meri- quarta, incipiente: Sanctt'ssimus in Chrz'-
diem.
sto Pater, ubi Pontifex prohibet ùtvz'rtute
sanctae obedienu'ae et sub z'ndignatiom's
suae ac perpetuae suspensz'onis a dz'vz'nis
poena....J ne dez'nceps Mt'ssas uespertino
tempore.... cetebrare, vel celebrari facere
praesumant. Ergo celebratio sub vesperis
non poterit excusari a culpa gravi; cum
talis celebratio praesumptio a Pontifice
dec1aretur et expressa inobedientia.
In hoc da- 346. - Communiter autem doctores in
tur parvi-
Oppositurn
hodìe amni- tas m a t e- hoc admittunt parvitatem materiae quae
no t e n e n- rìae.
durn. excuset a mortali; et cum causa, etiam
a veniali, nempe si Missa terminetur pa-
rum ante auroram, et incipiatur parum
post meridiem. - Sed valde discrepant
in assignanda tali materia. Azor l assì-
gnat pro materia gravi tertiae horae par-
Qualis cen-
seatur levis
tem; Laymann a)J mediam horam. - Com-
materia. munius vero et probabilius Silvius b)J Pa-
laus 2, Bonacina C)J Roncaglia 3, Viva (apud
Concina 4, qui non reprobat), et Salmant. 5
cum Gabriele et aliis, censent non esse
materiam gravem, nisi incipiatur Missa
hora ante auroram, vel hora post meri-
diem d).
Item, valde probabiliter dicunt hic Sua-
rez 6, Bonacina 7, Merati 8 et Filliuccius 9
cum aliis, privilegium celebrandi hora
S. Pius V, bulla Sanc/issimus, de die 29 Mart. 1566,
§ 2, in Bullar. Rom. Mainardi. - 1 Parto I, lib. lO, cap. 25,
cap. 5, qu. 8, resp. 1. - Viva, de Euch., qu. 5, art. 6, D. 4..
• De Sacrif. Miss., cap. 7, n. 2. - 5 Tr. 5, cap. 4, n. 34..
Gabr. a S. VincentioJ de Sacrif. Miss., disp. 3, qu. 2,
i. f. - S Disp.80, sect.4, v. TerUa exceptio. - 'l' Qu. ult.,
punct~ 9, Dum. 7. - 8 Id est Gavantus, parto 1, tit. 15,
346. - a) De Laymann, vide notam a., ad
numerum praecedentem.
c) Vide notam b ad num. praec.
d) Palaus et Salmant., lods cz't., non lo·
quuntur de eo qui auroram praevenit. - Ga·
briel a S. Vincentio, loc. d'l., scribit: « Puto
sine privilegio non posse Missam inchoari
ultra unam fere horam post meridiem». De
333
post meridiem vel ante auroram, intelligi
una hora ante vel post tempus e)J ut su-
pra a doctoribus concessum etiam non prì-
vilegiatis; alioquin privilegium parum
prodesset.
Circa autem praedictam parvam ma-
teriam (id est minus quam hora, ut su-
pra) in celebrando post meridiem, dixit
quidam recentìor, non sufficere ad excu-
sandum a veniali causam differendi cele-
brationem usque ad illud tempus; sed
insuper requiri justam causam eo tunc
celebrandi, puta si sit dies festus, vel ut
alli audiant Missam, et similia: alìoquin
dicebat, celebrationem non excusari a
culpa veniali. - Sed haec distinctio sive
opinatio a nullo auctore tradita est, et
videtur omnino insubsistens (ut mihi et
aliis doctis visa est); quia eadem causa
quae permittit dilationem, permìttìt etiam
celebrationem eo tunc fieli.
347.- «2°. Non est peccatum celebrare Celebrare
«ante dictam Primam, vel, etsi ob infir-
ante Horas,
licitum.
« mìtatem non possis Horas dìcere » [Ut
docent etiam Salmant, lO cum communi];
e vel etiam ante Matutinum, si causa sub-
« sit: sine qua erit veniale, ut docent Fil-
e liuccius, Laymann et alìi, - Videtur-
« que sententia tuta, contra multos dicen-
c tes esse mortale »,
Quaeritur: quale peccatum siI celebrare
Mz'ssam ante recitatz'onem Matutz'ni? Ad-
sunt tres sententiae:
Prima dicit esse mortale. Et hanc te- Celebrare
ante Matu·
nent S. Antoninus 11, Antoìne 12, Juenin 13, tinum alii
dicunt mor-
et alli cum Gavanto 14, quamvis Merati 15 tale.
dicat Gavantum postea alibi suam tem-
rubr. 1, v. Privilegiati. - n Tr. o, cap. 4, num, 112. -
IO Tr.5, cap. 4, n.48 et 44. - Fili., tr.5, cap. 5, n. 142.-
Laym.} lib. 5, tr. 5, cap. 4, num. 5. - 11 Parto 3, tit. 13,
cap. 4, § 4, v~ f~; et cap. 6, § 6, i. f. - 12 Tr. de Virtute
Relig., cap~ 1, qu. 4, resp. 2, v. f. - 13 Instit., de Euch.,
qu~ 2, cap. 7, art. 1, quaer. 1. - 14 Parto 2, tit. 1, n. 1,
litt. b. - 15 Parto 3, tit. 11, Nov. Observ., n. 7, v. De w
nique.
ilIo autem qui auroram praeveniret dicit:
« Quodsi addatur dimidia hora pro parvitat.e
materiae secundum aliquos, vel unus qua-
drans secundum alios l quod verius videtur,
poterit sine mortali Missa celebrari tribus
horis cum quadrante ante solis ortum ».
e) Suarez, dt'sp. 80, sect. 4, v. Tertt'a ex-
ceptz"o; et Filliuccius, tr. 5, cap. 4, n. 112,
loquuntur de eo qui auroram praevenit.
 ·334 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
perasse opinionem a). - Hanc senten-
tiam auctores praefati probant ex qua-
dam constitutione Innocentii IV, edita
1254, et relata apud [Contin.] Tournely I,
ubi dieitur: Sacerdotes.... Mi"ssam cele-
brare,przusquam Officzummatutt"nalecom-
pleuerint, non praesumant. Item ex rubri-
ca Missalis 2, ubi legitur: Sacerdos celebra-
turus Mt"ssam...., saltem Matutino cum
Laudzòus absoiuto, etc.; item 3, ubì vi-
detur hic numerari inter defectus gra-
viores.
Alii,omni.. Secunda autem sententia nullam in
no licitum.
hoc culpam agnoseit: et hanc tenent Tam-
burinius 4; Holzmann 5 cum Gobat b) et
Cherubino; item Marchant et Quarti, apud
Croix 6. Ratio istorum, quia nulla apparet
lex sub culpa hocpraecipiens: et rubrica
est tantum de consilio, non de praecepto.
.Innoc• .Iv, bulla Sub cathoticae, diei 6 Mart. 1254, § 8,
in Bullar. Rom. Mainardi. - 1 De Relig., parto 2, cap. 2,
art. 8, sect. 4, qu. 6. - SI Parto 2, tit, l, de Praeparat,
sacerdot. - • De Defectib., x, 1. - • Method. celebro Miss.,
Iib. I, cap. 7, § 2, nnm. 3 et seqq. - • De Praec. partic.,
u.469. - Cherub. Mayr, Trisroegist. doctr, christ. coutinuat.,
dist.2, cap. l, n. 136. - Petr, Marchant., Tribun., toro.2,
tr. 2, part.2, tit.4, qu. 2, § 1, Append. - Quarti, parto 2,
tìt. I, sect. l, dub, l, v. Tertia sententia. - • Lib. 6, part.2,
num, 230. - • Lib. 2, cap. 37, n. 81. - • Tr. 6, de Horis
canon., disto 1, n. 75. - 9 De Horis canon., cap. 9, § 8,
num. 11 et 12. - 1. Confero 19, de Temp. sacrifìc.,: n. 238. -
11 Parto 3. tit. 11, Nov. Observ., num. 7. _ 12 De Sacrif.
347. - a) Gavantus scilicet, loc. cit., dìxe-
rat esse mortale; sed suam sententiam tem-
perassevidetur, cum parto 3, tit. 11, n. 5,
dicat hanc rubricam dumtaxat « prope» esse
praeceptivam..
b) Gobat, tr. 5, n. 667, negat esse pecca-
tum etiam veniale, per se loquendo; addit
tamen n. 668, recitationem hanc esse opti-
mam praeparationem ad Sacrum, et simul
praeservationem ab errore quoad qualitatem
Sacri; quibus dictis, sic conc1udit: «Ideo cen-
seo non esse absque causa satis rationabili
practicandam mitiorem sententiam •.
c) Palaus, tr. 22,punct.10, n.14, ait: «Ve-
rius existimo nullum esse peccatum vel tan-
tum esse veniale.... Quinimo culpa quae in
hac parte esse potest desumi non debetex
eo quod Missa non recitatis Matutinis dicatur,
sed ex eo quod Matutinum dictum non fuerit
hora consueta •. Sed, tr.7, disp. 2, punct. 4,
n.6, veniale esse dicit,quia ita est consuetudo
recepta,et quia Matutinum hora consueta et
ab Ecc1esia praescripta non est dictum».
d) Navarrus et Bellarminus perperam ci-
tantur a Coll~t; Navarrus enim, Man.,cap.25,
n. 83 cum n. 68, et de Oratione, cap. 21,
n. 30, expresse dicit esse mortale, nisi ex
Tertta vero sententia, communior et
probabilior: quam tenent Palaus c), Les-
sius 1, Anac1etus 8, Coneina 9, Elbel 10 , Me-
rati 11; [Contin.] Tournely 12 cum Soto, Sii-
vestro, Toleto, Navarro d), Bellarmino d),
Henrieo a S. Ignatio; Croix 13 cum Valen-
tia, Sanchez, Vasquez, Bonaeina, Vieto-
ria e) et aliis; Salmant.wcum Suarez, Lay-
mann, Filliuceio, Barbosa, etc. - Haec
sententia docet contra primam id nequa-
quam esse mortale. Tum quia nulla adest
connexio inter Officium et Missam ; ac ideo
recitatio Matutini non videtur necessaria
dispositio ad celebrandum, cum sacerdos
aliter orando possit etiam se disponere:
tum quia hujusmodi gravis obligatio ne-
que exprimitur in rubrica, neque commu-
niter sub gravi est recepta. Docet autem
contra secundam sententiam f) non excu-
Miss., cap. 9, art. 2, sect, 8, qu, 2•. Sotus, de just., Iìb. lO,
qu, 5, art. 4, concl. 2; et in 4, disto 13, qu, 2, art. 2, i. f••
Silvest.~ V. Missa J~ qu, 6, V. Quartum. - Totet., lib.2,
cap. 1, n. 3, v. Alterum. • Henric. a S. Ignat., Ethica
amor., tomo 2, Iib, IO, n. 144 et 150. - ,. Lib. 6, parto 2,
n. 230~ • Valent., in 2ara 2111e , disp. 6, qu, 2, punet, lO, § 5. -
Sanch., Consi!., Iìb, 7, cap. 2, dub. 38. . Vasg., opusc,
de Benefìc., cap. 4, nume 65. ~ Bonac., de Horis canon.,
disp. l, qu, 3, puncr, 4, num, 11; et de Euch., qu. ult.,
punct. 9, n. 8. - " Tr. 5, cap. 4, n.45 et seqq .. SUllr.,
disp, 82, sect. l, v. Dico 1°. - Laym.~ lib. 5, tre 5, cap. 4,
num. 5. - Fili., tr. 5, cap. 5, qu. 2, num. 139 et seqq ••
Barb., de Ollic. et Potest. epìsc., allego 24, n. 15.
justa causa fiato - Bellarminus pariter, de
bonis Operib., lib. l, cap. 18,v. De ordine,
probabilem utique sibi videri ait sententiam
quae habet nullum esse ordinem essentialem
inter Missam et Horas canonicas.Sed, V. Quz'a
tamen, conc1udit: « Quia tamen communis
sententia et consuetudo fidelium id habere
videtur, ut peccato mortali se obstringere
censeatur, qui absque gravi necessitate Mis-
sam celebrare praesumit matutino officio non
expleto,...sine dubio tutius est hocsequi,quam
propter probabilem àliquam rationem pec-
candi periculo se exponere '.
e) Victoria citatur quidem a Croix; sed ex
Fagundez, qui eum, z'n 1 Eccl. praec., Nh. 3,
cap. 17, n. 23, ex Henriquez allegat; Hen-
riquez vero, lz'h. 9, cap. 24, n. 7, eurp. citato
sine ulla lociindicatione,neque istud assertum
apud eum reperire potui.
f) Omnes quidem (praeter eos de quibus
supra aliud notatum est)negant esse mortale;
Anac1etus tamen, Silvester, Vasquez et Lay-
mann non dicunt expresse veniale esse; quin
immo Barbosa dicit veniale posse esse « de-
fectu debitae devotionis, ut si recitet Matuti-
num tardius quam par sit •. - Idemque tenet
Suarez, loc. dt., V. Ex hz's vero;
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. III.
Probabi- sari a culpa veniali: quia in rubrica id
lius non
esse morta- jam .ìnter defectus numeratur. Ba enim
le, sed ve-
niale.
quae ìnter defectus computantur, non am-
plius possunt dici esse de consilio, et ideo
nequeunt ab aliqua culpa esse immunia.
- Hanc nostram sententiam amplectitur
etiam noster Pontifex Benedictus XIV, in
suo doctissimo Opere de Saerijicio Mt"ssae 1.
Ab hujusmodi autem culpa veniali (ut
recte dicunt [Contin.] Tournely 2, Croix 3,
et Salmant. 4) excusabit quaelibet medio-
cris causarationabilis; puta, si dans elee-
mosynam postulet ut statim celebretur,
si exspectet populus aut aliqua persona
gravìs, si superior praecipiat, tempus ce-
lebrandi transeat, vel instet commoditas
studii, itineris, et similia.
348. - An vero sit mortale canere Mt"s-
sam conventualem et solemnem antequam
Matutt"num t'n choro dicatur ?
Ganere
Missam con-
Negat Sanchez 5. - Sed Palaus 6, Bo-
ven t nalem nacina 1, Merati 8, Benedietus XIV 9; et
et s o Ie m-
nem ante Salmant. lO cum Navarro a), Soto b), Silve-
Matutinum,
lethale. stro c), Laymann, Garcia, Suarez et aliis,
communiter et verius affirmant esse mor-
tale: nisi intercedat justa causa (et gra-
vis et publica, ac sine scandalo, ut addit
Suarez). Ratio, quìa talis est consuetudo
recepta in omnibus ecclesiis, ubi preces
publicae dicuntur: ita ut, aliteragendo,
graviter laederetur publicus Dei cultus,
bonum commune et conveniens regimen
Ecc1esiae, praeter scandalum populì.
1 Lib. 3, cap. 13, num.4, (al., sez. 2, cap. 4, § 3, i. f,).
• De Ollic. div., cap. 2, artico 8, sect. 4, qu. 6, resp. I.
Cfr. de Sacrif. Miss., cap. 9, art. 2, sect. 8, qu. 2.-
• Lib. 6, parto 2, n. 230. - • Tr. 5, cap. 4, n. 46 et 47. -
• Consil., Iib. 7, cap. 2, dub. 39. - , Tr. 22, punct. lO,
num. 14. - , De Euch., qu. ult., punct. 9, num. 8. -
• Part.3, tit. li, Nov.Observ.. n. 7. - • De Sacrif. Miss.,
lib. 3, cap. 13, nume 4, (al., sez. 2, cap. 4, § 3, v. r.). -
lO Traet. 5, cap. 4, num.48. - Laym., lib. 5, tract~ 5, cap. 4,'
n. 5•• H;eron~ Garcia~ Suma moral, tr~ 2, diff. 5, dud. 4,
nume 1. - Sua,." disp.82, sect.l, v. Ultimo. - Stlar.,
348. - a) Navarrus, de Orat.; cap. 21,
n. 30, loquitur generatim de celebratione
Missae ante Matutini recitationem,sive Missa
sit eonventualis sive privata.
b) Sotus, de Just., Nh. lO, qu. 5, art. 4,
conci. 2: «Per se antiquitus, inquit, sua habe·
bant stata tempora saltem Missa solemnis,
quam majorem appellant, scilicetdiebusfestis
post Tertiam;.... et in profestis post Sextam;....
et in diebus jejunii post Nonam ».Quodsihaee
conferantur cum eis quae dicit ibidem de
335
849. - e Resp. IlO. Per se loquendo, Vetatur
celebratio
e quotidie licet celebrare. - Dico: per se. feria VI Pa-
rasceve,
e Quia praecepto obligante sub mortali,
c prohibemur dz'e Veneris sancto v ; [Ex
can. Sabbato, df! consecr., disto 3, ubi di-
citur : Isto bùluo penitus non celeorari:
et respectu ad hoc biduum certe manet
in observantia apud omnes, id est die Ve-
neris et Sabbati sancti] e non tamen Eu-
e charistiam sumere vel aliis praebere, ut
c habent Hurtadus 11, Quintanadvenas ex
e Suarez, Vasquez, Tanner, etc. (licet, sup-
e positis decIarationibus cardinalium a),
e non licere ministrare nisi solis infirmis,
e velit Diana 12 ex Barbosa, Gavanto, etc.) ».
Notandum hic decretum pro commu-
nione quotidiana, approbatum ab Inno-
centio XI (relatum a Croix 13), in quo di-
citur: Curent ett"am (episcopi et parochi)
ut, circa communz'onem z'n feria V.I Para-
sceue, Mz"ssalt"s ruoricae et Ecclesiae Bo-
manae usus serventur. - Ex quo recte
infert Cardenas apud Croix 14 (quidquid
dubitet Leander), nunc gravìter prohi-
beri communionem, etiam privatim, in
illa die.
e In Coena Domz'nz' vero, etsi ex con- In Coena
Domini.
e suetudine, uno celebrante, reliqui com-
e municare debeant; plures tamen ex
e causa licite privatim celebrant: non ta-
e men post finitam Missam solemnem et
e sacrarìum reconditum (ut vult Palaus 15),
e licet alii id non admittant apud Diana 16.
10c. cito - 11 De Sacrif. Miss., disp. 4, diff. 2. - Quinta·
nadvi~ tr. 4, singul. 6. • Suar., disp. SO, sect. 2, v. Se·
cundus dies. ~ Vasq., disp. 282, cap. 2, n. 22.. Tanner,
toro. 4, disp. 5, qu. lO, dub.4, n. 57. - " Parto 9, tr.7,
resol. 24. - Barb., de Parocho, cap. 20, n. 16. - Gavant.,
parto 4, tit. 9, n. 24 et 25. - Innoc. X.I, decreto S. C. C.,
Cum ad aures, 12 Febr. 1679.. ,. Lib. 6, parto l, n. 665.
- Carden.) eris., disp~ 66, cap. 6. - 14 Lib. 6, parto 1,
num. 493. - Leander, id est Emman. a Concept.} Sum.
novem partium 'Leandri, num. 444. - 15 Tr. 22, punct. 7,
n. 2 et 5. - 1& Parto 11, te. 5, r~sol. 32~
.Missis privatis, quae si celebrentur ante Ma-
tutinum absque causa, « forsan ob consuetu-
dinem venialis esset culpa " satis perspieue
videtur innuere mortale esse Missam con-
ventualem ante Matutinum celebrare.
c) Silvester, v. MissaI, qu. 6, § Quartum,
hane sententiam ait habere « aliqualem ap-
parentiam '.
349. - a) Barbosa et Gavantus, locz's cit.,
afferunt S. Rit. C. dec1arationes, quae tamen
non reperiuntur inter authentica decreta.
 336 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
«De Sabbato Sancto alli negant lìcere,
Sabbato
sancto.
" ut Vasquez, etc. - Alii probabìlìus af-
«firmant, ut Suarez, Fagundez, Diana,
« Gaspar Hurtadus l; Palaus b), qui non
« vult fieri ante inchoatam Missam so-
« Iemnem; et card. de Lugo 9, qui addit
« non esse tunc legendas prophetias, quia
«non sunt pars Missae; neque benedì-
« ctionem cerei, ìmmo nec litanìas, quìa
" est ratio eadem, Vide Lugo 8 et Bona-
" cina 4, ubi notat c) quod usus id vìx
e habeat. Vide etiam Diana 5, ubi cum
« Mercero d) contra alios permittit eo die
«ante Missam solemnem celebrare de
« Sancto incidente, vel votìvam s.
SSO. - Quaeritur : an lz'ceat celebrare
priuatim t'n Coena Domùtl et z'n Sabbato
Sancto?
AHi dicunt Affirmant a) Viva 6, Mazzotta 7, Dia.
licitum ce-
lebrare pri- na 8; Croix 9 cum Suarez, Navarro, Va-
vatim in
Coena Do- squez et Lugo; item Sotus, Henriquez,
mini et Sab-
bato sancto. Coninck, Laymann, Palaus, Barbosa, etc.,
apud Salmant. lO, qui huic opinioni adhae-
rent. - Ad decreta autem opposita Sa-
crae Congregationis respondent praefati
auctores, ea vel non esse ubique publi·
cata, vel non ubique recepta.
Eidem sententiae olimetiamegoadhae-
Vasq., disp. 232, cap. 2, n. 23 et 24. - Suar., disp. 80;
sect. 2, v. Ter#us dies. - Fagunll... de 10 praec. Ecci.,
·lib~3J cap. l5, n.l? - Diana) parto 9, tr. 7, reso!. 24.-
1 De Sacrif. Miss., disp. 4, diff. :/. - • De Euch., disp. 20,
n. 18. - 8 Loc. cit.~ n. 21. - 4 De Euch., qu. 7, punct. 2,
nUIn. 18. - • Parto 4, tract. 4, resol. 237. - • De Euch.,
qu. 5, art. 6, n. 1. - ,. Tr. 5, disp. 4, qu. 2, cap. 4, § 1,
qu. 2. - • Parto 6, tr. 6, resol. 19; et parto 4, tr. 4,
reso1. 237, i. f. - t Lib. 6, parto 2, num. 231. ~ Suar.,
disp. 50, seet. 2, v. Superest. - Navar., Man., cap. 25,
num. 88. - Vasq., disp.232, cap.2, n. 14 et seqq. - Lugo,
1oc. cit., n. 14 et 18. - Sotus, in 4, disto 13, qu. 2, art. 2,
b) Palaus, loe. eit., n. 4 et 5} probabilem
esse ait hanc sententiam (licet contrariam
probabiliorem existimet); sed stante proba·
bilitate hujus sententiae, non licere Mis-
sam celebrare antequam Missa solemnis in-
cepta sito
c) Id est card. de Lugo.
d) Mercerus non citatur a Diana pro hoc
asserto; sed Gaspar Hurtadus, quirevera hoc
habet, de Saerif. Miss., disp. 4, diff. 2, i. f.
350. - a) Hic adhibenda est distinctio:
omnes enim citati auctores concedunt Missam
Feria V privatim celebrari posse; sed non
una est omnium sententia de Sabbato Sancto.
- Mazzotta enim, loe. eit.; et Croix, n. 234,
videntur magis propendere in sententiaro
negativam. - Navarrus, loe. eit.; Vasquez,
CAP. Il!. - DE EUCHARIS'fIA UT EST SAC!UFIClUM. - DUB. 1II.
si. Sed nunc, cum alia decreta novìssìme
edita observassem, dico omnino tenendum
ì-
Est omnì-
no i l i c
ì
confìrmatum fuit ab Innocentio XII c), ut
tum. refert Merati l, et ab ipso Clemente XI 2,
non licere; ut sentiunt Holzmann 11, Contino a quo statutum fuit quod, occurrente festo
Tournely 12, Antoine-" et Benedìctus Xl'V>. SS. Annuntiationis vel S. Josephi in die
- Nam die Sabbati Sancti adest decretum Cocnae Domini, tantum aliquae privatae
S. C. Rituum (apud Monacelli 15), edìtum Missae celebrentur, juxta judicium epi-
dìe 11 Martii 1690,ubi sic dictum fuit: Nec scopi. Ergo sacerdotes extra hunc casum
ltdtum est Mzssas celebrare z'n die Sab- nequeunt tali die celebrare. - His igitur
baH Sanc# z'n quzòuseumque ecctesus et stantibus decretis, non video quomodo
oratoriis , non costante quacumque con- opinio contraria hodie sustineri possit,
traria consuetudùze: prout, Papa appro- Q'u i d, s i Occurrente vero festo S. josephi et
bante, suo decreto generali statuit eadem occurrar fc-
smm S. jo- Annuntiationis B. Vìrginìs in Coena Do-
S. Congregatio. Quoad dìem autem Jovis s e p h v cl
An nu n t ia- mini, epìscopus curabit ut aliquae Mis-
sanctum , adest aliud decretum prohi- uonis.
sae privatae ante solemnem celebrentur.
bens, relatum a Pittonio 16. - Sed, quod - Si autem festum B. Virginis occurrat
magis refert, haec omnìa decreta fuerunt Sabbato Sancto, non possunt celebrari
expresse confirmata a Papa Clemente XI
Missae privatae; et festum transfertur ad
(ut legìtur apud Benedictum XIV 17 et feriam secundam post dominicam in Albis,
apud Pittonium 18), per decretum proprium juxta decreta S. Congregationìs (apud
ipsius Pontificis, emanatum die 15 Martii Merati 8).
anni 1712, ubi sic habetur: Dù;hzarando per Saepies in 351. - " Resp. Ill", Saepius in die ce-
die celebra-
ultùno che colla suddetta proioieione per l'e ordinarie « lebrare non Iìcet ordinarie: quod addo,
lo Venerdì santo, non intende la Santt'tà Hlicirurn.
« quia, si sis jejunus, lìcìtum est sequen-
Sua dz'permettere che nei giornz di Gz'o- « tibus casibus, bis vel etiam ter (requì-
vedì e Sabbato santo sz eelebn'no Messe « sito tamen, si facile haberi possit, epi-
pnvate) ma solo la conventuale} secondo « scopi judicio, praeterquam in primo):
z'l rz'to della S. Chiesa} e i replù;aH decreH Ex'cipitur « 1°. Nocte Nativitatis: qua tamen non
della S. C. de' RiHb). Hocque decretum fl stum Na·
4
t i \-i t a t i s " tenetur, ne parochus quidem, celebrare
Domini.
versic. Hic prz·11l.ttm. - Henriq., lib. 9, cap. 24, nuro.3. - « tres Missas, sed potest aliquam pro ar-
Coninck, qu. 83, num. 210 et 211. • Laym., Iib. 5, tr. 5, « bitrio omittere. Diana 4. - Neque ter
cap. 4, n. 8 et 9. - Palaus" tr. 22, punct. 71 n. 2 et 5. ~
Barb., de Parocho, cap. 11, n. 49 et 50. - IO l'r. 5, cap. 4, " communicare; vel semel communicare
num. 2 et 7. - U De Euch., n. 341. - 12 De Sacrif. Miss., « et bis celebrare. Diana a).
cap. 9, art. 2, sect. 2, concI. 3. - 13 De Euch., cap. 3,
qu. 4, resp. 1. - 14 Notific. 88, num. 9. - 15 Formular.,
Ve! si pa-
stor habeat
« 2°. Si pastor habeat duas parochias
part.2, tit.15, form.3, n.17. Cfr. etiam S. R. C. decreta duas paro- « dissitas. - Filliuccius, card. de Lugo 5 ».
chias.
authent., n. 1822, 1873, 1890, ad 6. - 1& De Ritibus, n". 1703 Modo non sit alius qui commode pos-
(edit. Veneto 1740); cfr. S. R. C. decreta auth., num. 980
et 2465. - Clem. XI, edict. 17 Cardino Vicarii, in Bullar.
sit in altera celebrare; ut Salmant. 6 cum
Clem. XI. - " N otiC. 38, n. 9. - 18 Loc. cito
1 Series De~retor. SS. POlltiC., num. 501. -
Clem. XI, S. R. c: decreto 24. - • Loc. cit., n. 501, 504
et 632; cfr. S. R. C. decreta authent., n. 1822.- • Parto 4,
lOG. cit., n. 23, €xpresse negant licitum esse tr. 4, resol. 236. - Fili." tr. 5, cap. 4, num. 109. - li De
eo die privatim celebrare; Henriquez, loe. cit., Euch., disp. 20, num. 46. - & Tr. 5, cap. 4, num. 12. -
non concedit nisi ad communicandos morti 'l' Brev. Dec/arasti.. § Haec sunt et seqq. - 8 Loc. cito -
vicinos. - Laymann, loe. eit., quamvis dicat Dicasi., tr.5, de Sacrif. Miss., disp.4, dub. 3, num. 39.-
probabile esse quod sit licitum, at tutius esse SUQr." disp. SO, sect. 3, v. f. - Palaus" tr.22, punct. 7, n. 9,
ait non celebrari nisi ex rationabili causa. -
De Palao, vide notam b ad num. praeced. -
Sotus denique, 10G. cit., sive Feria V, sive
Sabbato Sancto celebrationem concedit «sal· c) Non quod Innocentius XII decreta Cle-
tem ex facultate praelati». mentis XI confirmaverit, fuit enim Clementis
b) Id est: Declarando denique quod ex decessor; sed decretum Clementis confirma·
tionem accipit ex hoc quod S. R. C. sub pon-
praedicta prohibitione pro die Parasceves,
Sanctitas Sua non intendit concedere ut Fe- tificatu Innocentii de Festo S. ]oseph decre-
ria V et Sabbato Sancto Missae privatae, verat, 13 Sept. 1692, quod decretum refertur
praeter conventualem tantum, celebrentur, il Merati 10G. dt.; et habetur etiam inter decr.
juxta ritum S. Ecclesiae et pluries iterata auth. S. R. C., n. 1883; et de festo Annuntia-
S. R. C. decreta. tionis die lO ]alluar.1693.(S. R. C. auth. decret.,
Il. 1890, ad 6, et 11.2240).
S. ALPIIONSI, Opera morMi4. - Tom. III.
337
communi. Et hoc juxta decretum nostri
Pontificis Benedicti XIV, editum die 16
Martii 1746 7 ubi prohibetur parocho,
adhuc ratione paupertatis, bis in festo
celebrare; et tantum id conceditur, si
alius non sit sacerdos qui in alia paro-
chia celebrare valeat. Idem dicunt Sal-
manto S cum Dicastillo, etc., de sacerdote
simplici, si ibi desit alius sacerdos, Et hoc
licere etiam in die feriali, ne populus (suf-
ciens in numero) privetur Missa, dìcunt
Suarez, Palaus, Leander, Diana. In hoc
tamen vero dicunt Salmant, 9 cum Lede-
sma, etc., standum esse consuetudini; alias
videtur id absque scandalo fieri non posse.
Idque omnino reprobat Benedictus XIV io Sed tan-
t u m in fe-
cum declaratione S. Congregationis, sto. .
Refert autem idem Benedictus XIV 11
opinionem aliquorum, affirmantium posse
parochum in die festivo celebrare secun-
dam Missam pro defuncto, praesente ca-
davere b)} ex cap. Consuhasti, de celebro
Mzss.} ubì dicitur: Excepto dze NaNvl~
tatls Dominicae, m:,t' causa necessitatis
suadeat, sujJìcz't sacerdoti semel z'n dt'e....
celebrare. Et' Glossa 19 dicit: Sz' celebravi!
de dt'e, et postea etzam mort'atur aHquts ...,
potest unam celebrare de dz'e et aHam pro
defunctzs. Et hanc opinionem admisit Be·
nedictus XIII 13, modo sacerdos sit jeju-
nus, et non sit alius qui pro defuncto ce-
lebret. Attamen idem Benedictus XIV
deinde in indulto celebrandi tres Missas,
etc., incipiente: Quod expenszs} dato sub
die 26 Augusti anno 1748 14, declaravit,
stante quod parochus potest aliquando
• Bullar. v. p,.imum. . uanderJ tr. 8, disp. 5, qu. 38. - Diana,
parto IO, tr. 16, reso!. 22. - • Loc. cit., n. 14. - Petr. de
Ledesm., de Euch., cap. 19, conci. 7, dico 6, v. Opposilum.
-- lO De Sac1'Ìf. Miss., Iib. 3, cap. 5, n. 4. - S. C. Episcop.
et Regul.". cfr. etiam Fagnanum in cap. In ordinando, ile
simonia, n. 'à'J. - 11 Notific. 36, n. 15. - 12 In V. Necessi-
tatis. - 18 Serm. de Purgator., Triges.2, serm. 6, n. 17. -
.. § Nova haec.
351. - a) Quin etiam Diana, parto 8, tr.1,
resol. 87, V. At superest, negat id fieri
posse.
b) Seu clarius: Benedictus XIV affert opi-
nionem eorum qui, praetermissa omni di-
stinctione, affirmant licere, si quis, post Mis-
sam de die jam celebratam, moriatur, aliam
Missam pro hoc defuncto celebrare j quam
opinionem Benedictus XIII ad certos limites
et ad dies festos l-eduxit.
22
 338 LlB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. m, - DE EUCHARISTlA UT ES'!' SACRIFIClUM. - DUB. III. 339

Missam pro populo in dominica celebran- c communicando infirmo, et suam jam ho- Si ante 352. - « Quaeres: An alz'quando liceat per accidens et indirecte, licet aliquando, Indirecte
et' per accì-
ablutionem
dam transferre in diem infra hebdoma- « stiam sumpserit, nec sit alius sacerdos. m on ea ru r « interrumpere Missam? puta irruente incendio, vel 'hoste ad ne- dens, quan-
de commu- doque lici~
dam, amplius non permittit duo Sacra « Silvester, Navarrus. - Sed casurn esse Ideando in-
Mutilare « Resp. Etsi abrumpere essentialiter, candum: tum enim posset sacerdos su- turno
Missam ex
in eadem dominica peragere. Haec sunt ~ nietaphysicum, dicit card. de Lugo 4 ". firmo. proposito, « sive unam tantum speciem consecrare mere hostiam consecratam vel secum
tlunquam
verba Pontificis: Neque vero haec ùz prae- [Aut vix practicum, ut Salmant.v]. Ilcltum, « nullo casu liceat (ut dictum est supra, ferre, calicem non consecrando; quia tunc
senti a Nobzs commemorantur, quasi nunc « 5°. Si die festo adveniant personae, Si die feste «cap. 1, dub. 2); accidentaliter tamen non mutilat sacrìfìeìum, sed excusatur a
ad ve n i a n t
etiam praesente cadavere duae Mzssae ab « quas non deceat Sacrum omittere, v. gr. pr-imates. e: abrumpere vel etiam interrumpere, ali- perficiendo illudo - Ita Laymann, Bona-
eodem sacerdote celebrari possint; cum « rex aut princeps s ; [Aut episcopus , ut e: quid interponendo, licet his casibus »: cina l, Palaus 2; et Salmant. 3 cum Garcia,
juxta hodternam dzscz"plz"nam liceat pre- tenent S. Antoninus e)} Hurtadus, Dica- Notandum hic quod mutilare sacrìfì- Arauxo et communiter.
sbytero, reiicta Missa de die, Mzssam pro stillus, etc., apud Salmant, 6: contra Co- cium ex proposito nunquam licet, etiam « l°. Ob concionem post Evangelium vel Quando Ii-
cear intero
defuncto, sipraesens sit corpus, cumcantu ninck, Vasquez I) et Lugo, qui probabi- ad mortem evitandam. Verum mutilare processionem excìpìendam ». rumpere.
celebrare c). lius quoad omnes hoc negant] « quamvìs
Laym., Hb, 5, tr, 5, cap. 7, num. 1. - l Disp. 3, de Garda, Suma moral, tre 3, diff. 8, dud. 16, punto ult.,
Excipitur
etiam si ec-
«3°. Si concursus populi sit tantus «hic ultimus dicatur non esse in uSU. Suspensìcnlb. in partic., qu. 3, puncr, 2. - 11 Tr. 22, num.28.. Arouxo, in a P., qu.74, art. 2, dud, 1, num. 14,
elesia sit ni- « ut ecclesia non capiat (ut habet Lay- «Vide Bonacìna 7, card. de Lugo 8 et punct, 11, num, 2. - 8 Tr, 5, cap. 4, num. 103.• Hieron. v. Tertium,
Mis a n g u-
sta. « mann 1, et vide card. de Lugo 2): etsi « Laymann 9, Coninck, Diana l0: ubi recte
«tunc potius expediat celebrare extra ». « monet, in his omnibus attendendum ad
- l Cum Salmant. 3, Suarez, Coninck, « Ioci consuetudinem, quae fere omnes cultas Ordinariorum latius patet; indultum parochiae dissitae sunt, S. C. de Prop. Fide,
Palao, etc. d)J. « nunc sustulerit ». [Ut etiam Salmant. 11 enim speciale ne inutile efficiatur, aliquid interrogata utrum recte concederetur facultas
« 4°. Si ante ablutionem moneatur de « cum Bonacina et aliis g)]. operari debet quod jure communi non conti- binandi, licet parochia viciniornon distaret
neatur. ultra spatium mediae leucae, vicario aposto-
1 Lib. 5, tr. 5, cap. 4, num.6, v. Casus vero. - i De resol, ult., n.427. - Dicast., tr, 5, de Sacrif. Miss., disp. 4,
Et quamvis in ea formula moneatur Ordi- lico Limburgensi, die 31 juliì 1851 respondit:
Euch., dìsp, 20, n. 46. - 3 Tr. 5, cap. 4, n. 22.• Suar.; dub, 3, n. 47. ~ 6 Tr-, 5, cap. 4, n. 19. - Con~'nck, qu, 83, narius ne hac facultate - alìter quam ex gra- «Deficiente presbyterorum copia, aliisque
disp. 80, sect, 3, i. f.. Coninck, qu, 83, n. 213, v. Deci- num, 214. - Lugo, disp.20; n.45. - 7 De Euch., qu, ult., vissimis causis et rarissime utatur, in quo omnibus circumstantiis mature perpensis, pru-
mum / et n. 216, v. f.• Palaus, tr. 22, punct, 7, n. 9; - punct, 7, § 5, n. lO. - 8 Loc. cìt., n.45. - 8 Lib. 5, tr.5, graviter ejus conscientia oneratur », proinde- denti judicìo superioris definiendum, utrum
Silvest.,! v. Missa Il qu, 7, v. Terno. - Navar., Man., cap. 4, n. 6. - Coninck, Ice. cìt., nume 214. - 10 Parto 2, que in praefata Instr. S. C. de Prop. Fide, eo in casu concurrant gravia rerum adjuncta,
cap. 25, num, 87, v. f. - c Loc. cìt., n. 44. - 6 Loc. cit., tr, 14, resol, 56, i. f. - U Tr. 5, cap. 4, num. 19, i. f•• n. 6, statutum fuerit: « Interdicta est Missae quae tradunt doctores necessitatis causam effì-
num, 16. - Thom, Hurtad., Resolut. mor., tr, 2, cap. 7, Bonac., qu. ult.• punct, 7, § 5, n. lO. iteratìo in eorum commodum, qui vellent cere..., in quo dispensationi a praecepto uni-
praecepto audiendi Missam satisfacere in suis versali de non iterando sacrificio ab eodem
privatis cappellìs s ; nihilominus S. C. de presbytero eademque dié locus fiat et binandi
c) « Nisi tanta fuerit diei solemnitas quae habita locorum, populorum et paucitatis sa- Prop. Fide non semel declaravit terminos facultati tribuendae, qua parce omnino illum
Missam pro defunctis omnimode excludat », cerdotum, ac proinde verae necessitatìs ra- indulti mitiori sensu accipiendos esse. Hinc uti debere, ex apostolici ipsius indulti verbis
d) Qui scilicet dicunt posse bis celebrari, tione.... Ipsorum vero conscientia oneratur rationes quae ad Mìssae iterationem per se apprime perspicitur ». Et S. Off., 20 junii 1860,
si concursus populi sit tantus, ut ecclesia illum stricte a , - Hanc autem Ordinariorum facul- sufficientes non essent, ex circumstantiis pe- declaravit: « Missam ab eodem sacerdote
non capiat. tatem quibusdam limitibus coarctavit S. C. C. culiaribus, in quibus praecipue habenda est facultatem S. Sedis habente bis in die cele-
e) S. Antoninus, allegatus a Salmant. ex Quaesitum enim fuit: « l°. Utruni liceat epi- ratio conditionis et status fidelium, sufficien- brandi, gravissima causa urgente, in eodem
Thoma Hurtado, hoc non habet, parto 3, scopo licentiam binandi concedere presbytero, tes evadent. Sic v. g., quamvis S. R. Inquisit. vel in diverso Ioco et in quacumque distano
tit. 13, cap. 6, § 7. unam Missam celebrando in oratorio subur- declaraverit satis non esse ad iterandum Sa- tia celebrari posse »,
I) Vasquez, disp. 232, cap. 5, n. 48, de bano vel rurali, aliam vero in civitate velloco crum numerum quindecim vel viginti perso- Hinc necessitatem quae requiritur ad lici-
persona nobili loquitur; et negat eo casu ubi etiam adsint alii sacerdotes Sacrum facien- narum,quae secusMissa privarentur; attamen tam binationem S. C. de Prop. Fide non adeo
posse bis celebrari. tes? 2°.Utrum liceat hujusmodi licentiam con· S. C. de Prop. Fide, die 5 Octobr. 1688, tra- stricte accipiendam esse declaravit, ut constat
g) De facultate Sacrum eadem die ite· cedere presbytero ambas Missas celebraturo ctans de servis qui ob ipsorum conditionem, ex quodam .responso dato die 8 Maji 1848,
randi seu BINANDI, et de locis et causis qui- in diversis ecclesiis ejusdem civitatisvelloci in peculiarem indulgentiam merebantiIr, rem ad episcopum in Statis Foederatis Americae,
bus haec facultas in usum deduci valeat, ali- quo et alii sacerdotes celebrant, et hoc etiam decidendam reliquit Caritati et conscientiae videlicet: « Necessitatem hujusmodi, de qua
qua sunt addenda. Et primo quidem, ea quae si una ex Missis celebranda sit, in qua et alius vice-praefecti, etsi in balneo praesentes non sermo est, veram quz'dem sed moralem z'n-
Busenbaum hic sub n. 1 et 2 habet, jam con- sacerdos sacrosanctum sacrificium eadem die essent plures quam decem aut quindecim. tellz'gz'; non autem absolutam: de qua proinde
ceduntur. ipso jure communi, ut notat Bene- litat ». Et ad haec S. C. C., die lO Maji 1897, Idemque iterum respondit praefecto apostolico' dijudicare in singulis casibus pendet a pru-
dictus XIV in consto Deelarastt' Nobis; et respondit: « Non lieere; et Ordinarius qua· Missionis Tuneti, die 16 Novembr. 1688. Pa- denti judicio, inspectis circumstantiis '. No·
pro eis non requiritur indultum S. Sedis, ut tenus in aliquo ex enunciatis casibus neces- riter, episcopo S. Ludovici, in Statibus Ame· tatu dignior est declaratio 13 April. 1828 ad
advertit Instructio S. C. de Propaganda Fide sarium judicet ut Sacrum iteretur, recurrat ricae Foederatis, qui postulabat «utrum qua- quemdam praefectum apostolicum in Antillis :
diei 24 Maji 1870. Sed in his casibus, juxta . ad Apostolicam Sedem •. Neque sufficientes ties triginta aut quinquaginta fideles periculo « :ralis existimatio est virtutis et prudentiae
doctrinam Benedicti XIV in dicta consto De· visae fuerunt S. C. rationes et causae quae ,exponunturMissam depraeceptonon audire-,· tuae, ut SS. Dominus Noster jusserit omnem
elarasti, relatam a S. Alphonso in Exam. allatae fuerant, nimirum: «paucitas sacer· bis celebrare valeant» sacerdotes, litterae deponere te debere anxietatem animi; et si
Ordin., n.127, semper impetranda est facul- dotum; convenientia distinctae celebrationis datae sunt die 13 Martii l828,jussu Leonis XII, existimaveris neeessarium esse, vel fidelibus
tas ab episcopo, etiamsi necessitas intercedere horis distinctis, utcommoditati fidelium fiat quibus prudentiae et conscientiae episcopi vehementer utile, ut sacerdotes bis Missam
videatur. Circa quod S. C. C. in sua Instr. satis; necessitas celebrandi Missam parochia- committebatur, ut judicaret «quibus in ca- eodem festo diecelebrent, verborum quibus
diei 14 Octobr. 1843 declaravit: «Ordinario- lem in paroeciis et conventualem in mona- sibus, ratiellle habita adjunctOl'um dioecesis..., rescriptum contineri videtur, rigore commo-
rum esse de re cognoscere et perpendere steriis '. graves .adesse causae censendae» essent. veri te non debere •.
num revera necessitas urgeat, ut sacerdos Raec tamen dicta sint de jure communi Item, quamvis Benedictus XIV, in laudata Denique S. C. de Prop. Fide suam Instru-
duas Missas celebrare cogatur, nec aliter uten- et per se; verum, vi specialis indulti quod consto Deelarasti, ut refert S. Alphonsus in ctionem de hoc argumento (n. 18) his verbis
dum concessa hac iteratione, quamjuxta con- non pauci episcopi, vicarii apostolici et prae- Exam. Ordin., n. 127, adverterit hunc solurn concludit: «Quamvis...sapienti Ordinariorum
ditiones ab ipsis [Ordinariis] apponendas, fecti missionum a Sancta Sede accipiunt, fa· binandi casum in usu esse; nimirum quando missionum arbitrio hac in re deferri soleat,
340 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
353. - «2°. In gratiam supervenientis
« principis vel turbae peregrinorum die
« festo, quo alias Missam audire non pos-
" sent, vel simili justa causa. - Ex qua,
e si non sit facta oblatio, posse incipere
"de novo, ut totum Sacrum audiant »,
[Cum Laymann, Azor, Navarro a), Palao,
Dicastillo etc., apud Salmant. l. Et idem
posse fieri in adventu episcopi, cardinalis,
aut processionis populi: doctores citati]
« etsi non teneantur, docent varii aucto-
" res cum Sà b), apud Bonacina 2: qui bene
« monet, consuetudini locorum standum.
" Henriquez autem docet id tantum licere
« finita epistola vel evangelio. Tamburi-
« nius plane improbat.
« 3°. Si ante canonem sacerdos recor-
« detur alicujus impedimenti, v. gr. se non
« esse jejunum vel in gratia, vel irregula-
« rem, vel excommunicatum " ; [Ha etiam
Sa1mant. 3, cum S. Thoma et communi.
Modo possit relinqui Missa sine scandalo
aut gravi nota; ut bene advertunt Sal-
manto 4 cum Coninck et Palao. Vide dieta
n. 262J - " vel excommunicatus non to-
« leratus praesumat interesse, nec possit
- expelli »,
354. - « 4°. Si urgeat gravis necessitas,
« v. gr. morbus; vel proximi, ut si moritu-
« rus- sit baptizandus vel absolvendus,
« Trullench, Diana a). - In aliis tamen
Laym., Iib. 5, tre 5, cap. 7, n. 2, i. f.. Asor, parto l,
Ii b, lO, cap. 32, qu. 3. -r Paiaus, tr. 22, punct. 11, n.4. -
Dicast., tr. 5, de Sacri!. Miss" disp. 4, dub. 3, n. 47; et
dub. 13, n. 253 et 254. - 1 Tract. 5, cap. 4, n. li!. - , De
Euch., qu. ult" punct. 7, § 5, num. lO. - Henriq., lib.9,
cap. 30, num. 3. - Tambur., Method. celebr. Miss., lib.2,
cap. 7. § 8. - , Loc. cit.• n.105 .. S. Thom., 3 P .. qu. 83,
art. 6, ad 2. - 4 Tr. 5, cap. 4, num. 105, i. f.• Coninck,
attamen ... apparet quanta cautela ipsi uti de-
beant, quum semper conscientia onerata ma-
neat in legitimo hujusmodi extraordinariae
facultatis èxercitio. Nihilominus repetere haec
juvabit quod S. Congregatio, anno 1832 ad
episcopum. Nicopolitanum. in Bulgaria rescri-
psit: clausulas in formulis adhibitas intelli-
gendas haud esse in extremo rigore, habito
prae oculis principio, Sedem Apostolicam di·
ctam facultatem concedere in bonum spiri-
tuale fidelium., desiderio ut omnes praece-
ptum ecclesiasticum adimplere facile possint>.
353. - a) Navarrus, a Salmant. ex Lay-
mann citatus, hoc non habet in Man., cap. 25,
num.86.
h) Sà, quamvis non allegetur a Bonacina,
scribit tamen, v. Missa, num. 21,' « Coeptum
« sacramentis non ita necessariis, non de-
« cet inter consecrationem et sumptionem
« interrumpere: nisi moriturus esset in
« propinquo, nec opus esset vestes exuere,
« vel nisi Poenitentiae sacramentum ob
« phrenesim suscipere non possit. Lay-
e mann, Tamburinius 5. - Revertens au-
e; tem ad sacrificium sacerdos, si fuerit
« ante facta consecratio, incipiet ubi desie-
« rit; uti etsi facta non fuerit, et parva
"mora intercesserit (v. gr. minor quam
« unius horae); si autem longior, ordietur
« ab initio b). Tamburinius 6.
355. - Quomodo Missa ab uuo sacer-
dote interrupta, ab alio sz1 supplenda ?
Si deficiat sacerdos ante consecratio-
nem, nihil per alium suppleri debet; ut
Croix 7 cum S. Thoma, Aversa, Pasqua-
ligo, contra alios. - Si vero deficiat post
consecrationem, etiam unius tantum spe-
ciei a), tunc supplere debet sacerdos jeju-
nus, si adsit; alias, etiam nonjejunus, cum
urgeat majus praeceptum de integritate
sacrificii. ItaSalmant. 8 cum aliis et Croìx".
(Omnia haec habentur in rubrica Missa-
lis l0, ex can. Nz'hz1, [caus.] 7, qu. 1). Et
etiam sacerdos excommunicatus atque ìr-
regularis supplere debet, si alii desint, et
ipse possit sine gravissimo incommodo b);
ut ait Croix 11 cum Pasqualigo, contra So-
tum c), Sà c), etc.
qu. 83, n. 272. - Palaus, tr. 22, punct. 11, n. 4. - Trutl.•
de Sacram., Iib, S, cap. 8, dub. 241 n. 22. - LaY1n., Iib, 0,
tr.5, cap. 7, n. 2. - S Method. celebro Miss., lib. 2, cap. 7',
§ 7. - • Method. celebr. Miss., lib. 2, cap. 7, § 7, n. 6. -
7 Lib. 6, parto 2, n. 547.• S. Thom., S P., qu. 83, art. 6, ad l ..
Aversa, qu.ll, sect. 16, v. f" v . .Quare.· Pasqual., qu. 324.-
'Tr.5, cap. 4, n. 107.- ' Loc. cit., n.547. _10 De Defectib.,
x, 3. - 11 Lib. 6. parto 2, n. 549•. Pasqual., qu. 333.
Sacrum potest ex causa omitti et ab initio
repeti, nisi esset jam facta oblatio '.
354. - a) Diana, part. 5, tl'. 3, resol. 70,
citat Zambranum id asserentem; quod ipse
nec probat nec reprobat.
b) Rectius: Tamburinius assignat ut mo~
ram magnam, si fuerit «plus quam.una hora.;
parvam vero, si « non plus quam una circi-
ter hora » transierit.
355. - a) De consecratione unz'us tantum
spedez' nec Salmant. nec rubrica Ioquuntur,
sed certe per se intelligitur.
b) Pasqualigo non loquitur de gravissimo
incommodo; in reliquis concordato
e) Sotus nempe, z'n 4, dz'st. 13, qu. 2,
art. 6, V. Perplexz'or, negat sacerdotem con-
cubinarium teneri ad perficiendum sacrifi-
CAP. III. - DJ!: EUCHAlUSTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUl!. IV. 341
Si autem deficiat post sumptz'onem so- ter Gobat, cui adhaeret Pasqualigo apud
lius Corporis Christi, Bonacina putat cali- Croix 2, ait, non esse ultra quaerendum
cem posse sumi in alia Mìssa. Sed com- qua m per unam circiter horam; alias non
munius contradicunt Croix l, Aversa, Pa- censetur unum sacrificium. - Si vero sa-
squaligo et alii ; et ajunt tunc ab alio crificium posset suppleri ab eodem sacer-
Quanto 'calicern esse sumendum. - Dicit Tam- dote, melius hoc esset quam suppleriab
t em p or e
q u a e r e n- burinius, quaerendum esse qui suppleat, alio, etiam si ille non esset jejunus. Croix 3
dus qui sup-
pleat. post septem etiam horas. Sed probabili- cum Gobat.
DUBIUM IV.
Quo loeo eelebrandum sito
3.'>6. An et in quali necessitate liceat extra ecclesiani celebrare. Et an in mari. - 357. An
et quando liceat celebrare in oratoriis ex dispensatione episcopi. Licet 1. In oratoriis
benedictts. 2. In oratorùs communitatum, 3. In oratoriis erectis in palatiis episco-
Deficiente
sa.ce rd o t e porum. - 358. An episcopi possint celebrare in domtbus priuatis. - 359. An possint
intra Mis· dispensare ut aliquando z1Z illis celebretur. Not. 1. Privilegium non perit per mor-
sam, quan-
do e t quo- tem Papae vel episcopi. Not. 2. Quid, si privilegiatus mutet habitationem. Not. 3.
modo perfi- Quibus diebus non liceat celebrare in oratoriis privatis. Et an regulares uel episcopi
cienda. possint celebrare in domibus priuatis, praeter Jlfz'ssam in indulto concessam.-
360. An reiigiosi possint ex prz'vilegio celebrare in quocumque altari portatiii. _
361. An semper peccent rnortaliter celebrantes in ecelesia violata. Et an aliquam
poenam incurrant. - 362. An polluantur oratoria non benedicta. Et an sacristiae,
c1'Yptae,. etc. - 363. A quibus ecciesia debet reconciliari. - 364. Quomodo crimen, per
quoti polluitur ecclesia vel coemeterium, oporteat esse notorium. Quando ecclesia pol-
iuatur per homscidiurn. An ecciesia oioletur, si uulnus intra eam. z'nfligatur, et mors
(sz't'e effusio sanguinis) sequatur extra. - 365. Quando ecclesia polluatur per effu-
sionem sanguinz's vel seminis. - 366. Quando, per sepulturam excommunicati, infi-
delis vel haeretici. - 367. Quando, per destructionem ecelesiae. - 368. Quomodo fiat
exsecratio rei consecratae, nempe ecctesiae, altaris, calicis et uestium. Et uide de
exsecratione ecclesiae. - 369. De exsecratione altaris ; et 1. Si Iapis remoueatur, 2. Si
frangatur. 3. Si spolietur sepulcrum, Dub. 1. An reliquiae Sanctorum sint neces-
sariae ad consecrationem altaris. Dub. 2. Quz'd, si frangatur sigillum, vel remo-
ueatur sepulcrum. - 370. De exsecratione caticis. Dub. 1. An exsecretur caiix, si de-
struatur inauratio. Dub. 2. An calix de nouo inauratus, nova indigeat consecratione.
Dub. 3. An liceat celebrare in calice nunquam inaurato. - 371. De exsecratione
uestium.
Commu~
356. - " Resp. Communiter non licet «scopi, si adsit, vel sine ea, si absit»,
ni tcr non
çelebran~
du.m. nisi in
c celebrare, nisi in ecc1esia, eaque conse· LUt ad vertunt etiam Salmal!t. 5 cum Lugo]
ecclesia. « cra·ta vel saltem benedicta, et non vio- « !icet sequentz'bus casz'bus: extra quos si
" lata vel exsecrata, nec interdicta. Patet " fiat, esse mortale docent Filliuccius,
« ex Tlidentino 4. «Laymann et alii communiter ", [Cum
« Dixi l°. Conzmun#er. Quia in decenti Lugo a), Sanchez a), Laymann, Suarez et
" loco, et altari portatili (quod semper Salmant. 6 cum communi) « contra Sotum
« sub mortali requiritur) cum licentia epi. "et Sà.
Bonac., de Euch., qu. ult., punct. lO, n. 22. - l Lib.6, Miss. - 5 Tr. 5, cap. 4, n.54.. Lugo, de Euch., disp. 20,
part.2, n.548.. A'versa, qu. 11. sect. 16, Y. f., v. Quare.- num. 48. - Fill.~ tract. 5, cap. 4" num. 115. - Laym.,
Pasqua/., qu. 325~~Tambiù<, Method. celebr.-:Miss., Iib.~; lib. 5. tract. 5. cap. 5, num.2. - Lay11t., Ioe. cito • Suar.,
cap. 8, § 1, num. 7. - Gobat, 11".3, num. 806. - Pasqual., disp. 81, sect. 3. - 6 Loc. cit., num. 49. - Sotus, in 4,
qu. 328.. 2 Lib. 6, parto 2, n. 5.t9.. aLoe. cit., n. 552. - disto 13, qu. 2, art. S, Y. Circa hoc ergo. -- Sà J V. Missa,
Gobat, loc. cito - 4 Sesso 2'2, de observand. etc. in celebrato num. ZO.
cium, nisi quandoque sequeretur grave scan· 356. - a) Lugo a Salmant. ex Leandro
dalum, maxime in periculo corruptionis spe- citatus, id non habet, disp. 20, n: 48; et idem
cierum Sanguinis. - Sà, V. Missa, n. 38, notandum est de Sanchez, de Matr., lib. 9,
negat excommunicatum,suspensum aut irre- disp. 15, 1/.24 et 36, qui a Salmant. ex Palao
gularem teneri ad Sacrum perficiendum. allegatur.
340 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
353. - «2°. In gratiam supervenientis
« principis vel turbae peregrinorum die
« festo, quo alias Missam audire non pos-
" sent, vel simili justa causa. - Ex qua,
e si non sit facta oblatio, posse incipere
"de novo, ut totum Sacrum audiant »,
[Cum Laymann, Azor, Navarro a), Palao,
Dicastillo etc., apud Salmant. l. Et idem
posse fieri in adventu episcopi, cardinalis,
aut processionis populi: doctores citati]
« etsi non teneantur, docent varii aucto-
" res cum Sà b), apud Bonacina 2: qui bene
« monet, consuetudini locorum standum.
" Henriquez autem docet id tantum licere
« finita epistola vel evangelio. Tamburi-
« nius plane improbat.
« 3°. Si ante canonem sacerdos recor-
« detur alicujus impedimenti, v. gr. se non
« esse jejunum vel in gratia, vel irregula-
« rem, vel excommunicatum " ; [Ha etiam
Sa1mant. 3, cum S. Thoma et communi.
Modo possit relinqui Missa sine scandalo
aut gravi nota; ut bene advertunt Sal-
manto 4 cum Coninck et Palao. Vide dieta
n. 262J - " vel excommunicatus non to-
« leratus praesumat interesse, nec possit
- expelli »,
354. - « 4°. Si urgeat gravis necessitas,
« v. gr. morbus; vel proximi, ut si moritu-
« rus- sit baptizandus vel absolvendus,
« Trullench, Diana a). - In aliis tamen
Laym., Iib. 5, tre 5, cap. 7, n. 2, i. f.. Asor, parto l,
Ii b, lO, cap. 32, qu. 3. -r Paiaus, tr. 22, punct. 11, n.4. -
Dicast., tr. 5, de Sacri!. Miss" disp. 4, dub. 3, n. 47; et
dub. 13, n. 253 et 254. - 1 Tract. 5, cap. 4, n. li!. - , De
Euch., qu. ult" punct. 7, § 5, num. lO. - Henriq., lib.9,
cap. 30, num. 3. - Tambur., Method. celebr. Miss., lib.2,
cap. 7. § 8. - , Loc. cit.• n.105 .. S. Thom., 3 P .. qu. 83,
art. 6, ad 2. - 4 Tr. 5, cap. 4, num. 105, i. f.• Coninck,
attamen ... apparet quanta cautela ipsi uti de-
beant, quum semper conscientia onerata ma-
neat in legitimo hujusmodi extraordinariae
facultatis èxercitio. Nihilominus repetere haec
juvabit quod S. Congregatio, anno 1832 ad
episcopum. Nicopolitanum. in Bulgaria rescri-
psit: clausulas in formulis adhibitas intelli-
gendas haud esse in extremo rigore, habito
prae oculis principio, Sedem Apostolicam di·
ctam facultatem concedere in bonum spiri-
tuale fidelium., desiderio ut omnes praece-
ptum ecclesiasticum adimplere facile possint>.
353. - a) Navarrus, a Salmant. ex Lay-
mann citatus, hoc non habet in Man., cap. 25,
num.86.
h) Sà, quamvis non allegetur a Bonacina,
scribit tamen, v. Missa, num. 21,' « Coeptum
« sacramentis non ita necessariis, non de-
« cet inter consecrationem et sumptionem
« interrumpere: nisi moriturus esset in
« propinquo, nec opus esset vestes exuere,
« vel nisi Poenitentiae sacramentum ob
« phrenesim suscipere non possit. Lay-
e mann, Tamburinius 5. - Revertens au-
e; tem ad sacrificium sacerdos, si fuerit
« ante facta consecratio, incipiet ubi desie-
« rit; uti etsi facta non fuerit, et parva
"mora intercesserit (v. gr. minor quam
« unius horae); si autem longior, ordietur
« ab initio b). Tamburinius 6.
355. - Quomodo Missa ab uuo sacer-
dote interrupta, ab alio sz1 supplenda ?
Si deficiat sacerdos ante consecratio-
nem, nihil per alium suppleri debet; ut
Croix 7 cum S. Thoma, Aversa, Pasqua-
ligo, contra alios. - Si vero deficiat post
consecrationem, etiam unius tantum spe-
ciei a), tunc supplere debet sacerdos jeju-
nus, si adsit; alias, etiam nonjejunus, cum
urgeat majus praeceptum de integritate
sacrificii. ItaSalmant. 8 cum aliis et Croìx".
(Omnia haec habentur in rubrica Missa-
lis l0, ex can. Nz'hz1, [caus.] 7, qu. 1). Et
etiam sacerdos excommunicatus atque ìr-
regularis supplere debet, si alii desint, et
ipse possit sine gravissimo incommodo b);
ut ait Croix 11 cum Pasqualigo, contra So-
tum c), Sà c), etc.
qu. 83, n. 272. - Palaus, tr. 22, punct. 11, n. 4. - Trutl.•
de Sacram., Iib, S, cap. 8, dub. 241 n. 22. - LaY1n., Iib, 0,
tr.5, cap. 7, n. 2. - S Method. celebro Miss., lib. 2, cap. 7',
§ 7. - • Method. celebr. Miss., lib. 2, cap. 7, § 7, n. 6. -
7 Lib. 6, parto 2, n. 547.• S. Thom., S P., qu. 83, art. 6, ad l ..
Aversa, qu.ll, sect. 16, v. f" v . .Quare.· Pasqual., qu. 324.-
'Tr.5, cap. 4, n. 107.- ' Loc. cit., n.547. _10 De Defectib.,
x, 3. - 11 Lib. 6. parto 2, n. 549•. Pasqual., qu. 333.
Sacrum potest ex causa omitti et ab initio
repeti, nisi esset jam facta oblatio '.
354. - a) Diana, part. 5, tl'. 3, resol. 70,
citat Zambranum id asserentem; quod ipse
nec probat nec reprobat.
b) Rectius: Tamburinius assignat ut mo~
ram magnam, si fuerit «plus quam.una hora.;
parvam vero, si « non plus quam una circi-
ter hora » transierit.
355. - a) De consecratione unz'us tantum
spedez' nec Salmant. nec rubrica Ioquuntur,
sed certe per se intelligitur.
b) Pasqualigo non loquitur de gravissimo
incommodo; in reliquis concordato
e) Sotus nempe, z'n 4, dz'st. 13, qu. 2,
art. 6, V. Perplexz'or, negat sacerdotem con-
cubinarium teneri ad perficiendum sacrifi-
CAP. III. - DJ!: EUCHAlUSTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUl!. IV. 341
Si autem deficiat post sumptz'onem so- ter Gobat, cui adhaeret Pasqualigo apud
lius Corporis Christi, Bonacina putat cali- Croix 2, ait, non esse ultra quaerendum
cem posse sumi in alia Mìssa. Sed com- qua m per unam circiter horam; alias non
munius contradicunt Croix l, Aversa, Pa- censetur unum sacrificium. - Si vero sa-
squaligo et alii ; et ajunt tunc ab alio crificium posset suppleri ab eodem sacer-
Quanto 'calicern esse sumendum. - Dicit Tam- dote, melius hoc esset quam suppleriab
t em p or e
q u a e r e n- burinius, quaerendum esse qui suppleat, alio, etiam si ille non esset jejunus. Croix 3
dus qui sup-
pleat. post septem etiam horas. Sed probabili- cum Gobat.
DUBIUM IV.
Quo loeo eelebrandum sito
3.'>6. An et in quali necessitate liceat extra ecclesiani celebrare. Et an in mari. - 357. An
et quando liceat celebrare in oratoriis ex dispensatione episcopi. Licet 1. In oratoriis
benedictts. 2. In oratorùs communitatum, 3. In oratoriis erectis in palatiis episco-
Deficiente
sa.ce rd o t e porum. - 358. An episcopi possint celebrare in domtbus priuatis. - 359. An possint
intra Mis· dispensare ut aliquando z1Z illis celebretur. Not. 1. Privilegium non perit per mor-
sam, quan-
do e t quo- tem Papae vel episcopi. Not. 2. Quid, si privilegiatus mutet habitationem. Not. 3.
modo perfi- Quibus diebus non liceat celebrare in oratoriis privatis. Et an regulares uel episcopi
cienda. possint celebrare in domibus priuatis, praeter Jlfz'ssam in indulto concessam.-
360. An reiigiosi possint ex prz'vilegio celebrare in quocumque altari portatiii. _
361. An semper peccent rnortaliter celebrantes in ecelesia violata. Et an aliquam
poenam incurrant. - 362. An polluantur oratoria non benedicta. Et an sacristiae,
c1'Yptae,. etc. - 363. A quibus ecciesia debet reconciliari. - 364. Quomodo crimen, per
quoti polluitur ecclesia vel coemeterium, oporteat esse notorium. Quando ecclesia pol-
iuatur per homscidiurn. An ecciesia oioletur, si uulnus intra eam. z'nfligatur, et mors
(sz't'e effusio sanguinis) sequatur extra. - 365. Quando ecclesia polluatur per effu-
sionem sanguinz's vel seminis. - 366. Quando, per sepulturam excommunicati, infi-
delis vel haeretici. - 367. Quando, per destructionem ecelesiae. - 368. Quomodo fiat
exsecratio rei consecratae, nempe ecctesiae, altaris, calicis et uestium. Et uide de
exsecratione ecclesiae. - 369. De exsecratione altaris ; et 1. Si Iapis remoueatur, 2. Si
frangatur. 3. Si spolietur sepulcrum, Dub. 1. An reliquiae Sanctorum sint neces-
sariae ad consecrationem altaris. Dub. 2. Quz'd, si frangatur sigillum, vel remo-
ueatur sepulcrum. - 370. De exsecratione caticis. Dub. 1. An exsecretur caiix, si de-
struatur inauratio. Dub. 2. An calix de nouo inauratus, nova indigeat consecratione.
Dub. 3. An liceat celebrare in calice nunquam inaurato. - 371. De exsecratione
uestium.
Commu~
356. - " Resp. Communiter non licet «scopi, si adsit, vel sine ea, si absit»,
ni tcr non
çelebran~
du.m. nisi in
c celebrare, nisi in ecc1esia, eaque conse· LUt ad vertunt etiam Salmal!t. 5 cum Lugo]
ecclesia. « cra·ta vel saltem benedicta, et non vio- « !icet sequentz'bus casz'bus: extra quos si
" lata vel exsecrata, nec interdicta. Patet " fiat, esse mortale docent Filliuccius,
« ex Tlidentino 4. «Laymann et alii communiter ", [Cum
« Dixi l°. Conzmun#er. Quia in decenti Lugo a), Sanchez a), Laymann, Suarez et
" loco, et altari portatili (quod semper Salmant. 6 cum communi) « contra Sotum
« sub mortali requiritur) cum licentia epi. "et Sà.
Bonac., de Euch., qu. ult., punct. lO, n. 22. - l Lib.6, Miss. - 5 Tr. 5, cap. 4, n.54.. Lugo, de Euch., disp. 20,
part.2, n.548.. A'versa, qu. 11. sect. 16, Y. f., v. Quare.- num. 48. - Fill.~ tract. 5, cap. 4" num. 115. - Laym.,
Pasqua/., qu. 325~~Tambiù<, Method. celebr.-:Miss., Iib.~; lib. 5. tract. 5. cap. 5, num.2. - Lay11t., Ioe. cito • Suar.,
cap. 8, § 1, num. 7. - Gobat, 11".3, num. 806. - Pasqual., disp. 81, sect. 3. - 6 Loc. cit., num. 49. - Sotus, in 4,
qu. 328.. 2 Lib. 6, parto 2, n. 5.t9.. aLoe. cit., n. 552. - disto 13, qu. 2, art. S, Y. Circa hoc ergo. -- Sà J V. Missa,
Gobat, loc. cito - 4 Sesso 2'2, de observand. etc. in celebrato num. ZO.
cium, nisi quandoque sequeretur grave scan· 356. - a) Lugo a Salmant. ex Leandro
dalum, maxime in periculo corruptionis spe- citatus, id non habet, disp. 20, n: 48; et idem
cierum Sanguinis. - Sà, V. Missa, n. 38, notandum est de Sanchez, de Matr., lib. 9,
negat excommunicatum,suspensum aut irre- disp. 15, 1/.24 et 36, qui a Salmant. ex Palao
gularem teneri ad Sacrum perficiendum. allegatur.
 342 LIB. VI. - TRACT.
Excipitur « PRIMO. Si sit Necessitas, qualis esse
1'" Nccessi-
tas, « censetur:
« l°. Si ecc1esiae dirutae sìnt ». [Et alias
populus careret Missa. - Et sic concedi-
tur b) in can, Concedimus, de cons., dist.L.
Salmant. l].
« 2°. Si populum in solemni festo tem-
« plum non capit », - [Lugo 2, Bene-
dictus XIV c),. Salmant. 3 cum Palao,
Laymann, Vasquez, Dicastillo, Coninck,
Suarez].
e 3°. In castris pro exercitu; sed festis
« tantum diebus. Fagundez d), card. de
«Lugo, etc. Licet Pasqualigo apud Dia-
« na " etiam non festis censeat posse per-
e mitti generalibus et primariis ducibus
e in suis tentoriis ». [In his tamen et si-
milibus casibus impetranda est semper
ac potest licentia Ordinarii; ut Lugo 5; et
Salmant. 6 cum Palao e)J Laymann e) et
Vasquez e)].
« 4°. In portu pro appu1su navis lO. [Ne
navigantes, qui navem deserere nequeunt,
Missa in die festo priventur. Palaus, Lay-
mann f)J Lugo, Dicastillus, cum Salmant. 7.
- Et quamvis in can. SicutJ de consecr.,
dist. l, dicat Pontifex non licere extra
1 Tr.'5, cap. 4, n. 52. - 2 Disp. 20, n. 48. - 3 Loc, cìt.,
n.53. - Palaus, tr.22, punct.B, n. 4. - Laym., Iib. 5, tr-. 5,
cap. 5, ns S. - Vasq .... disp.283, cap. 1, n.4. - Dicasi.... tre 5,
de Sacrif. Miss., disp. 4, dub. 6, n. 88. - Coninck, qu, 83,
num. 224. - Suar.... disp. 81, sect, 3, v. Tertia exceptio ,
v. f. - Lugo, de Euch., 'liisp. 20, n. 48. - Pasqual., Decis.
mor.167, n.4.· 4 Parto 9,'tr. J, resol.44. - 5 Loc, cit.-
I; Tr. 5, cap. 4, n. 54.• Paiaus, tr. 22. punct, S, n. J.,'
Lugo, disp, 20, num.48. - Dicast., tr, 5, de Sacrif. Miss.,
disp. 4, dub. 6, n. 88. - , Loc. cito - e Loc. cìt., n. 55..
b) Canon Concedimus, revera concedit
posse celebrari extra ecclesiam, si haec di-
l'uta sit; non ·vero addit hanc alteram con-
ditionem: Et alias populus Missa careret.
c) Benedictus XIV, de Sacrif. Miss., lib. 3 J
cap. 6} n. 7 J exemplum istud tacitus omittit.
li) Fagundez, de lo. praec. Eccl." lib. 3,
cap. 13J n. 14 J id utique concedit, non tamen-
ad dies festos restringit.
e) Palaus et Vasquez hic a Salmant. non
citantur. - Et sane Palaus, punct. 8 J n. 5 Jsilet
de hoc. - Vasquez autem, disp. 233J cap. 1,
n. 5, negat requiri episcopi dispensationem.
. - Laymann denique, quamvis a Salmant.
n~:m citetur, tamen, loc. cit., cap. 5 J n. 3} v.f,
ll!-t «decens ~sseab. episcopo licentiam petere,
SI praesens Slt., utl recte notat inferius S. AI-
phonsus, n. 359.
f) Laymann, loc. cit'Jde hoc silet, quam·
III. DE EUCHARISTIA.
ecclesiam celebrare, nisi summa. coegerit
necessùas ; attamen respondent Salmant. 8
cum Vasquez, Coninck, Palao et aliis, mi-
norem necessitatem sufficere ex consue-
tudine jam recepta, ut est in praedictis
casibus. Quibus addunt Lugo 9; et Sal-
manto lO cum Palao, Laymann, Suarez et
Sà, Coninck, etc., casum, si quis per loca
deserta peregrinans diu cogatur Missa
carere, nisi extra ecclesiam celebret].
e Non tamen in fiumine vel mari, pro-
e pter periculum effusionis Sanguinis; ut
« communiter docetur apud Bonacina g).
e Contrarium tamen dicitur jam habere
« praxis Lusitanorum euntium in Indiam,
« ex permissione Clementis VIII et Pauli V:
e ex qua licite nunc fieri docet Fagundez,
« Granada; nec improbat card. de Lugo 11.
« - Limitat autem Diana 12 curo Hurta-
« do h)J Mercero h)J Tru1lench h)} etc., si
e magna sit tranquillitas sine u1lo tempe-
« statis indicio, adsitque praeter celebran-
« tem sacerdos alius, qui post consecra-
« tionem firmiter teneat calicem. Cum qua
- ceutìone, etiam episcopum posse ad
« hoc concedere facultatem in necessitate
e (v. gr. ne magna multitudo non audiat
Vasq., disp.233, cap. 1, n. 4... Coninck, qu.83, n. 224...
Palaus, tr.. 22, pnnct, 8, n. 4, i. f. - 9 Disp, 20, n. 48. -
10 Tr. 5, cap. 4, n. 51•. Palaus, Ioc, cit., n. 4•. Laynt.,lib. 5.
tr, 5, cap. 5) num. 3. - Suar., disp, 81, sect, 3, v. Tertia
exceptio. - Sà, v .. Missa, n. 20... Coninck, qn, 83, n.224.
- Fagund., de 1 praec. Eccl., Iib. 3, cap. lO, num. 15. -
]acoò. de Granada, in 3 P., controv. 6, de Euch., tre 14,
disp, 13, num, 2 et seqq. - 11 Disp. 20, n. 80 et seqq. _.
12 Parto 5, tre 3, resot. 40; cfr. parto 9, tr, l, resol. 45,
v.. SexJus cas"s.
vis a Palao (aquoSalmant. allegationem mu·
tuati sunt) citetur.
g) Rectius: Bonacina, de Euch., qu. uU.,
punct. 9 J n. 12, negat posse in mari celebrari,
• ubi periculum imminet effusionis Sangui-
nis >. • Si vero periculum non adsit», Bo-
nacina adducit aliquos concedentes celebrari
posse; sed «contrarium, inquit, videtur susti·
nendum, nisi aliter consuetudine vel privile-
gio concessum sit», et citat aliquot auctores.
!t) Gaspar Hurtadus et Trullench a Diana
citantur pro sententia, quae docetlicitum esse
in mari celebrare, non vero pro allatis limi·
tationibus. - Et profecto Hurtadus, de Sacrif.
Miss'J disp. 4, difl. 6 .. Trllllench, de Sacr' J
lib. 3 J cap. 8, dub. 14 J n. 3 J dicunt licere
cessante periculo effusionis. - Eosque vide·
tur sequi Mercerus, ut ait Diana, dum qu. 83
art.3J propos.l} v. Secunda J negat licere ob
J
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT
«Sacrum, vel moribundus decedat sine
«viatico) docet Granado apud Diana l:
e contra Coninck et Turrianum i)J [Immo
approbat Lugo 2) « qui soli Papae eam
« reservatam volunt. Vide etiam Diana 3,
e: ubi adducit dec1arationem Cardinalium,
« qua jubentur episcopi id prohibere »,
Et de hoc non videtur dubitandum (ut
mox dicemus num. seq.) ex Tridentino,
ubi omnino vetitum est episcopis conce-
In mari, dere usum altaris portatilis, et licentiam
q u a n d o et
quomodo
celebrandi extra ecc1esiam. Caeterum cero
celebraci
possit.
tum est cum facultate obtenta a Ponti-
fice lìcere celebrare in mari; non solum ob
concessionem Clementis VIU et Pauli V
(ut supra); sed etiam ob indultum Clemen-
tis XI, ut referunt Benedictus XIV 4 et
[Contin.] Tournely 5, quo concessum fuit
equitibus Hierosolymitanis anno 1706cele-
brare in mari; hac tamen lege, l°. ut adsit
longa distantia a littore; 2°. ut mare sit
tranquillum; 3°. ut assistat alius sacerdos
vel diaconus, qui si quis concitetur motus,
calice m firmum teneat.
Excipitur
2" dispensa~
857. - « SECUNDO. Ex dispensatione epì-
tio episcopi. « scoporum, ob rationabilem causam; etsi
« in Tridentino 6 id permittere prohibean-
« tur,nisi exjusta causa, in oratoriis priva-
« tis divino cultui destinatis, licet non bene-
«dictis.Verum etiamhanc potestatem illis
« nunc esse ademptam, docet Gavantus 7 et
« Diana 8. - Eo tamen non obstante, posse
« eos in aliquo casu particulari ex justa
e causa permittere ut celebretur extra"
« ecc1esiam in altari portatili, docet idem
e Diana 9 ex Marchino, Garcia, Hurtado,
« card. de' Lugo, Aversa, Persico, etc. ".
Gran., de Euch., tr. 14, disp. 18, n. 6.. 1 Parto 5, tr.3,
resolo 40, v. Nota lamen. - Coninck) qu. 88, num. 226.-
, Disp. 20, n. 86. - • Parto 9, tr. 1, resol. 45. - • De Sacrif.
Miss., lib. 3, cap. 6, n. 11, (al.) sez.2, cap. 1, § 2, v. f.).-
5 De Sacrif. Miss., cap. 9, art. 2, sect. 6, qu. 1. Habetur
etiam in Bul1ar. Rom. Mainardi, Indult. Exponi 1Iobis,
diei 22 Mart. 1706. - 6 Sesso 22, de· observaAd. etc., in
celebro Miss. - 7 Parto l,.tit. 20, lite m. _.~ Parto 9, tr.l,
resol. 42, v ~ Nota tamen. - 9 Loc. cit~,. resol.43~~ Marchin;~­
tr.. 3, parto 3, cap. 9, n. Il. - Hieron. Garcia, Suma moral,
tr. 3, diff. 8, dud. 2, punto 2, num. 18. - Gasp. Hurlad.,
periculum effusionis, addens: • Quodsi absit,
docent licere Sà et Graffius'.
i) Turrianus, Sum.Jpart. 2, cap. 70 J dub.l,
concl. 4, dicit Papam posse hanc licentiam
concedere, quasi innuat praelatum Papa in·
feriorem non posse.
EST SACRIFICIUM. - DUB. IV. 343
Quaeritur: Z'n quilms oratoriis episcopi
possint dare lù:entz'am celebrandi ?
Olim episcopi poterant hanc licentiam OHm cpi-
scopi conce-
ubique impertiri, ex can. Mz'ssarum 12, d e b a n t fa-
c u I t a t e.m
de consecr., dist. I, ubi habetur: Mz's- celebrandi
nbique.
sarum solemnia non ubz'queJ sed z'n Io-
cis ab episcopo consecratis J vel ubi ipse
permiserit, celebranda esse censemus. -
Verum haec facultas adempta fuit epì- Adernptu
facu ltas cir-
scopis circa domos privàtas, ex Triden- ca domos
privatas.
tino IO, ubi sic dictum fuit: Ne... patz'antur
prz'vatz's in domzbus J atque omnz'no extra
ecclesiam, et ad dz'vt'num tantum cultum
dedicata oratoria, ab eisdem Ordinarùs
designanda et tnsttanda, sanctum hoc sa-
crifidum a saecularibus aut regularibus
quzbuscumque peragi.
Hoc igiturdecreto non fui! vetitum Non circa
o r a t o ri a
episcopis dare licentiaro celebrandi l°. in publica.
oratorio benedicto et designato ad usus
sacros, in quo est janua habens ìngres-
sum per viam publicam, etsi sit janua
privata affixa domui alicujus saecularis:
illud enim non dicitur privatum, sed publi-
cum oratorium a); ut recte dicunt Viva 11;
et Croix 12 cum Aversa, Quarti, Naldo b)J
Homobono et Diana. Qui addit cum Pa-
squaligo, posse in tali oratorio nihilomi-.
nus celebrari januis c1ausis: non enim
praecipitur ut publice celebretur, sed ut
in publico oratorio. - Advertit etiam
Croix 13 non esse opus quatuor muris qui
oratorium separent ab aliis locis; sed
pOS!'ie pro quarto muro aptari telarn, quae
aperiatur ad commoditatem audientium
Missam. Quapropter qui ibi pranderet,
vel in alios usus profanos adhiberet per
de Sacrif. Miss.,. disp. 4, diff. 6, v. Unde episcopi, et
v. Addimus dictam. - Lugo, de Euch., disp. 20, num. 49. -
Aversa.. qu. 11, sect. 14, v. Multo 11zinus. - Persic.} de
Ollic. sacerdot. quoad Missam, lib. 1, cap. 6, num. 26. -
10 Sesso 22, de observand. etc., in celebro Miss. - 11 De
Euch., qu. 5, art. 6, n. 5. - 12 Lib. 6, parto 2, D. 265. ~
Aversa, qu. 11, sect. 14, v. Quinto. - Quarti, parto 3, tit. 10,
n. l, sect. a, dub.5, diff. 5. - Homob., de Modo addiscendi
et docendi moro theol., sect. 2, qu. 12, ad 2.. Diana, parto 9,
tI'. 1, reso!. 21. ~ Pasqual., Deci~. moro li3, num. 3. -
lS Loc. cit., n. 266.
357. - a) Assertum utique tenet Viva, sed
omittit hanc rationem.
b) Naldus a Diana adducitur, quasi affe-
rat doctissimos, qui id asseruerint; sed in
mea editione, Naldus, V. Missa, n. 31 minime J
hoc habet.
 344 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARlSTIA.
modum habitus, peccaret mortaliter, quia
oratorium illud est vera ecc1esia; venia-
liter tamen, si ali quando et sine neces-
sitate, ut dicunt DD. apud Bonacina c) et
Suarez c).
Neque 20. in oratoriis erectis in domi-
Nec circa
oratoria re-
gularium
aut a Li u s
bus regularium vel alterius communita-
communìta-
liso
tis; ut recte ait Tamburinius l cum Le-
zana. - Hinc bene potest episcopus dare
licentiam celebrandi in oratoriis hospita-
!ium, seminariorum et conservatoriorum,
ut praxis habet: hae enim domus non
dicuntur privatae. Et idem ait Croix 2
cum Quarti et Diana, de capellis erectis
in publicis carceribus: dicit enim Illsung d)
apùd Croix d), prohibitionem Tridentini
respicere tantum oratoria privata laico-
rum ve! clericorum saecularium. Hinc
Fagnanus 3 refert, S. Congregationem plu-
ries declarasse hujusmodi oratoria car-
cerum, confraternitatum, hospitalium et
communitatum non comprehendi in prohi-
bitione concilii; quia haec sunt oratoria
In his qui- fixe ad divinum cultum dedicata. Et pro-
vìs potes t
celebrare et pterea in hujusmodi oratoriis quicumque
satisfacere
praecepto. audientes Missam satisfaciunt; et a quo-
cumque sacerdote possunt utique Missae
celebrari, ac omni die etiam ex solemnio-
ribus; ex declaratione S. C. R. 3 Sept. 1661
(apud Merati 4), ubi sic dictum fuit: Missae
sacrificium peragi potest in pubHco ora-
torio extra alz'quod oppùium constructo,
de licentia episcopi in diebus solemniori-
bus anni...r dunemodo habeat omnza requi-
l Method. celebro Miss., lib, 1, cap. 4, § 3, num, 2. _
Leeana, v. Altare, n.la, et 14. - 2 Lib. 6, parto 2, n. 264..
Qual'ti} parto 3~ ti t. lO, n. l, sect. 0, dub. 3, diff. 3. - Diana}
parto 9. tr. l, resol. 35. - , 11' cap. In his 30, de privileg.,
num. 23. - 4 Series decretor., num. 892. Cfr. etiam Decret.
auth. S. R. C., num. 2832. _. i) Parto l, tit. 20, lit. 11l. -
t} Licet ista fierent in .ecclesia consecrata,
negat Croix esse mortale, «uti habent docto-
res apud Bonacina et Suarez»; et revera id
dicit Bonacina, de l°. praec. decal., disp. 3,
qu. 6, n. 14, V. Quinto, cum Suarez, qui idem
perspicue insinuat, de Relig., tr. 2, lib. 3,
cap. 6, n. 7.
à) Croix, lib. 3, parto l, n. 626; et apud
illum, Illsung, tr. 5, n. i63, negant faculta-
tem satisfaciendi praecepto dominico extendi
ad oratoria privata laicorum et clericorum
saecularium.
c) Benedictus XIV, de SacYl/. 3fiss., lib. 3,
cap. 6, n. 6, (al. sez. 2, cap. 1, § 2, V. m.);
itemque Clericatus, de Euch.} deciso 8, n. 20,
sita ad ecclesiam ·vel..... ad puòlicum ora-
torium constituenduns.
Neque 30. in oratoriis erectis in pala-
-tiis episcoporum; ut dicunt communiter
Gavantus S, Merati 6, Renzi 7 et Croix 8.
In talibus enim oratoriis omnes possunt
celebrare, et praecepto Missae satisfacere;
ut dec1aravit S. C. Concilii die 22 Sept.
1640 (apud Diana 9). - Ratio, quia domus
episcopi non censetur privata; cum ipsa
gaudeat immunitate ecclesiastica, ex ca-
none 36, causo 17, qu. 4, ubi dicitur: Id
constitzdmus obseruandum, quod ecclesia-
stici canones decreuerunt, et lex romana
constituit, ut ab ecciesiae atrlis} vel domo
episcopi reos abstrahere omnmo non /t:
ceat. Unde docet Benedictus XIV e) cum
Brancatio e) et Clericato e), hujusmodi ora-
toria episcoporum et cardinalium, quoad
celebrationem Missarum, gaudere fere
iisdem privilegiis quibus ecc1esiae con-
secratae.
Et idem dicunt Viva lO, Tamburinius Il
et Diana 12, de domo rusticana qua m habe-
ret episcopus extra dioecesim, adhuc sine
licentia Ordinarii, et adhuc absente ipso
episcopo, ut dicit Viva: modo talis domus
alteri non locetur, - Idque videtur ad-
mitti ab eadem dec1aratione S. Congre-
gationis (apud Diana, ut supra) ubi dictum
fuit, interessentes sacrificio Missae in pri-
vato episcopi sacello satisfacere prae-
cepto ecclesiastico, tam in dioecesi quam
extra f).
Parto 1, tit. 20, Nov, Observ., num, 3. _ 'l' De Buch.,
ti
cap. 4, qu. 31, in fine. - • Lib. 3, parto l, num. 626. _
Il Parto 6, tr. 8, resol. 40, v. Hine. - JO De Euch., qu. 5,
art. 6, num. 5. - 11 Method. celebro Miss., Iib. l, cap. 4.
§ 2, nurn. 12. - 12 Parto 6, tract. 8, reso!. 40. - Viva~
Ioe. cito
conclusionem istam silentio praetermittunt,
quae tamen per se fiuit ex privilegiis asser-
tis; sed revera dicunt omnes celebrare posse
et praecepto Missae satisfacere. Quod pariter . .
tenet Franciscus Brancatius in sua disserta-
tione de Privilegiz's quibus gaudent Cardi·
nales in propriis cappellis,. hic tamen auctor
rationem hanc addit, nimirum quod hujus-
modi cappellae habentur « veluti parochialis
ecclesiae 10co », vel sunt « ad instar eccle-
siae ». Haec privilegia confirmata sunt de-
creto S. R. C. diei 23 ]anuarii 1899. Decr. au-
thent., n. 4007.
f) Et pariter ex decreto S. R. c., omnes
episcopi, sive dioecesanisive titu!ares, in ora-
CAP. rn. - DE EUCHARlS'f!A UT EST SACRIFICIUM. - DUB. IV.
358. - Sed dubitatur l°. An episcop«
possint celebrare, vel celebrari facere in
Neque a· domibus ubi reperiuntur, extra domum
dempta f'a-
cultas circa propriae habitattonzs?
oratoria pa-
latii episco-
Episcopi Respondetur affirmative, ex cap. ult.,
cossnnr es:-
palis. lebrare vcl de priv., z'n 6°, ubi sic habetur: Quoniam
facete cele-
brar! in cio- episcopi eorumque superiores se habent
mibusubi
r e p e ri u n- diuersis ex causis a stds ecclesùs et dzoe-
tUL
cesious aosentare frequenter, nec semper
possunt commode ad ecclesias accedere
pro Missa celebranda uel audienda in
ipsz"s (sme qua eos transire non decet,
absque causa rationabili, ullam diem),
praesenticonstitutione indulgemus eisdem,
ut altare possint habere viaticum, et in eo
celebrare ac facere .celebrari ubicumque
absque interdictitransgressione. Et quam-
vis causa concessionis hic sit sola absen-
tia episcopi a sua ecclesia; tamen adver-
tit recte Tamburinius l, concessionem esse
universalem, sine limitatione distantiae
in textu expressae. - Neque obstat de-
cretum Clementis XI, editum die 15 De-
cembro 1703 (relatum apud Croix 2), ubi
haec facultas episcopis ablata fuit, his
verbis: Epzscopzs et his majoribus prae-
latis, etiam cardinalatus dignitatefttlgen-
tibus,lzeque..... ullo modo licere extra do-
mum propriae habitationz"s} in domibus
laicis, etian: in propria dioecesi... erigere
altare, ibique.... Mzssae sacrijìcium cele-
brare sive celebrorifacere. Nam ipsis talis
facultas restituta fuit ab Innocentio XIII
die 23 Maji 1723, in bulla Apostolici minz:
sterù, ubi dictum fuit: Hufusmodiprohiin-
tio (scilicet facta episcopis non celebrandi
sive non faciendi celebrari) intelligenda
non est de domibus etiam laiczs, t'n quibus
dicli episcopi forte occastone vz"sitatzonis
'1 Method. celebro Miss., lib. 1, cap. 4, § 2t num. 9. -
!2 Lib. 6, parto 2, num. 258. Habetur etiam in Bullar.
Clero. XI, inter decreta S. C. Conc., n. 1. - Innoc. XIII,
§ 24. - 3 Series decretor. Summor. Pontif., nurn. 649.
Cfr. etiam Bullar. Rom. Mainardi. - Belled. XIll, con·
toriis propriae habitationis aut super ara por-
tatili, ubicumque degllnt, ~1issam celebrare
aliamque in sui commodum permittere va·
lent; atqlle fideles omnes alterutram ex Blis
Missis audientes, quoties opus fuerit, Eccle-
siae praeceptum implere possunt. Decr. auth.,
n.3906.
358. - a) Scilicet in constitutione, quae
reperitur in appendice ad Acta synodi Ro-
manae, sub n. 16.
345
vel ztineris hospittO exdpitmtur: ut nec
etiam quando episcopi in casibus a jure
permissis , vel de speciali Sedis Aposto-
licae ùcentia , absentes a domo propriae
ordinariae habitatzonz"s,moram idcirco fa-
ciunt z'n aliena domo per modum simiizs
habitatlOm"s. Ha apud Merati 8. Haecque
bulla confirmata fuit a Benedicto XIII die
23 Sept. 1724, in constitutione habita in
synodo Romana a).
Bene tarnen advertit Tamburinius 4 ex
Portello b)} quod, cum tale privìlegìum
sit personale episcopi, non poterunt alii
sacerdotes eo absente in talibus domibus
privatis celebrare.
359. - Dubitatur 20. An episcopi pos-
sint aliquando dispensare ut celebretur àt
oratorio domus privatae?
Jure ordinario non permi:titur, nec jurc ordì-
n a rf c ne .
unquam permissum fuit sacerdotibus Mis- queuni con-
cedere ceìe-
sam celebrare, nisi in locis ab episcopo bra t i o nern
consecratis vel saltem benedictis; uti nisi in locis
consecraus
habetur ex can, (Felicis Papae) Sicut 11, vel benedì-
cris.
dist, l} de consecr. Sed excipitur primo Exccptio-
nes,
casus necessitatis, uti exprimitur in eodem
textu. - Casus necessitatis sunt: l°. Si
ecc1esia sit diruta, ut dicitur in can. Con-
cedimus 3D, dist. i, de cons. 2°. Si quis
sacerdos longam peragatperegrìnatìonem
per loca deserta vel infidelium, ut habe-
tur in eod. can. Concedimus. 30. Quando
ecclesia non est capax populi, ita ut multi
Missa carerent. 4°. Si exercitus invenìatur
in castris, aut navigantium multitudo in
littore maris. - ha communiter DD. apud
card. Petra 5 et apud Salmant. 6 • Et in
his casibus quilibet sacerdos celebrare
potest extra ecclesiam in altari portatili.
Advertit tamen Laymann 7 cum Suarez a)
stit. I,! supremo, § 22, (al., in Bullar. Rom. MainardL
§ 20). - • Loc. cit .. § 2, n. 10. - • Commento in constitut.
apost., tomo 4, consto 2, Urbani V, num. 21. - 6 Tract. 5,
cap.4! num. 51 et seqq. -- .. Lib. O, tr. 5. cap. 5, nuro. 3,
verso finem.
b) Quin etiam Portellus, Respons.,part. 3,
caso 20, n. 6, negat sacerdotes alios, posse,
absente episcopo, celebrare in oraforio pala-
tii aut villae episcopalis. Quae profecto sen-
tentia pIane singularis videtur, neque est
admittenda.
359. - a) Suarez, disp. 8i, sect.3, V. Ter-
tia exceptio, scribit: «Non esse praetermit-
tendam episcopi facultatem, si commode fieri
potest >.
 346 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTlA. CAP. m. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. IV. 347
~ Soto quod si episcopus sit praesens, ubi postquam necessitatis casum excepit, charistt'am recipiat. - Idem tenet Lay- actus, ad tempus pro aliquo casu parti-
decet ut ab ipso obtineatur licentia. - ait: Item.... facultas haec est per modum mann 1: Non vz'detur.... ab/ata potestas culari, quando rationabilis causa dispen-
Item advertit Castropalaus l quod cum dz'spensaHont's,. condltum autem non ab- (episcopis) occurrente casu necessaatis sandi habeatur b). - Et quoniam post
cnsus necessitatis dubius foret, episcopus stu!t't ab episcopo potestatem rattonabilt~ dt'spensandt~ ut semel àut saepius, qua- Tridentini decretum non defuerunt aucto-
bene dispensare valet; juxta dieta Lzò. I, . ter dz'spensandt~ quam habet in hujusmodi tenus ratt'onabz7t's causa suaserit in loco l'es, uti Sotus et Emmanuel Sà, qui dixe-
1Z. 192, utque dieemus Lzò. VI, n. 902, rebus, maxime cum revera sit moraiiter honesto, sed profanis uszòus destinato, runt non esse peccatum grave extra ec-
v. Caeterum probabz"Hter. necessaria. Et subdit: Tandem usus hoc super altari sacrato... Mt'ssae sacrificium c1esiam celebrare, si in loco honesto ce-
Ex causa
in casu par-
Praeterea excipitur, cum episcopus in confirmat, quia ita fit sine ullo scrupulo. celebrare lt'ceat. Idem ait Holzmann 2: lebretur; immo Sotus scripsit (ut refert
ticulari con- aliquo casu particulari, ob justam cau- Idem dicit Bonacina 5, ubi: Negandum ... Exdptendus praeterea est casus quo epi- Pater Suarez 7), nullam in hoc agnoscere
cedunt cele-
brationem sam dispensat ut extra ecc1esiam cele- non oidetur quin epzscopus possù in alt~ scopus ratt'onabz7i ex causa dz'spensat, ut culpam, semper ac secreto celebraretur v
extra eccle-
siamo bretur. - Nam episcopi, licet hodie fa- quo casu particulari, fusta concurrente t'f·z privatt's aedt'bus, e.gr, altcujus t'1zfirmt~ et scandalum abesset: ideo fortasse me-
cultate careant permittendi ad sui libitum, causa, dispensare ut Mt'ssa extra eccle- super altari portatt7i celebrari possit. - morati Pontifices hoc prohibere episcopis
ut in privatis domibus Sacrum fiat, quam siasn in loco honesto cetebretur, Et citat Idem dieunt Salmant. 8, Eìbel s: et La- urgentìorìbus clarioribusque decretis judi-
olim habebant; sieut apparet ex can. Mz's- Reginaldum, Beja et Cenedo. Et deinde croix 5 cum Coninck, Rodriguez, Pasqua- cantur.
sarum, dist. l, de consecr., ubi permitti Bonacìna se refert ad id quod alibi 6 seri- ligo, Quarti, Diana, Marchino, Hurtado et Dubitatur deinde: quoties concedipos-
dicitur celebrare t'n locis ab episcopo con- psit, ubi sermonem faciens de opinione Fagundez. -Igitur supradieta sententia sit hujusmodidt'spettsatio?
secratts, vel ubt" ipse pèrmiserit. Et ex ab aliquibus doctoribus defensa, et a nobis merito communis dici potest. Salmant. 8 dieunt semel vel bis. - Sed Haec dis-
pensatio du-
Quosensu Etnotetur quod quando a supra cita-
can. Hic ergo, ubi: In... loas... in qUtÒUS relata Lib. I, n. 191, t'n fine, (quae qui- acci pia t u r alii, ut Suarez, Laymann, Bonacina, Esco- ra t qu a n-
diu durat
episcopus proprius fusserit. Et melius dem Bonacinae non arridet, neque nobis, necessitas, tis doctoribus vocaturnecesst~as,loquendo bar C), Holzmann, et Elbel cum Pasqua- causa aeci ..
dentalis.
expressum fuit in cap. In hz's30, de prt'vz"l., nempe quod episcopus dispensare valeat de dispensatione, non intelligitur neces- ligo d), etc., indefinite loquuntur; et ìntel-
ubi decrevit Honorius III, quod Fratres in omnibus canonicis legibus, in quibus sitas celebrandi; quia haec dispensatione ligunt concedi posse durante infirmitate
Minores et Praedicatores, propter eorum- non est ipsi ab Apostolica Sede expresse non indiget (ut superius in priori exce- vel alia causa accidentali. Et merito inde-
dem privilegium apostolicum, celebrare reservata dispensatio), inquit hanc sen- ptione observatum est); sed intelligitur finite loquuntur: nam prohibitio dìspen-
poterant in altari portatili absque licen- tentiam habere saltem locum in iis quae necessitas qua dispensatus celebrandi vel sandi est strietae interpretationis ac in-
tia episcopi loci; et rationem adduxit, saepe accidunt,: et dispensationem l'equi- ad ecc1esiam pergendi, ut Missam audiat, telligenda est (ut superius vidimus) tan-
quia alias inutile ipsis fuisset privilegium, runt; vel si occurrat aliqua gl'avis neces- impos efficitur, et justa concurrit causa tum pro dispensationibus continuis per-
cum absque illo jam celebrare valuissent sitas vel gl'avis utilitas, et non pateat fa- dispensandi. manentibus; non vero pro iis quae ad
Difficulta- Nec doctrinae traditae obstat decre- tempus conceduntur, respectu alicujus
extra ecc1esiam, accedente Ordinarii per- cilis ad Sanctam Sedem recursus. - Idem tibus satis-
missione. Cum autem (verba sunt Ponti- tenet Tamburinius 7, qui eamdem rationem fit. tum Clementis XI (quod opponit Pater causae transeuntis. - Accedit his decla-
ficis) nt'ht"l eis conferret memorata indul- affert, nempe quia cum hujusmodi casus Mazzotta): sieuti nec etiam obstant de- ratio (quam refert Gallemart 9, ubi dictum
gentia, sme qua ùi praelatis annuentious frequentes sint, episcopis est necessaria creta Pauli V et Urbani VIII, in quibus fuit: Ordinarti' arbt1rt'o permittit Pontifex,
iiceret. Unde probe animadvertit Pater moraliter haec potestas dispensandi; juxta vetatur episcopis hujusmodi dispensario- necessitatepersonarum et infirmitatt's qua-
Suarez 2 cum Silvestro, Soto et Navarro, dieta Ltò. I, n. 192, in fine. - Idem do- nem concedere. Quia decreta intelligun- ltlate pensata, ut pro infirmorum commo-
episcopos non caruisse antiquitus hac fa- cet Barbosa 8, dìcens: Conct7t'um loqut'tur tur juxta Tridentini sanctionem (ut ajunt ditate, etiam in prroato oratorio vel al-
cultate permittendi celebrationem assidue de communi modo celebrandi ,. non vero Escobar; Salmant. 6 cum Philiberto, Hur- tari ad hoc deputato facultatem celebran-
et absque una necessitate; quia illa (ait abstult't episcopis potestatem rationabiliter tado, Novario, Quintanadvenas, Diana, di concedat. Idem admittit card. Petra l0,
Suarez) non erat dispensatio, sed usus dt'spensandt:.. stante necessitate vel justa Fagundez), scilicet de dispensatione per dieens bene licere episcopo potestatem
propriae potestatis. - Deinde tamen fa- causa. Idem scribit Escobar 9, dicens: Ta- modum habt~us,' sed non per modum facere, ut in alicujus insignis viri morbo
cultas haec ablata fuit episcopis per Tri- lt's autem dt'spensatt'o CU11l raticmabt7i 1 Lìb. 5, tre 5, cap. 5, n. 4. - 2 De Euch., n. 370. - dictam . • Nouar., Sum. Bullar., parto 1, commento 80,
dentinum 8. causa non debet inter abusus recenseri; 3 Tr-, 5, cap. 4, n. 56. - • Confer. 19, de Temp. Sacrifico, num.3.. Quintanaàv., tr.7, singul.82, num.6. - Diana.
Hoc tamen non obstante, communiter tende non obstat Trt'dentt'mmz quin possit num, 233. - 5 Lib. 6, parto 2, num. 263. - Coninck, qu.83, parto 9, te. 1, resol. 43 et 44. ~ Fagund., de l° praec.
n. 225. - Rodrig~, Quaest. regu1., tomo L" qu. 43, art. 6. ~ Eccles., lib. 3, cap. 13, nuro. 12. - Sotus, in 4, disto 13,
sentiunt doctores hoc intelligendum esse episcopus concedere hujus11lodt'facultatem Pasqual., de Sacrif. nov. legis, qu.451, num.3. - Quarti, qu. 2, art. 3, v. Quinimlno. - Sà, v. Missa .. num. 20. -
de licentia perpetuo celebrandi per mo- (celebrandi extra locum sacrum)..., etiam parto 8, tit. lO, num. 1, dub. 5, diff. 4. . Diana, parto 9, 50tus, loe. cito - 1 Disp. 81, sect. 3. - 8 Te. 5, cap. 4,
dum habitus, juxta facultatem quam epi- quando persona nobt7t's, praesertt"m ra- tr. l, resol. 44; cfr. resol. 43. - March., tr. 3, parto 3, cap. 9, n. 56 et seqq. - Suar., loc. cit., v. Secundo. - Laym.,
nUln. 11. - Gasp. Hurtad., de Sacrif. Mis... disp. 4, dill'. 6," Iib. 5, tr. 5, cap. 5, n. 4. - Bonac., de Euch., qu. ult.,
Per mo- scopi prius habebant; at minime est eis Hone senectu.tz:ç vel t'nfirmitatt"s, dt'u non V. Unde episcopi. . Fag'lmd .• de l° praec. Ecc!., Iib. 3, punct.9. num. 11. - Ho/sm., de Euch., n. 370, v. Exci·
dum actus.
vetitum hujusmodi concedere licentiam communzcavz't vel Mt'ssam audtvit, vel ob cap. 13, num. 14. -- Mazsotta. tr. O, disp. .1, qu.2, cap. 3, p;endus pYaelerea.'- Elbel, confero 19, de Temp. sacrilic..
§ 4, qu. 1. - Escob., lib. 21, n.85. - 6 Tr. 5, cap. 4, Il.58.• num. 233 et 249, i. f. - U In Teident. sesso 22, decreto de
per modum actus pro aliquo tempore, si stmt7e impedzmentum ecclesiam adire ne- Philib. Marchiu., tr. B, parto 3, cap. 9, n\lm. 11. . Gasp. obseryand., etc.! declar. 6. - lO Commento in constitut.
justa adsit causa. - Ita Pater Suarez', quit, ut alt'quando Mt'ssam audt'at et Eu- Burlali., de Sacrif. Miss., disp. 4, dill'o 6, v. Addi",us apost., tomo 4, in constit. 2 Urbani V, n. 21, V.

Sotus in 4, disto 13, qu. 2, art. 3, v. Circa hoc ergo.-

l
Regin., lib. 29, num. 176.• Beja, parto 4, caso 33. - Petr.
Tr. 22, punct. 8. n. 5. - , Disp. 81, sect. 3, v. $ecundo.. Cenedo, Pract. canan. quaest. 44, n. 6, v. Soarea tamen.
b) Eamdemque interpretationem profecto tur, sed ait vix posse contingere mortale,
1
SilVest., v. Missa I, qu. 5, § Tertium . ..Sotus, in 4, dist.13, - 6 Disp. 1, de Legib., qu. 2, punct. l, num. 17. -

7 Method. celebro Miss., lib. 1, cap. 4, § 2, num. .- patietur decretum S. R. C. diei 20 Sept.1749, « ubi nul1us sit contemptus vel scandalum •.
qu. 2, art. 3, v. Circa hoc ergo. ~ Navar., Man., cap. 25,
n. 81. - :t Sesso 22, de observand. etc. in celebro Miss. - ti De Offic. et Potest. epise., allego 23, num. 9. - 9 Lib. 21, in Taurinen. Decr. auth., n. 2404, ad 5. - Idemque tenet Sà.
.. Loc. cito - i> De Euch., qu. alt., punet. 9, DUm. 11... nam.85. e) Sotus non requirit ut secreto celebre- d) Escobar, loc.cit.,. et Pasqualigo, loc. cit.,
 348 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
laborantis domo Missae sacrificium pera-
gatur, ut et Sacro iIle intersit, et sacra
reficiatur communione. - Accedit etiam
quod Honorius III l, verba faciens de licen-
tiis celebrandi, fassus est in hac materia
bem'gnam potius interpretationem facien-
dam esse.
Haec dis- Atque si haec Iicentia concedi potest
p e n sa r ì o
concedi po- ab episcopis pro saecularibus infirmis, ne
test sacer-
dotibus, Missam audire priventur (ut supra dictum
est): tanto magis concedi valet sacerdo-
tibus qui saepe habent quamdam cele-
brandi necessitatem, prout collìgitur ex
Tridentino 2, ubi dieitur: Curet episcopus
ut il (id est sacerdotes) saltem diebus
domim'cis et festis solemnibus.... Mz'ssas
Lc v ì t e r celebrent. - Quapropter nescirem a culpa
peccar-et sa-
cerdos ab- levi excusare sacerdotem iIlum, qui quoti-
stinens a ce-
l e b r a t i o- die celebrare posset (una hebdomadis die
ne ob desi-
excepta ob reverentiam), et sine u11a justa
diamo
causa, sed tantum ob desidiam a cele-
brando abstìneret. Sacerdos enim 'non
solum pro se celebrat, sed etiam pro bono
totius Ecc1esiae populique christiani, cujus
minister et intercessor est constitutus;
juxtà illud Apostoli: Omnis... ponufex
ex homilzibus assumptus;pro hominibus
COlzstz~uitur in ti's quae sunt ad Deum,
ut offerat dona et sacrtficia pro peccatis
(Hebr. V, l). Hinc oritur (prout dicebam)
quaedam necessitas quam sacerdos habet
celebrandi; et ideo facilius episcopi con-
l Cap. In his 30 1 de privileg. - :l Sesso 23, de reform.,
cap. 14. - S Lib. 6, parto 2, n. 267. - o( Loc. cit" n. 269••
Bonac., de Legib., qu. 3, de privileg., punct. 6, n.. 4. -
Barb., de Jure eccles., lib.2, cap. 8, n. 10.. pelliz.• tl". S.
qu. 451, n. 3, (etsi aCroix citatur ut asserit
S. Alphonsus) suam propositionem explicant
de licentia «semel aut iterum" celebrandi.
e) Silvester, v. Dispensatio, n. li, citatus
a Croix ex Diana, et a Diana ex Bonacina,
non videtur ad rem fàcere.
f) Diana a Croix citatur, quasi videatl1r
consentire dictis Antonii Quintanadvenas; re
tamen vera Diana, Pal't. 9, tr. 1, resol. 12,
nil aliud habet quam ipsa verba Quinta-
nadvenas, quem nec probat nec reprobat.._.
Quod hic in noto 2, S. Alphonsus affirmat,
privilegium scilicet oratorii permanere, etsi
privilegiatus mutat domicilium in aliam dioe·
cesim, hoc dictum est juxta antiquam S. Do·
ctoris opinionem: id enim jam reperiebatur
in 2" Operis editione (1752-1753). Sed postea,
in 4" nimirum editione anni 1760, S. Doctor
opinionem istam abjecit. In hac enim editione,
cedere possunt sacerdotibus celebrandi
Iicentiam in ipsorum domibus, durante
eorumdem infirmitate.
Notandum I", Quod indultum oratorii Indul tum
oratorii du-
privati a Papa concessum durat usque ad rat usque
mortem privilegiati tantum. Nec perit padr imortem v j l e:
mortuo Papa vel episcopo qui iIlud desio giati.
gnavit; quia gratia semel facta non expi-
rat morte concedentis. - Vide Croix 3.
Notandum IlO. Quod si privilegiatus Qu i d, si
P l' i v i l c-
mutet domieilium in aliam dioecesim, non gialus
alio
t ra n s f'era t
amittit privilegium oratorii; quia, cum sit domici
lium,
personale, personam sequitur: quamvis
requiratur nova approbatio episcopi et
no va inspectio loei. Croix 4 cum SiIve-
stro c), Bonacina, Barbosa, Pellizzario,
Tamburinio, etc. - Quae inspectio requi-
ritur etiam dum mutatur habitatio in eo-
dem oppido; ut bene ait Croix 5 cum Tam-
burinio, contra Diana f) et Quintanad-
venas.
Utrum autem privtlegiatus pOSSt~ duo
oratoria habere, unum t'n oppido, alterum
in vt'lla?
Negat Croix ìbid. - Sed affìrmat Pa- Q "id de
ha ben re
squaligo (apud ipsum), cui non dissentio, duo ora i o-
si privilegìatus non sit ibi per modum da.
transitus, et locus sit ab Ordinario jam
approbatus g).
Notandum Ill'', Id quod habetur in Decretum
Clemen-
decreto emanato a Clemente XI, die 15 tis XI de o·
Decembr. 1703 (quod in extensum affert ~.~~i~!is pr i-
cap. 2, num. 152. Tambur., Method. celebro Miss., lib. 1,
w
cap. 4, § 4, n. 2 et 7. - G Loc. cit., num. 269.. Tambur.,
Ioe. cit., num. 6 et i . ..Qldutanadv." tr. 7, singuL 3~,
111.1m. 4. - Pasqua/." q1.1. 630.
lib. 3, n. 319, l1bi primum explicat clausulas
adhiberi solitas in indulto oratori i privati,
adhaeret septentiae quae dicit privilegium
cessare, translato domicilio in aliam dioece-
sim; quia, inquit, in hodiernis exemplaribus
indulti, nomen dioecesis non solum applicatur
personae, sed etiam ipsi oratorio; unde si·
cut limitatl1r privilegium circa personam,sic
etiam limitatur circa locum.
g) Hic, uti de se liquet, quaestio movetur
non de habendo dumtaxat oratorio, sed de usu
dl1plicis oratorii ad Missam celebrandam. Et
Pasqualigo, n. 1, negat posse aliquem duobus
oratoriis, ruri scilicet et in oppido, simul uti ;
sed n. 3,dicit posse successive,scilicet uti posse
oratorio quod ruri habet, dum ibi commora-
tur, ita tamen ut interim 110n utatur eo quod
est in civitate. Et in probatione satis indicat
conditionem quam ipse S. Alphonsus apponit
CAP. III. - DE EUCHARISTlA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. IV.
Croix l), ubi sic dicitur: Nonnulli ept-
scopi;... et compiures regulares sub prae- mini (ut exprimitur in decreto): sed etiam
textu pnvilegiorum..., ea stoi licere pu- in die Epiphaniae, feriae quintae in Coena
tant quae ... proht'bt~a (sunt) ... Regulares...
t'n quz"busdam...nobilt'um personarum pri-
oatis oratorùs, quae certis quandoque ex
causis a S. Sede Apostolica concedi 50-
lent, celebrare audent, vel plures Mz'ssas
qua m in t'psz's.... szt indultum, vel absque
praesentia personarum quarum contem-
platione... concessio emanauù, vel extra
debtlas horas et post meridzem, vel z'Ilt's
etiam dt'ebus quz'bus per constitutiones
dioecesanas, aut etiam per decreta S. C.
Concilii celebrari prohibetur, aut quae in
ipsz'smet indultis apostoiicis excipiuntur.
Deinde declaratur: In oratorùs privatz's
quae per S. Sedem concessa fuerint, non
iicere regularibus cujusvis ordinis.... aut
a!ti's quz'buscumque sacerdotibus, etiamsi
essent episcopi, in ti's celebrare in diebus
Paschatis...r Pentecostes, Nativitatz's Do-
",t'ni Nostri fesz« Chrt'stz' aliz'sque anni
festis sotemniorious, ac diebus t'n indulto
exceptis. In reliqut's vero dz'ebus, prae-
dt'ctz's regularibus sete sacerdotibus qui..
buscu11lque, etian: episcopis, in praefatis
oratorùs celebrare non licere, ubi etiam
unica Mz'ssa quae in indulto concedùur,
celebrata fuerit: saper quo celebraturus
teneatur dilz'genter inquirere; et de eo se
optime informare. Atque t"lla etiam in ca-
St"bus permissis celebrari nequeat post me-
ridiem,. demattdando... ulterius... in omnz~
bus hujusmodi casibus, personas quas-
cumque dz'ctasMt'ssas audientes nullatenus
Ecclest'ae praecepto satz'sfacere, etc.
Ex quo deducitur l°. Prohiberi in ora-
toriis privatis celebrari, non solum die
1 Lib. 6, parto 2, nume 258. Habetur etiam in Bullar.
Clementis 'XI, inter decreta S. C. C., sub num. 1. -
- Series decretor., nume i4. - 3 Lib. 6, parto 2, num, 271.
- .. Loc. cito - 5 Loc. cit., n. 392. - l> Notif. 34, n.8. -
de commoratione quaenon sit per modurrf-
transitus; et n. 7, expresse requirit ut utrum-
que sit approbatum.
h) Seu rectius: Ea quae in decreto S. R. C.
statuuntur, confirmantur in decreto Clemen·
tis XI. Et iterum, die 10 Aprii. 1896, S. R. C.
declaravit dies solemniores quibus vetantur
Missae in privatis oratoriis, eos esse qui
describuntur in Caeremoniali episcoporum,
lib. 2, cap. 34, § 2, et de praecepto servantur.
Decr. auth., n. 3896.
349
Paschatis, Pentecostes, Natalis Christi Do- Quibus die-
bus prohi-
beatur cele-
bratio in 0-
ratorlis pr i-
Domini, Annuntiationis, Ascensionis, As- vatis.
sumptionis Beatae Mariae Virginis, festo
SS. Petri et Pauli et Omnium Sanctorum;
juxta decretum S. C. Rituum, editum die
17 Nov. 1607 (apud Merati 2), cujus memi-
nit Clemens XI in decreto supra citato h).
- Advertendum tamen cum Croìx 3, In oratorio
concesso
l°. quod ubi tale oratorium concessum propter In .
firmitntem
est propter infirmitatem, potest omnibus nullus dies
excipitur.
diebus, etiam exceptis, ibi celebrari ; et
sic decrevit S. Congregatio (ut refert Pa-
ter Zaccaria apud Croix 4), decernens in-
super quod in die Natìvitatis Domini una
tantum Missa ibi celebretur i). - Adver- .Sicut ne-
que in ora-
tendum 2°. quod hoc procedit tantum in toriis publt-
oratoriis privatis: non vero publicis, de cis.
licentia episcopi benedictis, ut supra di-
ximus; in quibus omni die etiam so-
lemniori celebrari potest, ut patet ex de-
creto S. C. Rituum, 3 Sept. 1671 (apud
Merati 5).
Deducitur 2°. quod si in indulto dica- Ubi una
tur ut una Missa quotidie celebretur, ne- Missa con-
ceditur, ce-
quit sub mortali a quibuscumque sacer- lebrare a-
ìiam.Tetha-
dotibus, etiam episcopis et regularibus le.
sub praetextu privilegiorum, praeter iIlam
Missam alia celebrari; ut recte inquiunt
Benedictus XIV 6, et Quarti apud Croix 7;
et Tonellius 8 cum communi: - contra
Marchant 9, qui censet non vetari plures
Missas celebrari, nisi dicatur in indulto,
unt'ca Mt'ssa celebretur, vel una tantum:
quia, ut ait, TÒ una non est particula ta..
xativa; prout si in fundatione dicatur,
volumus ut quotùJie una Missa celebretur
zn tali altart~ non ideo plures prohibentur
Quarti parto 3, tit. lO, nume 1, sect. 3, dub. 6. - '1 Lib. 6,
l
parto 2, num. 268. - 8 Sacro Enchirid" lib. 1, cap. 2, § 2,
num. 6. - 11 Petr. Mal'chant) Notabil. resolut. varior. cas.,
caso miscell. 3.
i) Declaratio S. C. Conc. melius expli-
canda est. Et quidem, cum in quibusdam in-
dultis quae dantur infirmis, non solum non
excipiuntur dies solemniores, sed expresse
conceditur ut, diebus exceptis et signanter
die Nativitatis Domini, Missa celebrari possit
in privatis oratoriis, a S. C. C. quaerebatur
«an in oratorio privato, in quo ex causa in-
firmitatis a Sede Apostolica conceditur, ut
Missa die Nativitatis Domini celebretur, tres
Missae ab eodem sacerdote celebrari possint,
 350 LlS. VI. - TRACT. III. DE ELJCHARISl'lA.
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFIClUM. - DUB. IV. 351
Missae. - Haec tamen opinio videtur tibus alias Missas praeter unam conces- dus, apud Benedictum XIV l: qui refert « Lugo 8, probabiliter; et Tamburinium 9,
omnino improbabilis. Nam privilegia sive sam celebrare, et audientibus in iis prae- Innocentium XIII olim Romae negasse « probabilius. Vide Barbosa l0. - Item re-
concessiones adversus aliquam legem cepto satisfacere. Primum habetur ex illis cuidam nobili matronae licentiam com- « ligiosi Societatis jesu, a Gregorio XIII,
prohibitivam stricte sunt accipienda; un de verbis: Regularibus aut quz'buscumque municandi in oratorio privato, excepto « ut possint tum in Missionibus, cum fa-
particula una idem importat ac unica; sacerdotibus, etz'am episcopis t'n praefatis casu infirmitatis. Negant etiam Pignatelli 2, «cultate superioris, in quovis loco de-
et quod pro una vice concedìtur, non oratoriis celebrare non ticere, ubi etiam Pasqualìgo 3 et Pater Gatticus 4; quia mi- « centi; tum in domibus suis in loco hone-
potest ad plures vices extendi (prout si unz'ca Mtssa quae in ,ndulto concedùur, nistratio Eucharistiae pertinet ad jurisdi- « sto, a provinciali designato, Missas di-
quis pro una vice concedat alicui transire fuerit celebrata. Alterum: Demandando... ctionem Ordinarii, cum sit actus pascendi « cere: in quo idem lìce bit aliis ».
per suum agrum, non posset ille pluries ulterius... zn omnibus hujusmodi castÒUS oves: et ideo regulares, ut Eucharistiam Hanc sententiaro, nimirum quod pri-
transire). Et hoc patet c1are ex citato de- personas quascumque dictas Mz'ssas au- ministrarent, speciaHbus indiguerunt privi- vilegium regularium circa oratoria pri-
creto, ubi reprobantur regulares quz' z'n dientes, nullatenus praecepto Ecclesiae legiis. - Hinc idem Papa Benedictus XIV, vata non fuerit revocatum a Tridentino, Privilegia
przvatz's oratoriis celebrore audentptures satisfacere. - Post haec scripta inveni in encyclica ad episcopos regni Poloniae, tenent Roncaglia h) et alii, - Sed haec sen- rega.larium
in hoc re-
Mzssas quam zn ipszs... sit zndultum. Cum bullam nostri Summi Pontificis Benedi- edita eadem die 2 junii 1751, prohibuit tentia hodie non est amplius probabilis vocata sunt
a Tridenti-
autem in indulto sit una Missa expressa, cti XIV Magno, die 2 Junii 1751, qua lis dari communionem.in privatis oratoriis post decretum Clementis XI editum die no.
qui plures Missas celebrarent, jam aude- finita est. Nam Pontifex declarans ibi iis qui intersunt, absque licentia epi- 15 Decembr. 1703 (apud Croix 11), ut bene
rent celebrare ultra concessionem in in- quomodo intelligenda sint hujusmodi in- scopi. docet Holzmann 12 cum Anacleto, Elbel
Responde- dulto expressam. - Nec valet paritas ad-
t UI" rarlonì
dulta, dicit: Haec... pro lege statuta fue- Poeniten- Quoad sacramentum autem Poeniten- et aliis communiter. In praefato enim de-
tia n e q u i t
oppositae. ducta fundationis; nam ibi non vetatur runt, quemadmodum ex for111ults li'ttera- ministrari tiae, certum est non esse licitum ìllud creto sic declaratur: Prioilegia concessa
aliunde plures Missas celebrari nec fun- r11m zn forma oreuis, quae conceduntur in oratorio
privato aine ministrare sine justa causa in oratorio nonnullls regulartòus tn cap. In his, de
datcr prohibere posset. Sed in oratoriis collz'gere licet... Nec plures in die, sed unica causa.
privato; ut habetur in Rituali Romano 5, privileg., et per aliquos Summos Pontiji-
privatis non potest cele brari alia Missa, tantum Mzssa zn oratorio celebretur. Ergo ubi dicitur: In ecciesia, non autem in pri- ces altis regulari'bus communicata} uten-
nisi quae in indulto exprimitur, cum aliun- prohibitio non tantum respicit audientes, vatts aetlzòus (sacerdos) confessiones au- di dieta altari portatt1z~ zn eoque cele-
de sit generaliter prohibitum ibi celebrarì ; sed praecipue celebrantes, cum in pri- diat nisi ex causa rationabtli,' quae cum brandi absque Ordtnariorum licentia in
unde idem est cum in indulto dicitur unica vato oratorio pluries celebrari vetetur. zncùieri't} studeat tamen id decenti ac pa- -iocis in quzòus degunt} omnzno revocata
Mzssa, quam una quae in ,ndulto conce- Quaeres hic: an lù:eat zn oratoras pri- tenti loco praestare. Idque confirmatum esse per' idem.: conctlium (Tridentinum).
di'tur: in utraque enim dictione mens Pon- vatzs mzntstrari Eucharistiamstne licen- fuit in citata bulla Mag1tO 6. Et idem declaravit Benedictus XIV
tificis est, secundam Missam non posse tia episcopi? - Certum est posse epìsco- Episcopus Quinam autem satisfaciant audiendo in citata bulla Magno 13.
potest pro-
celebrari. pum prohibere ministrationem commu- hibere ne Missam in oratoriis privatis? - Vide dieta Dicit autem Pater Mazzotta 14 hoc tan-
Respondc- ministretur
iur al ii ab-
Dices pluries celebrari non prohibetur nionis in oratorio privato; ut dec1aravit Eucharistia i». III} n. 319. tum intelligendum de domibus privatis,
jectioui. respectu celebrantium, sed respectu au- Benedictus XIV in bulla Magno, edita in oratorio 30. Potest
privato. celebrari in 360. - «TERTlO. Ex przvzlegi'o: quale non vero de domibus ipsorum religioso-
dientium, qui in aliis Missis, prima con- die 2 Junii 1751. oratorio « dicuntur habere Minoreset qui cum iis rum. - Sed hic ad vertenda constitutio
privato ex
cessa celebrata, non satisfacerent praece- At si non adsit prohibitio, affirmat Quid, si prì vileg!o. « participant. Quod esse revocatum a Tri- Innocenti XIII, edita 23 Maji 1723, quae
non prohi-
pro. - At respondeo quod prohibitio est Clericatus l, potitus ratione, quia per Tri- beat. « dentino 7 licet multi velint, negant ta- incipit: Apostolici minzsterzi' (apud Me-
non solum respectu'audientium,sed etiam dentinum optatur ut in singulis Missis fide- «men Diana a), joanues de Salas, Ro- rati 15), ubi sic habetur: Cumque circa
celebrantium: primo, quia omnibus veti- les adstantes sacramentaliter communi- « driguez, etc.: idque secundum card. de Missarum celebrationem tn przvatzs ora-
tum est celebrare in oratoriis cultui di- cento Nec dissentit Portellus (apudDiana g),
vino non destinatis per consecrationem dicens quod susceptio Eucharistiae in ora- Gìrìhald., de Sacrif, Miss.. tr, 5, cap. 8, § 8, n. 47. - § 3, n. IO. -10 In Trid., sesso 22, de Sacri!. Miss., cap. 8,
l Noti!. 34, n. 11 et 12. - • Tom. 6, consult. 93, n. 86. - n. 19. - Gregor. XIII, brev. Decet Romanum Pontijì·
. vel benedictionem episcopi; secundo, quia torio privato nullam parocho injuriam in- 3 Qu, 644. - • De Orator, domestic., cap. 29, num. 6. _ cem, tle die 3 Maji 1575,in Instit, S. J. -11 Lib. 6, parto 2,
in decreto praefato Clementis duo quidem fert quando non fit de praecepto. - Ne- Bened, XIV, encycl, Magno, § 23 et 24. - • Tit. 3, cap. 1, num. 258. - " De Euch., num. 370.. Anact. Re'ffe1Zst.,
Orda ministro sacram. Poenit.. n. 7. - 6 § 20. _ 'l Sesso 22, Jus canon., Iib, 3, tit. 41, nume 50 ~ E/bel, confero 19, de
sejunctim per se prohibentur, et sacerdo- gant vero j) Diana k)} Quarti k) et Giribal- decreto de observand. etc., in celebro Miss. - Rodrig' J Temp. et loco sacrifico, no 235. - 18 § 29. - 14 Tr. 5, disp, 4,
Quaest, regu1., tomo t, qu. 43, art. 4 et 5. - 8 De Euch., qu.2, cap. 3, § 4, i. f. - 10 Series decretor., n. 648. Cfr. in
Bened. XIV, encyc1. Magno, § 12. - Be1Zed. XIV, - Portet., Respons., parto 3, caso 39. - 2 Part.4, traete d, disp. 20, n. 51.. - • Method. celebro Miss., lib. 1, cap. 4, Bullar, Rom. Mainardi, bu1lam Apostolici ministerii, § 24.
encycl. Magl1o, § 23 et 24. - 1 De Euch., deciso 8, n. 54. resol. 14.

vel unica tantum Missa sit .celebranda in
casu ?» S. C. respondit: «Ad primam dubii
partem affirma#ve} adsecundamnegative-.
Et habetur etiam in Thesauro resolut. S. C.
Conc., tom. 3,.in Dubio O'I'ator# prz'vati, die
13 Januarii 1725. Quae dec1aratio data est
non obstante discursu secretarii S.· C. Pro·
speri Larobertini, qui inclinabat in senten-
tiam vetantem tres Missas celebrari.
j) «Communius., ut addit S. Doctor in
Exam. Ordinandor., n. 114.
a Benedicto XIV. - Quarti adhuc infelicius
k) Diana non satis accurate citatur a Be' a BenedictoXIV citatur; diserte enim parto 3}·
nedicto XIV; nam, parto 4, tr. 4} resol. 14; tit. lO.• n. l, sect. 3} dub. 9} affirmat sacer-
et parto 9, tr. l} resol. 8} (Coord., tomo 4, dotem saecularem, nisi expresse a parocho
tr. 2, resol. 44 et 45)} concedit posse mini- prohibeatur, posse ibi « Eucharistiaroe.xtra
strari Eucharistiaro aJ:>sque episcopi licentia, Pascha. ministrare; idemque posse regula-
sed suadet ne hoc fiat curo displicentia epi- rem de licentia saltem tacita suorum supe-
scopi. At, parto 9, loc. cit., resol. 9} loquens riorum, nisi episcopus prohibuerit.
de sacerdote qui virtute cruciatae eligitur, 360. - a) Diana non satis recte citatur a
dicit euro probabiliter posse eam ministrare, Busenbaum; naro, parto 3, tr. 2, resol. 80;
sed probabilius non posse, et sic esse consu- et parto 4, tr. 4, resol. 106} duas contrarias
lendum. Et haec ultima resolutio non citatur opiniones exponit, et de neutra suum judi-
ciuro profert. Sed parto 9, tr. 1, resol. 34,
(quam Busenbaum non allegat) Diana negat
regulares posse nunc suo privilegio uti in
domibus saecularium.
h) Roncaglia non videtur sibi consentire;
scribit enim, de Sacri/. Miss., cap. 5, qu. 2}
resp. 1: « A Tridentino... sublaturo esse re-
gularibus quodcumquehabuerint privilegiuro
celebrandi in altari portatili, in locis quibus
degunt -; sed paulo inferius resp. B} dicit
regulares privilegiuro habere deputandi ora-
toria privata in suis monasteriis, grangiis,
 352 LlB. VI. - TRACT. 1II. DE EUCHARISTlA.
torus..., a r. m. Clemente Papa XI.... de-
cretum promulgatum fuerit..., episcopi
dent operam ut omnia ibidem statùta....
serventur :.... addita etiam prohibiHone,
ne in przvatz's regularium ceiùs sive cubz:
culz's erigatur altare pro re sacra.... fa-
cienda ..., remotaque quaeumque contraria
consuetudine.
In- ecctesia 361. - e Dixì Il". Non violata. Quia in
violata ne-
q uit cele- e ecclesia interius violata, nisi prius re-
brari sine
necessitate. « concilietur non licet sub gravi peccato
« (ut Laymann l ex Navarro, Suarez, Co-
« ninck, etc.), nisi in necessitate, cum ve-
e nìa episcopi (si is adiri possit, alioqui
« sine ea, ut habet card. de Lugo 2) cele-
« brare aut mortuos sepelire ». [Ha etiam
Salmant.P cum Lugo et Philiberto].
Necessitas autem sufficiens censetur,
si populus non habetaliam ecc1esiam, ubi
Missam audiat. Si vero ecclesia polluatur
incepto canone, sacerdos utique Missam
prosequi debet. - Palaus, Suarez, Co-
ninck, Laymann cum Salmant. '.
Quaeritur: an celebrans z"n ecclesia
polluta mcurra: aHquam poenam?
Celebrans
in ecclesia
Silvester 5, Azor 6; et Graffius, Nal-
polluta : dus, etc., apud Escobar 7, dicunt incurrere
suspensionem ab ingressu ecc1esiae; ex
cap. Episcoporum, de przvil., z"n 6°, ubi
celebrantes in locis interdictis (ut ibi di-
citur) ingressum ecclesiae szòz' noverz"nt
Probabi- z"nterdictum. - Sed negant probabilius
Iius nullam
poenam in- Suarez 8, Laymann 9, Lugo lO, Benedì-
currit. ctus XIV 11, Salrnant. 12 et Escobar 13. Ra-
1 Lib. 5, tr.5, cap. 5, n.7, assert.2•• Navar., Man.,
cap. 25, n. 83.. Suar., disp.81, seet.4, v. His positis•.
Coninck, qu. 83, n. m. - • De Euch., disp. 20, n. 63. -
3 Tr.5, cap. 4, n.64. - Lugo, 1oc. cito - Philib. Marchin.,
tr. 3, parto 3, cap. lO, n. 2. - Palaus, tr. 22, punct. 8,
num. 11•• Suar., loe. cit., sect.4, i. f. - Coninck) qu.83,
num. 236. - Laym., lib. 5, tr. 5, cap. 5, n. 13, v. Adden-
dum quarto. - .. Loc. cit., n. 64. - li V. Consecrah"o II,
qu. 9. - • Parto I, lib. lO, cap. 26, qu. 16. - Graff.,
Decis~ aUT., parto l, lib. 2, cap. 48, n; 28. - Nald." Sum"
v. Ecclesia, nUIn. 25•. l' Lib.21, num. 366. - 8 Disp. 81,
villis ubi recreationis causa degunt; item, pro
infirmis in eorumdem cellis, aut si in saecu·
larium domibus infirmentur.
362. - a) Nec Navarrus nec Sotus id ex-
presse dicunt; sed id videntur sentire. - Na-
varrus enim, Man., cap. 16" n. 32, opinatur
peccatum committi ab eo qui conjugalem co-
pulam habet in loco sacro, sive consecrato
sive tantum benedicto. - Atque hoc idem
sentit Sotus in 4, disto 32, art. 3, concl. 3,
tio, quia textus non loquitur de.celebran-
tibus in templo polluto, sed interdicto per
interdictum generale: differt autem tem-
plum esse interdictum et esse pollutum.
Tanto minus incurret irregularitatem, ut
recte ajunt Escobar l', Salmant. 15 et Be-
nedictus XIV 16 (contra Hostiensem) ; quia
violatio ecclesiae non est censura, per
cujus violationem incurratur irregula-
ritas.
362. - « Addo l". Ecclesia: quia ora-
- toria, etsi deputata ad cultum divinum,
« cum tamen benedìcta non fuerint, nisi
« in ipsis exstet altare ad facienda divina
« (ut Bonacina 17), non sunt capacia viola-
« tionum. - Quod etiam consequenter de
« hospiralibus docent Navarrus a), So-
« tus a), etc.; sed probabilius contrarium
e: docent alli cum card. de Lugo 18.
« Addo 2°. Interius: quia quod fit in
« turri, sacristia, supra tectum vel forni-
« cem, in crypta, sub pavimento (nisi sit
« sepultura, aut singulariter benedicta),
«non violat ecclesiam ». - [Cum Sal-
manto 19 cum Dicastillo, etc.],
363. - « Addo 3°. Nz'si reconcùietur :
« quodfieri debet ab episcopo, vel sacer-
« dote ex privilegio Papae (quale supe-
- rlores regularium pro suis templis ha-
« bere, ex Avila notat a) Diana), si fuit
« consecrata » [Modo adhibeatur aqua be-
nedicta ab episcopo, vel a seipsis, si distet
episcopus duabus dietis, ut ait Ronca-
glia 20 cum allis]: «quod pr,aesumendum
sect. 4, v. Sed quaeret. - • Lib. 5, tr. 5, cap. 5, n. 7. -
10Disp. 20, num. 52. - U De Sacrif. Miss., lib. 3, cap. 7,
num. 4, (al.) sez. 2, cap. 1, § 2, v. f.). - 19 Loc. cit.,
num. 64. - 13 Lib. 21, n. 368. _ U Loc. cito _ 15 Tr. 5,
cap. 4, nUm. 64. - 16 Loc. cit., nUM. 4. - Hostiens.) in
cap. ult., de consecr. eccles., num. 7; et in cap. Cleric,,',
de clerico excom., n. 2. - 17 De Matrim., qu. 4, punct. uit.,
num. 9. - 18 De Euch., disp. 20, n. 60. - lB Tr. 5, cap. 4,
num. 67 et 69. • Dz."cast.) tr. 5, de Sacrif. Miss- disp. 4,
J
dub. 7, num. 115. - 20 De Sacrif. Miss., cap. 5, qu. o,
resp. 1.
addens ex hac copulalocum sacrum indigere
reconciliatione; «nomine autem loci sacri, in-
telligitur corpus ecclesiae consecratae vel be-
nedictae '. Cum autem hospitalia nec conse-
crata nec benedicta sint, videntur ex dictis
non indigere, juxta hos auctores, ulla recon-
ciliatione.
363. - a) Diana, parto 4, tr. 4, resol. 91, af-
fert hanc sententiam pro quibuscumque eccle-
siis et non pro ecclesiis regularium tantum;
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. IV.
«est si celebretur festum dedicationis.
« - Si vero tantum fuerit lMnedù:ta, po-
c test fieri reconciliatio a simplici sacer-
c dote aspersione aquae benedictae » [De-
bet tamen praecedereepiscopi delegatio;
ut notat Palaus b), et habetur in Rituali
Romano 1. Aqua autem potest benedici
ab ipso sacerdote; ut Salmant. 2; et Pa-
laus 8 curo Barbosa, Henriquez C), Lay-
mann, etc., contra Toletum. Irnmo Bene-
Quiù (,1~
dictus XIV' ait: Sz· (ecclesia) sz'mplz'dter
polluti o ne
oratorii.
benedù:ta fuerz't, tune idem Gregorius IX,
z'n cap. Si ecclesia, de consecr. ecc1es.,
statuz"t, nulla praeobtenta delegatione, per
sz'mplz'cem sacerdotem, adhzòita aqua be-
nedicta, quam sanctam siue lustralem
oocant, posse ecclesiam pollutam reconci-
lz'arz'], c cum facultate episcopi, vel sine
« ea secundum Diana 5. - Censeri etiam
c reconcilìatam, si sacrificium in ea pera-
Ec c t e s i a
non viola-
tur nisi fa-
«ctum fuerit, docet Tamburinius d) ex
cto intus pa- . c Henriquez d), Sà et Diana e), esse proba-
traro,
c bile. Negat autem card. de Lugo 6 ».
[Et cum de Lugo idem merito sentiunt
Navarrus I), Laymann 7, Palaus 8 cum
A quo et 1 Tit. 8, cap. 28, Rit. reconcìl. eccles. violato - • Tr, 5,
q u o m od o
ecclesia cap. 4, n. 66. - • Tr.22, punct. 8, n. 14.• Barbos., de Olf.
vìolata re- et Potest. episc., alleg. 28, n. 57. - Laym., Iìb. 5, tr, 5,
concilietur. cap. 5, n. 12. - Tolet., Iib. 5, cap. 8, n. 9. - • De Synodo,
lib, 13, cap. 15, n. 2. - • Parto 4, tr. 4, resol, 91. - sa,
v. Ecclesia, n. 19. - 8 Disp. 20, n. 62. - 'l Lib. 5, tr, 5,
sed eam non videtur amplecti, Nec pro hoc
asserto citat Avilam.
b) Palaus, tr. 22, punct. 8, n. 14, hoc
non habet,
c) Henriquez id sane insinuare videtur,
dum, lib. 9, cap. 27, n. 6, dicit ecc1esiam, si
solum benedicta sit, reconciliari per sacer-
dotem.
d) Tamburinius, Method. celebro Mz'ss.,
lib.l, cap, l, § 4, n.5, probabile esse ait; sed
contrarium vocatprobabilius.- Henriquez au-
tem, quem citat, dicit tantum, Zoc. cit., n. 6:
«Quidam ajunt ad reconciliationem suflì.cere
quod bona fide sit semel celebratum in i11a
ecclesia polluta•.
e) Diana, parto 2,tr. 14, resol. 69, id as-
serit, si bona fide ibi sit celebratum.
, I) Navarrus,. Man., cap. ·27, n. 256, id
non habet, etsi etiam a Laymann pro hac sen-
tentia allegatur.
g) Azor male citatur a Palao; hoc enim
non habet, parto 1, Ub. lO, cap. 26, qu.15.
h) Et huic S. Alphonsi aliorumque sen-
tentiae accedit declaratio S. R. C.,quae die 19
Aug. 1634 negavit ecclesiampollutamper Mis-
sae celebrationem reconciliari. Decr. a,uth.,
S. ALPBONS1, Ope~a mo~alia. - Tom. m.
353
Azor g),. quia nullibi habetur celebratio-
nem succedere loco reconciliationis h);
Vide dicenda n. 380, v. Hz's].
364. - «Porro ecc1esia, uti et coeme-
« terium, violantur seu polluuntur sequen-
« tibus casibus (non tamen nisi postquam
« res evulgata fuerit. Laymann 9) »,
Nisi factum publice constat, ecclesia Ad pollu-
tionem ec-
non censetur polluta, etiam respectu ipsius clesiae re-
quiritur no-
delinquentis. Salmant.w et communiter.- torietas.
Putat autem Elbel " (et citat Diana a),
Moya a) et Laymann a) cum alììs), quod ad
ecclesiae pollutionem requiratur non so-
lum notorietas facti, .sed etiam juris per
sententiam dec1aratoriamjudicis. Sed hanc Satis est
notorie-
opinionem non censeo esse tutam; cum sit tas facti.
contra communem, quam tenent ipse Lay-
mann 12, Palaus 13, Salmant. H, Mazzotta 15,
Sporer 16, Croix 17, Roncaglia 18, qui omnes
dicunt sufficere ad pollutionem notorie-
tatem sive juris sive facti. Et hoc patet
clare ex cap. Signijìcasti, de adult., ubi
ob notorietatem tantum facti fuit decìa-
ratum ecc1esiam esse reconciliandam. -
Et ex eodem textu manifeste pariter de-
cap. 5, n. 13. - • Tr. 22, punct, 8, n. 14. - • Lib.5, tr.5,
cap. 5, n. 8. - 10 Tr, 5, cap. 4, n. 67. - u Decalog., part.2,
conter, 18, de Sacrilegio, n. 578. - .. Loc, cito - ra Tr. 11,
punct.l, n. 2. - 101 Loc, cìt., n. 67. - 15 Tr, 5, disp, 4, qu. 2,
cap. 3, § 2, qu. 2. - 18 Parto 2, cap. ,6, n. 441. _ l'l Lib. 6,
parto 2,' D. 289. - 18 De Sacrif. Miss., cap. 5) qu.4, resp.2.
n. 611, ad 2. - Ceterum de reconciliatione
ecclesiae pollutae, haec ex decretis S. R. ,C.
notanda sunt: l°. Reconciliatio ecclesiaecon.
secratae debet committi proprio episcopo, vel
eo absente, alli episcopo: nec potest reconci-
liari nisi per episcopum, vel a simplici sacer-
dote, de commissione Papae, aqua per epi·
scopum benedicta. Si vero ecclesia non sit
consecrata, potest et debet lavari per presby-
terum aqua exorcizata, quae in dies benedi-
citur a presbyteris. Decr. auth., n.246, 411
et 2612. - Ecclesia autem reconciliata ab
episcopo qui jurisdictlonem non habet in loco,
dicitur bene reconciliata. Ibid., n. 611 ad 3.
364. - a) Auctores isti ab Elbel his vetbis
o• • allegantur: • Juxta receptam. DD. opinionem,
videndam apud Laymann..., Dianam...., Mo-
yam... et alios •. - Et revera Diana, parto 6,
tr. 6, resol. 27, affert tantum aliorum opinio-
nem; sed, parto 11, tr. 2, resol.59, tlletur sen-
tentiam ipsius S. Alphonsi, dicensspeculative
probabile esse quod requiratur judicis sen-
tentia, sed oppositum probabilius esse et in
praxi filequendum. - Moya, tr. 3, disp. 3,
qu. 4, cap. 2, n. 6, aliorum sententiam ex-
ponit. - Laymann denique, loc. ci!., dicit {:e-
28
 354 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
ducitur, ut dicunt etiam Lessius l; et Esco-
bar 2 cum Navarro, Sanchez, Azor, etc.,
_quod, cum crimen etiam secretum fuerit,
si tamen postea fit publicum, sine nova
culpa ecc1esia censetur violata.
Quonam O' l°. Per factum in ea homicidium
homicidio
pollnatur O' mortaliter malum, seu injuriosum, sal-
ecclesia.
O' tem immunitati ecc1esiae; quale etiam
O' est, quod alias justum esset per senten-
e tiam judicis, nisi tamen reipublicae per-
e turbator aliter capi non posset. - Non
e: est autem tale, l°. quod fit casu vel ab
O'amente; 20. quod in sui defensìonem ;
«3°. cujus causa data est extra ecc1esiam:
e: quia requiritur ut vulnus sive causa phy-
« siea fiat intra ecclesiam. - Vide card.
« de Lugo 8 ».
Quaeritur: an violetur ecciesia, si t"tz-
fertur vulnus lethale sine sanguz'nis effu-
sione intra ecciesiam, et mors extra eam
contz"ngz"t?
Si vulnus Negant Suarez 4, Azor 5; et Diana 6
infertur iri
ecclesia cum Praeposito et Reginaldo b),' quia in
et mors ae..
cidit extra: cap. Proposuisti, de consecr. ecci., requi-
ritur (ut dieunt) quod mors intra eccle-
siam sequatur.
Probabi· Sed probabilius affirmant Lugo 7 cum
lins pollui-
tur e cc le- communi, Laymann 8, Salmant 9; et Esco-
sia.
bar 10 cum Navarro, Coninck et Mar-
chino. Tum quia textus non exprimit
requiri mortem intra ecc1esiam; cum ibi
dieatur tantum.: Homicidia contlngunt
fieri..., et alz"quando vulnera znferuntur,.
et tunc requiri reconciliationem: ergo ex
textu nequaquam requiritur mors intra
ecc1esiam secuta. Tum quia sufficit ad
1 De Just. et Jure, Iib. 4, cap. 3, n. 86. - • Lib. 21,
n.398 et 399. - Navar., Man., cap. 16, n. 32. i. f. - Sanch.,
de Matrim., lib. 9. disp. 15, n. 11•• Asor, part.1, lib. 10,
cap. 26, qu. 13, v. Quinto. - • De Ench., disp. 20, n. 53
et 54. - .. Disp. 81, sect. 4. - 5 Loc. cit., qu. 13, v. Quaeres.
~ 6 Parto 6, tr. 6, resol. 26. - Praepos., qu. 83. art. 3,
dub. 2, n. 152. - 7 De Euch., disp. 20, n. 53. - S Lib. 5,
tr. 5, cap. 5, num.. 8, II. - U Tract. 5, cap. 4, num. 68. -
10 Ljb. 21, n. 371. - Navar., Man., cap. 27, n. 256. - Coninck,
qu. 83, n. 2Z7, v. Nota secundo~ cum n. 229. - :Marchin.~
quiri notitiam juris vel facti. - Addo prae·
terea Elbel non satis sibi constare; nam licet,
loc. cz"t., requirat notorietatem facti et juris;
tamen Sacram., part.l, c011fer.19, de Tem-
pore et loco sacrif., n. 237, dicit ecc1esiam
pollui «per mortaliter peccaminosam et no-
toriam (sive notorietate juris, sive facti) hu-
mani sanguinis effusionem in ipsa ecclesia
factam '.
violationem ecc1esiae, ut causa mortis
physica intra ecc1esiam data sit (dicimus
phYStca,. nam bene ajunt Escobar 11 et
Lugo 12, non sufficere causam moralem,
nempe mandatum sive consilium homi-
cidii datum in ecc1esia).
. Et sic etiam violatur ecc1esia, ut di- vulnus
Lt e m, si
fit
cunt Lugo 18; et Escobar 14 cum Suarez, in ecclesia
et sant'tuis
Graffio, Silvestro, Azor, Navarro, Toleto, effun dì tur
Avila, Reginaldo et Sayro (contra Diana c), extra.
et Persieum c) apud Escobar 15), si vulnus
fìat intra ecc1esiam et sanguis fundatur
extra; quia ecc1esia polluitur non tam per
sanguinis effusionem, quam per actionem
injuriosam qua causatur effusio. In textu
autem cap. Sz·eccles., de consecr. eccl. (qui
mox infra adducetur, ubi dicitur per san-
guinis effusionem ecc1esiam violari), non
requiritur effusio intra ecc1esiam: unde
semper ac adest percussìo injuriosa cum
sanguinis effusione, violatur ecclesia. -
Idem dieendum, si aliquis existens extra
ecc1esiam sagitta vel sc1opo alterum occi-
dat; ut Salmant. 16•
Secus vero dieendum, ut bene ait Lu-
go 17, si vulnus ìnfììgatur extra, et intra
ecc1esiam mors eveniat aut sanguis ef-
fundatur; quia tunc abest injuria in ec-
c1esia.
Quali san-
365. - « Il", Per mortaliter malam ef- guinis
aut
«fusionem proprii vel alterius sanguìnìs seminis ef-
fusione poI-
e: ve1 seminis, causatam vel factam in tem- luatur ec-
elesia.
« plo, licet non in templum. - Unde non
e molat:
O' l°. Si pauculae guttae effluant; quia
« non est effusìo ». - [Ut dicunt etiam
tr. 3, parto S, cap. lO, n. 7. - 11 Loc. cito - 12 Loc. cit.,
n. 53. - 18 Loc. cito - 14 Loc. cit., n. 877.• Suar' l disp.81,
sect. 4, v. Secundo violatur. - GraJf.~ Decis. aur., part.l,
lib. 2, cap. 48. num. 23. . Si/vest., v. Consecratio II,
qu. 5, § secundus. . Asor, parto 1,lib. lO, cap. 26, qu. 13,
v. Quaeres• • Navar.~ loc.-eit., num. 256•• Tolet., lib. 5,
cap. 8, num.7. - Avilal part.5, disp.7, dub. 1, concI. 2. -
Regin' l lib. 29, n. 181. - Sayr.~ de Censur., lib. 5, cap. 16,
n. 5 et 8. - 15 Lib. 21, n. 375. - 18 Tr. 5, cap. 4, n. 68. -
17 Disp. 20, num. 53.
b) Reginaldus, lib. 29, n. 180, loquitur
de casu pIane simili, de ilIo scilicet qui ve-
nenum in calicem immisit, ex quo postea sa·
cerdos domi moritur.
c) Diana, parto 6, tr. 6, resol. 47, proba·
bilem quidem existimat sententiam quae ne-
gat eo casu pollui ecclesiam; «sed his non ob·
stantibus (conc1udit), quia video affirmativam
sententiam.... esse inter doctores communem,
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. -. DUB. IV.
communiter Benedictus XIV a),' Elbel b) O' 4°. Actus conjugalis, quando excu-
cum Felice Potestà; et Salmant. l cum « satur a sacrilegio ». [Vide dieta de hoc,
Dicastillo, Philiberto et aliis. Idque patet t». III, n. 458, v. Tertz'a].
ex cap. St' ecciesia lO, de consecrat. eccl., e 5°. Fornieatio facta ab amente.
ubi dicitur: Sz' ecclesia non consecrata « 6°. Pollutio ìnculpata, Vide card. de
cujuscumque semine fuerz't aut sanguz"nz"s « Lugo " »,
effusione polluta, aqua protznus exorci- 366.- « Ill", Per sepulturam excommu- perPolluitur
s e p u I,
eata lavetur. Nota TÒ sangui"nz"s effusz"one, « nieati non tolerati vel infidelis (quo no- cturam ex-
o m m u.n
quae copiam significat]. O' mine hie non comprehendi haeretieum cati vitandi
ì-
« 20, Si ex percussione vel vulnere levi, O' docet card. de Lugo 9), etiam infantis; lis. vel In f i de-
e v. gr. narium in rixa puerorum, etiamsi e ut ex can. Ecclesz'am, de consecr., dzst. 1,
e copiosus sanguis effluat ». [Ita etiam El- « docet Praepositus a). Quamvis, si pueri
bel", Lugo 8; quia in hoc communiter e parentes sint fideles negat Sayrus. -
non adest peccatum mortale. - Immo «Vide Bonacina lO e ,
Sà', Diana 5; et Sotus C), Victoria, Fa- 367. - e IVo. Per destructionem eccle- struetionem Per de-
gundez, Marchinus ac Graffius C), apud O' siae ex toto vel majore parte »: [Parie- saltem ecclesiae,
ex
Escobar 6, id extendunt etiam ad adultos; tum vel crustae. Palaus ll; Salmant. 12 cum te. majori par ..
quia sanguis e naribus effluens non dici- Suarez, Laymann, et Busenbaum infra
tur proprie effluere e vulnere, cum e naso n. 368, ad 2] e quamquam eo casu dica-
facile soleat sanguis emanare. Sed pro- O' tur potius exsecrari quam pollui. - Non
babilius Bonacina d),. et Escobar 7 cum e autem, sisolum tectum, vel si successive
Silvio, Coninck e) et Francisco Lugo, pu- e per partes modicas destruatur et refi-
tant violari ecc1esiam, si talis effusio ac- e ciatur ». [Etsi ecc1esia tota renovetur.
cidat cum peccato mortali; quia tunc Palaus 18; Salmant. 14 cum Navarro, Bar-
jam adest effusio graviter in ecclesìam bosa, etc. Notant Salmant. 15 cum Ga-
injuriosa]. briele quod polluta ecclesia, polluitur
e 3°. Si fiat ex sectionae venae. etiam coemeterìum; sed non contra]. -
Felix Potest., tomo l, n. 571. - 1 Tr, 5, cap. 4, n.69.. 8 De Euch.. disp, 20, n.54 et 55. - a Loc. cìt., n.57. - Sayr.,
Dicast., tr.5, de Sacrif. Miss., disp. 4, dub, 7, n. 116.. de Censur., Iib, 5, cap. 16, n. 25. - IO De Matrim., qu, 4,
Philto. Marchin.~ tract. 3, parto 3, cap. IO, num, 8. - punct. ult., n. 23. - 11 Tr. 22, punct, 8, n.15. - Ul Tr. 5,.
cap. 4, n. 74•• Suar., disp. 81, sect.4, caso 6•• Laynz.~
2 Decal., parto 2, confero 18, de Sacrilegio, num. 578; -
a De Buch., disp, 20, n. 54. - • V. Ecclesia, num, 13. - lib. 5, tr, 5, cap. 5, num. 15. - 18 Loc. cìt., num., 15. -
& Parto 6, tr, 6, resol.24. - Victoria l Sum., n. 99. - Fa .. 14 Loc. cit., .num, 76. - Navar., Man., cap. Z7, num. 257,
v. sextus, (al., .n. 253)•• Barb., de Offic. et Potest. episc.,
gund., de 2° praec, Ecel., Iib, 4, cap. 4, n. 18. - Marchin.,
tr. 3, parto 3, cap. 10, n. 8.. • Lib. 21, n. 372. - , Loc. allego '!l, num. 19. - " Tr. 5, cap. 4, num. 76.. Gabr. a
S. Vincent., de Missae Sacrif., disp. 3, qu, 3, v. Tertio
cìt., num. 374.. Silvius,. qu. 83, art. 3, qu, 1, num. 2..
Franc. de Lugo, de Sacram., 1ib.5, cap. 6, n.50 et 51. - poUuitur.
non audeo ab ea recedere s , - Persicus pa- auro part.L, lib. 2, cap. 48, n. 25, scribit:
riter ab Escobar male citatur; diserte enim, «Etlamsi multum sanguinis exiret de naso
de primo Offic. sacerdotz"s, lib. 1, cap. 7, (quod facile fit in rixa puerorum), non viola-
n. 27 tenet eodem casu ecc1esiam pollui. retur ecc1esia•.
365. _ a) Benedictus XIV, de Sacrif. Miss., d) Bonacina, de Matr., qu. 4, punct. ult.,
Nb. 3, cap. 7, n. 4, (al., s~z. 2, cap.. l! § 2, n.20 haec dumtaxat habet:.« Imo Graffius...,
v.f.), requirit magnam coplam sangu1~s hu- Coni~ck:... et aHi putant non sufficere emis-
mani; unde liquet, juxta eum, non sat1S esse. sionem sanguinis e naso, ut accidit in rixa
ut pauculae guttae efiluant. puerorum, saltem quando non sufficitad pec-
b) Elbel, Decal., parto 2, confero 18, de-catum mortale •. Quod ipse nec probat nec
Sacrilegio, n.578, negat censeri pollutam reprobat.
ecc1esiam, si mulieres in ea rixantur, et una e) Coninck: non sine formidine id asserit,
ab altera percussa, copiosurn sanguinem e scribens, qu. 83, n. 228: « Sed si deliberate
naribus effundat. Atque hoc etiam asserit Po- inter majores fiat, non ausim hoc certo asse-
testas, qui ceteroquin sententiam tenet quam rere., scilicet non pollui ecclesiam.
S. Alphonsus ei tribuit. 366. - a) Joannes Praepositus, ~'n qu. 83,
c) Sotus non satis accurate ab Escobar (ex art. 3, dub.2, n.158, scribit: «Inte1liguntur
Fagundez tamen) allegatur; loqU!-tur enim, vero Ehi canones] de infideli nato ex utero,
in 4, disto 13, qu. 2, art. 3, de nxa puero- non vero de eo qui adhuc latet in utero ma·
rum. - Jacobus de Graffiis autem, Decis. terno '.
 356 LIB. VI. - TRACT.
« Neque etiam per desolationem, exercì-
« tìum haereticum, spurcitias hominum
«vel animalium istic stabulatorum, etc.;
e etsi deceat et praxis habeat, ut per epì-
« scopum, vel saltem per sacerdotem cum
e aliqua caeremonia reconcilientur et ab-
« luantur: quod in simili casu intellige de
«altari. Laymann 1 ".
368. - « Quaeres: Quid sit et quando
«fiat exsecratio seu resecratio?
-Resp. Exsecratio dìcìtur, cum res
Exsecra-
tio, quid,
«sacra perdit suam consecrationem, ita
« ut de novo consecrari debeat: quod fit
«quando ita destruitur, ut formam et
« usum suum perdat.
e Unde resolves:
Polluta e l°. Polluta ecclesia, polluta etiam sunt
ecclesia,
pcl.lu untu r e: altaria ejusfixa. - Non tamen exsecrata
altaria.
e ecc1esia, exsecrantur altaria; nec contra.
Quando e Il", ECCLESIA exsecratur, 'si parietes
ecclesìa ex-
secretur. « secundum majorem partem destruantur,
« vel omnis eorum crusta, aut major sal-
e tem pars simul auferatur. - Secus au-
- tem, si una post alteram. Vide card.
«Lugo 2".
Et hoc etiamsi per intervalla hebdo-
madarum vel dierum ecclesia tota nova
fiat; ut Suarez 8, Laymann 4; et Palaus 5
cum Silvestro, Sà a) et Barbosa. Quia
quaecumque pars accedens manet conse-
crata; cum magis dignum trahat ad se
minus dignum. - Idque procedit etiamsi
l L'ib,5, tr, 5, cap. 5, n. 14. - , De Euch., disp. 20,
num. 64 et seqq. - S Disp. 81, sect, 4, caso 6.- • Loc.
cit., n. 16. - • Tr. 22, 'punct. 8, n. 15. - Silvest., v. Con-
secratio Il, qu. 4, v. Tertius est• • Barb., de Oflic. et
Potest. episc., allego 27, n. 19, - S Loc. cit'i num. 15. -
, Lib. 5, tr. 5, cap. 5, n.15. - S Loc. cit., cap. 6, n. 3.-
• Tr. 22, punct.9, n. 9.. Vasq., disp. 233, cap. 2,n.13..
368. - a) Sà, v. Ecclesia, n.18} dicit eccle·
siam exsecrari, «si major par,s parietum si·
mul corruat •.
ò) Navarrus, Man.,cap. 27, n. 257, v. Se-
xtus; Suarez, loc. cit.; Barbosa, loc. cit.} ita
sentire videntureo quod absolutenegant
nova consecratione indigere ecclesiam, si pau-
latim et successive fiat reparatio; nec men-
tionem faciunt de illa intentione.
c) De hac re S. R. C. dec1aravit nova
consecratione non indigere ecc1esiam in qua
nova incrustatio interna ex materia marmo-
rea superinducta est, et prior incrustatio in
qua depictae erant cruces per totum intero
num ecclesiae spatium decussa fuit, et id qui·
dem insimul non successive; sed iterum de·
III. DE EUCHARISTIA.
adsit animus totam ecclesiam destruendi;
ut ait Palaus 6 cum Navarro Ò)} Suarez ò)}
Barbosa Ò)} etc. Quia intentio illa non offi-
cit quin consecratio perduret c).
e Non autem si tectum corruat; quia
« consecratic est in parietibus. - Vide
«Laymann 7 lO.
, 369. « Hl". ALTARE exsecratur: Altare
fixum ex-
lO. e: Si, cum fixum est, lapis conse- secratur
- cratus removeatur ab inferiore struc- remotione.
«tura a) lO.
Ita ex cap. Ad haec et cap. Ligneis,
de consecr. ecci. Intellige hoc de mensa
totaliter consecrata, ita ut in qualibet ejus
parte possit sacrificari. -Non exsecratur
tamen altare, si aliqui tantum lapides
structurae dimoveantur; ut docent Sua-
rez Ò)} Laymann 8, Palaus 9. Immo Vas-
quez et Suarez, apud eumdem, dicunt non
exsecrari altare, si tota mensa cum lapidi-
bus quibus inhaeret, alio transferatur;
quia textus non loquuntur de separatione
a loco, sed de separatione a structura.
Haec de altari fixo. Sed altare portatz1e portatile.
Secusvero
minime exsecratur, si ara moveatur a li-
gnis, sive a capsula, ubì ara est inclusa.
Capsula enim illa non pro forma, sed ad
custodiam et ornatum tantum instituta
est; ut recte dicunt Suarez l0, Laymann 11;
et Palaus 12 cum Sà, Silvestro, Vasquez,
Abbate et Coninck, contra Paludanum et
Angelum c). Textus autem prohibentes
suar., disp. 81, sect. 5, v. Tertio, - lO Disp. 81, sect, 5,
v. Tertio. - U Lib, 5, tr, 5, cap. 6, num. 3.- l i Tr. 22,
punct, 9, num. lO.. sa, v. Altare. • Silvest., v. Altare,
n. 6.. Vasq., disp. 233, cap. 2, n.15.. Abb. Panorm., in
cap. 1 de consecrat. eccles. vel altar., n. 3, v. Unde scias.•
Coninck, qu. 83, num. 239. - Palud., in 4, disto 13, qu. 2,
art. 4, concI. 2, n. 16.
pingendas et apponendas esse cruces in parie·
tibus, in testimonium peractae consecrationis.
Decr. auth.} n. 3545; cfr. etiam n. 3651,
ad 1 et 2. _ de altari portatili; sed Lugo dicit id intelli-
369. - a) Et habetur in decr. auth. S. R. c.,
n. 2599} 3198} 3504} ad 1. Non tamen re·
quiritur ul altare loco dimoveatur. Etenim
S. R. C. declaravit altare fixum, cujus tota
mensa e suis stipitibus est sublevata, quamvis
non omnino dimota fuerit, exsecratum esse,
nec satis esse ut novo caemento ipsis stipitibus
firmetur et conjungatur; sed omnino nova
consecratione indigere: lbid.} n. 3605, ad 7.
Ò) Suarez, disp. 81,sect. 5, v. Tertio, hune
casum tacitus omittit.
c) Angelus, ~i. Altare, n. 2} ait exsecrari
CAP. III. - DE EUCRARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUD. IV.
separationem loquuntur tantum de al-
tari fixo.
Nota hic autem decretum S. C. Rituum,
editum die 3 Decemb. 1661 (apud Merati l),
ubi sic dictum fuit: Habens indultum a
Sede Apostolica erigendi oratorium prt-
vatum in propria domo} si quis voluerit
ibi aedtficare altare ligneum, non indlget
jacultate apostoùca ; dummodo altare lz~
gneum cum sacro lapide parieticollzgatum
amovibile non sù, et altaris portatz1is ima-
ginem non prae se ferat, - Vide n. 424}
ad 13.
Utrumque « 2°. Si ita frangatur (sive fìxum sive
exsecrarur
enormi fra- e: portatile sit), ut in nulla ejus integra
ctione.
«parte calix cum patena possit consi-
« stere ".
Secus, si in aliqua parte calix et pa-
tena cum hostia consistere possit d); ut
Salmant. 2 cum Lugo, Palao, etc.; item
[Contin.] Tournely a, ex cap. 3} de consecr.
eccles., ubi praecipitur altaris tabula de-
nuo consecrari, si,.. enormiter fracta jue-
rit, saltem ex majore ipsorum parte, ut Secunda ,vero communior sententia
ait Tamburinius '. negat reliquias esse necessarias. Et banc
Ara ne- An autem ara possit fieri ex duobus tenent Suarez 14, Laymann 15, Lugo 16; Pa-
quit fieri ex
pluribus la- lapùJibus conjunctis? - Affirmant Hur- ,laus 17 cum Panormitano g)} Vasquez et
pidibus.
tadus et Pasqualigo, apud Croix 5. - Sed Coninck, Viva 18, Elbel w; ac Escobar 20
1 Series decretcr., n. 393. Habetur- inter decreta auth,
S. R. C., n.1219. - S Tr.5, cap, 4, n.79. - Lugo, disp, 20,
num. 67... Palaus1 tr. 22. punct, 9. n. 7. - 3 De Sacrif
Miss" cap. 9, art. 2, sect, 7, qU.,7, resp, 3. _ 4 Method.
.celebro Miss., Iìb. 1, cap. 5, § 1, n. 12. - Thorn, Hurtad.,
Resolut. mor., tr. 2, cap. 6, resot, 23, num. 257 et 258.•
Pasqual., de Sacrif. DOV. legis, qu, 694. ~ $ Lib. 6, part.2,
num. 314. - .. Tr. 5, cap. 4, n. SO. - o; De Sacrif. Miss.,
cap. 9, art. 2, sect. 7, qu. 2. - S Method. celebro Miss.,
lib. 1, cap. 5, § 1, num. 6. - Lugo, disp. 20, num. 75. -
• V. Altare, n. 1. - lO Parto 1, lib. lO, cap. 27, qu. 8. _
altare portatile, si amovetur a ligno, «quando
lapis est ita parvus quod non potest continere
calicem cum hostia, eo modo quo debet super
ipsum poni ad celebrandum •.
d) Salmant., Lugo et Collet haec habent
gendum ita esse, non «ut totus pes calicis et
-,tota patena debeant esse, superpartem lapi---
dis, sed tanta pars utriusque, ut sufficiat ad
sustentanda iIla ne cadant •..- Idemque dicit
Tamburinius, ut refert S. Alphonsus, nempe
altare portatile exsecrari, «quando ita frano
gitur, ut illi non valeant superponi calix et
patena, saltem ex majori parte ipsorum ».
e; Et ita dec1aratum est a S. R. C., die
17 ]unii 1843 in una Fanen. De quodam al·
tari fixo cujus «mensa non ex integro lapide,
sed ex parvis sex lapidibus ad formam unius
357
communissime et rectius negant Sal-
manto 6, [Contin.] Tournely 7, et Tambu-
rinius 8 cum aliis e).
e: 3°. Si spolietur sepulcrum. - Quod
« tamen quidam negant, ut Lugo, Tambu-
«rinius f) lO.
Dubitatur hic l°. AtI reliquiae Sancto-
rum sint necessariae ad consecrationem
altaris?
Prima sententia affirmat: quam tenent Aliirequi·
runt r e l i-
Silvester 9, Azor l0, Habert 11, [Contin.] quias ad
Tournely 12; Armilla, ,etc., apud Escobar 18. consecratio-
nem alta-
- Probatur l°. ex can, Placuà, de consecr., riso
disto l} ubi praecipitur evertì altaria quae
carent reliquiis: et idem habetur in con-
cilio Carthaginensi V, can.14. Probatur 2°.
can. 7} [sesso 8] concilii Nicaeni II, ubi
dicitur nullum templum consecrari sine
Sanctorum reliquiis. Probatur 3". ex con-
suetudine Ecclesiae, quae satis indicatur
per oratìonem illam quae dicitur in Missa:
Oramus te, Domine} per merita Sanctorum
tuone«, quorum reliquiae hic sunt, etc.
AHi ne-
fi~~ requi-
11 De Euch., part.2, cap. 13, qu -.3. - 1St De Sacrif. Miss.,
cap. 9, art. 2, sect. 7, qu. 5. - Armit., v. Altare" n. 5. ~
1JlLib. 21, num, 420. - Concil, Carthag, V nomine 'lordo
tempor, m), anno 398, ap. Labbe, tomo 2, col. 1456. _
Concil. Nicaen. II,, anno 7f5l, apud Labbe , tomo 8,
col. 1251. - u. Disp. 81, sect. 5, v. Tertio additur. _
15 Lib. 5, tr. 5~ cap. 6, num. S. - 1$ Dlsp. 20, num. 75. _
" Tr. 22, punct.9. n. 5.. Vasq., disp. 233, cap. 2, n.16..
Coninck" qu. 83, n.241. - 18 De Euch., qu.5, art. 6, n.9,
v. Notandum 1°. - 19 Confer.20, de Alta;ri, etc., n. 259.-
.. Lib. 21, n. 422.
unitis constructum. erat, quaerebatur utrum
censendum esset consecratum. Et S. C. re·
spondit: «Reiterandam esse altaris consecra.
tionem, dummodo mensa ex integro lapide
constituatur; alioquin si hoc commode fieri
non possit, parvus lapis medius collocatus,
consecretur ad instar altaris portatilis '. Decr.
auth. S. R. c., n. 2862} ad 1.
f) Tamburinius, loc. cit.} n.15}utique negat
violari altare, si reliquiae amoveantur; sed
subdit: «Haec scripsi in prioribus editionibus'
sed invenio nunc contrarium' fuisse dec1ara:
tum a S. C.Rit..., quae vult aram subreptis reli.
quiis, etiam si fracta non fuerit, debere iterum
consecrari '. Ita apud me in edito Veneta 1726.
g) Panormit., z'n cap. 1, de consecr. ecci.
n. 2, videtur potius priorem sententiam am:
plecti, quidquid dicat Palaus.
 358 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. IV. 359
cum Angelo h), Astensi h), etc.; et pro ba- creto 19 Januar. 1614 apud Croix k), ubi tenendam censeo ex decretis S. C. Ri- funde in cella ahqua, sub alio fornice con-
bilem putant Croix i) et Merati j). Ratio, dictum fuit permitti altare portatile li- tuum P). Nam die 5 Martii 1603sic decla- structa, non videtur prohiberi super illam
quia (ut dicunt) nullibi habetur de reliquiis gneum, dummodo habeat reliqul"arum re- ravit: Altare portatile tunc consecratio- dici Missam: tunc enim cadavera vìden-
apponendis expressum praeceptum. - positort'um. nem amittit, quando frangitur vel loco tur satis separata ab altari; neque tunc
Illud enim quod exstat in citato can. Pia- Dubitatur 2°. An altare amt"ttat con- mouetur repositorium reliqut"arum (apud supér ea cadent verba: quorum reHquz"ae
cuù, et can. 14 Carthaginensis ajunt non secrationem, si frangatur sigt"llum, vel Pittonium l). Item, die 5 Martii 1633 de- hic sunto
esse alicujus concilii generalis. Illud au- remoueatur sepulcrum cum relt"quti's?- crevit: Celebrari non potest super altare, 370. - « IVO. CALIX exsecratur si nota- Quali fra-
ctione calix
tem quod habetur in concilio Nicaeno, Nomine sepulcri intelligitur locu1us ille Quid sit a quo furtim, non amota nec fracta mensa, « biliter frangatur; vel ita ut fiat inutilis exsecretur.
sepulcrum
dicunt intelligi de reliquiis requisitis in in quo reliquiae reconduntur: nomine vero et sigjllum, subtractae fuerunt reiiquiae a mt7itt'bus, « ad usum sacrificii, V. gr. si foramen sit in
ecclesia, non autem in omni altari; sal- st"gllH intelligitur parvu1us ille lapis quo m'si altare de nouo consecretur (apud eum- « fundo, licet minutissimum -: [Non vero
tem tale praeceptum (ut censent), si un- sepulcrum clauditur. dem Pittonium 2). ltem, die 21 Junii 1710 si foramen sit in loco superiori, ita ut
quam adfuit, per contrariam consuetudi- Prima sententia negato Et hanc tenent Fracto sì- sic respondit: St·... (altare) fut"t consecra- calix bene possit sacras species retinere.
glia vel re-
nem est abrogatum. Ad orationem autem Suarez l)," E1be1 l cum Anacleto; et Esco- moto sepul· tttm ad modum altart"s portatt7ù;, non. Roncaglia 7 cum Diana] « ve1 si figura
ero, altare
illam Missae: Quorum reliqut"ae, etc. re- bar 2 cum Francisco Lugo et Aversa m)," non e x s e- exsecratur in quavt's remotione ; sed tan- « destruatur. - Non tamen si in torna-
era tur ju- tum quando frangitur sepulcrum reli-
spondent intelligi sub conditione si adsint, item Sotus l), Vasquez l), Coninck, Tam- xta alìos, « tili pes separetur a cuppa; quia in tor-
Prima sen- His tamen non obstantibus puto non burinius n), apud Croix 3: qui probabilem qut"arum (apud Pittonium 3). « natili consecratur sola cuppa. Bonacina 8
ten t i a, te
w

nenda. recedendum a prima sententia. Tum pro- putat cum Laymann '. Utuntur eadem Attamen dicunt Tourne1y et Sporer «ex Suarez, etc. », - [Vide in fra hic,
pter universa1em contrariam consuetudì- ratione qua supra, nempe quia non con- quod, urgente necessitate, non erit ìllicì- DuMt. 4J.
nem: quam non immerito Tourne1y cen- stat de praecepto quod reliquiae sint ne- tum in tali altari celebrare. e Neque exsecratur si pereat inauratio. Si pereat
Quid de inauratio:
set firmatam ex eo quod (ut advertit cum cessariae ad consecrationem altaris. c a d a v e r i-
Hic obiter notandum aliud decretum « Unde licet communiter calix et patena,
Silvio) in antiquo Missali praecipiebatur Secunda tamen sententia communior Sententia bus sepultis
prope alta-
S. Congregationis, editum die 10Nov. 1599 « post novam inaurationem, quoad eam
aff'i rm a n s
omitti praedicta oratio in Missa, si desint affirmat. Et hanc tenent Ho1zmann 5, Spo- tenenda. re. (apud Pittonium 4), ubi dictum fuit: Si sub « partem qua Christi Corpus vel Sangui-
reliquiae; at posteriora Missalia hanc ex- rer 6; [Contin.] Tourne1y 7 cum Pontas, altari, vel sub ejus gradibes, humata sint - nem contingunt, denuo consecrentur;
ceptionem abstu1erunt. Tum propter de- Habert; Laymann 8 cum Silvestro, Angelo, defunctorum cadavera, non est toi cele- « id tamen necessarium non esse docent
creta S. C. Rituum mox infra adducenda, Durando, Henriquez o), etc. communiter branda Mt'ssa donec alio transferantur gl. « Durandus, Coninck et alii (contra Sua-
ubi declaratur exsecratum altare a quo (ut asserit); ìtem Bonacina, Sà, etc., apud Idemque confirmatum fuit die 15 ]unii « rez, Bonacina et alios): etsi deceat ut
removentur reliquiae ve1 frangitur sìgìl- Pa1aum 9. Ratio, quia (ut ait Laymann) 1635 (apud Pittonium p). - Notat tamen " abluantur aqua benedicta. Ita Diana 9 et
lum, Unde satis probatur reliquias esse talis est consuetudo ecclesiarum, ut alta- Croix 6 quod si cadavera sint humata pro- c Laymann hic; item card. Lugo lO ' .
necessarias ad altaris consecrationem.- 'ria, fracto sigillo ve1 amoto sepulcro, ite-
, De Ritib., n. 178 (in 2- edit., n. 184). - a De Ritib., Diana, parto 11, tr. 8, resol. 31. - S De Euch., qu, ult.,
Et clarius hoc dec1aratum fuit alio de- rum consecrentur. - Et hanc sententiam num. 649. - , De Ritib.. num, 1687, (edit. Veneto 1740). punct. 9, num, 20•. Suar., disp. 81, sect, 7, v, Rursus
- Con/in. Tourn., de Sacrif. Miss.• cap. 9, art. 2, sect, 7, inquiri. - Durand., Rational., Iìb, J, cap. 6, n. 35 et 36.
Contin. Tourn., de Saerif. Miss., cap. 9, art. 2, sect, 7, Saerif. Miss., cap. 9, art. 2, sect, 7, qu. 7, resp, 3, v. An qu, 7, resp. 3. - Spor.~ parto 2, cap. 6, num.376. - .. De - Coninck~ qu, 83, num, 246. - Suar., Ice, cit., v. Alia
qu, 5.• Silvius, qu. 83, art. 3, qu, 5. - 1 Confero 20, de execretur. - Pontas, v. Altare, caso 7. Habert, de Euch.,
a
Rìfib., n.95, (in 2- edìt., n. 100). - li De Ritib., n. 672. --.; auten«. - Bonac., Ioc, cìt., num. 19. - 9 Parto 2, tr. 15,
Altari, etc., n. 259.• Anact. Reiffenst., Jus can., Iib, 3, parto 2, cap. 13, qu, 8. - ' Lib, 5, tr. 5, cap. 6, n. 9.. So"lvest., 8 Lib. 6, parto 2, num. 2067. - 'l De Sacrif. Miss., cap. 6, resol, 3. - Laym., lib. 6, tr. 5, cap. 6, n. 7. - lO Disp. 20,
tit. 40, n. 39 et 40. - • Lib.c21, n. 426.. Frane. Lugo, de v. Altare, n. 6, qu. 8, v. Quarto. - A.ngel.~ v. Altare, n. 2•• qu.4.. Diana, Coord., tom.2, tr. 1, resol. 176. Cfr. ip.um n. 94 et 95.
Sacram., lib. 5, cap. 7, n. 25•. Coninck, qu. 83, n. 240.. Durand.~ Rational., lib. 1, cap. 6, num. 34. - Bonac.~ de
, Lib. 6, parto 2, n. 306. - • Lib. 5, tI".5, cap. 6, n. 9. - , De Euch., qu. ult., punct.9, num. 15.. sa, V. Altare, n. 1.•
Euch., n. 371, resp. 8. - • Parto 2, cap. 6, n. 876. - , De » Tr. 22, punct. 9, n. 6. - Laym., loc. cit., V. Nihilominus.
P) S. R. C. plura de hac re edidit decreta. apertum, sed tantummodo novo caemento fir·
Et primo quidem quoad altare fixum, dec1ara· matum. Ibid., n. 3379. Neque exsecrari altare
h) Angelus, V. Altare, n. 3; Astensis, Sum., l) Suarez, disp. 81, sect. 5, V. TerNo; So- vit S. Congregatio illud indigere nova conse- portatile cujus sepulcrum non fuit apertum
lib. 6, tit. 29, art. 1, i. f" ita docent de altari tus, z'n 4, disto 13, qu. 2, art. 3, V. Sexto; cratione si lapis pro sigillo sepulcri inservièns, sed rimula quaedam cernitur inter sepulcrum
portatili. Vasquez, disp. 233, cap. 2, n. 16 et 17, ita ob defectumcalcissepulcro non haerens, manu ipsum et ejusdem operculum; et episcopus
i) Croix, lib.6, part.2, n.306, hanc seno sane videntur tenere, in quantum negant re- amotus et sublevatus ac postea repositus est. cum maltha benedictaoperculum firmet. Ibztl.,
tentiam probabilem existimat, eam videlicet liquias ad consecrationem altaris requirL Decr. auth., n. 3106; et n. 3162) ad 5. Exse- n. 3504, ad 2. Censeri tamen exsecratum
quae negat amitti consecrationem si sepul- m) Aversa, quamvis citetur hic ab Escobar, erari pariter altare fìxum,cujus mensa lapidea altare portatile, cujus lapis sepulcri aliquas
crum removeatur aut frangatur. videtur potius contrariae sententiae adhae- scissaestin duas partes fereaequales,ita tamen habet scissuras, etsi illae ita inter se adhae-
j) Merati, parto 2, tit.4, Nov. Observ., n. 3. rerej scribit enim, qu.ll, sect.l3, V. Deper· ut hujusmodi scissura maxime afficiat sepul· reant, ut nullìmode dubitari possit de reli·
supponit potius quam expresse dicat: quaerit ditur, altare portatile consecrationem amit- crum reliquiarum, etsi ambae partes non sint quiarum authenticitate. Ibid., n. 3497, ad 2.
enim utrum sit omittenda particula orationis tere, «quandotaliter frangitur, quod non rema· sejunctaea gradibus superioribusaltaris ipsius g) Et haec habentur etiam in decreto auth.
Oramus te, Domine, «si ex dispensatione neat pars, praesertim illa in qua est sigillum aut a stipitibus suppositis(17na., n. 3497, ad 1). S. R. C. n. 508, 1030, 1333,ad 5; 2479, 3339.
apostolica vel ex incuria, nullae in altari con· seu sepulcrum quod dicitur reliquiarum, apta - Quoadaltare portatile,aflirmat eadem S.C. Quaenam autem distantia intercedere debeat
serventur reliquiae Sanctorum •. ad sacrificium,id est capax caliciset patenae •. illud exsecrari, «si fractum sit sepulcrum vel inter altare et cadavera quae in coemeteriis
k) Quamvis Croix, lib.6, parto 2, n.2055, 11) Tamburinius hic utique citatur a Croixj ejus operculum, aut etiam solummodosi hoc vel ecc1esiis sepulta sunt? Ad hoc quaesitum
decr.143, ita referat decretum istud; attamen sed vide notam d supra. amotum fuerit >. Decr.auth., n.2391 ad 1,. non S. R. C.,die 12Jan. 1897 respondit: « Cadavera
in decretis authent., n.303, nulla prorsus fit o) Henriquez, lib. 9, cap. 28, n.I, altare vero si fractum fuerit sigillum episcopi cerae ab altare tribus cubitis distare debere; et tres
mentio de reliquiis, sicut nec in tit. 20rubri· portatile in capsula lignea inc1usum negat scilicetimpressum,quodceteroquinapponinon cubitos esse fere unum metrum longitudinis,
carum generalium Missalis, ad quem remittit exsecrari, «nisi esset in caelatura sigillum et debet. Ibid., et n. 3726, ad 3. - Pariter altare atque hanc distantiam sepulcrorum ab altari
decretum istud. reconditorium reliquiarum » • portatile non exsecrari si sepulcrum non fuit . suflicere >. Decr. auth., n. 3944, ad 2.
 360 Lm. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
Dubìtatùr l", An exsecretur calix si
pereat inauratio?
.;~~~~:~;~.nt Affirmant Azor a), Paludanus b), etc.,
apud. Escobar 1. Quia tollitur subjectum
immediatum consecrationis ; cum tota un-
Probabi- etio in superficie ealicis fiato - Negant
lius nori ex ..
secratur, vero probabilius cum sententia communi
Lugo 2, Sporer 3; [Contin.] Tournely 4, cum
Suarez, Laymann, Silvestro, Angelo et
aliis passim (ut asserit); et Escobars cum
Coninck, Bonacina, Filliuccio, Armilla, etc.
communiter, ut ait. Ratio, quia, licet unctio
non fiat nisi in superficie, tamen tota mo-
les calicis consecratur. Et patet quia, si
calix non sit tornatilis, et ejus pes .fran-
gatur, etiamsi cuppa integra maneat, calix
erit exsecratus, ut omnes communiter di-
cunt; ergo non LTl sola superficie consistit
consecratio, sed in toto calice.
Dubitatur 2°. An calix qui de novo
inauratur, nova indigeat consecratione?
Denno
inauratus
Affirmant Suarez 6, Azor 1, Bonacina 8;
indiget no .. item Vasquez, Silvester, Angelus, Tabie-
va conse..
cratione ju- na, etc., apud Salmant. 9•. - Quia calix
xta alios.
consecratur propter contactum Sanguinis
Christi; unde quando illius superficies
non est consecrata, necessario requiritur
ut calix de novo consecretur.
]uxta a- Negant vero probabilius Laymann l0,
Iìos, non in-
diget. Lugo ll, Elbel 12, Tamburinius 18; Esco-
bar 14, cum Durando et Diana; item Co-
ninck, Sà et Gabriel, apud Salmant. 15. Et
probabile putat Palaus 16, atque valde
adhaeret [Contin.] Tournely 11. - Ratio,
quia, cum sit communis doctrina (ut mox
supra vidimus), quod calix amittendo inau-
rationem non amittit consecrationem; ita
1 Lib. 21, n. 468. - ' Disp. 20, n. 94. _. Parto 2, cap. 6,'
n. 395. - " De Sacrìf; Miss., cap. 9, art. 2, sect, 8, qu, 6,
resp. ad 5... Suar., disp, 81, sect.7, v.Alia autem, - Laym.,
Iib, 5, tr, 5, cap. 6, n. 6. - St."lvest., v. Catix, qu. 2. - Angei.,
v. Ca/ix, num. 2. - li Lib.21, num.469 et 470... Conènck,
qu. 83, num, 245. - Bonac., de Euch., qu. uìr., punct. 9,
num, 19... FilI., tr, 5, cap. 4, n. 132... Armit., v. Calix,
num. 3. - ,6 Disp. 81, sect.?, v. Alia autem. _ 'l' Part.l,
lib. 10, cap. 28, qu. 4. - • De Euch., qu. ult., punct. 9,
num. 19. - Vasq., disp. 233, cap.'4, num. 33.. Silwst.,
v. Calix, qu. 2... Angel., v. Ca/ix, nume 2... Taòiena,
370. - a) Azor, parto l, lib. lO, cap. 28, «Si sit conflatus [calix] et in massam reda-
qu. 6, exsecrari calicem putat, si aurum ex etus totaliter, et iterum fiat, iterum benedici
toto simul decidit ». necesse est».
b) Paludanus, dist.13, qu. 2, art. 5, conel. 2, c) Haee additio est ex editione octavaanni
(n. 19), quidquid dicat Escobar, non citatur 1779; et coneordat cum Elencho 11 qu. re-
ad l'em; de alio enim casu traetat et dicit: form., n. 26, dictae editioni adnexo.
pariter consecrationem non amittit si de
novo inauretur. Prout, si ecc1esia conse-
crata de novo dealbetur, nova' non indi-
get coIisecratione, ut communiter DD.
sentiunt; aut si corporali lacero aliqua
exigua pars assuatur, haec etiam ma-
net benedicta; ut c1are infertur ex cap.
. tmic., de consecr. eccles. in 6°, ubi dicitur
magis dignum trahere ad se minus di-
gnum.
Objiciunt: Licet calix remaneat con-
secratus, non est tamen consecrata supero
ficies illa aurea quae sola immediate tan-
git Sanguinem Christi: pari modo ac si
intra cuppam calicis alia subtilior cuppa
poneretur, ista non fieret sacra.lta Suarez
et Vasquez. - Sed facile respondetur eum
Lugo: Superficies illa per conjunctionem
ad calicem consecratum, bene fit etiam
sacra: sicut dealbatio ecc1esiae et pars
corporalis fiunt sacrae per adjunctìonem,
ut diximus, Item, si oleum non consecra-
tum in minoriparte consecrato ìmmìscea-
tur, ex ipsa mixtione consecratur; ut pa-
tet ex cap. Quod in dubiis 3, de consecr,
ecct., ubi dicitur: Non negamus quin oleum
non consecratum, consecrato possit oleo
commiscert:Alia autem est ratio cuppae
in aliam immissae, quae utique est vas
distinctum: alia, superfìciei. aureae, quae
fit pars ejusdem calicis, et facit unum
cumillo.
Omnibus tamen his praedictis non ob- tenet s. Doclor
sen-
stantibus, cum melius rem perpenderim c), tentiam af-
1irmantem.
judicavi quod, nova peracta inauratione
calicis, denuo ipse est eonsecrandus. Ratio,
quia tunc superficies calicis, quae imme-
v. Caiix, D. 2. - lt Tr. 5, cap. 4, n. 90. - 10 Lib. 5, tr, 5.
cap. 6, num.7. - Il Disp.20, num.95. - '" Confero 20, de
Altari, etc., n. 281. - 13 Method. celebro MiiS., Iib, 1, cap. 1,
§ 5, n. 6. ~ .. Lib. 21, n. 472 et 473•. Durand.. Rational.,
Iib, 1, cap. 6, nume 36. - Diana, parto 2, tr. 15, resol. 3. -
Coninck, qu, 83, n. 246. - Sà, v. Calix, n. 2, (edit. genuina). -
Gaòr. a S. Vìncent' disp.S, qu. 3," v. Requir'itur prae..
l
terea, - 15 Lcc. cìt., n. 90. - 16 Tr. 22, punct. lO, D. 12. -
1'1 De Sacrif. Miss., Ioe. cit., v. Major est. • Suar' disp. 81,
l
sect.7, v. Alia autem. - Vasq'l disp.233, cap. 4, n. 33. -
Lugo, disp. 20, n. 95.
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. IV.
diatum contactum habet Sanguinis Chri-
sti, sine consecratione remanet; tanto
magis quod (ut testantur Barbosa d) et alii
plurimi) talis est praxis Ecc1esiae. et re-
cepta consuetudo calices denuo conse-
crandi, cum denuo inaurantur e), - Casu
autem quo per longum usum inauratio
deperdatur, puto probabìlius dicendum
cum Silvio et Ferraris non requiri no-
vam consecrationem ad celebrandum cum
hujusmodi calice; quia tuncviget ratio,
quod- calix semel consecratus, totus dein-
de per modum unius consecratus rema-
net. - Cum vero nova fit inauratio ìnter-
venit aurum de novo additum, quod non
est eonsecratum, immediate Sanguinem
tangens.
Dubitatur 3°. An. ticeat celebrare in
calice nunquam deaurato?
Celebrare Affirmat Tamburinius l; quia (ut ait) ita
in calice
nunquam usus obtinuit. Sed haec ratio saltem hodie
deaurato,
juxta alios non videtur subsistere; cum undique hodie
licitum.
usus sit in contrarium. - Id autem pro-
babile eenset Croix /) cum aliis passim
(ut asserit), forte alia ratione ductus, ni-
mirum quia, etsi in rubrica 2 dicatur: Ca-
lix debet esse vel aureus vel argenteus,
aut salte.m habere cuppamargenteam in-
tus tttauratam, et simul cum pat{!na itt:
dem maurata : attamen in alia rubrica 8
sìc habetur: Calicis cuppa debet esse au-
rea vel argentea, vel stannea ; non aerea
vel vitrea, nulla mentione facta de inau-
ratione: ex quo infertur, illius defièien-
tiam non esse inter defectus computan-
dam, Et in prima rubrica dici posset, re-
quiri inaurationem tantum de congruitate
et ad majorem decentiam; cum ibi simul
SU1JÌus~ qu.83, art. 3, qu.6, v. Quaeritur 2. - Fer-
raris, v. Catix, n.16. _1 Method. celebro Miss., lib.l, cap. 1,
d) Allegatio Barbosae videtur desumpta
a Ferraris, v. Calix, n.14, sed falsa est; nam
Barbosa, loc. cit., id est de Offic. et Potest.--
episcop., allego 27,' n. 38, id non habet.
e) Et ita declaravit S. R. C., calicem sci-
lieet et patenam per novam inaurationem
exseerari et indigere nova consecratione. De·
cret. auth., n. 2889, et 3082 ad 1.
/) Croix videtur probabilem existimare
hane sententiam, Ub. 6, parto 2, n. 346, eo
quod, si calix sit stanneus, non reprobat opi-
nionem eorum qui negant necessario esse
inaurandum.
g) Contino Tourn., de Sacrif. Miss., cap. 9,
361
expresse requiratur ca1ix aureus, vel sal-
tem argenteus, et nìhìlominus, in secunda
rubrica etiam stanneus admittitur.
AHi vero, ut Tournely g) et Lugo g), Probabi-
Iius, venia-
dicunt non eximi a culpa veniali conse- le nisi pau-
pertas ex-
crantem in calice non inaurato, nisi pau- cuset..
pertas excuset, Et hoc videtur probabi-
Bus; cum in prima rubrica dicatur quod
calix debet..... saltem habere cuppam ar-
genteam.... inauratam, etc. Idque confìr-
matum est ex communi consuetudine. -
Nec obstat secunda rubrica, ubi permitti-
tur calix stanneus; haec enim intelligi
debet juxta textum in can. Ut calix 45,
de consecr., dist. 1, ubi permittitur conse-
crare in calice stanneo, tantum ratione
paupertatis: nec putandum est rubricam
in hoc voluisse textui derogare. Unde,
ne dicatur rubricam sibi contradixisse,
dicendum est quod prima rubrica intelli-
genda est juxta secundam, nempe requi-
rere calicem argenteum, nisi excuset pau-
pertas; et sub eadem liniitatione intelligi
debet, cum requirit inaurationem.
Hic autem obiter notandum quod ru- Quid de
calice ae-
brica permittit calicem stanneum, sed non neo.
aereum. - Verum dicit Holzmann 4, in
hac rubrica non prohiberi calicem ex
aere vel aurichalco inauratum; nam in
citato textu Ut calix, in tantum talis ca-
1ix vetatur, in quantum hic ob vini vir-
tutem aeruginem parit, quae vomitum
prouocat; sed calix aereus inàuratus aeru-
ginem non parit. Et ideo ait Holzmann
hoc usitari in Germania pro ecc1esiis pau-
perculis h).
Dubitatur 4°. An calix amittat conse-
crationem, si cuppa separetur a pede?-
§ 1, num. 3. - !il Ritus servandus, tit. 1, de Praeparatione,
n. 1. - • De Defectib., tit, 10, n.1. - , De Euch., n.373.
art. 2, sect. 8, qu. 6, resp. ad l, dicit «sub
gravi praeceptum s esse ut calixcumpatena,si
non ex auro, saltem ex argento fiat, nisi aliud
ferat «gravissima locorum paupertas, quae
etiam ab inauranda euppa excusare potest•.
- Lugo vero, disp. 20, n.90, affert auctores
negantes rubricam obligare sub gravi, sub-
dens: «Et ita videtur usus habere, quando
fiunt ex argento '. .
h) Holzmann dicit c omnino tolerari..., et
adhiberi» posse et'solere «in ecc1esiis pau-
perculis " modo sint inaurati. Et addit in
Germania invenire esse plures calicescupreos,
bene tamen inauratos.

362 LIB. VI. - TRACT. III.
sit~~irll~ Si cuppa est fixa pedt~
certum est apud
exsecratur omnes amittere consecrationem.
separata a
pede, Si vero pes sit tornatiùs, etiam affìr-
mant S. Antoninus I; et Paludanus, SiI-
vester i), etc., apud Escobar 2; quia calix
Si pes sil per separationem jam formam amittit. -
rornat l i s,
ì
separata Sed comrpuniter negant Suarez 3, Bona-
eu ppa non
exsecratur, cina 4, Lugo 5, Roncaglia 6; et Escobar 7
cum Filliuccio, Aversa, Henriquez et aliis.
Ratio, quia per talem separationem calix
revera forrnam non perdit; cum ejus par-
tes sine novo artificio jungi possint.
Quomodo
v e s t e s sa..
371. - o V. O VESTES sacrae exsecrantur,
crae e x s e- « quando ita destruuntur ut perdant suum
crentur,
« usum: ut si cinguli parte te non amplius
o cingere possis, vel si manica ab alba
« separetur, etiamsi postea reparetur. -
o Non perdunt autem, etsi attritis pars
o aliqua assuatur; vel cinguli parti, aptae
o adhuc ad cingendum, altera annectatur:
o quia tunc accessorium sequitur prìncì-
« pale. Card. Lugo, Tamburinius 8 ».
Ha dicunt etiam[Contin.] Tournely 9,
Salmant.P cum communi, Tamburinius 11;
Eìbel > cum Laymann, Gavanto, et alìì
passim.
Unde dicunt Suarez 13, Bonacina 14,
Laymann 15, [Contin.) Tournely 16; et Pa-
laus 17 cum Navarro a) et Conìnck, quod
corporale tum amittit benedictionem, cum
redditur ineptum diminutione vel fractìone
ad decenter continendum calicem cum
patena: alba) cum ab ea manica abscin-
ditur: cingulum, cum ita rumpitur, ut
neutra pars cingere possit: stola, cum
non potest humeros operire; et idem di-
cendum, si aliqua ejus pars scinditur,
1 Parto S, tit. 13, cap. 6. § 7, V. Item no/a. - Palud.,
in 4, disto lS, qu. 2, art. 5, concl. 2, (n. 19).. e Lib. 21,
num. 474. - 8 Disp. 81, sect, 7, v. R,,,,sus inquiri. - " De
Euch., qu. ult., punct.9, n. 20. - • Disp.20, nurn, 9S. -
• De Sacrif. Miss., cap. 6, qu, 4. - , Lìb. 21, n. 475 et 476. -
Ft'll.~ tr. 5, num. 132. - Aversa, qu. 11, sect.13, v. Debent
haec. - Henriq., lib. 9, cap. 28, n. 2. - Lugo~ disp. 20,
num. 99. - S Method. celebr. Miss., lib. l, cap. S, § S,
num. 1 et 2. - » De Sacrif. Miss., cap. 9, art. 2, seet. 8,
v. Dico 5. - lO Tr. 5, cap.- 4, num. 94. - 11 Loe. cito -
12 Confero 20, de Altari, etc., n. 282. ~ Laym., lib. 01 tr.5,
cap. 6, n. 5, io f. - Gavant., parto 2, tit. 1, n. 2, lit. r. -
i) Silvester, V. Calix, qu. 2, limitat, mSl
scyphus esset taliter fabricatus, quod eo solo
posset quis uti in celebrando, et praeterea
esset separatim a pede velut calix conse-
cratus.
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFIClUM. - DUB. IV. 363
DE EUCHARISTIA.
hujusmodi ligna non debere consumi in ecc1esiae regularium sunt exemptae a ju-
quamvis statim sarcìatur, quia jam suam
risdictione episcoporum: unde quasi loca
formam amisit. religiosorum coquìna. - Praeterea dicit
SiIvester l, lapides eccIesiae dirutae in extra dioecesim sita reputantur (ut pro-
« Similiter, si stola vel casula duplicata
religiosorum aedificiis collocandos esse; babiliter dictum est Li'!}. I, n.157, V. An
« facili separatione fìant duae,. quarum
« utraque apta sit ad sacrificium, non per- sed hoc nemo dicit eorum quos observavi, vero).
nec ullo textu video probatum). Verumtamen refert Lezana 3, S. Con-
e dunt benedietionem. Tamburinius 18 »,
Quaeres hic: an liceat saecularibus gregationem Concilii, sub die 2 junii 1620
[Ita communissime doctores cum Sua-
sacerdotibus celebrare in ecciesiis regu- declarasse, non licere regularibus in suis
rez 19, Salmant. 20; et Sà apud Palaum 21].
larium contra prohibitionem episcopi? ecclesiis ad celebrandum admittere pre-
« VIO. Partes avulsae a re consecrata, Partes a·
vulsae desio Regnlares Videtur obstare Tridentinum ubi: sbyteros saeculares contra prohibitionem
« destructa ejus forma, desinunt esse sa- nunt esse nequeunt
2,
sacrae. Singuli (episcopi) in suis dioecesibusinter- episcopi b).
« crae; V. gr. ligna et lapides eccIesiae admittere
extraneos
dicant, ne cui vago et ignoto sacerdoti An autem hujusmodi declarationesobli-
« dirutae vel altaris. Ob respectum ta- Quid de ad celebra-
illis facìen- tionem pro- Missas celebrare liceat. Sed responderi gent ut leges? Vide dieta Lib. I, n. 106,
o men ad rem sacram cujus sunt reliquiae, dum, hibente epi·
« non possunt applicari ad usus profanos
scopo. potest ibi dici in dioecesibus suis ; sed, Qu.2.
« aut divendi sine licentia Papae. Statuae in celebro Miss. - ' Sum- quaest. regul., cap. 12, n. 41, ad 12.
I V. Benedic/io, qu, 7. - • Sesso 22, decr, de Observ,
e autem sacrae et imagines templi de-
« structi debent in alio collocari, et in
« loco eccIesiae crux erigi. - Lacera tera anni 1594, juxta quam « episcopus.....
lum in eo existimant esse peccatum, aut le-
« etiam paramenta aut vetustate consum- vissimum, ut addit Palaus, prohibere potest regularibus ne in eoru~ .ec-
e: pta debent igne absumi, et non adhi- b) Et apud Pallottini v. Missa, § 8, n.27,
c1esiis, sacerdotes exteros saeculares dìvìna
28 et 29. tres reperiuntur de hac re decla- offida celebrare permittant, nisì prius ab ipso
«beri ad usus profanos; ut habetur in
rationes S. C. C.Prima est de die 29Nov.1670, episcopo visis li~eris ~ommend.atitiis a~missi
o can. Aitaris, de consecr., disto 1. Vide fuerint •. - Tertia denìque, de die 26JUl111626,
qua significatur posse regulares permittere
« Suarez et Sà 22, et Laymann 23. Tambu- extraneo sacerdoti, habenti litteras dimisso- quae statuit: « Non potest tamen [episcopus]
« rinius 24 tamen ex Palao, item Diana 25, rias sui Ordinarii, Missam celebrare in eorum prohibere regularibus peregrinis, nece1ebrent
ecc1esiis absque licentia episcopi dìoecesani, absque ejus licentia in ecclesiis suorum or-
« docent probabile esse quod non sit sal-
nisi constet de ejusdem prohibitione. - Al- dinum '.
« tem mortale. b), si mutata forma ad pro-
o fanos usus applicentur, V. gr. calix con-
o fractus, alba dissoluta, frustula corpo-
o ralis, etc. Vide supra lib. 3, tr. 1) cap. 2,
« dub. 2 ». [Vide dieta Lib. 3, n. 41. Qui-
bus adde id quod habetur in can. Ligna,
de consecr., disto 1, ubi Hyginus Papa sic
statuit: Ligna ecclesiae dedicataenon de-
bent ad aliud opus jungz~ nisi ad aliam
ecclesiam, vel igni sunt comburenda, vel
ad profectum i1' monasterio. Advertunt
tamen Salmant. 26 cum alììs cornmuniter,
18 Disp. 81, sect, 6, v. Secundo. - " De Ench., qu, ult.,
punct, 9, num. Z7. - 15 Lcc, cito - 18 De Sacrif, Miss.,
cap. 9 art. 2, sect. 8, qu, 11, resp, 4; et qu. 12, Dico 5. -
11 Tr, 22, punct. lO, n. 12. - Coninck, qu, 831 num. 251.
- 18 Method. celebro Miss., lib. l, cap. 3, § 3, num. 5. -
Ili Disp. 82, seet. 2, i. f. - 20 Tr. 5, cap. 4, n. 94. - Sd~
v. Missa, n. 11. - 21 Tr. 22, punct. lO, num. 8. - Suar. 1
disp. 81, seet. 8, v. Ultimo pertinet. - 22 V. Sacra~ n. 4. -
.. Lib. 5. tr. 5, cap. 6. n. 20. - " Method. celebr. Miss.,
lib. 1, cap. 2, § 3, n. 2•. Palaus, tr. 8, disp. 1, punct. -6,-
n. 25. - .. Parto 5, tr. lS, resol. 76. - .. Tt. 21, de Praec.
decaI., cap. lO, n. 146.
371. - a) Non omnes hic citati auctores
ponunt omnia haec exempla; et Navarrus,
Man., cap. 25, n. 84, nullum ex his habet,
quamvis a Palao citetur.
b) Quin etiam Tamburinius et Palaus nul-
 364 LIB. VL - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. 1JI. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFIClUM. - DUB. V. 365

DUBIUM V. secratum; vel saltem ara lapidea, sirm: e gustias »; [Non igitur licet ante com-
Quae sint requisita ad Missam. liter ab episcopo.... consecrata, tn eo tn- munionem ponere particulas consecratas
serta, quae tam ampia sit ut hostiam et extra aram; ut communiterTamburiniuss,
372. Praenotantur quae sunt praescripta in rubrica. - 373. l'. Requiritur Altare consecra- maforem partem caucis capiat. Hoc altate Salmant." cum Lugo. Secus vero, post
tum. - 374. II'. Mappa triplex. - 375. Dub.L. An sufficiant duae mappae, vel una dupli-
cata. Dub. 2. An mappae debeant esse benedictae. Dub. 3. An tam mappae quam corpo- operiatur tribus mappis seu tobaleis mun- communionem; ut Croix s cum Aversa et
rale debeant ex lino confici. - 376. III".Vestes sacrae et mundae. - 377. Dubc I. An sit dis, ab episcopo vel alio habente potesta- communi, contra Vasquez.] c quia omnes
mortale celebrare sine stola, manipulo aut dngulo. Dub. 2. An ob metum martis liceat tem benedictt's: superiori saltem ookmga, . c sunt unica victima, et per modum unius
celebrare sine ulla veste sacra. - 378. Dub. 3. An praelati regulares possz'tzt sacras vestes quae usque ad terram pertingat; duabus . « offeruntur. - Quapropter rubricae Mis-
benedicere. Dub. 4. An episcopi possint aliis delegare iicenttam benedicendi vestes. (Vide
aliis bretnoribus, vel una duplicata. Pallio e salis eas supra corporale, ante vel post
etiam n. 381). Dub. 5. An color vestium sit de praecepto. - 379. IV'. Calix et Patena con-
secrata. - 380. An calices, uestes, etc., remaneant consecrata vel benedicta, si quis ùz eis quoque ornetur coioris, quoad fieripotest, « calicem, poni volunt.
cetebret.- 381. An abbates possint benedicere caiices, paramenta, etc., etiam pro ecclesiis diei feste vel officio convenientis. Super « Hinc etiam minus recte faciunt qui,
alienis. - 382. Quibus sit licitum tangere uasa sacra, corporalia et vestes. - 383. De altare collocetur crux tn medio, et cande- « consecratione facta, mox hostias minores
pyxide et materia ejusdem vel caticis. - 384. Dub. 1. An pyxis debeat consecrari. _ iabra saltem duo cum candelt's accensis, « a se consecratas dant alteri sacerdoti di-
385. Dub. 2. An debeat benedici. - 386. Ve. Corporale benedictum. - 387. Quibus
liceat lavare corporalia. Et an aqua lotionis omnino mittenda sit in sacrarium. _ hinc et inde in utroque ejus latere. Ad c stribuendas populo. Quia, sicut sacerdos
388. VI'. Palla linea. - An sit mortale celebrare sine palla, vel ea non benedicta. Et an crucis pedem ponatur tabella, secretarum c non debet de sua hostia dare priusquam
liceat duas palias adhibere. - 389. VII'. Purificatorium. - An hoc debeat esse benedi- appellata: in cornu epistolae, cussinus c ipse sumpserit; sic nec de aliis: cum
ctum. - 390. VIII". Missale. - An liceat in necessitate celebrare sine missali, vel cum supponendus Mt'ssali; et ab eadem parte « sint una victima et hostia, omnesque
missali de ritu diverso. - 391. IX'. Minister masculus. Dub.T. Quale péccatum sit cele-
epistolae paretur cereus ad eleuationem c orationes, oblationes et benedictiones
brare sine ministro. - 392. Dub. 2. An peccet graviter sacerdos celebrans mznistrante
vel respondente femina. - 393. X'. Crucifixus. - Dub. 1. An sit .mortale, celebrare sine Sacramenti accendendus, parva campa- c sequentes non minus spectent ad par-
cruce aut crucifixo. - Dub. 2. An, manente in altari magna z'magine crucifixi, alia nula, ampullae vitreae vini et aquae cum. e vas hostias quam ad magnam, neque
crux requiratur. Et an crux et aliae imagines Sanctorum debeant esse benedictae. _ pelvicula et mamaergio mundo in fene- e ante sumptionem sacerdotis perfecte et
394. XI'. Candelae ex -cera. - Dub. 1. An liceat celebrarecum candelis ex sebo vel stella, seu in parva mensa ad haec prae- e integre sacrificata sit victima. Card. de
oleo. - Dub. 2. An, cum uno lurnme cereo. Et an cum quatuor candelis. - 395. XII'. An-
tipendium, pulvillus, bursa, velum et manutergium. - 396. XIII'. Capitis nudatio. - parata. Super altare nihil omnino posa- e Lugo 5. -:,.. Eum tamen qui contrarium
m. Dub. 1. An s# mortale celebrare capite cooperto. Quid, si adsit causa sic cele- tur, quod ad Mz'ssae sacrifidum vel ad te fecerit, a peccato saltem mortali; immo, .

brandi. - 398. Dub. 2. An liceat celebrare cum caesayz'e ficta. - 399. A,z rubyz'cae altaris ornatum non pertineat. e si necessita:.> fuit expediendi communio-
Missalis sint directivae vel praeceptivae. - 400. An s# mortale omittere caeremonias 373. - te Resp. Haec sequentia: . c nem populi, ab omni excusat Tambu·
leviores z'n notabz'li parte. Et quantum tempoyz's sit hz celebratione insumendum. Requiritur
Monitum. - 401. An omnia decreta S. C. Rituum rigorose obligent. - 402. An liceat altare con· c l°. Et quidem sub gravi sacrilegio :o erinius 6 ».
celebrare nudis pedibus, aut cum baculo, etc. - 403. De omissione partium Missae.- secratum,. [requiritur] c ALTARE consecratum ab epi- 374. - e n°. MAPPA linea tri'plex. Etsi mappa
Requiritur
li·
et an repetenda onu·ssa. - 404. De partibus ordinar#s omissis. - 405. Quae omissio c scopo vel abbate (hunc enim altaria, « enim secundum quosdain una duplicata; nea triplex.
s# mortaUs, et signanter in canone. - 406. Quae vero sit tantum venialis. - 407. Quae te calices et campanas posse consecrare, c immo, secundum Sà, Angelum, Azor 7
mutilatio s# mortalis. - 408. De purijìcatione caUcis fadenda. - 409. De parHbus
extraordinar#s omz'ssis: et etiam de lotione manuum. - 410. Dub. 1. Quomodo peccent c etiam ad usum alienarum ecc1esiarum, e et Laymann 8, una simplex sufficiat in
regulares, nominantes in canone nomen generaUs vz'ce episcopi. Et quinam episcopus c docet Diana l cum Barbosa a) et aliis e necessitate: Missale tamen Romanum,
nomz·nandus. Dub. 2. An peccet om#tens orationes ante vel post Missam. Dub. 3. An te quatuor, ex dec1aratione cardinalium c auctoritate Clementis VIII et Pii V
pec,centomittentes orationes ad vestes. Dub. 4. An peccet sacerdos non recitans in Missa te et privilegio Innocentii VITI), vel sacer- « editum, expresse tres requirit 9; uti et
solemni quae cantantur a choro. Dub. 5. Quomodo peccet celebrans voluntayz'e dzstra- c Gavantus. Vide card. de Lugo. - Ut
c dote privilegiato, stabile vel portatile:
cfus. - 411. Quomodo peccet sacerdos addens aliqua in Missa. - 412. An liceat dicere
Mz'ssam ante MatuUnum et Laudes. Remissive ad n. 347. - 413. De #s quae voce c utrumque tamen ex integro lapide, quan- « ea benedicta sit non est omnino neces·
alta vel submissa dz'cenda sunto - 414. Dub. 1. An peccet ita submz'sse celebrans ut c tum ad· superiorem mensa m quae con- c sarium; ut habet Silvester. Unde in ne·
nec sezpsum audz·at. - 415. Dub. 2. An peccet recitans submzsse quae alte dicenda «secratur; debetque esse tanta, ut possit c cessitate vulgaris adhiberi potest, et aliis
sunto - 416. An s# mortale alte d,'cere quae submisse sunt recitanda. - 417. An et te capere calicem cum patena. « usibus reddi. Laymann 10 ».
quando liceat mutare Mzssam. - 418. In quibus diebus prohibentur Mzssae votivae. -
419. In quibus vero permittuntur. Et an tunc pro arbitrio passim d,'ci possint. - Hostiae
super ara
« Non sufficit tamen hostias esse in ara Repetamus hic ea quae in rubrica Mis-
420. Qu. 1. An s# mortale dicere Mzssam votivam z'n diebus vetitis. - 421. Qu. 2. Ob manere de- «consecrata dum consecrantur: verum salis, ut supra, circa ~appas praescri-
bent toto
quas causas in dictis diebus possint dia' Missae votivae: 1. Obnecessitatem publicam. sacrificii « etiam debent (tam parvae quam ma- buntur: Hoc altare operiatur tribus map·
2. 5i in illa ecclesia celebretur festum duplex. 3. 5i exponatur 55. 5acramentum. ~mpore.
e gnae) in eadem relinqui tempore sacri- Pt's seu tobalet's mundis, ab ept'scopo vel
4. 5i praesens sit cadaver, vel dz'cenda sit Missa anniversaria. - 422. Qu. 3. An obli-
gatus dicere Missam votivam, satzsfaciat si dicat currentem. - 423. Qu. 4. Quaenam te ficii, et non alibi (licet supra aliud cor- alz'o habente potestatem benedictis: supe-
sint advertenda circa modum dz'cendiMissas votivas. Et 1. De numero orationum. 2. De e porale) deponi, V. gr. propter loci ano n'ori saltcm oblonga, quae usque ad ter-
Misszs habentibus introitum particularem, etc. 3. De Missis Beatorum concesszs alz'cui 1 Parto 3, tr. 2, resol. lo. - Innoc. VIIi; bulla Expo· lib. 2. cap. o, § 2, num. 13. _ Sà, v. Mtssa, n. 7 (in edito
ordini vel loco. 4. De Missa 5S. Trinitatis, Angelorum, 5piritus 5ancti, B. V. Mariae sc;, tuae, o id. April. 1489, in BuIIar. regul. Rodriguez. genuina). - A.ngel., v. Missa, n. 37. ,... , Parto l, lib. lO,
et de Requiem, etc. - 424. Afferuiitur aliqua decreta magzs notabi/ia circa Mzssart~m - • Method. celebr. Miss., lib. 1, cap. o, § 1, num •.4. - cap. 28, qu. 8, v. Quawes. _. Lib. o, tr. 5, cap. 6, n. 17. -
celebrationem. Quaeritur hic obiter quanam ex causa liceat exponere 55.5acramentum. • Ti". o, cap. 4, n. 79. - Lugo. disp. 20, n. 69. - • Lib. 6, • De Defectib., tit. x, num. 1. - Ga""nt., parto 1, tit. 20,
part.2, n. 310. - A.versa, qu. 11, sect. 13, v. Super hunc.- lit. r. - Lugo, disp. 20, n. 76. - Silvest., v. Benedictio,
Rubrica
de altari et
372. - Ante omnia hic refert praeno- In rubrica l sic habetur: Altare in quo Vasq., disp.233, cap. 4, n.86. - • Loc. cito - • Loc. cit., num. 5. - lO Lib. 5, tr. o, cap. 6, n. 11.
ejus ornatu. tare rubricam Missalis, quae facit ad ea SS. Mt'ssae sacrifidum celebrandum est,
quae infra membratim dicenda sunto - debet esse lapideum et ab epi'scopo... con·
373.- a) Barbosa, de Ojfic.et Potest epzsc., campanis nec de altaribus loquitur, sed de
l Rubric. ~ener., tit. 20 allego 27, n. 36, quem Diana citat, nec de calice, vestibus ceterisque paramentis.
 366 LIB. VI. - TRACT.
ram pertingat (quod tamen hodie non est
in usu), duabus alzi's breoiortbus, vel una
duplicata.
375. - Sed dubitatur l°. An sufficiant
duae mappae uei una dupHcata?
Affirmant Suarez l, Laymann 2, Holz·
mann 3; Paìaus s cum Sà, Azor; itemBo-
nacina, Henriquez et Gobat, apud Croix 5:
etiamsi hae duae mappae totum altare
non tegant. Ratio, ut dicunt, quia sic usus
Celebrare
cumduabus habet, - Attamen puto a rubrica non
ve! una du-
plicata, ve-
recedendum; ut sentiunt Lugo 6, [Contin.]
Tournely 1, Gavantus 8 (ubì ait contra-
niale,
riam opinionem non esse tutam), Ronca-
glia 9 et Escobar l0, qui cum Angelo et
Aversa miratur a) quomodo aliqui DD.
hanc obligationem non advertant post
praefatam rubricam praescriptam a Cle-
mente VIII. Tanto magis quod rubrica 11
inter alios hunc enumerat defectum: si
altare non sit tribus mappis omatum. -
Probabiliter tamen ajunt Escobar, et Ron-
caglia cum Pasqualigo, id culpam venia-
lem non excedere b).
Celebrare
s i n e ulla, Celebrare autem sine ulla mappa non
Iethale,
excusatur a mortali; ut communiter do-
cent DD. apud Roncaglia 12, cum Patre
Concina 13: qui addit e converso nullam
committi culpam, si adsit gravis neces-
sitas sie celebrandi.
Dubitatur 2". An mappae necessario
debeant esse benedictae?
1 Disp. 81, sect.6, v. Dico 1. - , Lib.5, tr.5, cap. 6,
num. 11, asserto II, sub I et II. - 8 De Euch., num. Sii,
v. Resp. 3. - • Tr. 22, punct. lO, n. 1. • Sà, v. Missa,
n. 7.• bor, parto l, lib. lO, cap. 28, qu.8, v. fJuaeres.-
Bonac., de Euch., qu. ult., punct. 9. num, 25•. Henriq.,
lib.9, cap. 28, n. S.• Gobat, tr. S, n.289. - 'Lib. 6, part.2,
n. 322. - • Disp. 20, n. 76. - , De Sacrif. Miss., cap. 9,
art. 2, sect. 7, qu, 9. - • Parto l, tit. 20, lit. r. - , De
Sacrif. Miss., cap. 6, qu. 5. - lO Lib. 21, n. 438•. Angel.,
v. Missa , nuro. 35. - Aversa) qu. 11, sect. 13, v. Rursus
requiruntur. - 11 De Defectib., tit. lO, n. 1. - Escob.,
loc. cito - Roncagl., loc. cit.· Pasqual., qu.7l2, n. 8. -
.. Loc. cito _ .. De Sacrif. Miss., cap. 9, n. 19.- " Disp. 81,
sect. 6, v. Dico 1. - ~ Lib. 5, tr. 5, cap. 6, n. Il, i. f. -
375. - a) Escobar scilicet de hoc miratur;
Angelus vero et Aversa negant satiS esse
duas mappas.
b) Escobar dicit rubricam hanc obligare
« saltem. sub veniali. - Roncaglia vero et
Pasqualigo dicunt veniale esse cum una dum·
taxat tobalea celebrare.
c) Contino Tournely,. de Sacrif. Miss.,
cap. 9, art. 2,sect.7,qu.9,adducitGavantum
et alios, qui asserunt licere uti mappis non be·
III. DE EUCHARISTIA.
Negant Suarez 14, Laymann 15; et Pa. Probabi·
liter map-
laus 16 cum Sà; item Tamburinius 11; et con- pae
non ne-
cessario be-
sentit Wigandt 18, dicens benedictionem nedicendae.
fieri tantum de decentia. Ratio, quia (ut
ajunt) nullo jure id cavetur nee consue-
tudine observatur. - Haec sententia non
videtur improbabilis propter auctorita-
tem horum auctorum, praesertim Suarii,
qui testatur consuetudinem esse in con-
trarium.
Hoc tamen non obstante, magis adhae- S. Dector
tenet esse
reo sententiae oppositae, quam tenent benedicen-
Azor 19, Bonacina 20, [Contin.] Tournely C),' das.
Roncaglia 21 cum Pasqualigo; Gavantus 22;
Escobar cum Silvestro, Aversa et Ga-
briele. Ratio, quia in rubrica (ut supra)
ita praescribitur; et 23 numeratur eodem
modo pro defeetu adhibere vestes non sa-
cras, ac mappas non benedictas.
Talis vero defectus, ut probabiliter dì- pisUtinonmap-
be-
.cunt Escobar, et Roncaglia à) cum Pa- nedictis,
veniale.
squaligo, non excedit culpam venialem.
Quaevis
Unde recte docent Azor 24, Bonacina 25, causa ratìo-
Escobar 26; et [Contìn.] Tournely 21 cum cusat,
nabilis ex-
Gavanto, Silvestro et Quarti e), nullum
esse peccatum uti mappis non benedio
ctis in necessitate, puta, ut ait Esco-
bar f), si adsit dies festus, et non possint
haberi benedictae. Sed minorem causam
sentio excusare; cum ad excusandum a
veniali sufficiat quaevis causa ratìona-
bilis.
Tr-, 22. punct, lO, n. 1.• Sd~ v. Missa~ n. 7. - 1'1 Me-
16
thod. celebro Miss., lib. l, cap. 5, § 2, n. 2. - 18 Tr; 15,
num, 68. - 10 Parto l, lib. lO, cap. 28, qu, 8, v. Porro. -
.. De Buch., qu, ult., punct. 9, n. 25. - " De Sacrif. Miss.,
cap. 6, qu. 5.• Pasqual., qu, 709. - .. Parto l, tit. 20,
lit, S. - Escob., lib.2l, n.44S et 444.• Silvest., v. Bene-
à.'ctio, n.5.. •4versa, qu, 11, sect.lS, v. Rursus• • Gabr.
Biel, in canon, Miss., lect. lS, lit. M. - .. De Defeetib.,
tit. lO, num. 1. - Escob., 1oc. cit., n. 444. - Pasqual.,
qu. 709, n.4. - .. Parto l, lib. lO, cap. 28, qu, 8. - " De
Euch., qu, ult., punct. 9, num, 25. - .. Lib. 21, n. 444. -
\1'l De Sacrif. Miss., cap. 9, art. 2, sect. 7, qu. 9•• Gavant.,
parto 1, tit. 20, lit. s. - Stlvest., v, Benedictio, qu. 5;
(cfr. v. Corporalia, n. 1).
nedictis,si id suadeat necessitas: quibus non
contradicit.
à) Roncaglia, de Sacrz/. Miss., cap. 6,
qu. 5, id non habet. . cannabe; confecta vero ex gossypio prohiberi. adjungatur contemptus fidei. ; s~d «in neces.
e) Quin etiam Quarti, quem Contino Tour'
nely citat, scribit part.l, tit. 20, dub. 8, dijJ.3.·
« Decens omnino esse ut sint benedictae: hoc
tamen non cadere sub praecepto•.
f) Escobar, loe. cit., n. 444, scribit: «Die
festo, quin etiam profesto•.
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. _ DUB. V. 367
Dubìtatur 3°. An mappae et corporale
- sam (cujus audiendi vel faciendi oblì-
debeant ex lt"no conficì vel sufficiat esse
excannabe? « gatio tunc cessat) omittere; licere cele-
Ma p p a e, « brare sine stola, vel manipulo, vel etiam
juxta quos- Tournely g), Suarez l, Filliuccius 2 di- cuti cingulo non benedicto, vel si fra.
dam,omni-
no co n fi· cunt omnino debere confìci ex lino. Et
« ctum sit, rursus connectere, vel stola
ciendae ex
lino. p~obant ex can. Consulto 46, de consecr.,
e pro manipulo, et manipulo pro stola,
dzst. l, ubi sic dicitur: Sacrzficìum altaris « docet Laymann 9, Diana a).' contra Fil-
non .in serico panno (scilicet corporali, ut e Iiuccium a), qui tamen concedit in ne-
explicat Glossa), aut tincto quisquam ce.
« cessitate sine una vel altera ex mino-
lebrare praesumat, sed in puro linteo ab
« rìbus, v. gr. stola vel cingulo, celebrare
episcopo consecrato, terreno sci/icet lino
« non esse mortale. - Vide Diana lO, ubì,
procreato. Et ex can, 27, disto 2, decons.,
c contra Filliuccium b) ex Henriquez b) et
ubi mappae vocantur lz"nteum, nempe ex c aliis sex, docet esse probabile quod ex
Probabi-
lius cantici lino confectae. - Sed probabilius et com.
possunt ex " parvitate materiae excusarì possit amor.
cannabe. munissime suffìcere esse ex cannabe te-
« ta!i qui (secluso scandalo et contemptu)
nent
. Bonacina 8; et Croix 4 cum Gob;t.,
« alìquam harum citra necessitatem omìt-
ìtem Azor et Quarti, apud [Contin.] Tour- " tit, v. gr. qui celebrat eum cingulo non
nely 5; ac Armilla, Tabiena et Reginaldus, e benedicto, vel ejus loco utitur alia re.
apud Escobar 6. Ratio, quia cannabis et «Denique metu mortis aut gravissimi
linum juxta communem usum ìndìfferen-
ter sumuntur h)• " damni, licere aliquando celebrare sine
Requirun- « sacris vestibus et altari (dummodo non
tur sungra- 376. - « Ill", Sub gravi sacrilegio VE'
vi vestes " fìat in contemptum religionis), ex Azor 11
sacrae. e STES SACRAE; hoc est, benedictae ab epi-
« docet Escobar 12, Navarrus, Hurtadus, etc.
"scopo, vel sacerdote habente privile-
" gium (ut habent mendicantium saltem .
« - Limitat autem Tamburinìus 18, ita ut
" permìttar sine aliqua etiam ex gravìo-
« superiores sive praelati. Vide Tambu-
- ribus, non tamen sine omnibus fieri,
« rìnìum 1). - Quarum tamen colores non
- ob scandalum et irreverentiam. Vide
«esse praecepti, sed directionis, notat « Diana 14.
c Homobonus apud Diana 8.
c Porro, hujusmodi sacras vestes con.
" In gravi autem necessitate, etsi prae- «ficere ex profanis, v. gr. planetam ex
e; stet, si sine scandalo fieri possìt, Mis- c veste serica muliebri, non est prohibi-
l Disp, 81, sect. 6, v. Dico 1. - 'Tr. 5, cap. 4. n.124.-
De Euch .• qu. ult., punct, 9, n. 24. - • Lib. 6, parto 2, Exam. eccles., te. 4, cap. 15, qu, 144, v. Notandum .•
3
8 Parto 2, tr.14, resol. 57. - 3 Lib. 5, tr, 5, cap. 6, n. 17.
n. SSS, (cfr. etiam n. S2S)•. Gobat, tr, S, n. S14. - Asor
- lO Parto 5, tr, 5. resol, 62. - 11 Parto l, lib, l, cap. 11,
lib. io, cap. 28, qu. 8.. Quarti, parto l, tit. 20, dub, 8, dit!"o 1:
qu, 1. • 1B Tr. l, exam. 11, num, 85; (at., n. 95, v. f.). De
v. Dico 2. - 5 De Sacrif. Miss., cap. 9, art. 2, sect. 7, qu, 9,
vestibus loquitur. - Navar.} Man., cap. 25, num, 84. _
resp. ad 8. - A.".milo/ v. Missa, n. 6. - Tabiena , v. MissaJ
n. lO, qu.9•. Regin., lib. 29, n. 195. - • Lib. 21, n. 446._ Gasp. Hurtaà., de Sacrif. Miss., cIi.p.4, dilf. 11. _ 18 Me.
, Method. celebro Mi..., lib. l, cap. S, § 2. - Homobon., thod, celebro Miss., Iib. l, cap. S, § l, n. 6. - " Parto S,
r. 6, resol. 48, v, Secunào.. et parto 5, tr. S, resol. 89.
g) Contino Tournely, de Sacrif. .Missae, cente~ posse.omitti aliquod ex dictis para-
cap. 9, art. 2,sect. 7, qu, 9, resp. ad 3 as· mentis. - Demde, resol. 68, adducit Filliuc-
serit mappas ex lino contici debere' sed ~ub. cium dicentem mortale esse celebrare sine
dit: «Fatentur tamen Azor..., Quarti..., toba- cingulo benedictò, cui contradicit Diana di-
leas ex tenui cannabe confici posse.. Nec ...cens veniale tantum esse, si citra nece~ita-
reprobatCollet. tem fiati nullum vero peccatum, si ex neces-
h) Et ita decrevit S. R. C. die 15Maji1819: sitate. - At revera Filliuceius, tr. 5, cap.5,
tobaleas nim~rum, 8:mictus, albas, corporalia, n.149, negat licitum esse vestes omnes omit-
pallas et pUrIficatOrIa debere esse ex lino vel tere, etiam ob periculum mortis «si saltem
Decr. auth., n. 2600. sitate sine una vel altera, praesertim ex mi.
376. - a) Diana, parto 2, tr. 14, resol.57 noribus, ut stola vel cingulo, non esset mor-
quaerit an liceat (in gravi necessitate) cele~ tale '.
brare sine stola, manipulo aut cingulo vel b) Filliuccius, tr. 5, cap. 5, n. 150, dicit:
illis non benedictis uti. Sed refert dumtaxat «Ex materiae levitate, vix potest excusari a·
aliorum sententias; et adducit Filliuccium di· mortali •. - Henriquez vero, Zib. 9, cap.29,
 368 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
e tum. Suarez, Palaus, Tamburinius l; qui
« monet 2 cavendum ne sint valde attrì-
« tae ; ut et ne reliqua supellex sacra sit
« valde immunda: in quo graviter pec-
« cari potest. Suarez, Laymann, Tambu-
« rinius 8 ».
Uti para- In cap. ReHnqut~ de custod. Euch., sic
mentis val-
de immun-
dis, lethale;
habetur: Praecipimus... ut oratoria, uasa,
secus, ve.. corporaùa et ves#menta... munda et nz'tùia
niale,
conserventur. Notat autem Tamburinius 4
ex Suarez, ilIud valde siue enormiter t'm-
munda difficulter evenire. - Uti vero
corporali et aliis paramentis non enormi-
Excusat ter immundis esset tantum veniale, immo
necessitas.
nullum peccatum, si alia haberi non pos-
sint; ut Croix 5 cum Suarez c) et Gobat,
Additque [Contin.] Toumely 6, non pec-
care qui uteretur corporali etiam nota-
biliter immundo in necessitate, nempe si
ipse vel alli deberent alias omittere Sa-
crum de praecepto.
Uti vesti- Uti vestibussacris etiam attritis, ad
bus sacris
adususpro· usus profanos d) est mortale; ut dicunt
fanos, te-
thale. Suarez 7, Sporer 8 et Wigandt 9, ex can. 39
et 43, de cossecr., dist.l. ~ Vestes tamen
sacrae in usìbus profanis adhibitae non
.sua,.., disp.Sl, sect, S, v.sedquae,.es. - Palaus, tr. S,
disp. 1, punct, 6, n. 26. - 1 Method. celebro Miss., Iib, 1,
cap. 2, § 4, n. 1. - • Loc, cit., cap. S, § 1,n. 1.- Sua,..,
disp. SI,'sect. 6, v. Ultima pa,.s. - Laym., lìb. 5, tr, 5,
cap. 6, n.15. - • Loc. cit.,cap. 3, § 1,n. 1. - • Loc. cito .
$Har., 100. cit.,seet. 6.- • Lib.6, parto 2,n. 336. - Gobat,
tr. 3, n. 381. - • De Sacrif. Miss., cap. 9, art. 2, sect.S,
qu. 11, resp. 5. - , Disp. 81, sect. S, v. Ultimo pertinet,
et v. Qua,.to addendum. _. Parto 2, cap. 6, n. 414. _
• Tr. 15, n. 62. - .. Loc. cit., n.414. - U Is est Valafridus
n. 5, in com., lit. s, probabile esse ait cele·
brare absque manipulo benedicto, praesertim
ex causa, non esse mortale, quia est materia
. levis. Et litt. b, z'n com., debenedictione cino
guli scribit: «Revera est materia levis».
c) Suarez, quidquid dicat Croix, non habet,
sect: 6, conditionem: si alla haberi non possint.
d) Suarez et Sporer dicunt vix posse a
mortali excusari, si adhibeantur ad profanam
repraesentationem velludum.seucomoediam.
e) Wigandt, loc. dt., hoc 'plane omittit.
f) Calmet, Dù:tionar. histor. S. Scrz'pt.,
v. Penula, scribit: «Penula:e forma fere. ve-
teres casulas referebat, quibus nullis manicis
instnlctis, et in superiori tantum parte aper-
tis, totumcorpus am,biebatur -.
377. - a) Canon iste dicit solum: « Vesti·
menta ecclesiastica, qùibus Domino ministra·
tur, et saerata debent esse et honesta, quibus
aliis in usibus non debent fruì quam in eccle·
siasticis et Deo dignis officiis - .
amittunt benedictionem. Sporer lO et Wi-
gandt e).
Censuit Walafridus 11, prilnis tempori- Quibus
vestibus u-
bus Missas lectas fuisse a sacerdotibus in tebantur
pri mi sa-
communi indumento: et Honorius 12 fert cerdotes.
S. Clementem 'usum sacrarum vestium de-
crevisse. - Sed Baronius, Raynaud, Bona,
Waldensis, etc., apud Benedictum XIV 18,
sentiunt etiam Apostolos usos fuisse pe-
culiaribus vestibus in sacrificio; atque ex
hujusmodi vestibus putant ibid. 14 Cal-
met f), Visconti, etc., fuisse penulam,.
quam memorat D. Paulus (II Tim. IV, 13).
377. - Certum est autem apud omnes,' Celebrare
sin e ulla
mortale peccatum esse celebrare sine ullis veste sacra,
vestibus sacris a), ex can. Vestimenta, de lethale.
consecr., dist.I, et praesertim procul dubio
sine casula vel alba. (Vide dieta n. 289).
Sed dubitatur l", An peccet mortaliter
celebrans sine stola aut manipulo, aut
dngulo? - Negant Paludanuss,', Sìlve-
ster c), Henriquez d) ac Richardus,apud
Escobar 15 (quid id probabile vocat); quìa
censent hanc non esse gravem materiam.
Sed loquendo de stolaetmanipulo, stola Item,sine
et ma-
verius affirmandum cum communì sen- nipolo;
St,.abo, de Rebus ecclesiast., cap. 24; Migne, Patrol. Iat.,
tomo 114, col. 952. - 19 Is est Honorius Augustodun.}
Gemmaanimae, lib. 1, cap. 89; Migne, Patrol. Iat, tom.l72,
col. 573. - B~ron., Annal. eccl., anno 58, n. 68 et 69..
Raynaud} de Prima Missa, sect, 2, cap. 3, v. Adhib#am
esse et seqq. - Bona, Rerum liturgie. lib.1,cap. 24, n.1..
Walden., tomo 2deSacramentaI., cap. 29, n. 7•• 18 Noti€. 21
(al.2OJ, n. 4. - " Bened. XIV, loc. cit., n. 6.• Visconti,
de'Missae apparatu, lib.2, cap. 28 et 29. - Richard. a
Mediavil., in 4, disto lS, art. 3. qu. 4.... Lib.21, n. 483.
b) Paludanus, quamvis hic ab Escobar pro
manipulo et cingulo citetur, scribit, in 4,
dz'st. 13, qu. 2, art. 6, conci. 2, num. 22:
«Missa sine saeratis vestibus non debet ce-
lebrari..., specialiter sine manipulo et stola....
Et idem est de alba, amietu et cingulo et ca-
sula, quia ista sex benedicuntur. Unde vide-
tur de necessitate praecepti. ». Et disto 24,
qu. 5, art. l, conci. 8, de stola dicit: « Sine
qua qui celebrat,... graviter excedit -.
c) Silvester perperam ab Escobar citatur;
Dam, v. Missa I, qu.2,§ Tertium,oppositum
expresse tenet; inter cetera enim requisita
ad celebrationem ponit vestes saeras, quae
«sunt sex, scilicet, amictus, alba, cingulum,....
manipulum, stola, pianeta» ; de quibus omni·
bus dicit: « Si sacerdos celebrando scienter
omitteret aliquid praedictorum, peccaret moro
taliter ~.
d) De Henriquez vide notam b ad num.
praeced.
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. V. 369
tentia, quam tenent Suarez, Filliuccius 1, Et consequenter probabile est, ut ait Tam- Causa ra-
Laymann e), Bonacina 2, Tamburinius 8, burinius 18 cum Diana, nullum esse pec-
tionabilis
excusat,
Diana 4; et Escobar 5 cum Vasquez. Ra- catum celebrare sme dngulo vel amictu,
tio, quia, deficiente alterutra istarum ve-
sidesint, et adsit aliqua rationabilis causa
stium, quae communiter majores aesti-: celebrandi, nempe fervor devotionis, vel
mantur, deficit cultus sacrificio debitus. opportunitas eleemosynae sacerdoti non
Ve! cum -
illis non be- Idem dicendum cum eisdem auctori- diviti.
nedictis. bus de celebrante cum stola vel manipulo Dubitatur 2".An ob metum mortis lù:eat Celebrare
non benedicto. Probabiliter tamen excusat celebrare Mt'ssam sine ulla veste sacra? veste sacra
sine ulla
Exeusat gravis necessitas; ut docent Laymann 6 Prima sententia affìrmat, modo absit ~~rt::e t u
gravìs ne ..
cessìtas. et Filliuccius 7, 'Roncaglìa f), Wigandt 8; contemptus. Et hanc (praeter Azor, Na- mor~ci~~~t
~t Elbel " cum Sporer et Rodriguez. varrum, Hurtadum, etc., ut supra, n. 376,. c on t.em·
Idem quod de stola et manipulo cen- . )
V. Denique, apud Busenbaum tenent ay-
L ptUS )uxta
alio;.
sent de cz'ngulo FilIiuccius lO, Suarez 11, mann 19, Quarti 20, Escobar 21; Silvius apud
Navarrus e,',: item Vasquez, VilIalobos, [Contin.] Tournely 22; Diana 28 cum Va-
Celebrare
sine cingulo Molfesius g), etc., apud Diana 12. - Sed lentia, Vasquez, Becano et Salas; item
vel amictu,
velcumnon probabiliter negant esse mortale sine cino Bonacina, Pasqualigo k), Gobat et Sporer,
benedictis, gulo celebrare, vel non benedicto, Ron- apud Croix 24. - Ratio, quia vestes sacrae
veniale.
caglia 18, Silvester h), Sà 14; et probabile requiruntur tantum de Ecc1esiae prae-
putant Lugo 15, Salmant. i),' et Diana 16 cepto, quod non obligat cum tanto di-
cum Scoto, Paludano j), Henriquez, Fagun- spendio.
dez et Richardo. Et idem sentit Croix 17 Secunda vero sententia, quam sequì-
Juxta
cum Pasqualigo de celebrante sine amictu, mur, negato Eamque tenent Suarez 25; Tam- S. Docto·
r e m alìos-
saltem pro eis qui ilIo non utuntur ad burinius 26 cum Fagundez et Marchino l); que, ìllìci-
tum.
tegendum caput, sed tantum humeros. - [Contìn.] Tournely 27 cum Merati ; Ron-
Suar., disp. S2, sect, S. - 1 Tr. 5, cap. 5, n.147 et seqq. ,18 Method. celebro Miss., lib.1, cap. S, § 1, n.4.. Diana.
- • DeEuch., qu, ult., punct, 9,n. 28. - 3 Method. celebr. ~"·part. 2, traet. 14, regolo 68. - JII Lib, 5, tract, 4, cap. 6,
Miss., Iib, 1,cap. S, § I, n. 3. - • Parto 2, tr. 14, resol. 57.-num. 17. - !O Parto 2, tie, 1, sect, 4, dub, 6, v. Tertia
, Lib.21, num. 485. - Vasq., disp. 233, cap. 4, num. 38. sentenzia, - i l Lìb, 21, num. 489. - Silvius.. qu, 83, art. 6,
- , Lib. 5, tr, 5, cap. 6, n. 17. - 'Loc. cit., n. 149. - qu, 3, num, 6•• 119 De Sacrif, Miss.., cap. 9, art. 2, sect. 8,
, Tr. 15, n. 62. - • Confero 20, de Altari, etc., n. 260. - qu. 12, § Dixi 2, v. Utrum. - .. Parto 3, tr. 6, resol. 48,
Spo.,er~ parto 2, cap. 6, n. 409... Rodrig';1 Sum., parto 1, v. Secundo• • Valent." in t· m 2&e, disp. 7, qu. 5, punct.6J •
cap. 247. num. 24, conci..23. - 10 Tr. 5, cap. 5, num. 147 § 4, v. Unde caput . .. Vasq." in 14m 2ae , disp. 161, cap. S,
et seqq. - 11 Disp. 82, sect.3. - Vasq., disp.233, cap. 4, num. 15. . Becan., parto 2, tr. 3, deLegib., cap. 6, qu.4,
num. 38. - Villal., parto 1, tr. 8, ditr. 28, num. 6 et S.. n. S.. Salas, de Legìb., disp. 11, sect. I, num. 7 et S. -
" Parto 2, tr. 14, resol. 68. - 18 De Sacrif. Miss., cap. 6, Bonac., de Peccat., disp. 2, qu. 8, punct. 2, n. 9.- Gobat,
qu..3. - 14 V. Missa, num. lO. - .. De Euch., disp. 20, tr. S, num.389 et 340.• $por., part.2, cap. 6, num. 396.-
num. 102. - 1. Parto 2, tr. 14, resol. 68. • Scoms, in 4, ••Lib.6, parto 2, n. 389. - .. Disp. S2, .ect.S, v. secundo
disto lS, qu. 2, n.'9.. Henrlq., lib. 9, cap. 29, n. 5, V. f.. dicendum. - .. Method. celebro Miss.• lib. 1, cap. 3, § 1,
'FaflUnd., de lo praec. Eccl., lib.S, cap. 23, n. 12 et 17.. num. 6. . Fagund., de lo praec. Eccl., Iib. S, cap. 23,
Richard. a Medlavil., in 4, dist.1S; art. S, qu.4. V. f. - num. 19. - ... Loc. cito . Merat', parto 2, tit. 1, Nov.
" Lib.6, parto 2,num. 327.• Pasqual., qu.SlO, num. 11.- Observ., n. 38.
e) Laymann Nh. 5, tr. 5, cap. 6, n. 17, i) Salmant., tr. 5, cap. 4, n. 92, appro-
dicit posse celebrari sine stola aut manipulo bant sententiam, quae excusat eum qui in
vel cingulo benedicto, si magna sit necessitas, necessitatis casu sine cingulo ve! cum cin-
utputa quia frequens populus dimitti non gulo non benedicto celebraret.
posset sine scandalo ac murmure; si vero. j) De Paludano vide notam h hic supra.
k) Pasqualigo, quidquid falso dicat Croix,
non sit tanta necessitas, qualllvis adesset pllae-
ceptum Ecclesiae celebrandi, c praestat tamen re vera tenet secundam sententiam, cui adhae-
intermittere, si stola, manipulus... haberi non ret S. Alphonsus. Scribit enim, qu. 813, n. 5:
possit -. . «Neque ad evitandum periculum mortis aut
f) Roncaglia, de Sacrif. Mz'ss., cap. 6, quodcumque damnum gravissimum, licere
qu. 3, affert tantum sententiam Tamburinii. celebrare absque omni veste sacerdotali, cum
g) Navarrus, Man., cap. 25, n. 84, requi· solo vestitu communi >. At qu. 701, quam
rit ut cingulum sit benedictum; sed non dicit citat Croix, dicit tantum n. 11, licere ob me-
sub quanam obligatione. - Itemque Molfe· tum mortis celebrare « absque... vestibus sà·
sius, parto 1, tr. 3, cap. 12, n. 31. èris benedictis >.
h) De Silvestro vide notam c hic supra. l) Marchinus, tr. 3,part.3, cap,14, n.S)
S. ALPHONS1, Opera moral'a. - Tom. nl. 24
 370 LIB. VI. - TRACT.
caglia l, Concina 2; item Cajetanus, Nu-
nez m), Palaus, Filliuccius n), etc., apud
Croix 3. - Ratio: tum quia celebrare
sine una veste sacra vìx potest accidere
sine contemptu, ut fatentur ipsimet Lay-
mann et Escobar (unde ait Croix o) cum
Aversa O), contrariam sententiam in praxi
vix esse probabilem); tum quia id non
potest fieri sine scandalo, aut saltem sine
magna irreverentia: quapropter hic sub-
intrat praeceptum naturale reverentiae
in quocumque casu debitae sacrificio,
a quo praecepto metus mortis non ex-
cusat.
Utrum autem ob talem metum liceat
aliquando celebrare sine aliqua ex vestz:
bus etiam ex majoribus, puta stola vel
Secus, ce.. manipuio? Non improbabiliter, secluso
lebrare sine
aliq"la ex contemptu, affirmant Roncaglia 4, et Tam-
ilIis. burinius 6 cum Fagundez 6, favetque Sua-
rez 7: quia haec non videtur esse tanta
irreverentia, ut celebratio cohonestari non
possit ob metum mortis. Vide mox dieta
n. 377, v. DuM. f.
878. - Dubitatur 3°. An praelati regu-
lares possmt sacras vestes benedicere?
Certum est apud omnes posse pro
suis ecclesàs, ex pluribus privilegiis eis-
1 De Sacrif, Miss., cap. 6, qu, 1, resp, 3. - 2 De Sacrìf
Miss., cap. 9, D .. 13 et 15. - Cafetan., in l-m 2ae, qu. %,
art. 4•• Palaus, tre 2, disp, 1, punct~ 13, n. 9. ~ 3 Lib, 6,
parto 2, nume 339. - Layrn., lib. 5, tr. 4, cap. 6, n. 17~­
Escob., Iib, 21, n. 486. - • De Sactif. Miss., cap. 6. qu, l,
resp. 3. - • Method. celebro Miss., Iib, l, cap. 3,§ l, n.6. -
• De l° praec, Ecci., lib.3. cap. 23, num, 17. - , Disp.82.
sect. 3.- • Method. celebro Mi•••• lìb. 1, cap. 3, § 2, n.5..
Innoc. VIII, in compend. Privilegior. S. J.. v. Benedi·
cere, § 3. - Leo X, bulla Religionis honeslas, 3 Febr.
negat posse fieri etiam in casu necessitatis
gravis, ut esset necessitas communicandi in-
firmum morti proximum.
m) Nunez, inqu. 83,art.3,dub. 3, conci.2,
non loquitur de praesenti casu, sed de al-
tari non consecrato, de quo disputat simul
Croix.
n) Filliuccius, quamvis pro secunda sen-
tentia citetur a Croìx, videtur tamen potius
priori adhaerere, dum, tr. 5, cap. 5, n.149,
scribit: « Sine omnibus in nullo casu licet,
etiam ob periculum mortis, si saltem adjun-
gatur contemptus fidei».
o) Seu rectius: Croix, loc. cit., dicit: «Ca-
sum in praxi vix habere locum, quia vix abe-
rit contemptus fidei vel relig,LQn~s 0-' - Aversa
pariter, qu. 11, sect. 13, v. Sèd ilubium est:
«Vìx posse, inquit, talem coaetionemcontin-
III. DE EUCHARISTIA.
dem concessis. - Nam (ut refert Tam· Prae1ati
burinius 8) Innocentius VIII id concessit~;8:~l';r:c~
vivae vocis oraculo Congregationi S. je- ~~;~.b~~~:
stinae de Padua, et consequenter aliis :t~e~r~::
communicantibus. Item Leo X, per bul-
lam hoc privilegium impertivit Fratribus
Minoribus pro suo usu tantum; illudque
confirmavit Sixtus IVa), exceptis corpora-
libus. Sed Alexander VII, die 27 Sept.1659,
ut fert Benedietus XIV 9, per decretum
quod incipit: Sacrorum Rituum, indefi-
nite praebuit facultatem abbatibus benedi-
cendi ecclesiastieam supellectilem, dum-
taxat pro suis ecc1esiis.
Dubium autem vertit inter doctores:
An praelati regulares possint etiam be-
nedicere pro alienis ecclesùs ?
Prima sententia negat; et hanc tenent nisPro alìe-
J juxta
[Contin.] Tournely lO cum Barbosa; Ga- ahos non
vantus 11, Merati 12 et Benedictus :XIV 18, possunt.
ex decreto S. C. Rituum die 24 Aug. 1609
(apud Gavantum), ubi dictum fuit: Supe-
riores regularz'um neque abbates posse
benedicere paramenta ecclesiarum non
sibisubditarum. - Secunda vero sententia Juxtaalio.,
possunt.
affirmat; eamque tenent Salmant. 14, Holz-
mann 16 curo Anacleto et Elbel b), ex pri-
vilegio enuntiato Innocentii VIII. Idem-
1514, in Bullar, Rodriguez. - • Notif. 21 (al. 20). num. 19.
Habetur etiam inter Decreta authent, S. R. C., num, 1131,
§ 18. - l. De Sacrif. Miss., cap. 9. art. 2, sect, 8, qu, 12.
dico 3, v. Porro. • Barbosa, de Offìc, et Potest. epìsc.,
allego Z7, n. 44. - 11 Parto 4, tit; 19, n. 22. - 12 Parto 4,
tit, 19, Nov. Observ., n. 25. - 18 Lcc. cìt., n. 14 et 19. -
Gavant., loc, cìt., n.22. Cfr. etiam simile decreto de die 18
Aug.1629, inter Decr, auth., num, 513; et aliud de di., 13
Mart. 1632, Decret. auth.•n. 587. - "Tr. 5, cap. 4, n.83. -
" De Euch., n.374.. Anacl., Ju. can., lib. 3, tit. 40. n.52.
gere nisi in contemptum Ecclesiae, et ideo
absolute dici id non licere».
378. - a) Recte: Leo X confirmavit privile-
gium istud Sixti IV. Sed non levis contradictio
inter oracuIum vivae vocis intercedit et buI-
lam Leonis X; dum enim in oraculis vivae
vocis Sìxti IV, n. 12, apud Rodriguez, exclu-
duntur corporalia, LeoX contra asserit concesc
sum esse a Sixto IV privilegium benedicendi
paramenta et ornamenta ecclesiastica «ac cor-
poralia -, ac aIia in quibus chrisma non inter-
venit.. Et ipse confirmat privilegium. praelatis
ordinis Minorum, sic dicens: Ut «paramenta
et ornamenta ac alia quaecumque ad divinum
cultum et usum vestrum necessaria, in quibus
chrisma non intervenit pro vestro usu tantum
solemni benedictione - benedicere possitis.
b) Elbel,confer. 20, de Altarz',etc.,n. 261,
CAP. III. - DE EUCHARISTlA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. V.
que censet Tamburinius l cum Marchino,
et Tamburinius 2 pro omnibus regulari-
bus (ut ait) exceptis tantum superioribus
Societatis et Fratrum Minorum, quibus
a Leone X (ut supra) privilegium restri-
ctum fuit. Nec obstare ait Tamburinius
decretum S. Congregationis; quia constat
de privilegio, non vero de ejus revoca-
tione.
Sent e n- Sed hoc non obstante, omnino tenenda
tia negans,
omnino te-
nenda,
-est prima sententia, ex decreto praefato
Alexandri VU (quod referunt Merati 3
et noster Papa Benedictus 4), in quo san-
citum fuit: Praelati ìnferiores episcopis
qui pontificalium usu fruuntur, écclesia-
sticam supellectz7em pro servitzo dumta-
xat suarum ecclesiarum vel monasterio-
rum benedicant. Pariter ibi declaratum
fuit: Reliqua pontificalia extra loca ipsis
abbatibus subjecta, vel pro serv#zo alie-
nae ecclesiae, aut in subd#os parùer alie-
nos, etiam de lù;entia Ordinariorum, exer-
cere non valeant: puta campanarum be-
nedz'ctzones, calicum et sz'mz7z'um, z'n quibus
sacra adhibetur unctio, necnon minorum
ordz'num cottationes. - At quia praedicti
praelati recurrebant ad privilegia pro bene-
dicendis paramentis etiam aliarum ecc1e-
siarum, S. Congregatio habita coram eo-
dem Alexandro VII c) die 20]ulii 1660, man-
davit exhz'beri indultum authentz'cum...r et
z'nterz'm abstinere. Sed hoc indultum nun-
quam deinde exhibitum fuit C).
Dubitatur 4°. An episcopi possint alzi's
delegare facuùatem benedz'cendi sacra pa-
ramenta?
Negant Tamburinius 6; et Gavantus 6
cum Tabiena ac Ugolino. EtAversa apud
1 I. e.t Thomas Tambur., Method. celebro Mi••.• Iib.l,
cap. 3, § 2, n. 7. ~ Marchino} tre 3, pa.!'t.3, cap. 12, n. 3.
2 Ascan; Tambur., de Jure abbat., tom.!, disp. 22, qu. 2. -
Thom. Tambur., toc. cito - 8 Series decretor., n. 855. -
• Notific. 21. (al. 20), n.19 et14. Habetur etiam inDecret.
authent., n. 1131, ad cap. 18 et 19. - • Method. celebro
Miss., Iib. 1, cap. 3, § 2, n. 4. - 6 Parto 4, tit. 19, n. 23..
id pIane insinuat, scribens sine ulla distin-
ctione aut restrictione: «Porro vestes sacer-
dotales... debent esse benedictae ab episcopo,
vel alio habente speciale privilegium; quale
habent superiores regulares in ordine ad
benedicenda illa paramenta ecclesiastica, vel
etiam vasa quae non indigent unctione chri-
smatis ».
c) Seu melius: DeclaratiQ S. C. relata fuit
371
Croix 7 affert de hoc decretum S. C. Ri· Juxta a-
lios, facul-
tuum, die 14 Nov.16l5, ubi dictum fuit: Nec tas benedio
cendi dele-
episcopus potest absque lz'centia hanc be- gari nequit
ab episco-
nedz'ctzonem alzi's delegare. - Ratio, quia po.
haec benedictio est de potestate Ordinis;
unde ab episcopo non potest delegari
sicut delegari potest potestas jurìsdì-
ctionis.
Sed contradicit Nicolius 8,dicens l°. Quod c]uxtapau-
os, potest
de hoc decreto non constat authentice, delegari.
2°. Quod tale decretum non est usu re-
ceptum; praesertim Romae, ubi Rev, D.
Vieesgerens passim auctoritate ordinaria
quibusvis sacerdotibus hanc delegat fa-
cultatem, 3°. Quod haec benedictio non
est Ordinis episcopalis, sed sacerdotalis;
et ideo bene potest ab episcopo delegarlo
- Addit Monacelli 9 cum Pirhing lO, epì-
scopos rite posse delegare ea quae ipsis
competunt ex privilegio speciali ratione
dignitatis: cum enim facultas officio sìt
annexa, transit in jurìsdìctìonem ordì-
narìam,
His tamen non obstantibus, huic opi-
nioni non acquiesco d) ,. cum nullibi au-
dierim episcopos hujusmodi facultatem
aliis delegasse. Immo (ut refert Gavan-
tus) plurimi episcopi illam a S. Congre-
gatione curarunt obtinere: et Benedi-
ctus XIV, cum erat archiepiscopus Bo-
noniae, hanc facultatem ad quìnquennìum
obtinuit, ut ipse testatur 11.
Dubitatur 5°. An color vestz'um sit de
praecepto? - (In rubrica Missalis 12 de Rubrica de
colore ve-
colore sic habetur: Paramenta altans, stium.
celebrantz's et mz'nz'strorum debent esse
coloris convenientz's Ojficzo et Missae diei,
secundum usum Romanae Ecclesiae).
Tabiena, v. Abbas, nUIn. 12.. Ugolin., de Potest. etc.
~ episc., cap. 32, n.5. - Ave1'sa, qu. 11, sect. 18, v. &%10. ~
'lLib. 6, parto 2, num. .353. - 8 Lucubrat. juris canon.,
tomo 2, lib. 5, tìt. 33,' Dum. 18. - 9 Formular., tomo 4,
supplem. ad 1 tom., num.2.• lO Jus canon., lib. 1, tit.29,
num. 54. - Gavant., parto 4, tit.19. nUIn. 23. - 11 Noti!. 21
(al. 20),n. lO. - " Rubr. gener., tit. 18. n. 1.
Alexandro VII, qui eam approbavit, ut habe-
tur in Decr. authent. S. R. c., n. 1163. Sed
ignoramus, inquit Benedictus XIV, Notif. 21, .
(al. 20), n. f9, an tale indultum Unlluam exhi·
bitum fuerito
d) Et recte quidem S. Alphonsus huic o
opinioni acquiescere renuit, cum S. R. C., die.
16 Maji 1744, ad dubium:. An... episcopUs,
utendo ordinaria facultate, possit aliis in di-
 372 LIB. VI. - TRACT. III. DE- EUCHARISTIA.
Aliinegant Negant Tamburinius 1, Quarti 2; Diana 8
~~~~~ece. cum Homobono; item Suarez et Aversa,
apud Croix 4; quia (ut dicunt) rubrica hoc
praescribens est tantum directiva. - Sed
Probabilius contradicunt Sporer 5 et Quarti e). Et hoc
est praece-
ptiva,sed puto probabilius: juxta nostram senten-
per se sub
tiam (adducendam num. 399, v. Quarta),
levi.
nempe quod omnes rubricae tractantes
de rebus quae Missam concomitantur sint
praeceptivae. Eo magis, quia rubrica dicit
sic usum esse Ecc1esiae Romanae.
Bene tamen censent Sporer et Quarti
hanc rubricam non obligare sub gravi:
nìsì scandalum adsit, puta si in die Pas-
chatis (ut ait Sporer), vel in quacumque
Missa festiva (ut ait Roncaglia 6) celebra-
Excusat retur vestibus nigris. - Addit Sporer
quaevis ra-
tionabilis satius esse quocumque die facere Sacrum
causa. in quolibet colore quam illud omittere;
hinc recte dicit a fortiori excusare omnem
ratìonabìlem causam, ut si concursui sa-
cerdotum non sufficerent vestes debiti
coloris.
Quid de co- Putant autem Quarti 7 et Merati 8 (con-
lore flavo.
tra Turrinum) quod color croceus sive
, Method. celebro Miss., Iib, l, cap. 3, § l, num. 1.-
•Parto 1, tìt. 18, dub. 1. - ' Parto 2, tr, 14, resol, 57, v. Nota
'Vero. • Homob., Exam. eccl., tre 4, cap.l5, qu, 144, i. f. -
Suar.~ disp. 82, sect, 2, v. Secundo est. - Aversa, qu. 1l,
sect. 13, § Quarto.. v. Rursus in casu. - 4 Lib. 6, parto 2,
n. 340. - • Parto 2, cap. 6, n. 415. - Sporer, Ioc. cito -
Quayti, loe. cito - Sporer" loe. cito - 6 De Sacrif, Miss.,
cap. 6, qu, 1, resp. 2. - Sporer ..loe. cito - ': Loc. cìt., dub. 2.
_ 8 Part.f , tit..18, Nov. Observ., n. 1. - Turrin., Director.
gnitate constitutis delegare potestatem bene-
dieendi sacra ìndumenta et alia, in quibus
juxta Rituale Romanum sacrum carisma non
adhibetur.... , respondit: «Non posse •. Decr.
auth., n. 2377, ad 4.
e) Nemini mirum esse debet quod S. Do·
ctor citet Quarti pro utraque sententia; etsi
enim Quarti, loc. dt., dicat rubricam hanc
directivam esse, non praeceptivam; addit ta-
men: «Posse nibilominus hic contingere cuI,
pam venialem ..., si absque causa rationabili
varietur..., ex negligentia e. gr. vel simili
motivo '.
f) Quarti et Merati dicunt colorem aureum
aequivalere coloribus omnibus, nigro et vio-
laceo exceptis; Turrinus vero negat eumdem
adhiberi posse nisi pro viridi. Sed S. R. c., die
29 Mart.1851, ad quaesitum: « An sacra pa-
ramenta coloris aurei inservire possint pro
coloribus albo, viridi, rubro " respondit: «Ne·
gative '. Decr. auth., n. 2986, ad 5. - Cfr.
etiam Decr. auth., n. 2682, ad 50, ubi dici-
tur: « Servetur strictim rubrica quoad colo,
flavus aequivalet omni colori; quia omnes
ad illum concurrunt f).
379. - « IVo. Sub mortali requiritur Roquirilur
« CALIX et PATENA' consecrata. Si tamen ~ixm~[~~
«in nondum consecratis aliquis bona, =~a~onse~
«immo addunt Bordoni et Tamburinius,
« mala fide' celebrasset (licet sic cele-
« brando peccasset mortaliter), probabile
«esse quod hoc ipso censeantur conse-
« crata, liceatque in iis celebrare, contra
«card. de Lugo et Laymann a), docet
« Diana 9 ex aliis octo. - Idemque de
« sacris vestibus, item de corporali; pyxì-
« de etc., quae immediate tangunt species,
« censet Tamburinius 10 ».
380. - Quaeritur l°. An calices et alia
remaneant benedicta, si qias t'n t'llt"s sacri-
ficet nondum benedtCtt"s?
Prima sententia communior negat, Vasasacra
non rema-
quam tenent Croix 11; et Salmant. 12 cum nent bene-
dictaexusu
Lugo, Laymann a), Azor b), etc. Et hanc juxta alios.
probabilem c) vocat Tamburinius 18. - Ra-
tio (ut ait Tamburinius), quia licet per
contactum specierum sacrarum l'es con-
secrentur, ut indicat S. Augustinus (apud
sacrìfìcant., parto 1, sect, 4, cap. 4, v. f. - Bordon., parto 2,
resol. 83, n. 5. - Tambur., Method. celebro Miss., Iib. 1,
cap. 1, § 4, num. 2. - Lugo, de Euch., disp.20, num.92.
- ~ Parto 2, tract, 14, n. 69; parto 5, tract. 13, resol, 60j
.part, 9, tr.7, resol. 18. - IO Method.-celebr. Miss., lib. 1,
cap. 1, § ~, num. 3 et 4. - U Lib. 6, parto 2, num, 352. -
" Tr.5, cap. 4, num. 96 et 98.• Lugo, disp. 20, num. 92.
- 13 Loc. cit., n. 1. - S. August., in psalm, 113, serm. 2,
n. 6; ap, Migne, Patrol. lat., tomo 37, col. 1484.
rem paramentorum »: n. 2769, ad dub. 5.-
n.2704, ad 4. - Posse tamen adhiberi telam
auream et argenteam, juxta alìam ejusdem
S. C. dec1arationem de die 20 Nov.1885; quae-
situm enim erat utrum in « paramentis tela
aurea admitti. posset « pro coloribus tum
albi, tum rubri, tum viridis •. Et S. C. re-
spondit: «In casu potest adhiberi tela aurea,
ratione pretiositatis •. Pariter: «P?testn 7 per-
mitti tela argentea pro parament1s albI colo·
ris?» Et respondit: «Affirmative •. Decr.
auth. S. R. c., n. 3646, ad 2 et 3.
379. - a) Laymann, lib. 5, tr. 5, cap. 5,
n. 13 de casu forte simili disputat, nempe
de celebrante in ecc1esia violata, quam scili-
cet negat reconciliari per hujusmodi celebra· .
tionem, sive bona sive mala fide factam.
380. - a) Laymann, loc. cit., de ecelesia
violata loquitur, ut supra notatum est.
b) Azor etsi pariter a Salmant. citetur, de
hoc tamen' omnino silet, parto l, lib. lO,
cap. 26, qu. 15.
c) Quin etial1'1 probabiliorem.
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. V.
Tamburinium): Vasa ...tpSO mint'sterio COtto
secrata, sancta dicuntur: attamen aliud
est rem sacrari, aliud ad sacrificium de-
putari, quod oportet, quodque tantum fit
per benedictionem.
]uxta a- Secunda vero sententia cum Diana,
lios, rema-
nent bene- Coninck, Peyrino ac aliis, apud Tambu-
dieta, sicut
et vestes. rinium 1 (quam ipse pariter vocat proba-
bilem), affirmat illa remanere benedicta,
quia per contactum specierum jam aequi-
valenter, immo eminenter, talis deputatio
habetur; et hoc evenire ait Tamburinius 2
cum Sà d), tam si bona fide quam si mala
fide celebretur.
Et idem probabile esse etiam pro ve-
stibus sacris et ornamentis altaris ait Tam-
burinius 8 cum Gavanto et Diana; cum
haec ab ipso ministerio sacro consecra-
tionem recipiant.
Sententia His non obstantibus, recte putant Sal-
negans, te-
nenda• .,. manto 4 nullo modo recedendum a prima
sententia, dum asserit Lugo e) contrariam
merito communiter rejici a Laymann e),
Navarro e), Azor e), etc. Ratio, quia nec
etiam est certum, immo omnino negatur,
quod per contactum sacramenti res re-
maneant consecratae: prout pavìmentum,
si ibi decidat sacramentum, nullo modo
remanet sacratum. - Quare secunda seno
tentia non satis tuta apparet, ut bene ait
Escobar 5: dum saltem videtur esse du-
biae probabilitatis f).
An vero liceat celebrare cum calice non
Tambur., Method. celebro Miss., lib. 1, cap. 1, § 4,
num, 1, i. f. - Diana, part.5, tr, 13, resol. 60... Conlnck,
qu. 66, n. 15... 1 Loc. cìt., n. 1. - SI Loc. eìt., n. 2. _ 3 Lcc.
dt., n. 4.. Gavant., part.4, tit. 19, n. 21. .. Diana, part.2,
tr.14, resol. 69. - •Tr.5, cap. 4, n. 98.- ' Lib. 21, n.467. -
d) Sà, V. Ecc1esia, n. 19, loquitur de ec-
elesia violata, quod non advertit Tambu-
rinius.
e) Lugo, loc. cit., n. 92, refellit argumen·
tum quo nititur sententia quae affirmat hoc
modo calicem consecrari; nimirum, quod ec'---
elesia violata reconcilietur per celebrationem
bona fide in eadem peractam. Deinde con·
eludit Lugo: «Unde merito illam doctrinam
rejiciunt omnes aHi. Navarrus et Azor, quos
refert et sequitur Laymann». Sed Laymann,
ut notavimus nota a ad n. 379, de sola ecelesia
violata loquitur; Azor vero, parto l, Nb. lO,
cap. 26, qu.15; et Navarrus, Man., cap. 27,
n. 256, silent de dicto reconciliationis modo
per solam celebrationem.
373
deaurato? Vide dieta n. 370, Dubt't. 3. -
Et an cum calice ex stanno vel auri-
chalco P Vide ibid. Dubit, 3, tn fitte.
381. - Dicunt autem Gavantus, Aversa, Abbates
pro suis
Bordonus et Tamburinius a), apud Croix 6, tantum ec-
clesiis be-
quod abbates exercentes pontificalia pOS- nedicun
t
vasa sacra
sunt benedicere calices et indumenta sa- et vestes.
cra: indumenta pro suis tantum eccle-
siis, calices vero etiam pro alienis. -
Sed adverte decretum Alexandri VII (al-
latum n. 378, Dubt't. 3), ubi dec1aratum
fuit, abbates tantum pro suis ecc1esiis, non
vero pro alienis, etiam de licentia Ordì-
nariorum, posse benedicere calices, cam-
panas, etc., quibus adhibetur sacra unctio,
necnon vestes sacras. Idque confirmatum
fuit per aliud decretum noviter emanatum
a nostro Pontifice Benedicto XIV, ad in-
stantiam cardinalis Spinelli, archiepiscopi
Neapolitani.
382. - Quaeritur 2°. Quibus sit lt'ct'tum
tangere oasa sacra, corporalia aut ve-
stes?
Nemo dubitat, exceptis sacerdotibus . Soli sa-
et diaconis, quin aliis sit' mortale tangere cerdoti et
~l~~O~Oti~:
vasa sacra, dum continent Eucharistiam ; g e r e vasa
ut communiter dicunt (contra Ochaga- dum Eu·
charistiam
viam a) et Gobat) Sporer 7, Croix 8; et Pa- continent.
laus 9 cum Suarez, Filliuccio et aliis pas-
sim: ex can. Non oportet 26, dt'st. 23.
Difficultas est: an ùceat laicis sacra
vasa tangere dum Euchart"stt"am non con-
ttnent?
Gavant., Man. episcop., v. Abbas, n. 21 et 22... Aversa,
qu.ll, sect.13, v. Sexto . . Bordon., Resol.l?, n.1. . •Lib. 6,
part, 2, n. 353. - Gobat, tr.8, n. 327. - , Parr, 2, cap. 6,
num. 403..- e Loc. cìt., n. 360. - • Tract. 22, punct, 10,
n.18. - Suar., disp. 81, sect. 8.. FIU., tr.5, cap. 4, n.135.
f) Et sane S. R. C. deelaravit paramenta
pro Missae sacrificionondum benedicta,quam·
vis bona fide jam adhibita fuerint, benedio
cenda esse. Decreta authent., num. 3162,
ad 7.
381. - a) Immo etiam Ascanius Tamburi· -
nius, de Jure abbatum, tomo l, disp. 23,
qu. 13, dicit abbates exercentes pontificalia
posse indumenta etiam pro alienis ecc1esiis
benedicere.
382. - a) Ochagavia, de Euch., tr. 3,
qu. ult., conel. 2, id perspicue significat, seri·
bens: • Sacerdos vel laicus, etiamsi contin-
gant hoc sacramentum, non delinquunt moro
taliter, etiamsi in statu peccati mortalis illud
contingant ».
 374 LIB. VI. - TRACT.
Affìrmant Sotus, Henriquez b) et Fa-
gundez c), apud Croix l.
Et perquam fuse id defendit Tambu-
rinius 2 cum Soto, Bartholomaeo ab An-
gelo et Sà 3, qui sic ait: Sacra tangi a
laicis si.ne contemptu, aut nullum pecca-
tum est, aut levissimum.
Dum non Sed communissima et verior sententia
continent,
ca tangere negar, quam tenent Suarez 4, Bonacina 5,
laicis venia..
le. Laymann 6, [Contin.] Tournely 7, Holz-
mann 3, Habert ", Salmant. lO, Antoine 11 ;
et Palaus 12 cum Vasquez, Sanchez et Co:
ninck,
Hi docent laicos tangentes sacra vasa
peccare; sed non plus quam venialiter,
cum non reputetur haec materia gra-
Limitatio, vis j et minime, si adsit rationabilis causa,
secluso scandalo et contemptu. Et pro-
bant ex can. In sancta, de consecr., dist.l,
ubi dicitur : Indignum... valde est, ut sa-
cra Domini uasa, quaecumque sint, hu-
manis usibus serviant: aut ab alt'is (nota)
quam a Dominofamulantzòus, eique dica-
Quinam tis tractentur viris. Pro hujusmodi autem
l i c i t-e ea
tangant. sacratis viris intellìguntur non solum dia.
coni et subdiaconì, sed etiam acolythi;
ut patet ex can. Non lieeat, disto 23, ubi:
Non lieeat cuilibet ministeria tangere, nist'
Sotus.l in 4, dist.l3. qu. 2, art. 3.. 1 Lib. 6, parto 2, n. aiS.
- • Method. celebro Miss." lib. 1, cap. 2, § 1, n. 12. - Sotus,
loc. cit., v. Sed circa hoc qw;Je1'itur. - Bartholom., Exam.
confessar., dialogo 5, num. 321. - e V. Sacra, num. 3. ,-
• Disp.81, sect.B, v. Deinde.-· De Euch., qu. ult., punct.9,
num. 21. - • Lib. 5, tr.5, cap. 6, num. 19. - , De Sacrif.
Mi..., cap. 9, art. 2, seet. 8, qu. 8. - • De ·Euch., n. 375.
- • De Euch., part.2, cap. 13, qu. 2. - 1. Tr. 21, cap. lO,
b) Henriquez, tib. 9, cap. 28, n. 3,lit. y,
in comment., adducit Soti sententiamquin
de ea judicium proferat; sed in textu, lit. a
inferius scribit: «Saecularis tangere non po-
test, etiam quando caEx non eontinet San-
guinem '.
c) Fagundez, de lo praec. Eccl., tib. 3,
cap. 21, n. 28, negat quidem posse laicos.
tangere corporalia et calices,sed negat etiam
esse mortale citra irreverentiam et contem-
ptum ea tangere. Et addit: • QuandodOCtores
asserunt illicitum esse sacros calices..., cor-
poralia et patenas tangere, intelligendi sunt .
cum contemptu et de taetu immediato, non
de eo qui fit mediante aliquo velo serico aut
instrumento '.
d) Suarez, loc. cit., revera dicit: «Qui
[usus] videtur hoc etiam extendere ad ordi-
natos tantum in prima tonsura '. Sedconti-
nuo subdit: '. Quamquam nostra Societaspri-
III. DE EUCHARISTIA.
subdiacono aut acolytho in secretario vasa
dominica.
Insuper nunc possunt etiam ea tan-
gere tonsuratz~ ex consuetudine introdu-
cta; ut dicunt Suarez d), Tamburinius 13,
Croix e) cum Quarti, etc.; et idem docet
Benedictus XIV 14 cum Pasqualigo. - Id
quoque concessum est laicis regularzòus
sacristis ; ex privilegio Calixti III f) et
Sixti IV, apud Salmant. 15. Necnon mo-
nzalzòus sacristis ; ex communicatione
privilegiorum. Salmant. 16. - Et hodie po-
test dici, ex consuetudine hoc licere etiam
laicis oblatis Congregationum sacerdotum
saecularium sacristis, et omnibus qui in
habitu clericali ecclesiis inserviunt; hi
enim in ecclesia muneribus clericorum
funguntur. Saltem, dico, hos a culpa ex-
cusari; quia dum officium sacristae exer-
cent, semper adest aliqualis necessitas
sacra vasa tangendi,
Et idem quod dictum est de tactu sa-
crorum vasorum, dicendum est de tactu
corporauum; ut ait Merati g) cum Quarti II),
Pasqualigo II) et communi.
Minime autem peccant laici tangentes
vestes sacras aut alia non immediate at-
tingentia Corpus et Sanguinem Christi j
n. 127. - 11 De Euch., cap. 3, qu. 6, n. lO. - 1lI Tr. 22,
punct, lO, n. 13.. Vasq., disp. 233, cap. 4, n.37. - Saneh;,
Decal., lib. 2, cap. 43, num. 'Z7. - Con'nek, qu, 83, num. 249.
- 13 Method. celebro Miss., Iib. 1, cap. 2, § l, n, 9. - Quarti,
parto 2, tit. l, sect. 2, dub. 6. - ,. Notif. 34, num, 18. -
Pasqual., qu, 837, n. 7 et 8. - Sixtus IV, ap. Confetti,
n. 9, Beatissòme Pater• . '" Tr. 21, cap. lO, n. 130 et 131. - .
16 Loc. cit., n. 132.
vilegium habeat, ut nostri laici possint tan-
gere calices, si modo primam habeant tonsu-
ram; quod est signum hoc non simpliciter
licere omnibus •.
e) Croix, tib. 6, parto 2, n. 357, id tonsu·
ratis concedit, non obstante contraria, ut ait,
consuetudine.
f) Callixtus ID, oracul. vivae vocz's, n.3,
apud Rodriguez, Bullar. regul., concedit hoc
privilegiuID tangendi vasa sacra laicis regu·
laribus generaliter, non limitans illud ad aedi-
tumos dumtaxat.
II) Merati, parto 2, tit. 1, Nov. Observ.,
n. 16,' veniale esse ait si corporalia a laicis
tanguntur sine contemptu; immo addit, quam·
plures negare id esse peccatum si ex causa
fiato Et haec est ipsa sententia quam tenent
Quarti, parto 2, tit.l, sect. 2, dub. 6; et sect.3,
dub. 6; Pasqualigo, de Sacrif. novae legis,
qu. 838, n. 1 et 3.
CAP. m. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFIClUM. - DUB. V.
ut Palaus l, Suarez 2, Coninck h), Lay-
mann a et alii, ut supra: ex sententia (ut
bene ait Palaus) in praxi recepta. - Nec
obstat textus in can, Altaris et can. Ve-
stimenta, de consecr., disto 1, ubì hoc vi-
detur vetitum.. Nam dicit Suarez, nullum
ibi de hoc esse praeceptum; vel saltem,
inquit Suarez cum Glossa in can. Nemo,
de consecr., disto 1, v. Et vela, quod, si ibi
aliquod adest praeceptum, hoc usu est
abrogatum.
Quid de 383. - c Ac licet decens sìt, ut etiam
pyxide cet~.
risque vasis e pyxis sive ciborium, et luna seu sphae-
praeter ca-
licem et pa- « rula hierothecae, et quodcumque vas
tenam,
e continens et immediate tangens Eucha-
e ristiam, utì etiam (secundum Laymann 4)
e vasculum chrisma continens, benedica-
- tur (benedicere autem, praeter eain
e quibus unctio adhibetur, potest idem qui
e caetera ornamenta), curo in Rituali Ro-
e mano propria sit pyxidis benedictio; id
Idem est « tamen necesse esse negant Suarez, Hur-
de corpora,
libns, e tadus a), Lugo, Tamburinius 5: nec esse
« necesse ìmponere pyxidivas lineum be-
e nedictum benedictione corporalis.
Laicilicite Mat.eria e: Porro calix et patena confecta esse
tangunt sa- drlicis et
crlfi vestes, patenae, - debent ex auro, argento vel stanno,
« saltem quoad cuppam (adinittunt etiam
« aliqui ex plumbo): sed» non ex aereo
« Can. Ut calix, de consecr., dist. 1". [Vide
Tr. 22, punct.jo, 0.13.- 2 Disp. Sl,sect. 3, v. Tertium,
1 § 1, n. 3. - 8 Lìb. 6, parto 2, num.348. -" 9 Lib. 5, tre 5,
- 3 Lib. 5, tr.5, cap. 6, n. 20. - Palaus, loe. cito - Suar.,
loc. cito - .. Lib.B, tr.5, cap. 6, n. 22. - SU4r., disp, 81,
sect. 7, v. Tert'o obiter. - Lugo, disp. 20, n. 96.- 5 Method.
celebro Miss., Iib. 1, cap. 1, § 6, n. l. - • Loc. cit., § l,
n. 3. - Henriq., Iib.9, cap. 23, num. 2.. FaguHd., de l°
praec. Eccles., lib. 3, cap. 21, n. 13. - Granad., in 3 P.,
controv. 6, de Buch., tr. 14, disp. 12~ n. 3. - 'I Loc. cit.,
h) Coninck, qu. 83, num. 249, de hoc
silet.
383. - a) Gaspar Hurtadus, quidquid dicat
Busenbaum ex Tamburinio, oppositumomni-
no tenet; nam dlsp. 4, dijf. lO, adducit opi-
nionem quae negat pyxidem debere conse-
crari aut benedici, sed salum id de decentia ..
esse; et hanc sententiam eommunem appellat,
sed concludit: «Alii docent, et merito, debere
benedici..
b) Gavantus, parto 2, tit.l, n.l, lit./, nil
aliud habet quam Valentiae sanctum ac vene-
rationi haberi illum ex agatha calicem, «quo
dicunt usum fuisseChristum in ultima coena'.
Et ita etiam a Tamburinio citatur.
384. - a) Trullench ita sane a Croix cita-
tur; sed per consecrationemnon videtur aliud
intelligere nisi simplicembenedictionem;dicit
075
dieta n. 370, Dubit. 3, in fine]. e Quam-
« vis Tamburinius 6 cum Henriquez, Fa-
e gundez et Gavantus b) admittat etiam
e ex gemma, quae aeque pretiosa sit ac
« aurum vel argentum: modo species non
e: imbibat, nec sit periculum ne effringa-
c turo - Ac, licet rubrica praescribat ut
e saltem cuppa et superior pars patenae
« sit deaurata, ea tamen non obligare sub
« mortali, Granado; immo nec sub veniali,
«propter usum contrarium, vult Tambu-
« rinius 7,..
384. - Dubitatur 10. An pyxis debeat
consecrari?
Affirmat Trullench a), apud Croix 8. - Pyxis ve-
rius non est
Sed verius et communiter negant Lay- consecran-
mann 9, Bonacina lO, [Contin.] Tournely 11, da.
Roncagtìa 12; et Croix 13 curo Gavanto,
Pasqualigo et aliis passìm, Ratio, quia in
Pontifìcali Romano tantum habetur bene-
dictio de pyxide, nulla autem ibi mentio
fit de unctione chrismatis. Item in Rituali
Romano benedictio pyxidis adnotatur inter
eas quae non ìndìgent unctione chrìs-
matis.
385. - Dubitatur 2". Ae PYXt's debeat
saltem benedz'ci de praecepto ?
Prima sententia affirmat. Et hanc te- ]uxta alios,
de praece-
nent [Contin.] Tournely 14 cum Silvio; Sal- pto benedi-
mant.:" cum Gavanto a) et Reginaldo. Item cenda.
cap. 6, n. 22. - IO De Euch.. qu, ult., punct, 9, D. 23. -
11 De Sacrif. Miss., cap. 9, art. 2, seet. 8, qu. 7. - 151 De
Sacrif. Mis•. , cap. 6, qu. 4. - .. Lib. 6, parto 2, n. 348. -
Ga'IJant., parto 2, tit. 2, n. 3, lit. p. -' Pasqual., qo. 778,
num. 1. - 14 Loc. cit., qu. 7. . Silvius, qu. 83, art. S,
qu. 6, v. Quaeritur 5. - 15 Tr.5, cap. 4, n. 99.• Regin.,
lib. 29, n. 201.
enim, tib. 3, cap. 8, dub. 17, n. 4, pyxidem
Gonsecrari debere, sicut et consecratur ealix,
patena et corporale. Sed corporale non pro-
prie consecratur, sed solum benedicitur. Et
in fine dicit jura quae calicem consecrari
praecipiunt,« virtualiter etiam praecipiunt
hujus vaseuli consecrationem, seu benedi-
ctionem •.
385. - a) Gavantus, quem Salmant. huc
adducunt, scribit haec tantum, loc. cit., lit. p.-
«Decet pyxidem benedici, salt€;m ut corpo-
rale •. - Escobar pariter, tib. 21, n. 419.-
«Equidem valde decet, inquit, pyxidem be·
nedici... Assero tamen non esse necessariam
hujusmodi benedictionem, quia non exstat jus
illam praescribens... Ego moneremrubricam
observari, quia obligare saltem sub veniali
judico '.
 376 LIB. VI. - TRACT.
Durantus, Barbosa, Marchant et Dicastil-
lus, apud Croix l; item Benedictus XN 2
et Escobar a), - qui tamen putat omis-
sionem hujus benedictionis non excedere
culpam venialem. - Probatur ex rubrica
Missalis 3, ubi dicitur : Si (sacerdos) est
consecraturus plures hostias pro com-
munione facienda...r locat eas super coro
porale ante calicem, aut in alt"quo ca-
ùce consecrato vel vase mundo benedicto.
Praeterea probatur ratione, quiahoc valde
convenit: si enim corporale, in quo sa-
crae species ad modieum tempus manent,
benedici debet, quanto magis benedìcen-
dum est vasculum in quo diu noctuque
illae conservantur? Et ideo in Rituali
assignatur specialis benedietio pro taber-
naculo (ut ibi dicitur) seu vasculo pro
sacrosancta Eucharistia. - Accedit do-
ctrina D. Thomae 4, ubi, ad probandum
quod pertineat ad sacerdotem dispensa-
tio Eucharistiae, dicit: In reverentz'am
hujus sacramenti a nulla re contingitur
(sacramentum) nzSz' consecrata; unde et
corporale et cati» consecrantur, et simi-
lz'ter manus sacerdotts.
A Iii ne- Attamen secunda sententia negat. Et
ganl.
hanc tenent quamplures graves auctores,
nempe Suarez 5, Azor 6, Filliuccius 7, Bona-
cina 8, Silvester 9; Sporer lO cum Vasquez
et Pasqualigo; item Sotus b), Coninck,
Tabiena ac Nufìez, apud Escobar v, Et pro-
babilem putant Diana 12, ac Lugo 13 cum
5teph. Durantus, de Ritìb, Eccles., lib. l, cap. 16,
n.4.. Barbosa, de Ollic. et Potest. epìsc., alleg. Z7, n. 41. •
Petr, March., Tribunal, tomo2, tr.2, parto 2, tit.4; qu.2,
§ 4, dub. 6.. D;cast., tr. 5, de Sacrif. Miss., disp.4, dub.9,
n. 198.• 1 Lib. 6, parto 2, n. 848. - • Notif. 21 (al. 20),
n. 12. - • Parto 2, tit. 2, n. 3. - • 3 P., qu. 82, art. 3, eorp.
- • Disp. 81, seet. 7, v. Tert;o ob;tor. - • Parto 1, lib. IO,
cap. 27, qu.7. - , Tr. 5, cap. 4, num. 133. - 8 De,Eueh.,
qu. ult., punct.9, n. 23. - ti V. Eucharistia III, qu. 4. -
lO Parto 2, cap. 6, num. 401. - Vasq.) disp. 233, cap. 4,
b) Sotus, ab Escobar citatus ut refert S. AI-
phonsus, in 4, dist. 13, qu.l, art. 3, V. Ap-
pendt't autem, negat neeesse esse ut pyxis
eonseeretur. - Henriquez idem dicit, lt'b. '9,
cap. 28, n. 3,. et etiam Fagundez (qui cete·
roquin a Lugo non allegatur), de lo praec.
Eccl., lt'b. 3, cap. 22, n. 14,' et Bonacina,
loc. cito - Loco Stephani Fagundez, Lugo
citat Laymann, qui revera, lt'b. 5, tr. .5, cap. 6,
n. 22, dicit solum valde deeere ut pyxides
benedicantur.
c) Benedietus XIV, notif. 21, num. 12,
III. DE EUCHARISTIA.
Henriquez b) et Fagundez b). - Ratio, quia
(ut ajunt) de hoc nullibi habetur expres-
sum praeceptum. Nec Pontificale certos
nos reddit; cum ibi assignentur benedì-
ctìones etiam pro campanis et thecis reli-
quiarum, quae tamen non de praecepto,
sed tantum de congruentia benedieuntur.
Haec secunda sententia non videtur
improbabilis, saltem ob tantorum DD. au-
ctoritatem. - Sed primam probabiliorem
puto,quia conformior est rubricae et ra-
tioni: et ideo in praxi est consulenda, ut
recte dieunt Suarez 14, Filliuccius 15 et
Benedictus c).
Idem dicendum de circulo seu lunula,
ubi reponitur hostia consecrata, cum ex-
ponitur in ostensorio d).
386. - « VO. CORPORALE lineum », LVel
ex cannabe, ut probat usus; vide dieta
n. 375, Dubit. 3J « saltem quoad eam
« partem, qua hostiam vel calicem tangit,
« can. Consulto, de consecr., dist.T, (nam
« in extremitatibus potest esse sericum
« auro elaboratum), et benedù:tum ab epi-
«scopo vel privilegiato. Vide Compend.
« privilegior. Soc. Jesu 16. - Non tamen
« iterum benedicendum post lotionemnec
« nisi notabiliter rumpatur a). S. Thomas,
« Silvester, Bonacina 17, card. Lugo 18 et
« Gavantus 19: ubi addit ex Sà (et dicit
« esse communem), peccare mortaliter qui
e: utitur notabiliter immundo ». - Vide
notam parvam n. 376, V. In cap.
num.36, (eit. a Croix, n. 848).• Pasqual., qu. 778, n. 8,
(cit. a Croix, 10e. cìr.). - Coninck, qu. 83, 11. 245•• Tabiena,
v. Commumcare, 11.57.. Nufies, qu. 83, art. 3, dub. 5.•
11 Lib. 21,11.417.- " Part.2, tr. 15, resol. 2. _18 Disp.2O,
n. %. - " Disp. 81, seet. 7, v. Tertio obiter. - .. Tr. 5,
cap. 4, n. 133.- 18 V. Benedicere, § 2. - S. Thom., 3 P.,
qu; 83, art. 3, ad 7. - Si/vest.,v. Corporalia, l1um. 8,
qu. 2. - " De Euch., qu. uit., punet. 9, 11. 24. - 18 Disp. 20, .
num. 76. - !tI Parto 2, tit. 1, num.1, lit. q• • Sà, v. Sacra,
l1um.5.
immo dicit magis probabilem esse ac te·
nendam.
d) Ad dubium: «An et quandobenedi-
eenda sint pyxis, purificatoria, ostensoria vel
saltem lunula, quae immediate inserviunt
sacramento plus quam alia: quae habent in
Missali propriam formam benedictionis?
S. R C., die 16 Nov. 1649, respondit: « Servano
das esse rubricas '. Decr. auth., n. 926, ,ad 5.
386. - a) S. Thomas et Lugo dicunt debere
esse lineum; Gavantus vero negat benedi-
cendum eSSe post lotionem.
CAP. Ili. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. V.
Celebrare Notandum l°; quod celebrare sine coro
sin e coro
porali ve1 porali aut cum eo non benedicto nequit
cum nen be-
nedicto, per excusari a mortali, nisi gravis urgeat ne-
se 1ethale.
cessitas celebrandi. - Certum est apud
omnes. Vide Suarez l et Croix 2.
Corporalia, 381. - Notandum 2". id quod spectat
a qnìbus la-
vanda, ad lotionem corporalìum. - In can. Nemo
Secunda 40, de cons., disto l, Clemens Papa duo
senten t i a,
non impro- statuit: primum, ut sacrae pallae tantum
ba bi li Si
prfor, pro- a dìaconìs a) laventur; secundum, ut lotio
babilior et
consulenda. mittatur in sacrarium.
Quod adprimum pertinet, dicunt Sua-
rez 3, Merati b),' et Croix 4 cum Bonacìna,
quod, licet convenìentìus sit secundam
Idem di- et tertiamlotionem pallarum (id est, ut
cendum de
!unula. explicat Suarez C), corporalium, parvarum
pallarum et purificatoriorum) fieri a per-
Requiritur
corporale sona sacrata; tamen nullum est peccatum
ex lino ve! si illae fiant a laicis. - Prima autem lotio
cannabe,
omnino debet fieri a diaconis vel subdia-
conis, quia hodie horum Ordo inter sa-
eros numeratur et (ut communìter docto-
res ajunt) hoc est peculiare officium sub-
diaconi. Immo probabiliter dicit Croix 5
cum Suarez d) et Pasqualigo e), posse hanc
primam lotìonem fieri etiam a clerico
tonsurato; dum in dieto can. Nemo dìcì-
.tur: Diaconi cum humt1i'bus minzStrts la-
vento Hodie autem c1erici tonsurati jam
ex consuetudine inter inferiores clericos
numerantur, ex qua eis permittitur sacra
vasa tangere f).
Utrum autem peccaret mortaliter lai-
cus qui hanc primam lotionem faceret?
1 Disp. 81, sect, 6, v. Secundo. - • Lib. 6, parto 2,
nUm. 833. - • Disp. 81, seet. 8, v. Quarto. - • Loc. cìt.,
11. 884.. Bonac., de Euch., qu. ult., punet. 9, n. 22. - • Loc.
cito - 8 Parto l, tr. 8, diff. 29, n. 5. - Quart'~ part.2, tit. 1,
seet. 8, dub. 6, i. f••' Pasqual., qu. 796, n. 3•. , .Part. 2,
387. - a) Cum humilibus ministris, 1J.t
notat ipse S. Alphonsus paulo inferius.
b) Merati, parto 2, #t. l, Nov. Observ.,
n. 16, de sola prima lotione loquitur.
c) Suarez, loc. cit., per pallas illas intelli·
git eorporalia et purificatoria; sed ibz'dem,
v. Tandem, dicit pallam esse veluti partem
eorporalis.
d) Suarez, loc. cit.; V. Quarto eum V. Ter·
tium, haec dicit de seeunda lotione.
e) Pasqualigo, qu. 794, n. 2, quidquid
dicat Croix, id eonceditclericis qui minoribus
ordinibus sunt initiati.
f) S. R. c., ad dubium: .Utrum moniales
seu piae feminae vitam eommunem sub re-
gula degentes possint eum licentia Ordinarii
377
- Affirmat Villalobos 6. Sed communius
Croix g)/ ac Quarti, Pasqualigo, etc., apud
Merati 7, censent id esse tantum veniale';
et nullum, si justa causa fieret.
Quoad secundum vero, putat Croìx Aqua lo-
tionis in sa-
cum Pasqualigo, nullum esse peccatum
si aqua lotionis non in sacrarium, sed in ~:òjici~:d~
locum decentem projieeretur. - Sed omni-
no tenendum est oppositum cum Merati:
dum in praefato textu Nemo expresse di-
citur quod foras ejicere lotioneni erit ope-
ranti peccatum. Et Silvester apud Suarez
dicit quod huie nulla contraria consuetu-
dine derogari potest, Id tamen intelligitur
tantum pro corporalibus, pallis et purìfì-
catoriis; licet enim in .textu idem dicatur
de lotione albae et mapparum altaris, at-
tamen recte ait ibi Glossa 8: Huz'c hodie
derogatum' est consuetudine generalt:
388. - « VIO. PALLA ìtem linea, qua Requiritur
palla ex Ii-
« parte calìcem tegit (superiore enim parte no ve! can..
« potest auro constare vel serico); quae nabe.
« cum habeat communem cum corporali
« benedictionem, utpote cujus pars anti-
«quitus fuìt; pro eodem servire posse
«docet idem card. Lugo S,si sit satis
- capax :o.
Palla debet esse ex lino, ut requiritur
in rubrica lO; vel ex cannabe, ut diximus
de corporali (n. 375, DuM. 3). - Unde
bene advertit Merati a), non bene agere
qui adhibent pallam de papyro aut' drappo
serìco. Immo, in decreto S. Congregatìo-
nis die 22 Januarii 1706 b) apud [Contin.]
tit, 1, Nov. Observ., n. 16. - Crotx, lib.6, part.2, n.884•.
Pasqual., qu. 795, num. 9. - MeraN, part.2, tit.1, Nov.
Observ., n. 16. - Si/vest., v. Corporalia, qu. 1•• Suar.,
disp. 81, seet. 8, v. Quarto. - 8 In V. Et vela, lit. Z. -
• Disp. 20, n. 76. - 10 Parto 2, tit. 1, n. 1.
abluere corporalia, pallas et purificatoria?
respondit, die 12 Sept. 1857: «Negative-.
Decr. auth., n. 3059, ad 26.
g) Croix, loc. cit., n. 334, negat tantum·
modo esse mortale.
388. - a) Merati,parto 2, #t.l, Nov. Observ.,
n. 15, istud non habet.
b) Deeretum istud habetur in Decr. auth.
S. R. C., n. 2067, ad 6, sub die 22 ]anuarii
1701. Novissime tamen, die 17]ulii 1894, S. C.
ab illa prohibitione reeessit, et declaravit pal-
lam a superiori parte panno serico, aut ex
auro vel argento et acu depicto eoopertam
«permitti posse; dummodo palla linea sub-
nexa calicem eooperiat, ae pannus superior
non sit nigri eoloris, nee referat aliqua moro
 378 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. m. - DE EUCHARISTIA UT BST SACRIFICIUM. - DUB. V. 379

parte possit Tournely l, dictum fuit: In sacrificio Mis-

Inquanam nem immutavit. - Non minus vero pro- Aeque pro-
babili re'r
hoc privìlegìumsìve ususapprobatus fuit tcwe in calicem) si separatim purificatoria
e~e ex se- sae non est adhibenda palla a parte su- babiliter negat Sotus 8 ; item Manuel h) et negatur. a Clemente VII J), sed omnes sacerdotes benedicantur.
rfco vel acu
picta.
.
pertors d .
rappo sertco cooperta. Q '
uamvis Moure h), apud Escobar h)/ ac Rodriguez h), exteri possunt i11is uti k), quìa haec non Sed communiter et probabilius negant Probabi·
lius alii Ile-
Pater Suarez 2 putat non esse vetitum apud Croix 9. Ratio, quia, tametsi Ecc1e- est additio, sed potìus quaedam accessìo Gavantus 4, Suarez 6, Palaus 6, Salmant. 7, gantò
adhibere pàllam tantum exteriori parte sia eadem benedictione statuerit benedici ad Romanum ritu'ln ob majorem decen- Lugo 8, Croix t, Bonacina lO, Roncaglia 11 et
sericam vel auro elaboratam. Corporale pallam ac corporale, eo quod il1a mora- tiam, utque commodius fragmenta colli- [Contìn.] Tourne1y~S cum Silvio qui b), dicit
vero dicit tantum in extremitatibus posse liter pars corporalis censetur; tamen, cum gantur. Hinc censet Merati cum Pasqua- hanc benedictionem fieri tantum de con-
auro vel serico ornari; et hoc probabile hodie palla sit separata a corporali, non ligo, unumquemque posse hanc observan- venìentìa, Ratio, quia in Rituali nulla
est, cum in rubrica 8 dieatur: Corporale..., eadem ratio reverentiae currit pro cor- tiam sequi; refertque cardinalem Baro- adest benedictio propria de purificatoriis,
quod ex lino tantum esse debet, nec serico porali quod immediate tangit sacras spe- nium id suasisse alicui ad praxim. sicut nec veli nec bursae c). Gratis autem
vel auro in medio (nota) intextum, sed cìes; quam pro palla quae non tangit. Requiritur 389. - c VIIo. PURIFICATORlUM item li- asseritur eamdem benedictionem quae
Palla bene- purifica.
dicenda be- totum album. - Palla autem benedicenda Dieunt autem Sporer lO et Croix 11 cum Quid fa· torium li- c neum: non tamen necessario benedietum, adhibetur pro mappis, aptandam esse pro
nedictione neum.
corpcralis. est cum corporali eadem benedietione; Gobat, quodsi palla desit aut per qua- ciendum, si
palla desit. c ut (contra Laymann) docent Suarez, Ga- purificatoriis;· cum pro bis nullo modo
ut communiter docent Gavantus 4, Sua- drantem exspectari debeat, poterit loco c vantus et card..Lugo: neque ulla repe- possint verificati verba orationis, quae
rez c) / et Tournely d) cum Quarti d) et ejus adhiberi aliud corporale, aut hoc o: ritur in Ritualibus ejus benedietio ». habentur in Rituali,· nempe: consecrare
Vasquez e), qui contrariam opinionem im- deficiente, purìfìcatorium aut bursa. Quaeritur: an purtjicatorium si't bene- dignerts haec 'linteamt'na ad tegendum
probabilem putant. Dicit autem Gavantus i) quod illi qui Quid de dicendum? involvendumque altare Filit tUt: Hinc
usu duplicis
An vero sit mortale celebrare sine adhibent duas pallas, unam pro calice, pallae. AHi dicunt
purifica-
Affirmant Laymann l; item Franciscus non sufficit (ut ajunt contrarli) mutare
palla, aut cum ea non benedicta? alteram pro hostia, non sunt quidem re- torium be- Lugo et Fagundez a), apud Escobar 2: qui solam vocem altare in calicem,' sed etiam
Necessaria n e d i c e n-
et b e n ed i- Affirmant probabiliter Suarez f), Fil- prehendendi, sed non imitandi sine pontifi- dum. huie opinioni adhaeret tamquam tutiori, oporteret mutare verba tegendum invol-
cenda J'ro-
b a b i Lì t e r
liuccius 5, [Contin.) Toumely? cum Quarti; cia facultate; haec enim esset additio ritus licet contrariam etiam tutam vocet. - vendumque in abstergendum: quod esset
sub morta-
li.
et Escobar 7 cum Vasquez g), Reginaldo. vetita a S. Pio V. Et huie opinioni adhae- Ratio la. quia, ut dixit D. Thomas 8, hoc potius novam orationem conficere quam
Ratio, quia olim palla erat ipsum corpo- rent Quarti et Megalius, apud Merati 12. sacramentum a nulla re contingi debet, mutare. - Dicunt tamen Salmant. d) quod,
rale, quo calix operiebatur. Unde, licet Unde dicunt sacerdotes hanc facultatem nisi consecrata. Ratio 2". quia rubrica licet non sit obligatio benedìcendì purifi-
hodie palla sit ab illo separata, tamen est a Pontifice non habentes non posse has praecipit benedici mappas altaris; ergo catorium, tamen ipsum licite benedici
aeque necessaria et benedieenda ac cor- duas pallas adhibere. - Sed Molfesius, tanto magìs benedieendum purìfìcatorium, potest,
porale; et Ecc1esia, separatìonem permit· Pasqualigo, Silos et Magius, apud Merati 18, quod forte potest tangere reliquias San- Si autem purificatorium non facile guid,"i
de8it purifi·
tendo, nihil circa materiam et benedictio- tenent quod non solum Theatini, quibus guinis. - Nec obstat quod in benedictio- haberi possit, probabiliter dicunt Wi- catorium.
nìbus non reperiatur peculiaris benedietio gandt 18; ac Suarez e), Sporer, Aversa e)
1 Cap. 9, art. 2, sect. 8, qu, lO. - t Disp, 81, sect.6, cap. 6, n.399. - U Loc, cito - Gobat, tr. 3, n.316 et seqq, _ quoad purificatoria; nam pro iis sumitur et Gobat, apud Croix 14, licitum essesìne
v. Secundo,etv.Tandem. - 8 Part.2, tit.l, rr. L - 4, Parto 2, Quarti, parto 2, tit. 1, sect, 3, dub, 4. ' Megal .. Variar.
tìt.j , n.. 1, Iit, q. - ~ Tr. 5, cap. 4, n. 125. - 8 Cap. 9, art. 2, resolut.l99. - l i Parto 2, tit.1, Nov. Observ..n.13. - Molfes., benedictio linteaminum, mutata voce al- eo celebrare; ejusque loco adhiberi posse
sect, 8, qn. lO. - Quarti, parto 2, tit. 1, sect, 3, dub, 2. - parto 1, tit. 9, cap. lI, n.63. - Pasquai., qu. 793, a n. 3. _
7 Lib. 21, n. 431 et 432. - Regin., Iìb. 29, n. 195. - s In 4, Silos 3 Hist. clericcrvregular., Iib, 9, tomo 2, fol, m.· Magius) MeraJi, 100. cìt., num. 13. - Pasqua/., qu, 793, num, 8. Traet. 5, cap. 4, n. 85. - 8 Loc .. cito - i Lib. 6, parto 2,
'1
disto 13, qu, 2, art.5. -' Lib. 6, parto 2, n.332. - " Parto 2, GaIateus religios., disquis, 20, n. 6 et 8.• 18 Loc, cìt., n.ta. - Laym., lib. 5, traete 5, cap. 6, nume 12, VI. - SUar" num. 331. - " De Euch., qu, ulr., punct, 9, num, 22. -
disp. 81, sece, 8, v. Quarto. - Gavant., parto 2, rìt, 1, U De Sacrif. Miss., cap. 6, qu. 4, v. f. - l i Cap. 9,
num. l, lit. i. - Lugo, disp. 20, n, 76. - 1 Loc, cito - artico 2, sect, 8, qu, 9.. Si/vius, qu.83, artico 3, qu, 6,
Frane. Lugo, de Sacram., .Iìb, 5, cap. 7, qu, 4, num. 36. - V. Quantum. - l i Tract. 15, num. 64. - sporw, parto 2,
tis signa ». Decr. auth, S. R. c., n. 3832, pallae, sive cum corporali, sive sine illo bene- • Lib. 21, num. 434. - • 3 P., qu. 82, artico 3, corpo - cap. 6, num. 400.. Gobat, tract. 3,num. 314. - " Lib. 6,
ad dub. 4. dicantur, formulam benedictionis recitandam , Loc. cito - • Loc. cit. - • Tract. 22, punct. lO, n. 2. - parto 2, n. 381.
c) Suarez, loc. cit., V. Tandem) dicit pallam esse prout jacet. Decr. auth.., n. 3524, ad
esse benedicendam c sicut corporale, quia est dub.3.
veluti quaedam pars ejus ». f) Suarez, disp.81, sect. 6, V. Secundo) id
d) Contin. Tournely, loc. cit., qu. lO, scri- asserit, c supposito tamen quod corporale non j) Clemens VII, in bulla Exponi nobt"s, de b) Scilicet Continuator Tournely.
bit: « Licet... eam velut quoddam corporale sufficit ad cooperiendum calicem». die 24 ]un. 1524, (Bullar. Rom. Mainardi) qua c)Et hanc S. Alphonsi sententiam am-
minus a majori separari permiserit Ecclesia, g) Vasquez non satis recte citatur ab Es- approbat Congregationem Theatinorum, in plexa est S. R. C., dum die 7 Sept. 1816, ad
nihi! tamen in reliquis circa materiam aut cobar; negat enim dumtaxat, disp. 233, cap. 3; universum concedit § 4, ut possint statuere quaesitum: c An purificatorium benedici de-
benedictionem immutavit ». - Et fere eadem n ..24, pallam esse posse ex serico, aut ex alia quaecumque pro Missis celebrandis c licita beat?» respondit: • Negative». Decr. auth.,
habet Quarti, parto 2, tit. 1, sed. 3, dub. 2. materia quae non sit linum. tamen et· honesta, rationabilia et bonis mori-, n. J!572, ad 12.
e) Vasquez, dz"Sp. 233. cap. 3, n. 24, ait: h) Manuel Rodriguez, Sum., parto 1, bus et sacris canonibus non contraria». Quae d) Salmant., tr. 5, cap. 4, n. 85, id per-
c Improbabile tamen existimo ex serico aut cap. 247, n. 19, conci. 18,. Fernandez de cum Romano Pontifici exhibita fuerint, « Apo- spicue innuunt, requirentes ad Missaecelebra-
alia materia, quae non sit linum, eam fieri Moure, Exam., parto 3, cap. 5, § 12, n. lO, stolica auctoritate approbata et confirmata» tionem purificatorium, • non tamen ex obliga-
posse; nam parva palla qua calix operitur... asserunt pallam posse esse ex serico aut ex sunto tione benedictum.
censetur illa pars corporalis quae antiquitus alia materia quae linum non est; ex quo k) Magius addit: In ecc1esiis Theatinorum. e) Suarez, disp. 81, sect. 8, V. Quarto,negat
plicabatur, ita ut jam palla corporalis in duas Escobar, tib. 21, n. 430, colligit juxta eorum 389. - a) Fagundez male citatur ab Esco- tantum purificatorium de necessitate benedi-
partes divisa sit: et in eam quae extenditur sententiam, pallam non esse necessariam. bar; contrarium enim expresse tenet, de cendum, et addit c prohibitum esse uti hujus-
super .altare, et in eam qua calix operitur». i) Gavantus, parto 2, tit. 1, n. 1, lit. m, lo praec. Ecc/., tib. 3, cap. 21, n. 30, seri- modi rebus sacris ad communes seu profa-
- De benedictione pallae, S. R. C. die 4 Sept. negat reprehendendos esse aut imitandos eos bens: c Non opus est ut benedicta sint, sicut nos usuS». - Et idem habet Aversa, qu. 11)
1880declaravit pallam posse benedici sepa' qui .duplici palla utuntur, «approbante, ut opus est ut sint corporalia, quia non tangunt sect. 13, V. Item ad,. et V. 5. Ratione hujus.
ratim. a corporali; sed sive una sive plures ajunt, Summo Pontifice». Sanguinem Christi immediate». Et pro hoc tantum asserto citantur a Croix.
 380 LIB. VI. - TRACT.
strophiolum mundum, quod postea ad
profanum usum non adhibeatur.
Requiritur 390. - « Vlll", Sub gravi peccato MIS-
Missale sub
gravi. e SALE, canonem saltem continens; ut
« habet Bonacina et alii communiter. -
« Etsi Ledesma et Laymann a) doceant,
«in gravi necessitate licitum esse cele-
<brare sine libro ei qui moraliter sit certus
e: se non erraturum. Et sic cardinalis de
«Lugo l cum Diana, etc., probabiliter excu-
«sat eum qui propter visus debilitatem
« legere non potest lO. - Tabella autem
secretarum non requiritur ex praecepto
sed tantum ad majorem celebrantium
commoditatem; ut bene ait Gavantus 2.
Quaeritur: an liceat unquam sacerdo-
tibus celebrare sine Mt'ssali?
Juxta a- Prima sententia negato Et hanc tenent
l i o s, n u n-
'luam licet [Contin.] Tournely 3, Habert 4; item Na-
sme Missali
celebrare. varrus et Henriquez, apud Palaum 5; ac
Coninck, Fagundez, apud Escobar 6: etiam-
si aliquis firmiter sciat memoriter quae
dicenda sunto Ratio, quia in re tam gravi
vitandum est omne errandi periculum,
quod recitando memoriter semper timeri
potest. - Idque videtur confirmari ex eo
quod S. C. Conc. (ut fert Benedictus XIV 7)
licentiam impertiendo alicui sacerdoti cae-
cutienti celebrandi in festo duplici Missam
de B. Virgine, et die feriali Missam pro
defunctis, hanc solet clausulam apponere:
Quod non sit omnino caecus et memoriter
non recitet,
Secunda vero sententia communissima,
quam tenent Lugo 8, Laymann 9, Pa-
Bonac., de Euch., qu. ult., punct, 9, n.SO. - Petr, de
I.eùsm., de Euch., cap. 20, conel. 8, v. His la",en, -
l Disp. 20, num. 78.. Diana, parto 2, tr, 14, resol. 46. -
• Parto l, tit. 20, n. 1, lit. Il. - • De Sacrif, Miss., cap.9,
art. 2, sect. 9, qu, 2. - , De Euch., parto 2, cap. 18, v. f.
v. Denique. - Navar.} Man•• cap. 25, n. 84. - Henriq.}
Iib, 9, cap. 29, n. 7.. • T. 22, punct, lO, n. 4. - Coninck,
qu.88, n. 251, i. f. - Fagund., de l' praec, Ecci., lib. 8,
cap. 21, n. 28.. • Lib. 21, n. 462. - -t Notif. 84, n. 5. -
• Disp. 20, n. 78. - • Lib. 5, tr, 5, cap. 6, n.17. - 19 Lcc.
cit., n. 4. - 11 Disp. 233, cap. 3, n. 26 et 27. _ 12 Pjlrt. 2,
390. - a) Laymann, lib. 5, tI'. 5, cap. 6,
n. 17, dicit posse c in casu aliquo ».
b) Suarez, disp. 81, sect. 6, V. Quarto,
scribit: « An ... in eo casu esset peccatum id
facere, aliorum judicio relinquo; nam ego
propter multorum auctoritatem licentiam dare
non audeo; et aliunde sufficienter rationem
peccati non invenio».
c) Lugo, disp. 20) n. 78, dicit eoslibrum
III. DE EUCHARISTIA.
laus l0, Suarez b), Vasquez 11, Diana 19; Co mmu-
nissime et
Escobar 13 cum Aversa; Sporer 14; Sal- probabili.
ter aftirma·
manto 16 cum Villalobos, Ledesma; et tur aliqnan-
Croix 16 cum Verjuys et Gobat, probabi- do licere.
liter dicit posse quandoque sacerdotem
celebrare sine Missali, si hoc facile non
posset habere, et ob praeteritam expe-
rientiam abesset morale periculum er-
randi. - Hinc probabiliter inferunt Lugo, .Excusatur
caecutiens
Palaus, Vasquez, Salmant. et Escobar, memoriter
licite celebrare sacerdotem, qui ob visus Missam re-
eitans,
debilitatem memoriter Missam recitat :
modo discernat calicem et hostiam quan-
tum sufficit ad evitandam irreverentiam:
et modo ad notam effugiendam habeat
Missale in altari vel alium librum loco
ipsius; ut ajunt Croix 17 cum Gobat; et
Salmant. 18 cum Lugo c) et Palao c). - Per
c1ausulam autem quae solet a S. Congre-
gatione apponi (ut supra), non satis pro-
batur hanc secundam opinionem tamquam
improbabilem rejici: tutius tamen semper
erit hanc facultatem a S. C. obtinere.
Certum autem est apud omnes, sacer- Sacerdoti
doti penitus caeco illicitum esse cele- penitus eae-
co il1icita
brare: quamvis referat Benedictus 19 die celebrarìo.
23 Augusti 1727 Sacram Congregationem
Concilii hanc licentiam concessisse cui-
dam parocho pauperi ex speciali gratia,
cum assìstentia, tamen sacerdotis.
Sacerdos autem ritus Romani graviter Quid de
usu Missa-
peccaret, si uteretur Missali regularium lis alterius
ritus,
etiam in eorum ecc1esiis, vellocorum qua
transit, dicendo Missam diversi ritus; ut
recte censet Croix cum Pasqualigo d),
tr. 14, resol, 46. - lS Lib. 21, n. 464•• Aversa, qu. 11,
sect. 18, v. Requiritur quoque. - 14 Parto 2, cap. 6, n.888••
" Tr, 5. cap. 4, n.87. - VilIal., parto 1, tr.8, ditr.26, n.5. -
Petr, ù Ledesm., de Euch., cap. 20, concI. 8,v. His tamen;
- "Lib. 6, part.2, n. 368•• Verjuys, Pastoral., tr, 8, art.7,
n. 6. • Gobal, tr, 8, n. S04. - Lugo, disp. 20, n. 78. -
Palaus, tr.22, punct, lO, n. 4. ~ Vasq., disp.288, cap. 8,
n.27. - Salmant., tr, 5, cap. 4, n. 87. - Escob., lib. 21,
n. 464. - 17 Lib. 6, parto 2, n. 864.• Gobat, tr, S, n. 302. -
16 Loc. cit., num. m.- 1ll Notif. 34, num.5. Cfr. Thesaur.
Resolut. S. C. c.. anno 1727. - Croix, 1oc. cit., n. 867.
habere «propter decentiam.». - Palaus vero,
tI'. 22, punct. lO, n. 4, ex Vasquez, quem
non reprobat: • Expedit librum Missalis prae-
sentem habere ».
d) Pasqualigo, qu. 207, n.7 et seqq., ne·
gat sacerdotem ritus Romani posse uti ritu
regularium, nisi necessitas excuset; sed n. 4)
dicit advenam posse sequi ritum proprium
alicujus ecclesiae diversum a Romano, modo
CAP. III. - DE EUCHARlSTlA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. v. 381
Quarti d) et Aversa d), contra Palaum e) sed cum Missali Romano et de communi.
et Praepositum e) ex decreto S. C. 19 No- Ita S. C. Rituum g), annuente Clemente XI,
vembr. 1622 apud Gavantum l. Hoc tamen die 1 Decembr. 1717, apud Pittonium 8.
intelligitur, si talis sacerdos posset ritum 391.- e IXo. MINISTER (secundum Navar-
:;:~~~t~
suum servare: nam alias, licite posset uti « rum a), Fagundezw et Zerolaw, submor- masculus.
peregrinus ritu et Missali illius dioecesis e tali) et quidem masculus. - In necessi-
in qua reperitur; ut probabiliter ait idem e: tate tamen gravi, V. gr. dieifesti vel dandi
Croix f) cum Coninck f), Tamburinio f) « viaticum, posset quis sibi respondere,
et aliis communiter. - Olim Missalia e inquit Sà b), Bonacina c), et Piana' ex
habentia in canone pro rege nostro, erant « aliis. In quo casu, etiam feminam adhi-
suspensa; sed hodie recte dicit Croix 2 - berì posse docet Nuàez 5 et Silvius d)
cum aliis recentìoribus, in hoc non esse « (idque quibusdam Belgii partibus con-
faciendum scrupulum ex consuetudine in- - suetudìne inductum esse docet Mar-
troducta. « chant 6): contra communem apud Lay-
Confessarii autem et capellani monia- « mann, Fernandez et Diana 7, Tamburi-
lium possunt quidem dicere Missas San- « nium 8 et Marchinum 9, qui vult id esse
ctorum de quibus ipsae recita.nt Officium, e mortale. - Ministrante tamen circa al-
non tamen Missas proprias illius ordinis, e tare viro qui nesciat respondere, mo-
1 Part.B, tit. lO, n. 16, v. lntellzge. - Il: Lib. 6, part, 2, qu. lO. - Laym., lib. 5, tr, 5, cap. 6, n.18. - Fernand.
n.869. - e De Sacris Rìtib., n. 1869 (in 2- edìt., n.1768).- de Moure~ Exam., parto 3, cap. 5, § 4, n, 7. - 'l Parto 2,
• Parto 2. tr, 14, resot, 48. - • Qu. 88, art. 6, dub, 1 bb, tr. 14, resol, 44. - • Method. celebro Mi ss,, lib. l, cap. 7,
v. Dico tamen primo. - 6 Resol. pastor., tre 4. cap. 5, § 5, n. 2 et 8. - • Tr, 8, parto 8,.cap. 15, n. 8.
talis ritus proprius sit toti illi ecclesiae. - sacerdotes, tam saeculares quam regulares,
Et idem habent Quarti, part.L, Ut.14, dub. 2,. ad ecclesiam confiuentes vel ad oratorium
Aversa, qu. 11, sect. 12, V. Decimo. - Et publicum, Missas quum Sanctorum tum Bea-
ipse Croix consentito - Quarti autem subdit torum, etsi regularium proprias, oninino cele-
de casu necessitatis: Si est modica dìversìtas brent, officio ejusdem ecclesiae vel oratorìì
in ritu regularium posse ei se accommodare; conformes, sive illae in Romano sive in re-
secus, si sit magna diversitas, et non possit gularium Missali contineantur, exclusis tamen
facile et sine erroris periculo sese illi accom- peculiaribus ritibus ordinum propriis. - Si
modare. vero in dieta ecclesia vel oratorio, officium
e) Palaus scilicet, tr.4, disp. 1, punct.5, ritus duplici inferioris agatur, unicuique ex
§ 4, n. 5 et seqq., loquitur de Missis quae celebrantibus liberum sit Missam de requie
conceduntur aliquibus regularibus; et si ejus- peragere vel votivam vel etiam de occurrenti
modi Missa sit propria, ìnnuìt neminem exte- feria: iis tamen exceptis diebus, in quibus
rum posse eam celebrare; si vero sitvotiva, praefatas Missas rubricae Missalis Romani
longe probabilius esse ait quemlibet posse vel S. R. C. decreta prohibent s , Decr. auth.,
eam celebrare. - Praepositus, qu. 83, art. 5, n.3862.
n. 190, ait advenam posse in ecclesiis sive 391.- a} Navarrus, Consit., Ub.1, consil. 6)
regularium sive saecularium earum se ritui de corpore vz"tiaUs,. Zerola, Prax. epz·scop.,
accommodare. tomo 2, V. Missa, § Tertio, dicunt contra posse
f) Croix, lib. 6, parto 2, n. 368, haec seri- sacerdotem celebrare solum sine ministro.
bit: • Peregrinus qui servat ritum Roma- - Quod Fagundez, de lo. praec.Ecct., lib. 3,
num, sive saecularis sive regularis, licite uti- cap. 21, n. 5, admittit et intelligit ex gravi
tur ritu et Missali dioecesis in qua reperi- causa et justa necessitate.
tur -. - Et ita etiam tenent Coninck, qu. 83, b) Sà, V. Missa, n. 18 (in edito genuina),
n. 268;' et Tamburinius, Meth. celebro Miss., absolute scribit: c Potest quis, si desit mini-
lib.2, cap. 5, § 2) n.19 et seqq. Quibus Tambu- ster, ipse sibi respondere in Missa».
rinius addit celebrantem in ecclesia regula· c) Bonacina, de Euch., qu. ult., punct. 9,
rium, posse in casu necessitatis sequi Missale n. 33, id admittit ad viaticum infirmo mini-
hujus ordinis, pensata gravitate causae, diver- strandum; sed n.34, de die festo ut ipse sa-
sitate ritus magna an modica, scandalo, etc. cerdos praeceptum impleat, «non facile admi-
g) Decretum istud, quod reperiebatur apud serim -, inquit.
Gardellini, n. 3904,. expuD(;tum est in edi- d) Silvius, qtf. 83, art. 5, V. Si autem
tione authentica decretorum S. R. C. Hodie femz'na; et Opusc. VI, V. Missa VI, id con-
vero ex novissimo decreto ejusdem S. C. de cedit, modo femina procul ab altari respon-
die 9 ]ulii 1895, a Leone XTII, die 9 Decembr. deat, neque ad illud pro quacumque re ac-
ejusdem anni, approbato: .Omnes et singuli cedat.
 382 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTlA. CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. V. 383
« nìales ex choro respondere non esse nely 8; et Salmant." cum Dicastillo, quod, et Bellarminus "), Laymann, Sotus et alii cohab. cleric., ubì feminis omnino inter-
" prohibitum notat card. de Lugo et Tam- coepta Mìssa, maxime si sit facta oblatio, communiter, apud Escobar X, hoc intelligi dicitur celebranti ministrare. Et ideo bene
In Missis
" burìnìus 1; ubi etiam cum Henriquez et permittitur celebranti pergere sine mi- privatis de Missa solemni - In Missis tamen prz: advertit Laymann 6 quod urgente neces-
unus suffi.. vatt"s (ait D. Thomas) su1fiCt~ unum habere
"Hurtado permittit celebranti, Missam nistro, si iste abscesserit, et de brevi non cito sitate satius est celebrare sine ministro,
« coeptam prosequi sine ministro, si hic revertatur. mznt"strum, qui gerit personam totius po. quam cum femina ministrante e).
« forte abìit, et aliquantulum exspectatus Probabiliter etiam dicunt Salmant. lO Non nimis
curandum
pult" catholtCz~ ex cujus persona sacerdoti 393. - «xo. CRUCIFIXUS (nisi sit expo- Requ ìrìtur
« non revertatur lO. quod celebrans non faciat scrupulum, si de errori.. pluraliter respondet. « sìtum Venerabile Sacramentum): non
crucifi:xu.s
in altari
bus mini-
Dubitatur l°. Quale peccatum sit cele- minister male pronuntiet; nec facile coro stri. 392. - Dubitatur Z'. An sacerdos cele- « tamen sub obligatione gravi. Idem est
brare szne mznz"stro? rigat errores, ne turbet seipsum vel cìr- brans, respondente muliere, peccet gra- « de velo. - Card. Lugo 1, Gavantus ".
Celebrare Certum est apud omnes esse mortale, cumstantes, vel ordinem Missae: quam- vt"ter? In rubrica Missalis 8 hoc tantum habe-
sine mini.. Affirmat Nui'iez a) apud Diana s. _
stro, Ietha- ex cap. Proposuit 6, de filt"is presb., ubi vis moneat Croix cum Gobat, quod cele- Celebrare,
tur: Super altare collocetur crux in me-
le.
dicitur: Non ent'1n solus presbyter Mz"s- brans suppleat omissa a ministro j). - Rubricae muliere a Sed communiter negant Laymann 8, Sua. dz"o, et candelabra saltem àuo.,. mnc et znde
long e re-
spondente, rez s, Toumely b) " et Diana c) cum Mol-
ministri
sarum solemma:.: potest sme mznistri Dicit autem 11 cum Quarti, rubricas circa sunt prae- tn utroque eius latere. Sed a S. C. Rìtuum,
suffragz"o celebrare. - Verum communi- ritum a ministro servandum, esse tantum ceptivae. licitum. fesio dJ, Homobono d}, Zanardo d}, Fer- in decreto edito die 14 Maji 1707 apud
ter dicunt DD. licitum esse celebrare sine • dìrectìvas, et non obligare ad culpam; nandez, etc. - Hinc dicunt Wigandt 5; Merati 9, dictum fuit: Super altare in quo
ministro, urgente necessitate ministrandi sed huic non acquiesco. - Rationabiliter Toumely cum Lugo; et Laymann cum SSmum Sacramentum expost'tum est, crux
viaticum. Ita Lugo 2 cum Suarez, Lay- vero advertit Lugo 12 minorem necessita- Paludano et Henriquez, bene permitti ut de more collocarz' àebet cum imagz"ne cru-
mann e), Fagundez; Diana 8 cum Squìl- tem sufficere ad celebrandum cum mini- feminae quandoque respondeant a longe, ajixi appost"ta. Quod tamen intelligen-
lante r.', Villalobos et Pitigiano; item Ron- stro nesciente respondere quam sine mi- maxime si sìnt sanctimoniales: modo non dum est, ut ait Merati lO, tantum dum
caglia 4 cum Glossa g),- [Contin.] 'Tour- nistro. immediate ministrent in altari, porrigendo Missa celebratur a}. Item in Caeremo-
nely 5 et Silvius 6. Et idem concedunt Illud autem quod habetur in can. 61, In Missa urceolos, etc.; id enim non posset excu- niali Episcoporum b) sic praescribitur:
solemni sal .. sari a mortali, ex cap. 1 Inmòendum, de
Tournely, Lugo h) et Diana, cum aliis ab de consecrat., àz"St. l, ubi Soter Papa sic tem sint Crux parua cum imagine cruczjixz' super
duo mini-
ipsis citatis, ut populus audiat Missam de ait: Hoc quoque stat1«um est, ut nullus stri. Laym., lib. 5, tr. 5, cap. 6, n, 13. - Sotus, in 4, disto lS, casu . • Lugo, disp.20, n. 103.- Laym., lib. 5, tr, 5, cap. 6;
praecepto. Celebrantem autem, ut ipse so- presbyterorum Mt"ssarum sotemnia cete- qu, 2, art. 5, argo 12•• 'Lib. 21, n. 640. - D. Thom«, qu. 83, num, 13.• Palud., in 4, disto 13, qu. 2, art. I, conci. 2, i. f.
art. 5, ad 12.- • Parto 2, tr, 14, resol. 44. - • Loc. cito _
lus Missam audìat de praecepto, etiam brare praesumat, ntSz' àuobus praesenti- • Disp. 87, sect. I, v. Sed dubitar t. - Fernand. de Moure,
(n. 5, i. t.). - Henriq., lib.9, cap. SO, n. l, i. t. - • Lib, 5,
t:. 5, ca p: 6, n. lS. - , Disp. 20, n. 79•• Gavant., parto I,
excusat Diana 1: et Tournely cum Silvio bus szò'ique respondentibus, t'pse tertt'us Exam., parto 3, cap. 5, § 4, n. 10. - • Tr.15. n. 64. - Conto tlt. 20, ht;o u. - 8 Pa.rt. 1, tit. 20. _ l) Series decretor.,
non damnat, licet non approbet, habeatur; quza cum pluralt"ter ab eo ài· Tourn., cap. 9, art. 2, sect.9, qu, 1, resp. ad. 2, v. Hine in n. 604, - Parto 1, tu. 20, Nov. Observ., n. 7.
Ince.pta
Missa, licite
Probabiliter autem dicunt, praeter Lu- a"tur, Dominus vobiscum, et.... Orate pro
continuatur go i), Tamburinium, Henriquez et Hurta- me, aptz"ssime conventI ut ipszUs respon- .k) Be~~rminus, de Missa, lib. 6, cap. lO, lierispro responsis tantum uti posse omni-
absente mi-
nistro. dum, apud Busenbaum, [Contin.] Tour· deatur salutationi. Explicant D. Thomas 13; ob}. 9, dlClt canonem hune jUbere "ut adsint bus .sib.i prius commode dispositis, qiw.e ad
qui sacerdoti respondeant:>. At cap. 9, ab ~ifi<;tum .OCCUrrere possunt, ne mulieres
Lugo, disp. 20, n. 103.- 'Method. celebro Miss., lib.l, - 6 In qu. 83, art. 5, v. Petes utrum. - Diana~ part.2, tr.14, E~o?ar .citato, u~i Bellarminus de privatis mserVIant altari. Decr. auth., n. 2745 ad 8 .
cap. 7, § 5, n. 3 et 6.. Henriq., lib.9, cap. 30, n. 5, lit. u. - resoI. 43. - Conto Tourn' l loc. cito - 'l' Loc. cito .. Contino MlSS~~.disputat, dicit, v. Tertio probatur, ex 4015, aà 6. ' ,
Gasp. Hurtad., disp. 4, diff.12, v. f. - • Loc. cito - Suar., Tourn. 11oc. cito - Silvius l in qu.83, art. 5, v. Petes utrum. conCllu ~annetensis canone 30:·« ]ubentur
disp. f!7, sect. 1, i. t. - Fagund., de l° praec. Ecci., lib.3, - 8 Loc. cito - 9 Tr. 5, cap. 4, D. 101... Dicast. 1 tr. 5, de
393. - a) Decretum istud, quod apud Gar-
cap. 21, n. 6. - • Parto 2, tr. 14, resol. 43.• Villal., parto 1, Sacrif. Miss., disp. 4, dub. 12, n. 236.- l. Tr. 5, cap. 4, n. 101.
presbytennon celebrare soli Missam, nisi dellini reperiebatur, nune expunctum est
tr. 8, diff. 34, n. 2.• PitigUJn., in 4, dist.13, qu. 2, de Requisit. - Croix, lib.6, parto 2, n.390. - Gobat, tr. S, n.399 et 400.- habeant saltem unum secum qui respondeat >. quia S. R. C. haec, die 7 Sept. 1741, jam de~
ex parte tempor., art. 5, i. f. - • De Sacrif. Miss., cap. 6, 11 Loc. cito - Quarti, Quaest. prooem., sect. 2, punct. 2, 392. - a) Nufiez, qu. 83, art. 6 dub. Ibis claraverat: c Etsi aliquando praeceperit haec
qu. 6, resp. 1. - • Cap. 9, art. 2, sect. 9, qu. I, v. Hinc licet. v. Colligo5.- 13Disp.20, n.l03.-13 S P., qu.83, art. 5, ad 12. V. Sed est dubium, id forte innuft negan~ S. R. C. quod in altari, ubi est publice expo-
licere extra tempus gravis necessit~tis. situm SSmum Sacramentum, tempore sacri-
b) Conto TOllrnely, cap. 9".,ari. 2, sect. 9, fieii, crux de more collocetur; non est tamen
e} Laymann, lib. 5, tr. 5, cap. 6, n. 13: habet '. - Et Roncaglia citat etiam Glossam qu. l, resp. ad 2, V. Hinc in casu videtur in suo robore observantia talis .praecepti. Et
< In quibusdam locisapud nos, inquit, eonsue- in can. Hoc quoque 61, de consecr., disto l, lieentiam hanc ad easum ·necessi~tis coar- sane patriarchales ecclesiae Utbis oppositum
ctare. servant; supervacaneam enim adjudicant ima.
tudo viget, quae ab episcopis toleratur, ideo- ad V. Ipse tertius, quae habet: c Immo et
c) Diana,part. 2, tr.14, resol. 44 adhae- ginis exhibitionem ubi prototypus adoratur.
que damnari non potest, ut saeerdotes prae- inclusus Missam solus cantare potest, hoc
sertim in pagis, sine ministrQ respondente intellige ubi cleri copia non suffragatur; alias ret potius eontrariae sententiae; quaefit enim Et hac de causa Instructio pro adoratione
eelebrent >. 5ed notandum est cardinalem secus, ut extra, de verbor. signif., Quae- aD; saee~dos in ca~u necessitatis possit fe- XL Horarum.... sub silentio praeterit an lo-
de Lugo loqui de necessitate in universum. siv# •. mmam 10 responslone Missae administram canda removendave sit hujusroodi crux re·
!) Squillante, de Obligat.clericor.,parto 2, h) Lugo, loc. cit., casum hunc nOn habet;
habere. Et adducitsententiamnegativam dein- linquens quemlibet in sua praxi >. Decl'.a'uth.,
prohz·b. 29, n. 69, non citatur recte a Diana; Auctores vero ab ipso, sicut a Diana, citati, de affirmativam, et denique concludit: '~ Sed n. 2365, ad 1.
affert enim sententiam Suariiid eoncedentis, vel casum hunc omittunt, vel loquuntur po- tu tene primam sententiam >. b)C.aeremo~ialeEpiscoporum,lib.l,cap.12,
d) Molfesius, parto l, tr. 3, cap. lO, n. 40; n. 11, lta loqultur: c In quorum medio [can-
sed ipse Squillante subdit: «Aliter tamen vi· tius de casu sequenti, quo scilicet ipse saeer-
detur in praxi observari, cum vix dari possit dos debeat audire Missam de praecepto. Hc;>mobonus, Exam., t:.
4, cap. 15, qu. 146; delabrorum], locabitur crux ex eodem'metaIlo
n~essitas ob eopiam ministrorum •. i) Lugo, loc. dt., assertum istud silentio
Mlchael Zanardus, Dzrector. theolog., part.l, et opere praealta, ita ut pes crucis aequet
g} Glossa in cap. Quaesivit, de verbor. omnino praetermittit. . de.1!uch., cap. 14, i.f" negant feminam posse ~titudinem vicinorum cande1abrorum,et crux
sz'gnif., v. Etiam solus, de easu allo loquitur, j} Quod Gobat intelligit de easu quo mi- nuD1strare;et Homobonus addit: Ne in neces- 1~S8; tota ~up~remineat eum imagine sanctis-
scilieet de Extrema Unctione, quam sacerdos nister integrum versum aut sententiam pIane sitate quidem posse. Slml Crucifì.xi, versa ad interiorem altaris fa.
etiam solus ministrare potest: c Hoc intellige, omitteret; secus vero, si unum alterumve e) Et S. R. C. de hac re dec1aravit cele- ciero ». Sed <;fr. Decreta auth. S. R. c.,
ait Glossa, in necessitate quae legero non verbum. brantem, urgente necessitate, .ministerio mu- n. 1270, ad 1.
 384 LIB. VI. -
tabernaculum in quo asseruatur SSmum
Sacramentum in altari, non est sufficz"ens
in Mzssa, sed poni debet atia crux zn me-
dzo candeiabrorum. Idque confìrmatum
fuit a Sacra Congr. die 16 junii 1663 apud
Merati l.
Sed dubitatur l°. An sz"t mortale cele-
brare sine cruce?
Affirmant Renzi 9 et Aversa C),. quia
res est gravis, cum in sacrificio altaris
Celebrare repraesentetur sacrificium crucis. - Ne-
sine ·cruce,
non lethale, gant vero communissime Suarez 8, Lay-
sed veniale.
mann 4, [Contin.] Tournely 5, Bonacina 6,
Filliuccius 7, Merati 8; et Escobar 9 cum
Vasquez et aliis pluribus.Quibus con-
sentit Habert lO, et Concina 11 qui dicit
crucem. non esse tantae necessitatis ut
sine ea non possit celebrari cum rationa-
bili causa.
Caeterum nullo modo excusari potest
saltem a veniali sacerdos qui celebrat
sine cruce ; ex decreto Benedicti XIV
edito anno 1746, ubi dìcìtur : Ut nullo modo
(fìat sacrificium) nzsi crucijixus znter can-
delabra ifa promzneat, ut sacerdos.... ac
populus... eumdem crucijixum facùe et
commode zntueri possit: quod evenire ne-
quit, si exigua solum crux mznori tabulae
defixafidelibus exhibeatur. Idemque prae-
scribitur in Caeremoniali Episcoporum.
TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
collocandam esse crucem cum imagine
crucifixi a), ut habetur apud Merati et
Lacroix 12. - Crucifixus autem in altari
non requiritur cum tanto rigore quo re-
quiritur crux; nam per solam crucem
jam habetur sacrificii cruenti repraesen-
tatio. Ha Bissus apud Merati 18; et Sua-
rez d), Vasquez d),Dicastillus d), etc., apud
Croix d).
Dubitatur 2". An quando zn altari est
statua crucijixi requiratur alz"a crux?
Affirmant Gavantus 14 et Wigandt 15;
quia ex rubrica requiritur ut crux inter
candelabra collocetur. - Sed negandum Siinaltari
adest sta-
requìrì , ex Caeremoniali Episcoporum e), tua c r u e
ubi rrìcitur: At t'n altart, in quo adest ma- ~~~~ ~~~
gna statua SS. Crucifioc«, non est necesse requiritur.
ut ponatur' alia crux dum ceiebratur
Mzssa. Idque confirmatum fuit per decre-
tum S. C. Rituum 16 Junii 1663 (apud
Merati 16). - Et idem dicendum esse de
imagine crucifixi depicta scribunt Pasqua-
ligo f), Quarti et Giribaldi: ex decreto
Sacrae Congregationis, ut refert Bene-
dictus XIV in constit. Accepimus, sub die
16 julii 1746 g).
Crux autem non debet esse de prae- Crux non
cepto benedicta; juxta decretum S. C. est benedì-
cenda de
12 Julii 1704 (apud Merati 17). - Et idem praecepto.
docet Pignatelli 18 de omnibus ìmagìnìbus
CAP. 111. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUE.
394. - "XIo. CANDELA accessa duplex
« ex cera: et quidem, secundum Fagun-
" dez, ·Reginaldum, Vasquez et alios, sub
" mortali a), contra Nuàez et Marchinum.
" In necessitate tamen, praeciso scandalo,
« sufficit una, etiam ex sebo, vellucerna
« aut lampas ex oleo. Vide Diana \ Lay-
" mann 2, Azor 3. - Sine omni autem lu-
« mine celebrare nunquam licet (card. Lu-
« go 4): adeo ut, si exstingueretur ante
« consecrationem, et aliud haberi non pos-
« set, Missam esse relinquendam, etiam in
. «necessitate consecrandi pro moribundo
« vìatìcum, dicat Fagundez 5 et Quinta-
ì- « nadvenas b) ».
In rubrica sic habetur 6: Super altare
collocentur.... candeiabra saltem duo cum
candelis accensis, hznc et inde zn utroque
Celebrare ejus latere. - Certum est apud omnes esse
sine ullo Iu-
mine, letha- mortale celebrare sine ullo lumine ; ex cap.
le. Litteras, ult., de celebrat. Mzss., ubi gravi-
ter culpatur sacerdos qui sme igne, id est
sine lumine celebrato Et hoc, etiamsi ur-
geat necessitas ministrandi viatici; ut
dicunt communiter Roncaglia 7, [Contin.]
Tournely 8 cum Bellarmino c) ,. item Lugo,
Quarti, etc., apud Renzi 9; et idem sentit
Croix IO (contra Pasqualigo, cujus tamen
Fagund... de 1° praec. Eccl., Iib, 3, cap. 22, num. 15
V. 385
opinionem ipse Croix probabilem putat).
- Unde recte censent Roncaglia 11, [Con- lumen Quid, si
defi-
tìn.] Tournely 19, ac Tamburinius 18, Renzi 14 ciat intra
(contra Croix d) cum Gobat d) et Lean-
Missam.
dro d): Lugo 15 autem et Sporer d), quos
ipse citat, id minime dicunt, immo potius
oppositae sententiae adhaerent), quod si
ante consecrationem deficiat lumen, omnì-
no desistendum est a celebrando. Secus,
si post consecrationem: quo casu e), si
candelae statim possint reaccendi, dicit
Pasqualigo apud Croix 16 melius esse per-
gere, quia contìnuatìo Missae pertinet ad
unitatem sacrìfìcìi; et idem dicendum 17
ait Quintanadvenas, si candelae non pos-
sint ita facile reaccendi, ut exspectan-
dum sit ad quadrantem: ob eamdem ra-
tionem.
Recitare autem evangelium S. Joannis
exstinctis candelis, nullum esse peccatum
dicit Quartì r.' cum Croix f),. quia tale
evangelium non est pars Missae, nam di-
citur post Ife Mt"ssa est. Sed probabilius Candelae
non exstin-
dicunt Ga vantus 18 cum Merati 19, cande- guendae
las non debere exstingui nisi post evan- nisi post
ulthnum e-
gelium, ut revera praescribit rubrica. Li- vangelium.
cet enim hoc evangelium olim ex arbì-
trio dicebatur, hodie tamen (ut advertit
concl, 1. • 9 De Eucharistia, cap. 4, qu, 17. - lO Lib. 6.

Et S. C. Rituum decrevit, etiam in altari
ubi expositum est Ven. Sacramentum,
1 Series decretor., num. 400. -
qu.17, 1. f.- • Disp. 81, sect. 6,
9De Euch., cap. 4,
v. Quinto. _. Lib. 5,tr. 5,
cap. 6, n.17, i. f.';"· De SacriC. Miss., cap. 9,art.2, sect. 7,
qu. lO. - • DeEuch., qu. ult., punct. 9, n. 80. - , Tr. 5,
cap. 4, n.127. -' Part.l, tit. 20, Nov. Observ., n.7, v. Cae·
terum. - • Lib. 21, .num. 461. - Vasq., disp. 233, cap. 8,
n. 26. - lO DeEueb., parto 2, cap. 18, v. C., v. Denique.-
11 De Sacrif. Miss., cap. 9, n. 19. - Bened. XIV, decreto
Accepimus, dedie 16 Jul.l74li, v; f. - Caerem. Episcop.,
c) Aversa, qu. 11, sect. 13, V. Tertio, af
fert primo sententiam quae negat crucem re-
quiri sub mortali in Missa, vel etiam requiri
in altari ubi asservatur Corpus Domini, deinde
addit: • Sed Gavantus...notat ibi etiam requiri,
et ita magis communiter observatur».
d) In quàntum scilicet Suarez, disp. 81,
seet. 6, V. Quinto .. Vasquez, disp. 233, cap.3,
n. 26 .. Dicastillus, tr. 5,de Sacrif. Miss.,
disp. 4, dub. 9, n. 162, de sola cruce loquun-
turo Et ita etiam a Croix, lib. 6, parto 2, n.318,
allegantur.
e) In Caeremoniali Episcoporum id fru-
stra quaesivi; habetur tamen in Decr. auth.
S. R. c., n. 1270, ad 2, diei 16 ]unii 1663.
in altari collocandis, dicens eas posse, sed
non debere necessario benedici.
lib.l, cap. 12, n.11. - Merati, Serìes decretor., n. 604. -
lO Lib. 6, parto 2, num, 821. - Bissus, Hierurgia, lit. A,
num. 284, § 2. - '" Parto 1,tit. 20, Nov. Observ., num. 6
- " Parto 1, tit. 20, lit. u, i. f. - '" Tr. 15, num. 68. -
1. Series decret., n. 400•• Quarti, parto l, tit. 20, dub. IO,
dubit.8.• Giribald., deSacram., tr. 5,cap. 9, num. 20. -
" Parto l, tit. 20; Nov. Observ., num.7. Cfr. etiam Decr.
auth. S. R. C., n. 2148, .ad 1. - '" Tom. 9, consulto 186·,
v. At his.
f) Pasqualigo ita profecto tenet, qu. 716,
n.3, quod tamen sic explicat: • Hoc autem
ita accipi debet, ut crux iconis sit per se
primo in ipsa icone, ita ut principali modo
se habeat et non aliter, atque quod tali modo
sita sit, ut censeatur exposita pro adoratione ».
Hinc negat satis esse si depietus foret Chri-
stus deferens crucem ad Calvarium, vel cum
actu affigitur cruci, nondum erecta cruce; ve1
si depingeretur B. V. M. ante crucem sedens
cum suo divino Filio in genibus.
g) Benedictus XIV, in Suo decreto Aeeepi·
mus, V. Secundo loeo, utique hoc dicit, et citat
S. R. C.; atvero decretum istud est de magna
statua SS. Cruci1ì.xi, quod superius relatum est.
et seqq. - Regin., lib. 29, num. 196. - Vasq., diap. 233, parto 2, num. 392. - Pasquat., qu, 725. - 11 De Sacrif.
cap. 3. n. 25. - Nufies , qu, 83, art. 3, dub. 3, concl. 4. - Miss., cap. 6, reg. in praxi, num. 6. - 12 Cap. 9, art. 2,
Marchin.) tr, 3, part.3, cap. 12, n. 4. - 1 Parto 2; tr, 14, sect. 7, qu. 11. - 18 Method. celebr. Miss., lib. 1, cap. 5,
resol, 45; cfr. etiam resol.. 67. - li1 Lib. 5, tr, 5, cap. 6,
n.17, i. f. - e Parto I, lib. lO, cap. 28, qu, 15. - • Disp.20,
num. 77. - • De l° praec. Ecci., lib. 8,cap. 22, num. 19. -
§
num. 77. - Pasquat., qu, 724, num. 9 et lO. - l.
4, num. 1.- .. De Euch., cap. 4, qu. 17. - " Disp. 20,
Lib, 6,
parto 2, n. 894. - " Ap. Croix, Ioc. cito - Quintanadv.,
• Parto I, tit. 20. - 'De Sacrif. Miss., cap. 6, reg. in. de praec. Ecci., tract. 2, singul..18, num. 5.- '" Part.. 2,
praxi, n. 6: - • Cap. 9, art. 2, sect. 7, qu. 11. - Lugo, tit. 12, num. 6, lit. f . . lO Parto 2, tit. 12, Nov. Observ.,
loc. cit., n. 77. - Quarti, .part. I, tit. 20, dub. Il, diff. 8, num.9.
394. - a) Extra necessitatem scilicet, con- gundez et Tamburinio, dicit abrumpendum
tra Nufiezet Marchinum, qui, lociscit., negant esse Sacrum si lumen ante consecrationem
esse mortale extra necessitatem unam tantum exstinguatur, quamvis adsit necessitas confi-
candelam adhibere. ciendi sacramentum ad viaticum ministran-
b) Quintanadvenas, tr. 4, singul.1, n. 2, dum; sed addit: «Negarem huncrigorem, si
adducit sententiam Fagundez, quam quidem . huic utrique classico doctori, haberem classi-
non reprobat. Sed tr. 2, de Celebrato Miss.,cum, quem opponerem». - Et idem omnino
singul. 13, n. 5 et 6, vult prosequendum esse- dicit Sporer, parto 2, cap. 6, n. 381.
si lumenpost oblationem ante consecrationem e) Croix et Pasqualigo absolute loquuntur,
exstinguatur. non autem de solo casu qua post consecratio-
c) Bellarminus, de Miss., lib. 6, eap. 14, nem id accideret.
§ de Cereis, quidquid investigare conatus sim, f) Croix, loe. cit., n. 397 ..Quarti, parto 2,
assertum istud non habet. tit. 12, dub. 2, negant esse peccatum si tunc
d) Contra Croix, qui scilicet, loe. cit., una candela exstinguatur; veniale autem esse
n. 393, prosequendum esse vult si id accidat ajunt, si recitetur ultimum evangelium utra-
post offertorium, sed ante consecrationem; que candela exstincta. Unde non videntur
quod Leander probabile esse ait, tr.8, disp.7, adeo discrepare a sententia cui S. Alphonsus
qu. 20. - Gobat autem, tr. 3, n. 293, ex Fa- adhaeret.
s. ALPRONSI, Opera moralia. - Tom. ilI. 25
 386 LIl'3. VI. - TRACT. III.
Burìus cum aliis communiter), dicitur ex
oblìaatìone ob mandatum S. Pii V. Non
deb:t autem angi sacerdos, si, dum legit
evangelium, minister candelas exstinguit.
Nulla oblio Item probabiliter ait Croix l cum Spo-
gatio accen-
dendi ter- rer , nullam esse obligationem accendendi
. .
tiam cande-
tertiam candelam post Sanctus; SlC emm
Iam.
hodie communius usus habet.
Dubitatur lO. An hceat celebrare cum
candeùs ex sebo vel oleo?
Celebrare
cum cande-
Affirmat Toletus 2. Sed communiter
lis ex: sebo DD. docent id esse mortale; quia talis usus
ve! oleo, le-
thale. est indecentissimus, et prorsus alìenus ab
universali Ecc1esiae consuetudine. Et hoc
etiam in necessitate; ut sentiunt Suarez 8
(loquens hic de candelis sebaceis), et Esco-
bar g) cum Villalobos g) et Fagundez g).
Probabili- Verum communiter et probabiliter
ter excusat
necessitas. Azor 4, Wigandt h), [Contin.] Tournely 5;
Sporer 6 cum Tanner et Tamburinio; Fil-
liuccius h); et Bonacina 7 cum Vasquez h)}
Reginaldo v, Nuiiez, Graffio i), dicunt li-
citum esse celebrare cum oleo vel sebo
in necessitate: et probabile putat Esco-
Burius, Brev. notitia Romanor. Pontif., num. 285,
sub Pio V. - 1 Lib.6, parto 2, n. 398.. Sporer, parto 2,
cap. 6, n. 384. _ • Lìb. 2, cap. 2, num. 6. - 3 Disp. 81,
sect, 6, v. Tertio, - • Parto l, lib. IO, cap. 28,.qu. 15. -
5 Cap. 9, art. 2, sect. 7, qu, 11. - IS Loc, cit., num. 382
et 383. - Tann., tomo 4, disp. 5, qu. lO, n. 51. - Tambur-,
Method. celebr. Miss., Iib, 1, cap. 5, § 4, n. 2. - ' De Euch.,
g)Escobar, lib. 21, n. 458bis , scribit: e Exi-
stimo ob causam, etiam non valde gravem,
celebrari licere cum ìgne ardente in sebo,
modo absit scandalum- Sed primae sententiae
[quae negat licere] libenter magis adhaese-
rìm '. Et n. 456, dicit oleum licere in neces-
sitate, « quamvis non sit gl'avis neces.sitas"
_ Villalobos autem, parto l, tr. 8, dijJ. 26,
n. 4; Fagundez, de lo praec. Ecci., lib. 3,
cap. 22, n. 17, negant absolute licitum esse
usum sebi; quamvis Villalobos, in aliquo casu;
Fagundez vero, in gravi necessitate, oleum
concedant. Qui proinde non recte citantur ab
Escobar, n. 457.
h) Wigandt, tr.15, n. 63; Filliuccius, tr. 5,
cap. 4, n. 126; Vasquez, disp. 233, cap. 3}
n. 25; Reginaldus, lib. 29, n. 196, de solo
oleo loquuntur.
i) Jacobus de Graffiis, Deds. aur., part.l,
lib. 2, cap. 43, n. l, perperam allegatur a
Bonacina; de necessitate enim non loquitur,
et absolute scribit: «Quod lumen potest esse
ex oleo vel ex candela sebacea; melius autem
est ut sit ex cera ...; et ita habetur in praxi » •
j) S. R. C. prohibuit candelas ex stearina
pro usu sacro. Decr. auth., n. 2865; et 3376,
DE EUCHARISTIA.
bar g), modo, ut bene advertit, scandalum
absit. - Non approbo autem id quod di-
cunt Pasqualigo, Gobat et alli (quìbus con-
sentit Suarez, loquendo de lumine ex oleo),
nempe non esse illicitum celebrare cum
candelis ex oleo vel sebo, etiam ex sola
devotione, si aliae haberi non possint.
Nam haec non videtur causa gl'avis suf-
fìciens ad excusandum a mortali; ut su-
pra dictum est v,
Dubitatur 2°. An lù:eat celebrare cum
U110 lumine cereo?
Fagundez k) apud Roncaglia 8 . negar,
et dicit hoc esse mortale. E converso, Fìl-
liuccius t), Azor 9; et Bonacina lO cum
Suarez I), Vasquez 1Il)} Coninck, Regi-
naldo 11), etc., censent nullum esse pec-
catum, praeciso scandalo. - Sed proba-
bilius et communius puto cum [Contin.]
Tournely 11, Toleto o) et Escobar 12, qui
citat Franciscum Lugo, id esse tantum
veniale: a quo puto proinde quamcumque
causam rationabilem, adhuc solius devo-
tionis, sec1uso scandalo, excusare,
qu. ult., punct.9, n. SI.· Nunez, qu.83, art. S, dub. 3, i. f.-
Pasqua/., qu, 726, n. 8. - Gobat, tr, S, n. 292. - Suar.,
1oc. cito - ' De Sacrif. Miss., cap. 6, qu. 5. - • Parto l,
Iìb. lO, cap. 28, qu, 15. - 10 De Euch., qu. ulr., punct. 9,.
n. 31. - Conincè, qu. 83, n. 243. - 11 Cap. 9, art. 2, sect, 7,
quv 11, resp. ad 3. - " Lib. 21, n. 453. - Frane. Lugo, de
Sacram., Iìb. 0, cap. 7, n. 45.
ad 3. Pariter prohibuit in ecc1esiis usum can-
delarum ex sebo, abusumque in hoc indu-
ctum eliminari jussit. Ibid., num. 3063. Con-
cessit tamen Oceaniae missionariis, ut in
Missae celebratione uterentur candelis quae
ex oleo seu adipe ceti conficiuntur. Ibid.,
n.2985.
k) Fagundez male pro hac sententia a Ron·
caglia adducitur; etenim, loc.cit.}n.18: «Di·
cendum est, inquit, unum tantum cereum suf-
ficere in rigore praecepti; sed quia hoc minus
decet, ideo communiter duo apponuntur lu-
cernae '.
I) Filliuccius, loc. ct"t., n.126,ait unam can-
delam in rigore praecepti sufficere, sed «com-
muniter duae adhibendae sunto. - Et itaetiam-
Suarez, loc. dt., V. Tertio.
In) Vasquez, loc. dt., n. 26} id silentio
praeterit.
n) Reginaldus, lib. 29, n. 196, scribit:
«Unam tantum candelam ceream habere ac-
censam in Missa parum est: habere duas
sufficit».
o) Toletus, lib. 2, cap. 2, n. 6: «Sunt neces-
sariae candelae accensae, sine quibus, vel sal-
tem una, mortale esset celebrare •.
CAP. III. - DE EUCHARISTIA U'I EST SACRIFICIUM. - DUE.
Quibus li· Ad vertendurn autem hic, non esse lici-
Non tamen ceat cele..
devotio, brnr e cum tum cuicumque, nec etiam vicariis gene-
q u a t u or
candefls. ralìbus, celebrare cum quatuor candelis;
uti declaravit S. Congregatio die 7 Au-
gusti 1627 apud Gavantum l. Et sic pa-
riter id vetitum est aliis sacerdotibus :
nisi sint cardinales, episcopi et abbates
usum Pontificalium habentes, tum solum
tamen, cum in ipsis celebrant P), ex de-
creto 9 Febr. 1675apud Benedictum XIV 2.
Cetera re .. 395. - « XIIo. Requiritur etiam antz:
quisita ad
celebratio..
nem,
«pendt'um, pulvtllus} candelabra, bursa,
e velum, manutergz'um,'sednon benedicta:
e et si quid ex his desit, ex profanis con-
e gruenter mundis mutuo accipi, et dein-
« de priori usui reddi potest. Tamburi-
o: nius 8 », - Recte dicit Busenbaum ista
Celebrare non benedici quia ipsa requiruntur tan-
curo. uno ce-
reo, venia- tum ad decentiam.
le.
Celebrare
s ne noti-
Celebrare sine ANTIPENDIO putat Pa-
ì
pendio, ve- squaligo 4 nullum esse peccatum, maxime
niale.
si ob paupertatem omittatur. Sed Quarti a)
apud Croix 5 dicit esse veniale. Et hoc
puto probabilius; cum antipendium requi-
ratur ex rubrica 6, ubi dicitur: Altare.....
pallz'o quoque ornetur, coloris, quoadfien
potest, dz'ei festa vel Offido conoenientts.
Excepuo.
Excipienda tamen sunt altaria ex mar-
more; vel ilIa quae vulgo dicuntur alla
paolina, quorum usus communissime ho-
die invaluit.
Pulvillus, Requiritur etiam PULVILLUS ex eadem
m a n u r e r-
giuro, ve- rubrica: In cornu eptstolae (collocetur)
lum, bursa.
cussinus supponendus ~h'ssalt'. Bene vero
1 Parto 1, tit. 20, lit. s- Cfr. Decr. auth. S. R. C.,
num. 441, 567, 1051. - 3 Notif. S4, n. 17. Cfr. Decr, auth,
S. R. C., num. 1530, 1131 ad 21, 298~. - 3 Method. celebro
Miss., lib. 1, cap. 5, § 6, num. 3. - • Qu. 713. - • Lib. 6,
part.2, num. 326. - • Parto 1, tit. 20. - , Parto 2, tit. 1,
n. 1. - 8 Parto, 2, tit. l, 11. 11 lit. O. - Il Lib. 6, parto 2,
p) Restrictio haec: Tum solU1tt tamen cum
in ipsis [Pontificalibus] celebrallt. referenda
est non ad cardinales aut episcopos, sed ad
abbates dumtaxat, quibus jubetur ut «in Mis·
sis privatis... duas... tantum candelas super"-
altare adhibeant •. Decr. auth. S.R. c., 11.1131,
ad 21.
395. - a) Quarti, lieet eum Croix citet ut
dicit S. Alphonsus, affert tamen,part.l,Ht. 20,
dub. 9, exceptionem quam S. Alphonsus in·
ferius adducit, et dicit esse veniale commu·
niter, « sianterior pars altaris, in qua pal-
lium apponi solet, sit deformis et rudis, ita ut
inde resultet indecentia contra reverentiam
tanto sacrificio debitam ». Si vero frons alta·
V. 387
pro cussino licite subrogatur legile, vulgo
iettorino. Item MANUTERGlUM cum pelvi-
cula: (Parentur) antpullae uitreae vz'ni et
aquae cum pehncuìa et manutergio mundo.
De VELO et BURSA dicitur in rubrica 7:
Tegit (sacerdos hostiam) parva palla linea,
tum velo serico. Super velo poni! bursam
coloris paramentorum , intus habentem
corporale plicatusn. Unde non bene agunt
qui extra bursam deferunt corporale; ut
recte ait Gavantus 8, ubi refert S. Pium V
dispensasse cum Hispanis, ut corporale
extra bursam ferre possint. - Dicit au-
tem Croix 9 quod celebrare sine velo
quando nullum habetur, non est pecca-
tum; nam velum, manutergium, pulvil-
lum, ait requiri tantum ob decentiam. Et
idem censet de bursa cum Sporer.
396. - o: XIIIo. OPERTO CAPITE celebrare
Celebrare
operto ca-
« non licet, etiam in infirmitate, sine li- pite, i Il ici-
rum,
«centia (ut docent Fagundez a), Lay-
e: mann a)} Diana lO), et quidem Summi
e Pontificis, ut ex dec1aratione cardina-
o: lium notat Gavantus et Tamburinius 11:
o: Iicet Laymann a) et Scortia episcopis;
o: et cum regularibus, eorum praelatis per-
o: mìttant. Quod Tamburinius 12 recte lìmì-
« tat ad casum necessitatis, in quo ad
e Papam difficilis sit recursus. - Qui ta-
o: men sine venia faceret, eum non pec-
o: care mortaliter (secluso contemptu et
«scandalo) vult Ledesma et Tamburi-
e nius 13: quod Diana 1» censet probabile,
« si tempus canonis excipiatur »,
num, 380. - Spor.; parto Z, cap. 6, num. 400. - JO Parto 2,
tr, 14, resol. 58. - Gavant., parto 2, tit. 2, n. 2, lit. f. ..:.
11 Method. celebro Miss., lib. 1, cap. 7, § 4, n. 2. - Scortia,
de Sacrif. Miss., lib. 3, cap. 4, n. 2. - 19 Loc. cit" n. S. -
Petr. de Ledes1H., de Bach., cap. 21, conci. 6. - 13 Loc.
cit., n. 4.
ris «sit ornatus lapidibus pretiosis, vel pietura
vel simili modo, nullum erit peccatum in eo
altari Sacrum facere sine pallio ».
396. - a) Fagundez, de lo praec. Eccl.,
lib.3, cap. 21, n. 33, id concedit etiam sine
licentia, si nempe causa non sit dubia. - Et
Laymann videtur huie sententiae consentire,
lib. 5, tr. 5, cap. 6, n. 16, scribendo: « No-
tant ... doctores episcopum vel ordinis prae·
latum ob causam, V. g. infirmitatis, lieentiam
dare posse sacrificandi capite operto...Immo
si causa ita C'elebrandi manifesta sit, non ess~
opus episcopi dispensatione docet Navarrus ».
1» Diana, loc. cit.,resol. 58, non excipit ca·
nonem.
 388 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
391. - Dubitatur l°. An sz"t licz'tttm ce-
lebrare capàe cooperto.
Certum est hoc non licere, ex can. Nul-
lus, de cons., dist, 1, ubi dicitur: Nullus
episcopus, presbyter aut diaconus... prae-
sumat... velato capite altarz' Dei assistere.
Accedit praeceptum Urbani VIII, in Mis-
sali Romano appositum, in quo praescri-
bitur: Nemo audeat ufz" pz'leolo in celebra-
tione Mzssarum sine expressa ùcentia Se-
dzs Apostoùcae, n01Z obstante quacumque
contraria consuetudine. - Bene vero no-
tat Croix l, hoc praecepto non obligari
Chinenses, apud quos tegere caput est
signum honoris, et detegere est irreve-
rentia.
An autem sit mortale facere Sacrum
cun« pz'leolo vulgo dieto berrettino?
Celebrare
cum pììeo-
Affirmant a) Angelus 2 et Armilla 3;
lo, q u a l e quia hanc reputant materiam gravem cum
peccatum,
graviter ! epugnet reverentiae sacramenti.
Negat vero Ledesma; et probabile b) id
putant Diana et Sporer, apud Croix 4. -
Sed non improbabiliter Quarti", Pasqua-
ligo 6; et Escobar 7 cum Villalobos c) et
Francisco Lugo (praeter Tamburinium d)
et alios apud Busenbaum, ut supra) di-
stinguunt: et dìcunt esse mortale cele-
brare totam Missam cooperto capite; se-
cus, si usque ad canonem, sec1uso con-
temptu et scandalo.
Et consequenter probabile est id quod
dicunt Palaus 8 cum Sà, Vasquez, Azor;
1 Lib.6, parto 2, n.4oo.-' V. Missa,n.8.-· V.Missa,
num. 7. - Ledesm., de Euch., cap. 21, conci. 6. - Diana,
parto 2, tract, 14, resol. 58.. Sper., parto 2, cap. 6, n. 416. -
• Loc. cit., num. 400. - • Parto 2, .tìt, 2, dub. 3, diff. 1,
Y. Tertia sententia. - , Qu. 826, n. 3; et qu. 826, n. 3. -
, Lib.21, num. 496. - Frane. Lugo, lib. 6, cap. 8, num.48.
• Tr. 22, punct. lO, num. lO. - Sà, v. Missa, num. 17, (in
edito genuina). - Vasq., disp. 233, cap. 4, n. 33. - Asor,
parto 1, lib. lO, cap. 23, qu. 16. - • Lib. 6, tr: 6, cap. 6,
n. 16. - Navar., lib. 3, consU.7, n.6) de celebro IIt:I.issar.•
Silvest.} v. Missa I, qu. 2, § Primum. - Henriq., lib. 9,
397. - Affirmant, si nimirum fiat absque
a)
rationabili causa.
b) Sporer hanc sententiam approbat, si
fiat aliquali subsistente causa.
c) Villalobos, parto 1, tr. 8, dijf. 28, n. 11,
assertum istud, uti scribit Escobar, innuit, di-
cens non fore peccatum grave, et forte nul-
lum, si ex necessitate et privatim celebrando,
caput coopertum usque ad canonem teneat.
d) Tamburinius, loc. cit... absque hac di-
stinctione id concedit, si tamen ex causa fiato
e) Non omnes auctores citati requirunt ut
et Laymann 9 cum Na:varro, Silvestro et
Henriquez; ac Croix lO cum Gobat et Di-
castillo, nempe non esse illicitum sine
dispensatione celebrare cum pileolo (exce-
pto canone et praeciso scandalo) ex ratio-
nabili causa, si celebretur in loco privato;
vel si causa ita celebrandi adstantibus
sit manifesta, puta ob senectutem sacer-
dotis vel loci frigus, ita ut quis non pos-
set celebrare capite nudo sine notabili
incommodo e). Hinc ajunt [Contin.] Tour-
nely 11, Parisiis; et Vasquez apud Croix,
in Polonia, tempore hiemali esse in usu
celebrare cum pileolo usque ad secretas f).
- Idque approbat Benedietus XIV 12, sal-
tem pro eo qui graviori laboraret morbo.
Neque obstare dicit statutum Urbani VIII:
non enim censendum, ait, Sedem Aposto-
licam in casu extremo, et in morbo mi-
nime diuturno, rem hanc illicitam decla-
rare g).
Dicunt autem Suarez h), Bonacina h) "
Laymann cum Azor h) et Sà; item Spo-
rer, Filliuccius h), Rodriguez et alii, apud
Croix 13, quod, accedente causa, v. gr. in-
firmitatis, potest episcopus vel praelatus
ordinis dare licentiam celebrandi capite
operto amictu vel pileolo. - Sed id ne-
gandum cum Gavanto et Aversa apud
eumdem Croix, ex decreto alIate Ur-
bani VIII, ubi expresse omnibus prohi-
betur sacrificare cum pileolo sine dispen-
satione apostolica. Idque confirmatum fuit
cap. 26, n. 3, lit. q. - 10 Lìb, 6, parto 2, n. 400. - Gobat,
tr, a, num. 888.• Dicast., tr. 5, de Sacrif, Miss., disp, 4,
dub. lO, n. 216.- 11 Cap. 9, art. 2, sect.9, qu, 3. - Vasq.,
loc. cit., n. 88. . Croi», loc. cìt., num. 400.- 19 De Sacrif.
Miss., lib. 1, cap. 9, num. 3, (al., sez. 1, cap. 4, § 2). -
Laym., lib. 5, tract. 5, cap. 6, num. 16.• Sà, loc. cit.,
num. 17. - Sporer, parto 2, cap. 6, num. 416. - Rodrig.,
Sum., parto 1, cap. 247, num. 14, concI. 13 (al., cap. 244,
n. 13).• ,. Lib.6, parto 2, n. 400.- Gavant., part.2, tit.2,
num. 2, ~it. f. - Aversa, qu. 11, sect. 13, v. Tandem. ~
Cro:x, loe. cito
celebretur in loco privato, vel ut causa sit
adstantibus manifesta.
I) Conto Tournely loquitur de amictu usque
ad secretas;Vasquez vero, de pileolo usquead
consecrationem.
g) Benedictus XIV, loc. cit., id refert ex
Silvio quem non reprobat.
h) Suarez, disp. 82, sect. 3 .. Bonacina, de
Euch., qu. ult., punct. 9, n. 29 .. Azor, loc.
cit., qu. 16.. Filliuccius, tr. 5, n. 152, non
loquuntur de hujusmodi facultate concessa
episcopis aut praelatis regularibus.
CAP. III... DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. V.
a decreto S.C. Rituum die 24 Aprilis
1626, ubi dictum fuit: Facultas concedendi
usum pt'leo# in Missa spectat ad Papam.
- Item hic obiter notandum aliud de-
cretum ejusdem S. Congregationis 23 Au-
gusti 1695, ubi: Parochis ministraturts
5S. Sacramentum tnfirmis non est lz'ct:
tum de die neque de nocte u# parvo pz:
leolo sub praetextu infirmz'tatzs, absque
speciali 5. Sedis lt'centia.
398. .. Dubitatur ZOo An liceat cele-
brare cum capt'llz'tio ficto, vulgo dieto
perrucca?
Adest decretum S. C. Rituum, editum
3 Augusti 1652, ubi dictum fuit: Mtssa
non potest celebrari cum caesarie ficta.
Dicit vero Pasqualigo a) licere ex ratio-
Celebrare nabili causa celebrare cum illa. - Sed
cum caesa-
rie lieta illi· advertit Croix l hoc etiam hodie vetitum
citum, se-
c l us a apo- esse per decretum Innocentii XI promul-
stolica dIS-
pensatione. gatum in dioecesi Coloniensi die 21 Mar-
tii 1689, ubi sancitum fuit, non posse ept:
scopos et nuntio$ apostolz'cos concedere
lt'centiam sacerdotibus ejusmodi comas tn
actu celebrationis gestandi; omnibus et
singulis praescribens b), ob reverentiam
tanto sacrificio debitam, ut altari Dei
Sola Sede. non nisi detecto ac nudato capz'te assi-
Apostolica
dispensato stere praesumant: idque sub poena sus-
pensionzs a divinzs o.fficzìs.
399. - c Plura de his omnibus vide
e: apud auctores citatos, Gavantum, Diana,
« Laymann, Bonacina, card. de Lugo 2,
c Escobar 3: ubi notat, etsi gravis sit
« obligatio servandi ritum celebrandi prae-
S. R. C., decretum 23 Aug. 1696; habetur in Decr,
auth., nl1m. 1931'; cfr. etiam num. 1938.- I Lib. 6, parto 2,
num. 401.- Ga'Vant, Thesaur. sacror. rituum, pass't·m. -
Diana, parto 2, tr. 14. - Laym., lib. 6, tr. 6, cap. 6. -
Bonae" de Eucharistia, qu. ult., punct. 9. - • Disp. 20,
sect. 4. - • Tract. l, exam. 11, cap. 4. - • Method. celebro
Miss., lib. 2, cap. 5, § 2, num. 7. - 6 Loe. cit., cap. 4,
398. - a) Pasqualigo, qu. 832, rationes
quidem congerit ad liceitatem probandam;
sed concludit: c Haec pro parte affirmativa
deduci possunt, quae consideranda relinquo,
nihil decernens in hac nova difficultate ». -
At inter Decreta auth. S. R. c., reperitur
unum, de die 4 April. 1699, quod negat prae-
posito et canonicis cathedralis Missas cele-
brantibus licere gestare fictitioscapillos vulgo
parrucca. Decr. auth., n. 2027 ad 5.
b) Vicarius scilicet generalis, qui rescri·
ptum Innocentii ad apostolicum nuntium, in
dioecesi promulgabat.
389
« scriptum in rubricis Missalis, ideoque
c grave sit omittere, V. gr. oblationem
« hostiae vel calicis, vel infusionem mo-
c dicae aquae (Tamburinius 4); nihilomi-
« nus levitatem materiae saepe excusare
e a culpa mortali omissionem, etiam intra
« canonem, monet Escobar " •.
Quaeritur: an rubricae Mtssalzs smt.
tantum directivae, sive de consilio ad in-
struendum; vel sint praeceptivae, obligan-
tes ad culpam? - Ante omnia, in hoc Praece-
ptum Pii V
puncto praenotandum id quod habetur in de sequen-
do Missali
bulla S. Pii V apposita in fronte Missalis, Romano.
ubi sie dicitur: Mandantes, ac dtstrt'cte
omnibus et singulis... tn virtute sanctae
obedientiae praecipientes, ut, caeteris omnz:
bus rationibus et rz'tibus ex alti's Mt:çsalt:
bus... in posterum penz'tus omissis, ... Mts-
sam juxta ritum , modum ac normam,
quae per Missale hoc a Nobis: nunc tra-
dt'tur, decantent ac legant. Neque tn Mzs-
sae celebratione alias caeremonias vel
preces quam quae hoc Mt'ssali continen-
tur, addere vel recitare praesumant.
Ad quaesitum autem quatuor adsunt
sententiae doctorum, qui in hoc puncto
valde confuse loquuntur.
Prima sententia, quam tenent Fagun- Alii dicunt
dez a) et Henno apud [Contin.] Tournely 6, orones ru-
bricas esse
dicit omnes rubrieas esse directiuas; cum directivas.
ipsae non praecipiant, sed tantum consu-
lant vel instruant. - Sed hanc sententiam Opinio me-
rito repro-
merito rejiciunt Quarti 7 et Vietorianus 8. bata,
Secunda sententia, quam tenent Sua- Alli,omnes
rez 9, Azor lO; Bonacìna 11 cum Possevino b); ~::tiv~~~e-;
n. 40 et 41 (edit. Lugd. S. d.). - Henno, de Euch., disp. 11,
qu. 16, concl, 1. - , Cap. 9, art. 2, sect. 8. - , Quaest.
prooem.) sect. 2, punct. 1, v. Haec senten#a. - 8 Vietar.
Premoli, ~emoriale clericar., parto 3, cap. 1, 7et S. -
• Disp.83, sect. 3; et disp.84, sect. 2. - lO Part.1, 1ib. lO,
cap. 29; qu. 6. - 11 De Eucharistia l qu. ult., punct. 7, § 3,
nU,m.3.
399... a) Fagundez, quidquid dicat Conto
Tournely, non videtur tenere hanc absolutam
sententiam; nam de lo praec. Ecci., lib. 3)
cap. 21, n. 7, scribit: < Regulas et praece-
ptiones Missalis, etiam quae litteris rubrica-
tis notantur, commulliter non obligare ad
peccatum mortale ». Quibus verbis videtur
sentire eas obligare sub veniali. Et n. 8, de
rubricis circa defectus supplendos disputans,
dicit eas esse directivas, sicut pariter n. 9,
rubricas de precibus a sacerdote dum se ve·
stit dicendis.
b) Possevinus, de OJ!. curati, cap. 2, n. 16,
 390 LIB. VI.· - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
item Coninck, Aversa, Lezana et Molfe-
sius, apud Merati t, dicit omnes rubricas
esse praeceptiuas,ex praefata bulla S. Pii c).
Unde censent omnes rubricas obligare
CAP. 1I1. - DE EUCHARISTlA VT EST SACRJFJCIUM. - DUB. V. 391
i~tur dicunt alìì, ut Gavantus, Lugo r), tz'one auas caeremonias vel preces... addere Quarti 6 et Pasqualigo k) non excusari a Absolvens
Sacrum
Holzmann et Elbe1, rubricas praeceptivas Obliganl oel recitare praesumant. - Ex quo patet, mortali sacerdotem absolventem Sacrum j nfra qua-
obligare quidem ad culpam; non vero ~Y:i ~i~~ fa1sam esse primam sententiam, necnon infra quadrantem: a quo non videtur dis- drantem
difficile ex-
riae levitas
directivas, cum hae sint tantum mate- exeaset. opinionem Pe1lizzarii h) et Renzii dicentium sentire Gobat 7, dicens non posse intra cusatur
mortali.
a

sub gravi de genere suo, et tantum ra- ria instructionis et directionis, non prae- hanc bullam non obligare sub gravi,eo quadrantem perfìci Missam sine multis
tione levis materiae posse committi ve. cepti. quod in ipsa tantum vetetur inductio novi imperfectionibus. Unde merito ait Ron-
niale. Quarta vero sententia, quam sequor, et ritus, non autem mutatio aut variatio cae- caglia cum Quarti et Pasqualigo, episco-
Alii. alias Tertia vero sententia, quam tenent Ga- tenent Merati g), [Contin.] Tournely 11 et remoniarum vel precum. Nam bulla duo pos et praelatos regularium teneri sub
~~~,eC:R~~ vantus 2, Lugo ci), Concina 3, Sporer s, Holz- Quarti 12, distinguit rubricas in eas quae plex quidem praeceptum continet, et uti- gravi turpem ac scandalosam celeritatem
directi vas.
mann 5, Elbel 6, Diana 7, Renzi s; Tam- servantur intra Missam, sive in actu ce- que grave (cum praecipiat dz'strz'cte et z'n exstirpare. Et ab hoc reatu non excusari,
burinius 9 cum Marchino (et probabilem lebrationis, et in eas quae servantur extra vÌ1'tute sanctae obedt'etttz'ae): unum, de non recte consequenter ait Coneina l), qui ex
putat Quarti l0), censet alias rubricas esse Missam. - Dicimus igitur rubricas inzra s. Doctor addendis aliis caeremoniis et aliis preci- crassa negligentia non curat caeremonias
praeceptivas, alias directivas. Dicunt enim dici t prae- addiscere. - Optime hinc docet Benedì-
Missam tantum esse praecepttoas, et has ceptivas ru.. bus non recitandis, praeter praescrìptas
esse praeceptiuas, rubricas ilIas in quibus tantum obligare, et quidem sub gravi, bricas i ntra
Missam tan-
in Missali: alterum, de celebrando juxta ctus XIV il cum Quarti, Gobat m), Ceto-
apponitur verbumgravt'!er peccat; ve1 nisi levitas materiae excuset, Probatur turno ritum, modum (nota) ac normam Missalis. nio m), Bisso m), Clericato, Roncag1ia et
quae aliunde sunt praescriptae a jure vel l°. ex Tridentino 18, ubì dicitur: Sz' quis Ad modum et normam quidem spectat, communi, Missam non breviorem trìente,
a consuetudine, prout sunt rubricae circa dz:eert't... approbatos Ecciesiae.: rz'ttls hz ne varientur caeremoniae in Missali prae- nec Iongìorem dimidia hora debere esse:
integritatem sacrifìcii, materiam et for- solemni sacramentorum admz'nz'stratz'cme scriptae. quia breviori spatio non possunt omnia
mam, jejunium, vasa, vestes, etc. Dire- Omittere debito decore peragi; et longiori, taedio
adhzòerz' consuetos, aut contemnz~ attt sitte genufìectic- 400. - Unde recte ait Croix l cum Pa-
ctiuas autem esse, v. gr. orare ante vel peccato a mz'nz'strz's pro ltòt'!o omt'ttz~ aut nes, benedio squalìgo, non excusari a veniali sacerdo-
ctiones. In-
esset adstantibus.
post Missam, numerum collectarum, lotio- z'n novos aùos... mutarz' posse, anathema clinatio- tem qui omittit benedictiones, inclinatio- Hinc dicimus difficulter posse excusari
nes, etc., le-
nem manuum, genuflexiones, cruces, etc. st'!. Certum autem est quod celebratìo ve pecca.. nes, genufìexìones, etc., uti praescribuntur a mortali sacerdotem qui infra quadrano
Auctores tum,
h ujus opi- - Ex auctoribus vero hujus sententiae, Missae etiam ad sacramenti Eucharistiae in rubrica. Et idem sentio cum Con- tem Missam absolveret, etìamsi Missa sit
nionis non alìi, ut Concina, Tamburinius et Sporer, cina i), de eo qui advertenter non genu- ex brevioribus, ve1 de S. Maria in sab-
consentiunt administrationem pertinet. Probatur 2°. et
inter se. dicunt praeceptivas obligare sub gravi, expressius ex enuntiata bulla S. Pii, ubi fìectìt usque ad terram, vel tantum signat bato; quia in tam brevi spatio commìt-
directivas autem sub levi e). Sed pace ita dictum fuit: Mandantes, ac dz'strt'cte deosculari altare, ve1 perturbat benedì- tere debet duos graves defectus: alterum, Mortafis
irreveren-
ipsorum, haec doctrina non sibi congruit: omnzòus... z'n vzrtute sanctae obedt'e1zttCle ctiones coritra rubricae praescriptum. Item graois irreuerentiae erga sacramentum, tia erga sa-
repugnat enim dicere rubricas esse tan- praeczjJt'entesJ ut... Mz'ssam juxta rt'tttm, dicit Croix 2 cum Pasqualigo, esse veniale alterum, gravz's scandalt' erga populum. cturno
r a m e n-
mor-
tale scanda-
tum directivas et obligare ad culpam; modum ac normam, quae per Missale hoc facere ea nimis ce1eriter vel nimis prolixe. - Et ne sine fundamento loqui videamur, lum populi.
quia si obligant, revera potius praeceptì- a Nobis nunc tradt'turJdecantent ac legant. Quaenam - Praeterea rationabiIiter addunt Con-
omissiones
ad trutinam utrumque vocemus, rem a
vae quam directivae dici debent. Melius Deinde additur: Neque z'n Mz'ssae celebra- sint graves. cina 3, Wigandt j), Croix ~ et Roncaglia 5 suis principiis assumendo.
posse esse etìam mortale, si quis has cae- Nequit negarì quod rubricae, in quan-
Coninck, qu, 83, n. 266 et 267.· Aversa, qu. 11, sect, 12~ S De Euch., cap. 4, qu. 14. - , Method. celebro Miss.,
v. Tertio, - Lesana, Sum., v. MissQ.1 n. 58 et 59. - Malfes.,
-
lib.2, cap. 5, § 1~ n. 1, 3 et seq •. Marchz·n.,1 tr.3, part.3,
remonias, esto non ex gravìoribus. omìt- tum pertinent ad caeremonias intra Mis-
parto ], tr-, 1. cap. 7, n. 22, cum tr. 8, cap. 12, num. 26. _ cap. 6. - 10 Quaest. prcoem., sect, 2, punct, 1, v. Tertia teret in notabili parte. sam servandas, omnes sint praeceptivae;
1 Parto 3, tit. 11, Nov. Observ., n. 1. _ 2 Parto 3,· tit. 11, sententia; et punct, 2, v. Dico 2. - Contina, Ioc. cìt, _
n. I et seqq., et n. 13. - e De Sacrif; Miss., cap. IO, n. 1. Hinc probabiliter asserunt Roncaglia, ut probavimus n. 399, V. Qua,·ta, cum
Tambur., Ioe. cit., a.L - Spor.,1tec, cit, - Gavant.} parto S,
- • Parto 2, cap. 6, n. 423 et 424. - • De Euch., n. 376. _ tit. 11, ìnìt, - Holam., iee. cito - Elbel, 1oc. cit., n. 268
l; Sacr., parto l, confero 20. de Altari, etc., nUIn. 268. _ et seqq. - 11 Cap. 9, art. 2, sect. 8. _ Il Quaest. prooem., Rensi, cap. 4, qu. 14. - l Lib.6, parto 2, num. 422.• , Tr.3, n. 814. - Roncagl., de Sacrif. Miss., cap. 3, qu. 2,
, Parto 2, tr. 14, resol. 70; et parto 11, tr. 2, resol. 51. Pasqual" qu. 208,n. 4..- , Lib. 6, parto 2, n. 422.. Pasq..al., resp.2•. Q..arti, 1oc. cit.• dub. 6, diff. 4.• Pasqual., qu. 229,
sect. 2, punct. 2. - .. Sess. 7, de Sacram. i. g., can. 13.
qu. 208, n. 5. - • D. Sacrif. Miss... cap. IO, n. 3. - • Loc. n. 7. - • Notif. 34, n. jj()•• Quarti, 1oc. cit., dub.6, dit!'o 2,
cito - a De Sacrir. Miss., cap. S, qu. 4, resp. 3. - Roncaglia~ v. Teytia regula. .. Clericat., Discord. forens. crirnin.,
1oc. cit., q\1.2, resp. 2. - • Parto I, tit. 16, dub. 6, diff. 3. _ part.6, discord.49, n.8. - Roncagl.,loc. cit., qu. 2, resp. 2.
tutiorem vocat istam sententiam' « sed non rubricas de precibus dicendis dum sacerdos
improbabilis, i~quit, contraria, negans ista sub sese vestit, obligare sub mortali, « quia illa
praecepto POnt». non est materia praecepti, sed instructionis
c) Lezana, loc. cit.; et Suarez, disp. 85, et directionis '. h) Pellizzarius, tr. 8, cap. 2, n. 132, vide· potest ». Et addo Roncaglia et Quarti asserere
sect. .1, V. Ad primam confirm., excipiunt g) Quaenam sit Merati sententia, non sa· tur utique haec insinuare, licet non expresse communiter doceri mortale esse.
rubncas de supplendis defectibus quas volunt tis constare videtur; nampart. 3, tit.ll, Nov. nec satis perspicue. I) Concina, /oc. cit., cap. lO, n. l, id satis
esse tantum directivas. ' i) Concilla, de Sacrif. Miss., cap. lO, n. 2,. perspicue innuit, dicens negligentiam illam
Observ., n. l, v. Noster tamen, adducit seno
d) Lugo, disp. 20, n. 104 et seqq., valde tentiam Suarii dicentis omnes rubricas ex id silentio praetermittit. crassam non videri carere implicito saltem
obscure hanc sententiam, si modoeam teneat, genere suo obligare sub mortali: deinde seno j) Wigandt, tr. 15, n. 75, satis innuit id contemptu.
tuetur. Praeterea addo auctores pro hac se· tentiam Quarti, q1!i distinguit rubricas quae posse esse mortale, dicens: «Peccatum ex m) Gobat non satis recte a BenedictoXIV
cun~a sententi~ a;llegatos, in hoc quidem COllo praecipiuntur in ipsa celebratione, quas vult genere suo veniale est omittere caeremoniam hic citatur, sicut nec Cotonius nec Bissus.-
ventre, quod dlsttnguunt rubricas in praece. obligare ex genere suo ad mortale, et alias mhzoris momenti •. Gobat enim, tr. 3, n. 814, dicitcirciter semi·
ptivas et directivas; non tamen omnes eodem quas dicit esse tantum directivas: deinde con· k) Pasqualigo, qu. 229, n. 5, affert Verri· horam impendendam esse; et n. 815, repro·
mododiversis rubricis distinctionemapplicant. cludit: « Sententia Suarez, Quarti... aliis seno celli tamquam huic opinioni patrocinantem, bat sacerdotesqui tres quadrantes impendunt.
e) Tamburinius et Concina negant dum- tentiis est praeferenda ». Sed cum duas et qui· sed ipse eam non sequitur: «Verum, inquit, .- Cotonius, Contro~'. Nb. 2, controv. 5., n. 104:
taxat rubricas directivas obligare sub mortali. dem diversas, Suario et Quarto sententias trio oppositum me docuit observantia... Et ideo «Ego non probo, inquit, quod Missae cele·
f) Lugo pariter, [oc. cit., n. 106, negat buat, non videtur sibi consentire. hoc solum ex modo celebrationis dijudicari brandae impendatur minus quam semihora,
 392 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
[Contin.] Tournely, Quarti et Merati n)) ex
Tridentino l et ex bulla S. Pii V, ubi
praecipitur dt"strÙ:te... m vtrtute sanctae
ooedientiae...) juxta rt'tum, modum ac nor-
mam in Missali praescriptam decantari ac
legi. Ex quibus 'verbis dt"strù:te et t'n tnr-
tute) etc., non dubitandum quin tale prae-
ceptum circa Missae caeremonìas sit qui-
dem grave. - Quamobrem,sicut qui omittit
caeremonias in materia levi non excu-
satur a levi culpa: ita qui in materia
gravi, a gravi culpa non excusabìtur: ut
diximus mox supra cum Croix, Ron.'ca-
glia, Wigandt' et Concina. Impossibile au-
te~ est Missam perfici infra quadrantem,
qum omittantur aut verba aut caeremo-
niae, vel saltem quin notabiliter immi-
nuatur decentia et gravitas tanto sacri-
ficio debita. Hoc sedulo anirnadvertendum:
quis enim forte dicet quod ipse bene pro-
nu~tiat integra Missalis verba, et bene
adìmplet cunctas Missae caeremonias. Ve-
rum, licet detur aliquis ita lingua et motu
expeditus, ut intra tale tempus satisface-
ret omnibus Missalis verbìs et caeremo-
niìs; attamen saltem est moraliter impos-
sibile quod iste celebret, quin notabiliter
detrahat ex una parte reverentiae ab eo
. .
praestandae erga sacrificium, et ex alia ,
qum rpse sit causa ut populus assistens
non deficiat in veneratione quae eidem
sacrificio debetur.
Irreve- Porro, loquendo in prirnis de reueren-
rentia erga
Missam. tia ab ipso celebrante erga Missam exhi-
benda, Tridentìnum 2 ita nos instruit:
Quanta cura adht"benda sit, ut sacrosan-
ctum Mtssae sacrijictum omni relt'giom"s
cultu ac veneratt'one celebretur, quivt"sfa·
dle ext"stimare potert't) qUt' cogz~art't, ma-
ledzetum in sacrz"s Lttferts eum vocarz quz'
opus Dez fadt neglz'genter. Quod si ne-
cessarzo fatemur, nullum alzud opus adeo
sanctum ac dzvmum a Chrzstijidelz"bus
tractari posse) quam hoc t'psum tremen-
dum mysterzum.....) satt"s etiam apparet
omnem operam et dz7tgentt'am zn eo po.
1 Sess. 7, de Sacram. i.g., can. 13. - • Sesso22, decret.
sicut nec plus quam duo quadrantes cum di- bit: « Mediam... horam vel paulo minus esse
midio; quando illi plures, praesertim saecu- in Missaecelebratione impendendam '.
lares, intersunt, ne taedio afficiantur•. - Bis- n) De Merati vide notam g, ad n. 399
sus denique, Hierurgia) lìl. B, n. 135) seri· ubi auctor iste parum dilucide loquitur.
nendam esse) ut quanta maxima jierz' po-
test znterz'oyz' cordis mundzua et puritate,
atque eicteriori devotzonz"s ac pietatzs spe·'
de peragatur. Proinde addit: Cum t'gitur
multajam, siue temporum vt'tzo) sive homz-
num, incuria et zmprobt'tateirrepsisse vi·
deantur, quae a tanti sacrificù dignitate
atiena sunt: ut ei debitus honor et cul-
tus ad Dd gloriam et jidelz"s popult' aedi-
ficationem restituatur, decernù sancta sy-
nodus, ut ordznarzi' locorum epz"Scopi ea
omnia prohioere atque e medio toitere se-
dulo curent ac teneantur, quae vel ava-
ritta (idolorum servitus) vel irreuerentia,
quae ab zmpzetate (nota) vix sejuncta esse
potest, vel superstt'tt'o (uerae pietatz"s falsa
imitatrix) induxit. - Primo igitur con-
cilium declarat maledictionem (a Jerem.
XLVIII) prolatam in negligenter exsequen-
tes functiones cultui divino addictas, in-
telligi praecise fulminatam in sacerdotes
celebrantes sine debita reverentia ac gra-
vitate i subdens hujusmodi negligentiam
eam invehere irreverentiam quae ab im-
ptetate vzx sejuncta esse potest, Si autem
caeremoniae in Missa ad eum quippefinem
ab Ecclesia praescribuntur, ut debita prae-
stetur reverentia erga tam venerabile
mysterium, ipsas exhibendo cum eo de-
core et gravitate, quae majestati tanti
sacrificii conveniunt; quomodo unquam
levis censeri poterit irreverentia Missae
irrogata ab eo celebrante, qui tam cele-
riter illam solvendo, non poterit quidem
celebrare absque plurimis defectibus, ni-
mirum quin verba, benedictiones et geo
nufìexiones mutilet, quin indecenter se
moveat et convertat, et quod magis dede-
cet, quin verba cum caeremoniis compIi-
cet, aut ipsa contra rubricarum praescri-
ptum anticipet vel postponat? Quae sic
agendo non poterit non notabiliter de-
trahere intrinsecae decentiae debitae sa·
crificio, quod expostulat, ut non tantum
caeremoniae persolvantur, sed persolvan·
tur cum gravitate convenienti, quae intra
de observ. etc., in celebr. Missar.
'
CAP. III. - DE'i:mCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB.V.
spatium tam breve sane adhiberi non po- '
test. - Hoc quoad reverentiam ab ipso
celebrante praestandam..
Scandalum
populi.
Respectu autem ad veneratzonem tn-
gerendam adstantz"bus erga Missam, ' at-
tende id quod tradit idem Tridentimim l:
Cumque natura homznum ea sit)ut non
facile queat sine admzniculz"s exterioribus
ad' rerum dzvznarum meditatzonem sus-
tolli; propterea pza mater Ecclesia ritus
quosdam..... znstz~uit. Caeremonias z~em
adhibuit, ut mysticas oenedzctiones....) ex
apostolica dt"scipltna et tradùione: quo et
majestas tanti sacrijicii commendaretur,
et mentes jidelium per haec vzszòitta reti-
giont"s et pietatz"s signa, ad rerum altis-
simarum quae in hoc sacrificio latent ex-
citarentur, Ergo, sicut concilium docet,
ad hoc sacrae caeremoniae institutae sunt,
ut per talia visibilia signa fideles sacri-
ficiì majestatem et mysteriorum in eo
contentorum sublimitatem animadvertant,
- Sed cum hujusmodi caeremoniae exhì-
bentur nimis festinanter, sicut quidem
oportet eas persolvere intra tempus tam
breve; tunc ìpsae non tantum minime
ingerunt debitam veneratìonem erga Mis-
sam, sed insuper sunt causa ut in populo
veneratìo deficiat. Ideoque, cum graviter
laedatur finis caeremoniarum, sacerdos
ìta celebrans non valer excusari a gravi
culpa propter grave scandalum quod po-
pulo praebet. Ac propterea apposite con-
cilium Turonense anno 1583, praecepit ut
sacerdotes bene instruantur in Missae cae-
remoniis, ne... populum (verba concìlìì)
sz"bi commz"ssum a devotione potzus reco-
cent, quam ad sacrorum et tremendorum
mystertorum med#ationem... et debt~am
ez"s tmpendendam veneratzonem invitent.
Qui autem cum excessiva festinatione, et
consequenter sine convenienti decentia
Missam persolvit, non solum non invitat
assistentes ad contemplanda mysteria, nec
ad exhibendam eis de,bitam venerationem;-
sed potius invitat ad venerationem abji-
ciendam; immo potius adstantium menti-
bus tentationes ad versus fidem ingerit,
auferéndo aut saltem imminuendo credu- '
litatem quod ibi Christus DoIninus reali-
1 SesSo 22, de Sacrif. Miss., cap. 5. - Conci/o Turon.,
tit. 8, de Sacrificio Missae, v. Et ne quod,. ap. Labbe,
tomo 21, col. 817. - Bel/arm., de Gemitu columb., lib. 2,
393
ter adsit, dum spectant eum tam ìrreve-
renter a celebrante recognitum. Ex hoc
quidem est iIlud scandalum et nocumen-
tum quod a gravi culpa nequit excusari.
, . Ita res se habet. Sed heu, quot sunt su- Abusus gc-
neralls,
periores isti, et quot sacerdotes, qui de
hoc sibiscrupulum injiciunt! Exclamant
concionatores, exclamant scriptores recte
docentes, quod ingens divexatio caere-
monìarum, et consequenter quod Missae
absolutio infra quadrantem non potest
excusari a culpa gravi; sed quot sunt ii
qui curam habent haec vitandi? - Hujus-
modi corruptela non quidem calamo, sed
lacrymis esset persequenda: dum quoti-
die cernimus, non solum maxìmanf par-
tem sacerdoturn saecularium hoc tremen-
dum sacrificium peragere pejus quam
tractant res temporales Ievioris momenti,
ita oscìtanter, ut nullam de tanto myste-
rio fidem habere videantur; sed (quod de-
plorabilius) etiam religiosi adhuc arctioris
observantiae, qui in aliis rebus spiritua-
libus agendis magnam dìeì partem ìnsu-
munt, Missam vero, quae omniurn est
divinissimum, non dubitant brevissimo
tempore perficere: nec ipsi ab hoc detesta-
bili abusu se abstinere, nec praelati eos
corripere curant. - En quomodo de hoc
conqueritur Ven. card. Bellarminus (re-
latus in bulla Annus quz~ etc. nostri Sum-
mi Pontificis Benedicti XIV): Aliud est
etiam lacrymis uberri-mt"s dz'gnum) quod
ob nonnullorum sacerdotum incuriam aut
zmpietatem, sacrosancta mysteria tam in-
decore tractentur, ut qui illa tractant vi·
deantur non credere majestatem Domzni
esse praesentem. Sz'c enzm aliqui szne spz:
ritu, sine ajJectu) sine ttmore et tremore)
festtnattone incredzòili Sacrum perjiezunt,
quasi jide Chrz"stum Dominum non vide-
rent) aut ab eo se videri 1tOn crederent.
401. - Dicit autem Merati 2, praeter ru- Quidde de-
cretis S. C.
bricas Missalis quae considerantur tam- Rituum.
quam regula proxima sacrorum rituurn,
adesse etiam decreta S. C. Rituum, quae
censeri debent pariter ut regula proxirna;
cum haec S. Congregatiò facultatem ha-
beat declarandi omnia dubia quae circa
ritus insurgunt, prout colligitur ex con·
cap. 5. - Benedut. XIV, bulla Annus qui, § 15, de die
19 Februar. 1749. - • Parto a, tit. 11, Novae Observat.,
num. a.
 394 LIB. VI. - TRACT. 1Il. DB BUCHARISTIA.
stitutione Sixti V: et ideo ejus resolu-
tiones habentur tamquam Pontificis ora-
cula. - Notat vero non omnes ejus de-
clarationes dici decreta rigorose sumpta;
sed tantum ea quae emanant in forma
rigorosa decreti vel saltem in fine habent
aliquam decreti clausulam, puta, ab omni:
bus seruetur : seroari ab omntÒus man-
davit, etc. Si vero sunt dectarationes ton-
tum dubtorum, tunc, juxta nonnullorum
opinionem censenturdumtaxat directivae;
reputantur enim sapientissimorum viro-
rum responsa. Verum ait Ursaja hujus-
modi resolutiones praeferendas esse alìo-
rum doctorum opinionibus. - Hucusque
Merati.
Idem sentit Eusebius Amort 1. - In
sequenti autem qu.l0, quaerit quid agen-
dum, si in aliqua dioecesi vel ordine re-
ligioso vigeat consuetudo contraria ru-
bricis? Et sic respondet: S. C. Rz"tuum
constanter tolerat consuetudtnem, saltem
tmmemortalem contrartam rubricis. Ita-
que tuta conscientia, !t'cet se conformare
consuetudInI' dioecesanae, praeserté« t'n
rebus levloris momenti quae non ... cedu,:t
In deformilatem cultus public:: Idque eruit
ex pluribus decretis S. Congregationis
apud Merati, ubì ait apparere non rejici
consuetudines, nisi contineant positivam
indecentiam, quae nequeat decenter to-
lerari,
Celebrans,
sub veniali 402. - Praescribit autem rubrica cele-
calceatus
esse debet,
brantem debere esse calceatum. - Ad hoc
tamen sufficit ut sit indutus crepidis, vulgo
Sixtus V; constit.74 in Bullar. Cherubini, (in Bullar,
Mainardi, consto 117) Immensa, de die 22 Januar. 1577,
Congr. 5. - Ursafa, tomo 1, parto 1. discept.7, nUln. 22.
- 1 De Sacram. Ordinis, § 25, qu. 9. - Merati, Series
decretor., num. 2, 4, 5, 24, 26. - • Lib. 6, parto 2, n. 899.-
3 Disp.82, sect. 3. v. f. - , Lib.5, tr.5, cap. 6, n.15, i. f.
- • Lce. cito - • Disp. 20, n. 102. - , Tr. 22, punct. lO,
num.9. - 8 De Sacrif. Miss., cap. 3, qu. 3. - 8 De Euch.,
402. - a) Vasquez, disp. 233, cap. 4,n. 39,
adducit Silvestrum dicentem id esse in prae-
eepto. Quod non reprobat nee probat, lieet
Salmant..eum citent pro opinione quae negat
id veniale exeedere. - Coninck,qu. 83, n. 251,
scribit requiri ex honestate, et addit: «Aliqui
tamen putant non esse grave peecatum, ces-
sante scandalo, sine his celebrare •.
b)Silvester,v. Missa I, qu. 2,§Seeundum:
« Debet etiam omnia habere quae sunt de
universali eommuni ritu celebrationis..., et
dictis pt'anelle, seu pantofole,' ut recte ait
Croix 2, et communis usus habet.
Commune autem est quod celebrare
sine causa nudz"s pedt'bus, sec1uso con-
temptu, non excedit veniale. Ita Suarezs,
Laymann 4, Croix ", Lugo 6, Palaus 7, Ron-
caglia 8, Bonaeina 9; et Salmant. lO cum
Vasquez a), Sà, Coninck a) et aliis passim;
contra Silvestrum b). - Diximus: sine Rationabi-
l i s ca usa
causa,' nam ex necessitate aut rationabili excusat.
causa, dicunt Croix 11 cum Sporer et Pa-
squaligo; item Laymann et Philibertus C),
apud Salmant, 12, nullum esse peccatum.
Dicit etiam Croix 13 cum Vasquez, Di-
castillo et Gobat, eum qui non posset ce-
lebrare sine baculo, lieite posse illo uti.
Additque ibid. Gobat quod si quis nequi- Quid de
celebran te
ret celebrare nisi utroque brachio super utroque
brachio
altari innixo, lieite sìc celebraret priva- inniten le
super alta-
tim; non autem publice, nisi hoc faceret ri.
ex necessitate d). Hoc tamen puto non ex-
cedere veniale: a quo videtur excusari
posse qui ob infirmitatem nequiret rectus
stare, et ex sua devotione vellet cele-
brare, modo vitetur populi admiratio. -
Dicunt etiam Croix 14 et Pater Coneina 15, co Quid dc
qui ne..
quod si quis non possit elevare hostiam, re quit eleva-
hastiam.
sed potest reliqua, potest celebrare pri-
vatim; et etiam publice e), si adsit neces-
sitas et populus moneatur. Sed puto sa-
tis esse populum tantum monere si quis
ex devotione celebret.
403. - c Unde veniale tantum erit: Omissio-
nes levesin
c l°. Omittere orationes dici solitas, Missa.
c dum sacerdos se induit; ut (contra Na-
qu, ult., punct, 9, num, 29. - •• Tract. 5, cap. 4, n. 100••
Sà, v. Missa, n. 15. - U Loc, cito • Spor., part.2, cap. 6,
n. 416. - Pa.qual.. qu, 824, n. 9. ~ Laym., lib. 5, tr, 5,
cap. 6, n. 15, i. f. - " Tr. 5, cap. 4, n. 100. - 13 Lib. 6,
parto 2, n. 402. - Vasq., disp. 2S3, cap. 4, n. 38•• Dicast.,
tr. 5, de Sacrif. Miss., disp. 4, dub. IO,n. 215. - Gobat, tr. 3,
n. 385. - Ibid. ap. Cro;";. - Gobat., tr. 3, n.744 et 745. -
" Lib. 6, parto 2, n. 427.- 18 De Sacrif.lIIiss., cap. lO, n. 4.
secundum Dire., calceamenta, licet de bene ..
esse et non necessario benedicta •.
c) Philibertus Marchinus, tr. 3, parto 3,
cap. 14, n. 3, pro hac limitatione a Salmant.
eitatus, eam revera silentio praetermittit.
d) Quod si necessitas illa, addit Gobat,
«sit futura frequens, monito superiore legi-
timo '. Quod Croix, loe. cit., n. 402, non
notavit.
e) Coneina loquitur de sola privata cele-
bratione.
CAP. IlI. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUIII. - DUB. V. 395
c varrum, Silvium a) et Azor) docent Lay- 404. - Quoad omissionem partium Mis-
c mann, Fagundez, Diana l. - Lotionem sae, oportet distinguere partes ordinarias
c autem manuum ante vel post Missam, ab extraordinariis.
c etsi facile omitti non debeat, non videri Partes ordznarlae sunt illae quae sem- Omiuerc
c suffieientem materiam rigorosi praece- per dicuntur vel aguntur; et has omittere
partes ordi-
nartas , te-
c pti, tenent Suarez et Tamburinius 2. de se est peccatum grave, nisi levitas thale ex gc-
nere suo.
c 2O.0mittere Gloria vel Credo, vel in materiae excuset. - Hinc communiter Casus par-
ticulares,
c canone nomen alicujus Sancti, vel ea DD. dicunt esse mortaleomittere confes-
c quae tempore paschali interponuntur sionemcum aliis in principio Missae, epi-
c inter Commanicantes aut infra actio- stolam, evangelìum, collectas principales,
« nem. Diana a ex Filliuceio, Quintanadve- offertorium, fractionem hostiae et illius
« nas, etc. - In Missa autem quae canì- mixtionem in Sanguinem. Ita Suarez 9,
c tur, non legere evangelium submissa [Contin.] Tournely lO, Sporer 11, Coneina 12,
c voce, Diana 4 negat esse peccatum, ex Mazzotta 13, Roncaglia 14, Viva 16, Tambu-
« Sanchez et aliis decem: quod rubrica sit rinius 16 et alli passim (licet non omnia
c tantum directiva. haec reperies apud omnes hos auctores).
Omissa c Si quis autem in Missa advertat ali- - Idem dicendum cum [Contin.] Tour-
non semper
c quid a se omissum, regulariter non esse nely 17 de omissione praefationis,
repetenda.
« repetendum ait Suarez et Tamburi- 405. - In canone autem mortale est
" nìus ", - Dieit: regularùer, Quia IO. si omittere quamlibet orationem; vel ejus
c sit de substantia, V. gr. aliquid pertinens verba mutare ut sensus varietur; vel ali-
c ad consecrationem, certum est debere re- quod verbum omittere, quo sublato reli-
e peti. 2°. Si dum secreto orat, post pauca qua verbasensum non faeiunt. Coneina 18;
c verba certo advertat se aliquid notabile et Croix 19 cum Diana a), Filliuccio a) et
c omisisse, v. gr. dìe Paschae Communz: A versa. - Idem dicendum de omissione
c cantes, paululum regrediendum esse et Pater noster vel Agnus Dei: cum Maz-
c repetendum censet Tamburinius 6. Ita zotta, Pasqualigo, Coneina et Tournely
c Filliuceius, Diana 7, Escobar ». - Ita (licet Croix 20 id vocet satis rigidum: sed
communiter omnes cum Sporer": qui recte ìmmerìto), - Idem cum Tournely de Lt:
infert cum aliis, nullo modo esse repetenda bera nos, Domine non sum dignus et
Giona aut Credo; aut praefationem, sive QuùJ retribuam. - Idem dicendum de
Communt"cantes, Hanc tgz'tur, propria, si purificatione patenae et calicis post sum-
omìssa fuerint; vel evangelium aut epìsto- ptionem. Pasqualigo 21 et [Contin.] Tour-
lam, si dieta est una pro alia. nely 22.
Navat'.,lib. S, consil.3, n. 4, de celebr.Miss. - bor, ,. Cap. 9, art. 2, sect, 8, V. Ceterum, et v: fJuod perti"e'
parto l, lib. lO, cap. 29, qu. 5. - Laym., lib. 5, tr. 5, ad. - 11 Loc. cit., n. 425. - " De Sacrif. Miss., cap. lO,
cap. 6, n. 12, i. f. - Fagund., de lo praec. Eccl., lib. 3, num. 2. - 13 Tr. 5, disp. 4, qu. 2, cap. 5, § 2. qn, l, resp. 2.
cap. 21, num. 9. - 1 Parto 2, tr, 14, resol. 41. - Suar., - " De Sacrif. lIIiss., cap. 3, qu. 4, resp. 1. - 18. De Euch.,
. disp. 82, prooem. --' lIIethod. celebro Miss., lib. I, cap. 7, qu.5, art. 7, n. 1. - IO lIIethod. celebro Miss., lib.2, cap. 5,
§ 7. _ 8 Parto 2, tr. 14, resol. 49 et 59; cfr. part.9, tr. 8, § 2. - " Cap. 9, art. 2, sect. 8, V. ceterum. - 18 De Sacrif.
resol. 53•• Fill., tr. 5, num.l55.. Quintanadv., tract.7, Miss., cap. lO, num. 2. - "Lib. 6, parto 2, num. 418••
singlll. 39, n. 5. - • Parto 2, tr. 14, resol. 42; cfr. parto 9, Aversa, qu. 11, sect. 12t v. Quarto. - Massotta, tr.5,
tr.6, resol.19•• Sanch., Consil., lib. 7, cap. 2, dub. 13. - disp. 4, qu. 2. cap. 5. § 2, qu. l, resp. 2. - Pasqual.,
Suar., disp. 35. sect.2, conc!o2. - o Method. celebr.lIIiss., qu. 202, num. 11. - COHcina, loc. cit., nume 2. - Cont.
lib. 2, cap. 5, § 2, num. 24. - 8 Loc. dt., num. 25 et 26. - Tourn., Ice. cit., V. Sed quid de iis. - .. Lib. 6, parto 2,
Fill., tract.5, num. 155. - , Parto 2, tract. 14, resol. 59. - num. 419. - Conto Tourn., cap. 9, art. 2, sect. 8, v. Sed
Escob., tr. l, exam. 11. cap. 4, num. 40 (edit. Lugd. S. d.)".. quid de iis. - " Qu. 208, n. 1 et 3. - .. Lce. dt., V. Quoti
pertinet.
_ 8 Parto 2, cap. 6, num. 433. - • Disp. 33, sect' 3. -
403. - a) Silvius, in qu. 83, art. 6, qu. 3, omnes omittantur •. Hic enim est sermo de
omissione omnt'um illarum precum.
n. 8, (edit. Antverp. 1622) videtur Navarro
consentire, eo quod illum non reprobat. Sed 405. - a) Diana,part. 2, tr. 14, resol.49,
edito Antverp. 1667 et Veneta 1726, loc. cit., negat peccare mortaliter sacerdotem q!Ji .ex
adducit etiam Navarri sententiam, quam dicit intentione omittit in canone nomen alieu)us
Sancti «quia in hac materia datur etiam
aliis duram videri, et addit: • Probabile ergo
est non futurum mortale, si sine contemptu parvi~ materiae '. - Et Filliuccius, tr. 5,
 396 . LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
Idem dìcendum, si quis omitteret de-
cem vel octo nomina Sanctorum; ut verius .
censent Salmant.! et Diana 9 (contra Ber-
nal et Pasqualìgo). - Putant autem.Con-
cina b) et Nuiìez apudRenzis, esseetiam
mortale cmìttereunìusvet alterius Sancti
nomen. Sed .rectius et' communiter idil~~
gant [Contin.] Tournely 4, Roncaglia~,Sal­
manto6; Croix 7 cum Filliilccio C), Aversa .c) .
et Diana c) ,. Elbel d), Spon;;tC)~' Renii 8
cum Suarez et Granado. -,"': Et probabìlìter
Quarti 9, Tournely et Roncaglìaexcusànt
à culpa graviomittere triavel quatuor
nomina Sanctorum; " . burìnìus e) putat nec etiam esse mortale
Aliae.o-
missiones. . 406. - Venzaleautem est oInittereKy.
veniales. rte eleison; ut Roncaglìa lO, Diana a), Wi.
gandt 11 . et .Elbel 12•. - Idem dicunt Maz-
zotta 18, Lugo b) et Tamburinius 1\ de evan-
gelio .S; joannìs: contra Roncaglia 16, qui.
1 TI'. 5, cap. 4, n. 118. - • Parto lO, tr, 16, resoI. 86.
- Bernai, de Sacram., disp.6, n. 9S. - PaSqual., qu.202,
n. 8. - Nunefl, qu. 83, art. 4, dub, 2, conci.' 2. _ a Cap. 4,
qu.16. - • Cap. 9, art. 2, seet. 8, v. fJuod spectat. - • De
Sacri!. Miss., cap. S, qu. 4, resp. I. - o Tract. 5, cap. 4,
n. 118. - • Lfb, 6, parto 2, n. 418. - o Cap. 4, qu, 16. _
Suar., disp. 88, sect. 3. - Granad" in a P., contrav. 6,
de Euch., tr, 14, disp. 14, num. S. - • Quaest. prooem.,
seet. 8, punct, S, v. 'Dico 4. - COlft. Tourlf., 100. cito _
cap. 5, n. 155, veniale esse ait «si ornìttatur
nomen alicujus Sancti, vel tempore paschali
ea quae interponuntur in c. Communicantes
aut in actione Hanc igitur oblationem. etC:
b) Coneina additus esse videtur ex ~ma.
nuensis vel typographioscitantia: Renzi enim,
postquam exposuit sententiam dicentem esse
yeniale, addit: ~ Contrar~um dixit Nugnus.,
1ta ut locoverbl Contrarzum, amanuensis vel
typographus legerit et scripserit Concina.
Atvero Coneina, loc. cit., cap. 10, n. 2, sicut
ipse S. Alphonsus, id dumtaxat veniale esse
.asserito
. c) Filliuceius, tr. 5, cap. 5, n.155,· Aversa,
qu. 11, sect. 12,· V. Quarto,. Diana, parto 2,
tr. 14, resol. 49, dicunt esse veniale omittere
aliquem Sanctum. Non igitur recte eitantur
a Croix. - Sporer autem, parto 2, cap. 6,
n. 426, veniale esse ait. omittere « unum et
alterum verbum canonis, nomen unius San-
cti in orationibus ante et post consecratio-
nem '.
d) ~lbel, Sacram., part.l, confero 20, de
Alt,!rz, etc., n.283, veniale esse ait «si quis
om1tteret... unum dumtaxat verbulum in ca-
none -.
406. - a) Diana, part.2, tr.14, resol. 59
non loquitur de Kyrie eleison. ' i) Sporer, n. 426, veniale esse ait omit-
• b) Lugo, de .E"!'ch., disp. 20, n. 104, .ta-
CItuS praetermIttlt evangelium S. ]oannis.
<'J Suarez, disp. 83, sect. 3, non eitatur a
non improbabiliter ait cum Suarez c), hujus
omìssìonem esse. mortale: saltem dico, si
adsìtscandalunì. - Veniale est omittere
unam vel alteram crucem super oblata,
vel ttinsionem pectoris, aut elevationem
manuum d). Roncaglia 16 et Diana 17. _
Idem ait Croix 18 cum Quarti de omissione
psalmiJudzea, signi crucis super aquam,
ablutionis digitorum in Missa et similium.
Veniale etiam est omittere unam ex
tribus col1ectis principalibus; ut commu-
niter dicunt Tournely e), Concina 19, EI-
bel e) __ et Croix 20 cum Quarti. Immo Tam-
omittere duas exhis oratìonìbus; sed alli
rectius contradicunt. Suarez e), Palaus f),
Concìna g), Salmant. h) et Sporer i): qui
addit quod si omissa sit prima oratio,
ipsa cum secreta est recìtanda, non vero
Ronc., 10c. cito - lO De Sacri!. Miss., cap. S, qu. 4, resp. 2.
- . U Tr. 15, n. 75, resp. S. - "Sacr., parto 1, eonfer.20, de
Altari, etc., n. 288. - 18 Tr. 5, disp. 4, qu. 2, cap. 5, § 2,
qu. 1, v. f. - " Method. celebro Miss., lib. 2, cap.5, § 2, n.5.
- 18 Loc, cit., qu.4, resp. 1. - IO Loc. cit., qu.4, resp. S.
- " Parto 5, tr.5, resoi. 45. - 18 Lib. 6, parto 2, n.417 .•
Quarti, qu, prooem., sect, S, punct. 1, collig. 1; et parto 2,
tit, 7, sect. S, dub. 2 et 8. - lO De Sacrif. Miss., cap. IO,n. S.
- IO Loc. cit., n. 421. • Quarti, parto 1, tìt, 9, dub, 1.
Roncaglia, et videtur loqui de omissione primi
evangelii; dieit enim: c Est ergo aliqua culpa,
mortalis quidem, si notabilis pars omittatur
ut V. gr. epistola,evangelium, vel alia similis
quae sunt veluti membra prineipalia, ut sic
dicam, unius corporis heterogenei •.
d) Licet S. AIphonsus in 2' jam editione
legerit lavationem manuum; attamen Ron.
caglia et Diana, quos eitat, dicunt elevationem
manuum, uti hic scribitur. . qu. 282, n. S et 4. - Qu"rti, parto 1, tit. 16, dub. 4, V. Dico 2.
e) Conto Tournely, loc. cit., sect. 8, V. Ce-
terum, lethale eSse negat c si omiserit tan.
tum unam aut aliam collectam•. - Et idem
dicunt Tamburinius, loc. cit., n. 5; et Suarez
ioc. cito - Elbel autem, loc. cit., n. 283 ne~
gat esse lethale omittere «solum... oratidnem
ordinariam •.
f) Palaus, non loquens de collectis, scribit:
tr. 22, punct. 11, n. 1, mortalem esse omis"
sionem «cujuslibet partis integrae ex his
quae pro omni sacrificio sunt ab Ecclesia in-
stitutae •.
g) Coneina, cap. lO, n. 3, dicit venialem
esse omissionem principalis collectae c uno
tantum in loco• ; mortalem vero omissionem
«tribus in loeis». ' vino purificare calicem, Papa inconsulto, ex
h) Salmant., loe. cit., n. 112, id non habent.
tere « collectam vel commemorationem ali.
quam '. Et n. 433 additionem affert quae ipsi
a S. AIphonso tribuitur.
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFIClUM. - DUB. V.
postea. - Ita de collecta propria: nam
aliae oratìones quae praeter eam adduntur
in Missa, non erit mortale eas omìttere:
ut Palaus 1 et Concina j).
Quid, si Si autem in Missalì verba canonis sint
in Missali
verba cano- detrita, et non possit aliud Missale haberi,
nis sint .de-
trita. nisi post longum tempus; illa omittere
cum memoria non tenentur, nullum est
peccatum. Mazzotta 2; et Croix 8 cum
Pasqualigo et Verricelli k). - Id tamen
intelligendum si sacerdos hoc prius non
adverterit.
Quid de 407. - Mutilare autem verba, aut syn-
mutilatione
verborurn• cope intermediare, salvo sensu et sec1uso
Omittere scandalo, non est plus quam veniale.
duas ex
principali. Croix 4 cum Pasqualigo et Quarti, ac Maz-
bus colle- zotta 6: qui probabiliter addit nullum esse
ctìs, Ietha-
le. peccatum, si id ex naturali defectu fiato
In purìfì- 408. - Peccaret quidem sacerdos, si
catione ca-
licis uti so- in purificatione calicis sola aqua uteretur :
la aqlta, ve-
niale. cap. Ex parte 5, de celebro Missar., ubi
dicitur: Semper sacerdos vino perfundere
deoet, postquam totum acceperit Eucha-
ristiae sacramentum. Sed hoc non erit
plus quam veniale; ut communiter dicunt
Concina 6, Pasqualigo 7; et Croix 8 cum
Tamburinio: qui id etiam a veniali excu-
sant, si sacerdos sit abstemius, contra Ga-
vantumw, - In ablutione autem digito-
rum, dicunt Pasqualigo b), Quarti 9, Gobat
apud Croix; et Bissus apud Merati lO nuI-
lum esse peccatum solam aquam adhi-.
1 Tr. 22, punct. 11, n. 1. - 2 Tract. 5, disp. 4, qu. 2,
cap. 5, § 2, qu. 2, resp. 2. - • Lib. 6, parto 2, num. 418. -
Pasqua/., qu. 202, n. lO. - • Loc. cit., n. 442.• Pasqua/.,
- • Tr. 5, disp. 4, qu. 2, cap. 5, § 2, qu. S, i. f. - o Cap. lO,
n. S. - • Qu. 209, n. 2 et 4. - o Loc. cit., n. 423. - Tambur.,
Method. ceIebr. Miss., Iib. S, cap. 9, n.5 et 6. - • Quaest•
prooem., sect. S. punct. 6, i. f. - Gobat, tr. S, n. 852. -
Croi...., 100. cito - Bissus, Hierurgia, lit. A, num. 426.,-
j) Coneina, loc. cit., ita sane docet, c dum-
modo tot non omittantur, quae simul sumptae
constituant materiam gravem -.
k) Verricelli male eitatur a Croix; etenim,
de apostolo Missionib., qu. 301, hoc assertum
non habet.
408. - a) Gavantus scilicet,parto 2, tit. lO,
n. 5, lit. y, scribit: c Nec abstemii debent sine
Romana praxi ».
b) Pasqualigo, qu. 209, n.7: «Quod spe-
etat, inquit, ad usum aliquorum solius aquae,
an sit laudandus, remitto prudentum judicio.
Hoc pro certo habeo, quod melius sit ~ervare
397
bere. Sed melius dicuntConcina 11 ac Bo- Item in
namìcus c), Corsettus c) et Arnaud C), apud ablu tione
digitorum,
Merati C), id non excusaria veniali, si fiat sec1usa ra-
tiona b il i
sine dispensatìone Pontificis. Excusabitur causa.
tamen (ut dicunt), si adsit rationabilis
causa: pro qua puto quidem suffìcere ali-
.quem esse abstemium, vel vinum esse
rubeum, quo purificatoria evaderent ìnde-
center maculata,
Hic obiter advertendum decentius esse Quomodo
ut Sanguis sumatur unico haustu, prout ~~ts sUSae~:
communiter dçcetur. Permittuntvero Baul- guis.
dry, Cabrinus, Arnaud et alli, apud Me·
rati 19, posse calicem secunda et tertia
vice ad os admoveri, ut reliquiae San-
guinis absumantur ; sed melius dicunt
Tonellius, Castaldus et Crassus d), semel
calicem ori admovendum, aliquantulum
immorando, ut reliquiae omnes (qùantum
fieri potest) attrahantur. - Monuit autem Quantitas
S. Pius V in quadam epistola apud Ga- vini ad: pu-
r Lfi ca t i o-
vantum 18, ut in calicem effundatur eadem nem calicis.
vini quantitas in qua fuerunt specìes San-
guinis; et sumatur per eamdem partem
qua sumptus estSanguis.
Haec hactenus quoad partes ordina-
rìas,
409. - Quoad vero partes extraordi- Omirtere
partes ex-
narias, scilicet quae non in omni Missa traordina ..
r ìas , ve-
dicuntur, eas omittere non est nisi ve- niale, nisi
niale: ita communiter omnes. - Nisi tot sit quantitas
notabi-
partes omittantur, quae simul sumptae li.:
10 Parto 2, tit. lO, rubr. 5, Nov. Obs., n.21. - Il Cap. lO,
n. 3. - Bauldry~ M~n., parto 3, cap. 7, tit. 10 bis, rubr.5,
n.2. - Cabrilf., Epitome SS. Rit., cap. 18, n. 18.• Arlfaud,
Epitome, tr: 1, part.2, tit. lO, n.9. - " Loc. cit., n. 20. -
Tonell., Enchirid., Iib. 2, tit. lO, rubr. 5, n. S. - Castald.,
Iib.2, sect.8, cap. 7, n. 9. - S. Pius V; epist. ad archiep.
Tarraconen., die S ]anuar. 1571; habetur etiam in Archiv.
Vatic.: S. Pius V, ad Princip., anno V, vol. 15, foI.289'
et 290. - " Parto 2, tit. lO, n. 5, Iit. y.
rubricas, nisi adsit causa in contrarium, quam
non servare -.
c) Bonamicus, Osservaz. ecclesiast., part.l,
osservo 5, n. 13; et parto 2, n. 43,. Corsettus,
Prax.caeremon., tr. 2, parto l, sect. l, n. 69;
et sect. 2, n. 23,. Arnaud, Epitome, tr.. l,
part.2, tit.10, n. 10, negant possefieri ablu-
tionem sine vino, inconsulto Pontifice. Fateor
tamen eos auctoresnon pro hacparte a Me,
rati, loc. cit., n. 21, eitari. .
d) Parisius de Crassis, de C:aerem~n. Caro
dinal., lib. 2, cap. 4, v.f., non recte allegatur
a Merati ex Gavanto; dieitenim: «Modeste
capiat Sanguinem..., curansdiligenter repetito
 398 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTI....
notabilem materiam eonstituerent; ut bene
ad vertunt Concina l et Wigandt 2, quid-
quid dicant Quarti et Pasqualigo, apud
Croix 3. Vide dieta n. 400.
Veniale autem tantum erit omittere
Gloria aut Credo, sequentiam, eollectas
(praeter propriam Missae); tractum, prae-
fationem, vel Communicantes, aut Hanc
igz"tur, specialia a). - Ha communiter Con-
cina 4 et Wigandt 5, Palaus 6, Roncaglia 1,
Mazzotta 8; Elbel " cum Henno ; et Croix lO
cum Lugo, Diana et Filliuecio. . omittitur nominari episcopus.
Lotio ma- Lotio manuum ante Missam debet fieri
num ante et
p c s t Mis·
sam,
saltem sub veniali; et sub gravi, si manus
sint valde immundae, propter reveren-
tiam sacrificii: ut recte dicunt Ronca-
glia ll; et [Contin.] 'I'oumely v cum Quarti
et aliis. - Omittere vero lotionem post
Missam nullum erit peccatum, ut recte
ait Croix 13 cum Quarti.
410. - Dubitatur l°. An peccent mor-
talùer reguiares qui ù·t canone nominant
nomen sui generalis vice episcopi?
Regula- Affirmant Viva 14, Renzi 15 et Diana 16:
res n o m i-
nantes geo ex quadam declaratione S. Congregatio-
ncralcm in
canone,loeo nis a), apud Rodriguez et Villalobos. -
e p i sco p i ,
q uom odo Sed negant Sporer, Rodriguez b), Tambu-
peccent.
rinius et Bordonus, apud Croix 17. Quia, ut
dicunt, haec non videtur gravis materia,
l De Sacrif. Miss., cap. lO, num. 3. - • Tr, 15, n. 75,
resp. 3. - Quarti, Quaest. prooem., sect, 3, punct, 1,
v. Collig. 4 •. Pasqual., qu, 200, n. 9•. li Lib.6, parto 2,
Dum.420. - ,. Loc. cito - e Loc. cìr., num. 75. - 6 Tr. 22,
punet. 11, n. 1. - 'i De Saerif. Miss., cap. 3, qu.4, resp.2.
- 8 l'r. 5, disp. 4, qu. 2, cap. 5, § 2, qu. 1, resp. 2. -
• Confero 20, de Altari, etc., n. 284... Henno, de Euch.,
disp. 11, qu.15, reso!. 2. - l'Loc. cit., num.420•. Lugo,
disp. 20, n. 107•• Diana, part.2, tr, 14, resol.59. - Fill.,
tr. 5, n. 155. - 11 De Sacrif. Miss" cap. 3, qu. l, resp. 2.
12 De Sacri!. Miss., cap. 9, art. 2, sect. 8, qu. 4. ~ {Juarti~
-
part.2, tit. 1, sect. l, dub.5. - " Lib. 6, part.2, n. 413. -
Quarti, part.2, tit. 12, dub. 4. - 14 De Euch., qu. 5, art. 7,
n. l, v. Sequitur 2. - 16 Cap. 4, qu. 16, v. An autem. -
" Parto 2, tr. 14, resol. 40•• Rodrig., Sum. (hispan.),
haustu, ut totum Sanguinem cum particula
bibat ~.
409. - Il) Id quod·S.Alphonsus 1'1.404 nota-
vit,hic quoquenotandumest,scilicetnonomnia
haec reperiri apud omnes citatos auctores.
410. - a) Dec1aratio illa S. R. c., guae est
de die 12 Nov. 1605, dicit: «Animadversione
dignos esse censuit [S. Cong.] eos religiosos
qui, antistitis nomine tacito, ejus Ioco in pre-
cibus sive in canone, suae religionis supe·
riorem nominant '. Decr. auth., n. 194, -
Cfr. Decr. auth., n. 924) ad 6; 1333, ad 9.
b) Rodriguez, loc.cit., negat se condemna·
et de tali dec1aratione authentice non
constato
Notandum autem quod in canone debet
nominari episcopus, non celebrantis (ut
putat Croix 18), sed loci; ut universalis
usus habet (saltem apud nos), et cum
communi sententia tenent Merati 19; et
Gavantus, Gobat, etc., apud Croix 20: ex
dec1aratione S. Congregationis C). - Et
probatur clare ex rubrica 21, ubi dicitur
quod si episcopus loci sit vita functus,
Dubitatur 2°. An sit veniale omittere
orationes ante uet post Missam?
Affirmant d) Salmant. 22 cum Fagun-
dez et Leandro, loquendo tamen de illis
quae post Missam assignantur. - Sed
communiter negant Gavantus 23, [Contin.]
Tournely 24, Antoine 25, Holzmann 26, Pa-
laus 27, Tamburinius 28, Elbel 29 et Ronca-
glia 30. Quia in rubrica non adest de illis
praeceptum; sed tantum insinuatio, cum
ibi in praeparatione Missae solummodo
dicatur: Orationes pro temporis opportu-
nitate (hoc est commoditate) dicendae. Qua
de re Gavantus ait: Inde patet nullum
esse peccatum, si celebraturus eas omit-
tat.; et communius omittuntur... a sacer-
dotibus. - Hoc tamen non obstante, sa-
tomo 4, cap. 51, num, 13. ~ Viilal., parto 1, tr, 8, diff, 3t,
num, 3. - Sporer, parto 2, cap. 6, n. 428. ~ Tambue.,
Method. celebs, Mìss., Iib, 2, cap. 5, § 3, n. 7. ~ Bordon.,
resol. 25, n.23. - 11 Lib. 6, parto 2, n. 436. - 18 Loc. cit.,
num. 562. - Ilf Parto 2, tit. 8, rubr. 2, Nov. Obs., n. 5....
Gavant., parto 2, tit.8, n.2, lit. n• • Gobat, tr. 3, n.749•.
20 Loc. cit' l n. 562. -- 21 Parto 2, tit. 8, n. 2. - t2 Tr. 5,
cap. 4, n.95.• Fagund., de l' praec. EccI., !ib. 3, cap. 21,
n. 9.. Leand., tr. 8, disp. 7, qu. 62. - .. Parto 2, tit. l,
num. l, lit. C. - 2" De Sacrif. Miss., cap. 9, art. 2, sect.8,
qu. 3. - ,. De Euch., cap. 3, qu. 6, resp. 2. - .. De Euch.,
n.376. - ., Tr. 7, disp. 2, punct. 4, num. 6. - .. Method.
celebro Miss., lib. 1, cap. 7, § 1, num. 1. - llY Confero 20,
de Altari, etc., 'nuIil. 268. - 80 De Sacrif. Miss., cap. 3,
qu. 1, resp. 2. - Gavant., 10c. cito
turum peccati mortalis, eum qui adderet ali-
quid in collecta, nesciens hanc declarationem,
vel ignorans eam esse authenticam.
c) Et S. R. C. dec1aravit die 8 ApriI. 1690:
«Nomen episcopi dioecesani exprimendum
est, juxta doctrinam Gavanti, parto 2, tit. 8,
n. 2, lit. n, et non aliorum >. Decr. auth.,
n. 1827, ad 1.
d) Affirmant «ad summum » esse veniale
Salmant. et Leander. - Fagundez vero negat
esse plus quam veniale, immo ne veniale
quidem fore ait, si locoillarum pre('um aliae
recitentur.
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. V. 399
Celebrare
s n e ulla
cerdos qui sine ulla praeparatione, saltem na 14; item Ledesma, Villalobos i), Vega, ,Non re-
ì
citare in
pracpara.. domi facta, ad sacrìfìcandum accederet, apud Escobar 15; ac Pellizzarius, Tam- Missa so-
tione, a l i- lemni quae
In canone qua culpa. puto ab aliqua culpa non exeusandum. burinius et Quarti j), apud Mazzotta 16. cantantur a
nominano Dubitatur 3°. An omz"ttere orationes in Hi dicunt sufficere quod sacerdos atten- choro, Iici-
dus cpisco- tum, juxta
pus loci, znduendo vestes sit peccatum? dat ad ea quae cantantur; ea enim quae alias.
Negant Suarez e), et Burchardus apud ex utraque parte dicuntur, ad invicem
Gavantum 1. E converso Azor 2, Navar- communicantur, ut fit in Horis canonicis.
rus 3, et Silvius apud Escobar 4, censent Alli vero, ut Concina 11, et Pasqualigo k) Juxta a-
Iios, lethale
esse mortale f), quia, ut dicunt (sed non apud Mazzotta, dicunt teneri sub mortali, si quantitas
sit notabi-
satis probabiliter), sicut est mortale cele- juxta quantitatem materiae; quia id jam lis.
brare sine vestibus, ita sine orationibus praescribitur in rubrica 18. - AHi tandem, Non ìm-
Omittcre probabili.
o r a t on e s
ì
ad vestes. - Tenendum igitur cum com- ut Lugo l) et Aversa 19, non improbabiliter ter, veniale
tantum.
induendo
vestes, ve..
muni sententia hanc omissionem esse cul- dicunt teneri tantum sub veniali. Ratio,
niale. v:
pabilem, sed non plus quam venialem ut quia tunc revera non omittitur epistola
reputant Lugo 5, Bonacina 6, Laymann 7, vel evangelium in Missa; siquidem illa
[Contin.] Tournely 8, Salmant, 9; Palaus lO jam cantatur solemniter a ministris ad
Omittere cum Henriquez et Pitigiano; et Eseobar 11 instructionem populi pro quo alte ea legi
preces ante eum Fagundez, Aversa, Manuele, Vega, etc. vel cantari instituta sunto Unde lectio illa
ve! post
Missam,
nullum pec-
Aliter autem quidem sunt necessariae ve- submissa magis videtur praescribi priva-
catum, stes sacrae ad reverentiam sacrificii, aliter tim pro ipso sacerdote quam pro populo.
orationes ad vestes. Potest ergo eadem materia omissa in se
Dubitatur 4°. An peccet sacerdos, si tn gravis fieri levis, si non a sacerdote, sed
Missa solemni non recitet quae cantantur tantum a ministris dicatur; cum sacerdos
a choro? et ministri in celebranda illa Missa fa-
Negant h) Wigandt 12, Navarrus 18, Dia- ciant unum.
Joan. Burchardus, Ordo Missae, n. 6, i. f•. 1 Parto 2, cap. 247, n. 13, concl, 12 (at., num. 12, i. f.l •• Alonso de
tit. l, n. 2, lit. b. - ' Parto 1, Iib, lO,cap. 29, qu, 5. - • Consi!., Vega, Sum. nueva, parto 2, cap. 41, caso 8. - lO Tr, 15,
Jìb, 3, consìì, 3, n. 4, de celebro Miss, - Sllvius, in qu.83, n. 75, v. Nata quod, post resp, 3. - 18 De Horis canon.,
art. 6, qu, 3, n. 8.... Lìb. 21, n. 505. - g Disp. 20, n. 106. cap. lO, n. 45. - " Parto 2, tr. 14, resol, 42. - Petr, de
- €l De Euch., qu. ult., punct, 9, n.32. - 'l' Lib. 5, tr. 5, Ledesm., de Euch., capa 24, concl, 5... Vega, loe. cìt.,
cap. 6, n. 12, i. f. - S Cap. 9, art. 2, sect.B, qu. 12, dico 4. - cas. 7. - ,. Lib. 21, num, 511. - Petuse., Man. regular.,
!,l Tr, 5, cap. 4, num, 95. - lO Tr, 22, punctv lù, nume 8•• tr, 5, cap. 9, num. 35 et 36•• Tambur., Method. celebro
Henriq., Iib, 9, cap .. 24, i. f., et in com., Ht, q• • Pitigìan' 1 Miss., lib. 2, cap. 5, § 2, n. 6... Id Tr, 5, disp, 4, qu, 2,
in 4, disto 13, qu, 2, de poenis eorum qui celebro sine cap. 5, § 2, qu, 1, resp, 2. - " De Sacrif. Miss., cap. lO,
amato impedim., art. lO, i. f. - ,11 Lib. 21, n. 507.• Fa~ num. 3. - Massatt., loe. cit., v. Secundo. - 18 Parto 2,
gund., de 1° praec. EccI.} lib. 3, cap. 21, n.9.• Avers{I, tit. 4, num. 7; et tit. 5, num. 4. - 19 Qu. 11, sect. 12,
q~. li, sect. 12, v. SepUmo. - Man. Rodrig., Sum., part.1, V. Sexto ... It.,n .
e) Suarez, disp. 82, z'n prooem., loquitur i) Villalobos non fideliter citatur ab Esco·
de orationibus ad praeparationem Missae as- bar; nam, parto l, tr. 8, dijf. 31, n. 4, dicit
signatis. usum stare pro opinione quae tuetur obliga-
f) Azor et Navarrus loquuntur de omis- tionem eas partes recitandi.
sione omnz'um ilIarum precum. Quam senten- j) Quarti, qu. prooem., sect. 3, punct. 7,
tiam Silvius,loc. dt., (edit. Antverp.1622) refert, dz'ff. 3, sententiam hanc ut probabilem vide-
et non reprobat. Sed cfr. notam a ad n. 403. tur reputare; sed dicit probabilius ea sub ve·
g) Lugo et Bonacinanegant esse mortale; niali recitanda esse.
sed Lugo hanc addit rationem: « Quia ilIa k) Pasqualigo non citatur a Mazzotta pro
non est materia praecepti, sed instructionis hae parte; et revera, qu. 212, n. 6,oppositae
et directionis >. - Conto Tournely dicit esse sententiae adhaeret, dicens: «Si celebrans
venialem omissionem ilIam, non quidem ex non recitaret subrnissa voce quae cantantur
rubrica, quam negat esse praeceptivam, sed a ministris vel a choro, possetexcusari a pec-
ratione negligentiae aut taedii spiritualium. cato, guia adest opinio negans obligationem
- Escobar et Fagundez negant esse plus recitandi... Posset enim velle se conformare
quam veniale, etiam si omnes omittantur. cum ilIa sententia. Aut ad summum damnan·
Il) Plerique ex auctoribus hic citatis 10- dus esset tantum peccati venialis •.
quuntur de ilIo qui non recitat epistolam et l) Lugo, dz·sp. 20, n. 107,loquens de epi-
evangelium, quando in Missa solemni a dia· stola et evangelio: « Facilius, inquit, posset
cono et subdiacono cantantur. forte excusari a peccato gravi •.
 400 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
Dubitatur 5°. An sit mortale celebrare
Missam cum notabt"lz" voluntaria dz'stra-
ctione ?
Volun- Negat Croix 1 cum Diana et Bardi; ac
taria nota..
bilis distra- probabile putat Mazzotta 2. Et hoc, etiamsi
etio in Mis-
sa, non Ie- distractio esset sub consecratione aut
thalis juxta
alios, sumptione; quia (ut dicunt) attentio in-
terna in oratione non praecipitur sub
gravi; juxta opinionemplurium doctorum
]uxta S. (re1atam Lzo. IV, n. 177, v. Tertz"a). -
Doctorem
et alias, le- AffirÌnant vero Concina 8, Roncaglia 4;et
thalis in ca ..
none et consentit Tarnburinius 5 quoad ea quae
communio-
ne. recitantur in canone, et signanter sub
consecratione et communione. - Ruic
sententìae potius ego adhaereo. Ratio,
quia (praetermissa quaestione an attentio
interna sit ve1 ne de essentia orationìs,'
de qua dicto n. 177 satis 10cuti sumus)
sacrificium, praeter rationem orationis,
habet insuper rationem cultus excellen-
tissimi religionis, cui gravem videtur ille
irrogare irreverentiam qui, dum profite-
tur actu religioso Deum colere, vo1untarie
se distrahit.
Addere
atiquid leve 411. - c 3°. Ex devotione leve aliquid
in Missa, e in Missa (etiam dum secreto orat) ad-
veniale.
edere: v. gr. orationem dominicam vel
e psa1mum aliquem; ve1 in canone .nomì-
e nibus Sanctorum nomen patroni loci.
e Tamburinius 6. - Dixi ; leve; quia no-
e tabiliter addere esse mortale vu1t idem
e Tamburinius 7, ex Bonaeina a)". . munis vel propriae illius Missae; ut ex
Additio Certum est apud omnes, esse mortale
adintrodu..
cendum no.. addere aliqua in Mìssa, animo introdu-
vumritum,
Iethalìs. cendì novum ritum. Vide Suarez 8, Pa-
1 Lìb, 6, part, 2, num. 443•. Diana, part. 11. tr, 7,
resol, 11.• 'Bardi, Select.Jmor., ··1ib. 8, qu, '6,' num, 8.. -
"Tr. 5,diop. 4, qu. ·2, cap.5,§.2, qu, 4.-· De Sacrif.
Mios., cap. IO, num.13. - ' De Sacrifi·Miss.,: cap.3, qu.2,
resp, 3. - • Me~hod. celebro MiSs., li]:>.'·2, cap, 3,n. 9. -
• Loc; cit., cap, 5,' § 3, n, 2. ...;, , Loc. cìt., lib. 2,' ·cap. 5,
§ 2, n. 1; et §3, ii. 1. -~ Disp, 83, sed. L 7' " Tract. 22,
punct, li,. n. 1"':'" 10 De Sacri!'. Miss., cap'. lO,. num. 5. -
4U.- a) Bonacina, de Eucharistia, qUi 14lt.,
punct. lO, n.19, satis. perspicue innuit non
esse mortale, si secretonotabilequid adda-
tur: • Videntur, inquit,... graviter pecCare,sal-
tem si materiam notabilem publice recitent,
et non secreto tamqu am
privata persona».
b) Non omnes auctores hic citati haec
omnia habent. .' .
c) Gobàtdicit posse addi ex causa pecu-
.liari in duplicibus. - Croix vero et Piscara
loquuntur de collecta' praescripta· ob publi-
1aum 9 et alios passim. Hinc recte Pater
Concina lO dicit peccare graviter qui ad-
deret in Missa novas publicas preces. -
Si vero ex importuna devotione addan-
tur p1ures collectae ex eodem Missali, vel
Credo, aut Giona, Pater, Ave, vel. quid
simile, id non excedit cu1pam venialem b).
Ita communiterConcina 11, Sporer 12; Pa-
laus 18 cum Coninck; et Mazzotta 14 cum
Suarez et Gobat. - Rationabiliter tamen
censet Aversa apud Croix 15, esse mortale
addere Gloria et Credo in Missa de Re-
quiem ; quia haec videtur satis gravis
inordinatio.
Probabiliter autemdicunt Concina 16, !iceatQuando
adde-
et Croix 17 cum Pasqualigo, quod, 'licet re ccllectas,
satius sit servare rubricam; non tamen
est vetitum, ex ali qua causa ve1 ex devo-
tione, addere unam collectam: adduntque
Gobat et Piscara apud Croix 18, hoc fieri
posse etiam in festo secundae c1assis, si
adsit peculiaris causa c). Collecta autem
pro publica necessitate potest esse tertia
ad libitum, ve1 addi pro quarta: Croix 19.
Communior vero opinio est ibid., quod
omittenda sit in festo primae et secundae
c1assis. - Notandum hic ex decreto S. C.
Rituum apud Croix 20 quod, cum exposi-
tum est SS. Sacramentum, adhuc in Missa
duplici d) potest de eo fieri commemora-
tio; tunc tamen praefatio debet esse com-
aliis decretis ejusdem S. Congregationis e)
apud Pittonium 21.
In Missis autem votivis pro re gravi
U Loc. cito - 19 Parto 2, cap. 6, nume 428.- 18 Loc. cito •
Conine", qu.83, n. 267. - " Loc, cit., cap. 5, § 2, qu. 2. -
Suar., disp. 83, sect. 3, dico 2.. Gobat, tr, 3, n. 747et 748.-
Aversa, qu. 11, sect.12, v. sesto . . 15 Lib.6, part.2, n. 429.
- 16 Loc, cito - 17 Loc. cito ·Pasqual., qu. 215, D. 9. -
Gobat, Ice. cit., n. 748. - Piscara Castaid., Prax, caeremon.,
lib. 2, sect. 8, cap. 3, n.6. 18 Loc. cit., n. 451. _ 19 Loc.
R
cito - " Loc. cit., n. 452. - 2l De Ritib., n. 1214 et 1647.
cam necessitatem, quam volunt dici posse
(immo et debere, ait Piscara) in duplicibus
secundae cIassis.
d) • Sed omittendum in festis primae et
secundae cIassis •, ut addit S. R. C. in illo de-
creto de die 2 Decembr. 1684. Decr. auth.,
n. 1743, ad 4; cfr. etiam n. 2365, ad 1.
e) Decreta illa, prout habentur apud Pit-
tonium et inter Decreta auth. S. R. C. n.1743,
ad 6, non videntur ad rem facere; de alio
enim casu loqùuntur.
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. V.
et causa publica, semper dicitur Gloria.
Croìx ', - Et in Missa solemni pro re gravi
aut causa publica, v. gr. quadraginta Rora-
rum, dicitur etiam Credo. Croix 2.
In Oratione A cunc/z!; non vetatur no-
mìnari quivis Sanctus canonizatus, et etiam
duo. - Sed non plures. Croix 8. - Veti-
tum est vero addere in confessione, et
tanto magis in canone, nomen alicujus
Sancti; ut bene advertìt Tamburinius 4.
- Et ita etiam vetitum est addere no-
men aliorum Sanctorum in litaniis publi-
cis coram populo, ex decreto S. C. 8 Mar-
tii 1631 f) apud Gavantum 5.
1 Lib. 6, parto 2, n. 464. - 9 Loc. cit., n. 466. - 8 Loc,
cit., n. 462. - • Method. celebro Miss., lib. 2, cap. 5, § 3,
nume 9. - 5 Man. Episcop., v. Litaniae, nume 5. ....., Asor,
parto 1, lìb, lO, cap. 23, qu. 17. - Si/vest., v. Missa I,
qu, 6, v. Quartum. - Vaient., in 2l1.m 2&e, disp. 6, qu, 2)
f) Orationes Missae extraordinariae, quae
in certis circumstantiis injunguntur, semper
dicendae sunt post ordìnarìas orationes assi-
gnatas de die vel de tempore, nulla ex his
omissa, ne illa quidem quae ad Ubitum di-
citur; ita S. R. C. 17 Augusti 1709. Decr.
auth-, n. 2198, ad 2. Ad orationes extraor-
dinarias pertinent: - a) Oratio ab episcopovel
superiore praescripta, quae in festis dupl. 1. cI.
regulariter omittitur. 'Potest tamen episcopus
praecipere collectam etiam in duplici primae
classis sub unica conclusione, si revera sit
pro re gravi. S. R. C. 7 Aug. 1875.. Decr.
auth., n. 3365, ad 3. In festis vero dupI. 2. cl.
dici aut omitti poterit in Missa privata, sed
in solemni omittenda. S. R. C. 15 Maji 1819.
Decr. auth., n. 2597 ad 2. In dominicis 1. et
2. classìs non omittenda, exceptìs dominica
Palmarum et dominica 4" Advent., si in eam
vigilo Nativitatis cadit. S. R. C; 20 April. 1822.
Decr. auth., n. 2618, ad 2. - b) Oratio de
SS. Sacramento, quae e S. R. C. 2..~ jun, 1736,
dicendo est in Mz'ssa cantata, durante expo-
sìtìone sub unica conclusione,si duae tantum
sint orationes; si plures sint, unienda est in
fine aliarum commemorationum, Decr. auth.,
n. 2323, ad 1,. n. 2327, ad 1 ; n. 2461, ad 3;
n. 2515, ad 1. Item in Missis privatis fieri
poterit, dummodo expositiofiat pro publica·
causa, etiamsi in pyxide. S. R. C. 7 Maji 1746.
Decr. auth., n. 2390, ad 4 et 5. - In ora-
tione A cunc#s, ad litt. N. exprimi debet ti-
tularis ecclesiae in qua celebratur; et regu·
lares possunt nominare S. Fundatorem, dum-
modo titularem non omittant. Si titularis sit
S. Michael aut S. Joan. Baptista, horum no-
mina praeponenda sunt S5. Apostolis. Post
invocationem B. M. V., et ante quoscumque
alios Sanctos, exceptisS. Al1geliset S. Joanne
S. ALPBONOI, Opera mora/ia. - Tom. III.
401
412. - c 4°. Celebrare ante dietum Matu- Celebratio
ante Matu-
e tinum; ut contra Azor et Reginaldum a) tinum.
c docent Silvester, Valentia, Suarez, Vas-
e quez, Lessius, Fagundez, Laymann, etc. ;
«quorum p1erique tamen cum Pa1ao b)
c dicunt esse veniale, si fìat sine causa:
« licet et hoc Tamburinius c) in dubium
« vocet. " - De hac quaestione, an liceat
celebrare ante dictum Matutinum et Lau-
des, vide dieta n. 347.
413. - «5°. Quae alta voce dicenda prae-
Quaedam
e scribuntur, adeo submissa dicere, ut ad-
alta, quae-
dam su b·
e stantesaudire non possint. Tamburinius 6, missa voce
recitanda,
c quidquid dieat Navarrus-v apudSà a ) . -
punct. lO, § 5. - Suar., disp, 32, sectc dico 1. - Vasq.,
ì ,
opusc. de Benefic., cap. 4) n.. 65. - Less., lib. 2, cap. ~,
DUro. 8L - Fagwnd., de l° praec. Eccl., lib. a, cap. 17,
num. 23. - Laym., Iib, 5, rr. 5, cap. 4, n. 5. - • Method.
celebro Miss, , Iib, 2, cap. 9, § 1, n. 1.
Baptista, commemoratio S.. joseph facienda
est. Decr, auth., n. 1332, ad 5; 1609; ad 8;
2769, ad 7, qu-L; 2822, ad 3, qu. 2; 1333,
ad 6; 3249, ad 3; 3502,'.3758. - De lita-
niis vero S. R. C., die 8 Mart. 1631, absolute
statuit: • In litaniis non posse apponi alios
Sanctos praeter descriptos in ìpsìs lìtanììs ».
Decr, auth., n. 562. Cfr. etiam Indicem decre-
torum auth, V. Litaniae. Praeterea eadem
S. R. C. decIaravit litanias illas tantum pu-
blice recitari posse in ecclesiis et oratoriis
publicis, quae habentur in Breviario aut in
recentioribus editionibus Ritualis Romani ab
Apostolica Sede approbatis. Decreta auth.,
n; 3820, ad 1. Et haec prohibitio complecti-
tur quamlibet earum recitationem a pluribus
conjunctim in ecclesiis vel oratoriis publicis,
absque ministris Ecclesiae, qua taIis, inter-
ventu. Ibid., n. 3916. Cfr. etiam n. 3981.
412. - a) Reginaldus, Ub.18, n.167, scribit:
• Ratio dictat talem ordinem regulariter ser-
vandum esse, non tamen sub mortali. Cete-
rum quidquid sìt in speculatìone, censuerim,
CUlo in praxi res sit valde periculosa, nisi ne·
cessitas aperte urgeat, non esse utendum ea
libertate: quin de mortali aut saltem de ve·
niali valde gravi habenda est suspecta, pro·
pter virorum timoratorum communem sen-
sum·.
b) De Palao, vide notam c, ad n. 347.
c) Quin etiam Tamburinius,Method. celebro
Mz'ss., Ub.l, cap. 7, § 2, expresse dicit: .Acquie·
scere non possum», videlicet Palao dicenti
veniale esse.
413. - a) Navarrus, quidquid dicat Tam-
burinius, non aliud dicit, de Horz's canon.,
cap. 20, n. 14; et cap. 16, n. 54, quam illum
peccare. Et ita etiam a Sà, V. Missa, n. 50,
citatur.
26
 402 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.
«. Immo notatidemTamburìnius ex card. de
eLugo b), a timoratis passim sine scrupulo
«. voce depressa legi •.
Ante omnìa, hic notandum id quod
habetur in rubrica l, ubi dicitur: Sacerdos
autem maxime curare debet, ut ea quae
clara voce diCenda sunt, dz"stincte et appo-
sz'te proferat; non admodum fes#nanter,
ut advertere possi: quae legz"t,o nec nùnz"s
morose (notent qui in Missa ìndìscretam
devotionem protrahunt), ne audzentes tae-
dio affidat,o neque etiam voce nz"mis data
(et in hoc etiam plures errant), ne per-
turbet alios quifortasse z'n eadem ecclesia
tunc temporis celebrant; neque tam sub-
missa, ut a ciracmstantious audiri non
possù; sed mediocri et graui, quae et de-
ootionem moueai, et audzentibus ifa si!
accommodata, ut quae leguntur intelligant.
Quae vero secrete dicenda sunt, ita pro-
nunttet, ut et ipsemet se auàiat, et a cir-
cumstantibus non audtCttur.
414. - Dubitatur l°. An peccet qztz' zta
submisse pro1'lzmtiat uerba, ut ne sez"psum
quidem audire possit?
Ita sub-
misse reeì-
.Tamburinius 2 ex Na varrò a) dicit hunc
tans ut nec non peccare; quia ut oratio sìt vocalis,
se ipsum
audiat: sufficit ut exterius proferatur, - Alli vero,
ut Croix", Gavantus b), Concina 4, Pàlaus c),
Suarez c) et aHi, dicunt hunc peccare mor-
taliter j quia verba quae non audiuntur
vocalem orationem non constituunt.
Non pec- Attamen probabiliter sentit [Contin.]
cat morta-
liter. Tournely 5 id non esse mortale, cum satis
sit probabilis opinio enuntiata, (nempe ad
orationem externam non esse necessarium
ut orans se audiat), quam tenent Lay·
mann, Azor, Silvius, Salmant., et aHi pIu·
res, quos adduximus Lib. IV; n. 163, curo
[Contin.] Tournely6, qui hanc asserit esse
Tambur., Method. celebro Miss., Iib. 2, cap. 9, § 1, n. 1.
- Parto 1, tit. 16, D. 2. - 2 Loc. cit., lib. 2, cap. 9, § 2,
l 7 Part.l, tit.16, dub. 2. - 8 Method. celebr. Mi ..., lib.2,
n. 2. - 3 Lib. 6, parto 2, n. 438.- 'De Sacrif. Miss., cap. lO,
num. 6. - (> De Sacrif. Miss., cap. 9, art. 2, sect. 9, an.te
qu.6, v. Verum. - Laym.~ lib.4, tr. 1, cap. 5, n. 8~ i. f.•
hO/', parto 1, lib. lO, cap. 11, qu. 4. - Silvius, Opusc.,._
Resolut. var., v. Harae cananicae III. - Salmant., tr.16,
b) Lugo scilieet, disp. 22, n. 19, negat
requiri ad satisfaciendum praecepto, ut auri-
bus verba audiantur.
414. - a) Navarrus nimirum, de Bor, can.,
cap. 19, n. 88, V. Sextum, requirit tantum ut
• verba saltem seereto inter dentes et labia»
formentur.
communem. Et huc facit id quod habe-
tur in Lib. L Regum, cap. l, ubi dicitur:
Anna... oravit ad Domt'num..., dicens: Do-
mz'ne, etc. En oratio vocalis; deinde ad-
ditur : Porro Anna Joquebatur t'n corde
suo, tantumque laMa illius movebantur,
et oox penltus non audiebatur. - Sed nialiter. Sed ve-
recte Tournely aìt in Missa hoc non excu-
sari a culpa veniali; cum in rubrica supra
allata expresse praecipiatur ut celebrans
z"ta pronunttet, ut... z"psemet se audiat.
Bene vero dicit Quarti 7 non excusarì cratione,
In cense-
a mortali qui sic proferret verba cense- mortaliter.
cratìonìs, - Ratio, quia,cum opposita
sententia Palai et aliorum (ut supra) sit
etiam probabilis, exponeretur sacramen-
tum periculo nullitatis: quod certe illi-
citum est ex prop, damnata ab Inno-
centio XI.
415. - Dubitatur 2°. An peccet qui re-
citat submisse quae alta voce recùanda
praecz"piuntur?
Videtur omnino negare Tamburinius 8: Recitans
dum asserit, a viris timoratis voce omnino submisse
quae alta
depressa Mìssam sine scrupulo recitati. voce sunt
dicenda:
E converso Navarrus a) et Cajetanus a),
apud [Contin.] Tournely 9 dicunt id esse
mortale. - Sed melìus sentio dicendum Pe cca t
non morta-
curo [Contin.] Tournely lO, id non esse !iter, sed
mortale, cum non videatur gravis mate- venialiter.
ria; sed minime posse excusari a veniali,
cum oppositum expresse in rubrica prae-
cipiatur.
Dicunt autemRoncaglia l1,Croix12,Maz-
zotta 18 et Wigandt 14 non peccare qui alte
dicenda submisse recitat, si excedat mo-
dum secretae recitationis. - Sed hoc nec
mihi satisfacit. Nam, juxta rubricam, non
semper sufficit excedere modum secretae
orationis: praeter enim ea quae in Missa
cap. 3, nume 5. - 6 Luc. cito - Conto Tou,.n.~ Ioe. cito -
cap. 9, § 1, nume 1. - 9 Cap. 9, art. 2, seci:. 9, ante qu. 6,
v. Resp. ad 2. - " Loc. cito - U De Sacri!. Miss.• cap. 3,
qu" '2, resp. 1. - 12 Lib. 6, parto 2, nume 439. - 18 Tr. 5,
disp. 4, qu. 2, cap. 5, § 2, qUt 3. - u. Traet. 15, nume 76,
resp. 7 . · '
b) Gavantus, parto 1) tit. 16, n. l, lit. g,
de hoc silet.
c) Palaus, tI'. 7, disp. 2, punct. 3, n. 6;
Suarez, de Relig., tr. 4, lz"b. 4, cap. 7, n. 6,
traetant de officii divini recitatione.
415. - a) Navarrus, de Horis can., cap. 20,
n. 14, eos dicit peccare. - Cajetanus vero,
CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. V.
submisse dicenda sunt, alia recitanda sunt
voce alta, et alia voce mediocri, et omnìa
haec ita elate recitari debent, ut a cìr-
cumstantibus audiantur. Quamvis bene
censeat Pater Concina 1, non jam opor-
tere ut omnis populus vocem audiat, sed
sufficere ut adstantes attenti, nempe qui
prope sunt altare, percipere valeant quae
leguntur,
416. - Dubitatur 3°. An si! mortale
alte recitare quae submisse dicenda sunt?
Quid de Communiter dicunt DD. nullum esse
recitante
al t a voce peccatum, si verba a solis ministris au-
quae s u b-
misse sunt diantur. Ita Pater Concina a), Gavantus b),
dìcenda,
et Croix 2 cum Gobat, - E converso putant
Gavantus b) et Quarti 8 peccare morta-
liter qui legit elata voce totum cano-
nero, vel, ut addit Quarti, notabilem par-
tem ejus aut aliarum precum quae sub-
mìsse recitari debent c). Ratio (ut dìcunt),
tum quìa haec sacrosancta verba assi-
duitate aurium vìlescerent; tum quia sa-
cerdos sic verba proferens, vìderetur velle
novum rìtum inducere, ideoque facile ex
hoc contemptu scandalum oriretur. - Et
consentit Croix, quoad verba consecra-
tionis; quia populus (utaìt), sciendo verba
illa, postmodum temere et adjocos eisdem
uteretur. Deinde asserit communero esse
< sententiam, esse tantum veniale si praefata
verba consecrationis audiantur tantum ad
sex vei octo passusj mortale vero, si ad
quadraginta. Sed ipse censet esse mortale
etiam ad decem passus, si intra tale spa-
tium Magna pars populi adstet: quod ta.
men Pater Concina non audet approbare.
1 De Sacrif. Miss., cap. lO, n. 6. - 3 Lib. 6, parto 2,
n. 440. - Gobat, tr. S, n. 69. - • Parto 1, tit. 16, dub. 1. _
in 2 a m 2 ae, qu.83, art. 12, saeerdotes illos
« inexeusabiles» fore asserito
416. - a) Concina, de Sacrif. Miss., cap. 10,
n. 7, de verbis consecrationis loquens, scribit:
«Illud dico: eum peccare qui alta voce prae-
fata verba pronuntiat. Quandoautem eontingaf
peecatum mortale neene, penitus ignoro ».
b) Gavantus, parto 1, tit. 16, n. 1, lit. g,
quaesitum istud de eo qui alte reeitat quae
submisse dicenda sunt, silentio praetermittit.
c) Quarti addit: • Si id fiat vel animo in.
dueendi novum ritum vel cum scandalo no·
tabili aliorum ».
417. - a) Suarez, disp. 83, sect. 3, concl. 1,
excludit omnem eulpam, saltem regulariter
et per se; seribit enim: • In posteriori [hac
403
Dicam circa haec quod sentio: - Nulli Juxta S.
dubium non posse excusari a veniali qui Doctcrem
venìal t e r
,
ì
alte in Missa profert quae submisse di- peccato
cenda sunti cum sit contra rubricam,
quae (ut supra, n. 413) z'n fine) praescri-
bit ut sacerdos se audia: et a circum-
stantibus non audiatur. - Facile Insuper Quando.
assentirem posse peccare mortaliter qui nunq que, sed fere
u am ,
verba consecrationis vel canonis in Magna mortaliter
in canone
ve! cense-
parte ita alte proferret, ut audirì possent cratione,
ad quadraginta passus. Hic enim tunc
deberet toto conatu vocem elevare, ut
ad fere tercentos palmos audiatur: et hoc
videretur grave scandalum, sapiens re-
vera aliquem contemptum verborum et
ritus. Sed quis mente captus hoc factu-
rus est? - Extra autem hunc casum,
agnoscere non valeo in hoc grave pec-
catum ; cum rationes allatae minimae con-
vìncant. Non enim video unde oriri pos-
sit in hoc grave scandalum, praesertim
si celebrans devote verba proferat. Nec
moveor ex eo quia verba illa vilescerent,
aut audìentes temere iis uterentur; nam
si hoc esset, etiam evangelium S. joannìs
quod dicitur quotidie, ne vilesceret, secreto
dici deberet.
411. - « 6°. Mutare Missam, et die do- Mutatio
« minico vel festo duplici, vei lis diebus Missae.
«. qui bus prohibetur fieri de festo duplici
«. (v. gr. infra octavas Epiphaniae, Pascha-
« tis, etc., feria quarta Cinerum, infrahebdo-
« madam majorem, vigilia Nativitatis Do·
«. mini) sine gravi causa Jegere votivam
" vei pro defunctis, vei de alio Sancto in
"numerum Sanctorum relato. Suarez a),
Quarti, 1oc. cito - Craix, 1oc. cito '- Cantina, de Sacrif.
Miss., cap. lO, n. 7.
praesenti] mutatione non semper est culpa,
dummodo in ea Missa quae dicitur integer
ritus servetur, quia tune revera in rigore non
praetermittitur ritus dieendi Missam; neque
videtur esse latum praeceptum proprie et in
rigore de Missa dicenda de feria aut de festo...
Quamvis enim non repugnet hujusmodi obli-
gatio, tamen in praesenti neque ostendi po-
test, neque est ulla sufficiens neeessitas et
causa illius ».Exeipit deinde Missas solemnes
in parochiis vel eonventuales, vel Missasde-
bitas propter stipendium,capellaniam alianlVe
rationem. Et concludit: • Denique in univer-
sum loquendo, optimum consilz"u1n est non
praetermittere etiam in hoc Missalisordinem
absque rationabili causa».
 404 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. m, - DE EUCHARISTIA UT EST SACRlFIClUM. - DUB. V. 405
« Diana b), card. de Lugo b), Escobar b),. - tur, quando dicitur Missa duplex diei cur- Qn'ibus Missae votivae prohibentur in dominicis censet Tamburinius 6 sufficientem esse
diebus pro-
e contra Quintanadvenas \ qui putat in rentis. Hic quoque notandum quod, cum hibeantur et in omnì festo duplici. - Item, intra causam specialem devotionem erga ali-
e hebdomada sancta licere legere voti- multae Missae votivae sint acceptae, et Missae va-
tivae. octavas Epiphaniae, Paschatis, Penteco- quod mysterium vel Sanctum; hoc enim
« vam c): quod refutant Gavantus, Diana 2, non sufficiant dies non impediti, possunt stes, in die Cìnerum, Hebdomada majori, (ut aìt) faciunt viri timorati sine scrupulo.
« ex dec1aratione cardinalium. applicari Missae currentes d),. ut dec1a- et in vigiliis Nativitatis Domini et Peno Immo Roncaglia 7 ex Gavanto 8 putat prae-
Qnaenam e Dixi IO.Sùzegravt" causa: talis autem ravit S. Congregatio 19 Maji 1614, ex tecostes; ex decreto S. C. Rituum, 28 Au- fatam rubricam esse tantum de consilio
causae e x-
cusenr, e censetur ; gratia speciali Pontificis, apud Merati 8]. gusti 1627 apud Gavantum 1. - Item infra et nullo modo oblìgare, ìta ut etiam ad
e l°. Quae spectat ad bonum reipubli- e: Immo etsi Deo per votum tales Missas octavam Corporis Christi; ex decreto passim Missas votivas dicendas nulla cau-
e cae vel principis; v. gr. necessitas plu- e promiserit, non tamen ad eas obligari ejusdem S. C. 21 junìì 1670, approbato a sa requiratur j nam alias forte (dicit) vi-
e viae, ingruentis belli vel pestis, vel si- - ìstìs diebus; eo quod votum non obliget Quibns Clemente X, apud Croìx", Idem tanto ma- deretur rubrica sibi contradicere, cum
diebus,Ml..
e milis mali universalis -: [Ita etiam Spo- « quando impedit bonum majus, quale esse sae defun- gis dicendum de Missis defunctorum. Quae antea dixerit Missas votivas celebrari pos-
ctorum.
rer 8 et Tamburinius '.] e item solemnis « dicit conformitatem officii cum Missa: insuper nec dici possunt in expositione se pro arbt"trt"o sacerdotum: arbitrium au-
« gratiarum actio; solemnis expositio Eu- e secus, diebus aliis, SS. Sacramenti quadraginta Horarum a), tem non limitatur ad causam. Huic tamen
e charistiae, v. gr. dìebus anticineralibus, « Dixi IlO. In numerum Sanctorum re- Recitanda et in ecclesia ubi ce1ebratur de festo du- opinioni non acquiesco, si quis passim vel-
Missa de
e in oratione quadraginta Horarum. Tam- e lato. - Quia si sit beatificatus tantum, Sancto c a- plici, etiamsi illae ex praescripto testato- let sine ulla causa Missas votivas reci-
nonìzato,
e burinius ,.. [Vide de hoc dicenda infra "de quo certis sacerdotibus (v. gr. quo- rum essent celebrandae; ut in decreto tare: rubrica enim per illa verba ùi vero
n. 421, ad 3°]. " rum ordinis fuit) concessum sit Missam 27 Aprilis 1697 apud Merati 8. passt'm non flat, restrìngìt arbitrium, ìta
e 2°. Quando cadaver praesens est in « legere, docet Granado 9, et Escobar con- Quando et 419. - Exceptis autem bis diebus, sem- ut ipsae passim nequeant celebrari nisi
qua de cau-
« ecc1esia; ubi usus obtinuit. - Gavan- e tra Palaum, non 'Iìcere aliis sacerdoti- sa celebrari per dici possunt Missae votivae vel de adsit rationabìlìs causa.
possint Mis..
« tus 5. « bus, etsi nullum aliud sit festum, de eo sae votivae Requiem. Advertendum 2". Quod Missae con- Missa con-
et' defuncto- ventualis
e 3°. Si quis celebret in ecc1esia in qua « legere: eo quod sic expresse determi- rum. Advertendum vero l°. Id quod habe- ventuales omnino semper: debent concor- debet sem-
« agitur dies festus loci proprius: hunc « narìt sacra Rituum Congregatio e) apud tur in rubrica', ubi dicitur: Mt"ssae... va- per coacor-
dare cum officio diei, ex decretis S. C. darecumof·
« enim non tantum posse, sed debere ex «Gavantum. Vide Escobar lO; et Tam- #vae... t'n Mt"sst"s prt'vatis dt'd possunt pro 16 Maji 1626et 16 januar. 1627, apud Me- fìcio,
c congruitate conformare se loco, notat « burinium 11, ubi (Palaum sequens) dicit arbt"trt'osacerdotum quocumque dt'eoffidum rati 9. Alias canonici non lucrantur di-
« Gavantus. Vide Tamburinium 6, qui 7 " contrarium esse probabilius ac magis non est duplex aut domt"nt"ca.... Id vero stributiones, ex decretis 25 Junii' 1611 et
c addit, etiamsi sacerdos accepto stipen- « pium j immo de Sanctis Societatis cero passt'm non flat, nz'st' ra#onabz'lz' de causa, 28 januar. 1612, apud Gavantum lO.
« dio, homini promiserit votivam vel pro '" tum esse, si celebrent in templis ejus- et quoad flerz' potest, Mt'ssa cum offido 420. - Quaeritur lO. An st"t mortale ce-
« defunctis, etiam in altari privilegiato, " dem Societatis: ex concessione Pontifi- convent'at. - Nota TÒ nt"st" ratz"onabz7t' de lebrare Mt"ssam votz'vam vel de Requiem
« non solum posse, sed debere celebrare « cum. Idem tenet Quintanadvenas 12. causa. Unde ait Merati 5, non sufficere t'npraefatis dz'ebus vetltis?
« Missam currentem diebus quibus istae « 7°. Si quis violet rubricam spectan- Violare pro causa ad passim Missas votivas cele- Affirmant Angelus a) et Bartholomaeus
rubricas de
" prohibentur ,.. [Hoc intelligendum, quan- « tem ad essentiam vel quasi essentiam essen tia, brandas, ut sacerdos cito se expediat, ve! ab Angelo b). - Sed communiter negant, ,M=r~~~
ve1 nullam
do Missa pro illa die promissa est. Cer- « Missae, vel si nullam pIane servet, peccat servare,: te- alia similis 1evis occasio. Verum sine du- secluso scandalo et contemptu, Suarez 11, tivam vel
thale,
tum autem est hodie, post decretum alla- " mortaliter. - Escobar ex Fagundez 18,.. bio,petitio facta a dante eleemosynam Bonacina 12, Lugo 18, Fi1liuccius 14:, Ronca- ~:~udi~~~:
tum n. 339, v. Qu. 1, quod ìndulgentiae 418. - Sermo hic de Mzsszs vott"vzs, alicujus Missae votivae, erit justa causa il- glia 15; Sporer 16 cum Laymann et Tam- ~~':; ~:rth~~
altaris privilegiati bene etiam percipiun- nempe quando dici possint. - Ex rubrica 14 lam celebrandi. Necnon probabiliter etiam burinio; Salmant.F cum Granado C), Diana, le.
1 Tr. 7, singul. 40, num, 2. - Gavant., parto 1, tit, 4, controv. 1, tr. 7, disp. 4, n. 14. - Escob., tr.l, exam. 11, 1 Parto 1, tit. 4, n. 8, Iìt, O. Cfr. Decr. auth, S. R. C., • Series decretor., n. 198 et 204. Cfr. Deer, auth. S. R. C.,
num, 3, Iit, O. - • Parto 9, tr, 8, resol. 53. - • Parto 2, num. 42. - Palaus, tr.4, disp.l, punct.5, § 5, num, 7.- n.937, ad l, de die 19 Aug.l65l. - ' Lib, 6, part.2, n. 498,; et n. 404, ad' 2, et n. 480.- "Loc. cito Cfr. Decr. auth., n. 292.
cap. 6, num. 480. - • Method. celebr. Miss, , Iib, 2, cap. 6, Gavant., Man. Episcopor., V. Missae rims, n. 1. - " Tr. 1, n. 2055,decr.19. Cfr. Deer. auth, S. R. C., n. 1403._. Series u Disp. 83, sect. 3, conci. ,l. - 18 De Euch., qu, ult., punct. 7,
§ 1, n. 4. - Tambur., loc, cito - • Parto 1, tit. 5, n. 2, exam. 11, n. 42. - Il Loc, cit., § 8, n. 15•• Pataus, loc. cito decretor., n. 511. Cfr. Decr. auth., n.1967 et 8357; cfr. etiam § 3, n. 2 et 3. - 18 Dìsp, 20, n. 105. - " Tr. 5, cap. 5, n. 154.
lit. x. - Gavant., parto 3, tit. lO, n. 16, v. Non tamen. - - 19 Tr. 7, singul. 7, nume 1. - Escob.~ tre 1, exam. 11, 18 De Sacrif. Mi..., cap. 4, qu. 2, resp. '2. - 16 Parto 2,
n. 1110; 1714, ad 2; 3223,dub. 4. - • Parto 1, tlt.4, n. 3. ,- -
G Loc. cit., n. 14. - ., Loc. cit., § 2, nume 2. - 8 Parto l, cap. 4, n.79 (al., num.95), V. Sacerdos celebrans• • 18 De • Parto l, tit. 4, rubr.3, Nov. Observ., n.12. - • Method. cap. 6, num. 429•• Laym., lib. 5, tr. 5, cap. 1, num. 16•.
tit. 4, rubr. 3, Nov. Observ., nume 13. - SI In 2 2 11m ll1ll
, l° praec. Ecci., lib. 3, cap. 21, n. 7. - " Parto 1, tit. 4, n. 3. ceÌebr. Mi..., lib. 2, cap. 6, § 1, n. 11. - , De Sacrif. Miss.. Tambur., Method. celebr. Miss., lib.2, cap. 6, § 1, n. 6.-
Clli" 4, qu. 2, resp. 1. - • Parto 1, tit. 4, num. 3, lit. p. - 11 Tr. 5, cap. 4, n. 114•• Diana, parto 2, tr. 14, resol. 30.

b) Diana, part.2, tr.14, resol. 30,. Lugo,
disp. 20, n. 105; Escobar, tr. 1, exam. 11,
cap. 4, n.78 (al.,n. 95), v. Peccat qui die,
negant esse mortale.
c) Quintanadvenas id concedit speculative
loquendo;ceterum n. 3: «Consultius et tutius
in praxi est, inquit, ac fieri omnino suadeo,
Missas votivas non celebrari in praedictis
feriis tertia et quarta sanctae hebdomadae '.
d) Et de hoc S. R. C. novissime declara-
vit sacerdotem suae obligationi satisfacere,
Missamdicendo officio conformem, cum aliun-
de petitam Missam ritus diei non permittat,
dummodo applicet juxta intentionem dantis
eleemosynam; sed consultius esse ut, quan- 418. - a) Posse tamen Missam solemnem dicunt quod non tenetur quis ex necessitate,
tum fieri potest,intentioni eleemosynam ero, de requie pro defuncto cantari die tertio, se- sed ex congruitate celebrare Missam secun-
gantis satisfiat per Missam vel de reqUie vel ptimo,trigesimo ac anniversario a die obitus dum officium quod illa die fit. Et sic viden·
votivam. Decr. auth., n. 4031, ad 4. Cfr.etiam vel depositionis defuncti, uti declaravit ea- tur sentire quod sacerdos non celebrando
n. 3922, § 4, n. 3. - Sed obligationi suae dem S. R. ,C., die 19 ]unii 1875. Decr. auth., Missam de eo de quo illa die fit officium non
in eo casu non satisfacit Missam de die ce· n. 3357. peccet... Et hanc opinionem (quam veriorem
lebrans, diebus quibus celebrari possunt vo- 420. - a) Angelus, v.Missa, n.33, id signi- et rationabiliorem puto)sequunturS.Anton....
tivae vel de reqUie. Decr. auth. S. R. c., ficat pro festis de praecepto. Hinc potius adhaeret sententiae quae S. AI-
n. 2461, ad 7. b) Bartholomaeus ab Angelo, Exam. con· phonso placet.
e) Sed vide supra in nota g, ad n. 390, fess., dial., 5, § 466 et 467, refert quidem c) Granado, in 3 P., controv.6, de Euch.,
novissimam S. R. C.dec1arationem, qua con- Angeli sententiam; sed ipse § 468, concludit tr. 14, disp. 14, n. 5, loquitur de Missis vo-
trarium statuitur. absque ulla dierum distinctione: «Alii autem tivis.
 406 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. V. 407

Villalobos, Miranda, etc. ;.ac Escobar ' cum
Soto d), Silvestro, Henriquez, Medina d) et
Reginaldo. Ratio, quia non videtur in hoc
notabilis perversio rìtus.
Exccptio- Verum Escobar in festis solemnibus
ncs.
(licet oppositum etiam putet probabile, ob
doctorum auctoritatem) id censet mortale;
et idem sentit Roncaglia e). Saltem in
Missa publica dicerem hoc difficulter ex-
cusari a gravi scandalo. - Item ait Ron-
caglia 2 non excusari a mortali dicere
Missas de Requiem in diebus vetitis; quia
hoc districte prohibetur in decreto S. C.
5 Augusti 1662 apud Merati 8, approbato
ab Alexandro vn, ubi dicitur: Districte
praecipft ut Mt'ssas priuatas.... de Reauiem
t'n duplù:tous nullatenus celebrar~ au-
deant. Curentque ecclesiarumrectores, etc.,
ut hujusmodidecretum znvt'olateservetur.
Caeterum omnes conveniunt posse ce-
lebrari Missas votivas vel de Requt'em ob
causas graves. - Quaenam autem hae
sint, vide in sequenti Quaesìto,
421. - Quaeritur 2°. Quaenam sint cau-
sae ob quas possunt dici Missae votivae
vel pro defunctis, etiam in dt'ebus velitt's?
Causae ob Resp. l°. Si urgeat publica necessitas;
quas liceat
ita celebra- ut supra dictum est apud Busenbaum
~i pcti~ nei: (n. 417, ad 1°).
bus.
2".Si in aliqua ecc1esia celebretur fe-
stum duplex: quod facile accidere potest
in ecc1esiis regularium. Ibi enìm debet
sacerdos Missam festo conformem cele-
brare a) / ut recte notant Gavantus 4 et
Villal., parto 1; tr.8, diff. 31, n. 5.• Miranda, Man.,
tomo1, qu. 41, art. 21, conci. 2. - l Lib. 21, n. 521 et 522.•
Silvest., v. Missa I, n. 4; et v. Missa Il, § 4•• Henriq.,
Iib, 9, cap. 23, num. 5 et 6•• Regin., Iib, 29, num, 208. -
Escob., Ioc, cìr., num. 522. - • De Sacrif. Miss., cap. 4,
qu. 2, resp. 3. - ' Series decretor., n. 396.Cfr. Decr. auth.
Tamburinius 5. Et de hoc adest decretum
S. C., 19 Nov, 1622 apud Croix 6. - De.
c1aravit autem eadem S. Congregarlo,
24 ]ulii 1683 (apud Merati 7), professionem
religiosorum aut monialium numerari non
posse sub re gravi, ita ut cantari possit
Missa votiva solemnis de Spiritu Sancto;
et consuetudinem in contrarium abusum
dixit.
3".Si fit expositio SS. Sacramenti in
oratione Quadraginta Horarum. - In illa
autem servandum est quod statuìt Cle-
mens XII in constitutione nona b), edìta
1 Sept, anni 1730(apud Merati 8). IbiPon-
tifex praescribit quod in altari ubi fit
expositio Eucharistiae, celebretur Missa
votiva solemnis de SS. Sacramento cum
Gioria et Credo, prout celebrantur Mis-
sae pro re gravi. Exceptis tamen domi-
nicis et festis primae et secundae classis,
necnon feria quarta Cinerum, et feriis se-
cunda, tertia et quarta Hebdomadae ma-
joris, diebus infra octavas Paschatis et
Pentecostes, vigiliis Nativitatis Domini et
Pentecostes, et die octavae Epiphaniae.
In his enim dìebus, statuìt cantandam esse
Missam communem cum oratione SS. Sa-
cramenti sub unica conclusione; quam
commemorationem voluit fieri etiam in
Missis privatis c): quae si celebrantur de
SS. Sacramento in diebus permissìs, erunt
votivae sine Gloria et Credo.
4°. In die obitus, praesente cadavere
(etiamsi alicubi non esset usus contraGa-
s. R. C., n. 1238. - • Parto 3, tit. IO, n. 16, V. Non tamen,
- • Method. eelebr, Miss., lib, 2, cap. 6, § l, num. 14. _
• Lib. 6, parto 2, n.2055, deer, 268.- , Part.l, tit.4, Nov.
Observ., num.14, V. Religiosi. Cfr. Deer. auth. S. R. C.,
n. 1714, ad 5. - • Parto 2, tit. 14, Nov. Observ., num. 1,
v. IstrURione, num. IO.
vantum d) et Busenbaum, ut supra n. 417,
ad 2 0 ) potest dici Missa de Requiem, adhuc
in dominicis et festis duplicibus; ex de-
creto S. C. 23 Maji 1603 (apud Merati 1):
exceptis vero festis primae classis, ex
decreto 5 ]ulii 16982 • - Cum autem prì-
mum habetur notitia de obitu alicujus
personae procu1 defunctae, potest cantari
Missa de die obitus, etiam in festo du-
plici, non tamen depraecepto: tunc enim
differenda est ad sequentem diem; ex de-
creto 4 Maji 1686 (apud Croix 3). - Haec
autem omnia decreta intelligenda sunt de .
Missìs so1emnibus, non privatis; ex de-
creto lO Januar. 1693 (apud Merati 4):
contra id quod dicit Wigandt 5. Decreto
vero quod affert Gavantus 6 die 1 Sept,
1607, ubi dictum fuit, posse tolerari Mis-
sas de Requz'em Ùt duplici festo quod non
est de praecepto, ut testatorum volunta-
tes adimpleantur, dicit Merati 7 deroga-
tum esse aliis decretis, et praesertim de-
creto edito 5 Augusti 1662 8•
Insuper alio decreto 22 Nov. 16649
dictum fuit in festo duplici, etiam majori,
non de praecepto, posse dici Missas anni-
versarias solemnes relictas ex dispositione
testatorum, ut quotannis dicantur in die
ipsorum obitus, Idem dicitur de die tertio,
septimo et trigesimo: Missas vero prìva-
tas dicendas esse de die, et non differen-
das, - Item eadem S. C. Rituum 19 Junii
1700 lO declaravit posse dici Missas canta-
l Seri es decretor., num, 16. Cfr. Decr. auth, S. R. C.,
n.1.33S, ad2. _:! Loc. cit., n. 525; cfr. Decr.auth., n. 3755,I.
- ' Lib. 6, parto 2, n. 2055, decr, 82. Cfr. Decr. auth., n. 2461,
ad 6; et 37&1, m, - " Loc. cit., n. 500.- lS Tr. 15, n. 69.-
6 Parto li tit, 5, n. 2, lit, a. - " Parto 1, tit, 5, No,", Ob·
serv., n. 7. - & Meratt l Selies decretor., num. 396. Decr,
Ullth" num. 1:;38. - 9 Merati , Series decretor., num. 422.
Decr. auth., n. 1307, 2482, ad Z, et n. 1238. - lO b/erat(,
loe. dt., n. 547. Decr. auth.! n. 2059, ad 6. - U Merati,
tas de Requt'em in festo duplici minori,
si parochiani saepius petant per annum
pro aliquo defuncto: dummodo hoc fiat
in die anniversaria obitus. - Quod si ac-
cidat anniversarium ve1 dies tertius, se-
ptìmus et trigesimus in festo de praecepto,
debet transferri in sequentem diem; ex
decreto 23 Maji 1603 11. Anniversarium
autem tunc potest etiam anticipari v. et
tunc dicitur Missa prout in anniversario.
Decretum 5 ]ulii 1698 12•
422. - Quaeritur 3". An obligatus dt:
cere Mt'ssam vott'vam de B. Vt'rgine Ma·
l't'a vel de Requiem, ratzone eleemosynae
uel capellani'ae, in diebus permissis cete-
brari, satt'sfaciat celebrando Missam cur-
rentem?
Negant Laymann 18 et Tamburinius v: Quid dc
obligatora-
quia sacerdos tenetur exsequi voluntatem tione elee-
mosynae
rationabilem praestantis stipendium. ve! capella-
nìae,
Sed affirmant communissime et etiam
probabiliter Suarez 14, Azor 15, Bonacina 16,
Croix 17; Palaus 18 cum Navarro b), Henri-
quez h), Barbosa, etc.; ac Salmant. 19 cum
Sà, Garcia, Dicastillo, etc. Ratio, quia,
1icet tunc Ecclesia permittat Missas voti-
vas, decentius tamen est te conformari
universali ejus praescripto; tunc enim
preces Missae votivae satis compensantur
ab Ecc1esia eo die precibus praescriptis,
et voluntas dantis eleemosynam com-
pensatur exsecutione voluntatìs Ecclesiae
(quam semper decet praeferri) praescri-
10c. cit., num. 20. Cfr. Decr, auth., n. 3753, II et 1II. -
rs Loc. cit., n.529. Decr. auth., n. 2002, ad 11. - " Lib.5,
tr. 5, cap. l, n. 15. - "Disp. 38, sect. 3. - " Parto I,
lib. lO, cap. 32, qu. 5. - lG De Euch., qu, ult., punct, 7,
§ 3, n. 4. - " Lib. 6, l'art. 2, n. 371.- 18 Tr, 22, punct, 14,
n. IO•• Barb., de Olf. et Potest. episc., allego 24, n. 32. -
19 Tr. 5, cap. 4 n. 125.
1 w Sàl v. Missa n. 48. - Hier01J.
l
Gayda~ Sum. mor., tr. 3, diff. 11, dub. 4, n. 12. - Dicast' l
tr .. 5, de Sacrif. Miss., disp. 4, dub. 14, n. 283.

d) Sotus, in 4, disto 13, qu. 2, art. 1, paratam celebrare. - Addo praeterea Tam-
V. Tametsi, dicit • reprehensione • non ca- burinium, VilIalobos, Reginaldum, Escobar, d) Gavantus, parto 1, tif. 5, 'n.. 2, lit. x} positive vu.1t Ecc1esia, seu diebus concessis,
rere sacerdotes • qui, nullam rationem festi ubi negaIit esse mortale,loqui de Missis pri- dicit Missamdebere celebrari Sabbato sancto, « debet sacerdos yotivam promissam omnino
habentes, satis esse putant quocumque festo vatis. ubi viget consuetudo nunquam sille Missa celebrare >.
unam quamlibet aliam Missam dicere».- 421. - a) Sed vide superius ad n. 390, defunctos sepeliendi. h) Navarrus et Henriquez hic utique ci'
l\~e~l.ina vero, citatus ab Escobar et Henriquez, noto g. e) Idemque extensum est ad diem tertium, tantur a Palao; sed Navarrus, llfan.,cap. 25,
dlClt tantum, Instr. confess.) lib. l, cap. 14, b) Constitutio nona, sciI. edictum nonum septiml1ID et trigesimum, qui tam a die obitus n. 134, loquens de beneficio cui annexum est
§ 40, satis esse diebus festis ad satisfacien- Cardinalis Vicarii de die 20 ]anuarii 1705 quam a die depositionis computari possunt, onus celebrandi quotidieMissamde B. V. M.,
dum praecepto quamcumque Missam audire, . ~uod habetur. in BuUario Clementis XI, et S. R. C., die 2 Decembr. 1891. Deel'. at.dh.) scribit: « Non obligat ad Missam dicendam
neque esse necessarium ut Missa haec sit de mnovatum fiut a Clemente XII, seu melius ab n. 3753, III et Iv~ de illa omnibus [diebus], quibl1s missare te-
Requiem aut alicujus Sancti. ejus Cardinali Vicario, die 1 Septembris 1730. 422. - a) Tamburinius, Method. celebro netur •. - Henriquez, lib. 9) cap. 23, n. 6,
e) Roncaglia, loc. cit., resp. 2, dicit ma- Reperitur in appendice tomi III Decretor. Miss., lib.2, cap. 6, § 2, n. 3, dicit celebrano priori sententiae adhaeret, scribens: • Si quis
jorem rigorem adhibendum esse in Missa auth. S. R. C.; quae autem ex praefato decreto dam esse Missam currentem diebus permis· data pitantia petat Missas fieri de Requiem
salemni; pariter foret • non levis incongruen- hic referuntl1r,ibi habentl1rsub § 12 et 17. sis; sed 1~. 6, diebus quibus hanc mutationem [festis non duplicibus], ita sunt dicendae, quia
tia • in magna solemnitate Missam valde dis- e) Sed vide infra notam b, ad n.424.
 408 LIB. VI. - TRACT. 01. DE EUCHARISTIA
bentis Missam assignatam c). Et ideo ru-
brica, loquens de Missis votivis, eas per-
mittit; sed in fine subdit: Quoadfieripo-
test Missa cum officio conveniat. Necnon
hoc valere dicunt Salmant. l cum Antonio
a Spiritu S., etiamsi sacerdos expresse
Missam votivam promisisset. Et etiamsi
- addunt Croix 2, et iidem Salmant, d)
cum Panormitano dJ, Suarez d) et Gar-
cìa d) - sacerdos vovisset illa die Missam
legere votivam; cum tale votum non sit
de meliori bono.
Omnino tamen excipiendum est, si
Missa dicenda sit in altari privilegiato:
quae in diebus permissis necessario cele-
branda est de Requiem,' ut diximus n.339,
v. Quaeres I".
423. - Quaeritur 4°. Quaenam sz'nt ad-
uertenda circa modum celebrandi Mzssas
vott'vas?
Modus
celebrandi
Advertendum l°. Quod in Missis voti-
Missas v.o- vis non est opus dicere orationes ìmpares
ti vas.
numero a); ut ait Merati 8. - Omnino ta-
men dicendae sunt tres orationes in Missa
privata; sed in solemni dicitur una tan-
tum b). Merati '.
Advertendum 2". Quod non debent
dici Missae votivae, seu collectae Missa-
rum Nativitatis Domini, Epìphanìae, Pa- .
1 Tr. 5, cap. 4, n. 125. - Anton, a Spirito S., Director.
confess., tr.7, disp. 5, n. 225. - • Lib. 6, part.2, n. 371.-
a Parto 1, tit. 4, Nov. Observ., n. 42. - f Loc. cìt., n. 44.
- • Loc, cit., n. 17. Cfr. Decr, auth. S. R. C., n.3922, § 3,
n. 1. - Merati. 1oc. cìt., n. 15. - • Parto 1, tit. 4, n. 18..
Cavant., part.4, tit, 17, num. 13.. Guyet, Heortol., lib.4,
cap. 21, qu, 3. Cfr. Decr, auta., n. 3922, § 3, n. 1. - , Loe.
cit., n. 15, v. De sanctis. • Bettarm., de Sanetor. beatifico
speciale officium est utilius et oratio magis
directa, et immediate movet de se magis ad
impetrandum a Deo s ,
c) Attamen S. R. C. priorem sententiam
amplexa est die 3 Martii 1761, dec1arans:
« Diebus quibus dici possunt Missae votivae
privatae vel defunctorum, sacerdos ad illas
obligatus ratione fundationis vel accepti ma·
nualis stipendii, non satisfacit dicendo Mis·.._
sam de die occurrente: expressa enim va-
luntas testatorum vel postulantium, dummodo
sit·rationabilis, debetadimpleri •. Decr. auth.,
n. 2461, ad 7.
d) Salmant., loc.cit., n.127, non loquuntur
deMissaexvotopromissa; et citant Panormita-
num,Suarez,et Garciaproalioquodamasserto.
423. - a) Rubrica tamen Missalis, Rubr.
gen., tit. 9, n.14 et 12 cum tit.5, n. 4,jubet
oratione$ diçi numero impares.
schatis, Assumptionis Beatae Mariae et
omnium similium festorum, etiam San-
ctorum, quae proprios habent introitus
et collectas; ut declaravit Paulus V (apud
Merati 5). - In aliis vero Missis votivis,
in quibus veritas et ritus verborum non
violatur, nihil prohibet quin ipsae dici
possint: licet melius sit dicere Missam
votivam quae habetur in Missali. Ita Me-
rati; qui 6 cum Gavanto, Guyet, etc., addit
quod si possit omitti verbum hodie ubi
reperitur, vel mutarì in oratione verba
natalz'tza, festz"uz'tas, etc., dicendo camme-
moratt'o aut memoria, tunc Missa illa bene
posset recitari.
Advertendum 3°. Quod bene possunt
dici Missae votivae de quocumque Sancto,
modo de ejus canonizatione constet ex
Martyrologio ve! aliunde. Vide Merati 7
ex Gavanto c), Bellarmino, etc. - Non
vero de ììs qui non coluntur publico et
universali Ecc1esiae cultu. Unde Missae
de Beatis concessae alicui religioni aut
loco non possunt celebrari ab aliis per-
sonis, ecc1esiis et diebus, quam conce-
duntur in diplomate; ut (contra Palaum
et Pasqualigo) recte tenent Escobar s cum
Molfesio, Aversa, Granado d) et Diana; ac
Meratìs cum Quarti, Bisso, Guyet et com-
et canonizat., Iib, l, cap. 7. Cfr. Deer. auth., n. 3922, 1oc.
cito - Pataus, tr, 4, disp. 1, punct.5, § 5, n. 7.• Pasquat.,
qu. 277, a n. 3. - • Lib. 21, n. 524 et 525. - Moifes., parto 1,
tr.11, eap. 6, n. 51•• Aversa, qu.11, sect.12, v. Interdum ..
Diana, parto 2, tr, 15, reso!. 55; parto 4, tr. 4, resol, 231. -
• Loc. cìt., n. 16.• Quarti, parto 1, tit. 4, dub, 6, V. Secunda
sententia . • Bissus, lit. M, n. 283, § 26•• Guyet, Heorto!.,
lib. 2, cap. 19, qu, 11, i. f; lib. 4, cap. 21, qu, 2.
b) In Missa solemni, scilieet pro re gravi
vel pro publica Ecclesiaecausa, ut constatex
Rubr.gen., tit. 9, n.14, et Decr. auth.,n. 3922,
§ 2, n. 3,. vel ex causa non gravi, sed quando
celebrata est Missaconventualis. Decr. auth.,
toc, cit., § 4, n. 2. In ecc1esiis vero quae ad
Missam conventualem non tenentur, si de
festo currenti prius alia Missa celebrata non
fuerit, in. Missa votiva solemni (sed non pro
causa gravi) addantur tam oratio diei quam
aliae occurrentes. Decr. auth., loc. cit., § 4,
num.2.
c) Gavantus, loc. cit., n. 13, de hoc silet,
d) ]acobus de Granado, z'n 2 a m 2 ae , con-
trovo 1, tr. 7, dz'sp. 4, n. 14 et seqq., con-
eordat; sed excipit casum quo in diplomate
non addita est particula tantum, vel alia si-
milis. Quod Escobar, loc. cit., valde probabile
existimat.
CAP. III; - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. V.
muni: ex decreto S. C. edito die lOSept.
1652 e), et alio e) apud Croix l.
Servanda Advertendum 4°. Id, quod praescrìbì-
in quibus..
dam Missis tur in rubrica, circa Missas votivas par-
votivis par-
tìcularibus, ticulares.
Et 1°. In. Missa votiva de SS. Trznz:
tate, quando dicitur pro gratiarum actione,
cum prima oratione dicitur alia oratio
tantum: Deus, cujus misericordiae, etc.
sub una conclusione. Hoc tamen procedit
in Missa solemni pro re gravi vel pu-
blica causa Ecclesiae; non vero in pri-
vatis, in quibus secunda oratio erit diei,
et tertia de gratiarum actione. - Ita Me-
rati 2 cum Gavanto, Bisso, Guyet f), etc.
2". In Missa de Angelzs dicitur semper
Gloria, quacumque die celebretur; secun-
da oratio erit diei, et tertia illa quae alio-
quin esset secunda in Missa currente.-
Si autem petatur Missa votiva S. Mù:hae-
lzs Archangelt~ poterit dici Missa ejus De-
dicationis in die 29 Septembris; et sic
etiam Missa de Angelt"s Custodzòus in die
2 Octobris. Ita Merati 8.
3°. In Missa.de Spz"rz'tu S. secunda ora-
tio erit de die; tertia A cunctzs ve! Con-
cede, pro temporum varietate. Meratì «
cum Quarti et Tonellio. Et sic etiam di-
1 Lib, 6, part.2, n. 2055, deer. 227.• Rubr. gen. Missal.,
tit. 9, n.14et 16; et Rubr. ante Missam votivo progratiarum
actìone, - 9 Part.l, tit.4, Nov. Observ., n. 24... Gavant.,
parto 1, ue, 7, n. 7, lit. n . .. Biss., lite M, n. 235. - 8 Loc,
cit.,· n. 24. Cfr, rubric. ante Miss. votivo de SS. Trinitate,
et post Miss. votivo de Angelis, et in Missa SS. Angelor.
e) Decretum istud (nonenim sunt duo sed
unum tantum), quod factum est die 50ctobr.
1652, et approbatum eodem anno die 16 De-
cembr., his coneeptum legitur verbis: «Non
potuisse nec posse tam saeculares quam re-
gulares cujuscumque ordinis et instituti etiam
Societatis ]esu, excedere limites verbales in-
dultorum Sedis Apostolicae super beatifìcatio-
nibus, praesertim in eelebratione Missarum
et officiis cum octavìs, nisi hoc expresse Se-
des Apostolica eis indulserit '. Decr. auth.
S. R. c., .n. 942. Sed vide etiam Decr. auth.,.
n. 3862, quod exscripsi in nota g ad n. 390
supra.
I) Guyet, Heortol., lib. 4, cap. 21, qu.12,
quidquid dicat Merati, non ita loquitur de
Missis privatis; in his enim juxta ipsum:
« Oratio pro gratiarum actione secundosem·
per loeo dicitur •.
g) In quibuseumque scilicetMissisvotivis
solemnibus pro re gravi et publica Ecc1esiae
causa. Ceterum Missae votivae de B. M. V.,
409
cuntur Missa de SS, Sacramènto (Merati 5),
Missa de Passione et de Apostolt"s.
4°. In Missa de B. M. Vi"rgine secunda
oratio erit de die, tertia de Spiritu S. ; et
in ferialibus, secunda de Spiritu S.; tertia
Ecc1esiae vel pro Papa. - Hic notandum
quod Missa votiva solemnis de B. Maria
potest celebrari cum Giona et Credo ob
publicam causam ratione concursus po-
pulì: ex decreto S. C., 8 Junii 1658 g) apud
Merati 6. - Item notandum quod si dicas
Missam votivam de B. Virgine in festo ali-
cujus Sancti semiduplici infra alìquam
octavam B. Vìrgìnìs; tunc non est di-
cenda Missa votiva communis de B. V.,
sed de ejus octava, sine tamen Giona et
Credo h): ex decreto apud Croix i et apud
Merati 8. - Si autem petitur Missa de
SS. Rosario vel de Monte Carmelo, non
potest dici Missa concessa Dominicanis
vel Carmelitis; ex decretis apud Merati 9.
Sed bene potest dici Missa de die festo o,
Merati 10.
5°. In Missa pro defunctzs non dicitur
psalmus judica. Celebrans cum incipit in-
troitum non signat se cruce, sed lìbrum.
Non dicit jube, Domme, benedz'cere,o non
osculatur librum post evangelium. Non
Custod. die 2 Octobr. - • Parto l, tit. 4, Nov. Observ.,
n.28.• Quarti, parto 1, tit.4, dub. l, v. Quam• • Tonel/.,
Sacr. Enchirid., lib. 2, cap. un., Miscel1. ad Miss., n. 17. -
• Loc. cit., n. 29. - • Loc. cit., n. 14. - • Lib, 6, parto 2,
n. 503. - • Series decretor., n. 474. - • Loc, eìt., n. 189
et 229. - 1JJ Parto 1, tit•.4,Nov. Observ., n. SO.
il1ae etiam quae sive in cleri conventibus
sive ex legato celebrantur; item Missae vo-
tivae ejusdem B. M.. V. novendiales, utcum-
que solemnes, non admittunt Gloria nec
Credo. Decr. auth. S. R. c; n. 3922, § l,
n. 3 et § 5, n. 2 et 3. - In sabbato tamen
dicendum est Gloria in excelsis. Decr, cit.,
§ 5, n. 2. .
h) Nunc vero cum Gloria et Credo, ex
Decreto auth. S. R. c; n. 3922, § 5, n. 1
et 2; et S. C. jubetut «infra octavas ejus·
dem B. V. celebretur Missa festivitatis aut
de die infra octavam, tamquam non votiva
sed festiva •. - Cfr. etiam pro obligatione
celebrandi infra octavas B. M. V. Missam
ipsius festivitatis, Decr. auth., n. 2542, ad 2,
et novissimum decretum diei 30 Aug. 1900.
i) Ex recentioribus autem decretisS. R. C.,
Missa de Monte Carmelo et Missa SS. Ro-
sarii nunquam possunt dici uti votivae. Decr.
auth., n. 3605, dub.5J qu.2,. et n. 3924J
dub.2.
 410 LIB. VI. - TRACT. ili. DE EUCHARISTIA.
benedicit aquam; nec dicit Gloria Patri
in psalmo Lavabo. Ad Agnus Dei non
dicit miserere, sed dona eis requiem. Non
dicitur oratio pro pace, nec Ite Missa est,
nec Benedù:amus Domino, sed Requt'e·
scant in pace " nec datur benedictio.
Quaedam 424. - Hic autem ultimo Ioco operae
decreta ad
eelebratio- pretium est adnotare aliqua decreta S. C.
nem perti·
nentia. Rituum majoris momenti, ad celebratio-
nem Missae pertinentia, excerpta ex plu-
rimis quae affert Croix l.
l°. Missa conventualis canenda est quo-
tidie in collegiatis quarum c1erus est nu-
merosus et reditus non tenues. - 14 ja-
nuarii 1603.
2". Tenentur omnino canonici ad can-
tandam Missam de die, ut Iucrentur distri-
butiones. - 28 januar. 1612 aJ.
3°. Sacerdos qui celebrar Missam con-
ventualem, in qua chorus tenetur cantare
symbolum, non potest illam prosequi tem-
pore quo a choro cantatur symbolum
praedictum. - 17 Dec. 1695.
4°. Missae ad satisfaciendum eleemo-
synis alicui ecc1esiae traditis, non sunt
celebrandae per exteros, ubi commode
potest iis satisfieri per sacerdotem ejus-
dem ecc1esiae. - 28 januar. 1606.
5°. Inferiores episcopo non debent su-
mere de altari paramenta pro Missa. 7 ju-
Ili 1612. - Hoc tamen t'ntellt'gendum (ut
advertit Gavantus), ne ponantur para-
1 Lib. 6, parto 2, n. 2055. - S. C. E.pp. et RR., apud
Croix, Ioc, cit., et Merati, parto 3, tit. 11, Nov, Obs. IV, sub
n. 29. - S. Rit. Cong., 17 Dee. 1695; Decr. auth., n. 1936.-
S. Rit. Cong., 7 ]ulii 1612: decr, expunctum ex authent.
collect.; sed plura decreta ejusdem tenori. ibidem haben·
424. - a) Decretum istud expunctum est
ex authentica collectione Decretorum S. R. C.;
sed aliud ejusdem tenoris ibidem habetur,
n. 292, et est de die 25]unii 1611; sed eadem
S. C. declaravit intelligendum esse de illis
diebus in quibus ex rubricis duae Missae con-
ventuales cantandae sunt; in reliquis vero die·
bus sufficereMissamlectamde festooCcurrente
celebratam in aurora, dummodo tamen vera
adsitconsuetudo immemorabilis. Ibid.,n.333.
Cfr. etiam n. 552} ubi non jam de Missa con-
ventuali de die cantanda, sed de Missa con-
ventuali cantanda necne, S. Rituum Congo
declaravit: « Missam conventualem omnino
cantandam esse ad hoc ut licite distributiones
percipi possint, non obstante quavis contraria
consuetudine,quam abusum esse declaravit».
Die 13 ]anuar. 1631.
menta t'n medio altarzs more epzscoporum;
nam si ponaniur t1-Z angrllo} t"cl permùtù
ipsa rubrica 2, ttbt'dicit: Si vero (sacerdos)
sit dimissurus paramenta apud altare ubi
celebravit, finito evangelio... ibidem ilIis
se exuit. Saltem, az"t Croix 3, hoc permit-
tendum ubt' non est commoditas ea alz'bi
deponendi.
6°. Altare portatile ligneum cum ara
lapidea permitti debet, non obstante con-
stitutione synodali: dummodo habeat so-
litum reliquiarum repositorium. - 19 No-
vembr. 1612.
7°. Solus episcopus potest habere fene-
stras in ecclesìa, per quas in eam pro-
spectus haberi possit. 19 Junii 1604.
8°. Non licet in ecclesiis, in quibus non
asservatur S5. Sacramentum, celebratio
Missae in Coena Domini; nec ejus as-
servatio in sepulcro. - 14 Junii 1659.
9°. Non permittitur ad altare majus
celebratio Missae, dum dicuntur in choro
.Matutinum et Horae. - 15 Sept. 1664.
10°. Potest fieri commemoratìo de SS.Sa-
cramento, si expositum sit, etiam in Missa
de festo duplici, quod non sit primae vel
secundae classìs, - 2 Decembr, 1684 b).
110. Si in die commemoratìonìs omnium
defunctorum occurrerit dominica, offìcium
cum Missa defunctorum transferatur in
sequentem dìem, etiam festo duplici ìmpe-
ditum. 5 Oct. 1688 c).
tur, et signanter n. 514, 553, 567, etc. - Gauant., part.2,
tit, 1, n. 2. - a Parto 2, tit, 12, n. 6. - 3 Lìb. 6, parto 2,
num. 2072. - S. Rit, Cong., lO Nov. 1612; Decr, auth.,
n. 80S. - S. Rit. Cong., 19 ]un. 1604; Decr. auth., n. 166.-
S. Rit. Cong., 14 ]un. 1659; Decr. auth., n. 1120.
b) Decretum de die 2 Decembr. 1684 ex-
punctum est in editione authentica; at ibi,
n. 2390, ad 4 et 5, declaratur commemora-
tionem de SS. Sacramento in Missis privatis
fieri posse, dummodo expositio sit pro causa
publica. Cfr. etiam Decr. 3517; 2390, ad 5;
item Decr. diei 20 Novembr.1903. - Quando
vero SS. Sacramentum expositum est occa-
sione XL Horarum, posse fieri commemora-
tionem in Missis privatis; sed omittendam in
festis primae et secundae c1assis. Decr. auth.,
n. 1743, ad 4.
c) Decretum hoc non amplius reperitur
in col1ectione auth., sed n. 3864} decretum
generale de die 9 ]ulii 1895 habetur, ubi sub
n. II statuitur: «Quod si die 2 Novembris
occurrat dies dominica, vel alicubi festum ali-
quod cum feriatione ce1ebrandum, aut duplex
CAP. m. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFIClUM. - DUB. V.
1~. Saeerdos in sacrìfìeìo Missae con-
gruentius utitur cingulo lineo quam se-
rico. - 22 Januar. 1701.
13°. Habens indultum a Sede Aposto-
lica erigendi oratorium privatum in pro-
pria domo, si quis voluerit ibi aedificare
altare ligneum, non indiget facultate apo-
stolica: dummodo altare ligneum cum
sacro lapide parieti colligatum amovibile
non sìt, et a1taris portatilis imaginem non
prae se ferat. - 3 Dec.l661 (apud Merati l).
Tò autem colligatum late videtur t'ntelii..
gendum, t'ta ut altare part'eti adhaereat,
et nullum inter ipsum et parietem inter-
cedat spatium; sic enim verijicatur quod
altari non prae se fert imagr'nem altaris
portatr7is,. idque saltem sic usus interpre-
tatus est.
14°. Non potest prohiberi celebratio
Missae in oratorio ruri aedificato per laì-
cum, antequam celebretur Missa paro-
chìalìs. - 31 Martii 1629 (apud Merati S).
15°. Sacra Congregatio saepius censuit,
constitutiones synodales disponentes, ut
dìebus festis Missae celebrari non debeant
in aliis ecclesiis, nisi celebrata Missa in
ecclesia parochìalì, esse observandas; ita
tamen ut Missa in ecclesia parochiali hora
opportuna celebretur.25 Maji 1652 (apud
Benedictum XIV 3). - De rigore juris
non posse prohiberi (scilicet a parocho)
ut Missae non celebrentur ante Missam
a parocho non celebratam. - 27 Junii 1641
(apud eumdem Benedictum 4).
Quid de Refert hic ultimo Ioco aliqua obiter
expositione
ss. Sacra- adjicere circa Eucharistiae expost'tionis
menti.
usum: quem doctissimus Christianus l..u-
pus 5 jamdiu in EccIesia fuisse probat; et
magnopere ipse promovet, dicens, ex fre·
S. Rit. Cong., die 22 ]anuar. 1701;Decr. auth., n.2067
ad 7. - 1 Serie. decretor., n. 39S; Decr. auth., n. 1219. -
$l Loc. cit., D.242; Decr. auth., num. 500. - 3 Noti1ico 44,
n. 11. Cfr. Pallottini, v. Missa, § 3, n.29 et SI. Sunt enim
declarationes S. Congo Conc. - ' Loc. cit., n. lO. Cfr. etiam
primae c1assis quamvis sine feriatione,comme-
moratio omnium fideliumdefunctorum trans-
feratur in sequentem diem tertiam ejusdem
mensis, similiter non impeditam; cujus pridie
Matutini recitationem pariter ut supra [non
solum privatim, sed etiam publice in choro]
anticipaTi S. R. C. indulget '. Et III: «Si vero
in aliqua ecclesia, die 3 Novembris,in quam
transferenda sit eadem defunctorum comme-
moratio,festumduplex secundae classis aCcur·
411
quenti hujusmodi Sacramenti expositione
populum retrahi a vanis obleetamentis,
concursum ecclesiarum augeri, et fideles
magìs, ad devotionem exdtari.
Verumtamen S. Carolus Borromaeus 6
haec praescrìpsit: Sanctissima· Euchari-
stia} ne quavis causa} sed pub/ica tan-
tummodo eaque gravz~ e.xponatur, serva."
tis omntno regulis praescri'ptis,. aliis vero
de causis, orationem licebit instituere, sed
non Sacramento aperte exposìto.: - Item
Benedictus XIV T refert S. C. CondIli die
17 Aug. 1630, in una Neapolitana sìc
praescripsisse: S. C. censuit non licere
regulart'bus, etiam in eorum propriis ec-
clesùs, SS. Euchartstiae Sacramentum
publice adorandum exponere, nisi ex cau-
sa publica} quae probata sit ab Ordznario,.
ex causa autem privata posse, dummodo
SS. Sacramentum e taòernaculo non ex-
trahatur, et sit velatum} ita ut sacra Ho-
stia vùleri non possit: Idque confirmatum
fuit a nostro Pontifice Benedicto XIV, per
aliud decretum datum 16 Aprilis 1746 8,
ubi dicitur: Non licere exponi publice di-
vt'nam Euchart'stiam, m'si causa puòlica
et ept"scopi facultas zntervenerint. - Ex
his igitur omnibus decretis certum vide-
tur non licere exponere SS. Sacramentum
ob litis victoriam, obvaletudinem alieujus
(nisi sit persona publica, cujus salus com-
munitatis bono sit expediens); et sie pro
aliis privatis causis.
Num autem tii liceat ob specialem de-
voft'onem alicujus particulart's? - Dubi- expositione
Quidele
tat Pater Coneina. ob specia.
Ego dicam quid sentiam: Dico l°. quod lem elevo·
tionem ali·
cujus· pri·
si quis privatus hane expositionem fieri vati.
procurat ad publicam devotionem promo·
Pallottini, 100. cit., n. 18. - • Tom. 11, disserto de sacris
Prooession.; cap. 9 et seqq. - • Synod. 11 dioeces., Monit.
quoad sacram. - , Noti1ic. 80, n. 11. _ . Decr. Aet:ep;",us,
§ lilud in prlm;s. - Condna, de Euch., disserto l, cap. 6.
§ 5, n. 13.
rat, hoc festum transferatur in primam diem
liberam juxta rubricas. De die vero octava,
aut de festoduplici majori, minori vel semidu-
p1ici occurrentibus,sicut de aliofestotranslato,
cui in calendario locus pro eo anno non sup-
petat, in praefata commemoratione omnium
fidelium defunctorum officium fiat; sed Mis·
sae omnes, sola ubi dicenda est conventuali
excepta,sint de requie •. Haec de Commemo-
ratione omnium defunctorum.
412 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. III. - DE EUCHARISTIA UT EST SACRIFICIUM. - DUB. V.' 413
1<
vendam, tunc ìsta potius publica quam idem -Pontìfex subdit: Neque enim fas mittitur in ecclesùs monialium viven- docet discipltna, juxta quam sacrosancta
privata causa esse videtur. - Dico Z'. cum cuique esse debet privata auctoritate..... tium in c1ausura; ex decreto S. C. Con- Eucharisha in ecctesas quae parochiales
Coneina, in hoc spectandum anin illis novum ritum Inducere.Profert ibi ad hoc cilii in Ulyssiponenst~ anni 1585 e), apud non sunt, retzneri non potest absqueprae-
locìs in quibus fit exposìtìo, devotio et canonem Tridentini B, ubi vetitum fuit ìm- Petra l. sitiio apostolici indulti vel immemora-
cultus Sacramenti magis augeatur ve1 mutari consuetos ritus circa administra- Censuit etiam eadem S. C. in Mexicana, bt7z"s consuetudt'nis (seu centenaria, non
mìnuatur; et juxta hanc regulam censeo tìonem sacramentorum j et declarat cano- 15 Maji 1700, concedendum Patribus Ora- vero quadragenaria, ut probat Petra 8),
expositionem faciendam ve1 omìttendam, nem illum procedere etiam quoad cultum torii indultum asservandi Eucharistiam quae hujusmodi ,ndulti praesumptionem
Ubi enim viget devotio et cultus auge- SS. Eucharistiae. Loquens autem de riti- intra c1austra, pro quatuor anni tempori- tnductt.
tur (debita semper obtenta Ordinarii lìcen- bus alicubi jam introductis, sic inquit: bus, in quibus fìunt exercitia ab ordi- Advertit autem Petra 9 quod, licet ad-
tia), nescio, praesertim juxta praesentem Et quoties aliquem ritum ejusmodi tn- nandis. sit immemorabilis consuetudo in aliqua
nostrarum regionum frequentem usum, duci conh"git, etsi nihil conttnentem pie- In quibus Non permittitur autem in collegiis so-
non liceat. ecc1esia asservandi Sacramentum; ipsa
cur potius non sit 1audanda quam ìmpro- tati...oppositum, Apostolica Sedes eumdem lius Ordinarii auctoritate constitutis; ut tamen non suffragatur, si constet ab inì-
banda hujusmodi 55. Sacramenti expo- ipsum interdicere non dubitavit, ex quibus- sunt conservatoria, quae non approban- tio fuisse asservatum ex sola licentia Or-
sitio: modo (exciperem) non sit nimis fre- dam extrmsecis circumstanhis nullatenus tur, sed tantum a Sede Apostolica tole- dinarii: possessio enim illa minime valet,
quens; nimia enim frequentia esset qui- praevisis vel neglectis ab eo qui ritum in- rantur, et in quibus jura parochialia prae- cum proveniat ex titulo infecto. Et ita
dem causa ut reverentia erga tantum sa- vext"t. servantur parocho: ut decrevit S. C. Con- decrevìt S. C. Conciili in Neapolt'tana,
cramentum minueretur. Notandum etiam quod, ex decreto Cle- ciili in Salerm"tana 19 Aug. 1702, et in '28 Julii 1708. - Insuper sciendum quod a
Hinc insuper notandum quod etiam mentis XII 1 Sept. 1730 (relato apud Me- Neapolz"tana 2 julii 1707, ubi specialiter Sede Apostolica hujusmodi licentia nun-
respectu ecc1esiarum saecularium adest rati 8), prohibentur apponi statuae, reli- dec1aratum fuit asservationem Eucharì- quam conceditur pro oratoriis privatis et
decretum S. C. Episcoporum et Regula- quiae Sanctorum ac imagines animarum stiae non licere conservatoriis absque apo- pro capellis ruralibus: nisi esset alicubi
rium, prohibens extrahi pyxidem a taber- purgatorii in altari ubi fit exposìtìo. - stolica auctoritate. Vide Petra B. - Idem populi concursus et distantia a parochia.
naculo cum illa ob privatam causam expo- Ad illud autem: Panem de coelo, etc., non decrevit S. C. respectu ad grangt'as re- Ita Petra l0.
.nìtur, bis verbis: Si quandocumque prt: est addendum alleluia; ex decreto S. C. gularium 8. - Idem respectu ad ecc1esias Qui demum advertit jus retinendi cla- Solus pa-
vata ex causa sacrosancta Eucharistia (apud Merati '). cotlegiatas : nisi asservatio Eucharistiae rochus te·
ves tabernaculi privative spectare ad pa- nere debet
exponenda videbitur, a tabernaculo nun- Hic ultimo loco operae pretìum est ibi esset pro servitio suarum parochìa- rochum j idque non permittendum monìa- bernaculi.ta·
claves
quam extrahatur; sed in pyxide velata, quaerere et videre quibus in ecclesiis as- rum '. - Idem, quoad ecc1esias confra- libus neque laicis, etiam in feria quinta
in aperto ejusdem tabernaculi osuoio, cum servart'possit Eucharistiae sacramentum. term"tatum f) et hospz"taltum 5. - Idem, Coenae Domini, nisi adsit in aliquo loco
assistentia alicujus sacerdotis, . stola et Docet card. Petra 5 cum Barbosa, Ric- In quibus quoad ecc1esias rurales aut alias intra immemorabilis consuetudo: quam tole-
ecclesiis
superpelliceo indutt~ et cum sex saltem lu- cio, Genuensi, etc., ac pluribus decisio- asservari fines parochiae 6: nisi esset aliqua eccle- randam esse censet Pignatelli, et testa-
queat Eu-
minibus cerete eottoceter. Quod idem in nibus S. Congregationis, certum esse tan- charistia, sia filialis parochiae, et adesset ibi con- tur sic servari in Hispania et in regno
ecclesiis saecularium seroari mandamus. tum in ecclesiis parocltialibus retineri suetudo asservandi Sacramentum, ac ne- Sicilia e ac etiam Neapolitano. - Vide
Die 9 Dec. 1602. - Ita apud card. Lam- posse; quia in hoc tantum Sedes Aposto- cessitas ad consulendum saluti anima- Petra ",
bertini 1. lica dispensare potest, non .autem Ordi- rum g), ut ait et probat Petra 7. Insuper notandum ex decreto S. C. Rì- Quid ser-
vandum in
Benedictus XIV, in sua bulla Cum ut narìì, - Asservatur etiam in cathedralz: Tandem declaravit Benedictus XIV, tuum sub die 15 Sept. 1736 (apud Merati) danda com-
in bulla Quamvisjusto, etc., data 30 Aprì- munione
recte nostt~ mentionem facìens de praefa- bus; quia ipsae primae dicuntur paro- quod in communìone mìnìstranda monia- Monialibus
tis decretis, dicit quod pro causa privata chiae. Verum ibi non est asservandum lis 1749, jus retinendi Eucharistiam priva- libus non est danda benedictio cum py-
nunquam potest extrahi pyxis, nec etiam in altari majori, sed in alia capella, pro- tive pertinere ad Pontificem, canonica (ait) xydea fenestella, sed tantum cum dextera
adpopulum benedicendum: Si at~tem..... pter functìones pontificales, necessario
1 Comm. ad consto 1 Urbani IV, sect, un., num. 19; num. 28. - Bemd. XIV, bulla fJuamvis justo, de die
(sunt ejus verba) non debeta tabernaculo peragendas ab episcopo retrorsum ad al- cfr. Pallottini, 10c. cit., n. 4 et 5. - • Loc. cit., n. 20, 21, SO April. 1749,§ 24. - 8 Loc. cit., num, S4 et 85. - • Loc.
educt~ facile intelligitttr in designatis ca- tare majus. - Permittitur etiam asser- et·22: cfr. Pallott., loc. cit., n. 27 et SO. - • Petra, 10c. cìt., num. 82. - lO Loc. cit., n. S7 et sa. Cfr. Decr. auth.
cìt., n.23. - 4 Petra, loc. cit., n. 24; cfr. Pallott., loc. cit., S. ~. C. Indicem gener., v. Clavis. - Pignatelli, tomo 6,
sibus non esse illud ajferendum ad ecele- variSacramep.tum in ecclesti"s regularium, num. 21; et Decr. auth. S. R. C., n.375", ad 4. - 15 Petra} consulto 87, num. 9 et lO. - 11 Loc. cit., B. 41 et seqq. _
siae januam, nec cum eodem benedictio- propter necessitatem praebendi ibidem loc. cit., num. 30; cfr. Pallottini, loc. cit., n. 23 et ~qq.;' Merati} Series decretor., n. 696; et parto 2, tit. lO, Nov.
nem impertiendam. - Hic vero obiter communionem infirmis; ut dicunt Pelliz- et Deer. auth. S. R. C., n. 895, 2128, ad 26. - • Petra, loc. observ., n. sa, v. Clausa pyxide., Cfr. Deer. auth. S. R. C.,
cit., n. 30; cfr. Pallottini, ,loe. cit., n. 21. - 'I Loc. cit., n. 254a, 2725 ad 1.
advertendum id quod in praedicta, bulla zarius 6, Petra 7 cum Glossa d). Idem per-
1 Notif.OO, n. 21. - Bened. XIV, bulla Cum'ut recu, cap. 6, de Euch., n. a; de Off. et Potèst. episc., allego 22'
• Sess •.7, de Sacram. i. g., can, n. ~. Parto 2,
g) Sed S. R. c., die 15 Nov. 1890, decla-
§ la et 12. - num. 8•• Ricci} Collectan., deciso 1216. . Genuen.} Prax..
e) Si nempe monasterium sit canoniceere-
tit.14, Nov. Observ., post num. 1, v. IstrUllione, n. 11. Et archiepisc. curiae Neapol., cap. 110. Cfr. Deer. authent.
habetnr in appendo Decretor. auth. S. R. C., tomo a, § 4. - S. R. C., n.420; et aaa5, ad 1; Pallottini, '!'. Sacramentum tum; alias non licet, ut declaravit S. R. C. ravit Sanctissimum Eucharistiae Sacramen-
• 'Series decretor., num. 528. - • Commento ad constit.l EucharisUae, § 2, num. la, 14, 16, 19 et seqq. - • Tr. 8, Decr. auth., n. 860. tum asservari non posse in ecclesiisfiIialibus
Urbani IV, sed. un., n.15,16, 29.. Barb., in Trid., sesso la, cap. 2, n. la7; cfr. tr. a, cap. 6, n. 2 et a. - , Loc.cit., n. 18 f) Excipitur tamen casus consuetudinis seu oratoriis alicujus parochiae,ubi Missa ce-
immemorabilis vel centenariae, ut declaravit lebratur tantummodo dominicis, et quando
S. C. C. Vide Pallottini, loc. cit., num. 25. viaticum ad aegrotos ferendum des11mitur;
d) Cap. Permittimus 57, de sento excom., Domini pro moribundis; in quod quidem de· Quodsi adesset consuetudo quadragenaria, nisi per aliquot diei horas aditus pateat fide-
statuit tempore interdicti posse celebrari se- cretum Glossahaec addit: « Et hocidem facere certioranda est S. C.: Pallottini l loc. cit., libus SSmum Sacramentum visitare cupien·
mel in hebdomada ad conficiendum Corpus debent religiosi». num.28. tibus. Decr. auth., n. 3739, ad 1.
414 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.

manu, etiamsi ibi sit praesens Sacra- Praeterea ad vertendum quod regnans Dominicis
dicenda
mentum, - Item, quod sacerdos, descen- Pontifex Clemens XIII praecipit omnibus praefatio de
Trinitate.
dendo ab altari cum pyxide, non per late- dominicis in Missa dicendam praefationem
rales gradus, sed anteriores, descendere de Trinitate: modo non adsit praefatio
debet h). propria illius diei.
ctem. XIII, die 3 ]anuar. 1759, Decr, auth, S. R. C., num.2449.

h) Quod sacerdos descendere debeat per dìe 15 Sept. 1736: notandum hoc decretum
gradus anteriores, juxta decretum S. R. C. de expunctum esse ex editione authentica,
 APPENDIX EDITORIS
AD TRACTATUM DE EUCHARISTIA

I. minusve, juxta majorem vel minorem nume-

rum Missarum. "
Decretum S. Congrego Concil# diei 11 Maji 3°. Nemini licere tot Missas assumere qui-
1904, de obseruandis et evitandz'sin Mz's· bus intra annum a die susceptae obligationis
sarum manualt'um satisfactione. satisfacere probabiliter ipse nequeat; salva
tamen semper contraria offerentium volun-
Ut debita sollicitudine Missarum manna- tate, qui aut brevius tempus pro Missarum
lium celebratio impleatur, eleemosynarum dis- celebratione sive explìcite sive implicite ob
persiones et assumptarum obligationum oblio urgentem aliquam causam deposcant, aut lon-
viones vitentur, plura etiam novissimo temo gius tempus concedant, aut majorem Missa-
pore S. Conci1ii Congregatio constituit. Sed rum numerum sponte sua trìbuant,
in tanta nostrae aetatis rerum ac fortunarum 4°, Curo in decreto Vigilanti diei 25men-
mobilitate et crescente hominum malitia, expe- sìs Maji 1893 statutum fuerit c ut in posterum
rientia docuìt cautelas vel majores esse adhi- c omnes et singuli ubique locorum beneficiati
bendas, ut piae fidelium voluntates non frau- c et administratores piarum causarum, aut
dentur, resque inter omnes gravissima stu- c utcumque ad Missarum onera implenda
diose ac sancte custodiatur. Qua de causa c obligati, sive ecclesiastici sive laici, in fine
Erbi S. C. Patres, semel et iterum collatis con- «cujuslibet annì Missarum onera, quae reli·
siliis, nonnulla statuenda censuerunt, quae c qua sunt, et quibus nondum satìsfecerìnt
SSrilus D. N. Pius PP. X accurate perpendit, «propriis Ordinariis tradant juta modum ab
probavit, vulgarique jussìt, prout sequìtur. c iis definiendum >; ad tollendas ambiguitates
Declarat in primìs S. C. manuales Missas Erili Patres declarant ac statuunt tempus hìs
praesenti decreto intelligi et haberi eas omnes verbis praefinitum itaesse accipiendum, ut
quas fìdeles oblata manuali stipe celebrari pro Missis fundatis aut alicui beneficioadne-
postulant, cuilibet vel quomodocumque, sive xis obligatio eas deponendi decurrat a fine
brevi manu, .sìve in testamentis, hanc stipem illius anni intra quem onera impleri debuìs-
tradant, dummodo perpetuam fundationem sent: pro Missis vero manualibus obligatio
non constituant, vel talem ac tam diuturnam, eas deponendi ìncipiat post annum a die su-
ut tamquam perpetuam haberi debeat. Pari- scepti oneris, si agatur de magno Missarum
ter inter manuales Missas accenseri illas, numero; salvis praescriptionibus praecedentis
quae privatae alicujus familiae patrimonium articuli pro minori Missarum numero, aut di·
gravant quidem in perpetuum, sed in nulla versa voluntate offerentium. Super integra
ecclesia sunt constitutae, quibus Missis ubivis autem et perfecta observantia praescriptio-
a quibuslibet sacerdotibus, patrisfamilias ar- ~ num quae tum in hoc articulo, tum in prae-
bitrio, satìsfìerì potest. Ad z'nstarmanualùem cedentibus statutae sunt, omnium ad quos
vero esse, quae in aliqua ecclesia constitutae, spectat conscientia graviter oneratur,
vel beneficiis adnexae, a proprio beneficiario 5°. Qui exuberantem Missarum numerum
vel in propria ecclesia hac illave de causa habent, de quibus sibi liceat libere disponere
applicari non possunt; et ideo aut de jure, (quìn fundatorum vel oblatorum voluntati
aut cum S. Sedis indulto aliis sacerdotibus quoad tempus et locum celebrationis Missa-
tradì debent ut iisdem satisfiat. jam vero de rum detrahatur), posse eas tribuere, praeter-:
his omnìbus.. S. C. decernit: quam proprio Ordinario aut S.Sedi, sacerdo-
l°. Neminem posse plus Missarum quae- tibus quoque sibi benevisis, dummodo certe
rere et accipere quam celebrare probabiliter ac personaliter sibì notis et omni exceptione
valeat intra temporis terminos inferius sta- majoribus.
tutos, et per se ipsum, vel per sacerdotes sibi 6°. Qui Missas cum sua eleemosyna pro-
subditos, si agatur de Ordinario dioecesano prio Ordinario aut S. Sedi tradiderint ab omni
aut praelato reguIari. obligatione coram Deo et Ecclesia relevari.
2°. Utile tempus ad manualium Missarum Qui vero Missas a fidelibus susceptas, aut
obligationes implendas esse mensem pro Mis- utcumque suae fidei commissas, aliis cele-
sa una, semestre pro centum Missis,et aliud brandas tradiderint, obligatione teneri usque
longius vel brevius temporis spatium plus dum peractae celebrationis fidem non sìnt as-
416 APPENDIX ·EDITORIS. DE SATISFACnONE MISSARUM. 417

sequuti j adeo ut si ex eleemosyriae disper- habitudinem cedat et in subsidium alicujus • quae in limine fundationis, vel alio legitimo ferendis his expensis impar est. Unde consue-
sione, ex morte sacerdotis, aut ex alia quali- commercii vergato «modo, ipsis assignata fuit independenter ab tudine introductum est ut pro victu et servitio
bet etiam fortuita causa in irritum res ces- 11°. Item sine nova et speciali S. Sedis «opere speciali praestando pro legati adim- vicarii parochis in cumulo cedant fructus Mis:
serit, committens de suo supplere debeat, et venia, (quae non dabitur nisi ante constiterit «plemento a , sarum pinguiorum et vicariis tribuatur sti-
Missis satisfacere teneatur. de vera necessitate, et cum debitìs, et oppor- Denique officii singulorum Ordinariorum pendium ordinarium Missae lectae unius fìo-
7°. Ordinarii dioecesani Missas, quas ex tunis cautelis) ex eleemosynis Missarum, quas erit curare ut in singulis. ecclesiis, praeter reni: In casu stipendii o~dinarii a~gmentum
praecedentium articulorum dispositione coa- fìdeles celebrioribus sanctuariis tradere so- tabellam onerum perpetuorum et librum in solvitur parocho pro vìctu et servitio ita
cervabunt, statim ex ordine in librum cum lent, non licere quidquam detrahere ut ipso- quo manuales Missae quae a fidelibus tra- ta~en ut ex stipendiis pinguioribus non 'plus
respectiva eleemosyna referent, et curabunt rum decori et ornamento consulatur. duntur ex ordine cum sua eleemosyna recen- retìneatur quam honesta compensatiopostulat.
pro viribus ut quamprimum celebrentur, ita 12". Qui autem statuta in praecedentibus seantur, insuper habeantur libri in quibus 2. Ad providendum honestae suae susten-
tamen ut prius manualibus satisfiat, deinde a~"ticulis 8, 9, 10 et 11, quomodolibet aut quo- dictorum onerum et Missarum satisfactio si- tationi, parochi in pluribus dioecesis locis
ìis quae ad instar manualium sunto In distri- VIS praetextu perfringere ausus fuerit: si ex gnetur. Ipsorum pariter erit vigilare super Missas non in determinata ecclesia fundatas
butione autem servabunt regulam decreti ordine sacerdotali sìt, suspensioni a divinz's plen.a et omnimoda executione praesentis de- anniversaria, nec non alias Missas manuales:
Vt'gz'lanti) scilicet: c Missarum intentiones S. Sedi reservatae et fpso facto incurrendae cretì: quod Sanctitas Sua ob omnibus invio- quae per annum a fidelibus offeruntur, quae-
la?i~iter servari jubet, contrariis quibuslibet que parochi eorumve vicarii celebrare ne-
• primum distribuent inter sacerdotes sibi obnoxius erit; si clerìcus sacerdotio nondum
c subjectos, quos eìs indigere noverint: alias initiatus, suspensioni a susceptis Ordinibus minime obstantibus. queunt, e suggestu publicant et alibi cele-
c deinde aut S. Sedi, aut aliis Ordinariis com- pariter ' subjacebit, et insuper inhabilis fiet brari curant, retenta sibi parte stipendii pro
c mittent, aut etiam, si velint, sacerdotibus ad superiores Ordines assequendos; si vero II. administratione et publicatione, Ita v. g. pro
c extradioecesanis, dummodo sibi noti sint laicus, excommunicatione latae sententiae epi- Missis, quae ad S. Congregationem quovis
c omnique exceptione majores s , firma sem- scopo reservata obstringetur. Dubia circa praecedens decretum mense mittuntur ad f. O, 60, a fidelibus saepe
per regula articuli 6i de obligatione, donec 1;,°. Et cum in constitut. Apostoiicae Se- et responsiones S. Congrego Concilù, offertur stipendium unius fioreni. Quoad Mis-
a sacerdotibus actae celebrationis fidem exe- dis statutum sit, excommunicationi latae sen- sas fundatas et anniversaria, quae per annum
gerìnt, tentiae Summo Pontifici reservatae subjacere . 1. An Missae quae ex onere perpetuo offeruntur, haec praxis fere communis est, ac
m~aerent ecclesiae, monasterio, confraternì- populo haud raro nota. Quoad alias Missas
8°. Vetitum cuique omnino esse Missa- c collìgentes eleemosynas majoris pretii, et
tatìous, aut locis pìis quibuscumque, sed in manuales hic usus solummodo viget in paro-
rum obligationes et ipsarum eleemosynas a c ex iis lucrum captantes, faciendo eas cele- nulla ecclesia sunt constitutae, ita ut a quoli- chiis ubi cum consensu Ordinarìì esuggestu
fidelibus vellocis piis acceptas tradere biblio- c brare in locis ubi Missarum stipendia mi-
polis et mercatoribus, diariorum et epheme- • noris pretii esse solent »: S. C. declarat, huie bet sacerdote pro administratorum arbitrio publicatum est partem stipendii, nisi fideles
ubivis applicari possint, accenseri debeant obstent, retentum iri pro sustentatione paro-
ridum administratoribus, etiamsi religiosi viri legi et sanctioni per praesens decretum nihil inter fundatas vel potius inter manuales ad chi, Missasque aliis sacerdotibus dicendas tra-
sint, necnon venditoribus sacrorum utensi· esse detractum. effectum decreti 11 Maji 1904. ditum ìrì,
lium et indumentorum, quamvis pia et relì- 14°. Attamen ne subita innovatio piis alì-
2. An sacerdotes quibus a rectoribus seu
giosa instituta, et generatìm quibuslibet, etiam quibus causis et religiosis publicationibus no- 3. Una alterave adest parochia, ubi vicarii
administratoribus ecclesiarum committitur sa- omnes l'ere Missas ad intentionem parochi
ecclesiasticis viris, qui Missas requirant, non xia sìt, indulgetur ut associationes ope Mis- tisfactìo unius aut plurium legatorum Missa- celebrare debent, qui eis praestet victum et
taxative ut eas celebrent sive per se sive per sarum jam initae usque ad exitum anni a
ru~, ~n ecc1esi:a fundatorum, possint pro suo servitium, dum ipsi ex aerario ecclesiae de-
sacerdotes sibi subditos, sed ob alium quem- quo institutae sunt protrahantur. Itemque con- arbitrio commìttere earum Missarum cele- terminatam obtinent pensionem.
libet, quamvis optimum, finem. Constitit enim ceditur ut indulta reductionis eleemosynae brationem aliis sacerdotibus cum minori elee-
id effici non posse nisi aliquod commercii geo Missarum, quae in beneficium sanctuariorum Dubìtatur num triplex haec consuetudo a
mosyna etiam extra ecclesiam propriam. decreto S. C. Concilii diei 11 Maji 1904 De
nus cum eleemosynis Missarum agendo aut aliarumve piarum causarum alìquìbus con- 3. An sacerdotes fruentes capellaniis fun- observandis etc., sìt reprobata.
eleemosynas ipsas imminuendo: quod utrum- cessa reperiuntur, usque ad currentis anni d~~is, sive ecc~esiasti<;is sive laicalibus, possint
que omnino praecaveri debere S. Congrega- exìtum vigeant. S. C. die 25 Februarii 1905 respondit:
aliis sacerdotìbus Missas suarum capellania- Attentis omnibus, Ad 1. et 3. consuetudi-
tio censuit. Quapropter in posterum quilibet 15°. Denique quod spectat Missas benefì- rum celebrandas committere, statuta eleemo- nem sustineri. - Ad 2. Non sustineri j et ad
hanc legem violare praesumpserit, aut scien- ciis adnexas, quoties aliis sacerdotibus cele- syna pro suo arbitrio.
ter tradendo Missas, ut supra, aut eas acce- brandae traduntur, Emi PP. declarant ac mentem. Mens est ut quoad consuetudines
4. An episcopus possit sub censuris latae de quibus sub num. 1. et 3., episcopus vigi:
ptando, praeter grave peccatum quod patra- statuunt, eleemosynam non aliam esse debere sententiae compellere sacerdotes, beneficiatos let ne excessus sit in modo, aut alius abusus
bit, in poenas infra statutas incurret. quam synodalem loci in quo beneficia erecta et administratores locorum piorum in fine . oriatur, quia tum consuetudo non sustìnere-
9". ]uxta ea quae in superiore articulo sunto Pro Missis vero in paroeciis aliisve ec- cujus~ibet anni ad sibi tradendas Missas qui- turo Et quoad 2. dubium Emi Patres censue-
constituta sunt, decernitur pro Missis ma- clesiis fundatìs, eleemosynam quae tribuitur, bus infra annum non satisfecerintet sub runt retentionem quadraginta pro centenis
nualibus, stipem a fidelibus assignatam, et non aliam, esse debere quam quae in funda- iisdem poenis illis prohibere ne mitt~nt extra esse excessìvam. Si tamen episcopus judicet
pro Missis fundatis aut alicui beneficio adne- tione vel in successivo reductionis indulto dioecesim.
xis (quae ad instar manualium celebrantur) reperitur in perpetuum taxata, salvis tamen parochos hoc subsidio egere pro honesta eo·
Et S. C., die 19 Decembr, 1904, respondit: rum sustentatione, aut expensis cultus aut
eleemosynam juxta sequentes articulos pro- semper juribus, si quae sint, legitìme vreco- Ad 1. Habendas esse ad instar manualium. alia urgenti necessitate, posse recurrer~ pro
priam, nunquam separari posse a Missae ce- gnitis sive pro fabricis ecclesiarum, sive pro Ad 2. Non posse. gratia. Sed in casu gratiae ponendas esse
lebratione, neque t'n atias res commutari earum rectoribus, juxta declarationes a S. C. Ad 3. Negative, et servandas esse disposi- tabellas in visibili ecclesiae loco, quibus mo-
aut imminui, sed celebranti ex integro et in exhibitas in Monacen. 25 ]ulii 1874, et Hilde- tiones articuli IX decreti. neantur fideles de detractione partis stipendii
specie sua esse tradendam, sublatis declara- sien. 21 ]anuarii 1898. In Monacen.enim. c at- Ad 4. Contra transgressores articuli IV Missarum. Interim autem parochos ex eleemo-
tionibus, indultis, privilegiis,. rescriptis sive--- c tentoquod eleemosynae Missarum quorum, citati decreti, episcopum procedere posse in synis deducere posse quod stricte necessarium
perpetuis sive ad tempus, ubivis, quovis titulo, «dam legatorum pro parte locum tenerent particulari, servatis de jure servandis etiam e.st pro expensis administrationis et expedi-
forma vel a qualibet auctoritate concessis et • congruae parochialis, Emi Patres censue- cum censuris. ' tìonìs juxta normas a probatis doctoribus tra-
huie legi contrariis. • runt licitum esse parocho, si per se satisfa-
A'ia dubia. ditas.
100. Ideoque libros, sacra utensilia vel quas- • cere non possit, eas Missas alteri sacerdetì
libet alias res vendere aut emere, et associa- « committere, attributa eleemosyna ordinaria Postrema dubia.
1. In dioecesi (Bredana), vicarii (adjutores
tiones (uti vocant) cum diariis et ephemerì- • loci sive pro Missis lectis sive cantatis •. par~horum) in domo parochi tamquam ejus 1. An ad art. 7 decreti De obseruandis etc.
dibus inire ope Missarum, nefas esse atque Et in Hildesien; declaratum est, • in legatis familiares degunt communi utentes victu. Pa- die 11 Maji 1904, sub nomine Ordinariorum
omnino prohìberì, Hoc autem valere non • Missarum aliqua in ecclesia fundatis reti- rochis pro vicarii victu et servitio salarium veniant quoque praelati regulares pro suis
modo si agatur de Missis celebrandis, sed «neri posse favore ministrorum et ecclesia- modicum ex ecclesiae reditibus solvitur, quod respectivis subditis.
etiam si de celebratis, quoties id in usum et • rum inservientium eam redituum portionem
So A!.PROlf9l, Opwa moralia. - Tom. m.
418 APPENDIX EDITORIS.

2. An episcopi dioecesani et praelati re- Ad 3. Affirmative, dummodo et quousque

gulares, qui aliis episcopis seu praelatis re- excessus in modo, aut alius abusus non oria-
gularibus Missas cum sua eleemosyna cele- tur, super quo Ordinarii erit vigilare.
brandas tradiderint, obomni obligatione co- Ad 4. Negative.
ram Deo et Ecclesia relevati censeantur; an Ad 5. Rem relinquì discretojudicio et con-
potius obligatione teneantur usque dum per- scientìae sacerdotum juxta decretum, et regu-
actae celebrationis fidem sint assequuti. 'las a probatis doctoribus traditas.
3. Mos invaluit in dioecesi (S. Deodati)ut Ad 6. Affirmative ad primam partem; ne-
vicarii apud parochos in domo curiali degen- gative ad secundam.
tes pensionem non argento exsolvant, sed Ad 7. Affirmative, id est obligationem ìncì-
Mìssae suae quotidianae, sive lectae sive can- pere a die quo sacerdotes Missas celebrandas
tatae, eleemosynam parocho dimittant. Quae- ab Ordinario recipìunt,
rìtur utrum mos ille licite possit retineri? Ad 8. Episcopus curet,' ut quantum fieri
4. Vigore plurium indultorum idem epi- potest, Missae a pluribus receptae a pluribus
scopus orator concedere potest sacerdotibus sacerdotibus tempore debito satisfiant.
suae dioecesis facultatem recipiendi eleemo- Ad 9. Sufficere ut sacerdotes celebrent
synam vel pro secunda Missa, pro Missis dìe- juxta mentem Ordinarii, qui tamen intentio-
rum festorum in Gallia suppressorum, dum- nem pro singulis offerentibus efformare debet
modo supradicta eleemosyna pro suae dioe- juxta regulas a probatis theologiae moralìs au-
cesis operibus pt'is applicetur. Porro vestigiis ctorìbus traditas. Melius tamen esse si pate-
trium suorum antecessorum inhaerens, idem fiant sacerdotibus intentiones praescriptae.
orator episcopus concessit sacerdotibus ut,
quaecumque sit eleemosynae quantitas, ad
cancellariam episcopalem non mittatur nisi m.
eleemosyna synodalis, idest libella 1,50.Quae- Decretum ejusdem S. C. c. «sub gravi
rìtur an haec episcopi concessio sit legitima ? conscientiae oincuio» servandum J diez'
5. An juxta art. 2, termini persolutionis 22 Majz' 1907.
statuì possint usque:
ad lO Missas 1 mensis I. Ut in posterum quicumque Missas ce-
20. 2 lebrandas committere velit sacerdotibus, sive
40 3 saecularibus sive regularibus extra dioece-
60 4 sim commorantìbus, hoc facere debeat per
80 5 eorum Ordinarium, aut ipso saltem audito
100 6 atque annuente.
II. Ut unusquisque Ordinarius, ubì primum
et ita porro pro quibuslibet 20 Missis unum lìcuerit, suorum sacerdotum catalogum confì-
mensem addendo. ciat, describatque Missarum numerum, quìbus
6. An hi termini intelligantur seorsim quisque satisfacere tenetur, quo tutius deìn-
quoad quemlibet stipendium offerentem, ve! ceps in assignandis Missis procedat.
etìam intelligi possint cumulative quoad omnes
aliqua occasione, v. g. in aliqua solemnitate IV.
offerentes: ita ut si tunc stipendia offeruntur De Missis t'n Orientem mz'ttendis.
a 100 oblatoribus, a quolibet pro una Missa,
omnes hae Missae in termino sex mensium Quoad Missas ad antistites aut presbyte-
persolvi debeant, ros ecclesiarum quae in Oriente sitae sunt,
7. An in casu art. 7 pro sacerdotibus qui mittendas, haec a S. C. C. die 9 Sept. 1907 de-
ab Ordinario stipendia accipiunt, termini cur- clarata sunt: l°. Mitti possunt ad Delegatos
rant non a die quo primarii offerentes stì- apostolicos Missarum intentiones cum rela-
pendìa dederunt, sed ex concessione Aposto- tiva eleemosyna, « ut eas distribuant dumtaxat
licae Sedis a diequo Ordinarius ipsis stipendia praelatis et sacerdotibus de1egationis suae •.
tribuit. 2". Item, superiores ordinum et ìnstìtuto-
8. An ista stipendia, etsi primario a plu- rum religiosorum Missarum intentiones cum
ribus offerentibus data, tamen in casu art. 7 relativa e1eemosyna directe mittere possunt
tamquam ab uno scilicet Ordinario oblata ad suos subditos in Oriente commorantes, sed
censenda sìnt, . « taxative pro religiosis subditis suis, non vero
9. An liceat Ordinario omnibus his Missis pro ceteris ».
communem generalem intentionem (ad ìnten- Denique, die lO Martii 1908, SSmus Dfius
tìonem dantìum) praescrìbere, etsi a primariis Noster «benigne indulgere dignatus est ut,
offerentibus speciales intentiones praescriptae cum agitur de antistitibus habentibus juris-
fuerint. dictionem ordinariam episcopalem in Oriente,
S. C. Concìlìi, die 27 Febr. 1905 propositis Missarum intentiones cum relativa e1eemo-
dubiis ita respondit: syna, ab episcopis et sacerdotibus ad ipsos
Ad 1. Affirmative. antistites direete mitti possìnt, pro necessita-
Ad 2. Affirmative ad primam partem, ne· tibus sacerdotum dumtaxat eis subjeetorum '.
gative ad secundam. Epist. S. C. Conco 18 Martii 1908.
 TRACTATUS QUARTUS
DE SACRAMENTO POENITENTIAE

CAPUT I.
De Essentia hujus Sacramenti.

DUBIUM I.
Quae sit ejus Materia et Forma.
425. De materia et forma hujus sacramenti (Vide quae de his habentur apud Busen-
baum). - 426. Monz'tum ad confessarios. - 427. De Materia remota. - Dub. 1. An
mortalia commissa in susceptione Baptismi sint materia hujus sacramenti. - Dub. 2.
An peccata alias confessa sz"nt materia suffidens hujus sacramenti. - 428.De Forma.
Qu. 1. An forma hujus sacramenti consistat in uerbisr et poss# proferri z"n absen-
temo -429. Et quaenam praesentia moralis poenitenus requz"ratur. - 430. Qu. 2.
Quaenam forma in hoc sacramento s# proferenda. - Dub. 1. In quz'bus uerbis con-
sistat esseniia formae. Et an necessarium sit verbum Te. - Dub. 2. An uerba:
A peccatis tuis. - Dub.3. An verba: In nomine Patris, etc. Et an preces adjunctae.-
Dub. 4. An per verba: Te absolvo poss# sacerdos absolvere simul a peccatr"s et a
censuris. - 431. Qu. 3. An poss# valide et lù:#e dari absolutio su/) condi#one. -
432. Causae justae absolvendi sub conditione.
Materia 425. - « Resp. I", Materia remota et ne- « essentìam ponit in absolutione. Porro
remota et
necessaria « cessarìa est omne peccatum mortale, « peccata sunttantum materiaczrcaquam;
Poeniten-
tiae. " post Baptismum commissum, et non con- « actus vero poenitentis, materia ex qua.
«fessum a , (Dicitur vero commissum post «- Laymann', ex communi.
Baptismum, contra propos.l9 inter damna- e Unde resolves:
tas ab Alexandro VIII, quae pro peccato « l°. Etsi peccatum mortale remissum
originali perpetuam agendam poenìten- e quomodocumque sit, teneris tamen con-
Materia tiam asserebat), - «Materia su./fidens, « fiteri si non fecìstì, - Tridentinum 2.:
suffìeiens,
« etsi non necessaria, est omne veniale « 2". Omitti possunt venialia, vel omnia Materia
sufficiens
« post Baptìsmum commissum, vel etiam e vel aliqua; item mortalia semel rite eon- potest omit·
« mortale alias rite confessum. e fessa, v. gr. in confessione generali, ut ti.
Materia « Materia proxima sunt actus poeni- « docent Diana a, card. de Lugo', contra
proxima.
e tentìs, contritio; confessio et satz"sfactio " e Victoria, Ledesma et alios a}. - In qua
« quarum ultima est integralis tantum (ut « etiam non esse necessarium addere pec-
« patet in infirmo, qui, si ratione desti- e cato mortali, quod post ultimam confes-
e tuatur,solet absolviabsque satisfactione): - sìonem sit commissum, docent Bona-
e duae priores sunt essentiales; ut cornmu- « cina 5, Diana 6, card. de Lugo 7, ex San-
eniter docetur contra Scotum, qui totam e chez et- Coninck. Quod est probabile:
Scotus, in 4, disto 16, qu.1, n. 7. - 1 Lìb, 5, tr. 6, cap. 3, dub. 15.- • Disp. 5, de Poenit., qu. 5, seee. 2, punet. 2, § S,
n. 5 et 6. - , Sesso 14, de Poenit., cap. 4 et 5. - , Parto S, diti". 4, n. 5. - • Parto S,tr. 4, resel, '62; et parto 4, tr, S,
tr, 4, resol, 36. - • De Poenìt., disp, 16, n.56. - Vietor.• resol, 65. - , Loc. cìt., num. 47.• $anch., Decal., Iìb, I,
Sum., num, 166.- Martin. de LedeSlH., 2& 41, qu, 8, art. 2, cap. IO, n. 71.• Conine", disp. 7, n. 69, conci. 4.

425. - a} Victoria sci1icet et Ledesma di- tamen poenitens sacerdoti dixerit se velle
cunt mortale esse non confiteri in generali totius vitae peccata confiteri; secus vero, si
confessione,omnia peccatajam. confessa, modo non decipiat confessorem.
 420 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTOPOENITENTIAE.
« nisi circumstantia aliqua, v. gr. speciem
« mutans, vel reservatio casus, vel pro-
e xima peccandi occasio aliud requirat b),
« et poenitentia sufficiens imponatur. Card.
e: de Lugo, Tamburinius 1. - Tutius tamen
« est nova ab antiquis secernere.
Imperfe- « So. Ponenda semper est materia certa:
ctìones non
surrt mate- e qualem esse negat Sanctius 2 (apud Dia-
ria certa.
« na 3), quod quis non responderit divinis
« Inspiratìonìbus, non fecerit bonum quod
- potuìt, et similes imperfectiones. In qui-
e bus tamen exponendis, non tenetur con-
e fessarius impedire poenitentem, ut docet
e card. de Lugo 4 contra Sanchez c). -
Quid, si « Quod si haberi certa non possit, pro
materìacer-
ta haberi « ratione dubii danda est absolutio; ut
nequeat.
e sub dubio, si materia prorsus dubia sit:
« vel absoluta, si certa videatur. Ita Sua-
« rez Laymann 5 et alli communiter.
Forma Poe- e 'Resp. Il°. Forma sacramenti Poeni-
nìtentiae,
e tentiae sunt verba absolutionis: Ego te
« absoiuo a peccatis ttds (ubi licet de es-
e sentia tantum sit Absolvo te, debent ta-
« men addi reliqua, praesertim in articulo
- mortìs, secundum quosdam sub mortali,
« secundum alios sub veniali, ut vide Gra-
« nadum), voc: prolata in praesente~. -
e Absentem ernm ClemensVlflabsolvì pro-
e hibuit, sub poena excommunicationis.
e Unde resolves:
Omnino e 1°. Invalidum est absolvere nutu, si-
proferenda
e gno aut scripto. Item absolvere absen-
voce et In
praesen·
« tem: quod docuit Alensis d), Medina d)
temo
«et alii ; sed vetitum nunc, ut modo
« dictum.
Lugo, disp. 16, n. 46 et 47. - 1 Method. confess., Iib.2,
cap. I, § l, n.3. - , ]oan. SaJlctius. Select. disp.7, a. lO. -
3 Part.3, tr.4, resol. 52. - 4 Loc. cit., n. 103. - Suar., de
Poenit., disp.18, sect.l, v. Dubitari. - li Lib. 5, tr. 6, cap. 3,
n. 5. - Jacobus de Granado, in 3 P., controv. 7, de Poenit.,
tr.1, disp. 6, num. 9. - Clem. VIII, decr. SS,iius Dnus
b) Circumstantiam pravae consuetudinis
in hoc casu Lugo et Tamburinius negant esse
necessario confitendam per se.
c) ]oannes Sanctius, Select. disp. ~~ n.4,
et seq., asserit aequum esse confes?arus mo-
nere poenitentes ne sacramentahter velut
absolvendas imperfectiones, quae peccata non
sunt narrent. Et adducit Silvestrum, dicen-
tem 'confessarium teneri superflua in confes-
sione resecare.
d) Alensis, Sum.,part. 4, qu.18,membr. 4,
art. 5, § 9, negat eum qui habet usum sen-
suum et copiam sacerdotis posse per nuntium
confiteri: « Quod non per nuntium ex parte
«2°.Valida est absolutio, si reverentiae
« causa dicas: Absolvo dominationem, ex-
« cellentt'am, vel majestatem oestram, etc.;
« quia non mutatur essentialiter, et sunt
e verba aequivalentia. Aversa. (Vide su-
« pra, tract. 1, cap. 1, dub. 2). Non valet
« autem, si dicas: Absotuat te Deus, vel
e: Absoiuat te Christus. Aversa 6.
«So. Orationes praeviae et subsequentes
« formam, ut Mz'sereatur tuz~ etc. et Passio
«Domini.etc. (quae secundum Tridenti-
« num laudabiliter adduntur), non sunt ne-
« cessitatis; et ex causa rationabili omitti
« possunt, v. gr. si breves sint confessiones
« vel multi confitentes (ut vide Diana 7);
« tunc enim sufficit dicere: Absolvo te a
«peccaas tuz's z'n nomine, etc., vel si ti-
«meatur censura: Absolvo te a vz'nculo
e excommunicationis : deinde a peccatis
«tuis, etc. - Vide Sà 8.
e4°. Elevatio manus ejusque imposìtio
« in caput, item formatio crucis, est libera:
« etsi debeat servari consuetudo. - Ita
« Laymann 9, ubi idem dicit de apertione
e capitis.
«Forma autem Clementis VIII (ut tra-
e dit Sà et Rituale Romanum) est haec
e qua omnes utantur suadet Paulus Ve),
e ideoque omnibus tenenda memoriter:
e Mz'sereatur tuz' omnipoiens Deus, et di-
« missis peccatis tuis, perducat te ad vz~
e: tam aeternam. Amen. Deinde elevata
« manu pergit: Indulgentt'am, absolutio-
« nem et remissionem peccatorum tuorum,
e trz'buat tz'bz' omnz'potens et mz'serz'cors Do-
Noster, de die 20 ]ulii 1602; in Bullar. Rom. Mainardi.-
Aversa, qu. 12, sect. 2, i. f. v. SujJiceret. - 6 Loc. cit.,
v. SeC1~ndo. - Trid.) sesso 14) de Sacr. Poenit., cap. 3. -
, Parto 3, tr. 4, resol. 97. - S V. Absolutio, num. l. -
!:t Lib.5, te. 6, cap. 3, n. 8. - Sà, loe. cito • Rituale Rom.,
tit. 3, de Sacro Poenit., cap. 2, Absolutionis forma.
sacerdotis, inquit, quia absolutio debet ~eri
praesenti et non absenti ». - ]oannes Medina,
Cod. de Confesso qu.15, concI. 4, (edit. In-
golstad. 1581), ait: Si p?enitens confess?rem
adire nequeat, « probabile est P?sse per l~ter­
nuntium et per litteras absentl confiten, et
ab eodem per litteras sacramentaliter ab-
solvi ». Haec autem quaestio decima quinta
in edito Brixien. 1606 tota expuncta est.
e) Scilicet et clarius: Sà et Rituale Roma·
num tradunt formam absolutionis. - Pau-
lus V in brevi Apostolicae Sedi, diei 17]unii
1614 quo Rituale Romanum promulgat, ait:
« H~rtamur in Domino..... [omnes] ad quos
CAP. l. - DE ESSENTIA
Mutatio-
nes acciden-
tales for·
«lm·nus. Amen. Dominus noster jesus
mae, « Christus te absoluat, et ego auctoritate
e ipsius te absolvo ab omnz' vz'nculo ex-
e: communt'catz'onz's, suspensionis (quae vox
«circa laìcos omittitur) et interdicti, z'n
e quantum possum et tu zndz'ges. Deinde
« ego te absotoo a peccatzs tuis, z11 no-
« mine Patris, et Filzi~ et Spiritus Sancti,
Orationes
praeviae et e Amen. Passio Domininostrifesa Chri-
sujrsequen-
teso « sti, merita B. Marz'ae Vi'rginz's et omnium
e: Sanctorum, quùiquùi bonifeceris et malt'
e sustmueris, sz'nt tt'bt' z'n remissionem pec-
« catorum, augmentum gratiae, et prae-
« mz'um oitae aeternae. Amen ».
426. - Acturi de hoc Poenitentiae sa-
cramento, quod Christus Dominus ad hu-
manae imbecillitatis remedium instituit,
ante omnia monitum velim confessarium
ut suas agnoscat partes, nempe fudtcis,
patris et medici ad munus suum aequa
Nimia be.
nignitas et lance exercendum. Sicut enim nimia be-
nimia seve- nignitas iniquitatum fomentum, est, sic
r itas vitan..
da e, nimia severitas fit pluribus via ad despe-
rationem. - Hinc Christus Dominus de-
Forma ad-
claravit non esse spiritus sui, eos qui ni-
hibenda. mis rigide cum peccatoribus agunt. Et
SS. Patres non solum ìnvehunt in eos qui,
falsa pietate ducti, indebite peccatoribus
indulgent, sed etiam in eos quiindiscretum
rigorem cum poenitentibus adhibent; ut
conqueritur S. Ambrosius l, dicens : Sunt
etiam tiz nobis, qui habent umorem Dei,
sed non secundum scientiam, statuentes
durz'orapraecepta quae non possz't humana
condz'tzo sustinere. Qua de re sapienter ad·
vertit S. Bonaventura: Cavenda est con-
scz'entt'a nz'mzs larga et nùm's strz'cta. N am
prz'ma generat praesumptt'onem, secunda
desperatt'onem ...: prima saepe salvat da-
mnandum, secunda e contra damnat sal-
vandum. Immo Honorius III, in cap. Ex
parte, de transact., dixit, caeteris paribus,
magis inclinandum in rebus dubiis ad be-
lS er m. S,in Psalm. 118, D.37; Migne, . . Patrol..1at;,
tomo 15, col. 1264. - S. Bonav., Compend. theol. verit.,
lib. :?, cap. 52. - 2 De Bapt.• disp.28, sect. 5, v. Dico 3. -
:I De Sacro Poenit., n. 454. - ~ Lib. 14, de Poenit., n. 18
et 59. - :; Traet. 6, de Sacro Poenit., cap. 4, num. 15. -
I; Sacram., parto 2, confero l, de Natura Poenit., n. 8•.
spectat,ut in posterum.... constituta Rituali in
sacris functionibusutantur '. Quodvero forma
haec sit Clementis VIII nullibi reperi.
HUJUS SACRAMENTI. - DUB. 1. 421
nignitatem quam ad rigorem. Cum enim
ibi ageretur de modo procedendi contra
quosdam, quorum aliqui celebrabant in
ecclesiis interdictis, alii furtive sacris ini-
tiabantur, etc., sic inquit: In hz:S vero,
super quz'bus [us non z'nvent'tur expres-
sum, procedas (aequùate seruata) semper
zn humaniorem partem declinando, secun-
dutn quod personas et causas, loca et
tempera uideris postulare.
Non dubito quin majori quidem detri-
mento semper in Ecclesia fuerint confes-
sarii nimis indulgentes; cum major homi-
num pars ad vitia proni sint. - Sed non
modice etiam animarum saluti obsunt,
qui per nimiam austeritatem poenitentes
ita deterrent, ut ipsi vel peccata sua re-
ticeant, aut sic arctati jugum disciplinae
abjiciant, laxisque habenis in vitiorum coe-
num miserabiliter deinde se immergant,
Aggrediamur opus ad hunc Tracta-
tum de sacramento Poenitentiae expo-
nendum: cui utique omni studio prae cae-
teris materiis sedulo incumbendum, cum
in ipso totius theologiae moralis summa,
et quaestiones magis ad praxim spectan-
tes contineantur. Et ideo ego labori non
peperci, ut desiderio lectorum satisface-
rem, utque ipsi omnia scitu necessaria
hic reperiant.
427. - In hoc Dubio, primo loco agi-
tur de materia remota et forma hujus
sacramenti. - Quod ad MATERIAM perti-
net, ad ea quae supra dixit Busenbaum,
duo tantum dubia addere occurrit.
Dubitatur 1°. An mortalt'a commz'ssa
t'n z'psa susceptlo1Ze Baptz'smz'st'nt materz'a
hujus sacra11lentt'?
Affirmant communissime Suarez 2, Quid de
mO'rtaHbus
Holzmann 3; Escobar 4 cum Vasquez a) et commissis
in susce-
Henriquez a) " Salmant. 5; ac Elbel 6 cum ptione Ba-
S. Bonaventura, Scoto, Mastrio, etc.; ex ptismi.
D. Thoma 7, et ex S. Augustino, relato
S. Bonav.,. in 4, disto 4, parto i, artic.2, qu. 3, :td 4. ~
Scotus, in 4, disto 4. qu. 5.. Mastr. de 1I1eldula, in 4,
disp. 2, qu. 6, num. 146 et seqq. - 7 3 P., qu. 69, art. lO,
corpo et ad 2.. S. August., cfr. dc Bapt. contra Donatistas,
lib. 1. cap. 12, Dum. 18; ap. Migne, Pau·ol. lat.) tomo 43,
col. 119.
427. - a) Vasquez, disp.160., cap. 2, n.18 ct
seqq.; Henriquez, lib. 2. cap. 27, n. 2, affirmant
peccatum fictionis (pro quo tantum ab Esco·
 422 LlB. VI. - TRACT. IV. DE. SACRAMENTO POENITENTIAE.
in can, Tunc valere 42,de consecr.,dist.4,
ubi ait: Tunc valere indpit ad salutem
Baptismus, cum tUa flctio veraci confes-
sione recesserit. Ratio, quia haec peccata,
licet sint tempore simul cum Baptismo,
natura tamen sunt ipso posteriora. - Ita
auctores praefati.
Sed ratio quam adducunt videtur non
convincere. Saltem solummodo probare
videtur pro peccatis quae Baptismuro su-
scipiens post Baptismum patrare vellet;
sed non pro peccato fictionis, nempe si
ille susciperet Baptismum exsistens in
mortali sine dolore. - Nec D. Thomas 1
dicit peccatum fictionis esse materiam sa-
cramenti Poenitentiae; sed tantum ait
quod illud per poenitentiam removetur:
per poenitentiam autem ibi S. Doctor pro-
fecto non intelligit confessionem, sed do-
lorem de peccato. - Nec obstat textus
D. Augustini: nam, ut explicat Glossa b),
per illud ueraciconfessione intelligit cordis
contn'tionem.
Dubitatur 2°. An sint materia suifidens
hujus sacramenti peccata alt'as confessa?
Dubium posset fieri ex eo quod videtur
non posse esse materia sacramenti Poe-
nitentiae peccatum jam remissum; cum
culpa deleta non possit amplius deleri. -
Peccata Sed sententia affirmativa est certa apud
jam alias
con fessa omnes ; prout docet D. Thomas 2, quem
sunt mate..
ria su fff - communiter sequuntur Suarez 3; Palaus 4
cìens,
cum Laymann; et Salmant. 5 cum Coninck,
Fìllìuccio, et alii passim. Et c1are patet
ex extrau. l, de prtVil., § Verum, in fin.,
ubi Benedictus XI dicit: Licet... de neces-
sitate 1I0n sit t'terum eadem confiteri pec-
cata : tamen... ut eorumdem peccatorum
iteretur confessio, reputamus salubre. Id-
que confirmatur ex communi praxi fide-
lium. - Nec obstat dicere peccatum
:I 3 P" qu, 69, art. lO. - 2 In 4, disto li, qu, 3, art. 3,
quaestiunc.5, sol. 5, ad 4 i et disto 18, qu, 1, art. 3, quae..
sriunc. 2, sol. 2, ad 4. - 8 De Poenit., disp, 18, sect, 4, v. In
alzo vero, et v. Tertius modus. - 4 Tr. 23, punct. .6, n. 5. -
Laym., lib. 5, tr.6, cap. 3, n. 5. - 5 Tr.6, cap.4, n. 22...
Coninek, disp. 4, n. 27.. Fill., tr. 6, cap. a, num. 59. -
• a P., qu. 34, art. a, ad a; cfr. art. 4, ad a. - , Lib. 5,
tt. 6, cap. a, n. 8. - • De Poenit., disp. la, n. 2 et 6. -
bar citantur) subjici c1avibus. Quamvis Vas-
quez, disp. 159, cap. 3, 11. 22, dicat per sa·
eramentum Poenitentiae remitti fictionis pec·
çatum, ac proinde saltem per accidenscetera
deletum non esse amplius peccatum; pec-
catum enim, etsi remissum, semper pec-
catum est commissuro j sufficit autem ut
sacramentum habeat effectum in actu
primo, nempe quod praebeat gratiam de-
letivam peccati, quamvis per accidens in
actu secundo peccatum non deleat.
428. - Quoad FORMAM vero hujus sacra-
menti, plures hic Quaestiones discutere
oportet.
Quaeritur l°, An forma hujus sacra-
menti essentialt'ter ill verbis consistat?
Resp. Affirmative; cum forma non alì-
ter quamvoce, non autem scriptura aut
aliis signis, exprimi possit. Ita commune et
certum est apud omnes curo D. Thoma .,
quem sequuntur Laymann 7, Lugo 8, Bo-
nacina 9, Elbel 10 j et Salmant.P curo Ca-
jetano, Coninck, Suarez, Valentia, et alli
passim. , nondum est egressus ab aspectu confes-
Hinc Clemens VIII, in constitutione edita
die 20 ]ulii 1602, proscripsit propositionem
hanc ut falsam et temerariam: Licere per
lt'tteras seu internuntt'um confessario ab-
senti peccata sacramentalz'ter confltert~ et
ab eodem absente absolutùmem obtinere.
Praecepitque sub excommunicatione sibi
reservata, et ipso facto incurrenda, ne haec
propositio unquam tamquam aliquo casu
probabz'lis .defendatur..., aut ad praxim
quovis modo deducatur. - Ex quibus
verbis recte inferunt Salmant, 12 quod ab-
solutio absenti in quocumque casu non
solum datur illicite, sed etiam invalide.
Nam si Pontifex tantum i1licitam eam ìn-
tendisset dec1arare, ipsa aliquando, ur-
gente necessitate, et valide et licite dari
posset; cum leges ecc1esiasticae non
possint obligare cum gravissimo damno,
et tanto magis si illud est spirituale. Unde,
si Pontifex voluit hujusmodi absolutionem
B De Poenit., qu, 4, punct.6. - IO Parto 2. confero 2, dc
Forma Absolut., num. 'n. - U Tr. 6, cap. a, num. SO.•
Cajetan.~ Sum., v. Confessio sacram., condit.ll •• Contnck,
disp. 4, num. 66•• Suar., disp. 19, seet. 1, n. a.· Val.nt., in
11 P., disp. a, qu. I, punet. 2, v. Ratio hujus; et disp.l0,
qu. I, punct. 6, v. In al;;s 'V.ro. - Cl.m. VIII, deer.
SSmus Dnus Nost.r, de die 20 Julii 1602. - u Loc. cit.,
num.25.
peccata sive praecedentia sive concomitantia
Baptismum; quod, disp. 160, loc. cit., de con·
comitantibus negato
b) Glossa, in can. Tunc valere, v. Ad sa·
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. I.
in nullo casu esse licitam, consequenter
dec1aravit in nullo casu esse validam. -
Paulus autem V, die 14. ]ulii 1605 a), ìnsu-
per damnavit interpretatìonem aliquorum
in praefatum decretum, dìcentìum posse
absolutionem absenti conferri, modo con-
fessio in praesentia praecessisset: expli-
cavit enim bullam Clementis esse disjun-
ctive, non copulative intelligendam b).
Qualis 429. - Requiritur igitur ut forma a con-
praesentia
requiratur fessario voce proferatur, et ut poenitens
et sufficiat.
ibi tunc moraliter sit praesens. - Haec
Forma es·
sentialiter
autem moralis praesentia reputatur illa
consistit in intra quam homines communi voce, quam-
verbis.
vis altiori, loqui possunt et solent j ut di-
cunt Sporer l, Tamburinius 2, Holzmann 8,
et Elbel 4: qui cum Sporer et aliis addit ta-
lem praesentiam posse extendi ad viginti
circiter passus, praesertim a) ubi poenitens
sarli. - Recte vero advertit Sporer 5 cum
Reginaldo, Gobat, etc., revocandum esse
poenitentem quando commode revocari
potest. Caeterum censet cum Gobat et Bo-
nacina, sine scrupulo absolvi poenitentem
qui recessit e confessionali, si certo scitur
esse adhuc intra paucos passus.
Merito autem Tamburinius non ap-
probat Leandrum, qui dicit satis esse ad
praesentiam moralem, si sacerdos videat
Absolutio poenitentem aut allo sensu percipiat:
data absen-
ti nunquam praesentia enim pro absolutione majo-
est valida.
rem propinquitatem requirit quam pro
audienda concione vel Missa. Unde censet
Tamburìnìus " quod si quis aliquando non
posset nist a longe absolvi, puta si rueret
e tecto, tunc absolutio sub conditione
Paulus V, in S. C. S. o. - 1 Parto a, cap. 5, n. sio, -
• Lib. 5, de Sacro Poenit.. cap. 2, § 1, n. 11. - ' De Poenit.,
n.573, v. Dixi. - • Confer.2, de Forma Absolut., n.29••
S~rer, loe. cit., - • Part, a, cap. 5, num. 615•. R.gin.,
Iib, s, n. 32.• Gobat, tr.7, num.288. - Gobat, loe. cito •
Bonac», de Poenit., qu, 7, punet. 6, nume 2. - Tambur.,
lib. 5, de Sacr. Poenit., cap. 2, § l, num. 11.• Leand-,
traet. 5, disp, 2, qn, SO. - • Loc, cìt., num. la. - , De
lutem, dicit peceatorum remissionem conse-
qui • non propter Baptismum, l';ed propter
cordis contritionem•.
428. - a) Aliter: die 14 Junii 1605.
b) Hinc invalida foret absolutio data per
telephonium; quia, licet voce expressa, ad
absentem tamen dirigeretur.
429. - a) Sporer non habet vocabulum
praeserUm; sed absolute dicit pIacere sibi
423
danda esset. - Ait Holzmann 'I quod si
confessarius, ob periculum infectionis vel
ob aliam causam, non posset intrare in
cubiculum ubi est infirmus, potest a janua
eum absolvere.
Recte autem advertunt Sporer b),
Croix b); Elbel " cum Stoz, non esse opus
ut poenitens verba absolutionis audiat, et
tanto minus ut eadem ìntellìgat; sufficit
enim ut sacerdos illa vere proferat. -
Quinimo sapienter dicit Croix consulturo Coram
aliis, ezpe-
esse ut in praesentia aliorum poeniten- di t voce
tium praefata verba submisse dicantur, submissa
absolvere.
ne si aliquis dimittatur sine absolutione,
id alii percipiant e).
Addit Tamburinius, bene posse absolvi et Qnomodo
quando
poenitentem qui antea sua peccata in possit confessio
fieri
scripto legenda dederit, et deinde prae- scrìpto,
senti confessario dicat: De his me accuso.
- Quod tamen advertunt Salmant. 9 cum
Cano, Palao, Vasquez, Coninck et aliis,
non permittendum nisi ex gravi causa:
nempe, si quis ob angorem gutturis, imo
pedimentum linguae, aut si puella supra
modum verecunda in explicando voce sua
peccata, valde gravem difficultatem sen-
tiat, Rationem adducunt Holzmann 10 et
Sporer 11: quia, licet confessio nullo jure
praecepta sit fieri vocalìter; tamen, cum
communi Ecclesiae usu sit receptus modus
sic confitendi, hic nunc obtinet vim prae-
cepti, et proinde sine gravi causa foret
illicita confessio aliter facta.
430. - Quaeritur 2". Quaenam forma
in hocsacramento proferenda St't?
Plures graves auctores tenent quod deprecato-
Forma
olim Ecc1esia usa fuerit forma deprecatoria ria est inva..
lida.
Poenìt., num. 573, in fine. - • Loc. cìt., num. 29•• StO/l,
Iib.2, num. 100, v. f. - Croix, lib.6, parto 2, num. 652.-
Tambur., lib. 5, de Sacr, Poenit., cap. 2, § I, num. 8. -
• Tr. 6, cap. 7, n. 11•• Cano, Relect. de Poenit., parto 6,
v. ,At exsi'stit hinc• .. Palaus, tr.28, punct.8, nume 8•.
Vasq., de Poenit., qu. 9l, art. 4, dub, 4, n. 6 et 7•• Coninek,
disp. 6, n. a. - " De Poenìt., n. 558. - 11 Parto a, cap. 2,
num.488.
sententiam quae praesentiam usque ad vi-
ginti passusextendit, •si (utait)adhucvideatur
vel aliquo sensu percipiatur».
b) Sporer, loc. cit., n. 610,' Croix, lib. 6,
part. 2, 11. 1201, hoc assertum silentio prae·
tereunt.
e) Quin etiam Croix absolute dicit melius
esse ut se assuefaciat ad absolutionem sub-
missa vOCe dandam.
 424 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE. CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. I. 425
(Absoloat te Deus) usque ad medium sae- verba Te absolvo ad essentiam formae Verba : quia dixit peccata} explicandum est a pec- Hanc autem omissionem putant Ron-
Te absotuo caglia g) et Granado h), apud Croix 15, esse
culum XIII, et quod etiam hodie haec sit in pertinere. sunt de es- catis e). Sic Croix 1 cum Majore et Pasqua-
scntìa.
usu apud Graecos. Ha Tournely 1; et Mori- Sed sentiunt Lugo 6 et .Wigandt 7 quod ligo; ac Mazzotta 2 cum Gabriele, Aversa, mortalem.. - AHi vero, ut Sotus, Valen-
nus, Martene etWìtasse, apud Concina 2._ si dicatur: Absolvo a peccatis tuis, non Quid dc Gormaz, etc.; item Paludanus, Petrus Soto tia i) apud Bonacina 16, censent nullum esse
verbo Te..si
Sed id negant Baronius, Gonet et Nieolai, est necessarium ad valorem formae ver- dicatur : A et Gabriel, apud Salmant. 3. - Nec obstare peccatum, secluso scandalo et contemptu.
p e c cat i s
apud eumdem Concina. Immo communis- bum Te/ cum hoc satis exprimatur in tuis. dieunt quod ex circumstantiis satis deter- Sed haec opinio non videtur satis proba-
sime nostri theologi morales, ut Suarez, verbo Ttas. Attamen communissime huie minentur verba Ego te absolvo ad signi- bilis; cum talis invocatio sit juxta con-
Omissio
Sotus, Lugo, Cajetanus a), Vasquez, Va- opinioni contradieunt Suarez »,Bonacina 8, ficandam etiam absolutionem a peccatis. suetudinem Ecclesiae. - Hinc melius alii Trinitatis
lentia et alii plurimi, cum Salmant. 3 et Holzmann », Concina 9; et Palaus b) cum Nam, si hoc valeret, posset adhuc reti- fere communìter dieunt esse tantum ve- es t venia-
lis.
Croix " censent formam deprecatoriam Vasquez c). - Prima opinio, speculative ceri verbum Te} quod ex circumstantiis niale; ut Bonacina 17, Elbel P (qui dìcìt »
esse ìnvalìdam, ex eo quod Christus Do- loquendo et spectata ratione, probabilior satis etiam percipitur. esse satis commune), Palaus 19, Salmant. 20;
minus hoc sacramentum instituens (joan. videtur. Sed quia haec secunda est etiam In praxi Prima opinio est probabilior. Sed in et Platel, Bosco et alii, apud Croix 21, qui
tenenda af-
xx), expressit sententiam proferendam probabilis, saltem ob auctoritatem docto- firmativa. praxi nec recedendum a secunda, cum absolute asserit id esse commune »:
esse a sacerdote uti judiee, dicens: Quo- rum, in praxi haec omnino sequenda est; etiam sit probabilis; ut bene advertunt Verba autem Dommus... fesus Chrz~
rum remiseritis peccata, remt"ttuntur eis. ex proposito l a damnata ab Innocentio XI. Elbel " Salmant. 5, Holzmann 6 et Ronca- stus, etc., putat Concina 22 non posse omitti
Unde compertum videtur necessarium Dubitatur 20 • An, dicendo: Ego te ab- glia 7. sine culpa. - Verba autemMz"sereatur} In-
esse ut peccata ab ipsis sacerdotibus tam- soioo, requirantur verba: a peccatis tuis ? Dubitatur 3°. An verba: In nomz"ne dulgenttarn, et Passio Domz"nz' nostri, etc.,
quam Christi vieariis remittantur, nec suf- Negant communissime Pater Milante l0, Vcr ba : Patris, etc., sint de essentia? dicit posse omitti l). Et huie videtur fa-
a p e ccatss
ficere quod ipsi Deum, ut remittat, de- Concina 11, Holzmann 12, Roncaglia 13, Spo- tz,tt"s proba- Affirmant Durandus l), Major l)} etc., vere Rituale Romanum 23, dicens: In con-
bilius non
precentur. rer 1" Palaus 15; et Lugo 16 cum S. Anto- sunt de es- Invocatio apud Lugo 8. - Sed communis et vera sen- fessionious autem frequenttoribus et bre-
Trinitatis
Debet
esse j ridica-
Sed quidquid sit de hoc, hodie certum nino, Silvestro, Cajetano, Navarro, etc.; sentia.
non est de tentia negat; cum in institutione hujus sa- oioribus omz"ttt" potest Misereatur, etc.; et
essentia.
ti va. est et de fide, debitam formam esse for- ex D. Thoma 17, et Catechismo Romano 18, cramenti nullam mentionem Christus fe- satis erit dzcere, Dominus noster jesus
mam indieativam; ut dec1aravit Triden- ubi dicitur: Est autem forma: Ego te ab- cerit de hac invocatione SS. Trinitatis, Christus, etc.... usque ad illud} Passio Do-
tinum 5 his verbis: Docet... s. synodus sa- solvo / et nihil aliud ibi additur. Omnes sieut fecit in sacramento Baptismi. Ita mini nostri, etc. Urgente vero a/t'qua gravi
cramenti Poenitentiae formam, z"n qua tamen hi auctores d) dieunt quod, licet TÒ Lugo 9 (qui dicit oppositam ab omnibus necessitate t'n pericuìo mortis, breoiter dz:'
praecipue ipszus vz"s sita est, z'n t"llt"s mz~ a peccatis tuz"S non sit necessarium ad es- rejici), Roncaglia l0, Sporer 11; Bonacina 12 cere poterit: Ego te absolvo ab omnibus
nt"strz' uerbis post"tam esse: Ego te absolvo, sentiam formae; esset tamen mortale haec cum Coninck, Vasquez, Suarez, etc.; censuris et peccatis, in nomine Patris, etc.
etc.; qUZfJUS quù:lem} de Ecclesiae 'sanctae verba omittere, cum sit contra consuetu- Croix 13 cum Arriaga et Bosco; ac Sal- - Sed communiter DD. dieunt omnes
more,preces quaedam laudabz7t"ter adjun- dinem Ecclesiae. manto 14 cum Soto, Navarro et Cajetano, has preces posse omitti sine ullo peccato.
guntur. - A t super hac forma plura oc- AHi vero tenent ipsa pertinere ad es- Probabi-
litersuntde 1 Lib. 6, parto 2, n. 633.• Major, in 4, disto 14, qu. 2. - qu, 84, art. 3, dub. 4, num. 9.• Suar... disp, 19, sect, 1,
currunt Dubia. sentiam, eo quod cum Christus dixerit: essentia. Pasqual... Sacra moro doctr., disp. 84, sect, 2, num. 10.- n. 19, v. Secunda. - 18 Lib.6, parto 2, n. 629•• Arriaga..
Dubitatur l°. In qUZfJUS uerbis haec Quorum remiseriti» peccata} etc.,. sieut, SI Tr. 6, dìsp, 2, qu. 4, cap. 1, v. Dico 2 .• Gabr. Biet, de Poenit., disp. 49, DUro. 15. - Bosco, de Sacro Poenit.,
in 4, disto 14, qu, 2, art. l, v. Dicitur in diffinitione. - disp. 7, sect.B, n. 8. - 14. Loc, cit., num, a.. Sotus.. in 4,
forma consistat? Certum est apud omnes, quia dixit quorum} explicandum est te,' ita, disto 14, qu, 1, art. 3, v. Similiter Dura'1<d. - Naoar., in
Aversa.. qu. 12, sect.B, v. Potius tamen, - Gormas.. tr, de
Poenit., parto 2, a n. 185. - Palud... in 4, disto 22, qu, 3, cap. 1, de poenit., disto 6, n. 34.• Cajetan., Sum .. v. Ab·
1 Praelect. de Poenit., qu, 9, art. 1, concI. 3. - Morin., parto 2, num, 639. - • Sesso 14, de Poenit.. cap. 3. - • De soluiio a peccatis. - " Lìb. 6, part.2, num. 637.- Sotus,
art. 2, (n. 5).. Petr, Solo, de Confess., Iect, 4, v. Secun-
dc Administr. sacro Poenit., Iib, 8, cap. 8 et 12.. Martene, Poenit., disp. 13, n. 26. - , Tr', 13. exam, 1, n. 5, v. Resp, dum • . Gabr., 10e. cito • • Tr. 6, cap. S, n. 2. - ' Confero 2, Ioe. cito - 18 De Poen., QU, 4, punct. l. num. 2. - l'l Loc.
dc antiquis Eccl, Ritìb., Iib, 1, cap. 6, art. 5, num. 12.. ad 2. - S De Poenit., qu. 4, punct. 1, n. 1; cfr. punct. 2, cit., n. 2. - " Confero 2, de Forma Absolut., num. 25. -
de Forma Absolut., num. 25. - , Loe. cit., n. 2. - • De
Witasse, de Poenit., qu. 6, de Absolut., art. 1.• , De n. lO. - • De Sacro Poenit., Iib. 2, diss. 3, cap. 1, n. 5. - Poenit.• n. 482, io f. - 'l Tr. 19, qu. 1, de Poenit., cap. 2, " Tr. 23, punct. 5, n. 3. - " Loc. cit., n. 3. - Platel, de
Sacro Poenit., lib. 2, disserto 3, cap. 1, n. 1. - Vincent. IO Exercit. l sup. prop. l Innoc. XI, § Quaeres igitur Jo. _
qu. 3. - , Disp. 13, n. lI. - , Loc. cit., n. 12. - " Loc. Poenit., n.304. - Bosco, Ioe. cit. 1 n.7... 21 Lib. 6, part.2,
Baran., Theol. mor., parto 2, disp. 2, sect. 3, art. 5, § 2, 11 Loc. cit., n. 5 et 6. - 12 De Poenit., n. 482, v. Dices 4. n. 637. - " De Poenit.. Iib. 2, diss. 3, cap. 1, num. 10.-
(edit. 2'). . Gonet, Clyp., de Poenit.. disp. 12, art. 2.. - 18rr. 19, qu. 1, de Poenit., cap. 2, qu. 3. - 14 Parto 3,
cit., qu, 3. - 11 Parto 3, cap. 5, n. 596. - 111 De Poenit.,
qu.4, punct. 1, n.2. - Con,:nck.. disp.4, num.30.• Vasq., .. De Sacro Poenit., cap. 2, Absolut. forma, n. 4 et 5.
Nicol.} in D. Thom. 3 P., qu. 84, art. 3, not.4. - Cancina, cap. 5, n. 594. - 15 Tr. 23, punct. 5, n. 2 et 3. - 16 Disp. 13.
loe. cit., num. 1. - Suar.} disp.19, sect. 1, v. Czrca hoc. - n. 17•• S. Anton., paIt. 3, tit. 17, cap. 21, § l. - Silvest.,
Sotus, in 4, disto 14, qu. 1, art. 3, v. Est nìhilominus. - v. Absolutio VI, num.2, § Quartum. - Cajetan., Sum.,
Lugo, de Poenit., disp. 13, n. 92. - Vasq., qu. 84, art. 3, v. Absolutio a peccatis. - Navar., Man., cap. 26, n. 11; et
dub. 3, n. 5. - Valent... in 3 P., disp. 7, qu. 1, punct. 3, in cap. 1, de poenit., disto 6, a n. 9~ n. 18. - 17 3 P., qu. 84, e) Nota hic S.Alphonsum omittere verbum de Poenit.} tr. l, disp. 6, n. 9} scribit: «Vix
v. Prima opinio. - 8 Tr. 6, cap. 3, num, 17.... Lib. 6, art. a. - 18 Parto 2, cap. 5, de Sacro Poenit., n. 14. tuis; nam licet omnes auctores citati requi- excusarem a mortali •.
rant verba a peccatis} multi tamen ex eis i) Valentia, in3 P.} disp. 7, qu.l,punct. 3,
omittunt verbum tuz's. opin. 2} V. Sed contra, affert Soti sententiam,
I) Durandus a S. Portiano, in 4, dz·st. 22} quam utique non reprobat. .
430. -a)Cajetanus, in 3 P., qu. 84} art. 3, c) Vasquez, qu. 84} art. 3, dub. 4} pro qu. 2} V. Quantum ad 2, haec verba requirit j) Elbel dicit: «Hodie satis commumter
resp. ad 4, id sane et satis perspicue insinuato alio quodam asserto citatur a Palao, nimirum probabiliter, vel alia quae significant sacer- fatentur DD. [non esse mortale], etsi nonnulli
b) Suarez, dz'sp. 19} sect. 1, v. Dicendum pro illo quo negat verbum Ego necessarium dotem auctoritate Dei aut Christi absolvere. v.enialis saltem noxae condemnent omittentes
ergo est; Holzmann, de Poenz"t., n. 482; esse; jam enim sufficienter includitur in verbo Et favet Major, loc. cit., verba haec includens sine causa-.
Palaus, tr. 23, pUnct. 5, n. 2, perspicue id Absolvo; quod utique Vasquez, loc. cit., dicit in forma, et addens: «Reliqua autem verba k) Croix scribit: «Absolute dicunt esse ve'
insinuant; licet enim nullam mentionem fa- sicut et de verbis: A peccatz"s tuz's. ponuntur )oco orationis -. niale tantum Bosco, Platel aliique commu-
ciant verborum a peccatis tuis, dicunt tamen d) Excepto Lugo et auctoribus ab eo ci- g) Roncaglia, loc. cit., cap. 2} qu. 3, hoc niter '.
duo haec verba: Absolvo te, omnino ·esse ne- tatis, qui silent de peccato quod admitteret omittit. l) In frequentioribus scilicet et brevio-
cessaria. ille qui verba haec omitteret. h) ]acobus de Granado, in 3 P.}controv. 7} ribus confessionibus.
 426 LIB. VI. - TRAcT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTlAE.
Omittere
preces an- Ita Lugo 1 cum Navarro j Holzmann B cum
tecedeates, Sporer; Viva 8, Mazzotta 'j item Sà m)
et su bs e-
Dicastillus et Gobat, apud Croix ~
que n t e s ,
n~l1umpee­
Bosco,
catum, Hocque videtur verìus; dum Tridentinum 6
dicit quod hae preces tantum laudabt~
liter adjunguntur: verbum enim lauda.
bz7iter nullum utique videtur importare
Conve- praeceptum. - Nemo tamen dubitat quin
nienter ta-
men adjuD- convenientius sit, saltem in confessioni.
guntur,
bus longioribus, hujusmodi preces adji-
cere: maxime illas quae sequuntur: Pas-
sia Domini nostri, etc.; cum probabile sit
~um D..Thoma, S. Antonino et aliis, prout
ìnfra dicemus agendo de satisfactione
quod per verba illa elevantur omnia bona
opera poenitentis ad satisfactionem sa.
cramentalem j saltem consulit Holzmann
ut ea verba dicantur dum poenitens re.
cedit.
Dubitatur 40 • An per uerba Te absolvo,
possa sacerdos valide absolvere poeniten.
tem tam a peccatis quam a censuris?
Per verba
Te absolvo Communiter affirmant Palaus 7 Bona.
valide ab-
aolvuntur cina 8, Roncaglia 9, Salmant, lO, Viva 11,
peccata et Holzmann 19. Ratio, quia nihil prohibet
censurae.
quin verba illa ex intentione sacerdotis
dirigantur ad absolutionem tam a ceno
Sed est suris quam a peccatis. - Merito .tamen
veuiale.
advertunt Roncaglia 18 j et Salmant. l' cum
Granado et Leandro; item Sotus n}l Co-
ninck n) et Avila n ) l id non excusari a culpa
Exceptio. veniali; cum sit contra usum Ecclesiae. _
Probabiliter vero Holzmann 15, et Viva o}
cum Granado id omnino excusant, si nulla
1 Disp. la, n. 9•• Navar., in cap. I, de poenit., disto6,
num, 80. - • De Poenit., n. 491•• Spar., parto a, cap. 5,
D: 590~ - • De Sacro Peenìe., qu.7, art. 1, D. a. - • Tr.6,
d.sp.:, q~. 4, cap. l, v. Infers 3. - Bosco, de Sacr.
Pocn.t., d.sp. 7, sect. a, n. 6. - DicasI., tr. 8, de Poeuit.,
disp. 5, n. 24•• Gobat, tr. 7, n. 160•• • Lib. 6, parto 2,
num. ~38. - • Sess. 14, de Poenit., cap. a. - D. Thom.,
Quodhb. a, art. 28. - S. Anton., parto a, tit. 17, cap. 21,
§ l. - Holsm., de Poenit., num. 491, i. f. _ T Tr. 28,
m) Sà, V. Absolutio, n. Il id satis innuere
videtur, ~ice?s seq~endum esse agendi mC>-'
dum saplentlUm qw has preces recitant.
n) Sotus non ita c1are, sed in 4, di'st. 221
qu. Il art. Il v. Postremum tandem mortale
esse ait absolv~e aliquem a peccatis prius.
q~am a censuns absolvatur, nisi forte poe.
mtens esset morti adeo vicinus, ut fieri non
possetj qu~m casum contingere posse negat,
• curo unICO verbo possit fieri absolutio ab
utroque... !mmo verbum absolvo cum inten-
.tione absolvendi ab utroque sufficeret».-
adsit probabilis suspicio quod poenitens
aliquam censuram incurrerit.
Caeterum, recte ait Pater Concina 16 Absolvere
peccare mortaliter sacerdotem qui contr~ catis,
prius a pec-
dein-
prohibitionem Ecclesiae vellet poenìten- ris, a lethale
de censu-
tem absolvere prius a peceatìs, et deinde dum.sed vali-
a censuris.
Quamvis satis communis sit sententia
~uod .v~lide possit poenitens absolvi (si
, Ip~e sìt m bona fide) a peccatis, non prae-
missa absolutione a censuris; ut docent
Suarez 17, Sanchez 18, Lugo 19 et Salmant, 90
~ati~, quia prohibitio Ecclesiae nequit
mvall~are s~c~amentum, cujus valer peno
det a jure divino, cum omnia ad illud re.
quisita essentialia concurrunt.
431. - Quaeritur go. An possit valide
et tsate dari abso/utio sub conditieme?
Omnes conveniunt (ut diximus de Sa- Absolutio
cram. in gen., n. 26.), validam quidem sub condi..
tione de
esse absolutionem quae datur sub condi. vel praesenti
praete-
tione de praeterito vel praesenti. - E con. rito, valida.
verso, communiter dicunt doctores ìnva- Sub con-
lidam esse, si conditio sit de futuro' et ditione de
futuro, n-
hoc, etiamsi dicatur: Absolvo te, si Deus valida.
ì
cognoscit quod restùues, aut simile (ut
tenuimus n. 26.).
Difficultas est, an si! licitum absolvere
sub conditione de praesenti vel praeterito.
Resp. Affirmative cum communi docto- Quando ab·
rum, contra aliquos (juxta sententiam al- solutio sub
conditione
latam n. .28J: dummodo justa adsit causa', sit licita.
nempe SI, negata absolutione, notabile de-
trimentum ìmmìneret animae poenitentis.
punet. 5, n. 2. _B Ql1.4, pUDet. 1, n. lO.- • De Poenit.,
cap. 2, qu. S. -.... Tr. ~, cap. a, nUID. 11. - 11 Lec, eìe.,
Dum. S et 4. - Loc. e1l., Dum.482, DicesS, v. Instabis:
RituaÙJ. - l8 Loc. cito _ .. Loe. cit.. n. 11. - Gran., in a P.,
eODtr,ov. 7~ de Poeuit., tr. 1, disp. 6, D.2•• Leand., de Sacro
Poemt., d.sp. 2, qu. 89. - lO Loc. cit., DUm. 491. _ 18 De
Pocnit., lib. 2, diss. S, cap. a, n. 9. - " De Pocnit., disp. al,
sect. 3,.n. 6, V:-. Hz'ne vero. - la Decal., lib.2, cap. 8, n. 5. _ .
•• Disp. 16, n. 61a. - ., Tr. 4, de Each., cap. 7, D. 38.
COD:nck, disp. 14 1 n. 31, approbat Sotum di.
centem in imminenti mortis periculo absol-
vendum esse ab utroque dicendo Ego te ab-
salVaI quamvis • consultum» sit addere verba:
a censuris et peccatis. - A vi1a denique de
CensuriSI parto 2, cap. 71 disp. 3 1 dub.·3 'suf-
ficere ait in confessione fQrmulam consu~tam
a censuris absolvendi.
o) Viva, loc. cit., n. 3, affert sententiam
Jacobi deGranadoj sed addit: •Quamvis omitti
non d~beat [a cen~uris absolutioJjuxta con.
suetudmem Ecc1estae, ad hoc ut, si poenitens
CAP. 1. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. I.
Causae
justae ab-
482. - Causae autem justae, secundum
solvendi doctores infra citandos, videntur hae:
sub condi-
tione. lO. Si sacerdos prudenter dubitet an ab-
solverit vel ne. - Ita Lugo l, Croix 2, Spo-
rer 8, Roncaglia '; Bonacina 5 cum Suarez a)1
Filliuccio b)1 Molfesio, Reginaldo; et Sal-
mant. 6 cum Vasquez, Graffio b)1 Dicas-
tilio, etc.
2". Si confessarius dubitet an habeat ju-
rìsdìctionem in poenitentem. Ita Sporer 7.
- Sed hoc non admitterem, nisi poeni-
tens diu deberet carere absolutione c}. Et
in hoc casu, censeo teneri confessarium
patefacere poenitenti qui confessus sit
mortalia, quod ipse tantum sub condi-
tione absolutus sìt: ut, si postmodum forte
notum fiat quod confessarius revera ca-
rebat jurisdictione, poenitens iterum con-
fiteatur peccata illa, ut debet.
SO. Si urgeat necessitas suscipiendi
Euchariseiam; ut dicunt Mazzotta 8 et Spo-
rerti). - Sed hic obiteradvertendum quod,
licet aliquis posset in hujusmodi necessì-
tate sub conditione absolvi, quìa talis
necessitas sufficientem praebet causam
• Disp. la, D. 107. - • Lib, 6, parto 2, num, 1770. -
• Parto S, cap. 6, num. 622. - • Tr. 16, de Sacr, in gen.,
cap. 4, qu, 6, resp. a. - • De Poenìt., qu, 4, punet. a,
num. I. - Molfes., parto l, tr, 7, cap. 6, n. 84•• Regin.,
Iib. S, nume 7. - I Tr, 6, cap. 3, n. 22. ~ Vasq ... qu, 84~
sit immemor alicujus peccati habentis an-
nexam censuram, prius ab illa absolvatur, ut
possit sacramentum suscìpere ».
432. - a) Suarez, de Sacro i. g., dt'sp. 13,
sect. 3, V. Dico 3, rationem generalem hujus
asserti affert, nirnirum conditionem in sacra-
mentis non esse facile adhibendam sine causa,
vel necessaria vel probabili.
• b) Filliuccius, tr. 6 1 n. 72 et seqq.; et Ja·
cobus de Graffiis, Dect's. aur' l parto I l lib.ll
cap. 32, n. 2 1 casum hunc praetermittunt.
c) Et poenitens esset in mortali, ut addit
S. Doctor in Hom. Apost., tr. 16, n. 6, qui
prudenter haec a1ia subdit: • Hoc ceteroquin
debet intelligi in solo dubio facti;quia si juris·
dictio est positive dubia de jure, id est si pro-
babilis est ob DD. auctoritatem, bene potest
absolute conferri; nam tunc supplet Ecc1esia,
semper ac gravis adest causa».
tl} Sporer, loc. c#., n. 6221 exemplum hoc
non babet.
e) Cfr. Hom. Apost'l tr. 16, n. 61 ubi eadem
fere habet S. Doctor. Quin etiam, ibùl'l tr.15,
n. 34, negat posse ad communionem acce·
dere, si dubitat dubio positivo de validitate
absolutionis: • Si quis, inquit, est certus de
peccato commisso, tunc non potest communi·
427
confessario absolvendi sub conditione;
poenitens tamen non posset accedere ad
communionem, nisi certo dispositus ad
illam (vel saltem probabiliter, juxta alios
citandos infra, n. 475.), ad hoc ut servet
praeceptum Apostoli, quod omnes acce-
dant probati. Unde, in mero dubio nega-
tivo suae dispositionis, nemo potest com-
munionem suscìpere e}.
4°. Si dubitetur an poenitens sit rite dis-
positus per verum dolorem et proposi-
tum. Ita Sporer 9, Mazzotta lO, et Palaus 11
cum Vasquez f), etc.
Sed huic doctrinae sic generaliter tradì- Quid de
recidivis.
tae nec valeo acquiescere. Nam dico lO. Non
posse absolvi sub conditione peccatorem
recidivum in culpas lethales, qui non pro-
betur dispositus per signa extraordinaria
(prout ìnfra dicemus, ex n. 459.): nisi esset
in periculo mortìs; vel nìsi, excipit Schil-
dere g) apud Croix g)1 prudenter timeatur
quod peccator ille non amplius ad confes-
sionem redibit, et in peccatis suis tabescet.
Dico 2". Idem dicendum esse de recì-
divo in venialia, qui sufficientem habet
art. a, dub.5, n.1 •• Dicast., de Poenìt., disp. 5, D. 81.-
T Parto S, cap. 5, num, 622. - • Traet. 6, disp. 2, qu, 4,
cap. 2, v. Dico 2. - • Parto S, cap. 5, num. 622. - ae Tr. 6,
disp. 2, qu.4, cap. 2, v. Dico 2. - 11 Tract, 2a, punct, 6,
num.9.
care, nisi certus sit se per confessionem pro-
batum fuisse, quia tunc certe possidet in eo
praeceptum probatìonis: unde ille curo dubio
negativo aut positivoan recuperaverit necne
amissam gratiam (v.g. cum dubitat an con-
fessio fuerit nulla ex defectu dispositionisaut
jurisdictionis, aut si dubitat de contritione in
casu necessitatis communicandi), non potest
communionemrecipere; quia tune agit contra
praeceptum, quod requirit probationem non
solum probabilem, sed etiam certam, sicut
fuit certum peccatum». Secus vero foret in
dubio sive negativo sive positivo quo quis
dubitaret utrum peccatum letha1e. admisisset
necne j tunc enim communicare' posset non
praemissa confessione, ut ibidem ait S. Doctor.
f) Vasquez, qu. 841 art. 3, dub. 51 n. 2 1
affertur a Palao pro ratione qua nititur as·
sertum: quod scilicet non fiat sacramento
injuria si conditio non subsistat.
g) Croix, /t'b. 6 1 part.l1 n. 110, casum hunc
habet; sed Schildere, de Principiis conset"ent.l
tr. 61 n. 2, principium generale solum, nempe
licitum esse sacramentum sub conditionecon-
ferre, quando adest magna causa illud reci-
piendi, et non potest conferri nisi curo dubio
de valore.
 428 LIS. VI. - TRACT. 'IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
usum rationis. - Quia, cum possit hic
confessarius de brevi certum se reddere
de poenitentis dispositione per experìmen-
tum emendationis ei differendo absolutio-
nem, non videtur adesse sufficiens causa
absolvendi illum sub conditione.
Quid de Dico 3°. Probabiliter posse absolvi pue-
pueris ve!
scrnifatuis, rum vel semifatuum sub conditione, quan-
do dubitatur de ipsorum dispositione. -
Et quidem si urgeat periculum mortis
vel praeceptum paschale, communissime
dicunt doctores cum Lessio h), Lugo i) et
aliis, tales esse absol vendos sub condì-
tione, si dubie sint dispositi; maxime si
confessi sint aliquod dubium mortale; quo
casu ait Lugo i) non videri de hoc dubì-
tandum. - Idque puto omnino dicendum,
contra Lessium hJ, etiam extra tempusrnor-
tis vel praecepti; ut verius dicunt Sporer ',
Mazzotta o, et Laymann 2, qui ait saltem
posse vabsolvì.ìn eo enim casu non solum
ad est justa causa utilitatis, ne poenitens
privetur gratia sacramentali, sed etiam
necessitatis, ne ille forte maneat in mor-
tali. In tantum autem alii usu rationis
praediti non debent absolvi, cum de ipso-
rum dispositione dubitatur, quia adest via
et spes quod dilata absolutione, brevi illi
1 Parto a, cap. 5, n. 622. - 2 Lib. 5, tr, 6, cap. 5, n. 7.-
Gobat, tr, i, n. 451 et 452. ~ Diana. parto 4, tr, 3, resol, 53. -
h) Lessius, Auctar., v. Confessarius, cas. 6:
« Si dubitetur, inquit, potest illis dari bona
precatio et benedictio, quae magni est aesti-
manda. Nec est quod sacerdos hic se implicet
aut vexet » •
i) Lugo, disp.17, n. 22, loquitur de puero,
de quo dubitatur an rationis usu polleat, et
qui confitetur aliquod veniale, quem dicit ab-
solvendum esse non solum in articulo mortis,
sed etiam extra illudo Etquidem, quando urget
praeceptum Ecc1esiae «de confessione- non l absolutio commode differri potest, cum sacra-
videri dubiumquin sit absolvendus,si confitea·
tur aliquod mortale dubium, sed videri etiam
absolvendum si solum veniale confessussit.
j) Mazzotta, loc. cit., v. Dico 2, absolven·
dos esse ait «tempore praecepti paschalis».
k) Scilicet absolvi posse sub conditione,
sa1tem animo retenta, ut ait Laymann.
I) Sporer, loc. cit., n. 622, de hoc non
loquitur, sed dicit posse et debere absolutio·
nem dari sub conditione, quando poenitens
affert sola dubia peccata in materia mortali,
nec ullum certum explicare potest. Sed cap. 1,
n. 56, dicit universaliter, non vero de pueris
in specie: «Si poenitens sola venialia dubia
afferat, nullumque certum exponat, extra
certo dispositi redeant, et absolvantur: sed
quoad hos semifatuos et pueros nondum
perfecte rationis compotes, deest haec via
et spes quod brevi afferant hanc certam
dispositionem. - Immo non improbabi-
liter dicunt Sporer I), Mazzotta m); et Go-
bat, Diana et Schildere n), apud Croix 3,
posse absolvi sub conditione hujusmodi
pueros, etiamsi afferant peccata tantum
levia: ne diu priventur gratia sacramen-
tali, et ne maneant in mortali, si forte
habeant, ut loquitur Lugo o).
Dico 4°. Probabiliter posse sub condi-
tione absolvi (ut censet Bonacina 4) poe-
nitentem pium, qui aliquas tantum impero
fectiones confitetur, de qui bus dubitatur
an pertingant ad venialia. Hoc tamen non
admitterem saepe P), neque si ille posset
materiam certam de vita anteacta prae-
bere. - Caeterum, cum poenitens non dat
materiam certam, non tenetur confessa-
rius eam exquirere ut absolvat. Et casu
quo exquisierit, et non repererit certam
materiam, ait Sporer q), non tenetur ab-
solvere sub conditione; cum poenitens
tunc nullum jus certum habeat ad illam,
quando non affert materiam certam aut
saltem dubie necessariam.
e Lib.6, parto 2, n. 1797. - 4 De Poenit., qu. 4, punct. 3,
numv t,
saltem periculummortis, non eritabsolvendus,
nec sub conditione quidem » ,
m) Mazzotta, Ioc. cit., sententiam hanc ul-
timo loco affert; unde videtur eam amplecti.
n) Schildere male hic citatur a Croix;
etenim, tr. 6, cap. 5, ~ 1, n. 36, V. Extra illos
casus, scribit: «Quando puer non adfert nisi
peccata levissima venialia, praesertim sub du-
bio, et signa doloris sint dubia, difficile est di-
cere quod sub conditione absolvi pòssit,quando
mentum non possit sub conditione conferri
sine justa causa».
o) Lugo, dzsp.17, n. 22, ita sane loquitur,
sed tractat de tempore praecepti.
P) Scilicet solum semel in mensè, ut ait
S. Doctor in Hom. apost., tr. 16, n. 6. Cete-
roquin Bonacina addit etiam: «Melius tamen
est in tali eventu curare ut poenitens aliquod
anteactae vitae peccatum exprimat».
q) Sporer, part. 3, cap. 1, n. 56, dicit absol·
vendum essesub conditione,sinecessitas immi
neat, et peccata sub dubioproposita sint gravia
(nisi poenitens ex malitia nollet certaconfiteri);
si vero sint levia, extra periculum mortis non
esse absolvendum, ne sub conditione quidem.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUS. II. 429
DUBIUM II.
Qualis contritio requìratur.
433. Vide quae habentur apud Busenbaum de Dolore et Proposito.
§ I.
DE QUAESTIONIBUS AD DOLOREM PERTINENTIBUS.
434. Quid sit poenitentia ut oirtus; et quid, ut sacramentum. - 435. Qu. 1. An contritio
consistat in dolore uel in detestatione. - 436. Qu. 2. Ex quo motiuo elicienda sit
contritio. - 437. Qu. 3. Quando obliget praeceptum contritionis. - Dub. 1. An obliget
Poenitens extra periculum mortis. Et an ejus dilatio sit speciale peccatum. - Dub. 2. An qui
qui confìte- in articulo mortis confessus sit cum attritione teneatur deinde elicere contritionem. -
tur tantum
Dub. 3. An praecepttcm contritionis oblt"get in diebus festis. - 438. Qu. 4. An ad
i m p e r Ie-
ctiones. justificationem requirantur sz'ngulae contritiones ad sz'ngula peccata. - 439. Qu. 5.
An in confessione requirantur explicite actus fidei et spei. - 440. Qu. 6. An in
sacramento sufficiat attritio sine amore praedominante. - 441. An quaetibet contritio
deleat peccatum extra sacramentum. - 442. Et an peccatum possit consistere cum
caritate praedominante, si sit remissa. Solvuntur objectiones,ubiprobatur amorem
inchoatum includi in attritione. - 443. Qu. 7. An sufficiat attritio ex metu poenarum
temporalium, - 444. Qu. 8. An sacramentum Poenitentiae possit esse aliquando
valt"dum et informe. ~ 445. Qu. 9. An dolor debeat praecedere ad confessionem. -
446. Qu. lO. Per quantum temporis actus doloris moraliter perseueret. - 447. Qu.11.
An poenitens debeat elicere actum doloris cum intentione confitendi. - 448. Qu. 12.
An qui confitetur peccatum obùtum statim post absolutionem, teneatur novum eli-
cere dolorem, - 449. Qu. 13. Quomodo eliciendus sit dolor in confessione uenialiurn,»
Dub. 1. An sit mortale confiteri ueniatia sine uUo dolore. - Dub. 2. An in confes-
sione venialium sufficz'at dolere de uno peccato sine alio.
§ II.
DE QUAESTIONIBUS AD PROPOSITUM.
450. Qu. 1. An sufficiat propositum' virtuale sive implicitum, - 451. Qu. 2. Quae sint
condùtones requisitae ad verum propositum. - Et sunt: 1. Ut sit firmum. Quz'd, si
poenitens credat certo se relapsurum. 2. Ut sit universale. An requiratur universale
propositum de mortaiibus. 3. Ut sit efficax. - 452. Qu. 3. Quomodo se gerere debeat
confessarius cum iis qui sunt z'n occasione peccandi. - Dub.T. Quotuplex sit occasio,
et quotuplex periculum peccandi. Et quae occasio vitari debeat. - 453. Dub. 2. An
possit absolvi quz' non vult amouere probabilern peccandi occasionem. - 454. Dub. 3.
An qui est in occasione proxima voluntaria, possit semel vel iterum absolvi.-
455. Dub. 4. An possint absotui qui sunt in occasione proxima necessaria. Praesertim
causa suae artis vel officit'. - 456. Sententia tenenda circa absoiutionem his diffe-
rendam. - 457. Dub. 5. An possit absoto«, qui tn occasione necessaria, adhuc reme-
diis adhibitis eodem modo fuerit relapsus. - 458. Adnotatur doctrina S. Caroli Bor-
romaei. - 459. Qu. 4. Quomodo se gerere debeat confessarius cum consuetudinariis
ex intrinseca fragiiitate ; et quomodo cum recidivis. An recidiuus possi: pluries
absolui sine szgnis extraordinarù·s. - 460. Quae sint signa extraordinaria. - 461. Quae
certitudo dispositionzs poenitentis sufficiat ad eum absolvendum. - 462. An lt"ceat
differre absolutionem poenitenti dzsposito sine ejus consensu. - 463. An expedzat
vel ne saepius differre absolutt"onem. - 464. Cur potius dzfferenda est absolutio iis
qui sunt z'n occasione extrinseca, et non recidivis exIragilt"tate intrinseca.
Contritio, 433. - «Suppono quod contrt"tio in com- «in imperfectam, quae attriit'o dicitur. -
quid.
« muni sit dolor ac detestatio peccati com· «Per/ecta est quae elicitur ex motivo ca·
« missi, cum proposito emendandi ;ut ha bet « ritatis propter Deum summe dilectum:
Perfecta « Tridentinum l. Ubi eam dividit in per- « et haec ex se sola mox justificat, etsi cum
et imperfe-
eta. «fectam, quae absolute sic dicitur; et « voto et ordine ad confessionem, quam
Sesso 14,. de Poenit., cap. 4.
1
 428 LIS. VI. - TRACT. 'IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
usum rationis. - Quia, cum possit hic
confessarius de brevi certum se reddere
de poenitentis dispositione per experìmen-
tum emendationis ei differendo absolutio-
nem, non videtur adesse sufficiens causa
absolvendi illum sub conditione.
Quid de Dico 3°. Probabiliter posse absolvi pue-
pueris ve!
scrnifatuis, rum vel semifatuum sub conditione, quan-
do dubitatur de ipsorum dispositione. -
Et quidem si urgeat periculum mortis
vel praeceptum paschale, communissime
dicunt doctores cum Lessio h), Lugo i) et
aliis, tales esse absol vendos sub condì-
tione, si dubie sint dispositi; maxime si
confessi sint aliquod dubium mortale; quo
casu ait Lugo i) non videri de hoc dubì-
tandum. - Idque puto omnino dicendum,
contra Lessium hJ, etiam extra tempusrnor-
tis vel praecepti; ut verius dicunt Sporer ',
Mazzotta o, et Laymann 2, qui ait saltem
posse vabsolvì.ìn eo enim casu non solum
ad est justa causa utilitatis, ne poenitens
privetur gratia sacramentali, sed etiam
necessitatis, ne ille forte maneat in mor-
tali. In tantum autem alii usu rationis
praediti non debent absolvi, cum de ipso-
rum dispositione dubitatur, quia adest via
et spes quod dilata absolutione, brevi illi
1 Parto a, cap. 5, n. 622. - 2 Lib. 5, tr, 6, cap. 5, n. 7.-
Gobat, tr, i, n. 451 et 452. ~ Diana. parto 4, tr, 3, resol, 53. -
h) Lessius, Auctar., v. Confessarius, cas. 6:
« Si dubitetur, inquit, potest illis dari bona
precatio et benedictio, quae magni est aesti-
manda. Nec est quod sacerdos hic se implicet
aut vexet » •
i) Lugo, disp.17, n. 22, loquitur de puero,
de quo dubitatur an rationis usu polleat, et
qui confitetur aliquod veniale, quem dicit ab-
solvendum esse non solum in articulo mortis,
sed etiam extra illudo Etquidem, quando urget
praeceptum Ecc1esiae «de confessione- non l absolutio commode differri potest, cum sacra-
videri dubiumquin sit absolvendus,si confitea·
tur aliquod mortale dubium, sed videri etiam
absolvendum si solum veniale confessussit.
j) Mazzotta, loc. cit., v. Dico 2, absolven·
dos esse ait «tempore praecepti paschalis».
k) Scilicet absolvi posse sub conditione,
sa1tem animo retenta, ut ait Laymann.
I) Sporer, loc. cit., n. 622, de hoc non
loquitur, sed dicit posse et debere absolutio·
nem dari sub conditione, quando poenitens
affert sola dubia peccata in materia mortali,
nec ullum certum explicare potest. Sed cap. 1,
n. 56, dicit universaliter, non vero de pueris
in specie: «Si poenitens sola venialia dubia
afferat, nullumque certum exponat, extra
certo dispositi redeant, et absolvantur: sed
quoad hos semifatuos et pueros nondum
perfecte rationis compotes, deest haec via
et spes quod brevi afferant hanc certam
dispositionem. - Immo non improbabi-
liter dicunt Sporer I), Mazzotta m); et Go-
bat, Diana et Schildere n), apud Croix 3,
posse absolvi sub conditione hujusmodi
pueros, etiamsi afferant peccata tantum
levia: ne diu priventur gratia sacramen-
tali, et ne maneant in mortali, si forte
habeant, ut loquitur Lugo o).
Dico 4°. Probabiliter posse sub condi-
tione absolvi (ut censet Bonacina 4) poe-
nitentem pium, qui aliquas tantum impero
fectiones confitetur, de qui bus dubitatur
an pertingant ad venialia. Hoc tamen non
admitterem saepe P), neque si ille posset
materiam certam de vita anteacta prae-
bere. - Caeterum, cum poenitens non dat
materiam certam, non tenetur confessa-
rius eam exquirere ut absolvat. Et casu
quo exquisierit, et non repererit certam
materiam, ait Sporer q), non tenetur ab-
solvere sub conditione; cum poenitens
tunc nullum jus certum habeat ad illam,
quando non affert materiam certam aut
saltem dubie necessariam.
e Lib.6, parto 2, n. 1797. - 4 De Poenit., qu. 4, punct. 3,
numv t,
saltem periculummortis, non eritabsolvendus,
nec sub conditione quidem » ,
m) Mazzotta, Ioc. cit., sententiam hanc ul-
timo loco affert; unde videtur eam amplecti.
n) Schildere male hic citatur a Croix;
etenim, tr. 6, cap. 5, ~ 1, n. 36, V. Extra illos
casus, scribit: «Quando puer non adfert nisi
peccata levissima venialia, praesertim sub du-
bio, et signa doloris sint dubia, difficile est di-
cere quod sub conditione absolvi pòssit,quando
mentum non possit sub conditione conferri
sine justa causa».
o) Lugo, dzsp.17, n. 22, ita sane loquitur,
sed tractat de tempore praecepti.
P) Scilicet solum semel in mensè, ut ait
S. Doctor in Hom. apost., tr. 16, n. 6. Cete-
roquin Bonacina addit etiam: «Melius tamen
est in tali eventu curare ut poenitens aliquod
anteactae vitae peccatum exprimat».
q) Sporer, part. 3, cap. 1, n. 56, dicit absol·
vendum essesub conditione,sinecessitas immi
neat, et peccata sub dubioproposita sint gravia
(nisi poenitens ex malitia nollet certaconfiteri);
si vero sint levia, extra periculum mortis non
esse absolvendum, ne sub conditione quidem.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUS. II. 429
DUBIUM II.
Qualis contritio requìratur.
433. Vide quae habentur apud Busenbaum de Dolore et Proposito.
§ I.
DE QUAESTIONIBUS AD DOLOREM PERTINENTIBUS.
434. Quid sit poenitentia ut oirtus; et quid, ut sacramentum. - 435. Qu. 1. An contritio
consistat in dolore uel in detestatione. - 436. Qu. 2. Ex quo motiuo elicienda sit
contritio. - 437. Qu. 3. Quando obliget praeceptum contritionis. - Dub. 1. An obliget
Poenitens extra periculum mortis. Et an ejus dilatio sit speciale peccatum. - Dub. 2. An qui
qui confìte- in articulo mortis confessus sit cum attritione teneatur deinde elicere contritionem. -
tur tantum
Dub. 3. An praecepttcm contritionis oblt"get in diebus festis. - 438. Qu. 4. An ad
i m p e r Ie-
ctiones. justificationem requirantur sz'ngulae contritiones ad sz'ngula peccata. - 439. Qu. 5.
An in confessione requirantur explicite actus fidei et spei. - 440. Qu. 6. An in
sacramento sufficiat attritio sine amore praedominante. - 441. An quaetibet contritio
deleat peccatum extra sacramentum. - 442. Et an peccatum possit consistere cum
caritate praedominante, si sit remissa. Solvuntur objectiones,ubiprobatur amorem
inchoatum includi in attritione. - 443. Qu. 7. An sufficiat attritio ex metu poenarum
temporalium, - 444. Qu. 8. An sacramentum Poenitentiae possit esse aliquando
valt"dum et informe. ~ 445. Qu. 9. An dolor debeat praecedere ad confessionem. -
446. Qu. lO. Per quantum temporis actus doloris moraliter perseueret. - 447. Qu.11.
An poenitens debeat elicere actum doloris cum intentione confitendi. - 448. Qu. 12.
An qui confitetur peccatum obùtum statim post absolutionem, teneatur novum eli-
cere dolorem, - 449. Qu. 13. Quomodo eliciendus sit dolor in confessione uenialiurn,»
Dub. 1. An sit mortale confiteri ueniatia sine uUo dolore. - Dub. 2. An in confes-
sione venialium sufficz'at dolere de uno peccato sine alio.
§ II.
DE QUAESTIONIBUS AD PROPOSITUM.
450. Qu. 1. An sufficiat propositum' virtuale sive implicitum, - 451. Qu. 2. Quae sint
condùtones requisitae ad verum propositum. - Et sunt: 1. Ut sit firmum. Quz'd, si
poenitens credat certo se relapsurum. 2. Ut sit universale. An requiratur universale
propositum de mortaiibus. 3. Ut sit efficax. - 452. Qu. 3. Quomodo se gerere debeat
confessarius cum iis qui sunt z'n occasione peccandi. - Dub.T. Quotuplex sit occasio,
et quotuplex periculum peccandi. Et quae occasio vitari debeat. - 453. Dub. 2. An
possit absolvi quz' non vult amouere probabilern peccandi occasionem. - 454. Dub. 3.
An qui est in occasione proxima voluntaria, possit semel vel iterum absolvi.-
455. Dub. 4. An possint absotui qui sunt in occasione proxima necessaria. Praesertim
causa suae artis vel officit'. - 456. Sententia tenenda circa absoiutionem his diffe-
rendam. - 457. Dub. 5. An possit absoto«, qui tn occasione necessaria, adhuc reme-
diis adhibitis eodem modo fuerit relapsus. - 458. Adnotatur doctrina S. Caroli Bor-
romaei. - 459. Qu. 4. Quomodo se gerere debeat confessarius cum consuetudinariis
ex intrinseca fragiiitate ; et quomodo cum recidivis. An recidiuus possi: pluries
absolui sine szgnis extraordinarù·s. - 460. Quae sint signa extraordinaria. - 461. Quae
certitudo dispositionzs poenitentis sufficiat ad eum absolvendum. - 462. An lt"ceat
differre absolutionem poenitenti dzsposito sine ejus consensu. - 463. An expedzat
vel ne saepius differre absolutt"onem. - 464. Cur potius dzfferenda est absolutio iis
qui sunt z'n occasione extrinseca, et non recidivis exIragilt"tate intrinseca.
Contritio, 433. - «Suppono quod contrt"tio in com- «in imperfectam, quae attriit'o dicitur. -
quid.
« muni sit dolor ac detestatio peccati com· «Per/ecta est quae elicitur ex motivo ca·
« missi, cum proposito emendandi ;ut ha bet « ritatis propter Deum summe dilectum:
Perfecta « Tridentinum l. Ubi eam dividit in per- « et haec ex se sola mox justificat, etsi cum
et imperfe-
eta. «fectam, quae absolute sic dicitur; et « voto et ordine ad confessionem, quam
Sesso 14,. de Poenit., cap. 4.
1
 430 . LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
« deinde facere teneris. Imperfecta est quae
« ex inferiore motivo, supernaturali tamen,
e concipitur.
Ad sacra- e Resp. Ad sacramentum hoc sufficit
mentum
sufficit a e- « et requiritur saltem attritio formalis, su-
tritio.
e pernaturalis, efficax et universalis (re-
e spectu mortalium), concepta in ordine ad
e confessionem veì saltem absolutionem.
e - Est communis. Vide Bonacina l et
e scholasticos; ac colligitur ex Triden-
e tino 2.
o Unde resolves:
o l°. Non requiritur contritio existi-
e mata; ut voluit Gabriel.
Quaenam e 2°.Non sufficit: l° Attritio existimata
non suffi·
ciat, e tantum, licet inculpabiliter; quia vera
e attritio est pars essentialis. - 2°. Nec
e desiderium absolutionis sine affectu ad
e peccata: idque, etiamsi tantum confì-
e tearis venialia, ut habet sententia com-
e munis; contra Angles a) et quosdam
e alios, quos sequitur Tamburinius 3. Vide
o Diana 4.
e Unde peccat graviter qui etiam sola
o venialia, vel sola mortalia alias confessa
o sine omni formali dolore confitetur; quia
e non ponit materiam sacramenti, et saltem
e periculo sacrilegii se exponit. Ita card. de
o Lugo 5, etc. communiter. Vide Diana 6,
Qualis do- e Bonacina 7. -
lor venia..
Non tamen est necesse
lium requì- e ut dolor se extendat ad omnia venialia
r atur,
e quorum sibi poenitens est conscius. Sua-
«rez, Laymann, Lugo. - Immo notat
c Tamburinius 8 satìs esse de uno veniali
c dolere formaliter; etsi plurium sis con-
1 De Poenìt., 'la. 5, seee, 1, punct. a, n. a. - • Sess.14,
de Poenit., cap. 4. - Gabr. Biel, in 4, disto 14, qu, 2, art. I,
coroll. 4 et seqq, - ' Method. Confess.,lib. I, cap. a, n. 1.-
• Part.9, tr.9, resol. al. - • Disp.14, sect. a. - • Parto a,
tr, 4, resol.116; cfr. parto 9, loe, cito - , De Poenit., 'la. a,
punct, 2, num. 8. - Suar" de Poenit., dìsp, 20, sect, 6,
n. 7. - Laym., Iib, 5, tr. 6, cap. 4, n. 19. - Lugo, Ice.
. 433. - a) Angles scilicet, de Poenit., qù. L,
art. 4, diff. 2 et 7, negat requiri poenìten-
tiamformalemad venialispeccatiremissionem.
b) Durandus nempe, t'n 4, dz·st.17, qu. l,
art. 3, dicit attritionem praecedere justifìca-
tionem natura et tempore, contritionem vero
natura quidem praecederejustificationem, sed
tempore simul esse.
c) Angles, de Sacro Poenz't., qu. 2, de Con·
trz't.,art. 2, dijJ'. 6, eonel. 3, ait debere esse tot
contritiones «quot sunt confessionis actus.,
ut si quis uno.actuplurapeccata v. g. blasphe·
miae confiteatur «singulis actibuset non sin·
« scius, de quibus nec dolorem nec propo-
sltum emendandi habeas, sive ea confì-
« ~~:i:~iSV~~-
c tearis sive non.
c 3°. Non absolvitur qui dolet, licet in- Dolor pro-
pt e r p ce
c tensissime, tantum propter infamiam, nas tempo-
»
rales
« damna aliasve poenas temporales prae- non sufficit. ut sic,
c cise, etsi ex inculpabili ignorantìa; quia
c non est dolor supernaturalis. Nec igno-
c rantia aut bona fides potest supplere de.
o fectum essentialem. Bonacina 9, etc. _
e Limitat tamen Reginaldus cum Tambu-
« rinio lO, nisi doleas propter istas, ut a
« Deo inflictas vel infligendas.
« 4°.Ad attritionem non requiritur ulla
c intensio vel duratio temporis; ut vult Du-
« randus b).
5°. « Etsi debeat esse de omnibus pec- Non requi-
runtur sin-
o catis mortalibus, non requiruntur tamen galidolores
de singulis
o singuli dolores de singulis, ut vult An- peccatis.
o gles c) " sed sufficit unus actus de omni-
o bus simul sumptis, etiam oblitis. Ideo-
o que peccat gravìter, qui, sciens prudens,
e non atteritur universaliter de omnibus
o mortalibus nondum remissìs, - Bonaci-
c na d), etc.
c 6°. Non sufficit dolere quod non do. Non suf·
ficit dolere
c leas (ut habent Navarrus et Sà), nec 'la od non
doleas,
c velleitas non peccandi. Ratio utriusque:
e quia non est dolor de peccatis commìs-
c sis, cum quo affectus ad ea stare potest.
c Henriquez, Vasquez, Bonacina 11. - Ubi
o recte notat, cum actu quo quis dolet se
e nor dolere de peccatis, plerumque con-
« junctum esse dolorem de peccatis, etsi
« poenìtens eum non dignoscat.
cìt., n. l1a. - • Method. confess., lib. I, cap. S, n. 5 et o.
- • Qu, 5, sect, 1, punct, a, num, a et 6. - Regin., Iib, 5,
n. 40.• 10 Loc, cit.• cap. I, n. 11. - Navar., Man., cap. 1,
n. 20, i. f.; et n. 18. - SIt, v. Conlritio, n. 5. - Henriq.,
lib.4, cap. 26, nam.5, i. f.; cfr. cap. 24, num, a. - Va_q., .
qu.92, art. 1, dub, 8, num, 6. - 11 Qu.5, sect. 1, punet. a,
n. 7 et 9.
gulis peccatissingulae contritionesrespondere
debent. Verum si confiteaturpeccata singula-
tìm ut singula peccataejusdemspeciei,tunc te-
netur habere singulas singulorumpeccatorum
contritiones a ,
. d) Bonacina, loe. cit., sect, l, punet. 5, n.L,
negat requiri singulas contritionesad singula
peccataj et punet. 6, n. 4, dicit eum justifi·
cari qui unius peccati recordatur et de illo
conteritur; sed subdit: «Tutius agere si non
solum doleat de peccato cujus recordatur,
verum etiam de aliis si forte commisit: sic
enim eligit viam tutiorem et certiorem •.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II.
Dolor de- " 7°. Etsi dolor hic debeat esse sum-
bet esse
c mus appretiative, ita ut nihil magis
c detesteris quam peccatum, malisque
« omnia mala hujus mundi perpeti quam
« mortalìter contra Deum peccare j non
c tamen opus est, immo non expedit, par-
c ticulares facere collationes (v. g. mal-
c Iem hoc vel illud malum subire quam
«mortaliter peccare): quia periculosae
e sunt ".
Collatio- Et hoc est commune apud omnes cum
nes parti-
culares non S. Thoma, S. Bonaventura, etc., apud
faciendae,
Croix t, nempe, non expedire compara-
tionem explicitam ìnter peccatum et alia
mala, se determinando, potius quam pec-
catum, eligere haec mala in particulari:
et tanto minus eligere infernum, quia, se-
cundum praesentem Dei providentiam,
cum infernus sit destinatus iis qui sunt
firmati in peccato per aeternum odium
erga Deum, incongrue homo ad vitandum
peccatum eligeret infernum, in quo non
posset manere sine peccato.
Nolens « So. Qui non vult occasiones proximas .
amovereoc-
casiones « peccandi a se amoliri, vel non remittere
proximas,
etc" non est « ex animo, vel non restituere aut satis-
suflicienter
atrrltus, « facere quibus debet; vel non habet for-
c male (licet probabiliter cum card. Lugo 2,
« Laymann, Diana, aliqui dicant virtuale
c in contritione universali inc1usum suffì-
« cere, saltem quando non occurrit cogi-
« tatio de peccatis vitandis) propositum
c peccata mortalia (quando talia confite-
e: tur) vitandi efficax, id est, cum quo non
« possit consistere affectus actualis erga
c aliquod mortale: non est sufficienter
c attritus. Ratio, quia non est dolor et de-
« testatìc efficax, quippe cum quo possit
c stare voluntas peccandi; nec is se ex
e toto corde convertit ad Deum, detestans
«peccatum super omne detestabile. Sua-
c rez, Fernandez, Laymann 3, Diana 4, etc.
c communiter. - Et licet sola venialia
« confitearis, teneris tamen, sicut dolorem,
«ita etiam propositum, saltem virtuale,
c circa illa habere. Card. de Lugo 5 et alli.
S. Thom., Suppl., 'la. a, art. 1, ad 4•. S. Bonav.,
in 4, disto 16, parto I, art. 2, 'la. I•• 1 Lib. 6, parto 2,
nam. 7a1. - • Disp. 14, nam. 52. - Laym., lib. 5, tr. 6,
cap. 4, nam. 6. - Diana, parto 3, tr. 4, resol. 119.- Suar.,
disp.4, sect. 8; et disp. 20, sect. 4, num. 32 et 83. - Fer·
nandel1 de Moure.. Exam., parto 3, cap. 6, § 4, nam. 2. -
li Loc. cit., a num. 6. - .. Loc. cito - ~ Disp. 14, sect. 8,
nume 109; et sect. 9, nume 127. - S Disp. 32, sect.2. -
431
c 90. Redire saepe cum eodem mortali, Qaid de
recidiyis.
«non est certum indicium deesse attri·
c tionem: etsi sit Magna praesumptio, prae-
c sertim in iis qui coguntur confiteri a
c parentibus, magistris, ete.; item in iis
c qui aliquoties moniti concubinam non
c separant aut restitutionem non faciunt:
e quibus proinde absolutio differenda est,
« nisi id actu praestent. Quamquam pos-
c sint esse alia signa. veri doloris, v. gr.
c si media praescripta sint adhibita, oc-
c casiones vitatae, si numerus peccatorum
«imminutus, si poenitens omnino asserat:
c cui plerumque credi debet, cum ipse sit
c sui accusator, defensor et testis. Qua in
c re, opus est magna prudentia confes-
« sarii, ne poenitentem severitate avertat,
c neque etiam lenitate seducat,et peccet
c pereatque cum illo. Suarez 6, Sànchez 7,
c card. de Lugo 8. - Contra quorum alio-
"rumque communem sententiam, docent
e apud Diana Vivaldus et Joannes San-
c cius 9, posse toties quoties confitetur ab-
c solvi, etiamsi nullus appareat profectus;
c eo quod sine illo possit esse verum propo-
« situm: sicut est in iis qui venialia semper
c afferunt eadem. Verum id probare non
«ausìm» (ob damnatas abInnocentioXI
propositiones 60 et 61); c nec videtur esse
« par ratìo. Vide Coninck lO, Diana 11.
c 10°. Absolvendi sunt ii qui ex officio, Existens
in occasìo-
c domo vel negotio, in quo propinquum ne necessa..
c peccati periculum imminet, discedere ~~~~:e:Jh~:
« nolunt, eo quod sine maxima difficultate bere media,
absolven ..
« non possint, parati interim media prae- dus.
« scribenda adhibere. Ratio, quia occasio,
« etiam propinqua, non necessitat ad pec-
c catum, ideoque stare potest cum propo-
c sito' peccata vitandi. Nec refert quod
« quis putet vel timeat se unum vel plura
c peccata non vìtaturum; quia propositum
« est actus voluntatis; existimatio autem
c illa est actus ìntellectus, qui ex illo pro-
c posito, ob humanae voluntatis mutabi-
c litatem, non necessario consequitur. In-
e terim qui certus est impossibile sibi esse
, Decaì., lìb, 2, cap. 82, num, 45; et lib. a, cap. 5, a
nam. 16. - • Disp. 14, num. 166 et 169.- Diana. parto I,
tr. 7, resol. 55; et parto 2, tract. 16, resol. 45.• Vivald.,
Candelabr. aur., tit. de Absolut., § Casas episcopis reser-
vad, nam. 48 (al., de Absolatione, num. 92). - • Select.
di_p. 9, n. 6; et disp. IO, nam. 16. - 1. Di_p. 2, dab. 14,
n. 130, ì. f. - 11 Parto 1, tr.7 J resol. 55; et part. 2, tra 16,
resol.45.
 432 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
CAP. I. - DE ESSENTIA HU]US SACRAMENTI. - DUB. II. - § I. 433
e in tali occasione peccata virare, debet «dito tantum uno alterove peccato; et Gobat, etc., apud Croix l; ex D. Thoma 2, quez 8 (qui vocat oppositam erroneam),
« eam deserere, nisi velit perire e). - Ita « deinde si superstes maneat, auditis re-
ubi docet: Exz'gz'tur... ad remissionem pec- et Croix 9 cum Arriaga, Dicastillo et aliis
r e Laymann l, card. de Lugo 2. « liquis, iterato absolvi in virtute doloris can' mortaiis... ut... homo actualiter pecca- passim, docet contritionem debere omnino
Non re- e 11°. Non requiritur dolor sensibilis; « praecedentis. Tamburìnìus ».
quiritur do- tum mortale commissun: detestetur. Ratio, procedere ex solo motivo caritatis, nempe
lor sensi tt- e sufficit enim intellectivus: qui, cum sit Hic plures occurrunt Quaestiones ma-
vus. quia non quidem dolor est causa detesta- divinae bonitatis offensae, quatenus haec
e internus ac spiritualis, scrupulosì non gnopere scitu necessariae ad praxim, tum tionis, sed detestatio est causa doloris; et complectitur omnes Dei perfectiones. -
e facile debent angì, quasi sine dolore ac- ad dolorem, tum ad propositum in con- dolor ideo est utilis, quia procedit a pec- Ratio, quia ex Tridentino lO requiritur ut
e cedant ad sacramentum, eo quod nullum fessione requisitum, pertinentes. Unde di- cati detestatione, quae principaliter est contritio sit caritate perfecta, id est infor-
« sentiant. stincte de iis age re oportet. abolitio culpae, cum sit velle non peccasse. mata; objectum autem caritatis (ut com-
Attritio e: 12°. Is qui, nihil cogitans de confes- Dolor et
referenda detestatio Caeterum, ut recte dicunt Frassen a muniter docent doctores, utque diximus
ad s ac r a- - sìone, attritionem elicuit, non referens § 1. - De Quaestionibus circa Dolorern, in contri .. cum Vega b); et Holzmann s, Sporer 5, ac
mentum. tione requi.. Lt'b. I~ n. 24, V. Objectum) est Deus qua-
« eam ad sacramentum, non potest sine runtur. Croix 6 cum Coninck, non dubitandum tenus est infinita bonitas, nempe radix et
« novo dolore ad id accedere; quia pars 434. - Ante omnia oportet advertere Poeniten-
t i a , vìrrus quin in contritione utrumque requiratur, aggregatio omnium perfectionum.
« debet referri ad compartem. Ita Suarez 3, quod poenitentia duplici sensu accipitur; et sa c r a-
mentum, tam dolor quam detestatio, et quod re- 437. - Quaeritur 3°. Quando obl'iget·
e Bonacina 4. - Contrarium tamen vide- nempe ut virtus, et ut sacramentum. - vera in uno alterum exercite contineatur e). praeceptum contritionis?
e tur docere card. de Lugo f): quod non Ut virtus definitur: Virtus tendens t'n de- Qui enim suum detestatur peccatum ne- Per se loquendo, certum est apud ptumPraece- con-
« est improbabile. Tamburinius s. structionem peccati in quantum est Dd cessario. de ipso dolet; et contra, qui de omnes obligare in articulo mortis. - Vide seobligatin
tritionis per
Doler se- e: 13°. Non sufficit ad sacramentum dolor offensa, medio dolore. et satisfactione. -
quens abso- peccato dolet illud necessario detestatur. Salmant. 11 et alios passim. morte.
l u t i on em « qui sequitur absolutionem; immo, secun- Ut sacramentum vero definitur: Sacra- 436. - Quaeritur 2°. Ex quo motioo de- Per accidens vero, communiter dicunt Quando
non suffìcit,
e dum sententiam saltem tutiorem, quam mentum consistens t'n actibus poenitentis, beat elz'ct' actueperfectae contrz'ft'onz's? doctores obligare1°. Quando aliquis esset ~~~~:~s:er
« docet Laymann 6 et Coninck, debet an- et sacerdotis legitime absoiuentis in mo- Perfecta
con triti o Prima sententia, quam tenent plures, in mortali, et deberet sacramenta mini-
e tecedere etiam confessionem (etsi con- dumjudz'cù: probabili·
ter est ex
dicit posse elici ex motivo cujuscumque strarewvel aliquodsacramentum vivorum
e trarium etiam probabiliter doceant Vas- Poenitentia quidem ut Vt'rtus fuit omni Utr'lusque
necessìtas. motivo cu ..
jusvis attri..
attributi divini offensi, justitiae, sapìen- suscipere. Ita Bonacina 12 cum Vasquez,
« quez, Filliuccius, Fagundez, card. de tempore necessaria necessitate medii ad bu ti divini. tiae, misericordiae, etc. Et merito hanc Valentia et Filliuccio; ac Salmant.P cum
e Lugo 7 et Gaspar Hurtadus 8, apud Diana salutem. - In lege autem evangelica, ut probabilem putant Suarez a) et Lugo a). - Palao et' Laymann, etc. communiter. -
« et Escobar "). - Unde poenitentes initio sacramentum, est pariter necessitate me- Ratio, quia ille qui diligit divinam justi- 2°. Quando quis graves pateretur tentatìo-
« ad dolorem excitandi; aut, si post pecca- dii necessaria omnibus lapsis in mortale tiam vel misericordiampropterDeum,jam nes, quas vitare non posse putaret, nisi
« torum narrationem fiat, repetant verbo post Baptismum, saltem in voto, si non Deum diligit, cum misericordia et justi- actum contritionis eliceret. Laymann 14; et
« confessionem, dicendo se dolere de pec- possit suscipi sacramentum in re. . Salmant. rs cum Cano, Palao, Filliuccio,
tia divina sint ipse Deus. Ergo, qui dolet
« catis expositis. Vide Laymann lO. 435. - Quaeritur l°. An contri!z'o con- de peccato ob Dei misericordiam vel ju- Medina, etc. - 3°. Quando quis tenetur
Quid de
eo qui pau-
« 14°. Probabile est, eum qui paulo ante sistas m dolore vel t'n detestazione? stitiam offensam, non jam ex motivo con- elicere actum caritatis erga Deum; tunc
lo ante con- « confessus, iterum confitetur vel eadem AHi dicunt consistere in dolore qui prae- ]uxta a-
fessus est. lios contri- cupiscentiae, sed propter Deum dolet. enim, occurrente memoria peccati, tene-
e: peccata, vel quae exciderant, de qui- supponat detestationem; ut Gonet 13, etc. tio consistir Probabi-
in dolore. lius est ex Secunda vero sententia, communis et tur suum peccatum detestari, ut recte ait
«bus ante (explicite et in particulari) apud Croix 14. - AHivero dicunt consistere solo motivo probabilior, quam tenent Suarez 7, Vas- Holzmann b).
caritatis.
« non doluit, non teneri elicere novum do- in detestatione quam sequitur doloro Et Verius
consistit in
« lorem g). Card. de Lugo Il, Diana 12. - Et haec sententia est satis communis, et ve- detestarto- Gobat, tr, 6, n. 38 et 89•• 1 Lib. 6, parto 2, n. 657. - num. 6.• Vasq., qu. 86, art. 2, dub. 6, num, 7•• Valent.,
ne. • 8 P., qu, 87, art. l, corpo - • Tom. lO, tr, 1, disp. 2, art. 8, in 8 P., disp. 7, qu. 8, punct, 4, asserto 5•. Fill., tr. '6,
e consequenter potest moribundus propter rior videtur cum Suarez IS, Sporer 16, Holz- sect, I, qu, l, concl, 2, v. Petes, - • De Poenit., n. 492.- cap. 8, num. 218. - l i Tr. 6, cap. 1,num. 81•. Palaus,
" periculum instantis mortis absolvì, au- mann 17;ac Navarro a)} Cajetano, Reginaldo, • Parto 8, cap. 2, num. 64. - • Lib, 6, parto 2, num. 657•• tr. 28, Pllnct.8, n. 5•• Laym., lib.6, tr.6, cap. 2, n.4. -
Coninek, disp. 1, n. 10. - , Disp. 4, sect. 2, n. 14. - • Qu. 85, u Loc. cito - .. Loe. cìt., n. 82•. Cano, Re1ect. de Poenit.,
l Lib, 5, tr, 6, cap. 4, n.B et 9. - • Disp. 14, n. 152.- s. d.). - 10 Lib.5, tr.6, cap. 4, num.4, i. f. - 11 Dìsp, 14, art. 2, dub. un., num. 45. - • Lib. 6, part, 2, num, 722•• parto 4, post eone1. 4, ad 4, v. Ad testimonium vero
e Disp, 20, sect, 4, n. 28, v. Secundo est certum, - 4 D~ a num. 24. - 19 Parto 9, tr. 3, resol. 5; parto 3, tr. 4, Arriaga, disp. 6, sect, 8. . Dicast., de Poenit., disp. 2, D. Gregor#. • Palaus, tee, cìt., num. 5.. Fill., ree, cìt.,
Poenit., qu.3, punet. 2, n. 17. - 5 Method. confesso, tib.l, resol. 115 (al. 116); parto 11, tr. 5, resol. 21. - Tambur., num. 112. - lO Sesso 14, de Poenit., cap. 4. - 11 Tract. 6, num. 213.. Joan. :Medina, tr. I, de Poenit., qu. 6, v. Ad
cap. 2, num. 3. - 6 Loc. cit., DUro. 4. - Coninck J disp. 4, Method. Confess., lib. l, cap. 2, § 5. - 18 Clyp., traet. 5, cap. 1, nuro. 34. - 12 De Poenit., qu. 5, sect. 1, punct. 2, primum.
dub. 6. - Vasq ... qu. 92, art. 2, num. 17; et qu. 84, art. 1, de Poenit., di~p. 7, num. 6. - 14 Lib.6, part.2, num.657.
dub. 3, n. 21.• Fili., tr. 7, cap. 6, n. 158.. Fagund., de - 15 Disp. 4, sect. 1, nuro. 4 et 7. - 16 Part. 3, cap. 2,
2° Ecci. praee., lib. 2, cap. 6, n. lO. - 'l' Disp. 14, n. 13. ~ num. 67. - 17 De Poenit., num~ 493. - Cajetan., tomo 1
8 De Poenit., disp. 6, diff. lO. ~ Diana, parto 4, tract. 4, opusc., tr. 4, qu. 1, v. Quoad prt.'mum. - Regin., lib. 5, prie est poenitentia seu poenitudo, et actus de motivo cujuscumque attribuN divz'ni lo-
resol. 193. ~ ~ Tract. 7, exam. 4, num. 96 (edit. Lugduno" num. 1 et 2. poenitendi seu nolendi peccasse•. quuntur, sed de motivoquodpetitur a virtute
b) Andreas Vega,deJustif., Ub.I3,cap.25, quae non sit caritas, v. g. ex motivo justitiae,
prop.IO, contra asserit detestationem absque ut ait Suarez; vel, ut ait Lugo, ex motivoobe·
ullo dolore aut tristitia sufficere ad justifica- dientiae, vel religionis, vel poenitentiae.
e)Ultimum assertum apud auctores citatos resol.21, admittit salurn quandoremanet phy- tionem; quamvis ut plurimum dolor sequatur 437. - a) Salmant., Palaus et Laymann
loc. cit.} non reperitur. sice vel moraliter idem dolor; et idem dicit detestationem. Et ita etiam a Frassen citatur. addunt « ex officio '.
f) Quin etiam Lugo, dz·sp.14} n. 37} post- Lugo de casu quo peccata jam confessa ite- b) Holzmann, de Poenit.} num. 5I8} dicit
e) Etsi auctores citati (Vega excepto) re-
quam retulit opinionemquae requirit ut con· rato confiteris. quirunt utrumquej non tamen omnes expli- in amore Dei super omnia virtualiter in-
tritio ad sacramentum referatur, concludit: 435. - a) Navarrus, Man., cap. I, n. 1 cite ajunt unum in altero exercite contineri. cludi contritionem: «Siquidem amor Dei su·
« Oppositum... videtur verum '. et 2, dicit: «Contritioest poenitudovoluntaria 436. - a) Suarez, disp. 4, sect. 2} n. 13, per omnia est adeo perfectus et eflìcax, ut
g) Quod tamen Diana, parto 11} tr. 5} cum dolore•. Et «quoad suam essentiam pro- V. Majus dubz'um; Lugo, dz'sp. 5,n. 3 et 4, non ex vi illius moveretur homo ad fonnalem
s. ALPH01'lSI, Opera moralia. - Tom. III. 28
 434 LIB. VI. - TRACT. IV. DE: SACRAMENTO POENITENTIAE. CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. - § I. 435
Dubitatur l°. An extra periculum moro confessionis ab Ecclesia praescriptae, quìs- anni: nam Ecclesia hoc tempus solum de- consequendam, nullum in hoc ad est mo-
tis oòliget unquam praeceptum contrùio- que procul dubio tenetur ad poenìten- terminavit ad obligationem confessionis, rale periculum salutis: homo autem quo-
nis, et ejus dilano sit specialepeccatum? dum, saltem semel in anno. Hoc tamen non autem poenitentiae. cumque tempore, sive vitae sive mortis.:
e~~~~~ Prima sententia affirmat :quam tenent Inadver- Non nego tamen quod peccatores, prae-
est per se loquendo. - Sed per accidens, Per acei.. tentia fere non tenetur nisì ad eligenda media salutis
periculum J uenin l, Roncaglia s, Antoine 3; Concina ~ dens, nota- semper ex- sertim rudes, ab hoc peccato dilatae poe-
mortis ju- puto nullo modo excusari a mortali, qui biliter dii- cusat, tuta, non autem tutiora.
cum Cardenas, Witasse et Merbesio; item ferens mor-
xta atìos, existens in mortali, per notabile tempus taliter pec- nitentiae ob inadvertentiam ut plurimum, Utraque sentententia est probabilis. - Utraque
Alensis et Gabriel, apud Salmant." Pro- differret poenitentiam. Tum quia pec- cat. imo fere semper excusari possunt. Sed prima omnino est consulenda; cum probabilis;
prima, con-
batur l° ex illo: Non 'tardes converti ad Recipiens Dubitatur 2°. An qui hz artzcuk: mortis
caret contra praeceptum caritatis erga Po e n i t e n- agatur de summo salutis negotio, cujus sulenda;
Dominum, et ne differas de dz"e in diem: Deum, quod saltem pluries in anno quem- tiam cum susceperit sacramentum Poenitenuae cum
attritione perieulum est irreparabile h). Immo dico Omnino
subz"to enim uemet ira z1lz"us. (Eccli, v.). in articulo attritzone (supposito quod attritio sine ca- sequendain
cumque obstringit (juxta dieta Lz"ò. II, mortis:
esse omnino sequendam ab eo qui esset actuali ar-
Probatur 2" ex praecepto caritatis, quod n. 8.). Tum quia hic insuper peccaret con- ritate praedominante sit sufficiens dìspo- ticulo mor-
in actuali articulo mortis: tune enim quìs- tis.
sine dubio obligat per se saepius in vita; tra caritatem erga seipsum, cum se expo- sitio, juxta dicenda n. 440.), teneatur z'n· que tenetur elicere actum caritatis (ut te-
ergo etiam saepius obligatpraeceptuIIi neret proximo perieulo novarum culpa- super eucere actum contritzonz's? nendum cum Suarez 15, Holzmann 16, et
Juxta a- contritionis. - Secunda vero sententia Juxta a-
lios, Don rum, tentationibus succumbendo: ratio lios, tenetur Prima sententia affirmat. Et hanc te- Sporer 17 cum Marchant, etc.), cui nemo
obligat. negato Et hanc tenent Navarrus 6, Bona- patet ex eo quod docetD, Thomas " (quem insuper ad nent Suarez t, Sanchez 2, Bonacina 3, Con- potest satisfacere, si occurrente memoria
eontritio--
cina 7; item Cajetanus et Durandus, apud sequuntur Gonet et Roncaglia), ubi ait: nem. cina ~, Antoine 5; et Valentia, Filliuceius, peccati, ex eodem caritatis motivo pec-
Palaum 8, qui probabilem putat. Sine gratia justificante, quod dzu maneat etc., apud Salmant. 6 - Ratio, quia ex lege catum non detestetur.
Censeo autem has sententias facile aòsque peccato mortali, esse non potest. caritatis quilibet in artieulo mortis tene- Dubitatur 3°. An z'n dz"eòus festis oò!z'·
s. Docto- posse conciliari. - Per se loquendo, pec-
Juxta Unde et D. Gregorius 19 dixit: Peccatum... tur 'tutiora quaerere remedia, ut ab omni get praeceptum contritioms?
rem, per SI! cator differens poenitentiam extra peri- quod (eitius) poenz'tentza non dz1uit,... suo periculo se liberet aetemae damnationis. Affirmant Marsìlius, Petrus Soto, etc.,
Don o bli ..
gato eulum mortis, probabiliter non eomInittit pondere mox ad alzud trahz't. Iio!:':;~ t";;. Secunda vero sententia negato Et hanc apud Salmant.w; quia observantia festi
speciale peeeatum: eum secunda senten- Quale autem sit hoc notaòile tempus? netur, tenent Lugo 7, Laymann 8, Palaus 9, Ron- ideo instituta est, ut animae sanctifìcen-
tia. Ratìo, quia praecepta affirmativa, ut Valde doctores discrepant. Coneina Quale sit caglia lO, Sporer 11, Holzmann 19, Esco- tur i). - Sed negant communiter Canus,
n Ota bile
docet D. Thomas 9, debent habere tempus putat esse hebdomadam c). Idem videtur tempus. bar 18 j et Salmant. 1~ cum Coninck f}, Be- Domìnìcus Soto, Armilla, Suarez, Vas-
determinatum, in quo debeant impleri j sentire Roncaglia, dicens esse spatium cano, Salas, Fagundez, Turriano et allis quez, Bonacìna, Reginaldus, etc., cum Sal-
nullibi autem constat quale tempus sit multorum dierum. - Sed Salmant. 18; Pa- plurìbus; valdeque probabilem putat Sua- mant.w; quia finis praecepti non cadit sub
determinatum ad huie praecepto contri- laus 1~ cum Laymann; et Elbel 15 eum Lug-o, rez g). - Ratio, quia, posito quod sit mo- praecepto. Vide dieta Lz"ò. III, n. 264.
tionis satisfaciendum. Unde idem S. Doc- Henno d), etc., putant excusari qui satìs- . raliter certa sententia, quod simplex at- Dubitatur 4°. An votum confessionis
tor lO dixit impoenitentiam fìnalem non facit confessioni annuali: et huic opinioni tritio sufficiat in sacramento ad gratiam z'n contrz'tzone deòeat esse explù:zlum?
esse peecatum speciale, his verbis: Im- videtur adhaerere D. Thomas e). Sed ego
1 Disp, 15, sect, 4, D. 18, v. Dico tamen, - SI Decal., Select. disput., part.1, disp. 21, dub, 2. - 10 Loe, cìt., n.18.
poenitentia, non quùJem eo modo quo dù:it non omnino acquiesco: spatium enim anni lib. 1, cap. 9, n. 34. - • De Pcenir., qu, 5, sect. 1, punct.2, - 10 De Virtntib. theol., num. 141.- .. Tr. 2, in Decal.,
permanentzam in peccato usque ad moro satis notabilemihi videtur, ut quis, per n. 5, cnm tr. de Legib., disp. 3, qu, 4, punct. 2, n. 2. - cap. 5, n. 35. - Petr, Marehant, Tribun., tomo 2, tr, 2,
tem..., sic non esset... speciale peccatum, tantum temporis existens in mortali, pos- • De Poenit., Iìb, l, di ss. 1, cap. 8, n. 5. - • De Poenit., tit.4, sect. 1, qu, 2. - Marsil., in 4, qu, 12, art. 1, parto 5,
cap. 1, art. 1, qu, 4, resp. 2. - Valent., in 3 P, disp.7, qu, 8, dub.3•• Petr, Soto, de Poenit., lect.13, v. Additur ultimo. _
sed quaedam peccati cz'rcumstantz'a, etc. sit vitare perìculum in alia facile relabendi. punct. 4, v. Huc aceedit. . Fill.,tr.6, cap. 8, n.l97.·. Tr.6, l i Tr, 6, cap. l, num. 49. - Canus, Relect. de Poenit.,
Id tamen sane intelligendum praeciso prae· Nec valet dicere quod Ecclesia pro om· cap. l, n. 35. - • Disp. 7, n. 263. - • Lib. 5, tr. 6, cap. 2, part.4, conci. 3. - Dom. Soto, in 4, disto 17, qu. 2, art. 6,
cepto positivo: nam, ex praecepto annuae n. 7. - • Tr. 23, punct. 8, n. 3. - IO De Poenit., cap. l, qu. 4. concl.3. - Armil., v. Contritio, n. 2, i. f.• Suar., disp.15,
nibus indistincte deterIninaverit tempus ..., U Parto 3, cap. 2, num. 174. - l i De Poenit., n. 546.- sect. 6, nnm. 11, v~ Verumtamen. - Vasq.; qu. 86, art. 2,
l Instit., de Poenit., qu. 8, cap. 2, concI. 4, qn. 1. -
18 Lib. 14, n. 130. - 14 Loc. cit., n. 39•• Beean., de Sacram., dnb. 6, num. 4 et 5. - Bonae., de Poenit., qn. 5, sect. l,
disto 17, qn. IO, art. 1•• • Tr. 23, pnnct.3, n. 9. - • In 4,
• De Poenit., cap. 1, qn.3, resp. 2. - • De Poenit., cap. 1, cap. 85, qu. 7, n. 8... Salas) in t-m. 2ae , tre 8, sect. lO, D.98... punct. 2, num. 7. - Regin., lib. 5, nnm. 22•• 18 Tract. 6,
disto 17, qu. 8, art. 1, quaestinnc. 4, sol. 4. - lO 2- 2", qu. 14,
art. l, qu. 4. - • De Sacr. Poenit., lib. l, diss. 1, cap. 7. Fagund., de 2° praec. Eccl., lib. 2, cap. 4, n. 18. • Tu",.., cap. 1, num. 49.
art. 2, corpo - lll A 240, qu. 109, art. S, corpo - Gonel, Clyp.,
a n. 5.. Carden., diss. 6, cap. 3, art. 2, Il n. 52. - Witasse, de Poenit., disp.7, art. 5, n. 117.- Roneaglia, de Poenit.,
de Poenit., qu. 3, art. 2, asserto 4... Merbes.~ de Poenit., cap. 1, qu.3, resp; 2. - 18 Moral., lib.25, cap. 9, num.22;
qn. 12, v. Primum tempus, i. f. - Alens., part.4, qu.17, ap. Migne, Patrol. lat., tomo 76, col. 334. - Concina, de
membr.2, art. 2, § 2, Resol. - Gabr. Biel, in 4. disto 14, Poenit., lib. 1, diss. 1, cap. 7, n. 6. - Roncaglia~ loc. cit" cum praecipue in· periculo mortis existit, aut auctoribus citatis pro secunda sententia; ut
qu.3, art. 3, dub. 2... Ii Tr. 6, cap. 1, n. 46. - 6 Man., cap. l, resp. 2. - lO Tr. 6, cap. 1, n. 54 et 55. - lO Tr. 23, pnnct. 8, in aliquo articulo, in quo sine peccati remis· Laymann, qui dicit valde suspectam esse at-
n. 27. - '1 Qu.5, sect.l, punct.2, D. 5, v. Dix; in.- CajetanO) n. lO.• Laym., lib. 5, tr. 6, cap. 2, n. 6. - .. Confero 3, sione peccatum oporteat eum incurrere '. tritionem, nisi homo conetur elicere contri·
Sum., v. Contritfo, § Tempus autem . . Durand., in 4, de Contrit., n. 54. - Lugo, de Poenit., diSp. 7, n. 243. f} Coninck, qui hic citatur a Salmant. (ex tionem; quod et Salmant. ajunt etiam n.45.
cardinali de Lugo tamen, disp. 7, n. 262),op- Quin etiam Palaus et Sporer tenent secundam
positam sententiam tenet, disp. 3, n. 5 et 6, sententiam speculative tantum; sed c regulari·
detestationem peccatorum, si id menti occur- tiam differret ultra quatuoraut quinque meno quaescilicetdicitteneri ad contritionem;nihilo- ter., ait Palaus, c existimo te obligatum esse
reret.. . ses a commisso peccato.. Et in resp. ad minus refellit argumenta quibus alli eam pro- contritionem procurare ut saltem attritionem
c) Haec opinio c mihi videtur nimis l'i· oòj. l, negat sequi non. teneri saepius ad bant, et concludit: c Ex quibus satis probabili- attingas •. - Et Sporer, parto 3, cap.2, n.175:
gida " ait S. Doctor in Horn. Apost., tr. 16, contritionem quam ad c6rifessionem. ter concluditur talem, quantum potest, debere c Hancsentelltiam [quae obligat ad contritio-
n.IO. . e) S. Thomas, in 4,.dist.17, qu. 3, art. 1,
eniti ad doloremomninoperfectumsivecontri- nem]... tamquam practice tutiorem in praxi
d) Henno, quidquid dicat Elbel, huie opi- quaestiunc.4, sol. 4; dicit hominem teneri tionem, ut saltem attritionem certo obtineat •. omnino sequendam, consulendam, et a confes-
nioni adversatur, scribens de Poenit., dz"sp.4, ad propositum confitendi quoties tenetur ad g) Suarez, loc. dt., n.17, priorem senten· sariis apud moribundospracticandamcenseo•.
qu. 5, concl. 3: c Non videtur excusandus a contritionem, quia huie est annexum c sci- tiam valde probabilem appellat. i) Marsilius sententiam hanc ut mitiorem
peccato gravi qui contritionem seu poeniten- !icet quando peccata 1l1emoriae occ~nt, h) Et ita etiam videntur tenere plures ex agnoscit; Petrus de Soto,ut tutiorem.
 436 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIA~.
Peccati Certum est ex Tridentino 1 peccata non
remissio re-
q u i r i t vo- remitti nisi ex voto sacramenti Poenì-
tum sacra..
tentiae.
menti.
Dubium est an hoc votum explicite sit
habendum.
Juxta a- Affirmant Canus j) et Tournely 2; quia
lias, votum
requiri - illa quae de necessitate medii sunt neces-
tur explici..
tum. saria, explicite proponenda sunt ab eis
quibus lex jam est manifestata. - Ne-
Probabi- gant vero communiter et probabilius Bo-
lius sufficit
Implìcìeum, nacina 3, Gonet 4; et Salmant. 5 cum Scoto lo),
Suarez, Soto, Navarro, Alensi lo), Adriano,
Filliuccio, Medina lo) et aliis. Ratio la, quia
ex ipso Tridentino habetur, votum hoc
includi in contritione; tìum ibi sic dicitur:
ReconciliatùJnem (quae per contritionem
perfectam obtinetur) zpsz'contrùioni, sine
sacramenti voto, quod t"n tIla t"ncludt"tur,
non esse adscrièenàam. Quod in alio in-
cluditur, implicitum est, non explicitum.
Ratio 2", quia illi qui habet notitiam con-
fessionis, non est necesse ut dum conte-
1 Sesso 14, de Poenit., cap. 4. - • Prae1ect. de Poenit.,
qu. 4, art. 4. - • De Poenit., qu. 2, punct, S, num. 8. -
• C1yp., tr. 5, de Poenit., disp, 1, n. 83. - • Tr. 6, cap. 2,
n.2S •. Suar., disp. 17, sect. S, n.9, v. Contraria. - Sotus,
in 4, disto 14, qu. l, art. 5, v. Quoàsi• • Navar., Man.,
cap. 1, n. 11•• Adrian., in 4, de Sacram. Confess., qu. l,
v. Restat nune... ad 2. - Fill., tr, 6, cap. 2, num. 49. -
Trid., Ioc, cito - Sotus, in 4, disto 17, qu, 2, artic, 3,
conci. 3 et inferius. - Canus, Relect. de Poenit., parto S,
j) Canus, Relect. de Poenit., parto 5,
conci. 3, videtur utique favere huic opinioni;
non tamen eamdem absolute tuetur.
lo) Alensis, parto 4, qu. 18, membro 2,
art. l, v. Ad hoc quod objicitur: quod si con-
trz'tus, negat votum confessionis debere esse
explicitum, «si vehementia doloris sit causa,
vel quia subito sit praeventus ».Secus vero, si
non cogitet de confessione propter negligen-
tiam vel occupationem circa alia. - Scotus
autem et Joan.Medina hic exVasquez allegan-
tur, de Poenit., qu. 86, art. 2, dub. 1, qui eos
citat pro sententia docentealiquem quandoque
justificari solo dilectionis actu, absque poeni-
tentia et dolore formali, casu nempe quo me-
moriae peccata non occurrant. Et ita revera
tenent Scotus, in 4, disto 14, qu. 1, art. 3,
V. Ex his ad solu#onem (n. 17),. et Medina,
Cod. de Poenit., tr. l, qu. 2, V. Quarto ar-
guz'tur et seq.,. qu. 5, V. Nec etiam videtur'
et qu. 7, V. Corollarie sequz'tur. ' - Croi%, lib. 6, l'art. 2, num. 787. - ' DeSacr. Poenit.,
438. - a) Silvius, Suppl., qu. 2, art. 6,
conci. 1 et 3, tenet secundam sententiam. Li-
cet enim conci. 1 scribat: «Adjustificationem
regulariter et per se non sufficit contritio de
universis peccatis generatim et confuse, sed
ritur confessionis recordetur, sed sufficit .
ut illam non excludat; ergo ad contrìtìo-
nem non est essentiale ad remissionem
peccati quod votum confessionis sit ex-
plicitum.
438. - Quaeritur 4°. An ad consequen-
dam justijìcatt'onem requt"rantztr ad szn-
gula peccata sznguli actus doloris?
Affirmant Silvius a), et Angles b) apud
Busenbaum (ut supra n. 433, ad 5.). -
Alli autem, ut Sotus, Canus et Medina,
apud Suarez 6, dixerunt saltem requiri
unum actum doloris, qui detestetur omnia
peccata distincte cognita.
Verum omnino tenendum oppositum Suffieit
unus actus
cum sententia communi, quam tradunt doloris de
Suarez 7, Laymann 8, Concina C), jue- omnibus
peccatis.
nin d), Cajetanus 9, Holzmann lO, Sporer 11,
Croix 19; et Elbel " cum Scoto, Mastrio et
aliis passim. Omnes hi docent, non esse
quidem opus adhibere ad singula peccata
singulos actus doloris (quod Cajetanus
§ Ultimum vero, conci. I et S. - Joan. Medina, tr. 1, de
Poenit., qu, S, v. Noto tamen. - • Disp.4, sect, 6, n. 4. -
, Loc, cit., n. 7 et seqq, - • Lib, 5, tr. 6, cap. 4, num. S.
- ' In 1alll. 2*e, qu. 118, art. 5, ad S; et in S P. t qu. ff7,art. 1,
ad 1 dl1b.- I. De Poenit., num, 499. - 11 Parto S, cap. 2,
n. 89 et seqq, - IO Lib, 6, parto 2, n, 7S7. - 19 Confero S,
de Contrit., n. 79. : Scot., in 4, disto 15, qu. l, § Ex hoc
patet (n. 9). - Mastr., Theol. mor., disp, 21, num. 35. -
Cajetan., in 3 P., qu. 87, art. 1, ad 1 dub,
requiritur specialis et distincta singulorum
peccatorum,tam quoad numerum quam quoad
speciem; ita scilicet ut singula recggitari de-
beant, et de illis sic recogitatis formari una
contritio ».At conci. 3, mentem suam explicat
dicens: «Quamvis salubre consilium sit de
singulis saltem speciebus peccatorum distin-
ctos dolores concipere, non est tamen id ne-
cessarium; sed satisest.ut, postquam peccator
omnia et singula peccata sua juxta eorum
species et numerum, quoad potest, collegerit,
unam contritionem concipiat, quae feratur
super OInnia sigillatim recogitata».
b) DeAngles vide supra notam c, ad n. 433.
c) Concina, de Poenz't.,lz"b.l, diss.l, cap. 9,
n. 7, scribit: «Contritio debet esse universalis,
seu ad omnia peccata quae post maturum exa-
men memoriae occurrunt se extendere debet.
Et generatim de omnibus, etiam de iis quae,
aut per oblivionem memoriae non occurrunt,
aut per ignorantiam non cognoscuntur». Et
citat Catechismum Romanum, ut ipse S. AI-
phonsus.
d) Juenin, CommentodeSacr.Poenit.,qu.4,
cap. 2, art. 4, conel. 2, potius adhaeret se-
cundae sententiae.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. - § I.
dicit fore ridìculum), nec nequiri ut dolor
referatur ad peccata distincte recogitata;
sed sùfficere de omnibus universaliter poe-
nitere. - Et hanc sententiam D. Thomas
(licet alibi contrarium, ut infra dicemus,
videatur indicare), tamen in Op. de Veri-
tate l expresse docet, sic dicens: Omnt"a
pèccata conveniunt zn auersione a Deo,
ratione cujusgratt"am impedt"unt; unde
ad justijìcattonem non requzrt"tur quod zn
zpsoiustt'ficationt"s nz:omentoalt"qut"s de pec-
catt"s singulis cog~et;'sed suffict"t quod co-
gitet de hoc quod per culpam suam est
aversus a Deo. Recogita#o autem stngu·
lorum peccatorum debet vel praecedere
vel saltem sequz' jUstijicattonem. Inte1lige
in ordine ad justificationem e); ut recte
explicant Suarez, Croix et alli. - Idem
docuit Catechismus Romanus 2, ubi, quam-
vis antecedenter hortetur ut peccator sua
crimina sìngulatìm detestetur, tamen ìbì-
dem sic subdit: Is ent"1n (Deus), cum no-
strae salu#s cupidz'ssz"mus sz't, nullam
moram ad trtouendam nobt's veniam t"n-
terpom't, sed peccatorem paterna cart"tate
complectt'tur, simul atque me se collegert"t,
et untverse peccata sua detestatu$; quae
deinde alto tempore (st' facultas erit) szn-
gula tn memoriam reducere (id est ad,
confitendum) al: detestari zn ant"mohabeat,
ad Domznum se conoerterit.
Probatur Haec sententia probatur l°. Ex illo:
haec se n-
tentia. Impietas impti' non nocebt't ei, zn quacum·
que dze conversus fuert"t (Ezech. XXXIII).
- Unde dixit S. Leo 8: Apud... (Deum)
nullas patt'tur veniae moras vera conver-
szo. Et S. Joannes Chrysostomus 4: Deum
quantulamcumque, quamlibet brevi temo
pore gestam, poenitentiam non respuere.
Probatur 2". Rationibus. Ratzo prt"ma
est illa quam supra affert D. Thomas,
nempe: cum peccata consistant in aver·
sione a Deo, sufficit ad gratiam recupe-
randam ut peccator per unum contritionis
actum convertatur ad Deum; si enim pec·
cator per primam conversionem gratiam
1 Qu. 28, art. 5, ad 4. - Su<w., disp. 4, sect. 6, n. 14.
n. 30. - • Epist. 108, ad Theodorum, cap. 4; ap. Migne,
Patro1. lat., tom. 54, col. 1013. - • Ad Theodor. lapsum,
e) Potius quam: In ordine ad justijìca-
tionem, dicendum est: In ordine ad con/es-
437
non recuperaret, sequeretur quod eodem
tempore ipse esset conversus et aver-
sus. Praeterea, cum peccator per primum
actum se convertit ad Deum, nihil ei ob-
stat quin veniam saltem illius peccati con-
sequatur: peccata autem mortalia ne-
queunt remitti unum sine alio; un de ne-
cesse est ut ad primum actum una simul
omnia remittantur. - RattO secunda, Quia
magnis peccatoribus, qui habitualiter per
multum temporis versati fuissent in pec-
catis, impossibile esset statim converti ad
Deum; cum impossibile sit brevissimo
tempore singula peccata detestari aut sin-
gula in memoriam revocare. Sed oppo-
. situm constat ex Scripturis: nam plures
peccatores, etsi multis peccatis gravati, ta-
men subito justificati fuerunt; ita accidit
Magdalenae, Latroni, Paulo, et praesertim
Davidi, cui statim ac dixit: Peccavi Do-
mtno,respondit propheta: Dominus quoque
transtu1t'tpeccatum tuum. (II. Reg. XII, 13).
- Ratto tertia. Quia alias quisque a pec-
catis occultis non posset per dolorem uni-
versalem mundari; sed Tridentinum 5 do-
cet oppositum, dicens: Relt"qua aùtem
peccata quae dz'ligenter cogt'tan# non oc-
currunt, t"n. umversum eadem confessione
z'uclusa esse intelliguntur, pro quz'bus ji-
delt'ter cum propheta dt'cz"mus: Ab occaitis
meis munda me,Domine.Si ergo dolor uni-
versalis .valet delere peccata occulta, cur
non delebit etiam peccata non singulatim
detestata? - Ratto quarta et intrinseca
est: quia (ut bene docet Pater Suarez) cum
quis dolet de suis criminibus ex motivo
universali, quod pugnat cum omni peccato,
tunc virtuaIiter peccata sua singula dete-
staturj actus enim i11e doloris ad omnia
et singula se extendit. Et haec ratio est
ejusdem D. Thomae 6, ubi dicit: In z'llo
contrz'tzont"s motu subt'taneo, quamvt's non
actualiter dis#nctzo... t"nvent"rz' possit: ta-
men znvent"tur... secundum quod sùzgula
peccata ordznem. habent ad mud, de quo zn
zUa contrz"tzone generalt'contrz'to dolendum
lib. 1, num. 6; cfr. Migne, Patrol. graeco-Iat., tomo 47,
col. 284.- • Sess. 14, de Poenit., cap. 5. - Suar., disp.4,
sect. 6, num. 9. - • In 4, disto 17, qu. 2, artie. 3, sol. 3,
ad 2.
sionem, uti explicant auctores citati,et sensus
postulare videtur.
 438 LlB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
occurrit, sdlicet offensa Dei. Unde addit
quod sicut qui aliquam communitatem
diligit, virtute singulos diligit; ìta qui dolet
de omnibus peccatis, de singulis dolet.
Nec obstat illud quod dicit D. Thomas l,
ubi quaerens utrum peccatum veniale
possit remitti sine poenitentia, respondet:
Exigitur autem ad remisszonem peccati
mortatis perfectior poenitentia, ut sctucer
homo actuaùter peccatum mortale com-
missum detestetur quantum in t'pSO est,
ut sdlù:et dt7t'gen#am adhtòeat ad reme-
morandum st'ngula peccata mortalia, ut
singuta detestetur. Etenim sapienter Ca-
jetanus explicat eo loco, quomodo intel-
ligendus sit S. Doctor: Hoc potest, inquit,
duplù:z"ter tiztelligi: vel quod... quot fue-
runt peccata} tot oporteat esse detestatio-
nes...} et hoc est ridt"culum asserere..,,·vel
quod quodlz"bet peccatum terminet detesta-
tionem..., et hz"c est sensus Htterae/ ita quod
siout in confessione, dum peccator diez"t,
peccaoi mz7Hes in fornicatione, iste unt"cus
confessionis actus terminatur actualt'ter
ad szngulas mt7lefornicationum ,-ita quoad
actus interiores, dum peccatori dz"splz"Cent
mz'lle fornicationes, actualiter detestatur
singulas z7lo uno et eodem actu. .- Illud
autem quod dicit D. Thomas: Diligen-
tiam adhibeat ad rememorandum sz'ngula
peccata mortaiia, ut smguk: detestetur,
necessario intelligi debet de rememora-
tione necessaria ad confessionem j nam
non bene detestaretur peccata, qui illo-
rum sigillatim non curaret reminisci ut
ea confiteretur. Id enim patet ex alio
textu ejusdem S. Doctoris supra allato,
ubi, loquens de remissione peccatorum
extra sacramentum, dicit: Recogz"tatz'o
autem szngulorum... debet vel praecedere
3 P., qu. 87, art. 1, corpo - Cajetan., in dict. Ire.
1 - Trltient., sesso 6, de ]usti1ic., cap. 6. - , Disp. 3, de
- De Poenit., d~. 1, cap. 9, nume 7, i. f. - 8 Method.
Il
Confesso, lib. 1, cap. l, D. 5. - .. De Poenit., disse 3, cap. 1,
num. 14. - • Loc. cit., cap. 2, § 4, n. 29 et SO. - • Is est
Gasp. Hurtaà., de Poenit., disp. 6, dilf. 8, v. Addimus•..
439. - a) Torres seu Turrianus, in 2 a m
2 ae , disp. 25} dub. 2,loquitur de justificatione
in universum, pro qua ait requiri aliquem
actum fidei, nec satis esse fidem implicitam.
- Et idem noto etiam in contraria sententia,
scilicet sermonem esse de justificatione in uni-
versum apud Bonacina, Azor et Malderum.
- Praeterea, Bonacina loquitur de .solo actu
vel saltem sequz' justtficattonem. Si igi-
tur recogitatio singulorum peccatorum
potest sequi justificationem, consequen-
ter non est necessaria ad ipsorum remìs-
sionem; sed tantum ad confessionem, in
qua singulatim cum detestatione peccata
explicari debent.
Caeterum, bene advertit Pater Con- Expe<lit
cina 2 consultum esse peccatorum defor- deformi-
mitatem meditari, ut facilius detestatio- :~~eJ'iti:
rì,
nem concipiamus: exceptis tamen pecca-
tis luxuriae, ut omnes admonent, ne eorum
foetor maleficus animam ìnfìcìat, - Dicit
autem Tamburinius 3 non esse inculcan-
dum peccatori, ut specialiter doleat de
peccato cui magis adhaeret, ne ex indu-
ctione ad illud magis detestandum, poe-
nitentem periculo exponat ad illi magis
adhaerendum. Sed merito ait Concina 4
hanc doctrinam non esse sanam; quia poe-
nitens qui majori passione afficitur erga
aliquod peccatum, nisi inducatur ad spe-
cialem illius detestationem, remanente
affectus radice, de facili ad vomìtum
redibit.
489. - Quaerìtur 5°. An ad consequen-
dam gra#am zn sacramento Poenitentiae,
praeter dolorem requzrantur etz'am explz~
cite actus fidez et spei?
Affirmant Concina 5, Hurtadus 6, et Tor- ]uxta a-
Iios, requì-
res a) et alli;' quia ex Tridentino pecca- runtur e ..
tiam expli·
tores se parant ad justificationem, creden- ci.te
actus
tes vera esse quae dz'vinz"tus revelata et fidei et speì,
promissa sunt...,fidentes Deum szoi pro-
pter Chrz'stum propz"tium fore. - Negant Juxta a-
vero Bonacina 7, Azor 8; et Escobar 9 cum lios, nonre"·
quiruntur
explicite.
Filliuccio et Maldero; quia (ut dicunt)
nulla sufficienti ratione probatur actus
fidei et spei in confessione explicite re·
quiri. - At ipse Escobar b) et Lugo b)
10praec. Decal., qu. 2, punct. 2, nume 9. - 8 Parto 1,
lib. 8, cap. 7, qu. 6. - • Lib. 14, num. 103. - Fill.,
tr. 22, cap. 8, num.255. - Malder., de Fide, qu. 2, art. 7,
v. $extc.
fidei, sicut et Malderus et Azor; hic ultimus
tamen dicit actum poenitentiae conjunctum
esse cum actu spei. - Filliuccius denique de
solo actu spei loquitur.
b) Nescio ubinam Escobar et Lugo id di-
canti sed Escobar, lib.14, n.l0S, scribitpecca-
torem accedere ad Poenitentiae sacramentum
«cum actu expresso contritionis; ergo etiam
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. - § I.
Conciliano recte dicunt (has sententias optime con-
tur opinio.
nes, ciliando) quod, cum quis accedit ad con-
fessionem vere poenitens, necessario elicit
explicite (non jam reflexe, sed quidem
exercite) actus fidei et spei. Cum enim ac-
cedit ad recipiendam remissionem suo-
rum peccatorum, procul dubio explicite
etiam credit virtute sacramenti illa sibi
remittenda j et explicite sperat per sacra-
mentum Deum remissurum sibi peccata
propter merita Christi.
440. - Quaeritur 6°. An ad rite susa-
ptèndum sacramentum Poenz"tenft'ae requi-
ratur contritto ; vel an suffidat attrùio?
Attritio - Certum et commune est apud DD., non
satis est in
sacrame n- requiri contritionem perfectam, sed suffi-
to,
cere attritionem.
Quaestio magna est: An suffidat at-
trz"tto, stne amore inchoato qui oriatur ex
caritate praedomznante,quamvz"s remissa?
]uxta a-
lios, Don
Prima sententia negat; et hanc tenent
sufticit sine
amore carì-
]uenin l, Merbesius 2, Morinus a, Habert 4,
tatis in .. Antoine 5 et Concina 6 cum aliis, - Ra-
choato.
tiones hujus sententiae patebunt ex obje-
ctionibus ad secundam sententiam, quam
sequimur.
Fere com- Secunda sententia fere communis af-
muniter af·
firmatur
suffìcere,
firmato Et hanc tenent Canus 7, Gonet 8,
Petrocorensis 9 (qui asserit illustriores ex
antiquis theologis huic adhaesisse), Tour-
nely l0, Frassen 11, Wigandt 12; Cabassu-
tius la cum Valentia, Viguerio, Toleto et
Navarro; Suarez 14, Laymann 15, Abelly 16
(cum communi, ut ait), Lugo 17 (qui dicit
• Instit., de Poenit., qu. 3, cap. 4, art, 2, § 1 et 2. -
• De Poenit., qu. lO, consect. 2 et S. - 3 De DiscipL in
admin. S. Poenit., lib. 8, cap. 4. - • De Poenit., cap. 8,
§ 4. - • De Poenit., cap. 1, art. 1, qu. 6, resp. 2. - • De
Poenit.,diss. 2, Praeloq., n. 1; cfr. cap. 7, § 2 et seqq.;
et cap. 8, n. 2 et § seqq. - , ReIect. de Poenit., parto 6,
v. Deintie eliam. - • Man., .tr. 5, cap. 4, § 4. - ' De
Poenit., cap. 5, qu. 2 et 3. - .. Praelect. de Poenit., qu. S,
art. 3, concl. 1 et 2. - u Tom. lO, tr. 1, disp. 2, art. 3,
sect. 1, qu. 4, conci. 3. - ,. Tr. 13, n. 45, resp. 4 et 5. -
•• Theor. et Prax. juns, lib. 3, cap. 9, num. 6 et seqq. -
Valent., in 3 P., disp.7, qu.81 punct. 2, v. Mihi prÌ:1'ltum,
et v. Si igitur ex; cfr. punct.l. - Viguer., Instit., cap. 16,
§ 4, vero lO. - Talet., lib. 3. cap. 4, num. 4; cfr. cap. lO,
cum actu fidei et spei implicito accedit in
ilIo actu expresso contritionis contento ».
Et hoc satis esse ait, ut sacramentum «non
.solum sit validum, sed etiam formatum ac
fructuosum•. Et n.l03: «Certe, inquit,quando
tenetur quis gratiam amissam recuperare,
tenetur actum fidei et spei explicitum vel im-
439
contrariam post Tridentinum non esse
amplius probabilem), Palaus 18, Bonacina 19,
Anacletus 20, Holzmann 21 (qui vocat mora-
liter certam), Roncaglia 22, Elbel 23, Sal.
mant.s-, Viva 25 et Croix 26 cum aliis innu-
meris. Hi dicunt sufficere attritionem, quae
oriaturex motivo honesto et supernaturali:
nempe ex metu gehennae aut amissionis
aeternae beatitudinis, aut ex considera-
tione turpitudinis peccati lumine fidei co-
gnitae, non sine tamen aliquo initiali Dei
amore, absque eo quod sit praedominans.-
Huic sententiae aperte favet D. Thomas 27,
ubì, postquam dixit quod per solam contrì-
tionem dìmìttitur peccatum antequam ab-
solvatur,addit: Qua1zdoqueconttngz"tquod
aliquz~ non perfecte contriti, vzrtute eta-
vium gratiam contrt"tz'onz"s consequuntur.
Distinguit ergo S. Doctor, prout pariter
distinguit Tridentinum (ut mox videbi-
mus), inter contritionem perfectam, quae
extra sacramentum justificat; et impero
fectam, quae justificatin sacramento: et
haec non alia quidem debet intelligi quam
attrz"tt'o} sicut intelligitur et appellatur a
Tridentino.
Probatur 1°. Ex eodem Tridentino 28, ex Probatur
Tridenti·
ubi sic dicitur: Docet praeterea, etsi con- no.
trt"tz'onem hanc alt'quando carz"tate perfe-
ctam esse contzngat, hominemque Deo re-
concitiare priusquam hoc sacramentum
actu susctpiatur: z'psam niht70mznus re-
concz7iationem t'psi contrift'oni, sine sacra-
menU' voto, quod t'n t7la inciudt"tur, non
D.
14
5, v. Tertius casus. . Navar., Man., cap. 1, n. 85. -
Disp. 5, sect. 1 et 2; disp. 15, seet•.4, n. 13; disp. 20,
sect. 1, n. lO et seqq. - lO Lib. 5, tr. 6, cap. 2, num. 2;
cfr. cap. 1, n. 9. - lO De Poenit., sect. lO, n. 2, 6 et 7.-
" Disp. 7, num. 273; cfr. disp. 5, num. ISO et seqq. usque
ad 143. - lO Tr. 23, punct. 7, n. I et 2. - ,. Disp. 5, de
Poenit•• qu. 5, sect. 1, punct. 3, n. 3, 4 et 11. - '" Tr.14,
disto 6, n. 41, 42 et 47. - 91 De Poenit., n. 535 et 537. -
ft De Contrit., cap. 2, qu. 1 j cfr. cap. 1, qu. 1, resp. 2.
- Sl8 Confero 3, de Contrit.. n. 60; cfr. n. 58. - lU Tr. 6,
cap. 1" num. 22; cfr. n., 16 et 17. - 26 De Poenit., qu.3,
art. 2, n. 7; cfr. n. 1 et seqq. - .. Lib. 6, parto 2, n. 873
et seqq. - " Quodlib. 4, art. lO, corpo - .. Sesso 14, de
Poenit., cap. 4.
plicitum habere. Quippe actus poenitentiae ad
divinam gratiam recipiendam necessarius est
conjunctuscum actu spei quo peccator veniam
sperat: at spes non est sine fide. Porro actum
fidei et spei non est necessarium expresse
elici, quia praecedens non retractatus, habi·
tualiter persistere censetur».
 440 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
esse adscribendam. lllam vero contriti0-
nem imperfectam quae attritio dicitur, quo-
niam vel ex turpitudint:<; peccati conside-
ratione, vel ex gehennae et poenarum metu
communz'ter condpz'tur, si voluntatem pec-
candi exciudat cum spe veniae: declarat
non solum non facere hominem hypo·
critam et magis peccatorem,verum e#am
donum Dei esse et Spz"rt'tus S. z'mpulsum,
non adhuc quidem zizhabt'tantz's, sed tantum
mouentis, quo poenitens adjutus, viam sz'M
ad justt'tiam parato Et quamvz's sme sa-
cramento Poenitentiae per se ad justifi·
cationem perducere peccatorem nequeat,
tamen eum ad De:'gratiam zn sacramento
Poenitentiae z'mpetrandam dz'sponz't.
Objectio. Objiciunt adversarii quod concilium
(ut refert card. Pallavicini) post magnam
disceptationem delevit verbum suJficz't,
antea in decreto positum, et substituit
verbum dz'sponz't. Ideodicunt attritionem
sine caritate disponere quidem, sed non
sufficere ad gratiam in sacramento suscì-
piendam.
Responde-
~etex.
Sed respondetur .
primo cum Gonet a) 1
~l~~a tu.r quod illud dz'sponz't idem significat ac sul-
ì-
n.im. e n t ficit. Nam ea dispositio non potest intel-
ligi de dispositione remota; curo attritio
etiam sine sacramento, quatenus est Dei
donum, remote quidem disponat ad gra·
tiam (sicut disposuit Ninivitas ad impe-
trandam remissionem poenae, ut dicit con-
cilium): ergo necessario intelligenda est
de dispositione proxima ad gratiam in sa-
cramento recipiendam. Et hoc patet, ut
recte advertit auctor theologiae pro usu
seminarii Petrocorensis I, ex illis verbis
ut supra: Et quamvis sme sacramento
per se ad justificaHonem perducere ne-
queat, etc. Ergo cum sacramento bene
perducit: alias, si concilium intellexisset
de sola dispositione remota, incongruen-
ter et inepte protulisset quod attritio,
quamvis sine sacramento nequeat justì-
ficare, tamen cum sacramento ad justì- . .
ficandum disponit; sed potius dicere de·
buisset quod attritio, licet sine sacramento
non disponat ad gratiam impetrandam,
Pal1a1Jic., Histor. concil. Trid., lib. 12, cap; lO, n. 26
et 32. - 1 De Poenit., cap. 5. qu.2, V. Horum doctrinam,
440. - a) Gonet, Man., tr.5, cap. 4, § 4,
aperte hoc significat, cum dicìt attritionem
disponit tamen cum sacramento. Verum
patet Tridentinum hic loqui de dìsposì-
tione proxima, dum distinguit duplicem
dispositionem ad gratiam recipiendam:
unam extra sacramentum, quae est con-
tritio perfecta, et de qua prius meminit;
et aliam in sacramento, quae est attrìtio,
et de qua posterius loquitur. Si ergo con-
cilium assignat contritionem perfectam ut
proximam dispositionem ad gratiae con-
secutionem extra sacramentum, pariter
assignat hic attritionem pro dispositione
proxima ad gratiam in sacramento obtì-
nendam. - Praeterea, concilium distino
guit inter attritionem extra sacramentum,
et hanc dicit esse donum Spiritus Sancti
viamque parare ad justitiam, ac conse-
quenter esse dispositionem remotam ad
gratiam (sicut est quivisactus bonus), licet
non sufficiat ad justificationem; et inter
attritionem intra sacramentum, et hanc
vocat dispositionem ad gratiam in sacra-
mento recipiendam: ergo hanc supponit
dispositionem proximam, alias inutiliter
distinxisset. Praeterea, contritionem, quae
est animi dolor ac detestatio de peccato
commisso, Tridentinum dicit esse mate-
riam vel quasi materiam hujus sacra-
menti. Deinde, licet hanc contritionem in
perfectam et imperfectam dividat; atta-
men cum utrique competat contrìtionis
definitio, et utramque ut materia,m assi-
gnet, sequitur quod etiam contritìo imper-
fecta proxime disponat ad gratiam conse-
quendam.
Id confirmatur patenter ab eodem con-
cilio, ubi post relata verba statim subdì-
tur: Quamobrem falso quidam calumnz'an·
tur cathoiicos scriptores.quasi tradùierznt,
sacramentum Poenitentiae absque bono
motu suscz'pientziem gratiam conferre.-
Nequaquam autem haeretici calumniaban-
tur scriptores catholicos illos qui dicebant
sacramentum Poenitentiae gratiam con-
ferre contritis; sed eos tantum qui dice-
bant conferre attritis, eo quod ajebant
hos poenitentes non carère bono motu
ac sufficienti dispositione ad gratiam in
et V. Videant qui hoc opponunt. - 7Hdent., sesso 14. de
Poenitentia, cap. 4.
sufficere, et addit Trident. idem videri seno
tire, cìtans postea textum Trid. relatum.
CAP. I. - DE BSSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. - § I. 441
sacramento impetrandam. Sic enim Lu- Pontifex, dicendo sententiam negantem
therus loquebatur (apud Frassen l): Tri- dilectionis necessitatem in attritione esse
stz'tz'a ob foedt'tatem peccatorum, amis- communiorem inter scholasticos, videtur
sz'onem aeternae beatitudtnz's, etc., facz't (ut apposite advertit Pater Viva 8) quod
hypocrz'tam, imo magis peccatorem; et non solum illam toleravit, sed etiam quo-
tales indi'gnè absolvuntur. Et deinde ibi- dammodo approbavit, saltem magnum
dem improbabat eos q1,f,ivocant attri'tionem pondus ipsi utique tribuìt. Cum enim age-
hanc proxime dtsponentem ad contritio- retur de sententia quae pertinet ad valo-
nem. Verum sancta synodus declarat rem sacramenti, et testetur Alexander
falso his scriptoribus ab haereticis calum- scholasticos eam communius excepisse;
niam inferri: ergo horum sententiam con- consequenter testatur in scholis ipsam
cilium consequenter, aperte ab illorum communius haberi pro moraliter certa;
calumniis vindicando, approbavit. - Hinc neminem enim latet in materia sacramen-
testatur noster SS. Papa Benedictus XIV 2, torum illicitum esse sequi opinionem quae
post Tridentinum omnes scholas nostram non sit vel tutior vel moraliter certa. Sal-
Haecsen- sententiam plausu excepisse. Quapropter, tem Pontifex, si aliter intendisset, id sìm-
tentia est
moraliter non immerito Cardenas, Salmant., Viva; pliciter asserendo, magnam dedisset ano
certa.
et Croix cum Tanner, Coninck, Praepo- sam errandi in re tam gravi et ad praxim
sito, Prado, Salas b), Suarez, Lessio, Ray- spectante, prout est materia proxima hujus
naud, Palao, Sporer, Filliuccio et aliis, .sacramenti, unde tot animarum pendet
eam vocant moraliter certam; et oppo- salus.
sitam, post concilium dicunt omnem pro- Probatur 2". Ratione, quia sacramenta Probatur
ratìone,
babilitatem amisisse. id quidem effìcìunt, et actu efficiunt, quod
Hic autem advertendum quod AIe- sìgnìfìcant, Cum autem hocsacramentum
xander VII, die 5 Maji 1667, prohibuit sub ex Christi institutione sit sacramentum
excommunìcatione Sedi Apostolicae resero mortuorum, et per se primam valeat con-
vata, ne quis audeat alt'cujus theotogicae ferre gratiam, oportet (ut docet D. Tho-
censurae alteriusve injurtae aut contume- mas 9) ut sacerdos, poenitentem absol-
/tae nota taxare alteram sententt'am: vens, ostendat illum absolutum non solum
sive negantem necessitatem aliqualt's dz~ significative, sed etiam effective, id est
lectionis Dei in... attrizione ex metu ge- ut, ipso proferente formam absolutionis,
hennae concepta, quae hodie inter schola- verba illa non solum significent, sed etiam
sticos communt'or videtur; sive asserentem efficiant remissionem peccati. Hinc dìcì-
dictae dz1ectìonz's necessitatem. - Hoc ta- mus quod si attritio ad remissionem non
men decreto non prohibetur quominus sufficeret, et requireretur contritio, quae
patroni alterutrius sententiae vocent suam extra sacramentum hominem justificat,
veram sive certam: imo dicunt Lugo 8, omnes poenitentes deberentjustificati ac-
Cardenas '; Croix 5 cum Hurtado; Viva 6 cedere ad hoc sacramentum. - Nec valet
et Holzmann '1, non prohiberi quin oppo- dicere quod, etiamsi poenitentes semper
sita possit dici improbabilis et falsa; quia justificati accederent, semper vi clavium
ìmprobabìlìtas et falsitas non sunt ceno peccata remitterentur; cum doceat Tri-
surae theologicae. - Praeterquam quod dentinum contritionem caritate perfectam
Luther., Sermo 2 de Poenit. lubi textus non parum n. lO et 13.• Less., Addit. ad S. Thom., qu. 1, dub, 5••
quoad verba discrepat). - 1 Tom. lO, tr. l, disp. 2, art. 3, Rayn. 1 Heteroc1ita spiritua1., sede 1, punct, 8, nume 21. -
sect.l, qu.4, conci. 3. v. Denique, - • De Synodo, lib.7, Palaus, tr. 23, punct, 7, nume 1. - Spor., parto 3, cap. 2,
cap. 13, n. 6 et 7. - earden., di.... 2, n. 61. - Salmant., num. 272•. Fill., tr. 7, cap. 6, num. 144. - • De Fide,
tr.6, cap. l, n. 42. - V....., Quaest. prodrom. ad propos. disp. 20; num •.104. - • Cris., disp. 9, n.m. - • Lib. l,
damn., num. 20. - Croi:>, lib. 6, parto 2, n. 873 et seqq. - num. 199; cfr. lib. 6, parto 2, n. 870.• Petr. Hurtad., in
Tann., disp. 6, qu. 6, n. 68, 75 et 78. . Coninck, disp. 3, 2- 2", de Fide, disp. 81, § 46. - • In prop. 15 Alex. VIII,
n. o;et qn.62, num.38, i. f.. Praepos., de Sacro Poenit., num. 38, in fine. - , De Poenit., num. 542, v. Dixi. -
qu. 2, dub. 5, num. 56. • Prado, di.p. scho1ast. et mor. de • In propos. 15 Alex. vm, num. as. - • 3 P., qu. 84,
Poenit., qu. 3, dub. 2, § 3 et 4•• Suar., disp. 20, seet. l, art. 3, ad 5.
b) Salas, zn lam 2 ae, tr. 8, sect.IO, n. 93, illam esse contritionem,vel esse certam dispo-
dicit: c Sivero poenitensarbitretur attritionem sitionem ad gratiam, ut ego cum aliis sentio••
 442 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
non justificare sine sacramenti voto (intel-
lige explicito vel implicito). Nam respon-
detur quod si hoc esse t, nunquam veri-
ficaretur sacramentum Poenitentiae actu
efficere quod significat, scilicet absolu-
tionem peccatorum. Praeterea responde-
tur ex can. Sipresbyter 12 et can. Agno-
vimus 13, causo 26, qu. 6, quod Julius
et Coelestinus Papae dicunt, sacerdotem
negantem absolutionem morienti eam po-
stulanti causam esse illius damnationis;
ergo supponunt Pontifices quod, esto mo-
riens haberet votum sacramenti, et dispo-
situs esset ad absolutionem, tamen ob ejus
negationem damnaretur: ergo absolutio
actu peccata remìttìt,
Objectio 441. - Hoc non quidem negant ipsimet
adversario-
rum. adversarii. - Sed dicunt (et signanter
Silvius l) quod peccatum extra sacramen-
tum remittitur tantum per contritionem
perfectam, nempe quae oritur ex caritate
intensa; non autem per contritionem quae
oritur ex. caritate remissa, sive per attri-
tionem ortam ex amore inchoato, qui, licet
sit praedominans, sit tamen remissus a).
Respon- Sed respondetur. quod omnis dolor qui
detur: dolor
ex caritate
praedomi..
oritur ex caritate praedominante est con-
nante justi· tritio justificans hominem extra sacra-
fìcat extra
sacramen- mentum; ut communiter docent DD. citati,
tum.
ex D. Thoma, qui pluribus in locis id non
obscure docet. Etenim 9 sic ait: Contrz"tio
(ut saepe dù:tum est) habet duplicem dolo-
rem. Unum rationis, qui est displicentt"a
peccati commissi: et hic potest esse paruus
adeo quod non suffidet ad rationemcentri-
uonis, ut si minus dtspliceret et pecca-
tum, quom debeat dtsplicere separatio a
fine,. sicut etiam amor potest esse z"ta
remtssus, quod non sufficit ad rattonem
carz"tatis. Alium dolorem habet in sensu:
et parvitas hujus non impedz"t rattonem
contrz"ttonis,. quia non se habet esse1ttia-
liter ad contrittonem, sed quasi ex' acct:
denti ei adjungitur,. et t'terum non est tn
l In Suppl. D. Thom., qu.5, art. 1, v. Responsio verior
est, (edit. Antverpien. 1622).- • Suppl., qu. 5, art. 3. -
441. - a) Silvius, in citata editione de tali
imperfecta, sed vera contritione,dicit: «Potest
aliquando habere conjunctam remissionem
peccatorum sine sacramento re susceptoj sed
id neque est ordinarium, neque admodum fre-
quensjignotumautemesse arbitramur, quando
potentia nostra: Deinde sic concludìt: Sic
ergo ditendum quod quantumcumque par-
uus sii dolor, dummodo ad contrittonts
rationem suffidat, omnem culpamdelet. _
Ergo, ex D. Thoma, ille cui displicet sepa-.
ratio a fine jam habet contritionem suf.
ficientem ad peccatum .delendum ; ille
autem qui habet contritionem ortam ex
caritate praedominante, jam ei magis
displicet peccatum, quia est separatio a
fine; ergo jam hic consequitur remìssìo-
nem peccati.
Nec valet dicere quod S. Doctor loqua-
tur hic de dolore requisito in sacramento
Poenitentiae. - Quamvis enim hic loqua-
tur de partibus hujus sacramenti; tamen,
loquendo de contritione, generaliter de
ipsa loquitur tamquam virtute, prout fa-
ciunt auctores ,qui agendo de dolore
requisito ad sacramentum Poenitentiae,
agunt etiam de contritione in genere.
Unde S. Thomas ibi proponit quaestio-
nem: Utrum parva contrz"tto sit suffidens
ad delettonem magnorum peccatorum?
Et inde resolvit: Quaelibet contritto est
gratia gratum faciente informata, ergo,
quantumcumque sit parua, delet omnem
culpam. Nullum hic neque in toto arti.
culo verbum facit S. Doctor de sacra-
mento Poenitentiae; cur ergo ipsius do-
ctrina est restringenda ad contritionem
in sacramento? - Deinde, quod ipse loqua-
tur de contritione in genere, patet ex
quaestionibus quas antecedenter proponit,
nempe: An contritto sit dolor pro peccatis
assumptus cum proposito confitendi? An
sz"t actus virtutts? An contritto debeat esse
de peccato originali? An tota vita sit tem-
pus contritionis? An in alia vita animae
conterantur de peccatis? Subjecta horum
Dubiorum reduci quidem non possunt ad
contritionem uti materiam sacramenti
Praeterea, quod S. Thomas fuerit pro
hac sententia, nempe quod omnis contri-
S. Thom., Suppl., qu. 5, art. 3; qu. 1, art. I et 2; qu. 2,
art. 2; qu. 4, art. 1 et 3.
id fiat •. De illa autem contritione perfecta
«quae est valde acris, vehemens et incensa.,
dicit: «Non raro habet conjunctam illam re·
missionem'. Et solum de contritione perfecta
«quae informatur caritate diffusa in cordibus
per Spiritum Sanctum., dicit: «Omnis per-
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. - § I.
tio deleat peccatum extra sacramentum,
patet ex 'illo quod dicit t, ubi: Si... displt:
ceret ei illud peccatum, quia est contra
Deum superomnia dilectum: quod requt:
rztur ad rattonem veraepoenitentiae. Item,
ex textu supra allato B, ubi (ut retulimus)
ait quod per solam contrittonem dimittt:
tur peccatttm..., sed si, antequam absol-
vatur, habeat hoc sacramentun: in voto...,
jam vtrtus clavzum operatur in i'pso, et
consequitur remzsstonem culpae.
Ergo, semper ac loquitur S. Doctor
absolute de dolore qui ad rationem con-
tritionis pertingit, semper intelligit per
ipsum remitti peccatum extra sacra-
mentum.
Probatur 442. - Quod autem quaevis contritio
ex Triden-
tino. orta ex caritate praedominante, licet re-
missa, deleat peccatum, probatur 10. ex
Tridentino 8, ubi dicitur: Etsi contrittonem
hanc ali'quando caritate perfectam esse
contingat, hominemque Deo reconciliare,
priusquam hoc sacramentum actu susci..
piatur, etc. Ergo dolor caritate perfectus
jam peccatorem justificat ante susceptio-
nem sacramenti. - Adversarii tamen le-
gunt contritionem, non caritate perfectam,
sed caritatem perfectam ; ex quo inferunt
concilium loqui de caritate intensa. Sed
ego et Petrocorensis, Frassen ac Lugo,
legimus in pluribus exemplaribus a) cari-
tate perfectam. Et sic verosimilius legen-
dum videtur: nam TÒ perfectam respicit
.proprie, non caritatem, sed contrìtìonem;
cum hic dividat concilium contritionem
in perfectam et imperfectam, prout le-
genti patet. Immo, esto TÒ perfectam re-
spiceret caritatem, non sequitur quod
concilium ad justificationem extra sa-
cramentum requirat caritatem intensamj
nam caritas praedominans, adhuc remissa,
etiam est perfecta caritas, quamvis intensa
sit perfectior j perfectio enim aut imper-
fectio caritatis (ut bene ait Tournely ') non
sumitur ex intensione aut remissione, sed
l 3 P., qu. 86, art. 3, corpo - • QuodIib. 4, art. IO,
corpo - • Sess. 14, de Poellit., cap. 4. ~ Petroc., cap. 5,
qu. 3, V • .At inquies. - Frassen, tomo IO, tr. 1, disp. 2,
art. 3, sect. I, qu. 4, v. Noli denique, ante conci. 1. -
fecta contritio habet conjunctamremissionem 442. - a) Scilicetin textu Tridentini, quem
peccatorum, quia caritas infusa non compa- auctores isti referunt, legitur: caritate per-
titur secum aliquod peccatum mortale•. fectam.
443
ex motivo a quo oritur: hinc perfecta ca-
ritas est quae oritur ex motivo bonitatis
Dei, imperfecta autem ex motivo boni a
Deo consequendi. Ergo, si concilium di-
xisset caritatem, non caritate, utique vo-
casset caritatem perfectam ad distinctio-
nem imperfectae sive inchoatae, quae (ut
infra dicemus) non pertingit ad caritatem
praedominantem. - Hinc facultas Pari-
siensis anno 1560, ut refert Tournejy 5,
damnavit hanc propositionem: Per con-
tritionem, non adhibt'to realiter sacra-
mento..., non dimt'ttitur peccatum extra
casum martyrii aut necessitatzs. Item cle-
rus Gallicanus, in comitiis generalibus
anno 1700, apud eumdem Tournely", de-
claravit: Haec duo ex s.. synodo Triden-
tina monenda et docenda esse: primum,
ne quis putet, in ... sacramento requiri ut
praetnas«, contrittonem illam quae sit
caritate perfecta, et quae cum voto sa-
cramenti antequam actu susct'ptatur, ho-
minem Deo reconct1iat. - Item eadem
facultas Parisiensis anno 1638, notavit
censura librum cujusdam Claudii Segue-
not, dicens: Quae tradit auctor de attri..
ttonzs insufficientia, et contrittonts ex per-
fecta caritate absoluta necessz"tate ad re-
ct'piendum sacramentum Poenitentiae, et
quae addtL de absotuuone, quod nihil
ali'ud sz"t quam declaratio ... peccati jam
remissi: damnavz"t facultas,et censuz"t has
propost'ttones esse praxi Ecclesiae con-
trarias, efficaciae sacramenti Poenitentiae
imminutivas, et insuper temerarias et
erroneas. Ut autem notat Tournely 7, prae-
dictus auctor non jam loquebatur de con-
tritione intensa, sed tantum de remissa ex
motivo caritatis, cum hanc distingueret
a dolore ex motivo gehennae.
Quod autem omnis contritio deleat Probatur
ex natura
peccata, probatur 2°: quia actus contritio- contritio ..
nis.
nis est formalis actus caritatis ergaDeum,
sive intrinsece conjunctus cum caritate;
ut communiter docent Salmant. 8 cum
Lugo, de Poellit., disp. 5, Ilum. 102 et 124.- • Praelect.,
de Poellit., qu. 4, art. 1, conci. 2•.- • Loc. cit., art. 2, conci.
- • Loc. cit., artic. 3, conci. - , Loc. cit., qu. 4, art. 3,
conci. - • Tr. 6, cap. 1, n. 13.

444 UB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENlTENTIAE.
S. Bonaventura, Scoto, Paludano, Alensi,
etc.; et Croix l cum Lugo, Aversa, Bosco
et Gormaz, ex D. Thoma 2. - Nec vide-
tur id posse dubitari; nam peregregie lo-
quitur PaterFrassen 8, dicens quod in sub-
stantia contritio non est Imperfectior cari-
tate: utraque enim tendit in Deum, sed di-
verso modo. Caritas tendit in Deum per
modum consecutionis, ut summum bonum;
contritio vero, per modurn fugae, quatenus
homo detestatur peccatumut summumrna-
lum, utpote Deo opposìtum, Caritas tendit
immediate in Deum, et mediate in odium
peccati; contritio autem immediate in
odium peccati, et mediate in amorem Dei.
Unde conc1udit quod contritio sit actus
formalis caritatis; cum propter Dei dìle-
ctìonem homo oderit peccatum. - Prae-
terea, cum contritio ex solo motivo cari-
tatis oriatur, non potest contritio existere,
nisi praecedat simulque coexistat caritas.
Nam contritio nihil aliud est quam dolor
de peccato, quatenus offensa Dei summe
dilecti: unde qui conteritur, necesse est
ut exercite, etsi non reflexe, actum cari-
tatìs eliciat; et ideo S. Thomas s dixitr '
Actus... et habz'tus carz'tatz's sz'mul sunt
tempore cum actu et habz'tu poenz'tentz"ae.
- Posito igitur quod contritio sit etiam
vera caritas, sive necessario cum caritate
conjuncta, necessario etiam dici debet
quod remittat peccatum,
Patet nimis luculenter ex divinis Seri-
pturis, quod qui Deum diligit jam partì-
ceps est amicitiae Dei; prout Provo VIII:
Ego. dz'lt'gentes me dz·lz"go. Joan. XIV: Quz:..
dz'lz"gz't me, dz'lz"getur a Patre meo. I. Petr. IV:
Carz'tas opere't multz'tudz"nem peccatorum.
l. Joann. IV: Omnù; quz' dz'lz"git, ex Deo
S. Bona'l).~ in 4, disto 16, parto l, artico l, qu. 2;
cfr. etiam art. 2, qu. 1. - Scot.) in 4, disto 14, qu. 2, n. 20,
ad ult. - Palud., in 4, disto 17, qu. l, art. l, conci. 2 (n. 9);
et art. 4, eone!. 1, (n. 22)•• Alens., parto 4, qu. 17, membro 2,
art. 1, § 3, reso1. - 1 Lib. 6, parto 2, n.726. - Lugo, disp. l,
nume 30 et 31; et 'disp. 5, num. 92. - A.versa.. de Poenit.,
qu. 3, sect. 7, v. Dico tamen l°. ~ Bosco" de Poenit., disp. 6,
sect. 2, n. 117 et 118. - Gormas, de Poenit., parto l, n. 263••
• a P., qu. 85, art. 6; et qu. 86, art. a. - • Tom. lO, tr. l,
b) Hic est sensus, non verba S. Augustini,
Contra duas epist. Pelagian.) lib. l} cap. 2}
n. 5,- ap. Migne, Patro!. lat., tom. 44, col.552.
Cfr. Opus imperf. contra Julian., lib. 3}
n. I06} ap. Migne, tom. 45, col. 1292.
natus est. - Hinc D. Augustinus 5 dixit:
Tz'mor medz'camentum, caritas sanitas.
Et b): Caritas ejJicit filzum Dei. Item 6 :
Deum non uides: ama} et habes. Et, agens
de caritate 7, dicit: Quam cum habere coe-
perit (homo), Spz'rz'tum S. habebz't. - S.J oan.
Chrysostomus: Ubicariiasest, omnia suo-
lata sunt mala.
Et apertius iddocetS. Thomas", ubiait:
Caritas... non potest esse cum peccato mor-
talz". Et quod hic S. Doctor non loquatur
de caritate intensiva, sed de sola caritate
praedominante, patet ex eo quod ipsemet
dixit qu. 24} art. 12, ad quam se remit-
tit, ubi inquit: Qut'lz'bet...actus peccati mor-
talz's contrariatur caretatz' secundum pro-
priam rationem, quae consisti: zn hoc quod
Deus dz'lz"gatur super omnia. - Unde imo
merito Pater Coneina c) dicit quod S. Do-
ctor ìllam caritatem intelligit non posse
esse cum peccato, quae est in gradu ìn-
tenso, cum dicat S. Thomas 9: Amor
potestesse ita remissus, quod non suf-
ficz't ad ratz'onem carz'tatz's. Nam respon-
detur quod hic D. Thomas nihil aliud vult
intelligere, nisi quod si amor est ita de-
bilis, ut nondum attingat objectum cari-
tatis, scilicet nondum diligat Deum super
omnia, haec non est vera caritas, sed ini-
tium caritatis; si vero sufficit ad ratìonem
caritatis, quae consistit in dilectione Dei
super omnia (ut supra explicavit, dieta
qu. 24} art. 12, ubi: Quilz'bet} etc.) haec,
quantumcumque sit remìssa, est vera ca-
ritas, et hanc dicit non posse esse cum
peccato mortali. Et ratio evidens est: quia
sicut quaecumque aversio a Deo tam·
quam a fine ultimo, etiam in gradu re-
misso, sufficit ad amittendam Dei ami-
disp. 2,· art. 3, sect.l, qu. 1, concI. 3, v. Ad secundam. -
• 3 P., qu.85, art. 6. - • In epist. l S. Joan. (ad Parthos),
tr. 9, n. 4, i. f.; ap. Migne, Patrol.lat" tomo 35, col. 2048.-
6 SerIno 34, cap. 3, n. 5; ap. Migne, tomo 38, col. 211. -
'I Tract. 9, in )oan. evang., nUIn. 8; ap. Migne, tomo 35,
col. 1462. - S. Joan. Chrysost., in epist. Il ad Timoth.,
homil. 7, num. 3j ap. Migne, PatroI. graeco~lat., tomo 62,
col. 640. - 8 2Q 211<:' , qu.45, art. 4, corpo - 9 Suppl., qu.5,
art. 3, corpo
c)Concina, de Poenit.) lib.l} d~'ss. 2}cap. 5}
§ 1, n. 3: • Audit impius, inquit, in scelerum
coenodemersus sibi eloquentioratione reprae·
sentari immensam Dei bonitatem, ejusque
infinitae amabilitatis praerogativas, illius ju·
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. - § I.
cìtìam; ita quaecumque vera conversio
sufficit ad eam recuperandam; ex ilIo: Con-
vertz"mz"n~' ad me...} et convertar ad vOS.
(Zach. I); et alio: Impz"etas t'mpzi' non no-
cebz't ei, z"n quacumque dz'e conversus fue-
rzt. (Ezech. XXXIII). - Unde Bellarminus l
ait: Actus dz'lectzonz's (Dei) super omnia
opponz'tur peccato...} et expelHt z'llud elfi·
cienter... Itaquesz"ne mz'raculo non potest...
post actum (iz'lf!ctz'onz's (Dei) super omnz"a
manere pecctitum.
Confìrma- Id dare confirmatur ex prop. 32 Mi-
tur ex dam ..
natione chaelis Baji, damnata a Gregorio XIII,
Baj!.
quae dicebat: Carz'tas ma quae est plenz:
tudo tegis, non est semper conjuncta cum
remissione peccatorum. - Certum est
apud omnes quod caritas requisita ad imo
plendam legem non oportet ut sit intensa;
sed sufficit si pertingat ad diligendum
Deum super omnia. Quidquid enim dicat
. juenìn 2, requirens èarìtatem intensam ad
implendum praeceptum amoris, ex illo:
Dz'lz"ges Domz"num Deum tuum ex toto
corde tuo} etc.; communiter tamen theo-
logi oppositum tenent cum D. Thoma 8,
qui, explicans illud ex toto corde quomodo
sit intelligendum, sic ait: Cum manda-
tur quod Deum ex toto corde dz'lz"gamus}
datur z"ntellz"gz' quod Deum super omnia
debemus dz'lz"gere. Et ibidem ': Ad veram
caritatem satis esse quod habitualz'ter alz'o
quz's totum cor suum ponat z"n Deo, z'ta sci-
lz'cet quod nz7zil cogitet vel velz't quod dz:
vz"nae d#ectz'onz' sa contrarium: et haec
perfectio est communz's omnz'bus carz'tatem
habentzous. Ergo perfectio caritatis in hoc
consistit, quod homo diligat Deum super
omnia, et nihil velit contrarium divinae
dilectioni; ut patet ex ilIo l. Joan. II, 5:
Quz:.. servat verbum Christi (scilicet le-
gem implet), vere z"n hoc carz'tas Dez'per-
fecta est. - Binc certum est caritatem
1 De Justificat., Iib. 2, cap. 16, v. Ex his ad ratrones...
Ad l·m • - Gregor. XlII, bulla Provisionis nostrae, 4 Kal.
Februar.1579. - • Instit., de Virtutib. theoi., qu. a, cap. 4,
art. 3, § 1. - 3 21l 21'1C, qu. 44, art. 8, ad 2..- 4 2- 2 1l C , qu. 24,
art. 8, corpo - 5 Disp. 4, sect. 4, n. 7. - 6 Decal., lib. 2,
cap. 85, num. 2. - 1 Disp.3, de l° Praec., qu. 4, punct. 1,
stitiam, munificentiam et incredibilem ele·
mentiam; afficise experitur erga Deum super
omnia diligibilem, atque in eodem sibi com·
placet. Dilectio isthaec est ve1uti quoddam
primum imperfectissimae divinae dilectionis
445
praedominantem, licet remissam, legem
implere; ut communiter cum D. Thoma
(ut supra) docent Suarez 6, Sanchez 6; Bo-
nacina 7 cum Valentia et Reginaldo. Et
ipse Habert 8, esto ipse sit contrariae seno
tentiae quoad sufficientiam attritionis; hoc
tamen non negat, nempe sufficere ad imo
pletionem praecepti caritatem remissam,
modo sit praedominans, cum nu1lum sit
praeceptum (ut ait) de intensione cari-
tatis; nam alias Deus praeciperet rem
impossibilem, cum non sit in nostra pote-
state intensam caritatem habere: nisi di-
cere velis cum Contino Tournely 9, quod
quisquis habet amorem Dei praedomìnan-
tem, necessario habet etiam amorem in-
tensivum (rationalem, nonjam sensitivum)
praedominantem, qui bene sufficit ad ìm-
plendum praeceptum. Sed sì intensìo amo-
ris sic intelligatur, quaestio est tantum de
nomine. - Caeterum certe praeceptum
implet qui habet caritatem appretiative
praedominantem. Et hanc caritatem dìce-
bat Bajus posse esse conjunctam cum pec-
cato j et hoc damnatum est. Ajebat enim
Bajus: Carz'tas z'lla quae estplenz'tudo legis
non est semper conjuncta cum remz'ssz"one
peccatorum. Ergo, ut recte dicit magister
meus, illustrissimus et doctissimus epi-
scopus Torni, propositio opposita tenenda
est: Caritas zUa quae est plenz'tudo tegis
semper est conjuncta cum remissz'one pec-
catorum. - Nec valet dicere quod pro-
positio fuerit proscripta respectu ad cari-
tatem habitualem, nempe cum quis est in
gratia j non vero respectu ad caritatem
actualem: nam bene respondet Lugo lO
quod Bajus loquebatur de caritate quae
est plenitudo legis, et de qua loquebatur
Apostolus ad Rom. XIII. Rinc non dubi·
tandum quin Bajus locutus fuerit, non de
habitu caritatis sive de gratia justificante,
n.2. - Valent., in 2am 21'1c, disp. 3, qu. 4, punct.2, v. Neque
ta~en . • Regin., lib. 17, n. 97. - 8 De Caritate, cap. 1,
qu. 6. - B Depraec. Decal., cap. 1, :~rt.'3, sect. 4, punct.l,
concI. l; et clarius, v. Neque nostrrz.~.- Julius Torni,
Annot. ad Estium, in 4, disto 17, § 3, annoto d. - ,. De
Poenit., disp. 5, n. 101.
lineamentum, quod rationem caritatis forte
non attingit, quia S. Thomas, in Supplem.,
quaest.5, artico 3, inquit: Amor potest esse
adeo remissus quod non suflìciat ad rationem
caritatis '. Et ita quidem Coneina.
 446 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
sed de actu dilectionis; per solum enim
habitum non impletur lex, sed per actum:
cum lex non habitum praecipiat, sed
actum caritatis (ut doctores communiter
dicunt), quia habitus non cadit sub prae-
cepto, et praecepta non implentur nisi per
actus.
Id confirmatur ex propos. 70 damnata
ejusdem Bajì, quae dicebat: Homo exi-
stens in peccato mortali... potest habere
veram caritatem; et caritas etiam perfecta
potest consistere eum reatu aeternae dam-
nationis. - Bajus igitur hic distinguebat
caritatem veram a perfecta; per TÒ etiam
perfecta (nota sedulo illud additum etiam)
utique intelligebat caritatem intensam, et
per TÒ ueram, caritatem remissam, quae
sine dubio vera caritas est, cum majus
et minus non varient speciem: et utraque
pars propositionis damnata est. - Nescio
quomodo his responderi possit.
Concludi' Ex bis omnibus congestis patet oppo-
tue: opposi-
ta senten- sitam sententiam, quae dicit contritionem
tia est im-
probabilis. cum caritate reInissa nonjustificare extra
sacramentum, esse omnino improbabilem
et falsam. - Unde dicit Lugo 1, eam ab
omnibus theo1ogis communiter rejici. Im-
mo (apud ipsum 2) Coninck vocat erro-
neam; Vasquez, contra sententiam catho-
licam; Alphonsus Curie1, parum tutam in
fide; alli vero, temerariam etscanda1osam:
temerariam, quia in re gravissima dìsce-
dit ab omnibus theologis et communi
sensu SS. Patrum; scandalosam vero, quia
removet homines a saepius procuranda
contritione. - Et ideo testatur Gonet 3
quod Silvius licet prius oppositam senten-
tiam tutatus fuisset, postea tamen se re-
tractavit d); Cum ea (ait Gonet)... var,i"s
Seripturae, conct1,orum et SS. Patrum
testimoniis... apert,"ssime contradicat.
Prima obje- Objiciunt autem 1°.contra nostram sen-
etio ex ne-
cessitateca- tentiam de sufficientia attritionis: Pecca-
ritatls.
tor aversus a Deo non potest ad Deum
1 Disp. 5, n. 99. - • Lcc, cit., num, 115. . Con'nck,
qu, 68, n. 30.• Vasq., in S P., disp.152, num. S•• Alph.
d) Et sane apud me editio Antverpien-
sis 1622 propugnat priorem sententiam cum
iis distinctionibus quae in nota a, ad n. 441, .
expositae sunt; sed in aliis recentioribus edi-
tionibus, ut est apud me Veneta anni 1726,
SilviuS; loc. cit., vide1icet in Suppl. D. Thom.,
converti, nisi per caritatem formalem et
actua1em.
Respondetur: Hoc siquìdem requiritur
extra sacramentum; et 'ratio est, quia,
sicut per peccatum, quod est actualis con-
temptus Dei, homo avertitur a Deo, ita
per amorem actua1em debet se ad Deum
convertere. - Aliud vero dicendum de
remissione peccatorum intra sacramen-
tum: quia,cum sacramentum virtutem
habeat de1endi peccatum, et nonnisi per
infusionem gratiae, quae est ipsa caritas
habitualis, sufficit ad gratiam obtinendam,
ut peccator per attritionem sit disposi-
tus ad sacramentum recipiendum, vìrtute
cujus sine caritate actuali convertitur ad
Deum; prout extra sacramentum per ca-
ritatem converteretur, Et sic intelligitur
quomodo peccator ex attrito fìt contritus,
nempe,quia virtute clavium aequiva1enter
contritus redditur; prout dicunt fautores
nostrae sententiae communiter ex D. Tho-
ma" ubi docuit: Aliqui non perfecte con-
triti vzrtute clavzum gratiam contritionz"s
consequuntur.
Objiciunt 2°. Qui do1et de peccato pro-
pter poenam, magis odit poenam quam
peccatum; unde si non habeat caritatem,
non potest Dei gratiam adìpìscì,
Respondetur distinguendo: Qui actu
magis odisset poenam quam culpam ex
timore qui dicitur serviliter servilis, adeo
ut ille peccare vellet, si non esset poena
puniendus; hic non solum non eliceret
actum bonum, sed positive malum, quia
non excluderet a suo dolore voluntatem
peccandi. - Qui vero odit culpam pro-
pter poenam, et exc1udendo omnino vo-
1untatem peccandi, do1et offendisse Deum
propter metum inferni; iste jam elicit
actum bonum, qui oritur ex caritate ordì-
nata erga seipsum (ut declaravit Trìden-
tinum, et confìrmavìt Alexander VIII
damnando propositionem 15, quae dice-
Curiel, in l_m 211e , qu. 112, arto 3, dub., § 2, concl, 1. -
• Clyp., tr. 5, disp, S, n. ?:I. - • Quodlib.4, art. lO, corpo
t'n eamd. quaest. 5, art. 1, diversimode quae-
stionem exponit et solvit,et pro conci.2, hanc
statuit: «Recte dicitur quod omnis contritio
semper habeat conjunctamremissionem pec-
catorum, si nomine contritionis intelligatur
ea contritio quae est caritate perfecta, cujus
CAP. I. - DE ESSENTIA HU]US SACRAMENTI. - DUB. II. - § I.
bat: Attrt'tio quae gehennae et poenarum
metu concipz'tur sine d,1ectione benevolen-
Responde- tiae Dei propter se,non est bonus motus
turo
ac supernaturalis); et ideo jam se dispo-
situm reddit ad gratiam in sacramento
consequendam.
Obiic, s:
]ustificatio Objiciunt 3°.Ad quamcumque justifìca-
requirit tionem omnino requiritur saltem princi-
principium
dilectionis. pium dilectionis; prout declaravìt Tri-
dentinum l, ubì dixit quod peccatores, dum
ad justificationem disponuntur, Deum...
tamquam omn,"sjustitiae fontem d,1igere
zncip,unt, ac propterea moventur aduer-
sus peccata per od,um aliquod et detesta-
tionem.
Respon-
detur eeex- Respondetur: Non negamus ad justìfì-
plicatur, cationem requiri initium amoris; nec
negamus iIlud requiri etiam in sacramen-
tis mortuorum, dum concilium ibi agit
praesertim de justificatione per Baptis-
mum. Sed qualis, quaeso, amor a conci-
lio requiritur? Numquid perfecta cari-
tas> vel an tantum initium caritatis? -
Hic refert advertere id quod testatur
card. Pallavicini e), nempe quod aliqui Pa-
Objectio tres conciili, vice Tovdt1igere incip,unt,
secunda ex
insuffi- contendebant quod adderetur: per actum
cientia dolo-
ris propter caritatis,. sed huic concilium restìtit, et
poenam.
confirmavit ut poneretur tantum: d,i,:
Responde- gere incip,unt. Cur restitit? nisi quia judi-
turo
cavit non requiri ad justificationem in
Baptismo (sive in sacramento Poeniten-
tiae, haec enim sacramenta paripassu
procedunt) actum perfectae caritatis.
• Hoc autem initium amoris, ut bene
docent Gamachaeus s, Frassen 3, Petro-
corensis <I et Tourne1y 5, jam habetur in
attritione quam supra descripsimus: Primo
per timorem divinae vindictae; juxta illud
Eccli. xxv, 16: Timor Dei znz't,um d,le-
1 Sess, 14, de Poenit., cap. 4. - • Sum. theol., in S P.,
de Poenit., cap. 9, v. seeundo dtsUngu#ur, et v. Rursus
vero. - 8 Tom. lO, traete 1, disp. 2, art. 3, sect, 1, qu. 4,
concI. 1, ì. f.; et conci. 2, v. Vel d''co. _ 4 De Poenit.,
videlicet motiVl1m immediatum est Deus ut
est in se summe bonus, seu divina bonitas
propter se diligenda •.
e) Pallavicini, Hist. eone. Trid.; lib. 8,
cap.13, n. 13, factum istud his verbis narrat:
«Per tenorem decreti prius delineati,nullam
fieri dilectionis mentionem,sed [aliquos)...ad-
monuisseut aliquiscaritatis actus insereretur;
cumque id ad omnium Patrum judicium re-
447
ctionis ejus. - Secundo per spem veniae;
cum in ipso Tridentino 6 dicatur quod
bene disponuntur ad gratiam, qui Deum
incipiunt diligere tamquam omnis just,:
tiae fontem, id est, tamquam justifìcatio-
nis omniumauctorem. - Tertio per spem
beatitudinis aeternae; cum doceat D. Tho-
mas 7, loquens de spe theologica, eam
esse quidem initium amoris erga Deum,
bis verbis: Ex hoc... quod per aliquem
speramus nobis posse prouenire bona,
movemur in ipsum, sieut in bonum no-
strum, et sie incipimus ipsum amare.
Unde idem. S. Doctor 8 inquit: Perfectus
quidem amor est, quo aliqu,"s secundum
se amatur...,.imperfeetus...r quo quis amat
aliquid..., .sed ut t1lud bonum sibi ipsi
provenzat. - Haec autem omnia (ut dicunt
auctores citati et alti) necessario in attri-
tione includuntur: dum qui cum ilIa et
spe veniae ad sacramentum accedit, jam
Deum ut suum liberatorem, justìfìcato-
rem et glorificatorem diligere incipit.
Nec valet dicere quod ille qui diligit
Deum propter bonum suum, seipsum di.
ligit non Deum. - Naro sapienter l'esPOli,-
det S. Franciscus Salesius 9, dicens quod
si quis diligeret Deum propter suum bo-
num, et ita affectus esse t, ut si a Deo
nihil speraret, eum nullo modo diligeret,
hic utique peccaret, quia positive exclu-
deret caritatem; tunc enim non se con-
verteret ad Deum, sed revera ab ilIo 'se
magis a verteret, cum perverse ordinaret
Deum ad seipsum tamquam ad finem ul-
timum. Qui vero amat Deum tamquam sibi
summum bonum, et exc1udit omnem vo-
1untatem peccandi, tunc elìcìt actum bo-
num supernaturalem; et licet non habeat
caritatem perfectam, illam tamen non'
cap. 5, qu. S. - • Praelect., de Pcenit., qu.5, art. S, concl, l,
et 2. - ' Sess. 6, de Justifìc., cap. 6. - '1- 2", qu, 40,art. 7,
corpo - 8 20. '2a e qu. 17, art. 8, corpo - 9 De Amore Dei,
lib, 2, cap. 17 et 19.
latum fuerat cum aliis praecipuis notis,...vi-
ginti tres ex ìpsis diserte illud comprobasse,
adeoque insertum decreto; sed postea aliis
haud probatum, verum a theologis strenue
propugnatum et per haec verba retentum.
Non est sermo eo laeo de habitu caritatis, sed
cum in particula quae loquitur de poeniten-
tia, nulla fiat mentio amoris, visum est cum
fideet spejungere aliquemdilectionisactum•.
 448 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
excludit, eamque jam incipit habere, et
aliquo modo ad Deum se convertito
Caeterum, quis negat esse omnino ex-
pediens ut poenitentes pro viribusconentur
elicere actum contritionis perfectae, utque
confessarli studeant semper eos ad illam
excitare, ut tutìus illi divinam gratiam
consequantur? - Verum nostra senten-
tia utique proderit, ut si quis accedat cum
sola attritione, non se retrahat ab hoc sa-
cramento, et confessarius eum non reji-
ciat tamquam indispositum.
443. - Quaeritur 7°. An in confessione
suificz"at attrz'tio ex metu poenarum tem-
poraltum prout z'nflzguntur a Deo?
J~r~:ioal~o; Prima sententia affirmat. Et hanc te-
::'~:m r~:.: nent Lugo l, Suarez 2, Sporer 3, Anacletus 4,
poralium, Viva 6, Elbel a)} qui cum Gobat a) vocat
ut a Deo,
sufficit. moraliter certam ; item Granado, Reginal-
dus, Moya, Aversa, etc., cum Croìx ", qui
vocat probabilissimam. - Ratio, quia Tri-
dentinum 7, inter motiva attritionis ad sa-
cramentum sufficientis, dicit: ex gehennae
et poenarum metu. Ubi per TÒ gehennae
intelligitur poena aeterna, per TÒ autem sacramentum Poemtentiae valùlum et z·n·
poenarum videtur intelligi poena tempo- forme? - Casus esset, nempe si quis duo
ralis, cum ibi concilium adducat exem- mortalia commiserit, unum furti, alterum
plum poenitentiae Ninivitàrum, quae con- perjurii j deinde memor tantum furti, de
1 Disp, 5, num, 137. - • Disp. 5, sect, 2, num. 15. -
• Parto 3, cap. 2, n. 242. - • Tr. 14, disto 6, n. 42. - • In
prop. 15 Alex. VIII, n.12. - Jacob. de Granado, in 3 P.,
controv.7, de Poenìt., tre 2, disp.B, n. 5. - Regin., Iìb, 5,
n. 40.. Mo:ya, tr. 3, disp, 5, qu. 4, n.1 et seqq, - Aversa,
443. - a)Elbel, confer.S, de Contrit.}n.59,
sufficientem ait esse dolorem, • si doleat, quia
apprehendit et metuit Deum, qui peccata vino
dicare consuevit per hujusmodi poenas temo
porales a , ldque explicat eo sensu quod • pec-
cator dolet non praecise ob istas poenas, ut
infl.ictas a Deo, sed propter timorem Dei, qui
solet per hujusmodi poenas vindicare pecca-
ta '. Et hanc sententiam ita intellectam ap-
pellat moraliter certam cum Gobat. - Sed re-
vera Gobat, tr. 6, n. 47, asserit satis esse
dolorem qui procedit ex metu poenae tempo-
ralis, prout a Deo inflictae. Quod autem mora'~
liter certum affirmat, n. 5i, est hoc aliud
assertum: attritionem nimirum sufficere cum
sacramento Poenitentiae, ad peccati remis-
sionem.
b) Canus, Relect. de Poent"t., parto 6,
v. Ad secundum principale, loquitur de metu
poenarum temporalium indistinete, nulla sci-
licet facta mentione de Deo eas infligente; et
negat metum istum esse sufficientem dispo-
sitionem. Si tamen homo putet se sufficienter
cepta fuit ob metum excidii suae civitatis:
sicut enim Deus commìnatur poenas aeter-
nas, sic temporales ad peccatores abster-
rendos.
Secunda vero sententia negato Et hanc juxta a-
!ios, non
tenent Concina 8, Canus b),' item Hurta- sufiicit.
dus c), Vasquez, apud Diana 9. Et Carde-
nas dubitat d) an prima sententia sit mo-
raliter certa. - Ratio, quia, licet Triden-
tinum dicat ex metugehennaeetpoenarum,
non tamen distinguit gehennae vel poe-
narum. Unde probabiliter ponit utrumque
pro eodem; cum enim poena peccati moro
talis sit aeterna, de malo aeterno poenì-
tens timere debet,
Prima sententia videtur probabilior; Prima opi ..
nìo, proba-
nam gehenna cunctas complectitur aeter- bilior ; se ..
cunda, pro-
nas poenas: et ideo, dicente concilio et babilis etin
poenarum, aliquid aliud praeter poenam praxi ser ..
vanda..
aeternam intelligendum est. - At cum
secunda non careat sua probabilitate,
saltem extrinseca, puto tutius in praxi
eam servandam esse.
444. - Quaeritur SO. An possit dari
Casus de
Poenitentia
valida et in-
formi.
qu, 11, sect. 5, v. Secundus modus / et qu, 2, sect. 14,
v. Rursus ha~c attrino. - 6 Ldb, 6, parto 2, num. 884. -
l'Sess.14, de Poenìt., cap. 4. - 8 De Poenit., lib. 1, disse 3,
cap.1,n. 11. - Vasquez (non tamen pro hoc asserto a Diana
citatur), qu. 92, art. 1,dub. 3._. Parto 9, tr, 9, resol, 51.
dìsposìtum, sacramentum non carebit etIectu,
ut dicit idem Canus, § seq. . dub. 2, v. f., conci. 2.- Vasq., qu, 92, art. 2, a n. 13..
c) Gaspar Hurtadus non citatur a Diana
pro hoc asserto; et profecto, d~"sp. 6, diff. 5,
Hurtadus tuetur priorem sententiam. Scribit
enim: • Aegidius... et Ochagavia... docent, et
merito, attritionem et dolorem peccatorum ob
malum temporale cum respectu ad Deum, a
quo immissum aut immittendum est in poe-
nam ..., sufficere ad etIectum sacramenti Poe-
nitentiae; non vero ob malum temporale, ut
aliunde eveniens aut eventurum absque re·
spectu ad Deum •.
d) Quin etiam Cardenas in opere suo
posthumo, in prop.i, d~'ss. 2, n. 72, scribit:
• Haec opinio [quae docet hujusmodi metum
sufficere]... est minus tuta; nam si coram Deo
non est vera, sacramentum Poenitentiae fru·
stratur... ltaque huic opinioni non remanet
probabilitas practica, ut quis advertenter con-
fiteatur cum illa sola attritione., nisi post
factum. Cardenas tamen non videtur satis
sibi in hoc constare; etenim parto 3, d~'sp. 7i,
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS
ipso dumtaxat confitetur,' dolens non ex
motivo universali, sed ex motivo speciali
turpitudinis supernaturalis quam habet
furtum. Quaeritur an hic, licet gratìamaon
reeipiat, valide tamen confiteatur: ita ut
sacramentum, sublato obice, nempe dete-
stato peccato oblito, reviviscat ad causano
dam gratìam; nec postea sit obligatio re-
petendi peccatum jam confessum, sed
solurn omissum.
Juxta a- Prima sententia negato Et hanc tenent
lias, nequit
esse valida Elbel ', Coneina 2; Felix Potestas 8 cum
et informis.
Scoto; Holzmann 4 curn Bosco, Sporer,
Mastrio, San-Gallensi et scotistis commu-
niter (ut asserit); item Vasquez, Laymann,
Coninck, Sà, etc., apud Croìx 6. - Ex istis
autem alii (ut Vasquez, Potestas et Elbel)
dicunt tale sacramentum esse validum et
formatum,id estcum effectu gratiae. Ratio,
quia, cum poenitens doleat ut divinam
recuperet amicitiam, licet doleat ex spe-
ciali motivo turpitudinis furti, tamen ejus
dolor virtualiter se extendit ad omnia
mortalia oblita, utpote opposita reconci-
liationi cum Deo intentae j ac proinde, si
dolet de turpitudine specifica, debet etiam
dolere de generica, quae talem reconcì-
liationem impedito - Alii vero e converso
(ut Holzmann, etc.) dicunt tale sacramen-
tum esse non solum informe, sed etiam
1 Confero 3, deContrit., num, 82. - • Lib. 1, dìss, 4,
cap. 11, n. S. - 3 Exam., tomo 1, nume 3082... scot., in 4,
disto 1, qu, 5, n. 7, v. Contra istam opinionem. - 4 De
Poenìt. n. 506. - Bosco, de Sacro Poenit., disp.7, secr, 4,
n. 48 et seqq.. Spar., parto 3,cap. 2, a n. 263. - Maslr.,
Theol. mor., disp.21, num. 136; et in 4,disp. 5, qu.14..
Sangall., Curs..theol. monastero Sii Galli, dePoenit., qu. 3,
Laym., lib. 5, tr, 6, cap. 9.. Coninck, disp. 4, dub. 5,
n. 40 et 41; et dub. 11, n. 71.. sa, v. Con/essio, n. 6. -
n. 2, scripserat: «Dolorem peccatorum qui
elicitur ex timore malorum temporalium,
quatenus a Deo infliguntur in poenam pec-
cati, non elici ex motivo humano: id enim
motivum est supernaturale. Et ideo attritio
habita ex eo motivo sufficiens est ad valorem
et etIectum sacramenti Poenitentiae '.
444. - a) Toletus, lib. 3, cap. iO, n. 5,
scribit: «Cum ... aliquis existimat se sufficien-
ter dispositum (quamvis non vere sit; immo,
quamvis sit taliter dispositus quod non con·
sequatur gratiam absolutione, immo pecca-
bit accedendo), si tamen ipse putet illam at-
tritionem suffidentem esse, confessio non est
iteranda...; sed cum illi constitetit male acces-
sisse, quia dolebat de peccato et habebat pro-
S. ALPIIOIfSl, Opera moralia. - Tom. m.
SACRAMENTI. - DUB. Il. - § I. 449
invalidum. Ratio, quia in Tridentino 6 ha-
betur quod dolor dicitur pars hujus sa-
cramenti, quatenus operatur remissio-
nem peccatorum; ergo, si doler ille par-
ticularis remissionem non causat, nun-
quam erit materia apta ad sacramentum,
ac proinde sacramentum erit semper in-
validum.
Secunda vero sententia probabilior af- Probabi-
lius potest
!ìrmat. Et hanc tenent Lugo 7, Suarez 8; esse.
ìtem Toletus a), Valentia, Filliuccius, Bona-
cina b), Tanner, Escobar, etc., cum Crcìxv;
ac Gonet 10 cum alììs thomistis commu-
nissime, ex D. Thoma 11, cujus verba re-
tulimus n. 87. - Hi enim auctores dicunt
talem poenitentem non consequi gratiam:
quia ex una parte, unum mortale non po-
test remitti sine alio; et ex altera, cum
peccator doleat tantum ex motivo parti-
culari turpitudinis furti, non potest obti-
nere remissionem perjurii, cujus non me-
minit nec dolet. - Dicunt tamenhujusmodi
sacramentum esse valùlum,. quia nulla
deest pars essentialis ad valorem: non
confessio, cum fiat integra eorum pecca-
torum quae memoriae occurrunt: non do-
lor, cum jam adsit circa peccatum con-
fessum: nec absolutio, ut supponitur. Unde
nihil obstat quominus tale sacramentum
validum dici possit.
• Lib. 6, parto 2, num, 672. - Vasq., Ioc, cito - Potest.,
Exam., tomo 1, num. 3087 et seqq, ~ Elbel, confero 3, de
Contrito n.82, i. f. - Holzm., dePoenit., n.506. - • Sesso 14,
dePoenìt., cap. 3.- , Disp, 14, a n.65, et n.88. - • Disp. 20,
sect, 5, n. 7, v. Nihilominus tamen, - Valenl., disp, 7,
qu, 11, punct, 2.- FilI., tr, 7, cap. 6, qu, 11, n.166. - Tann.,
tomo 4, di.p. 6, qu. 7, n.113 etseqq. - Escob., tr, 7, exam. 4,
cap. 5,n.41; edito Lugdun. S. d. (al., n.28).. • Loc. cìt.,
m. 672. - 10 Clyp., tr.5, disp. lO, n. 3 et 12. _ U Suppl.,
qu. 9, art. 1; et in 4, disto 17, qu. 3,art. 4, solut. 1.
positum, sed imperfecte et insufficienter: tunc
sufficiet hoc confiteri, sed non est opus pec-
cata iterum exprimere •.
b) Bonacina, de Poenit., qu. 3, punct. 2
n.i2, revera dicit sacramentum fieri validum'
et informe, casu quo quis inculpabiliter accede-
ret cum dolore naturali tantum. Citatur tamen
a Dicastillo, de Poenz't., disp. 6, dub. 5, n. 84,
pro casu de quo S. Alphonsus disputat; et hoc
ipsum Bonacina forte innuit si hunc locum
n. 3, Cubi Bonacina negat satis esse ad per·
cipiendum sacramenti fructum dolorem na-
turalem, aut inefficacem, aut particularem)
conferas cum n. 12, ubi affirmat sufficientem
esse ad sacramenti essentiam naturalem do-
lorem.
29
 450 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
n, -
CAP. l. - DE ESSENTIA HU]US SACRAMENTI. - DUB. § I. 451
Ad primam autem rationem respon- vetque RitualeRomanum 11, dieens: Audita in quantum exposcunt ut confessio non sit effectus illius doloris, dolor virtualiter
detur quod ille virtualis dolor qui suppo- confessione} (confessarius)... ad doiorem... sit mera peceatorum narratio, sed habeat perseverato Consentit Roncaglia " etiamsi
nitur quoad perjurium oblitum (inc1usus efficacibus oerbis adducere conabitur, etc. rationem accusationis sacramentalis; et dolor praeeesserit per aliquot dies: dum-
in illa detestatione specifica furti confessi) Ex hoc videtur Rituale supponere quod ad hoc sufficit ut confessio fìat animo ob- modo (ut Wc auctor ait) virtualiter per-
non est sufficiens materia sacramenti j cum bene sufficit dolor post confessionem eli- tinendi absolutionem, et deinde dolor ma- severet in aliquibus mediis, puta si poe-
nullo modo tunc fiat sensibilis, neque per citus, nifestetur saltem per petitionem seu ex- nitens ex vi eoncepti doloris perstiterit
confessionem neque aliunde. - Ad secun- Sed reei:e ajunt Salmant.P quod haec Concìtìan- spectationem absolutionis: sic etenim con- in frequenti oratione, fuga occasionum,
tur opìnio-
dam rationem respondetur quod coneilium secunda sententia, sensu quo earn expli- nes, fessio bene sacramentalis evadit. poenitentiis, etc.
loquitur de eo quod per se et ordinarie cant Suarez et Dicastillus, a prima non Addunt vero Salmant. quod tantum ad Sed Croix 5 sentit quod si post dolo-
contingit, non autem de eo quod per ac- discrepat. Laymann enim, Coninck et Pa- sedandos scrupulos solent confessarli, si rem elicitum poenitens ad diversa se con-
cidens et raro evenit. laus nihil aliud exigunt, nisi quod con- de interna dispositione poenitentis dubi- verterit, vel per moram notabilem animo
Caeterum, semper consultum est ut do- fessio non sit mera peccatorum narratio, tent, excitare illum ad dolendum de pee- ad alia se distraxerit, in praxi breviter
lor eliciatur ex motivo generali; immo et sed sit aeeusatio sui ipsius ad absolutìo- catis paulo ante explicatis: quod fit si di- dolor sit renovandus. - Hoc tamen vide-
necessarium, casu quo homo advertit posse nem obtinendam. En verba Laymann eatur: De peccatis narratis doleo et me tur potius ut consilium sequendum quam
habere in anima alia mortalia oblita, (quem sequitur Palaus): Requirt~ur ut do- accuso. ut praeceptum; cum communiter doceant
445. - Quaerìtur 90. An actus doloris tor... alz'quomodo antecedatconfessionem.../ 446. - Quaeritur 10°. Per quantum temo DD. eum Patre Coneina, bene esse aliquam
debeat praecedere non solum absolutt"o- quia externa peccatorum confessio... debet poris spatium actus doloris morahter per- analogiam inter forum civile et sacramen-
nem, sed etiam confessionem? procedere ab.'interna poenitentia} eamque duret ad valùJe suscipiendum sacramen- tale. Unde bene potest intercedere aliquod
Dolor,ju- Prima sententia affìrmat; et hane te- significare: quandoquidem materia sacra- tum? spatium inter diseussionem causae et sen-
xta alios,
debet prae- nent Laymann \
p a laus 2j 'ìtem C ' k mentt: .. non est mera peccatorum explt:
onmc Quanto
tempore do- Suarez o, et Escobar ' cum Soto b)} Hur- tentiam; sed non tanta quanta in foro ci-
~:~fo~e~~- 'et Bonaespei, apud Concina 8. - Ratio: catio, sed accusatio sui ipsius tendens ad Ior praece- tado et Candido, eensent sufficere dolorem vili!).
dens perse..
tum quia dolor tamquam materia hujus absolutionem..}ut...explz'cat'Coninck. Deìn- verare pos.. qui longo tempore eonfessionem praeces- 441. - Quaeritur HO. An} ut dolor sit
sito
sacramenti debet esse sensibilis, nec alias de ipse Laymann cum Palao, sententiam serit, modo non sit retractatus. Sed me- materia apta, debeat esse eHcitus cum in-
nisi per confessionem sensibilis efficitur: Suarii sectando, addit; Adhoc vero (nempe rito hos non approbat Pater Concina li. - tentione confessionis ?
ergo, si confessionem subsequitur, non est ut eonfessio sit sacramentalis)... necessa- AHi autem, ut Cardenas c), Holzmann 8; Negant Lugo 6; item Sporer o, Moya, ]uxta a-
materia apta. Tum quia confessio non de- rium est ut dolor animt~ post peccatorum et Diana d) eum Praeposito et Granado e), Gobat, etc., apud Concina 7; ac probabile lios, dolor
non neces-
bet esse simplex narratio, sed aceusatio narrationem habitus...) alz'quo signa de- dicunt suffieere dolorem praecedentem putat Tamburinius b). - Ratio: tum quia sario eli ..
ciendus in
dolorosa, directa ad remissionem peccati ctaretur, saltem humt'ltando se coram sa- per unum diem, modo fuerit elicitus in or- ex Tridentino 8 illa attritio dicitur dìspo- confessio..
ordine ad
obtinendam; et ideo oportet ut sii: a do- cerdote} et absolutionem petendo seu ex- dine ad confessionem: cum enim contessìo nere ad impetrandum gratiam in sacra- nem,
lore informata. spectando; tale enim signum} relatum
Commu- Secunda vero sententia communior ad peccata paulo ante expticata...} veram Salmant., tr. 6. cap. 5, n. 26. - l Lib, 14, n. 120 et qu. 2, cap. 3, qu, 2, resp. 2. - , Lib, 6, parto 2, n. 706. -
121. - Gasp. Hurtad., de Sacram. i. g., disp, I, diif. 11,
~~~ nega- negato Eamque tenent Suarez-, Bonacina 0, rationem sacramenta/i$ accusationishaoet. v. Inter ea autem. - Candidus, disq. 24, art. 6, n. 2. -
Concina, Ioc, cìt., num. 4, v.
Moya, tr, 3, disp, 5, qu, 9, n.
f. - 6: Disp, 14, num. p;]. -
14. - Gobat, tr, 6, num. 155
Lugo 6, Navarrus 7, Ho1zmann 8; item Di- - Non igitur hae sententiae sunt duae, 2 Libr I, disserto 3, cap. 1, D. 4. - 3 De Poenit., .n. 510.- et 156. - 'l Loc, cìt., cap. 1, n. 2. - 8 Sess. 14, de Poenit.,
castillus, Toletus, Filliuccius, Major a)} sed una. In tantum enim Laymann eum Praepos., de Poenìt., qu. 2, dub, 1, num, 30. - • Tr. 19, cap. 4.

Henriquez, Fagundez, etc., apud Salmant,"; aliis requirunt ut confessio sit dolorosa,
et Concina lO valde probabilem putat. Fa- sive quod dolor eonfessionem praecedat,
1 Lìb. 5, tr, 6, cap ..4, num. 4. - • Tr. 23, punct. 7,
n. 11. - Coninck, disp. 4, dub. 6, n. 44. - BontUsp., de
Poenìt., disp. 5, n. 12 et seqq, - • Lib, 1, diss. 3, cap. l,
n. 3. - • Disp. 20, sect. 4, n. 29, v. Altera vero / et n. 30,
v. Hine ve"o. - 5 De Poenit., qu. 3, punct. 2, n. 18. -
• Disp. 14, n. 13. - , Man., cap. I, n. 22. - • De Poenit.,
num. 508. - Dicast., disp. 6, dub. 9, num. 131 et seqq.•
Tolet., lib. 3, cap. 5, n. 2. - Fili., tr. 7, cap. 6, n. 158••
445. - a) Major citatur a Salmant ex
Leandro, qui eum revera adducit in 4} dist.13}
qu. 3, licet ibi non de hac materia tractet;
sed in dt'st. 14, qu. 2} post definit.} coroU. 5}
Major haec scribit: c Contritio non est pars
poenitentiae integralis poenitentiam compo-
nens: contritio enim nihil aliud est quam poe-
nitentia virtus, quae est accidens in anima,
poenitentia autem sacramentum est accidens
in aereo Nec est pars subjectiva secundae in-
tentionaliter, sed est parspoenitentiae ad hunc
446. - a) Suarez, disp. 20} sect. 4, n.28,
Henriq., lib. 4, cap. 23, num. 3•• Fagund., de 2' Eccl. V. Secundo est, ita sentire videtur, ex eo quod
praec.. lìb, 2, cap. 6, num. IO. - • Tr. 6, cap. 5, num. 24. nullam temporis limitationem assignat.
- 10 Lìb, I, diss, 3, cap. l, num, 3. _ u Ordo admìn, b) Sotus, ab Escobar citatus, uti refert
Sacro Poenit., nume 17, v. Demum, - l i Tr. 6, cap. 5, S. Alphonsus, dicit tantum, in 4, disto 17,
num. 26. - Suar., disp. 20, sect. 4, num. 30. - Dicast., qu. 2, art. 3, v. f.: c Poenitentium usus non
disp. 6, dub. 9, n. 133. - Laym., lib.5, tr. 6, cap. 4, n. 4. - est nisi in principio habere contritionem ge-
Coninck, disp. 4, dub.6, n. 44. - Palaus, tr. ~3, punct.7, neralem, quae sufficit ad gratiam; et deinde
n.11.
peccata investigare ad confitendum•.
c) Cardenas, z'n propos. 1, diss. 2, n. 88,
satis esse ait dolorem conceptum c uno vel
sensum, quod poenitentiae praesupponitur ad duobus diebus. antea.
hoc lit poenitentia sacramentum suum effec- d) Diana, parto 5, tr. 14, resol. 67, huie
tum causet, puta gratiam, non sieut causa utique opinioni adhaeret; sed probabilem
proprie dicta, sed sicut causa sine qua non, etiam vocat priorem.
et sie participat conditiones partium; totum e) ]acobus de Granado, in 3 P., controv.7,
enim nequit esse sine partibus, sed eas prae· de Poem·t.• tr. 3, disp. 3, n. 8} ait dolorem
supponit; et quia sunt prt'ores natura toto} sic virtualiter perseverare • quandiu, si poeni-
poenitentia sacramentum contritionem, con- tens interrogetur cur doluerit, possitsine nova
fessionem in voto pariter et satisfactionem deliberatione respondere se doluisse ut con-
praerequirit in peccatore, qui satisfacere fiteatur, et non retractasse dblorem, quia vult
habet>. confiteri'.
f) De hac eadem re, ìta S. Doctor in
Hom. apost., tr. 16} n. 20: «Ego vero... non
dubito asserere, quoties confessio derivat ex
peccatorum dolore, semper virtualiter perse-
verare dolorem saltem per unum aut alte-
rum diem, dum illa confessio est doloris ef-
fectus.Secus autem, si quis ex mera devotione,
aut ad votum, aut poenitentiam implendam
confiteretur •.
447. - a) Sporer a Concina hic utique cita·
tur; sed parto 3, cap. 2, n. 288 et 289, op-
positam sententiam tenet, scribens n. 288:
c Necessarium omnino videtur ut dolor ante
confessionem elicitus aliquo modo virtua-
liter ad confessionem referatur •. Et in· fine
num. 289, postquam retulit Gobatum negan-
tem se velle sequi respectu sui doctrinam
oppositam, concludit: • Sie ille, sie ego, sic
et tu >.
b) Quin etiam Tamburinius, Method. Con-
fess., lib. l} cap. 2, n. 3, pIane hane senten-
tiam tuetur.
 452 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE. CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI - DUB. II. - § I. 453
mento, quae voluntatem peccandi exclu- etc. j item apud Croix Ò), Ledesma Ò), Sa- ritatis ad ~us remissionem, (ut docet Negant aliqui apud Suarez 11. - Sed Op· Sufficit
dit, cum spe veniae: quae omnia verifì- las Ò), Escobar ò) et Moya Ò), qui dicit esse D. Thomas l): tamen in sacramento om- positum est tenendum cum communi seno
dolor de uno
veniali sine
cantur in casu nostro. Tum quia tunc indubitatam apud omnes, sed immerito, nino requiritur dolor formalis, nec suffi- tentia, quam docent Suarez 12, Concina 13, alìo,
dolor, licet non fuerit ordinatus ad con- ut videbimus. - Ratio, quia prior dolor cit virtua1is; ut communiter docent DD. Antoine 14; Lugo 15 cum Henriquez et Fa-
fessionem relatione antecedenti, ordinatur se extendit etiam ad peccata oblita, quae cum Roncaglia 9, Coneina 8 et Croix 4 gundez ; et Escobar 16 cum Hurtado et
tamen relatione consequenti, eo quod tunc dum poenitens immediate confitetur, fit (contra paucos), ex D. Augustino 5, ubi Diana b). Hinc sufficit de uno tantum ve-
adhuc verificatur dolor patefieri per con- unum moraliter. Recte enim potest una scripsit: Nec quemquam putes... 4 quo- niali poenitere et proponere; cum venialia
fessionem. materia proxima partialis plura consti- cumque, seu magno, seu parvo peccato non sint materia necessaria, sed tantum
Juxta a-
Iios, neces-
Affirmant vero Busenbaum (supra, tuere sacramenta; unde, sicut curo una ad correctionem sz'ne poenz'tentz'a posse sufficiens..
sario eli- n. 433, ad 12.), Bonacina l, Concina 2. (Cì- aqua plures possunt fieri Baptismi, ita cum transire. Dicunt autem Lugo 17, Tamburinius 18; Dolor de
ciendus i n sola multi-
ordine ad tatur etiam pro hac sententia Pater Sua- uno dolore qui adhuc perseveret (ut hic Sed dubitatur lO. An sa mortale confi- et Pallavicini c) ac Sporer, apud Croix 19, tudine v e-
confessio- nialium.
nem, rez 8; sed Lugo 4 ostendit quod Suarez est supponitur) plura possunt constitui sacra- terzo venzalz'a sme ullo dolore? sufficere etiam si quis doleat de multitu-
potius pro sua sententia). - Ratio, quia, menta Poenitentiae. Juxta a- Negant Natalis Alexander 6, juenìn a) dine aut frequentia venialium, etsi non
sicut minister, aut etiam suscipiens alia lios, conii·
Secunda vero sententia affirmat; et Juxta a· teri venia- et Genettus 7. Et dicunt non esse nisi ve- doleat de singulis in particulari; quia, ut
lios, requi- 1ia sineuUo
sacramenta, debet per intentionem ordi- hanc tenent c) Bonacina 12, Vasquez 18, Fil- rito dolore non niale suscipere sacramentum sine certo dicunt, sicut quis potest dolere de ex-
nare materiam ad sacramentum (prout liuccius 14. - Ratio, quia per primam ab- est 1ethale.
dolore, quando materia tantum levis af- cessu distractionis in precibus, vel come-
ablutionem ad Baptismum, vel tactum solutionem jam completum est judicium; fertur in confessione, et abest animus pro- stionis, ita de multitudine venialium. Et
materiae ad Ordinationem); ita etiam su- ergo si impertienda est nova absolutio, fanandi sacramentum; quia (ut supponunt) videtur favere D. Thomas 20, ubi dicit suf-
scipiens sacramentum Poenitentiae debet nova requiritur materia proxima. Et quam- frustrare sacramenturo in materia levi, ficere propositum se praeparandi ad... ve-
ad illud ordinare dolorem, qui est hujus vis dolor in se moraliter perseveret, non S. Doctor non est nisi levis irreverentia. - Sed per nz'alza nzz'nuenda. Ergo sufficit dolor de
sacramenti materia. tamen perseverat in ordine ad secundam dicit esse
letha1e. quantum huic opinioni acquiescere cona- ipsorum multitudine: propositum enim do-
Prima opi-
nioprobabi·
Prima sententia est probabilior; sed absolutionem; ut enim supra diximus (in tus sim, non potui ; cum haec sententia lorem sequitur. - Contradicunt tamen
lior, secun- cum secunda etiam sit probabilis, ante praecedenti Quaest, 11.), probabiliter ad opposita sit communi theologorum, ut vì- Arriaga d) et Dicastillus d), apud Croix d),
da, proba-
bilis ante susceptionem sacramenti c) tutius docet valorem sacramenti requiritur ut dolor dere est apud Croix 8, Antoine 9 et Lu- dicentes dolorem et propositum non tan-
factum se-
quenda, Cardenas 5, hanc esse sequendam. non solum sit elicitus, sed etiam elicitus go l0, qui primam sententiam vocat om- tum debere esse circa multìtudìnem emen-
448. - Quaeritur 12°. An, si quz's stasim in ordine ad absolutionem. - Cum ergo Secunda nìno falsam. Et ratio nimis urget: nam dandam, sed etiam circa ipsa venialia quae
opinio, pro-
post absolutzonem conjitetur peccatum haec secunda sententia sit probabilis, imo babilior et tota malitia culpae in hoc casu consistit frequentiam constituunt. - Sed hae seno
oblt'tum, teneatur novum ehcere dolorem? probabilior, in praxi omnino sequendam sequenda.
in injuria quae ìrrogatur sacramento, illud tentiae facile videntur posse conciliari:
Confessio Prima sententia communior negato Et esse dicunt Croix 15 et Coneina 16: saltem suo effectu frustrando. Sive ergo sacra- cum impossibile sit dolere de multitudine
obliti st a-
timpost ab- hanc tenent Lugo 6, Anac1etus 7; Viva 8 tutius censeo tenendam d). mentum frustretur ex materia gravi sive et non dolere saltem de illis posterioribus
solu tionem,
juxta alìos cUIIì Perez, Henriquez et communi; Ron- 449. - Quaeritur 13°. Quomodo elicien- ex levi, nihil refert; quia semper eadem culpis per quas constituitur multitudo;
non requì- caglia 9 (qui vocat moraliter certam), Spo- dus st't dolor t1Z confessione venialzum?
rit novum irreverentia sacramento infertur. quia circumstantia haec excessus abstrahi
dolorem, rer l0; Elbel ll putat probabilissimam a), Certum est quod, etsi extra sacramen- Quomodo Dubitatur 20. An z'n confessione venz'a· non potest a culpis ipsis: tunc enim in
elicien·
cum Gobat, Dicastillo, Henriquez, Bosco tum sUfficz't altCJuz's motus gratiae vel ca- dus dolor ltum sufficzat dolere de uno peccato sine obliquo saltem doleres de culpis; in recto
venialium
1 Qu. 3, punct. 2, n. 17. - , Lìb, 1, diss. 3, cap. 1, 11 Sacram., parto 2, confero 3, de Contrit., num, 75•• alzo? et principaliter, de excessu.
n. 2. - • Disp. 20, sect, 4, n. 28. - • Disp, 14, n. 37. - Goòat, tr. 6, n. 165•• Dtcast., disp, 6, dub, 12, n. 160••
1 3 P., qu. 87, art. 2. - • Tr. 19, qu. 2, cap. 2, qu, 2. - cap. 1, num, 7. - lO Cap. 1, art. 1, qu. 7. - 15 Disp. 14,
• In propos. 1, diss, 2, num, 87. - • Disp, 14, num, 27. - H.nriq., loc, cito • Bosco, de Sacro Poenit., disp. 7, sece, 4,
, Tr. 14, disto 6, num. 62. - 8 De Peeaìt., qu, 3, art. 3, , Diss, 3, cap. 1, n. 6. - • Lib. 6, parto 2, n. 682•• • Epist. 93, n. 118•• Henrlq., Iìb, 4, cap. 26, num. 7•• Fagund., de
num, 133. - 18 Qu. 4, punct. 4, num. 1. - 18 In 3 P.,
cap. 13, n. 03; ap, Migne, Patro1. lat., tom.33, col. 847.- 20 praec, Eccl., Iib.2, cap. 1, n. 13. - 15 Lib, 14, n. 166••
num. 3•• Mart. Peree, de Poenit., dìsp, 19, sect, 4, n. 3 qu, 92, artico 8, dub. 5, num, lO. - .. Trac!. 6, cap. 3,
et seqq •. H.nriq., lib. 4, cap. 26, num, 7. - • Tract.19, • De Poenit., cap. 5, art. 7, reg. 20. - , De Sacro Poenit., Gasi'. Hurtad., disp. 6, diB'. 7, v. S.cundo. - 11 Disp. 14,
num.77. - 15 Lib, 6, parto 2, num, 712.- 1S Diss. 3, cap. 1,
cap. 6, qu, 8, V. Sed oòjiciet. - 8 Lib. 6, parto 2, n. 681 n. 133. - lO Method. Confess., Hb, 1, cap. 3, n. lO. - Spor.r,
qu. 2, cap. 3, qu. 3. - ,. Parto 3, cap. 2, nUIn. 298. - num.5.
et 682. - • Cap. 1, art. 1, qu. 7. - ,. Disp. 14, n. 108 et parto 3, cap. 2, n.97•• 19 Lib. 6, part.2, n. 910.- IO 3 P"
seqq. - 11 Disp. 20, sect.6, n. 7. - III Loc. cito - 18 Diss. 3, qu. 87, art. 1, ad 1.

c) Cardenas absolute vocat tutiorem, et bitatum esse asserit qu. 8 , n. 4, hoc'est,nempe:

non solum ante susceptionem sacramenti. moribundum, qui propter instantem mortem tr. 16, n. 22: «Intelligitur tamen hoc ante suam sententiam ita explicat, ut neget· esse
448. - a) ScilicetElbel citat auctores ut qui non potest omnia sua peccata lethalia confi- sacramenti susceptionem, quia postqua:m illud mortale, si venialia, de quibus non dolet, non
hanc teneant sententiam, quam ipse probabi· teri, posse quolibet audito absolvi, et deinde susceptumest, probabilesjam sunt omnes seno explicet ut ab eis absolvatur; mortale vero
lissimam app~llat. confessionem prosequi, novas recipiendo ab- tentiae oppositaetrium [hic n. 445,446,447] esse ait, si ea explicet, ut ab eis,sicut ab aliis
ò) Croix, lib. 6, parto 2, n. 707, auctores solutionesnovis expressis peccatis:nec ullum quaesitorumantecedentium; unde postfactum absolvatur.
istos allegat pro casu huic forte simili, quo esse, inquit, qui novum doloris actum ad sin· recte eas amplecti possumus». c) Pallavicini Sfortia, Assert. theol., lib. 7,
nempe quis iterato peccata jam confessa con· gulas absolutiones requirat.- Salas denique a 449. - a) ]uenin contra, de Sacram., dz"Ss. 6, cap. 29, n. 289, loquitur de proposito vitandi
fitetur. - Et ita sanetenet PetI'.de Ledesma, Croix citatur ex Moya, a Moyaautem ex Lugo, qu. 4, cap. 2, art. 6, § 2, sententiam tenet quae omnia venialia.
Sum., de Poenit., cap. 4, concI. 8, dub. 2. disp.14, n. 34; sed allegantur manuscripta de ipsi S. Alphonso probatur: «Probabilis est, in· d) Haec desumuntur ex Croix, loc. dt.,
Escobar tamen, lib.14, n.117 et 118; et Moya, Poenit.,qu.84, art. 10, quae reperire nequivi. quit, eorum scholasticorumopinio,qui conteno n. 910; et revera Arriaga, dz'sp. 38, n. 20
tr. 3, disp. 5, qu. 8, n. 4 et 7, de eodem etiam c) De casu nimirum quo quis peccatajam dunt justum, qui sola venialia confìtetur,pec· et 21; Dicastillus, disp. 6, dub. 16,a n.301,
casu loquuntur de quoS. Alphonsus,et concor- confessa iterum confìteatur. care graviter si de nullo conteratur». contradicunt sicut refert S. Alphonsus, non
dant. - Quod autem Moyaapud omnes indu· d) Addit S. Alphonsus in Hom. apost., ò) Diana, parto 11, tr. 7, resol. 38, hanc tamen l'ero eodem modo exponunt.
 454 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE. CAP. I. - DE ESSENTIA HU]US SACRAMENTI. - DUB. II. - § II. 455

Dolor de Recte etiam addit Croix l cum Suarez
delibera tis
et semidelì- et Tanner (contra Bosco e), etc.), quod
beratis,
bene quisque potest dolere de venialibus
deliberatis, et proponere omnia illa vitare;
de semideliberatis autem sufficit dolere
quod ea commiserit, et in posterum velit
attendere ad ipsa vitanda quantum hu-
manae fragilitati permittitur.
Et haec sunt juxta doctrinam D. Tho-
mae 2, qui sic ait: Poenitentia de pecca-
tis mortalibus requirit quod homo propo-
nat abstinere ab omnibus et sùtgulis... Sed
ad poe";u'tentiam peccatorum venialium re-
quirt'tur quod homo proponat abstinere a
singulis, non tamen ab omnibus, quia
hoc infirmz'tas hujus vt'tae non patz'tur.
Debet tamen habere propost'tum se prae-
parandi ad venialia minuenda.
§ II. - De quaestionibus pertinentibus
ad Propositum.
450. - Quaeritur lO. An in sacramento
Poenitentiae sulficiat propositum virtuale
sive implict'tum, inclusum in dolore?
l Lib.6, parto 2, n. 913.. Suar., disp. 4, sect, 3, n. 5.•
Tann.) tom.4, disp. 6, QU, 6, n. 20. - 2 a P., qu. 87, art, 1,
ad 1. - 3 De Poenit.,lib. 2, cap, 6 et 7. - • Lìb. 1, diss. 3,
cap. 1, n', 15. - Toletus, Iib, 3, cap. 4, num, 2, v. fJu,;nta
parso - 5 Lib. 6, parto 2, n. 894. - 8 Sesso 14, de Poenit.,
cap. 4. - '1 Dfsp. 14, num. 52. - S Diss. 2, nume SO. -
9 Lib. 5, tr, 6, cap. 4, n. 6. - 10 Tr', 14, disto 6, n. 49. -
Prima sententia negato Et hanc te-
nent Suarez a), Bellarminus 3, Bonacina a);
Concina 4 cum Scoto b), Cajetano c), Ca-
no c), etc.; item Valentia d), Toletus, Regi-
naldus a), Henriquez a), etc., apud Croix 5,
qui ait oppositam non esse certam. -
Ratio, quia, licet dolor includat necessa-
rio propositum ; tamen Tridentinum 6 re-
quirit propositum formale, dieens: Cum
proposito non peccandi de caetero.
Secunda sententia affirmat, dummodo
dolor eliciatur ex motivo universali. Et
hanc tenent e) Lugo 7, Cardenas 8 (qui
vocat moraliter certamj.Laymann ", Ana-
cletus l0, Viva 11; ElbeP2 cum Mastrio,
Sporer, Gobat, etc.; ac Salmant.P cum
Navarro, Filliuccio, Villalobos, etc. -
Ratio, quia concilium 14 subdit quod attri-
tio, si voluntatem peccandi exc1udit cum
spe veniae, disponit hominem ad impe-
trandam gratiam in sacramento; ergo
quoties has requisitas conditiones habue-
rit attritio, jam sufficienter disponit ad
sacramenti valorem.
11 D~ Poenit., qu.3, art. 4, n. 1, v. Quando. - 12 Confero 4,
de Proposito, nUM. 87.. Mastrius, disp. 21, qu. 2, art. l,
num. 31 et 32.• Spor., parto 3, cap. 2, num. 318 et 319. -
Gobat, tr, 6, num. 203 et 205. - 18 Tr. 6, cap. 5, n. 54. -
Nauar., Man., cap. l, num. 6. - Fitl., tr. 7, cap. 6, n. 160
et 161.• Villal., parto 1, tr.9, diff.19, n. 7 et 8. - " Loc.
cìt., cap. 4.
juxta a- ]-xta a· Tertsa vero sententia, quam tenet Holz-
lios. non Hos non
sutlieit pro- suffitit iu mann l (asserens hanc esse communem
positum " cogitante
virtuale. de ftItwo. cum Suarez, Bellarmino f) et Bonacina),
dicitquod si poenitens cogitet de vita
futura, debet formaliter proponere emen-
dationem; quia (juxta Tridentìnum) quìs-
que per poenitentiam debet novam in-
choare vitam: unde non videtur satis
poenitere, qui, cogitans de vita futura, ex-
presse non proponit emendari. Neque huie
]uxta a- obstat dicere cum Viva quod concilium
lios, sufficit,
si dolor sit tres tantum partes sacramenti assignat,
ex motivo
universali. scilicet contritionem, confessionem et sa-
tisfactionem; unde, si requireretur etiam
propositum formale, partes non tres, sed
quatuor essent. Nam bene respondet Pa-
ter Concina quod contritio duobus con-
stat, nempe dolore et proposito explicito.
Secus, si - Secus vero, si poenitens nihil cogitet
non cogìte-
tur de futu- de futuro, puta si quis sit in extremo vi-
ro.
tae constitutus; revera enim in quocum-
que dolore propositum necessario conti-
netur, patetque quod taciti et expressi
eadem est efficacia.
Duae ultì- Hae duae ultimae sententiae sunt qui-
mae senten-
tiae proba- dem probabiliores. - Sed quia prima non
biliores.
1 De Poenit., n. 501. • Suay., disp. 20, sect. 4, n. 32,
v. Dicendum ; et n. 33; cfr., disp. 4, sect, 3, n. 3. - Bonac.,
qu.5, sect. 1, pnnct.B, num. 9, v. f. - Trid., sesso 14, de
caret sua probabilitate, in praxi ante fa-
ctum tutìus sequenda est; ut recte dicunt
Bonacina 2, Croix 3.
Dico: Antefactum. Nam dicunt Croix g),
Viva g), Elbel g), Gobau); et Bonacina h)
cum Bellarmino i), Suarez h), Vasquez h),
Reginaldo h), Henriquez h), quod si bona
fide cum vero dolore confessus fueris sine
proposito formali, non teneris confessio-
nem repetere. Quia, esto communius non
Iìceat sacramentum suscipere cum opi-
nione qua e non sit moralitercerta, ne sacra-
mentum exponatur periculo frustrationis;
tamen non teneris repetere confessionem,
si probabiliter valide es jam confessus,
cum praefatum periculum tunc non am-
plius adsìt. - Nihilominus, nec etiam Quid, post
factum,
valeo huie sententiae acquiescere. Ratio,
quia, cum prima opinio sit sufficienter
probabilis, poenitens qui gravem culpam
et certam perpetravit, tenetur de ea con-
fessionem explere non tantum probabili-
ter, sed etiam certe validam n,
451. - Quaeritur 2°. Quaenam sint
condttiones necessario requist'tae ad pro-
positum? - Hic ante omnia adverten-
Poenit., cap. 4. - Viva, de Poenit., qu, S, art. 4, n. 1. -
Condita, lìb. 1, diss. 3, cap. l, n. 17. - SI Qu. 5, sect, 1,
punct, 8, num. 2. - 3 Lib, 6, parto 2, n. 895.

Gobat, Salmant., Navarrus, Filliuccius, Vil- mum in edit.6' anni 1767 habetur, ad cujus nor-
e) Hic apud Croix sermo est de proposito Concina; nam in Opusc. tomo 1, tr. 4, qu. 1, lalobos. mam proinde reformandus est Homo apost.,
omnia venialia deliberata vitandi, quod ha- V. Quoad secundum, requirit sane proposi- f) Bellarminus, loc. cit.,primam senten- tr. 16 n. 26), prudenter notat cl. P. Harin-
beri posse affirmat; contra quemdam, qui, tum formale ad contritionem, non vero ad tìam tenet; et revera Holzmann eum citat ger: : In casu nostro dubium cadit super pro-
apud Bosco, de SacroPoenit., disp. 7, sect. 4, attritionem. - Canus vero, Relect. de Poe- solum pro parte qua tenet propositum foro positum, quod ad contritio.nem pertine~, et cum
n. 202, negat posse venialia omnia perfecte , nit., parto l, V. Sed illud tamen... conci. 1, male et explicitum requiri ad peccati remìs- illa unam partem essentialem materìae pro-
deliberata vitari. Et huìc sententiae adhaeret loquitur de requisitis ad poenitentiam ut est sìonem per se loquendo. Alteram vero par- ximae efformat. Dubium igìtur in ipsam ma-
Bosco n. 230, quamvis addat posse, non ob- virtus. tem doctrinae Ho1zmann, de eis qui subita teriam proximam Poenitentiae cadit, et in
stante hac impossibilitate, haberi efficax pro- d) Valentia, disp. 7, qu: 8, punct. 6, V. Po- morte praeveniuntur nec cogitant de futuro, materia sacramenti Ecclesia supplere non
positum vitandi omnia hujusmodi venialia, stremo, non satis recte adducitur a Croix; Bellarminus, cap. 7, ad 6 obf., dicit: « Non potest. Quapropter S. Alphonsus recte dìcìt
450. - a) Revera Suarez, disp. 20, sect. 4, quamvis enim seribat: « Eodem praecepto facile concedo posse contìngere ». confessionem probabiliter validam non suffi-
n. 32, V. Dicendum, et n. 33; Bonacina, quo tenetur aliquis veram poenitentiam agere, g) Croix, lib. 6, parto 2, n. 680; Viva, cere sed certe validam peragendam esse. Id
qu. 5, sect. 1, punct. 3, n. 9 (cfr. tamen obligari etiam ut habeat propositum explic~· in propos. 65 Innoc. XI, 1'!. 10; Elbel, con· pro theoria. - In praxi confessarius, juxta
punct. 8, n. 2); Reginaldus lib.'5, n. 8, cum tum non peccandi de caetero »; inferius ta- fer. 3, de Contrit., n. 84; Gobat, tr. 6, n.179, diversitatem conscientiarumjudicium mora-
n. 57 et 58; Henriquez, lib. 4, cap. 24, n.2, men subdit: « Non requiri expressum istud haec dicunt de confessione valida quidem; liter certum sibi ejJormabit. Cum poeniten-
tenent tertiam sententiam, licet duo ultimi a propositum necessitate etiam medii ad justi- sed informi, propterea quod facta est cum tibus serupulis agitatis, largus erit; nec per-
Croix pro prima sententia allegentur. fìcationem; sed quandoque posse ~eccatorem dolore particulari tantum. mittet ut propter dubium propositi confes-
b) Scotus utique a Concina hic citatur; cum implicito tantum ejusmodi proposito, h) Bonacina, loc. cit., n.2,' Suarez, disp. 2C, sionem repetant. Sic pariter faciet cum ani-
sed in 4, disto 14, qu. 4, n. 9, v. Ad secun- quod ipsa videlicet detestatione peccati prae· sect. 4, n. 33, V. Ultimo vero; Vasquez, qu. 86, mabus vitam vere christianam agentibus,
dum, dicit requiri propositum vel simplici· teriti contineatur, justificari, nempe extra art. 2, dub. 4, n. 3; Reginaldus, lib. 5, n. 58; vel qui post confessioneinde qua dubitant in
ter, vel « secundum quid, scilicet ut habeat tempus praecepti, vel etiam praecepti tempo- Henriquez, lib.4, cap. 24, num. 2, id pIane peccata gravia non sunt relapsi, aut saltem
aliqualem displicentiam de peccatis et propo- re, si tum aliquis subitaneo casu praepedia- innuunt, dicentes sacramentum susceptum multo rarius. Quodsi vero poenitentes acce-
situm cavendi de cetero ». At, disto 17, qu. tur, quominus de futuro cogitare possit •. absque formali proposito ex eo quod ad illud dunt in peccatis habituati, qui post confessio-
unic., n. 22, dicit peccatorem ,confìteri debere, e) Ex auctoribus pro hac secunda sen- non adverterit poenitens, validum existimari. nem non se emendaverunt, facile persuasum
« cum displicentia peccati commissi et cum tentia citatis, non pauci tenent revera, vel sal· i) Bellarminus, loc. cit., lib. 2, cap. 6, i.f., habebit defecisse in anteactis confessionibus
proposito abstinendi a peccato». tem perspicue innuunt tertiam opinionem; id non habet, quidquid dixerit Bonacina. dolore~ et propositum, et confessionemrepe-
c) Cajetanus pariter non recte citatur a et hi sunt Anacletus, Elbel, Mastrius, Sporer, j) In hanc S.Alphonsi doctrinam (quae pri- tere jubebit '.
 456 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
Diflicultas dum, rem valde difficilem esse quod pec-
propositi in
consuetudi.
nariis.
catores, frequenter ex consuetudine in
mortalia labentes, cum vero proposito ad
confessionem accedant; quapropter in hoc-
confessarius seduloincumbere debet, ma-
xime si poenitens alicui vitio magnam
habuerit adhaesionem.
Tres autem sunt conditiones veri pro-
positi, nempe, ut sit flrmum, unz"versale
et efficax.
Preposi-
tum debet
l°. Propositum flrmum importat ut
esse fir .. poenitens habeat voluntatem omnino de-
mum.
liberatam non recidendi; et sit animo ita
dispositus, ut nullius mali timore et nul-
lius boni cupidine, peccatum in posterum
admittere velit.
Sed hic Dubium fit: An prudenter credi
possù quod flrmum habeat propost'tum
poenitens, quz'asserit nolle amplius retabi,
sed certo credit se relapsurum?
Certitudo
re lapsus •
Prima sententia affirmat. Et hanc
juxta alìos, tenent Navarrus l, (qui asserit commu-
non obest
firmitati nem), Laymann 2, Sporer 3, Palaus 4; item
propositi.
Suarez a), Silvester a), Coninck a), Henri-
quezw.Bejaw, Dicastillus, apud Salmant,",
- Ratio, quia propositum voluntatis non
relabendi bene consistere potest cumjudi-
cio intellectus de lapsu futuro excognìta
fragilitate.
S. Doctor
omnino te .. Sed pacetantorum doctorum,omnino
net contra-
rium.
sequendam puto oppositam sententiam,
quam tenent Busenbaum b), supra, n. 433,
ad 10/ Concina 6 et Croix 7. - Non nego
quod., speculative loquendo, bene posset
consistere firmum propositum voluntatis
cum cognitione relapsus. Sed cum quis
1 Man., cap. 9, n. 18. - , Lib.5, tr.6, cap. 4, n. 8. -
• Parto a, cap. 2, num. alO. - • Tr. 23, punct. 2, num, 15.
- Dicast., disp. 6, dub, 14, num, 246. - • Tract. 6, cap. 5,
num. 5a. - e Lib, l, dìss, a, cap. 2, § 4, num. a. -
, Lib.6. parto 2, n. 1822,v. Objic. - • Loc, cito - • Man.,
451. - a) Suarez, disp. 4, sect. 3, num. 5;
Silvester, V. Confessio I, qu. 21, num. 25;
Coninck, disp. 2, dub. 6, n. 59; Henriquez,
lib. 4, cap. 24, num. 3, i. f.; Beja, parto 3,
caso 9, V. Accedz't, non tenent banc senten-
tiam; imo, adhaererit illi quae S. Alphonso
arridet; negant enim requiri ut poenitens
credat se perseveraturum, ut Suarez, Silve-
ster, Henriquez et Beja; vel dicunt, ut Co-
ninck, posse probabiliter timere futurum ut
adhuc aliquando peccet mortaliter; et hunc
timorem consistere posse cum firmo propo-
sito non relabendi.
certo credit se relapsurum, practice cer-
tam suspicionem praebet propositum suae
voluntatis non esse satis firmum; impos-
sibile est enim ut quis firmiter proponat
se emendare, sciens quod Deus suam
gratiam coadjuvantem non denegat fa-
cienti quantum in se est, et his non obstan-
tibus credat certo se ad sua peccata redì-
turum. - Unde recte ait Croìx" quod
talis poenitens priusquam absolvatur, dis-
poni debet ut speret, non per vires suas,
sed per Dei auxilium a peccatis libera-
tum ìri,
Secus vero dicendum, si poenitens ex
sua praeterita fragilitate timeret relapsum.
Communiter enim dicunt DD. cum Na-
varro ., Croix lO et aliis, quod ad serium
propositum non requiritur ut credatur
nu1lus relapsus secuturus; sed satis est
nunc adesse seriam voluntatem non rela-
bendi: nam bene potest consistere vo-
luntas resipiscendi cum timore lapsus ex
mutatione voluntatis. - Hinc recte in-
quit Gersonius 11 quod poenitens confes-
sarlo interroganti: Credt's tu quod... nun-
quam cades in tale peccatum? Respo«:
deat : ego fragz'lz's formido lapsum, non
tamen volo nunc... casum idefuturo, mise-
ricordiae Dd me commendo, deprecans ut
me custodia: a peccato,' quod si ceciderit
fragt'litas mea, deprecor , adjicz"at ut re-
surgat.
2°.Requiritur ut propositum sit univer-
sale circa peccata mortalia.
Quidquid enim dicant A versa, Dicastil-
lus, Hurtadus c) et Platel C), apud Croix 12,
cap. 8, num. 13. - " Loc. cìt., num. 1732, v. Ut poenj-
tens, - U Sup. Magnificat, tract. 8, parto 3, ante med.
- Aversa, qu. 14, sect, 6, v. Objicies tandem . . Dteast.,
disp. 6, dub, 14, num, 240 et seqq. - " Lib, 6, parto 2,
n.898.
b) Busenbaum, loc. cù., negat denegano
dam esse absolutìonem; si « quis putet ve!
timeat se unum vel plura peccata non vita·
turum.. Quibus sic dictis addit in fine: «In-
terim qui certus est impossibile sibi esse in
tali occasione peccata vitare, debet eam dese·
rere, nisi velit perire '.
c) Gaspar Hurtadus, disp. 6, difl. 7, V. f.;
et Platel, de Sacro Poenit., n. 145 et 146,
concordant quidem; sed Hurtadus addit (quod
non notavit Croix): «Nihilominus, quia res
haec est magni momenti, et securius est pro-
positum non peccandi mortaliter... extendi ad
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. - § II.
asserentes quod, sicut sufficit dolor par-
ticularis, ita etiam particulare proposi-
tum, modo exc1udat positivam peccandi
voluntatem; - oppositum tamen omnìno
est tenendum cum sententia communi,
quam docent Laymann l, Palaus 2, Lugo 3,
Concina 4, Mazzotta 6; et Croix 6 cum Na-
varro, Coninck, Tamburinio, Escobar et
aliis passim, ex D. Thoma 7, ubi ait: Poe-
nz'tentz"a de peccatis mortalt'bus requt'rz"t
quod homo proponat aostinere ad omnz:
bus et sz'ngulz's. Ratio, quia, licet dolor
particularis, puta, si concipiatur ex tur-
Secus, pitudine speciali (ut diximus n. 444) ali-
si peccator
timeat tan- cujus criminis, satis sit ad valorem con-
tum rela-
psum. fessìonìs, cum dolor respiciat tantum pec-
cata commissa quae poenitens detestari
debet; non tamen sufficit propositum par-
ticulare, cum quisque teneatur absolutam
et positivam habere voluntatem omnia
mortalia vitandi. Unde Tridentinum 8, 10-
quens de contritione in genere, dicit:
Anz'mz' dolor ac detestatzo est de peccato
commz'sso/ non dicit de omnibus pec-
catis. Loquens vero de proposito, dicit:
cum proposito non peccandi de caetero;
particula autem non utique importat pro-
positum universale vitandi omnia mor-
talia.
Se c u s , Secus vero est de proposito circa ve-
~uod venia-
ba. nialia; in bis enim sufficit (ut docet idem
D. Thomas 9) quod poenitens proponat
t u,ir0J'~~; abstinere ab aliquo, absque eo quod pro-
esse univer- ponat abstinere ab omnibus.
sale quoad
mortalia. Proposi- 3°. Requiritur ut propositum sit efficax,
tum debet
esse e1lIeax. id est aptum efficere quod proponitur. Et
ideo oportet quod poenitens non solum
proponat peccatum vitare, sed etiam me-
dia adhibere ad peccatum vitandum, et
signanter occasiones proximas peccandi;
ut communiter docent doctores. Vide
Sporer lO. - Non -semper autem verum
1 Lib, 5, tre 6, cap. 4, num. 20. - a Tr. 23, puncr, 2,
n. 16. - • Disp. 14, u.52. - • Lib. l, diss. a, cap. 2, § <L
n. 10. - • Tr.6, disp.l, qu. a, cap. 4, § l, n. a.- • Lib. 6,
parto 2, n. 898. . Na'Var., Man., cap. 1, n. 9. • Con,·nck,
disp. 2, dub. 14, num. 180. - Tambur., Method. Confess.,
lib. 1, cap. a, n. 15•. Escob., lib. 14, n. 172.- , 3 P., qu. 87,
omnia mortalia, absolute conandum est ad
id, et persuadendum est poenitentibus, prae-
sertim in confessione quae creditur futura
esse ultima.. - Idemque insinuat Platel,
n. 146 cum n. 149.
457
est, tunc solum propositum esse efficax, Quonam
sensu.
quando efficitur id quod proponitur; alias,
quotìes poenitens recideret, toties tene-
retur repetere confessiones. Relapsus enim
non semper est signum propositi infirmi,
sed saepius tantum signum est mutatae
voluntatis; nam bene potest accidere quod
quis verum habeat amorem Dei praedo-
minantem et firmum propositum nun-
quam peccandi, et nihilominus statim pec-
cet: prout D. Petrus vere proposuit potius
mori quam Christum negare, et tamen ad
primam ancillae vocem negavit. Id sane
probatur ex D. Gregorio 11, qui dixit: In
quorumdam... corda venz't (Deus), et mano
sionem non facit...,· adperpetranda peccata
redeunt, ac si haec minime planxz'ssent.
Confirmatur ex Rituali Romano, ubi dici-
tur: In peccata facile recùlentz'bus,utz'lz's·
szmum fuerit consulere ut saepe , puta
semel z'n mense vel certis dzebus solemni-
bus, conflteantur et, si expedzat, commu-
nicent.
Prlncipalis autem efficacia propositi lisPrincipa-
efficacia
(ut supra innuimus) consistit in avellen- propositi.
dis occasionibus proximis peccandi, aut in
mediis debitis adhibendis, ut ipsae, si sint
necessariae, ex proximis fiant remotae.
- Unde hic diligenter de his agere
oportet.
452. - Quaeritur 3°. ~omodo se gerere
debeat confessarius cum zi's quz' sunt in
occasione peccandz'?
Et hic dubitatur l°. Quotuplex sz't oc-
casto, et quotuplex perz'culum peccandi?
Occasio distinguitur l°. in proximam
et remotam.
Occasio
Occasio remota est illa, in qua homi- remota,
nes constituti regularlter ut plurimum quid.
non peccant.
Occasionem vero proximam alli, ut
Navarrus ", Bonacina ", Laymann a), Con-
art. 1, ad 1. - • Sess.14, de Poenit., cap. 4. - • Loc. cito
_ 10 Parto a, cap. 2, n. ala. - U Homil. in Evang., Iib, 2,
homil. ao, n. 2; ap. Migne, Patro!. lat., tomo76, col. 1221.-
Rit. Rom., Ordo adm.inistr. Sacr. Poenit.) n. 19, v. Quare
Guret. - 19 Man., cap. S, nume 14. - 18 De Matro, qu. 4,
punct. 14, n. 11.
452. - a) Laymann, Ub. 5, tr. 6, cap. 4,
n. 9, scribit occasiones seu pericula proxima
ea esse, «quae, spectatis omnibus circum-
stantiis, difficulter et vix aliquis evitaturus
putatur >.
 458 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE. CAP. l. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. - § II. 459
cina l et Sporer 2 definiunt esse illam, sia f j quae respectu aliquorum communì- cum, protestationis de non consentiendo, tiones repellendas ac passioni obviandum,
in qua creditur poenitens nunquam vel ter est proxima, respectu hominis valde bene poterit a culpa excusari; quia tunc tunc eam non obstringerem ad occasio-
Occasio
proxima
raro a peccato abstinere. - Sed definitio pii et cauti poterit esse remota j ut bene divina adjuvante gratia, periculum fit re- nem auferendam.
per se. haec non pIace t. Melius dicendum cum advertunt Ho1zmann 11 et Croix n. motum et materiale. - Vide Croix l. Dicit autem Roncaglia 8 non esse ne- Sponsi se
Sanchez 3, Holzmann 4, Lugo 6, Suarez 6, Distinguitur Z', Occasio in voluntariam Occasio Exempla
occasionis
Ex praemissis infertur esse in occa- gandam absolutionem juveni et puellae invicemvisentes,
in-

Contino Tournely 7, Wigandt b)} Croix 8, et necessariam. - Voluntaria est quae voluntaria
et necessa- proximae, sione proxima: l°. Qui domi retinet mu- qui aliquo tempore se invisunt animo
Viva c)} Patre Segneri 9 et Roncaglia d)} facile dimitti potesti necessaria, quae ria. lierem cum qua saepe peccavit. Et hic matrimonium coatrahendi; nemo enim'
quod occasìo proxima per se est i11a, in physice vel moraliter non potest avelli. notandum quod si quis non habet ad suam (ait) tenetur ducere personam ignotam,
qua homines communiter ut plurimum Periculum autem proximum, aliud est Periculum dispositionem mulierem cum qua peccat, sed per aliquod tempus potest experiri
proximum
Proxima
per a cc i-
peccant. Proxima autem per accidens, formale, aliud materiale. - Formale est formale. sed cum ea peccat semper ac accedit in quibus moribus alter' sit praeditus. -
denso sive respectiva, est ma quae, licet per se illud quod est proxime conjunctum cum 'illius domum; tunc illuc accedere erit Haec assertio speculative loquendo vide-
respectu aliorum non sit proxima (eo quod peccato; ita ut homo in eo constitutus occasio proxima, etiamsi semel in anno tur rationabilis. Sed ego, experientia do-
non sit apta de sua natura communiter probabiliter peccabit sive in peccatum accederet et peccaret. - 2°. Qui in ludo ctus, vix semel vel iterum permitterem
inducere homines ad peccatum), tamen consentiet: et hoc periculum semper vi. frequenter labitur in blasphemias vel frau- sponso ad domum sponsae accedere, vel
respectu alicujus est proxima: vel quia tandum est. Intelligendum tamen hoc (ut des. - 3°. Qui in aliqua domo, caupona sponsae aut parentibus illum in domo exci-
hic in illa occasione, etsi 110n fere semper bene advertit Croix 18), si periculum sit aut conversatione, incidit in ebrietatem, pere. Raro enim reperi, qui in tali accessu
nec frequentius, frequenter tamen cecidit j consensus, non autem simplicis tentatìo- Quid de rixas, verba aut gestus lascivos..- Hujus- non peccaverit, saltem verbis aut cogita-
absolutione
vel quia, spectata ejus praeterita fragili- nis aut motuum. - Materz'ale vero est Materiale. degentium modi poenitentes non sunt absolvendi re- tionibus: cum omnes aspectus et colloquia
in occasione
tate, prudenter timetur ipsius lapsus. - illud quod cum peccato non est proxime proxima, gulariter, nìsì prius occasionem dese- inter hujusmodi sponsos sint incentiva ad
Unde perperam dicunt Navarrus P, Lugo e) conjunctum; sed tantum remote, ratione ruerint. peccandum, et moraliter impossibile sit
et Viva e) cum aliis, non esse in occa- necessitatis, et mediorum quaehomo adhi- Pariter non possunt absolvi illi qui, ipsos invicem tractare et stimulos turpes
sione proxima adolescentes, quì, labo- bet ad peccatum vitandum: unde tunc licet in occasione non peccent, aliis tamen non sentire ad ea quae tempore conjugii
rando cum feminis, peccant consensu, accidet quod occasio de se sit proxima, scandalum praebent g), ut communiter do- inter se futura erunt.
verbis aut tactibus; eo quod (ut dicunt) et periculum remotum. Prout evenire cent Palaus 2, Bonacina 8; et Salmant.! cum In his autem omnibus, praesertim ubi ad Monitum
confesso-
non fere semper in talibus occasionibus potest in chirurgo, qui in medendis par- Navarro, Graffio, Candido, Lopez, etc. turpium lapsuum periculum imminet, ad- res circa
occa s ìona-
peccant. Nam, ut diximus, ad occasionem tibus secretioribus puellae, utique esset Addunt Croix 6; et [Contin.] Tournely 8 vertat sedulus confessarius quod nun- doso
proximam constituendam sufficit ut homo in occasione proxima peccandi: sed ra- cum Juenin, quod, cum occasio externa quam crudelius se geret cum poenitente,
frequenter in ea labatur. tione necessitatis et officii,si debitas adhi- conjungitur cum passione vehementi, vel quam benignius agendo; et quo majorem
Notandum vero quod aliquando occa- beat cautiones piarum cogitationum, pre- habitu vitioso, vel forti tentatione, peccat severitatem adhibebit, eo melius illius
qui eam non relinquit, etsi necdum ces- saluti consulet. D. Thomas a Villanova 9
1 Lib, l, diss. 3, cap. 2, § 4, num, 13. - !il Parto 3, 8 Lib. 5, num. 252. - 9 Il Confessore istruito, cap. 5,
cap. 2, n. 323. - 8 Decal., lib. 1, cap. 8. num. 1. _ ... De v. Voi già sapete. - lO Man., cap. 3, num, 17. _ 11 De serit tentationi; quia raro accidet quod vocat confessarios tinpz'e pios.: quz', ne
Poenit., num. 500. - • Disp, 14, num. 149. - • Disp. 32, Poenit., num, 500. - 12 Lìb. 5, num, 253. - 18 Loc. cìt., talis se continebit, si ab occasione non conjitentem alz'quantz'sper contristent, z'l-
sect, 2, n. 4. - ., De Peccat., parto 1, cap. 2, append.- num.264. separetur. - Unde ait [Contin.] Tournely 7 lum in sua nequz'tz'a manere permz"ttunt.
quod ancilla vivide sollicitata ab hero, - Nec confessarius turbari debet, si poe-
b) Wigandt, tr. 5} num. 50, occasionem externa, ut, attenta nostra fragilitate, secum tenetur ab illius domo discedere: qui nitens dicat in hujusmodi casibus scan-
proximam eam esse ait, « quae semper vel importet grave peccandi periculum. Hoc ta- enim libere commoratur ubi tam pericu- dalum oriri, si post confessionem amplius
frequenter homines similis conditionisad tale men non semper grave eodem modo est lose ad malum aUicitur, non potest ratio- non accedat ad illam domum, si mulie-
peccatum inducit. Vel, qua posita, homo mo- respectu cujuscumque... Solum ergo ad judi- nabiliter sperare victoriam tentationis, rem expellat aut aliud simile effugiat pe-
raliter quasi infallibiliter, statim aut quasi candum ex frequentia actuum de occasione nisi auxiliis gratiae extraordinariis, quae
statìm, labitur », proxima recurrere debet confessarius, quando riculum. Nam illi suadere debet quod
c) Viva, de Poenit., qu. 3, art.», n.5, non non satis apparet an res extrinseca, vel ex sui sperari sine temeritate nequeunt ab eo qui revera potius scandalo erit si post con-
satis sibi constare 'videtur ; primo enim dicit natura, vel attenta fragilitate illius qui in ea libere periculum vitare potest et non vitat. fessionem occasionein non auferat. Aut
proximam occasionem esse illam, « quae ex se ponit, importet grave periculum peccandi; Haec tamen inte1ligenda sunti si hujus- enim alii suum peccatum aut periculum
se multum incitat ad peccatum et frequenter nam tunc dignosci potest ex frequentia pec- modi persona sit fragilis et parum devota;
ad peccatum inducit » ; inferius vero remotas catorum quae in ea committuntur. Si raro ignorant, et tunc nihil mali suspicabun-
definit illas, «in quibus homines non solent tunc peccet, occasio dici potest remota; pro- nam si esset pietati dedita et cauta, et tur, puta si quis famulam dimittit, vel si
semper aut fere semper peccare », Denique xìma vero, si saepe '. opportuna adhiberet remedia ad tenta- ab accessu in aliquam domum se absti-
addit: «Non negaverim tamen aliquam occa- e) Lugo, disp. 14} n. 150, refert utique
sionem de se remotam posse esse alicui pro- hanc sententiam, ex aliis tamen auctoribus, lLib. 5, n. 254 et 259. - • Tr. 2, disp. 2, punct. 9, Lopes, lnstruct. conse., parto 1, cap. 78. - • Lib, 5, n.269.
xìmam , eo quod ex pravo habitu et virtutis quos nec probat nec reprobat. - Viva, de Poe- § g, n. 19. - • De Matr., qu. 4, punct. 14, n. 12, i. f. - - • De Peccat., parto 1, cap. 2, Append., reg. 1, v. f. -
imbecillitate fere semper in ea labatur •. nit., qu. 3, art. 4, num. 5, v. Unde, videtur • Tr.6, cap. 5, num. 62. - Nauar., Man., cap. 16, num. 20. Juenin, Theor. et prax. Sacram., de Sacro Poenit., cap. 8,
Jacob. de Graffiis, Decis. aur., parto I, Iìb, l, cap. 28, § 5, reg. 3, qu. 3. - , Loc, cito - • Tr. 19, qu. 5, cap. 4,
d) Roncaglia, tr. 19, qu. 5, cap. 4, qu. l, Navarrum approbare, licet non bene eum n. lO. - Candid., Dìsquìsit, 24, art. 27, dub. 6. - Ludov. qu, 8. - • Concio fer, VI post domo IV quadrag., n. 12.
resp.I, exprobrat confessariosillos«quiputant referat, cum Navarrus loquatur de illis qui
tunc solum dari occasìonemproximam respe- saepius peccant et fere semper, dum Viva
ctualicujus,quandoineasaepevelutplurimum supponit eos « aliquando in tali occasione
peccat a , Ipse vero sìc docet: « Semper ergo mortaliter » peccare. g) Scilicet qui, quamvis in occasione re- eadem versari; et his deneganda est abso-
datur occasio proxima , cum talis est res f) Croìx haec dicit de periculo peccandi. vera non sint, existimantur tamen ab aliis in lutio regulariter, ob scandalum.
 460 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE. CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. - § II. 461
net; vel jam alii id animadverterunt, et rum. - Sed hanc opinionem jam refutavì- Se expo- Silvio h) quod si periculum sit tale, ut pro- pos, 63: Lt'ct"tum est quaerere directe occa-
ilens proba.
tunc famam potius recuperabit quam mus bo. V; n. 63, cum Busenbaum C), Croix, bili pericu. babilior sit lapsus, tunc nullo modo potes stonem proximam peccandi, pro bono spt'-
lo peccandi nec debes illi te exponere; quia quisque
amittet. Cardenas c), Elizalde, etc. Hic addo aucto- non absol- rt'tualt' uel temporaù nostro uet proximi.
Ordinarie vendits. p1us suam quam aliorum salutem respì-
non abso'!- Ex his omnibus concludo quod ordì- ritatem D. Thomae 4, ubi id expresse re- Sed Dubium fit: An qui non adhuc
vendi ver- narie loquendo nunquam absolvi debet probat, dicens: Infirmt' t'nfide, de quorum cere debet. - Sed huic responderi posset occasionem proximam remouerit possù
santes in oc-
casione pro- poenitens qui versatur in occasione pro- subuersione probabt7t'tertt"mert'posst't, pro- quod in tali casu extremae necessitatis, prz'nta vel secunda vtCe absotoi?
xi ma vo- modo lapsus non sit moraliter certus, licet
luntaria. xima voluntaria , etiamsi extraordinaria htoendt' sunt ab t'nfidelt'um communione. Prima sententia affirmat. Et hanc te- Qui non-
dum remo-
signa doloris afferat, antequam occasio- Ratio est quia, cum adsit probabilitas la- sit probabilior, tenereris te fortius prae- nent plures auctores, prout Suarez l, Pa- vit occasio-
munire orationibus et operibus piis, et nem proxi-
nem removeat. Occasio enim extrinseca bendi, jam adest formale periculum lapsus, 1aus 2, Sporer 8, Elbe14, Mazzotta 5, Viva 6 mampotest,
(praesertìm ubi agitur de vitio turpi), quod (ut diximus) omnino est fugiendum, deinde fidere de majori auxilio Dei: ratio- (citans Cajetanum et Corduba; sed Pater juxta alios,
absolvi se-
quando praesens est, ita mentem excaecat quando occasio est voluntaria; secus vero, nabiliter enim tunc esset sperandum quod Milante negat hos auctores a) esse pro hac mel velbis.
ut omnia proposita e memoria deleat; et si necessaria (ut diximus Lto. V; n. 63, Deus augebit auxilium ubi majorurgebit sententia); et Holzmann 7 cum Tamburi-
ad peccata ita impellit, ut aliquis, etiamsi de medico et parocho). necessitas. nio ac communiori (ut asserit); et consentit
certam suam damnationem ab illo cri- Immo recte sentiunt Palaus 5 cum Sua- Quid de 454. - Dubitatur 3°. An poenitens qUt' Roncaglia b) pro prima vice, casu quo poe-
mine secuturam cognosceret, adhuc a pec- rez d),. et S otus e), Banez
- f ), apud [C '
ontìn.]: exponente
se propter versatur t'n occasione proxima volunta- nitens nondum adverterit ad oblìgatìonem
cato non desisteret. - Vide mox infra, Tournely "; item Salmant., Valentia s.' et ~:;,e~~l;~: ria POSStt unquam absolvi? removendi occasionem. - Ratio, quìa, ut
Proposirio-
n. 454, v. Ratto pottor. Azor g), citati Lto. II, n. 26, v. Pariter, ~~f.m pro- nes damna- Hic ante omnia oportet animadvertere ajunt, talis poenitens potest esse bene
453. - Dubitatur 2°. An aosotoipossù quod in necessitate extrema spirituali pro- tae circa oc-
casionarios.
quatu or propositiones proscriptas in hac dispositus ad absolutionem, etiam non-
qut' se exponù probabt7t' pertCulo pec- xìmì non solum potes, sed teneris illi materia: - l°. Propositio 41, damnata ab dum occasione dimissa, si vere proponat
candi? succurrere cum tali periculo probabili; A1exandro VII, dicebat: Non est obùgae- dìmittere.
AffirmantMendo, Gobat et Caramuel a), quia tunc necessitas efficit ut periculum dus concubt'nart'us ad ejidendam COUCUOt: Sed hic distinguendum cum S. Carolo Distin-
nam, st' haec nt'ntt's utt7t's esset ad oble- guendae 00-
apud Viva 1; et Hozes, Lumbier b), etc., evadat remotum: unde si potes, teneris. Borromaeo 8, inter occasiones quae sunt t'n casiones in
ctamentum concubt'narti' (vulgo regalo), esse et occa..
apud Croix 2; et consentit Sporer 8, modo Idque docet idem D. Thomas 7, ubi, posto esse, prout cum aliquis concubinam domi siones non
adsit rationabilis causa. Quia (ut ajunt), quam dixitprohibendos esse a commu- dum, defidente t7la, nt'ntt's aegre ageret detinet, ve1 cum aliqua famula peccat in esse.
cum probabile sit quod ille peccabit, et nione infidelium eos de quorum salute vt'tam, et aùae eputae taedio magno con- cum hero quoties ab eo tentatur: et inter
probabile quod non peccabit, potest sibi probabiliter timetur, addit: nisi urgeat . cubt'nart'um afficerent, et alt'ajamula nt'ntt's occasiones quae non sunt t'n esse, utpote
formare conscientiam certam, et proinde necessìtas, dijfict7e t·nvent'retur. - IlO. Propos. 61, da- si quis ludendo pro1abitur in blasphemias,
judicium practicum non fore peccatu- Dicit tamen [Contin.] Tourne1y 8 cum mnata ab Innocentio XI, dicebat: Potest aut versando in cauponis prorumpit in
aliquando absolvt' qUt' t'n proxima occa- rixas et ebrietates, aut convivando cum
Mendo} Epitome, v. Occasio, num.5.. Gobat, tr, 7, § 3. - , 2- 2ac , qUI lO, art. 9, corpo - ;;; Tract. 2, disp. 2, sione peccandt' uersatur, quam potest et sociis ruit in verbis et cogitationibus ob-
n. 526. - 1 In prop, 41 Alex. VII, n.15. - Hoses, Explic. punct.9, § 3, n. 9. - e Decal., cap. l, art. 3. de Carìt., sect.4,
non vult omittere, qut'nt'nto directe et ex scoenis, etc. - In occasionibus hujus se-
propos, 63 Innoc, XI, n. 4.. • Lib. 5, n. 257. - •Part.3, punct, 1, post concl, 2, v. Major est. - Salmant., tr, 21,
cap. 2, n. 324. - Croix, 1oc. cito - Elisalde, lib. 8, qu.15, cap. 6, num, 28. - 'I Loc. cit, - S Loc, cit., v. ContYarZ:um. proposito quaerit , aut et' se t'ngert't. - cundae speciei, quae non sunt t'n esse,
IlIO. Propos, 62, ab eodem Innocentio da- recte docet S. Carolus quod si poenitens
mnata: Proxima occasio peccandi non est firme proponat ab eis cavere, potest per
453. - a) Caramuel, Theol. regul., disp.70, rem non facit; sed revera, ibz·d., sect.T, n. 8, fugienda, quando causa aliqua utt7t's aut unam, aut duas, etiamque tres vices ab-
n. 1056, distinguit. Si certum est periculum scribit: c Nemini licere propter aliorum sa- honesta non jugt'endt' occurra. - IVo. Pro- solvi c). Quod si postmodum emendatio
et probabilis lapsus, negat fas esse illi se ex- lutem exponere se morali perieulo peccandi
1 De Poenit., disp. S2, sece. 2, n. 3. - •Tr.2, disp. 2, num. 16. - Milante, exercit. 86, in propos. Innoc, XI,
ponere j si periculum non est certum, sed tan- mortaliter...j quod maxime verum est, quando
tum probabile, dicit licere illi se exponere, periculum est in determinata materia, in qua punct. 9, § 3, n. 18. - • Parto 3, cap. 2, n. 325. - • Con- V. Verum non satis. - , De Poenit., n. 58,1.. Tambur.,
fer, 4, de Proposito, num. 108. - • Tr. 6, disp. 2, qu, 4, Method. Confess., lib. S, cap. 3, n.lO. - • Actor. parto 4,
et lectorem remittit ad disp. 6, n. 57. Sed aliquis fragilem se expertus est» . Quibus sub- cap. 3, § S, v. Infers 2. - • In propos. 41 Alex. VII, Instruct. Confess., v. Essendo dunque.
idem Caramuel, in Theol. fundam., n. 511, dit: c Si vero in confuso, non potest certa re-
absolute dicit: c Eum qui probabili mortali· gula tradi, sed pro ratione periculi et neces-
ter peccandi periculo se exponit [libere], pec- sitatis, pensanda res erit».
care non jam probabiliter, sed certo morta- e) Sotus, de Just., Nb. 5, qu. 1, art. 6, h) Silvius a Collet quidem citatur; sed c;luba autem, Trat. de cas., qu. 4, coroll.1, con-
liter ». ante concl. 3, lidtum esse ait vitam spiritua- in 2 a m 2 ae , qu. 26, art. 4, qu. l, concl. 1, cedit non solum posse iterum absolvi, sed
b) Lumbier, Sum. dieta de Arana, tomo 3, lem periculo objieere pro salute animarum. i. f, in universum dumtaxat negat licitum etiam tertia et quarta vice, antequam occa-
Observ. in prop. Innoc. XI,postnum. 2010, f) Baiiez,quamvis a Collet hie citetur, rem esse se periculo peccandi exponere pro· spiri- sionem dimittat.
init. § 3 (edit. lat., num.596), ut probabilem tamen, in 2 a t1l 2 ae , qu. 26, art. 5, concl.2, tuali proximi salute, si probabilior sit lapsus b) Roncaglia, tr. 19, qu. 5, cap. 4, qu.2,
habet hanc opinionem; sed contrariam pro- silentio praetermittit. quam perseverantia. veram utique reputat hanc opinionem, • ma-
babiliorem esse existimat. g) Valentia, in 2 am 2 ae , dt·sp. 3, qu. 4, 454. - a) Milante citat solum Cajetanum, xime, ut ait, in casu quo poenitens ostende-
c) Busenbaum, loc.dt.; Cardenas, Crz·s.l, punct. 3, asserto 5, de periculo vitae corporalis quem negat tenere hanc sententiam. - Caje· ret specialia signa doloris ». Sed continuo
disp. 18, cap. 6, 1Z. 57; et Cris. 4, diss.40, loquitur; sicut pariter Azor, parto 2, Nb.12, tanus tamen, Sum., V. Restitutio, cap. 6, i.f, subdit: • Ego nihilominus nunquam ad pra-
cap.3, art. 3, negant licere sine necessitate cap. 4, qu. 3; immo etiam Azor, qu.2, V. Di- negat absolvi posse ante restitutionem realem, xim reducerem, quando commode differri pos-
tali perieulo sese exponere. cendum existz'mo, ait: c Ordo... caritatis... si jam absolutus, restitutionem omiserit. Sed, set absolutio; et interim obligarem poeniten-
d) Suarez, loco citato a Palao, id est de requirit ut vita et salus animae non sit obji- V. Concubinatus, dicit: • Ad sui veram poeni- tem ad occasionem removendam '.
Carz't., dz·sp. 9, sect. 2, num. 3, loquitur de denda periculo pro vita amici spirituali ser- tentiam exigit non solum omissionem actus c) S. Carolus concedit absolvi posse in hoc
perieulo vitae corporalis; quod, ut patet, ad vanda ». Male igitur allegantur a Salmant. carnalis, sedrecessum a tali statu». - Cor- casu, semel et iterum dumtaxat.
 462 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
non apparet, differri ei debet absolutio
donec ille cum effectu occasionem dere-
lìnquat,
In occasio.. In occasionibus vero prioris speciei
n i b u s in
esse, ordì- quae sunt in esse, ait S. Carolus poenì-
narie nec
semei absol- tentem neque prima vice absolvendum
vendusante
r emotio- (quascumque promissiones proferat), nisi
nem,
prius occasionem amoveat. - Et hanc sen-
tentiam censeo (saltem ordinarie loquendo)
omnino sequendam. Eamque tenent d)
Cardenas 1 cum Bonacina, Villalobos et
Candido; [Contìn.] Tournely 2, Concina 3,
Pater Segneri 4; auctor libri cui tìtulus:
Istruzione per lz" confessori novelJz' 5. Item
Navarrus 6, ubi aìt: Concubinarius cohabz:
tans concubmae adeo peccai, ut non debeat
absoioi antequam ab ea separetur. Co-
ninck 7, ubi: Eos qui vzvunt z"n concuoi-
natu, nullo modo, extra casum grtnns
necessitatis, expedit absolvere antequam
de facto separentur. Azor 8: Resp... non
pòsse lù:#e eum absoioi antequam ab ea
(scilicet concubina) separetur e). Item Ro-
driguez l), Silvester l), Fernandez, Mar-
garita, etc., apud Palaum 9; ex D. Augu-
stino l0, ubi sic dicit: Saiisfactio poem:
tentiae est peccatorum causas excidere,
nec earum suggestionibus ad#um z"ndul-
gere. - Ergo tenetur poenitens ante a bso-
lutionem occasionem auferre; alias sug-
gestionibus aditum non praecluderet.
Ratio la hujus sententiae (ut ait Car-
denas) videtur esse, quia prima sententia
videtur damnata in praefata prop. 61 ab
Innocentio XI. - Sed haec ratìo non
convincit: nam alìud est posse absolvi
qui occasionem non vult omùtere (ut di-
cebat propositio); alìud , qui, licet non
velit omittere ante absolutionem, bene
tamen vult omittere statim post absolu-
tionem.
1 In propos. 61, diss. 40, n. 75 et seqq.. Bonac., de
Matr., qu, 4, punct, 14, num. 11 et 12. - Villal., parto 1,
tr. 9,diif. 25, n. 4.. Gandià., disquis. 24, art. 27, dub, 5,
v. Dico sexto, - \I: De Peccat., parto 11 cap. 2, Append.,
reg. 1. - ' De Poenit., lib. 2, diss. 3, cap. 7, § 3; et § 4,
num. 1 et 2. - .. Il Confessore istruito, cap. 5, v. Non è
perb meno. - 5 Parto I, cap. IO, n.227. - •Man., cap. 16,
n. 20. - , Disp. 8, n.133. - • Parto 3, lib. 3, cap. 6, qu. 2. -
d) Scilicet de eo qui versatur in occasione f) Rodriguez, Sum., parto 2, cap. 49,
in esse. n. 16, (al. cap. 47, n. 17); Silvester, V. Con-
e) Azor haec scribit de publicis concubi- cubinarius, quaer.2, male citantur a Palao;
nariis. non enim requirunt ut concubinam reiinquat
Ratio 2a, quia praeceptum tollendi OC-
casionem voluntariam est negativum, id
est non permanendì in occasione (prout
est praeceptum non retinendi alienum):
et hoc obligat semper et ad semper. Unde
qui potest occasionem statim removere et
non removet est in actuali transgressione
praecepti, et ideo indispositus. - Sed
haec ratio neque omnino satisfacit; vel
saltem intelligenda est in solo casu quo
poenitens nolit statim post absolutionem
tollere occasionem, et tantum promittat
auferre in futurum, At, si poenitens in
actu confessionis firme proponeret occa-
. sionem removere statim ac domum redit,
non video cur dicendus esset hic indìs-
positus et quod praecepto contraveniat.
Ratio potior et vera haec mihi videtur
esse: Ablatio occasionis est res magno-
pere ardua; et non fit nisi quis magnam
vìrn sibi inferat, ut avellatur ab illa occa-
sione, ad quam, propter praeteritam sui
animi adhaesionem, remanet valde pro-
pensus. Et ideo, si occasio non aufertur
ante absolutionem, poenitens de facili post
absolutionem se decipiet, falso sibi sua-
dendo quod tentationibus resistet; et sic,
occasione non dimissa, profecto redibit ad
vomìtum, - Qua de re, si talis vellet
absolvi antequam occasionem deserat, es-
set indispositus; quia se constitueret in
probabili periculo infringendi propositum.
Ac propterea confessarius qui eum absol-
veret, ipsum relinquendo in tali periculo,
utique peccaret tam contra officium judì-
cis, quia absolveret indispositum, quam
medici, non applicando ìlli remedium suae
saluti necessarium.
Dices: Poenitens qui habet pro se opi-
nionem probabilem debet absolvi ; quia,
cum sit dispositus, habet jus ad absolu-
Anton, Fernandee, Instruccion de Confesores, parto l,
docum. 8, n. 6. - Margar. Confessor., parto 1, v. sceen-
dUfn quod quando confessor, fol, 21 t. - 9 Tr. 2, disp. 2,
punct. 9, § 3, num, 18. - 10Can. Satisfactio 3, de poenif.,
disto 3. Cfr. Opusc, deecc1esiast. dogmatibus, cap. 24 (al. 54),
inter S. Augustini supposititia opera, ape Migne, Patrol,
Iat., tomo 42, col. 1218. Opus Gennadio tributum. - Carden.,
in propos. 61, di... 40, n. 108.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. - § II.
463
tionem Guxta dìcenda n. 604). Ergo si jam fuerit confessus peccata sua et con.
quis efformaret sibi conscientiam proba- fessarìus prudenter judicare val;at eum
bilem juxta primam sententiam, tenere- firmam habere voluntatem tollendi occa-
tur confessarius eum absolvere. - Re- sione~ statim ac poterit, tunc potest et
spondetur l°. quod illicitum est (ut dixi- debet ipsum absolvere; quia tunc poeni-
mus mox supra, num. 453, Dubit. 2) se tens habet jus ut statim absolvatur. _
voluntarie exponere probabili periculo Nec obstat dicere quod ipse tunc rema-
peccandi. Unde peccat poenitens qui vult neret in eodem periculo (ut mox dìctum
absolutionem recipere, antequam occa- est) infringendi propositum. Nam respon-
sìonem dimittat, cum se immittat in pro- detur quod hoc casu tale periculum de
babile periculum infringendi propositum; proximo fit remotum. Sicut enim ratione
et ideo, tamquam indispositus, nuUum jus gravis damni (ut infra dicetur) non tene-
habet ad absolutìonem, - Respondetur 20. tur poenitens occasionem auferre, eo quod
Dato et non concesso quod poenitens perìculum per se prozìmum, ratione illius
possit absolvi semel vel iterum ante di- necessitatis evadit remotum; ita in casu
missam occasionem; tamen (ut communì- nostro, periculum illud infringendi propo-
ter dicunt DD., et ipsi adversarii conce- situm fit remotum ratione magni oneris
dunt) poenitens non habet jus ut statim quod poenitens deberet subire iterum re-
absolvatur. Et propterea bene potest (et petendi confessionem apud alterum: tunc
si potest, tenetur confessarius, ut partes enim est constitutus in morali necessitate
sui muneris recte agat) tamquam medi- recipiendi absolutionem, antequam occa-
cus d~fferre illi absolutionem, usquedum sìonem dimittat. - Hoc tamen non admìt-
occasionem auferat. Nisijam
tendum, si poenitens ab alio confessario ab allo con-
ElI:clpitur fessore ad-
casa signo- Dixi tamen: ordznarz"e. - Nam merito jam fuerit admonitus de occasione tol- monitus sito
rum extra-
ordinario.. excipiendus est l° cum Lugo g), Holz- lenda et non abstulerit; quia tunc habe-
rum. mann h) et Sporer h), casus quo poenitens tur tamquam recidivus, et minime est ab-
afferat extraordinaria signa dolorìs; quia solvendus, nisi forte afferat extraordinaria
tunc propter hujusmodi signa confessa- signa doloris, ut supra.
rius prudenter potest j udicare non adesse 455. - Dubitatur 4°. An possm: ab-
in poenitente periculum illud proximum soh» quz· sunt z"n occasione proxima ne-
infringendi propositum: signa enim illa cessaria?
indicant poenitentem uberiorem recepisse Ut supra innuimus, illa quidem dicitur Oceasio
gratiam, qua magis constanter se geret occasio necessaria quae non potest relin- necessaria
physice vel
in occasione removenda. - Nihilominus qui vel physice vel moraliter. - Phystce, moraIiter.
ait Roncaglia quod ipse etiam in hoc casu
absolutionem differret, usquedum occasio ~e:~e~~~~~e~~S~oi:~~~~:~~
auferatur, si absolutio commode differri in articulo mortis, in quo non haberet
:::~1::::
posset. Et ita etiam ego agerem, tempus vel modum expellendi amicam,
ElI:cipitur
c:asu~ quo Excipiendus 2° cum Viva 1 casus quo Moralz'ter vero, nempe si occasio tolli non
poenttens
redire ne.. poenitens, si absolutio differatur, non pos- posset sine scandalo. - In his casibus bene
quii:. sit ad confessarium redire, vel nonnisi absolvi potest, occasione non sublata; cum
post longum tempus. Tunc enim, si ilIe non teneatur poenitens tunc illam àuferre.
Roncaglia, tract, 19, qu. 5, cap. 4, qu, 2, V. f. _ 1 In propos, 41 Alell:. VII, n. 16.
ante absolutionem, nisi forte id intendat Sil- mu.l;to est quam erat prius, atque adeo pro-
vester dicens: «Si nullum est scandalum aut babtlem possumus de ipso sperare victoriam
recidivi periculum, absolvi potest _. tentationum, a quibus antea semper supera-
g) Lugo, disp. 14, n. 151, loquitur de eo batur -.
qui non vult occasionem deserere, quem ni- ",' h) Holzma!U1, de Poenit., n. 586; Sporer,
hilominu.s a~solvi posse ait, « quando habet parto 3, .cap. 2,. n. 325, tr~ctant de eo qui,
ex~aord':Ilan:,m d?lorem et propositum; haec semei et lterum JUssus occaslonemreiinquere,
emm faClunt Jam 11lam non esse occasionem eam tamen non deseruit; et dicunt eum posse
proximam, quia homo sic armatus fortior adhuc absolvi,si afferat specialiadoloris signa.
 464 LlB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE. CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. - § II. 465
Sed hic Dubium fit: An possztquz's tunc periculum formale et proximum, op- adhibere e). - Idem dicit Viva l de chi- Fortasse alicui, haec tradens, nimis ri-
manere z"n occasione proxima, sz· ataer portunis adhibitis mediis ad non relaben- rurgis qui in medendis mulieribus, et de gidus videbor; sed ego, cum poenitentes
deberet pa# notabz"le detrzmentum tempo- dum, fit materiale et remotum. Non enim parochis qui in excipiendis earum confes- offendissem hujusmodi occasionum laqueis
rale z"n oita, fama aut fortunz's ? qui est in periculo, sed quz" amat peri- sionibus, pluries peccant, si aliter ipsi non irretitos, sic semper egi et semper agam.
Negat Merbesius l, dicens pro nullo culum (ut dicìtur: in Eccli. III.), t"1z z"llo possent vivere juxta suum statum. Vide Hac enim via incedens, non me rigidum,
damno temporali aliquem excusari a di- perzòz"t: non autem amat periculum qui dieta Lzò. V; n. 63, V. Dixtmus, sed maxime erga eos bènignum esse puto :
mittenda occasione proxima. Et in parte invitus subito Hinc optime S. Basilius b) 456. - Hae sententiae probabilissimae quandoquidem nullus isto aptior modus
consentit Wigandt 2, ubi ait esse obliga- dixit: Quz" urgentz" aliqua causa et necessi- Expedit sunto - Verum, in praxi, omnes conve- mihi videtur, ut ipsi a peccatis et ab ae-
semper ,in
tionem auferendi occasionem, etiamsi ìn- tate, se periculo ol{jz"cit vel permz"t#t se occasione niunt expedire ut iis qui versantur in oc- terna damnatione eripiantur. Et e con-
famia sit subeunda. esse z'n z110, cum tamen alias nollet, non proxima di-
latio abso- casione prozìma; etiam necessaria, diffe- trario crederem quod, si benigne agendo
Notabile Communiter tamen affirmant doctores tam dz"cz"tur amare pericutum, quam in- lutionis si
commode ratur absolutio. absolutionem quam petunt eis praestarem,
damnum
temporale non teneri poenitentem occasionem dìmìt- vz"tus zl1ud stdnre: et ùleo magis prooi- fieri potest,
Immo, ut ego quid sentiam in hac re, causa essem ut misere in vitiis marce-
excusat a
removenda tere, si aliter grave damnum temporale debz"t Deus ne z1l0 pereat. - Idem satis ingenue dicam: Nunquam absolverem qui scerent.
occasione, passurus sit: dummodo interim sit paratus confìrmatur ex cap. Laudabilem, de frig, est in occasione proxima extrinseca (nam Quisque in suo sensu abundet. Uti-
modo me- uti mediis praescriptis. Ha Navarrus 3, et mal., ubi sic habetur: Quod si ambo de intrinseca aliter infra loquar), praeser- nam vero omnes confessarli cum hujus-
dia p r a e-
scripta ad- Sanchez 4, Lugo 5 cum communi, Palaus 6, (sermo est de conjugibus ab initio im- tim si occasio sit de materia turpi, sem- modi poenitentibus ita se gererent! multo
hibeantur,
Tournely a), Anac1etus 7, Ho1zmann 8, Bo- potentìbus) consentz"ant stmul esse, vz"r per ac absolutio commode differri posset. quidem minora crimina committerentur,
nacina 9,Viva lO, Elbel l1 , Laymann 12, Ren- eam, etsi non ut uxorem, saltem habeat Censeo enim quod confessarius tamquam et longe plures animae perditionem vi-
zi 13, Sporer 14'(quitamen 15 cum Palao non ut sororem. Ergo (ut notat Sanchez), ne medicus tenetur aptare suo poenitenti re- tarent.
excusat aliquem mediocriter divitem, qui ipsi infamiam patiantur, bene eis per- media opportuniora, ut ìlle suam faciat Ego sentio et dico quod ubì agitur de
ne patiatur damnum centum ducatorum, mittitur simul habitare cum periculo ta- salutem; reorque nullum aliud aptius ano liberando poenitente a peccato formali,
occasionem non vellet deserere). Et con- ctuum. tidotum ministrari posse ei qui est in oc- licet permittatur manere in materiali, tunc
sentit Con cina 16, si poenitens ex dimis- Remedia autem pro his qui reperiuntur Qualia casione proxima, quam dilationem abso- confessarius curare debet, in quantum
sunt reme-
sione occasionis deberet pati infamiam in occasione proxima praesertim peccati dia. lutionis: dum experientia docet quod christiana prudentia concedit, uti opìnìo-
aut gravissimum detrimentum. - Ratio, turpis sunt, videlicet: maj or oratio, fre- poenitentes, postquàm absoluti discedunt, nibus benignioribus, gravi tamen funda-
quia occasio peccandi non est in se pec- quentior usus sacramentorum, quotidie ut plurimum negligunt media praescripta mento roboratis. - Ubi vero opinio-
catum neque affert necessitatem peccandi; ante imaginem crucifixi renovare promis- adhibere, et sic facìllìme recidunt. Cum nes benignae propinquius admovent ad
quapropter bene potest cum eaconsìstere sionem non amplius peccandi, vitare ne e converso, quando ipsis absolutio dene- periculum peccati formalìs, ut accidit in
vera detestatio peccatorum et firmum versetur solus cum sola, fugere ab aspectu gatur, vigilantius satagunt remedia exse- hac materia occasionis proximae, dico
propositum non relabendi ac adhibendi complicis, et similia. qui et tentationibus obsistere, impulsi quod confessario uti expedit sententiis ri-
debita remedia. Et quamvis praeceptum Hinc dicunt Sporer 17 cum communi, quidem a timore ne cum ad confessarium gidioribus: sic enim magis consulet suo.
vitandi occasionem proximam per se oblio Busenbaum (ut supra, n. 433, ad. 10) redibunt, iterum sine absolutione dimit- rum poenitentìum saluti.
get ad non permanendum in occasione; Mazzotta 18; Palaus 19 cum Graffio, Fernan- tantur. Et casu quo poenitens prius ad- 457. - Dubitatur 50. AnquUn occasione Eodem
tamen illud intelligendum est obligare dez, etc.; Laymann 90 cum Navarro 91, San- monitus ab alio confessario media prae- necessaria, etzam adhzoz'tz"s remediz"s sem- e~or.:~:
cum quis voluntarie in occasione persi- chez, Sà, Henriquez, Cajetano et Philiar- scripta neglexerit, et eodem modo fuerit per eodem modo relabitur, possit absolv" ca~~i: g;:
stit: non vero si maneat ex necessitate. cho, quod ii qui ab officio, negotiatione, relapsus, dico omnino dimittendum esse m'sz' prz"us occasionem deserat? ;:f:~Iii~t
Moraliter autem haec necessitas inter- aut domo in qua peccant discedere nolunt, sine absolutione: nisi forte extraordinaria Prima sententia, quam .tenent Lugo 2, remedia:
venit, quando sìne magno detrimento aut quia sine magna difficultate non possunt, signa doloris exhibeat. Et etiam huic adhuc Palaus 3, Holzmann 4., item Gobat, Fabri d),' Potest sem-
per absolvi,
incommodo nequit occasio dìmìttì; etenim absolvendi sunt, si sint parati remedia extraordinaria compunctione donato, ordì- Pallavicìni d) et alli, apud Croix 5 (et pro- 1':.;~e~~t"a
narie loquendo, absolutionem denegarem, babilem putat Tamburinius 6), dicit posse occasione.
1 De poenit., qu, 48, caso 4, reg. 2, 5 et 6. - • Tr, 5, Decal., lib. l, cap. 8, n. 3. - " Parto 3,cap. 2, n. 322. - quando commode absolutio posset differri. eum absolvi tçtìes quoties: modo habeat
n. 50, resp, 3. - 8 Man., cap. 3, n. 20. - , Decal., lib. l. 18 Tr.6, disp, 2, qu. 4, cap. 3, § 2, qu. l. _18 Tr.2, disp.2,
cap. 8, nume 3. - li Disp. 14, nume 152. - 8 Tr.2, disp, 2, punct. 9, § 3, n. 12 et 17.. Graff., Decis. aur., parto l, 1 De Poenìt., qu, 3, art. 4, n. 9. - • Disp. 14, n. 156
punct. 9, § 3, num. 8. - , Tr.14, disto 8, num. 46. - 8 De lib. 1, cap. 28, n. 23.. Anfon. Fernandes, Instruceìon de num. 583. - Gobat, Quinar., tr.5, cap. 33, n.77 et seqq •.
Poenit.• n. 580, v. Dixi. - 9 De Matr., qu. 4, punct, 14, Corifèsores, parto 1. docum. 8, nume 3. - 20 Lib. 5, tr. 6,
et157. -' Tr.2, disp.2, punct, 9, § 3,n.17. _. Dc Poenit., •Lib. 5,n.261. - • Method. Confess., lib. 3, cap. 3, n.lO,
n.ll. - lO De Poenit., qu, 3, art. 4,n. 6 et 7. -11.Confer.4; .. cap. 4, num. 9. - 21 Man., cap. 3, nume 21.• Sanch.~ Ioc,
de Proposito, nume 104. - l i Lib, 5, tr. 6, cap. 4, n. 9.- cìt., n. 3.• Sà, v. Absolutio, nume 12, (in edito genuina,
.. De Poenit., cap. 2, sect. l, qu, 15. - 14 Parto 3, cap. 2, num. 13).. Henrsq., Iib, 4, cap. 24, num. 4.. Cajetan.,
n. 326. - .. Loc. cit., n. 328.. Palaus, loc. cit., n. 14. - Sum., V. Periculum• • Philiarch., parto 2, lib.2, cap. 32, S. Basilii i forsitan est commentarìum in ejus Assert. theolog., lib.7, cap. 29, n.292, princi-
liDe Poenit., lib. l, diss. 3, cap. 2, § 4, n. 27. - Saneh., conc!.3. Constitutiones monasticas, cap. 5. piuro generale adducunt, quo nititur dicta
e) Non omnes hic citati auctores dicU1Ìt sententia, hoc est: Posse poenitentem rema-
istiusmodi poenitentes esse absolvendos aut nere in occasione proxima peccandi, si eam
posse absolvi; sed quidam ex iis (quod sane absque gravi inconunodo deserere non potest.
455. - a) Contino Tournely, de Peccat., et poenitens alia remedia lubenter accipiat, eodem recidit) negant teneri occasionem de- Et ita auctores citantur a Croix,loc.cit. •·Etiam
parto 1, cap. 2, Append., reg. 3, monet ut eo absolvatur. serere: et sunt Sanchez, Cajetanus et Viva. in ordine ad mortalia (sunt verba Pallavicini)
casu absolutio differatur, si. possit, usque ad b) S. Basilius ita a Sanchez, Decal., lib.1, d) Honoratus Fabri, Opusc. Anonymus licet aliquando non recedere ab occasionibus
certa emendationis signa; si vero non possit, cap. 8, n. 3, citatur; sed citatus textus non est advers. Anonymum, cap. 3; et Pallavicini, proximis, quando ille recessus est adeo diffi·
s. ALPHONSI, Opera moralia. - Tom. IIl. 30
 466 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
sufficientem do1orem et propositum. -
Limitatio. Advertit tamen Lugo 1 quod, cum aliquis
semper immediate post confessionem fa-
cile recidit, is censetur carere vero dolore
et proposito, et ideo non abso1vendus e).
Verius ne- Secunda tamen verior sententia, quam
quit absolvi
nisi occasìo- tuentur Busenbaum.ò.snpra, n.433,ad lO,
nem dese-
rar, in fine,' Roncaglia ", [Contin.] Tournely ":
Viva 4 cum Suarez, Navarro et Regina1do;
Mazzotta 5 (qui vocat communem); item
Cajetanus, Tanner, Cardenas et alli, curo
Croix 6 (qui vocat veram), tenet hunc non
posse abso1vi, nìsi occasionem deserat,
cum jactura adhuc vitae g), si opus sit,
quando nulla emendatio nec probabilis
spes emendationis appareat. - Ratio, quia
homo tenetur cum omni jactura vitare
pericu1um proximum peccati formalis. Et
licet aliquando ob justam causam possit
permitti periculum peccati, nunquam ta-
men potest permitti peccatum j cum autem
nulla spes apparet emendationis, pericu-
1um utique fit formale et a peccato sejungi
non potest: et ideo omnino est vitandum
cum quocumque damno temporali, etiam
vìtae, Hic enim currit illud Marc. IX, 46:
Si oculus tuus scandalizat te, ejice eum:
bonum est tibi luscum introire in regnum
Dei, quam duos oculos habentem mt't# in
gehennam tgnis. Et aliud Matth. XVI, 26:
Quùl enim prodest homt'nt~ si mundum
umversum lucretur, ammae vero suae
detrhnentum patiatur?
Dices cum Lugo: Ergo iste neque
prima vice poterat absolvi; cum idem ad·
1 Disp. 14, n. 160. - • Tr. 19, qu. 5, cap. 4, qu. S. -
3 De Peccat., parto I, cap. 2, Append., reI';. S. - • In
propos. 41 Alex. VII, n. 17. - Suar., disp. S2, sect.2, i. f..
Navar., Man., cap. S, n. 21.• Regin., lib. 8, n. 19, i. f.-
• Tr. 6, disp.2, qu.4, cap. S, § S, v. Quaeres. - Cajetan.,
Sum., v. Periculum) v. f. - Tanno) tòm. 4, disp. 6, qu. 9,
cilis, ut obligatio recedendi plus peccatorum
inferret per violationem sui, quam impediret
per sui observationem».
e) Idemque fere notant Palaus et Holzmann.
f) Busenbaum, loc. cit., sic Ioquitur: • Qui
certus est impossibile sibi esse in tali occa-
sione peccata vita:re, debet eam deserere, nisi
velit perire».
g) Aliqui ex citatis auctoribus non ex-
presse Ioquuntur de discrimine ipsius vitae;
hoc tamen insinuant, dum Ioquuntur de ma-
ximo detrimento, de quocumque incommodo,
de incommodo quantumvis gravi. Attamen
Contino Tournely Ioquitur solum de • bono-
fueritpericu1um. - Respondeo quod dispar
est ratio: nam, cum occasio est necessa-
ria, ope mediorum pericu1um materialiter
proximum fit formaliter remotum j at cum,
adhibitis remediis, non adest spes emen-
dationis, periculum evadit formaliter pro-
ximum, et .ideo omnino vitandum cum
quocumque incommodo. St'n autem (ait
S. Carolus h),loquens de puella quae domi
haberet occasionem necessariam) post si-
miles praecautiones comperiat confessa-
rtUS poem'tentem t'n t7lud peccatum relabi,
deneganda prorsus est absolutt'o, donec de-
seruerù proxt'ntam peccandi occasionem,
quùlquùi tandem euemre debeat: Hinc in
can. Falsas 6, de poen., dist. 5,' et can. Fra-
tres 8, ib., dicitur debere dimittere sua
officia milites, negotiatores, curiales, etc.,
qui norint illa non posse exercere sine
peccato. Sic enim loquitur S. Grego-
rius vn in cito can. Falsas: Ideoque qui-
cumque maes, vel negotiator, vel alt'cut'
offieto dedt'tus, quod sine peccato exerceri
non possit (dtfficultas notatur, advertit
Glossa, non tmposstòilt'tas), si culpt's gra-
mortòus t'rrett'tus ad poent'tentiam vene-
rit..., recognoscat se veram poem'tentt'am
non posse peragere..., m'st· negott'um de-
relt'nquat vel offietum deserat, Idem cIa-
rius confirmat Innocentius II in dict. can.
Fratres, dicens: Falsa ett'am fit poeniten-
tt'a,cum poenitens ab offtcio, vel curialt~ vel
negotialt' non recedt't, quod st'nepeccato agi
nulla rattone praevalet.
Secus vero dicendum cum Holzmann 7,
n.112.· Card,n., Cris.• part.4, di... 40, n.l46 et 150.-' Lib.5,
n.261; cfr. n. 268.- Lugo,disp.14, n.I58. -S. Gregor. VII,
cfr. Migne, Patrol. lat., tomo 148, col. SOl; et ap. Labbe,
tomo 12, col. 621, concil. Rom. V, can. 5, anno 1078celebra-
tum. - Innoc. II, cfr. ap. Labbe, tom.12, col. 1505, concil.
Lateran. II, can. 22, anno l1S9 celebro - , De Poenit., n. 583.
rum, famae et status jactura»; Suarez, de
• gravi temporali nocumento., sicut et Na-
varrus. - Reginaldus autem absolute dicit
negandam esse absolutionem, nulla facta de
nocumento mentione. - Denique notandum
est Mazzotta et Tanner, requirere ad absolu-
tionem hoc casu concedendam, non quidem
ut occasio jam derelicta sit, sed propositum
eamdem deserendi.
h) S. Carolus, Instr. Confess., V. E se dopo
questa dilz'genza, Ioquitur de quocumque qui
domi occasionem necessariam habeat; et con-
cordat, excepto tamen quod in fine non ad-
dit: quùJquid tandem evenire debeat.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. -
Nisiadsint
extraordi ..
Laymann 1; et Sporer i) cum Sanchez i),
naria signa. Navarro i) et aliis communissime, si in
praesenti hujusmodi poenitens afferat ex-
traordinaria signa doloris j tunc enim jam
effulget spes emendationis.
Doctrina 458. - Hic pro complemento hujus
S. Carolide
occasioni- puncti, refert adjicere ea quae tradidit
bus e x.t er-
nis et inter .. D. Caro1us Borromaeus 2, ubi, distinguens
nìs,
inter occasiones proxime de se inducti-
vas ad peccatum (ut est domi retinere
concubinam) et occasiones proximas pec-
candi ob pravum habitum alìcuius, sic
dixit: Poenùentem t'n alt'qua ex ht's occa-
szontòus versantem, si urgens st't illa
occasio, ut qut' concuomam aleret, non
debet sine dubto confessor absolvere (in-
tellige ne prima quidem vice), m'st' hanc
occasionem antea sustulert't. - Pro alt'is
vero occasionious (minus impellentibus)
quales sunt aleae-oacatio, aspectus mt'nus
pudt'ct~ coltoqtaa, gestus, etc., non aosol-
uatur, m'st' eas dt'ntt'ttere poent'tens pollt:
ceatur. Quod si jam alt'as pollt'ct'tus St't
nec emendatus fuert't, absolutto dijferatur
donec emendattonem agnovert't.
Et qut'a potest contingere ut poenùens,
cum ht's ommòus a confessore propositis,
occasionem non possit dt'ntt'ttere st'ne pe-
riculo (intellige damni, vitae, famae vel
bonorum) aut scandalo, deoet adhtòere re-
media ; et primo dijferatur· absolutt'o (in-
telligendum etiamsi poenitens ille prima
vice confiteatur peccatum), donec emenda-
ttom's stgna dedert't. - Quod St' t'nde t'n-
famtae pert'culumpoent'tentt'accù.lert't(nem-
pe si incurrat infamiam, nisi tune communi-
cet), et confessor talt"a contrt'ttom's t'nleo St:
gna perspexert't (ut prudenter dispositum
judicet), debt'tamque ad exdpt'enda remedta
dt'spost'ttonem observavert't, tunc potert't
absolvt: - Quod si tamen non emendatus
poem'tens fuert't (scilicet etiam adhibitis
remediis), non absolvatur donec occasto
illa sublata fuert't.
1 Lib. 5, tre 6; cap. 4, nume 10. - 2 Instr. Confessor.,
Essendo dunque involto. - 3 Lib. 6, parto 2, n. 1820.-
V.
i) Sporer, parto 3, cap. 2, n. 325, Ioqui~
tur de occasionelibera, quam poenitens semel
aut iterum admonitus non deseruit; et tamen
eum posse absolvi dicit, si • nunc... eviden-
tiora signa mutatae voluntatis serioque prae-
seferat, ut ejus promissio acceptari... possit».
9 II. 467
Deinde haec addidit: De operibus quae
ad malum t'nclt'nant, ut saltationum pu-
blt'carum, improborum homt'num, caupo-
narum.frequentatio, et alta hujusmodt~ quo-
rum occasione si homo peccare consue-
uerit, nequaquam debet aosohs, m'st' pri-
mum eam omnino dt'ntt'sert't. - Quod si
confessori vt'sum fuerit ex prima aut se-
cunda poenùentis pollt'ct'tattone, et non
ampltus,ipsum occasionem hanc dt'ntt'ssu-
rum, poterit eum aosoioere, absotutionem
autem differat St'promissis non steterit,
donec amandatam omm'no fuisse occasto-
nem agnovert't.
459. - Quaeritur 4°. An POSSt'nt absolvi
t'llt' qUt' t'n peccatis sunt consuetudt'narti~
aut recidnn?
Distinguendum est inter consuetudi-
narium sive habituatum, et recidivum.
Consuetu-
CONSUETUDINARIUS intelligitur hic qui dinarius,
prima vice suum pravum habitum confìte- quis: potest
absolvi.
turo - Et iste bene potest absolvi, etiamsi
nulla emendatio praecesserit, modo eam
serio proponat; ut cum sententia commu-
nissima dicit Croix 8. Ratio, quia talis poe-
nitens ex una parte non est praesumen-
dus malus, ita ut velit indispositus ad
sacramentum accedere; ex alia, bene prae-
sumitur dispositus, dum peccata sua con-
fitetur, cum ipsa spontanea confessio sit
signum contritionis, nisi obstet aliqua po-
sitiva praesumptio in contrarium: omnes
enim conveniunt quod dolor per confes-
sionem manifestatur. Vide Juenin 4, Sal-
mant. 5• - Nec. va1et dicere quod eadem
prava consuetudo est signum indisposi-
tionis; nam, licet pravus habitus reddat
peccatorem propensiorem ad peccatum,
non tamen dat praesumptionem suae infir·
mae vo1untatis. Attende quae docet Ca-
techismus Romanus 6: Si..., audt'ta con-
jesstOne, judt'cavert't (sacerdos) neque t'n
enumerandt's peccatt's diltgenttam, nec t'n
detestandt's dolorem poent'tentt omm'no de-
Instit., de Poenit., qu. 4, cap. 1. - l) Tr. l, de Sacram.
.f,
i. g., cap. 1, n. 11. - 8 De Sacram. Poenit., n. 60.
At vero n. 326, citat Sanchez et Navarrum
pro alio quodam asserto, nimirum pro sen-
tentia quae docet recidivum ex occasionepro-
xima, quam devitare vel dimittere nequeat
sine gravi incommodo, posse nihilominus, po-
sitis certis conditionibus, in ea relinqui ad
 468 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
fuisse, absolvz' poterù. Nota: omnzno de-
fuz"sse.
Recidi·
vus, quìs,
RECIDIVUS autem est ille qui post con-
fessionem in eadem peccata relapsus est.
Hic dubitatur impossit absolvz·. - Ad-
sunt tres sententiae:
]uxta a·
Iìos, potest Przma)quam tenent Sìlvesterw, Henri-
absolvi to- quez a), Tanner a), Sanctius a). etc., apud
ties quotìes,
Salmant. t, dicit hunc absolvendum esse
toties quoties confitetur, nisi ex aliqua cir-
cumstantia judicetur indispositus; alias
semper dispositus est censendus, utque
Opinio talis jus habet ad absolutionem. - Sed
falsa.
haec sententia falsa est, ut infra dicemus.
Secunda sententia omnino opposita,
quam tenent Merbesius 2, juenìn 8 et Ge-
1 Tr, 17, de Voto et ]uram., cap. 2, n. 169. - , De
Poenìt., qu, 48, cas.B, reg, 2 et 3. - • Instit., de Poenit.,
qu, 6, cap. 5, art. 1, concl.; et v. Quaeres 3. _. De Poenìt.,
tempus durantis necessìtatìs, et a confessario
absolvi.
459.- a) Salmanticenses auctores istosalle.
gant pro sententia quae docet n. 167)semper
dandam esse absolutionemei «qui saepìus ad-
monitus, in eodem semper statu permaneret,
nihìl ex parte sua curae apponendo,ut ad me-
liorem frugem redeat e , - At vero Silvester,
v. Confessor m, qu. 12) scribit tantum, ab-
Solvendum esse poenitentem etsi confessa-
rius praevidet eum «non expleturum... quod
promisit •. Sed haec subdit: «Cautìus tamen
esset, quando facultas adest, inducere eum
prius ad satisfactionem: quod tamen si com-
mode non potest,sufficit si satisfacere disponat
quam primum poterit '. - Henriquez autem,
lib. 4) cap. 24) num. 4: «Consuetudo, inquit,
qua saepius absolutus relabitur in mollitiem,
cujus occasioexpelli non potest, non cogit ne-
gare,sed aliquando ciifferre absolutionem ut
firmiori proposito melius disponatur ad gra·
tiam; propter fragiles enim et male habentes
curandos septuagies septies...instituta est me-
dicinaPoenitentiae •. -Tanner, tom .4 )disp. 6)
qu.9) dub.5, n.1l3, dicit confessarium teneri
absolvere eum quem potest licite et valide ab·
solvere; sed n.1l4, addit: utiliter et licite non·
nunquam diffèrri absolutionem illi qui licite
posset absolvi; et «exemplum est in eo qui.
in peculiari quidem aliqua peccandioccasione
non haeret, simulque propositum emendatio-
nis et satisfactionis prae se fert, sed tamen in
poenitentiisad peccatieniendationeminjunctis
negligens, parum se emendat in consuetocri·
mine •. - Quod attinet ad ]oannem Sanctium,
ipse, Select.disp. 9, ~.12, negat posse absolu-
tionem denegari disposito, «quantumcumque
peccandi consuetudini dedito., nisi de ìpsius
consensu; et n.13_, reprobat eos qui differen·
nettus s, dicit nunquam peccatorem.habì- ]uxtaa.
tuatum censendum esse dispositum ad ·lios, nequit
absolvi nisi
absolutionem, nisi diu conversionem suam ~~s,;di~~~:
per emendationem probaverit b). Et idem versionem,
sentit Pater Concina; quamvis alibi li sic
in praxi temperet suam doctrìnam, di-
cens: Et ut errandz' periculum declznes)
sz· vides bma vel trina absolutz"one te posse
z"nfirmum curare) esto z"n miserù:ordz'a
Probatur
prima parso
dz'ves. Emendatz'opeccatorissecurioromnz.
bus regulis est norma) vel z'mpertz'endz~
vel denegandz' absolutz'onem.
Tertia sententia communis, quam se- S. Doetor
negat posse
quimur, et tenent Sanchez C)) Palaus c), absolvl,nisi
Bonacina C)) Lugo 6, Petrocorensis d)) Spo- aft"erat si·
gna extra-
rer 1, Azor e)) Viva e)) Laymann 8, Holz- ordinaria.
cap. 7, qu, 15. - • Lib. 2, diss. 3, cap. lO, num. 24. _
• Disp. 14, n. 166.- , Parto S, cap. 2, n. S30 et seqq. _
• Lib, 5, tr, 6, cap. 4, n. lO.
dam esse ajunt absolutionemei qui consuetu-
dinem jurandi habet, si ter aut saepius ad-
monitus, nihil curae adhibuerit ad depellen-
dam pravam consuetudinem.
b) Haec dicunt de consuetudinario Merbe-
sius et ]uenin jhinc a fortiori idem sentiunt de
recidivo formali,.ut ipse Merbesius innuit. -
Concina autem, lib.2) diss.3, cap. 7) § 4, huic
sententiae videtur adhaerere quatenus rejicit
primam, et dicit recidivos esse absolvendos
si vera emendationis signa exhibeant. Cfr.
etiam cap. lO)n. 13)16 et 19)ubi de simplici
consuetudinario traetat.
c) Sanchez, Decal., lib. 2, cap. 32) n. 45)
adducit quìdem opinionem istam j quid vero
ipse sentiat inferius exponit,dicens absolven-
dum esse statim, si aliquid curae adhibuit ad
evellendam pravam consuetudinem; si vero
nil curae apposuìt, posse nihilominus absolvi
si vere doleat et firmiter emendam proponatj
pendereque a confessoris prudentia an sit con·
silium differre absolutionem. Cfr. etiam lib.3,
cap. 5,n.18. - Et Sanchezii sententiam Pa·
laus amplectitur, tr.14) disp.l)punct. 9, n. 6,
sicut et fere etiam Bonacina, disp. 4, de
20 Praec., qu. 1) punct. 13, n. 7.
d) Petrocorensis hanc tertiam sententiam
satis insinuat, dicendo, de Poenz't.) cap.7) qu. 9,
resp. 2, v. Iis autem, negandam esse absolu-
tionem illis prave habituatis, «in quibus post
aliquas confessiones, nullum emendationis ve-
stigium apparet •.
e) Azor pariter, parto 1, lib. 11, cap. 3)
qu. 4) differendam esse ait absolutionem, si
nihi! in ea re studii et operae posuerit. Cfr.
etiam lib.9, cap.28, qu.18. - Viva, de praec.
Decal., qu. 7, art. 7) n. 4: «Si nunquam pro·
positum servet, inquit, non est deinde (saltem
post quartam vicem] absolvendus•.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB.
mann 1, Anac1etus f), Pater Milante g)) Wi·
gandt 2; et Salmant. 8 cum Suarez h))
Sayro h), Hurtado h)) Prado h)) Rodriguez,
Lopez, etc., docet quod peccator recidi-
vus rediens cum eodem habitu pravo non
potest absolvi: nisi afferat extraordinaria
signa suae dispositionis.
Prima pars est contra primam sen-
tentiam dicentem quod recidivi debent
absolvi semper ac ad sacramentum acce-
dunt, Et probatur ex prop. 60, damnata
ab Innocentio XI, quae dicebat: Poem-
tenti habenti consuetudznem peccandz con-
tra legem Dei, naturae aut Ecclesiae, etsz
emendatz'onis spes nulla-appareat) nec est
neganda nec dijJerenda absolutz'o: dum-
modo ore proferat se dolere et proponere
emendatz'onem. - Ratio est, quia, ut con-
fessarius possit poenitentem absolvere,
debet esse moraliter certus de ejus dispo-
sitione. Unde, quamvis peccator prima
vice confitens censendus sit dispositus,
eo quod (ut diximus) nulla ei obstat prae-
sumptio in contrarium; tamen, quando
jam in alia confessione ìpse fuit admo-
nitus et eodem modo cecidit, nullo adhì-
bito conatu, et nullo impleto ex mediis
a confessario praescriptis, frequens ille
relapsus signum praebet vel saltem pru-
dentem dat suspicionem quod sua poeni-
tentia non sit vera. Qui enim firme pro-
ponit (bene ait Lugo 4) rem sibi moraliter
possibilem, non ita facile sui propositi obli-
viscitur, sed saltem per aliquod tempus
perseverat, et difficilius aut rarius cadit. -
De Poenit., num. 589.- , Tr. 13, num. 98, v. Nota
1
tamen. - • Tr. 17, cap. 2, n. 168 et 170•. Rodrig., Sum.,
parto 1, cap. 191, num. 11 et 13•• Ludov. Lo~", Instruct.
consc., parto 1, cap, 25, V. Secundo dicimU$ et seqq. -
• Disp. 14, num. 160. - • Sententiar. lib. 2, cap. 13, n.7;
ap. Migne, Patrol. lat., tomo 88, col. 615. • S. AugU$t.,
f) Anacletus, tr. 14) dt'st. 8) n. 51, dicit
differendam esse absolutionem, si longo jam
tempore admonitus, nihil omnino profecerit.
g) Milante, exercit. 35, sup. propos. 60.
Innoc. XI, severior S. Alphonso videtur, dum
haec dicitetiam de consuetudinario,qui prima
vice ad confessarium accedit, si nempe con·
suetudo longo jam tempore duraverit. . .
h) Salmant. loquuntur de consuetudlUano
recidivo in peccatis perjurii vel blasphemiae.
Praeterea citant Suarez, de Relig., tr.5, lib.3,
cap.8, i.f.,- Sayrum, Clav.) Nb. 5, cap.5,n. 8,-
Thomam Hurtadum, tr. 1, cap. 6) resol.21, a
II. - § II. 469
Hinc S. Isidorus 5 sic ait: Il/e poent1en·
tz'am digne agit, qui sic praeterita mala
deptorat, ut futura z'terum non committat.
Et S. Augustinus (apud eumdem Isidorum)
sic optime scripsit: Quz' tundz't pectus et
non corrigitur, solùiat peccata) non totta.
Ideo S. Carolus Borromaeus 6 bene docuit:
Prorogando est absolutz'o eis quz'a multz"s
annz's tn ez"sdem peccaus perseoerarunt,
nec ut emendarentur laborarunt.
Et hoc ait Lugo 1 accidere posse etiam Idem ac-
cidere p o-
in confessione venialz1~m in quibus poe- test in ve ..
nitens sit habìtuatus, - Nam, licet com- nialium
confessione.
muniter dicant DD. quod facilius absolvi
possint qui in eadem recidunt venialia,
quia ìpsorum occasiones sunt frequentio-
res, quas evitandi non adest obligatio tam
stricta; tamen merito dicit Elbe1 8, sa:pe
timendum esse ne sint nullae et sacrile-
gae confessiones illorum qui propositum
de praedictis venìalibus vitandis nimis ge-
neraliter concipiunt. Unde bene advertit
cum Sporer 9 quod hujusmodi poenitentes,
potius quam se vexent ut omnia sua ve-
nialia exacte confiteantur, attendant. ad
illa c1avibus subjicienda de quibus nove-
rint verum habere dolorem et propositum.
Dicunt vero Sanchez i), Laymann lO, Lu-
go i), Palaus i), Viva 11, Sporer 12 cum aliis,
quod, bis non obstantibus, bene poterit
absolvi recidivus usque ad tertiam vel
quartam vicem, etiamsi eodem modo re-
lapsus fuerit et nullum adhibuerit reme-
dium. - Veneror tantorum doctorum auc-
toritatem: sed ego eorum opinioni nun-
Sermo de disciplina christiana, cap. lO, num. 11; ap. Mi·
gne, Patrol. I.t., tomo 40, col. 675. - • Instruct. Confess.,
v. Si dtjferisca anco. - , Loc. cito - • Confero4, de Pro·
posito, num. 112 et 113. - , Parto 3, cap_ Z, num. 389. -
,. r..ib. 5, tr. 6, c~p. 4, n, lO. - U De praec. DecaI., qu.7,
art. 7, n. 4, i. f. - 151 Loc. cit., n. 332.
n. 206 tamquam patrocinantes sententiae
quae dbcet posse absolvi istiusmodi recidi-
vum etiam pluries admonitum.- Prado au·
tem, cap.32) qu. 8) n.22 et seqq., diffe~endam
absolutionem ait si bis vel ter admonltus no-
luerit a prava ~onsuetudine desistere, nisi
tamen scandalum adsit, «aut aliqua causa,
ob quam statim debeat a peccatis absolvi •.
i) Sanchez, Decal.) lib. 3, cap, 5, n.l~,- et
Palaus, tr. 14, disp_ 1) punct. 9) n. 6, dlc.unt
posse absolvi etsi «saepe. jam admomtus
sito - Lugo ~utem, n. 166) qua~vis dica!
posse absolvi «post multas confesslOnes. S1
 470 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POBNITBNTIAB. CAP. I. - DB BSSBNTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. - § II. 471
quam acquiescere potui. Etenim cum poé- non emendatto futura " atque t"ta (poeni- absolvendus est, si firmam habeat volunta- nitionem confessarli praebentis aliquod
nitens jam fuerit in alia confessione ad- tens) poterit absolvt~ licet judicetur rela- -tem adbibendi media ad se emendandum; compunctionis motivum. Hinc S. Leo a
monitus, et eodem modo reinciderit, psurus. additque: E giudichiamo che ,1fare altri· sic docuit: In dispensandis... Dei donis
nullumque ad se emendandum conatum Nec verum est quod sola temporis pro- mentisia troppo rzgore; e che t1confessore, non debemus esse dijfict1es, nec accusano
adhibuerit; eadem suspìcìo utique recur- batio unicum sit sìgnum mutatae volun- facendolo, s'allontanerebbe dal vero Spt~ tium se lacrymas gemitusque negligere,
rit, qua fit ut confessarius non possit ha- tatis. Nam voluntatis mutatiopendet a 1'#0 della Chiesa... e del Signore..., e dalla cum ipsam poent"tendi affecttonem ex Dei
bere de ejus dispositione moralem certitu- divina gratia, quae tempore non indiget, natura iel sagramento, t1quale non sola- credamus inspiratione conceptam. Nota:
dinem sufficientem respective ad hoc sa- sed in instanti operatur; et ideo non so- mente è giudisto, ma medicina...salutare l). cum credamus; quapropter ordinarie (nisi
cramentum (ut infra explicabitur n. 461.). lum per experimentum temporis, sed etiam 460. - Sed rogabis: Quaenam sint haec aliunde percipiatur oppositum) credendus
s e~r~1>,:'~; Secunda vero pars est contra secun- per alia quidem signa patefieri potest. _ signa extraordinarta doloris, cum quibus est poenitens ex inspiratione Dei lacry-
parso dam sententiam: quae cum intolerabili Immo, aliquando alla signa praesentis dis- recidivus statim possit absolvi? mas effundere, Hic etiam facit illud quod
rigore dicit nunquam absolvi posse con- posìtìonìs multo melius manifestant mu- Signa "". Plura hujusmodi signa traduntur ab attulimus D. Joan. Chrysostomi (mox su-
traordina-
suetudinarium, nisi per longam experien- tationem voluntatis quam experientia temo ria doloris. auctoribus supra allatis, locis citatis, quae pra), ubi dixit compunctìonem signum
tiam constet de ìpsìus emendatione. _ poris. Nam signa illa directe indicant dìs- sunt videlicet: esse veri doloris.
.
Ratio nostrae sententiae est, quia relapsus, positionem poenitentis; experientia vero, l°. MaJor dolor, patefactus per tacry- 2". Minor numerus peccatorum ,. ut di· merus
tametsì praebeataliquam suspicionem, non tantum indirecte: adeo ut non raro eve- s~~~a:: Minor nu-
pec-
cordialia mas, suspiria aut cordialia uerba a). Ita cunt Busenbaum, Wigandt, Laymann, Spo- catorum.
tamen certum exhibet signum indisposi- nire possit quod aliquis etiam a longo verba,
Lugo,Laymann,Milante, Holzmann, Croix, rer, Anacletus, Pater Segneri, Lohner,
tionis; bene enim contingere potest quod tempore se a vitiis pro mundi hujus ho- Tamburinius, Lohner, Renzi et Salmant. 1 • Gobat, Mazzotta, Tamburinius et Renzi, -
poenitens vere habuerit firmam volunta- nestate contineat (ut ait D. Gregorius), - Dicit autem Genettus b), non esse saepe Hoc tamen intelligendum cum poenitens
tem non relabendi, et tamen vi pravi ha- et nihilominus non sit rite dispositus. credendum lacrymis peccatorum; nam fuerit in eisdem occasionibus et tentatio-
bitus sit relapsus, ut advertit S.Anselmus l, Propterea, quoties poenitens affert vera saepe lacrymae proveniunt ab humano nibus peccandi j aut si ille post ultimam
dicens quod consuetudinarii, pravo usu signa doloris et propositi, toties bene ab- affectu. Vice non saepe melius hìc auctor confessionem diu se continuerit (v. gr. per
t'rretitt:.., nolentes t'n eadem m'Ha dejiciun- solvi poterit; ut dare colligitur ex can, dixisset non semper,. nam revera (ut bene viginti vel triginta dies), cum antea assue-
turo Unde, quoties poenitens affert signa Septies 23, de poen.; disto 3, ubi D. Hie- ait Pater Milante) hujusmodi lacrymae, tus fueritprolabi pluries in hebdomada; vel
extraordinaria doloris, per ea tollitur su- ronymus sic inquit: Septies cadit justus... praesertim in mulieribus et rudibus, non si relapsus fueritpost magnum conflictum:
spicio illa de indispositione; et tunc con- Si cadit, quomodo justus? Si justus, quo. semper sunt signa verae poenitentiae: ut recte ajunt Croix c) et Anacletus c).
fessarius prudenter judicare poterit suum modocadit.?Sedjustt'vocabulum non amz't- quandoque enim proveniunt ex aliqua 3". Studium adhibitum ad emendati0- Studium
poenitentem satis esse dispositum. Unde tt"t, qui per poenitentt"am semper resur- passione quam poenitentes exponunt; vel
emendatio-
nem. Lugo, Laymann, Sporer, Salmant., nis ve1 'bo-
recte ait Pater Milante (in prop. 60 da. git. Et non sòlum septies, sed septuagies ex motivo negatae absolutionis, vel damni nae confes-
Mazzotta. - Aut si poenitens adhibuerit sionis.
mnatam ab Innocentio XI, supra relatam) septies delinquentt~ si convertatur ad poe- passi aut imminentis. - Caeterum, lacry- jejunia, eleemosynas, orattones et Missas,
quod ibi non excluditur absolute consue~ nitentiam, peccata donantur. Et D. Joan. mae poenitentium ut plurimum oriuntur ut bonam faceret confessionem et ad ab-
tudinart'us utcumque talis, sedqui nullam Chrysostomus 8 scripsit: Temporis moram ex compunctione cordis, maxime si effun- solutionem se disponeret. - Fuga spon-
dat emendattonis spem. Igt'tur... consue- non quaero,sed animae correcttonem·; hoc dantur post auditam concionem, vel mo- tanea occasionum. Croix et Mazzotta. -
tudinarius qui dat aliquam emendattonis itaque fac demonstres, sintne compunctt~
spem, modo solida et fundata haec sit..., sintne in melius immutatt~ et res tota con- Lugo, disp. 14, n. 166. - Laym., Iib. 5, tr. 6, cap. 4, lamen 2. - Laym., Iib. 5, tr.6. cap. 4, n. lO, I. - Spar.,
potest absolvt: - Tot autem auctoritates fecta est. - Hinc auctor libri Romae n. lO. - Milante, exercìe. 85, in prop. 60. ad IV, v. Dico parto 8, cap. 2, 11.. 381. - Anacl., tr. 14, disto 8, n. 49. -
quoà tunc. - Hoism., de Poenit., n. 589.- Croix, Iib, 6, Segneri, Il Confesso istruito, cap. 4, § Fuori tU simili,
SS.Patrum quas adducunt adversarli nihil editi, cui titulus: Istrus. per li novelli part.2, n.l788 et 1821. - Tambur., Method. Confess.,lib. 8, num. 5. - Lohner, tec, cito - Gobat, tr. 7, num. 524, -
aliud probant quam magnam illam' diffi- confessori', sic inquit: Se la ricaduta na- cap. 8, n. 6 et 11. - Lohnw, Instruct. de Confessionib. Mauot., tract. 6, disp. 2, qu. 4, cap. 8, .§ 8. - Tamb.....,
cultatem quae adest in exstirpando pravo sce dalla propria fragt1ità, sens'altra excipiend., parto l, cap. 8, oblig. 9, qu. 8. - Renssi, de Method. confess., lib. 8, cap. 8, n. 11.- Ren", de Sacram.
Sacro Poenit., cap. 2, seet. 1, qu. 16, v. f. - I Tr.6, cap. 5, Poen., cap. 2, sect. 1, qu. 16. - Lugo, disp. 14, n. 166.-
habitu; sed bene docet Lugo 9 cum Sua- . causa estrinseca volontaria, è quasi te- n. 65. - Milante, exercit. 85, in prop. 60 Innoo. XI, v. Dico Laym., lib. 5, tr. 6, cap. 4, num. lO, II. - Spar., parto 8,
rez, Sanchez, Reginaldo 1), Henriquez j) mert"tà t1 dtre che ogni ricaduto sia indt~ quoà tunc. - • Bpist. 108 ad Theodor., cap. 4; ap. Mi· cap. 2, n. 381. - Salmant., tr. 6, cap. 5, n. 65. - MaJJsot.,
gne, Patrol. lat., tomo 54, col. 1013. - Busetob., cap. 1, 1oc. cit., § 8. - Croii, Iib. 6, parto 2, n. 1821. - MaJJaot.,
et ~liis communiter, quod disposittO SUf- sposto k). Ac ideo 5 dicit quod peccator dub. 2, n. 9. - Wig., tr. 18, exam. 5, num. 98, V. Nota 100. cito
fictens est dolor et propositum praesens, relapsus propter mali habitus vim statim
1 Id est Eadmer, Opnsc. de SimiIitu!tinibllS S. Anselmi,
n. 2; ap. Migne, Patrol.lat., tom. 76,coL 1124.- S. Hi'ero...
cap. 190; ap. Migne, Patrol. lat., tomo159, col. 701._ Mi.
epist. 128,ad Rusticum, de poenit., n. 8; ap. Migne, Patrol.
fragilitate sine alla causa extrinseca et volun· Quin etiam Lugo, Tamburinius et Renzi,etsi
la_, ""ercit. 35,v. Eihic panderanda. _. Disp. 14,n.l66•• lat., tom.22, col. 1044. - • Homil. 14, in epist.2 ad Cor., taria, quasi temerarium est dicere omnem re- aliqua specialia doloris signa, vel majorem
~r.~ de Relig., tr.5, lib.8, cap. 8, i. f.. Sancl•., De<;a1., n. 8; Migne, Patrol. graeco-lat., tomo61, col. 502._ , GioI" cidivum esse indispositum •. dolorem requirant, nullum tamen ex signis
Iib.8, cap. 5, n. 18. - D. Gregor., homil. 18 in .Evangel., danlni, parto l, cap. 15, n. 856. - • Parto 1, cap. 9, n. 218. l) Latine: «Et judicamus allum agendi hic allatis assignant.
modum nimie rigorosum esse; et confessa· b) Genettus, de Poenit., cap. 5, qu. 21:
rium sic agentem a vero spiritu tum Ecc1e- «Non...sunt certa illius [contritionis] indicia...;
judicatur vere dolere; attamen ad judicandum siae tum Domini recedere, necnon a natura nam saepe proveniunt ab humano prorsus af:
lio. 4, cap. 24, n. 4, haec dicta non habent; hujus sacramenti, quod non salum est judi- fectu, vel ex imaginatione objecto aliquo in-
de praesenti poenitentisdispositione recurrit et profecto Lugo .plura asserta simul conge- cium, sed et medicina salutaris •. solito commota•.
ut S. Alphonsus, ad signa pecul~ doloris~ rit, et auctores allegat indiscriminatim. 460. - a) Non omnes auctores omnia haec c) Croix lib. 6,part. 2, n.1733, ait signum
j) Reginaldus, lio. 18, n. 87,. Henriquez, k) Id est: «Si relapsus oriatur ex propria signa habent; sed alii unum, alii vero alia. esse contritionis, si poenitens dicat «se diu
 472 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
Impletio mediorum praescriptorum a con-
fessario. Wigandt, Busenbaum et Mazzotta.
Qtlaesitio 4°. Si poenitens quaerat media ad se
:vel promis-
·sioremedio- emendandum. Laymann d), Lugo d), Sal-
rum.
manto d), Mazzetta, Wigandt, Ho1zmann,
Milante, etc. - Aut sipromittat remedia
adhibere, vel antea praestita melius exse-
qui. Lugo, Segneri, Croix et Mazzotta e),.
maxime si nunquam (ait Lugo) admoni-
tus fuitde mediis adhibendis. Sed hujus-
modi promissionibus puto non omnino fi-
dendum: cum poenitentes facile promit-
tant, ad absolutionem obtinendam, omnia
exsequi quae confessarius imponit, sed
non raro postea negligunt.
Spontanea
confessio. 5°. Spontanea confessio; ut dicunt Lay-
mann, Pater Segneri, Tamburinius et Maz-
zotta. Dummodo poenitens non confìtea-
tur ex obligatione praecepti paschalis,
vel impulsus a parentibus, paedagogo aut
domino, nec propter quemdam usum con-
fitendi in aliquibus festis, nempe Nati-
vitatis Domini, Assumptionis Mariae, ete.;
sed accedat omnino sponte et vere a lu-
mine divino inspìratus, ad solum finem
adipiscendi Dei gratiam. - Praecise haec
spontanea confessio signum esset dispo-
sitionis, si poenitens, ut accederet ad sa-
cramentum, notabilem conatum adhibuit,
scilicet longum iter est aggressus, absti-
nuit a lucro illius diei, magnum confìi-
ctum internum sive externum superavit,
et similia.
Motivum
extraor- 6°. Si accedit ductus ab aliquo extra-
dinarium ordinario motivo, nempe concionis audi-
confessio-
nis.
tae, mortis alicujus amici; vel ex timore
terraemotus, alluvionis, pestis, etc. - Pa-
ter Milante et Croix,
W'sgandt, tr. lS, exam, 5, n.98, v. Nota tamen 2. -
Busenb., cap. 1, dub.2, n. 9. - Musot., tr, 6; disp.2, qu, 4,
eap. S, § S. - Massot., Ice. cito - Wigandt, tr. lS, e>:am.5,
D. 98, v. Nota tamen ... 3. - Holsm.~ de Poenit' J n.589.
- Milante~ exercit. 35:f in propose 60) ad IV, v. Dico quod.
v. f. - Lugo, disp. 14, num. 166. - Segnerò, ConfesSo
istruito, cap. 4, .§ Fuori di simili, n. 5. - Croix~ lib. 6,
7°. Si poenitens confiteatur peccata Confessio
sacrilege o·
prius culpaln1t'ter omissa. - Croix. missorum.
Restitutio
So. Si poenitens, priusquam accedat, praecedens,
restt'tuert't ablatumvel reparavert'tfamam
proximi laesam. - Milante.
9". Addo cum Mìlante Z', si post pec- gnìtìo Nova co-
ini-
cata, poenitens, ad monitionem confessa- qultatis vel
periculi.
rli significet adeptum fuisse novam co-
gnitionem suae iniquitatis vel periculi
suae damnationis.
Addit Croix l esse etiam signa extra-
ordinaria, si poenitens dicat se poenituisse
statim post peccatum, si cupiat satisfacere,
si .magnam poenitentiam bono animo ac-
ceptet, si protestetur ex seipso malle mori
quam relabi. - Haec signa dico saltem
deservire posse ad alia signa dispositionis
adjuvanda. . tionis. Vide Salmant. 9. - Attamen no- cum Esparza a) sic loquitur: Donde noi
Haec autem signa dispositionis reci- Non errat
~::~~~~:
divoruni auctores praefati non casu tra- muaes au-
diderunt, sed experientia docti. Unde puto ctornm gra-
vium.
nequaquam errare eum qui se dirigit cum
sententiis communiter receptis ab hujus-
modi doctoribus non humilis notae. -
Dicere autem quod ipsi scripserunt ea
passione affecti, ut suae ipsorum doctri-
nae cum plausu exciperentur, vel propter
aliquid hujusmodi, non videtur carere ali-
qua labe temeritatis. Quod si hoc non est
censendum, non debet credi hos tam gra-
ves doctores a Deo lumine suo fuisse de-
stitutos in re quae directionem respicit
conscientiarum totius populi christiani;
tanto magis quod circa tales sententias
nulla Ecc1esiae proscriptio intercessit.-
Nec officit quod plures opiniones quae
circumferuntur non sunt ab Ecc1esia da-
mnatae, et tamen ab aliis communius ut
parto 2, num, 1821. - Lugo, Ice. cito - ~., lib. 5,
tr, 6, cap. 4, n. lO, V. f. - Segneri, tec, cito - Tambur.,
Method. Confess., lib. S, cap. S, num. 11. - Musot.,
Ice. cito - Milante, loe. cito - Crob:, lib. 6, parto 2,
num.17SS, 1. - Croix, Ice. cit., nUIn. 1733, 2. - Mi/ante,
exereit.35, in propos. 60, ad IV,.v. Dico quod. - 1 Lce.
eit., n. 17SS.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. II. - § II. 473
laxae reputantur. Nam Ecc1esia .non prudens suspicio indispositionis. Alias, vix
omnes opiniones quae casus particulares ullus posset absolvi: dum quaecumque
respiciunt damnat, quamvis non approbet; signa poenitentiumnon praestant nisi pro-
sed sententias quae universalitatem con- babilitatemdispositionis; ut recte docet
scientiarum spectant Ecc1esia nec appro- Pater Suarez 5, ubi ait quod oportet (et
bat nec tacet, ut dixit S. Augustinus l: sufficit) ut confessarius prudenter et pro-
Ecclesia Dei.: multa tolerat, et tamen babt1iter judteet PC!enitentemesse disposi-
quae sunt contra fidem vel bonam vt'tam tum. Et hoc videtur satis exprimi in Ca-
non approbat nec tacet. techismo Romano s, ubi dicitur: St:.., au-
461. - Caeterum, ut ad propositam dt'ta confessione, (sacerdos)judicaverit, ne-
materiam redeamus. que t'n enumerandis peccatis dutgentiam,
Di1l'erenda Certum est 10. Quod confessarius tene- nec t'n detestandis dolorem poent'tentt"omnt:
absolutio
donec ha- tur differre absolutionem, usquedum fiat no deftdsse, aòsolvipotert't. Ergo, semper
beatur cero
titudo mo- moraliter certus de dispositione sui poe- ac confessario positive non innotescit, poe-
ralis dispo·
nitentis, saltem per experimentum tem- nitenti omnino defuisse dolorem, ipsum
.sitionis.
poris vel mediorum, si poenitens sufficiens absolvere .potest. - Rinc auctor supra
nondum praebeat signum suae disposi- citatus (Istruz. per lt' novellt' Confessori")
tandum est (prout diximus de Sacram., fermiamo qUt' per ultt'mo una conclusione,
t'ngen., n. 57J, quod in aliis sacramentis, la qual' è la cmave dt' tutta questa ma-
cum materia sit physica, physica requiri- teria: non ricercarsi altro... per ammt'nt:
tur certitudo; sed in hoc sacramento Poe- strare la pem'tenza che un giudizio pru-
nitentiae, cum materia sit moralis, prout dente e veramente proòabt1e della dispo-
sunt actus poenitentis, sufficit certitudo st'zione del penitente... Onde..., se le dr·
moralis sive respectiva. Sic enim docuit costanze nonfondano un dubbioprudente,
D. Thomas ": Necoportetquodomnis men- ch'egli non Sta suffict'entemente disposto,
sura si! omnt'no t'nfallt?Jt1is..., sed secun- non dee t7 confessore t'nqut'etare se stesso
dum quod est posStot7e t'ngenere suo. Et ': nè t'l pent'tenteper averne l'evtiienza che
Certt'tudo non est simt1i!er quaerenda t'n non è posstòt7e b). Et huic conducit textus
omntòus, sed t'n unaquaque maseria se- in cap. A nolns 28, de sento excom., ubì
cundum proprt'um modum: quta vero ma- dicitur: Judt'ct'um Dd vert'tatt~ quae non
teriae prudenttae sunt st'ngularta contt'n· fallt't nec fallitur, semper t'nnttt'tur,. J'udt:
gentta, circa quae sunt operationes huma- . ct'um autem Ecclesiae nonnunquam 0Pt:
nae, nonpotest certt'tudo prudentt'ae tanta nt'onem sequt'tur, quam et fallere saepe
esse quod omm'no sollt'ct'tudo tollatur. conttngt't et falh·.
Su1licit Unde, quod ad nostrum propositum 462. - Certum est 20. et commune apud qaandoqae
Absolatio
prudens
probabili- spectat, sufficit quod confessarius habeat omnes, quod possit confessarius differre potest dito
~~~, e'fd~? prudentem probabìlìtatem de dispositione absolutionem poenitenti etiam disposito, disposito.
ferri etiam
tur pruden·
ti susplcio- poenitentis, et non obstet ex alia parte et etiam sine ejus consensu a),semper ac
ne.
1 Lib. 2, seu epist. 55, ad inqu,isit. ]anuarii, cap. 19, ad 3. - • 2" 2", qu. 47, art. 9, ad 2. - • Disp.32, seet. 2,
n. S5; ap. Migne, Patro!. lat., tomo SS, col. 221 et seq. - n. 1. - • De Sacr. Poenit., n. 60.":' , Is est GioYdanini,
• :Tratt. 6, cap. 5, num. 66 et 67. - • l" 2"', qu. 91, art. S, parto 1, cap. 15, n. 360.

461.- a ) Esparza,Curs.theol., Ub.l 0,qu.88, spositione poenitentis. Unde, si circumstan-

proposu,isse confiteri, et post magnam luctam
tandem resolvisse •. - Anac1etus, tract.14,
dist.8, n. 49 et 51, haec non habet.
d) Signum istud non reperitur apud Lay·
. mann, Lugo et Salmant.
e) Mazzotta, loe. eit., signum hoc assignat:
«Si petat efficaciora remedia, desideret aut
alacriter acceptet magnam poenitentiam•.
/) Milante, loe. et't., «Qui audita mis-
sione seu concione, inquit, illustrati errorem
cognoscunt, et crimina in quibus aliquandoin·
sorduerunt abominantur, parati cum novitate
vitae, quam suscipere promittunt, etiam ac·
ceptare poenitentias et medicinassalutares ' .
Praeterea inferius addit signa de quibus antea
locutus est, ex variis causis procedere posse,
«velex novolumine in concione ad cor habita,
vel in exhortatione pii directoris •.
ad 3, ab auctore adducitur pro quadam asserti
ratione,quaehic a S.Alphonsoomittitur, nimì-
rum confessionem esse actum proprium ho-
minis christiani, qua christianus est et ex fidei
luminé operatur.
b) Quod latine sic vertitur: c Ex his tan-
dem deducimus hanc conc1usionem.quae est
clavis totius hujus argumenti: ad ministran-
dam poenitentiam, ni1 aliud requiri quam
prudens et vere probabile judicium de di-
tiae non ingerunt prudens dubium de insuffi-
cienti ejus dispositione, confessarius nec se
ipsum nec illum perturbare debet ut eviden·
tiam consequatur, quod possibile non est •.
462. - a) Ho1zmann, Roncaglia, Croa,
Suarez, Sà nullam faciunt mentionemde poe-
nitentis consensu; unde S. Alphonsus cum
Cardenas colligit non esse (juta hos aueto-
res) necessarium hujusmodi consensum. -
Sanchezvero dicitdifferriposseabsolutionem,
 474 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
prudenter judicet dilationem esse utilem
ejus emendationi. Ita Salmant.l, Lugo s,
Holzmann 8, Roncaglìa s, Croix 5, Viva 6;
Cardenas 7 cum Suarez, Sà, Sanchez et
aliis passim, contra paucos. - Ratio, quia
poenitens, quamvis habeat jus ad abso-
lutionem ratione confessionis peractae,
non tamen habet jus ut statim absolvatur.
Confessarius enìm, cui non solum judi-
cis, sed etiam medici competit munus,
bene potest, immo meo judicio (ut supra
dìxi) tenetur differre absolutionem, quando
judicat tale remedium esse necessario
utile saluti sui poenitentis.
468. - Magnum Dubium quod vertit
est: An hoc remedium dilatae absolutzonis
saepius expediat adhzoere vel ne poenz'-
ten# jam suffidenter disposito ad abso-
lutzonem sz1ze ejus consensu?
Commune est apud doctores nullo
Non diffe-
renda si dì-
latio potius modo expedire absolutionem differre,
sit obfutu-
ra. quando dilatio magis obfutura quam pro-
futura censetur. Ita Viva 8 et Salmant, 9,
Lugo lO, Sanchez 11 et Mazzotta 19 cum
Item, si aliis communìter, - Idem dicendum, cum
alferat infa·
miam. ex dilatione absolutionis poenitens pate-
retur notam infamiae a). Ita Croix 18 et
Mazzotta l'; cum Sanchez, Palao, Tour-
1 Tr. 6, cap, 5, n. 68. - • Dìsp, 14, n. 169 et seqq.-
21De Poenìt., nume 5f!l. - • Qu. 5, cap. 4, qu, 5, resp. 1.
- • Lib. 6, parto 2, num. 1764. - • In prop. 60 Innoc, XI,
n. 13. - , In prop. 60, diss.39, num, 26. - Suar., disp, 32,
sect. 2, i. f. • Sà, v. Absolulio, n. 12 (edit, genuin., n. 13). -
Sanch.~ Deca1., Iìb, 2, cap. 32, n. 45. -- 8 Loc. cit., n. 9.
_ • Ti". 6, cap. 5, n. 67. - 10 Disp, 14, n. 168. - 11 Loe.
cito - .. Tr. 6, disp. 2, qu. 4, cap. 3, § 3, v. Inters 1. -
18 Lib. 6, parto 2, num. 1764. - " Loe. cit., v. Infers 2.
_ Sanch., Deca1., lib. 1, cap. 8, nUIn. 3.• Palaus, tr. 2,
si «poenitens id non multum aegre ferat - .
- Salmant., Lugo et Viva expresse negant
requiri consensum.
463. - a) Aliqui auctores hic eitati insi-
nuant tantum absolutionem tunc eEse diffe-
rendam, negando urgere eo casu obligatio-
nem deserendi statim occasionem, uti S. Al-
phonsus, n. 455, eitavit.
b) Contino Tournely, de Pece., parto l,-
cap. 2, Append., reg. 3} id ~e docet, nisi
tamen poenitens·adhibitis jam mediis,semper
relabatur; tunc enim deneganda est ei abso·
lutio donec occasionem dimiserit, «etiamsi
ab ea recedere nequeat sine bonorum, famae
et status jactura •. - Coneina, lib. 1, dz'ss.3,
cap. 2, § 4, n. 27, negat obligationem esse
eo casudeserendi occasionem;si tamen (n. 28)
media praescripta poenitens neglexerit, ne-
ganda est eidem absolutio.
nely b), Concina b), Anacleto, Laymann,
Bonacina, Holzmann, Sporer et aliis, quos
attulimus n. 455, v. Commum'!er.
Extra autem hos casus sentit Hurta-
dus c), semper expedire differre absolu-
tìonem consuetudinariis. Immo Concina 15,
ac Juenin 16 et Merbesius 17 dicunt tale
remedium ipsis esse necessarium ut ipsi
operibus suam conversionem comprobent,
- Quìnimmo Juenin 18 sic rigidissime 10-
quitur: Quz' mortahter peccarunt ex con-
suetudzne non debent absolm~ nz'simulto,
ad viri prudentz's judicz"um, temporecon-
oerszonem operzous probeuermt.: Ton:..
ant1,'quz'ta# persuasum fut'! contritzonem
non esse dz"ei unz"us opus , sed multorum
mensz"um, immo et nonnunquam anno-
rum. Et 19 addit hoc servandum esse d),
etiamsi poenitens semel patraverit ali-
quod enorme peccatum, ut perjurium,
adulterium, homicidium et similia. Lo-
quens vero de peccatore habituato, inquit
nunquam ipsum censeri dispositum ad
absolutronem, nisi diu conversionem per
emendationem probaverit.
Alii vero, ut Busenbaum (infra, n. 603,
ad 1.), Viva e), Dicastillus f), Croìxa',
Salmant. g), etc., dicunt raro expedire
disp. 2, punct, 9, § 3, n. 8 et 13•• Anacl., tr, 14, dise, 8J
nume 46. - !Aym./ Iib, 5, tre 6, cap. 4, n. 9. - Bonac., de
Matr., qu, 4, punct, 14, num. 11.. Ho/::m., de Poenit.,
num, 580, v .. Dix/.. - SjXW., part.3, cap. 2, num, 326. _
.. Lib. 2, diss. 3, cap. lO, num, 19. - 1. Commento de
Sacram., diss. 6, qu. 7, cap. 4, artico 7, conci. - 1'J De
Poenit., qu. 48, caso 5, v. fsta sanctt:ssz'mi, et reg. 8. ~
18 Loc. cit., art. 7, init., et ~um. 1, i. f. - 19 Instit., de
Poenit., qu. 6, cap. 5, art. 2, conci. 2. - Juen., Commento
de Sacram., loc. cit., art. 7.
c) Scilicet Thomas' Hurtadus, tr.l, cap.6,
resol. 21, n. 206, absolute haec docet, neque
uIlam restrictionem apponit suae doctrinae,
neque casus commemorat quoshucusque S.Al·
phonsus exposuit, et in quibus absolutionem
differri non expedit.
d) Scilicet; ait ]uenin: «Statim post con-
fessionem absolvi non debent ordinarie, si
debito tempore ad viri prudentis judicium
oratione aliisque pietatis operibus contritio-
nem obtinere non curaverint -.
e) Viva, z'n prop. 60 Innoc. XI, n. 13,
negat expedire absolutionem differre poeni·
tenti invito.
f) Dicastillus, dz'sp. lO, dub.29, n. 575,
ita piane docet, « nisi forte (ut addit, n. 578)
quando per breve tempus differatur abso-
lutio -.
g) Croix, loc. c#., num.1768, negat expe-
CAP. I. '- DE ESSENTIA HU]US SACRAMENTI. - DUB. D. - §
quod poenitenti dìsposìto differatur abso-
lutio.
Melius dicendum quod certa regula in
Opiniones hoc statuì non potest; sed confessarius
auctorum
extra hos ex circumstantiis occurrentibus se diri-
casns,
gere debet, et postquam Deo se commen-
davit, ut erit a Deo inspiratus absolutio-
nem differat ve1 ìmpertìatur, - Unde sa-
pienter episcopi Belgii, Bruxellis congre-
gati, in decreto ad suos, anno 1697, sic
statuerunt: Confessarz"us a qutOusvz's pec-
catortòusgramous, etiam rectilivzs, stata
lege non exigat ut per notabile tempus
praevz"e exercuerznt opera poenitentiae;
sed cum 55. Patrzous expendat, Deum zn
conversione peccatoris non tam conside-
rare mensuram temports quam doloris.
Vide apud Croix 1.
s. Doctor Ut autem hic meum proferam judì-
distinguit:
rela\,so ex
frag'li ta te
cium, dico quod si poenitens relapsus sit
intriDsee:a ob causam seu fragilitatem lntrinsecam
sed disposi·
to, raro dif· (ut accedit in peccatis pollutionis, dele-
Cerenda. ctationis morosae, odii, blasphemiae et
sìmìlìum), raro puto differendam esse ab-
solutionem recidivo sufficienter disposito
Si dìlfera· per signum extraordinarium. - Et casu
turi non ul-
tra decem quo dilatio videtur expedire (quidquid dì-
dies. cant Juenin et Merbesius, requirentes di-
lationem per menses et annos), verius
dicendum absolutionem non differri de-
bere plus quam ad octo vel ad decem
dies; prout dicitur ab auctore libelli cui
titulus: Istrus.per li confessori di terre e
vitlaggz' s, approbati Neapoli a doctissiriJ.o
et illustrissimo episcopo D. Julio Torni
1 Lib. 6, parto 2, n. 1823.- ,lu8n., Commento de Sacr.,
Iile. cito - Merbes., loc. cit., reg. 3. - • Is est Jorio, cap. 1,
§ 4, init. - • Parto 1, cap. 9, n. 215.- Be""d. XZv, eneycl.
dire semper, quia saepe plus juvat absolutio,
et concludit: «Unusquisque secundum lumen
sibi datum. Poenitentiae aclministret sacra-
mentum -. - Salmant., tr. 6, cap. 5, n. 68,
fatentur nihil certi determinari posse abstra-
hendo a drcumstantiis; et probant magis sae·
pius prodesse frequentiam confessioniset fre·
quens absolutionis bene1ì.eium.
h) Habert citatur quidem a ]orio; sed,
Prax. Sacro Poen#., er. 4, v. Illi vero, ita
rem explicat, ut ejus opinio eodem recidere
videatur ac sententia Merbesii.
i) Sanchez, Decal., lz'b.2, cap. 32, n. 45,
dieit hunc posse adhuc in rigore absolvi;
posse tamen differri absolutionem, si id poe-
nitens non aegre ferat et putetur profuturum.
n. 475
(ibique citatur h) Ludovicus Habert), et ab
allo auctore jam citato libri Istrus. per li
novellz'Confessori8• Bi censent dilationem
mensis esse excessivam et periculosam;
quiapost tantumtemporisdifficilepoenìten-
tes redibunt. Et huic favet noster Summus
Pontifex Benedictus XIV in sua epistola
encyclica quae incipit: Apostouca, ubi
alloquens confessarios qui ex justa causa
differunt poenitentibus absolutionem, sic
hortatur: Iltos ut quantoct"us reoertan-
tur tnvz'fent,. atque animos addant, ut
ante redz'tum ea omnia quae illis agenda
praescrwuntur rite perficiant: ex quofiet
ut ad sacramentale forum regressi, ab-
solutionis beneficto donentur. Ad summum Ad SUIn'
dico absolutionem differendam usque ad ~um~~~
cim ~ies.
quindecim dies.
Dixi l°. Si poenitens sit relapsus ex
causa tntrtnseca. - Nam si reinciderit
ex~~
ex occasione extrmseca, dico absolutìo- ne extrinse-
ca, dìfferen·
nem omnino differendam esse usquedum da.
tollatur occasio, si sit voluntarza ,. si vero
necessaria, donec periculum recidendi ex
proximo fiat remotum. Et ad hoc, ordi-
narie loquendo, certe non sufficiet dilatio
decem vel quìndecim dierum. (Vide quae
diximus de hoc puncto supra, num.452,
Quaest.3J.
Dixi 20. Raro. - Nam regulariter ceno
seo non discedendum a sententia com-
muni, quam tradunt Sanchez i), Lay-
mann n, Lugo '. Filliuccius 5, Abelly le), Di-
castillus ", Navarrus O, Croìx" cum com-
muni (ut asserit), Salmant. 8, Sporer m),
Apostolica, de dìe 26 ]unii 1749, § 22. - • Disp. 14, n. 166.
_ • Tr. 7, Instruct., cap. S, V. Dico secuHllo. - • Disp. lO,
dub.29, n;578. - ' Loc. cit .. n. 1822._. Tr. 6, cap. 5, n. 68.
;) Laymann, lz'b. 5, tr. 6, cap. 4, n. lO,
id concedit bis vel ter tantum, si poenitens
nuI1um emendationis conatum adhibuerit.
le) Abelly, de Poenit., sect. 20, num. 3,
ita sane docet; sed n. 4, addit non esse at-
tendendum solurn quod absolute fì~ri possit,
sed quid poenitenti expediat, num scilicet
frequens absolutio sit ci nociva, an vero sit
potius remedium.
l) Navarrus, Man., cap. 3, n. 21, loqui-
tur de iis qui ex occasionenecessaria peccant,
quos dieit posse absolvi toties quoties; ipse
tamen (addit) non absolveret si animadverte-
ret post repetitas confessiones nuIlam fuisse
emendationem neque ejusdem inchoationem.
m) Sporer, parto 3, cap. 2, n. 330, con·
 476 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
Toletus 1, nempe non esse differendam
absolutionem poenitenti qui relapsus est
ex intrinseca fragilitate; quia in tali poe-
nitente magis sperandum profuturam fore
gratiam sacramenti quam dilationem ab-
solutionis.
Objectio. 464. - Sed dices: Cur differenda est
absolutio poenitenti qui est in occasione
extrinseca, et non illi qui relapsus est ex
prava consuetudine, cum eodem modo
impellat ad peccandum occasio extrinseca
ac prava consuetudo?
Objectioni Respondetur: Alio quidem longe di-
satiSfit.
verso modo ad peccatum impellit occasio
extrinseca quam pravus habitus. - Occa-
sia enim per objecti praesentiam, quae
vividas excitat cogitationes, vehementer
movet sensus pronos ad peccandum, af-
fectumque ad peccatum reddit ìntensìo-
remo Et ideo poenitens maximam sibi
vim inferre debet, non solum ad superan-
dam tentationem; sed etiam ad conan-
dum ut periculum, per fugam faIniliari-
tatis cum persona complicis, ex proxìmo
fiat remotum. - Praoa autem consuetudo,
cum non habeat objectum extrinsecum
praesens, non ita utique sicut occasio . ad
peccandum impellìt; unde fit ut poemteru.s
minorem vim sibi inferre debeat ad abstì-
nendum a peccato. Praeterea, cum pra-
vus habitus sit quid intrinsecum et insepa-
rabile a persona, extirpatio habitus minus
quam remotio occasionis pendet a propria
voluntate; et ideo magis sperandum quod
Deus bonam voluntatem per majora au-
xilia adjuvabit ad perseverandum.
His positis, imprudenter agit confessa-
.
rius , si absolvit eum qui est in occasione
extrinseca, saltem antequam expenatur
quod ille per fugam reddat periculum
remotum. Nam alias eum relinquit in pro-
babili periculo infringendi propositum; eo
quod talis poenitens post obtentam abs~
lutionem facile negliget fugam necessano
adhibendam, et sic sine dubio relabetur.
1 Lib. 5, cap. 13, n. 6. - Croix, lib. 6, parto 2, n. 1768.
- • Suppl., qu. 25, art. 1, ad 4. - a Tr. 6, cap. 5, n. 68,
cordat· sed n. 332, limitat: Nisi post plures n) Verba: Et qUt' hoc non utitur non sibi
confes;iones nulla foret emendatio; quo casu promittat emendationem, nisi per miracu·
requirit signa specialia, qualianunquam ante lum, tribuuntur Toleto a Sporer, sed non
poenitens.exhibuerit sunt illius auctoris.
E converso, prudenter absolvitur re-
cidivus ex causa intrinseca, si vere est
dispositus per signum extraordinarium
doloris. Quia periculum in eo infringendi
propositum est magis remotum: cum ex
una parte, non adsit causa extrinseca. ad
peccatum impellens; et ex alia, majora
Deus praebebit auxilia poenitenti ad extir-
pandum pravum habitum, qui ipsi nolenti
ac detestanti inest. Hinc magis speran-
dum, quod ille emendabitur per auxilium
gratiae in sacramento susceptae, quam
per dilationem absolutionis. - Saepejuvat,
ait doctus Pater Lacroix, qui egregie tra-
ctat de hoc sacramento Poenitentiae, (re- ,
lapsis) abso/utio... tum ob auxi/z"a gratiae
quae confertsacramentum, et quibus t:0te~t
meHus muniri absolutus; tum quta pta
exercitia ab ejficacitate sacramenti habe-
bunt majorem vtm, eruntque Deo gratiora
et ejficact'ora, utpote [acta ab amt'co Dei, 'et
ex Chrt"sti tnstt~utione ttterz'teis major vis
satisfactoria; tum ett'am qUt'a spes est
usurum ferventius mediis praescrtptis:
nam dt1a#o mu/tos offendt't, qui non re-
deunt, sed redduntur obduratt: Idqu~ ~x­
presse approbatur a D. Thoma 9, ubì m-
quìt: Dù:endum quod majus remedium
praebetur contra peccata vitanda ex gra-
tia, quam ex assuetudtne nostrorum ope-
rum. Hinc recte dicunt Salmant.": Cur de
peccatore.: non habente gratt'am... ante...
abso/utionem, quam de... constt'tuto m amt:
dtz"a Dei per abso/utùmem... melt"us spe-
randum est? - Et praesertim quoad pec-
catum pollutionis, Toletus 4 sic inquit: VtX
puto esse a/iud ejficax remedium, nt"st' fre-
quentisst'mam confessionem cum uno eo-
demque confessarso...: est entm hoc sacra-
mentum maximum fraenum; et n) qui hoc
non utt'tur, non StOt' promt'ttat emendatio-
nem, nisi per mtracu/um. Hocque remedio
frequentis confessionis pro recidentibus in
tale vitium legimus D. Philippum Nerium
maxime usum fuisse. - Et huic doctrinae
i. f. - • Lib. 5, cap. 13, num. 6. - S. Philipp. Nerius,
cfr. Bacci, Vita di S. Filippo, lib. 2, cap. 6, n. 2.
:;u:~~:
lis.
CAP. I. - DE ESSENTIA HU]US SACRAMENTI. - DUB. DI. - ART. I. 477
alludit id quod habeturin Rituali Romano l, fu absolvendo. Utrumque extremum per-
ubi: In peccata faet1e recidentt'bus uh'lisSt: niciosum: multi enim confessarli, ob ni-
mum fuerit consutere, ut saepe... confi. miam facilitatem absolvendi, in causa sunt
teantur, et St'expediat, communt'cent. Ergo ut plures animae in perditionem abeant;
Rituale, dum dicit remedium frequentis sed alli, ob nimiam rigiditatem, non mi.
confessionis utilissimum esse facile recì- noris sunt detrimenti. Unde baud scio
dentìbus in peccata, supponit pravum ha- utrum confessarlo Ininori scrupulo debeat
bitum ab eis non adhuc esse avulsum; sed, esse indispositos absolvere, quam dispo•.
hoc non obstante, docet gratiam sacra- sitos diInittere.
menti multum conferre ad emendationem. Tandem, ut meae conscientiae dieta.
Quidam rigiditatibus addicti, qui per men exponam, sic concludo: Aliquando
unicum rigoris tramitem animas condu- poterit alicui recidivo prodesse dilatio ab-
cunt, nimis generaliter loquentes, asse. solutionis. Semper quidem proderit deter-
runt omnes recidivos perversiores fieri, rere hujusmodi relapsos ex intrinseca fra-
cum absolvuntur antequam emendentur. gilitate, negationem absolutionis minando.
Sed hos magistros meos rogarem: num- Ordinarie vero Ioquendo, magis proderìt
quid recidivi, cum sine absolutione dimit- eis absolutionem impertiri, cum dispositi
tuntur, gratia sacramenti carentes, omnes accedunt per signum extraordinarium do-
validiores fiunt et emendantur? Quot mì- loris. Utinam dico, et omnes confessarìì
seros ipse cognovi, qui ob denegatam ab- absolverent recidivos tum solum, cum si-
solutionem se dejecerunt in desperationem, gna extraordinaria i11i afferuntl Sed, quod
et per plures annos a sacramentis aversi dolendum est, maxima pars confessarìo-
Vitandns aberrarunt? - Caeterum unusquisque in
nimius ri- rum undique, nullo prorsus signo extra-
gor, v~ta!1.
da nlmla
hoc puncto impertiendae vel differendae ordinario exhibito, indiscriminatim, sine
benignitas. absolutionis dirigere se debet juxta lumen ulla admonitione nulloque praestito re-
a Deo sibi donatum. Hoc certum est, quod medio, hujusmodi relapsis semper absolu-
in hac materia tam errant qui aequo sunt tionem impertiuntur: et hoc est unde
faciliores, quam qui aequo rigidiores sunt mina tot animarum emanato
DUBIUMID.
QualisConfessio requiratur.
ARTICULUS I.
AN DEBEAT ESSE INTEGRA MATERIALITER.
465. Quae sit integritas materialis. - 466. Quantumextendatur numerus, dicendo plus
. minus. Et quomodo e:xquirendus numerus in consuetudinario. - 467. An sint neces-
sario explicandae circumstantiae aggravantes. - 468. Qu. 1. Quot sententiae stnt in
hac quaestione. An t'n furto expiicanda sit quantitas (Vide hic t'n fi.neJ. - 469. Qu. 2.
Dub. 1. An t'ncestus cum consangut'neis differat specie ab incestu cum affinibus. _
470. Dub. 2, An t'n peccato incestus cum consanguineis explicandi sint gradus con-
sangut'nitatis. - 471. Plura notanda circa examen conscientiae et integritatem con-
fessionis. - 472. An peccata mortalia dubia necessario sint confitenda. - 473. Dub. 1.
An teneamur confiteri mortaiia pO$itive dubia.- 474. Dub.2. An, mortalia nega.
tive dubia. - 475. Quid, si quis velit Eucharistiam recipere. - 476.Quid, si quis sit
scrupulosus vel timoratae conscientt'ae. - 477; Dub. 3. An teneatur quis confiteri ali.
quod mortale in dubt'o an illud sit confessus, - 478. Dub. 4. An qui confeSSus est
mortale uti dubium, teneatur repetere quando certum agnosct"t. Quid, si poenitens
post confessionem sciat materiam sui peccati fuisse gravem, sed ipse nullo modo id
noverit tempore quo peccatum commisit. .
Requiri-
465.- « Resp. Ad confessionem, per se c sinus et latebras (ita loquitur Tridenti-
c et ordinarie, requiritur integritas mate- « num 9) exploraveris, confitearis omma
« rialis, sita in eo ut" postquam diligen- c mortalia memoriae occurrentia nondum
c tius te excusseris et conscientiae tuae c confessa, eorumque numerum et circum.
1 Ordo administr. Poenit., n. 19, V. Quare curet. - • Sess. 14, de Poenit., cap. 5.
 476 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
Toletus 1, nempe non esse differendam
absolutionem poenitenti qui relapsus est
ex intrinseca fragilitate; quia in tali poe-
nitente magis sperandum profuturam fore
gratiam sacramenti quam dilationem ab-
solutionis.
Objectio. 464. - Sed dices: Cur differenda est
absolutio poenitenti qui est in occasione
extrinseca, et non illi qui relapsus est ex
prava consuetudine, cum eodem modo
impellat ad peccandum occasio extrinseca
ac prava consuetudo?
Objectioni Respondetur: Alio quidem longe di-
satiSfit.
verso modo ad peccatum impellit occasio
extrinseca quam pravus habitus. - Occa-
sia enim per objecti praesentiam, quae
vividas excitat cogitationes, vehementer
movet sensus pronos ad peccandum, af-
fectumque ad peccatum reddit ìntensìo-
remo Et ideo poenitens maximam sibi
vim inferre debet, non solum ad superan-
dam tentationem; sed etiam ad conan-
dum ut periculum, per fugam faIniliari-
tatis cum persona complicis, ex proxìmo
fiat remotum. - Praoa autem consuetudo,
cum non habeat objectum extrinsecum
praesens, non ita utique sicut occasio . ad
peccandum impellìt; unde fit ut poemteru.s
minorem vim sibi inferre debeat ad abstì-
nendum a peccato. Praeterea, cum pra-
vus habitus sit quid intrinsecum et insepa-
rabile a persona, extirpatio habitus minus
quam remotio occasionis pendet a propria
voluntate; et ideo magis sperandum quod
Deus bonam voluntatem per majora au-
xilia adjuvabit ad perseverandum.
His positis, imprudenter agit confessa-
.
rius , si absolvit eum qui est in occasione
extrinseca, saltem antequam expenatur
quod ille per fugam reddat periculum
remotum. Nam alias eum relinquit in pro-
babili periculo infringendi propositum; eo
quod talis poenitens post obtentam abs~
lutionem facile negliget fugam necessano
adhibendam, et sic sine dubio relabetur.
1 Lib. 5, cap. 13, n. 6. - Croix, lib. 6, parto 2, n. 1768.
- • Suppl., qu. 25, art. 1, ad 4. - a Tr. 6, cap. 5, n. 68,
cordat· sed n. 332, limitat: Nisi post plures n) Verba: Et qUt' hoc non utitur non sibi
confes;iones nulla foret emendatio; quo casu promittat emendationem, nisi per miracu·
requirit signa specialia, qualianunquam ante lum, tribuuntur Toleto a Sporer, sed non
poenitens.exhibuerit sunt illius auctoris.
E converso, prudenter absolvitur re-
cidivus ex causa intrinseca, si vere est
dispositus per signum extraordinarium
doloris. Quia periculum in eo infringendi
propositum est magis remotum: cum ex
una parte, non adsit causa extrinseca. ad
peccatum impellens; et ex alia, majora
Deus praebebit auxilia poenitenti ad extir-
pandum pravum habitum, qui ipsi nolenti
ac detestanti inest. Hinc magis speran-
dum, quod ille emendabitur per auxilium
gratiae in sacramento susceptae, quam
per dilationem absolutionis. - Saepejuvat,
ait doctus Pater Lacroix, qui egregie tra-
ctat de hoc sacramento Poenitentiae, (re- ,
lapsis) abso/utio... tum ob auxi/z"a gratiae
quae confertsacramentum, et quibus t:0te~t
meHus muniri absolutus; tum quta pta
exercitia ab ejficacitate sacramenti habe-
bunt majorem vtm, eruntque Deo gratiora
et ejficact'ora, utpote [acta ab amt'co Dei, 'et
ex Chrt"sti tnstt~utione ttterz'teis major vis
satisfactoria; tum ett'am qUt'a spes est
usurum ferventius mediis praescrtptis:
nam dt1a#o mu/tos offendt't, qui non re-
deunt, sed redduntur obduratt: Idqu~ ~x­
presse approbatur a D. Thoma 9, ubì m-
quìt: Dù:endum quod majus remedium
praebetur contra peccata vitanda ex gra-
tia, quam ex assuetudtne nostrorum ope-
rum. Hinc recte dicunt Salmant.": Cur de
peccatore.: non habente gratt'am... ante...
abso/utionem, quam de... constt'tuto m amt:
dtz"a Dei per abso/utùmem... melt"us spe-
randum est? - Et praesertim quoad pec-
catum pollutionis, Toletus 4 sic inquit: VtX
puto esse a/iud ejficax remedium, nt"st' fre-
quentisst'mam confessionem cum uno eo-
demque confessarso...: est entm hoc sacra-
mentum maximum fraenum; et n) qui hoc
non utt'tur, non StOt' promt'ttat emendatio-
nem, nisi per mtracu/um. Hocque remedio
frequentis confessionis pro recidentibus in
tale vitium legimus D. Philippum Nerium
maxime usum fuisse. - Et huic doctrinae
i. f. - • Lib. 5, cap. 13, num. 6. - S. Philipp. Nerius,
cfr. Bacci, Vita di S. Filippo, lib. 2, cap. 6, n. 2.
:;u:~~:
lis.
CAP. I. - DE ESSENTIA HU]US SACRAMENTI. - DUB. DI. - ART. I. 477
alludit id quod habeturin Rituali Romano l, fu absolvendo. Utrumque extremum per-
ubi: In peccata faet1e recidentt'bus uh'lisSt: niciosum: multi enim confessarli, ob ni-
mum fuerit consutere, ut saepe... confi. miam facilitatem absolvendi, in causa sunt
teantur, et St'expediat, communt'cent. Ergo ut plures animae in perditionem abeant;
Rituale, dum dicit remedium frequentis sed alli, ob nimiam rigiditatem, non mi.
confessionis utilissimum esse facile recì- noris sunt detrimenti. Unde baud scio
dentìbus in peccata, supponit pravum ha- utrum confessarlo Ininori scrupulo debeat
bitum ab eis non adhuc esse avulsum; sed, esse indispositos absolvere, quam dispo•.
hoc non obstante, docet gratiam sacra- sitos diInittere.
menti multum conferre ad emendationem. Tandem, ut meae conscientiae dieta.
Quidam rigiditatibus addicti, qui per men exponam, sic concludo: Aliquando
unicum rigoris tramitem animas condu- poterit alicui recidivo prodesse dilatio ab-
cunt, nimis generaliter loquentes, asse. solutionis. Semper quidem proderit deter-
runt omnes recidivos perversiores fieri, rere hujusmodi relapsos ex intrinseca fra-
cum absolvuntur antequam emendentur. gilitate, negationem absolutionis minando.
Sed hos magistros meos rogarem: num- Ordinarie vero Ioquendo, magis proderìt
quid recidivi, cum sine absolutione dimit- eis absolutionem impertiri, cum dispositi
tuntur, gratia sacramenti carentes, omnes accedunt per signum extraordinarium do-
validiores fiunt et emendantur? Quot mì- loris. Utinam dico, et omnes confessarìì
seros ipse cognovi, qui ob denegatam ab- absolverent recidivos tum solum, cum si-
solutionem se dejecerunt in desperationem, gna extraordinaria i11i afferuntl Sed, quod
et per plures annos a sacramentis aversi dolendum est, maxima pars confessarìo-
Vitandns aberrarunt? - Caeterum unusquisque in
nimius ri- rum undique, nullo prorsus signo extra-
gor, v~ta!1.
da nlmla
hoc puncto impertiendae vel differendae ordinario exhibito, indiscriminatim, sine
benignitas. absolutionis dirigere se debet juxta lumen ulla admonitione nulloque praestito re-
a Deo sibi donatum. Hoc certum est, quod medio, hujusmodi relapsis semper absolu-
in hac materia tam errant qui aequo sunt tionem impertiuntur: et hoc est unde
faciliores, quam qui aequo rigidiores sunt mina tot animarum emanato
DUBIUMID.
QualisConfessio requiratur.
ARTICULUS I.
AN DEBEAT ESSE INTEGRA MATERIALITER.
465. Quae sit integritas materialis. - 466. Quantumextendatur numerus, dicendo plus
. minus. Et quomodo e:xquirendus numerus in consuetudinario. - 467. An sint neces-
sario explicandae circumstantiae aggravantes. - 468. Qu. 1. Quot sententiae stnt in
hac quaestione. An t'n furto expiicanda sit quantitas (Vide hic t'n fi.neJ. - 469. Qu. 2.
Dub. 1. An t'ncestus cum consangut'neis differat specie ab incestu cum affinibus. _
470. Dub. 2, An t'n peccato incestus cum consanguineis explicandi sint gradus con-
sangut'nitatis. - 471. Plura notanda circa examen conscientiae et integritatem con-
fessionis. - 472. An peccata mortalia dubia necessario sint confitenda. - 473. Dub. 1.
An teneamur confiteri mortaiia pO$itive dubia.- 474. Dub.2. An, mortalia nega.
tive dubia. - 475. Quid, si quis velit Eucharistiam recipere. - 476.Quid, si quis sit
scrupulosus vel timoratae conscientt'ae. - 477; Dub. 3. An teneatur quis confiteri ali.
quod mortale in dubt'o an illud sit confessus, - 478. Dub. 4. An qui confeSSus est
mortale uti dubium, teneatur repetere quando certum agnosct"t. Quid, si poenitens
post confessionem sciat materiam sui peccati fuisse gravem, sed ipse nullo modo id
noverit tempore quo peccatum commisit. .
Requiri-
465.- « Resp. Ad confessionem, per se c sinus et latebras (ita loquitur Tridenti-
c et ordinarie, requiritur integritas mate- « num 9) exploraveris, confitearis omma
« rialis, sita in eo ut" postquam diligen- c mortalia memoriae occurrentia nondum
c tius te excusseris et conscientiae tuae c confessa, eorumque numerum et circum.
1 Ordo administr. Poenit., n. 19, V. Quare curet. - • Sess. 14, de Poenit., cap. 5.
 478 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
e stantias quae speeiem mutant, - Patet
e ex Tridentino 1, et est certum. Ratio,
e quia alias nec judicium sacramentale
e recte administrari, nec aequitas in poe-
e nis statuendis servari potest,
Per se et e Dicitur lO. Per se et ordinarie: quia
ordinarie.
e per accidens et extraordinarie suffieit
e integritas formalis. Vide Dub. seq.
Explican- 466. - e Dicitur 2". Numerum, intellige
dus nume-
~~~~t:o: e certum: qui si non constet, dic proba-
test. e bilem, addendo plus mz"nus. Quod si deìn-
« de deprehendas te errasse, non teneris
« Iterum confiteri, nisi notabiliter fuerit
e major. - Fagundez, Sanchez a), Hurta-
c dus; contra Reginaldum b), Filliuccium
c et Sà, qui dicunt verba illa plus mz"nus
e tantum extendi ad unum vel duo supra
c numerum indicatum ».
Lugo", Cabassutius 3, Tamburinius et
Roncaglia dicunt illud plus minus sic su-
mi: circa ter, intelligi bis vel quater: cir-
ca decem, intelligi8 vel12: circa triginta,
27 vel 33: circa centum, 95 et 105: circa
mille, 950 et 1050c).
c Sed quamvis hoc sit verum in nu-
e mero parvo, denario v. gr. j non tamen
« in aliis, v. gr..centenario, millenario, etc.,
e quia verba illa non habent sensum ab-
e solutum, sed respectivum ad numerum
c cui adduntur. Qui quanto fuerit major,
e tanto etiam major verbis illis intellige-
e tur, dummodo tamen sit parvus respectu
e alterius cui adjungitur: quod prudentis
c arbitrio aestimandum est. Ita Diana 4,
« ex Navarro d)J etc.; item card. de Lugo 5.
, Sesso 14, de Poenit., cap. 6. - Fagundes, de 2. praec,
Eccl., lib. 3, cap. 4, n. 9. - Gasp. Hurt., disp. 9, ditr. 5. -
Fill., tr, 7, cap. 4, n. 82. - Sà, V. Confessia, n.32 (in edito
genuina, n. 33). - ' Disp. 16, n. % et 97. - • Lib. 3, cap. lO,
n. 8. - Tambur., Method. Confess., lib. 2, cap. l, n. 23. -
Roncaglia" tre 19, qu. 3, cap. 2, qu. 4. - " Parto 3, tre 4,
resol.94. - • Disp. 16, n. 94, 96 et 97. - • Tr. 7, n.82. -
466. - Joannes Sanchez, Select. disp. 2,
a)
11.13, dicit istud plus minusve extendi «usque
ad duo vel tria », tantum, quia tunc error non
est notabilis.
b) Reginaldus, lib. 6, n. 126, quidquid
dicat Busenbaum, non restringit ad duo vel
tria j immo dicit eum qui confessus fuerit se
decies peccasse, et postea inveniet fuisse vi-
cies, teneri supplere; secus, si invenerit fuisse
duodecies. - Et similiter Filliuccius et Sà
minime restringunt ad duo, quamvis exem·
plum afferant hujus numeri.
c - Quod si autem nec probabilis haberi
« potest, dicenda est consuetudo peccandi,
e< tempus et frequentia in die, septimana,
« mense vel anno. Vide Filliuceium 6, Dia-
cna 1, Gasp. Hurtadum 8, card. Lugo 9 »,
Bene hic advertit Sporer lO, confessa-
rium non debere esse nimis anxium circa
exquirendum numerum peccatorum in
poenitente consuetudinario, quia saepe est
impossibile talem numerum certum ha-
bere: plures enìm ad importunitatem con-
fessarii solum divinando respondent ceno
ties, millies; sed quis prudens eis fidem
praestabit? - Unde melius faeiet confes-
sarius, si diligenter statum conscìentiae
exquirat, et exinde interrogando poeni-
tentem de lapsibus plus minusve in die,
vel hebdomada, vel mense, saltem in con-
fuso numerum peccatorum apprehendat
durante consuetudine commissorum; quin
certum judieium faciat cum periculo ero
randi,
467. - e: Dieitur 30 • Quae speciem mu-
c tanto Quia, etsi probabile sit quod do-
c cent Suarez, Coninck et alii, etiam eas
c quae notabiliter t'n eadem specie aggra-
.« vant (hoc est, quae juxta cujusque con-
e scientiam excedunt ordinarium peccandi
« modum) esse explicandas, ob rationem
« allatam in responsione: contraria tamen
« sententia, quam ex D. Thoma, Silvestro,
e< Navarro, docent Vasquez, Reginaldus,
e: Bonaeina, Lugo 11, etiam probabilis est
c et tuta: - sa1tem si excipias lO. Gradus
e< consanguinitatis in incestu. 2°. Quantìta-
, Parto 3, tr. 4, resol. 89. - • Disp. 9, ditr. 6. - • Disp. 16,
n. 674.- lO Parto 3, cap. 3, n. 451. - suar., disp. 22, sect, 3,
n. 6. - Coninck, disp.7, dub, 3, n. 13. - D. Thom., in 4,
disto 16, qu, 3, art. 2, solut. 6. - Si/vest., v. Confessio I,
qu. 9... Navar' 1 Man., cap. 6, n. 6. ~ Vasq ... qu. 91, art. 1,
dub. 2, n. 6. ~ Regz'n.• lib. 6, n.I35. ~ Bonac., de Poenit.,
QU, 5, sect. 2, punct. 2, § 3, diff. 3, n. 5•. 11 Disp. 16, sect. 3.
c)Non omnes auctores hic allegati singula
haec exempla proponunt. Praeterea Lugo ait
centum plus minusve, comprehendere centum
et decem; quod recte in secunda operis editione
retulerat S. Doctor. - Cabassutius autem et
Roncaglia ajunt triginta comprehendere etiam
triginta quatuor.
d) Navarrus, in cap. Consideret, de poenz"t.,
disto 5, n. 42, haec scribit: «Non oportet con-
fitentem nimium esse anxium in exacte con-
fitendo numero; sed sufficit bOlla fide expri-
mere certum, si recolit j alioqui, verisimile,
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB.
c tem furti, injuriae, etc., quae egent satis-
c factione. 30. Quando uno actu plures sunt
e occisi vel infamati, vel apud plures.
0
«4 . Odium dìuturnum; quia tunc solent
c plures actus fieri. Vide Reginaldum l".
Quomodo (Odium diuturnum, sicut etiam concupi-
agendum scentia carnalis in mulierem necessa-
cumconsue
tudinariìs; no. sunt exprimenda in confessione, ' non
tam ratione circumstantiae aggravantis,
quam propter numerum peccatorum quae
in illa diuturna mora replicantur; ut di-
cunt Salmant.> et alii communissirne: vide
dieta Ltò. V; de Peccat., num. 37, ad 1].
e< 50. Peccatum ìnter confessarium et poenì-
0
e< tentem. Vide Filliuccium 8. 6 . Si cìrcum-
c stantia invehat censuram vel reserva-
« tionem j vel ad necessariam poenitentis
c directionem a confessario prudenter in-
c terrogetur ».
468. - Quaeritur l°. An circumstantiae
peccatorum mortalt'um notabt'Hteraggra·
vantes sz'ntnecessario confitendae? - Ad-
sunt tres sententiae, omnes valde proba-
Ex~lican­
dae circum- biles.
st a n t a e
speciem
ì
Notabili-
ter aggra-
Prima sententia affirmat. Et hanc te-
mutantes. vantes val· nent Suarez 4, Sotus 5, Sanchez 6, Gonet 1,
de probabi-
liter expli· Juenin 8, Genettus 9, Coneina lO, Croix a),
candae.
Antoine 11, Wigandt 12. Item Estius, Canus,
Henriquez, Fagundez, apud Salmant. 13;
et Alensis, Silvius, Cajetanus, Major, Co-
Quid de
cìrcumstan- ninck et alii, apud Diana 14. - Probatur lO.
tiis aggra-
vantìbus, ex Rituali Romano 15, ubi dicitur: St'poent~
tens numerum, et species, et circumstan-
, Lib, 6, n. 137. - • Tr. 6, cap. 8, n. 14. - • Tr. lO,
parto 2, cap. 6, num. 137, V. Si vero extra. - • Disp. 22,
sece, 3, n. 6. - • In 4, disto 18, qu, 2, art. 4, concl, 6 et 7.
- ' Deca1.,lib. 4, cap. 11, n. 24; cfr. Hb, 2, cap. 32, n. 89.-
• Man., tr. 5, cap. 6, § 4, v. Haec duo sunto - • Instit.,
de Poenit., qu, 4, cap. 4, art. 2, § 2. :.... • De Poenit., cap. 6,
qu, S. - ,. Lib. l, diss.4, cap. 6. - 11 Cap. l, art. 2, qu. 3,
resp. 3. - " Tr. 3, n. 26, resp. 2. - Estius, in 4, disto 17,
§ 9. - Canus, Relect. de Poenit., parto 6, v. At contra vir,'
et seqq. - Henriq., lib. 6, cap. 7, num. 4. - Fagund., de
puta viginti plus minus duo, vel centum plus
minus decem •. Ex quibus verbis Diana col-
ligit suam generalem regulam.
468. - a) Croix, lz'b. 6, part. 2, n. 977 .,." ait
u!ramque .seIitentiam fulciri rationibus gra-
v~bus.j sed rationes I?ro affi,rmativa graviores
vlden. Et n. 975, Jam dl.Xerat: c Utrinque
ferme aeque probabiliter. disputari. - Pari·
ter Henriquez et Silvius (edit. Veneto 1726)
quamvis sententiam affirmantem probabilio:
rem appellentj at sane probabilem (quin etiam
valde probabilem et in quibusdam casibus in
praxim reduci posse, ut ait Henriq.) contra·
m. - ART. I. 479
tias... explt'catu necessarias non expres-
serit, eum sacerdos... t'nterroget. Ergo non
solum sunt explicandae circumstantiae
speciem mutantes, sed etiam notabiliter
aggravantesi hoc enim significant verba
illa species et circumstanuas. Id confìr-
matur ex Catechismo Romano 16 ubi di-
. . '
cìtur CIrca mortalia explicandas esse ciro
cumstantias quae praoitatem ualde augent
vel mt'nuunt. Probatur 2". ratione: quia
eadem ratio, quae suadet circumstantias
sp.eciem mutantes esse confitendas, urget
etìam pro circumstantiis notabiliter ago
gravantìbus; cum utraeque judicium con-
fessarii notabiliter mutent. - Nec officit
quod Tridentinum 11 tantum primas do.
cuerit confitendas. Nam respondet Pater
Suarez quod concilium tantum voluìt de-
finire id quod certum erat; hanc vero
quaestionem in opinione theologorum in-
decisam reliquit.
. Secunda sententia,quam tenet Sporer-", babiliter
Valdepro·
cìtans pro se Laymann et Suarez b), adhae- sola ci r-
cumstantia
retque Busenbaum, dicit necessario esse quid.
confitendam circumstantiam quùJ, quae
scilicet attingit integritatem substantìa-
lem peccati in individuo, prout est quan-
titas furti. - Ratio, quia alias confessa-
rius non poterit efformare debitum judi-
cium de substantia peccati.
Tertia sententia, mihi probabilior, negat Probabi-
lius non ne-
esse obligationem confitendi cìrcumstan- cessarìo
ex ..
tias aggravantes. Et hanc tenent S.. An- plicandae.
2" praec, Eccl., lib. 4, cap. 2, a num. lO. - .. Tr. 6, cap. 8,
num, 16. - Alens., part.4, qu, 18, membro 4, art. 3, § 2.•
Silvius, Suppl., qu.9, art. 2, qu, 1, v. Opinio quae diett.•
Cajetan., Sum., v. Confessio sacramentai., condito 16. _
Major, in 4, disto 17, qu, 4•• Coninck, disp. 7, dub.3,
num. 13. - '! Parto l, tr. 7, resol. 1. - IO Orda administr.
Sacr. Poenit., v. Si poenitens. - 18 De Sacro Poenit., n. 47.
- l'l Sesso 14, de Poenit., cap. 5. - Suar. 11oc. cit., n. 7. _
.. Parto 3, cap. 3, num. 410. - Laym., lib.l, tr.2, cap. lO,·
num.3.
ria;D?- e~stimant. Silvius tamen in prioribus
edlt10mbus, ut est apud me edit. Antverpien.
1622, loc.cit., v. De circumstantit's scribebat:
c Verius videtur etiam illas quae'notabiliter
ag-grav:an~e~enecessarioconfitendas •. Neque
ullum JudlC1um profert de probabilitate con·
trariae opinionis.- Praeterea Concina et An·
toine dicunt confitendas circumstantias mor-
taliter aggravantesj quod et Genettus vide-
tur significare per circumstantias notabiliter
aggravantes, c quaeque tribuunt illis [pecca-
tis] malitiam quasi alterius speciei•.
ò) Suarez, disp.22, sect.3 et sect. 4, non
 480 UB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
tonìnus l, S. Bernardinus Senensis a, S. Bo.
naventura 8, Scotus 'j Cabassutius 6 (asse.
rens hanc esse graviorem et communio-
rem) c~m Paludano, Navarro c), Vasquez,
Valentia, etc. j Palaus 6, Bonacina 7, Tole-
tus 8, Holzmann 9, Salmant.>, Roncaglia 11
(qui a prima sententia se revocavìt); Lu-
go la cum Scoto, Navarro C), Gabriele d)
Adriano, Reginaldo. Et probabilem putant
Suarez 18, Abelly l', et plurimi alìi cum
Diana e).
Probatur
ex D. Tho· Probatur l°. ex D. Thoma 15, qui sua
ma. auctoritate magnum quidem pondus huic
sententiae praestitit j oportet autem hic
ejus textum integrum transcribere, ut pa-
teat S. Doctorem pro hac sententia certe
fuisse. Ibi sic docet: Quùiam enim dicunt
quod omnes circumstantiae quae aliquam
notabilem quantitatem peccato addunt con-
fiterz' necessitatis est, si memoriae occur-
rant. Alti' vero dicunt quod non sint de
necessitate confttendae nzsi circumstantiae
quae ad aliud genus peccati trahunt, et hoc
probabilius est; sed addendum est, quae
ad aliam speciem morta/is trahunt: cujus
ratio est, quod venia/,a non sunt de ne.
cessùate confessionis, sed so/um mortaha,
quae quantt'tatem infint'tam quodammodo
habent: et quia circumstantiae aggravan-
tes quae a/iam speciem peccato non trt:
buunt, ve/ quae tribuunt quidem, sed non
mortalis peccatt~ non sunt de necessùate
confessionis: tamen eadem conftteri per-
fecttonis est, sicut et de venza/ibus dictum
est. - Communiter conveniunt auctores
l Part.3, tit. 14, cap. 19, § 7. - " Tom. 3, trace, Con.
fessionis. - " In 4, disto 17, part.3, art. 2, qu. 3. - • In 4,
dist: 17, qu. UDic., art. 2, (num. 20), v. Multae autem. _
• Lib. S, cap. lO, nam. 14.• Palud., in 4, disto 16, qu. 3,
art. 3, (num. 17). - Vasg., qu. 91, art. l, dub.2, num.6. _
Valent., in 3,m part., disp. 7, qu. 11, pune!. l, v. Quinta
asserlio. - " Tr. 23, punet. 9, n.4. - , De Poenit., qu.5,
sect. 2, pune!. 2, § 3, cliff. 3, n. 5. - s Lib. S, cap. 7, i. f.
restringit ad hanc circumstantiam· sed dicit
etiani confitendas esse circumstantias aggra-
vantes. - Et Sporer dicit communius doceri
quod confitendae sunt tum circumstantia quùJ
tum circumstantiae notabiliter aggravarites.
c) Navarrus, Man., cap. 6, n. 6, concordat
per se loquendo; sed in cap. Consideret, de
poenit., disto 5, n. 6, plures exceptiones ponit.
- Reginaldus etiam exceptiones· affert, sicut
et Valentia, Toletus, Holzmannj et idem insi-
nuat Roncaglia.
d) Gabriel BieI, in 4, disto 17, qu. l,
D. Thomam in hoc loco nostram senten-
tiam tenuìssej et signanter Canus 16, ubiait:
B. Thomas... expresse tene: solas circum.
stantias quae speciem mutant esse confi-
tendas. Idem sentit S. Antoninus ut infra
v~d~bimus. Idem Sotus apud ]uetrln 17, ubi
dìcit: S. Thomas ... sententiam mutasset
si vt'tam usque ad jinem suae Summ~
perduxisset f). Haec tamen prophetia est
Patris Soto, non verosententia D. Thomae.
Attamen Pater Concina 18 aliter explì-
cat praefatum textum: et dieit quod S.Doc-
tor non loquitur ibi de eircumstantiis quae
adjìcìuat malitiam constituentem pecca.
tum mortale, sed de iis quae confinia peccati
venìalis non transìliunt ; idque deducit ex
ratione quam S. Thomas ibi subdit: Cujus
rauo est, quod venialia non sunt de ne-
cessitate confessionis, sed solum mortalia,
quae quantt'tatem infinz'tam quodammodo
habent. - At venia tanti viri, non vide-
tur haec interpretatio locum habere, Nam
respondetur quod quaestio quae a D. Tho-
ma ibi proponitur, est signanter de cìr-
cumstantiis quae aliquam notabilem quan-
titatem peccato addunt. Il1ud autem no.
tabilem quantt'tatem non potest quidem
intelligi circa peccatum veniale, sed circa
mortale. _l°. Quia nullus unquam de hoc
dubitavit; quis enim dixit aut censeri po-
test dirisse circumstantias peccati venia-
lis esse necessario confitendas: cum apud
omnes compertum sit ipsa venialia non
esse de necessitate confitenda? - 2°. Quia
D. Thomas ìbì loquitur de circumstantiis
- " De Poenit., n. 471. - lO Tr.6, cap.8, n. 23. - " Tr.19,
qu. 3, cap. 2, qu. 6. - " Disp. 16, n. 106 et seqq .• Scot.,
1oc. cito • Adrian., in 4, de Confess., QU, 4, v. Vento nunc••
Regtn., lib. 6, num. 135. - 18 Disp.22, sect. 3, n. 4, i. f. _
" De Poenit., seet. 14, n. 4, v. Quaeres. - 18 In 4, disto 16,
qu. 3, artie. 2, solut. 5. - 18 Releet. de ·Poenit., parto 6,
v. Quwus argumentis. - " Instit. de Poenit., qu.4, cap. 4,
art. 2, § 2, objic. 2. - 18 Lib. l, diss. 4, cap. 6, n. ~.
art. 2, conel. 4, negat esse necessario confi-
tendas circumstantias quae c non aggravant
mortaliter ».Et idem significatS. Antoninus.
e) Sci1icet plurimi alli apud Diana, part. 1
tr. 7, res%~~ 1, sententiam hanc tenent, quan;{
ipse Diana probabilem existimat.
f) Haec sunt Juenini verba; paulo aliter
apud ipsum Sotum, in 4, dist.18, qu. 2, art. 4,
concI. 7, argo8: c S. Thomas, licet sic fuerit
locutus in 4 cum communiopinione fortasse
in Summa, quae suum erat postrem~m testa-
mentum, sententiam mutasset».
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. III. - ART. I.
quae notabilem quantitatem peccato ad-
dunt: haec autem notabilis quantitas ne-
cessario debet intelligi de eircumstantia
peccati mortalis, non autem venialis. Et
quod ita sit, clare patet ex ratione illa
quam subdit S. Doctor, quod venialia non
sunt de necessitate confessionis: quae qui-
dem ratio non jamrespieit suam princi-
palem sententiam (ut intelligit Pater Con-
eina), nempe quod non oporteat confiteri
circumstantias notabiliter aggravantes,
utpote quia sunt venialia j sed respieit il-
lud: Addendum est (quod immediate prae-
cedit), quae ad aliam speciem mortaiis
trahunt. Quibus verbis aperte D. Thomas
significa t quod circumstantiae peccati
mortalis mutantes speeiem certe sunt con-
fitendae, quia hae quantitatem infinitam
quodammodo habent; non vero circum-
stantiae peccati venialis, etiamsi sint di-
versae speciei: et de hoc rationem reddit,
quod venialt"a non sunt de necessitate con-
fessionis. Deinde id clarius confirmat ad-
dens: Et quia circumstantiae aggravano
tes, quae aliam speciem peccato non trt:
buunt, vel quae trilmuntquidem, sed non
(nota) mortahs peccati, non sunt de ne-
cessitate confessionis, Ergo S. Doctor
distinguit inter circumstantias quae tri-
buunt aliam speciem, sed non peccati
mortalis: et inter circumstantias quae
non tribuunt novam speciem (id est pec-
cati mortalis, ut sine dubio intelligendum;
alias comparasset peccatum veniale cum
veniali): et utrasque eircumstantias dicit
non esse necessitate confessionis.
Hinc S. Antoninus l, D. Thomam se-
quens, dicit: Et illas quidem circumstan·
tias quae trahunt peccatum in aliam spe-
ciem de necesst'tate oportet confitert~ se·
cundum Thomam... Alias circu.mstantias
conjitert~ cum sznt ventalia, perfecttonz's
est, et non necessart"um. Deinde, postquam
alias species eircumstantiarum exposuit,
inquit: Terttae sunt quae importantdt'scon-
venientiam ex supposittone, ut furari mulo
tum,puta, prout inferius addit,furari ceno
l Part.S, tit.14,eap.19,§ 7.-' Sess.14, cap.5.- "In 4,
g) Petrus de Palude ita sane refertur a
S. Antonino, loc. cit.; sed ipse Paludanus,
in 4, dist.16, qu. 3, art. 3, negat quidem ciro
S. ALP1IOIIlII. otwr" ",,,,,IIHII. - Tom. m.
481
tum ftorenos, multo gravzus est quam fu-
rari unum: et istas, quta peccatum ago
gravant, confiterz' est perfectum ...; sed
quta non mutant speciem, nec aggravant
in tnfinitum, non est necessarium eas
confitert, secundum Thomam ; additque,
Petrum de Palude g) asserere hanc esse
communem sententiam. - Unde conclu-
dit S. Archiepiscopus, confitendas tantum
circumstantias quae mutant speciem et
aggravant in infinitum, adducens exem-
plum de furto in loco sacro.
Probatur 2°. rationibus. - Ratio la. rationibus.
Probatur
Quia in Tridentino 2 sic dicitur: Eas ciro
cumstantias tn confessione explicandas...
quae speciem peccati mutant: quod sine
illt's peccata ipsa neque a poent'tentibus
integre exponantur, nec judicibus tnnote-
scant, et fieri nequeat, ut de gravt'tate
crimtnum recte censere possint, etpoenam
quam oportet pro illt's poenz'tentibus im-
ponere. Ex quibus verbis vìdetur.non ob-
scure concilium excludere obligationem
confitendi alias circumstantias quam mu-
tantes speciem: quìa has sufficere satis
innuit ad hoc ut confessarius rectum ef-
formet judicium de gravitate criminum
et de poena imponenda.
Ratio 2". Quia alias poenitentes sem-
per inter angustias fiuctuarent j cum sem-
per dubitare possent de integritate sua-
rum confessionum in determinando quae
circumstantiae sint vel ne notabiliter ago
gravantes, Et ideo dieit D. Thomas 8: De-
terminata quantt'tas peccati non potest sa-
cerdoti innotescere, quta nec ipse peccator
scit,' unde stl:1ficit quod cognoscat quan·
titatem quae ex specie peccati consurgz't.
- Unde hujus sententiae Lugo assignat
rationem a priori, dicens quod Christus
nihil aliud praecepit quam confessionem
peccatorum: qui autem explicat circum-
stantias mutantes speciem peccati, jam
vere confitetur et explicat essentiam pec-
cati, cum peccati quidditas sive essentia
tantum sumatur ex ipsius ratione spe-
cifica.
disto 16, qu. 3, art. 2, solut. 5, ad 2. - Lugo, disp. 16, n. 113.
cumstantias aggravantes esse necessariocon·
fitendas, non tamen addit hanc esse commu-
nem sententiam.
S1
 482 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE. CAP. I. - DE ESSENTIA HU]US SACRAMENTI. - DUB. IlI. - ART. I. 483
Ratio sa. Quia, si teneremur manìfe- quis confiteretur homicidium, et taceret gationem restitutionis imponendam, ideo stum inter privignum et novercam, inter-
stare circumstantias notabiliter aggravano illu,d commisisse ex vehementi passione ut plurimum tenetur poenitens confiteri que socerum et nurum ò); ut dicunt Sal-
tes, teneremur etiam confiteri notabiliter vel in rixa, sacrilegam faceret confessio- in furto circumstantiam quantitatis. manto 9, et indicat Lugo lO. ~ Ratio, quia
minuentes, nempe si quis peccavit ex ira, nem? Unde debemus fateri hic mentem 469. - Quaeritur 2". Utrum qui commi.. debitum reverentiae, quod est motivum
metu, intensiori passione, ex inductione .Catechismi non satis intelligi. st"t incestum explicare debeat qualt"tatem speciale prohibendi congressum parentum
aliorum, et similibus: quam obligationem Non obstat 2". dicere quod circumstan- Responde- atque gradum? - Duo igitur hic vertunt cum filiis, est etiam prohibendi copulam
etiam adversarii negant. tut: ob)e. Dubia:
tiae notabiliteraggravantes debeant ex- c t o n ex ì ì inter novercam et privignum, ve1 soce-
fOenitentia
Ratio ultima et potior, quam tradunt plicari, ut confessarius debitam poenam Imponenda. Dubitatur IO. An incestus cum consan- rum et nurum.
doctìssìmus Cabassutìus-v, Lugo, Salmant. ìmponat. - Nam bene respondet Lugo, guinez's differat specie ab incestu cum af- Incestus autem cum affìnìbus , extra
et Roncaglia, est, quia nemo tenetur ser- in poenitentia injungenda non requiri om- ftnibus? primum gradum, commune est inter do-
vare legem dubiam; ut fuse probatum est nimodam, sed tantum quamdam aequalita- lio!,ur~"c:: Affirmant Lessius l, Salmant. 2, Ron· ctores, esse ejusdem speciei.·
. in Moralt Systemate (DÒ. I, n. 58 et seqJ tem: quae utique servari potest, si manì- st u s cum caglia 8, Croix a) et alli. - Ratio, quia 470. - Dubitatur 2". An in confessione
cum communi doctorum, ex S. Isidoro in festetur species peccati, licet non explì- ..
~~r a~p~~t;
differt ab
(ut dicunt), licet omnes incestus eamdem sint expiicandi omnes gradus incestus
cap. Ert"t autem, dt'st. 4,' et cap. Cum· in centur circumstantiae aggravantes. Hinc incestucum: reverentiam sanguini debitam offendant, commt'ssi cum consanguineis usque ad
fure 31, de off. et poto fudic. deleg.; et ex D. Thomas li, ubi hanc quidem objectio- aftinibUS'diversa tamen difformitate eam laedit ìn- quartum gradum ?
D. Thoma l, ubi ait: Nullus ligatur per nem sibi efformat, sic respondet: Suf- cestus cum consanguineis, quam incestus Prima sententia affirmat cum Na- ]uxta Il,
liosincestus
praeceptum aliquod, m'si mediante scien- ficit quod (sacerdos) cognosca: .quantita· curo affinibus. Nam inter consanguineos varro 11; et Angelico a), Vasquez a), Sua- specie dif-
tia t1/ius praecepti. Scientia autem, ut cer- tem quae ex specie peccati consurgit. fert - secun"
conjunctio provenit ex vinculo intrinseco, rez, etc., apud Salmant. 12. Ratio, quia est dumgradus
tum est apud omnes, et docet idem D. Tho- id est ab identitate ejusdem sanguinis per censanO.
Non obstat 3". dicere quod prima opi- Responde- specialis reverentia inter unum gradum gninitatis.
mas 2, est certa notitia alicujus rei. Unde, nio saltem est tutior, et ideo omnino ser- ~~fo~~j:~ generationem accepti; conjunctio autem consanguinitatis et alium. - Idem tenent
propositio-
cum lex confitendi circumstantias aggra- vanda in materia sacramenti, ex propos. ne damna- inter affines provenit ex vinculo extrin- Bonacìnav cum Laymann, Coninck, Va-
vantes sit valde dubia, ad illam non te- 1. damnata ab Innocentio XI. - Nam bene ta. seco, nempe ex copula habìta cum ìpso- lentia, sed alia ratione ducti: quia alias
nemur: et ideo (bene ait Lugo) Trìdenti- respondent Cardenas 6 et Croix 7 quod qui rum consanguineis. non explicaretur substantia sive indivi-
num non explicavit hanc obligationem sequitur secundam sententiam non expo- Probabi· Alli tamen probabilius negant differre duum peccati.
lius nega-
illas confitendi, quia non satis concilium nit sacramentum periculo nullitatis; curo turo incestum cum consanguineis ab incestu Secunda sententia docet solum ìnce- Probabì-
liter, solus
id colligere potuit ex Chrìstì verbis et sa- ad valorem sacramenti sufficiat confessio inter affines; ut Lugo 4, Sanchez li; Tambu- stum cum consanguìneìs in primo gradu, incestus in
cramenti institutione. formaliter integra, quae jam probabiliter rinius 6 cum Megalio, Soto et Cajetano 7. tam lineae rectae quam transversalis, primo gra-
durectovel
Responde- Nec obstat l°. Rituale Romanum, di- habetur in confessionepeccatorum, etsi - Ratio, quia (ut ait Lugo) materia- specie differre ab aliis gradibus. - Quoad traasversa-
tur o bj a- li.
ctioni ex cens esse obligationem confitendi species non explicentur circumstantiae aggra- liter se habet quod conjunctio oriatur ex prìmum gradum lineae rectae, haec seno Sententia
Rituali et omnino te-
Catechi· et circumstantias... explicatu necessarias. vantes. sanguine aut ex matrimonio: cum ex eo- tentia videtur omnino tenenda (contra r.enda pro
smo. linea recta,
- Nam resp. quod aliquando etiam adest Unde etiam infertur quod quaelibet dem motivo prohibeatur copula cum con.. Tamburinium), tamquam cornmunìs cum
obligatio confitendi circumstantias nota- opinio probabilis negans aliqua peccata sanguineis quam cum affinibus. Et pro hac Salmant.P, Cajetano, Lugo, Roncaglia, etc.
biliter aggravantes, ut recte dicunt Lugo 8 differre specie, non subjacet damnationi; sententia sine dubio est D. Thomas 8, ubi Ratio, quia cuique patet hujusmodi ìnce-
et Salmant.>: quando scilicet inducunt quia si forte ante Deum est falsa, nìhilo- sic docet:Persona aflim's conjungitur alt: stum longe esse diversum ab alìis ; immo
censuram vel reservatìonem; aut quando mìnus jam adest confessio formaliter in- cuipropterpersonam consanguinitate con- recte Lugo 15 et [Contin.] Tournely 16 do-
(ut diximus) confessarius interrogat, pu- tegra. - Hinc probabiliter dicunt S. An- functdm,' et ideo, quia unum est propter cent, explicandum an pater peccarit cum
tatque necesse id scire ad medicinam vel toninus 8, Lugo 9; et Salmant. lO cum Pa- alterum, ejusdem ratiom's inconvenientiam filia, vel cum matre filius, cujus culpa
restitutionem imponendam. lao et Dicastillo, quod, per se loquendo, facit consanguinitas et aflinitas. habet diversam malitiam ratione specialis
Quoad auctoritatem Catecht'smi oppo- poenitens non tenetur quantitatem furti n:;~ceptio. Bene tamen excipiendum puto ince- reverentiae matri debitae.
sitam, videtur quod illa nimis probat: nam explicare. Dicitur: per se loquendo " nam
1 Lib.4, cap. 3, n. 79.- !il Tr. 26, de 60 Praee., cap. 5, cfr. etiam sect, 3, n. 12. - 12 Loc. cìt., nume 33. _ 11 De
videtur imponere obligationem explicandi aliunde, quia ut plurimum confessarius n.28 et30. - • Tr.12, de 6' Praee., cap. 5,qu. 2. - •Disp.16, . Matr., qu.4, punct.16, n. 7.. Laym., Iìb. 1, tr, 2, cap. lO,
cìrcumstantìas, non solum aggravantes, inquirere debet de quantitate furti, ad n.313 et 316. - • De Matr., lìb. 7, diap, 67, num.7 et 8. - n. 3, v... ConincR, disp.7, n.la et 21. ~ Valent.,inZ-m.2 11c
J

sed etiam minuentes: quod non est cre- hoc ut sciat quomodo se gerere debeat • Method. Confess., lib.2, cap. 7, n. 48•• Megai., Instit. disp. 9,qu, 3,punct. 3.v.A.tque ut notat; etin3P.,disp. 7,·
confessar., parto 1, lib. 5, cap.12, n.IO (edit. Mutinen.16l9).· qu, 11, punct, 1) asserto 5, v. Ex hoc item, -:.. Tambur.."
dibile. Quis enim unquam dixit quod si circa absolutionem impertiendam et oblio Sotus in 4, disto 18, qu. 2, art. 4, conci. 7, argo 7. • 'l' In
l Method. Confess., Iìb, 2, cap. 7, n. 48. - .. Tr, 26, cap. 5,
211 1:, qu ..154, art. 9, v. Afl,2 pbject. -
,2ll1ll Lugo, loc.- cit., num.28 et 36. - Cajetan." in 20."'2-°, qu.l54, art. 9, v. Ad
Lugo, disp. 16, n.109. - Salmant., tr. 6, cap. 8, n.25. cit., n.120. - • In 4, disto 16, qu. 3,art.2, solut. 5, ad2. -
- Roncaglia, tr. 19, qu. 3, cap. 2, qu. 6. - S. Isidor.,.
cfr. Etymologiar. lib..5, cap. 21, ap. Migne, Patrol. lat.,
• In propos. 1, diss. 2, n. 107 et 113. - 1 Lib. 6, parto 2,
n.978. - • Parto 3, tit.14, cap. 19, § 7. - • Disp. 16, n.121
n. 31. - l.
n. 313. _.8 211 2-e , qu.I54, art. 9, ad 2. -Tr. 26, cap. 5,
Disp. 16, num. 3111 et 319. - n Man., cap. 7,
9

n. 4, i. f. - Suar., disp. 22, sect. 4, num.7, v • .Ad hanc,-

tomo 32, col. 203. - 1 De Verit., qu. 17, art. 3, corpo _
•Parto l, qu. l, art.5.- Lugo, disp. 16, n. 109. -' Disp. 16,
n. 121 et seqq. - • Tr.6, cap. 8, n.12 et ZI. - Lugo, loc.
h) Cabassutius, lib. 3, cap. lO, n. 14, ratio-
nem istam perspicue insinuat, dicens: «Fru-
stra et indebite requiruntur ad hoc sacra·
et 123. - l. Tr.6, cap. 8, n.28.. Palaus, tr. 23, punct. 9,
n. 7 (non citatur pro hoc a Salmant.).. Dicast., disp. 9,
dub.3, n.l99 et 200 (pariter a Salmant. hic non citatur).
mentum, ut necessariae, conditiones, de qui·
bus nullum exstat aut usquam exstitit sive
Christi sive Ecclesiae praeceptum •.
469. - a) Croix, lib. 6,part.2, n.l073, dicit
hanc opinionem esse valde probabilem; sed
probabilem etiam ait esse negativam.
b) Dicunt scilicet incestus istos specie di·
stingui ab incestu in aliis affinitatis gradibus.
evidentiam Jwrum• . Lugo, disp. 16, n. 314.. Roncagl.,
tr. 12, cap. 5, qu.2, v. Tertio. - ,. Disp. 16, num. 314.-
lO De 6' Praec., art. 4, conc!o 2, ~t resp..2 adobj., v.f.
470. - a) Angelicus Doctor, 2 a 2 ae, qu.154,
art. 9, c8rp. et ad 2,. Vasquez, qu. 91, art. 1,
dub. 4, num. 15 et 16, non videntur tenere
hanc sententiam; nec citantur pro ea a Sal·
manto
 484 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
An autem differat incestus in primo
gradu lineae rectae ab aliis ejusdem lì-
neae gradibus?- Affirmant b) Croix l cum
Bonaespei; sed negat probabilius Lugo 2.
Majus Dubium est: an ìncestus cum
consanguineis in primo gradu lineae trans-
versalis, nempe cum fratre aut sorore,
differat specie ab aliisgradibus? - Affìr-
mant Lessius 3, Lugo 4, Salmant. 5, Ron-
caglia 6, Croix 7 et Sanchez c). Ratio, quia
reverentia 'quae debetur fratribus vel 50-
roribus est diversae rationis ab ea quae
debetur aliis consanguineis; coitus enim
cum sorore videtur ab ipso jure naturae
interdictus. - Quoad caeteros vero gradus
consanguinitatis, dicunt Lessius 8, Ron-
caglia 9 et Salmant. l0, non differre spe-
cie incestum; sed gradum propinquiorem
inducere circumstantiam tantum aggra-
vantem.
Probabili-
terin omnì-
Tertia sententia, quam tenent Cajeta-
nus 11, Bonacina d), Palaus 12, Pontius 13;
bus aliis
gradibus
non differt Tamburinius d) cum Megalio d), Diana d),
specie.
etc.; item Paludanus, Gabriel, Victoria,
Navarrus, Armilla, Vega, Henriquez, Le-
desma, Scotus, Abulensis, Sotus ac alii
l Lib. 6, parto 2, num. 1074•• Francisc, Bonaespei,
de Actib, hum., disp. 5, n. 19. ...: S Dìsp. 16, nunì. 315.-
a Lib. 4, cap. 3, n. 79. - , Disp.16, n. 143. ~ , Tract. 26,
cap. 5, n.28 et 36. - 6 Tr. 12, de 6° Praec., cap. 5, qu.2,
v. Tertio, - '7 Lib. 6, parto 2, nume 1074. - 8 Loc, cìt.,
n. SO. - 9 Loc. cit., qu. 2, i. f. - 10 Loc. cìt., n. 36j et
tre 6, cap. 8, nume 31. - n In 211m 2ae, qu, 154, art. 9. -
12 Tr. 28, disp, 4, punct, 7, n. Il. - 13 De Matrim., lib.7,
cap. 32, DUro. 3. - Patud., in 4, disto 38, qu, 4, art. 4.•
Gabriel Biel, SuppL,· disto 41, qu, unic., artico 3, dub, 2
et 3.. Vietoria" Relect. 7, de Matr., parto 2, sect, 2, D. 8,
b) Croix, n.l074, postquamretulit opinìo-
nem aliquorum qui negant incestum in uno
gradu differre ab incestu in alio quocumque
gradu, addit: «Sed multi alii... longe proba-
bilius contradicunt; tum quia incestus in pri-
mo, aut forte etiam in secundo gradu, repu-
gnat juri naturae, non item in aliis gradi-
bus...; tum etiam quia alia debetur reverentia
matri quam nepti; hinc infert Bonaespei, n.19,
debere explicari an fuerit cum avia, matre,
sorore...Non est tamen opus dicere an fuerit
CUIn proavia, quia similis tantum videtur huic
et aliis consanguineis deberi reverentia». -
Et reveraFranciscus Bonaespei, loc. dt., expli-
candum esse ait an incestus fuerit cum ma-
tre, etc., et addit: «Idem dic de peccato ne·
ptis cum avo...Licet specie non distinguatur
peccatum neptis cum avo ab ejusdem peccato
cum proavo, quia utrobique peccatur contra
reverentiam causae parentis neptis debitam-.
multi, apud Sanchez 14 (qui cum Filliuccio
vocat valde probabilem), censet omnes
incestus inter consanguineos, excepto tan-
tum primo gradu in linea recta, esse ejus-
dem speciei e). Ratio la. Quia, excepto di-
cto primo gradu lineae rectae, alii gra-
dus tantum constituunt circumstantiam
aggravantem, quam explicandi valde pro-
babile est (ut vidimus supra, num: 468,
V. Tertz'a), non esse obligationem. - Ra-
tio 2",quam affert Cajetanus, est, quia com-
mixtio conjugalis inter consanguineos,
praeterquam cum parentibus, est tantum
vetita ab Ecclesia, non vero de jure na-
turali; olim enim jam licitum fuit filiis
Adam suis sororibus copulari.
Nec obstat dicere quod, sive malitia
satisfit.
talium incestuum oriatur ex lege natu-
rali, sive ex prohibitione Ecelesiae, sem-
per hujusmodi incestuosi peccant contra
reverentiam quae conjunctis debetur. Ec-
elesia enim, cum aliquid praecipit, ponit
materiam praeceptam in ea specie virtù-
tis, ratione cujus illud praecipit: Ecclesia
autem, propter eamdem reverentiam san-
guini debitam, jubet ab his congressibus
v. Secundo dico. - Navar., consìl., lìb, 4, de sponsalib.,
consìl, 14, n. 8, v. Altel'um peccatum. - Armit-, v. Dispen-
satio, nume 9 et 10.• Vega Sum. nueva, part.2, cap. 34,
J
caso 127; caso 129, noto 3; et caso 165. - Henriq., lib. 12,
cap. 9, n. 4. - Bar/hol. Ledesma;de Matrim.. diff.38. - scot.,
in 4, disto 40, qu. unìc., art. 2. - Abulen., in lib. I Reg.,
cap. 8, qu, 149, 151 et 176. - Sotws, in 4, disto 40, qu, unic.,
art. 4, V. Verumtamen: cfr. de }ust., lib. 2, qtr. B, art. 8,
ante resp, ad 5. - 14 De Matr., Hb. 7, disp. 52, nume 10. -
Fill., tr. 30, cap. 5, n. 97. - Cafetan., in 211m 2Ll.C, qu, 154,
art. 9.
c) Sanchez, de Matrim., Zib. 7, disp. 52,
n. 11,sententiam hanc manifeste innuit, dum
affirmat matrimonium in primo gradu lineae
transversalis irritum esse jure naturae; secus
autem in ceteris remotioribus gradibus.
d) Bonacina, de Matrim., qu. 4,punct.16,
n. 6,. Tamburinius, Method. Confess., lsb. 2,
cap. 7) n. 48,. Megalius,part.l, Zib. 5, cap.12,
n. 9,. et Diana, parto 1, tr. 7, resol. 31, ne
primum quidem gradum in linea recta exci·
piunt. - Diana tamen,part. 7, tr.12, resol.16,
commune esse ait et probabilius,incestum in
primo et secundo gradu specie differre ab
aliis, quamvis opposita sententia non careat
probabilitate.
e) Auctores citati a Sanchez dicunt solum
matrimonium in primo gradu lineae rectae
absolute et indispensabiliter jure naturae ir-
ritum esse; non tamen ita absoluteprohiberi
matrimonium inter fratres et sorores.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. III. - ART. I.
fideles abstinere. - Nam respondetur
quod, licet Ecelesia, prohibendo commi-
xtionem propinquorum usque ad quartum
gradum, elevaverit hujusmodi abstinen-
tiam ad virtutem pietatis naturaliter de-
bitae sanguine junctis; non per hoc tamen
effecit quod propinquitas horum graduum
induceret diversitatem specificam natu-
ralem. Naturalis enim diversitas specifica
graduum tantum est desumenda ex dif.
formitate per se naturali, quae probabì-
lìter non adest inter gradus consanguì-
nitatis (praeter primum lineae rectae, ut
diximus); magis enim et minus non va-
riant speciem.
Confìrma- Et pro hac sententia videtur indubì-
tur ex D.
Objectioni Thoma et tanter esse (ut non dubitat Contino Tour-
D.Augusti.
no. nely, licet hic auctor sit pro contraria
sententia) etiam D. Thomas l, ubi sic ait:
in commixtione personarum conjuncta-
rum aliquùl est quod est secundum se
itzdecens et repugnans naturalt' ratùmt:·
stcu: quod commixttQ fiat inter parentes
et filios, quorum est per se et immediata
cognatio,. nam filii naturaliter honorem
debent parentibus.: Aliae vero personae
quae non .conjunguntur secundum se-
ipsas, sed per ordinem ad parentes, non
habent ita ex seipsis indecentiam,' sed
variatur circa hoc decentia vel indecentia
secundum consuetudinem et legem huma-
nam vel divinam, id est positivam de
jure divino. - Et idem videtur docere
D. Augustinus f) apud D. Thomam 2, di-
cens: Commixtio sororum et fratrum,
quanto fuit antiquior compellente neces-
st'tate, tanto postea facta est damnabilt'or,
religione (id est Ecclesia) proht'bente.
Prima sententia est minus probabilis;
secunda et tertia aeque probabiles vi-
dentur.
Contino Tourn., d. 6' Praec., art. 4,concl. 2, obj. et
rospo 2. - l 2' 2", qu. 154, art. 9, ad 3. - 'Loc. eit. - I De
Po.nit., qu. 5, oeet. 2, punct. 2, § 1, n.l et seqq. - 'Lib. 5,.
f) Ita sane refertur D.Augustinus aS. Tho-
ma; sed genuinus textus in op. de Civit.Dei,
Zib. 15, cap.16, sic sonat: «Viri sorores suas
[in principio] conjugesacceperunt: quod pro-
fecto, quanto est antiquius, compellente ne-
cessitate, tanto posteafactumest damnabilius,
religione prohibente -. Migne, Patrol.lat.,
tomo 41, col. 457 et seq.
485
e Unde resolves:
471. - « l°. Ad integritatem confessionis Re9.ui ri •
tur dillgens
e praerequiritur diligens examen pro ca- examen, di-
Hgentia.me-
e pacitate poenitentis, temporis mora, et diocri.
e caeteris circumstantiis. Ad id autem
e sufficit diligentia mediocris, qualem vir
e prudens in arduis negotiis adhibet, vel
e qualem, moraliter loquendo, docti et
e timorati adhibere solent j etiamsi quis
e putet a) rnajore diligentia plura se reper-
e turum, Bonacina 8, Laymann 4. - Post
e mediocrem autem istam diligentiam non
e tenetur de anteacta vita ulterius cogi-
e tare; et si quid occurrat quod videatur
e non esse in confessione explicatum, po-
e test sibi persuadere cum caeteris id me-
e moratum fuisse. Diana 5, ex Sanctio ".
(Animadverte tamen propositionem 11 in-
ter proscriptas b) ab Alexandro VII).
e 2°. Examen hoc a confessario potest Quando
possit sup-
«suppleri. Quod tamen Suarez reprobat pIer; ~ con-
fessano.
e in confessionibus longis diligentiorum,
e eo quod impossibile fere sit ut quis re-
e pente rogatus omnia recordetur; et tan-
e tum admittit in rudibus » : [Adverte id
quod habetur circa hoc in Catechismo Ro-
mano 6, ubi: Si sacerdos hujusmodi ho-
mines prorsus imparatos cognoverit, hu·
manissimis uerbis a se dimittet, hortabi-
turque ut ad cogùanda Peccata alt'quod
spatium sumant, ac deinde reuertantur,
Quod siforte affirmaverint se in eam rem
omne studium... contulisse, quoniam sa-
cerdoti maxime verendum est ne semel
dimissi amplius non redeant, audiendi
erunt ; praesertim si emendandae vt'tae
studium alt'quodprae se ferant, adducique
possint ut negligentiam suam accusent,
quam se alt'o tempore... accurata medt'ta-
tione compensaturos promittant] e quos
e etiam, monet Sà 7, bona fide confessos
tr,6, cap. 8, n. 5. - ' Parto 3. tr.4, resol. 107,i. f. - Sanclius,
Seleet. disp. 41, D. 18.- Suar., disp. 22, sect. 11. i. f. - ' De
Sacro ~oenit., n. 60.- 'I V. Confessio, n. 40,in edito correcta.
471.- a) Ampliationem hanc silentio prae-
termittit Laymann.
b) Propositio11 ab Alexandro VII damna-
ta, et ad quam remittit antiquus editor Her·
manni Busenbaum, sic sonat: «Peccata in
confessione omissa seu oblitaob instans peri·
culum vitae aut ob aliam causam, non tene-
mur in sequenti'confessione exprimere -.
 486 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
e non nimis rogandos de confessionibus
e praeteritis, nìsì ìntellìgatur aliquid ne-
e cessarium defuisse. Vide Fagundez, Dia-
e na 1 ». [Vide dicenda n. 505J.
Scribe- e 3°. Non estnecessarìum peccata seri-
re peccata,
non neces- e bere ne memoria excidant; ut (contra
sarlum,sed
consulen- e Bonacina) docent Suarez, Vasquez c) et
dum.
« alli. Immo Sotus dicit id non consulen-
e dum, ob periculum evulgationis. Melius
e tamen Laymann d), Coninck et alti as-
«' serunt suadendum esse: dummodo vi-
e tetur anxietas nimia, propter quam scru-
" pulosis prohiberi potest.
Ignorantia e 4°. Invalida est confessio non integra,
vel negli-
gentia gra- e ex ignorantia vel negligentia mortaliter
viter culpa-
bilis faci t e culpabiIi; ut verius docent Suarez et
confes s io-
nem ìnva- e alli communiter, contra Sotum e) et Ca-
lidam. e num e); quia Tridentinum requirit dili-
« gens examen,
Quid de e 5°. Non officit integritati, per se 10-
eonfitente
mortalia « quendo, si quis subinde gravius lapsus,
unii deinde
ventalia al- e id alteri prius confìteatur, et deinde ordi-
teri.
e nariosuo venialia tantum (qui impruden-
« ter id aegre feret, prohibebit aut repre-
« hendet). Nisi tamen ea occasione maneat
«in mortali occasione peccandi, aut ideo
e circumeat ut liberius peccet; tunc enìm
«graviter peccabit, et. ob defectum attri-
« tionis confessio erit nulla. - Ita Filliuc-
e cius, Laymann s, card. de Lugo f).
Quaenam e 6°. Ex circumstantiis minuentibus,
circumstan-
tiae mi- e illae tantum explicandae sunt, quae vel
nu e n t e s
confìtendae, e omnino tollunt malitiam, vel ex mortali
Fagund.• de .2° pTaec. Ecci., lib. 3, cap. 2, num. 5; et
cap. 4, n.IO. - l Part.3, tT. 4, Tesol.89, v. f. - Bonac,na,
de Poenit., QU, 5, sect. 2, punct. ult., n.7, il f. - Suar'
l
disp. 22, sect. 11, n. 4. - Sotus, in 4, disto 18, qu. 2, art. 4,
i. f. - Coninck , disp. 7, dub. 9, nume 72. - Suar' Iae. cit.,
l lib.l, cap. lO, n. 69. - • Disp. 16, n. 92. - • Part.8, tr.4,
n. 2. - Trldent., sesso 14, de Poenit., cap. 5, - Fill., tr.7,
cap. 4, n. 75. - • Lib. 5, tr.6, cap. 8, n.14. - • Disp.22,
c) Licet Vasquez, qu. 90, art. 1, dub. 4,
n. 22, nihil dicat de scribendis peccatis,per-
spicue tamen insinuat non exsistere hanc obli-
~_gationem, dicendo: «Divinum praeceptum
non est ut studeamus memoria retinere pec:--
catai sed cum imminet tempus confessionis,
confiteamur ea quorum memoriam habemus
aut tunc habere ·possumus,diligenti, humano
tamen, examine adhibito.. Et n. 25 negat
teneri poenitentem «diligentiam specia1em
adhibere né obliviscatur •.
d) Laymann, Ub. 5, tr. 6, cap. 6, a n. 3,
hoc non habet.
e) Sotus, in 4, dist.18, qu. 3, art. 3, V. Sed
est hic tamen, distinguit, et dicit confessio-
e faciunt venialem, ut parvitas materiae,
e ìndelìberatìo, etc. (v. gr. si dìe Veneris
e ignorans comedisset carnes); vel alioqui
e notabiliter mutant judicìum confessarli,
e saltem quoad specìem ».
472. - e 7°. Ad servandam integritatem
e confessionis, peccata mortalia dubia,ut
e dubia (loquendo de dubio proprie dicto)
e sunt aperienda; ut docet Suarez 8, San-
e chez, Diana, card. de Lugo " Bonacina 5
e et alli communìter, contra Coninck a).
e Ratio: tum quia peccata quae sunt in
« conscientia debent manìfestarì; at dubia,
« ut dubia sunt in conscientia. Tum quia
e in negotio salutis et medio ad hanc ne-
« cessario non tam habet locum illud axio-
« ma: Melt"or est conditio possidentis, quam
e hoc: In dubz'o tutz'or pars e1z'genda est.
e: (Excipiuntur tamen scrupulosi, et ii qui-
e bus diu post patratum peccatum subo-
e ritur aliquod dubium, si alias soliti sint
e sollìcìte confessionem instituere; quia
e non est dubìum prudens).
e Quod si postmodum accipiat noti-
e tiam certam, idem rursus esse confìten-
e dum tamquam certum, docet Turria-
«nus et Sanchez", Dubitat tamen card. de
e Lugo 7, suadetque id ut securius. Vide
e Diana 8.
«Si vero peccatum confessus sit ut
e certum, et postea de eo dubitet an fe-
« cerìt, non tenetur iterum confiteri ut du-
e bìum, - Lugo et Tamburinius 9;qui idem
sect. 9. - $anch., Deca1.., lib. l, cap. lO, n. 66 et seqq. -
Dùlna, parto 3, tr. 4, resol. 60. - • Disp. 16, num. 63• .C-
• De Poenit., qu. 5, sect. 2, punct. 2, § S, difi'. 4. - Turr;an.,
de Poenit., disp. 29, dub.6, v. D"nde docent. - • Decal.,
resol. 60 et 107: cfr. etiam reso1. 91. - Lugo, 10c. cit., n. 77.
- • Method. Confess., Iib. 2, cap. 1. n. 19 et 20.
nem inva1idam esse si nulla prorsus diligen-
tia adhibeatur; sed validam, quamvis infor-
mem, si adhibeatur diligentia quae poenitenti
videatur sufliciens, licet revera non sito - Et
idem admittit Canus, de Poenit., parto 6, prO:
pos.3 et 4, pro hominibus piis dumtaxat; im-
pios vero, quos nulla animae cura tangit, nulla
ratione a mortali excusat, etiamsi existiment
idoneam se adhibuisse diligentiam.
f) Lugo, dz'sp.16, n. 57,negat esse contra
valorem sacramenti, neque ullam affert limi-
tationem.
472. - a) Coninck doctrinae expositae con-
tradicit, dz'sp. 7, dub. 8, n. 69, eo dumtaxat
casu quo dubium in id moveatur utrum f~
CAP. I. - DE ESSENnA HU]US SACRAMENTI. - DUB. IU. - ART. I.
e censent, etsì postmodum certo compe-
« riat se non fecisse. .
e Monent autem Suarez et Tamburi-
e nius l, si quìs sola peccata dubia confì-
e teatur, monendum ut addat alìquod cer-
Quid de e tum ex alias confessis . ....: Quod si id ha-
mortali bus
dubìis, e beri non possit, absolvendum sub con-
e ditione »,
478. - Quaeritur igitur: an sit oblt"ga.
tio confltendz' peccata mortaùa dubza, vel
in dubz'o an fuerznt con/essa? - Tres
Quaestiones hic occurrunt discutiendae,
valde scitu necessariae ad praxim.
Dubitatur l°. An teneamur conflteri
mortalia posth've dubia, nempe si utrinque
adsint rationes probabiles, quod peccatum
mortale fuerit vel non fuerit commissum?
Prima sententia affirmat. Et hanc te-
nent Merbesìusw, Habert a), Concina 9 et
Suar., disp. 22, seee, 9, propos. S. - l MethocL Confess.,
Iib. 2, cap. l, n. 18. - • Lib. l, disserto 4, cap. 8, n. lO. -
'Decal., ue. 1, cap. io, n. 76. _. Loc. cit., n. 6. - ' V. Con-
'essio II, qu, 2. - • Snpplem., qu. 6, art. 4, quaer. 1.-
• Tr. 19, qu, S, cap. 2, qu, 7, resp. 1. - • Tr. 14, disto 7,
n. 55. - • Lib. 15, n. 26. - l. De Each., qu. 6, punct. l,
n. 12. - U De Poenit., n. 458. - " De Euch., qu.4, art. 7,
cerit quod credit esse mortale. Si vero poeni-
tens dubitat utrum sit mortale id quod fecerit,
ait illum teneri ad confìtendum,
473. - a) Merbesius, de Euch., qu.18, quae-
stzunc.5, aìt confessionem necessariam esse
illi qui dubitat de peccato mortali non con-
fesso;at conscientiamesse vere dubiam, • cum
neque in ajentem neque in negantem partem,
ne opinative quidem, inc1inatur,id est, ita sus-
pensa est, ut existimet quidem rem aliquam
tali vel tali modo se habere, sed cum formi·
dine de opposito•. - Habert autem de Poe·
nit., cap. 9, § 5, qu. 6, satis innuit sermonem
esse de dubio positivo; dicit enim peccata duo
bia esse in confessione aperienda, «si dubium
sit cum fundamento...Qui enim dubitat absque
ratione probabili dubium suum deponere
debeto.
/1) Ex auctoribus pro hac secunda senten·
tia allegatis, aliqui omittunt probabilitatem
quae sit ex utraque parte, et negant simpli-
citer obligationem confitendi peccata de qui-
bus probabilis est opinio ea non fuisse com-
missa, vel jam esse confessa. Et ii sunt
Silvester, Silvius, Roncaglia, Anac1etus et
Salmant.
c) Filliuccius, tr. 7, cap. 4, n. 109, non
adeo adhaeret huic secundae sententiae, sed
ita distinguit: Si pro una parte adsint rationes
probabiles; ex altera, formido tantum, sequen-
da est pars pro qua stant probabiles rationes;
si in utraque parte sint probabiles Tationes,
487
alli antiprobabilistae; qui dicunt in opi- Mortalia
positive duo
nionibus aeque probabìlìbus tutìorem se- bia, juta
quendam, esse. anti'proba-
bi118tas,
Secunda vero sententia communissima confitenda.
negato Eamque tenent /1) Sanchez 8, Sua- Communis·
sime nega ..
rez - (ubi banc tuetur, etiaÌnsi probabilius turo
sit peccatum esse commissum), Silvester 5,
Silvius 6, Roncaglia 7, Anacletus 8, Esco.
bar 9, Bonacina lO, Ho1zmann 11 cum com-
munì, Viva 19 (pariter asserens esse com-
munem) , Tamburinius 18 (dicens hanc
esse certam apud omnes), Filliuccius C),
Diana 1', Sporerw; et Salmant.w cum Ger-
sonio d), Henriquez, Dicastillo, et alli pro-
babilistae communiter. - Ratio, quia quìs-
que potest licite se conformare opinioni
vere probabili e).
Recte vero advertunt Holzmann 17; et Quidde
versante iu
Viva 18 cum Sanchez, Henriquez et alììs, articu10
mortis.
D. 9; et de Poenit., qu, 2, art. 2, D. 2. - D Loc. cit., D. 9,
- 14 Part.4, tr.3, resol. 5; eli".parto S, tr.4, resol, 107._
16 Parto S, cap. S, n. 389. - 18 Tract. 4, de Euch., cap. 7,
n. 29•• Henrlq., lib. 5, cap. 4, n. 5. - Dicast., tr. 4, de
Sacr. Euch., disp. 9, dub, 8, n. 184.- lf De Sacr. Poenit.,
n. 463. - 18 De Poenit., qu, 2, art. 2, n. 5. - S.ncll., Deca1.,
lib. l, cap. lO, n. 77•• Henrìq., lib, 5, cap. 4, n. 5, i. f.
sed probabiliores se teneant ex parte qua
judicat peccatum adesse, secundum aliquos
poenitens tenetur ad confessionem, sed secun-
dum alios potest etiam sequi judicium minus
probabile; si denique pro utraque parte sint
rationes probabiles,et remaneat inter utram-
que suspensus, tenetur dubium confiteri • ex
communi •.
d) Gersonius, Serma de Poenit. in Coena
Dominz', consz·d. 4, qu. de dubiis, scribit:
• Aut credit magis quod peccaverit morta-
liter , et sic tenetur confiteri vel deponere
conscientiam. Aut dubitat ex aequo, et sic si·
militer obligatur. Aut credit magis quod non
peccavit, cum dubio tamen de opposito..., et
pro hoc dubio non tenetur •.
e) Ranc utique rationem afi'erebat S. Doc-
tor jam in prioribus sui operis editionibus;
sed postea, in sexta nempe editione operis
Istruzione e Pratica, cap. 16, n. 30, a1teram
hane, et quidem suo systemati conformiorem
tradit: Communiter nempe negari obligatio-
nem confitendi peccata positive dubia • ex
universali ratione quod licite possumus sequi
opiniones aeque probabiles... Aptius tamen
hic respondetur, sicuti inferius ad quaesitum
secundum de peccatis negative dubiis respon·
debimus; ratio enim quam ibi daturi sumus,
eadem valet pro peccatis positive dubiis•. Et
dieta ratio habetur n.31, et est: • Quia... ne-
quit obligatio certa ex lege dubia imponi.me
quidem qui de peccato suo certus est, lege te-
 488 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POBNl:rENTIAE.
quod in articulo mortis, si quis dubitet
an peccatum grave patraverit vel an illud
confessus sit, sciens nunquam sacramen-
tum Poenitentiae post tale peccatum su-
scepisse; tunc, ad effugiendum damnatio-
nis perìculum," teneretur, non jam pecca-
tum illud positive dubium confiteri, sed
vel absolutionem sacramentalem susci-
pere, vel saltem actum contritionis elìcere,
At hic dices: contritio necessario in-
c1udit votum confessionis; unde, cum poso
sit fieri confessio, non sufficit contritio.
Respondet Holzmann l quod contritio re-
vera ex se habet vim delendi peccatum,
et in tantum non delet mortalia certa sine
voto confitendi, in quantum, cum adsit
mann bJ,' Anac1etus 6, Diana 1, Escobar 8,
Tamburinius il, Laymann b), Roncaglia l0,
Sporer C), Salmant 11; ex D. Thoma 12, ubi
sic ait: Et simt1#er se periculo committit
qUt' de hoc quod dubt'tatesse mortale neglt:
gt't conjitert: Non tamen debet asserere t1-
lud esse mortale, sed cum dubt'tattone loqut~
etjudiet'um sacerdott'sexspectare,cujusest
discernere tnter lepram et lepram. - Ra-
tio la est, quia in Tridentino 18 sic habetur:
Oportere poenz'tentt'bus omnia peccata mor-
taNa, quorum post dt1t'gentem SUt' dt's-
eusstonem consctentiam habent, In con-
fessione recenseri. Si ergo ex concilio
confitenda sunt omnia mortalìa, quorum
conscientia habeturj retìam sunt confi-
CAP. 1. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB.
sium, Tabienam, Praepositum o, Amicum,
Haunoldum, etc.; item Bossius, Henriquez,
Ferrantinus, De ]anuario, etc. (apud Gui-
menium); ac Croix t, qui .vocat probabi-
liorem ex rationibus intrinsecis.
Et revera, licet prima sententia sit
valde probabilis et magna auctoritate ro-
borata, haec tamen secunda non videtur
sua probabìlìtate destituta f). Ratio la.
Quia Tridentinum I non obligat poeni-
tentes, nisi ad confitenda omnia peccata
.mortalia quorum... consctentiam habent.
Non dicit: uti sunt in conscientia (nempe
vel ut certa vel ut dubia), sed quorum...
consclentiam habent, quod importat ha-
bere notitiam certam peccati; conscientia
in, - ÀRT: I. 489
debere nisi mortalia quorum meminit:
dubitare autem non est quidem meminisse,
immo potius est non meminisse. - Ra-
tio ~. Quia non est pro delicto dubio onus
certum imponendum: nec in dubio an
lex exsistat adest legis obligatio, ut sa-
pienter ait Benedictus XIV '. Nam, licet
sit lex confitendi certa mortalìa; et ideo
qui certus est de mortali commisso et duo
bitat negative (nam si dubitet positive
mox infra dicemus) tenetur confiteri; non
tamen exsistit certa lex confitendi mor-
talia dubia. Et sic respondetur secundae
rationi oppositae.
Difticttl·
Nec obstat auctoritas D. Thomae al- tatibtte
lata. - Ibi enim S. Doctor revera non tislit.
1&-

praeceptum divinum illa confitendi, non tenda mortalia dtibia quorum dubia ha- enim (ut ait S. Bemardus) nihil aliud est loquitur de eo qui post diligentiam effor-
vere contereretur qui, cum posset, hanc betur conscientia. Ratio ~, quia lex con- nisi cordis sClentia et judicium practicum mat sibi judicium quod peccatum suum
obligationem nollet implere. Sed hoc curo fessionis est in possessione; unde, in du- de peccato commisso. Conscientia autem sit dubie mortale, et ideo dubium deponit
rit ubi peccatum mortale est certum, et bio peccatum est confitendum. Ratio 3a, dubia neque est scientia neque judicium, ex regula praefata, nempe quod non da-
ideo materia necessaria confessionis; non quia haec videtur universalis et invete- sed suspensio judicii; unde minime dici tur certa obligatio ubi delictum est duo
vero si peccatum est dubium: tunc enim, rata praxis fidelium; et ideo supponitur potest habere conscientiam peccati qui bium j sed loquitur de eo qui certus est
cum illud non sit materia necessaria, sì- emanasse ex Christi institutione, et per nullam rationem habet quod illud com- de sua actione mala, et nescit discernere
cut contritio sine voto confessionis delet traditionem usque nunc fuisse observatam. miserit. Et sic respondetur primae ratio- an fuerit vel ne mortalis j hic utique te-
venialia, ita et mortalia dubia. Secunda vero sententia negat: quam Probabi- ni oppositae. Id confirmatur ex eodem netur diligentiam adhibere ut dubium de-
474. - Dubitatur 20. An teneamur con- tenent Merbesius l', Habert 16 (ubi sic ait: titer
turo
neia-
Tridentino 8, ubi additur: Constat enim ponat j unde, cum nescit illud dèponere,
jiteri mortalia negative dubia? Qui dubt'tat absque ratlone probabt1i, duo niht1 aNud a poent'tentibus tn Ecclesia tenetur stare judicio confessarii, cujus est
Mortali'a
nel·a t i ve
Prima sententia communior affirmat.
. bium deponere debet); Coninck 16, Holz- ext'gt~ quam ut, postquam quisque dili- discernere inter lepram et lepram. Neque
dnbia; va!- Et hanc tenent Busenbaum (ut supra, mann 11, Marchant 18, Sà 19, Mazzotta 90. Et gentt'us se excusserit..., ea peccata con- obstat praxis fidelium, ut opponitur.-
de probabi- S
titer cenfì- n.472.), anchez s, Suarez ", Lugo'; Pa- probabilem vocant Laymann "; VivaI., ci- jiteatur quibus se... Deum suum morta- Nam respondent Ho1zmann, et Elbel cum
tenda. laus 6 cum Navarro a), Silvestro et Lay- tans S. Antoninum, Paludanum 4), Les- . lt'ter olfendt'sse memtnert't: reliqua autem Herìncx; quod merito dubitatur g) an fi-
, De Poettit., n.462. - • Decal., lib, 1,cap. lO, n. 65 et "De EllCh., qu, 18, quaestinnc. 5.- .. De Poenit., cap. 9, peccata quae dt1t'genter cogl'tanti non deles confiteantur mortalia dubia ex per-
seqq. _.1 Disp. 22, sect. 9, n.7. -' Disp. 16, sect, 2, § 3,n.59 § 5, qu. 6, i. f. - 11 Disp. 7, num, 69. - " De Poenit., oceurrunt, tn universum eadem con- suasione òbligationis, vel an ob majus
et seqq. - •Tr. 23, punct, 9, n.16 et17.. Si/vest., v. Con· n. 459. - .. Tribun., tom. 1, tr, 4, tit. 6, qu, 5, conci. 4 fessione inctusa ... tntellt'guntur. Ergo, si- conscientiae levamen; propter hoc enim
fessio II, qu. 2. - • Tr.14, disto 7, n.54 et55. - , Parto lO, et 5. - It V. EucharlsHa, n.23; cfr. V. 'CoHfessio, n.7.-
tr, 12, resol. 2, v. &4 his. - • Lib. 15, n.176. - • Method. .. Tr. 1, disp. l, qn. 3, cap. 5. - Il Lib. 1, tr. 1, cap. 5, cut poenitens non tenetur confiteri venia- fideles adsolent confiteri etiam peccata
Confesa., tib.2, cap. 1,nnm. 15. - lO Tr. 19, qn.3, cap. 2, num. 37, v. f. - .. De Poettit., qu, 2, art. 2,. num. 7. _ lia, ita nec peccata dubia; cum dicat con- dubia positive, quorum confeSsionis oblio
qu, 7, resp. 1.- 11 Tr. 6, cap. 8, num.33 et 35. - " In 4, S. Anton., parto 3, tit. 18, cap. 6, § 9; cfr. parto 3,tit. 14, cilium poenitentem nihi1 aliud confìterì gationem ipsi etiam adversarii fere omnes
disto 21, qll. 2, art.3, ad3.- 11 Sess. 14, de Poettit., cap. 5.- cap. 19, § 8.
Less., Auctar., v. COHlessia, caSo 7,n. IO•• Tablen., seqq, - , Lib. 6, parto 2, n. 609. - • Sess. 14, dePoenit.,
v. Communical'e, n.35, v. f.; cfr. v. COHlessio II, n.12. - cap. 5._. S. JùI'_4., deInteriori domo, cap. 11, Inlt.
Amic., tom. 8, disp. 13, n.55. - HauHoI4., Theo1. speculat., (iuter suppoeititia S. Bernardi opera, et est incerti an·
netur certa, quae illum ad confessionem obli- de poenitente qui in confessione omittit mor- lib. 4, tr. 4, cap. 8. - Boss., Mora!. var., tomo I, n. 1754 ctoris). Mipe, Patrol. lat.,tomo 184, col. 517. - • Sess. 14,
gat; contra vero nulla certa lex est de pec- tale, vel «quod probabiliter ipse dubitabat et 1757. - HeM''q., lib. 8, cap. 45, n.3, tit. p• . Ji'wI'antin., de Poettit., cap. 5. - • Notif. 80, n.19. - Ho......, deSacr.
catis dubiis confitendis •. ltalice vero: • 30... an esset tale •. de Scandalo, qn. 77, a nttm. 17 et a nnm.31. - Josepll. de Poettit., n.461. - Elbel, Sacrament., part.2, Confer.7, de
Per la ragione generale, che lecitamente pos- h) Laymann, lib. l, tr. l, cap. 5, ·n. 37, Januarlo, Resolut. mor., tom. l, reg~I. 20. - Guim'H., Peccato dnb., n. 166. - HeriJacJt, dePoettit., disp. S, qu. 4,
sono seguirsi le opinioni egualmente proba- adhaeret quidem huic sententiae; non taIlien 0plllC. Theol. mor., tr. de Poettit., propos. 2, nttm. 1 et nllm.48.
bili... Ma in ciò meglio vale. la risposta che sibi satis constatj nam postea dicit quod si
daremo qui appresso al secondo quesito per alia peccata, quorum conscientiam habet, con-
li peccati negativamente dubbi, poichè tal ri- fessus fuerit, • tunc probabile apparet non in- munionem, et dubitante utrum sit in mortali; .n. 119, dicit hanc sententiam esse • specula·
. sposta ha la stessa forza per li peccati positiva- cumbere ejus [dubii peccati] confitendi obli- et d,cit deponendum esse dubium, si credit tive. probabilem; sed n. 120, addit: .Dixi...
mente dubbt... 31... Perchè... non deve imporsi gationem ... Verum in hac re nihil determino, se esse in mortali ex conscientia scrupulosa videri speculative probabilem, quia nonjudico
un obbligo certo per una legge dubbia. Per sed aliorum judicio committo.: et temerariaj si vero credat ex probabili coIl- in praxi recedendum a priori opinione •.
chi è certo del suo peccato, v'è la legge certa c) Sporer, parto 3, cap. 3, n. 392: «Vera jectura, conteratur et confiteatur. Praeterea, f) Quin etiam postea, in Hom. apost. J
che l'obbliga a confessarlo; all'incontro non omnino practice, inquit, atque ad praxim omni- disto 21, qu. 2, art. 3, conci. 3 (n. 14), loquens tr.16, n. 31, probabiliorem et ipse S. Alphon-
v' è legge certa di confessarsi i peccati dubbi •. modis consulenda sententia aftirmativa •. de peccatis dubiis in universum, obligat ad sus appellavit hanc· secundam sententiam.
474 - a) Navarrus non recte hic citatur d) Paludanus, in 4, disto 9, qu. 2, art. 1, confessionem. Cfr. lstrusione e pratica, cap. 16, n. 31.
a Palao; etenim, Man.,cap. 9, n. 14,loquitur conci. 7, ·v.f., loquitur de accedente ad com- ,) Praepositus, de Poeni/., qu. 5, dub. 3, g) Holzmann absolute negat praxim fide-
 490 LID. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
non agnoscunt. Item ait Holzmann, quod
praefata praxis forte est continuata ex
errore, qui non potest inducere consue-
tudinem obligatoriam.
Neg/ltive 475. - Hinc inferunt Henriquez l,Sà 2;
dubitans de
mortali non
'tenetur con..
et Granado, Leander a) et alii, apud Gui-
menium 8, non teneri ad confessionem qui
fiteri ante
eommunio-
nem. vult communicare, et negative dubìtat an
peccaverit mortaliter. Tum quia non ma-
gis urget praeceptum praemittendi con-
fessionem ad communionem, quam prae-
ceptum servandi integritatem confessio-
nis; utrumque enim est de jure divino.
Tum quia praeceptum Tridentini 4 prae-
mittendae confessionis non obligat nisi
eum qui est sibi consdus mortalispeccati;
nequit autem dici conscìus de suo peccato
qui de illo dubitato
Sed huic obstat magna difficultas, nem-
pe quod accedens ad communionem cum
mortali negative vel positive dubìo se
exponit periculo frustrandi effectum sa-
cramenti. Huic difficultati aliquis respon-
dere posset cum Sanchez, Pontio, Vasquez,
Holtlm., de Sacro Poenit., n.461. - 1 Lib. 8, cap. 45,
n. 5, Iit. p. - • V. EucharisHa, num. 23. - Granati.. in
S P., eontrov.6, de Ench., tr. 10, disp. 7, num, 1S•. • De
Euch.. propos. S, n. 2. - • Sesso 1S, de Euch., cap. 7. -
Sand••, Decal., Iib. 1, cap. 9, num, sa et S4..- Pontius,
lium ortam ex persuasione obligationis. -
Herìnex autem dicit: c Pii...plerumque prac-
ticant quod securìus est>.
475. - a) Leander, tr, 7, de Euch., disp. 7 J
qu. Il, hanc sane sententiam ut probabilem
habet, sicuti ait Guimenius; sed oppositam
longe probabiliorem exìstìmat,
b) Sed vide pro Pontìo, Sanchez et Car-
denas, notas a et b, ad dictum lio. I, n. 51
v. -5ecunda. - Notandum praeterea venit
J
quod responsum istud, cui hic adhaerere vi·
detur S. Alphonsus, et in prioribus Operis
editionibus lib. lJ n. 32J adhaerebat, postea
reprobavit, nimirum ab editione 6' anni 1767,
in qua novum tractatum de conscientiainse·
ruit; vide lib. lJ n.51 in fine. - Sed aliud,
et quidem majoris momenti,notandum venit
de opinionequae negat teneri ad confitendum
ante communionem illum qui dubitat utrum
necne peccatum commiserit. Hanç videlicet
opinionem, quam S. Alphonsus adeo timide
. hic exponit, postea pIane et sine ulla haesi·
tatione amplexus est, in Istruz. e PraticaJ
cap. 16, n. 31J i. f. (anno 1757) et in Hom.
apost. tr. 16J n. 31, i. f.J (anno 1759), ubi ne-
gat u1lamadesse obligationemconfitendi pec·
cata dubia, c etiam si quis vellet communi·
care, ut diximus tr.15 Jn. 34, quidquiddictum
Perez, Hozes et aliis (citatis Lib. IJ n.51J
v. Secunda)J non esse illicitum suscìpìen-
tibus sacramenta uti opinione probabili;
ad differentiam sacramenta conferentium,
qui nequeunt ea ministrare nisi cum seno
tentia tutiori vel saltem moraliter certa:
sufficit autem ad sacramenta suscipienda
ut quis accedat probabiliter dispositus b).
- Si quis autem nolit hac responsione
uti, debet dicere cum Ho1zmann oportere
quod eo casu communicaturus contera-
tur, vel absolutionem sacramentalem re-
cipiat (quamvis peccatum illud reticeat),
ut obicem auferat peccati illius si forte
adfuit.
476. - Caeterum, in praxi (ordinarie In praxi,
suadenda
loquendo) omnino suadenda est poeniten- confessio
tibus confessio mortalium tam negative mortalium
dubiorum,
quam positive dubiorum; cum id ordinarie
prosit ad conscientiae tranquillitatem. -
Dìxi: ordinarie. Nam scrupulosi omnino Excipiun-
tur scrupu-
exinii debent ab obligatione confitendi losi.
peccata dubia; ipsi enim tantum confiteri
tenentur certa mortalia, et de quibus certe
de Matr., lìb, 4, cap. 25, n. 8 et 9.. Vasg., in 1-= 2", disp. 63,
cap. S•• Anton. Peres , Laurea Salmant., certam. lO,
cap. 1S, n. 65.• Hoses, Explic. propos. 1 Innoc, Xl. n. 9
et 23; cfr. etiam qu, 2, append., n.8 et seqq. - Holsm.,
de praec. Eed, n. 71.
sit in Opere>, scilicet in Theologia morali.
Et citato tr. 15J n. 34, (Istruz. e Pratica,
cap. 15J n. 34), quaerit utrum possit commu-
nicare ille qui dubitat utrum, necne, sit in
gratia; et scribit: c Huic dubio respondimus
in Opere quod (per se loquendo) qui dubitat
an sit in peccato, non .potest communicare.
Nihilominus, melius re perpensa, mihi vide-
tur respondendum cum majori distinctione.
Unde sic dicimus: si quis dubitat an graviter
peccaverit necne, tunc licite, non praemissa
confessione, potestad communionem accedere,
sive dubium sit negativum, sive positivum,
(cum satis ipsi sit ad fructum sacramenti tu-
tius percipiendumut praemittat contritionem),
quia praeceptum Apostoli Probet autem se·
ipsum homoJvi cujus intelligitur praeceptam
esse confessionem, ut dec1aravit Tridenti·
num, ligat tantum eos qui sunt conscii, nempe
certe sciunt se mortale commisisse quod non-
dum confessi sunt, ut idem Tridentinum de-
c1aravit, sesso 13, cap. 7 J dicens: Ut nullus
sibt" consct"us peccati mortalis ad Euchar,:
stiam accedere debeat. Itaque praeceptum
probationis non incipit possidere, nisi post-
quam homo jam Cactus est conscius sui pec·
cati >. Cfr. etiam Confessore diretto, cap. 14,
n.13.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUIUS SACRAMBNTl. - DUB. IU. - ART. I.
nunquam sint confessi (vide mox dicend8.
n. 477J in fine)J ut communìterdocent
Sanchez 1, Laymann 2; et Croix 8cuID ·BU:..·
senbaum (num. 472), Coninck, AveJ::Sa"
Stoz, Cajetano, Medina, Henrìquez, Na-
varro, Rodriguez, etc.
Itemex·
Item .eximi debent ab obligatione con-
~~~:~~~~ fitendi peccata mortalia dubia ii qui sunt
conscientia.
timoratae conscientiae, et non solent de-
liberate lethaliter peccare: hi enim in du-
bio rationabiliter, imo moraliter certo, cre-
dere possunt non consensisse; quia prae-
sumptio sumitur ex communìter contino
gentibus. Ita Croix 4, Bonacina 6 ; et Sayrus,
Reginaldus, Bosco et Herincx,apud Croix 6;
ac Habert 7, ubi sapienter ait: Sic vir pro-
batae... pietatisJanxtUs tamen num con-
senserù delectationi oenereae.., mora/iter
certus esse debet se non consensisse:...
quia moraliterfieri nequit ut voluntas tam
firma ... in .proposito vitandi omne pecca-
tum praeserttm lethale J muteturJquin con-
scientia dilucide advertat. Idem docent
Salmanticenses scholastici 8, dicentes: Qu,
habet animum satis firmum in bonoJpro·
indeque nunquam autraro in aliquidgrave
consen#tJ ipsique sensualitatis motus fas-
tidio mi sunt: non est cur ex qualtòet
permissione aut non resistentia.; statim
consensum pertimescat, quippè ea animi
dispositio videtur sufficìenter periculum
auferre.
Ratio hujus a priori est, quia ìs qui
habitualiter Deo adhaeret et valde timet
ne divina gratia prlvetur, si contingat
aliquando ab eo averti, magnam sibi vim
inferre debet ut remorsum conscientiae
contemnat et in peccatum deliberate se
projiciat. Id autem non potest agere nisi
certo advertat malum quod amplectitur;
nam, ut ait doctissimus Pater Alvarez
(apud Croix 9): Plenus cons.ensus in moro
tali est tanta iniquitasJ ut celari aut igno-
, Decal., Iib. 1, cap. 10, n. 85. - ' Lib. 1, tr. l, cap. 5,
n. 37. - • Lib.6, parto 2, n. 611.• Ominck, disp. 7, n. 68..
Aversa, qu. 10, seet. 3, V. De ..ique . • Stos, lib. l, part.5,
n. 2f17. - Cajetan., Sum., V. ScrupulosOl'um medicina,.
et v. Confessio, eondit. 5. - Barthbl. Med'na, in 1'" 2",
qu. 19, art. 6; i. f•. Henrlq., lib.5, cap. S, n.4.· Navar.,
in can. Si guis autem, n. 77, de poenit., disto 7. - Rodrig.,
Quaest.' regnI., tomo S, qu.66, art. S. - • Lib. 6, part.2,
n. 612. - ' Di.p. 2, de·Peccat., qu. 2, punct. S, n. 19. -
Sayr., Clav., Iib. 8, cap. 7, n. 6. - Regin., Iib. 15, n. 76.•
Bosco, de Poenit., disp. 7, sect. 8, n. 104•• HeyincxJ de
Peccat., disp. 7, n. 41, V. Quinto. - • Lib. 1, num. 546.-
491
ra"i . non possit, sed in recenti facile
agn~'$citur. Hinc Dominus dixit SiTere-
sìae: Nemo me amittitJ nzs,' certo id co-
gnosctit.
Ad praesumendum autem quod non Conjectu·
rae de non
adfuerit plenus consensus iIi homine pio, l'raestito
pleno con-
maxime prosunt hae sequentes conjectu- sensu.
rae quas tradit Croix lO, nimirum: si talis
serium et saepe repetitum propositum ha-
buerìt nunquam peccandi mortaliter, et
nesciat i11ud certo revocasse jsi cum ad-
vertit malum, terreaturet i1lico tentatio-
nem repellat, statimque dubitet an consen-
serit; si meminerit se timide processisse;
si nesciat an in vigilia vel somno aliquid
egerit vel cogitaverit: si enim fuisset vi,.
gilans jam id advertisset et scìret, E con-
verso, oppositum est censendum de eo
qui est assuetus de facili in peccata mor-
talia prolabi ; quia in dubio praesumitur
iste consensìsse: si enim obstitisset, utique
recordaretur conatus i1lius quem sibi in-
tulisset ad tentationem repellendam. -
Unde recte concludit Croix 11' quod vix
unquam in hujusmodi hominibus, tam
primi quam secundi generis, datur duo
bium mère negativum. Praesumptio enim
(ut ait cum Soto, Sanchez, Moya, etc.)
probabilitatem fundat· consensus praestiti
vel dìssensus,
477. - Dubitatur 3". An teneatur quis
confitert' aliquod peccatum mortale certe
commissum, in duina anot1lud fuerit vel
ne confessus? - Respondetur:
Si dubium est negativumJ equidem te· Negative
dubius de
netur illud confiteri; ut communiter do- confessione
centSanchez 12; et Navarrus, Suarez, Di- 1ethalis te-
castillus ac alii passim cum Salmant. 18.
netur confi·
teri.
Contra vero, si dubium est positivum Positive
dnbius, jn.
(ita ut ille probabiliter credat· peccatum xta alios.
illud jam· confessum fuisse), adest seno non tene-
turo
tentia non teneri ad illud confitendum; et
hanc tuentur Suarez, Navarrus, Silve-
, De Conse., cap. 2, qu. 13, v. f. - • Tr. 13, .disp. lO,
n. 193. - • Lib. l, num. 547. Cfr. JIM:ob. Alvares, Opera,
. tomo 2, lib. l, parto 3,. cap. 12, § 5, v. Multorum 1M: diver·
sorum. - ,. Lib. l, n. 547.- " Lib. 6, parto 2, num. 612,
i. f. - Sotus, de ]ust., Iib. 7, qu. 3, art. 2, v. Hic vero. -
Sanch., Decal., lib. l, cap. 10, num. 13. - Moya, tr. S,
disp. 1, qu. 5, n. 23. - ,. Decal., Iib. 1. cap. 10, n. 71. -
Navar., in can. Si quts autem, n;77. de poenit., dist.7••
Suar., dÌsp. 22, sect. 9, n. 2 et 7. - Dkast., disp. 9, dub.7,
num. 291 . lO Tr. 6, cap. 8, num. 34. - Suar., disp. 22,
sect. 9, u. 6. - Navar., in can. Si quis autem, D. 77, de
poenit" disto 7.
 492 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
ster a), Bonacina, Lugo, Salmant., Croix, etc.
JUll:tas.' - Verum b), sicut mihi probabilis minime
Doctorem,
tenetur.
•
visa ti; . . . (alìbì
uìt opimo a l l re lata ) eorum aucto-
rum qui dicebant non esse obligationem
implendi vota quae probabiliter impleta
sunt: ita nec valeo hanc approbare seIì:
tentiam quoad peccatum probabiliter con-
fessum; cum obligatio confessionis sit
certa, et satisfactio dubia.
Limitatio-
nes. Non autem reprobo id quod iidem ci,
tati auctores tradunt, nempe quod ille qui
diligens fuit in suis peccatis confitendis,
si postea dubitat an aliquod peccatum
omiserit, postquam multum elapsum sit-
tempus a quo illud patravit, non tene-
tur ad confitendum; cum possit credere
eo casu moraliter certe jam de ilIo con-
fessum fuisse. - Et subjungit Pater Con-
eina 1 quod si quis prius ex prava consue-
tudine in plura peccata lapsus fuerit, et
postea sit vere conversus per constantem
vitae integritatem: si tunc dubitet an omi-
serit in confessione generali vel partìcu-
lari, facta cum debita diligentia, aliquod
peccatum vel circumstantiam, confessa-
rius prohibeat illi ne recogitet quidem de
praeterita vita; sed potius imponat ut piis
meditationibus tempus impendat:
Scrupulosi autem minime tenentur pec-
cata praeterìta confiteri, nisi certi sint
quod illa nunquam confessi fuerint b); ut
communissime dicunt Cajetanus, Navar-
rus, Medina, Henriquez C), Becanus, Regi-
naldus, etc., cum Croix I. - Adduntque
Bonac., qu. 5, sect.2, punct. 2, § S, difl. 4, uum. 4. -
LNgo, disp. 16, D. 58. - Sa/mant., tr.17, de Voto, cap. l,
n. 145.- Crofx, lib. 6, part. 2, n. 602. - 1 Lib. 1, diss. 4,
cap. 8, num. 48. - ~etan., Sum., v. &rNj1UloSDrUm
-medic;na,. et v. Confessio, condito 5. - Navar., in can. Si
qN;S aulem, de poenit., disto 7, n.77 •• Bart1lo/. Me""na,
in l,m 2", qu. 19,art. 6, i. C. - Beca..., part.2, tr.l, cap. 4,
qu. lO, num.3. - Regin., lib.2, n. ISI. - I Lib. 6, parto 2,
n. 611.- Stos, lib. l, part.5, n. 207.- I Method. ConCess.,
lib. 2, cap. l, num. 24. - • De Sacram. Poenit., n. 489. -
477. - a) Silvester, V. Contessio II, qu. 2,
negat in universum ad g>nfessionem teneri
eum qui probabiliteropinaturaliquidnonesse
mortale.
b) Correctio ista primum reperitur in
quinta operis editione, anno 1763.
c) Id fere asserunt Cajetanus, Navarrus,
Medina, Reginaldus, dicendo habendam esse
pro certitudine probabilitatem, qua scrupulo·
sus ductusopinatur se peccatum jam essecon-
fessum. - Henriquez autem (Croix enim
ibid. Sà Il), Stoz et alii, scrupulosum non
teneri confiteri nisi quae potest jurare
fuisse mortalia et nunquam dixìsse. (Vide
dieta de hoc, Lt·b. I, n. 16).
478. - Dubitatur 4°. An qui confessus
est aliquod peccatum mortale uti dubium,
teneatur postea illud repetere quando utt'
certum agnoscit.
Prima sententia negato Et han c tenent
Tamburinius 8, Holzmann '; Sporer 5 cum
Arriaga, Pellizzario, etc.; Escobar 6; El-
bel 7 cum Bosco, Stoz, Herincx, etc.; et
huic patrocinatur Lugo 8. - Ratio, quia,
peccatum illud jam explicatum fuit, uti
erat in conscientia tempore confessionis,
jamque directe absolutum fuit.
Secun-da vero sententia communis
(quam sequimur) affirmat. Et hanc te-
nent Busenbaum a), ut supra, n. 472, Bo-
nacina 9, Sanchez l0, Roncaglia 11, Conci.
na II, Viva 18, Diana l' cum aliis commu-
niter; Cardenas 15, qui vocat oppositam
improbabilem; et Lugo 16, quamvis prì-
mam sententiam tutatus fuerit, tamen sic
conc1udit: Caeterum, quz"a z'n re moralt'
non est fadle recedendum a communi
sensu..., nolo ego z'n hoc puncto alt'quùl
definire, sed securiorem partem consulere.
- Ratio hujus sententiae est, quia, licet
peccatum fuerit directe absolutum, non
tamen fuit expositum uti erat in conscien-
tia, (prout praecipit Tridentinum), nec
explicata fuit substantia peccati, quae con-
sistit in ejus cognìta gravitate; ideoque
• Parto S, cap. S, num. 'i!R7•• Arriaga, de Poenit., disp.31,
seet.6. - Pellis., tr. 5, cap. 3, n. 56. - • Lib. 15, n. 179.-
, ConCer. 7, de Peccato dub., n. 167. - Bosco, de Poenìt.,
disp.7, sect.8, num.lSS. - St01l, lib. l, parto 5, num. 170.•
HeriHCX, de Poenit., disp. 3, n. 50. - • Disp. 16, n. 78 et
seqq. ,... I De Poenit., qu. 7, punct. 4, § 2, n. 15.- " Decal.,
lib. l, cap. lO, num. 69.- 11 Tr. 19, qu.3, cap. 2, qu. 8. -
UI Loc. cit., cap. 8, n. '89. - 18 De Poenit., qu. 2, art. 3,
n. S. - .. Parto lO, tr. 16, reso1. 79. - '" Crls., disp. 51,
n. 6 et seqq. - 18 Disp. 16, n. 92.
citat Henriquez non Hurtadum), lib.5, cap. 3,
n. 4, scribit: c Scrupulosus... non est admit-
teildus, ut saepe repetat ea de quibus irrepit
scrupulus•.
Il) Quin etiam Sa, V. Dubium, n. 5, vide-
tur prohibere hanc confessionem: «Ne con·
fiteatur.inquit,nisi quaepotestjurare et fuisse
peccata mortalia, et se nunquam illa fuisse
confessum '.
478. - a) Textum Hermanni Busenbaum
vide supra n. 472.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. III. - ART. II. 493
ad supplendam integritatem confessionis, quando quis confessus est peccatum ut
opus est illud ut certum manifestare. dubium, et deinde certum agnoscit, error
Nec obstat id quod opponit Sporer, est circa substantiam; quia in accusatìone
nempe quod si quis confiteretur fornica- dubia nullo modo includitur certa, nec
tum fuisse decies plus minus, si postea humano modo unquam dubia accusatìo
certo adverteret undecies peccasse, tene- delicti tamquam' certa accipitur.
retur iterum confìteri, Nam respondetur Probabilissime autem dicunt Sanchez l, Si post
confessio-
cum Roncaglia, Diana b) et aliis, quod dis- Bonacina 2; et Salmant. 8 cum Suarez, Co- nem ncsca-
tur ut mor..
Confessus par currit ratio inter prìmum et secundum ninck, Nui'iez, Dicastillo, Valero, Corduba, tale, non
mortale ut iterumcon-
dubium,)u-_ casum. - In hoc enim secundo casu non Victoria, etc. communissime, quod si fitendum.
x t a ahos
non tene- ita notabiliter judicium confessarli varia- quis confitetur peccatum quod nec ipse
tur iterum tur sicut in primo. Nam hic error numeri
confiterl si nec confessarius sciebat esse mortale, et
Cuerlt cer- moraliter non est circa substantiam; quia, postea novit esse mortale ex genere suo,
tum.
juxta humanum modum loquendì, in nu- non tenetur iterum illud confiteri c).
mero decimo, addita illa dictione plus Ratio, quia hoc casu jam poenitens
mz'nus, moraliter includitur undecimus: exposuit confessarlo suum peccatum uti
juxta com- et ideo sic habet communis praxis fide. in sua conscientia erat tunc, et nunc
munem et
S. Do-ero- lium, qui non putant se esse obligatos ad est; et in praesenti nihil novi occurrit,
rem, rene- explicandum modicum numerum, quando
turo nisi quod cognoscat nunc materiam il-
illum cum incertitudine, dicendo plus lius peccati esse gravem, quod prius ne-
mz'nus, exposuerint, - In primo vero casu, sciebat.
ARTICULUS II.
QUANDO SUFFICIAT CONFESS10 INTEGRA FORMALITER.
479. Quae sit r'ntegritasformaiis ..et qur's censeatur physice impotens ad integr#atem mate-
rialem: - 1. Mutus. An hic teneatur confiteri scripto aut per signa. 2. Surdus.
3. Ignarus idiomatis. An hlc teneatur confiteri per interpretem. 4. Moribundus. -
480. :4n absolvendus moribundus qui dat signa doloris sacerdoti praesenti, quin
possrt ullum peccatum explicare. - 481. An absolvendus infirmus sensibus destitutus,
qui per testimonium adstantium ostendit desiderium. absolutionis. An tune absolu#o
danda sit absolute vel conditionate. - 482. Quid, si nullum dederit signum poeni-
tentiae. - 483. Quid, si fuerit destitutus z'n actu peccati. - 484. Quando su.fficiat z'nte-
gritas formaiis ob perioulunt mortis. - 485, An in pericuto contagii poss# confes-
sarius absoiuere audito uno peccato. - 486. An, tempore conjlictus vel naufrag#. -
487. Quis censeatur moraliter impotens, Et quz'd, si peccatum non possit explicari
sine violatione sigz·llt'. - 488. Quinam z"gitur excusentur ab integritate materiali.-
489. An sit obUgatio confitendi peccatum, sz· non possit dicz' sz'ne infamatione com-
pUcz·s. - 490. Ex quz'bus causis Uceat manifestare complicem confessario qui eum
noscit. - 491. Bulla Benedic# XIV proht'bens exquirere a poenitente nomen compii·
cis peccati. - 492. Sententia auctoris, quod hoc nullo casu erit Ucitum.
Quando- 479. - "Resp. Etsi ad hoc sacramen- e integra materialiter: modo sit talis foro
que su1lìcit
tum requiratur semper aliqua confes.sio,
integritas «
formalis.
e maliter seu moraliter, id est quantum
e non tamen semper opus est ut ea sit e moraliter loquendo hic et nunc potest
Sporer~ part.3, cap. 3, num.448. - Roncag/.~ tr. 19, dub. 5. num. 18. - Nunes, Suppl., qu. 8, art. 5, dub. 4. -
qu. 3, cap. 2, qu. 8. - 1 Decal., lib. 1, cap. lO, D. 69. ~ Dicast., disp, lO, dub. 12, n. 353 et 354. - Valer., v. N'f/-
2 De Poenit., qu. 7, punet. 4, § 2, n. 15. - 3 Tr. 6, ·cap.9, Utas, differ. 6, num. 1 et 2. - Corllub., Sum. cas., qu. 9••
n. 'Zl. ~ Suar., disp. 28, sect. 2, n. 17•. Coninck, disp. 6, Victor., Sum., de ConCess., n. 168.
b) Diana parto lO, tr. 16, resol. 79, mino· tant, videlicet: Nisi aliunde irrita esset con·
rem diligentiam ait requiri in aperiendonu- fessio, ut si ex industria quaesierit ignarum
mero quam in explicanda substantia peccati, ac insufficientem confessarium. - Idemque
ad quam refertur peccatum mortale, certum indicat Suarez, dz'sp. 22, sect. 6, n. 5. - Vic-
vel dubium. toria autem eamdem sententiam hoc modo
c) Sanchez, Salmant., Coninck, Nuiiez, Va- limitat: Nisi ignorantia esset de iis quae a
lerus et Corduba hanc sententiam ita limi- paucis ignorantur.
 494 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
c fìerì; etsi postea debeas, si possis, SUp-
c plere defectum, non statim, sed quando
c rursum confiteri obligaberis aut voles.
c Porro, quando talis confessio sufficiat
o: sequentes regulae docent:
1. In Impo- o: PRIMA. Quandocumque quis ad ma-
tentia phy-
sica. o: terialiter integre confitendum physice
c est impotens, sufficit integritas forma-
c lis; quia praeceptum divinum non obli-
o: gat ad impossibile. - Unde possunt in
c sequentibus casìbus absolvi:
Mutus. o: P. Mutus,. etsì unum tantum vel al-
c terum peccatum per nutus significave-
c rit: nisi tamen scripto possit confessario
c exhibere, ad quod tunc eum teneri pro-
« babìlìus est; ut communiter docetur,
c contra Cajetanum a}J Navarrum et alìos».
Quaeritur: an mutus teneatur conftteri
per scripturam, si alt'ter non pOSSI't?
Mutus,ju- Prima sententia negar; et hanc tenent
xta, alios,
non tenetar Palaus l; et Sotus, Navarrus, Ledesma,
sc:riptocon-
fiteri. Victoria, Valentia, Barbosa, etc., apud
Salmant.P, Quia, ut dicunt, modus sìc con-
fitendi semper est obnoxìus periculo ma-
nifestationis.
Secunda vero sententia, probabilior et
communior, affitmat. Et hanc tenent Lu-
Navaro l Man., cap. 21, num.36. - 1 Tr', 23, punct, 8,
n. 11. - Sotus, in 4, disto 18, qu, 2, art. 6, v. &cundum
membrum" et v. BiS autem. - Navaro" Ioc, cito - Martin.
de udesm., 2" 41, qu, 8, art. S, dub, 3. - V.ctor., Sum.,
de Confess., n. 173. - Valent., in 3· m Part., disp. 7, qu, 11,
punct, 1, v. ~,.aeterea asser,'mus 30. - Barboso, in cap.
~m poenltet 88, num. 3, de Poenit., disto 1•• • Tr. 6,
cap. 7, n .. 17. - a Disp. 15, num. 87. - • Lib. 6, parto 2,
n. 1194.- ' De Poenit., qu.5, sect. 2, punct, ult., n. 6. -
• Confero 5, de Confesso sacram., num, 134•. Henno, de
Poenit., disp. 5, qu. 5, conel, 1. - Clericat., de Poenit.,
decis.22, n. 18. - • Tr. 19, qu. S, cap. l, qu. 7, resp. 2. -
479. - Confessio, condit.11
a) CajetanuSj V. J
negat utique mutum teneri ad confitendum
scripto; addit tamen illum qui est mutus 110n
a nativitate et scit legere, nee potest allo modo
confiteri, teneri unumfolium habere in quo
sunt peccatorum species descriptae, aliud in
quo sit numerus peccatorum, etc. - Et ideJll
tenet Henriquez, lib. 5, cap. 3, n. 8.
b) Anac1etus, tr. 14J disto 7, n. 38 J dicit:
«Teneri existimant Suarez, Vasquez..., etc.,
quamvis non desint qui... non improbabiliter .
oppositum defendant, absolute putantes mu-
tum non obligari confiteri scripto•.
c) Fagundez, citatus utique hic a Ronca-
glia,scribit, de 2 0 praec. EccI., lib.1 J cap.6,
n. 9: «Certe hac de re opinio est pro utra-
que parte probabilis •. Sed videtur propen-
dere insententiam quae affirmat teneri tem-.
goa, Croìx s, Anacletus e', Bonacìna s: El- liusProbabi-
t e ne ,
bel 6 cum Henno, Clericato; et Roncaglia 7 tur sec1uso
periculo vel
cum Fagundez c}; et Salmant. a cum Va- extraordi..
nario in-
squez, Becano, Turriano, Hurtado, Hen- commodo.
riquez a}, Granado, etc., ex D. Thoma 9.
Ratio, quìaquì tenetur ad finem tenetur
etiam ad media non difficilia. - Id tamen
ìntellìgendum (ut bene advertunt Bona-
dna, et Salmant. cum Dicastillo), si in tali
confessione per scripturam moraliter absit
manifestationis periculum aut grave in-
commodum extraordinarium.
Mutus autem non solum in periculo Tenetar
mortis tenetur sic confiteri, sed etiam ~o~~;U;~
tempore praecepti paschalis j ut merito in paschate.
docent Palaus d}, Laymann d}J Roncaglia l0;
et Salmant. 11 cum Cajetano a}J Navarro d}J
Toleto d}, Soto o, Sà d)J etc.
c 20. Su.rdus qui non potest omnìaex- Surdus,
o: plicare e}. - Laymann 19.
o: SO. Ignarus ùJiomatis J tempore prae- Ignarus
idiomatis.
c cepti vel alterius necessitatis, etsi non
c integre ìntelligatur: si neque confessa-
o: rius linguae gnarus neque interpres
c haberi possit; imo etsi adsit interpres:
o: non enim tenetur per eum confìterì (ut
o: docent Suarez, Vasquez, Diana), nisi
• Loc. cìt., num, 16 et 17. - Vasq., qu.91, art. 4, dub, 5,
nume 2. - Becan., de Sacram., cap. 'ifl, qn, 7, nume 2. ~
Turrian., de Poenit., disp, 32, dub. 2, V. f. - Gasp. Hurtad.,
disp. 8, dift 4. - Gran' l in 3 P., controv. 7, de Poenìt.,
tracr, 1, disp. 9, num. 4... 9 In 4, disto 17, qu, 3, art. 4,
saluto 3, ad 2. - Bonac., de Poenìt., qu, 5, sect. 2, punct,
ult., num. 6. - Salmant., tt".6, cap. 7, num. 17•• Dicast.,
disp. 7, dub, 14, num. 240. - 1.Tract. 19, qu, 3, cap. l,
qu. 7, resp. 2. - U Loc. cit., num. 17. - 1lI Lìb, 5, tr, 6,
cap. 8, num.9. - Suar., disp. 36, sect, 6, num, 3 et seqq.
- Vasq., qu, 91, art. 4, dub, 3. - Diana. parto 3, tr. 4,
resol. 129.
pore praeeepti annui et in articulo mortis, eo
quod hanc ultimo loco ponit n. lO, et respon-
det· n. 11 argumentis contrariae opinionis.
d) Palaus, loc. cit., n. 10; Laymann, Nb. 5 J
"tr. 6 J cap. 6, n. 4; Navarrus, in can. Fratres,
n. 89, de poenit., dtst. 5; Toletus, Nb. 3, cap. 6J
V. Primo; Sà, V. Confessio, num.13J obligant
mutum ad confitendum nutibus tempore prae-
cepti annui. - Petrus de Soto, de Confess.,
lect. 11J de Ratione secreti in Confess., di-
cit mutum videri obligatum ad confitendum
scripto, si id potest absque periculo revela-
tionis; sed addit non esse gravandum, «ma-
xime in extremo periculo •.
e) Intelligitur hoc de omnino surdis, quia
«surda'stti debent adduci in aliquem remotum
locum, ut eorum confessiones audiantur •. lta
S. Doctor in Hom. apost., tr. 16, n. 35.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. III. - ART. II. 495
c forte in periculo mortis, in quo aliqua mi- c: pus Servius 9, Antonius de Litteratis l0,
t o: nora confiteri sufficiet. Vide card. de c Bartholom. de S. Fausto, etc. censeant
«Lugo l ». c posse, imo debere absolvi sub conditio-
Sed etiam tempore mortis, probabile c ne, dummodo alias probe et christiane
est eum non teneri f}J ut Salmant.P cum o: vixerit, eo quod praesumi possit interius
Cajetano, Soto, Palao, etc. Nisi infirmus
c elicuisse contritionem, idque Diana 11
dubius sit de contritione; ut Viva a: Suf. o: ex aliis duodecim judicet probabile: _
ficit tamen tunc dicere unum veniale. Sal- c ab aliis tamen merito rejicitur, ut Sua-
manto 4 et Viva cum communi. - Quid, o: rio, Vasquez, Coninck, Mercero, card. de
tempore pestis vel contagii? vide n. 485. c Lugo 19, Maldero, etc., ipsoque Diana 18
Moribun- o: 4°. Moribundus usu linguae subito
dus usu Iìn- o: et aliis duodecim apud Aversa; quìa
guae subito c destitutus, si petat absolvi ac det signa
c: deest omnis extema confessio, quam
destitutus.
s dolorìs, vel ante dederit coram aliis: o: esse partem essentialem hujus sacra-
c modo id fecerit in ordine ad sacramen- c menti constat ex Tridentino 14, et ex
c tum, quod de quovis in eo statu prae- o: nullo signo rationabiliter praesumi po-
c sumendum videtur. - Quo casu, si (sal- o: test, ut suppono. Vide card. de Lugo 15,
o: tem coram ipso infìrmo) sive ab uno « Aversa 16, - ubi notat, absolutionem,
o: sive a pluribus medìatisvel immediatis o: quae iis qui inscripti sunt in societatem
- testìbus detur testimonium, sacerdotem c: Rosarii solet in infirmitate impendi sine
c non tantum posse, sed probabiliter etiam o: omni confessione, non dari tamquam
c teneri absolvere (saltem sub conditione) o: sacramentalem, nec in ordine ad confì-
c docent Diana, et Lugo 5, etc. ex multis « ciendum sacramentum, sed ad ìndulgen-
« aliisjitemBonacina, citans dec1arationem o: tiam et remissionem poenae consequen-
« cardinalium pro se, et Praepositus 6, etc; edam».
c eo quod sic et aegrì necessitati, et re- 480. - Circa absolutionem moribundo
«verentiae sacramenti consulatur. - Di- impertiendam plura sunt notanda.
c xi: saitem ; quia Tamburinius 7, citans Et primo certum est quod morìbun- Daussigna
c Coninck g}, Praepositum et Lugonem, dus qui signa dat poenitentiae sacerdoti tiae poeniten-
sacer-
c docet posse et debere absolvi absolute, praesenti absolute est absolvendus. Et senti, prae-
doti
abso-
c etsi sit absens qui de signo coram se expedit illum toties absolvi, quoties nova Iute absol-
vendus.
c dato testatus fuit. ipse praestat signa doloris a). - Tambu-
c Denique, si nullum signum dederit, rinius 17, et auctor de Officiis Confessarti'
« nullo modo absolvendus est; cum actus (insertus in opere Lacroix) cum Laymann
c judicialis non exerceatur nisi praeces- et Lugo.
c serit accusatio. Licet enim recentiores Objiciunt Sotus b), Canus b) ac Lede- Objectioex
c quìdam, ut Tamburinius 8, citans Ho- sma b}, et dicunt: Si deficit materia, ubi defectu ma-
teriae.
c mobonum et Molfesium; item Philip- cadet absolutio? Non cadet quidem (ut
1 Disp. 15, n. 61 et seqq. - • Tr. 6, cap. 7, n. 21. _ de Poenit., lib. 4, qu. 204. - U Parto 4, tr. 4, resol. 92; et
Cajetan., v. Confessic, condit.l1. - Sotus, disto lS, qu. 2, part.9, tr.6, resol. 20; cfr. parto 8, tr. S, resol. S. - Suar.,
art. 6, v. His autem • . Palaus, er. 23, punct.8, n. 13. _ disp. 23, sect. l, num. 13, v. Est tamen. - Vasq., qu.91,
• De Poenit., qu. 4, art. 3. n. 10. - • Tr. 6, cap. 7, n. 23. _ art. 2, dub. 1, n. 1. - Coninck, disp.7, n. 96, v. secuntla
Viva, de Poenit., qu. 4, art. 3, n. 10. - D,'ana, parto 3, senlentia. - Mercer.) Suppl., qu. 9, art. 2, dub., v. Dices 5.
tr.3, resoI. 7. - 6 Disp. 17, num.84. - Bonaco) qu. 5, 1lI Disp. 17, num. 39, V. Merito. - Malder., de Sigillo
seet. 2, punct. 2, § 4, n. IO.- • De Poenit., qu. 4, dub. 5,
-
Confesso, cap. 15, v. Coronidis laeo. - 18 Parto 4, tr.4,
n. 88. - • Method. Confess., lib. 2. cap. 10, num. 13.• regGI. 92. - Aversa, qu. lO, sect. 18, v .. Ex adverso. _
Praepos.} loc. cit., n. 91. - Lugo, disp. 17, sect. 5, a n.84. "Sess. 14, de Poenit., can. 9. - lO Disp. 17, sect. 3. _
- S Loc. cit., num. 11. '- Homob.} Exam. ecc1es~~ tre -7,
16 Qu. lO, sect. 18. - ,. Method. Confess., lib. 2, cap. lO,
cap. 18, qu. 84, v. Propterea . . MOlfes., parto 1, tract. 7, num. 7. - Auctor anon;ym. de Offic. Confess., sect. 1,
cap. 5, n. 48 et 49. - • Amic. fidel., parto 3, cap. l, resol. 5. qu. 31. - La;ym., lib.5, tr.6, cap. 8, n.4. -"Lugo, disp.17,
10 Sum., parto 1, cap. 3&, n. 7. _ Barthol. a S. Fausto,
- n. 24 et seqq.
f} Ratione nempe praeeepti divini, ut no- 480. - a) Ultimum hoc notatum apud Tam-
tant Salmant. et Palaus. burinium dumtaxat reperitur.
g}Coninck, dtsp.7, dub.l0, n. 99, quidquid b) Sotus, dtst.18, qu. 2, art. 5, V. In aliud
dicat Tamburinius, loquitur dumtaxat de casu extremum ,.Canus, Relect. de Poenit., parto 6,
quo testis praesens est. V. At inhaerendo;' Martin. de Ledesma, 2a 4i,
 496 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
ajunt) directe super peccata infirmi, alias
ìpse non teneretur postmodum ea confi-
terì: non indirecte, cum nullum peccatum
Responde- explicetur et directe absolvatur. - Resp.
turo
quod absolutio cadet dz'recte super omnia
peccata illius sub ratione generica pec-
cati (ut accidit in naufragio, bello, etc.);
talis autem confessio in casu nostro satis
habetur in illo signo praestito doloris sive
in petitione absolutionis; his enim acti-
bus infirmus jam se peccatorem fatetur:
z'ndirecte autem super peccatis partìcula-
ribus, et ideo poenitens tenetur poste a
illa in particulari explicare. - Falsum
autem est dicere quod absolutio tunc fer-
retur causa incognita; quìa potius dicen-
dum quod eo casu fertur causa cognita
meliori modo quo potest, lieet non ple-
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. IJJ. - ART II.
bel 7, Concina 8, Holzmann 9, Moya l0, Auc- tantes, sz' per se respondere non possunt,
tor apud Croix 11 ; Salmant. 19 cum Bellar- cum voluntatis eorum tes#mom'um, hi qui
mino b), Silvestro, Paludano C), Toleto, sui sunt, periculo propn'o dz'xerint, baptt:
Lugo, Valentia, Suarez, Vasquez, Lay- eentur, SimiHter et de poem'tentibus agen-
mann, Sà d), Gonet et aliis pluribus com- dum est f). Rursus, concilium Carthagì-
muniter. - Id tenent etiam Scotus e) apud nense IV l sic statuit: Is quz'poen#entt'am
Ludovicum Caspensem e), et S. Thomas 18, in infirmtlate petù, si casu, dum ad eum
ubi sic ait: Sz'... injirmus quipetit Unctio- sacerdos ùzv#atus venz"t, oppressus ùtfir-
nem amz'sz't noiz'tiam vel loquelam ante- mitate obmutuerz't uet in phrenesz'm uersus
quam sacerdos ventre: ad eum...r ungat fuerit, dent testz'monz'um qui eum audie-
eum sacerdos ; quia z'n tali casu debet runt, et accipiat poenitentiam. Et si conti-
etiam baptisari et a peccatis absoh»: Idem nuo credt'tur moriturus, reconciùetur per
sentit S. Antoninus, cujus verba referun- manus t'mpos#t'onem et infundatur ori
tur in Sacerdotali Romano (apud Lugo 14), ejus Eucharistia,
uoì dicitur: lnjirmus...; ett"amsi malus et ·
Probatur etiam ex S. Leone Papa 2,
:Jbstinatus diu perseoerans in peccatis... U b l sancivit : Si aliqua vi aegrt'tudinis #a
fuerint aggravati, ut, quod paulo ante
et diu non confessus, si petti't sacerdotem
ut conjiteretur, ostendz't se velle facere poscebant, sub praesentia sacerdotis si-
497
mit hoc Rituale auctoritate Sedis Apo-
stolicae prodiisse, his verbis: Postquarn
Pt'us Papa v... Brevz'arz'um... et Missale...
edenda censuit...r restabat, ut. sacri et
sinceri catholicae Ecciesiae ritus... Aposto-
lz'cae Sedis (nota) auctoritate prodirent.
Deinde subdit: Quapropter hortamur in
Domino... episcopos ..., parochos, etc., ut z'n
posterum , tamquam Ecclesz'ae Romanae
filzi~ ejusdem Ecclesiae, omnt'um matris
et magz'strae auctoritate constituto Rt'tuali
t'n sacris functz'onz'bus utantur,. et z'n re
tanti momenti, quae cathoùca Ecclesia et
ab ea probatus usus antiquz'tatis statuti
t'nvz'olate obseruent. '
Hancque nostram sententiam probabì- Absol·
vendus, etsi
liter ait Croìx 6 cum Lugo, Dicastillo, etc., adest uni-
locum habere, etiamsi adsit unicus testis mediatus,cus testis et

ne cognita, ut ait Croix 1. Et hoc est cer-
tum ex mox dìcendis,
481. - Dubitatur lO. An possa z'mpertt"ri
absolutio morz'bundo sensi'bus destt"tuto,
qut' per testz'monz'um adstantium desùle-
rz'um ostendz't absolutt"onis,dando signum
doloris vel absolutionem postulando?
omnia quae debet, et interea factus est gnifìcare non valeant, testimonia eis fide- et mediatus, testans signa data ab infìrmo:
mutus vel phreneticus, et periculum est lz'um drcumstantt'um prodesse debebunt per tale enim testimonium satis .fìt sen-
ut stmul. et poeniteniiae et reconciùationis'
in mora, debet praesupponi contritus, et sibiliter nota confessario confessio in-
faciente aliquo confessionem generalem benejict'um consequantur. firmi.
pro eo..., sacerdos faciat absolutt"onem ab .Probatur etiam ex Rituali Romano 8, Neque obstat decretum Clementis VIII Nonobstat
ubi damnavit confessionem factam ab~ Clementis
ubì: Quod si inter confitendum vel etiam' decretu m
omni sententia et peccato.
Probatur ex concilio Arausicano 15, ubi antequam t'ndpiat confitert~ vox et loquela senti per epistolam vel nuntium. - Nam, VIII.

Negant pariter Canus a), Ledesma a),
et Alvarez, Tamburinius, etc. apud Diana 9.
Si astan·
tes testen- Sed oppositum omnino affirmandum
tur sign~ cum sententia communi: quam tenent
poeniten-
tiae, absol· Suarez a, Toletus 4, Laymann 5, Lugo 6, El·
vendus.
1 Id est Auctor de Offic. Confess., sect. l, qu. 31. -
Didac. A.lvares, Disp. theol. in 1-= 211e , disp. SO, num.. 41,
ad t. . Turrian., de Poenit.. disp. 32, 'dub. 4. - • Parto 3,
tr. a, reso]. 4 1 - a Disp.23, sect. 1, n. 12, v. Atque ex 1uIc.
- • Lib.3, cap. 8, n. 2. - • Lib. 5, tr. 6, cap. 8, n. 4. -
• Disp. 17, sect.4 et 5, a n. 44. - , Confero 8, de Integrit.
Confesso in moribund., n. 201. - • Lib. 1, diss.4, cap. lO,
n. 1. - • De Poenit., n. 595, v. Rest>.2. - " Tr. 3, disp.6,
qu. 1, a n. 4. - Il Auctor de OtJiciis confessar., ap. Croi:;,
seet. l, qu. 82. - 1. Tr. 6, cap. 8, n. 148.. Si/vest., v. Con·
sic habetur: Subt'to obmutescens... poent:
tentiam accipere potest, si voluntatis aut
praeteritae testimonium aliorum verbis
habeat, aut praesentis in suo nutu. - Item,
ex concilio CarthaginensiIIP6, ubi: Aegro-
punct. 1, asserto 6, v. Primus casus.,~ Suar.) dispa 23,
sect. l, n. 12 et 13.• Vasq., qu. 91, art. 2, dub. l, a n. 3;
et in lo.m 2ae, disp. 62; cap. 7, n. 40. - Laym.) lìb. 5, tr. 6,
cap. 8, n. 4•• Gonet, Clyp., de Poenit., disp. 12, a n. 74. -
18 Opusc. 65, § de Sacro Unctionis, i. f. - 11 Disp.17, n. 36,
cfr. Sacerdotale Roman.1579, tract.de Poenit., cap. 26; cfr.
etiam S. Anton. Confessionale seu Sum. Defecerunt, parto 3
Interrogator., cap. 17, de Infirmis. - " Conci!. Arausic. I,
anno 441, cap. 12, ap. Labbe, tomo 4, col. 703et seq. ; cfr. Deer.
Gratiani, can. Qui recedunt 7, causo 26, qu.6. - 10 Concil.
aegro de.fictant, nutt'bus et sigm's conetur,
quoad ejus fieri poter#, peccata poent'ten-
tis cognoscere " quz'bus utcumque vel t'n
genere vel z'n specie cogn#z's, vel etiam si
confitendi desùJen'um szve per se stve per
Auctori· alz'os ostender#, absolvendus est. - Per-
tas Ritua·
Iis. peram autem opponunt adversarii hoc
Rituale Romanum fuisse ab aliquo privato
doctore confeetum, etsi approbante Pon·
tifice; unde dicunt non excedere priva-
tam auctoritatem, cum non habeat aueto-
ritatem, sed tantum approbationem pon- '
tificiam. Verum recte eos confutant Lugo 4.
ut refert Coninckius 7 ex testimonio Pe-
tri Lombardjg) et cardinalis Bellarmini
idem Clemens, interrogatus postea d~
praedicto easu moribundi, respondit mi.
nime voluisse eum comprehendere; sed
talem moribundum omnino absolvendum
esse. Idemque testatur Suarez h) apud
Tanner 8, ex ore ipsius Clementis VIII et
Pauli V. Idem dicit Elbel 9 •
Utrum vero tunc absolutio danda st't
absolute vel condt'tt'onate?
Communius censent doctores abso- Commu-
Iute; qUla . tunc (ut ait Tamburinius' l0) sa. absolven-
nius docent

fessor III, num. 16, qu. 13.: To/et., lib.3, cap. 8, n.2.•
LHgo, disp.17, a n.44. - Valent., in 3,mPart.,disp. 7,qu.l1,
qu. 9, art. 5, dub. 2, V. His tamen non obstan·
tibus, allo modo objiciunt.
481. - a) Canus, loc. cit.; Martin. de Le-
desma, loc. cit., censentur a fortiori hoc ne·
gare, cum absolute negent posseabsolvi eum
qui signa doloris tantum ostendit, sed confi-
teri non potest.
b) Bellarminus, de Poenitentia, lib. 2,
cap. 7, obi 6, z·. f., quidquid dicat Dicastillus
(a quo Salmant. citationem mutuati sunt), de
testibus non loquitur, sed haec dumtaxat
habet: «Qui signa doloris ostendunt,etiamsi
forte Ioqui nequeant, recte in Eeclesia absoI-
vuntur •.
Carthag. nomine m, (ordinis tempore secundum), anno S97
celebratum, cap. 34, ap. Labbe, tomo 2,col. 1404.
c) Paludanus, in 4, dist.21, qu. 2, art. 2,
conel. 2, n. 9, pariter a Salmant. ex Dica-
stillo hic allegatus, de peccatisoblitis dumta·
xat loquitur: «Confessio generalis, inquit,
valet ad dimissionem culpae mortalis obli-
tae..., sed tunc oportet quod sit sacramen-
talis •. Cfr. etiam disto 17, qu.2, art. 1, n. 81.
ubi eadem tenet. ..
d) Sà, V. Absolutio, n.ll, (in edito genuina),
idem habet ae Bellarminus.
e) Seotus, z'n 4, dist.17, § Ad argumenta,
v. Ad aUud, id non habet; nee reperire potui
apud Caspensem,de Poenit., dzSp. 4, sect.22,
ejus allegationem.
et Diana 5. Nam Paulus V in bulla expri. cerdos ex assensu probabili recte opera. dum Iute.
abso-
1 Concil.'Carthag. IV, anno 398, cap. 76; ap. Labbe, et seqq. - DiCf'St., disp. 9, dub. 9, num. 848 et 845. _
Ioc. cit.) col. 1443 j cfr. can. Is qui 8) causo 26, qu. 6. _ elern. VIII, consto 87 SS;;'us Dfius noster de die 20
• Epist. 103 (al. 83), ad Theodor., cap. 5, i. f.; ap. Migne, lunii 1602" in Bullar. Cherubini; in BuUar: vero Mai-
Patrol. lat., tom.54, col. 1018 et seq. - • Tit. 3, de Sacr. nardi, consto 282. - 7 Disp. 7, num. 105; et Respons. ad
Poenit., cap. l, § Ordo ministrandi, n. 24. - .. Disp. 17, disserto impugno absolutionem moribundi sensib. desti t.,
num. 48. - 5 Parto 3, tract. 3, resol. 4, v. Ad tertium. _ num. 67 et post num. 71. - • Tom. 4, disp. 6, qu. 9, dub. 1.
Paulus V, brev. Apostolicae Sedi, de die 17 .Iunli 1614.
- • Lib. 6, parto 2, n. 1157 et 1159.. Lugo, disp. 17, n. 81
nUm. 16. - 9 Confero 8, de Integrit. Confesso in moribund.,
n. 207. - 10 Method. Confess., lib. 2, cap. lO, n. 8.
f! Ultima verba: Similiter et de poenz'- g) Petrus Lombardus, archiepiseopus Ar-
tentzbus agendum est, quamvis habeantur in macanus.
can. Aegrotantes 77, de consecr.) dist. 4; non h) Suarez, «per literas 9 oetobr. 1610 Co-
tamen reperiuntur in cap.34eonciliiCartha- nimbricae datas., ut ait Tanner. Cfr. Òpu.
ginensis, edito Mansi;sed adduntur in editione seuIa in~dita Suarii, curante MaIou, Tract. de
Harduini, ex Gratiano tamen ut ex nota mar- Confesswne peccatorum ab zpso poenz'tente
ginali eolligere l i e e t . ' ' facienda, cap. 1, n. 24.
S. ALPBONSI, Opera mora/ia. - Tom. m. 32
 498 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
turo Ita etiam Lugo 1; Sporer 2 cum
Vasquez, Filliuccio, etc. Et idem sentit
Viva 3, dicens quod in casu necessitatis
(alias semper quaerenda est certitudo mo-
ralis) sacramenta absolute sunt admini-
stranda, semper ac habetur probabilitas
de materia: conditionate vero, ubi habe-
tur tantum dubium prudens. - Sed Croix,
quamvis idem asserat 4, scilicet quod ab-
solutio danda est absolute cum habetur
probabilitas de materia; in praesenti fa-
men casu 5, dicit absolutionem dandam
esse conditionatam. Et idem censent Wi-
gandt 6, Bonacina 7; et Suarez " cum An-
gelo i}} Silvestro o, S. Antonino i} et com-
Tutiusab· muni (ut ipse asserit). Et hoc tutius vide-
solvendus
eonditiona - tur, praecipue ubi prudenter de signis da-
te. tis dubitatur, ut de facili dubitari potest,
praesertim si ìnfìrmus sit rustieus.
482. - Dubitatur 2". Quid, si nuiius
adsit testis de signo poenitentiae praestito
ab aegroto, et aeger sensibus destz'tutus
nuilum pariter det signum __ an hù; ab-
soivi possit?
Sinu11um Prima sententia negat; et hanc te-
detur si c
gnum, aIii nent a} Busenbaum (ut supra, num. 479)
negant poso
se absolvi. ad 4, v. Denique), Lugo 9, Suarez l0, Pe-
trocorensis 11, Abelly 12, Laymann 18, Ron-
caglia 14; et Diana 15 cum Henrìquez,
l Disp. 17,n. 90. ~ • Parto 3, cap. 5, n. 640.. Vasq.,
qn, 91, art. 2, dub, 1, n. 1, 3 et 39. - Fill., tr, 7, cap. 5,
num. 121. - • Append. ad propos. damn., § li, v. Dicen-
dum 3°. - ' Lib. 6, parto 2, n. 1769.- e Loc, cit., n. 1156.
_ a Tr.13, n.93, v. Resp. 5. - 'l Qu. 5, sect . 2, punct. 2,
§ 4, n. 8. - s Disp.23, sect. 1, n. 12. - • Disp. 17, n.39. -
10 Loc, cìt., n. 13. _ 12 De Poenit., cap. 7, qu. lO. _ 12 De
Poenit., seet. 15, n. 2. - la Lib. 5, tr. 6, cap. 8, n. 4. -
U Qu. 3, cap. a,qu. 7. - ,. Parto a. tr. 3, resol. 8, v. Verum
his. - Henr.'q., lib. 6, cap. lO, n.9. - Nald., Sum., V. Con-
fessarius, n. 32. - ,. De Poenit., qu. 85, conci. 1 et 2. -
"De Discip1. in admin Saer. Poenit., lib. lO, cap. lO et 11.
_18 De Sacr. Poenit., cap. 12, qu. 5. - " De Saer. Poenit.,
n. 594. - IO Loc:. cit., n. 645. - "De Poenit., num. 208. -
Naldo, etc. - Ratio brevis, sed valde
urgens, est: quia tunc deest materia sa-
cramenti, quae debet esse sensìbilis.
Secunda vero sententia communior af- niu~~~~~
firmat posse et debere absolvi,
•.
dummodo posse et de-
bere absol-
infirmus christiane vixerìt b). Et hanc te- vi, si chri-
• • 17 G stiane vi-
nent Merbesius 16, Monnus , enettus 18, . xìt,
Holzmann 19, Sporer 20, Elbel 2\ Viva 22,
Salmant.P, Tamburinius 24; Croix 25 cum
Cardenas. Et probabilem putat Concina 26
cum Salmeron C}} juenìn, Pontio, Vanroy,
Raynaud C}, Henrico a S. Ignatio, Machado,
Pe11izzario, etc., quos citato - Idem docet
D. Antoninus, cujus verba adducuntur in
citato Sacerdotali romano (apud Lugo 27),
ubi dicitur: Infirmus quz'amz'sz"t ioqueiam
vel usum rationis, si bene vz'vebat...r quam-
vz's non petierit sacramenta, quia ex in-
sperato talia acoiderunt....r debet praesup-
pom' contritus : et... sacerdos faciat abso-
luHonem ab Qmni sententia et peccato d).
- Id dare confirmatur aD. Augustino 28,
ubi habetur: Catechumenz's... z'n hujus vz··
tae ultz'mo constitutz's, si morbo seu casu
alz'quo sic oppressi sz'nt, ut... petere... Ba-
ptz'smum... non possint, prosit eis quod
eorum z'n fide christiana jam nota voiun·
tas est, ut eo modo baptz'zentur quo... ba-
ptizantur z'nfantes, quorum voluntas nuila
.. Append. ad propos. damn., § Il, v. Dicendum 5°. -
sa Tr. 6, cap. 8, num. 154 et 157. - .. Method. Confess.,
lib. 2, cap. lO, num. 11. - es Lib. 6, parto 2, num, 1162.-
Carden., Cris, 1, dìsp. 48, num. 5. - se De Poenit., Iib. l,
disse 4, cap. lO, num. 4 et 15. • Juen.~ Commento de
Sacram., diss, 6, qu, 7, cap. 4, art. 4, § 3, i.. f.• Joan.
Pont., disp. 46, conci. 5. - Vanroy, de Poenìt., cap. 9,
qu, 3.. Henric. a S . Ign«, lib. 5, de Poenir., cap. 197, a
n. 2404•. MfU:hado, lib. 2, parto 4, tr. 5, docum. 5, n. 4
et 5. - Pellis., tract. 5, cap. 3, num. 60; et traet. 8, cap. 3,
n. 114. - S. Anton., Sum. Defecerunt, 3 P. Interrogator.,
cap. 17, de Infirmis.... Disp. 17, n. 36. - .. De Conjug.
adult., lib. l, cap. 26, n. sa; ap. Migne, Patrol. lat., tom.40,
col. 469.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. III. - ART. II.
adhuc patuit.: Etz'amsz' voiuntas ejus z'n-
certa est, multo satius est nolentz" dare
quam voientz" negare, ubz' veNt an nolz't
sic non apparet. Deinde pergit S. Do-
ctor \ et docet eamdem rationem esse ha-
bendam Baptismatis et Poenitentiae, di-
cens: Quae autem Baptismatis, eadem
reconcihationis est causa, si forte poeni-
tentem finiendae vz'tae periculum praeoc-
cupaoerit : nec z'psos enz'm ex hac vz'ta
sine arrha suae pacz's exire vetle debet
Mater Ecclesia.
Respcnde- Sed diees: Ubi hic habetur materia sa-
tur obje-
ctioni ex de- cramenti (nempe confessio et contritio)
fectu mate-
riae sensi- quae debet esse sensibilis?
bilts.
Respondent Genettus et juenin quod
si in peccatore moribundo, ut diximus,
signum simplex doloris datum effìciat ut
ipse praesumatur dispositus, quanto magis
id efficiet bona vita anteacta? - Sed haec
responsio non satisfacit. Nam ad imper-
tiendam absolutionem non sufficit prae-
sumptio doloris interni, sed requiritur
externa manifestatio peccatorum: qua de-
ficiente, deficit materia sacramenti. - Nec
satisfacit alia responsio Juenin, nempe
quod actus poenitentis, juxta scotistas et
alios, non sunt materia ex qua constat
sacramentum Poenitentiae, sed tantum
materia circa quam, hoc est dispositio ad
recipiendum sacramentum; dispositio au-
tem non debet necessario esse sensibilis.
Nam huie obstat quod hoc sacramentum
fuit a Christo Domino (ut docet Triden-
tinum) institutum in modum judicii; unde
omnino requiritur peccatorum accusatio
saltem generica, ut sententia absolutionis
proferri possit.
Melius igitur respondent Viva 2 j et Sal-
mant. 3 cum Aversa, Molfesio et aliis, quod
499
eo casu bene adest prudens dubium quod
moribundus vel ante destitutionem nove-
rit suae damnationis periculum, vel post
destitutionem ad illud advertat in aliquo
lucido intervallo: in quo praesumitur ve11e
et petere absolutionem signis vere sensi-
bilibus, nempe per suspiria, motus corpo-
ris, saltem per anxìam respirationem;
quamvis tunc ista signa confessarius non
percipiat. Sufficiunt enim tali a signa in Sed absol-
vendus sub
tanta necessitate, saltem ex prudenti duo condttioue.
bio praesumpta, ad dandam absolutionem
sub conditione. (Quidquid dicat Genettus
dandam esse absolute; cum enim nu11um
signum certum adsit, bene advertunt Pe-
trocorensis et Salmant., Sporer, Holz-
mann, Croix, Elbel, Viva, etc., absolutio-
nem omnino praestandam esse sub con-
ditione, quae sacramenti injuriam reparat,
si forte desit materia sacramenti). - Haec Sententia
satis proba-
sententia est satis probabilis, non solum biIis etiam
in trì nsece.
extrinsece ex auctoritate tot gravìum
auctorum, sed etiam intrinsece, saltern ob
rationem quia in casu extremae vel ur-
gentis necessitatis licitum est uti materia
dubia, ex principio maxime apud theolo-
gos probato, ut ait Juenin 4. Hoc casu
enim possumus uti opinione adhuc tenuis
probabilitatis; ut recte ajunt Sanchez 5,
Viva 6; et Croix 7 cum Gobat; et fuse
probat Cardenas 8 cum Na varro e)} Soto e)
et Filguera. Ratio, quia necessitas efficit
ut licite possit ministrari sacramentum
sub conditione in quocumque dubio; per
conditionem enim satis reparatur injuria
sacramenti, et eodem tempore satis con-
sulitur saluti proximi.
Et maxime hie advertendum quod
sacerdos, quando potest, tenetur sub gravi
absolvere infirmum; ut dieunt Mazzotta 9;

l Loc. cit., cap. 28, n. 35,; ap. Migne, loe. cit., col. 470. et 157.- Sporer, part.3, cap. 5, n. 640 et 641. - Holam.,
- Genett.) de Sacro Poenit., cap. 12, qu.5, v. Et ratio est. de Poenit., Dum. 594. - Croix,tl t 6, part.2, n. 1162. -
i} Angelus, Silvester et S. Antoninus a punct. 9, n.17; et in Diss. de Confesso epistol.} - Jtf,en.) Instit., de Poenit., cap. 5, art. 6, qu. 1, v. Pro- E/bel, de Poenit., n. 208. - 17iva, loe. cito - " Instit., de
Suarez allegantur pro illa tantum parte qua cap. lO. - Salmeron autem his verbis citatur ferunt terUo. - Ju,en.~ loe. cit., v. Proferunt quarto,. et Poenit., qu. 6, cap. 5, art. 6, qu. 1, v. Proferunt quarto.
Commento de Sacr., diss. 6, qu. 7, eap. 4, art. 4, § 3, v. f. - li De Matr., lib. 2, disp. 36, num. 8; et Decal., tib. ],
docetur absolvi posse. a Molfesio, Sum., parto 1, tr. 7} cap. 5, n. 48, -

Tn:dent.;, sesso 14, de Poenit., cap. 2. - 2: Append. ad cap. 9, n. 25. - & Loc. cit.,. § Il, v. Ratio. - or Loc. cit.,
482 - a} Multi ex auctoribus hic citatis, a quo allegatio desumpta videtur: «Et ha~c propos. damnat., § 11, v. Dicendum quinto. - S Tr. 6, num. 1162. - Gobat, id est Rassler, Vindiciae Gobat.,
tam pro prima quam pro secunda sententia, opinionem, ut mihi retulit noster D. Gabnel cap. 8, n. 154 et 155. - Aversa, qu. lO, seet. 18, v. At iII parto 2, propos. 1, num. 27. - s eris., parto 4, diss. 4,
non loquuntur de testis carentia, sed abso- Lottherius, vir magnae eruditionis, Romae casu. . Molfes., parto l, tI'. 7, cap. 5, num. 49 et 50•• n. 48. - Filguera, Lucerna de,rotai., in p,·op. a Innoc. XI,
Iute quaerunt de eo qui nulla signa dedit poe- secuti fuerunt ipse, ac Franciscus Suarez et Genet., loc. cit., cap. 12, qu. 6. - Petrocor., de Poenit., v. Nec coincidit. - • Traet. 6, disp. l, qu. 4, cap. 7, § 2,
nitentiae. Pater Salmeronus Societatis Jesu, et Pater cap. i, qu. lO, i. f. - Sa/mant., loe. cit., nUD]o 154, 155 v. Dico tamen.
b} Conditionem istam non requirunt Mer- Lupus Capucinus.. .
besius, Morinus, Holzmann, Elbel, Cardenas, d) Textus iste hic desumitur ex Lugo; m
Pontius. Sacerdotali vero Romano, dePoenit.}cap. 26,
c} Raynaudus, quidquid dicat Concina, te· et apud S. Antoninum fere concordat,et paulo e) Navarrus, z'n cap. Iuter verba, coroll.53, membro 3, qu. 2, c·((nel. 3} hoc asserunt in
net oppositum in Heteroclit.spirz·tual.,sect.l} dumtaxat diversus legitur. n. 599 (al., num. 135); et Sotus, de Secreto, materia de judiciis.
 500 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE. CAP. J. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. III. - ART. II. 501
et Suarez, Vasquez, Coninck, Silvius, Caje- qul vzvenHum conjugzis copula# retinent tionem quae adducta est in praecedenti c stitutus, videatur ante moriturus quam
tanus f) cum communi, apud Viva l; utque adulterùza consortia..., si despera# et z·n· Dubio. - Si enim lieite absolvi potest et c poenitens absolvatur ».
colligitur ex can, Sz' presbyter, ubi dici- tra se poenitentes e) facuerint, nec pro se debet aegrotus sensibus destitutus qui 485. - «4°. Si tempore pestis pruden-
tur: Sl presbyter poenitentiam. morienti- respondere potuertnt, oapueandos puto... nullum dederit poenitentiae signum, si c tum judieio moraliter certum periculum
bus abnegaoerit, reus erù anùnarum. - Quzs enùn nouit, utrum fortassis adulte- christiane vixerit, eo quod de ipso pru- c sit ne confessarius inficiatur: qui si
Quoties
sit absol- Bene tamen advertit hic Roncaglia 2 non rinae carnis itteceora usque ad Bapti- denter praesumi potest quod in extremo c tamen totam audire velit, tenebitur ad
vendus de- esse saepius absolvendum moribundum smum statuerant detineri? .. Quae autem
stitutus vitae, si aliquod lucidum intervallum ha- « eam poenitens ".
sensibus. [sensibus] destitutum intra breve spatium Baptismatis, eadem reconciliazionis est bet, velit absolutionem sacramentalem Similiter docet Concìna 2, Wigandt 3,
temporis sine novo signo certo, nisi bis causa} SZ· forte poenitentem finzendae vi- reeipere; sie etiam potest et debet ab- Abelly 4; Bonacina 5 cum Vasquez, Co-
vel ter, servata proportionata distantia; tae perù:ulum praeoccupaoerit . solvi (intellige semper sub conditione) ninck, etc., quod, quando infirmus la-
quia revera tunc cessat necessitas quae Objieit Petrocorensis S. Doctorem 10- Dillicultati homo catholicus, etiamsi in actuali pec- borat morbo contagioso, et confessarius
saeisfìt.
aclfuit in antecedentibus absolutionibus qui hic de eo tantum qui signum dederit cato sensi bus destituatur: pro hoc enim nequit absque periculo, etiam a longe,
praestitis. Secus vero dicendum, si desti- poenitentiae: quod infert ex illis verbis: si etiam merito praesumi potest quod ipse, ipsum audire diutius ìmmorando; tunc
tutio perseverat per longum tempus g). intra se poenitentes jacuerint; unde (dicit) in proximo periculo suae damnationis confessarius, audito aliquo peccato, potest
483. - Dubitatur So. An possù absolvl supponitur quod tales poenitentes jam ali- constìtutus, cupiat omni modo suae aeter- eum statim absolvere. - Sic etiam pro-
quz'fuerz't sensibus dest#utus z'n actu pec- quod suae poenitentiae signum dederint, nae saluti consulere. babiliter excusat Roncaglia 6 a confessione
cati} puta adulterz'z: duelli? alias quomodo possent nosci intra se poe- Secus, pro Dìxi: homo cathoticus, nam secus di-
haeretico. materialiter integra, si haec sit valde pro-
Qui sensi-
bus desti·
Negant Genettus a)} Habert 3, Juenin 4 nitentes? - Recte respondet Merbesius cendum de haeretico, ut recte advertit lixa cum gravi nota poenitentis, dum ur-
tuitur in et Coneina 5. quod illud intra se poenitentes non debet Holzmann l. Haeretiei enim, etiamsi in geat necessitas communieandi vel cele-
actu pec-
cati: Sed affirmant Ho1zmann 6, auctor de intelligi absolute, sed dubitanter, nempe eo casu dent signa poenìtentiae, non de- brandi, et non suppetat tempus, - Cae-
Ojfidis Confessoris 7 (apud Croix); et pro- si forte poenitentes jacuerint: et hoc fit bent absolvi, nisi expresse absolutionem terum, minime quidem est excusandus is
babilem putat Elbel " cum Pontio b)} Car- manifestum ex verbis sequentibus S. Do- petant ; quia tales nunquam prudenter de quo ob prolixitatem confessionis facile
Juxta alios,
a bs o lv e n- denas, Gormaz et Stoz. - Hi dicunt ta- ctoris: QUtS enim nov# utrum fortassis praesumi valent ea signa praebere in or- alli suspiearentur ipsum multis esse cul-
dus snbcen- lem ìnfìrmum etiam absolvendum esse adultert'nae carnis t"llecebra usque ad Ba- dine ad confessionem, a qua summopere
ditione, mo- pis gravatum.
docatholi·
eus.
sub conditione: modo constet fuisse catho- ptzsmum statuerant deHnerz'? Cum ergo abhorrent. 486. - c 5°. Si immineat conflictus, vel
tìcum v, Hacque opinione dieunt Merbe- D. Augustinus dixerit: Quzs enim nouù, Imminente
periculo vi- 484. - «SECUNDA. Quando' vel poeni- c sit multitudo moribundorum (v. gr. in
sius d) et Dupasquier 9, quemlibet sacer- supponit hujusmodi peccatores nullum tae, sufficit
integritas
« tenti, vel confessario imminet periculum c naufragio), nec possìnt omnes audiri. In
dotem posse uti, saltem apposita condi- conversionis signum praebuisse; alias jam formalis. « vitae, quod nec illum integre confiteri, equo casu possent etiam omnes sìmul,
tione; probatque Merbesius auctoritate notum esset ipsos statuisse adulterina con- « nec hunc audire patiatur, suffieit inte- c dieto uno peccato quod minus infamat
D. Augustini l0, qui dieit: Ego non solum sortia non detinere. - Et haec sententia Opinio sa~ c gritas formalis. Ratio, quia tunc mate- c (vel etiam secundum quosdam, si aliter
tis probabi-
altos catechumenos, verum eHam zpsos satis probabilis mihi est ob eamdem ra- liso « rialìs non est possibilis moraliter. - « fieri non possit, dieendo in genere se
« Quod valet sequentibus casi bus : «esse peccatores) absolvi, dicendo; Ego
Suar.~ de Poenit., disp.23, sect, 1, nume 15, v. Quod , Sect. l, qu, 34, v. Ex dict's cottige. - 8 Confero 8, c l°. Si poenitens, v. gr. infirmus, uno « vos aosohso, etc. Vide Sà 7 et Conìnck 8 ••
aufltm. - Vasq., de Poenit., qu. 91, art. 2, .dub. l, n. 38. - de Integrit. Confesso in moribund., num. 211. - Carden.,
Coninck, disp. 7, n. 106.. Silvius, Suppl., qu. 9, art. 2, disp. 43, num. 6S et seqq. - Gorm., tr•. de Poenitentia, e: alterove peccato dicto, deficiat, vel sit - (Non erit autem impotentìa sufficiens,
qu, 4 (edit. Antverp. 1622)•• 1 Append. ad propos. damn., parto 2, num. 266.. Stos, Iib, 2, num. 97. - • De Poe- « grave perieulum ne deficiat. si multus fuerit ad eumdem confessarium
§ 11, V. Dicendum ultimo. - Can. Sì presbytel' 12, causo 26, nitentia, diap_ 4, qu, 9, quaeres 2. - lO De Conjugiis
qu. 6. - • Qu. S, cap. S, reg. in praxi, num, 5. - • De adulter., Iìb, l, cap. 28, num.35; ap. Migne, Patrol. lat.,
«2°. Si infirmus volens confiteri, dum concursus; ut volebat propositio 59, inter
Poenit., cap. 11, § S, qu. 4. - • Instit., de Poenit., qu, 6, tomo 40, col. 470. - Petrocor., de Poenitentia, cap. 7, « ei fertur viatieum deprehendatur mul- damnatas ab Innocentio XI).
cap. 5, art. 6. conci. 2. - • De Poenit., Iib, l, diss. 4, qu, lO, v. Praeterea. - Merbesius, de Poenit., qu, 85, e tas confessiones fecisse invalidas, et gra-
cap. lO, num.16 et 17. - • De Poenlt., num. 594, v. f,- concI. 2, V. Primo 'Vult.
487. - c TERTIA. Quando ex confessio- In timore
« vitas morbi non patiatur dilationem ab- « ne certi peccati vel eircumstantiae time- gravisdam'
ni,
« solutionis. Granado a), Zambranus, Dia- e tur merito grave damnum proprium vel
« na b)., [Vide dieta n. 260]. c alienum, sive confessariisive alterius,
f) Cajetanus non citatur hic a Viva. nit ex Holzmann, ut inferius patebit ex ipso c SO Si ipse sacerdos in periculo con- « corporale vel spirituale, potest id reti-
g) Scilicet posse absolutionem repeti, v. g. textu S. Doctoris.
ter aut quater in die, stante actuali mortis d) Merbesius, de Poenit., qu. 85, conci. 2}
1 De Poenit., nume 594,.i. f. - Zambran" Deciso caso • Qu. 5, sect.2, punct. 2, § 4, n. 13. - Vasq., qu.91, art. 2,
periculo, ut dicit S. Doctor in Istruz. e Pra, v. Summa} id dicit de christianis < non ad- tempore mortis, cap. 4, de Poenit., dub. 6, n. 6. - • De dub. 2, num. 2. - Con'nck, disp. 7, num. 75, V. Quinto. -
h"ca} cap. 16} n.37. Cfr. Hom. apost.} tr. 16} modum bonis, id est devinctis vel uno lethali Poenit., lib. l, disse 4, cap. 9, nume 2. - 8 Tr. 13, num. 102, • Tr. 19, qu. S, cap. S, qu.l, resp. 2, v. Ptura aJfenmt.-
n.37. flagitio, vel pluribus, nondum tamen in pro- v. Resp. 3, sub n. 6. - • De Poenit., sect. 15, num. S. - , V. Absolutfo, n. 9 (at. n. lO). - • Disp. 7, dub. 9, n. 74.
483. - a) Genettus a fortiori hoc negare patulo positis•. Ceterum conel. 6} in nostro
debet, cum cap. 12} qu. 5 et 6, neget posse praesenti casu negato possedari absolutionem.
dari absolutionem moribundo sensibus desti- e) De his verbis, quae in editione Mau-
tuta, qui luxuriose nimiaque licentia semper rina operum S. Augustini df;siderantur, edi- 484. - a) ]acobus de Granado, in 3 P.} dum est aliquod saltem mortale, quia est ma-
merito tores scripserunt: < Hic..., post tamen si de- controv. 7, de Poenit.} tr. 9, disp.5} n. 20.- teria necessaria confessionis; sed non est obli-
b) ]oannes Pontius, Curs. theol.} disp. 46} sperati in iis [editis] legebatur et intra se «In articulo mortis, inquit, si prudenter ti- gatio declarandi culpas graviores •.
1t. 95} loquitur de eo «qui ante scelerate vi- poenitentes,o quae verba veterum librorum meatur defuturum tempus ad omnia peccata b) Diana, parto 5, tr. 3, resol. 75, aliorum
veret.} de quo eodemloro traetat Elbel. auctoritate expunximus•. Vide Migne,Patrol. confitenda, satis esse dicere aliqua, ut statim opinionem solum recitando exponit; nec vero
c) Hanc conditionem S. Alphonsus appo- lat.} tomo 40} col. 470. poenitens absolvatur; tunc autem declaran- eam amplectitur.
 502 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENlTENTIAE. CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - DUB. III. - ART. II. 503
« ceri. Ratio, quia praeceptum divinum « quo infra, et Laymann 5 », - [Sed circa e lentia, Praepositus l, Gamaz d), etc. Ra- « men est commodum directionis cum ìn-
«de integritate non obligat cum tanto hoc, vide n. 265, v. Qu. 2J. « tic est, quia quando duo praecepta di- « farnia.
e incommodo : quod tantum esse posset, «2°. Scrupulosum qui perpetuo angi- « vina concurrunt, naturale et positivum, « Ratìo supradictorum omnium, quia
« ut peccares confitendo, v. gr. - l°. Si e tur de oblitis a, - [Ita etiam Holzmarin 6 « quae simul servari non possunt, praefe- « in his casibus moraliter non potest fieri
e: sacerdos certum peccatum sit revela- cum communi, et Elbel ? cum Laymann, « rendum est naturale; quia strictius obli- « confessio materialiter integra. Lay-
« turus (intellige cum Coninck, card. de lllsung et Stoz]. o: gato Etsi probabilius contrarium doceant e: mann 3, Fagundez e). - Vide Diana 4,
« Lugo \ quod poenitens ipse non tenea- «3°. Quemsacerdos absolvit antefinem, « Filliuccìus, Suarez, Vasquez, Lessius, e Lessium 5, Tamburinium 6: ubi docet
« tur revelare). - 2°. Si sciat v. gr. mu- « nolens omnia audire; ut habet Bonacina 8. « card. de Lugo 2, Hurtadus, Coninck et «probabile esse quod talis poenitens,
« lier, ex certo peccato sibi vel confessa- « 4°. Quem falIit memoria, ita ut dicat e alii communiter. - Unde talis saltem « propter solam consolationem quam seno
e rio fore periculum ruinae. - 3°. Si poe- «se scire in genere quod peccaverit moro e non tenebitur tacere id peccatum, ne « tit ab amico vel docto confessario, pos-
« nitenti inde immineat grave damnum «taliter, non occurrere autem speciem « complicem infamet, nisi commode pos- e sit ei confiteri, etsi alium haberi possit ".
« vel periculum vitae vel famae. « peccati: etsi tunc veniale aliquod addere « sit (quod card. de Lugo extendit etiam 489. - An sz't obHgatùJ confitendz' pec-
«In his tamen casibus videtur requiri « sit consultum. - Ita Coninck 9 et Lay- e ad non complicem, sine cujus manifesta- catum mortale quod non possù explicarz'
« necessitas confitendi, v. gr. ob commu- « mann 10, contra Sotum a) et Medina a). «tione peccatum explicari non potest). sine manifestatz'one cornplicis?
« nionem annuam, vel si longo tempore « 5°. Eum qui extreme rudis vel sim- e Ideoque confessario curandum ne nomi- Prima sententia negato Et hanc (prae- Alii ne-
«alioqui esset differenda », [Dicunt Lu- « plex dicit se dolere de peccatis, nullum gant confi-
« nentur personae, nisi ad poenitentis di- ter Navarrum et alios, apud Busenbaum, tendumpec-
go a), Herincx a), etc., apud Salmant. 2, « tamen in specie, ne veniale quidem, sciat e rectionem opus esset; tunc enim infamia ut supra n. 488 ad .6) tenent Hostiensis ca t u m , si
infametur
sufficientem etiam habere necessitatem e: dicere: qui, etsi speculative loquendo « ista non tanti aestimatur, eamque sibi et Innocentius a),' ac Diana 7 cum Soto b) complex.
dimidiandi confessionem qui esset in pec- « posset absolvi, practice tamen non expe- e imputet qui peccavit. Conferendum ta- et Pitigiano. - Ratio, quia (ut dicunt)
cato mortali et deberet per duo vel tres « dit b),' sed data benedictione permittatur
dies alium confessarium exspectare]. - Valent..1 in 311m Part., disp, 7, qu. 11, punct. l, asserto 6, n. 420 et seqq. - a Lib, 5, tr, 6, cap. 8, n. 2. - 'Part. l, tr.7,
« communicare. - Ita Laymann li. v. Quartus casus, - 1 Qu. 5; dub, 6, n. ISO et lal. - Fili., resol, 49; parto 3, tr, 4, resol. 64 et la1. - • Loc. cito -
« Vide Filliuccium 3, card. de Lugo 4: ubi e 6°. Qui aliquod peccatum non potest Quid si tr, 7, n. 343. - Suar, disp." 34, sect, 2, num. a. - Vasq., • Method. Confess., lib.2, cap. 9, n. 8, 12 et la. - Hostion.,
infametur
« monet talia damna aut pericula non fa- «confiteri sine complicis infamatione, v. complex. qu. 91, art. 2, dub, a, n.la. - Less., lib. 2, cap. Il, dub, 11. in cap. Omnis 12 J n. 5, de poenit. et remiss. - 'l' Part.1,
- , Disp, 16, num. a94 et a95. - Gasp. Hurtad., disp. 9, tr.7, reool.49; et parto a, tr.4, resol, 64. - Pitigian., in 4,
e cile fingenda esse; et quidem in reli- « gr. si peccasses cum matre vel sorore, diff. Il. - Coninck, disp, 7, num. 89. - Lugo, 1oc. cit., disto 21, qu, 2, art. 8, conci. l, v. Ex hac conct, seguitur.
- gtoso vix posse locum habere b). « quam confessarius nosset: tunc enim,
Si ex con- « QUARTA. Si quis aliquod peccatum « si alium confessarium non potes habere
fessione
v ioletur si- « vel circumstantiam non possit confìterì e (quem alias adire tenereris), sufficeret, d) Quisnam sit ille Gamaz quem allegat ubi loquitur de damno gravi quod poenitens
gillum.
« sine violatione sigilli; v. gr. si invalide « ìmmo deberet dici quod animo cum ea, Busenbaum plane nescio. - Quodsi vero loco sibi vel alii timet; minime tamen admittit
« absolvisses simoniacum, nec posses con- « vel in genere cum aliqua fornicationem Gamaz legendum sit Gormaz, citatio falsa omnes casus hic a Busenbaum relatos; et si-
erit. Gormaz enìm, de Poenit.ipart. 2, disp, 2, gnanter, lib. 5, cap. 1, n. 8, ut probabilius
« fiteri nisi illi qui facile inde posset con- « vel incestum commisisses, reticendo gra- n. 124, diserte contrarium docet, scribens: tenet adesse obligationem fatendi circumstan-
« jicere quisnam ille esse t », « dum primum vel secundum, quoad lice- - Lìcet, quando quis facile potest adire con- tiam complicis, quamvis confessarius compli-
sus :i:~i~~:" 488. - «Ex omnibus supra dictis se- « bit sine manifestatione complicis, cum fessarium non cognoscentem personam com- cem cognoscat,
Iares, o: quitur excusari etiam sequentes ab inte- e proposito confitendi integre sacerdoti pIicis, teneatur id facere, si aliquae causae 489. - a) Innocentius, in cap. Omnis 12,
« gritate materiali: non excusent, de quibus statim dicemus; at- n. 5, de poenit. et remiss., ait confitendum
« alteri proxima occasione. Ita probabili-
tamen si non adsit confessarius cui manìfe- esse generaIiter crimen, sed non circumstan-
e l°. Qui habent casum reservatum: de «ter Navarrus 12, Baìiez C), Canus C), Va- stari possit peccatum nisi revelato complice, tiam ex qua aIiquodmalum provenire potest,
teneris, non obstante illo detrimento complì- et addit: e Propter solam autem indiscretio-
Coninck, dìsp, 7, n. 75; et disp. 9, dub, 2, n. 33, i. f.- n. 150,i. f.. Laym., lib. l, tr. l, cap. 6, n. 2, VI •• Ills., tr. 6, cis, confìteri peccatum, nec potes confessio- nem sacerdotis, non dimittet quin sibi confì-
Disp. 16, n. 526. - • Tr. 6, cap. 8, num. 12a. - 3 Tr. 7, disp. 6, n. 12a. - Stoe, Iib, l, parto 1, n. 5 (qui tamen ab Elbel teatur •.
1
cap. 5, n. 124. - , Disp. 16, n. 528. - , Lib.5, tr"6, cap. 8,
nem facere dimidiatam...Ratio est, quia prae-
non citantur pro hoc asserto). - 8 Qu. 5, sect. 2, punct, 2,
n. lO, v. Quartus casus; et cap. 12, num. 8 et lO. - • De
Poenit., n. 550, ad 9. - , Confero 6, de Integrit. confess.,
§ 4, n. 4. _. Disp. 7, n. 97; cfr. n.e, _1. Lib. 5, tr. 6, cap. 8.
n.7. - 11 Lib.5, tr. 6, cap. 8, n. S. - 12 Man., cap. 7, n. a.
ceptum caritatis et jus naturale compIicisad
suam famam solum se extendit ad casum in
b) Sotus et Bonacina, quidquid dicant
Diana et Mazzotta, potius adhaerent secun-
quobonummanifestationis non praevalet bono dae sententiae, quae S. Alphonso probatur. -
suae famae; secus autem, ad casum in quo Sotus enim, in 4, disto 18, qu. 2, art. 5, ad
praevaleat bonum manifestationis in quo poe- 4 argum., negando posse talem circumstan-
487. - a) Lugo, disp.16, num. 416, grave neralem, nullo peccato in specie dec1arato, nitens habet jus a , Et causas recenset n.126: tiam revelari, id negat pro eo tantum casu
utique ait esse «per triduum esse in statu negant esse sacramentaIem confessionem. «Si utilius sit poenitenti confessario notocom- quo timetur periculum - mortìs vel notabilis
peccati .; minime tamen dicit satis id esse b) Laymann scribit: «Extra mortis peri- pIicis personam declarare ob consolationem infamiae ». Si vero nullum hujusmodi peri-
ad dimidiandam confessionem, quidquid hic--culum absolvere eum non debet •. quam sentit aut expectat a confessario pio, culum timeatur, «sed hoc tantum quod con-
asserant Salmant. - Herincx autem, disp. 3, C) Bafiez, in 2 a m 2 ae , qu. 33, art. 8, dub. 8, amico et docto,vel si dubitans de sua contri· fessarius sciet personam, quam novit, deli-
n. 54, affert opinionem negantem bidui dila- parto 1 et 3, ita sane docet; sed limitat nisi tione, veIit se cum Deo reconciliare et aIium quisse,servabit tamen secretum, tametsÌ dein·
tionem esse causaIIl sufficientem dimidiandi famae jactura minima esset secundum per- confessarium non habeat, nisi cui persona ceps non tanti aestimabit personam iIIam;
confessionem; sed dicentem nimiam esse si sonae qualitatem. - Et idipsum tenet Canus, complicis nota est •. Et n. 127, addit: «Si tunc hoc non obstante, explicanda est circum-
ultra biduum differatur. de Poenit., parto 6, v. Sed enim et seqq., qui tunc poenitens non faceret confessioneminte· stantia.. - Bonacina pariter, de Restit.,
b) De religioso hic non loquitur Lugo. et aliam limitationem affert, scilicet: in arti- gram, peccaret mortaIiter; quia dum poeni· dz'sp. 2, qu. 4, punct. 4, num. 2, dicit per se
488. - a) Sotus, dz·st. 18, qu. 2, art. 5, culo mortis, nonobstante famae jactura, nisi tens confìtetur, tenetur facere èonfessionem loquendo et regulariter explicandam esse
v. In aliud extremum; Joan. Medina, tr. 2, foret gravis et magna, ut mors vel infamia integram, si Iicite potest». ejusmodi circumstantiam; per accidens vero
de Confessione, qu. 39, eo sensu doctrinae pubIica, expIicandam esse compIicis circum· e) Fagundez utique rationem hanc insi- poenitentem excusari, quando ex manifesta-
expositae contradicunt, quod confessionemgeo stantiam. nuat, de 20 praec. Eccl., lib. 3, cap. 3, n. 5, tione probabiliter timet sibi, vel complici, vel
 504 LIB. VI. - TRACT. IV. DE SACRAMENTO POENITENTIAE.
praeceptum naturale servandi famam pro-
xìmi praeferendum est positivo servandi
integritatem confessìonìs, Et hanc proba-
bilemputat Busenbaum; et Mazzotta ' cum
Bonacina b), Medina, etc.
S. Doctor
affirmat Secunda vero sententia communis,
eonfiten ...
dum, etsi
quam sequimur, affirmat. Et hanc tenent
complex ìn- Gonet 2, Palaus a, Concina 4, Juenin 5; et
fametur.
Salmant." cum S. Bonaventura, S. Anto-
nino, Cajetano, Suarez, Lugo, Laymann,
Silvestro, Toleto, Vasquez, Angelo, Co-
ninck, Pontio c) et aliis plurimis: ex D. Tho-
ma 7, qui sie ait: Sz:.. speciem peccati (poe-
nitens) exprimere non possa, nz'sz' expri-
mendo personam cum qua peccaoit, puta
sz' cum sorore concubuit : necesse est ut,
exprimendo peccati speciem, exprimat
personam. Sed si fieri potest, debet quae-
rere talem confessorem quz'personam so-
roris.: non cognoscat. Et idem docet
S. Bernardus 8, dieens: De nullo sinistre
loquaris..., nz'sz' z'n confessione..., ubz' non
potes. aiùer manifestare peccatum tuum.
- Ratio est, quia praeceptum integre
confitendi servari debet semper ac licite
servari potest; satis autem licite in casu
nostro servari potest, cum manifestatio
l Tr.6, disp. 1, qu, 4, cap. 7, § 1, n. 1•. BaÌ'tlwl. Me.
dina, Sum., Iib, 2, cap. 4, § 1. - • Clyp., tr. 5, disp, lO,
.n, 70 et seqq, - 3 Tr. 23, punct. 11, n. 7. - • De Poenit.,
lib.l, diss.4, cap. 9, num. 6. - 6 Inst., de Poenit., qu, 4,
cap. 4, art. 2, § 3. - • Tr. 6, cap. 8, n. 128. - S. Bonau.,
in 4, disto 21, parto 2, art. 1, qu, 3. - S. Anton., parto 3,
tit. 14, cap. 19, § 11. - Cajetan., Sum., v. Confessio,
condito 3j Opusc. tomo 1, tr. 31, resp, 5, ad 1. - Sua,..,
disp. 34, sect, 2, assere, 2.• Lugo} disp. 16, sect, 7, a
num. 394. - Laym., lib. 5. tr, 6, cap. 8, n. 12•. Silvest.,
v. Confessio l, qu. 24.. Tolet.; lib. 3, cap. 8, num. 4••
Vasq., qu. 91, art. 2, dub. 3, num. 13 et seqq. - Angel.,
v. Conf.ssio l, num. 3•• Coninck, disp. 7, dub. 9, n. 89.
- 'Opusc. 12, qu.6, v. f. - S Varia et brevia docum.
tertiae personae «grave damnum in vita vel
fama extra confessionem '. Et ita revera ple-
rique auctores pro secunda sententia allegati,
eamdem intelligunt.
cFPontius, quem Salmant. ex Dicastillo
citant, haec habet, de Matr., lib. 5, cap. 18,
n. 9, posito scilicet in alia materia quodam
principio quod admittit ipse, addit: «Hacra-
tione .putant nonnulli licitum esse in confes-
sione explicare complicem quando aliter fieri
non potest integre confessio, non obstante in-
famia complicisapud confessarium: quia infa-
mare proximum absolute sumptum non est
contra jus naturale, sed infamare absque ra-
tionabili causa: videtur autem rationabilis
causa infamandi complicem apud unum con-
alieni criminis non sit illicita quando fit
ex rationabili causa, (ut docet idem D.Tho-
mas 9): ergo servari debet. Et sic respon-
detur rationi oppositae primae sententiae.
- Ultraquam quod complex, consentiendo
in peccato, jam amisit jus ad suam famam
in ordine ad confessionem illius peccati.
Diximus: peccatum mortale. - Narn,
ob peccatum veniale explicandum, aut
mortale alias confessum, non licet grave
crimen a1terius manifestare d) " ut recte di-
cunt Lugo lO, Viva 11, Tamburinius 19; et
Roncaglia 18, contra Renzi et Verrieelli.
Tenetur vero poenitens, quando com-
mode potest, alium petere confessarium,
cui incognita sit persona complicis, ut
ejus fama servetur. - Nec satis proba-
bilis videtur opinio, quam tenent Tour-
nely 14; Renzì P cum Fagundez (qui citat
Suarez, sed non bene, ut mox videbimus);
item Medina e), et Gersonius, apud Lugo 16,
nempe quod hoc sit tantum de consilio.
Nam communiter hoc esse de praecepto
dieunt Suarez 17, ubi: Sipoenitens possit...
ez' confiteri quz' non cognoscat personam
complz'cz's...} tenetur ùi facere: et z'n hoc
omnes conoeniunt ; Laymann 18 cum com-
pie seu religiose vivendi, nume 1 (inter opera supposititia
S. Bernardi, ap. Migne, Patrol. ìat., tom. 184, col. 1173).-
9 2'" 24e , qu, 73, art. 2. - 10 Disp. 16, num, 411 et seqq, -
11 De Poenìt., qu. 5, art. 7, n. 5, v. St' tamen, - 19 Method.
Confess., lib.2, cap. 9, num. 15. - 18 Tr. 19, qu.3, cap. 3,
qu.B, resp, 1. - Renei, de Poenit., cap. 2, sect. 2, qu, 11. -
Verricel., Quaest, moro et legal., tr.B, qu.19. _14 Praelect,
de Poenìt., qu, 6, art. 4, qu. An necesse sit aperire in
confesso personam compt«, concI. 1, v. Dixi. - 1& Loc. cit.,
qu. lO. - Fagund., de 2' praec. EccI., lib. 5, cap. 1, n.B,
- Gerson., serro. de Poenit. in Coena Domini, cansid. 4,
v. Quaeritur d. circumstantia personae. . " Disp. 16,
num. 392. - " Disp. 34, sect.2, num.1. - 18 Lib.5, tr; 6,
cap. 8, n. 12.
fessarium observatio praecepti de integritate
confessionis, etiamsi praeceptum positivum
sito Sed de hoc late dixi in tractatu de Con·
fessione•.
d) Nisi tamen ex confessione talis peccati
aliud magnum bonum poenitenti obveniret,
vel ob petendum consilium aut quid simile, ut
notantauctores citati; vel etiam, ut ait Tambu-
rinius, si adsit ratio consolationis spiritualis.
.) Joan. Medina, tr. 2, de Confess., qu. 9,
dicit quidem «satius. esse alium confesso-
rem quaerere; sed quidquid dicat Lugo ex
Vasquez, hoc non de consilio, sed de prae-
cepto intelligendum est, cum addat: • Alioqui
confessio hujusmodi facta confessori tertiam
personam cognoscenti, culpabilis er#•.
CAP. I. - DE ESSENTIA HUJUS SACRAMENTI. - Dt7B. III; - ART; II. 505
muni, Antoine 1, Roncaglia 2, Viva 8 (qui sorore, quam scit sejungi non posse a co-
habet ut certum); ac Lugo 4 cum Va- mitatu matris ut alium adeat confessarìum.
squez et Coninck. _ Roncaglìa 14.
Causae ex.. 490. - Dixi: quando commode potest, - 5°. Sialicui solito quotidiecelebrare
cusantes a
quaerendo Nam, juxta plurimorum sententiam, excu- vel communicare, grave esset omittere ce,
alio confes..
sore. sant poenitentem ab exquirendo alium lebrationem vel communìonem, ~ Lugo Iii.
confessarium sequentes causae, nempe: 60 • Si quis difficulter alteri quam con-
l", Si urgeat periculum mortis aut sueto confessario consciéntìam aperiret.
praeceptum annualis confessionis vel com- _ Roncaglia 16.
munionis. - Ita Sporer 5 et Viva 6. 7°. Si alias privaretur jubilaei vel in-
ZOo Si poenitens, non celebrando vel dulgentiae beneficio. - Renzi 17 . cum Co-
communieando, incurreret infamiae no- tonio; et Fagundez apud Lugo 18•.
tam, - Ita Suarez a), Lugo 7, Roncaglia 8 So. Saepe excusantur matres et uxo-
Tenetur et Renzi a ) . l'es, manifestantes peccata filiorum et vi-
poenitens
petere a- 30 • Si quis exìsteret in peccato moro rorum confessario qui hos novit; id enim
lium confes-
sarium, si tali, et deberet expectare ultra biduum; communiter faciunt ad consilium peten-
commode
potest, ut Suarez 9, Viva lO; et Renzi 11 cum dum vel ad leniendum dolorem: alioquin
Fagundez. - Sed mihi videtur durum ipsis nimis dururn foret novos confessa-
esse ei qui est in mortali, manere sine rios adire. - Croix 19.
absolutione etiam per diem. Et huie non gO;Siquis,propter consolationem quam
videtur dissentire Antoine ò)} ubi dicit ab- sentit ab amieo vel docto confessario,
solute non teneri ad expectandum qui est nollet alium quaerere ;cum plures DD.,
in statu culpae mortalis. Et Lugo 12 putat ut Navarrus, Lessius d), Azor d), Cajeta-
talem minus obligari ad differendam con- nus et Tanner e) (vide dieta Lib. III,
fessionem; licet postea sie subdat: Non n. 973, v. Sed.) dicant non esse plus quam
parum faciet, si.: per biduum dijferat veniale manifestare crimen proximi uni
confessionem. Et Herincx c) ac alii apud vel alteri viro probo. - Unde ait Tam-
Salmant.P, nimiam putant dilationem bi- burinius, satis excusari ab hujusmodi
dui vel tridui. culpa veniali, qui ob praefatam causam
40 • Si credatur complex cessisse juri crimen complicis cogniti confessario pru-
suae famae,puta, si frater peccavit cum denti patefaceret.
"l De Poenit., cap. 1, art. 2, qu, 6, in princ. - 2 Tr.19 J 18 Tr. 6, cap. 8, nume 123, i. f. - 14 Tr, 19, qu, 3, cap. 8,
qu.3, cap. 3, qu.3, resp, 2. - 8 De Poenìt., qu. 5, art. 7, qu. 3, resp. 2. - " Disp, 16, n. 416. - " Loc, cito - " De
n. 5. - , Disp. 16, n. 392. - Vasq.; qu, 91, art. 2, dub, 3, Poenit., cap. 2, sect. 2, qu, 10. - Coton., lib. 2, contrav.6,
n. 1. - Coninck, disp.7, n. 33. - • Parto 3, cap. 3, n. 472.- n. 33. - Fagund., de 2' praec, EccI., lib. 5, cap. l. n. 2. -
• Loc. cit., num. 5. - l Disp. 16, num. 416. - s Loc. cit., 18 Loc, cito - 19 Lib, 6, parto 2, n. 1145. - NavQ1"j Man.,
resp. 1. - S Disp. 34, sect. 2, n. 13. - l. Loc. cit., n. 5.- cap. 18, num. 33. - CajetaH. in 2a ll:l 2ae , qu. 78, art. 2,
j
·11 De Poenit., cap. 2, sect. 2, qu. lO.• Fagund., de 2' praec. post princ. • Tambur., Method. Confess., lib. 2, cap. 9,
Ecci., lib. 5, cap. 1, num. 8. - " Disp. 16, num. 416. -' num.13.
490. - a) Suarez, loc. Cz't., n. 13; Renzi, probabilem ait esse hanc sententiam, «mSl
loc. cit., qu. 10, non loquuntur de nota infa- quando contigerit duos vel unum, cui pecca-
miae, sed de praecepto communicandi vel de tum refertur esse viros graves,apud quos·
obligatione celebrandi. famam amittere esset grave damnum, et prae-
ò) Antoine, de Poenz't., cap. 1, art. 2, terquam in casu, quo is cujus peccatumdete-
qu. 6, in princ., ita scribit: • Non tamen te- gitur, magni aestimat, si ipsius fama apud
netur differre per longum tempus,praesertim ilioi; servetur illaesa •.
si sit in peccatomortali...; quae dilatio ex pru· e) Tanner, tomo 3} dù;p.4, qu.8, n.138,
denti judicio definienda est>. existimat haec • non omnino improbabili-
c) Herincx male citatur a Salmant.; nam ter. dici, licet ipse oppositum teneat, dicens:
dz'sp. 3, n. 54, adducit sententiam negantem «A mortali non excusatur nec l°, qui occul-
«dilationem per diem aut biduum... esse ni· tum et infame crimen personae notae, uni
miam. ; et postea sententiam, quae «censet vel duobus etiam fidissimis, qui nullo modo
dilationemultra biduumsaltem esse nimiam •. obfuturi putentur, etiam sub secreto temere
d) Lessius, lib. 2, cap. 11, duo. 11,n. 70, narrat; quia sijudicium temerarium unius de
negat videri id affirmandum universaliter. - altero graviter laedit existimationem, cur non
Azor paritèr, parto 3, Ub. 13, cap. 6, dttb.5,