T.

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

DİL VE TARİH – COĞRAFYA FAKÜLTESİ

ORTAÇAĞ TARİHİ ANABİLİM DALI

TEZLİ YÜKSEK LİSANS

TARİH BÖLÜMÜ

DERS: ORTAÇAĞ’DA BATI VE DOĞU AVRUPA TARİHİ (10-15. YY)

SUNUM KONUSU: II. LATERAN KONSİLİ (1139)

HALİL İBRAHİM ŞİMŞEK

(17911528)

DERS HOCASI: DOÇ.DR. HATİCE ORUÇ

 II. Lateran Konsili

Giriş
II Lateran Konsili 1130 yılında papa II honorius ölümü sonrası papa seçiminde
kardinallerin anlaşmazlığı sonucu ortaya çıkan anti papa II Anacletus sorunu nu nihayete
kavuşturma, kilisenin otoritesini sarsan reformcu din adamı Arnold Brescia yı bertaraf etme,
Katolik kilisesi içinde bölünmeye sebebiyet veren Petrobrusian ve Henrican dini hakerektlerini
bastırma hedefiyle nisan 1139 yılında Roma’daki Lateran sarayında Papa II. İnnocentusun
önderliğinde Avrupa kiliselerinden çok sayıda piskoposun katılımı ile gerçekleştirilen X.
Ekümenik Konsildir.

TARİHİ ARKA PLAN

Konsil Hristiyanlıkta inançla ilgili konuların görüşüldüğü, kilise içi kural ve

disiplinlerin belirlendiği ve ortaya çıkan olaylar, fikirler karşısında kilisenin dini ve kurumsal
konumunun ve tepkisinin belirlendiği piskoposlar toplantısınıdır. Latince de meclis adına gelen
concilium kelimesinden türetilmiştir.1 Konsil geleneği M.S. 50 yılında gayri Yahudi insanların
dine girerken uymaları gereken kuralları belirlemek üzere yapılan toplantı ile başlar. bu
gelenek daha sonra yunanca eğitimi almış roma vatandaşlığı olan Tarsuslu bir Yahudi olan
Pavlus2 tarafından, yaptığı seferler ve yazdığı mektuplar3 ile çerçevesi belirlenmiş teslis
inancını4 korumak için 325 yılındaki İznik konsili ile ekümenik5 hale getirilmiştir. Bugünün
büyük Hıristiyan cemaatleri olan Katolik ve Ortodokslar tarafından genel konsil o larak sayılan
ilk yedi konsil’de teslis inancı kilisenin temel inanç ve öğretisi haline getirilmiş ve kabul
edilmiştir.bununla beraber keyfiyetinin tanımı yapılmıştır.burada kısaca konsilleri ve alınan
kararları şöyle zikredebiliriz. 325 yılında İznik konsilinde baba (tanrı) oğul (tarihsel İsa)
varlıksal birliği kabul edilmiştir. 381 yılında I. İstanbul konsilinde kutsal ruh anlayışı kabul
edilmiştir. 431 Efes konsilinde baba oğul birlikteliği anlayışına Hz. Meryem in tanrı anası
olduğu inancına dahil edilmiştir. 541 Kadıköy Konsilinde baba ve oğul tabiatlarının birbirine

1
Ömer Faruk Harman, DİA, konsil, c.26, s.175-178
2
Şinasi Gündüz, Pavlus Hırsitiyanlığın Mimarı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2014; Fuat Aydın, Pavlus
Hırsitiyanlığına Giriş, Eski Yeni, Ankara, 2017, s.51 -116 ve 121 -131
3
Şinasi gündüz, Pavlus, s.31-74
4
Şinasi Gündüz,Pavlus, s.203-249; Salih Akdemir, Kitabı Mukaddes ve Kuranı Kerime Göre Hz. İsa, Kuramer
Yayınları, İstanbul, 2017, s.27-153,
5
Grekçe οἰκουμένη kelimesinden gelir, anlamı “yerleşik dünya”dır. Kasıt dönemin roma imparatorluğu ve o
dönemden başlamak üzere kiliseler ve piskoposlar meclislerdir.
karışmadan aynı tabiatta olduğu inancı öne çıkmıştır. 553 II. İstanbul konsilinde tarihsel İsanın
insan ve ilah yönleri vurgulanmıştır. 681 III. İstanbul konsilinde oğulda tek bir irade doktrini
kabul görmüştür. 787 II. İznik Konsilinde ikonolar meşru kabul edilmiştir. VIII. Konsil olan
869 tarihli IV İstanbul konsili ekümenik sayılmamıştır.6

ROMA KENTİ VE HRİSTİYANLAR

Roma imparatorluğunun Akdeniz’e hakim olması ile yarım ada ve Roma kentinin
Akdeniz dünyasının merkezi olma olgusu barbar istilaları ve kentin yağmalanmasına rağmen
önemini çok yitirmedi. Barbar istilalarından beri yarım ada ve roma kenti kuzeyden gelen
halkların için bir çekim merkezi mesabesindedir.7 Mevcudiyeti yok olan imparatorluğunun
siyasi varlığı ve tahakkümü idi.8 Bütün fiziki yapıların harabeleri .askeri savunma sistemi ve
buna bağlı küçük şehirler toprağın yeni sahibi barbar kavimler tarafından şehirleşme (ev kilise
şehir inşaatı)adına kullanıldığı gibi meşruiyetin kaynağı olarak Romanın resmi siyasi ve askeri
unvanları ve roma kenti oldu.9 Katolik inancına göre Hz. İsa kendinden sonra havari Petrus’u
halefi olarak bırakmış ve bu yetki papalara geçmiştir. Dolayısıyla roma piskoposları Petrus’un
halefi ve İsanın vekili olma hasebiyle diğer kiliselerden teolojik anlamda hep üstün olmuştur.10
Hristiyanlığı Gentil (Yahudi olmayan)uluslar arasında yayan ve imparator Nero zamanında
M.S. 67 yılında roma da katledilen Pavlusun mezarının bulunması 11 Roma ve Vatikan’ın diğer
kent ve kiliselere karşı üstünlüğünü artıran husustur.

Roma da Hristiyanların ortaya çıkışı M.S. 50 yılları civarıdır. Başlangıçta roma

tarafından herhangi bir Yahudi grubundan farklı görünmeyen 12
Hristiyanlar arasında bu yeni
dini doğrudan Hz. İsanın havarilerinden ya da Pavlus’tan öğrenme nedeniyle ciddi teolojik
farklılar bulunmaktadır .bu nedenle sık sık çıkardıkları taşkınlar nedeniyle roma yangını sonrası
imparator Nero (ms 54-68) tarafından ciddi bir kıyıma tabii tutulmuşlardır.13 Fakat Roma
kentinde Hristiyanlar M.S. 98 -138 yılları arasında Trajan ve Hadrian dönemlerinde fazla
baskı görmemişlerdir. İlk yüzyılda havarilerin ölmesi sonucu Hristiyanlar arasında görülen

6
Marc Madrigal, Anadolunun Ekümenik Konsilleri, İstanbul, Kutsal Kitap ve Arkeoloji, 2014, Francis Dvornik,
Konsiller Tarihi İznikten Vatikana, çev: Mehmet Aydın, Ankara ,Türk Tarihi Kurumu, 1990
7
Claduia Baldoli, İtalya Tarihi, çev: Eylem Çağdaş Babaoğlu, İstanbul, Feylesof, 2018, s.21
8
Perry Anderson, Antikiteden Feodalizme geçişler ,iletişim çev ,uygurkocabaşoğlu,İstanbul ,2017 ,s63
9
Bruce G. Trigger, Arkeolojik Düşünce Tarihi, çev: Fuat Aydın,Ankara, Eski Yeni Yaınları, 2014, s.47
10
Bekir Zakir Çoban, Geçmişten Günümüze Papalık, İnsan yayınları, İstanbul, 2014, s.15
11
Şinasi Gündüz, Pavlus, s.83-85
12
Şinasi Gündüz,s.74 -76, Bekir Zakir Çoban, Papalık, s.36.
organize olma durumu roma daki Hıristiyanlar arasında da görülmeye başlamıştır. Genel bir
hiyerarşiden ziyaden ibadetlere öncülük eden papa kimliği öndedir. bu şekilde Hıristiyanlar
Papa I.victora (189-198)kadar yaklaşık 10 kadar papa tarafından idare olunmuş ve baskılara
rağmen roma da varlıklarını devam ettirmişlerdir. Papa I. Victor doğu kiliseleri ile Mesih
doğum tarihi üzerine düştüğü anlaşmazlık sonuncunda hem Yahudi geleneğinden kurtulmak
için söz konusu bayramın tarihini değiştirdiği gibi kilisenin ibadet dilini Yunancadan Latinceye
döndürmüştür. Trajan ve Adrian dönemlerinden sonra tekrar Severus hanedanı (193-
235)sırasında tekrar imparatorluktan baskı görüp kovuşturmaya tabii tutulmuşlardır bu durum
kilisenin varlığını ve papalık makamını yok etmemiştir. Severus hanedanı sonrasında
sonrasında Papa Fabian ( 236 -250 ) kilisenin kurumsallaşması adına roma yılında yedi
bölgeye ayırıp her bölgeye sorumlu atamıştır. Ayrıca bu dönemde kilise içerisinde görev
dağılımı da yapılmıştır.14 Hıristiyanlığın Gnostik inançlar gibi kurtuluş vaad etmesi sonucunda
halk içerisinde olduğu gibi ordu da ve sarayda Hristiyanlar ortaya çıkmıştır. Hıristiyanlar
İmparator Diocletian döneminde tekrar baskı görmüşlerdir bu dönemde ayrıca roma kilisesi
afrika ve doğu kiliseleri ile teolojik tartışma içindedir.15

Katolik kilisesinin inancına göre İmparator Konstantin tarafından tarafından 313 yılında
Milan fermanı ile Hıristiyanlara serbestlik verilmiş ve imparatoriçe Fausta tarafından Nero
zamanında topraklarına el konulan Patricii Lateran ailesinin topraklarını kiliseye bağışlamıştır.
Böylece Roma’daki en eski kilisenin temelleri atılmıştır . 325 İznik konsili ile roma kilisesinin
üstünlüğü tanınmıştır böylece Roma kilisesinin varlığı ve tarihi de meşruiyet kazanmıştır,
Büyük Konstan’inin oğlu Konstantius’un pagan dinlerini bastırma çabası roma kilisesini batıda
daha da güçlendirmiştir. Arkasından I. Theodosius tarafından 380 yılında paganlığın
yasaklanıp Hıristiyanlığın İmpatatorluğun resmi dini ilan edilmesiyle roma kilisesi resmi bir
kimlik ve serbestiyet kazanmıştır.16 Germen istilaları ve başkaldırıları imparatorluğun batı
topraklarındaki siyasi hakimiyetini ve denetimini yitirmesini , 410 yılında Vizigot Kralı I.
Alaric önderliğinde roma yağmalanması ve zaptı izlemiştir.17 Germen kavimlerinin istilaların
sonucunda yarım ada ve Roma da gücü ve etkisi azalan imparatorluğun 18 yerini kilise almaya

14 Bekir Zakir Çoban, Papalık, s.38-40

15
https://www.catholicculture.org/,http://www.ewtn.com/library/christ/lateran.htm,
https://www.rome.info/basilicas/st-john-lateran/
16 Bekir Zakir Çoban, Papalık, s.51
17 Server Tanilli, Yüzyılların Gerçeği ve Mirası II. cilt Ortaçağ; Feodal Dünya, İş Bankası Yayınları, İstanbul,
2015, s.19; Norman dewis ,avrupatarhi,çev Mehmet ali kılıçbay,imge ,ankara,2011,s.24117 John rıch.genç antik
çağda kent,Homer kitabevi,İstanbul,1999,s.79
başlamıştır. Bu dönemde halen imparatorlar mevcut olmasına rağmen güçleri çok zayıftır
nitekim onlardan biri olan III. Yalentian döneminde papa olan I. Leo mevcut fırsatı
değerlendirerek imparatora Roma kilisesinin üstünlüğünü 445 yılında onaylatabilmiştir.
Böylece kilise 325 İznik konsili ile kabul ettirdiği teolojik üstünlüğünü batı kiliseleri karşısında
siyasi olarak sağlama almıştır. Kilisenin bu başarısı sadece Roma kentinde bulunmaktan değil
imparatorluğun istilalar sonucu içine düştüğü kıtlık, bunalım döneminde kentin yoksullarına bir
zamanlar imparator Augustusun yaptığı yardım etmesinden ileri gelir. Halk adına zor geçen bu
dönemde bir güven ortamı sağlamış ve İmaparator’luğun hamilik kavramını üstlenmiştir. Bir
zamanlar imparatorların bedava ekmek ve buğday hizmeti şimdi kentte Hıristiyan hizmetleri
olarak devam etmektedir. Bütün bu hizmetler halkın nazarında kilisenin itibarını artırırken
kilise ve kent ilişkisinin çerçevesini belirlemektedir. Bu iletişim tarzı Gallia da Frank çağında
da sürdürelecek hakların dine katılmaları gibi kentlerin doğasının Hıristiyanlaştırılmasına katkı
sağlayacaktır.19 I. Leo ölümünden sonra Papa Hilary olmuştur (461 468) arkasından papalık
makamında Simplicius geçmiştir. Bu dönemde 476 yılında Odokar tarafından Roma kentini ve
imparatorluğunu kuran liderlerin adını taşıyan son imparator Romulus Augustusun
indirilmesiyle imparatorluk batıda son bulmuştur.20 Fiili olarak Odokar liderliğinde Gotların
egemenliğine geçen yarım ada daha sonra Theodoric önderliğinde Ostrogotlara ev sahipliği
yapmıştır her iki dönemde de roma kenti ve kilisenin ilişkisi “roma papalarla baş başa
kalmıştır” şeklindedir.21

Papa Gelasius (492 -496) döneminde Doğu Roma imparatoru I. Anastasiusun papalığın
iş işlerine karışmasını kilise idaresinin dünyevi idareden üstün olduğu iddiasıyla reddetmiştir.
Bu dönemde frank kralı I. Clovis ile birlikte franklar Hıristiyan olmaya başlamıştır. Roma
kilisesi imparatorluktan uzak olmanın verdiği güvenle her zaman bağımsız davranmaya
başlamıştır. Aryusçu Lombarldarın 568 yılında kuzey ve merkez İtalyayı ele geçirmeleri ile
siyasi anlamda göreceli boyunduruk altına girse de roma kenti ve çevresinin hakimi konumuna
gelmiştir. Lombard istilası Bizansın siyasi tahakkümünden kurtulmasını sağlamıştır.22 Lombard
tehlikesine karşı yapılan işbirliği sonucu Frank kralı kısa Pepin kutsanır ve meşru imparator
olarak kilise tarafından tanınırken papalıkta orta İtalya bölgesini ele geçirmiştir. 800 yılında
Papa tarafından Şarlmanın lombard ve frankların kralı olarak taçlandırılması23 ile birlikte roma

19
John Rich, Geç Antikçağda Kent, çev suna ve Ertuğrul Güven, İstanbul, Homer,1999, s.88-91
20
Claudia Baldoli, İtalya Tarihi, Feylesof, çev,babaoğlu,İstanbul, 2018, s.21-22
21
Bekir Zakir Çoban, Papalık,s.60; Norman Dewis, s.269
22
Bekir Zakir Çoban, Papalık, s.60-64
kilise tekrar batıda siyasi meşruiyetin kaynağı ve dinin merciisi olduğunu göstermiştir. Papalık
topraklarını ve kendisini dış tehditlere ve roma zenginlerine frank krallara taç giydirerek
muhafaza yoluna giderek göstermiştir. Frankların zayıflaması sounucunda otoritesi ve sahip
olduğu servet Romalı asilzadelerin dikkatini çekmiştir aynı şekilde germen kökleri nedeniyle
dini bir otorite tarafından yönetilmeye alışkın olmayan Sakson İmpatorlar papalığı etkileri
altına almışlardır buna rağmen yapıla hamilik antlaşması gereği alman İmapatorlar kilisenin
topraklarını tanımışlar ve İmparatolrar da kilise tarafından taçlandırılmıştır. Bu süreç I.otto ile
başlamıştır I. Otto nun papa XII. John papalık makamından almasıyla başlayan süreç24 sonunda
papalık Romalı köklü Crescentiler ve Tusculani gibi ailelerinin eline geçer. Söz konusu Romalı
asilzadeler, Alman imparatorları ve Roma halkı arasında kalmış kilise de müdaheleler
neticesinde papalar sürekli değişmiştir. 955-1057 yılları arasında 12’si doğrudan İmpatorlar
tarafından diğerleri ise Romalı güç sahibi aileler tarafından olmak üzere 25 papa kilise de boy
göstermiştir.25 Bu dönemde 1054 de karşılıklı aforoz neticesinde tamamen imparatorluktan
kopan kilise yönünü batıya çevirip Constantine vakfı gibi bazı tarihsel iddialar ile krallıklardan
toprak ve vergi ödemeleri talep etmiştir. Kilise I. Otto döneminden itibaren etkisiz kalıp
yitirdiği saygınlığını kazanmaya çalışacaktır. Papalık şeçimine müdahele eden İngiltere kralı
III. Henry’nin 1056 ve alman imparatorlarının etkisiyle seçilen son germen papa II. Victor 1057
ölümünden sonra papalık seçimine ne İngiltere den ne de Almanya dan müdahale olmuştur.
Böyle bir ortamda din adamları ve Roma halkı neticesinde seçilen papaya Romalı Tusculani
ailesinin müdahalesi sonucunda kardinal Hildrebrand çabası sonucu kardinalller Floransa
piskoposu Gerardı 1058 II. Nicholas adıyla papa seçmişlerdir. 1059 da II. Nicholas, ilk olarak
Lateranda bir kurul toplayıp, papalık seçimlerinde imparatorların etkisini uzak tutacak bir
düzenlemeye gitmeye çalışmış bu arada da din makamlarının alınıp satılmasını ve din
adamlarının yasaklamıştır. Ayrıca papalık seçimine bir usul getirerek Roma kilisesi tekrar öne
çıkarılmıştır. Ardından papalık makamına gelen Hildebrand VII. Gregorydir. Papa Gregory
papalığın prestijini geri kazanmak. Din adamlarına çekidüzen vermek. İmparatorların Papa ve
piskopos seçimine müdahil olmalarını engelleyecek bir dizi girişimde bulunmuştur bu
bağlamda atama yetkisi (ınvestiture) karara bağlamak için ve kilisenin üstünlüğünü kabul
etmesi için III. Henry ültümatom gönderip söz konusu kararı kabule etmesini aksi takdirde
aforoz edileceğini bildirir. III. Henry Gregory restleşmesi Henrynin özür dilemesi ile
neticelenmiştir. Fakat birkaç yıl Gregory’nin ölümü üzerine III. Henry’nin seçtiği III. Clement
ile Gregory’nin destekçisi reformcu kardinaller tarafından seçilen II. Urban olduğu ikili papa

24
Jacques le Gof doğuşu,çev m.timuçin binder,litera,İstanbul ,2008,s.38,47
25
Bekir Zakir Çoban, Papalık,s.88
durumu ortaya çıkmış ve uzun süre bu şekilde devam etmiştir. Haçlı seferlerinin öncüsü olan
II. Urbandan(1088-99) sonra II paschal papa olmuştur .bu dönemde papalık henüz kendi
toprakları dışında batı piskoposluklarını belirleme hakkına sahip değildir fakat söz konusu
krallıklarla mücadeleye girmiştir. Özellikle kutsal Roma impaatorları ile girişilen mücadele
sonucunda imparator V. Henry tekrar papalık seçimine müdahale etmiştir ve II. Paschalın halefi
görevden alıp yerine VIII. Gregory (1118-1222) papa olarak atamıştır. Her iki taraf adına
istenilen sonuç çıkmayınca 1122 yılında worms konkordatosu papalığın isteği doğrultusunda
sonuçlanıp papa II calixtus ve alman imparatoru V. henry arasında imzalanmıştır. Antlaşmaya
göre atamalar yetkisi papaya devredilmiştir. Arkasından 1123 yılında batıdaki ilk büyük konsil
olan I. Lateran konsili II. Calixtus çağrısıyla yapılmıştır. Konsilin toplanma nedeni worm
konkordatasu antlaşmasını onaylamak ve duyurmaktır bununla birlikte kilise içi bir dizi
düzenlemeler yapılmış ve din adamlarına bazı yasaklar getirilmiştir.26

II .LATERAN KONSİLİ

II. Lateran Konsili 1130 yılında papa II honorius ölümü sonrası papa seçiminde
kardinallerin anlaşmazlığı sonucu ortaya çıkan anti papa II. Anacletus sorunu nu nihayete
kavuşturma, kilisenin otoritesini sarsan reformcu din adamı Arnold Brescia’yı bertaraf etme,
Katolik kilisesi içinde bölünmeye sebebiyet veren Petrobrusian ve Henrican dini hakerektlerini
bastırma hedefiyle nisan 1139 yılında Roma’daki Lateran sarayında Papa II. İnnocentusun
önderliğinde Avrupa kiliselerinden çok sayıda piskoposun katılımı ile gerçekleştirilen X.
Ekümenik konsildir.

1123 yılında I. Lateran konsilini organize eden papa II. Calixtusun ertesi yıl vefatından
sonra papa II. Honorius olmuştur (1124-1330)Bu arada kilise ile konkordatoya kadar büyük
çekişme içinde olan alman imparatoru V.henry de 1125 yılında vefat etmiştir. II. Honorius
alman imparatoru olarak III. Lothar seçilmesine destek vermiştir diğer yandan güneyde ise
Sicilya kralı olan II roger papalık topraklarına doğru genişlemesine karşı çıkmıştır. Bu durum
II. Roger ilerde anti papayı desteklemesine yok açacaktır. II. Honorius 1130 da vefat edince
papalık seçimlerine tekrar romalı zengin aileler müdahale şu şekilde müdahale etmişlerdir.
Frangipani ailesi II. İnnocenti (1130-1143 ) diğer etkili aile Pierloni ailesi kardinal Peter
Pierloniyi II. Anacletusu(1130-1138) papa olarak seçmişlerdir. Bu nedenle iki papanın olduğu
bir durum ortaya çıkmıştır. Roma kardinallerinin çoğunluğu Peter Pierloni’yi Yahudi
geçmişinden dolayı meşru görmemişlerdir onların nazarında kabul göre II. İnnocen’tir fakat o

26
Bekir Zakir Çoban, Papalık, s.90-100
da Roma halkı tarafından kabul görmemiştir. Uzun süre kendi destekçisi kesiş Clairvouxlu
Bernard’ında bulunduğu frank topraklarında kalmıştır. Bu süreçte tekrar İtalya gelip 1135 de
isa kentinde destekçisi piskoposlar tarafından onaylanmıştır anti papa II. Anacletusun 1138
ölümü her ne kadar şizma sorununu kendi kendine çözmüş olsada II. Anacletus’un taraftarlarını
susturmak, destekçilerini görevlerden almak, kendi meşruiyetini sağlamlaştırmak niyetiyle
genel bir konsil toplama kararı almıştır. Diğer yandan papanın genel konsey toplama nedenleri
arasında Fransız keşiş Peter ve takipçisi Henry’nin başını çektiği kilisenin otoritesini ve bazı
dini ritüelleri reddeden Gnostik kökenli Petorbrusian ve Henricans hareketlerini bastırmak
aforoz etmek,27 ve İtalyan reformcu kilisenin dini otoritesini kabul etmeyip yenilenmesini ve
Roma kentinin kilisenin tahakkümünden kurtarılmasını savunun keşiş Brescialı Arnoldo28
sorununu çözme hedeflerini sayabiliriz.

Konsey 1139 yılında 2-17 Nisan tarihleri arasında Lateran sarayında da batı
kiliselerinden bine yakın piskopos ve kardinallerin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Batı kilisesi
tarafından ekümenik sayılan konsil toplanma maçına uygun olarak kararlar almıştır. Aynen
kabul edilen I. Lateran konsili ve 1130 Clermont 1131 Reims toplantı kararlarına binaen bazı
kararlar alınmıştır. Bu kararlar neticesinde ruhbanların evliliği yasaklanmış ve geçersiz
sayılmıştır. Ayrıca kilise malları ve makamlarının satışı yasaklanmıştır. Toplumsal hayata
yönelik şövalye gösterilerin yasaklanması gibi tedbirler olduğu gibi genelde kilise içi
düzenlemelerden oluşan ve ruhban sınıfının hakları, usulleri kendi aralarındaki ve kiliseler
arası olmak üzere iletişim tarzları .cenaze işlemleri, miras ve veraset usullerini ve benzeri
konuları kapsayan 30 yakın karar alınmıştır.29

Sonuç

Her ne kadar Worm konkordatosu neticesinde toplanılan meclisi I. Lateran konsili

olarak görme eğilimi olsa da ekümenik ve konsil kelimeleri açısından ve etkileri ve bıraktığı
usul incelendiği zaman ve katılım sağlayan din adamlarının Latin kökenli ve batı kiliselerine
ait olmaları açısından II. Lateran konsili latin Katolik kilisesisinin ilk genel konsili olarak
görmek mümkündür. Son olarak reformist keşiş Arnold Brescianın kazığa bağlanıp yakılması
hadisesini30 zikrederek kilisesinin varlığına ve teolojisini saldıran hareket ve fikirleri bastırma

27
Bekir Zakir Çoban, Papalık, s.104-105
papalıkhttps://www.catholicity.com/encyclopedia/l/lateran_council,second.html,,
https://sglblibrary.homestead.com/files/Jarrel/JarrelChapter14.htm.....
http://www.newadvent.org/cathen/09017a.htm
28
Claudia Baldoli, İtalya Tarihi s.13
29
http://www.intratext.com/IXT/ENG0065/,,http://www.papalencyclicals.net/councils/ecum10.htm
30
Claudia Baldoli, İtalya Tarihi, s,13
usulleri üzerine düşünmemiz gerektiğini belirtmek ve engizisyon başta olmak üzere Yahudi ve
Müslüman düşmanlığının köklerini işaret etmek istiyoruz.

Kaynakça

Bruce G. Trigger, Arkeolojik Düşünce Tarihi, çev: Fuat Aydın,Ankara, Eski Yeni Yaınları,
2014

Bekir Zakir Çoban, Geçmişten Günümüze Papalık, İnsan yayınları, İstanbul, 2014

Claduia Baldoli, İtalya Tarihi, çev: Eylem Çağdaş Babaoğlu, İstanbul, Feylesof, 2018

Francis Dvornik, Konsiller Tarihi İznikten Vatikana, çev: Mehmet Aydın, Ankara, TTK, 1990

Fuat Aydın, Pavlus Hırsitiyanlığına Giriş, Eski Yeni, Ankara, 2017

John Rich, Geç Antikçağda Kent, çev suna ve Ertuğrul Güven, İstanbul, Homer,1999

Jacques le Gof, Avrupanın Doğuşu, çev: M. Timuçin Binder, Litera, İstanbul ,2008

Marc Madrigal, Anadolunun Ekümenik Konsilleri, İstanbul, Kutsal Kitap ve Arkeoloji, 2014

Norman Davies, Avrupa Tarihi, çev Mehmet Ali Kılıçbay, İmge, Ankara,2011

Perry Anderson, Antikiteden Feodalizme Geçişler, İletişim, çev: Uygur Kocabaşoğlu, İstanbul,
2017

Salih Akdemir, Kitabı Mukaddes ve Kuranı Kerime Göre Hz. İsa, Kuramer Yayınları, İstanbul,
2017

Server Tanilli, Yüzyılların Gerçeği ve Mirası II. cilt Ortaçağ; Feodal Dünya, İş Bankası
Yayınları, İstanbul, 2015

Ömer Faruk Harman, DİA, Konsil, c.26, s.175-178

Şinasi Gündüz, Pavlus Hırsitiyanlığın Mimarı, Ankara Okulu Yayınları, Ankara, 2014

18.05.2018.https://www.catholicity.com/encyclopedia/l/lateran_council,second.html,
18.05.2018.https://sglblibrary.homestead.com/files/Jarrel/JarrelChapter14.htm.....
18.05.2018.http://www.newadvent.org/cathen/09017a.htm

18.05.2018.http://www.intratext.com/IXT/ENG0065/,,http://www.papalencyclicals.net/counci
ls/ecum10.htm
18.05.2018.https://www.catholicculture.org/,http://www.ewtn.com/library/christ/lateran.htm,
https://www.rome.info/basilicas/st-john-lateran/