МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ

Барилга, барилгын материал

БАРИЛГЫН МАТЕРИАЛЫН ДУНДАЖ НЯГТ

MNS 2105 : 2000

АЛБАН ХЭВЛЭЛ

СТАНДАРТЧИЛАЛ, ХЭМЖИЛ ЗҮЙН ҮНДЭСНИЙ ТӨВ

УЛААНБААТАР ХОТ
2000 он
MNS 2105 : 2000

ӨМНӨХ ҮГ

Стандартчилал, хэмжилзүйн үндэсний төв (цаашид СХҮТөв гэх) нь Олон улсын

стандартчиллын байгууллагын гишүүн бөгөөд үйл ажиллагааныхаа хүрээнд
төрийн болон төрийн бус байгууллагуудтай хамтран улсын стандартын бодлогыг
хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа явуулдаг. Тус төв нь улсын стандарт боловсруулах
ажлыг техникийн хороогоор дамжуулан гүйцэтгэдэг юм. Техникийн хорооны
хуралдаанаар 75 хувиас дээш санал авч, дэмжигдсэн стандартын төсөл нь
СХҮТөвийн Зөвлөлийн тогтоолоор баталснаар улсын хэмжээнд хүчин төгөлдөр
болно.

Энэ стандартын төслийг Монгол Улсын ТИС-ийн харъяа Барилга инженерийн

сургуулийн захирал, дэд доктор, дэд профессор З.Биндэрьяа, мөн тус сургуулийн
багш, дэд доктор Б.Батцагаан нар дахин хянан шинэчилж, СХҮТөвийн ажилтан
Т.Энхтуул стандартчиллын тогтолцооны суурь стандартууд MNS1.2:99,
MNS1.3:99-ын дагуу хянав.
Энэ стандартыг дахин хянах явцад Барилга Архитектур Корпораци болон ТИС-ийн
Барилга инженерийн сургууль зэрэг эрдэм шинжилгээний байгууллагаас санал авч
тусгасан болно.

Энэ стандартын төслийг 1999 оны ТХ-2/Барилгын стандартчиллын техникийн

хороогоор хэлэлцэн зөвшилцсөн болно.

Анхны үзлэгийг 2005 онд, дараа нь 5 жил тутамд .

Стандартчилал, хэмжилзүйн үндэсний төв (СХҮТ):

Энх тайвны өргөн чөлөө 46A
Улаанбаатар-211051. Ш/Х-48
Утас 451810, 457765. Факс(976-1) 458032.
E-mail: mncsm@magicnet. mn
 СХҮТ 2000
Стандартчилал, чанарын баталгаажуулалтын тухай Монгол Улсын хуулийн дагуу
энэхүү стандартыг бүрэн, эсвэл хэсэгчлэн хэвлэх, олшруулах эрх нь гагцхүү СХҮТ
(Стандартчилал, баталгаажуулалтын төв байгууллага)-д байна.

2
 MNS 2105 : 2000

АГУУЛГА

Хуудас

Өмнөх үг……………………………………………………………………...……ii
1. Хамрах хүрээ………………………………………………………………………….1
2. Барилгын материалын дундаж нягт…………………………………………….1-6

3
MNS 2105 : 2000

МОНГОЛ УЛСЫН СТАНДАРТ

Код 91.010.01

Барилгын материалын дундаж нягт MNS 2105 : 2000

Average density of constructoins materials. MNS 2105 : 74-ын

оронд

Стандартчилал, хэмжил зүйн үндэсний төвийн Зөвлөлийн 2000 оны 03-р сарын 30-
ны өдрийн 30 тоот тогтоолоор батлав.

Энэ стандартыг 2000 оны 06-р сарын 01-ний өдрөөс эхлэн мөрдөнө.

Энэ стандартын норматив хэсгийг мөрдөнө.

1 Хамрах хүрээ

Энэ стандарт нь иргэн, хөдөө аж ахуй , үйлдвэрийн барилгын тооцоог хийхэд

хэрэглэх барилгын материалын дундаж нягт жинг тогтооход хамаарна. Барилгын
материал ба хөрсний нягтын хэвийн ачааг тодорхойлохдоо энэхүү стандартын
зөвлөмжийг баримтална.

2 Барилгын материалын дундаж нягт

2.1 Мод, модон эдлэл

Модны төрөл ба модон эдлэлийн Хуурай үеийн дундаж нягт, кг/м3

нэр
Нарс 600 / 650 /
Гацуур, хуш, жодоо 500 / 600 /
Хар мод 450-650 /800 /
Царс хус, эвэрлэг мод, нүцгэн ховол 700 / 800 /
Агч, мод, граб, хуайс, хайлаас, илым
Нигурс, улиас, улиангар, далдуу 500 /600/
Өнгөлгөөний ксилолит 1800
Дэвсгэрийн ксилолит 1000
Зоргодсон хатуу хавтан 1000
Зоргодсон сүвэрхэг хавтан 300
Ердийн наамал сарампай 700
Усанд тэсвэртэй сарампай 800
Үртсэн хавтан 800
Арболит /Үртсэн дүүргэгчтэй 500-700
магнизол барьцалдуулагч/
Фибролит /Том ширхэгтэй модлог 300-600
зоргодос бүхий дүүргэгч эдлэл/

“ТАЙЛБАР”: Хур тунадасны нөлөөллөөс хамгаалагдаагүй бүтээцэд хэрэглэх

модны дундаж нягтыг хаалтанд үзүүлэв. Шинээр огтлогдож бэлтгэгдсэн шилмүүст

4
 MNS 2105 : 2000

ба навчит зөөлөн төрлийн модны дундаж нягт 850 кг/м3, навчит хатуу төрлийн
модонд 1000 кг/м3-ээр тооцно. Уусмал шингээгдсэн модны дундаж нягтыг 1000
кг/м3-ээр нэмэгдүүлж авч тооцно.

2.2 Металл , ган

Төмөрлөгийн нэр Нягт кг/м3

Барилгын ган /арматур/ 7850
Ширэм 7200
Хөнгөн цагаан 2700
Хөнгөн цагаан хайлш 2800
Гууль, хүрэл 8600
Зэс 8900
Цайр:
- цутгамал 6900
- цувимал 7200
Хар тугалга 11400

2.4 Байгалийн чулуун материал

Уулын чулуулгийн нэр Хуурай үеийн нягт г/м3

Оргилмал чулуулаг
Хүрмэн чулуу 3,0
Бутран чулуу 2,9
Боржин , диорит, лабродорит, 2,5 – 2,8
порфир сиенит
Трахит, андезит, фонолит, липарит, 2,6
/ риолит/
Бөсөл чулуу 0,6 - 0,9

Хувирмал чулуулаг
Гантиг 2,8
Цахиур 2,6

Тунамал чулуу
Бадмар / доломит / 2,8
Элсэн чулуу 2,6
Шаварлаг занар 2,6
Шохойн чулуу 2,7
- гантиг хэлбэрийн
- нягт 2, 0-2,5
- сүвэрхэг 0,9 – 1,7

Нөөц нь тогтоогдсон, ашиглаж буй тухайн чулуун материалын өгсөн нягтаар

тооцно.

5
MNS 2105 : 2000

2.5 Керамик материал

Керамик материалын нэр Хуурай үеийн нягт кг/м3

Ердийн шавар тоосго

- нойтон аргаар хэвлэсэн 1800
- хагас хуурай аргаар хэвлэсэн 1900
Царууц тоосго 1900
Клинкер тоосго 2000

Галд тэсвэртэй тоосго:

- шамот ба динас 2200
- магнезитин 2800
Түүхий тоосго 1600

“ТАЙЛБАР”: Нүхтэй ба хөндий тоосгоны нягтыг түүний нүх хөндийг нийт

эзэлхүүнээс хамааруулан тооцно.

2.6 Элсэн дүүргэгчтэй зуурмаг

Зуурмагийн нэр Хуурай үеийн нягт, кг/м3

Цементэн 2100
Шохой-цементэн ба шавар-цеметэн 1900
Шохойтой ба шохой - гөлтгөнөн 1800
Гөлтгөнөн 1600
Шавар 1800
Хөнгөн элсэн дүүргэгчтэй цементэн ба 1500
шохой- цементэн
Дүүргэгчгүй гөлтгөнөн 1200

2.7 Бетон зуурмаг, бетон

Бетон зуурмагын нэр Хуурай үеийн нягт кг/м3

Ердийн хүнд дүүргэгчтэй бетон

- Доргиулаагүй хэвлэсэн 2200
- доргиулж хэвлэсэн 2300
Тоосгоны үйрмэг бүхий хайрган
дүүргэгчтэй бетон
- доргиулаагүй 1900
- доргиулсан 2000
Хүнд царууц бетон 1900
Асфальт – бетон
Асфальт бетон
Халуун байдалд нягтруулсан:
- элсэн дүүргэгчтэй 2000
- ширхэглэг дүүргэгчтэй 2200
Цутгамал 2200
Хүйтэн жижиг ширхэгт 2200

6
 MNS 2105 : 2000

2.8 Төмөр бетон ба армоцемент

2.8.1 Ердийн бетоны нягтыг 2000 кг/м3-ээр тооцно.

2.8.2 Урьдчилан хүчитгэсэн төмөр бетоны нягтыг арматурын орцоос
3
хамаарууулан 2000 – 3000 кг/м -ээр нэмж тооцно.
2.8.3 Цувимал гангаар арматурчилсан төмөр бетоны нягтыг бүтээцийн нэгж
эзэлхүүнд оногдох арматур ба бетоны нийлбэр жингээр тодохойлно.
2.8.4 Армоцементийн нягтыг 2500 кг/м3-ээр авна.

2.9 Шөрмөсөн чулуут (асбостo цемент) болон цементэн эдлэл

Эдлэлийн нэр Хуурай үеийн нягт кг/м3

Шөрмөсөн чулуут – цементэн хавтгай

хуудас:
- Шахмалаар хэвлэсэн 2100
- Шахмал бус аргаар хэвлэсэн 1700
Шөрмөсөн чулуут – цементэн шахмал 2100
хавтан
Шөрмөсөн чулуут – цементэн долгионт 1700
хуудас

2.10 Байгалийн ба зохиомол чулуун өрөг

2.10.1 Өргийн нэгж эзлэхүүнд оногдох тоосго буюу чулуу, зуурмагийн нийлбэр
жингээр өргийн нягтыг тодорхойлох бөгөөд өргийн зуурмагийг дор дурьдсанаар
авна. Үүнд:
а/ зөв дүрст байгалийн чулуу, хөндий нүхт вааран чулуу, цул ба хөндий нүхт
бетон өрөгт – 10%
б/ цул, сүвэрхэг, нүхтэй тоосгон өрөгт – 20%
в/ хавтгай чулуун өрөгт – 25%
г/ зөв биш дүрст чулуун өрөгт – 35%

2.10.2 1800-2100 кг/м3 нягт хүнд зуурмагаар гагнасан зарим өргийн үндсэн
үзүүлэлтүүдийг тооцоход хүснэгтэд заасныг баримтална.

Өргийн нэр Хуурай үеийн нягт, кг/м3

Ердийн тоосгон өрөг 1800
Царууц тоосгон өрөг 1900
Клинкер тоосгон өрөг 2000
Шамот ба динас тоосгон өрөг 2000
Магнезит тоосгон өрөг 2700
1400 кг/м3. Эзлэхүүн жинтэй нүхт ба
сүвэрхэг нүхт тоосгон өрөг 1500-1600
1400 кг/м3 эзлэхүүн жинтэй хөндийт 1450-1650
вааран чулуун өрөг

7
MNS 2105 : 2000

2.11 Барилгын бусад материал ба эдлэл

Эдлэлийн нэр Хуурай үеийн нягт кг/м3
Холимог давхарга / винипласт / 1400
Үет цаасан гоѐлын давхарга / пластик / 1400
Шилэн текстолит 1850
Шил:
- органик 1200
- ердийн 2500
- арматуртай 2700
Хулдаас 1200
Картон
- ердийн 700
- нягтруулсан 1000

2.11.1 Барилгын зарим материал ба эдлэлийг хэвлэх арга, технологи горим,

орцоос хамааран нягт нь хэлбэлзэлтэй байх бөгөөд ойролцоо утгыг дараах
хүснэгтэд заасан хэмжээг баримтална.
Эдлэлийн нэр Хуурай үеийн нягт

Бетон:
- керамзит бетон 500-1800
- перлит бетон 500-1200
- шаарган бетон 1000-1800
- сүвэрхэг бетон, хийн бетон, хөөсөн 300-1200
бетон, хийт царууц, хөөсөн царууц
бетон

Хиймэл жижиг эдлэл:

- нүхт ба хөндий тоосго 900-1500
- сүвэрхэг хөнгөн тоосго 700-1400
- галд тэсвэртэй хөнгөн тоосго 600-1200
- хөндийт вааран жижиг эдлэл 1100-1400
- хөндийт бетонон жижиг эдлэл:
- хүнд бетон
- хөнгөн бетон 1100-1900
800-1600
Дулаалгын ба дуу тусгаарлагч материал,
эдлэл / хавтан, бүрхүүл, сегмент г.м/
- эрдэс хөвөн /хатуу/ 200-400
- сүвэрхэг бетон 300-500
- сүвэрхэг вааран чулуу 400-700
- хөөсөн шил 200-300
- том сүвэрхэг керамзитон давхаргат
бетон 300-400
- сувдан чулуут вааран 100-300
- шөрмөсөн чулуут магнезиал
- уушгин чулуу 300-500
- галт уулын хүрэл 200-500
- хигдурь чулуун/диатом/ 350-400
- хөөсөн хигдурь чулуу 500-700
/ пенодиатом/ 350-450
- совелит хавтан

8
 MNS 2105 : 2000

300-450
Органик бус ширхэгийн уян эдлэлүүд
- нийлэг холбоостой эрдэс хөвөн
хавтанцар 75-100
- эрдэс хөвөн оѐмол хавтанцар 100-200
- нийлэг холбоостой эрдэс хөвөн
хагас хатуу хавтан 125-200
- хар тосоор холбогдсон эрдэс хөвөн
хагас хатуу хавтан 250-400
- хар тосоор холбогдсон эрдэс хөвөн
эсгий 100-150
- нийлэг холбоостой шилэн хөвөн
хавтанцар 35-50
- шилэн хөвөн оѐмол хавтанцар 100-150
Дулаалгын органик бус задгай материал:
- эрдэс хөвөн 100-150
- шилэн хөвөн 75-125
- хөөмөл сувдан чулуут элс 75-250
- хөөмөл уушгин чулуу 100-300
- хигдурь чулуу / трепел/ 400-700
- түлшний үнс ба шаарга 750-1200
- ялгасан шаарга 400-1000
- бутлагдсан уушгин ба бөсөн чулуу
- галт уулын үнс 400-600
- керамзит
400-600
300-750
Ширхэгийн органик хөшүүн эдлэлүүд /
хавтан, бүрхүүл, сегмент г.м/
- тусгаарлагч ширхэглэг модон 150-250
хавтан
- тусгаарлдагч өнгөлгөөний 250- 350
ширхэглэг модон хавтан
- сүрлэн хавтанцар 175-350
- тусгаарлагч хүдэр хавтан 150-250
- цементийн фибролит хавтан 300-500
- үйсэн хавтан 150-350

ТӨГСӨВ.