Professional Documents
Culture Documents
Μονόπτωτα ρήματα
Μονόπτωτα ρήματα
1
γ) Όσα σημαίνουν φειδώ (περιορισμό, φιλαργυρία) και τα αντίθετά τους: φείδομαι
(τσιγκουνεύομαι, λυπάμαι), ἀφειδῶ (αψηφώ, δε λυπάμαι, είμαι σπάταλος)
Ἀγησίλαος οὐ ἐφείδετο χρημάτων
(= Ο Αγησίλαος δεν έκανε οικονομία χρημάτων)
2
τυγχάνω (επιτυγχάνω), ἐξικνοῦμαι (φθάνω, επιτυγχάνω), ἐφικνοῦμαι (φθάνω,
επιτυγχάνω) ἀποτυγχάνω, ἁμαρτάνω (αποτυγχάνω), διαμαρτάνω, ἐξαμαρτάνω
Νίκης τετυχήκαμεν
(= Έχουμε πετύχει νίκη)
Παρατηρήσεις:
1. Τα ρήματα ἀγαπῶ, ποθῶ, φιλῶ παίρνουν αντικείμενο σε αιτιατική.
2. Το ρήμα ὁρῶ (βλέπω), όταν σημαίνει ἀρκοῦμαι, παίρνει αντικείμενο σε δοτική.
3. Το ρήμα κρατῶ με αιτιατική σημαίνει νικώ, καταβάλλω.
4. Το ρήμα ἡγοῦμαι με δοτική σημαίνει οδηγώ, και με απαρέμφατο σημαίνει νομίζω
5. Τα ρήματα φεύγω, ἁλίσκομαι και κρίνομαι συντάσσονται με γενική της αιτίας,
όταν έχουν δικαστική έννοια.
3
Μονόπτωτα ρήματα με δοτική
4
θ) Όσα σημαίνουν ομοιότητα:
ὁμοιάζω, ἕοικα (ομοιάζω)
Φιλοσόφῳ ἔοικας, ὦ νεανίσκε
(= Νεαρέ, μοιάζεις με φιλόσοφο)
ιε) Πολλά σύνθετα με τις προθέσεις ἐ ν, σύν, ἐ πί, περί, παρά, ὑ πό, πρός:
ἐμμένω (μένω πιστός), σύνειμι (συναναστρέφομαι), συνοικῶ (κατοικώ μαζί),
ἐπιτίθεμαι, περιπίπτω, παραγίγνομαι (σπεύδω σε βοήθεια), ὑπόκειμαι (βρίσκομαι
από κάτω), προσέχω
Ἐμμείνατε τοῖς ὅρκοις
(= Μείνετε πιστοί στους όρκους)
Συνῆσαν Σωκράτει
(= Συναναστρέφονταν με το Σωκράτη)
Περιπέσομεν κινδύνοις
(= Κινδυνεύσαμε)
Παρατήρηση:
Τα ρήματα ὠφελῶ, βλάπτω και τα συνώνυμα καθώς και το λοιδωρῶ συντάσσονται
με αιτιατική.
5
β) Εσωτερικό αντικείμενο ή σύστοιχο αντικείμενο λέγεται το αντικείμενο που
προέρχεται ετυμολογικά από την ίδια ρίζα του ρήματος της πρότασης ή από ρίζα
συγγενικού ρήματος, π.χ.
Ἀγωνίζομαι τοῦτον τὸν ἀγῶνα. (Το αντικείμενο και το ρήμα προέρχονται από την
ίδια ρίζα
ε) Επίσης τα ρήματα:
οἰκῶ (κατοικώ), σπεύδω (επιταχύνω), θαρρῶ (αισθάνομαι θάρρος), σιγῶ (σιωπώ) κ.ά.
οὕτως οἰκῶμεν τὴν πόλιν
(= Έτσι κατοικούμε την πόλη)
Θάρρει τοῦτο
(= Έχε θάρρος σ' αυτό)
6
Αντικείμενο σε αιτιατική (άμεσο) και δοτική (έμμεσο) παίρνουν οι εξής
κατηγορίες ρημάτων:
7
(= Αντάλλαξαν την ψυχή τους με το χρυσάφι)
στ) Όσα σημαίνουν ψυχικό πάθημα: θαυμάζω, ἄγαμαι (θαυμάζω), ζηλῶ, ἐπαινῶ,
εὐδαιμονίζω, μακαρίζω, μισῶ, οἰκτίρω. Η γενική στα ρήματα αυτά είναι γενική της
αιτίας
Ἐθαύμαζον αὐτοὺς τῆς τόλμης
(= Τους θαύμαζαν εξαιτίας της τόλμη τους)
η) Πολλά σύνθετα με τις προθέσεις ἀπό, ἐκ, κατά, πρό: ἀποτρέπω, ἐκβάλλω,
κατηγορῶ, προτάσσω
Ἐξέβαλλον αὐτὸν τῆς ἀρχῆς
(= Τον έδιωξαν από την εξουσία)
Προετάξατο τοὺς ἱππέας τῆς φάλαγγος
(= Παρέταξαν τους ιππείς μπροστά από τη φάλαγγα)
γ) Τα ρήματα: τιμῶ (ορίζω ως ποινή για κάποιον), τιμῶμαι (προτείνω για κάποιον
ποινή)
Ὁ ἀνήρ οὖν τιμᾶται θανάτου μοι
(= Ο άνδρας λοιπόν ορίζει ως ποινή για μένα το θάνατο).
8
Ἐδίδασκον τοὺς παῖδας τοὺς τρόπους τῶν Ἀθηναίων
(= Δίδασκαν στα παιδιά τις συνήθειες των Αθηναίων)
Παρατήρηση:
Στις προηγούμενες κατηγορίες η μία αιτιατική φανερώνει πρόσωπο και αυτή
κανονικά είναι το άμεσο αντικείμενο και η άλλη πράγμα κι αυτή κανονικά είναι το
έμμεσο αντικείμενο.
9
Μετατροπή σε παθητική σύνταξη: αὐτοί ἐκλήθησαν νομοθέται > αὐτοί = υποκείμενο,
νομοθέται = κατηγορούμενο
Συμπέρασμα: αὐτούς > αντικείμενο, νομοθέτας > κατηγορούμενο του αντικειμένου.
10
Συγκεντρωτικός πίνακας σύνταξης των δίπτωτων ρημάτων
Με δύο αιτιατικές με αιτιατική και γενική με αιτιατική και δοτική με γενική και δοτική
όσα σημαίνουν όσα σημαίνουν όσα σημαίνουν όσα σημαίνουν
γεμίζω, αδειάζω
αποκρύπτω, αποστερώ,
ακούω, πληροφορούμαι λέγω, δίδω, δεικνύω
εισπράττω, ερωτώ
λαμβάνω, άγω, έλκω υπόσχομαι, παραγγέλλω
διδάσκω, υπενθυμίζω μετέχω, μεταδίδω
απαλλάσσω, αγοράζω, πωλώ εξισώνω, ομοιώνω
ενδύω, εκδύω παραχωρώ, φθονώ
ψυχικό πάθημα αναμιγνύω, συνδιαλλάσσω,
τιμώ, τιμώμαι
δικάζω, ανταποδίδω μερικά σύνθετα με τις
μερικά προχειριστικά και
μερικά σύνθετα με τις προθέσεις: ἐν, σύν
δοξαστικά
προθέσεις: ἀπό, ἐκ, πρό, κατά
11
ΑΣΚΗΣΗ
Να επισημάνετε στις παρακάτω προτάσεις α) το/τα αντικείμενο/-μενα,
β) τις κατηγορίες των ρημάτων με τα οποία συντάσσονται:
12