MALAY 25.

1 (2012): 77-90

Muling Pagsasalaysay ni Jose Rizal ng "Ang Buhay ni

Matsing at Pagong": Ang Talas ng Mahina Laban sa
Tuso ng Malakas/r/7e Retelling of Jose Rizal's "Ang
Buhay ni Matsing at Pagong": The Sharpness of the
Weak Against the Wit of the Strong
Rosario Torres Yu, Ph.D.
Unibersidad ng Pilipinas-Diliman
rosetorresyu@yahoo.com

Sinusuri sa papel na ito ang kahulugan at kabuluhan sa kontemporaneong panahon ng muling pagsasalaysay
ni Jose P. Rizal ng kuwentong bayang "Ang Buhay ni Matsing at Pagong" at ng iba pang muling pagsasalaysay
sa kasalukuyan. Gamit na dalumat sa pagsusuring ito ang pagsipat na nakapaloob sa teoretikal na posisyon
nina Stephens at McCallum ukol sa retelling na nag-uugnay dito sa mga metanaratibong nagpapahayag ng
mga panlipunang halagahan at atityud sa panahon ng muling pagsasalaysay. Sa diwa nito ay inaarok dito ang
"aral" ng teksto ni Rizal sa pamamagitan ng pagsusuri sa karakterisasyon kina Matsing at Pagong at iba pang
salik ng panunuri sa panitikang pambata at iniuugnay ang pagbasang ito sa ideolohikong posisyon nito. Sa huli
ay inihaharap ang posisyon ng papel na ito na kumpara sa ibang muling pagsasalaysay ay higit na mainam
ang mensahe ng teksto ni Rizal na mas magaling ang talas ng mahina kaysa sa tuso ng malakas dahil may
mainam na batayang etikal sa paghuhubog ng pagkatao ng mga batang mambabasa lalo na sa kasalukuyang
panahon. Napagtitibay rin nito ang sinaunang paniniwala na sa walang tigil na tunggalian ng mabuti at ng
masama, nakaliligtas ang mátalas sa mapanlamang, malisyoso, at mapaghiganti.

Mga susing salita: muling pagsasalaysay. Rizal, kuwentong bayan, metanaratibo, matsing, pagong,
panitikang pambata

This paper looks at the meaning and relevance of Jose P. Rizal 's retelling of a popular Tagalog folk story
"Ang Buhay in Matsing at Pagong" to child readers in contemporary times. Using Stephens and McCallum's
theoretical position on the relation of metanarratives injraming retellings, this reading of several retold
versions of this popular tale reveals the implications of their ideological positions on the education of children.
The result is a critique of contemporary retellings that revise the ideological message found in Rizal's text.
This paper asserts that the message found in Rizal's text which propounds that artfulness is more ethically
sound than greediness and wickedness rests on a higher ethical ground than other retellings. Rizal 's text also
affirms the metaethical assumption that in the endless struggle between good and evil, the artful overcomes
the greedy, maliscious, and revengeßil.

Keywords: retelling. Rizal, folklore, metanarrative, monkey, turtle, children's literature

Copyright © 2012 Pamantasang De La Salle, Filipinas

78 MALAY
PANIMULA
Kasama sa klasipikasyon ng kuwentong bayan
ang mga animal tales o mga kuwentong tungkol sa
mga hayop na may mga katangian ng tao katulad
ng pagiging tuso ng isang hayop at pagiging tanga
naman ng isa. May layunin ang mga kuwentong
ito na ipakita ang mga panlilinlang sa mga tanga at
ang masaklap na nangyayari sa kanila. Itinuturing
ang karamihan sa mga kuwentong ito na trickster
tale na ang pinakamarami sa Pilipinas, sang-
ayon kay Damiana Eugenio, ay mga kuwentong
nagpapakita ng tusong unggoy, at kung minsan
naman ay tusong pagong, ang lagi na lamang
nalilinlang na buwaya (xxvi).
Malaking bahagi naman ng mga kuwentong
pambata ang muling pagsasalaysay o retelling
ng mga kuwentong bayang tulad nito na
kinabibilangan ng muling pagkukuwento ni
Jose P. Rizal (MPR) na "Ang Buhay ni Matsing
at Pagong". Pansinin na itong kay Rizal ay isa
lamang sa mga bersiyon ng kuwentong bayang
mababasa sa librong Philippine Folk Literature:
The Folktales (2001) ni Eugenio. May bersiyon
itong Pampango, Isinay 2, Tinguian, Bilaan, at
isa pang bersiyong Tagalog na isinalaysay ni Jose
M. Katigbak ng Batangas na sang-ayon sa tala ni
Eugenio ay galing sa koleksiyong Filipino Popular
Tales ni Dean S. Fansler (1965). Interesante lalo
na sa pagsusuri sa muling pagsasalaysay ng
kuwentong ito na banggitin dito ang mga tinukoy
ni Eugenio na itinatakbo ng kuwento sang-ayon sa
mga bersiyong ito matapos ang kinahantungan ng
matsing, sa batayang kuwento. Mula sa pagbaba
ng matsing sa puno ng saging na nilagyan ni
Pagong ng matutulis na suso, tinik o pantusok
na nasugatan ang matsing o hindi kaya naman ay
tuluyang namatay ay may makikitang dalawang
magkaibang pagsulong ng kuwento. Kung hindi
mamatay ang matsing (1) at kung mamatay ang
matsing (2) (xxvi-xxvii).
Sa (1), lalansihin ng pagong ang matsing
na lunurin siya bilang parusa (Rizal, Isinay2 );
papayagang kainin ng matsing ang "prutas ng
hari" na maanghang na sili at masusunog nang
husto ang kaniyang bunganga (Pampango);
susubuking isuot ng matsing ang sinturong ahas
TOMO XXV BLG. 1
at mamatay siya sa paglingkis nito (Pampango),
magtatago ang pagong sa ilalim ng isang wala
nang lamang niyog at lalansihin ang matsing
sa kaniyang mga sinasabi kung kaya maiisip
ng matsing na niloloko siya ng kaniyang tiyan
kaya bubugbugin niya nito gamit ang isang bato
at mamatay; (Pampango) at ipaiinom ng mga
unggoy sa mga hayop ang tubig sa ilog upang
makuha nila ang pagong, ngunit nang halos tuyo
na ay sasabihan ng pagong ang mga alimasag
na kutkutin ang tiyan ng mga hayop kung kaya
lalabas na muli ang tubig at malulunod ang mga
hayop at ang matsing (Isinay 2).
Sa (2), kung hindi mamamatay ang matsing
dahil sa mga sugat na tinamo ay mangyayari
ang mga sumusunod o kombinasyon ng mga
ito: ipagbibili ng pagong sa ibang unggoy ang
natuyong laman ng matsing (Tinguian) o kaya
naman ay ibibigay sa ibang unggoy ang ñama
o isang klase ng nganga na mula sa mga bahagi
ng katawan ng namatay na matsing (Isinay 2) at
malalaman nila ang trik, mahuhuli ng mga unggoy
ang pagong; hahatulang mamatay, malalansi
ni Pagong na patayin siya sa pamamagitan ng
paglunod (Tingian, Bilaan); lilitaw sa tubig ang
pagong hawak ang isang isda, malalansi nito
ang mga unggoy na magtali ng bato sa kanilang
baywang at lumundag sa ilog para makahuli rin ng
isda at malulunod sila (Tinguian); at katulad ng sa
bersiyong Bilaan, tatawa ang pagong sa matsing
dahil sa paghahagis nito sa kaniya sa ilog na
kaniyang tahanan, uutusan ng matsing ang isang
hayop, ang usa na inumin ang tubig, papasakan
ng mais ang tumbong nito pero tutukain ng isang
ibón ang mais, lalabas ang tubig at malulunod ang
mga unggoy. (Bilaan) Sa dami ng mga bersiyong
ito ng kuwento, ang naging popular, dahil marahil
sa muling isinalaysay ng pambansang bayaning
si Rizal, ay ang batayang bersiyon.
Iha-ibang pakay ang muling pagsalaysay
ng mga kuwentong oral ng sinaunang panahon
bilang panitikang pambata katulad ng: tinataglay
ng mga ito ang importanteng silbi sa kultvira at
ideolohiya (Stephen at McCallum 3), ipinapakita
ang pagbabago ng kultura at pagkamalikhain
(Heame 1), nirerebisa ang diskursong sexista't
patriyarkal (Crew 83), binabawi ang katutubong
ANG BUHAY NI MATSING AT PAGONG
poklor sa sakmal ng kolonyalismo upang mabuo
ang bansa (Jenkins 272), may nagpapatuloy na
makabuluhang silbing panlipunan at pansining
(Zipes 31) at nagagawa ang transgresyon ng
tradisyonal na hangganan ng panitikang pambata
(Tatar 221).
Sa Filipinas, may karaniwang pagtanggap
sa pangyayaring kapos ang mga nakalimbag
na panitikang pambatang isinulat ng Pilipinong
manunulat (Alabado v). Sa ganang obserbasyon
ng awtor ng papel na ito, naging pragmatikong
aksiyon ng mga lokal na pabliser ang muling
pagsasalaysay ng poklor na bahagi na ng public
domain kaya naman naging magaan at matipid ang
paglalathala ng mga bersiyon nito dahil walang
copyright. Nabanggit din sa isang bahagi ng
pagtatala sa isinagawang mga workshop in Rene
Villanueva kaugnay ng programa ng gobyemo
na Early Childhood Development Program
noong 1987 na sa paglilibot niya sa iba't ibang
lugar sa Pilipinas ay inalam sa mga kasali ang
mga katutubong kuwento sa lugar at itinuro ang
paggamit sa mga ito bilang materyal sa pagsulat ng
kuwentong pambata (vii). Karaniwan ding dahilan
na mababasa sa mga pabalat ng mga libro na may
kahalagahan ang mga ito sa pagtuturo ukol sa
katutubong kultura sa kasalukuyang henerasyon
ng mga bata. Malaganap ding tinatanggap na
pakay sa paglalathala ng panitikang pambata
sa pangkalahatan, kasama na ang muling
pagsasalaysay ng katutubo't dayuhang oral na
panitikang bayan, ang gamit ng mga ito sa pagtuturo
ng mga halagahan at ng halos lahat ng mga dapat
matutuhan ng mga bata. May naging silbing
politikal din ang muling pagkukuwento katulad
ng hinahalimbawa ng mga kuwento ni Severino
Reyes sa kaniyang popular na "Mga Kuwento ni
Lola Basyang" sa "panibagong pagpapamalay sa
bayan ng mga usaping panlipunan at pagtuligsa
sa kapangyarihan ng mananakop at hindi lamang
naging kuwento ng aliw at eskapismo" (Belen 11).
Gaano kasikat: noon at ngayon?
Mas marami sa mga kuwentong ito ang tungkol
sa matsing at pagong at naghahalili ang matsing at
R.T. YU 79
ang pagong sa papel ng manlilinlang, ayon pa rin
kay Eugenio (xxvi). Ang kuwentong ito naman ang
muli at muling isasalaysay na ang pagkukuwento
ni Jose P. Rizal ang unang magtatatak dito bilang
panitikang pambata. Bago ipaliwanag nang
husto ang puntong ito sa susunod na bahagi ng
talakay, bigyang pansin muna ang obserbasyon ng
manunulat na ito na patuloy ang popularidad ng
kuwentong bayang ito hanggang sa kasalukuyan
at hindi lamang ito makikita sa muling isinalaysay
na nasa anyo ng mga kuwentong nakalarawan o
story book. Sa halip, ginamit na rin ito sa iba't
ibang anyo ng panitikang pambata tulad ng dula,
musikal na teatro, at maikling animation.
Nagbigay ng resultang 379,000. ' ang search
sa google na kwento+ Matsing at Pagong. Sa
download count ng kuwentong ito, may 19,928
na naitala (http://nitrodownloads.net.search.
kuwento%2Bmatsing%Bat%2pagong, binisita.
Agosto 26, 2011). Sa youtube naman, may
62 resulta ng matsing at pagong (http://www.
youtube.com binisita noong Agosto 26, 2011).
Pinakamarami ang tumingin sa "Batibot Redux:
Original Cast Reunion" na may 68,843 views
(Ninoy Aquino TV, na-upload, October 8, 2008)
na may kaugnayan sa mga tauhang si Pong
Pagong at Kiko Matsing. Sumusunod dito ang
"The Monkey and the Turtle (animatics)" na may
31,178 views, ng rhesus 7. Sumunod ang "Filipino
Fable: The Monkey and the Turtle", na-upload
noong Mayo 17,2009 ni OgipnOi na may 18,099
views. Humahabol naman dito ang animation
short film ng kuwento sa Ingles na "The Monkey
and the Tortoise @ Ralf Lim 2009", ni cellmate,
na-upload, isang taon na ang nakaraan na may
17,109 views. Pinakabago sa na-upload, isang
buwan ang nakalipas o Hulyo 2011, ang "Pagong
at Matsing- Jose Rizal, isang adaptasyon ng Ang
Pagong at Matsing ni Jose Rizal," na-upload ni
noplainjane 0319n na may 153 views. Sinasabi
ng mga impormasyong ito mula sa internet na
nagpapatuloy ang pagiging popular hanggang
ngayon ng kuwentong bayang ito.
Inadap ito na isang operang nilapatan ng musika
noong 1984 ni Lucresia Kasilag, Pambansang
Alagad ng Sining sa Musika (1988) at naging
80 MALAY
Tagapangulo ng Philippine Board on Books for
Young People (1984). Itinanghal na musical
theatre ito ng Gantimpala Theatre, sa direksiyon
ni Tony Espejo at musika ni Lesse Lucas noong
2007 na itinanghal sa SM Southmall Cinema,
na nagtapos sa panawagang pangalagaan ang
kalikasan (http:// ubvoiceschorale.weekly.com/
news-events.html, binisita Agosto 2,2011 ). Ito rin
ang ginamit na kuwento ng TV at theatre actress
na si Pressy Bulaong sa story telling na inorganisa
ng National Children's Book Development Board
sa okasyon ng Children's Book Day sa Bulacan
(http://baliwag.net binisita Agosto 2, 2011).
Pinakabago ang pagtatanghal ng kuwentong ito
para sa teatro ng Tanghalang Ateneo sa direksiyon
ni Roñan Capindig, Setyembre-Oktubre, na
bahagi ng selebrasyon ng ika-150 kaarawan ng
pambansang bayani (ipinost sa http://www.ateneo.
edu.//index binisita Agosto 2, 2011).
Masasabi rin na kasama na sa kanon ng
panitikang pambata ang kuwentong ito kung
ibabatay naman sa mga pagbanggit o citation dito
sa mga lathala tungkol sa panitikang pambata. Sa
pagmamapa ng kasaysayan ng panitikang pambata
sa Filipinas, binanggit ni Maria Elena Patemo na
muling isinalaysay ni Rizal ang mga kuwentong
pambata sa mga taong 1885-1890, kasama ang
may ilustrasyon niyang muling pagsasalaysay ng
kuwentong bayang Ang Matsing at Ang Pagong.
(Almario 10-11) Ginamit itong halimbawa ng
pabula at kung paano gumagawa ng kuwento
mula sa "kuwentong alam na natin," (Adama
8-9). Binanggit ito ni Alfredo Salanga kaugnay
ng pagdiriwang ng National Children's Book
Day sa Pilipinas. Hulyo ang napiling buwan
ng pagdiriwang nito, ayon sa kaniya, dahil ito
ang buwan noong 1889 na unang nalathala sa
Trubner'sOriental Record ang kuwentong ito ni
Rizal na may guhit niya. Ang pangyayaring ito
naman ang nag-uugnay sa pambansang bayani at
sa kaniyang mga isinulat sa panitikang pambata sa
bansa (Salanga 6). Muling inilathala ang kuwento
at ilustrasyon ni Rizal sa aklat na Rizaliana for
Children, Illustrations and Folk Tales by Rizal,
1984, ng Children's Communication Center para
sa Philippine Board on Books for Young People.
TOMO XXV BLG. 1
Nakasama rin ang kuwentong ito sa listahan
ng pinakamahuhusay na 50 kuwento na nasa
publikasyon ng Sa Aklat Sisikat Foundation, ang
The Bookworm Buddy. Binanggit din ito ni Karina
Bolasco, isa sa mga editor ng^nz, Tomo 11, Big. 1
(Marso 1989), pampanitikangjoumal ng Cultural
Center of the Philippines, sa edisyong nauukol
lamang sa panitikang pambata sa Filipinas sa
ganitong mga pananalita:
The celebration coincides with the anniversary
of the publication of Jose Rizal's rendition of
the folktale The Monkey and the Turtle in the
July 1889 issue of Trubner's Oriental Record
in London. Said work ofRizal is considered the
first conscious attempt by a Filipino to create
storybooks for children (xv).
Pinatutunayan ng mga pagbanggit na ito at ang
patuloy na popularidad ng kuwentong bayan na
binanggit sa unahan, ang pagkilala sa kahalagahan
nito bilang kuwentong pambata.
1. Muling Pagsasalaysay ni Rizal sa
kuwentong bayang "Ang Buhay ni Matsing
at Pagong" at usapin ng malakas laban sa
mahina
Paksa ng pagsusuri sa papel na ito ang muling
pagsasalaysay ng kuwentong bayang mababasa sa
anyong print: ang story book. ^ Hindi kasama sa
pagsusuring ito ang ilang halimbawa ng retelling
na makikita sa intemet. Kauna-unahan sa mga ito
ang muling pagsasalaysay ni Jose Rizal (MPR) na
nailathala noong Hulyo 1889, "The Monkey and
the Tortoise". Napakahalagang pangyayari ito
dahil ayon kay Eugenio ay walang nalathalang
koleksiyon ng mga tradisyonal na kuwento sa
Filipinas sa loob ng mahigit na tatlong siglo ng
panahon ng pananakop ng Kastila (xxii).
Ayon kay Rizal, ang kuwentong ito na may
ilustrasyon niya ang isinulat niya sa mga huling
pahina ng album ni Paz, kapatid nina Trining
at Felix Pardo de Tavera, isa sa mga pamilyang
Pilipinong naging kaibigan niya at nina Juan Luna
at Felix Resurrecion Hidalgo, sa Paris noong
1885. Madalas, aniya, silang bumisita sa
ANG BUHAY NI MATSING AT PAGONG
mga Pardo de Tavera dahil nililigawan noon ni
Juan Luna si Paz (na sa malaon ay naging asawa
ni Luna). Isinulat ni Rizal ang tungkol dito sa
kaniyang mga magulang noong Enero 1, 1886
mula sa 65 Boulevard Arago, Paris. Aniya:
...She asked me to write something in her
album and Iwrote the story of the monkey and
the turtle with illustrations. The young women
in Europe usually have the custom of keeping
an album (not of pictures) in which they ask
theirfriends to put their drawings, dedications,
verses, etc. etc. and they keep them as souvenirs
(Salanga 10)\
Inilathala ang muling pagsasalaysay na ito
ng kuwento sa wikang Ingles sa kaniyang " Two
Eastem Fables" sa Trubner 's Oriental Record
(A Joumal Devoted to the Literature of the East)
noong Mayo 1899.^ Isinulat dito ni Rizal ang
paghahambing na ginawa niya sa "Ang Buhay ni
Pagong at Matsing" (ABPM), ng Pilipinas at ng
"Saru Kani Kassen" (Battle of the Monkey and
the Crab) ng Hapon.
Ito ang kauna-unahang nakalathalang
"panunuri" ng ABPM. Bagamán isinulat ito ni
Rizal para sa mga etnolohista, at sa gayon, ang
panunuri ay nakapaling sa interés ng mga ito, ay
may naiibâng kahalagahan ito sa kasalukuyang
pagsusuri kaugnay ng ilang usapin. Ayon kay
Rizal, pinakapopular ito, bagamán may higit na
maganda at kawili-wili. Dito, aniya, matutunton
ang maraming kasabihan, kawikaan, mga pahayag
na naging mahalaga kaugnay ng iba't ibang
kalagayan ng pang-araw-araw na buhay. Ngunit
hindi niya pinalawig ang pahayag na ito. Higit
na naging interesado siya sa pinagmulan ng
mga ito. Itinanong din niya kung alin ang mas
sinauna, ang mas orihinal, at kung saan nagmula
ang mga ito. Matapos ang maikling pagsusuri sa
nilalaman at pagkukumpara sa dalawa, bumuo
siya ng obserbasyong:
The differences between both versions show
that one is not a copy of the other, and that they
must have existed in both countries long before
the Europeans came to that part of the world.
The fact that this tale is known everywhere
R.T YU 81
in the Philippines, in every island, province,
village and dialect proves that it must be the
inheritance of an extinct civilization, common
to all the races which ever lived in that region.
(Salanga 64)
Tungkol sa pinagmulan ng mgà ito, naniniwala
si Rizal na batay sa nangungunang ideya ng
dalawang bersiyon ay nanggaling ang mga ito sa
Timog o sa Sumatra, Java, Bomeo, Mindanao, o
nagsimula sa Isla ng Filipinas.
Ano ang implikasyon ng haka-hakang ito ni
Rizal kaugnay ng kaniyang pakikipagtagisang
intelektuwal sa niga Kastila noong mga panahong
iyon? Ano ang maaaring masabing kahalagahan
nito ngayon?
Ipinapalagay sa papel na ito na nagkakaroon ng
iba pang kabuluhan ang panunuring ito ni Rizal,
lalo na ang tungkol sa haka-haka niyang nagmula
ang ABPM sa Timog at marahil ay sa Filipinas
nga, kaugnay ng proyekto niya noong mga
panahong iyon (mga taon ng 1880) na pagsulat
ng mga anotasyon sa libro ni Antonio Morga na
Sucesos de las Islas Filipinas, isa sa mga unang
nalathalang libro tungkol sa Filipinas ng isang
mananalaysay, royal na opisyal at naging kasali
sa mga pangyayari sa Filipinas (tawag ng mga
Kastila sa arkipelago) noong mga panahong iyon.
Natapos ito ni Rizal at muling inilathala ang libro
kasama ng anotasyon niya noong 1890. Tungkol
dito, sinabi niyang:
It is then the shade of our ancestor's civilization
which the author will call before you. . . If the
work serves to awaken in you a consciousness •
of our past, and to blot from your memory or
to rectify what has been falsified or is calumny,
then I shall not have labored in vain. With this
preparation, slight though it may be, we can all
pass to the study of the future (Annotation to
Morga's 1605 Philippine History, translatedby
Austin Craig sa http://jóse rizal.info/Writings/
Other/morga.htm. binisita noong Setyembre
15, 2011).
Isang iskolar palibhasa, hindi sinigurado
ni Rizal na tama na nga ang haka-haka niya
batay lamang sa paghahambing ng dalawang
kuwento, at sa halip ay nanawagan siya sa mga
82 MALAY
Oriental scholar na nag-aaral tungkol sa Malay
Archipelago na maipaalam lamang sa kaniya kung
may mga kuwentong katulad ng mga kuwentong
sinuri niya. Ibig sabihin, kung may ebidensya nito,
higit na mapalalakas ang katumpakan ng kaniyang
palagay na maaaring nagmula nga sa Filipinas ang
kuwentong bayan. Kung magkagayon, maaari
itong magamit na dagdag na patunay na ang
Filipinas ay may mataas na antas ng kultura at
kahusayan, may masiglang pakikipagkalakalan, at
mabuting ugnayan sa ibang panig ng mundo, bago
pa dumating ang mga Europeo sa isla na siyang
iginigiit ni Rizal sa mga Kastilang nagmamaliit
at nanlalait sa mga katutubo.
Ugnayan ng tradisyonal na kuwento, ng
muling pagsasalaysay at ng metanaratibo
Importanteng isali sa pagtalakay ng paksa
ng papel na ito ang nauukol sa kaligirang
pangkultura at pangkasaysayang ipinatatanaw ni
Rizal sapagkat sa kontekstong ito ay maaaring
masipat ang ideolohikong posisyong isinusulong
niya sa kaniyang muling pagsasalaysay ng
kuwentong bayang ito. Sa partikular, ang
panahon at pamayanan ng mga kuwentong
pasalita o salimbibig ay walang pasubaling
pinanggagalingan ng ideolohikong bisa o epekto
nito na kaalinsabay ang mga metanaratibo at
ang ugnayan ng mga ito ang nagbibigay ng mga
pananaw at pakahulugan sa lipunan at kaayusang
nagluwal sa mga ito. Sa pag-unawa nina Stephen
at McCallum:
...a. metanarrative is a global or totalizing
cultural narrative schema which orders
and explains knowledge and experience. ..
metanarratives both supply the structure for
individual narratives and the criteria for
perception and appreciation by which sense is
made of that structure. This is why ideas about
the social world can seem self-evident (6).
Ipinaliliwanag pa nila ang mahalagang
relasyon ng mga metanaratibo sa retelling ng
mga tradisyonal na kuwento sa paraang nabubuo
ang mga muling pagkukuwento sa freym ng mga
metanaratibo na ang huli ay umiiral o naririyan
TOMO XXV BLG. 1
bilang hindi gaanong madaling matukoy na
metanaratibo at umiiral sa antas na higit na
abstrakto. Itinatakda ng mga metanaratibong ito
na mahalaga ang isang partikular na kuwentong
may padrón at may hubog ng estrukturang
naratibo, nagpapahayag ng mahalagang unibersal
na mga karanasan ng tao, pinagkakawing
ang "katotohanan" at kultural na pamana, at
nakabatay ang mga moral na paghusga sa loob
ng dimensyong etikal. Sa kaso ng Kanluran,
ito ang tinawag nilang "Western metaethic"
(6-7). Sa pormulasyon nila ay makikita ang
pagpapahalaga sa estruktura (naratibo) at
ideolohiya (metanaratibo at metaetika) at ang
relasyon ng mga ito sa isa't isa.
Isang halimbawa ng metanaratibo ng kanlurang
lipunan ang proposisyong "truth, justice and
courtesy should be applied if need be against
the law." Ito ang karaniwan nang tinatanggap
na mensahe ng mga kuwento tungkol kay Robin
Hood. Pamilyar ito sa mga mambabasang Pilipino
dahil sa di-kakaunting pelikulang Tagalog na
nagpapatibay sa proposisyong ito kung kaya
naman popular ang mga karakter na kaaway
ng batas ngunit dakila para sa taumbayan
na tulad in Robin Hood na nagnanakaw sa
mga makapangyarihan para ipamigay sa mga
walang-wala sa lipunan. Isa pang halimbawa
ng metanaratibong karaniwang tinatanggap na
totoo ay ang sinasabing lagi nang pagtatagumpay
ng mabuti sa masama sa walang humpay na
tagisan ng mga ito. Nag-iiba, gayunman, ang
pagpapakahulugan sa mabuti at sa masama, sang-
ayon sa panahon, sa kultura, etika at moralidad, sa
mga halagahang panlipunan at sa nagtatagisang
ideolohiya sa lipunan.
Sa pagbabalik ng talakay na ito sa panunuri ni
Rizal ay mahahango ang ispesipikong proposisyon
at ideolohikong bisa ng tradisyonal na kuwentong
bayan at ng kaniyang muling pagsasalaysay dito
sa unang pagkakataon ng pagkakalathala nito sa
panahon ng kolonyalismong Espanyol. Ang teksto
ni Rizal ay di-sasalang may relasyon sa batayang
kuwentong bayan na ang pinakamadaling
matukoy ay ang kahulugan ng "rebisyong" ginawa
niya na mapaghahanguan naman ng kaniyang
ANG BUHAY NI MATSING AT PAGONG
tiyak na saloobin at mga pagpapalagay sa panahon
ng pagsulat at paglalathala ng kaniyang muling
pagsasalaysay.
May higit na maingat at mátalas na
obserbasyon ng karakter at damdamin
Sa salita ni Rizal, may malaking "morality" na
taglay nito (at ng bersiyon sa Hapon na pabulang
Saru Kani Kassen [ Battle of the Monkey and
the Crab]) ang walang hanggang pagtatagisan
ng mahina at ng malakas. Para sa pagsusuri sa
ngayon, importanteng alamin kung ano ang ibig
tukuyin ni Rizal patungkol sa ABPM sa sinabi
niyang, "In the Philippine version we find more
philosophy, more planeness of form, while in the
Japanese there is more civilization, and so to
speak, more diplomatic language " (Salanga 64)\
Batay sa pagsusuri mismo ni Rizal ay maaaring
mapalawig pa ang kaalaman tungkol dito sa
pamamagitan ng pagsusuri sa komentaryo
niya sa kung paano nagtapos ang daiawang
kuwentong pinaghahambing. Aniya tungkol
sa bersiyon mula sa Filipinas, " . . . plainer and
shows a more delicate observation of character
and feeling" (Salanga 64), kaugnay ng iba pang
bahagi ng panunuri. Batay sa ginamit ni Rizal sa
kaniyang muling pagsasalaysay, na mga salitang
naglalarawan sa matsing at pagong na ang una
ang tinutukoy na malakas at ang pangalawa ang
mahina, madaling maramdaman ang simpatiya
para sa pagong at ang pag-ayaw sa matsing.
Sa buong kuwento, mabubuo ang ganitong
magkakontrang pagtatambalan:
The monkey, as the ... the tortoise as the
stronger.../lalaki weaker.../babae
Malicious monkey grateful
Plundering, munching and
artful
gobbling as quick as he could
childish
Both cheeks crammed with
bananas
Re-appeared swimming and
Deceived artful monkey
laughing
R.T YU 83
Sa mga paglalarawang ito mismo sa kuwento,
mapag-aalamang maraming masamang ugali
ang matsing: malisyoso, matakaw o masiba, at
nanlalamang. Samantalang sa paglalarawan sa
pagong, mahina lamang ito at ang paghihiganti
niya ay parang bata {childish) ngunit marami
pa siyang ibang magandang katangian tulad ng
pagiging "artful, "grateful", at sa bandang huli'y
nakaligtas at naging masaya.
Pinatitibay pa ang pagkiling ni Rizal sa karakter
na si Pagong ng mga salitang ginamit mismo ni
Rizal sa kaniyang maikling panunuri samantalang
pinaghahambing ang dalawang kuwentong
bayan. Tinukoy ni Rizal ang matsing na "greedy,
maliscious, wicked and revengeful, " "pretending
to be generous, " "malignity of the monkey, "
at "continuing wickedness". (Salanga 63-64)
Samantala, ang pagong, aniya ay itinuturing
sa Filipinas na nakakaawa't inosente, ngunit,
matalino o mátalas. Tungkol dito, idinagdag
pa ni Rizal na marahil, naging awa, sa halip na
paggalang ang nakagawiang turing sa pagong
dahil sa paniniwalang kapag tinapakan ang isang
pagong, sasambulat ang paa ng tumapak; isang
superstisyong ayon kay Rizal ay maaaring dahilan
para huwag itong gawin ng pilyong mga bata sa
mabagal na maglakad na pagong.
Wala sa kaniyang panunuri ng anumang banggit
tungkol sa "aral" na karaniwang iniuugnay sa
kasalukuyang pagpapahalaga sa kuwentong bayan
at maging sa mga muling pagsasalaysay nito.
Ang tanging binigyang diin niya ay tungkol sa
ipinapahayag ng kuwentong bayan ukol sa mga
tao sa lugar na pinanggalingan nito—ang pagiging
mahusay at maingat sa pagmamasid sa karakter
at damdamin.
Marahil, nagsimulang pahalagahan sa
kontemporaneong panahon ang ibinibigay nitong
"aral" dahil na rin sa pagsulat mismo ni Rizal
ng isang kawikaan sa kaniyang nakalarawang
kuwentong ito sa album ni Paz Pardo de Tavera
na binanggit na sa unahan: " Mátalas man daw
ang matsing ay napapagdayaan din." (Craig 279,
Salanga 19) Ang pagpapahalaga sa kuwentong
bayang ito, sang-ayon sa pag-uugnay dito sa
kasabihang ito, ay maglulundo sa "aral" na ito ng
84 MALAY
kuwento na itinuturing ding isang halimbawa ng
pabula at karaniwan na ngang tukuying mensahe
ng kuwento.
Kasarian at usapin ng lakas
Hindi maaaring hindi mapansin na sa bersiyon
ni Rizal, ang matsing ay lalaki samantalang ang
pagong ay babae. Sa bahaging nagkita ang dalawa
pagkaraan ng ilang araw at nag-usap, ganito ang
naging usapan nila:
"Helio, Mr. Monkey, " said the tortoise, "how
are you getting on with your banana tree? "
"Alas, " said the monkey, it has been dead a
long time. And yours Miss Tortoise? " (sa akin
ang pagbibigay-diin. Salanga 13).
Sa isa pang bahagi ng pag-uusap ng dalawa,
tinawag na muli ni Pagong si Matsing na "Do,
Mr. Monkey," replied the tortoise gratefully (14).
Sa kasalukuyang pagkilatis sa kuwentong ito
ay hindi kalabisang bigyang kahulugan ang tila
maliliit na mga detalyeng ito. Binigyan ni Rizal
ng kasarian ang matsing na isang lalaki at kung
iuugnay ang unang katangian nito na binanggit
niya—ang malakas. Samantala, ang pagong
ay isang babae at ang unang katangian nitong
binanggit ni Rizal—ang mahina, makikita kung
gayon ang magkakontrang tambalang lalaki,
malakas, /babae, mahina.
Naniniwala ba si Rizal sa ganitong pagkakahon
sa babae? Malamang sa hindi. Ang sulat niya
sa kababaihan ng Malolos na pagsang-ayon at
pagtataguyod sa kanilang layuning makapag-aral
ang isang patunay na kinikilala ni Rizal ang lakas
ng kababaihan, kahit na sa panahong tumalab na
nga ang ideolohiya ng patriyarka sa mga lugar
ng Filipinas na nasakop at nakontrol ng Espanya.
Isang maaaring pagbasa dito ay naaayon sa
karaniwang pagtanggap na ang panitikang bayan
ay batis ng mga kaalaman ukol sa kultura at
kasaysayan ng lipunang nagluwal sa panitikang
ito. Kung gayon, maaaring isiping ipinakita
TOMO XXV BLG. 1
lamang ni Rizal sa pagbibigay ng kasarian sa
mga tauhang hayop sa kuwentong ito ang noon
ay malaganap nang pagtuturing sa relasyon ng
babae't lalake sa umiiral na patriyarka. Tila
inihihimatong din ng paglalarawang ito ang
pag-iral ng metanaratibo ng dominasyon ng
kalalakihan at subordinasyon ng kababaihan.
Mula sa feministang kritika ngayon, hindi naman
ito masasang-ayunang pagpapatibay ni Rizal sa
di-pantay na relasyong ito dahil ipinakita rin sa
kuwento na may katangian ang babaeng pagong na
"artfuF at hindi naman basta tinanggap na lamang
niya ang panlalamang sa kaniya ng lalaking
pagong. Sa halip, nag-isip ang pagong/babae at
nag-isip ng paraan upang gumanti (meditated
revenge). Sa sanaysay ni Rizal na nagsusuri sa
kuwentong bayang ito, binanggit niya ang isa
pang katangian ni Pagong na naging dahilan
kung bakit niya nalansi si Matsing at ito ay ang
pagiging mátalas niya sa pagkilala sa "malignity
of the monkey." Importanteng obserbasyon ni
Rizal ang nauukol dito nang sabihin niyang "...
The artful but not wicked tortoise, knowing the
real intention and malignity of the monkey, beats
him with the same weapons and chooses the
mortar" ( Salanga 64). Ibig sabihin, dahil nakilala
na ng pagong ang ugaling ito ng matsing kahit na
ipinalalabas nitong mapagbigay pa at pinapipili pa
niya si Pagong ng paraan kung paano parumsahan,
kung kaya mabilis na nakapag-isip si Pagong ng
paraan kung paano sasakyan ang ugaling ito ni
Matsing upang sa ganoon ay makaligtas siya.
Maaari ngang ipalagay na sa unang pagkakataon
ay naging mapagtiwala si Pagong ( ngunit hindi
tanga) nang payagan niyang akyatin ng matsing
ang puno para pitasin ang mga saging. Ngunit,
sa sumunod na pagkakataon, matapos na ngang
makita ni Pagong ang tunay na masamang ugali
ni Matsing ay alam na niya kung paano iyon
lalansihin. Samakatuwid, ang waring mahinang
babae ay may itinatagong lakas. Taglay niya
ang mga katangiang magagamit niya upang
protektahan ang sarili laban sa malakas, sa lalaki
at sa mapanlamang.
ANG BUHAY NI MATSING AT PAGONG
Ang kuwento ni Matsing at Pagong na
muling isinalaysay
Tatlong storybook o nakalarawang kuwentong
pambata ang mabibili sa mga tindahan ng libro:
1 ) ang lathala ng Tahanan Books for Young
Readers ng mismong kuwento ni Rizal sa wikang
Ingles at ilustrasyon niya na nilapatan ng kulay
ni Auri Asuncion Yambao at Grace Asuncion,
may panimulang salita ni Ambeth R. Ocampo,
na noon ay Chairman ng National Historical
Commission at introduksiyon ni Mara Pardo
de Tavera, apo sa tuhod ni Trinidad Pardo de
Tavera. (2003); 2) ang lathala ng Lampara Books
na muling pagsasalaysay ni Boots S.A. Pastor
na The Turtle And The Monkey I Ang Pagong At
Ang Matsing na isa sa serye ng mga aklat na may
aral (2007); at 3) ang lathala ng Adama House
na muling pagsasalaysay ni Virgilio S. Almario
na Si Pagong at si Matsing, guhit ni Hubert
Fucio (2011). Unang inilathala ang kay Almario
noong 1978 at tuloy-tuloy ang paglilimbag nito
hanggang sa taong ito na nagsasabing totoong
mabili ang aklat na ito. May muling pagsasalaysay
rin na inilathala ng Children's Communication
Center, si Danilo Consumido noong 1983, na Si
Pagong at si Matsing: Tuso Man ang Matsing,
Naloloko Rin, guhit in Wilfredo Pollarco. Hindi
na ipinagbibili ang huli at mababasa na lamang sa
National Library at iba pang aklatan, kung kaya't
hindi na rin ito isinama sa pagsusuri.
Ang naunang pagbasang inilahad na sa unahan
sa bersiyon ni Rizal ay siya na ring maibibigay
sa edisyon ng Tahanan Books for Young Readers
sa dahilang muli lamang itong inilimbag nang
may kulay. May ilang pagkakaiba lamang ito sa
orihinal ni Rizal dahil ito ay nasa wikang Ingles
lamang; hindi tulad sa orihinal ni Rizal na nasa
dalawang wika: Kastila at Ingles, bukod sa hindi
na rin isinama rito ang nakasulat sa orihinal ni
Rizal sa Tagalog na "Mátalas man ang matsing
ay napagdadayaan din." Maliban sa detalyeng ito,
hindi maibibilang na muling pagsasalaysay ito at
sa halip ay isa lamang muling paglilimbag na may
mga pagbabago sa pinagbatayang facsimile na
tanging sa aklat ni Austin Craig matatagpuan na
R.T YU 85
unang nalathala noong 1913 at muling inilimbag
nitong 2011.
Sa dalawang wika - Tagalog at Ingles naman
nakasulat ang dalawa pang aklat. Sa lathala ng
Adama House, Tagalog ang pamagat na may salin
sa Ingles sa teksto, samantalang sa lathala ng
Lampara Books, Ingles ang unang titulo na may
kasamang titulo sa Tagalog at may salin din sa
Tagalog ng pangunahing teksto sa Ingles.
Malapit ang muling pagsasalaysay (mp) ni
Pastor sa batayang kuwento o basic story ng
kuwentong bayang isinalaysay ni Rizal. Matipid
ito sa mga salita at wala na ang mga salitang
naglalarawan sa karakter ng dalawang tauhan sa
kuwento, at sa halip ay nakatuon sa mga aksiyon:
"nagkita ang matsing at pagong, nakakita ng
inaanod na puno ng saging na kanilang sinagip,
nagpasyang hatiin ang puno, dinalaw ng matsing
ang pagong, atbp. Ang paglalarawan sa karakter
ni Matsing ay higit na makikita sa ilustrasyon
(malalaking larawan, ekspresyon ng mukha,
galaw, atbp. ) maliban sa isang diyalogo niya na
nagsasabi sa mambabasa ng ugaling maramot
at sakim : "Balat man kung malinamnam, hindi
kita hahagisan."
Sa pagtatapos ng kuwento, nakatawa si Pagong
na lulutang-lutang samantalang nagtataka si
Matsing na nakatingin at ang huling pangungusap
na "Naisahan din ng pagong ang matsing." (sa
akin ang pagbibigay-diin) at sa kanang bahagi ng
huling spread z.y mdk\\áXdi ang nakasulat na: Aral
ng kuwento, "Matalino man daw ang matsing
ay napaglalalangan din." Marahil ay ginamit
ang salitang naisahan dahil simple't magaan
ang wikang ginamit sa muling pagsasalaysay
ni Pastor. Gayunman, may hindi mainam na
kahulugan ang salitang ito sa kasalukuyang
gamit. Sabi nga ni Rizal, si Pagong ay "artful
but not wicked" samantalang ang salitang
naisahan ay nagtataglay ng kahulugang negatibo;
nagulangan, nalamangan, napalusutan, gayong
nalansi lamang ni Pagong si Matsing. Kung
gayon, hindi napapanatili ang karakter ni Pagong
sang-ayon sa kuwentong bayan at sa gayon, hindi
gaanong tagumpay ang mp sa pagganap nito ng
gawaing preserbasyon ng kultura't paniniwala ng
86 MALAY
sinaunang panahon tungkol sa ideya ng mabuti't
masama, ng katanggap-tanggap at ng hindi
katanggap-tanggap sa relasyon ng mga tao.
Malapit din sa batayang kuwento ang
muling pagsasalaysay ni Almario at litaw din
ang "aral" na ipinahayag sa ganitong mga
pananalita sa katapusan: "'Tuso man ang matsing,
napaglalamangan din!", sabi ni Pagong."
Higit na mahaba ang kuwento ni Almario
dahil sa pagdaragdag ng mga detalye at diyalogo
na naglalarawan ng karakter at nagdaragdag ng
interés at pananabik. Sa umpisa ng kuwento,
idinagdag niya ang pag-uusap ni Matsing at
Pagong nang makita ang nakalutang na puno ng
saging. Itinuturo ni Matsing ang puno habang
sinasabing "Tingnan mo Pagong," na hindi naman
agad nakita ni Pagong at sa halip ay sumagot ng
"Alin, ang langit?" Pinagtawanan ito ni Matsing
at nagsabi pang "Kay bagal mo na, bulag ka pa."
Sa simulang ito, agad na ipinakikilala si Matsing
na mapanghusga at mapanghamak. Buskador.
Maliit si Pagong at maaari namang hindi niya
agad nakita ang puno nang tumingin siya sa ilog
at sa halip ay sa itaas siya napatingin kaya langit
nga ang nakita niya. Magulang na si Matsing sa
umpisa pa lamang ng kuwento, hindi tulad sa
batayang kuwento na sa pagkain ng bunga ng
saging ni Pagong lamang ipinakita. Sa bersiyon
ni Rizal, sinabing ang matsing na higit na malakas
ang pumili sa itaas na kalahating bahagi ng puno.
Sa mp ni Almario ay nagbigay si Matsing ng
katuwiran kung bakit siya ang dapat na unang
pumili: dahil siya ang nakakita, gayong dalawa
naman sila ni Pagong na nagtulong para maiahon
ang puno. Hindi rin niya tinanggap ang katuwiran
ni Pagong na siya dapat ang maunang pumili dahil
maliit naman siya. Hindi rin maalam si Matsing
tungkol sa pagtatanim at halaman dahil pinili
niya ang itaas na bahagi na may mga dahon na sa
palagay niyang madali itong mamumunga katulad
nang nasa bersiyon ni Rizal. Umiiba ang teksto
ni Almario sa parteng ito dahil ipinakita niya
si Pagong na paniwalang tutubo ang sa kaniya
dahil may ugat at sa tabing ilog pa nagtanim. Ibig
sabihin, may nalalaman si Pagong tungkol sa mga
halaman. At napatunayan naman ito dahil nabuhay
TOMO XXV BLG. 1
ang kaniya at namunga pa, katulad sa batayang
kuwento. Sa halip na si Pagong ang dumalaw kay
Matsing, baligtad ang nangyari sa mp ni Almario
at dinagdagan pa niya ng diyalogong nagpapakita
ng isa pang ugali ni Pagong- matulungin at bukas-
palad nang sabihin niyang huwag nang umiyak at
hahatian niya si Matsing kung tutulungan siyang
mamitas. Magdaragdag ng isa pang detalye sa mp
ni Almario at sa gayon ay tatlo ang pagpipilian
ni Pagong sa parusang gagawin sa kaniya ni
Matsing dahil sa ginawa nitong paglalagay ng
mga tinik sa puno bilang ganti sa kaniya: iluluto
niya si Pagong hanggang mamatay iyon na sinagot
naman ni Pagong na magaling dahil pupula ang
balat niya at lalong gaganda. Sa wakas, nakaligtas
ang tumatawang si Pagong at nagsabi pa siya na
parang kantiyaw na "Ay, Matsing, kay hiña mo
talaga!" at binigkas niya ang kasabihang "Tuso
man ang matsing, napaglalamangan din!
Pinagtitibay ba ang mabuti o ang masama?
Paano kikilatisin ang tatlong bersiyong ito
ng muling pagsasalaysay ng kuwentong bayan
kaugnay ng mensaheng ideolohiko ng mga ito?
May pagkakaiba-iba kaya sa layunin ang mga
ito? Pinagtitibay ba ng mga ito ang karaniwan
nang tinatanggap na mga pakay ng muling
pagsasalaysay ng panitikang bayan? Batid natin
ngayon na ang mga panitikang bayan ay hindi
naman pambata lamang noong panahong katutubo.
Naging pambata ang mga ito sa modernong
panahon nang muling isalaysay ang mga ito at
isama na sa kategorya ng literaturang pambata. Sa
muling pagsasalaysay ng mga ito, nangyayari ang
mga pagbabago ngunit sa kalakhan ay pinananatili
ang batayang kuwentong pinaghahanguan. May
muling pagsasalaysay naman na lumalampas sa
karaniwang layunin na preserbasyon ng kultura na
ang resulta ay malalaking pagbabago sa batayang
kuwento dahil sa layuning hamunin o hindi kaya
ay salungatin ang makalumang pagpapahalaga't
sistema. Ang una ay tinawag nina John Stephens
at Robyn McCallum na "cultural preservation"
at ang huli ay "reversion" (3-4).
ANG BUHAY NI MATSING AT PAGONG R.T YU 87

May matutukoy bang kahalagahan ang mga kasalukuyang panahon sa mga salitang tumutukoy
binanggit na idinagdag sa mp ni Almario upang sa mga ugali/ pagpapahalagang makikita sa mga
masabing may mahalagang implikasyon ang kuwento, partikular ang pagkakapit sa matsing
mga ito sa nakamihasnan nang pagpapahalaga sa ng pang-uri sa bahagi ng "aral" o moral lesson
kuwentong ito? Itinatanong ito dahil sa kaniyang nito at ang aksiyong resulta ng ugaling ito. Narito
aklat ay maraming idinagdag na detalye kung ang talahanayan ng mga salitang ito at mga
ihahambing sa dalawa pang teksto nina Rizal at kahulugang makikita sa mga diksiyonaryo:
Pastor.
Maliban sa naging buhay ang paglalarawan UP
Pang-uri
sa mga tauhan at nagkaroon ng dagdag na Panganlbah Santos Diksiyonaryong:
sa matsing
Filipino
interés at pananabik, ang mga idinagdag na
1. sa patalim,
detalye't pamamaraan sa pagkukuwento ay hindi kanipisan ng
nangangahulugan ng paglayó sa ideolohikong Mátalas Talino, talisik, Matalinong
talim
2. sa mata-bilis
mensahe ng kuwentong bayan. May pagbabagong (Rizal) dunong, alam isip
ng pandama, 3.
naganap sa karakter ni Pagong dahil sa wakas Sa isip, madaling
makaunawa
ng kuwento, natuto na rin siyang mangantiyaw
Tao na mátalas
nang sabihan niya si Matsing na "... kay hina ang pag-
mo talaga..." Itong pagbabagong ito ni Pagong, Matalino II II iisip, likas na
(Pastor) kakayahan o
na ugali na ni Matsing sa ipinakita sa umpisa pa
kapangyarihan,
lamang ng kuwento ay naiiba sa tugon ni Pagong TALENTO
sa kuwentong bayan na maaaring ipakahulugan na Magulang
masaya na si Pagong sa kaniyang pagkakaligtas (colloq),
masyadong May mátalas
at hindi na niya naisip na kantiyawan pa si Tuso Mapanlinlang,
matalino, na pag-iisip,
(Almario) switik
Matsing. Kunsabagay, ang kantiyawan ay bahagi madaya, magulang, wals
manlilinlang,
na ng kinamihasnan ng mga batang lumalaki at pataksil
sa gayon ay nagiging makatotohanan at malapit
lamang ang kuwento sa karanasan ng mga bata na Narito naman ang mga kahulugan ng mga
kinakatawan ng mga tauhang hayop sa kuwento. salitang ginamit sa pangalawang hati ng
Masasabi, kung gayon, na sa isang banda, kawikaan ".. .ay napagdadayaan/napaglalalangan/
naisasagawa ng mga aklat na ito ang tinuran nina napaglalamangan din":
Stephen atMcCallum na preserbasyon ng kultura.
Sang-ayon sa kanila, "Most retold stories have
UP
thefunction of maintaining conformity to socially pandiwa Panganiban Santos Diksiyonaryong
determined and approved patterns of behavior Filipino
which they do by offering positive role models, Linlang,
Anumang
lansi, libang LansI, linlang
proscribe undesirable behavior, and affirm ginagawang
napagdadayaan (Sanskrit- (trick),
culture's ideologies, systems, and institutions" (Rizal) deceit, mandaya,
panlilinlango
pagliligaw mula
(3-4). fraud, trici<, manlol<o.
sa katotohanan
distraction)
Nakasentro ang tema ng mga aklat ng mp
sa aral na ibinibigay ng kuwento para sa mga Napaglalaiangan LansI, linlang
Daya, Lansi
Daya, libang [variant ng
bata: hindi laging nanalo ang nanlalamang sa (Pastor) (trick, fraud)
lanse).
kapwa at hindi mabuti ang nanlalamang kaya Kalaluan,
naman positibo ang modelong ipinakikita ni Gawaing
kapanaigan, Bentaha,
pagsasamantaEa
Pagong samantalang hindi mabuting modelo si Napaglaiamangan bentaha, kabutihan
0 panlalamang
{advantage {advantage)
Matsing. Sa bahaging ito ng pagsusuri, mainam over others)
sa kapuwa
na linawin ang pagkakaiba ng pag-unawa sa
88 MALAY
May pagkakaiba man sa mga tiyak na tinutukoy
ng mga salitang ugat na daya, lalang, lamang,
malinaw sa mga kahulugang ito na hindi positibo
ang mga kilos na tinutukoy ng mga pandiwang
nabubuo mula sa mga ito. Kung iuugnay sa
pang-uri sa unang talahanayan ukol sa matsing,
ang talas at talino ay mga positibo/mainam na
mga katangian ngunit kapag ginamit sa paraan
ng matsing ay hindi na katanggap-tanggap.
Samantala, halos nagkakapareho ang pakahulugan
sa tuso na hindi mabuting katangian at pag-uugali.
Kung buhuuin ang pahayag sa mga aklat na ito
na maaaring masabing buod na ideya ukol sa
ugnayan ng tao (kinakatawan ng mga tauhang
hayop na matsing at pagong sa kuwento) na
pinagtitibay sa panahong kasalukuyan, ito ay ang
pagtanggi sa paggamit ng talino o talas ng isip
para sa pansariling kapakinabangan. Ang hindi
pananaig ng masamang gawain ni Matsing sa
huli, at pagkakaligtas ni Pagong sa kamatayan ay
hindi lang nagsasabing hindi palaging mananaig
ang malakas sa mahina, ang mapanlinlang sa
mapaniwalain o tanga, o maging ang diwang
laging may katapat ang manloloko at kung gayon,
dapat magpatuloy na maniwala sa pananaig ng
kabutihan. Sinasabi rin ng mga mp na ito na
nagpatuloy lamang haman sa diwa ng "Ang Buhay
ni Matsing at Pagong" ni Rizal na talas din (ng
pagong/ ng hindi karaniwang ipinapalagay na
malakas at makapangyarihan) ang katangiang
maitatapat sa panlalamang/ panggugulang /
panloloko, pandaraya, panlalansi, panliligaw sa
katotohanan na mga karaniwang tinatanggap na
malakas at makapangyarihan. Bilang pag-uulit
sa obserbasyon ni Rizal sa karakter ni Pagong,
ipinahayag niyang sa pagkakataong pinapipili
na ni Matsing si Pagong ng parusa at paraan
ng pagkamatay ay natanto na ni Pagong ang
kasamaan o "malignity" nito kung kaya pinairal
naman ni Pagong ang talas ng isip niya at naisip na
lansihin si Matsing sa pamamagitan ng pagpili ng
paraang siya namang makapagliligtas sa kaniya:
pagkalunod. At dahil walang awa't sadista si
Matsing kung kaya ito nga ang ipinasya niyang
gawin, bagay na nagpatunay sa tamang pagkilala
ni Pagong kay Matsing. Nakaligtas si Pagong sa
TOMO XXV BLG. 1
tiyak na kamatayan dahil higit na mainam ang
mátalas kaysa sa tuso. Hindi niya nalamangan
si Matsing sapagkat ang panlalamang na isang
ugaling masama ay hindi ugali ni Pagong. Sa halip,
ginamit niya ang talas ng isip at pagkilala ng ugali
ng iba (matsing) upang malansi ang naghabanta
ng kamatayan. Sa pagkakaligtas ni Pagong sa
kamatayan, sa pamamagitan ng panlalansi/hindi
panlalamang, ay wala siyang ginawang masama
kay Matsing. Napigilan lamang niya itong gawan
siya ng masama—ang pagpatay sa kaniya, isang
maitim na pakay dahil sa kagustuhan nitong
makaganti. Kung gayón, sa paggamit ng talas ng
isip, at hindi ng panlalamang, nananatiling mataas
ang etikal na posisyon ni Pagong sa bersiyon ni
Rizal. At kung gayon, sa bersiyon ni Rizal din
malinaw na nakikita ng batang mambabasa ang
malaking pagkakaiba ng mabuti sa masama at
maipapalagay na hindi sila malilito.
Sa panahon ngayong lantad ang mga katunayan
ng kalituhan dahil ang masama ay madalas na
nagiging mabuti at ang mabuti ay nagiging
masama, na tila ang lakas at kapangyarihan
na lamang ang nagiging batayan, sa halip na
katuwiran at katarungan, mainam na muling
usisain ng mga guro't magulang ang mga "aral"
na mensahe ng mga kuwentong tulad ng sinuri
sa sanaysay na ito. Kapag ganito ipaliliwanag
sa mga mag-aaral ang kuwentong ito na muli't
muling isinasalaysay, masasabing magiging
lalong makabuluhan itong "aral" na nakapaloob
dito para sa mga bata sa panahon ngayong lantaran
ang panlalamang ng mga tuso na karaniwan
nang nauuwi sa korupsiyon at pang-aabuso sa
kapangyarihan. Bukod dito, maaaring masilip sa
mp ni Rizal ang implikasyon ng diwa ng kaniyang
kuwento sa mas malawak na konteksto ng
kasalukuyang kalagayang politikal ng Pilipinas.
Sa gitna ng pagtutunggali ng mahina at malakas,
aakalaing ipinatatanaw ni Rizal na kailangang
taglayin ng mahinang taumbayan ang talas bilang
pananggalang sa mga tusong may hawak ng
kapangyarihan.
Angpapel na ito ay binagong bersiyon ng binasa
ng awtor sa Ikatlong Pambansang Kumperensya
sa Panitikang Pambata, na itinaguyod ng
ANG BUHAY NI MATSING AT PAGONG
Pilandokan, Inc., National Commission on
Culture and Arts at ng UP Kolehiyo ng Arte at
Literatura, Bulwagang Rizal, Pulungang Recto,
UPDiliman, Oktubre 15, 2011.
Mga tala: (Endnotes)
1 May pagkakaiba sa resulta ng search. Sa search words
na kuwento+ matsing at pagong, ang lumabas na resulta
ay 86,900 . Magkaiba ang ispeling ng dalawang search
words. Tiningnan sa google search noong Agosto 27,
2011.
2 Sang-ayon kay Ambeth Ocampo, ang reproduksiyon
noong 1913 na lamang ng kuwentong ito na may
ilustrasyon ang mayroon sa pamamagitan ng talambuhay
na isinulat ni Austin Craig. Hindi na makita ang
orihinal na guhit, sang-ayon pa rin kay Ocampo. Nasa
"Foreword"rAe Monkey and the Turtle", A Philippine
Folktale by Jose Rizal, Makati City: Haw ng Tahanan
Publishing, Inc.
3 Binanggit sa Alfredo Salanga, introduksiyon at
anotasyon. Rizaliana for Children, Illustrations
and Folktales by Rizal, Quezon City: Children's
Communication Center, 1984: 59. Sa tala naman ni
Damiana Eugenio, ang "Two Eastern Fables" ni Rizal
ay nalathala sa Trubners ' Oriental Record, 3"" Series,
no. 247 ( July 1889) at nireprint sa University of Manila
Journal of East Asiatic Studies 8,1-2 ( Jan-April 1959),
187-188.
4 Hindi kasama sa pagsusuring ito, ngunit babanggitin na
may ilang halimbawa ng retelling na makikita sa intemet
tulad halimbawa ng "The Fable of The Monkey and
The Turtle ni Roro B. Clown, na may mga komentaryo
ng bumisita sa kaniyang site sa http://rorotheclown.
livejoumal.com/153221.html, binisita noong Hulyo 14,
2011, at ng " The Story of the Monkey and the Turtle": An
Illustrated Retelling of a Folktale from the Philippines,
Senior Thesis Projects, 2008 ni Sonia Jackson, http://
trace.tennessee.edu/utk_interstp5/6 Binisita noong
Hulyo 14,2011.
5 Tinutukoy ni Rizal na katunayan ng sibilisasyon sa
kuwentong bayang Hapon ang paggamit ng ilang detalye
sa kuwento tulad ng digmaan ng mga unggoy at alimasag,
ang pagtukoy sa pagdaraos ng konseho ng digmaan sa
lugar ng mga alimasag, ng dikdikan ng bigas, ng almires,
ng pagtulong ng bubuyog at ng itlog.
SANGGUNIAN
Aklat pambata
Almario, Virgilio S. Si Pagong at si Matsing.
Ilustrasyon ni Fucio, Hubert. Quezon City:
Adama House, 2011 [1978]. Limbag.
R.T. YU 89
Pastor, S.A. Boots. The Turtle and the Monkey/Ang
Pagong at Ang Matsing. Quezon City:Lampara
Publishing House, Inc., Prescious Pages
Corporation for Easy to Leam Books, 2007.
Limbag.
Rizal, Jose P. The Monkey and the Turtle, A
Philippine Folktale Retold in English and
illustrated by Jose P.Rizal. Makati City:
Tahanan Books for Young Readers, 2003.
Limbag.
Mga Aklat at Journal
Alabado, Ceres S. Writing for Children in the
Philippines and the Third World Quezon City:
IMC Press, 1979. Limbag.
Bolasco, Karina at Villanueva, Rene O. eds., Ani,
Dyornal na Pampanitikan ng Coordinating
Center for Literature, Sentrong Pangkultura
ng Pilipinas. 3.1 (Marso 1989): ix-xii. Limbag.
Children's Communication Center. Lumikha
ng Kuwento, Tula at Laruang Bata,
Adarna Manual. Quezon City: Children's
Communication Center, 1991. Limbag.
Craig, Austin. Reprint. Lineage and Life of Jose
Rizal: Philippine Patriot. Manila: Tulay
Foundation, 2011(1913). Limbag.
Crew, Hilary. " Spinning New Tales from
Traditional Texts: Donna Napoli and the
Rewriting of Fairy Tale," Children's Literature
in Education, 33.2. (2002) : 77-95. Limbag.
Eugenio, Damiana L. Philippine Folk Literature:
Folktales. Quezon City: U of the Philippines,
2001. Limbag.
Fansler, Dean S. Filipino Popular Tales.
Philadelphia: American Folklore Society:
Repr., 1965. Limbag.
Hearne, Betsy. Beauty and the Beast: Visions
and Revisions of an Old Tale. Chicago: U of
Chicago Press, 1989. Limbag.
Nikolajeva, Maria. "Exit Children's Literature".
The Lion and the Unicorn 22.2. (1998): 221-
226. Limbag
Salanga, Alfredo Navarro. Rizalianafor Children,
Illustrations and Folktales by Rizal. Manila:
90 MALAY TOMO XXV BLG. 1

Children's Communication Center, 1984.

Limbag.
Stephen, John, McCallum, Robyn. Retelling
Stories: Framing Culture, Traditional Stories
and Metanarratives in Children's Literature.
New York, London: Garland Publishing, 1998.
Limbag.
Thompson, Stith. The Folktale. New York: Holt,
Rinehart and Winston, 1946. Limbag.
Villanueva, Rene O., Virgilio S. Almario,
Annaleah V. Habulan, at Michelle Parazo.
Lumikha ng Kuwento, Tula at Laruang
Pambata, Adarna Manual. Quezon City:
Children's Communication Center, 1991.
Limbag.
Zipes, Jack D. When Dreams Came True,
Classical Fairy Tales and Their Traditions,
2"'' Edition. New York, London: Routledge,
2007. Limbag.

Diksiyonaryo

Panganiban, Jose. Villa, Diksyunaryong Pilipino-

Ingles . Ikalawang paglilimbag, Pilipinas:
Bedes Publishing, 1970. Limbag
Santos, Vito C. at Luningning E. Santos . New
Vicassan 's English Pilipino Dictionary. Pasig
City: Anvil Publishing, 2001. Limbag.
UP Sentro ng Wikang Filipino. UP Diksiyonaryong
Filipino. 2"'' Edition. Pasig City: Anvil
Publishing, 2001. Limbag.

Di Limbag na Tesis

Belén, Christine. "Bisa ng Pantasya: Ang

Imahinasyon sa mga Kuwento ni Lola Basyang
ni Severino Reyes" Di-nakalathalang M.A.
Tesis, Unibersidad ng Pilipinas Diliman, 2003.
Copyright of Malay is the property of De La Salle University Manila and its content may not be copied or
emailed to multiple sites or posted to a listserv without the copyright holder's express written permission.
However, users may print, download, or email articles for individual use.