Professional Documents
Culture Documents
Uzaysal Ve Dolu Gövdeli Aşıklar PDF
Uzaysal Ve Dolu Gövdeli Aşıklar PDF
ÖZET
Bu çalışmada, ülkemizde çelik hal ve sanayi yapılarında kullanılan dolu gövdeli ve uzaysal
aşık sistemlerinin ağırlık açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Dört farklı makas tipi, üç
farklı makaslar arası mesafe ve iki farklı makas uzunluğu dikkate alınarak analziler
yapılmıştır. Dolu gövdeli ve uzaysal aşık ile çözülmüş sistemlerin aşık ağırlıkları ile
toplam ağırlık değerleri karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlar tablolar ve grafikler halinde
sunulmuştur.
ABSTRACT
In this study, conventional purlins and space purlins which are used in steel hall and
industrial structures in our country are investigated by using the weight analysis. Four
different truss types, three different truss distances and two different truss lengths are used
in the analysis. Conventional purlins and space purlins are compared by using the ratio of
purlin weights and overall weights. The results are given in graphics and tables
respectively.
1. GİRİŞ
Çelik çatılar, büyük hacimlere sahip sanayi yapıları, fabrikalar, spor tesisleri ve ticaret
merkezleri gibi yapılarının örtülmesinde sıkça kullanılmaktadır. Bu tip çatılar çelik
malzemenin getirdiği ekonomi ve emniyet sayesinde geniş alanları sorunsuz olarak
kapatılabilmekte, aynı zamanda estetik bir görünüm sağlamaktadır.
Çelik çatı konstrüksiyonu çatı örtüsü, aşık ve makas gibi taşıyıcı olan kısımlardan oluşur.
Çelik çatı konstrüksiyonun belirlenmesinde makas tipinin seçimi önemlidir. Ayrıca aşıklar
çatı yükünü makaslara aktaran elemanlar olduğundan eleman seçimlerine dikkat
edilmelidir. Aşık aralıkları ise kullanılan çatı kaplama örtüsüne göre tesbit edilir. Ayrıca,
kaplama türünün ve aşık tipinin seçiminde de yapının kullanım amacı, ışıklandırma, ısı
izolasyonu, havalandırma ve benzeri etkiler dikkate alınmalıdır.
Çatı maliyetini arttıran en önemli unsur kullanılan makas sayısıdır. Makas sayısının
artması birim maliyeti arttırmaktadır. Bu sebeple az sayıda makasla büyük açıklıkları
geçmek ekonomi sağlar. Makas sayısını azaltmak için makaslar arası mesafeyi arttırmak
gereklidir. Bu amaçla uzaysal aşıklar kullanılabilir. Ancak kısa açıklıklarda dolu gövdeli
aşık kullanmak yerine uzaysal aşık kullanılması işçilik giderleri dikkate alındığında
maliyetin artmasına sebep olabilir.
Yapılan çalışmada, farklı makas uzunlukları ve farklı makas aralıkları için tek açıklıklı bir
endüstri yapısının çatısı dört farklı tip çatı makası ile tasarlanmıştır. Her çatı sisteminde
dolu gövdeli ve uzaysal aşık kullanılarak çatılar tasarlanmış ve kullanılacak çelik malzeme
miktarları hesaplanmıştır. Çelik çatı sistemlerinin tasarlanması aşamasında ÇelikPro2005
yazılımı kullanılmıştır [1-2]. Elde edilen sonuçlar tablo ve grafikler halinde sunulmuştur.
2. ÇALIŞMA YÖNTEMİ
Çalışmada; tek açıklıklı, 15 m. ve 20 m. makas boyları için dört farklı makas tipi
incelenmiştir. Makaslar arası mesafe 6 m., 9 m. ve 12 m. olarak seçilmiştir. İncelenen her
makas tipi ve açıklık için dolu gövdeli ve uzaysal aşıklar kullanılarak hesaplar yapılmıştır.
Ayrıca, incelenen makas tiplerinde üst başlık düğüm noktaları ara mesafesi kullanılacak
kaplama cinsi dikkate alınarak eşit olarak bölünmüştür. Birleşimler kaynaklı birleşim
olarak seçilmiş ve tüm makaslar TS 498 ve TS 648’e uygun olarak ÇelikPro2005 ile
tasarlanmıştır [3-4]. İncelenen makas tipleri Şekil 1.’de gösterilmiştir.
Uzaysal aşıkların hesaplarında üst ve alt başlık kesitleri kutu profil olarak seçilmiştir.
Diyagonal örgü elemanı olarak ise boru profil kullanılmıştır. Uzaysal aşık açılımı örneği
Şekil 3.’de gösterilmiştir.
3. BULGULAR
Çalışmada, dolu gövdeli aşıklar ile uzaysal aşıkların kullanıldığı çatı sistemleri
karşılaştırılmıştır. Her bir makas üzerine gelen yüklere göre ayrı ayrı tasarlanmıştır. Bu
sebeple her bir makasın ağırlığı birbirinden faklıdır. Çizelge 1.’de her bir makasın seçilen
açıklık, makaslar arası mesafe ve kullanılan aşık tipine bağlı olarak metrekare ağırlığı
değerleri gösterilmiştir.
Çizelge 1. İncelenen Makas Tiplerinin Metrekare Ağırlığı
Çatı ağırlığı; makas, aşık ağırlıklarının toplamı olarak düşünülmüştür. Çalışmada aşık
ağırlığının toplam çatı ağırlığına etkisini görebilmek için aşık ağırlığının toplam çatı
aralığına oranı Şekil 4-11’de grafikler halinde sunulmuştur.
Uzaysal Aşık
1.00 Dolu Gövdeli Aşık
Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Çatı Ağırlığı
0.90
0.80
0.70
0.60
0.50
0.40
0.30
0.20
0.10
0.00
6m 9m 12 m
Makaslar Arası Mesafe
Şekil 4. 15 m. Makas Açıklığı için Tip 1 Makası Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Makas
Ağırlığı Oranının Makaslar Arası Mesafeye göre Değişimi
Uzaysal Aşık
1.00 Dolu Gövdeli Aşık
Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Çatı Ağırlığı 0.90
0.80
0.70
0.60
0.50
0.40
0.30
0.20
0.10
0.00
6m 9m 12 m
Makaslar Arası Mesafe
Şekil 5. 20 m. Makas Açıklığı için Tip 1 Makası Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Makas
Ağırlığı Oranının Makaslar Arası Mesafeye göre Değişimi
Uzaysal Aşık
1.00 Dolu Gövdeli Aşık
Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Çatı Ağırlığı
0.90
0.80
0.70
0.60
0.50
0.40
0.30
0.20
0.10
0.00
6m 9m 12 m
Makaslar Arası Mesafe
Şekil 6. 15 m. Makas Açıklığı için Tip 2 Makası Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Makas
Ağırlığı Oranının Makaslar Arası Mesafeye göre Değişimi
Uzaysal Aşık
1.00 Dolu Gövdeli Aşık
Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Çatı Ağırlığı 0.90
0.80
0.70
0.60
0.50
0.40
0.30
0.20
0.10
0.00
6m 9m 12 m
Makaslar Arası Mesafe
Şekil 7. 20 m. Makas Açıklığı için Tip 2 Makası Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Makas
Ağırlığı Oranının Makaslar Arası Mesafeye göre Değişimi
Uzaysal Aşık
1.00 Dolu Gövdeli Aşık
Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Çatı Ağırlığı
0.90
0.80
0.70
0.60
0.50
0.40
0.30
0.20
0.10
0.00
6m 9m 12 m
Makaslar Arası Mesafe
Şekil 8. 15 m. Makas Açıklığı için Tip 3 Makası Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Makas
Ağırlığı Oranının Makaslar Arası Mesafeye göre Değişimi
Uzaysal Aşık
1.00
Dolu Gövdeli Aşık
Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Çatı Ağırlığı 0.90
0.80
0.70
0.60
0.50
0.40
0.30
0.20
0.10
0.00
6m 9m 12 m
Makaslar Arası Mesafe
Şekil 9. 20 m. Makas Açıklığı için Tip 3 Makası Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Makas
Ağırlığı Oranının Makaslar Arası Mesafeye göre Değişimi
Uzaysal Aşık
1.00 Dolu Gövdeli Aşık
Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Çatı Ağırlığı
0.90
0.80
0.70
0.60
0.50
0.40
0.30
0.20
0.10
0.00
6m 9m 12 m
Makaslar Arası Mesafe
Şekil 10. 15 m. Makas Açıklığı için Tip 4 Makası Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Makas
Ağırlığı Oranının Makaslar Arası Mesafeye göre Değişimi
Uzaysal Aşık
1.00 Dolu Gövdeli Aşık
0.80
0.70
0.60
0.50
0.40
0.30
0.20
0.10
0.00
6m 9m 12 m
Makaslar Arası Mesafe
Şekil 11. 20 m. Makas Açıklığı için Tip 4 Makası Toplam Aşık Ağırlığı/Toplam Makas
Ağırlığı Oranının Makaslar Arası Mesafeye göre Değişimi
4. SONUÇ
Teşekkür
KAYNAKÇA
[1] Ö. Bozdağ, M. Seçer ve M. Kapar, 2005, “Tek Katlı Çelik Endüstri Yapılarının
Düzlemsel Tasarım ve Analiz Yazılımı: ÇelikPro2005”, Çelik Yapılar Sempozyumu,
Ankara.
[2] www.teknommuhendislik.com (ÇelikPro2005, Kullanma Kılavuzu)
[3] TS 498: Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri
[4] TS 648: Çelik Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları