See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/317234596

Wikang Filipino: Hininga, Kapangyarihan at Puwersa

Article · January 2014

CITATIONS READS
0 17,759

1 author:

Romeo Palustre Peña

4 PUBLICATIONS   0 CITATIONS   

SEE PROFILE

All content following this page was uploaded by Romeo Palustre Peña on 30 May 2017.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

Wikang Filipino: Hininga, Kapangyarihan at Puwersa

Romeo Palustre Peña

Abstrak

Sa papel na ito sisipatin kung bakit nararapat pahalagahan ang sariling wika. Isa sa
pagtutuunan ang sinabi ni Bienvenido Lumbera na, “Parang hininga ang wika, sa bawat
sandali ng buhay natin ay nariyan ito. Palatandaan ito na buhay tayo, at may kakayahang
umugnay sa kapwa nating gumagamit din dito.” Mula sa mga pahayag na ito, titingnan
kung bakit hininga ang pagtuturing sa wika lalo na sa sariling wika. Tatalakayin din kung
paano nagiging kapangyarihan ang sariling wika sa Pilipinas. Sisipatin din kung bakit ang
sariling wika ay hindi nakababawas ng katalinuhan at katanyagan kung gagamitin sa iba’t
ibang larangan. Dahil kung ang usapin ay karunungan, maraming nag-aakala na mahina
ang mga Pilipinong hindi nagsasalita ng wikang dayuhan dahil sariling wika ang ginagamit
sa pagpapadaloy ng karunungan. Isasangkot rin sa papel na ito ang angkop na angkop
na pananaw ni Umberto Eco sa kanyang sanaysay na “Language, Power, Force”
nakasaad dito na, “We must not be amazed then to hear people say that the given
language is power... because outside the given language there is nothing.”

Mga Susing Salita: Wikang Filipino, Kapangyarihan, Puwersa, Bienvenido Lumbera,

Umberto Eco

Abstract

This paper will discuss why we must value our own language. One of the focus of the
paper is a line from Bienvenido Lumbera stating that “Language is like the air we breathe;
in each moment of our lives we feel its existence. It marks our life and has the ability to
establish connections with our fellowmen who also use it.” From this statement, we will
look into the reasons of our own language being the air we breathe. It will also discuss
how language becomes power in ou society. It will also seek into the assertion that the
native language can never alleviate one’s intelligence and fame if used as medium in
different disciplines. For when we talk about intelligence, many Filipinos believe that those
who don’t speak in foreign language/s in carrying out their ideas are intellectually inferior
in the transmission of knowledge. This paper will also include the appropriate statement
of Umberto Eco from his essay “Language, Power, Force” that states “We must not be
amazed then to hear people say that the given language is power... because outside the
given language there is nothing.”

Mga Susing Salita: Filipino Language, Power, Force, Bienvenido Lumbera, Umberto
Eco
Parang hininga ang wika, sa bawat sandali ng buhay natin ay nariyan ito. Palatandaan
ito na buhay tayo, at may kakayahang umugnay sa kapwa nating gumagamit din dito.
—Bienvenido Lumbera

We must not be amazed then to hear people say that the given language is power...
because outside the given language there is nothing.
—Umberto Eco

Kapangyarihan ang wikang Filipino sa Pilipinas. Kapangyarihan ang sariling wika.

Isa ang sariling wika sa bumubuo ng ating pagkatao. Nang dahil sa sariling wika,
nagkakaroon tayo ng tiyak at tunay identidad na hindi hiram sa iba. Nagiging ganap ang
ating pagkatao sapagkat malinaw ang nagbunsod nito—ang sariling wika at kultura.
Nagiging malaya tayo sa lipunang ating ginagalawan dahil ganap ang ating pagkatao.
Nagiging lubos ang kapangyarihan na sumasaklaw sa ating kamalayan kung lubos din
nating natatanggap ang sariling wika. Sang-ayon ito sa sinabi ni Bienvenido Lumbera na
ganito: “Sa pagtanggap natin sa wika, pumapaloob tayo sa isang lipunan at nakikiisa sa
mga taong naroon. Samakatuwid, ang kamalayan natin bilang indibidwal ay karugtong
ng kamalayan ng iba sa lipunan. Kapag may kapangyarihang sumakop sa kamalayan ng
kapwa natin sa lipunan, kasama tayong napapailalim sa nasabing kapangyarihan.”

Ang sariling wika ay hindi nakababawas ng katalinuhan at katanyagan kung

gagamitin sa iba’t ibang larangan. Kung ang usapin ay karunungan, maraming

nag-aakala na mahina ang mga Filipinong hindi nagsasalita ng wikang dayuhan partikular
na ang mga taong hindi nakapagsasalita ng matatas sa Ingles. Madalas silang
maparatangang walang alam o mas masakit, tinataguriang bobo. Isa itong masaklap na
pangyayari. Ngunit humihina na ang ganitong pagpaparatang dahil ginagamit ang wikang
ito ng kasalakuyang Pangulo at hindi naman ito nakabawas ng katalinuhan at
katanyagan. Sa kanyang mga talumpati at opisyal na pakikipagtalastasan sa taumbayan,
buhay na buhay ang wikang Filipino tulad ng pagsasabi niya sa kanyang SONA na
malakas ang bansang Pilipinas. Hindi ba’t napakaliwanag ang landas na tatahakin kung
kasabay ng malakas na Pilipinas ay malakas rin ang Filipino bilang matatag na wikang
pambansa?

Ang mga Balakid sa Biyahe ng Wikang Filipino

Sa kabila ng pagpapatatag at malawakang paggamit ng wikang Filipino, buhay na

buhay pa rin ang maraming isyung nagpapahina sa ating wikang pambansa. Mga dati
nang isyung nagiging dahilan kung bakit hindi umusad ang biyahe nito. Una na rito ay
ang hindi maayos na pamamahala ng edukasyon sa ating bansa at karaniwang nakakiling
ang mga administrador ng mga paaralan at pamantasan sa wikang Ingles dahil ito raw
ang wika ng mundo.

Pangalawa ang uri ng trabaho na laganap sa Pilipinas, ang sunod-sunod na

pagsulpot ng mga Business Process Outsourcing (BPO) o mga call center na
nangangailangan ng mga Pilipinong sanay magsalita ng Ingles.
 Pangatlo ang kakitiran ng pag-iisip ng maraming edukador na hindi maaaring
maging wikang panturo ang pambansang wika. Hindi ito maaari sa edukasyon sa
Pilipinas. Lagi nilang sinasabi na Ingles lamang ang wika ng karunungan lalo na sa
Agham at Matematika. Dati pa itong isyu na hindi pa rin nila matanggap ang sagot dahil
nakabaling pa rin ang kanilang paningin sa wika ng mga dayuhan.

Pang-apat na isyu, ang napakababang pagtingin ng mga mambabatas, maraming

opisyal ng pamahalaan at ilang kolonyal na Pilipino sa wikang Filipino. Marami sa kanila
ang may maling haka na wala itong lakas at hindi matatag para umangkop sa
pangangailangan ng Pilipinas sa maraming larangan, medisina, batas, enhinyerya at iba
pang malalaking larangan.

At ang huling isyu, kulang na kulang daw sa mga sanggunian at kakaunti ang
naisasaling karunungan mula sa banyagang wika tungo sa wikang Filipino na
kailangang–kailangan ng mga estudyanteng Pilipino.

Ilan ito sa nagiging dahilan kung bakit natatrapik ang biyahe ng wikang Filipino.
Paulit-ulit na lamang ang ganitong isyu na ipinupukol ng mga Pilipinong mahina ang
pagkilala sa sariling wika sa ating bansa. Kaya paulit-ulit na natatrapik ang ating identidad
bilang Pilipino.

Kalbaryo ng Wikang Pambansa

Matinding kalbaryo ang sinapit ng wikang Filipino lalo na ang nilagdaan sa

panahon ng nakalipas na administrasyong Macapagal-Arroyo ang Executive Order 210
(Establishing the Policy to Strengthen the Use of English Language in the Educational
System). Pumasa rin sa kongreso ang House Bill 4701 (An act to Strengthen and
Enhance the Use of English as the Medium of Instruction in Philippine Schools) na
nagligaw sa wikang pambansa para humina at mawalan ng kabuluhan sa edukasyon sa
Pilipinas.

Totoo na ang Ingles ang wika ng mundo para magkaunawaan ang iba’t ibang lahi
sa daigdig ngunit hindi totoo na wikang Ingles ang wika ng karunungan sa bansang may
sariling kultura at kabihasnan, lalo na’t ang bansang ito ay may sariling wika. Baluktot
ang daang tinutumbok ng mga Pilipinong hanggang sa kasalukuyan ay nagsusulong na
sa Ingles matatamo ang ganap na pagkatuto.

Kailangan pa ba ng maraming sarbey na magpapatunay na hindi sa Ingles ganap

na matututo ang mga Pilipino, samantalang malinaw na sa SWS Survey noong 1993 na
18 porsyento lamang ng mga Pilipino ang may ganap na kadalubhasaan sa paggamit ng
wikang Ingles at karamihan pa sa kanila'y lumaki sa Amerika at bumalik lamang dito sa
Pilipinas. Hindi pa yata sapat na batayan ito para mapanuto ang mga maka-wikang
dayuhan. Sa sumunod na sarbey ng SWS na may kinalaman sa Filipino noong December
1995, sa tanong na gaano kahalaga ang pagsasalita ng Filipino? Lumabas sa sarbey na
2 sa bawat 3 Pilipino ang nagsasabing mahalagang-mahalaga ang pagsasalita ng
Filipino. Lumabas din na 71 porsyento ng nasa Luzon, 55 porsyento ng nasa Bisaya at
50 porsyento ng nasa Mindanao ang sumagot na mahalagang–mahalaga ang
pagsasalita ng Filipino. Sapat itong batayan na mahalagang-mahalaga ang wikang
Filipino saanmang panig ng Pilipinas. Sa sarbey ring ito nalaman ang pulso hinggil sa
wikang Filipino ng mga Pilipinong nasa uring ABC (o mga mayayaman, angat at maykaya
sa buhay), 73 porsyento sa kanila ang nagsabing mahalagang-mahalaga ang pagsasalita
ng Filipino. Matatag itong basehan na hindi lamang ang nasa uring D at E (o mga
mahihirap at hikahos sa buhay) mahalagang-mahalaga ang Filipino. Bilang dagdag, sa
sarbey rin ng SWS noong abril 8-16 1998, tinanong ang 1,500 na Pilipino sa iba’t ibang
panig ng Pilipinas kung ano ang unang wika nila sa tahanan, 35 porsyento ang ang
nagsabi na Filipino, 24 porsyento ang nagsabi na Cebuano, 11 porsyento ay Ilonggo, 8
porsyento ay Kapampangan, 5 porsyento ay Ilokano, samantalang 1 porsyento lamang
sa buong bansa ang nagsabi na Ingles ang una nilang wika sa tahanan. Kung ang
resulta ay pumapabor sa Filipino bilang unang wika sa tahanan, hindi ba’t sa bansang
Japan, South Korea, Belgium, Czeck Republic at Slovakia, ang wikang ginagamit nila sa
edukasyon ay ang unang wika na natutuhan nila sa tahanan at ang wikang kanilang
ginagamit sa pang-araw-araw na buhay. Mapapansing sila ang nanguna sa Third
International Maths and Science study noong 1997—ibig sabihin magagaling ang
kanilang estudyante sa larangan ng Agham at Matematika. Ang kanilang sikreto,
gumagamit sila ng wikang hindi nalalayo sa kanilang identidad–ang sarili nilang wika.

Bukod sa SWS, mapapansing kahit sa pag-aaral ng isang iskolar na Hapones na

si Koichiro Nakahara noong Enero 2005 malinaw na hindi Ingles ang namamayaning wika
sa Pilipinas. Aniya, “The national language of the Philippines is Filipino. The official
languages are Filipino and English. English has been being used there since the
beginning of the 20th century but it has not been easy to popularize by the Filipino there.”
Lumalabas sa kanyang sarbey na may 139 na Filipinong tagatugon, 35 porsyento ang
nagsabing dapat Filipino lamang ang opisyal na wika sa Pilipinas samantalang 2
porsyento lamang ang nagsabi na dapat Ingles lang at 61 porsyento ang nagsabi na
Filipino at Ingles. Pinatunayan din ng resulta ng kanyang sarbey na hindi pareho ang
Tagalog at Filipino dahil lampas sa kalahati o 51 porsyento ang nagsabi na magkaiba
ito.

Kung mapapanood ang dokumentaryo ng I–Witness na may pamagat na “Don’t

English Me” ni Howie Severino. Nabanggit doon na lampas sandaang taon na nating
inaaral ang wikang Ingles ngunit bakit haggang sa kasalukuyan ay tila walang katatasan
sa pagsasalita ng wikang Ingles ang mga Pilipino. Pamali-mali pa rin ang marami sa atin
sa pagbaybay ng salitang Ingles. Ipagdidiinan naman ng mga maka-Ingles na hindi raw
kasi siniseryoso ng maraming Pilipino ang pag-aaral ng wikang Ingles kaya walang ganap
na pagkatuto. Baluktot ang kanilang punto. Hindi kasi natural na dumadaloy sa kaisipan
ng mga batang Pilipino ang dayuhang wika kaya mahirap maging matatas sa paggamit
ng wikang iyon. Nahihirapan ang isang batang nag-uumpisa pa lamang ng pag-aaral sa
elementarya na maunawaan ang leksyong pinag-aaralan nila sa klase lalo na kung
itinuturo ito sa wikang hindi niya nakasanayan o nakagisnan. Nagreresulta tuloy ito ng
mataas na drop-out rate, tinatamad nang mag-aral ang mga bata dahil hindi naman lubos
na nauunawaan ang wika ng guro lalo na sa Agham at Matematika. Sa pagtataya nga sa
kasalukuyan, sa 100 batang tumutuntong sa elementarya, 70 porsyento lamang ang
nakatatapos. Sa mga nagtapos ng elementarya, 90 porsyento ang makapapasok sa
mataas na paaralan at paglipas ng apat na taon ay 46 porsyento lamang ang
magmamartsa at sila lamang ang makatutungtong sa mga unibersidad o kolehiyo.
Mapapansing wala pa sa kalahati ang magtatapos sa kolehiyo. Ang masama nito, marami
sa mga hindi nakapag-aral ang nagiging kriminal at nagiging problema ng bansa. Ang
mga nagtuloy naman sa pag-aaral ay masasabing hilaw ang pagkatuto, kung pag-
uusapan ang wika—hindi na matatas sa wikang nakagisnan ay unti-unting nalimutan at
hindi na ito napahalagahan. Mali kasi ang sistema ng edukasyon sa Pilipinas, bata pa
lamang ay isinusubo na ang wikang dayuhang mahirap maunawaan.

Wala naman talaga sa wikang dayuhan ang pagkatuto ng mga Filipino kundi nasa
sariling wika. Pagpapatunay nga ng isang edukador na Canadian na si Phil Bartle, “Sa
pag-aaral ng basikong literasiya, ang wikang gagamitin ay base sa kung ano ang
karaniwang naiintindihan at alam ng pamayanan. Walang isang wika ang pinakamahusay
kaysa sa iba.” Kung babalikan din natin ang kasaysayan ng Pilipinas, nang ipinag-utos
ng mga Amerikano noong 1901 na gawing opisyal na wikang panturo ang wikang Ingles
sa mga paaralan sa Pilipinas, makalipas lamang ang dalawampu’t limang taon ay nabatid
agad ng Amerikano sa pamamagitan ng pag-aaral ng Monroe Educational Survey
Commission na hindi naging matagumpay ang pagkatuto ng mga Pilipino gamit ang
wikang Ingles sa kanilang pag-aaral. Dahil dito ipinag-utos din noong 1931 na wikang
vernakular na ang gagamiting wikang panturo sa elementarya.

Matagal na dapat nating alam na ang wikang dayuhan ang isa sa dahilan ng
pagkaligaw nating mga Pilipino sa daan ng karunungan. Noon pa sinasabi at ipinaalala
ng isa pang Pambansang Alagad ng Sining para sa Panitikan na si Virgilio Almario na,
“Kailangang-kailangan na natin ang Filipino sa edukasyon at opisyal na talastasan. Pero
ayaw nating harapin ang tawag ng taumbayan.”

Pagsakay sa Tatag ng Filipino Bilang Wika ng mga Pilipino

Umiiral sa realidad sa Pilipinas na ang Filipino ay wikang panlahat. Nandyan ito,

umiiral at ginagamit sa araw-araw na pakikipagtalastasan ng mga Pilipino. Mga Pilipino
ang kusang tumanggap nito bilang wikang pambansa at naging katangi-tangi ang tatag
nito dahil ito ang wika ng lipunang Pilipino. Kaugnay ito sa sinabi ni Pamela Constantino
na, “Ang anumang kapangyarihan o puwersa ng wika ay itinalaga ng institusying sosyal.”
Hindi maitatangging malakas sana ang puwersa at kapangyarihan ng wikang Filipino sa
maraming larangan tulad ng edukasyon, batas, agham, teknolohiya at iba pa, ang kaso
pinahihina at binabansot ng paniniwala ng nagkukunwang edukado at maraming politiko
sa ating bansa.

Isang simpleng sitwasyon ang maaaring maging halimbawa na maraming

nagkukunwang edukado ang salat pa rin ang kaalaman pagdating sa usapin hinggil sa
ating sariling wika. Sa panahon na nililitis si dating Presidente Joseph Estrada sa kasong
pangungurakot. May isang sitwasyon na nagpapakita ng maling pagtanaw sa wika ng
mga mambabatas sa Pilipinas kaya hindi ito maisulong nang husto bilang wika sa
larangan ng batas. Noong tinanong ni Hilario Davide (isang Cebuano), ang saksing si
Emma Lim kung anong wika ang nais niyang gamitin sa pagtestimonya, sumagot si Lim
na sariling wika ang gagamitin niya—ang Tagalog. Nakapagtataka ang sinabi ni Davide
na wala silang interpreter mula Tagalog tungong Ingles, sa Filipino tungong Ingles ay
mayroon. Tila hindi batid ni Davide ang pinagdaanang kasaysayan ng wikang Filipino.
Dahilan kaya ang pagiging Cebuano niya? Ngunit nang magsalita si Senador Franklin
Drilon na isang Ilonggo, sabi niya, hindi na kailangan ng interpreter sapagkat lahat naman
sila ay mauunawaan ang testimonya kahit sa Tagalog.

Nabanggit din ni Constantino na taglay ng wika ang kakayahang baguhin ang

paniniwala ng isang indibidwal. Sa pakikipag-ugnayan gamit ang wika, maraming bagay
ang maaaring magbago. Kunsabagay, marami nang pangyayari sa Pilipinas na
kinakitaan ng malaking pagbabago tungo sa pagsusulong ng wikang Filipino.

Ang matibay na halimbawa ay noong Agosto 20, 2007, tatlong korte sa Lungsod
ng Malolos ang nagdesisyong gumamit ng Filipino sa paglilitis upang maisulong ang
pambansang wika. Labindalawang istenograpo mula sa hukuman 6, 80 at 81 bilang
modelong korte gamit ang wikang pambansa ang sumailalim sa pagsasanay sa Marcelo
H. del Pilar College of Law ng Bulacan State University bilang pagsunod sa direktiba ng
Korte Suprema ng Pilipinas hinggil sa paggamit ng Wikang Filipino sa istenograpiya.
Pangarap noon ng dating Punong Mahistrado na si Reynato Puno na pati sa Laguna,
Cavite, Quezon, Nueva Ecija, Batangas, Rizal at Metro Manila ay maipatupad ang
paggamit ng sariling wika sa paglilitis.

Dati pa man, sa sanaysay ni Virgilio Almario na may pamagat na “Filipino ang

Filipino” nabanggit na niya ang maraming pagsisikap at eksperimento sa paggamit ng
Filipino sa gawaing akademiko. Aniya, maraming gurong pasimuno sa mga unibersidad,
lalo na sa UP, Ateneo de Manila, at De La Salle. Nangunguna raw si Dr. Virgilio Enriquez
sa mga orihinal na saliksik sa sikolohiya sa wikang Filipino. Itinuro ni Fr. Roque Ferriols
ang pilosopiya sa Filipino. Isinalin ni Judge Cesar Peralejo ang kodigo sibill at kodigo
penal. Lumikha ng diksyonaryo sa kemika si Dr. Bienvenido Miranda at sa Medisina si
Dr. Jose Reyes Sytangco. May libro sa ekonomiks si Dr. Tereso Tullao, Jr. sa wikang
Filipino. May mga nagtuturo ng matematika sa Filipino. At marami nang jornal at
monograp sa iba’t ibang disiplina na nakalathala sa Filipino. Kaya hindi totoo na kulang
na kulang sa sanggunian at kakaunti ang naisasaling karunungan mula sa banyagang
wika tungo sa wikang Filipino. Katunayan, patuloy ang Sentro ng Wikang Filipino ng
Unibersidad ng Pilipinas sa paglalathala at pagpondo sa mga aklat na nasa Filipino.
Nasabi na rin dati pa ni Almario, “Kung ang usapin ay ang paglilimbag ng mga materyales
sa pag-aaral na nakasulat sa sariling wika, walang demand kaya hanggang ngayo’y
walang pabliser na nagpapasimuno sa paglalathala ng aklat sa wikang Filipino sa iba’t
ibang larangan.”

Ang lahat ng nabanggit na halimbawa ng pagsisikap tungo sa ikauunlad ng

pagkatuto sa iba’t ibang larangan ay dahil sa puwersa at kapangyarihan ng wikang umiiral
at nandyan lang. Hindi na dapat nating ipagtaka kung paano nagawa ang pagsasalin at
pagpapabukal ng karunungan sa ibat’ ibang larangan gamit ang wikang Filipino. Angkop
na angkop ito sa pananaw ni Umberto Eco sa kanyang sanaysay na “Language, Power,
Force” binanggit niya, “We must not be amazed then to hear people say that the given
language is power... because outside the given language there is nothing.”

Pagtahak at Pagtalunton sa Wika at Edukasyon sa Pilipinas

Naging pugad ng anomalya ang edukasyon sa Pilipinas sa mga nakalipas na taon.

Naging gatasan ito ng ilang opisyal ng gobyerno na naging mitsa ng panganganib ng
kalidad ng edukasyon ng mga Pilipino. Ilan sa anomalya ng DepEd ay ang noodles scam
noong 2007, ang noodles na nagkakahalaga ng 18 pesos bawat isa. Ang textbook scam
na isiniwalat ni Antonio Go kung saan bumili ang gobyerno ng mga aklat na hindi dumaan
sa maayos na bidding at ebalwason na nagdulot ng mababang uri ng mga aklat ngunit
napakamahal ang presyo. Nakasasagabal ang ganitong pangyayari sa Pilipinas upang
maabot natin sa taong 2015 ang inihain ng United Nations na Education for All (EFA) o
Edukasyon para sa Lahat, higit pa yatang lumalala ang baku-bakong landas na tinatahak
ng edukasyon sa Pilipinas. Kahit bumuo noong 2007 ang nakaraang administrasyong
Macapagal-Arroyo sa pamamagitan ng Executive Order 652 ang Presidential Task Force
on Education (PTFE) upang matugunan ang EFA, wala itong nagawa dahil patuloy na
bumagsak ang literacy rate o antas ng pagkatuto ng mga Filipino. Sa datos nga ng NSO
noong 2011 apat sa sampung kabataan ang hindi marunong bumasa at sumulat.

Batay sa mga datos na nakalap ni Edberto Villegas, sa panahon ni Macapagal-

Arroyo, kalunos-lunos ang kalagayan ng mga estudyante at guro sa mga pampublikong
paaralan sa Pilipinas. Nasaliksik niya na batay mismo sa estadistika ng gobyerno, may
kakulangan ng 49, 000 na klasrum at may 2, 381, 943 na mga desk/armchairs sa ating
mga paaralan. Ang ratio ng bilang ng libro sa mga estudyante ay 0.33 sa mga
pampublikong paaralang pang-elementarya at 0.6 sa hayskul. Nananatili rin ang
kababaan ng sahod ng mga guro ayon sa datos ng Alliance of Concerned Teachers o
ACT. Ang 500,000 guro sa elementarya at sekondaryang pampublikong paaralan ay
sumasahod lamang mula 4, 000 hanggang 6, 000 bawat buwan.

Bukod sa mga nabanggit na mga anomalya at suliranin sa edukasyon.

Nananatiling suliranin sa larangang ito ang hindi pagtanggap ng maraming edukador sa
wikang Filipino bilang wikang panlahat at wikang panturo.

Ayon kay Bienvenido Lumbera, “Sa kasalukuyan, nagkapuwang na ang wikang

Filipino sa kurikulum. Hindi pa ito ang kinikilalang wikang panturo, pero may lugar na ito
sa paaralan. Nakapasok na sa akademya ang wika ng masa. Bagamat ang marami sa
mga maykapangyarihan ay nagmamatigas pa rin na sa Ingles lamang nagaganap ang
tunay na edukasyon ng kabataang Filipino.” Sa obserbasyong ito ni Lumbera, ang lakas
at kapangyarihan ng sariling wika sa Pilipinas ay pinipigilan pa rin ng mga
maykapangyarihan dahil nakabaling sila sa dayuhang wika. Tila bulag ang mga Pilipinong
nasa kapangyarihan at kolonyal mag-isip kung kaya’t nananatiling suliran sa edukasyon
hanggang sa kasalukuyan ang wikang panturo.
 Ang isa pang mabigat na isyu, hindi magaganap ang pagsupling ng kontra-
kolonyal na wika at edukasyon kung ang laganap na trabaho sa Pilipinas ay Business
Process Outsourcing (BPO) o mga call center. Dahil sa trabahong ito, lumikha ng mga
programa ang maraming unibersidad na magpapalakas sa wikang Ingles at ang mga
kolehiyo at unibersidad na may programang BSE English at AB English ay hindi na
tumuon sa pangangailangan ng Pilipinas na humubog ng mga magiging edukador sa
hinaharap, itinuon at nakapadron ang mga kurikulum sa pangangailangan ng mga call
center na sa loob nito’y mga Pilipinong naglilingkod sa mga dayuhan. Masaklap kung
iisipin na maraming mga kolehiyo at unibersidad sa ating bansa ang hindi naghahain ng
mga programang nagsusulong at nagpapalakas ng identidad at diwang Filipino gaya ng
mga programang BSE Filipino, AB Filipinolohiya, Araling Pilipino na pinalalakas na
lamang ng ilang unibersidad sa ating bansa. Kung may mga trabaho nga lang sana
tumutugon sa pangangailangan ng mga Pilipino, hindi sana nagiging ganito ang
sitwasyon ng mga institusyong pang-edukasyon.

Ang Tatag ng Wikang Filipino, Lakas ng Pagka-Pilipino

Sa napakaraming isyu tungkol sa wika at edukasyon sa Pilipinas, mababakas

naman kahit papaano sa sinasabing tuwid na landas ng kasalukuyang administrasyong
Aquino ang kontra-kolonyal na wika at edukasyon. Huwag nga lang sana itong maging
wang-wang kundi maipatupad din ayon sa kagustuhan ng kanyang nga boss—tayong
mga Pilipino. Bukod sa pambansang programa niya kontra-korupsyon, ang kanyang
pambansang adyenda sa edukasyon para sa ating bansa ay bumabaling sa Filipino. Ayon
sa DepEd, sa kasalukuyan napigilan na ang ugat ng korupsyon sa kanilang ahensya at
tumuon sila sa pagpapataas ng edukasyong primarya. Nais nilang “bawat bata,
mambabasa” sa unang grado, sa ganitong punto mapapataas ang antas ng literasiya sa
ating bansa. Inuumpisahan na rin ang pagbabalik ng maayos na ebalwasyon sa mga
librong gagamitin sa paaralan upang makatiyak na dekalidad ito at hindi nahahaluan ng
korupsyon. Dinirinig na rin ayon sa DOLE ang dagdag na umento sa sahod ng mga guro.
Huwag lang sana itong dinggin kundi dagdagan na ng makakasapat sa pang-araw-araw
na pangangailangan ng guro sa kasalukuyan. Ayon din sa nakaraang SONA ng
administrasyong Aquino, bumaba ang bilang ng walang trabaho sa Pilipinas. Magandang
indikasyon ito ng pagbabago, pero sana ang idinadagdag na trabaho ay Pilipino ang
nakikinabang hindi laging dayuhan na lang. Malinaw rin ang papel na tinatahak ng wikang
pambansa na kasama sa adyenda ni Aquino sa edukasyon, makatwiran lamang na
gamitin ang sariling wika bilang midyum ng pagtuturo sa ating bansa. Palalakasin ang
paggamit nito sa Agham at Matematika upang makamit ang kahusayan sa larangang ito.
Ang pananaw niya sa wika ay ganito: Matuto ng Ingles at umugnay sa daigdig, matuto ng
Filipino at umugnay sa ating bansa at panatilihin ang sariling wika at umugnay sa pamana
ng lahi.

Sa landas na tinatalunton natin bilang mga Pilipino, dapat magkaisa tayo. Tigilan
na ang kolonyal na pag-iisip na nagpapabagal sa pag-unlad ng identidad at karunungan
nating mga Pilipino. Kung may naiaambag man ang kasalukuyang administrasyon sa
pagpapalakas ng sariling wika, huwag lang doon umasa, higit dapat tayong maging
malakas bilang mga Pilipino. Magiging malakas tayo kung mananatiling matatag ang
 ating sariling wika dahil idiniin ni Lumbera, “Parang hininga ang wika, sa bawat sandali
ng buhay natin ay nariyan ito.”

_________________
Naipresent ang papel na ito sa Nakem International Conference na may temang “Panagtagikua: Our Right to Our Languages, Our
Right to Emancipatory Education” na ginanap sa San Fernando City, La Union noong December 5-7, 2012 at nagwagi rin ito ng
Ikalawang Gantimpala sa Gawad Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) sa Sanaysay 2012.

Nailathala rin ang papel na ito sa Filipinolohiya: Journal sa Filipino ng Politeknikong Unibersidad ng Pilipinas, Volume 1, Issue 1,
2014, pahina 11-22.

MGA SANGGUNIAN:

Almario, Virgilio S. (1997). Tradisyon at Wikang Filipino. Lungsod ng Quezon: Sentro ng

Wikang Filipino.

Aquino, Benigno Simeon III S. (2010) salin ni Roberto T. Añonuevo. 10 Ways to Fix
Education in the Philippines nasa http://alimbukad.com.

Bartle, Phil. (2008) salin ni Myla Burke. Mga Prinsipyo ng Kaalaman sa Pagbasa at
Pagsulat nasa http://www.scn.org/mpfc/modules/lit-prtt.htm.

Constantino, Pamela C. (1996). Wika Bilang Kasangkapang Panlipunan: Wikang

Pambansa Tungo sa Pangkaisipan at Pang-ekonomikong Kaunlaran nasa Mga
Piling Diskurso sa Wika at Lipunan. Pamela C. Constantino at Monico M. Atienza,
mga ed. Lungsod ng Quezon: University of the Philippines Press.

Eco, Umberto. (1986). Language, Power, Force nasa Travels in Hyperriality: Essays
translated from Italian by William Weaver. Great Britain: Picador

Lumbera, Bienvenido. (2007). Ang Wika ay Kasangkapan ng Maykapangyarihan: Ang

Wika Bilang Instrumentong Politikal nasa http://avhrc-kultura.blogspot.com.

Nakahara, Koichiro. (2005). Review of Some Literatures and Results of Survey on English
and Filipino in the Philippines nasa http://opac.kanto-gakuin.ac.jp.

Villegas, Edberto M. (2004). Ang Sistema ng Edukasyon sa Pilipinas nasa

http://www.bulatlat.com/news/4-6/4-6-edukasyon.html.

View publication stats