ANYONG LUPA

Anyong lupa "Cono de Arita", Salta (Arhentina).

Sa agham pangmundo at heolohiya, ang anyong lupa o pisikal na katangian ay
binubuo ng isang heomorpolikal na yunit, at kadalasang nagkakaroon ng kahulugan
sa kanyang anyo sa ibabaw at lokasyon sa tanawin, bilang bahagi ng kalupaan, at
dahil sa katangiang iyon, kinakatawan ang isang elemento ng topograpiya.
Kabilang din sa anyong lupa ang tanawing dagat at katangian ng mga bahagi ng
tubig sa karagatan katulad ng look, tangway, dagat at iba pa, kabilang ang mga
kalupaang nasa tubig, katulad ng bulubundukin at bulkang nakalubog, at
malalaking palanggana ng karagatan na nasa ilalim ng manipis na tubig, para sa
buong daigdig lalawigan at dominyo ito ng heolohiya.

MGA URI NG ANYONG LUPA

 KAPATAGAN — isang lugar kung saan walang pagtaas o pagbaba ng lupa, patag
at pantay ang lupa rito. Maaaring itong taniman ng mga palay,mais,at gulay. Isang
halimbawa nito ay ang kapatagan ng gitnang Luzon.
 BUNDOK — isang pagtaas ng lupa sa daigdig, may matatarik na bahagi at hamak
na mas mataas kaysa sa burol. Ang halimbawa nito ay ang Bundok Banahaw.
 BULKAN — isang uri ng bundok sa daigdig na kung saan ang tunaw na bato ay
maaaring lumabas dito mula sa kailaliman ng daigdig. May dalawang uri ng
bulkan, una ang tinatawag na tahimik na kung saan matagal na hindi ito
sumasabog, tulad ng Bulkang Makiling na matatagpuan sa lalawigan ng Laguna;
at ang ikalawang uri naman ay aktibo na kung saan maaari itong sumabog
anumang oras. Mapanganib ang ganitong bulkan. Maaari itong sumabog at
magbuga ng kumukulong putik at abo. Halimbawa nito ay ang Bulkang Pinatubo.
 BUROL — higit na mas mababa ito kaysa sa bundok at ang halimbawa nito ay ang
tanyag na Chocolate Hills ng Bohol sa Pilipinas. Pabilog ang hugis nito at tinutubuan
ng mga luntiang damo sa panahon ng tag-ulan at kung tag-araw ay nagiging
kulay tsokolate.
 LAMBAK — isang kapatagan ngunit napaliligiran ng mga bundok. Marami ring mga
produkto tulad ng gulay, tabako, mani, mais, at palay ang maaaring itanim dito.
 TALAMPAS — patag na anyong lupa. Ang kaibahan nito sa lambak ay nakalatag
ito sa isang mataas na lugar.
 BAYBAYIN — bahagi ng lupa na malapit sa tabing dagat.
 BULUBUNDUKIN — matataas at matatarik na bundok na magkakadikit at sunud-
sunod.
 PULO — mga lupain na napalilibutan ng tubig.
 YUNGIB — mga likas na butas na may sapat na laki at lawak na maaaring pasukin
ng tao at hayop.
 TANGWAY — pahaba at nakausling anyong lupa na naliligiran ng tubig.
 TANGOS — mas maliit sa tangway.
 DISYERTO — mainit na anyong lupa.
 KAPULUAN — mga grupo ng malalaki at maliliit na pulo na napapaligiran ng
katubigan.

ANYONG TUBIG

Ang anyong tubig ay kahit anumang makahulugang pag-ipon ng tubig, kadalasang

tinatakpan ang ibabaw ng isang planeta katulad ng Daigdig. Hindi kinakailangan na
hindi gumagalaw o nakapaloob ang isang anyong tubig; ang mga ilog, sapa, kanal,
agusan, bambang at ibang katangiang pang-heograpiya kung saan dumadaloy ang
tubig mula sa isang lugar hanggang sa isa pang lugar ay tinuturing ding anyong tubig.

MGA URI
Karagatan
Ang karagatan ay ang pinakamalawak at pinakamalalim na anyong-tubig. Maalat ang
tubig nito.

 Kabilang sa mga kilalang karagatan ay ang Karagatang Pasipiko, Karagatang

Atlantiko, Karagatang Indiyano, Karagatang Artiko, at ang Katimugang Karagatan.
Dagat
Ang dagat ay malawak na anyong-tubig na mas maliit lamang ang sukat sa karagatan.
Maalat ang tubig ng dagat sapagkat nakadugtong ito sa karagatan.
 Nabibilang sa mga dagat sa Pilipinas ang Dagat Luzon, Dagat Pilipinas, Dagat
Sulu, Dagat Celebes, at Dagat Mindanao. Sa ibayong-dagat, ilan sa mga dagat
ay Dagat Timog Tsina, Dagat Dilaw, Dagat Bering, Dagat Mediteraneo, Dagat
Karibe, Dagat Itim, at Dagat Pula.
Ilog
Ang ilog ay isang mahaba at makipot na anyong tubig na umaagos patungong dagat.
Nagmula ito sa maliit na sapa o itaas ng bundok o burol.

 Kabilang sa mga ilog sa Pilipinas ang Ilog Agusan, Ilog Marikina, at Ilog Agno. Sa
ibang bansa naman ang Ilog Yangtze, Ilog Ganges, Ilog Nilo, Ilog Mississippi, at Ilog
Amazon.
Sangang-ilog
Ang sangang-ilog (tributary) ay isang batis o ilog na dumadaloy sa pangunahing
tangkay (o magulang) na ilog o lawa.

 Isang halimbawa rito ay ang Ilog Peñaranda na isa sa mga sangang-ilog ng Ilog
Pampanga.
Wawa
Ang wawa (estuary) ay isang bahagyang nakasarang anyong tubig sa baybaying-
dagat na may isa o higit pang mga ilog o sapang dumadaloy rito, at may malayang
koneksiyon sa bukas na dagat.
Delta
Ang delta ay ang lokasyon kung saang dumadaloy ang ilog sa karagatan, dagat,
wawa, lawa, o imbakan ng tubig.
Look
Ang look ay isang anyong-tubig na nagsisilbing daungan ng mga barko at iba pang
sasakyang-pandagat. Maalat din ang tubig nito sapagkat nakadugtong ito sa dagat o
sa karagatan.

 Ang Look ng Maynila, Look ng Subic, Look ng Ormoc, Look ng Batangas, at Look ng
Iligan ay halimbawa ng mga look sa Pilipinas. Sa ibayong-dagat, kabilang sa mga
look ay Look ng Bengal, Look ng Korea, at Look ng San Francisco.
Golpo
Ang golpo ay isang malawak na look.

 Ilan sa mga tanyag na golpo ay ang Golpo ng Leyte at Golpo ng Lingayen sa

Pilipinas, at Golpong Persiko at Golpo ng Mehiko sa ibang bansa.
Lawa
Ang lawa ay isang anyong tubig na napapaligiran ng lupa.
 Ang Laguna de Bay, Lawa ng Lanao, at Lawa ng Naujan ay mga halimbawa ng
mga lawa sa Pilipinas. Ang mga halimbawa sa ibang bansa naman ay ang Lawa ng
Michigan, Lawa ng Victoria, at Lawa ng Baikal.
Bukal
Ang bukal ay isang anyong tubig na nagmula sa ilalim ng lupa.
Kipot
Ang kipot ay isang makitid na daang-tubig na nag-uugnay sa dalawang malaking
anyong tubig tulad ng dagat o karagatan.

 May kabuuang 200 ang kipot sa Pilipinas dahil sa pagiging kapuluan nito. Kabilang
dito ang Kipot ng San Juanico sa Silangang Kabisayaan.
Bambang
Ang bambang (channel) ay isang pisikal na hangganan ng isang ilog o karagatang
kipot na binubuo ng sahig ng anyong tubig at mga pampang.
Talon
Ang talon ay isang matarik na pagbaba ng tubig sa isang sapa.

 Kabilang sa mga talon ay ang Talon ng Maria Cristina sa Pilipinas at Talon ng

Anghel sa Timog Amerika.
Batis
Ang batis ay isang ilug-ilugan o saluysoy na patuloy na umaagos na tubig.
Danaw
Ang danaw o laguna ay isang mababaw na anyong tubig na nakahiwalay mula sa mas-
malaking anyong-tubig sa pamamagitan ng mga pulong barrera (barrier islands) o
bahura.
Imbakan ng tubig
Ang imbakan ng tubig (reservoir) ay isang lugar na nagpapa-imbak ng tubig para sa
maraming mga paggamit (lalo na ang maiinom na tubig) na maaaring likas o artipisyal.

 Isa sa kilalang mga imbakan ng tubig sa Pilipinas ay ang Angat Reservoir sa Bulacan
(iniimbak ng Saplad ng Angat).
Kanal
Ang kanal o agusan ay isang artipisyal na daanang tubig na karaniwang nakaugnay sa
(at kung minsan, ini-uugnay ang) umiiral na mga lawa, ilog, o karagatan.

 Kabilang sa mga tanyag na kanal ang Kanal Suez at ang Agusan ng Panama.
Piyordo
Ang piyordo[1] (fjord) ay isang makipot na inlet ng dagat sa pagitan ng mga bangin o
matarik na mga dalisdis.
PAGKAWALA NG BIO-DIVERSITY

Ang patuloy na pagtaas ng papulasyon na syang nagdudulot upang mas lalong

madagdagan tayo. Na nag dudulot uang may mga taong walang habas ang aggamit
sa likas na yaman na halimbawa ang ang-aabuso sa lupa (deforestration), agbabago
sa kaaligiran, ang agliit ng papulasyon ng mga hayop na syang bumabalanse sa food
chain nila at ang Polusyon sa kaaligiran.

Ang kontinenteng asya ay ang pinakamalaking kontinente sa ating mundo bagama"t

ito rin ang may pinakamabilis na nauubusan ng biodiversity sa mga bansang
China,Iraq,Thailand,Malaysia,Indonisia sa kadahilanang pag kakalbo ng mga
kagubatan.

PAGKASIRA NG LUPA

Ang kalupaan ay bahagi ng Yamang Lupa. Ito ay isang mahalagang likas na yaman
sapagkat dito tayo nabubuhay at dito nagmumula ang ating ikabubuhay. Ngunit sa
kasamaang palad, unti unti itong nasisira.

Ang mga dahilan ng pagkasira nito ay di mabuting pamamahala sa lupa tulad ng

kawalan ng disiplina sa pagtatapon ng tama ng basura at mapaminsalang
pagpapabaya sa lupa. Tulad ng mga kemikal na ginagamit sa mga pesticides ng
pananim na naiiwan sa lupa.

Sa mapanganib na gawaing ito ay nagdudulot din ng panganib sa ating kalusugan at

pang araw-araw na buhay. Ang epekto nito ay di produktibong pagsasaka, pagkawala
ng mga mineral sa lupa at pagkawala ng lupa at pagtatanim na nagreresulta sa
pagbabago ng klima.

SOLUSYON SA PAGKASIRA NG LUPA

 Kailangan ng Gobyernong magtayo ng mga programa na ang layon ay

pangalagaan ang ating lupa at kapaligiran.
 Paigtingin pa ang batas sa pagpaparusa sa mga lalabag at sisira sa ating likas na
yaman.
 Higpitan pa ang pagbabantay sa mga illegal logging
 Gayon din higpitan ang mga illegal mining
 Hulihin ang mga pabrika o estabelecimento na nagtatapon ng kanilang mga
kemikal kung saan saan.
 Disiplina sa pagtatapon ng basura, ihiwalay ang mga nabubulok sa hindi
nabubulok at itapon ito sa tamang tapunan.
 Ipagbawal ang mga pagkakaingin.

TAWAG SA IBAT-IBANG URI NG PAGKASIRA NG LUPA

 Salinization
  Siltation
 Alkalinization
 Desertification

SALINIZATION
Ito ay ang pagkakaroon ng deposito ng asin sa lupa sanhi ng maling irregasyon.
SILTATION
ito naman ang pagkakaroon ng deposito ng putik sa mga daanan ng tubig o waterways
ALKALINIZATION
ito naman ang pagkakaroon ng deposito ng alkali sa lupa.
DESERTIFICATION
ito naman ang pagiging tuyo ng lupa at pagkawala ng mga sustansya nito kaya tuluyan
ng hindi napapakinabangan.

URBANISASYON

Ang urbanisasyon ay ang pisikal na paglaki ng mga pook na

urbano dahil sa mga pagbabago sa isang lugar tulad ng ekonomikal.
Tumutukoy din ang urbanisasyon sa daloy ng tao mula sa mga pook na
rural tungo sa mga pook urbano Ito ang mga Dahilan.
Ilan sa mga dahilan kung bakit umaalis ang mga tao sa isang pook na
rural ay ang Trabaho o pinansyal , madalas sa isang rural na lugar
walang pagkukuhaan ng mga pagkain at iba pang pangangailangan
ng tao.
BIODIVERSITY
Biological diversity' means the variability among living organisms from all sources
including, inter alia, terrestrial, marine and other aquatic ecosystems and the ecological
complexes of which they are a part; this includes diversity within species, between
species and of ecosystems.
DESERTIFICATION
Desertification is a type of land degradation in which a relatively dry area of land
becomes a desert, typically losing its bodies of water as well as vegetation and wildlife.
It is caused by a variety of factors, such as through climate change (particularly the
current global warming) and through the overexploitation of soil through human activity.
When deserts appear automatically over the natural course of a planet's life cycle, then
it can be called a natural phenomenon; however, when deserts emerge due to the
rampant and unchecked depletion of nutrients in soil that are essential for it to remain
arable, then a virtual "soil death" can be spoken of, which traces its cause back to human
overexploitation. Desertification is a significant global ecological and environmental
problem with far reaching consequences on socio-economic and political conditions
SALINIZATION
The process by which a non-saline soil becomes saline, as by the irrigation of land with
brackish water.
ECOLOGICAL BALANCE
Ecological balance is a term used to describe the equilibrium between living organisms
such as human being, plants, and animals as well as their environment. Photosynthesis
that takes place in ecosystem contributes to building a good environment that stabilizes
the coexistence of all organisms. Harmonious relationships reflect healthy and desirable
ecological balance. Human being plays a key role to maintain ecological balance
because they have the highest thinking capacity as compared to other living organisms.
Sufficient food availability to all living organisms and their stability reflect the existence of
ecological balance. Therefore, this balance is very important because it ensures survival,
existence and stability of the environment.
Survival of all organisms is actualized due to ecological balance. Various species survive
because favorable ecosystems were created. Favorable ecosystem ensures that each
organism thrive and multiply as expected. They get enough food to keep them alive.
Ecological balance is also important because it leads to the continuous existence of the
organisms. It ensures that no particular species is exploited or overused.
HABITAT
In ecology, a habitat is the type of natural environment in which a
particular species of organism lives. It is characterized by both physical and biological
features. A species' habitat is those places where it can find food, shelter, protection
and mates for reproduction.
The physical factors are for example soil, moisture, range of temperature,
and light intensity as well as biotic factors such as the availability of food and the
presence or absence of predators. Every organism has certain habitat needs for the
conditions in which it will thrive, but some are tolerant of wide variations while others are
very specific in their requirements. A habitat is not necessarily a geographical area, it
can be the interior of a stem, a rotten log, a rock or a clump of moss, and for a parasitic
organism it is the body of its host, part of the host's body such as the digestive tract, or
a single cell within the host's body.
Habitat types include polar, temperate, subtropical and tropical. The
terrestrial vegetation type may be forest, steppe, grassland, semi-arid or desert. Fresh
water habitats include marshes, streams, rivers, lakes, and ponds, and marine habitats
include salt marshes, the coast, the intertidal zone, estuaries, reefs, bays, the open sea,
the sea bed, deep water and submarine vents.
Habitats change over time. This may be due to a violent event such as the eruption of
a volcano, an earthquake, a tsunami, a wildfire or a change in oceanic currents; or the
change may be more gradual over millennia with alterations in the climate, as ice
sheets and glaciers advance and retreat, and as different weather patterns bring
changes of precipitation and solar radiation. Other changes come as a direct result of
human activities; deforestation, the plowing of ancient grasslands, the diversion and
damming of rivers, the draining of marshland and the dredging of the seabed.
The introduction of alien species can have a devastating effect on native wildlife,
through increased predation, through competition for resources or through the
introduction of pests and diseases to which the native species have no immunity.
HINTERLAND
Hinterlands. The remote or less developed parts of a country; back country:
the hinterlands are usually much more picturesque than the urban areas. The land lying
behind a coastal region. An area or sphere of influence in the unoccupied interior claimed
by the state possessing the coast.

RED TIDE

Red tide is a common name for algal blooms, which are large concentrations of
aquatic microorganisms, such
as protozoans and unicellular algae (e.g. dinoflagellates and diatoms). The upwelling of
nutrients from the sea floor, often following massive storms, provides for the algae and
triggers bloom events. Harmful algal blooms can occur worldwide, and natural cycles
can vary regionally.[1]
The growth and persistence of an algal bloom depends on wind direction and strength,
temperature, nutrients, and salinity.[1] Red tide species can be found in oceans, bays,
and estuaries, but they cannot thrive in freshwater environments.[2][1] Certain species
of phytoplankton and dinoflagellates found in red tides contain photosynthetic
pigments that vary in color from brown to red. When the algae are present in high
concentrations, the water may appear to be discolored or murky. The most
conspicuous effects of red tides are the associated wildlife mortalities and harmful
human exposure. The production of natural toxins such
as brevetoxins and ichthyotoxins are harmful to marine life.
GLOBAL CLIMATE CHANGE

Global climate change is a change in the long-term weather patterns that characterize
the regions of the world. The term "weather" refers to the short-term (daily) changes in
temperature, wind, and/or precipitation of a region (Merritts et al. 1998). Weather is
influenced by the sun. The sun heats the earth's atmosphere and its surface causing air
and water to move around the planet. Some of the sun's incoming long wave radiation
is reflected back to space by aerosols. Aerosols are very small particles of dust, water
vapor, and chemicals in Earth's atmosphere. In addition, some of the sun's energy that
has entered Earth's atmosphere is reflected into space by the planet's surface. The
reflectivity of Earth's surface is called albedo. Both of these reflective processes have a
cooling effect on the planet.

The greenhouse effect is a warming process that balances Earth's cooling processes.
During this process, sunlight passes through Earth's atmosphere as short-wave radiation.
Some of the radiation is absorbed by the planet's surface. As Earth's surface is heated, it
emits long wave radiation toward the atmosphere. In the atmosphere, some of the long
wave radiation is absorbed by certain gases called greenhouse gases. Greenhouse
gases include carbon dioxide (CO2), Chlorofluorocarbons (CFC's), methane (CH4), nitrous
oxide (N20), tropospheric ozone (O3), and water vapor.

DEFORESTATION

Deforestation, clearance, clearcutting or clearing is the removal of a forest or stand of

trees from land which is then converted to a non-forest use.[2] Deforestation can involve
conversion of forest land to farms, ranches, or urban use. The most concentrated
deforestation occurs in tropical rainforests.[3] About 31% of Earth's land surface is covered
by forests.[4]
Deforestation can occur for several reasons: trees can be cut down to be used for
building or sold as fuel (sometimes in the form of charcoal or timber), while cleared land
can be used as pasture for livestock and plantation. The removal of trees without
sufficient reforestation has resulted in habitat damage, biodiversity loss, and aridity. It has
adverse impacts on bio sequestration of atmospheric carbon dioxide. Deforestation has
also been used in war to deprive the enemy of vital resources and cover for its forces.
OZONE LAYER
The ozone layer or ozone shield is a region of Earth's stratosphere that absorbs most of
the Sun's ultraviolet radiation. It contains high concentration of ozone (O3) in relation to
other parts of the atmosphere, although still small in relation to other gases in the
stratosphere. The ozone layer contains less than 10 parts per million of ozone, while the
average ozone concentration in Earth's atmosphere as a whole is about 0.3 parts per
million. The ozone layer is mainly found in the lower portion of the stratosphere, from
approximately 15 to 35 kilometers (9.3 to 21.7 mi) above Earth, although its thickness
varies seasonally and geographically.[1]
The ozone layer absorbs 97 to 99 percent of the Sun's medium-frequency ultraviolet light
(from about 200 nm to 315 nm wavelength), which otherwise would potentially damage
exposed life forms near the surface.
OVERGRAZING

Overgrazing occurs when plants are exposed to intensive grazing for extended periods
of time, or without sufficient recovery periods. It can be caused by either livestock in
poorly managed agricultural applications, game reserves, or nature reserves. It can also
be caused by immobile, travel restricted populations of native or non-native wild animals.
However, "overgrazing" is a controversial concept, based on equilibrium system theory.

It reduces the usefulness, productivity, and biodiversity of the land and is one cause of
desertification and erosion. Overgrazing is also seen as a cause of the spread of invasive
species of non-native plants and of weeds. It is caused by nomadic grazers in huge
populations of travel herds, such as the American bison of the Great Plains, or migratory
Wildebeests of the African savannas, or by holistic planned grazing
DEPRESSED ˈAREA
An area in a large city or a part of a country where houses and other buildings are in
a bad condition, the level of unemployment is high, and a lot of people are poor

AIR POLLUTION
Air pollution occurs when harmful or excessive quantities of substances including
gases, particles, and biological molecules are introduced into Earth's atmosphere. It may
cause diseases, allergies and even death to humans; it may also cause harm to other
living organisms such as animals and food crops, and may damage the natural or built
environment. Both human activity and natural processes can generate air pollution.

NOISE POLLUTION

Noise pollution, also known as environmental noise or sound pollution, is the propagation
of noise with harmful impact on the activity of human or animal life. The source of outdoor
noise worldwide is mainly caused by machines, transport (especially planes) and
propagation systems. Poor urban planning may give rise to noise pollution, side-by-side
industrial and residential buildings can result in noise pollution in the residential areas.
Some of the main sources of noise in residential areas include loud music, transportation
noise, lawn care maintenance, nearby construction, explosions, or young people yelling
(sports games). Noise pollution associated with household electricity generators is an
emerging environmental degradation in many developing nations. The average noise
level of 97.60 dB obtained exceeded the WHO value of 50 dB allowed for residential
areas.[3] Research suggests that noise pollution is the highest in low-income and racial
minority neighborhoods.[4] Documented problems associated with urban environment
noise go back as far as ancient Rome.