Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 764

www.vitragvani.

com

lr_X² a{dfoUmMm`© {da{MV g§ñH¥$V J«§W H$s


npÊS>Vàda Xm¡bVam_Or H¥$V {hÝXr

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m

n« H $meH$
lr Hw$ÝXHw$ÝX-H$hmZ nma_m{W©H$ Q´>ñQ
302, H¥$îU Hw$§O, ßbm°Q> Z§. 30, Zd`wJ gr. EM. Eg. {b{_Q>oS,> dr. Eb. _ohVm _mJ©,
{dbo nmbo© (doñQ>), _wå~B©-400056, \$moZ - 022 26130820

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

àW_ Amd¥{Îm : 1000


àH$meZ gh`moJ
bmJV _yë` : 200/- 1,15000/- àmo. lr_mZ Eg. gr. O¡Z,
½dm{b`a
Ý`m¡N>mda am{e : 50/- én`o

ISBN : 978-93-81057-10-0

àmpßV ñWmZ
1. lr Hw$ÝXHw$ÝX-H$hmZ nma_m{W©H$ Q´>ñQ>
302, H¥$îU Hw§$O, ßbm°Q> Z§. 30, Zd`wJ gr. EM. Eg. {b{_Q>oS>,
dr.Eb. _ohVm _mJ©, {dbo nmbo© (doñQ>),
_wå~B©-400056, (_hmamï´>) \$moZ (022) 26130820, 26104912
Website : www.vitragvani.com, E-mail : info@vitragvani.com
2. lr {X½må~a O¡Z ñdmÜ`m` _pÝXa Q´>ñQ>
gmoZJ‹T>-364250, {Obm-^mdZJa (JwOamV), \$moZ (02846) 244334
3. lr Hw$ÝXHw$ÝX-H$hmZ {XJå~a O¡Z {dÚmWu J¥h
amOH$moQ> amoS>, noQ´>mob n§n Ho$ gm_Zo,
gmoZJ‹T>-364250, {Obm-^mdZJa (JwOamV), \$moZ (02846) 244510
4. lr Am{XZmW-Hw$ÝXHw$ÝX-H$hmZ {XJå~a O¡Z Q´>ñQ> (_§Jbm`VZ)
AbrJ‹T>-AmJam amoS>, gmgZr-202001,{Obm-hmWag (CÎma àXoe)
5. npÊS>>V Q>moS>a_b ñ_maH$ Q´>ñQ>
E-4, ~mny ZJa, O`nwa-302015 (amOñWmZ), \$moZ (0141) 2707458
6. nyÁ` lr H$mZOr ñdm_r ñ_maH$ Q´>ñQ>
H$hmZ ZJa, bm_ amoS>,
Xodbmbr-422401, {Obm-Zm{gH$ (_hmamï´>), \$moZ (0253) 2491044

_wÐH$ : àr Eb{db gZ, O`nwa _mo. 095092 32733

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

n«H$meH$s`
O¡Z VÎd _Zrfm H$mo g_¥{Õembr ~ZmZo hoVw g_`-g_` na AZoH$mZoH$ nwamU J«ÝWm| H$m
àU`Z h_mao nyÁ` AmMm`© ^JdÝVm| Ûmam {H$`m J`m h¡& Cg VÎd H$mo CÝhm|Zo àm`: Mma
AZw`moJm| Ho$ _mÜ`_ go h_mao H$ë`mU Ho$ {bE àñVwV {H$`m h¡& àW_mZw`moJ H$s e¡br ÑîQ>mÝV
ê$n hmoVr h¡, {Og_| nwamUnwéfm| Ho$ OrdZ H$s KQ>ZmAm| H$m CëboI H$aVo hþE h_| drVamJVm Ho$
nW _| bJZo H$s àoaUm Xr OmVr h¡&
AmMm`© a{dfoU {da{MV g§ñH¥$V J«ÝW nÙnwamU Ho$ AmYma go npÊS>V Xm¡bVam_Or Zo
nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m H$s aMZm H$s, {OgH$m dmMZ Jm±d-Jm±d H$s g^mAm| _| `m ì`{º$JV
ê$n go _mVmAm|-~hZm| Ûmam {H$`m OmVm h¡& J«§W H$s ^mfm Ty>§T>mar hmoZo na ^r AË`ÝV {_îQ> h¡
Am¡a {hÝXr O¡gr hr h¡& Bg J«ÝW _| ~rgd| VrWªH$a _w{Zgwd«VZmW Ho$ H$mb _| hþE, _`m©Xm
nwéfmoÎm_ Ho$ ê$n _| à{gÕ nÙ AWm©V² am_ H$m M[aÌ d{U©V h¡&
AmÜ`mpË_H$ gËnwéf nyÁ` JwéXod lr H$mZOr ñdm_r Ho$ nwÊ` n«^mdZm `moJ _| ñWm{nV
lr Hw$ÝXHw$ÝX-H$hmZ nma_m{W©H$ Q´>ñQ>, _wå~B© drVamJr {OZoÝÐXod H$s dmUr H$mo Xoe-{dXoe _|
OZ-OZ VH$ nhþ±MmZo hoVw à{V~Õ h¡& Bgr ûm¥§Ibm _| àñVwV J«ÝW H$m àH$meZ H$aVo hþE h_|
hm{X©H$ àgÝZVm H$m AZw^d hmo ahm h¡&
Bg J«ÝW Ho$ àH$meZ H$s _yb ^mdZm àmo\o$ga lr_mZ Eg.gr. O¡Z, ½dm{b`a dmbm| H$s
Wr& CÝhm|Zo BgHo$ àH$meZ hoVw Omo Am{W©H$ gh`moJ àXmZ {H$`m h¡, CgHo$ {bE do YÝ`dmX Ho$
nmÌ h¢&
J«ÝW Ho$ gwÝXa Am¡a g_` na _wÐU H$m`© Ho$ {cE n«r Ec{dc gZ {n«§Q>g©, O`nwa Ho$ g§O`
emñÌr H$mo h_ hm{X©H$ YÝ`dmX XoVo h¢&
Amem h¡, g^r ñdmZw^da{gH$$Ord àñVwV H¥${V H$m ñdmÜ`m` H$aVo hþE nwamU-nwéfm| Ho$
OrdZ Ho$ ÑîQ>mÝVm| go {ejm boVo hþE, drVamJVm Ho$ nW na MbH$a _mZd-OrdZ Ho AË`§V
Amdí`H$ H$m`© AmË_mZw^y{V Ho$ n«{V AJ«ga hm|Jo&
- ew^oÀNw>
AZ§Vam` E. eoR>
lr Hw$ÝXHw$ÝX-H$hmZ nma_m{W©H$ Q´>ñQ>, _wå~B©

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

4 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
lr H$wÝXHw$ÝX-H$hmZ nma_m{W©H$ Q´>ñQ>, _wå~B© Ûmam
g§Mm{bV J{V{d{Y`m±
1. gmoZJ‹T> _| lr Hw$ÝXHw$ÝX-H$hmZ {XJå~a O¡Z {dÚmWu J¥h H$m g§MmcZ&
2. AmË_mWu ~ÝYwAm| H$mo {ejm Ed§ {M{H$Ëgm hoVw ghm`Vm àXmZ H$aZm&
3. _w_wjw g_mO _| {Z{_©V hmoZo dmco {OZ_pÝXam| Ed§ ñdmÜ`m` ^dZm| Ho$ {Z_m©U hoVw
ghm`Vm àXmZ H$aZm&
4. _w_wjw _ÊS>cm| Ûmam g§Mm{cV {OZ_pÝXam| Ho$ nwOm[a`m| H$mo ñdmñÏ` ~r_m `moOZm
H$s gw{dYm CncãY H$amZm&
5. {dÛmZm| _| nañna VÎdMMm© Ed§ dmËgë` d¥{Õ hoVw {dÛV² Jmo{ð>`m| H$m Am`moOZ
H$aZm&
6. VrW©joÌm| Ho$ OrUm}Õma hoVw Am{W©H$ gh`moJ&
7. AmÜ`mpË_H$ gËgm{hË` H$m àH$meZ&
8. AmÜ`mpË_H$ {ejU {e{dam| Ed§ ~mc {e{dam| H$mo Am{W©H$ gh`moJ&

drVamJ dmUr
nyÁ` JwéXod lr H$mZOr ñdm_r Ho$ g_ñV Am°{S>`mo-dr{S>`mo àdMZ,
gm{hË` Ed§ \$moQ>mo Ed§ AÝ` AZoH$ OmZH$m[a`m| Ho$ {bE Adí` XoI|
do~gmBQ> - www.vitragvani.com
g§nH©$ gyÌ - lr Hw$ÝXHw$ÝX-H$hmZ nma_m{W©H$ Q´>ñQ>, _wå~B©
\$mo Z (022) 26130820, 26104912
E-mail : info@vitragvani.com

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 5

àñVmdZm
1. àW_mZw`moJ -
`h nÙnwamU Zm_H$ J«§W h¡& Bg_| _w»`Vm go am_M[aÌ H$m H$WZ h¡, Bg{bE BgH$m Zm_ nÙnwamU h¡,
Š`m|{H$ am_MÝÐOr H$m Ana Zm_ nÙ ^r Wm&
O¡Z AmJ_ Mma AZw`moJm| _| {d^º$ h¡ - 1. àW_mZw`moJ 2. MaUmZw`moJ 3. H$aUmZw`moJ Ed§ 4.
Ðì`mZw`moJ& BZ Mmam| AZw`moJm| _| go `h nÙnwamU àW_mZw`moJ H$m J«§W h¡; Š`m|{H$ Bg_| ÌogR> ebmH$m nwéfm|
_| go AmR>d| ~b^Ð am_MÝÐ, AmR>d| Zmam`U bú_U VWm AmR>d| à{VZmam`U amdU Ho$ M[aÌ H$m dU©Z h¡&
àW_mZw`moJ H$m bjU lr 108 g_ÝV^ÐmMm`© Zo BgàH$ma H$hm h¡ -
àW_mZw`moJ_Wm©»`mZ§ M[aV§ nwamU_{n nwÊ`_²&
~mo{Yg_m{Y{ZYmZ§ ~moY{V ~moY: g_rMrZ:&&43&& - aËZH$aÊS> lmdH$mMma
Omo emñÌ AW© (Y_©-AW©-H$m_-_moj nwéfmW© H$m `m na_mW©) H$m CnXoeH$ h¡, _hmZ nwéf Ho$ M[aÌ
`m ÌogR> ebmH$m nwéfm| Ho$ nwamU H$m H$WZ H$aZo dmbm h¡ VWm ~mo{Y d g_m{Y (aËZÌ` H$s àmpßV d nyU©Vm)
H$m IOmZm h¡ - gå`½kmZr Eogo emñÌ H$mo àW_mZw`moJ H$hVm h¡&
lr 108 JwU^ÐmMm`© Zo AmË_mZwemgZ Ho$ íbmoH$ 11 _| gå`½Xe©Z Ho$ Xe ^oXm| H$m H$WZ {H$`m h¡& CZ_|
Mm¡Wo Zå~a na "CnXoeg_wØdgå`½Xe©Z' H$m Zm_moëboI {H$`m J`m h¡&
íbmoH$ 12 _| Bg CnXoe g_wØd gå`½Xe©Z H$m ñdê$n {ZåZàH$ma H$hm J`m h¡ -
"nw é fdanw a mUmo n Xo e mo n OmVm `m gkmZmJ_mpãYàgy { V{^énXo e m{XamXo { e ÑpîQ> : &'
ÌogR> ebmH$m nwéfm| Ho$ nwamU Ho$ CnXoe go Omo gå`½Xe©Z CËnÞ hmoVm h¡, gå`½kmZ H$mo CËnÞ H$aZo dmbo
AmJ_ g_wÐ _| àdrU JUYa Xodm| Zo Cg gå`½Xe©Z H$mo CnXoe gå`½Xe©Z H$hm h¡&
BgàH$ma àW_mZw`moJ H$m nR>Z-nmR>Z d CnXoe gå`½Xe©Z H$s CËn{Îm VWm aËZÌ` H$s àmpßV d nyU©Vm
_| _w»` hoVw h¡& ~mb Jmonmb g^r àW_mZw`moJ H$mo gabVm go g_P boVo h¢& AV: _w_wjwAm| H$mo gd©àW_
àW_mZw`moJ H$m ñdmÜ`m` d AÜ``Z H$aZm Mm{hE&
2. {ZíM` d ì`dhma -
lr 108 A_¥VMÝÐmMm`© Zo {^Þ-{^Þ J«§Wm| _| {ZíM` d ì`dhma Ho$ {df` _| BgàH$ma H$hm h¡-
"Ûm¡ {h Z`m¡ ^JdVm àUrVm¡ Ðì`m{W©H$: n`m©`m{W©H$íM& VÌ Z IëdoH$Z`m`Îmm XoeZm {H$ÝVw
VXþ ^ `m`Îmm&' - n§MmpñVH$m`, JmWm 4, Q>rH$m
AW©- ^JdmZ Zo Xmo Z` H$ho h¢ - Ðì`m{W©H$ ({ZíM` ) Am¡a n`m©`m{W©H$ (ì`dhma1)& ^JdmZ H$s XoeZm
1

(CnXoe) EH$ Z` Ho$ AmYrZ Zht hmoVr, {H$ÝVw XmoZm| Z`m| Ho$ AYrZ hmoVr h¡& Š`m|{H$-
OB {OU_`§$ ndÁOh Vm _m ì`dhma{UÀN>E _w`h&
EŠHo $ U {dUm {N> Á OB {VËW§ AÊUo U CU VÀM§ & &
1. ì`dhmaZ`: {H$b n`m©`m{lVËdmV², {ZíM`Z`ñVw Ðì`m{lVËdmV²& - g_`gma, JmWm 56, Q>rH$m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

6 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
AW©- `{X Vw_ O¡Z Y_© H$m àdV©Z MmhVo hmo Vmo ì`dhma Am¡a {ZíM` BZ XmoZm| Z`m| H$mo _V N>mo‹S>mo;
Š`m|{H$ ì`dhma Z` Ho$ {~Zm Vmo VrW©ê$n _moj_mJ© (gmYZ) H$m Zme hmo Om`oJm Am¡a {ZíM` Z` Ho$ {~Zm VÎd
gmÜ`) H$m Zme hmo Om`oJm&
""V_§VaoU Vw earamÁOrdñ` na_mW©Vmo ^oXXe©ZmV² ÌgñWmdamUm§ ^ñ_Z Bd {Z:e§H$_wn_X©ZoZ
qhgm@^mdmX² ^ dË`o d ~ÝYñ`m^md:& VWm aº$mo {ÛîQ> m o {d_y T > m o Ordmo ~Ü`_mZmo _mo M Zr` B{V
amJÛof_mohoä`mo Ordñ` na_mW©Vmo ^oXXe©ZoZ _mojmonm`n[aJ«hUm^mdmV² ^dË`od _mojñ`m^md:&''
- g_`gma, JmWm 46, Q>rH$m
AW©- `{X Cg ì`dhma H$mo Z H$h| Am¡a {ZíM` Z`, Omo Ord H$mo eara go {^Þ H$hVm h¡, CgH$m hr
EH$m§V H$WZ {H$`m Om`o Vmo Ìg-ñWmda Ordm| H$m KmV {Z:e§H$ê$n go H$aZm R>haoJm& {OgàH$ma ^ñ_ Ho$ _X©Z
H$aZo _| qhgm H$m A^md h¡, CgràH$ma Ìg-ñWmda Ordm| Ho$ _maZo _| ^r qhgm {gÕ Zht hmoJr; {H$ÝVw qhgm
H$m A^md R>haoJm& V~ Ìg-ñWmda Ordm| Ho$ KmV hmoZo go dY H$m ^r A^md R>haoJm&
Cgr àH$ma amJr-Ûofr-_mohr Ord H$_© go ~±YVm h¡, dh Nw>‹S>mZo `mo½` h¡, Eogm Omo H$hm J`m h¡, dh ^r
{gÕ Zht hmoJm; Š`m|{H$ {ZíM` H$s Anojm amJ-Ûof-_moh go Ord H$mo {^Þ {XIbmZo na _moj Ho$ Cnm`
(_moj_mJ©) H$m CnXoe ì`W© hmo Om`oJm, V~ _moj H$m ^r A^md R>haoJm&
A~ àíZ hmoVm h¡ {H$ {ZíM`Z` H$m CnXoe {H$gHo$ {bE à`moOZdmZ h¡ Am¡a ì`dhma Z` H$m CnXoe
{H$gHo$ {bE Cn`moJr h¡? BgH$m g_mYmZ lr 108 Hw$ÝXHw$ÝX AmMm`© Zo {ZåZàH$ma {H$`m h¡ -
gw Õ mo gw Õ mXo g mo Um`ìdmo na_^mdX[agrqh&
ddhmaXo{gXm nwU Oo Xþ Ana_ Ana_oo {Æ>Xm ^mdo&& - g_`gma, JmWm 12
AW©- Omo ewÕ Z` VH$ nhþ±MH$a nyU© Xe©Z-kmZ-M[aÌdmZ hmo J`o h¢, CZH$mo ewÕ Ðì` H$m H$WZ H$aZo
dmbm ewÕ Z` OmZZo `mo½` h¡ Am¡a Omo Ord Ana_ ^md (Mm¡Wo go gmVd| JwUñWmZ1) _| pñWV h¢, CZH$mo
ì`dhma Z` H$m CnXoe H$aZo `mo½` h¡& Bgr{bE H$hm J`m h¡-
U M ddhmaUAmo MßnbmAmo , VÎmmo ddhmamUw g [a{gñgmU nC{ÎmX§ g UmXmo & Omo
~hþOrdmUwJ«mhH$mar ddhmaUAmo gmo Mod g_pñgXìdmo{Îm _UoUmddhm[a` JmoX_WoaoU _§Jb§ VËW
H$`§ & - O`Ydbm nwñVH$ 1, n¥îR> 8
AW©- `{X H$hm Om`o {H$ ì`dhma Z` AgË` h¡ gmo ^r R>rH$ Zht h¡, Š`m|{H$ Cggo ì`dhma (_moj_mJ©)
H$m AZwgaU H$aZo dmbo {eî`m| H$s àd¥{Îm XoIr OmVr h¡& AV: Omo ì`dhma Z` ~hþV Ordm| H$m AZwJ«h H$aZo
dmbm h¡, Cgr H$m Aml` H$aZm Mm{hE& Eogm _Z _| {ZíM` H$aHo$ Jm¡V_ ñW{da Zo Mm¡~rg AZw`moJ Ûmam| Ho$
Am{X _| _§Jb {H$`m h¡&
{Og ì`dhma Z` H$m Aml` lr Jm¡V_ JUYa Zo {b`m h¡, Omo AnZo {df` _| gË` h¡, ~hþV ^ì` Ordm|
H$m H$ë`mU H$aZo dmbm h¡, {OgHo$ {~Zm _moj_mJ© Am¡a _moj XmoZm| Ho$ A^md H$m àg§J Am OmVm h¡, Eogo
1. Aew Õ o Ag§ ` Vgå`½ÑîQ² > ç no j `m lmdH$mno j `m dm gamgJå`½ÑpîQ> b jUo ew ^ mo n `mo J o à_Îmmà_Îm-
g§ ` Vmno j `m M ^o X aËZÌ`bjUo dm& - VmËn`©d¥{Îm, JmWm 12

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 7
ì`dhma Z` H$mo VWm CgHo$ {df` H$mo AgË` _mZH$a, ì`dhma Z` H$s _w»`Vm go H$WZ H$aZo dmbo
àW_mZw`moJ Ho$ ñdmÜ`m` d AÜ``Z go {d_wI ahZm C{MV Zht h¡&
àW_mZw`moJ Ho$ J«ÝWm| _| hr Mmam| AZw`moJm| Ho$ {df` H$m H$WZ nm`m OmVm h¡& AV: àW_mZw`moJ Ho$
ñdmÜ`m` go Mmam| AZw`moJm| H$m ñdmÜ`m` hmo OmVm h¡&
3. nÙnwamU Ho$ a{M`Vm -
g§ñH¥$V nÙnwamU Ho$ aM{`Vm lr a{dfoU AmMm`© hmo J`o h¢& CÝhmo§Zo AnZr Jwénaånam H$m H$WZ nd© 123,
íbmoH$ 167 _| {H$`m h¡, Omo BgàH$ma h¡ -
^JdmZ lr _hmdra Ho$ níMmV² Aeof AmJ_ Ho$ OmZH$ma AmMm`© naånam _| lr BÝÐ Jwé hþE h¢, CZHo$
{eî` lr {XdmH$a `{V, CZHo$ {eî` lr Ah©Ý_w{Z, CZHo$ {eî` lr bú_U goZ Am¡a CZHo$ {eî` lr a{dfoU
AmMm`© Bg nÙnwamU Ho$ a{M`Vm hþE h¢&
aMZmH$mb- `h J«ÝW ^JdmZ lr _hmdra ñdm_r Ho$ 1203 df© níMmV² {dH«$_ gådV² 834 Ho$ bJ^J
aMm J`m h¡& EH$ Xmo J«§W Ho$ A{V[aº$ {XJå~a gåàXm` Ho$ H$Wm {d^mJ _| `h nÙnwamU J«§W g~go àmMrZ h¡&
4. nÙnwamU Ho$ _w»` H$Wm nmÌ -
`Ú{n lr am_ Ho$ Zm_ na `h J«§W nÙnwamU Ho$ Zm_ go à{gÕ h¡, VWm{n Bg J«§W Ho$ _wI nmÌ [ZåZ _hmZ
nwéf h¢ -
1. amdU - ^aV joÌ MVwW© H$mb H$m AmR>dm± à{VZmam`U, VrZ IÊS> H$m A{Yn{V& BgH$s amOYmZr
b§H$m Wr& BgHo$ _mVm {nVm amOm aËZldm Am¡a amZr Ho$H$gr Wr& `h {dÚmYa Wm& BgH$mo AZoH$m| {dÚm`| [gÕ
Wt& A§V _| BgZo ~hþê${nUr {dÚm {gÕ H$s, {OgHo$ {gÕ H$aZo _| amdU Ü`mZ _| BVZm {Z_½Z hmo J`m {H$
A§JX Am{X Ho$ CnÐd {H$`o OmZo na ^r dh Ü`mZ go {dM{bV Zht hþAm& BgH$mo AnZo {dÚm d ~b H$m ~hþV
_mZ Wm& ~bembr hmooVo hþE ^r BgZo grVm Ho$ gmW ~bmËH$ma Zht {H$`m, {H$ÝVw AnZr à{Vkm na Ñ‹T> ahm&
`h amjgd§er amOm Wm, amjg Zht Wm, {H$ÝVw _Zwî` Wm& `wÕ _| _aH$a ZaH$ J`m&
2. _ÝXmoXar - {dO`mY© nd©V H$s X{jU loUr _o§ Agwag§JrV ZJar Ho$ amOm _` Am¡a amZr ho_dVr H$s
nwÌr VWm amdU H$s _w»` nQ>amZr& VníMaU H$a ñdJ© _| J`r&
3. XeaW - A`moÜ`m Ho$ amOm Wo, {OZH$s Mma am{Z`m± H$m¡eë`m (Anam{OVm), Hoo$H$`r, gw{_Ìm Am¡a
gwà^m Wr§& {OZHo$ H«$_e: am_, ^aV, bú_U Am¡a eÌw¿Z - `o Mma nwÌ hþE& XeaW Zo Ho$H$`r H$mo Omo dMZ
{X`m Cg na Ñ‹T> aho& am_ Ho$ Mbo OmZo na Xrjm boH$a do AmË_H$ë`mU H$aVo h¢&
4. Ho$H$`r - H$m¡VwH$ _§Jb ZJa Ho$ ew^_{V amOm VWm n¥Wwlr amZr H$s nwÌr VWm ÐmoU_oK H$s ~hZ&
ñd`§da _| amOm XeaW Ho$ H$ÊR> _| da_mbm S>mbr& ñd`§da _o§ nYmao hþE AÝ` amOm `wÕ H$aZo bJo& `wÕ _|
amOm XeaW H$s gmaWr ~Zr Am¡a `wÕ _| {dO` àmßV H$s& BgHo$ nwÌ H$m Zm_ ^aV Wm& _Zmo{dkmZ H$s nyU©
npÊS>Vm Wr&
5. OZH$ - {_{Wbm Ho$ amOm VWm grVm d ^m_Êb Ho$ {nVm& BZH$s amZr H$m Zm_ {dXohm Wm& amOm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

8 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
OZH$ {_{Wbm H$m amÁ` H$ZH$ H$mo XoH$a ^m_ÊS>b Ho$ gmW {dO`mY© Mbo J`o& AÝV _| Xrjm bo AmË_-
H$ë`mU {H$`m&
6. am_ - A`moÜ`m Ho$ amOm XeaW VWm amZr H$m¡eë`m (Anam{OVm) H$m nwÌ& Zm¡d| ~b^Ð {nVm Ho$
dMZm| H$s ajm hoVw amÁ` Z boH$a dZ H$mo Mbo OmVo h¢& amdU grVm H$mo haH$a bo OmVm h¡& amdU go H$hVo
h¢ {H$ grVm dmng Xo Xo, h_| amÁ` Zht Mm{hE& `wÕ _| {dO` àmßV H$a grVm H$mo àmßV H$aVo h¢& AÝV _| Xrjm
bo _moj Mbo OmVo h¢&
7. grVm - amOm OZH$ H$s nwÌr, ^mÊS>b H$s ~hZ, am_ H$s nQ>amZr& amdU Ho$ Ûmam haU hmoZo na Am¡a
^`^rV {H$`o OmZo na ^r erb go {dM{bV Zht hmoVr& AndmX hmoZo na am_ Ho$ Ûmam dZ _| ^ooOo OmZo na g§Xoe
am_ Ho$ {bE ^oOm, Cggo ñnîQ> hmoVm h¡ {H$ Amn{Îm H$mb _| ^r grVm H$m {ddoH$ ZîQ> Zht hþAm& {Z^uH$ hmoH$a
A{½ZHw$ÊS> _| Hy$X n‹S>r& AÝV _| Am{`©H$m H$s Xrjm boH$a gmobhd| ñdJ© _| àVrÝÐ hþB©&
8. bú_U - A`moÜ`m Ho$ amOm XeaW Am¡a amZr gw{_Ìm Ho$ nwÌ& am_ Ho$ bKw ^«mVm VWm N>m`m Ho$ g_mZ
gmW ahZo dmbo& Zm¡d| Zmam`U& dZdmg _| am_ Ho$ gmW aho& _hmZ eyadra, `wÕ _| amdU H$mo _mam& am_ Ho$
BVZo AZwamJr {H$ am_ Ho$ _aU H$m PyR>m g_mMma gwZH$a hr eara N>mo‹S XoVo h¢&
9. ^aV - A`moÜ`m Ho$ amOm XeaW H$s Ho$H$`r amZr Ho$ nwÌ& ^aV H$mo amOm ~ZmZo Ho$ {bE Ho$H$`r Zo
g~ Hw$N> {H$`m, {H$ÝVw BÝhm§oZo amÁ` boZo H$s BÀN>m Zht H$s& am_ Ho$ dZdmg OmZo na CZH$mo bm¡Q>mZo H$m à`ËZ
H$aVo h¢& Ag\$b ahZo na amÁ` H$aVo hþE ^r J¥h go gXm CXmg ahVo Wo& am_ Ho$ dZdmg go AmZo na {daº$
hmo Xrjm bo boVo h¡§&
10. hZw_mZ - dmZad§er ndZ§O` Am¡a A§OZm Ho$ nwÌ& grVmhaU Ho$ níMmV² hZw_mZ am_ Ho$ gånH©$
_| AmVo h¢ Am¡a am_ H$mo dmng ^oO XoZo VH$ ~‹S>r VËnaVm go CZH$s godm H$aVo h¢& AÝV _| Xrjm booH$a _moj
OmVo h¢&
11. {d^rfU - amjgd§er amdU Ho$ bKw^«mVm& grVm haU na amdU H$mo g_PmVo h¢& O~ amdU AnZr
hR> Zht N>mo‹S> Vm Vmo am_ go {_b OmVo h¢& {dO` Ho$ níMmV² am_ {d^rfU H$mo b§H$m H$m amÁ` XoVo h¢& AÝV _o
amÁ` Ë`mJ H$a Xrjm bo boVo h¢&
BZHo$ A{V[aº$ Hw$å^H$U©, _oKaW, BÝÐOrV, MÝÐZIm, IaXÿfU, gwJ«rd, ~mbr, A§JX, Zb, Zrb,
hñV-àhñV Am{X H$m ^r Bg nwamU go gå~ÝY h¡&
Bg nwamU _| AZoH$m| CnH$Wm`| h¢& Bg_| ñdJ©-ZaH$m{XH$ Ûrn g_wÐ H$m dU©Z, Am`©-AZm`m] Ho$ AmMma
{dMma, am{Ì^moOZm{X Am¡a nwÊ`-nmn Am{X Ho$ \$b H$m ^r H$WZ h¡& {Oggo Xe©Z-kmZ-Mm[aÌ H$s àm{á VWm
d¥{Õ hmoVr h¡&
5. H${d Xm¡bVam_Or H$m n[aM` -
H${d Xm¡bVam_Or H$mgbrdmb H$m OÝ_ O`nwa amÁ` Ho$ ~gdm Zm_H$ J«m_ _| Amfm‹T> H¥$îUm MVwX©er ${d.
g§.1749 _| hþAm Wm& AmnHo$ {nVm H$m Zm_ AmZÝXam_ Am¡a {nVm_h H$m Zm_ Kmgram_ Wm& Xm¡bVam_Or H$m
OÝ_ Zm_ ~oJamO Wm& Xm¡bVam_Or Ho$ ~‹S>o ^mB© {Z^©`am_ Wo Am¡a N>moQ>o ~»Vmdabmb& BZHo$ 6 nwÌ Wo&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 9
`wdmdñWm _| AmJam J`o& dhm§ H${d ^yYaXmgOr Ho$ gånH©$ _| Am`o& dhm§ AÜ`mË_e¡br MbVr Wr, Cg_| Amn
^r OmVo AmVo Wo& gd© àW_ BZZo 1777 _| nwÊ`mòd H$Wm H$moe H$s aMZm g_má H$s&
AmJam go `o O`nwa {Z_m©U Ho$ gmW-gmW O`nwa Am J`o& O`nwa {Z_m©Vm _hmamOm gdmB© O`qghOr H$s
godm _| aho& `o _hmamO Hw$_ma _mYmoqgh Ho$ XrdmZ ê$n _| CX`nwa J`o& AnZr godmAm| Ho$ H$maU amÁ` Ûmam
H$B© ~ma nwañH¥$V hþE& CX`nwa _| ^r BZH$s {dÛÎmm H$s N>mn g_mO na n‹S>r Am¡a dhm§ ^r BZZo AÜ`mË_ àMma
H$s e¡br ~ZmB© Am¡a à{V{XZ emñÌ àdMZ H$aZo bJo& dhm§ BZZo H$B© J«ÝWm| H$s aMZm H$s&
BgHo$ níMmV² g§. 1807 Ho$ Amg-nmg `o O`nwa Am J`o& O`nwa Cg g_` {dÚm H$m à_wI Ho$ÝÐ Wm&
_hmH${d n§{S>V Q>moS>a_bOr Am¡a CZH$r e¡br H$m à^md Mmam| Amoa \¡$bm hþAm Wm& `o n§{S>V Q>moS>a_bOr Ho$
gånH©$ _| Am`o Am¡a JÚ gm{hË` aMZm àmaå^ {H$`m&
nwÊ`mòd H$Wm-H$mof Ho$ ~mX nÙnwamU J«ÝW H$r aMZm BZZo àmaå^ H$s, Omo g§.1823 _| g_má hþB©& H${d
H$s `h EH$ Eogr _hmZ H¥${V h¡, Omo g_mO _| gdm©{YH$ bmoH${à` h¡& {dÛmZ Am¡a gmYmaU J¥hñW VH$ nÙnwamU
H$m ñdmÜ`m` ~‹S>o Mmd go H$aVo h¡§& H${d H$s ApÝV_ H¥${V h[ad§e nwamU h¡, Omo 1829 _| g_má hþB© Am¡a Bgr
df© ^mÐnX ewŠbm 2 H$mo H${d H$m ñdJ©dmg hmo J`m&
H${d Zo AnZo OrdZ _| 18 J«ÝWm| H$s aMZmE± H$s h¡§& hmo gH$Vm h¡ Bg_| Á`mXm hmo§, na A^r VH$ 18 {ZåZ
J«ÝWm| H$s hr OmZH$mar h¡ -
1. nwÊ`mòd H$Wm H$mof ^mÐnX ewŠbm n§M_r, ewH«$dma g§. 1777 _|
2. lo{UH$ M[aÌ M¡Ì ewŠbm 5, g§. 1782 _|
3. ÌonZ {H«$`m H$mof CX`nwa _| ^mÐnX ewŠbm 12, _§Jbdma g§. 1795
4. AÜ`mË_ ~mah I‹S>r CX`nwa _| \$mëJwZ ewŠbm 2, Jwédma g§. 1798 _|
5. OrdÝYa M[aV CX`nwa _| Amfm‹T> ewŠbm 2, g§. 1805 _|
6. dgwZpÝX lmdH$mMma CX`nwa _| g§.1808 _|
7. {ddoH$ {dbmg CX`nwa _|
8. lrnmb M[aÌ O`nwa _| \$mëJwU ewŠbm 11, g§. 1822
9. nÙnwamU O`nwa _| _mK ewŠbm 9, e{Zdma g§. 1823 _|
10. Am{XnwamU O`nwa _| M¡Ì ewŠbm 15, g§. 1826 _|
11. ñdm{_ H$m{V©Ho$`mZwàojm Á`oîR> H¥$îUm 12 g§. 1826 _|
12. nwéfmW© {gÕçwnm` O`nwa _| _§Jga ewŠbm 2, e{Zdma g§.1827 _|
13. h[ad§e nwamU O`nwa _| M¡Ì ewŠbm ny{U©_m, ewH«$dma g§.1829 _|
Cº$ 13 J«ÝWm| Ho$ A{V[aº$ 14 Mm¡~rg XÊS>H$, 15 {gÕ nyOmîQ>H$, 16 na_mË_m àH$me, 17 gma
g_wÀM`, 18 VÎdmW© gyÌ Q>rH$m Am¡a h¢, {OZH$s aMZm H$mb H$s ImoO hmoZm Ano{jV h¡&
Bg àH$ma h_ XoIVo h¢ {H$ H${d Xm¡bVam_Or JÚ Am¡a nÚ XmoZm| Ho$ {dÛmZ Wo Am¡a CZZo H$Wm gm{hË`
H$s dM{ZH$mE± ~Zm H$a Y_© Am¡a g_mO H$s _hmZ godm H$s h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

10 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
{df`-gy M r
{df`-dñVw n¥îR> g§»`m
àW_ nd© 1-12
npÊS>V Xm¡bVam_Or H¥$V _§JbmMaU 1
lr a{dfoU AmMm`© H¥$V _§JbmMmaU 5
{ÛVr` nd© 13-23
amOm lo{UH$ Ho$ amÁ` H$m dU©Z, ^JdmZ _hmdra H$m _mhmËå`, g_dgaU Am{X amOm lo{UH$ H$m am_
H$Wm _| àM{bV _mÝ`VmAm| H$m {MÌU&
V¥Vr` nd© 23-36
Jm¡V_ ñdm_r go am_ H$Wm Ho$ {df` _| àíZ, Jm¡V_ ñdm_r Ûmam joÌ, H$mb, Mm¡Xh Hw$bH$am| H$m H$WZ,
Zm{^am`, _éXodr, G$f^Xod H$m J^m©amohU OÝ_, Xrjm, Z{_ {dZ{_ H$m AmZm, YaUoÝÐ Ûmam {dO`mY© H$m
amÁ` {X`m OmZm&
MVwW© nd© 36-40
amOm gmo_à^ lo`m§g Ho$ `hm§ Amhma, Ho$dbkmZ H$s CËn{Îm, g_dgaU, {Xì`Üd{Z& ^aV-~mhþ~br,
^aV Ûmam ~«m÷U dU© H$s g¥pîQ>&
n§M_ nd© 41-57
BúdmHw$d§e, G${fd§e (MÝÐd§e), {dÚmYam| H$m d§e VWm h[ad§e& {dÚmYa d§e _| {dÚwX²Ñ‹T> d g§O`ÝV
_w{Z& A{OVZmW ^JdmZ, gJa MH«$dVu, nyU©KZ, gbmoMZm, ghòZ`Z, _oKdmhZ Am{X& _oKdmhZ d
ghòZ`Z Ho$ nyd©^d d d¡a& amjgm| Ho$ BÝÐ ^r_ Am¡a gw^r_ Ho$ Ûmam _oKdmhZ Ho$ {bE amjgÛrn H$s àmpßV
VWm amjgd§e Ho$ {dñVma H$m H$WZ&
fîR> nd© 57-79
dmZa d§e H$m {dñV¥V dU©Z&
gßV_ nd© 79-95
aWZynwa _| amOm ghòma Ho$ `hm± BÝÐ {dÚmYa H$m OÝ_, CgH$m à^md, àVmn Am{X&
b§H$m Ho$ amOm _mbr H$m BÝÐ-{déÕ A{^`mZ VWm `wÕ& _mbr H$m _mam OmZm bmoH$nmbm| H$s CËn{Îm&
d¡ldU H$m b§H$m _| {Zdmg, BÝÐ go hmaH$a gw_mbr H$m Ab§H$manwa _| ahZm, CgHo$ aËZldm Zm_H$ nwÌ H$m
hmoZm, CgH$s Ho$H$gr amZr go XemZZ, Hw$å^H$U©, MÝÐZIm d {d^rfU H$s CËn{Îm&
d¡ldU H$s JJZ-`mÌm XoIH$a XemZZ Am{X H$m {dÚmE± {gÕ H$aZm, AZmd¥V `j Ho$ Ûmam CngJ© hmoZo
na ^r A{dM{bV ahH$a AZoH$ {dÚmAm| H$m {gÕ hmo OmZm& XemZZ H$m à^md \¡$bZm&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 11
AîQ>_ nd© 95-116
Agwa g§JrV ZJa _| amOm _` Am¡a CgH$s nwÌr _§XmoXar H$m XemZZ go {ddmh&
_oKaW nd©V na ~Zr dm{nH$m _| N>h hOma H$Ý`mAm| Ho$ gmW amdU H$s Ob-H«$s‹S>m VWm {ddmh&
Hw$å^H$U© VWm {d^rfU Ho$ {ddmh&
Hw$å^H$U© Ho$ Ûmam d¡ldU Ho$ ZJam| H$m {dÜd§g, d¡ldU Ûmam gw_mbr go Hw$å^H$U© H$s {eH$m`V, XemZZ
Ûmam d¡ldU Ho$ XÿV H$mo H$amam CÎma VWm XmoZm| _| K_mgmZ `wÕ, d¡ldU H$r namO`, d¡ldU H$m Xrjm boZm&
d¡ldU Ho$ nwînH$ {d_mZ Ûmam amdU H$s gn[adma X{jU {Xem H$s {dO` `mÌm&
gw_mbr Ûmam h[afoU MH«$dVu H$m H$WZ&
amdU H$m {ÌbmoH$_ÊS>Z hmWr de H$aZm&
amdU Ûmam `_bmoH$nmb H$m {dO` VWm b§H$m ZJar _| àdoe&
Zd_ nd© 116-127
~m{b, gwJ«rd, Zb, Zrb, Am{X H$s CËn{Îm
IaXÿfU Ûmam MÝÐZIm haU, {dam{YV H$m OÝ_&
~m{b H$m XemZZ Ho$ gmW g§Kf©, ~m{b H$m XrjmJ«hU, gwJr« d Ûmam AnZr ~hZ H$m XemZZ Ho$ gmW {ddmh&
~m{b Ho$ à^md go H¡$bme nd©V na XemZZ H$m {d_mZ éH$Zm, amdU H$m H¡$bme H$mo CR>mZm, ~m{b Ûmam
CgH$s ajm, amdU Ûmam {OZoÝÐ ñVw{V VWm ZmJamO Ûmam A_moK {dO` epŠV H$m XmZ&
Xe_ nd© 127-134
gwJ«rd H$m gwVmam Ho$ gmW {ddmh, A§J Am¡a A§JX nwÌm| H$m OÝ_& gwVmam H$mo àmßV H$aZo H$s BÀN>m go
gmhgJ{V {dÚmYa H$m {h_dV² nd©V Jwhm _o {dÚm {gÕ H$aZm&
amdU H$m {Xp½dO` Ho$ {bE {ZH$bZm&
amdU H$m BÝÐ {dÚmYa na M‹T>mB© Ho$ {bE OmZm, ~rM _| IaXÿfU go {_bmn, amdU H$s {demb goZm,
_mJ© _| Z_©X>m H$m Ñí`&
_m{hî_Vr Ho$ amOm ghòapí_ H$m Z_©Xm _| Ob H«$s‹S>m, XemZZ H$s nyOm _| ~mYm, ghòapí_ H$m nH$‹S>m OmZm,
CgHo$ {nVm eV~mhþ _w{ZamO Ho$ CnXoe go N>mS‹o >m OmZm, ghòapí_ VWm A`moÜ`m Ho$ amOm AZaÊ` H$m Xrjm boZm&
EH$mXe nd© 134-148
amdU H$m CÎma {Xem H$s Amoa ~‹T>Zm, _mJ© _| amOnwa Ho$ Ah§H$mar amOm Ho$ à{V CgH$m amof&
`k H$m àmapå^H$ B{Vhmg, A`moÜ`m Ho$ jraH$Xå~H$ Jwé, ñdpñV_Vr CZH$s ñÌr, amOm dgw, ZmaX d
nd©V H$m "AO¡`©îQ>ì`_²' eãX Ho$ AW© na {ddmX& dgw Ûmam {_Ï`m {ZU©` VWm CgH$m \$b&
amOnwa ZJa _| XemZZ H$m nhþ±MZm, amOm _éËdmhZ Ho$ Ûmam `k, ZmaX H$s CËn{Îm&
ZmaX H$m `kembm nhþ±MH$a nwamo{hV Ho$ gmW emñÌmW©, ~«m÷Um| H$m namñV hmoZm, ZmaX H$mo Vm‹S>Zm, amdU
H$mo XÿV Ûmam Bg H$mÊS> H$m nVm MbZm, amdU Ho$ Ûmam ZmaX H$s ajm Am¡a _éËdmhZ amOm Ho$ `k H$m {dÜd§g&
amOm _éËdmhZ Ûmam j_m `mMZm, AnZr H$ZH$à^m H$Ý`m amdU H$mo XoZm& amdU Ûmam AZoH$ Xoem| _| ^«_U&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

12 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
ÛmXe nd© 148-162
amdU H$s H¥$V{MÌm H$Ý`m H$m _Wwam Ho$ amOm h[admhZ Ho$ nwÌ _Yw Ho$ gmW {ddmh&
_Yw H$mo M_aoÝÐ go eybaËZ H$s àmpßV&
ZbHw$da Ho$ gmW amdU H$m `wÕ, CgH$s ñÌr Cnaå^m H$m amdU Ho$ à{V AZwamJ&
amdU H$m {dO`mY© na nhþ±MZm, BÝÐ H$m AnZo {nVm ghòma go gbmh boZm, ghòma H$s C{MV gbmh,
BÝÐ H$m {nVm H$mo CÎma&
`wÕ Ho$ {bE BÝÐ H$s V¡`mar, KZKmoa `wÕ, BÝÐ H$s namO`&
Ì`moXe nd© 163-167
BÝÐ Ho$ {nVm ghòma H$m amdU H$s g^m _| AmH$a BÝÐ H$mo ~ÝYZ go Nw>S‹ >mZm, amdU H$m ghòma Ho$ A{V AmXa&
BÝÐ H$m {OZmb` _| ~¡R>Zm, dhm± {Zdm©U g§J_ _w{ZamO H$m AmZm, BÝÐ Ho$ nyd© ^d, BÝÐ H$m Xrjm boH$a
{Zdm©U àmßV H$aZm&
MVwX©e nd© 167-188
amdU H$m n[adma g{hV gw_éo go bm¡Q>Zm, _mJ© _| gwdU©{J[a nd©V na AZÝV~b _w{ZamO H$mo Ho$dbkmZmoËn{Îm
OmZ dhm± nhþ±MZm VWm Y_© ldU&
Omo ñÌr _wPo Zht MmhoJr, Cggo ~bmV² Zht H$ê±$Jm - Eogr à{Vkm amdU Zo J«hU H$s&
n§MXe nd© 188-197
hZw_mZ H$Wm& Am{XË`nwa _| amOm à‡mX Am¡a CZH$s ñÌr Ho$Vw_{V Ho$ ndZ§O` nwÌmoËn{Îm& amOm _hoÝÐ H$s
öX`doJm amZr go A§OZm H$s CËn{Îm, ndZ§O` Am¡a A§OZm H$m {ddmh, {_lHo$er XÿVr Ho$ ~H$dmX Ho$ H$maU
ndZ§O` H$m A§OZm go {dÛof&
fmoS>e nd© 197-206
A§OZm H$s {dah Xem&
amdU H$m déU Ho$ gmW `wÕ VWm ndZ§O` H$m `wÕ _| OmZm& _mJ© _| _mZg gamoda na MH$dm Ho$ {~Zm
MH$dr H$s V‹S>nZ XoIH$a A§OZm H$s Xem H$m ñ_aU, {N>nH$a A§OZm Ho$ nmg AmZm, àh{gV {_Ì Ûmam A§OZm
H$mo ndZ§O` Ho$ AmZo Ho$ g_mMma, ndZ§O` Ûmam j_m `mMZm, am{Ì {Zdmg&
gßVXe nd© 206-223
A§OZm Ho$ J^© Ho$ {M•& Ho$Vw_Vr H$m H$b§H$ bJmH$a Ka go {ZH$mbZm, {nVm Ho$ Ka na OmZm {H$ÝVw dhm±
na ^r Aml` Zht nmZm, \$bV: A§OZm H$m AnZr gIr dgÝV_mbm Ho$ gmW dZ _| nd©V Ho$ g_rn nhþ±MZm&
Jw\$m _| _w{ZamO Ho$ Xe©Z, A§OZm d hZw_mZ Ho$ nyd© ^d, _w{ZamO H$m AÝ`Ì {dhma, Cg Jw\$m _| gIr
Ho$ gmW A§OZm H$m ahZm, am{Ì _| qgh H$m AmZm, JÝYd© Ûmam CZH$s ajm& JÝYd© Ûmam g§JrV&
A§OZm Ho$ nwÌ OÝ_, à{Vgy`© {dÚmYa H$m AmZm, nañna n[aM`, Á`mo{Vfr Ho$ Ûmam hZw_mZ Ho$ ew^mew^
J«h {dMma& g~H$m à{Vgy`© Ho$ gmW OmZm, hZw_mZ H$m {d_mZ go ZrMo {JaZm, nËWa H$m Mya-Mya hmoZm Am{X&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 13
AîQ>mXe nd© 223-229
`wÕ go bm¡Q>H$a ndZ§O` H$m Ka AmZm, dhm§ A§OZm H$mo Z XoI CgH$s ImoO _| {ZH$b OmZm& ndZ§O`
H$m ^yVad dZ _| _aU H$aZo H$m {ZíM`& {dÚmYam| Ûmam CZH$s ImoO Am¡a A§OZm go {_bmn&
ZdXe nd© 229-235
déU Ho$ {déÕ hmoZo na amdU H$m g~ amOmAm| H$mo ~wbmZm& hZw_mZ H$m OmZm& amdU Ûmam hZw_mZ H$s
àe§gm, hZw_mZ Am{X H$m déU Ho$ gmW `wÕ Am¡a déU H$s namO`, déU H$m nH$‹S>m OmZm, Hw$å^H$U© Ûmam
déU Ho$ ZJa H$s pñÌ`m| H$m nH$‹S>m OmZm VWm amdU H$mo nVm MbZo na CgHo$ Ûmam Hw$å^H$U© H$mo \$Q>H$ma Am{X&
amdU H$m déU H$mo g_PmZm, hZw_mZ Ho$ {b`o MÝÐZIm H$s nwÌr H$m XoZm VWm amdU Ho$ gm_«mÁ` H$m H$WZ&
~rgdm± nd© 235-248
Mm¡~rg VrWªH$am| VWm AÝ` ebmH$m nwéfm| H$m H$WZ&
BH$drgdm± nd© 248-256
^JdmZ _w{Zgwd«VZmW VWm CZHo$ d§e H$m dU©Z& BúdmHw$d§e Ho$ àmaå^ H$m dU©Z, Cgr AÝVJ©V amOm
dO«dmhþ VWm CX`gwÝXa H$s gamJ d {damJ Xem& amOm H$s{V©Ya H$m dU©Z, gwH$moeb H$m OÝ_ Am¡a H$s{V©Ya
H$m Xrjm boZm&
~mdrgdm± nd© 257-264
H$s{V©Ya _w{Z H$m CZH$s ñÌr Ûmam ZJa go {ZH$mbm OmZm, Ym` Ho$ amoXZ go gwH$moeb H$mo `WmW© ~mV H$m
nVm MbZm, gwH$moeb H$m Xrjm boZm, _mVm H$m _aH$a ì`mK«r hmoZm Am¡a gwH$moeb H$m ^jU H$aZm Am¡a
H$s{V©Ya _w{Z Ho$ Ûmam ì`mK«r H$m g§~moYZ VWm CgH$s gX²J{V, H$s{V©Ya _w{Z H$m {Zdm©U&
amOm {haÊ`J^© Zhþf VWm gm¡Xmg Am{X&
amOm gm¡Xmg H$mo Za_m§g ImZo H$s AmXV n‹S>Zm& VXZÝVa Bgr d§e _| amOm AZaÊ` Ho$ XeaW H$s CËn{V&
Vodrgdm± nd© 264-268
ZmaX Ûmam amOm XeaW Am¡a amOm OZH$ H$mo Xþ{d©Mma gwZmH$a gMoV H$aZm& amOm OZH$ Am¡a XeaW H$m
Ka go ~mha {ZH$b OmZm VWm {d^rfU Ûmam BZHo$ nwVbm| H$m {ga H$mQ>Zm&
Mm¡~rgdm± nd© 268-271
Ho$H$`r ñd`§da _| XeaW H$mo dam OmZm, ñd`§da Ho$ AÝ` amOmAm| Ho$ gmW XeaW H$m `wÕ, Ho$H$`r Ho$
gh`moJ go XeaW H$s OrV& XeaW H$m Ho$H$`r Ho$ {bE daXmZ&
nÀMrgdm± nd© 271-274
am_ Am{X Mma nwÌm| H$s CËn{Îm
Nã~rgdm± nd© 274-282
amOm OZH$ H$s amZr {dXohm Ho$ J^© _| pñWV grVm Am¡a ^m_ÊS>b Ho$ nyd©^dm| H$m dU©Z& grVm {MÌmoËgdm
Wr Am¡a ^m_ÊS>b Hw$ÊS>b_pÊS>V& Hw$ÊS>b_pÊS>V Zo {MÌmoËgdm H$m haU {H$`m {Oggo CgH$m n{V {n§Jb ~hþV

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

14 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
XþIr hmoVm hþAm _aH$a _hmH$mb Zm_ H$m Agwa hþAm& nyd© d¡a Ho$ H$maU dh Hw$ÊS>b_pÊS>V H$mo ZîQ> H$aZo Ho$
à`ËZ _| VËna ahZo bJm&
amZr {dXohm Ho$ EH$ gmW nwÌ Am¡a nwÌr H$m OÝ_ hþAm& _hmH$mb Agwa Ad{YkmZ go nwÌ H$mo AnZr ñÌr
H$m haU H$aZo dmbm Hw$ÊS>b_pÊS>V OmZH$a amof go C~b n‹S>m Am¡a CËnÞ hmoVo hr CgZo CgH$m AnhaU H$a
níMmV² X`m go Ðdr^yV hmo Cgo AmH$me go ZrMo {Jam {X`m& gmW hr Cgo {Xì` Hw$ÊS>bm| go Ab§H¥$V ^r H$a
{X`m&
gÎmmB© g dm± nd© 283-287
åboÀN> amOmOm| Ho$ Ûmam OZH Ho$ Xoe _| CnÐd hmoZm& ghm`Vm Ho$ {bE amOm OZH$ H$m XeaW H$mo ~wbmZm&
XeaW H$m VËH$mb dhm± AmZm Am¡a åboÀN>m| H$mo namñV H$aZm& Bg A^yVnyd© gh`moJ go àgÞ hmoH$a amOm OZH$
H$m, XeaW Ho$ nwÌ am_ Ho$ {bE AnZr nwÌr grVm H$mo XoZo H$m {ZíM` H$aZm&
AÆ>mB©gdm§± nd© 287-300
ZmaX H$m grVm Ho$ _hb _| nhþ±MZm& Cg g_` grVm H$m Xn©U _| _w±h XoIZm Am¡a ZmaX H$s à{VH¥${V Cg_|
XoIH$a grVm H$m ^`^rV hmoZm& AÝV:nwa H$s pñÌ`m| Ho$ ~rM hmohëbm gwZH$a Ûmanmbm| Ûmam ZmaX H$mo amoH$Zm,
na {H$gr àH$ma ~M H$a CgH$m AmH$me-_mJ© go C‹S>H$a H¡$bme nd©V na OmZm Am¡a ~Xbm boZo H$s ^mdZm
go {MÌnQ> ~ZmZm& ZmaX Ûmam {dO`mY© nd©V na pñWV aWZynwa ZJa Ho$ amOm Ho$ CÚmZ _| {MÌnQ> H$m N>mo‹S>Zm
d Cgo XoIH$a ^m_§S>b H$m _mo{hV hmoZm d n[aM` nmH$a ì`m_moh ~‹T>Zm&
amOm MÝÐJ{V H$s gå_{V go MnbdoJ {dÚmYa Aíd H$m ê$n aI amOm OZH$ H$mo haH$a aWZynwa ZJa
bo OmZm d dhm± H$m d¡^d XoIH$a àgÞ hmoZm& {dÚmYam| Ho$ amOm Ûmam OZH$ Ho$ gm_Zo ^m_ÊS>b Ho$ {bE grVm
XoZo H$m àñVmd aIZm& OZH$ H$m Ñ‹T>Vm Ho$ gmW CÎma XoZm {H$ Cgo am_ Ho$ {bE nhbo go XoZm {ZpíMV H$a {b`m h¡&
AÝV _| "`{X am_ dO«mdV© YZwf M‹T>m X|Jo Vmo grVm bo gH|$Jo, AÝ`Wm ^m_ÊS>b boJm' - Bg eV© na
OZH$ H$m {_{Wbm _| dmng AmZm& ñd`§da H$m hmoZm Am¡a YZwf M‹T>mH$a am_ H$m grVm Ho$ gmW daU d bú_U
H$m ^r Xÿgam YZwf M‹T>mH$a 18 H$Ý`mAm| H$mo àmßV H$aZm d ^aV H$m OZH Ho$ ^mB© H$ZH$ H$s nwÌr bmoH$ gwÝXar
Ho$ gmW {ddmh&
CZVrgdm± nd© 300-305
Amgm‹T> H$s AîQ>m{•H$m _| amOm XeaW Zo ^JdmZ H$m A{^foH$ H$a JÝYmoXH$ g~ am{Z`m| Ho$ nmg ^oOm&
gwà^m amZr Ho$ nmg EH$ d¥Õ H§$MwH$s bo J`m, Bg{bE Xoa go nhþ±Mm AÝ` am{Z`m| Ho$ nmg VéU Xm{g`m± bo JBª,
Bg{bE OëXr nhþ±M J`m& gwà^m Zo Bgo An_mZ g_P àmUKmV$ Ho$ {bE {df _±Jdm`m, Á`m|{h H§$MwH$s {df
boH$a gwà^m Ho$ nmg nhþ±Mm, Cgr g_` XeaW CgHo$ nmg nhþ±M JE& amOm VWm AÝ` am{Z`m§ O~ VH$ Cgo
g_PmVr h¢, V~ VH$ d¥Õ H§$MwH$s JÝYmoXH$ boH$a Am nhþ±Mm&
àgÞ hmoH$a gwà^m Zo JÝYmoXH$ {ga na YmaU {H$`m& XeaW Zo H§$MwH$s H$mo {dbå~ H$m H$maU nyN>m Vmo
CgZo d¥Õ AdñWm H$m H$maU ~Vbm`m& CgH$s OO©a Xoh H$mo XoI H$a amOm XeaW H$mo d¡am½` CËnÞ hþAm&
Cgr g_` A`moÜ`m Ho$ _hoÝÐmoX` CÚmZ _| gd©^yV{hV _w{ZamO H$m AmJ_Z hþAm&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 15
Vrgdm± nd© 305-313
{dÚmYam| Zo `WmW© ~mV ^m_ÊS>b go {N>nm aIr Wr, Bg{bE dh grVm Ho$ {_bZo _| {dbå~ XoI {dˆb
hmo CR>m& {ZXmZ, EH$ {XZ bÁOm N>mo‹S> CgHo$ {nVm Ho$ g_j AnZo {_Ì ~gÝVÜdO H$mo CbmhZm {X`m, V~
{dÚmYam| Zo g~ ~mV ñnîQ> H$a Xr& ^m_ÊS>b grVmhaU H$s ^mdZm go goZm boH$a A`moÜ`m H$s Amoa Mbm&
{dX½Y Zm_H$ Xoe Ho$ _Zmoha ZJa na O~ CgH$s ÑpîQ> n‹S>r, V~ Cgo nyd©^d H$m ñ_aU hmo Am`m, {Oggo
_ypÀN>©V hmo J`m& gMoV hmoZo na Cgo AnZo Hw${dMmam| na ~hþV K¥Um hþB©& CgZo MÝÐ`mZ {dÚmYa H$mo ~Vm`m
{H$ nyd©^d _| `hm± H$m amOm Hw$ÊS>b_pÊS>V Wm& Y_© Ho$ à^md go amOm OZH$ H$m nwÌ hþAm& CËnÞ hmoVo hr _oam
haU hþAm Am¡a AmnHo$ `hm± nbH$a nwîQ> hþAm& grVm Vmo _oar gJr ~{hZ h¡&
AÝV _| ^m_ÊS>b g~ Ho$ gmW _hoÝÐmoX` CÚmZ _| pñWV gd©^yV{hV _w{ZamO Ho$ nmg OmVm h¡& MÝÐ`mZ
{dÚmYa Xrjm boZo Ho$ ^md àH$Q> H$aVm h¡& ^m_ÊS>b H$m {dahJmZ hmoVm h¡, {Ogo gwZH$a grVm OmJVr h¡& grVm
AnZo ^mB© go {_bVr h¡& XeaW amOm OZH$ H$mo I~a XoVo h¢& amOm OZH$ gn[adma AmH$a OÝ_öV nwÌ go
{_bH$a na_ AmZÝX H$m AZw^d H$aVo h¢& amOm OZH$ AnZm amÁ` AnZo ^mB© H$ZH$ H$mo gm¢n H$a ^m_ÊS>b
Ho$ gmW {dO`mY© Mbo OmVo h¢&
BH$Vrgdm± nd© 313-323
gd©^yV{hV _w{ZamO Ho$ Ûmam XeaW Ho$ nyd©^dm| H$m H$WZ, XeaW H$m d¡am½`, am_ H$mo amÁ`m{^foH$ H$s
KmofUm, Ho$H$`r H$m ^aV Ho$ {bE amÁ` _m±JZm, XeaW H$m am_ go AnZr XþIm| H$m H$hZm& ^aV H$mo amÁ` XoZo
Ho$ {bE am_ H$m Ñ‹T>{MÎm hmoZm& ^aV H$m {daŠV hmoZm, XeaW Am¡a am_ H$m ^aV H$mo amoH$Zm VWm ^aV H$m
amÁ`m{^foH$&
am_ H$m AnZr _mVm Anam{OVm (H$m¡eë`m) H$mo g_PmZm, dZ H$mo OmZm, grVm Am¡a bú_U H$m gmW
OmZm, amV H$mo ZJa Ho$ ~mha {OZ_pÝXa _| R>haZm& am{Z`m| H$m XeaW H$mo am_ H$mo bm¡Q>mH$a bmZo Ho$ {bE H$hZm,
XeaW H$m BÝH$ma H$aZm&
~Îmrgdm± nd© 323-331
am_-bú_U Am¡a grVm H$m _Ü`am{Ì H$mo npíM_ Ûma go {ZH$bH$a X{jU H$mo OmZm& àmV: Hw$N> bmoJm|
H$m CZHo$ nrN>o Xm¡‹S>Zm, nX`mÌm, dZ _| am_ H$m ^`§H$a ZXr H$mo V¡a H$a nma H$aZm, {H$ÝVw àOmOZ nma Zht
H$a gHo$& AV: {H$VZo hr Ka H$mo bm¡Q> J`o Am¡a {H$VZo hr Xr{jV hmo J`o&
XeaW H$m Xrjm boZm& H$m¡eë`m Am¡a gw{_Ìm H$m n{V d nwÌ Ho$ {d`moJ _| XþIr hmoZm, H¡$H$`r H$m ^aV
H$mo am_-bú_U H$mo bm¡Q>mZo Ho$ {bE OmZo Ho$ {bE H$hZm, gKZ dZ _| gamoda Ho$ Vra na ^aV Am¡a H¡$H$`r
H$m am_ go {_bmn, dmng MbZo Ho$ {bE AmJ«h H$aZm, am_ Zht bm¡Q>o, ^aV H$m {Zame hmo bm¡Q>Zm, Úw{V^Å>maH$
Ho$ g_j ^aV H$m à{Vkm boZm {H$ am_ Ho$ Xe©Z_mÌ go _w{ZXrjm by±Jm& ^Å>maH$ H$m g~H$mo Y_m}nXoe&
VoVrgdm± nd© 331-344
am_ H$m {MÌHy$Q> dZ H$mo nmaH$a AdpÝV Xoe _| nhþ±MZm, D$O‹S> Xoe H$mo XoI H$maU nyN>Zm, Xem§Jnwa Ho$
amOm dO«H$U© H$m VWm qghmoXa H$s CÔÊS>Vm H$m H$WZ&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

16 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
am_-bú_U H$m Amhma Ho$ {bE AmJo ~‹T>Zm, dO«H$aU H$m CÎm_ ^moOZ XoZm, ^moOZ boH$a bú_U H$m
am_ Ho$ nmg AmZm, am_ H$m bú_U H$mo dO«H$aU H$s ajm Ho$ {bE ^oOZm, ^aV H$m godH$ ~ZH$a bú_U H$m
qghmoXa H$mo namñV H$a dO«H$aU H$s ajm H$aZm, dO«H$aU Am¡a qghmoXa H$s {_ÌVm H$amH$a am_ bú_U H$m
AmJo ~‹T>Zm&
Mm¡§Vrgdm± nd© 344-348
~m{b{Ië` amOm H$m åboÀN>m| Ûmam nH$‹S>m OmZm, CgH$s nwÌr H$ë`mU_mbm H$m Hw$_ma Ho$ dof _| ahZm&
am_-bú_U H$m åboÀN>m| go ~m{b{Ië` H$mo Nw>‹S>mZm&
n¢Vrgdm± nd© 348-356
H${nb ~«m÷U H$s `kembm _| am_-bú_U grVm H$m R>haZm, ~«m÷Ur H$m nmZr {nbmZm, ~«m÷U H$m AmZm
Am¡a am_m{X H$m {VañH$ma H$aZm& am_m{X H$m dQ>d¥j Ho$ ZrMo R>haZm, dfm© H$m hmoZm, `jn{V H$m ZJa aMZm
H$aZm& H${nb ~«m÷U H$m ~«m÷Ur Ho$ gmW am_ Ho$ Xa~ma _| OmZm, bú_U H$mo XoI ^mJZo H$m `ËZ H$aZm,
gmÝËdZm {_bZo na am_ H$m ñVdZ H$aZm& am_ H$m ~«m÷U H$mo Anma gånXm XoZm& ~«m÷U H$m bÁOm go
ZV_ñVH$ hmoZm& ~«m÷U H$m {OZXrjm boZm&
N> Î mrgdm± nd© 356-359
dfm©H$mb ~rVZo na am_ H$m _hmdZ H$mo nmaH$a, d¡O`ÝVnwa Ho$ _¡XmZ _| nhþ±MH$a amV H$mo d¥j Ho$ ZrMo
R>haZm, amOm n¥ÏdrYa Am¡a amZr BÝÐmUr H$s nwÌr dZ_mbm H$m AmË_KmV Ho$ {bE Cgr _¡XmZ (dZ) _| AmZm,
bú_U H$m CgH$s ajm H$aZm, bú_U H$m dZ_mbm Ho$ gmW {ddmh&
g¢Vrgdm± nd© 359-365
A{Vdr`© amOm H$m ^aV na M‹T>mB© Ho$ {bE amOm n¥ÏdrYa Ho$ nmg XÿV ^oOZm&
am_-bú_U H$m A{Vdr`© Ho$ Xa~ma _| ZV©{H$`m| Ho$ dof _| Z¥Ë` H$aVo hþE ^aV H$s àe§gm H$aZm& A{Vdr`©
H$m ZV©{H$`m| Ho$ _maZo Ho$ {bE Vbdma {ZH$mbZm, bú_U H$m Vbdma N>rZH$a A{Vdr`© H$mo nH$‹S> boZm Am¡a
grVm Ho$ nmg bo OmZm& grVm H$m A{Vdr`© H$mo Nw>‹S>dm XoZm, A{Vdr`© H$m {OZXrjm boZm&
A‹S>Vrgdm± nd© 365-371
am_ Zo A{Vdr`© Ho$ nwÌ {dO`aW H$mo amÁ` {X`m& A{Vdr`© Ho _w{Z hmoZo Ho$ g_mMma {_bZo na ^aV H$m
Xe©Z H$aZo {bE OmZm Am¡a j_m _m±JZm d ñVw{V H$aZm& dZ_mbm H$mo AmídmgZ Xo, am_-bú_U H$m AmJo
~‹T>Zm& bú_U H$m jo_m§O{bnwa Ho$ amOm eÌwX_Z H$s epŠV H$mo PobZm Am¡a amOnwÌr {OZnÙm H$m bú_U na
AmgŠV hmoZm& bú_U H$m {OZnÙm Ho$ gmW {ddmh&
CZVmbrgdm± nd© 371-380
am_, bú_U d grVm H$m d§eñWÚw{V ZJa _| OmZm& nd©V na Xoe^yfU Hw$b^yfU _w{Z`m| Ho$ Xe©ZH$a,
Ap½Zà^ Xod Ho$ Ûmam {H$`o J`o _w{Z CngJ© H$mo Xÿa H$aZm VWm _w{Z`m| H$mo Ho$dbkmZmoËn{Îm& nÙZr ZJar Ho$
amOm {dO`nd©V VWm amZr YmaUr Ho$ XÿV A_¥Vñda Ho$ nwÌ C{XV d _w{XV Ho$ ^dmÝVa VWm Xoe^yfU Hw$b^yfU
_w{Z`m| Ho$ ^dmÝVa&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 17
Mmbrgdm± nd© 380-382
d§eñWbnwa Ho$ amOm gwà^ Zo am_ H$m A{^dmXZ {H$`m& am_ H$m XÊS>H$ dZ H$mo àñWmZ VWm am_{J[a
H$m H$WZ&
BH$Vmbrgdm± nd© 382-389
am_ H$m H$U©adm ZXr H$mo nma H$a gwJw{á Am¡a Jw{á _w{Z`m| H$mo Amhma XoZm& _w{ZamO Ho$ Xe©Z go J¥Y« njr
H$mo Om{V ñ_aU VWm _w{ZdÝXZm go {Xì` eara H$m hmo OmZm& J¥Y« Ho$ nyd©^d H$m VWm _w{ZamO Ho$ nyd©^d H$m
H$WZ& am_ Ho$ J¥Y« H$m "OQ>m`w' Zm_ aIZm&
{~`mbrgdm± nd© 389-395
nmÌ XmZ go am_-bú_U H$mo gånXm H$s àmpßV, XÊS>H$ dZ _| ñdoÀN>mZwgma ^«_U& eaX² F$Vw _| _mVmAm|
H$mo bmZo H$m {dMma&
{V`mbrgdm± nd© 395-399
amjg d§e VWm b§H$m H$m H$WZ& ~m§g Ho$ ~r‹S>o _| eå~yH H$m gy`©hmg IS²>J {gÕ H$aZm& bú_U Zo
AmH$me _| bQ>H$Vo hþE gy`©hmg IS²>J H$mo nH$‹S> {b`m Am¡a ~m§g Ho$ ~r‹S>o na Mbm {X`m, {Oggo eå~yH$ H$Q>
J`m&
amdU H$s ~hZ MÝÐZIm AnZo nwÌ eå~yH$ H$mo ^moOZ XoZo AmB© Vmo eå~yH$ H$mo _am XoI XþI go {dbmn
H$aZo bJr& am_-bú_U na Amgº$ hmo H$Ý`m ~Z JB©, {H$ÝVw am_-bú_U {dM{bV Zht hþE&
Mdmbrgdm± nd© 399-406
H$m_oÀN>m nyU© Z hmoZo na MÝÐZIm {dbmn H$aVr hþB© AnZo n{V IaXÿfU Ho$ nmg JB©& IaXÿfU Zo ñd`§
AmH$a nwÌ H$mo _am XoIm& amdU H$mo I~a Xr&
IaXÿfU Am¡a bú_U H$m `wÕ, amdU H$m ghm`Vm Ho$ {bE AmZm, _mJ© _| grVm H$mo XoI _mo{hV hmoZm,
N>b go qghZmX H$aZm, am_ H$m bú_U Ho$ nmg OmZm, grVm H$mo EH$mH$s XoIH$a ha boZm, OQ>m`w H$mo grVm
H$s ajm _| Ag\$bVm, bú_U H$m am_ H$mo VËH$mb dmng ^oOZm& am_ H$m grVm H$mo Z XoIH$a {dbmn H$aZm&
n¢Vmbrgdm± nd© 406-410
bú_U H$m IaXÿfU H$mo _maH$a bm¡Q>Zm, grVm H$mo Z XoIZm, {dam{YV {dÚmYa H$m goZm g{hV AmZm Am¡a
am_ H$s ñVw{V H$aZm, grVm H$s ImoO _| _pÝÌ`m| H$mo ^oOZm& AH©$OQ>r Ho$ nwÌ aËZOQ>r H$m grVm H$mo Nw>‹S>mZo Ho$
{bE amdU Ho$ nrN>o Xm¡‹S>Zm, amdU H$m CgH$s AmH$meJm{_Zr {dÚm N>rZZm, aËZOQ>r H$m g_wÐ Ho$ ~rM H$å~w
Zm_H$ Ûrn _| n‹S>Zm& grVm H$m nVm Zht bJZm& {dam{YV Ho$ H$hZo go am_ H$m Ab§H$manwa _| OmZm Am¡a dhm§
{dahmZb _| PwbgZm&
{N> ` mbrgdm± nd© 410-419
amdU grVm-g{hV b§H$m _| nhþ±Mm, XodmaÊ` dZ _| grVm H$mo R>hamH$a ào_ `mMZm H$aZo bJm, grVm Zo
g~ Rw>H$am {X`m& amdU H$m grVm H$mo ^`^rV H$aZm, {H$ÝVw grVm H$m {dM{bV Zht hmoZm&
amdU H$s XþX©em XoI _ÝXmoXar H$m g_PmZm, amdU H$m Z _mZZm, _§XmoXar H$m grVm Ho$ nmg OmZm, {H$ÝVw

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

18 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
\$Q>H$ma gwZH$a AmZm& amdU H$m nwZ: grVm Ho$ nmg OmZm, {H$ÝVw Ag\$b ahZm& _§{Ì`m| Ûmam b§H$m H$s ajm
H$m Cnm`&
g¢ V mbrgdm± nd© 419-424
~ZmdQ>r gwJ«rd go nr{‹S>V hmo {H$pîH$ÝYnwa Ho$ amOm gwJ«rd H$m BYa-CYa {\$aZm, gwJ«rd H$m Ab§H$ma nwa
(nmVmb b§H$m) _| AmZm, am_ go n[aM`, am_ Ûmam gwJ«rd H$s ghm`Vm ñdrH$ma H$aZm& am_ Zo OmH$a H¥${Ì_
gmhgJ{V H$mo _ma {X`m& gwJ«rd H$s 13 H$Ý`mAm| Zo am_ H$mo dam&
A‹ S > V mbrgdm± nd© 424-433
am_ H$m grVm Ho$ {dah _| g§VßV hmoZm& gwJ«rd H$m grVm H$s ImoO _| AnZo godH$m| H$mo ^oOZm, aËZOQ>r
Zo amdU Ûmam grVm H$m haU ~Vm`m& H$moQ>{ebm CR>mZo dmbo Ûmam amdU H$s _¥Ë`w hmoJr& bú_U H$m H$mo{Q>>{ebm
CR>mZm, dmZam| H$m `wÕ Ho$ {bE V¡`ma hmoZm&
CZMmbrgdm± nd© 433-437
gwJ«rd H$m hZw_mZ H$mo ~wbmZo Ho$ {bE XÿV ^oOZm& am_ H$s _{h_m gwZ hZw_mZ H$m AmZm& grVm Ho$ nmg
am_ H$m g§Xoe boH$a hZw_mZ H$m b§H$m OmZm&
nÀMmgdm± nd© 438-440
b§H$m OmVo g_` hZw_mZ AnZo _mVm_h (ZmZm) _hoÝÐ Ho$ ZJa _| J`m, _mVm Ho$ An_mZ H$m ñ_aU H$a
hZw_mZ H$m amOm _hoÝÐ H$mo namñV H$aZm Am¡a A§OZm go {_bZo H$m AmXoe XoZm&
BŠ`mZddm± nd© 440-442
X{Y_wI Ûrn _| hZw_mZ Zo _w{Z`m| H$m CngJ© Xÿa {H$`m& {dÚm {gÕ hmo OmZo go JÝYd© H$Ý`mAm| Zo hZw_mZ
Ho$ à{V H¥$VkVm àH$Q> H$s& am_ H$mo JÝYd© H$Ý`mAm| H$s àmpßV hþB©&
~mdZdm± nd 442-446
hZw_mZ Zo b§H$m Ho$ _m`m_` H$moQ> H$mo ÜdñV H$a {X`m& dO«m`wY H$mo _ma {X`m VWm CgH$s nwÌr b§H$m gwÝXar
Ho$ gmW hZw_mZ H$m {ddmh&
ÌonZdm± nd© 446-455
b§H$m _| OmH$a hZw_mZ H$m {d^rfU go {_bZm& à_XmoÚmZ _| grVm H$mo XoI CgH$s JmoX _| am_àXÎm A±JyR>r
H$m N>mo‹S>Zm, grVm H$mo am_ g§Xoe gwZmZm& ½`mahd| {XZ am_-g§Xoe nmH$a grVm H$m Amhma J«hU H$aZm& hZw_mZ
H$m _§XmoXar Am{X Ho$ gmW g§Kf©, CÚmZ H$mo ZîQ> H$aZm, ~ÝYZ-~Õ hmoH$a amdU Ho$ g_j CnpñWV hmoZm,
AÝV _| ~§YZ Vmo‹S> b§H$m H$mo ZîQ>-^«îQ> H$a am_ Ho$ nmg dmng OmZm&
Mm¡dZdm± nd© 455-458
hZw_mZ H$m am_ H$mo grVm Ho$ g_mMma gwZmZm VWm My‹S>m_{U A{n©V H$aZm& MÝÐ_arM {dÚmYa H$s àoaUm
go {dÚmYam| H$m am_ Ho$ gmW b§H$m H$s Amoa àñWmZ&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 19
nMnZdm± nd© 458-463
b§H$m Ho$ g_rn am_ Ho$ nhþ±MZo na amjgm| _| jmo^, BÝÐOrV Am¡a {d^rfU _| dmH²$ g§Kf©& {d^rfU H$m
am_ go {_bZm&
N> ß nZdm± nd© 463-464
amdU H$s goZm H$m dU©Z
gÎmmdZdm± nd© 464-468
`wÕ Ho$ {bE b§H$mgoZm H$m ~mha {ZH$bZm&
AÆ> m dZdm± nd© 468-470
Zb Am¡a Zrb Ho$ Ûmam hñV-àhñV H$s _¥Ë`w&
CZgR> d m± nd© 470-471
hñV, àhñV, Zb d Zrb Ho$ nyd©^d&
gmR>dm± nd© 471-476
AZoH$ amjgm| H$m _mam OmZm& am_-bú_U H$mo {Xì`mñÌ, qghdm{hZr d Jé‹S>dm{hZr {dÚmAm| H$s àmpßV&
BH$gR> d m± nd© 477-478
gwJ«rd d ^m_ÊS>b H$m ZmJnme _| ~m±Ym OmZm, am_-bú_U Ho$ à^md go CZH$m ~ÝYZ go Ny>Q>Zm&
~mgR> d m± nd© 478-483
dmZa Am¡a amjg-d§{e`m| H$m `wÕ, bú_U H$m epŠV bJZo go _y{N>©V hmo n¥Ïdr na {JaZm&
ÌogR>dm± nd© 483-485
epŠV {ZhV bú_U H$mo XoI am_ H$m {dbmn H$aZm&
Mm¡§gR>dm± nd© 485-489
BÝÐOrV, _oKdmhZ VWm Hw$å^H$U© Ho$ _aZo H$s Ame§H$m go amdU H$m XþIr hmoZm, An[a{MV _Zwî` à{VMÝÐ
{dÚmYa Ûmam bú_U H$s epŠV {ZH$mbZo H$m Cnm` ~Vm`m OmZm, {deë`m Ho$ nyd©^dm| H$m dU©Z VWm dV©_mZ
à^md&
n§¡gR>dm± nd© 489-492
hZw_mZ VWm A§JX H$mo VËH$mb A`moÜ`m ^oOZm, ÐmoU_oK Ho$ nmg ^aV H$s _m± H$m OmZm Am¡a {deë`m
H$mo b§H$m {^OdmZm, {deë`m Ho$ nhþ±MVo hr epŠV H$m {ZH$bZm& {deë`m H$m bú_U Ho$ gmW {ddmh&
N> ç mgR> d m± nd© 492-497
grVm H$mo dmng XoH$a am_ Ho$ gmW gpÝY Ho$ {bE _¥Jm§H$> Am{X _§{Ì`m| H$m g_PmZm& amdU Ho$ XÿV H$mo
am_ Ho$ nmg ^oOZm& XÿV am_ go amdU Ho$ ^mB© d nwÌm| H$mo N>mo‹S>Zo H$s àoaUm H$aVm h¡& am_ Zo H$hm grVm dmng

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

20 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
Xo Xod|, amÁ` Zht Mm{hE& XÿV H$m nwZ: amdU Ho$ nj H$m g_W©Z H$aZm, ^m_ÊS>b H$mo H«$moY AmZm, bú_U
H$m ^m_§S>b H$mo emÝV H$aZm, XÿV H$m amdU H$mo g~ g_mMma H$hZm&
g‹ S > g R> d m± nd© 497-498
amdU H$m ~hþê${nUr {dÚm {gÕ H$aZo H$m {ZíM` H$aZm, em§{VZmW {OZmb` d AÝ` {OZmb`m| H$mo
gwgpÁOV H$aZo d nyOZ H$aZo H$m AmXoe XoZm& gd©Ì pñWV {OZmb`m| H$m H$WZ&
A‹S>gR>dm± nd© 498-499
\$mëJwZ Ho$ ZÝXrída _mhmËå` H$m H$WZ, XmoZm| goZmAm| H$m `wÕ Z H$aZo H$m {ZíM`& em§{VZmW {OZmb`
_| amdU H$m ^pŠV-^md go {OZoÝÐ nyOZ&
CZÎmadm± nd© 499-500
em§{VZmW {OZmb` _| amdU H$m ~hþê${nUr {dÚm {gÕ H$aZm, _ÝXmoXar `_XÊS> _§Ìr Ûmam AmXoe XoVr
h¡ {H$ bmoJ em§{V go ah| Am¡a ZmZm àH$ma H$m {Z`_ J«hU H$a|&
gÎmadm± nd© 500-504
~hþê${nUr {dÚm {g{Õ Ho$ g_mMma am_ H$s goZm _| nhþ±MZo na bmoJm| Zo CnÐd H$aZo H$m {ZíM` {H$`m&
am_ Zo BgH$m {damoY {H$`m& {dÚmYam| Zo CnÐd hoVw AnZo Hw$_mam| H$mo ^oOm, CÝhm|Zo CnÐd {H$`m, àOm ^`^rV
hmo {OZmb` _| amdU H$s eaU _| JB©, naÝVw amdU Ü`mZ {Z_½Z ahm& {OZmb` Ho$ emgZ Xod Zo Hw$_mam| H$mo
amoH$m Am¡a nyU© d _{U^Ð `joÝÐ Zo Hw$_mam| H$mo IXo‹S> {X`m& gwJ«rd AKm©dVaU H$a CZ `joÝÐm| H$mo em§V H$aVm
h¡& `joÝÐ `h ñdrH¥$V H$aVo h¢ {H$ àOm H$mo H$îQ> Z XoH$a amdU H$mo {dM{bV H$a gH$Vo hmo&
BH$hÎmadm± nd© 504-507
A§JX, ñH$ÝY VWm Zrb Am{X Hw$_ma b§H$m H$mo OmVo h¢& do g~ em§{VZmW {OZmb` _| {OZoÝÐ dÝXZm H$aVo
h¢& ZmZm àH$ma Ho$ CnÐd {H$`o OmZo na ^r amdU {dM{bV Zht hmoVm Am¡a ~hþê${nUr {dÚm {gÕ hmo OmVr h¡&
V~ A§JX Am{X AmH$me _mJ© go AnZr goZm _| Am OmVo h¢&
~hÎmadm± nd© 507-511
A§JX Ho$ Ûmam nr{‹S>V am{Z`m± amdU go AnZm XþI H$hVr h¢, Xÿgao {XZ amdU grVm Ho$ nmg OmVm h¡& grVm
H$hVr h¡ {H$ ~mU MbmZo go nyd© am_ go H$hZm {H$ AmnHo$ {~Zm grVm _y{N>©V hmo OmVr h¡& amdU níMmÎmmn H$aVm
h¡, naÝVw `wÕ H$s CÎmoOZm go dh `wÕ H$m Ñ‹T> {ZíM` H$aVm h¡&
Vo h Îmadm± nd© 511-519
_§ÌrJU d _ÝXmoXar amdU Ho$ XþamJ«h go XþIr h¢& amdU H$m eñÌembm _| OmZm, dhm± AneHw$Z H$m hmoZm&
amdU go _ÝXmoXar H$m n{V H$s {^jm _m±JZm, amdU H$m _ÝXmoXar H$s H$m`aVm H$mo Xÿa H$aZo H$m à`ËZ& H$b
OmZo Š`m hmo, Bg Ame§H$m go am{Ì _| ñÌr-nwéf {_bVo h¢& àmV: `wÕ H$s V¡`mar hmoZo bJVr h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 21
Mm¡ h Îmadm± nd© 519-524
amdU H$m ~hþê${nUr {dÚm Ho$ Ûmam {Z{_©Îm hOma hm{W`m| go OwVo EoÝÐ aW na gdma hmo goZm Ho$ gmW `wÕ
Ho$ {bE AmJo ~‹T>Zm, dmZam| Am¡a amjgm| H$m `wÕ& am_ H$m _ÝXmoXar Ho$ {nVm "_`' H$mo {dˆb H$aZm& Á`m| hr
amdU AmJo ~‹T>m, Ë`m| hr bú_U AmJo ~‹T>m Am¡a XmoZm| _| `wÕ hþAm&
nMhÎmadm± nd© 524-526
MÝÐdY©Z {dÚmYa H$s AmR> nw{Ì`m± bú_U Ho$ à{V AZwamJ àH$Q> H$aVr h¢& bú_U H$mo H$hVr h¢, AnZo
H$m`© _| {gÕmW© hmo& bú_U H$mo {gÕmW© eñÌ H$m ñ_aU hmo J`m Am¡a {gÕmW© eñÌ H$m à`moJ {H$`m& amdU
~hþê${nUr {dÚm go `wÕ H$aZo bJm& amdU MH«$aËZ bú_U na MbmVm h¡, {H$ÝVw dh MH«$ bú_U Ho$ hmW _|
Am OmVm h¡&
{N> h Îmadm± nd© 526-528
amdU H$m AnZr XrZ Xem na níMmÎmmn, {H$ÝVw _mZ Ho$ de g§{Y Z H$aZm& bú_U Zo _Ywa eãX _| amdU
H$mo grVm dmng H$aZo Ho$ {bE Am¡a amÁ` ^moJZo Ho$ {bE H$hm, {H$ÝVw amdU Zht _mZm& AÝV _| bú_U Zo MH«$
go amdU H$mo _ma S>mbm Am¡a bmoJm| H$mo A^`XmZ {X`m& m&
gVÎmadm± nd© 528-532
amdU H$s _¥Ë`w go {d^rfU _y{N>©V hmo OmVm h¡& AmË_KmV H$s BÀN>m H$aVm h¡, AR>mah hOma am{Z`m± amdU
Ho$ ed go {bnQ> OmVr h¢& am_ Am{X H$m gmÝËdZm XoZm& àr{V§H$a H$s g§{jßV H$Wm&
AR> h Îmadm± nd© 532-538
am_m{X Ûmam amdU H$m Xmh-g§ñH$ma& ^mZwH$aU (Hw$å^H$U©) BÝÐOrV, _oKdmhZ H$m am_ Ho$ nmg bm`m
OmZm, am_ BZH$mo ^moJ ^moJZo H$mo H$hVo h¢, {H$ÝVw do CXmgrZ hmo OmVo h¢& b§H$m _| gd©Ì emoH$& AZÝVdr`© _w{Z
H$m b§H$m _| AmZm, amV H$mo Ho$dbkmZ hmoZm, {Xì`Üd{Z {IaZm& BÝÐOrV, _oKdmhZ, Hw$å^H$U© Am¡a _ÝXmoXar
Am{X Ho$ nyd©^d, AÝV _| BÝÐOrV, _oKdmhZ, Hw$å^H$U© VWm _` Am{X H$m Xrjm boZm, _ÝXmoXar, MÝÐZIm
Am{X H$m A{`©H$m hmoZm&
CÝÝ`mgrdm± nd© 538-541
am_-bú_U H$m b§H$m _| àdoe, grVm Ho$ nmg dm{Q>H$m _| am_ H$m OmZm, ~mhþnme go grVm H$mo AmqbJZ
H$aZm& bú_U H$m grVm Ho$ MaU ñne© H$a I‹S>o hmo OmZm, {dÚmYam| Ûmam nwînm§O{b d JÝYmoXH$ H$s d¥pîQ>&
Añgrdm± nd© 541-550
am_ grVm g{hV amdU Ho$ _hb _| J`o& {OZmb` _| em§{VZmW H$s ^pŠV, amdU Ho$ n[adma H$mo gmÝËdZm
Xr& {Z_pÝÌV hmoH$a am_ gn[adma {d^rfU Ho$ Ka _| J`o& {d^rfU Zo AKm©dVmaU {H$`m VWm g~H$mo ^moOZ
H$am`m& ^aV Ho$ hmoVo hþE am_ Zo AnZo {bE amÁ`m{^foH$ Ho$ {bE BÝH$ma H$a {X`m& dZdmg Ho$ g_` {ddm{hV
pñÌ`m| H$mo ~wbmH$a N>h df© VH$ b§H$m _| aho& _w{ZamO BÝÐOrV, _oKdmhZ H$m _moj OmZm&
_` _w{ZamO Ho$ _mhmËå` H$m dU©Z&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

22 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
BŠ`mgrdm± nd© 551-555
H$m¡eë`m nwÌ {d`moJ _| XþIr hmo ahr Wr, Cgr g_` ZmaXOr dhm± nhþ±Mo& am_ dZdmg Ho$ g_mMma gwZ
VwaÝV CZH$s I~a Ho$ {bE Mb {X`o& b§H$m _| am_ go H$m¡eë`m Am¡a gw{_Ìm H$m XþI H$hVo h¢& am_ MbZo Ho$
{bE CÚV hmoVo h¢, {H$ÝVw {d^rfU 16 {XZ R>haZo Ho$ {bE AmJ«h H$aVm h¡& am_ R>ha OmVo h¢& {d^rfU ^aV
Ho$ nmg am_ H$s dmVm© ^oOVm h¡ Am¡a A`moÜ`m H$m Zd-{Z_m©U H$amVm h¡ VWm aËZm| H$s dfm© H$amVm h¡&
{~`mgrdm± nd© 555-558
gmobh {XZ ~mX am_ nwînH$ {d_mZ _| ~¡R> A`moÜ`m nhþ±Mo& ^aV Zo ñdmJV {H$`m& am_ Ho$ gmW gwJ«rd
Am{X ^r Am`o Wo& H$m¡eë`m Am{X Mmam| _mVmAm| Zo am_-bú_U H$m AmqbJZ {H$`m Am¡a nwÌm| Zo _mVmAm| H$mo
àUm_ {H$`m&
{V`mgrdm± nd© 558-564
^aV g§gma go gXm {daº$ ahVo Wo& am_, bú_U, H¡$H$`r, ^aV H$s pñÌ`m| Zo ~hþV amoH$Zm Mmhm na g\$b
Zht hþE& {ÌbmoH$_ÊS>Z hmWr {~J‹S> J`m, {H$ÝVw ^aV Ho$ Xe©Z H$a em§V hmo J`m&
Mm¡ a mgrdm± nd© 564-565
grVm, {deë`m Ho$ gmW ^aV {ÌbmoH$_ÊS>Z na gdma hmo _hb _| àdoe H$aVo h¢& _hmdV g_mMma XooVm
h¡ {H$ JOamO Mma {XZ go Hw$N> Zht Im-nr ahm h¡ Am¡a XþI ^ar gm±g N>mo‹S>Vm h¡&
{nÀ`mgrdm± nd© 565-572
A`moÜ`m _| Xoe^yfU-Hw$b^yfU Ho$dbr H$m AmJ_Z& bú_U {ÌbmoH$_ÊS>Z hmWr Ho$ {df` _| nyN>Vm h¡&
hmWr Am¡a ^aV Ho$ ^dmÝVam| H$m dU©Z&
{N> ` mgrdm± nd© 573-574
AnZo nyd©^d gwZH$a ^aV Xrjm bo boVo h¢& CZHo$ gmW EH$ hOma amOm Xrjm boVo h¢& H¡$H$`r VrZ gm¡
pñÌ`m| Ho$ gmW Am{`©H$m Xrjm boVr h¡&
gË`mgrdm± nd© 574-575
{ÌbmoH$_ÊS>Z hmWr g_m{Y_aU H$a ~«÷moVa ñdJ© _| Xod hmoVm h¡ Am¡a ^aVOr _moj OmVo h¢&
AÆ> m grdm± nd© 575-577
g~ amOm am_-bú_U H$m amÁ`m{^foH$ H$aVo h¢& am_-bú_U amOmAm| H$mo Xoe H$m {d^mJ H$aVo h¢&
Zdmgrdm± nd© 577-582
eÌw¿Z Zo _Wwam boZo H$s BÀN>m àH$Q> H$s& _Wwam Ho$ amOm _Yw gwÝXa H$mo ~bdmZ OmZ AÝ` Xoe boZo H$s
àoaUm H$s, naÝVw eÌw¿Z Zht _mZm& ~‹S>r goZm Ho$ gmW eÌw¿Z Zo _Wwam na M‹T>mB© H$s& ^rfU `wÕ hþAm& hmWr
na ~¡R>m ~¡R>m _Yw {daº$ hmo OmVm h¡, Ho$e CIm‹S> Xrjm bo boVm h¡& eÌw¿Z MaUm| _| {Ja j_m _m±JVm h¡& eÌw¿Z
_Wwam H$m amOm ~ZVm h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 23
Zã~odm± nd© 582-584
eybaËZ go _Yw H$m dY gwZ M_aoÝÐ Hw${nV hmoH$a _Wwam _| ~r_mar \¡$bmVm h¡& Hw$bXodVm H$s àoaUm go
eÌw¿Z A`moÜ`m Mbm OmVm h¡&
BŠ`mZdo d m± nd© 584-586
eÌw¿Z Ho$ nyd©^dm| H$m H$WZ&
~mdZodm± nd© 586-590
gwa_Ý`w Am{X gßV{f©`m| Ho$ {dhma go _Wwam _| _ar amoJ H$m Xÿa hmoZm& dfm© G$Vw _| gßV{f© Amhma Ho$ {bE
A`moÜ`mnwar _| J`o& Ah©X²XÎm goR> Zo CZH$mo Amhma Zht {X`m& ^Å>maH$ _w{Z go CZ gßV{f© H$mo MmaU G${Õ Ymar
OmZ XþIr hþAm Am¡a _Wwam _| OmH$a CZH$s nyOm H$s&
{VamZdo d m± nd© 590-591
am_ H$mo lrXm_m Am¡a bú_U H$mo _Zmoa_m H$Ý`m H$s àmpßV&
Mm¡amZdodm± nd© 592-593
am_-bú_U AZoH$ {dÚmYa amOmAm| H$mo de H$aVo h¢& bú_U H$s AZoH$ pñÌ`m| VWm nwÌm| H$m H$WZ&
{nMmZdo d m± nd© 593-596
grVm Zo Xmo AîQ>mnX AnZo _wI _| àdoe H$aVo VWm nwînH$ {d_mZ go ZrMo {JaVo ñdßZ _| XoIm& {ÛVr`
ñdßZ H$mo A{ZîQ> OmZ, em§{V Ho$ {bE {OZoÝÐ nyOZ {H$`m& grVm H$mo {OZ_pÝXam| H$mo Xmohëbm CËnÝZ hþAm,
am_ Zo CgH$s ny{V© H$s&
{N> ` mZdo d m± nd© 596-599
àOm Ho$ à_wI bmoJm| Zo am_ go grVm {df`H$ bmoH${ZÝXm H$m dU©Z {H$`m Am¡a àmW©Zm H$s {H$ Amn My±{H$
amdU Ho$ Ûmam AnöV grVm H$mo Ka bm`o h¢, AV: àOm _| ñdÀN>ÝXVm \¡$bZo bJr h¡& gwZH$a am_ H$mo AË`ÝV
IoX hþAm&
gË`mZdo d m± nd© 599-607
am_ bú_U H$mo grVm H$m AndmX ~VbmVo h¢& bú_U XþîQ>m| H$mo ZîQ> H$aZo Ho$ {bE H${Q>~Õ hmoVm h¡& am_
bmoH$mndmX Ho$ ^` go grVm H$m n[aË`mJ H$aZo H$m {ZíM` H$aVo h¢& H¥$VmÝVdH«$ goZmn{V Ho$ gmW grVm H$mo
Xe©Z H$aZo Ho$ ~hmZo go AQ>dr _| ^oOo XoVo h¢& grVm _y{À©N>V hmo n¥Ïdr na {Ja n‹S>Vr h¡& gMoV hmo am_ H$mo g§Xoe
XoVr h¡ {H$ {Og Vah bmoH$mndmX Ho$ ^` go _wPo N>mo‹S> {X`m Cg Vah Y_© H$mo Z N>mo‹S> XoZm& grVm {dbmn H$aVr
h¡& Cgr g_` nwÊS>arH$nwa H$m amOm dO«O§K goZm g{hV dhm± go {ZH$bVm h¡& grVm H$m {dbmn gwZH$a dhm±
éH$ OmVm h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

24 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
AR> ç mZdo d m± nd© 608-612
dO«OK§ H$m n[aM` nmH$a grVm AnZm d¥ÎmmÝV gwZmVr h¡ Am¡a dO«OK§ Cgo Y_© ~{hZ ~Zm gmÝËdZm XoVm h¡&
{ZÝ`mZdo d m± nd© 612-618
grVm nwÊS>arH$nwa nhþ±Mr& dO«O§K Zo ~‹S>r {dZ` d lÕm Ho$ gmW grVm H$mo AnZo `hm± aIm& goZmn{V Zo
am_ H$mo grVm H$m g§Xoe gwZm`m& grVm H$s J^© Xem H$mo {dMma am_ ~hþV XþIr hþE& bú_U Zo g_Pm`m&
gm¡dm± nd© 618-621
grVm Ho$ AZ§JbdU Am¡a bdUm§Hw$e H$s CËn{Îm& nwÌm| Ho$ nwÊ` H$s _{h_m go dO«O§K Ho$ d¡^d _| d¥{Õ&
{gÕmW© jwëbH$ XmoZm| nwÌm| H$mo {dÚmE± J«hU H$amVm h¡&
EH$ gm¡ EH$dm± nd© 621-625
dO«O§K Zo AnZr 32 nw{Ì`m± bdU H$mo XoZo H$m {ZíM` {H$`m Am¡a A§Hw$e Ho$ {bE `mo½` H$Ý`m H$s Vbme
H$aZo bJm& n¥Ïdrnwa Ho$ amOm H$s H$ZH$_mbm nwÌr H$s àmpßV Ho$ {bE XÿV ^oOm& n¥Ïdrnwa Ho$ amOm Zo BÝH$ma H$a
An_m{ZV {H$`m& XmoZm| amOmAm| _| `wÕ hþAm, dO«O§K H$s {dO` hþB©& n¥Ww Zo H$ZH$_mbm A§Hw$e Ho$ {bE Xo Xr&
XmoZm| Hw$_ma {Xp½dO` Ho$ {bE Mbo& AZoH$ amOmAm| H$mo OrVm&
EH$ gm¡ Xmodm± nd© 625-633
ZmaX Zo bd-Hw$e H$mo Amerdm©X {X`m {H$ Vwåhmar {d^y{V am_-bú_U Ho$ g_mZ hmo& Hw$_mam| Ho$ am_-
bú_U H$m n[aM` nyN>Zo na ZmaX Zo n[aM` {X`m Am¡a grVm H$m n[aË`mJ ~Vbm`m& Hw$_mam| Zo am_ go `wÕ
H$aZo H$m {ZíM` {H$`m& grVm Zo Hw$_mam| H$mo g_Pm`m {H$ AnZo {nVm d MmMm go Z_«Vm go {_bmo, {H$ÝVw do
Zht _mZo Am¡a goZm g{hV OmH$a A`moÜ`m Koa br& am_-bú_U go Hw$_mam| H$m `wÕ hþAm&
EH $gm¡ VrZdm± nd© 633-636
am_ bú_U A_moK eñÌm| go ^r Hw$_mam| H$mo Zht OrV gHo$& jwëbH$ Zo am_-bú_U H$mo ~Vbm`m {H$
`o Hw$_ma grVm Ho$ nwÌ h¢& am_ Zo eñÌ \|$H$ {X`o& {nVm-nwÌ H$m _ob hþAm&
EH$ gm¡ Mmadm± nd© 637-642
am_ Zo grVm H$mo ~wbmZm Bg eV© na ñdrH$ma {H$`m {H$ dh g_ñV bmoJm| Ho$ g_j AnZr {ZXm}fVm enW
Ûmam {gÕ H$ao& O~ grVm amOXa~ma _| nhþM± r, am_ Zo CgH$m {VañH$ma {H$`m& am_ Ap½Z-àdoe H$s Amkm XoVo h¢&
_hoÝÐmoX` CÚmZ _| gd©^fy U _w{Z na {dÚwXd² ŠÌm amjgr Ûmam CngJ©& _w{ZamO H$mo Ho$dbkmZ hmoZm& Xodmo§ H$m AmZm&
EH$ gm¡ nm±Mdm± nd© 642-658
V¥U d H$mîR> go ^ao Ap½ZHw$ÊS> H$mo XoI am_ ì`mHw$b hmoVo h¢, {H$ÝVw bú_U H$hVo h¢ {H$ grVm H$m _mhmËå`
XoImo& grVm n§M na_oîR>r H$m ñ_aU H$a Ap½ZHw$ÊS> _| Hy$X n‹S>r& Hy$XVo hr Ap½Z Ob ê$n hmo JB©& Hw$ÊS> H$m
Ob ~mha \¡$bH$a OZVm H$mo nr{‹S>V H$aZo bJm& am_ Ho$ nmXñne© go ~‹T>Vm hþAm Ob em§V hmo J`m& H$_b na
grVm Amê$‹T> h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 25
bd-Hw$e grVm Ho$ nmg nh±wM OmVo h¢& am_MÝÐOr grVm go j_m _m±J MbZo H$mo H$hVo h¢, naÝVw grVm
am_ go {daº$ hmo MwH$s Wr, AV: grVm Zo Ka Z OmH$a n¥Ïdr_Vr Am{`©H$m Ho$ nmg Xrjm bo br& am_ Zo gd©^yfU
Ho$dbr Ho$ nmg OmH$a MVwJ©{V Ho$ XþI gwZo& am_ Ho$ nyN>Zo na CÎma {_bm {H$ Vw_ Bgr ^d go _moj OmAmoJo&
EH $gm¡ N>R>dm± nd© 658-669
am_, bú_U Am¡a grVm Ho$ nyd© ^d&
EH$ gm¡ gmVdm± nd© 669-672
am_ Zo H¥$Vm§VdŠÌ goZmn{V Xrjm boZo H$s Amkm _m±JVm h¡& am_ CgH$s àe§gm H$aVo h¢ Am¡a H$hVo h¢ {H$
`{X Vw_ Xod hmo Vmo _wPH$mo g§~mo{YV H$aZm Z ^ybZm& goZmn{V Xrjm bo boVm h¡& gd©^yfU Ho$dbr Ho$ {dhma
hmo OmZo na am_ grVm Ho$ nmg OmH$a CgHo$ H${R>Z Vn na AmíM`© H$aVo h¢&
EH $gm¡ AmR>dm± nd© 672-674
bd Am¡a Hw$e Ho$ M[aÌ H$m H$WZ&
EH$ gm¡ Zm¡dm± nd© 674-681
~mgR> df© VnH$a grVm VoVrg {XZ H$s gëboIZm YmaU H$a AÀ`wV ñdJ© _| àVrÝÐ hþB©& VËH$mbrZ BÝÐ
amOm _Yw H$m dU©Z&
EH$ gm¡ Xedm± nd© 682-686
H$m§MZ ZJa Ho$ amOm H$m§MZ aW H$s Xmo nw{Ì`m| _ÝXm{H$Zr d MÝÐ^mJm Zo bd d Hw$e H$mo da {b`m& bú_U
Ho$ nwÌ CÎmo{OV hþE, {H$ÝVw AmR> à_wI nwÌm| Zo g_Pm`m Am¡a ñd`§ {daº$ hmo Xrjm YmaU H$a br&
EH$ gm¡ ½`mahdm± nd© 686-687
dO«nmV go ^m_ÊS>b H$s _¥Ë`w&
EH$ gm¡ ~mahdm± nd© 687-692
am_-bú_U Ho$ ^moJm|o H$m H$WZ& hZw_mZ AnZr ñÌr g{hV _oé nd©V H$s dÝXZm H$mo J`m, O~ dh bm¡Q>
ahm Wm, V~ CëH$m H$mo XoIH$a {daº$ hmo J`m&
EH$ gm¡ Voahdm± nd© 692-694
_§{Ì`m| Am¡a pñÌ`m| Zo à`ËZ {H$`m {H$ hZw_mZ Xrjm Z bodo, {H$ÝVw dh {dM{bV Zht hþAm& Y_©aËZ
_w{ZamO Ho$ nmg Xrjm bo {Zdm©U {J[a go _moj J`o&
EH$ gm¡ Mm¡Xhdm± nd© 694-697
gm¡Y_© BÝÐ Zo AnZr g^m _| Y_m}nXoe _| H$hm {H$ ñZoh H$m ~§YZ gwÑ‹T> ~§YZ h¡&
EH$ gm¡ nÝÐhdm± nd© 697-700
am_ Am¡a bú_U Ho$ ñZoh H$s narjm H$aZo Xmo Xod Am`o Am¡a _m`m_`r éXZ {XIm bú_U go H$hm {H$
am_ H$s _¥Ë`w hmo JB©& `h gwZVo hr bú_U _a J`m& am_ Xm¡‹S>o Am`o& Xod nN>Vm`o& Bg KQ>Zm go bd Am¡a Hw$e
Zo {daº$ hmo Xrjm bo br

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

26 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
EH$ gm¡ gmobhdm± nd© 700-702
bú_U Ho$ {ZîàmU eara H$mo am_ {b`o {\$aVo h¢& nmJb H$s ^m±{V H$éU {dbmn H$aVo h¢&
EH $gm¡ gÌhdm± nd© 702-705
gwJ«rd VWm {d^rfU AmVo h¢ Am¡a am_ H$mo g_PmVo h¢&
EH$ gm¡ AR>mahdm± nd© 705-710
gwJ«rd Am{X Xmh {H«$`m H$aZo H$mo H$hVo h¢, {H$ÝVw am_ Hw${nV hmo AÝ`Ì Mbo OmVo h¢& bú_U Ho$ ed H$mo
ZhbmVo h¢, ^moOZ H$amZo H$m à`ËZ H$aVo h¢& X{jU Ho$ Hw$N> {damoYr A`moÜ`m na AmH«$_U H$aVo h¢& H¥$VmÝVdH«$
Am¡a OQ>m`w Ho Ord ñdJ© go AmH$a Bg CnÐd H$mo ZîQ> H$a XoVo h¢ Am¡a ZmZm Cnm`m| go am_ H$mo g§~moYVo h¢,
{Oggo N>h _mh hmo OmZo na am_ bú_U Ho$ ed H$s Xmh {H«$`m H$a XoVo h¢&
EH$ gm¡ CÞrgdm± nd© 710-713
am_ {daº$ hmo eÌw¿Z H$mo amÁ` XoZm MmhVo h¢, {H$ÝVw dh BÝH$ma H$a XoVm h¡, grVm Ho$ nwÌ H$mo amÁ` XoH$a
Xrjm bo boVo h¢& {d^rfU Am{X ^r AnZo nwÌm| H$mo amÁ` Xo Xrjm bo boVo h¢&
EH$ gm¡ ~rgdm± nd© 713-714
am_MÝÐOr M`m© Ho$ {bE AmVo h¢, {H$ÝVw ZJar _| jmo^ hmo OmZo go bm¡Q> OmVo h¢&
EH$ gm¡ BŠH$sgdm± nd© 714-715
am_ Zo nm±M {XZ H$m Cndmg bo {b`m Am¡a dZ _| hr M`m© H$m {Z`_ bo {b`m& amOm à{VZÝXr Am¡a amZr
à^dm dZ _| hr am_ H$mo Amhma XoVo h¢&
EH$ gm¡ ~mB©gdm± nd© 716-718
am_ Ü`mZ _| brZ h¢& grVm H$m Ord àVrÝÐ Ad{YkmZ go OmZH$a {H$ am_ Bgr ^d go _moj OmZo dmbo
h¢, {dM{bV H$aZo H$m à`ËZ H$aVm h¡, {H$ÝVw Ag\$b ahVm h¡& am_ jnH$ loUr M‹T> Ho$dbr hmo OmVo h¢&
EH$ gm¡ VoB©gdm± nd© 718-727
grVm H$m Ord ZaH$ _| bú_U H$mo g§~moYVm h¡, ZaH$ go {ZH$mbZo H$m à`ËZ H$aVm h¡, {H$ÝVw gd© ì`W©
hmoVm h¡& grVm Ho$ nyN>Zo na XeaW, ^m_ÊS>b, bú_U d amdU Ho$ ^mdr ^dm| H$m dU©Z hmoVm h¡& am_ {Zdm©U
àmßV H$aVo h¢&
^mfmH$ma H$m n[aM` 728

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 27

AZw`moJm| H$m à`moOZ


(AmMm`©H$ën npÊS>V Q>moS>a_bOr Ûmam a{MV lr _moj_mJ© àH$meH$ J«ÝW Ho$ AmR>d| A{YH$ma _| CnXoe
H$m ñdê$n {deX ê$n go d{U©V h¡& nmR>H$m| H$mo àW_mZw`moJ H$m ñdê$n kmV hmo Ed§ do àW_mZw`moJ H$s H$WZ
nÕ{V H$mo öX`§J_ H$a gH|$, AV: `hm± àW_mZw`moJ H$m à`moOZ, àW_mZw`moJ Ho$ ì`m»`mZ H$m {dYmZ,
AZw`moJm| Ho$ ì`m»`mZ H$s nÕ{V, àW_mZw`moJ _| Xmof-H$ënZm H$m {ZamH$aU Ed§ AZw`moJm| H$m Aä`mg H«$_
Am{X {df` {X`o Om aho h¢&
Mmam| AZw`moJm| H$m gånyU© ñdê$n OmZZo Ho$ {bE CŠV J«ÝW H$m AmR>dm± A{YH$ma _ybV: nR>Zr` h¡&)
àW_mZw ` mo J H$m à`mo O Z
àW_mZw`moJ _| Vmo g§gma H$s {d{MÌVm, nwÊ`-nmn H$m \$b, _hÝV nwéfm| H$s àd¥{Îm BË`m{X {Zê$nU go
Ordm| H$mo Y_© _| bJm`m h¡& Omo Ord VwÀN>~w{Õ hm|, do ^r Cggo Y_©gå_wI hmoVo h¢, Š`m|{H$ do Ord gyú_
{Zê$nU H$mo Zht nhMmZVo, bm¡{H$H$ H$WmAm| H$mo OmZVo h¢, dhm± CZH$m Cn`moJ bJVm h¡& VWm àW_mZw`moJ _|
bm¡{H$H$ àd¥{Îmê$n hr {Zê$nU hmoZo go Cgo do ^br-^m±{V g_P OmVo h¢& VWm bmoH$ _| Vmo amOm{XH$ H$s H$WmAm|
_| nmn H$m nmofU hmoVm h¡& `hm± _hÝVnwéf amOm{XH$ H$s H$WmE± Vmo h¢, naÝVw à`moOZ Ohm±-Vhm± nmn H$mo Nw>‹S>mH$a
Y_© _| bJmZo H$m àH$Q> H$aVo h¢; Bg{bE do Ord H$WmAm| Ho$ bmbM go CÝh| n‹T>Vo-gwZVo h¢ Am¡a {\$a nmn H$mo
~wam, Y_© H$mo ^bm OmZH$a Y_© _| é{Md§V hmoVo h¢&
BgàH$ma VwÀN>~w{Õ`m| H$mo g_PmZo Ho$ {b`o `h AZw`moJ h¡& "àW_' AWm©V² "Aì`wËnÞ {_Ï`mÑpîQ>', CZHo$
AW© Omo AZw`moJ gmo àW_mZw`moJ h¡& Eogm AW© Jmoå_Q>gma H$s Q>rH$m _| {H$`m h¡&
VWm {OZ Ordm| Ho$ VÎdkmZ hþAm hmo, níMmV² Bg àW_mZw`moJ H$mo n‹T>|-gwZ| Vmo CÝh| `h CgHo$ CXmhaUê$n
^m{gV hmoVm h¡& O¡go - Ord AZm{X{ZYZ h¡, earam{XH$ g§`moJr nXmW© h¢, Eogm `h OmZVm Wm& VWm nwamUm|
_| Ordm| Ho$ ^dmÝVa {Zê${nV {H$`o h¢, do Cg OmZZo Ho$ CXmhaU hþE VWm ew^-Aew^ ewÕmon`moJ H$mo OmZVm
Wm, d CgHo$ \$b H$mo OmZVm Wm& nwamUm| _| CZ Cn`moJm| H$s àd¥{Îm Am¡a CZH$m \$b Ord Ho$ hþAm gmo {Zê$nU
{H$`m h¡, dhr Cg OmZZo H$m CXmhaU hþAm& Bgr àH$ma AÝ` OmZZm&
`hm± CXmhaU H$m AW© `h h¡ {H$ {OgàH$ma OmZVm Wm, CgràH$ma dhm± {H$gr Ord Ho$ AdñWm hþB© -
Bg{bE `h Cg OmZZo H$s gmjr hþB©&
VWm O¡go H$moB© gw^Q> h¡ - dh gw^Q>m| H$s àe§gm Am¡a H$m`am| H$s {ZÝXm {Og_| hmo, Eogr {H$Ýht nwamU-
nwînm| H$s H$Wm gwZZo go gw^Q>nZo _| A{V CËgmhdmZ hmoVm h¡; CgràH$ma Y_m©Ë_m h¡ - dh Y_m©Ë_mAm| H$s
àe§gm Am¡a nm{n`m| H$s {ZÝXm {Og_| hmo Eogo {H$Ýht nwamU-nwéfm| H$s H$Wm gwZZo _| Y_© _| A{V CËgmhdmZ
hmoVm h¡&
BgàH$ma `h àW_mZw`moJ H$m à`moOZ OmZZm&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

28 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
àW_mZw`moJ Ho$ ì`m»`mZ H$m {dYmZ
àW_mZw`moJ _| Omo _yb H$WmE± h¢; do Vmo O¡gr h¢, d¡gr hr {Zê${nV H$aVo h¢& VWm CZ_| àg§JmonmÎm ì`m»`mZ hmoVm
h¡; dh H$moB© Vmo Á`m| H$m Ë`m| hmoVm h¡, H$moB© J«ÝWH$Îmm© Ho$ {dMmamZwgma hmoVm h¡; naÝVw à`moOZ AÝ`Wm Zht hmoVm&
CXmhaU : O¡go - VrWªH$a Xodm| Ho$ H$ë`mUH$m| _| BÝÐ Am`o, `h H$Wm Vmo gË` h¡ VWm BÝÐ Zo ñVw{V H$s,
CgH$m ì`m»`mZ {H$`m; gmo BÝÐ Zo Vmo AÝ` àH$ma go hr ñVw{V H$s Wr Am¡a `hm± J«ÝWH$Vm© Zo AÝ` hr àH$ma
go ñVw{V H$aZm {bIm h¡; naÝVw ñVw{Vê$n à`moOZ AÝ`Wm Zht hþAm VWm nañna {H$Ýht Ho$ dMZmbmn hþAm;
dhm± CZHo$ Vmo AÝ` àH$ma Aja {ZH$bo Wo, `hm± J«ÝWH$Vm© Zo AÝ` àH$ma H$ho; naÝVw à`moOZ EH$ hr {XIbmVo
h¢ VWm ZJa, dZ, g§J«m_m{XH$ Ho$ Zm_m{XH$ Vmo `WmdV² hr {bIVo h¢ Am¡a dU©Z hrZm{YH$ ^r à`moOZ H$m nmofU
H$aVm hþAm {Zê${nV H$aVo h¢& BË`m{X Bgr àH$ma OmZZm&
VWm àg§Jê$n H$Wm ^r J«ÝWH$Vm© AnZo {dMmamZwgma H$hVo h¢& O¡go - Y_©narjm _| _yIm] H$s H$Wm {bIr;
gmo dhr H$Wm _ZmodoJ Zo H$hr Wr, Eogm {Z`_ Zht h¡; naÝVw _yI©nZo H$m nmofU H$aZo dmbr H$moB© H$Wm H$hr
Wr, Eogo A{^àm` H$m nmofU H$aVo h¢& BgràH$ma AÝ`Ì OmZZm&
`hm± H$moB© H$ho - A`WmW© H$hZm Omo O¡Z emñÌ _| gå^d Zht h¡?
CÎma - AÝ`Wm Vmo CgH$m Zm_ h¡ Omo à`moOZ AÝ` H$m AÝ` àH$Q> H$ao& O¡go - {H$gr go H$hm {H$ Vy
Eogm H$hZm, CgZo do hr Aja Vmo Zht H$ho, naÝVw Cgr à`moOZ g{hV H$ho Vmo Cgo {_Ï`mdmXr Zht H$hVo -
Eogm OmZZm& `{X O¡go H$m V¡gm {bIZo H$m gåàXm` hmo Vmo {H$gr Zo ~hþV àH$ma go d¡am½` {MÝVdZ {H$`m Wm,
CgH$m gd© dU©Z {bIZo go J«ÝW ~‹T> Om`oJm, VWm Hw$N> Z {bIZo go CgH$m ^md ^m{gV Zht hmoJm, Bg{bE
d¡am½` Ho$ {R>H$mZo Wmo‹S>m-~hþV AnZo {dMma Ho$ AZwgma d¡am½` nmofH$ hr H$WZ H$a|Jo, gamJ nmofH$ H$WZ Zht
H$a|Jo& dhm± à`moOZ AÝ`Wm Zht hþAm, Bg{bE A`WmW© Zht H$hVo& BgràH$ma AÝ`Ì OmZZm&
VWm àW_mZw`moJ _| {OgH$s _w»`Vm hmo Cgr H$m nmofU H$aVo h¢& O¡go - {H$gr Zo Cndmg {H$`m, CgH$m
Vmo \$b Aën Wm, naÝVw Cgo AÝ` Y_©n[aU{V H$s {deofVm hþB©, Bg{bE {deof CÀM nX H$s àmpßV hþB,© dhm±
CgH$mo Cndmg hr H$m \$b {Zê${nV H$aVo h¢& BgràH$ma AÝ` OmZZm&
VWm {OgàH$ma {H$gr Zo erbm{X H$s à{Vkm Ñ‹T> aIr d Z_ñH$ma _§Ì H$m ñ_aU {H$`m d AÝ` Y_©-
gmYZ {H$`m, CgHo$ H$îQ> Xÿa hþE, A{Ve` àH$Q> hþE; dhm± CÝht H$m d¡gm \$b Zht hþAm h¡, naÝVw AÝ` {H$gr
H$_© Ho$ CX` go d¡go H$m`© hþE h¢; VWm{n CZH$mo CZ erbm{XH$ H$m hr \$b {Zê${nV H$aVo h¢& CgràH$ma H$moB©
nmn H$m`© {H$`m, CgH$mo Cgr H$m Vmo d¡gm \$b Zht hþAm h¡, naÝVw AÝ` H$_© Ho$ CX` go ZrMJ{V H$mo àmßV
hþAm AWdm H$îQ>m{XH$ hþE; Cgo Cgr nmnH$m`© H$m \$b {Zê${nV H$aVo h¢& - BË`m{X BgràH$ma OmZZm&
`hm± H$moB© H$ho - Eogm PyR>m \$b {XIbmZm Vmo `mo½` Zht h¡; Eogo H$WZ H$mo à_mU H¡$go H$a|?
g_mYmZ - Omo AkmZr Ord ~hþV \$b {XIm`o {~Zm Y_© _| Z bJ| d nmn go Z S>a|, CZH$m ^bm H$aZo
Ho$ AW© Eogm dU©Z H$aVo h¢& PyR> Vmo V~ hmo, O~ Y_© Ho$ \$b H$mo nmn H$m \$b ~Vbm`|, nmn Ho$ \$b H$mo Y_©

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 29
H$m \$b ~Vbm`|, naÝVw Eogm Vmo h¡ Zht& O¡go - Xg nwéf {_bH$a H$moB© H$m`© H$a|, dhm± CnMma go EH$ nwéf
H$m ^r {H$`m H$hm Om`o Vmo Xmof Zht h¡& AWdm {OgHo$ {nVm{XH$ Zo H$moB© H$m`© {H$`m hmo, Cgo EH$ Om{V Anojm
CnMma go nwÌm{XH$ H$m {H$`m H$hm Om`o Vmo Xmof Zht h¡& CgràH$ma ~hþV ew^ d Aew^H$m`m] H$m EH$ \$b hþAm, Cgo
CnMma go EH$ ew^ d Aew^H$m`© H$m \$b H$hm Om`o Vmo Xmof Zht h¡& AWdm AÝ` ew^ d Aew^H$m`© H$m \$b Omo
hþAm hmo, Cgo EH$ Om{V Anojm CnMma go {H$gr AÝ` hr ew^ d Aew^H$m`© H$m \$b H$h| Vmo Xmof Zht h¡&
CnXoe _| H$ht ì`dhmadU©Z h¡, H$ht {ZíM`dU©Z h¡& `hm± CnMmaê$n ì`dhma dU©Z {H$`m h¡, BgàH$ma
Bgo à_mU H$aVo h¢& BgH$mo VmaVå` Zht _mZ boZm; VmaVå` H$m Vmo H$aUmZw`moJ _| {Zê$nU {H$`m h¡, gmo OmZZm&
VWm àW_mZw`moJ _| CnMmaê$n {H$gr Y_© H$m A§J hmoZo na gånyU© Y_© hþAm H$hVo h¢& O¡go - {OZ Ordm|
Ho$ e§H$m-H$m§jm{XH$ Zht hþE, CZH$mo gå`ŠËd hþAm H$hVo h¢; naÝVw {H$gr EH$ H$m`© _| e§H$m-H$m§jm Z H$aZo
go hr Vmo gå`ŠËd Zht hmoVm, gå`ŠËd Vmo VÎdlÕmZ hmoZo na hmoVm h¡; naÝVw {ZíM` gå`ŠËd H$m Vmo ì`dhma
gå`ŠËd _| CnMma {H$`m Am¡a ì`dhma gå`ŠËd Ho$ {H$gr EH$ A§J _| gånyU© ì`dhma gå`ŠËd H$m CnMma
{H$`m - BgàH$ma CnMma Ûmam gå`ŠËd hþAm H$hVo h¢&
VWm {H$gr O¡ZemñÌ H$m EH$ A§J OmZZo na gå`½kmZ hþAm H$hVo h¢& gmo g§e`m{X a{hV VÎdkmZ hmoZo
na gå`½kmZ hmoVm h¡; naÝVw `hm± nyd©dV² CnMma go gå`½kmZ H$hVo h¢&
VWm H$moB© ^bm AmMaU hmoZo na gå`H²$Mm[aÌ hþAm H$hVo h¢& dhm± {OgZo O¡ZY_© A§JrH$ma {H$`m hmo d
H$moB© N>moQ>r-_moQ>r à{Vkm J«hU H$s hmo, Cgo lmdH$ H$hVo h¢& gmo lmdH$ Vmo n§M_ JwUñWmZdVu hmoZo na hmoVm
h¡; naÝVw nyd©dV² CnMma go Bgo lmdH$ H$hm h¡& CÎmanwamU _| lo{UH$ H$mo lmdH$moÎm_ H$hm h¡ gmo dh Vmo Ag§`V
Wm; naÝVw O¡Z Wm Bg{bE H$hm h¡& BgràH$ma AÝ`Ì OmZZm&
VWm Omo gå`ŠËda{hV _w{ZqbJ YmaU H$ao, d Ðì` go ^r H$moB© A{VMma bJmVm hmo, Cgo _w{Z H$hVo h¢&
gmo _w{Z Vmo fîR>m{X JwUñWmZdVu hmoZo na hmoVm h¡; naÝVw nyd©dV² CnMma go Cgo _w{Z H$hm h¡& g_dgaU g^m
_| _w{Z`m| H$s g§»`m H$hr, dhm± gd© hr ewÕ ^mdqbJr _w{Z Zht Wo; naÝVw _w{ZqbJ YmaU H$aZo go g^r H$mo
_w{Z H$hm& BgràH$ma AÝ`Ì OmZZm&
VWm àW_mZw`moJ _| H$moB© Y_©~w{Õ go AZw{MV H$m`© H$ao, CgH$s ^r àe§gm H$aVo h¢& O¡go - {dîUwHw$_ma
Zo _w{Z`m| H$m CngJ© Xÿa {H$`m gmo Y_m©ZwamJ go {H$`m; naÝVw _w{ZnX N>mo‹S>H$a `h H$m`© H$aZm `mo½` Zht Wm;
Š`m|{H$ Eogm H$m`© Vmo J¥hñW Y_© _| gå^d h¡, Am¡a J¥hñW Y_© go _w{ZY_© D±$Mm h¡; gmo D±$Mm Y_© N>mo‹S>H$a
ZrMm Y_© A§JrH$ma {H$`m, dh A`mo½` h¡; naÝVw dmËgë` A§J H$s àYmZVm go {dîUwHw$_maOr H$s àe§gm H$s
h¡& Bg N>b go Am¡am| H$mo D±$Mm Y_© N>mo‹S>H$a ZrMm Y_© A§JrH$ma H$aZm `mo½` Zht h¡&
VWm {OgàH$ma ½dmbo Zo _w{Z H$mo Ap½Z go Vnm`m, gmo H$éUm go `h H$m`© {H$`m; naÝVw Am`o hþE CngJ©
H$mo Vmo Xÿa H$ao, ghO AdñWm _| Omo erVm{XH$ narfh hmoVm h¡, Cgo Xÿa H$aZo na a{V _mZZo H$m H$maU hmoVm
h¡, Am¡a CÝh| a{V H$aZm Zht h¡, V~ CëQ>m CngJ© hmoVm h¡& Bgr go {ddoH$s CZHo$ erVm{XH$ H$m CnMma Zht

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

30 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
H$aVo& ½dmbm A{ddoH$s Wm, H$éUm go `h H$m`© {H$`m, Bg{bE CgH$s àe§gm H$s h¡, naÝVw Bg N>b go Am¡am|
H$mo Y_©nÕ{V _| Omo {déÕ hmo, dh H$m`© H$aZm `mo½` Zht h¡&
VWm O¡go - dO«H$aU amOm Zo qghmoXa amOm H$mo Z_Z Zht {H$`m, _w{ÐH$m _| à{V_m aIr; gmo ~‹S>o-~‹S>o
gå`½ÑpîQ> amOm{XH$ H$mo Z_Z H$aVo h¢, Cg_| Xmof Zht h¡; VWm _w{ÐH$m _| à{V_m aIZo _| A{dZ` hmoVr h¡,
`WmdV² {d{Y go Eogr à{V_m Zht hmoVr, Bg{b`o Bg H$m`© _| Xmof h¡; naÝVw Cgo Eogm kmZ Zht Wm, Cgo Vmo
Y_m©ZwamJ go "_¢ Am¡a H$mo Z_Z Zht H$ê±$Jm' Eogr ~w{Õ hþB©; Bg{bE CgH$s àe§gm H$s h¡& naÝVw Bg N>b go
Am¡am| H$mo Eogo H$m`© H$aZm `mo½` Zht h¡&
VWm {H$VZo hr nwéfm| Zo nwÌm{XH$ H$s àmpßV Ho$ AW© AWdm amoJ-H$îQ>m{X Xÿa H$aZo Ho$ AW© M¡Ë`mb`
nyOZm{X H$m`© {H$`o, ñVmoÌm{X {H$`o, Z_ñH$ma _ÝÌ ñ_aU {H$`m; naÝVw Eogm H$aZo go Vmo {Z:H$m§{jVJwU H$m
A^md hmoVm h¡, {ZXmZ~ÝY Zm_H$ AmV©Ü`mZ hmoVm h¡, nmn hr H$m à`moOZ AÝVa§J _| h¡, Bg{b`o nmn hr H$m
~ÝY hmoVm h¡; naÝVw _mo{hV hmoH$a ^r ~hþV nmn~ÝY H$m H$maU Hw$Xodm{X H$m Vmo nyOZm{X Zht {H$`m, BVZm
CgH$m JwU J«hU H$aHo$ CgH$s àe§gm H$aVo h¢& Bg N>b go Am¡am| H$mo bm¡{H$H$ H$m`m] Ho$ AW© Y_© gmYZ H$aZm
`wŠV Zht h¡& Bgr àH$ma AÝ`Ì OmZZm&
BgràH$ma àW_mZw`moJ _| AÝ` H$WZ ^r hm|, CÝh| `Wmgå^d OmZH$a ^«_ê$n Zht hmoZm&
AZw`moJm| Ho$ ì`m»`mZ H$s nÕ{V
A~, BZ AZw`moJm| _| H¡$gr nÕ{V H$s _w»`Vm nm`r OmVr h¡, gmo H$hVo h¢:-
àW_mZw`moJ _| Vmo Ab§H$ma emñÌ H$s d H$mì`m{X emñÌm| H$s nÕ{V _w»` h¡; Š`m|{H$ Ab§H$mam{XH$ go
_Z a§Om`_mZ hmoVm h¡, grYr ~mV H$hZo go Eogm Cn`moJ Zht bJVm - O¡gm Ab§H$mam{X `wpŠV g{hV H$WZ
go Cn`moJ bJVm h¡& VWm namoj ~mV H$mo Hw$N> A{YH$Vmnyd©H$ {Zê$nU {H$`m Om`o Vmo CgH$m ñdê$n ^br-
^m±{V ^m{gV hmoVm h¡&
àW_mZw ` mo J _| Xmo f -H$ënZm H$m {ZamH$aU
{H$VZo hr Ord H$hVo h¢ - àW_mZw`moJ _| ûm¥§Jmam{XH$ d g§J«m_m{XH$ H$m ~hþV H$WZ H$aVo h¢, CZHo$ {Z{_Îm
go amJm{XH$ ~‹T> OmVo h¢, Bg{b`o Eogm H$WZ Zht H$aZm Wm d Eogm H$WZ gwZZm Zht&
CZgo H$hVo h¢ - H$Wm H$hZm hmo, V~ Vmo g^r AdñWmAm| H$m H$WZ H$aZm Mm{hE; VWm `{X Ab§H$mam{X
Ûmam ~‹T>mH$a H$WZ H$aVo h¢, gmo npÊS>Vm| Ho$ dMZ Vmo `wpŠVg{hV hr {ZH$bVo h¢&
Am¡a `{X Vw_ H$hmoJo {H$ gå~ÝY {_bmZo H$mo gm_mÝ` H$WZ {H$`m hmoVm, ~‹T>mH$a H$WZ {H$g{b`o {H$`m?
CgH$m CVa `h h¡ {H$ namoj H$WZ H$mo ~‹T>mH$a H$ho {~Zm CgH$m ñdê$n ^m{gV Zht hmoVm& VWm nhbo
Vmo ^moJ-g§J«m_m{X BgàH$ma {H$`o, níMmV² g~H$m Ë`mJ H$aHo$ _w{Z hþE; BË`m{X M_ËH$ma V^r ^m{gV hm|Jo,
O~ ~‹T>mH$a H$WZ {H$`m Om`o&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 31
VWm Vw_ H$hVo hmo - CgHo$ {Z{_Îm go amJm{XH$ ~‹T> OmVo h¢; gmo O¡go H$moB© M¡Ë`mb` ~Zdm`o, CgH$m
à`moOZ Vmo dhm± Y_©H$m`© H$amZo H$m h¡; Am¡a H$moB© nmnr dhm± nmnH$m`© H$ao Vmo M¡Ë`mb` ~ZdmZo dmbo H$m Vmo Xmof
Zht h¡& CgràH$ma lrJwé Zo nwamUm{X _| ûm¥J§ mam{X H$m dU©Z {H$`m; dhm± CZH$m à`moOZ amJm{XH$ H$amZo H$m Vmo h¡
Zht, Y_© _| bJmZo H$m à`moOZ h¡; naÝVw H$moB© nmnr Y_© Z H$ao Am¡a amJm{XH$ hr ~‹T>m`o Vmo lrJwé H$m Š`m Xmof h¡?
`{X Vy H$ho {H$ amJm{XH$ H$m {Z{_Îm hmo Eogm H$WZ hr Zht H$aZm Wm&
CgH$m CÎma `h h¡ - gamJr Ordm| H$m _Z Ho$db d¡am½` H$WZ _| Zht bJVm& Bg{b`o {Og àH$ma ~mbH$
H$mo ~Vmeo Ho$ Aml` go Am¡f{Y XoVo h¢; CgràH$ma gamJr H$mo ^moJm{X H$WZ Ho$ Aml` go Y_© _| é{M H$amVo h¢&
`{X Vy H$hoJm - Eogm h¡ Vmo {damJr nwéfm| H$mo Vmo Eogo J«ÝWm| H$m Aä`mg H$aZm `mo½` Zht h¡?
CgH$m CÎma `h h¡ - {OZHo$ AÝVa§J _| amJ^md Zht h¡, CZH$mo ûm¥§Jmam{X H$WZ gwZZo na amJm{X CËnÝZ
hr Zht hmoVo& do OmZVo h¢ {H$ `hm± BgràH$ma H$WZ H$aZo H$s nÕ{V h¡&
{\$a Vy H$hoJm - {OZH$mo ûm¥§Jmam{X H$m H$WZ gwZZo na amJm{X hmo Am`|, CÝh| Vmo d¡gm H$WZ gwZZm `mo½`
Zht h¡?
CgH$m CÎma `h h¡ - Ohm± Y_© hr H$m à`moOZ h¡ Am¡a Ohm±-Vhm± Y_© H$m nmofU H$aVo h¢ - Eogo O¡Z
nwamUm{XH$ _| àg§Jde ûm¥§Jmam{XH$ H$m H$WZ {H$`m h¡& Cgo gwZH$a ^r Omo ~hþV amJr hþAm Vmo dh AÝ`Ì H$hm±
{damJr hmoJm? dh Vmo nwamU gwZZm N>mo‹S>H$a AÝ` H$m`© ^r Eogo hr H$aoJm, Ohm± ~hþV amJm{X hm|; Bg{b`o CgH$mo
^r nwamU gwZZo go Wmo‹S>r-~hþV Y_©~w{Õ hmo Vmo hmo& AÝ` H$m`m] go Vmo `h H$m`© ^bm hr h¡&
VWm H$moB© H$ho - àW_mZw`moJ _| AÝ` Ordm| H$s H$hm{Z`m± h¢, CZgo AnZm Š`m à`moOZ gYVm h¡?
Cggo H$hVo h¢ - O¡go H$m_r nwéfm| H$s H$Wm gwZZo na AnZo H$mo ^r H$m_ H$m ào_ ~‹T>Vm h¡; Cgr àH$ma
Y_m©Ë_m nwéfm| H$s H$Wm gwZZo na AnZo H$mo Y_© H$s àr{V {deof hmoVr h¡& Bg{b`o àW_mZw`moJ H$m Aä`mg
H$aZm `mo½` h¡&
AZw`moJm| H$m Aä`mg H«$_
dhm± àW_mZw`moJm{XH$ H$m Aä`mg H$aZm& nhbo BgH$m Aä`mg H$aZm, {\$a BgH$m H$aZm Eogm {Z`_ Zht
h¡, naÝVw AnZo n[aUm_m| H$s AdñWm XoIH$a {OgHo$ Aä`mg go AnZr Y_© _| àd¥{Îm hmo Cgr H$m Aä`mg
H$aZm& AWdm H$^r {H$gr emñÌ H$m Aä`mg H$ao, H$^r {H$gr emñÌ H$m Aä`mg H$ao& VWm O¡go - amoOZm_Mo
_| Vmo AZoH$ aH$_| Ohm±-Vhm± {bIr h¢, CZH$s ImVo _| R>rH$ IVm¡Zr H$ao Vmo boZ-XoZ H$m {ZíM` hmo; CgràH$ma
emñÌm| _| Vmo AZoH$ àH$ma H$m CnXoe Ohm±-Vhm± {X`m h¡, Cgo gå`½kmZ _| `WmW© à`moOZg{hV nhMmZo Vmo
{hV-A{hV H$m {ZíM` hmo&
Bg{b`o ñ`mV²nX H$s gmnojVm g{hV gå`½kmZ Ûmam Omo Ord {OZdMZm| _| a_Vo h¢, do erK« hr
ewÕmË_ñdê$n H$mo àmßV hmoVo h¢& _moj_mJ© _| nhbm Cnm` AmJ_kmZ H$hm h¡, AmJ_kmZ {~Zm Y_© H$m gmYZ
Zht hmo gH$Vm, Bg{bE Vwåh| ^r `WmW© ~w{Õ Ûmam AmJ_ H$m Aä`mg H$aZm& Vwåhmam H$ë`mU hmoJm&
- _moj_mJ© àH$meH$, AmR>dm± A{YH$ma

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com


&& emñÌ-ñdmÜ`m` H$m àmapå^H$ _§JbmMa
bmMaUU &&
AmoH$ma§ {~ÝXþg§`wŠV§ {ZË`§ Ü`m`pÝV `mo{JZ:&
H$m_X§ _mojX§ M¡d ›H$mam` Z_mo Z_:&&
A{dabeãXKZm¡Kàjm{bVgH$b^yVb_bH$b‘>m&
_w{Z{^énm{gVVrWm© gañdVr! haVw Zmo Xþ[aVmZ²&&
AkmZ{V{_amÝYmZm§ kmZmÄOZebmH$`m&
Mjw é Ý_r{bV§ `o Z Vñ_¡ lrJw a do Z_:&&
lr na_Jwado Z_:, naånamMm`©Jwado Z_:
gH$bH$bw f {dÜd§ g H§ $ , lo ` gm§ n[adY© H § $ , Y_© g å~ÝYH§ $ , ^ì`Ord_Z:-
à{V~moYH$maH§$, nwÊ`àH$meH§$, nmnàUmeH${_X§ emņ̃ lrnÙnwamU^mfmdM{ZH$m
Zm_Yo ` § Añ` _y b J« Ý WH$Vm© a : lrgd© k Xo d mñVXþ Î maJ« Ý WH$Vm© a : lrJUYaXo d m:
à{VJUYaXodmñVofm§ dMZmZwgma_mgmÚ AmMm`©lrHw$ÝXHw$ÝXmåZm`o AmMm`©a{dfoU-
{da{MV§ nÙnw a mU§ VXmYmao U npÊS> V Xm¡ b Vam_o U {da{MV_² &

lmoVma: gmdYmZV`m ûm¥ÊdÝVw


_“b§ ^JdmZ² dramo _“b§ Jm¡V_mo JUr&
_“b§ Hw$ÝXHw$ÝXm`m} O¡ZY_m}@ñVw _“b_²&&
gd© _ “b_m“ë`§ gd© H $ë`mUH$maH$_² &
àYmZ§ gd© Y _m© U m§ O¡ Z § O`Vw emgZ_² & &

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

&& lr drVamJm` Z_: &&

n§{S>V Xm¡bVam_Or H¥$V


lr nÙnwamUOr ^mfmdM{ZH$m
(_ybJ«ÝW H$Vm© lr_X²-a{dfoUmMm`©)

^mfmH$ma H$m _§JbmMaU


&&Xmo h m&&
{MXmZÝX M¡VÝ` Ho$, JwU AZÝV Ca Yma&
^mfm nX² _ nw a mU H$s, ^mfy § lw { V AZw g ma&&1&&
n§M na_nX nX àU{_, àU{_ {OZoída ~m{Z&
Z{_ {OZà{V_m {OZ^dZ {OZ_maJ Ca Am{Z&&2&&
G$f^ A{OV g§^d àU{_, Z{_ A{^ZÝXZ Xod&
gw_{V Ow nX²_ gwnmíd© Z{_, H$[a MÝXmà^ god&&3&&
nwînX§V erVb àU{_, lr lo`m§g H$mo Ü`m`&
dmgwnyÁ` {d_boe Z{_, Z{_ AZ§V Ho$ nm`&&4&&
Y_© em§{V {OZ Hw$ÝWw Z{_, Am¡a _pëb `eJm`&
_w{Zgwd«V Z{_ Zo{_ Z{_, Z{_ nmag Ho$ nm`&&5&&
dÕ©_mZ da dra Z{_, Jwé Jm¡V_ _w{Z ~§X&
gH$b {OZ§X _w{ZÝX Z{_, O¡ZY_© A{^ZÝX&&6&&
{Zdm©Um{X AVrV {OZ, Z_m§o ZmW Mm¡~rg&
_hmnX² _ na_w I à^y , Mm¡ ~ rgm| OJXre&&7&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

34 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
hm|Jo {VZH$mo d§{X H$a, ÛmXem§J Ca bm`&
gr_§ Y a Am{XH$ Z_y § , Xe Xÿ Z o {OZam`&&8&&
{dha_mZ ^JdmZ `o , jo Ì {dXo h _Pm[a&
ny O ¢ {OZH$mo gw a nVr, ZmJnVr {ZaYma&&9&&
Ûrn AT> m B© Ho $ {df¡ , ^`o {OZo Ý Ð AZ§ V &
hm| J o Ho $ dbkmZ_`, ZmW AZ§ V mZ§ V &&10&&
g~H$mo d§XZ H$a gXm, JUYa _w{Zda Ü`m`&
Ho$d{b lwVHo$d{b Z_y§, AmMmaO CdPm`&&11&&
d§Xÿ§ ewÕ ñd^md H$mo, Ya {gÕZ H$mo Ü`mZ&
g§VZ H$mo naUm_ H$a, Z{_ X¥J d«V {ZO kmZ&&12&&
{ednwaXm`H$ gwJwé Z{_, {gÕbmoH$ `e Jm`&
Ho$db Xe©Z kmZ H$mo, nyO| _Z dM H$m`&&13&&
`Wm»`mV Mm[aÌ Aé, jnH$lo{U JwU Ü`m`&
Y_© ewŠb {ZO Ü`mZ H$mo, d§Xÿ§ ^md bJm`&&14&&
Cne_ do X H$ jm{`H$m, gå`½Xe© Z gma&
H$a d§ X Z g_^md H$mo , ny O y § n§ M mMma&&15&&
_ybmoÎma JwU _w{ZZ Ho$, n§M _hmd«V Am{X&
n§M g{_{V Aé JwpßV Ì`, `o {ed_yb AZm{X&&16&&
A{ZË` Am{XH$ ^mdZm, goD§$ {MÎm bJm`&
AÜ`mV_ AmJ_ Z_y § , em§ { V^md Cabm`&&17&&
AZw à o j m ÛmXe _hm, {MVd¢ lr{OZam`&
{VZH$s Ww{V H$[a ^md gm|, fmoS>e H$maU Ü`m`&&18&&
Xe bjU_` Y_© H$s, Ya gaYm _Z_mqh&
OrdX`m gV² erb Vn, {OZH$a nmn Zgmqh&&19&&
VrWª H $a ^JdmZ Ho $ , ny O y § nm± M H$ë`mU&
Ada Ho$d{bZ H$mo Z_y§, Ho$db Aé {Zdm©U&&20&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 35

lr {OZ VraWjoÌ Z{_, àU{_ C^` {dY Y_©&


Ww{V H$a MC{dY g§K H$s, VOH$a {_Ï`m ^_©&&21&&
d§Xÿ§ Jm¡V_ ñdm{_ Ho$, MaU H$_b gwIXm`&
d§ X ÿ § Y_© _w Z tÐ H$mo , O§ ~ y Ho $ d{b Ü`m`&&22&&
^Ð~mhþ H$mo H$a àU{V, ^Ð ^md Ca bm`&
d§ { X g_m{Y gw V § Ì H$mo , kmZVUo Jw U Jm`&&23&&
_hmYdb Aé O`Ydb, VWm Ydb {OZJ«§W&
d§Xÿ§ VZ _Z dMZ H$a, Oo {ednwa Ho$ n§W&&24&&
fQ² > n mhþ S > ZmQ> H $ Ow Ì`, VÎdmaW gy Ì m{X&
{VZH$mo d§ X ÿ § ^md H$a, ha¢ Xmo f amJm{X&&25&&
Jmo_Q>gmJa AJmY lwV, bpãYgma OJgma&
jnUgma ^dVma h¡ , `mo J gma agYma&&26&&
kmZmU© d h¡ kmZ_`, Z_y § Ü`mZ H$m _y b &
nX² _ Z§ { X nÀMr{gH$m, H$a¡ H$_© CÝ_y b &&27&&
`ËZmMma {dMma Z{_, Z_y § lmdH$mMma&
Ðì`g§J«h Z`MH«$ \w${Z, Z_y§ em§{V agYma&&28&&
Am{Xnw a mUm{XH$ g~¡ , O¡ Z nw a mU ~ImZ&
d§Xÿ _Z dM H$m` H$a, Xm`H$ nX {Zdm©Z&&29&&
VÎdgma AmamYZm, •gma _hmag Yma&
na_mV_ naH$me H$mo , ny O y § ~ma§ ~ ma&&30&&
~§Xþ {demImMm`©da, AZw^d Ho$ JwU Jm`&
Hw$ÝXHw$ÝX-nX YmoH$ Xo, H$hÿ§ H$Wm gwIXm`&&31&&
Hw$_wXM§X AH$b§H$ Z{_, Zo{_M§Ð JwU Ü`m`&
nmÌHo$ear H$mo àU{_, g_§V^Ð `e Jm`&&32&&
A_¥VM§Ð `{VM§Ð H$mo, C_mñdm{_ H$mo d§X&
nyÁ`nmX H$mo H$a àU{V, nyOm{XH$ A{^Z§X&&33&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

36 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
~« ô _M`© d « V ~§ { XH$a, XmZm{XH$ Ca bm`&
lr `moJrÝÐ _wZtÐ H$mo, d§Xÿ _Z dM H$m`&&34&&
d§ X ÿ _w { Z ew ^ M§ Ð H$mo , Xo d go Z H$mo ny O &
H$[a d§XZ {OZgoZ H$mo, {OZHo$ g_ Zqh XÿO&&35&&
nX²_nwamU {ZYmZ H$mo, hmW Omo{‹S> {gaZm`&
VmH$s ^mfm dM{ZH$m, ^mIy§ g~ gwIXm`&&36&&
nX² _ Zm_ ~b^Ð H$m, am_M§ Ð ~b^Ð&
^`o AmR> d | Yma Za, YmaH$ lr {OZ_w Ð &&37&&
Vm nrN>o _w{Zgwd«V Ho$, àJQ>o A{V JwUYm_&
gwa-Za-d§{XV Y_©_`, XeaW Ho$ gwV am_&&38&&
{edJm_r Zm_r _hm, •kmZr H$éUmd§ V &
Ý`m`d§ V ~bd§ V A{V, H$_© h aU O`d§ V &&39&&
{OZHo$ bú_U dra h[a, _hm~br JwUd§V&
^« m V¥ ^ ŠV AZw a ŠV A{V, O¡ Z Y_© `ed§ V &&40&&
M§ Ð -gy ` © - go dra `o , ha¢ gXm nanra&
H$Wm {VZm| H$s ew^ _hm, ^mfr Jm¡V_ Yra&&41&&
gwZr g~¡ lo{UH$ Z¥n{V, Ya gaYm _Z_mqh&
gmo ^mfr a{dfo U Zo , `m_¢ g§ e ` Zmqh&&42&&
_hm gVr grVm gw ^ m, am_M§ Ð H$s Zm[a&
^aV eÌwKZ AZwO h¢, `hr ~mV CaYm[a&&43&&
VX²^d {edJm_r ^aV, Aé, bd A§Hw$e nyV&
_wŠV ^`o _w{ZdaV Y[a, Z_¢ {VZ¡ nwahÿV&&44&&
am_M§Ð H$mo H$[a àU{V, Z{_ a{dfoU G$fre&
am_H$Wm ^mIy§ `Wm, Z{_ {OZlw{V _w{Z B©e&&45&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 37

g§ñH¥$V J«§WH$ma H$m _§JbmMaU


{gÕ§ g§nyU©^ì`mWª {gÕo: H$maU_wÎm__²&
àeñV - Xe©ZkmZ - Mm[aÌà{VnmXZ_²&&1&&
gwaoÝÐ_wHw$Q>mpíbîQ> - nmXnÙm§ewHo$ga_²&
àU_m{_ _hmdra§ bmo H ${ÌV`_“b_² & &2&&
AW© • {gÕ H${h`o H¥$VH¥$Ë` h¢ Am¡a gånyU© ^E h¢ gd© gwÝXa AW© {OZHo$, AWdm ^ì`
Ordm| Ho$ gd© AW© nyU© H$a¢ h¢, Amn CÎm_ AWm©V² _wŠV h¢, Am¡am| H$mo _wpŠV Ho$ H$maU h¢& àe§gm
`mo½` Xe©Z, kmZ Am¡a Mm[aÌ Ho$ àH$meZhmao h¢& ~hþ[a gwa|Ð Ho$ _wHw$Q>H$a nyÁ` h¢, {H$aUê$n Ho$ga
VmH$m| Ya| MaUH$_b {OZHo$, Eogo ^JdmZ _hmdra, VrZ bmoH$ Ho$ àm{U`m| H$mo _§Jbê$n h¡§,
{VZH$mo Z_ñH$ma H$ê§$ hÿ§&
^mdmW© • {g{Õ H${hE _wpŠV AWm©V² gd© ~mYma{hV, Cn_ma{hV, AZwn_ A{dZmer Omo
gwI VmH$s àmpßV Ho$ H$maU lr _hmdra ñdm_r Omo H$m_, H«$moY, _mZ, _X, _m`m, _Ëga, bmo^,
Ah§H$ma, nmI§S>, XþO©ZVm, jwYm, V¥fm, ì`m{Y, doXZm, Oam, ^`, amoJ, emoH$, hf©, OÝ_,
_aUm{X a{hV h¢& {ed H${h`o A{dZída h¢, Ðì`m{W©H$Z` go {OZH$s Am{X ^r Zmht Am¡a A§V
^r Zmht, AN>oÚ-A^oÚ, Šboea{hV, emoH$a{hV, gd©ì`mnr, gd©gå_wI, gd© {dÚm Ho$ B©ída
h¢& `h Cn_m Am¡am| H$mo Zmht ~Zo h¡& Omo _r_m§gH$, gm§»`, Z¡`m{`H$, d¡eo{fH$, ~m¡Õm{XH$ _V
h¡§ {VZHo$ H$Îmm© O¡{_{Z, H${nb, H$mU{^j, AjnmX, H$UmX~wÕ h¢, do _wpŠV Ho$ H$maU Zmht&
OQ>m, _¥JN>mbm, dñÌ, AñÌ, eñÌ, ñÌr, éÐmj, H$nmb_mbm Ho$ YmaH$ h¢ Am¡a Ordm| Ho$ XhZ
KmVZ N>oXZ{df¡ àd¥Îm h¢& {déÕ AW© H$WZ H$aZodmbo h¢&
_r_m§gr Vmo Y_© H$m Aqhgm bjU ~Vm` qhgm{df¡ àd¥Îmo h¢ Am¡a gm§»` Omo h¢ gmo AmË_m
H$mo AH$Vm© Am¡a {ZJw©U ^moŠVm _mZ¡ h¡ Am¡a àH¥${V hr H$mo H$Îmm© _mZo h¢& Am¡a Z¡`m{`H$ d¡eo{fH$
AmË_m H$mo kmZa{hV O‹S> _mZo h¢ Am¡a OJVH$Îmm© B©ída _mZ¡ h¢& Am¡a ~m¡Õ jU^§Jwa _mZ¡ h¢&
eyÝ`dmXr eyÝ` _mZ¢ h¢& Am¡a doXmÝVdmXr EH$ hr AmË_m Ì¡bmoŠ`ì`mnr Za ZmaH$ Xod {V`ªM
_moj gwI Xþ:Im{X AdñWm {df¡ _mZo h¢& VmV¢ `o gd© hr _wpŠV Ho$ H$maU Zmht& _moj H$m H$maU
EH$ {OZemgZ hr h¡, Omo gd© Ord_mÌ H$m {_Ì h¡& Am¡a gå`½Xe©Z, kmZ, Mm[aÌ H$m, àH$Q>
H$aZo dmbm h¡& Eogo {OZemgZ H$mo lr drVamJ Xod àH$Q>H$a {XImd¢ h¢&
H¡$go h¢ lr dX²Y©_mZ, drVamJ Xod? dh {gX²Y H${h`o OrdZ_wŠV h¢ Am¡a gd© AW©H$[a nyU©
h¢, _wpŠV Ho$ H$maU h¢, gdm}Îm_ h¢ Am¡a gå`H²$Xe©Z-kmZ-Mm[aÌ Ho$ àH$meZhmao h¢& ~hþ[a H¡$go

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

38 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
h¢? B§Ð{Z Ho$ _wHw$Q>{ZH$a ñne} J`o h¢ MaUmaqdX {OZHo$ Eogo lr_hmdra dX²Y©_mZ gÝ_{VZmW
A§{V_ VrWªH$a {VZHy§$ Z_ñH$ma H$ê§$ hÿ§& VrZbmoH$ Ho$ gd© àm{U`m| H$mo _hm_§Jbê$n h¢, _hm
`moJrída h¢, _moh_ëb Ho$ OrVZhmao h¢, AZ§V ~b Ho$ YmaH$ h¢, g§gma-g_wÐ{df¢ Sy>~ aho Oo
àmUr {VZHo$ CX²Yma H$aZhmao h¢& {ed, {dîUw, Xm_moXa, Í`å~H$, MVw_w©I, ~wX²Y, ~«ô_m, h[a,
e§H$a, éÐ, Zmam`U, ha, ^mñH$a, na__y{V© BË`m{X {OZHo$ AZoH$ Zm_ h¢, {VZH$mo emñÌ H$s
Am{X{df¡ _hm_§Jb Ho$ A{W© gd©{d¿Z Ho$ {dZmedo {Z{_Îm _Z dMZ H$m`H$a Z_ñH$ma H$ê§$ hÿ§&
Bg Adg{n©Ur H$mb _| àW_ hr ^JdmZ lr G$f^ Xod ^E, gd© `moJrída{Z Ho$ ZmW, gd©
{dÚm Ho$ {ZYmZ ñd`å^y {VZH$mo h_mam Z_ñH$ma hmohþ& {OZHo$ àgmX H$a AZoH$ ^ì`Ord
^dgmJa go {Vao& ~hþ[a XÿOo lr A{OVZmW ñdm_r, OrVo h¢ ~mø-Aä`§Va eÌw {OÝhm|Zo, h_H$mo
amJm{XH$ a{hV H$ahþ& Aa VrOo g§^dZmW, {OZH$[a OrdZ H$mo gwI hmo` Am¡a Mm¡Wo lr
A{^Z§XZ ñdm_r AmZ§X Ho$ H$aZohmao h¢, Aa nm§Md| gw_{V Ho$ XoZhmao gw_{VZmW {_Ï`mËd Ho$
ZmeH$ h¢ Am¡a N>R>o lrnX²_à^, D$JVo gy`© H$s {H$aUm| H$a à\w$pëbV H$_b Ho$ g_mZ h¡ à^m
{OZH$s, Aa gmVd| lr gwnmíd©ZmW ñdm_r gd© Ho$ doÎmm gd©k g~{Z Ho$ {ZH$Q>dÎmu hr h¢& ~hþ[a
eaX H$s nyU©_mgr Ho$ M§Ð_m g_mZ h¡ à^m {OZH$s Eogo AmR>d| lr M§Ðà^, Vo h_mao ^dVmn hamo&
~hþ[a à\w$pëbV Hw$ÝX Ho$ nwîn g_mZ CÁÁdb h¢ X§V {OZHo$ Eogo Zd_o lr nwînX§V OJV Ho$
H§$V h¢ Am¡a Xed| erVbZmW ewŠbÜ`mZ Ho$ XmVm na_ BîQ> Vo h_mao H«$moYm{XH$ A{ZîQ> hamo& Aa
Ord{ZHy§$ gH$b H$ë`mU Ho$ H$Îmm© Y_© Ho$ CnXoeH$ ½`mahd| lr lo`m§gZmW ñdm_r Vo h_H$mo na_
AmZ§X H$amo& Aa Xod{ZHy§$ nyÁ` g§Vm| Ho$ B©ída H$_© eÌwAm| Ho$ OrVZohmao ~mahd| lr dmgwnyÁ`
ñdm_r Vo h_H$mo {ZO dmg Xodmo, Am¡a g§gma Ho$ _yb Omo amJm{X _b {VZgo AË`§V Xÿa Eogo Voahd|
lr {d_bZmW Xod, Vo h_mao H$_©H$b§H$ hamo, Aa AZ§VkmZ Ho$ YaZhmao, gwÝXa h¡ Xe©Z {OZH$m
Eogo Mm¡Xhd| lr AZÝVZmW Xodm{YXod h_H$mo AZ§VkmZ H$s àmpßV H$amo& Am¡a Y_© H$s Ywam Ho$
YmaH$ nÝÐhd| lr Y_©ZmW ñdm_r h_mao AY_© H$mo haH$a na_ Y_© H$s àmpßV H$amo&
~hþ[a OrVo h¢ kmZmdaUm{XH$ eÌw {OÝhm|Zo Eogo gmobhd| lr em§{VZmW na_em§V h_H$mo
em§V^md H$s àmpßV H$amo& Aa Hw§$Ww Am{X gd© Ordm| Ho$ {hVH$mar gVahd| lr Hw§$WwZmW ñdm_r
h_H$mo ^«_a{hV H$amo& g_ñV Šboe go a{hV _moj Ho$ _yb AZÝV gwI Ho$ ^ÊS>ma AR>mahd| lr
AaZmW ñdm_r H$_©aOa{hV H$amo& g§gma Ho$ VmaH$ _moh_ëb Ho$ OrVZo hmao ~mømä`ÝVa _ba{hV
Eogo CÞrgd| lr _pëbZmW ñdm_r Vo AZÝVdr`© H$s àmpßV H$amo& Aa ^bo d«Vm| Ho$ CnXoeH$,
g_ñV Xmofm| Ho$ {dXmaH$ ~rgd| lr _w{Zgwd«VZmW {OZHo$ VrW©{df¡ lram_MÝÐ H$m ew^ M[aÌ
àJQ> ^`m Vo h_mao Ad«V _oQ> _hmd«V H$s àmpßV H$amo& Am¡a Z_«r^yV ^`o h¢ gwa Za Agwam| Ho$ BÝÐ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 39
{OZH$mo Eogo BŠH$sgd| lr Z{_ZmW à^w Vo h_H$mo {Zdm©U H$s àmpßV H$amo& Aa g_ñV Aew^
H$_©, VoB© ^`o A[aîQ> {VZHo$ H$mQ>doHy§$, MH«$ H$s Ymam g_mZ ~mB©gd| lr A[aîQ>Zo{_ ^JdmZ²
h[ad§e Ho$ {VbH$ lr Zo{_ZmW ñdm_r Vo h_H$mo `_ {Z`_m{X AîQ>m§J `moJ H$s {g{Õ H$amo Am¡a
VoB©gd| lr nmíd©ZmW Xodm{YXod BÝÐ ZmJoÝÐ MÝÐ gyæ`m©{XH$ H$a ny{OV h_mao ^d-gÝVmn hamo&
Aa Mm¡~rgd| lr _hmdra ñdm_r Omo MVwW© H$mb Ho$ AÝV _| ^`o h¢ Vo h_mao _hm _§Jb
H$amo& Am¡a ^r Omo JUYam{XH$ _hm_w{Z {VZH$mo _Z, dMZ, H$m` H$a ~maå~ma Z_ñH$ma H$a lr
am_MÝÐ Ho$ M[aÌ H$m ì`m»`mZ H$ê§$ hÿ§&
H¡$go h¢ lram_? bú_rH$a Amqb{JV h¡ öX` {OZH$m Am¡a à\w$pëbV h¡ _wIê$nr H$_b
{OZH$m, _hmnwÊ`m{YH$mar h¢, _hm~w{Õ_mZ² h¢, JwUZ Ho$ _§{Xa h¢, CXma h¡ M[aÌ {OZH$m& {OZH$m
M[aÌ Ho$dbkmZ Ho$ hr Jå` h¡, Eogo Omo lr am_MÝÐ CZH$m M[aÌ lr JUYaXod hr qH${MV² _mÌ
H$hZo H$mo g_W© h¡§& `h ~‹S>m AmíM`© h¡ {H$ Omo h_ gm[aIo Aën~w{Õ nwéf ^r CZHo$ M[aÌ H$mo
H$ho h¢& `Ú{n h_ gm[aIo Bg M[aÌ H$mo H$hZo H$mo g_W© Zmht, VWm{n na§nam go _hm_w{Z {Og
àH$ma H$hVo AmE h¢, CZHo$ H$ho AZwgma Hw$N> BH$ g§jonVm H$a H$h¡§ h¢&
O¡go {Og _mJ© {df¡ _X_mVo hmWr Mmb|, {Vg _mJ© {df¡ _¥J ^r J_Z H$a¡§ h¢ Am¡a O¡go
`wÕ{df¡ _hm gw^Q> AmJo hmo` H$a eñÌnmV H$ao h¢ {VZHo$ nrN>¢ Am¡a ^r nwéf aU{df¡ Om` h¢,
Aa gy`© H$[a àH$m{eV Oo nXmW© {VZHy§$ ZoÌdmao bmoH$ gwIgy§ XoIo h¢ Aa O¡go dO«gyMr Ho$ _wI
H$a ^oXr Omo _{U Cg {df¡ gyÌ ^r àdoe H$ao h¢, V¡go kmZr H$s n§H${V H$a ^mfm hþAm Mbm Am`m
Omo am_ gå~ÝYr M[aÌ VmHo$ H$hZo H$mo ^pŠV H$a àoar Omo h_mar Aën ~w{Õ gmo ^r CÚ_dVr ^B© h¡&
~‹S>o nwéf Ho$ qMVdZ H$a CnOm Omo nwÊ` VmHo$ àgmX H$a h_mar epŠV àH$Q> ^B© h¡, _hm nwéfZ
Ho$ `eH$sV©Z go ~w{Õ H$s d¥{Õ hmo` h¡ Am¡a `e AË`ÝV {Z_©b hmo` h¡ Am¡a nmn Xÿa Om` h¡&
`h àmUrZ H$m eara AZoH$ amoJm|H$a ^am h¡& BgH$s pñW{V AënH$mb h¡, Aa gËnwéf H$s
H$Wm H$a CnÁ`m Omo `e gmo O~ VH$ Mm§X gyæ`© h¢ V~ VH$ aho h¢& Bg{bE Omo AmË_doXr nwéf
h¢ do gd© `ËZH$a _hmnwéfZ Ho$ `e H$sV©Z go AnZm AnZm `e pñWV H$ao h¢& {OgZo gÁOZm|
H$mo AmZ§X H$s XoZhmar Omo gËnwéfZ H$s a_UrH$ H$Wm CgH$m Amaå^ {H$`m, CgZo XmoZm| bmoH$
H$m \$b {b`m& Omo H$mZ gËnwéfZ H$s H$Wm ldU {df¡ àd¥Îmo h¢ do hr H$mZ CÎm_ h¢ Am¡a Oo
Hw$H$Wm Ho$ gwZZohmao H$mZ h¢ do H$mZ Zmht, d¥Wm AmH$maHy§$ Ya¡ h¢&
Am¡a Oo _ñVH$ gËnwéfZ H$s MoîQ>m Ho$ dU©Z {df¡ Ky_o h¢ Vo hr _ñVH$ YÝ` h¢ Am¡a Oo eof
_ñVH$ h¢, do WmoWo Zm[a`b g_mZ OmZZo& Aa gËnwéfZ Ho$ `eH$sV©Z ê$n A_¥V Ho$ AmñdmX
{df¢ Omo agZm àdaVr gmoB© YÝ` h¡ Am¡a agZm Xþd©MZ H$s ~mobZhmar Nw>ar Ho$ AJ«^mJ g_mZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

40 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
OmZZr& Aa gËnwéfZ Ho$ `eH$sV©Z {df¡ àd¥Îmo Oo hm|R> Vo hr loîR> h¢ Am¡a Oo eof hm|R> h¢, Vo Om|H$
H$s nrR> g_mZ {d\$b OmZZo& Oo nwéf gËnwéfZ H$s H$Wm Ho$ àg§J {df¡ AZwamJ H$mo àmßV ^`o,
CZ hr H$m OÝ_ g\$b h¡& Am¡a _wI do hr h¢, Omo _w»` nwéfZ H$s H$Wm {df¡ aV ^`o& eof _wI
_b H$m ^açm Xm§Vê$nr H$s‹S> mZ H$m {~b g_mZ h¢ Am¡a Omo gËnwéfZ H$s H$Wm Ho$ dŠVm h¢
AWdm lmoVm h¢, gmo hr nwéf àe§gm `mo½` h¢ Am¡a eof nwéf {MÌm_ g_mZ OmZZo&
JwU Am¡a XmofZ Ho$ g§J«h{df¡ Oo CÎm_ nwéf h¢ Vo JwUZ hr H$mo J«hU H$a¡ h¢, O¡go Xþ½Y Am¡a
nmZr Ho$ {_bmn{df¡ h§g Xþ½Y hr H$mo J«hU H$a¡ h¡& Am¡a JwU XmofZ Ho$ {_bmn{df¡ Oo ZrM nwéf
h¢ Vo XmofZ hr H$mo J«hU H$a¡ h¢& O¡go JO H¡$ _ñVH${df¡ _moVr _m§g XmoD$ h¢ {VZ {df¡ H$mJ _moVr
H$mo VO _m§g H$mo hr J«hU H$a¡ h¢& Omo XþîQ> h¢ Vo {ZXm}f aMZm H$mo ^r Xmofê$n XoIo h¢, O¡go Cëby
gy`© Ho$ {~å~ H$mo V_mb d¥j Ho$ nÌ g_mZ ñ`m_ XoIo h¡& Oo XþO©Z h¢ Vo gamoda _| Ob AmZo
H$m Ombr g_mZ h¢& O¡go Ombr Ob H$mo VO V¥U nÌm{X H§$Q>H$m{XH$ H$m J«hU H$a¡ h¡ V¡go XþO©Z
JwU H$mo VO XmofZ hr H$mo Yma¡ h¢& Bg{b`o gÁOZ Am¡a XþO©Z H$m Eogm ñd^md OmZH$a Omo gmYw
nwéf h¢ Vo AnZo H$ë`mU{Z{_Îm gËnwéfZ H$s H$Wm Ho$ à~§Y {df¡ hr àd¥Îm¡ h¢&
gËnwéfZ H$s H$Wm Ho$ ldU go _Zwî`m| H$mo na_ gwI hmo` h¡& Oo {ddoH$s nwéf h¢, CZH$mo
Y_©H$Wm nwÊ` Ho$ CnOmdZo H$m H$maU h¡& gmo O¡gm H$WZ lrdÕ©_mZ {OZ|Ð H$s {Xì`Üd{Z _|
{Iam, {VgH$m AW© Jm¡V_ JUYa YmaVo ^`o& Aa Jm¡V_ go gwY_m©Mm`© YmaVo ^`o& Vm nrN>o
O§~yñdm_r àH$meVo ^`o& O§~yñdm_r Ho$ nrN>o nm§M lwVHo$dbr Am¡a ^E, do ^r Cgr ^m§{V H$WZ
H$aVo ^`o& Bgr àH$ma _hmnwéfZ H$s naånamH$a H$WZ Mbm Am`m, CgHo$ AZwgma a{dfoUmMm`©
ì`m»`mZ H$aVo ^`o& `h gd© am_MÝÐ H$m M[aÌ gÁOZ nwéf gmdYmZ hmoH$a gwZmo&
`h M[aÌ {gÕnXê$n _§{Xa H$s àmpßV H$m H$maU h¡ Am¡a gd©àH$ma Ho$ gwI H$m XoZhmam h¡&
Am¡a Oo _Zwî` lr am_MÝÐ H$m¢ Am{X Xo Oo _hmnwéf {VZH$mo qMVdZ H$ao h¢ do A{Ve`H$a ^mdZ
Ho$ g_yhH$a Z_«r^yV hmo` à_moX H$m| Yao§ h¢& {VZH$m AZoH$ OÝ_m| H$m g§{MV {H$`m Omo nmn gmo
Zme H$mo àmßV hmo` h¡& Am¡a Oo gånyU© nwamU H$m ldU H$a|, {VZH$m nmn Xÿa Adí` hr hmo`,
`m_| g§Xoh Zmht& H¡$gm h¡ nwamU? MÝÐ_m g_mZ CÁÁdb h¡& Bg{b`o Oo {ddoH$s MVwa nwéf h¡§
Vo Bg M[aÌ H$m godZ H$a|& `h M[aÌ ~‹S>o nwéf{ZH$a godZ `mo½` h¡&
Bg J«ÝW {df¡ 6 _hm A{YH$ma h¢& {VZ {df¡ Adm§Va A{YH$ma ~hþV h¢& _yb A{YH$maZ Ho$
Zm_ H$h¡ h¢& àW_ hr 1 bmoH$pñW{V, ~hþ[a 2 d§e{Z H$s CËn{Îm, nrN>o 3 dZ{dhma Aa g§J«m_
VWm 4 bdUm§Hw$e H$s CËn{Îm, ~hþ[a 5 ^d{Zê$nU Aa 6 am_M§Ð H$m {Zdm©U& Vo lr dY©_mZ
Xodm{YXod gd© H$WZ Ho$ dŠVm h¢, {OZH$mo A{V dra H${h`o `m _hmdra H${h`o h¢& am_M[aÌ hÿ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 41
Ho$ H$WZhmao h¢& OmV¢ VmHo$ H$maU lr _hmdra ñdm_r h¢, VmV¢ àW_ hr {VZH$m H$WZ H$s{O`o h¢&
{dnwbmMb nd©V Ho$ {eIa na g_mogaU{df¡ lr dY©_mZ ñdm_r {damOo& Vhm§ lo{UH$amOm
Jm¡V_ ñdm_r gm| àíZ H$aVo ^`o& H¡$go h¢ Jm¡V_ñdm_r? ^JdmZ Ho$ _w»` JUYa h¢, _hm _h§V
h¢, {OZH$m B§Ð^y{V ^r Zm_ h¡& AmJo lr Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ Vhm§ àíZ {df¡ àW_ hr `wJ{Z
H$m H$WZ h¡& ~hþ[a Hw$bH$a{Z H$s CËn{Îm, AH$ñ_mV² M§Ð gy`© Ho$ AdbmoH$ZV¡§ OwJ{b`m{ZHy§$
^` H$m CnOZm, gmo àW_ Hw$bH$a à{VlwV Ho$ D$nXoeV¢ ^` H$m Xÿa hmoZm, ~hþ[a Zm{^amOm AÝV
Ho$ Hw$bH$a {VZHo$ Ka lr G$f^Xod H$m OÝ_, gw_oé nd©V {df¡ B§Ðm{XH$ Xod{ZH$a OÝ_m{^foH$&
~hþ[a ~mbbrbm Aa amÁ`m{^foH$, H$ënd¥j{Z Ho$ {d`moJH$[a CnÁ`m àOm{ZHy§$ Xþ:I, gmo
H$_©^y{_ H$s {d{Y Ho$ ~VmdZo H$[a Xÿa hmoZm&
~hþ[a ^JdmZ H$m d¡am½`, Ho$dbmoËn{Îm, g_mogaZ H$s aMZm, Ord{ZHy§$, Y_m}nXoe ~hþ[a
^JdmZ H$m {Zdm©UJ_Z, ^aV MH«$dVu Aa ~mhþ~{b Ho$ nañna `wÕ& ~hþ[a {dàZ H$s CËn{Îm,
BúdmHw$ Am{X d§e{Z H$m H$WZ, {dÚmYa{Z H$m dU©Z, {VZH¡$ d§e{df¡ amOm {dÚwÔ§îQ´> H$m OÝ_&
g§O`§V ñdm_rHy§$ {dÚwÔ§îQ´> Zo CngJ© {H$`m, gmo CngJ© g{h H$[a A§V:H¥$V²Ho$dbr hmoB H$[a
{Zdm©U J`o& {dÚwÔî§ Q´ >Zo D$ngJ© {H$`m `h Om{Z YaU|Ð Zo Vmgy§ H$mon {H$`m, VmH$s {dÚm N>Xo H$ar&
~hþ[a lr A{OVZmW ñdm_r H$m OÝ_, nyU©_oK {dÚmYa ^JdmZ Ho$ eaUo Am`m& amjg Ûrn
H$m ñdm_r ì`ÝVa XodVm Zo àgÞ hmoB nyU©_oKHy§$ amjgÛrn {X`m& ~hþ[a gJa MH«$dVu H$s CËn{Îm
H$m H$WZ, nwÌ{Z Ho$ Xþ:I H$[a Xrjm J«hU, Aa _moj àmpßV, nyU©_oK Ho$ d§e{df¡ _hmaj H$m
OÝ_, Aa dmZad§er {dÚmYa{Z H$s CËn{Îm H$m H$WZ, ~hþ[a {dÚwËHo$e [dÚmYa H$m M[aÌ,
~hþ[a CX{Y{dH«$_ Aa A_a{dH«$_ {dÚmYa H$m H$WZ, dmZad§er{Z H¡$ {H$pîH¨$Ymnwa H$m {Zdmg,
Aa A§YH$ {dÚmYa H$m H$WZ, lr_mbm {dÚmYar H$m g§J_, {dO`g§K Ho$ _aUV¢ Ae{ZdoJ Ho$
H«$moY H$m CnOZm Am¡a gwHo$er Ho$ nwÌ{Z H$m b§H$m AmdZo H$m {Zê$nU, {ZKm©V {dÚmYa Ho$ ~YV¢
_mbr Zm_ {dÚmYa amdU Ho$ XmXo H$m ~‹S>m ~mB©, VmHo$ g§nXm H$s àmpßV H$m H$WZ, Aa {dO`mÕ©
H$s X{jU H$s loUr {df¡ aWZynwa ZJa _| B§ÐZm_m {dÚmYa H$m OÝ_, B§Ð gd© {dÚmYa{Z H$m
A{Yn{V h¡& B§Ð Ho$ Aa _mbr Ho$ `wÕ {df¡ _mbr H$m _aU, Aa b§H$m{df¡ B§Ð H$m amÁ` Aa
d¡ldU Zm_m {dÚmYa H$m WmU¡ ahZm& Aa gw_mbr Ho$ nwÌ aËZldm H$m nwînm§VH$ Zm_m ZJa
~gmdZm, Aa Ho$H$gr H$m naUZm Am¡a Ho$H$gr Ho$ ew^ñdßZ H$m AdbmoH$Z, amdU H$m OÝ_&
Aa {dÚm{Z H$m gmYZ, {dÚm{Z Ho$ gmYZ {df¡ AZmd¥Îm Xod Am` {d¿Z {H$`m Vhm§ amdU
H$m AMb ahZm& ~hþ[a ~hþV {dÚmZ H$m {gÕ hmoZm Aa AZmd¥V Xod H$m de hmoZm, AnZo ZJa
Am` _mVm {nVmgy§ {_bZm, ~hþ[a AnZo {nVm H$m {nVm Omo amOm gw_mbr, VmHy§$ ~hþV AmXagy§

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

42 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
~wbmdZm, ~hþ[a _§XmoXar H$m amdUgm| {ddmh Am¡a ~hþV amOm{Z H$s H$Ý`m H$m ã`mhZm, Hw§$^H$aU
H$m M[aÌ, d¡ldU H$m H$mon, `j Aa amjg H$hmd¡§ A¡go {dÚmYa {VZH$m ~‹S>m g§J«m_, d¡ldU
H$m ^mJZm ~hþ[a Vn YaZm, Aa amdU H$m b§H$m _¢ Hw$Qw>å~ g{hV AmdZm Aa g~ amjg{ZHy§$
YraO ~§YmdZm, Aa R>m¡a R>m¡a {OZ _§{XaZ H$m {Z_m©U H$aZm, Aa {OZ Y_© H$m CÚmoV H$aZm Am¡a
lr h[afoU MH«$dVu H$m M[aÌ amOm gw_mbr Zo amdUHy§$ H$hçm gmo ^mdg{hV gwZZm&
H¡$gm h¡ h[afoU MH«$dVu M[aÌ? nmn{Z H$m Zme H$aUhmam, ~hþ[a {ÌbmoH$_§S>Z hmWr H$m
de H$aZm, Aa amOm B§Ð H$m bmoH$nmb `_ Zm_m {dÚmYa VmZo dmZad§er{Z H$m amOm gy`©aOHy§$
nH$‹S>H$a ~§XrImZo S>maçm, gmo amdU gå_oX{eIa H$s `mÌm H$[a S>oam Am`o Wo gmo gy`©aO Ho$
g_mMma gw{Z Vmhr g_` J_Z H$aZm, Aa Om` `_Hy§$ OrVZm& `_ Ho$ WmZo CR>mdZm Aa `_
H$m ^mOZm, amOm gy`©aOHy§$ ~§XrImZo V¢ Nw>‹S>mdZm Aa {H$hH§$Ymnwa H$m amÁ` XoZm&
~hþ[a amdU H$s ~{hZ gyn©ZIm VmHy§$ IaXÿfU h[a bo J`m gmo dmhrHy§$ n[aUm` XoZm, Aa
Vm{h nmVmb b§H$m H$m amÁ` XoZm, gmo IaXÿfU H$m nmVmb b§H$m OmZm Aa M§ÐmoXa H$m¢ `wÕ {df¢
hZZm, Aa M§ÐmoXa H$s amZr AZwamYmHy§$ n{V Ho$ {d`moJV¢ _hm Xþ:I H$m hmoZm, Aa M§ÐmoXa Ho$ nwÌ
{dam{YV H$m amÁ`^«îQ> hmoB H$hÿ§ H$m H$hÿ§ ahZm Aa ~mbr H$m d¡am½` hmoZm, gwJ«rdHy§$ amÁ` H$s
àmpßV Aa H¡$bmend©V{df¡ ~më` H$m {damOZm, amdU H$m ~mbrgy§ H$mon H$[a H¡$bme CR>mdZm,
Aa M¡Ë`mb`{Z H$s ^pŠV Ho$ {Z{_Îm ~më` nJ H$m A§JyR>m Xmã`m V~ amdU H$m X{~H$a amodZm,
Aa amZr{Z H$s drZVr V¢ ~mbr H$m A§JwîR >H$m T>rbm H$aZm&
Aa ~më` Ho$ ^mB© gwJ«rd H$m gwVmamgy§ {ddmh Aa gmhgJ{V {dÚmYa H|$ gwVmam H$s
A{^bmfm hþVr gmo Abm^V| g§Vmn H$m hmoZm Aa amOm AZmaÊ` Aa ghgapí_ H$m d¡am½` hmoZm,
Aa amdU Zo `k Zme {H$`m VmH$m dU©Z, Aa amOm _Yw Ho$ nyd© ^d H$m ì`m»`mZ Aa amdU
H$s nwÌr Cna§^m H$m _Ywgm| {ddmh, Aa amdU H$m B§Ð na OmZm, B§Ð {dÚmYa H$mo `wÕH$[a
OrVZm, nH$[aH$[a b§H$m _| ë`mdZm ~hþ[a N>mo‹S>Zm, Aa VmH$m d¡am½` bo` {Zdm©U hmoZm Aa amdU
H$m àVmn Aa gw_oé nd©V J_Z ~hþ[a nmN>m AmdZm, Aa AZ§Vdr`© _w{ZHy§$ Ho$dbkmZ H$s àmpßV,
amdU H$m Zo_ J«hU - Omo nañÌr _mo{h Z A{^bmf¡ Vm{h _¢ Z gody§&
~hþ[a hZw_mZ H$s CËn{Îm, H¡$go h¢? hZw_mZ ~mZad§er{Z{df¡ _hmË_m h¢ Aa H¡$bme
nd©V{df¡ A§OZr H$m {nVm Omo amOm _hoÝÐ VmZ¡ ndZ§O` H$m {nVm Omo amOm àh²bmX Vmgm|
gå^mfU {H$`m- Omo h_mar nwÌr H$m Vwåhmao nwÌgy§ gå~ÝY H$ahþ& gmo amOm àh²bmX Zo à_mU
{H$`m& A§OZr H$m ndZ§O`gy§ {ddmh hmoZm, ~hþ[a ndZ§O` H$m A§OZrgmo§ H$mon, Aa MH$dm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 43
MH$dr Ho$ {d`moJ H$m d¥Îmm§V Xo{I A§OZrgy§ àgÞ hmoZm, A§OZr Ho$ J^© H$m ahZm& Aa hZw_mZ
Ho$ nyd© OÝ_, dZ _| A§OZrHy§$ _w{Z Zo H$hm&
Aa hZw_mZ H$m {J[a H$s Jw\$m{df¡ OÝ_, ~hþ[a AZwéÕ Ûrn _| d¥{Õ, à{Vgy`© _m_m Zo
A§OZrHy§$ ~hþV AmXagm| amIr, ~hþ[a ndZ§O` H$m ^yVmQ>dr{df¡ àdoe Aa ndZ§O` Ho$ hmWrHy§$
Xo{I à{Vgy`© H$m Vhm§ AmdZm, ndZ§O`Hy§$ A§OZr Ho$ {_bmn H$m na_ CËgmh hmoZm, nwÌ H$m
{_bmn hmoZm Aa ndZ§O` H$m amdU Ho$ {ZH$Q> OmZm& Aa AmkmV¢ ~éUgy§ `wÕH$[a Vm{h OrVZm&
amdU Ho$ ~‹S>o amÁ` H$m dU©Z, VrWªH$am| H$s Am`w H$m` A§Vamb H$m dU©Z, ~b^Ð, Zmam`U,
à{VZmam`U, MH«$dVu{Z Ho$ gH$b M[aÌ H$m dU©Z& Aa amOm XeaW H$s CËn{Îm, Aa Ho$H$B©Hy§$
daXmZ H$m XoZm, am_, bú_U, ^aV, eÌw¿Z H$m OÝ_, grVm H$s CËn{Îm, ^m_§S>b H$m haU,
Aa VmH$s _mVmHy§$ emoH$ H$m hmoZm& Aa ZmaX Zo grVm H$m M[aÌ {MÌnQ> ^m_ÊS>bHy§$ {XIm`m gmo
XoIH$a _mo{hV hmoZm&
~hþ[a OZH$ Ho$ ñd`§da _§S>n H$m d¥Îmm§V, Aa YZwf aVZ H$m ñd`§da _§S>n _| YaZm, lr
am_MÝÐ H$m AmdZm, YZwf H$m M‹T>mdZm Aa grVmHy§$ {ddmhZm& Aa gd©^yV eaÊ` _w{Z Ho$ {ZH$Q>
XeaW H$m Xrjm boZm& Aa ^m_ÊS>b H$m| nyd© OÝ_ H$m kmZ hmoZm& Aa grVm H$m Xe©Z&
~hþ[a Ho$H$`r Ho$ daV¢ ^aV H$m amÁ`, Aa am_ bú_U grVm H$m X{jU {XemHy§$ J_Z
H$aZm& dO«{H$aU H$m M[aÌ, bú_UHy§$ H$ë`mU_mbm H$m bm^, Aa éÐ^yV H$m| de H$aZm Aa
~mb{Ië` H$m Nw>‹S>mdZm, Aa AéU J«m_{df¡ lram_ AmE Vhm§ dZ _| XodVm{Z Zo ZJa ~gm`o
Vhm§ Mm¡_mgo ahZm& bú_U Ho$ dZ_mbm H$m g§J_, A{Vdr`© H$m d¡am½`, ~hþ[a bú_U Ho$
{OVnX²_m H$s àmpßV, Aa Hw$b^yfU Xoe^yfU _w{Z H$m M[aÌ Aa lram_ Zo d§eñWb nd©V{df¡
^JdmZ Ho$ _§{Xa H$amE {VZH$m dU©Z, Aa OQ>m`w n§Ir Z| Zo_ H$s àmpßV, nmÌXmZ Ho$ \$b H$s
_{h_m, g§~yH$ H$m _aU, gyn©ZIm H$m {dbmn, IaXÿfUgy§ bú_U H$m `wÕ, grVm H$m haU,
grVmHy§$ am_ Ho$ {d`moJ H$m AË`ÝV emoH$, Aa am_Hy§$ grVm Ho$ {d`moJ H$m AË`ÝV emoH$, ~hþ[a
{dam{YV {dÚmYa H$m AmJ_Z Aa IaXÿfU H$m _aU, Aa aVZOQ>rH¢$ amdUH$[a {dÚm H$m N>oX,
Aa gwJ«rd H$m am_ Ho$ {ZH$Q> AmdZm, ~hþ[a gwJ«rd Ho$ H$maU lram_ Zo gmhgJ{V H$m| _maçm,
Aa grVm H$m d¥Îmm§V aVZOQ>r Zo lram_gy§ H$hçm&
lram_ H$m b§H$m Cn[a J_Z& am_ amdU Ho$ `wÕ& am_ bú_UHy§$ qghdm{hZr JéS>dm{hZr
{dÚm H$s àmpßV& bú_U Ho$ amdU H$s epŠV H$m bJZm, Aa {deë`m Ho$ àgmXV¢ epŠV Xÿa
hmoZm, amdU H$m em§{VZmW Ho$ _§{Xa {df¡ ~hþê${nUr {dÚm H$m gmYZm Aa am_ Ho$ H$Q>H$ Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

44 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
{dÚmYa Hw$_ma{Z H$m b§H$m{df¢ àdoe, Aa amdU Ho$ {MÎm Ho$ {S>JmdZo H$m Cnm`, nyU©^Ð
_{U^Ð Ho$ à^mdV¢ {dÚmYa Hw$_ma{Z H$m H$Q>H$ _| nmN>m AmdZm& amdUHy§$ {dÚm H$s {g{Õ,
~hþ[a am_ amdU Ho$ `wÕ, amdU H$m MH«$ bú_U Ho$ hmW AmdZm& Aa amdU H$m nabmoH$ J_Z,
amdU H$s ñÌr{Z H$m {dbmn&
~hþ[a Ho$dbr H$m b§H$m Ho$ dZ{df¡ AmJ_Z& B§ÐOrV Hw§$^H$Um©{X H$m Xrjm J«hU& Aa
amdU H$s ñÌr{Z H$m Xrjm J«hU& Aa lram_ H$m grVm gy§ {_bmn& {d^rfU Ho$ ^moOZ H¡$BH$
{XZ b§H$m{df¡ {Zdmg, ~hþ[a ZmaX H$m am_ Ho$ {ZH$Q> AmdZm& am_ H$m A`moÜ`mJ_Z, ^aV Ho$
Aa {ÌbmoH$_§S>Z hmWr Ho$ nyd© ^d H$m dU©Z& ^aV H$m d¡am½`, am_ bú_U H$m amÁ` Aa aU{df¡
_Yw H$m Aa bdU H$m _aU& _Wwam{df¡ eÌw¿Z H$m amÁ`, _Wwam{df¡ Aa gH$bXoe{df¡ YaUtÐ
Ho$ H$monV¢ amoJm{Z H$s CËn{Îm, ~hþ[a gßVG${f{Z Ho$ à^mdV¢ amoJ{Z H$s {Zd¥{Îm& Aa bmoH$mndmXV¢
grVm H$m dZ{df¡ Ë`OZ Aa dO«O§K amOm H$m dZ{df¡ AmJ_Z, grVm Hy§$ ~hþV AmXaV¢ bo
OmZm& Vhm§ bdUm§Hw$e H$m OÝ_& Aa bdUm§Hw$e ~‹S>o hmoB© AZoH$ amOm{ZHy§$ Or{V dO«O§K Ho$
amÁ` H$m {dñVma H$s`m& ~hþ[a A`moÜ`m Om` lram_ gy§ `wÕ H$s`m& Aa gd©^yfU _w{ZHy§$
Ho$dbkmZ H$s àmpßV Xod{Z H$m AmJ_Z& grVm Ho$ erbV¢ Ap½ZHw$ÊS> H$m erVb hmoZm& Aa
{d^rfU Ho$ nyd©^d H$m dU©Z& H¥$Vm§VdH«$ H$m Vn boZm& ñd`å~a _ÊS>n{df¡ am_ Ho$ nwÌ{ZV¢
bú_U Ho$ nwÌ{Z H$m {damoY& ~hþ[a bú_U Ho$ nwÌ{Z H$m d¡am½`& Aa {dÚwËnmVV¢ ^m_ÊS>b H$m _aU&
hZw_mZ H$m d¡am½`& bú_U H$s _¥Ë`w& am_ Ho$ nwÌ{Z H$m Vn& lram_ Hy$§ bú_U Ho$ {d`moJV¢ AË`§V
emoH$ Aa XodVm{Z Ho$ à{V~moYV¢ _w{Zd«V H$m A§JrH$ma, Ho$dbkmZ H$s àmpßV& {Zdm©U J_Z&
`h g~ am_MÝÐ H$m M[aÌ gÁOZ nwéf _ZHy§$ g_mYmZ H$[aHo$ gwZhþ& `h M[aÌ {gÕnXê$n
_§{Xa H$s àmpßV H$m {gdmU h¡, Aa gd©àH$ma gwI{Z H$m Xm`H$ h¡& lram_MÝÐ H$m| Am{X Xo Oo
_hm_w{Z {VZH$m Oo _Zwî` qMVdZ H$a¡ h¢, Aa A{Ve`nUoH$[a ^md{Z Ho$ g_yhH$[a Z_«r^yV hmoB
à_moXHy§$ Ya¡ h¢ {VZH$m AZoH$ OÝ_{Z H$m g§{MV Omo nmn gmo Zme hmoB h¡& gånyU© nwamU H$m Oo
ldU H$a¢ {VZH$m nmn Xÿa hmo` hr hmo`, Vm_| g§Xoh H$hm? H¡$gm h¡ nwamU? MÝÐ_m g_mZ
CÁÁdb h¡& VmV¢ Omo {ddoH$s MVwa nwéf h¢ Vo `m M[aÌ H$m godZ H$ahþ& H¡$gm h¡ M[aÌ? ~‹S>o
nwéf{ZH$[a goBdo `mo½` h¡& O¡go gy`©H$[a àH$mí`m Omo _mJ© Vm{df¡ ^bo ZoÌ{Z Ho$ YmaH$ nwéf
H$mhoHy§$ {S>J¡?
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV nX²_nwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
nrR>~§Y {dYmZZm_m àW_ nd© nyU© ^`m&&1&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 45

&&AW bmoH$pñW{V _hm A{YH$ma&&


_JY Xoe Ho$ amOJ¥h ZJa _| lr _hmdra ñdm_r Ho$ g_mogaU H$m AmZm Am¡a amOm lo{UH$
H$m lr am_M§Ð Or H$s H$Wm nyN>Zm&
Oå~Ûrn Ho$ ^aV joÌ _| _JY Xoe A{V gwÝXa h¡, Ohm§ nwÊ`m{YH$mar ~g¡ h¢& BÝÐ Ho$ bmoH$
g_mZ gXm ^moJmon^moJ H$a¡ h¢, Ohm§ `mo½` ì`dhma go bmoH$ nyU© _`m©Xm ê$n àd¥Îmo h¢ Am¡a Ohm§
gamoda _| H$_b \y$b aho h¢ Am¡a ^y{_ _| A_¥V g_mZ _rR>o gm§R>oZ Ho$ ~m‹S>o emo^m`_mZ h¢ Am¡a
Ohm§ ZmZm àH$ma Ho$ AÝZm| Ho$ g_yh Ho$ nd©V g_mZ T>oa hmo` aho, AahQ> H$s K‹S>r go gtMo OramZ
Ho$ YUm Ho$ IoV h[aV hmo` aho h¢, Ohm§ ^y{_ AË`ÝV loîR> h¡, gd© dñVw {ZnOo h¢& Mmdbm| Ho$
IoV emo^m`_mZ Am¡a _y§J _m¡R> R>m¡a R>m¡a \$b aho h¢& Johÿ§ Am{X gd© AÞHy§$ H$mhÿ ^m§{V {d¿Z Zmht
Am¡a Ohm§ ^¢g H$s nrR> na M‹T>o ½dmbm Jmd| h¢, JD$Am| Ho$ g_yh AZoH$ dU© Ho$ h¢, {OZHo$ Jbo
_| K§Q>m ~mOo h¢ Am¡a Xþ½Y PaVr AÝ`ÝV emo^o h¢, Ohm§ XÿY_`r YaVr hmo ahr h¡, AË`ÝV ñdmXþ
ag Ho$ ^ao V¥U {VZH$mo MaH$a Jm` ^¢g nwîQ> hmo` ahr h¢ Am¡a í`m_ gw§Xa {haU hOmam| {dMao h¢,
_mZmo B§Ð Ho$ hOmam| ZoÌ hr h¢& Ohm§ OrdZ H$mo H$moB© ~mYm Zht&
{OZY{_©`m| H$m amÁ` h¡ Am¡a ~Z Ho$ àXoe Ho$VH$ H$s Yy{bH$[a Yyg[aV hmo` aho h¢, \y$bm|
go Ydb hmo` aho h¢, J§Jm Ho$ nw{bZ g_mZ CÁÁdb ~hþV emo^m`_mZ h¢ Am¡a Ohm§ Ho$ga H$s
Š`mar A{V _Zmoha h¡ Am¡a Ohm§ R>m¡a-R>m¡a Zm[a`b Ho$ d¥j h¢ Am¡a AZoH$ àH$ma Ho$ emH$ nÌ go
IoV h[aV hmo aho h¢ Am¡a dZnmb Zmaob Am{X _odmZ H$m AmñdmX H$ao h¢ Am¡a Ohm§ XmS>_ Ho$
~hþV d¥j h¢& Ohm§ gydm{X AZoH$ njr ~hþV àH$ma Ho$ \$b ^jU H$ao h¢, Ohm§ ~§Xa AZoH$ àH$ma
{H$bmob H$ao h¢, {~Om¡am Ho$ d¥j \$b aho h¢& ~hþV ñdmXê$n AZoH$ Om{V Ho$ \$b {VZH$m ag
nrH$a n§Ir gwI gm| gmo` aho h¢ Am¡a XmI Ho$ _ÊS>n N>m` aho h¢&
Ohm§ ~Z {df¡§ Xod {~hma H$ao h¢, Ohm§ IOya H$mo n{WH$ ^jU H$ao h¢ Ho$bm Ho$ dZ \$b aho
h¢& D§$Mo D§$Mo AaOwZ d¥jm| Ho$ dZ gmoho h¢ Am¡a ZXr Ho$ VQ> JmoHw$bZ Ho$ eãX go a_UrH$ h¢&
Z{X`m| _| _ÀN>r{Z Ho$ g_yh {H$bmob H$a¢ h¢, Va§J Ho$ g_yh CR>o h¡§& _mZmo ZXr Z¥Ë` hr H$ao h¢ Am¡a
h§gm| Ho$ _Ywa eãXm| H$a _mZmo ZXr JmZ hr H$ao h¢& Ohm§ gamoda Ho$ Vra na gmag H«$sS>m H$ao h¢
Am¡a dñÌ Am^aU gwJ§Ym{X g{hV _Zwî`m| Ho$ g_yh {VîR>o h¢, H$_bm| Ho$ g_yh \y$b aho h¢, Am¡a
AZoH$ Ord H«$s‹S>m H$ao h¢& Ohm§ h§gm| Ho$ g_yh CÎm_ _Zwî`m| Ho$ JwUm| Ho$ g_mZ CÁÁdb gwÝXa
eãX gwZH$a Mmb dmbo {VZH$a dZ Ydb hmo` ahm h¡& Ohm§ H$mo{H$bmZ Ho$ a_UrH$ eãX Am¡a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

46 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
^§dam| H$m Jw§Oma, _moam| Ho$ _Zmoha eãX, g§JrV H$s Üd{Z, ~rZ _¥X§Jm| H$m ~mOZm, BZ H$[a Xem|
{Xem a_UrH$ hmo` ahr h¡§ Am¡a dh Xoe JwUd§V nwéfm| go ^am h¡, Ohm§ X`mdmZ j_mdmZ erbdmZ
CXma{MÎm Vnñdr Ë`mJr {ddoH$s AmMmar bmoJ ~go h¢, _w{Z {dMa¡ h¢, Am{`©H$m {dhma H$ao h¢,
CÎm_ lmdH$ lm{dH$m ~go h¢& eaX H$s nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m Ho$ g_mZ h¡ {MÎm H$s d¥{Îm {OZH$s,
_wŠVm\$b g_mZ CÁÁdb h¢& AmZÝX Ho$ XoZho mao h¢, Am¡a dh Xoe ~‹S>o ~‹S>o J¥hñWrZ H$a _Zmoha h¢&
H¡$go h¢ J¥hñWr? H$ënd¥j g_mZ h¢, V¥ßV {H$`o h¢ AZoH$ n{WH$ {OÝhm|Zo& Ohm§ AZoH$ ew^
J«m_ h¢& {OZ_¢ ^bo ^bo {H$gmZ ~go h¢, Am¡a Cg Xoe {df¡ H$ñVyar H$ny©am{X gwJÝY Ðì` ~hþV
h¢ Am¡a ^m§{V ^m§{V Ho$ dñÌ Am^yfUm| H$a _pÊS>V Za Zmar {dMao h¢, _mZmo Xod Xodr hr h¢& Ohm§
O¡Z dMZê$nr A§OZ (gwa_m) go {_Ï`mËdê$nr ÑpîQ>{dH$ma Xÿa hmodo h¡ Am¡a _hm _w{Z`m| Ho$ Vn
ê$nr Ap½Z go nmn ê$nr dZ ^ñ_ hmo` h¡& Eogm Y_©ê$nr _hm _Zmoha _JY Xoe ~g¡ h¡&
_JY Xoe _| amOJ¥h Zm_m ZJa _hm _Zmoha, nwînm| H$s dmg H$a _hm gwJ§{YV, AZoH$
gånXm H$a ^açm h¡& _mZmo VrZ ^dZ H$m `m¡dZ hr h¡ Am¡a dh ZJa BÝÐ Ho$ ZJa g_mZ _Z
H$m _mohZo dmbm h¡& BÝÐ Ho$ ZJa _| Vmo BÝÐmUr Hw§$Hw$_ H$a {bßV eara {~Ma¡ h¡, Am¡a Bg ZJa
_| amOm H$s amZr gwJÝY H$a {bßV eara {dMao h¢& _{hfr Eogm Zm_ amZr H$m h¡, Am¡a ^¢g H$m
^r h¡, gmo Ohm§ ^¢g ^r Ho$ga H$s Š`mar _| bmoQ>H$a Ho$ga gmo {bßV ^B© {\$ao h¡& Am¡a gwÝXa
CÁÁdb Kam| H$s n§pŠV Am¡a Q>mH$sZ Ho$ K‹S>o g\o$X nmfmU {VZH$s {ebm{ZH$[a _§{Xa ~Zo h¢,
_mZmo M§ÐH$m§{V _{UZ H$m ZJa ~Zm h¡& _w{Z`m| H$mo Vmo dh ZJa VnmodZ ^mg¡ h¡ (_mby_ hmoVm
h¡) doí`m H$mo H$m_ _§{Xa& Z¥Ë`H$maZr H$mo Z¥Ë` H$m _§{Xa Am¡a d¡ar H$mo `_nwa h¡, gw^Q> H$mo dra{Z
H$m ñWmZ, `mM{Z H$mo qMVm_{U, {dÚmWu H$mo JwéJ¥h, JrVemñÌ Ho$ nmR>r H$mo J§Yd© ZJa,
MVwaZ Hy§$ gd©H$bm (MVwamB©) grIZo H$m ñWmZ Am¡a R>J{Z H$mo YyV©{Z H$m _§{Xa ^mgo h¡&
g§VZ H$mo gmYwAmo§ H$m g§J_, ì`mnmar H$mo bm^^y{_, eaUmJV H$mo dO«qnOa, Zr{V Ho$ doÎmm
H$mo Zr{V H$m _§{Xa, H$m¡VwH$s ({Ibm[a`m|) H$mo H$m¡VwH$ H$m {Zdmg, H$m{_[Z H$mo Aßgam| H$m ZJa,
gw{I`m H$mo AmZÝX H$m {Zdmg ^mgo h¡& Ohm§ JOJm{_Zr erbd§Vr d«Vd§Vr ê$nd§Vr AZoH$ ñÌr
h¢& {OZHo$ eara H$s nX²_amJ_{U H$s gr à^m h¡ Am¡a MÝÐH$m§{V _{U O¡gm dXZ h¡, gwHw$_ma
A§J h¡, n[Vd«Vm h¢, ì`{^Mmar H$mo AJå` h¢, _hm gm¡ÝX`© h¡, {_îQ> dMZ H$s ~mobZohmar h¢, Am¡a gXm
hf©ê$n _Zmoha h¢ _wI {OZHo$ Am¡a à_mX a{hV h¡ MoîQ>m {OZH$s, gm_m{`H$ àmofY à{VH«$_U H$s
H$aZohmar h¢, d«V Zo_m{X {df¡ gmdYmZ h¢, AÞ H$m emoYZ, Ob H$m N>mZZm, nmÌ{ZHy§$ ^pŠVH$[a
XmZ XoZm Am¡a Xþ{IV ^w{IV Ord H$mo X`m H$a XmZ XoZm BË`m{X ew^ {H«$`m _| gmdYmZ h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 47
Ohm§ _hm _Zmoha {OZ_§{Xa h¢, {OZoída ^pŠV Am¡a {gÕm§V H$s MaMm R>m¡a R>m¡a h¡& Eogm
amOJ¥h ZJa ~gm h¡ {OgH$s Cn_m H$WZ _| Z Amdo& ñdJ© bmoH$ Vmo Ho$db ^moJ hr H$m {dbmg h¡, Am¡a
`h ZJa ^moJ Am¡a `moJ XmoZm| hr H$m {Zdmg h¡& Ohm§ nd©V g_mZ Vmo D§$Mm H$moQ> h¡ Am¡a _hmJå^ra
ImB© h¡, {Og_| d¡ar àdoe Zht H$a gH$Vo, Eogm XodbmoH$ g_mZ emo^m`_mZ amOJ¥h ZJa ~go h¡&
amOJ¥h ZJa _| amOm lo{UH$ amÁ` H$ao h¡, Omo B§Ð g_mZ {d»`mV h¡& ~‹S>m `moÕm, H$ë`mU
ê$n h¡ àH¥${V {OgH$s& H$ë`mU Eogm Zm_ ñdU© H$m ^r h¡ Am¡a _§Jb H$m ^r h¡& gw_oé Vmo gwdU©
ê$n h¡ Am¡a amOm H$ë`mU ê$n h¡& dh amOm g_wÐ g_mZ Jå^ra h¡, _`m©Xm Cb§KZ H$m h¡ ^`
{OgH$mo, H$bm Ho$ J«hU _| M§Ð_m Ho$ g_mZ h¡, àVmn _| gy`© g_mZ h¡, YZ gånXm _| Hw$~oa Ho$
g_mZ h¡ eyadranZo _| à{gÕ h¡, bmoH$ H$m ajH$ h¡, _hm Ý`m`d§V h¡& bú_rH$[a nyU© h¡, Jd©
go Xÿ{fV Zht, g~ eÌwAm| H$m {dO` H$a ~¡R>m h¡ VWm{n eñÌ (h{W`ma) H$m Aä`mg aIVm
h¡, Am¡a Omo Amngo Z_«r^yV ^`o h¢ {VZHo$ _mZ H$m ~‹T>mdZhmam h¡& Oo AmnVo H$R>moa h¢ {VZHo$ _mZ
H$m _mo‹S>Zhmam h¡& Am¡a AmnXm {df¡ CÛoJ{MÎm Zmht& gånXm {df¡ _XmoÝ_Îm Zmht, OmH$s {Z_©b
gmYw{Z{df¢ aV~w{Õ h¡, Am¡a aËZ Ho$ {df¡ nmfmU~w{Õ h¡, Omo XmZ`wŠV {H«$`m _| ~‹S>m gmdYmZ h¡,
Am¡a Eogm gm_ÝV h¡ {H$ _XmoÝ_Îm hmWr H$mo H$sQ> g_mZ OmZo h¡ Am¡a XrZ na X`mbw h¡, {OgH$s
{OZemgZ _| na_ àr{V h¡& YZ Am¡a OrVì` _| OrU© V¥U g_mZ ~w{Õ h¡, Xem| {Xem de H$ar
h¡, àOm Ho$ à{VnmbZ _| gmdYmZ h¡, Am¡a pñÌ`m| H$mo M_© H$s nwVbr Ho$ g_mZ XoIo h¡, YZ H$mo
aO g_mZ {JZo h¡, JwUZH$a Z_«r^yV Omo YZwf Vmhr H$mo AnZm ghmB© OmZo h¡, MVwa§J goZm H$mo
Ho$db emo^mê$n _mZo h¡&
^mdmW© - AnZo ~b namH«$_ go amO H$ao h¡& {OgHo$ amO _| ndZ ^r dñÌm{X H$m haU
Zht H$ao Vmo R>J Mmoam| H$s Š`m ~mV? {OgHo$ amO _| H«y$a new ^r qhgm Z H$aVo ^`o Vmo _Zwî`
qhgm H¡$go H$ao? `Ú{n amOm lo{UH$ go dmgwXod ~‹S>o hmoVo h¢, naÝVw CÝhm|Zo d¥f H${hE d¥fmgwa H$m
nam^d {H$`m h¡, Am¡a `h amOm lo{UH$ d¥f H${h`o Y_©Vm H$m à{VnmbH$ h¡, Bg{b`o CZgo loîR>
h¡& Am¡a {nZmH$s H${h`o e§H$a, CgZo amOm Xj Ho$ dJ©Hy§$ AmVmn {H$`m& Aa `h Xj AWm©V² MVwa
nwéfm| H$mo AmZÝXH$mar h¡, Bg{b`o e§H$a go ^r A{YH$ h¡& Am¡a B§Ð Ho$ d§e Zmht, Aa `h d§e
H$[a {dñVrU© h¡& Am¡a X{jU {Xem H$m {X½nmb Omo `_, gmo H$R>moa h¡, `h amOm H$mo_b {MÎm
h¡& Am¡a npíM_ {Xem H$m {X½nmb Omo déU gmo XþîQ> ObMam| H$m A{Yn{V h¡, BgHo$ XþîQ>m| H$m
A{YH$ma hr Zmht& Am¡a CÎma {Xem H$m A{Yn{V Omo Hw$doa, dh YZ H$m ajH$ h¡, `h YZ H$m
Ë`mJr h¡& Am¡a ~m¡Õ Ho$ g_mZ j{UH$_Vr Zmht, M§Ð_m H$s ZmBª H$b§H$s Zmht&
`h amOm lo{UH$ gdm}ËH¥$îQ> h¡& {OgHo$ Ë`mJ H$m AWu nma Z nmd¡, {OgH$s ~w{Õ H$m nma

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

48 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
npÊS>V Z nmdVo ^`o& eyadra {OgHo$ gmhg H$m nma Z nmdVo ^`o& {OgH$r H$s{V© Xem| {Xem
_| {dñVar h¡, {OZHo$ JwUZ H$s g§»`m Zmht, gånXm H$m j` Zmht& goZm Aa ~hþV ~‹S>o ~‹S>o
gm_§V godm H$a¡ h§¡& hmWr Kmo‹S>o aW n`mXo g~ hr amOm H$m R>mR> g~go A{YH$ h¡& Am¡a n¥{Wdr{df¡
àmUr H$m {MÎm {Oggo A{V AZwamJr hmoVm ^`m, {OgHo$ àVmn H$m eÌw nma Z nmdVo ^`o& g~
H$bm{df¡ àdrU h¡, Bg{b`o h_ garIo nwéf dmHo$ JwU H¡$g¢ Jm gH¢$? {OgHo$ jm{`H$ gå`ŠËd
H$s _{h_m B§Ð AnZr g^m {df¡ gXm hr H$a¡ h¡, dh amOm _w{ZamO Ho$ g_yh _| doV H$s bVm Ho
g_mZ Z_«r^yV h¡& Aa CÕV d¡ar{Z H$mo dO«XÊS> g¢ de H$aZo dmbm h¡& {OgZo AnZr ^wOmAm|
go n¥{Wdr H$s ajm H$ar& H$moQ> ImB© Vmo ZJa H$s emo^m _mÌ h¡& {OZM¡Ë`mb`m| H$m H$amZo dmbm,
{OZnyOm H$m H$amZo dmbm& {OgHo$ MobZm Zm_m amZr _hm n{Vd«Vm erbd§Vr JwUd§Vr ê$nd§Vr
Hw$bd§Vr ewÕ gå`½Xe©Z H$s YaZhmar, lm{dH$m Ho$ d«V nmbZo dmbr, gd©H$bm {ZnwU, CgH$m
dU©Z H$hm§ bJ H$a¢? Eogm Cn_m H$a a{hV amOm lo{UH$ JwUm| H$m g_yh amOJ¥h ZJa _| amO H$ao h¡&
AmJ¢ A§{V_ VrWªH$a H$m g_dgaU H$m AmJ_Z Om{Z amOm lo{UH$ CN>mhg{hV
^E VmH$m dU©Z H$[aE h¢ •
EH$ g_` amOJ¥h ZJa Ho g_rn {dnwbmMb nd©V Ho$ D$na ^JdmZ _hmdra A§{V_ VrWªH$a
g_mogaU g{hV Am` {damOo& V~ ^JdmZ Ho$ AmJ_Z H$m d¥Îmm§V dZnmb Zo AmH$a amOm go
H$hm Am¡a N>hm| G$VwAm| Ho$ \$b \y$b bmH$a AmJ¡ Yao& V~ amOm Zo qghmgZ go CR>H$a gmV n¢S>
nd©V Ho$ gå_wI Om` ^JdmZ H$mo AîQ>m§J Z_ñH$ma {H$`m Am¡a ~Znmb H$mo AnZo gd© Am^aU
CVmaH$a nm[aVmo{fH$ _| XoH$a ^JdmZ Ho$ Xe©Zm| H$s V¡`mar H$aVm ^`m&
lr dY©_mZ ^JdmZ Ho$ MaU-H$_b gwa Za Agwam| go Z_ñH$ma H$aZo `mo½` h¢& J^©H$ë`mU{df¡
N>ßnZ Hw$_m[a`m| Zo emoYm Omo _mVm H$m CXa, Cg_| VrZ kmZ g§`wŠV AÀ`wV ñdJ© go Am` {damOo
h¢& Am¡a B§Ð Ho$ AmXoe go YZn{V Zo J^© _| AmdZo go N>h _mg n{hbo go aËZd¥pîQ> H$aHo$ {OZHo$
{nVm H$m Ka nyaçm h¡& Aa OÝ_H$ë`mUH$ _| gw_oé nd©V Ho$ _ñVH$ na B§Ðm{X Xodm| Zo jragmJa
Ho$ Ob H$[a {OZH$m OÝ_m{^foH$ {H$`m h¡ Am¡a Yam h¡ _hmdra Zm_ {OZH$m& Am¡a ~mb AdñWm
_| B§Ð Zo Omo XodHw$_ma aIo {VZ g{hV {OÝhm|Zo H«$s‹S>m H$ar h¡& Am¡a {OZHo$ OÝ_ _| _mVm {nVmZ
Hy§$ VWm AÝ` g_ñV n[adma Hy§$ Aa àOmHy§$ Am¡a VrZ bmoH$ Ho$ Ord{Z Hy§$ na_ AmZÝX hþdm&
Zma{H$`m| H$m ^r Ìmg EH$ _whÿaV Ho$ dmñVo {_Q> J`m& {OZHo$ à^mdH$[a {nVm Ho$ ~hþV {XZm|
Ho$ {damoYr Omo amOm Wo, do ñd`_od hr Am` Z_«r^yV ^`o Am¡a hmWr Kmo‹S>o aW aËZm{XH$ AZoH$
àH$ma Ho$ ^|Q> {H$`o Am¡a N>Ì M_a ~mhZm{XH$ VO, XrZ hmo`, hmW Omo‹S> Am` nm`Z n‹S>o& Am¡a
ZmZm Xoem| H$s àOm Am`H$a {Zdmg H$aVr ^B©& {OZ ^JdmZ H$m {MÎm OmoJ{df¢ gXm aV,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 49
^moJ{Z{df¡ aV Z ^`m& O¡go gamoda _| H$_b Ob go {Zb}n ah¡ V¡go ^JdmZ OJV H$s _m`m go
A{bßV aho& dh ^JdmZ ñd`§~wÕ {~Obr Ho$ M_ËH$madV² OJV H$s _m`m H$mo M§Mb OmZ
d¡amJr ^`o& Am¡a {H$`m h¡ bm¡H$m§{VH$ Xodm| Zo ñVdZ {OZH$m, _w{Zd«V H$mo YmaU H$a gå`½Xe©Z
kmZ M[aÌ H$m AmamYZ H$a Km{V`m H$_m] H$m ZmeH$a Ho$dbkmZ H$mo àmßV ^`o& dh Ho$dbkmZ
g_ñV bmoH$mbmoH$ H$m àH$meH$ h¡& Eogo Ho$dbkmZ Ho$ YmaH$ ^JdmZ Zo OJV Ho$ ^ì` Ordm|
Ho$ CnH$ma Ho$ {Z{_Îm Y_©VrW© àJQ> {H$`m&
dh lr ^JdmZ _ba{hV ngod go a{hV h¢& {OZH$m é{Ya jra (XÿY) g_mZ h¡ Am¡a gwJ§{YV
eara ew^ bjU, AVwb~b {_îQ>dMZ, _hm gwÝXa ñdê$n, g_MVwaò g§ñWmZ, dO«d¥f^
ZmamM g§hZZ Ho$ YmaH$ h¢& {OZHo$, {dhma _| Mmam| hr {XemAm| _| Xþ{^©j Zmht& gH$b B©{V ^r{V
H$m A^md ah¡ h¡, Am¡a gd© {dÚm Ho$ na_oída h¡§& {OZH$m eara {Z_©b ñ\${Q>H$ g_mZ h¡, Aa
Am§Im| H$s nbH$ Zmht bmJ¡& Aa ZI Ho$e ~‹T>¡ Zmht, g_ñV Ordm| _| _¡Ìr^md ahVm h¡, Am¡a
erVb _§X gwJ§Y ndZ nrN>o bJr Amd¡ h¡& N>h G$Vw Ho$ \$b \y$b \$b¡ h¢, Am¡a YaVr Xn©U
g_mZ {Z_©b hmo OmVr h¡, Am¡a ndZ Hw$_ma Xod EH$ `moOZ n`ªV ^y{_ V¥U nmfmU H§$Q>H$m{X
a{hV H$ao h¢& Am¡a _oKHw$_ma Xod J§YmoXH$ H$s gwd¥pîQ> _hm CËgmh go H$a¡ Am¡a à^w Ho$ {dhma _|
Xod MaU H$_b Ho$ Vb¡ ñdU©_`r H$_b aM¡ h¢& MaUm| H$mo ^y{_ H$m ñne© Zmht, AmH$me _|
hr J_Z H$a¡ h¢& YaVr na N>h G$Vw Ho$ gd©YmÝ` \$b¡ h¢& eaX Ho$ gamoda Ho$ g_mZ AmH$me
{Z_©b hmo` h¡&
Aa Xem| {Xem Yy_«m{Xa{hV {Z_©b hmo ahr h¡§, gy`© H$s H$m§{V H$mo haUo dmbm ghò Amam|
go `wŠV Y_©MH«$ ^JdmZ Ho$ AmJo AmJo Mb¡ h¡& Bg ^m§{V Am`©IÊS> _| {dhma H$a lr _hmdra
ñdm_r {dnwbmMb nd©V D$na {damOo h¢& Cg nd©V na ZmZm àH$ma Ho$ Ob Ho$ {ZaPaZo Pa¡ h¢,
CZH$m eãX _Z H$m haUhmam h¡& Ohm§ ~o{b Am¡a d¥j emo^m`_mZ h¢& Am¡a Ohm§ Om{V{damoYr
Ordm| Zo ^r ~¡a N>mo‹S> {X`m h¡& njr ~mob aho h¢, CZHo$ eãXm| go _mZmo nhm‹S> Jw§Oma hr H$a¡ h¡,
Am¡a ^«_am| Ho$ ZmX go _mZm| nhm‹S> JmZ hr H$a¡ h¡& gKZ d¥jm| Ho$ Vbo hm{W`m| Ho$ g_yh ~¡R>o h¢&
Jw\$mAm| Ho$ _Ü` qgh {VîR>¡ h¢& O¡go H¡$bme nd©V na ^JdmZ G$f^Xod {damOo Wo, V¡go
{dnwbmMb na lr dÕ©_mZ ñdm_r {damO¡ h¢&
O~ lr ^JdmZ g_mogaU _| Ho$dbkmZ go g§`wŠV {damO_mZ ^`o, V~ BÝÐ H$m AmgZ
H$ånm`_mZ ^`m, V{X B§Ð OmZr {H$ ^JdmZ Ho$dbkmZ g§`wŠV {damO¡ h¢, _¢ Om` H$a d§XZm
H$ê§$& gmo BÝÐ EoamdV hmWr na M‹T>H$a AmE& dh hmWr eaX Ho$ ~mXb g_mZ CÁÁdb h¡& _mZmo
H¡$bme nd©V gwdU© H$s gm§H$b{Z H$[a g§`wŠV h¡& {OgH$m Hw$å^ñWb ^«_am| H$s n§pŠVH$[a _§{S>V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

50 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
h¡, {OgZo Xem| {Xem gwJ§Y go ì`mßV H$ar h¡, _hm _XmoÝ_Îm h¡, {OgHo$ ZI g{MŠH$U h¢,
{OgHo$ amo_ H$R>moa h¢, {OgH$m _ñVH$ ^bo {eî` Ho$ g_mZ ~hþV {dZ`dmZ Am¡a H$mo_b h¡,
{OgH$m A§J Ñ‹T> h¡ Am¡a XrK© H$m` h¡, {OgH$m ñH§$Y N>moQ>m h¡, _X Pa¡ h¡, Aa ZmaX-g_mZ
H$bh{à` h¡& O¡g¢ Jé‹S> > ZmJ H$mo OrV¢, V¡g¢ `h ZmJ AWm©V² hm{W`m| H$mo OrV¡ h¡& O¡go am{Ì
ZjÌm| H$s _mbm H${h`o n§H${V VmH$[a emo^¡ h¡& V¡g¢ `h ZjÌ_mbm Omo Am^aU Vmgm| emo^¡ h¡&
qgXÿa H$a AéU (bmb) D§$Mm Omo Hw§$^ñWb Cggo Xod _Zwî`m| Ho$ _Z H$mo ha¡ h¡& Eogo EoamdV
JO na M‹T> H$a gwan{V AmE& Am¡a ^r Xod AnZo AnZo dmhZm| na M‹T>H$a BÝÐ Ho$ g§J AmE,
{OZHo$ _wI H$_b {OZ|Ð Ho$ Xe©Z Ho$ CËgmh go \y$b aho h¢& gmobh hr ñdJm] Ho$ g_ñV Xod Am¡a
^dZdmgr, ì`§Va, Á`mo{Vfr gd© hr AmE& H$_bm`wY Am{X A{Ib {dÚmYa AnZr pñÌ`m|
g{hV AmE& do {dÚmYa ê$n Am¡a {d^d _| Xodm| Ho$ g_mZ h¢&
Vhm§ g_mogaU{df¡ BÝÐ ^JdmZ H$s Eogo ñVw{V H$aVo ^E& ho ZmW! _hm_mohê$nr {ZÐm _|
gmoVm `h OJV² Vw_Zo kmZê$n gy`© Ho$ CX` go OJm`m& ho gd©k drVamJ! Vw_H$mo Z_ñH$ma hmohþ,
Vw_ na_mË_m nwéfmoÎm_ hmo, g§gma-g_wÐ Ho$ nma {VîR>mo hmo& Vw_ ~‹S>o gmW©dmhr hmo& ^ì` Ord
MoVZê$nr YZ Ho$ ì`mnmar Vwåhmao g§J {Zdm©U Ûrn H$mo Om`|Jo Vmo _mJ© _| Xmofê$nr Mmoam| go Zmht
bwQ>|Jo& Vw_Zo _mojm{^bm{f`m| H$mo {Z_©b _moj H$m n§W {XIm`m Am¡a Ü`mZê$nr Ap½Z H$a H$_©
BªYZ H$mo ^ñ_ {H$`m h¡& {OZHo$ H$moB© ~m§Yd Zmht, Xþ:Iê$nr Ap½Z Ho$ Vmn H$a g§Vm[nV OJV
Ho$ àmUr {VZHo$ Vw_ ^mB© hmo Am¡a ZmW hmo, na_ àVmnê$n àJQ> ^E hmo& h_ Vwåhmao JwU H¡$go
dU©Z H$a gH|$& Vwåhmao JwU Cn_ma{hV AZÝV h¢, gmo Ho$dbkmZ JmoMa h¢& Bg ^m§{V BÝÐ ^JdmZ
H$s ñVw{V H$a AîQ>m§J Z_ñH$ma H$aVo ^`o& g_mogaU H$s {d^y{V XoI ~hþV AmíM`© H$mo àmßV
^`o gmo g§jonH$[a dU©Z H$[a`o h¡••
dh g_mogaU ZmZm dU© Ho$ AZoH$ _hmaËZ Am¡a ñdU© go aMm hþdm& {Og_| àW_ hr aËZ
H$s Yy{b H$m Yy{bgmb H$moQ> h¡& Am¡a CgHo$ D$na VrZ H$moQ> h¢, EH$ EH$ H$moQ> Ho$ Mma Mma Ûma
h¢, Ûmao Ûmao AîQ> _§Jb Ðì` h¢, Am¡a Ohm§ a_UrH$ dmnr h¢, gamoda h¢& Aa ÜdOm AX²^wV emo^m
Ya¡ h¡& Vhm§ ñ\${Q>H$ _{U H$s ^r{V (Xrdma) H$[a ~mha H$moR>o àX{jUê$n ~Zo h¢& EH$ H$moR>o _|
_w{ZamO h¢& Xÿgao _| H$ëndmgr Xodm| H$s Xodm§JZm h¢& Vrgao _| Am{`©H$m h¢& Mm¡Wo _| Á`mo{Vfr Xodm|
H$s Xodr h¢& nm§Md| _| ì`ÝVa Xodr h¢& N>R>o _| ^dZdm{gZr Xodr h¢& gmVd| _| Á`mo{Vfr Xod h¢&
AmR>d| _| ì`§Va Xod h¢& Zdd| _| ^dZdmgr, Xed| _| H$ëndmgr, ½`mahd| _| _Zwî`, ~mahd| _|
{V`ªM& gd© Ord nañna d¡a ^md a{hV {VîR>¢ h¢& ^JdmZ² AemoH$ d¥j Ho$ g_rn qghmgZ na
{damO¢ h¢& dh AemoH$ d¥j àm{U`m| Ho$ emoH$ H$mo Xÿa H$a¡ h¡& Am¡a qghmgZ ZmZm àH$ma Ho$ aËZm|

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 51
Ho$ CÚmoV go BÝÐYZwf Ho$ g_mZ AZoH$ a§Jm| H$mo Ya¡ h¡, BÝÐ Ho$ _wHw$Q> _| Omo aËZ bJo h¢, CZH$s
H$m§{V Ho$ g_yh H$mo OrV¡ h¢& VrZ bmoH$ H$s B©ídaVm Ho$ {M• Omo VrZ N>Ì CZgo lr ^JdmZ
emo^m`_mZ h¢& Am¡a Xod nwînm| H$s dfm© H$a¡ h¢& Mm¡§gR> M_a {ga na Tw>a¡ h¢& Xþ§Xþ§^r ~mO¡ ~O¡ h¢&
CZH$s AË`§V gwÝXa Üd{Z hmo` ahr h¡&
amOJ¥h ZJa go amOm lo{UH$ AmdVo ^`o& AnZm _§Ìr VWm n[adma Am¡a ZJadm{g`m| g{hV
g_mogaU Ho$ nmg nhþ±M, g_mogaU H$mo XoI Xÿa hr go N>Ì M_a dmhZm{XH$ VO H$a ñVw{Vnyd©H$
Z_ñH$ma H$aVo ^`o& nrN>o Am`H$a _Zwî`m| Ho$ H$moR>o _| ~¡R>o, Aa Hw§$da dm[afoU A^` Hw$_ma,
{dO`~mhþ BË`m{XH$ amOnwÌ ^r Z_ñH$ma H$a Am` ~¡R>o& Ohm§ ^JdmZ H$s {Xì`Üd{Z {Ia¡ h¡,
Xod _Zwî` {V`ªM g~ hr AnZr AnZr ^mfm _| g_P¡ h¢& dh Üd{Z _oK Ho$ eãX H$mo OrV¡ h¡&
Xod Am¡a gy`© H$s H$m§{V H$mo OrVZo dmbm ^m_ÊS>b em¡^¡ h¡& qghmgZ na Omo H$_b h¡, Cg na
Amn A{bßV {damO¡§ h¢& JUYa àíZ H$a¡ h¢ Am¡a {Xì`Üd{Z {df¡ gd© H$m CÎma hmo` h¡&
JUYa Xod Zo àíZ {H$`m {H$ ho à^mo! VÎd Ho$ ñdê$n H$m ì`m»`mZ H$amo&
V~ ^JdmZ VÎd{Z H$m {Zê$nU H$aVo ^`o& VÎd Xmo àH$ma Ho$ h¢ • EH$ Ord Xÿgam AOrd&
Ordm| Ho$ Xmo ^oX h¢ • {gÕ Am¡a g§gmar& g§gmar Ho$ Xmo ^oX h¢ • EH$ ^ì` Xÿgam A^ì`& _wŠV
hmoZo `mo½` H$mo ^ì` H${h`o Am¡a H$moaSy> (Hw$S>Hy$) _y§J g_mZ Omo H$^r ^r Z grP¡ {VgH$mo A^ì`
H${h`o& ^JdmZ² Ho$ ^mfo VÎdm| H$m lÕmZ ^ì` Ordm| Ho$ hr hmo`, A^ì` H$mo Z hmo`&
Am¡a g§gmar Ordm| Ho$ EH|${Ð` Am{X ^oX Am¡a J{V H$m` Am{X Mm¡Xh _mJ©Um H$m ñdê$n
H$hm Am¡a Cne_loUr jnH$loUr XmoZm| H$m ñdê$n H$hm Am¡a g§gmar Ord Xþ:Iê$n H$ho, gmo _y‹T>m|
H$mo Xþ:Iê$n AdñWm gwIê$n ^mg¡ h¡& Mmam| hr J{V XþI ê$n h¡& Zma{H$`m| H$mo Vmo Am§I Ho$
nbH$ _mÌ ^r gwI Zmht& _maU, VmS>Z, N>oXZ, ^oXZ eybmamonUm{XH$ AZoH$ àH$ma Ho$ Xþ:I
{Za§Va h¢& Aa {V`ªMm| H$mo VmS>Z, _maU, bmXZ, erV-CîU, ^yI-ß`mg Am{X Ho$ AZoH$ Xþ:I
h¢& Am¡a _Zwî`m| H$mo BîQ>{d`moJ Am¡a A{ZîQ>g§`moJ Am{X AZoH$ Xþ:I h¢&
Am¡a Xodm| H$mo ~‹S>o Xodm| H$s {d^y{V XoIH$a g§Vmn CnO¡ h¡ Am¡a Xÿgao Xodm| H$m _aU XoI ~hþV Xþ:I
CnO¡ h¡, VWm AnZr Xodm§JZmAm| H$m _aU XoI {d`moJ CnO¡ h¡ Am¡a O~ AnZm _aU {ZH$Q> Amd¡,
V~ AË`ÝV {dbmnH$a Pya¡ h¢& Bgr ^m§{V _hmXþ:I H$a g§`wŠV MVwJ©{V _¢ Ord ^«_U H$a¡ h¡&
H$_©^y{_ _| Omo _Zwî` OÝ_ nmH$a gwH¥$V (nwÊ`) Zmhr§ H$a¡ h¢, CZHo$ hñV _| àmßV hþAm
A_¥V OmVm ah¡ h¡& g§gma _| AZoH$ `mo{Z`m| _| ^«_U H$aVm hþAm `h Ord AZ§V H$mb _| H$^r
hr _Zwî` OÝ_ nmd¡ h¡& V~ ^rbm{XH$ ZrM Hw$b _| CnOm Vmo Š`m hþAm? Aa åboÀN> I§S>m| _|
CnOm Vmo Š`m hþAm? Am¡a H$Xm{MV² Am`© IÊS> _| CÎm_ Hw$b _| CnÁ`m, Am¡a A§JhrZ hþAm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

52 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
Vmo Š`m, Am¡a gwÝXa ê$n hþAm Am¡a amoJ g§`wŠV hþAm Vmo Š`m? Am¡a g~ hr gm_J«r `mo½` ^r
{_br, naÝVw {df`m{^bmfr hmoH$a Y_© _| AZwamJr Z ^`m Vmo Hw$N> ^r Zht& Bg{bE Y_© H$s
àmpßV AË`ÝV Xþb©^ h¡& H$B© EH$ Vmo nam`o qH$H$a hmoH$a AË`§V Xþ:I go noQ> ^a¡ h¢, H$B© EH$
g§J«m_ _| àdoe H$a¡ h¢& g§J«m_ eñÌ Ho$ nmV go ^`mZH$ h¡ Am¡a é{Ya Ho H$X©_ (H$sM‹S>) go
_hm½bm{Z ê$n h¡& Am¡a H$B© EH$ {H$gmZ d¥{ÎmH$a Šboe go Hw$Qw>å~ H$m ^aU nmofU H$a¡ h¢, {Og_|
AZoH$ Ordm| H$s qhgm H$aZr n‹S>Vr h¡& Bg ^m§{V AZoH$ CÚ_ àmUr H$a¡ h¢& CZ_| Xþ:I Šboe
hr ^moJ¡ h¢&
g§gmar Ord {df` gwI Ho$ AË`ÝV A{^bmfr h¢& H$B© EH$ Vmo X[aÐVm go _hmXþIr h¢, H$B©
EH$ YZ nm`H$a Mmoa dm Ap½Z dm Ob dm amOm{X Ho$ ^` go gXm AmHw$bVmê$n ah¡ h¢& Am¡a
H$B© EH$ Ðì` H$mo ^moJVo h¢& naÝVw V¥îUmê$n Ap½Z Ho$ ~‹T>Zo go Ob¡ h¢, H$B© EH$ H$mo Y_© H$s é{M
CnOr h¡, naÝVw CZH$mo XþîQ> Ord g§gma hr Ho$ _mJ© _| S>ma¡ h¢& n[aJ«hYm[a`m| Ho$ {MÎm H$s
{Z_©bVm H$hm§ go hmo`, Am¡a {MÎm H$s {Z_©bVm {~Zm Y_© H$m godZ H¡$g¢ hmo`? O~ VH$ n[aJ«h
H$s AmgŠVVm h¡, V~ VH$ Ord qhgm {df¡ àd¥V¡ h¡ Am¡a qhgm go ZaH$ {ZJmoX Am{X Hw$`mo{Z
_| _hmXþ:I ^m¡J¡ h¢& g§gma ^«_U H$m _yb qhgm hr h¡& Aa Ord X`m _moj H$m _yb h¡& n[aJ«h
Ho$ g§`moJ go amJ Ûof CnO¡ h¢ gmo amJ Ûof hr g§gma Ho$ Xþ:I Ho$ H$maU h¢&
H$B© EH$ Ord Xe©Z _moh Ho$ A^md go gå`½Xe©Z H$mo ^r nmd¡ h¢, naÝVw Mm[aÌ_moh Ho$ CX`
go Mm[aÌ H$mo Zht Y[a gH¡$ h¢, Am¡a H$B© EH$ Mm[aÌ H$mo ^r YmaH$a ~mB©g narfhm| go nr{‹S>V
hmoH$a Mm[aÌ go ^«îQ> hmo` h¢& H$B© EH$ AUwd«V hr Yma¡ h¢ Am¡a H$B© EH$ AUwd«V ^r Yma Zht
gHo$ h¢, Ho$db Ad«V gå`ŠËdr hr hmo` h¢& Aa g§gma Ho$ AZ§V Ord gå`ŠËd go a{hV {_Ï`m-
ÑpîQ> hr h¢& Omo {_Ï`mÑpîQ> h¢, do ~ma-~ma OÝ_ _aU H$a¡ h¢, Xþ:Iê$n Ap½Z go VßVm`_mZ ^d-
g§H$Q> _¢ n‹S>o h¢& {_Ï`mÑpîQ> Ord Or^ Ho$ bmobwnr h¢ Am¡a H$m_ H$b§H$ go _brZ h¢, H«$moY _mZ
_m`m bmo^ _¢ àd¥Îm¡ h¢& Am¡a Omo nwÊ`m{YH$mar Ord g§gma eara ^moJ{ZV¢ {daŠV hmoB H$[a erK« hr
Mm[aÌ H$mo Yma¡ h¢, Am¡a {Zdmh¡ h¢ Am¡a g§`_ _¢ àd¥Îm¡ h¢& do _hmYra na_ g_m{Y go eara N>mS‹o >H$a
ñdJ© _| ~‹S>o Xod hmoH$a AX²^wV gwI ^m¡J¡ h¢& dhm§ go M`H$a CÎm_ _Zwî` hmoH$a _moj nmd¡ h¡§&
H$B© EH$ _w{Z Vn H$a AZwÎma {d_mZ _¢ Ah_oÝÐ hmo` h¢, Vhm§V¢ M`H$a VrWªH$a nX nmd¡
h¢, H$B© EH$ MH«$dVu ~bXod H$m_Xod nX nmd¡ h¢& H$B© EH$ _w{Z _hmVn H$a {ZXmZ ~m§Y ñdJ©
_¢ Om` dhm§ go M`H$a dmgwXod hmo` h¢& do ^moJ H$mo Zmht VO gH¡$ h¢& Bg àH$ma lr dÕ©_mZ
ñdm_r Ho$ _wI go Y_m}nXoe ldU H$a Xod _Zwî` {V`ªM AZoH$ Ord kmZ H$mo àmßV ^`o& H$B©

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 53
EH$ CÎm_ nwéf _w{Z ^E, H$B© EH$ lmdH$ ^E, H$B© EH$ {V`ªM ^r lmdH$ ^E& Xod d«V Zht
YmaU H$a gH$Vo h¢ VmV¢ Ad«V gå`ŠËd H$mo hr àmßV ^E& AnZr AnZr epŠV AZwgma AZoH$
Ord Y_© _¢ àd¥Îm nmnH$_© Ho$ CnmO©Z go {daŠV ^E& Y_© ldU H$a ^JdmZ H$mo Z_ñH$ma H$a
AnZo AnZo ñWmZ JE& lo{UH$ _hmamO ^r {OZdMZ ldUH$a h{f©V hmo` AnZo ZJa H$mo JE&
AWmZ§Va gÝÜ`m g_` gy`© AñV hmoZo H$mo gå_wI ^`m, AñVmMb Ho$ {ZH$Q> Am`m,
AË`ÝV AmaŠVVm (gwaIr) H$mo àmßV ^`m, {H$aU _ÝX ^B©, gmo `h ~mV C{MV hr h¡& O~
gy`© H$m AñV hmo` V~ {H$aU _§X hmo` hr hmo`, O¡g¢ AnZo ñdm_r H$mo AmnXm nao V~ {H$gHo$
VoO H$s d¥{Õ ah¡? MH$drZ Ho$ AlwnmV g{hV Oo ZoÌ {VZH$mo XoI _mZmo X`mH$a gy`© AñV ^`m&
^JdmZ Ho$ g_dgaU{df¡ Vmo gXm àH$me hr ah¡ h¡, am{Ì {XZ H$m {dMma Zmht& Aa g~
n¥Ïdr{df¡ am{Ì n‹S>r, gÝÜ`m g_` {Xem bmb ^B© gmo _mZmo Y_© ldUH$a àm{U`m| Ho$ {MÎm go
ZîQ> ^`m Omo amJ, gmo gÝÜ`m Ho$ N>bH$a Xem| {XemZ _| àdoe H$aVm ^`m&
^mdmW© - amJ H$m ñdê$n ^r bmb hmo` h¡, Aa {Xem{df¡ ^r bbmB© ^B©& Aa gy`© Ho$
AñV hmoZo go bmoJm| Ho$ ZoÌ XoIZo go a{hV ^E, Š`m|{H$ gy`© Ho$ CX` go Omo XoIZo H$s epŠV àH$Q>
^B© Wr gmo AñV hmoZo go ZîQ> ^B©, Aa H$_b g§Hw${MV ^E& O¡go ~‹S>o amOmAm| Ho$ AñV ^E
Mm¡am{XH$ XþO©Z OJV{df¡ naYZ haUm{XH$ Hw$MoîQ>m H$a¢ V¡g¢ gy`© Ho$ AñV hmoZo go n¥Ïdr{df¡
AÝYH$ma \¡$b J`m& am{Ì g_` Ka Ka Måno H$s H$br Ho$ g_mZ Omo XrnH$ {VZH$m àH$me ^`m&
dh XrnH$ _mZmo am{Ìê$n ñÌr Ho$ Am^yfU hr h¢& H$_b Ho$ ag go V¥ßV hmoH$a amOh§g e`Z H$aVo
^E, Aa am{Ìgå~ÝYr erVb _§X gwJ§Y ndZ MbVr ^B©, _mZmo {Zem (amV) H$m ñdmg hr h¡&
Aa ^«_am| Ho$ g_yh H$_bm| _| {dlm_ H$aVo ^E& Aa O¡g¢ ^JdmZ Ho$ dMZm| H$a VrZ bmoH$ Ho$
àmUr Y_© H$m gmYZ H$a emo^m`_mZ hmo` h¢, V¡g¢ _Zmok Vmam| Ho$ g_yh go AmH$me emo^m`_mZ
^`m& Aa O¡go {OZoÝÐ Ho$ CnXoe go EH$m§Vdm{X`m| H$m g§e` {dbm` Om` V¡go MÝÐ_m H$s
{H$aUm| go AÝYH$ma {dbm` J`m& bmoJm| Ho$ ZoÌm| H$mo AmZ§X H$m H$aZhmam M§Ð_m CÚmoJ g_`
H$ånm`_mZ ^`m, _mZmo AÝYH$ma na AË`ÝV H$mon ^`m&
^mdmW© - H«$moY g_` àmUr H$ånm`_mZ hmo` h¡& AÝYH$ma H$a Oo bmoH$ IoX H$mo àmßV ^E
Wo, MÝÐ_m Ho$ CÚmoV H$a hf© H$mo àmßV ^E& Aa MÝÐ_m H$s {H$aU H$mo ñne© H$a Hw$_wX
à\w$pëbV ^E& Bg ^m§{V am{Ì H$m g_` bmoJm| H$mo {dlm_ H$m XoZhmam àJQ> ^`m& amOm lo{UH$
H$mo gÝÜ`m g_` gm_m{`H$ nmR> H$aVo, {OZoÝÐ H$s H$Wm H$aVo H$aVo KZr am{Ì JB©, gmoZo H$mo
CÚ_r ^`m& H¡$gm h¡ am{Ì H$m g_`, {Og_| ñÌr-nwéfm| Ho$ {hV H$s d¥{Õ hmo` h¡& amOm Ho$ e`Z
H$m _hb J§Jm Ho$ nw{bZ ({H$Zmam|) g_mZ CÁÁdb h¡, Aa aËZm| H$s Á`mo{V go A{V CÚmoV ê$n

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

54 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
h¡& Aa \y$bm| H$s gwJ§{Y Ohm§ PamoIm| Ho$ Ûmam Amd¡ h¡, Aa _hb Ho$ g_rn gwÝXa ñÌr _Zmoha
JrV Jm` ahr h¢& Aa _hb Ho$ Mm¡{JaX gmdYmZ gm_§Vm| H$s Mm¡H$s h¡, Aa A{V emo^m ~Z ahr
h¡& goO na A{V H$mo_b {~N>m¡Zo {~N> aho h¢& dh amOm ^JdmZ Ho$ n{dÌ MaU AnZo _ñVH$ na
Yma¡ h¢, Aa ñdßZ _| ^r ~ma§~ma ^JdmZ hr H$m Xe©Z H$a¡ h¡& Aa ñdßZ _| JUYa Xod go ^r
àíZ H$a¡ h¡& Bg ^m§{V gwI go am{Ì nyU© ^B©& nrN>o _oK H$s Üd{Z Ho$ g_mZ à^mV Ho$ dm{XÌ
~mOVo ^E& CZHo$ ZmX go amOm {ZÐm go a{hV ^`m&
à^mV g_` Xoh{H«$`m H$[a amOm lo{UH$ AnZo _Z _| {dMma H$aVm ^`m {H$ ^JdmZ H$s
{Xì`Üd{Z _| VrWªH$a MH«$dË`m©{XH$ Ho$ Omo M[aÌ H$ho JE, do _¢Zo gmdYmZ hmoH$a gwZo& A~ lr
am_MÝÐ Ho$ M[aÌ gwZZo _| _oar A{^bmfm h¡& bm¡{H$H$ J«ÝWm| _| amdUm{XH$ H$mo _m§g^jr amjg
H$hm h¡, naÝVw do {dÚmYa _hmHw$bd§V H¡$g¢ _Ú _m§g é{Yam{XH$ H$m ^jU H$a¢? Aa amdU Ho$
^mB© Hw$å^H$aU H$mo H$h¡ h¡ {H$ dh N>¡ _hrZo H$s {ZÐm boVm Wm& Aa CgHo$ D$na hmWr \o$aVo,
Aa VmVo Vob go H$mZ nyaVo Vmo ^r N>h _hrZm go nhbo Zht OmJVm, V~ Eogr ^yI ß`mg bJVr
{H$ AZoH$ hñVr _{hfr (^¢gm) Am{X {V`ªM, Aa _Zwî`m| H$mo ^jU H$a OmVm Wm& Aa am{Y
é{Ya H$m nmZ H$aVm Vm¡ ^r V¥pßV Zht hmoVr Wr, Aa gwJ«rd hZw_mZm{XH$ H$mo ~mZa H$ho h¢& naÝVw
do Vmo ~‹S>o amOm {dÚmYa Wo, ~‹S>o nwéf H$mo {dnarV H$hZo _| _hmnmn H$m ~§Y hmo` h¡& O¡go Ap½Z
Ho$ g§`moJ go erVbVm Z hmo`, Aa Vwfma (~\©$) Ho$ g§`moJ go CîUVm (Ja_r) Z hmo`, Ob Ho$
_§WZ go Kr H$s àmpßV Z hmo`, Aa ~mby aoV Ho$ nobZo go V¡b H$s àmpßV Z hmo`, V¡g¢ _hmnwéfm|
Ho$ M[aÌ {déÕ gwZZo go nwÊ` Z hmo`&
Aa bmoH$ Eogm H$h¡ h¢ {H$ Xodm| Ho$ ñdm_r BÝÐ H$mo amdU Zo OrVm, na§Vw `h ~mV Z ~Z¡&
H$hm§ dh Xodm| H$m B§Ð? Aa H$hm§ `h _Zwî` • Omo BÝÐ Ho$ H$mon_mÌ go hr ^ñ_ hmo Om`& OmHo$
EoamdV hñVr, dO«-gm Am`wY, {OgH$s Eogr gm_W© {H$ gd© n¥{Wdr H$mo de H$a bo& gmo Eogo
ñdJ© Ho$ ñdm_r B§Ð H$mo `h Aën epŠV H$m YZr _Zwî` {dÚmYa H¡$go bmH$a ~ÝXr _| S>ma¡? _¥J
go qgh H$mo H¡$go ~mYm hmo`? {Vb go {ebm H$mo nrgZm, Aa qJS>mobo go gm§n H$m _maZm, Aa
ídmZ go JO|Ð H$m hZZm H¡$g¡ hmo`? Aa bmoH$ H$h¡ h¢ {H$ am_MÝÐ _¥Jm{XH$ H$s qhgm H$aVo Wo
gmo `h ~mV Z ~Z¢& do d«Vr {ddoH$s X`mdmZ² _hmnwéf H¡$g¢ Ordm| H$r qhgm H$a¢, Aa H¡$g¢ A^ú`
H$m ^jU H$a¢? Aa gwJ«rd H$m ~‹S>m ^mB© ~mbr H$mo H$h¡ h¢ {H$ CgZo gwJ«rd H$s ñÌr A§JrH$ma
H$ar& gmo ~‹S>m ^mB© Omo ~mn g_mZ h¡, H¡$go N>moQ>o ^mB© H$s ñÌr A§JrH$ma H$a¡, gmo `h gd© ~mV
g§^d¡ Zmht& Bg{bE JUYa Xod H$mo nyN>H$a lr am_MÝÐ H$s `WmW© H$Wm ldU H$ê§$&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 55
Eogm {dMma lo{UH$ _hmamO Zo {H$`m& ~hþ[a _Z _| {dMma¡ h¡ {H$ {ZË` Jwé{Z Ho$ Xe©Z {H$E,
Y_© Ho$ àíZ {H$E, VÎd {ZíM` {H$EV¢ na_ gwI hmo` h¡& `o AmZÝX Ho$ H$maU h¢& Eogm {dMma
H$a amOm goO go CR>o, Aa amZr AnZo ñWmZ JB©& H¡$gr h¡ amZr? {OgH$s H$m§{V bú_r g_mZ
h¡, _hm n{Vd«Vm Aa n{V H$s ~hþV {dZ`dmZ h¡& Aa H¡$gm h¡ amOm? {OgH$m {MÎm AË`§V
Y_m©ZwamJ _| {ZîH$ån h¡& XmoZm| à^mV {H«$`m H$m gmYZ H$aVo ^E& Aa O¡g¢ gy`© eaX Ho$ ~mXbm|
go ~m{ha Amd¡, V¡g¢ amOm gw\o$X H$_b Ho$ g_mZ CÁÁdb gwJ§Y _hb go ~m{ha AmdV¡ ^E&
Cg gwJ§Y _hb _| ^§da Jw§Oma H$a¡ h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
lo{UH$ Zo am_MÝÐ amdU Ho$ M[aÌ gwZZo Ho$ AW© àíZ H$aZo H$m {dMma {H$`m - Eogm
{ÛVr` nd© g§nyU© ^`m&&2&&
AmJ¢ amOm g^m _¢ Am` gd© Am^aU g{hV {~amOo VmH$s emo^m H${h`o h¢& à^mV hr ~‹S>o
~‹S>o gm_ÝV Am`o, CZH$mo Ûmanmb Zo amOm H$m Xe©Z H$am`m& gm_§Vm| Ho$ dñÌ Am^yfU gw§Xa h¢&
CZ g_oV amOm hmWr na M‹T>H$a ZJa go g_mogaU H$mo Mmbo& AmJ¢ ~ÝXrOZ {daX ~ImZVo Om`
h¢& amOm g_mogaU Ho$ nmg nhþ±Mo& H¡$gm h¡ g_mogaU - Ohm§ AZ§V _{h_m Ho$ {Zdmg _hmdra
ñdm_r {damO¡ h¢& {VZHo$ g_rn Jm¡V_ JUYa {VîR>¡ h¢& VÎdm| Ho$ ì`m»`mZ _| VËna Aa H$m§{V
_| M§Ð_m Ho$ Vwë`, àH$me _| gy`© Ho$ g_mZ, {OZHo$ MaU dm ZoÌê$nr H$_b AemoH$ d¥j Ho$
nëbd g_mZ bmb h¢, Aa AnZr em§VVmH$[a OJV H$mo em§V H$a¡ h¢, _w{Z`m| Ho$ g_yh Ho$ ñdm_r
h¢& amOm Xÿa go hr g_mogaU H$mo XoI H$[a hmWr go CVa g_mogaU JE& hf© H$a \y$b aho h¢
_wIH$_b {OZHo$ gmo ^JdmZ H$s VrZ àX{jUm Xo hmW OmoS‹ > Z_ñH$ma H$a _Zwî`m| H$s g^m _| ~¡R>&o
àW_ hr amOm lo{UH$ Zo lr JUYaXod H$mo "Z_mo@ñVw' H$hH$a g_mYmZ (Hw$eb) nyN>H$a
àíZ {H$`m - ^JdZ²! _¢ am_M[aÌ gwZZo H$s BÀN>m H$ê§$ hÿ§& `h H$Wm OJV _| bmoJm| Zo Am¡a
^m§{V àê$nr h¡& Bg{bE ho à^mo! H¥$nm Yma g§Xohê$n H$sM‹S>V¡§ Ord{Z H$mo H$m‹T> mo&
amOm lo{UH$ H$m àíZ gwZ lr JUYaXod AnZo Xm§Vm| H$s {H$aU go OJV H$mo CÁÁdb H$aVo J§^ra
_oK H$s Üd{Z g_mZ ^JdmZ H$s {Xì`Üd{Z Ho$ AZwgma ì`m»`mZ H$aVo ^E& ho amOm! Vy gwZ, _¢ {OZ
Amkmà_mU H$hÿ§ hÿ§& {OZdMZ VÎd Ho$ H$WZ _| VËna h¢& Vy `h {ZíM` H$a {H$ amdU amjg
Zht, _Zwî` h¡, _m§g H$m Amhmar Zht, {dÚmYam| H$m A{Yn{V h¡; amOm {dZ{_ Ho$ d§e _| CnÁ`m
h¡& Aa gwJ«rdm{XH$ ~ÝXa Zht, `o ~‹S>o amOm _Zwî` h§¡, {dÚmYa h¢& O¡go Ztd {~Zm _§{Xa H$m
_m§S>U Z hmo` V¡g¢ {OZ dMZ ê$nr _yb {dZm H$Wm H$s à_mUVm Z hmo` h¡& Bg{bE àW_ hr
joÌ H$mbm{XH$ H$m dU©Z gwZ, Aa {\$a _hmnwéfm| H$m M[aÌ Omo nmn H$m {dZmehmam h¡, gmo gwZ&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

56 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
bmoH$mbmoH$, H$mbMH«$, Zm{^amOm, lr G$f^Xod Am¡a ^aV H$m dU©Z
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ {H$ ho amOm lo{UH$! AZÝVàXoer Omo AbmoH$mH$me, Vm _Ü` VrZ
~mVdb`V¢ dopîQ>V VrZbmoH$ {VîR>¡ h¡& VrZbmoH$ Ho$ _Ü` `h _Ü`bmoH$ h¡& Bg_| Ag§»`mVÛrn
Am¡a g_wÐ h¢& {VZHo$ ~rM bdUg_wÐ H$[a ~oT>çm bj`moOZ à_mU `h O§~yÛrn h¡& CgHo$ _Ü`
gw_oé nd©V h¡, dh _yb _| ~O«_{U_`r h¡, Aa D$na g_ñV gwdU©_`r h¡, AZoH$ aËZm| go g§`wŠV
h¡& g§Ü`m g_` aŠV VmH$mo Ya¡ h¡, _oKm| Ho$ g_yh Ho$ g_mZ ñdJ© n`ªV D§$Mm {eIa h¡& {eIa
Ho$ Am¡a gm¡Y_©ñdJ© Ho$ ~rM _| EH$ ~mb H$s AUr H$m AÝVa h¡& gw_oé nd©V {ZÝ`mZd| hOma
`moOZ D§$Mm h¡& Aa EH$ hOma `moOZ ñH§$X h¡& Aa n¥Ïdr{df¡ Vmo Xe hOma `moOZ Mm¡‹S>m h¡,
Aa {eIa na EH$ hOma `moOZ Mm¡‹S>m h¡, _mZmo _Ü` bmoH$ Ho$ ZmnZo H$m X§S> hr h¡&
Oå~yÛrn _| EH$ XodHw$é EH$ CÎmaHw$é, ^moJ^y{_ h¡, Aa ^aV Am{X gßV joÌ h¢,
fQ²>Hw$bmMbm| go {OZH$m {d^mJ h¡& Oå~y Aa emë_br `h Xmo` d¥j h¢& Oå~yÛrn _| Mm¡§Vrg
{dO`mY© nd©V h¢& EH$ EH$ {dO`mY© _¢ EH$ gm¡ Xe Xe {dÚmYam| H$s ZJar h§¡& EH$ EH$ ZJar
Hy§$ H$mo{Q> H$mo{Q> J«m_ bmJ¡ h¡& Aa Oå~yÛrn _¢ ~Îmrg {dXoh, EH$ ^aV, EH$ EoamdV Eog¢ Mm§¡Vrg
joÌ h¢& EH$ EH$ joÌ _¢ EH$ EH$ amOYmZr h¡& Aa Oå~yÛrn _¢ J§Jm Am{XH$ 14 _hmZXr h¢,
Aa N>h ^moJ^y{_ h¢& EH$ EH$ {dO`mY©nd©V _¢ Xmo` Xmo` Jw\$m h¢& gmo Mm¡§Vrg {dO`mY© Ho$
A‹S> gR> Jw\$m h¢& fQ²>Hw$bmMbm| _¢ Aa {dO`mY© nd©Vm| _¢ VWm djma nd©Vm| _¢ gd©Ì ^JdmZ Ho$
AH¥${Ì_ M¡Ë`mb` h¢, Aa O§~yÛrn Aa emë_br d¥j _¢ ^JdmZ Ho$ AH¥${Ì_ M¡Ë`mb` h¢ Omo
aËZm| H$s Á`mo{V go emo^m`_mZ h¢& O§~yÛrn H$s X{jU {Xem H$s Amoa amjg Ûrn h¡, Aa EoamdV
joÌ H$s CÎma {Xem _| JÝYd© Zm_m Ûrn h¡, Aa nyd© {dXoh H$s nyd© {Xem _¢ déU Ûrn h¡, Aa
npíM_ {dXoh H$s npíM_ {Xem _¢ {H$Þa Ûrn h¡& do Mmam| hr Ûrn {OZ _§{Xam| go _pÊS>V h¢&
O¡g¢ EH$ _mg _| ewŠbnj Aa H¥$îUnj `h Xmo` nj hmo` h¢ V¡g¢ hr EH$ H$ën _|
Adg{n©Ur Aa CËg{n©Ur XmoZm| H$mb àdV£ h¢& Adg{n©Ur H$mb _¢ àW_ hr gwI_mgwI_m
H$mb H$s àd¥{Îm hmo` h¡, {\$a Xÿgam gwI_m, Vrgam gwI_mXþI_m, Mm¡Wm XþI_mgwI_m, nm§Mdm§
XþI_m Aa N>R>m XþI_XþI_m àdV£ h¡& {VgHo$ nrN>o CËg{n©Ur H$mb àdV£ h¡& CgH$s Am{X _|
àW_ hr N>R>m H$mb XþI_mXþI_m àdV£ h¡, {\$a nm§Mdm§ XþI_m, {\$a Mm¡Wm XþI_mgwI_m {\$a
Vrgam gwI_mXþI_m, {\$a Xÿgam gwI_m, {\$a nhbm gwI_mgwI_m&
Bgr àH$ma AahQ> H$s K‹S> r g_mZ Adg{n©Ur Ho$ nrN>o CËg{n©Ur Aa CËg{n©Ur nrN>o
Adg{n©Ur h¡& gXm `h H$mbMH«$ Bgr àH$ma {\$aVm ahVm h¡, naÝVw Bg H$mb H$m nbQ>Zm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 57
Ho$db ^aV Aa EoamdV joÌ _| hr h¡& VmV¢ BZ_| hr Am`w H$m`m{XH$ H$s hm{Z d¥{Õ hmo` h¡& Aa
_hm{dXoh joÌm{X _| VWm ñdJ© nmVmb _|, Aa ^moJ ^y{_ Am{X _| VWm gd© Ûrn g_wÐm{XH$ _|
H$mbMH«$ Zmht {\$aVm, Bg{b`o CZ_| ar{V nbQ> Zmht, EH$ hr ar{V ah¡ h¡& XodbmoH${df¢ Vmo
gwI_mgwI_m Omo nhbm H$mb h¡ gXm CgH$s hr ar{V ah¡ h¡& Aa CËH¥$îQ> ^moJ^y{_ _| ^r
gwI_mgwI_m H$mb H$s ar{V ah¡ h¡, Aa _Ü` ^moJ^y{_ _| gwI_m AWm©V² XÿOo H$mb H$s ar{V ah¡
h¡, Aa OKÝ` ^moJ^y{_ _| gwI_mXþI_m Omo Vrgam H$mb h¡, CgH$s ar{V ah¡ h¡& Aa _hm {dXoh
joÌm| _| XþI_mgwI_m Omo Mm¡Wm H$mb h¡, CgH$s ar{V ah¡ h¡&
Aa A‹T>mB© Ûrn Ho$ nao AÝV Ho$ AmYo ñd`§^ya_U Ûrn n`ªV ~rM Ho$ Ag§»`mV Ûrng_wÐ
_| OKÝ` ^moJ^y{_{df¡ gXm VrOo H$mb H$s ar{V h¡& Aa A§V Ho$ AmYo Ûrn{df¡ VWm A§V _|
ñd`§^ya_U g_wÐ{df¡ VWm Mmam| H$moU _| XþI_m AWm©V² n§M_H$mb H$s ar{V gXm ah¡ h¡& Aa
ZaH$ _| XþI_mXþI_m Omo N>R>m H$mb CgH$s ar{V ah¡ h¡& Aa ^aV EoamdV joÌm| _| N>hm| H$mb
àdÎm£ h¡§& O~ nhbm gwI_mgwI_m H$mb hr àdÎm£ h¡, V~ `hm§ XodHw$é CÎmaHw$é ^moJ^y{_ H$s
aMZm hmo` h¡, H$ënd¥jm| go _§{S>V ^y{_ gwI_`r emo^¡ h¡, Aa _Zwî`{Z Ho$ eara VrZ H$mog D§$Mo
Aa VrZ në` H$s Am`w g~ hr _Zwî` VWm n§M|{Ð` {V`ªM{Z H$s hmo` h¡, Aa D$JV gy`© g_mZ
_Zwî` H$s H$m§{V hmo` h¡& g~ bjU nyU© bmoH$ emo^o h¡& ñÌr nwéf `wJb hr CnO¡ h¡, Aa gmW
hr _a¡ h¡& ñÌr nwéfm| _| AË`ÝV àr{V hmo` h¡, _aH$a XodJ{V nmd¡ h¡& ^y{_ H$mb Ho$ à^md go
aËZ gwdU©_`r h¡& Aa H$ënd¥j Xe Om{V Ho$ gd© hr _Zdm§{N>V nyU© H$a¡ h¡& Ohm§ Mma Mma
A§Jwb Ho$ _hmgwJ§Y _hm{_îQ> AË`ÝV H$mo_b V¥Um| go ^y{_ AmÀN>m{XV h¡, gd© G$Vw Ho$ \$b
\y$bm| go d¥j emo^¡ h¢&
Aa Ohm§ hmWr Kmo‹S>o Jm` ^¢g Am{X AZoH$ Om{V Ho$ new gwI go ah¡ h¢& Aa H$ënd¥jH$[a
CËnÝZ _hm _Zmoha Amhma _Zwî` H$a¡ h¢& Ohm§ qghm{XH$ ^r {h§gH$ Zmht, _m§g H$m Amhma Zmht,
`mo½` Amhma H$a¡ h¢& Aa Ohm§ dmnr gwdU© Aa aËZ{Z H¡$ {gdmU {VZH$[a g§`wŠV H$_bZH$a
emo{^V Xþ½Y Xhr Kr {_îQ>mÞ H$s ^ar AË`ÝV emo^m H$mo Ya¡ h¡& Aa nhm‹S> AË`ÝV D§$Mo ZmZm
àH$ma aËZ H$s {H$aUm| go _Zmok, gd© àm{U`m| H$mo gwI Ho$ XoZhmao, nm§M àH$ma Ho$ dU© H$mo Ya¢
{damO¡ h¢& Aa Ohm§ ZXr ObMam{X OÝVwa{hV _hma_UrH$ Xþ½Y (XÿY) Kr {_îQ>mÞ Ob H$s ^ar
AË`ÝV ñdmX g§`wŠV àdmhê$n ~h¡ h¡, {OZHo$ VQ> aËZ{Z H$s Á`mo{V go emo^m`_mZ h¢&
Ohm§ ~oB§Ðr VoB§Ðr Mm¡B§Ðr Ag¡Zr n§MoÝÐr VWm ObMam{X Ag¡Zr n§MoÝÐr Ord Zmht, Ohm§
WbMa, Z^Ma, J^©O, {V`ªM h¢, gmo {V`ªM ^r `wJb CnO¡ h¢& dhm§ erV CîU dfm© Zmht, Vrd«

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

58 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
ndZ Zmht& erVb _§X gwJ§Y ndZ Mb¡ h¡& Aa H$mhÿ àH$ma H$m ^` Zmht, gXm AX²^wV CN>mh
hr àdÎm£ h¢& Aa Á`mo{Vam§J Om{V Ho$ H$ënd¥jm| H$s Á`mo{V H$a Mm§X gy`© ZOa Zht Amd¡ h¢& Aa
Xe hr Om{V Ho$ H$ënd¥j gd© hr BpÝÐ`{Z Ho$ gwImñdmX Ho$ XoZhmao emo^¡ h¢, Ohm§ ImZm, nrZm,
gmoZm, ~¡R>Zm, dñÌ, Am^yfU, gwJ§Ym{XH$ gd© hr H$ënd¥jm| go CnO¡ h¢& `h H$ënd¥j
dZñn{VH$m` Zmht, Aa Xodm{YpîR>V ^r Zmht, Ho$db n¥ÏdrH$m`ê$n gma dñVw h¡& Vhm§ _Zwî`m|
Ho$ `wJb Eogo a_¢ h¢, O¡go ñdJ©bmoH$ _| Xod& `m ^m§{V JUYa Xod Zo ^moJ^y{_ H$m dU©Z {H$`m&
AmJ¢ amOm lo{UH$ ^moJ^y{_ _| CnOZ¡ H$m H$maU nyN>Vo ^`o Vmo JUYa Xod H$h¡ h¢ - Oo
gab{MÎm gmYwZHy§$ Amhmam{XH$ XmZ Ho$ XoZhmao Vo ^moJ^y{_{df¡ _Zwî` hmo` h¢& O¡g¡ ^bo IoV _|
~mo`m ~rO ~hþVJwUm hmoH$a \$b¡ h¡, Aa Bjw (gm§R>o) _| àmßV hþAm Ob {_îQ> hmo` h¡, Aa Jm`
Zo {n`m Omo Ob gmo XÿY hmo` n[aU_¡ h¡& V¡g¡ d«V{ZH$a _§{S>V n[aJ«ha{hV _w{Z H$mo {X`m Omo XmZ
gmo _hm\$b H$mo \$b¡ h¡& Aa O¡g¡ Zrag joÌ _| ~mo`m ~rO Aën\$b H$mo àmßV hmo`, Aa Zt~
_| J`m Ob H$Qw>H$ hmo` h¡ V¡g¡ hr ^moJV¥îUm go Oo Hw$XmZ H$a¡ h¢ Vo ^moJ^y{_ _| new OÝ_ nmd¡ h¢&
^mdmW© • XmZ Mma àH$ma H$m h¡ - EH$ AmhmaXmZ, XÿOm Am¡fYXmZ, VrOm emñÌXmZ,
Mm¡Wm A^`XmZ& {Vg_| _w{Z Am{`©H$m CËH¥$îQ> lmdH$m| H$mo ^pŠVH$a XoZm nmÌXmZ h¡& Aa
JwUm|H$a Amn g_mZ gmY_uOZm| H$mo XoZm g_XmZ h¡& Aa Xþ{IV Ord H$mo X`m ^mdH$a XoZm
H$éUmXmZ h¡& gd© Ë`mJ H$aHo$ _w{Zd«V boZm gH$bXmZ h¡& `o XmZ Ho$ ^oX H$ho& AmJo H$mbMH«$
H$s ar{V H$h¡ h¢& O¡g¢ EH$ _mg {df¢ ewŠbnj Aa H¥$îUnj Xmo` hmo` h¢, V¡g¢ EH H$ën{df¡
Adg{n©Ur CËg{n©Ur Xmo H$mb àdÎm£ h¢& Adg{n©Ur H$mb{df¢ àW_ hr gwI_mgwI_m àdË`m©
~hþ[a XÿOm gwI_m, VrOo H$mb _| në` H$m AmR>dm§ ^mJ ~mH$s ahm V~ Hw$bH$a CnOo&
àW_ Hw$bH$a à{Vlw{V ^`o& {VZHo$ dMZ gwZH$a bmoH$ AmZÝX H$mo àmßV ^`o& dh Hw$bH$a
AnZo VrZ OÝ_ H$mo OmZo h¢& Aa CZH$s MoîQ>m gwÝXa h¡, Aa dh H$_©^y{_ _| ì`dhma H$m
CnXoeH$ h¡& Aa {VZHo$ nrN>o ghò H$mo{Q> Ag§»`mV df© J`o XÿOm Hw$bH$a gÝ_{V ^`m& {VZHo$
nrN>o Vrgam Hw$bH$a jo_§H$a, Mm¡Wm jo_§Ya, nm§Mdm§ gr_§H$a, N>R>m gr_§Ya, gmVdm§ {d_bdmhZ,
AmR>dm§ Mjwî_mZ², Zdm§ `eñdr, Xedm§ A{^MÝÐ, ½`mahdm§ MÝÐm^, ~mahdm§ _éXod, Voahdm§
àgoZ{OV, Mm¡Xhdm§ Zm{^amO, `h Mm¡Xh Hw$bH$a àOm Ho$ {nVm g_mZ ew^ H$_© go CËnÝZ ^`o&
O~ Á`mo{Vam§J Om{V Ho$ H$ënd¥jm| H$s Á`mo{V _§X ^B©, Aa Mm§X gy`© ZOa AmE, {VZH$mo
XoIH$a bmoJ ^`^rV ^`o& Hw$bH$am| H$mo nyN>Vo ^`o • ho ZmW! `h AmH$me _| Š`m XrI¡ h¢?
V~ Hw$bH$a Zo H$hm {H$ A~ ^moJ^y{_ g_mßV hþB©, H$_©^y{_ H$m AmJ_Z h¡& Á`mo{Vam§J Om{V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 59
Ho$ H$ënd¥jm| H$s Á`mo{V _§X ^B© h¡, Bg{b`o Mm§X gy`© ZOa AmE h¢& Xod Mma àH$ma Ho$ h¢-
H$ëndmgr, ^dZdmgr, ì`§Va, Aa Á`mo{Vfr& {VZ_| Mm§X gy`© Á`mo{V{f`m| Ho$ B§Ð àVtÐ h¢&
MÝÐ_m Vmo erV {H$aU h¡, Aa gy`© CîU{H$aU h¡& O~ gy`© AñV hmo` h¡ V~ MÝÐ_m H$m§{V H$m|
Ya¡ h¡& Aa AmH$me {df¡ ZjÌm| Ho$ g_yh àJQ> hmo` h¢, gy`© H$s H$m§{V go ZjÌm{X Zht ^mg¡ h¢&
Bgr àH$ma n{hbo H$ënd¥jm| H$s Á`mo{V go MÝÐ_m gy`m©{XH$ Zmht ^mgVo Wo, A~ H$ënd¥jm| H$s
Á`mo{V _§X ^B©, VmV¢ ^mg¡ h¢& `h H$mb H$m ñd^md OmZH$a Vw_ ^` VOmo& `h Hw$bH$a H$m
dMZ gw{ZH$a {VZH$m ^` {Zd¥Îm ^`m&
AWmZÝVa Mm¡Xhd| Hw$bH$a lr Zm{^amOm OJV²nyÁ` {VZHo$ g_` _| g~ hr H$ënd¥jm| H$m
A^md ^`m& Aa `wJb CËn{Îm {_Q>r& Vo AHo$bo hr CËnÞ ^`o& {VZHo$ _éXodr amUr _Z H$mo
haUhmar, CÎm_ n{Vd«Vm, O¡go M§Ð_m Ho$ amo{hUr, g_wÐ Ho$ J§Jm, amOh§g Ho$ h§{gZr V¡go `h
Zm{^amOm Ho$ hmoVr ^B©& H¡$gr h¡ amUr? gXm amOm Ho$ _Z {df¡ ~g¡ h¡, OmH$s h§{gZr H$s gr Mmb
Aa H$mo`b H¡$ go dMZ h¢& O¡go MH$dr H$s MH$do gm| àr{V hmo` h¡ V¡go amUr H$s amOm gm¢ àr{V
hmoVr ^B©& amUr Hy§$ Š`m Cn_m Xr Om`, dh nXmW© amUr go Ý`yZ XrI¡ h¡& gd© bmoH$nyÁ` _éXodr
• O¡go Y_© Ho$ X`m hmo` V¡g¡ Ì¡bmoŠ`nyÁ` Omo Zm{^amOm • CgHo$ na_{à` hmoVr ^B©& _mZmo `h
amUr AmVmn H$s haUhmar M§ÐH$bm{Z hr H$a {Za_`r (~ZmB©) h¡ AmË_ñdê$n H$s OmZZhmar
• {gÕnX H$m h¡ Ü`mZ {OgH$mo Ì¡bmoŠ` H$s _mVm nwÊ`m{YH$maUr _mZy§ {OZdmUr hr h¡& Aa
A_¥V H$m ñdê$n V¥îUm H$s haUhmar _mZy§ aËZd¥pîQ> hr h¡&
g{I`m| H$mo AmZÝX H$s CnOmdZhmar _hm ê$nd§Vr H$m_ H$s ñÌr Omo a{V Cggo ^r A{V
gwÝXar h¡& _hm AmZÝXê$n _mVm {OgH$m eara hr gd© Am^yfU h¡, {OgHo$ ZoÌm| Ho$ g_mZ
ZrbH$_b Zmht, Aa OmH¡$ Ho$e ^«_ahyV¢ A{YH$ í`m_, gmo Ho$e hr bbmQ> Ho$ ûm¥§Jma h¢, `Ú{n
BZH$mo Am^yfUm| H$s A{^bmf Zmht, VWm{n n{V H$s Amkm à_mU H$a H$U©\y$bm{X Am^yfU
n{hao h¢& {OZHo$ _wI H$m hmñ` hr gwJ§{YV MyU© h¡ • CZ g_mZ H$nya H$s aO H$hm? Aa {OZH$s
dmUr drUm Ho$ ñda H$mo OrVo h¢, CZHo$ eara Ho$ a§J Ho$ AmJo ñdU© Hw§$Hw$_m{XH$ H$m a§J H$hm?
{OZHo$ MaUma{dÝX[Z na ^«_a Jw§Oma H$a¢ h¢& Zm{^amOm H$[a g{hV _éXodr amUr Ho$ `e H$m
dU©Z g¢H$‹S>m| J«§Wm| _| ^r Z hmo gH¡$ Vmo Wmo‹S>o go íbmoH$m| _¢ H¡$go hmo`?
O~ _éXodr J^©{df¡ ^JdmZ Ho$ N>h _hrZm ~mH$s aho V~ BÝÐ H$s Amkm go N>ßnZ
Hw$_m[aH$m h{f©V ^B© WH$s _mVm H$s godm H$aVr ^Bª& Aa 1. lr 2. õr 3. Y¥{V 4. H$s{V©
5. ~w{Õ 6. bú_r - `h fQ²> (6) Hw$_m[aH$m ñVw{V H$aVr ^Bª - ho _mVm! Vw_ AmZÝXê$n hmo,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

60 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
h_H$mo Amkm H$ahþ, Vwåhmar Am`w XrK© hmoD$& `m ^m§{V _Zmoha eãX H$hVr ^Bª& Aa ZmZm àH$ma
H$s godm H$aVr ^Bª& H$B©EH$ ~rUm ~Om` _hm gwÝXa JmZ H$a _mVm H$mo [aPmdVr ^Bª& Aa
H$B©EH$ AmgZ {~N>mdVr ^Bª, Aa H$B©EH$ H$mo_b hmWm| go _mVm Ho$ nm§d nbmoQ>Vr ^Bª& H$B©EH$
Xodr _mVm H$mo Vm§~yb (nmZ) XoVr ^B©& H$B©EH$ IS²>J hmW _| YmaU H$a _mVm H$s Mm¡H$s XoVr
^Bª& H$B©EH$ ~mhabo Ûma _| gwdU© Amgo {b`o I‹S>r hmoVr ^Bª& Aa H$B©EH$ M§da T>moaVr ^Bª&
H$B©EH$ Am^yfU nhamdVr ^Bª, H$B©EH$ goO {~N>mdVr ^Bª, H$B©EH$ ñZmZ H$amdVr ^Bª, H$B©EH$
Am§JZ ~hmaVr ^Bª, H$B©EH$ \y$bm| Ho$ hma Jy§WVr ^Bª, H$B©EH$ gwJÝY bJmdVr ^Bª, H$B©EH$ ImZo
nrZo H$s {d{Y _| gmdYmZ hmoVr ^Bª, H$B©EH$ {OgH$mo ~wbmdo, CgH$mo ~wbmdVr ^Bª& `m ^m§{V
gd© H$m`© Xodr H$aVr ^Bª; _mVmHy§$ H$mhy àH$ma H$s ^r {MÝVm Z ahVr ^B©&
EH$ {XZ _mVm H$mo_b goO na e`Z H$aVr hþVr, CgZo am{Ì Ho$ {nN>bo nha AË`ÝV
H$ë`mUH$mar gmobh ñdßZ XoIo& 1. nhbo ñdßZ _| Eogm MÝÐ g_mZ CÁÁdb _X PaVm JmOVm
hmWr XoIm {Og na ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢& 2. XÿOo ñdßZ _| eaX Ho$ _oK g_mZ CÁÁdb Ydb
Xhm‹S>Vm hþAm ~¡b XoIm {OgHo$ ~‹S>o-~‹S>o H$ÝYo h¢& 3. Vrgao ñdßZ _| MÝÐ_m H$s {H$aU g_mZ
g\o$X Ho$emdbr {damO_mZ qgh XoIm& 4. Mm¡Wo ñdßZ _| bú_r H$mo hmWr gwdU© Ho$ H$bem| go
ñZmZ H$amdVm XoIm, dh bú_r à\w$pëbV H$_b na {ZíMb {VîR>¡ h¢& 5. nm§Md| ñdßZ _| Xmo
nwînm| H$s _mbm AmH$me _| bQ>H$Vr hþB© XoIt {OZ na ^«_a Jw§Oma H$a aho h¢& 6. N>R>o ñdßZ _|
CX`mMb nd©V Ho$ {eIa na {V{_a Ho$ haUhmao _oKnQ>b a{hV gy`©Hy§$ Xo»`m& 7. gmVd| ñdßZ
_| Hw$_w{XZr H$mo à\w$pëbV H$aUhmam am{Ì H$m Am^yfU {OgZo {H$aUm| go Xem|{Xem CÁÁdb H$ar
h¢, Eogm Vmam| H$m n{V MÝÐ_m Xo»`m& 8. AmR>d| ñdßZ _| {Z_©b Ob _| H$bmob H$aVo AË`ÝV
ào_ Ho$ ^ao hþdo _hm_Zmoha _rZ `wJb (Xmo _ÀN>) XoIo&
9. Zd_| ñdßZ _| {OZHo$ Jbo _| _mo{V`m| Ho$ hma Aa nwînm| H$s _mbm emo^m`_mZ h¢ - Eogo
n§M àH$ma Ho$ aËZm|H$a nyU© ñdU© Ho$ H$be XoIo& Aa 10. Xed| ñdßZ _| ZmZm àH$ma Ho$ n{j`m|
go g§`wŠV H$_bm|H$a _§{S>V, gwÝXa {gdmU (n¡‹S>r) H$a emo{^V, {Z_©b ObH$a ^açm _hm gamoda
Xo»`m& 11. ½`mahd| ñdßZ _| AmH$me Vwë` {Z_©b g_wÐ Xo»`m, {Og_| AZoH$ àH$ma Ho$ ObMa
Ho${b H$a¡ h¢, Aa CV§J bha| CR>o h¢& 12. ~mahd| ñdßZ _| AË`ÝV D§$Mm ZmZm àH$ma Ho$ aËZm|H$a
O{‹S>V ñdU© H$m qghmgZ Xo»`m& 13. Voahd| ñdßZ _| XodVmAm| Ho$ {d_mZ AmdVo XoIo Omo gw_oé
Ho$ {eIa g_mZ, Aa aËZ{ZH$[a _§{S>V Mm_am{XH$[a emo{^V XoIo& Aa 14. Mm¡Xhd| ñdßZ _|
YaUoÝÐ H$m ^dZ Xo»`m& H¡$gm h¡ ^dZ? OmHo$ AZoH$ IU (_§{Ob) h¡§, Aa _mo{V`m| H$s

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 61
_mbmH$a _§{S>V, aËZm| H$s Á`mo{VH$a CÚmoV _mZmo H$ënd¥j H$a emo{^V h¡& 15. nÝÐhd| ñdßZ
_| n§M dU© Ho$ _hmaËZ{Z H$s am{e AË`ÝV D§$Mr XoIr, Ohm§ nañna aËZm| H$s {H$aUm| Ho$ CÚmoV
go BÝÐYZwf M‹T> ahm h¡& 16. gmobhd| ñdßZ _| {ZYy©_ Ap½Z Ádmbm Ho$ g_yhH$[a àÁd{bV
XoIr& AWmZÝVa gwÝXa h¡ Xe©Z {OZH$m Eogo gmobh ñdßZ XoIH$a _§Jb eãX{Z Ho$ ldUH$[a
_mVm à~moYHy§$ àmßV ^B©& {OZ _§Jb eãX{Z H$m H$WZ gwZhþ&
gIr OZ H$h¡ h¡§ - ho Xodr! Voao _wIê$n M§Ð_m H$s H$m§{VV§¡ bÁÁmmdmZ hþAm Omo `h
{ZemH$a (MÝÐ_m) gmo _mZmo H$m§{VH$a a{hV hþAm h¡& Aa CX`mMb nd©V Ho$ _ñVH$ na gy`©
CX` hmoZo H$mo g§_wI ^`m h¡, _mZmo _§Jb Ho$ AW© qgXÿa go {bßV ñdU© H$m H$be hr h¡& Aa
Vwåhmao _wI H$s Á`mo{V go, Aa eara H$s à^m go {V{_a H$m j` hmo`Jm& AnZm CÚmoV d¥Wm OmZ
XrnH$ _§X Á`mo{V ^`o h¢& Aa n{j`m| Ho$ g_yh _Zmoha eãX H$a¡ h¢, gmo _mZmo {Vhmao AW© _§Jb
hr nT>¡ h¢& Aa Omo `h _§{Xa _| ~mJ h¡, VmHo$ d¥jm| Ho$ nÌ à^mV H$s erVb _§X gwJ§Y ndZV¢
hmb¡ h¢, Aa _§{Xa H$s dm{nH$m _| gy`© Ho$ {~å~ Ho$ {dbmoH$Z go MH$dr h{f©V ^B©, {_îQ> eãX
H$aVr g§Vr MH$do H$mo ~wbmd¡ h¡& Aa `o h§g {Vhmar Mmb XoIH$[a H$ar h¡ A{V A{^bmfm
{OÝhm|Zo - gmo h{f©V hmo _hm_Zmoha eãX H$a¡ h¢& Aa gmag{Z Ho$ g_yh{Z H$[a gwÝXa eãX hmo`
aho h¢& VmV¡§ ho Xodr! A~ am{Ì nyU© ^B©, Vw_ {ZÐm H$mo VOmo& `h eãX gwZH$a _mVm goO go CR>r&
H¡$gr h¡ goO? {~Ia aho h¢ H$ënd¥j{Z Ho$ \y$b Aa _moVr Om{df¢, _mZmo Vmam{ZH$[a g§`wŠV
AmH$me hr h¡&
_éXodr _mVm gwJÝY _hb go ~m{ha AmBª, Aa gH$b à^mV H$s {H«$`m H$a O¡go gy`© H$s
à^m gy`© Ho$ g_rn Om` V¡g¢ Zm{^amOm Ho$ g_rn JB©& amOm XoIH$a qghmgZV¢ CR>o, amUr ~am~a
Am` ~¡R>r, hmW Omo‹S>H$a ñdßZ{Z Ho$ g_mMma H$ho& V~ amOm Zo H$hm - ho H$ë`mUê${nUr! Voao
Ì¡bmoŠ` H$m ZmW lr AmXrída ñdm_r àH$Q> hmo`Jm& `h eãX gwZH$a H$_bZ`Zr MÝÐdXZr
na_hf© H$mo àmßV ^B©& Aa BÝÐ H$s Amkm go Hw$doa nÝÐh _{hZm| VH$ aËZm| H$s dfm© H$aVo ^E&
{OZ Ho$ J^© _| AmE N>¡ _mg n{hbo go hr aËZm| H$s ~afm ^B©& Bg{b`o BÝÐm{XH$ Xod BZH$m
{haÊ`J^© Eogm Zm_ H${h ñVw{V H$aVo ^E& Aa VrZ kmZH$a g§`wŠV ^JdmZ _mVm Ho$ J^© _|
Am` {damOo& _mVmHy§$ H$mhÿ àH$ma H$s nr‹S>m Z ^B©&
O¡g¢ {Z_©b ñ\${Q>H$ Ho$ _hb go ~m{ha {ZH${gE V¡go Zd_| _hrZo G$f^Xod ñdm_r J^© go
~m{ha AmE, V~ Zm{^amOm Zo nwÌ Ho$ OÝ_ H$m _hmZ CËgd {H$`m& Ì¡bmoŠ` Ho$ àmUr A{V h{f©V
^E& BÝÐ Ho$ AmgZ H$ånm`_mZ ^E& Aa ^dZdmgr Xod{Z Ho$ `hm§ {~Zm ~Om`o e§I ~mOo& Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

62 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
ì`§Va{Z Ho$ ñd`_od hr T>mob ~mOo, Aa Á`mo{Vfr{Z Ho$ Xodm| Ho$ AH$ñ_mV² qghZmX ~mOo, Aa
H$ëndmgrZ Ho$ {~Zm ~Om`o K§Q>m ~mOo, `m ^m§{V ew^ MoîQ>m{Z H$[a VrWªH$a Xod H$m OÝ_ OmZ
BÝÐm{XH$ XodVm Zm{^amOm Ho$ Ka Am`o& H¡$go h¡§ BÝÐ? EoamdV hmWr na M‹T>o h¢, Aa ZmZm àH$ma
Ho$ Am^yfU nhao h¢& AZoH$ àH$ma Ho$ Xod Z¥Ë` H$aVo ^E& Xod{Z Ho$ eãX H$[a Xem| {Xem Jw§Oma
H$aVr ^B©& A`moÜ`mnwar H$s VrZ àX{jUm Xo` H$[a amOm Ho$ Am§JZ _| AmE& H¡$gr h¡ A`moÜ`m?
YZn{V Zo aMr h¡, nd©V g_mZ D§$Mo H$moQ> go _§{S>V h¡, {OgH$s J§^ra ImB© h¡, Aa Ohm§ ZmZm
àH$ma Ho$ aËZm| Ho$ CÚmoV go Ka Á`mo{Vê$n hmo` aho h¢&
V~ BÝÐ Zo BÝÐmUr Hy§$ ^JdmZ Ho$ bmdZo H$mo _mVm Ho$ nmg ^oOr& BÝÐmUr Om` Z_ñH$ma
H$a _m`m_`r ~mbH$ Hy§$ _mVm Ho$ {ZH$Q> am{I, ^JdmZ H$mo bm` BÝÐ Ho$ hmW _| {X`m& H¡$go h¢
^JdmZ? Ì¡bmoŠ` Ho$ ê$n H$mo OrV¡ Eogm h¡ ê$n {OZH$m& gmo BÝÐ hOma ZoÌ{ZH$[a ^JdmZ H$m
ê$n XoIVm V¥ßV Z ^`m& ~hþ[a ^JdmZHy§$ gm¡Y_© BÝÐ JmoX _| bo` hñVr na M‹T>o, B©emZ BÝÐ Zo
N>Ì Yao, Aa gZËHw$_ma-_hoÝÐ M_a T>moaVo ^`o& AÝ` gH$b BÝÐ Aa Xod O` O`H$ma eãX
CÀMmaVo ^E& {\$a gw_oé nd©V Ho$ {eIa na nm§Sw>H$ {ebm na qghmgZ D$na Yam`o, Aa AZoH$
~mOm| H$m eãX hmoVm ^`m, O¡gm g_wÐ JaO¡& Aa `j {H$Þa J§Yd© Vw§dé ZmaX AnZr pñÌ`m|
g{hV JmZ H$aVo ^`o& H¡$gm h¡ dh JmZ? _Z Aa lmoÌ (H$mZ) H$m haUhmam h¡& Ohm§ ~rZ Am{X
AZoH$ dm{XÌ ~mOVo ^E, Aßgam hmd-^md H$a Z¥Ë` H$aVr ^B©, Aa BÝÐ ñZmZ Ho$ AW©
jragmJa Ho$ ObV¢ ñdU©H$be ^a A{^foH$ H$aZo H$mo CÚ_r ^E&
H¡$go h¢ H$be? {OZH$m _wI EH$ `moOZ H$m h¡, Aa Mma `moOZ H$m CXa h¡, AmR> `moOZ
Am|‹S>o, Aa H$_b VWm nëbd{ZH$[a T>Ho$ h¢ _wI {OZHo$& A¡go EH$ hOma AmR> H$bem| go BÝÐ
Zo A{^foH$ H$am`m& {d{H«$`m G${Õ H$s g_W©Vm go BÝÐ Zo AnZo AZoH$ ê$n {H$E& Aa BÝÐm| Ho$
bmoH$nmb gmo_ déU `_ Hw$doa gd© hr A{^foH$ H$amdVo ^E& BÝÐmUr Am{X Xodr AnZo hmWm|
go ^JdmZ Ho$ eara na gwJ§Y H$m bonZ H$aVr ^Bª& H¡$gr h¡ BÝÐmUr? nëbd (nÌ) g_mZ h¡§
H$a OmHo$& _hm{J[a g_mZ Omo ^JdmZ {VZH$mo _oK g_mZ H$be{ZV¢ A{^foH H$am`m, JhZm
nhamdZo H$m CÚ_ {H$`m& Mm§X gy`© g_mZ Xmo` Hw§$S>b H$mZm| _| nham`o, Aa nX²_amJ_{U Ho$
Am^yfU _ñVH$ {df¡ nhamE, {OZH$s H$m§{V Xem| {Xem{df¡ àH$Q> hmoVr ^B©, Aa AÕ©MÝÐmH$ma
bbmQ>{df¡ M§XZ H$m {VbH$ {H$`m, Aa XmoZm| ^wOmZ{df¡ aËZm| Ho$ ~mOy~§X nhamE, Aa lr
dËgbjU H$a `wŠV Omo öX` Cg na ZjÌ_mbm g_mZ _mo{V`m| H$m gÎmmB©g b‹S>r H$m hma
nhZm`m, Aa AZoH$ bjU Ho$ YmaH$ ^JdmZ H$mo _hm_{U_B© H$‹S>o nhamE, Aa aËZ_`r H${Q>

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 63
gyÌ go {ZV§~ emo^m`_mZ ^`m, O¡gm nhm‹S> H$m VQ> gm§P H$s {~Obr H$a em¡^¡, Aa gd©
A§Jw[a`m|{df¡ aËZO{‹S>V _w{ÐH$m nhamB©&
Bg ^m§{V ^pŠV H$[a Xo{d`m| Zo gd© Am^yfU nham`o, gmo Ì¡bmoŠ` Ho$ Am^yfU Omo lr
^JdmZ {VZHo$ eara H$s Á`mo{VV¢ Am^yfU AË`ÝV Á`mo{V H$mo YmaVo ^E& Aa Am^yfUm| H$s
AmnHo$ eara H$mo H$hm emo^m hmo`? Aa H$ënd¥j Ho$ \y$bm| go `wŠV Omo CÎmamgZ gmo ^r {X`m&
O¡g¢ Vmam{ZV¢ AmH$me emo^¡ h¡ V¡g¢ nwînZ H$a `h CÎmamgZ emo^¡ h¡& ~hþ[a nm[aOmV gÝVmZH$m{XH$
Oo H$ënd¥j {VZHo$ nwîn{ZH$[a goham aÀ`m, {ga na nYam`m, Omna ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢& `m ^m§{V
Ì¡bmoŠ`^yfU H$mo Am^yfU nham`o&
BÝÐm{XH$ Xod ñVw{V H$aVo ^E - ho Xod! H$mb Ho$ à^md H$[a ZîQ> hmo J`m h¡ Y_© Om{df¡
Eogm `h OJV² _hm AkmZ AÝYH$maH$[a ^açm h¡& Vm{df¡ ^«_U H$aVo ^ì` Ord, VoB© ^E
H$_b, {VZH$mo à\w$pëbV H$aZo H$mo, Aa _moh{V{_a Ho$ haU H$mo Vw_ gy`© CJo hmo& ho {OZM§Ð!
Vwåhmao ~MZê$n {H$aUm| go ^ã` Ordê$nr Hw$_wXZr H$s n§pŠV à\w$pëbV hmoJr& ^ì`m| H$mo VÎd
{XImdZo Ho$ A{W© Bg OJV²ê$n Ka _| Vw_ Ho$dbkmZ_`r XrnH$ àJQ> ^E hmo& Aa nmnê$n
eÌwAm| Ho$ ZmeZo Ho$ A{W© _mZmo Vw_ VrúU dmU hr hmo& Aa Vw_ Ü`mZmp½ZH$[a ^dAQ>dr H$mo
^ñ_ H$aZo dmbo hmo& Aa XþîQ> BpÝÐ`ê$n Omo gn© {VZHo$ d{eH$ado Ho$ A{W© Vw_ JéS>ê$n hr hmo&
Aa g§Xohê$n Oo _oK {VZHo$ C‹S>mdZo H$mo _hm à~b ndZ hr hmo&
ho ZmW! ^ì`Ordê$nr nn¡E {Vhmao Y_m©_¥Vê$n dMZ Ho$ {VgmE Vw_ hr H$mo _hm_oK OmZH$[a
gÝ_wI ^E XoI¢ h¢& Vwåhmar AË`ÝV {Z_©b H$s{V© VrZ bmoH$ _| JmB© OmVr h¡, Vwåhmao VmBª
Z_ñH$ma hmohþ& Aa Vw_ H$ënd¥j hmo, JwUê$n nwîn{ZH$[a _pÊS>V _Z~m§{N>V \$b Ho$ XoZohmao hmo,
H$_©ê$n H$mîR> Ho$ H$mQ>Zo H$mo VrúU Yma Ho$ YaUhmao _hm Hw$R>maê$n hmo, VmV¢ ho ^JdmZ! Vwåhmao
A{W© h_mam ~ma§~ma Z_ñH$ma hmohþ& Aa _mohê$n nd©V Ho$ ^§{Odo H$mo _hm dO«ê$n hr hmo, Aa
Xþ:Iê$n Ap½Z Ho$ ~wPmdZo H$mo Vw_ Obê$n hr hmo, `m A{W© Vw_H$mo ~maå~ma Z_ñH$ma H$ê§$ hÿ§&
ho {Z_©b ñdê$n! Vw_ H$_©ê$n aO Ho$ g_yh go a{hV Ho$db AmH$meê$n hr hmo&
`m ^m§{V BÝÐm{XH$ Xod ^JdmZ² H$s ñVw{V H$[a ~ma§~ma Z_ñH$ma H$[a, EoamdV JO na
M‹T>m`, A`moÜ`m _¢ bmdZo H$mo gÝ_wI ^E& A`moÜ`m AmE& BÝÐ _mVm H$s JmoX{df¢ ^JdmZ H$mo
nYam` H$a na_ AmZpÝXV hmo Vm§S>d Z¥Ë` H$aVo ^E& `m ^m§{V OÝ_moËgd H$a Xod AnZo AnZo
ñWmZ H$mo JE&
_mVm-{nVm ^JdmZ H$mo XoIH$a ~hþV h{f©V ^E& H¡$go h¢ lr ^JdmZ²? AX²^wV Am^yfU{ZV¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

64 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
{d^y{fV h¢& ~hþ[a na_ gwJÝY Ho$ bonV¢ Ma{MV h¢, Aa gwÝXa Mm[aÌ h¢ {OZHo$& AnZo eara H$s
H$m§{V go Xem|{Xem àH$m{eV hmo ahr h¡, _hm H$mo_b eara h¡& _mVm ^JdmZ H$mo XoI H$[a _hm
hf© H$mo àmßV ^Bª& Aa H$hZo _| Z Amd¡ gwI {OgH$m, Eogo na_mZ§X gmJa _¢ _½Z ^B©& dh _mVm
^JdmZ H$mo JmoX _| {b`o Eogr emo^Vr ^B© O¡g¢ D$JVo gy`©V¢ nyd©{Xem em¡^¡& Aa Ì¡bmoŠ` Ho$ B©ída
H$mo XoI Zm{^amOm AmnH$mo H¥$VmW© _mZVo ^E, nwÌ Ho$ JmÌ H$mo ñne© H$a ZoÌ h{f©V ^E, _Z
AmZ§{XV ^`m& g_ñV OJV{df¡ _w»` Eogo Oo {OZamO {VZH$m G$f^ Zm_ Ya _mVm {nVm godm
H$aVo ^E& hmW Ho$ A§JwîR> _| B§Ð Zo A_¥V ag _oë`m, CgH$mo nmZ H$a eara d¥{Õ H$mo àmßV ^`m&
~hþ[a à^w H$s d` (C_a) à_mU BÝÐ Zo XodHw$_ma amIo, {VZ g{hV {Z:nmn H«$s‹S>m (Iob) H$aVo
^`o& H¡$gr h¡ dh H«$s‹S>m? _mVm {nVm H$mo A{VgwI XoZhmar h¡&
AWmZÝVa ^JdmZ Ho$ AmgZ e`Z gdmar dñÌ Am^yfU AeZ nmZ gwJ§Ym{X-{dbonZ
JrV Z¥Ë` dm{XÌm{X g~ gm_J«r XodmonZrV hmoVr ^B©& Wmo‹S>o hr H$mb _¢& AZoH$ JwU{Z H$s d¥{Õ
hmoVr ^B©& CZH$m ê$n AË`ÝV gwÝXa Omo dU©Z _| Z Amd¡, _Z Aa ZoÌ{Z H$m V¥ßV H$aZhmam,
_oé H$s ^r{V g_mZ _hm CÞV, _hmÑ‹T> d¥jñWb emo^Vm ^`m& Aa {X½JO{Z Ho$ W§^ g_mZ ~mhþ
hmoVr ^B©& H¡$gr h¡ dh ~mhþ? OJV Ho$ AW© nyU© H$aZo H$mo H$ënd¥j hr h¡& ~hþ[a XmoD$ O§Km
Ì¡bmoŠ`ê$n Ka Ho$ Wm§^do H$mo W§^ hr h¢, Aa _wI _hmgwÝXa _Zmoha {OgZo AnZr H$m§{VV¢ M§Ð_m
H$mo OrVm h¡, Aa XrpßVH$[a OrVm h¡ gy`© {OgZo, Aa XmoD§$ hmW H$mo_bhÿVo A{V H$mo_b, Aa
bmb h¡ hWobr {OZH$s, Aa Ho$e _hmgwÝXa gKZ XrK© dH«$ nVbo MrH$Zo í`m_ h¢& _mZmo gw_oé
Ho$ {eIa na ZrbmMb hr {damO¡ h¢& Aa ê$n _hm AX²^wV AZwn_ gd©bmoH$ Ho$ bmoMZ H$mo {à`,
{Og na AZoH$ H$m_Xod dm[a Zm{I`o& Eogo gd© Cn_m H$mo Cb§K¡, g~H$m _Z Aa ZoÌ ha¡& `m
^m§{V ^JdmZ Hw$_ma AdñWm _| ^r OJV H$mo gwIXm`H$ hmoVo ^E&
Cg g_` H$ënd¥j gd©Wm ZîQ> ^E, Aa {~Zm Mmho YmZ AmnV¢ Amn D$Jo& {VZV¢ n¥Ïdr
emo^Vr ^B©& Aa bmoH$ {ZnQ> ^mobo, fQ²>H$_©V¢ AZOmZ, CÝhm|Zo àW_ Bjwag H$m Amhma {H$`m&
dh Amhma H$m§{V Aa dr`m©{XH$ Ho$ H$aZo H$mo g_W© h¡& H$B© EH$ {XZ nrN>o bmoJm| H$mo jwYm ~‹T>r
Omo BjwagV¢ V¥pßV Z ^B©& V~ gd© bmoH$ Zm{^amOm Ho$ {ZH$Q> AmE, Aa Z_ñH$ma H$a {dZVr
H$aVo ^E {H$- ho ZmW! H$ënd¥j g_ñV j` hmo JE, Aa h_ jwYm V¥fmH$a nr{‹S>V h¢; Vwåhmao
eaU AmE h¢, Vw_ ajm H$amo& `h {H$VZooH$ \$b`wŠV d¥j n¥Ïdr na àH$Q> ^E h¢ BZH$s {d{Y
h_ OmZVo Zht h¢& BZ_| H$m¡Z ^ú` h¢ H$m¡Z A^ú` h¢& Aa Jm` ^¢g Ho$ WZm| go Hw$N> Pa¡ h¡,
na dh Š`m h¡? Aa `h ì`mK« qghm{XH$ nhbo gab Wo, A~ dH«$Vmê$n XrI¡ h¢& Aa `o

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 65
_hm_Zmoha ñWb na Aa Ob _| nwîn XrI¢ h¢ gmo H$hm h¢? ho à^w! Vwåhmao àgmX H$a AmOr{dH$m
H$m Cnm` OmZ¢ Vmo h_ gwIgm| Ord¢&
`h dMZ àOm Ho$ gwZ H$[a Zm{^amOm H$mo X`m CnOr& Zm{^amOm _hmYra {VZgmo§ H$hVo ^E
{H$ `m g§gma{df¡ G$f^Xod g_mZ Am¡a H$moD$ ^r Zmht& {OZH$s CËn{Îm _| aËZm| H$s d¥pîQ>, Aa
BÝÐm{XH$ Xodm| H$m AmJ_Z ^`m, bmoH${Z H$mo hf© CnÁ`m, dh ^JdmZ _hm A{Ve` g§`wŠV h¢&
{VZHo$ {ZH$Q> Om`H$a h_ Vw_ AmOrdH$m H$m Cnm` nyN>¢, ^JdmZ H$m kmZ _moh{V{_a go A§V
{VîR>çm h¡& {VZ àOmg{hV Zm{^amOm ^JdmZ Ho$ g_rn JE Aa g_ñV àOm Z_ñH$ma H$a
^JdmZ H$s ñVw{V H$aVr ^B© - ho Xod! Vwåhmam eara g~ bmoH${Z H$mo Cb§KH$a VoO_` ^mg¡ h¡&
gd© bjU g§nyU© _hm emo^m`_mZ h¡, Aa Vwåhmao AË`ÝV {Z_©bJwU g~ OJV _¢ ì`mn aho h¢,
do JwU MÝÐ_m H$s {H$aU g_mZ CÁÁdb _hm AmZ§X Ho$ H$aUhmao h¢& ho à^w! h_ `m H$m`© Ho$
AW© Vwåhmao {nVm Ho$ nmg Am`o Wo, gmo `o Vwåhmao {ZH$Q> bmE h¢& Vw_ _hmnwéf _hm{dÛmZ² _hm
A{Ve`H$a _§{S>V hmo, Omo Eog¢ ~‹S>o nwéf ^r Vw_H$mo god¢ h¢, Bg{bE Vw_ X`mbw hmo, h_mar ajm
H$amo& jwYm-V¥fm haZo H$m Cnm` H$hmo, Aa OmH$[a qghm{XH$ H«y$a Ord{Z H$m ^r ^` {_Q>¡, gmo
Cnm` ~VmAmo&
V~ ^JdmZ H¥$nm{Z{Y, H$mo_b h¡ öX` {OZH$m, B§Ð H$mo H$_©^y{_ H$s ar{V àH$Q> H$aZo H$s
Amkm H$aVo ^E& àW_ ZJa J«m_ J¥hm{XH H$s aMZm ^B©, Aa Oo _Zwî` eyadra OmZo, {VZH$mo
jÌr dU© R>hamE, Aa CZH$mo `h Amkm ^B© {H$ Vw_ XrZ AZmW{Z H$s ajm H$amo& H$B©EH$Z H$mo
dm{UÁ`m{XH$ H$_© ~VmH$a d¡í` R>hamE& Aa Omo godm{XH$ AZoH$ H$_© Ho$ H$aZhmao Wo, CZH$mo
eyÐ R>hamE& `m ^m§{V ^JdmZ Zo {H$`m Omo `h H$_©^y{_ê$n `wJ CgH$mo àOm H¥$V`wJ (gË``wJ)
H$hVo ^E Aa na_ hf© H$mo àmßV ^E& lrG$f^Xod Ho$ gwZ§Xm Aa Z§Xm `h Xmo amUr ^B©& ~‹S>r
amUr Ho$ ^aVm{XH$ gm¡ nwÌ Aa EH$ ~«m÷r nwÌr ^Bª& Aa Xÿgar amUr Ho$ ~mhþ~b EH$ nwÌ Aa
gwÝXar EH$ nwÌr ^Bª& Eog¡ ^JdmZ Zo ÌogR> bmI nyd©H$mb VH$ amO {H$`m, Aa nhbo ~rg bmI
nyd© Hw$_ma aho& `m ^m§{V {VamgrbmI nyd© J¥h _| aho&
EH$ {XZ Zrbm§OZm Aßgam ^JdmZ Ho$ {ZH$Q> Z¥Ë` H$aVr H$aVr {dbm` (_a) JBª, VmH$m|
XoIH$a ^JdmZ H$s ~w{Õ d¡am½` _| VËna ^B©& dh {dMmaZo bJo {H$ `o g§gma Ho$ àmUr d¥Wm hr
B§{Ð`m| H$mo [aPmH$a CÝ_Îm Mm[aÌ{Z H$s {dS>§~Zm H$a¡ h¢, AnZo eara H$mo IoX H$m H$maU Omo OJV
H$s MoîQ>m, VmV¢ OJV Ho$ Ord gwI _mZ¡ h¢& Bg OJV _| H$B© EH$ Vmo namYrZ MmH$a hmo` aho
h¢& H$B©EH$ AmnH$mo ñdm_r _mZ {VZ na Amkm H$a¡ h¢, {OZHo$ dMZ Jd©V¢ ^ao h¢& {YŠH$ma h¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

66 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
`m g§gma H$mo, Om_| Ord XþI hr ^moJo h¢, Aa XþI hr H$mo gwI _mZ aho h¢& VmV¢ _¢ OJV Ho$
{df`-gwIm| H$mo VOH$a Vng§`_m{X ew^ MoîQ>m H$a _mojgwI H$s àmpßV Ho$ A{W© `ËZ H$ê§$& `h
{df`gwI jU^§Jwa h¢, Aa H$_© Ho$ CX` go CnOo h¢, Bg{b`o H¥${Ì_ (~ZmdQ>r) h¡&
`m ^m§{V lrG$f^Xod H$m _Z d¡am½`qMVdZ _| àdaË`m& V~ hr bm¡H$m§{VH$ Xod Am` ñVw{V
H$aVo ^E {H$ ho ZmW! Vw_Zo ^br {dMmar& Ì¡bmoŠ` _| H$ë`mU H$m H$maU `h hr h¡& ^aVjoÌ
_| _moj H$m _mJ© {dÀN>oX ^`m Wm, gmo AmnHo$ àgmXV¢ A~ àdaV¡Jm& `o Ord Vwåhmao {XImE
_mJ© go bmoH${eIa AWm©V² {Zdm©U H$mo àmßV hm|Jo& `m ^m§{V bm¡H$m§{VH$ Xod ñVw{V H$a AnZo
Ym_ JE& Aa BÝÐm{XH$ Xod Am`H$a VnH$ë`mU g_` gmYVo ^E& aËZO{‹S>V gwXe©Z Zm_m
nmbH$s _| ^JdmZ H$mo M‹T>m`m&
H¡$gr h¡ dh nmbH$s? H$ënd¥j{Z Ho$ \y$bm| H$s _mbmV¢ _hm gwJ§{YV h¡, Aa _mo{VZ Ho hmam|
go emo^m`_mZ h¡& ^JdmZ Vm nmbH$s na M‹T>H$a KaV¢ dZ H$mo Mbo& ZmZmàH$ma Ho$ dm{XÌm| Ho$
eãX Aa Xodm| Ho$ Z¥Ë` go Xem|{Xem eãXê$n ^B©& Aa _hm {d^y{V g§`wŠV {VbH$Zm_m CÚmZ
_| JE& _mVm {nVm{XH$ gd© Hw$Qw>§~V¢, j_m^md H$amH$a Aa {gÕm| H$mo Z_ñH$ma H$a _w{ZnX
A§JrH$ma {H$`m& g_ñV dñÌ Am^yfU VOo, Aa Ho$em| H$m bm¢M {H$`m& do Ho$e BÝÐ Zo aËZm| Ho$
{nQ>mao _| aIH$a jragmJa _| S>mao& ^JdmZ O~ _w{ZamO ^E, V{X Mma hOma amOm _w{ZnX H$mo
Z OmZVo hþE Ho$db ñdm_r H$s ^pŠV Ho$ H$maU {VZHo$ gmW Z½Zê$n ^E& ^JdmZ Zo N>: _{hZo
n`ªV {ZíMb H$m`moËgJ© Yaçm& AWm©V² gw_oé nd©V g_mZ {ZíMb hmo` {VîR>o, Aa B§{Ð`{Z H$m
{ZamoY {H$`m&
AWmZ§Va H$ÀN> _hmH$ÀN>m{XH$ amOm Omo Z½Zê$n YmaU H$[a Xr{jV ^E hþVo, Vo gd© hr
jwYm V¥fm{X narfh{ZH$[a Mbm`_mZ ^E& H$B©EH$ Vmo narfhê$n ndZ Ho$ _mao ^y{_ na {Ja n‹S>o&
H$B© EH$ Omo _hm ~bdmZ hþVo, do ^y{_ na Vmo Z n‹S>o naÝVw ~¡R> J`o& H$B©EH$ H$m`moËgJ© H$mo VO
jwYm V¥fmV¢ nr{‹S>V hmo` \$bm{XH$ Amhma H$aVo ^E& Aa H$B©EH$ Ja_rV¢ VßVm`_mZ hmo`H$a
erVbOb _| àdoe H$aVo ^E& {VZH$s `h MoîQ>m XoIH$a AmH$me _| XoddmUr ^B© {H$ "_w{Zê$n
YmaH$a Vw_ Eogm H$m_ _V H$amo& `h ê$n Yma Vw_H$mo Eogm H$m`© H$aZm ZaH$m{X XþI{Z H$m H$maU
h¡& V{X do Z½Z_wÐm VOH$a ~ëH$b nÌ YmaVo ^E& H$B©EH$ M_m©{X YmaVo (nhZVo) ^E& H$B©EH$
X^© (Hw$em{XH$) YmaVo ^E Aa \$bm{XH$V¢ jwYm H$mo, erVb ObV¢ V¥fm H$mo {ZdmaVo ^E& `m
àH$ma `o bmoJ Mm[aÌ-^«îQ> hmo`H$a, Aa ñdoÀN>mH$mar ~ZH$a ^JdmZ Ho$ _V go namL²²>_wI hmo`
eara H$m nmofU H$aVo ^E& {H$gr Zo nyN>m {H$ Vw_ `h H$m`© ^JdmZ H$s AmkmV¢ H$amo hmo? V~

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 67
CÝhm|Zo H$hçm {H$ ^JdmZ Vmo _m¡Zê$n h¢, Hw$N> H$hVo Zmht& h_ jwYm V¥fm erV CîU go nr{‹S>V
hmoBH$a `h H$m`© H$a¡ h¢&
~hþ[a H$B©EH$ nañna (Amng _¢) H$hVo ^E {H$ Amdmo, J¥h _| Om`H$a nwÌ Xmam{XH$ H$m
AdbmoH$Z H$a¢& V{X CZ_|V¢ {H$gr Zo H$hm - Omo h_ Ka _¢ Omd¢Jo Vmo ^aV Ka _| V¢ {ZH$mg
XoB§Jo& Aa Vrd« X§S> X|Jo, Bg{bE Ka Zht OmZm& V{X ~Z hr _| aho& BZ g~_| _hm_mZr _marM
^aV H$m nwÌ, ^JdmZ H$m nmoVm ^Jdo dñÌ nhZH$a n[ad«mOH$ (g§Ý`mgr H$m) _mJ© àH$Q> H$aVm ^`m&
AWmZÝVa H$ÀN> _hmH$ÀN> Ho$ nwÌ Z{_ {dZ{_ Am`H$a ^JdmZ Ho$ MaUm| _| n‹S>o, Aa H$hZo
bJo {H$ ho à^w! Vw_Zo g~H$mo amO {X`m, h_H$mo ^r Xr{O`o& `m ^m§{V `mMZm H$aVo ^E& V~
YaUtÐ H$m AmgZ H$ånm`_mZ ^`m& YaUtÐ Zo Am`H$a BZH$mo {dO`mÕ© H$m amO {X`m& H¡$gm
h¡ dh {dO`mÕ© nd©V? ^moJ^y{_ Ho$ g_mZ h¡& n¥Ïdr Vb go nÀMrg `moOZ D§$Mm h¡, Aa gdm
N>¡ `moOZ H$m Ho$ÝÐ h¡, Aa ^y{_ na nMmg `moOZ Mm¡‹S>m h¡; Aa ^y{_V¢ Xe `moOZ D§$Mo C{R>E
Vhm§ Xe Xe `moO{Z H$s Xmo` loUr h¡§ - EH$ X{jUloUr, EH$ CÎmaloUr& BZ XmoZm| lo{U`m| _|
{dÚmYa ~g¡ h¢& X{jUloUr H$s ZJar nMmg, Aa CÎmaloUr H$s gmR>& EH$ EH$ ZJar H$mo
H$mo{Q>H$mo{Q> J«m_ bmJ¡ h¢& Aa Xe `moOZ go ~hþ[a D$na Xe `moOZ OmB`o Vhm§ J§Yd©{H$Þa Xodm|
Ho$ {Zdmg h¢& Aa nm§M `moOZ D$na OmB`o Vhm§ Zd{eIa h¡§& CZ_| àW_ {gÕHy$Q> Cg_| ^JdmZ
H¡$ AH¥${Ì_ M¡Ë`mb` h¢, Aa Xodm| Ho$ ñWmZ h¢& {gÕHy$Q> na MmaU_w{Z Am`H$a Ü`mZ Ya¡ h¢&
{dÚmYam| H$s X{jUloUr H$s Omo nMmg ZJar h¢ CZ_| aWZynwa _w»` h¡& Aa CÎmaloUr H$s gmR>
ZJar h¡ CZ_| AbH$mdVr ZJar _w»` h¡&
H¡$gm h¡ dh {dÚmYa{Z H$m bmoH$? ñdJ©bmoH$ g_mZ h¡ gwI Ohm§, gXm CËgmh hr àdÎm£
h¢& ZJar Ho$ ~‹S>o ~‹S>o XadmOo, Aa H$nmQ>`wJb, Aa gwdU© Ho$ H$moQ>, Jå^ra ImB©, Aa dZ CndZ
dmnr Hy$n gamodam{X go _hm emo^m`_mZ h¡& Ohm§ g~ G$Vw Ho$ YmZ Aa gd© G$Vw Ho$ \$b-\y$b
gXm nmBE h¢& Ohm§ gd© Am¡f{Y gXm nmB`o h¡, Ohm§ gd© H$m_ H$m gmYZ h¡, gamoda H$_bm| go
^ao {OZ_| h§g H«$r‹S>m H$a¡ h¢, Aa Ohm§ X{Y Xþ½Y K¥V {_îQ>mÞm| Ho$ ZrPaZo ~h¡ h¢& H¡$gr h¡ dmnr?
{OZHo$ _{UgwdU© Ho$ {gdmZ (n¡‹S>r) h¡§ Aa H$_b Ho$ _H$a§Xm| go emo^m`_mZ h¡& Ohm§
H$m_YoZwg_mZ Jm` h¢, Aa nd©V g_mZ AZmO Ho$ T>oa h¢, Aa _mJ© YybH§$Q>H$m{X a{hV h¢, _moQ>o
d¥jm| H$s N>m`m h¡& Aa _hm_Zmoha Ob Ho$ {ZdmU h¢&
Mm¡_mgo _| _oK _Zdm§{N>V ~ag¡ h¢, Aa _oKm| H$s AmZÝXH$mar Üd{Z hmo` h¡& erVH$mb _|
erV H$s {deof ~mYm Zmht& Aa J«rî_ G$Vw _| {deof AmVmn Zmht& Ohm§ N>hm| G$Vw Ho$ {dbmg

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

68 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
h¢, Ohm§ ñÌr gd© Am^yfU_§{S>V H$mo_b A§Jdmbr h¡ Aa gd©H$bm{Z _¢ àdrU fQ²>Hw$_m[aH$m
g_mZ à^mddmbr h¡§& H¡$gr h§¡ do {dÚmYar? H$B©EH$ Vmo H$_b Ho$ J^© g_mZ à^m H$mo Ya¡ h¢,
H$B©EH$ í`m_gwÝXa ZrbH$_b H$s à^m H$mo Yma¡ h¢, H$B©EH$ {ghPZm Ho$ \y$bg_mZ a§JHy§$ Ya¡ h¢,
H$B©EH$ {dÚwV g_mZ Á`mo{V H$mo Ya¡ h¢& `o {dÚmYar, _hmgwJ§{YV earadmbr h¡§ _mZmo§ Z§XZdZ
H$s ndZ hr go ~ZmB© h§¡& gwÝXa \y$bm| Ho$ JhZo nhao h¢ gmo _mZmo ~g§V H$s nwÌr hr h¡§& Aa MÝÐ_m
g_mZ H$m§{V h¡ _mZmo AnZr Á`mo{Vê$n gamoda _| {Va¡ hr h¡§& Aa í`m_ ídoV gwa§J VrZ dU© Ho$
ZoÌ{Z H$s emo^m H$mo YaUhmar, _¥Jg_mZ h¡§ ZoÌ {OZHo$, h§gZr g_mZ h¡ Mmb {OZH$s, do
{dÚmYar Xodm§JZm g_mZ emo^¡ h¢&
Aa nwéf {dÚmYa _hmgwÝXa eyadra qghg_mZ namH«$_r h¢& _hm~mhþ, _hmnamH«$_r,
AmH$meJ_Z{df¢ g_W©, ^bo bjU - ^br {H«$`m Ho$ YaUhmao, Ý`m`_mJu, Xodm| Ho$ g_mZ h¡
à^m {OZH$s, Eogr AnZr pñÌ`m| g{hV {d_mZ _| ~¡R>o A‹T>mB© Ûrn _| Ohm§ BÀN>m hmo`o Vhm§ hr
J_Z H$a¡ h¢& `m ^m§{V XmoZm| lo{U`m| _¢ do {dÚmYa XodVwë` BîQ>^moJ{Z H$m| ^moJVo _hm{dÚmAm|
H$mo Ya¡ h¢& H$m_Xodg_mZ h¡ ê$n {OZH$m, Aa MÝÐ_m g_mZ h¡ dXZ {OZH$m, Y_© Ho$ àgmX go
àmUr gwI gån{Îm nmd¡ h¢& VmV¢ EH$ Y_© hr {df¢ `ËZ H$amo, Aa kmZ ê$n gy`© go AkmZê$n
{V{_a H$mo hamo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J§«W, VmH$s ^mfm dM{ZH$m{df¡
{dÚmYa bmoH$ H$m H$WZ Om{df¡ h¡, Eogm Vrgam nd© g§nyU© ^`m&&3&&
AWmZÝVa do ^JdmZ G$f^Xod _hmÜ`mZr, gwdU© g_mZ à^m Ho$ YaUhmao à^w, OJV Ho$
{hV H$aZo {Z{_Îm N>¡_mg nrN>¢ Amhma boZo H$mo àd¥Îmo& bmoH$ _w{Z Ho$ Amhma H$s {d{Y OmZ¡ Zmht&
AZoH$ ZJa J«m_{df¡ {dhma {H$`m, _mZmo AX²^wV gy`© hr {dhma H$a¡ h¢& {OÝhm|Zo AnZo Xoh H$s
H$m§{V go n¥Ïdr_§S>b na àH$me H$a {X`m h¡, {OZHo$ H$m§Yo gw_oé Ho$ {eIa g_mZ X¡Xrß`_mZ h¢,
Aa na_ g_mYmZê$n AYmoÑpîQ> XoIVo, Ord X`m nmbVo, {dhma H$a¡ h¢& nwa J«m_m{X _| bmoH$
AkmZr ZmZm àH$ma Ho$ dñÌ aËZ hmWr Kmo‹S>o aW H$Ý`m{XH$ ^|Q> H$aVo gmo à^w Ho$ Hw$N> ^r à`moOZ
Zmht& `m H$maU à^w {\$a dZ H$mo Mbo Om` h¢& `m ^m§{V N>¡ _hrZo VH$ {d{Ynyd©H$ Amhma H$s
àmpßV Z ^B© AWm©V² Xrjm g_` go EH$ df© {dZm Amhma ~rVm& nrN>¢ {dhma H$aVo hþE hpñVZmnwa Am`o&
V{X gd© hr bmoH$ nwéfmoÎm_ ^JdmZ H$mo XoIH$a AmíM`© H$mo àmßV ^`o& amOm gmo_à^ Aa
{VZHo$ bKw^«mVm lo`m§g `o XmoZm| hr ^mB© CR>H$a gÝ_wI Mmbo& lo`m§g H$mo ^JdmZ Ho$ XoIZV¢ hr
nyd©^d H$m ñ_aU ^`m, Aa _w{Z Ho$ Amhma H$s {d{Y OmZr& dh Z¥n ^JdmZ H$s àX{jUm XoVo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 69
Eogo emo^¡ h¢ _mZmo gw_oé H$s àX{jUm gy`© hr Xo ahm h¡& Aa ~maå~ma Z_ñH$ma H$a aËZnmÌV¢ AK©
Xo` MaUma{dÝX Ymo`, Aa AnZo {ea Ho$ Ho$e{ZV¢ nm|N>o& V{X AmZÝX Ho$ AlwnmV Am`o, Aa
JXJX ~mUr ^B©&
lo`m§g Zo - {OgH$m {MÎm ^JdmZ Ho$ JwU{Z _¢ AZwamJr ^`m h¡, _hm n{dÌ aËZZ Ho$
H$bem| _| aIo hwdo _hmerVb {_îQ> Bjwag H$m Amhma {X`m& na_ lÕm Aa ZdYm ^pŠV go XmZ
{X`m& dfm}ndmg nmaUm ^`m VmHo$ A{Ve`V¢ Xod h{f©V hmo` nm§M AmíM`© H$aVo ^E& àW_ hr
aËZ{Z H$s dfm© ^B©& ~hþ[a H$ënd¥jm| Ho$ n§M àH$ma Ho$ nwîn ~ago& erVb _§X gwJ§Y ndZ Mmbr&
Aa AZoH$ àH$ma XþÝXþ^r ~mOo ~mOo& Aa `h XoddmUr ^B© {H$ YÝ` `h nmÌ, Aa YÝ` `h XmZ,
Aa XmZ H$m XoZhmam lo`m§g! Eogo eãX XodVmAm| Ho$ AmH$me _| ^`o& lo`m§g H$s H$s{V© XoIH$a
XmZ H$s ar{V àH$Q> ^B©& XodVm{ZH$a lo`m§g àe§gm `mo½` ^E, Aa ^aV Zo A`moÜ`mV¢ Am`H$a
lo`m§g H$s ~hþV ñVw{V H$ar, A{V àr{V OZmB©& ^JdmZ Amhma bo`H$a dZ _| J`o&
AWmZÝVa ^JdmZ Zo EH$ hOma df©n`ªV _hmVn {H$`m& Aa ewŠbÜ`mZV¢ _moh H$m ZmeH$a
Ho$dbkmZ CnOm`m& H¡$gm h¡ dh Ho$dbkmZ? bmoH$mbmoH$ H$m AdbmoH$Z h¡ Om{df¡& O~
^JdmZ² Ho$dbkmZ H$mo àmßV ^E V{X AîQ> àm{Vhm`© àH$Q>o, àW_ Vmo AmnHo$ eara H$s H$m§{V
H$m Eogm _§S>b hþAm OmV¢ M§Ð gy`m©{X H$m àH$me _§X ZOa Amd¡, am{Ì {Xdg H$m ^oX ZOa Z
Amdo& Aa AemoH$d¥j aËZ_B© nwînm| go emo{^V aŠV h¢ nëbd OmHo$& Aa AmH$meV¢ Xodm| Zo \y$bm|
H$s dfm© H$ar, {OZH$s gwJ§Y go ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢& _hm Xþ§Xþ^r ~mOm| H$s Üd{Z hmoVr ^B©, Omo
g_wÐ Ho$ eãX{ZV¢ ^r A{YH$ Xodm| Zo ~mOo ~OmE&
H¡$go h¢ Xod? {OZH$m eara _m`m_B© H$[a XrIVm Zmqh& Aa MÝÐ_m H$s {H$aUV¢ ^r A{YH$
CÁÁdb M_a B§Ðm{XH$ T>maVo ^E, Aa gw_oé Ho$ {eIaVwë` n¥Ïdr H$m _wHw$Q> qghmgZ AmnHo$
{damOZo H$mo àH$Q> ^`m& H¡$gm h¡ qghmgZ? AnZr Á`mo{VH$a OrVr h¡ gy`m©{XH$ H$s Á`mo{V OmZ¡,
Aa VrZ bmoH$ H$s à^wVm Ho$ {Mh²Z _mo{V`m| H$s Pmba go emo^m`_mZ VrZ N>Ì A{V emo^¢ h¡,
_mZmo ^JdmZ Ho$ {Z_©b `j hr h¡& Aa g_mogaU _¢ ^JdmZ qghmgZ na {damOo gmo g_mogaU
H$s emo^m H$hZoHy§$ Ho$dbr hr g_W© h¢, Am¡a Zmht& MVwa{ZH$m` Ho$ Xod g~ hr ~§XZm H$aZo H$mo
AmE& ^JdmZ Ho$ _w»` JUYa d¥f^goZ ^`o& AmnHo$ {ÛVr` nwÌ Aa AÝ` ^r ~hþV Oo _w{Z ^E
Wo, do _hm d¡am½` Ho$ H$aUhmao _w{Z Am{X ~mah g^m Ho$ àmUr AnZo AnZo ñWmZH${df¡ ~¡R>o&
VXZÝVa ^JdmZ H$s {Xì`Üd{Z hmoVr ^B©, Omo AnZo ZmXH$a XþX§ ^þ r ~mOm| H$s Üd{Z H$mo OrV¢ h§&¡
^JdmZ Ordm| Ho$ H$ë`mU{Z{_Îm VÎdmW© H$m H$WZ H$aVo ^`o {H$ VrZ bmoH$ _| Ordm| H$mo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

70 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
Y_© hr na_ eaU h¡& `mhr _¢ na_ gwI hmo` h¡& gwI Ho$ A{W© g^r MoîQ>m H$a¡ h¢, Aa gwI Y_©
Ho$ {Z{_Îm go hr hmo` h¡& Eogm OmZH$a Y_© H$m `ËZ H$ahþ& O¡g¢ _oK {~Zm dfm© Zmht, ~rO {~Zm
YmÝ` Zmht, V¡g¢ Ord{Z Ho$ Y_© {~Zm gwI Zmht& Aa O¡go H$moB© n§Jw (b§J‹S>m) nwéf MbZo H$s
BÀN>m H$a¡, Aa Jy§Jm ~mobZo H$s BÀN>m H$a¡, Aa AÝYm XoIZo H$s BÀN>m H$a¡, V¡g¢ _y‹T>àmUr Y_©
{dZm gwI H$s BÀN>m H$a¡ h¡& O¡g¢ na_mUwV¢ Am¡a H$moB© Aën (gyú_) Zmht, Aa AmH$meV¢ H$moB©
_hmZ² (~‹S>m) Zmht, V¡g¢ Y_© g_mZ Ordm| H$m AÝ` H$moB© {_Ì Zmht, Aa X`m g_mZ H$moB© Y_©
Zmht& _Zwî` Ho$ ^moJ, Aa ñdJ© Ho$ ^moJ, Aa {gÕZ Ho$ na_gwI Y_© hr V¢ hmo` h¢& VmV¢ Y_©
{~Zm Am¡a CÚ_ H$a H$hm? Oo n§{S>V OrdX`mH$a {Z_©b Y_© H$mo god¡ h¢, {VZhr H$m D$Üd©J_Z
h¡ Xÿgao AYmoJ{V Om` h¡& `Ú{n Ðì`qbJr _w{Z Vn H$s epŠVV¢ ñdJ©bmoH$ _¢ Om` h¢, VWm{n
~‹S>o Xodm| Ho$ qH$H$a hmo`H$a {VZH$s godm H$a¡ h¢& XodbmoH$ _¢ ZrM Xod hmoZm Xod-XþJ©{V h¡& gmo
XodXþJ©{V Ho$ Xþ:I H$mo ^moJH$a {V`ªM J{V Ho$ XþI H$mo ^moJ¡ h¢&
Aa Oo gå`½ÑpîQ> {OZemgZ Ho$ Aä`mgr, Vng§`_ Ho$ YaUhmao, XodbmoH$ _¢ Om` h¢, Vo
BÝÐm{XH$ ~‹S>o Xod hmo`H$a ~hþV H$mb gwI ^moJ, XodbmoH$V¢ M`, _Zwî` hmo` _moj nmd¡ h¢& gmo
Y_© Xmo` àH$ma H$m h¡- EH$ `{VY_©, Xÿgam lmdH$Y_©& VrOm Y_© Omo _mZ¡ h¢ do _moh-Ap½Z go
X½Y h¢& nm§M AUwd«V, VrZ JwUd«V, Mma {ejmd«V `h lmdH$ H$m Y_© h¡& lmdH$ _aU g_`
gd© Amaå^ VO earaV¢ ^r {Z_©_Ëd hmo`, g_m{Y_aU H$[a CÎm_J{V H$mo Om` h¢& Aa `VrZ
H$mo Y_© n§M _hmd«V, n§M g{_{V, VrZ JwpßV `h Voah àH$ma H$m Mm[aÌ h¡& Xem| {Xem hr `{V
Ho$ dñÌ h¢& Omo nwéf `{V H$m Y_© Yma¡ h¢, do ewÕmon`moJ Ho àgmX H$[a {Zdm©U nmd¡ h¢& Aa {OZHo$
ew^mon`moJ H$s _w»`Vm h¡ Vo ñdJ© nmd¡ h¢, naånam` _moj Om` h¢& Aa Oo ^mdm| go _w{Z`m| H$s
ñVw{V H$a¢ h¢ Vo hÿ Y_© H$mo àmßV hmo`> h¡§? H¡$go h¢ _w{Z? na_ ~«÷Mæ`© Ho$ YmaUhmao h¢&
`h àmUr Y_© Ho$ à^mdV¢ gd© nmnm| go Ny>Q>¡ h¡ Aa kmZHy§$ nmd¡ h¡& BË`m{XH$ Y_© H$m H$WZ
Xodm{YXod Zo {H$`m gmo gwZH$a gd© nmn{ZV¢ {Zd¥Îm ^E& Aa Xod _Zwî` gd© hr na_ hf©Hy§$ àmßV
^E& H$B©EH$ Vmo gå`ŠËd H$mo YmaU H$aVo ^E, H$B©EH$ gå`ŠËd g{hV lmdH$ Ho$ d«VHy§$ YmaVo
^E, H$B©EH$ _w{Zd«V YmaVo ^E& ~hþ[a gwa Agwa _Zwî` Y_©ldU H$a AnZo AnZo Ym_ JE&
^JdmZ Zo {OZ {OZ Xoem| _¢ J_Z {H$`m CZ CZ Xoem| _| Y_© H$m CÚmoV ^`m& Amn Ohm§ Ohm§
{damOo Vhm§ Vhm§ gm¡ gm¡ `moOZ VH$ Xþ{^©jm{XH$ gd© ~mYm {_Q>r& à^w Ho$ Mm¡amgr JUYa ^E,
Aa Mm¡amgr hOma gmYw ^E& BZH$[a _§{S>V gd© CÎm_ Xoem{Z{df¡ {dhma {H$`m&
AWmZÝVa ^aV MH«$dVunXHy§$ àmßV ^E, Aa ^aV Ho$ ^mB© g~ hr _w{Zd«V Yma na_nX H$mo
àmßV ^E& ^aV Zo Hw$N> H$mb N>¡ I§S >H$m amÁ` {H$`m, A`moÜ`m amOYmZr, Zd{Z{Y Mm¡Xh aËZ,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 71
àË`oH$ H$s hOma hOma Xod godm H$a¡, VrZ H$mo{Q> Jm`, EH$ H$mo{Q> hb, Mm¡amgr bmI hmWr,
BVZo hr aW, AR>mam H$moS> Kmo‹S>o, ~Îmrg hOma _wHw$Q>~§X amOm Aa BVZo hr Xoe _hmg§nXm Ho$ ^ao,
{N>`mZdo hOma amZr Xodm§JZm g_mZ, BË`m{XH$ MH«$dVu Ho$ {d^d H$m H$hm§ VH$ dU©Z H$[aE&
nmoXZmnwa _| Xÿgar _mVm H$m nwÌ ~mhþ~br, gmo ^aV H$s Amkm Z _mZVo ^E& H$hçm {H$- h_
^r G$f^Xod Ho$ nwÌ h¢, {H$gH$s Amkm _mZ|? V~ ^aV ~mhþ~br na M‹T>o, goZm H$m `wÕ Z R>ham,
XmoD§$ ^mB© nañna `wÕ H$a¢ - R>ham& VrZ `wÕ Wmno - 1 X¥pîQ>`wÕ, 2 Ob`wÕ Aa 3 _ëb`wÕ&
VrZm| hr `wÕm| _| ~mhþ~br OrVo, Aa ^aV hmao& V~ ^aV Zo ~mhþ~br na MH«$ Mbm`m, dh CZHo$
Ma_ eara na KmV Z H$a gH$m, bm¡Q>H$a ^aV Ho$ hmW na Am`m& ^aV bpÁOV ^E, ~mhþ~br
gd© ^moJ Ë`mJ H$a d¡amJr ^E&
EH$ df© n`ªV H$m`moËgJ© Y[a {ZíMb {VîR>o, eara ~obm| go dopîQ>V ^`m, gm§nm| Zo {~b
{H$E& EH$ df© nrN>o Ho$dbkmZ CnÁ`m& ^aV MH«$dVu Zo Am` H$a Ho$dbr H$s nyOm H$ar&
~mhþ~br Ho$dbr Hw$N> H$mb _¢ {Zdm©U H$mo àmßV ^E& Adg{n©UrH$mb _¢ àW_ _moj H$mo J_Z
{H$`m& ^aV MH«$dVu Zo {ZîH§$Q>H$ N>¡ I§S> H$m amÁ` {H$`m& {OgHo$ amÁ` _¢ {dÚmYam| Ho$ g_mZ
gd©g§nXm Ho$ ^ao, Aa XodbmoH$ g_mZ ZJa, _hm {d^y{V H$a _§{S>V, {OZ_¢ Xodm| g_mZ _Zwî`
ZmZmàH$ma Ho$ dñÌm^aU H$[a emo^m`_mZ AZoH$ àH$ma H$s ew^ MoîQ>m H$a a_Vo h¢& bmoH$
^moJ^y{_ g_mZ gwIr, Aa bmoH$nmb g_mZ amOm& Aa _XZ Ho$ {Zdmg H$s ^y{_, Aßgam g_mZ
Zm[a`m§& O¡g¢ ñdJ©{df¡ BÝÐ amO H$a¡ V¡g¢ ^aV Zo EH$ N>Ì n¥{Wdr{df¡ amO {H$`m& ^aV Ho$ gw^Ðm
amUr BÝÐmZr g_mZ ^B©& {OgH$s hOma Xod godm H$a¢& MH«$s Ho$ AZoH$ nwÌ ^E {VZH$m| n¥Ïdr H$m
amO {X`m& Bg àH$ma Jm¡V_ ñdm_r Zo ^aV H$m M[aÌ lo{UH$ amOm go H$hm&
AWmZÝVa lo{UH$ Zo nyN>m - ho à^mo! VrZ dU© H$s CËn{Îm Vw_Zo H$hr gmo _¢Zo gwZr, A~
{dàm| H$s CËn{Îm gwZm Mmhÿ hÿ§ gmo H¥$nmH$a H$hmo&
JUYa Xod {OZH$m öX` OrdX`mH$a H$mo_b h¡, Aa _X-_Ëga H$a a{hV h¡, do H$hVo ^E
{H$ EH$ {XZ ^aV Zo A`moÜ`m Ho$ g_rn ^JdmZ H$m AmJ_Z OmZ, g_mogaU _¢ Om` ~§XZm H$a
_w{Z Ho$ Amhma H$s {d{Y nyN>r& V~ ^JdmZ H$s Amkm ^B© {H$ _w{Z V¥îUmH$a a{hV, {OV|Ðr,
AZoH$ _mgmondmg H$a¢, namE Ka {ZXm}f Amhma bo` A§Vam` nS>¡ Vmo ^moOZ Z H$a¢, àmUajm{Z{_Îm
{ZXm}f Amhma H$a¢, Aa Y_© Ho$ hoVw àmU H$mo amI¢, Aa _moj Ho$ hoVw Cg Y_© H$mo AmMa¢, {Og_¢
{H$gr ^r àmUr H$mo ~mYm Zmht&
`h _w{Z H$m Y_© gwZH$a MH«$dVu {dMma¡ h¡- "Ahmo ! `h O¡Z H$m d«V _hm XþY©a h¡& _w{Z

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

72 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
eara go ^r {Z:ñn¥h ({Z_©_Ëd) {VîR>o h¢ Vmo AÝ` dñVw _¢ Vmo CZH$s dm§N>m H¡$go hmo`? _w{Z _hm
{ZJ«ªW {Zbm}^r gd© Ordm| H$s X`m{df¡ VËna h¢& _oao {d^y{V ~hþV h¡, _¢ AUwd«Vr lmdH$ H$m|
^pŠV H$a Xÿ§, Aa XrZ bmoH${Z H$mo X`m H$a Xÿ§& `o lmdH$ ^r _w{Z Ho$ bKw ^«mVm h¢& Eogm
{dMmaH$a bmoH${Z H$mo ^moOZ Ho$ A{W© ~wbmE, Aa d«{V`m| H$s narjm {Z{_Îm Am§JU _| Omo
em{b YmZ CX© _y§J{Z ~moE Wo, {VZHo$ A§Hw$a D$Jo& gmo A{ddoH$s bmoH$ Vmo h[aVH$m` H$mo Iy§XVo
AmE& Aa Oo {ddoH$s Wo, do A§Hw$a OmZ I‹S>o hmo` aho& {VZH$mo ^aV A§Hw$aa{hV Omo _mJ© Cg na
~wbm`m, Aa d«Vr OmZ ~hþV AmXa {H$`m& Aa `kmondrV (OZoD$) H§$R >_¢ S>mbm, AmXa go
^moOZ H$am`m, dñÌ^aU {X`o, Aa _Zdm§{N>V XmZ {X`o& Aa A§Hw$a H$mo Xb _bVo AmE Wo,
{VZH$m| Ad«Vr OmZ CZH$m AmXa Zqh {H$`m& Aa d«{V`m| H$mo ~«m÷U R>hamE, MH«$dVu Ho$ _mZZo
go H$B©EH$ Vmo Jd© H$mo àmßV ^E, Aa H$B©EH$ bmo^ H$s A{YH$VmV¢ YZdmZ² bmoH${Z H$mo XoIH$a
`mMZm H$mo àdV£&
V~ _{Vg_wÐ _§Ìr Zo ^aV go H$hm - g_mogaU _| _¢Zo ^JdmZ Ho$ _wI go Eogm gwZm h¡ {H$
Omo Vw_Zo {dà Y_m©{YH$mar OmZH$a _mZo h¢, Vo n§M_H$mb _¢ _hm _XmoÝ_V hmo`§Jo, Aa qhgm _¢
Y_© OmZH$a Ordm| H$mo hZ|Jo, Aa _hm H$fm`g§`wŠV gXm nmn {H«$`m _¢ àdÎm¤Jo, Aa qhgm Ho$
àê$nH$ J«§Wm| H$mo AH¥${Ì_ _mZH$a g_ñV àOm H$mo bmo^ CnOmd¢Jo& _hm Amaå^{df¡ AmgŠV,
n[aJ«h _¢ VËna, {OZ^m{fV Omo _mJ© VmH$s gXm qZXm H$a|Jo& {ZJ«ªW _w{Z H$mo XoI _hm H«$moY
H$a|Jo& E dMZ gwZ ^aV BZ na H«$moYm`_mZ ^E& V~ `h ^JdmZ Ho$ eaU JE&
^JdmZ Zo ^aV H$mo H$hm - ho ^aV! Omo H${bH$mb{df¡ Eogm hr hmoZm h¡, Vw_ H$fm` _V
H$amo& Bg ^m§{V {dàm| H$s àd¥{Îm ^B©, Aa Omo ^JdmZ Ho$ gmW d¡am½` H$mo {ZH$bo Vo Mm[aÌ^«îQ>
^E& {VZ_|V¢ H$ÀN>m{XH$ H$B©EH$ Vmo gwbQ>o& Aa _marMm{XH$ Zht gwbQ>o& {VZHo$ {eî`
à{V{eî`m{XH$ gm§»` `moJ _¢ àdV¤, H$monrZ (b§JmoQ>r) nhar, ~ëH$bm{X Ymao& `h {dà{Z H$s
Aa n[ad«mOH$ H${hE X§S>r{Z H$s àd¥{Îm H$hr&
AWmZÝVa AZoH$ Ord{Z H$mo ^dgmJa go VmaH$a ^JdmZ G$f^ H¡$bme Ho$ {eIa go
bmoH${eIa Omo {Zdm©U CgH$mo àmßV ^E& Aa ^aV ^r Hw$N >H$mb amÁ` H$a OrU© V¥UdV² amÁ`
H$mo N>mo‹S>H$a d¡am½` H$mo àmßV ^E& AÝV_©whÿV© _¢ Ho$dbkmZ CnÁ`m& nrN>¢ Am`w nyU©H$a {Zdm©U
H$mo àmßV ^E&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¢
lr G$f^ H$m H$WZ Om{df¡ h¡ Eogm Mm¡Wm nd© g§nyU© ^`m&&4&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 73

AW d§emoËn{Îm Zm_m _hm{YH$ma


AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$ go d§em| H$s CËn{Îm H$hVo ^E {H$- ho lo{UH$! Bg
OJV {df¢ _hmd§e Omo Mma {VZHo$ AZoH$ ^oX h¢&
1. àW_ BúdmHw$ d§e& `h bmoH$ H$m Am^yfU h¡, Bg_¢ go gy`© d§e àdË`m© h¡& 2. Xÿgam
gmo_ (MÝÐ) d§e, M§Ð_m H$s {H$aU g_mZ {Z_©b h¡& 3. Vrgam {dÚmYam| H$m d§e AË`ÝV
_Zmoha h¡& 4. Mm¡Wm h[ad§e OJV {df¡ à{gÕ h¡& A~ BZH$m {^Þ {^Þ {dñVma H$h¡ h¢§-
BúdmHw$d§e _| ^JdmZ G$f^Xod CnOo, {VZHo$ nwÌ ^aV ^E, ^aV Ho$ nwÌ AH©$H$s{V© ^E&
amOm AH©$H$s{V© _hm VoOñdr amOm hþE& BZHo$ Zm_V¢ gy`©d§e àdË`m© h¡& AH©$ Zm_ gy`© H$m h¡,
AH©$H$s{V© H$m d§e gy`©d§e H$hbmVm h¡& Bg gy`©d§e _¢ amOm AH©$H$s{V© Ho$ gV`e Zm_m nwÌ
^E& BZHo$ ~bm§H$, {VZHo$ gw~b, a{dVoO, {VZHo$ _hm~b, _hm~b Ho$ A{V~b, {VZHo$ A_¥V,
A_¥V Ho$ gw^Ð, {VZHo$ gmJa, {VZHo$ ^Ð, {VZHo$ a{dVoO, {VZHo$ eer, {VZHo$ à^yVVoO,
{VZHo$ VoOñdr, {VZHo$ Vn~b _hmàVmnr, {VZHo$ A{Vdr`©, {VZHo$ gwdr`©, {VZHo$ C{XVnamH«$_,
{VZHo$ gy`©, {VZHo$ B§ÐÚw_{U, {VZHo$ _hoÝÐ{OV, {VZHo$ à^yV, {VZHo$ {d^w, {VZHo$ A{dÜd§g,
{VZHo$ drV^r, {VZHo$ d¥f^ÜdO, {VZHo$ H$éUm§H$, {VZHo$ _¥Jm§H$&
Bg ^m§{V gy`©d§e{df¡ AZoH$ amOm ^E, Vo g§gma Ho$ ^«_UV¢ ^`^rV nwÌm| H$mo amO Xo`
_w{Zd«V Ho$$YmaH$ ^E, _hm {ZJ«©ÝW, eara go ^r {Zñn¥hr& `m gy`©d§e H$s CËn{Îm VwPo H$hr& A~
gmo_d§e H$s CËn{Îm VwPo H${h`o h¡, gmo gwZmo&
G$f^Xod H$s Xÿgar amUr Ho$ nwÌ ~mhþ~br, {VZHo$ gmo_`e, {VZHo$ gm¡å`, {VZHo$ _hm~b,
{VZHo$ gw~b, {VZHo$ ^wO~br, BË`m{X AZoH$ amOm ^`o, {Z_©b h¡ MoîQ>m {OZ H$s _w{Zd«V Yma
na_ Ym_ H$mo àmßV ^E& H$B©EH$ Xod hmo` _Zwî` OÝ_ boH$a {gÕ ^E& `h gmo_d§e H$s CËn{Îm
H$hr& A~ {dÚmYaZ Ho$ d§e H$s CËn{Îm gwZhþ&
Z{_, aËZ_mbr, {VZHo$ aËZd«O, {VZHo$ aËZaW, {VZHo$ aËZ{MÌ, {VZHo$ MÝÐaW, {VZHo$
~O«O§K, {VZHo$ ~O«goZ, {VZHo$ ~O«X§îQ´>, {VZHo$ ~O«ÜdO, {VZHo$ ~O«m`wY, {VZHo$ dO«, {VZHo$
gwdO«, {VZHo$ ~O«^¥V, {VZHo$ ~O«m^, {VZHo$ ~O«~mhþ, {VZHo$ ~O«m§H$, {VZHo$ ~O«gwÝXa, {VZHo$
~O«mñ`, {VZHo$ ~O«nm{U, {VZHo$ ~O«^mZw, {VZHo$ dO«dmZ, {VZHo$ {dÚwÝ_wI, {VZHo$ gwdH«$,
{VZHo$ {dÚwÔ§îQ´>, Aa CZHo$ nwÌ {dÚwV, Aa {dÚwXm^, Aa {dÚwÛoJ, Aa {dÚwV BË`m{X {dÚmYam|
Ho$ d§e _¢ AZoH$ amOm ^E& AnZo AnZo nwÌ{Z H$mo amO Xo` {OZXrjm Ya, amJÛof H$m ZmeH$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

74 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
{gÕ nX H$mo àmßV ^E& H$B© EH$ XodbmoH$ J`o& Oo _mohnme go ~§Yo hwV¡ Vo amÁ`{df¡ hr _aH$a
Hw$J{V H$mo JE&
A~ g§O`{V _w{Z Ho$ CngJ© H$m H$maU H$h¡ h¢ {H$- {dÚwÔ§îQ´> Zm_m amOm XmoD§$ loUr H$m
A{Yn{V {dÚmdb CÕV {d_mZ _¢ ~¡R>m {dXohjoÌ _¢ J`m& Vhm§ g§O`{V ñdm_r H$mo Ü`mZmê$‹T>
Xo»`m, {OZH$m eara nd©V g_mZ {ZíMb h¡& Cg nmnr Zo _w{Z H$mo XoIH$a nyd©OÝ_ Ho$ {damoY
go CZH$mo CR>mH$a n§M{J[a nd©V na Yao, Aa bmoH$m| H$mo H$hm {H$ Bgo _mamo& nmnr Ordm| Zo `pîQ>
_wpîQ> nmfmUm{X AZoH$ àH$ma go CZH$mo _maçm& _w{Z H$mo e_ ^md Ho$ àgmX go a§M_mÌ ^r Šboe
Z CnÁ`m, Xþñgh CngJ© H$mo OrV bmoH$mbmoH$ H$m àH$meH$ Ho$dbkmZ CnmÁ`m©, gd©Xod d§XZm
H$mo AmE& YaUtÐ ^r AmE& dh YaUtÐ nyd©^d _| _w{Z Ho$ ^mB© Wo, Bg{bE H«$moYH$a g~
{dÚmYa{Z H$mo ZmJ\$m§g go ~m§Yo&
V~ g~Z Zo {dZVr H$ar {H$ `h AnamY {dÚwÔ§îQ´> H$m h¡& V~ Am¡a Vmo N>mo‹S>o, Aa {dÚwÔ§îQ´>
H$mo Z N>moS>çm, _maZo H$mo CÚ_r ^E& V{X Xodm| Zo àmW©Zm H$aHo$ Nw>S>m`m gmo N>moSçm, naÝVw {dÚm
ha br, V~ `mZo àmW©Zm H$ar {H$ ho à^mo! _wPo {dÚm H¡$g¢ {gÕ hmo`Jr& YaUtÐ Zo H$hm {H$
g§O`{V ñdm_r H$s à{V_m Ho$ g_rn VnŠboe H$aZo go Vw_H$mo {dÚm {gÕ hmo`Jr, naÝVw
M¡Ë`mb` Ho$ Cëb§KZ go VWm _w{Z`m| Ho$ Cëb§KZ go {dÚm H$m Zme hmod¡Jm& Bg{bE Vw_H$mo
{VZH$s d§XZm H$aHo$ AmJ¢ J_Z H$aZm `mo½` h¡& V~ YaUtÐ Zo g§O`{V ñdm_r H$mo nyN>çm {H$-
ho à^mo! {dÚwÔ§îQ´> Zo AmnH$mo CngJ© Š`m| {H$`m?
^JdmZ g§O`{V ñdm_r Zo H$hm - {H$ _¢ MVwJ©{V{df¡ ^«_U H$aVm eH$Q> Zm_m J«m_ _|
X`mdmZ {à`dmXr {hVH$ma Zm_m _hmOZ ^`m& {ZîH$nQ >ñd^md gmYwgodm _| VËna, gmo
g_m{Y_aU H$a Hw$_wXmdVr ZJar _| Ý`m`_mJu lrdY©Z Zm_m amOm hþAm& Cg J«m_ _| EH$
~«m÷U Omo AkmZ VnH$a Hw$Xod hþAm Wm Vhm§ go M`H$a amOm lrdY©Z go ~pôZ{eI Zm_m
nwamo{hV ^`m& dh _hmXþîQ> AH$m`© H$m H$aUhmam AmnH$mo gË`Kmof H$hmd¡, naÝVw _hm PyR>m,
naÐì` H$m haUhmam, CgHo$ Hw$H$_© H$mo H$moB© Z OmZ¡, OJV _| gË`dmXr H$hmd¡&
EH$ Zo{_XÎm goR> Ho$ aËZ hao& amUr am_XÎmm Zo Oydm _| nwamo{hV H$s A§JyR>r OrVr Aa Xmgr
Ho$ hmW nwamo{hV Ho$ Ka ^oOH$a aËZ _§Jm`o, Aa goR> H$mo {XE& amOm Zo nwamo{hV H$mo Vrd« X§S> {X`m&
dh nwamo{hV _aH$a H$B©EH$ ^d Ho$ níMmV² `h {dÚmYam| H$m A{Yn{V ^`m, Aa amOm _w{Zd«V
YmaH$a Xod ^E& H$B©EH$ ^d Ho$ níMmV² `h h_ g§O`{V ^E, gmo BgZo nyd©^d Ho$ àg§J go
h_H$mo CngJ© {H$`m& `h H$Wm gwZ ZmJoÝÐ AnZo ñWmZ H$mo JE&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 75

AWmZÝVa Cg {dÚmYa Ho$ Ñ‹T>aW ^E, VmHo$ AídY_m© nwÌ ^E, CgHo$ Aídm`, CgHo$
AídÜdO, CgHo$ nX²_Zm{^, CgHo$ nX²__mbr, CgHo$ nX²_aW, CgHo$ qghOm{VZ, CgHo$
_¥JmoY_m©, CgHo$ _oKmñÌ, CgHo$ qghà^, CgHo$ qghHo$Vw, CgHo$ eem§H$, CgHo$ M§ÐmôU, CgHo$
MÝÐeoIa, CgHo$ B§ÐaW, VmHo$ M§ÐaW VmHo$ dO«Y_m©, VmHo$ ~O«m`wY, CgHo$ MH«$Y_m©, CgHo$
MH«$m`wY, CgHo$ MH«$ÜdO, CgHo$ _{UJ«rd, CgHo$ _Ê`§H$, CgHo$ _{U^mgwa, CgHo$ _{UaW,
CgHo$ _Ý`^mg, CgHo$ {~å~moîR>, CgHo$ b§{~VmYa, CgHo$ aŠVmoîR>, CgHo$ h[aMÝÐ, CgHo$
nyU©MÝÐ, CgHo$ ~mb|Ð, CgHo$ MÝÐ_m, CgHo$ My‹S>, CgHo$ ì`mo_M§Ð, CgHo$ CS>nmZZ, CgHo$
EH$My‹S>, CgHo$ {ÛMy‹S>, CgHo$ {ÌMy‹S>, CgHo$ dO«My‹S>, CgHo$ ^y[aMy‹S>, CgHo$ AH©$My‹S>, CgHo$
d{•OQ>r, CgHo d{•VoO, `m ^m§{V AZoH$ amOm ^E& {VZ_¢ H$B©EH$ nwÌ{Z H$mo amO Xo` _w{Z hmo`
_moj JE& H$B©EH$ ñdJ© J`o, H$B©EH$ ^moJmgŠV hmo`, d¡amJr Z ^E, gmo ZaH$ {V`ªMJ{V H$mo
àmßV ^E&
`m ^m§{V {dÚmYa H$m d§e H$hçm& AmJ¡ {ÛVr` VrWªH$a lrA{OVZmW ñdm_r CZH$s
CËn{Îm H$h¡ h¢&
O~ G$f^Xod H$mo _wpŠV JE nMmg bmI H$mo{Q>gmJa J`o, MVwW©H$mb AmYm ì`VrV ^`m&
Ord{Z H$s Am`w, H$m`, namH«$_ KQ>Vo JE& OJV _¢ H$m_ bmo^m{XH$ H$s àd¥{Îm ~‹T>Vr ^B©&
AWmZ§Va BúdmHw$Hw$b _| G$f^Xod hr Ho$ d§e _| A`moÜ`m ZJa _| amOm YaUrYa ^E& {VZHo$
nwÌ {ÌXeO` Xodm| Ho$ OrVZohmao, {VZHo$ BÝÐaoIm amZr, VmHo$ {OVeÌw nwÌ ^`m& gmo nmoXZmnwa Ho$
amOm ^ì`mZÝX, {VZHo$ A§^moX_mbm amUr, VmH$s nwÌr {dO`m {OVeÌw Zo naUr& {OVeÌw H$mo
amO Xo`H$a amOm {ÌXeO` H¡$bme nd©V na {Zdm©U H$mo àmßV ^E&
AWmZÝVa amOm {OVeÌw H$s amUr {dO`mXodr Ho$ A{OVZmW VrWªH$a ^E& {VZH$m
OÝ_m{^foH$m{XH$ H$m dU©Z G$f^XoddV² OmZZm& {OZHo$ OÝ_ hmoVo hr amOm {OVeÌw Zo gd©
amOm OrVo& VmV¢ ^JdmZ H$m A{OV Zm_ Yaçm& A{OVZmW Ho$ gwZ`mZÝXm Am{X AZoH$ amUr
^B©& {OZHo$ ê$n H$s g_mZVm B§ÐmUr ^r Z H$a gH¡$& EH$ {XZ ^JdmZ A{OVZmW amObmoH$
g{hV à^mV g_` _| hr dZH«$sS>m H$mo JE, gmo H$_bm| H$m dZ \y$ë`m hþdm Xo»`m& Aa gy`m©ñV
g_` Cg hr dZ H$mo g§Hw$Mm hþAm Xo»`m, gmo bú_r H$s A{ZË`Vm _mZH$a na_ d¡am½` H$mo àmßV
^E& _mVm {nVm{X gd© Hw$Qw>å~V¢ j_m^mdH$a G$f^Xod H$s ^m§{V Xrjm Yar& Xe hOma amOm
gmW {ZH$go& ^JdmZ Zo dobm nmaUm A§JrH$ma {H$`m& ~«÷XÎm amOm Ho$ Ka Amhma {b`m& Mm¡Xh
df© Vn H$aHo$ Ho$dbkmZ CnOm`m& Mm¡§Vrg A{Ve` VWm AmR> àm{Vhm`© àH$Q> ^E& ^JdmZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

76 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
Ho$ Zã~o JUYa ^E, Aa EH$ bmI _w{Z ^E&
A{OVZmW Ho$ H$mH$m {dO`gmJa {OZH$s Á`mo{V gy`©g_mZ h¡, {VZH$s amUr gw_§Jbm,
{VZHo$ nwÌ gJa {ÛVr` MH«$dVu ^E& gmo Zd{Z{Y Mm¡Xh aËZ Am{X BZH$s {d^y{V ^aV MH«$dVu
Ho$ g_mZ OmZZr& {VZHo$ g_` _¢ EH$ d¥ÎmmÝV ^`m, gmo ho lo{UH$! Vw_ gwZhþ&
^aVjoÌ Ho$ {dO`mY© H$s X{jUloUr _| MH«$dmb ZJa, Vhm§ amOm nyU©KZ {dÚmYa{Z Ho$
A{Yn{V, _hmà^md-_§{S>V, {dÚm~bH$[a A{YH$, {VZZo {dhm`{VbH$ ZJa Ho$ amOm gwbmoMZ
H$s H$Ý`m CËnb_Vr OmMr& amOm gwbmoMZ Zo {Z{_ÎmkmZr Ho$ H$hZoV¢ VmHy§$ Z XrZr, Aa gJa
MH«$dVuHy§$ XoZr {dMmar& V~ nyU©KZ gwbmoMZ na M{‹T> AmE& gwbmoMZ Ho$ nwÌ ghòZ`Z AnZr
~{hZ H$mo boH$a ^mJo, gmo ~Z _| {N>n aho& nyU©KZ Zo `wÕ _| gwbmoMZ H$mo _ma ZJa _| Om` H$Ý`m
Ty>§‹T>r, naÝVw Z nmB©& V{X AnZo ZJa H$mo Mbo J`o& ghòZ`Z {Z~©b, gmo ~mn H$m dY gwZ
nyU©_oK na H«$moYm`_mZ ^E, naÝVw Hw$N> H$a Zmht gH¡$& {N>Ð hoa¡& Jhao ~Z _¢ Kwgm ah¡& H¡$gm
h¡ dh dZ? qgh ì`mK« AîQ>mnXm{XH${ZH$a ^açm h¡&
níMmV² MH«$dVu H$mo EH$ _m`m_B© Aíd bo` CS>çm, gmo {Og ~Z _| ghòZ`Z hþVo, Vhm§
Am`o& CËnb_Vr Zo MH«$dVu H$mo XoIH$a ^mB© H$mo H$hçm {H$ MH«$dVu Amn hr `hm§ nYmao h¢&
V{X ^mB© àgÝZ hmo`H$a MH«$dVu H$mo ~{hZ naUmB©& gmo `h CËnb_Vr MH«$dVu H$s nQ>amUr
ñÌraËZ ^B©& Aa MH«$dVu Zo H¥$nm H$[a ghòZ`Z H$mo XmoZm| loUr H$m A{Yn{V {H$`m& gmo
ghòZ`Z Zo nyU©KZ na M‹T>H$a `wÕ _| nyU©KZ H$mo _maçm, Aa ~mn H$m ~¡a {b`m& MH«$dVu
N>hI§S> n¥Ïdr H$m amO H$a¡& Aa ghòZ`Z MH«$dVu H$m gmbm {dÚmYa{Z H$s XmoD$ loUr H$m
amO H$a¡& Aa nyU©_oK H$m ~oQ>m _oKdmhZ ^`H$a ^m½`m& ghòZ`Z Ho$ `moYm _maZo H$mo bma|
(nrN>)o Xm¡S‹ >o gmo _oKdmhZ g_mogaU _| lrA{OVZmW H$s eaU Am`m& BÝÐ Zo ^` H$m H$maU nyN>çm&
V~ _oKdmhZ Zo H$hm- "h_mao ~mn Zo gwbmoMZ H$mo _maçm Wm& gmo gwbmoMZ Ho$ nwÌ
ghòZ`Z Zo MH«$dVu H$m ~b nm`, h_mao {nVm H$mo _maçm, Aa h_mao ~§Yw j` {H$`o, Aa _oao
_maZo Ho$ CÚ_ _¢ h¡& gmo _¢ _§{XaV¢ h§gm| Ho$ gmW C‹S>H$a ^JdmZ H$s eaU Am`m hÿ§'& Eogm
H${hH$a _Zwî`{Z Ho$ H$moR>o _| ~¡R>çm& Aa ghòZ`Z Ho$ `moYm `mHo$ _maUo H$mo Am`o hþVo BgH$mo
g_mogaU _| Am`m OmZ, nmN>o JE& Aa ghòZ`Z H$mo gH$b d¥ÎmmÝV H$hçm& V~ dh ^r
g_mogaU _| Am`m& ^JdmZ Ho$ MaUmaq~X Ho$ àgmXV¢ XmoZm| {Zd£a hmo` {VîR>o& V{X JUYa Zo
^JdmZHy§$ BZHo$ {nVm H$m M[aÌ nyN>çm&
^JdmZ H$h¢ h¢ {H$- Oå~yÛrn Ho$ ^aVjoÌ{df¡ gX²J{V Zm_m ZJa, Ohm§ ^mdZ Zm_m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 77
~{UH$, VmHo$ AmVH$s Zm_m ñÌr, Aa h[aXmg Zm_m nwÌ, gmo ^mdZ Mma H$mo{Q> Ðì` H$m YZr hþVm
Vmo ^r bmo^ H$[a ì`mnma {Z{_Îm Xoem§Va H$mo Mmë`m& gmo MbVo g_` nwÌ H$mo g~ YZ gm¢ß`m,
Aa ÚyVm{XH$ Hw$ì`gZ Z godZo H$s {ejm XrZr& ho nwÌ! `h ÚyVm{X (Oydm) Hw$ì`gZ g~ Xmof{Z
H$m H$maU h¡, BZH$mo gd©Wm VOZo, BË`m{X {ejm XoH$a Amn YZV¥îUm Ho$ H$maU OhmO Ho$ Ûmam
Ûrnm§Va H$mo J`m& {nVm Ho$ JE nrN>¢ nwÌ Zo gd© YZ doí`m, OyAm Aa gwamnmZ BË`m{XH$
Hw$ì`gZH$[a Imo`m& O~ gd© YZ OmVm ahçm, Aa OwAmarZ H$m XoZXma hmo` J`m V{X Ðì` Ho$
A{W© gwa§J bJm` amOm Ho$ _hb _| Mmoar H$mo J`m& gmo amOm Ho$ _hbV¢ Ðì` bmd¡ Aa Hw$ì`gZ
god¡&
H$B©EH$ {XZm| _| ^mdZ naXoeV¢ Am`m& Ka _| nwÌ H$mo Z Xo»`m, V{X ñÌr H$mo nyN>çm& ñÌr
Zo H$hr {H$ ""Bg gwa§J _| hmo`H$a amOm Ho$ _{hb _| Mmoar H$mo J`m h¡&'' V~ `h {nVm, nwÌ Ho$
_aU H$s Ame§H$m H$[a VmHo$ bmdZo H$mo gwa§J _| n¡R>çm& gmo dh Vmo Omd¡ Wm, Aa nwÌ Amd¡ Wm
gmo nwÌ Zo OmÝ`m `h H$moB© ~¡ar Amd¡ h¡, gmo CgZo ~¡ar Om{Z IS²>J go _maçm& nrN>o ñne©H$a
OmÝ`m `h Vmo _oam ~mn h¡, V~ _hmXþIr hmo`, S>aH$a ^m½`m& Aa AZoH$ Xoe ^«_UH$[a _açm&
gmo {nVm nwÌ XmoÝ`m| Hw$Îmo ^E& {\$a JrX‹S>, {\$a _mOm©a ^E, {\$a arN> ^E, {\$a Ý`mobm ^`o,
{\$a ^¢go ^`o, {\$a ~bY ^`o, gmo BVZo OÝ_mo§ _¢ nañna KmVH$[a _ao& {\$a {dXohjoÌ{df¡
nwîH$bmdVr Xoe _| _Zwî` ^`o& CJ« Vn H$[a EH$mXe ñdJ© _| CÎma AZwÎma Zm_m Xod ^E& Vhm§V¢
Am`H$a Omo ^mdZ Zm_m {nVm hþVm dh Vmo nyU©_oK {dÚmYa ^`m, Aa h[aXmg Zm_m nwÌ hþVm
gmo gwbmoMZ Zm_m {dÚmYa ^`m& `m hr nyU©_oK Zo gwbmoMZ H$mo _maçm&
V~ JUYa Xod Zo ghòZ`Z H$mo Aa _oKdmhZ H$mo H$hçm- Vw_ AnZo {nVmAm| H$m `m ^m§{V
M[aÌ OmZ g§gma H$m ~¡a VOH$a g_Vm^mdHy§$ Yamo& Aa gJaMH«$dVu Zo JUYaXod H$mo nyN>m {H$
ho _hmamO! _oKdmhZ, Aa ghòZ`Z H$m ~¡a Š`m| ^`m? V{X ^JdmZ H$s {Xì`Üd{Z _| Amkm
^B© {H$ Oå~yÛrn Ho$ ^aVjoÌ{df¡ nX²_H$ Zm_m ZJa h¡& Vhm§ Amaå^ Zm_m J{UVemñÌ H$m nmR>r
_hmYZd§V, VmHo$ Xmo` {eî` EH$ MÝÐ EH$ Amdbr ^`o& BZ XmoZm| _| {_ÌVm hþVr, Aa XmoZm|
YZdmZ JwUdmZ {d»`mV hþE& gmo BZHo$ Jwé Amaå^ Zo Omo AZoH$ Z`MH«$ _| A{V {dMjU hþVm,
_Z _| {dMmar {H$ H$Xm{MV `h XmoZm| _oam nX^§J H$a|& Eogm OmZH$a BZ XmoZm| Ho$ {MÎm OwXo H$a S>mao&
EH$ {XZ MÝÐ Jm` ~oMdoHy§$ Jmonmb Ho$ Ka J`m gmo Jm` ~oMH$a dh Vmo Ka AmdVm hþVm,
Aa Amdbr H$mo Cgr Jm` H$mo JmonmbV¢ IarXH$a bmdVm Xo»`m, Bg H$maU _mJ© _| MÝÐ Zo
Amdbr H$mo _maçm& gmo åboÀN> ^`m, Aa MÝÐ _aH$a ~bY ^`m, gmo åboÀN> Zo ~bY H$mo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

78 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
^»`m& åboÀN> ZaH$ {V`ªM `mo{Z _¢ ^«_UH$[a _ygm ^`m, Aa MÝÐ H$m Ord _mOm©a ^`m&
_mOm©a Zo ^ygm ^»`m& {\$a `o XmoD§$ nmnH$_© Ho$ `moJV¢ AZoH$ `mo{Z _¢ ^«_UH$a H$mer _|
g§^«_Xod H$s Xmgr Ho$ nwÌ XmoD§$ ^mB© ^E& EH$ H$m Zm_ Hy$Q> Aa EH$ H$m Zm_ H$adQ> gmo BZ XmoZm|
H$mo g§^«_ Xod Zo M¡Ë`mb` H$s Q>hbHy§$ amIo& gmo _aH$a nwÊ` Ho$ `moJV¢ ê$nmZÝX Aa ñdê$nmZ§X
Zm_m ì`§VaXod ^E& ê$nmZÝX Vmo MÝÐ H$m Ord, Aa ñdê$nmZÝX Amdbr H$m Ord& {\$a
ê$nmZÝX Vmo M`H$a H$by§dr H$m nwÌ Hw$b§Ya ^`m& Aa ñdê$nmZÝX nwamo{hV H$m nwÌ nwîn^yV ^`m&
E XmoZm| nañna {_Ì EH$ hmbr Ho $A{W© ~¡a H$mo àmßV ^`o, Aa Hw$b§Ya nwîn^yV Ho$ _mado
H$mo àd¥Ë`m& EH$ d¥j Ho$ Vb¡ gmYw {damOVo hþVo {VZgm| Y_© ldUH$a Hw$b§Ya em§V ^`m& amOm
Zo `mH$mo gm_§V OmZ ~hþV ~‹T>m`m& nwîn^yV, Hw$b§Ya H$mo {OZY_© Ho$ àgmXV¢ g§n{ÎmdmhZ
XoIH$[a O¡Zr ^`m& d«VYa Vrgao ñdJ© J`m, Aa Hw$b§Ya ^r Vrgao ñdJ© J`m& ñdJ©V¢ M`H$a
XmoZm| KmVH$sI§S Ho$ {dXoh{df¡ A[a¨O` {nVm Aa O`mdVr _mVm Ho$ nwÌ ^`o& EH$ H$m Zm_
A_alwV XÿOo H$m Zm_ YZlwV& `o XmoZm| ^mB© ~‹S>o `moYm ghò{eag Ho$ EVdmar MmH$a OJV _|
à{gÕ hþdo& EH$ {XZ amOm ghò{eag hmWr nH$‹S>Zo H$mo ~Z _| J`m& `o XmoZm| ^mB© gmW J`o&
~Z _| ^JdmZ Ho$dbr {~amOo hþVo, {VZHo$ àVmnV¢ qgh _¥Jm{XH$ Om{V{damoYr Ordm| H$mo EH$
R>m¡a ~¡R>o XoI amOm AmíM`© H$mo àmßV ^`m, AmJ¡ OmH$a Ho$dbr H$m Xe©Z {H$`m& amOm Vmo _w{Z
hmo` {Zdm©U J`o, Aa `o XmoZm| _w{Z hmo`; ½`mahd| ñdJ© JE& Vhm§V¢ M`H$a MÝÐ H$m Ord
A_alwV Vmo _oKdmhZ ^`m, Aa Amdbr H$m Ord KZlwV gmo ghòZ`Z ^`m& `h BZ XmoZm| Ho$
~¡a H$m d¥Îmm§V h¡&
{\$a gJaMH«$dVu Zo ^JdmZHy§$ nyN>çm {H$ ho à^mo! ghòZ`Zgm| _oam Omo A{V{hV h¡, gmo
Bg_¢ Š`m H$maU h¡; V{X ^JdmZ Zo H$hçm {H$ dh Amaå^ Zm_m J{UV emñÌ H$m nmR>r _w{ZZ
H$mo Amhma XmZ XoH$a XodHw$é ^moJ^y{_ J`m& Vhm§V¢ àW_ ñdJ© H$m Xod hmo` H$a nrN>o MÝÐnwa
_| amOm h[a amUr YamXodr Ho$ ß`mam nwÌ ~«VH$sV©Z ^`m& _w{ZnX Yma ñdJ© J`m, Aa {dXohjoÌ
_| aËZg§M`nwa _| _hmKmof {nVm MÝÐmUr _mVm Ho$ n`mo~bZm_m nwÌ hmo`, _w{Zd«V Yma, Mm¡Xhd|
ñdJ© J`m& Vhm§V¢ M`H$a ^aVjoÌ _| n¥Ïdrnwa ZJa _| `emoYa amOm, Aa amUr O`m Ho$ Ka
O`H$sV©Z Zm_m nwÌ ^`m, gmo {nVm Ho$ {ZH$Q> {OZXrjm boH$a {dO` {d_mZ J`m& Vhm§V¢ M`H$a
Vy gJa MH«$dVu ^`m, Aa Amaå^ Ho$ ^d _| Amdbr {eî` Ho$ gmW Voam ñZoh hþVm Vmo A~
Amdbr H$m Ord ghòZ`Z, Vmgm| Voam A{YH$ ñZoh h¡&
`h H$Wm gwZ MH«$dVu Ho$ {deof Y_©é{M hþB©& Aa _oKdmhZ VWm ghòZ`Z XmoZm| AnZo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 79
{nVm Ho$, Aa AnZo nyd©^d ldUH$a {Zd£a ^E, nañna {_Ì ^E& Aa BZH$s Y_©{df¢ A{Vé{M
CnOr& nyd©^d XmoZm| H$mo `mX Am`o& _hmlÕmd§V hmo` ^JdmZ H$s ñVw{V H$aVo ^E {H$ ho ZmW!
Amn AZmWZ Ho$ ZmW h¢! `o g§gma Ho$ àmUr _hmXþIr h¢, {VZH$mo Y_m}nXoe XoH$a CnH$ma H$amo
hmo, Vwåhmam {H$gr go ^r Hw$N> à`moOZ Zmht& Vw_ {Z:H$maU OJV Ho$ ~§Yw hmo, Vwåhmam ê$n Cn_m
a{hV h¡& Aa Aà_mU ~b Ho$ YaUhmao hmo, Bg OJV _§o Vw_ g_mZ Am¡a Zmht& Vw_ nyU©
na_mZÝX hmo, H¥$VH¥$Ë` hmo, gXm gd©Xeu g~ Ho$ ~ëb^ hmo, {H$gr Ho$ qMVdZ _| Zht AmVo hmo,
OmZo h¢ gd© nXmW© {OZZo, g~H¡$ A§V`m©_r, gd©k, OJV Ho$ {hVw hmo, ho {OZoÝÐ! g§gmaê$n
A§YHy$n _| n‹S>o `o àmUr, {VZH$mo Y_m}nXoeê$n hñVmdb§~Z hr hmo& BË`m{XH$ ~hþV ñVw{V H$ar&
Aa `h XmoZm| _oKdmhZ Aa ghòZ`Z JX²JX ~mUr hmo`, AlwnmVH$[a ^rO JE h¢ ZoÌ {OZHo$,
na_ hf© H$mo àmßV ^E& Aa {d{Ynyd©H$ Z_ñH$ma H$a {VîR>o& qghdr`m©{XH$ _w{Z, BÝÐm{XH$ Xod,
gJam{XH$ amOm na_ AmíM`© H$mo àmßV ^`o&
AWmZÝVa ^JdmZ Ho$ g_mogaU{df¡ amjgm| H$m B§Ð ^r_ Aa gw^r_ _oKdmhZV¢ àgÞ ^E
Aa H$hVo ^E {H$- ho {dÚmYa Ho$ ~mbH$ _oKdmhZ, Vy YÝ` h¡, Omo ^JdmZ A{OVZmW H$s
eaU _¢ Am`m& h_ Voao na A{V àgÞ ^E h¢& h_ Voar pñWaVm H$m H$maU H$h¡ h¢& Vy gwZ- Bg
bdUg_wÐ _| AË`ÝV {df_ _hma_UrH$ hOmam| A§VaÛrn h¢& bdUg_wÐ _| _Ja _ÀN>m{XH$ Ho$
g_yh a_¢ h¢& Aa {VZ A§VÛunm| _| H$ht Vmo J§Yd© H«$s‹S>m H$a¢ h¢, H$ht {H$Þam| Ho$ g_yh a_¢ h¢, H$ht
`jm| Ho$ g_yh H$mobmhb H$a¢ h¢, H$ht qH$nwéf Om{V Ho$ Xod Ho${b H$a¢ h¢& CZHo$ _Ü` _| EH$
amjgÛrn h¡, Omo gmV gm¡ `moOZ Mm¡‹S>m, Aa gmV gm¡ `moOZ bå~m h¡&
CgHo$ _Ü` _| {ÌHy$Q>mMb nd©V h¡ Omo AË`ÝV Xþîàdoe h¡, eaU H$s R>m¡a h¡, nd©V Ho$ {eIa
gw_oé Ho$ {eIa g_mZ _Zmoha h¢& Aa nd©V Zd`moOZ D§$Mm nMmg `moOZ Mm¡‹S>m h¡& ZmZm àH$ma
H$s aËZm| H$s Á`mo{V Ho$ g_yhH$a O{‹S>V h¡& OmHo$ gwdU©_`r gwÝXa VQ> h¢& ZmZmàH$ma H$s ~obm|
H$a _§{S>V H$ënd¥j{ZH$a nyU© h¢& VmHo$ Vb¢ Vrg `moOZ à_mU b§H$m Zm_m ZJar h¡& aËZ Aa
gwdU© Ho$ _hb{ZH$a AË`ÝV emo^¡ h¡& Ohm§ _Zmoha CÚmZ h¢, H$_b{ZH$a _§{S>V gamoda h¢, ~‹S>o
~‹S>o M¡Ë`mb` h¢, dh ZJar B§Ðnwar g_mZ h¡& X{jU {Xem H$m _§S>Z (^yfU) h¡&
ho {dÚmYa! Vy g_ñV ~m§YddJ©H$a g{hV Vhm§ ~{gH$a gwI go ahmo& Eogm H$hH$a ^r_ Zm_m
amjg{Z H$m BÝÐ VmHy§$ aËZ_B© hma XoVm ^`m, dh hma AnZr {H$aUm| go _hmCÚmoV H$a¡ h¢& VWm
YaVr Ho$ ~rM _| nmVmbb§H$m {Og_| Ab§H$mamoX` ZJa, N>¡ `moOZ Am|S>m, Aa EH$ gm¡ gm‹T>o
BH$Vrg `moOZ, Aa S>o‹T>H$bm Mm¡‹S>m `h ^r {X`m& Cg ZJa _| ~¡[a`m| H$m _Z ^r àdoe Z H$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

80 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
gHo$, ñdJ© g_mZ _hm _Zmoha h¡& amjgm| Ho$ BÝÐ Zo H$hm- H$Xm{MV² VwPHy§$ naMH«$ H$m ^` hmo
Vmo Bg nmVmbb§H$m _¢ gH$b ~§eg{hV gwIgm| a{h`mo, b§H$m Vmo amOYmZr, Aa nmVmbb§H$m
^` {ZdmaU H$m ñWmZ h¡& `m^m§{V ^r_ gw^r_ Zo nyU©KZ Ho$ nwÌ _oKdmhZ H$mo H$hçm&
V~ _oKdmhZ na_hf© H$mo àmßV ^`m, ^JdmZHy§$ Z_ñH$ma H$aH¡$ CR>çm& V{X amjgm| Ho$ BÝÐ
Zo amjg{dÚm XrZr, gmo AmH$me_mJ© go {d_mZ _| M‹T>H$a b§H$m H$mo Mbo, V{X gd© ^mB`m| Zo
gwZr {H$ _oKdmhZ H$mo amjgm| Ho$ BÝÐ Zo A{V àgÞ hmo`, b§H$m Xr h¡ gmo g_ñV hr ~§YwdJm]
Ho$ _Z à\w$pëbV ^E& O¡g¡§ gy`© Ho$ CX`V¢ g_ñV hr H$_b à\w$pëbV hmo§`, V¡g¡§ gd© hr
{dÚmYa _oKdmhZ n¡ AmE& {VZH$[a _§{S>V _oKdmhZ Mmbo& H$B©EH$ Vmo amOm AmJ¢ Om` h¢,
H$B©EH$ nmN>|, H$B©EH$ Xm{hZo, H$B©EH$ ~m§`o, H$B©EH$ hm{W`m| na M‹T>o, H$B©EH$ Vwa§J{Z (Kmo‹S>m|)
na M‹T>o, H$B©EH$ aWm| na M‹T>o Om§` h¢, H$B©EH$ nmbH$s na M‹T>o Om§` h¢& Aa AZoH$ {n`mXo hr
Om§` h¢& O` O` eãX hmo` aho h¢& Xþ§Xþ^r ~mOo ~mO¡ h¢, amOm na N>Ì {\$a¡ h¢& Aa M_a Tw>a¡ h¢,
AZoH$ {ZemZ (P§S>o) Mbo Om§` h¢& AZoH$ {dÚmYa erg {Zdmd¡ h¢&
`m ^m§{V amOm MbVo MbVo bdUg_wÐ D$na AmE& dh g_wÐ AmH$me g_mZ {dñVrU©, Aa
nmVmb g_mZ D§$S>m, V_mbdZ g_mZ í`m_ h¡, Va§Jm| Ho$ g_yhV¢ ^açm h¡& AZoH$ _Ja_ÀN>
{Og_| H$bmob H$a¡ h¢& Cg g_wÐ H$mo XoI amOm h{f©V ^E, nd©V Ho$ AYmo^mJ _| H$moQ>, Aa
XadmOo Aa ImB`m|H$a g§`wŠV b§H$mZm_m _hmnwar h¡, Vhm§ àdoe {H$`m& b§H$mnwar _| aËZm| H$s
Á`mo{V H$[a AmH$me g§Ü`mg_mZ AéU (bmb) hmo` ahçm h¡, Hw§$X Ho$ nwîn g_mZ CÁÁdb D§$Mo
^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb`{ZH$[a _§{S>V nwar emo^¡ h¡& M¡Ë`mb`m| na ÜdOm \$ham ahr h¡& M¡Ë`mb`m|
H$s ~ÝXZm H$a amOm Zo _hb _| àdoe {H$`m, Am¡a ^r `Wm`mo½` Kamo§ _¢ {VîR>o aËZm| H$s emo^m
go CgHo$ _Z Aa ZoÌ hao JE&
AWmZÝVa {H$Þa JrVZm_m ZJa{df¡ amOm a{V_`yI, Aa amUr AZw_Vr {VZHo$ gwà^m Zm_m
H$Ý`m, ZoÌ Aa _Z H$s Mm¡aZhmar, H$m_ H$m {Zdmg, bú_rê$n, Hw$_wXZr Ho$ à\w$pëbV H$aZoHy§$
M§Ð_m H$s Mm§XZr, bmdÊ`ê$n Ob H$s gamodar, Am^yfUm| H$m Am^yfU, BpÝÐ`Z H$m| à_moX H$s
H$aUhmar, gmo amOm _oKdmhZ Zo VmHy§$ _hm CËgmh H$[a naUr& VmHo$ _hmajZm_m nwÌ ^`m& O¡g¢
ñdJ© _¢ BÝÐ BÝÐmUrg{hV {VîR>¡ V¡g§¡ amOm _oKdmhZ amUr gwà^m g{hV b§H$m{df¡ ~hþV H$mb amO
{H$`m&
AWmZÝVa EH$ {XZ amOm _oKdmhZ A{OVZmW Ho$ ~§XZm Ho$ A{W© g_mogaU _| JE& Vhm§
Am¡a H$Wm hmo MwH$s V{X gJa Zo ^JdmZHy$§ Z_ñH$maH$[a nyN>çm {H$ ho à^mo! Bg Adg{n©UrH$mb{df¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 81
Y_©MH«$ Ho$ ñdm_r Vw_ gm[aIo {OZoída {H$VZo ^E, Aa {H$VZo hmod|Jo? Vw_ VrZ bmoH$ Ho$
XoZodmbo hmo, Vw_ gm[aIo nwéfm| H$s CËn{Îm bmoH${df¡ AmíM`©H$m[aUr h¡& Aa MH«$aËZ Ho$ ñdm_r
{H$VZo hmod|Jo VWm dmgwXod, à{VdmgwXod, ~b^Ð {H$VZo hmod|Jo? `m ^m§{V gJa Zo àíZ {H$`m&
V~ ^JdmZ AnZr Üd{Z H$[a XodXþ§Xþ^r{Z H$s Üd{Z H$mo {ZamH$aU H$aVo hþE ì`m»`mZ H$aVo
^E& AY©_mJYr^mfm Ho$ ^mfUhmao ^JdmZ {VZHo$ hm|R> Z hmb¢, `h ~‹S>m AmíM`© h¡& H¡$gr h¡
{Xì`Üd{Z? CnOm`m h¡, lmoVm{Z Ho$ H$mZm| H$mo CËgmh OmZo& CËg{n©Ur Adg{n©Ur àË`oH$
H$mb{df¡ Mm¡~rg VrWªH$a hmo` h¡& _mohê$n A§YH$maH$[a g_ñV OJV AmÀN>m{XV hþdm, Om
g_` Y_© H$m {dMma Zmht, Am¡a H$moB© ^r amOm Zmht, Vm g_` ^JdmZ G$f^Xod CnOo, {VZZo
H$_©^y{_ H$s aMZm H$ar& V~V¢ H¥$V`wJ H$hm`m& ^JdmZ Zo {H«$`m Ho$ ^oX go VrZ dU© Wmno& Aa
CZHo$ nwÌ ^aV Zo {dà dU© Wmnm&
^aV H$m VoO ^r G$f^ g_mZ h¡& ^JdmZ G$f^Xod Zo {OZXrjm Yar, Aa ^dVmnH$a
nr{‹S>V ^ì`Ord{Z H$m| e_^mdê$n ObH$[a em§V {H$`m& lmdH$ Ho$ Y_©, Aa `Vr Ho$ Y_© XmoD$
àH$Q> {H$E& {OZHo$ JwU{Z H$s Cn_mHy§$ OJV{df¢ H$moD$ nXmW© Zmht, H¡$bme Ho$ {eIaV¢ Amn
{Zdm©U nYmao& G$f^Xod H$s eaU nm` AZoH$ gmYw {gÕ ^E, Aa H$B©EH$ ñdJ© Ho$ gwI H$mo
àmßV ^E, H$B©EH$ ^Ðn[aUm_r _Zwî`^d H$mo àmßV ^E, Aa H$B©EH$ _arMm{X {_Ï`mËd Ho$
amJH$[a g§`wŠV AË`ÝV CÁÁdb Omo ^JdmZ H$m _mJ© Vm{h Z AdbmoH$Z H$aVo ^E, O¡go Kw½Jy
(Cëby) gy`© H¡$ àH$me H$mo Z OmZ¡ V¡g| Hw$Y_©Hy§$ A§JrH$maH$[a Hw$Xod ^E, ~hþ[a ZaH$
{V`ªMJ{VHy§$ àmßV ^`o& ^JdmZ G$f^Xod H$mo _wpŠV J`o nMmg bmI H$mo{Q> gmJa J`o, V~
gdm©W©{g{Õ go M` H$[a {ÛVr` VrWªH$a h_ A{OV ^E&
O~ Y_© H$s ½bm{Z hmo`, Aa {_Ï`mÑîQ>r{Z H$m A{YH$ma hmo`, AmMma H$m A^md hmo`,
V~ ^JdmZ VrWªH$a àH$Q> hmo` Y_© H$m CÚmoV H$a¢ h¢& Aa ^ì`Ord Y_© H$mo nm` {gÕñWmZ
H$m| àmßV hmo` h¡& A~ h_H$mo _moj J`o nrN>o ~mB©g VrWªH$a Am¡a hm|Jo& VrZ bmoH${df¡ CÚmoV
H$aZodmbo Vo gd© _mo gm[aIo H$m§{V dr`© {d^y{V Ho$ YZr Ì¡bmoŠ` nyÁ` kmZXe©Zê$n hm|Jo& {VZ_|
VrZ VrWªH$a em§{V, Hw§$Ww, Aa E VrZ MH«$dVu nX Ho$ ^r YmaH$ hmod|Jo&
{V{Z Mm¡~rgm| Ho$ Zm_ gwZhþ - G$f^ 1, A{OV 2, g§^d 3, A{^ZÝXZ 4, gw_{V 5,
nX²_à^ 6, gwnmíd© 7, MÝÐà^ 8, nwînX§V 9, erVb 10, lo`m§g 11, dmgwnyÁ` 12, {d_b
13, AZÝV 14, Y_© 15, em§{V 16, Hw§$Ww 17, Aa 18, _pëb 19, _w{Zgw~«V 20, Z{_ 21,
Zo{_ 22, nmíd©ZmW 23, _hmdra 24 - `o g~ hr Xodm{YXod {OZ_mJ© Ho$ Ywa§Ya hmoqhJo&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

82 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
Aa gd© Ho$ J^m©dVma{df¡ aËZ{Z H$s dfm© hmo`Jr& gd© Ho$ OÝ_H$ë`mUH$ gw_oénd©V na
jragmJa Ho$ ObH$[a hmod|Jo& Cn_ma{hV h¡ VoOê$n gwI Aa ~b {OZHo$, Eogo gd© hr H$_©eÌw{Z
Ho$ ZmeZhmao _hmdra ñdm_rê$nr gy`© Ho$ AñV ^E nrN>o nmI§S>ê$n AkmZr M_ËH$ma H$a|Jo& Vo
nmI§S>r g§gmaê$nr Hy$n{df¡ Amn nS>¢Jo Aa Am¡a{ZH$m| nmS>¢Jo&
MH«$d{Îm©{Z _| àW_ Vmo ^aV ^E, Xÿgam Vy gJa ^`m, Aa Vrgam _Kdm, Mm¡Wm gZËHw$_ma,
Aa nm§Mdm§ em§{V, N>R>m Hw§$Ww, gmVdm§ Aa, AmR>dm§ gw^y_, Zd_m§ _hmnX²_, Xgdm§ h[afoU,
½`mahdm§ O`goZ, ~mahdm§ ~«÷XÎm - `o ~mah MH«$dVu, Aa dmgwXod Zd, Aa à{VdmgwXod Zd,
~b^Ð Zd hmoqhJo& BZH$m Y_©{df¡ gmdYmZ {MÎm hmoJm& `o Adgn©Ur Ho$ _hmnwéf H$ho& `mhr
^m§{V CËgn©Ur{df¡ ^aV EoamdV _| OmZZo& `m ^m§{V _hmnwéfm| H$s {d^y{V Aa H$mb H$s àd¥{Îm
Aa H$_©{Z Ho$ deV¢ g§gma H$m ^«_U, Aa H$_© a{hVm| H$mo _wpŠV H$m {Zén_gwI - `h gd©H$WZ
_oKdmhZ Zo gwZm&
`h {dMjU {MÎm{df¡ {dMmaVm ^`m {H$ hm`! hm`!! {OZ H$_©{ZH$a `h Ord AmVmn H$mo
àmßV hmo` h¡ {VÝht H$_©{Z H$mo _moh_{XamH$[a CÝ_Îm ^`m `h Ord ~m§Y¡ h¡& `h {df` {dfdV²
àmU{Z Ho$ haUhmao H$ënZm_mÌ _Zmok h¢& Xþ:I Ho$ CnOmdZhmao h¢& BZ_| a{V H$hm? `m Ord
Zo YZ ñÌr Hw$Qw>§~m{X{df¡ AZoH$^d amJ {H$`m naÝVw `o nXmW© `mHo$ Zmht hþE& `h gXm AHo$bm
g§gma{df¡ n[a^«_U H$a¡ h¡, Aa gd© Hw$Qw>å~m{XH$ V~ VH$ hr ñZoh H$a¡ h¢ O~ VH$ XmZH$[a CZH$m
gå_mZ H$a¡ h¡, O¡go ídmZ Ho$ ~mbH$ H$m| O~ bJ Qy>H$ S>m[aE, VmobJ AnZm h¡& A§VH$mb _|
nwÌ H$bÌ ~m§Yd {_Ì YZm{XH$ Ho$ bma (gmW) H$m¡Z J`m? Aa `o H$m¡Z Ho$ gmW J`o? `o ^moJ
h¢, Vo H$mbgn© Ho$ \$U g_mZ ^`mZH$ h¢& ZaH$ Ho$ H$maU h¢, {VZ{df¡ H$m¡Z ~w{Õ_mZ g§J H$a¡&
Ahmo `h ~‹S>m AmíM`© h¡& bú_r R>JZr AnZo Am{lV{Z H$m| R>J¡ h¡ `m g_mZ Am¡a XþîQ>Vm
H$hm§! O¡go ñdßZ{df¡ {H$gr dñVw H$m g_mJ_ hmo` h¡, V¡g¢ Hw$Qw>å~ H$m g_mJ_ OmZZm, Ama O¡g¢
BÝÐYZwf jU^§Jwa h¡, V¡g¡ n[adma H$m gwI jU^§Jwa OmZZm& `h eara Ob Ho$ ~wX~wXm g_mZ
Agma h¡, Aa `h Or{dVì` {~Obr Ho$ M_ËH$madV² Agma M§Mb h¡& VmV¢ BZ g~{Z H$mo
V{OH$[a EH$ Y_© hr H$m ghm` A§JrH$ma H$ê§$& Y_© H¡$gm h¡? gXm H$ë`mUH$mar hr h¡, H$Xm{n
{d¿ZH$mar Zmht& Aa g§gma eara ^moJm{XH$ MVwaJ{V Ho$ ^«_U Ho$ H$maU h¢, _hm XþIê$n h¡§&
Eogm OmZH$[a Cg amOm _oKdmhZ Zo {OgHo$ ~H$Va _hm d¡am½` hr h¡, _hmaW Zm_m nwÌ H$mo amÁ`
XoH$a ^JdmZ lr A{OVZmW Ho$ {ZH$Q> Xrjm Ymar, amOm Ho$ gmW EH $gm¡ Xe amOm d¡am½` nm`
Kaê$n ~§XrImZoV¢ {ZH$go&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 83
AWmZÝVa _oKdmhZ H$m nwÌ _hmaj amO na ~¡R>çm& gmo MÝÐ_m g_mZ XmZê$nr {H$aU{ZH$[a
Hw$Qw>å~ê$nr g_wÐ H$mo nyU© H$aVm g§Vm b§H$mê$nr AmH$me{df¡ àH$me H$aVm ^`m& ~‹S>o ~‹S>o
{dÚmYa{Z Ho$ amOm ñdßZ{df¡ ^r VmH$s Amkm H$mo nm`H$a AmXaV¢ à{V~moY hmo`, hmW Omo‹S>
Z_ñH$ma H$aVo ^E& Cg _hmaj Ho$ {d_bà^m amUr hmoVr ^B©& H¡$gr h¡ dh amUr? _mZmo N>m`m
g_mZ n{V H$s AZwJm{_Zr h¡& VmHo$ A_aaj, CX{Yaj, ^mZwaj `o VrZ nwÌ ^E& H¡$go h¢ do nwÌ?
ZmZmàH$ma Ho$ ew^H$_© H$[a nyU© {OZH$m ~‹S>m {dñVma, A{V D§$Mo, OJV{df¡ à{gÕ _mZmo VrZ
bmoH$ hr h¢&
AWmZÝVa A{OVZmW ñdm_r AZoH$ ^ì`Ord{Z H$m {ZñVmaH$a gå_oX{eIaV¢ {gÕnX H$mo
àmßV ^E& gJa Ho$ N>mUd| hOma amUr BÝÐmUr Vwë`, Aa nwÌ gmR> hOma Vo H$Xm{MV² ~§XZmHy§$
H¡$bme nd©V na AmE& ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb`{Z H$s ~§XZm H$a X§S>aËZV¢ H¡$bme Ho$ Mm¡{JaX ImB©
ImoXVo ^E& gmo {VZH$mo H«$moY H$s ÑpîQ> H$[a ZmJ|Ð Zo Xo»`m, gmo `o g~ ^ñ_ hmo JE! CZ_|V¢
Xmo Am`wH$_© Ho$ `moJV¢ ~Mo, EH$ ^r_aW, Aa Xÿgam ^JraW& V~ g~{Z Zo {dMmar Omo AMmZH$
`h g_mMma MH«$dVu H$mo H$h|Jo Vmo MH«$dVu VËH$mb àmU VO¢Jo& Eogm OmZ BZH$mo {_bZoV¢,
Aa H$hdoV¢ n§{S>V bmoH$m| Zo _Zm {H$E& gd© amOm Aa _§Ìr Om {d{Y AmE Wo, Vmhr {d{Y AmE,
{dZ`H$[a MH«$dVu Ho$ nmg AnZo AnZo ñWmZ na ~¡R>o&
Vmg_` EH$ d¥Õ ~«m÷U H$hVm ^`m {H$ "ho gJa! XoIhþ `m g§gma H$s A{ZË`Vm {OgH$mo
XoIH$a ^ì`Ord{Z H$m _Z g§gma{df¡ Z àdV£& Vmo AmJ¢ Vwåhmao g_mZ namH«$_r amOm ^aV ^E,
{OZZo N>¡ I§S> n¥Ïdr Xmgr g_mZ de H$ar, VmHo$ AH©$H$s{V© nwÌ ^`o - _hmnamH«$_r {OZHo$
Zm_V¢ gy`©d§e àd¥Ë`m& `m ^m§{V Oo AZoH$ amOm ^`o Vo gd© H$mbde ^`o& gmo amOm{Z H$s ~mV
Vmo Xÿa hr ahmo, Oo ñdJ©bmoH$ Ho$ BÝÐ _hm{d^d H$[a `wŠV h¢ Vo hy jU _| {dbm` Om` h¢& Aa
Oo ^JdmZ VrWªH$a VrZm| bmoH$ Hy§$ AmZÝX Ho$ H$aUhmao h¢, Vo hÿ Am`w Ho$ A§V hmoZo na eara H$mo
VO {Zdm©U nYma¡ h¢& O¡g¢ njr EH$ d¥j na am{Ì H$mo Am` ~g¡ h¢ à^mV AZoH$ {Xem{ZHy§$ J_Z
H$a¡§ h¢& `h àmUr Hw$Qw>å~ê$nr d¥j{df¡ Am` ~g¡ h¡, pñW{V nyarH$a AnZo H$_© Ho$ deV¢
MVwJ{© V{df¡ J_Z H$a¡ h¢& g~{ZV¢ ~bdmZ _hm~br `h H$mb h¡, OmZo ~‹S>o ~‹S>o ~bdmZ {Z~b {H$`o&
Ahmo! ~‹S>m AmíM`© h¡! ~‹S>o nwéf{Z H$m {dZme XoIH$a h_mam öX` Zmht \$Q> Om` h¡& BZ
Ord{Z H$m eara g§nXm Aa BîQ >H$m g§`moJ, gd© BÝÐYZwf, dm ñdßZ dm {~Obr, dm PmJ, dm
~wX~wXm {VZ g_mZ OmZZm& Bg OJV{df¡ Eogm H$moB© Zmht Omo H$mbV¢ ~M¡& EH$ {gÕ hr
A{dZmer h¡§& Aa Omo nwéf nhm‹S >H$mo hmWV¢ MyU©H$a S>ma¡, Aa g_wÐ emof Omd¡ Vohÿ H$mb Ho$ ~XZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

84 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
_¢ àmßV hmo` h¡§& `h _¥Ë`w Ab§¿` h¡& `h Ì¡bmoŠ` _¥Ë`w Ho$ de h¡& Ho$db _hm_w{Z hr {OZY_©
Ho$ àgmXH$[a _¥Ë`w H$m| OrV¡ h¢& Eogo AZoH$ amOm H$mbde ^E V¡g¢ h_hÿ H$mbde hmod|Jo& VrZ
bmoH$ H$m `h _mJ© h¡& Eogm OmZH$a kmZr nwéf emoH$ Z H$a¡, emoH$ g§gma H$m H$maU h¡&
`m ^m§{V d¥Õ nwéf Zo H$hr, Aa `mhr ^m§{V gd© g^m Ho$ bmoJm| Zo H$hr& Vmhr g_`
MH«$dVu Zo XmoD$ ~mbH$ XoIo& V~ `o _Z _| {dMmar {H$ gXm go gmR >hOma ^obo hmo` _oao nmg
AmdVo hþVo, Z_ñH$ma H$aVo, Aa AmO `o XmoZm| hr XrZdXZ XrI¡ h¢, VmV¢ Om{Z`o h¡ {H$ Am¡a
g~ H$mbd{e ^E& Aa `o amOm _wPo AÝ`mopŠVH$a g_Pmd¡ h¡& _oam Xþ:I XoI~o H$m| Ag_W© h¡
Eogm Om{Z amOm emoH$ê$n gn© H$m S>gm hþAm ^r àmU{Z H$m| Z VOVm ^`m& _§{Ì`m| Ho$ dMZV¢
emoH$ H$mo X~m`, g§gma H$mo H$Xbr Ho$ J^©dV² Agma Om{Z, BpÝÐ`{Z Ho$ gwI N>mo‹S>, ^JraW H$mo
amO Xo` {OZXrjm AmXar& `h g§nyU© N>¡ I§S> n¥Ïdr OrU© V¥U g_mZ OmZ VOr& ^r_aW g{hV
lrA{OVZmW Ho$ {ZH$Q> _w{Z hmo` Ho$dbkmZ Cnm` {gÕnX H$mo àmßV ^E&
AWmZÝVa EH$ g_` gJa Ho$ nwÌ ^JraW lwVgmJa _w{Z H$mo nyN>Vo ^`o {H$ ho à^mo! Omo
h_mao ^mB© EH$ hr gmW _aU H$mo àmßV ^`o, {VZ{df¡ _¢ ~Mm, gmo H$mhoV¢ ~Mm?
V~ _w{Z ~mobo {H$ EH$ g_` MVw{d©Yg§K ~§XZm {Z{_Îm gå_oX{eIa H$mo OmVo hþVo, gmo
MbVo MbVo A§{VH$J«m_ _| Am` {ZH$go& {VZH$mo XoIH$a A§{VH$J«m_ Ho$ bmoH$ Xþd©MZ ~mobVo
^E, hg§Vo ^E& Vhm§ EH$ Hw$åhma Zo {VZH$mo _Z¡ H$ar& Aa _w{Z`m| H$s ñVw{V H$aVm ^`m, VXZÝVa
Vm J«m_ Ho$ EH$ _Zwî` Zo Mmoar H$ar& gmo amOm Zo gd©J«m_ Obm {X`m& Cg {XZ dh Hw$åhma H$mhÿ
J«m_ H$mo J`m hþVm gmo hr ~Mm& dh Hw$åhma _aH$a d{UH$ ^`m, Aa AÝ` Oo J«m_ Ho$ _ao Wo
{ÛB§Ðr, H$m¡S>r ^`o& Hw$åhma Ho$ Ord _hmOZ Zo gd© H$m¡‹S>r IarXr& ~hþ[a dh _hmOZ _aH$a amOm
^`m, Aa H$m¡S>r _aH$a {JOmB© ^B©, gmo hmWr Ho$ nJ Ho$ Vbo Myar JB©& amOm _w{Z hmo` H$a Xod
^`o, XodV¡§ Vy ^mJraW ^`m& J«m_ Ho$ bmoH$ H$B©EH$ ^d bo` gmJa Ho$ nwÌ ^`o& gmo _w{Z Ho$ g§K
H$s qZXm Ho$ nmnV¢ OÝ_-OÝ_ _| Hw$J{V nmB©, Aa Vy ñVw{V H$aZoV¢ Eogm ^`m& `h nyd©^d gwZH$a
^mJraW à{V~moY H$mo nm` _w{ZamO H$m d«V Ya na na_nX H$mo àmßV ^`o&
~hþ[a Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$ go H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! `h gJa H$m M[aÌ Vmo VwPo H$hçm&
AmJo b§H$m H$s H$Wm H${h`o h¡, gmo gwZhþ&
_hm[aj Zm_m {dÚmYa ~‹S>r gånXmH$[a nyU© b§H$m{df¡ {Z:H§$Q>H$ amÁ` H$a¡& gmo EH$ {XZ
à_X Zm_m CÚmZ{df¡ amObmoH$ g{hV H«$sS>mHy§$ J`o& H¡$gm h¡ à_X Zm_m CÚmZ? D§$Mo nd©Vm| go
_hm a_UrH$ h¡, Aa gwJ§{YV nwînm| go \y$b aho d¥jm| Ho$ g_yh go _§{S>V, Aa {_îQ> eãXm| Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 85
~mobZhmao n{j`m| Ho$ g_yh go A{VgwÝXa h¡, Ohm§ aËZm| H$s am{e h¡, Aa A{V gKZ nÌ nëbdZ
H$a _§{S>V bVmAmo§ (~obm|) Ho$ _§S>n {VZH$[a N>m` ahçm h¡& Eogo ~Z _| amOm amObmoH${Z g{hV
ZmZmàH$ma H$s H«$s‹S>m H$[a a{VgmJa{df¡ _½Z hþdm, O¡go ZÝXZdZ{df¡ BÝÐ H«$s‹S>m H$a¡ V¡g¢ H«$s‹S>m H$ar&
AWmZÝVa gy`© Ho$ AñV ^`o nrN>¢ H$_b g§H$moM H$mo àmßV ^`o& {VZ{df¡ ^«_a H$mo X~H$a
_ydm Xo{I amOm Ho$ qMVm CnOr& H¡$gm h¡ amOm? _moh H$s ^B© h¡ _§XVm OmHo$, Aa ^dgmJaV¢
nma hmoZo H$s BÀN>m CnOr h¡& amOm {dMma¡ h¡ {H$ XoImo _H$a§X Ho$ ag _¢ AmgŠV `h _y‹T> ^m¢am
J§YV¢ V¥ßV Z ^`m, VmV¢ _¥Ë`wHy§$ àmßV ^`m& {YŠH$ma hmohþ `m BÀN>mHy§$& O¡go `h H$_b Ho$ ag
H$m AmgŠV _YwH$a _ydm, V¡g¢ _¢ pñÌ`m| Ho$ _wIê$n H$_b H$m ^«_a hþAm _aH$a Hw$J{V H$mo àmßV
hmoD§$Jm& Omo `h EH$ Zm{gH$m B§{Ð` H$m bmobwnr Zme H$mo àmßV ^`m, Vmo _¢ Vmo n§M BpÝÐ`m| H$m
bmo^r hÿ§ _oar Š`m ~mV? AWdm `h MmoB§Ðr Ord AkmZr ^yb¡ Vmo ^yb¡, _¢ kmZgånÞ {df`{Z
Ho$ d{e Š`m| ^`m? ehX H$s bnoQ>r IS²>J H$s Ymam Ho$ MmQ>ZoV¢ gwI H$hm? Or^ hr Ho$ I§S>
hmo` h¢, V¡go {df`godZ _| gwI H$hm? AZÝV Xþ:Im| H$m CnmO©Z hr hmo` h¡& {df\$b Vwë` `o
{df` {VZV¢ namL²>_wI h¡§, {VZH$mo _¢ _ZdMH$m` H$[a Z_ñH$ma H$ê§$ hÿ§&
hm`! hm`!! `h ~‹S>m H$îQ> h¡ Omo _¢ nmnr KZo {XZ VH$ BZ XþîQ> {df`{ZH$[a R>Jm`m J`m&
BZ {df`{Z H$m àg§J {df_ h¢& {df Vmo EH$ ^d àmU ha¡ h¡, Aa `o {df` AZÝV^d àmU ha¡
h¢& `h {dMma amOm Zo {H$`m Vmg_` ~Z _| lwVgmJa _w{Z Am`o& dh _w{Z AnZo ê$n H$[a
MÝÐ_m H$s Mm§XZr H$mo OrV¡ h¢, Aa XrpßVH$[a gy`©Hy§$ OrV¡ h¢, pñWaVmH$[a gw_oéV¢ A{YH$ h¢&
{OZH$m _Z EH$ Y_©Ü`mZ{df¡ hr AmgŠV h¡, Aa OrVo h¢ amJÛof Xmo` {OÝhm|Zo, Am¡a VOo h¢
_ZdMH$m` Ho$ AnamY {OÝhm|Zo, Mma H$fm`m| Ho$ OrVZohmao, nm§M BpÝÐ`{Z Ho$ de H$aUhmao, N>h
H$m` Ho$ Ord{Z na X`mbw, Aa gßV ^`d{O©V, AmR> _X a{hV, Zd Z` Ho$ doÎmm, erb Ho$
Zddm{S >Ho$ YmaH$, XebjUY_© Ho$ ñdê$n na_Vn Ho$ YaUhmao, gmYwdm| Ho$ g_yh g{hV, ñdm_r
nYmao& gmo Ord O§Vwa{hV n{dÌñWmZ XoI dZ _| {VîR>o& {OZHo$ eara H$s Á`mo{V H$m Xem| {Xem
_| CÚmoV hmo J`m&
AWmZÝVa ~Znmb Ho$ _wIV¢ ñdm_r H$mo Am`m gwZ amOm _hm[aj {dÚmYa dZ _| Am`o! H¡$go
h¢ amOm? ^pŠV^md H$[a {dZ`ê$n h¡ _Z {OZH$m& dh amOm Am`H$[a _w{Z Ho$ nm§d n‹S>o& H¡$go
h¢ _w{Z? A{V àgÞ h¡ _Z {OZH$m, Aa H$ë`mU Ho$ XoZhmao h¢ MaU H$_b {OZHo$& amOm g_ñV
g§K H$mo Z_ñH$ma H$[a g_mYmZ (Hw$eb) nyN> EH$ jU ~¡{R>H$[a ^pŠV^mdV¢ _w{Z Y_© H$m
ñdê$n nyN>Vo ^`o&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

86 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
_w{Z Ho$ öX` _| em§{V^mdê$nr MÝÐ_m àH$me H$a ahm Wm gmo dMZê$nr {H$aU{ZH$[a CÚmoV
H$aVo g§Vo ì`m»`mZ H$aVo ^`o {H$ ho amOZ²! Y_© H$m bjU OrdX`m hr h¡& Aa `o gË` dMZm{X
gd© Y_© hr H$m n[adma h¡& `h Ord H$_© Ho$ à^mdV¢ {Og J{V _| Om` h¡ Vmhr eara _| _mo{hV
hmo` h¡& Bg{bE VrZbmoH$ H$s g§nXm Omo H$moB© Xo` Vm¡ hÿ àmUr AnZo àmU H$mo Z VO¡& g~
Ord{Z H$mo àmU g_mZ Am¡a Hw$N> ß`mam Zmht& g~ hr OrdZ¡ H$mo BÀN>¡ h¢, _aZo H$mo H$moB© ^r Z
BÀN>¡& ~hþV H$hdoH$[a H$hm? O¡g¢ Amn H$mo AnZo àmU ß`mao h¢ V¡g¡§ hr g~{Z H$mo ß`mao h¢& VmV¢
Omo _yaI naOrd{Z Ho$ àmU ha¡ h¢ Vo XþîQ>H$_u ZaH$ _| n‹S>o h¢& CZ g_mZ Am¡a H$moD$ nmnr Zmht&
`h Ord Ord{Z Ho$ àmU h[a AZoH$ OÝ_ Hw$J{V _| Xþ:I nmd¡ h¡&
O¡g¢ bmoh H$m qnS> nmZr_¢ Sy>{~ Om` h¡ V¡g¢ qhgH$ Ord ^dgmJa _| Sy>~¡ h¢& Oo ~MZH$a
_rR>o ~mob ~mob¡ h¢, Aa öX` _| {df Ho$ ^ao h¢, BpÝÐ`{Z Ho$ d{e ^E _brZ _Z h¡§, ^bo
AmMmaV¢ a{hV, ñdoÀN>mMmar, H$m_ Ho$ godZhmao h¢ Vo ZaH$ {V`ªM J{V{df¡ ^«_U H$a¡ h¢& àW_
Vmo `m g§gma{df¡ Ord{Z H$mo _Zwî`Xoh Xþb©^ h¡, ~hþ[a CÎm_Hw$b, Am`©joÌ, gwÝXaVm, YZH$a
nyU©Vm, {dÚm H$m g_mJ_, VÎd H$m OmZZm, Y_© H$m AmMaU `o g~ A{V Xþb©^ h¢& Y_© Ho$
àgmX V¢ H$B©EH$ Vmo {gÕnX nmd¡ h¢, H$B©EH$ ñdJ©bmoH${df¡ gwI nm`H$[a naånam` _moj H$mo
Om` h¢, Aa H$B© EH$ {_Ï`mÑpîQ> AkmZ VnH$[a Xod hmo` ñWmda`mo{Z _| Am` nS>¡ h¢& H$B©EH$
new hmo` h¢, H$B© EH$ _Zwî`OÝ_ _| Amd¡ h¢&
H¡$gm h¡ _mVm H$m J^©? _b-_yÌH$a ^açm h¡, Aa H¥${_`m| Ho$ g_yhH$a nyU© h¡, _hmXwJªY
AË`ÝV Xþñgh, Vm{df¡ {nÎm íboî_ Ho$ _Ü` M_© Ho$ OmbV¢ T>Ho$ `o àmUr, OZZr Ho$ Amhma H$m
Omo agm§e Vm{h MmQ>¡ h¢& {OZHo$ gd© A§J g§Hw${M aho h¢& Xþ:I Ho$ ^maH$a nr{‹S>V Zd _hrZm
CXa{df¡ ~{gH$[a `mo{Z Ho$ ÛmaV¢ {ZH$g¡ h¢& _Zwî`Xoh nm` nmnr Y_© H$mo ^yb¡ h¢& _Zwî`Xoh
gd©`mo{Z`m| _| CÎm_ h¡& {_Ï`mÑpîQ> Zo_ Y_© AmMmad{O©V nmnr {df`{Z H$mo god¡ h¢& Oo kmZa{hV
H$m_ Ho$ d{e n‹S>o ñÌr Ho$ der hmo` h¢, Vo _hmXþ:I ^moJdVo hþE g§gmag_wÐ{df¡ Sy>~o h¢& VmV¢
{df`H$fm` Z godZo&
qhgm H$m dMZ Om_¢ naOrd{Z H$mo nr‹S>m hmo` gmo Z ~mobZm& qhgm hr g§gma H$m H$maU h¡&
Mmoar Z H$aZr, gm§M ~mobZm, ñÌr H$s g§J{V Z H$aZr, YZ H$s dm§N>m Z aIZr, gd©nmnmaå^
VOZo, namonH$ma H$aZm, na nr‹S>m Z H$aZr& `h _w{Z H$s Amkm gwZH$a Y_© H$m ñdê$n OmZ amOm
d¡am½` H$mo àmßV ^E& _w{Z H$mo Z_ñH$ma H$[a AnZo nyd©^d nyN>o&
Mma kmZ Ho$ YmaH$ _w{Z lwVgmJa g§jonVmH$[a nyd©^d H$hVo ^E {H$ ho amOZ²! nmoXZmnwa{df¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 87
{hV Zm_m EH$ _Zwî`, VmHo$ _mKdr Zm_m ñÌr, VmH¡$ àrV_ Zm_m Vy nwÌ ^`m& Aa Vmhr ZJa{df¡
amOm CX`mMb, amUr CX`lr, VmH$m nwÌ h¡_aW amO H$a¡& gmo EH$ {XZ {OZ_§{Xa{df¡ _hmnyOm
H$admB©& dh nyOm AmZÝX H$s H$aUhmar h¡, gmo VmHo$ O`O`H$ma eãX gwZH$a VyZo ^r
O`O`H$ma eãX {H$`m gmo nwÊ` CnmÁ`m©& H$mb nm` _wdm, Aa `jm| _| _hm`j hþdm& EH${XZ
{dXohjoÌ{df¡ H$m§MZnwa ZJa Ho$ dZ _| _w{Z`m| H$mo nyd©^d Ho$ eÌw Zo CngJ© {H$`m gmo `j Zo VmH$mo
S>amH$a ^Jm {X`m Aa _w{ZZ H$s ajm H$ar, gmo A{V nwÊ` H$s am{e CnmOu& H$B©EH$ {XZ Am`w
nyar H$[a `j V{S>X§JX Zm_m {dÚmYa, VmH$s lrà^m ñÌr Ho$ C{XV Zm_m nwÌ ^`m& A_a{dH«$_
{dÚmYam| Ho$ B©e d§XZm Ho {Z{_Îm _w{Z Ho$ {ZH$Q> Am`o Wo& {VZH$mo XoIH$[a {ZXmZ {H$`m& _hm
VnH$a Xÿgao ñdJ© Om` Vhm§V¢ M`H$a Vy _oKdmhZ Ho$ nwÌ hþdm&
ho amOZ²! VyZo gy`© Ho$ aW H$s ZmBª g§gma _| ^«_U {H$`m& {Oôdm H$m bmobwnr pñÌ`m| Ho$
dedVu hmo`, V¢ AZÝV^d Ya¡& Voao eara `m g§gma _| EVo ì`VrV ^E Omo CZH$mo EH$Ì H$[aE
Vmo VrZbmoH$ _| Z g_md¡& Aa gmJam| H$s Am`w ñdJ©{df¡ Voar ^B©& O~ ñdJ© hr Ho$ ^moJ{ZV¢ Vy
V¥ßV Z ^`m Vmo {dÚmYam| Ho$ Aën ^moJ{ZV¢ Vy H$hm V¥ßV hmoBJm? Aa Voar Am`w ^r A~ AmR>
{XZ ~mH$s h¡, `mV¢ ñdßZ BÝÐOmb g_mZ Oo ^moJ {VZV¢ {Zd¥Îm hmohþ& Eogm gwZ AnZm _aU
OmÝ`m Vmohÿ {dfmX H$mo Z àmßV ^`m& àW_ Vmo {OZM¡Ë`mb`{df¡ ~‹S>r nyOm H$amB©& nrN>¡ AZÝV
g§gma Ho$ ^«_UV¢ ^`^rV hmoH$a AnZo ~‹S>o nwÌ A_aaj H$m| amO Xo`, Aé bKwnwÌ ^mZwaj H$mo
`wdamO nX Xo`, Amn n[aJ«h H$m| Ë`mJH$[a VÎdkmZ{df¡ _½Z hmo`, nmfmU Ho$ W§^ Vwë`
{ZíMb hmo` Ü`mZ _¢ {VîR>o, Aa bmo^H$a a{hV ^E& ImZnmZ H$m Ë`mJH$a eÌw{_Ì _| g_mZ
~w{Õ Yma {ZíMb hmo` H$a _m¡Zd«V Ho$ YmaH$ g_m{Y_aUH$[a ñdJ©{df¡ CÎm_ Xod ^E&
AWmZÝVa {H$ÞaZmX Zm_m ZJa{df¡ lrYa Zm_m {dÚmYa amOm, VmH¡$ {dÚm Zm_m amUr,
VmH¡$ A[a¨O`mZm_m H$Ý`m, gmo A_aaj Zo naUr& Aa J§Yd©JrVZJa{df¡ gwag{Þ^ amOm, VmH¡$
nwÌr J§Ydm© gmo ^mZwaj Zo naUr& ~‹S>o ^mB© A_aaj Ho$ Xe nwÌ ^E, Aa Xodm§JZm g_mZ N>h nwÌr
^Bª, {OZHo$ JwU hr Am^yfU h¢& Aa bKw ^mB© ^mZwaj Ho$ Xe nwÌ Aa N>h nwÌr ^Bª& gmo CZ
nwÌm| Zo AnZo AnZo Zm_ Ho$ ZJa ~gmE& H¡$go h¢ do nwÌ? eÌw{Z Ho$ OrVZohmao, n¥Ïdr Ho$ ajH$ h¢&
ho lo{UH$! CZ ZJam| Ho$ Zm_ gwZmo - gÝÜ`mH$ma 1, g§dob 2, _ZmoôbmX 3, _Zmoha 4,
h§gÛrn 5, h[a 6, OmoY 7, g_wÐ 8, H$m§MZ 9, AY©ñdJ© 10, E Xe ZJa Vmo A_aaj Ho$ nwÌ{Z
Zo ~gmE& Aa AmdV©ZJa 1, {dKQ> 2, Aå^moX 3, CVH$Q> 4, ñ\w$Q> 5, aVwJ«h 6, VQ 7, Vmo`
8, Amdbr 9, aËZÛrn 10, `o Xe ZJa ^mZwaj Ho$ nwÌm| Zo ~gmE&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

88 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
H¡$go h¢ do ZJa? {OZ_| ZmZmàH$ma Ho$ aËZm| go CÚmoV hmo ahm h¡, gwdU© H$s ^m§{V {VZH$[a
X¡Xrß`_mZ do ZJa H«$s‹S>m Ho$ AWu amjgm| Ho$ {Zdmg hmoVo ^E& ~‹S>o ~‹S>o {dÚmYa XoemÝVam| Ho$
dmgr Vhm§ Am`o, _hm CËgmhH$[a {Zdmg H$aVo ^E&
AWmZÝVa nwÌ{Z H$mo amO Xo` A_aaj ^mZwaj `h XmoZm| ^mB© _w{Z hmo` _hmVnH$a _mojnX
H$mo àmßV ^E& `m ^m§{V amOm _oKdmhZ Ho$ d§e _| ~‹S>o ~‹S>o amOm ^E& Vo Ý`m`d§V àOmnmbZ
H$a gH$b dñVw{ZV¢ {daŠV hmo` _w{Z Ho$ d«V Yma H$B©EH$ _moj H$mo JE, H$B©EH$ ñdJ©{df¡ Xod
^E& Vm d§e{df¡ EH$ amOm _hmaj ^E& {VZH$s amUr _ZmodoJm, VmHo$ nwÌ amjg Zm_m amOm ^E&
{VZHo$ Zm_Vo amjgd§e H$hm`m& `o {dÚmYa _Zwî` h¢, amjg`mo{Z Zmht& amOm amjg Ho$ amUr
gwà^m, VmHo$ Xmo` nwÌ ^E& Am{XË`J{V Zm_m ~‹S>m nwÌ Aa N>moQ>m d¥hV²H$s{V©& `o XmoD$ M§Ð gy`©
g_mZ AÝ`m`ê$n AÝYH$ma H$mo Xÿa H$aVo ^E&
{VZ nwÌ{Z H$mo amO Xo` amOm amjg _w{Z hmo` XodbmoH$ JE& amOm Am{XË`J{V amÁ` H$a¡,
Aa N>moQ>m ^mB© `wdamO hþdm& ~‹S>o ^mB© H$s ñÌr gXZnX²_m Aa N>moQ>o ^mB© H$s ñÌr nwînZIm ^B©&
Am{XË`J{V H$m nwÌ ^r_à^ ^`m& VmH¡$ hOma amUr Xodm§JZm g_mZ, Aa EH$ gm¡ AmR> nwÌ ^E
gmo n¥Ïdr Ho$ ñVå^ hmoVo ^E& CZ_| ~‹S>o nwÌ H$mo amÁ` Xo` amOm ^r_à^ d¡am½` H$mo àmßV hmo`
na_nX H$mo àmßV ^E&
nyd© amjg{Z Ho$ BÝÐ ^r_ gw^r_ Zo H¥$nmH$a _oKdmhZ H$mo amjgÛrn {X`m gmo _oKdmhZ Ho$
d§e _| ~‹S>o ~‹S>o amOm amjgÛrn Ho$ ajH$ ^E& ^r_à^ H$m ~‹S>m nwÌ nyOmh© gmohÿ AnZo nwÌ
{OV^mñH$a H$m| amÁ` Xo` _w{Z ^E& Aa {OV^mñH$a g§naH$s{V© Zm_m nwÌ H$mo amÁ` Xo` _w{Z
^E& Aa g§naH$s{V© gwJ«rd Zm_m nwÌ H$mo amÁ` Xo` _w{Z ^E& gwJ«rd h[aJ«rd H$mo amÁ` Xo`
CJ«nVH$[a XodbmoH$ J`m& Aa h[aJ«rd lrJ«rd H$mo amÁ` Xo` d¡am½` H$mo àmßV ^E& Aa lrJ«rd
gwI_wI Zm_m nwÌ H$mo amÁ` Xo` _w{Z ^E& AnZo ~‹S>m| hr H$m _mJ© A§JrH$ma {H$`m Aa gwI_wI
^r gwì`ŠV H$mo amO Xo` Amn na_ G${f ^E& Aa gwì`ŠV A_¥VdoJ H$mo amO Xo` d¡amJr ^E&
Aa A_¥VdoJ ^mZwJ{V H$mo amO Xo` `{V ^E& Aa do hÿ qMVmJ{V H$mo amO Xo` {ZpíMÝV ^E
_w{Zd«V AmXaVo ^`o, Aa {MÝVmJ{V ^r BÝÐ H$mo amO Xo` _wZtÐ ^E&
`m ^m§{V amjgd§e _| AZoH$ amOm ^E& VWm amOm BÝÐ Ho$ BÝÐà^, VmH¡$ _oK, VmH¡$
_¥JrX_Z, VmH¡$ BÝÐOrV, VmH¡$ ^mZwd_m©, VmH¡$ ^mZw gy`©g_mZ VoOñdr VmH¡$ _wamar, VmH¡$
{Ì{OV², VmH¡$ ^r_, VmH¡$ _mohZ, VmH¡$ CÕmaH$, VmH¡$ a{d, VmH¡$ MmH$ma, VmH¡$ ~O«_Ü`, VmH¡$
à~moY, VmH¡$ qgh{dH«$_, VmH¡$ Mm_w§S>, VmH¡$ _maU, VmH¡$ ^rî_, VmH¡$ ÚwndmhZ, VmH¡$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 89
A[a_XZ, VmH¡$ {Zdm©U^pŠV, VmH¡$ CJ«lr, VmH¡$ Ah©X²^ŠV, VmH¡$ AZwÎma, VmH¡$ JV^«_, VmH¡$
A{Zb, VmH¡$ b§H$, VmH¡$ M§S>, VmH¡$ _`yadmhZ, VmH¡$ _hm~mhþ, VmH¡$ _Zmo½`, VmH¡$ ^mñH$aà^,
VmH¡$ d¥hX²J{V, VmH¡$ d¥hV²H$m§V, Aa VmH¡$ A[ag§Ìmg, VmH¡$ MÝÐmdV©, VmH¡$ _hmad, VmH¡$
_oKÜdm§V, VmH¡$ J«hjmo_, VmH¡$ ZjÌX_Z& `m ^m§{V H$mo{Q>H$ amOm ^E&
~‹S>o {dÚmYa _hm~b H$[a _§{S>V, _hmH$m§{V Ho$ Ymar, namH«$_r, naXmam Ho$ Ë`mJr, {ZOñÌr
_| h¡ g§Vmof {OZHo$, Eogo b§H$m Ho$ ñdm_r, _hmgwÝXa, AñÌeñÌH$bm Ho$ YmaH$, ñdJ©bmoH$ Ho$
AmE AZoH$ amOm ^E& Vo AnZo nwÌ{Z H$m| amO Xo`, OJVV¢ CXmg hmo`, {OZXrjm Ym[a, H$B©EH$
Vmo H$_©H$mQ> {Zdm©U H$mo JE, Omo VrZ bmoH$ H$m {eIa h¡& Aa H$B©EH$ amOm nwÊ` Ho$ à^mdV¢
àW_ ñdJ© H$m| Am{X Xo` gdm©W©{g{Õn`©ÝV àmßV ^E& `m ^m§{V AZoH$ amOm ì`VrV ^E • O¡go
ñdJ©{df¡ BÝÐ amÁ` H$a¡&
b§H$m H$m A{Yn{V YZà^ VmH$s amUr nX²_m H$m nwÌ H$s{V©Ydb à{gÕ ^`m& AZoH$
{dÚmYa {OgHo$ AmkmH$mar, O¡go ñdJ© _| BÝÐ amO H$a¡ V¡go b§H$m _| H$s{V©Ydb amO H$aVm
^`m& `m ^m§{V nyd©^d{df¡ {H$`m Omo Vn, VmHo$ ~b H$[a `h Ord XodJ{V Ho$ VWm _Zwî`J{V
Ho$ gwI ^moJd¡ h¡& Aa gd©Ë`mJH$a _hmd«V Y[a AmR> H$_© ^ñ_ H$[a {gÕ hmo` h¡& Aa Oo nmnr
Ord ImoQ>o H$_©{Z{df¡ AmgŠV h¢ Vo `mhr ^d{df¡ bmoH$qZÚ hmo` _aH$a Hw$`mo{Z _| Om` h¢& Aa
AZoH$ àH$ma Xþ:I ^moJd¡ h¢& Eogm OmZ nmnê$n A§YH$ma Ho$ hado H$mo gy`© g_mZ Omo ewÕmon`moJ
VmH$mo ^Omo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
amjg H$m H$WZ Om{df¡ h¡ Eogm nm±Mdm± nd© g§nyU© ^`m&&5&&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho amOm lo{UH$! `h amjgd§e Aa {dÚmYa{Z Ho$ d§e
H$m d¥Îmm§V Vmo VwPgo H$hçm& AmJ¡§ dmZa d§e{Z H$m H$WZ gwZ&
ñdJ© g_mZ Omo {dO`mY©{J[a VmH$s X{jUloUr {df¡ _oKnwa Zm_m ZJa D§$Mo _hbm| go
emo{^V h¡& Vhm§ {dÚmYa{Z H$m amOm AVtÐ n¥Ïdr{df¡ à{gÕ ^moJg§nXm _| BÝÐVwë`, VmH¡$
lr_Vr Zm_m amZr bú_r g_mZ hþB©& VmHo$ _wI H$r Mm§XZrH$[a gXm nyU©_mgr g_mZ àH$me hmo`
h¡& VmHo$ lrH§$R> Zm_m nwÌ ^`m& emñÌ _| àdrU, {OgHo$ Zm_ H$mo gwZH$[a {dMjU nwéf hf© H$mo
àmßV hmo§`& Aa VmH¡$ N>moQ>r ~{hZ _hm_Zmoha Xodr Zm_m hþB©, OmHo$ ZoÌ H$m_ Ho$ ~mU hr h¢&
AWmZÝVa aËZnwa Zm_m ZJa A{V gwÝXa Vhm§ nwînmoÎma Zm_ amOm {dÚmYa _hm~bdmZ,
VmH¡$ nX²_m^m Zm_ nwÌr Xodm§JZm g_mZ Aa nX²_moÎma Zm_m nwÌ _hm JwUdmZ, OmH¡$ XoIZoV¢ A{V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

90 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
AmZ§X hmo`& gmo amOm nwînmoÎma AnZo nwÌ Ho$ {Z{_Îm amOm AVtÐ H$s nwÌr Xodr H$mo ~hþV ~ma
`mMZm H$ar, Vmohÿ lrH§$R> ^mB© Zo AnZr ~{hZ b§H$m Ho$ YZr H$s{V©Ydb H$m| XrZr, Aa nX²_moÎma
H$mo Z XrZr& `h ~mV gwZ amOm nwînmoÎma Zo A{V H$mon {H$`m? Aa H$hm {H$ XoImo h__| Hw$N> Xmof
Zmht& Xm[aÐ Xmof Zmht, _oam nwÌ Hw$ê$n Zmht, Aa h_mao CZHo$ Hw$N> d¡a ^r Zmht, VWm{n _oao nwÌ
H$mo lrH§$R> Zo AnZr ~{hZ Z naUmB©, `h Š`m `wŠV {H$`m?
EH$ {XZ lrH§$R> M¡Ë`mb`{Z H$s d§XZm Ho$ {Z{_Îm gw_oé nd©V na {d_mZ _¢ ~¡R>H$a JE&
H¡$gm h¡ {d_mZ? ndZ g_mZ ~oJdmbm, Aa A{V_Zmoha h¡& gmo d§XZmH$a AmdVo hþVo& _mJ© _|
nwînmoÎma H$s nwÌr nX²_m^m H$m amJ gwÊ`m, Aa drZ H$m ~OmZm gwÊ`m& H¡$gm h¡ amJ? _Z Am¡a
lmoÌ H$m haZhmam, gmo amJ gwZ _Z _mo{hV ^`m& V~ AdbmoH$Z {H$`m, gmo Jwé g_rn
g§JrVJ¥h{df¡ drU ~OmdVr nX²_m^m XoIr& VmHo$ ê$ng_wÐ{df¡ CgH$m _Z _½Z hmo J`m, _ZHy§$
H$m{T>do H$mo Ag_W© ^`m& dmH$s Amoa XoIVm ahçm& Aa `h ^r A{V ê$ndmZ, gmo `mHo$
XoIdoH$[a dh ^r _mo{hV ^B©& `o XmoZm| nañna ào_gyVH$a ~§Yo& gmo VmH$m _Z OmZ lrH§$R> Vm{h
AmH$me _¢ bo` Më`m&
V~ n[adma Ho$ bmoJm| Zo amOm nwînmoÎma n¡ nwH$ma H$ar {H$ Vwåhmar nwÌr H$mo amOm lrH§$R> bo
J`m& gmo amOm nwînmoÎma Ho$ nwÌ H$mo lrH§$R> Zo AnZr ~{hZ Z naUmB©, VmH$[a dh H«$moYê$n Wm
hr& A~ AnZr nwÌr Ho$ hadoH$[a AË`ÝV Hw${nV hmo` g~ goZm bo` lrH§$R> Ho$ _mado H$mo nrN>o
b½`m& Xm§V{ZH$[a hm|R>{Z H$mo nrgVm, H«$moYH$[a {OgHo$ ZoÌ bmb hmo aho h¢, Eogo _hm~br H$mo
AmdVo XoI lrH§$R> S>açm& Aa ^mOH$a AnZo ~hZoD$ b§H$m Ho$ YZr H$s{V©Ydb H$s eaU Am`m&
gmo g_` nm` ~‹S>m| Ho$ eaU¡ Om` `h Ý`m` hr h¡&
amOm H$s{V©Ydb lrH§$R >H$mo Xo{I AnZm gmbm OmZ ~hþV ñZoh H$[a gm_Zo Am` {_ë`m,
N>mVrgm| bJm` ~hþV gÝ_mZ {H$`m& BZ_| Amng _| Hw$ebdmVm© hmo ahr Wr {H$ nwînmoÎma goZm
g{hV AmH$me _| AmE& H$s{V©Ydb Zo CZH$mo XÿaV¢ Xo»`m& amOm nwînmoÎma Ho$ g§J AZoH$
{dÚmYam| Ho$ g_yh _hm VoOdmZ h¢& IS²>J, gob, YZwfdmU BË`m{X eñÌ{Z Ho$ g_yhH$[a
AmH$me _¢ VoO hmo` ahçm h¡& Eogo _m`m_B© Vwa§J • dm`w Ho$ g_mZ h¡ doJ {OZH$m, Aa H$mbr
KQ>mg_mZ _m`m_B© JO Mbm`_mZ h¡ K§Q>m Aa gy§S> {OZH$s, _m`m_B© qgh, Aa ~‹S>o ~‹S>o {d_mZ
{VZH$[a _§{S>V AmH$me Xo»`m&
CÎma {Xem H$s Amoa goZm H$m g_yh XoI amOm H$s{V©Ydb H«$moYg{hV h§gH$a _§{Ì`m| H$mo `wÕ
H$aZo H$s Amkm XrZt& V{X lrH§$R bÁOmV¢ ZrMo hmo` JE& Aa lrH§$R> Zo H$s{V©Ydb go H$hçm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 91
Omo _oar ñÌr Aa _oao Hw$Qw>å~ H$s Vmo ajm Amn H$amo Aa _¢ Amn Ho$ àVmnV¢ `wÕ _¢ eÌw{Z H$mo OrV
AmD§$Jm& V~ H$s{V©Ydb H$hVo ^E {H$ `h ~mV Vw_H$mo H$hZm A`wŠV h¡& Vw_ gwIgmo§ {VîR>mo,
`wÕ H$aZo H$mo h_ KZo hr h¢& Omo `h XþO©Z Za_rV¢ em§V hmo`, Vm¡ ^bm hr h¡, Zht Vmo BZH$mo
_¥Ë`w Ho$ _wI _¢ XoImo& Eogm H${h AnZo ñÌr Ho$ ^mB© H$mo gwIg¢ AnZo _hb _¢ am{I nwînmoÎma Ho$
{ZH$Q> ~‹S>r ~w{Õ Ho$ YmaH$ XÿV ^oOo& Vo XÿV Om` nwînmoÎmagm| H$hVo ^E&
Omo h_mao _wIV¢ Vw_H$mo amOm H$s{V©Ydb ~hþV AmXaV¢ H$h¡ h¢- {H$ Vw_ ~‹S>o Hw$b _| CnOo
hmo, Vwåhmar MoîQ>m {Z_©b h¡& Vw_ gd© emñÌ Ho$ doÎmm hmo, OJV² _| à{gÕ hmo, Aa g~{Z _¢ d`H$a
~‹S>o hmo& Vw_Zo Omo _`m©Xm H$s arV XoIr h¡ gmo H$mhÿ Zo H$mZ{Z go gwZr Zmht& `h lrH§$R> hÿ M§Ð_m
H$s {H$aU g_mZ {Z_©b Hw$b{df¡ CnÁ`m h¡& Aa YZdmZ h¡, {dZ`dmZ h¡, gwÝXa h¡, gd©H$bm
_¢ {ZnwU h¡, `h H$Ý`m Eogo hr da H$mo XoZo `mo½` h¡& H$Ý`m Ho$ Aa `mHo$ ê$n Aa Hw$b g_mZ h¢&
VmV¢ Vwåhmar goZm H$m j` H$m¡Z AW© H$amdZm?
`h Vmo H$Ý`m{Z H$m ñd^md hr h¡ {H$ Omo namE J¥h H$m godZ H$a¡& XÿV O~ bJ `h ~mV
H$h hr aho Wo {H$ nX²_m^m H$s ^oOr gIr nwînmoÎma Ho$ {ZH$Q> AmB©, Aa H$hVr ^B© {H$ Vwåhmar
nwÌr Zo Vwåhmao MaUmaq~X H$mo Z_ñH$ma H$a drZVr H$ar h¡& Omo _¢ Vmo bÁOm H$[a Vwåhmao g_rn
Zht AmB©, VmV¢ gIr H$mo nR>mB© h¡&
ho {nVm! `m§ lrH§$R> H$m a§M_mÌhÿ XÿfZ Zmht, Aënhÿ AnamY Zmht& _¢ H$_m©Zw^d H$[a `mHo$
g§J AmB© hÿ§& Oo ~‹S>o Hw$b _| CnOr ñÌr h¢ {VZHo$ EH$ hr da hmo` h¡, VmV¢ `m§ Q>m{b (BgHo$
{gdm`) _oao AÝ` nwéf H$m Ë`mJ h¡& Eog¢ Am` gIr Zo drZVr H$ar& V~ amOm g{MÝV hmo` aho,
_Z _| {dMmar {H$ _¢ gd© ~mVm| _| g_W© hÿ§, `wÕ _| b§H$m Ho$ YZr H$mo OrV lrH§$R >H$mo ~m§YH$a
bo OmD$& naÝVw _oar H$Ý`m hr Zo BgH$mo daçm, Vmo _¢ `mHy§$ H$hm H$hÿ§? Eogm OmZ `wÕ Z {H$`m&
Aa Omo H$s{V©Ydb Ho$ XÿV Am`o hþVo {OZH$mo gÝ_mZ H$[a {dXm {H$`o& Aa Omo nwÌr H$s gIr
AmB© Wr VmH$mo ^r gÝ_mZH$a {dXm XrZr& Vo hf© H$[a ^ao b§H$m Aa amOm nwînmoÎma gd© AW© Ho$
doÎmm nwÌr H$s drZVrV¢ lrH§$R> na H«$moY V{O AnZo ñWmZ H$mo JE&
AWmZÝVa _mJ©{ea gwXr nS>dm Ho$ {XZ lrH§$R> Aa nX²_m^m H$m {ddmh ^`m& Aa
H$s{V©Ydb Zo lrH§$R> gm| H$hr - Omo Vwåhmao d¡ar {dO`mY© _| ~hþV h¢, VmV¢ Vw_ Bhm§ hr g_wÐ
Ho$ _Ü` _| Omo Ûrn h¡ Vhm§ {VîR>mo, Vwåhmao _Z H$mo Omo ñWmZH$ éMo gmo bodmo, _oam _Z Vw_ H$mo
N>m§{‹S> Zmht gH¢$ h¡& Aa Vw_hÿ _oar àr{V H$m ~§YZ Vw‹S>m` H¡$go OmdmoJo? Eogo lrH§$Rgm| H${hH$a
AnZo AmZÝXZm_m _§Ìrgm§o H$hr - Omo Vw_ _hm~w{Õ_mZ hmo, Aa h_mao XmXo Ho$ _wh Am{Jbo hmo,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

92 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
Vw_V¢ gma Agma {H$Ny> N>mZm Zmht& `m lrH§$R> Ho$ `mo½` Omo ñWmZH$ hmo` gmo ~VmAmo&
V{X AmZÝX H$hVo ^E {H$- _hmamO! AmnHo$ g~ hr ñWmZH$ _Zmoha h¢& VWm{n Amn hr
Xo{IH$[a Omo ÑpîQ> _| éM¡ gmo Xohþ& g_wÐ Ho$ _Ü` _| ~hþV Ûrn h¢, H$ënd¥jg_mZ d¥jm| go _§{S>V
Ohm§ ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{ZH$[a emo{^V ~‹S>o ~‹S>o nhm‹S> h¢& Ohm§ Xod H«$sS>m H$a¡ h¢& {VZ Ûrnm| _|
_hma_UrH$ ZJa h¢, Ohm§ ñdU© aËZ{Z Ho$ _hb h¢, gmo {VZHo$ Zm_ gwZhþ • g§Ü`mH$ma, gwdob,
H$m§MZ, h[anwa, OmoYZ, Ob{YÜdmZ, g§gÛrn, ^aj_R>, AY©ñdJ©, Hy$Q>mdV©, {dKQ>, amoYZ,
A_bH$m§V, ñ\w$Q>VQ>, aËZÛrn, Vmo`mdbr, ga Ab§KZ, Z^mo^mZ, jo_ BË`m{X _Zmok ñWmZH$
h¢& Ohm§ Xod ^r CnÐd Z H$a gH¢$&
`hm§V¢ CÎma^mJ{df¡ VrZ gm¡ `moOZ g_wÐ Ho$ _Ü` ~mZaÛrn h¡, Omo n¥Ïdr _| à{gÕ h¡, Ohm§
Adm§VaÛrn ~hþV hr a_UrH$ h¢& H$B©EH$ Vmo gy`©H$m§V _{UZ H$s Á`mo{V go X¡Xrß`_mZ h¡& Aa
H$B©EH$ h[aV_{UZr H$s H$m§{VH$[a Eogo emo^¡ h¢ _mZmo CJVo hao V¥Um| go ^y{_ ì`mßV hmo` ahr h¡&
Aa H$B©EH$ í`m_ BÝÐZrb_{U H$s H$m§{V Ho$ g_yh go Eogo emo^¡ h¢ _mZmo gy`© Ho$ ^`V¡§ A§YH$ma
dhm§ eaU Am`H$[a ahçm h¡& Aa H$hÿ§ bmb Oo nX²_amJ_{UZ Ho$ g_yhH$[a _mZmo aŠV H$_bm|
H$m dZ hr emo^¡ h¡& Aa Ohm§ Eogr gwJ§Y ndZ Mmb¡ h¡ {H$ AmH$me _| C‹S>Vo njr ^r gwJ§Y go
_½Z hmo Om` h¢, Aa Vhm§ d¥j{Z na Am` ~¡R>o h¢&
Aa ñ\${Q>H$_{U{Z Ho$ _Ü` {_br Omo nX²_amJ_{U {VZH$[a gamoda _| H$_b OmZo Om§` h¢&
CZ _{U{Z H$s Á`mo{V H$[a H$_b{Z Ho$ a§J Z OmZo Om` h§¡& Ohm§ \y$b{Z H$s ~mgV¢ njr CÝ_Îm
^E Eog¡§ CÝ_Îm gwÝXa eãX H$a¡ h¢ _mZmo g_rn Ho$ Ûrn{Zgm| AZwamJ ^ar ~mV| H$a¡ h¢& Ohm§
Am¡f{Y{Z H$s à^m Ho$ g_yhH$[a A§YH$ma Xÿa hmo` h¡, gmo A§Ymao nj _| ^r CÚmoV hr ah¡ h¢& Ohm§
\$b nwîn{ZH$[a _§{S>V d¥jm| H$m AmH$ma N>Ì g_mZ h¡& {OZHo$ ~‹S>o ~‹S>o S>mbo h¢, CZ na njr
{_îQ> eãX H$a aho h¢& Ohm§ {~Zm ~mho YmZ Amngo hr CJo h¢&
H¡$go h§¡ do YmZ? dr`©, Aa H$m§{V H$mo {dñVraUhmao gmo _§X ndZH$[a {hbVo hþE emo^¡ h¢&
{VZH$[a n¥Ïdr _mZmo H§$MwH$s (Mmobr) nhao h¡& Aa Ohm§ bmbH$_b \y$b aho h¢& {OZ na ^«_am|
Ho$ g_yh Jw§Oma H$a¡ h¡, gmo _mZmo gamodar hr ZoÌ{ZH$[a n¥Ïdr H$m {dbmg XoI¡ h¡& ZrbH$_b Vmo
gamodarZ Ho$ ZoÌ ^E, Aa ^«_a ^m¡h¢ ^E& Ohm§ nm¡T>o Aa gm§R>m{Z H$s {dñVrU© ~mS> h¢& gmo
ndZH$[a hmbZoV¢ eãX H$a¡ h¢ Eogm gwÝXa ~mZaÛrn h¡& CgHo$ _Ü`{df¡ {H$hHw§$Xm Zm_m nd©V h¡&
dh nd©V aËZ Aa ñdU© H$s {ebm Ho$ g_yhH$[a emo^m`_mZ h¡& O¡gm `h {ÌHy$Q>mMb _Zmok h¡,
V¡gm hr {H$hHw§$X nd©V _Zmok h¡& AnZo {eIa{ZH$[a {Xemê$nr H$m§Vm H$mo ñne© H$a¡ h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 93
AmZÝX _§Ìr Ho$ Eogo dMZ gwZH$a amOm H$s{V©Ydb ~hþV AmZÝX ê$n ^E, Aa dmZaÛrn
lrH§$R> H$mo {X`m& V~ M¡Ì Ho$ àW_ {XZ lrH§$R> n[admag{hV ~mZaÛrn _| JE& _mJ© _| n¥Ïdr H$s
emo^m XoIVo Mbo Om§` h¢& dh n¥Ïdr Zrb_{U{Z H$s Á`mo{VH$[a AmH$me g_mZ emo^¡ h¡, Aa
_hmJ«hm| Ho$ g_yhH$[a g§`wŠV g_wÐ H$mo Xo{I AmíM`© H$mo àmßV ^E ~mZaÛrn Om` nhþ§Mo&
~mZaÛrn _mZmo Xÿgam ñdJ© hr h¡& AnZo ZrPaZm| Ho$ eãX go _mZm| amOm lrH§$R >H$mo ~wbmd¡
hr h¡& ZrPaZo Ho$ N>tQ>o AmH$me H$mo CN>b¡ h¢, gmo _mZmo amOm Ho$ AmdoH$[a A{V hf© H$mo àmßV
^E AmZÝXH$a h§g¡ h¢& ZmZmàH$ma H$s _{U{Z H$s H$m§{VH$[a CnÁ`m Omo H$m§{V H$m gwÝXa g_yh
VmH$[a _mZm| VmoaU{Z Ho$ g_yh hr D§$Mo M‹T> aho h¢& A~ amOm dmZaÛrn _| CVao, Aa gd© Amoa
Mm¡{JaX AnZr ZrbH$_bg_mZ ÑpîQ> gd©Ì {dñVmar& Nw>hmao, Am§dbo, H¡$W, AJaMÝXZ, bmI,
nrnabr, AOw©Z H${hE ghrOUm§ Aa H$Xå~, Am_br, Mmamobr Ho$bm, Xm{‹S>_, gwnmar,
Bbm`Mr, bd§J, _m¡blr Aa gd© Om{V Ho$ _odm| go `wŠV ZmZmàH$ma Ho$ d¥j{ZH$[a Ûrn
emo^m`_mZ Xo»`m& Eogr _Zmoha ^y{_ XoIr {OgHo$ XoIo Am¡a R>m¡a ÑpîQ> Z Om`& Ohm§ d¥j gab
Aa {dñVrU© D$n[a N>Ì go ~Z aho h¢ & gKZ gwÝXa nëbd Aa emIm \y$b{Z Ho$ g_yhH$[a emo^¡
h¢, Aa _hm agrbo ñdm{XîQ>, {_îQ> \$b{ZH$[a Z_«r^yV hmo` aho h¢& Aa d¥j A{V agrbo, A{V
D§$Mo hÿ Zmht A{V ZrMo hÿ§ Zmht, _mZm| H$ënd¥j hr emo^¡ h¢&
Aa Ohm§ ~ob{Z na \y$bm| Ho$ JwÀN>o bJ aho h¢, {OZ na ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢ gmo _mZm| `h ~o{b
Vmo ñÌr h¡, CZHo$ Omo nëbd h¢ gmo hmWm| H$s hWobr h¢, Aa \y$bm| Ho$ JwÀN>o Hw$M h¢, Aa ^«_a
ZoÌ h¢, d¥jm| go bJ aho h¢& Aa Eogo hr Vmo gwÝXa njr ~mob¡ h¢, Aa Eogo hr _Zmoha ^«_a Jw§Oma
H$a¡ h¢, _mZm| nañna Ambmn H$a¡ h¢& Ohm§ H$B©EH$ Xoe Vmo ñdU©g_mZ H$m§{V H$mo Ya¡ h¢, H$B©EH$
H$_b g_mZ, H$B©EH$ d¡Sy>`© _{U g_mZ h¢& Vo Xoe ZmZmàH$ma Ho$ d¥j{ZH$[a _§{S>V h¢, {OZH$mo
XoIH$a ñdJ©^y{_ hÿ Zht éM¡ h¡& Ohm§ Xod H«$s‹S>m H$a¡ h¢, Ohm§ h§g, gm[ag, gydm, _¡Zm, H$~yVa,
H$_o‹S>r BË`m{X AZoH$ Om{V Ho$ njr{Z Ho$ `wJb H«$s‹S>m H$a¡ h¢& Ohm§ Ord{Z H$m| {H$gr àH$ma H$s
~mYm Zmht&
ZmZmàH$ma Ho$ d¥j{Z H$s N>m`m Ho$ _§S>n, aËZ ñdU© Ho$ AZoH$ {Zdmg, nwîn{Z H$s A{V
gwJ§Yr, Eogo CndZ _| gwÝXa {ebm{Z Ho$ D$na amOm Om` {damOo, Aa goZm ^r gH$b dZ _|
CVar& h§gm|, gm[agm|, _`yam| Ho$ ZmZmàH$ma Ho$ eãX gwZo Aa \$b \y$bm| H$s emo^m XoIr& gamoda{Z
_| _rZ Ho$b H$aVo XoIo& d¥jm| Ho$ \$b {Ja¡ h¢, Aa n{j`m| Ho$ eãX hmo` aho h¢& gmo _mZm| dh ~Z
amOm Ho$ AmdZoV¢ \y$b{Z H$s dfm© hr H$a¡ h¢, Aa O`O`H$ma eãX H$a¡ h¢& ZmZmàH$ma Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

94 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
aËZ{ZH$[a _§{S>V n¥Ïdr_§S>b H$s emo^m Xo{I {dÚmYa{Z H$m {MÎm ~hþV gwIr ^`m&
~hþ[a ZÝXZdZ gm[aIm dh ~Z Vm_¢ amOm lrH§$R> Zo H«$s‹S>m H$aVo g§Vo ~hþV dmZa XoIo
{OZH$s AZoH$ àH$ma H$s MoîQ>m h¡& amOm Xo{IH$[a _Z _| qMVdZo bJm {H$ {V`ªM `mo{Z Ho$ `o
àmUr _Zwî` g_mZ brbm H$a¡ h¢& {OZHo$ hmW nJ gd© AmH$ma _Zwî` H$m-gm h¡, gmo BZH$s
MoîQ>m Xo{I amOm M{H$V hmo` ah¡& {ZH$Q>dVu nwéf{Zgm| H$hr - Omo "BZH$mo _oao g_rn bmAmo'&
gmo amOm H$s AmkmV¢ H$B©EH$ dmZa{Z H$mo nH$[a bmE gmo amOm Zo CZH$mo ~hþV àr{Vgm¢ amIo& Aa
{V{Z H$mo Z¥Ë` H$aUm {gIm`m, Aa CZHo$ g\o$X Xm§V Xm{‹S>_ Ho$ \y$b{Zgm| a§JH$a V_meo XoIo&
Aa CZHo$ _wI _| gmoZo Ho$ Vma bJm` H$m¡Vyhb H$amdVm ^`m& do Amng _| nañna Oydm§ H$m‹T>¢
{VZHo$ V_meo XoIo, Aa do Amng _| ñZoh H$a¢, dm H$bh H$a¢ {VZHo$ V_meo XoIo&
amOm Zo Vo H${n nwéf{ZHy§$ ajm {Z{_Îm gm¢no& Aa _rR>o _rR>o ^moOZH$[a {VZH$mo nmoIo& {VZ
~mZam| H$mo gmW boH$a {H$hHw§$X nd©V na M‹T>o& amOm H$m {MÎm gwÝXa d¥j~o{b nmZr Ho$ ZrPaUm|
go ham J`m& Vhm§ nd©V Ho$ D$na {df_Vma{hV {dñVrU© ^y{_ XoIr& Vhm§ {H$hHw§$X Zm_m ZJa
~gm`m& H¡$gm h¡ dh ZJa? Ohm§ ~¡[a`m| H$m _Z ^r àdoe Z H$a gH¡$& Mm¡Xh `moOZ b§~m Am¡a
Mm¡Xh `moOZ Mm¡‹S>m, Aa Omo n[aH«$_m H$[aE Vmo {d`mbrg `moOZ H$Nw>BH$ A{YH$ hmo`& OmHo$
_{U`m| Ho$ H$moQ>, aËZm| Ho$ XadmOo dm aËZm| Ho$ _hb& aËZm| H$m H$moQ> BVZm D§$Mm h¡ {H$ AnZo
{eIaH$[a _mZmo AmH$megm| hr bJ ahçm h¡, Aa XadmOo D§$Mo _{U`m| go Eogo emo^¡ h¢ _mZmo `h
AnZr Á`mo{V go {War^yV hmo` aho h¢&
Ka{Z H$s Xohbr nX²_amJ _{UZ H$s h¡, gmo AË`ÝV bmb h¡, _mZmo `h ZJar Zmar ñdê$n
h¡, gmo Vm§~ybH$[a AnZo AYa (hm|R>) bmb H$a ahr h¡& Aa XadmOo _mo{VZ H$s _mbmH$[a `wŠV
h¢, gmo _mZm| g_ñV bmoH$ H$s g§nXm H$mo h§g¡ h¢& Aa _hb{Z Ho$ {eIa{Z na MÝÐH$m§{V _{U
b{J ahr h¡, gmo am{Ì _¢ Eogm ^mg¢ h¡, _mZmo A§Yoar am{Ì_¢ MÝÐ CJ ahm h¡& Aa ZmZmàH$ma Ho$
aËZm| H$s à^m H$s n§pŠV H$[a _mZmo D§$Mo VmoaU M‹T> aho h¢& Vhm§ Ka{Z H$s n§pŠV {dÚmYa{Z H$s
~ZmB© hþB© ~hþV emo^¡ h¡& Ka{Z Ho$ Mm¡H$ _{UZ Ho$ h¢, Aa Ohm§ ZJa Ho$ amO_mJ© ~mOma ~hþV
grYo h¢, {VZ_| dH«$Vm Zmht? A{V {dñVrU© h¢ _mZmo aËZ{Z Ho$ gmJa hr h¢& gmJa Obê$n h¢,
`h ñWbê$n h¢& Aa _pÝXa Ho$ D$na bmoJm| Zo H$~yVa{Z Ho$ {Zdmg {Z{_Îm Zrb_{U{Z Ho$ ñWmZ
H$a amIo h¢&
gmo H¡$go emo^¡ h¢, _mZmo aËZ{Z Ho$ VoO Zo A§YH$ma ZJarV¢ H$mT> {X`m h¡, gmo eaU Am`H$a
g_rn nS>çm h¡& BË`m{X ZJa H$m dU©Z H$hm§ VH$ H$[aE& B§Ð Ho$ ZJa Ho$ g_mZ dh ZJa {Og_|

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 95
amOm lrH§$R> nX²_m^m amUrg{hV O¡g¢ ñdJ©{df¡ eMrg{hV gwaoe a_¢ h¢, V¡g¢ ~hþVH$mb a_V ^E&
Oo dñVw ^Ðemb dZ _| VWm gm¡_Zg dZ _| VWm ZÝXZ dZ _| Z nmBE Vo amOm Ho$ dZ _| nmB© Omd|&
EH$ {XZ amOm _hb D$na {damO aho Wo, gmo AîQ>mpôZH$m Ho$ {XZm| _| BÝÐ MVwa{ZH$m` Ho$
Xod{Z g{hV ZÝXrída Ûrn H$mo OmVo XoIo, Aa Xod{Z Ho$ _wHw$Q>{Z H$s à^m Ho$ g_yh go AmH$me
H$mo AZoH$ a§Jê$n Á`mo{Vg{hV Xo»`m& Aa ~mOm ~OmZodmbm| Ho$ g_yhH$[a Xem| {Xem eãXê$n
XoIr& {H$gr H$mo {H$gr H$m eãX gwZmB© Z Xod¡& H$B©EH$ Xod _m`m_B© h§gZ na VWm Vwa§J{Z na
VWm h§g{Z na Aa AZoH$àH$ma Ho$ ~mhZ{Z na M‹T>o OmVo XoIo& gmo Xodm| Ho$ eara H$s gwJ§YVm
go Xem| {Xem ì`mßV hmo JB©&
V~ amOm `h AX²^wV M[aÌ Xo{I _Z _| {dMmar {H$ Z§Xrída Ûrn H$mo Xod Om` h¢& `h amOm
hÿ AnZo {dÚmYam| g{hV Z§Xrída Ûrn H$mo OmZo H$s BÀN>m H$aVo ^E& {dZm {ddoH$ {d_mZ na
M‹T>H$[a amUr g{hV AmH$me Ho$ nW go Mmbo, naÝVw _mZwfmoÎma Ho$ AmJ¡§ BZH$m {d_mZ Z Mb
gŠ`m, XodVm Mbo JE, `h AQ>H$ aho&
V~ amOm Zo ~hþV {dbmn {H$`m, _Z H$m CËgmh ^§J hmo` J`m& H$m§{V Am¡a hr hmo` JB©&
_Z _| {dMma¡ h¡ {H$ hm`! ~‹S>m H$îQ> h¡, h_ hrZepŠV Ho$ YZr {dÚmYa _Zwî` A{^_mZ H$m| Ya|
gmo {YŠH$ma h¡ h_H$mo& _oao _Z _| `h hþVr {H$ ZÝXrída Ûrn _| ^JdmZ Ho$ AH¥${Ì_ M¡Ë`mb`
h¢ CZH$m _¢ ^mdg{hV Xe©Z H$ê§$Jm, Aa _hm_Zmoha ZmZmàH$ma Ho$ nwîn, Yyn, J§Y BË`m{X AîQ>
Ðì`{ZH$[a nyOm H$ê§$Jm, ~ma§~ma YaVr na _ñVH$ bJm` Z_ñH$ma H$ê§$Jm, BË`m{X Oo _ZmoaW
{H$`o hwVo Vo nydm}nm{O©V Aew^ H$_©H$[a _oao _§X^mJr Ho$ ^m½` _| Z ^E&
AWdm _¢Zo AmJ¡§ AZoH$ ~ma `h ~mV gwZr hþVr {H$ _mZwfmoÎma nd©V H$mo Cëb§KH$a _Zwî`
AmJ¡ Z Om` h¡, VWm{n AË`ÝV ^pŠV amJH$a `h ~mV ^yb J`m& A~ Eogo H$_© H$ê§$ Omo AÝ`
OÝ_{df¡ ZÝXrída Ûrn OmZo H$s _oar epŠV hmo& `h {ZíM`H$a dO«H§$R> Zm_m nwÌ H$mo amO Xo`
gd© n[aJ«h H$mo Ë`mJ amOm lrH§$R> _w{Z ^E& EH$ {XZ dO«H§$R> Zo AnZo {nVm Ho$ nyd©^d nyN>Zo
H$m A{^bmf {H$`m&
V~ d¥Õ nwéf dO«H§$R >H$mo H$hVo ^E {H$ Omo h_H$mo _w{Z`m| Zo CZHo$ nyd©^d Eogo H$ho hþVo-
Omo nyd©^d _| Xmo ^mB© d{UH$ hþVo& {VZ _| àrV ~hþV hþVr, gmo pñÌ`m| Zo do OwXo {H$E& {VZ_| N>moQ>m
^mB© X[aÐr Aa ~‹S>m ^mB© YZdmZ& gmo ~‹S>m ^mB© goR >H$s g§J{VV¢ lmdH$ ^`m& Aa N>moQ>m ^mB©
Hw$ì`gZr XþIgm| {XZ nyao H$a¡& ~‹S>o ^mB© Zo N>moQ>o ^mB© H$s `h Xem Xo{I ~hþV YZ {X`m& Aa ^mB©
H$mo CnXoe Xo` d«V {bdmE, Aa Amn ñÌr H$m Ë`mJH$a _w{Z hmo` g_m{Y_aU H$[a BÝÐ ^E&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

96 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
Aa N>moQ>m ^mB© em§Vn[aUm_r hmo`, eara N>mo‹S> Xod hwdm& Xod go M`H$[a lrH§$R> ^`m& ~‹S>o ^mB©
H$m Ord Ðì` ^`m Wm, gmo N>moQ>o ^mB© Ho$ ñZohV¢ AnZm ñdê$n {XImdVm g§Vm ZÝXrída Ûrn J`m
gmo B§Ð H$mo Xo{I amOm lrH§$R> H$mo Om{Vñ_aU hþdm, gmo ~¡amJr ^E&
`h AnZo {nVm H$m ì`m»`mZ gwZ amOm dO«H§$R>hÿ BÝÐm`wYà^ nwÌ H$mo amO Xo` _w{Z ^E&
Aa BÝÐm`wYà^ ^r BÝÐ^yV nwÌ H$mo amÁ` Xo` _w{Z ^E& {VZH¢$ _oé, _oé H¡$ _§{Xa {VZH¡$
g_raUJ{V, {VZH¡$ a{dà^, {VZH¡$ A_aà^ nwÌ hþAm& gmo b§H$m Ho$ YZr H$s ~oQ>r JwUdVr
naUr, gmo JwUdVr amOm A_aà^ Ho$ _hb _| AZoH$ ^m§{V Ho$ {MÌm_ XoIVr ^B©& H$ht Vmo ew^
gamoda XoIo {OZ_| H$_b \y$b aho h¢, Aa ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢& H$ht ZrbH$_b \y$b aho h¢& h§g
Ho$ `wJb H«$s‹S>m H$a aho h¢, {OZH$s My§M{Z _| H$_b{Z Ho$ V§Vw, Eogo h§g{Z Ho$ `wJb H«$s‹S>m H$a¡
h¢& Aa H«$m|M, gmag BË`m{X AZoH$ n{j`m| Ho$ {MÌm_ XoIo gmo àgÞ ^B©& Aa EH$ R>m¡a n§M
àH$ma Ho$ aËZm| Ho$ MyU© go dmZam| Ho$ ñdê$n XoIo&
do {dÚmYam| Zo {MVoao h¢, gmo amUr dmZam| Ho$ {MÌm_ Xo{I ^`^rV hmo` H$m§nZo bJr& amo_m§M
hmo` AmE& ngod H$s ~y§Xm| go _mWo H$m {VbH$ {~J‹S> J`m, Aa Am§Im| Ho$ Vmao {\$aZo bJo& amOm
A_aà^ `h d¥Îmm§V Xo{I Ka Ho$ MmH$am| go ~hþV {IPo {H$ _oao {ddmh _| `o {MÌm_ {H$gZo H$amE&
_oar ß`mar amUr BZH$mo Xo{I S>ar& V{X ~‹S>o bmoJm| Zo AaO H$ar {H$ _hmamO! Bg_| {H$gr H$m
^r AnamY Zht& AmnZ¡ H$hr Omo `h {MÌm_ H$amUohmao Zo h_H$mo {dnarV ^md {XIm`m, gmo Eogm
H$m¡Z h¡ Omo AmnH$s Amkm {gdm` H$m_ H$a¡? g~{Z Ho$ OrdZ_yb Amn hmo, Amn àgÞ hmo`H$a
h_mar {dZVr gwZmo&
AmJ¡§ Vwåhmao d§e _| n¥Ïdr na à{gÕ amOm lrH§$R> ^E& {OZZo `h ñdJ© g_mZ ZJa ~gm`m,
Aa ZmZmàH$ma Ho$ H$m¡Vyhb H$m YmaUhmam Omo `h Xoe VmHo$ do _ybH$maU Eogo hmoVo ^E O¡g¢ H$_m]
H$m _ybH$maU amJm{XH$ àn§M h¡& ~Z{Z Ho$ _Ü` bVmJ¥h _| gwIgm| {VîR>r hþB© {H$Þar {OZHo$
JwU Jmd¡ h¢, Aa {H$Þa hÿ Jmd¡ h¢& BÝÐ g_mZ {OZH$s epŠV Wr Eogo do amOm, {VÝhm|Zo AnZr
pñWa àH¥${VV¢ bú_r H$s M§MbVm H$[a CnÁ`m Omo An`e gmo Xÿa {H$`m& gmo amOm lrH§$R> BZ
dmZam| H$mo XoIH$a AmíM`© H$mo àmßV ^E Aa BZ g{hV a_o, _rRo> _rR>o ^moOZ BZH$mo {X`o& Aa
BZHo$ {MÌm_ H$T>m`o& nrN>o CZHo$ ~§e _| Omo amOm ^E, {VZZo _§JbrH$ H$m`m] _| BZHo$ {MÌm_
_§S>mE, Aa dmZa{Zgm| ~hþV àrV amIr? VmV¢ nyd© arV à_mU A~ hÿ {bIo h¢&
Eogm H$hçm V{X amOm H«$moY V{O àgÞ hmo` Amkm H$aVo ^`o- Omo h_mao ~‹S>o{Z Zo
_§JbH$m`© _| BZHo$ {MÌm_ {XImE Vmo A~ ^y{_ _| _V S>mamo Ohm§ _Zwî`{Z Ho$ nm§d bJ¡, _¢ BZH$mo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 97
_wHw$Q>{df¡ amIy§Jm& Aa ÜdOmAm| _| BZHo$ {M• H$amAmo, Aa _hbm| Ho$ {eIa VWm N>Ìm| Ho$ {eIa
na BZHo$ {M• H$amdmo& `h Amkm _§{Ì`m| H$mo H$ar gmo _§{Ì`m| Zo Cg hr ^m§{V {H$`m& amOm Zo
JwUdVr amUrg{hV na_ gwI ^moJVo {dO`mY© H$s XmoD$ loUr Ho$ OrVZo H$m _Z {H$`m& ~‹S>r
MVwa§J goZm boH$a {dO`mY© J`o& amOm H$s ÜdOmAm| _| Aa _wHw$Q>m| _| H${n{Z Ho$ {M• h¢& amOm
Zo {dO`mY© Om`H$a XmoD$ loUr OrV H$[a g~ amOm de {H$E& gd© Xoe AnZr Amkm _| {H$E&
{H$gr H$m ^r YZ Z {b`m& Omo ~‹S>o nwéf h¢ {VZH$m `h d«V h¡ Omo amOm{Z H$mo Zdm~¢, AnZr
Amkm _| H$a¡§, {H$gr H$m YZ Z ha¢&
gmo amOm {dÚmYa{Z H$mo Amkm _| H$a nrN>o {H$hHy$nwa AmE& {dO`mY© Ho$ ~‹S>o ~‹S>o amOm gmW
AmE& g~ {dÚmYam| H$m A{Yn{V hmo` KZo {XZVH$ amÁ` {H$`m& bú_r M§Mb hwVr gmo Zr{V
H$s ~oS>r S>m{b {ZíMb H$ar& {VZHo$ nwÌ H${nHo$Vw ^E, {OZHo$ lrà^m amUr ~hþV JwU H$s
YaUhmar& Vo amOm H${nHo$Vw AnZo nwÌ {dH«$_g§nÞ H$mo amÁ` Xo` d¡amJr ^E& Aa {dH«$_g§nÞ
à{V~b nwÌ H$mo amÁ` Xo` d¡amJr ^E& `h amÁ`bú_r {df H$s ~ob Ho$ g_mZ OmZr& ~‹S>o nwéfm|
Ho$ nydm}nm{O©V nwÊ` Ho$ à^mdH$[a `h bú_r {dZm hr `ËZ {_b¡ h¡& naÝVw CZHo$ bú_r _| {deof
àr{V Zmht& bú_r H$mo VOVo IoX Zmht hmo` h¡& {H$gr nwÊ` Ho$ à^mdH$[a amÁ`bú_r nm` Xodm|
Ho$ gwI ^moJ {\$a d¡am½` H$mo àmßV hmo`H$a na_nX H$mo àmßV hmo` h¡&
_moj H$m A{dZmer gwI CnH$aUm{X gm_J«r Ho$ AmYrZ Zmht& {ZaÝVa AmË_mYrZ h¡& dh
_hmgwI AÝVa{hV h¡, A{dZída h¡& Eogo gwI H$mo H$m¡Z Z ~m§N>¡? amOm à{V~b Ho$ JJZmZÝX
nwÌ ^E, {VZHo$ IoMamZÝX, CgHo$ {J[aZÝX, `m ^m§{V ~mZad§{e`m| Ho$ d§e _| AZoH$ amOm ^`o&
Vo amÁ` V{O d¡am½` Ya ñdJ© _moj H$mo àmßV ^E& Bg ~§e Ho$ g_ñV amOmAm| Ho$ Zm_ Aa
namH«$_ H$m¡Z H$h gH¡$? {OgH$m O¡gm bjU hmo` gmo Vogm hr H$hmd¡& godm H$a¡ gmo godH$
H$hmd¡, YZwf Yma¡ gmo YZwfYmar H$hmd¡, na H$s nr‹S>m Q>mb¡ gmo eaUmJ{V à{Vnmb hmo` jÌr
H$hmd¡, ~«ô_M`© nmb¡ gmo ~«mô_U H$hmd¡& Omo amOm amÁ` V{OH$a _w{Z hmo` gmo _w{Z H$hmd¡&
l_ H${h`o Vn Yma¡ gmo l_U H$hmd¡&
`h ~mV àH$Q> hr h¡- bmR>r amI¡ gmo bmR>r dmbm H$hmd¡, gob amI¡ gmo gobdmbm H$hmd¡&
V¡go `h {dÚmYa N>Ì ÜdOmAm| na ~mZam| Ho$ {M• amIVo ^`¡ VmV¡§ ~mZad§er H$hmE& ^JdmZ
lrdmgwnyÁ` Ho$ g_` amOm A_aà^ ^E& {VZZo ~mZam| Ho$ {M• _wHw$Q> N>Ì ÜdOm{Z _| ~ZmE
V~V¢ BZHo$ Hw$b _| `h ar{V Mbr AmB©& `m ^m§{V g§jonV¢ ~mZa d§{e`m| H$s CËn{Îm H$hr&
AWmZÝVa `m Hw$b {df¡ _hmoX{Y Zm_m amOm ^E, {OZHo$ {dÚwVàH$mem Zm_m amUr ^B©& dh

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

98 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m
amUr n{Vd«Vm pñÌ`m| Ho$ JwU H$s {ZYmZ h¡, {OgZo AnZo {dZ` A§JH$[a n{V H$m _Z àgÞ
{H$`m h¡& amOm Ho$ gwÝXa g¡H$‹S>m| amZr h¢, {VZH$s `h amUr {eamo^m½` h¡& _hm gm¡^m½`dVr
ê$ndVr kmZdVr h¡& Cg amOm Ho$ _hmnamH«$_r EH$ gm¡ AmR> nwÌ ^`o& {VZH$mo amÁ` H$m ^ma Xo`
amOm _hmgwI ^moJVo ^`o& _w{Zgwd«VZmW Ho$ g_` _| ~mZad§{e`{Z _| `h amOm _hmoX{Y ^`o&
Aa b§H$m _| {dÚwVHo$e Ho$ Aa _hmoX{Y Ho$ na_ àr{V ^B©& H¡$go h¢ `o XmoD$? gH$b àm{U`m|
Ho$ ß`mao, Aa Amng _| EH$ {MÎm, Xoh Ý`mar ^B© Vmo H$hm, gmo {dÚwVHo$e _w{Z ^`o& `h d¥Îmm§V
gwZ _hmoX{Y ^r d¡amJr ^E&
`h H$Wm gwZ amOm lo{UH$ Zo Jm¡V_ ñdm_r gm| nyN>r- ho ñdm_r! amOm {dÚwVHo$e {H$g
H$maU go d¡amJr ^`o?
V~ Jm¡V_ ñdm_r Zo H$hm {H$ EH$ {XZ {dÚwVHo$e à_XmZm_m CÚmZ _| H«$s‹S>m H$aZo H$mo J`o&
H¡$gm h¡ CÚmZ? Ohm§ H«$s‹S>m Ho$ {Zdmg A{V gwÝXa h¢, {Z_©b Ob Ho$ ^ao gamoda h¢, {VZ_| H$_b
\y$b aho h¢& Aa gamoda{Z _| Zmd§¡ S>ma amIr h¢& ~Z _| R>m¡a R>m¡a qhS>mobo h¢, gwÝXa ~ob Aa H«$s‹S>m
H$aZo Ho$ gwdU© Ho$ nd©V, {OZHo aËZm| Ho$ {gdmU, d¥j _Zmok \$b \y$b{ZH$[a _§{S>V, {OZHo$
nëbdgm¢ hmbVr bVm A{V emo^¡ h¡, Aa bVmAm| go {bn{Q> aho h¢& Eogo _| ~Z _| amOm
{dÚwVHo$e am{U`m| Ho$ g_yh {df¡ H«$s‹S>m H$aVo hþVo&
H¡$gr h¢ amUr? _Z H$s haUhmar, nwînm{XH$ Ho$ MyQ>Zo _| AmgŠV h¢& {OZHo$ nëbd g_mZ
H$mo_b gwJ§Y hñV Aa _wI H$s gwJ§Y H$[a ^«_a {OZ na ^«_¡ h¢& H«$s‹S>m Ho$ g_` amUr lr MÝÐm
Ho$ Hw$M EH$ ~mZa Zo ZI{ZV¢ {dXma¡, V{X amUr IoX{IÞ ^B©& é{Ya Am` J`m& amOm Zo amUr
H$mo {Xbmgm Xo` H$[a AkmZ^mdV¢ ~mZa H$mo dmUV¢ ~rÜ`m gmo ~mZa Km`b hmo` EH$ JJZMmaU
_hm_w{Z Ho$ nmg Om` nS>çm& do X`mbw ~mZa H$mo H$m§nVm Xo{I X`mH$[a n§MZ_moH$ma _ÝÌ XoVo
^`o& gmo ~mZa _aH$a CX{YHw$_ma Om{V H$m ^dZdmgr Xod CnÁ`m&
`hm§ ~Z _| ~mZa Ho$$ _aU nrN>¢ amO Ho$ bmoH$ AÝ` ~mZam| H$mo _ma aho Wo gmo CX{YHw$_ma
Zo Ad{Y go {dMmaH$a ~mZam| H$mo _maVo OmZ, _m`m_B© ~mZam| H$s goZm ~ZmB©& do ~mZa Eogo ~Zo,
{OZH$s Xm‹T> {dH$amb, dXZ {dH$amb, ^m|h {dH$amb, qgXÿa gm[aIm bmb _wIgm| S>amZodmbo
eãX H$mo H$hVo hþdo Am`o& H$B©EH$ hmW _| nd©V Ya¢, H$B©EH$ _yb go Cnmao d¥jm| H$mo Ya¢, H$B©EH$
hmW{Zgm| YaVr Hy$Q>Vo g§Vo, H$B©EH$ AmH$me _| CN>bVo g§Vo, H«$moY Ho$ ^maH$a am¡Ð h¡ A§J
{OZH$m, CÝhm|Zo Am` amOm H$mo Koaçm, Aa H$hVo ^`o - Aao XþamMmar! gåhma, Voar _¥Ë`w AmB©
h¡& Vy ~mZam|Hy§$ _maH$[a A~ {H$gH$s eaU Om`Jm?

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 99
V~ {dÚwVHo$e S>açm Aa OmÝ`m {H$ `h ~mZam| H$m ~b Zmht, Xod_m`m h¡& V~ Xoh H$s
Amem N>mo{S> _hm{_îQ> ~mUr H$aHo$ {dZVr H$aVm ^`m {H$-""_hmamO! Amkm H$amo, Amn H$m¡Z
hmo, _hmXoXrß`_mZ àM§S> eara {OZHo$, `h ~mZa{Z H$s epŠV Zmht& Amn Xod h¢&'' V{X amOm
H$mo A{V {dZ`dmZ Xo{I _hmoX{Y Hw$_ma ~mobo - ""ho amOm! ~mZa new Om{V {OZH$m ñd^md
hr A{V M§Mb h¡, CZH$mo V¡Zo ñÌr Ho$ AnamYgm| hVo, gmo _¢ gmYw Ho$ àgmX go Xod ^`m& _oar {d^y{V
Vy Xo{I&''
amOm H$m§nZo b½`m, öX`{df¡ ^` CnÁ`m, amo_m§M hmo` AmE& V~ _hmoX{Y Hw$_ma Zo H$hr
- ""Vy _V S>a&'' V~ BgZo H$hçm, {H$ ""Omo Amn Amkm H$amo gmo H$ê§$&'' V~ Xod BgH$mo Jwé
Ho$ {ZH$Q> bo` J`m& dh Xod Aa amOm `o XmoZm| _w{Z H$s àX{jUm Xo` Z_ñH$ma H$a Om` ~¡R>o&
Xod Zo _w{Zgm| H$hr {H$-""_¢ ~mZa hþVm gmo Amn Ho$ àgmXV¢ Xod ^`m, Aa amOm {dÚwVHo$e Zo
_w{Zgm| nyN>çm {H$ _wPo Š`m H$Îm©ì` h¡& _oam H$ë`mU {H$g Vah hmo`?
V{X _w{Z Mma kmZ Ho$ YmaH$ hþVo gmo VnmoYZ H$hVo ^E• {H$ h_mao Jwé {ZH$Q> hr h¢, CZHo$
g_rn Mmbmo& AZm{XH$mb H$m `h Y_© h¡ {H$ JwéAm| Ho$ {ZH$Q> Om` Y_© gw{Z`o& AmMm`©{Z Ho$
hmoVo g§Vo Omo CZHo$ {ZH$Q> Z Om` Aa {eî` hr Y_m}nXoe Xo` Vmo dh {eî` Zht, Hw$_mJu h¡,
AmMma go ^«îQ> h¡& Eogm VnmoYZ Zo H$hçm V~ Xod Aa {dÚmYa {MÎm _| qMVdVo ^`o {H$ Eogo
_hmnwéf h¢, Vo ^r Jwé H$s Amkm {~Zm CnXoe Zmht H$a¡ h¢& Ahmo! Vn H$m _mhmËå` A{V A{YH$
h¡& _w{Z H$s Amkm go dh Xod Aa {dÚmYa _w{Z Ho$ Jwé n¡ J`o& Vhm§ Om`H$a VrZ àX{jUm Xo`
Z_ñH$maH$a Jwé Ho$ {ZH$Q> Z A{V Zrao Z KZo Xÿao ~¡R>o& _hm_w{Z H$s _y{V© Xo{I Xod Aa {dÚmYa
AmíM`© H$mo àmßV ^`o& H¡$gr h¡ _hm_w{Z H$s _y{V©? Vn H$s am{eH$a CnOr Omo XrpßV VmH$[a
X¡Xrß`_mZ h¡& XoIH$[a ZoÌH$_b \y$b J`o& _hm {dZ`dmZ hmo` Xod Aa {dÚmYa Y_© H$m ñdê$n
nyN>Vo ^`o&
H¡$g¡§ h¢ _w{Z? {OZH$m _Z àm{U`m| Ho$ {hV _| gmdYmZ h¡, Aa amJm{XH$ Omo g§gma Ho$ H$maU
h¢ {VZHo$ àg§J go Xÿa h¢& O¡g¢ _oK Jå^ra Üd{ZH$[a JO£ Aa ~ag¡, V¡g¢ _hmJå^ra Üd{ZH$[a
OJV Ho$ H$ë`mU Ho {Z{_Îm na_ Y_©ê$n A_¥V ~agmVo ^E& O~ _w{Z kmZ H$m ì`m»`mZ H$aZo
bJo V{X _oK H$m gm ZmX (eãX) OmZ bVmAmo§ Ho$ _§S>n _| Omo _`ya {VîR>o Wo do Z¥Ë` H$aVo ^E&
_w{Z H$hVo ^E - Ahmo Xod {dÚmYamo! Vw_ {MÎm bJm` gwZmo, VrZ ^d H$m AmZÝX H$aUhmao
lr{OZamO Zo Omo Y_© H$m ñdê$n H$hçm h¡, gmo _¢ Vw_H$mo H$hÿ hÿ§& H$B©EH$ Omo àmUr ZrM~w{Õ
h¢, {dMma a{hV O‹S>{MÎm h¢, Vo AY_© hr H$mo Y_© Om{Z god¡ h¢& Omo _mJ© H$mo Z OmZ¢ gmo KZo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

100 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$mb _| ^r _Zdm§{N>V ñWmZ H$mo Z nhþ§Mo& _§X_{V {_Ï`mÑpîQ> {df`m{^bmfr Ord qhgm H$a
CnÁ`m Omo AY_© VmH$m| Y_© OmZ god¢ h¢ Vo ZaH$ {ZJmoX Ho$ XþI ^moJd¡ h¢& Oo AkmZr ImoQ>o
ÑîQ>m§V{Z Ho$ g_yhH$[a ^ao _hmnmn{Z Ho$ nw§O {_Ï`m J«§Wm| Ho$ AW© {VZH$a Y_© OmZ àm{UKmV
H$a¡ h¢, Vo AZÝVg§gma ^«_U H$a¡ h¢& Oo AY_©MMm© H$aHo$ d¥Wm ~H$dmX H$a¡ h¢ Vo X§S>m| go AmH$me
H$mo Hy$Q>¡ h¢, gmo H¡$g¡ Hy$Q>m Om`? Omo H$Xm{MV² {_Ï`mÑpîQ>`m| Ho$ H$m`Šboem{X Vn hmo`, Aa eãX
kmZ ^r hmo`, Vmo ^r _wpŠV H$m H$maU Zmhr§&
gå`H$²Xe©Z {~Zm Omo OmZnZm h¡, gmo kmZ Zmht& Aa Omo AmMaU h¡, gmo Hw$Mm[aÌ h¡&
{_Ï`mÑpîQ>`{Z H$m Omo Vn d«V h¡ gmo nmfmU ~am~a h¡, Aa kmZr nwéfm| Ho$ Omo Vn h¡ gmo gy`©_{U
g_mZ h¡& Y_© H$m _yb OrdX`m h¡, Aa X`m H$m _yb H$mo_b n[aUm_ h¢& gmo H$mo_b n[aUm_
XþîQ>m| Ho$ H¡$g¢ hmo` ? Aa n[aJ«hYmar nwéf{Z H$m| Ama§^ H$[a qhgm Adí` hmo` h¡& VmV¢ X`m
Ho$ {Z{_Îm n[aJ«h Amaå^ VOZm Mm{hE& VWm gË`dMZ Y_© h¡, naÝVw {Og gË` go naOrdm|
H$mo nr‹S>m hmo`, gmo gË` Zmht PyR> hr h¡& Aa Mmoar H$m Ë`mJ H$aZm, naZmar VOZr, n[aJ«h H$m
n[a_mU H$aZm, g§Vmof d«V YaZm, BpÝÐ`m| Ho$ {df` {ZdmaZo, H$fm` jrU H$aZo, Xod Jwé Y_© H$m
{dZ` H$aZm, {Za§Va kmZ H$m Cn`moJ amIZm, `h gå`ÑpîQ> lmdH$m| Ho$ d«V VwPo H$ho&
A~ Ka Ho$ Ë`mJr _w{Z`m| Ho$ Y_© gwZmo& gd© Amaå^ H$m n[aË`mJ, XebjU Y_© H$m
YmaU, gå`½Xe©ZH$a `wŠV _hmkmZ, d¡am½`ê$n `{V H$m _mJ© h¡& _hm_w{Z n§M _hmd«Vê$n hmWr
Ho$ H$m§Yo M‹T>o h¢, Aa VrZ JwpßVê$n Ñ‹T> ~H$Va nhao h¢& Aa nm§M g{_{Vê$n n`mXm| go g§`wŠV
h¢& ZmZmàH$ma Vnê$n VrúU eñÌm| go _§{S>V h¢, Aa {MÎm Ho$ AmZÝX H$aUhmao h¡& Eogo {XJå~a
_w{ZamO H$mbê$n d¡ar H$mo OrV¡ h¢& dh H$mbê$n ~¡ar _mohê$n _ñV hmWr na M‹T>m h¡& Aa H$fm`ê$n
gm_§Vm| go _§{S>V h¡&
`Vr H$m Y_© na_{Zdm©U H$m H$maU h¡, _hm_§Jbê$n h¡& CÎm_ nwéf{ZH$[a godZo `mo½` h¡&
Aa lmdH$ H$m Y_© Vmo gmjmV² ñdJ© H$m H$maU h¡, Aa naånam` _moj H$m H$maU h¡& ñdJ© _|
Xodm| Ho$ g_yh Ho$ _Ü` {VîR>Vm _Zdm§{N>V BpÝÐ`m| Ho$ gwI H$mo ^moJ¡ h¡& Aa _w{Z Ho$ Y_© go H$_©
H$mQ> _moj Ho$ AVt{Ð` gwI H$mo nmd¡ h¡, AVrpÝÐ` gwI gd© ~mYm a{hV AZwn_ h¡, {OgH$m
AÝV Zmht, A{dZmer h¡& Aa lmdH$ Ho$ d«VH$[a ñdJ© Om` Vhm§V¢ M`, _Zwî` hmo` _w{ZamO
Ho$ d«V Ya na_nX H$mo nmd¡ h¡& Aa {_Ï`mÑpîQ> Ord H$Xm{MV² Vn H$a ñdJ© Om` Vmo M` H$a
EH|${Ð`m{XH$ `mo{Z{df¡ Am`H$a àmßV hmo` h¡, AZÝV g§gma ^«_U H$a¡ h¡&
VmV¢ O¡Z hr na_ Y_© h¡, Aa O¡Z hr na_ Vn h¡, O¡Z hr CËH¥$îQ> _V h¡& {OZamO Ho$ dMZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 101


hr gma h¢& {OZemgZ Ho$ _mJ© go Omo Ord _moj àmßV hmoZo H$mo CÚ_r hþAm, VmH$mo Omo ^d YaZo
n‹S>o§ Vmo Xod {dÚmYa amOm{Z Ho$ ^d Vmo {dZm Mmho ghO hr hmo` h¢, O¡g¢ IoVr Ho$ H$aUhmao H$m
CÚ_ YmÝ` CnOmZo H$m h¡, Kmg H$dm‹S> namb BË`m{X ghO hr hmo` h¢, Aa O¡g¢ H$moD$ nwéf
ZJa H$mo Mmë`m VmH$mo _mJ© _| d¥jm{XH$ H$m g§J_ IoX H$m {ZdmaU h¡, V¡g¢ hr {ednwar H$mo
CÚ_r ^E& Oo _hm_w{Z h¢ {VZH$mo BÝÐm{XH$ nX ew^mon`moJ Ho$ H$maU go hmo` h¢, _w{Z H$m _Z
{VZ_| Zmht& ewÕmon`moJ Ho$ à^md go {gÕ hmoZo H$m Cnm` h¡& Aa lmdH$ Aa _w{Z Ho$ Y_© go
Omo {dnarV _mJ© h¡, gmo AY_© OmZZm& {Oggo `h Ord ZmZmàH$ma Hw$J{V _| Xþ:I ^moJ¡ h¡&
{V`ªM `mo{Z _| _maU, VmS>Z, N>oXZ, ^oXZ, erV, CîU, ^yI, ß`mg BË`m{X ZmZmàH$ma Ho$
Xþ:I ^moJ¡ h¢& Aa gXm A§YH$magy§ ^ao Oo ZaH$ {VZ{df¡ AË`ÝV CîU erV _hm {dH$amb ndZ
Ohm§ Ap½Z Ho$ H$U ~ag¡ h¢, ZmZmàH$ma Ho$ ^`§H$a eãX Ohm§ Zma{H$`m| H$mo KmZr _| nob¡ h¢, H$amoVo
go Mra¡ h¢& Ohm§ ^`H$mar emë_br d¥jm| Ho$ nÌ MH«$ IS>J gobg_mZ h¢& {VZ H$[a {VZHo$ VZ
I§S> I§S> hmo` h¢& Ohm§ Vm§~m erem JmbH$a _{Xam Ho$ nrdZhmao nm{n`m| H$mo ß`md| h¢& Aa _m§g
^{j`m| H$mo {VZhr Ho$ _m§g H$mQ> H$mQ> CZHo$ _wI _| Xod¡§ h¢, Aa bmoh Ho$ VßV Jmobo qgS>mgr go
_wI \$mS> \$mS> Omoamdar go _wI _| Xod¢ h¢&
Aa naXmam g§J_ H$aZhmao nm{n`m| H$mo VmVr bmoho H$s nwV{b`m| go {MnQ>md¡ h¢& Ohm§ _m`m_B©
qgh, ì`mK«, ñ`mb BË`m{X AZoH$ àH$ma ~mYm H$a¢ h¢& Aa Ohm§ _m`m_`r XþîQ> njr VrúUMm|M
go MyQ>¢ h¢& ZmaH$s gmJam| H$s Am`wn`ªV ZmZmàH$ma Ho$ XþI, Ìmg, _ma ^moJ¡ h¢, _maVo _a¡ Zmht,
Am`w nyU© H$a hr _a¡ h¢& nañna AZoH$ ~mYm H$a¡ h¢, Aa Ohm§ _m`m_`r _{jH$m Aa _m`m_`r
H¥${_ gyB© g_mZ VrúU _wIV¢ MyQ>¢ h¢& `h gd© _m`m_`r OmZZo& Aa new njr VWm {dH$bÌ`
Vhm§ Zmht, ZmaH$s Ord hr h¢& VWm n§M àH$ma Ho$ ñWmda gd©Ì hr h¢& ZaH$ _| Omo Xþ:I Ord
^moJ¡ h¢, CgHo$ H$hZo H$mo H$m¡Z g_W© h¡? Vw_ XmoD$ Hw$J{V _| ~hþV ^«_o hmo Eogm _w{Z Zo H$hçm&
V~ `h XmoD$ AnZm nyd©^d nyN>Vo ^E&
g§`_r _w{Z H$h¡ h¢ {H$ Vw_ _Z bJmH$a gwZmo - `h Xþ:IXmB© g§gma `m_¢ Vw_ _moh go CÝ_Îm
hmoH$a nañna Ûof YaVo Amng _| _aU _maU H$aVo AZoH$ `mo{Z _| àmßV ^E& {VZ_| EH$ Vmo
H$mer Zm_m Xoe _| nmaYr ^`m, XÿOm lmdñVrZm_m ZJar _| amOm H$m gy`©XÎm Zm_m _§Ìr ^`m&
gmo J¥h Ë`mJH$a _w{Z ^`m, _hm VnH$a `wŠV A{Vê$ndmZ n¥Ïdr _| {dhma H$a¡& gmo EH$ {XZ
H$mer Ho$ dZ _| Ord O§Vwa{hV n{dÌ ñWmZH _| _w{Z {damOo hþVo& Aa lmdH$ lm{dH$m AZoH$
Xe©Z H$mo AmE hþV¡, gmo dh nmnr nmaYr _w{Z H$mo XoI VrúU dMZê$n eñÌV¢ _w{Z H$mo ~tYVm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

102 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


^`m& `h {dMmaH$a {H$ `h {Zb©ÁO _mJ©^«îQ> ñZmZa{hV _brZ _wPH$mo {eH$ma _| OmZo H$mo
A_§Jbê$n ^`m h¡&
`o dMZ nmaYr Zo H$ho V~ _w{Z H$mo Ü`mZ H$m {d¿Z H$aUhmam g§Šboe^md CnÁ`m& {\$a
_Z _| {dMmar {H$ _¢ _w{Z ^`m, gmo _moHy§$ Šboeê$n ^md H$Îm©ì` Zmht& Eogm H«$moY CnO¡ h¡ Omo
EH$ _wpîQ> àhma H$a Bg nmnr nmaYr H$mo MyU© H$a S>mê±$& _w{Z Ho$ AîQ>_ ñdJ© Om`do H$mo nwÊ`
CnÁ`m Wm, gmo H$fm` Ho$ `moJV¢ jrU nwÊ` hmo` _aH$a Á`mo{VfrXod ^`m, Vhm§ _¢ M`H$a Vy
{dÚwVHo$e {dÚmYa ^`m& Aa dh nmaYr ~hþV g§gma ^«_UH$a b§H$m Ho$ à_XZm_m CÚmZ _|
dmZa ^`m, gmo Vw_Zo ñÌr Ho$ A{W© ~mU H$a _maçm gmo ~hþV A`mo½` {H$`m& new H$m AnamY
gm_§Vm| H$mo boZm `mo½` Zmht& `h ~mZa ZdH$ma _§Ì Ho$ à^mdV¢ CX{YHw$_ma Xod ^`m&
Eogm OmZH$a ho {dÚmYamo! Vw_ ~¡a H$m Ë`mJ H$amo {Oggo Bg g§gma _| Vwåhmam ^«_U hmo`
ahçm h¡, Omo Vw_ {gÕm| Ho$ gwI Mmhmo hmo Vmo amJ-Ûof _V H$amo& {gÕm| Ho$ gwIm| H$m _Zwî` Aa
Xodm| go daUZ Z hmo` gHo$, AZÝV Anma gwI h¡& Omo Vw_ _mojm{^bmfr hmo Aa ^bo AmMmaH$a
`wŠV hmo Vmo lr_w{Zgwd«VZmW H$s eaU bohþ& na_ ^pŠV go `wŠV BÝÐm{XH$ Xod ^r {VZH$mo
Z_ñH$ma H$a¡ h¢& B§Ð Ahq_Ð, bmoH$nmb gd© CZHo$ Xmgm| Ho$ Xmg h¢& do {ÌbmoH$sZmW, {VZH$s
Vw_ eaU bo`H$a na_ H$ë`mU H$mo àmßV hmodmoJo& do ^JdmZ² B©ída H${hE g_W© h¢, {OZHo$ gd©
AW© nyU© h¢, H¥$VH¥$Ë` h¢& `o Omo _w{Z Ho$ dMZ, VoB© ^`r gy`© H$s {H$aU, {VZH$[a {dÚwVHo$e
{dÚmYa H$m _Z H$_bdV² \y$ë`m, gwHo$eZm_m nwÌ H$mo amÁ` Xo` _w{Z Ho$ {eî` ^E& amOm
_hmYra h¡, gå`H²$Xe©ZkmZMm[aÌ H$m AmamYZ H$a CÎm_ Xod ^E&
qH$hHw$nwa Ho$ ñdm_r amOm _hmoX{Y {dÚmYa ~mZad§erZ Ho$ A{Yn{V M§ÐmH$m§V_{U`m| Ho$
_hb D$na {damOo hþVo A_¥Vê$n gwÝXa MMm©H$a BÝÐg_mZ gwI ^moJVo ^E& {VZV¡§ EH$ {dÚmYa
ídoVdñÌ nhao erK« Om` Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m {H$ à^mo! amOm {dÚwVHo$e _w{Z hmo` ñdJ©
{gYmao& `h gwZH$a amOm _hmoX{Y Zo ^moJ^mdV¢ {daŠV hmo` O¡ZXrjm{df¡ ~w{Õ Yar, Aa E dMZ
H$ho {H$ _¢ ^r VnmodZ H$mo OmD§$Jm& `o dMZ gw{Z amObmoH$ _§{Xa _| {dbmn H$aVo ^E, gmo
{dbmn H$a _hb Jy§{O CR>çm&
H¡$gm h¡ amObmoH$? drU ~m§gwar _¥X§J H$s Üd{Z g_mZ h¡ eãX {OZHo$& Aa `wdamO ^r
Am`H$a amOmgm| {dZVr H$aVm ^`m {H$- amOm {dÚwVHo$e H$m Aa AnZm EH$ ì`dhma h¡& amOm
Zo ~mbH$ nwÌ gwHo$e H$mo amO {X`m h¡, gmo {Vhmao ^amogo {X`m h¡& gmo gwHo$e Ho$ amÁ` H$s Ñ‹T>Vm
Vw_H$mo amIZr& O¡gm CZH$m nwÌ V¡gm {Vhmam, VmV¢ H$B©EH$ {XZ Amn d¡am½` Z Yma|& Amn Zd

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 103


`m¡dZ hmo& BÝÐ Ho$-go ^moJ{ZH$[a `h {Z:H§$Q>H$ amÁ` ^moJmo& `m ^m§{V `wdamO Zo {dZVr H$ar&
Aa AlwnmV{Z H$s dfm© H$ar Vm¡ ^r amOm Ho$ _Z _| Z AmB©&
Aa _§Ìr _hmZ` Ho$ doÎmm Zo ^r A{VXrZ hmo` ~rZVr H$ar {H$ ho ZmW! h_ AZmW h¢& O¡g¢
~ob d¥{j{Zgm| b{J ahr h¡, V¡g¢ Vwåhmao MaU go b{J aho h¢, Vwåhmao _Z _¢ h_mam _Z {VîR>¡ h¡,
gmo h_H$mo N>m§{S>H$a Om~mo `mo½` Zmht& `m ^m§{V ~hþV {dZVr H$ar Vmo hÿ amOm Z _mZr& Aa amUr
Zo ~hþV {dZVr H$ar, MaUm| _| bm¡Q> JB©& ~hþV AlwnmV S>mao& H¡$gr h¡ amUr? JwU{Z Ho$ g_yhH$[a
amOm H$s ß`mar hþVr, gmo {daŠV^mdH$[a amOm Zo Zrag XoIr&
V~ amUr H$h¡ h¡ {H$- ho ZmW! h_ {Vhmao JwU{ZH$a ~hþV {XZ{Z H$s ~§Yr, Aa Vw_ h_H$mo
~hþV b‹S>mB©, (bm‹S>-ß`ma {H$`m) _hmbú_r g_mZ h_H$mo _m`mH$[a amIr, A~ ñZohnme Vmo{S>
H$hm§ Omdmo hmo? BË`m{X AZoH$ ~mV H$ar, gmo amOm {MÎm _| Z Yar& Aa amOm Ho$ ~‹S>o ~‹S>o gm_§Vm|
Zo ^r {dZVr H$ar {H$- ho Xod! Bg Zd`m¡dZ _| amO N>m§{‹S> H$hm§ Omdmo hmo? g~{ZV¢ _moh Š`m|
VÁ`mo? BË`m{X AZoH$ ñZoh Ho$ dMZ H$ho naÝVw amOm Zo {H$gr H$s Z gwZr& ñZohnme N>o{X,
gd©n[aJ«h H$m Ë`mJH$[a, à{VM§Ð nwÌ H$mo amÁ` Xo` Amn AnZo eara hyV¢ ^r CXmg hmo`
{XJå~ar Xrjm AmXar&
H¡$go h¢ amOm? nyU© ~w{ÕdmZ, _hmYra-dra, n¥Ïdr na MÝÐ_m g_mZ CÁÁdb h¡ H$s{V©
OmH$s, gmo Ü`mZê$n JO na M‹T>H$[a Vnê$nr VrúU eñÌgm| H$_©ê$neÌw H$mo H$mQ> {gÕnX H$mo
àmßV ^E& à{VMÝÐ ^r H$B©EH$ {XZ amOH$a AnZo nwÌ {H$hH§$Y H$mo amÁ` Xo` Aa N>moQ>o nwÌ
A§YH$ê$‹T> H$mo `wdamOnX Xo` Amn {XJå~a hmo` ewŠbÜ`mZ Ho$ à^mdH$[a {gÕñWmZ H$mo àmßV ^E&
AWmZÝVa amOm {H$hH§$Y, Aa A§YH$ê$‹T> XmoD$ ^mB© Mm§X gy`©g_mZ Am¡am| Ho$ VoO H$mo
Xm{~H$[a n¥Ïdr na àH$me H$aVo ^E& Vmg_` {dO`mY©nd©V H$s X{jUloUr{df¡ aWZynwaZm_m
ZJa gwanwa g_mZ Vhm§ amOm Ae{ZdoJ _hmnamH«$_r, XmoD$ loUr Ho$ ñdm_r {OZH$s H$s{V© eÌw{Z
H$m _mZ H$mo haZhmar, {VZHo$ nwÌ {dO`qgh _hmê$ndmZ, Vo Am{XË`nwa Ho$ amOm {dÚm_§{Xa
{dÚmYa, VmH$s amUr doJdVr, VmH$s nwÌr lr_mbm, VmHo$ {ddmh{Z{_Îm Omo ñd`§da _§S>n aMm
hþVm, Aa AZoH$ {dÚmYa AmE hþVo, Vhm§ Ae{ZdoJ Ho$ nwÌ {dO`qgh ^r nYmao& H¡$gr h¡
lr_mbm? OmH$s H$m§{VH$[a AmH$me{df¡ àH$me hmo` ahçm h¡&
gH$b {dÚmYa qghmgZ na ~¡R>o h¢& ~‹S>o ~‹S>o amOmAm| Ho$ Hw§$da Wmo‹S>o Wmo‹S>o gmW gm| {VîR>¡ h¢,
g~{Z H$s ÑpîQ>-gmoB© ^B© ZrbH$_b{Z H$s nm§{V, gmo lr_mbm Ho$ D$na n‹S>r& lr_mbm H$mo {H$gr
go ^r amJÛof Zmht, _Ü`ñW n[aUm_ h¡& Aa Vo {dÚmYaHw$_ma _XZH$[a VßV h¢ {MÎm {OZH$m,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

104 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Vo AZoH$ g{dH$ma MoîQ>m H$aVo ^E& H$B©EH$ Vmo _mWo H$m _wHw$Q> {ZH§$n Wm Vmo ^r CgH$mo gwÝXa
hmW{ZH$[a R>rH$ H$aVo ^E& H$B©EH$ I§Oa nmg Yaçm Wm Vmo ^r H$aHo$ AJ«^mJgm| {hbmdVo ^E,
H$Q>mjH$[a H$ar h¡ ÑpîQ> {OÝhm|Zo, Aa H$B©EH$ Ho$ {H$Zmao _Zwî` T>moaVo hþVo, Aa drOZm H$aVo hþVo
Vm¡ ^r brbmg{hV _hmgwÝXa ê$_mb go AnZo _wI H$mo d`ma H$aVo ^E& Aa H$B©EH$ dm_ MaU
na Xm{hZm nm§d _obVo ^E&
H¡$go h¢ amOm{Z Ho$ nwÌ? gwÝXa ê$ndmZ h¢, Zd`m¡dZ h¢, H$m_H$bm _| {ZnwU h¢& ÑpîQ> Vmo
H$Ý`m H$s Amoa Aa nJ Ho$ A§JwîR>gm| qghmgZ na {H$Ny> {bIVo ^E& Aa H$B©EH$ _hm _{U`m|
Ho$ g_yhH$[a `wŠV Omo gyÌ, H${Q >_| JmT>m ~§Ü`m hþVm Vm¡ ^r Cgo g§dma JmT>m ~m§YVo ^E& Aa
H$B©EH$ M§Mb h¢ ZoÌ {OZHo$, {ZH$Q>dVu{ZV¢ Ho${bH$Wm H$aVo ^E& H$B©EH$ AnZo gwÝXa Hw${Q>b
Ho${e{Z H$m| g§^maVo ^E& H$B©EH$ Omna ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢, Eogo H$_b H$mo Xm{hZo hmWgm|
{\$amdVo ^E, _H$a§X H$s aO {dñVmaVo ^E& BË`m{X AZoH$ MoîQ>m amOm{Z Ho$ nwÌ ñd`§~a _§S>n
_| H$aVo ^E&
H¡$gm h¡ ñd`§~a_§S>n? Om{df¡ ~rZ ~m§gwar _¥X§J ZJmao BË`m{X AZoH$ ~mOo ~mO aho h¢& Aa
AZoH$ _§JbmMaU hmo` aho h¢& Aa ~§XrOZm| Ho$ g_yh gËnwéf{Z Ho$ AZoH$ ew^ M[aÌ dU©Z H$a¡
h¢& Cg ñd`§da_§S>n _| gw_§Jbm Zm_m Ym` OmHo$ EH$ hmW _| ñdU© H$s N>‹S>r EH$ hmW _| ~|V
H$s N>‹S>r H$Ý`m H$mo hmW Omo‹S> _hm {dZ` H$a H$hVr ^B©& H$Ý`m ZmZmàH$ma Ho$ _{U ^yfU{ZH$[a
gmjmV² H$ëndob g_mZ h¡&
ho nwÌr! `h _mVªS>Hw§$S>b Zm_m Hw§$da Z^pñVbH$ Ho$ amOm M§ÐHw§$S>b, amUr {~_bm {VZH$m
nwÌ h¡, AnZr H$m§{VH$[a gy`© H$mo ^r OrVZhmam A{V a_UrH$ h¡, Aa JwU{Z H$m _§S>Z h¡& `m
g{hV a_do H$s BÀN>m h¡ Vmo `mHy§$ da, `h eñÌemñÌ {dÚm _| {ZnwU h¡& V~ `h H$Ý`m `mH$m|
XoI `m¡dZgm| H$Nw>BH$ {M½`m Om{Z AmJ¡ Mmbr& ~hþ[a Ym` ~mobr - ho H$Ý`m! `h aËZnwa H$m
amOm {dÚm§J amUr bú_r, {VZH$m nwÌ {dÚmg_wÐKmV Zm_m ~hþV {dÚmYam| H$m A{Yn{V, `mH$m
Zm_ gwZ ~¡ar Eogm H$m§n¡ O¡g¡ nrnb H$m nÌ ndZgm| H$m§n¡& _hm_Zmoha hmam| go `wŠV `mH$m gwÝXa
djñWb {df¡ bú_r {Zdmg H$a¡ h¡, Voar BÀN>m hmo` Vmo `mH$m| da& V{X `mH$m| ^r gab X¥pîQ>H$[a
XoI AmJ¢ Mmbr& ~hþ[a Ym` ~mobr& H¡$gr h¡ Ym`? Omo H$Ý`m Ho$ A{^àm` H$mo OmZZhmar h¡&
ho gwVo! `h BÝÐgm[aIm amOm ~O«erb H$m Hw§$da IoMa^mZw ~O«n§Oa ZJa H$m A{Yn{V h¡,
`mH$s XmoD$ ^wOm{Z _¢ amÁ`bú_r M§Mb h¡ Vmo hÿ {ZíMb {VîR>¡, `mHy§$ XoIH$[a AÝ` {dÚmYa
Am{J`m g_mZ ^mg¡ h¢& `h gy`© g_mZ ^mg¢ h¡& EH$ Vmo _mZH$[a `mH$m _mWm D§$Mm h¡ hr, Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 105


aËZ{Z Ho$ _wHw$Q>H$[a A{V hr emo^¡ h¡, Voar BÀN>m h¡ Vmo `mHo$ H§$R>{df¡ _mbm S>m[a& V{X `h H$Ý`m
Hw$_wXZr g_mZ IoMa^mZw H$mo XoI gHw$M JB© AmJo Mmbr&
V{X Ym` ~mobr - ho Hw$_mar! `h amOm MÝÐmZZ M§Ðnwa H$m YZr amOm {MÌm§JX amUr
nX²_lr H$m nwÌ& `mH$m djñWb _hmgwÝXa M§XZH$[a M{M©V O¡g¢ H¡$bme H$m VQ> M§Ð{H$aUH$[a
emo^¡ V¡g¢ emo^¡ h¡& CN>bo h¢ {H$aUm| Ho$ g_yh Om{df¡ Eogm _mo{V`m| H$m hma `mHo$ Ca{df¡ emo^¡ h¡,
O¡¡g¢ H¡$bmend©V CN>bVo hþE ZrPaZm| Ho$ g_yh H$[a emo^¡ h¡& `mHo$ Zm_ Ho$ AjaH$[a d¡ar{Z H$m
hÿ _Z na_ AmZÝX H$m| àmßV hmo` h¢, Aa XþI AmVmn H$[a a{hV hmo` h¡&
Ym` lr_mbm gm| H$h¡ h¡ - ho gm¡å`Xe©Zo! H${hE, gwIH$mar h¡ Xe©Z OmH$m Eogr Omo Vy, Voam
{MÎm `m{df¡ àgÞ hmo` Vmo O¡g¢ am{Ì M§Ð_mV¢ g§`wŠV hmo` àH$me H$a¡ h¡, V¡g¢ `mHo$ g§J_H$[a
Amh²bmX H$mo àmßV hmo& V{X `m{df¡ ^r `mH$m _Z àr{V H$mo àmßV Z ^`m& O¡g¢ MÝÐ_m ZoÌ{Z
H$m| AmZÝXH$mar h¡, VWm{n H$_b{Z H$s `m{df¡ àgÞVm Zmht& ~hþ[a Ym` ~mobr- ho H$Ý`o!
_§XaHw§$O ZJa H$m ñdm_r amOm _oéH$m§V amUr lra§^m H$m nwÌ nwa§Xa, _mZmo n¥Ïdr na BÝÐ hr
AdVaçm h¡& _oK g_mZ h¡ Üd{Z OmH$s Aa g§J«m_{df¡ OmH$s ÑpîQ> eÌw g§hmado g_W© Zmht, Vmo
VmHo$ dmU{Z H$s MmoQ> H$m¡Z g§hma¡? Xod ^r `mgm| `wÕ H$ado H$mo g_W© Zmht, Vmo _Zwî`{Z H$s Vmo
H$hm ~mV? A{V CÞV `mH$m {ga gmo Vy `m n[a _mbm S>m[a, Eogm H$hçm Vm¡ ^r `mHo$ _Z _|
Z Am`m, Š`m|{H$ {MÎm H$s àd¥{Îm {d{MÌ h¡&
~hþ[a Ym` H$hVr ^B© - ho nwÌr! ZmH$mY©nwa H$m ajH$ amOm _ZmoOd amUr do{JZr, {VZH$m
nwÌ _hm~b, g^mê$n gamoda{df¡ H$_b g_mZ \y$b ahçm h¡& Aa `mHo$ JwU ~hþV h¢, {JZZo _|
Amd| Zmht, `h Eogm ~bdmZ² h¡, Omo AnZr ^m¢h Q>o‹T>r H$ado H$[ahr n¥Ïdr _§S>b H$m| de H$a¡ h¡&
Aa {dÚm~b H$[a AmH$me{df¡ ZJa ~gmd¡ h¡, Aa gd© J«h-ZjÌm{XH$ H$mo n¥ÏdrVb na
{XImd¡ h¡& Mmh¢ Vmo EH$ bmoH$ Z`m Am¡a ~gmd¢, BÀN>m H$a¢ Vmo gy`© H$mo MÝÐ_m g_mZ erVb
H$a¡, nd©V Mya S>ma¡, ndZ H$mo Wm§^¡, Ob H$m ñWbH$[a S>ma¡, ñWb H$m Ob H$a S>ma¡& BË`m{X
`mHo$ {dÚm~b dU©Z {H$`o VWm{n `mH$m _Z dm{df¡ AZwamJr Z ^`m& Am¡a ^r AZoH$ {dÚmYa
Ym` Zo {XImE gmo H$Ý`m Zo ÑpîQ> _| Z Yao {VZH$mo Cb§{K AmJo Mmbr&
O¡g¢ MÝÐ_m H$s {H$aU nd©V{Z H$mo Cb§K¡, Vo nd©V í`m_ hmo` Om§` V¡g¢ {OZ {dÚmYa{Z
H$m| Cb§{K `h AmJo JB© {VZH$m _wI í`m_ hmo` J`m& g~ {dÚmYa{Z H$m| Cb§KH$[a `mH$s ÑpîQ>
{H$hH§$YHw$_ma na JB© VmHo$ H§$R> _| da_mbm S>mar& V{X {dO`qgh {dÚmYa H$s X¥îQ> H«$moY H$s
^ar, {H$hH§$Y Aa A§Y«H$ XmoD$ ^mB©{Z na JB©&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

106 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H¡$gm h¡ {dO`qgh? {dÚm~bH$[a J{d©V h¡, gmo {H$hH§$Y Aa A§Y«H$ H$mo H$hVm ^`m {H$
`h {dÚmYam| H$m g_mO, Vhm§ Vw_ ~mZa H$m¡Z AW© AmE? {dê$n h¡ Xe©Z Vwåhmam& jwÐ H${h`o
VwÀN> hmo& H¡$go hmo Vw_? {dZ`a{hV hmo, `m ñWmZ{df¡ \$bm| go Z_«r^yV Oo d¥j {VZH$[a g§`wŠV
H$moB© a_UrH$ dZ Zmht& Aa {J[a{Z H$s gwÝXa Jw\$m ZrPaUm| H$s YaUhmar, Ohm§ ~mZam| Ho$ g_yh
H«$sS>m H$a¢, gmo Zmht& bmb_wI Ho$ ~mZamo! Vw_H$mo Bhm§ H$m¡Z Zo ~wbm`m? Omo ZrM XÿV Vwåhmao
~wbdmZo H$mo J`m hmo` VmH$m {ZnmV H$ê§$, AnZo MmH$a{Z H$m| H$hr - BZH$mo Bhm§V§¡ {ZH$mb Xodmo&
`o d¥Wm hr {dÚmYa H$hmd¢ h¢&
`o eãX gwZH$[a {H$hH§$Y A§Y«H$ XmoZm| ^mB© ~mZaÜdO _hmH«$moY H$mo àmßV ^E, O¡g¢ hm{W{Z
na qgh H$mon H$a¡& Aa {VZH$s g_ñV goZm Ho$ bmoH$ AnZo ñdm{_`m| H$m AndmX gwZ {deof
H«$moY H$mo àmßV ^E& H$B©EH$ gm_§V AnZo Xm{hZo hmWH$[a ~mdt ^wOm H$m ñne© H$[a eãX H$aVo
^E& Aa H$B©EH$ H«$moY Ho$ AmdoeH$[a bmb ^E h¢ ZoÌ {OZHo$, gmo _mZmo àb`H$mb Ho$
CëH$mnmV hr h¢, _hmH$mon H$mo àmßV ^E& H$B©EH$ n¥Ïdr{df¡ Ñ‹T> ~m§Yr h¡ O‹S> {OZH$s Eogo d¥j{Z
H$m| CIm‹S>Vo ^E& H¡$go h¢ d¥j? \$b Aa nëbd{Z H$mo Yma¡ h¢&
H$B©EH$ Wå^ CIm‹S>Vo ^E, Aa H$B©EH$ gm_§Vm| Ho$ AJbo Kmd ^r H«$moY go \$Q> JE& {VZ_|
go é{Ya H$s Ymam {ZH$gVr ^B©, gmo _mZmo CËnmV Ho$ _oK hr ~ago h¢& H$B©EH$ JmOVo ^E, gmo
Xem|{Xem eãXH$a ny[aV ^B©& Aa H$B©EH$ `moYm {ga Ho$ Ho$e {dH$ambVo ^E, _mZmo am{Ì hr hmo`
JB©& BË`m{X Anyd© MoîQ>mAm| go dmZad§er {dÚmYa{Z H$s goZm g_ñV {dÚmYa{Z H$s goZm
gw^Q>{Z H$m| _maZo H$mo CÚ_r ^B©& hm{W`m| go hmWr, Kmo‹S>m| go Kmo‹S>o, aWm| go aW `wÕ H$aVo ^E&
XmoZm| goZmAm| _| _hm`wÕ àdaË`m&
AmH$me _| Xod H$m¡VwH$ XoIVo ^E& `h `wÕ H$s dmVm© gwZH$a amjgd§er {dÚmYam| Ho$
A{Yn{V amOm gwHo$e, b§H$m Ho$ YZr dmZad§{e`m| H$s ghm`Vm H$mo AmE& amOm gwHo$e {H$hH§$Y
Aa A§Y«H$ Ho$ na_ {_Ì h¢, _mZmo BZHo$ _ZmoaW nyU© H$aZo H$mo hr Am`o h¢& O¡g¢ ^aV MH«$dVu
Ho$ g_` amOm AH§$nZ H$s nwÌr gwbmoMZm Ho$ {Z{_Îm AH©$H$s{V© O`Hw$_ma H$m `wÕ ^`m hþVm V¡gm
`h `wÕ ^`m& `h ñÌr hr `wÕ H$m _ybH$maU h¡& {dO`qgh Ho$ Aa A§Y«H$ Ho$ amjgd§er
~mZad§{e{Z Ho$ _hm`wÕ ^`m, Vmg_` {H$hH§$Y H$Ý`m H$mo bo J`m& Aa N>moQ>o ^mB© A§Y«H$ Zo
IS²>JH$[a {dO`qgh H$m {ga H$mQ>çm& EH$ {dO`qgh Ho$ {dZm VmH$s gd© goZm {~Ia JB©, O¡g¢
EH$ AmË_m {dZm gd© B§{Ð`m| Ho$ g_yh {dK{Q> Om§{h&
V{X amOm Ae{ZdoJ {dO`qgh H$m {nVm AnZo nwÌ H$m _aU gwZH$[a emoH$ _yN>m© H$mo àmßV

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 107


^`m& AnZr pñÌ`m| Ho$ ZoÌ Ho$ ObH$[a gtMm h¡ djñWb OmH$m, gmo KZr ~oa _| _yN>m© go à~moY
H$mo àmßV ^`m& nwÌ Ho$ d¡aH$[a eÌw{Z na ^`mZH$ AmH$ma {H$`m, Vmg_` VmH$m AmH$ma bmoH$
XoI Z gHo$, _mZmo àb`H$mb Ho$ CËnmV H$m gy`© VmHo$ AmH$ma H$m| Ya¡ h¢& gd© {dÚmYa{Z H$mo
bma bo OmH$a {H$hH§$Y H$mo Koaçm& gmo ZJa H$mo Koaçm Om{Z ^mB© dmZaÜdO gwHo$e g{hV
Ae{ZdoJgm| `wÕ H$ado H$mo {ZH$ñ`m& gmo nañna _hm`wÕ ^`m&
JXmAm| go, epŠV`m| go, ~mUm| go, nmgm| go, e¡bm| go, IS²>Jm| go _hm`wÕ ^`m! Vhm§ nwÌ Ho$
~Ygm| CnOr Omo H«$moYê$n Ap½Z H$s Ádmbm, Cggo àÁd{bV Omo Ae{ZdoJ gmo A§Y«H$ Ho$
gÝ_wI ^`m& V~ ~‹S>o ^mB© {H$hH§$Y Zo {dMmar {H$ _oam ^mB© A§Y«H$ Vmo Zd`m¡dZ h¡, Aa `h
nmnr Ae{ZdoJ _hm ~bdmZ h¡, gmo _¢ ^mB© H$s _XX H$ê§$& V~ {H$hH§$Y Am`m Aa Ae{ZdoJ
H$m nwÌ {dÚwÛmhZ {H$hH§$Y gÝ_wI Am`m& gmo {H$hH§$Y Ho$ Aa {dÚwÛmhZ Ho$ _hm`wÕ àdaË`m
Vm g_` Ae{ZdoJ Zo A§Y«H$ H$mo _maçm& gmo A§Y«H$ n¥Ïdr na nS>çm, O¡gm à^mV H$m MÝÐ_m
H$m§{Va{hV hmo`, V¡gm A§Y«H$ H$m eara H$m§{Va{hV hmo` J`m& Aa {H$hH§$Y Zo {dÚwÛmhZ Ho$
djñWb na {ebm MbmB© gmo dh _y{N>©V hmo` {Jaçm&
~hþ[a gMoV hmo`, VmZ¡ dhr {ebm {H$hH§$Y na MbmB© gmo {H$hH§$Y _yN>m© Im` Ky_Zo b½`m&
gmo b§H$m Ho$ YZr Zo gMoV {H$`m& Aa {H$hH§$Y H$mo {H$hHw$ånwa bo AmE& V~ {H$hH§$Y Zo ÑpîQ>
CKmS> Xo»`m Vmo ^mB© Zmht& V~ {ZH$Q>dVu{Z H$mo nyN>Zo b½`m • _oam ^mB© H$hm± h¡? V~ bmoH$
ZrMo hmo` aho, Aa amObmoH$ _| A§Y«H$ Ho$ _ado H$m {dbmn hþdm, gmo {dbmn gwZ {H$hH§$Y ^r
{dbmn H$aZo b½`m& emoH$ê$n Ap½ZH$[a VßVm`_mZ ^`m h¡ {MÎm OmH$m, ~hþV Xoa VH$ ^mB© Ho$
JwU{Z H$m qMVdZ H$aVm g§Vm emoH$ê$n g_wÐ _| _½Z ^`m&
hm` ^mB©! _oao hmoVo g§Vo Vy _aU H$mo àmßV ^`m, _oar X{jU ^wOm ^§J ^B©& Omo _¢ EH$jU
VwPo Z XoIVm Vmo _hmì`mHw$b hmoVm gmo A~ Vwåhmao {~Zm àmU{Z H$mo H¡$go amIy§Jm& AWdm _oam
{MÎm dO« H$m h¡, Omo Voam _aU gwZH$a ^r eara H$mo Zmht VO¡ h¡& ho ~mb! Voam dh _wbH$Zm
Aa N>mQo >r AdñWm _| _hmdra MoîQ>m {MVma {MVma _wPH$mo _hmXþ:I CnO¡ h¡& BË`m{X _hm{dbmnH$[a
^mB© Ho$ ñZohgm| {H$hH§$Y IoX{IÞ ^`m&
V~ b§H$m Ho$ YZr gwHo$e Zo VWm Am¡a ~‹S>o ~‹S>o nwéfm| Zo {H$hH§$Y H$mo ~hþV g_Pm`m- Omo
Yra nwéf{Z H$mo `h a§H$ MoîQ>m `mo½` Zmht& `h jÌr`{Z H$m draHw$b h¡, gmo _hm gmhgê$n h¡&
Aa `m emoH$ H$mo n§{S>Vm| Zo ~‹S>m {nemM H$hçm h¡& H$_m] Ho$ CX`H$[a ^mB©`{Z H$m {d`moJ hmo`
h¡, `h emoH$ {ZaW©H$ h¡& `{X emoH$ {H$E {\$a AmJ_Z hmo` Vmo emoH$ H$[a`o& `h emoH$ eara

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

108 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$mo emoI¡ h¡, Aa nmnm| H$m ~§Y H$a¡ h¡& _hm_moh H$m _yb h¡& VmV¢ `m ~¡ar emoH$ H$m| VOH$[a àgÞ
hmo` H$m`© _| ~w{Õ Ymamo& `h Ae{ZdoJ {dÚmYa A{V à~b ~¡ar h¡& AnZm nrN>m N>moS>¡Jm Zmht&
Zme H$m Cnm` {MVd¡ h¡, VmV¢ A~ Omo H$Îm©ì` hmo` gmo {dMmamo& ~¡ar ~bdmZ hmo` V{X àÀN>Þ
(JwßV) ñWmZ{df¡ H$mbjon H$[a`o Vmo eÌw go An_mZ H$mo Z nmBE& {\$a H$B©EH$ {XZ _| ~¡ar H$m
~b KQ>¡ V~ d¡ar H$m| X~mBE& {d^y{V gXm EH$ R>m¡a Zmht ah¡ h¡& VmV¢ AnZr nmVmbb§H$m Omo
~‹S>m| go Amgao H$s R>m¡a h¡, gmo Hw$N> H$mb Vhm§ a{h`o& Omo AnZo Hw$b _| ~‹S>o h¢ Vo dm ñWmZH$ H$s
~hþV àe§gm H$a¡ h¢-OmH$mo XoIo ñdJ©bmoH$ _| ^r _Z Z bmJ¡& VmV¢ CR>mo, dh Om`Jm± d¡[a`mo§ go
AJå` h¡&
`m ^m§{V amOm {H$hH§$Y H$mo amOm gwHo$er Zo ~hþV g_Pm`m Vmo ^r emoH$ Z N>m±S>¢& V{X amUr
lr_mbm H$mo {XImB© gmo VmHo$ XoIZoV¢ emoH${Zd¥{Îm ^`m& V~ amOm gwHo$er Aa {H$hqH$Y g_ñV
n[admag{hV nmVmbb§H$m H$mo Mmbo, Aa Ae{ZdoJ H$m nwÌ {dÚwÛmhZ {VZHo$ nrN>o§ b½`m& AnZo
^mB© {dO`qgh Ho$ d¡aV¢ _hm H«$moYd§V eÌw{Z Ho$ g_yb Zme H$aZo H$mo CÚ_r ^`m& V{X
Zr{VemñÌ Ho$ nm{R>`m| Zo Omo ewÕ~w{Õ Ho$ nwéf h¢, g_Pm`m Omo jÌr ^mJ¡ Vmo VmHo$ nrN>| Z bmJ¡&
Aa amOm Ae{ZdoJ Zo ^r {dÚwÛmhZ gm| H$hr Omo A§Y«H$ Zo Vwåhmam ^mB© hË`m, gmo Vmo _¢ A§Y«H$
H$mo aU _| _maçm& VmV¢ ho nwÌ! Bg hR> gm| {Zd¥Îm hmodmo& Xþ:Ir na X`m hr H$aZr& {Og H$m`a
Zo AnZr nrR> {XImB© gmo Or{dV hr _¥VH$ h¡& VmH$m nrN>m Š`m H$aZm? `m ^m§{V Ae{ZdoJ Zo
{dÚwÛmhZ H$mo g_Pm`m& BVZo _| amjgd§er Aa dmZad§er nmVmbb§H$m Om` nhþ±Mo&
H¡$gm h¡ ZJa? aËZm| Ho$ àH$meH$[a emo^m`_mZ h¡& Vhm§ emoH$ Aa hf© YaVo XmoE {Z^©` ah¢&
EH$ g_` Ae{ZdoJ eaX _| _oKnQ>b XoIo, Aa CZH$mo {db` hmoVo XoIo, {df`m| go {daŠV ^E&
{MÎm {df¡ {dMmar "`h amOm g§nXm jU^§Jwa h¡, _Zwî`OÝ_ A{V Xþb©^ h¡, gmo _¢ _w{Zd«V Y[a
AmË_H$ë`mU H$ê§$&' Eogm {dMm[a ghòm[a nwÌ H$mo amO Xo` Amn {dÚwÛmhZ g{hV _w{Z ^E&
Aa b§H$m{df¡ n{hbo Ae{ZdoJ Zo {ZKm©VZm_m {dÚmYa WmZ¡ am»`m hþVm gmo A~ ghòma H$s
Amkmà_mU b§H$m{df¡ WmZ¡ ah¡& EH$ g_` {ZKm©V {Xp½dO` H$mo {ZH$ñ`m gmo gånyU© amjg
Ûrn{df¡ amjg{Z H$m g§Mma Z Xo»`m& g~ hr Kwg aho h¢, gmo {ZKm©V {Z^©` b§H$m _| ah¢ h¢& EH$
g_` amOm {H$hH§$Y amUr lr_mbmg{hV gw_oé nd©Vgm| Xe©Z H$a Amd¡ Wm, _mJ© _| X{jUg_wÐ
Ho$ VQ >na XodHw$é ^moJ^y{_ g_mZ n¥Ïdr _| H$aZVQ>Zm_m dZ Xo»`m, XoIH$[a àgÞ ^E, Aa
lr_mbm amUrgm| H$hVo ^E& amUr Ho$ gwÝXa dMZ drUm Ho$ ñda g_mZ h¢&
ho Xodr! Vw_ `h a_UrH$ dZ XoImo& Ohm§ d¥j \y$bm|H$[a g§`wŠV h¢& {Z_©b ZXr ~h¡ h¡, Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 109


_oK Ho$ AmH$ma g_mZ YaUr_mbr Zm_m nd©V emo^¡ h¡& nd©V Ho$ {eIa D§$Mo h¢, Aa Hw§$Xnwîn
g_mZ CÁÁdb Ob Ho$ ZrPaZo Pao h¢& gmo _mZmo `h nd©V h§g¡ hr h¡& Aa d¥jm| H$s emIm go
nwîn nS>¡ h¢, gmo _mZmo h_H$mo nwînm§O{b hr Xodo h¢& Aa nwîn{Z H$s gwJ§Y H$[a nyU© ndZV¢ hmbVo
Omo d¥j {VZH$[a _mZmo `h dZ h_ H$mo Xo{I C{R>H$[a Vm{O_ hr H$a¡ h¡&
Aa d¥j \$b{ZH$[a Z_«r^yV hmo` aho h¢, gmo _mZmo h_H$mo Z_ñH$ma hr H$a¡ h¡& O¡g¢ J_Z
H$aVo nwéfm| H$mo ñÌr AnZo JwU{ZV¢ _mo{hVH$[a AmJ¡§ OmZo Z Xo h¡, I‹S>m H$a¡ h¡, V¡g¢ `h dZ Aa
nd©V H$s emo^m h_H$mo _mo{hVH$a amI¡ h¡, AmJ¢ OmZo Z Xoh¡& Aa _¢ ^r Bg nd©V H$mo Cb§K AmJ§¡
Zht Om` gHy§$, VmV¢ `hm§ hr ZJa ~gmD§$Jm& Ohm§ ^y{_JmoM[a`m| H$m J_Z Zht& nmVmbb§H$m H$s
OJh D§$S>r h¡, Am¡a Vhm§ _oam _Z IoX{IÞ ^`m h¡& gmo A~ `hm§ ahZoV¢ _Z àgÞ hmo J`m& `m
^m§{V amUr lr_mbm gm| H${hH$a Amn nhm‹S>gm| CVao& Vhm§ nhm‹S> D$na ñdJ©g_mZ ZJa ~gm`m&
ZJa H$m {H$hH§$Ynwa Zm_ Yaçm& Vhm§ Amn gd© Hw$Qw>å~ g{hV {Zdmg {H$`m& H¡$gm h¡ amOm
{H$hH§$Y? gå`½Xe©Z H$[a g§`wŠV h¡, Aa ^JdmZ H$s nyOm{df¡ gmdYmZ h¡& gmo amOm {H$hH§$Y
H$s amUr lr_mbm Ho$ `moJV¢ gy`©aO Aa ajaO Xmo` nwÌ ^E, Aa gy`©H$_bm nwÌr ^B©, OmH$s
emo^H$[a gd© {dÚmYa _mo{hV hþE&
AWmZÝVa _oKnwa H$m amOm _oé VmH$s amUr _Km, nwÌ _¥Jm[aX_Z VmZ¡, {H$hH§$Y H$s nwÌr
gy`©H$_bm XoIr& gmo Eogm AmgŠV ^`m {H$ amV{Xdg M¡Z OmH|$ Zmhr§ nS>¡& V~ dmH¡$ A{W© dmHo$
Hw$Qw>å~ Ho$ bmoJm| Zo gy`©H$_bm OmMr& gmo amOm {H$hH§$Y Zo amUr lr_mbm go _§ÌH$a AnZr nwÌr
gy`©H$_bm _¥Jm[aX_Z H$mo naUmB© gmo naUH$a Omd¡ Wm& _mJ© _| H$U©nd©V{df¡ H$U©Hw$ÊS>b
ZJa ~gm`m&
Aa b§H$mnwa H${h`o nmVmbb§H$m, Cg_| gwHo$e amOm, BÝÐmUr Zm_m amUr, VmHo$ VrZ nwÌ
^`o& _mbr, gw_mbr Aa _më`dmZ& ~‹S>o kmZr, JwU hr h¢ Am^yfU {OZHo$& AnZr H«$sS>mAm| go
_mVm {nVm H$m _Z haVo ^E& Xodm| g_mZ h¡ H«$sS>m {OZH$s& gmo VrZm| nwÌ ~‹S>o ^E& _hm ~bdmZ,
{gÕ ^B© h¡, gd© {dÚm {OZH$mo& EH$ {XZ _mVm {nVm Zo BZH$mo H$hçm {H$ Omo Vw_ H«$sS>m H$aZo
H$mo {H$hH§$Ynwa H$s Va\$ OmAmo Vmo X{jU Ho$ g_wÐ H$s Amoa _V OmAmo& V{X `o Z_ñH$ma H$a
_mVm {nVm H$mo H$maU nyN>Vo ^E&
V~ {nVm Zo H$hr - ho nwÌmo! `h ~mV H${hdo H$s Zmht& V~ nwÌm| Zo ~hþV h{R> H$[a nyN>r
V~ {nVm Zo H$hr {H$ b§H$mnwar AnZo Hw$bH«$_V¢ Mbr Amd¢ h¡§& lr A{OVZmW ñdm_r Xÿgao
VrWªH$a Ho$ g_`gmo§ bJm`H$a AnZm Bg I§S >_¢ amO h¡& AmJ¢ AJ{ZdoJ Ho$ Aa AnZo `wÕ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

110 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


^`m& gmo nañna ~hþV _ao, b§H$m AnZoV¢ Ny>Q>r& Ae{ZdoJ Zo {ZKm©V {dÚmYaHy§$ Wm{n am»`m&
gmo _hm~bdmZ h¡, Aa H«y$a h¡, VmZ¢ Xoe Xoe _| hbH$mao amIo h¢& Aa h_mam {N>Ð hoa¡ h¡& `h {nVm
Ho$ XþI H$s dmVm© gwZH$a _mbr {Zídmg ZmIVm ^`m, Aa Am§I{ZV¢ Am§gy {ZH$go& H«$moY go ^a
J`m h¡ {MÎm {OgH$m, AnZr ^wOmAm| H$m ~b XoIH$[a {nVm gm| H$hVm ^`m {H$ ho VmV! EoVo
{XZm| VH$ `h ~mV h_gm| Š`m| Z H$hr, Vw_Zo ñZohH$[a h_H$mo R>J¡&
Oo epŠVd§V hmo`H$[a {dZm H$m_ {H$E {ZaW©H$ JmO¡ h¢, Vo bmoH${df¡ bKwVm H$mo nmd¡ h¢& gmo
A~ h_H$mo {ZKm©V na M‹T>Zo H$s Amkm Xodmo, h_mao `h à{Vkm h¡ • b§H$m H$mo boH$[a hr Am¡a
H$m_ H$a¡& V{X _mVm {nVm Zo _hm Yra dra OmZ BZH$mo ñZohÑpîQ> go Amkm Xr& V~ `o
nmVmbb§H$mgm| Eogo {ZH$g¡ _mZmo nmVmbbmoH$ g¡ ^dZdmgr Xod {ZH$g¢ h¢& ~¡ar D$na A{V
CËgmhV¢ Mmbo&
H¡$go h¢ VrZm| ^mB©? eñÌH$bm _| _hmàdrU h¢& g_ñV amjgm| H$s goZm BZHo$ bma Mmbr&
{ÌHy$Q>mMb nd©V Xÿagm| Xo»`m& XoIH$[a OmZ {b`m {H$ b§H$m `mHo$ ZrMo ~g¡ h¡& gmo _mZmo b§H$m
bo hr br& _mJ© {df¡ {ZKm©V Ho$ Hw$Qw>å~r Omo X¡Ë`m{X H$hmd¢, Eog¡ {dÚmYa {_bo gmo `wÕ H$aHo$
~hþV _ao& H$B©EH$ nm`Z nao, H$B©EH$ ñWmZ N>mo‹S> ^mJ J`o, H$B©EH$ ~¡ar Ho$ H$Q>H$ _| eaU Am`o&
n¥Ïdr _| BZH$s ~‹S>r H$s{V© {dñVar& {ZKm©V BZH$m AmJ_Z gwZ b§H$mgm| ~m{ha {ZH$ñ`m&
H¡$gm h¡ {ZKm©V? Omo `wÕ _| _hmeyadra h¡, N>Ì H$s N>m`mH$[a AmÀN>m{XV {H$`m h¡ gy`©
OmZ¡& V~ XmoD$ goZm _| _hm`wÕ ^`m& _m`m_B© hm{W{ZH$[a, KmoS>{ZH$[a, {d_mZ{ZH$[a,
aW{ZH$[a nañna `wÕ àdaË`m& hm{W{Z Ho$ _X PadoV¢ AmH$me Obê$n hmo` J`m& Aa hm[W{Z
Ho$ H$mZ, Vo hr ^E VmS> Ho$ ~rOZo, CZH$s ndZ go AmH$me _mZmo ndZ ê$n hmo J`m& nañna
eñÌm| Ho$ KmVH$[a àH$Q>r Omo Ap½Z, VmH$[a _mZm| AmH$me Ap½Zê$n hr hmo J`m& `m ^m§{V ~hþV
`wÕ ^`m&
V~ _mbr Zo {dMmar {H$ XrZ{Z Ho$ _madoH$[a H$hm hmo`? {ZKm©V hr H$mo _m[a`o, `h {dMm[a
{ZKm©V na AmE& Eogo eãX H$hVo ^`o - H$hm§ dh nmnr {ZKm©V h¡? gmo {ZKm©V H$mo XoIH$[a àW_
Vmo VrúU ~mUm|H$[a aWV¢ ZrMo S>maçm, \o$a dh CR>çm, _hm`wÕ {H$`m& V~ _mbr Zo IS²>J H$[a
{ZKm©V H$mo _maçm& gmo VmHy§$ _açm OmZH$a VmHo$ d§e Ho$ ^mJH$[a {dO`mY©{df¡ AnZo AnZo
ñWmZH$ J`o, Aa H$B©EH$ H$m`a hmo` _mbr hr H$s eaU Am`o& _mbr Am{X VrZm| ^mB`{Z Zo
b§H$m _| àdoe {H$`m& H¡$gr h¡ b§H$m? _hm _§Jbê$n h¡& _mVm {nVm Am{X g_ñV n[adma{Z H$mo
b§H$m _| ~wbm`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 111


~hþ[a ho_nwa H$m amOm _oI {dÚmYa, amZr ^moJdVr, {VZH$s nwÌr M§Ð_Vr gmo _mbr Zo
naUr& H¡$gr h¡ MÝÐ_Vr? _Z H$mo AmZÝXH$aUhmar h¡& Aa àr{VHy$Q> ZJa H$m amOm àr{VH$m§V,
amUr àr{V_Vr, {VZH$s nwÌr àr{Vg§kH$m gmo gw_mbr naUr& Aa H$ZH$H$m§V ZJa H$m amOm
H$ZH$, amUr H$ZH$lr, {VZH$s nwÌr H$ZH$mdbr gmo _më`dmZ Zo naUr& BZHo$ H$B©EH$ n{hbr
amUr hþVr, {VZ_| `h àW_ amUr ^B©& Aa àË`oH$ Ho$ hOma hOma amUr H$Nw>BH$ A{YH$ hmoVr
^B©& _mbr Zo AnZo namH«$_ go {dO`mY© H$s XmoD$ loUr de H$ar& gd© {dÚmYa BZH$s Amkm
Amerdm©X H$s ZmBª _mW¡ MT>mdVo ^E& H$B©EH$ {XZm| _| BZHo$ {nVm amOm gwHo$e _mbr H$mo amO
Xo` _hm_w{Z ^E& Aa amOm {H$hH§$Y AnZo nwÌ gy`©aO H$mo amO Xo` d¡amJr ^E& E XmoD$ na_
{_Ì amOm gwHo$e Aa {H$hH§$Y g_ñV BÝÐ`{Z Ho$ gwI H$m Ë`mJ H$a AZoH$ ^d Ho$ nmnm| H$m
haUhmam Omo {OZY_© VmH$mo nm`H$a {gÕ ñWmZ Ho$ {Zdmgr ^`o&
ho lo{UH$! `m ^m§{V AZoH$ amOm àW_ amÁ` AdñWm _| AZoH$ {dbmg H$a {\$a amO
VOH$a AmË_Ü`mZ Ho$ `moJ go g_ñV nmn{Z H$mo ^ñ_ H$a A{dZmer Ym_ H$mo àmßV ^E& Eogm
OmZH$[a ho amOm! _moh H$mo ZmeH$a em§{VXem H$mo àmßV hmoC&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
~mZad§er{Z H$m {Zê$nU h¡ Om{df¡ Eogm N>R>m nd© g§nyU© ^`m&&6&& $
AWmZÝVa aWZynwa ZJa _| amOm ghòma amÁ` H$a¡& VmHo$ amUr _mZgwÝXar, ê$n Aa JwUm| _|
A{V gwÝXa, gmo J{^©Ur ^B©& AË`ÝV H¥$e ^`m h¡ eara OmH$m, {e{Wb hmo` JE h¢ gd©
Am^yfU OmHo$& V~ ^aVma Zo ~hþV AmXagm| nyN>r - ho {à`o! Voao A§J H$mhoV¢ jrU ^E h¢, Voao
H$hm A{^bmfm h¡& Omo A{^bmfm hmo` gmo _¢ Adma hr g_ñV nyU© H$ê§$, ho Xodr! Vy _oao àmUm|
go A{YH$ ß`mar h¡ `m ^m§{V amOm Zo H$hr&
V~ amUr ~hþV {dZ`H$a n{Vgm| drZVr H$aVr ^B© {H$ ho Xod! Om {XZV¢ ~mbH$ _oao J^©
_| Am`m h¡, Vm {XZV¢ `h _oar dm§N>m h¡ {H$ BÝÐ H$s gr gånXm ^moJy§& gmo _¢Zo bmO VO AmnHo$
AZwJ«h go Amngm| AnZm _ZmoaW H$hçm h¡, ZmVa ñÌr H$s bÁOm àYmZ h¡, gmo _Z H$s ~mV
H${hdo _¢ Z Amd¡& V{X amOm ghòma Zo Omo _hm {dÚm~bH$[a nyU© hþVm, gmo {VZZo jU_mÌ _|
`mHo$ _ZmoaW nyU© {H$E& V~ `h amUr _hm AmZÝXê$n ^B©, gd© A{^bmfm nyU© ^B©, AË`ÝV
àVmn Aa H$m§{V H$mo YaVr ^B©& gy`© D$na hmo` {Zga¡, gmo dmhÿ H$m VoO Z ghma gHo$& gd©{Xem{Z
Ho$ amOm{Z na Amkm Mbm`m Mmh¡& Zd _hrZo nyU© ^E V{X nwÌ H$m OÝ_ ^`m&
H¡$gm h¡ nwÌ? g_ñV ~m§Yd{Z H$mo na_ gånXm H$m H$maU h¡! V~ amOm ghòma Zo h{f©V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

112 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


hmo` nwÌ Ho$ OÝ_ H$m _hmZ CËgd {H$`m& AZoH$ ~mOm{Z Ho$ eãX H$[a Xem| {Xem eãXê$n ^Bª&
Aa AZoH$ ñÌr Z¥Ë` H$aVr ^Bª& amOm Zo `mMH$OZ H$mo BÀN>mnyU© XmZ {X`m& Eogm {dMma Z
{H$`m Omo `h XoZm Z XoZm, gd© hr {X`m& Aa hmWr JaOVo hþVo D§$Mr gy§S>H$[a Z¥Ë` H$aVo ^E&
amOm ghòma Zo nwÌ H$m BÝÐ Zm_ Yaçm, Om{XZ BÝÐ H$m OÝ_ ^`m Vm{XZ g_ñV ~¡ar{Z Ho$ Ka
_| AZoH$ CËnmV ^E, AneHw$Z ^E& Aa ^mB`{Z Ho$ VWm {_Ì{Z Ho$ Ka _| _hm H$ë`mU Ho$
H$aUhmao ew^ eHw$Z ^E& Aa BÝÐ Hw§$da H$s ~mbH«$sS>m VéU nwéfm| H$s epŠV H$mo OrVZohmar,
gwÝXa H$_© H$s H$aUhmar ~¡[a`m| H$m Jd© N>oXVr ^B©&
AZwH«$_H$[a Hw§$da `m¡dZ H$mo àmßV ^`m& H¡$gm h¡ Hw§$da? AnZo VoOH$[a OrË`m h¡ gy`© H$m
VoO {OgZo, Aa H$m§{V go OrË`m h¡ MÝÐ_m, Aa pñWaVm go OrË`m h¡ nd©V, Aa {dñVrU© h¡
djñWb OmH$m, {X½JO{Z Ho$ Hw§$^ñWb g_mZ D§$Mo h¢ H$m§Yo OmHo$, Aa A{V Ñ‹T> gwÝXa h¢ ^wOm-
Xe {Xem{Z H$s Xm~Zhmar& Aa XmoD$ O§Km {OgH$s _hm gwÝXa `m¡dZê$n _hb Ho$ Wm§^Zo H$mo
W§^o g_mZ hmoVr ^B©& {dO`mY© nd©V{df¡ gd© {dÚmYa OmZo godH$ {H$`o& Omo `h Amkm H$a¡ gmo
gd© H$a¢&
`h _hm{dÚmYa ~bH$a _§{S>V, `mZ¡ AmnZo `hm§ g~ BÝÐ H$s gr aMZm H$ar& AnZm _hb
BÝÐ Ho$ _hb g_mZ ~Zm`m, AS>Vmbrg hOma {ddmh {H$`o& nQ>amZr H$m Zm_ eMr Yaçm,
N>~rg hOma ZQ>dm Z¥Ë` H$a¡, gXm BÝÐH¡$gm AImS>m ah¡& _hm_Zmoha AZoH$ BÝÐH¡$go hmWr,
Kmo‹S>o, Aa MÝÐ_m g_mZ _hm CÁÁdb D§$Mm AmH$me Ho$ Am§JZ _| J_Z H$aZodmbm, {H$gr go
{Zdmaçm Z Om`, _hm ~bdmZ, AîQ>X§V H$[a emo{^V JOamO, {OgH$m _hm gwÝXa gy§S> gmo nmQ>
hmWr CgH$m Zm_ EoamdV Yaçm& MVwa{ZH$m` Ho$ Xod Wmno, Aa na_ epŠV`wŠV Mma bmoH$nmb
Wmno • gmo_ 1, déU 2, Hw$doa 3, `_ 4 &
Aa g^m H$m Zm_ gwY_m©, ~O«, Am`wY VrZ g^m, Aa Cd©er, _oZH$m, a§^m BË`m{X hOmam§
Z¥Ë`H$m[aUr {VZH$s Aßgam g§km R>hamB©& goZmn{V H$m Zm_ {haÊ`Ho$er, Aa AmR> ~gw Wmno, Aa
AnZo bmoH${Z H$mo gm_m{ZH$ Ìm`[ñ§ÌeVm{X Xe ^oX Xodg§km Yar& JmZodmbm| H$m Zm_ ZmaX 1,
Vwå~wé 2, {dídmgw 3, `h g§km Yar& _§Ìr H$m Zm_ d¥hñn{V, BË`m{X gd© ar{V BÝÐ g_mZ
Wmnr& gmo `h amOm BÝÐ g_mZ g~ {dÚmYa{Z H$m ñdm_r nwÊ` Ho$ CX`H$[a BÝÐH¡$gr gånXm
H$m YaZhmam hmoVm ^`m& Vm g_` b§H$m _| _mbr amO H$a¡, gmo _hm_mZr O¡g¢ AmJo gd©
{dÚmYa{Z na A_b H$a¡ Wm V¡gm hr A~hÿ H$a¡, BÝÐ H$s e§H$m Z amI¡, {dO`mY© Ho$ g_ñV nwam|
_| AnZr Amkm amI¡& gd© {dÚmYa amOm{Z Ho$ amO _| _hmaËZ hmWr, Kmo‹S>o, _Zmoha H$Ý`m,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 113


_Zmoha dñÌm^aU, XmoZm| lo{U`m| _| Omo gma dñVw hmo` gmo, _§Jm` bo`& R>m¡a R>m¡a hbH$mao {\$ado
H$a¢& AnZo ^mB`{Z Ho$ Jd©V¢ _hm Jd©dmZ n¥Ïdr na EH$ Amn hr H$mo ~bdmZ OmZ¡&
A~ BÝÐ Ho$ ~bV¢ {dÚmYa bmoH$ _mbr H$s Amkm ^§J H$aZo bJo& gmo `h g_mMma _mbr
Zo gwZm V~ AnZo gd© ^mB©, Aa nwÌ, Aa Hw$Qw>å~ g_ñV amjgd§er Aa {H$hH§$Y Ho$ nwÌm{X
g_ñV dmZad§er {VZH$mo bma bo` {dO`mY© nd©V Ho$ {dÚmYa{Z na J_Z {H$`m& H$B©EH$
{dÚmYa A{V D§$Mo {d_mZm| na M‹T>o h¢& H$B©EH$ MmbVo _hb g_mZ gwdU© Ho$ aWm| na M‹T>o h¢,
H$B©EH$ H$mbr KQ>m g_mZ hm{W`m| na M‹T>o h¢, H$B©EH$ _Zg_mZ erK«Jm_r Kmo‹S>m| na M‹T>o, H$B©EH$
qgh emXÿ©bm| na M‹T>o, H$B©EH$ MrVm| na M‹T>o, H$B©EH$ D§$Q>m| na, H$B©EH$ IÀMam| na, H$B©EH$ ^¢gm|
na, H$B©EH$ h§gm| na, H$B©EH$ ñ`mbm| na AZoH$ _m`m_B© dmhZm| na M‹T>o, AmH$me H$m Am§JZ
AmN>mXVo hþdo, _hm X¡Xrß`_mZ eara YaH$a _mbr H$s bma M‹T>o&
àW_ à`mU _| hr AneHw$Z ^E& V{X _mbrV¢ N>moQ>m ^mB© gw_mbr H$hVm ^`m& H¡$gm h¡
dh? ~‹S>o ^mB© _| h¡ AZwamJ OmH$m& ho Xod! `hm§ hr _wH$m_ H$[a`o, AmJ¢ J_Z Z H$[a`o, AWdm
b§H$m _| CbQ>m M{b`o, AmO AneHw$Z ~hþV ^E h¢& gyIo d¥j H$s S>mbr na EH$ nJ H$mo g§H$moMo
H$mJ {VîR>çm h¡& AË`ÝV AmHw${bV h¡ {MÎm OmH$m, ~ma~ma n§I hbmd¡ h¡, gyIm H$mR> Mm|M
_| {bE gy`© H$s Amoa XoI¡ h¡, Aa H«y$aeãX ~mob¡ h¡& gmo h_mam J_Z _Z¡ H$a¡ h¡, Aa Xm{hZr Amoa
am¡Ð h¡ _wI OmH$m, Eogr ñ`m{bZr amo_m§M YaVr hþB© ^`mZH$ eãX H$a¡ h¡& Aa gy`© Ho$ q~~ Ho$
_Ü` à{dîQ> hþB© Ob¡ar _| é{Ya PaVm Xo{I`o h¡& Aa _ñVH$a{hV YS> ZOa Amd¡ h¡& Aa _hm
^`mZH$ dO«nmV hmo` h¡&
H¡$gm h¡ dO«nmV? H$ånm`m h¡ g_ñV nd©V OmZo& Aa AmH$me _| {~I[a aho h¢ Ho$e {OgHo$
Eogr _m`m_B© ñÌr ZOa Amd¡ h¡& Aa JX©^ AmH$me H$s Va\$ D§$Mm _wIH$a Iwa Ho$ AJ«^mJH$[a
YaVr H$mo ImoXVm hþdm H$R>moa eãX H$a¡ h¡& BË`m{X AneHw$Z hmo` h¢& V{X amOm _mbr gw_mbrV¢
h§gH$a H$hVo ^E& H¡$gm h¡ amOm _mbr? AnZr ^wOm{Z Ho$ ~bH$[a eÌw{Z H$mo {JZVo Zmht& Ahmo
dra! ~¡[aZ H$mo OrVZm _Z _| {dMma, {dO` hñVr na M‹T>o _hmnwéf YraVm H$mo YaVo H¡$g¢ nrN>o
~mhþS>¢? Oo eyadra - Xm§V{ZH$[a S>g¢ h¢ AYa {OÝhm|Zo, Aa Q>o‹T>r H$ar h¢ ^m¢h {OÝhm|Zo, Aa
{dH$amb h¡ _wI {OZH$m, Aa ~¡ar{Z H$mo S>amZodmbr h¡ Am§I {OÝhm| H$s, VrjU ~mU{ZH$[a nyU©,
Aa ~mOo h¢ AZoH$ ~mOo {OZHo$, Aa _X PaVo hm{W{Z na M‹T>o h¢, AWdm Vwa§JZ na M‹T>o h¢,
_hmdraag Ho$ ñdê$n AmíM`© H$s ÑpîQ> H$[a Xodm| Zo XoIo Omo gm_§V do H¡$g¢ nmN>¡ ~mhþS>¢?
Aa _¢Zo `m OÝ_ Ho$ AZoH$ brbm{dbmg {H$`o, gw_oénd©V H$s Jw\$m Vhm§ ZÝXZdZ Am{X

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

114 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_Zmoha ~Z {VZ_| Xodm§JZm g_mZ AZoH$ amUr g{hV ZmZmàH$ma H$s H«$sS>m H$ar, AmH$me _| bJ
aho h¢ {eIa {OZHo$, Eogo aËZ_`r M¡Ë`mb` {OZ|ÐXod Ho$ H$amE, {d{Ynyd©H$ ^md g{hV
{OZ|ÐXod H$s nyOm H$ar, Aa AWu Omo OmMo gmo {X`m& Eogo {H${_pÀN>H$ XmZ {X`o& Bg
_Zwî`bmoH$ _| Xodm| H¡$go ^moJ ^moJo& Aa AnZo `eH$[a n¥Ïdr na d§e CËnÞ {H$`m& VmV¢ `m OÝ_
_| Vmo h_ g~ ~mVm| _| BÀN>m nyU© h¢& A~ Omo _hmg§J«m_ _| àmUm| H$mo VO¢ Vmo `h eyadra{Z ar{V
hr h¡& naÝVw Š`m h_ bmoH$m| go `h H$hmd| {H$ _mbr H$m`a hmo`, nmN>o hQ> J`m, AWdm Vhm§
hr _wH$m_ {H$`m& `h qZXm Ho$ bmoH${Z Ho$ eãX Yradra H¡$g¢ gwZo§? Yra dram| H$m {MÎm j{Ì`d«V
_| gmdYmZ h¡& ^mB© H$mo `m ^m§{V H${h Amn d¡VmS> Ho$ D$na goZm g{hV jU_mÌ _| J`o& g~
{dÚmYam| na Amkm nÌ ^oOo& gmo H$B©EH$ {dÚmYaZ Zo Z _mZo, {VZHo$ nwa J«m_ COm‹S>o, Aa
CÚmZ{Z Ho$ d¥j Cnma S>mao, O¡g¢ H$_b Ho$ dZ H$mo _ñV hmWr CIm‹S>¡ V¡g¢ amjgOm{V Ho$ {dÚmYa
_hmH«$moY H$mo àmßV ^E h¢&
V{X àOm Ho$ bmoJ _mbr Ho$ H$Q>H$V¢ S>aH$a H$m§nVo g§Vo aWZynwa ZJa _| amOm ghòma Ho$ eaU
J`o& MaU{Z H$mo Z_ñH$ma H$a XrZdMZ H$hVo ^E {H$ - ho à^mo! gwHo$e H$m nwÌ _mbr
amjgHw$br g_ñV {dÚmYa{Z na Amkm Mbmd¡, gd© {dO`mY© _| h_ H$mo nrS>m H$a¡ h¡& Amn
h_mar ajm H$amo, V~ ghòma Zo Amkm H$ar {H$ ho {dÚmYamo! _oam nwÌ B§Ð h¡, VmHo$ eaU Om`
gd© drZVr H$amo& dh Vwåhmar ajm H$aZo H$m| g_W© h¡& O¡g¢ BÝÐ ñdJ©bmoH$ H$s ajm H$a¡ h¡ V¡g¢
`h BÝÐ g_ñV {dÚmYam| H$m ajH$ h¡&
V~ g_ñV {dÚmYa BÝÐ n¡ JE, hmW Omo{S> Z_ñH$ma H$[a gd© d¥Îmm§V H$ho& V~ B§Ð _mbr
D$na H«$moYm`_mZ hmo` Jd©H$[a _wbH$Vo g§Vo gd©bmoH${Z H$mo H$hVo ^E& H¡$go h¢ BÝÐ? nmg Yaçm
Omo dO«m`wY VmH$s Amoa Xo»`m, bmb ^E h¢ ZoÌ {OZHo$& _¢ bmoH$nmb bmoH${Z H$s ajm H$ê§$,
Omo bmoH$ H$m H§$Q>H$ hmo` Vm{h hoaH$a _mê§$, Aa dh Amn hr bS>Zo H$mo Am`m Vmo `m g_mZ Am¡a
Š`m? aU Ho$ ZJmao ~OmE& H¡$go h¢ do dm{XÌ? {OZHo$ ldUH$[a _mVo hmWr JO Ho$ ~§YZ H$mo
CImS>¡ h¢&
g_ñV {dÚmYa `wÕ H$m gmOH$[a BÝÐ n¡ AmE& ~H$Va nhao& hmW _| AZoH$àH$ma Ho$ Am`wY
{bE, na_ hf© YaVog§Vo H$B©EH$, aW{Z na, H$B©EH$ KmoS>{Z na M‹T>o VWm hñVr D§$Q> qgh ì`mK«
ñ`mbr VWm _¥J h§g N>obm, dbX, BË`m{X _m`m_B© AZoH$ dmhZm| na ~¡{R> AmE& H$B©EH$ {d_mZ
_| ~¡R>o, H$B©EH$ _`yam| na M‹T>o, H$B©EH$ IÀMa{Z na M‹T>H$[a AmE& B§Ð Zo Omo bmoH$nmb Wmno h¢,
Vo AnZo AnZo dJ©g{hV ZmZmàH$ma Ho$ h{W`ma{ZH$a `wŠV ^m|h Q>o‹T>r {H$`o AmE& ^`mZH$ h¡ _wI

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 115


{OZHo$& nmQ> hñVr H$m Zm_ EoamdV Vmna B§Ð M‹T>o ~H$Va n{hao {ea na N>Ì {\$aVo hþE, aWZynwaV¢
~m{ha {ZH$go& goZm Ho$ {dÚmYa Omo Xod H$hmd¢, gmo BZ Xod{Z Ho$ Aa b§H$m Ho$ amjg{Z Ho$ gmW
_hm`wÕ àdaË`m&
ho lo{UH$! `o Xod Aa amjg g_ñV {dÚmYa _Zwî` h¢& Z{_ {dZ{_ Ho$ d§e Ho$ h¢& Eogm `wÕ
àdaË`m Omo H$m`a{ZV¢ Xo»`m Z Om`& hm{W`{ZV¢ hmWr, Kmo‹S> {ZV¢ Kmo‹S>o, n`mX{ZV¢ n`mXo b‹S>o&
gob, _w½Xa, gm_mÝ` MH«$ IS²>J, Jm¡\$U, _ygb, JXm, H$ZH$ nme BË`m{X AZoH$ Am`wY{ZH$[a
`wÕ ^`m& gmo Xodm| H$s g¡Zm Zo H$Nw>BH$ amjH$m| H$m ~b KQ>m`m, V~ dmZad§er amOm gy`©aO
ajaO amjgd§{e`m| Ho$ na_{_Ì amjgm| H$s goZm H$mo Xì`m XoI `wÕ H$mo CÚ_r ^E& gmo BZHo$
`wÕV¢ g_ñV B§Ð H$s goZm Ho$ bmoH$ XodOm{V Ho$ {dÚmYa nmN>o hQ>o& BZH$m ~b nm` amjgHw$br
{dÚmYa b§H$m Ho$ bmoH$ Xod{ZV¢ _hm`wÕ H$aVo ^E& eñÌm| Ho$ g_yh go AmH$me _| A§Yao m H$a S>maçm&
amjg Aa ~mZad§{e`m| go Xodm| H$m ~b haçm XoI BÝÐ Amn `wÕ H$aZo H$m| CÚ_r ^`o& gmo
g_ñV amjgd§er Aa dmZad§er _oKê$n hmoH$a BÝÐê$n nd©V na JmOVo hþE eñÌ H$s dfm© H$aVo
^`o& gmo B§Ð _hm`moYm Hw$N> ^r {dfmX Z H$aVm ^`m& {H$gr H$m dmU AmnH$m| Z bJZo {X`m&
g~{Z Ho$ ~mU H$mQ> S>mao, Aa AnZo ~mU{ZH$[a H${n Aa amjgm| H$mo X~m`o&
V~ amOm _mbr b§H$m Ho$ YZr AnZr goZm H$mo BÝÐ Ho$ ~bH$[a ì`mHw$b XoI B§ÐV¢ `wÕ H$ado
H$mo Amn CÚ_r ^`o& H¡$go h¢ amOm _mbr? H«$moY H$[a CnÁ`m Omo VoO VmH$[a g_ñV AmH$me
_| {H$`m h¡ CÚmoV {OÝhm|Zo& BÝÐ Ho$ Aa _mbr Ho$ nañna _hm`wÕ àdaË`m& _mbr Ho$ bbmQ> na
na B§Ð Zo dmU bJm`m gmo _mbr Zo Cg dmU H$s doXZm Z {JZr& Aa BÝÐ Ho$ bbmQ> na epŠV
bJmB©, gmo BÝÐ Ho$ é{Ya PaZo bJm& Aa _mbr CN>bH$a BÝÐ n¡ Am`m, V~ BÝÐ Zo _hmH«$moY
go gy`© Ho$ q~~ g_mZ MH«$ go _mbr H$m {ea H$mQ>çm, _mbr ^y{_ na nS>çm, V~ gw_mbr _mbr
H$mo _wAm Om{Z Aa BÝÐ H$mo _hm ~bdmZ Om{Z g~ n[adma g{hV ^m½`m& _mbr H$mo ^mB© H$m AË`ÝV
Xþ:I hþAm&
O~ `h amjgd§er Aa dmZad§er ^mJo V~ BÝÐ BZHo$ nrN>o bm½`m& V~ gm¡_Zm_m bmoH$nmb
Zo Omo ñdm_r H$r ^pŠV _¢ VËna h¡ - BÝÐ go {dZVr H$ar {H$ ho à^mo! O~ _mo gm[aIm godH$
eÌw{Z Ho$ _mado H$mo g_W© h¡& V~ Amn BZ na Š`m| J_Z H$a¡§, gmo _wPo Amkm Xodmo! eÌw{Z H$m§o
{Z_y©b H$ê§$& V~ BÝÐ Zo Amkm H$ar, `h Amkm à_mU BZHo$ nrN>| bm½`m& Aa dmU{Z Ho$ nw§O
eÌwAm| na Mbm`o, gmo H${n Aa amjg{Z H$s goZm dmU{ZH$[a ~oYr JB©& O¡g¢ _oK H$s YmamH$[a
Jm`{Z Ho$ g_yh ì`mHw$b hmo` V¡g¢ {VZH$s gd© goZm ì`mHw$b ^B©&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

116 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AWmZÝVa AnZr goZm H$mo ì`mHw$b Xo{I gw_mbr H$m N>moQ>m^mB© _më`dmZ² ~mhþS>H$a gm¡_ na
Am`o Aa gm¡_ H$s N>mVr _| {^pÊS>nmb Zm_m h{W`ma _mam, gmo _y{N>©V hmo`m& gmo O~bJ dh
gmdYmZ hmo` V~ bJ amjgd§er Aa dmZad§er nmVmbb§H$m Om` nhþ§Mo& _mZmo Z`m OÝ_ ^`m,
qgh Ho$ _wI go {ZH$bo& gm¡_ Zo gmdYmZ hmoH$a gd© {Xem eÌwAm| go eyÝ` XoIr& V~ bmoH${ZH$[a
JmB`o Og OmHo$, ~hþV àgÞ hmo` BÝÐ Ho$ {ZH$Q> J`m& Aa BÝÐ {dO` nm` EoamdV hñVr na
MT>çm bmoH$nmb{ZH$[a _§{S>V {ea na N>Ì {\$aVo M±da Tw>aVo, AmJ¢ Aßgam Z¥Ë` H$aVr ~‹S>o
CËgmh g¢ _hm{d^y{V g{hV aWZynwa{df¡ Am`o&
H¡$gm h¡ aWZynwa? aËZ_`r dñÌm| H$s ÜdOmAm| go emo^¡ h¡, R>m¡a R>m¡a VmoaU{ZH$[a emo^m`_mZ
h¡& Ohm§ \y$b{Z Ho$ T>oa hmo` aho h¢, AZoH$ àH$ma gwJ§Y go XodbmoH$ g_mZ h¡& gwÝXa Zm[a`m§
PamoIm| _| ~¡R>r BÝÐ H$s emo^m XoI¢ h¢& BÝÐ amO_hb _¢ AmE, A{V {dZ`WH$s _mVm {nVm Ho$
nm`Z n‹S>o& V{X _mVm-{nVm Zo _mWo hmW Yaçm, Aa JmÌ ñne}, Amerf XB©& B§Ð d¡ar{ZHy§$ Or{V
A{V AmZÝX H$mo àmßV ^`m& àOmnmbZ{df¡ VËna BÝÐ Ho$ g_mZ ^moJ ^moJo& {dO`mY© nd©V Vmo
ñdJ© g_mZ Aa `h amOm BÝÐ gd© bmoH${df¡ à{gÕ ^`m&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$ go H$h¡ h¢ - {H$ ho lo{UH$! A~ bmoH$nmb H$s CËn{Îm gwZmo&
`o bmoH$nmb ñdJ©bmoH$V¢ M`H$a {dÚmYa ^E h¢& amOm _H$aÜdO amUr A{X{V, {VZH$m nwÌ
gmo_ Zm_m bmoH$nmb _hm H$m§{VYmar, gmo BÝÐ Z¡ Á`mo{Vnwa ZJa _| Wmnm Aa nyd© {Xem H$m
bmoH$nmb {H$`m& Aa amOm _oKaW, amUr déUm, CZH$m nwÌ déU CgH$mo BÝÐ Zo _oKnwa ZJa _|
Wmnm Aa npíM_ {Xem H$m bmoH$nmb {H$`m, OmH¡$ nmg nme Zm_m Am`wY-{OgH$m Zm_ gwZH$a
eÌw A{V S>a¢& Aa amOm {H$hH§$Y gy`©, amUr H$ZH$mdbr, CgH$m nwÌ Hw$~oa _hm {d^y{VdmZ,
CgH$mo BÝÐ Zo H$m§MZnwa _| Wmnm, Aa CÎma{Xem H$m bmoH$nmb {H$`m&
Aa amOm ~mbmp½Z {dÚmYa, amUr lrà^m, CgH$m nwÌ `_ Zm_m VoOñdr CgH$mo {H$hH§$Ynwa
_| Wmnm, Aa X{jU{Xem H$m bmoH$nmb {H$`m& Aa Agwa Zm_m ZJa VmHo$ {Zdmgr {dÚmYa do
Agwa R>ham`o& Aa `jH$s{V© Zm_m ZJa Ho$ {dÚmYa `j R>hamE& Aa {H$Þa ZJa Ho$ {H$Þa, J§Yd©
ZJa Ho$ J§Yd© BË`m{XH$ {dÚmYam| H$s Xod g§km Yar& BÝÐ H$s àOm Xod O¡gr H«$sS>m H$a¡& `h
amOm BÝÐ _Zwî` `mo{Z _| bú_r H$m {dñVma nm` bmoJm| go àe§gm nm` AmnH$mo BÝÐ hr _mZVm
^`m, Aa H$moB© ñdJ©bmoH$ h¡, BÝÐ h¡, Xod h¡ - `h gd© ~mV ^yb J`m& Aa Amn hr H$mo BÝÐ
OmZ, {dO`mY©{J[a ñdJ© OmZm, AnZo Wmn¡ bmoH$nmb OmZo, Aa {dÚmYam| H$mo Xod OmZo& `m
^m§{V Jd© H$mo àmßV ^`m {H$ _moV¢ A{YH$ n¥Ïdr na Am¡a H$moD$ Zmht, _¢ hr gd© H$s ajm H$ê§$,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 117


`h XmoZm| lo{U H$m A{Yn{V hmo` Eogm Jdm© {H$ _¢ hr BÝÐ hÿ§&
AWmZÝVa H$m¡VwH$_§Jb ZJa H$m amOm ì`mo_q~Xþ n¥Ïdr na à{gÕ, CgHo$ amUr _§XdVr,
CgHo$ Xmo nwÌr ^B©, ~‹S>r H$m¡{eH$s N>moQ>r Ho$H$gr& gmo H$m¡{eH$s amOm {dld H$mo naUmB©& Oo `knwa
ZJa Ho$ YZr, d¡ldU nwÌ ^`m& A{V ew^ bjU H$m YmaUhmam H$_b gm[aIo ZoÌ OmHo$, CgH$mo
BÝÐ Zo ~wbmH$a {VZH$o ~hþV gÝ_mZ {H$`m& Aa b§H$m Ho$ WmZo amIm& Aa H$hm _oao AmJo Mma
bmoH$nmb h¢, V¡go Vy nm§Mdm§ _hm ~bdmZ h¡& V~ d¡ldU Zo {dZVr H$ar {H$-""à^mo Omo Amkm
H$amo, gmo hr _¢ H$ê§$'' Eogm H$h BÝÐ H$mo àUm_H$a b§H$m H$mo Më`m& dmo BÝÐ H$s Amkm à_mU
b§H$m Ho$ WmZo ah¡& OmH$mo amjgm| H$s e§H$m Zmht {OgH$s Amkm {dÚmYam| Ho$ g_yh AnZo {ga
na Ya¡ h¢&
nmVmbb§H$m{df¡ gw_mbr Ho$ aËZldm Zm_m nwÌ ^`m& _hm eyadra XmVma OJV H$m ß`mam
CXma{MÎm {_Ì{Z Ho$ CnH$ma {Z{_Îm h¡ OrdZ OmH$m, Aa godH$m| Ho$ CnH$ma {Z{_Îm h¡ à^wËd
OmHo$, n§{S>Vm| Ho$ CnH$ma {Z{_Îm h¡ àdrUnUm OmH$m, ^mB`m| Ho$ CnH$ma {Z{_Îm h¡ bú_r H$m
nmbZ OmHo$, X[a{Ð`m| Ho$ CnH$ma {Z{_Îm h¡ Eoíd`© OmH$m, gmYwAm| H$s godm {Z{_Îm h¡ eara
OmH$m, OrdZ Ho$ H$ë`mU {Z{_Îm h¡ dMZ OmH$m, gwH¥$V Ho$ ñ_aU {Z{_Îm h¡ _Z OmH$m, Y_©
Ho$ AW© h¡ Am`w OmH$s, eyadraVm H$m _yb h¡ ñd^md OmH$m, gmo {nVm g_mZ g~ Ordm| H$mo
X`mbw, OmHo$ nañÌr _mVm g_mZ, naÐì` V¥U g_mZ, nam`m eara AnZo eara g_mZ, _hm
JwUdmZ, Omo JwUd§Vm| H$s {JZVr H$a¢§ Vhm§ `mH$mo àW_ {JUo, Aa XmofdÝVm| H$s {JUVr{df¡ Zht
Amd¡, CgH$m eara AX²^wV na_mUwAm| H$a aMm h¡, O¡gr emo^m Bg_| nmB`o V¡gr Am¡a R>moa Xþb©^
h¡, g§^mfU _| _mZm| A_¥V hr gtMo h¡, A{W©`m| H$mo _hmXmZ XoVm ^`m&
Y_© AW© H$m_ _| ~w{Õ_mZ, Y_© H$m AË`§V {à`, {Za§Va Y_© hr H$m `ËZ H$a¡, OÝ_mÝVa
go Y_© H$mo {b`o Am`m h¡, {OgHo$ ~‹S>m Am^yfU `e hr h¡, Aa JwU hr Hw$Qw>å~ h¡, gmo Yra dra
~¡[a`m| H$m ^` VOH$a {dÚm gmYZ Ho$ AW© nwînH$ Zm_m ~Z _| J`m& H¡$gm h¡ dh ~Z? ^yV
{nemMm{XH$ Ho$ eãX go _hm ^`mZH$ h¡& `h Vmo dhm§ {dÚm gmYo h¡, Aa amOm ã`mo_qdXþ Zo
AnZr nwÌr Ho$H$gr BgH$s godm H$aUo H$mo BgHo$ qT>J ^oOr, gmo godm H$ao, hmW Omo‹S>o aho, Amkm
H$s h¡ A{^bmfm OmHo$& H$B©EH$ {XZm| _| aËZldm H$m {Z`_ g_mßV ^`m& {gÕm| H$mo Z_ñH$ma
H$a _m¡Z N>mo‹S>m& Ho$H$gr H$mo AHo$br XoIr&
H¡$gr h¡ Ho$H$gr? gab h¢ ZoÌ OmHo$, ZrbH$_b g_mZ gwÝXa, Aa bmbH$_b g_mZ h¡ _wI
OmH$m, Hw§$X Ho$ nwîn g_mZ h¡§ XÝV, Aa nwînm| H$s _mbm g_mZ h¡ H$mo_b gwÝXa ^wOm, Aa _y§Jm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

118 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


g_mZ h¡ H$mo_b _Zmoha AYa, _m¡blr Ho$ nwînm| H$s gwJ§Y g_mZ h¡ {Zídmg OmHo$, M§no H$s H$br
g_mZ h¡ a§J OmH$m, AWdm Cg g_mZ M§nH$ H$hm§ Aa ñdU© H$hm§? _mZmo bú_r aËZldm Ho$
ê$n _| de hþB©, H$_bm| Ho$ {Zdmg H$mo VO, godm H$aZo H$mo AmB© h¡& MaUmaqdX H$s Amoa h¢ ZoÌ
OmHo$, bÁOm go Z_«r^yV h¡ eara OmH$m, AnZo ê$n dm bmdÊ` go Hy§$nbm| H$s emo^m H$mo Cb§KVr
hþB©, ñdmgZ H$s gwJ§YVm go OmHo$ _wI na ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢&
A{V gwHw$_ma h¡ VZw OmH$m, Aa `m¡dZ AmdVm-gm h¡, _mZm| BgH$s A{V gwHw$_maVm Ho$ ^`
go `m¡dZ ^r ñne©Vm e§H¡$ h¡& _mZmo g_ñV pñÌ`m| H$m ê$n EH$ÌH$a ~ZmB© h¡& AX²^wV h¡ gwÝXaVm
OmH$s, _mZm| gmjmV² {dÚm hr eara YmaH$a aËZldm Ho$ Vn go der hmoH$a _hm H$m§{V H$s
YaUhmar AmB© h¡& V~ aËZldm {OZH$m ñd^md hr X`mdmZ h¡ Ho$H$gr H$m| nyN>Vo ^E {H$ Vy H$m¡Z
H$r nwÌr h¡, Aa H$m¡Z AW© AHo$br `yW go {~Nw>ar _¥Jrg_mZ _hmdZ _| aho h¡, Aa Voam Š`m Zm_ h¡?
V~ `h AË`§V _mYw`©Vmê$n JX²JX ~mUr go H$hVr ^B© - "ho Xod! amOm ì`mo_q~Xþ amUr
ZÝXdVr, {OZH$s _¢ Ho$H$gr Zm_m nwÌr AmnH$s godm H$aUo H$mo {nVm Zo amIr h¡& Vmhr g_`
aËZldm H$mo _mZñVpå^Zr {dÚm {gÕ ^B©& gmo {dÚm Ho$ à^md go Cgr dZ _| nwînm§VH$Zm_m ZJa
~gm`m& Aa Ho$H$gr H$mo {d{Ynyd©H$ naUm& Aa Cgr ZJa _| ahH$a _Z~m§{N>V ^moJ ^moJVo ^E&
{à`m àrV_ _| AX²^wV àr{V hmoVr ^B©& EH$ jU ^r Amng _| {d`moJ ghma Z gHo$& `h Ho$H$gr
aËZldm Ho$ {MÎm H$m ~§YZ hmoVr ^B©& XmoZm| AË`§V ê$ndmZ Zd`m¡dZ _hm YZdmZ BZHo$ Y_© Ho$
à^md go {H$gr ^r dñVw H$s H$_r Zmht& `h amUr n{Vd«Vm n{V H$s N>m`mg_mZ AZwJm{_Zr hmoVr ^B©&
EH$ g_` `h amUr aËZ Ho$ _hb _| gwÝXa goOna n‹S>r hþVr& H¡$gr h¡ goO? jrag_wÐ H$s
Va§Jg_mZ CÁÁdb h¡ dñÌ Ohm§, Aa _hm H$mo_b h¡, AZoH$ gwJ§YH$[a _§{S>V h¡, aËZm| H$m
CÚmoV hmo` ahm h¡& amUr Ho$ eara H$s gwJ§Y go ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢& AnZo _Z H$m _mohZhmam Omo
AnZm n{V CgHo$ JwUm| H$mo qMVdVr hþB©& Aa nwÌ H$s CËn{Îm H$mo ~m§N>Vr hþB© n‹S>r hþVr& gmo am{Ì
Ho$ nrN>bo nha _hm AmíM`© Ho$ H$aUhmao ew^ ñdßZ XoIo& ~hþ[a à^mV{df¡ AZoH$ ~mOo ~mOo,
e§Im| H$m eãX ^`m, _mJY ~§XrOZ {daX ~ImZVo ^E& V~ amUr goO go CR>H$a à^mV{H«$`m
H$a _hm_§Jbê$n Am^yfU nhao g{I`m| H$a _§{S>V n{V qT>J AmB©&
amOm amUr H$mo XoI CR>o, ~hþV AmXa {H$`m& XmoD$ EH$ qghmgZ na {damOo, amUr hmW Omo‹S>
amOm go {dZVr H$aVr ^B© - ""ho ZmW! AmO am{Ì Ho$ MVwW©-nha _| VrZ ew^ ñdßZ XoIo h¢&
EH$ _hm~br qgh JmOVm, AZoH$ JO|Ðm| Ho$ Hw§$^ñWb {dXmaVm hþAm na_ VoOñdr AmH$me go
n¥Ïdr na Am` _oao _wI _| hmoH$a Hw${j _| Am`m, Aa gy`© AnZr {H$aUm| go {V{_a H$m {ZdmaU

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 119


H$aVm _oar JmoX _| Am` {VîR>çm, Aa MÝÐ_m AI§S> h¡ _§S>b OmH$m, gmo Hw$_wXZ H$mo à\w$pëbV
H$aVm Aa {V{_a H$mo haVm hþAm, _¢Zo AnZo AmJo Xo»`m& `h AX²^wV ñdßZ _¢Zo XoIo gmo BZHo$
\$b Š`m h¡? Vw_ gd© OmZZo `mo½` hmo& pñÌ`m| H$mo n{V H$s Amkm hr à_mU h¡&
V~ `h ~mV gwZ amOm ñdßZ Ho$ \$b H$m ì`m»`mZ H$aVo ^E& amOm AîQ>m§J {Z{_Îm Ho$
OmZZhmao {OZ_mJ© _| àdrU h¢& ho {à`o! Voao VrZ nwÌ hm|Jo {OZH$s H$s{V© VrZ OJV _| {dñVa¡Jr&
~‹S>o namH«$_r, Hw$b Ho$ d¥{Õ H$aUhmao, nydm}nm{O©V nwÊ` go _hmgånXm Ho$ ^moJZhmao, Xodm|g_mZ
AnZr H$m§{V go OrË`m h¡ M§Ð_m, AnZr XrpßV go OrVm h¡ gy`©; AnZr Jå^raVmH$[a OrË`m h¡
g_wÐ Aa AnZr pñWaVm go OrË`m h¡ nd©V {OÝhm|Z,o ñdJ© Ho$ AË`ÝV gwI ^moJ _Zwî`Xoh Ya¡Jm&
_hm~bdmZ, {OZH$mo Xod ^r Z OrV gH¢$, _Zdm§{N>V XmZ Ho$ XoZhmao, H$ënd¥j g_mZ Aa
MH«$dVu g_mZ h¡ G${Õ {OZHo$, AnZo ê$nH$[a gwÝXa pñÌ`m| Ho$ _Z haUhmao, AZoH$ ew^ bjUm|
H$a _§{S>V CV§J h¡ djñWb {OZH$m, {OZH$m Zm_ hr ldU_mÌ go _hm ~bdmZ ~¡ar ^` _mZ|Jo&
{VZ _| àW_ nwÌ AmR>dm§ à{VdmgwXod hmo`Jm& _hmgmhgr eÌwAm| Ho$ _wIê$n H$_b _w{ÐV
H$aZo H$mo M§Ðg_mZ& VrZm| ^mB© Eogo `moÕm hm|Jo {H$ `wÕ H$m Zm_ gwZ H$a {OZHo$ hf© Ho$ amo_m§M
hmo`§Jo& Aa ~‹S>m ^mB© H$Nw>BH$ ^`§H$a hmo`Jm, {Og dñVw H$s hR> nH$‹S>oJm& gmo Z N>mo‹S>oJm,
{OgH$mo BÝÐ ^r g_PmZo H$mo g_W© Zmht&
Eogm n{V H$m dMZ gwZH$a amUr na_ hf© H$mo àmßV hmo` {dZ`WH$s ^aVma H$mo H$hVr ^B© -
ho ZmW! h_ XmoD$ {OZ_mJ©ê$n A_¥V Ho$ ñdmXr H$mo_b{MÎm, AnZo nwÌ H«y$aH$_m© H¡$go hmo`?
AnZo Vmo {OZdMZ _| VËna H$mo_b n[aUm_r hmoZm Mm{hE& A_¥V H$s ~ob na {dfnwîn H¡$go bmJ¡?
V~ amOm H$hVo ^E {H$- ho damZZo! gwÝXa h¡ _wI OmH$m Eogr Vy h_mao dMZ gwZ& `h
àmUr AnZo H$_© Ho$ AZwgma eara Ya¡ h¡, VmV¢ H$_© hr _ybH$maU h¡, h_ _ybH$maU Zmht, h_
{Z{_Îm H$maU h¢& Voam ~‹S>m nwÌ {OZY_u Vmo hmo`Jm naÝVw H$Nw>BH$ H«y$an[aUm_r hmo`Jm, Aa VmHo$
XmoD$ bKw dra _hmYra {OZ_mJ©{df¢ àdrU, JwUJ«m_H$[a nyU© ^br MoîQ>m Ho$ YaUhmao, erb Ho$
gmJa hmod|Jo& g§gma ^«_U H$m h¡ ^` {OZH$mo, Y_©{df¡ A{V ÑT>, _hm X`mdmZ, gË` dMZ Ho$
AZwamJr hmod|Jo& {VZ XmoD${Z Ho$ Eogm hr gm¡å`H$_© H$m CX` h¡& ho H$mo_b^m{fUr! ho X`mdVr!
àmUr O¡gm H$_© H$a¡ h¡ V¡gm hr eara Ya¡ h¡& Eogm H$hH$a do XmoD$ amOm amUr {OZ|Ð H$s
_hmnyOm{df¢ àdaVo& H¡$go h¢ Vo? amV {Xdg {Z`_ Y_©{df¢ gmdYmZ h¢&
AWmZÝVa àW_ hr J^©{df¡ amdU AmE, V~ _mVm H$s MoîQ>m H$Nw>BH$ H«y$a hmoVr ^B©& `h
~m§N>m ^B© {H$ ~¡[a`m| Ho$ {ga na nm§d Yê§$& amOm BÝÐ Ho$ D$na Amkm MbmD§$, {dZH$maU ^m¡h|

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

120 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Q>o‹T>r H$aZr, H$R>moa dmUr ~mobZm `h MoîQ>m hmoVr ^B©& eara _| IoX Zmht& Xn©U {dÚ_mZ h¡ Vm¡
^r IS²>J _| _wI XoIZm gIrOZgy§ {IP CR>Zm, H$mhÿ H$s e§H$m Z amIZr Eogr CÕV MoîQ>m hmoVr
^B©& Zd_| _hrZo amdU H$m OÝ_ ^`m& Om g_` nwÌ OÝå`m Vmg_` ~¡[a`m| Ho$ AmgZ
H$ånm`_mZ ^E& gy`©g_mZ h¡ Á`mo{V OmH$s Eogm ~mbH$ VmHy§$ XoIH$a n[adma Ho$ bmoH${Z Ho$ ZoÌ
W{H$V hmo` aho h¢& Xod Xþ§Xþ^r ~mOo ~OmZo bJo, ~¡ar{Z Ho$ Ka{df¡ AZoH$ CËnmV hmoZo bJo&
_mVm {nVm Zo nwÌ Ho$ OÝ_ H$m A{V hf© {H$`m& àOm Ho$ gd© ^` {_Q>o, n¥Ïdr H$m nmbH$
CËnÞ ^`m, goO na gyYo n‹S>o AnZr brbm H$a Xod{Zg_mZ h¡ Xe©Z {OZH$m& amOm aËZldm Zo
~hþV XmZ {X`m& AmJ¢ BZHo$ ~‹S>o Omo amOm _oKdmhZ ^E CZH$mo amjg{Z Ho$ BÝÐ ^r_ Zo hma {X`m
hþVm, OmH$s hOma ZmJHw$_maXod ajm H$a|, gmo hma nmg Yam Wm& gmo àW_ {Xdg hr Ho$ ~mbH$
Zo I¢M {b`m& ~mbH$ H$s _wÆ>r _| hma XoI _mVm AmíM`© H$mo àmßV ^B©& Aa _hmñZohV¢ ~mbH$
H$mo N>mVr go bJm` {b`m& Aa {ga Myå~m, Aa {nVm Zo ^r hmag{hV ~mbH$ H$mo XoI _Z _|
{dMmar {H$ `h H$moB© _hmnwéf h¡& hOma ZmJHw$_ma OmH$s godm H$a¢ Eogo hmaV¢ hmoVm hr ~mbH$
H«$sS>m H$aVm ^`m& `h gm_mÝ` nwéf Zmht, `mH$s epŠV Eogr hmo`Jr Omo gd© _Zwî`m| H$mo Cb§K¡&
AmJo MmaU_w{Z Zo _wPo H$hçm hþVm {H$ Voao nXdrYa nwÌ CËnÝZ hmod|Jo& gmo AnZ¡ à{V
dmgwXod ebmH$m nwéf àH$Q> ^E h¢& hma Ho$ `moJ go XedXZ {nVm H$mo ZOa AmE, V~ CgH$m
XemZZ Zm_ Yaçm& ~hþ[a Hw$N> H$mb _| Hw$å^H$U© ^E, gmo gy`© g_mZ h¡ VoO {OZH$m& ~hþ[a
Hw$N>EH$ H$mb _| nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m g_mZ h¡ dXZ OmH$m Eogr MÝÐZIm ~{hZ ^B©& ~hþ[a
{d^rfU ^E& _hm gm¡å`, Y_m©Ë_m, nmnH$_©V¢ a{hV, _mZmo gmjmV² Y_© hr XohYmar AdVam h¡&
`Ú{n {OZHo$ JwU{Z H$s H$s{V© OJV{df¡ JmBE h¡ Eogo XemZZ H$s ~mbH«$sS>m XþîQ>{Z ^`ê$n
hmoVr ^B©& Aa XmoD$ ^mBZ H$s H«$sS>m gm¡å`ê$n hmoVr ^B©& Hw$å^H$U© Aa {d^rfU XmoZm| Ho$ _Ü`
MÝÐZIm Mm§X gy`© Ho$ _Ü` gÝÜ`m g_mZ emo^Vr ^B©&
amdU ~mb AdñWm H$mo Cb§K H$a Hw$_ma AdñWm _| Am`m& EH${XZ amdU AnZr _mVm
H$s JmoX _| {VîR>o Wm, AnZo Xm§V{Z H$s H$m§{V go Xem| {Xem _| CÚmoV H$aVm g§Vm {OZHo$ {ga
na MyS>m_{U aËZ Yam h¡, Vm g_` d¡ldU AmH$me_mJ© go Om` Wm& gmo amdU Ho$ D$na hmo`
{ZH$ñ`m& AnZr H$m§{V H$[a àH$me H$aVm g§Vm {dÚmYam| Ho$ g_yhH$[a `wŠV, _hm~bdmZ
{d^y{V H$m YZr, _oKg_mZ AZoH$ hm{W`m| H$s KQ>m _X H$s Ymam ~agmVo, {OZHo$ {~Obr g_mZ
gm§H$b M_H¡$, _hmeãX H$aVo AmH$me _mJ© go {ZH$go& gmo Xem| {Xem eãXm`_mZ hmo` JB©&
AmH$me goZm H$[a ì`mßV hmo` J`m& gmo amdU Zo D§$Mr ÑpîQ>H$a Xo»`m Vmo ~‹S>m AmS>å~a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 121


XoIH$a _mVmHy§$ nyN>r `h H$m¡Z h¡? Aa AnZo _mZ go OJV H$mo V¥U g_mZ {JZVm _hm goZmg{hV
H$hm§ Om` h¡?
V~ _mVm H$hVr ^B© ""Voar _m¡gr H$m ~oQ>m h¡, gd© {dÚm `mHy§$ {gÕ h¡, _hmbú_rdmZ h¡,
eÌwAm| H$mo ^` CnOmdVm g§Vm n¥Ïdr{df¡ {dMa¡ h¡& _hm VoOdmZ h¡, _mZmo Xÿgam gy`© hr h¡& amOm
BÝÐ H$m bmoH$nmb h¡& BÝÐ Z¡ {Vhmao XmXm H$m ^mB© _mbr `wÕ _| ham`m, Aa Vwåhmao Hw$b _| Mbr
AmB© Omo b§H$mnwar dhm§ go Vwåhmao XmXo H$mo {ZH$mgH$a `o am»`m& gmo b§H$m _| WmU¡ ah¡ h¢& `h
b§H$m Ho$ {b`o Voam {nVm {Za§Va AZoH$ _ZmoaW H$a¡ h¢, amV {XZ M¡Z Zmht nS>¡ h¡, Aa _¢ ^r Bg
qMVm _| gyI JB© hÿ§&
ho nwÌ! ñWmZ^«îQ> hmoZoV¢ _aU ^bm? Eogm {XZ H$~ hmo` Omo Vy AnZo Hw$b H$s ^y{_ H$mo
àmßV hmo`, Aa Voar bú_r h_ XoI|, Voar {d^y{V XoIH$a Voao {nVm H$m Aa _oam _Z AmZÝX H$mo
àmßV hmo`& Eogm {XZ H$~ hmo`Jm O~ Voao `h XmoZm| ^mB`m| H$mo {d^y{V g{hV Voar bma Bg n¥Ïdr
na àVmn`wŠV h_ XoI|Jo& {Vhmao H§$Q>H$ Z ahoJm&'' `h _mVm Ho$ XrZdMZ gwZ Aa AlwnmV
S>maVr XoIH$a {d^rfU ~mobo&
H¡$go h¢ {d^rfU? àH$Q> ^`m h¡ H«$moYê$n {df H$m A§Hw$a {OZHo$, ho _mVm! H$hm§ `h a§H$
d¡ldU {dÚmYa, Omo Xod hmo` Vmo ^r h_mar ÑpîQ> _| Z Amdo& Vw_Zo BgH$m BVZm à^md daUZ
{H$`m gmo H$hm? Vy draàgdZr AWm©V² `moYmAm| H$s _mVm h¡, _hmYra h¡, Aa {OZ_mJ© _| àdrU
h¡, `h g§gma H$s jU^§Jwa _m`m VmoV¢ N>mZr Zmht& H$mho H$mo Eogo XrZ dMZ H$m`a pñÌ`m| Ho$
g_mZ Vy H$h¡ h¡? Š`m VmoHy§$ amdU H$s I~a Zmhr§ h¡& `h lrdËgbjU H$a _§{S>V AX²^wV
namH«$_ H$m YaUhmam _hm~br, Anma h¡ MoîQ>m OmH$s, ^ñ_ H$[a O¡go Ap½Z X~r ah¡ V¡go _m¡Z
Jh ahçm& `h g_ñV eÌwdJ©{Z Ho$ ^ñ_ H$aUo H$mo g_W© h¡, Voao _Z{df¡ A~VH$ Zht Am`m h¡&
`h amdU AnZr Mmb go {MÎm H$mo ^r OrVo h¡& Aa hmWr H$s MnoQ >go nd©Vm| H$mo Mya H$a
S>mao h¡& `mH$s XmoD$^wOm {Ì^wdZê$n _pÝXa Ho$ ñV§^ h¢ Aa àVmn H$mo amO_mJ© h¡, jÌdVrê$n
d¥j Ho$ A§Hw$a h¢, gmo V¡Zo Š`m Zht OmZo? `m ^m§{V {d^rfU Zo amdU Ho$ JwU dU©Z {H$`o& V~
amdU _mVm go H$hVm ^`m, ho _mVm! Jd© Ho$ dMZ H$hZo `mo½` Zmht, naÝVw Voao gÝXoh Ho$ {ZdmaZ
A{W© _¢ gË` H$hÿhÿ§, gmo Vy gwZ& Omo `h gH$b {dÚmYa AZoH$ àH$ma {dÚmH$[a J{d©V XmoD$
lo{U`{Z Ho$ EH$Ì hmo`H$a _oao go `wÕ H$a¢ Vm¡ ^r _¢ g~{ZHy§$ EH$ ^wOm go OrVy§&
VWm{n h_mao {dÚmYa{Z Ho$ Hw$b{df¡ {dÚm H$m gmYZ C{MV h¡& gmo H$aVo bmO Zmht& O¡go
_w{ZamO Vn H$m AmamYZ H$a¢ V¡g¢ {dÚm H$m AmamYZ H$a¢, gmo h_H$mo H$aUm `mo½` h¡& Eogm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

122 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$hH$a XmoD$ ^mB©{Zg{hV _mVm {nVm H$mo Z_ñH$ma H$a ZdH$ma _ÝÌ H$m CÀMmaU H$a amdU
{dÚm gmYZo H$mo Mmbo& _mVm {nVm Zo _ñVH$ My_m Aa Agrg XrZr& nm`m h¡ _§Jb g§ñH$ma
{OÝhm|Zo, pñWa^yV h¡ {MÎm {OZH$m, KaV¢ {ZH$[aH$a hf©ê$n hmo` ^r_ Zm_m _hmdZ _| àdoe
{H$`m& H¡$gm h¡ dZ? Ohm§ qghm{X H«y$a Ord ZmX H$a ah¡ h¢, {dH$amb h¢ XmT> Aa dXZ {OZHo$,
Aa gyVo Oo AOJa {VZHo$ {Zídmg go H$ånm`_mZ h¢ ~‹S>o ~‹S>o d¥j Ohm§, Aa ZrMo h¢ ì`§Vam| Ho$
g_yh Ohm§, {OZHo$ nm`Z go H$ånm`_mZ h¡ n¥ÏdrVb Ohm§, Aa _hm J§^ra Jw\$mAm| go A§YH$ma
H$m g_yh \¡$b ahm h¡, _Zwî`m| H$s Vmo H$hm ~Vm?
Ohm§ Xod ^r J_Z Z H$a gH¡$ h§¡& OmH$s ^`§H$aVm n¥Ïdr _| à{gÕ h¡& Ohm§ nd©V XþJ©_ _hm
A§YH$ma H$m| Ya¢, Jw\$m Aa H§$Q>H$ê$n d¥j h¢, _Zwî`m| H$m g§Mma Zmht& Vhm§ `o VrZm| ^mB© CÁÁdb
YmoVr XþnÅ>m Ymao em§{V^md H$mo J«hUH$a gd© Amem {Zd¥ÎmH$a {dÚm Ho$ AW© Vn H$ado H$mo CÚ_r
^E& H¡$go h¢ Vo ^mB©? {Ze§H$ h¡ {MÎm {OZH$m, nyU© MÝÐ_m g_mZ h¡ ~XZ {OZH$m, {dÚmYa{Z
Ho$ {eamo_{U, OwXo OwXo dZ _| {damOo h¢& S>oT> {XZ _| AîQ>mja _§Ì Ho$ bj Omn {H$`o, gmo
gd©H$m_àXm {dÚm VrZm| ^mB©`{Z H$m| {gÕ ^B©& gmo _Zdm§{N>V AÞ BZH$mo {dÚm nhþ±Mmdo& jwYm
H$s dm§N>m BZH$mo Z hmoVr ^B©&
~hþ[a `o pñWa{MÎm hmo` ghòH$mo{Q> fmoS>emja _§Ì OnVo ^E& Cgg_` Oå~yÛrn H$m
A{Yn{V AZmd¥{Îm Zm_m `j, ñÌr{Z g{hV H«$sS>m H$aVm Am` àmßV hþdm& gmo VmH$s Xodm§JZm
BZ VrZm| ^mB©{ZHy§$ _hm ê$ndmZ, Aa Zd`m¡dZ, Vn{df¡ gmdYmZ h¡ _Z {OZH$m, Eogo XoI H$m¡VHw $
H$a BZHo$ g_rn AmB©& H$_b g_mZ h¢ _wI {OZHo$, ^«_a g_mZ h¢ í`m_ gwÝXa Ho$e {OZHo$&
H$B©EH$ Amng _| ~mobr - ""Ahmo! `h amOHw$_ma A{V H$mo_beara H$m§{VYmar dñÌm^aU
a{hV H$m¡Z AW© Vn H$a¡ h¢? Eogo BZHo$ eara H$s H$m§{V ^moJ{Z {dZm Z gm¡h¡& H$hm§ BZH$s
Zd`m¡dZ d` Aa H$hm§ `h ^`mZH$ ~Z{df¡ Vn H$aZm?'' ~hþ[a BZHo$ Vn Ho$ {S>JmdZo Ho$ AW©
H$hVr ^B©-""Ahmo Aën~w{Õ ! Vwåhmam gwÝXa ê$ndmZ eara ^moJ H$m gmYZ h¡, `moJ H$m gmYZ
Zmht& VmV¢ H$mho H$mo Vn H$m IoX H$amo hmo, CR>mo Ka Mbmo, A~ ^r Hw$N> J`m Zmht&' BË`m{X
AZoH$ dMZ H$ho, naÝVw BZHo$ _Z _| EH$hÿ Z AmB©& O¡g¢ Ob H$s ~yÝX H$_b Ho$ nÌ na Z R>ha¡&
V~ do Amng _| H$hVr ^Bª&
ho gIr! `o H$mîR>_B© h¢, gd© A§J BZHo$ {ZíMb XrI¡ h¢& Eogm H$hH$a H«$moYm`_mZ hmo`
VËH$mb g_rn AmB©& BZHo$ {dñVrU© öX` na Hw§$S>b XrZr Vm¡ ^r `o Mbm`_mZ Z ^E&
pñWar^yV h¢ {MÎm {OZH$m, H$m`a nwéf hmo` gmoB© à{Vkm go {S>J¡, Xo{d{Z Ho$ H$hVo AZmd¥V `j

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 123


Zo h§gH$a H$hm - ^mo gËnwéfmo! H$mho H$mo XþY©a Vn H$amo, Aa {H$g Xod H$mo AmamYmo hmo • Eogo
H$hçm, Vm¡hy `o ~mobo Zmht, {MÌm_ Ho$ hmo` aho& V~ AZmd¥V `j Zo H«$moY {H$`m {H$ Oå~yÛrn
H$m Xod Vmo _¢ hÿ§, _wPH$mo N>m§S>H$a H$m¡ZHy§$ Ü`md¡ h¢& `o _§X~w{Õ h¢, BZH$mo CnÐd H$aZo Ho$ AW©
AnZo qH$H$a{Z H$mo Amkm XB©& gmo qH$H$a ñd^md hr go H«y$a hþVo Aa ñdm_r Ho$ H$ho go CÝhm|Zo
Am¡a ^r A{YH$ AZoH$ CnÐd {H$`o&
H$B© EH$ Vmo nd©V CR>m` CR>m` bmE Aa BZHo$ g_rn nQ>Ho$ {VZ Ho$ ^`§H$a eãX ^E&
H$B©EH$ gn© hmo` gd© eara go {bnQ> JE& H$B©EH$ Zmha hmo` _wI \$mS>H$a AmE, Aa H$B©EH$
eãX H$mZ{Z _| Eogo H$aVo ^E {OZH$mo gwZH$a bmoH$ ~{hao hmo Om§`, VWm _m`m_B© S>m±g ~hþV
{H$`o, gmo BZHo$ earaV¢ Am` bJo& Aa _m`m_B© hñVr {XIm`o, Agamb ndZ MbmB©, _m`m_B©
XmdmZb bJmB©& `m ^m§{V AZoH$ CnÐd {H$E, Vmo ^r `h Ü`mZ go Z {S>Jo& {ZíMb h¡
A§V:H$aU {OZH$m& V~ Xodm| Zo _m`m_B© ^rb{Z H$s goZm ~ZmB©& A§YH$ma g_mZ H$mb {dH$amb
Am`wYm| H$mo Ya BZH$mo Eogr _m`m {XImB© {H$ nwînm§VH$ ZJa _maçm& Aa _hm`wÕ _| aËZldm H$mo
Hw$Qw>å~ g{hV ~§Ym hþdm {XIm`m&
Aa `h {XIm`m {H$ _mVm Ho$H$gr {dbmn H$a¡ h¡, {H$ ho nwÌmo! BZ Mm§S>mb ^rb{Z Zo {Vhmao
{nVmHy§$ _hmCnÐd {H$`m& Aa `o Mm§S>mb _moHy§$ _ma¡ h¢, nmdm| _| ~o‹S>r S>mar h¡, _mWo Ho$ Ho$e ItMo
h¢& ho nwÌm|! Vwåhmao AmJo _moHy§$ `o åboÀN> ^rb nëbr _| {b`o Om§` h¢& Vw_ H$hVo hþVo Omo g_ñV
{dÚmYa EH$Ì hmo` _wPgo bS>¢, Vm¡ hr Z OrVm OmD§$, gmo `h dmVm© Vw_ {_Ï`m hr H$hVo& A~
Vwåhmao AmJ¢ åboÀN> Mm§S>mb _moHy§$ Ho$e nH$‹S> ItMo {b`o Om§` h¢, Vw_ VrZm| hr ^mB© BZ
åboÀN>{ZV¢ `wÕ H$ado g_W© Zmht& _§X namH«$_r hmo& ho XeJ«rd! Voam ñVmoÌ {d^rfU d¥Wm hr
H$a¡ Wm, Vy Vmo EH$-J«rdm ^r Zmht Omo _mVm H$s ajm Z H$a¡& Aa `h Hw§$^H$aU hÿ h_mar nwH$ma
H$mZ{ZV¢ gwZ¡ Zmht& Aa `o {d^rfU H$hmd¡ h¡, gmo d¥Wm h¡& EH$ ^rbV¢ bS>Zo g_W© ^r Zmht&
Aa `h åboÀN> {Vhmar ~{hZ MÝÐZIm H$mo {b`o Om` h¢& gmo Vw_H$mo bÁOm Zmht&
Aa {dÚm Omo gm{YE, gmo _mVm {nVm H$s godm AW©, gmo {dÚm {H$g H$m_ AmdoJr ?
BË`m{X _m`m_B© Xod{ZZ¢ MoîQ>m {XImB© Vmo hÿ `o Ü`mZ go Zmht {S>Jo& V{X Xodm| Zo EH$ ^`mZH$
_m`m {XImB© AWm©V² amdU Ho$ {ZH$Q> aËZldm H$m {ga H$Q>çm {XIm`m& amdU Ho$ {ZH$Q> ^mB©{Z
Ho$ ^r {ga H$Q>o {XImE Aa ^mB`m| Ho$ {ZH$Q> amdU H$m ^r {ga H$Qçm {XIm`m gmo amdU Vmo
gw_oénd©V g_mZ A{V {ZíMb hr aho& Omo Eogm Ü`mZ _hm_w{Z H$a¢ Vmo AîQ> H$_©{ZHy§$ N>oX¢, naÝVw
Hw§$^H$U© {d^rfU Ho$ H$Nw>EH$ ì`mHw$bVm ^B©, naÝVw Hw$N> {deof Zmht, gmo amdU H$mo Vmo AZoH$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

124 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ghò {dÚm {g{Õ ^Bª& OoVo _§Ì OnZo Ho$ Zo_ {H$`o Wo Vo nyU© hmoZo go n{hbo hr {dÚm {gÕ ^Bª&
Y_© Ho$ {ZíM`V¢ H$hm Z hmo`? Eogm Ñ‹T> {ZíM` ^r nydm}nm{O©V CÁÁdb H$_©V¢ hmo` h¢, H$_©
hr g§gma H$m _ybH$maU h¡, H$_m©Zwgma `h Ord gwIXþI ^moJd¡ h¡& g_`{df¡ CÎm_ nmÌm| H$mo
{d{Y go XmZ XoZm Aa X`m^md H$[a gXm hr g~H$mo XoZm, Aa AÝV g_` _| g_m{Y_aU H$aZm,
Aa gå`½kmZ H$s àmpßV {H$gr CÎm_ Ord hr Ho$ hmo` h¡& H$B©EH$ Ho$ Vmo {dÚm Xe df© _| {gÕ
hmo` h¡, H$B©EH$ Ho$ jU_mÌ _|! `h g~ H$_©{Z H$m à^md OmZmo& amV {XZ YaVr{df¡ ^«_U H$amo,
AWdm Ob{df¡ àdoe H$amo VWm nd©V Ho$ _ñVH$ namo& AZoH$ eara Ho$ H$îQ> H$amo VWm{n nwÊ`
Ho$ CX` {dZm H$m`©{gÕ Zmht& Oo CÎm_ H$m`© Zmht H$a¢ h¢ Vo d¥Wm hr eara Imod¡ h¢& VmV¡§
AmMm`©{Z H$s godm H$m`© gd© AmXaV¢ H$aZr, nwéf{Z H$mo gXm nwÊ` hr H$aZm `mo½` h¡& nwÊ` {dZm
H$hmV¢ {g{Õ hmo`?
ho lo{UH$! nwÊ` H$m à^md Xo{I Omo Wmo‹S>o hr {XZm| _| {dÚm Aa _§Ì{d{Y nyU© ^`o n{hbo
hr amdU H$mo _hm{dÚm {gÕ ^Bª& Oo Oo {dÚm {g{Õ ^Bª {OZHo$ g§jonVm go Zm_ gwZhþ&
Z^:g§Mm[aUr, H$m_Xm{`Zr, H$m_Jm{_Zr, Xþ{Z©dmam, OJVH§$nm, àJwpßV, ^mZw_m{bZr, A{U_m,
b{K_m, jmoä`m, _ZñV§^ZH$m[aUr, g§~mh{Z, gwaÜd§gr, H$m¡_mar, dÕH$[aUr, gw{dYmZm, V_moê$nm,
XhZm, {dnwbmoXar, ew^àXm, aOmoê$nm, {XZam{Ì{dYm{`Zr, dO«moXar, g_mH¥$pîQ> AX{e©Zr,
AOam, A_am, AZdñV§{^Zr, Vmo`ñV§{^Zr, {J[aXm[aUr, Adbmo{H$Zr, Üd§er, Yram, Kmoam,
^wO§{JZr, dr[aZr, EH$^wdZm, AdÜ`m, XméUm, _XZm{gZr, ^mñH$ar, ^`g§^y{V, EoemZr,
{dO`m, O`m, ~§{YZr, _moMZr, ~mamhr, Hw${Q>bmd¥{V, {MÎmmoX²^dH$ar, em§{V, H$m¡doar, deH$m[aUr,
`moJoídar, dbmoËgmhr, M§S>m, ^r{Vàd{f©Ur, BË`m{X AZoH$ _hm {dÚm amdU H$mo Wmo‹S>o hr {XZ{Z
_| {gÕ ^Bª&
VWm H$wå^H$aU H$mo nm§M {dÚm {gÕ ^Bª& CZHo$ Zm_ - gd©hm[aUr, A{Vg§d{Y©Zr, O§{^Zr,
ì`mo_Jm{_Zr, {ZÐmZr VWm {d^rfU H$mo Mma {dÚm {gÕ ^Bª - {gÕmWm©, eÌwX_Zr, ì`mKmVm,
AmH$meJm{_Zr& `h VrZm| hr ^mB© {dÚm Ho$ B©ída hmoVo ^E, Aa Xo{d{Z Ho$ CnÐdV¢ _mZm| Zdo
OÝ_ _| AmE&
V~ `jm| H$m n{V AZmd¥V O§~yÛrn H$m ñdm_r BZH$mo {dÚm`wŠV XoIH$a ~hþV ñVw{V H$ar
Aa {Xì` Am^yfU nhamE& amdU Zo {dÚm Ho$ à^mdH$[a ñd`§à^ ZJa ~gm`m& dh ZJa nd©V
Ho$ {eIa g_mZ D§$Mo _hbm| H$s n§pŠV go emo^m`_mZ h¡, Aa aËZ_B© M¡Ë`mb`m| go A{V à^md
H$mo Ya¡ h¡& Ohm§ _moVr{Z H$s PmbarH$[a D§$Mo PamoIo emo^¡ h¢, nX²_amJ _{U`m| Ho$ ñV§^ h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 125


ZmZmàH$ma Ho$ aËZ{Z Ho$ a§J Ho$ g_yhH$[a Ohm§ BÝÐYZwf hmo` ahm h¡& amdU ^mB©{Z g{hV Vm ZJa
_| {damOo& H¡$go h¢ amO_hb? AmH$me _| bJ aho h¢ {eIa OmHo$, {dÚmdbH$[a n§{S>V amdU
gwIgy§ {VîR>¡&
Oå~yÛrn H$m A{Yn{V AZmd¥V Xod amdUgm| H$hVm ^`m- ""ho _hm_Vo! Voao Y¡`©H$[a _¢
~hþV àgÞ ^`m, Aa _¢ gd© Oå~yÛrn H$m A{Yn{V hÿ§, Vy `WoîQ> ~¡[a`m| H$mo OrVVm g§Vm gd©Ì
{dhma H$a& ho nwÌ! _¢ ~hþV àgÞ ^`m, Aa ñ_aU_mÌV¢ Voao {ZH$Q> AmD§$Jm& V~ VwPo H$moB© ^r
Z OrV gHo$Jm& Aa ~hþV H$mb ^mB`m|g{hV gwI gm| amO H$a, Voao {d^y{V ~hþV hmohw'' `m ^m§{V
Amerdm©X Xo` ~maå~ma `mH$s ñVw{VH$a `j n[admag{hV AnZo ñWmZ H$mo J`m& g_ñV
amjgd§er {dÚmYam| Zo gwZr Omo aËZldm H$m nwÌ amdU _hm{dÚmg§`wŠV ^`m gmo g~H$mo AmZÝX
^`m& gd© hr amjg ~‹S>o CËgmh g{hV amdU Ho$ nmg AmE&
H$B©EH$ amjg Z¥Ë` H$a¡ h¢, H$B©EH$ JmZ H$a¢ h¢, H$B©EH$ eÌwnj H$m| ^`H$mar JmO¢ h¢,
H$B©EH$ Eogo AmZÝXH$[a ^a JE h¢ {H$ AmZÝX A§J _| Z g_md¡ h¡& H$B©EH$ h§g¡ h¢, H$B©EH$ Ho${b
H$a aho h¢, gw_mbr amdU H$m XmXm Aa N>moQ>m ^mB© _më`dmZ VWm gy`©aO ajaO amOm ~mZad§er
g~ hr gwOZ AmZÝXg{hV amdU n¡ Mmbo& AZoH$ ~mhZm| na M‹T>o, hf©gm| Amd¡ h¢& aËZldm amdU
Ho$ {nVm nwÌ Ho$ ñZohH$[a ^a J`m h¡ _Z OmH$m, ÜdOmdm| go AmH$me H$mo emo{^V H$aVm g§Vm
na_ {d^y{Vg{hV _hm_pÝXag_mZ aËZ{Z Ho$ aW na M{T> Am`m& d§XrOZ {daX ~ImZ¡ h¢& gd©
BH$Æ>o hmo`H$a n§Mg§J_ Zm_m nd©V na AmE& amdU gÝ_wI J`m& XmXm {nVm Aa gy`©aO ajaO
~‹S>o h¢, gmo BZH$mo àUm_H$a nm§`Z bm½`m, Aa ^mB©{Z H$mo ~JbJr[aH$a {_bm, Aa godH$ bmoJm|
Ho$ ñZoh H$s ZOa go Xo»`m Aa AnZo XmXm {nVm Aa gy`©aO ajaOgm| ~hþV {dZ`H$a Hw$ebjo_
nyN>r& ~hþ[a CÝhm|Zo amdU go nyN>r&
amdU H$mo XoI JwéOZ Eogo Iwer ^`o Omo H$hZo _| Z Amd¡& ~maå~ma amdU H$mo gwIdmVm©
nyN>¢, Aa ñd`§à^ ZJa H$mo Xoo{IH$[a AmíM`© H$mo àmßV ^E& XodbmoH$ g_mZ `h ZJa VmHy§$,
XoIH$a amjgd§er Aa ~mZad§er g~ hr A{V àgÞ ^E, Aa {nVm aËZldm Aa _mVm Ho$H$gr,
nwÌ Ho$ JmV H$mo ñne©Vo g§Vo Aa BgH$mo ~ma§~ma àUm_ H$aVm hþAm XoI H$a ~hþV AmZÝX H$mo
àmßV ^E& Xþnha Ho$ g_` amdU Zo ~‹S>m| H$mo ñZmZ H$amdZo H$m CÚ_ {H$`m& V{X gw_mbr Am{X
aËZm| Ho$ qghmgZ na ñZmZ Ho$ AW© {damOo& qghmgZ na BZHo$ MaU nëbdgm[aIo H$mo_b Aa
bmb H¡$go emo^Vo ^E O¡go CX`mMb nd©V na gy`© emo^¡&
~hþ[a ñdU©aËZm| Ho$ H$bem{X go ñZmZ H$am`m& H$be H$_b Ho$ nÌ{ZH$[a AmÀN>m{XV h¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

126 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_wI {OZHo$, Aa _mo{V`m| H$s _mbmH$[a emo^¡ h¢, Aa _hm H$m§{V H$mo Ya¡ h¢, Aa gwJ§YObH$[a
^ao h¢, {OZH$s gwJ§YH$[a Xem| {Xem gwJ§Y_`r hmo` ahr h¢, Aa {OZ na ^«_a Jw§Oma H$a aho h¢&
ñZmZ H$amdVo O~ H$bem| H$m Ob S>m[aE h¡ V{X _oK gm[aIo JmO¢ h¡& nhbo gwJ§Y Ðì`{Z H$m
C~Q>Zm bJm`m nrN>| ñZmZ H$am`m& ñZmZ Ho$ g_` AZoH$ àH$ma Ho$ dm{XÌ ~mOo& ñZmZ H$amH$a
{Xì` dñÌm^yfU nhamE, Aa Hw$bd§{VZr am{U`m| Zo AZoH$ _§JbmMaU {H$E& amdUm{X VrZm|
^mB© XodHw$_ma gm[aIo Jwé{Z H$m A{V {dZ`H$a MaUm| H$s d§XZm H$aVo ^E& V{X ~‹S>m| Zo ~hþV
Amerdm©X {X`o - ""ho nwÌm| ! Vw_ ~hþV H$mb Ordmo Aa _hm g§nXm ^moJmo, Vwåhmar gr {dÚm Am¡a
_| Zmht''&
gw_mbr, _më`dmZ, gy`©aO, ajaO Aa aËZldm BÝhm|Zo ñZohH$[a amdU, Hw§$^H$aU,
{d^rfU H$mo Cagm| bJm`m& ~hþ[a g_ñV ^mB© Aa g_ñV godH$bmoJ ^br{d{Ygm| ^moOZ H$aVo
^E& amdU Zo ~‹S>o{Z H$s ~hþV godm H$ar Aa godH$ bmoJm| H$m ~hþV gÝ_mZ {H$`m& g~{Z H$mo
dñÌm^yfU {X`o& gw_mbr Am{X gd© hr JwéOZ \y$b JE h¢ ZoÌ {OZHo$, amdU go A{V àgÞ hmo`
nyN>Vo ^E& ho nwÌmo! Vw_ ~hþV gwI go ahmo& V~ Z_ñH$ma H$a H$hVo ^`o - ho à^mo! h_ AmnHo$
àgmXH$[a gXm Hw$ebê$n h¢& ~hþ[a _mbr H$s ~mV Mmbr, gmo gw_mbr emoH$ Ho$ ^maH$[a _yN>m©
Im` {Jam, V{X amdU Zo erVmonMmaH$[a gMoV {H$`m, Aa g_ñV eÌwAm| Ho$ g_yh Ho$ KmVê$n
gm_§VVm Ho$ dMZ H$hH$a XmXm H$mo ~hþV AmZÝXê$n {H$`m& gw_mbr H$_bZoÌ amdU H$mo XoIH$[a
A{V AmZÝXê$n ^E&
gw_mbr amdU H$mo H$hVo ^E - Ahmo nwÌ! Voam CXma namH«$_ Om{h XoI XodVm àgÞ hmo`&
Ahmo H$m§{V Voar gy`© H$mo OrVZhmar, J§^raVm Voar g_wÐ go A{YH$ h¡, namH«$_ Voam gd©
gm_§V{ZHy§$ Cb§K¡, Ahmo dËg! h_mao amjg Hw$b H$m Vy {VbH$ àH$Q> ^`m h¡& O¡g¢ Oå~yÛrn H$m
Am^yfU gw_oé h¡, Aa AmH$me Ho$ Am^yfU Mm§X gy`© h¢& V¡go ho nwÌ amdU! A~ h_mao Hw$b H$m
Vy _§S>Z h¡& _hm AmíM`© H$s H$aUhmar MoîQ>m Voar gH$b {_Ìm| H$mo AmZÝX CnOmd¡ h¡& O~ Vy
àH$Q> ^`m V~ h_H$mo Š`m qMVm h¡& AmJo AnZo d§e _| amOm _oKdmhZ Am{X ~‹S>o ~‹S>o amOm ^E,
do b§H$mnwar H$m amO H$aHo$ nwÌm| H$mo amO Xo` _w{Z hmo` _moj JE, A~ h_mao nwÊ`H$[a Vy ^`m&
gd© amjgm| Ho$ H$îQ >H$m haUhmam, eÌwdJ© H$m OrVZhmam Vy _hm gmhgr, h_ EH$ _wIV¢ Voar
àe§gm H$hm§bm| H$a¢& Voao JwU Xod ^r Z H${h gH¢$& `o amjgd§er {dÚmYa OrdZ H$s Amem N>mo‹S>
~¡R>o hþVo, gmo A~ g~ H$s Amem ~§Yr& Vy _hmYra àH$Q> ^`m h¡&
EH$ {XZ h_ H¡$bme nd©V JE hþVo, Vhm§ Ad{YkmZr _w{Z H$mo h_Zo nyN>r {H$-"ho à^mo!

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 127


b§H$m _| h_mam àdoe hmo`Jm {H$ Zmht?' V~ _w{Z Zo H$hr {H$- "Vwåhmao nwÌ H$m nwÌ hmo`Jm& VmHo$
à^mdH$[a Vwåhmam b§H$m _| àdoe hmo`Jm& dh nwéfm| _| CÎm_ hmo`Jm& Vwåhmam nwÌ aËZldm amOm
ì`mo_qdXþ H$s nwÌr Ho$H$gr H$mo naU¡Jm& VmH$s Hw${j _| dh nwéfmoÎm_ àH$Q> hmo`Jm& gmo ^aVjoÌ
Ho$ VrZ I§S> H$m ^moŠVm hmoJm& _hm ~bdmZ, {dZ`dmZ, OmH$s H$s{V© Xem|{Xem _| {dñVa¡Jr&
dh ~¡[a`m| go AnZm ~mg Nw>S>md¡Jm, Aa ~¡[a`m| Ho$ ~mg Xm~¡Jm& gmo `m_| AmíM`© Zmht& gmo Vy
_hm CËgdê$n Hw$b H$m _§S>Z àH$Qçm h¡& Voam-gm ê$n OJV _| Am¡a H$mhÿ H$m Zmht, Vy AnZo
AZwn_ê$nH$[a g~ Ho$ ZoÌ Aa _Z H$mo ha¡ h¡& BË`m{XH$ ew^ dMZm| go gw_mbr Zo amdU H$s ñVw{V
H$ar& V~ amdU hmW Omo‹S>H$a Z_ñH$ma H$a gw_mbr gm¢ H$hVm ^`m {H$ ho à^mo! Vwåhmao
àgmXH$[a Eogm hr hmohþ& Eogm H${hH$a U_moH$ma _§Ì On n§Mna_oîR>r{Z H$mo Z_ñH$ma {H$`m, {gÕm|
H$m ñ_aU {H$`m {Oggo gd© {gÕ hmo`&
AmJ¡ Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gm| H$ho h¢- ho lo{UH$! Cg ~mb Ho$ à^md go ~§YwdJ©, gd©
amjgd§er Aa ~mZad§er AnZo AnZo ñWmZH$ Am` ~go& ~¡[a`m| H$m ^` Z {H$`m& `m ^m§{V nyd©
^d Ho$ nwÊ` go nwéf bú_r H$m| àmßV hmo` h¡& AnZr H$s{V© go ì`mßV H$ar h¡ Xem| {Xem {OgZo,
Bg n¥Ïdr _| ~‹S>r C_a H$m ~y‹T>m hmoZm VoOpñdVm H$m H$maU Zmht h¡ O¡g¢ Ap½Z H$m H$U N>moQ>m
hr ~‹S>o dZ H$mo ^ñ_ H$a¡ h¡, Aa qgh H$m ~mbH$ N>moQ>m hr _mVo hm{W`m| Ho$ Hw§$^ñWb {dXma¡ h¡,
Aa MÝÐ_m CJVm hr Hw$_wXm| H$mo à\w$pëbV H$a¡ h¢& Aa OJV H$m g§Vmn Xÿa H$a¡ h¢, Aa gy`©
D$JVm hr H$mbrKQ>m-g_mZ A§YH$ma H$mo Xÿa H$a¡ h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
amdU H$m OÝ_ Am¡a {dÚmgmYZ H$hZodmbm gmVdm± nd© g§nyU© ^`m&&7&&
AWmZÝVa X{jU loUr _| Agwag§JrV Zm_m ZJa, Vhm§ amOm _` {dÚmYa, ~‹S>o `moYm
{dÚmYam| _| X¡Ë` H$hmd¢, O¡g¢ amdU Ho$ ~‹S>o amjg H$hmd¢, BÝÐ Ho$ Hw$b Ho$ Xod H$hmd¢& `o g~
{dÚmYa _Zwî` h¢& amOm _` H$s amZr h¡_dVr, nwÌr _§XmoXar, {OgHo$ gd© A§Jmonm§J gwÝXa,
{demb ZoÌ ê$n Aa bmdÊ`Vm ê$nr Ob H$s gamodar, VmH$m| Zd`m¡dZnyU© XoI {nVm H$mo
naUmdZo H$s qMVm ^B©&
V{X AnZr amUr h¡_dVrgm| nyN>çm - "ho {à`o! AnZr nwÌr _§XmoXar VéU AdñWm H$m| àmßV
^B©, gmo h_H$mo ~‹S>r qMVm h¡& nw{Ì`m| Ho$ `m¡dZ Ho$ Amaå^ go Omo g§Vmnê$n Ap½Z CnO¡ Vm_|
_mVm {nVm Hw$Qw>å~g{hV BªYZ Ho$ ^md H$mo àmßV hmo` h¢& VmV¢ Vw_ H$hmo, `h H$Ý`m {H$gH$mo
naUmd¡§? JwU Hw$b _| H$m§{V _| BgHo$ g_mZ hmo` VmH$m| XoZr&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

128 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ amUr H$hVr ^B© - ho Xod! h_ nwÌr Ho$ OZZo Aa nmbZo _| h¢, naUmdZm Vwåhma¡ Aml`
h¡& Ohm§ Vwåhmam {MÎm àgÞ hmo` Vhm§ Xohþ& Omo CÎm_ Hw$b H$s ~m{bH$m h¢ Vo ^aVma Ho$ AZwgma
Mmb¡ h¢& O~ amUr Zo `h H$hçm V{X amOm Zo _§Ìr{ZV¢§ nyN>çm& V~ {H$gr Zo H$moB© ~Vm`m, {H$gr
Zo BÝÐ ~Vm`m {H$ dh g~ {dÚmYam| H$m n{V h¡ VmH$s Amkm bmonV¢ gd© {dÚmYa S>a¢ h¢&
V~ amOm _` Zo H$hr - _oar Vmo é{M `h h¡, Omo `h H$Ý`m amdU H$mo XoZr, Š`m|{H$ CgH$mo
Wmo‹S>o hr {XZm| _| gd© {dÚm {gÕ ^B© h¢, VmV¢ `h H$moB© ~‹S>m nwéf h¡, OJV H$mo AmíM`© H$m
H$maU h¡& V~ amOm Ho$ dMZ _marM Am{X g~ _§{Ì`m| Zo à_mU {H$`o& _§Ìr amOm Ho$ gmW H$m`©
_| àdrU h¡& V~ ^bo J«h b½Z XoI, H«y$a J«h Q>ma, _marM H$mo gmW bo` amOm _` H$Ý`m Ho$
naUmdZo H$mo H$Ý`m amdU n¡ bo Mmbo& amdU ^r_ Zm_m dZ _| M§Ðhmg IS²>J gmYZo H$mo AmE
hþVo, Aa M§Ðhmg H$s {g{ÕH$a gw_oénd©V Ho$ M¡Ë`mb`m| H$s d§XZm H$mo JE hþVo& gmo amOm _`
hbH$mam| Ho$ H$hZo go ^r_ Zm_m ~Z _| AmE&
H¡$gm h¡ dh dZ? _mZm| H$mbr KQ>m H$m g_yh hr h¡, Ohm§ A{V gKZ Aa D§$Mo d¥j h¢& ~Z
Ho$ _Ü` EH$ D§$Mm _hb Xo»`m, _mZmo AnZo {eIa{ZH$[a ñdJ© H$mo ñne£ h¡& amdU Zo Omo
ñd`§à^ Zm_m Z`m ZJa ~gm`m h¡ VmHo$ g_rn hr `h _hb h¡& gmo amOm _` {d_mZV¢ CV[a H$[a
_hb Ho$ g_rn S>oam {H$`m, Aa dm{XÌm{X gd© AmS>å~a N>mo{S> H¡$`H$ {ZH$Q>dVu bmoH${Z g{hV
_ÝXmoXar H$mo bo` _hb na M‹T>o& gmVd| IU JE, Vhm§ amdU H$s ~{hZ MÝÐZIm ~¡R>r hþVr&
H¡$gr h¡ MÝÐZIm ? _mZm| gmjmV² ~ZXodr hr h¡& `m MÝÐZIm Zo amOm _` H$mo Aa VmH$s nwÌr
_§XmoXar H$mo XoIH$a ~hþV AmXa {H$`m, gmo ~‹S>o Hw$b Ho$ ~mbH${Z Ho$ `h bjU hr h¢& ~hþ[a
{dZ`g§`wŠV BZHo$ {ZH$Q> ~¡R>r&
V~ amOm_` MÝÐZIm H$mo nyN>Vo ^E - "ho nwÌr ! Vy H$m¡Z h¡? H$m¡Z H$maU `m ~Z _| AHo$br
~g¡ h¡?' V~ MÝÐZIm ~hþV {dZ`gm| ~mobr- "_oam ~‹S>m ^mB© amdU gmo ~obmH$[a M§Ðhmg IS²>J
H$mo {gÕH$[a A~ _mo{h IS²>J H$s ajm gm|{n gw_oénd©V Ho$ M¡Ë`mb{Z H$s ~§XZm H$mo JE h¢& _¢
^JdmZ lrM§Ðà^w Ho$ M¡Ë`mb`{df¡ {VîRy>§ hÿ§& Vw_ ~‹S>o {hVy gå~ÝYr hmo, Omo Vw_ amdUgy§ {_bdo
Am`o hmo Vmo jUBH$ `hm§ {damOmo&'' `m ^m§{V BZHo$ ~mV hmo` h¡& Aa amdU AmH$me Ho$ _mJ©
hmo` AmE hr, gmo VoO H$m g_yh ZOa Am`m&
V~ MÝÐZIm Zo H$hr "AnZo VoO go gy`© Ho$ VoO H$mo haVm WH$m `h amdU Am`m h¡&'' V~
amOm _` _oK{Z Ho$ g_yh g_mZ í`m_ gwÝXa Aa {~Owar g_mZ M_H$Vo hþ`o Am^yfU n{hao
amdUHy§$ Xo{I ~hþV AmXaV¢ CR> I‹S>o aho, Aa amdU go {_bo, Aa qghmgZ na {~amOo& V~ amOm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 129


_` Ho$ _§Ìr _marM VWm dO«_Ü` Aa ~O«ZoÌ Aa Z^ñV{S>V CJ«ZH«$, _éÜdO, _oYmdr, gmaU,
ewH«$ `o g~ hr amdU H$mo Xo{I ~hþV àgÞ ^E Aa amOm _`gm| H$hVo ^E& ho Xod ! AmnH$s
~w{Õ A{V àdrU h¡, Omo _Zwî`{Z _| _hm nXmW© Wm gmo Vwåhmao _Z _| ~ñ`m&' `m ^m§{V _` go
H$hH$a `o _` Ho$ _§Ìr amdU gm| H$hVo ^`o - "ho amdU! ho _hm^m½`! AmnH$m AX²^wVê$n Aa
_hm namH«$_ h¡, Aa Amn A{V {dZ`dmZ A{Ve` Ho$ Ymar AZwn_ dñVw hmo& `h amOm _`
X¡Ë`m| H$m A{Yn{V X{jU loUr _| Agwag§JrV Zm_m ZJa H$m amOm h¡, n¥Ïdr{df¡ à{gÕ h¡& ho
Hw$_ma! Vwåhmao {Z_©b JwU{Z{df¡ AZwamJr hþAm Am`m h¡&'
V~ amdU Zo BZH$m ~hþV loîR>mMma {H$`m Aa nmhþUJ{V H$ar, Aa ~hþV {_îQ> dMZ H$ho&
gmo `h ~‹S>o nwéf{Z Ho$ Ka H$s ar{V hr h¡ {H$ Omo AnZo Ûma Amd¡ {VZH$m AmXa H$a¡ hr H$a¡& amdU
_` Ho$ _§Ìr{Zgm| H$hm {H$ `o X¡Ë`ZmW ~‹S>o h¢, _mo{h AnZm OmZ AZwJ«h {H$`m& V~ _` Zo H$hm
{H$ ho Hw$_ma! Vw_H$mo `hr `mo½` h¡, Oo Vw_ gm[aIo gmYw nwéf h¡ {VZHo$ gÁOZVm hr _w»` h¡&
~hþ[a amdU lr{OZoídaXod H$s nyOm H$aZo H$mo {OZ_§{Xa{df¡ JE& amOm _` H$mo Aa `mHo$
_§Ìr{Z hÿ Hy$§ bo JE& amdU Zo ~hþV ^md go nyOm H$ar, ^JdmZ Ho$ AmJ¢ ñVmoÌ n‹T>o, ~ma§~ma hmW
Omo{S> Z_ñH$ma {H$`o, amo_m§M hmo` AmE, AîQ>m§J X§S>dVH$a {OZ_§{XaV¢ ~m{ha AmE& H¡$go h¢
amdU? A{YH$ h¡ CX` {OZH$m, Aa _hm gwÝXa h¡ MoîQ>m {OZH$s, MyS>m_{U H$[a emo^¡ h¡ {ea
{OZH$m& M¡Ë`mb`V¢ ~m{ha Am` amOm _`g{hV Amn qghmgZ na {damOo& amOm go d¡VmS>
nadV Ho$ {dÚmYam| H$s ~mV nyN>r, Aa _§XmoXar H$s Amoa ÑpîQ> JB© Vmo XoIH$a _Z _mo{hV ^`m&
H¡$gr h¡ _§XmoXar? gm¡^m½`ê$n aËZ{Z H$s ^y{_ H$m, gwÝXa h¢ ZI OmHo$, H$_b g_mZ h¢
MaU OmHo$, pñZ½Y h¡ VZw OmH$m, Aa Ho$bm Ho$ Wå^ g_mZ _Zmoha h¡ O§Km OmH$s, bmdÊ`Vmê$n
Ob H$m àdmh hr h¡, _hm bÁOm Ho$ `moJV¢ ZrMr h¡ ÑpîQ> OmH$s, gwdU© Ho$ Hw§$^g_mZ h¢ ñVZ
OmHo$, nwînm| go A{YH$ h¡ gwJ§YVm Aa gwHw$_maVm OmH$s, Aa H$mo_b h¢ XmoD§$ ^wObVm OmH$s,
Aa e§I Ho$ H§$R> g_mZ h¡ J«rdm (JaXZ) OmH$s, ny{U©_m Ho$ M§Ð_m g_mZ h¡ _wI OmH$m, ewH$
hÿV¢ A{YH$ gwÝXa h¡ Zm{gH$m OmH$s _mZmo XmoD$ ZoÌ{Z H$s H$m§{Vê$nr ZXr H$m `h goVw~§Y hr h¡&
_y§Jm Aa nëbd go A{YH$ bmb h¢ AYa (hmoR>) OmHo$, Aa _hmÁ`mo{V H$mo Ya¡ A{V _Zmoha
h¢ H$nmob OmHo$, Aa drUm H$m ZmX, ^«_a H$m Jw§Oma, Aa CÝ_Îm H$mo`b Ho$ eãX go ^r A{V
gwÝXa h¢ eãX OmHo$, Aa H$m_ H$s XÿVr g_mZ h¡ ÑpîQ> OmH$s, ZrbH$_b Aa aŠVH$_b Aa
Hw$_wX ^r OrVo Eogr í`m_Vm AmaŠVVm ewŠbVm H$mo Ya¡, _mZm| Xem|{Xem _| VrZ a§J Ho$ H$_bm| Ho$
g_yh hr {dñVma amIo h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

130 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa AîQ>_r Ho$ MÝÐ_m g_mZ _Zmoha h¡ bbmQ> OmH$m, Aa b§~o ~m§Ho$ H$mbo gwJ§Y gKZ
g{MŠH$U h¢ Ho$e OmHo$, H$_b g_mZ h¡ hmW Aa nm§d OmHo$, Aa h§gZrHy§$ Aa hpñVZrHy§$ OrV¢
Eogr h¡ Mmb OmH$s, Aa qgh hÿV¢ A{V jrU h¢ H${Q> OmH$s, _mZm| gmjmV² bú_r hr H$_b Ho$
{Zdmg H$mo VOH$a amdU Ho$ {ZH$Q> B©fm© H$mo YaVr hþB© AmB© h¡& Š`m|{H$ _oao hmoVo g§Vo amdU Ho$
eara H$mo {dÚm Š`m| ñne£? Eogo AX²^wV ê$n H$mo YaUhmar _§XmoXar amdU Ho$ _Z Aa Z`{ZHy§$
haVr ^B©& gH$b ê$ndVr ñÌr{Z Ho$ ê$n bmdÊ` EH$ÌH$[a BgH$m eara ew^ H$_©{Z Ho$ CX`H$[a
~Zm h¡& A§J A§J _| AX²^wV Am^yfU nhao, _hm _Zmok _§XmoXar H$mo AdbmoH$ZH$a amdU H$m
öX` H$m_ ~mUH$[a ~tÜ`m J`m& _hm _YwaVmH$[a `wŠV Omo dh, Vm{df¢ amdU H$s ÑpîQ> J`r
g§Vr ZrR> ZrR> nmN>r AmB©& naÝVw _Îm _YwH$a H$s ZmBª Ky_Zo bJ JB©&
amdU {MÎm _| qMVd¡ h¡ {H$ `h CÎm_ Zmar H$m¡Z h¡? lr õr Y¥{V H$s{V© ~w{Õ bú_r gañdVr
BZ_|gm| `h H$m¡Z h¡? naUr h¡ dm Hw$_mar ? g_ñV loîR> pñÌ`m| H$s `h {eamo^m½` h¡& `h _Z
BpÝÐ`{Z H$m| haUhmar Omo _¢ naUy§ Vmo _oam Zd`modZ g\$b h¡, Zht Vmo V¥UdV² d¥Wm h¡& Eogm
qMVdZ amdU Zo {H$`m V{X amOm _`, _§XmoXar Ho$ {nVm ~‹S>o àdrU, `mH$m A{^àm` Om{Z
_ÝXmoXar H$m| {ZH$Q> ~wbm` amdU gm| H$hr - `mHo$ Vw_ hr n{V hmo&'' `h dMZ gwZ amdU A{V
àgÞ ^`m, _mZm| A_¥{VH$[a gtÀ`m h¡ JmV OmH$m, hf© Ho$ A§Hw$a g_mZ amo_m§M hmo` AmE& gd©
dñVw{Z H$s BZHo$ gm_J«r hþVr hr, Vmhr {XZ _ÝXmoXar H$m {ddmh ^`m&
amdU _§XmoXar H$m| naUH$[a A{V àgÞ hmo` ñd`§à^ ZJa _| JE& amOm _` ^r nwÌr H$mo
naUm` {ZpíM¨V ^E& nwÌr Ho$ {dN>mohV¢ emoH$ g{hV AnZo Xoe H$mo JE& amdU Zo hOmam| amUr
naUt, CZ g~H$s {eamo_{U _§XmoXar hmoVr ^B©& _§XmoXar ^aVma Ho$ JwUm| _| ham J`m h¡ _Z OmH$m,
n{V H$s A{V AmkmH$[aUr hmoVr ^B©& amdU Vmg{hV O¡g¢ BÝÐ BÝÐmUr g{hV a_¡ V¡g¢ gw_oé Ho$
Z§XZ dZm{X a_UrH$ ñWmZ{Z _¢ a_Vo ^`o& H¡$gr h¡ _§XmoXar? gd© MoîQ>m _Zmok h¢ OmH$s& AZoH$
{dÚm Omo amdU Zo {gÕ H$ar h¢ {VZH$s AZoH$ MoîQ>m amdU {XImdVo ^E& EH$ amdU AZoH$ ê$n
Ya AZoH$ pñÌ`m| Ho$ _hbm| _| H$moVyhb H$a¡& H$^r gy`© H$s ZmBª Vn¡, H$^r MÝÐ_m H$s ZmBª
Mm§XZr {dñVa¡, A_¥V ~ag¡, H$^r Ap½Z H$s ZmBª Ádmbm {dgVma¡, H$^r _oK H$s ZmBª ObYmam
òd¡, H$^r ndZ H$s ZmBª nhm‹S>m| H$mo Mbmd¡, H$^r BÝÐ H$s-gr brbm H$a¡, H$^r dh g_wÐ H$s-
gr Va§J Ya¡, H$^r dh nd©V g_mZ AMb Xem J«h¡& H$^r _mVo hmWr g_mZ MoîQ>m H$a¡, H$^r
ndZV¢ A{YH$ ~oJdmbm Aíd ~Z Om`& jU _| ZOrH$, jU _| AÑí`, jU _| gyú_, jU
_| ñWyb, jU _| ^`mZH$, jU _| _Zmoha `m ^m§{V a_Vm ^`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 131


EH$ {Xdg amdU _oKda nd©V na J`m Vhm§ EH$ dm{nH$m XoIr& {Z_©b h¡ Ob OmH$m, AZoH$
Om{V Ho$ H$_b{Z go a_UrH$ h¡, Aa H«$m¢M, h§g, MH$dm, gmag BË`m{X AZoH$ njr{Z Ho$ eãX
hmo` aho h¢& Aa _Zmoha h¢ VQ> OmHo$, gwÝXa {gdmUm|H$[a emo{^V h¢& {OgHo$ g_rn AOw©Z Am{X
Om{V Ho$ ~‹S>o ~‹S>o d¥jm| H$s N>m`m hmo` ahr h¡& Ohm§ M§Mb _rZ H$s H$bmob H$[a Ob Ho$ N>tQ>o
CN>b aho h¢& Vhm§ amdU A{V gwÝXa N>¡ hOma amOH$Ý`m H«$sS>m H$aVr XoIr& H$B©EH$ Vmo ObHo${b
_| N>tQ>o CN>mb¡ h¢, H$B©EH$ H$_b{Z Ho$ ~Z _| Kwgr hþB© H$_bdXZr H$_bH${Z H$s emo^m H$mo OrV¡
h¢& ^«_a H$_bm| H$s emo^m H$mo N>mo‹S>H$a BZHo$ _wI na Jw§Oma H$a¡ h¢& H$B©EH$ _¥X§J ~Omd¡ h¢,
H$B©EH$ ~rU ~Omd¡ h¢& `o g_ñV H$Ý`m amdU H$mo XoIH$[a ObH«$sS>m H$mo VO I‹S>r hmo` ahr§&
amdU ^r CZHo$ ~rM Om` ObH«$sS>m H$aZo bJo& V~ do ^r ObH«$sS>m H$aZo bJ JBª& do gd©
amdU H$m ê$n XoI H$m_~mUH$[a ~tYr JBª& g~H$s ÑpîQ> `mgm¢ Eogr bJr Omo AÝ`Ì Z Om`&
`mHo$ Aa CZHo$ amJ^md ^`m& àW_{_bmn H$s bÁOm Aa _XZ H$m àH$Q> hmoZm gmo {VZH$m _Z
qhS>m¡bo _| PybVm ^`m&
{VZ H$Ý`mAm| _| Omo _w»` h¢ CZH$m Zm_ gwZmo& amOm gwagwÝXa amUr gd©lr H$s nwÌr
nX²_mdVr, ZrbH$_b gm[aIo h¢ ZoÌ OmHo$& ~hþ[a amOm ~wY amUr _ZmodoJm, VmH$s H$Ý`m
AemoH$bVm, _mZmo gmjmV² AemoH$ H$s bVm hr h¡& Aa amOm H$ZH$ amUr g§Ü`m H$s nwÌr
{dÚwËà^m, Omo AnZr à^mH$a {~Owbr H$s à^m H$mo bÁOmd§V H$a¡ h¡, gwÝXa h¡ Xe©Z OmH$m, ~‹S>o
Hw$b{Z H$s ~oQ>r, g~ hr AZoH$ H$bmH$[a àdrU, CZ_| `o _w»` h¡& _mZmo VrZ bmoH$ H$s gwÝXaVm
hr _y{V© YaH$a {d^y{V g{hV AmB© h¢& gmo amdU Zo N>¡:hOma H$Ý`m J§Yd© {ddmh H$a naUr& Vo
^r amdUg{hV ZmZmàH$ma H$s H«$sS>m H$aVr ^Bª&
V{X BZH$s bma Oo ImoOo dm ghobr hþVr§ Vo BZHo$ _mVm {nVmAm| go gH$b d¥Îmm§V OmH$a
H$hVr ^Bª& V~ CZ amOmAm| Zo amdU Ho$ _m[ado H$mo H«y$a gm_ÝV ^oOo& Vo ^«Hw$Q>r M‹T>mE hmoR> S>gVo
AmE, ZmZmàH$ma Ho$ eñÌm| H$s dfm© H$aVo ^E& Vo gH$b AHo$bo amdU Zo jU_mÌ _| OrV {b`o&
V{X ^mJ H$a H$m§nVo hþ`o amOm gwagwÝXa n¡ JE& Om`H$a h{W`ma S>ma {X`o Aa drZVr H$aVo ^E
- "ho ZmW! h_mar AmOrdH$m H$mo§ Xÿa H$amo, AWdm Ka byQ> bodmo, AWdm hmW nm§d N>oXmo VWm
àmU hamo, h_ aËZldm H$m nwÌ Omo amdU Vmgy§ bS>do H$mo g_W© Zmht& Vo g_ñV N>¡ hOma
amOH$Ý`m CgZo naUr§ Aa CZHo$ _Ü` H«$sS>m H$a¡ h¡& BÝÐ gm[aIm gwÝXa M§Ð_m g_mZ H$m§{VYmar,
OmH$s H«y$a ÑpîQ> Xod ^r Z ghma gH|$, VmHo$ gm_Zo h_ a§H$ H$m¡Z?
h_Zo KZo hr eyadra XoIo, aWZynwa H$m YZr amOm BÝÐ Am{X `mH$s Vwë` H$moD$ Zmht& `h

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

132 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


na_ gwÝXa _hm eyadra h¡& Eogo dMZ gwZ amOm gwagwÝXa _hm H«$moYm`_mZ hmo` amOm ~wY Aa
H$ZH$ g{hV ~‹S>r goZm bo` {ZH$bo& Am¡a ^r AZoH$ amOm BZHo$ g§J ^E, gmo AmH$me go eñÌ{Z
H$s H$m§{V go CÚmoV H$aVo AmE& BZ g~ amOmAm| H$mo XoIH$[a `o g_ñV H$Ý`m ^`H$a ì`mHw$b
^Bª, Aa hmW Omo‹S> amdU gm| H$hVr ^Bª {H$ ho ZmW ! h_mao H$maU Vw_ AË`ÝV g§e` H$mo àmßV
^E, h_ nwÊ`hrZ h¢, A~ Amn CR>H$a H$ht eaU bodmo, Š`m|{H$ `o àmU Xþb©^ h¢ {VZH$s ajm
H$amo& `h {ZH$Q> hr lr^JdmZ H$m _§{Xa h¡ Vhm§ {N>n ahmo, `h H«y$a ~¡ar Vw_H$mo Z XoI Amn hr
CR> Omd|Jo&
Eogo XrZ dMZ ñÌr{Z Ho$ gwZ Aa eÌw{Z H$m H$Q>H$ {ZH$Q> Am`m XoI amdU Zo bmb ZoÌ {H$`o
Aa BZgm| H$hVo ^E - "Vw_ _oam namH«$_ Zmht OmZmo hmo, H$mH$ AZoH$ ^obo ^E Vmo H$hm JéS>
H$mo OrV|Jo? EH$ qgh H$m ~mbH$ AZoH$ _XmoÝ_Îm hm{W`m| Ho$ _XHy§$ Xÿa H$a¡ h¡&'' Eogo amdU Ho$
dMZ gwZ ñÌr h{f©V ^Bª, Aa drZVr H$ar& "ho à^mo ! h_mao {nVm Aa ^mB© Aa Hw$Qw>å~{Z H$s
ajm H$ahþ'' V~ amdU H$hVo ^`o- "ho ß`mar hmo ! Eog¢ hr hmo`Jm, Vw_ ^` _V H$amo, YraVm
Jhmo&' `h ~mV nañna hmo` h¡& BVZo _| amOmAm| Ho$ H$Q>H$ AmE, V{X amdU {dÚm Ho$ aMo {d_mZ
_¢ ~¡R> H«$moYH$[a CZHo$ gÝ_wI ^`m& Vo gH$b amOm CZHo$ `moYmAm| Ho$ g_yh O¡g¢ nd©V na _moQ>r
Ymam _oK H$s ~ag¡ V¡g¢ ~mUm| H$s dfm© H$aVo ^E& dh amdU {dÚmAm| Ho$ gmJa, VmZo {ebm{Z
n[a gd© eñÌ {Zdmao, Aa H$B©EH${Z H$mo {ebmZH$[a hr ^` H$mo àmßV {H$E&
~hþ[a _Z _| {dMmam {H$ BZ a§H$m| Ho$ _madoH$[a H$hm? BZ_| Omo _w»` amOm h¢ {VZhr H$mo
nH$‹S> bodmo& V~ BZ amOm{Z H$mo Vm_g eñÌm| go _y{N>©VH$a ZmJnmg go ~m§Y {b`m& V~ BZ N>¡
hOma pñÌ`m| Zo {dZVr H$a Nw>S>m`o& V{X amdU Zo {VZ amOm{Z H$s ~hþV gwlyfm H$ar& Vw_ h_mao
na_ {hVy g§~§Yr hmo& V~ do amdU H$m eyaËdJwU XoI, _hm {dZ`dmZ ê$ndmZ XoI ~hþV àgÞ
^E& AnZr AnZr nwÌr{Z H$m {d{Ynyd©H$ nm{UJ«hU H$am`m& VrZ {XZ VH$ _hm CËgd
àdaË`m& Vo amOm amdU H$s Amkm bo` AnZo AnZo ñWmZ H$m| JE& amdU _§XmoXar Ho$ JwUm| H$a
_mo{hV h¡ {MÎm OmH$m gmo ñd`§à^ ZJa _| AmE& V~ `mH$mo ñÌrZg{hV Am`m gwZ Hw$å^H$aU,
{d^rfU ^r gÝ_wI JE& amdU ~hþV CËgmh go ñd`§à^ZJa _| AmE Aa gwaamOdV² a_Vo ^E&
AWmZÝVa Hw§$^nwa H$m amOm _§XmoXa VmHo$ amUr ñdê$nm, VmH$s nwÌr V{S>Ý_mbm gmo, Hw§$^H$U©
OmH$m àW_ Zm_ ^mZwH$U© Wm, VmZ¡ naUr& H¡$go h¢ Hw$å^H$U©? Y_©{df¢ AmgŠV h¡ ~w{Õ {OZH$s,
Aa _hm`moYm h¢, AZoH$ H$bmJwU _| àdrU h¢& ho lo{UH$! AÝ`_Vr bmoH$ Omo BZH$s H$s{V© Am¡a
^m§{V H$h¡ h¢ {H$ _m§g Aa bmohÿ H$m ^jU H$aVo hþVo, N>¡ _hrZm H$s {ZÐm boVo gmo Zmht& BZH$m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 133


Amhma ~hþV n{dÌ ñdmXê$n gwJ§Y_` Wm& àW_ _wZr{Z H$m| Amhma Xo` Aa Am`m©{XH$ H$mo
Amhma Xo` Xþ{IV ^w{IV Ord{Z H$mo Amhma Xo`, Hw$Qw>å~ g{hV `mo½` Amhma H$aV¡ hþVo _m§gm{XH$
H$s àd¥{Îm Zht Wr& Aa {ZÐm BZH$mo AY©am{Ì nrN>o Abn Wr& gXmH$mb Y_©{df¡ bdbrZ Wm
{MÎm {OZH$m, M_©earar& Omo bmoJ ~‹S>o nwéf{Z H$mo PyR>m H$b§H$ bJmd¡ h¢ Vo _hm nmn H$m ~§Y
H$a¡ h¢& Eogm H$aZm `mo½` Zmht&
AWmZÝVa X{jU loUr _| Á`mo{Và^Zm_m ZJa, Vhm§ amOm {dewÕH$_b amOm _` H$m ~‹S>m
{_Ì, VmHo$ amUr ZÝXZ_mbm, nwÌr amOrdgagr, gmo {d^rfU Zo naUr& A{V gwÝXa Cg amUr
g{hV {d^rfU A{V H$m¡Vyhb H$aVo ^E& AZoH$ MoîQ>m H$aVo, {OZH$mo a{VHo${b H$aVo V¥pßV Zht&
H¡$go h¢ {d^rfU? Xod{Z g_mZ na_ gwÝXa h¡ AmH$ma {OZH$m& Aa H¡$gr h¡ amUr? bú_r go ^r
A{YH$ gwÝXa h¡& bú_r Vmo nX²_ H${hE H$_b VmH$s {Zdm{gZr h¡ Aa `h amUr nX²_amJ_{U
Ho$ _hb H$s {Zdm{gZr h¡&
AWmZÝVa amdU H$s amUr _§XmoXar J^©dVr ^B©, gmo `mH$m| _mVm {nVm Ho$ Ka bo JE& Vhm§
B§ÐOrV H$m OÝ_ ^`m& BÝÐOrV H$m Zm_ g_ñV n¥Ïdr{df¡ à{gÕ hþAm& AnZo ZmZm Ho$ Ka d¥{Õ
H$mo àmßV ^`m qgh Ho$ ~mbH$ H$s ZmBª gmhgê$n CÝ_Îm H«$sS>m H$aVm ^`m& amdU Zo nwÌg{hV
_§XmoXar AnZo {ZH$Q> ~wbmB©& gmo Amkm à_mU AmB©& _§XmoXar Ho$ _mVm {nVm H$m| BZHo$ {dN>moh
H$m A{V Xþ:I ^`m& amdU nwÌ H$m _wI XoIH$[a na_ AmZÝX H$mo àmßV ^`m, gwnwÌ g_mZ Am¡a
àr{V H$m ñWmZ Zmht& {\$a _§XmoXar H$mo J^© ahm V{X _mVm {nVm Ho$ Ka {\$a bo JE& Vhm§
_oKZmX H$m OÝ_ ^`m& {\$a {\$a ^aVma Ho$ nmg AmB©, ^moJ Ho$ gmJa _| _½Z ^B©& _§XmoXar Zo
AnZo JwUm| go n{V H$m {MÎm de {H$`m& A~ `o XmoZm| ~mbH$ BÝÐOrV Aa _oKZmX gÁOZm| H$mo
AmZÝX Ho$ H$aUhmao, gwÝXa Mm[aÌ Ho$ YmaH$ VéU AdñWm H$mo àmßV ^E& {dñVrU© h¢ ZoÌ
{OZHo$, gmo d¥f^ g_mZ n¥Ïdr H$m ^ma MbmdZhmao h¢&
AWmZÝVa d¡ldU {OZ {OZ nwam| _| amO H$a¡, CZ hOmam| nwam| _| Hw§$^H$aU Ymdo H$aVo ^`o&
Ohm§ BÝÐ H$m, d¡ldU H$m _mb hmo` gmo N>rZH$a AnZo ñd`§à^ ZJar _| bo Amd¢& `m ~mVgm|
d¡ldU, BÝÐ Ho$ OmoaH$[a A{V J{d©V h¡, gmo d¡ldU H$m XÿV Ûmanmbgm| {_b g^m _| Am`m Aa
gw_mbrgm| H$hVm ^`m - ho _hmamO! d¡ldU Za|Ð Zo Omo H$hçm h¡ gmo Vw_ {MÎm Xo` gwZmo&
d¡ldU Zo `h H$hm h¡ {H$- Vw_ n§{S>V hmo, Hw$brZ hmo, bmoH$ar{V Ho$ km`H$ hmo, ~‹S>o hmo, AH$m`©V¢
^`^rV hmo, Am¡am| H$mo ^bo _mJ© Ho$ CnXoeH$ hmo, Eogo Omo Vw_ gmo Vwåhmao AmJ¢ `o ~mbH$ MnbVm
H$a¢ Vmo Š`m Vw_ AnZo nmoVm{Z H$mo _Z¡ Z H$amo? {V`ªM Aa _Zwî` _| `hr ^oX h¡ {H$ _Zwî` Vmo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

134 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


`mo½` A`mo½` H$mo OmZo h¡ Aa {V`ªM Z OmZ¡ h¡& `hr {ddoH$ H$s ar{V h¡& H$aZo `mo½` H$m`©
H$[aE,Z H$aZo `mo½` H$m`© Z H$[aE& Omo Ñ‹T> {MÎm h¢ do nyd© d¥Îmm§V H$mo Zmht ^ybo h¢&
Aa {~Owbrg_mZ jU^§Jwa {d^y{V Ho$ hmoVo g§Vo ^r Jd© H$mo Zmht Ya¡ h¢& AmJ¢ Š`m amOm
_mbr Ho$ _adoH$[a Vwåhmao Hw$b H$s Hw$eb ^B© h¡? A~ `h Š`m ñ`mZnZ h¡ Omo Hw$b Ho$ _ybZme
H$m Cnm` H$aVo hmo& Eogm OJV _¢ H$moD$ Zmht Omo AnZo Hw$b Ho$ _ybZme H$mo AmXa¡& Vw_ H$hm
BÝÐ H$m àVmn ^yb JE Omo Eogo AZw{MV H$m_ H$amo hmo& H¡$go h¢ BÝÐ? {dÜd§g {H$`o h¢ g_ñV
~¡ar OmZ¡, g_wÐ g_mZ AWmh h¡& gmo Vw_ _tS>H$ Ho$ g_mZ gn© Ho$ _wI _| H«$sS>m H$amo hmo? H¡$gm
h¡ gn© H$m _wI? Xm‹T>ê$nr H§$Q>H${ZH$[a ^açm h¡ Aa {dfê$nr Ap½Z Ho$ H$U Om_¢ V¢ {ZH$g¡ h¢&
`o Vwåhmao nmoVo Mm¡a h¢& AnZo nmoVo nS>moVm| H$mo Omo Vw_ {ejm XoZo H$mo g_W© Zmht hmo Vmo _wP¡ gm¢nmo,
_¢ BZH$mo VwaÝV grYo H$ê§$& Aa Eogm Z H$amoJo Vmo g_ñV nwÌ nm¡Ìm{X Hw$Qw>å~g{hV ~o{S>`m| go ~§Yo
_{bZ ñWmZ _| éHo$ XoImoJo, Vm_¢ AZoH$ ^m§{V H$s nr‹S>m BZH$mo hmoJr& nmVmb b§H$mV¢ Zr{R> Zr{R>
(_wpíH$b go) ~m{ha {ZH$go hmo& A~ {\$a Vhm§ hr àdoe {H$`m Mmhmo hmo?
`m àH$ma XÿV Ho$ H$R>moa dMZê$nr ndZH$[a ñní`m© h¡ _Zê$nr Ob {OgH$m, Eogm amdUê$nr
g_wÐ A{V jmo^ H$m| àmßV ^`m& H«$moYH$[a eara _| ngod Am` J`m Aa Am§Im| H$s AmaŠVVmgm|
g_ñV AmH$me bmb hmo` J`m& Aa H«$moYê$nr ñda Ho$ CÀMmaU V¢ gd© {Xem ~{Ya H$aVo hþdo
`h hm{W`m| H$m _X {ZdmaVo hþdo JmO H$a Eogm ~moë`m ""H$m¡Z h¡ d¡ldU Aa H$m¡Z h¡ BÝÐ? Omo
h_mao JmoÌ H$s n[anmQ>r H$[a Mbr AmB© Omo b§H$m, VmH$mo Xm~ aho h¢& O¡g¢ H$mJ AnZo _Z _|
{g`mZm hmo` ah¡ Aa ñ`mb AmnH$mo AîQ>mnX _mZ¢, V¡g¢ dh a§H$ AmnH$mo BÝÐ _mZ ahçm h¡& gmo
do {Zb©ÁO h¢, AY_ nwéf h¢, AnZo godH${Z n¡ B§Ð H$hm`m Vmo Š`m BÝÐ hmo` J`m? ho Hw$XÿV!
h_mao {ZH$Q> Vy Eogo H$R>moa dMZ H$hVm hþAm Hw$N> ^` Zmht H$aVm?'' Eogm H$hH$a å`mZV¢ IS²>J
H$mT>çm gmo AmH$me IS²>J Ho$ VoO H$[a Eogm ì`mßV hmo J`m O¡g¢ ZrbH$_bm| Ho$ dZH$[a _hm gamoda
ì`mßV hmo`&
V~ {d^rfU Zo ~hþV {dZ`H$[a amdUgm| {dZVr H$ar Aa XÿV H$mo _maZo Z {X`m, Aa `h
H$hm - ""ho _hmamO! `h nam`m MmH$a h¡, BgH$m AnamY Š`m? Omo dh H$hmd¡ gmo `h H$h¡&
`m_¢ nwéfmW© Zmht& AnZr Xoh AmOr{dH$m {Z{_Îm nmbZo H$mo ~oMr h¡& `h gyAm g_mZ h¡, Á`m|
Xÿgam ~wbmd¡ Ë`m| ~mob¡& `h XÿV bmoJ h¢& BZHo$ {haXo _| BZH$m ñdm_r {nemMê$n àdoe H$a ahçm
h¡, CgHo$ AZwgma dMZ àdV£ h¡& O¡g¢ ~mqOÌr Om ^m§{V ~m{XÌ H$mo ~Omd¡ Vmhr ^m§{V ~mO¡,
V¡g¢ BZH$m Xoh namYrZ h¡ ñdV§Ì Zmht&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 135


VmV¢ ho H¥$nm{ZYo! àgÞ hmodmo Aa XþIr Ordm| na X`m hr H$amo& ho {ZîH$nQ> _hmYra! a§H${Z
Ho$ _madoV¢ bmoH$ _¢ ~‹S>r AnH$s{V© hmo` h¡& `h IS²>J Vwåhmam eÌw bmoJm| Ho$ {ea na nS>¡Jm,
XrZ{Z Ho$ dY H$aZo `mo½` Zmht& O¡g¢ JéS> JoSw>Am| H$mo Z _ma¡ V¡g¢ Amn AZmW{Z H$mo Z _mamo&''
`m ^m§{V {d^rfU CÎm_ dMZ ê$nr ObH$[a amdU H$s H«$moYmp½Z ~wPmB©& H¡$go h¢ {d^rfU? _hm
gËnwéf h¢, Ý`m` Ho$ doÎmm h¢& amdU Ho$ nm`{Z n{‹S> XÿV H$mo ~Mm`m Aa g^m Ho$ bmoJm| Zo XÿV
H$mo ~m{ha {ZH$mbm& {YŠH$ma h¡ godH$ H$m OÝ_ Omo namYrZ Xþ:I gh¡ h¡&
XÿV Zo Om`H$[a gd© g_mMma d¡ldU H$m| H$ho& amdU _wI H$s AË`ÝV H$R>moadmUrê$n
BªYZgm| d¡ldU Ho$ H«$moY ê$nr Ap½Z CR>r gmo {MÎm{df¢ Z g_md¡, dh _mZm| gd© godH$m| Ho$ {MÎm H$mo
~m§Q> XrZr&
^mdmW© - gd© H«$moYê$n ^E&
aU g§J«m_ Ho$ ~mOo ~OmE, d¡ldU gd© goZm bo` `wÕ Ho$ A{W© ~m{ha {ZH$go, `m d¡ldU
Ho$ d§e Ho$ {dÚmYa `j H$hmd¡, gmo g_ñV `jm| H$mo gmW bo` ajg{Z na Mmbo& A{V
PbPbmhQ> H$aVo IS²>J gob MH«$ dmUm{X AZoH$ Am`wYm| H$mo Ya¡ h¢& A§OZ{J[a g_mZ _mVo
hmWr{Z Ho$ _X Pao h¢, _mZmo ZrPaZo hr h¢& VWm ~‹S>o aW AZoH$ aËZm|H$[a O‹S>o g§Ü`m Ho$ ~mXb
Ho$ a§J g_mZ _Zmoha, _hm VoOd§V, AnZo doJH$[a ndZ H$mo OrV¡ h¢, V¡go hr Vwa§J Aa n`mX{Z
Ho$ g_yh g_wÐ g_mZ JmOVo, `wÕ Ho$ A{W© Mmbo& Xodm| Ho$ {d_mZ g_mZ gwÝXa {d_mZm| na M‹T>o
{dÚmYa amOm d¡ldU Ho$ bma Mbo&
Aa amdU BZHo$ n{hbo hr Hw§$^H$aUm{X ^mB©{Z g{hV ~mha {ZH$bo& `wÕ H$s A{^bmfm
aIVr hþB© XmoZm| goZmAm| H$m g§J«m_ Jw§O Zm_m nd©V Ho$ D$na ^`m& eñÌm| Ho$ g§nmV go Ap½Z
{XImB© XoZo bJr& IS²>Jm| Ho$ KmV go, Kmo‹S>m| Ho$ htgZo go, n`mXm| Ho$ ZmX go, hm{W`m| Ho$ JaOZo
go, aWm| Ho$ nañna eãX go, dm{XÌm| Ho$ ~mOZo go VWm ~mUm| Ho$ CJ« eãX go BË`m{X AZoH$
^`mZH$ eãXm| go aU^y{_ JmO ahr h¡& YaVr AmH$me eãXm`_mZ hmo` aho h¢, dra ag H$m amJ
hmo` h¡, `moYmAm| Ho$ _X M‹T> ahçm h¡, `_ Ho$ dXZ g_mZ MH«$ VrúU h¡ Ymam {OZH$s, Aa
`_amO H$s Or^ g_mZ IS²>J é{Ya Ymam dfm©dZhmar, Aa `_ Ho$ amo_ g_mZ gob, `_ H$s
Am§Jwbr g_mZ ea (dmU), Aa `_ H$s ^wOm g_mZ n[aK (Hw$ëhm‹S>m), Aa `_ H$s _wpîQ> g_mZ
_wXJa BË`m{X AZoH$ eñÌH$[a nañna _hm`wÕ àdaË`m&
H$m`am| H$mo Ìmg Aa `moYmAm| H$mo hf© CnÁ`m& gm_§V {ga Ho$ ~Xbo `eê$n YZ H$mo bod¡
h¢& AZoH$ amjg Aa H${n Om{V Ho$ {dÚmYa, Aa `j Om{V Ho$ {dÚmYa nañna `wÕ H$a nabmoH$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

136 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$mo àmßV ^E& H$Nw>BH$ `jm| Ho$ AmJo amjg nrN>o hQ>o& V{X amdU AnZr goZm H$mo X~r XoI Amn
aUg§J«m_ H$mo CÚ_r ^E& H¡$go h¢ amdU? _hm_Zmok g\o$X N>Ì {ga na {\$a¡ h¢ OmHo$& H$mbo
_oKg_mZ M§Ð_§S>b H$s H$m§{V H$m OrVZhmam amdU YZwf ~mU Ymao, BÝÐYZwfg_mZ AZoH$ a§J
H$m ~H$Va n{hao, {ea na _wHw$Q> Yao, ZmZmàH$ma Ho$ aËZm| Ho$ Am^yfU g§`wŠV, AnZr XrpßV H$[a
AmH$me _| CÚmoV H$aVm Am`m&
amdU H$mo XoIH$a `j Om{V Ho$ {dÚmYa jU_mÌ {dbIo, VoO Xÿa hmo J`m, aU H$s
A{^bmfm N>mo‹S> namL²>_wI ^E, ÌmgH$[a AmHw${bV ^`m h¡ {MÎm {OZH$m, ^«_a H$s ZmBª ^«_Vo
^E& V~ `jm| Ho$ A{Yn{V ~‹S>o ~‹S>o `moYm EH$Æ>o hmo`H$[a amdU Ho$ gÝ_wI AmE& amdU g~Ho$
N>oXZo H$mo àdaË`m, O¡g¢ qgh CN>bH$a _mVo hm{W`m| Ho$ Hw§$^ñWb {dXma¡ V¡g¢ amdU H$monê$nr
dMZ Ho$ àoao Ap½Z ñdê$n hmo`H$a eÌwgoZmê$nr dZ H$mo Xmh CnOmdVo ^E& gmo nwéf Zmht, gmo
aW Zmht, gmo Aíd Zmht, gmo {d_mZ Zmht, Omo amdU Ho$ ~mUm| go Z ~tÜ`m J`m& V~ amdU
H$mo aU _| XoI d¡ldU ^mB©nZo H$m ñZoh OZmdVm ^`m, Aa AnZo _Z _| nN>Vm`m& O¡g¢ ~mhþ~{b
^aVgm| b‹S>mB© H$[a nN>VmE hþVo V¡g¢ d¡ldU amdUgm| {damoY H$a nN>Vm`m&
hm`! _¢ _yI© Eoíd`© go J{d©V hmo`H$a ^mB© Ho$ {dÜd§g H$aZo _| àdaË`m& `h {dMma H$[a
d¡ldU amdU gm| H$hVm ^`m - "ho XemZZ! `h amObú_r jU^§Jwa h¡, `mHo$ {Z{_Îm Vy H$hm
nmn H$a¡& _¢ Voar ~‹S>r _m¡gr H$m nwÌ hÿ§, VmV¢ ^mB`m| go A`mo½` ì`dhma H$aZm `mo½` Zmht& Aa
`h Ord àm{U`m| H$s qhgm H$aHo$ _hm ^`mZH$ ZaH$ H$m| àmßV hmo` h¡& ZaH$ _hm XþIgm| ^açm
h¡& H¡$go h¢ OJV Ho$ Ord? {df`m| H$s A{^bmfm _| \§$go h¢& Am§Im| H$s nbH$ _mÌ jU _mÌ
OrdZm Š`m Vy Z OmZ¡ h¡? ^moJm| Ho$ H$maU nmnH$_© H$mho H$mo H$a¡ h¡?
V~ amdU Zo H$hçm - "ho d¡ldU! `h Y_©ldU H$m g_` Zmht, Omo _mVo hm{W`m| na M‹T>¡
Aa IS²>J hmW _| Ya¡ gmo eÌwdm| H$mo _mao VWm Amn _a¡& ~hþV H$hZo go Š`m? Vy Vbdma Ho$
_mJ©{df¡ {VîR> AWdm _oao nm§d n[a n‹S>& `{X Vy YZnmb h¡ Vmo h_mam ^§S>mar hmo, AnZm H$_© H$aVo
nwéf bÁOm Z H$a¡&
V~ d¡ldU ~mobo - "ho amdU! Voar Am`w Aën h¡, VmV¢ Eogo H«y$a dMZ H$h¡ h¡& epŠV à_mU
h_mao D$na eñÌ H$m àhma H$a& V~ amdU H$hr - Vw_ ~‹S>o hmo, àW_ ~ma Vw_ H$amo& V{X amdU
D$na d¡ldU ~mU MbmE, O¡g¢ nhm‹S> Ho$ D$na gy`© {H$aU S>mao& gmo d¡ldU Ho$ ~mU amdU Zo
AnZo ~mU{ZH$[a H$mQ> S>mao Aa AnZo ~mU{ZH$[a ea _ÊS>n H$[a S>mao& ~hþ[a d¡ldU AY©MÝÐ
~mUH$[a amdU H$m YZwf N>oÚm Aa aWV¢ a{hV {H$`m& V{X amdU Zo _oKZmXZm_m aW na M‹T>H$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 137


d¡ldUgy§ `wÕ {H$`m, CëH$mnmV g_mZ dO«X§S>m| go d¡ldU H$m ~H$Va Mya S>maçm& Aa d¡ldU
Ho$ gwH$mo_b öX`{df¡ {^pÊS>_mb _mar, gmo _yN>m© àmßV ^`m& V~ VmH$s goZm{df¡ AË`ÝV emoH$
^`m, Aa amjgm| Ho$ H$Q>H${df¡ ~hþV hf© ^`m& Aa d¡ldU Ho$ bmoH$ d¡ldUHy§$ IoVoV¢ CR>m` H$a
`jnwa bo JE& Aa amdU eÌwdm| H$mo OrVH$a aU go {Zd¥Îmo& gw^Q>{Z Ho$ eÌw{Z Ho$ OrVdo hr H$m
à`moOZ h¡, YZm{XH$ H$m à`moOZ Zmht&
AWmZÝVa d¡ldU H$m d¡Úm| Zo `VZ {H$`m gmo AÀN>m hþdm& V~ AnZo {MÎm _| {dMmao h¡ -
O¡g¡ nwîn a{hV d¥j VWm gtJ Qy>Q>m ~¡b, H$_b {~Zm gamoda Z gmoh¡, V¡g¢ _¢ eyadraVm {~Zm Z
gmohÿ§& Oo gm_§V h¢ Aa jÌrd¥{Îm H$m {daX Yma¡ h¢ {VZH$m OrVì` gw^Q>Vm hr H$[a emo^¡ h¡& Aa
{VZHy§$ g§gma{df¡ namH«$_ hr V¢ gwI h¡& gmo _oao A~ Zmht ahm& VmV¢ A~ g§gma H$mo Ë`mJH$a
_wpŠV H$m `ËZ H$ê§$& `h g§gma Agma h¡, jU^§Jwa h¡, `mhr V¢ gËnwéf {df` gwI H$mo Zmht
Mmh¢& `h A§Vam` g{hV h¡, Aa Aën h¡, XþIr h¡&
`o àmUr nyd©^d{df¡ Omo AnamY H$a¡ h¡ VmH$m \$b Bg ^d{df¡ nam^d hmo` h¡& gwI Xþ:I
H$m _ybH$maU H$_© hr h¡, Aa àmUr {Z{_Îm_mÌ h¡& VmV¢ kmZr {VZgo H$mon Z H$a¡& H¡$gm h¡
kmZr? g§gma Ho$ ñdê$n H$mo ^br ^m§{V OmZ¡ h¡& `h Ho$H$gr H$m nwÌ amdU _oao H$ë`mU H$m
{Z{_Îm hþdm h¡ OmZ¢ _moHy§$ J¥hdmgê$n _hm \$m±gr go Nw>S>m`m& Aa Hw$å^H$aU _oam na_ ~m§Yd,
OmZ¡ `h g§J«m_ H$m H$maU _oao kmZ H$m {Z{_Îm ~Zm`m& Eogm {dMma H$a d¡ldU Zo {XJå~ar
Xrjm AmXar& na_VnHy§$ AmamYH$a na_ Ym_ nYmao, g§gma-^«_U go a{hV ^E&
AWmZÝVa amdU AnZo Hw$b H$m An_mZ ê$n _¡b YmoH$a gwI AdñWm H$mo àmßV ^`m&
g_ñV ^mB`m| Zo CgH$mo amjgm| H$m {eIa OmZm& d¡ldU H$s Agdmar H$m nwînH$ Zm_m {d_mZ
_hm _Zmo½` h¡, aËZm| H$s Á`mo{V Ho$ A§Hw$a NyQ> aho h¢, PamoIo hr h¢ ZoÌ OmH$m, {Z_©b H$m§{V Ho$
YmaUhmao, _hm _wŠVm\$b H$s Pmbam| go _mZmo AnZo ñdm_r Ho$ {d`moJ go AlwnmV hr S>ma¡ h¢,
Aa nX²_amJ_{U`m| H$s à^m go AmaŠVVm H$mo Ymao h¡, _mZmo `h d¡ldU H$m öX` hr amdU Ho$
{H$`o Kmd go bmb hmo ahm h¡& na BÝÐZrb _{U`m| H$s à^m H¡$go A{Ví`m_ gwÝXaVm H$mo Ya¡
h¡ _mZmo ñdm_r Ho$ emoH$ go gm§dbm hmo` ahm h¡, M¡Ë`mb` ~Z ~mnr gamoda AZoH$ _§{Xam| go
_§{S>V _mZmo ZJa H$m AmH$ma hr h¡&
amdU Ho$ hmW Ho$ ZmZm àH$ma Ho$ Kmd go _mZm| Km`b hmo ahm h¡& amdU Ho$ _§{Xa g_mZ D§$Mm
Omo dh {d_mZ CgH$mo amdU Ho$ godH$ amdU Ho$ g_rn bmE& dh {d_mZ AmH$me H$m _§S>Z h¡&
Bg {d_mZ H$mo ~¡ar Ho$ ^§J H$m {M• OmZ amdU Zo AmXam, Aa {H$gr H$m Hw$N> ^r Z {b`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

138 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


amdU Ho$ {H$gr dñVw H$s H$_r Zmht& {dÚm_B© AZoH$ {d_mZ h¢ VWm{n nwînH$ {d_mZ _| {deof
AZwamJ go M‹T>o& aËZldm VWm Ho$H$gr _mVm Aa g_ñV àYmZ goZmn{V VWm ^mB© ~oQ>m| g{hV
Amn nwînH$ {d_mZ _| Amê$‹T> ^`m& Aa nwaOZ ZmZm àH$ma Ho$ dmhZm| na Amê$‹T> ^E& nwînH$
Ho$ _Ü` _hm H$_bdZ h¢ Vhm§ Amn _§XmoXar Am{X g_ñV amObmoH$m| g{hV {damOo&
H¡$go h¢ amdU? AI§S> h¡ J{V {OZH$s, AnZr BÀN>m go AmíM`©H$mar Am^yfU nhao h¡, Aa
loîR> {dÚmYar M_a T>moao h¢, _b`m{J[a Ho$ MÝXZm{X AZoH$ gwJÝY A§J na bJr h¡§, MÝÐ_m H$s
H$s{V© g_mZ CÁÁdb N>Ì {\$a¡ h¢, _mZm| eÌwAm| Ho$ ^§J go Omo `e {dñVmam h¡ Cg `e go
emo^m`_mZ h¡& YZwf {Ìeyb IS²>J gob nme BË`m{X AZoH$ h{W`ma {OZHo$ hmW _| Eogo Omo
godH$, {VZH$[a g§`wŠV h¡& _hm ^pŠV`wŠV h¡§, Aa AX²^wV H$_©{Z Ho$ H$aUhmao h¢& VWm ~‹S>o ~‹S>o
{dÚmYa amOm gm_ÝV eÌw{Z Ho$ g_yh Ho$ j` H$aUhmao, AnZo JwUZH$[a ñdm_r Ho$ _Z Ho$
_mohZhmao, _hm {d^dH$[a emo{^V, {VZH$[a Xe_wI _§{S>V h¡& na_ CXma, gy`© H$m-gm VoO
YmaVm, nydm}nm{O©V nwÊ` H$m \$b ^moJVm g§Vm X{jU g_wÐ H$s Va\$ Ohm§ b§H$m h¡ Vm Amoa BÝÐ
H$s-gr {d^y{VH$[a `wŠV Mmë`m& Hw$å^H$aU ^mB© hñVr na M‹T>o, {d^rfU aW na M‹T>o, AnZo
bmoJm| g{hV _hm{d^y{VH$[a _§{S>V amdU Ho$ nrN>o Mmbo&
amOm _` _§XmoXar Ho$ {nVm X¡Ë` Om{V Ho$ {dÚmYam| Ho$ A{Yn{V ^mB`m| g{hV AZoH$
gm_§V{ZH$[a `wŠV VWm _marM A§da {dÚwVdO« dO«moXa ~wY~O«mjH«y$a H«y$aZH«$ gmaZ gwZ` ewH«$
BË`m{X _§{Ì`m| g{hV _hm {d^y{VH$a _§{S>V AZoH$ {dÚmYam| H¡$ amOm amdU Ho$ g§J Mmë`o& H$B©
EH$ qghm| Ho$ aW na M‹T>o, H$B©EH$ AîQ>mnXm| Ho$ aW na M‹T>H$a dZ nd©V g_wÐ H$s emo^m XoIVo
n¥Ïdr na {dhma {H$`m, Aa g_ñV X{jU {Xem de H$ar&
AWmZÝVa EH$ {XZ amdU Zo AnZo XmXm gw_mbr go nyN>çm - "ho à^mo! ho nyÁ`! `m nd©V
Ho$ _ñVH$ na gamoda Zmht gmo H$_b{Z H$m dZ H¡$go \y$b ahm h¡? `h AmíM`© h¡, Aa H$_bm|
H$m dZ M§Mb hmo`, `h {ZíMb h¡&' `m ^m§{V gw_mbrgy§ nyN>çm& H¡$gm h¡ amdU? {dZ`H$a
Z_«r^yV h¡ eara OmH$m&
V~ gw_mbr "Z_: {gÕoä`:' `o _§Ì n‹T>H$a H$hVo ^E - "ho nwÌ! `h H$_b{Z Ho$ dZ Zmht,
`m nd©V Ho$ {eIa{df¡ nX²_amJ_{U_`r h[afoU MH«$dVu Ho$ H$amE M¡Ë`mb` h¢& {OZ na {Z_©b
ÜdOm \$ahao h¢& Aa ZmZm àH$ma Ho$ VmoaUm| go emo^¡ h¢& H¡$go h¢ h[afoU? _hm gÁOZ nwéfmoÎm_
Wo {OZHo$ JwU H$hZo _| Z Amd¢& ho nwÌ! Vy CVaH$a n{dÌ _Z hmoH$a Z_ñH$ma H$a& V~ amdU
~hþV {dZ` H$[a {OZ_§{Xa{ZHy§$ Z_ñH$ma {H$`m Aa ~hþV AmíM`© H$mo àmßV ^`m Aa gw_mbrgy§

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 139


h[afoU MH«$dVu H$s H$Wm nyN>r& ho Xod! AmnZo {OgHo$ JwU dU©Z {H$E VmH$s H$Wm H$hmo&' `h
{dZVr H$ar& H¡$gm h¡ amdU? d¡ldU H$m OrVZhmam, ~‹S>o{Z{df¡ h¡ A{V {dZ` OmH$s&
V~ gw_mbr H$h¡ h¡ - ho amdU! V¡§ ^br nyN>r& nmn H$m Zme H$aUhmam h[afoU H$m M[aÌ
gmo gwZ& H§${në`mZJa{df¡ amOm qghÜdO {VZHo$ amUr dàm _hm JwUdVr gm¡^m½`dVr& amOm Ho$
AZoH$ amUr Wr naÝVw amUr dàm CZ_| {VbH$ Wr, VmH¡$ h[afoU MH«$dVu nwÌ ^E& Mm¡gR> ew^
bjUZH$[a `wŠV, nmnH$_© Ho$ Zme H$aZhmao& gmo BZH$s _mVm dàm _hm Y_©dVr gXm
AîQ>mpôZH$m Ho$ CËgd _| aW`mÌm {H$`m H$a¡& gmo `mH$s gm¡H$Z amUr _hmbú_r gm¡^m½` Ho$ _X
go H$hVr ^B© {H$ n{hbo h_mam ~«÷aW ZJa _| ^«_U hþAm H$aoJm, nrN>o {Vhmam {ZH$goJm&
`h ~mV gwZ amUr dàm öX`{df¡ IoX{IÞ ^B©, _mZm| dO«nmVH$[a nrS>r JB©& CgZo Eogr
à{Vkm H$ar {H$ h_mao drVamJ H$m aW AR>mB`m| _| n{hbo {ZH$go Vmo h_H$mo Amhma H$aZm,
AÝ`Wm Zmht& Eogm H$hH$a gd© H$mO N>mo‹S> {X`m& emooH$H$[a _waPm` J`m h¡ _wIH$_b OmH$m,
Aa AlwnmV H$s ~y§X Am§I{Zgm| S>mbVr hþB© _mVm H$mo XoIH$a h[afoU H$hr - "ho _mV! A~ VH$
Vw_Zo ñdßZ_mÌ _| ^r éXZ Z {H$`m, A~ `h A_§JbH$m`© Š`m| H$amo hmo?
V{X _mVm gd© d¥Îmm§V H$hçm& gwZH$a h[afoU _Z _| gmoMr {H$ Š`m H$ê§$? EH$ Amoa {nVm
Aa EH$ Amoa _mVm& _¢ g§H$Q> _| nS>çm, _mVmHy§$ AlwnmV g{hV XoIdo g_W© Zmht& Aa EH$ Amoa
{nVm {OZgy§ H$Nw> H$hm Z Om`& V{X CXmg hmo` KaV¢ {ZH${g ~ZHy§$ JE& Vhm§ {_îQ> \$b{Z H$m
^jU H$aVo Aa gamoda{Z H$m {Z_©b Ob nrdVo {Z^©` {dhma {H$`m& BZH$m gwÝXa ê$n XoIH$a
Vm dZ Ho$ {ZX©`r new ^r em§V hmo J`o& Eogo ^ì` Ord {H$gH$mo ß`mao Z hm|? Vhm§ dZ{df¡ O~
_mVm H$m éXZ `mX Amd¡ V~ BZHy§$ Eogr ~mYm CnO¡ Omo dZ H$s a_UrH$Vm H$m gwI ^yb Omd¡&
gmo h[afoU MH«$dVu dZ{df¡ dZXodVm g_mZ ^«_U H$aVo, {OZH$mo _¥Jr ZoÌ{ZH$[a XoIo h¢& gmo
dZ{df¡ {dhma H$aVo eV_Ý`w Zm_m Vmng Ho$ Aml_ _| J`o& H¡$gm h¡ Aml_? dZ Ho$ Ord{Z H$m h¡
Aml` Ohm§&
AWmZÝVa H$mbH$ën Zm_m amOm A{V à~b, OmH$m ~‹S>m VoO Aa ~‹S>r \$m¡Ogy§ AmZH$a
M§nm ZJar Koar& gmo Vhm§ amOm OZ_oO`& gmo OZ_oO` Aa H$mbH$ën _| `wÕ ^`m& AmJo
OZ_oO` Zo _hb _| gwa§J ~Zm amIr hþVr gmo Vm _mJ© hmo`H$a OZ_oO` H$s _mVm ZmJ_Vr AnZr
nwÌr _XZmdbr g{hV {ZH$gr, Aa eV_Ý`w Vmng Ho$ Aml_ _| AmB©& gmo ZmJ_Vr H$s nwÌr
h[afoU MH«$dVu H$m ê$n XoIH$a H$m_ Ho$ ~mU H$[a ~tYr JB©& H¡$go h¢ H$m_ Ho$ ~mU? eara _|
{dH$bVm Ho$ H$aUhmao h¢& V~ dmHy§$ Am¡a ^m§{V XoI ZmJ_Vr H$hVr ^B© - ho nwÌr! Vy {dZ`dmZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

140 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


hmo`H$a gwZ {H$ _w{Z Zo n{hbo hr H$hm hþVm {H$ `h H$Ý`m MH«$dVu H$s ñÌraËZ hmo`Jr& gmo `h
MH«$dVu Voao da h¢& `h gwZH$a A{V AmgŠV ^B©&
V~ Vmngr Zo h[afoU H$mo {ZH$mg {X`m, Š`m|{H$ CgZo {dMmar {H$ H$Xm{MV² BZHo$ g§gJ©
hmo` Vmo Bg ~mV go h_mar AnH$s{V© hmo`Jr& gmo MH«$dVu BZHo$ Aml_ go Am¡a R>m¡a J`o, Aa
Vmngr H$mo XrZ OmZ `wÕ Z {H$`m& naÝVw {MÎm _| dh H$Ý`m ~gr ahr& gmo BZH$mo ^moOZ{df¡
Aa e`Z{df¡ H$mhÿ àH$ma pñWaVm Zmht& O¡go ^«m_ar {dÚmH$[a H$moD$ ^«_¡ V¡go `o n¥Ïdr _¢ ^«_Vo
^E& J«m_ ZJa dZ CndZ bVmAm| Ho$ _§S>n _| BZH$mo H$ht ^r M¡Z Zmht& H$_bm| Ho$ dZ XmdmZb
g_mZ XrI¡& Aa MÝÐ_m H$s {H$aU ~O« H$s gyB© g_mZ XrI¡& Aa Ho$VH$s ~aN>r H$s AUr g_mZ
XrI¡& nwînm| H$s gwJ§Y _Z H$mo Z ha¡& {MÎm _| Eogm qMVdVo ^E Omo _¢ `h ñÌraËZ dê§$ Vmo _¢
Om`H$a _mVm H$m ^r emoH$ g§Vmn Xÿa H$ê§$& Z{X`m| Ho$ VQ> na Aa dZ _| J«m_ _| ZJa _| nd©V
na ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb` H$amD§$& `h qMVdZ H$aVo$ g§Vo AZoH$ Xoe ^«_Vo {gÝYwZ§XZ ZJa Ho$
g_rn AmE&
H¡$go h¢ h[afoU? _hm ~bdmZ A{V VoOñdr h¢& dhm§ ZJa Ho$ ~m{ha AZoH$ ñÌr H«$sS>m H$mo
AmB© hþVt& EH$ A§OZ{J[a g_mZ hmWr _X PaVm pñÌ`m| Ho$ g_rn Am`m& _hmdV Zo hobm
_maH$a pñÌ`m| go H$hr - "Omo `h hmWr _oao de Zmht, Vw_ erK« hr ^mJmo& V~ do pñÌ`m§ h[afoU
Ho$ eaUo AmBª& h[afoU na_ X`mbw h¢ _hm`moYm h¢& dh pñÌ`m| H$mo nrN>o H$aHo$ Amn hmWr Ho$
gÝ_wI ^E Aa _Z _| {dMmar Omo dhm§ Vmo Vmng XrZ Wo VmV¢ CZgo _¢Zo `wÕ Z {H$`m, do _¥J
g_mZ Wo, naÝVw `hm§ `h XþîQ> hñVr _oao XoIVo ñÌr ~mbm{XH$ H$mo hZo, Aa _¢ ghm` Z H$ê§$&
gmo `h jÌrd¥{Îm Zmht& `h hñVr BZ ~mbm{XH$ XrZ OZ H$mo nr‹S>m XoZo H$mo g_W© h¡& O¡go ~¡b
gtJm| go ~§_B© H$mo ImoXo naÝVw nd©V Ho$ ImoXZo H$mo g_W© Zmht& Aa H$moB© ~mU go Ho$bo Ho$ d¥j
H$mo N>oXo naÝVw {ebm H$mo Z N>oX gH¡$, V¡go hr `h hmWr `moYmdm| H$mo C‹S>m`do g_W© Zmht&
V{X Amn _hmdV H$mo H$R>moa dMZH$[a H$hr {H$ hñVr H$mo `hm§ go Xÿa H$a& V~ _hmdV Zo
H$hr Vy ^r ~‹S>m T>rR> h¡, hmWr H$mo _Zwî` OmZ¡ h¡& hmWr Amn hr _ñV hmo` ahm h¡& Voar _m¡V
AmB© h¡ AWdm XþîQ> J«h b½`m h¡, Vy `hm§ go ~oJ ^mJ& V~ Amn h§go Ama pñÌ`m| H$mo Vmo nrN>o
H$a {X`m Aa Amn D$na H$mo CN>b Ho$ hmWr Ho$ Xm§V{Z na nJ Xo` Hw$å^ñWb na M‹T>o, Aa hmWr
go ~hþV H«$sS>m H$ar& H¡$go h¢ h[afoU? H$_b gm[aIo h¢ ZoÌ {OZHo$, Aa CXma h¡ djñWb
{OZH$m, Aa {X½JOm| Ho$ Hw$å^ñWb g_mZ h¡§ H$m§Yo {OZHo$, Aa ñVå^ g_mZ h¡ Om§K {OZH$s&
V~ `o d¥Îmm§V gwZ g~ ZJa Ho$ bmoJ XoIZo H$mo AmE& amOm _hb D$na MT>çm XoI¡ Wm gmo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 141


AmíM`© H$mo àmßV ^`m& AnZo n[adma Ho$ bmoJ ^oO BZH$mo ~wbm`m& `h hmWr na M‹T> ZJa _|
AmE& ZJa Ho$ Za-Zmar g_ñV BZH$mo XoI _mo{hV hmo` aho& jU_mÌ _| hmWr H$mo {Z_©X {H$`m&
`h AnZo ê$n go g_ñV H$m _Z haVo ZJa{df¡ AmE& amOm H$s gm¡ H$Ý`m naUr& gd© bmoH${Z
_| h[afoU H$s H$Wm ^B©& amOm go A{YH$ma gå_mZ nm` gd© ~mVm| go gwIr h¡§ Vmo ^r Vmn{g`m|
Ho$ dZ _| Omo ñÌr XoIr Wr Cg {~Zm EH$ am{Ì df© g_mZ ~rV¡& _Z _| qMVdVo ^`o Omo _wP {~Zm
dh _¥JZ`Zr Cg {df_ dZ _| _¥Jr g_mZ na_ AmHw$bVmAm| H$mo àmßV hmo`Jr& VmV¢ _¢ CgHo$
{ZH$Q> erK« hr OmD§$& `h {dMmaVo am{Ì{df¡ {ZÐm Z AmVr Omo H$Xm{MV² Aën {ZÐm AmB© Vm¡
^r ñdßZ _| Cg hr H$mo XoIm& H¡$gr h¡ dh? H$_b gm[aIo h¢ ZoÌ OmHo$, _mZm| BZHo$ _Z hr _|
~g ahr h¡&
AWmZÝVa {dÚmYa amOm eH«$YZw VmH$s nwÌr O`M§Ðm CgH$s gIr doJdVr, dh h[afoU H$mo
am{Ì{df¡ CR>m`H$a AmH$me _| bo Mmbr& {ZÐm Ho$ j` hmoZo na AmnH$mo AmH$me _| OmVm XoI
H$monH$a Cggo H$hVo ^E - ho nm{n{Z! h_H$mo H$hm§ bo Om` h¡& `Ú{n `h {dÚm~bH$a nyU© h¡
Vm¡ ^r BZH$mo H«$moY ê$n _wpîQ> ~m§Yo, hm|R> S>gVo XoIH$a S>ar, Aa BZgo H$hVr ^B© - ho à^w! O¡g¢
H$moB© _Zwî` Om d¥j H$s emIm na ~¡R>m hmo` Vmhr H$mo H$mQ>¡ Vmo Š`m `h g`mZnZm h¡? V¡g¢ _¢
{Vhmar {hVH$m[aUr, Aa Vw_ _mo{h hVmo, `h C{MV Zmht& _¢ Vw_H$mo VmHo$ nmg bo OmD§$ hÿ§ Omo
{Za§Va Vwåhmao {_bmn H$s A{^bm{fUr h¡& V~ `h _Z _| {dMmaVo ^E {H$ `h {_îQ>^m{fUr
nanr‹S>mH$[aUr Zmht h¡& BgH$s AmH¥${V _Zmoha XrI¡ h¡ Aa AmO _oar Xm{hZr Am§I ^r \$S>H¡$
h¡& Bg{bE `h h_mar {à`m H$s g§J_H$m[aUr h¡&
{\$a BgH$mo nyN>m - "ho ^Ðo! Vy AnZo AmdZo H$m H$maU H$h&' V~ dh H$h¡ h¡ {H$ gy`m}X`
ZJa _| amOm eH«$YZw, amUr Ymam, Aa nwÌr O`MÝÐm, dh JwU ê$n Ho$ _X go _hm CÝ_Îm h¡&
H$moB© nwéf CgH$s ÑpîQ> _| Z Amd¡& {nVm Ohm§ naUm`m Mmho gmo `h Yma¡ Zmht& _¢Zo {OZ {OZ
amOnwÌm| Ho$ ê$n {MÌnQ> na {bIo {XIm`o CZ_| H$moD$ ^r CgHo$ {MÎm _| Z éM¡& V{X _¢Zo Vwåhmao
ê$n H$m {MÌnQ> {XIm`m& V~ dh _mo{hV ^B©, Aa _moHy§$ Eogo¢ H$hVr ^B© {H$ _oam Bg Za go g§`moJ
Z hmo` Vmo _¢ _¥Ë`wHy§$ àmßV hmoD§$Jr, Aa AY_ Za go g§~§Y Z H$ê§$Jr& V~ _¢Zo CgH$mo Yr`©
~§Ym`m, Aa _¢ Eogr à{Vkm H$ar - Ohm§ Voar é{M h¡ _¢ Cgo Z bmD§$ Vmo Ap½Z _| àdoe H$ê§$Jr&
A{V emoH$d§V XoI _¢Zo `h à{Vkm H$ar& VmHo$ JwUH$[a _oam {MÎm haçm J`m h¡, gmo nwÊ` Ho$
à^md go Amn {_bo, _oar à{Vkm nyU© ^B©& Eogm H$h gy`m}X` ZJa _| bo JB©&
amOm eH«$YZw go ã`m¡am H$hm& gmo amOm Zo AnZr nwÌr H$m BZgo nm{UJ«hU H$am`m, Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

142 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


doJdVr H$m ~hþV `e _mZm& BZH$m {ddmh XoI n[aOZ Aa nwaOZ h{f©V ^E& H¡$go h¢ `o
daH$Ý`m? AX²^wV ê$n Ho$ {ZYmZ h¢& BZHo$ {ddmh H$s dmVm© gwZ H$Ý`m Ho$ _m_m Ho$ nwÌ J§JmYa
_hrYa H«$moYm`_mZ ^E& Omo `m H$Ý`m Zo h_H$mo VOH$a ^y{_JmoMar daçm& `h {dMmaH$a `wÕ
H$mo CÚ_r ^E& V~ amOm eH«$YZw h[afoUgy§ H$hVm ^`m {H$ _¢ `wÕ _| OmD§$ hÿ§, Amn ZJa _|
{VîR>mo& do XþamMmar {dÚmYa `wÕ H$aZo H$mo AmE h¢&
V~ h[afoU ggwa go H$hVo ^E {H$ Omo namE H$m`© H$mo CÚ_r hmo` gmo AnZo H$m`© H$mo H¡$go
CÚ_ Z H$a|? VmV¢ ho nyÁ`! _mo{h Amkm H$amo& _¢ `wÕ H$ê§$Jm& V~ ggwa Zo AZoH$ àH$ma {ZdmaU
{H$`m, na `h Z aho& ZmZm àH$ma h{W`ma{ZH$[a nyU© Eogo aW na M‹T> {Og_| ndZJm_r Aíd
Owao, Aa gy`©dr`© gmaWr hm§Ho$, BZHo$ nrN>o ~‹S>o ~‹S>o {dÚmYa Mmbo& H$B© hm{W`m| na M‹T>o, H$B©
Aídm| na M‹T>o, H$B© aWm| na M‹T>o& nañna _hm`wÕ ^`m& H$Nw>BH$ eH«$YZw H$s \$m¡O hQ>r V~ Amn
h[afoU `wÕ H$aZo H$mo CÚ_r ^E, gmo {Og Amoa aW Mbm`m Cg Amoa Kmo‹S>m hñVr _Zwî` aW
H$moD$ {Q>H¡$ Zmht& g~ ~mU{ZH$[a ~tYo JE& g~ H$m§nVo `wÕ go ^mJo& _hm ^`^rV hmo` H$hVo
^E - "J§JmYa _hrYa Zo ~wam {H$`m Omo Eogo nwéfmoÎm_V¢ `wÕ {H$`m& `h gmjmV² gy`© g_mZ h¡,
O¡go gy`© AnZr {H$aU ngma¡, V¡go `h ~mU H$s dfm© H$a¡ h¡&'
AnZr \$m¡O hQ>r XoI J§JmYa _hrYa ^mOo, V~ BZHo$ jU_mÌ _| aËZ ^r CËnÝZ ^E&
Xedm§ MH«$dVu _hmàVmn H$mo Ya¡ n¥Ïdr{df¡ àH$Q> ^`m& `Ú{n MH«$dVu H$s {d^y{V nmB© naÝVw
AnZr ñÌr aËZ Omo _XZmdmbr CgHo$ naUdo H$s BÀN>m go ÛmXe `moOZ n[a_mU H$Q>H$ gmW bo
amOmAm| H$mo {ZdmaVo Vnpñd`m| Ho$ dZ Ho$ g_rn AmE& Vnñdr dZ\$b boH$a Am` {_bo& n{hbo
BZH$m {ZamXa {H$`m Wm, VmH$[a e§H$mdmZ hþVo, gmo BZH$mo A{V {ddoH$s nwÊ`m{YH$mar XoI h{f©V
^E& eV_Ý`w H$m nwÌ Omo OZ_oO` Aa _XZmdbr H$s _mVm ZmJ_Vr CÝhm|Zo _XZmdbr,
MH«$dVu H$mo {d{Ynyd©H$ naUmB©&
V~ Amn MH«$dVu H$s {d^y{Vg{hV H$pånë`mZJa AmE, ~Îmrg hOma _wHw$Q>~Õ amOmAm|
Zo g§J AmH$a _mVm Ho$ MaUmaqdX H$mo hmW Omo‹S>H$a Z_ñH$ma {H$`m& _mVm dàm Eogo nwÌ H$mo Xo{I
Eogr h{f©V ^B© Omo JmV _| Z g_md¡& hf© Ho$ AlwnmV H$[a ì`mßV ^E h¢ bmoMZ OmH¡$& V~
MH«$dVu Zo O~ AîQ>mph²ZH$m AmB© Vmo ^JdmZ H$m aW gy`© go ^r _hm _Zmok H$mT>m, AîQ>mph²ZH$m
H$s `mÌm H$ar& _w{Z lmdH${ZHy§$ na_ AmZ§X ^`m, ~hþV Ord {OZY_© A§JrH$ma H$aVo ^E&
gmo `h H$Wm amdU H$mo gw_mbr Zo H$hr& ho nwÌ! Vm MH«$dVu Zo ^JdmZ Ho$ _§{Xa n¥Ïdr{df¡
gd©Ì nwa J«m_m{X{df¡, nd©V{Z na VWm ZXrZ Ho$ VQ> na AZoH$ M¡Ë`mb` aËZñdU©_`r H$am`o&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 143


do _hmnwéf ~hþV H$mb MH«$dVu H$s g§nXm ^mo{J _w{Z hmo` _hm VnH$a bmoH${eIa {gYmao& `h
h[afoU H$m M[aÌ, amdU gwZH$a h{f©V ^`m& gw_mbr H$s ~ma§~ma ñVw{V H$ar, Aa {OZ _§{Xa{Z
H$m Xe©ZH$a amdU S>oam Am`o& S>oam gå_oX{eIa Ho$ g_rn ^`m&
AWmZÝVa amdU H$mo {Xp½dO` _| CÚ_r XoI _mZm| gy`© ^r ^`H$[a ÑpîQ>JmoMagy§ a{hV ^`m,
VmH$s AéUVm àH$Q>r, _mZm| amdU Ho$ AZwamJ hr H$[a OJV h{f©V ^`m& ~hþ[a g§Ü`m {_Q>H$a
am{Ì H$m AÝYH$ma \¡$ë`m, _mZmo A§YH$ma àH$me Ho$ ^` go Xe_wI Ho$ eaU Am`m& ~hþ[a am{Ì
ì`VrV ^B© Aa à^mV ^`m& Aa amdU à^mV H$s {H«$`m H$a qghmgZ {damOo& AH$ñ_mV² EH$
Üd{Z gwZr, _mZmo dfm©H$mb H$m _oK hr JaÁ`m& OmH$[a gH$b goZm ^`^rV hþB©& Aa H$Q>H$ Ho$
hmWr {OZ d¥jm| go ~§Yo Wo {VZH$m ^§J H$aVo ^`o& H$agoao D§$MoH$a Vwa§J htgVo ^`o& V~ amdU
~mobo - "`h Š`m h¡? `h _aUo H$mo h_mao D$na H$m¡Z Am`m? `h d¡ldU Am`m AWdm BÝÐ H$m
àoam gmo_ Am`m AWdm h_H$mo {ZíMb {VîR>o XoI H$moB© Am¡a eÌw Am`m&' V~ amdU H$s Amkm
nm` àhñV goZmn{V Cg Amoa XoIZo H$mo J`m gmo nd©V Ho$ AmH$ma _XmoÝ_Îm AZoH$ brbm H$aVm
hmWr Xo»`m&
V~ Am` amdUgm¢ drZVr H$ar {H$ ho à^mo! _oK H$s KQ>m g_mZ hmWr h¡& BZH$mo BÝÐ ^r
nH$‹S>Zo H$mo g_W© Z ^`m& V~ amdU h§gH$a ~mobo - ho àhñV! AnZr àe§gm H$aUr `mo½` Zmht,
_¢ Bg hmWr H$mo jU_mÌ _| de H$ê§$Jm& `h H$hH$a nwînH$ {d_mZ _| M{‹T>, Om` hmWr Xo»`m&
^bo ^bo bjU{ZH$[a BÝÐZrb_{U g_mZ A{V gwÝXa h¡ í`m_ eara OmH$m, H$_b g_mZ
AmaŠV h¡ Vbwdm OmH$m, Aa _hm_Zmoha CÁÁdb XrK© Jmob h¡§ ZoÌ OmHo$, Xm§V gmV hmW D§$Mm,
Zm¡ hmW bm§~m, Xe hmW Mm¡‹S>m, H$Nw>BH$ nrV h¢, gwÝXa h¡ nrR> OmH$s, AJbm A§J CV§J h¡, Aa
bå~r nyN> h¡, Aa ~‹S>r gy§S> h¡, AË`ÝV pñZ½Y gwÝXa ZI h¢, Jmob H$R>moa gwÝXa Hw$å^ñWb h¢,
à~b MaU h¢, _mYw`©Vm H$mo {b`o _hmdra J§^ra h¡ JO©Zm OmH$s, Aa PaVo hþdo _X H$s gwJ§Ym
go Jw§Oma H$ao h¢ ^«_a Omna, Xþ§Xþ^r ~mO{Z H$s Üd{Z g_mZ J§^ra h¡ ZmX OmH$m, Aa Vm‹S> d¥j
Ho$ nÌ g_mZ Omo H$mZ {VZHy§$ hbmdVm, _Z Aa ZoÌ{Z H$s haZhmar gwÝXa brbm H$mo H$aVm,
amdU hñVrHy§$ Xo»`m& XoIH$a ~hþV àgÞ ^`m& hf© H$a amo_m§M hmo` AmE& V~ nwînH$ Zm_m
{d_mZ go CVa, Jm‹T>r H$_a ~m§YH$a CgHo$ AmJo Om` e§I nyaçm& VmHo$ eãXH$[a Xem|{Xem
eãXm`_mZ ^Bª&
V~ e§I H$m eãX gwZ {MÎm _| jmo^ H$mo nm` hmWr JaÁ`m, Aa Xe_wI Ho$ gå_wI Am`m&
~bH$a J{d©V V~ amdU AnZo CÎmamgZ H$m J|X ~Zm` erK« hr hmWr H$s Amoa \|$H$m& amdU

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

144 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


JOHo${b _| àdrU h¡, gmo hmWr Vmo J|X Ho$ gy§KZo H$mo bJm& Aa amdU AmH$me{df¡ CN>bH$a
^«§Jm| H$s Üd{Z go emo{^V JO Ho$ Hw$å^ñWb na hñVVb _maçm, hmWr gy§S> go nH$‹S>Zo H$mo CÚ_
{H$`m& V{X amdU A{V erK«Vm H$a XmoD§$ Xm§V Ho$ ~rM hmo` {ZH$g JE& hmWrgy§ AZoH$ H«$sS>m
H$ar& Xe_wI hmWr H$s nrR> na M‹T> ~¡R>o&
hmWr {dZ`dmZ {eî` H$s Ý`mBª I‹S>m hmo` ahm& V~ AmH$me go amdU na nwînm| H$s dfm©
^B©& Aa Xodm| Zo O` O`H$ma eãX {H$E& Aa amdU H$s goZm ~hþV h{f©V ^B©& amdU Zo hmWr
H$m Ì¡bmoŠ`_§S>Z Zm_ Yaçm& `mH$mo nm` amdU ~hþV h{f©V ^`m& amdU Zo hmWr Ho$ bm^ H$m
~hþV CËgd {H$`m& Aa gå_oX{eIa nd©V na Om` `mÌm H$ar& {dÚmYam| Zo Z¥Ë` {H$`m& dh
am{Ì dhm§ hr ahçm& à^mV hþdm, gy`© CJm, _mZm| {Xdg Zo _§Jb H$m H$be amdU H$mo {XIm`m&
H¡$gm h¡ {Xdg? godm H$s {d{Y _| àdrU h¡, V~ amdU S>oam _¢ Am` qghmgZ na {damÁ`m, hmWr
H$s H$Wm g^m _| H$hVo ^`o&
Vm g_` EH$ {dÚmYa AmH$meV¢ amdU Ho$ {ZH$Q> Am`m& gmo AË`ÝV H$ånm`_mZ, OmHo$
ngod H$s ~y§X Pao h¢, ~hþV IoX{IÞ Km`b hþAm, AlwnmV S>maVm, OO©am h¡ VZw OmH$m, hmW
Omo‹S> Z_ñH$ma H$s {dZVr H$aVm ^`m& ho Xod! AmO Xedm§ {XZ h¡, amOm gy`©aO ajaO
dmZad§er {dÚmYa {Vhmao ~bH$[a h¡ ~b {OZ_|, gmo AmnH$m àVmn Om{Z AnZ¡ {H$hH§$X ZJa
boZo Ho$ AW© Ab§H$mamoX` Omo nmVmbb§H$m VmV¢ A{V CN>mh go Mmbo& H¡$go h¢ XmoD$ ^mB©? {Vhmao
~bH$[a _hm A{^_mZ `wŠV OJV H$mo V¥U g_mZ _mZ¢, Vo {H$hH§$Ynwa Om` Koaçm& Vhm§ BÝÐ
H$m `_Zm_m {X½nmb, VmHo$ `moYm `wÕ H$aZo H$mo {ZH$go, hmW _| h¢ Am`wY {OZHo$& dmZad§e{Z
Ho$ Aa `_ Ho$ bmoH$m| _| _hm`wÕ ^`m& nañna ~hþV _mao JE& V~ `wÕ H$m H$bH$bmQ> gwZ `_
Amn {ZH$gm& H¡$gm h¡ `_? _hmH«$moYH$[a nyU©, A{V ^`§H$a, Z ghm Om` h¡ VoO OmH$m& gmo
`_ Ho$ AmdVo hr dmZad§{e`m| H$m ~b ^mJm& AZoH$ Am`wY{ZH$a Km`b ^E&
`h H$Wm H$hVm H$hVm dh {dÚmYa _yN>m© H$mo àmßV ^`m& V~ amdU Zo erVmonMmaH$[a
gmdYmZ {H$`m& Aa nyN>m - "AmJo Š`m ^`m? V~ dh {dlm_ nm` hmW OmoS‹ > {\$a H$hVm ^`m -
" ho ZmW! gy`©aO H$m N>moQ>m ^mB© ajaO AnZo Xb H$mo ì`mHw$b XoI Amn `wÕ H$aZo bJo& gmo
`_ Ho$ gmW ~hþV Xoa VH$ `wÕ {H$`m& `_ A{Vdbr, CgZo ajaO H$mo nH$‹S> {b`m& V~ gy`©aO
`wÕ H$aZo bJo, ~hþV `wÕ ^`m& `_ Zo Am`wY H$m àhma {H$`m, gmo amOm Km`b hmo` _y{N>V© ^E& V~
AnZo nj Ho$ gm_§Vm| Zo amOm H$mo CR>m` _oKbm dZ _| bo Om` erVmonMma H$a gmdYmZ {H$`m&
~hþ[a `_ AnZm `_nZm gË` H$aVm g§Vm EH$ ~§XrJ¥h ~Zm`m& CgH$m ZaH$ Zm_ Yaçm&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 145


Vhm§ d¡VaZr Am{X gd© {d{Y ~ZmB©& Oo Oo dmZo OrVo, Aa nH$‹S>o do gd© ZaH$ _| {X`o& gmo Cg
ZaH$ _| H$B©EH$ Vmo _a JE, H$B©EH$ XþI ^moJ¡ h¢& dhm§ Cg ZaH$ _| gy`©aO Aa ajaO `o ^r XmoZm|
^mB© h¢& `h d¥Îmm§V _¢ XoIH$a ~hþV ì`mHw$b hmo` AmnHo$ {ZH$Q> Am`m hÿ§& Amn CZHo$ ajH$ hmo,
Aa OrdZ_yb hmo& CZHo$ AmnH$m hr {dídmg h¡, Aa _oam Zm_ emImdbr h¡, _oam {nVm aUXj,
_mVm gwlmoUr& _¢ ajaO H$m ß`mam MmH$a, gmo AmnH$mo `h d¥Îmm§V H$hZo H$mo Am`m hÿ§& _¢ Vmo
AmnH$mo OVmdm Xo` {ZpíM¨V ^`m& AnZo nj H$mo XþI-AdñWm _| OmZ AmnH$mo Omo H$Îm©ì`
hmo` gmo H$amo&
V~ amdU Zo Cgo {Xbmgm H$a, `m{h g§Vmof Xo, `mHo$ Kmd H$m `ËZ H$am`m, Aa VËH$mb
gy`©aO ajaO Ho$ Nw>‹S>mdZo H$mo _hmH«$moY H$a `_ na Mmbo& Aa _wgH$am` H$a H$hVo ^E - H$hm
`_ a§H$ h_go `wÕ H$a gH¡$? Omo _Zwî` CgZo d¡VaUr Am{X Šboe Ho$ gmJa _| S>ma amIo h¢, _¢
AmO hr CZH$mo Nw>‹S>mD§$Jm& Aa Cg nmnr Zo Omo ZaH$ ~Zm am»`m h¡, Vm{h {dÜd§g H$ê§$Jm& XoImo
XþO©Z H$s XþîQ>Vm! Ordm| H$mo Eogo g§Vmn Xoh¡& `h {dMmaH$a Amn hr Mmbo& àhñV goZmn{V Am{X
AZoH$ amOm ~‹S>r goZm go AmJo Xm¡‹S>o& ZmZm àH$ma Ho$ dmhZm| na M‹T>o eñÌm| Ho$ VoO go AmH$me
_| CÚmoV H$aVo AZoH$ dm{XÌm| Ho$ ZmX hmoVo _hm CËgmh go Mmbo, {dÚmYam| Ho$ A{Yn{V
{H$hHy§$nwa Ho$ g_rn JE& gmo Xÿa go ZJa Ho$ Kam| H$s emo^m XoIH$a AmíM`© H$mo àmßV ^E&
{H$hHy§$nwa H$s X{jU {Xem Ho$ g_rn `_ {dÚmYa H$m ~Zm`m hwdm AH$sV©_ ZaH$ Xo»`m&
Ohm§ EH$ D§$Mm Im‹S>m ImoX amIm h¡& Aa ZaH$ H$s ZH$b ~Zm` amIr h¡& AZoH$ Za{Z Ho$ g_yh
ZaH$ _| amIo h¢& V~ amdU Zo Cg ZaH$ Ho$ aIdmao, Oo `_ Ho$ qH$H$a hþVo, Hy$Q> H$a H$m‹T> {X`o,
Aa gd© àmUr gy`©aO ajaO Am{X XþI gmJa go {ZH$mgo& H¡$go h¢ amdU? XrZZ Ho$ ~§Yw, XþîQ>m|
Ho$ X§S> XoZhmao h¢& dh gd© ZaH$ ñWmZ hr Xÿa {H$`m& `h d¥Îmm§V naMH«$ Ho$ AmdZo H$m gwZ `_
~‹So> AmS>å~a go gd© goZmg{hV `wÕ H$adoHy§$ Am`m& _mZm| g_wÐ hr jmo^ H$mo àmßV ^`m&
nd©V gm[aIo AZoH$ JO _XYmam PaVo, ^`mZH$ eãX H$aVo, AZoH$ Am^yfU`wŠV, CZ na
_hm`moYm M‹T>o, Aa Vwa§J ndZ gm[aIo M§Mb {OZH$s ny§N> M_a g_mZ hmbVr, AZoH$ Am^yfU
n{hao, CZH$s nrR> na _hm~mhþ gw^Q> M‹T>o, Aa gy`© Ho$ aW g_mZ AZoH$ ÜdOmAm| H$s n§pŠV go
emo^m`_mZ, {OZ_| ~‹S>o ~‹S>o gm_§V ~H$Va nhao, eñÌm| Ho$ g_yh Yma¡ ~¡R>o, BË`m{X _hm goZm
g{hV `_ Am`m& V~ {d^rfU Zo `_ H$s gd© goZm AnZo ~mUm| go hQ>mB©& H¡$go h¢ {d^rfU?
aU{df¡ àdrU, aW{df¡ Amê$‹T> h¢& {d^rfU Ho$ ~mUm| go `_ qH$H$a nwH$maVo hþE ^mJo& `_,
qH$H$am| Ho$ ^mJZo Aa Zma{H$`m| Ho$ Nw>‹S>mZo go _hm H«y$a hmoH$a {d^rfU na aW MT>çm YZwf H$mo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

146 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ymao Am`m& D§$Mr h¡ ÜdOm OmH$s, H$mbo gn© g_mZ Hw${Q>b h¡ Ho$e OmHo$, ^«Hw$Q>r M‹T>mE bmb
h¢ ZoÌ OmHo$, OJV ê$n BªYZ Ho$ ^ñ_ H$aUo H$mo Ap½Z g_mZ Amn Vwë` Omo ~‹S>o ~‹S>o gm_§V CZ
H$a _§{S>V, `wÕ H$aUo H$mo AnZo VoO go AmH$me {df¡ CÚmoV H$aVm g§Vm Am`m&
V~ amdU `_ H$mo XoI {d^rfU H$mo {Zdma Amn aUg§J«m_ _| CÚ_r ^E& `_ Ho$ àVmn go
gd© amjg goZm ^`^rV hmo` amdU Ho$ nrN>o Am` JB©& H¡$gm h¡ `_? AZoH$ AmS>å~a Ya¡ h¢,
^`mZH$ h¡ _wI OmH$m& amdU ^r aW na Amê$‹T> hmoH$a `_ Ho$ gå_wI ^E& AnZo ~mUZ Ho$ g_yh
`_ na MbmE& BZ XmoZm| Ho$ ~mU{Z H$[a AmH$me AmÀN>m{XV ^`m& H¡$go h¢ ~mU? ^`mZH$ h¡
eãX {OZH$m& O¡go _oKm| Ho$ g_yh go AmH$me ì`mßV hmo` V¡go ~mUm| go AmÀN>m{XV hmo J`m&
amdU Zo `_ Ho$ gmaWr H$mo àhma {H$`m, gmo gmaWr ^y{_ _| n‹S>m, Aa EH$ ~mU `_ Ho$ bJm`m
gmo `_ ^r aW go {JaVm ^`m& V~ `_ amdU H$mo _hm ~bdmZ Xo{I X{jU {Xem H$m
{X½nmbnUm N>mo‹S> ^m½`m& gmao Hw$Qw>å~ H$mo boH$a n[aOZ nwaOZ g{hV aWZynwa J`m&
BÝÐgy§ Z_ñH$ma H$a drZVr H$aVm ^`m& ""ho Xod! Amn H¥$nm H$amo, AWdm H$mon H$amo,
AmOr{dH$m amIhþ AWdm hamo, {Vhmar Omo ~m§N>m hmo` gmo H$amo& `h `_nUm _wPgo Z hmo`& _mbr
Ho$ ^mB© gw_mbr H$m nmoVm XemZZ _hm`moYm, {OgZo n{hbo Vmo d¡ldU OrVm dh Vmo _w{Z hmo
J`m& Aa _wPo ^r CgZo OrVm gmo _¢ ^mJH$a Vwåhmao {ZH$Q> Am`m hÿ§& CgH$m eara dra ag go
~Zm h¡& dh _hmË_m h¡, dh OoîR> Ho$ _Ü`m• H$m gy`© g_mZ H$^r ^r Z XoIm Om` h¡&''
`h dmVm© gwZ H$a aWZynwa H$m amOm BÝÐ g§J«m_ H$mo CÚ_r ^`m, V~ _§{Ì`m| Ho$ g_yh Zo _Zo
{H$`m& H¡$go h¢ _§Ìr? dñVw H$m `WmW© ñdê$n OmZZhmao h¢& V~ BÝÐ g_PH$a ~¡R> ahm& BÝÐ `_
H$m O_mB© h¡, CgZo `_ H$mo {Xbmgm {X`m {H$ Vw_ ~‹S>o `moYm hmo, Vwåhmao `moYmnZo _| H$_r Zmht&
naÝVw amdU àM§S> namH«$_r h¡ `mV| Vw_ qMVm Z H$amo, `hm§ hr gwI go {VîR>mo& Eogm H$hH$a BZH$m
~hþV gå_mZ H$a amOm BÝÐ amObmoH$ _| JE Aa H$m_^moJ Ho$ g_wÐ _| _½Z ^E& H¡$gm h¡ BÝÐ?
~‹S>m h¡ {d^y{V H$m _X OmH¡$& amdU Ho$ M[aÌ Ho$ Omo d¥Îmm§V `_ Zo H$ho hþVo, d¡ldU H$m d¡am½`
boZm, Aa AnZm ^mJZm dh BÝÐ Eoíd`© Ho$ _X _| ^yb JE, O¡go Aä`mg {~Zm {dÚm ^yb Om`&
Aa `_ ^r BÝÐ H$m gËH$ma nm`, Aa Agwa g§JrV ZJa H$m amO nm` _mZ-^§J H$m Xþ:I ^yb
J`m& _Z _| _mZVm ^`m {H$ - Omo _oar nwÌr _hm ê$ndÝVr gmo Vmo BÝÐ Ho$ àmUm| go ^r ß`mar
h¡, Aa _oam Aa BÝÐ H$m ~‹S>m gå~ÝY h¡& VmV¢ _ooao H$hm H$_r h¡?
AWmZÝVa amdU Zo {H$hH§$Ynwa Vmo gy`©aO H$mo {X`m Aa {H$hHy§$nwa ajaO H$mo {X`m& XmoD$Z
H$mo gXm Ho$ {hVy OmZ ~hþV AmXa {H$`m& amdU Ho$ àgmX go dmZad§er gwI go {VîR>o& amdU g~

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 147


amOm| H$m amOm _hmbú_r Aa H$s{V© H$m| Ya¡ {Xp½dO` H$a¡& ~‹S>o ~‹S>o amOm {XZà{V Am` {_b¢&
gmo amdU H$m H$Q>H$ê$n g_wÐ AZoH$ amOmdm| H$s goZmê$nr ZXr go ny[aV hmoVm ^`m& Aa {XZ {XZ
{d^d A{YH$ hmoVm ^`m& O¡go ewŠbnj H$m MÝÐ_m {XZ {XZ H$bmH$a ~‹T>Vm Om` V¡go amdU {XZ
{XZ ~‹T>Vm Om`& nwînH$ Zm_m {d_mZ{df¡ Amê$‹T> hmo` {ÌHy$Q>mMb Ho$ {eIa na Am` {VîR>m&
H¡$gm h¡ {d_mZ? aËZZ H$s _mbm go _§{S>V h¡, Aa D§$Mo {eIam| H$s n§pŠV H$a {dam{OV h¡,
erK« Ohm§ Mmho dhm§ Om`& Eogo {d_mZ H$m ñdm_r amdU, _hm Yr`©VmH$[a _pÊS>V& nwÊ` Ho$ \$b
H$m h¡ CX` OmH¡$& O~ amdU {ÌHy$Q>mMb Ho$ {eIa {gYmao g~ ~mVm| _| àdrU V~ amjgm| Ho$
g_yh ZmZm àH$ma Ho$ dñÌm^yfU H$a _pÊS>V na_ hf©Hy§$ àmßV ^E& gd© amjg amdU H$mo Eogo
_§Jb dMZ Jå^ra eãX H$hVo ^`o - ""ho Xod! Vw_ O`d§V hmodmo, AmZÝX H$mo àmßV hmodmo,
{MaH$mb Ordmo, d¥{Õ H$mo àmßV hmodmo, CX` H$mo àmßV hmodmo''& {ZaÝVa Eogo _§Jb dMZ Jå^ra
eãX H$a H$hVo ^E&
H$B©EH$ qgh emaXÿbm| na M‹T>o, H$B©EH$ hmWr Kmo‹S>m| na M‹T>o, H$B©EH$ h§gm| na M‹T>o, à_moXH$a
\y$b aho h¢ ZoÌ {OZHo$, Xodm| H¡$gm AmH$ma Ya¡, {OZH$m VoO AmH$me {df¡ \¡$b ahm h¡, dZ nd©V
AÝVaÛrn Ho$ {dÚmYa amjg AmE g_wÐ H$mo XoIH$a {dñ_` H$mo àmßV ^E& H¡$gm h¡ g_wÐ? Zht
XrI¡ h¡ nma {OZH$m, A{V Jå^ra h¡, _hm_Ëñ`m{X ObMam| H$a ^am h¡, V_mb ~Z g_mZ í`m_
h¡, nd©V g_mZ D§$Mr D§$Mr CR>o h¢ bha Ho$ g_yh Om{df¡, nmVmb g_mZ Am|S>m, AZoH$ ZmJ
ZmJ{ZH$[a ^`mZH$, ZmZm àH$ma Ho$ aËZm| Ho$ g_yh H$[a emo^m`_mZ, ZmZm àH$ma H$s AX²^wV
MoîQ>m H$mo Yma¡& Aa b§H$mnwar A{V gwÝXa hþVr hr Aa amdU Ho$ AmZo go A{YH$ g_mar JB© h¡&
H¡$gr h¡ b§H$m? A{V XoXrß`_mZ aËZm| H$m H$moQ> h¡ OmH¡$, Aa Jå^ra ImB©H$a _pÊS>V h¡,
Hw§$X Ho$ nwîn g_mZ A{V CÁÁdb ñ\${Q>H$ _{U Ho$ _hb h¢ {OZ_§o& BÝÐ Zrb_{U`m| H$s Ombr
emo^¡ h¢, Aa H$hÿ§ BH$ nX²_amJ _{U`m| Ho$ AéU _{hb h¢, H$hÿ§ EH$ nwînamJ _{UZ Ho$ _hb,
H$hÿ§ EH$ _aH$ÝX_{UZ Ho$ _hb h¢ BË`m{X AZoH$ _{U`m| Ho$ _pÝXam| go b§H$m ñdJ©nwar g_mZ
h¡& ZJar Vmo gXm hr a_UrH$ h¡ naÝVw YZr Ho$ Am`doH$[a A{YH$ ~Zr h¡& amdU A{Vhf© go
b§H$m _| àdoe {H$`m& H¡$gm h¡ amdU? OmH$m| H$mhÿ H$s e§H$m Zmht, nhm‹S> g_mZ hmWr, {VZH$s
A{YH$ emo^m ~Zr h¡, Aa _pÝXa g_mZ aËZ_B© aW ~hþV g_mao h¢, Aídm| Ho$ g_yh htgVo,
Mbm`_mZ M_a g_mZ h¡§ ny§N> {OZH$s, Aa {d_mZ AZoH$ à^m H$mo Ya¢ BË`m{X _hm{d^y{V H$a
amdU Am`m& M§Ð_m Ho$ g_mZ CÁÁdb {ga na N>Ì {\$aVo, AZoH$ ÜdOm nVmH$m \$hamVr,
~§XrOZ Ho$ g_yh {daX ~ImZVo, _hm_§Jb eãX hmoVo, ~rU ~m§gwar e§I BË`m{X AZoH$ dm{XÌ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

148 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


~mOVo, Xem|{Xem Aa AmH$me eãXm`_mZ hmo ahm h¡& Bg {d{Y b§H$m _| nYmao&
V~ b§H$m Ho$ bmoJ AnZo ñdm_r H$m AmJ_Z XoI Xe©Z Ho$ bmbgr hmW _| AK© {bE, nÌ
\$b nwîn aËZ {b`o, AZoH$ gwÝXa dñÌ Am^yfU nhao amJ a§J g{hV amdU Ho$ g_rn AmE&
d¥ÕZHy§$ AmJo Ya {VZHo$ nrN>o Am` Z_ñH$ma H$a H$hVo ^`o - "ho ZmW! b§H$m Ho$ bmoJ
A{OVZmW Ho$ g_` go AmnHo$ Ka Ho$ ew^{MÝVH$ h¢& gmo ñdm_r H$mo A{V à~b XoI A{V
àgÝZ ^E h¢, ^m§{V ^m§{V H$s Amgrg XrZr& V~ amdU Zo ~hþV {Xbmgm XoH$a grI XrZr& V~
amdU Ho$ JwU JmdVo AnZo AnZo Ka H$mo J`o&
AWmZÝVa amdU Ho$ _hb _| H$m¡VwH$`wŠV ZJa H$s AZoH$ Am^yfU n{ha¢, amdU Ho$ XoIZo
H$s h¡ BÀN>m {OZH$mo, gd© Ka Ho$ H$m`© N>mo‹S> N>mo‹S> n¥ÏdrZmW Ho$ XoIZo H$mo AmBª& H¡$go h¢ amdU?
d¡ldU Ho$ OrVZhmao VWm `_ {dÚmYa Ho$ OrVZhmao AnZo _hb{df¡ amObmoH$ g{hV gwIgy§
{VîR>o& H¡$gm h¡ _hb? MyS>m_{U g_mZ _Zmoha h¡& Am¡a ^r {dÚmYam| Ho$ A{Yn{V `Wm`mo½`
ñWmZ Ho$ {df¡ AmZÝX go {VîR>o, XodZ g_mZ h¡ M[aÌ&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! Omo CÁÁdb H$_© Ho$ H$aUhmao
h¢ {VZH$m {Z_©b `e n¥Ïdr{df¢ hmo` h¡, ZmZm àH$ma Ho$ aËZm{XH$ gånXm H$m g_mJ_ hmo` h¡,
Aa à~b eÌwAm| H$m {Z_y©b n¥Ïdr{df¡ hmo` h¡, gH$b Ì¡bmoŠ`{df¡ JwU {dñVa¡ h¢& `m Ord Ho$
àMÊS> ~¡ar nm§M B§{Ð`m| Ho$ {df` h¢, Omo Ord H$s ~w{Õ ha¡§ h¢, Aa nmnm| H$mo ~ÝY H$a¡§ h¢& `h
BpÝÐ`m| Ho$ {df` Y_© Ho$ àgmX go der^yV hmo` h§¡& Aa amOmAm| Ho$ ~m{ha bo ~¡ar àOm Ho$ ~mYH$
Vo ^r Am` nmdm|{df¡ n‹S>o h¢& Eogm _mZH$a Omo Y_© Ho$ {damoYr {df`ê$n ~¡ar h¢ do {ddo{H$`m| H$mo
de H$aZo `mo½` h¢& {VZH$m godZ gd©Wm Z H$aZm& O¡go gy`© H$s {H$aUm| go CÚmoV hmoVo g§Vo ^br
ÑpîQ>dmbo nwéf AÝYH$maH$[a ì`mßV Am|S>o I§XH${df¡ Zht n‹S>o h¢, V¡go Oo ^JdmZ Ho$ _mJ©{df¡
àdV£ h¢ {VZHo$ nmn~w{Õ H$s àd¥{Îm Zht hmo` h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¢
XeJ«rd H$m {Zê$nU H$aZo dmbm AmR>dm± nd© g§nyU© ^`m&&8&&
AWmZÝVa AmJo AnZo BîQ>XodHy§$ {d{Ynyd©H$ Z_ñH$ma H$[a& CZHo$ JwU ñVdZH$[a {H$hH§$Ynwa
{df¡ amOm gy`©aO dmZad§er, {VZH$s amUr MÝÐ_m{bZr AZoH$ JwUgånÝZ, VmHo$ ~mbr Zm_m nwÌ
^E& gmo dU©Z H$[aE h¢& gmo ho ^ì`! Vy gwZ&
H¡$go h¢ ~mbr? gXm CnH$mar erbdmZ n§{S>V àdrU Yra-bú_rdmZ eyadra kmZr AZoH$-
H$bm g§`wŠV gå`H²$ÑpîQ> _hm~br amOZr{V{df¡ àdrU Yr`©dmZ X`mH$a ^rJm h¡ {MÎm {OZH$m,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 149


{dÚm Ho$ g_yh J{d©V _§{S>V H$m§{VdmZ VoOd§V h¢&
Eogo nwéf g§gma _| {dabo hr h¢ Omo g_ñV A‹T>mB© Ûrnm| Ho$ {OZ_§{Xam| Ho$ Xe©Z _| CÚ_r h¡§&
H¡$go h¢ do {OZ_§{Xa? A{V CËH¥$îQ> à^mH$a _§{S>V h¡§& ~mbr VrZm| H$mb A{V loîR> ^pŠV`wŠV
g§e`a{hV lÕmd§V Oå~yÛrn Ho$ gd© M¡Ë`mb`{Z Ho$ Xe©Z H$a Amd¡& _hm namH«$_r, eÌwnj H$m
OrVZhmam, ZJa Ho$ bmoJm| Ho$ ZoÌê$nr Hw$_wX Ho$ à\w$pëbV H$aZo H$mo MÝÐ_m g_mZ, {OgH$mo
{H$gr H$s e§H$m Zmht& {H$hH§$Ynwa _| XodZ H$s Ý`mBª a_¡& H¡$gm h¡ {H$hH§$Ynwa? _hma_UrH$ ZmZm
àH$ma Ho$ aËZ_`r _§{Xam| go _§{S>V, JO Vwa§J aWm{X go nyU©, ZmZm àH$ma H$m ì`mnma h¡ Ohm§,
Aa AZoH$ gwÝXa hmQ>Z H$s n§pŠVZH$a `wŠV h¡ Ohm§, O¡go ñdJ©{df¡ BÝÐ a_¡ V¡go a_¡ h¢& AZwH«$_V§¡
OmHo$ N>moQ>m ^mB© gwJ«rd ^`m& gmo _hmYra dra _Zmokê$n H$a `wŠV, _hm Zr{VdmZ {dZ`dmZ h¡&
`o XmoZm| hr dra Hw$b Ho$ Am^yfU hmoVo ^E {OZH$m, Am^yfU ~‹S>m| H$m {dZ` h¡&
gwJ«rd Ho$ nrN>o lrà^m ~{hZ ^B© Omo gmjmV² bú_r, ê$nH$a AVwë` h¡& Aa {H$hH§$Ynwa{df¡
gy`©aO H$m N>moQ>m ^mB© ajaO, VmH$s amUr h[aH$m§Vm, VmHo$ nwÌ Zb, Aa Zrb hmoVo ^E& gwOZm|
Ho$ AmZÝX Ho$ CnOmdZhmao _hmgm_§V [anw H$s e§H$ma{hV _mZm| {H$hH§$Ynwa Ho$ _§S>Z hr h¢& BZ
XmoZm| ^mB`m| Ho$ Xmo nwÌ _hmJwUd§V ^E& amOm gy`©aO AnZo nwÌm| H$mo `m¡dZd§V XoI _`m©Xm Ho$
nmbH$ OmZ, Amn {df`m| H$mo {df{_{lV AÝZ g_mZ OmZ, g§gma go {daŠV ^E& H¡$go h¢ amOm
gy`©aO? _hmkmZdmZ h¢& ~mbr H$mo n¥Ïdr Ho$ nmbZo {Z{_Îm amO {X`m, Aa gwJ«rd H$mo `wdamOnX
{X`m, AnZo ñdOZ naOZ g_mZ OmZo, Aa `h MVwaJ{Vê$n OJV _hmXþ:IH$[a nr{‹S>V XoI
{dhV_moh Zm_m _w{Z Ho$ {eî` ^E& O¡gm ^JdmZ Zo ^mî`m V¡gm Mm[aÌ Ymaçm& H¡$go h¢ _w{Z
gy`©aO? eara{df¡ ^r Zht h¡ __Ëd {OZHo$, AmH$me gm[aIm {Z_©b h¡ A§V:H$aU {OZH$m,
g_ñV n[aJ«ha{hV, ndZ H$s ZmBª n¥Ïdr{df¡ {dhma {H$`m& {df`H$fm`a{hV _wpŠV Ho$ A{^bmfr ^E&
AWmZÝVa ~mbr Ho$ Y«wd Zm_m ñÌr _hm n{Vd«Vm, JwUm| Ho$ CX` go g¡H$‹S>m| am{U`m| _| _w»`
Cg g{hV Eoíd`© H$mo Ya¡ amOm ~mbr dmZad§{e`m| Ho$ _wHw$Q>, {dÚmYa{Z H$[a _m{Z`o h¡ Amkm
OmH$s, gwÝXa h¡§ M[aÌ OmHo$, gmo XodZ Ho$ Eogo gwI ^moJVo ^E, {H$hH§$Ynwa _| amO H$a¡§&
amdU H$s ~{hZ MÝÐZIm, {OgHo$ gd© JmV _Zmoha, amOm _oKà^ H$m nwÌ IaXÿfU Zo {Og
{XZ go BgH$mo XoIm Cg {XZ go H$m_~mUH$[a nr{‹S>V ^`m, `mH$m| ham Mmh¡& gmo EH$ {XZ amdU,
amOm àda, amUr Amdbr, CZH$s nwÌr VZyXar CgHo$ AW© EH$ {XZ amdU JE, gmo IaXÿfU Zo
b§H$m amdU {~Zm Imbr XoI {MÝVma{hV hmo` MÝÐZIm har& H¡$gm h¡ IaXÿfU? AZoH$ {dÚm
H$m YmaH$ _m`mMma _| àdrU h¡ ~w{Õ OmH$s& XmoD$ ^mB© Hw$å^H$aU Aa {d^rfU ~‹S>o eyadra h¢,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

150 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


naÝVw {N>Ð nm`H$[a _m`mMmaH$[a H$Ý`mHy§$ ha bo J`m& V~ do Š`m H$a§¡, Vm nrN>o goZm Xm¡‹S>Zo
bJr& V~ Hw$å^H$aU {d^rfZ Zo `h OmZH$a _Z¡ H$ar {H$ IaXÿfU nH$S>çm Vmo Omd¡ Zmht, Aa
_maUm `mo½` Zmht& ~hþ[a amdU AmE, V{X E dmVm© gw{Z A{V H«$moY {H$`m& `Ú{n _mJ© Ho$ IoX
go eara {df¡ ngod Am`m hþVm, VWm{n VËH$mb IaXÿfU na OmZo H$mo CÚ_r ^E& H¡$gm h¡
amdU? _hm_mZr h¡& EH$ IS²>J hr H$m ghm` {b`m, Aa goZm ^r bma Z brZr, `h {dMmam
{H$ Omo _hmdr`©dmZ namH«$_r h¡, {VZHo$ EH$ IS²>J hr H$m ghmam h¡&
V~ _§XmoXar Zo hmW Omo‹S> {dZVr H$ar - "ho à^mo! Amn àH$Q> bm¡{H$H$ pñW{V Ho$ kmVm hmo,
AnZo Ka H$s H$Ý`m Am¡a H$mo XoZr, Aa Am¡am| H$s Amn boZr& BZ H$Ý`mAm| H$s CËn{Îm Eogr hr
h¡& Aa IaXÿfU Mm¡Xh hOma {dÚmYam| H$m ñdm_r h¡, Omo {dÚmYa `wÕ go H$X¡ hr nrN>o Z hQ>|,
~‹S>o ~bdmZ h¢, Aa Bg IaXÿfU H$m| AZoH$ ghò {dÚm {gÕ h¢& _hmJd©d§V h¢, Amn g_mZ
eyadra h¡, `h ~mV bmoH${Z go Š`m AmnZo Zmht gwZr h¡& AmnHo$ Aa CgHo$ ^`mZH `wÕ àdaVo
V~ ^r hma OrV H$m g§Xoh hr h¡& Aa dh H$Ý`m ha bo J`m h¡, gmo dh haUH$[a Xÿ{fV ^B© h¡,
Am¡aZHy§$ Omo Z XoZo Amd¡ gmo IaXÿfU Ho$ _maZo go dh {dYdm hmo` h¡& Aa gy`©aO H$mo _wpŠV JE
nrN>o M§ÐmoXa {dÚmYa nmVmbb§H$m _| WmZo hþVm& Vm{h H$m‹T>H$a `h IaXÿfU Vwåhmar ~{hZ g{hV
nmVmb b§H$m{df¡ {VîR>¡ h¡, {Vhmam gå~ÝYr h¡&'
V~ amdU ~mobo - ho {à`o! _¢ `wÕ go H$^r Zht S>ê§$& naÝVw {Vhmao dMZ Zht Cb§KZo, Aa
~{hZ {dYdm Zht H$aUr, gmo h_Zo j_m H$ar& V~ _§XmoXar àgÞ ^B©&
AWmZÝVa H$_©{Z Ho$ {Z`moJ go M§ÐmoXa {dÚmYa H$mbHy§$ àmßV ^`m& V~ VmH$s ñÌr
AZwamYm J{^©Ur, {dMmar ^`mZH$ dZ _| {haUr H$s ZmBª ^«_¡, gmo _{UH$m§V nd©V na gwÝXa nwÌ
OZm& {ebm D$na nwÌ H$m OÝ_ ^`m, H¡$gr h¡ {ebm? H$mo_b nëbd Aa nwînm| Ho$ g_yh go
g§`wŠV h¡& AZwH«$_ go ~mbH$ d¥{Õ H$mo ^`m& `h dZdm{gZr _mVm CXmg {MÎm nwÌ H$s Amem
go nwÌ H$mo nmb¡& O~ `h nwÌ J^© _| Am`m V~ hr go BZHo$ _mVm {nVm H$mo d¡[a`m| go {damYZm
CnOr, VmV¢ `mH$m Zm_ {dam{YV, amOgånXm d{O©V Ohm§ Ohm§ amOm{Z n¡ Om` Vhm§ Vhm§ `mH$m
AmXa Z hmo`& gmo O¡go {ga H$m H$oe ñWmZH$ go N>ÿQ>m AmXa Z nmd¡ V¡go Omo {ZO ñWmZH$ go a{hV
hmo` CgH$m gå_mZ H$hm§V¡§ hmo`?
gmo `h amOm H$m H$m nwÌ IaXÿfU Or{Vd¡ g_W© Zmht gmo {MÎm{df¡ IaXÿfU H$m Cnm`
{MVdVm hþAm gmdYmZ ah¡& Aa AZoH$ Xoem| _| ^«_U H$a¡, fQ² Hw$bmMb{Z{df¡ Aa gw_oé Am{X
nd©V{Z{df¡ VWm a_UrH$ dZm| _| Omo A{Ve` ñWmZH$ h¢, Ohm§ Xod{Z H$m AmJ_Z h¡, Vhm§ `h

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 151


{dhma H$a¡, Aa g§J«m_{df¡ `moÕm b‹S>| {VZHo$ M[aÌ AmH$me _| Xodm| Ho$ gmW XoI¡, g§J«m_ JO
Aíd aWm{XH$a nyU© h¡& Aa ÜdOm N>Ìm{XH$H$a emo{^V h¡& `m ^m§{V {dam{YV H$mbjon H$a Aa
b§H$m{df¡ amdU B§Ð H$s ZmBª gwIgy§ {VîR>¡&
AWmZÝVa gy`©aO H$m nwÌ ~mbr, amdU H$s AmkmV¢ {d_wI ^`m& H¡$gm h¡ ~mbr? AX²^wV
H$_m] H$s H$aUhmar Omo _hm{dÚm {VZH$[a _pÊS>V h¡, Aa _hm~br h¡& V~ amdU Zo ~mbr n¡
XÿV ^oOm& gmo XÿV _hm ~w{Õ_mZ {H$hH§$Ynwa Om`H$a ~mbr go H$hVm ^`m - "ho dmZamYre!
Xe_wI Vw_Hy§$ Amkm H$ar h¡ gmo gwZmo& H¡$go h¢ Xe_wI? _hm~br _hmVoOñdr _hmbú_rdmZ
_hmZr{VdmZ _hmgoZmH$[a`wŠV, àM§S>ZHy§$ X§S> XoZhmao, _hm CX`dmZ, {Og g_mZ ^aV joÌ _|
XÿOm Zmht& n¥Ïdr Ho$ Xod Aa eÌwdm| H$m _mZ_X©Z H$aZhmam h¡, `h Amkm H$ar h¡, Omo {Vhmao
{nVm gy`©aO H$mo _¢Zo amOm `_ ~¡ar H$mo H$m‹T>H$a {H$hH§$Ynwa _| Wmß`m Aa Vw_ gXm Ho$ h_mao {_Ì
hmo, naÝVw Amn A~ CnH$ma ^ybH$a h_gm| namL²>_wI hmo JE hmo, `h `mo½` Zmht h¡& _¢ Vwåhmao
{nVm go ^r A{YH$ àr{V Vw_go H$ê§$Jm& A~ Vw_ erK« hr h_mao {ZH$Q> Amdmo, àUm_ H$amo, Aa
AnZr ~{hZ lrà^m h_H$mo naUmdmo, h_mao g§~§Y go Vw_H$mo gd© gwI hmo`Jm&
XÿV Zo H$hr - Eogr amdU H$s Amkm à_mU H$amo& gmo ~mbr Ho$ _Z _| Am¡a ~mV Vmo AmB©,
naÝVw EH$ àUm_ H$s Z AmB©, H$mhoV¢? Omo `mH¢$ Xod Jwé emñÌ {~Zm Am¡a H$mo Z_ñH$ma Zmht
H$a¡, `h à{Vkm h¡& V~ XÿV Zo {\$a H$hr - ho H${nÜdO! A{YH$ H$hZo go H$hm? _oao dMZ Vw_
{ZíM` H$amo, Aën bú_r nmH$a Jd© _V H$amo, `m Vmo XmoZm| hmW Omo‹S> àUm_ H$amo `m Am`wY
nH$‹S>mo& `m Vmo godH$ hmo`H$a ñdm_r na M§da T>moamo `m ^mJH$a Xem| {Xem{df¡ {dMamo, `m {ga
Zdmdmo `m I¢{M Ho$ YZwf {Zdmdmo& `m amdU H$s Amkm H$mo H$U© H$m Am^yfU H$ahþ `m YZwf H$s
àË`§Mm I¢MH$a H$mZm| VH$ bmdm|& amdU Amkm H$ar h¡ {H$ `m Vmo _oao MaUmaqdX H$s aO _mWo
M‹T>mdhþ `m aUg§J«m_ {df¡ {ga na Q>mon Yamo, `m Vmo ~mU N>mo‹S>mo `m YaVr N>mo‹S>mo, `m Vmo hmW _|
doÌ X§S> boH$a godm H$amo `m ~aN>r hmW _| nH$‹S>mo, `m Vmo A§Obr Omo‹S>hþ `m goZm Omo‹S>hþ& `m Vmo
_oao MaUm| Ho$ ZI{df¢ _wI XoIhþ `m IS²>Jê$n Xn©U _| _wI XoIhþ& `o H$R>moa dMZ amdU Ho$ XÿV
Zo ~mbr go H$ho&
V{X ~mbr H$m ì`mK«{db§~r Zm_m gw^Q> H$hVm ^`m - ao Hw$XÿV! ZrMnwéf! Vy Eogo A{ddoH$
dMZ H$h¡ h¡ gmo Vy ImoQ>o J«hH$a J«hçm h¡& g_ñV n¥Ïdr{df¡ à{gÕ h¡ namH«$_ Aa JwU OmH$m,
Eogm ~mbr Xod Voao Hw$amjg Zo A~ VH$ H$U©JmoMa Zht {H$`m& Eogm H$hH$a gw^Q Zo _hm
H«$moYm`_mZ hmoH$a XÿV Ho$ _maUoHy§$ IS²>J na hmW Yaçm, V{X ~mbr Zo _Z¡ {H$`m, Omo Bg a§H$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

152 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ho$ _maUo go H$hm? `h Vmo AnZo ZmW Ho$ H$ho à_mU dMZ ~mob¡ h¡& Aa amdU Eogo dMZ H$hmd¡
h¡& gmo Cgr H$s Am`w Aën h¡, V{X XÿV S>a H$a {gVmd amdU n¡ J`m& amdU H$mo gH$b d¥Îmm§V
H$hçm, gmo amdU _hmH«$moYHy§$ àmßV ^`m&
Xþñgh VoOdmZ amdU Zo ~‹S>r goZmH$[a _§{S>V ~IVa nhZ erK« hr Hy$M {H$`m& amdU H$m
eara VoOmo_` na_mUwAm| go aMm J`m h¡& amdU {H$hH§$Ynwa nhþ§Mo& V{X ~mbr g§J«m_{df¡ àdrU
_hm ^`mZH$ eãX gwZH$a `wÕ Ho$ AW© ~m{ha {ZH$gZo H$m CÚ_ {H$`m& V~ _hm~w{Õ_mZ
Zr{VdmZ Oo gmJa d¥Õm{XH$ _§Ìr, {VZZo dMZê$n ObH$a em§V {H$`m {H$ ho - Xod! {ZîH$maU
`wÕ H$aZo go H$hm? j_m H$amo, AmJo AZoH$ `moYm _mZ H$aHo$ j` JE& H¡$go h¢ do `moYm? aU
hr h¡ {à` {OZHy§$, AîQMÝÐ {dÚmYa AH©$H$s{V© Ho$ ^wO Ho$ AmYma, {OZHo$ Xod ghmB© Vm¡ ^r
_oKoída O`Hw$_ma Ho$ ~mUm| H$a j` ^E& amdU H$s ~‹S>r goZm h¡ {OgH$s Amoa H$moB© XoI gH¡$
Zmht, IS²>J JXm gob ~mU BË`m{X AZoH$ Am`wYm| H$a ^ar h¡, AVwë` h¡& VmV¡§ Amn g§Xho H$s
Vwbm Omo g§Jm« _ CgHo$ AW© Z M‹T>m&o
V~ ~mbr Zo H$hr - Ahmo _§Ìr hmo! AnZr àe§gm H$aZr `mo½` Zmht VWm{n _¢ Vw_H$mo `WmW©
H$hÿ hÿ§ {H$ Bg amdU H$mo goZm g{hV EH$ jU_mÌ _| ~md| hmW H$s hWobr go Mya S>mbZo H$mo g_W©
hÿ§, naÝVw `h ^moJ jU {dZída h¢, BZHo$ AW© {ZX©` H$_© H$m¡Z H$a¡? O~ H«$moYê$nr Ap½Z go
_Z àÁd{bV hmo` V~ {ZX©` H$_© hmo` h¡& `h OJV Ho$ ^moJ Ho$bo W§^ g_mZ Agma h¢& {VZH$mo
nmH$a _mohd§V Ord ZaH$ _| n‹S¡$ h¢& ZaH$ _hmXþ:Im| go ^açm h¡& gd© Ordm| H$mo OrVì` dëb^
h¡& gmo Ordm| Ho$ g_yh H$mo hV H$a BpÝÐ`m| Ho$ ^moJ gwI nmBE h¡ {VZH$[a JwU H$hm§? BpÝÐ` gwI
gmjmV² Xþ:I hr h¢& `o àmUr g§gmaê$nr _hmHy$n _| AahQ> H$s K‹S>r Ho$ `§Ì g_mZ arVr ^ar H$aVo
ahVo h¢& H¡$go h¢ `o Ord? {dH$ën Omb go AË`ÝV Xþ:Ir h¢&
lr {OZ|Ð Xod Ho$ MaU`wJb g§gma Ho$ VmaUo Ho$ H$maU h¢, {VZHy§$ Z_ñH$maH$[a Am¡a Hy§$ H¡$go
Z_ñH$ma H$ê§$? _¢Zo n{hbo go Eogo à{Vkm H$ar h¡ {H$ Xod Jwé emñÌ Ho$ {gdm` Am¡a H$mo àUm_
Z H$ê§$? VmV¢ _¢ AnZr à{Vkm ^§J ^r Z H$ê§$ Aa `wÕ{df¡ AZoH$ àm{U`m| H$m àb` ^r Z H$ê§$&
~pëH$ _wpŠV H$s XoZhmar gd© g§Ja{hV {XJå~ar Xrjm Yê§$& _oao Omo hmW lr {OZamO H$s nyOm
_| àdaV|, XmZ{df¡ àdaV|, Aa n¥Ïdr H$s ajm{df¡ àdaV¢, do _oao hmW H¡$go {H$gr H$mo àUm_ H$a¢?
Aa Omo hñVH$_b Omo‹S>H$a nam`m qH$H$a hmodo, CgH$m H$hm Eoíd`©? Aa H$hm OrVì`? dh
Vmo XrZ h¡& Eogm H$hH$a gwJ«rd H$mo ~þbm` Amkm H$aVo ^`o {H$ "ho ~mbH$! gwZmo, Vw_ amdU H$mo
Z_ñH$ma H$amo dm Z H$amo, AnZr ~{hZ Cgo Xodmo AWdm _V Xodmo, _oao H$Nw> à`moOZ Zmht& _¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 153


g§gma Ho$ _mJ© go {Zd¥Îm ^`m, Vw_H$mo éM¡ gmo H$amo& Eogm H$hH$a gwJ«rd H$mo amÁ` Xo` Amn JwUZ
H$a J[aîR> lr JJZMÝÐ _w{ZV¢ na_oídar Xrjm AmXar& na_mW© _| bJm`m h¡ {MÎm {OZZo, Aa
nm`m h¡ na_ CX` {OZZo, do ~mbr `moYm na_ G${f hmo` EH$ {MÐÿn ^md _| aV ^E& gå`½Xe©Z
h¡ {Z_©b {OZHo$, gå`½kmZ H$a `wŠV h¡ AmË_m {OZH$m, gå`ŠMm[aÌ{df¡ VËna, ~mah
AZwàojmAm| H$m {Za§Va {dMma H$aVo ^E& AmË_mZw^d _| _½Z _moh Omba{hV ñdJwUê$nr ^y{_
na {dhma H$aVo ^`o& H¡$gr h¡ JwU ^y{_? {Z_©b AmMmar Oo _w{Z {VZH$a godZrH$ h¡&
~mbr _w{Z {nVm H$s ZmBª gd© Ordm| na X`mbw ~mømä`§Va Vn go H$_© H$s {ZO©am H$aVo
^E& do em§V~wÕ Vnmo{Z{Y _hmG${Õ Ho$ {Zdmg hmoVo ^E& gwÝXa h¡ Xe©Z {OZH$m, D§$Mo D§$Mo
JwUñWmZê$nr Oo {gdmU {VZHo$ M‹T>Zo _| CÚ_r ^E& ^oXr h¡ A§Va§J {_Ï`m ^mdê$nr J«§{W (Jm§R>)
{OZZo, dmømä`§Va n[aJ«ha{hV, {OZ gyÌ Ho$ Ûmam H¥$Ë` AH¥$Ë` g~ OmZVo ^`o& _hm JwUdmZ,
_hmg§daH$a _§{S>V H$_m] Ho$ g_yh H$mo {InmdVo ^E& àmUm| H$s ajm_mÌ gyÌà_mU Amhma bo`
h¡& Aa àmU{ZHy§$ Y_© Ho$ {Z{_Îm Yma¡ h¡, Aa Y_©Hy§$ _moj Ho$ AW© CnmaOo h¢, ^ì`bmoH${ZHy§$
AmZÝX Ho$ H$aZhmao CÎm_ h¢ AmMaU {OZHo$, Eogo ~mbr _w{Z Am¡a _w{Z`m| H$mo Cn_m `mo½` hmoVo
^`o& Aa gwJ«rd amdU H$mo AnZr ~{hZ naUm`H$a amdU H$s Amkm à_mU {H$hH§$Ynwa H$m amÁ`
H$aVm ^`m&
n¥Ïdr{df¡ Omo Omo {dÚmYam| H$s H$Ý`m ê$ndVr Wt amdU Zo g_ñV AnZo namH«$_ go naUr&
{ZË`mbmoH$ ZJa _| amOm {ZË`mbmoH$ amUr lrXodr, {VZH$s aËZmdbr Zm_m nwÌr, CgH$mo naUH$a
amdU b§H$m H$mo AmdVo hþVo, gmo H¡$bme nd©V D$na Am` {ZH$go& gmo nwînH$ {d_mZ Vhm§ Ho$
{OZ_§{Xa{Z Ho$ à^md H$[a Aa ~mbr _w{Z Ho$ à^md H$[a AmJ¢ Z Mb gH$m& H¡$gm h¡ {d_mZ?
_Z Ho$ doJ g_mZ M§Mb h¡& O¡go gw_oé Ho$ VQ>Hy§$ nm`H$[a dm`w_§S>b W§^¡ V¡go {d_mZ Wå^m& V{X
K§Q>m{XH$ H$m eãX hmoVm ah J`m& _mZm| {dbIm hmo` _m¡Z H$mo àmßV ^`m& V{X amdU {d_mZ
H$mo AQ>H$m XoI _marM _§Ìr go nyN>Vo ^E {H$ `h {d_mZ H$m¡Z H$maU go AQ>Š`m&
V{X _marM gd© d¥Îmm§V {df¡ àdrU, H$hVm ^`m& ho Xod! gwZmo `h H¡$bme nd©V h¡& `hm§
H$moB© _w{Z H$m`moËgJ©H$[a {VîR>¡ h¢, {ebm Ho$ D$na aËZ Ho$ W§^ g_mZ gy`© Ho$ gå_wI J«rî_ _|
AmVmnZ`moJ Ya {VîR>¡ h¢& AnZr H$m§{V go gy`© H$s H$m§{V H$mo OrVVm hþAm {damO¡ h¡& `h
_hm_w{Z Yra-dra h¡§, _hmKmoa dra Vn H$mo Ya¡ h¡, erK« hr _wpŠV H$mo àmßV hþAm Mmho h¢&
Bg{bE CVaH$a Xe©Z H$[a AmJo Mmbmo VWm {d_mZ nrN>o \o$a H¡$bme H$mo N>mo‹S>H$a Am¡a _mJ© hmo`
Mbmo& Omo H$Xm{MV² hR>H$a H¡$bme Ho$ D$na hmo` MmbmoJo, Vmo {d_mZ I§S> I§S> hmo Om`oJm& `h

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

154 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_marM Ho$ dMZ gwZH$a amOm `_ H$m OrVZhmam amdU AnZo namH«$_ go J{d©V hmoH$a H¡$bme
nd©V H$mo XoIVm ^`m&
H¡$gm h¡ nd©V? _mZmo ì`mH$aU hr h¡, Š`m|{H$ ZmZm àH$ma Ho$ YmVw{Z H$[a ^açm h¡& Aa
ghò JwU `wŠV ZmZm àH$ma Ho$ gwdU© H$s aMZm go a_UrH$ nX n§pŠV`wŠV ZmZm àH$ma Ho$ ñdam|
H$a nyU© h¡& ~hþ[a H¡$gm h¡ nd©V? D§$Mm VrIo {eIam| Ho$ g_yhH$[a emo^m`_mZ h¡& AmH$me go
b½`m h¡, {ZgaVo CN>bVo Oo Ob Ho$ ZrPaZo {VZH$[a àH$Q> h±go hr h¡& H$_b Am{X AZoH$ nwîn,
{VZH$s gwJ§Y, gmoB© ^B© gwam, VmH$[a _Îm Oo ^«_a, {VZH$s Jw§Oma go A{V gwÝXa h¡& ZmZm àH$ma
Ho$ d¥jm|H$a ^açm h¡, ~‹S>o ~‹S>o emb Ho$ Oo d¥j {VZH$a _§{S>V Ohm§ N>hmo§ G$VwAm| Ho$ \$b \y$b
emo^¡ h¢& AZoH$ Om{V Ho$ Ord {dMa¡ h¢& Ohm§ Eogr Eogr Am¡fY h¢ {OZHo$ ÌmgV¢ gnm] Ho$ g_yh
Xÿa ah¡ h¢& _hm_Zmoha gwJ§Y go _mZm| dh nd©V gXm Zd`m¡dZ hr H$mo Ya¡ h¡&
Aa _mZm| dh nd©V nyd©nwéf g_mZ hr h¡& {dñVrU© Oo {ebm do hr h¢ öX` OmHo$, Aa emb
d¥j do hr _hm ^wOm, Aa J§^ra Jw\$m gmo hr dXZ, Aa dh nd©V eaX G$Vw Ho$ _oK g_mZ {Z_©b
VQ> {VZH$[a gwÝXa, _mZm| Xþ½Y g_mZ AnZr H$m§{V go Xem| {XemAm| ñZmZ hr H$amd¡ h¡& H$B© EH$
Jw\$m{Z{df¡ gyVo Oo qgh {VZH$a ^`mZH$ h¡, H$hÿ§ EH$ gyVo Oo AOJa {VZHo$ ñdm§gH$[a hmb¡ h¢
d¥j Ohm§& H$hÿ§ EH$ ^«_V¢ H«$s‹S>m H$aVo Oo {haUm| Ho$ g_yh {VZH$a emo^¡ h¡, H$hÿ§ EH$ _mV¡ hm{W`m|
Ho$ g_yh go _§{S>V h¡ dZ Ohm§, H$hÿ§ EH \y$b{Z Ho$ g_yh H$[a _mZmo amo_m§M hmo` ahm h¡&
Aa H$hÿ§ EH$ dZ H$s gKZVm H$[a ^`mZH$ h¡, H$hÿ§ EH$ H$_bm| Ho$ dZ go emo{^V h¡ gamoda
Ohm§, H$hÿ§ EH$ dmZa{Z Ho$ g_yh d¥j{Z H$s emIm{Z na Ho${b H$a aho h¢& Aa H$hÿ§ EH$ J¢S>mZ
Ho$ nJH$a N>oXo JE h¢ Oo M§XZm{X gwJ§Y d¥j-{VZH$[a gwJ§Y hmo` ahm h¡& H$hÿ§ EH$ {~Obr Ho$
CÚmoV H$[a _oë`m Omo _oK_ÊS>b Cg g_mZ emo^m H$mo Ya¡ h¢, H$hÿ§ BH$ {XdmH$a g_mZ Oo
Á`mo{Vê$n {eIa {VZH$[a CÚmoVê$n {H$`m h¡ AmH$me OmZ¡& Eogm H¡$bmend©V Xo{I amdU
{d_mZV¢ CVaçm& Vhm§ Ü`mZê$nr g_wÐ{df¡ _½Z, AnZo eara Ho$ VoO go àH$me H$s h¡§ Xem| {Xem
{OZZo, Eogo ~mbr _hm_w{Z XoIo& {X½JOZ H$s gyÊS> g_mZ XmoD$ ^wOm bå~mE, H$m`moËgJ© Ya¡
I‹S>o, {bn{Q> aho h¢, eara go gn© {OZHo$, _mZm| M§XZ Ho$ d¥j hr h¢& AmVmn{Z {ebm na {ZíMb
I‹S>o àm{U`m| H$mo Eogm XrI¢ _mZm| nmfmU H$m W§^ hr h¡&
amdU ~mbr _w{Z H$mo XoIH$[a nyd© ~¡a {MVm[a nmnr H«$moYê$nr Ap½Z go àÁd{bV ^`m&
^¥Hw${Q> M‹T>m` hm|R> S>gVm H$R>moa eãX _w{Z H$mo H$hVm ^`m - "Ahmo, `h H$hm Vn Voam, Omo A~
^r A{^_mZ Z Ny>Q>çm& _oam {d_mZ MbVm Wm§ä`m& H$hm§ CÎm_ j_mê$n drVamJ H$m Y_© Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 155


H$hm§ nmnê$n H«$moY? Vy d¥Wm IoX H$a¡ h¡& A_¥V Aa {df H$mo EH$ {H$`m Mmh¡ h¡& VmV¢ _¢ Voam
Jd© Xÿa H$ê§$Jm, VwP g{hV H¡$bme nd©V H$mo CIm‹S> g_wÐ _| S>ma Xÿ§Jm&' Eogo H$R>moa dMZ H$hH$a
amdU Zo {dH$amb ê$n {H$`m& gd© {dÚm Oo gmYr h¡§ {VZH$s A{YîR>mVm Xodr qMVdZ _mÌ go
Am` R>m‹T>r ^B©, gmo {dÚm~bH$[a amdU Zo _hmê$n {H$`m, YaVr H$mo ^oX nmVmb _| n¡R>m&
_hm nmn{df¡ CÚ_r h¡, àM§S> H«$moYH$[a bmb h¢ ZoÌ OmHo$, Aa hÿ§H$ma eãXH$[a dmMmb h¡
_wI OmH$m, ^wOmdm| H$a H¡$bmend©V Ho$ CIm‹S>Zo H$m CÚ_ {H$`m& V{X qgh hñVr gn© {haU
BË`m{X AZoH$ Ord Aa AZoH$ Om{V Ho$ njr ^`H$[a H$mobmhb eãX H$aVo ^E Ob Ho$ ZrPaZo
Qy>Q> JE, Ob {JaZo bJm, d¥jm| Ho$ g_yh \$Q> JE, nd©V H$s {ebm na nmfmU n‹S>Vo ^E, {VZHo$
{dH$amb eãX H$[a Xey§ {XemV¢ H¡$bme nd©V Mbm`_mZ ^`m& Omo Xod H«$s‹S>m H$aVo hþVo Vo
AmíM`© H$mo àmßV ^E, Xem| {Xem H$s Amoa XoIVo ^E& Aa Omo Aßgam bVmdm| Ho$ _ÊS>n _| Ho${b
H$aVr hþVt gmo bVmdm| H$mo N>mo‹S> AmH$me _| J_Z H$aVr ^Bª& ^JdmZ ~mbr Zo amdU H$m H$Îm©ì`
OmZ Amn Yra-dra H«$moY a{hV H$Nw> ^r IoX Z _mÝ`m, O¡go {ZíMb {damOo hþVo V¡go hr aho&
{MÎm _| Eogm {dMma {H$`m - Omo nd©V na ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb` A{V CÎm_ _hmgwÝXaVmH$[a
emo{^V, gd© aËZ_`, ^aV MH«$dVu Ho$ H$amE h¢, Ohm§ {Za§Va ^pŠVg§`wŠV gwa Agwa {dÚmYa
nyOm H$mo Amd¡ h¢, `m nd©V Ho$ H$ånm`_mZ hmoZoH$[a M¡Ë`mb`m| H$m ^§J Z hmo`, Aa `hm§ AZoH$
Ord {dMa¡§ h¢ {VZHy§$ ~mYm Z hmo`, Eogm {dMmaH$[a AnZo MaU H$m A§JwîR> T>rbm Xmã`m& gmo
amdU _hm^mamH«$m§V hmo` Xã`m& ~hþ ê$n ~Zm`m Wm gmo ^§J ^`m, _hmXþ:I H$a ì`mHw$b ZoÌm|
go aŠV PaZo bJm, _wHw$Q> Qy>Q> J`m Aa _mWm ^rJ J`m, nd©V ~¡R> J`m, amdU Ho$ JmoS>o {N>b JE,
O§Km ^r {N>b JB©, VËH$mb ngod _| ^rJ J`m, Aa YaVr ngod H$[a Jrbr ^B©& amdU Ho$ JmÌ
gHw$M JE, H$Nw>do g_mZ hmo J`m, V~ amoUo bJm, Vmhr H$maU go n¥Ïdr _| amdU H$hm`m& A~
VH$ XemZZ H$hmd¡ Wm& BgHo$ AË`ÝV XrZ eãX gwZH$[a amUr AË`ÝV {dbmn H$aVr ^B©&
Aa _§Ìr goZmn{V bma Ho$ gd© gw^Q> n{hbo Vmo ^«_H$a d¥Wm `wÕ H$aZo H$mo CÚ_r ^E Wo,
nrN>o _w{Z H$m A{Ve` OmZ gd© Am`wY S>ma {X`o& _w{Z Ho$ H$m`~b G${Õ Ho$ à^mdV¢ Xod XþXþ§^r
~OmZo bJo, Aa H$ënd¥jm| Ho$ \y$bm| H$s dfm© ^B©, Vmna ^«_a Jw§Oma H$aVo ^E, AmH$me _| Xod
Xodr Z¥Ë` H$aVo ^E, JrV H$s Üd{Z hmoVr ^B©& V~ _hm_w{Z na_X`mbw Zo A§JwîR> T>rbm {H$`m&
amdU Zo nd©V Ho$ Vbo go {ZH${g ~mbr _w{Z Ho$ g_rn Am` Z_ñH$ma H$a j_m H$amB©& `h
OmÝ`m h¡ Vn H$m ~b OmZ¡, `moJrída H$s ~maå~ma ñVw{V H$aVo ^`o& ho ZmW! Vw_Zo Ka hr V¢
`h à{Vkm H$ar hþVr Omo _¢ {OZ|Ð _wZtÐ {OZemgZ {gdm` H$mhÿHy§$ ^r àUm_ Z H$ê§$, gmo `h

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

156 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


g~ gm_Ï`© H$m \$b h¡& Ahmo, YÝ` h¡ {ZíM` {Vhmam, YÝ` `h Vn H$m ~b! ho ^JdZ²! Vw_
bmoJ epŠV go Ì¡bmoŠ` H$mo AÝ`Wm H$aZo H$mo g_W© hmo, naÝVw CÎm_ j_m Y_© Ho$ `moJ go g~
n¡ X`mbw hmo, {H$gr na H«$moY Zmht&
ho à^mo! O¡gm VnH$anyU© _w{Z H$mo {~Zm hr `ËZ na_ gm_Ï`© hmo` h¡ V¡gr BÝÐm{XH$ Ho$
Zmht& YÝ` JwU {Vhmao, YÝ` ê$n {Vhmam, YÝ` H$m§{V {Vhmar, YÝ` AmíM`©H$ar ~b {Vhmam,
AX²^wV XrpßV {Vhmar, AX²^wV erb, AX²^wV Vn, Ì¡bmoŠ` _| Oo AX²^wV na_mUw h¡§ {VZH$[a
gwH¥$V H$m AmYma {Vhmam eara ~Zm h¡, OÝ_ hr V¢ _hm~br, gd© gm_W© Ho$ YaUhmao, Vw_ Zd
`m¡dZ _| OJV² H$s _m`m H$mo VOH$[a na_ em§V^mdê$n Omo Aah§V H$s Xrjm Vm{h àmßV ^E
hmo, gmo `h AX²^wV H$m`© Vw_ gm[aIo gËnwéfm|H$a hr ~Zo h¡& _wP nmnr Zo Vw_ gm[aIo gËnwéfm|
go A{dZ` {H$`m gmo nmn H$m ~§Y {H$`m!
{YŠH$ma _oao _Z dMZH$ma H$mo& _¢ nmnr _w{ZÐmoh _| àdaË`m, {OZ_§{Xa H$m A{dZ` ^`m&
Amn gm[aIo nwéfaËZ Aa _wP gm[aIo Xþ~w©{Õ gmo gw_oé Aa gagm| H$m-gm A§Va h¡& _moHy§$ _aVoHy§$
AmO Amn àmU {XE& Amn X`mbw h_ gm[aIo XþîQ> XþO©Z {VZ D$na ^r j_m H$amo, Bg g_mZ
Am¡a H$hm& _¢ {OZemgZ H$mo ldU H$ê§$ hÿ§, OmZy hÿ§, XoIy§ hÿ§, Omo `h g§gma Agma h¡, ApñWa
h¡, Xþ:I^md h¡& VWm{n _¢ nmnr {df`{Z go d¡am½` H$mo Zmht àmßV ^`m& YÝ` h¢ do nwÊ`dmZ
_hmnwéf, Aën g§gmar, _moj Ho$ nmÌ, Oo VéU AdñWm hr _| {df`m| H$mo V{O, _moj H$m _mJ©
_w{Zd«V AmMa¡ h¢&
`m ^m§{V _w{Z H$s ñVw{V H$a VrZ àX{jUm Xo` Z_ñH$ma H$[a AnZr qZXm H$[a ~hþV
bÁOmdmZ hmo` _w{Z Ho$ g_rn Oo {OZ_§{Xa hþVo Vhm§ d§XZm H$mo àdoe {H$`m& M§Ðhmg IS²>J H$mo
n¥Ïdr{df¡ _o{b AnZr amUr{ZH$[a _§{S>V {OZda H$m AM©Z H$aVm ^`m& ^wOm _| go Zg ê$n Vm§V
H$m‹T> H$a ~rU g_mZ ~OmVm ^`m& ^pŠV _| nyU© h¡ ^md OmH$m, ñVw{VH$aU {OZ|Ð Ho$ JwUmZwdmX
JmdVm ^`m&
ho Xodm{YXod! bmoH$mbmoH$ XoIZhmao, Z_ñH$ma hmo Vw_Hy§$& H¡$go hmo? bmoH$ H$mo Cb§Ko Eogm h¡
VoO {Vhmam& ho H¥$VmW© _hmË_m! Z_ñH$ma hmo& H¡$go hmo? VrZ bmoH$H$[a H$ar h¡ nyOm {OZH$s,
ZîQ> {H$`m h¡ _moh H$m doJ {OÝhm|Zo, dMZ go AJmoMa JwUm| Ho$ g_yh Ho$ YaZhmao _hm Eoíd`©H$[a
_§{S>V, _moj_mJ© Ho$ CnXoeH$, gwI H$s CËH¥$îQ>Vm _| nyU©, g_ñV Hw$_mJ© go Xÿa, OrdZ H$mo ^wpŠV
Aa _wpŠV Ho$ H$maU _hmH$ë`mU Ho$ _yb, gd© H$_© Ho$ gmjr Ü`mZ H$a ^ñ_ {H$E h¢ nmn
{OÝhm|Zo, OÝ_ _aU Ho$ Xÿa H$aZhmao, g_ñV Ho$ Jwé, AmnHo$ H$moB© Jwé Zmht, Amn {H$gr H$mo Zd¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 157


Zmht, Aa g~H$[a Z_ñH$ma H$aZo `moJ Am{X AÝVa{hV, g_ñV na_mW© Ho$ OmZZhmao, AmnH$mo
Ho$dbr {~Zm AÝ` Z OmZ gH¡$, gd© amJm{XH$ Cnm{Y go eyÝ`, gd© Ho$ CnXoeH$, Ðì`m{W©H$ Z`
go g~ {ZË` h¡ Aa n`m©`m{W©H$ Z` go g~ A{ZË` h¡ - Eogm H$WZ H$aZhmao, {H$gr EH$ Z`
go Ðì` JwU H$m ^oX, {H$gr EH$ Z` go Ðì` JwU H$m A^oX - Eogm AZoH$m§V {XImdZ hmao,
{OZoída, gd©ê$n, EH$ê$n, {MÐÿn, Aê$n, OrdZ H$mo _wpŠV Ho$ XoZhmao, Eogo Omo Vw_ {VZH$mo,
h_mam ~maå~ma Z_ñH$ma hmohþ&
lr G$f^, A{OV, gå^d, A{^ZÝXZ, gw_{V, nX²_à^, gwnmíd©, MÝÐà^ nwînX§V,
erVb, lo`m§g, dmgwnyÁ` Ho$ VmBª ~maå~ma Z_ñH$ma hmo& nm`m h¡ AmË_àH$me {OÝhm|Zo {d_b
AZÝV Y_© em§{V Ho$ VmBª Z_ñH$ma hmo& {Za§Va gwIm| Ho$ _yb g~H$mo em§{V Ho$ H$aVm Hw$ÝWw {OZoÝÐ
Ho$ VmBª Z_ñH$ma hmo& AaZmW VmBª Z_ñH$ma hmo& _pëb_hoída Ho$ VmBª Z_ñH$ma hmo& _w{Zgwd«VZmW
Ho$ VmBª Omo _hmd«Vm| Ho$ XoZhmao, Aa A~ Omo hmod|Jo Z{_ Zo_ nmíd© dÕ©_mZ {VZHo$ VmBª Z_ñH$ma
hmo& Aa Omo nX²_Zm^m{XH$ AZmJV hmod|Jo {VZH$mo Z_ñH$ma hmo& Aa Oo {Zdm©Um{XH$ AVrV {OZ
^E {VZH$mo Z_ñH$ma hmo& gXm gd©Xm gmYwAm| H$mo Z_ñH$ma hmo, Aa gd© {gÕm| H$mo {Za§Va
Z_ñH$ma hmo& H¡$go h¢ {gÕ? Ho$dbkmZê$n, Ho$db Xe©Z ê$n, jm`H$ gå`ŠËdê$n BË`m{X
AZ§V JwUê$n h¢& `h n{dÌ Aja b§H$m Ho$ ñdm_r Zo JmE&
amdU Ûmam {OZoÝÐ Xod H$s _hmñVw{V H$aZo go YaUoÝÐ H$m AmgZ H$ånm`_mZ ^`m& V~
Ad{YkmZ go amdU H$m d¥Îmm§V OmZ hf© go \y$bo h¢ ZoÌ {OZHo$, gwÝXa h¡ _wI {OZH$m, XoXrß`_mZ
_{U`m| Ho$ D$na Oo _{U CZH$s H$m§{V go Xÿa {H$`m h¡ A§YH$ma H$m g_yh {OZZo, nmVmb go erK«
hr ZmJm| Ho$ amOm H¡$bme na AmE& {OZoÝÐ H$mo Z_ñH$ma H$[a {d{Ynyd©H$ g_ñV _Zmok Ðì`m|
go ^JdmZ H$s nyOm H$[a amdU go H$hVo ^E - "ho ^ì` ! V¡Z| ^JdmZ H$s ~hþV ñVw{V H$ar,
Aa {OZ^pŠV Ho$ ~hþV gwÝXa JrV JmE& gmo h_H$mo ~hþV hf© CnÁ`m, hf© H$[a h_mam eara
AmZÝXê$n ^`m&
ho amjgoída! YÝ` h¡ Vy Omo {OZamO H$s ñVw{V H$a¡& Voao ^mdH$[a A~ma h_mam AmJ_Z
^`m h¡, _¢ Voao go g§VwîQ> ^`m, Vy da _m§J& Omo _Zdm§{N>V dñVw Vy _m§Jo gmo Xÿ§& Omo dñVw _Zwî`m|
H$mo Xþb©^ h¡ gmo Vwåh| Xÿ§& V~ amdU H$hVo ^E - ho ZmJamO! {OZ d§XZmVwë` Am¡a H$hm ew^
dñVw h¡, gmo _¢ Amn go _m§J&y Amn gd© ~mV g_W© _Zdm§{N>V XoZo bm`H$ h¢& V~ ZmJn{V ~mobo -
ho amdU! {OZoÝÐ H$s d§XZm Ho$ Vwë` Am¡a H$ë`mU Zmht& `h {OZ^pŠV AamYr hþB© _wpŠV Ho$
gwI Xod¡ h¡& VmV¢ `m Vwë` Am¡a H$moB© nXmW© Z hþAm Z hmo`Jm&'

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

158 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ amdU Zo H$hr - ho _hm_Vo! Omo Bggo A{YH$ Am¡a dñVw Zmht Vmo _¢ H$hm `mMy±? V~
ZmJn{V ~mobo - ""VmV¢ Omo H$hm gmo gd© gË` h¡& {OZ^pŠV go g~ Hw$N> {gÕ hmo` h¡, `mH$mo
Hw$N> Xþb©^ Zmht& Vw_ gm[aIo, _wP gm[aIo, Aa BÝÐ gm[aIo AZoH$ nX gd© {OZ^pŠV go hr
hmo` h¡& Aa `h g§gma Ho$ gwI Aën h¢, {dZmerH$ h¢, BZH$s Š`m ~mV? _moj Ho$ A{dZmer
Omo AVtÐrgwI do ^r {OZ ^pŠVH$[a àmßV hmo` h¢& ho amdU! Vw_ `Ú{n AË`ÝV Ë`mJr hmo,
_hm {dZ`dmZ ~bdmZ hmo, _hm Eoíd`©dmZ hmo, JwUH$[a emo{^V hmo VWm{n _oam Xe©Z Vw_H$mo
d¥Wm _V hmo`& Voao go àmW©Zm H$ê§$ hÿ§ {H$ Vy Hw$N> _m§J& `h _¢ OmZy§ hÿ§ Vy OmMH$ Zmht, naÝVw
_¢ A_moK {dO`mZm_m epŠV {dÚm VwP¡ Xÿ hÿ§, gmo ho b§Ho$e! Vy bo& h_mam ñZoh IÊS>Z _V H$a&
ho amdU! {H$gr H$s Xem EH$ gr H$^r Zht ahVr, g§n{Îm Ho$ AZÝVa {dn{Îm Aa {dn{Îm
Ho$ AZÝVa gån{Îm hmoVr h¡& Omo H$Xm{MV² _Zwî` eara h¡ Aa VwP na {dn{Îm n‹S>o Vmo `h epŠV
Voao eÌw H$s ZmeZ¡hmar Aa Voar ajm H$s H$aZhmar hmo`Jr& _Zwî`m| H$s Š`m ~mV, Bggo Xod ^r
S>ao h¢& `h epŠV Ap½Z ÁdmbmH$[a _§{S>V {dñVrU© epŠV H$s YmaZohmar h¡& V~ amdU YaUoÝÐ
H$s Amkm bmonZ H$mo Ag_W© hmoVm hþAm epŠV H$mo J«hU H$aVm ^`m, Š`m|{H$ {H$gr go Hw$N>
boZm AË`ÝV bKwVm h¡& gmo Bg ~mV go amdU àgÞ Zht ^`m& amdU A{V CXma{MÎm h¡& V~
YaUoÝÐ go amdU Zo hmW Omo‹S> Z_ñH$ma {H$`m& YaU|Ð Amn AnZo ñWmZ H$mo JE& H¡$go h¢
YaU|Ð? àH$Q>m h¡ hf© {OZHo$& amdU EH$ _mg H¡$bme na ahH$a ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb`m| H$s
_hm^pŠV go nyOmH$[a Aa ~mbr _w{Z H$s ñVw{VH$[a AnZo ñWmZ VH$ JE&
~mbr _w{Z Zo H$Nw>EH$ _Z Ho$ jmo^ go nmnH$_© CnmÁ`m© hþVm gmo Jwédm| Ho$ {ZH$Q> Om`
àm`píMÎm {b`m, eë` XÿaH$a na_ gwIr ^E& O¡g¢ {dîUwHw$_ma _w{Z Zo _w{Z`m| H$s ajm{Z{_Îm
~mbr H$m nam^d {H$`m hþVm Aa Jwé go àm`píMÎm bo` na_ gwIr ^E Wo V¡g¢ ~mbr _w{Z Zo
M¡Ë`mb`m| H$s Aa AZoH$ Ordm| H$s ajm {Z{_Îm amdU H$m nam^d {H$`m, H¡$bme Wmå^m, {\$a
Jwé n¡ àm`píMÎm bo` eë` _oQ> na_ gwIr ^E& Mm[aÌ go, JwpßV go Y_© go, AZwàojm go, g{_{V
go, narfhm| Ho$ ghZo go _hmg§da H$mo nm` H$_m] H$s {ZO©amH$[a ~mbr _w{Z Ho$dbkmZ H$mo àmßV
^E& AîQ>H$_© go a{hV hmo` VrZ bmoH$ Ho$ {eIa A{dZmer ñWmmZ _| A{dZmer AZwn_ gwI
H$mo àmßV ^`o& Aa amdU Zo _Z _| {dMmam {H$ Omo B§{Ð`m| H$mo OrV¡ {VZH$mo _¢ Or{Vdo g_W©
Zmht, VmV¢ amOmAm| H$mo gmYwAm| H$s godm hr H$aZm `mo½` h¡& Eogm OmZ gmYwAm| H$s godm _| VËna
hmoVm ^`m& gå`½Xe©Z _§{S>V {OZoída _| Ñ‹T> h¡ ^pŠV {OgH$s, H$m_ ^moJ _| AV¥ßV `WoîQ> gwI
go {VîR>Vm ^`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 159


`h ~mbr H$m M[aÌ nwÊ`m{YH$mar Ord, ^md{df¡ VËna h¡ ~w{Õ OmH$s ^br^m§{V gwZ¡ gmo
H$~hÿ An_mZHy§$ àmßV Z hmoB©& Aa gy`© g_mZ àVmnHy§$ àmßV hmo`&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
~mbr _w{Z H$m {Zê$nU H$aZo dmbm Zddm± nd© g§nyU© ^`m&&9&&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$V¢ H$h¡ h¡§ - ho lo{UH$! `h ~mbr H$m d¥Îmm§V VmoHy§$
H$hçm, A~ gwJ«rd Aa gwVmam amUr H$m d¥Îmm§V gwZ& Á`mo{Vnwa Zm_m ZJa, Vhm§ Ap½Z{eI, amUr
õr, CZH$s nwÌr gwVmam, Omo gånyU© ñÌrJwUm| go nyU©, gd© n¥Ïdr _| ê$n JwU H$s emo^m go à{gÕ,
_mZm| H$_bm| H$m {Zdmg VO gmjmV² bú_r hr AmB© h¡& Aa amOm MH«$m§H$, CgH$s amUr
AZw_{V, {VZH$m nwÌ gmhgJ{V, _hmXþîQ>& EH$ {XZ AnZr BÀN>m go ^«_U H$a¡ Wm, gmo VmZo
gwVmam XoIr, XoIH$a H$m_ eë` go AË`ÝV XþIr hmoH$a {ZaÝVa gwVmam H$mo _Z _| YaVm ^`m&
Xem OmH$s CÝ_Îm h¡ Eogm, XÿV ^oO gwVmam H$mo `mMVm ^`m, Aa gwJ«rd ^r ~maå~ma `mMVm
^`m& H¡$gr h¡ dh gwVmam? _hm_Zmoha h¡& V~ amOm Ap½Z{eI gwVmam H$m {nVm Xþ{dYm _| n‹S>
J`m {H$ H$Ý`m {H$gH$mo XoZr& V~ _hmkmZr _w{Z H$mo nyN>r&
_wZrÝÐ Zo H$hm {H$ gmhgJ{V H$s Aën Am`w h¡, Aa gwJ«rd H$s XrK© Am`w h¡& V~ A_¥V
g_mZ _w{Z Ho$ dMZ gwZH$a amOm Ap½Z{eI, gwJ«rd H$mo XrK© Am`wdmbm OmZH$a AnZr nwÌr H$m
nm[UJ«hU H$am`m& gwJ«rd H$m nwÊ` {deof h¡ Omo gwVmam H$s àmpßV ^B©& VXZÝVa gwJ«rd Aa
gwVmam Ho$ A§J Aa A§JX Xmo` nwÌ ^E, Aa dh nmnr gmhg J{V {Zb©ÁO gwVmam H$s Amem N>mo‹S>¡
Zmht& {YŠH$ma h¡ H$m_MoîQ>m H$mo& dh H$m_mp½ZH$a X½Y {MÎm{df¡ Eogm qMVd¡ {H$ dh gwIXm{`Zr
H¡$go nmD§$? H$~ CgH$m _wI M§Ð_m go A{YH$ _¢ {ZaIy§ ? H$~ Cg g{hV Z§XZdZ{df¡ H«$s‹S>m
H$ê§$? Eogm {_Ï`m qMVdZ H$aVm g§Vm ê$nnad{V©Zr eo_wfr Zm_m {dÚm Ho$ AmamYZo H$mo {h_d§V
Zm_m nd©V na Om`H$[a AË`ÝV {df_ Jw\$m{df¡ {VîR>H$a {dÚm Ho$ AmamYdo H$mo Amaå^ H$aZo
bJm& O¡go XþIr Ord ß`mao {_Ì H$mo {MVma¡ V¡go {dÚm H$mo {MVmaVm ^`m&
AWmZÝVa amdU {Xp½dO` H$aZo H$mo {ZH$ñ`m& dZ nd©Vm{XH$[a emo{^V n¥Ïdr XoIVm Aa
g_ñV {dÚmYam| Ho$ A{Yn{V A§VaÛrnm| Ho$ dm{g`m| H$mo AnZo de H$aVm ^`m& Aa {VZH$mo
AmkmH$mar H$a {VZ hr Ho$ Xoem| _| WmnVm ^`m& H¡$gm h¡ amdU? AIÊS> h¡ Amkm OmH$s, Aa
{dÚmYam| _| qghg_mZ ~‹S>o ~‹S>o amOm _hmnamH«$_r amdU Zo de {H$`o& {VZH$mo nwÌ g_mZ OmZ
~hþV àr{V H$aVm ^`m& _hÝV nwéfm| H$m `hr Y_© h¡ {H$ Z_«Vm _mÌ go hr àgÞ hmod|& amjgm|
Ho$ d§e _| AWdm H${nd§e _| Oo àM§S> amOm hþVo do gd© de {H$E& ~‹S>r goZmH$[a g§`wŠV AmH$me

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

160 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ho$ _mJ© J_Z H$aVm Omo Xe_wI, ndZ g_mZ h¡ doJ OmH$m, CgH$m VoO {dÚmYa g{h~o H$mo
Ag_W© ^E& g§Ü`mH$ma gwdob, ho_m, nyU©, gw`moYZ, h§gÛrn, ~m[ahëbm{X BË`m{X Ûrnm| Ho$
amOm {dÚmYa Z_ñH$ma H$a ^|Q> bo Am` {_bo& gmo amdU Zo _Ywa dMZ H$h ~hþV g§Vmofo, Aa
~hþV g§nXm Ho$ ñdm_r {H$E& Oo {dÚmYa ~‹S>o ~‹S>o J‹T>m| Ho$ {Zdmgr hwVo do amdU Ho$ MaUmaqdX
H$mo Z_«r^yV hmo` Am` {_bo, Omo gma dñVw Wr gmo ^|Q> H$ar&
ho lo{UH$! g_ñV ~bm|{df¡ nydm}nm{O©V nwÊ` H$m ~b à~b h¡, VmHo$ CX`H$[a H$m¡Z de
Z hmo`? g~ hr de hmo` h¢&
AWmZÝVa aWZynwa H$m amOm Omoo B§Ð CgHo$ Or{Vdo H$mo amdU J_Z H$mo àdaË`m& gmo Ohm§
nmVmb b§H$m{df¡ IaXÿfU ~hUoD$ h¡, dhm§ Om` S>oam {H$`m& nmVmb b§H$m Ho$ g_rn S>oam ^`m&
am{Ì H$m g_` Wm, IaXÿfU e`Z H$a¡ Wm gmo M§ÐZIm amdU H$s ~{hZ Zo OJm`m& nmVmbb§H$m
go {ZH$gH$[a amdU Ho$ {ZH$Q> Am`m, aËZm| Ho$ AK© Xo` _hm ^pŠV go na_ CËgmhH$[a amdU H$s
nyOm H$ar& amdU Zo ^r ~hUoD$nZm Ho$ ñZohH$[a IaXÿfU H$m ~hþV gËH$ma {H$`m& OJV{df¡
~{hZ ~hUoD$ g_mZ Aa H$moB© ñZoh H$m nmÌ Zmht& IaXÿfU Zo Mm¡Xh hOma {dÚmYa _Zdm§{N>V
ZmZm ê$n Ho$ YmaZhmao amdU H$mo {XImE& amdU IaXÿfU H$s goZm XoI ~hþV àgÞ ^E& Amn
g_mZ goZmn{V {H$`m&
H¡$gm h¡ IaXÿfU? _hm eyadra h¡& CgZo AnZo JwUm| go gd© gm_§Vm| H$m {MÎm de {H$`m h¡&
{hS>§~, h¡{hqS>J, {dH$Q>, {ÌOQ>, h`_mH$moQ>, gwOQ>, Q>§H$, {H$hH§$Ym{Yn{V, gwJ«rd, VWm {Ìnwa,
_b`, ho_nmb H$mob, dgwÝXa BË`m{XH$ AZoH$ amOm ZmZm àH$ma Ho$ dmhZ{Z na M‹T>o, ZmZm
àH$ma Ho$ eñÌ {dÚm{df¡ àdrU, AZoH$ eñÌZ Ho$ Aä`mgr {VZH$[a `wŠV, nmVmbb§H$mV¢
IaXÿfU amdU Ho$ H$Q>H${df¡ Am`m& O¡g¢ nmVmb bmoH$ go Agwa Hw$_mam| Ho$ g_yh H$[a `wŠV
M_a|Ð Amdo& `m ^m§{V AZoH$ {dÚmYa amOmAm| Ho$ g_yhH$[a amdU H$m H$Q>H$ nyU© hmoVm ^`m&
O¡g¢ {~Obr An BÝÐYZwfH$a `wŠV _oK_mbm{Z Ho$ g_yh {VZH$a lmdU_mg nyU© hmo`& Eogo EH$
hOma D$na A{YH$ Ajmo{hUr Xb amdU Ho$ hmo` MwH$m& {XZ {XZ ~‹T>Vm Om` h¡& Aa hOma
hOma Xod{ZH$[a godm`mo½` aËZ, ZmZm àH$ma JwU{Z Ho$ g_yh Ho$ YmaU hmao CZ H$a `wŠV, Aa
M§Ð{H$aU g_mZ CÁÁdb M_a Omna Tw>a¡ h¢, CÁÁdb N>Ì {gana {\$a¡ h¢, OmH$m ê$n gwÝXa h¡,
_hm~mhþ _hm~br nwînH$ Zm_m {d_mZ na M‹T>m gw_oé g_mZ pñWa, gy`© g_mZ Á`mo{V, AnZo
{d_mZm{X dmhZ gånXmH$[a gy`©_ÊS>b H$mo AmÀN>m{XV H$aVm hþdm BÝÐ H$m {dÜd§g _Z _|
{dMma H$a amdU Zo à`mU {H$`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 161


H¡$gm h¡ amdU? à~b h¡ namH«$_ OmH$m, _mZm| AmH$me H$mo g_wÐ g_mZ H$aVm ^`m,
XoXrß`_mZ Oo eñÌ gmoB© ^B© H$bmob, Aa hmWr Kmo‹S>o ß`mXo `o hr ^E ObMa Ord, Aa N>Ì ^§da
^E, Aa M_a VwaJ§ ^E, ZmZm àH$ma Ho$ aËZm| H$s Á`mo{V \¡$b ahr h¢ Aa M_am| Ho$ XÊS> _rZ ^E&
ho lo{UH$! amdU H$s {dñVrU© goZm H$m dU©Z H$hm± bJ H$[a`o, {OgH$mo XoIH$a Xod S>a| Vmo
_Zwî`{Z H$s ~mV H$hm? BÝÐOrV _oKZmX Hw$å^H$U© {d^rfU IaXÿfU {ZHw$å^ Hw§$^ BË`m{X
~hþV gwOZ aU _| àdrU, {gÕ h¡ {dÚm {OZH$mo, _hmàH$medÝV, eñÌ emñÌ {dÚm _| àdrU
h¢, {OZH$s H$s{V© ~‹S>r h¡, _hmgoZmH$[a `wŠV, XodVmAm| H$s emo^m H$mo OrVVo hþE amdU Ho$ g§J
Mmbo& qdÜ`mMb nd©V Ho$ g_rn gy`© AñV ^`m& _mZm| amdU Ho$ VoOH$[a {dbIm hmo` VoO
a{hV ^`m& dhm§ goZm H$m {Zdmg ^`m, _mZm| qdÜ`mMb Zo goZm {ga na Ymar h¡& {dÚm Ho$ ~b go
ZmZm àH$ma Ho$ Aml` {b`o& {\$a AnZr {H$aU{ZH$[a AÝYH$ma Ho$ g_yhHy$§ Xÿa H$aVm g§Vm MÝÐ_m
CX` ^`m, _mZm| amdU Ho$ ^`H$[a am{Ì aËZ H$m XrnH$ bmB© h¡& Aa _mZm| {Zem ñÌr ^B©,
Mm§XZrH$[a {Z_©b Omo AmH$me gmoB© dñÌ, CgH$mo Ya¡ Vmam{Z Ho$ Oo g_yh VoB© {ga{df¡ \y$b JyW§ o h¢,
MÝÐ_m hr dXZ OmH$m, ZmZm àH$ma H$s H$WmH$a VWm {ZÐmH$a goZm Ho$ bmoH${Z Zo amÌr nyU© H$ar&
{\$a à^mV Ho$ dm{XÌ ~mOo, _§Jb nmR> H$a amdU OmJo& à^mV {H«$`m H$ar, gy`© H$m CX`
^`m, _mZm| gy`© ^wdZ{df¡ ^«_U H$a {H$gr R>m¡a eaU Z nm`m V~ amdU hr Ho$ eaU Am`m& nwZ:
amdU Z_©Xm Ho$ VQ> AmE& H¡$gr h¡ Z_©Xm? ewÕ ñ\${Q>H$ _{U g_mZ h¡ Ob OmH$m, Aa CgHo$
Vra AZoH$ dZ Ho$ hmWr ah¡ h¢ gmo Ob _| Ho${b H$a¡ h¢, CgH$a emo^m`_mZ h¡& Aa ZmZm àH$ma
Ho$ n{j`m| Ho$ g_yh _Ywa JmZ H$ao h¢ gmo _mZm| nañna g§^mfU hr H$a¡ h¢& \o$Z H${hE PmJ Ho$
nQ>b BZ H$a _§{S>V h¡ Va§Jê$n Oo ^m|h CZHo$ {dbmg H$[a nyU© h¡& ^§da hr h¡ Zm{^ OmHo$, Aa
M§Mb Oo _rZ VoB© h¢ ZoÌ OmHo$, Aa gwÝXa Oo nw{bZ VoB© h¢ H${Q> OmHo$, ZmZm àH$ma Ho$ nwîn{ZH$[a
g§`wŠV {Z_©b Ob hr h¡ dñÌ OmH$m, _mZm| gmjmV² gwÝXa ñÌr hr h¡& Vm{h XoIH$a amdU ~hþV
àgÞ ^E& à~b Oo ObMa CZHo$ g_yhH$[a _pÊS>V h¡, J§^ra h¡, H$hÿ§ EH$ doJê$n ~h¡ h¡, H$hÿ§
EH$ _§Xê$n ~h¡ h¡, H$hÿ§ EH$ Hw$ÊS>bmH$ma ~h¡ h¡, ZmZm MoîQ>m{ZH$[a nyU© Eogr Z_©Xm H$mo XoIH$a
H$m¡VHw $ ê$n ^`m h¡ _Z OmH$m gmo amdU ZXr Ho$ Vra CVam& ZXr ^`mZH$ ^r h¡ Aa gwÝXa ^r h¡&
AWmZÝVa _m{hî_Vr ZJar H$m amOm ghòapí_ n¥Ïdr{df¢ _hm ~bdmZ _mZm| ghòapí_
H${h`o gy`© hr h¡& CgHo$ hOmam| ñÌr, gmo Z_©Xm{df¡ amdU Ho$ H$Q>H$ Ho$ D$na ghòapí_
Ob`§ÌH$[a ZXr H$m Ob Wm§ä`m Aa ZXr Ho$ nw{bZ{df¡ ZmZm àH$ma H$s H«$s‹S>m H$ar& H$moB© ñÌr
_mZ H$a ahr Wr VmH$mo ~hþV ewlyfmH$[a àgÞ H$am, Xe©Z ñne©Z _mZ {\$a _mZ_moMZ àUm_

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

162 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


nañna ObHo${b hmñ`, ZmZm àH$ma nwînm| Ho$ ^yfU{Z Ho$ ûm¥§Jma BË`m{X AZoH$ ñdê$n H«$s‹S>m
H$ar& _Zmoha h¡ ê$n OmH$m, O¡go Xo{d`m|g{hV BÝÐ H«$s‹S>m H$a¡ V¡go amOm ghòapí_ Zo H«$s‹S>m H$ar&
Oo nw{bZ Ho$ ~mby aoV{df¢ aËZ Ho$ _mo{V`m| Ho$ Am^yfU Qy>Q>H$a n‹S>o gmo Z CR>m`o, O¡go _waPmB© nwînm|
H$s _mbm H$mo H$moB© Z CR>md¡& H$B© EH$ amUr M§XZ Ho$ bonH$[a g§`wŠV Ob{df¡ Ho${b H$aVr ^Bª
gmo Ob Ydb hmo J`m& H$B© EH$ Ho$ga Ho$ H$sMH$[a Ob H$mo Jmbo hþE gwdU© Ho$ g_mZ nrV
H$aVr ^Bª, H$B© EH$ Vmå~yb Ho$ a§JH$[a bmb Oo AYa {VZHo$ àjmb{ZH$[a Zra H$mo AéU H$aVr
^Bª, H$B© EH$ Am§Im| Ho$ A§OZ YmodZoH$[a í`m_ H$aVr ^Bª, gmo H«$s‹S>m H$aVr Oo ñÌr CZHo$
Am^yfU{Z Ho$ gwÝXa eãX, Aa Vra {df¡ Oo njr, CZHo$ gwÝXa eãX amOm Ho$ _Z H$mo _mo{hV H$aVo ^`o&
Aa ZXr Ho$ {Zdmg H$s Amoa amdU H$m H$Q>H$ Wm gmo amdU ñZmZH$[a n{dÌ dñÌ n{ha, ZmZm
àH$ma Ho$ Am^yfU{ZH$[a `wŠV, ZXr Ho$ a_UrH$ nw{bZ _| ~mby H$m Mm¡Vam ~§Ym` CgHo$ D$na
d¡Sy>`©_{U`m| Ho$ h¢ X§S> {OgHo$, Eogm _mo{V`m| H$s Pmbar g§`wŠV M§Xmodm VmU, lr^JdmZ
Aah§VXod H$s ZmZm àH$ma nyOm H$a¡ Wm, ~hþV ^pŠV go n{dÌ ñVmoÌm| H$[a ñVw{V H$a¡ Wm, gmo
Cnamg H$m Ob H$m àdmh Am`m, gmo nyOm _| {d¿Z ^`m& ZmZm àH$ma H$s H$bwfVm g{hV àdmh
doJ Xo Am`m, V~ amdU à{V_mOr bo` I‹S>o ^`o, Aa H«$moYH$[a H$hVo ^E - Omo `h Š`m h¡?
gmo godH$ Zo I~a XrZr {H$ ho ZmW! `h H$moB© _hmH«$s‹S>md§V nwéf gwÝXa ñÌr{Z Ho$ ~rM na_
CX` H$mo Ya ZmZm àH$ma H$s brbm H$a¡ h¡, Aa gm_ÝV bmoH$ eñÌ{ZHy§$ Yao Xÿa Xÿa I‹S>o h¢, ZmZm
àH$ma Ob Ho$ `§Ì ~m§Yo CZgo `h MoîQ>m ^B© h¡, AÝ` amOmAm| Ho$ goZm Mm{hE VmV¢ CgHo$ goZm
Vmo emo^m_mÌ h¡ Aa CgHo$ nwéfmW© Eogm h¡ Omo Am¡a R>m¡a Xþb©^ h¡, ~‹S>o ~‹S>o gm_§Vm| go CgH$m VoO
Z ghm Om`, Aa ñdJ©{df¢ BÝÐ h¡ naÝVw `h Vmo àË`j hr BÝÐ XoIm& `h dmVm© gwZH$a amdU
H«$moY H$mo àmßV ^E, ^m|h M‹T> JB©, Am§I bmb hmo JB©, T>mob ~mOZo bJo, dra ag H$m amJ hmoZo
bJm, ZmZm àH$ma Ho$ eãX hmo` h¢, Kmo‹S>o hrg¢ h¢, JO JmOo h¢, amdU Zo AZoH$ amOmdm| H$mo Amkm
H$ar {H$ `h ghòapí_ XþîQ>mË_m h¡ Bgo nH$‹S> bmdmo& Eogr AmkmH$[a Amn ZXr Ho$ VQ> na nyOm
H$aZo bJo& aËZ gwdU© Ho$ Oo nwîn CZH$mo Am{X Xo` AZoH$ gwÝXa Oo Ðì` CZgo nyOm H$ar& Aa
AZoH$ {dÚmYam| Ho$ amOm amdU H$s Amkm Am{ef H$s ZmBª _mWo M‹T>m` `wÕHy§$ Mmbo&
amOm ghòapí_ Zo na Xb H$mo AmdVm Xo{I pñÌ`m| H$mo H$hm {H$ Vw_ S>amo _V, Yr`© ~§Ym`
Amn Ob go {ZH$go& H$bH$bmQ> eãX gwZ, naXb Am`m OmZ, _m{hî_Vr ZJar Ho$ `moYm
gOH$a hmWr, Kmo‹S>o, aWm| na M‹T>o& ZmZm àH$ma Ho$ Am`wY Yao ñdm_r Y_© Ho$ AË`ÝV AZwamJ go
amOm Ho$ qT>J AmE& O¡go gå_oX{eIa nd©V H$m EH$ hr H$mb N>hm| G$Vw Aml` H$a¡ V¡go g_ñV

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 163


`moYm VËH$mb amOm n¡ AmE& {dÚmYam| H$s \$m¡O AmdVr XoIH$a ghòapí_ Ho$ gm_§V OrVì`
H$s Amem N>mo‹S>H$a YZì`yh aMH$a YZr H$s Amkm {~Zm hr b‹S>Z¡ H$mo CÚ_r ^E& O~ amdU
Ho$ `moYm `wÕ H$aZo bJo V~ AmH$me _| Xod{Z H$s ~mUr ^B© {H$ Ahmo (`h ~‹S>r AZr{V h¡& `o
^y{_Jm¡Mar Aën ~br {dÚm~bH$[a a{hV _m`m `wÕHy§$ H$hm§ OmZ¡? BZgo {dÚmYa _m`m`wÕ H$a¡
`h H$hm `mo½` h¡) Aa {dÚmYa KZo `h Wmo‹S>o&
Eogo AmH$me{df¡ Xod{Z Ho$ eãX gwZH$a Oo {dÚmYa gËnwéf Wo do bÁOmdmZ hmo` ^y{_ _|
CVao, XmoZm| goZmAm| _| nañna `wÕ ^`m& aWm| Ho$, hm{W`m| Ho$, Kmo‹S>m| Ho$ Agdma VWm {n`mXo
Vbdma, ~mU, JXm, gob BË`m{X Am`wYm|H$[a nañna `wÕ H$aZo bJo, gmo ~hþV `wÕ ^`m& nañna
AZoH$ _mao J`o& Ý`m` `wÕ ^`m, eñÌm| Ho$ àhma H$[a Ap½Z CR>r, ghòapí_ H$s goZm amdU H$s
goZm H$[a H$Nw>BH$ hQ>r V{X ghòapí_ aW na M‹‹T>H$a `wÕ H$mo CÚ_r ^E& _mW¡ _wHw$Q> Yao ~IVa
nhao YZwf H$mo Yma¡, Aa A{V VoO H$mo Ya¡ {dÚmYam| Ho$ ~b H$mo XoIH$[a VwÀN>_mÌ ^r ^` Z
{H$`m, V~ ñdm_r H$mo VoOd§V Xo{I goZm Ho$ bmoJ Oo hVo hþVo Wo Vmo AmJ¡§ Am` H$[a `wÕ H$aZo
bJo& X¡Xrß`_mZ h¢ eñÌ {OZHo$, Aa Oo ^yb JE h¢ Kmdm| H$s doXZm, `o aUYra ^y{_JmoMar
amjgm| H$s goZm _| Eog¢ n‹S>o O¡g¢ _mVo hmWr g_wÐ _| àdoe H$a¢& Aa ghòapí_ A{V H«$moY H$mo
H$aVo hþE ~mUm| Ho$ g_yhH$[a O¡go ndZ _oK H$mo hQ>md¢ V¡go eÌwAm| H$mo hQ>mdVo ^E&
V{X Ûmanmb amdU go H$hr - ho Xod! XoImo BgZo Vwåhmar goZm hQ>mB© h¡, `h YZwf H$m Ymar
aW na M‹T>m OJV H$mo V¥UdV² XoIo h¡, BgHo$ ~mU{ZH$[a Vwåhmar goZm EH$ `moOZ nrN>o hQ>r h¡&
V~ amdU ghòapí_ H$mo Xo{I Amn Ì¡bmoŠ`_§S>Z hmWr na gdma ^`m& amdU H$mo XoIH$[a eÌw
^r S>ao& amdU ~mUm| H$s dfm© H$aVm ^`m& ghòapí_ H$mo aW go a{hV {H$`m& V~ ghòapí_
hmWr na M‹T>H$[a amdU Ho$ gÝ_wI Am`m Aa ~mU N>mo‹S>o gmo amdU Ho$ dŠVa H$mo ^o{X A§J{df¡
Mw^¡& V~ amdU Zo ~mU Xoh go H$m{‹T> S>mao&
ghòapí_ Zo h§gH$a amdU gm| H$hm - Ahmo amdU! Vy ~‹S>m YZwfH$mar H$hmd¡ h¡, Eogr {dÚm
H$hm§V| grIr, VwP¡ H$m¡Z Jwé {_ë`m, n{hbo YZwf{dÚm grI, {\$a h_go `wÕ H$[a& Eogo H$R>moa
eãX ldUV¢ amdU H«$moY H$mo àmßV ^`m& ghòapí_ Ho$ Ho$e{Z _¢ gob H$s XrZr, V~ ghòapí_
é{Ya H$s Ymam Mbr, OmH$[a ZoÌ Ky_Zo bJo& n{hbo AMoV hmo` J`m nrN>o gMoV hmo` Am`wY
nH$‹S>Zo b½`m V{X amdU CN>bH$[a ghòapí_ na Am` n‹S>o& Aa OrdVm nH$‹S> {b`m, ~m§YH$a
AnZo ñWmZ H$mo bo AmE& Vm{h Xo{I g~ {dÚmYa AmíM`© H$mo àmá ^`o {H$ ghòapí_ O¡go
`moYm H$m| amdU Zo nH$S>çm& H¡$go h¢ amdU? YZn{V `j Ho$ OrVZhmao, `_ Ho$ _mZ _X©Z

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

164 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$aZhmao, H¡$bme Ho$ H$ånmdZhmao& ghòapí_ H$m `h d¥Îmm§V Xo{I ghòapí_ Omo gy`© gmo ^r
_mZmo ^` H$[a AñVmMb H$mo àmßV ^`m, AÝYH$ma \¡$b J`m&
^mdmW© - am{Ì H$m g_` ^`m& ^bm ~wam Ñ{îQ> _| Z Amd¡& V~ MÝÐ_m H$m q~~ CX`
^`m& gmo AÝYH$ma Ho$ haUo H$mo àdrU _mZm| amdU H$m {Z_©b `e hr àH$Q>çm h¡& `wÕ{df¡ Oo
`moYm Km`b ^`o Wo {VZH$m§ d¡Úm|H$[a `ËZ H$am`m, Aa Omo _ydo Wo {VZH$mo AnZo ~§YwdJ©
aUIoVgm| bo Am`o {VZH$s {H«$`m H$ar& am{Ì ì`VrV ^B©, à^mV Ho$ dm{XÌ ~mOZo bJo, {\$a gy`©
amdU H$s dmVm© OmZZo Ho$ A{W© amJ H${hE bbmB© H$mo YmaVm hþdm H$ånm`_mZ CX` ^`m&
ghòapí_ H$m {nVm amOm eV~mhþ Omo _w{ZamO ^E Wo, {OZH$mo O§KmMmaU G${Õ Wr, do
_hmVnñdr MÝÐ_m Ho$ g_mZ H$m§V, gy`© g_mZ XrpßV_mZ, _oég_mZ pñWa, g_wÐ gm[aIo J§^ra,
ghòapí_ nH$S>çm gwZH$a OrdZ H$s X`m Ho$ H$aUhmao na_ X`mbw em§V{MÎm {OZY_u OmZ
amdU n¡ Am`o&
amdU _w{Z H$mo AmdVo XoI CR> gm_Zo Om` nm`Z n‹S>o, ^y{_ _| bJ J`m h¡ _ñVH$ {VZH$m,
_w{Z H$mo H$mîR> Ho$ qghmgZ na {damO_mZ H$[a amdU hmW Omo‹S> Z_«r^yV hmo` ^y{_{df¡ ~¡R>o& A{V
{dZ`dmZ hmo` _w{Zgm| H$hVo ^E - ho ^JdZ²! H¥$nm{ZYmZ! Vw_ H¥$VH¥$Ë`, Vwåhmam Xe©Z
BÝÐm{XH$ Xodm| H$mo Xþb©^ h¡, Vwåhmam AmJ_Z _oao n{dÌ hmoZo Ho$ A{W© h¡& V~ _w{Z BgH$mo ebmH$m
nwéf Om{Z àe§gmH$[a H$hVo ^E - ho Xe_wI! Vy ~‹S>m Hw$bdmZ ~bdmZ {d^y{VdmZ XodJwéY_©{df¡
^pŠV^md `wŠV h¡& ho XrKm©`w! eyadra j{Ì`m| H$s `hr ar{V h¡ Omo Amngo b‹S>¡ CgH$m nam^d
H$a Cgo de H$a¢& gmo Vw_ _hm~mhþ na_jÌr hmo, Vw_V¢ b‹S>do H$mo H$m¡Z g_W© h¡? A~ X`mH$a
ghòapí_ H$mo N>mo‹S>mo&
V~ amdU _§{Ì`m| g{hV _w{Z H$mo Z_ñH$ma H$[a H$hVo ^`o - ho ZmW! _¢ {dÚmYa amOm{Z
H$m| de H$aZo H$mo CÚ_r ^`m hÿ§& bú_r H$a CÝ_Îm aWZynwa H$m amOm BÝÐ VmZ¢ _oao XmXo H$m ~‹S>m
^mB© amOm _mbr `wÕ _| _maçm h¡, Vmgy§ h_mam Ûof h¡& gmo _¢ BÝÐ D$na Om` Wm& _mJ© _| aodm
H${h`o Z_©Xm Cg na S>oam ^`m gmo nw{bZ na ~mby Ho$ Mm¡Vao na nyOm H$a¡ Wm gmoB© BgZo Cnamg
H$s, Aa Ob`§Ìm| H$s Ho${b H$ar, gmo Ob H$m ~oJ {Zdmg H$mo Am`m& gmo _oar nyOm _| {d¿Z
^`m, VmV¢ `h H$m`© {H$`m h¡& {~Zm AnamY _¢ Ûof Z H$ê§$, Aa _¢ BZHo$ D$na J`m V~ ^r BZZo
j_m Z H$amB© {H$ à_mXH$[a {~Zm OmZo _¢Zo `h H$m`© {H$`m h¡, Vw_ j_m H$amo& CbQ>m _mZ Ho$
CX`H$[a _oao go `wÕ H$aZo b½`m& Aa Hw$dMZ H$ho& H$maU Eogm ^`m, Omo _¢ ^y{_JmoMar _Zwî`m|
H$mo OrVZo g_W© Z ^`m Vmo {dÚmYam| H$mo H¡$go OrVy§Jm&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 165


H¡$go h¢ {dÚmYa? ZmZm àH$ma H$s {dÚmH$[a _hmnamH«$_d§V h¢, VmV¢ Omo ^y{_JmoMar _mZr
h¡, {VZH$mo àW_ de H$ê§$, nrN>¢ {dÚmYam| H$mo de H$ê§$& AZwH«$_ go O¡go {gdmZ M‹T>o _§{Xa _¢
OmBE h¢ VmV¢ BZH$mo de {H$`m, A~ N>mo‹S>Zm Ý`m` hr h¡& {\$a AmnH$s Amkm g_mZ Am¡a Š`m?
H¡$go hmo Amn? _hmnwÊ` CX`V¢ hmo` h¡ Xe©Z OmH$m& Eogo dMZ amdU Ho$ gwZ BÝÐOrV Zo H$hr
- ho ZmW! AmnZo ~hþV `mo½` dMZ H$ho& Eogo dMZ Amn {~Zm H$m¡Z H$ho& V{X amdU Zo _marM
_§Ìr H$mo Amkm H$ar {H$ ghòapí_ H$mo Nw>‹S>m` _hmamO Ho$ {ZH$Q> ë`mdmo& V{X _marM Zo
A{YH$mar H$mo Amkm H$ar& gmo Amkm à_mU Omo Zm§Jr Vbdma{Z Ho$ hdmbo Wm gmo bo Am`o&
ghòapí_ AnZo {nVm Omo _w{Z {VZH$mo Z_ñH$ma H$[a Am` ~¡R>çm& amdU Zo ghòapí_ H$m ~hþV
gËH$ma H$[a ~hþV àgÞ hmo` H$hçm - ho _hm~b! O¡go h_ VrZm| ^mB© V¡go Mm¡Wm Vy& Voao
ghm`H$[a aWZynwa amOm BÝÐ ^«_V¢ H$hmd¡ h¡, Vm{h OrVy§Jm& Aa _oar amUr _§XmoXar VmH$s bhþar
~{hZ ñd`§à^m gmo VwPo naUmD§$Jm&
V~ ghòapí_ ~mobo - {YŠH$ma h¡ Bg amÁ` H$mo& `h B§ÐYZwf g_mZ jU^§Jwa h¡& Aa
{df`{Z H$mo {YŠH$ma h¡& `o XoIZo _mÌ _Zmok h¢, _hm XþIê$n h¡§& Aa ñdJ© H$mo {YŠH$ma, Omo
Ad«V Ag§`_ê$n h¡& Aa _aU Ho$ ^mOZ Bg Xoh H$mo ^r {YŠH$ma, Aa _moH$m| {YŠH$ma, Omo EVo
H$mb {df`mgŠV hmo` BVZo H$mb H$m_m{X ~¡ar{Z H$[a R>Jm`m& A~ _¢ Eogm H$ê§$ OmH$[a ~hþV
g§gma dZ{df¡ ^«_U Z H$ê§$& AË`ÝV Xþ:Iê$n Omo MmaJ{V {VZ_¢ ^«_U H$aVm ~hþV WŠ`m&
A~ ^dgmJa _¢ Omgm| nVZ Z hmo` gmo H$ê§$Jm&
V~ amdU H$hVo ^E - `h _w{Z H$m d«V d¥{Õ{ZHy§$ emo^¡ h¡& ho ^ì`! Vy Vmo Zd`m¡dZ h¡&
V~ ghòapí_ Zo H$hm - "H$mb Ho$ `h {ddoMZ Zmht Omo d¥Õ hr H$mo J«g¡, VéU H$mo Z J«g¡&
H$mb gd©^jr h¡, ~mb d¥Õ `wdm g~ hr H$mo J«g¡ h¡& O¡go eaX H$m _oK jU_mÌ _| {dbm` Om`
V¡go `h Xoh VËH$mb {dZg¡ h¡& ho amdU! Omo BZ ^moJ{Z hr Ho$ {df` gma hmo` Vm¡ _hmnwéf H$mho
H$mo VO¡? CÎm_ h¡ ~w{Õ {OZH$s Eogo _oao `h {nVm BÝhm|Zo ^moJ N>mo‹S> `moJ AmXaçm& gmo `moJ hr
gma h¡'& `h H$h H$a AnZo nwÌ H$mo amO Xo` amdU gmo j_m H$am` {nVm {ZH$Q> {OZXrjm AmXar&
Aa amOm AaÊ`, A`moÜ`m H$m YZr ghòapí_ H$m na_{_Ì h¡ gmo CZHo$ nyd©dMZ Wm - Omo h_
n{hbo Xrjm Ya|Jo Vmo Vwåh| I~a H$a|Jo&
Aa CZZo H$hr hþVr - h_ Xrjm Ya|Jo Vmo Vwåh| I~a H$a|Jo, gmo CZ n¡ d¡am½` Ho$ g_mMma
^oOo& ^bo _Zwî`m| Zo amOm ghòapí_ H$m d¡am½` hmoZo H$m d¥Îmm§V amOm AaÊ` go H$hçm, gmo
gwZH$a n{hbo Vmo ghòapí_ JwU ñ_aUH$[a Am§gy ^[a {dbmn {H$`m, {\$a {dfmX H$mo V{OH$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

166 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AnZo g_rndVu bmooJ{ZHy§$ _hm ~w{Õ_mZ H$hVo ^E Omo amdU ~¡ar H$m dofH$[a CZH$m na_ {_Ì
^`m, Omo Eoíd`© Ho$ ntOao {df¡ amOm éH$ aho Wo, {df`m|H$a _mo{hV Wm {MÎm {OZH$m, gmo ntOao
V¢ Nw>‹S>m`m& `h _Zwî`ê$nr njr, _m`mOmb ê$n ntOao _| nS>çm h¡, gmo na_ {hVy hr Nw>‹S>md¡ h¡&
_m{hî_Vr ZJar H$m YZr amOm ghòapí_ YÝ` h¡ Omo amdU ê$n OhmO H$mo nm`H$[a g§gma ê$n
g_wÐ H$mo {Va¡Jm& H¥$VmW© ^`m - AË`ÝV XþI H$m XoZhmam Omo amOH$mO _hmnmn, Vm{h VOH$a
{OZamO H$m d«V boZo H$mo CÚ_r ^`m& `m ^m§{V {_Ì H$s àe§gmH$[a Amn ^r bKw nwÌ H$mo amO
Xo` ~‹S>o nwÌ g{hV amOm AaÊ` _w{Z ^E&
ho lo{UH$! H$moB© EH$ CËH¥$îQ> nwÊ` H$m CX` Amd¡ V~ eÌw H$m AWdm {_Ì H$m H$maU nm`
Ord H$m| H$ë`mU H$s ~w{Õ CnO¡, Aa nmnH$_© Ho$ CX`H$[a Xþ~w©{Õ CnO¡& Omo H$moB© àmUr H$mo
Y_© Ho$ _mJ© _| bJmd¡ gmoB© na_ {_Ì h¡ Aa Omo ^moJ gm_J«r _| àoa¡ gmo na_ ~¡ar h¡, Añn¥í` h¡&
ho lo{UH$! Omo ^ì` Ord `h amOm ghòapí_ H$s H$Wm ^md Ya gwZo gmo _w{Zd«Vê$n g§nXm
H$mo àmßV hmo` H$[a na_ {Z_©b hmo`& O¡g§¡ gy`© Ho$ àH$meH$[a {V{_a Om` V¡g¡§ {OZdmUr Ho$
àH$meH$[a _moh{V{_a Om`&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«ÝW, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
ghòapí_ Aa AaÊ` Ho$ d¡am½` {Zê$nU H$aZo dmbm Xgdm± nd© g§nyU© ^`m&&10&&
AWmZÝVa amdU Zo Oo Oo n¥Ïdr{df¡ _mZr amOm gwZo Vo Vo g~ ZdmE, AnZo de {H$E, Aa
Omo AnZo Amn Am`H$[a {_bo {VZ na ~hþV H¥$nm H$ar& AZoH$ amOm{ZH$[a _§{S>V gw^y_ MH«$dVu
H$s ZmBª n¥Ïdr{df¡ {dhma {H$`m& ZmZm Xoe{Z Ho$ CnOo, ZmZm ^of Ho$ YmaUhmao, ZmZm àH$ma
Am^yfU{Z Ho$ nhaZohmao, ZmZm àH$ma H$s ^mfm Ho$ ~mobZhmao, ZmZm àH$ma Ho$ dmhZm| na M‹T>o,
ZmZm àH$ma Ho$ _Zwî`{ZH$[a _§{S>V AZoH$ amOm {VZ g{hV {Xp½dO` H$aVm ^`m& R>m¡a R>m¡a
aËZ_`r gwdU©_`r AZoH$ {OZ_§{Xa H$amE, Aa OrU© M¡Ë`mb`{Z H$m OrUm}Õma H$am`m,
Xodm{YXod {OZ|Ð Xod H$s ^mdg{hV nyOm H$ar, R>m¡a R>m¡a nyOm H$amB©& Omo O¡ZY_© Ho$ Ûofr XþîQ
>_Zwî` qhgH$ Wo {VZH$mo {ejm XrZr, Aa X[aÐr{Z H$m| X`mH$[a YZH$[a nyU© {H$`m, Aa
gå`½ÑpîQ> lmdH${Z H$m ~hþV AmXa {H$`m& gmY_u{Z na h¡ dmËgë`^md OmH$m, Aa Ohm§ _w{Z
gwZo Vhm§ Om` ^pŠVH$[a àUm_ H$a¡, Oo gå`ŠËd a{hV Ðì`qbJr _w{Z Aa lmdH$ hþVo {VZH$s
^r ewlyfm H$ar, O¡Zr_mÌ H$m AZwamJr CÎma {Xem H$mo Xþñgh àVmn àH$Q> H$aVm g§Vm {dhma
H$aVm ^`m& O¡go CÎmam`U Ho$ gy`© H$m A{YH$ àVmn hmo` V¡go nwÊ`H$_© Ho$ à^mdH$[a amdU H$m
{XZ {XZ A{YH$ VoO hmoVm ^`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 167


AWmZÝVa amdU Zo gwZr {H$ amOnwa H$m amOm ~hþV ~bdmZ h¡, A{V A{^_mZ H$mo YaVm
WH$m {H$gr H$mo àUm_ Zmhr§ H$a¡ h¡, Aa OÝ_V¡§ hr XþîQ>{MÎm h¡, {_Ï`m_mJ© H$a _mo{hV h¡, Aa
Ordqhgmê$n `k_mJ©{df¡ àdË`m© h¡&
V{X `k H$m H$WZ gwZ amOm lo{UH$ Zo Jm¡V_ ñdm_r go H$hçm - ho à^mo! amdU H$m H$WZ
Vmo nrN>o H${h`o n{hbo `k H$s CËn{Îm H$hmo& `h H$m¡Z d¥Îmm§V h¡ Om_| àmUr OrdZKmVê$n Kmoa
H$_© _| àdaV¡ h¡§&
V{X JUYa Zo H$hr - "ho lo{UH$! A`moÜ`m{df¡ BúdmHw$d§er amOm ``m{V VmH$s amUr
gwaH$m§Vm Aa nwÌ dgw Wm, gmo O~ n‹T>Zo `mo½` ^`m V~ jraH$X§~ ~«mô_U n¡ n‹T>Zo H$mo gm¢ß`m&
jraH$X§~ H$s ñÌr ñdpñV_Vr Wr& Aa EH$ ZmaX ~«m÷U Xoem§Var Y_m©Ë_m, gmo jra H$X§~ n¡ n‹T>o,
Aa jraH$X§~ H$m nwÌ nd©V _hmnmnr gmo hÿ n‹T>o& jraH$X§~ A{V Y_m©Ë_m, gd©emñÌ{Z _| àdrU,
{eî`{ZHy§$ {gÕm§V VWm {H«$`mê$n J«§W VWm _§ÌemñÌ H$mì` ì`mH$aUm{X AZoH$ J«§W n‹T>md¡&
EH$ {XZ ZmaX dgw Aa nd©V - BZ VrZm| g{hV jraH$X§~ dZ{df¡ JE& Vhm§ MmaU_w{Z
{eî`{Z g{hV {~amOo hþVo& gmo EH$ _w{Z Zo H$hçm - `o Mma Ord h¢ - EH$ Jwé, VrZ {eî`&
{VZ_¢ V¢ EH$ Jwé EH$ {eî` `o Xmo` Vmo gw~w{Õ h¢, Aa Xmo {eî` Hw$~w{Õ h¢& Eogo eãX gw{ZH$[a
jraH$X§~ g§gmaV¢ AË`ÝV ^`^rV ^E, {eî`{Z H$m| Vmo grI XrZr gmo AnZo AnZo Ka JE,
_mZm| Jm` Ho$ ~N>‹S>o ~§YZ go Ny>Q>o, Aa jraH$X§~ _w{Z n¡ Xrjm Yar& O~ {eî` Ka AmE V{X
jraH$X§~ H$s ñÌr ñdpñV_Vr nd©V H$mo nyN>Vr ^B© - Voam {nVm H$hm§ h¡§? Vy AHo$bm hr Ka Š`m|
Am`m? V{X nd©V Zo H$hr - h_H$mo Vmo {nVmOr Zo grI XrZr Aa H$hçm, h_ nrN>o go Amd¢ h¢&
`h dMZ gwZ ñdpñV_Vr _hmemoH$dVr hmo` n¥Ïdr na n‹S>r& Aa am{Ì{df¡ MH$dr H$s ZmBª
XþIH$[a nr{‹S>V {dbmn H$aVr ^B© - hm` hm`! _¢ _§X^m{JZr! àmUZmW {~Zm hVr JB©& {H$gr
nmnr Zo CZH$mo _maçm AWdm {H$gr H$maUH$[a Xoem§Va H$mo CR> JE, AWdm gd©emñÌ{df¡ àdrU
hþVo gmo gd©n[aJ«h H$m| Ë`mJH$[a d¡am½` nm` _w{Z hmo` JE& `m ^m§{V {dbmn H$aVo am{Ì nyU© ^B©&
O~ à^mV ^`m V~ nd©V {nVm H$mo Ty>§‹T>Zo J`m& CÚmZ _| ZXr Ho$ VQ> na _w{Z`m| Ho$ g§K g{hV
lrJwé {damOo hþVo, {VZHo$ g_rn {dZ`g{hV {nVm ~¡R>çm Xo»`m& V{X nmN>m Om`H$a _mVmgm|
H$hr {H$ ho _mVm! h_mam {nVm Vmo _w{Z`m| Zo _mohçm h¡& gmo Z½Z hmo` J`m h¡& V~ ñdpñV_Vr
{ZíM` OmZH$[a n{V Ho$ {d`moJV¢ A{V XþIr ^B©& hmW{ZH$[a CañWb H$mo Hy$Q>Vr ^B©, Aa nwH$ma
H$a amodVr ^B©& gmo ZmaX _hmY_m©Ë_m `h d¥Îmm§V gwZH$[a ñdpñV_Vr n¡ emoH$ H$m ^açm Am`m&
VmHo$ XoIH$[a AË`ÝV amodZo bJr, Aa {ga Hy$Q>Vr ^B©& emoH${df¡ AnZo H$mo XoIH$[a emoH$
AVrd ~‹T>¡ h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

168 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V{X ZmaX Zo H$hr - ho _mVm! H$mho H$mo d¥Wm emoH$ H$amo hmo& do Y_m©Ë_m Ord nwÊ`m{YH$mar,
gwÝXa h¡ MoîQ>m {OZH$s, OrVì` H$mo ApñWa Om{Z Vn H$aZo H$mo CÚ_r ^E h¢ gmo {Z_©b h¡ ~w{Õ
{OZH$s, A~ emoH$ {H$EV¢ nrN>o Ka Z Amd¢& `m ^m§{V ZmaX Zo g§~moYr V{X qH${MV² emoH$ _§X
^`m, Ka{df¡ {VîR>r& _hm Xþ:{IV ^aVma H$s ñVw{V ^r H$a¡ Aa {ZÝXm ^r H$a¡&
`h jraH$X§~ Ho$ d¡am½` H$m d¥ÎmmÝV gwZ amOm ``m{V VÎd Ho$ doÎmm hÿ dgw nwÌ H$mo amO Xo`
_hm_w{Z ^E& dgw H$m amÁ` n¥Ïdr{df¡ ^`m& AmH$meVwë` ñ\${Q>H$ _{U VmHo$ qghmgZ Ho$ nm`o
~ZmE& Vm qghmgZ na {VîR>¡, gmo bmoH$ OmZ¡ {H$ amOm gË` Ho$ àVmnH$[a AmH$me{df¡ {ZamYma
{VîR>¡ h¡&
AWmZÝVa ho lo{UH$! EH$ {XZ ZmaX Ho$ Aa nd©V Ho$ emñÌ-MMm© ^B©& V{X ZmaX Zo H$hr
{H$ ^JdmZ drVamJXod Zo Y_© Xmo` àH$ma àê$ß`m h¡ - EH$ _w{Z H$m, Xÿgam J¥hñWr H$m& _w{Z
H$m _hmd«V ê$n h¡, J¥hñWr H$m AUwd«V ê$n h¡& Ord qhgm, AgË`, Mmoar, Hw$erb, n[aJ«h
BZH$m gd©Wm Ë`mJ gmo Vmo n§M _hmd«V, {VZH$s nÀMrg ^mdZm, `h _w{Z H$m Y_© h¡& Aa BZ
qhgm{XH$ nmnm| H$m qH${MV² Ë`mJ gmo lmdH$ Ho$ d«V h¢& lmdH$ Ho$ d«V{Z _| nyOm XmZ emñÌ{df¡
_w»` H$hçm h¡& nyOm H$m Zm_ `k h¡ (AO¡`©îQ>ì`_²) `m§ eãX H$m AW© _w{Z{Z Zo `m^m§{V H$hçm
h¡ - Omo ~moZo go Z D$Jo§, {OZ_| A§Hw$aepŠV Zmht, Eogo em{bYmZ `d, {VZH$m {ddmhm{XH$
{H«$`m{Z{df¡ hmo_ H$[aE& `h ^r Ama§^r lmdH$ H$s ar{V h¡&
Eogo ZmaX Ho$ dMZ gwZ nmnr nd©V ~mobm - AO H${h`o N>obm (~H$am), {VZH$m Amb§^Z
H${h`o qhgZ, VmH$m Zm_ `k h¡& V{X ZmaX H$monH$[a XþîQ> nd©Vgm| H$hVo ^`o - ho nd©V! Eogo
_V H$h¡, _hm ^`§H$a doXZm h¡ Om{df¡, Eogo ZaH$ _| Vy n‹S>oJm& X`m hr Y_© h¡, qhgm nmn h¡&
V~ nd©V H$hZo bm½`m - _oam Voam Ý`m` amOm dgw n¡ hmo`Jm& Omo PyR>m hmo`Jm VmH$s {Oôdm N>oXr
Om`oJr& `m ^m§{V H$hH$a nd©V _mVm n¡ J`m& ZmaX H¡$ Aa `mH¡$ Omo {ddmX ^`m gmo gd© d¥Îmm§V
_mVmgm| H$hçm& V{X _mVm Zo H$hçm {H$ Vy PyR>m h¡& Voam {nVmgm| h_Zo ì`m»`mZ H$aVo AZoH$
~ma gwÝ`m h¡ Omo AO - ~moB© hþB© Z CJ¡, Eogr nwamZr em{b VWm nwamZm `d {VZH$m Zm_ h¡, N>obo
H$m Zmht& Ord{Z H$m ^r H$^r hmo_ {H$`m Om` h¡? Vy Xoem§Va Om` _m§g^jU H$m bmobwnr ^`m
h¡& VmV¡§ _mZ Ho$ CX`H$[a PyR> H$hçm, gm¡ VwP¡ Xþ:I H$m H$maU hmo`Jm&
ho nwÌ! {ZíM` goVr Voar {Oôdm N>oXr Om`Jr& _¢ nwÊ`hrZ A^m{JZr n{V Aa nwÌa{hV ^B©
Š`m H$ê§$Jr? `m ^m§{V nwÌgm| H$hH$[a dh nm{nZr {MVmaVr ^B© {H$ amOm dgw H¡$ JwéX{jUm
h_mar Yamoha h¡& A¡gm Om{Z A{V ì`mHw$b ^B© dgw Ho$ g_rn JB©& amOm Zo ñdpñV_Vr H$mo Xo{I

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 169


~hþV {dZ` {H$`m, gwImgZ ~¡R>mB©& hmW Omo{‹S> nyN>Vm ^`m - ho _mVm! Vw_ AmO Xþ{IV XrImo
hmo, Omo Vw_ Amkm H$amo gmo hr H$ê§$? V{X ñdpñV_Vr H$hVr ^B© - ho nwÌ! _¢ _hmXþ:{IZr hÿ§&
Omo ñÌr AnZo n{VH$[a a{hV hmo` VmH$m| H$mho H$m gwI? g§gma _| nwÌ Xmo` ^m§{V Ho$ h¢& EH$ noQ>
H$m Om`m EH$ emñÌ H$m n‹T>m`m& gmo BZ_| n‹T>m`m nwÌ {deof h¡& EH$ g_b h¡ Xÿgam {Z_©b h¡&
_oao YZr Ho$ Vw_ {eî` hmo, Vw_ nwÌV¢ hÿ A{YH$ hmo& Vwåhmar bú_r XoIH$[a _¢ Yr`© Yê§$ hÿ§& Vw_
H$hr Wr - _mVm X{jUm bodmo& _¢ H$hr, g_` nm` by§Jr& `h dMZ `mX H$amo& Oo amOm n¥{Wdr
Ho$ nmbZ _| CÚ_r h¢ Vo gË` hr H$h¡ h¢& Aa Oo G${f OrdX`m Ho$ nmbZo _| {VîR>¡ h¢ Vo ^r gË`
hr H$h¡ h¢& Vy gË`H$a à{gÕ h¡& _moH$m| X{jUm Xodmo& `m ^m§{V ñdpñV_Vr Zo H$hçm&
V{X amOm {dZ`H$[a Z_«r^yV hmo` H$hVo ^`o - ho _mVm! {Vhmar AmkmV¢ Omo Zmht H$aZo
`mo½` H$m_ h¡ gmo ^r _¢ H$ê§$& Omo {Vhmao {MÎm _| hmo` gmo H$hmo& V~ nm{nZr ~«m÷Ur Zo ZmaX Aa
nd©V Ho$ {ddmX H$m gd© d¥Îmm§V H$hçm, Aa H$hçm - _oam nwÌ gd©Wm PyR>m h¡, naÝVw `mHo$ PyR>
H$mo Vw_ gË` H$amo& H$maU VmH$m _mZ^§J Z hmo`& V{X amOm Zo `h A`mo½` OmZVo hþE ^r VmH$s
~mV XþJ©{V H$m H$maU, à_mU H$ar& V{X dh amOm H$mo Amerdm©X Xo` Ka AmB©& ~hþV h{f©V ^B©&
XÿOo {XZ à^mV H$s ZmaX Aa nd©V amOm Ho$ g_rn AmE& AZoH$ bmoH$ H$m¡Vyhb XoIZo H$mo AmE&
gm_§V _§Ìr, Xoe Ho$ bmoJ ~hþV Am` ^obo ^E& V{X g^m Ho$ _Ü` ZmaX nd©V XmoD${Z _| ~hþV
{ddmX ^`m& ZmaX Vmo H$h¡ AO eãX H$m AW© A§Hw$a - epŠVa{hV em{b h¡& Aa nd©V H$h¡
new h¡& V{X amOm dgw H$mo nyN>çm& Vw_ gË`dmXr{Z _| à{gÕ hmo Omo jraH§$X~ AÜ`mnH$ H$hVo hþVo
gmo H$hmo& V{X amOm, Hw$J{V H$m| OmZhmam, H$hVm ^`m& Omo nd©V H$h¡ h¡ gmoB© jraH§$X~ H$hVo hþV&o
`m ^m§{V H$hVo hr qghmgZ Ho$ ñ\${Q>H$ Ho$ nmE Qy>Q> J`o, qghmgZ ^y{_ _| {Ja nS>çm& V{X
ZmaX Zo H$hçm - ho dgw! AgË` Ho$ à^mdV¢ Voam qghmgZ {S>Jm& A~hÿ Vw_Hy§$ gm§M H$hZm `mo½`
h¡& V{X _moh Ho$ _XH$[a CÝ_Îm ^`m `h hr H$hVm ^`m - Omo nd©V H$h¡ gmo gË` h¡& V{X
_hmnmn Ho$ ^maH$[a qhgm _mJ© Ho$ n«dV©ZV¢ VËH$mb hr qghmgZ g_oV YaVr _| J{S> J`m& amOm
_aH$[a gmVd| ZaH$ J`m&
H¡$gm h¡ ZaH$? AË`§V ^`mZH$ h¡ doXZm Ohm§& V{X amOm dgw H$mo _ydm Xo{I g^m Ho$ bmoJ
dgw Aa nd©V H$mo {YŠH$ma {YŠH$ma H$a H$hVo ^E& Aa _hm H$bH$bmQ> eãX ^`m& X`mY_©
CnXoeH$[a ZmaX H$s ~hþV àe§gm ^B©, Aa gd© H$hVo ^`o - `Vmo Y_©ñVVmo O`:& nmnr nd©V
qhgm Ho$ CnXoeH$[a {YŠH$ma X§S> H$mo àmßV ^`m& nmnr nd©V Xoem§Vam| _| ^«_U H$aVm g§Vm
qhgm_B© emñÌ H$s àd¥{Îm H$aVm ^`m, Amn n‹T>¡ Am¡a{Z H$mo n‹T>md¡& O¡g¡§ nV§J XrnH$ _| n‹S>¡ V¡g¡§

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

170 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$B© EH$ ~{ha_wI Ord Hw$_mJ© _| n‹S>o& A^ú` H$m ^jU, Aa Z H$aZo `mo½` H$m_ H$aZm, A¡gm
bmoH${Z H$mo CnXoe {X`m, Aa H$hVm ^`m {H$ `k hr Ho$ AW© `o new ~Zm`o h¢, `k ñdJ© H$m
H$maU h¡& VmV¢ Omo `k _| qhgm hmo` gmo qhgm Zmhr§& Aa gm¡Ìm_{UZm_ `k Ho$ {dYmZH$[a
gwamnmZ H$m hÿ XÿfU Zmht& Aa Jmo`k Zm_ `k{df¡ AJå`mJå` hÿ (nañÌr godZ ^r) H$a¡ h¡&
A¡gm nd©V Zo bmoH${Z H$mo qhgm{X_mJ© H$m CnXoe {X`m& Amgwar _m`mH$[a Ord ñdJ© OmVo
{XIm`o& H¡$EH$ H«y$a Ord Hw$H$_© _| àdV©H$[a Hw$J{V Ho$ A{YH$mar ^`o&
ho lo{UH$! `h qhgm `k H$s CËn{Îm H$m H$maU H$hçm& A~ amdU H$m d¥Îmm§V gwZmo&
amdU amOnwa JE, Vhm§ amOm _éV qhgmH$_© _| àdrU `kembm{df¡ {VîR>¡ Wm& g§dV©Zm_m
~«m÷U `k H$amd¡ Wm, Vhm§ nwÌXmam{X g{hV AZoH$ {dà YZ Ho$ AWu AmE hþVo Am¡a AZoH$ new
hmo_ {Z{_Îm bmE& Vm g_` AîQ>_ ZmaX nXdrYa ~‹S>o nwwéf AmH$me_mJ©V¢ Am` {ZH$go& ~hþV
bmoH${Z H$m g_yh XoI AmíM`© nm` {MÎm _| qMVdVo ^E {H$ `h ZJa H$m¡Z H$m h¡ Am¡a `h Xÿa
na goZm H$m¡Z H$s n‹S>r h¡& Aa ZJa Ho$ g_rn EVo bmoJ {H$g H$maU EH$Ì ^E h¢& Eogm _Z _|
{dMma AmH$meV¢ ^y{_ na CVao&
AWmZÝVa `h ~mV gwZ amOm lo{UH$ Jm¡V_ñdm_r H$m| nyN>Vo ^E - ho ^JdZ²! `h ZmaX
H$m¡Z h¡? `m_| H¡$go H¡$go JwU Aa `mH$s CËn{Îm {H$h ^m§{V h¡?
V{X JUYaXod H$hVo ^E - ho lo{UH$! EH$ ~«÷é{M Zm_ ~«m÷U Wm VmHo$ Hw$a_r Zm_m ñÌr,
gmo ~«m÷U Vmng Ho$ d«V Y[a dZ _| Om` H§$X_yb \$b ^jU H$a¡& ~«m÷Ur ^r g§J ah¡& VmH$m|
J^© ahçm& Vhm§ EH$ {XZ _mJ© Ho$ deV¢ Hw$N> g§`_r _hm_w{Z AmE& jU EH$ {damOo& ~«m÷Ur
Aa ~«m÷U g_rn Am` ~¡R>o& ~«m÷Ur J{^©Ur, nm§Sw>a h¡ eara OmH$m, J^© Ho$ ^maH$[a Xþ{IV gm§g
boVr _mZm| gn©Ur hr h¡, VmH$m| Xo{IH$[a _w{Z H$mo X`m CnOr&
{VZ_¢ go§ ~‹S>o _w{Z ~mobo - XoImo, `h àmUr H$_© Ho$ deH$[a OJV{df¡ ^«_¡ h¡& Y_© H$s
~w{ÕH$[a Hw$Qw>å~ H$mo V{OH$[a g§gma gmJa V¢ VaUo Ho$ A{W© Vmo dZ{df¡ Am`m& gmo ho Vmng! V¡§Zo
Š`m XþîQ>H$_© {H$`m? ñÌr J^©dVr H$ar& Voao _| Aa J¥hñWr _| H$hm ^oX h¡? O¡g¡ d_Z {H$`m Omo
Amhma VmHy§$ _Zwî` Z ^I¡ V¡g¡§ {ddoH$s nwéf VOo hþE H$m_m{XH${Z H$m| {\$a Zmht AmXa¡& Omo H$moB©
^of Ya¡ Aa ñÌr H$m godZ H$a¡ gmo ^`mZH$ dZ _¢ ë`m{bZr hmo` AZoH$ Hw$OÝ_ nmd¡& ZaH${ZJmoX
_| n‹S>¡ h¡& Omo H$moB© Hw$erb godVm gd© Amaå^{Z _| àdË`m© _XmoÝ_Îm AmnH$mo Vmngr _mZo h¡ gmo
_hm AkmZr h¡& `h H$m_godZ VmH$[a X½Y XþîQ>{MÎm Omo XþamË_m, Amaå^{df¡ àdV£ VmH¡$ Vn
H$mho H$m? Hw$ÑpîQ> H$a J{d©V ^ofYmar {df`m{^bmfr Omo H$h¡ _¢ Vngr hÿ§, gmo {_Ï`mdmXr h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 171


H$mho H$m d«Vr! gwIgm| ~¡R>Zm, gwIgy§ gmodZm, gwIgy§ Ahma {dhma H$aZm, Amo‹T>Zm {~N>mdZm
Am{X g~ H$mO H$a¢, Aa AmnH$mo gmYw _mZ¡ gmo _yI© AmnH$mo R>J¡ h¡& ~bVm Omo Ka Vhm§V¢ {ZH$go
{\$a Vmhr _¢ H¡$go àdoe H$a¡? Aa O¡g¡§ {N>Ð nm` qnOao go {ZH$ñ`m njr ^r {\$a AmnH$mo
qnOao{df¡ Zmht S>ma¡, V¡g¡§ {daŠV hmo` {\$a H$m¡Z BÝÐr{Z Ho$ de na¡? Omo BÝÐr{Z Ho$ de hmo`
gmo bmoH${df¡ qZXm `mo½` h¡& AmË_H$ë`mU H$mo Z nmd¡ h¡&
gd© n[aJ«h Ho$ Ë`mJr _w{Z{Z H$mo EH$mJ«{MV H$a EH$ AmË_m hr Ü`mdZo `mo½` h¡& gmo Vw_
gm[aIo Ama§^r {VZ H$[a AmË_m H¡$go Ü`m`m Om`? àmUr{Z Ho$ n[aJ«h Ho$ àg§JH$[a amJ Ûof
CnO¡ h¡, amJH$[a H$m_ CnO¡ h¡, ÛofH$[a Ordqhgm hmo` h¡, H$m_H«$moYH$[a nr{‹S>V Omo Ord VmHo$
_Z H$mo _moh¡ nr‹S>¡ h¡& _yI© Ho$ H¥$Ë` AH¥$Ë`{df¡ {ddoH$ê$n ~w{Õ Z hmo`& Omo A{ddoH$V¢ Aew^
H$_© CnmaO¡ h¡ gmo Kmoa g§gma gmJa _| ^«_¡ h¡& `h g§gJ© Ho$ Xmof OmZH$[a Oo n§{S>V h¢ Vo erK«
hr d¡amJr hmo` h¢& AmnH$[a AmnH$m| Om{Z {df`dmgZmV¢ {Zd¥Îm hmo` na_Ym_ H$mo nmd¡ h¢& `m
^m§{V na_mW©ê$n CnXoe{Z Ho$ dMZ{ZH$[a _hm_w{Z Zo g§~moÜ`m& V{X ~«m÷U ~«÷é{M {Za_mohr
hmo` _w{Z ^`m& Hw$a_r Zm_m ñÌr H$m Ë`mJH$[a Jwé Ho$ g§J hr {dhma {H$`m& Jwé _| h¡ Y_©amJ
OmHo$ Aa dh ~«m÷Ur Hw$a_r ewÕ h¡ ~w{Õ OmH$s gmo nmnH$_©V¢ {Zd¥Îm hmo` lmdH$ Ho$ d«V AmXao&
OmÝ`m h¡ amJm{XH$ Ho$ deV¢ g§gma H$m n[a^«_U OmZ¡, gmo Hw$_mJ© H$m g§J N>moS>çm&
{OZamO H$s ^pŠV{df¡ VËna hmo` ^aVma a{hV AHo$br _hmgVr qghZr H$s ZmBª _hmdZ{df¡
^«_¡& Xgd| _hrZo nwÌ H$m OÝ_ ^`m& V{X dmH$m| XoIH$[a dh _hmgVr kmZ{H«$`m H$s YaUhmar
{MÎm{df¡ qMVdVr ^B© Omo `h nwÌ n[adma H$m g§~§Y _hm AZW© H$m _yb _w{ZamO Zo H$hm hþVm
gmo gË` h¡& VmV¢ _¢ `m nwÌ H$m àg§J H$m n[aË`mJH$[a AmË_H$ë`mU H$ê§$& Aa `h nwÌ _hm
^m½`dmZ h¡ `mHo$ ajH$ Xod h¢, `mZo Oo H$_© CnmaOo h¢ {VZH$m \$b Adí` ^moJ¡Jm& dZ _| VWm
g_wÐ{df¡ AWdm d¡[a`m| Ho$ de{df¡ nS>çm Omo àmUr VmH$s nydm}nm{O©V H$_© hr ajm H$a¡ h¡, Am¡a
H$moD$ Zmht& Aa OmH$s Am`w jrU hmo` h¡ gmo _mVm H$s JmoX {df¡ ~¡R>m hÿ _¥Ë`w Ho$ de hmo` h¡&
`o g~ g§gmar Ord H$_m] Ho$ AmYrZ h¢& ^JdmZ {gÕ na_mË_m H$_©H$b§H$a{hV h¢, Eogm OmÝ`m
h¡ VÎdkmZ OmZ¡, gmo _hm{Z_©b ~w{ÕH$[a ~mbH$ H$m§o dZ{df¡ VOH$[a `h ~«m÷Ur {dH$ënê$n
Omo OS>Vm VmH$[a a{hV AbmoH$ZJa{df¡ AmB©& Ohm§ BÝÐ_m{bZr Zm_m Am`m© AZoH$ Am`m©{Z H$s
JwéZr hþVr {VZHo$ g_rn Am`m© ^B©, gwÝXa h¡ MoîQ>m OmH$s&
AWmZÝVa AmH$me Ho$ _mJ© O«§^Zm_m Xod OmVm hþVm, gmo nwÊ`m{YH$mar éXZm{X a{hV Omo
~mbH$ Vm{h Xo»`m& X`mdmZ hmo` CR>m` {b`m, ~hþV AmXaV¡§ nmë`m, AZoH$ AmJ_ AÜ`mË_emñÌ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

172 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


n‹T>mE, VmV¢ {gÕm§V H$m ahñ` OmZZo b½`m, _hmn§{S>V ^`m, AmH$meJm{_Zr {dÚm hÿ {gÕ ^B©,
`m¡dZ H$m| àmßV ^`m, lmdH$ Ho$ d«V Ymao, erbd«V {df¡ AË`ÝV Ñ‹T> AnZo _mVm {nVm Oo
Am{`©H$m _w{Z ^`o hþVo, {VZH$s d§XZm H$a¡& H¡$gm h¡ ZmaX? gå`½Xe©Z{df¡ VËna, ½`ma_r à{V_m
Ho$ Nw>ëbH$ lmdH$ Ho$ d«V bo` {dhma {H$`m, naÝVw H$_© Ho$ CX`V¢ Vrd« d¡am½` Zmht& Z J¥hñWr
Z g§`_r& Y_©{à` h¡, Aa H$bh ^r {à` h¡& dmMmbnZo _| àr{V h¡, Jm`Z {dÚm _| àdrU Aa
amJ gwZVo {df¡ {deof AZwamJdmbm h¡ _Z OmH$m, _hmà^mdH$[a `wŠV, amOm{ZH$[a ny{OV,
OmH$s Amkm H$moB© bmon Z gH¡$& ñÌr{Z{df¡ gXm {OgH$m A{V gÝ_mZ h¡& A‹T>mB© Ûrn{df¡ _w{Z
{OZ M¡Ë`mb`{Z H$m Xe©Z H$a¡& gXm YaVr AmH$me {df¡ ^«_Vm hr ah¡& H$m¡Vyhb _| bJr h¡
ÑpîQ> OmH$s, Xod{ZH$[a d¥{Õ nmB©, Aa XodZ Ho$ g_mZ h¡ _{h_m OmH$s, n¥Ïdr{df¡ XodG${f
H$hmd¢, gXm gd©Ì à{gÕ, {dÚm Ho$ ^mdH$[a {H$`m h¡ AX²^wV CÚmoJ OmZo&
gmo ZmaX {dhma H$aVo g§Vo H$Xm{MV² _éV Ho$ `k H$s ^y{_ na Om` {ZH$go& gmo ~hþV bmoH${Z
H$s ^r‹S> XoIr Aa new ~§Yo XoIo& V~ X`m^mdH$[a g§`wŠV hmo` `k^y{_ _| CVao& Vhm§ Om`H$[a
_éV go H$hZo bJo- "ho amOm! OrdZ H$s qhgm XþJ©{V H$m hr Ûma h¡, V¡Zo `h _hmnmn H$m H$m`©
Š`m| aÀ`m h¡?' V~ _éV H$hVm ^`m- "`h g§dV© ~«m÷U gd© eñÌ{Z Ho$ AW©{df¡ àdrU `k
H$m A{YH$mar h¡& `h gd© OmZo h¡, `mhrV¢ Y_©MMm© H$amo& `kH$a CÎm_ \$b nmB`o h¡&'
V{X ZmaX `k H$amdZhmao go H$hVo ^E - "Ahmo _mZd! V¢ `h Š`m H$_© Ama§ä`m h¡? `h
H$_© - gd©k Omo drVamJ h¢ {VZZo Xþ:I H$m H$maU H$hçm h¡& V{X g§dV© ~«m÷U H$monH$[a H$hVm
^`m - Ahmo AË`ÝV _y‹T>Vm Voar& Vy gd©Wm A{_bVr ~mV H$h¡ h¡& V¢Zo H$moB© gd©k amJd{O©V
drVamJ H$hçm, gmo Omo gd©k drVamJ hmo` gmo dŠVm Zmht, Aa Omo dŠVm h¡, gmo gd©k drVamJ
Zmht& Aa AewÕ _{bZ Vo Ord {VZH$m H$hçm dMZ à_mU Zmht, Aa Omo AZwn_ gd©k h¡ gmo
H$moB© XoIZo _| Amdo Zmht& VmV¢ doX AH¥${Ì_ h¡, doXmoŠV_mJ© à_mU h¡& doX{df¡ eyÐ {~Zm VrZ
dU©{Z H$m| `k H$admZm H$hçm h¡& `h `k Anyd© Y_© h¡, ñdJ© Ho$ AZwn_ gwI Xod¡ h¡& doXr Ho$
_Ü` ney{Z H$m dY nmn H$m H$maU Zmht, emñÌ{Z _| H$hçm Omo _mJ© gmo H$ë`mU hr H$m H$maU
h¡& Aa `h ney{Z H$s g¥pîQ> {dYmVm Zo `k hr Ho$ A{W© aMr h¡ VmV¢ `k _| new Ho$ dY H$m Xmof Zmht!
Eog¢ g§dV© ~«m÷U Ho$ {dnarV dMZ gwZ ZmaX H$hVo ^E - ho {dà! V¡Z¢ `h gd© A`mo½` ê$n
hr H$hçm h¡ - H¡$gm h¡ Vy? qhgm _mJ© H$a Xÿ{fV h¡ AmË_m OmH$m& A~ Vy J«§WmW© H$m `WmW©
^oX gwZ& Vy H$h¡ h¡ gd©k Zmht, gmo `{X gd©Wm gd©k Z hmo` Vmo eãXgd©k, AW©gd©k,
~w{Õgd©k `h VrZ ^oX H$mhoHy§$ H$ho& Omo gd©k nXmW© h¡ V{X hr H$hZo _| Amd¡ h¡& O¡g¢ qgh h¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 173


Vmo {MÌm_ _| {b{IE h¡& VmV¢ gd© H$m XoIZhmam g~H$m OmZZohmam gd©k h¡& gd©k Z hmo` Vmo
A_yVuH$ AVt{Ð` nXmW© H$mo H$m¡Z OmZ¡? VmV¢ gd©k H$m dMZ à_mU h¡& Aa V¡Z¢ H$hçm Omo
`k _| new H$m dY XmofH$mar Zmht, gmo new H$mo dY H$aVo g_` Xþ:I hmo` h¡ {H$ Zmht? Omo Xþ:I
hmo` h¡ Vmo nmnhÿ hmo` h¡§& O¡g¢ nmaYr qhgm H$a¡ h¡ gmo OrdZ H$mo Xþ:I hmo` h¡§, Aa CgH$mo nmn
hÿ hmo` h¡&
Aa V¡Z§¡ H$hr {dYmVm gd©bmoH$ H$m H$Îmm© h¡, Aa `h new `k Ho$ A{W© ~ZmE h¢& gmo `h
H$WZ à_mU Zmht, ^JdmZ H¥$VmW© h¡& {VZH$mo g¥pîQ> ~ZmZo V¢ Š`m à`moOZ? Aa H$hmoJo Eogr
H«$s‹S>m h¡ gmo H«$s‹S>m Vmo H¥$VmW© H$m H$mO Zmht& H«$s‹S>m H$a¡ VmHy§$ ~mbH$ g_mZ Om{ZE& Aa Omo
g¥pîQ> aM¡ Vmo Amn gm[aIr aM¡& dh gwIqnS> Aa `h g¥pîQ> Xþ:Iê$n h¡& Omo H¥$VmW© hmo` gmo H$Îmm©
Zmht, Aa H$Îmm© h¡ Vmo H¥$VmW© Zmht& OmH¡$ H$Nw> BÀN>m h¡ gmo hr H$a¡& OmH¡$ BÀN>m h¡ Vo B©ída
Zmht, Aa B©ída {~Zm H$ado g_W© Zmht& VmV¢ `h {ZíM` ^`m- OmH¡$ BÀN>m h¡ gmo H$aZo g_W©
Zmht& Aa Omo H$ado _¢ g_W© h¡ VmHo$ BÀN>m Zmht& VmV¢ OmH$m| Vw_ {dYmVm H$Îmm© _mZmo hmo, gmo
H$_©H$a namYrZ Vw_ gmaIm hr h¡& Aa B©ída h¡, gmo A_yVuH$ h¡ OmH¡$ eara Zmht& gmo eara {~Zm
g¥pîQ> H¡$g§¡ aM¡?
Aa `k Ho$ {Z{_Îm new ~ZmE gmo dmhZm{XH$_©{df¡ Š`m| àdV}? VmV¢ `h {ZíM` ^`m {H$
Bg ^dgmJa{df¡ AZm{XH$mbV¢ BZ Ordm| Zo, amJm{X^mdH$[a H$_© CnmO¡© h¢ {VZH$[a ZmZm`mo{Z{df¡
^«_U H$a¡ h¢& `h OJV AZm{X{ZYZ h¡ H$mhÿ H$m {H$`m Zmht, g§gmar Ord H$_m©YrZ h§¡& Aa Omo
Vw_ `h H$hmoJo {H$- H$_© n{hbo h¡§ `m eara n{hbo h§¡? gmo O¡g§¡ ~rO Aa d¥j V¡g§¡ H$_© Aa eara
OmZZo& ~rOV§¡ d¥j h¡ Aa d¥jV¢ ~rO h¡& {OZHo$ H$_©ê$n ~rO X½Y ^`m {VZHo$ earaê$n d¥j
Zmht& Aa eara d¥j {~Zm gwI XþIm{X \$b Zmht& VmV¡§ `h AmË_m _moj AdñWm _| H$_©a{hV
_ZBpÝÐ`{ZV¡§ AJmoMa AX²^wV na_ AmZÝX H$mo ^moJ¡ h¡&
{ZamH$mañdê$n A{dZmer h¡, gmo A{dZmer nX X`mY_©V¢ hr nmBE h§¡& Vy H$moB© nwÊ` Ho$ CX`
H$a _Zwî` ^`m, ~«m÷U H$m Hw$b nm`m, VmV¡§ nma{Y`m| Ho$ H$_©V¢ {Zd¥Îm hmo& Aa Omo OrdqhgmV§¡
`h _mZd ñdJ© nmd¡ h§¡ Vmo qhgm Ho$ AZw_moXZV¡§ amOm dgw ZaH$ _| Š`m| n‹S>o? Omo H$moB© MyZ H$m
new ~Zm`H$[a KmV H$a¡ h¡ gmo ^r ZaH$ H$m A{YH$mar hmo` h¡, Vmo gmjmV² newKmV H$s H$hm
~mV? A~hÿ `k Ho$ H$aUhmao Eogm eãX H$h¡ h¢- "hmo dgw' CR> ñdJ© {df¡ Omdmo&' `h H$hH$a
Ap½Z{df¡ Amhÿ{V S>ma¡ h¡§& VmV§¡ {gÕ ^`m {H$ dgw ZaH$ _| J`m, Aa ñdJ© Z J`m& VmV¡§ "ho
g§dV©! `h `k H$ë`mU H$m H$maU Zmht& Aa Omo Vy `k hr H$a¡ Vmo O¡g§¡ h_ H$h| gmo H$a&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

174 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


`h {MXmZÝX AmË_m gmo Vmo OO_mZ Zm_ H${hE `k H$m H$aUhmam, Aa eara h¡ gmo {dZ`
Hw$ÊS> H${hE hmo_Hw§$S> Aa g§Vmof h¡ gmo nwamoS>mg H${hE `k H$s gm_J«r, Aa Omo gd© n[aJ«h h¡
gmo h{d H${hE hmoZo `mo½` dñVw, Aa _mYw`© H${hE Ho$e VoB© X^© H${hE S>m^, {VZH$m CnmaZm,
bm|M H$aZm, Aa Omo gd© Ord{Z H$s X`m gmoB© X{jUm, Aa OmH$m \$b {gÕnX Eogm Omo
ewŠbÜ`mZ gmoB© àmUm`m_, Aa Omo gË`_hmd«V gmoB© `yn H${hE `k{df¡ H$mîR> H$m ñWå^, OmV¡§
new H$mo ~m§Y¡ h¢, Aa `h M§Mb _Z gmoB© new& Aa Vnê$n Ap½Z Aa nm§M BpÝÐ` VoB© g_m{Y
H${hE BªYZ& `h `k Y_©`k H${hE h¡&
Aa Vw_ H$hmo hmo {H$ `kH$[a Xodm| H$s V¥pßV H$s{O`o h¡ gmo XodZ H¡$ Vmo _Zgm Amhma h¡,
{VZH$m eara gwJ§Y_` h¡& AÞm{XH$ hr H$m Amhma Zmht Vmo _m§gm{XH$ H$s H$hm ~mV? H¡$gm h¡
_m§g? _hm XþJªY Omo Xo»`m Z Om`, {nVm H$m dr`© _mVm H$m bhÿ VmH$[a CnÁ`m, H¥$_r{Z H$s
h¡ CËn{Îm {Og{df¡, _hm A^j gmo _m§g Xod H¡$go ^I¡§? Aa VrZ Ap½Z `m eara{df¡ h¢, EH$
kmZmp½Z, Xÿgar Xe©Zmp½Z, Vrgar CXamp½Z& gmo BÝht H$mo AmMm`© X{jUmp½Z, Jmh©nË`,
AmhdZr` H$h¡ h¡& Aa ñdJ©bmoH$ Ho$ {Zdmgr Xod hmS>_m§g H$m ^jU H$a¡§ Vmo Xod H$mho Ho$? O¡g§¡
ñdmZ ñ`mb H$mH$ V¡g¡ do ^r ^E& `o dMZ ZmaX Zo H$ho&
H¡$go h¢ ZmaX? XodG${f h¢, AZoH$m§Vê$n {OZ _mJ© Ho$ àH$m{edo H$mo gy`©g_mZ _hm VoOñdr,
X¡Xrß`_mZ h¡ eara {OgH$m, emñÌmW©kmZ Ho$ {ZYmZ {VZH$mo _§X~w{Õ g§dV© H$hm OrV¡! gmo
nam^d H$mo àmßV ^`m& V{X {ZX©B© H«$moY Ho$ ^ma H$a H$ånm`_mZ Amer{df¡ gn©g_mZ bmb h¢
ZoÌ OmHo$, _hm H$bH$bmQ> H$[a AZoH$ {dà ^obo hmo` b‹S>Zo H$mo H$mN>H$N> hñVnmXm{XH$a ZmaX
Ho$ _maZo H$mo CÚ_r ^E& O¡g¡§ {XZ _| H$mH$ KyKy na Amd¡ gmo ZmaX ^r H¡$`H${Z H$m| _wŠH$sZV¢,
H¡$`H${Z H$m| _wXJa go, H$B© EH${Z H$mo H$mohZr go _maVo hþE ^«_U H$aVo hþE, AnZo eara ê$n
eñÌH$[a AZoH${Z H$m| hË`m, ~hþV `wÕ ^`m& {ZXmZ `h ~hþV Aa ZmaX AHo$bo, gmo gd©JmÌ
_| AË`ÝV AmHw$bVm H$mo§ àmßV ^`o& njr H$s ZmBª ~§YH$m| Zo Koaçm& AmH$me{df¡ CS>do H$mo
Ag_W© ^E, àmU g§Xoh H$mo àmßV ^E&
Vmhr g_` amdU H$m XÿV amOm _éV n¡ Am`m hþVm gmo ZmaX H$mo Koaçm Xo{I nmN>m Om`
amdU V¢ H$ht - ho _hmamO! OmHo$ {ZH$Q> _mo{h ^oÁ`m hþVm gmo _hm XþO©Z h¡, VmHo$ XoIVo WHo$
{ÛOm| Zo AHo$bo ZmaX H$mo Koaçm h¡& Aa _ma¡ h§¡ O¡g¡ H$s‹S>r Xb gn© H$mo Koa¡& gmo _¢ `h ~mV XoI
Z gŠ`m& gmo AmnH$mo H${hZo H$mo Am`m hÿ§& V{X amdU `h d¥ÎmmÝV gwZ H«$moY H$mo àmßV ^`m,
ndZ go ^r erK«Jm_r Oo dmhZ {VZ na M{‹T> MbZo H$mo CÚ_r ^`m, Aa Z§Jr Vbdma{Z Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 175


YmaH$ Oo gm_ÝV Vo AJmD$ Xm¡‹S>mE& Vo EH$ nbH$ _| `kembm Om` nhþ§Mo& VËH$mb hr ZmaX
H$mo eÌwAm| Ho$ KoaV¢ Nw>‹S>m`m Aa {ZaXB© _Zwî` Omo new{Z H$mo Ko[a aho hþVo gmo gH$b new VËH$mb
Nw>‹S>mE& `k Ho$ `yn H${hE ñV§^ Vo Vmo‹S> S>mao, Aa `k Ho$ H$amdZhmao {dà ~hþV Hy$Q>o, `kembm
~Ioa S>mar& amOm H$mo ^r nH$‹S> {b`m, amdU Zo {ÛO{Z na ~hþV H$mon {H$`m&
Omo _oao amÁ`{df¡ OrdKmV H$a¡ `h Š`m ~mV? gmo Eog¢ Hy$Q>o Omo AMoV hmo` YaVr na {Ja
n‹S>o V~ gw^Q>bmoH$ BZH$mo H$hVo ^`o - Ahmo! O¡gm XþI Vw_H$mo ~wam bmJ¡ h¡, Aa gwI ^bm bmJ¡
h¡, V¡gm new{Z Ho$ ^r OmZm|& Aa O¡gm OrVì` Vw_H$mo dëb^ h¡, V¡gm gH$b Ord{Z H$m| OmZm|&
Vw_H$mo Hy$Q>Vo H$îQ> hmo` h¡ Vmo newdm| H$mo {dZmeZoV¡§ Š`m| Z hmo`? Vw_ nmn H$m \$b ghmo, AmJ¡
ZaH${Z _| XþI ^moJmoJo& gmo Kmo‹S>m| Am{X Ho$ gdma VWm IoMa ^yMa g~ hr nwéf qhgH${Z H$mo
_maZo bJo& V~ do {dbmn H$aZo bJo, h_H$mo N>mo‹S>mo {\$a Eogm H$m_ Z H$a|Jo - Eogo XrZ dMZ
H$h, {dbmn H$aVo ^E& Aa amdU H$m {VZ na AË`§V H«$moY gmo N>mo‹S>o Zmhr§&
V{X ZmaX _hm X`mdmZ amdUgm| H$hZo bJo - ho amOZ²! Voam H$ë`mU hmodo, V¡Zo BZ XþîQ>m|
go _wPo Nw>‹S>m`m& A~ BZH$s ^r X`mH$a, {OZemgZ _| H$mhÿ H$mo nr‹S>m XoZr {bIr Zmht& g~
Ord{Z H$mo OrVì` {à` h¡& V¡Zo {gÕm§V _| Š`m `h ~mV Z gwZr h¡ {H$ Omo hþ§S>mdg{n©Ur
H$mb{df¡ nmI§{S>{Z H$s àd¥{Îm hmo` h¡& O~ Ho$ Mm¡Wo H$mb Ho$ Am{X _| ^JdmZ G$f^ àH$Q>o VrZ
OJV² _| CÀM {OZH$mo OÝ_Vo hr Xod gw_oé nd©V na bo J`o& jra gmJa Ho$ ObH$[a ñZmZ
H$am`m& do _hmH$m§{V Ho$ Ymar G$f^, {OZH$m {Xì` M[aÌ nmnm| H$m Zme H$aZhmam VrZ bmoH$
_| à{gÕ h¡, gmo V¡Zo Š`m Z gwÝ`m? do ^JdmZ Ordm| Ho$ X`mbw {OZHo$ JwU BÝÐ ^r H$hZo H$mo
g_W© Zmht& V¡ drVamJ {Zdm©U Ho$ A{YH$mar Bg n¥Ïdrê$n ñÌr H$mo VOH$[a OJV Ho$ H$ë`mU
{Z{_Îm _w{ZnX H$mo AmXaV¡ ^`o&
H¡$go h¡§ à^w! {Z_©b h¡ AmË_m {OZH$m, H¡$gr h¡ n¥Ïdrê$n ñÌr? Omo qdÜ`mMb nd©V Aa
{h_mb` nd©V VoB© h¡ CV§J Hw$M OmHo$, Aa Am`©joÌ h¡ _wI OmH$m, gwÝXa ZJa VoB© My‹S>o {VZH$[a
`wŠV h¡& Aa g_wÐ h¡ H${Q>_oIbm OmH$s, Aa Oo ZrbdZ, VoB© h¡§ {ga Ho$ Ho$e OmHo$, ZmZm àH$ma
Ho$ Oo aËZ VoB© Am^yfU h¡§& G$f^Xod _w{Z hmo`H$[a hOma df© VH$ _hmVn {H$`m, AMb h¡ `moJ
{OZH$m bå~m`_mZ h¡§ ~mhþ {OZH$s, ñdm_r Ho$ AZwamJH$[a H$ÀN>m{X Mma hOma amOmdm| Zo _w{Z
Ho$ Y_© OmZo {~Zm hr Xrjm Yar& gmo narfh gh Z gHo$, V{X \$bm{XH$ H$m ^jU, ~ŠH$bm{X
H$m YmaUH$[a Vmngr ^E& G$f^Xod Zo hOma df© VnH$a dQ>d¥j Ho$ Vbo Ho$dbkmZ CnOm`m&
V{X BÝÐm{XH$ Xodm| Zo Ho$dbkmZ H$ë`mU {H$`m, g_mogaU H$s aMZm ^B©& ^JdmZ H$s

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

176 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{Xì`Üd{ZH$a AZoH$ Ord H¥$VmW© ^E& Oo H$ÀN>m{XH$ amOm Mm[aÌ^«ï> ^`o hþVo Vo Y_© _| Ñ‹T> hmo`
JE, _marM Ho$ XrK© g§gma Ho$ `moJV¢ {_Ï`m^md Z Ny>Q>çm&
Aa {Og ñWmZ na ^JdmZ H$mo Ho$dbkmZ CnÁ`m Vm ñWmZH$ _| Xodm|H$[a M¡Ë`mb`{Z H$s
ñWmnZm ^B©& G$f^Xod H$s à{V_m nYamB©, Aa ^aV MH«$dVu Zo {dàdU© Wmß`m hþVm Vo Ob{df¡
Vob H$s ~y§XdV² {dñVma H$m§o àmßV ^`m& CÝhm|Zo `h OJV {_Ï`mMma H$[a _mo{hV {H$`m, bmoH$
A{V Hw$H$_©{df¡ àdV}, gwH¥$V H$m àH$me ZîQ> hmo` J`m& Ord gmYy{Z Ho$ AZmXa _| VËna ^E&
AmJ¡ gw^y_ MH«$dVu Zo Zme H$mo àmßV {H$E Wo Vm¡ ^r BZH$m A^md Z ^`m, ho XemZZ! Vmo H$[a
H¡$go A^md H$mo àmßV hmoqhJo? VmV¡§ Vy àmUr{Z H$s qhgmV§¡ {Zd¥Îm hmohþ& H$mhÿ H$s H$^r ^r qhgm
H$Îm©ì` Zmht& Aa O~ ^JdmZ Ho$ CnXoeH$[a OJV {_Ï`m_mJ©H$[a a{hV Z hmo`, H$moB© EH$ Ord
gwbQ>¡ Vmo h_ gm[aIo Vw_ gm[aIm| H$a gH$b OJV H$m {_Ï`mËd H¡$go Om`? H¡$go h¢ ^JdmZ?
gd© Ho$ XoIZhmao, gd© Ho$ OmZZohmao& `m ^m§{V Xod{f© Oo ZmaX {VZHo$ dMZ gwZH$a Ho$H$gr _mVm
H$s Hw$j _| CnÁ`m Omo amdU gmo nwamU H$Wm gwZH$a A{V àgÞ ^`m, Aa ~maå~ma {OZoída
H$mo Z_ñH$ma {H$`m& ZmaX Aa amdU _hmnwéf{Z H$s _Zmok Oo H$Wm {VZHo$ H$WZH$[a jU EH$
gwIgm| {VîR>o, _hmnwéfm| H$s H$Wm _| ZmZm àH$ma H$m ag ^açm h¡ {OZ_| Eogr h¡&
AWmZÝVa amOm _éV hmW Omo{‹S> YaVrgm| _ñVH$ bJm` amdU H$mo Z_ñH$ma H$a {dZVr
H$aVm ^`m - ho Xod, ho b§Ho$e! _¢ AmnH$m godH$ hÿ§, Amn àgÞ hmoC, _¢ AkmZr{Z Ho$
CnXoeH$[a qhgm _mJ© ê$n ImoQ>r MoîQ>m H$ar& gmo Amn j_m H$amo& Ordm| Ho$ AkmZH$[a ImoQ>r
MoîQ>m hmo` h¡& A~ _wPo Y_© Ho$ _mJ© _| bodmo, Aa _oar nwÌr H$ZH$à^m Amn naUmo& Oo g§gma _|
CÎm_ nXmW© h¢ {VZHo$ Amn hr nmÌ hmo& V{X amdU àgÞ ^E& H¡$go h¢ amdU? Omo Z_«r^yV hmo`
Vm{df¡ X`mdmZ h§¡& V~ amdU Zo nwÌr naUr, Aa Vm{h AnZmo {H$`mo& gmo amdU Ho$ A{V dëb^m
^B©& _éV Zo amdU Ho$ gm_§VbmoH$ ~hþV nyOo, ZmZm àH$ma Ho$ dñÌm^yfU hmWr Kmo‹S>o aW {XE&
H$ZH$à^m g{hV amdU a_Vm ^`m&
VmHo$ EH$ df© ~mX H¥$V{MÌZm_m nwÌr ^B©, gmo XoIZhmao bmoH${Z H$mo ê$nH$a AmíM`© H$s
CnOmdZhmar _mZm| _y{V©d§V emo^m hr h¡& amdU Ho$ gm_§V _hmeyadra VoOñdr OrVH$[a CnÁ`m
h¡ CËgmh {OZZo, gånyU© n¥ÏdrVb _¢ ^«_Vo ^E& VrZ I§S> _| Omo amOm à{gÕ hþVm Aa ~bdmZ
hþVm, gmo amdU Ho$ `moYm{Z Ho$ AmJo XrZVm H$mo àmßV ^`m& g~ hr amOm de ^E& H¡$go h¢ amOm?
amÁ` Ho$ ^§J H$m h¡ ^` {OZH$mo, {dÚmYabmoH$ ^aVjoÌ H$m _Ü`^mJ Xo{I AmíM`© H$mo àmßV
^E& _Zmok ZXr, _Zmok nhm‹S>, _Zmok ~Z {VZH$mo XoI bmoH$ H$hVo ^E - Ahmo ñdJ© ^r `mV¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 177


A{YH$ a_UrH$ Zmht& {MÎm{df¡ Eogo CnO¡ h¡ Omo `hm§ hr dmg H$[aE& g_wÐg_mZ {dñVrU© goZm
OmH$s, Eogm amdU, Om g_mZ Am¡a Zmht& Ahmo AX²^wV dr`©, AX²^wV CXmaVm `m amdU H$s,
`h g~ {dÚmYa{Z _¢ loîR> ZOa Amd¡ h¡& `m ^m§{V g_ñV bmoH$ àe§gm H$a¡ h¢& Om Om Xoe{df¡
amdU J`m Vhm§ Vhm§ bmoH$ àe§gm H$a¢& {\$a Ohm§ Ohm§ amdU J`m, Vhm§ Vhm§ bmoH$ gZ_wI Am`
{_bVo ^E& Oo Oo n¥Ïdr{df¡ amOm{Z H$s gwÝXa nwÌr hþVr Vo amdU Zo naUr& Om ZJa Ho$ g_rn
amdU Om` {ZH$g¡ Vmht ZJa Ho$ Za Zmar XoIH$[a AmíM`© àmßV hmod|& ñÌr gH$b H$m_ N>mo{S>
XoIdo H$mo Xm¡‹S>r, H$B©EH$ PamoIm| _| ~¡{R> D$na go Agrg Xo` \y$b S>ma¢&
H¡$gm h¡ amdU? _oK g_mZ í`m_ gwÝXa, nmH$s qH$Xÿarg_mZ bmb h¢ AYa OmHo$& Aa _wHw$Q>
{df¡ ZmZm àH$ma H$s Oo _{U {VZH$[a emo^¡ h¡ grg OmH$m, _wŠVm\$b{Z H$s Á`mo{V gmoB© ^`m
Ob, VmH$[a nImaçm h¡ M§Ð_mg_mZ ~XZ OmH$m, BÝÐZrb_{U g_mZ í`m_ gKZ Oo Ho$e, Aa
ghò nÌ H$_bg_mZ ZoÌ, VËH$mb I¢À`m Z_«r^yV hþAm Omo YZwf, VmHo$ g_mZ dH«$ ñ`m_
{MH$Zo, ^m¢h `wJb, VmH$[a emo{^V e§Ig_mZ J«rdm (JaXZ) OmH$s, Aa d¥f^g_mZ H$m§Yo
OmHo$, nwîQ> {dñVrU© djñWb OmHo$, {X½JO H$s gy§S> g_mZ ^wOm OmHo$, Ho$har g_mZ H${Q>
OmH$s, H$Xbr Ho$ g_mZ gwÝXa O§Km OmH$s, H$_b g_mZ MaU, g_MVwaò g§ñWmZ H$mo Ya¡
_hm_Zmoha eara OmH$m, Z A{YH$ b§~m Z A{YH$ AmoN>m, Z H¥$e Z ñWyb, lrdËgbjU H$mo
Am{X Xo` ~Îmrg bjU{ZH$[a `wŠV, Aa AZoH$ àH$ma aËZ{Z H$s {H$aUm|H$[a X¡Xrß`_mZ h¡
_wHw$Q> OmH$m, Aa ZmZm àH$ma H$s _{U{ZH$[a _§{S>V ZmZm àH$ma Ho$ _Zmoha h¢ Hw$ÊS>b OmHo$,
~mO~y§X H$s XrpßVH$[a X¡Xrß`_mZ h¡ ^wOm OmH$s, Aa _moVr{Z Ho$ hmaH$[a emo^¡ h¡ Ca OmH$m,
AY©MH«$dVu H$s {d^y{V H$m ^moJZhmam, Vm{h XoI àOm Ho$ bmoH$ ~hþV àgÞ ^E&
nañna ~mV H$a¡ h¢ {H$ `h Xe_wI _hm~bdmZ, OrË`m h¡ _m¡gr H$m ~oQ>m d¡ldU OmZ¡§, Aa
OrË`m h¡ amOm `_ {OgZo, H¡$bme Ho$ CR>mZo H$mo§ CÚ_r ^`m, Aa àmßV {H$`m h¡ amOm ghòapí_
H$m d¡am½` OmZo, _éV Ho$ `k H$m {dÜd§g H$aUhmam, _hm eyadra, gmhg H$m Ymar, h_mao gwH¥$V
Ho$ CX`H$[a `m {Xem H$mo Am`m& `h Ho$H$gr _mVm H$m nwÌ, `mHo$ ê$n H$m Aa JwU{Z H$m H$m¡Z
dU©Z H$a gH¡$? `mH$m Xe©Z bmoH${Z H$m| na_ CËgd H$m H$maU h¡& dh ñÌr nwÊ`dVr YÝ` h¡
OmHo$ J^©V¢ `h CËnÞ ^`m, Aa dh {nVm YÝ` h¡ OmV¢ `mZ¡ OÝ_ nm`m, Aa do ~§Yw bmoH$ YÝ`
h¢ {OZHo$ Hw$b{df¡ `h àH$Q>çm& Aa Oo ñÌr BZH$s amUr ^Bª {VZH¢$ ^m½` H$s H$m¡Z H$h¡? `m
^m§{V ñÌr PamoIm{Z _¢ ~¡R>r ~mV H$a¡ h¢, Aa amdU H$s Agdmar Mbr Om` h¡& O~ amdU Am`
{ZH$g¡ V{X EH$ _whÿV© Jm§d H$s Zmar {MÌm_-gr hmo` ah¡, VmHo$ ê$n gm¡^m½`H$[a haçm J`m h¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

178 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{MÎm {OZH$m& ñÌr{Z H$mo Aa nwéf{Z H$mo amdU H$s H$Wm Ho$ Q>m[a Am¡a H$Wm Z ahr&
Xoe{Z{df¡ VWm ZJa J«m_ VWm Jm§d{Z Ho$ ~m‹S>o {VZ{df¡ Oo àYmZ nwéf h¢ Vo ZmZm àH$ma H$s
^|Q> bo`H$[a Am` {_bo, Aa hmW Omo{‹S> Z_ñH$maH$[a {dZVr H$aVo ^E - ho Xod! _hm{d^d Ho$
nmÌ Vw_, {Vhmao Ka{df¡ gH$b dñVw {dÚ_mZ h¢, ho amOm{Z Ho$ amOm! ZÝXZm{X dZ _¢ Oo _Zmok
dñVw nmBE h¢ Vo ^r gH$b dñVw qMVdZ_mÌV¢ hr Vw_H$mo gwb^ h¡§& Eogr Anyd© dñVw Š`m h¡ Omo
Vwåhmar ^|Q> H$a|? VWm{n `h Ý`m` h¡ {H$ arVo hmW{Z amOm{Z gm| Z {_{bE& VmV¡§ H$Ny> h_ AnZr
_m{\$H$ ^|Q> H$a¡ h¢& O¡g¢ ^JdmZ {OZ|ÐXod H$s Xod gwdU© H$_bm|H$a nyOm H$a¡ h¢, {VZH$mo Š`m
_Zwî` Amn `mo½` gm_J«r H$a Zmht nyO¡ h¢? `m ^m§{V ZmZm àH$ma Ho$ Xoe Xoe{Z Ho$ gm_§V ~‹S>r
G${Õ Ho$ Ymar amdU H$mo nyOVo ^E& amdU {VZH$m {_îQ>dMZ{Z H$[a ~hþV gÝ_mZ H$aVm ^`m&
amdU n¥Ïdr H$m| ~hþV gwIr XoI àgÞ ^`m, O¡g¢ H$moB© AnZr ñÌr H$mo ZmZm àH$ma Ho$
aËZAm^yfUH$[a _§{S>V XoI gwIr hmo`& Ohm§ amdU _mJ© Ho$ deV¢ Om` {ZH$g¡ Vm Xoe{df¡ {dZm
~mho YmZ ñd`_od CËnÞ ^E& n¥Ïdr A{V emo^m`_mZ ^B©, àOm Ho$ bmoH$ na_ AmZ§X H$mo YaVo
g§Vo AZwamJê$nr ObH$[a `mH$s H$s{V©ê$nr ~o{b H$mo gtMVo ^E&
H¡$gr h¡ H$s{Îm©? {Z_©b h¡ ñdê$n OmH$m& {H$gmZ bmoJ Eogo H$hVo ^E {H$ ~‹S>o ^m½` h_mao,
Omo h_mao Xoe _| aËZldm H$m nwÌ amdU Am`m& h_ a§H$ bmoJ H¥${fH$_© _| AmgŠV, ê$Io A§J,
ImoQ>o dñÌ, hmW nJ H$aH$e, ŠboeV¢ h_mao gwI ñdmXa{hV EVm H$mb J`m, A~ BgHo$ à^mdV¢
h_ g§nXm{XH$[a nyU© ^E& nwÊ` H$m CX` Am`m, gd© XþI{Z H$m Xÿa H$aUhmam amdU Am`m& {OZ
{OZ Xoe{Z _¢ `h H$ë`mU H$m ^açm {dMa¡ Vo Xoe gd© g§nXm H$a nyU© hmo`& Xe_wI X[aÐr{Z
H$m X[aÐ XoI Z gH¡$& {OZH$mo Xþ:I _oQ>do H$s epŠV Zmht {VZ ^mB{ZH$[a H$hm {g{Õ hmo` h¡?
`h Vmo gd© àm{U`m| H$m ~‹S>m ^mB© hmoVm ^`m& `h amdU AnZo JwU{ZH$[a bmoJ{Z H$m| AmZÝX
CnOmdVm ^`m& OmHo$ amO _| erV Aa CîU ^r àOm H$mo ~mYm Z H$a gH$¡ Vmo Mmoa MwJwb ~Q>_ma
VWm qgh JOm{XH${Z H$s ~mYm H$hm§ go hmo`? OmHo$ amÁ`{df¡ ndZ nmZr Ap½Z H$s ^r àOm
H$mo ~mYm Z hmo`, gd© ~mV gwIXmB© hr hmoVr ^B©&
AWmZÝVa amdU H$s {Xp½dO`{df¡ dfm© F$Vw AmB©, _mZm| amdUgmo gmåhr Am` {_br, _mZm|
BÝÐ Zo í`m_KQ>m ê$nr JO H$s ^|Q> ^oOr& H¡$go h¢ H$mbo _oK? _hm ZrbmMb g_mZ {~Owarê$n
ñdJ© H$s gm§H$b Ya¡, Aa ~Jwb{Z H$s n§pŠV ^B© ÜdOm, {VZH$[a emo{^V h¡ eara {OZHo$,
BÝÐYZwf ê$n Am^yfU nhao O~ dfm©G$Vw AmB© V{X Xemo§{XemZ _| A§YH$ma hmo J`m& am{Ì {Xdg
H$m ^oX OmÝ`m Z n‹S>o& gmo `h `wŠV hr h¡ í`m_ hmo` gmo í`m_Vm hr àH$Q> H$a¡, _oK ^r í`m_

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 179


Aa A§YH$ma ^r í`m_& n¥Ïdr{df¡ _oK H$s _moQ>r Ymam AI§S> ~agVr ^B©& Omo _mZZr Zm`H$m{Z
Ho$ _Z{df¡ _mZ H$m ^ma hþVm, gmo _oK Ho$ JO©ZH$[a jU_mÌ{df¡ {dbm` J`m& Aa _oK H$s
Üd{ZH$[a ^` H$mo nmB Oo _mZZr ^m{_Zr Vo ñd`_od hr ^aVmagm| ñZoh H$aVr ^Bª& Oo erVb
H$mo_b _oK H$s Ymam, Vo n§Wr{Z H$mo dmU Ho$ ^md H$m| àmßV H$aVr ^Bª& __© H$s {dXmaUhmar
Ymam{Z Ho$ g_yhH$[a ^oXm J`m h¡ öX` {OZH$m, Eogo n§Wr, Vo _hmì`mHw$b ^E h¢& _mZmo VrúU
MH«$H$[a {dXmao JE h¢& ZdrZ Omo dfm© H$m Ob VmH$[a O‹S>Vm H$mo§ àmßV ^E n§Wr, jU_mÌ _|
{MÌm_ Ho-go hmo` JE& Aa Om{ZE {H$ jragmJa Ho$ ^ao Omo _oK gmo Jm`{Z Ho$ CXa {df¡ ~¡R>o
h¢& VmV¢ {ZaÝVa hr Xþ½Y H$s Ymam df} h¡& dfm© Ho$ g_` {H$gmZ H¥${fH$_© H$mo àdV] h¢& amdU
Ho$ à^mdH$[a _hmYZ Ho$ YZr hmoVo ^E& amdU g~ hr àm{U`m| H$mo _hm CËgmh H$m H$maU hmoVm ^`m&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$ gmo H$h¡ h¡§ {H$ ho lo{UH$! Oo nyU© nwÊ`m{YH$mar h¢ {VZHo$ gm¡^m½`
H$m dU©Z H$hm§ VH$ H$[aE&
BÝXrda H$_b-gm[aIm í`m_ amdU pñÌ`m| Ho$ {MÎm H$mo A{^bmfr H$aVm g§Vm _mZm|
gmjmV² dfm©H$mb H$m ñdê$n hr h¡, Jå^ra h¡ Üd{Z OmH$s, O¡gm _oK JmO¡ V¡gm amdU JmO¡&
gmo amdU H$s AmkmV¢ gd© ZaoÝÐ Am` {_bo, hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$aVo ^E& Omo amOm{Z H$s H$Ý`m
_hm _Zmoha Vo amdU H$mo ñd`_od daVr ^Bª& Vo amdU H$mo daH$a AË`ÝV H«$s‹S>m H$aVr ^Bª& O¡g¢
dfm© nhm‹S> H$mo nm`H$[a A{V daf¡&
H¡$gr h¡ dfm©? n`moYa Oo _oK {VZHo$ g_yhH$[a g§`wŠV h¡& Aa H¡$gr h¡ ñÌr? n`moYa Oo Hw$M
{VZH$[a _§{S>V h¡& H¡$gm h¡ amdU? n¥Ïdr Ho$ nmbZo H$mo g_W© h¡& d¡ldU `k H$m _mZ_X©Z
H$aZhmam {Xp½dO` H$mo MT>çm& g_ñV n¥Ïdr H$mo OrV¡ gmo Vm{h XoIH$[a _mZmo gy`© bÁOm Aa
^`H$[a ì`mHw$b hmo` X{~ J`m&
^mdmW© - dfm©H$mb{df¡ gy`© _oKnQ>b{ZH$[a AmÀN>m{XV hmo` h¡& Aa amdU Ho$ _wIg_mZ
M§Ð_m ^r Zmht, gmo _mZm| bÁOmH$[a ^r X~ J`m, Š`m|{H$ dfm©H$mb _| MÝÐ_m ^r _oK_mbmH$[a
AmÀN>m{XV hmo` h¡, Aa Vmao ^r ZOa Zht Amdo h¡§& gmo _mZmo AnZm n{V Omo MÝÐ_m Vm{h amdU
Ho$ _wIH$[a OrË`m Om{Z ^mO JE& Aa amdU H$s hWobr, Aa nJVbr AË`ÝV bmb Aa amdU
H$s {ñÌ`m| H$s AË`ÝV bmb OmZH$a bÁOmdmZ hmo`, H$_bmo| Ho$ g_yh ^r {N>n JE, _mZm| `h
dfm©G$Vw ñÌr g_mZ h¡& {~Owar VoB© H${Q>_oIbm Omo BÝÐYZwf dh dñÌm^yfU, n`moYa Oo _oK do
hr n`moYa H${hE Hw$M Aa amdU _hm_Zmoha Ho$VH$s H$s dmg VWm nX²_Zr pñÌ`m| Ho$ eara H$s
gwJ§Y BË`m{X gd©gwJ§Y AnZo eara H$s gwJÝYVmH$[a OrVVm ^`m& OmHo$ gwJÝY ídmgê$n ndZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

180 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ho$ I¢Mo ^«_a{Z Ho$ g_yh Jw§Oma H$aVo ^E& J§Jm H$m VQ> Omo A{V _Zmoha h¡ Vhm§ S>oamH$[a dfm©G$Vw
nyU© H$[a& H¡$gm h¡ J§Jm H$m VQ? OmHo$ Vra gwÝXa h[aVV¥U emo^¡ h¢, ZmZm àH$ma Ho$ nwînm| H$s
gwJÝYVm \¡$b ahr h¡& ~‹S>o ~‹S>o d¥j emo^¡ h¢& H¡$gm h¡ amdU? OJV H$m ~ÝYw H${hE {hVw h¡& A{V
gwIgm| MmVw_m©ñ` nyU© {H$`m&
ho lo{UH$! Oo nwÊ`m{YH$mar _Zwî` h¢ {VZH$m Zm_ ldU H$a gd©bmoH$ Z_ñH$ma H$a¡ h¢, Aa
gwÝXa pñÌ`m| Ho$ g_yh ñd`_od Am` da¡ h¢, Aa Eoíd`© Ho$ {Zdmg na_ {d^d àH$Q> hmo` h¢&
CZHo$ VoOH$[a gy`© ^r erVb hmo` h¡& Eogm OmZH$[a Amkm _mZ g§e` N>mo‹S> nwÊ` Ho$ à~ÝY H$m
`ËZ H$amo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
_éV Ho$ `k H$m {dÜd§g Aa amdU Ho$ {Xp½dO` H$m dU©Z H$aZo dmbm ½`mahdm± nd©
g§ n y U © ^`m&&11&&
AWmZÝVa amdU _§{Ì`m| go {dMma H$aVm ^`m EH$m§V{df¡& Ahmo _§{Ì`mo! `h AnZr H$Ý`m
H¥$V{MÌm H$m¡Z H$mo naZmd¢& BÝÐ gmo g§J«m_{df¡ OrVZo H$m {ZíM` Zmht& VmV¢ nwÌr H$m nm{UJ«hU
_§JbH$m`© àW_ H$aZm `mo½` h¡& V{X amdU H$mo nwÌr Ho$ {ddmh H$s qMVm{df¡ VËna Xo{I amOm
h[admhZ Zo AnZm nwÌ {ZH$Q> ~wbm`m& gmo h[admhZ Ho$ nwÌ H$mo A{V gwÝXamH$ma {dZ`dmZ
Xo{IH$a nwÌr Ho$ naUm`do H$m _ZmoaW {H$`m& amdU AnZo _Z _| {MVdVm ^`m {H$ gd©
Zr{VemñÌ{df¡ àdrU Ahmo _Wwam ZJar H$m ZmW amOm h[admhZ {Za§Va h_mao JwU{Z H$s
H$s{V©{df¡ AmgŠV h¡ _Z OmH$m, `mH$m àmUm|hÿVo ß`mam _Yw Zm_m nwÌ àe§gm `mo½` h¡&
_hm{dZ`dmZ² àr{VnmÌ _hmê$ndmZ A{V JwUdmZ _oao {ZH$Q> Am`m&
V{X _§Ìr amdUgm| H$hVo ^E - "ho Xod! `h _YwHw$_ma _hmnamH«$_r `mHo$ JwU dU©Z _| Z
Amd¢ VWm{n H$Nw>BH$ H$h¢ h¢& `mHo$ eara {df¡ AË`ÝV gwJÝYVm h¡, Omo gd©bmoH${Z Ho$ _Z H$mo
ha¡ h¡ Eogm h¡ ê$n OmH$m& `mH$m _Yw Zm_ `WmW© h¡& _Yw Zm_ {_îQ>mÞ H$m h¡, gmo `h {_îQ>dmXr
h¡& Aa _YwZm_ _H$a§X H$m h¡ gmo `h _H$a§XV¢ ^r A{VgwJÝY h¡& Aa `mHo$ EoVo hr JwU Amn
_V OmZm|, AgwaZ H$m BÝÐ Omo M_a|Ð VmZo `mH$m| _hmJwUê$n {ÌeybaËZ {X`m h¡& gmo {ÌeybaËZ
d¡[aZ na S>maçm d¥Wm Z Om`, AË`ÝV X¡Xrß`_mZ h¡, gmo Amn `mH$s H$aVyV H$[a, `mHo$ JwU
OmZmohrJo& dMZm| H$[a H$hm§ bJ H$h¢, VmV¢ - "ho Xod! `mgm| g§~§Y H$aZo H$s ~w{Õ H$amo& `h
Amngo gå~ÝYH$[a H¥$VmW© hmo`Jm& Eogm O~ _§{Ì`m| Zo H$hçm V{X amdU Zo `mH$mo AnZm O_mB©
{ZíM` {H$`m& Aa O_mB© `mo½` Omo gm_J«r, gmo `mH$mo XrZr& ~‹S>r {d^y{Vgm| amdU Zo AnZr nwÌr

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 181


naUmB©& gd©bmoH$ h{f©V ^E& `h amdU H$s nwÌr gmjmV² nwÊ` bú_r, _hmgwÝXa eara, n{V Ho$
_Z Aa ZoÌ{Z H$s haZhmar, OJV² _| Eogm gwJÝY Zmht - Eogo gwJ§Yeara H$mo YmaZhmar, VmH$mo
nm`H$a _Yw A{V àgÞ ^`m&
AWmZÝVa amOm lo{UH$ {OZH$mo H$m¡Vyhb CnÁ`m h¡ gmo Jm¡V_ ñdm_r gm| nyN>Vo ^E - ho
ZmW! AgwaoÝÐ Zo _Yw H$mo H$m¡Z H$maU {Ìeyb aËZ {X`m, Xþb©^ h¡ g§J_ OmH$m& V{X Jm¡V_
ñdm_r {OZY_u{ZV¢ h¡ dmËgë` {OZHo$, {Ìeyb aËZ H$s àmpßV H$m H$maU H$hVo ^E&
ho lo{UH$! YmVH$sI§S> Zm_m Ûrn, Vhm§ EoamdV joÌ, eVÛmam ZJa, Vhm§ Xmo` {_Ì hmoVo ^E&
_hm ào_ H$m h¡ ~§YZ {OZHo$, EH$ H$m Zm_ gw{_b, Xÿgao H$m Zm_ à^d& gmo `o XmoZm| EH$
MQ>embm _| n‹T>H$a n§{S>V ^E& H$B©EH$ {XZm| _| gw{_Ì amOm ^`m& gd© gm_§V{ZH$[a go{dV
nydm}nm{O©V nwÊ`H$_© Ho$ à^mdV¢ na_ CX` H$mo àmßV ^`m& Aa XÿOm {_Ì à^d gmo X{bÐH$wb
_| CnÁ`m, _hmX{bÐr& gmo gw{_Ì Zo _hmñZohV¢ AnZr ~am~a H$a {b`m& EH$ {XZ amOm gw{_Ì
H$m| XþîQ> Kmo‹S>m haH$a dZ _| bo J`m& Vhm§ Xþ[aXXîQ´>Zm_ ^rb{Z H$m amOm gmo `mH$m| AnZo Ka
bo J`m& VmH$mo dZ_mbm nwÌr naUmB©& gmo dh dZ_mbm gmjmV² dZbú_r, VmH$mo nm` amOm
gw{_Ì A{V àgÞ ^`m& EH$ _mg Vhm§ ahçm& ~hþ[a ^rbm| H$s goZm boH$a ñÌr g{hV eVÛma
ZJa _¢ Amd¡ Wm, Aa à^d Ty>§‹T>Zo H$mo {ZH$ñ`m& gmo _mJ© _| ñÌr g{hV {_Ì H$mo XoIm&
H¡$gr h¡ dh ñÌr? _mZm| H$m_ H$s nVmH$m hr h¡& gmo XoIH$[a `h nmnr à^d {_Ì H$s
^m`m©{df¡ _mo{hV ^`m, Aew^ H$_© Ho$ CX` go ZîQ> ^B© h¡ H¥$Ë`-AH¥$Ë` H$s ~w{Õ OmH$s, à~b
H$m_ Ho$ dmU{ZH$a ~tÜ`m g§Vm, A{V AmHw$bVm H$mo àmßV ^`m& Amhma {ZÐm{XH$ gd© {dñ_aU
^`m& g§gma _| OoVr ì`mYr h¡§ {VZ_| _XZ ì`mYr h¡ OmH$[a na_ Xþ:I nmBE h¡& O¡go gd© XodZ
_| gy`© àYmZ h¡, V¡go g_ñV amoJ{Z Ho$ _Ü` _XZ àYmZ h¡& V~ gw{_Ì à^d H$mo IoX-{IÞ Xo{I
nyN>Vo ^E - ho {_Ì! Vy IoX{IÞ Š`m| h¡? V{X `h {_Ì H$mo H$hZo bJm - Omo Vw_ dZ_mbm
naUr VmH$mo XoIH$[a {MÎm ì`mHw$b ^`m h¡& `h ~mV gwZH$[a amOm gw{_Ì {_Ì _| h¡ A{V ñZoh
OmH$m, AnZo àmU g_mZ {_Ì H$mo AnZr ñÌr Ho$ {Z{_Îm XþIr Om{Z ñÌr H$mo {_Ì Ho$ Ka nR>mdVm
^`m& Aa Amn Amnm {N>nm` {_Ì Ho$ PamoIo _| Om` ~¡R>m& Aa XoIo {H$ `h Š`m H$a¡, Omo _oar
ñÌr `mH$s Amkm à_mU Z H$a¡, Vmo _¢ ñÌr H$m {ZJ«h H$ê§$& Aa Omo `mH$s Amkm à_mU H$a¡,
Vmo ghò J«m_ Xÿ§& dZ_mbm am{Ì Ho$ g_` à^d Ho$ g_rn Om` ~¡R>r&
V{X à^d nyN>Vm ^`m - ho ^Ðo! Vy H$m¡Z h¡& V~ BgZo {ddmh n`ªV g~ d¥ÎmmÝV H$hçm&
gwZH$[a à^d à^ma{hV hmo` J`m& {MÎm{df¡ A{V CXmg ^`m& {dMma¡ h¡ - hm`! hm`! _¢ `h

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

182 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Š`m Aew^ ^mdZm H$ar, {_Ì H$s ñÌr _mVm g_mZ H$m¡Z ~m§N>¡ h¡& _oar ~w{Õ ^«îQ> ^B©, `m nmnV¢
_¢ H$~ Ny>Qy>§? ~Z¡ Vmo AnZm {ga H$mQ> S>mê§$, H$b§H$`wŠV OrdZ H$[a H$hm? Eogm {dMma _ñVH$
H$mQ>Zo Ho$ AW© å`mZV¢ IS²>J H$mT>çm, IS²>J H$s H$m§{V H$[a Xem| {Xem{df¡ àH$me hmo` J`m&
V~ Vbdma H$mo H§$R> Ho$ g_rn ë`m`m, Aa gw{_Ì PamoIo _| ~¡R>Vm hþVm, gmo Hy$XH$a Am` hmW
nH$‹S> {b`m, _aVo H$mo ~Mm` {b`m& N>mVrgm| bJm` H$[a H$hZo bJm - ho {_Ì! AmË_KmV H$m
Xmof Vy Z OmZo h¡& Oo AnZo eara H$m A{d{Y go {ZnmVm H$a¡ h¢, Vo eyÐ _aH$[a ZaH${df¡ Om`
n‹S>o h¢& AZoH$ ^d Aën Am`w Ho$ YmaH$ hmo` h¢& `h AmË_KmV {ZJmoX H$m H$maU h¡&
`m ^m§{V H$hH$[a {_Ì Ho hmW gm| IS²>J N>rZ {b`m, Aa _Zmoha dMZH$[a ~hþV g§Vmoî`m&
Aa H$hZo bJm {H$ ho {_Ì! A~ Amng _| nañna na_ {_ÌVm h¡, gmo `h {_ÌVm na^d _| ah¡
{H$ Z ah¡& `h g§gma Agma h¡& `h Ord AnZo H$_© Ho$ CX`H$[a {^Þ {^Þ J{V H$mo àmßV hmo`
h¡& `m g§gma _| H$m¡Z {H$gH$m eÌw h¡, gXm EH$ Xem Z ah¡ h¡& `h H$hH$[a Xÿgao {XZ amOm gw{_Ì
_hm_w{Z ^E& n`m©` nyU© H$[a XÿOo ñdJ© _| B©emZ BÝÐ ^`o& Vhm§V¢ M`H$[a _Wwamnwar _| amOm
h[admhZ, OmHo$ amUr _mYdr {VZH¡$ _Yw Zm_m nwÌ ^E& h[ad§eê$n AmH$me{df¡ MÝÐ_m g_mZ
^E& Aa à^d gå`ŠËd {~Zm AZoH$ `mo{Z`m| _| ^«_UH$[a {díddgw H$s Á`mo{Vf_Vr Omo ñÌr,
VmH¡$ {eIr Zm_ nwÌ ^`m& gmo Ðì`qbJr _w{Z hmo`, _hmVnH$[a {ZXmZ Ho$ `moJV§¡ Agwam| Ho$
A{Yn{V M_a|Ð ^E&
V{X Ad{YkmZ H$[a AnZo nyd© ^d {dMma gw{_Ì Zm_m {_Ì Ho$ JwU A{V {Z_©b AnZo
_Z{df¡ Yma¡, gw{_Ì amOm H$m A{V_Zmok M[aÌ {MVmaH$[a Agwa|Ð H$m öX` àr{VH$[a _mo{hV
^`m& _Z{df¡ {dMmaçm {H$ amOm gw{_Ì _hmJwUdmZ _oam na_ {_Ì hþVm, gd© H$m`m] _| ghmB© Wm&
Vm g{hV _¢ MQ>embm{df¡ {dÚm n‹T>m, _¢ X[aÐr hþVm VmZo Amn g_mZ {d^y{VdmZ {H$`m& Aa
_¢ nmnr XþîQ>{MÎm Zo VmH$s ñÌr{df¡ ImoQ>o ^md {H$E Vmo hÿ VmZ§¡ Ûof Z {H$`m& ñÌr _oao Ka nR>mB©&
_¢ {_Ì H$s ñÌr H$mo _mVm g_mZ OmZ A{V CXmg hmo`, AnZm {ea IS²>JV¢ H$mQ>Zo bm½`m, V{X
Vmhr Zo Wm§^ {b`m& Aa _¢Zo {OZemgZ H$s lÕm {dZ _aH$a AZoH$ XþI ^moJo, Aa Oo _moj_mJ©
Ho$ àdaVZhmao gmYw nwéf {VZH$s qZXm H$ar, gmo Hw$`mo{Z{df¡ Xþ:I ^moJo, Aa dh {_Ì _w{Zd«V
A§JrH$maH$[a XÿOo ñdJ© BÝÐ ^`m& Vhm§V¡§ M`H$[a _Wwamnwar{df¡ amOm hadmhZ H$m nwÌ _YwdmhZ
^`m h¡& Aa _¢ {díddgw H$m nwÌ {eIrZm_ Ðì`qbJr _w{Z hmo` AgwaoÝÐ ^`m&
`h {dMma CnH$ma H$m I¢À`m, na_ ào_H$[a ^rOm h¡ _Z OmH$m, AnZo ^dZ go {ZH$gH$[a
_Ü`bmoH${df¡ Am` _YwdmhZ {_Ìgm| {_ë`m& _hmaËZm|H$[a {_Ì H$m nyOZ {H$`m& ghòm§V Zm_m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 183


{Ìeyb aËZ {X`m, _YwdmhZ M_aoÝÐ H$mo§ Xo{I ~hþV àgÞ ^`m& {\$a M_aoÝÐ AnZo ñWmZ H$m§o J`m&
ho lo{UH$! eñÌ {dÚm H$m A{Yn{V, qghm| H$m h¡ dmhZ OmHo$, Eogm _YwHw§$da h[ad§e H$m
{VbH$, amdU h¡ ídgwa OmH$m, gwIgm| {VîR>¡ h¡& `h _Yw H$m M[aÌ Omo nwéf n‹T>¡ gwZ¡ gmo H$m§{V
H$mo àmßV hmo`, Aa VmHo$ gd© AW© {gÕ hmo`&
AWmZÝVa _éV Ho$ `k H$m Zme H$aUhmao Omo amdU gmo bmoH${df¡ AnZm à^md {dñVmaVm
hþdm, eÌw{Z H$mo de H$aVm g§Vm AR>mah df© {dhma H$[a, O¡g¢ ñdJ© _| BÝÐ hf© CnOmd¡ V¡g¢
CnOmdVm ^`m& n¥Ïdr H$m n{V H¡$bme nd©V Ho$ g_rn Am` àmßV ^`m& Vhm§ {Z_©b h¡ Ob
OmH$m, Eogr _§Xm{H$Zr H${hE J§Jm, g_wÐ H$s nQ>amUr, H$_b{Z Ho$ _H$a§XH$[a nrV h¡ Ob
OmH$m, Eogr J§Jm Ho$ Vra H$Q>H$ Ho$ S>oao H$amE Am¡a Amn H¡$bme Ho$ Hw$j{df¡ S>oam H$[a H«$s‹S>m H$aVm
^`m& J§Jm H$m ñ\${Q>H$ g_mZ Ob {Z_©b Vm_¢ IoMa, ^yMa, ObMa H«$s‹S>m H$aVo ^E& Oo Kmo‹S>o
aO{df¡ bmoQ>H$[a _{bZ eara ^E hþVo, Vo J§Jm _| {Zhbm` ObnmZ H$am` {\$a {R>H$mZo bm`
~m§Yo& hmWr gnamE& amdU ~mbr H$m d¥Îmm§V {MVma M¡Ë`mb`{Z H$m| Z_ñH$maH$[a Y_©ê$n MoîQ>m
H$aVm {VîR>çm&
AWmZÝVa BÝÐ Zo Xþb§{Knwa Zm_m ZJa{df¡ ZbHy$da Zm_m bmoH$nmb Wmß`m hþVm& gmo amdU
H$mo hbH$mam| Ho$ _wIV¢ ZOrH$ Am`m Om{Z BÝÐ Ho$ {ZH$Q> erK«Jm_r godH$ ^oOo Am¡a gd© d¥Îmm§V
{b»`m& Omo amdU OJV H$mo OrVVm g_wÐ ê$n goZm H$mo {bE h_mar OJh OrVZo Ho$ A{W© {ZH$Q>
Am` nS>çm h¡, `m Amoa Ho$ gd©bmoH$ H§$nm`_mZ ^E h¢& gmo `h g_mMma boH$a ZbHy$da Ho$
BVdmar _Zwî` BÝÐ {ZH$Q> Am`o& BÝÐ ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb`{Z H$s d§XZm H$mo OmVo hþVo, gmo
_mJ©{df¡ BÝÐ H$mo nÌ {X`m& BÝÐ Zo ~m§MH$a gd© ahñ` OmZH$[a nmN>m Odm~ {b»`m& Omo _¢
nm§Sw>dZ Ho$ M¡Ë`mb`{Z H$s d§XZmH$[a AmD§$ hÿ§& BVZo Vw_ ~hþV `ËZ gm| ahZm, A_moKeñÌ
H${hE Imbr Z n‹S>¡ - Eogm Omo eñÌ VmHo$ YmaH$ hmo, Aa _¢ ^r erK« hr AmD§$ hÿ±&
Eogr {bIH$a d§XZm{df¡ AmgŠV h¡ _Z OmH$m, ~¡ar H$s goZm H$mo Z {JZVm g§Vm nm§Sw>H$dZ
J`m& Aa ZbHy$da bmoH$nmb Zo AnZo {ZO dJ©gm| _§ÌH$[a ZJa H$s ajm _| VËna {dÚm_` gm¡
`m¡OZ D§$Mm, ~O«emb Zm_m H$moQ> ~Zm`m, àX{jUmH$[a {VJwUm& amdU Zo ZbHy$da H$m ZJa
OmZZo Ho$ A{W© àhñV Zm_m goZmn{V ^oÁ`m& gmo Om`H$[a nmN>m Am` amdUgm| H$hVm ^`m -
ho Xod! _m`m_B© H$mo{Q>H$[a _§{S>V dh ZJa h¡ gmo {b`m Z Om`& XoImo àË`j XrI¡ h¡& gd©
{XemAm| _| ^`mZH$ {dH$amb XmT> H$mo Yao gn© g_mZ {eIa OmHo$, Aa ~bVm Omo gKZ ~m§gZ
H$m dZ Vm g_mZ XoIr Z Om` Eogr Ádmbm Ho$ g_yhH$[a g§`wŠV CR>¡ h¢ ñ\w$qbJm| H$s am{e Om_|,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

184 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa `mHo$ `§Ì d¡Vmb H$m ê$n Ya¢ {dH$amb h¡ Xm‹T> {OZH$s, EH$ `moOZ Ho$ _Ü` Omo _Zwî` Amd¡
VmH$mo {ZJb¡ h¢, {VZ `§Ì{Z{df¡ àmßV ^E Oo àm{U`m| Ho$ g_yh {VZH$m `h eara Z ah¡, OÝ_m§Va
Am¡a eara Ya¡& Eogm OmZH$a Amn XrK©Xeu hmo, gmo `m ZJa Ho$ boZo H$m Cnm` {dMmamo& V{X
amdU _§{Ì`m| go Cnm` nyN>Zo bm½`m& gmo _§Ìr _m`m_B© H$moQ> Ho$ Xÿa H$ado H$m Cnm` qMVdVo ^E&
H¡$go h¢ _§Ìr? Zr{V emñÌ{df¡ A{V àdrU h¢&
AWmZÝVa ZbHy$da ñÌr Cna§^m BÝÐ H$s Aßgam Omo a§^m Vm g_mZ h¡ JwU, Aa ê$n OmH$m,
n¥Ïdr{df¡ à{gÕ, gmo amdU H$mo {ZH$Q> Am`m gwZ A{V A{^bmfm H$aVr ^B©& AmJ¢ amdU Ho$
ê$n JwU ldUH$a AZwamJdVr Wr hr, am{Ì{df¡ AnZr gIr {d{MÌ_mbm H$mo§ EH$m§V _| Eog¢
H$hVr ^B© - ho gwÝXar! _oao Vy àmU g_mZ gIr h¡, Vmo g_mZ Am¡a Zmht& AnZm Aa OmH$m,
EH$ _Z hmo` VmH$m| gIr H${hE& _oao _| Aa Voao _| ^oX Zmht& VmV¢ ho MVwao! {ZíM`V¢ _oao H$m`©
H$m gmYZ Vy H$a¡ Vmo VwPo AnZr {MÎm H$s ~mV H$hÿ§& Oo gIr h¡§ Vo {ZíM`goVr OrVì` H$m
Adb§~Z hmo` h¡& O~ Eogo amZr Cna§^m Zo H$hçm V{X gIr {d{MÌ_m`m H$hVr ^B© - ho Xodr!
EVr ~mV H$hm H$hmo hmo? h_ Vmo {Vhmao AmkmH$mar Omo _Zdm§{N>V H$m`© H$hmo gmo hr H$a¢& _¢ AnZo
_wIgm| AnZr ñVw{V H$hm H$ê§$, AnZr ñVw{V H$aZm bmoH${df¡ qZÚ h¡, ~hþV Š`m H$hÿ&§ _mo{h Vw_
_y{V©dVr gmjmV² H$m`© H$s {g{Õ OmZmo& _oam {dídmgH$[a {Vhmao _Z{df¡ Omo hmo` gmo H$hmo&
ho ñdm{_Zr! h_mao hmoVo Vmo{h IoX H$hm? V~ Cna§^m {Zídmg boH$a H$nmob{df¡ H$a Ya _wI
_| V¢ Z {ZH$gVo Omo dMZ Vo ~maå~ma àoaUmH$[a ~m{ha {ZH$mgVr ^Bª& ho gIr! ~mbnZo hr gm|
boH$a _oam _Z amdU{df¡ AZwamJr h¡& _¢ bmoH${df¡ à{gÕ _hmgwÝXa VmHo$ JwU AZoH$ ~ma gwZo
h¢& gmo _¢ A§Vam` Ho$ CX`H$[a A~ VH$ amdU Ho$ g§J_ H$mo àmßV Z ^B©& {MÎm{df¡ na_ àr{V
Yê§$ hÿ§& Aa AàmpßV H$m _oao {Za§Va nN>Vmdm ah¡ h¢& ho ê${nUr! _¢ OmZy§ hÿ§ `h H$m`© àe§gm `mo½`
Zmht& Zmar XÿOo Za Ho$ g§`moJH$[a ZaH${df¡ n‹S>o h¡& VWm{n _¢ _aU H$m| g{h~o g_W© Zmht, VmV¢
ho {_îQ>^m{fUr! _oam Cnm` erK« H$a& A~ dh _oao _Z H$m haUhmam {ZH$Q> Am`m h¡& H$mhÿ ^m§{V
àgÞ hmo` _oam Vmgm| g§`moJ H$a Xo& _¢ Voao nm`Z nSy>§ hÿ§&
Eogm H$hH$[a dh ^m{_Zr nm` n‹S>Zo bmJr, V{X gIr Zo {ga Wm§^ {b`m, Aa `h H$hr
{H$ ho ñdm{_Zr! {Vhmam H$m`© jU_mÌ{df¡ {g{Õ H$ê§$& `h H${hH$a XÿVr Kag¢ {ZH$gr& OmZ¡ h¡
BZ gH$b ~mVZ H$s ar{V& A{V gyú_ í`m_ dñÌ nhZH$a AmH$me Ho$ _mJ© amdU Ho$ S>oao{df¡
AmB©& amObmoH$ _| JB©& ÛmanmbV¢ AnZo AmJ_Z H$m d¥Îmm§V H$hH$a amdU Ho$ {ZH$Q> Om` àUm_
{H$`m& Amkm nm` ~¡R>H$a {dZVr H$aVr ^B© - ho Xod! Xmof Ho$ àg§JV¢ a{hV {Vhmao gH$b

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 185


JwU{ZH$[a `h gH$b bmoH$ ì`mßV hmo ahçm h¡, Vw_H$mo `hr `mo½` h¡& A{V CXma h¡ {d^d
{Vhmam, `m n¥Ïdr{df¡ g~ hr H$mo V¥ßV H$amo hmo, Vw_ g~Ho$ AmZÝX {Z{_Îm àH$Q> ^E hmo& {Vhmam
AmH$ma XoIH$a `h _Z{df¡ Om{ZE h¡ {H$ Vw_ H$mhÿ H$s àmW©Zm ^§J Z H$amo, Vw_ ~‹S>o XmVma,
g~Ho$ AW© nyU© H$amo hmo, Vw_ gm[aIo _h§V nwéf{Z H$s Omo {d^y{V h¡ gmo namonH$ma hr Ho$ A{W©
h¡& gmo Amn g~{Z H$mo grI Xo`H$[a EH$ jU EH$m§V {damOH$a {MÎm bJm` _oar ~mV gwZmo Vmo
_¢ H$hÿ§& V{X amdU Zo Eogm hr {H$`m& V{X `mZo Cna§^m H$m gH$b d¥Îmm§V H$mZ{df¡ H$hçm&
V{X amdU XmoZm| hmW H$mZZ na Y[a, {ga Yw{Z, ZoÌ g§H$moM, Ho$H$gr _mVm Ho$ nwÌ
nwéf{Z{df¡ CÎm_, gXm AmMma nam`U H$hVo ^E - ho ^Ðo! H$hm H$hr? `h H$m_ nmn Ho$ ~§Y
H$m H$maU H¡$g¢ H$aZo _| Amd¡? _¢ naZm[a`m| H$mo A§JXmZ H$aZo{df¡ X[aÐr hÿ§& Eogo H$_m] H$mo
{YŠH$ma hmoC& V¢Zo A{^_mZ VOH$a `h ~mV H$hr, naÝVw {OZemgZ H$s `h Amkm h¡ {H$
{dYdm AWdm YZr H$s amUr AWdm Hw§$dmar VWm d¡í`m gd© hr naZmar gXmH$mb gd©Wm VOZr&
naZmar ê$ndVr h¡ Vmo H$hm? `h H$m`© bmoH$ Aa nabmoH$ H$m {damoYr {ddoH$s Z H$a¡& Omo XmoZm|
bmoH$ ^«îQ> H$a¡ gmo H$mho H$m _Zwî`?
ho ^Ðo! nanwéfH$[a OmH$m A§J _{X©V ^`m Eogr Omo naXmam, gmo C{ÀN>îQ> ^moOZ g_mZ h¡,
Vm{h H$m¡Z Za A§JrH$ma H$a¡? `h ~mV gwZ {d^rfU _hm_§Ìr gH$b Z` Ho$ OmZZhmao,
amO{dÚm{df¡ loîR> h¡ ~w{Õ {OZH$s, amdU H$mo EH$m§V{df¡ H$hVo ^E - ho Xod! amOm{Z Ho$ AZoH$
M[aÌ h¢& H$mhÿ g_` H$mhÿ à`moOZ AW© qH${MV² _mÌ AbrH$ ^r à{VnmXZ H$a¡ h¢& VmV¢ Amn
`mgy§ AË`ÝV ê$Ir ~mV _V H$hmo& dh Cna§^m de^B© g§Vr H$Nw> J‹T> Ho$ boZo H$m Cnm` H$hoJr&
Eogo dMZ {d^rfU Ho$ gwZH$a amdU amO{dÚm _| {ZnwU _m`mMmar {d{MÌ_mbm gIrgm| H$hVo
^E - ho ^Ðo! dh _oao _| _Z amIo h¡, Aa _oao {~Zm AË`ÝV XþIr h¡, VmV¡§ dmHo$ àmU{Z H$s ajm
_moHy§$ H$aZr `mo½` h¡& gmo àmUm| go Ny>Q>¡ `m àH$ma nhbo CgH$mo bo Amdmo& Ordm| Ho$ àmUm| H$s ajm
`hr Y_© h¡& Eogm H$hH$a gIr H$mo grI XrZr, gmo Om`H$a Cna§^m H$mo VËH$mb bo AmB©& amdU
Zo `mH$m ~hþV gÝ_mZ {H$`m& V{X dh _XZ godZ H$s àmW©Zm H$aVr ^B©&
amdU Zo H$hr - ho Xodr! XþbªK ZJa {df¡ _oar a_Uo H$s BÀN>m h¡& `hm§ CÚmZ{df¡ H$hm§
gwI? Eogm H$amo Omo ZJa{df¡ Vw_ g{hV a_y§& V{X dh H$m_mVwa VmH$s Hw${Q>bVm H$mo Z OmZH$[a,
[ñÌ`m| H$m _y‹T> ñd^md hmo` h¡, VmZo ZJa Ho$ _m`m_B© H$moQ>^§OZ H$m Cnm` AmgmbH$m Zm_ {dÚm
XrZr, Aa ~hþV AmXaV¢ ZmZm àH$ma Ho$ {Xì` eñÌ {X`o& Xod{ZH$[a H$[aE h¡ ajm {OZH$s, V{X
{dÚm Ho$ bm^V¢ VËH$mb _m`m_B© H$moQ> OmVm ahçm& gmo gXm H$m H$moQ> Wm gmoB© ah J`m& V{X

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

186 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


amdU ~‹S>r goZmH$a ZJa Ho$ {ZH$Q> J`m& Aa ZJa Ho$ H$mobmhb eãX gwZH$a amOm ZbHy$da jmo^
H$mo àmßV ^`m& _m`m_B© H$moQ> H$mo Z XoIH$[a {dfmX_Z ^`m, Aa OmZr {H$ amdU Zo ZJa {b`m,
VWm{n _hm nwéfmW© H$mo YaVm g§Vm `wÕ H$ado H$mo ~m{ha {ZH$ñ`m& AZoH$ gm_§V{Z g{hV nañna
eñÌZ Ho$ g_yhH$[a _hmg§J«m_ àdaË`m& Ohm§ gy`© H$s {H$aU ^r ZOa Z Amd|, H«y$a h¡ eãX
Ohm§& {d^rfU Zo erK« hr bmV H$s Xo ZbHy$da H$m aW Vmo‹S> S>maçm, Aa ZbHy$da H$mo nH$‹S>
{b`m& O¡g¢ amdU Zo ghò{H$aU H$mo nH$‹S>m hþVm V¡g¢ {d^rfU Zo ZbHy$da H$mo nH$S>çm& amdU
H$s Am`wYembm{df¡ gwXe©Z MH«$aËZ CnÁ`m&
Cna§^m H$mo amdU Zo EH$m§V{df¡ H$hr - Omo Vw_ {dÚmXmZgm| _oar Jwé hmo, Aa Vw_H$mo `h
`mo½` Zmht Omo AnZo n{V H$mo N>mo‹S> XÿOm nwéf godmo& Aa _wPo ^r AÝ`m` _mJ© godZm `mo½` Zmht?
`m ^m§{V `mH$mo {Xbmgm H$ar Aa ZbHy$da H$m| `mHo$ A{W© N>moS>çm& H¡$gm h¡ ZbHy$da?
eñÌ{ZH$[a {dXmaçm J`m h¡ ~IVa OmH$m, Zht bJm h¡ eara Ho$ Kmd OmH¡$& amdU Zo Cna§^m
go H$hr `m ^aVma g{hV _Zdm§{N>V ^moJH$a& H$m_godZ{df¡ nwéfm| _| H$hm ^oX h¡& Aa
A`moJH$m`© H$aZoV¢ _oar AH$s{V© hmo`, Aa _¢ Eogo H$ê§$ Vmo Am¡a bmoJ ^r `m _mJ© {df¡ àdV¤&
n¥Ïdr{df¡ AÝ`m` H$s àd¥{Îm hmo`& Aa Vy amOm AmH$meÜdO H$s ~oQ>r, Voar _mVm _¥XþH$m§Vm, gmo
Vy {d_b Hw$b{df¡ CnOr erb H$mo amIZo `mo½` h¡& `m ^m§{V amdU Zo H$hr V{X Cna§^m
bÁOm`_mZ ^B©, AnZo ^aVma{df¡ g§Vmof {H$`m, Aa ZbHy$da ^r ñÌr H$m ì`{^Mma Z OmZ
ñÌrg{hV a_Vm ^`m, Aa amdU gm| ~hþV gÝ_mZ nm`m&
amdU H$s `hr ar{V h¡ {H$ Omo Amkm Z _mZ¡ VmH$m nam^d H$a¡, Aa Omo Amkm _mZ¡ VmH$m
gÝ_mZ H$a¡& Aa `wÕ {df¡ _maçm Om` gmo _maçm Omdmo, Aa nH$S>çm Amd¡ VmH$m| N>mo‹S> Xo& amdU
Zo g§J«m_{df¡ eÌw{Z H$mo OrVZoV¢ ~‹S>m `e nm`m, ~‹S>r h¡ bú_r OmHo$ _hmgoZmH$[a g§`wŠV d¡Vm‹S>
nd©V Ho$ g_rn Om` nS>çm&
V~ amOm BÝÐ amdU H$m¡§ g_rn Am`m gwZH$a AnZo C_amd Oo {dÚmYa Xod H$hmd¢ {VZ
g_ñV hr gm| H$hVm ^`m - hmo {dídgr Am{X Xod hmo! `wÕ H$s V¡`mar H$amo& H$hm§ {dlm_ H$a
aho hmo? amjg{Z H$m A{Yn{V Am`m&
`h H$h H$[a BÝÐ AnZo {nVm Omo ghòma {VZHo$ g_rn gbmh H$ado H$mo J`m& Z_ñH$maH$[a
~hþV {dZ`g§`wŠV n¥Ïdr na ~¡R> ~mngm| nyN>r - ho Xod! ~¡ar à~b AZoH$ eÌw{Z H$mo OrVZhmam
{ZH$Q> Am`m h¡ gmo Š`m H$Îm©ì` h¡? ho VmV! _¢Zo H$m_ ~hþV {déÕ {H$`m Omo `h d¡ar hmoVm hr
àb` H$mo Z àmßV {H$`m, H$m§Q>m CJVm hr hmoR>ZV¢ Qy>Q>o, Aa H$R>moa nao nrN>¢ Mw^¡, amoJ hmoVm hr

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 187


{_Q>¡ Vmo gwI CnO¡ Aa amoJ H$s O‹S> ~§Y¡ Vmo H$Q>Zm H${R>Z h¡, V¡g¢ jÌr eÌw H$s d¥{Õ hmoZo Z Xo,
_¢ `mHo$ {ZnmV H$m AZoH$ ~oa CÚ_ {H$`m naÝVw AmnZo d¥Wm _Zo {H$`m, V~ _¢ j_m H$ar& ho
à^mo! _¢ amOZr{V Ho$ _mJ©H$[a {dZVr H$ê§$ hÿ§& `mHo$ _mado _¢ Ag_W© Zmht hÿ§&
Eogo Jd© Aa H«$moY Ho$ ^ao nwÌ Ho$ dMZ gwZH$a ghòma Zo H$hr - ho nwÌ! Vy erK«Vm _V H$[a,
AnZo loîR> _§Ìr h¡ {VZgm| _§Ì {dMm[a& Oo {~Zm {dMmao H$m`© H$ao h¢, {VZHo$ H$m`© {d\$b hmo`
h¢& AW© H$s {g{Õ H$m {Z{_Îm Ho$db nwéfmW© Zmht h¡& O¡g¢ H¥${fH$_© H$m à`moOZ OmH¡$, Eogm Omo
{H$gmZ VmHy§$ _oK H$s d¥pîQ> {~Zm H$hm H$m`© hmo`? Aa O¡g¢ MQ>embm{df¡ {eî` n‹T>¡§ h¢, gd© hr
{dÚm H$mo Mmh¡ h¢ naÝVw H$_© Ho$ ~eV¢ H$mhÿ H$m| {dÚm{g{Õ hmo` h¡, H$mhÿ H$mo {g{Õ Z hmo`& VmV¢
Ho$db nwéfmW© gm| hr {g{Õ Z hmo`& A~ ^r amdUgm| {_bmnH$[a& O~ dh AnZm ^`m, V~
Vy n¥Ïdr H$m {Z:H§$Q>H$ amÁ` H$a¡Jm& Aa AnZr nwÌr ê$ndVr Zm_m _hmê$ndVr amdU H$m| naUm`
Xo& `m_¢ Xmof Zmht& `h amOm{Z H$s ar{V hr h¡&
n{dÌ h¡ ~w{Õ {OZH$s Eogo {nVm Zo BÝÐ H$mo Ý`m`ê$n dmÎmm© H$hr, na§Vw BÝÐ Ho$ _Z _| Z
AmB©& jU_mÌ _| amogH$[a bmb ZoÌ hmoE JE, H«$moYH$[a ngod Am` J`o& _hmH«$moYê$n dmUr
H$hVm ^`m - ho VmV! _maZo `mo½` dh eÌw Vm{h H$Ý`m H¡$go Xr{O`o& Á`m| Á`m| C_a A{YH$
hmo`, Ë`m| Ë`m| ~w{Õ j` hmo` h¡& VmV¢ Vw_ `h ~mV `mo½` Z H$hr& H$hmo, _¢ H$m¡Zgm| KmQ> hÿ§, _oao
H$m¡Z dñVw H$s H$_r h¡, OmV¢ Vw_ Eogo H$m`a dMZ H$ho& Om gw_oé Ho$ nm`{Z Mm§X gy`© bm{J aho
gmo CV§J gw_oé H¡$go Am¡a{ZHy§$ Zd¡& Omo dh amdU nwéfmW© H$[a A{YH$ h¡, Vmo _¢ ^r VmV¢ AË`§V
A{YH$ hÿ§& Aa Xod CgHo$ AZwHy$b h¡ Vmo `h ~mV {ZíM` Vw_ H¡$g¢ OmZr? Aa Omo H$hmoJo, VmZ¢
~hþV d¡ar OrVo h¢& Vmo AZoH$ _¥J{Z H$mo hVZhmam Omo qgh Vm{h H$hm AîQ>mnX Z hZ¡?
ho {nVm! eñÌZ Ho$ g§nmVH$[a CnÁ`m h¡ Ap½Z H$m g_yh Ohm§ Eogo g§J«m_{df¡ àmU Ë`mJZm
^bm h¡& naÝVw H$mhÿgm| Z_«r^yV hmoZm ~‹S>o nwéf{Z H$m| `mo½` Zmht& n¥Ïdr na _oar hmñ` hmo` {H$
`h BÝÐ amdUgm| Z_«r^yV hþdm& nwÌr XoH$[a {_ë`m, gmo Vw_Zo `h Vmo {dMmam hr Zmht& Aa
{dÚmYanZoH$[a h_ Aa dh ~am~a h¡, na§Vw ~w{Õ namH«$_ _| dh _oar ~am~a Zmht& O¡g¢ qgh Aa
ñ`mb XmoD$ dZ Ho$ {Zdmgr h¢ naÝVw namH«$_ _| qgh Vwë` ñ`mb Zmht& Eogo {nVmgm| Jd© Ho$ dMZ
H$ho& {nVm H$s ~mV _mZr Zmht& {nVmV¢ {dXm hmo`H$[a Am`wYembm _| JE& jÌr{Z H$m| h{W`ma
~m§Q>o Aa dŠVa ~m§Q>o Aa qgYwamJ hmoZo bJo, AZoH$ àH$ma Ho$ dm{XÌ ~OZo bJo& Aa goZm _| `h
eãX ^`m {H$ hm{W`m| H$mo gOmdmo, Kmo‹S>m| Ho$ nbmZ H$gmo, aWm| Ho$ Kmo‹S>o Omo‹S>mo, IS²>J ~m§Ymo,
dŠVa nhamo, YZwf ~mU bmo, {ga na Q>mon Yamo, erK« hr I§Oa bmdmo BË`m{X eãX Xod Om{V
Ho$ {dÚmYam| Ho$ hmoVo ^E&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

188 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AWmZÝVa `moYm H$mon H$m| àmßV ^E, T>mob ~mOZo bJo, hmWr JmOZo bJo, Kmo‹S>o htgZo bJo
Am¡a YZwf Ho$ Q>§H$ma hmoZo bJo, `moYmAm| Ho$ Jw§Oma eãX hmoZo bJo Am¡a ~§XrOZ {daX ~ImZZo
bJo& OJV eãX_B© hmo` J`m, gd© {Xem Vadma VWm Vmo_a Om{V Ho$ eñÌ VWm nm§{gZ H$[a,
ÜdOm{ZH$[a, eñÌ{ZH$[a Am¡a YZwf{ZH$[a AmÀN>m{XV ^B©& Am¡a gy`© ^r AmÀN>m{XV hmo`
J`m& amOm BÝÐ H$s goZm Ho$ Oo {dÚmYa Xod H$hmd¡ Vo g_ñV aWZynwaV¢ {ZH$go& gd© gm_J«r Yao
`wÕ Ho$ AZwamJr XadmOo Am` ^obo ^E&
nañna H$h¡ h¢ aW AmJ¢ H$[a, _mVm hmWr Am`m h¡& ho _hmdV! hmWr Bg ñWmZV¢ na¢ H$[a&
ho Kmo‹S>o Ho$ gdma! H$hm§ I‹S>m hmo ahçm h¡, Kmo‹So$ H$mo AmJ¢ bo, `m ^m§{V Ho$ dMZmbmn hmoVo g§Vo
erK« hr Xod ~m{ha {ZH$go JmOVo AmE& goZm{df¡ em{_b ^E, Am¡a amjg{Z Ho$ gÝ_wI AmE&
amdU Ho$ Aa BÝÐ Ho$ `wÕ hmoZo bJm& Xodm| Zo amjgm| H$s goZm H$Ny> hQ>mB©& eñÌ{Z Ho$ Oo g_yh
{VZHo$ àH$maH$[a AmH$me AmÀN>m{XV hmo` J`m& V{X amdU Ho$ `moYm dO«doJ, hñV, àhñV,
_marM, CX²^d, dO«, dH«$, ewH«$, KmoZ, gmaZ, J§JZmoÁÁdb, _hmOR>a, _Ü`m^«H$a BË`m{X
AZoH$ {dÚmYa ~‹S>o `moYm amjgd§er ZmZm àH$ma Ho$ dmhZm| na M‹T>o AZoH$ Am`wYm| Ho$ YmaH$ Xodm|
go b‹S>Zo bJo& {VZHo$ à^mdH$[a jU_mÌ _| Xod{Z H$s goZm hQ>r&
V~ BÝÐ Ho$ ~‹S>o `moYm H$monH$[a ^ao, `wÕ H$m| gÝ_wI ^E, {VZHo$ Zm_ _oK_mbr, VS>g§J,
Ád{bVmj, A[a g§Ma, nmMH$qgXZ BË`m{X ~‹S>o ~‹S>o Xodm| Zo eñÌm| Ho$ g_yh MbmdVo g§Vo
amjg{Z H$mo X~m`m, gmo H$Nw>EH$ {e{Wb hmo` JE& V~ Am¡a ~‹S>o ~‹S>o amjg BZH$mo Yr`© ~§YmdVo
^`o& _hmgm_§V amjgd§er {dÚmYa àmU VOVo ^`o& naÝVw eñÌ Z S>maVo ^E& amOm _h|ÐgoZ
dmZad§er amjg{Z Ho$ ~‹S>o {_Ì {VZH$m nwÌ àgÞH$s{V© VmZ¢ ~mUm| Ho$ àhmaH$[a XodZ H$s goZm
hQ>mB©, amjg{Z Ho$ ~bHy§$ ~‹S>m Yr`© ~§Ym`m, V~ àgÞH$s{V© Ho$ ~mU{Z Ho$ à^mdH$[a Xod hQ>o&
V{X AZoH$ Xod àgÞH$s{V© na Am`o, gmo àgÞH$s{V© Zo AnZo ~mU{ZH$[a {dXmao&
O¡go ImoQ>o Vnpñd`m| H$m _Z _Ý_W (H$m_) {dXma¡& V~ Am¡a ~‹S>o ~‹S>o Xod AmE, H${n amjg
Aa Xodm| Ho$ IS²>J H$ZH$ JXm epŠV YZwf _wX²Ja BZH$[a A{V `wÕ ^`m& V~ _më`dmZ H$m ~oQ>m
lr_mbr amdU H$m H$mH$m, _hmà{gÕ nwéf AnZr goZm H$s _XX Ho$ A{W© Xod{Z na Am`m& gy`©
g_mZ h¡ H$m§{V OmH$s, gmo VmHo$ ~mU{Z H$s dfm©V¢ Xodm| H$s goZm hQ> JB©& O¡g¢ _hmJ«mh g_wÐ
H$mo PH$mobo V¡g¢ XodZ H$s goZm lr_mbr Zo PH$mobr& V~ BÝÐ Ho$ `moYm AnZo ~b H$s ajm{Z{_Îm
_hmH«$moY Ho$ ^ao AZoH$ Am`wYm| Ho$ YmaH$ {e{I Ho$ea X§S>mJ« H$ZH$ àda BË`m{X BÝÐ Ho$ ^mZOo
~mU dfm©H$[a AmH$me H$m| AmÀN>mXVo g§Vo lr_mbr na AmE& gmo lr_mbr Zo AY©MÝÐ ~mUV¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 189


CZHo$ {eaê$n H$_bm|H$[a n¥Ïdr AmÀN>m{XV H$ar&
V~ BÝÐ Zo {dMmaçm {H$ `h lr_mbr _Zwî`m|{df¡ _hm`moYm, amjgd§{e`m| H$m A{Yn{V
_më`dmZ H$m nwÌ h¡& `mZ¡ _oao ~‹S>o ~‹S>o Xod _mao h¢& Aa `o _oao ^mZOo _mao `m amjg Ho$ gÝ_wI
_oao Xodm| _| H$m¡Z Amd¡? `h A{Vdr`©dmZ _hmVoOñdr Xo»`m Z Om`& VmV¢ _¢ `wÕH$[a `m{h
_mê§$& ZmVa `h _oao AZoH$ Xod{Z H$mo hV¡Jm& Eogm {dMm[a AnZo Oo XodOm{V Ho$ {dÚmYa
lr_mbrV¢ H$ånm`_mZ ^`o hþVo {VZH$mo Yr`© ~§Ym`, Amn `wÕ H$ado H$mo CÚ_r ^`m&
V~ BÝÐ H$m nwÌ O`§V ~mn Ho$ nm`Zn[a {dZVr H$aVm ^`m - ho Xod|Ð! _oao hmoVo g§Vo Amn
`wÕ H$amo, V{X h_mao OÝ_ {ZaW©H$ h¡& h_H$mo AmnZo ~mb AdñWm{df¡ A{V b‹S>mE, A~ {Vhmao
{T>J eÌw{Z H$mo `wÕH$[a hQ>mD§$& `h nwÌ H$m Y_© h¡& Amn {ZamHw$b {dam{O`o Omo A§Hw$a ZIV¢
N>oÚm Om` Vmna \$agr CR>mdZm H$hm? Eogm H$hH$[a {nVm H$s Amkm bo` _mZm| AnZo earaH$[a
AmH$me H$m| J«g¡Jm - Eogm H«$moYm`_mZ hmo` `wÕ Ho$ A{W© lr_mbr na Am`m& lr_mbr `mH$m|
`wÕ `mo½` OmZ¡ Iwer ^`m - `mHo$ gÝ_wI JE& `o XmoZm| hr Hw$_ma nañna `wÕ H$aZo bJo& YZwf
I¢M ~mU MbmdVo ^`o& BZ XmoZm| Hw$_ma{Z H$m ~‹S>m `wÕ ^`m& XmoZm| hr goZm Ho$ bmoH$ BZH$m
`wÕ XoIVo ^E& gmo BZH$m `wÕ Xo{I AmíM`© H$mo àmßV ^`o&
lr_mbr Zo H$ZH$Zm_m h{W`maH$[a O`ÝV H$m aW VmoS>çm& Aa VmH$mo Km`b {H$`m, gmo
_yN>m© Im` nS>çm& {\$a gMoV hmo` b‹S>Zo b½`m& lr_mbr Ho$ q^S>_mb H$s XrZr, aW VmoS>çm,
Aa _y{N>©V {H$`m, V{X Xod{Z H$s goZm{df¡ A{V hf© ^`m - Aa amjg{Z H$m| gmoM ^`m& {\$a
lr_mbr gMoV ^`m - V{X O`§V Ho$ gÝ_wI ^`m, XmoZm| _| _hm`wÕ ^`m& XmoZm| gw^Q> amOHw$_ma
`wÕ H$aVo emo^Vo ^E& _mZm| qgh Ho$ ~mbH$ hr h¢& ~‹S>r Xoa _| BÝÐ Ho$ nwÌ O`§V Zo _më`dmZ
H$m nwÌ Omo lr_mbr VmH¡$ JXm H$s N>mVr {df¡ XrZr gmo n¥Ïdr na nS>çm, ~XZ H$a é{Ya n‹S>Zo
b½`m& VËH$mb gy`© AñV hmo Om` V¡g¢ àmUm§V hmo` J`m&
lr_mbr H$m| _ma H$[a BÝÐ H$m nwÌ O`§V e§IZmX H$aVm ^`m& V{X amjg{Z H$s goZm
^`^rV ^B© Aa nmN>r hQ>r& _më`dmZ Ho$ nwÌ lr_mbr H$mo àmUa{hV XoI, Aa O`§V H$mo CÚV
Xo{I amdU Ho$ nwÌ BÝÐOrV AnZr goZm H$mo Yr`© ~§Ym`m Aa H$monH$[a O`§V Ho$ gÝ_wI Am`m&
gmo BÝÐOrV Zo O`§V H$m ~IVa Vmo‹S> S>më`m, Aa AnZo ~mU{Z H$[a O`§V H$mo OO©am {H$`m&
V{X BÝÐ O`§V H$mo Km`b Xo{I N>oÚm J`m h¡ ~IVa OmH$m, é{YaH$[a bmb hmo` J`m h¡ eara
OmH$m, Eogm XoIH$[a Amn `wÕ H$mo CÚ_r ^`m& AmH$me H$mo AnZo Am`wY{ZH$[a AmÀN>m{XV
H$aVm g§Vm AnZo nwÌ H$s _XX Ho$ A{W© amdU Ho$ nwÌ na Am`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

190 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ amdU H$m| gw_{V Zm_m gmaWr Zo H$hm - ho Xod! EoamdV hmWr na MT>>çm bmoH$nmb{ZH$[a
_§{S>V, hmW{df¡ Ya¡ _wHw$Q> Ho$ aËZ{Z H$s à^mH$[a CÚmoV H$aVm g§Vm, CÁÁdb N>ÌH$[a gy`© H$mo
AmÀN>m{XV H$aVm g§Vm, jmo^ H$mo àmßV ^`m Eogm Omo g_wÐ Vm-g_mZ goZmH$[a g§`wŠV Omo `h
BÝÐ _hm~bdmZ h¡& BÝÐOrV Hw$_ma `mgy§ `wÕ H$aZo g_W© Zmht& VmV¢ Amn CÚ_r hmo`H$[a
Ah§H$ma`wŠV Omo `h eÌw Vm{h {ZamH$aU H$amo& V~ amdU B§Ð H$mo gÝ_wI Am`m Xo{I AmJ¢
_mbr H$m _aU `mXH$[a Aa hmb lr_mbr H$m ~YH$[a _hmH«$moYê$n ^`m& Aa eÌw{ZH$[a AnZo
nwÌ H$mo ~oT>çm XoI Amn Xm¡S>çm& ndZ g_mZ h¡ doJ OmH$m, Eogo aW{df¡ MT>çm& XmoZm| goZm Ho$
`moYm{Z{df¡ nañna {df_ `wÕ hmoVm ^`m, gw^Q>{Z Ho$ amo_m§M hmo` AmE& nañna eñÌ{Z Ho$
{ZnmV H$[a A§YH$ma hmo` J`m, é{Ya H$s ZXr ~hZo bJr, `moYm nañna {nN>mZo Z na¢ Ho$db D§$Mo
eãXH$[a {nN>mZo na¢, AnZo AnZo ñdm_r Ho$ àoao `moYm A{V `wÕ H$aVo ^`o& JXm e{ŠV ~aN>r
_ygb IS²>J dmU, n[aKOm{V Ho$ eñÌ H${h`o gm_mÝ`MH«$, ~aN>r VWm {Ìeyb nme _wI§S>r
Om{V Ho$ eñÌ, Hw$hmS>m _wX²Ja dO« nmfmU hbX§S> H$moUOm{V Ho$ eñÌ Aa ZmZm àH$ma Ho$
eñÌ{ZH$[a nañna A{V `wÕ ^`m& nañna CZHo$ eñÌ CZZo H$mQ>o, CZHo$ CÝhm|Zo H$mQ>o& A{V
{dH$amb `wÕ hmoVo nañna eñÌ{Z Ho$ KmVH$[a Ap½Z àÁd{bV ^B©& aU{df¡ ZmZm àH$ma Ho$ eãX
hmo` aho h¢, H$ht _ma bmo _ma bmo `o eãX hmo` h¢& H$ht EH$ aU aU {H$U {H$U, Ì_ Ì_, X_
X_, N>_N>_, nQ>nQ>, N>gN>g, Ñ‹T>Ñ‹T> VWm VQ>VQ>, MQ>MQ>, KKKK BË`m{X eÌw{ZH$[a CnOo
AZoH$ àH$ma Ho$ eãX{ZH$a aU_§S>b eãXê$n hmo` J`m&
hmWr{ZH$[a hmWr _mao J`o, Kmo‹S>{ZH$a Kmo‹S>o _mao J`o, aWm|H$a aW Vmo‹S>o J`o, {n`mX{ZH$a
{n`mXo hVo ^`o& hm{W`m| H$s gy§S>H$a CN>bo Oo Ob Ho$ N>tQ>o {VZH$[a eñÌ g§nmVH$a CnOr Wr
Omo A{JZ gmo em§V ^B©& nañna JO `wÕH$a hmWrZ Ho$ Xm§V Qy>Q> nS>çm, JO _moVr {~Ia J`o&
`moYm{Z _| nañna `h Ambmn ^E - ho eyadra! AñÌ Mbm`, H$hm H$m`a hmo` ahçm h¡? ho
^Q>qgh! h_mao IS²>J H$m àhma g§^ma, h_maoV¢ `wÕH$[a& `h _ydm Vy A~ H$hm§ Om` h¡& Aa H$moB©
H$moB©gy§ H$h¡ h¡ - Vy `h `wÕH$bm H$hm§ gr»`m, Vadma H$m ^r gåhmaZm Z OmZ¡ h¡& Aa H$moB© H$h¡
h¡ Vy Bg aUV¢ Om, AnZr ajmH$a, Vy H$hm `wÕ H$aZm OmZ¢? Voam eñÌ _oao bm½`m gmo _oar ImO
^r Z {_Q>r, V¢ d¥Wm hr YZr H$s AmOr{dH$m A~ VH$ ImB©, A~ VH$ V¢ `wÕ H$ht Xo»`m Zmht&
H$moB© Eog¢ H$h¡ h¢ - Vy H$hm H$m§n¡ h¡, Vy {WaVm ^O, _wpîQ> Ñ‹T> amI, Voao hmWV¢ IS²>J {Ja¡Jm&
BË`m{X `moYm{Z _¢ nañna Ambmn hmoVo ^`o&
H¡$go h¡§ `moÕm? _hm CËgmhê$n h§¡, {OZH$mo _aZo H$m ^` Zmht& AnZo AnZo ñdm_r{Z Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 191


AmJ¢ gw^Q> ^bo {XIm`o& {H$gr H$s EH$ ^wOm eÌw H$s JXm Ho$ àhmaH$[a Qy>Q> JB© h¡, Vmo ^r EH$
hr hmWV¢ `wÕ H$aVm ahçm& H$mhÿ H$m {ga Qy>Q> nS>çm, Vmo Y‹S> hr bS>¡ h¡& `moYm{Z Ho$ ~mU{ZH$[a
djñWb {dXmao J`o, naÝVw _Z Z {MJo& gm_§V{Z Ho$ {ga n‹S>o, naÝVw _mZ Z N>moS>çm& eyadra{Z
Ho$ `wÕ _| _aU {à` h¡, Q>aH$a OrdZm {à` Zmht& Vo MVwa _hm Yra-dra _hmnamH«$_r _hmgw^Q>
`e H$s ajm H$aVo g§Vo eñÌ{Z Ho$ YmaH$ àmU Ë`mJ H$aVo ^`o, naÝVw H$m`a hmo`H$[a An`e
Z {b`m& H$moB© EH$ gw^Q> _aVm WH$m ^r ~¡ar Ho$ _mado H$s A{^bmfm H$[a H«$moY H$m ^açm, d¡ar
Ho$ D$na Om` nS>çm, VmH$m| _ma Amn _açm& H$mhÿ Ho$ hmW{ZV¢ eñÌ eÌw Ho$ eñÌ KmVH$[a
{ZnmV ^E?
V{X dh gm_§V _wpîQ>ê$n Omo _wX²Ja VmHo$ KmVH$[a eÌw H$m| àmUa{hV H$aVm ^`m& H$moB© EH$
_hmgw^Q> eÌw{Z H$mo§ ^wOm{ZV¢ {_ÌdV² AmqbJZH$[a _gb S>maVm ^`m& H$moB© EH$ gm_§V naMH«$
Ho$ `moYm{Z H$s n§pŠV H$mo hUVm g§Vm AnZo nj Ho$ `moYm{Z H$m _mJ© ewÕ H$aVm ^`m& H$moB© EH$
OmoYm aU^y{_{df¡ naVo g§Vo ^r d¡ar{Z H$mo nrR> Z {XImdVo ^E, gyYo n‹S>o& amdU Aa BÝÐ Ho$ `wÕ
_| hmWr Kmo‹S>o aW `moYm hOmam| n‹S>o& n{hbo Omo aO CR>r hþVr gmo _XmoÝ_V hm{W`m| Ho$ _X PaZoH$[a
VWm gm_§V{Z Ho$ é{Ya H$m àdmhH$[a X~ JB©& gm_§Vm| Ho$ Am^yfU{ZH$[a aËZm| H$s Á`mo{VH$[a
AmH$me{df¡ BÝÐYZwf hmo` J`m&
H$moB© EH$ `moYm ~m`| hmWH$[a AnZr Am§Vm§ Wm§^H$[a _hm^`§H$a IS²>JH$m{‹T> d¡ar D$na J`m&
H$moB© EH$ `moYm AnZr Am§V hr H$[a Jm‹T>r H$_a ~m§Yo hmoR> S>gVm eÌw D$na J`m& H$moB© EH$
Am`wYa{hV hmo` J`m Vmo ^r é{Ya H$m a§½`m amof{df¡ VËna d¡ar Ho$ _mWo na hñV H$m àhma H$aVm
^`m& H$moB© EH$ aUYra _hm eyadra `wÕ H$m A{^bmfr nmeH$[a ~¡ar H$mo ~m§YH$[a N>mo‹S> XoVm
^`m, aUH$a CnÁ`m h¡ hf© OmH¡$ Eogm& H$B©EH$ Ý`m`g§J«m_{df¡ VËna ~¡ar H$mo Am`wY a{hV
XoIH$[a Amn ^r Am`wY S>m[a I‹S>o hmo` aho, H$B© EH$ AÝV g_` g§Ý`mg Yma Z_moH$ma _§Ì H$m
CÀMmaUH$[a ñdJ© àmßV ^`o& H$B© EH$ `moYm Amer{df gn©g_mZ ^`§H$a n‹S>Vm n‹S>Vm ^r
à{Vnjr H$mo _maH$[a _açm&
H$B© EH$ AY©{ga N>oÚm J`m Vm{h ~m`| hmW{df¡ Xm{~ _hmnamH«$_r Xm¡‹S>H$a eÌw H$m {ga
\$mS>çm& H$B© EH$ gw^Q> n¥Ïdr H$s AmJb g_mZ Omo AnZr ^wOm {VZ hr H$[a `wÕ H$aVo ^E&
H$B© EH$ na_ j{Ì` Y_©k eÌw H$mo _y{N>©V ^`m Xo{I Amn ndZ Pmob gMoV H$aVo ^E& `m ^m§{V
H$m`a{Z H$mo ^` H$m CnOmdZhmam Aa `moYm{Z H$mo AmZ§X H$m CnOmdZhmam _hm g§J«m_ àdË`m©&
AZoH$ JO, AZoH$ Vwa§J, AZoH$ `moYm eñÌ{ZH$[a hVo JE& AZoH$ aW MyU© hmo` JE, AZoH$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

192 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


hm{W`m| H$s gy§S> H$Q> JB©, Kmo‹S>m{Z Ho$ nm§d Qy>Q> JE, ny§N> H$Q> JB©, {n`mXo H$m_ Am` JE& é{Ya
Ho$ àdmhH$[a gd© {Xem AmaŠV hmo` JB©& EVm aU ^`m gmo amdU qH${MV²_mÌ ^r Z {JÝ`m&
aU{df¡ h¡ H$m¡Vyhb OmHo$ Eogo gw^Q>^md H$m YmaH$ amdU gw_{V Zm_m gmaWr H$mo H$hVm
^`m- ho gmaWr! Bg BÝÐ Ho$ gÝ_wI aW Mbm`, Aa gm_mÝ` _Zwî`m| Ho$ _madoH$[a H$hm? `o
V¥U g_mZ gm_mÝ` _Zwî` {VZ na _oam emñÌ Z Mmb¡& _oam _Z _hm`moYmdm| Ho$ J«hU{df¡ VËna
h¡, `h jwÐ _Zwî` A{^_mZV¡§ BÝÐ H$hmd¡ h¡& `m{h AmO _mê§$ AWdm nH$Sy>§& `h {dS>§~Zm H$m
H$aUhmam nmI§S> H$[a ahçm h¡, gmo VËH$mb Xÿa H$ê§$& XoImo `mH$s T>rR>Vm, AmnH$mo BÝÐ H$hmd¡
h¡ Aa H$ënZmH$a bmoH$nmb Wmno h¢, Aa BZ _Zwî`m| Zo {dÚmYam| H$s Xod g§km Yar h¡& XoImo
Aën-gr {d^y{V nm` _y‹T>_Vr ^`m h¡, bmoH$hmñ` H$m ^` Zmht& O¡g¢ ZQ> gm§J Yaçm h¡, Xþ~w©{Õ
AmnH$mo ^yb J`m& {nVm Ho$ dr`© _mVm Ho é{Ya H$[a _m§g hmS>_B© eara _mVm Ho$ CXaV¢ CnÁ`m
Vmohÿ d¥Wm AmnH$mo Xod|Ð _mZ¡ h¡& {dÚm Ho$ ~bH$[a `mZo `h H$ënZm H$ar h¡&
O¡g¢ H$mJ AmnH$mo Jé‹S> H$hmd¡ V¡g¢ `h BÝÐ H$hmd¡ h¡& `m ^m§{V O~ amdU Zo H$hçm V~
gw_{V gmaWr Zo amdU H$m aW BÝÐ Ho$ gÝ_wI {H$`m& amdU H$mo XoI BÝÐ Ho$ g~ gw^Q> ^mJo&
amdUgm| `wÕ H$aZo H$mo H$moB© g_W© Zmht& amdU gd© H$mo X`mbw ÑpîQ>H$a H$sQ> g_mZ XoI¡, amdU
Ho$ gÝ_wI E BÝÐ hr {Q>H$m Aa gd© H¥${Ì_Xod `mH$m N>Ì XoI ^mO JE& O¡g¢ M§Ð_m Ho$ CX`V¢
A§YH$ma OmVm ah¡&
H¡$gm h¡ amdU? ~¡[a`m|H$a Poë`m Z Om`& O¡g¢ Ob H$m àdmh T>mho{ZH$[a Wm§ä`m Z Om`
Aa O¡g¢ H«$moYg{hV {MÎm H$m doJ {_Ï`mÑpîQ> Vmngr{ZH$a Wm§ä`m Z Om` V¡g¢ gm_§Vm|H$[a amdU
Wm§ä`m Z Om`& BÝÐ ^r H¡$bme nd©Vg_mZ hmWr na MT>çm, YZwf{Z H$mo Yao VaH$eV¢ Vra
H$m‹T>Vm amdU Ho$ gÝ_wI Am`m& H$mZ VH$ YZwf H$mo ItM amdU na ~mU Mbm`m& O¡g¢ nhm‹S> na
_oK _moQ>r Ymam dfm©d¢ V¡g¢ amdU na BÝÐ Zo ~mU{Z H$s dfm© H$ar& amdU Zo BÝÐ Ho$ ~mU AmdVo
AmdVo H$mQ> S>mao Aa AnZo ~mU{ZH$[a ea_§S>n {H$`m& gy`© H$s {H$aU ~mU{Z H$s ÑpîQ>H$[a Z
Amd¢, Eogm `wÕ XoI ZmaX AmH$me{df¡ Z¥Ë` H$aVm ^`m& H$bh XoI CnO¡ h¡ hf© OmH$mo&
O~ B§Ð Zo OmÝ`m {H$ `h amdU gm_mÝ` eñÌH$a AgmÜ` h¡, V{X BÝÐ Zo Ap½Z~mU amdU
na Mbm`m& VmH$[a amdU H$s goZm{df¢ AmHw$bVm CnOr& O¡g¢ ~m§g{Z H$m dZ àOb¡, Aa VmH$s
VS>VS>mV Üd{Z hmo`, Ap½Z H$s Ádmbm CR>¡, V¡g¢ Ap½Z~mU àÁdbVm g§Vm Am`m& V~ amdU
Zo AnZr goZm H$mo ì`mHw$b XoI VËH$mb hr Ob~mU Mbm`m& gmo _oK_mbm CR>r, nd©V g_mZ
Ob H$s _moQ>r Ymam ~agZo bJr, jU_mÌ _¢ Ap½Z~mU ~wP J`m& V~ BÝÐ Zo amdU na Vm_g

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 193


~mU Mbm`m& VmH$[a Xem| {Xem{Z _| A§YH$ma hmo` J`m& amdU Ho$ H$Q>H${df¡ H$mhÿ H$mo Hw$N> ^r
Z gyP¡& V~ amdU Zo à^mñV H${hE, àH$me ~mU Mbm`m, VmH$[a jU_mÌ _| gH$b A§YH$ma
{db` hmo` J`m, O¡g¢ {OZemgZ Ho$ à^mdH$[a {_Ï`mËd H$m _mJ© {db` Om`& {\$a amdU Zo
H$monH$[a BÝÐ n¡ ZmJ~mU Mbm`m, gmo _mZm| _hm H$mbo ZmJ hr MbmE& ^`§H$a h¡ {Oˆm {OZH$s,
Vo gn© BÝÐ H¢$ Aa gH$b goZm H¡$ {bnQ> JE& gn©{ZH$[a ~oT>çm BÝÐ A{V ì`mHw$b ^`m, O¡g¢
^dgmJa{df¡ Ord H$_©OmbH$a ~oT>çm ì`mHw$b hmo` h¡&
V~ B§Ð Zo JéS>~mU {MVmaçm gmo gwdU©g_mZ nrV n§I{Z Ho$ g_yhH$[a AmH$me nrV hmo`
J`m, Aa nm§Ir{Z H$s ndZH$[a amdU H$m H$Q>H$ hmbZo b½`m, _mZm| qhS>mobo _| Pyb¡ h¡& JéS>
Ho$ à^mdH$a ZmJ Eogo {dbm` JE O¡g¢ ewŠbÜ`mZ Ho$ à^mdH$[a H$_©{Z Ho$ ~§Y {db` hmo`
Om`& O~ BÝÐ ZmJ~§Y{ZV¢ Ny>Q>H$a OoR> Ho$ gy`©g_mZ A{V XméU VnVm ^`m V{X amdU Zo
Ì¡bmoŠ`_§S>Z hmWr H$mo BÝÐ Ho$ EoamdV hmWr na àoaçm&
H¡$gm h¡ Ì¡bmoŠ`_§S>Z? gXm _X Pa¡ h¡ Am¡a ~¡[a`m| H$mo OrVZhmam h¡& BÝÐ Zo ^r EoamdV H$mo
Ì¡bmoŠ`_§S>Z na YH$m`m& XmoZm| JO _hm Jd© Ho$ ^ao b‹S>Zo bJo& Pa¡ h¡ _X {OZHo$, H«y$a h¢ ZoÌ
{OZHo$, hmb¡ h¢ H$U© {OZHo$, X¡Xrß`_mZ h¡ {dOwar g_mZ ñdU© H$s gm§H$b {OZHo$, XmoD§$ hmWr
eaX Ho$ _oKg_mZ A{V JmOVo, nañna A{V ^`§H$a Omo Xm§V {VZHo$ KmV{ZH$[a n¥Ïdr H$mo
eãXm`_mZ H$aVo, Mnb h¡ eara {OZH$m, nañna gy§S>m| go AX²^wV g§J«m_ H$aVo ^E&
V~ amdU Zo CN>bH$[a BÝÐ Ho$ hmWr Ho$ _ñVH$ na nJ Y[a A{V erK«VmH$[a JO Ho$ gmaWr
H$mo nmX àhmaV¢ ZrMo S>maçm Aa BÝÐ H$mo dñÌV¢ ~m§Ü`m, Aa ~hþV {Xbmgm Xo`H$[a nH${‹S> AnZo
JO na bo` Am`m& Aa amdU Ho$ nwÌ BÝÐOrV Zo BÝÐ H$m nwÌ O`§V nH$S>çm, AnZo gw^Q>m| H$mo
gm¢ß`m, Amn BÝÐ Ho$ gw^Q>m| na Xm¡S>çm& V{X amdU Zo _Z¡ {H$`m - ho nwÌ! A~ aUV¢ {Zd¥Îm
hmodmo, Š`m|{H$ g_ñV {dO`mY© Ho$ Oo {Zdmgr {dÚmYa {VZH$m MyS>m_{U nH$‹S> {b`m h¡& A~
g_ñV AnZo AnZo ñWmZH$ Omdmo, gwIgm| Ordmo& em{bV¢ Mmdb {b`m, V~ namb H$m H$hm H$m_?
O~ amdU Zo Eogm H$hçm V~ BÝÐOrV {nVm H$s AmkmV¢ nmN>m ~mhþS>çm, Aa gd© Xod{Z
H$s goZm eaX Ho$ _oKg_mZ ^mJ JB©& O¡g¢ ndZH$[a eaX Ho$ _oK {dbm` Om§`& amdU H$s goZm
_| OrV Ho$ dm{XÌ ~mOo, T>mob ZJmao e§I Pm§P BË`m{X AZoH$ dm{XÌ{Z H$m eãX ^`m& BÝÐ H$mo
nH$S>çm XoI amdU H$s goZm A{V h{f©V ^B©& amdU b§H$m _| Mbdo H$mo CÚ_r ^`m, gy`© Ho$
g_mZ aW ÜdOm{ZH$[a emo{^V, Aa M§Mb Vwa§J Z¥Ë` H$aVo ^E& Aa _X PaVo hþE ZmX H$aVo
hmWr {VZn[a ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢, BË`m{X _hmgoZmH$[a _§{S>V amjg{Z H$m A{Yn{V amdU b§H$m
Ho$ g_rn Am`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

194 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ g_ñV ~§YwOZ Aa ZJa Ho$ ajH$ VWm nwaOZ g~ hr Xe©Z Ho$ A{^bmfr ^|Q> bo` bo`
gÝ_wI AmE, Aa amdU H$s nyOm H$aVo ^E& Oo ~‹S>o h¢ {VZH$s amdU Zo nyOm H$ar& amdU H$mo§
gH$b Z_ñH$ma H$aVo ^E Aa ~‹S>m| H$mo amdU Z_ñH$ma H$aVm ^`m& H$B© EH${Z H$mo H¥$nmÑpîQ>
H$[a, H$B© EH${Z H$mo _§X hmñ` H$[a, H$B© EH${Z H$m| dMZ{ZH$[a amdU àgÞ H$aVm ^`m& ~w{Õ
Ho$ ~bV¢ OmÝ`m h¡ g~H$m A{^àm` OmZ¡& b§H$m Vmo gXm hr _Zmoha h¡, naÝVw amdU ~‹S>r
{dO`H$[a Am`m, VmV¢ A{YH$ g_mar h¡& D§$Mo aËZ{Z Ho$ VmoaU {Za_mno, _§X _§X ndZH$[a AZoH$
dU© H$s ÜdOm \$aha¡ h¢& Hw§$Hw$_m{X gwJ§Y _Zmok ObH$[a gtÀ`m h¡ g_ñV n¥ÏdrVb Ohm§ Am¡a
g~ G$Vw Ho$ \y$b{ZH$[a ny[aV h¡ amO_mJ© Ohm§, Aa n§M dU© aËZ{Z Ho$ MyU© H$[a aMo h¢ _§JbrH$
_m§S>Zo Ohm§, Aa XadmOm| na Wm§^o h¢ nyU© H$be, H$_bm| Ho$ nÌ Aa nëbd{ZV¢ T>Ho$& gånyU©
ZJar dñÌm^aUH$[a emo{^V h¡&
O¡g¢ Xodm| go _§{S>V BÝÐ A_amdVr _| Amd¡, V¡g¢ {dÚmYa{ZH$[a ~oT>çm amdU b§H$m _|
Am`m& nwînH$ {d_mZ _| ~¡R>çm, X¡Xrß`_mZ h¡ _wHw$Q> OmH$m, _hmaËZm| Ho$ ~mOy~§X n{ha, {Z_©b
à^mH$a`wŠV, _mo{V`m| H$m hma djñWb na Yma, AZoH$ nwînm| Ho$ g_yh H$[a {dam{OV, _mZm|
~g§V hr H$m ê$n h¡& gmo VmH$mo hf©V¢ nyU© ZJa Ho$ Za Zmar XoIVo XoIVo V¥ßV Z ^E& Eogr _Zmoha
_yaV h¡& Agrg Xo` h¡& ZmZm àH$ma Ho$ dm{XÌm| Ho$ eãX hmo` aho h¢& O` O`H$ma eãX hmo` h¡§&
AmZÝXV¢ Z¥Ë`H$m[aUr Z¥Ë` H$a¡ h¡& BË`m{X hf©g§`wŠV amdU Zo b§H$m _| àdoe {H$`m& _hm
CËgmh H$s ^ar b§H$m Vm{h Xo{I amdU àgÞ ^E& ~§YwOZ godH$OZ g~ hr AmZ§X H$mo àmßV
^E& amdU amO_hb _| Am`o&
XoImo ^ì`Ord hmo! aWZynwa Ho$ YZr amOm BÝÐ Zo nyd© nwÊ` Ho$ CX`V¢ ~¡[a`m| Ho$ g_yh OrVH$a
gd© gm_J«rnyU© {VZH$mo V¥UdV² Om{Z g~H$mo OrVH$a XmoÝ`m| lo{U H$m amO ~hþV df© {H$`m& Aa
BÝÐ Ho$ Vwë` {d^y{V H$m§o àmßV ^`m& Aa O~ nwÊ` jrU ^`m, V{X gH$b {d^y{V {db` hmo`
JB©, amdU VmH$m| nH$‹S>H$[a b§H$m _| bo Am`m& VmV¢ _Zwî` Ho$ Mnb gwI H$mo {YŠH$ma hmohþ&
`Ú{n ñdJ©bmoH$ Ho$ Xod{Z H$m {dZmerH$ gwI h¡, VWm{n Am`wn`ªV Am¡a ê$n Z hmo` Aa O~
Xÿgar n`m©` nmd¡ V~ Am¡a ê$n hmo`& Aa _Zwî` Vmo EH$ hr n`m©` _| AZoH$ Xem ^moJ¡& VmV¢
_Zwî` hmo` Oo _m`m H$m Jd© H$a¡ h¢ Vo _yI© h¢& Aa `h amdU nyd©nwÊ`V¢ à~b d¡ar{Z H$mo Or{VH$[a
A{V d¥{Õ H$mo àmßV ^`m& `h OmZH$[a ^ì`Ord gH$b nmn H$_© H$m Ë`mJ H$a ew^ H$_© hr
H$mo A§JrH$ma H$amo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«ÝW, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
BÝÐ H$m nam^dZm_ ~mahdm± nd© g§nyU© ^`m&&12&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 195


AWmZÝVa BÝÐ Ho$ gm_§V YZr Ho$ Xþ:IV¢ ì`mHw$b ^E& V{X BÝÐ H$m {nVm ghòma Omo
CXmgrZ lmdH$ h¡, Vmgm| {dZVr H$[a BÝÐ Ho$ Nw>‹S>mdZo Ho$ A{W© ghòma H$mo bo`H$[a b§H$m _|
amdU Ho$ g_rn J`o& Ûmanmb{Zgm| {dZVr H$[a BÝÐ Ho$ gH$b d¥Îmm§V H$hH$[a amdU Ho$ {T>J J`o&
amdU Zo ghòma H$m| CXmgrZ lmdH$ OmZH$[a ~hþV {dZ` {H$`m& BZH$mo qghmgZ {X`m, Amn
qghmgZV¢ CV[a ~¡R>o, ghòma amdU H$m| {ddoH$s Om{Z H$hVm ^`m - ho XemZZ! Vw_ OJOrV
hmo gmo BÝÐ H$mo ^r OrË`m& {Vhmar ^wOm{Z H$s gm_Ï`© g~Z Zo XoIr& Oo ~‹S>o amOm h¢ Vo Jd©d§V{Z
Ho$ Jd© XÿaH$[a {\$a H¥$nm H$a¢, VmV¢ A~ BÝÐ H$mo N>mo‹S>mo! `h ghòma Zo H$hr Aa Oo Mmam|
bmoH$nmb hþVo {VZHo$ _w§hV¢ ^r `hr eãX {ZH$ñ`m& _mZm| ghòma H$m à{VeãX hr H$hVo ^E&
V~ amdU ghòma H$m| Vmo hmW Omo{‹S> `hr H$hr Omo Amn H$hmo gmoB© hmoJm, Aa bmoH$nmb{ZV¢
h§gH$[a H«$s‹S>mê$n H$hr Omo Vw_ Mmam| bmoH$nmb ZJa{df¡ ~whmar Xodmo, H$_b{Z H$m _H$a§X Aa
V¥U H§$Q>H$a{hV nwar H$amo, gwJÝY H$[a n¥Ïdr H$mo gtMmo Aa nm§M dU© Ho$ gwJ§Y _Zmoha Omo nwîn
{VZV¢ ZJar H$mo emo{^V H$amo&
`h ~mV O~ amdU Zo H$hr V~ bmoH$nmb Vmo bÁOmdmZ hmo` ZrMo hmo` J`o& Aa ghòma
A_¥Vê$n dMZ ~mobo, ho Yra! Vw_ OmH$m| Omo Amkm H$amo gmo hr dh H$a¡, Vwåhmar Amkm gdm}n[a
h¡& `{X Vw_ gm[aIo JwéOZ n¥Ïdr Ho$ {ejmXm`H$ Z hmo§` Vmo n¥Ïdr Ho$ bmoH$ AÝ`m` _mJ©{df¡
àdaV¢& `h dMZ gwZH$a amdU A{V àgÞ ^E, Aa H$hr, ho nyÁ`! Vw_ h_mao VmVVwë` hmo,
Aa BÝÐ _oam Mm¡Wm ^mB©, `mH$m| nm`H$a _¢ gH$b n¥Ïdr H§$Q>H$a{hV H$ê§$Jm& `mH$m| BÝÐnX d¡gm
hr h¡& Aa `h bmoH$nmb Á`m| Ho$ Ë`m| hr h¢& Aa XmoÝ`m| loUr Ho$ amÁ`V¢ Am¡a A{YH$ Mmhmo gmo
bohÿ& _mo _¢ Aa `m _¢ H$Nw> ^oX Zmht& Aa Amn ~‹S>o hmo, JwéOZ hmo, O¡g¢ BÝÐ H$mo {ejm Xodmo
V¡g¢ _mo{h Xodmo, {Vhmar {ejm Ab§H$maê$n h¡& Aa Amn aWZynwa{df¡ {damOmo AWdm `hm§ {damOmo,
XmoD$ Amn hr H$s ^y{_ h¡§& Eogo {à` dMZH$[a ghòma H$m _Z ~hþV g§Vmoî`m& V~ ghòma H$hZo
bm½`m, ho ^ì`! Vw_ gm[aIo gÁOZ nwéf{Z H$s CËn{Îm gd© bmoH${Z H$m| AmZÝXH$maUr h¡&
ho {Ma§Ord! {Vhmao eyadranZo H$m Am^yfU `h CÎm_ {dZ` g_ñV n¥Ïdr{df¡ àe§gm H$m|
àmßV ^`m h¡& {Vhmao XoIZoH$[a h_mao ZoÌ gw\$b ^E& YÝ` {Vhmao _mVm {nVm, {OZV¢ {Vhmar
CËn{Îm ^B©& Hw§$X Ho$ nwîng_mZ CÁÁdb {Vhmar H$s{V©, Vw_ g_W© Aa j_mdmZ, XmVma Aa
{ZJ©d©, kmZr Aa JwU{à`, Vw_ {OZemgZ Ho$ A{YH$mar hmo& Vw_Zo h_H$mo Omo H$hr `h {Vhmam
Ka h¡, Aa O¡g¢ BÝÐ nwÌ V¡g¢ _¢, gmo Vw_ BZ ~mVm| Ho$ bm`H$ hmo, {Vhmao _wIV¢ Eogo hr dMZ
Pa¢& Vw_ _hm~mhþ, {X½JO H$s gy§S> g_mZ ^wOm {Vhmar, Vw_ gm[aIo nwéf `m g§gma{df¡ {dabo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

196 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


h¢& naÝVw OÝ_^y{_ _mVm g_mZ h¡, gmo N>m§‹S>r Z Om`& OÝ_^y{_ H$m {d`moJ {MÎm H$mo AmHw$b
H$a¡ h¢, Vw_ gd© n¥Ïdr Ho$ n{V hmo, naÝVw Vw_H$mo ^r b§H$m {à` h¡& {_Ì ~m§Yd Aa g_ñV àOm
h_mao XoIZo Ho$ A{^bmfr AmdZo H$m _mJ© XoI¡ h¢& VmV¢ h_ aWZynwa hr Om`|Jo& Aa {MÎm gXm
Vwåhmao g_rn hr h¡&
ho XodZ Ho$ ß`mao! Vw_ ~hþV H$mb n¥Ïdr H$s {Z{d©¿Z ajm H$amo& V~ amdU Zo Vmhr g_`
BÝÐ H$mo ~wbm`m Am¡a ghòma Ho$ bma {H$`m& Aa Amn amdU {H$VZrH$ Xÿa VH$ ghòma H$mo
nhþ§MmZo JE Am¡a ~hþV {dZ`H$[a grI XrZr& ghòma BÝÐ H$mo bo`H$[a bmoH$nmb{Z g{hV
{dO`mY© {J[a na AmE, gd© amO Á`m| H$m Ë`m| hr h¡& bmoH$nmb Am`H$[a AnZo AnZo ñWmZH$
~¡R>o na§Vw _mZ ^§J go AgmVm H$m| àmßV ^E& Á`m| Á`m| {dO`mY© Ho$ bmoH$ BÝÐ Ho$ bmoH$nmb{Z
H$m| Am¡a Xod{Z H$m| XoI¢ Ë`m| Ë`m| `h bÁOm H$a ZrMo hmo` Om§`& Aa BÝÐ Ho$ ^r Z Vmo aWZynwa
go àr{V, Z am{U`m| _| àr{V, Z CndZm{X _| àr{V Z bmoH$nmbm| _| àr{V, Z H$_bm| Ho$ _H$a§Xgm|
nrV hmo` ahçm h¡ Ob {OZH$m, Eogo _Zmoha gamoda {VZ_| àr{V, Am¡a Z {H$gr H«$s‹S>m{df¡ àr{V,
`hm§ VH$ {H$ AnZo earagm| ^r àr{V Zmht& bÁOmH$a nyU© h¡ {MÎm OmH$m&
gmo VmH$mo CXmg Om{Z AZoH$ {d{YH$a àgÞ {H$`m Mmh¢ Am¡a H$Wm Ho$ àg§JV¢ dh ~mV
^wbm`m Mmh¢ naÝVw `h ^ybo Zmht& gd© brbm {dbmg VOo, AnZo amO_hb Ho$ _Ü` J§Y_mXZ
nd©V Ho$ {eIa g_mZ D§$Mm Omo {OZ_§{Xa VmH¡$ EH$ W§^ Ho$ _mWo{df¡ aho& H$m§{Va{hV hmo` J`m
h¡ eara OmH$m& n§{S>V{ZH$[a _§{S>V `h {dMma H$a¡ h¡ {H$ {YŠH$ma h¡ `m {dÚmYa nX Ho$ Eoíd`©
H$mo Omo EH$ jU_mÌ{df¡ {dbm` J`m& O¡g¢ eaX F$Vw Ho$ _oK{Z Ho$ g_yh AË`ÝV D§$Mo hmod|
naÝVw jU_mÌ{df¡ {db` Om§`& V¡g¢ Vo eñÌ, Vo hmWr, Vo `moYm, Vo Vwa§J nyd£ AZoH$ ~ma AX²^wV
H$m`© Ho$ H$aUhmao, g_ñV V¥Ug_mZ hmo` JE&
AWdm H$_m] H$s `h {d{MÌVm h¡ H$m¡Z nwéf AÝ`Wm H$aZo H$mo g_W© h¡? VmV¡ OJV _| H$_©
à~b h¡§& _¢ nyd© ZmZm {d{Y ^moJ gm_{J«`m| Ho$ {ZnOmdZhmao H$_© CnmO} hwVo gmo AnZm \$b
Xo`H$[a {I[a JE, OmV¢ `h Xem daV¡ h¡& aUg§J«m_{df¡ eyadra gm_§V{Z H$m _aU hmo` Vmo ^bm,
OmH$[a n¥Ïdr{df¡ An`e Z hmo`& _¢ OÝ_V¢ boH$a eÌwAm| Ho$ {ga na MaU XoH$a {O`m& gmo _¢
BÝÐ eÌw H$m AZwMa hmo`H$a H¡$go amÁ`bú_r ^moJy§? VmV¢ A~ g§gma Ho$ BpÝÐ`O{ZV gwIm| H$s
A{^bmfm VOH$a _mojnX H$s àmpßV Ho$ H$maU Oo _w{Zd«V {VZH$mo A§JrH$ma H$ê§$& amdU eÌw
H$m ^of Y[a _oam _hm{_Ì Am`m& VmZ¡ _mo{h à{V~moY {X`m& _¢ Agma gwI Ho$ AmñdmX{df¡
AmgŠV hþVm& Eogm {dMma BÝÐ Zo {H$`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 197


Vmhr g_` {Zdm©Ug§J_ Zm_m MmaU _w{Z {dhma H$aVo hþE AmH$me _mJ©V¢ OmVo hþVo gmo
M¡Ë`mb`{Z Ho$ à^mdH$[a CZH$m AmJ¢ J_Z Z hmo` gŠ`m& V~ do M¡Ë`mb` Om{Z ZrMo§ CVao,
^JdmZ Ho$ à{Vq~~ H$m Xe©Z {H$`m& _w{Z Mma kmZ Ho$ YmaH$ Wo& gmo CZH$mo amOm BÝÐ Zo CR>H$[a
Z_ñH$ma {H$`m& _w{Z Ho$ g_rn Om` ~¡R>çm, ~hþV Xoa VH$ AnZr qZXm H$ar& gd© g§gma H$m
d¥Îmm§V OmZZhmao _w{Z Zo na_ A_¥Vê$n dMZH$[a BÝÐ H$mo g_mYmZ {H$`m {H$ - ho BÝÐ! O¡g¢
AahQ> H$s K‹S>r ^ar ar{V hmo` h¡ Aa ar{V ^ar hmo` h¡, V¡g¢ `h g§gma H$s _m`m jU^§Jwa h¡&
`mHo$ Am¡a àH$ma hmoZo H$m AmíM`© Zmht& _w{Z Ho$ _wIgm| Y_m}nXoe gwZ BÝÐ Zo AnZo nyd©^d
nyN>o& V~ _w{Z H$ho h¢& H¡$go h¢ _w{Z? AZoH$ JwU{Z Ho$ g_yhV¢ emo^m`_mZ h¢& ho amOZ²!
AZm{XH$mb H$m `h Ord MVwaJ{V{df¡ ^«_U H$ao h¡, Omo AZÝV^d Yao gmo Ho$dbkmZJå` h¡&
H$B© EH$ ^d H${hE h¢ gmo gwZ&
{eImnX Zm_m ZJa{df¡ EH$ _mZwfr _hm X{bÐZr OmH$m Zm_ Hw$bd§Vr& gmo Mrn‹S>r,
A_Zmok ZoÌ, ZmH$ {MnQ>r, AZoH$ ì`m{Y H$s ^ar, nmn H$_© Ho$ CX`H$[a bmoJ{Z H$s OyR>
Im`H$a Ordo& ImoQ>o dñÌ, A^m{JZr, \$mQ>çm A§J _hm ê$j ImoQ>o Ho$e, Ohm§ Om` Vhm§ bmoH$
AZmXa¡ h¢, OmH$mo H$ht gwI Zmht& A§VH$mb{df¡ ew^_{V hmo` EH$ _whÿV© H$m AZeZ {b`m&
àmU Ë`mJH$[a qH$nwéf Xod H¡$ erbYam Zm_m {H$Þar ^B©& Vhm§gm| M` H$[a aËZZJa{df¡
Jmo_wIZm_m H$bw§~r, VmH¡$ YaZr Zm_m ñÌr, VmH¡$ ghò^mJ Zm_m nwÌ ^`m& gmo na_ gå`ŠËd
H$mo nm`H$[a lmdH$ Ho$ d«V AmXao, ewH«$Zm_m Zd_m ñdJ© Vhm§ Om` CÎm_ Xod ^`m& Vhm§ go
M`H$a _hm {dXohjoÌ Ho$ aËZg§M` ZJa{df¡ _{UZm_m _§Ìr, VmH¡$ JwUmdbr Zm_m ñÌr, VmH¡$
gm_§VdY©Z Zm_m nwÌ ^`m& gmo {nVm Ho$ gmW d¡am½` A§JrH$ma {H$`m& A{V Vrd« Vn {H$E&
VÎdmW©{df¡ b½`m h¡ {MÎm OmH$m, {Z_©b gå`ŠËd H$m Ymar, H$fm`a{hV, ~mB©g narfh
ghH$[a eara Ë`mJ ZdJ«rdH$ J`m& Ahq_Ð Ho$ ~hþV H$mb gwI ^moJH$[a amOm ghòma {dÚmYa
Ho$ amZr öX`gwÝXar {VZH¡$ Vy BÝÐ Zm_m nwÌ ^`m& `m aWZynwa ZJa{df¡ OÝ_ {b`m& nyd© Ho$
Aä`mgH$[a BÝÐ Ho$ gwI _| _Z AmgŠV ^`m& gmo Vy {dÚmYam| H$m A{Yn{V BÝÐ H$hm`m& A~
Vy d¥Wm _Z{df¡ IoX H$a¡ h¡, Omo _¢ {dÚm{df¡ A{YH$ hþVm gmo eÌw{ZH$[a OrË`m J`m h¡, gmo ho
BÝÐ! H$moB© {Z~w©{Õ H$moXmo§ ~mo`H$[a d¥Wm em{b H$s àmW©Zm H$a¡ h¡&
`o àmUr O¡go H$_© H$a¡ h¢ V¡g¡ \$b ^moJo h¢& V¡§Zo ^moJ H$m gmYZ ew^ H$_© nyd© {H$`m hþVm,
gmo jrU ^`m& H$maU {~Zm H$m`© H$s CËn{Îm Zm hmo` h¡& `m ~mV H$m AmíM`© H$hm? VyZo `mhr
OÝ_{df¡ Aew^ H$_© {H$E, {VZH$[a `h An_mZê$n \$b nm`m& Aa amdU Vmo {Z{_Îm_mÌ h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

198 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V¢Zo Omo AkmZ MoîQ>m H$ar gmo H$hm Zmht OmZ¡ h¡? Vy Eoíd`© _XH$[a ^«îQ> ^`m ~hþV {XZ ^E,
VmV¢ Vmo{h `mX Zmht Amd¡ h¡& EH$mJ«{MÎmH$[a gwZ! A[a¨O`nwa _| ~{•doJ Zm_m {dÚmYa amOm,
VmH$s amZr doJdVr, nwÌr A{hë`m, VmH$m ñd`§da _§S>n aÀ`m hþVm& Vhm§ XmoZm| loUr Ho$ {dÚmYa
A{V A{^bmfr hmo` {d^dH$[a emo^m`_mZ J`o&
Aa Vy ^r ~‹S>r gånXmg{hV J`m& Aa EH$ M§ÐmdV© Zm_m ZJa H$m YZr amOm AmZ§X_mb
gmo ^r Vhm§ Am`m& A{hë`m Zo g~H$mo VOH$[a VmHo$ H§$R>{df¡ da_mbm S>mbr& H¡$gr h¡
A{hë`m? gwÝXa h¡ gd© A§J OmH$m& gmo AmZ§X_mb A{hë`m H$mo naUH$[a O¡go BÝÐ BÝÐmUr
g{hV ñdJ©bmoH$ _| gwI ^moJo, V¡g¡ _Zdm§{N>V ^moJ ^moJVm ^`m& gmo Om {XZV¢ A{hë`m naUr
Vm {XZV¢ Voao `mgm| B©î`m© ~‹T>r& V¡Z¡ dmH$mo AnZm ~‹S>m ~¡ar OmÝ`m& H$B© EH$ {XZ dh Ka{df¡
ahçm& {\$a dmH$mo Eogr ~w{Õ CnOr {H$ `h Xoh {dZmerH$ h¡, `mgmo§ _wPo H$Nw> à`moOZ Zmht, A~
_¢ Vn H$ê§$ OmH$[a g§gma H$m Xþ:I Xÿa hmo`& `o BpÝÐ`{Z Ho$ ^moJ _hmR>J, {VZ{df¡ gwI H$s
Amem H$hm§?
Eogm _Z _| {dMmaH$[a dh kmZr A§Va-AmË_m gd© n[aJ«h H$m| VOH$[a na_ Vn AmMaVm
^`m& EH$ {XZ h§gmdbr ZXr Ho$ Vra H$m`moËgJ© Ya {VîR>¡ Wm gmo V¡§Z¡ Xo»`m& VmHo$ XoIZo _mÌ
ê$n BªYZH$[a ~‹T>r h¡ H«$moYê$n Ap½Z OmHo$, gmo V¢ _yI© Zo Jd©H$a hm§gr H$ar& Ahmo AmZÝX_mb!
Vy H$m_ ^moJ{df¡ A{V AmgŠV hþVm, A{hë`m H$m a_U A~ H$hm§? {daŠV hmo` nhm‹S> gm[aIm
{ZíMb {VîR>çm h¡& VÎdmW© Ho$ qMVdZ{df¡ b½`m h¡ AË`ÝV pñWa _Z OmH$m& `m ^m§{V na_
_w{Z H$s V¡§Z¡ Adkm H$ar& gmo dh Vmo AmË_gwI{df¡ _½Z, Voar ~mV Hw$N> öX`{df¡ Z Yar& CZHo$
{ZH$Q> CZH$m ^mB© H$ë`mU Zm_m _w{Z {VîR>¡ Wm VmZ¡ Vmo{h H$hr - `h _hm_w{Z {ZanamY, V¡§Z¡
BZH$s hm§gr H$ar& gmo Voam ^r nam^d hmoJm& V~ Voar ñÌr gd©lr gå`½ÑpîQ> gmYw{Z H$s nyOm
H$aZhmar, VmZ¡ Z_ñH$maH$[a H$ë`mU ñdm_r H$mo Cnem§V {H$`m& Omo dh em§V Z H$aVr Vmo Vy
VËH$mb gmYw{Z H$s H$monmp½ZV¢ ^ñ_ hmo OmVm& VrZ bmoH$ _| Vn g_mZ H$moB© ~bdmZ Zmht&
O¡gr gmYwAm| H$s epŠV h¡, V¡gr BÝÐm{XH$ Xodm| H$s epŠV ^r Zmht&
Omo nwéf gmYw bmoJm| H$m {ZamXa H$a¡ h¢ Vo Bg ^d _| AË`ÝV XþI nm` ZaH$ {ZJmoX{df¡ n‹S>o
h¢& _ZH$a ^r gmYwAm| H$m An_mZ Z H$[aE& Oo _w{ZOZ H$m An_mZ H$a¡ h¢ gmo Bg ^d
na^d{df¢ XþIr hmo` h¢& H«y$a{MÎm _w{Z`m| H$mo _ma¢ AWdm nr‹S>m H$a¡ h¢, gmo AZÝVH$mb Xþ:I
^moJd¡ h¢& _w{Z H$s Adkm g_mZ Am¡a nmn Zmht&
_ZdMZH$m`H$[a `h àmUr O¡go H$_© H$a¡ h¢ V¡g¡ hr \$b nmd¡ h¢& `m ^m§{V nwÊ` nmn H$_m]

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 199


Ho$ \$b ^bo ~wao Ord ^moJ¡ h¢& Eogm OmZH$[a Y_©{df¢ ~w{ÕH$[a, AnZo AmË_m H$mo§ g§gma Ho$
Xþ:I{ZV¡§ {Zd¥{Îm H$amo& _hm _w{Z Ho$ _wIgm| amOm BÝÐ nyd©^d gwZ AmíM`© H$mo àmßV ^`m&
Z_ñH$maH$[a _w{Zgm| H$hVm ^`m - ho ^JdmZ! {Vhmao àgmXV¢ _¢Zo CÎm_ kmZ nm`m, A~ gH$b
nmn jU_mÌ{df¡ {db` JE, gmYw{Z Ho$ g§JV¢ OJV{df¡ Hw$N> Xþb©^ Zmht& {VZHo$ àgmXH$a
AZÝV OÝ_{df¡ Z nm`m Omo AmË_kmZ gmo nmBE h¡& `h H$hH$[a _w{Z H$mo ~maå~ma d§XZm H$ar&
_w{Z AmH$me _mJ© {dhma H$a JE& BÝÐ J¥hñWml_V¢ na_ d¡am½` H$mo àmßV ^`m& Ob Ho$ ~wX~wXm
g_mZ eara H$m| Agma Om{Z Y_©{df¡ {ZíMb ~w{ÕH$a AnZr AkmZ MoîQ>m H$mo qZXVm g§Vm dh
_hmnwéf AnZr amO{d^y{V nwÌ H$mo Xo`H$[a AnZo ~hþV nwÌ{Z g{hV Aa bmoH$nmb{Z g{hV VWm
AZoH$ amOm{Z g{hV gd©H$_©{Z H$s ZmeH$aZhmar {OZoídar Xrjm AmXar, gd© n[aJ«h H$m Ë`mJ
{H$`m& {Z_©b h¡ {MÎm OmH$m, àW_ AdñWm{df¡ O¡gm eara ^moJ _¢ bJm`m hþVm V¡gm hr Vn
Ho$ g_yh _| bJm`m& Eogm Vn Am¡a{ZV¢ Z ~Z n‹S>o& nwéfm| H$s ~‹S>r epŠV h¡ O¡gr ^moJm| _| àdV£
V¡g¢ {dewÕ^md{df¡ àdV£ h¡& amOm BÝÐ ~hþV H$mb VnH$[a ewŠbÜ`mZ Ho$ àVmnV¢ H$_©{Z H$m
j`H$[a {Zdm©U nYmao&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gm§o H$h¡ h¡§ - XoImo! ~‹S>o nwéfm| Ho$ M[aÌ AmíM`©H$mar h¢, à~b
namH«$_ Ho$ YmaH$ ~hþV H$mb ^moJH$[a d¡am½` bo` A{dZmer gwI H$mo ^moJd¡ h¢& `m_¢ Hw$N>
AmíM`© Zmht& g_ñV n[aJ«h H$m Ë`mJH$a jU_mÌ{df¡ Ü`mZ Ho$ ~bV¢ _moQ>o nmn{Z H$m j` H$a¡
h¢& O¡g¢ ~hþV H$mbV¢ BªYZ H$s am{e g§M` H$ar gmo jU_mÌ _¢ Ap½Z Ho$ g§`moJH$[a ^ñ_ hmo`
h¡& Eogm OmZH$a ho àmUr! AmË_H$ë`mU H$m `ËZ H$amo& A§V:H$aU {dewÕ H$amo, _¥Ë`w Ho$ {XZ
H$m Hw$N> {ZíM` Zmht& kmZê$n gy`© Ho$ àVmnH$[a AkmZ {V{_a H$mo hamo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
B§Ð H$m {Zdm©UJ_Z Zm_m Voahdm± nd© g§nyU© ^`m&&13&&
AWmZÝVa amdU {d^d Am¡a Xod|Ð g_mZ ^moJ{ZH$[a _y‹T> h¡ _Z OmH$m, gmo _Zdm§{N>V
AZoH$ brbm {dbmg H$aVm ^`m& `h amOm BÝÐ H$m nH$‹S>Zhmam EH$ {XZ gw_oé nd©V Ho$
M¡Ë`mb`{Z H$s d§XZm H$[a nrN>o AmdVm hþVm& gßV joÌ, fQ²> Hw$bmMb {VZH$s emo^m XoIVm
ZmZm àH$ma Ho$ d¥j ZXr gamoda ñ\${Q>H$_{Uhÿ§ Vo {Z_©b _hm _Zmoha AdbmoH$Z H$aVm WH$m, gy`©
Ho$ ^dZ g_mZ {d_mZ _| {damO_mZ, _hm {d^y{VH$[a g§`wŠV b§H$m{df¡ AmdZo H$m h¡ _Z OmH$m,
gmo VËH$mb _hm _Zmoha CV§J ZmX gwZVm ^`m& V~ _hm hf©dmZ hmo`, _marM _§Ìr H$mo nyN>Vm
^`m - ho _marM! `h gwÝXa _hmZmX H$mho H$m h¡ Am¡a Xem|{Xem H$mhoV¢ bmb hmo` ahr h¢& V~

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

200 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_marM Zo H$hm- ho Xod! `h Ho$dbr H$s J§YHw$Q>r h¡ Am¡a AZoH$ Xod Xe©Z H$mo Amd¡ h¢& {VZHo$
_Zmoha eãX hmo` aho h¢& Aa Xod{Z Ho$ _wHw$Q> Am{X H$s {H$aU{ZH$[a `h Xem|{Xem a§Jê$n hmo`
ahr h¢& Bg ñdU© nd©V{df¡ AZ§Vdr`© _w{Z {VZH$mo Ho$dbkmZ CnÁ`m h¡&
`o dMZ gwZH$[a amdU ~hþV AmZÝX H$mo àmßV ^`m& gå`H²$ Xe©ZH$[a g§`wŠV h¡, Aa BÝÐ
H$m de H$aUhmam h¡, _hmH$m§{V H$m Ymar AmH$meV¢ Ho$dbr H$s d§XZm Ho$ A{W© n¥Ïdr na CVaçm,
d§XZm H$a ñVw{V H$ar& BÝÐm{XH$ AZoH$ Xod Ho$dbr Ho$ g_rn ~¡R>o hþVo, amdU ^r hmW Omo‹S>
Z_ñH$ma H$[a AZoH$ {dÚmYa{Z g{hV C{MV ñWmZ _| {VîR>çm&
MVwa{ZH$m` Ho$ Xod VWm {V`ªM Aa AZoH$ _Zwî` Ho$dbr Ho$ g_rn {VîR>¡ hþVo& Vmg_`
{H$gr {eî` Zo nyN>çm - ho Xod, ho à^mo! AZoH$ àmUr Y_© Aa AY_© Ho$ ñdê$n OmZZo H$s VWm
{VZHo$ \$b OmZZo H$s A{^bmfm amI¡ h¡, Aa _wpŠV Ho$ H$maU OmZZm Mmh¢ h¢, gmo Vw_ hr H$hZo
`mo½` hmo& V~ ^JdmZ Ho$dbkmZr AZÝVdr`© _`m©Xmê$n Aja {OZ_| {dñVrU© AW©, A{V
{ZnwU ewÕ g§Xoha{hV g~Ho$ {hVH$mar {à`dMZ H$hVo ^E&
Ahmo ^ì` Ord hmo! `h Ord MoVZmbjU AZm{XH$mb H$m {ZaÝVa AîQ>H$_©{ZH$[a ~§Ü`m,
AmÀN>m{XV h¡ AmË_epŠV OmH$s, gmo MVwaJ{V _| ^«_U H$a¡ h¡, Mm¡amgr bmI `mo{Z`m| _| ZmZm
àH$ma BpÝÐ`m|H$[a CnOr Omo doXZm Vm{h ^moJVm g§Vm gXmH$mb XþIr hmo` amJr Ûofr _mohr hþAm,
H$_©{Z Ho$ Vrd« _§X _Ü` {dnmH$V¢ Hw$åhma Ho$ MH«$dV² nm`m h¡ MVwaJ{V H$m ^«_U OmZ¡,
kmZmdaUr H$_©H$[a AmÀN>m{XV h¡ kmZ OmH$m, gmo A{VXþb©^ _Zwî`Xoh nmB© Vmo ^r AmË_{hV
H$mo Zmht OmZ¡ h¡& agZm H$m bmobwnr, ñne© BÝÐr H$m {df`r, nm§M hÿ§ BpÝÐ`m| Ho$ de ^`m&
A{VqZÚ nmnH$_©H$[a ZaH${df¡ n‹S>o h¢& O¡g¢ nmfmU nmZr _| Sy>~¡ h¡&
H¡$gm h¡ ZaH$? AZoH$ àH$maH$[a CnOo Oo _hmXþI {VZH$m gmJa h¡& _hm XþIH$mar h¡& Oo
nmnr H«y$aH$_m© YZ Ho$ bmo^r, _mVm, {nVm, ^mB©, nwÌ, ñÌr, {_Ì BË`m{X gwOZ {VZH$mo hZ¡ h¢,
OJV _| qZÚ h¡, {MÎm {OZH$m, Vo ZaH$ _| n‹S>o h¢& VWm Oo J^©nmV H$a¡ h¢ VWm ~mbH$ hË`m
H$a¡ h¢, d¥Õ H$mo§ hU¡ h¢, A~bm (pñÌ`m|) H$s hË`m H$a¡ h¢, _Zwî`m| H$mo nH$‹S>o h¢, amoHo$ h¢, ~m§Yo
h¢, _mao h¢, njr VWm _¥J{Z H$mo hZ¡ h¢, Oo Hw$~w{Õ ñWbMa ObMa Ordm| H$s qhgm H$a¡ h¢,
Y_©a{hV h¡ n[aUm_ {OZH$m Vo _hmdoXZmê$n Omo ZaH$ Vm {df¡ n‹S>o h¢& Aa Oo nmnr ehX Ho$ A{W©
_Yw_m{I`m| H$m N>mVm Vmo‹S>o h¢ VWm _m§g Amhmar _Únm`r ehX Ho$ ^jU H$aZhmao, dZ Ho$ ^ñ_
H$aZhmao, VWm J«m_{Z Ho$ ~mbZhmao, ~§Xr Ho$ H$aUhmao, Jm`Z Ho$ KoaZhmao, newKmVr _hm qhgH$,
^rb, Aho‹S>r, ~mJam, nmaYr BË`m{X nmnr _hmZaH$ _| n‹S>o h¢& Aa Oo {_Ï`mdmXr naXmof Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 201


^mfUhmao, A^ú` Ho$ ^jU H$aZhmao naYZ Ho$ haUhmao, naXmam Ho$ a_Zhmao, doí`m{Z Ho$ {_Ì
h¢ Vo Kmoa ZaH$ _| n‹S>o h¢, Ohm§ H$mhÿ H$s eaU Zmht&
Oo nmnr _m§g H$m ^jU H$ao h¢ Vo ZaH$ _| àmßV hmo` h¢, Vhm§ {VZhr H$m eara H$mQ> H$mQ>
{VZHo$ _wI{df¡ Xr{OE h¡, Aa VmVo bmoho Ho$ Jmobo {VZHo$ _wI _| Xr{OE h¡& Aa _ÚnmZ H$aZo
dmbm| Ho$ _wI _| grgm Jmb Jmb S>m[a`o h¡& Aa naXmamb§n{Q>`m| H$m VmVr bmoho H$s nwV{b`m|
go AmqbJZ H$amd¡ h¢& Oo _hmn[aJ«h Ho$ Ymar _hmAma§^r, H«y$a h¡ {MÎm {OZH$m, àM§S> H$_© Ho$
H$aZhmao h¢ Vo gmJam§ n`ªV ZaH$ _| ~g¡ h¢& gmYwAm| Ho$ Ûofr, nmnr {_Ï`mÑpîQ>, Hw${Q>b Hw$~w{Õ
am¡ÐÜ`mZr _aH$a ZaH$ _| àmßV hmo` h¢& Ohm§ {d{H«$`m_B© Hw$hm‹S>o VWm IS²>JMH«$, H$amoV, Aa
ZmZm àH$ma Ho$ {d{H«$`m_B© eñÌ {VZH$[a I§S> I§S> H$s{OE h¡, {\$a eara {_b Om` h¡, Am`w
n`ªV XþI ^moJd¡ h¢& VrúU h¢ Mm¢M {OZH$s, Eogo _m`m_B© njr Vo VZ {dXma¢ h¢, VWm _m`m_B©
qgh ì`mK« ñdmZ gn© AîQ>mnX ë`mbr ~rNy> VWm Am¡a àm{U`m| go ZmZm àH$ma Ho$ XþI nmd¡ h¢&
ZaH$ Ho$ XþI{Z H$mo H$hm§ bJ daUZ H$[aE&
Aa Oo _m`mMmar àn§Mr {df`m{^bmfr h¢ Vo àmUr {V`ªMJ{V H$m| àmßV hmo` h¢, Vhm§ nañna
~§Y Aa ZmZm àH$ma Ho$ eñÌZ H$s KmVV¢ _hmXþI nmd¡ h¢& VWm dmhZ VWm A{V ^ma H$m bmXZm
erV CîU jwYm V¥fm{XH$[a AZoH$ XþI ^moJd¡ h¢& `h Ord ^dg§H$Q>{df¡ ^«_Vm ñWb{df¡
Ob{df¡ {J[a{df¡ Vé{df¡ Am¡a JhZdZ{df¡ AZoH$ R>m¡a gyVm& EH|$Ðr doB§Ðr, VoB§Ðr, Mm¡B§Ðr,
n§M|Ðr, AZoH$ n`m©`{Z _| AZoH$ OÝ_ _aU {H$E& Ord AZm{X{ZYZ h¡, `mH$m Am{X A§V Zmht&
{Vb_mÌ ^r bmoH$mH$me{df¡ àXoe Zmht, Ohm§ g§gma^«_U{df¡ Bg Ord Zo OÝ_-_aU {H$`o hm|&
Aa Oo àmUr {ZJd© h¡§, H$nQ>a{hV, ñd^md hr H$a g§Vmofr h¡§, Vo _Zwî`Xoh H$mo nmd¡ h§¡& gmo
`h Za Xoh na_ {Zdm©U gwI H$m H$maU Vm{h nm`H$[a ^r Oo _moh_XH$[a CÝ_Îm H$ë`mU _mJ©
H$mo VOH$[a jU_mÌ _| gwI Ho$ A{W© nmn H$a¡ h¢, Vo _yI© h¢& _Zwî` ^r nyd© H$_© Ho$ CX`H$[a
H$moB© Am`©I§S>{df¡ CnO¡ h¢, H$moB© åboÀN>I§S>{df¡ CnO¡ h¢ VWm H$moB© YZmT>ç, H$moB© AË`ÝV
X[aÐr hmo` h¡§, H$moB© H$_© Ho$ àoao AZoH$ _ZmoaW nyU© H$a¡ h¢, H$moB© H$îQ>gm| namE Kam| _| àmUnmofU
H$a¡ h¢, Ho$B© Hw$ê$n Ho$B© ê$ndmZ, Ho$B© XrK© Am`w, Ho$B© Aën Am`w, Ho$B© bmoH${Z H$m| dëb^, Ho$B©
A^md Zo, Ho$B© g^mJ, Ho$B© A^mJo, Ho$B© Am¡am| H$mo Amkm Xod|, Ho$B© Am¡aZ Ho$ AmkmH$mar, Ho$B©
`eñdr, Ho$B© An`er, Ho$B© eya, Ho$B© H$m`a, Ho$B© Ob{df¡ àdoe H$a¡§, H$B© aU _¢ àdoe H$a¡§, H$B©
Xoem§Va _| J_Z H$a¡§, H$B© H¥${fH$_© H$a¡§, H$B© ì`mnma H$a¡§, H$B© godm H$a¡§& `m ^m§{V _Zwî`J{V{df¡
^r gwI-XþI H$s {d{MÌVm h¡& {ZíM` {dMm[aE Vmo gd©J{V _| XþI hr h¡, XþI hr H$mo
H$ënZmH$a gwI _mZ¡ h¡§&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

202 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa _w{Zd«V VWm lmdH$ Ho$ d«V{ZH$[a VWm Ad«V gå`ŠËdH$[a VWm AH$m_{ZO©amV¢ VWm
AkmZVnV¢ XodJ{V nmd¡ h¢& {VZ_| H$B© ~‹S>r G${Õ Ho$ Ymar, H$B© AënG${Õ Ho$ Ymar, Am`w
H$m§{V à^md ~w{Õ gwI boí`mH$[a D$nabo Xod M‹T>Vo, Aa eara A{^_mZ Aa n[aJ«h go KQ>Vo,
XodJ{V _| ^r hf© {dfmX H$a H$_© H$m g§J«h H$a¡ h¢&
MVwaJ{V _| `h Ord gXm AahQ> H$s K‹S>r Ho$ `§Ì g_mZ ^«_U H$a¡ h¡& Aew^ g§H$ën{ZV¢
XþI H$mo nmd¡ h¡, Aa XmZ Ho$ à^mdV¡§ ^moJ{df¡ ^moJ{Z H$m| nmd¡ h¡& Oo gd© n[aJ«h a{hV _w{Zd«V
Ho$ YmaH$ h¢ gmo CÎm_nmÌ H${h`o, Aa Oo AUwd«V Ho$ YmaH$ lmdH$ h¢ VWm Am{`©H$m gmo
_Ü`_nmÌ H${hE h¢& Aa d«Va{hV gå`ŠÑpîQ> h¡ gmo OKÝ`nmÌ H${hE h¡& BZ nmÌ{Z H$m|
{dZ`^pŠVH$[a Amhma XoZm nmÌ H$m XmZ H${h`o& Aa dmb d¥Õ A§Y n§Jw amoJr Xþ~©b Xþ{IV
^w{IV BZH$mo H$éUmH$a AÞ Ob Am¡f{Y dñÌm{XH$ Xr{OE gmo H$éUmXmZ H${h`o& nmÌ H¡$
XmZH$[a CËH¥$îQ> ^moJ^y{_, Aa _Ü`nmÌ Ho$ XmZH$[a _Ü` ^moJ^y{_, Aa OKÝ`nmÌ Ho$ XmZH$[a
OKÝ` ^moJ^y{_ hmo` h¡& Omo ZaH {ZJmoXm{X XþI{ZV¡§ ajm H$a¡ gmo nmÌ H${h`o&
gmo gå`ŠÑpîQ> _w{ZamO h¡§, Vo OrdZ H$s ajm H$a¡ h¢& Oo gå`ŠXe©Z, kmZ, Mm[aÌH$a {Z_©b
h¡§ Vo na_nmÌ H${h`o& {OZHo$ _mZ An_mZ gwI XþI V¥U H$m§MZ XmoZm| ~am~a h¢, {VZH$mo
CÎm_nmÌ H${hE& {OZHo$ amJ-Ûof Zmht& Oo gd©n[aJ«ha{hV _hm Vnñdr, AmË_Ü`mZ{df¡ VËna
Vo _w{Z CÎm_ nmÌ H${hE, {VZH$mo ^mdH$[a AnZr epŠVà_mU AÞ Ob Am¡fY XoZr VWm dZ
_¢ {VZHo$ ahZo Ho$ {Z{_Îm dpñVH$m H$amdZr VWm Am`m©{Z H$mo AÞ Ob dñÌ Am¡f{Y XoZr&
lmdH$ lm{dH$m gå`ŠÑpîQ>`m| H$mo AÞ Ob dñÌ Am¡f{Y BË`m{X gd© gm_J«r XoZr& ~hþV
{dZ`H$[a gmo nmÌXmZ H$s {d{Y h¡, XrZ A§Ym{X Xþ:{IV Ordm| H$mo AÞ dñÌm{X XoZm& ~§Xr V¢
Nw>‹S>mdZm& `h H$éUmXmZ H$s ar{V h¡&
`Ú{n `h nmÌXmZ Vwë` Zmht& VWm{n `mo½` h¡, nwÊ` H$m H$maU h¡& Aa na CnH$ma gmo hr
nwÊ` h¡& Aa O¡go ^bo joÌ _| ~mo`m ~rO ~hþV JwUm hmo` \$b¡ h¡ V¡g¡ ewÕ{MÎmH$[a nmÌ{Z H$m|
{X`m XmZ A{YH$ \$b H$mo \$b¡ h¡, Aa Oo nmnr {_Ï`mÑpîQ> amJÛofm{X`wŠV d«V{H«$`m a{hV
_hm_mZr Vo nmÌ XmZ Zmht, Aa XrZ hÿ§ Zmht& {VZH$mo XoZm {Zî\$b h¡& ZaH$m{X H$m H$maU h¡&
O¡g¢ D$ga (H$ëba) IoV{df¡ ~mo`m ~rO d¥Wm Om` h¡ Am¡a O¡g¡§ EH$ Hy$n H$m Ob B©I{df¡
àmßV _YwaVm H$mo§ bh¡ h¡, Aa Ztd{df¡ J`m H$Qw>H$Vm H$mo ^Oo h¡ VWm EH$ gamoda H$m Ob Jm`
Z¡ {n`m gmo XÿY ê$n hmo` naUd¡ h¡, Aa gn© Zo {n`m {df hmo` naUd¡ h¡, V¡g¡§ gå`ŠÑpîQ> nmÌ{Z
H$mo ^pŠVH$a {X`m Omo XmZ gmo ew^\$b H$mo§ \$b¡ h¡& Aa nmnr nmI§S>r {_Ï`mÑpîQ> A{^_mZr

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 203


n[aJ«hr {VZH$m| ^pŠVH$[a {X`m XmZ Aew^\$b H$m§o \$b¡ h¡& Oo _m§g-Amhmar _Únm`r Hw$erbr
AmnH$mo nyÁ` _mZ¡, {VZH$m gËH$ma Z H$aZm, {OZY{_©`m| H$s godm H$aZr, Xþ:{I`m| H$mo XoI X`m
H$aZr, Aa {dnar{V`m| go _Ü`ñW ahZm, X`m g~ Ordm| na amIZr, {H$gr H$mo Šboe Z
CnOmdZm& Aa Oo {OZY_©V¢ namL²²>_wI h¡§, nadmXr h¡§ Vo ^r Y_© H$m§o H$aZm Eogm H$h§¡ h¡§, naÝVw
Y_© H$m ñdê$n OmZ¡ Zmht& VmV¡§ Oo {ddoH$s h§¡ Vo naIH$[a A§JrH$ma H$a¡ h¢&
H¡$go h¢ {ddoH$s? ew^mon`moJê$n h¡ {MÎm {OZH$m, Vo Eogm {dMma H$ao h§¡- Oo J¥hñW
ñÌrg§`wŠV Amaå^ ^r n[aJ«hr qhgH$ H$m_H«$moYm{XH$a g§`wŠV, J^©d§V, YZmT>ç Aa AmnH$mo
nyÁ` _mZ¡ {VZH$mo ^pŠVH$[a ~hþV YZ XoZm Vm{df¡ H$hm \$b h¡? Aa {VZH$[a Amn H$hm nmd¡?
Ahmo `h ~‹S>m AkmZ h¡, Hw$_maJV¡§ R>Jo Ord Vm{h nmÌXmZ H$h¡ h¡§ Am¡a XþIr Ordm| H$mo H$éUXmZ
Z H$a¡ h¡§& XþîQ> YZmT>ç{Z H$mo gd© AdñWm _| YZ Xo` h¡& gmo d¥Wm YZ H$m Zme H$a¡ h¡§, YZd§V{Z
H$m| XoZoV¢ H$hm à`moOZ? Xþ{I`m| H$mo XoZm H$m`©H$mar h¡& {YŠH$ma h¡ {VZ XþîQ>{Z H$m| Oo bmo^ Ho$
CX`H$[a ImoQ>o J«§W ~Zm` _y‹T> Ord{Z H$m| R>J¡§ h¢, Oo _¥fmdmX Ho$ à^mdV¢ _m§ghÿ§ H$m ^jU R>hamd¡§
h¢& nmnr nmI§S>r _m§g H$m ^r Ë`mJ Z H$a¡ Vmo Am¡a H$hm H$a|Jo? Oo H«y$a _m§g H$m ^jU H$a¡ h¢
VWm Omo _m§g H$m XmZ H$a¡ h¢ Vo Kmoa doXZm`wŠV Omo ZaH$ Vm{df¡ n‹S>o h¢ Am¡a Oo qhgm Ho$ CnH$aU
eñÌm{XH$ VWm Oo ~ÝYZ Ho$ Cnm` nm§gr BË`m{X {VZH$m XmZ H$a¡ h¢ VWm n§M|{Ð` newAm| H$m
XmZ H$a¡ h¢, Am¡a Oo BZ XmoZm| H$mo {Zê$nU H$a¡ h¢ Vo gd©Wm qZÚ h¢&
Omo H$moB© new H$m XmZ H$a¡ Am¡a dh new ~m§YZoH$[a _ma~oH$[a VmS>doH$[a XþIr hmo` Vmo XoZhmao
H$mo Xmof bmJ¡ Am¡a ^y{_XmZ ^r qhgm H$m H$maU h¡& Ohm§ qhgm Vhm§ Y_© Zmht& M¡Ë`mb` Ho$
{Z{_Îm ^y{_ H$m XoZm `wŠV h¡, Am¡a àH$ma Zmht& Omo Ord KmVH$[a nwÊ` Mmh¡ h¢, Vo Ord
nmfmUV¡§ Xþ½Y Mmh¡§ h¢& VmV§¡ EH|$Ðr Am{X n§M|Ðr n`ªV g~ Ord{Z H$mo A^`XmZ XoZm Am¡a
{ddo{H$`m| H$mo kmZ XmZ XoZm, nwñVH$m{X XoZm Am¡a Am¡fY AÞ Ob dñÌm{X g~H$m| XoZm, newAm|
H$mo gyIo V¥U XoZm& Am¡a O¡g§¡ g_wÐ{df¡ grn _oK H$m Ob {n`m gmo _moVr hmo` naUd¡ h¡, V¡g¡§
g§gma{df¡ Ðì` Ho$ `moJV§¡ gwnmÌ{Z H$m| `d Am{X AÞ ^r {X`o Vmo _hm \$b H$mo \$b¡ h¡§, Aa
Omo YZdmZ hmo` gwnmÌm| H$mo loîR> dñVw H$m XmZ Zmht H$a¡ h¡§ gmo qZÚ h¡& XmZ ~‹S>m Y_© h¡, gmo
{d{Ynyd©H$ H$aZm&
nwÊ` nmn{df¡ ^md hr àYmZ h¡& Omo {~Zm ^md XmZ H$a¡ h¡ gmo {J[a Ho$ {ga na ~ago Ob
g_mZ h¡, gmo H$m`©H$mar Zmht& joÌ{df¡ ~ago h¡ gmo H$m`©H$mar h¡& Omo H$moB© gd©k drVamJXod H$mo§
Ü`md¡ h¡ Am¡a gXm {d{Ynyd©H$ XmZ H$a¡§ h¡ VmH¡$ \$b H$mo H$m¡Z H$h gH¡$? VmV¡§ ^JdmZ Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

204 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


à{Vq~~ VWm {OZ_pÝXa, {OZnyOm, {OZà{VîR>m, {gÕjoÌm| H$s `mÌm, MVwa{dY g§K H$s ^pŠV,
emñÌm| H$m gd© Xoem|{df¡ àMma H$aZm& `h YZ IM©Zo Ho$ gßV _hmjoÌ h¡§& {VZ{df¡ Omo YZ
bJmd¡ gmo g\$b h¡& VWm H$éUmXmZ namonH$ma{df¡ bmJ¡ gmo g\$b h¡&
Aa Oo Am`wY H$m J«hU H$a¡ h¢ Vo Ûofg§`wŠV OmZZo& {OZHo$ amJÛof h¡ {VZHo$ _moh ^r h¡&
Aa Oo H$m{_Zr Ho$ g§JV¡§ Am^yfUm| H$mo YmaU H$a¡ h§§¡ Vo amJr OmZZo& Aa _moh {~Zm amJÛof hmo`
Zmht& gH$b Xmofm| H$m _moh H$maU h¡& {OZHo$ amJm{X H$b§H$ h¢ Vo g§gmar Ord h¢& {OZHo$ `o Zmht
Vo ^JdmZ h¢& Oo XoeH$mbH$m_m{X Ho$ godZhmao h¢ Vo _Zwî`Vwë` h¢ {VZ_| XodËd Zmht& {VZH$s
godm {ednwa H$m H$maU Zmht& Aa H$mhÿ Ho$ nyd© nwÊ` Ho$ CX`H$[a ew^ _Zmoha \$b hmo` h¡, gmo
Hw$Xod godm H$m \$b Zmht& Hw$XodZ H$s godmV§¡ gm§gm[aH$ gwI ^r Z hmo` Vmo {edgwI H$hm§V¡§
hmo`? VmV¡§ Hw$Xod{Z H$mo godZm ~mby H$mo nob Vob H$m H$m‹T>Zm h¡& Aa Ap½Z Ho$ godZV¢ V¥fm H$m
~wPmdZm h¡&
O¡g¡§ H$moB© n§Jw H$mo n§Jw XoemÝVa Z bo Om` gH¡$, V¡g¡§ Hw$Xodm| Ho$ AmamYZV¡§ na_nX H$s àmpßV
H$Xm{MV² Z hmo`& ^JdmZ {~Zm Am¡a Xodm| Ho$ godZ H$m Šboe H$a¡ gmo d¥Wm h¡& Hw$XodZ _| XodËd
Zmht& Aa Oo Hw$Xodm| Ho$ ^ŠV h¢ Vo nmÌ Zmht& bmo^H$[a àoao àmUr qhgmH$_©{df¡ àdaVo h¢, qhgm
H$m ^` Zmht& AZoH$ Cnm` H$a bmoH${Zg¡§ YZ bo` h¡& g§gmar bmoH$ ^r bmo^r, gmo bmo{^`m| n¡
R>Jmd¡ h¡§& VmV¢ gd©Xmofa{hV {OZ-Amkm à_mU Omo _hmXmZ H$a¡, gmo _hm\$b nmd¡& dm{UÁ`
g_mZ Y_© h¡, H$^r {H$gr dm{UÁ`{df¡ A{YH$ Z\$m hmo`, H$^r Aën hmo`, H$^r Q>moQ>m hmo`,
H$Xo _yb hr OmVm ah¡& AënV¡§ ~hþV hmo` Om`, ~hþVV¡§ Aën hmo` Om`& Aa O¡g¡§ {df H$m H$U
gamodar _| àmßV ^`m gamodar H$mo {dfê$n Z H$a¡ V¡g¡§ M¡Ë`mb`m{X {Z{_Îm Aën qhgm gmo Y_©
H$m {d¿Z Z H$a¡, VmV¡§ J¥hñWr ^JdmZ Ho$ _§{Xa H$amd¡&
H¡$go h¢ J¥hñWr? {OZ|Ð H$s ^pŠV{df¡ VËna h¢, Aa d«V {H«$`m _¢ àdrU h¢& AnZr
{d^y{Và_mU {OZ_§{Xa H$am` Ob M§XZ Yyn Xrnm{XH$a nyOm H$aZr& Oo {OZ_§{Xam{X _| YZ
IaM¡§, Vo ñdJ©bmoH$ _| VWm _Zwî` bmoH${df¡ AË`ÝV D§$Mo ^moJ ^mo{J na_nX nmd¡ h¡& Aa Oo
MVwa{dYg§K H$mo ^pŠVnydH© $ XmZ H$a¡ h¡,§ Vo JwU{Z Ho$ ^mOZ h¢, BÝÐm{XnX Ho$ ^moJm| H$mo§ nmd¡ h¢&
VmV¡§ Oo AnZr epŠV à_mU gå`ŠÑpîQ> nmÌ{Z H$m| ^pŠVH$[a XmZ H$a§¡ h¢ VWm Xþ{I`m| H$mo X`m-
^mdH$[a XmZ H$a¡ h¢ gmo YZ g\$b h¡& Aa Hw$_maJV¡§ bm½`m Omo YZ gmo Mmoa{ZH$[a byQ>çm OmZmo&
Aa AmË_Ü`mZ Ho$ `moJV¢ Ho$dbkmZ H$s àmpßV hmo` h¡& {OZH$mo Ho$dbkmZ CnÁ`m {VZH$mo
{Zdm©UnX h¡& {gÕ gd© bmoH$ Ho$ {eIa {VîR>¡ h¡§& gd© ~mYma{hV, AîQ>H$_©a{hV, AZ§VkmZ,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 205


AZ§VXe©Z, AZ§VgwI, AZ§Vrdr`©H$[a g§`wŠV, earaV¢ a{hV, A_y{V©H$ nwéfmH$ma OÝ_ _aU V¡§
a{hV A{dMb {damOo h¢& {OZH$m g§gma{df¡ AmJ_Z Zmht& _Z BÝÐrZV¢ AJmoMa h¡& `h
{gÕnX Y_m©Ë_m Ord nmdo h¡§& Aa nmnr Ord bmo^ê$n ndZ go d¥{Õ H$mo àmßV ^B© Omo XþIê$n
Ap½Z, Vm_¢ ~bVo gwH¥$Vê$n Ob {~Zm gXm Šboe H$mo§ nmdo h¢, nmnê$n A§YH$ma Ho$ _Ü` {VîR>¡
{_Ï`mXe©Z Ho$ der^yV h§¡& H$moB© EH$ ^ì`Ord Y_©ê$n gy`© H$s {H$aU{ZH$[a nmn {V{_a H$m| ha
Ho$dbkmZ H$mo nmd¡ h¢& Aa `o Ord Aew^ ê$n bmoho Ho$ qnOao _| n‹S>o Amemê$n nmeH$[a ~o‹T>o
Y_©ê$n ~m§Yd H$[a Ny>Q>¡ h¢&
ì`mH$aUhÿV¢ Y_© eãX H$m `hr AW© hmo` h¡ - Omo AmMaVmg§Vm XþJ©{V{df¡ n‹S>Vo àm{U`m|
H$mo Wm§^¡ gmo Y_© H${hE& Vm Y_© H$m Omo bm^ gmo bm^ H${hE& {OZemgZ{df¡ Omo Y_© H$m
ñdê$n H$hçm h¡ gmo g§jon go Vw_H$mo H$h¡ h¢& Y_© Ho$ ^oX Aa Y_© Ho$ \$b Ho$ ^oX EH$mJ« _ZH$a
gwZmo&
qhgmV¡§, AgË`V¢, MmoarV¢, Hw$erbV¢ YZ Aa n[aJ«h Ho$ g§J«hV¢ {daŠV hmoZm, BZ nmnm| H$m
Ë`mJ H$aZm gmo _hmd«V H${hE& {ddo{H$`m| H$mo CgH$m YmaU H$aZm, Aa ^y{_ {ZaI H$a MbZm,
{hV{_V g§Xoha{hV dMZ ~mobZm, {ZXm}f Amhma boZm, `ËZV¢ nwñVH$m{X CR>mdZm _obZm,
{ZOªVw^y{_{df¡ eara H$m _b S>maZm, `o nm§M g{_{V H${hE, {VZH$m nmbZm `ËZH$[a& Aa
_ZdMZH$m` H$s Omo d¥{Îm VmH$m A^md, VmH$m Zm_ VrZ JwpßV H${hE& gmo na_ AmXaV¢ gmYw{Z
H$mo A§JrH$ma H$aZr&
H«$moY _mZ _m`m bmo^ `o H$fm` Ord Ho$ _hmeÌw h¢& gmo j_mV¢ H«$moY H$mo OrVZm, Aa _mX©d
H${hE {ZJd© n[aUm_ {VZH$[a _mZ H$mo OrVZm& Aa AmO©d H${hE gab n[aUm_ - {ZH$nQ>
^md VmH$[a _m`mMma H$mo OrVZm& Aa g§VmofV¢ bmo^ H$mo OrVZm& emñÌmoŠV Y_© Ho$ H$aZhmao Oo
_w{Z {VZH$mo H$fm`m| H$m {ZJ«h H$aZm `mo½` h¡&
`o nm§M _hmd«V, n§Mg{_{V, VrZ JwpßV, H$fm`{ZJ«h _w{ZamO H$m Y_© h¡& Aa _w{Z H$m
_w»` Y_© Ë`mJ h¡& Omo gd©Ë`mJr hmo` gmo hr _w{Z h¡& Aa ñne©Z agZm K«mU Mjw lmoÌ - `o
à{gÕ nm§M BÝÐr {VZH$m de H$aZm gmo Y_© h¡&
Aa AZeZ H${hE Cndmg, Ad_m¡X`© H${hE Aën Amhma, d«Vn[ag§»`m H${hE {df_
à{Vkm H$m YmaUm, AQ>nQ>r ~mV {dMmaZr, `m {d{Y Amhma {_boJm Vmo bod|Jo ZmVa Zmht& Aa
agn[aË`mJ H${hE ag{Z H$m Ë`mJ, {d{dŠVeæ`mgZ H${hE EH$m§V dZ{df¡ ahZm, ñÌr VWm
~mbH$ VWm Znw§gH$ VWm J«må`new BZH$s g§J{V gmYwdm| H$mo Z H$aZr& VWm Am¡a ^r g§gmar

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

206 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ordm| H$s g§J{V Z H$aZr& _w{Z H$mo _w{Z hr H$s g§J{V H$aZr& Aa H$m`Šboe H${hE J«rî_ _|
{J[a{eIa, erV{df¡ ZXr Ho$ Vra, dfm© _§o d¥j Ho$ Vb§¡, VrZm| H$mb Ho$ Vn H$aZo VWm
{df_^y{_{df¡ ahZm& _mgmondmgm{X AZoH$ Vn H$aZm, `o fQ²> ~mø Vn H$ho&
Aa Amä`§Va fQ>² Vn gwZmo - àm`{íMÎm H${hE Omo H$moB© _ZV¢ VWm dMZV¢ VWm H$m`V¢ Xmof
bm½`m gmo gab n[aUm_H$[a lrJwé Ho$ {ZH$Q> àH$meH$[a Vnm{X X§S> boZm& ~hþ[a {dZ` H${h`o
XodJwé emñÌ gmY{_©`m| H$m {dZ` H$aZm VWm Xe©Z kmZ Mm[aÌ H$m AmMaU gmo hr BZH$m
{dZ`, Aa BZHo$ Oo YmaH$ {VZH$m AmXa H$aZm, AmnV¢ Omo JwUm{YH$ hmo` Vm{h XoIH$[a CR>
I‹S>m hmoZm, gÝ_wI OmZm& Amn ZrMo ~¡R>Zm CZH$mo D§$Mo {~R>mZm& {_îQ> dMZ ~mobZm, XþI nr‹S>m
_oQ>Zr, Aa d¡`md«V H${hE Oo VnH$[a VßVm`_mZ h¡§, amoJH$[a `wŠV h¡ JmÌ {OZH$m, d¥Õ h¡§
AWdm Zdd` Ho$ Oo ~mbH$ h¢ {VZH$m ZmZm àH$ma `ËZ H$aZm, Am¡fY nÏ` XoZm, CngJ© _oQ>Zm,
Aa ñdmÜ`m` H${hE {OZemgZ H$m dmMZm nyN>Zm& AmåZm` H${h`o n[anmQ>r, AZwàojm H${hE
~maå~ma {MVmaZm, Y_m}nXoe H${hE Y_© H$m CnXoe XoZm& Aa ì`wËgJ© H${h`o eara H$m __Ëd
VOZm VWm EH${Xdg Am{X df© n`ªV H$m`moËgJ© YaZm& Aa Ü`mZ H${h`o AmV©am¡Ð Ü`mZ H$m
Ë`mJH$a Y_©Ü`mZ ewŠbÜ`mZ H$m Ü`mdZm, `o N>h àH$ma Ho$ Amä`§Va Vn H$ho&
`o ~mømä`§Va ÛmXe Vn g~ hr Y_© h¡§& `m Y_© Ho$ à^md go ^ì`Ord H$_©{Z H$m Zme H$a¡
h¢, Aa Vn Ho$ à^mdH$[a AX²^wV epŠV hmo` h¡& gd© _Zwî` Aa Xodm| H$mo OrVZoHy§$ g_W© hmo`
h¡& {d{H«$`mepŠVH$[a Omo Mmh¡ gmo H$a¡& {d{H«$`m Ho$ AîQ ^oX h¢& A{U_m, _{h_m, b{K_m,
J[a_m, àmpßV, àmH$må`, B©eËd, d{eËd& gmo _hm_w{Z Vnmo{Z{Y na_ em§V h¡§, gH$b BÀN>mV¢
a{hV h¡§, Aa Eogr gm_Ï`© h¡ Mmh¡§ Vmo gy`© H$m AmVmn {Zdma¡§, Mmh§¡ Vmo Ob d¥pîQ> H$[a
jU_mÌ{df¡ OJV H$mo nyU© H$a¡§, Mmh¡§ Vmo ^ñ_ H$a¡§, H«y$aÑpîQ> H$a XoI¡§ Vmo àmU ha¡§, H¥$nmÑpîQ>H$a
XoI¢ Vmo a§H$ go amOm H$a¡§, Mmh¡§ Vmo aËZ ñdU© H$s dfm© H$a§¡, Mmh¡§ Vmo nmfmU H$s dfm© H$a¡§, BË`m{X
gm_Ï`© h¡ naÝVw H$a§¡ Zmht& H$a¡§ Vmo Mm[aÌ H$m Zme hmo`& {VZ _w{Z`m| Ho$ MaUaOH$a gd© amoJ
Om`& _Zwî`m| H$mo AX²^wV {d^d Ho$ H$maU {VZHo$ MaU H$_b h¡§&
Ord Y_©H$a AZ§VepŠV H$mo àmßV hmo` h§¡, Y_© H$[a H$_©{Z H$mo ha¡ h¢& Aa H$Xm{MV² H$moC
OÝ_ bo` Vmo gm¡Y_© ñdJ© Am{X gdm©W©{g{Õ n`ªV Om` ñdJ©{df¡ BÝÐnX nmd¡& VWm BÝÐ g_mZ
{d^y{V Ho$ YmaH$ Xod hmo`& {OZHo$ AZoH$ IU Ho$ _§{Xa ñdU© Ho$, ñ\${Q>H$ _{U Ho$, d¡Sy>`©_{U
Ho$ W§^, Aa aËZ_B© ^r{V, XoXrß`_mZ Aa gwÝXa PamoI{ZH$[a emo^m`_mZ, nX²_amJ_{U Am{X
ZmZm àH$ma H$s _{U Ho$ {eIa h¢ {OZHo$, Aa _mo{V`m| H$s Pmbam| go emo{^V Aa {OZ_hbm|

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 207


_| AZoH$ {MÌm_ qghm| Ho$, JOm| Ho$, h§gm| Ho$, ñdmZm| Ho$, {haUm| Ho$, _`ya, H$mo{H$bm{XH$m| Ho$
XmoZm| ^r{V{df¡ aËZ_B© {MÌm_ emo^m`_mZ h¡§& MÝÐembm{XH$[a `wŠV, ÜdOm| H$s n§pŠVH$a
emo{^V, AË`ÝV _Z Ho$ haUhmao, _§{Xa gOo h¡§& AmgZm{XH$[a g§`wŠV Ohm§ ZmZm àH$ma Ho$
dm{XÌ ~mOo h¢, AmkmH$mar godH$ Xod Aa _hm_Zmoha Xodm§JZm, AX²^wV XodbmoH$ Ho$ gwI, _hm
gwÝXa gamoda, H$_bm{XH$ ag`wŠV H$ënd¥jm| Ho$ dZ, {d_mZ Am{X {d^y{V`|; `h g^r Ord Y_©
Ho$ à^mdH$[a nmd¡ h¢&
Aa H¡$go h¢ ñdJ©{Zdmgr Xod, AnZr H$m§{VH$[a Aa XrpßVH$[a Mm§X gy`© H$mo OrVo h¢&
ñdJ©bmoH${df¡ am{Ì Aa {Xdg Zmht& {ZÐm Zmht& Aa Xodm| H$m eara _mVm {nVm go CËnÝZ Zmhr§
hmoVm& O~ AJbm Xod {Ia Om` V~ Z`m Xod CËnm{XH$ eæ`m{df¡ CnO¡ h¡& O¡g¡§ H$moB© gyVm
_Zwî` goOV¢ OmJ CR>¡ V¡g¡§ jU_mÌ _| Xod CËnm{XH$ eæ`m{df¡ Zd`m¡dZ H$mo àmßV ^`m àH$Q>
hmo` h¡& H¡$gm h¡ {VZH$m eara? gmV CnYmVw a{hV, {Z_©b, aO ngod Aa amoJ{ZV¢ a{hV, gwJ§Y
n{dÌ H$mo_b, na_ emo^m`wŠV, ZoÌm| H$mo ß`mam, Eogm CËnm{XH$ ew^ d¡{H«$`H$ Xodm| H$m eara
hmo`, gmo `o àmUr Y_©H$[a nmd¡ h¡& {OZHo$ Am^yfU _hm X¡Xrß`_mZ {VZH$s H$m§{V Ho$ g_yh H$[a
Xem|{Xem _| CÚmoV hmo` ahm h¡& Aa {VZHo$ XodZ Ho$ Xodm§JZm _hmgwÝXa h¡§, H$_bm| Ho$ nÌ g_mZ
gwÝXa h§¡ MaU {OZHo$, Aa Ho$bo Ho$ W§^ g_mZ h§¡ O§Km {OZH$s, H$m§MrXm_ (VmJ‹S>r) H$[a emo{^V
h¡ gwÝXa H${Q> Aa {ZV§~ {OZHo$&
O¡g¡§ JO{Z Ho$ K§Q>r H$m eãX hmo` V¡g¡§ H$m§MrXm_ H$s jwÐ K§{Q>H${Z H$m eãX hmo` h¡& CJVo
MÝÐ_m g¡§ A{YH$ H$m§{V Ya¡ h¡§& _Zmoha h¡ ñVZ_§S>b {OZH$m, aËZm| Ho$ g_yhH$[a Á`mo{V H$mo OrV¡
Aa Mm§XZr H$mo OrV¡ Eogr h¡ à^m {OZH$s, _mbVr H$s Omo _mbm Vmhÿ± V¢ A{V H$mo_b h¡ ^wObVm
{OZH$s, _hm A_m¡{bH$ dmMmb _{U_B© My‹S>o {VZH$[a emo{^V h¢ hmW {OZHo$, Aa AemoH$ d¥j
H$s H$m|nb g_mZ H$mo_b AéU h¡ hWobr {OZH$s, A{V gwÝXa H$a H$s Am§Jwbr, e§I g_mZ
J«rdm, H$mo{H$b hÿ§ V§¡ A{V _Zmoha h¡§ H§$R> {OZHo$, A{V bmb, A{V gwÝXa ag Ho$ ^ao AYa,
{VZH$[a AmÀN>m{XV Hw§$X Ho$ nwîn g_mZ X§V, Aa {Z_©b Xn©Ug_mZ gwÝXa h¢ H$nmob {OZHo$,
bmdÊ`VmH$[a {bßV ^B© h¡§ gd©{Xem, Aa A{V gwÝXa VrúU H$m_ Ho$ ~mU g_mZ ZoÌ, gmo ZoÌm|
H$s H$Q>mj H$U©n`ªV àmßV ^B© h¡§ gmoB© _mZm| H$Um©^aU ^E&
Aa nX²_amJ_{U Am{X AZoH$ _{U{Z Ho$ Am^yfU, Aa _mo{V`m| Ho$ hma {VZH$[a _§{S>V,
Aa ^«_a g_mZ í`m_, A{V gyú_, A{V {Z_©b, A{V MrH$Zo, A{V gKZ, dH«$Vm Ya¡§ b§~o
Ho$e, A{V H$mo_b eara, A{V _Ywa ñda, AË`ÝV MVwa gd© CnMma H$s OmZZhmar, _hm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

208 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


gm¡^m½`d§Vr, ê$nd§Vr, JwUd§Vr, _Zmoha H«$s‹S>m H$s H$aUhmar, Z§XZm{X dZm|V¡§ CnOr Omo gwJ§Y
VmhÿV¢ A{V gwJ§Y h¡ ídmg {OZHo$, namE _Z H$m A{^àm` MoîQ>m _| OmZ Om§` Eogr àdrU,
n§M|{Ð`m| Ho$ gwI H$s CnOmdZhmar, _Zdm§{N>V ê$n H$s YmaUhmar Eogr ñdJ© _| Omo Aßgam gmo
Y_© Ho$ \$bV¡§ nmBE h¡&
Aa Omo BÀN>m H$a¡§ gmo qMVdV_mÌ gd©{g{Õ hmo`& BÀN>m H$a¡§, gmo hr CnH$aU àmßV hmo`,
Omo Mmh¡§ gmo gXm g§J hr h¡§& Xodm§JZm{ZH$a Xod _Zdm§{N>V gwI ^moJ¡ h¡§& Omo XodbmoH$ _| gwI
h¡§ VWm _Zwî`bmo{df¡ MH«$dË`m©{XH${Z Ho$ gwI h¢, gmo gd© Y_© H$m \$b {OZoída Xod Zo H$hçm
h¡& Aa VrZ bmoH$ _| Omo gwI Eogm Zm_ Yamd¡ h¢, gmo gd© Y_©H$[a hr CËnÞ hmo` h¡§& Oo VrWªH$a
VWm MH«$dVu ~b^Ð H$m_Xodm{X, XmVm ^moŠVm _`m©Xm Ho$ H$Îmm©, {Za§Va hOmam| amO{ZH$[a VWm
Xod{ZH$[a goBE h¡§, gmo gd© Y_© H$m \$b h¡& Aa Omo BÝÐ ñdJ©bmoH$ H$m amÁ`, hOmam| Oo Xod
_Zmoha Am^yfU Ho$ YaUhmao {VZH$m à^wËd Ya¡ h¡ gmo gd© Y_© H$m \$b h¡& `h Vmo gH$b
ew^mon`moJê$n ì`dhma Y_© Ho$ \$b H$ho&
Aa Oo _hm_w{Z {ZíMb aËZÌ` Ho$ YaUhmao _moh[anw H$m ZmeH$[a {g{ÕnX nmd¡ h¡§ gmo
ewÕmon`moJê$n AmË_rH$ Y_© H$m \$b h¡& gmo _w{Z H$m Y_© _Zwî` OÝ_ {~Zm Zht nmBE h¡& VmV¡§
_Zwî` Xoh gd©OÝ_{df¡ loîR> h¡& O¡g§¡ _¥J H${hE dZ Ho$ Ord {VZ_| qgh Aa n{j`m|{df¡ Jé‹S>
Aa _Zwî`m|{df¡ amOm, Xodm|{df¡ BÝÐ, V¥Um{Z{df¡ em{b, d¥j{Z{df¡ M§XZ, Aa nmfmU{df¡ aËZ
loîR> h¢, V¡g§¡ gH$b `mo{Z{df¡ _Zwî`OÝ_ loîR> h¡§& VrZ bmoH${df¡ Y_© gma h¡, Aa Y_©{df¡ _w{Z
H$m Y_© gma h¡& gmo _w{Z H$m Y_© _Zwî` XohV¡§ hr hmo` h¡& VmV¡§ _Zwî` OÝ_ g_mZ Am¡a Zmht&
AZ§V H$mb `h Ord n[a^«_U H$a¡ h¡& Vm_¢ _Zwî`OÝ_ H$~hÿ hr nmd¡ h¡&
`h _Zwî` Xoh _hmXþb©^ h¡& Eogo Xþb©^ _Zwî` Xoh H$mo nm` Omo _y‹T> àmUr, g_ñV
Šboe{ZH$[a a{hV H$aUhmam Omo _w{Z H$m Y_© AWdm lmdH$ H$m Y_© Zmht H$a¡ h¡ gmo ~maå~ma
XþJ©{V{df¡ ^«_U H$a¡ h¡& O¡g¡§ g_wÐ{df¡ {Jaçm _hmJwU{Z H$m YaUhmam aËZ ~hþ[a hmW AmdZm
Xþb©^ h¡, V¡g¡§ ^dg_wÐ{df¡ ZîQ> ^`m ZaXoh ~hþ[a nmdZm Xþb©^ h¡& `m _Zwî`Xoh{df¡ emñÌmoŠV
Y_© H$m gmYZH$[a H$moB© _w{Zd«V Ya {gÕ hmo` h¡§, Aa H$moB© ñdJ©{Zdmgr Xod VWm Ahq_ÐnX
nmd¢, naånam _moj nX nmd¡ h¡§& `m ^m§{V Y_© AY_© Ho$ \$b Ho$dbr Ho$ _wIV¢ gwZH$[a g~ hr
gwI H$mo àmßV ^E& Vm g_` H$_b gm[aIo h¢ ZoÌ OmHo$, Eogm Hw§$^H$aU, gmo hmW Omo‹S>
Z_ñH$maH$[a nyN>Vm ^`m, CnÁ`m h¡ A{V AmZÝX OmHo$, ho ZmW ! _oao A~ ^r V¥pßV Z ^B©, VmV¡§
{dñVmaH$[a Y_© H$m ì`m»`mZ {d{Ynyd©H$ _mo{h H$hmo&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 209


V~ ^JdmZ AZÝVdr`© H$hVo ^E - ho ^ì`! Y_© H$m {deof dU©Z gwZmo, OmH$[a `h àmUr
g§gma Ho$ ~§YZ{ZV¡§ Ny>Q>¡ gmo Y_© Xmo` àH$ma h¡- EH$ _hmd«Vê$n, XÿOm AUwd«Vê$n& gmo
_hmd«Vê$n `{V H$m Y_© h¡, AUwd«V ê$n lmdH$ H$m Y_© h¡& `{V Ka Ho$ Ë`mJr h¢, lmdH$
J¥hdmgr h¡§& Vw_ àW_ hr gd© nmn{Z H$m Zme H$aUhmam gd© n[aJ«h Ho$ Ë`mJr Oo _hm_w{Z
{VZH$m Y_© gwZmo&
`m Adgn©Ur H$mb{df¡ A~ VH$ G$f^XodV¢ bJm` _w{Zgwd«V n`ªV ~rg VrWªH$a hmo MwHo$
h¢, A~ Mma Am¡a hmo`|Jo& `m ^m§{V AZÝV ^E, Aa AZÝV hmod|Jo, gmo g~{Z H$m EH$ _V h¡&
`h lr _w{Zgwd«VZmW H$m g_` h¡& gmo AZoH$ _hmnwéf OÝ_ _aU Ho$ XþIH$[a _hm ^`^rV ^E
`m eara H$mo Ea§S> H$s bH$‹S>r g_mZ Agma Om{Z gd©n[aJ«h H$m Ë`mJ H$[a _w{Zd«V H$mo àmßV
^E& Vo gmYw Aqhgm, AgË`, AMm¡`©, ~«÷M`©, n[aJ«hË`mJê$n n§M_hmd«V {VZ{df¡ aV,
VÎdkmZ{df¡ VËna, n§Mg{_{V Ho$ nmbZhmao, VrZ JwpßV Ho$ YaZhmao, {Z_©b{MÎm, _hmnwéf,
na_X`mbw, {ZOXoh{df¡ ^r {Z_©_Ëd amJ^mda{hV, Ohm§ gy`© AñV hmo` Vhm§ hr ~¡R>o ah¡§, H$moB©
Aml` Zmht, {VZHo$ H$hm n[aJ«h hmo`?
nmn H$m CnOmdZhmam Omo n[aJ«h gmo {VZHo$ ~mb Ho$ AJ«^mJ _mÌ hÿ Zmht& Vo _hmYra
_hm_w{Z, qghg_mZ gmhgr, g_ñV à~§Y a{hV, ndZ gm[aIo Ag§Jr, {VZHo$ a§M_mÌ ^r g§J
Zmht& n¥Ïdr g_mZ j_m, Ob gm[aIo {d_b, Ap½Z gm[aIo H$_© H$mo ^ñ_ H$aZhmao, AmH$me
gm[aIo A{bßV, Aa gd© gå~ÝY a{hV, àe§gm `mo½` h¡ MoîQ>m {OZH$s, MÝÐ gm[aIo gm¡å`, gy`©
gm[aIo {V{_a Ho$ haVm, g_wÐ gm[aIo Jå^ra, nd©V gm[aIo AMb, H$m{N>dm g_mZ BpÝÐ`m| Ho$
g§H$moMZhmao, H$fm`{Z H$s Vrd«Vma{hV, AR>mB©g _ybJwU, Mm¡amgrbmI CÎmaJwUm| Ho$ YaUhmao,
AR>mah hOma erb Ho$ ^oX {VZHo$ YmaH$, Vnmo{Z{Y _moj_mJu, {OZY_© _| bdbrZ, O¡Z emñÌm|
Ho$ nmaJm_r, Aa gm§»`-nmV§Ob, ~m¡Õ, _r_m§gH$, Z¡`m{`H$, d¡eo{fH$, doXm§Vr BË`m{X na
emñÌm| Ho$ ^r doÎmm, _hm~w{Õ_mZ gå`ŠÑpîQ>, `mdÁOrd nmn{Z Ho$ Ë`mJr, `_ {Z`_ Ho$
YaZhmao, na_g§`_r, na_ em§V, na_ Ë`mJr, {ZJd©, AZoH$ G${Õg§`wŠV, _hm_§Jb_y{V© OJV
Ho$ _§S>Z, _hmJwUdmZ&
Ho$B© EH$ Vmo Vmhr ^d _| H$_© H$mQ> {gÕ hmo`, H$B© EH$ CÎm_Xod hmo` Xmo` VrZ ^d _|
Ü`mZmp½ZH$[a g_ñV H$_©H$mîR> ~mb, A{dZmer gwI H$mo àmßV hmo` h¡§& `h `Vr H$m Y_©
H$hçm& A~ ñZohê$nr ntOao _| n‹S>o Oo J¥hñWr {VZH$m ÛmXed«Vê$n Omo Y_© gmo gwZmo& nm§M
AUwd«V, VrZ JwUd«V, Mma {ejmd«V, Aa AnZr epŠVà_mU hOmam| {Z`_, ÌgKmV H$m Ë`mJ,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

210 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa _¥fmdmX H$m n[ahma, naYZ H$m Ë`mJ, naXmam n[aË`mJ, Aa n[aJ«h H$m n[a_mU, V¥îUm H$m
Ë`mJ `o nm§M AUwd«V, Aa qhgm{X H$m à_mU, Xoem| H$m à_mU, Ohm§ {OZ Y_© H$m CÚmoV Zmht
{VZ Xoe{Z H$m Ë`mJ, AZW©X§S> H$m Ë`mJ `o VrZ JwUd«V h¡§&
Aa gm_m{`H$, àmofYmondmg, A{V{W g§{d^mJ, ^moJmon^moJn[a_mU, `o Mma {ejmd«V -
`o ~mah d«V h¢& A~ BZ d«Vm| Ho$ ^oX gwZmo& O¡g¡§ AnZm eara AmnH$mo ß`mam h¡ V¡gm g~{Z H$mo
ß`mam h¡& Eogm OmZ gd©Ord{Z H$s X`m H$aZr& CËH¥$îQ> Y_© Ord X`m hr ^JdmZ Zo H$hçm h¡&
Oo {ZX©B© Ord hZ¡ h¡§ {VZHo$ a§M_mÌ ^r Y_© Zmht&
Aa Om_¢ naOrd{Z H$mo nr‹S>m hmo` gmo dMZ Z H$hZm& na~mYmH$mar dMZ gmoB© {_Ï`m, Aa
na CnH$maê$n dMZ gmoB© gË`&
Aa Oo nmnr Mmoar H$a¡§, nam`m YZ ha¡§ h¡§ Vo Bg ^d _| ~Y~§YZm{X XþI nmd¡ h¡§, Hw$_aUV¢
_a¡ h¢, Aa na^d ZaH$ _¢ n‹S>o h¢, ZmZm àH$ma Ho$ XþI nmd¡ h¢& Mmoar Xþ:I H$m _yb h¡& VmV¡§
~w{Õ_mZ gd©Wm nam`m YZ Z ha¡ h¡§& gmo OmH$[a XmoZm| bmoH$ {~J‹S>o Vm{h H¡$g¡§ H$a¡§?
Aa g{n©Ur g_mZ naZmar H$mo Om{ZH$[a Xÿa hr V¡§ VOmo& `h nm{nZr naZmar H$m_bmo^ Ho$
der^yV nwéf H$s Zme H$aZhmar h¡& g{n©Ur Vmo EH$^d hr àmU ha¡ h¡ Aa naZmar AZÝV ^d
àmU ha¡ h¡& Hw$erb Ho$ nmnV¢ {ZJmoX _| Om` h¡§ gmo AZÝV OÝ_ _aU H$a¡ h§¡& Aa `mhr ^d{df¡
_maZm Vm‹S>Zm Am{X AZoH$ Xþ:I nmd¡ h¢& `h naXmamg§J_ ZaH${ZJmoX Ho$ Xþñgh XþI{Z H$m
XoZhmam h¡&
O¡g¡§ H$moB© nanwéf AnZr ñÌr H$m nam^d H$a¡ Vmo AmnH$mo ~hþV ~wam bmJ¡, A{V XþI CnO¡,
V¡g¢ hr gH$b H$s ì`dñWm OmZZr&
Aa n[aJ«h H$m n[a_mU H$aZm, ~hþV V¥îUm Z H$aZr& Omo `h Ord BÀN>m H$mo Z amoH¡$ Vmo
_hmXþIr hmo`& `h V¥îUm hr Xþ:I H$m _yb h¡, V¥îUm g_mZ Am¡a ì`m{Y Zmht&
`m D$na EH$ H$Wm h¡, gmo gwZmo - EH$ ^Ð XÿOm H§$MZ, `o Xmo` nwéf hwVo& {VZ_¢ ^Ð
\$bm{XH$ H$m ~oMZhmam gmo EH$ XrZma_mÌ n[aJ«h H$m n[a_mU H$aVm ^`m& EH$ {Xdg _mJ© _|
XrZmam| H$m ~Q>dm nS>çm Xo»`m Vm_¡§ gmo§ EH$ XrZma H$moVyhbH$[a brZr& Aa XÿOm H$m§MZ h¡ Zm_
{OgH$m& VmZ¡ gd© ~Q>dm hr CR>m` {b`m& gmo XrZma{Z H$m ñdm_r amOm, VmZ¡ ~Q>dm CR>mdVm
Xo{I H$m§MZ H$mo {nQ>m`m, Aa Jm_V¢ H$mT>çm& Aa ^Ð Zo EH$ XrZma brZr hþVr gmo§ amOm H$mo {~Zm
_m§Jo ñd`_od gm¢n XrZr& amOm Zo ^Ð H$m ~hþV gÝ_mZ {H$`m - Eogm OmZH$[a ~hþV V¥îUm Z
H$aZr& g§Vmof YaZm `o nm§M AUwd«V H$ho&
~hþ[a Mma {Xem, Mma {d{Xem, EH$ AY:, EH$ D$Üd©, BZ Xe {Xem{Z H$m n[a_mU H$aZm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 211


{H$ Bg {Xem H$mo EVr Xÿa OmD§$Jm& AmJ¡§ Z OmD§$Jm& ~hþ[a AnÜ`mZ H${hE ImoQ>m qMVdZ,
nmnmonXoe H${hE Aew^H$m`© H$m CnXoe, qhgmXmZ H${hE {df \$m§gr bmohm grgm IS²>Jm{X eñÌ
VWm Mm~wH$ BË`m{X OrdZ Ho$ _mado Ho$ CnH$aU _m§½`m XoZm VWm Oo Omb añgm BË`m{X ~§YZ
Ho$ Cnm` {VZH$m ì`mnma Aa ídmZ _mOm©a MrVm{XH$ H$m nmbZm, Aa Hw$lw{V ldU H${hE
Hw$emñÌ H$m ldU, à_mXM`m© H${hE à_mXH$[a d¥Wm N>¡ H$m` Ho$ Ordm| H$s {damYZm H$aZr, `o
nm§M àH$ma Ho$ AZW©X§S> VOZo&
Aa ^moJ H${hE Amhmam{XH$ Cn^moJ H${hE ñÌrdñÌm^yfUm{XH$; {VZH$m n[a_mU H$aZm&
AWm©V² `o {dMma Oo A^ú` ^jUm{X naXmam godZm{X A`mo½` {df` h¡§ {VZH$m Vmo gd©Wm Ë`mJ,
Aa Oo `mo½`mhma VWm ñdXmagodZm{X {VZH$m {Z`_ê$n n[a_mU& `h ^moJmon^moJ n[ag§»`md«V
H${hE& `o VrZ JwUd«V H$ho&
Aa gm_m{`H$ H${hE g_Vm^md, n§Mna_oîR>r Aa {OZY_©, {OZdMZ, {OZà{V_m, {OZ_§{Xa
{VZH$m ñVdZ, Aa gd© Ordm| gmo§ j_m^md, gmo à^mV _Ü`môZ gm`§H$mb N>¡ N>¡ K‹S>r VWm Mma
Mma K‹S>r VWm Xmo Xmo` K‹S>r Adí` H$aZm& Aa àmofYmondmg H${hE Xmo` AmR>|, Xmo` MmoXg, EH$
_mg _| Mma Cndmg, fmoS>e nha Ho$ nmogo g§`wŠV Adí` H$aZo& gmobh nha VH$ g§gma Ho$ H$m`©
H$m Ë`mJ H$aZm, AmË_qMVdZ VWm {OZ^OZ H$aZm&
Aa A{V{Wg§{d^mJ H${hE A{V{W Oo n[aJ«ha{hV _w{Z, {OZHo$ {V{W dma H$m {dMma Zmht
gmo Amhma Ho$ {Z{_Îm Amd¢, _hmJwUm| Ho$ YmaH$ {VZH$mo {d{Ynyd©H$ AnZo d¥ÎmmZwgma ~hþV AmXaV¢
`mo½` Amhma XoZm, Aa Am`w Ho$ A§V {df¡ AZeZ d«VYa g_m{Y_aU H$aZm gmo g§boIZmd«V1
H${hE& `o Mma {ejmd«V H$ho&
`m àH$ma nm§M AUwd«V, VrZ JwUd«V, Mma {ejmd«V `o ~mahd«V OmZZo& Oo {OZY_u h¢
{VZHo$ _Ú _m§g _Yw, _m§IU, CX§~am{X A`mo½` \$b, am{Ì^moOZ, ~rÜ`m AÝZ, AZN>mZm Ob,
naXmam VWm Xmgr doí`mg§J_ BË`m{X A`mo½` {H«$`m H$m gd©Wm Ë`mJ hmo` h¡& `h lmdH$ Ho$ Y_©
nmbH$a g_m{Y_aU H$a CÎm_ Xod hmo`, {\$a CÎm_ _Zwî` hmo` {gÕnX nmd¡ h¡& Aa Oo
emñÌmoŠV AmMaU H$aZo H$mo Ag_W© h¡§, Z lmdH$ Ho$ d«V nmb¢ Z `{V Ho$ naÝVw {OZ^m{fV H$s
Ñ‹T> lÕm h¡ Vo ^r {ZH$Q> g§gmar h¢, gå`ŠV Ho$ àgmX go d«V H$mo YmaU H$[a {ednwa H$mo àmßV
hmo` h¡§& gd© bm^ _| loîR> Omo gå`½Xe©Z H$m bm^ VmH$[a `o Ord XþJ©{V Ho$ ÌmgV¢ Ny>Q>o h¡& Omo
àmUr ^mdV¢ lr{OZoÝÐ Xod H$mo Z_ñH$ma H$a¡ h¡§ gmo nwÊ`m{YH$mar nmnm| Ho$ ŠboeV¢ {Zd¥Îm hmo` h¡§&
1. Bg OJh XoemdH$m{eH$d«V H$m CëboI Zht {H$`m, CgH$s OJh gëboIZmd«V {bIH$a Mma {ejmd«V nyao
{H$`o J`o h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

212 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa Omo àmUr ^mdH$[a gd©kXod H$mo gw_a¡ h¡§ VWm ^ì`Ord Ho$ Aew^H$_© H$mo{Q> ^d Ho$
CnmaOo VËH$mb j` hmo` h¡§& Aa Omo _hm^m½` Ì¡bmoŠ`{df¡ gma Omo Aah§VXod {VZH$mo öX`{df¡
Yma¡ h§¡ gmo ^dHy$n{df¡ Zmht na¡ h¡§& VmHo$ {ZaÝVa gd© ^md àeñV h¡§& Aa VmH$mo Aew^ ñdßZ
Z Amd¡, Aa ew^ ñdßZ hr Amd|, Aa ew^ eHw$Z hr hmo` h¡§& Aa Omo CÎm_ OZ ""Ah©Vo Z_:''
`h dMZ ^mdV¢ H$h¡ h¡§ VmHo$ erK« hr _{bZ H$_© H$m Zme hmo` h¡, `m{df¡ g§Xoh Zmht&
_wpŠV`mo½` àmUr H$m {MÎmê$n Hw$_wX, na_ {Z_©b drVamJ {OZM§Ð H$s H$Wmê$n Omo {H$aU
{VZHo$ àg§JV¢ à\w$pëbV hmo` h¡& Aa Oo {ddoH$s Aah§V {gÕgmYwdm| VmBª Z_ñH$ma H$a¡ h¡ gmo
dJ© {OZY_u{Z H$m ß`mam h¡& Vm{h Aën g§gmar OmZZm& Aa Omo CXmaM[aV lr ^JdmZ Ho$
M¡Ë`mb` H$amd¡, {OZq~~ nYamd¡ h¡, {OZnyOm H$a¡ h¡, {OZñVw{V H$a¡ h¡ {VZH¡$ `m OJV{df¡
H$Nw> Xþb©^ Zmht& ZaZmW H${hE amOm hmohþ AWdm Hw$Qw>§~r hmohþ, {H$gmZ hmohþ, YZmT>ç hmohþ VWm
X{bÐr hmohþ, Omo _Zwî` Y_©H$[a `wŠV h¡ gmo gd© Ì¡bmoŠ`{df¡ nyÁ` h¡& Oo Za _hm{dZ`dmZ h¡§,
Aa H¥$Ë` AH¥$Ë` Ho$ {dMma{df¡ àdrU h¡§, Omo `h H$m`© H$aZm `h Z H$aZm Eogm {ddoH$ Ya¡ h¢,
Vo {ddoH$s Y_© Ho$ g§`moJV¢ J¥hpñW{df¡ _w»` h¢& Oo OZ _Yw _m§g _Ú Am{X A^ú` H$m g§gJ©
Zmht H$a¡ h¢ {VZhr H$m OrdZ g\$b h¡& Aa e§H$m H${hE {OZ dMZm| _| g§Xoh, H$m§jm H${h`o
`m ^d{df¡ Aa na^d{df¡ ^moJ{Z H$s ~m§N>m, {d{M{H$Ëgm H${hE amoJr dm XþIr H$mo§ XoI K¥Um
H$aUr, AmXa Zmht H$aZm, Aa AmË_kmZV¢ Xÿa Oo naÑ{îQ> H${hE {OZY_©V¢ namL>²>_wI {_Ï`m_mJu
{VZH$s àe§gm H$aZr, Aa AÝ`emgZ H${hE qhgm_mJ© VmHo$ godZhmao Oo {ZX©`r {_Ï`mÑpîQ>
{VZHo$ {ZH$Q> Om` ñVw{V H$aZr, `o nm§M gå`H²$Xe©Z Ho$ AVrMma h¢&
{VZHo$ Ë`mJr Oo O§Vw H${hE àmUr Vo J¥hñW{Z{df¡ _w»` h¢& Aa Omo {à`Xe©Z H${hE ß`mam
h¡ Xe©Z OmH$m, gwÝXa dñÌm^aU n{hao, gwJ§Y eara, _mJ© MmbVo, YaVr H$mo XoIVm, {Z{d©H$ma
{OZ_pÝXa _| Om` h¡, ew^ H$m`m]{df¡ CÚ_r VmHo$ nwÊ` H$m nma Zmht& Aa Omo namE Ðì` H$mo
V¥Ug_mZ XoI¡ h¢, Aa naOrd H$mo Amn g_mZ XoI¡ h¢, Aa naZmar H$mo _mVm g_mZ XoIo h¢ gmo
YÝ` h¢& Aa OmHo$ `o ^md h¢ - Eogm {XZ H$~ hmo`Jm Omo _¢ {OZ|ÐrXrjm bo`H$[a _hm_w{Z hmo`
n¥Ïdr{df¡ {ZÛªÛ {dhma H$ê§$Jm, `o H$_©eÌw AZm{X Ho$ bJo h¢ {VZH$m j`H$[a H$~ {gÕnX àmßV
H$ê§$, `m ^m§{V {Za§Va Ü`mZ H$a {Z_©b ^`m h¡ {MÎm OmH$m VmHo$ H$_© H¡$g¢ ah¡?§ ^`H$[a ^mJ Om§`&
H$B© EH$ {ddoH$s gmV AmR> ^d _| _wpŠV Om` h¢, H$B© EH$ Xmo` VrZ ^d{df¡ g§gma g_wÐ
Ho$ nma hmo` h¢, H$B© EH$ Ma_earar CJ« VnH$[a ewÕmon`moJ Ho$ àgmXV¢ VX²^d _moj hmo` h¡& O¡go
H$moB© _mJ© H$m OmZZhmam nwéf erK« Mb¡ Vmo erK« hr ñWmZ H$mo Om` nhþ§Mo, Aa H$moB© Yrao Yrao

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 213


Mb¡ Vmo KZo {XZ _| Om` nhþ§Mo, naÝVw _mJ© Mb¡ gmo nhþ§Mo hr, Aa Omo _mJ© hr Z OmZo Aa gm¡-
gm¡ `moOZ Mmbo Vmo ^r ^«_Vm hr ah¡, BîQ> ñWmZ H$mo Z nhþ§Mo& V¡g¢ {_Ï`mÑpîQ> CJ« Vn H$a| Vmo
^r OÝ__aU d{O©V Omo A{dZmernX Vm{h Z àmßV hmo`& g§gma dZ hr {df¡ ^«_|, Zht nm`m
h¡ _wpŠV H$m _mJ© {VZZo& H¡$gm h¡ g§gmadZ? _mohê$n A§YH$maH$[a AmÀN>m{XV h¡, Aa H$fm`ê$n
gn©{ZH$[a ^açm h¡& {Og Ord Ho$ erb Zmht, d«V Zmht, gå`ŠV Zmht, Ë`mJ Zmht, d¡am½`
Zmht, gmo g§gma g_wÐ H$mo H¡$g¢ {Va¡?
O¡g¢ qdÜ`mMb nd©VV¢ Më`m Omo ZXr H$m àdmh VmH$[a nd©V g_mZ D§$Mo hmWr ~h Om§`
Vhm§ EH$ egm Š`m| Z ~h¡? V¡g¢ OÝ_Oam_aU ê$n ^«_U H$mo Ya¢ g§gmaê$n Omo àdmh Vm{df¡ Oo
Hw$VrWu H${hE {_Ï`m_mJu AkmZ Vmng h¡ VoB© Sy>~o h¢, {\$a {VZHo$ ^ŠVm| H$m H$hm H$hZm? O¡g¢
{ebm Ob{df¡ {Vado g_W© Zmht V¡g¢ n[aJ«h Ho$ Ymar Hw$ÑpîQ> eaUmJV{Z H$m| Vmado g_W© Zmht&
Aa Oo VÎdkmZr VnH$[a nmn{Z Ho$ ^ñ_ H$aUhmao hbHo$ hmo` JE h¢ H$_© {OZHo$, Vo CnXoeWH$s
àm{U`m| H$mo VmaZo g_W© h¢& `h g§gmagmJa _hm ^`mZH$ h¡& `m_¢ `h _Zwî`joÌ aËZÛrn g_mZ
h¡ gmo _hmH$îQ>V¢ nmBE h¡& VmV¢ ~w{Õd§V{Z H$mo `m aËZÛrn{df¡ Zo_ê$n aËZ J«hU H$aZo Adí`
`mo½` h¡§& `h àmUr `m Xoh H$mo VOH$[a na^d{df¡ Om`Jm& Aa O¡g¢ H$moB© _yI© VmJm Ho$ A{W©
_hm_{U Ho$ hma H$m VmJm {ZH$mbZo H$mo _hm_{U`m| H$m MyU© H$a¡ V¡g¢ `h O‹S>~w{Õ {df` Ho$ AW©
Y_©aËZ H$mo MyU© H$a¡ h¡&
Aa kmZr Ordm| H$mo gXm ÛmXe AZwàojm H$m qMVdZ H$aZm& `o earam{X gd© A{ZË` h¡§,
AmË_m {ZË` h¡, `m g§gma{df¡ H$moB© eaU Zmht, AmnH$mo Amn hr eaU h¡ VWm n§M na_oîR>r H$m
eaU h¡& Am¡a g§gma _hm XþIê$n h¡, MVwJ©{V{df¡ H$mhÿ R>m¡a gwI Zmht, EH$ gwI H$m Ym_
{gÕnX h¡& `h Ord gXm AHo$bm h¡, `mH$m H$moB© g§Jr Zmht, Aa gd© Ðì` OwXo OwXo h¢, H$moB©
H$mhÿgm| {_bo Zmht& Aa eara _hm Aew{M h¡, _b_yÌ H$m ^açm ^mOZ h¡& AmË_m {Z_©b h¡&
Aa {_Ï`mËd Ad«V H$fm` `moJ à_mX{ZH$[a H$_© H$m Amòd hmo` h¡& Aa d«V g{_{V JwpßV
XebjU Y_© AZwàojm{Z H$m qMVdZ, narfhO` Mm[aÌH$[a g§da hmo` h¡& Amòd H$m amoH$Zm
gmo g§da Aa VnH$a nydm}nm{OV H$_© H$s {ZO©am hmo` h¡& Aa `h bmoH$ fQ²Ðì`mË_H$ AZm{X
AH¥$[Ì_ emídV h¡& bmoH$ Ho$ {eIa {gÕbmoH$ h¡& bmoH$mbmoH$ H$m km`H$ AmË_m h¡, Aa Omo
AmË_ñd^md Omo hr Y_© h¡, OrdX`m Y_© h¡& Aa OJV{df¡ ewÕmon`moJ Xþb©^ h¡, gmoB© {Zdm©U
H$m H$maU h¡& `m àH$ma ÛmXe AZwàj o m {ddoH$s gXm qMVd¡& `m ^m§{V _w{Z Aa lmdH$ Ho$ Y_© H$ho&
AnZr epŠV à_mU Omo Y_© god¡ CËH¥$îQ> _Ü`_ VWm OKÝ` gmo gwabmoH$m{X{df¡ V¡gm hr \$b nmd¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

214 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


`m ^m§{V Ho$dbr H$hr V~ ^mZwH$U© H${hE Hw§$^H$U© Zo Ho$dbr gm| nyN>r - ho ZmW! ^oXg{hV
{Z`_ H$m ñdê$n OmZZm Mmhÿ§ hÿ§& V~ ^JdmZ Zo H$hr - ho Hw§$^H$U©! {Z`_ _| Aa Vn _| ^oX
Zmht, {Z`_H$[a `wŠV Omo àmUr gmo Vnñdr H${hE& VmV¢ ~w{Õ_mZ {Z`_{df¡ gd©Wm `ËZ H$a¡&
OoVm A{YH$ {Z`_ H$a¡ gmo hr ^bm& Aa Omo ~hþV Z ~Z¡ Vmo Aën hr {Z`_ H$aZm, naÝVw {Z`_
{~Zm Z ahZm& O¡g¢ ~Z¡ gwH¥$V H$m CnmO©Z H$aZm& O¡go _oK H$s ~y§X na¡ h¡§ {VZ ~y§X{ZH$[a _hmZXr
H$m àdmh hmo` Om` h¡, gmo g_wÐ{df¡ Om` {_b¡ h¡, V¡g¢ Omo nwéf {XZ{df¡ EH$ _whÿV©_mÌ ^r
Amhma H$m Ë`mJ H$a¡ gmo EH$ _mg _| EH$ Cndmg Ho$ \$b H$m| àmßV hmo`& VmH$[a ñdJ©{df¡ ~hþV
H$mb gwI ^moJ, _Zdm§{N>V ^moJ àmßV hmo`& Omo H$moB© {OZ_mJ© H$s lÕm H$aVm g§Vm `WmepŠV
Vn {Z`_ H$a¡ Vm _hmË_m XrK©H$mb ñdJ©{df¡ gwI hmo`, ~hþ[a ñdJ©V¢ M`H$a _Zwî`^d{df¡
CÎm_ ^moJ nmd¡ h¡&
EH$ AkmZ Vmngr H$s nwÌr dZ{df¡ ah¡ gmo _hmXþId§Vr dXar\$b (~oa) Am{X H$a
AmOr{dH$m nyU© H$a¡& VmZ¢ gËg§JV¢ EH$ _whÿV©_mÌ ^moOZ H$m {Z`_ {b`m& VmHo$ à^mdV¢ EH$
{XZ amOm Zo XoIr, AmXaV¢ naUr, ~hþV gånXm nmB© Aa Y_©{df¡ ~hþV gmdYmZ ^B©, AZoH$
{Z`_ AmXao&
gmo Omo àmUr H$nQ>a{hV hmo` {OZdMZ H$m| YmaU H$a¡ gmo {Za§Va gwIr hmo`, nabmoH$ _|
CÎm_J{V nmd¢& Aa Omo Xmo _whÿV© à{V {Xdg ^moOZ H$m Ë`mJ H$a¡ VmHo$ EH$_mg {df¡ Xmo`
Cndmg H$m \$b hmo`& Vrg _whÿV© H$m EH$ AhmoamÌ {JZmo& Aa VrZ _whÿV© à{V {XZ AÝZ Ob
H$m Ë`mJ H$a¡ Vmo EH$ _mg {df¡ VrZ Cndmg H$m \$b hmo`& `m ^m§{V OoVm A{YH$ {Z`_ VoVm
hr A{YH$ \$b& {Z`_ Ho$ àgmXH$[a `o àmUr ñdJ©{df¡ AX²^wV gwI ^moJ¡ h¢, Aa ñdJ©V¢ M`H$a
AX²^wV MoîQ>m Ho$ YaUhmao _Zwî` hmo` h¢& _hmHw$bd§Vr, _hmê$nd§Vr, _hmJwUd§Vr, _hmbmdÊ`H$a
{bßV, _mo{V`m| Ho$ hma nha¡, Aa _Z Ho$ haZhmao Oo hmd ^md {dbmg {d^«_ {VZH$m| Ya| Oo
erbd§Vr ñÌr, {VZHo$ n{V hmo` h¢& Aa ñÌr ñdJ©V¢ M`H$a ~‹S>o Hw$b{df¡ CnO ~‹S>o amOm{Z H$s
amZr hmo` h¡§, bú_r g_mZ h¡ ñdê$n {OZH$m&
Aa Omo àmUr am{Ì ^moOZ H$m Ë`mJ H$a¡ h¡ Aa Ob_mÌ Zmht J«h¡ h¢ VmHo$ A{V nwÊ` CnO¡
h¡& nwÊ`H$[a A{YH$ àVmn hmo` h¡& Aa Omo gå`½ÑpîQ> d«V Yma¡ VmH¡$ \$b H$m H$hm H$hZm?
{deof \$b nmd¡, ñdJ©{df¡ aËZ_B© {d_mZ Vhm§ Aßgamdm| Ho$ g_yh Ho$ _Ü` _| ~hþVH$mb Y_©
Ho$ à^mdH$[a {VîR>¡ h¡& ~hþ[a Xþb©^ _Zwî` Xohr nmd¡& VmV§¡ gXm Y_©ê$n ahZm Aa gXm {OZamO
H$s CnmgZm H$aZr& Oo Y_©nam`U h¢ {VZH$mo {OZ|Ð H$m AmamYZ hr na_loîR> h¡& H¡$go h¡§

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 215


{OZoÝÐXod? {OZHo$ g_mogaU H$s ^y{_ aËZH§$MZH$a {Za_m{nV, Xod _Zwî` {V`ªM{ZH$a ~§XZrH$
h¡& {OZ|ÐXod AmR> àm{Vhm`©, Mm¢Vrg A{Ve`, _hm AX²^wV hOmam| gy`©g_mZ VoO, _hmgwÝXa
ê$n, ZoÌm| H$mo gwIXmVm h¡§& Omo ^ì`Ord ^JdmZ H$mo ^mdH$a àUm_ H$a¡ gmo {dMjU Wmo‹S>o hr
H$mb{df¡ g§gma g_wÐ H$mo {Va¡&
lrdrVamJXod Ho$ {gdm` H$moB© Xÿgam Ord{Z H$mo H$ë`mU H$s àmpßV H$m Cnm` Am¡a Zmht&
VmV¢ {OZoÝÐMÝÐ hr H$m godZ `mo½` h¡& Aa hOmam| {_Ï`m_mJ© h¡§ {VZ{df¡ à_mXrOrd ^yb aho
h¢& {VZ Hw$VrWu{Z Ho$ gå`ŠËd Zmht& Aa _Ú _m§gm{XH$ Ho$ godZV¢ X`m Zmht& Aa O¡Z{df¡
na_X`m h¡, a§M_mÌ ^r Xmof H$s àê$nUm Zmht& Aa AkmZr Ordm| Ho$ `h ~‹S>r O‹S>Vm h¡ Omo
{Xdg _| Amhma H$m Ë`mJ H$a¢ Aa am{Ì _| ^moOZ H$a nmn CnmO£& Mma nha {XZ AZeZ d«V
{H$`m& VmH$m \$b am{Ì ^moOZV¢ OmVm ah¡, _hmnmn H$m ~§Y hmo`&
am{Ì H$m ^moOZ _hm AY_©, {OZ nm{n`m| Zo Y_© H$h H$bß`m, H$R>moa h¡ {MÎm {OZH$m
{VZH$mo à{V~moYZm ~hþV H${R>Z h¡& O~ gy`© AñV hmo`, OrdOÝVw ÑpîQ> Z Amd¢ V~ Omo nmnr
{df`{Z H$m bmbMr ^moOZ H$a¡ h¡ gmo XþJ©{V Ho$ XþI H$mo§ àmßV hmo` h¡& `mo½` A`mo½` H$mo Zht
OmZ¡ h¡& Omo A{ddoH$s nmn~w{Õ A§YH$ma Ho$ nQ>b H$a AmÀN>m{XV ^E h¢ ZoÌ OmHo$, am{Ì H$mo
^moOZ H$a¡ h¢ gmo _{jH$m H$sQ> Ho$em{XH$ H$m ^jU H$a¡ h¢& Omo am{Ì ^moOZ H$a¡ h¡ gmo S>m{H$Z
amjg ñdmZ _mOm©a _ygm Am{XH$ _{bZ àm{U`m| H$m CpÀN>îQ> Amhma H$a¡ h¢& AWdm ~hþV
àn§MH$a H$hm? gd©Wm `h ì`m»`mZ h¡ {H$ Omo am{Ì H$mo ^moOZ H$a¡ h¡ gmo gd© Aew{M H$m ^moOZ
H$a¡ h¡& gy`© Ho$ AñV ^`o nrN>o H$Nw> ÑpîQ> Z Amd¡& VmV¢ Xmo` _whÿV© {Xdg ~mH$s ah¡ V~V¢ boH$a
Xmo` _whÿV© {XZ M‹T>o VH$ {ddo{H$`m| H$mo Mm¡{d{Y Amhma Z H$aZm& AeZ nmZ ImX ñdmX `o Mma
àH$ma Ho$ Amhma VOZo&
Oo am{Ì ^moOZ H$a¡ h¢ Vo _Zwî` Zhr§ new h¢& Omo {OZemgZV¢ {d_wI d«V {Z`_ go a{hV h¡
am{Ì{Xdg ^Id¡ hr H$a¡ h¢ gmo nabmoH${df¡ H¡$g¢ gwIr hmo`? Omo X`ma{hV Ord {OZ|ÐXod H$s
{OZ Y_© H$s Aa Y_m©Ë_mAm| H$s qZXm H$a¡ h¢ gmo na^d _| _hmZaH$ _| Om` h¢& Aa ZaH$V¢
{ZH$gH$a {V`ªM VWm _Zwî` hmo` gmo XþJªY_wI hmo` h¡§& _m§g _Ú _Yw, {Z{e ^moOZ, Mmoar Aa
naZmar gmo god¡ h¢ gmo XmoZm| OÝ_ Imod| h¢& Omo am{Ì^moOZ H$a¡ h¢ gmo AënAm`w, hrZ,
ì`m{Ynr{‹S>V gwI a{hV, _hmXþIr hmo` h¡& am{Ì^moOZ Ho$ nmnV¢ ~hþVH$mb OÝ_ _aU Ho$ XþI
nmd¡ h¢, J^©dmg{df¡ ~go h¢& am{Ì^moOr AZmMmar eyH$a, Hy$H$a, JaX^, _mOm©a, H$mJ, dZ,
ZaH${ZJmoX ñWmda Ìg AZoH$ `mo{Z`m| _| ~hþV H$mb ^«_U H$ao h¡, hOmam| Adgn©UrH$mb Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

216 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


hOmam| CËgn©Ur H$mb `mo{ZZ{df¡ XþI ^moJo h¢& Omo Hw$~w{Õ {Z{e^moOZ H$a¡ h¢ gmo {ZemMa H${hE
amjg g_mZ h¢& Aa Oo ^ì`Ord {OZY_© H$m§o nm`H$a {Z`_{df¡ {VîR>¡§ h¢, gmo g_ñV nmnm| H$mo
^ñ_ H$a _mojnX H$m| nmd¡ h¢& Omo d«V bo`H$[a ^§J H$a¡ gmo XþIr hr h¢, Oo AUwd«Vm| _| nam`U
aËZÌ` Ho$ YmaH$ lmdH$ h¢ Vo {Xdg{df¡ hr ^moOZ H$a¢, Xmofa{hV `mo½` Amhma H$a¢& Oo X`mdmZ
am{Ì^moOZ Z H$a¢ Vo ñdJ©{df¡ gwI ^moJH$a Vhm§V¢ M`H$a MH«$dË`m©{XH$ Ho$ gwI ^moJ¡ h¢& ew^
h¡ MoîQ>m {OZH$s, CÎm_ d«V{Z`_ MoîQ>m Ho$ YaZhmao gm¡Y_m©{X ñdJ©{df¡ Eogo ^moJ nmd¢ Omo _Zwî`m|
H$mo Xþb©^ h¡, Aa Xodm|V¢ _Zwî` hmo` {gÕnX nmd¢ h¢&
H¡$go _Zwî` hmo`? MH«$d{V©, H$m_Xod, ~bXod, _hm_§S>brH$, _§S>brH$, _hmamOm, amOm{YamO
_hm{d^y{V Ho$ YZr, _hmJwUdmZ, CXma{MÎm, XrKm©`w, gwÝXaê$n, {OZY_© Ho$ __u, OJV Ho {hVw,
AZoH$ ZJa J«m_m{XH$m| Ho$ A{Yn{V, ZmZm àH$ma Ho$ dmhZm| H$a _§{S>V, gd©bmoH$ Ho$ dëb^,
AZoH$ gm_§Vm| Ho$ ñdm_r, Xþñgh VoO Ho$ YmaZhmao Eogo amOm hmo` h¢& AWdm amOmdm| Ho$ _§Ìr
nwamo{hV goZmn{V amOloîR>r VWm loîR>r, ~‹S>o C_amd _hm gm_§V, _Zwî`m| _| `h nX am{Ì^moOZ Ho$
Ë`mJr nmd¡ h¢&
Xod{Z Ho$ BÝÐ, ^dZdm{g`m| Ho$ BÝÐ MH«$ Ho$ YZr, _Zwî`m| Ho$ BÝÐ _hmbjUm|H$a gånyU©
{XZ^moOZV¢ hmo` h¢& gy`© gm[aIo àVmnr, MÝÐ_m gm[aIo gm¡å`Xe©Z, AñV H$mo àmßV Z hmo`
àVmn {OZH$m, Xod{Z g_mZ h¡ ^moJ {OZHo$ Eogo, VoB© hm|B Oo gy`© AñV ^E nrN>o ^moOZ Z H$a¢,
Aa ñÌr am{Ì^moOZ Ho$ nmnV¢ _mVm, {nVm, ^mB© Hw$Qw>å~a{hV, AZmW H${hE n{Va{hV, A^m{JZr
emoH$ X{bÐH$a nyU©, ê$j \$Q>o AYa hñVnmXm{X, gyIm eara, {MnQ>r Zm{gH$m, Omo XoIo gmo
½bm{Z H$a¢, XþîQ>bjU ~war, _m§Oar, Am§Yr, bybr, Jy§Jr, ~har, ~mdar, H$mZr, Mrn‹S>r,
XþaJ§Y`wŠV, ñWyb AYa, ImoQ>o H$U©, ^yao D§$Mo ~wao {ga Ho$ Ho$e, Vy§dS>r Ho$ ~rM g_mZ Xm§V,
Hw$daU, Hw$bjU, H$m§{Va{hV, H$R>moa A§J, AZoH$ amoJm| H$s ^ar, _{bZ \$Q>o dñÌ, CpÀN>îQ> H$s
^jUhmar, namB© _Oyar H$aUhmar Zmar hmo` h¡& am{Ì^moOZ H$s H$aUhmar Zmar Omo n{V nmd¡ Vmo
Hw$ê$n Hw$ebr H$moT>r, ~wao H$mZ, ~war ZmH$, ~war Am§I, qMVmdmZ, YZ Hw$Qw>å~a{hV Eogm nmd¡&
am{Ì ^moOZV¢ {dYdm, ~mb{dYdm, _hmXþIdVr, Ob H$mîR>m{XH$ ^ma Ho$ ~hZhmar, XþIH$a ^a¡
h¡ CXa OmH$m, gd© bmoJ H$a¡ h¢ An_mZ OmH$m, dMZê$n dgybm| H$a N>rbm h¡ {MÎm OmH$m,
AZoH$ \$mo‹S>m \w$Ýgr H$s YaUhmar; Eogr Zmar hmo` h¡&
Aa Oo Zmar erbd§Vr, em§V h¡ {MÎm {OZH$m, X`md§Vr am{Ì ^moOZ H$m Ë`mJ H$a¡ h¡§, Vo
ñdJ©{df¢ _Zdm§{N>V ^moJ nmd¡ h¢& {VZH$s Amkm AZoH$ Xod Xodr {ga na Yma¡ h¢, hmW Omo‹S> {ga

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 217


{Zdm` godm H$a¡ h¡§& ñdJ© _| _Zdm§{N>V ^moJ H$a Am¡a _hm bú_rdmZ D§$MHw$b _| OÝ_ nmd¡§ h¢&
ew^bjU, gånyU© gd© JwU_§{S>V, gd©H$bm àdrU, XoIZhmam| Ho$ _Z Am¡a ZoÌm| H$m§o haUhmar,
A_¥Vg_mZ dMZ ~mobo, AmZÝX H$mo CnOmdZhmar, {OZHo$ n[aUdo H$s A{^bmfm MH«$dVu
~bXod dmgwXod VWm {dÚmYam| Ho$ A{Yn{V amI|, {~Owar g_mZ h¡ H$m§{V {OZH$s H$_b g_mZ
h¡ dXZ {OZH$m, gwÝXa Hw$ÊS>b Am{X Am^yfU{Z H$s YaUhmar, gwÝXa dñÌm| H$s nhaZhmar,
ZaoÝÐ H$s amUr {XZ ^moOZV¢ hmo` h¢& {OZHo$ _Zdm§{N>V AÞ YZ hmo` h¡ Am¡a AZoH$ godH$ ZmZm
àH$ma H$s godm H$a¡& Oo X`md§Vr am{Ì{df¡ ^moOZ Z H$a¢ Vo lrH$m§Vm, gw^Ðm, bú_r Vwë` hmod¢&
VmV¢ Za AWdm Zmar {Z`_{df¡ h¡ {MÎm {OZH$m Vo {Z{e^moOZ H$m Ë`mJ H$a¢& `h am{Ì^moOZ
AZoH$ H$îQ> H$m XoZhmam h¡, am{Ì^moOZ Ho$ Ë`mJ{df¡ A{V Aën H$îQ> h¡, naÝVw `mHo$ \$bH$[a
A{V CËH¥$îQ> hmo` h¡& VmV¢ {ddoH$s `h d«V AmXa¢& AnZo H$ë`mU H$mo H$m¡Z Z dm§N>o? Y_© Vmo
gwI H$s CËn{Îm H$m _yb h¡ Am¡a AY_© XþI H$m _yb h¡& Eogm OmZH$a Y_© H$mo ^Omo, AY_© H$mo
VOmo& `h dmVm© bmoH${df¡ g_ñV ~mbJmonmb OmZ¡ h¡ - Omo Y_©V¢ gwI hmo` h¡ Aa AY_©H$[a
Xþ:I hmo` h¡&
Y_© H$m _mhmËå` XoImo OmH$[a XodbmoH$ Ho$ M`o CÎm_ _Zwî` hmo` h¢, ObñWb Ho$ CnOo
Oo aËZ {VZHo$ ñdm_r, Aa OJV H$s _m`mV¢ CXmg, naÝVw H$B©EH$ {XZ VH$ _hm{d^y{V Ho$ YZr
hmo` J¥hdmg ^moJo h¢, {OZHo$ ñdU© aËZ dñÌ YmÝ`{Z Ho$ AZoH$ ^ÊS>ma h¢, {OZHo$ {d^d H$s ~‹S>o
~‹S>o gm_§V, ZmZm àH$ma Ho$ Am`wYm| Ho$ YmaH$ ajm H$a¢, {VZHo$ ~hþV hmWr, Kmo‹S>o, aW n`mXo,
~hþV Jm` ^¢g, AZoH$ Xoe J«m_ ZJa, _Z Ho$ haZhmao nm§M BpÝÐ`mo§ Ho$ {df`, Aa h§gZr H$s
gr Mmb Mb|, A{V gwÝXa ew^ bjU, _Ywa eãX, ZoÌm| H$mo {à`, _Zmoha MoîQ>m H$s YaUhmar
ZmZm àH$ma Am^yfU H$s YaUhmar ñÌr hmo` h¡§& gH$b gwI H$m _yb Omo Y_© h¡ Vm{h H$B© EH$
_yI© OmZ¡ hr Zmht, VmV¢ {VZHo$ Y_© H$m `ËZ Zmht& Aa H$B© EH$ _Zwî` gwZH$a OmZ¡ h¢ - Omo
Y_© ^bm h¡ naÝVw nmn H$_© Ho$ deV¢ AH$m`©{df¢ àdaV¢ h¢, gwI H$m Cnm` Omo Y_© Vm{h Zmht
god¡ h¢& Aa H$B© EH$ Aew^H$_© Ho$ Cnem§V hmoVo CÎm_ MoîQ>m Ho$ YaUhmao lrJwé Ho$ {ZH$Q> Om`
Y_© H$m ñdê$n CÚ_r hmo` nyN>¡ h¢& Vo lrJwé Ho$ dMZ à^mdV¢ dñVw H$m ahñ` OmZH$a loîR>
AmMaU H$m| AmMa¢ h¢& `o {Z`_ Y_m©Ë_m ~w{Õ_mZ nmn{H«$`mV¢ a{hV hmo`H$a H$a¡ h¢ Vo _hm
JwUd§V ñdJ©{df¡ AX²^wV gwI ^moJ¡ h¢& naånam` _moj nmd¡ h¢&
Oo _w{ZamOm| H$mo {Za§Va Amhma Xo` h¢, Aa {OZHo$ Eogm {Z`_ h¡ {H$ _w{Z Ho$ Amhma H$m g_`
Q>ma ^m¡OZ H$a¡, n{hbo Z H$a¡; Vo YÝ` h¢& {VZHo$ Xe©Z H$s A{^bmfm Xod amI¡ h¢& XmZ Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

218 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


à^mdH$[a _Zwî` BÝÐ H$m nX nmd¡ AWdm _Zdm§{N>V gwI H$m ^moŠVm BÝÐ Ho$ ~am~a Ho$ Xod hmo`
h¢& O¡g¢ dQ> H$m ~rO Aën h¡ gmo ~‹S>m d¥j hmo` naUd¡ h¡, V¡g¢ XmZVn Aën ^r _hm\$b Ho$
XmVm h¡§& ghò^Q> gw^Q> Zo `h d«V {b`m hþVm {H$ _w{Z Ho$ Amhma H$s ~obm Cb§KH$a ^moOZ
H$ê§$Jm& gmo EH$ {XZ G${Õ Ho$ Ymar _w{Z Amhma H$mo§ AmE, gmo {Za§Vam` Amhma ^`m& V~
aËZd¥pîQ> Am{X n§MmíM`© gw^Q> Ho$ Ka ^E& dh ghò^Q> Y_© Ho$ àgmXV¢ Hw$doaH$m§V goR> ^`m&
g~Ho$ ZoÌm| H$mo {à`, Y_©{df¡ OmH$s ~w{Õ gXm AmgŠV h¡, n¥Ïdr{df¡ {d»`mV h¡ Zm_
OmH$m, CXma, namH«$_r, _hm YZdmZ, OmHo$ AZoH$ godH$, O¡g¢ nyU©_mgr H$m MÝÐ_m V¡gm
H$m§{VYmar, na_ ^moJm| H$m ^moŠVm, gd©emñÌ àdrU, nyd© Y_© Ho$ à^mdH$[a Eogm ^`m& ~hþ[a
g§gmaV¢ {daŠV hmo` {OZXrjm AmXar& g§gma H$mo nma ^`m& VmV¢ Oo gmYw Ho$ Amhma Ho$ g_`V¢
n{hbo Amhma Z H$aZo H$m {Z`_ Yma¢ Vo h[afoU MH«$dVu H$s ZmBª _hm CËgd H$mo§ àmßV hmo` h§¡&
h[afoU MH«$dVu `mhr d«V Ho$ à^md H$[a _hm nwÊ` H$mo CnmO©Z H$a AË`ÝV bú_r H$m ZmW
^`m& Eogo hr Oo gå`½ÑpîQ> g_mYmZ Ho$ Ymar ^ì` Ord _w{Z Ho$ {ZH$Q> Om`H$a EH$ ~ma ^moOZ
H$m {Z`_ H$a¡ h¢& Vo EH$^wpŠV Ho$ à^mdH$a ñdJ© {d_mZ{df¡ CnO¢ h¢&
Ohm§ gXm àH$me h¡ Aa am{Ì {Xdg Zmht, {ZÐm Zmht, Vhm§ gmJam§n`ªV Aßgamdm| Ho$ _Ü`
a_¢ h¢& _mo{VZ Ho$ hma, aËZm| Ho$ H$‹S>o, H${Q>gyÌ, _wHw$Q>, ~mOy~§X BË`m{X Am^yfU nha|, {OZ na
N>Ì {\$a|, M_a Tw>ao, Eogo XodbmoH$ Ho$ gwI ^moJ MH«$dË`m©{X nX nmd¡ h¢& CÎm_ d«Vmo§{df¡ AmgŠV
Oo AUwd«V Ho$ YmaH$ lmdH$, eara H$mo {dZmerH$ OmZH$a em§V ^`m h¡ öX` {OZH$m, AîQ>_r
MVwXe © r H$m Cndmg _Z ewÕ hmo` àmofY g§`Šw V Ymao h¢, Vo gm¡Y_m©{X gmobhd¢ ñdJ©{df¡ CnO¡ h¢,
~hþ[a _Zwî` hmo` ^d dZ H$mo VO¡ h¢, _w{Zd«V Ho$ à^mdH$[a Ahq_ÐnX VWm _wpŠVnX nmd¡ h¢&
Oo d«V JwUerb VnH$a _§{S>V h¢ Vo gmYw {OZemgZ Ho$ àgmXH$[a gd©H$_©a{hV hmo` {gÕ{Z
H$m nX nmd¡ h¢& Oo VrZm| H$mb {df¡ {OZ|ÐXod H$s ñVw{V H$a _Z dMZ H$m` H$a Z_ñH$ma H$a¡
h¡, Aa gw_oé nd©V gm[aIo AMb {_Ï`mê$n ndZH$a Zmht Mb¡ h¢, JwUê$n JhZo nha|, erbê$n
gwJ§Y bJmd¡ h¢, gmo H$B© EH$ ^d CÎm_ Xod CÎm_ _Zwî` Ho$ gwI ^moJH$a na_ ñWmZ H$mo àmßV
hmo` h¢& `o BpÝÐ`{Z Ho$ {df` Ord Zo OJV{df¡ AZ§VH$mb ^moJo, {VZ {df`m| go _mo{hV ^`m
{daŠV ^md H$mo Zmht ^O¡ h¡, `h ~‹S>m AmíM`© h¡? Omo BZ {df`m| H$mo {df{_{lV AÞg_mZ
OmZH$a nwéfmoÎm_ H${hE MH«$dVu Am{X CÎm_ nwéf ^r god¡ h¢& g§gma _| ^«_Vo hþdo Bg Ord Ho$
gå`ŠËd CnO¡ Am¡a EH$ ^r {Z`_ d«V gmY¡ Vmo `h _wpŠV H$m ~rO h¡& Am¡a {OZ àmUYm[a`m|
Ho$ EH$ ^r {Z`_ Zmht Vo new h¢, AWdm \y$Q>o H$be h¢, JwUa{hV h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 219


Aa Oo ^ì` Ord g§gma g_wÐ H$mo {Vam Mmh¡ h¢, Vo à_mXa{hV hmo` JwU Aa d«V{ZH$[a nyU©
gXm {Z`_ê$n ah¢& Oo _Zwî` Hw$~w{Õ ImoQ>o H$_© Zmht VO¡ h¢ Aa d«V {Z`_ H$mo Zmht ^O¡ h¢, Vo
OÝ_ Ho$ A§Yo H$s ZmBª AZ§VH$mb ^d dZ{df¡ ^Q>H¡$ h¢& `m ^m§{V Oo lr AZÝVdr`© Ho$dbr, VoB©
^E VrZ bmoH$ Ho$ MÝÐ_m, {VZHo$ dMZê$n {H$aU Ho$ à^mdV¢ Xod, {dÚmYa, ^y{_JmoMar, _Zwî`
VWm {V`ªM gd© hr AmZÝX H$mo àmßV ^E& H$B© EH$ CÎm_ _mZd _w{Z ^E VWm lmdH$ ^E&
gå`ŠËd H$mo àmßV ^E Am¡a H$moB© EH$ CÎm_ {V`ªM ^r gå`ŠÑpîQ> lmdH$ AUwd«V Ymar ^E,
Aa MVwa{ZH$m` Ho$ Xodm| _| H$B© EH$ gå`ŠÑpîQ> ^E, Š`m|{H$ Xod{Z Ho$ d«V Zmht&
AWmZÝVa EH$ Y_©aW Zm_m _w{Z amdU H$mo H$hVo ^E - ho ^Ð H${hE ^ì`Ord! Vy ^r
AnZr epŠV à_mU H$Nw> {Z`_ YmaU H$a& `h Y_©aËZ H$m Ûrn h¡, Aa ^JdmZ Ho$dbr _hm
_hoída h¡§& `m aËZÛrnV¢ H$Nw> {Z`_ê$n aËZ J«hU H$a& H$mho H$mo qMVm Ho$ ^ma Ho$ d{e hmo`
ahçm h¡? _hmnwéf{Z Ho$ Ë`mJ IoX H$m H$maU Zmht& O¡g¡§ H$moB© aËZÛrn _| àdoe H$a¡ Aa dmH$m
_Z ^«_¡ - Omo _¢ H¡$gm aËZ by§? V¡g¡§ `mH$m _Z AmHw${bV ^`m Omo _¢ H¡$gm d«V by§& `h amdU
^moJmgŠV, gmo `mHo$ {MÎm _| `h qMVm CnOr Omo _oao ImZ-nmZ Vmo ghO hr n{dÌ h¡& gwJ§Y
_Zmoha nm¡pîQ>H$ ew^ ñdmX, _m§gm{X _{bZ dñVw Ho$ àg§JV¢ a{hV Amhma h¡, Aa qhgm d«V Am{X
lmdH$ H$m EH$hÿ d«V H$[ado g_W© Zmht& _¢ AUwd«V hÿ Ymado g_W© Zmht Vmo _hmd«V H¡$g¡§ Ymê§$?
_mVo hmWr g_mZ {MÎm _oam gd© dñVw {df¡ ^«_Vm {\$a¡ h¡& _¢ AmË_^mdê$n A§Hw$eV¢ `mH$m|
deH$ado g_W© Zmht& Oo {ZJ«ªW d«V Ya¡ h¢ Vo Ap½Z H$s Ádmbm nrd¡ h¢, Aa ndZ H$mo dñÌ _¢
~m§Y¡ h¢, Aa nhm‹S> H$mo CR>md¡ h¢& _¢ _hmeyadra ^r Vn d«V YaZo g_W© Zmht&
Ahmo YÝ` h¢ do ZamoÎm_! Omo _w{Zd«V Yma¡ h¢& _¢ EH$ `h {Z`_ Yê§$ Omo nañÌr AË`ÝV
ê$ndVr ^r hmo` Vmo Vm{h ~bmËH$ma H$[a Z BÀNy>§, AWdm gd©bmoH$ _| Eogr H$m¡Z ê$ndVr Zmar
h¡ Omo _mo{h XoIH$a _Z_W H$s nr‹S>r {~H$b Z hmo`? AWdm Eogr H$m¡Z nañÌr h¡ Omo {ddoH$s
Ord{Z Ho$ _Z H$mo de H$a¡? H¡$gr h¡ nañÌr, nanwéf Ho$ g§`moJH$[a Xÿ{fV h¡ A§J OmH$m, ñd^md
hr H$[a XþJªY, {~îQ>m H$s am{e, Vm{df¡ H$hm amJ CnO¡?
Eogm _Z _| {dMma ^mdg{hV AZ§Vdr`© Ho$dbr H$mo àUm_ H$[a Xod _Zwî` Agwam| H$s
gm{jVm _| àH$Q> Eogm dMZ H$hVm ^`m- ho ^JdZ²! BÀN>ma{hV Omo naZmar Vm{h _¢ Z gody§&
`h _oao {Z`_ h¢& Aa Hw§$^H$aU AhªV {gÕ gmYw Ho$dbr^m{fV Y_© H$m H$maU A§JrH$ma H$[a,
gw_oé nd©V gm[aIm h¡ AMb {MÎm OmH$m, gmo `h {Z`_ H$aVm ^`m - Omo _¢ àmV hr CR>H$a
à{V {XZ {OZoÝÐ H$s A{^foH$ nyOm ñVw{V H$a, _w{Z H$mo {d{Ynyd©H$ Amhma Xo`H$[a Amhma

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

220 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$ê§$Jm, AÝ`Wm Zmht& _w{Z Ho$ Amhma H$s ~obm n{hbo gd©Wm ^moOZ Z H$ê§$Jm& Aa gd© nwéf,
gmYw{Z H$m| Z_ñH$ma H$a Am¡a ^r KZo {Z`_ {b`o& Aa Xod H${h`o H$ëndmgr, Agwa H${h`o
^dZ{ÌH$, Aa {dÚmYa _Zwî` hf©V¢ à\w$pëbV h¢ ZoÌ {OZHo$, gd© Ho$dbr H$mo Z_ñH$ma H$a
AnZo AnZo ñWmZ JE& amdU ^r BÝÐ H$s-gr brbm Ya¢ à~b namH«$_r b§H$m H$s Amoa n`mZ
H$aVm ^`m, Aa AmH$me Ho$ _mJ© erK« hr b§H$m{df¡ àdoe {H$`m&
H¡$gm h¡ amdU? g_ñV ZaZm[a`m| Ho$ g_yh Zo {H$`m h¡ JwU dU©Z OmH$m& Aa H¡$gr h¡ b§H$m?
dñÌm{XH$[a ~hþV g_mar h¡& amO_hb _| àdoe H$a gwI go {VîR>Vo ^E& amO_pÝXa gd© gwI H$m
^açm h¡& nwÊ`m{YH$mar Ord{Z Ho$ O~ ew^H$_© H$m CX` hmo` h¡, V~ ZmZm àH$ma H$s gm_J«r
{dñVma hmo` h¡& Jwé Ho$ _wIV¢ Y_© H$m CnXoe nm` na_nX Ho$ A{YH$mar hmo` h¡§, Eogm OmZH$[a
{OZlwV _| CÚ_r h¡ _Z {OZH$m Vo ~maå~ma {ZO-na H$m {dMmaH$a Y_© H$m godZ H$a¢& {dZ`H$a
{OZ emñÌ gwZZo dmbm| Ho$ Omo kmZ h¢ gmo a{d g_mZ àH$me H$m| Ya¡ h¢, _moh{V{_a H$m Zme H$a¡ h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
AZÝVdr`© Ho$dbr Ho$ Y_m}nXoe H$m dU©Z H$aZo dmbm Mm¡Xhdm± nd© g§nyU© ^`m&&14&&
AWmZÝVa Vmhr Ho$dbr Ho$ {ZH$Q> hZw_mZ Zo lmdH$ Ho$ d«V {b`o Aa {d^rfU Zo ^r d«V
{bE, ^md ewÕ hmo` d«V {Z`_ AmXao& O¡gm gw_oé nd©V H$m pñWanZm hmo` VmhÿV¢ A{YH$
hZw_mZ H$m erb Aa gå`ŠV na_ {ZíMb àe§gm `mo½` h¡&
O~ Jm¡V_ ñdm_r Zo hZw_mZ H$m AË`ÝV gm¡^m½` Am{X dU©Z {H$`m V~ _JY Xoe Ho$ amOm
lo{UH$ h{f©V hmo` Jm¡V_ ñdm_r gm| nyN>Vo ^E& ho ^JdZ² JUmYre! hZw_mZ H¡$go bjUm| H$m
YaUhmam, H$m¡Z H$m nwÌ, H$hm§ CnÁ`m? _¢ {ZíM` H$a VmH$m M[aÌ gwÝ`m Mmhÿ§ hÿ§&
V{X gËnwéf{Z H$s H$WmH$[a CnÁ`m h¡ à_moX OmH$m| Eogo, BÝÐ^yV H${hE Jm¡V_ ñdm_r
AmôbmXH$mar dMZ H$hVo ^E - "ho Z¥n! {dO`mY© nd©V H$s X{jU loUr n¥Ïdrgm| Xe `moOZ
D§$Mr, Vhm§ Am{XË`nwa Zm_m _Zmoha ZJa, Vhm§ amOm àh²bmX, amZr Ho$Vw_Vr, {VZHo$ nwÌ
dm`wHw$_ma, VmH$m {dñVrU© djñWb bú_r H$m {Zdmg& gmo dm`wHw$_ma H$mo| gånyU© `m¡dZ Yao
XoIH$[a {nVm Ho$ _Z{df¡ BZHo$ {ddmh H$s qMVm CnOr& H¡$gm h¡ {nVm? naånam` g§VmZ Ho$
~‹T>mdZo H$s h¡ ~m§N>m OmHo$& A~ Ohm§ `h dm`wHw$_ma naUoJm gmo H${hE h¡& ^aVjoÌ _| g_wÐV¢
nyd© X{jU {Xem Ho$ _Ü` X§VrZm_m nd©V, OmHo$ D§$Mo {eIa AmH$me b{J aho h¢& ZmZm àH$ma
d¥j Am¡f{Y {VZH$[a g§`wŠV, Aa Ob Ho$ ZrPaZo Pa¡ h¢, Ohm§ B§Ð Vwë` amOm _hoÝÐ {dÚmYa
VmZ¡ _hoÝÐnwa ZJa ~gm`m& amOm Ho$ öX`doJm amZr, VmHo$ A[a¨X_m{X gm¡ nwÌ, _hmJwUdmZ, Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 221


A§OZr gw§Xar nwÌr, gmo _mZm| Ì¡bmoŠ` H$s gwÝXar Oo ñÌr {VZHo$ ê$n EH$ÌH$[a ~ZmB© h¡&
ZrbH$_b gm[aIo h¢ ZoÌ OmHo$, H$m_ Ho$ ~mU g_mZ VrúU XÿaXeu H$UmªVH$ H$Q>mj, Aa
àe§gm`mo½` H$anëbd, aŠVH$_b g_mZ MaU, hñVr Ho$ Hw§$^ñWb g_mZ Hw$M, Aa Ho$har
g_mZ H${Q>, gwÝXa {ZVå~, H$XbrñV§^ g_mZ H$mo_b O§Km, ew^bjU, à\w$pëbV _mbVr
g_mZ _¥Xþ ~mhþ`wJb, J§Ydm©{X gd© H$bm H$s OmZZhmar, _mZm| gmjmV² gañdVr hr h¡& Aa
ê$nH$[a bú_rg_mZ gd©JwU_§{S>V& EH$ {Xdg Zd`m¡dZ _| H§$XþH$ H«$s‹S>m H$aVr ^«_U H$aVr
g{I`m| g{hV a_Vr {nVm Zo XoIr, gmo O¡g¢ gwbmoMZm H$mo§ XoIH$a amOm AH$ånZ H$mo qMVm
CnOr hþVr, V¡g¢ A§OZm H$mo XoI amOm _hoÝÐ H$mo qMVm CnOr& V~ `mHo$ da Ty>§‹T>Zo{df¡ CÚ_r
^E& g§gma{df¡ _mVm {nVm H$mo H$Ý`m XþI H$m H$maU h¡& Oo ~‹S>o Hw$b Ho$ nwéf h¢ {VZH$mo H$Ý`m
H$s Eogr qMVm ah¡ h¡& `h _oar H$Ý`m àe§gm`mo½` n{V H$mo àmßV hmo`, Aa ~hþV H$mb `mH$m
gm¡^m½` ah¡, Aa H$Ý`m {ZXm}f gwIr ah¡&
amOm _hoÝÐ Zo AnZo _§Ìr{Zgm| H$hr - Omo Vw_ gd© dñVw{df¡ àdrU hmo, H$Ý`m`mo½` loîR>
da _mo{h ~VmAmo& V{X A_agmJa _§Ìr Zo H$hr - `h H$Ý`m amjgm| H$m AYre Omo amdU Vm{h
Xodmo& gd© {dÚmYa{Z H$m A{Yn{V VmH$m gå~ÝY nm` Vwåhmam à^md g_wÐm§V n¥Ïdr{df¡ hmo`Jm,
AWdm BÝÐOrV AWdm _oKZmX H$mo Xodmo& Aa `h ^r Vwåhmao _Z{df¡ Z Amd¡ Vmo H$Ý`m H$m
ñd`§da aMmo& Eogm H$hH$[a A_agmJa _§Ìr Mwn ahçm&
V~ gw_{VZm_m _§Ìr _hmn§{S>V ~moë`m - amdU Ho$ Vmo ñÌr AZoH$ h¢, Aa _hm Ah§H$mar,
VmH$m| naUmd¡ Vmo ^r Amng _| A{YH$ àr{V Z hmo`& Aa H$Ý`m H$s d` N>moQ>r Aa amdU H$s
d` A{YH$ gmo ~Z¡ Zmht& BÝÐOrV VWm _oKZmX H$mo naU¢ Vmo CZ XmoZm| _| nañna {damoY hmo`&
AmJ¢ amOm lrfoU Ho$ nwÌm| {df¢ {damoY ^`m, VmV¢ `h Z H$aZm&
V~ VmamYÝ` _§Ìr H$hVm ^`m - X{jU loUr{df¡ H$Znwa Zm_m ZJa h¡ Vhm§ amOm {haÊ`à^,
VmHo$ amZr gw_Zm, nwÌ gm¡Xm{_Zrà^, gmo _hm `ed§V H$s{V©Ymar, Zd`m¡dZ, Zdd`, A{V gwÝXa
ê$n, gd© {dÚm H$bm H$m nmaJm_r, bmoH${Z Ho$ ZoÌ{Z H$m| AmZÝXH$mar, AZwn_ JwU, AnZr
MoîQ>mV¢ h{f©V {H$`m h¡ gH$b _§S>b OmZ¡, Aa Eogm namH«$_r h¡ Omo gd© {dÚmYa EH$Ì hmo` Vmgm|
b‹S>¢ Vmo ^r Vm{h Z OrV¢& _mZm| epŠV Ho$ g_yhH$[a {Za_mß`m h¡& gmo `h H$Ý`m dm{h Xohþ& O¡gr
H$Ý`m V¡gm da, `mo½` g§~§Y h¡&
`h dmVm© gwZH$a g§XohnamJ Zm_m _§Ìr _mWm Yw{Z, Am§I _rMH$a H$hVm ^`m& dh
gm¡Xm{_Zrà^ _hm ^ì` h¡ VmHo$ {ZaÝVa `h {dMma h¡ {H$ `h g§gma A{ZË` h¡& gmo g§gma H$m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

222 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ñdê$n OmZ ~ag AR>ma _| d¡am½` Yma¡Jm, {df`m{^bmfr Zmht, ^moJê$n JO~§YZ VwS>m` J¥hñWr
H$m Ë`mJ H$aoJm, ~mømä`§Va n[aJ«h n[ahmaH$[a Ho$dbkmZ H$m| nm` _moj Om`Jm, gmo `m{h
naUmd¡ Vmo H$Ý`m n{V {~Zm emo^m Z nmd¡, O¡g¢ MÝÐ_m {~Zm am{Ì ZrH$s Z XrI¡&
H¡$gm h¡ MÝÐ_m? OJV _| àH$me H$aUhmam h¡, VmV¢ Vw_ BÝÐ Ho$ ZJa g_mZ Am{XË`nwa
ZJa h¡, aËZ{ZH$a gy`© g_mZ XoXrß`_mZ h¡& Vhm§ amOm àh²bmX _hm^moJr nwéf, MÝÐ_m g_mZ
H$m§{V H$m Ymar, VmHo$ amUr Ho$Vw_Vr H$m_ H$s ÜdOm, {VZHo$ dm`w Hw$_ma H${hE ndZO§` Zm_m
nwÌ, namH«$_ H$m g_yh, ê$ndmZ, erbdmZ, JwU{ZYmZ, gd© H$bm H$m nmaJm_r, ew^ eara,
_hmdra, ImoQ>r MoîQ>mgm| a{hV, VmHo$ g_ñV JwU gd© bmoH${Z Ho$ {MV{df¡ ì`mn aho h¢, h_ gm¡
df© _| hÿ Z H$h gH|$, VmV¢ Amn hr dm{h XoI bohþ& ndZ§O` Ho$ Eogo JwU gwZ gd© hr hf© H$mo
àmßV ^E& H¡$gm h¡ ndZ§O`? Xod{Z Ho$ g_mZ h¡ Úw{V OmH$s& O¡g¢ {ZemH$a H$s {H$aUm| H$a
Hw$_wXZr à\w$pëbV hmo` V¡g¢ H$Ý`m ^r `h dmVm© gwZH$[a à\w$pëbV ^B©&
AWmZÝVa ~g§V G$Vw AmB©, pñÌ`m| Ho$ _wIH$_b H$s bmdÊ`Vm H$s haUhmar erVG$Vw JB©&
H$_{bZr à\w$pëbV ^B©, ZdrZ H$_bm| Ho$ g_yh H$s gwJ§YVmH$[a Xem| {Xem gwJ§Y ^B©, H$_bm|
na ^«_a Jw§Oma H$aVo ^`o& H¡$go h¢ ^«_a? _H$a§X H${h`o nwîn{Z H$s gwJ§YaO VmHo$ A{^bmfr h¢&
d¥j{Z Ho$ nëbd nÌ nwînm{X ZdrZ àH$Q> ^E& _mZm| ~g§V Ho$ bú_r Ho$ {dbmngm| hf© Ho$ A§Hw$a
hr CnOo h¢, Aa Am_« _m¡b AmE, {VZ na ^«_a ^«_¢ h¢, bmoH${Z Ho$ _Z H$mo H$m_~mU ~tYVo
^E, H$mo{H$bZ Ho$ eãX _m{ZZr Zm{`H$m{Z Ho$ _mZ H$m _moMZ H$aVo ^E& ~g§V g_` nañna Za
Zm[a`{Z Ho$ ñZoh ~‹T>Vm ^`m& {haU Omo h¡ gmo Xÿd Ho$ A§Hw$a CIm‹S> {haUr Ho$ _wI _| XoVm ^`m&
gmo VmH$mo A_¥V g_mZ bmJ¡, A{YH$ àrV hmoVr ^B©& Aa ~ob d¥j{ZV¢ {bnQ>r, H¡$gr h¡ ~ob?
^«_a hr h¡ ZoÌ {OZHo$& X{jU {Xem H$s ndZ Mmbr gmo g~ hr H$mo gwhmdZr bmJr&
ndZ Ho$ àg§JH$[a Ho$ga Ho$ g_yh n‹S>o gmo _mZm| ~g§Vê$nr qgh Ho$ Ho$em| Ho$ g_yh hr h¢& _hm
gKZ H$m¡ad Om{V Ho$ Oo d¥j {VZ na ^«_am| AemoH$ Om{V Ho$ d¥j{Z H$s ZdrZ H$monb bhbhmQ>
H$a¡ h¢ gmo _mZm| gm¡^m½`dVr pñÌ`m| Ho$ amJ H$s am{e hr ^mf¡ h§¡& Aa dZm| _¢ Ho$gybm (Q>ogy)
AË`ÝV \y$b aho h¢, gmo _mZm| {d`mo{JZr Zm{`H$m{Z Ho$ _Z H$mo Xmh CnOmdZo H$mo Ap½Z g_mZ
h¡& Xem| {Xem{df¡ nwîn{Z Ho$ g_yh H$s gwJÝY aO Vm{h _H$a§X H${h`o, gmo namJH$[a Eogr \¡$b
ahr h¡ _mZm| ~g§V Omo h¡ nQ>dmg H${hE gwJ§Y MyU© A~ra, VmH$[a _hmoËgd H$a¡ h¡& VmH$[a EH$
{XZ ^r ñÌr nwéf nañna {d`moJ H$mo Zht ghma gH¡$ h¡§& Vm G$Vw{df¡ {dXoe J_Z H¡$g¢ éM¡? Eogr
amJê$n ~g§V G$Vw àH$Q> ^B©& Vmg_` \$mJwU gw{X AîQ>_rgm| boH$a nyU©_mgr VH$ AîQ>mph²ZH$m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 223


Ho$ {XZ _hm_§Jbê$n h¡§& gmo BÝÐm{XH$ Xod eMr Am{X nyOm Ho$ A{W© ZÝXrída Ûrn JE, Aa
{dÚmYa nyOm H$s gm_J«r bo`H$a H¡$bme J`o& lr G$f^Xod Ho$ {Zdm©U H$ë`mUH$[a dh nd©V
nyOZrH$ h¡&
gmo g_ñV n[adma g{hV A§OZr Ho$ {nVm amOm _hoÝÐ hÿ JE& Vhm§ ^JdmZ H$s nyOmH$[a
ñVw{VH$[a Aa ^mdg{hV Z_ñH$ma H$a gwdU© H$s {ebm na gwIgm| {damOo& Aa amOm àh²bmX
ndZ§O` Ho$ {nVm Vo hÿ ^aV MH«$dVu Ho$ H$am`o Oo {OZ_pÝXa {VZH$s d§XZm Ho$ A{W© H¡$bme
nd©V na JE& gmo d§XZmH$[a nd©V na {dhma H$aVo amOm _hoÝÐ H$s ÑpîQ>{df¡ AmE& gmo _hoÝÐ H$mo
XoIH$a àr{Vê$n h¡ {MÎm {OZH$m, à\w$pëbV ^E h¡§ ZoÌ {OZHo$, Eogo Oo àh²bmX Vo {ZH$Q> AmE&
V~ _hoÝÐ CR>H$[a gÝ_wI Am`H$a {_bo& EH$ _Zmok {ebm na XmoZm| {hVgm| {VîR>o, nañna
earam{X Hw$eb nyN>Vo ^E&
V~ amOm _h|Ð Zo H$hr - ho {_Ì! _oao Hw$eb H$mho H$s? H$Ý`m da `mo½` ^B© gmo VmHo$
naUmdZo H$s qMVmH$[a {MÎm ì`mHw$b ah¡ h¢& O¡gr H$Ý`m h¡ V¡gm da Mm{hE, Aa ~‹S>m Ka Mm{hE
H$m¡Z H$m| X|, `h _Z ^«_¡ h¡& amdU H$mo naUmBE Vmo VmHo$ ñÌr ~hþV h¢ Aa Am`w A{YH$ h¡& Aa
Omo VmHo$ nwÌm|{df¡ X| Vmo {VZ_| nañna {damoY hmo`& Aa ho_nwa H$m amOm H$ZH$Úw{V VmH$m nwÌ
gm¡Xm{_Zrà^ H${hE {dÚwËà^ gmo Wmo‹S>o hr {XZ {df¡ _wpŠV H$mo àmßV hmo`Jm, `h dmVm© gd©
n¥Ïdr na à{gÕ h¡, kmZr _w{Z Zo H$hr h¡& h_Zo ^r AnZo _§{Ì`m| Ho$ _wIV¢ gwZr h¡& A~ h_mao
`h {ZíM` ^`m h¡ {H$ AmnH$m nwÌ ndZ§O` H$Ý`m Ho$ ~[ado `mo½` h¡, `hr _ZmoaW H$[a h_ AmE
h¢& gmo AmnHo$ Xe©ZH$a A{V AmZÝX ^`m OmH$[a H$Nw> {dH$ën {_Q>çm& V~ àh²bmX ~mobo -
_oao ^r qMVm nwÌ Ho$ naUmdZo H$s h¡ VmV¢ _¢ ^r AmnH$m Xe©ZH$[a Aa dMZ gwZ dMZV¢ AJmoMa
gwI H$mo§ àmßV ^`m, Omo Amn Amkm H$amo gmo hr à_mU& _oao nwÌ H$m ~‹S>m ^m½` Omo AmnZo H¥$nm
H$ar& da H$Ý`m H$m {ddmh _mZgamoda Ho$ VQ> na H$aZm R>haçm& XmoZm| goZm _| AmZÝX Ho$ eãX
^E& Á`mo{V{f`m| Zo VrZ {XZ H$m b½Z Wmß`m&
AWmZÝVa ndZ§O` Hw$_ma A§OZr Ho$ ê$n H$s AX²^wVVm gwZH$[a VËH$mb XoIZo H$mo CÚ_r
^`m& VrZ {XZ ah Z gŠ`m, g§J_ H$s A{^bmfmH$[a `h Hw$_ma H$m_ Ho$ de hþAm, H$m_ Ho$
Xe doJm|H$a ny[aV ^`m&
àW_ {df` H$s qMVmH$[a ì`mHw$b ^`m, Aa XÿOo doJ XoIZo H$s A{^bmfm CnOr, VrOo
doJ XrK© CÀN>dmg ZmIZo b½`m, Mm¡Wo doJ H$m_Áda CnÁ`m _mZmo MÝXZ Ho$ Ap½Z bmJr, nm§Md|
doJ A§J IoXê$n ^`m, gwJÝY nwînm{XV¢ Aé{M CnOr, N>R>o doJ ^moOZ {dfg_mZ ~wam bm½`m,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

224 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


gmVd| doJ VmH$s H$Wm H$s AmgŠVVmH$a {dbmn CnÁ`m, AmR>d| doJ CÝ_Îm ^`m {d^«_ê$n
gn©H$a S>ñ`m JrV Z¥Ë`m{X AZoH$ MoîQ>m H$aZo b½`m, Zd_| doJ _hm_yN>m© CnOr, Xed| doJ XþI
Ho$ ^magm| nr{‹S>V ^`m& `Ú{n ndZ§O` {ddoH$s Wm, VWm{n H$m_ Ho$ à^mdH$[a {dˆb ^`m&
gmo H$m_ H$mo {YŠH$ma hmo, H¡$gm h¡ H$m_? _moj_mJ© H$m {damoYr h¡, H$m_ Ho doJH$[a ndZ§O`
YraOa{hV ^`m, H$nmob{Z Ho$ H$a bJm` emoH$dmZ hmo` ~¡R>çm& ngod go Q>nHo$ h¢ H$nmob{ZV¢
OmHo$, CîU {ZídmgH$a _waPmE h¢ hmoR> OmHo$, Aa eara H$ånm`_mZ ^`m, ~maå~ma O§^mB© boZo
b½`m, Aa AË`ÝV A{^bmfmê$n eë`V¢ qMVmdmZ ^`m, ñÌr Ho$ Ü`mZV¢ BpÝÐ` ì`mHw$b ^B©&
_Zmok ñWmZ ^r `mH$m| Aé{MH$mar ^mg¡, {MÎm H$s eyÝ`Vm YmaVm g§Vm VOr h¢ g_ñV ûm¥§Jmam{X
{H«$`m OmZ¡& jU_mÌ{df¡ Vmo Am^yfU n{ha¡, jU_mÌ{df¡ Imob S>ma¡, bÁOma{hV ^`m& jrU
hmo` J`m h¡ g_ñV A§J OmH$m, Eogr qMVm YmaVm ^`m {H$ dh g_` H$~ hmo` Omo _¢ dm gwÝXar
H$mo AnZo nmg ~¡R>r XoIy§ Aa dmHo$ H$_bVwë` JmÌ H$mo ñne© H$ê§$, dm H$m{_Zr go ag H$s dmVm©
H$ê§$& dmH$s ~mV hr gwZH$[a _oar `h Xem ^B© h¡, Z Om{ZE Am¡a H$hm hmo`& dh H$ë`mUê${nUr
OmHo$ öX` _| ~g¡ h¡ Vm öX` _| Xþ:Iê$n Ap½Z H$m Xmh Š`m| hmoB©?
ñÌr Vmo {ZíM`goVr ñd^mdV¢ hr H$mo_b{MÎm hmo` h¡, _mo{h XþI Xodo A{W© {MÎm H$R>moa Š`m|
^`m? `h H$m_ n¥Ïdr{df¡ AZ§J H$hmd¡ h¡& OmHo$ A§J Zmht gmo A§J {~Zm hr _mo{h A§Ja{hV
H$a¡ h¡, _ma S>ma¡ h¢! Omo `mHo$ A§J hmo` Vmo Z OmZo H$hm H$a¡? _oar Xoh{df¡ Kmd Zmht naÝVw doXZm
~hþV h¡& _¢ EH$ OJh ~¡R>çm hÿ§ Aa _Z AZoH$ OJh _| ^«_¡ h¡, `o VrZ {XZ dm{h XoI¡ {~Zm _mo{h
Hw$ebgmo§ Z Om`, VmV¡§ VmHo$ XoIZ H$m Cnm` H$ê§$ OmH$[a em§{V hmo`& AWdm gd© H$m`m] _| {_Ì
g_mZ OJV{df¡ Am¡a AmZ§X H$m H$maU H$moB© Zmht, {_ÌV¢ gd© H$m`© {gÕ hmo` h¡& Eogm {dMma
AnZm Omo àhñVZm_m {_Ì, gd© {dídmg H$m ^mOZ Vmgm| ndZ§O` JXJX dmUr H$[a H$hVm ^`m&
H¡$gm h¡ {_Ì? {H$Zmao hr ~¡R>çm h¡, N>m`m H$s _y{V© hr h¡, AnZm hr eara _mZm| {d{H«$`mH$[a
XÿOm eara hmo` ahçm h¡, Vm{h `m ^m§{V H$hr - ho {_Ì! Vy _oam gd© A{^àm` OmZ¡ h¡, Vmo{h
H$hm H$hÿ§? naÝVw `h _oar Xþ:I AdñWm _mo{h dmMmb H$a¡ h¡& ho gIo! Vw_ {~Zm `h ~mV
H$m¡Zgm| H$hr Om`? Vy g_ñV OJV H$s ar{V OmZ¡ h¡& O¡g¢ {H$gmZ AnZm Xþ:I amOmgm| H$h¡,
Aa {eî` Jwégm| H$h¡, Aa ñÌr n{Vgm| H$h¡, Aa amoJr d¡Úgm| H$h¡, ~mbH$ _mVmgm| H$h¡ Vmo XþI
Ny>Q>¡, V¡g¢ ~w{Õ_mZ AnZo {_Ìgm| H$h¡, VmV¢ _¢ Vmo{h H$hÿ§ hÿ§& dh amOm _hoÝÐ H$s nwÌr, VmH¡$ ldU
hr H$a H$m_~mUH$[a _oar {dH$bXem ^B© h¡, Omo VmHo$ XoIo {~Zm _¢ VrZ {XZ {Z~m{hdo g_W©
Zmht& VmV¢ H$moB© Eogm `ËZ H$a Omo _¢ dm{h XoIy§, Vm{h XoIo {~Zm _oao pñWaVm Z Amd¡, Aa _oar

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 225


pñWaVmgm| Vmo{h àgÞVm hmo`& àm{U`m| H$mo gd©H$m`© go OrVì` dëb^ h¡, Š`m|{H$ OrVì` Ho$
hmoVo g§Vo AmË_bm^ hmo` h¡& `m ^m§{V ndZ§O` Zo H$hr V{X àhñV {_Ì h§go, _mZm| {_Ì Ho$ _Z
H$m A{^àm` nm`H$[a H$m`© {g{Õ H$m Cnm` H$aVo ^E&
ho {_Ì! ~hþV H$hZoH$[a H$hm? AnZo _m§hr ^oX Zmht, Omo H$aZm hmo` VmH$[a T>rb Z H$aZm&
`m ^m§{V {VZ XmoZm| Ho$ dMZmbmn hmo` h¡§, EVo hr gy`© _mZm| BZHo$ CnH$ma {Z{_Îm AñV ^`m&
V~ gy`© Ho$ {d`moJgm| {Xem H$mbr n‹S> JB©, A§YH$ma \¡$b J`m, jU_mÌ _| Zrbm dñÌ n{hao
{Zem àH$Q> ^B©& V~ am{Ì Ho$ g_` CËgmh g{hV {_Ì H$mo ndZ§O` H$hVo ^E - ho {_Ì! CR>mo,
Amdmo Vhm§ Mb¢, Ohm§ dh _Z H$s haUhmar àmUdëb^m {VîR>¡ h¡&
V{X `o XmoZm| {_Ì {d_mZ _| ~¡{R> AmH$me Ho$ _mJ© Mmbo, _mZm| AmH$meê$n g_wÐ Ho$ _ÀN>
hr h¢& jU_mÌ{df¡ Om` A§OZr Ho$ gVIUo _hb na M{‹T> PamoIm| _| _mo{VZ H$s Pmbam| Ho$
Aml` {N>n ~¡R>o& A§OZr gwÝXar H$mo ndZ§O` Hw$_ma Zo Xo»`m {H$ nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m Ho$ g_mZ
h¡ _wI OmH$m, _wI H$s Á`mo{Vgm| XrnH$ _§X Á`mo{V hmo` ah¡ h¢, Aa í`m_-ídoV AéU {Ì{d{Y
a§J H$mo$ {b`o ZoÌ _hmgwÝXa h¢, _mZm| H$m_ Ho$ ~mU hr h¢, Aa Hw$M D§$Mo _hm _Zmoha ûm¥§Jma ag
Ho$ ^ao H$be hr h¢, ZdrZ H$m|nbg_mZ bmb gwÝXa gwbjU h¢ hñV Aa nm§d OmHo$, Aa ZIm|
H$s H$m§{VH$[a _mZm| bmdÊ`Vm H$mo àH$Q> H$aVr emo^¡ h¡, Aa eara _hmgwÝXa h¡, A{V ZmOwH$
jrUH${Q> Hw$Mm| Ho$ ^ma{ZV¢ _{V H$Xm{MV² ^½Z hmo Om` - Eogr e§H$mH$[a _mZm| {Ìdbrê$n S>moarV¢
à{V~Õ h¡& Aa OmH$s O§Km bmdÊ`Vm H$mo Ya¡ h¢, gmo Ho$bohÿV¢ A{V H$mo_b, _mZm| H$m_ Ho$ _§{Xa
Ho$ ñVå^ hr h¢, gmo _mZm| dh H$Ý`m Mm§XZr amV hr h¡& _wŠVm\$bê$n ZjÌ{ZH$[a BÝXrda-
H$_b g_mZ h¡ ê$n OmH$m& gmo ndZ§O` Hw$_ma EH$mJ« bJo h¢ ZoÌ OmHo$, A§OZr H$mo ^bo àH$ma
XoI gwI H$s ^y{_ H$m| àmßV ^`m&
Vmhr g_` ~g§V{VbH$m Zm_m gIr _hm~w{ÕdVr A§OZm gwÝXarV¢ H$hVr ^B© - ho gwê$no!
Vy YÝ` h¡ Omo Voao {nVm Zo VwPo dm`wHw$_ma H$mo XrZr& Vo dm`wHw$_ma _hmàVmnr h¢, {VZHo$ JwU
MÝÐ_m H$s {H$aU g_mZ CÁÁdb h¢, {VZH$[a g_ñV OJV ì`mßV hmo` ahçm h¡& {VZHo$ JwU
gwZ AÝ` nwéfm| Ho$ JwU _§X ^mg¡§ h¢& O¡g¢ g_wÐ _| bha {VîR>¡ V¡g¢ Vy dm `moYm Ho$ A§J{df¡
{VîR>¡Jr& H¡$gr h¡ Vy? _hm {_îQ>^m{fUr, MÝÐH$m§{V aËZ{Z H$s à^m H$mo OrVo Eogr H$m§{V Voar,
Vy aËZ H$s Yam aËZmMb nd©V Ho$ VQ>{df¡ n‹S>r, Vwåhmam gå~ÝY àe§gm Ho$ `mo½` ^`m, `mH$[a
gd© hr Hw$Qw>§~ Ho$ OZ àgÞ ^E& `m ^m§{V O~ n{V Ho$ JwU gIr Zo JmE V{X dh bmO H$s ^ar
MaU{Z Ho$ ZI H$s Amoa ZrMo XoIVr ^B©& AmZÝXê$n ObH$[a öX` ^a J`m& Aa ndZ§O`
Hw$_ma hÿ§ hf©V¢ \y$b JE h¢ ZoÌH$_b OmHo$, h{f©V ^`m h¡ dXZ OmH$m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

226 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Vm g_` EH$ {_lHo$er Zm_m XÿOr gIr hmoR> Xm{~H$a MmoQ>r {hbm`H$a ~mobr - Ahmo, na_
AkmZ Voam, `h H$hm ndZ§O` H$m gå~ÝY gamhçm? Omo {dÚwVà^ Hw§$dagmo§ gå~ÝY hmoVm Vmo
A{VloîR> Wm& Omo nwÊ` Ho$ `moJV¢ H$Ý`m H$m {dÚwVà^ n{V hmoVm Vmo `mH$m OÝ_ g\$b hmoVm&
ho ~g§V_mbm! {dÚwVà^ Am¡a ndZ§O` _| BVZm ^oX h¡ {OVZm g_wÐ Aa JmoînX _o§ ^oX h¡&
{dÚwVà^ H$s H$Wm ~‹S>o ~‹S>o nwwéfm| Ho$ _wIV¢ gwZr h¡§& O¡g¢ _oK Ho$ ~y§X H$s g§»`m Zmht V¡g¢ VmHo$
JwU{Z H$m nma Zmht& dh Zd`m¡dZ h¡& _hm gm¡å`, {dZ`dmZ, XoXrß`_mZ, àVmndmZ, ê$ndmZ,
JwUdmZ, {dÚmdmZ, ~w{Õ_mZ, ~bdmZ gd© OJV Mmh¡ h¡ Xe©Z OmH$m& g~ `hr H$h¡ h¢ {H$ `h
H$Ý`m dm{h XoZr Wr& gmo H$Ý`m Ho$ ~mn Zo gwZr - dh Wmo‹S>o hr df© _| _w{Z hmo`Jm VmV¢ gå~ÝY
Z {H$`m gmo ^bm Z {H$`m, {dÚwVà^ H$m g§`moJ EH$ jU_mÌ hr ^bm, Aa jwÐ nwéf H$m g§`moJ
~hþVH$mb ^r {H$g AW©?
`h dmVm© gwZH$a ndZ§O` H«$moYê$n Ap½ZH$a àÁd{bV ^E, jU_mÌ _¢ Am¡a hr N>m`m hmo`
JB©, agV¢ {dag Am` J`m, bmb Am§I¢ hmo` JBª, hm§oR> S>gH$a Vbdma å`mZgm| H$m‹T>r Aa àhñV
{_Ìgm| H$hVo ^E - `mhr h_mar qZXm gwhmd¡ h¡, Aa `h Xmgr Eogo qZÚdMZ H$ho Aa `h gwZ¡
gmo BZ XmoZm| H$m {ea H$mQ> S>mê§$& {dÚwVà^ BZHo$ öX` H$m ß`mam h¡, gmo H¡$g¢ ghm` H$aoJm?
`h dMZ ndZ§O` Ho$ gwZ àhñV {_Ì amof H$a H$hVm ^`m - ho gIo, ho {_Ì! Eogo A`mo½`
dMZ H$hZoH$[a H$hm? {Vhmar Vbdma ~‹S>o gm_§V{Z Ho$ grg na n‹S>o, ñÌr A~bm A~Ü` h¡,
Vmna H¡$g¡ n‹S>o? `h XþîQ> Xmgr BZHo$ A{^àm` {~Zm Eogo H$h¡ h¡& Vw_ Amkm H$amo Vmo `m Xmgr
H$mo EH$ X§S> H$s MmoQ>gm| _ma S>mby§, naÝVw ñÌrhË`m, ~mbhË`m, newhË`m, Xþ~©b _Zwî` H$s hË`m
BË`m{X emñÌ _| dO©Zr` H$hr h¡& `o dMZ {_Ì Ho$ gwZH$a ndZ§O` H«$moY H$mo ^yb JE Aa {_Ì
H$mo Xmgr na H«y$a Xo{IH$a H$hVo ^E&
ho {_Ì! Vw_ AZoH$ g§J«m_ Ho$ OrVZhmao, `e Ho$ A{YH$mar, _mVo hm{W`m| Ho$ Hw§$^ñWb
{dXmaZhmao Vw_H$mo XrZ na X`m hr H$aZr `mo½` h¡& Aa gm_mÝ` nwéf ^r ñÌrhË`m Z H$a| Vmo Vw_
H¡$g¢ H$amo? Oo ~‹S>o Hw$b _| CnOo nwéf h¢ Aa JwUm|H$[a à{gÕ h¢ eyadra h¢ {VZH$m `e A`mo½`
{H«$`mV¢ _{bZ hmo` h¡& VmV¢ CR>mo Om _mJ© AmE Vmhr _mJ© Mbmo& O¡g¢ N>mZo AmE hþVo V¡g¢ hr
Mmbo& ndZO§` Ho$ _Z _| ^«m§{V n‹S>r {H$ `m H$Ý`m H$mo {dÚwVà^ hr {à` h¡, VmV¢ dmH$s àe§gm
gwZo h¡, h_mar qZXm gwZo h¡& Omo `m{h Z ^md¡ Vmo Xmgr H$mho H$mo§ H$h¡& `h amof Ya AnZo H$ho
ñWmZH$ nhþ§Mo& ndZ§O` Hw$_ma A§OZrgm| A{V \$sHo$ n‹S> JE& {MÎm _| Eogo [M§VdVo ^E {H$ XÿOo
nwéf H$m h¡ AZwamJ OmH$mo Eogr Omo A§OZm gmo {dH$amb ZXr H$s ZmBª Xÿa hrV¢ VOZr&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 227


H¡$gr h¡ dh A§OZmê$n ZXr? g§Xohê$n Oo {df_ ^«_U {VZH$m| Ya¡ h¡, Aa ImoQ>o ^mdê$n Oo
J«mh {VZgm| ^ar h¡& Aa dh Zmar dZr g_mZ h¡, AkmZê$n A§YH$magm| ^ar BpÝÐ`ê$n Oo gn©
{VZH$mo Ya¡ h¢, n§{S>V{Z H$mo H$Xm{MV² Z godZm& ImoQ>o amOm H$s godm Am¡a eÌw Ho$ Aml` OmZm
Am¡a {e{Wb{_Ì Am¡a AZmgŠV ñÌr {VZV¢ gwI H$hm§?
XoImo, Oo {ddoH$s h¡§ Vo BîQ>~ÝYw VWm gwnwÌ Aa n{Vd«V Zmar BZH$m ^r Ë`mJH$a _hmd«V Ymao
h¢ Am¡a eyÐ nwéf Hw$g§J ^r Zht VOo h¢& _Únm`r d¡Ú Am¡a {ejma{hV hmWr, Aa {Z:H$maU d¡ar,
H«y$aOZ, Aa qhgmê$n Y_©, Aa _yI©{ZV¢ MMm©, Aa _`m©Xm H$m Cb§KZm, {ZX©`r Xoe, ~mbH$
amOm, ñÌr nanwéf AZwam{JZr, BZH$mo {ddoH$s VO¢& `m ^m§{V qMVdZ H$aVm ndZ§O` Hw$_ma VmHo$
O¡g¢ Xþb{hZr gm| àr{V JB© V¡g¢ am{Ì hÿ JB©, Aa nyd© {Xem{df¡ g§Ü`m àH$Q> ^B©; _mZm| ndZ§O`
Zo A§OZr H$m amJ N>moS>çm gmo ^«_Vm {\$a¡ h¡&
^mdmW© - amJ H$m ñdê$n bmb h¡ Aa BZV¢ Omo amJ {_Q>çm gmo VmZ¢ g§Ü`m Ho$ {_gH$[a
nyd© {Xem _| àdoe {H$`m h¡& Aa gy`© Eogm AmaŠV C½`m O¡g¢ ñÌr Ho$ H$monV¢ ndZ§O` Hw$_ma
H$moß`m& H¡$gm h¡ gy`©? VéUqd~ H$mo Yao h¢& ~hþ[a OJV H$s MoîQ>m H$m H$maU h¡& V~ ndZ§O`
Hw$_ma àhñV {_Ì H$mo H$hVo ^E, AË`ÝV Aé{M H$mo Yao A§OZrgm| {d_wI h¡ _Z OmH$m, ho {_Ì!
`hm§ AnZo S>oao h¢ gmo `hm§V¢ dmH$m ñWmZH$ g_rn h¡& gmo `hm§ gd©Wm Z ahZm& VmH$mo ñne©H$a
ndZ Amd¡ gmo _mo{h Z gwhmd¡& VmV¢ CR>mo, AnZo ZJa Mmb¢, T>rb H$aZr C{MV Zmht&
V~ {_Ì Hw$_ma H$s Amkm à_mU goZm Ho$ bmoJm| H$mo n`mZo H$s Amkm H$aVm ^`m& g_wÐ
g_mZ goZm aW Kmo‹S>o, hmWr, n`mXo BZH$m ~hþV eãX ^`m& H$Ý`m H$m {Zdmg ZOrH$ hr h¡ gmo
goZm Ho$ n`mZ Ho$ eãX H$Ý`m Ho$ H$mZ _| n‹S>o V~ Hw$_ma H$m Hy$M OmZH$a H$Ý`m A{V Xþ{IV
^B©& do eãX H$mZ H$mo Eogo ~wao bmJo O¡g¢ dO« H$s {ebm H$mZ _| àdoe H$a¡ D$nagm| _wX²Ja{Z H$s
KmV n‹S>o&
_Z _| {dMmaVr ^B© - hm` hm`! _mo{h nydm}nm{O©V H$_© Zo _hm{ZYmZ {X`m Wm gmoo {N>Zm`
{b`m, H$hm H$ê±$? A~ H$hm hmo`& _oao _ZmoaW hþVm Omo Bg ZaoÝÐ Ho$ gmW H«$s‹S>m H$ê±$Jr gmo Am¡a
hr ^m§{V Ñ{ï> Amd¡ h¡, Vmo AnamY H$Nw> Z OmZ n‹S>o h¡, naÝVw `h _oar ~¡[aZ {_lHo$er VmZo qZÚ
dMZ H$ho hþVo gmo H$Xm{MV² Hw$_ma H$mo `h I~a nh§wMr hmo` Aa _mo{df¡ Hw$_m`m H$ar hmo`& `h
{ddoH$a{hV nm{nZr H$Qw>^m{fUr {YŠH$ma `m{h OmZ¡ _oam àmUdëb^ _moV¢ H¥$nma{hV {H$`m& A~
Omo _oao ^m½` hmo` Aa _oam {nVm _wP na H¥$nmH$[a àmUZmW H$mo nmN>m ~hmo‹S>o Aa CZH$s gwÑpîQ>
hmo` Vmo _oam OrVì` h¡& Aa Omo ZmW _oam n[aË`mJ H$a¡ Vmo _¢ Amhma H$mo Ë`mJH$[a eara H$mo§

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

228 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


VOy§Jr& Eogm qMVdZ H$aVr dh gVr _yN>m© Im` YaVr na n‹S>r& O¡go ~o{b H$s O‹S> Cnm‹S>r Om`
Aa dh Aml`V¢ a{hV hmo` Hw$_bm` Om`, V¡g¢ Hw$_bm` JB©& V~ gd© gIrOZ - `h H$hm
^`m Eogo H$hH$a A{V g§^«_ H$mo àmßV ^B©& erVb {H«$`m gm| `m{h gMoV {H$`m& V~ `m§gy _yN>m©
H$m H$maU nyN>çm gmo `h bÁOmH$[a H${h Z gH¡$, {ZíMb bmoMZ hmo` ahr&
AWmZÝVa ndZ§O` H$s goZm Ho$ bmoH$ _Z{df¡ AmHw$b ^E Aa {dMma H$aVo ^E Omo
{Z:H$maU Hy$M H$mho H$m? `h Hw$_ma {ddmh H$aZo Am`m hþVm gmo Xþb{hZ H$mo naUH$[a Š`m| Z
Mb¡, `mHo$ H$mon H$mho V¢ ^`m? `m§H$mo H$m¡Z Zo H$hçm? gd© dñVw H$s gm_J«r h¡, H$mhÿ dñVw H$s
H$_r Zmht& `m§H$m ggwa ~‹S>m amOm, H$Ý`m A{V gwÝXar, `h namL²²>_wI Š`m| ^`m?
V~ H$B© EH$ h§{g H$[a H$hVo ^E `mH$m Zm_ ndZ§O` h¡ gmo AnZr M§MbVmV¢ ndZhÿ§ H$mo
OrV¡ h¡& Aa H$B© EH$ H$hVo ^E A^r ñÌr H$m gwI Zmht OmZ¡ h¡ VmV¢ Eogr H$Ý`m H$mo N>mo‹S>H$[a
Om`do H$mo CÚ_r ^`m h¡& Omo `mH¡$ a{VH$mb H$m amJ hmo` Vmo O¡g¢ dZhñVr ào_ Ho$ ~§YZH$[a
~§Y¡ h¡ V¡g¢ `h ~§Y Om`& `m ^m§{V goZm Ho$ gm_§V H$h¡ h¢, Aa ndZ§O` erK«Jm_r dmhZ na
M‹T> MbZo H$mo CÚ_r ^E&
V~ H$Ý`m H$m {nVm amOm _hoÝÐ Hw$_ma Hy$M gwZH$a A{V AmHw$b ^`m, g_ñV ^mB©{Z
g{hV amOm àh²bmX n¡ Am`m& àh²bmX Aa _h|Ð XmoZm| Am`, Hw$_ma H$mo H$hVo ^E - ho
H$ë`mUê$n! h_H$mo emoH$ H$m H$aUhmam `h Hy$M H$mho H$mo H$[aE h¡& Ahmo, H$m¡Z Zo AmnH$mo
H$hçm h¡, emo^m`_mZ Vw_ H$m¡Z H$mo A{à` hmo, Omo Vw_H$mo Z éM¡ gmo g~ hr H$mo Z éM¡& {Vhmao
{nVm H$m Aa h_mam dMZ gmo gXmof hmo` Vmo ^r Vw_H$mo _mZZm `mo½` h¡& gmo Vmo h_ g_ñV
Xmofa{hV H$h¡ h¢ Vw_H$mo Adí` YmaZm `mo½` h¡&
ho eyadra! Hy$MV¢ nmN>o {\$amo, h_mao XmoC{Z Ho$ _Zdm§{N>V {gÕ H$amo& h_ Vwåhmao JwéOZ h¢,
gmo Vw_ gm[aIo gV²nwéfm| H$mo JwéOZm| H$s Amkm AmZÝX H$m H$maU h¡& Eogm O~ amOm _h|Ð Zo
Aa àh²bmX go H$hçm V~ `o Hw$_ma Yra dra {dZ`H$[a Z_«r^yV ^`m h¡ _ñVH$ OmH$m, O~ VmV
Z¡ Aa ggwa Zo ~hþV AmXagm| hmW nH$‹S>o V~ `h Hw$_ma JwéOZm| H$s Omo JwéVm gmo Cb§KZ H$mo
Ag_W© ^`m& {VZH$s Amkm V¢ nmN>m ~mhþS>çm Aa _Z _| {dMmar {H$ `m{h naUH$[a VO Xÿ§Jm
Vm{H$ Xþ:Igm§o OÝ_ nyam H$a¡, Aa na H$m ^r `m{h g§`moJ Z hmo` gH¡$&
AWmZÝVa H$Ý`m àmU dëb^ H$mo nmN>m Am`m gwZH$a h{f©V ^B©& amo_m§M hmo` AmE, b½Z
Ho$ g_` BZH$m {ddmh _§Jb ^`m& O~ Xþb{hZ H$m H$a J«hU H$am`m gmo AemoH$ Ho$ nëbd
g_mZ AmaŠV A{V H$mo_b H$Ý`m Ho$ H$a gmo `m {daŠV {MÎm Ho$ Ap½Z H$s Ádmbm g_mZ bmJ¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 229


{~Zm BÀN>m Hw$_ma H$s ÑpîQ> H$Ý`m Ho$ VZ na H$mhÿ§ ^m§{V JB© gmo jU_mÌ ^r Z gh gŠ`m, O¡go
H$moB© {dÚwVnmV H$m| Z gh gHo$& H$Ý`m Ho$ àr{V, da Ho$ Aàr{V, `h `mHo$ ^md H$mo Z OmZo,
Eogm OmZ _mZm| Ap½Z h§gVr ^B© Am¡a eãX H$aVr ^B©, ~‹S>o {dYmZ gm| BZH$mo {ddmh H$[a gd©
~§YwOZ AmZ§X H$mo àmßV ^E& _mZgamoda Ho$ VQ> {ddmh ^`m& ZmZm àH$ma d¥jbVm \$b nwîn
{dam{OV Omo gwÝXa dZ Vhm§ na_ CËgdH$[a EH$ _mg aho& nañna XmoZm| g_{Y`m| Zo A{V {hV
Ho$ dMZ Ambmn H$ho& nañna ñVw{V _{h_m H$ar, gÝ_mZ {H$E, nwÌr Ho$ {nVm Zo ~hþV XmZ {X`m&
AnZo AnZo ñWmZ H$mo JE&
ho lo{UH$! Oo dñVw H$m ñdê$n Zmht OmZ¡ h¢ Aa {~Zm g_Po nam`o Xmof J«h¢, Vo _yI© h¢& Aa
namE Xmof H$a Amn D$na Xmof Am` n‹S>o h¡ gmo g~ nmn H$_© H$m \$b h¡& nmn AmVmnH$mar h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
A§OZm-ndZ§O` H$m {ddmh dU©Z H$aZo dmbm nÝÐhdm± nd© g§nyU© ^`m&&15&&
AWmZÝVa ndZ§O` Hw$_ma Zo A§OZr gwÝXar H$mo naU H$a Eogr VOr Omo H$~hÿ ~mV Z ~yPo&
gmo dh gwÝXar n{V Ho$ Ag§^mfU V¢ Aa H¥$nmÑpîQ> H$a Z XoIdo V¢ na_ Xþ:I H$aVr ^B©& am{Ì
_| ^r {ZÐm Z bo`& {Za§Va AlwnmV hr Pam H$a¢, eara _{bZ hmo` J`m, n{Vgm| A{V ñZoh, YZr
H$m Zm_ A{V gwhmd¡, ndZ Omd¡ gmo ^r A{V {à` bmJ¡, n{V H$m ê$n Vmo {ddmh doXr _|
AdbmoH$Z H$sZm hþVm VmH$m _Z _| Ü`mZ H$admo H$ao Aa {ZíMb bmoMZ gd© MoîQ>ma{hV ~¡R>r
ah¡& A§Va§J Ü`mZ _| n{V H$m ê$n {Zê$nUH$[a ~mø ^r Xe©Z {H$`m Mmh¡ gmo Z hmo`&
V{X emoH$H$[a ~¡R>r ah¡, {MÌnQ>{df¡ n{V H$m {MÌm_ {bIZo H$m CÚ_ H$a¡, V{X hmW H$m§n
H$[a H$b_ {Ja n‹S>o& Xþ~©b hmo` J`m h¡ g_ñV A§J OmH$m, T>rbo hmo` H$a {Ja n‹S>o h¢ gd©
Am^yfU OmHo$, XrK© CîU Oo CÀN>dmg {VZH$[a _waPm` JE h¢ H$nmob OmHo$, A§J _¢ dñÌ Ho$
^r ^maH$[a IoX H$mo YaVr g§Vr AnZo Aew^ H$_m] H$mo qZXVr, _mVm {nVm{Z H$m| ~maå~ma `mX
H$aVr g§Vr, eyÝ` ^`m h¡ öX` OmH$m, Xþ:IH$a jrU eara, _yN>m© Am` Om`, MoîQ>m a{hV hmo`
Om`, AlwnmVH$[a éH$ J`m h¡ H§$R> OmH$m, Xþ:IH$a {ZH$g¡ h¢ dMZ OmHo$, {dôdb ^B© g§Vr,
Xod H${hE nydm}nm{OV H$_© Vm{h CbmhZm Xo` MÝÐ_m H$s {H$aU hÿ H$[a OmH$m A{VXmh CnO¡,
Aa _§{Xa{df¡ J_Z H$aVr _yN>m© Im` {Ja n‹S>o, Aa {dH$ën H$s _mar Eogo {dMma H$[a AnZo _Z
hr _| n{V gm| ~Vbmd¡&
ho ZmW! {Vhmao _Zmok A§J _oao öX` _| {ZaÝVa {VîR>¡ h¢ _mo{h AmVmn Š`m| H$a¡ h¢, Aa _¢
AmnH$m H$Nw> AnamY Zmht {H$`m, {Z:H$maU _oao na H$mon Š`m| H$amo? A~ àgÝZ hmodmo, _¢ {Vhmar

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

230 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


^ŠV hÿ§, _oao {MÎm Ho$ {dfmX H$mo hamo& O¡g¢ A§Va§J Xe©Z Xodmo hmo, V¡g¢ ~{ha§J Xodmo& `h _¢ hmW
OmoS‹ > drZVr H$ê§$ hÿ&§ O¡g¢ gy`© {~Zm {XZ H$s emo^m Zmht Am¡a MÝÐ_m {~Zm am{Ì H$s emo^m Zmht Am¡a
X`m j_merb g§Vmofm{X JwU {~Zm {dÚm emo^¡ Zmht, V¡g¢ {Vhmar H¥$nm {~Zm _oar emo^m Zmht&
`m ^m§{V {MÎm{df¡ ~g¡ Omo n{V Vm{h CbmhZm Xo` Aa ~‹S>o _mo{V`m| g_mZ ZoÌ{ZV¢ Am§gwd{Z
H$s ~y§X Pa¡, _hmH$mo_b goO Aa AZoH$ gm_J«r gIrOZ H$a¡ naÝVw `m{h Hw$N> Z gwhmd¡&
MH«$mê$‹T> g_mZ _Z _¢ CnÁ`m h¡ {d`moJ go ^«_ OmH$mo§, ñZmZm{X g§ñH$ma a{hV H$^r ^r Ho$e
g_mao Jy§Wo Zmht, Ho$e ^r ê$Io n‹S> JE, gd© {H«$`m _| O‹S>, _mZm| n¥Ïdr hr H$m ê$n hmo` ahr h¡&
Aa {ZaÝVa Am§gwd{Z Ho$ àdmhV¢ _mZm| Obê$n hr hmo` ahr h¡& öX` Ho$ Xmh Ho$ `moJV¢ _mZm|
Ap½Zê$n hr hmo` ahr h¡& Aa {ZíMb {MÎm Ho$ `moJV¢ _mZm| dm`wê$n hr hmo` ahr h¡& Aa eyÝ`Vm
Ho$ `moJV¢ _mZm| JJZê$n hr hmo` ahr h¡& _moh Ho$ `moJV¢ AmÀN>m{XV hmo` ahçm h¡ kmZ OmH$m,
^y{_ na S>ma {XE h¢ gd© A§J OmZ¡, ~¡R> Z gH¡$ Aa {VîR>¡ Vmo CR> Z gH¡$, Aa CR>¡ Vmo Xohr H$mo
Wm§^ Z gH¡$, gmo gIrOZ H$m hmW nH${‹S> {dhma H$a¡ gmo nJ {S>J Om`& Aa MVwa Oo gIrOZ
{VZgm| ~mobZo H$s BÀN>m H$a¡ naÝVw ~mob Z gH¡$& Aa h§gZr H$~yVar Am{X J¥hnjr {VZgm| H«$s‹S>m
{H$`m Mmh¡ na H$a Z gH¡$& `h {dMmar g~m| go Ý`mar ~¡R>r ah¡& n{V _| bJ ahm h¡ _Z Aa ZoÌ
OmH$m, {Z:H$maU n{VV¢ An_mZ nm`m gmo EH$ {XZ ~ag ~am~a Om`&
`h `mH$s AdñWm XoI gH$b n[adma ì`mHw$b ^`m, g~ hr qMVdVo ^E {H$ EVm XþI
`m{h {~Zm H$maU Š`m| ^`m h¡? `h H$moB© nydm}nm{O©V nmn H$_© H$m CX` h¡& {nN>bo OÝ_ _¢ `mZ¢
H$mhÿ Ho$ gwI{df¡ A§Vam` {H$`m h¡, gmo `mH¡$ ^r gwI H$m A§Vam` ^`m& dm`w Hw$_ma Vmo
{Z{_Îm_mÌ h¡& `h ~mar ^moar {ZXm}f `m{h naUH$[a Š`m| VOr? Eogr Xþb{hZ g{hV Xod{Z g_mZ
^moJ Š`m| Z H$a¡? `mZo {nVm Ho$ Ka H$^r a§M_mÌ hÿ XþI Z Xo»`m gmo `h H$_m©Zw^d H$a XþI
Ho$ ^ma H$mo àmßV ^B©©& `mH$s gIrOZ {dMma¡ h¢ {H$ H$hm Cnm` H$a¡§, h_ ^m½`a{hV h_mao
`ËZgmYZ `h H$m`© Zmht& H$moB© Aew^H$_© H$s Mmb h¡& A~ Eogm {XZ H$~ hmo`Jm, dh ew^
_whÿV© ew^ ~obm H$~ hmo`Jr Omo dh àrV_ `m {à`m H$mo g_rn bo` ~¡R>oJm Aa H¥$nmÑpîQ> H$a
XoI¡Jm, {_îQ>dMZ ~mob¡Jm& `h g~Ho$ A{^bmfm bmJ ahr h¡&
AWmZÝVa amOm déU VmHo$ amdU gm| {damoY nS>çm, déU _hm Jd©dmZ amdU H$s godm Z
H$a¡, gmo amdU Zo XÿV ^oÁ`m& XÿV Om` déU gm| H$hVm ^`m& XÿV YZr H$s epŠVH$a _hmH$m§{V
H$mo Ya¡ h¡& Ahmo {dÚmYam{YnVo déU! gd© H$m ñdm_r Omo amdU VmZ¡ `h Amkm H$ar h¡ Omo Amn
_mo{h àUm_ H$amo, AWdm `wÕ H$s V¡`mar H$amo& V~ déU Zo h§gH$a H$hr, hmo XÿV! H$m¡Z h¡ amdU,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 231


H$hm§ ah¡ h¡ Omo _mo{h X~md¡ h¡, gmo _¢ BÝÐ Zmht hÿ§, dh d¥Wm J{d©V bmoH$qZÚ hþVm, _¢ d¡ldU
Zmht, _¢ `_ Zmht, _¢ ghòapí_ Zmht, _¢ _éV Zmht& amdU Ho$ Xodm{YpîR>V aËZm|H$[a _hm Jd©
CnÁ`m h¡& dmH$s gm_Ï`© h¡ Vmo Amdmo, _¢ dm{h Jd©a{hV H$ê§$Jm& Aa Voar _¥Ë`w ZOrH$ h¡ Omo
h_gm| Eogr ~mV H$ho h¡& V~ XÿV Om`H$a amdU gm| gd© d¥Îmm§V H$hVm ^`m&
amdU Zo H$monH$a g_wÐ Vwë` goZm g{hV Om` déU H$m ZJa Koaçm Aa `h à{Vkm H$ar
Omo _¢ `m{h Xodm{YpîR>V aËZ {~Zm hr de H$ê§$Jm& _mê§$ AWdm ~m§Yy& V~ déU Ho$ nwÌ amOrd
nw§S>arH$m{XH$ H«$moYm`_mZ hmo` amdU Ho$ H$Q>H$ na AmE& amdU H$s goZm Ho$ Aa BZHo$ ~‹S>m `wÕ
^`m& nañna eñÌ{Z Ho$ g_yh N>oX S>mao& hmWr hm{W`m| go, Kmo‹S>o Kmo‹S>m| go, aW aWm| go, ^Q> ^Q>m|
go _hm`wÕ H$aVo ^E& ~‹S>o ~‹S>o gm_§V hmoR S>{g H$[a bmb ZoÌ h¢ {OZHo$ d _hm ^`mZH$ eãX
H$aVo ^E& ~‹S>r Xoa VH$ g§J«m_ ^`m& gmo déU H$s goZm amdU H$s goZm gm| H$Nw>BH$ nrN>o hQ>r&
V~ AnZr goZm H$mo hQ>r XoI déU amjg{Z H$s goZm na Amn Mbm`H$[a Am`m, H$mbmp½Zg_mZ
^`mZH$ V~ amdU déU H$mo§ Xþ{Z©dmaU ^y{_{df¡ gÝ_wI AmdVm XoIH$a Amn `wÕ H$aVo ^E&
H¡$go h¢ déU Ho$ nwÌ? _hm^Q>m| Ho$ àb` H$aZhmao, Aa AZoH$ _mVo hm{W`m| Ho$ Hw$å^ñWb
{dXmaZhmao& gmo amdU H«$moYH$[a XrßV h¡ _Z OmH$m, _hmH«y$a Omo ^¥Hw${Q> {VZH$[a ^`mZH$ h¡ _wI
OmH$m, Hw${Q>b h¡§ Ho$e OmHo$, O~ b{J YZwf Ho$ ~mU VmZ déU na Mbmd¡ V~ bJ déU Ho$
nwÌm| Zo amdU Ho$ ~hZoD$ IaXÿfU H$mo nH$‹S> {b`m, V~ amdU Zo _Z _| {dMmar Omo h_ déU
gm| `wÕ H$a¢ Aa IaXÿfU H$m _aU hmo` Vmo C{MV Zmht, VmV¢ g§J«m_ _Z¡ {H$`m& O¡ ~w{Õ_mZ
h¢ Vo _§Ì{df¡ MyH¢$ Zmht& V~ _§{Ì`m| Zo _§ÌH$a g~ Xoem| Ho$ amOm ~wbmE, erK«Jm_r nwéf ^oOo,
g~Z H$mo {bIm ~‹S>r goZm g{hV erK« hr Amdmo&
Aa amOm àh²bmX na ^r nÌ bo` _Zwî` Am`m gmo amOm àh²bmX Zo ñdm_r H$s ^pŠV H$[a
amdU Ho$ godH${Z H$m ~hþV gÝ_mZ {H$`m, Aa CR>H$a ~hþV AmXagm| nÌ _mW¢ M‹T>m`m Aa
~m§À`m& gmo nÌ{df¡ `m ^m§{V {bIm Wm {H$ nmVmbnwa Ho$ g_rn H$ë`mU ê$n ñWmZH$ _¢ {VîR>Vm
_hmjo_ ê$n {dÚmYam| Ho$ A{Yn{V`m| H$m n{V gw_mbr H$m nwÌ Omo aËZldm VmH$m nwÌ amjgd§e
ê$n AmH$me{df¡ MÝÐ_m Eogm Omo amdU gmo Am{XË` ZJa Ho$ amOm àh²bmX H$mo Amkm H$a¡ h¡&
H¡$gm h¡ àh²bmX? H$ë`mUê$n h¡, Ý`m` H$m doÎmm h¡, XoeH$mb {dYmZ H$m km`H$ h¡& h_mam
~hþV dëb^ h¡& àW_ Vmo {Vhmao eara H$r Hw$eb nyN>¡ h¡, ~hþ[a `h g_mMma h¡ {H$ h_H$mo§ gd©
IoMa ^yMa àUm_ H$a¡ h¢, hmWm| H$s A§Jwbr {VZHo$ ZI H$s Á`mo{VH$a Á`mo{Vê$n {H$E h¢ {OZ
{ea Ho$ Ho$e {OZZo, Aa EH$ A{V Xþ~w©{Õ déU nmVmb ZJa _| {Zdmg H$a¡ h¡, gmo AmkmV¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

232 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


namL²>_wI hmo` b‹S>Zo H$mo CÚ_r ^`m h¡& öX` H$mo ì`WmH$mar {dÚmYam| Ho$ g_yhH$[a `wŠV h¡&
g_wÐ Ho$ _Ü` Ûrn H$mo nm`H$a dh XþamË_m Jd© H$mo àmßV ^`m h¡, gmo h_ VmHo$ D$na M‹T>H$a
AmE h¢& ~‹S>m `wÕ ^`m& déU Ho$ nwÌm| Zo IaXÿfU H$mo OrdVm nH$S>çm h¡& gmo _§{Ì`m| Zo _§ÌH$[a
IaXÿfU Ho$ _aU H$s e§H$mV¢ `wÕ amoH$ {X`m h¡, VmV¢ IaXÿfU H$mo Nw>‹S>mdZm Aa déU H$mo OrVZm
gmo Vw_ Adí` erK« AmB`mo T>rb _V H$[a`mo, Vw_ gm[aIo nwéf H$Îm©ì` _| Z MyH¢$, A~ g~
{dMma {Vhmao Am`do na h¡& `Ú{n gy`© VoO H$m nw§O h¡ VWm{n AéU gm[aIm gmaWr Mm{hE&
V~ amOm àh²bmX nÌ Ho$ g_mMma Om{Z _§{Ì`m| gmo _§Ì H$a amdU Ho$ g_rn MbZo H$mo CÚ_r
^`m& V~ àh²bmX H$mo MbVm gwZH$a ndZ§O` Hw$_ma Z¡ hmW Omo{‹S> JmoS>{ZV¢ YaVr ñne©
Z_ñH$ma H$a {dZVr H$ar - ho ZmW! _wP nwÌ Ho$ hmoVo g§Vo Vw_H$mo J_Z `wŠV Zmht, {nVm Omo
nwÌ H$mo nmb¡ h¡ gmo nwÌ H$m `hr Y_© h¡ {H$ {nVm H$s godm H$a¡& Omo godm Z H$a¡ Vmo Om{ZE nwÌ
^`m hr Zmht& VmV¡§ Amn Hy$M Z H$a¢ Amkm H$a¡§&
V~ {nVm H$hVo ^E - ho nwÌ! Vw_ Hw$_ma hmo, A~ VH$ Vw_Zo H$moB© `wÕ Xo»`m Zmht& VmV¢
Vw_ `hm§ ahmo _¢ OmD§$Jm&
V~ ndZ§O` Hw$_ma H$ZH$mMb Ho$ VQ> g_mZ Omo djñWb Vm{h D§$MmH$a VoO Ho$ YaUhmao
dMZ H$hVm ^`m - ho VmV! _oar epŠV H$m bjU Vw_Zo Xo»`m Zmht, OJV Ho$ Xmhdo _| Ap½Z
Ho$ ñ\w$qbJo§ H$m Š`m dr`© naIZm& Vwåhmar Amkmê$n Am{ef H$a n{dÌ ^`m h¡ _ñVH$ _oam,
Eogm Omo _¢ BÝÐ H$mo ^r OrVZo H$mo g_W© hÿ§, `m_¢ g§Xoh Zmht& Eogm H$hH$a {nVm H$mo Z_ñH$ma
H$a _hmhf© CR>H$[a ñZmZ ^moOZm{X eara H$s {H«$`m H$ar, Aa AmXag{hV Oo Hw$b _¢ d¥Õ h¢,
{VÝhm|Zo Aerf XrZr& ^md g{hV Aah§V {gÕ H$mo Z_ñH$maH$[a na_ H$m§{V H$mo YaVmg§Vm _hm
_§Jbê$n {nVmgm| {dXm hmodo H$mo§ Am`m gmo {nVm Zo Aa _mVm Zo _§Jb Ho$ ^`V¢ Am§gy Z H$m‹T>o,
Amerdm©X {X`m&
ho nwÌ! Voar {dO` hmo`, N>mVrgm| bJm` _ñVH$ Myå`m& ndZ§O` Hw$_ma lr^JdmZ H$m
Ü`mZ Ya _mVm {nVm H$mo§ àUm_ H$[a Oo n[adma Ho$ bmoJ nm`Z n‹S>o {VZH$mo ~hþV Yr`© ~ÝYm`
g~gm| A{V ñZoh H$a {dXm ^E& nhbo AnZm XmhZm nm§d AmJ¢ Ya Mmbo& \w$aHo¡$ h¡ Xm{hZr ^wOm
{OZH$s, Aa nyU© H$be {OZHo$ _wI na bmb nëbd {VZ na àW_ hr ÑpîQ> n‹S>r Aa W§^ gmo
bJr hþB© Ûmao I‹S>r Omo A§OZm gwÝXar Amgwd{Z H$[a ^rO ah¡ h¢ ZoÌ OmHo$, Vm§~ybm{Xa{hV Yygao
hmo` aho h¢ AYa OmHo$, _mZm| Wå^{df¡ CHo$ar nwVbr hr h¡&
Hw$_ma H$s ÑpîQ> gwÝXar na n‹S>r gmo jU_mÌ{df¡ ÑpîQ> g§H$moM H$monH$[a ~mobo - ho XþarjUo!

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 233


H${hE Xþ:IH$mar h¡ Xe©Z OmH$m, `m ñWmZH$V¢ Omdmo, Voar ÑpîQ> CëH$mnmV g_mZ h¡, gmo _¢ ghma
Z gHy§$& Ahmo ~‹S>o Hw$b H$s nwÌr Hw$bd§Vr, {VZ_¢ `h T>rR>nUm {H$ _Zo {H$E ^r {Zb©ÁO D$^r
ah¢& `o n{V Ho$ A{VH«y$a dMZ gwZo Vm¡ ^r `m{h A{V {à` bmJ¡ - O¡g¢ KZo {XZ Ho$ {VgmE nn¡`o
H$mo _oK H$s ~y§X ß`mar bmJ¢ gmo n{V Ho$ dMZ _ZH$[a A_¥V g_mZ nrdVr ^B©, hmW Omo{‹S>
MaUmaq~X H$s Amoa ÑpîQ> Y[a JXJX ~mUrH$a {S>JVo {S>JVo dMZ Zr{R> Zr{R> H$hVr ^B© - ho
ZmW! O~ Vw_ `hm§ {~amOVo hwVo, V~hÿ§ _¢ {d`mo{JZr hr hþVr naÝVw Amn {ZH$Q> h¡§ gmo AmemH$[a
àmU H$îQ>V¢ {Q>H$ ah¡ h¢& A~ Amn Xÿa nYma¡ h¢, _¢ H¡$g¢ OrD§$Jr?
_¢ {Vhmao dMZ ê$n A_¥V Ho$ AmñdmXZo H$s A{V AmVwa Vw_ naXoe H$mo J_Z H$aVo g_`
ñZohV¢ X`mbw {MÎm hmo`H$a dñVr Ho$ new n{j`m| H$mo ^r {Xbmgm H$ar, _Zwî`m| H$mo Vmo H$hm
~mV? g~gm| A_¥V g_mZ dMZ H$ho& _oam {MÎm {Vhmao MaUmaq~X{df¡ h¡, _¢ {Vhmar AàmpßVH$a
A{V XþIr Am¡a{Z H$s lr_wIV¢ EVr {Xbmgm H$ar, _oar Am¡a{Z Ho$ _wIV¢ hr {Xbmgm H$amB©
hmoVr& O~ _mo{h AmnZo VOr V~ OJV _| eaU Zmht, _aU hr h¡&
V~ Hw$_ma Zo _wI g§H$moM H$a H$mongm| H$hr - _a& V~ `h gVr IoX{IÞ hmo` YaVr na
{Ja n‹S>r& ndZ Hw$_ma `mgm| Hw$_`mhr{df¡ Mmbo& ~‹S>r G${Õg{hV hmWr na Agdma hmo` gm_§Vm|
g{hV n`mZ {H$`m& nhbo hr {XZ{df¡ _mZgamoda Om` S>oao ^E, nwîQ> h¢ dmhZ {OZHo$ gmo
{dÚmYa{Z H$s goZm Xodm| H$s goZm g_mZ AmH$meV¢ CVaVr g§Vr A{V emo^m`_mZ ^mgVr ^B©&
H¡$gr h¡ goZm? ZmZm àH$ma Ho$ Oo dmhZ Aa eñÌ VoB© h¢ Am^yfU OmHo$& AnZo AnZo dmhZm| Ho$
`Wm`mo½` `ËZ H$am`o, ñZmZ H$am`o, ImZnmZ H$m `ËZ H$am`m&
AWmZÝVa {dÚm Ho$ à^mdV¢ _Zmoha EH$ ~hþIUm _hb ~Zm`m, Mm¡‹S>m Aa D§$Mm, gmo Amn
{_Ì g{hV _hb D$na {damOo& g§J«m_ H$m CnÁ`m h¡ A{V hf© {OZHo$, PamoI{Z H$s Ombr Ho$
{N>ÐH$[a gamoda Ho$ VQ> Ho$ d¥j{Z H$m| XoIVo hþVo, erVb _§X gwJ§Y ndZH$[a d¥j _§X _§X hmbVo
hþVo Aa gamoda{df¡ bha CR>Vr hþVr& gamoda Ho$ Ord H$Nw>Am, _rZ, _Ja Aa AZoH$ àH$ma Ho$
ObMa Jd© Ho$ YaUhmao {VZH$s ^wOm{ZH$[a {H$bmob hmo` ahr h¡§& CÁÁdb ñ\${Q>H$ _{U g_mZ
{Z_©b Ob h¡ Om_¢, ZmZm àH$ma Ho$ H$_b \y$b aho h¢& h§g, H$ma§S>, H«$m¢M, gmag BË`m{X njr
gwÝXa eãX H$a aho h¢, {OZHo$ gwZZoV¢ _Z Aa H$U© hf© nmd¡& Aa ^«_a Jw§Oma H$a ah¡ h¢&
Vhm§ EH$ MH$dr, MH$do {~Zm AHo$br {d`moJ ê$n Ap½ZV¢ VßVm`_mZ, A{V AmHw$b, ZmZm
àH$ma MoîQ>m H$s H$aUhmar, AñVmMb H$s Amoa gy`© J`m gmo dm Va\$ bJ aho h¢ ZoÌ OmHo$, Aa
H$_{bZr Ho$ nÌ{Z Ho$ {N>Ðm|{df¢ ~maå~ma XoI¡ h¡, nm§I{Z H$mo§ {hbmdVr CR>¡ h¡ Aa n‹S>o h¡? Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

234 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_¥Umb H${hE H$_b H$s Zmb H$m Vma VmH$m ñdmX {df g_mZ XoI¡ h¡, AnZm à{V{~å~ Ob{df¡
XoIH$[a OmZo h¡ {H$ _oam nrV_ h¡, gmo Vm{h ~wbmd¡ h¡ gmo à{V{~å~ H$hm Amd¡? V{X AàmßVV¢
na_ emoH$ H$mo àmßV ^B© h¡&
H$Q>H$ Am` CVaçm h¡, gmo ZmZm Xoe{Z Ho$ _Zwî`m| Ho$ eãX Aa hmWr, Kmo‹S>m Am{X ZmZm
àH$ma Ho$ newd{Z Ho$ eãX gwZH$a AnZo dëb^ MH$dm H$s AmemH$a, ^«_¢ h¡, {MÎm OmH$m,
AlwnmV g{hV h¢ bmoMZ OmHo$, VQ> Ho$ d¥j na M{‹T> M{‹T> H$[a Xem|{Xem H$s Amoa XoI¡ h¡, nrV_
H$mo Z XoIH$[a A{V erK« hr ^y{_ na Am` n‹S>o h¢, nm§I hbm` H$_{b{Z H$s Omo aO eara Ho$
bmJr h¡ gmo Xÿa H$a¡ h¡& gmo ndZ Hw$_ma ~oa VH$ Ñ{ï> Ym[a MH$dr H$s Xem XoIr& X`mH$a ^rO
J`m h¡ {MÎm OmH$m, {MÎm _| {dMma¡ h¡§ {H$ nrV_ Ho$ {d`moJ H$[a `h emoH$ ê$n Ap½Z{df¡ ~b¡
h¢& `h _Zmok _mZgamoda, Aa MÝÐ_m H$s Mm§XZr M§XZ g_mZ erVb, gmo `m {d`mo{JZr MH$dr
H$m§o XmdmZb g_mZ h¡, n{V {~Zm `mH$m| H$mo_b nëbd ^r IS²>J g_mZ ^mg¡ h¡§& M§Ð_m H$s
{H$aU ^r dO« g_mZ ^mg¡ h¡, ñdJ© hÿ ZaH$ê$n hmo` AmMa¡ h¡& Eogm {M§VdZH$a `mH$m _Z
{à`m{df¡ J`m& Aa `m _mZgamoda na hr {ddmh ^`m hþVm gmo do {ddmh Ho$ ñWmZH$ ÑpîQ> _| n‹S>o
gmo `mH$m| A{V emoH$ Ho$ H$maU ^E, __© Ho$ ^oXZhmao Xþ:gh H$am¡V g_mZ bmJ|&
{MÎm{df¡ {dMmaVm ^`m - hm`! hm`! _¢ H«y$a{MÎm nmnr, dh {ZXm}f d¥Wm VOr, EH$ am{Ì
H$m {d`moJ MH$dr Z ghma gH¡$ Vmo ~mB©g df© H$m {d`moJ dh _hmgwÝXar H¡$go ghma¡? H$Qw>H$
dMZ dmH$s gIr Zo H$ho hwVo, dmZo Vmo Z H$ho hþVo, _¢ namE XmofH$[a H$mho H$mo VmH$m n[aË`mJ
{H$`m& {YŠH$ma h¡ _mo gm[aI¡ _yI© H$mo, Omo {dZm {dMmao H$m_ H$a¡& Eogo {ZîH$nQ> àmUr H$mo {dZm
H$maU XþI AdñWm H$ar& _¢ nmn{MÎm hÿ§, dO« g_mZ h¡ öX` _oam, Omo _¢Zo EVo df© Eogr
àmUdëb^m H$mo {d`moJ {X`m, A~ Š`m H$ê§$? {nVmgm| {dXm hmo`H$a KaV¢ {ZH$ñ`m hÿ§, H¡$g¢
nmN>m OmD§$? ~‹S>m g§H$Q> nS>çm, Omo _¢ dmgm| {_bo {dZm g§J«m_ _| OmD§$ Vmo dh Ord¡ Zmht, Aa
dmHo$ A^md ^E _oam ^r A^md hmo`Jm& OJV{df¡ OrVì` g_mZ H$moB© nXmW© Zmht, VmV¢ gd©
g§Xoh H$m {ZdmaUhmam _oam na_ {_Ì àhñV {dÚ_mZ h¡ dm{h gd© ^oX nyNy>§& dh gd© àr{V H$s
ar{V _| àdrU h¡& Oo {dMmaH$a H$m`© H$a¡ h¢, Vo àmUr gwI nmd¡ h¢&
Eogm ndZHw$_ma H$mo {dMma CnÁ`m, gmo àhñV {_Ì VmHo$ gwI{df¡ gwIr XþI{df¡ XþIr,
`mHo$ qMVmdmZ XoI nyN>Vm ^`m {H$ - ho {_Ì! Vw_ amdU H$s _XX H$aZo H$mo déU gm[aIo
`moYmgm| b‹S>Zo H$mo Omdmo hmo, gmo A{V àgÞVm Mm{hE V~ H$m`© H$s {g{Õ hmo`& AmO {Vhmam
dXZê$n H$_b Š`m| _waPm`m XrI¡ h¡, bÁOm H$mo VOH$[a _mo{h H$hmo, Vw_H$mo qMVmdmZ XoIH$a
_oao ì`mHw$b^md ^`m h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 235


V~ ndZ§O` Zo H$hr - ho {_Ì! `h dmVm© H$mhÿgm| H$hZr Zmht, naÝVw Vy _oao gd© ahñ` Ho$
^mOZ hm¡ Vmogy§ A§Va Zmht& `h ~mV H$hVo na_ bÁOm CnO¡ h¡& V~ àhñV H$hVo ^E Omo {Vhmao
{MÎm {df¡ hmo` gmo H$hmo, Omo Vw_ Amkm H$amo gmo ~mV Am¡a H$moB© Z OmZoJm& O¡g¢ VmV¢ bmoho na
n‹S>r Ob H$s ~y§X {dbm` Om` àH$Q> Z XrI¡, V¡g¢ _mo{h H$hr ~mV àH$Q> Z hmo`&
V~ ndZ Hw$_ma ~mobo - ho {_Ì! gwZmo - _¢ H$Xm{n A§OZr gwÝXargm| àr{V Z H$ar& gmo A~
_oam _Z A{V ì`mHw$b h¡, _oar H«y$aVm XoImo, EoVo df© naUo ^E gmo A~ VH$ {d`moJ ahçm,
{ZîH$maU Aàr{V ^B©, gXm dh emoH$ H$s ^ar ahr& AlwnmV PaVo aho, AÝXa MbVo g_` Ûma¡
I‹S>r {dah ê$n Xmhgm| _waPm` J`m h¡ _wIê$n H$_b OmH$m, gd© bmdÊ` gånXma{hV _¢Zo
XoIr& A~ VmHo$ XrK© ZoÌ ZrbH$_b g_mZ _oao öX` H$mo ~mUdV² ^oX¡ h¢& VmV¢ Eogm Cnm` H$a
OmH$[a _oam dmgm| {_bmn hmo`&
ho gÁOZ! Omo {_bmn Z hmo`Jm Vmo h_ XmoZm| H$m hr _aU hmo`Jm& V~ àhñV jU EH$
{dMmaH$[a ~mobo - Vw_ _mVm {nVmgm| Amkm _m§J eÌw Ho$ OrVdo H$mo {ZH$go hmo, VmV¢ nrN>o MbZm
C{MV Zmht& Aa A~ VH$ H$Xm{n A§OZm gwÝXar `mX H$ar Zmht, Aa `hm§ ~wbmd¢ Vmo bÁOm
CnO¡ h¡, VmV¢ Jmoß` MbZm Aa Jmoß` hr AmdZm, dhm§ ahZm Zmht& CZH$m AdbmoH$ZH$a gwI
g§^mfUH$[a AmZÝXê$n erK« hr AmdZm& V~ AmnH$m {MÎm {ZíMb hmo`Jm, na_ CËgmhê$n
MbZm, eÌw Ho$ OrVZo H$m {ZíM` `hr Cnm` h¡& V~ _wX²Ja Zm_m goZmn{V H$mo H$Q>H$ ajm
gm¢nH$[a _oé H$r d§XZm H$m {_gH$[a àhñV {_Ìg{hV JwßV hr gwJ§Ym{X gm_J«r bo`H$[a AmH$me
Ho$ _mJ©gm| Mmbo& gy`© ^r AñV hmo` J`m Aa gm§P H$m àH$me ^r hmo` J`m, {Zem àH$Q> ^B©&
A§OZr gwÝXar Ho$ _hb na Om` nhþ±Mo& ndZHw$_ma Vmo ~m{ha I‹S>o aho, àhñV I~a XoZo H$mo§ ^rVa
JE& XrnH$ H$m _§X àH$me Wm, A§OZr H$hVr ^B© - H$m¡Z h¡ ? ~g§V_mbm {ZH$Q> hr gmoVr hþVr,
gmo OJmB©& dh g~ ~mVm|{df¡ {ZnwU CR>H$a A§OZr H$m ^` {ZdmaU H$aVr ^B©& àhñV Zo
Z_ñH$maH$[a O~ ndZ§O` Ho$ AmJ_Z H$m d¥Îmm§V H$hçm V~ gwÝXar Zo àmUZmW H$m g_mJ_
ñdßZ g_mZ OmÝ`m&
àhñV H$m| JXJX dmUrH$[a H$hVr ^B© - ho àhñV! _¢ nwÊ`hrZ, n{V H$s H¥$nmH$ad{O©V,
_oao Eogm hr nmn H$_© H$m CX` Am`m, Vy h_gm§o H$hm h§g¡ h¡? n{Vgm| {OgH$m {ZamXa hmo` dmH$s
H$m¡Z Adkm Z H$a¡? _¢ A^m{JZr Xþ:I AdñWm H$mo àmßV ^B©, H$hm§V¡§ gwI AdñWm hmo`?
V~ àhñV Zo hmW Omo{‹S> Z_ñH$maH$[a {dZVr H$ar - ho H$ë`mUê${nUr! ho n{Vd«Vo! h_mam
AnamY j_m H$amo, A~ g~ Aew^ H$_© JE, Vwåhmao ào_ê$n JwU H$m àoaçm Voam àmUZmW Am`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

236 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Vw_go A{V àgÞ ^`m, {VZH$s àgÞVmH$[a H$hm H$hm AmZÝX Z hmo`, O¡g¢ MÝÐ_m Ho$ `moJH$[a
am{Ì H$s A{V _ZmokVm hmo`& V~ A§OZmgwÝXar jU EH$ ZrMr hmo` ahr Aa ~g§V_mbm
àhñVgm| H$hr - ho ^Ð! _oK ~ag¡ O~ hr ^bm, VmV¢ àmUZmW BZHo$ _hb nYmao, gmo BZH$m
~‹S>m ^m½` Aa h_mam nwÊ` ê$n d¥j \$ë`m& `h ~mV hmo` ahr hþVr Vmhr g_` AmZÝX Ho$
AlwnmVH$[a ì`mßV hmo` JE h¢ ZoÌ {OZHo$ gmo Hw$_ma nYmao hr& _mZm| H$éUmê$n gIr hr nrV_
H$mo qT>J bo AmB©& V~ ^`^rV {haUr Ho$ ZoÌ g_mZ gwÝXa h¡§ ZoÌ OmHo$, Eogr {à`m n{V H$mo XoI
gÝ_wI Om`, hmW Omo{‹S> grg {Zdm` nm§`{Z n‹S>r&
V~ àmU~ëb^ Zo AnZo H$aV¢ grg CR>m` I‹S>r H$ar& A_¥V g_mZ dMZ H$ho {H$ - ho
Xodr! Šboe H$m gH$b IoX {Zd¥Îm hmod¡& gwÝXar hmW Omo{‹S> n{V Ho$ {ZH$Q> I‹S>r hþVr& n{V Zo
AnZo H$aV¢ H$a nH$‹S>H$[a goO na {~R>mB©, V~ Z_ñH$ma H$a àhñV Vmo ~m{ha JE Aa ~g§V_mbm
hÿ AnZo ñWmZ Om` ~¡R>r&
ndZ§O` Hw$_ma Zo AnZo AkmZV¢ bÁOmdmZ hmo` gwÝXargm| ~maå~ma Hw$eb nyN>r Aa H$hr
- ho {à`o! _¢Zo Aew^ H$_© Ho$ CX`V¢ Omo {Vhmam d¥Wm {ZamXma {H$`m gmo j_m H$amo& V~ gwÝXar
ZrMm _wIH$[a _§X _§X dMZ H$hVr ^B© - ho ZmW! AmnZo nam^d H$Nw Z {H$`m, H$_© H$m Eogm
hr CX` hþVm, A~ AmnZo H¥$nm H$ar, A{V ñZoh OVm`m Vmo _oao gd© _ZmoaW {gÕ ^E& AmnHo$
Ü`mZ H$a g§`wŠV öX` _oam, gmo Amn gXm öX` hr {df¡ {damOVo, AmnH$m AZmXa hÿ AmXa
g_mZ ^mñ`m&
`m ^m§{V A§OZm gwÝXar Zo H$hçm V~ ndZ§O` Hw$_ma hmW Omo‹S> H$hVo ^E {H$ ho àmU{à`o!
_¢ d¥Wm AnamY {H$`m& nam`o XmofV¢ Vw_H$mo Xmof {X`m& gmo Vw_ g~ h_mam AnamY {dñ_aU H$amo&
_¢ AnZm AnamY j_mdZo {Z{_Îm {Vhmao nm`Z nê§$ hÿ§, Vw_ h_gm| A{V àgÞ hmodmo& Eogm H$hH$a
ndZ§O` Hw$_ma Zo A{YH$ ñZoh OZm`m, V~ A§OZm gwÝXar n{V H$m EVm ñZoh XoIH$[a ~hþV
àgÞ ^B©& Aa n{V H$mo {à`dMZ H$hVr ^B©, ho ZmW! _¢ A{V àgÞ ^B©, h_ {Vhmao MaUmaq~X
H$s aO h¢, h_mam BVZm {dZ` Vw_H$mo C{MV Zmht, Eogm H$hH$a gwIgm| goO na {damO_mZ {H$`o,
àmUZmW H$s H¥$nmH$[a {à`m H$m _Z A{V àgÞ ^`m& Aa eara A{VH$m§{V H$mo YaVm ^`m,
XmoZm| nañna A{VñZoh Ho$ ^ao EH$ {MÎm ^E& gwIê$n OmJ¥{V aho, {ZÐm Z brZr& {nN>bo n{ha
Aën {ZÐm AmB©, à^mV H$m g_` hmo` Am`m&
V~ `h n{Vd«Vm goOgm| CVa n{V Ho$ nm` nbmoQ>Zo bJr, am{Ì ì`VrV ^B©, gmo gwI _| OmZr
Zmht, àmV: g_` MÝÐ_m H$s {H$aU \$sH$s n‹S> JB©, Hw$_ma AmZÝX Ho$ ^ma _| ^a ^E& Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 237


ñdm_rOr H$s Amkm ^yb JE, V~ {_Ì àhñV Zo Hw$_ma Ho$ {hV{df¡ h¡ {MÎm OmH$m, D§$Mm
eãXH$a ~g§V_mbm H$mo OJmH$a ^rVa nR>mB© Aa _§X _§X Amnhÿ gwJpÝYV _hb _| {_Ì Ho$ g_rn
JE, Aa H$hVo ^E - ho gwÝXa! CR>mo, A~ H$hm§ gmodmo hmo? MÝÐ_m ^r {Vhmao _wI H$s H$m§{VH$[a
a{hV hmo` J`m h¡&
`h dMZ gwZH$a ndZ§O` à~moY H$mo àmßV ^E& {e{Wb h¡ eara {OZH$m, O§^mB© boVo,
{ZÐm Ho$ AmdoeH$[a bmb h¢ ZoÌ {OZHo$, H$mZm| H$mo ~mE§ hmW H$s VO©Zr A§Jwbr gm| IwOmdVo,
Iwbo h¡§ ZoÌ {OZHo$, Xm{hZr ^wOm g§H$moMH$[a A[ah§V H$m Zm_ boH$a goOgm| CR>o& àmUß`mar
AmnHo$ OJZoV¢ n{hbo hr goOgm| CVaH$[a ^y{_{df¡ {damO¡ h¡, bÁOmH$a Z_«r^yV h¢ ZoÌ OmHo$,
CR>Vo hr nrV_ H$s ÑpîQ> {à`m na n‹S>r, ~hþ[a àhñV H$mo XoIH$[a, Amdmo {_Ì, eãX H$hH$a
goOgm| CR>o&
àhñV Zo {_Ìgm| am{Ì H$s Hw$eb nyN>r, {ZH$Q> ~¡R>o, {_Ì Zr{VemñÌ Ho$ doÎmm Hw$_magm| H$hVo
^E - ho {_Ì! A~ CR>mo, {à`mOr H$m gÝ_mZ ~hþ[a Am` H$a H$[a`mo, H$moB© Z OmZ¡ `m ^m§{V
H$Q>H$ _| Om` nhþ§M¢& AÝ`Wm bÁOm h¡& aWZynwa H$m YZr {H$Þa JrV ZJa H$m YZr amdU Ho$
{ZH$Q> J`m Mmh¡ h¡ gmo {Vhmar Am¡a XoI¡ h¡ - Omo do AmJ¡ Amd¢ Vmo h_ {_bH$a Mb|& Aa amdU
{Za§Va _§{Ì`m|V¢ nyN>¡ Omo ndZ§O` Hw$_ma Ho$ S>oao H$hm§ h¢ Aa H$~ Amd|Jo? VmV¢ A~ Amn erK«
hr amdU Ho$ {ZH$Q> nYmamo& {à`mOr gm| {dXm _m§Jmo, Vw_H$mo {nVm H$s Aa amdU H$s Amkm
Adí` H$aZr h¡& Hw$eb jo_gm| H$m`©H$a {eVm~ hr Amd¢Jo, V~ àmU{à`mgm| A{YH$ àrV
H$[a`mo&
V~ ndZ§O` Zo H$hr - ho {_Ì! Eogo hr H$aZm& Eogm H$hH$a {_Ì H$mo Vmo ~m{ha nR>m`m Aa
Amn àmUdëb^mgm| A{VñZohH$a Cagm| bJm` H$hVo ^E - ho {à`o! A~ h_ Om§` h¢, Vw_
CX²doJ _V H$[a`mo, Wmo‹S>o hr {XZm| _| ñdm_r H$m H$m_ H$a h_ Amd|Jo, Vw_ AmZÝXgm| a{h`mo& V~
A§OZm gwÝXar hmW Omo‹S>H$a H$hVr ^B© - ho _hmamO Hw$_ma! _oam G$Vwg_` h¡ gmo J^© _mo{h
Adí` ahoJm Aa A~ VH$ AmnH$s H¥$nm Zht hVr, `h gd© OmZ¡ h¢ gmo _mVm {nVmgm| _oao
H$ë`mU Ho$ {Z{_Îm J^© H$m d¥Îmm§V H$h Omdmo& Vw_ XrK©Xeu g~ àm{U`m| _| à{gÕ hmo&
Eogo O~ {à`m Zo H$hçm V~ àmUdëb^m H$mo§ H$hVo ^E - ho ß`mar! _¢ _mVm {nVmgm| {dXm
hmo` {ZH$ñ`m& gmo A~ CZHo$ {ZH$Q> OmZm ~Z¡ Zmht, bÁOm CnO¡ h¡& bmoH$ _oar MoîQ>m OmZ
h§g¢Jo, VmV¢ O~ VH$ {Vhmam J^© àH$me Z nmd¡ VmHo$ n{hbo hr _¢ Amdyy§ hÿ§, Vw_ {MÎm àgÞ
amImo, Aa H$moB© H$h¢ Vmo `h _oao Zm_ H$s _w{ÐH$m amImo, hmWm| Ho$ H$‹S>o amImo, Vw_H$mo g~ em§{V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

238 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


hmo`Jr& Eogm H$hH$a _w{ÐH$m XB© Aa ~g§V_mbm H$mo Amkm XB© - BZH$s godm ~hþV ZrHo$ H$[a`mo&
Amn goOgm| CR>o, {à`m {df¡ bJ ahçm h¡ ào_ {OZH$m& H¡$gr h¡ goO, g§`moJ Ho$ `moJV¢ {~Ia
aho h¢ hma Ho$ _wŠVm\$b Ohm§& Aa nwînZ H$s gwJÝY _H$a§XV¢ ^«_¡ h¢ ^«_a Ohm§, jragmJa H$s
Va§J g_mZ A{V CÁÁdb {~N>o h¢ nQ> Ohm§& Amn CR>H$a {_Ì Ho$ g{hV {d_mZ na ~¡{R> AmH$me
Ho$ _mJ© Mmbo& A§OZm gwÝXar Zo A_§Jb Ho$ H$maU Am§gy Z H$m‹T>o&
ho lo{UH$! H$Xm{MV² `m bmoH${df¡ CÎm_ dñVw Ho$ g§`moJV¢ qH${MV² gwI hmo` h¡ gmo jU^§Jwa
h¡& Aa XohYm[a`m| Ho$ nmn Ho$ CX`V¢ XþI hmo` h¡, gwI XþI XmoZm| {dZída h¢, VmV¢ hf© {dfmX
Z H$aZm& hmo àmUr hmo! Ordm| H$mo {Za§Va gwI H$m XoZhmam XþIê$n A§YH$ma H$m Xÿa H$aUhmam
{OZda^m{fV Y_© gmoB© ^`m gy`© VmHo$ àVmn H$[a _moh{V{_a hahþ&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfm dM{ZH$m{df¡
ndZ§O` A§OZm H$m g§`moJ dU©Z H$aZo dmbm gmobhdm± nd© g§nyU© ^`m&&16&&
AWmZÝVa H$B© EH$ {XZm|{df¡ _hoÝÐ H$s nwÌr Omo A§OZm VmHo$ J^© Ho$ {MôZ àH$Q> ^E&
H$Nw>BH$ _wI nm§Sw>dU© hmo` J`m& _mZm| hZw_mZ J^© _| Am`m gmo {VZH$m `e hr àH$Q> ^`m h¡&
_§X Mmb MbZo bJr O¡gm _XmoÝ_V {X½JO {dMa¡ h¡& ñVZ`wJb A{V CÞ{V H$mo àmßV ^E,
í`m_br^yV h¡ AJ«^mJ {OZHo$& AmbgV¢ dMZ _§X _§X {Zga¢, ^m¡hm| H$m H§$n hmoVm ^`m, BZ
bjU{ZH$[a Vm{h gmgy J{^©Ur OmZH$a nyN>Vr ^B©& V¢Zo `h H$_© H$m¡Z V¢ {H$`m?
V~ `h hmW Omo‹S> àUm_H$a n{V Ho$ AmdZo H$m g_ñV d¥Îmm§V H$hVr ^B©& V{X Ho$Vw_Vr
gmgy H«$moYm`_mZ ^B©& _hm {ZRw>admUr ê$n nmfmU H$a nrS>Vr ^B© - ho nm{nZr! _oam nwÌ Voao V¢
A{V {daŠV, Voam AmH$ma ^r Z Xo»`m Mmh¡, Voao eãX H$mo ldU{df¡ Yma¡ Zmht, _mVm {nVmgm|
{dXm hmo`H$a aUg§J«m_ H$mo ~m{ha {ZH$ñ`m& dh Yra H¡$go Voao _§{Xa _| Amd¡? ho {Zb©ÁO!
{YŠH$ma h¡ VwP nm{nZr H$mo& MÝÐ_m H$s {H$aU g_mZ CÁÁdb d§e H$mo XÿfU bJmdZhmar `h
XmoZm| bmoH$ _| qZÚ Aew^ {H«$`m V¡Z| AmMar, Aa Voar `h gIr ~g§V_mbm `mZo Vm|{h Eogr ~w{Õ
XrZr& Hw$bQ>m Ho$ nmg doí`m ah¡ V~ H$mho H$s Hw$eb? _w{ÐH$m Aa H$‹S>o {XImE Vm¡ ^r VmZo Z
_mZr, AË`ÝV H$mon {H$`m&
EH$ H«y$a Zm_m [H§$H$a ~wbm`m, dh Z_ñH$ma H$a Am` R>mT>m ^`m& V~ H«$moYH$a Ho$Vw_Vr Zo
bmb ZoÌ H$a H$hm - ho H«y$a! gIr g{hV `m{h Jm‹S>r _| ~¡R>m` _h|Ð ZJa Ho$ {ZH$Q> N>mo‹S> Amd&
V~ H«y$a Ho$Vw_Vr H$s AmkmV¢ gIr g{hV A§OZm H$mo Jm‹S>r _| ~¡R>m` H$a _h|Ð Ho$ ZJa H$s Amoa
bo Mmë`m& H¡$gr h¡ A§OZm gwÝXar? A{V H$m§n¡ h¡ eara OmH$m, _hm ndZH$a Cn‹S>r Omo ~ob

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 239


Vmg_mZ {Zaml`, A{V AmHw$b, H$m§{Va{hV, Xþ:Iê$n Ap½ZH$a Ob J`m h¡ öX` OmH$m,
^`§H$a gmgy H$mo H$Nw> CÎma Z {X`m& gIr H$s Amoa Yao h¢ ZoÌ OmZ¡, _ZH$a AnZo Aew^ H$_©
H$mo ~ma§~ma qZXVr, AlwYmam ZmIVr, {ZíMb Zht h¡ {MÎm OmH$m, gmo H«y$a BZH$mo bo` Mmë`m&
gmo H«y$aH$_©{df¡ A{V àdrU h¡& {Xdg Ho$ A§V _| _h|Ð ZJa Ho$ g_rn nhþ§Mm`H$a Z_ñH$ma H$a
_Ywa dMZ H$hVm ^`m - ho Xodr! _¢ AnZr ñdm{_Zr H$s AmkmV¢ Vw_H$mo XþI H$m H$maU H$m`©
{H$`m, gmo j_m H$ahþ& Eogm H$h H$a gIrg{hV gwÝXarHy§$ Jm‹S>rV¢ CVma, {dXm hmo`, Jm‹S>r bo`
ñdm{_Zr n¡ J`m& Om` {dZVr H$ar - AmnH$s Amkm à_mU {VZHy§$ Vhm§ nhþ§Mm` Am`m hÿ§&
AWmZÝVa _hm CÎm_ _hmn{Vd«Vm Omo A§OZm gwÝXar Vm{h n{V Ho$ `moJV¢ XþI Ho$ ^maV¢
nr{‹S>V XoI gy`© ^r _mZm| qMVmH$a _§X hmo JB© h¡ à^m OmH$s, AñV hmo` J`m& Aa éXZH$a
AË`ÝV bmb hmo` JE h¢ ZoÌ OmHo$, Eogr A§OZm _mZmo `mHo$ ZoÌ H$s AéUVmH$a npíM_ {Xem
aŠV hmo` JB©& A§YH$ma \¡$b J`m, am{Ì ^B©& A§OZm Ho$ XþIV¢ {ZH$gr Omo Am§gyZ H$s Ymam, VoB©
^E _oK, {VZH$a _mZmo Xemo§{Xem í`m_ hmo` JB©& Aa n§N>r H$mobmhb eãX H$aVo ^E gmo _mZm|
A§OZr Ho$ XþIV¢ XþIr ^E nwH$ma¡ h¢& dh A§OZm AndmXê$n _hmXþI H$m Omo gmJa Vm_¢ Sy>~r
jwYm{XH$ XþI ^yb JB©& AË`ÝV ^`^rV AlwnmV ZmI¡, éXZ H$a¡, gmo ~g§V_mbm gIr Yr`©
~§Ymd¡& am{Ì H$mo nëbd H$m gm§Wam {dN>m` {X`m gmo `mH$m| {ZÐm a§M ^r Z AmB©& {Za§Va CîU
AlwnmV n‹S>o gmo _mZm| Xmh Ho$ ^`V¢ {ZÐm ^mO JB©& ~g§V_mbm nm§d Xm~¡, IoX Xÿa {H$`m
{Xbmgm H$ar& XþI Ho$ `moJH$a EH$ am{Ì df© ~am~a ~rVr&
à^mV _| gm§Wao H$mo VOH$a ZmZm g§H$ën {dH$ën{Z Ho$ g¢H$S>m{Z e§H$mH$[a A{V {dôdb
{nVm Ho$ Ka H$s Amoa Mmbr& gIr N>m`m g_mZ g§J Mmbr& {nVm Ho$ _pÝXa Ho$ Ûma Om` nhþ§Mr&
^rVa àdoe H$aVr Ûmanmb Zo amoH$s& Xþ:I Ho$ `moJV¢ Am¡a hr ê$n hmo` J`m gmo OmZr Z n‹S>r&
V~ gIr Zo g~ d¥Îmm§V H$hçm& V{X amOm Ho$ {ZH$Q> àgÞH$s{V© ~¡R>m OmZH$a {ebmH$dmQ> Zm_m
Ûmanmb Zo EH$ Am¡a _Zwî` H$mo Ûma¡ _o{b Amn amOm Ho$ {ZH$Q> Om` Z_ñH$ma H$[a {dZVr H$ar&
nwÌr Ho$ AmJ_Z H$m d¥Îmm§V H$hçm& V~ amOm Ho$ {ZH$Q> àgÞH$s{V© Zm_m nwÌ ~¡R>çm hþVm& gmo
amOm Zo nwÌ H$mo Amkm H$ar - Vw_ gÝ_wI Om` CgH$m erK« hr àdoe H$amdmo, Aa ZJa H$s emo^m
H$amdmo, Vw_ Vmo n{hbo Omdmo, Am¡a h_mar Agdmar V¡`ma H$amdmo, h_ ^r nrN>oV¢ Amd¡ h¢& V{X
Ûmanmb Zo hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a `WmW© {dZVr H$ar&
V~ amOm _h|Ð bÁOm H$m H$maU gwZH$a _hm H$mondmZ ^E& Aa nwÌ H$mo Amkm H$ar {H$
nm{nZrHy§$ ZJaV¢ H$m‹T> Xodmo, OmH$s dmVm© gwZH$a _oao H$mZ _mZmo dO«H$a hVo JE h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

240 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ EH$ _hmoËgmh Zm_m ~‹S>m gm_§V amOm H$m A{Vdëb^, gmo H$hVm ^`m - ho ZmW! Eogr
Amkm H$aZr C{MV Zmht, ~g§V_mbm gm| g~ R>rH$ nm‹S> bohþ, gmgy Ho$Vw_Vr A{V H«y$a h¡, Aa
{OZY_©V¢ namL²²>_wI h¡, bm¡{H$H$gyÌ Omo ZmpñVH$_V Vm{df¡ àdrU h¡& VmZ¡ {~Zm {dMmaçm PyR>m
Xmof bJm`m& `h Y_m©Ë_m lmdH$ Ho$ d«V H$s YaUhmar, H$ë`mU AmMma{df¡ VËna& nm{nZr
gmgy Zo {ZH$mgr h¡ Aa Vw_ ^r {ZH$mgmo Vmo H$m¡Z Ho$ eaU¡ Om`? O¡g¢ ì`mK« H$s ÑpîQ>V¢ _¥Jr Ìmg
H$mo àmßV ^B© g§Vr _hmJhZ dZ H$m eaU bo`, V¡g¢ `h ^mobr {ZîH$nQ> gmgyV¢ e§{H$V ^B©,
Vwåhmao eaU AmB© h¡& _mZm| OoR> Ho$ gy`© H$s {H$aU Ho$ g§VmnV¢ Xþ{IV ^B©, _hmd¥j ê$n Omo Vw_
gmo {Vhmao Aml` AmB© h¡& `h Jar{~Zr, {dôdb h¡ AmË_m OmH$m, AndmXê$n Omo AmnmV
VmH$a nr{‹S>V, {Vhmao Aml` ^r gmVm Z nmd¡ Vmo H$hm§ nmd¡? _mZm| ñdJ©V¢ bú_r hr AmB© h¡&
Ûmanmb Zo amoH$s gmo AË`ÝV bÁOm H$mo àmßV ^B©& {db{IH$[a _mWm T>m§{H$ Ûma¡ I‹S>r h¡&
AmnHo$ ñZohH$a gXm bmS>br h¡, gmo Vw_ X`m H$amo& `hþ {ZXm}f h¡, _pÝXa _m§{h àdoe H$amdmo&
Aa Ho$Vw_Vr H$s H«y$aVm n¥Ïdr{df¡ à{gÕ h¡&
Eogo Ý`m`ê$n dMZ _hmoËgmh gm_§V Zo H$ho, gmo amOm H$mZ Z Ya¡& O¡g¢ H$_bm| Ho$ nÌ{Z{df¡
Ob H$s ~y§X Z R>ha¡ V¡g¢ amOm Ho$ {MÎm _| `h ~mV Z R>har&
amOm gm_§Vgm| H$hVo ^E - `h gIr ~g§V_mbm gXm `mHo$ nmg ah¡, Aa `mhr Ho$ ñZoh
Ho$ `moJV¢ H$Xm{MV² gË` Z H$h¡ Vmo h_H$mo {ZíM` H¡$g¢ Amd¡? `mV¢ `mHo$ erb{df¡ g§Xoh h¡,
gmo `mH$m| ZJaV¢ {ZH$mg Xohþ& O~ `h ~mV à{gÕ hmo`Jr Vmo h_mao {Z_©b Hw$b{df¡ H$b§H$
Amd¡Jm& Oo ~‹S>o Hw$b H$s ~m{bH$m {Z_©b h¡§ Aa _hm {dZ`d§Vr CÎm_ MoîQ>m H$s YaUhmar h¢ Vo
nrha gmgwa¡ gd©Ì ñVw{V H$aZo `mo½` h¢& Oo nwÊ`m{YH$mar ~‹S>o nwéf OÝ_hrV¢ {Z_©b erb nmb¡ h¢,
~«÷M`© H$mo YmaU H$a¡ h¢, Aa gd© Xmof H$m _yb Omo ñÌr {VZH$mo A§JrH$ma Zmht H$a¡ h¢ Vo YÝ`
h¢& ~«÷M`© g_mZ Am¡a H$moB© d«V Zmht, Aa ñÌr Ho$ A§JrH$ma _¢ `h g\$b hmo` h¡& Omo Hw$nyV
~oQ>m ~oQ>r hmo` Aa CZHo$ AdJwU n¥Ïdr{df¡ à{gÕ hmo` Vmo {nVm H$m YaVr _| J‹S> OmZm hmo` h¡&
g~ hr Hw$b H$mo bÁOm CnO¡ h¡& _oam _Z AmO A{V Xþ:{IV hmo` ahçm h¡, _¢ `h ~mV nyd©
AZoH$ ~ma gwZr hþVr Omo `h ^aVma Ho$ A{à` h¡, Aa dh `m{h Am§IV¢ Zmht XoI¡§ h¢, gmo VmH$[a
J^© H$s CËn{Îm H¡$g¢ ^B©, VmV¢ `h {ZíM` goVr gXmof h¡& Omo H$moB© `m{h _oao amÁ` _| amIoJm
gmo _oam eÌw h¡& Eogo dMZ H$hH$a amOm Zo H$monH$a O¡g¢ H$moB© OmZ¡ Zmht, `m ^m§{V `mH$mo§ ÛmaV¢
{ZH$mb XrZr&
gIr g{hV XþI H$s ^ar A§OZr amOm Ho$ {ZOdJ© Ho$ Ohm§ Ohm§ Aml` Ho$ A{W© JB©, gmo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 241


AmZ¡ Z XrZr& H$nmQ> {XE, Ohm§ ~mn hr H«$moYm`_mZ hmo` {ZamH$aU H$a¡, Vhm§ Hw$Qw>å~ H$s H¡$gr
Amem, do Vmo g~ amOm Ho$ AmYrZ h¢& Eogm {ZíM` H$a g~V¢ CXmg hmo` gIrgm| H$hVr ^B©&
Am§gwdm| Ho$ g_yhH$a ^rO J`m h¡ A§J OmH$m; ho {à`o! `hm§ gd© nmfmU{MÎm h¢, `hm§ H¡$gm dmg?
VmV¢ dZ _¢ Mmb¢, An_mZV¢ Vmo _aZm ^bm& Eogm H$hH$a gIrg{hV dZ H$mo Mmbr, _mZmo
_¥JamOV¢ ^`^rV hr h¡& erV, CîU Aa dmV Ho$ IoX H$[a _hm XþI H$[a nr{‹S>V dZ _¢ ~¡{R>
_hméXZ H$aVr ^B©&
hm` hm`! _¢ _§X^m{JZr XþIXmB© Omo nydm}nm{O©V H$_© VmH$[a _hm H$îQ> H$mo àmßV ^B©& H$m¡Z
Ho$ eaU OmD§$, H$m¡Z _oar ajm H$a¡, _¢ Xþ^m©½` gmJa Ho$ _Ü` H$m¡Z H$_©V¢ n‹S>r? ZmW _oam Aew^
H$_© H$m àoaçm H$hm§V¢ Am`m? H$mho H$mo J^© ahçm, _oam XmoZm| hr R>m¡a {ZamXa ^`m& _mVm Zo ^r
_oar ajm Z H$ar, gmo dh H$hm H$a¡? AnZo YZr H$s AmkmH$m[aUr n{Vd«Vm{Z H$m `hr Y_© h¡&
Aa ZmW _oam `h dMZ H$h J`m hþVm {H$ Voao J^© H$s d¥{ÕV¢ n{hbo hr _¢ AmD§$Jm gmo hm` ZmW!
X`mdmZ hmo` dh dMZ Š`m| ^ybo? Aa gmgy Zo {~Zm naIo _oam Ë`mJ Š`m| {H$`m? {OZHo$ erb
_| g§Xoh hmo` {VZHo$ naIZo Ho$ AZoH$ Cnm` h¢& Aa {nVm H$mo _¢ ~mb AdñWm {df¡ A{V
bm{S>br hþVr, {Za§Va JmoX _| {IbmdVo hþVo gmo {~Zm naIo _oam {ZamXa {H$`m, {VZH$s Eogr ~w{Õ
Š`m| CnOr? Aa _mVm Zo _wPo J^© _| Ymar, à{VnmbZ {H$`m, A~ EH$ ~mV ^r _wIV¢ Z
{ZH$mbr {H$ BgHo$ JwU Xmof H$m {ZíM` H$a bod|& Aa ^mB© Omo EH$ _mVm Ho$ CXagm| CËnÞ ^`m
hþVm, gmohþ _mo Xþ:I{Z H$mo Z amI gŠ`m, g~ hr H$R>moa{MÎm hmo` JE&& Ohm§ _mVm {nVm ^«mVm
hr H$s `h Xem, Vhm§ H$mH$m ~m~m Ho$ Xÿa ^mB© VWm àYmZ gm_§V H$hm H$a¡? AWdm CZ g~H$m
H$hm Xmof? _oam Omo H$_©ê$n d¥j \$ë`m gmo Adí` ^moJZm&
`m ^m§{V A§OZm {dbmn H$a¡, gmo gIr ^r `mHo$ bma {dbmn H$a¡& _ZV¢ Yr`© OmVm ahçm,
AË`ÝV XrZ_Z hmo` `h D§$Mo ñdaV¢ éXZ H$a¡& gmo _¥Jr ^r `mH$s Xem XoI Am§gy§ S>mbdo bmJr&
~hþV Xoa VH$ amoZoV¢ bmb hmo` JE h¢ ZoÌ OmHo$& V~ gIr ~g§V_mbm _hm{dMjU `mhr N>mVrgy§
bJm` H$hVr ^B© - ho ñdm{_Zr! ~hþV amoZoV¢ Š`m bm^? Omo H$_© V¡Zo CnmÁ`m© h¡ gmo Adí`
^moJZm h¡& g~ hr Ord{Z Ho$ H$_© AmJ¢ nrN>¢ bmJ aho h¢, gmo H$_© Ho$ CX`{df¡ emoH$ H$hm? ho
Xodr! Oo ñdJ©bmoH$ Ho$ Xod g¡H$‹S>m| Aßgamdm| Ho$ ZoÌ{ZH$a {Za§Va Adbmo{H$E h¢, Vohÿ gwH¥$V Ho$
A§V hmoVo na_ Xþ:I nmd¡ h¢& _Z _¢ qM{VE H$Nw> Am¡a, hmo` Om` H$Nw Am¡a, OJV Ho$ bmoH$
CÚ__¢ àdaV¡ h¢ {VZH$mo nydm}nm{O©V H$_© H$m CX` hr H$maU h¡& Omo {hVH$mar dñVw Am` àmßV
^B© gmo Aew^ H$_© Ho$ CX`V¢ {dK{Q> Om`, Aa Omo dñVw _ZV¢ AJmoMa h¡ gmo Am` {_b¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

242 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$_©{Z H$s J{V {d{MÌ h¡& VmV¢ ~mB©! Vy J^© Ho$ IoXH$[a nr{‹S>V h¡, d¥Wm Šboe _V H$a,
Vy AnZm _Z Ñ‹T> H$a& Omo V¢Zo nyd©OÝ_ _| H$_© CnmaOo h¢ {VZHo$ \$b Q>mao Z Q>a¢, Aa Vy Vmo
_hm~w{Õ_Vr h¡ Vmo{h H$hm {gImdy§? Omo Vy Z OmZVr hmo` Vmo _¢ H$hÿ§& Eogm H$hH$a `mHo$ ZoÌ{Z
Ho$ Am§gy AnZo dñÌV¢ nm|N>o, ~hþ[a H$hVr ^B© - ho Xodr! `h ñWmZH$ Aml` a{hV h¡, VmV¢ CR>mo,
AmJ§¡ Mmb¢ `m nhm‹S> Ho$ {ZH$Q> H$moB© Jw\$m hmo` Ohm§ XþîQ> OrdZ H$m àdoe Z hmo`& Voao àgy{V
H$m g_` Am`m h¡ gmo H¡$EH$ {XZ `ËZgy§ ahZm& V~ `h J^© Ho$ ^maV¢ Omo AmH$me Ho$ _mJ© MbZo
_| hÿ§ Ag_W© h¡ Vmo ^y{_ na gIr Ho$ g§J J_Z H$aVr _hm H$îQ>H$[a nm§d YaVr ^B©&
H¡$gr hr dZr? AZoH AOJa{ZV¢ ^ar, XþîQ> OrdZ Ho$ ZmXH$[a AË`§V ^`mZH$, A{V gKZ
ZmZm àH$ma Ho$ d¥j{ZH$[a gy`© H$s {H$aU H$m ^r g§Mma Zmht, Ohm§ gyB© Ho$ AJ«^mJ g_mZ S>m^
H$s AUr A{VVrúU, Ohm§ H§$H$a ~hþV Aa _mVo hmWr{Z Ho$ g_yh Aa ^rbm| Ho$ g_yh ~hþV h¢&
Aa dZr H$m Zm_ _mV§J_m{bZr h¡, Ohm§ _Z H$s ^r Jå`Vm Zmht Vmo _Zwî`{Z H$s H$hm Jå`Vm?
gIr AmH$me_mJ©V¢ Om`do H$mo g_W© Aa `h J^© Ho$ ^maH$[a g_W© Zmht, VmV¢ gIr `mHo$ ào_
Ho$ ~§YZgm| ~§Yr eara H$s N>m`m g_mZ bma bma Mmb¡ h¡& A§OZr dZr H$mo A{V^`mZH$ XoIH$a
H$m§n¡ h¡, {Xem ^yb JB©& V~ ~g§V_mbm `mH$m| A{V ì`mHw$b OmZH$a hmW nH$‹S>H$a H$hVr ^B© -
ho ñdm{_Zr! Vy S>a¡ _V, _oao nmN>¢ nmN>¢ Mbr Amd&
V~ `h gIr Ho$ H$m§Yo na hmW aIH$a Mbr Om`, Á`m| Á`m| S>m^ H$s AUr Mw^¡ Ë`m| Ë`m|
IoX{IÞ hmo` {dbmn H$aVr, Xoh H$mo§ H$îQ>V¢ YmaVr, Ob Ho$ ZrPaZo Oo A{V Vrd« doJ g§`wŠV
~h¢ {VZH$m| A{V H$îQ>V¢ nma CVaVr, AnZo Oo g~ ñdOZ A{V {ZX©B© {VZH$m A{V {MVma
H$aVr, AnZo Aew^ H$_© H$mo§ ~ma§~ma qZXVr, ~obm| H$mo nH$‹S> ^`^rV {haUr Ho$-go h¢ ZoÌ OmHo$,
A§J{df¡, ngod H$mo YmaVr, H$m§Q>m| go dñÌ bmJ Om§` gmo Nw>‹S>mdVr, bhÿV¢ bmb hmo` JE h¢ MaU
OmHo$, emoH$ê$n Ap½Z Ho$ XmhH$[a í`m_Vm H$m| YaVr, nÌ ^r hmb¡ Vmo Ìmg H$m| àmßV hmoVr,
Mbm`_mZ h¡ eara OmH$m, ~ma§~ma {dlm_ boVr, Vm{h gIr {Za§Va {à`dmŠ` H$a Yr`© ~§Ymd¡,
gmo Yrao Yrao A§OZr nhm‹S> H$s VbhQ>r VH$ AmB©, Vhm§ Am§gy ^a ~¡R> JB©& gIrgm| H$hVr ^B©
- A~ _wP_| EH$ nJ YaZo H$s hÿ epŠV Zmht, `hm§ hr ahÿ§Jr, _aU hmo` Vmo hmo`&
V~ gIr Zo AË`ÝV ào_ H$s ^ar _hmàdrU _Zmoha dMZ{ZH$[a `mH$mo em§{V CnOm`
Z_ñH$ma H$a H$hVr ^B© - ho Xodr! XoI, `h Jw\$m ZOXrH$ hr h¡, H¥$nmH$a Bhm§V¢ CR>H$a Vhm§
gwIgm| {VîR>mo& `hm§ H«y$a Ord {dMa¡ h¢, VmoH$m| J^© H$s ajm H$aZr h¡, VmV¢ hR> _{V H$a& Eogm
H$hçm V~ dh AmVmn H$s ^ar gIr Ho$ dMZ{ZH$[a Aa gKZ dZ Ho$ ^`H$[a Mbdo H$mo CR>r&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 243


V~ gIr hñVmdb§~Z Xo`H$a `mH$m| {df_ ^y{_V¢ {ZH$mg H$a Jw\$m Ho$ Ûma na bo` JB©& {~Zm
{dMmao Jw\$m _| ~¡R>Zo H$m ^` hmo`& gmo `o XmoZm| ~m{ha I‹S>r {df_ nmfmU Ho$ Cb§KdoH$a CnÁ`m
h¡ IoX {OZH$m|, VmV¢ ~¡R> JB©& Vhm§ ÑpîQ> Ya Xo»`m&
H¡$gr h¡ ÑpîQ>? í`m_ ídoV AmaŠV H$_b g_mZ à^md H$mo Ya¡& gmo EH$ n{dÌ {ebm na
{damOo MmaU_w{Z XoIo& Omo në`§H$mgZ Ya¢, AZoH$ G${Õ g§`wŠV, {ZíMb h¢ ídmgmoÀN²>dmg
{OZHo$, Zm{gH$m Ho$ AJ« ^mJ na Yar h¡ ÑpîQ> {OZZo, eara ñV§^ g_mZ {ZíMb h¡& JmoX na
Yaçm h¡ Omo dm_m hmW VmHo$ D$na XmhZm hmW, g_wÐ g_mZ J§^ra, AZoH$ Cn_mg{hV
{damO_mZ, AmË_ñdê$n H$m Omo `WmW© ñd^md O¡gm {OZemgZ{df¡ Jm`m h¡ V¡gm Ü`mZ H$aVo,
g_ñV n[aJ«ha{hV, ndZ O¡go Ag§Jr, AmH$me O¡go {Z_©b, _mZm| nhm‹S> Ho$ {eIa hr h¢& gmo
BZ XmoZm| Zo XoIo& H¡$go h¢ do gmYw? _hmnamH«$_ Ho$ Ymar _hmem§{V Á`mo{Vê$n h¡ eara {OZH$m&
`o XmoZm| _w{Z Ho$ g_rn JBª& gd© Xþ:I {dñ_aU ^`m& VrZ àX{jUm Xo` hmW Omo{‹S> Z_ñH$ma
{H$`m, _w{Z na_ ~m§Yd nmE, \y$b JE h¡§ ZoÌ {OZHo$& Om g_` Omo àmpßV hmoZr hmo` gmo hmo`&
V{X `o XmoZm| hmW Omo‹S> {dZVr H$aVr ^Bª& _w{Z Ho$ MaUmaqdX H$s Amoa Ya¡ h¢ AlwnmVa{hV
pñWa ZoÌ {OZZo& ho ^JdZ²! ho H$ë`mUê$n! ho CÎm_ MoîQ>m Ho$ YaUhmao! {Vhmao eara _| Hw$eb
h¡? H¡$gm h¡ {Vhmam Xoh? gd© Vnd«V Am{X gmYZ{Z H$m _yb H$maU h¡& ho JwU Ho$ gmJa! D$nam§
D$na Vn H$s h¡ d¥{Õ {OZH$r! ho _hmj_mdmZ, em§{V^md Ho$ Ymar, _ZBpÝÐ`m| Ho$ OrVZhmao!
{Vhmam Omo {dhma h¡ gmo OrdZ Ho$ H$ë`mU{Z{_Îm h¡& Vw_ gm[aIo nwéf gH$b nwéf{Z H$m| Hw$eb
Ho$ H$maU h¢, gmo {Vhmam Hw$eb H$hm nyN>Zm& naÝVw `h nyN>Zo H$m AmMma h¡, VmV¡§ nyN>r h¡& Eogm
H${h {dZ`V¢ Z_«r^yV ^`m h¡ {OZH$m, gmo Mwn hmo` ahr Aa _w{Z Ho$ Xe©ZV¢ gd© ^` a{hV ^Bª&
AWmZÝVa _w{Z A_¥VVwë` na_em§{V Ho$ dMZ H$hVo ^`o - ho H$ë`mUê${nUr! ho nwÌr!
h_mao H$_m©Zwgma g~ Hw$eb h¡& `o gd© hr Ord AnZo AnZo H$_m] H$m \$b ^moJd¡ h¢& XoImo H$_©{Z
H$s {d{MÌVm, `h amOm _h|Ð H$s nwÌr AnamYa{hV Hw$Qw>å~ Ho$ bmoJ{Z Zo H$m‹T>r h¡& gmo _w{Z ~‹S>o
kmZr, {~Zm H$ho g~ d¥Îmm§V Ho$ OmZZhmao, {VZH$mo Z_ñH$ma H$a ~g§V_mbm nyN>Vr ^B© - ho
ZmW! H$m¡Z H$maUV¢ ^aVma `mgm| ~hþV {XZ CXmg aho? ~hþ[a H$m¡Z H$maU AZwamJr ^E? Aa
`h _hmgwI`mo½` dZ{df¡ H$m¡Z H$maUV¢ XþI H$mo àmßV ^B©? H$m¡Z _§X^mJr `mHo$ J^© _| Am`m
OmH$[a `mH$m| OrdZo H$m g§e` ^`m?
V{X ñdm_r A{_VJ{V VrZ kmZ Ho$ YmaH$ gd© d¥Îmm§V `WmW© H$hVo ^E& `hr _hmnwéfm| H$s
d¥{Îm h¡ Omo nam`m CnH$ma H$a¡& ~g§V_mbmgmo§ H$h¡ h¢ - ho nwÌr! `mHo$ J^©{df¡ CÎm_ ~mbH$ Am`m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

244 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


h¡, gmo àW_ Vmo VmH¡$ ^d gw{Z, ~hþ[a Om H$maUV¢ `h A§OZr Eogo XþI H$mo àmßV ^B© Omo nyd©
^d _| nmn H$m AmMaU {H$`m gmo gwZ&
Oå~yÛrn _| ^aV Zm_m joÌ, Vhm§ {à`ZÝXr Zm_m J¥hñW, VmHo$ Om`m Zm_m ñÌr, Aa X_`§V
Zm_m nwÌ hþVm, gmo _hm gm¡^m½` g§`wŠV H$ë`mUê$n Oo X`m j_merb g§Vmofm{X JwU VoB© h¢
Am^yfU OmHo$& EH$ g_` ~g§VG$Vw _| ZÝXZ dZ Vwë` Omo dZ Vhm§ ZJa Ho$ bmoJ H«$s‹S>m H$mo
JE& X_`§V Zo ^r AnZo {_Ìm| g{hV ~hþV H«$s‹S>m H$ar, A~ram{X gwJÝY{ZH$[a gwJ§{YV h¡ eara
OmH$m, Aa Hw§$S>bm{X Am^yfU{ZH$[a emo^m`_mZ gmo VmZ¡ Vmhr g_`{df¡ _hm_w{Z XoIo&
H¡$go h¢ _w{Z? Aå~a H${hE AmH$me gmo hr h¡ Aå~a H$[hE dñÌ {OZHo$, Vn hr h¡ YZ
{OZH$m, Aa Ü`mZ ñdmÜ`m` Am{X Oo {H«$`m {VZ{df¡ CÚ_r& gmo `h X_`§V _hm X¡Xrß`_mZ
H«$s‹S>m H$aVo Oo AnZo {_Ì {VZH$mo N>mo‹S> _w{Z`m| H$s _§S>br _| J`m& d§XZm H$a Y_© H$m ì`m»`mZ
gwZ gå`H²$Xe©Z g§`wŠV ^`m, lmdH$ d«V Ymao& ZmZm àH$ma Ho$ {Z`_ A§JrH$ma {H$`o& EH$ {XZ
Oo gßVJwU XmVm Ho$ Aa ZdYm ^pŠV {VZH$[a g§`wŠV hmo` gmYw{Z H$mo§ Amhma XmZ {X`m& H$B©
EH$ {XZ{df¡ g_m{Y_aUH$a ñdJ©bmoH$ H$mo àmßV ^`m, {Z`_ Ho$ Aa XmZ Ho$ à^mdV¢ AX²^wV
^moJ ^moJVm ^`m& g¡H$‹S>m| Xodm§JZm{Z Ho$ ZoÌ{Z H$s H$m§{V hr ^B© ZrbH$_b, {VZH$s _mbmH$[a
A{M©V {MaH$mb ñdJ© Ho$ gwI ^moJo&
~hþ[a ñdJ©V¢ M`H$[a O§~yÛrn _| _¥Jm§H$Zm_m ZJa _| h[aMÝÐ Zm_m amOm, VmH$s {à`§Jwbú_r
amUr, VmH¡$ qghMÝX Zm_m nwÌ ^`m& AZoH$ H$bm JwU{Z{df¡ àdrU, AZoH {ddo{H$`m| Ho$ öX`
_| ~g¡& Vhm§ ^r Xodm| Ho$ go ^moJ {H$E, gmYwdm| H$s godm H$ar& ~hþ[a g_m{Y_aU H$a XodbmoH$
J`m& Vhm§ _Zdm§{N>V A{V CËH¥$îQ> gwI nmE& H¡$gm h¡ dh? Xod Xo{d`m| Ho$ Oo dXZ, VoB© ^E
H$_b, {VZHo$ Omo dZ {VZHo$ à\w$pëbV H$aZo H$mo§ gy`© g_mZ h¡& ~hþ[a Vhm§V¢ M`H$[a `m
^aVjoÌ{df¡ {dO`mY© {J[a na AhZnwa ZJa _| amOm gwH§$R> amZr H$ZH$moXar VmH¡$ qghdmhZ Zm_m
nwÌ ^`m& AnZo JwU{ZH$[a I¢Mm h¡ g_ñV àm{U`m| H$m _Z OmZ¡& Vhm§ Xodm| Ho$-go ^moJ ^moJo&
Aßgam g_mZ ñÌr {VZHo$ _Z Ho$ Mmoa&
^mdmW© - A{Vê$ndmZ A{V JwUdmZ gmo ~hþV {XZ amÁ` {H$`m& lr{d_bZmWOr Ho$
g_mogaU _| CnÁ`m h¡ AmË_kmZ Aa g§gmaV¢ d¡am½` {OZH$mo, gmo bú_rdmhZ Zm_m nwÌ H$mo§ amÁ`
Xo`, g§gma H$mo§ Agma Om{Z, bú_r{VbH$ _w{Z Ho$ {eî` ^E& lrdrVamJ Xod H$m ^m»`m
_hmd«Vê$n `{V H$m Y_© A§JrH$ma {H$`m& A{ZË`m{X ÛmXe AZwàojm H$m qMVdZH$[a kmZMoVZmê$n
^E& Omo Vn H$mhy nwéfV¢ Z ~Z¡ gmo Vn {H$`m& aËZÌ`ê$n AnZo {ZO^md{Z{df¡ {ZíMb ^E&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 245


VÎdkmZê$n AmË_m Ho$ AZw^d {df¡ _½Z ^E& Vn Ho$ à^mdV¢ AZoH$ G${Õ CnOr& gd© ~mV
g_W©, {OZHo$ eara H$mo ñne©H$[a ndZ Amd¡ gmo àm{U`m| Ho$ AZoH$ amoJ Xþ:I ha¡, naÝVw Amn
H$_© {ZO©am Ho$ H$maU ~mB©g narfh ghVo ^E&
~hþ[a Am`w nyU©H$a Y_©Ü`mZ Ho$ àgmXV¢ Á`mo{Vf MH«$ H$mo Cb§KH$a gmVdm§ bm§Vd Zm_m Omo
ñdJ© Vhm§ ~‹S>r G${Õ Ho$ Ymar Xod ^E& Mmh¡ O¡gm ê$n H$a¢, Mmh¢ Ohm§ Om§`, Omo dMZH$[a H$hZo
_| Z Amd¡& Eogo AX²^wV gwI ^moJo naÝVw ñdJ© Ho$ gwI{df¡ _½Z Z ^E& na_Ym_ H$s h¡ BÀN>m
{OZH$mo Vhm§V¢ M`H$[a `m A§OZm H$s Hw${j{df¡ AmE h¢, gmo _hm na_gwI Ho$ ^mOZ h¢& ~hþ[a
Xoh Z Ya|Jo, A{dZmer gwI H$mo àmßV hmod|Jo, Ma_ earar h¡§& `h Vmo nwÌ Ho$ J^© _| AmdZo H$m
d¥Îmm§V H$hçm& A~ ho H$ë`mUMopîQ>Zr! `mZ¡ {OgH$m H$maUV¢ n{V H$m {dah Aa Hw$Qw>å~V¢
{ZamXa nm`m gmo d¥Îmm§V gwZ&
Bg A§OZr gwÝXar Zo nyd©^d _| Xodm{YXod lr {OZ|Ð Xod H$s à{V_m nQ>amUr nX Ho$
A{^_mZH$[a gm¡H$Z (gm¡V) Ho$ D$na H«$moYH$a _§{XaV¢ ~m{ha {ZH$mgr& Vmhr g_` EH$
lrAm{`©H$m `mHo$ Ka Amhma H$mo AmB© hþVr, VnH$a n¥Ïdr na à{gÕ hþVr, gmo `mHo$ Ûmam lrOr
H$s _y{V© H$m A{dZ` XoI nmaUm Z {H$`m& nrN>o Mmbr, Aa `mH$mo AkmZê$n OmZ _hm X`mdVr
hmo` CnXoe XoVr ^B©&
Oo gmYwOZ h¢ Vo g~H$m ^bm hr Mmh¡ h¢& Ord{Z Ho$ g_PmdZo Ho$ {Z{_Îm {~Zm nyN>o hr
gmYwOZ lrJwé H$s AmkmV¢ Y_m}nXoe XoZo H$mo àdaV¡ h¢& Eogm OmZH$a dh g§`_lr erb-
g§`_ê$n Am^yfU H$s YaUhmar nQ>amUr H$mo _hm_mYw`© AZwn_ dMZ H$hVr ^B© - ho ^moar!
gwZ, Vy amOm H$s nQ>amUr h¡, Aa _hmê$ndVr h¡, amOm H$m ~hþV gÝ_mZ h¡, ^moJ{Z H$m ñWmZH$
h¡ eara Voam; gmo nydm}nm{O©V nwÊ` H$m \$b h¡& `m MVwJ©{V{df¡ Ord ^«_¢ h¢, _hmXþ:I ^moJ¡ h¢&
H$~hÿH$ AZ§VH$mb{df¡ nwÊ` Ho$ `moJV¢ _Zwî` Xoh nmd¡ h¢&
ho emo^Zo! _Zwî`Xoh H$mhÿ nwÊ` Ho$ `moJV¢ nmB© h¡, VmV¢ `h qZÚ AmMma Vy _V H$a, `mo½`
{H«$`m H$aZo Ho$ `mo½` h¡& `h _Zwî`Xoh nm` Omo gwH¥$V Z H$a¡ h¡ gmo hmW _| Am`m aËZ Imod¡ h¡&
_Z, dMZ VWm H$m` go Omo ew^ {H«$`m H$m gmYZ h¡, gmoB© loîR> h¡, Aa Aew^ {H«$`m H$m gmYZ
h¡ gmo Xþ:I H$m _yb h¡& Oo AnZo H$ë`mU Ho$ A{W© gwH¥$V{df¡ àdaV¡ h¢, VoB© CÎm_ h¢& `h bmoH$
_hmqZÚ AZmMma H$m ^açm h¡& Oo g§V g§gma gmJaV¢ Amn {Va¡ h¢ Am¡a{Z H$mo Vma¡ h¢, ^ì`Ordm|
H$mo Y_© H$m CnXoe Xo` h¢ {VZ g_mZ Am¡a CÎm_ Zmht, Vo H¥$VmW© h¢& {VZ _w{Z Ho$ ZmW, gd©
OJV Ho$ ZmW Y_©MH«$r lr Aah§V Xod {VZHo$ à{Vq~~ H$m Oo A{dZ` H$a¡ h¢ Vo AkmZr AZoH$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

246 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


^d{df¡ Hw$J{V Ho$ _hmXþI nmd¡ h¢& gmo do Xþ:I H$m¡Z dU©Z H$a gHo$?
`Ú{n lr drVamJXod amJÛof a{hV h¢, Oo godm H$a¢ {VZV¢ àgÞ Zmht, Aa Oo qZXm H$a¡§
{VZV¢ Ûof Zmht, _hm_Ü`_ ^md H$mo Yma¡ h¢& naÝVw Oo Ord godm H$a¢ Vo ñdJ© _moj nmd¡ h¢& Oo
qZXm H$a¢ Vo ZaH$ {ZJmoX nmd¢& H$mhoV¢? Ordm| Ho$ ew^ Aew^ naUm_{ZV¢ gwIXþ:I H$s CËn{Îm
hmo` h¡& O¡g¢ Ap½Z Ho$ godZV¢ erV H$m {ZdmaU hmo` h¡ Aa ImZnmZV¢ jwYm V¥fm H$s nr‹S>m {_Q>¡
h¢, V¡g¢ {OZamO Ho$ AM©ZV¢ ñd`_od hr gwI hmo` h¡ Aa A{dZ`V¢ na_XþI hmo` h¡& Aa ho
emo^Zo! Oo g§gma{df¡ XþI XrI¡ h¢ Vo gd© nmn Ho$ \$b h¢& Aa Oo gwI h¢ Vo Y_© Ho$ \$b h¢& gmo
Vy nyd© nwÊ` Ho$ à^mdV¢ _hmamO H$s nQ>amUr ^B©, Aa _hmg§n{ÎmdVr ^B©, Aa AX²^wV H$m`© H$m
H$aUhmam Voam nwÌ h¡& A~ Vy Eogm H$a Omo gwI nmd¡& AnZm H$ë`mUH$a _oao dMZV¢& ho ^ì`o!
gy`© Ho$ Aa ZoÌ Ho$ hmoVo g§Vo Vy Hy$n _| _V n‹S>& Omo Eogo H$_© H$aoJr Vmo Kmoa ZaH$ _| n‹S>oJr& XodJwé
emñÌ H$m A{dZ` H$aZm AZ§V Xþ:I H$m H$maU h¡& Aa Eogo Xmof XoIo Omo _¢ Vmo{h Z g§~moYy§ Vmo
_mo{h à_mX H$m Xmof bmJ¡ h¡& VmV¢ Voao H$ë`mU {Z{_Îm Y_m}nXoe {X`m h¡&
O~ lr Am{`©H$mOr Zo Eogm H$hçm V{X `h ZaH$V¡§ S>ar& gå`½Xe©Z YmaU {H$`m, lm{dH$m
Ho$ d«V AmXao, lrOr H$s à{V_m _§{Xa{df¡ nYamB©, ~hþV {dYmZV¢ AîQ> àH$ma H$s nyOm H$amB©&
`m ^m§{V amUr H$ZH$moXar H$mo Am{`©H$m Y_© H$m CnXoe Xo` AnZo ñWmZH$ H$mo JB©& Aa dh
H$ZH$moXar lr gd©kXod H$m Y_© AmamYH$a g_m{Y_aU H$a ñdJ©bmoH$ _| JB©& Vhm§ _hmgwI
^moJo, Aa ñdJ©V¢ M`H$a amOm _hoÝÐ H$s amUr Omo _ZmodoJm VmHo$ A§OZm gwÝXar Zm_m Vy nwÌr
^B©& gmo nwÊ` Ho$ à^mdV¢ amOHw$b{df¡ CnOr, CÎm_ da nm`m, Aa Omo {OZoÝÐ Xod H$s à{V_m
H$mo EH$jU _§{Xa Ho$ ~m{ha amIr VmHo$ nmnH$[a YZr H$m {d`moJ Aa Hw$Qw>å~V¢ nam^d nm`m&
{ddmh Ho$ VrZ {XZ n{hbo ndZ§O` àN>Þê$n AmE am{Ì _| {Vhmao PamoIo{df¡ àhñV {_Ì Ho$
g{hV ~¡R>o hþVo& gmo Vmg_` {_lHo$er gIr Zo {dÚwËà^ H$s ñVw{V H$ar, Aa ndZ§O` H$s qZXm
H$ar& VmH$maU ndZ§O` Ûof H$m| àmßV ^E&
~hþ[a `wÕ Ho$ {Z{_Îm KaV¢ Mmb¡, _mZgamoda na S>oam {H$`m, Vhm§ MH$dr H$m {dah XoIH$a
H$éUm CnOr& gmo H$éUm hr _mZmo gIr H$m ê$n hmo` Hw$_ma H$mo gwÝXar Ho$ g_rn bmB©& V~
VmH$[a J^© ahçm& ~hþ[a Hw$_ma àN>Þ hr {nVm H$s Amkm Ho$ gm{Ydo Ho$ A{W© amdU Ho$ {ZH$Q>
JE& Eogm H$hH$a {\$a _w{Z A§OZm gmo§ H$hVo ^E, _hm H$éUm^md H$a A_¥Vê$n dMZ {JaVo ^E -
ho ~m{bHo$! Vy H$_© Ho$ CX`H$[a Eogo Xþ:I H$mo àmßV ^B© VmV¢ ~hþ[a Eogm qZÚH$_© _V H$aZm&
g§gma g_wÐ Ho$ VmaUhmao Oo {OZoÝÐ Xod {VZH$s ^pŠV H$a& `m n¥Ïdr{df¡ Omo gwI h¢ Vo gd© {OZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 247


^pŠV Ho$ àVmnV¢ hmo` h¢& Eogo AnZo ^d gwZH$a A§OZm {dñ_` H$mo àmßV ^B©& Aa AnZo {H$E
Oo H$_© {VZH$mo qZÚVr A{V níMmVmn H$aVr ^B©&
V~ _w{Z Zo H$hr - ho nwÌr! A~ Vy AnZr epŠVà_mU {Z`_ bohþ, Aa {OZY_© H$m godZ
H$a, `{V d«{V`m| H$s CnmgZm H$a& V¡Z¢ Eogo H$_© {H$E Wo Omo AYmoJ{V H$mo OmVr, naÝVw g§`_lr
Am`m© Zo H¥$nmH$a Y_© H$m CnXoe {X`m, gmo hñVmdb§~Z Xo` Hw$J{V Ho$ nVZV¢ ~MmB©& Aa `h
~mbH$ Voao J^©{df¡ Am`m h¡ gmo _hm H$ë`mU H$m ^mOZ h¡& `m nwÌ Ho$ à^mdV¢ Vy na_gwI
nmdoJr& Voam nwÌ AI§S>dr`© h¡, Xod{ZhÿH$[a OrË`m Z Om`& Aa A~ Wmo‹S>o hr {XZ _| Voam Voao
^aVmaV¢ {_bmn hmo`Jm&
VmV¢ ho ^ì`o! Vy AnZo {MÎm _| IoX _V H$ao, à_mXa{hV Omo ew^ {H«$`m Vm_¢ CÚ_r hmohþ&
`o _w{Z Ho$ dMZ gwZ A§OZr Aa ~g§V_mbm ~hþV àgÞ ^B©, Aa ~ma§~ma _w{Z H$mo Z_ñH$ma
{H$`m, \y$b JE h¢ ZoÌH$_b {OZHo$& _w{ZamO Zo BZH$mo Y_m}nXoe Xo` AmH$me_mJ©V¢ {dhma
{H$`m& gmo {Z_©b h¡ {MÎm {OZH$m Eogo g§`{_Z H$mo `hr C{MV h¡ {H$ Omo {ZO©Z ñWmZH$ hmo`
Vhm§ {Zdmg H$a¢, gmo ^r Aën hr ah¢& `m àH$ma {ZO^d gwZ A§OZm nmn H$_©V¢ A{V S>ar, Aa
Y_©{df¡ gmdYmZ ^B©& dh Jw\$m _w{Z Ho$ {damOdoV¢ n{dÌ ^B© hþVr gmo Vhm§ A§OZr ~g§V_mbm
g{hV nwÌ H$m g_` XoIH$a ahr&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$V¢ H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! A~ dh _hoÝÐ H$s nwÌr Jw\$m _| ah¡&
~g§V_mbm {dÚm ~bH$[a nyU©, {dÚm Ho$ à^mdH$[a ImZnmZ Am{X `mHo$ _Zdm§{N>V gd© gm_J«r
H$a¡& AWmZÝVa A§OZm n{Vd«Vm {n`m a{hV dZ{df¡ AHo$br, gmo _mZm| gy`© `mH$m XþI XoI Z
gŠ`m gmo AñV hmoZo b½`m& _mZm| `mHo$ XþIV¢ gy`© hÿ H$s {H$aU _§X hmo` JB©, gy`© AñV hmo`
J`m, Aa nhm‹S> Ho$ {eIa Aa d¥j{Z Ho$ AJ«^mJ _| Omo {H$aUm| H$m CÚmoV ahçm Wm gmo ^r
g§H$moM {b`m&
AWmZÝVa g§Ü`mH$a jUEH$ AmH$me_§S>b bmb hmo` J`m, gmo _mZm| A~ H«$moY H$m ^açm
qgh AmdoJm, VmHo$ bmb ZoÌ{Z H$s bbmB© \¡$br h¡& ~hþ[a hmoZhma Omo CngJ© VmH$s àoar erK«
hr A§YH$ma H$m ñdê$n am{Ì àH$Q> ^B©, _mZm| amj{gZr hr agmVbV¢ Zrgar h¡& njr g§Ü`m g_`
{MJMJmQ>H$a JhZ dZ _| eãXa{hV d¥j{Z Ho$ AJ« ^mJ na {VîR>o, _mZm| am{Ì H$mo í`m_ê$n
S>amdZr XoI ^`H$a Mwn hmo` aho& {edm H${hE ñ`m{bZr {VZHo$ ^`mZH$ eãX àdaV¢ gmo _mZm|
hmoZhma CngJ© Ho$ T>mob hr ~mO¡ h¢&
AWmZÝVa Jw\$m Ho$ _wI qgh Am`m, H¡$gm h¡ qgh? {dXmao h¢ hm{W`m| Ho$ Oo Hw§$^ñWb,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

248 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{VZHo$ é{Ya H$a bmb hmo` aho h¢ Ho$e OmHo$, Aa H$mb g_mZ H«y$a ^¥Hw${Q> H$mo Ya¡, Aa _hm
{df_ eãX H$aVm, {OgHo$ eãXH$[a dZ Jw§{O ahçm h¡, Aa àb`H$mb H$s Ap½Z H$s Ádmbm
g_mZ Or^ H$mo _wIê$n Jw\$mV¢ H$m‹T>Vm, H¡$gr h¡ Or^? _hmHw${Q>b h¡, AZoH$ àm{U`m| H$s Zme
H$aZhmar, ~hþ[a Ord{Z Ho$ I¢MZo H$mo OmH$s A§Hw$e g_mZ í`m_ Or^, VrúU Xm‹T>, _hmHw${Q>b
h¡ am¡Ð g~{Z H$mo ^`§H$a h¡, Aa OmHo$ ZoÌ A{VÌmg Ho$ H$maU D$JVm Omo àb` H$mb H$m gy`©
Vm g_mZ VoO H$mo Ya¡, {XemAm| Ho$ g_yh H$mo a§J ê$n H$a dh qgh ny§N> H$s AUr H$mo _ñVH$
D$na Yao, ZI H$s AUrV¢ {dXmar h¡ YaVr OmZ¡, nhm‹S> Ho$ VQ> g_mZ CañWb, Aa à~b h¡ Om§K
OmH$s, _mZm| dh qgh _¥Ë`w H$m ñdê$n X¡Ë` g_mZ, AZoH$ àm{U`m| H$m j` H$aUhmam, A§VH$
H$mo ^r A§VH$ g_mZ, Ap½ZV¢ ^r A{YH$ àÁd{bV, Eogo S>amdZo qgh H$mo XoIH$a dZ Ho$ g~
Ord S>ao&
VmHo$ ZmXH$a g~ Jw\$m JmO CR>r, gmo _mZm| ^`H$[a nhm‹S> amodZo bm½`m& Aa `mH$m {ZRw>a
eãX dZ Ho$ g~ Ordm| Ho$ H$mZ{Z H$mo Eogm ~wam bm½`m _mZm| ^`mZH$ _wX²Ja H$m KmV hr h¡& OmHo$
{Ma_r g_mZ bmb ZoÌ& gmo VmHo$ ^`H$[a {haU {MÌm_ Ho$-go hmo` aho, Aa _XmoÝ_Îm JO{Z
H$m _X OmVm ahçm& g~ hr newJU AnZo AnZo VmBª ~MmdZo Ho$ {bE ^`§H$a H$ånm`_mZ d¥jm|
Ho$ Amga¡ hmo` aho&
Zmha H$s Üd{Z gwZ A§OZm Zo Eogr à{Vkm H$ar Omo CngJ©V¢ _oam eara Om` Vmo _oao
AZeZd«V h¡, CngJ© Q>ao ^moOZ boZm& Aa gIr ~g§V_mbm IS²>J h¡ hmW _¢ OmHo$, H$~hÿ§ Vmo
AmH$me{df¡ Om`, H$~hÿ§ ^y{_ na Amd¡, A{Vì`mHw$b ^B© n{j{Z H$s ZmBª ^«_¡& `o XmoZm| _hm
^`dmZ, H$ånm`_mZ h¡ öX` {OZH$m& V~ Jw\$m H$m {Zdmgr Omo _{UMyb Zm_m JÝYd©Xod, Vmgy§
VmH$s aËZMyb Zm_m ñÌr _hmX`md§Vr H$hVr ^B© - ho Xod! XoImo, `o XmoZm| ñÌr qghV¢
_hm^`^rV h¢, Aa A{V {dôdb h¢, Vw_ BZH$s ajm H$amo&
V~ J§Yd©Xod H$mo X`m CnOr, VËH$mb {d{H«$`m H$[a AîQ>mnX H$m ñdê$n aÀ`m& gmo qgh
H$m Aa AîQ>mnX H$m _hm ^`§H$a eãX hmoVm ^`m& gmo A§OZr öX` _| ^JdmZ H$m Ü`mZ YaVr
^B©, Aa ~g§V_mbm gmag H$s ZmBª {dbmn H$a¡, hm` A§OZm! n{hbo Vmo Vy YZr Ho$ A{à`
Xþ^m©{JZr ^B©, ~hþ[a H$mhÿBH$ àH$ma YZr H$m AmJ_Z ^`m gmo VmV¢ VmoH$m| J^© ahçm, gmo gmg
Zo {~Zm g_Po KaV¢ {ZH$mgr, ~hþ[a _mVm {nVm Zo hÿ Z amIr, gmo _hm ^`mZH$ dZ{df¡ AmB©&
Vhm§ nwÊ` Ho$ `moJV¢ _w{Z H$m Xe©Z ^`m, _w{Z Zo Yr`© ~§Ym` nyd©^d H$ho, Y_m}nXoe Xo` AmH$me
Ho$ _mJ© JE, Aa Vy àgy{V Ho$ A{W© Jw\$m{df¡ ahr gmo A~ `m qgh Ho$ _wI _| àdoe H$aoJr&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 249


hm`! hm`! amOnwÌr {ZO©ZdZ{df¡ _aU H$mo àmßV hmo` h¡, A~ `m dZ Ho$ XodVm X`mH$a
ajm H$amo& _w{Z Zo H$hr hþVr {H$ Voam gH$b Xþ:I J`m, gmo H$hm _w{Z hÿ Ho$ dMZ AÝ`Wm hmo`
h¢? `m ^m§{V {dbmn H$aVr ~g§V_mbm qhS>mob PybZo H$s ZmBª EH$ ñWb Z ah¡, jU{df¡ gwÝXar
Ho$ g_rn Amd¡, jU{df¡ ~m{ha Omd¡&
AWmZÝVa dh Jw\$m H$m J§Yd© Xod Omo AîQ>mnX H$m ñdê$n Y[a Am`m hþVm, VmZo qgh Ho$
n§Om| H$s XrZr& V~ qgh ^m½`m, Aa AîQ>mnX qgh H$mo ^Om` H$a {ZO ñWmZH$ H$mo J`m& `h
ñdßZ g_mZ qgh Am¡a AîQ>mnX Ho$ `wÕ H$m M[aÌ XoI ~g§V_mbm Jw\$m _| A§OZr gwÝXar Ho$
g_rn AmB©, nëbdm| go ^r A{V H$mo_b Omo hmW {VZH$[a {dídmgVr ^B©& _mZm| Zdm OÝ_
nm`m& {hV H$m g§^mfU H$aVr ^B©& gmo EH$ df© ~am~a Om` h¡ am{Ì {OZH$mo Eogr `h XmoZm| H$^r
Vmo Hw$Qw>å~ Ho$ {ZX©B©nZo H$s H$Wm H$a¢, H$^r Y_©H$Wm H$a¢& AîQ>mnX Zo qgh H$mo Eogo ^Jm`m O¡g¢
hmWr H$mo qgh ^Jmd¡ Aa gn© H$mo JéS> ^Jmd¡&
~hþ[a dh J§Yd© Xod ~hþV AmZ§Xê$n hmo` JmdZo b½`m gmo Eogm JmdVm ^`m, Omo Xodm| Ho$
^r _Z H$mo _moh¡ Vmo _Zwî`m| H$s H$hm ~mV? AY©am{Ì Ho$ g_` eãXa{hV hmo` JE V~ `h JmdVm
^`m, Aa ~ma§~ma drUm H$mo A{V amJV¢ ~OmdVm ^`m, Am¡a ^r gma ~mOo ~OmdVm ^`m, Aa
_Oram{XH$ ~OmdVm ^`m, _¥XJ§ m{XH$ ~OmdVm ^`m, ~m§gaw r Am{XH$ \y$§ H$ Ho$ ~mOo ~OmdVm ^`m&
Aa gßV ñdam| _| Jm`m {VZHo$ Zm_ - {ZfmX 1, G$f^ 2, Jm§Yma 3, fS>O 4, _Ü`_ 5,
Y¡dV 6, n§M_ 7 & BZ gßV ñdam| Ho$ VrZ J«m_ erK« _Ü` {db§{~V, Aa BŠH$sg _yN>©Zm h¢,
gmo J§Ydm] _| Oo ~‹S>o Xod h¢ {VZHo$ g_mZ JmZ {H$`m& `m JmZ{dÚm _| J§Yd© Xod à{gÕ h¡§& C§Mmg
ñWmZH$ amJ Ho$ h¢ gmo g~ hr J§Yd© Xod OmZ¡ h¢& ^JdmZ lr {OZoÝÐ Xod Ho$ JwU gwÝXa Ajam|
_| JmE& _¢ lr A[ah§V Xod H$mo ^pŠV H$a ~§Xÿ§ hÿ§& H¡$go h¢ ^JdmZ? Xod Aa X¡Ë`m|H$a nyOZrH$
h¢& Xod H${h`o ñdJ©dmgr, X¡Ë` H${hE Á`mo{Vfr {d§Va Aa ^dZdmgr, `o MVwa{ZH$m` Ho$ Xod h¢,
gmo ^JdmZ g~ Xodm| Ho$ Xod h¢, {OZH$mo gwa-Za {dÚmYa AîQ> Ðì`V¢ nyO¡ h¢& ~hþ[a H¡$go h¢?
VrZ ^wdZ _| A{V àdrZ h¢, Aa n{dÌ h¢ A{Ve` {OZHo$, Eogo Oo lr _w{Zgwd«VZmW {VZHo$
MaU`wJb _| ^pŠVnyd©H$ Z_ñH$ma H$ê§$ hÿ§, {OZHo$ MaUmaq~X Ho$ ZI{Z H$s H$m§{V BÝÐ Ho$ _wHw$Q>
H$s aËZm| H$s Á`mo{V H$mo àH$me H$a¡ h¢& Eog¢ JmZ J§Yd© Xod Zo JmE& gmo ~g§V_mbm A{V àgÞ
^B©& Eogo amJ H$^r gwZo Zmht Wo, gmo {dñ_`H$a ì`mßV ^`m h¡ _Z OmH$m, dm JrV H$s
A{Vàe§gm H$aVr ^B©& YÝ` `h JrV H$mhÿ Zo A{V_Zmoha JmE, _oam öX` A_¥VH$a AmÀN>m{XV
{H$`m& A§OZr H$mo ~g§V_mbm H$hVr ^B© - `h H$moB© X`mdmZ Xod h¢ OmZ¡ AîQ>mnX H$m ê$nY[a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

250 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


qgh H$mo ^Jm`m, Aa h_mar ajm H$ar, Aa `h _Zmoha amJ `mhr Zo AnZo AmZÝX Ho$ A{W© JmE h¢&
ho Xodr! ho emo^Zo, ho erbd§Vr! Voar X`m g~ hr H$a¢& Oo ^ì` Ord h¢ {VZHo$ _hm^`§H$a
dZ _| Xod {_Ì hmo` h¢& `m CngJ© Ho$ {dZmeV¢ {ZíM` Voam n{Vgm| {_bmn hmo`Jm, Aa Voao nwÌ
AX²^wV namH«$_r hmo`Jm& _w{Z Ho$ dMZ AÝ`Wm Z hmo§`, gmo _w{Z Ho$ Ü`mZH$a Omo n{dÌ Jw\$m
Vm{df¡ lr _w{Zgw~«VZmW H$s à{V_m nYam` XmoZm| gwJ§Y Ðì`{ZV¢ nyOm H$aVr ^Bª& XmoZm| Ho$
{MÎm{df¡ `h {dMma {H$ àgy{V gwIV¢ hmo`& ~g§V_mbm ZmZm ^m§{V A§OZr Ho$ {MÎm H$mo àgÞ
H$a¡ h¡, Aa H$hVr ^B© {H$ ho Xodr! _mZm| `h dZ Aa {J[a {Vhmao nYmaZoV¢ na_ hf© H$mo àmßV
^`m h¡, gmo ZrPaZo Ho$ àdmh H$a `h nd©V _mZm| h§g¡ hr h¡&
Aa `h dZ Ho$ d¥j \$bm| Ho$ ^maV¢ Z_«r^yV bhbhmQ> H$a¡ h¢& H$mo_b h¢ nëbd {OZHo$,
{~Ia aho h¢ \y$b {OZHo$, gmo _mZm| hf© H$mo àmßV ^E h¢& Aa Oo _`ya gydm _¡Zm H$mo{H$bm{XH$
{_îQ> eãX H$a aho h¢ gmo _mZm| dZ nhm‹S>V¢ dMZmbmn H$a¡ h¢& nd©V ZmZm àH$ma H$s Oo YmVw
{VZH$s h¡ ImZ Ohm§, Aa gKZ d¥jm| Ho$ Oo g_yh gmo Bg nd©Vê$n amOm Ho$ gwÝXa dñÌ h¢, Aa
`hm± ZmZm àH$ma Ho$ aËZ h¢ gmoB© `m {J[a Ho$ Am^yfU ^E& Aa `m nd©V _| ^br-^br Jw\$m h¢
Aa `hm§ AZoH$ Om{V Ho$ gwJ§Y nwîn h¢, Aa `m nd©V D$na ~‹S>o ~‹S>o gamoda h¢ {VZ_| gwJ§Y H$_b
\y$b aho h¢& Voam _wI _hmgwÝXa AZwn_ Omo MÝÐ_m H$s Am¡a H$_b H$s Cn_m H$mo OrV¡ h¡&
ho H$ë`mUê${nUr! qMVm Ho$ de _{V hmohþ, Yr`© Ya, `m dZ _| gd© H$ë`mU hmo`Jm, Xod
godm H$a|Jo& nwÊ`m{YH$m[aZr Voam eara {Zînmn h¡, hf©V¢ njr eãX H$a¡ h¢ gmo _mZm| Voar àe§gm
hr H$a¡ h¢& `h d¥j erVb _§X gwJ§Y Ho$ àoao nÌm| Ho$ bhbhmQ>V¢ _mZm| Voao {damOdo H$[a _hmhf©
H$mo àmßV ^E Z¥Ë` hr H$a¡ h¢& A~ à^mV H$m g_` ^`m h¡, nhbo Vmo AmaŠV g§Ü`m ^B© gmo
_mZm| gy`© Zo Voar godm {Z{_Îm gIr nR>mB©& Aa A~ gy`© ^r Voam Xe©Z H$aHo$ Ho$ A{W© _mZm| CX`
hmoZo H$mo CÚ_r ^`m h¡&
`h àgÞ H$aZo H$s ~mV ~g§V_mbm Zo O~ H$hr, V~ A§OZr gwÝXar H$hVr ^B© - ho gIr!
Vmo{h hmoVo g§Vo _oao {ZH$Q> gd© Hw$Qw>å~ h¡, Aa `h dZ hr Voao àgmXV¢ ZJa h¡& Omo `m àmUr H$mo
AmnXm _| ghm` H$a¡ h¡ gmo hr na_ ~m§Yd h¡& Aa Omo ~m§Yd Xþ:IXmVm h¡ gmo hr na_ eÌw h¡&
`m ^m§{V nañna {_îQ> g§^mfU H$aVr `o XmoZm| Jw\$m _| ah¡, lr _w[Zgw~«VZmW H$s à{V_m H$m godZ
nyOZ H$a¢& {dÚm Ho$ à^mdV¢ ~g§V_mbm ImZ nmZ Am{X ~‹S>r {d{Y goVr g~ gm_J«r H$a¡& dh
J§Yd© Xod g~ àH$ma BZH$s XþîQ> Ord{ZV¢ ajm H$a¡, Aa {Za§Va ^pŠVV¢ ^JdmZ Ho$ AZoH$ JwU
ZmZm àH$ma Ho$ amJ aMZmH$[a Jmd¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 251


AWmZÝVa A§OZr Ho$ àgy{V H$m g_` Am`m V~ ~g§V_mbm go H$hVr ^B© - ho gIr! AmO
_oao H$Ny> ì`mHw$bVm h¡& V~ ~g§V_mbm ~mobr - ho emo^Zo! Voao àgy{V H$m g_` h¡, Vy AmZÝX
H$mo àmßV hmohþ& V~ `mHo$ {bE H$mo_b nëbdm| H$s goO aMr& Vmna `mHo$ nwÌ H$m OÝ_ ^`m&
O¡g¢ nyd© {Xem gy`© H$s àH$Q> H$a¡ V¡g¢ `h hZw_mZ H$mo àH$Q> H$aVr ^B©& nwÌ Ho$ OÝ_V¢ Jw\$m H$m
A§YH$ma OmVm ahçm, àH$meê$n hmo` JB©& _mZm| gwdU©_B© hr ^B©&
V{X A§OZr nwÌ H$mo Cagm| bJm` XrZVm Ho$ dMZ H$hVr ^B© {H$ - ho nwÌ! Vy JhZ dZ{df¡
CËnÞ ^`m, Voao OÝ_ H$m CËgd H¡$go H$ê§$? Omo Voam XmXo Ho$ VWm ZmZm Ho$ Ka OÝ_ hmoVm Vmo
OÝ_ H$m ~‹S>m CËgd hmoVm& Voam _wIê$n MÝÐ_m Ho$ XoIdoV¢ H$m¡Z H$mo AmZ§X Z hmo`, _¢ H$hm
H$ê§$? _§X^m{JZr gd© dñVw a{hV hÿ§& Xod H${hE nydm}nm{O©V H$_© Zo _mo{h Xþ:IXm{`Zr Xem H$mo
àmßV H$ar, Omo _¢ Hw$N> H$aZo H$mo g_W© Zmht hÿ§, naÝVw àmUr{Z H$m| gd© dñVwV¢ XrKm`w© hmoZm Xþb©^
h¡& gmo ho nwÌ! Vy {Ma§Ord hmo, Vy h¡ Vmo _oao gd© h¡& `h àmUm| H$mo haUhmam _hmJhZ dZ h¡, `m_¢
Omo _¢ Ordy§ hÿ§ gmo Vmo Voao hr nwÊ` Ho$ à^mdV¢&
Eogo XrZVm Ho$ dMZ A§OZr Ho$ _wIV¢ gwZH$[a ~g§V_mbm H$hVr ^B© {H$ - ho Xodr! Vy
H$ë`mUnyU© h¡ Eogm nwÌ nm`m& `h gwÝXa bjU ew^ê$n XrI¡ h¡, ~‹S>r G${Õ H$m Ymar hmo`Jm&
Voao nwÌ Ho$ CËgdV¢ _mZm| `h ~obê$n d[ZVm Z¥Ë` H$a¡ h¢, Mbm`_mZ h¢ H$mo_b nëbd {OZHo$,
Aa Omo ^«_a JwO § ma H$a¡ h¢ gmo _mZm| g§JrV H$a¡ h¢& `h ~mbH$ nyU© VoO h¡, gmo `mH¡$ à^mdH$[a Voao
gH$b H$ë`mU hmo`§Jo& Vy d¥Wm qMVmdVr _V hmo& `m ^m§{V BZ XmoD${Z Ho$ dMZmbmn hmoVo ^E&
AWmZÝVa ~g§V_mbm Zo AmH$me _| gy`© Ho$ VoO g_mZ àH$meê$n EH$ D§$Mm {d_mZ Xo»`m,
gmo XoI H$a ñdm{_Zrgm| H$hçm& V~ dh e§H$m H$a {dbmn H$aVr ^B©, `h H$moB© {Z:H$maU ~¡ar
nwÌ H$mo bo Om`Jm AWdm _oam H$moB© ^mB© h¡& {VZHo$ {dbmn gwZ {dÚmYa Zo {d_mZ Wm§ä`m, X`m
g§`wŠV AmH$meV¢ CVaçm, Jw\$m Ho$ Ûma na {d_mZ H$mo Wm§{^ _hm Zr{VdmZ, _hm {dZ`dmZ
e§H$mAm| H$mo YaVm hþdm ñÌr g{hV ^rVa àdoe {H$`m& V~ ~g§V_mbm Zo XoIH$[a AmXa {H$`m&
`h ewÕ _Z {dZ`V¢ ~¡R>çm, Am¡a jU EH$ ~¡R>H$[a _hm{_îQ> Aa J§^ra dmUr H$hH$a ~g§V_mbm
H$mo nyN>Vm ^`m& Eogo Jå^ra dMZ H$hVm ^`m _mZmo _`ya{Z H$mo h{f©V H$aVm _oK hr JaÁ`m h¡&
gw_`m©Xm H${hE _`m©Xm H$s YaUhmar `h ~mB© H$m¡Z H$s ~oQ>r, H$m¡Z Ho$ naUr, H$m¡Z H$maUV¢
_hmdZ _| ah¡ h¡& `h ~‹S>o Ka H$s nwÌr h¡, H$m¡Z H$maUV¢ g~ Hw$Qw>å~V¢ a{hV ^B© h¡? AWdm `m
bmoH${df¡ amJÛof a{hV Oo CÎm_ Ord h¢ {VZHo$ nyd© H$_m] Ho$ àoao {Z:H$maU ~¡ar hmo` h¡§&
V{X ~g§V_mbm Xþ:I Ho$ ^maH$[a éH$ J`m h¡ H§$R> OmH$m, Am§gy S>maVr, ZrMr h¡ ÑpîQ>

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

252 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


OmH$s, H$îQ>H$a dMZ H$hVr ^B© - _hmZw^md! {Vhmao dMZhrV¢ {Vhmao _Z H$s ewÕVm OmZr Om`
h¡& O¡go amoJ Am¡a _¥Ë`w H$m _yb Omo {dfd¥j VmH$s N>m`m hÿ gwÝXa Z hmo`, Aa O¡go Xmh Ho$ Zme
H$m _yb Omo MÝXZ H$m d¥j VmH$s N>m`m ^r gwÝXa bmJ¡ h¡, gmo Vw_ gm[aIo Oo JwUdmZ nwéf h¢ gmo
ewÕ^md àH$Q> H$aZo Ho$ ñWmZH$ h¢& Amn ~‹S>o hr X`mbw hmo& `{X {Vhmao `mHo$ Xþ:I gwZdo H$s BÀN>m
h¡ Vmo gwZhþ, _¢ H$hÿ§ hÿ&§ Vw_ gm[aIo ~‹S>o nwéf{Z H$m| H$hçm g§Vm Xþ:I {Zd¥Îm hmo` h¡& Vw_ Xþ:Ihmar
nwéf hmo, {Vhmam `hr ñd^md hr h¡ Omo AmnXm{df¡ ghm` H$amo& gmo _¢ H$hÿ§, gwZhw&
`h A§OZr gwÝXar amOm _hoÝÐ H$s nwÌr h¡& dh amOm n¥Ïdr na à{gÕ _hm `edmZ Zr{VdmZ
{Z_©b ñd^md h¡& Am¡a amOm àh²bmX H$m nwÌ ndZ§O` JwUm| H$m gmJa VmH$s àmUhÿ§V¢ ß`mar `h
ñÌr h¡& gmo ndZ§O` EH$ g_` ~mn H$s AmkmV¢ Amn Vmo amdU Ho$ {ZH$Q> déUgm| `wÕ Ho$ A{W©
{dXm hmo` Mmbo hþVo gmo _mZgamodaV¢ am{Ì H$mo `mHo$ _hb _¢ Jmoß` AmE& VmV¢ `mH$mo J^© ahçm,
gmo `mH$s gmgy H$m H«y$a ñd^md X`ma{hV _hm_yI© Wm hr, dmHo$ {MÎm _| J^© H$m ^_© CnÁ`m&
V~ dmZ¡ `mH$m| {nVm Ho$ Ka nR>mB©& `h g~ Xmofa{hV _hmgVr erbd§Vr {Z{d©H$ma h¡, gmo {nVm
Zo ^r AH$s{V© Ho$ ^`V¢ Z amIr& Oo gÁOZ nwéf h¢ Vo PyR>o ^r XmofV¢ S>ao h¢& `h ~‹S>o Hw$b H$s
~m{bH$m gd© Amb§~Z a{hV `m dZ{df¡ _¥Jrg_mZ ah¡ h¢& _¢ `mH$s godm H$ê§$ hÿ§& BZHo$ Hw$bH«$_V¢
h_ AmkmH$mar godH$ h¢, BVdmar h¢, Aa H¥$nmnmÌ h¢& gmo `h AmO `m dZ{df¡ àgy{V ^B© h¡&
`h dZ ZmZm CngJ© H$m {Zdmg h¡& Z Om{ZE H¡$go `mH$m| gwI hmo`Jm?
ho amOZ²! `h `mH$m d¥Îmm§V g§jonV¢ Vw_ gm| H$hçm, Aa gånyU© Xþ:I H$hm§ VH$ H$hÿ§? `m
^m§{V ñZohH$[a ny[aV Omo ~g§V_mbm Ho$ öX` H$m amJ gmo A§OZr Ho$ Vmnê$n Ap½ZV¢ {nKë`m
g§Vm A§J _| Z g_m`m, gmo _mZm| ~g§V_mbm Ho$ dMZ ÛmaH$[a ~m{ha {ZH$ñ`m& V~ dh amOm
à{Vgy`© hZyéh Zm_ Ûrn H$m ñdm_r ~g§V_mbm gy§ H$hVm ^`m - ho ^ì`o! _¢ amOm {MÌ^mZw
Aa amUr gwÝXa_m{bZr H$m nwÌ hÿ§, `h A§OZr _oar ^mZOr h¡& _¢Zo ~hþV {XZ _| XoIr gmo {nN>mZr
Zmht& Eogm H$hH$a A§OZr H$mo ~mbmdñWmV¢ boH$a gH$b d¥Îmm§V H$hH$a JX²JX dmUrH$a
dMZmbmnH$a Am§gy S>mbVm ^`m& V~ nyU© d¥Îmm§V H${hZoV¢ A§OZr Zo `mH$m| _m_m OmZ, Jbo
bm{J ~hþV éXZ {H$`m& gmo _mZm| gH$b Xþ:I éXZg{hV {ZH$g J`m& `h OJV H$s ar{V h¡
{hVw Ho$ XoI AlwnmV n‹S>o h¢&
dh amOm ^r éXZ H$aZo bm½`m Aa VmH$s amZr ^r amodZo bmJr& ~g§V_mbm Zo ^r A{V éXZ
{H$`m& BZ g~Ho$ éXZV¢ Jw\$m J§wOma H$aVr ^B©, gmo _mZm| nd©V Zo ^r éXZ {H$`m& Ob Ho$ Oo
ZrPaZo, VoB© ^E AlwnmV, {VZV¢ g~ dZ eãX_B© hmo` J`m& dZ Ho$ Ord Oo _¥Jm{X gmo ^r éXZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 253


H$aVo ^E& V{X amOm à{Vgy`© Zo ObV¢ A§OZr H$m _wI àjmbZ H$am`m Aa Amn ^r ObV¢ _wI
nImë`m& dZ hÿ eãX a{hV hmo` J`m& _mZm| BZH$s dmVm© gwZZm Mmh¡ h¡& A§OZr à{Vgy`© H$s
ñÌrV¢ gå^mfU H$aVr ^B©& gmo ~‹S>m| H$s `h ar{V h¡ Omo Xþ:I{df¡ hÿ H$Îm©ì`V¢ Z MyH¢$&
~hþ[a A§OZr _m_mgm| H$hVr ^B© - ho nyÁ`! nwÌ H$m g_ñV ew^mew^ d¥Îmm§V Á`mo{Vfr{ZV¢
nyN>mo& V~ gm§dËga Zm_m Á`mo{Vfr bma Wm VmH$m| nyN>çm& V~ Á`mo{Vfr ~moë`m ~mbH$ Ho$ OÝ_
H$s dobm ~Vmdmo& V~ ~g§V_mbm Zo H$hr AmO AY©am{Ì JE OÝ_ ^`m h¡& V~ b½Z Wmn H$a
~mbH$ Ho$ ew^ bjU OmZ Á`mo{Vfr H$hVm ^`m {H$ `h ~mbH$ _wpŠV H$m ^mOZ h¡& ~hþ[a
OÝ_ Z Ya¡Jm& Omo {Vhmao _Z _| g§Xoh h¡ Vmo _¢ g§jonVmgm| H$hÿ§ hÿ§ gmo gwZmo&1
M¡ÌdXr AîQ>_r H$s {V{W h¡, Aa ldU ZjÌ h¡, Aa gy`© _of H$m CÀMñWmZ{df¡ ~¡R>çm
h¡, Aa MÝÐ_m d¥f H$m h¡ Aa _H$a H$m _§Jb h¡, Aa ~wY _rZ H$m h¡ Aa ~¥hñn{V H$H©$ H$m
h¡ gmo CÀM h¡& ewH«$ VWm eZ¡íMa XmoZm| _rZ Ho$ h¢& gy`© nyU© ÑpîQ>H$a e{Z H$mo XoI¡ h¡, Aa _§Jb
Xe {dídm gy`© H$mo XoI¡ h¡ Aa d¥hñn{V nÝÐh {dídm gy`© H$mo XoI¡ h¡& Aa gy`© d¥hñn{V H$mo
Xe{dídm XoI¡ h¡, Aa MÝÐ_m H$mo nyU© ÑpîQ> H$[a d¥hñn{V XoI¡ h¡, Aa d¥hñn{V H$mo MÝÐ_m XoI¡
h¡, Aa d¥hñn{V e{ZíMa H$mo nÝÐh {dídm XoI¡ h¡, Aa e{ZíMa d¥hñn{V H$mo Xe {dídm XoI¡
h¡& Aa d¥hñn{V ewH«$ H$mo nÝÐh {dídm XoI¡ h¡, Aa ewH«$ d¥hñn{V H$mo nÝÐh {dídm XoI¡ h¡&
`mH¡$ g~ hr J«h ~bdmZ ~¡R>o h¢& gy`© Am¡a _§Jb XmoZm| `mH$m AX²^wV amÁ` {Zê$nU H$a¡
h¢& Aa d¥hñn{V Aa e{Z _wpŠV H$m XoZhmam Omo `moJrÝÐnX {ZU©` H$a¡ h¢& Omo EH$ d¥hñn{V hr
CÀMñWmZ ~¡R>çm hmo` Vmo gd© H$ë`mU H$s àmpßV H$m H$maU h¡& Aa ~«÷Zm_m `moJ h¡, Aa _whÿV©
ew^ h¡, gmo A{dZmer gwI H$m g_mJ_ `mHo$ hmo`Jm& `m ^m§{V g~ hr J«h A{V ~bdmZ ~¡R>o
h¢, gmo g~ Xmofa{hV `h hmo`Jm& Eogm Á`mo{Vfr Zo O~ H$hçm V~ à{Vgy`© Zo VmH$m| ~hþV XmZ
{X`m Aa ^mZOr H$mo A{Vhf© CnOm`m& Aa H$hr {H$ - ho dËgo! A~ h_ g~ hZyéhÛrn H$mo
Mmb¢& Vhm§ ~mbH$ H$m OÝ_moËgd ^br^m§{V hmo`Jm&
V{X A§OZm ^JdmZ H$s d§XZm H$a nwÌ H$mo JmoXr _| bo`, Jw\$m H$m A{Yn{V Omo dh
J§Yd©Xod Vmgm| ~maå~ma j_m H$am` à{Vgy`© Ho$ n[adma g{hV Jw\$mV¢ {ZH$gr, Aa {d_mZ Ho$
nmg Am` D$^r ahr, _mZm| gmjmV² dZbú_r hr h¡& H¡$gm h¡ {d_mZ? _moVr{Z Ho$ Oo hma gmoB©
_mZm| ZrPaZo h¢, Aa ndZ H$s àoar jwÐKpÊQ>H$m ~mO ahr h¢, Aa bhbhmQ> H$aVr Oo aËZm| H$s
Pmbar {VZV¢ emo^m`_mZ, Aa Ho${b Ho$ dZm|V¢ emo^m`_mZ h¡, gy`© Ho$ {H$aU Ho$ ñne© H$a
1. ZmoQ> - _yb J«§W _| ZjÌm{X Xÿgao àH$ma dU©Z {H$E h¢, naÝVw h_ Zht g_P gH$Vo {H$ `h J«h R>rH$
h¢ `m _yb J«§W Ho$ R>rH$ h¢& Bg H$maU h_Zo ^mfm J«§W Ho$ _w{O~ hr aŠIm h¡& ~w{Õ_mZ ñd`§ {dMma H$a bod|&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

254 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Á`mo{Vê$n hmo` ahçm h¡, Aa ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{Z H$s à^mH$a Á`mo{V H$m _§S>b n‹S> ahçm h¡&
gmo _mZm| BÝÐYZwf hr M{‹T> ahçm h¡& Aa ZmZm àH$ma Ho$ dUm] H$s g¡H$‹S>m| ÜdOm \$aha¡ h¢& Aa
dh {d_mZ H$ënd¥j g_mZ _Zmoha ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{ZH$[a {Z_m©{nV ZmZm ê$n H$mo Ya¡ _mZm|
ñdJ©bmoH$V¢ Am`m h¡& gmo dm {d_mZ _| nwÌg{hV A§OZm, ~g§V_mbm VWm amOm à{Vgy`© H$m
n[adma gH$b ~¡R>H$a AmH$me Ho$ _mJ© Mmbo& gmo ~mbH$ H$m¡VwH$ H$a _wbH$Vm g§Vm _mVm H$s
JmoX _| V¢ CN>bH$a nd©V D$na Om nS>çm& _mVm hmhmH$ma H$aVr ^B©, Aa amOm à{Vgy`© Ho$
gd©bmoH$ hmhmH$ma H$aVo ^E&
Aa amOm à{Vgy`© ~mbH$ Ho$ Ty>§‹T>Zo H$mo AmH$meV¢ CV[aH$[a n¥Ïdr na Am`m, A§OZm
A{VXrZ ^B© {dbmn H$a¡ h¡& Eogm {dbmn H$a¡ h¡ OmH$m| gwZH$a {V`ªM{Z H$m _Z ^r H$éUm H$a
H$mo_b hmo` J`m& hm` nwÌ! H$hm ^`m? Xod H${hE nydm}nm{O©V H$_© Zo H$hm {H$`m? _mo{h aËZ
gånyU© {ZYmZ {XIm`H$[a ~hþ[a ha {b`m& {d`moJ Ho$ Xþ:IV¢ ì`mHw$b Omo _¢ gmo _oao OrdZ H$m
Adb§~Z Omo ~mbH$ ^`m hþVm gmo ^r nydm}nm{O©V H$_© Zo {N>Zm` {b`m& gmo _mVm Vmo `h {dbmn
H$a¡ h¡, Aa nwÌ nËWa na nS>çm, gmo nËWa Ho$ hOmam| I§S> hmo` JE, Aa _hmeãX ^`m&
à{Vgy`© XoI¡ Vmo ~mbH$ EH$ {ebm D$na gwI go {damO¡ h¡, AnZo A§JyR>o Amn hr Myg¡ h¡,
H«$s‹S>m H$a¡ h¡, Aa _wbH¡$ h¡, A{V emo^m`_mZ gyYo n‹S>o h¢, bhbhmQ> H$a¡ h¡§ H$a MaUH$_b
{OZHo$, gwÝXa h¡ eara {OZH$m, do H$m_Xod nX Ho$ YmaH$, CZH$mo H$m¡Z H$s Cn_m XrO¡? _§X _§X
Omo ndZ VmH$[a bhbhmQ> H$aVm Omo aŠVH$_bm| H$m dZ Vm g_mZ h¡ à^m {OZH$s, AnZo
VoOH$[a nhm‹S> Ho$ I§S>-I§S> {H$E& Eogo ~mbH$ H$mo XÿaV¢ XoIH$a amOm à{Vgy`© A{V AmíM`© H$mo
àmßV ^`m& H¡$gm h¡ ~mbH$? {Zînmn h¡ eara OmH$m, Y_© H$m ñdê$n, VoO H$m nw§O& Eogo nwÌ
H$mo XoI _mVm ~hþV {dñ_` H$m| àmßV ^B©, CR>m` {ga My_m Aa N>mVrgm| bJm` {b`m&
V~ à{Vgy`© A§OZrV¢ H$hVm ^`m - ho ~m{bHo$! `h ~mbH$ Voam g_MVwaòg§ñWmZ,
dO«d¥f^ZmamMg§hZZ H$m YaUhmam, _hm dO« H$m ñdê$n h¡& OmHo$ n‹S>ZoH$[a nhm‹S> MyU© hmo`
J`m& O~ `m ~mbH$ H$s hr Xod{ZV¢ A{YH$ AX²^wV epŠV h¡ Vmo `m¡dZ AdñWm H$s epŠV H$m
H$hm H$hZm? `h {ZíM` goVr Ma_earar h¡& VX²^d _mojJm_r h¡, {\$a Xoh Z Yma¡Jm& `mH$s
`hr n`m©` {gÕnX H$m H$maU h¡& Eogm OmZH$a VrZ àX{jUm Xo` hmW Omo‹S> {ga Zdm`, AnZr
ñÌr{Z Ho$ g_yh g{hV ~mbH$ H$mo Z_ñH$ma H$aVm ^`m& `h ~mbH$, VmH$s Oo ñÌr {VZHo$ Oo
ZoÌ VoB© ^E í`m_ ídoV AéUH$_b, {VZH$s Oo _mbm, {VZH$[a nyOZrH$ A{V a_UrH$ _§X _§X
_wbH$Z H$m H$aUhmam, g~ hr ZaZmar{Z H$m _Z ha¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 255


amOm à{Vgy`© nwÌg{hV A§OZr ^mZOr H$mo {d_mZ _| ~¡R>m` AnZo ñWmZH$ bo` Am`m& H¡$gm
h¡ ZJa? ÜdOm VmoaU{ZH$[a emo^m`_mZ h¡& amOm H$mo§ Am`m gwZ gd©ZJa Ho$ bmoH$ ZmZm àH$ma
Ho$ _§Jb Ðì`{Zg{hV gÝ_wI AmE& amOm à{Vgy`© Zo amO_hb _| àdoe {H$`m& dm{XÌm| Ho$ ZmXV¢
ì`mßV ^Bª h¢ Xem| {Xem Ohm§, ~mbH$ Ho$ OÝ_ H$m ~‹S>m CËgd {dÚmYa Zo {H$`m& O¡gm
ñdJ©bmoH${df¡ BÝÐ H$s CËn{Îm H$m CËgd Xod H$a¡ h¢& nd©V{df¡ OÝ_ nm`m, Aa {d_mZV¢ n‹S>H$[a
nd©V H$mo MyU© {H$`m& VmV¢ ~mbH$ H$m Zm_ _mVm Aa ~mbH$ Ho$ _m_m à{Vgy`© Zo lre¡b
R>ham`m& Aa hZyéh Ûrn{df¡ OÝ_moËgd ^`m VmV¢ hZy_mZ `h Zm_ n¥Ïdr{df¡ à{gÕ ^`m& dh
lre¡b (hZy_mZ) hZyéh Ûrn{df¡ a_¡& H¡$gm h¡ Hw$_ma? Xod{Z g_mZ h¡ à^m OmH$s, _hmH$m§{VdmZ,
g~H$mo _hm CËgdê$n h¡ eara H$s {H«$`m OmH$s, gd©bmoH$ Ho$ _Z Aa ZoÌ{Z H$m| haZhmam à{Vgy`©
Ho$ nwa{df¡ {damO¡ h¡&
AWmZÝVa JUYa Xod amOm lo{UH$V¢ H$h¡ h¢ - ho Z¥n! àmUr{Z Ho$ nydm}nm{O©V nwÊ` Ho$
à^mdV¢ {J[a{Z H$m MyU© H$aZhmam _hmH$R>moa Omo dO« gmo ^r nwîn g_mZ H$mo_b hmo` naUd¡ h¡&
Aa _hm AmVmn H$s H$aUhmar Omo Ap½Z gmo ^r MÝÐ_m H$s {H$aU g_mZ VWm {dñVrU© H$_bZr
Ho$ dZ g_mZ erVb hmo` h¡& Aa _hmVrúU IS²>J H$s Ymam gmo _hm _Zmoha H$mo_b bVm g_mZ
hmo` h¡& Eogm OmZH$a Oo {ddoH$s Ord h¢ Vo nmnV¢ {daŠV hmo` h¢& H¡$gm h¡ nmn? _hmXþ:I XoZo{df¡
àdrU h¡& Vw_ {OZamO Ho$ M[aÌ {df¡ AZwamJr hmodmo& H¡$gm h¡ {OZamO H$m M[aÌ? gma^yV Omo
_moj H$m gwI VmHo$ XoZo {df¡ MVwa h¡& `h g_ñV OJV {Za§Va OÝ_Oam_aUê$n gy`© Ho$ AmVmnV¢
VßVm`_mZ h¡& Vm_¢ hOmam| Oo ì`m{Y h¢ gmoB© {H$aUm| H$m g_yh&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
hZw_mZ H$s OÝ_ H$Wm H$m dU©Z H$aZo dmbm gÌhdm± nd© g§nyU© ^`m&&17&&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gm| H$h¡ h¢ - ho _JY Xoe Ho$ _§S>Z! `h hZw_mZOr Ho$
OÝ_ H$m d¥Îmm§V Vmo Vmo{h H$hçm, A~ hZw_mZ Ho$ {nVm ndZ§O` H$m d¥Îmm§V gwZ& ndZ§O` ndZ
H$s ZmBª erK« hr amdU n¡ J`m, Aa amdUV¢ Amkm nm` déUV¢ `wÕ H$aVm ^`m& gmo ~hþV Xoa
VH$ ZmZm àH$ma Ho$ eñÌ{ZH$[a déU Ho$ Aa ndZ§O` Ho$ `wÕ ^`m, gmo `wÕ{df¡ déU H$mo ~m§Y
{b`m& VmZ¡ Omo IaXÿfU H$mo ~m§Ü`m hþVm gmo Nw>‹S>m`m, Aa déU H$mo amdU Ho$ g_rn bm`m& déU
Zo amdU H$s godm A§JrH$ma H$ar& amdU ndZ§O`V¢ A{V àgÞ ^`o& V~ ndZ§O` amdUgm| {dXm
hmo` A§OZr Ho$ ñZohV¢ erK« hr Ka H$mo Mmbo&
amOm àh²bmX Zo gwZr {H$ nwÌ {dO` H$a Am`m, V~ ÜdOm VmoaU _mbm{XH$m| go ZJa emo{^V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

256 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{H$`m& V~ g~ n[aOZ nwaOZ bmoJ gÝ_wI Am` ZJa Ho$ gd© Za Zmar BZHo$ H$Îm©ì` H$s àe§gm
H$a¡ h¢& amO_hb Ho$ Ûmao AWm©{XH$H$[a ~hþV gÝ_mZ H$a ^rVa àdoe H$am`m& gma^yV _§JbrH$
dMZ{ZH$[a Hw§$da H$s g~ hr Zo àe§gm H$ar& Hw§$da _mVm {nVm H$mo àUm_H$[a g~H$m _wOam bo`
jUEH$ g^m{df¡ g~Z H$s ewlyfmH$a Amn A§OZr Ho$ _hb nYmao& àhñV{_Ì bma gmo dh _hb
O¡gm Orda{hV eara gwÝXa Z bmJ¡; V¡g¡ A§OZr {~Zm _Zmoha Z bmJ¡& V~ _Z AàgÞ hmo` J`m&
àhñVgm| H$hVo ^E - ho {_Ì! `hm§ dh àmU{à`m H$_bZ`Zr Zht XrI¡ h¡ gmo H$hm§ h¡?
`h _pÝXa VmHo$ {~Zm _wPo CÚmZ g_mZ ^mg¡ h¡, AWdm AmH$me g_mZ eyÝ` ^mg¡ h¡& VmV¢ Vw_
dmVm© nyN>mo, dh H$hm§ h¡? V~ àhñV _m{hbo bmoJ{ZV¢ {ZíM`H$a gH$b d¥Îmm§V H$hVm ^`m&
V~ `mHo$ öX` H$mo jmo^ CnÁ`m& _mVm {nVmgm| {~Zm nyN>o hr {_Ìg{hV _hoÝÐ Ho$ ZJa _| JE&
{MÎm _| CXmg O~ amOm _hoÝÐ Ho$ ZJa Ho$ g_rn Om` nhþ§Mo V~ _Z _| Eogm OmÝ`m Omo AmO
{à`m H$m {_bmn hmo`Jm&
V{X {_Ìgm| H$hVo ^E {H$ - ho {_Ì! XoImo `h ZJa _Zmoha XrI¡ h¡, Ohm§ dh gwÝXa H$Q>mj
H$s YaZhmar gwÝXar {damO¡ h¡& O¡g¢ H¡$bme nd©V Ho$ {eIa emo^m`_mZ XrI¡ h¡ V¡g¢ `h _hb
Ho$ {eIa a_UrH$ XrI¡ h¢& Aa dZ Ho$ d¥j Eogo gwÝXa h¢ _mZm| dfm©H$mb H$s gKZ KQ>m hr h¡&
Eogr dmVm© {_Ìgm| H$aVo g§Vo ZJa Ho$ nmg Om` nhþ§Mo& {_Ì ^r ~hþV àgÞ àe§gm H$aVm Am`m&
amOm _hoÝÐ Zo gwZr {H$ ndZ§O` Hw$_ma {dO` H$a {nVmgm| {_b `hm§ AmE h¢, V~ ZJa H$s ~‹S>r
emo^m H$amB©& Aa Amn AKm©{XH$ CnMma bo` gÝ_wI Am`m, ~hþV AmXaV¢ Hw§$da H$mo ZJa _|
bmE& ZJa Ho$ bmoJm| Zo ~hþV AmXaV¢ JwU dU©Z {H$`o& Hw§$da amO_§{Xa _| AmE& EH$ _whÿV© ggwa
Ho$ {ZH$Q> {damOo, g~ hr H$m gÝ_mZ {H$`m, Aa `Wm`mo½` dmVm© H$ar& ~hþ[a amOmV¢ Amkm
bo`H$a gmgy H$m _wOam H$açm, ~hþ[a {à`m Ho$ _hb nYmao&
H¡$go h¢ Hw$_ma? H$m§Vm Ho$ XoIZo H$s A{^bmfm OmH¡$& Vhm§ ^r ñÌr H$mo Z Xo»`m V~ A{V
{dahmVwa hmo` H$mhÿ H$m| nyN>çm - ho ~m{bHo$! h_mar {à`m H$hm§ h¡? V~ dh ~mobr - ho Xod!
`hm§ {Vhmar {à`m Zmht& V~ dmHo$ dMZê$n dO«H$a öX` MyU© hmo` J`m Aa H$mZ _mZm| VmVo
Imao nmZr go gtMo JE& O¡gm Orda{hV _¥VH$ eara hmo` V¡gm hmo` J`m& emoH$ê$n XmhH$[a
_waPm` J`m h¡ _wIH$_b OmH$m, `h ggwamb Ho$ ZJaV¢ {ZH${gH$[a n¥Ïdr{df¡ ñÌr H$s dmVm© Ho$
{Z{_Îm ^«_Vm ^`m, _mZmo§ dm`wHw$_ma H$mo dm`w bmJr&
V~ àhñV{_Ì `mH$m| A{V AmVwa XoIH$[a `mHo$ Xþ:IV¢ A{V XþIr ^`m, Aa `mgm| H$hVm
^`m - ho {_Ì! H$hm IoX-{IÞ hmo` h¡? AnZm {MÎm {ZamHw$b H$a& `h n¥Ïdr Ho$VrH$ h¡ Ohm§

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 257


hmo`Jr dhm§ R>rH$H$a bod|Jo& V~ Hw$_ma Zo {_Ìgm| H$hr - Vw_ Am{XË`nwa _oao {nVm n¡ Omdmo Aa
gH$b d¥Îmm§V H$hmo& Omo _wPo {à`m H$s àmpßV Z hmo`Jr Vmo _oam OrdZm Zht hmo`Jm& _¢ gH$b
n¥Ïdrna ^«_U H$ê§$ hÿ§, Aa Vw_ ^r R>rH$ H$amo&
V~ {_Ì `h d¥Îmm§V H$hZo H$mo Am{XË`nwa ZJa{df¡ Am`m, {nVm H$mo g~ d¥Îmm§V H$hçm& Aa
ndZ Hw$_ma Aå~aJmoMa hmWr na M‹T>H$[a n¥Ïdr{df¡ {dMaVm ^`m& Aa _Z{df¡ `h {MÝVm H$ar
{H$ dh gwÝXar H$_bg_mZ H$mo_b eara emoH$ Ho$ AmVmn H$mo g§Vmn H$mo àmßV ^B© H$hm JB©?
_oam hr h¡ öX`{df¡ Ü`mZ OmHo$ dh Jar{~Zr {dahê$n Ap½ZV¢ àÁd{bV {df_ dZ _| H$m¡Z {Xem
H$mo§ JB©? dh gË`dm{XZr {Z:H$nQ> Y_© H$s YaZhmar, J^© H$m h¡ ^ma OmH¡$, H$Xm[n ~g§V_mbmgm|
a{hV hmo` JB© hmo`&
dh n{Vd«Vm lmdH$ Ho$ d«V nmbZhmar amOHw$_mar emoH$ H$a A§Y hmo` JE h¢ XmoZm| ZoÌ OmHo$,
Aa {dH$Q> dZ {dhma H$aVr, jwYmgm| nr{‹S>V, AOJaH$a `wŠV Omo A§YHy$n Vm_¢ hr n‹S>r hmo
AWdm dh J^©dVr XþîQ> newAm| Ho$ ^`§H$a eãX gwZ àmUa{hV hr hmo` JB© hmo`& dh àmU{ZV¢
^r A{YH$ ß`mar `m ^`§H$a AaÊ`{df¡ Ob{~Zm ß`mg H$a gyI JE h¢ H§$R>Vmbw OmHo$, gmo àmUm|
go a{hV hmo` JB© hmo`? dh ^moar H$Xm{MV² J§Jm{df¡ CVar hmo` Vhm§ ZmZm àH$ma Ho$ J«mh gmo nmZr
_| ~h JB© hmo, AWdm dh A{VH$mo_b VZw S>m^ H$s AUrH$a {dXmao JE hm|` MaU OmHo$ gmo EH$
n¢‹S> ^r nJ YaZo H$s epŠV Zmht gmo Z Om{ZE H$hm Xem ^B©? AWdm Xþ:IV¢ J^©nmV ^`m hmo`
Aa H$Xm{MV² dh {OZY_© H$s godZhmar _hm{daŠV ^md hmo` Am`m© ^B© hmo`&
Eogm qMVdZ H$aVo ndZ§O` Hw$_ma Zo n¥Ïdr{df¡ ^«_U {H$`m& gmo dh àmUdëb^m Z XoIr&
V{X {dahH$a nr{‹S>V gd©OJV H$mo eyÝ` XoIVm ^`m, _aU H$m {ZíM` {H$`m& Z nd©V{df¡ Z
_Zmoha d¥j{Z{df¡, Z ZXr Ho$ VQ> na H$mhÿ R>m¡a hr àmU{à`m {~Zm CgH$m _Z Z a_Vm ^`m& Eogm
{ddoH$d{O©V ^`m Omo gwÝXar H$s dmVm© d¥j{Z H$m| nyN>¡ ^«_Vm ^«_Vm ^yVéda Zm_m dZ _¢ Am`m&
Vhm§ hmWrV¢ CVaçm Aa O¡g¢ _w{Z AmË_m H$m Ü`mZ H$a¢ V¡g¢ {à`m H$m Ü`mZ H$a¡&
~hþ[a h{W`ma Aa dIVa n¥Ïdr na S>ma {XE Aa JOoÝÐV¢ H$hVo ^E - ho JOamO! A~ Vw_
dZñdÀN>ÝX {dhmar hmodmo& hmWr {dZ`H$[a {ZH$Q> IS>çm h¡& Amn H$h¡ h¢ - ho JOoÝÐ! ZXr Ho$
Vra _| eë` H$r dZ h¡ VmHo$ Omo nëbd gmo MaVo {dMamo& Aa `hm§ h{WZr{Z Ho$ g_yh h¢ gmo Vw_
Zm`H$ hmo` {dMamo& Hw§$da Zo Eogm H$hçm na§Vw dh H¥$Vk, YZr Ho$ ñZoh{df¡ àdrU Hw§$da H$m g§J
Zht N>mo‹S>Vm ^`m& O¡g¢ ^bm ^mB©, ^mB© H$m g§J Z N>mo‹S>o& Hw§$da A{V emoH$d§V Eogo {dH$ën H$a¡
{H$ A{V _Zmoha Omo dh ñÌr Vm{h `{X Z nmD§$ Vmo `m dZ{df¡ àmU Ë`mJ H$ê§$& {à`m {df¡ b½`m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

258 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


h¡ _Z OmH$m, Eogm Omo ndZ§O` Vm{h dZ{df¡ am{Ì ^B©& gmo am{Ì Ho$ Mma nha Mma df© g_mZ
~rVo& ZmZm àH$ma Ho$ {dH$ënH$[a ì`mHw$b ^`m&
`hm§ H$s Vmo `h H$Wm, Aa {_Ì {nVm n¡ J`m gmo {nVm H$mo gd© d¥Îmm§V H$hçm& {nVm gwZH$a
na_ emoH$ H$mo àmßV ^`m& g~ H$mo emoH$ CnÁ`m& Aa Ho$Vw_Vr _mVm nwÌ Ho$ emoH$H$[a A{V
nr{‹S>V hmo` amodVr g§Vr àhñVgy§ H$hVr ^B© {H$ Omo Vy _oao nwÌ H$mo AHo$bm N>mo‹S> Am`m gmo ^bm
Z {H$`m& V{X àhñV Zo H$hr - _mo{h A{V AmJ«h H$a {Vhmao {ZH$Q> ^oÁ`m gmo Am`m, A~ Vhm§
OmD§$Jm& gmo _mVm Zo H$hr - dh H$hm± h¡? V~ àhñV Zo H$hr, Ohm§ A§OZr h¡ Vhm§ hmo`Jm& V{X
`mZ¡ H$hr A§OZr H$hm§ h¡, VmZ¡ H$hr - _¢ Z OmZy§&
ho _mVm! Omo {~Zm {dMma¡ erK« hr H$m_ H$a¡ {VZH$mo níMmVmn hmo`& {Vhmao nwÌ Zo Eogm
{ZíM` {H$`m {H$ Omo _¢ {à`m H$mo Z XoIy§ Vmo àmUË`mJ H$ê§$& `h gwZH$a _mVm A{V {dbmn
H$aVr ^B©& A§V:nwa H$s gH$b ñÌr éXZ H$aVr ^B©, _mVm {dbmn H$a¡ h¡ - hm`! _mo nm{nZr
Zo H$hm {H$`m Omo _hmgVr H$mo H$b§H$ bJm`m, OmH$[a _oam nwÌ OrdZ Ho$ g§e` H$mo àmßV ^`m&
_¢ H«y$a^md H$s YaUhmar _hmdH«$ _§X^m{JZr Zo {~Zm {dMmao `h H$m_ {H$`m& `h ZJa, `h
Hw$b, Aa {dO`mY© nd©V, Aa amdU H$m H$Q>H$ ndZ§O` {~Zm emo^¡ Zmht& _oao nwÌ g_mZ Am¡a
H$m¡Z? OmZ¡ déU Omo amdUhÿ§ V¢ AgmÜ` Vm{h aU{df¡ jU_mÌ _¢ ~m§Y {b`m& hm` dËg! {dZ`
Ho$ AmYma, Jwé nyOZ _¢ VËna, OJVgwÝXa, {d»`mVJwU Vy H$hm§ J`m? Voao XþIê$n Ap½ZH$[a
VßVm`_mZ Omo _¢, gmo ho nwÌ! _mVmgm| dMZmbmn H$a, _oam emoH$ {Zdma& Eogo {dbmn H$aVr
AnZm CañWb Aa {ga Hy$Q>Vr Omo Ho$Vw_Vr gmo VmZ¢ g~ Hw$Qw>å~ emoH$ê$n {H$`m& àh²bmX hÿ
Am§gy S>maVo ^E&
gd© n[adma H$mo gmW bo` àhñV H$mo AJdmZr H$a AnZo ZJaV¢ nwÌ H$mo Ty>§‹T>Zo H$mo Mmbo&
XmoZm| lo{U`m| Ho$ gd© {dÚmYa àr{Vgm| ~wbm`o gmo n[adma g{hV AmE& g~ hr AmH$me Ho$ _mJ©
Hw§$da H$mo Ty>§‹T>o h¢, n¥Ïdr _| XoI¡ h¢, Aa J§^ra dZ Am¡a bVmdm| _| XoI¡ h¢& Aa à{Vgy`© Ho$ nmg
^r àh²bmX H$m XÿV J`m gmo gwZ H$a _hm emoH$dmZ ^`m& Aa A§OZmgm| H$hçm&
gmo A§OZm àW_ Xþ:IV¢ ^r A{YH$ Xþ:I H$mo àmßV ^B©& AlwYmam H$[a dXZ nImbVr éXZ
H$aVr ^B©, {H$ hm` ZmW! _oao àmUm| Ho$ AmYma! _wP_| ~m§Ü`m h¡ _Z {OÝhm|Zo gmo _mo{h
OÝ_XþImar H$mo N>mo‹S>H$[a H$hm§ JE? H$hm _wPgm| H$mon Z N>mo‹S>mo hmo, Omo gd© {dÚmYa{ZV¢ AÑí`
hmo` aho hmo& EH$ ~ma EH$ ^r A_¥V g_mZ dMZ _mogm| ~mobmo& EVo {XZ `o àmU {Vhmao Xe©Z H$mo
dm§N>mH$[a amIo h¢, A~ Omo Vw_ Z XrImo Vmo `o àmU _oao {H$g H$m_ Ho$ h¢? _oao `h _ZmoaW hþVm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 259


{H$ n{V H$m g_mJ_ hmo`Jm gmo Xod Zo _ZmoaW ^½Z {H$`m& _wP _§X^m{JZr Ho$ A{W© Amn H$îQ>
AdñWm H$mo àmßV ^E& {Vhmao H$îQ> H$s Xem gwZH$a _oao àmU nmnr Š`m| Z {dZe Om`&
Eogo {dbmn H$aVr A§OZm H$mo XoIH$[a ~g§V_mbm H$hVr ^B© - ho Xodr! Eogo A_§Jb dMZ
_V H$hmo, {Vhmao YZrgm| Adí` {_bmn hmo`Jm& Aa à{Vgy`© ~hþV {Xbmgm H$aVm ^`m {H$ Voao
n{V H$mo erK« hr bmd¡ h¢& Eogm H$hH$a amOm à{Vgy`© Zo _ZV¢ ^r CVmdbm Omo {d_mZ Vm{df¡
M‹T> H$a AmH$meV¢ CVaH$a n¥Ïdr{df¡ Ty>§T> çm& à{Vgy`© Ho$ bma XmoZm| lo{U`m| Ho$ {dÚmYa, Aa
b§H$m Ho$ bmoJ `ËZH$[a Ty>§‹T>o h¢& XoIVo XoIVo ^yVada Zm_m AQ>dr{df¡ AmE& Vhm§ A§~aJmoMa Zm_m
hmWr Xo»`m& dfm©H$mb Ho$ gKZ _oK g_mZ h¡ AmH$ma OmH$m, V{X hmWr H$mo§ XoIH$[a gd©
{dÚmYa àgÝZ ^E {H$ Ohm§ `h hmWr h¡ Vhm§ ndZ§O` h¡& nyd} h_Zo `h hmWr AZoH$ ~ma Xo»`m
h¡& `h hmWr A§OZ{J[a g_mZ h¡ a§J OmH$m, Aa Hw§$X Ho$ \y$b g_mZ ídoV h¢ Xm§V OmHo$, Aa
O¡gr Mm{hE, V¡gr gwÝXa h¡ gy§S> OmH$s&
O~ hmWr Ho$ g_rn {dÚmYa AmE V~ dm{h {ZaHw§$e XoI S>ao Aa hmWr {dÚmYam| Ho$ H$Q>H$
H$m eãX gwZ _hmjmo^ H$mo àmßV ^`m& hmWr _hm^`§H$a Xþ{Z©dma erK« h¡ doJ OmH$m, _XH$a
^rO aho h¢ H$nmob OmHo$, Aa hmbo h¢ Aa JmO¡ h¢ H$mZ OmHo$& {Og {Xem H$mo hmWr Xm¡‹S>o Vmhr
{XemV¢ {dÚmYa hQ> Omd|& `h hmWr bmoJm| H$m g_yh XoI ñdm_r H$s ajm{df¡ VËna, gy§S>gm| ~§Yr
h¡ Vbdma OmHo$, _hm^`§H$a, ndZ§O` H$m g_rn Z VO¡& gmo {dÚmYa Ìmg nm` `mHo$ g_rn Z
Amd¡& V~ {dÚmYam| Zo h{W{Z`m| Ho$ g_yhgm| `m{h de {H$`m, Š`m|{H$ OoVo derH$aU Ho$ Cnm`
h¢, {VZ_| ñÌr g_mZ Am¡a H$moB© Cnm` Zmht& V~ `o AmJo Am` ndZ Hw$_ma H$mo§ XoIVo ^E& _mZm|
H$mR> H$m h¡, _m¡Zgm| ~¡R>çm h¡& do `Wm`mo½` `mH$m CnMma H$aVo ^E na `h qMVm _| brZ H$mhÿgm|
Z ~mob¡& O¡g¡ Ü`mZmê$‹T> _w{Z H$mhÿgm| Z ~mob¡§&
V~ ndZ§O` Ho$ _mVm {nVm Am§gy S>maçm `mHo$ _ñVH$ H$mo My_Vo ^E, Aa N>mVrgm| bJmdVo
^E, Aa H$hVo ^E {H$ - ho nwÌ! Vy Eogm {dZ`dmZ h_H$mo N>mo‹S>H$[a H$hm§ Am`m? _hmH$mo_b
goO na gmodZhmam Voam eara `m ^r_dZ{df¡ H¡$g¡ am{Ì ì`VrV H$ar? Eog¢ dMZ H$ho Vmo ^r Z
~mob¡& V{X `m{h Z_«r^yV Am¡a _m¡Zd«V Ya¡, _aU H$m h¡ {ZíM` OmH¡$ Eogm OmZH$[a g_ñV
{dÚmYa emoH$ H$mo àmßV ^E, {nVm g{hV g~ {dbmn H$aVo ^E&
V{X à{Vgy`© A§OZr H$m _m_m g~ {dÚmYa{Z H$m| H$hVm ^`m {H$ _¢ dm`wHw$_magm|
dMZmbmn H$ê§$Jm& V~ dh ndZ§O` H$mo N>mVrgm| bJm`H$a H$hVm ^`m - ho Hw$_ma! _¢ g_ñV
d¥Îmm§V H$hÿ§ hÿ§ gmo gwZmo& EH$ _hm a_UrH$ g§Ü`m^«Zm_m nd©V, Vhm§ AZ§Jdr{M Zm_m _w{Z H$mo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

260 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ho$dbkmZ CnÁ`m Wm, gmo BÝÐm{XH$Xod Xe©Z H$mo AmE hþVo, Aa _¢ ^r J`m hþVm& gmo ~§XZmH$a
AmdVm hþVm gmo _mJ© _| EH$ nd©V H$s Jw\$m, Vm D$na _oam {d_mZ Am`m, gmo _¢Zo ñÌr Ho$ éXZ
H$s Üd{Z gwZr& _mZm| ~rZ ~mO¡ h¡& V~ _¢ dhm§ J`m, Jw\$m{df¡ A§OZr XoIr& _¢Zo dZ Ho$ {Zdmg
H$m H$maU nyN>çm& V{X ~g§V_mbm Zo gd© d¥Îmm§V H$hçm& A§OZr emoH$ H$a {dôdb éXZ H$a¡
gmo _¢ Yr`© ~§Ym`m, Aa Jw\$m _| VmHo$ nwÌ H$m OÝ_ ^`m, gmo Jw\$m nwÌ Ho$ eara H$s H$m§{VH$a
àH$me ê$n hmo` JB©, _mZm| gwdU© H$s aMr h¡&
`h dmVm© gwZH$a ndZ§O` na_ hf© H$mo àmßV ^E& Aa à{Vgy`© H$mo nyN>Vo ^E - ~mbH$
gwIgm| {VîR>¡ h¡? V~ à{Vgy`© Zo H$hçm - ""~mbH$ H$mo _¢ {d_mZ _| WmnH$a hZwéhÛrn H$mo
OmVm Wm gmo _mJ© _| ~mbH$ EH$ nd©V na nS>çm&'' gmo nd©V Ho$ n‹S>Zo H$m Zm_ gwZH$a ndZ§O`
Zo hm` hm` Eogm eãX H$hçm& V{X à{Vgy`© Zo H$hçm - ""gmoM _V H$a, Omo d¥Îmm§V ^`m gmo
gwZhþ, OmH$[a gd© XþIgm| {Zd¥{Îm hmo`& ~mbH$ H$mo nS>çm XoI _¢ {dbmn H$aVm ^`m& {d_mZV¢
ZrMo CVaçm, V~ Š`m XoIm - nd©V Ho$ I§S>-I§S> hmo` JE, Aa EH$ {ebm na ~mbH$ nS>çm
h¡, Aa VmH$s Á`mo{VH$[a Xem|{Xem àH$meê$n hmo` ahr h¢& V~ _¢Zo VrZ àX{jUm Xo` Z_ñH$ma
H$a ~mbH$ H$mo CR>m` {b`m, Aa _mVm H$mo gm¢ß`m& gmo _mVm A{V {dñ_` H$mo àmßV ^B©& nwÌ
H$m lre¡b Zm_ Yaçm& ~g§V_mbm Aa nwÌ g{hV A§OZr H$mo hZwéhÛrn bo` J`m& dhm§ nwÌ H$m
OÝ_moËgd ^`m& gmo ~mbH$ H$m XÿOm Zm_ hZw_mZ ^r h¡& `h Vw_H$m| _¢Zo gH$b d¥Îmm§V H$hçm&
h_mao ZJa _| dh n{Vd«Vm nwÌ g{hV AmZ§Xgm| {VîR>¡ h¡&''
`h d¥Vm§V gwZH$a ndZ§O` VËH$mb A§OZr Ho$ AdbmoH$Z Ho$ A{^bmfr hZwéhÛrn H$m|
Mmbo& Aa gd© {dÚmYa ^r BZHo$ g§J Mmbo& hZwéhÛrn _| JE& gmo Xmo` _hrZm g~H$m| à{Vgy`©
Zo ~hþV AmXa gm| am»`m& ~hþ[a g~ àgÞ hmo` AnZo AnZo ñWmZH$ H$mo JE& ~hþV {XZm| _| nm`m
h¡ ñÌr H$m g§`moJ OmZ¢ gmo Eogm ndZ§O` `hm§ hr ah¡& H¡$gm h¡ ndZ§O`? gwÝXa h¡ MoîQ>m OmH$s,
Am¡a nwÌ H$s MoîQ>m gm| A{V AmZÝXê$n hZwéhÛrn _| XodZ H$s ZmBª a_Vo ^E& hZw_mZ Zd`m¡dZ
H$mo àmßV ^E& _oé Ho$ {eIa g_mZ gwÝXa h¡ grg OmH$m, gd© Ord{Z Ho$ _Z Ho$ haUhmao hmoVo
^E& {gÕ ^B© h¢ AZoH$ {dÚm OmH$mo, Aa _hmà^md ê$n {dZ`dmZ² ~w{Õ_mZ _hm~br, gd©
emñÌ{Z Ho$ AW©{df¡ àdrU, namonH$ma H$aZo H$mo MVwa, nyd©^d ñdJ© _| gwI ^mo{J AmE, A~
`hm§ hZwéhÛrn{df¡ Xodm| H$s ZmBª a_¡ h¢&
ho lo{UH$! JwényOm _| VËna lr hZw_mZ Ho$ OÝ_ H$m dU©Z, Aa ndZ§O` H$m A§OZrgm|
{_bmn, `h AX²^wV H$Wm ZmZm ag H$s ^ar h¡& Oo àmUr ^md Ya `h H$Wm n‹T>o n‹T>md¢, gwZ¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 261


gwZmd¢ {VZH$s Aew^ H$_© _| àd¥{Îm Z hmo`, ew^{H«$`m Ho$ CÚ_r hmo§`& CZH$s na^d _| ew^J{V,
XrK© Am`w hmo`, eara {ZamoJ gwÝXa hmo`, _hmnamH«$_r hmo`, Aa CZH$s ~w{Õ H$aZo `mo½` H$m`©
Ho$ nma H$m¢ àmßV hmo`, Aa MÝÐ_m g_mZ {Z_©bH$s{V© hmo`, Aa Omgm| ñdJ©-_wpŠV Ho$ gwI
nmBE, Eogo Y_© H$s ~‹T>dmar hmo`, Omo bmoH${df¡ Xþb©^ dñVw h¡ gmo g~ gwb^ hmo§`, gy`©g_mZ
àVmn Ho$ YmaH$ hmo`&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
ndZ§O` A§OZm H$m {_bmn dU©Z H$aZo dmbm AR>mahdm± nd© g§nyU© ^`m&&18&&
AWmZÝVa amOm déU ~hþ[a Amkmbmon ^`m V{X H$monH$[a Vmna amdU \o$a M‹T>o& gd©
^y{_JmoMar {dÚmYa{Z H$m| AnZo g_rn ~wbdm`m, g~Ho$ {ZH$Q> AmkmnÌ bo` XÿV JE& H¡$gm h¡
amdU? amÁ`H$m`©{df¡ {ZnwU h¡, {H$hH§$Ymnwa Ho$ YZr, Aa b§H$m Ho$ YZr, aWZynwa Aa
MH«$~mbnwa Ho$ YZr VWm d¡VmT>ç H$s XmoZm| loUr Ho$ {dÚmYa VWm ^y{_JmoMa, g~ hr Amkm
à_mU amdU Ho$ g_rn AmE& hZwéhÛrn{df¡ ^r à{Vgy`© VWm ndZ§O` Ho$ Zm_ AmkmnÌ bo`
XÿV AmE gmo `o XmoZm| AmkmnÌ H$mo _mWo M‹T>m` XÿV H$m ~hþV gÝ_mZ H$a, Amkm à_mU J_Z
Ho$ CÚ_r ^E& V{X hZw_mZ H$mo amÁ`m{^foH$ XoZo bmJo& dm{XÌm{XH$ Ho$ g_yh ~mOZo bmJo& Aa
H$be h¢ {OZHo$ hmW _| Eogo _Zwî` AmJ¡§ Am` R>m‹T>o ^E&
V{X hZw_mZ Zo à{Vgy`© Aa ndZ§O` H$mo nyN>çm `h H$hm h¡? V{X CÝhm|Zo H$hr - ho dËg!
hZwéhÛrn H$m à{VnmbZ H$a, h_ XmoZm| H$mo amdU ~wbmd¡ h¡ gmo Om§` h¢, amdU H$s _XX Ho$
A{W©& amdU déU na Om` h¡& déU Zo ~hþ[a _mWm CR>m`m h¡, _hmgm_§V h¡, VmHo$ ~‹S>r goZm h¡,
nwÌ ~bdmZ h¢, Aa J‹T> H$m ~b h¡& V{X hZw_mZ {dZ` H$a H$hVo ^E {H$ _oao hmoVo Vw_H$mo OmZm
C{MV Zmht, Vw_ _oao JwéOZ hmo&
V~ CÝhm|Zo H$hr - ho dËg! Vy ~mbH$ h¡ A~ VH$ aU Xo»`m Zmht& V{X hZw_mZ ~mobo -
AZm{XH$mbV¢ Ord MVwJ©{V{df¡ ^«_U H$a¡ h¢, n§M_J{V Omo _wpŠV gmo O~ VH$ AkmZ H$m CX`
h¡ V~ VH$ Ord Zo nmB© Zmht, naÝVw ^ì`Ord nmd¢ hr h¢& V¡g¢ h_Zo A~ VH$ `wÕ {H$`m Zmht,
naÝVw A~ `wÕH$a déU H$mo OrV|Jo hr& Aa {dO` H$a {Vhmao nmg Amd¢& gmo O~ {nVm Am{X
Hw$Qw>å~ Ho$ OZ CZZo amIZo H$m KZm hr `ËZ {H$`m, naÝVw `o Z ahVo OmZo, V{X CÝhm|Zo Amkm
XB©& `h ñZmZ ^moOZ H$a n{hbo n{hb _§JbrH$ Ðì`m| H$a ^JdmZ² H$s nyOm H$a, Aah§V {gÕ
H$mo Z_ñH$ma H$a _mVm {nVm Aa _m_m H$s Amkm bo`, ~‹S>m| H$m {dZ`H$[a, `Wm`mo½` g§^mfU
H$a, gy`©Vwë` CÚmoV ê$n Omo {d_mZ Vm_¢ M‹T>H$[a eñÌ Ho$ g_yhH$[a g§`wŠV Oo gm_§V CZ g{hV,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

262 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Xem| {Xem _| ì`mßV ahçm h¡ `e OmH$m, b§H$m H$s Amoa Mmë`m&
gmo {ÌHy$Q>mMb Ho$ gÝ_wI {d_mZ _| ~¡R>`m OmVm Eogm emo^Vm O¡gm _§XamMb Ho$ gÝ_wI
OmVm B©emZ BÝÐ emo^¡ h¡& V{X Ob~rMrZm_m nd©V na gy`© AñV ^`m& H¡$gm h¡ nd©V? g_wÐ
H$s bham| Ho$ g_yhH$a erVb h¢ VQ> OmHo$& Vhm§ am{Ì gwIgm| nyU© H$ar& Aa H$ar h¡ _hm `moYm{ZV¢
dra ag H$s H$Wm OmZ¢, _hm CËgmhH$a ZmZm àH$ma Ho$ Xoe Ûrn nd©Vm| H$mo Cb§KVm, g_wÐ Ho$
Va§J{ZH$[a erVb Oo ñWmZH$ {VZH$m| AdbmoH$Z H$aVm, g_wÐ{df¡ ~‹S>o-~‹S>o ObMa Ord{Z H$m|
XoIVm, amdU Ho$ H$Q>H$ _| nm|hÀ`m& hZw_mZ H$s goZm XoIH$[a ~‹S>o ~‹S>o amjg {dÚmYa {dñ_`
H$mo àmßV ^E& nañna dmVm© H$a¡ h¢ `h ~br lre¡b hZw_mZ ^ì`Ordm|{df¡ CÎm_, OmZo ~mb
AdñWm _| {J[a H$mo MyU© {H$`m& Eogo AnZo `e ldU H$aVm hZw_mZ amdU Ho$ {ZH$Q> J`m&
amdU hZw_mZ H$mo XoIH$a qghmgZ gm| CR>o Aa {dZ` {H$`m& H¡$gm h¡ qghmgZ? nm[aOmVm{XH$
H${hE H$ënd¥jm| Ho$ \y$bm| go ny[aV h¡, OmH$s gwJÝYH$[a ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢, OmHo$ aËZ{Z H$s
Á`mo{VH$a AmH$me{df¡ CÚmoV hmo` ahçm h¡, OmHo$ Mmam|§ hr Va\$ ~‹S>o gm_§V h¢& Eogo qghmgZV¢
CR>H$a amdU Zo hZw_mZ H$mo Cagm| bJm`m& H¡$gm h¡ hZw_mZ? amdU Ho$ {dZ`H$[a Z_«r^yV hmo`
J`m h¡ eara OmH$m& amdU hZw_mZ H$mo {ZH$Q> bo` ~¡R>çm, àr{VH$a àgÞ h¡ _wI OmH$m, nañna
Hw$eb nyN>r& Aa nañna ê$ng§nXm XoI h{f©V ^E& XmoZm| hr _hm^m½` Eogo {_bo _mZm| BÝÐ {_bo&
amdU A{V ñZohH$[a nyU© h¡ _Z OmH$m, gmo H$hVm ^`m - ndZ Hw$_ma Zo h_V¢ ~hþV ñZoh ~‹T>m`m
Omo Eogm JwUm| H$m gmJa nwÌ h_ na nR>m`m& Eogo _hm~br H$mo nm`H$[a _oao gd© _ZmoaW {gÕ
hmod|Jo& Eogm ê$ndmZ, Eogm VoOñdr Am¡a Zmht, O¡gm `h `moYm gwÝ`m V¡gm hr h¡, `m_¢ g§Xoh
Zmht& `h AZoH$ ew^ bjUm| H$m ^açm h¡, `mHo$ eara H$m AmH$ma hr JwUm| H$mo àH$Q> H$a¡ h¡&
amdU Zo O~ hZw_mZ Ho$ JwU dU©Z {H$E V{X hZw_mZ ZrMm hmo` ahçm, bÁOmd§V nwéf H$s ZmBª
Z_«r^yV h¡ eara OmH$m, gmo g§Vm| H$s `h ar{V h¡&
A~ amdU H$m déU go g§J«m_ hmo`Jm gmo _mZm| gy`© ^`H$a AñV hmoZo H$mo CÚ_r ^`m, _§X
hmo` JB© h¢ {H$aU OmH$s& gy`© Ho$ AñV ^E nrN>¢ g§Ü`m àH$Q> ^B©, ~hþ[a JB©, gmo _mZm| àmUZmW
H$s {dZ`d§Vr n{Vd«Vm ñÌr hr h¡, Aa MÝÐ_mê$n {VbH$ H$mo Yao am{Ì ê$n emo^Vr ^B©& ~hþ[a
à^mV ^`m, gy`© H$s {H$aU{ZH$[a n¥Ïdr{df¡ àH$me ^`m& V~ amdU g_ñV goZm H$mo bo` `wÕ
H$mo CÚ_r ^`m& hZw_mZ {dÚmH$a g_wÐ H$mo ^oX déU Ho$ ZJa{df¡ J`m, déU na OmVm hZw_mZ
Eogr H$m§{V H$mo YaVm ^`m O¡gm gw^y_ MH«$dVu naewam_ Ho$ D$na OmVm emo^¡& amdU H$mo H$Q>H$
g{hV Am`m OmZH$a déU H$s àOm ^`^rV ^B©&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 263


nmVmb nwÊS>arH$ ZJa H$m dh YZr gmo ZJa _| `moYmdm| Ho$ _hmeãX hmoVo ^E& `moYm ZJagm|
{ZH$go, _mZm| dh `moYm AgwaHw$_ma Xodm| Ho$ g_mZ h¢& Aa déU M_a|Ð Vwë` h¡, _hmeyadranZo{df¡
J{d©V& Aa déU Ho$ gm¡ nwÌ _hm CÕV `wÕ H$aZo H$mo AmE& ZmZm àH$ma Ho$ eñÌm| Ho$ g_yhH$[a
amoH$m h¡ gy`© H$m Xe©Z {OÝhm|Zo& gmo déU Ho$ nwÌm| Zo AmdVo hr amdU H$m H$Q>H$ Eogm ì`mHw$b
{H$`m O¡g¢ AgwaHw$_ma Xod jwÐ Xodm| H$mo H$ånm`_mZ H$a¢& MH«$, YZwf, dO«, gob, ~aN>r BË`m{X
eñÌm| Ho$ g_yh amjg{Z Ho$ hmW go {Ja n‹S>o, Aa déU Ho$ gm¡ nwÌ{Z Ho$ AmJo amjg{Z H$m H$Q>H$
Eogm ^«_Vm ^`m O¡gm d¥j{Z H$m g_yh AgZnmV Ho$ ^` go ^«_¡& V~ AnZo H$Q>H$Hy§$ ì`mHw$b
XoI amdU déU Ho$ nwÌ{Z na J`m& O¡g¢ JO|Ð d¥j{ZHy§$ Cnm‹S>o V¡g¢ ~‹S>o ~‹S>o `moYm{ZHy§$ Cnm‹S>o&
EH$ Va\$ amdU AHo$bm EH$ Va\$ déU Ho$ gm¡ nwÌ, gmo {VZHo$ ~mU{ZH$a amdU H$m eara ^oXm
J`m VWm{n amdU _hm`moYm Zo H$Nw> Z {JÝ`m& O¡g¢ _oK Ho$ nQ>b JmO¢ V¡g¢ df©Vo gy`©_§S>b H$mo
AmÀN>m{XV H$a| V¡g¢ déU Ho$ nwÌ{Z Zo amdU H$mo ~oT>çm, Aa Hw$å^H$aU BÝÐOrVgy§ déU b‹S>Zo bm½`m&
O~ hZw_mZ Zo amdU H$mo déU Ho$ nwÌ{ZH$a ~oT>çm Q>ogy Ho$ \y$bm| Ho$ a§Jg_mZ AmaŠV eara
Xo»`m V{X aW _| Agdma hmo` déU Ho$ nwÌ{Z na Xm¡S>çm& H¡$gm h¡ hZw_mZ? amdUgy§ àr{V`wŠV
h¡ {MÎm OmH$m, Aa eÌwê$n A§YH$ma Ho$ h[adoHy§$ gy`© g_mZ h¡& ndZ Ho$ doJ go ^r erK« déU
Ho$ nwÌm| na J`m gmo hZw_mZ go déU Ho$ nwÌ gm¡ H$ånm`_mZ ^E, O¡g¢ _oK Ho$ g_yh ndZ go
H$ånm`_mZ hmo`& ~hþ[a hZw_mZ déU Ho$ H$Q>H$ na Eogm nS>çm O¡gm _mVm hmWr H$Xbr Ho$ dZ
_| àdoe H$a¡& H$B©`{ZHy§$ {dÚm_B© bm§Jyb nmeH$a ~m§Y {b`m, Aa H$B`m| H$mo _wX²Ja Ho$ KmV H$a
Km`b {H$`m&
déU H$m g_ñV H$Q>H$ hZw_mZV¢ hmaçm, O¡g¢ {OZ_mJu Ho$ AZoH$m§VZ`H$[a {_Ï`mÑpîQ>
hma¢& hZw_mZ H$mo AnZo H$Q>H${df¡ aU H«$s‹S>m H$aVo XoI amOm déU Zo H$monH$a aŠV ZoÌ {H$E, Aa
hZw_mZ na Am`m& V~ amdU déUHy§$ hZw_mZ na AmdVm XoI Amn Om` amoŠ`m, O¡g¢ ZXr Ho$
àdmh H$mo nd©V amoH¡$& déU Ho$ Aa amdU Ho$ _hm`wÕ ^`m& V~ Vmhr g_` _|o déU Ho$ gm¡ nwÌ
hZw_mZ Zo ~m§Y {bE Aa H$B©EH${ZHy§$ _wX²Ja{Z Ho$ KmVH$[a Km`b {H$E& gmo déU gm¡D$ nwÌ{ZHy§$
~m§Yo gwZH$a emoH$H$a {dôdb ^`m& Aa {dÚm H$m ñ_aU Z ahçm V{X amdU Zo `mH$mo nH$‹S>
{b`m& gmo _mZm| déU gy`©, Aa `mHo$ nwÌ {H$aU {VZHo$ amoH$ZoH$[a _mZy amdU amhÿ H$m ê$n YmaVm
^`m& déU H$mo Hw$å^H$aU Ho$ hdmbo {H$`m Aa Amn S>oam ^dZmoÝ_mX Zm_ dZ _| {H$`m& H¡$gm
h¡ dh dZ? g_wÐ H$s erVb ndZ go _hmerVb h¡& gmo VmHo$ {ZdmgH$a goZm H$mo aUO{ZV IoX
a{hV {H$`m& Aa déU H$mo nH$‹S>m gwZ CgH$s goZm ^mOr, nwÊS>arH$nwa{df¡ Om` àdoe {H$`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

264 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


XoImo nwÊ` H$m à^md Omo EH$ Zm`H$ Ho$ hmaZoV¢ g~ hr hmao, Aa EH$ Zm`H$ Ho$ OrVZoV¢ g~
hr OrVo& Hw$å^H$aU Zo H$monH$a déU Ho$ ZJa byQ>Zo H$m {dMma {H$`m V{X amdU Zo _Zo {H$`m,
`h amOm{Z H$m Y_© Zmht& H¡$go h¢ amdU? déU na H$mo_b h¡ {MÎm OmH$m, gmo Hw$å^H$aU go
H$hVo ^E - ho ~mbH$! V¡Zo `h XþamMma H$s ~mV H$hr? Omo AnamY Wm gmo Vmo déU H$m Wm,
àOm H$m H$hm AnamY? Xþ~©b H$mo XþI XoZm XþaJ{V H$m H$maU h¡, Aa _hmAÝ`m` h¡& Eogm
H$hH$a Hw§$^H$aU H$mo àem§V {H$`m Aa déU H$mo ~wbm`m& H¡$gm h¡ déU? ZrMm h¡ _wI OmH$m&
V{X amdU déU H$mo H$hVo ^E - ho àdrU! Vw_ emoH$ _V H$amo, Omo _¢ `wÕ{df¡ nH$‹S>m
J`m& `moYmdm| H$s Xmo` hr ar{V h¢, _mao Om§` AWdm nH$‹S>o Om§`& Aa aUV¢ ^mJZm `h H$m`a{Z
H$m H$m_ h¡& VmV¢ h_ n¡ j_m H$amo, Aa AnZo ñWmZH$ Om` H$a {_Ì ~mÝYd g{hV gH$b CnÐd
a{hV AnZm amÁ` gwIV¢ H$ahÿ§& Eogo {_îQ> dMZ amdU Ho$ gwZH$a déU hmW Omo‹S> amdUgy§ H$hVm
^`m - ho dram{Ydra! ho _hmYra! Vw_ `m bmoH${df¡ _hmnwÊ`m{YH$mar hmo, Vw_go Omo d¡a ^md H$a¡
gmo _yI© h¡& Ahmo ñdm{_Z²! `h {Vhmam na_ Yr`© hOmam| ñVmoÌ{Zf¢ ñVw{V H$aZo `mo½` h¡, Vw_Zo
Xodm{YpîR>V aËZ {~Zm _wPo gm_mÝ` eñÌm| go OrVm& H¡$go hmo Vw_? AX²^wV h¡ àVmn {OZH$m&
Aa Bg ndZ Ho$ nwÌ hZw_mZ Ho$ AX²^wV à^md H$s H$hm _{h_m H$hÿ§? {Vhmao nwÊ` Ho$ à^mdV¢
Eogo gËnwéf {Vhmar godm H$a¡ h¢&
ho à^mo! `h n¥Ïdr H$mhÿ Ho$ JmoÌ _| AZwH«$_U H$a Zmht Mbr AmB© h¡& `h Ho$db namH«${_{U
Ho$ de h¡& eyadra hr `mHo$ ^moŠVm h¢& gmo Amn gd© `moYmdm| Ho$ {eamo_{U hmo, gmo ^y{_ H$m
à{VnmbZ H$ahþ& ho CXmaH$s{V©! h_mao AnamY j_m H$ahþ& ho ZmW! Amn O¡gr CÎm_ j_m H$hÿ§
Z XoIr& VmV¢ Amn gm[aIo CXma {MÎm nwéf go gå~ÝY H$a _¢ H¥$VmW© hmoD§$Jm& VmV¢ _oar gË`dVr
Zm_m nwÌr Amn naUmo, `mHo$ n[aUdo `mo½` Amn hr hmo& `m ^m§{V drZVr H$a A{V CËgmhV¢ nwÌr
naUmB©&
H¡$gr h¡ dh gË`dVr? gd©ê$nd{V`m| H$m {VbH$ h¡, H$_b g_mZ h¡ _wI OmH$m& déU Zo
amdU H$m ~hþV gËH$ma {H$`m Aa H$B© EH$ à`mU amdU Ho$ bma J`m& amdU Zo A{VñZohH$[a
grI XrZr& V{X amdU AnZr amOYmZr _| Am`m& nwÌr Ho$ {d`moJV¢ ì`mHw$b h¡ {MÎm OmH$m&
H¡$bmeH§$n Omo amdU VmZo hZw_mZ H$m A{V gÝ_mZ H$a AnZr ~{hZ Omo MÝÐZIm VmH$s nwÌr
AZ§JHw$gw_m _hmê$ndVr gmo hZw_mZ H$mo naUmB©& gmo hZw_mZ VmHy§$ naU H$a A{VàgÞ ^E&
H¡$gr h¡ AZ§JHw$gw_m? gd©bmoH${df¡ Omo à{gÕ JwU {VZH$s amOYmZr h¡&
~hþ[a H¡$gr h¡? H$m_ Ho$ Am`wY h¢ ZoÌ OmHo$& Aa A{V gånXm XrZr, Aa H$U©Hw$ÊS>bnwa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 265


H$m amÁ` {X`m, A{^foH$ H$am`m& Vm ZJa _| hZw_mZ gwIgy§ {damOo, O¡g¢ ñdJ©bmoH$ _| BÝÐ
{damOo& VWm {H$hHy§$nwa ZJa H$m amOm Zb, VmH$s nwÌr ha_m{bZr Zm_m ê$n gånXmH$a bú_r
H$mo OrVZhmar gmo _hm{d^y{VV¢ hZw_mZ H$mo§ naUmB©& VWm {H$ÞaJrV ZJa{df¡ Oo {H$Þa Om{V Ho$
{dÚmYa {VZH$s gm¡ nwÌr naUr& `m ^m§{V EH$ghò amZr naUr§& n¥Ïdr{df¡ hZw_mZ H$m lre¡b
Zm_ à{gÕ ^`m& H$mhoV¢? nd©V H$s Jw\$m _¢ OÝ_ ^`m Wm& gmo hZw_mZ nhm‹S> na Am` {ZH$go
gmo XoI A{V àgÞ ^E& a_UrH$ h¡ VbhQ>r OmH$s& dh nd©V ^r n¥Ïdr{df¡ à{gÕ ^`m&
AWmZÝVa {H$hH§$Ynwa ZJa{df¡ amOm gwJ«rd VmHo$ amZr gwVmam, MÝÐg_mZ H$m§{VHy§$ Ya¡ h¡
_wI OmH$m, Aa a{V g_mZ h¡ ê$n OmH$m, {VZHo$ nwÌr nX²_amJm, ZdrZ H$_b g_mZ h¡ a§J
OmH$m, Aa AZoH$ JwU{ZH$[a _§{S>V h¡, n¥Ïdr na à{gÕ, bú_r g_mZ gwÝXa h¢ ZoÌ OmHo$,
Á`mo{V Ho$ _ÊS>b go _§{S>V h¡ _wIH$_b OmH$m, Aa _hm JOamO Ho$ Hw$å^ñWb g_mZ D§$Mo
H$R>moa ñVZ h¢ OmHo$, Aa qgh g_mZ h¡ H${Q> OmH$s _hm {dñVrU©, Aa bmdÊ`Vmê$n gamoda _|
_½Z h¡ _y{V© OmH$s, Om{h XoI {MÎm àgÞ hmo`, emo^m`_mZ h¡ MoîQ>m OmH$s&
Eogr nwÌr H$mo Zd`m¡dZ XoI _mVm {nVm H$mo§ `mHo$ naUm`do H$s qMVm ^B©& `m `mo½` da
Mm{hE, gmo _mVm {nVm H$mo amV {XZ {ZÐm Z Amd¡& Aa {XZ _| ^moOZ H$s é{M JB©, qMVm ê$n
h¡ {MÎm {OZH$m& V~ amdU Ho$ nwÌ BÝÐOrV Am{X AZoH$ amOHw$_ma Hw$bdmZ erbdmZ {VZHo$
{MÌnQ {bIo, ê$n {bIm` g{I`m| Ho$ hmW nwÌr H$mo {XImE& gwÝXa h¡ H$m§{V {OZH$s gmo H$Ý`m
H$s ÑpîQ> _| H$moB© Z Am`m, AnZr ÑpîQ> g§H$moM brZr& ~hþ[a hZw_mZ H$m {MÌnQ> Xo»`m Vm{h
XoIH$a emofU, g§VmnZ, CÀMmQ>Z, _mohZ, derH$aU H$m_ Ho$ `h n§M~mUm| go ~§Yr JB©& V~
Vm{h hZw_mZ{df¡ AZwam{JZr OmZ gIrOZ VmHo$ JwU dU©Z H$aVr ^Bª&
ho H$Ý`o! `h ndZ§O` H$m nwÌ hZw_mZ VmHo$ Anma JwU H$hm§bmo§ H$h¢& Aa ê$n gm¡^m½` Vmo
`mHo$ {MÌnQ> _| V¡Z| XoIo VmV¢ `mH$mo da, _mVm {nVm H$s qMVm {Zdma& H$Ý`m Vmo {MÌnQ> H$mo XoI
_mo{hV ^B© hþVr Am¡a gIrOZm| Zo JwU dU©Z {H$`m hr h¡ V~ bÁOmH$a ZrMr hmo` JB© Aa hmW
_| H«$s‹S>m H$aZo H$m H$_b Wm VmH$s {MÌnQ> _| Xr& V~ g~Zo OmZm {H$ `h hZw_mZ go àrVd§Vr
^B©& V~ `mHo$ {nVm gwJ«rd Zo `mH$m {MÌnQ> {bIm` ^bo _Zwî` Ho$ hmW dm`wnwÌ n¡ ^oOm& gmo
gwJ«rd H$m godH$ lrZJa _| J`m Aa H$Ý`m H$m {MÌnQ> hZw_mZ H$mo {XIm`m& gmo A§OZm H$m nwÌ
gwVmam H$s nwÌr Ho$ ê$n H$m {MÌnQ> XoI _mo{hV ^`m& `h ~mV gË` h¡ {H$ H$m_ Ho$ nm§M hr ~mU
h¢ naÝVw H$Ý`m Ho$ àoao ndZ nwÌ Ho$ _mZm| gm¡ ~mU hmo` bmJo& {MÎm _| qMVdVm ^`m, _¢ ghò
{ddmh {H$E Aa ~‹S>r ~‹S>r R>m¡a naUm, IaXÿfU H$s nwÌr amdU H$s ^mUOr naUr VWm{n O~bJ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

266 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


`h nX²_amJm Z naUy§ Vm¡bJ naUm hr Zmht& Eogm {dMma, _hmG${Õg§`wŠV EH$ jU _| gwJ«rd
Ho$ nwa _| J`m&
gwJ«rd gwZm Omo hZw_mZ nYmao, V~ gwJ«rd A{V h{f©V hmo` gÝ_wI AmE& ~‹S>o CËgmh go ZJa
_| bo JE gmo amO_hb H$s ñÌr PamoI{Z H$s Ombr go BZH$m AX²^wV ê$n XoI gH$b MoîQ>m VO
AmíM`©ê$n hmo` JBª& Aa gwJ«rd H$s nwÌr nX²_amJm BZHo$ ê$n H$mo XoIH$a W{H$V hmo` JB©& H¡$gr
h¡ H$Ý`m? A{V gwHw$_ma h¡ eara OmH$m& ~‹S>r {d^y{VH$[a ndZnwÌ go nX²_amJm H$m {ddmh ^`m&
O¡gm da V¡gr dtXZr& gmo XmoZm| A{V hf© H$mo àmßV ^E& ñÌr g{hV hZw_mZ AnZo ZJa _| AmE&
amOm gwJ«rd Am¡a amUr gwVmam nwÌr Ho$ {d`moJV¢ H$B© EH$ {XZ emoH$g{hV aho& Aa hZw_mZ
_hmbú_rdmZ g_ñV n¥Ïdr na à{gÕ h¡ H$s{V© OmH$s, gmo Eogo nwÌHy§$ XoI ndZ§O` _hmgwIê$n
g_wÐ{df¡ _½Z ^E&
amdU VrZ I§S> H$m ZmW, Aa gwJ«rd g_ñV h¡ namH«$_ OmH$m, hZw_mZ gm[aIo _hm^Q>
{dÚmYam| Ho$ A{Yn{V {VZH$m Zm`H$ b§H$m ZJar{df¡ gwIgm| a_¡& g_ñV bmoH$Hy§$ gwIXmB© O¡g¢
ñdJ©bmoH${df¡ BÝÐ a_¡ V¡g¢ a_¡& {dñVrU© h¡ H$m§{V OmH$s, _hmgwÝXa, AR>mah hOma amUr, {VZHo$
_wIH$_b, {VZH$m ^«_a ^`m& Am`w ì`VrV hmoVr Z OmZr& OmHo$ EH$ ñÌr Hw$ê$n Am¡a
Amkma{hV hmo` gmo nwéf CÝ_Îm hmo` aho h§¡, OmHo$ AîQ>mXe ghò nX²_Zr n{Vd«Vm AmkmH$m[aUr
bú_rg_mZ hmo§` VmHo$ à^md H$m H$hm H$hZm?
VrZ I§S> H$m A{Yn{V, AZwn_ h¡ H$m§{V OmH$s, g_ñV {dÚmYa Aa ^y{_JmoMar {ga na
Ymao h¢ Amkm OmH$s, gmo gd© amOmdm| Zo AY©MH«$s nX H$m A{^foH$ H$am`m Am¡a AnZm ñdm_r
OmÝ`m& {dÚmYa{Z Ho$ A{Yn{V {VZH$[a nyOZrH$ h¢ MaUH$_b OmHo$, bú_r H$s{V© H$m§{V
n[adma Omg_mZ Am¡a Ho$ Zmht, _Zmok h¡ Xoh OmH$m, dh Xe_wI amOm MÝÐ_m g_mZ ~‹S>o-~‹S>o
nwéfê$n Oo J«h {VZgo _§{S>V, AmôbmX H$mo CnOmdZhmam H$m¡Z Ho$ {MÎm H$mo Z ha¡?
OmHo$ gwXe©Z MH«$ gd© H$m`© H$s {g{Õ H$aUhmam, Xodm{YpîR>V _Ü`m• Ho$ gy`© H$s {H$aUm|
Ho$ g_mZ h¡ {H$aUm| H$m g_yh Om{df¡, CÕV àM§S> Z¥ndJ© Amkm Z _mZo {VZH$m {dÜd§gH$, A{V
XoXrß`_mZ, ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{ZH$[a _§{S>V emo^Vm ^`m& Am¡a X§S>aËZ XþîQ> Ord{Z H$mo
H$mbg_mZ ^`§H$a, XoXrß`_mZ h¡ CJ« VoO OmH$m, _mZm| CëH$mnmV H$m g_yh hr h¡ gmo àM§S>
OmH$s Am`wYembm {df¡ àH$me H$aVm ^`m& gmo amdU AmR>_m à{VdmgwXod gwÝXa h¡ H$s{V©
OmH$s, nydm}nm{O©V H$_© Ho$ deV¢ Hw$b H$s n[anmQ>r H$a Mbr AmB© Omo b§H$mnwar Vm{df¡ g§gma
Ho$ AX²^wV gwI ^moJVm ^`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 267


H¡$gm h¡ amdU? amjg H$hmd¡ Eogo Oo {dÚmYa {VZHo$ Hw$b H$m {VbH$ h¡& Aa H¡$gr h¡
b§H$m? H$moB© àH$ma H$m àOm H$mo Zht h¡ XþI Ohm§, _w{Zgwd«VZmW Ho$ _wpŠV JE nrN>o Am¡a
Z{_ZmW Ho$ CnOZo _| n{hbo amdU ^`m, gmo ~hþV nwéf Oo na_mW©a{hV _yT>bmoH$ {VÝhm|Zo CZH$m
H$WZ Am¡a go Am¡a {H$`m, _m§g^jr R>ham`m, gmo do _m§gmhmar Zht Wo, AÞ Ho$ Amhmar Wo& EH$
grVm Ho$ haU H$m AnamYr ~Zm, CgH$a _mao JE Am¡a nabmoH${df¡ H$îQ> nm`m& H¡$gm h¡ lr
_w{Zgwd«VZmW H$m g_`? gå`½Xe©Z kmZ M[aÌ H$s CËn{Îm H$m H$maU h¡& gmo dh g_` ~rVo
~hþV df© ^E& VmV¢ VÎdkmZa{hV {df`r Ordm| Zo ~‹S>o nwéf{Z H$m dU©Z Am¡a go Am¡a {H$`m&
nmnmMmar erbd«Va{hV Oo _Zwî` gmo {VZH$s H$ënZm Ombê$n \$m§grH$a A{ddoH$s _§X^m½` Oo
_Zwî` VoB© ^E _¥J gmo ~m§Yo&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ Eogm OmZH$a ho lo{UH$! BÝÐ YaU|Ð MH«$dË`m©{X H$a d§XZrH$ Omo
{OZamO H$m emñÌ, gmoB© aËZ ^`m, Vm{h A§JrH$ma H$a& H¡$gm h¡ {OZH$m emñÌ? gy`©V¢ A{YH$
h¡ VoO OmH$m& Am¡a H¡$gm h¡ Vy? {OZemñÌ Ho$ ldUH$a OmÝ`m h¡ dñVw H$m ñdê$n OmZo Am¡a
Ymo`m h¡ {_Ï`mËdê$n H$X©_ H$m H$b§H$ OmZo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
amdU H$m MH«$amÁ`m{^foH$ dU©Z H$aZo dmbm CÞrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&19&&
AWmZÝVa amOm lo{UH$ _hm {dZ`dmZ² {Z_©b h¡ ~w{Õ OmH$s gmo {dÚmYa{Z H$m gH$b
d¥Îmm§V gwZ H$a Jm¡V_ JUYa Ho$ MaUmaq~X H$mo Z_ñH$ma H$a AmíM`© H$mo àmßV hmoVm g§Vm
H$hVm ^`m - ho ZmW ! {Vhmao àgmXV¢ AmR>dm§ à{VZmam`U Omo amdU VmH$s CËn{Îm Am¡a gH$b
d¥Îmm§V _¢Zo OmÝ`m VWm amjgd§er Am¡a dmZad§er Oo {dÚmYa {VZHo$ Hw$b H$m ^oX ^br ^m§{V
OmÝ`m& A~ _¢ VrWªH$am| Ho$ nyd© ^d g{hV gH$b M[aÌ gwZm Mmhÿ§ hÿ§? gmo H¡$gm h¡ {VZH$m
M[aÌ? ~w{Õ H$s {Z_©bVm H$m H$maU h¡, Aa AmR>d¢ ~b^Ð Oo lram_MÝÐ, gH$b n¥Ïdr{df¡
à{gÕ gmo H$m¡Z d§e {df¡ CnOo {VZH$m M[aÌ H$hmo& Aa VrWªH$a{Z Ho$ Zm_ Aa CZHo$ _mVm {nVm
Ho$ Zm_ g~ gwZdo H$s _oar BÀN>m h¡ gmo Vw_ H$hZo `mo½` hmo& `m ^m§{V lo{UH Zo àmW©Zm H$ar,
V~ Jm¡V_ JUYa ^JdV M[aÌ Ho$ àíZ H$a ~hþV h{f©V ^E&
H¡$go h¢ JUYa? _hm ~w{Õ_mZ, na_mW©{df¡ àdrU& Vo H$ho h¢ {H$ - ho lo{UH$! Vy gwZ,
Mm¡~rg VrWªH$a{Z Ho$ Zm_ Aa BZHo$ {nVm{XH${Z Ho$ Zm_ gd© nyd© ^d g{hV H$WZ H$ê§$ hÿ§&
nmn Ho$ {dÜd§g H$m H$maU BÝÐm{XH$ H$a Z_ñH$ma H$aZo `mo½` G$f^ 1, A{OV 2, g§^d
3, A{^ZÝXZ 4, gw_{V 5, nX²_à^ 6, gwnmíd© 7, MÝÐà^ 8, nwînX§V (XÿOm Zm_ gw{d{YZmW)

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

268 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


9, erVb 10, lo`m§g 11, dmgwnyÁ` 12, {d_b 13, AZÝV 14, Y_© 15, em§{V 16, Hw§$Ww 17,
Aa 18, _pëb 19, _w{Zgwd«V 20, Z{_ 21, Zo{_ 22, nmíd© 23, _hmdra 24, {OZH$m A~
emgZ àdaV¡ h¡& `o Mm¡~rg VrWªH$[a{Z Ho$ Zm_ H$ho h¢&
A~ BZH$s nyd© ^d H$s ZJar{Z Ho$ Zm_ H$h¡ h¢& nwÊS>arH$Zr 1, gwgr_m 2, j_m 3,
aËZg§M`nwa 4, G$f^Xod Am{X VrZ VrZ EH$ EH$ ZJa{df¡ AZwH«$_V¢ dmgwnyÁ` n`ªV H$s `o Mma
ZJar nyd© ^d Ho$ {Zdmg H$s OmZZr& Aa _hmZJa 13, A[aîQ>nwa 14, gw^{ÐH$m 15, nwÊS>arH$Zr
16, gwgr_m 17, jo_ 18, drVemoH$m 19, Månm 20, H$m¡em§~r 21, ZmJnwa 22, gmHo$Vm 23,
N>ÌmH$ma 24 - `o Mm¡~rg VrWªH$a{Z H$s `m ^d Ho$ nhbo Omo XodbmoH$, Vm ^d n{hbo Omo _Zwî`
^d VmH$m ñdJ©nwar g_mZ amOYmZr H$hr&
A~ {VZHo$ na^d Ho$ Zm_ gwZmo - dO«Zm{^ 1, {d_bdmhZ 2, {dnwb»`m{V 3,
{dnwbdmhZ 4, _hm~b 5, A{V~b 6, Anam{OV 7, Z§{XfoU 8, nX²_ 9, _hmnX²_ 10,
nX²_moÎma 11, n§H$OJwë_ 12, H$_b g_mZ h¡ _wI OmH$m Eogm Z{bZJwë_ 13, nX²_mgZ 14,
nX²_aW 15, Ñ‹T>aW 16, _oKaW 17, qghaW 18, d¡ldU 19, lrY_m© 20, gwaloîR> 21, {gÕmW©
22, AmZ§X 23, gwZÝX 24 - `o VrWªH$a{Z Ho$ `m ^d n{hbo VrOo ^d Ho$ Zm_ H$ho&
A~ BZHo$ nyd©^d Ho$ {nVm{Z Ho$ Zm_ gwZ - dO«goZ 1, _hmVoO 2, [anwX_Z 3, ñd`§n«^
4, {d_bdmhZ 5, gr_§Ya 6, {n{hVmld 7, A[a§X_ 8, `wJ§Ya 9, gd©OZmZÝX 10, A^`mZÝX
11, dO«X§V 12, dO«Zm{^ 13, gd©JwpßV 14, JwpßV_mZ² 15, qMVmaj 16, {d_bdmhZ 17,
YZad 18, Yra 19, g§da 20, {ÌbmoH$sa{d 21, gwZÝX 22, drVemoH$ 23, àmopîR>b 24 - `o
nyd© ^d Ho$ {nVmdm| Ho$ Zm_ H$ho&
A~ Mm¡~rg VrWªH$a {Og {Og XodbmoH$ go AmE {VZ XodbmoH$m| Ho$ Zm_ gwZmo& gdm©W©{g{Õ
1, ~¡O`ÝV 2, J«¡d`oH$ 3, d¡O`ÝV 4, D$Üd©J«¡do`H$ 5, d¡O`ÝV 6, _Ü`J«¡do`H$ 7, d¡O`ÝV
8, Anam{OV 9, AmaUñdJ© 10, nwînmoÎma {d_mZ 11, H$m{nîR>ñdJ© 12, ewH«$ñdJ© 13,
ghòmañdJ© 14, nwînmoÎma 15-16-17, gdm©W©{g{Õ 18, {dO` 19, Anam{OV 20, àmUV
21, d¡O`ÝV 22, AmZV 23, nwînmoÎma 24 - `o Mm¡~rg VrWªH$am| Ho$ AmdZo Ho$ ñdJ© H$ho&
A~ AmJo Mm¡~rg VrWªH$a{Z H$s OÝ_nwar OÝ_-ZjÌ _mVm-{nVm Aa d¡am½` Ho$ d¥j Aa
_moj Ho$ ñWmZ _¢ H$hÿ§ hÿ§ gmo Vw_ gwZmo&
A`moÜ`m ZJar, {nVm Zm{^amOm, _mVm _éXodr amUr, CÎmamfm‹T> ZjÌ, dQ>d¥j, H¡$bme
nd©V, àW_ {OZ ho _JY Xoe Ho$ ^yn{V! Vmo{h AVt{Ð` gwI H$s àmpßV H$ahþ 1 &

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 269


A`moÜ`mZJar, {OVeÌw {nVm, {dO`m _mVm, amo{hUr ZjÌ, gßVÀN>Xd¥j, gå_oX{eIa,
A{OVZmW, ho lo{UH$! VwPo _§Jb Ho$ H$maU hmoC 2 &
lmdñVr ZJar, {OVm[a {nVm, goZm _mVm, nydm©fm‹T> ZjÌ, embd¥j, gå_oX{eIa, g§^dZmW
Voao ^d ~§YZ hahþ 3 &
A`moÜ`mnwar ZJar, g§da {nVm, {gÕmWm© _mVm, nZ~©gw ZjÌ, gmbd¥j, gå_oX{eIa,
A{^ZÝXZ Vmo{h H$ë`mU Ho$ H$maU hmoD$ 4 &
A`moÜ`mnwar ZJar, _oKà^ {nVm, gw_§Jbm _mVm, _Km ZjÌ, {à`§Jwd¥j, gå_oX{eIa,
gw_{VZmW OJV _| _hm_§Jbê$n Voao gd©{d¿Z hahþ 5 &
H$m¡em§~rZJar, YmaU{nVm, gwgr_m _mVm, {MÌm ZjÌ, {à`§Jw d¥j, gå_oX{eIa, nX²_à^
Voao H$m_H«$moYm{X A_§Jb hahþ 6 &
H$mernwar ZJar, gwà{VîR {nVm, n¥Ïdr _mVm, {demIm ZjÌ, {earfd¥j, gå_oX{eIa,
gwnmíd©ZmW ho amOZ²! Voao OÝ_Oam_¥Ë`w hahþ 7 &
M§Ðnwar ZJar, _hmgoZ {nVm, bú_Um _mVm, AZwamYm ZjÌ, ZmJd¥j, gå_oX{eIa,
MÝÐà^ Vmo{h em§{V^md Ho$ XmVm hmohþ 8 &
H$mH§$Xr ZJar, gwJ«rd {nVm, am_m _mVm, _ybZjÌ, embd¥j, gå_oX{eIa, nwînX§V Voao
{MÎm H$mo n{dÌ H$ahþ 9 &
^{ÐH$mnwar ZJar, Ñ‹T>aW {nVm, gwZÝXm _mVm, nydm©fm‹T> ZjÌ, ßbjd¥j gå_oX{eIa,
erVbZmW Voao {Ì{d{Y Vmn hahþ 10 &
qghnwar ZJar, {dîUwamO {nVm, {dîUwlr Xodr _mVm, ldZ ZjÌ, {VÝXþH$ d¥j, gå_oX{eIa,
lo`m§gZmW Voao {df` H$fm` hahþ, H$ë`mU H$ahþ 11 &
M§nmnwar ZJar, dmgwnyÁ` {nVm, {dO`m _mVm, eV{^fm ZjÌ, nmR>bd¥j, {Zdm©UjoÌ
Månmnwar H$m dZ, lrdmgwnyÁ` Vmo{h {Zdm©U H$s àmpßV H$ahþ 12 &
H${nbmZJar, H¥$Vd_m© {nVm, gwaå`m _mVm, CÎmamfm‹T> ZjÌ, O§~yd¥j, gå_oX{eIa,
{d_bZmW Vmo{h amJm{X_b a{hV H$ahþ 13 &
A`moÜ`mZJar, qghgoZ {nVm, gd©`em _mVm, aodVr ZjÌ, nrnbd¥j, gå_oX{eIa,
AZ§VZmW VwPo A§Vaa{hV H$ahþ 14 &
aËZnwar ZJar, ^mZw {nVm, gwd«Vm _mVm, nwî` ZjÌ, X{YnyU© d¥j, gå_oX{eIa, Y_©ZmW

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

270 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Vmo{h Y_©ê$n H$ahþ 15 &
hñVZmJnwaZJa, {dídgoZ {nVm, Eoam _Vm, ^aUr ZjÌ, ZXr d¥j, gå_oX{eIa, em§{VZmW
VwPo gXm em§{V H$ahþ 16 &
hñVZmJnwa ZJa, gy`© {nVm, lrXodr _mVm, H¥${VH$m ZjÌ, {VbH$ d¥j, gå_oX{eIa,
Hw§$WwZmW ho amOoÝÐ! Voao nmn haU Ho$ H$maU hmohÿ 17 &
hpñVZmJnwa ZJa, gwXe©Z {nVm, {_Ìm _mVm, amo{hUr ZjÌ, Am_« d¥j, gå_oX{eIa,
AaZmW ho lo{UH$! Voao H$_©aO hahþ 18 &
{_{Wbmnwar ZJar, Hw§$^ {nVm, ajVm _mVm, ApídZr ZjÌ, AemoH$ d¥j, gå_oX{eIa,
_pëbZmW ho amOm! VwPo _Z emoH$ a{hV H$ahþ 19 &
Hw$emJ«ZJa, gw{_Ì {nVm, nX²_mdVr _mVm, ldU ZjÌ, MånH $d¥j, gå_oX{eIa,
_w{Zgw~«VZmW gXm Voao _Z{df¡ ~ghþ 20 &
{_{Wbmnwar ZJar, {dO` {nVm, dàm _mVm, A[ídZr ZjÌ, _m¡blr d¥j, gå_oX{eIa,
Z{_ZmW VwPo Y_© H$m g_mJ_ H$ahw 21 &
gm¡arnwa ZJa, g_wÐ{dO` {nVm, {edmXodr _mVm, {MÌm ZjÌ, _ofûm¥§J d¥j, {J[aZma nd©V,
Zo{_ZmW VwPo {edgwIXmVm hmohþ 22 &
H$mernwar ZJar, AídgoZ {nVm, dm_m _mVm, {demIm ZjÌ, Ydb d¥j, gå_oX{eIa,
nmíd©ZmW Voao _Z H$mo Yr`© Xohw 23 &
Hw$ÊS>bnwaZJa, {gÕmW© {nVm, {à`H$m[aUr _mVm, CÎmam\$mëJwZr ZjÌ, embd¥j, nmdmnwa,
_hmdra VwPo na_ _§Jb H$ahþ, Amn-g_mZ H$ahþ 24 &
G$f^Xod H$m {Zdm©UH$ë`mU H¡$bme 1, ~mgwnyÁ` H$m M§nmnwa, 2, Zo{_ZmW H$m {JaZma 3,
_hmdra H$m nmdmnwa 4, Am¡a{Z H$m gå_oX{eIa h¡& em§{V Hw§$Ww Aa VrZ VrWªH$a MH«$dVu ^r
^E Am¡a H$m_Xod ^r ^E, amÁ` N>mo‹S> d¡am½` {b`m& Am¡a dmgwnyÁ` _{ëbZmW, Zo{_ZmW,
nmíd©ZmW, _hmdra `o nm±M VrWªH$a Hw$_ma AdñWm _| d¡amJr ^E, amO ^r Z {H$`m Am¡a {ddmh
^r Z {H$`m& AÝ` VrWªH$a _hm_§S>brH$ amOm ^E, amO N>mo‹S> d¡am½` {b`m&
Am¡a MÝÐà^ nwînX§V `o Xmo` ídoV dU© ^E Am¡a lrgwnmíd©ZmW {à`§Jw n§OarH$ a§J g_mZ
h[aVdU© ^E Am¡a nmíd©ZmW H$m dU© H$ÀMm em{b g_mZ h[aVdU© ^`m, nX²_à^ H$m dU©
H$_b g_mZ AmaŠV ^`m, Am¡a dmgwnyÁ` H$m dU© Q>ogy Ho$ \y$b g_mZ AmaŠV ^`m, Am¡a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 271


_w{Zgw~«VZmW H$m dU© A§OZr {J[ag_mZ í`m_, Am¡a Zo{_ZmW H$m dU© _moa Ho$ H§$R> g_mZ í`m_,
Am¡a gmobh VrWªH$am| Ho$ VmVm gmoZo Ho$ g_mZ ^E& `o g~ hr VrW©ªH$a BÝÐ YaUoÝÐ MH«$dË`m©{XH$m|
go nyOZo `mo½` Am¡a ñVw{V H$aZo `mo½` ^E Am¡a g~H$m hr gw_oé Ho$ {eIa nm§Sw>H${ebm na
OÝ_m{^foH$ ^`m& g~Ho$ hr n§MH$ë`mUH$$ àH$Q> ^`o, gånyU© H$ë`mU H$s àmpßV H$m H$maU
h¡ godm {OZH$s do {OZoÝÐ Voar A{dÚm ha¢& `m ^m§{V JUYa Xod Zo dU©Z {H$`m&
V~ amOm lo{UH$ Z_ñH$ma H$a {dZVr H$aVo ^E - ho à^mo! N>hm| H$mb H$s dV©_mZ Am`w
H$m à_mU H$hmo Am¡a nmn H$s {Zd¥{Îm H$m H$maU na_ VÎd Omo AmË_ñdê$n CgH$m dU©Z
~maå~ma H$amo Am¡a {Og {OZoÝÐ Ho$ A§Vamb _| lr am_MÝÐ àH$Q> ^E gmo AmnHo$ àgmXV¢ _¢ gd©
dU©Z gwZm Mmhÿ§ hÿ§&
Eogm O~ lo{UH$ Zo àíZ {H$`m V~ JUYa Xod H¥$nm H$a H$hVo ^E - H¡$go h¢ JUYa Xod?
jragmJa Ho$ Ob g_mZ {Z_©b h¡ {MÎm {OZH$m, ho lo{UH$! H$mbZm_m Ðì` h¡ gmo AZÝV g_`
h¡, OmH$s Am{X A§V Zmht, VmH$s g§»`m H$ënZmê$n ÑîQ>m§V go në`gmJam{X ê$n _hm_w{Z H$h¡
h¢& EH$ _hm`moOZ à_mU bå~m Mm¡‹S>m D§$Mm Jmob JV© (JS²T>m) CËH¥$îQ> ^moJ ^y{_ H$m VËH$mb
H$m OÝå`m hþdm ^o‹S> H$m ~ÀMm, VmHo$ amo_ Ho$ AJ«^mJ V¢ ^[aE, gmo JV© KZm Jm‹T>m ^[aE Am¡a
gm¡ df© JE EH$ amo_ H$m‹T>o gmo ì`mohmanë` H${hE& gmo `h H$ënZm ÑîQ>m§V _mÌ h¡, H$mhÿ Zo Eogm
{H$`m Zmht& `mV¢ Ag§»`mV JwUr CÕmanë` h¡& Bggo Ag§»`mVJwUr AÕmnë` h¡& Eogr Xg
H$moQ>mH$mo{Q> në` Om` V{X EH$ gmJa H${hE Am¡a Xe H$moQ>mH$mo{Q> gmJa Om` V~ EH$
Adg{n©UrH$mb H${hE Am¡a Xg H$moQ>mH$mo{Q> gmJa H$s EH$ CËg{n©Ur Am¡a ~rg H$moQ>mH$mo{Q> gmJa
H$m H$ënH$mb H${hE& O¡g¢ EH$ _mg _| ewŠbnj Am¡a H¥$îUnj `o Xmo` dV¤ V¡g¢ EH$
H$ënH$mb{df¡ EH$ Adg{n©Ur Am¡a EH$ CËg{n©Ur `o Xmo` dV¤&
BZHo$ àË`oH$ àË`oH$ N>h N>h H$mb h¢ {VZ_| àW_ gwI_mgwI_mH$mb Mma H$moQ>mH$mo{Q> gmJa
H$m h¡, XÿOm gwI_mH$mb VrZ H$moQ>mH$mo{Q> gmJa H$m h¡, VrOm gwI_m XþI_m H$mb Xmo H$moQ>mH$mo{Q>
gmJa H$m h¡, Am¡a Mm¡Wm XþI_mgwI_mH$mb ~`mbrg hOma df© KmQ> EH$ H$moQ>mH$mo{Q> gmJa H$m
h¡, n§M_m Xþ:I_mH$mb BŠH$sg hOma df© H$m h¡, N>R>m Xþ:I_mXþ:I_mH$mb, gmo ^r BŠH$sg
hOma df© H$m h¡& `h Adgn©UrH$mb H$s ar{V H$hr& àW_ H$mb go bo` N>R>o H$mb n`ªV Am`w
Am{X g~ KQ>Vr JB©& Am¡a Bggo CbQ>r Omo CËgn©Ur Cg_| {\$a N>R>o go boH$a n{hbo n`ªV Am`w
H$m` ~b namH«$_ ~‹T>Vo JE& `h H$mbMH«$ H$s aMZm OmZZr&
AWmZÝVa O~ VrOo H$mb _| në` H$m AmR>dm§ ^mJ ~mH$s ahm V~ Mm¡Xh Hw$bH$a ^E&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

272 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{VZH$m H$WZ nyd© H$a AmE h¢& Mm¡Xhd| Zm{^amOm {VZHo$ Am{X VrWªH$a G$f^Xod nwÌ ^E&
{VZH$mo§ _moj JE nrN>o nMmg bmI H$mo{Q>gmJa JE lrA{OVZmW {ÛVr` VrWªH$a ^E& CZHo$
nrN>o Vrg bmI H$mo{Q> gmJa J`o lr g§^dZmW ^`o& Vm nrN>o Xe bmI H$mo{Q> gmJa J`o lr
A{^ZÝXZ ^`o& Vm nrN>¢ Zd bmI H$mo{Q>gmJa J`o lrgw_{VZmW ^`o& Vm nrN>¢ Zã~o hOma
H$mo{Q>gmJa J`o lr nX²^à^ ^`o& Vm nrN>o Zd hOma H$mo{Q>gmJa J`o lr gwnmíd©ZmW ^`o& Vm
nrN>o Zm¡ gm¡ H$mo{Q>gmJa J`o lr MÝÐà^ ^`o& Vm nrN>o Zã~o H$mo{Q>gmJa J`o lr nwînXÝV ^`o&
Vm nrN>o Zd H$mo{Q>gmJa J`o lr erVbZmW ^E& Vm nrN>o gm¡ gmJa KmQ> H$mo{Q>gmJa J`o
lo`m§gZmW ^`o& Vm nrN>o MìdZ gmJa J`o lr dmgwnyÁ` ^`o&
Vm nrN>o Vrg gmJa J`o lr {d_bZmW ^`o& Vm nrN>o Zd gmJa J`o lr AZÝVZmW ^`o&
Vm nrN>o Mma gmJa J`o lr Y_©ZmW ^`o& Vm nrN>o nm¡Z në`KmQ> VrZ gmJa J`o lr em§{VZmW
^`o& Vm nrN>o AmYmnë` J`o lr Hw$ÝWwZmW ^`o& Vm nrN>o hOmaH$mo{Q> df© KmQ> nmd në` J`o lr
AaZmW ^`o& CZHo$ nrN>o n¢gR> bmI Mm¡amgr hOma df© KmQ> hOma H$mo{Q>df© J`o lr _pëbZmW
^E& Vm nrN>o Mm¡dZ bmI df© J`o lr _w{Zgw~«VZmW ^E& CZHo$ nrN>o N>h bmI df© J`o lr
Z{_ZmW ^E& CZHo$ nrN>o nm§M bmI df© JE lr Zo{_ZmW ^`o& CZHo$ nrN>o nm¡Zo Mm¡amgr hOma
df© JE lr nmíd©ZmW ^E& CZHo$ nrN>o A‹T>mB© gm¡ df© JE lr dÕ©_mZ ^E& O~ dÕ©_mZ ñdm_r
_moj H$mo àmßV hmod|Jo V~ Mm¡Wo H$mb Ho$ VrZ df© gm‹T>o AmR> _hrZm ~mH$s ah|Jo& Am¡a BVZo hr
VoOr H$mb Ho$ ~mH$s aho Wo V~ lr G$f^Xod _wpŠV nYmao&
ho lo{UH$! Y_©MH«$ Ho$ A{Yn{V lr dÕ©_mZ BÝÐ Ho$ _wHw$Q> Ho$ aËZ{Z H$s Omo Á`mo{V, gmoB©
^`m Ob, VmH$[a YmoE h¢ MaU`wJb {OZHo$, gmo {VZH$mo _moj nYmao nrN>o nm§Mdm§ H$mb bJoJm
Om_¢ Xod{Z H$m AmJ_Z Zmht Am¡a A{Ve` Ho$ YmaH$ _w{Z Zmht, Ho$dbkmZ H$s CËn{Îm Zmht,
MH«$dVu ~b^Ð Am¡a Zmam`U H$s CËn{Îm Zmht, Vw_ gm[aIo Ý`m`dmZ amOm Zmht, AZr{VH$mar
amOm hmod|Jo Am¡a àOm Ho$ bmoH$ XþîQ>, _hm T>rR>, naYZ hado H$mo§ CÚ_r hmod|Jo, erb a{hV, d«V
a{hV, _hmŠboe ì`m{Y Ho$ ^ao, {_Ï`mÑpîQ> KmoaH$_r© hmod|Jo Am¡a A{Vd¥pîQ> AZmd¥pîQ>, {Q>S²>S>r
gydm _yfH$, AnZr goZm Am¡a namB© goZm`| Omo gßV B©{V`| {VZH$m ^` gXm hr hmo`Jm&
_mohê$n _{Xam Ho$ _mVo, amJÛof Ho$ ^ao, ^m¢h H$mo Q>o‹T>m H$aZhmao, H«y$aÑpîQ>, nmnr, _hm_mZr,
Hw${Q>bOrd hmod|Jo& Hw$dMZ Ho$ ~mobZhmao, H«y$aOrd, YZ Ho$ bmo^r n¥Ïdr na Eogo {dMa|Jo O¡go
am{Ì{df¡ KyKy {dMa¡& Am¡a O¡g¢ nQ>drOZm M_ËH$ma H$a¢ V¡g¢ Wmo‹S>o hr {XZ M_ËH$ma H$a|Jo& do _yI©
XþO©Z {OZY_© go¢ namL²>_wI Hw$Y_©{df¡ Amn àdV¤Jo, Am¡am| H$mo àdV}d|Jo& namonH$ma a{hV namE

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 273


H$m`m] _| {ZéÚ_r Amn Sy>~|Jo Am¡am| H$mo Sw>~mod|Jo& do XþJ©{VJm_r AmnH$mo _h§V _mZ|Jo& Vo H«y$a H$_©
M§S>mb _XmoÝ_Îm AZW©H$a _mZm h¡ hf© {OÝhm|Zo, _mohê$n A§YH$maH$[a A§Yo, H${bH$mb Ho$
à^mdV¢ qhgmê$n Oo Hw$emñÌ doB© ^E Hw$R>ma, {VZH$[a AkmZr Ordê$n d¥j{Z H$m| H$mQ>|Jo& n§M_
H$mb Ho$ Am{X _| _Zwî`m| H$m gmV hmW H$m D§$Mm eara hmo`Jm Am¡a EH$ gm¡ ~rg df© H$s CËH¥$îQ>
Am`w hmo`Jr& {\$a n§M_H$mb Ho$ AÝV Xmo` hmW H$m eara Am¡a ~rg df© H$s Am`w CËH¥$îQ> ahoJr&
~hþ[a N>R>o Ho$ AÝV EH$ hmW H$m eara, CËH¥$îQ> gmobm df© H$s Am`w ahoJr& do N>R>o H$mb
Ho$ _Zwî` _hm{dê$n, _m§gmhmar, _hmXþ:Ir, nmn{H«$`maV, _hmamoJr, {V`ªM g_mZ _hm AkmZr
hmod|Jo& Z H$moB© gå~ÝY, Z H$moB© ì`dhma, Z H$moB© R>mHw$a, Z H$moB© MmH$a, Z amOm Z àOm, Z YZ
Z Ka, Z gwI, _hmXþIr hmod|Jo& AÝ`m` H$m_ Ho$ godZhmao Y_© Ho$, AmMma go eyÝ`, _hmnmn
Ho$ ñdê$n hmoqhJo& O¡g¢ H¥$îUnj _| MÝÐ_m H$s H$bm KQ>o Am¡a ewŠbnj _| ~‹T>o O¡go
Adg{n©UrH$mb _| KQ>o, CËg{n©Ur{df¡ ~‹T>o& Am¡a O¡g¢ X{jUm`U _| {XZ KQ>o Am¡a CÎmam`U _|
~‹T>o V¡g¢ Adg{n©Ur CËg{n©Ur{df¡ hm{Z d¥{Õ OmZZr& `o VrWªH$a{Z H$m A§Vamb Vmo{h H$hçm&
ho lo{UH$! A~ Vy VrWªH$a{Z Ho$ eara H$s D§$MmB© H$m H$WZ gwZ! àW_ VrWªH$a H$m eara
nm§M gm¡ YZwf 500, XÿOo H$m gm‹T>o Mma gm¡ YZwf 450, VrOo H$m Mma gm¡ YZwf 400, Mm¡Wo H$m
gm‹T>o VrZ gm¡ YZwf 350, nm§Md| H$m VrZ gm¡ YZwf 300, N>R>o H$m T>mB© gm¡ YZwf 250, gmVd|
H$m Xmo gm¡ YZwf 200, AmR>d| H$m S>o‹T> gm¡ YZwf 150, Zm¡d| H$m gm¡ YZwf 100, Xgd| H$m Zã~o
YZwf 90, ½`mahd| H$m Añgr YZwf 80, ~mahd| H$m gÎma YZwf 70, Voahd| H$m gmR> YZwf 60,
Mm¡Xhd| H$m nÀMmg YZwf 50, nÝÐhd| H$m n¢Vmbrg YZwf 45, gmobhd| H$m Mmbrg YZwf 40,
gÌhd| H$m n¢Vrg YZwf 35, AR>mahd| H$m Vrg YZwf 30, CÞrgd| H$m nÀMrg YZwf 25, ~rgd|
H$m ~rg YZwf 20, BŠH$sgd| H$m nÝÐh YZwf 15, ~mB©gd| H$m Xg YZwf 10, VoB©gd| H$m Zm¡ hmW
9, Mm¡~rgd| H$m gmV hmW 7 &
A~ AmJ¢ BZ Mm¡~rg VrWªH$a{Z H$s Am`w H$m à_mU H${hE h¡& àW_ H$m Mm¡amgr bmI
nyd© (Mm¡amgr bmI df© H$m EH$ nydmªJ Am¡a Mm¡amgr bmI nydmªJ H$m EH$ nyd© hmo` h¡), Am¡a XÿOo
H$m ~hÎma bmI nyd©, VrOo H$m gmR> bmI nyd©, Mm¡Wo H$m nMmg bmI nyd©, nm§Md| H$m Mmbrg
bmI nyd©, N>R>o H$m Vrg bmI nyd©, gmVd| H$m ~rg bmI nyd©, AmR>d| H$m Xg bmI nyd©, Zd_|
H$m Xmo` bmI nyd©, Xgd| H$m bmI nyd©, ½`mahd| H$m Mm¡amgr bmI df©, ~mahd| H$m ~hÎma bmI
df©, Voahd| H$m gmR> bmI df©, Mm¡Xhd| H$m Vrg bmI df©, nÝÐhd| H$m Xg bmI df©, gmobhd|
H$m bmI df©, gÌhd| H$m nMmZd¡ hOma df©, AR>mahd| H$m Mm¡amgr hOma df©, CÞrgd| H$m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

274 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


nMmdZ hOma df©, ~rgd| H$m Vrg hOma df©, BŠH$sgd| H$m Xg hOma df©, ~mB©gd| H$m hOma
df©, VoB©gd| H$m gm¡ df©, Mm¡~rgd| H$m ~hÎma df© H$m Am`w à_mU OmZZm&
AWmZÝVa G$f^Xod n{hbo Oo Mm¡Xh Hw$bH$a ^E {VZHo$ Am`w H$m` H$m dU©Z H$[aE h¡ -
àW_ Hw$bH$a H$s H$m` AR>mah gm¡ YZwf, Xÿgao H$s Voah gm¡ YZwf, Vrgao H$s AmR> gm¡ YZwf,
Mm¡Wo H$s gmV gm¡ {nMhÎma YZwf, nm§Md| H$s gm‹T>o gmV gm¡ YZwf, N>R>o H$s gdm gmV gm¡ YZwf,
gmVd| H$s gmV gm¡ YZwf, AmR>d| H$s nm¡Zo gmV gm¡ YZwf, Zd| H$s gm‹T>o N>h gm¡ YZwf, Xgd| H$s
gdm N>h gm¡ YZwf, ½`mahd| H$s N>h gm¡ YZwf, ~mahd| H$s nm¡Zo N>h gm¡ YZwf, Voahd| H$s gm‹T>o
nm§M gm¡ YZwf, Mm¡Xhd| H$s gdm nm§M gm¡ YZwf h¡&
A~ BZ Hw$bH$a{Z H$s Am`w H$m dU©Z H$a¡ h¢ - n{hbo H$s Am`w në` H$m Xgdm§ ^mJ, XÿOo
H$s në` H$m gm¡dm§ ^mJ, VrOo H$s në` H$m hOmadm§ ^mJ, Mm¡Wo H$s në` H$m Xg hOmadm§ ^mJ,
nm§Md| H$s në` H$m bmIdm§ ^mJ, N>R>o H$s në` H$m Xg bmIdm§ ^mJ, gmVd| H$s në` H$m
H$moS>dm§ ^mJ, AmR>d| H$s në` H$m Xg H$moS>dm§ ^mJ, Zm¡d| H$s në` H$m gm¡ H$moS>dm§ ^mJ, Xgd|
H$s në` H$m hOma H$moS>dm§ ^mJ, ½`mahd| H$s në` H$m Xe hOma H$moSd>m§ ^mJ, ~mahd| H$s në`
H$m bmI H$moS>dm§ ^mJ, Voahd| H$s në` H$m Xg bmI H$moS>dm§ ^mJ, Mm¡Xhd| H$s H$mo{Q> nyd© H$s
Am`w ^B©&
AWmZÝVa ho lo{UH$! A~ Vy ~mah Oo MH«$dVu {VZH$s dmVm© gwZ& àW_ MH«$dVu ^aV,
lr G$f^Xod Ho$ `eñdVr amUr, VmHy§$ gwZÝXm ^r H$ho h¢ VmHo$ nwÌ, `m ^aVjoÌ H$m A{Yn{V&
Vo nyd©^d{df¡ nwÊS>arH$Zr ZJar{df¡ nrR> Zm_ amOHw$_ma Wo& do Hw$egoZ ñdm_r Ho$ {eî` hmo`
_w{Zd«V Ya gdm©W©{g{Õ JE& Vhm§ g¢ M`H$a fQ²>I§S> H$m amÁ` H$a {\$a _w{Z hmo`, A§V_©whÿV© _|
Ho$dbkmZ CnOm`, {Zdm©U H$mo àmßV ^E& {\$a n¥Ïdrnwa Zm_m ZJa{df¡ amOm {dO`VoO, `emoYa
Zm_m _w{Z Ho$ {ZH$Q> {OZXrjm Ya {dO`Zm_ {d_mZ JE& dhm§ go M`H$a A`moÜ`m{df¡ amOm
{dO`, amUr gw_§Jbm, {VZHo$ nwÌ gJa Zm_ {ÛVr` MH«$dVu ^E&
Vo _hm ^moJ ^moJH$a BÝÐ g_mZ, Xod-{dÚmYa{ZH$[a Ym[aE h¡ Amkm {OZH$s, Vo nwÌ{Z Ho$
emoH$H$[a amÁ` H$m Ë`mJ H$a A{OVZmW Ho$ g_mogaU _| _w{Z hmo`, Ho$db CnOm`, {gÕ ^E&
Am¡a nw§S>arH$Zr ZJar{df¡ EH$ amOm e{eà^ dh {d_b ñdm_r H$m {eî` hmo` J«¡do`H$ J`o& dhm§
go M`H$a lmdñVr ZJar _| amOm gw{_Ì, amUr ^ÐdVr, {VZHo$ nwÌ _Kdm Zm_ V¥Vr` MH«$dVu
^E& bú_rê$n ~ob Ho$ {bnQ>Zo H$mo d¥j Vo lr Y_©ZmW Ho$ nrN>o em§{VZmW Ho$ CnOZo go n{hbo
^E& g_mYmZ ê$n {OZ_wÐm Yma gm¡Y_© ñdJ© JE& {\$a Mm¡Wo MH«$dVu Omo lr gZËHw$_ma ^E,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 275


{VZH$s Jm¡V_ ñdm_r Zo ~hþV ~‹S>mB© H$ar&
V~ amOm lo{UH$ nyN>Vo ^E - ho à^mo! do {H$g nwÊ` go Eogo ê$ndmZ ^E& V~ CZH$m M[aÌ
g§jonVmH$[a JUYa H$hVo ^E& H¡$gm h¡ gZËHw$_ma H$m M[aÌ? Omo gm¡ df© _| ^r H$moD$ H${hdo
H$mo g_W© Zmht& `h OrdZ O~ bJ O¡Z Y_© H$mo Zmht àmßV hmo` h¡ V~ bJ {V`ªM ZmaH$s
Hw$_mZwf Hw$Xod Hw$J{V _| Xþ:I ^moJd¡ h¡& Ordm| Zo AZ§V^d {H$E gmo H$hm§ bmo§ H${hE& naÝVw EH$
EH$ ^d H${hE h¡& EH$ JmodY©Z Zm_ J«m_, dhm§ ^bo ^bo _Zwî` ~go& Vhm§ EH$ {OZXÎm Zm_m
lmdH$ ~‹S>m J¥hñW, O¡go gd© ObñWmZH$m§o go gmJa {eamo_{U h¡ Am¡a gd© {Ja{Z _| gw_oé, Am¡a
gd© J«hm|{df¡ gy`©, V¥Um| _| Bjw, ~obm| _| ZmJa ~ob, d¥jm| _| h[aM§XZ àe§gm `mo½` h¡ V¡go Hw$bm|
_| lmdH$ H$m Hw$b gdm}ËH¥$îQ> AmMma H$a nyOZrH$ h¡, gwJ{V H$m H$maU h¡&
gmo {OZXÎm Zm_m lmdH$ JwU ê$n Am^yfU{ZH$[a _§{S>V lmdH$ Ho$ d«V nmb CÎm_ J{V
J`m& Am¡a VmH$s ñÌr {dZ`dVr _hm n{Vd«Vm lmdH$ Ho$ d«V nmbZohmar gmo AnZo Ka H$s OJh
_| ^JdmZ H$m M¡Ë`mb` ~Zm`m, gH$b Ðì` Vhm§ bJm`m Am¡a Am`m© hmo` _hm VnH$a ñdJ© _|
àmßV ^B©& Aa Vmhr J«m_{df¡ EH$ Am¡a ho_~mhþ Zm_m J¥hñW, AmpñVH$, XþamMma go a{hV, gmo
{dZ`dVr H$m H$am`m Omo {OZ _§{Xa VmH$s ^pŠVH$[a O`Xod ^`m& gmo MVw{d©Yg§K H$s godm _|
gmdYmZ, gå`½ÑpîQ>, {OZd§XZm _| VËna, gmo M`H$a _Zwî` ^`m&
~hþ[a Xod ~hþ[a _Zwî`& `m ^m§{V ^dYa _hmnwar ZJar{df¡ gwà^ Zm_m amOm& VmHo$ {VbH$
gwÝXar amZr JwUê$n Am^yfU H$s _§Oyfm, VmHo$ Y_©é{M Zm_m nwÌ ^`m& gmo amÁ` VO gwà^Zm_m
{nVm Omo _w{Z VmH$m {eî` hmo`, _w{Zd«V A§JrH$ma H$aVm ^`m& n§M _hmd«V, n§M g{_{V, VrZ
JwpßV H$m à{VnmbH$, AmË_Ü`mZr, Jwégodm _| AË`ÝV VËna, AnZr Xoh{df¡ AË`ÝV {Zñn¥h,
OrdX`m H$m YmaH$, _Z BpÝÐ`m| H$m OrVZhmam, erb H$m gw_oé, e§H$m Am{X Oo Xmof {VZgo
A{VXÿa, gmYwAm| H$m d¡`md«V H$aZhmam, gmo g_m{Y_aU H$a Mm¡Wo XodbmoH${df¡ J`m& Vhm§ gwI
^moJVm ^`m& Vhm§ go M`H$a ZmJnwa _| amOm {dO`, amUr ghXodr, {VZHo$ gZËHw$_ma Zm_m nwÌ
Mm¡Wm MH«$dVu ^`m& N>h IÊS> n¥Ïdr _| OmH$s Amkm àdaVr, gmo _hmê$ndmZ&
EH$ {Xdg gm¡Y_© BÝÐ Zo BZHo$ ê$n H$s A{V àe§gm H$ar gmo ê$n XoIZo H$mo Xod AmE& gmo
àÀN>Þ Am`H$a MH«$dVu H$m ê$n Xo»`m& Vm g_` MH«$dVu Zo Hw$ñVr H$m Aä`mg {H$`m Wm,
gmo eara aOH$a Yygam hmo` ahm Wm, Aa gwJÝY C~Q>Zm bJm`m Wm, Aa ñZmZ H$s EH$ YmoVr
hr n{hZo ZmZm àH$ma Ho$ Oo gwJÝY Ob {VZgo nyU© ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{Z Ho$ H$be, {VZHo$ _Ü`
ñZmZ Ho$ AmgZ na {damOo hþV&o gmo Xod ê$n H$mo XoI AmíM`© H$mo àmßV ^E& nañna H$hVo ^E -

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

276 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


O¡gm BÝÐ Zo dU©Z {H$`m V¡gm hr h¡ `h _Zwî` H$m ê$n, Xodm| Ho$ {MÎm H$mo _mo{hV H$aUhmam h¡&
~hþ[a MH«$dVu ñZmZH$a dñÌm^aU nha qghmgZ na Am` {damOo& aËZmMb Ho$ {eIa
g_mZ h¡ Á`mo{V OmH$s& Aa dh Xod àH$Q> hmo`H$a Ûmao R>m‹T>o aho& Aa Ûmanmb go hmW Omo‹S>
MH«$dVu H$mo H$hbm`m Omo ñdJ©bmoH$ Ho$ Xod {Vhmam ê$n XoIZo AmE h¢& V~ MH«$dVu AX²^wV
ûm¥§Jma {H$E {damOo hþVo hr, V~ Xodm| Ho$ Am`~oH$a {deof emo^m H$ar, {VZH$mo ~wbm`m& Vo Am`
MH«$dVu H$m ê$n XoI _mWm YwZVo ^E& Aa H$hVo ^E - EH$ jU n{hbo h_Zo ñZmZ Ho$ g_`
O¡gm XoIm Wm V¡gm A~ Zmht&
_Zwî`m| Ho$ eara H$s emo^m jU^§Jwa h¡& {YŠH$ma h¡ Bg Agma OJV H$s _m`m H$mo& àW_
Xe©Z _| Omo ê$n `m¡dZ H$s AX²^wVVm hþVr gmo jU_mÌ _| Eogo {dbm` JB© O¡g¢ {~Owbr M_ËH$ma
H$a jU_mÌ _| {dbm` Om` h¡& `o Xod{Z Ho$ dMZ gZËHw$_ma gwZ, ê$n Aa bú_r H$mo jU^§Jwa
OmZ, drVamJ ^md Ya, _hm_w{Z hmo`, _hmVn H$aVo ^E& _hmG${Õ CnOr& nw{Z H$_©{ZO©am
{Z{_Îm _hmamoJ H$s narfh ghVo ^E, _hmÜ`mZmê$‹T> hmo` g_m{Y_aU H$a gZËHw$_ma ñdJ©
{gYmao& do em§{VZmW Ho$ n{hbo Aa _Kdm VrOm MH«$dVu VmHo$ nrN>o ^E& Aa nwÊS>arH$Zr
ZJa{df¡ amOm _oKaW, dh AnZo {nVm KZaW VrWªH$a Ho$ {eî` _w{Z hmo` gdm©W©{g{Õ H$mo nYmao&
Vhm§V¢ M`H$a hñVZmJnwa _| amOm {dídgoZ, amUr Eoam, {VZHo$ em§{VZmW Zm_m gmobhd| VrWªH$a,
Aa n§M_ MH«$dVu ^E& OJV Hy§$ em§{V Ho$ H$aUhmao, {OZH$m OÝ_ H$ë`mUH$ gw_oé nd©V na
BÝÐ Zo {H$`m, ~hþ[a fQ²>IÊS> Ho$ ^moŠVm ^E& V¥U g_mZ amÁ` H$mo OmZ VOm, _w{Zd«V Ya _moj JE&
~hþ[a Hw§$WwZmW N>R>o MH«$dVu gÌhd| VrWªH$a, AaZmW gmVd| MH«$dVu AR>mahd| VrWªH$a Vo
_w{Z hmo` {Zdm©U nYmao gmo {VZH$m dU©Z VrWªH$am| Ho$ H$WZ _| n{hbo H$hm hr h¡& Aa YmÝ`nwa
ZJa _| amOm H$ZH$à^, gmo {d{MÌJwßV ñdm_r Ho$ {eî` _w{Z hmo`, ñdJ© JE& Vhm§V¢ M`H$a
A`moÜ`m ZJar {df¡ amOm H$s{V©dr`©, amUr Vmam, {VZHo$ gw^y{_ Zm_m AîQ>_ MH«$dVu ^E&
OmH$[a `h ^y{_ emo^m`_mZ ^B©& {VZHo$ {nVm H$m _maUhmam Omo naewam_ VmZ¢ jÌr _mao hþVo,
Aa {VZHo$ {ga Wå^Z{df¡ {MZmE hþVo, gmo gw^y{_ A{V{W H$m ^of H$a naewam_ Ho$ ^moOZ H$mo
AmE& naewwam_ Zo {Z{_Îm kmZr Ho$ dMZV¢ jÌr{Z Ho$ Xm§V nmÌ _| _o{b gw^y{_ H$mo {XIm`o, V{X
Xm§V jra H$m ê$n hmo` naU`o, Aa ^moOZ H$m nmÌ MH«$ hmo` J`m& Vm H$[a naewam_ H$mo _maçm&
naewam_ Zo jÌr _mao n¥Ïdr {ZjÌr H$ar hþVr gmo gw^y{_ naewam_ H$mo _ma {ÛOdJ©V¢ Ûof {H$`m&
n¥Ïdr A~«m÷U H$ar& O¡g¢ naewam_ Ho$ amÁ` _| jÌr Hw$b {N>nm` aho hþVo V¡g¢ `mHo$ amÁ` _| {dà
AnZo Hw$b {N>nmE aho& gmo ñdm_r AaZmW Ho$ _wpŠV JE nrN>o Aa _pëbZmW Ho$ hmo`do n{hbo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 277


gw^y{_ ^E& A{V ^moJmgŠV {ZX©` n[aUm_r Ad«Vr _aH$a gmVd| ZaH$ JE&
Aa drVemoH$m ZJar, Vm{df¡ amOm {MÎmgwà^ ñdm_r Ho$ {eî` _w{Z hmo` ~«÷ñdJ© JE&
Vhm§V¢ M`H$a hñVZmJnwa {df¡ amOm nX²_aW amUr _`yar, {VZHo$ _hmnX²_ Zm_m Zm¡d| MH«$dVu
^E& fQ²>I§S> n¥Ïdr Ho$ ^moŠVm, {VZHy§$ AmR> nwÌr _hmê$nd§Vr, gmo ê$n Ho$ A{Ve`H$[a J{d©V,
{VZHo$ {ddmh H$s BÀN>m Zmht& gmo {dÚmYa {VZ¡ ha bo J`o& gmo MH«$dVu Zo Nw>‹S>m` _§JmB©& `o
AmR>m| hr H$Ý`m Am{`©H$m Ho$ d«V Ya g_m{Y _aU H$a XodbmoH$ _| àmßV ^B©& Aa {dÚmYa BZH$mo
bo JE hþVo Vo ^r {daŠV hmo` _w{Zd«V Ya AmË_H$ë`mU H$aVo ^E& `h d¥Îmm§V XoI _hmnX²_
MH«$dVu nX²_Zm_m nwÌ H$mo amO Xo` {dîUw Zm_m nwÌ g{hV d¡amJr ^E& _hmVn H$a Ho$db
CnOm` _moj H$mo§ àmßV ^E& AaZmW ñdm_r Ho$ _wpŠV JE nrN>o Aa _pëbZmW Ho$ CnOZo go
n{hbo gw^y{_ Ho$ nrN>o ^E&
Aa {dO` Zm_m ZJa{df¡ amOm _hoÝÐXÎm, Vo A{^ZÝXZ ñdm_r Ho$ {eî` hmo` _h|Ð ñdJ©
H$mo JE& Vhm§ go M`H$a H$m§{nb ZJa _| amOm h[aHo$Vw VmH$s amUr {dàm, {VZHo$ h[afoU Zm_m
Xgd| MH«$dVu ^E& {VZZo gd© ^aV joÌ H$s n¥Ïdr M¡Ë`mb`{ZH$[a _§{S>V H$ar, Aa _w{Zgw~«VZmW
ñdm_r Ho$ VrW© _| _w{Z hmo` {gÕnXHy§$ àmßV ^E& Aa amOnwa Zm_m ZJa _| amOm Omo AgrH$m§V
Wo dh gwY_©{_Ì ñdm_r Ho$ {eî` _w{Z hmo` ~«÷ñdJ© J`o& Vhm§V¢ M`H$a amOm {dO`, amUr
`emodVr {VZHo$ O`goZ Zm_m ½`mahd| MH«$dVu ^E& Vo amÁ` VO {XJå~ar Xrjm Ya aËZÌ` H$m
AmamYZ H$a {gÕnX H$m| àmßV ^E& `h lr_w{Zgw~«VZmW ñdm_r Ho$ _wpŠV JE nrN>o Z{_ZmW
ñdm_r Ho$ A§Vamb _| ^`o&
Aa H$mernwar _| amOm gå^yV, Vo ñdV§Ì qbJ ñdm_r Ho$ {eî` _w{Z hmo` nX²_`wJb Zm_m
{d_mZ{df¡ Xod ^E& Vhm§V¢ M`H$a H$m§{nb ZJa _| amOm ~«÷aW amUr Mybm, {VZHo$ ~«÷XÎm Zm_m
~mahd| MH«$dVu ^E& Vo N>¡ IÊS> n¥Ïdr H$m amÁ` H$a, _w{Zd«V {~Zm am¡Ð Ü`mZ H$a gmVd| ZaH$
J`o& `h lr Zo{_ZmW ñdm_r H$mo _wpŠV J`o nrN>o nmíd©ZmW ñdm_r Ho$ A§Vamb _| ^E& `o ~mah
MH«$dVu ~‹S>o nwéf h¢, N>¡ IÊS> n¥Ïdr Ho$ ZmW {OZH$s Amkm Xod {dÚmYa g~ hr _mZ¢ h¢&
ho lo{UH$! Vmo{h nwÊ` nmn H$m \$b àË`j H$hçm, gmo `h H$WZ gwZ H$a `mo½` H$m`© H$aZm,
A`mo½` H$m_ Z H$aZm& O¡go ~Q>gmar {~Zm H$moB© _mJ© _| Mb¡ Vmo gwIgy§ ñWmZH$ Zmht nhþ§Mo, V¡g¢
gwH¥$V {~Zm nabmoH$ _| gwI Z nmd¡& H¡$bme {eIa g_mZ Oo D§$Mo _hb {VZ_| Omo {Zdmg H$a¡
h¢ gmo gd© nwÊ`ê$n d¥j H$m \$b h¡& Aa Ohm§ erV CîU ndZ nmZr H$s ~mYm Eogr Hw${Q>`m| _|
~go h¢ X{bÐê$n H$sM _| \§$go h¢, gmo gd© AY_© ê$n d¥j H$m \$b h¡& qdÜ`mMb nd©V Ho$ {eIa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

278 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


g_mZ D§$Mo Oo JOamO CZ na M‹T>H$a goZm g{hV Mbo h¢, M§da T>þao¡ h¢, gmo gd© nwÊ` ê$n d¥j
H$m \$b h¡&
Oo _hm Vwa§J{Z na M_a Tw>aVo Aa AZoH$ Agdma {n`mXo {OZHo$ Mm¡{JX© Mbo h¢ gmo g~ nwÊ`
ê$n amOm H$m M[aÌ h¡& Aa Xod{Z Ho$ {d_mZ g_mZ _Zmok Oo aW {VZ na M‹T>H$a Oo _Zwî` J_Z
H$ao h¢ gmo nwÊ` ê$n nd©V Ho$ _rR>o ZrPaZo h¢& Aa Omo \$Q>o _obo H$n‹S>o Aa {n`mXo {\$ao h¢ gmo g~
nmn ê$n d¥j H$m \$b h¡& Aa Omo A_¥V gm[aIm AÞ ñdU© Ho$ nmÌ _| ^moOZ H$ao h¢ gmo g~
Y_© agm`Z H$m \$b _w{Z`m| Zo H$hm h¡& Aa Omo Xodm| H$m A{Yn{V BÝÐ Aa _Zwî`m| H$m A{Yn{V
MH«$dVu {VZH$m nX ^ì` Ord nmdo h¢ gmo g~ Ord X`m ê$n ~ob H$m \$b h¡& H¡$go h¢ ^ì`
Ord? H$_©ê$n Hw§$Oa H$mo emXÿ©b g_mZ h¢& Aa am_ H${hE ~b^Ð, Ho$ed H${hE Zmam`U {VZHo$
nX Omo ^ì`Ord nmdo h¢ gmo g~ Y_© H$m \$b h¡&
ho lo{UH$! AmJo dmgwXodm| H$m dU©Z H$[aE h¡ gmo gwZmo - `m Adgn©Ur H$mb Ho$ ^aV joÌ
Ho$ Zd dmgwXod h¢& àW_ hr BZHo$ nyd©^d H$s ZJ[a`m| Ho$ Zm_ gwZmo - hpñVZmJnwa 1, A`moÜ`m
2, lmdñVr 3, H$m¡em§~r 4, nmoXZmnwa 5, e¡bZJa 6, qghnwa, 7 H$m¡em§~r 8, hñVZmJnwa 9 &
`o Zd hr ZJa H¡$go h¢? gd© hr Ðì` Ho$ ^ao h¢ Aa B©{V-^r{V a{hV h¢&
A~ dmgwXodm| Ho$ nyd© ^d Ho$ Zm_ gwZmo - {dídZÝXr 1, nd©V 2, YZ{_Ì 3, gmJaXÎm 4,
{dH$Q> 5, {à`{_Ì 6, _mZMopîQ>V 7, nwZd©gw 8, J§JXod {Ogo {ZUm©{_H$ ^r H$ho h¢ 9 & `o Zd
hr dmgwXodm| Ho$ Ord nyd©^d{df¡ {dê$n Xm¡^m©½` amÁ`^«îQ> hmo` h¢& ~hþ[a _w{Z hmo` _hm Vn H$a¡
h¢& ~hþ[a {ZXmZ Ho$ `moJV¢ ñdJ©{df¡ Xod hmo` h¢& Vhm§V¢ M`H$a ~b^Ð Ho$ bKw ^«mVm dmgwXod
hmo` h¢& VmV¢ VnV¢ {ZXmZ H$aZm km{Z`m| H$mo d{O©V h¡& {ZXmZ Zm_ ^moJm{^bmf H$m h¡, gmo _hm
^`mZH$ Xþ:I XoZo H$mo àdrU h¢&
AmJo dmgwXodm| Ho$ nyd©^d Ho$ Jwédm| Ho$ Zm_ gwZmo, {OZ n¡ BÝhm|Zo _w{Zd«V AmXao- g§^yV 1,
gw^Ð 2, dgwXe©Z 3, lo`m§g 4, ^y{Vg§J 5, dgw^y{V 6, KmofgoZ 7, nam§^mo{Y 8, Ðþ_goZ 9 &
A~ {Og {Og ñdJ©V¢ Am` dmgwXod ^E {VZHo$ Zm_ gwZmo - _hmewH«$ 1, àmUV 2, bm§Vd
3, ghòma 4, ~«÷ 5, _h|Ð 6, gm¡Y_© 7, gZËHw$_ma 8, _hmewH«$ 9 &
AmJo dmgwXodm| H$s OÝ_nw[a`m| Ho$ Zm_ gwZmo - nmoXZmnwa 1, Ûmnwa 2, hñVZmJnwa 3, ~hþ[a
hñVZmJnwa 4, MH«$nwa 5, Hw$emJ«nwa 6, {_{Wbmnwa 7, A`moÜ`m 8, _Wwam 9 & `o dmgwXodm| Ho$
CËn{Îm Ho$ ZJa h¢& H¡$go h¢ ZJa? g_ñV YZ YmÝ` H$a nyU© _hmCËgd Ho$ ^ao h¢&
AmJo dmgwXodm| Ho$ {nVm Ho$ Zm_ gwZmo - àOmn{V 1, ~«÷^y{V 2, am¡ÐZÝX 3, gm¡_ 4,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 279


à»`mV 5, {edmH$a 6, g__yYm©p½ZZmX 7, XeaW 8, dmgwXod 9 & ~hþ[a BZ Zd dmgwXodm| H$s
_mVmdm| Ho$ Zm_ gwZmo - _¥JmdVr 1, _mYdr 2, n¥{Wdr 3, grVm 4, A§{~H$m 5, bú_r 6,
Ho${eZr 7, gw{_Ìm 8, XodH$s 9 & `o Zd hr dmgwXodm| H$s Zd _mVm& H¡$gr h¢? A{Vê$nJwU{ZH$[a
_§{S>V _hm gm¡^m½`dVr {OZ_Vr h¢&
AmJo Zd dmgwXodm| Ho$ Zm_ gwZmo - {Ìn¥îQ> 1, {Ûn¥îQ> 2, ñd`§^y 3, nwéfmoÎm_ 4, nwéfqgh
5, nwÊS>arH$ 6, XÎm 7, bú_U 8, H¥$îU 9 &
AmJo Zd hr dmgwXodm| H$s nQ>am{U`m| Ho$ Zm_ gwZmo - gwà^m 1, ê${nUr 2, à^dm 3,
_Zmoham 4, gwZoÌm 5, {d_bgwÝXar 6, AmZÝXdVr 7, à^mdVr 8, épŠ_Ur 9& `o dmgwXodm| H$s
_w»` nQ>amUr& H¡$gr h¢? _hmJwU H$bm{ZnwU Y_©dVr d«VdVr h¢&
AWmZÝVa A~ Zd ~b^Ðm| H$m dU©Z gwZmo& gmo n{hbo Zd hr ~b^Ðm| H$s nyd© OÝ_ H$s
nw[a`m| Ho$ Zm_ H$h¡ h¢ - nwÊS>arH$Zr 1, n¥{Wdr 2, AmZ§Xnwar 3, Z§Xnwar 4, drVemoH$m 5,
{dO`nwa 6, gwgr_m 7, jo_m 8, hñVZmJnwa 9 &
Am¡a ~b^Ðm| Ho$ Zm_ gwZmo - ~mb 1, _méVXod 2, Z§{X{_Ì 3, _hm~b 4, nwéff©^ 5,
gwXe©Z 6, dgwYa 7, lram_MÝÐ 8, e§I 9 &
A~ BZHo$ nyd©^d Ho$ Jwédm| Ho$ Zm_ gwZmo {OZ n¡ BÝhm|Zo {OZXrjm AmXar- A_¥Vma 1,
_hmgw~«V 2, gw~«V 3, d¥f^ 4, àOmnmb 5, Xå~a 6, gwY_© 7, AmU©d 8, {dÐþ_ 9 & ~hþ[a
Zd ~bXod {OZ {OZ XodbmoH${ZV¢ AmE {VZHo$ Zm_ gwZhþ - VrZ ~b^Ð Vmo AZwÎma {d_mZV¢
AmE, Aa VrZ ghòma ñdJ©V¢ AmE, Xmo ~«÷ñdJ©V¢ AmE, Aa EH$ _hmewH«$V¢ Am`m&
A~ BZ Zd ~b^Ðm| H$s _mVm{Z Ho$ Zm_ gwZmo, Š`m|{H$ {nVm Vmo ~b^Ðm| Ho$ Am¡a Zmam`Um|
Ho$ EH$ hr hmo` h¢& ^Ðm§^moOm 1, gw^Ðm 2, gwdofm 3, gwXe©Zm 4, gwà^m 5, {dO`m 6, d¡O`§Vr
7, Anam{OVm Om{h H$moeë`m ^r H$h¡ h¢ 8, amo{hUr 9 &
Zd ~b^Ð, Zd Zmam`U, {VZ_| nm§M ~b^Ð nm§M Zmam`U Vmo lo`m§gZmW ñdm_r Ho$ g_`
Am{X bo Y_©ZmW ñdm_r Ho$ g_` n`ªV ^E Am¡a N>R>o Am¡a gmVd| AaZmW ñdm_r H$mo _wpŠV JE
nrN>o _pëbZmW ñdm_r Ho$ n{hbo ^E Am¡a AîQ>_ ~b^Ð dmgwXod _w{Zgw~«VZmW ñdm_r Ho$ _wpŠV
JE nrN>o Zo{_ZmW Ho$ g_` Ho$ n{hbo ^E& Aa Zd_| lr Zo{_ZmW Ho$ H$mH$m Ho$ ~oQ>o ^mB©
_hm{OZ^ŠV AX²^wV {H«$`m Ho$ YmaUhmao ^E&
A~ BZHo$ Zm_ gwZhþ - AMb 1, {dO` 2, ^Ð 3, gwà^ 4, gwXe©Z 5, Z§{X{_Ì (AmZ§X)
6, ZpÝXfoU (ZÝXZ) 7, am_MÝÐ 8, nX²_ 9 & AmJo {OZ _hm_w{Z`m| n¡ ~b^Ðm| Zo Xrjm Yar

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

280 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{VZHo$ Zm_ H${hE h¢ - gwdU©Hw$å^ 1, gË`H$s{V© 2, gwY_© 3, _¥Jm§H$ 4, lw{VH$s{V© 5, gw{_Ì
6, ^dZlwV 7, gw~«V 8, {gÕmW© 9 & `h ~b^Ðm| Ho$ Jwédm| Ho$ Zm_ H$ho& _hmVn Ho$ ^ma H$a
H$_©{ZO©am Ho$ H$maU hmao, VrZ bmoH$ _| àH$Q> h¡ H$s{V© {OZH$s, Zd ~b^Ðm| _| AmR> Vmo H$_©ê$n
dZ H$mo ^ñ_ H$a _moj àmßV ^E& H¡$gm h¡ g§gma dZ? AmHw$bVm H$mo àmßV ^E h¢ ZmZm àH$ma
H$s ì`m{Y H$a nr{‹S>V àmUr Ohm§, ~hþ[a dh dZ H$mbê$n Omo ì`mK« VmH$[a A{V ^`mZH$ h¡&
Aa H¡$gm h¡ `h dZ? AZ§V OÝ_ê$n Oo H§$Q>H$d¥j {VZH$m h¡ g_yh Ohm§& {dO` ~b^Ð Am{X
lr am_MÝÐ n`ªV AmR> Vmo {gÕ ^E Am¡a nX²_Zm_m Omo Zd_m§ ~b^Ð dh ~«÷ñdJ© _| _hmG${Õ
H$m Ymar Xod ^`m&
A~ Zmam`Um| Ho$ eÌw Oo à{VZmam`U {VZHo$ Zm_ gwZmo - AídJ«rd 1, VmaH$ 2, _oaH$ 3,
_YwH¡$Q>^ 4, {Zew§^ 5, ~{b 6, àhbmX 7, amdU 8, OamqgY 9 &
A~ BZ à{VZmam`Um| H$s amOYm{Z`m| H$m Zm_ gwZmo - AbH$m 1, {dO`nwa 2, Z§XZnwa 3,
n¥Ïdrnwa 4, h[anwa 5, gy`©nwa 6, qghnwa 7, b§H$m 8, amOJ¥hr 9 & `o Zm¡ hr ZJa H¡$go h¢? _hm
aËZO{‹S>V, A{V XoXrß`_mZ, ñdJ©bmoH$ g_mZ h¡§&
ho lo{UH$! àW_ hr lr {OZoÝÐ Xod H$m M[aÌ VwPo H$hçm, ~hþ[a ^aV Am{X MH«$d{V©`m| H$m
H$WZ H$hçm Am¡a Zmam`U ~b^Ð {VZH$m H$WZ H$hçm, BZHo$ nyd© OÝ_ gH$b d¥Îmm§V H$ho, Aa
Zd hr à{VZmam`U {VZHo$ Zm_ H$ho& `o ÌogR> ebmH$m nwéf h¢& {VZ_| H$B© EH$ nwéf Vmo
{OZ^m{fV VnH$[a Vm{h ^d _| _moj H$mo àmßV hmo` h¢, H$B© EH$ ñdJ© àmßV hmo` nrN>o _moj nmd¡
h¢, Aa H$B© EH$ Oo d¡am½` Zmht Ya¡ h¢ MH«$s VWm h[a à{Vh[a Vo H$B© EH$ ^d Ya {\$a VnH$a
_moj H$mo àmßV hmo` h¢& `o g§gma Ho$ àmUr ZmZm àH$ma Ho$ Oo nmn {VZH$[a _brZ, _mohê$n gmJa
Ho$ ^«_U _| _½Z _hm Xþ:Iê$n Mma J{V {VZ_| ^«_U H$a VßVm`_mZ gXm ì`mHw$b hmo` h¢& Eogm
OmZH$a Oo {ZH$Q> g§gmar ^ì`Ord h¢ Vo g§gma H$m ^«_U Zmht Mmh¡ h¢, _moh {V{_a H$m A§V H$a
gy`© g_mZ Ho$dbkmZ H$m àH$me H$a¡ h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
Mm¡Xh Hw$bH$a, Mm¡~rg VrWªH$a, ~mah MH«$dVu, Zd Zmam`U, Zd à{VZmam`U, Zd
~b^Ð, ½`mah éX«, BZHo$ _mVm-{nVm, nyd©^d, ZJar{Z{Z Ho$ Zm_, nyd© Jwé H$WZ
Zm_ dU©Z H$aZo dmbm ~rgdm± nd© g§nyU© ^`m&&20&&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho _JYm{Yn{V! AmJ¢ ~b^Ð Omo lr am_MÝÐ, {VZH$m
gå~ÝY H${hE h¢, gmo gwZhþ, Aa amO{Z Ho$ d§e Aa _hm nwéf{Z H$s CËn{Îm, {VZH$m H$WZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 281


H${hE h¡ gmo Ca _| Ymahþ& ^JdmZ Xe_ VrWªH$a Oo erVbZmW ñdm_r {VZH$mo _moj J`o nrN>o
H$m¡em§~r ZJa _| EH$ amOm gw_wI ^`m, Aa Vmhr ZJa _| EH$ loîR>r draH$, VmH$s ñÌr dZ_mbm,
gmo AkmZ Ho$ CX`V¢ amOm gw_wI Zo Ka _¢ amIr& {\$a {ddoH$ H$mo àmßV hmo` _w{Z`m| H$mo XmZ
{X`m& gmo _aH$a {dÚmYa Am¡a dh dZ_mbm {dÚmYar ^B©, gmo Vm {dÚmYa Zo naUr&
EH$ {Xdg `o XmoZm| H«$s‹S>m H$ado Hy§$ h[ajoÌ JE Aa dh loîR>r draH$ dZ_mbm H$m n{V
{dahê$n Ap½ZH$a X½Ym`_mZ gmo VnH$a XodbmoH$ H$mo àmßV ^`m& EH$ {Xdg Ad{YH$a dh Xod
AnZo ~¡ar gw_wI Ho$ Ord H$mo h[ajoÌ{df¡ H«$s‹S>m H$aVm OmZ H«$moYH$a Vhm§V¢ ^m`m© g{hV CR>m`
bm`m, gmo `m joÌ _| h[a Eogm Zm_H$[a à{gÕ ^`m& Omhr H$maU go `mH$m Hw$b h[ad§e
H$hbm`m& Vm h[a Ho$ _hm{J[a Zm_m nwÌ ^`m, VmHo$ {h_{J[a VmHo$ dgw{J[a, VmHo$ BÝÐ{J[a,
VmHo$ aËZ_mb, VmHo$ g§^yV, VmHo$ ^yVXod BË`m{X g¡H$‹S>m| amOm h[ad§e {df¡ ^E& Vmhr
h[ad§e{df¡ Hw$emJ« Zm_m ZJa {df¡ EH$ amOm gw{_Ì OJV²{df¡ à{gÕ ^`m&
H¡$gm h¡ amOm gw{_Ì? ^moJm| H$a BÝÐ g_mZ H$m§{VH$[a OrË`m h¡ MÝÐ_m OmZo, Aa XrpßVH$a
OrË`m h¡ gy`©, Aa àVmn H$a ZdmE h¢ eÌw OmZo& VmHo$ amUr nX²_mdVr, H$_b gm[aIo h¢ ZoÌ
OmHo$, ew^ bjU{ZH$[a g§nyU©, Aa nyU© ^`o h¢ gH$b _ZmoaW OmHo$, gmo am{Ì{df¡ _Zmoha _hb
_| gwIê$n goO na gyVr hþVr gmo {nN>bo nha gmobh ñdßZ XoIo - JOamO 1, d¥f^ 2, qgh
3, bú_r ñZmZ H$aVr 4, Xmo` nwîn_mbm 5, MÝÐ_m 6, gy`© 7, _ÀN> Ob _| Ho${b H$aVo 8,
Ob H$m ^am H$be, H$_b g_yh go _w§h T>H$m 9, gamoda H$_b nyU© 10, g_wÐ 11, qghmgZ
aËZ O{‹S>V 12, ñdJ©bmoH$ Ho$ {d_mZ AmH$meV¢ AmdVo XoIo 13, Aa ZmJHw$_ma Ho$ {d_mZ
nmVmbV¢ {ZH$gVo XoIo 14, aËZ{Z H$s am{e 15, {ZYy©_ Ap½Z 16&
V~ amUr nX²_mdVr gw~w{Õd§Vr OmJH$a AmíM`©ê$n ^`m h¡ {MÎm OmH$m, à^mV {H«$`m H$a
{dZ`ê$n ^aVma Ho$ {ZH$Q> AmB©, n{V Ho$ qghmgZ n¡ Am` {damOr& \y$b ahçm h¡ _wIH$_b
OmH$m, _hmÝ`m` H$s doÎmm, n{Vd«Vm hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a n{V gm§o ñdßZm| H$m \$b nyN>Vr
^B©& V~ amOm gw{_Ì ñdßZm| H$m \$b `WmW© H$hVo ^E& V{X hr aËZm| H$s dfm© AmH$meV¢ ~agVr
^B©& gm‹T>o VrZ H$mo{Q> aËZ EH$ g§Ü`m _| ~ago, gmo {ÌH$mb g§Ü`m dfm© hmoVr ^B©& nÝÐh _hrZm|
bJ amOm Ho$ Ka _| aËZYmam dfu& Aa Oo fQ²>Hw$_m[aH$m Vo g_ñV n[adma g{hV _mVm H$s godm
H$aVr ^Bª&
Aa OÝ_ hmoVo hr ^JdmZHy§$ jragmJa Ho$ ObH$[a BÝÐ bmoH$nmb{Z g{hV gw_oé nd©V na
ñZmZ H$amdVo ^E& Aa BÝÐ Zo ^pŠVWH$s nyOm Aa ñVw{V H$a Z_ñH$ma H$ar, {\$a gw_oég¢ ë`m`

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

282 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_mVm H$s JmoX{df¡ nYamE& O~ go ^JdmZ _mVm Ho$ J^© _| Am`o V~ hr V¢ bmoJ AUwd«V ê$n
_hmd«VH$[a {deof àdV}, Aa _mVm d«Vê$n hmoVr ^B©& VmV¢ n¥Ïdr{df¡ _w{Zgw~«V H$hmE&
A§OZ{J[a g_mZ h¡ dU© {OZH$m, naÝVw eara Ho$ VoO go gy`© H$mo OrVVo ^E, Aa H$m§{VH$[a
MÝÐ_mHy§$ OrVVo ^E& g~ ^moJ gm_J«r BÝÐbmoH$V¢ Hw$doa bmd¡& Aa O¡gm AmnH$mo _Zwî` ^d _|
gwI h¡ V¡gm Ahq_Ð{Z H$mo Zmht&
Aa hmhm hÿhÿ Vw§da ZmaX {dídmdgw BË`m{X J§Yd©{Z H$s Om{V h¡ gmo gXm {ZH$Q> JmZ H$am
hr H$a¢& Aa {H$Þar Om{V H$s Xodm§JZm VWm ñdJ© H$s Aßgam Z¥Ë` {H$`m hr H$a¢, Aa drUm
~m§gwar _¥X§J Am{X dm{XÌ ZmZm {dY Ho$ Xod ~Om`m hr H$a¢, Aa BÝÐ gXm godm H$a¢& Aa Amn
_hmgwÝXa `m¡dZ AdñWm {df¡ {ddmh ^r H$aVo ^E& gmo {OZHo$ amUr AX²^wV AmdVr ^B©, AZoH$
JwUH$bm MmVw`©VmH$a nyU© hmd^md {dbmg {d^«_ H$s YaUhmar& gmo H$B© EH$ df© Amn amO
{H$`m, _Zdm§{N>V ^moJ ^moJo& EH$ {Xdg eaX Ho$ _oK {db` hmoVo XoI Amn à{V~moY H$mo àmßV
^E& V~ bm¡H$m§{VH$ Xod{Z Zo Am` ñVw{V H$ar& V~ gw~«VZm_ nwÌHy§$ amÁ` Xo` ~¡amJr ^E& H¡$go
h¢ ^JdmZ? Zht h¡ H$mhÿ dñVw H$s dm§N>m {OZHo$&
Amn drVamJ ^md Ya {Xì` ñÌrê$n Omo H$_b{Z H$m dZ Vhm§V¢ {ZH$go& H¡$gm h¡ dh gwÝXa
ñÌrê$n H$_b{Z H$m dZ? gwJÝYH$[a ì`mßV {H$`m h¡ Xem|{Xem H$m g_yh OmZo, ~hþ[a _hm{Xì`
Oo gwJÝYm{XH$ VoB© h¢ _H$a§X Om_| Am¡a gwJÝYVmH$a ^«_¢ h¢ ^«_am| Ho$ g_yh Om{df¡, Aa h[aV_{U
H$s Oo à^m {VZHo$ Omo nw§O gmoB© h¢ nÌ{Z H$m g_yh Om{df¡& Aa Xm§Vm| H$s Omo n§pŠV, {VZH$s Omo
CÁÁdb à^m, gmoB© h¡ H$_b V§Vw Om{df¡& Aa ZmZm àH$ma Am^yfU{Z Ho$ Oo ZmX VoB© ^`o njr
CZHo$ eãXH$[a ny[aV h¡& Aa ñVZê$n Oo MH$do {VZH$[a emo{^V h¡, Aa CÁÁdb H$s{V©ê$n Oo
amOh§g {VZH$[a _§{S>V h¡& gmo Eogo AX²^wV {dbmg VOH$a d¡am½` Ho$ AW© XodmonwZrV nmbH$s{df¡
M‹T>H$a {dnwbZm_ CÚmZ {df¡ JE& H¡$go h¢ ^JdmZ _w{Zgw~«V? gd© amO{Z Ho$ _wHw$Q>_{U h¢& gmo
dZ _¢ nmbH$sV¢ CVaH$a AZoH$ amOm{Z g{hV {OZoídar Xrjm YaVo ^E& dobo nmaUm H$aZm `h
à{Vkm AmXar& amOJ¥h ZJa _| d¥f^XÎm _hm^pŠVH$a loîR> AÞ H$a nmaUm H$amdVm ^`m&
Amn ^JdmZ _hmepŠVH$[a nyU©, Hw$N> jwYm Zmht, naÝVw AmMmam§J gyÌ H$s Amkm à_mU
A§Vam`a{hV ^moOZ H$aVo ^E& d¥f^XÎm ^JdmZHy§$ Amhma Xo` H¥$VmW© ^`m& ^JdmZ H$B© EH$
_hrZm VnH$a Månm Ho$ d¥j Ho$ Vbo ewŠbÜ`mZ Ho$ àVmnV¢ Km{V`m H$_©{Z H$m ZmeH$a,
Ho$dbkmZHy§$ àmßV ^E& V~ BÝÐg{hV Xod Am`H$a àUm_ Aa ñVw{V H$a Y_©ldU H$aVo ^E&
AmnZo `{V lmdH$ H$m Y_© {d{Ynyd©H$ dU©Z {H$`m& Y_© ldUH$a H$B© _Zwî` _w{Z ^E, H$B©

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 283


_Zwî` lmdH$ ^E, H$B© {V`ªM lmdH$ Ho$ d«V YmaVo ^E& Aa Xod{Z H$mo d«V Zmht, gmo H$B©
gå`ŠËd H$mo àmßV hmoVo ^E& lr _w{Zgw~«VZmW Y_©VrW© H$m àdV©Z H$a gwa Agwa _Zwî`{ZH$[a
ñVw{V H$aZo `mo½` AZoH$ gmYwdm| g{hV n¥Ïdr na {dhma H$aVo ^E& gå_oX {eIa nd©V go
bmoH${eIaHy§$ àmßV ^E&
`h lr _w{Zgw~«VZmW H$m M[aÌ Oo àmUr ^md Ya gwZ| {VZHo$ g_ñV nmn ZmeHy§$ àmßV hmo`,
Aa kmZg{hV Vn go na_ ñWmZHy§$ nmd|, Ohm§V¢ \o$a AmJ_Z Z hmo`&
AWmZÝVa _w{Zgw~«VZmW Ho$ nwÌ amOm gw~«V ~hþV H$mb amÁ` H$a, Xj nwÌ H$mo amÁ` Xo`,
{OZXrjm Ya _moj H$mo àmßV ^E& Aa Xj Ho$ EbmdY©Z nwÌ ^`m, VmHo$ lrd¥j, VmHo$ g§O`§V,
VmHo$ Hw${U_, VmHo$ _hmaW, VmHo$ nwbmo_B© BË`m{X AZoH$ amOm h[ad§e Hw$b _| ^E& {VZ_¢ H$B©
EH$ _wpŠV H$mo JE, H$B© EH$ ñdJ©bmoH$ J`o& `m ^m§{V AZoH$ amOm ^`o& ~hþ[a `mhr Hw$b{df¡
EH$ amOm dmgdHo$Vw ^`m, {_{Wbm ZJar H$m n{V, VmHo$ {dnwbm Zm_m nQ>amUr, gwÝXa h¢ ZoÌ
OmHo$& gmo dh amZr na_ bú_r H$m ñdê$n VmHo$ OZH$ Zm_ nwÌ hmoVo ^E& g_ñV Z`m| _| àdrU
do amÁ` nm` àOm H$mo Eogo nmbVo ^E O¡g| {nVm nwÌ H$mo nmb¡&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! `h OZH$ H$s CËn{Îm H$hr, OZH$ h[ad§er h¡&
A~ G$f^Xod Ho$ Hw$b _| amOm XeaW ^E {VZH$m dU©Z gwZ& BúdmHw$d§e _| lr G$f^Xod
{Zdm©U nYmao& ~hþ[a {VZHo$ nwÌ ^aV ^r {Zdm©U nYmao& gmo G$f^Xod Ho$ g_` go boH$a
_w{Zgw~«VZmW Ho$ g_` n`ªV ~hþV H$mb ~rË`m, Vm_¢ Ag§»` amOm ^E& H$B© EH$ Vmo _hmXþÕ©a
VnH$a {Zdm©U H$mo àmßV ^`o& H$B© EH$ Ahq_Ð ^E& H$B© EH$ BÝÐm{XH$ ~‹S>r G${Õ Ho$ Ymar Xod
^`o& H$B© EH$ nmn Ho$ CX`H$a ZaH$ _| J`o&
ho lo{UH$! `m g§gma _| AkmZr Ord MH«$ H$s ZmBª ^«_U H$a¡ h¢& H$~hÿ§ ñdJm©{XH$ ^moJ nmd¡
h¢, {VZ{df¡ _½Z hmo` H«$s‹S>m H$a¡ h¢& H$B© EH$ nmnr Ord ZaH$ {ZJmoX _| Šboe ^moJ¡ h¢& `o àmUr
nwÊ` nmn Ho$ CX`V¢ AZm{XH$mb ^«_U H$a¡ h¢& H$~hÿ§ H$îQ>, H$~hÿ§ CËgd& `{X {dMma H$a Xo{I`o
Vmo Xþ:I _oé g_mZ, gwI amB© g_mZ h¡& H$B© EH$ Ðì`a{hV Šboe ^moJd¡ h¢, H$B© EH$ ~mb
AdñWm _| _aU H$a¡ h¢, H$B© EH$ emoH$ H$a¡ h¢, H$B© EH$ éXZ H$a¡ h¢, H$B© EH$ {ddmX H$a¡ h¢,
H$B© EH$ n‹T>o h¢, H$B© EH$ namB© ajm H$a¡ h¢, H$B© EH$ nmnr ~mYm H$a¡ h¢, H$B© EH$ JaO¡ h¢, H$B©
EH$ JmZ H$a¡ h¢, H$B© EH$ namB© godm H$a¡ h¢, H$B© EH$ ^ma ~h¡ h¢, H$B© EH$ e`Z H$a¡ h¢, H$B©
EH$ namB© {ZÝXm H$a¡ h¢, H$B© EH$ Ho${b H$a¡ h¢, H$B© EH$ `wÕH$[a eÌwdm| H$mo OrV¡ h¢, H$B© EH$
eÌw H$mo N>mo‹S> Xo` h¢, H$B© EH$ H$m`a `wÕ H$mo XoI ^mJ¡ h¢, H$B©EH$ eyadra n¥Ïdr H$m amÁ` H$a¢
h¢, ~hþ[a amÁ` VO d¡am½` Yma¡ h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

284 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$B© EH$ nmnr qhgm H$a¡ h¢, naÐì` H$s dm§N>m H$a¡ h¢, naÐì`Hy§$ ha¡ h¢, Xm¡‹S>o h¢, Hy$Q> H$nQ>
H$a¡ h¢, Vo ZaH$ _| n‹S>o h¢& Aa Oo H$B© EH$ bÁOm Yma¡ h¢, erb nmb¡ h¢, H$éUm^md Yma¡ h¢,
naÐì` VO¡ h¢, drVamJVm H$mo ^O¡ h¢, g§Vmof Yma¡ h¢, àm{U`m| H$mo gmVm CnOmd¡ h¢, Vo ñdJ© nm`
na§nam` _moj nmd¡ h¢& Oo XmZ H$a¡ h¢, Vn H$a¡ h¢, Aew^ {H«$`m H$m Ë`mJ H$a¡ h¢, {OZ|Ð H$s AMm©
H$a¡ h¢, {OZemñÌ H$s MMm© H$a¡ h¢, g~ Ord{Zgy§ {_ÌVm H$a¡ h¢, {ddo{H$`m| H$m {dZ` H$a¡ h¢ Vo
CÎm_ nX nmd¡ h¢& H$B© EH$ H«$moY H$a¡ h¢, H$m_ god¡ h¢, amJ Ûof _moh Ho$ der^yV h¢, naOrdm| H$mo
R>J¡ h¢, Vo ^dgmJa _| Sy>~o h¢, ZmZm {dY ZmM¡ h¢, OJV _| amM¡ h¢, IoX {IÞ h¢, XrK© emoH$ H$a¡
h¢, PJ‹S>m H$a¡ h¢, g§Vmn H$a¡ h¢, A{g _{g H¥${f dm{UÁ`m{X ì`mnma H$a¡ h¢, Á`mo{Vf d¡ÚH$ `§Ì
_§Ìm{XH$ H$a¡ h¢, ûm¥§Jmam{X emñÌ aM¡ h¢ do d¥Wm nM nM _a¡ h¢&
BË`m{X ew^mew^H$_©H$[a AmË_Y_© H$mo ^yb aho h¢& g§gmar Ord MVwJ©{V{df¡ ^«_Êm H$a¢ h¢&
`m Adg{n©Ur H$mb{df¡ Am`w H$m`> KQ>Vr Om` h¡& lr _pëbZmW Ho$ _wpŠV J`o nrN>o
_w{Zgw~«VZmW Ho$ A§Vamb{df¡ `m joÌ _| A`moÜ`m ZJar{df¡ EH$ {dO` Zm_m amOm ^`m& _hm
eyadra, àVmnH$[a g§`wŠV, àOm Ho$ nmbZ{df¡ àdrU, OrVo h¢ g_ñV eÌw OmZ¢& VmHo$ ho_MybZr
Zm_m nQ>amUr, VmHo$ _hmJwUdmZ, gwaoÝÐ_Ý`w Zm_m nwÌ ^`m& VmHo$ H$s{V©g_m Zm_m amUr, VmHo$
Xmo` nwÌ ^`o - EH$ ~O«~mhþ XÿOm nwa§Xa MÝÐgy`© g_mZ h¡ H$m§{V OmH$s, _hmJwUdmZ, AW©g§`wŠV
h¡ Zm_ {OZHo$, do XmoD$ ^mB© n¥Ïdr{df¡ gwIgy§ a_Vo ^`o&
AWmZÝVa hpñVZmnwa _| EH$ amOm BÝÐ~mhZ, VmHo$ amUr My‹S>m_Ur, VmHo$ nwÌr _ZmoX`m
A{V gwÝXar gmo dO«~mhþ Hw$_ma Zo naUr& gmo H$Ý`m H$m ^mB© CX`gwÝXa ~{hZ Ho$ boZoHy§$ Am`m
gmo dO«~mhþ Hw$_ma H$m ñÌrgy§ A{Vào_ Wm, ñÌr A{V gwÝXar gmo Hw$_ma ñÌr Ho$ bma gmgao Mmbo&
_mJ©{df¡ ~g§V H$m g_` Wm Am¡a ~g§V{J[a nd©V Ho$ g_rn Om` {ZH$go& Á`m| Á`m| dh nhm‹S>
{ZH$Q> Amd¡ Ë`m| Ë`m| CgH$s na_emo^m XoI Hw$_ma A{Vhf©Hy§$ àmßV ^E& nwîn{Z H$s _H$a§XVm
Cggo {_br gwJÝY ndZ gmo Hw$_ma Ho$ eara go ñneu, VmH$[a Eogm gwI ^`m O¡gm ~hþV {XZm|
Ho$ {dNw>ao {_Ìgm| {_bo gwI hmo`& H$mo{H$bmdm| Ho$ {_îQ> eãX{ZH$[a A{Vh{f©V ^`m O¡g¢ OrV H$m
eãX gwZ hf© hmo`& ndZ go hmb¡ h¢ d¥jm| Ho$ AJ«^mJ gmo _mZmo§ nd©V dO«~mhþ H$m gZ_mZ hr
H$a¡ h¡, Am¡a ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢ gmo _mZm| drUm H$m ZmX hr hmo` h¡&
dO«~mhþ H$m _Z àgÞ ^`m& dO«~mhþ nhm‹S> H$s emo^m XoI¡ h¡ {H$ `h Am_«d¥j, `h H$U©H$ma
Om{V H$m d¥j, `h am¡Ð Om{V H$m d¥j, \$b{ZH$a _§{S>V `h à`mbd¥j, `h nbme H$m d¥j,
Ap½Z g_mZ X¡Xrß`_mZ h¡ nwîn OmH¡$& d¥j{Z H$s emo^m XoIVo XoIVo amOHw$_ma H$s ÑpîQ> _w{ZamO

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 285


na n‹S>r& XoIH$a {dMmaVm ^`m - `h W§^ h¡ AWdm nd©V H$m {eIa h¡ AWdm _w{ZamO h¢&
H$m`moËgJ© Ya I‹S>o Omo _w{Z {VZ{df¡ dO«~mhþ H$m Eogm {dMma ^`m& H¡$go h¢ _w{Z? {OZH$mo Ry>§R>
OmZH$a {OZHo$ eara go _¥J ImO IwOmd¡ h¢& O~ Z¥n {ZH$Q> J`m V~ {ZíM` ^`m {H$ Omo `o
_hm `moJrída {dXoh AdñWm H$mo Yao H$m`moËgJ© Ü`mZ Ya¡ pñWaê$n I‹S>o h¢, gy`© H$s
{H$aU{ZH$[a ñní`m© h¡ _wIH$_b {OZH$m Am¡a _hmgn© Ho$ \$U g_mZ X¡Xrß`_mZ ^wOmdm| H$mo
bå~m` D$^o h¢& gw_oé H$m Omo VQ> Cg g_mZ gwÝXa h¡ djñWb {OZH$m, Am¡a {X½JOm| Ho$ ~m§YZo
Ho$ W§^ {VZ g_mZ AMb h¢ O§Km {OZH$s, Vn go jrU eara h¡ naÝVw H$m§{V go nwîQ> XrI¢ h¢,
Zm{gH$m Ho$ AJ«^mJ{df¡ bJm`o h¢ {ZíMb gm¡å` ZoÌ {OÝhm|Zo, AmË_mHy§$ EH$mJ« Ü`md¢ h¢&
Eogo _w{ZHy§$ XoIH$a amOHw$_ma {MVdVm ^`m - Ahmo YÝ` h¢ `o _hm_w{Z em§{V^md Ho$ YmaH$
Omo g_ñV n[aJ«hHy§$ VOH$a _mojm{^bmfr hmo` Vn H$a¡ h¢& BZHy§$ {Zdm©U {ZH$Q> h¡& {ZO H$ë`mU
_| bJr h¡ ~w{Õ {OZH$s, naOrdZHy§$ nr‹S>m XoZo go {Zd¥Îm ^`m h¡ AmË_m {OZH$m, Aa _w{ZnX H$s
{H«$`m H$[a _§{S>V h¢& {OZHo$ eÌw {_Ì g_mZ h¢, V¥U Aa H§$MZ g_mZ, nmfmU Aa aËZ g_mZ,
_mZ Am¡a _Ëga go a{hV h¡ _Z {OZH$m& de H$ar h¢ nm§Mm| BpÝÐ`| {OÝhm|Zo {ZíMb nd©V g_mZ
drVamJ ^md h¡, {OZH$mo XoIo Ord{Z H$m H$ë`mU hmo`& _Zwî` Xoh H$m \$b BZ hr Zo nm`m&
`h {df`H$fm`m| go Z R>JmE& H¡$go h¢ {df` H$fm`? _hmH«y$a h¢, Aa _{bZVm Ho$ H$maU h¢& _¢
nmnr H$_©-nmeH$[a {Za§Va ~§Ym, O¡g¢ MÝXZ H$m d¥j gnm] go dopîQ>V hmo` h¡ V¡g¢ _¢ nmnr
AgmdYmZ{MÎm AMoV g_mZ hmo` ahm& {YŠH$ma h¡ _wPo& _¢ ^moJm{Xê$n Omo _hmnd©V CgHo$
{eIa na {ZÐm H$ê§$ hÿ§, gmo ZrMo hr nSy>§Jm& Omo Bg `moJtÐ H$s gr AdñWm Yê§$ Vmo _oam OÝ_
H¥$VmW© hmo`& Eogm qMVdZ H$aVo dO«~mhþ H$s ÑpîQ> _w{ZZmW _| AË`ÝV {ZíMb ^B©, _mZm| W§^
go ~m§Yr JB©&
V~ CgH$m CX`gwÝXa gmbm BgH$mo {ZíMb XoI _wbH$Vm hþdm `m{h hmñ` Ho$ dMZ H$hVm
^`m - _w{Z H$s Amoa AË`ÝV {ZíMb hmo` {ZaImo hmo gmo Š`m {XJå~ar Xrjm YamoJo? V~
dO«~mhþ ~mobo - Omo h_mam ^md Wm gmo Vw_Zo àH$Q> {H$`m, A~ Vw_ Bg hr ^md H$s dmVm© H$hmo&
V~ dh BgH$mo amJr OmZ hmñ`ê$n ~mobm {H$ Vw_ Xrjm YamoJo Vmo _¢ ^r Yê§$Jm, naÝVw Bg Xrjm
go Vw_ AË`ÝV CXmg hmodmoJo& V~ dO«~mhþ ~mobo `h Vmo Eogo hr ^B© - H$h H$a {ddmh Ho$
Am^yfU CVma S>mao Am¡a hmWr go CVao& V~ _¥JZ`Zr ñÌr amodZo bJr& ñWyb _moVr g_mZ
AlwnmV S>maVr ^B©& V~ CX`gwÝXa Am§gy S>maVm ^`m, hoo Xod! `h hmñ` _| H$hm {dnarV H$amo
hmo? V~ dO«~mhþ A{V _YwadMZgy§ VmH$mo em§VVm CnOmdVo hþE H$hVo ^E - ho H$ë`mUê$n! Vw_
g_mZ CnH$mar H$m¡Z? _¢ Hy$n _| nSy>§ Wm gmo Vw_Zo amIm& Vw_ g_mZ _oam VrZ bmoH$ _| {_Ì Zmht&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

286 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ho CX`gwÝXa! Omo OÝå`m h¡ gmo Adí` _aoJm Am¡a Omo _yAm h¡ gmo Adí` OÝ_oJm& `o OÝ_
Am¡a _aU AahQ> H$s K‹S>r g_mZ h¡, {VZ _| g§gmar Ord {Za§Va ^«_¡ h¢& `h OrVì` {~Obr Ho$
M_ËH$ma g_mZ h¡ VWm Ob H$s Va§J g_mZ, VWm XþîQ> gn© H$s {Oˆm g_mZ M§Mb h¡& `h OJV
Ho$ Ord Xþ:IgmJa{df¡ Sy>~ aho h¢& `h g§gma Ho$ ^moJ ñdßZ Ho$ ^moJ g_mZ Agma h¢& Ob Ho$
~wX~wXm g_mZ H$m`m h¡, gm§P Ho$ a§J g_mZ `h OJV H$m ñZoh h¡, Am¡a `h `m¡dZ \y$b g_mZ
Hw$_bm` Om` h¡& `h Vwåhmam h§gZm ^r h_H$mo A_¥Vg_mZ H$ë`mUê$n ^`m&
Š`m hmñ` go Omo Am¡f{Y H$mo nr`o Vmo amoJ H$mo Z ha¡? Adí` ha¡ hr& Aa Vw_ h_H$mo
_moj_mJ© Ho$ CÚ_ Ho$ ghmB© ^E, Vw_ g_mZ h_mao Am¡a {hVw Zmht& _¢ g§gma Ho$ AmMma{df¡
AmgŠV hmo` ahm Wm gmo drVamJ^md H$mo àmßV ^`m& A~ _¢ {OZXrjm Yê§$ hÿ§& Vwåhmar Omo
BÀN>m hmo` gmo Vw_ H$amo& Eogm H$hH$a gd© n[admagy§ j_m H$am` dh JwUgmJa Zm_m _w{Z, Vn
hr h¡ YZ {OZHo$, {VZHo$ {ZH$Q> Om` MaUmaq~X H$mo Z_ñH$ma H$a {dZ`dmZ hmo` H$hVm ^`m -
ho ñdm_r! Vwåhmao àgmX go _oam _Z n{dÌ ^`m, A~ _¢ g§gmaê$n H$sM go {ZH$ñ`m Mmhÿ§ hÿ§&
V~ BgHo$ dMZ gwZ Jwé Amkm XB© - Vw_H$mo ^dgmJa go nma H$aUhmar `h ^JdVr Xrjm
h¡& H¡$go h¢ Jwé? gßV_ JwUñWmZ go N>R>o JwUñWmZ Am`o h¢& `h Jwé H$s Amkm Ca _| Yma
dñÌm^yfU H$m Ë`mJ H$a nëbd g_mZ Oo AnZo H$a {VZ g| Ho$em| H$m bm¢MH$a në`§H$mgZ
YaVm ^`m& Bg Xoh H$mo {dZída OmZ Xoh go ñZoh VOH$a amOnwÌr H$mo Am¡a amJ AdñWm H$mo
VO _moj H$s XoZhmar Omo {OZ Xrjm gmo A§JrH$ma H$aVm ^`m& Am¡a CX`gwÝXa H$mo Am{X Xo
N>~rg amOHw$_ma {OZXrjm YaVo ^`o&
H¡$go h¢ do Hw$_ma? H$m_Xod g_mZ h¡ ê$n {OZH$m, VOo h¢ amJÛof _X _Ëga {OÝhm|Zo>, CnÁ`m
h¡ d¡am½` H$m AZwamJ {OZHo$, na_ CËgmh Ho$ ^ao Z½Z _wÐm YaVo ^`o& Am¡a `h d¥Îmm§V XoI
dO«~mhþ H$s ñÌr _ZmoXodr n{V Ho$ Am¡a ^mB© Ho$ ñZohgm| _mo{hV hþB©, _moh VO Am{`©H$m Ho$ d«V
YmaVr ^B©, gd© dñÌm^yfU VOH$a EH$ g\o$X gm‹S>r YmaVr ^B©& _hmVn d«V AmXao& `h dO«~mhþ
H$s H$Wm BgH$m XmXm Omo amOm {dO` CgZo gwZr& g^m Ho$ _Ü` ~¡R>çm Wm gmo emoH$ go nr{‹S>V
hmo` Eogo H$hVm ^`m - `h AmíM`© XoImo {H$ _oam nmoVm Zd`m¡dZ _| {df` {df g_mZ OmZ
{daŠV hmo` _w{Z ^`m Am¡a _mo gm[aIm _yI© {df`m| H$m bmobwnr d¥Õ AdñWm _| ^r ^moJm| H$mo
Z VOVm ^`m& Hw$_ma Zo H¡$go VOo? AWdm dh _hm^m½` Omo ^moJm| H$mo V¥UdV² VOH$a _moj Ho$
{Z{_Îm em§V ^mdm| _| {VîR>çm, _¢ _§X^m½` OamH$a nr{‹S>V hÿ§ gmo BZ nmnr {df`m| Zo _mo{h
{MaH$mb R>½`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 287


H¡$go h¢ `h {df`? XoIZo _| Vmo A{V gwÝXa h¢ naÝVw \$b BZHo$ A{V H$Qw>H$ h¢& _oao
BÝÐZrb_{U g_mZ í`m_ Omo Ho$em| Ho$ g_yh Wo gmo H$\$ H$s am{e g_mZ ídoV hmo` JE& Oo
`m¡dZ AdñWm _| _oao ZoÌ í`m_Vm ídoVVm AéUVm {b`o A{V_Zmoha Wo gmo A~ D§$S>o n‹S> J`o,
Am¡a _oam Omo eara A{V X¡Xrß`_mZ emo^m`_mZ _hm~bdmZ ñdê$ndmZ Wm gmo d¥ÕmdñWm{df¡
dfm© go hVm Omo {MÌm_ Vm g_mZ hmo` J`m& Oo Y_© AW© H$m_ VéU AdñWm{df¡ ^br^m§{V gYo
h¢ gmo OamH$a _§{S>V Oo àmUr {VZgo gKZ {df_ h¡& {YŠH$ma h¡ _mo nmnr XþamMmar à_mXr H$mo
Omo _¢ MoVZ WH$m AMoVZ Xem AmXar& `h PyR>m Ka, PyR>r _m`m, PyR>r H$m`m, PyR>o ~m§Yd, PyR>m
n[adma {VZHo$ ñZohH$[a ^dgmJa Ho$ ^«_U _| ^«_m& Eogm H$hH$a gd© n[admagm| j_m H$am`,
N>moQ>m nmoVm Omo nwaÝXa Cgo amÁ` Xo`, AnZo nwÌ gwaoÝÐ_Ý`w g{hV amOm {dO` Zo d¥Õ AdñWm
_| {Zdm©UKmof ñdm_r Ho$ g_rn {OZXrjm AmXar& H¡$gm h¡ amOm? _hm CXma h¡ _Z OmH$m&
AWmZÝVa nwaÝXa amÁ` H$a¡ h¡& CgHo$ n¥Ïdr_Vr amUr, H$s{V©Ya Zm_m nwÌ ^`m, gmo JwUm|
H$m gmJa n¥Ïdr{df¡ {d»`mV& dh {dZ`dmZ AZwH«$_ H$a `m¡dZ H$mo àmßV ^`m& gd© Hw$Qw>å~ H$mo
AmZÝX ~‹T>mdVm hþdm AnZr gwÝXa MoîQ>mgy§ g~H$mo {à` ^`m& V~ amOm nwaÝXa Zo AnZo nwÌ H$mo
amOm H$m¡eb H$s nwÌr naUmB© Am¡a BgH$mo amÁ` Xo` amOm nwa§Xa Zo JwU hr h¡ Am^aU OmH¡$,
jo_§H$a _w{Z Ho$ g_rn _w{Zd«V Yao, H$_©{ZO©am H$m H$maU _hmVn Ama§^m&
AWmZÝVa amOm H$s{V©Ya Hw$bH«$_ go Mbm Am`m Omo amÁ` Cgo nm` OrVo h¢ g~ eÌw
{OgZo, Xod g_mZ CÎm_ ^moJ ^moJVm hþdm a_Vm ^`m& EH$ {Xdg amOm H$s{V©Ya àOm H$m ~ÝYw,
Oo àOm Ho$ ~mYH$ eÌw {VZH$mo ^`§H$a, qghmgZ{df¡ O¡g¢ BÝÐ {damOo V¡g¢ {damOo Wo& gmo
gy`©J«hU XoI {MÎm _| qMVdVo ^E {H$ XoImo, `h gy`© Omo Á`mo{V H$m _§S>b h¡ gmo amhþ Ho$ {d_mZ
Ho$ `moJ go í`m_ hmo` J`m& `h gy`©, àVmn H$m ñdm_r, A§YH$ma H$mo _oQ> àH$me H$a¡ h¡ Am¡a
{OgHo$ àVmn go MÝÐ_m H$m q~~ H$m§{Va{hV ^mg¡ h¡, Am¡a H$_b{Z Ho$ ~Z H$mo à\w$pëbV H$a¡
h¡ gmo amhþ Ho$ {d_mZ go _§XH$m§{V ^mg¡ h¡& CX` hmoVm hr gy`© Á`mo{V a{hV hmo` J`m, Bg{bE
g§gma H$s Xem A{ZË` h¡& `h OJV Ho$ Ord {df`m{^bmfr, a§H$ g_mZ _mohnme go ~§Yo Adí`
H$mb Ho$ _wI _| n‹S>|Jo& Eogm {dMmaH$a `h _hm^m½` g§gma H$s AdñWm H$mo jU^§Jwa OmZ _§Ìr
nwamo{hV goZmn{V gm_§V{Z H$m| H$hVm ^`m {H$ `h g_wÐ n`ªV n¥Ïdr Ho$ amÁ` H$s Vw_ ^br^m§{V
ajm H$[a`mo, _¢ _w{Z Ho$ d«V Yê§$ hÿ§&
V~ g_wÐ {dZVr H$aVo ^E - ho à^mo! Vw_ {~Zm `h n¥Ïdr h_go X~¡ Zmht, Vw_ eÌwdm| Ho$
OrVZhma¡ hmo, bmoH$m| Ho$ ajH$ hmo, Vwåhmar d` ^r Zd`m¡dZ h¡& Bg{bE `h BÝÐVwë` amÁ`

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

288 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$B©EH$ {XZ H$amo, Bg amÁ` Ho$ n{V A{ÛVr` Vw_ hr hmo, `h n¥Ïdr Vw_ hr go emo^m`_mZ h¡&
V~ amOm ~mobo - `h g§gma AQ>dr A{V XrK© h¡& Bgo XoI _mo{h A{V^` CnO¡ h¡& H¡$gr
h¡ `h ^dê$n ~Z, AZoH$ Oo XþI, do hr h¢ \$b {OZHo$, Eogo H$_©ê$n d¥j{Z go ^ar h¡& Aa OÝ_
Oam _aU amoJ emoH$ a{V Aa{V BîQ>{d`moJ A{ZîQ>g§`moJê$n A{½Z go àÁd{bV h¡& V~ _§ÌrOZm|
Zo amOm Ho$ n[aUm_ {daŠV OmZ ~wPo A§Jmam| Ho$ g_yh bm` Yao Am¡a {VZHo$ _Ü` EH$ d¡Sy>`©_{U
Á`mo{V H$m nw§O A{V A_mobH$ bm` Yaçm& gmo _{U Ho$ àVmn g¢ H$mo`bm àH$meê$n hmo` JE&
{\$a dh _{U CR>m` bB©, V~ dh H$mo`bm ZrHo$ Z bmJo& V~ _§{Ì`m| Zo amOm go {dZVr H$ar -
ho Xod! O¡go `h H$mîR> Ho$ H$mo`bm aËZ{Z {dZm Z em¡^¡§ h¢ V¡g¢ Vw_ {~Zm h_ g~ hr Z em¡^¡&
ho ZmW! Vw_ {~Zm àOm Ho$ bmoH$ AZmW _mao Om`|Jo Am¡a byQ>o Om`|Jo Am¡a àOm Ho$ ZîQ> hmoVo Y_©
H$m A^md hmodoJm& Bg{bE O¡g¢ Vwåhmam {nVm Vw_H$mo amÁ` Xo` _w{Z ^`m Wm V¡g¢ Vw_ ^r AnZo
nwÌ H$mo amO Xo` {OZXrjm Y[a`mo& `m ^m§{V àYmZ nwéfm| Zo {dZVr H$ar&
V~ amOm Zo `h {Z`_ {H$`m {H$ Omo _¢ nwÌ H$m OÝ_ gwZy§ Cg hr {XZ _w{Zd«V Yê§$& `h
à{Vkm H$a BÝÐ g_mZ ^moJ ^moJVm ^`m& àOm H$mo gmVm CnOm` amÁ` {H$`m& {OgHo$ amÁ`
_| {H$gr ^m§{V H$m ^r àOm H$mo ^` Z CnOm& H¡$gm h¡ amOm? g_mYmZ ê$n h¡ {MÎm OmH$m& EH$
g_` amUr ghXodr amOm g{hV e`Z H$aVr Wr gmo CgH$mo J^© ahçm& H¡$gm nwÌ J^© _| Am`m?
gånyU© JwU{Z H$m nmÌ Am¡a n¥Ïdr Ho$ à{VnmbZ H$mo g_W©& gmo O~ nwÌ H$m OÝ_ ^`m V~ amUr
Zo n{V Ho$ d¡amJr hmoZo Ho$ ^` go nwÌ H$m OÝ_ àH$Q> Z {H$`m& H$B© EH$ {Xdg dmVm© Jmon amIr&
O¡g¢ gy`© Ho$ CX` H$mo H$moB© {N>nm` Z gH¡$ V¡g¢ amOnwÌ H$m OÝ_ H¡$g¢ {N>n¡? {H$gr _Zwî` X[aÐr
Zo Ðì` Ho$ AW© Ho$ bmo^V¢ amOm go àH$Q> {H$`m&
V~ amOm Zo _wHw$Q> Am{X gd© Am^yfU CgH$mo A§J go CVma {X`o Am¡a KmofemIm Zm_m ZJa,
_hm a_UrH$, A{VYZ H$s CËn{Îm H$m ñWmZH$, gm¡ Jm§d g{hV {X`m Am¡a nwÌ nÝÐh {XZ H$m
_mVm H$s JmoX _| {VîR>Vm Wm gmo {VbH$ H$a CgH$mo amOnX {X`m {Oggo A`moÜ`m A{V a_UrH$
hmoVr ^B©& Am¡a A`moÜ`m H$m Zm_ H$m¡eb ^r h¡, Bg{bE CgH$m gwH$m¡eb Zm_ à{gÕ ^`m&
H¡$gm h¡ gwH$m¡eb? gwÝXa h¡ MoîQ>m OmH$s, gwH$m¡eb H$mo amÁ` Xo` amOm H$s{V©Ya Kaê$n ~§XrJ¥hV¢
{ZH$gH$[a VnmodZ H$mo JE, _w{Zd«V AmXao& Vn go CnÁ`m Omo VoO Cggo O¡g¡ _oKnQ>b go a{hV
gy`© emo^¡ V¡g¢ emo^Vo ^E&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
dO«~mhþ H$s{V©Ya _mhmËå` dU©Z H$aZo dmbm BŠH$sgdm± nd© g§nyU© ^`m&&21&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 289


AWmZÝVa H$B©EH$ df© _| H$s{V©Ya _w{Z n¥Ïdrg_mZ h¡ j_m {OZHo$, Xÿa ^`m h¡ _mZ _Ëga
{OZH$m, Am¡a CXma h¡ {MÎm {OZH$m, VnH$[a emoIm h¡ gd© A§J {OÝhm|Zo, Aa bmoMZ hr h¢ gd©
Am^yfU {OZHo$, àbpå~V h¢ _hm~mhþ Am¡a Oy‹S>o à_mU YaVr XoI AYmoÑpîQ> J_Z H$a¡ h¢& O¡g¢
_Îm JOoÝÐ _ÝX _ÝX J_Z H$a¡ V¡g¢ OrdX`m Ho$ AW© Yram Yram J_Z H$a¡ h¢& gd© {dH$ma a{hV
_hm gmdYmZr kmZr, _hm {dZ`dmZ, bmo^ a{hV, n§M AmMma Ho$ nmbZhmao, OrdX`m go {d_b
h¡ {MÎm {OZH$m, ñZohê$n H$X©_ go a{hV, ñZmZm{X eara g§ñH$ma go a{hV, _w{ZnX H$s emo^m go
_§{S>V& gmo Amhma Ho$ {Z{_Îm ~hþV {XZm| Ho$ Cndmgo ZJa _| àdoe H$aVo ^E&
{VZH$m| XoIH$a nm{nZr ghXodr CZH$s ñÌr _Z _| {dMma H$aVr ^B© {H$ H$^r BZH$mo XoI
_oam nwÌ ^r d¡am½` H$mo àmßV Z hmo`& V~ _hm H«$moYH$a bmb hmo` J`m h¡ _wI OmH$m, XþîQ> {MÎm
Ûmanmb{Zgm| H$hVr ^B©, `h `{V Z½Z _hm _{bZ Ka H$m ImoD$ h¡& Bgo ZJa go ~m{ha {ZH$mg
Xodmo, {\$a ZJa _| Z AmdZo nmd¡& _oam nwÌ gwHw$_ma h¡, ^mobm h¡ H$mo_b {MÎm h¡ gmo Cgo XoIZo
Z nmd¡& BgHo$ {gdm` Am¡a ^r `{V h_mao Ûmao AmdZo Z nmd¡& ao Ûmanmb hmo! Bg ~mV _| MyH$
n‹S>r Vmo _¢ Vwåhmam {ZJ«h H$ê§$Jr& O~ go `h X`m a{hV ~mbH$ nwÌ H$mo VOH$a _w{Z ^`m V~gy§
Bg ^of H$m _oao AmXa Zmht& `h amÁ`bú_r qZX¡ h¡ Aa bmoJm| H$mo d¡am½` àmßV H$amd¡ h¡, ^moJ
Nw>‹S>m` `moJ {gImd¡ h¡&
O~ amUr Zo Eogo dMZ H$ho V~ do H«y$a Ûmanmb, ~¢V H$s N>‹S>r h¡ {OZHo$ hmW _|, _w{Z H$mo
_wI go XþadMZ H$hH$a ZJa go {ZH$mg {XE& Aa Amhma H$mo Am¡a ^r gmYw ZJa _| AmE Wo do
^r {ZH$mg {XE& _V H$Xm{MV² _oam nwÌ Y_© ldU H$a¡ `m ^m§{V H$s{V©Ya H$m A{dZ` XoI amOm
gwH$m¡eb H$s Ym` _hmemoH$ H$a éXZ H$aVr ^B©& V~ amOm gwH$m¡eb Ym` H$mo amodVr XoI H$hVo
^E - ho _mVm! Voam An_mZ H$a¡ Eogm H$m¡Z? _mVm Vmo _oar J^© YmaU _mÌ h¡ Am¡a Voao Xþ½YH$[a
_oam eara d¥{Õ H$mo àmßV ^`m, gmo _oao Vy _mVm go ^r A{YH$ h¡& Omo _¥Ë`w Ho$ _wI _| àdoe {H$`m
Mmho gmo Vmo{h XþImd¡, Omo _oar _mVm Zo ^r Voam AZmXa {H$`m hmo` Vmo _¢ CgH$m A{dZ` H$ê§$,
Am¡am| H$s Š`m ~mV?
V~ ~g§VbVm Ym` H$hVr ^B© - ho amOZ²! Voao {nVm VwPo ~mb AdñWm _| amÁ` Xo`
g§gmaê$n H$îQ> Ho$ ntOao go ^`^rV hmo` VnmodZ H$mo JE& gmo dh AmO Bg ZJa _| Amhma H$mo
AmE Wo gmo {Vhmar _mVm Zo Ûmanmb{Zgm| AmkmH$a ZJaV¢ H$T>mE& ho nwÌ! do h_mao g~Ho$ ñdm_r
gmo CZH$m A{dZ` _¢ XoI Z gH$s& Bg{bE éXZ H$ê§$ hÿ§, Am¡a {Vhmar H¥$nmH$a _oam An_mZ H$m¡Z
H$a¡? Am¡a gmYwdm| H$mo XoIH$a _oam nwÌ kmZ H$mo àmßV hmo` Eogm OmZ _w{ZZ H$m àdoe ZJa go

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

290 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{ZH$maçm& gmo {Vhmao JmoÌ{df¡ `h Y_© naånam` go Mbm Am`m h¡ {H$ Omo nwÌ H$mo amÁ` Xo` {nVm
d¡amJr hmo` h¢, Am¡a {Vhmao Ka go Amhma {~Zm H$^r ^r gmYw nmN>o Z JE&
`h d¥Îmm§V gwZ amOm gwH$m¡eb _w{Z Ho$ Xe©Z H$mo _hb go CVa, M_aN>Ì dmhZ BË`m{X
amO{M• VOH$a H$_b go ^r A{VH$mo_b Omo MaU gmo C~mUo hr _w{Z Ho$ Xe©Z H$mo Xm¡‹S>o Am¡a
bmoH${Z H$m| nyN>Vo Omd¢ - Vw_Zo _w{Z XoIo, Vw_Zo _w{Z XoIo& `m ^m§{V na_ A{^bmfmg§`wŠV
AnZo {nVm Omo H$s{V©Ya _w{Z {VZHo$ g_rn JE& Aa BZHo$ nrN>o N>Ì M_admao g~ Xm¡‹S>o hr JE&
_hm_w{Z CÚmZ{df¡ {ebm na {damOo hþVo gmo amOm gwH$m¡eb AlwnmV H$a nyU© h¢ ZoÌ OmHo$, ew^
h¡ ^mdZm OmH$s, hmW Omo{‹S> Z_ñH$ma H$[a ~hþV {dZ`gm| _w{Z Ho$ AmJ¡§ I‹S>o&
Ûmanmb{Z Zo ÛmaV¢ {ZH$mgo Wo gmo VmH$a A{VbÁOmd§V hmo`, _hm_w{Zgm| {dZVr H$aVo ^E -
ho ZmW! O¡g¢ H$moB© nwéf Ap½Z àÁd{bV Ka{df¡ gyVm hmodo Vm{h H$moD$ _oK Ho$ ZmX g_mZ D§$Mm
eãX H$a OJmd¢, V¡g¢ g§gmaê$n _hmOÝ_ _¥Ë`wê$n Ap½ZH$[a àÁd{bV, Vm{df¡ _¢ _moh{ZÐmH$[a
`wŠV e`Z H$ê§$ Wm gmo _mo{h Amn OJm`m& A~ H¥$nm H$a `h {Vhmar {XJå~ar Xrjm _mo{h Xohþ&
`h H$îQ> H$m gmJa g§gma Vmgm| _mo{h C~mahw& O~ Eogo dMZ _w{Zgm| amOm gwH$m¡eb Zo H$ho, V~
hr g_ñV gm_§V bmoH$ AmE Am¡a amUr {d{MÌ_mbm J^©dVr hþVr gmo hÿ A{V H$îQ>H$[a
{dfmXg{hV g_ñV amObmoH$g{hV AmB©& BZH$mo Xrjm Ho$ {bE CÚ_r gwZ g~ hr A§V:nwa Ho$
Aa àOm Ho$ emoH$ CnÁ`m&
V~ amOm gwH$m¡eb H$hVo ^E `m amUr {d{MÌ_mbm Ho$ J^©{df¡ nwÌ h¡, Vm{h _¢ amÁ` {X`m&
Eogm H$hH$[a {Zñn¥h ^E& Amemê$n \$m§gr H$mo N>o{X, ñZohê$n Omo ntOam Vm{h Vmo‹S>, ñÌrê$n
~§YZgm| Ny>Q>, OrU© V¥UdV² amÁ` H$mo Om{Z VÁ`m Am¡a dñÌm^yfU g~ hr V{O ~mømä`§Va
n[aJ«h H$m Ë`mJ H$aHo$ Ho$e{Z H$m bm|M {H$`m Aa nX²_mgZ Yma {VîR>o& H$s{V©Ya _wZtÐ BZHo$
{nVm, {VZHo$ {ZH$Q> {OZXrjm Yar& n§M _hmd«V, nm§M g{_{V, VrZ JwpßV A§JrH$ma H$[a
gwH$m¡eb _w{Z Zo Jwé Ho$ g§J {dhma {H$`m& H$_b g_mZ AmaŠV Omo MaU {VZH$[a n¥Ïdr H$mo
emo^m`_mZ H$aVo g§Vo {dhma H$aVo ^E& Aa BZH$s _mVm ghXodr AmV©Ü`mZH$[a _aH¢$ {V`ªM
`mo{Z _¢ Zmhar ^B©& Aa E {nVm nwÌ XmoZm| _w{Z _hm{daŠV {OZH$m| EH$ ñWmZH$ ahZm, {nN>bo
nha {XZgy§ {ZO©Z àmgwH$ ñWmZ Xo{I ~¡{R> ah¢& Aa MmVw_m©{gH$ _| gmYwdm| H$mo {dhma Z H$aZm&
gmo MmVw_m©{gH$ OmZ EH$ ñWmZ ~¡{R> ah¢& Xem| {Xem H$mo í`m_ H$aVm g§Vm MmVwa_m{gH$
n¥Ïdr{df¡ àdË`m©& AmH$me _oK_mbm Ho$ g_yhH$[a Eogm emo^o _mZm| H$mObV¢ {bß`m h¡& Aa H$hÿ§
EH$ ~Jwbm{Z H$s n§pŠV C‹S>Vr Eogr gm¡h¡ _mZm| Hw$_wX \y$b aho h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 291


Aa R>m¡a R>m¡a H$_b \y$b aho h¢, {OZ na ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢& gmo _mZm| dfm©H$mb ê$n amOm
Ho$ `e hr Jmd¢ h¢& A§OZ{J[a g_mZ _hmZrb Omo A§YH$ma VmH$[a OJV² ì`mßV hmo` J`m& _oK
Ho$ JmOZoV¢ _mZm| Mm§X gy`© S>aH$a {N>n JE& AIÊS> Ob H$s YmamV¢ n¥Ïdr gOb hmo` JB© Am¡a
V¥U D$J CR>o, gmo _mZm§o n¥Ïdr hf© Ho$ A§Hw$a Ya¡ h¡& Aa Ob Ho$ àdmhH$[a n¥Ïdr{df¡ ZrMm D§$Mm
ñWb ZOa Zmht Amd¡, Aa n¥Ïdr{df¡ Ob Ho$ g_yh JmO¡ h¢, Aa AmH$me{df¡ _oK JmO¡ h¢ gmo
_mZm| Á`oîR> H$m g_` Omo ~¡ar Vm{h OrVH$a JmO aho h¢&
Aa YaVr ZrPaZ{ZH$[a emo{^V ^B©& ^m§{V ^m§{V H$s dZñn{V n¥Ïdr{df¡ D$Jr gmo Vm H$[a
n¥Ïdr Eogr emo^¡ h¡ _mZm| h[aV_{U Ho$ g_mZ {~N>moZm H$a amIo h¢& n¥Ïdr{df¡ gd©Ì Ob hr Ob
hmo` ahm h¡, _mZm| _oK hr Ob Ho$ ^maV¢ Qy>Q> n‹S>o h¢& Aa R>m¡a R>m¡a BÝÐJmon AWm©V² dra~hÿQ>r XrI¡
h¢ gmo _mZm| d¡am½`ê$n ~O«V¢ MyU© ^E amJ Ho$ IÊS> hr n¥Ïdr{df¡ \¡$b aho h¢& Aa {~Obr H$m
VoO gd© {Xem{df¡ {dMa¡ h¡ gmo _mZm| _oK ZoÌH$[a Obny[aV VWm Any[aV ñWmZH$ H$mo XoI¡ h¢&
Aa ZmZm àH$ma Ho$ a§J H$mo Ya¡ Omo BÝÐYZwf VmH$[a _pÊS>V AmH$me, gmo Eogm emo^Vm ^`m _mZm|
A{V D§$Mo VmoaUm| H$a `wŠV h¡& Aa XmoD$ nm{b T>mhVr, _hm ^`mZH$ ^«_U H$mo Ya¡,
A{VdoJH$a`wŠV H$bwfVm g§`wŠV ZXr ~h¡ h¡& gmo _mZm| _`m©Xma{hV ñdN>§X ñÌr Ho$ ñdê$n H$m|
H$mo AmMa¡ h¡&
Aa _oK Ho$ eãXH$a Ìmg H$m| àmßV ^B© Oo _¥JZ`Zr {da{hUr Vo ñVå^Zgy§ ñne© H$a¡ h¢, Aa
_hm {dˆb h¢, n{V Ho$ AmdZo H$s Amem{df¡ bJmE h¢ ZoÌ {OZZo& Eogo dfm©H$mb{df¡ OrdX`m
Ho$ nmbZhmao _hmem§V, AZoH$ {ZJª«W _w{Z àmgwH$ ñWmZH${df¡ Mm¡_mgr Cndmg bo` {VîR>o& Aa
Oo J¥hñWr lmdH$ gmYw-godm{df¡ VËna Vo ^r Mma _hrZm J_Z H$m Ë`mJ H$a ZmZm àH$ma Ho$
{Z`_ Ya {VîR>o& Eogo _oKH$a ì`mßV dfm©H$mb{df¡ do {nVm nwÌ `WmW© AmMma Ho$ AmMaZhmao
àoVdZ H${hE í_gmZ Vm{df¡ Mma _hrZm Cndmg Ya d¥j Ho$ Vb¡§ {damOo& H$^r nX²_mgZ, H$^r
H$m`moËgJ©, H$^r dramgZ Am{X AZoH$ AmgZ Ya¡ MmVw_m©g nyU© {H$`m& H¡$gm h¡ dh àoVdZ?
d¥j{Z Ho$ A§YH$ma H$[a _hmJhZ h¡, Aa qgh ì`mK« arN> ñ`mb gn© BË`m{X AZoH$ XþîQ>
Ord{ZH$[a ^açm h¡& ^`§H$a Ord{Z H$m| ^r ^`H$mar _hm {df_ h¡, JrY {g`mb Mrb BË`m{X
Ord{ZH$a nyU© hmo` ahm h¡& AY©X½Y _¥VH${Z H$m ñWmZH$, _hm ^`mZH$ {df_^y{_, _Zwî`{Z
Ho$ {ga Ho$ H$nmb Ho$ g_yhH$a Ohm§ n¥Ïdr ídoV hmo` ahr h¡ Am¡a XþîQ> eãX H$aVo {nemM{Z Ho$
g_yh {dMa¡ h¢, Aa Ohm§ V¥UOmb H§$Q>H$ ~hþV h¢& gmo `o {nVm nwÌ XmoZm| _w{Z Yra dra n{dÌ _Z
Mma _hrZm Vhm§ nyU© H$aVo ^E&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

292 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AWmZÝVa dfm©G$Vw JB©, eaX G$Vw AmB©& gmo _mZm| am{Ì nyU© ^B©, à^mV ^`m& H¡$gm h¡
à^mV? OJV Ho$ àH$meZ H$aZo _| àdrU h¡& eaX Ho$ g_` AmH$me{df¡ ~mXb ídoV àH$Q> ^E,
Aa gy`© _oKnQ>b a{hV H$m§{Vgm| àH$me_mZ ^`m& O¡g¢ CËg{n©UrH$mb H$m Omo Xþ:I_mH$mb
VmHo$ AÝV _| XþI_mgwI_m Ho$ Am{X hr lr {OZoÝÐXod àH$Q> hmo`& Aa MÝÐ_m am{Ì{df¡ Vmam{Z
Ho$ g_yh Ho$ _Ü` emo^Vm ^`m& O¡g¢ gamoda Ho$ _Ü` VéU amOh§g emo^¡& Aa am{Ì _| MÝÐ_m
H$s Mm§XZr H$a n¥Ïdr CÁÁdb ^B© gmo _mZm| jragmJa hr n¥Ïdr{df¡ {dñVa ahçm h¡& Aa ZXr
{Z_©b ^B©, Hw$a{M gmag MH$dm Am{X njr gwÝXa eãX H$aZo bJo, Aa gamoda _| H$_b \y$bo
{OZ na ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢, Aa C‹S>o h¢, gmo _mZm| ^ì`Ord{Z Zo {_Ï`mËd n[aUm_ VOo h¢ gmo
C‹S>Vo {\$a¡ h¢&
^mdmW© - {_Ï`mËd H$m ñdê$n í`m_ Aa ^«_a H$m ^r ñdê$n í`m_& AZoH$ àH$ma gwJÝY
H$m h¡ àMma Ohm§ Eogo Oo D§$Mo _hb, {VZHo$ {Zdmg{df¡ am{Ì Ho$ g_` bmoH$ {ZO {à`m{Zg{hV
H«$s‹S>m H$a¡ h¢& eaXG$Vw{df¡ _Zwî`{Z Ho$ g_yh _hm CËgdH$a àdV¤ h¡, gÝ_mZ {H$`m h¡ {_Ì
~m§Yd{Z H$m Ohm§& Aa Omo ñÌr nrha JB© {VZH$m gmgao AmJ_Z gmo` h¡& H$m{V©H$ gwXr nyU©_mgr
Ho$ ì`VrV ^E nrN>o VnmoYa Oo _w{Z Vo O¡Z VrWm] _| {dhma H$aVo ^E& V{X `o {nVm Aa nwÌ
H$s{V©Ya gwH$m¡eb _w{Z g_mßV ^`m h¡ {Z`_ {OZH$m, emñÌmoŠV B©æ`m©g{_{V g{hV nmaUm Ho$
{Z{_Îm ZJa H$s Amoa {dhma H$aVo ^E&
Aa dh ghXodr gwH$m¡eb H$s _mVm _aH$[a Zmhar ^B© hþVr gmo nm{nZr _hmH«$moY H$s ^ar,
bmohÿH$a bmb h¡ Ho$em| Ho$ g_yh OmHo$, {dH$amb h¡ dXZ OmH$m, VrúU h¢ Xm§V OmHo$, H$fm`ê$n
nrV h¢ ZoÌ OmHo$, {ga na Yar h¡ nyN> OmZo, ZIm|H$[a {dXmao h¢ AZoH$ Ord OmZo, Aa {H$E h¢
^`§H$a eãX OmZo, _mZm| _ar hr eara Y[a AmB© h¡& bhbhmQ> H$ao h¡ bmb Or^ H$m AJ«^mJ
OmH$m, _Ü`m• Ho$ gy`© g_mZ AmVmnH$mar, gmo nm{nZr gwH$m¡eb ñdm_r H$mo XoIH$[a _hmdoJV¢
CN>bH$a AmB©& Vm{h AmdVr XoI do XmoZm| _w{Z gwÝXa h¢ M[aÌ {OZHo$, gd© Amb§~ a{hV
H$m`moËgJ© Ya {VîR>o& gmo nm{nZr qghZr gwH$m¡eb ñdm_r H$m eara ZIm| H$[a {dXmaVr ^B©&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$V¢ H$h¡ h¢ - ho amOZ²! XoI g§gma H$m M[aÌ, Ohm§ _mVm nwÌ Ho$
eara Ho$ ^jU H$m CÚ_ H$a¡ h¡& `m Cnam§V Am¡a H$îQ> H$hm? OÝ_m§Va Ho$ ñZohr ~m§Yd H$_© Ho$
CX`V¢ ~¡ar hmo` n[aU_¢& V{X gw_oéV¢ ^r A{YH$ pñWa gwH$m¡eb _w{Z ewŠbÜ`mZ Ho$ YaUhmao
{VZH$mo Ho$dbkmZ CnÁ`m, AÝV:H¥$V Ho$dbr ^E& V~ BÝÐm{XH$ Xodm| Zo Am` BZHo Xoh H$s
H$ënd¥jm{XH$ nwîn{Zgm| AMm© H$ar, MVwa{ZH$m` Ho$ gd© hr Xod AmE&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 293


Aa Zmhar H$mo H$s{V©Ya _w{Z Y_m}nXoe dMZm| go g§~moYVo ^E - ho nm{nZr! Vy gwH$m¡eb H$s
_mVm ghXodr hþVr& Aa nwÌ go Voam A{YH$ ñZoh hþVm VmH$m eara V¡Zo ZI{ZV¢ {dXmaçm& V~
dh Om{Vñ_aU hmo` lmdH$ Ho$ d«VYa g§Ý`mg YmaU H$a eara V{O ñdJ©bmoH$ _| JB©& ~hþ[a
H$s{V©Ya _w{Z H$mo ^r Ho$dbkmZ CnÁ`m V~ BZHo$ Ho$dbkmZ H$s gwa Agwa nyOmH$a AnZo AnZo
ñWmZ H$mo JE& `h gwH$m¡eb _w{Z H$m _mhmËå` Omo H$moB© nwéf n‹T>o gwZ¡ gmo gd© CngJ©V¢ a{hV
hmo` gwIgm| {MaH$mb Ord¡&
AWmZÝVa gwH$m¡eb H$s amUr {d{MÌ_mbm VmHo$ gånyU© g_` na gwÝXa bjUH$[a _§{S>V
nwÌ hmoVm ^`m& O~ nwÌ J^© _| Am`m& V~ hr V¢ _mVm gwdU© H$s H$m§{V H$mo YaVr ^B©& VmV¢
nwÌ H$m Zm_ {haÊ`J^© n¥Ïdr na à{gÕ ^`m& gmo {haÊ`J^© Eogm amOm ^`m _mZm| AnZo
JwU{ZH$a ~hþ[a G$f^Xod g_` àH$Q> {H$`m& gmo amOm h[a H$s nwÌr A_¥VdVr _hm_Zmoha Vm{h
VmZ¡ naUr& amOm AnZo {_Ì ~m§Yd{ZH$[a g§`wŠV nyU© Ðì` Ho$ ñdm_r _mZm| ñdU© Ho$ nd©V hr
h¢& gd© emñÌ Ho$ nmaJm_r Xod{Z g_mZ CËH¥$îQ> ^moJ ^moJVo ^E&
EH$ g_` amOm CXma h¡ {MÎm {OZH$m, Xn©U _| _wI XoIVo hþVo& gmo ^«_a g_mZ í`m_
Ho$e{Z Ho$ _Ü` EH$ g\o$X Ho$e Xo»`m& V~ {MÎm _| {dMmaVo ^E {H$ `h H$mb H$m XÿV Am`m&
~bmËH$ma `h OamepŠV H$m§{V H$s Zme H$aUhmar VmH$[a _oao A§Jmonm§J {e{Wb hmod|Jo& `h
M§XZ Ho$ d¥jg_mZ _oar H$m`m A~ Oamê$n Ap½ZH$[a Oë`m A§Jma Vwë` hmo`Jr& `h Oam {N>Ð
hoa¡ hr h¡& gmo g_` nm` {nemMZr H$s ZmBª _oao eara _| àdoe H$a ~mYm H$aoJr& Aa H$mbê$n
qgh {MaH$mbV¢ _oao ^jU H$m A{^bmfr hþVm, gmo A~ _oao Xoh H$mo ~bmËH$maV¢ ^IoJm& YÝ`
h¡ dh nwéf Omo H$_©^y{_ H$mo§ nm`H$a VéU AdñWm _¢ d«Vê$n OhmO{df¡ M{‹T> H$a ^dgmJa H$m|
{Va¡& Eogm qMVdZH$a amUr A_¥VdVr H$m nwÌ Omo ZKmof Vm{h amO{df¡ WmnH$[a {d_b _w{Z Ho$
{ZH$Q> {XJå~ar Xrjm Yar&
`h ZKmof O~V¢ _mVm Ho$ J^© _| Am`m V~ hr V¢ H$moB© nmn H$m dMZ Z H$h¡, VmV¢ ZKmof
H$hmE& n¥Ïdr na à{gÕ h¢ JwU {OZHo$, {VZ JwUm| Ho$ nw§O, {VZHo$ qg{hH$m Zm_ amUr& Vm{h
A`moÜ`m{df¡ amI CÎma {Xem Ho$ gm_§Vm| H$mo OrVdo H$mo M‹T>o& V~ amOm H$mo Xÿa J`m OmZ X{jU
{Xem Ho$ amOm ~‹S>r goZm Ho$ ñdm_r A`moÜ`m boZo H$mo AmE& V~ amUr qg{hH$m _hmàVm{nZr ~‹S>r
\$m¡O H$[a M‹T>r& gmo gd© ~¡ar{Z H$mo aU _| OrVH$a A`moÜ`m Ñ‹T> WmZm am{I Amn AZoH$ gm_§V{Z
H$mo bo` X{jU {Xem OrVZo H$mo JB©& H¡$gr h¡ amUr? eñÌ{dÚm H$m {H$`m h¡ Aä`mg OmZ¡,
àVmnH$[a X{jU {Xem Ho$ gm_§Vm| H$mo OrVH$a O`eãXH$a ny[aV nmN>r A`moÜ`m AmB©& Aa amOm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

294 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ZKmof CÎma {Xem H$mo OrVH$a AmE gmo ñÌr H$m namH«$_ gwZ H$mon H$m| àmßV ^E, _Z _| {dMmar
Oo Hw$bd§Vr ñÌr AI§{S>V erb H$s nmbZhmar h¢ {VZ_| EVr YrR>Vm Z Mm{hE& Eogm {ZíM`H$a
amUr qg{hH$mgm| CXmg{MÎm ^E& `h n{Vd«Vm _hmerbdVr n{dÌ h¡ MoîQ>m OmH$s, nQ>amUr nXV¢
Xÿa H$ar gmo _hmX[aÐVm H$mo àmßV ^B©&
AWmZÝVa amOm Ho$ _hmXmhÁda H$m {dH$ma CnÁ`m gmo gd© d¡Ú `ËZ H$a¡ na {VZH$s
Am¡f{Y Z bmJ¡& V~ amUr qg{hH$m amOm H$mo amoJJ«ñV OmZH$a ì`mHw$b{MÎm ^B©, Aa AnZr
ewÕVm Ho$ A{W© `h n{Vd«Vm nwamo{hV _§Ìr gm_§V g~{Z H$m| ~wbm`H$a nwamo{hV Ho$ hmW AnZo
hmW H$m Ob {X`m, Aa H$hr {H$ `{X _¢ _Z dMZ H$m`H$[a n{Vd«Vm hÿ§ Vmo `m ObH$[a gtÀ`m
amOm XmhÁdaH$a a{hV hmodo& V~ Ob H$[a gtMVo hr amOm H$m Áda {_Q> J`m Aa {h_{df¡ _½Z
O¡gm erVb hmo` J`m& _wIV¢ Eogo _Zmoha eãX H$hVm ^`m O¡g¢ drUm Ho$ eãX hmodo& Aa
AmH$me{df¡ `h eãX hmoVo ^E {H$ `h amUr qg{hH$m n{Vd«Vm _hmerbd§Vr YÝ` h¡ YÝ` h¡&
Aa AmH$meV¢ nwîndfm© ^B©& V~ amOm Zo amUr H$mo _hmerbd§Vr OmZ ~hþ[a nQ>amUr H$m nX
{X`m, Aa ~hþV {XZ {ZîH§$Q>H$ amO {H$`m& ~hþ[a AnZo ~‹S>m| Ho$ M[aÌ {MÎm{df¡ Y[a g§gma H$s
_m`mV¢ {Zñn¥h hmo` qg{hH$m amUr H$m nwÌ Omo gm¡Xmg, Vm{h amO Xo` Amn Yra dra _w{Zd«V Ya,
Omo H$m`© naånam BZHo$ ~‹S>o H$aVo AmE h¢ gmo {H$`m& gm¡Xmg amO H$a¡, gmo nmnr _m§g Amhmar
^`m& BZHo$ d§e _| {H$gr Zo `h Amhma Z {H$`m& `h XþamMmar AîQ>mph²ZH$m Ho$ {Xdg{df¡ ^r
A^ú` Amhma Z VOVm ^`m&
EH$ {XZ agmoB©Xmagm| H$hVm ^`m {H$ - _oao _m§g^jU H$m A{^bmf CnÁ`m h¡& V~ VmZ¡
H$hr - ho _hmamO! AîQ>mph²ZH$m Ho$ {XZ h¢, gd© bmoH$ ^JdmZ H$s nyOm Aa d«V {Z`_{df¡
VËna h¢, n¥Ïdr na Y_© H$m CÚmoV hmo` ahçm h¡, BZ {XZm| _| `h dñVw A^ú` h¡& V{X amOm
Zo H$hr - `m dñVw {~Zm _oam _Z ah¡ Zmht, VmV¢ Om Cnm`H$[a `h dñVw {_b¡ gmo H$a& V{X
agmoB©Xma amOm H$s `h Xem XoI ZJa Ho$ ~m{ha J`m& EH$ _ydm hþdm ~mbH$ Xo»`m& Vm{h {XZ
dh _yAm Wm& gmo Vm{h dñÌ _| bnoQ> dh nmnr bo` Am`m, ñdmXþ dñVw{ZH$[a Vm{h {_bm`
nH$m` amOm H$mo ^moOZ {X`m, gmo amOm _hmXþamMmar A^ú` H$m ^jU H$a àgÞ ^`m&
Aa agmoB©XmaV¢ EH$m§V _| nyN>Vm ^`m {H$ - ho ^Ð! `h _m§g Vy H$hm§V¢ bm`m, A~ VH$ Eogm
_m§g _¢Zo ^jU Zht {H$`m hþVm& V{X agmoB©Xma A^`XmZ _m§J `WmdV² H$hVm ^`m& V~ amOm
H$hVm ^`m, Eogo hr _m§g gXm bm`m H$a& V{X `h agmoB©Xma ~mbH${Z H$m| bmSy> ~m§Q>Vm ^`m,
{VZ bmSw>Am| Ho$ bmbMd{e ~mbH$ {ZaÝVa Amd¡& gmo ~mbH$ bmSy> bo`H$a Omd| V~ Omo nrN>o

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 295


ah Om` Vm{h `h agmoB©Xma _ma amOm H$mo ^jU H$amd¡& {Za§Va ZJa{df¡ ~mbH$ N>rOZo bJo, V{X
`h d¥Îmm§V bmoH${Z Zo OmZ agmoB©Xma g{hV amOm H$mo§ XoeV¢ {ZH$mb {X`m, Aa `mH$s amUr
H$ZH$à^m, VmH$m nwÌ qghaW Vm{h amÁ` {X`m& V{X `h nmnr gd©Ì {ZamXa hþAm, _hmXþIr
n¥Ïdr na ^«_U {H$`m H$a¡& Oo _¥VH$ ~mbH$ _gmZ{df¡ bmoH$ S>ma Amd¢ {VZH$m| ^I¡, O¡g¢ qgh
_Zwî`m| H$m ^jU H$a¡& VmV¢ `mH$m Zm_ qghgm¡Xmg n¥Ïdr{df¡ à{gÕ ^`m&
~hþ[a `h X{jU{Xem H$mo J`m& Vhm§ _w{Z{Z Ho$ Xe©Z H$a Y_© ldUH$a lmdH$ Ho$ d«V YaVm
^`m& ~hþ[a EH$ _hmnwa Zm_m ZJa, Vhm§ H$m amOm _ydm& VmHo$ nwÌ Zht Wm, V~ g~Zo `h {dMma
{H$`m {H$ nmQ>~m§Y hñVr Om` H$m§Yo M‹T>m` bmd¡ gmoB© amOm hmod¡& V{X `m{h H$m§Yo M‹T>m` hñVr
bo` J`m V~ `mH$m| amÁ` {X`m& `h Ý`m`g§`wŠV amÁ` H$a¡, Aa nwÌ Ho$ {ZH$Q> XÿV ^oÁ`m {H$
Vy _oar Amkm _mZ, V{X dmZ¡ {b»`m Omo Vy _hm qZÚ h¡, _¢ Vmo{h Z_ñH$ma Z H$ê§$& V~ `h nwÌ
na M‹T>H$[a J`m& `m{h AmdVm gwZ bmoJ ^mJZo bJo {H$ `h _Zwî`{Z H$m| Im`Jm& nwÌ Aa `mHo$
_hm`wÕ ^`m& gmo nwÌ H$mo `wÕ _| OrV XmoZm| R>m¡a H$m amÁ` nwÌ H$mo Xo`H$a Amn _hm d¡am½` H$mo
àmßV hmo` Vn Ho$ A{W© dZ _| J`m&
AWmZÝVa `mHo$ nwÌ qghaW Ho$ ~«÷aW nwÌ ^`m, VmHo$ MVw_w©I, VmHo$ ho_aW, VmHo$ gË`aW,
VmHo$ n¥WwaW, VmHo$ n`moaW, VmHo$ Ñ‹T>aW, VmHo$ gy`©aW, VmHo$ _mZYmVm, VmHo$ dragoZ, VmHo$
n¥Ïdr_Ý`w, VmHo$ H$_b~§Yw, XrpßVV¢ _mZm| gy`© hr h¡& g_ñV _`m©Xm _| àdrU VmHo$ a{d_Ý`w,
VmHo$ ~g§V{VbH$, VmHo$ Hw$doaXÎm, VmHo$ Hw$ÝWw^ŠV gmo _hm H$s{V© H$m Ymar, VmHo$ eVaW, VmHo$
{ÛaXaW, VmHo$ qghX_Z, VmHo$ {haÊ`H${enw, VmHo$ nw§OñWb, VmHo$ H$Hy$ñWb, VmHo$ aKw,
_hmnamH«$_r& `h BúdmHw$d§e lrG$f^XodV¢ àdaË`m gmo d§e H$s _{h_m ho lo{UH$! Vmo{h H$hr&
G$f^Xod Ho$ d§e _| lram_ n`ªV AZoH$ ~‹S>o ~‹S>o amOm ^`o Vo _w{Zd«V Yma _moj JE& H$B© EH$
Ahq_Ð ^E, H$B©EH$ ñdJ© _| àmßV ^E& `m d§e{df¡ nmnr {dabo ^E&
~hþ[a A`moÜ`m ZJa{df¡ amOm aKw Ho$ AaÊ` nwÌ ^`m, OmHo$ àVmnH$[a CÚmZ _| dñVw hmoVr
^B©, VmHo$ n¥Ïdr_Vr amUr _hm JwUd§Vr _hmH$m§{V H$s YaUhmar, _hmê$nd§Vr, _hmn{Vd«Vm,
VmHo$ Xmo` nwÌ hmoVo ^E& _hm ew^bjU EH$ AZ§VaW Xÿgam XeaW& gmo amOm ghòapí_
_m{hî_Vr ZJar H$m n{V VmH$s Aa amOm AaÊ` H$s na_ {_ÌVm hmoVr ^B©& _mZm| `o XmoZm| gm¡Y_©
Aa B©emZBÝÐ hr h¢& O~ amdU Zo `wÕ _| ghòapí_ H$mo OrË`m, Aa VmZ¡ _w{Zd«V Yao gmo
ghòapí_ Ho$ Aa AaÊ` Ho$ `h dMZ hþVm {H$ Omo Vw_ d¡am½` Ymamo V~ _mo{h OVmdZm& Aa _¢
d¡am½` Ymê§$Jm Vmo Vwåh| OVmD§$Jm& gmo dmZo O~ d¡am½` Ymaçm V{X AaÊ` H$mo OVmdm {X`m& V{X

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

296 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


amOm AaÊ` Zo ghòapí_ H$mo _w{Z hþdm OmZH$[a XeaW nwÌ H$mo amÁ` Xo` Amn AZ§VaW nwÌ
g{hV A^`goZ _w{Z Ho$ g_rn {OZXrjm Ymar& _hmVnH$[a H$_m] H$m Zme H$a _moj H$mo àmßV
^E& Aa AZ§VaW _w{Z gd© n[aJ«ha{hV n¥Ïdr na {dhma H$aVo ^E& ~mB©g narfh Ho$ ghZhmao
{H$gr àH$ma CÛoJ H$mo Z àmßV ^E& V{X BZH$m AZ§Vdr`© Zm_ n¥Ïdr na à{gÕ ^`m& Aa amOm
XeaW amÁ` H$a¡, gmo _hmgwÝXa eara Zd`m¡dZ{df¡ A{V emo^m`_mZ hmoVm ^`m& AZoH$ àH$ma
nwîn{ZH$[a emo{^V _mZmo§ nd©V H$m CV§J {eIa hr h¡&
AWmZÝVa X^©ñWb ZJa H$m amOm H$m¡eb àe§gm`mo½` JwUm| H$m YaUhmam, VmH¡$ amUr
A_¥Và^m H$s nwÌr H$m¡eë`m, Vm{h Anam{OVm ^r H$h¡ h¢& H$mhoV¢ {H$ `h ñÌr Ho$ JwU{ZH$[a
emo^m`_mZ, H$m_ H$s ñÌr a{V g_mZ _hmgwÝXa, {H$grV¢ Z OrVr Om`, _hmê$nd§Vr, gmo amOm
XeaW Zo naUr& ~hþ[a EH$ H$_bg§Hw$b Zm_m ~‹S>m ZJa, Vhm§ H$m amOm gw~§Yw{VbH$, VmHo$ amUr
{_Ìm, VmH¡$ nwÌr gw{_Ìm gd©JwU{ZH$[a _§{S>V, _hm ê$ndVr Om{h ZoÌ ê$n H$_b{ZH$[a XoI _Z
h{f©V hmo`& n¥Ïdr na à{gÕ gmo ^r XeaW Zo naUr& ~hþ[a EH$ Am¡a _hmamOm Zm_m amOm VmH$s nwÌr
gwà^m, ê$n bmdÊ` H$s Im{Z, Om{h bI¡ bú_r bÁOmdmZ hmo` gmohÿ amOm XeaW Zo naUr&
Aa amOm XeaW gå`½Xe©Z H$mo àmßV hmoVo ^`o, Aa amÁ` H$m na_ CX` nm` gmo gå`½Xe©Z
H$m§o aËZm| g_mZ OmZVo ^E& Aa amÁ` H$mo V¥U g_mZ _mZVo ^E {H$ Omo amÁ` Z VO¡ Vmo `h
Ord ZaH$ _| àmßV hmo`, amÁ` VO¡ Vmo ñdJ© _wpŠV nmd¡& Aa gå`½Xe©Z Ho$ `moJV¢ {Z:g§Xoh
D$Üd©J{V hr h¡& gmo Eogm Om{Z amOm Ho$ gå`½Xe©Z H$s Ñ‹T>Vm hmoVr ^B©, Aa Oo ^JdmZ Ho$
M¡Ë`mb` àe§gm `mo½` AmJ¡ ^aV MH«$dË`m©{XH$ Zo H$amE hþVo {VZ_| H$B© EH$ R>m¡a, H$B© EH$
^§J^md H$mo àmßV ^E hþVo gmo amOm XeaW Zo {VZH$m| _aå_V H$am` Eogo {H$E _mZm| ZdrZ hr
h¢& Aa BÝÐ{ZH$[a Z_ñH$ma H$aZo `mo½` _hm a_UrH$ Oo VrWªH$a{Z Ho$ H$ë`mUH$ ñWmZH$ {VZH$s
aËZ{Z Ho$ g_yh H$[a `h amOm nyOm H$aVm ^`m&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$ gm§o H$h¡ h¢ - ho ^ì`Ord! XeaW gm[aIo Ord na^d _| _hmY_©
H$mo CnmO©Z H$a A{V _Zmok XodbmoH$ H$s bú_r nm`H$a `m bmoH$ _| Za|Ð ^`o h¢, _hmamO G${Õ
Ho$ ^moŠVm gy`© g_mZ Xem| {Xem{df¡ h¡ àH$me {OZH$m&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
amOm gwH$m¡eb H$m _mhmËå` Aa {VZHo$ d§e{df¡ amOm XeaW H$s CËn{Îm H$m H$WZ
dU©Z H$aZo dmbm ~mB©gdm± nd© g§nyU© ^`m&&22&&
AWmZÝVa EH$ {XZ amOm XeaW _hm VoO àVmnH$[a g§`wŠV g^m _| {damOVo hþVo& H¡$go h¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 297


amOm? {OZoÝÐ H$s H$Wm{df¡ AmgŠV h¡ _Z {OZH$m, Am¡a gwaoÝÐ g_mZ h¡ {d^d {OZH$m& Vm
g_` AnZo eara Ho$ VoOH$[a AmH$me{df¡ CÚmoV H$aVo ZmaX AmE& V~ Xÿa hr gm| ZmaX H$mo
XoIH$a amOm CR>H$a gÝ_wI JE& ~‹S>o AmXagm| ZmaXHy§$ ë`m` qghmgZ na {damO_mZ {H$E& amOm
Zo ZmaX H$s Hw$eb nyN>r& ZmaX Zo H$hr - {OZoÝÐ Xod Ho$ àgmX H$[a Hw$eb h¡& ~hþ[a ZmaX Zo
amOm H$s Hw$eb nyN>r, amOm Zo H$hr - Xod Y_© Jwé Ho$ àgmXH$[a Hw$eb h¡&
~hþ[a amOm Zo nyN>r - ho à^mo! Amn H$m¡Z ñWmZH$V¢ AmE, BZ {XZm| _| H$hm§ H$hm§ {dhma
{H$`m, H$hm Xo»`m? H$hm gwÝ`m? Vw_V¢ A‹T>mB© Ûrn _| H$moB© ñWmZ AJmoMa Zmht& V{X ZmaX
H$hVo ^E&
H¡$go h¢ ZmaX? {OZoÝÐ MÝÐ Ho$ M[aÌ XoIH$a CnÁ`m h¡ na_hf© {OZH$mo, ho amOZ²! _¢ _hm
{dXohjoÌ{Z{df¡ J`m hþVm& H¡$gm h¡ dh joÌ? CÎm_ Ord{ZH$[a ^açm h¡, Ohm§ R>m¡a R>m¡a lr
{OZamO Ho$ _§{Xa Aa R>m¡a R>m¡a _hm_w{ZamO {damOo h¢, Ohm§ Y_© H$m ~‹S>m CnJma A{Ve`H$[a
CÚmoV h¡& lr VrWªH$a Xod MH«$dVu ~bXod dmgwXod à{VdmgwXodm{X CnO¡ h¢& Vhm§ lr gr_§Ya
ñdm_r H$m _¢Zo nw§S>arH$Zr ZJar _| VnH$ë`mUH$ Xo»`m& H¡$gr h¡ nwÊS>arH$Zr ZJar? ZmZm àH$ma
Ho$ aËZ{ZH$[a Oo _hb {VZHo$ VoO àH$meê$n h¡&
Aa gr_§Ya ñdm_r Ho$ VnH$ë`mUH${df¡ ZmZm àH$ma Ho$ Xod{Z H$m AmJ_Z ^`m& {VZHo$
^m§{V ^m§{V Ho$ {d_mZ ÜdOm Aa N>Ìm{X H$[a _hmemo{^V& Aa ZmZm àH$ma Ho$ Oo dmhZ {VZH$[a
ZJar nyU© XoIr& Aa O¡gm lr _w{Zgw~«VZmW H$m gw_oé {df¡ OÝ_m{^foH$ H$m CËgd h_ gwZ¡ h¢
V¡gm lr gr_§Ya ñdm_r Ho$ OÝ_m{^foH$ H$m CËgd _¢Zo gwÝ`m& Aa VnH$ë`mUH$ Vmo _¢Zo àË`j hr
XoIm& Aa ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{ZH$[a O{‹S>V {OZ_pÝXa XoIo, Ohm§ _hm _Zmoha ^JdmZ Ho$ ~‹S>o
~‹S>o qd~ {damO¡ h¢, Aa {d{Ynyd©H$ {Za§Va nyOm hmo` h¡& Aa _hm {dXohV¢ _¢ gw_oé nd©V Am`m&
gw_oé H$s àX{jUm H$a gw_oé Ho$ dZ, Vhm§ ^JdmZ Ho$ Oo AH¥${Ì_ M¡Ë`mb` {VZH$m Xe©Z {H$`m&
ho amOZ²! ZÝXZdZ Ho$ M¡Ë`mb` ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{Zgy§ O‹S>o A{Va_UrH$ _¢ XoIo& Ohm§
ñdU© Ho$ nrV A{V XoXrß`_mZ h¢ gwÝXa h¢ _mo{V`m| Ho$ hma Aa VmoaU Ohm§& {OZ_pÝXa XoIVo gy`©
H$m _§{Xa H$hm? Aa M¡Ë`mb`{Z H$s d¡Sy>`© _{U_B© ^r{V XoIt, {VZ_| JO qghm{Xê$n AZoH$
{MÌm_ _‹T>o h¢, Aa Ohm§ XodXodr g§JrV emñÌê$n Z¥Ë` H$a aho h¢& Aa XodmaÊ`dZ{df¡ M¡Ë`mb`,
Vhm§ _¢Zo {OZà{V_m H$m Xe©Z {H$`m& Aa Hw$bmMb{Z Ho$ {eIa{df¡ {OZoÝÐ Ho$ M¡Ë`mb` _¢
XoIo, ~§Xo& `m ^m§{V ZmaX H$hr V~ amOm XeaW "Xodoä`mo Z_:' Eogm eãX H$hH$a hmW Omo‹S> {ga
Zdm` Z_ñH$ma H$aVm ^`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

298 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


~hþ[a ZmaX Zo amOmHy§$ g¡Z H$ar& V{X amOm Zo Xa~ma H$mo H$hH$a g~H$mo grI XrZr, Amn
EH$m§V {damOo& V~ ZmaX H$hr - ho gwH$m¡eb Xoe Ho$ A{Yn{V! {MÎm bJm` gwZ, Voao H$ë`mU
H$s H$hÿ§ hÿ§& _¢ ^JdmZ H$m ^ŠV Ohm§ {OZ_pÝXa hmo` Vhm§ d§XZm H$ê§$ hÿ§& gmo b§H$m _| J`m hþVm,
Vhm§ _hm_Zmoha lr em§{VZmW H$m M¡Ë`mb` ~§Úm& gmo EH$ dmVm© {d^rfUm{X Ho$ _wI go gwZr
{H$ amdU Zo ~w{Õgma {Z{_ÎmkmZr H$mo nyN>m {H$ _¥Ë`w H$m¡Z {Z{_ÎmV¢ h¡&
V{X {Z{_ÎmkmZr H$hr - XeaW H$m nwÌ Aa OZH$ amOm H$s nwÌr BZHo$ {Z{_ÎmV¢ Voar _¥Ë`w
h¡, gwZH$a amdU gqMV ^`m&
V~ {d^rfU H$hr - Amn qMVm Z H$ahþ, XmoD${Z Ho$ nwÌ nwÌr Z hmo` Vm n{hbo XmoD$Z H$mo
_¢ _mê§$Jm& gmo {Vhmao R>rH$ H$aZo H$mo {d^rfU Zo hbH$mao nR>mE hþVo, gmo do {Vhmam ñWmZ
{Zê$nm{X g~ R>rH$ H$a JE h¢& Aa _oam {dídmg OmZ _wPo {d^rfU Zo nyN>r {H$ Š`m Vw_ XeaW
Am¡a OZH$ H$m ñdê$n ZrHo$ OmZmo hmo& V~ _¢ H$hr _mo{h CZH$mo XoIo ~hþV {XZ ^E h¢, A~
CZH$mo XoI Vw_H$mo H$hÿ§Jm& gmo CZH$m A{^àm` ImoQ>m XoIH$a Vw_ n¡ Am`m& gmo O~ VH$ dh
{d^rfU {Vhmao _maZo H$m Cnm` H$a¡ Vm n{hbo Vw_ Amnm {N>nm` H$ht ~¡R> ahmo& Oo gå`H²$ÑpîQ>
{OZY_u Xod Jwé Y_© Ho$ ^ŠV h¢ {VZ g~{Zgm| _oar àr{V h¡, Vw_ gm[aIm| go {deof h¡& Vw_ `mo½`
hmo` gmo H$ahþ, {Vhmam H$ë`mU hmohþ&
A~ _¢ amOm OZH$ go `h d¥Îmm§V H$hZo OmD§$ hÿ§& V~ amOm Zo CR> ZmaX H$m gËH$ma {H$`m&
ZmaX AmH$me Ho$ _mJ© hmo` {_{Wbmnwar H$s Amoa JE, OZH$ H$mo g_ñV d¥Îmm§V H$hçm& ZmaX
H$mo ^ì`Ord {OZY_u àmU{ZhÿV¢ ß`mao h¢& ZmaX Vmo d¥Îmm§V H$h Xoem§Va H$mo JE, Aa XmoZm| hr
amOmdm| H$mo _aU H$s e§H$m CnOr& amOm XeaW Zo AnZo _§Ìr g_wÐöX` H$mo ~wbm` EH$m§V _|
ZmaX H$m gH$b d¥Îmm§V H$hçm& V~ amOm Ho$ _wIV¢ _§Ìr$_hm^` Ho$ g_mMma gwZ H$a ñdm_r H$s
^pŠV{df¡ nam`U, Aa _§ÌepŠV{df¡ _hmloîR>, amOmHy§$ H$hVm ^`m - ho ZmW! OrVì` Ho$ AW©
gH$b H$[aE h¡& Omo {ÌbmoH$s H$m amÁ` Amd¡ Aa Ord Om` Vmo H$m¡Z AW©? VmV¢ Om¡ bJ _¢
{Vhmao d¡ar{Z H$m Cnm` H$ê§$ V~ bJ Vw_ AnZm ê$n {N>nm`H$a n¥Ïdr na {dhma H$ahþ& Eogm _§Ìr
Zo H$hçm&
V{X amOm Xoe, ^ÊS>ma, ZJa `mH$m| gm|nH$a ZJaV¢ ~m{ha {ZH$go& amOm Ho$ JE nrN>o _§Ìr
Zo amOm XeaW Ho$ ê$n H$m nwVbm ~Zm`m, EH$ MoVZm Zmht Am¡a g~ amOm hr Ho$ {M• ~ZmE&
bmIm{X ag Ho$ `moJH$a Cg{df¡ é{Ya {Za_mß`m& Aa eara H$s H$mo_bVm O¡gr àmUYmar Ho$ hmo`
V¡gr hr ~ZmB©& gmo _{hb Ho$ gmVd| IU _| qghmgZ{df¡ amOm {damO_mZ {H$`m gmo g_ñV

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 299


bmoH${Z H$m| ZrMo go _wOam hmo`, D$na H$moB© OmZo Z nmd¡& amOm Ho$ eara _| amoJ h¡ n¥Ïdr na Eogm
à{gÕ& EH$ _§Ìr Aa XÿOm nyVbm ~ZmZo dmbm `h ^oX OmZ¡& BZhÿ§Hy§$ XoIH$a Eogm ^«_ CnO¡ Omo
amOm hr h¡&
Aa `hr d¥Vm§V amOm OZH$ Ho$ ^`m& Omo H$moB© n§{S>V h¡ {VZHo$ ~w{Õ EH$-gr hmo` h¡& _§Ìr{Z
H$s ~w{Õ g~Ho$ D$na hmo` {dMa¡ h¡& `h XmoZm| amOm bmoH$pñW{V Ho$ doÎmm n¥Ïdr{df¡ ^mJo {\$a¢&
AmnXmH$mb{df¡ Oo ar{V ~VmB© h¡ Vm ^m§{V H$a¢& O¡g¢ dfm©H$mb _| Mm§X gy`© _oK Ho$ Omoa go {N>no
ah¢ V¡g¢ OZH$ Am¡a XeaW XmoD$ {N>n aho&
`h H$Wm Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho _JYXoe Ho$ A{Yn{V! do XmoD$ ~‹S>o
amOm, _hmgwÝXa h¢ amO_pÝXa {OZHo$, Aa _hm_Zmoha Xodm§JZm gm[aIr ñÌr {OZHo$, _hm_Zmoha
^moJ{Z Ho$ ^moŠVm, gmo nm`Z{n`mXo X{bÐr bmoH${Z H$s ZmBª, H$moB© Zht g§J {OZHo$, AHo$bo ^«_Vo
^E& {YŠH$ma h¡ g§gma Ho$ ñdê$n H$mo - Eogm {ZíM`H$a Omo àmUr ñWmda O§J_ g~ Ord{ZHy§$
A^`XmZ Xo gmo Amn ^r ^` go H$ånm`_mZ Z hmo& Bg A^`XmZ g_mZ H$moD$ XmZ Zmht& OmZo
A^`XmZ {X`m VmZ¢ g~ hr {X`m& A^`XmZ H$m XmVm gËnwéf{Z _| _w»` h¡&
AWmZÝVa {d^rfU Zo XeaW OZH$ Ho$ _madoHy§$ gw^Q> {dXm {H$E& hbH$mao {OZHo$ g§J _|
Vo gw^Q>, eñÌ h¢ hmW{Z _| {OZHo$, _hmH«y$a, {N>no {N>no amV {XZ ZJar _| {\$a¢& amOm Ho$ _hb
A{V D§$Mo gmo àdoe Z H$a gH¢$& BZHy§$ {XZ ~hþV bJo& V~ {d^rfU ñd`_od Am` _{hb _|
JrV ZmX gwZ _hb _| àdoe {H$`m& amOm XeaW A§V:nwa Ho$ _Ü` e`Z H$aVm Xo»`m& {d^rfU
Vmo Xÿa R>m‹T>o aho Aa EH$ {dÚwV{db{gV Zm_m {dÚmYa VmH$m| nR>m`m {H$ `mH$m _ñVH$ bo Amdmo&
gmo Am` _ñVH$ H$mQ> {d^rfU H$mo {XIm`m, Aa g_ñV amObmoH$ amo` CR>o& {d^rfU BZH$m
Am¡a OZH$ H$m {ga g_wÐ{df¡ S>ma Amn amdU Ho$ {ZH$Q> J`m& amdU H$m| h{f©V {H$`m& BZ XmoZm|
amOm{Z H$s amUr {dbmn H$a¢& {\$a `h OmZH$a {H$ H¥${Ì_ nyVbm Wm V~ `h g§VmofH$a ~¡R> ahr&
Aa {d^rfU b§H$m Om` Aew^ H$_© Ho$ em§{V Ho$ {Z{_Îm XmZ nyOm{X ew^{H«$`m H$aVm ^`m&
Aa {d^rfU Ho$ {MÎm _| Eogm níMmVmn CnÁ`m Omo XoImo _oao H$m¡Z H$_© CX` Am`m Omo ^mB©
Ho$ _moh go d¥Wm ^` _mZ dmnao a§H$ ^y{_JmoMar _¥Ë`w H$mo§ àmßV {H$E& Omo H$Xm{MV² Amer{df
(Amer{df gn© H${hE {Ogo XoI {df M‹T>o) Om{V H$m gn© hmo` Vmo ^r Š`m Jé‹S> H$mo àhma H$a
gH¡$? H$hm§ dh Aën Eoíd`© Ho$ ñdm_r ^y{_JmoMar Aa H$hm§ BÝÐ g_mZ eyadraVm H$m YaUhmam
amdU? Aa H$hm§ _ygm, H$hm§ Ho$ear qgh, OmH¡$ AdbmoH$ZV¢ _mVo JOamO{Z H$m _X CVa Om`&
H¡$gm h¡ Ho$ear qgh? ndZ g_mZ h¡ doJ OmH$m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

300 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AWdm Om àmUr H$mo Om ñWmZH$ _| Om H$maUH$[a OoVm Xþ:I Aa gwI hmoZm h¡ gmo VmH$mo
VmH$a Vm ñWmZH${df¡ H$_©{Z Ho$ deH$[a Adí` hmo` h¡& Aa `h {Z{_ÎmkmZr Omo H$moD$ `WmW©
OmZ¡ Vmo AnZm H$ë`mU hr Š`m| Z H$ao, OmH$[a _moj Ho$ A{dZmer gwI nmBE& {Z{_ÎmkmZr
namB© _¥Ë`w H$mo {ZíM` OmZo Vmo AnZr _¥Ë`w Ho$ {ZíM` go _¥Ë`w Ho$ n{hbo AmË_H$ë`mU Š`m|
Z H$a¡? {Z{_ÎmkmZr Ho$ H$hZo go _¢ _yI© ^`m& ImoQ>o _Zwî`{Z H$s {ejm go Oo _ÝX~w{Õ h¢ Vo
AH$m`©{df¡ àdaV¡ h¢& `h b§H$mnwar nmVmb h¡ Vb OmH$m Eogm Omo g_wÐ VmHo$ _Ü` {VîR>o& Omo
XodZhÿ H$mo AJå`, Vhm§ {dMmao ^y{_JmoM[a`m| Ho$ H$hm§ go Jå` hmo`? _¢ `h AË`ÝV A`mo½`
{H$`m, ~hþ[a Eogm H$m_ H$~hÿ§ Z H$ê§$& Eogr YmaUm Yma CÎm_ XrpßV go O¡g¢ gy`© àH$me ê$n
{dMa¡ V¡g¢ _Zwî`bmoH$ _| a_Vo ^E&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfm dM{ZH$m{df¡
amOm XeaW Aa OZH$ H$mo {d^rfUH¥$V ^` dU©Z H$aZo dmbm VoB©gdm± nd© g§nyU©
^`m&&23&&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! AaÊ` Ho$ nwÌ XeaW Zo n¥Ïdr na ^«_U H$aVo
Ho$H$B© H$mo naUm, gmo H$Wm _hm AmíM`© H$m H$maU Vy gwZ& CÎma {Xem{df¡ EH$ H$m¡VwH$_§Jb
Zm_m ZJa, VmHo$ nd©V g_mZ D§$Mm H$moQ>, Vhm§ amOm ew^_{V amO H$a¡& gmo dh ew^_{V Zm__mÌ
Zmht, `WmW© ew^_{V hr h¡& VmH$s amUr n¥Wwlr JwU ê$n Am^aU{ZH$[a _§{S>V, VmHo$ Ho$H$B©
nwÌr, ÐmoU_oK nwÌ ^E, {OZHo$ JwU Xem|{Xem _| ì`mßV aho& Ho$H$B© A{VgwÝXa, gd© A§J _Zmoha,
AX²^wV bjU{Z H$s YaUhmar, gd© H$bmdm| H$s nmaJm{_Zr A{V emo^Vr ^B©& gå`½Xe©ZH$[a
g§`wŠV lm{dH$m Ho$ d«V nmbZhmar, {OZemgZ H$s doÎmm, _hmlÕmd§Vr VWm gm§»` nmVm§Ob
d¡eo{fH$ doXm§V Ý`m` _r_m§gm Mmdm©H$m{XH$ naemñÌ{Z Ho$ ahñ` H$s kmVm VWm bm¡{H$H$emñÌ
ûm§¥Jmam{XH$ {VZH$m ahñ` OmZ¡, Z¥Ë`H$bm _| A{V {ZnwU, gd© ^oXm| go _§{S>V Omo g§JrV gmo
^br^m§{V OmZ¡&
Ca H§$R> {ga BZ VrZ ñWmZH$ go ñda {ZH$go h¢ Aa ñdam| Ho$ gmV ^oX h¢ - fS>O 1, G$f^
2, Jm§Yma 3, _Ü`_ 4, n§M_ 5, Y¡dV 6, {ZfmX 7, gmo Ho$H$B© H$mo gd©Jå` Aa VrZ àH$ma
H$m b` erK« 1, _Ü`_ 2, {dbpå~V 3, Aa Mma àH$ma H$m Vmb ñWm`r 1, g§Mmar 2,
AmamohH$ 3, AdamohH$ 4, Aa VrZ àH$ma H$s ^mfm g§ñH¥$V 1, àmH¥$V 2, em¡agoZr 3, ñWmB©Mmb
Ho$ ^yfU Mma àg§Jm{X 1, àgÞmÝV 2, _Ü`àgmX 3, àgÞmÚdgmZ 4, Aa g§Mmar Ho$ N>h ^yfU
{Zd¥Îm 1, àpñWb 2, q~Xþ 3, àImo{bV 4, V_mo_§X 5, àgÞ 6, AmamohU H$m EH$ àgÞm{X

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 301


^yfU Aa AdamohU Ho$ Xmo ^yfU àgÞmÝV 1, H$ha 2, `o Voah Ab§H$ma Aa Mma àH$ma dm{XÌ
do Vmaê$n gmo Vm§V 1 Am¡a Mm_ Ho$ _‹T>o Vo AmZÕ 2, Aa ~m§gwar Am{X \y$H$ Ho$ ~mOo do gw{fa
3, Aa H$m§gr Ho$ ~mOo do KZ 4, `o Mma àH$ma Ho$ dm{XÌ O¡g¢ Ho$H$B© ~Omd¢ V¡g¢ Am¡a Z ~Omd¡&
JrV Z¥Ë` dm{XÌ `o VrZ ^oX h¢ gmo Z¥Ë` _| VrZm| AmE&
Aa ag Ho$ ^oX Zd - ûm¥§Jma 1, hmñ` 2, H$éUm 3, dra 4, AX²^wV 5, ^`mZH$ 6, am¡Ð
7, dr^Ëg 8, em§V 9 & {VZHo$ ^oX O¡g¢ Ho$H$B© OmZ¡ V¡g¢ Amoa H$moD$ Z OmZ¡& Aja _mÌm Aa
J{UVemñÌ _| {ZnwU, JÚnÚ gd© _| àdrU, ì`mH$aU, N>§X, Ab§H$ma, Zm__mbm, bjUemñÌ,
VH©$, B{Vhmg Aa {MÌH$bm _| A{V àdrU, VWm aËZnarjm Aídnarjm, Zanarjm, eñÌnarjm,
JOnarjm, d¥jnarjm, dñÌnarjm, gwJ§Ynarjm, gwJÝYm{XH$ Ðì`{Z H$m {ZnOmdZm BË`m{X
gd© ~mV{Z _| àdrU, Á`mo{Vf {dÚm _| {ZnwU, ~mb d¥Õ VéU _Zwî` VWm Kmo‹S>o, hmWr BË`m{X
g~ Ho$ BbmO OmZ¡, _§Ì Am¡fYm{X gd© _| VËna, d¡Ú{dÚm{ZYmZ, gd© H$bm _| gmdYmZ, _hm
erbd§Vr, _hm_Zmoha, `wÕH$bm _| A{VàdrU, ûm¥§Jmam{X H$bm _| A{V {ZnwU, {dZ` hr h¡
Am^yfU OmHo$, H$bm, Aa JwU, Aa ê$n _| Eogr H$Ý`m Am¡a Zmht&
Jm¡V_ ñdm_r H$ho h¢ - ho lo{UH$! ~hþV H$hdoH$a H$hm? Ho$H$B© Ho$ JwU{Z H$m dU©Z H$hm§
VH$ H$[aE& V~ VmHo$ {nVm Zo {dMmam {H$ Eogr H$Ý`m Ho$ `mo½` da H$m¡Z? ñd`§da _§S>n H$[a`o,
Vhm§ `h Amn hr da¡& VmZo h[admhZ Am{X AZoH$ amOm ñd`§da _§S>n _| ~wbmE gmo {d^dH$a
g§`wŠV Am`o& Vhm§ ^«_Vo g§Vo OZH$g{hV XeaW hÿ AmE& gmo `Ú{n BZHo$ {ZH$Q> amÁ` H$m
{d^d Zmht VWm{n ê$n Aa JwU{ZH$a gd© amOmdm|V¢ A{YH$ h¢& gd© amOm qghmgZ na ~¡R>o, Aa
Ho$H$B© H$mo Ûmanmbr g~Z Ho$ Zm_ J«m_ JwU H$h¡ h¢& gmo dh {ddoH$Zr gmYwê${nUr _Zwî`m| Ho$
bjU OmZZo dmbr àW_ Vmo XeaW H$s Amoa ZoÌê$n ZrbH$_b H$s _mbm S>mar&
~hþ[a dh gwÝXa ~w{Õ H$s YaZhmar O¡go amOh§gZr ~Jwbm| Ho$ _Ü` ~¡R>o Omo amOh§g CgH$s
Amoa Om` V¡g¢ AZoH$ amOmdm| Ho$ _Ü` ~¡R>m Omo XeaW VmH$s Amoa JB©& gmo ^md_mbm Vmo n{hbo
hr S>mar hþVr, Aa Ðì`ê$n Omo aËZ_mbm gmo ^r bmoH$mMma Ho$ AW© XeaW Ho$ Jbo _| S>mar& V{X
H$B© EH$ Z¥n Oo Ý`m`d§V ~¡R>o hþVo Vo àgÞ ^E& Aa H$hVo ^E {H$ O¡gr H$Ý`m Wr d¡gm hr `mo½`
da nm`m& Aa H$B© EH$ {dbIo hmo` AnZo Xoe CR> JE& Aa H$B© EH$ Oo A{V T>rR> Wo Vo
H«$moYm`_mZ hmo` `wÕHy§$ CÚ_r ^`o& Aa H$hVo ^`o Oo ~‹S>o ~‹S>o d§e Ho$ CnOo, Aa _hmG${Õ Ho
_§{S>V Eogo Z¥n CZH$mo VOH$a `h H$Ý`m, Zht Om{Z`o Hw$berb {OgH$m Eogm `h {dXoer, Cgo
H¡$go da¡? ImoQ>m h¡ A{^àm` OmH$m Eogr H$Ý`m h¡, Bg{bE Bg {dXoer H$mo `hm§ go H$mT>H$a H$Ý`m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

302 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ho$ Ho$e nH$‹S> ~bmËH$ma ha bmo& Eogm H$hH$a do XþîQ> H$B© EH$ `wÕ H$m| CÚ_r ^`o&
V{X amOm ew^_{V A{V ì`mHw$b hmo` XeaWHy§$ H$hVm ^`m - ho ^ì`! _¢ BZ XþîQ>{ZHy§$
{Zdmê§$ hÿ§& Vw_ Bg H$Ý`m H$m| aW _| M‹T>m` AÝ`Ì Omdmo& O¡gm g_` Xo{I`o V¡gm H$[a`o, gd©
amOZr{V _| `h ~mV _w»` h¡& `m ^m§{V O~ ggwa Zo H$hçm V{X amOm XeaW AË`ÝV Yra h¡
~w{Õ {OZH$s, h§gH$a H$hVo ^`o - ho _hmamO! Amn {ZpíMÝV ahmo& XoImo BZ g~{Z H$m| Xem|
{Xem H$m| ^JmD§$& Eogm H$hH$a Amn aW{df¡ M‹T>o Am¡a Ho$H$B© H$m| M‹T>m` brZr& H¡$gm h¡ aW?
OmHo$ _hm_Zmoha Aíd Ow‹S>o h¢& H¡$go h¢ XeaW? _mZm| aW na M‹T>o eaXG$Vw Ho$ gy`© hr h¢&
Aa Ho$H$B© Kmo‹S>m| H$s dmK g_maVr ^B©& Ho$H$B© H¡$gr h¡? _hmnwéfm| Ho$ ñdê$nHy§$ Ya¡ `wÕ H$s
_y{V© hr h¡& n{Vgy§ {dZVr H$aVr ^B© - ho ZmW! AmnH$s Amkm hmo` Am¡a OmH$s _¥Ë`w CX` AmB©
hmo` Cg hr H$s Va\$ aW MbmD§$& V{X amOm H$hVo ^`o - ho {à`! Jar~{Z Ho$ _madoH$a Š`m?
Omo Bg gd© goZm H$m A{Yn{V ho_à^ h¡, OmHo$ {ga na MÝÐ_m gm[aIm g\o$X N>Ì {\$a¡ h¡ VmH$s
Va\$ aW Mbm&
ho aUnpÊS>Vo! AmO _¢ Bg A{Yn{V hr H$m§o _mê§$Jm& O~ XeaW Zo Eogm H$hçm V{X dh
n{V H$s Amkm à_mU dmhrCa aW MbmdVr ^B©& H¡$gm h¡ aW? D§$Mm h¡ gw\o$X N>Ì OmHo$, Aa
Va§Jê$n h¡ _hmÜdOm OmHo$& aW{df¡ `o XmoZm| XånVr Xodê$n {damOo h¢& BZH$m aW Ap½Z g_mZ
h¡, Oo `m aW H$s Amoa AmE do hOmam| nV§J H$s Ý`mBª ^ñ_ ^E& XeaW Ho$ MbmE Oo dmU {VZgo
AZoH$ amOm ~tYo JE& gmo jU_mÌ _| ^mJo& V~ ho_à^ Omo g~{Z H$m A{Yn{V Wm CgHo$ àoao,
Aa bÁOmdmZ hmo` XeaWgy§ bS>do H$mo hmWr Kmo‹S>m aW n`mXm| go _pÊS>V AmE, {H$`m h¡ eyanZo
H$m _hmeãX {OZZo, Vmo_a Om{V Ho$ h{W`ma ~mU MH«$ H$ZH$ BË`m{X AZoH$ Om{V Ho$ eñÌ,
AHo$bo XeaW na S>maVo ^E& gmo ~‹S>m AmíM`© h¡& XeaW amOm EH$ aW H$m ñdm_r Wm gmo `wÕ
g_` _mZm| Ag§»`mV aW hmo` JE& AnZo dm{U{ZH$[a g_ñV d¡[a`{Z Ho$ ~mU H$mQ> S>mbo&
Aa Amn Oo ~mU MbmE do H$mhÿ H$s ÑpîQ> _| Z AmE Am¡a eÌwdm| Ho$ bmJo& gmo amOm XeaW
Zo ho_à^ H$mo jU_mÌ _| OrV {b`m, VmH$s ÜdOm N>oXr, N>Ì C‹S>m`m Am¡a aW Ho$ Aíd Km`b
{H$E, aW Vmo‹S> S>mbm, aWV¢ ZrMo S>ma {X`m& V{X dh amOm ho_à^ Am¡a aW na M‹T>H$a ^`H$a
H§$nm`_mZ hmo` AnZm `e H$mbm H$a erK« hr ^m½`m& XeaW Zo AmnH$mo ~Mm`m, ñÌrHy§$ ~MmB©,
AnZo Aíd ~Mm`o, ~¡[a`m| Ho$ eñÌ N>oXo Aa ~¡[a`m| H$mo ^Jm`m& EH$ XeaW AZ§V aW O¡go H$m_
H$aVm ^`m& EH$ XeaW qgh g_mZ CgH$mo XoI gd© `moYm gd©{Xem H$mo {haU g_mZ hmo ^mJo&
Ahmo YÝ` epŠV `m nwéf H$s Aa YÝ` epŠV `mH$s, Eogm eãX ggwa H$s goZm _| Am¡a eÌwdm|

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 303


H$s goZm _| gd©Ì ^`m& Aa ~§XrOZ {~aX ~ImZVo ^E& amOm XeaW Zo _hmàVmnHy§$ Ya¡
H$m¡VwH$_§Jb ZJa{df¡ Ho$H$B©gy§ nm{UJ«hU {H$`m& _hm_§JbmMma ^`m& amOm Ho$H$B© H$mo§ naUH$a
A`moÜ`m AmE Am¡a OZH$ ^r {_{Wbmnwa JE& {\$a BZH$m OÝ_moËgd Am¡a amÁ`m{^foH$ {d^y{V
go ^`m Aa g_ñV ^` a{hV BÝÐ g_mZ a_Vo ^E&
AWmZÝVa gd© am{U`m| Ho$ _Ü` amOm XeaW Ho$H$B©gy§ H$hVo ^E - ho M§ÐdXZr& Voao _Z _|
Omo dñVw H$s A{^bmfm hmo` gmo _m§J& Omo Vy _m§Jo gmoB© XoD§$& ho àmUß`mar! Voao go A{V àgÞ
^`m hÿ§, Omo Vy A{V{dkmZ go Cg `wÕ _| aW H$mo Z àoaVr Vmo EH$ gmW EVo ~¡ar Am`o Wo {VZH$mo
_| H¡$go OrVVm? O~ am{Ì H$mo AÝYH$ma OJV _| ì`mn ahçm h¡ Omo AéU gm[aIm gmaWr Z hmo`
Vmo Cgo gy`© H¡$go OrV¡? `m ^m§{V Ho$H$B© Ho$ JwU dU©Z amOm Zo {H$`o& V{X dh n{Vd«Vm bÁOm
Ho$ ^ma H$a AYmo_wI hmo` JB©& amOm Zo ~hþ[a H$hr - da _m§J& V~ Ho$H$B© Zo {dZVr H$ar - ho
ZmW! _oam da AmnHo$ Yamoha ah¡, Om g_` _oar BÀN>m hmo`Jr Vm g_` by§Jr& V~ amOm àgÞ
hmo` H$hVo ^`o - ho H$_bdXZr _¥JZ`Zr! ídoVVm í`m_Vm Aa aŠVVm `o VrZ dU© H$m| Yao
AX²^wV h¢ ZoÌ OmHo$, AX²^wV ~w{Õ Voar h¡, _hm Zan{V H$s nwÌr, A{V Z` H$s doÎmm, gd©H$bm
H$s nmaJm{_Zr, gd© ^moJmon^moJ H$s {Z{Y, Voam da _¢ Yamoha am»`m, Vy O~ Omo _m§JoJr gmo hr
_¢ Xÿ§Jm& Aa g~ hr amObmoH$ Ho$H$B© H$mo XoI hf© H$mo àmßV ^`o Am¡a {MÎm _| qMVdVo ^`o, `h
AX²^wV ~w{Õ{ZYmZ h¡ gmo H$moB© Anyd© dñVw _m§JoJr, AëndñVw H$hm _m§Jo&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r lo{UH$ go H$ho h¢ - ho lo{UH$! bmoH$ H$m M[aÌ _¢ VwPo g§jonVmH$a
H$hçm& Omo nmnr XþamMmar h¢ do ZaH$ {ZJmoX Ho$ na_ Xþ:I nmd¡ h¢& Aa Oo Y_m©Ë_m gmYwOZ h¢
do ñdJ©_moj _| _hm gwI nmd¡ h¢& ^JdmZ H$s Amkm Ho$ AZwgma ~‹S>o gV²nwéf{Z Ho$ M[aÌ VwPo
H$ho& A~ lram_MÝÐOr H$s CËn{Îm gwZ& H¡$go h¢ lram_MÝÐ Or? _hm CXma, àOm Ho$
XþIhaUhmao, _hmÝ`m`dÝV, _hmY_©dÝV, _hm{ddoH$s, _hmeyadra, _hmkmZr, BúdmHw$d§e H$m
CÚmoV H$aUhmao ~‹S>o gËnwéf h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
amZr Ho$H$B©Hy§$ amOm XeaW H$m daXmZ H$WZ dU©Z H$aZo dmbm Mm¡~rgdm± nd© g§nyU©
^`m&&24&&
AWmZÝVa Om{h Anam{OVm H$h¡ h¢ Eogr Omo H$m¡eë`m gmo aËZO{‹S>V _hb{df¡ _hmgwÝXa
goO na gyVr Wr gmo am{Ì Ho$ {nN>bo n{ha A{Ve`H$[a AX²^wV ñdßZ XoIVr ^B©& CÁÁdb hñVr
BÝÐ Ho$ EoamdV hñVrg_mZ 1 Am¡a _hmHo$gar qgh 2 Aa gy`© 3 VWm gd©H$bm nyU© MÝÐ_m 4,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

304 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


`o nwamU nwéfm| Ho$ J^© _| AmdZo Ho$ AX²^wV ñdßZ XoI AmíM`© H$m§o àmßV ^B©& {\$a à^mV Ho$
dm{XÌ Am¡a _§Jb eãX gwZH$a goO go CR>r& à^mV {H«$`m go hf©Hy§$ àmßV ^`m h¡ _Z OmH$m, _hm
{dZ`d§Vr, gIrOZ _§{S>V ^aVma Ho$ g_rn Om` qghmgZ na ~¡R>r&
H¡$gr h¡ amUr? qghmgZ H$mo emo{^V H$aUhmar, hmW Omo‹S> Z_«r^yV hmo` _hm_Zmoha ñdßZo
Oo XoIo {VZH$m d¥Îmm§V ñdm_rgy§ H$hVr ^B©& V{X g_ñV {dkmZ Ho$ nmaJm_r amOm ñdßZ{Z H$m
\$b H$hVo ^E - ho H$m§Vo! na_ AmíM`©H$mar Voao _mojJm_r nwÌ, AÝVa ~mø eÌwdm| H$m
OrVZhmam, _hmnamH«$_r hmo`Jm& amJÛof _mohm{XH$ A§Va§J Ho$ eÌw H${h`o, Aa àOm Ho$ ~mYH$
XþîQ> ^yn{V ~{ha§J eÌw H${h`o& `m ^m§{V amOm H$hr V{X amUr A{V h{f©V hmo` AnZo ñWmZH$
JB©, _§X _wbH$Z ê$n Omo Ho$e CZgo g§`wŠV h¡ _wIH$_b OmH$m& Aa amUr Ho$H$B© n{V g{hV
lr {OZoÝÐXod Ho$ Oo M¡Ë`mb` {VZ_| ^md g§`wŠV _hmnyOm H$amdVr ^B©& gmo ^JdmZ H$s nyOm
Ho$ à^md g¢ amOm H$m gd© CÛoJ {_Q>m, {MÎm _| _hmem§{V hmoVr ^B©&
AWmZÝVa amUr H$m¡eë`m Ho$ lram_ H$m OÝ_ ^`m& amOm XeaW Zo _hm CËgd {H$`m& N>Ì
M_a qghmgZ Q>ma ~hþV Ðì` `mMH${Z H$m| {XE& CJVo gy`© g_mZ h¡ dU© am_ H$m, H$_b g_mZ
h¢ ZoÌ Am¡a bú_r go Amqb{JV h¢ djñWb OmH$m, VmV¢ _mVm {nVm gd© Hw$Qw>å~ Zo BZH$m Zm_
nX²_ Yam& {\$a amUr gw{_Ìm A{V gwÝXa h¡ ê$n OmH$m, gmo _hm ew^ñdßZ AdbmoH$Z H$a
AmíM`© H$mo àmßV hmoVr ^B©&
do ñdßZ H¡$go? gmo gwZmo - EH$ ~‹S>m Ho$har qgh Xo»`m, bú_r Am¡a H$s{V© ~hþV AmXa go
gwÝXa Ob Ho$ ^ao H$be, H$_b go T>Ho$, CZgo ñZmZ H$amd¡ h¢& Am¡a Amn gw{_Ìm ~‹S>o nhm‹S> Ho$
_ñVH$ na ~¡R>r h¡& Aa g_wÐ n`ªV n¥Ïdr H$mo XoI¡ h¡& Aa XoXrß`_mZ h¡ {H$aU{Z Ho$ g_yh OmH¡$,
Eogm gy`© Xo»`m, Aa ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{ZH$[a _§{S>V MH«$ Xo»`m& `o ñdßZ XoI à^mV Ho$
_§JbrH$ eãX ^E V~ goO go CR>H$a àmV: {H«$`m H$a, ~hþV {dZ`g§`wŠV n{V Ho$ g_rn Om`,
{_îQ>~mZrH$[a ñdßZ{Z H$m d¥Îmm§V H$hVr ^B©&
V{X amOm H$hr - ho damZZo H${hE gwÝXa h¡ dXZ OmH$m! Voao n¥Ïdr na à{gÕ nwÌ hmo`Jm,
eÌwdm| Ho$ g_yh H$m Zme H$aZhmam, _hmVoOñdr, AmíM`©H$mar h¡ MoîQ>m OmH$s& Eogm n{V Zo H$hm
V{X dh n{Vd«Vm hf©H$[a ^açm h¡ {MÎm OmH$m, AnZo ñWmZH$ JB©& gd© bmoH${Z H$m| AnZo godH$
OmZVr ^B©& {\$a `mHo$ na_Á`mo{V H$m Ymar nwÌ hmoVm ^`m& _mZm| aËZm| H$s ImZ{df¡ aËZ hr
CnÁ`m& gmo O¡gm lram_ Ho$ OÝ_ H$m CËgd {H$`m hþVm V¡gm hr CËgd ^`m& Om {XZ gw{_Ìm
Ho$ nwÌ H$m OÝ_ ^`m, Vmhr {XZ amdU Ho$ ZJa{df¡ hOmam| CËnmV hmoVo ^E& Aa {hVwdm| Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 305


ZJa{df¡ ew^ eHw$Z ^E& BÝXrda H$_b g_mZ í`m_gwÝXa, Aa H$m§{Vê$n Ob H$m àdmh, ^bo
bjU{Z H$m YaUhmam, VmV¢ _mVm {nVm Zo bú_U Zm_ Yaçm&
am_ bú_U `o XmoD$ ~mbH$ _hm_Zmoha ê$n, _y§Jm g_mZ h¢ bmb hmo§R> {OZHo$, Aa bmb
H$_b g_mZ h¢ H$a Aa MaU {OZHo$, _mIZhÿV¢ A{VH$mo_b h¡ eara H$m ñne© {OZH$m, Aa
_hmgwJÝY eara, `o XmoD$ ^mB© ~mb brbm H$aVo H$m¡Z Ho$ {MÎmHy§$ Z ha¡? MÝXZH$[a {bßV h¡
eara {ZO H$m, Ho$ga H$m {VbH$ {H$`o H¡$g¢ gmoh¡ h§¡ _mZm| {dO`mY©{J[a Aa A§OZ{J[a hr, ñdU©
Ho$ ag go {bßV h¡ eara {OZH$m, AZoH$ OÝ_ H$m ~‹T>m Omo ñZoh VmV¢ na_ ñZohê$n MÝÐ gy`©
g_mZ hr h¡& _hb _m§hr Omd| V~ Vmo gd© ñÌrOZ H$mo§ A{V{à` bmJ¢& Aa ~m{ha Amd¢, V~
gd© OZ{Z H$m| ß`mao bmJ¢& O~ `o dMZ ~mob¢ V~ _mZm| OJV H$mo A_¥VH$a gtM¡ h¢& Aa
ZoÌ{ZH$a AdbmoH$Z H$a¡ h¢, V~ g~{Z H$m| hf© H$[a nyU© H$a¡ h¢& g~{Z Ho$ Xm[aÐ haUhmao, g~Ho$
{hVw, g~Ho$ AÝV:H$aU nmofUhmao, _mZm| `o XmoD$ hf© H$s Aa eyadra H$s _y{V© hr h¢,
A`moÜ`mnwar{df¡ gwIgy§ a_Vo ^E& H¡$go h¢ XmoZm| Hw$_ma? AZoH$ gw^Q> H$a¡ h¢ godm {OZH$s, O¡g¢
nhbo ~b^Ð {dO` Aa dmgwXod {Ìn¥îQ> hmoVo ^`o, {VZ g_mZ h¡ MoîQ>m {OZH$s& ~hþ[a Ho$H$B© H$mo
{Xì`ê$n YaUhmam _hm^m½` n¥Ïdr{df¡ à{gÕ ^aV Zm_m nwÌ ^`m&
~hþ[a gwà^m Ho$ gd© bmoH$ _| gwÝXa, eÌwdm| H$m OrVZhmam eÌw¿Z Eogm Zm_ nwÌ ^`m& Aa
am_MÝÐ H$m Zm_ nX²_ VWm ~bXod, Aa bú_U H$m Zm_ h[a Aa dmgwXod Aa AÕ©MH«$s ^r
H$h¡ h¢& EH$ XeaW H$s Omo Mma amUr gmo _mZm| Mma {Xem hr h¢, {VZHo$ Mma hr nwÌ g_wÐ g_mZ
Jå^ra, nd©V g_mZ AMb, OJV Ho$ ß`mao& BZ Mmam| hr Hw$_ma{Z H$mo {nVm {dÚm n‹T>mdZ¡ Ho$
A{W© `mo½` nmR>H$ H$m§o gm¢nVo ^E&
AWmZÝVa H$m{në` Zm_m ZJa A{VgwÝXa, Vhm§ EH$ {edr Zm_m ~«m÷U, VmH$s Bfw Zm_m
ñÌr, VmHo$ A[a Zm_m nwÌ gmo _hm A{ddoH$s A{dZB©, _mVm {nVm Zo bS>m`m gmo _hm Hw$MoîQ>m
H$m YaUhmam, hOmam| CbhZm| H$m nmÌ hmoVm ^`m& `Ú{n Ðì` H$m CnmO©Z, Y_© H$m g§J«h, {dÚm
H$m J«hU, dm ZJa _| `o g~ hr ~mV| gwb^ h¢ naÝVw `mH$mo {dÚm {gÕ Z ^B©& V{X _mVm {nVm
{dMmar {dXoe _| `m{h {g{Õ hmo`& `h {dMma IoX{IÞ hmo` KaV¢ {ZH$mg {X`m, gmo _hm XþIr
hmo` Ho$db dñÌ `mHo$ nmg gmo `h amOJ¥h ZJa _| J`m&
Vhm§ EH$ d¡dñdV Zm_m YZw{d©Úm H$m nmR>r _hmn§{S>V, VmHo$ hOmam| {eî` {dÚm H$m Aä`mg
H$a¡& VmH¡$ {ZH$Q> `o A[a `WmW© YZwf{dÚm H$m Aä`mg H$aVm ^`m& gmo hOmam| {eî`{Z{df¡ `h
_hmàdrU hmoVm ^`m& Vm ZJa H$m amOm Hw$emJ« gmo VmHo$ nwÌ ^r d¡dñdV Ho$ {ZH$Q> ~mU{dÚm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

306 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


n‹T>o gmo amOm Zo gwZr {H$ EH$ {dXoer ~«m÷U H$m nwÌ Am`m h¡ Omo amOnwÌ{ZV¢hÿ§ A{YH$ ~mU{dÚm
H$m Aä`mgr ^`m& gmo amOm _Z _| amof {H$`m& O~ `h ~mV d¡dñdV Zo gwZr V~ A[a H$mo
g_Pm`m, {H$ Vy amOm Ho$ {ZH$Q> _yI© hmo Om, {dÚm _V àH$me¡& gmo amOm Zo YZwf{dÚm Ho$ Jwé
H$mo§ ~wbm`m& Omo _¢ Voao gd© {eî`{Z H$s {dÚm XoIy§Jm& V~ g~ {eî`{Z H$m| bo`H$a J`m&
gd© hr {eî`{Z `Wm`mo½` AnZr AnZr ~mU{dÚm {XImB©, {ZemZo ~tYo, ~«m÷U H$m Omo
nwÌ A[a, VmZo Eogo ~mU MbmE gmo {dÚma{hV OmZm J`m& V~ amOm OmZr, `mH$s àe§gm H$mhÿ
Zo PyR>r H$hr& V~ d¡dñdV H$m| gd© {eî`{Z g{hV grI XrZr& V~ AnZo Ka Am` d¡dñdV Zo
AnZr nwÌr A[a H$mo naUm` {dXm {H$`m, gmo am{Ì hr n`mUH$a A`moÜ`m Am`m, amOm XeaWgm|
{_ë`m, AnZr ~mU{dÚm {XImB©& V~ amOm àgÞ hmo` AnZo Mmam| nwÌ ~mU{dÚm grIZo H$mo
`mHo$ {ZH$Q> amIo& Vo ~mU{dÚm{df¡ A{VàdrU ^E& O¡g¢ {Z_©b gamoda _| MÝÐ_m H$s H$m§{V
{dñVma H$mo àmßV hmo` V¡g¢ BZ{df¡ ~mU{dÚm {dñVma H$mo àmßV ^Bª& Am¡a ^r AZoH$ {dÚm
Jwég§`moJV¡§ {VZH$m| {gÕ ^Bª& O¡g¢ H$mhÿ R>m¡a aËZ {_bo hmod|, Aa T>H$Zo go T>Ho$ hmod|, gmo T>H$Zm
CKm‹S>o àH$Q> hmo`, V¡g¢ gd© {dÚm àH$Q> ^B©& V~ amOm AnZo nwÌ{ZHy§$ gd© emñÌ{df¡ A{V
àdrUVm XoI, Aa nwÌm| H$m {dZ` CXma MoîQ>m AdbmoH$Z H$a A{VàgÞ ^`m& BZHo$ gd© {dÚm
Ho$ Jwédm| H$s ~hþV gÝ_mZVm H$ar&
amOm XeaW JwUm| Ho$ g_yh go `wŠV, _hmkmZr Zo Omo CZH$s dm§N>m hþVr VmV¢ A{YH$ g§nXm
XrZr, XmZ {df¡ {d»`mV h¡ H$s{V© OmH$s& Ho$VoH$ Ord emñÌkmZ H$mo nm`H$a na_ CËH¥$îQ>Vm H$mo
àmßV hmo` h¡, Aa H$B© EH$ O¡go Ho$ V¡go hr ah¡ h¢, Aa H$B© EH$ {df_ H$_© Ho$ `moJV¢ _XH$[a
Am§Yo hmo` h¢& O¡g¢ gy`© H$s {H$aU ñ\${Q>H${J[a Ho$ VQ>{df¡ A{V àH$me H$mo Ya¡ h¡, Am¡a
ñWmZH${df¡ `WmpñWV àH$me H$mo Ya¡ h¡ Aa Cëbwdm| Ho$ g_yh _| A{V {V{_aê$n hmo` naUd¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
Mm[a ^mB©{Z Ho$ OÝ_ H$m dU©Z H$aZo dmbm nÀMrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&25&&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$V¢ H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! A~ OZH$ H$m H$WZ gwZhþ&
amOm OZH$ H$s ñÌr {dXohm, Vm{h J^© ahçm& gmo EH$ Xod Ho$ `h A{^bmfm hþB© {H$ Omo `mHo$
~mbH$ hmo` gmo _¢ bo OmD§$&
V~ lo{UH$ Zo nyN>r - ho ZmW! dm Xod Ho$ Eogr A{^bmfm H$mhoV¢ CnOr? gmo _¢ gwZm Mmhÿ§ hÿ&§
V{X Jm¡V_ ñdm_r H$hVo ^E - ho amOZ²! MH«$nwa Zm_m EH$ ZJa h¡& Vhm§ MH«$ÜdO Zm_m
amOm, VmHo$ amUr _ZpñdZr, {VZHo$ nwÌr {MÎmmoËgdm, gmo Hw§$dmar MQ>embm _| n‹T>o& Aa amOm H$m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 307


nwamo{hV Yy_«Ho$e, VmHo$ ñdmhm Zm_m ñÌr, VmH$m nwÌ qnJb gmo ^r MQ>embm _| n‹S>o& gmo
{MÎmmoËgdm H$m Aa qnJb H$m {MÎm {_b J`m& gmo BZHy§$ {dÚm H$s {g{Õ Z ^B©& {OZH$m _Z
H$m_~mUH$[a ~oYm Om` {VZHy§$ {dÚm Aa Y_© H$s àmpßV Z hmo` h¡& àW_ ñÌr nwéf H$m g§gJ©
hmo`, ~hþ[a àr{V CnO¡, àr{VV¢ nañna AZwamJ ~‹T>o, ~hþ[a {dídmg CnO¡, VmH$[a {dH$ma CnO¡&
O¡g¢ qhgm{XH$ n§M nmn{ZH$[a Aew^H$_© ~§Yo V¡g¢ ñÌrg§JV¢ H$m_ CnO¡ h¡&
AWmZÝVa dh nmnr qnJb {MÎmmoËgdmHy§$ ha bo J`m, O¡go H$s{V© H$mo An`e ha bo Om`&
O~ Xÿa Xoe{Z{df¡ ha bo J`m V{X g~ Hw$Qw>å~ Ho$ bmoH${Z OmZr, AnZo à_mX Ho$ XmofH$[a VmZo
dh har h¡& O¡g¢ AkmZ gwJ{V H$mo ha¡ V¡g¢ dh qnJb H$Ý`mHy§$ MmoarH$[a ha bo J`m& naÝVw
YZa{hV emo^¡ Zmht& O¡g¢ bmo^r Y_©d{O©V V¥îUm H$[a Z gmoh¡& gmo `h {dX½Y ZJa _| J`m& Vhm§
AÝ` amOm{Z H$s Jå`Vm Zmht& gmo {ZY©Z ZJa Ho$ ~m{ha Hw$Q>r ~Zm`H$a ahçm& Vm Hw$Q>r Ho$
{H$dm‹S> Zmht& Aa `h kmZ {dkmZ a{hV V¥U H$mîR>m{XH$ g§J«hH$a {dH«$`H$a CXa ^a¡, Xm[aÐ
Ho$ gmJa _| _½Z gmo ñÌr H$m Aa AmnH$m CXa _hm H${R>ZVmgy§ ^a¡& Vhm§ amOm àH$meqgh, Aa
amUr àdamdbr H$m nwÌ Omo amOm Hw$ÊS>b_pÊS>V, gmo `mH$s ñÌrHy§$ XoI, emofU-g§VmnZ-
CÀMmQ>Z-derH$aU-_mohZ `o H$m_ Ho$ n§M ~mU BZH$[a ~oÜ`m J`m& VmZo am{Ì H$mo XÿVr nR>mB©
gmo {MÎmmoËgdm H$mo amO_§{Xa _| bo JB©& O¡g¢ amOm gw_wI Ho$ _§{Xa {df¡ XÿVr dZ_mbm H$mo bo JB©
hþVr& gmo Hw$ÊS>b_pÊS>V dm g{hV gwIgy§ a_¢&
AWmZÝVa dh qnJb H$mîR> H$m ^ma boH$a Ka Am`m& gmo gwÝXarHy§$ Z XoIH$a A{VH$îQ> Ho$
g_wÐ _| Sy>~m, {dahH$[a _hm Xþ{IV ^`m, H$mhÿ R>m¡a gwI Z nmd¡& MH«${df¡ Amê$‹T> g_mZ `mH$m
{MÎm ì`mHw$b ^`m& har JB© h¡ ^m`m© OmH$s Eogm Omo `h XrZ ~«m÷U gmo amOm n¡ J`m Am¡a
H$hVm ^`m - ho amOZ²! _oar ñÌr {Vhma¡ amO _| Mmoar JB©& Oo X[aÐr Am{V©d§V ^`^r{V ñÌr dm
nwéf CZH$m amOm hr eaU h¡&
V~ amOm YyV©, gmo amOm Zo _§Ìr H$mo ~wbm` PyR>-_yR> H$hm - `mH$s ñÌr Mmoar JB© h¡ Vm{h
n¡Xm H$amo, T>rb _V H$amo& V~ EH$ godH$ Zo ZoÌm| H$s g¡Z _ma H$a PyR> H$hm& ho Xod! _¢ `m ~«m÷U
H$s ñÌr nmoXZmnwa Ho$ _mJ© _| n{WH${Z Ho$ gmW OmVr XoIr, gmo Am{`©H$m{Z Ho$ _Ü` Vn H$ado
H$mo CÚ_r h¡, VmV¢ ho ~«m÷U! Vy Vm{h bm`m Mmho Vmo erK« hr Om, T>rb H$mho H$m| H$a¢& VmH$m
Adma Xrjm YaZo H$m g_` H$hm§? VéU h¡ eara OmH$m, Aa _hm loîR> ñÌr Ho$ JwU{Z go nyU©
h¡& Eogm O~ PyR> H$hm V~ ~«m÷U Jm‹T>r H$_a ~m§Y erK« dmH$s Amoa Xm¡S>çm, O¡go VoO Kmo‹S>m erK«
Xm¡‹So$& gmo nmoXZmnwa _| M¡Ë`mb` VWm CndZm{X dZ _| gd©Ì Ty>§‹T>r, H$mhÿ R>m¡a Z XoIr& V~ nmN>m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

308 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{dX½Y ZJa _| Am`m& gmo amOm H$s AmkmV¢ H«y$a _Zwî`m| Zo JbhQ>m Xo` bîQ>_wpîQ> àhma H$a Xÿa
{H$`m& ~«m÷U ñWmZ^«îQ> ^`m Šboe ^moJm, An_mZ bhm, _ma ImB©& EVo Xþ:I ^moJ H$a Xÿa
Xoem§Va CR> J`m& gmo {à`m {dZm `mH$mo {H$gr R>m¡a gwI Zmht& O¡g¢ Ap½Z _| n‹S>m gn© gy§g¡ V¡g¢
`h amV {XZ gy§gVm ^`m& {dñVrU© H$_b{Z H$m dZ `m{h XmdmZb g_mZ XrI¡, Aa gamoda
AdJmh H$aVm {dahê$n Ap½Z go ~b¡& `m ^m§{V `h _hm XþIr n¥Ïdr{df¡ ^«_U H$ao&
EH$ {XZ ZJa go Xÿa dZ _| _w{Z XoIo& _w{Z H$m Zm_ Am`©JwpßV ~‹S>o AmMm`©, {VZHo$ {ZH$Q>
Om` hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a Y_© ldU H$aVm ^`m& Y_© ldU H$a `mH$m| d¡am½` CnOm& _hm
em§{V{MV hmo` {OZoÝÐ Ho$ _mJ© H$s àe§gm H$aVm ^`m& _Z _| {dMma¡ h¡ - Ahmo `h {OZamO
H$m _mJ© na_ CËH¥$îQ> h¡& _¢ A§YH$ma _| n‹S>m hþVm, gmo `h {OZY_© CnXoe _oao KQ> _| gy`© g_mZ
àH$me H$aVm ^`m& _¢ A~ nmnm| H$m Zme H$aZhmam {OZemgZ VmH$m eaU boD§$& _oam _Z Am¡a
VZ {dahê$n Ap½Z _| Oa¡ h¡ gmo _¢ erVb H$ê§$&
V~ Jwé H$s AmkmV¢ d¡am½` H$mo nm`, n[aJ«h H$m Ë`mJH$a {XJå~ar Xrjm YaVm ^`m& n¥Ïdr
na {dhma H$aVm, gd© g§J H$m n[aË`mJr, ZXr nd©V g_mZ dZ CndZm| _| {Zdmg H$aVm, VnH$a
eara H$m emofU H$aVm ^`m& OmHo$ _Z H$mo dfm©H$mb _| A{V dfm© ^B© Vmo ^r IoX Z CnÁ`m,
Am¡a erVH$mb _| erV dm`wH$[a OmH$m eara Z H$m§nm, Am¡a J«rf_ G$Vw _| gy`© H$s {H$aU H$a
ì`mHw$b Z ^`m& `mH$m _Z {dahê$n Ap½ZH$a Obm hþVm gmo {OZdMZ ê$n Ob H$s Va§JH$[a
erVb ^`m& VnH$a eara AY©X½Y d¥j Ho$ g_mZ hmo` J`m&
A~ {dX½Ynwa H$m amOm Omo Hw$ÊS>b_§{S>V VmH$s H$Wm gwZhÿ§& amOm XeaW H$m {nVm AaÊ`
A`moÜ`m _| amÁ` H$a¡& gmo `h Hw$ÊS>b_§{S>V nmnr J‹T> Ho$ ~bH$a AaÊ` Ho$ Xoe H$mo§ {damY¡& O¡g¢
Hw$erb nwéf _`m©Xm bmon H$a¡ V¡g¢ `h VmH$s àOm H$mo ~mYm H$a¡& amOm AaÊ` ~‹S>m amOm VmHo$
~hþV Xoe& gmo `mZo H$B© EH$ Xoe COm‹S>o& O¡go XþO©Z JwUm| H$mo COm‹S>¡, Aa amOm Ho$ ~hþV gm_§V
{damY¡ O¡g¢ H$fmB© Ord{Z Ho$ n[aUm_ {damY¡, Aa `moJr H$fm`m| H$m {ZJ«h H$a¡, V¡g¢ `mZo amOm
go {damoY H$a AnZo Zme H$m Cnm` {H$`m& gmo `Ú{n `h amOm AaÊ` Ho$ AmJo a§H$ h¡ VWm{n
J‹T> Ho$ ~b go nH$‹S>m Z Om`& O¡g¢ _ygm nhm‹S> Ho$ ZrMo Omo {~b Vm_| ~¡R> Om` V~ Zmha Š`m
H$a¡? gmo amOm AaÊ` H$mo `m qMVm go amV {XZ M¡Z Z n‹S>o, Amhmam{XH$ eara H$s {H«$`m AZmXa
go H$a¡& V~ amOm H$m ~mbMÝÐ Zm_m goZmn{V gmo amOm H$mo qMVmdmZ² XoI nyN>Vm ^`m - ho ZmW!
AmnH$mo ì`mHw$bVm H$m H$maU H$hm?
O~ amOm Zo Hw$ÊS>b_§{S>V H$m d¥Îmm§V H$hm V~ ~mbMÝÐ Zo amOm go H$hr Amn {ZpíMV

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 309


hmodmo, Cg nmnr Hw§$S>b_§{S>V H$mo ~m§YH$a AmnHo$ {ZH$Q> bo AmD§$& V~ amOm Zo àgÞ hmo`
~mbMÝÐ H$mo {dXm {H$`m& MVwa§J goZm bo ~mbMÝÐ goZmn{V MT>çm gmo Hw$ÊS>b_§{S>V _yI©
{MÎmmoËgdm go AmgŠV{MÎm gd© amÁ` MoîQ>ma{hV _hmà_mX _| brZ Wm& Zht OmZm h¡ bmoH$ H$m
d¥Îmm§V OmZo, dh Hw§$S>b_§{S>V, ZîQ> ^`m h¡ CÚ_ OmH$m§& Omo ~mbMÝÐ Zo Om`H$a H«$s‹S>m_mÌ _|
O¡g¢ _¥J H$mo ~m§Yo V¡g¢ ~m§Y {b`m Aa CgHo$ gd© amÁ` _| amOm AaÊ` H$m A{YH$ma {H$`m, Aa
Hw§$S>b_§{S>V H$mo§ amOm AaÊ` Ho$ g_rn bm`m& ~mbMÝÐ goZmn{V Zo amOm AaÊ` H$m gd© Xoe
~mYm a{hV {H$`m& amOm goZmn{V go ~hþV h{f©V ^`m Aa ~hþV ~Ymam, Aa nm[aVmo{fH$ {X`o,
Aa Hw§$S>b_§{S>V AÝ`m` _mJ©V¢ amÁ` go ^«îQ> ^`m, hmWr Kmo‹S>o aW n`mXo g~ JE, eara_mÌ ah
J`m, n`mXo {\$a|, gmo _hmXþIr n¥Ïdr na ^«_U H$aVm IoX{IÞ ^`m& _Z _| ~hþV nN>Vmd¡ Omo
_¢ AÝ`m`_mJu Zo ~‹S>m| go {damoY H$a ~wam {H$`m& EH$ {XZ `h _w{Z`m| Ho$ Aml_ Om` AmMm`©
H$mo§ Z_ñH$ma H$a ^mdg{hV Y_© H$m ^oX nyN>Vm ^`m&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$V¢ H$h¡ h¢ - ho amOZ²! XþIr X[aÐr Hw$Qw>å~a{hV ì`m{YH$[a nr{‹S>V
{VZ _¢ H$mhÿ EH$ ^ì`Ord Ho$ Y_© ~w{Õ CnO¡ h¡&
VmZo AmMm`© gy§ nyN>m - ho ^JdZ²! OmH$s _w{Z hmoZo H$s epŠV Z hmo` gmo J¥hñWml_ _| H¡$go
Y_© H$m gmYZ H$a¡? Amhma ^` _¡WwZ n[aJ«h `h Mma g§km, {VZ_| VËna `h Ord H¡$g¢
nmn{ZH$[a Ny>Q>¡? gmo _¢ gwZm Mmhÿ§ hÿ§, Amn H¥$nmH$a H$hmo&
V~ Jwé H$hVo ^`o - Y_© OrdX`m_B© h¡& `o gd© àmUr AnZr qZXmH$a Aa Jwé{Z Ho$ nmg
AmbmoMZm H$a nmnV¢ Ny>Q>¡ h¢& Vy AnZm H$ë`mU Mmh¡ h¡, Aa ewÕ H$_© H$s A{^bmfm H$a¡ h¡ Vmo
qhgm H$m H$maU _hmKmoa H$_© bhÿ Aa dr`© go CnOm Eogm Omo _m§g VmH$m ^jU gd©Wm VO&
gd© hr g§gmar Ord _aUV¢ S>a¡ h¢& {VZHo$ _m§gH$a Oo AnZo eara H$mo nmoI¡ h¢ Vo nmnr {Z:g§Xoh
ZaH$ _| n‹S>|Jo& Oo _m§g H$m ^jU H$a¡ h¢ Aa {ZË` ñZmZ H$a¡ h¢ {VZH$m ñZmZ d¥Wm h¡&
Aa _y§S> _wS>m` ^of {b`m gmo ^of ^r d¥Wm h¡& Aa AZoH$ àH$ma Ho$ XmZ Cndmgm{XH$ `h
_m§gmhmar H$m§o ZaH$ go Zmht ~Mm gH¡$ h¢& `m OJV _| `o gd© hr Om{V Ho$ Ord nyd©OÝ_ _| `m
Ord Ho$ ~m§Yd ^E h¢& VmV¢ Omo nmnr _m§g H$m ^jU H$a¡ h¢ VmZo Vmo gd© ~m§Yd ^Io& Omo XþîQ>
{ZX©B© _ÀN> _¥J n{j`m| H$mo hZ¡ h¢ Aa {_Ï`m_mJ© _| àdaV¢ h¢ gmo _Yw _m§g Ho$ ^jUV¢
_hmHw$J{V{df¡ Omd¡ h¡& `h _m§g d¥j{ZV¢ Zmht CnO¡ h¡, ^y{_V¢ Zmht CnO¡ h¡, Aa H$_b H$s
Ý`mBª Ob go Zmht {ZnO¡ h¡, AWdm AZoH$ dñVw{Z Ho$ `moJV¢ O¡g¢ Am¡f{Y ~Z¡ h¡ V¡g¢ _m§g H$s
CËn{Îm Zmht hmo` h¡& XþîQ> Ord {ZX©`r dm Jar~ ~‹S>m dëb^ h¡ OrVì` {OZH$mo Eogo njr _¥J

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

310 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_Ëñ`m{XH$ {VZH$mo hZ H$a _m§g CnOmd¡ h¢& gmo CÎm_ Ord X`mdmZ Zmht ^I¢ h¢&
Aa {OZHo$ Xþ½YH$[a eara d¥{Õ H$mo àmßV hmo` Eogr Jm` ^¢g N>oar {VZHo$ _¥VH$ eara H$mo
^I¡ h¢ AWdm _ma _maH$a ^I¡ h¢, VWm {VZHo$ nwÌ nm¡Ìm{XH$ H$mo ^I¡ h¢ Vo AY_u _hmZrM ZaH$
{ZJmoX Ho$ A{YH$mar h¢& Omo XþamMmar _m§g ^I¡ h¢ Vo _mVm {nVm nwÌ {_Ì ghmoXa gd© hr ^I¡&
`m n¥Ïdr Ho$ Vbo ^dZdmgr Aa ì`§Va Xod{Z Ho$ {Zdmg h¢, Aa _Ü`bmoH$ _| ^r h¢& Vo XþîQ> H$_©
Ho$ H$aZhmao ZrM Xod h¢& Omo Ord H$fm` g{hV Vmng hmo` h¢ Vo ZrM Xod{Z _| {ZnO¡ h¢& nmVmb
_| àW_ hr aËZà^m n¥Ïdr, VmHo$ N>¡ ^mJ, Aa n§M ^mJ _| Vmo ^dZdmgr Aa ì`§Va Xod{Z Ho$
{Zdmg h¢, Aa ~hb^mJ _| n{hbm ZaH$, VmHo$ ZrMo N>h ZaH$ Am¡a h¢& `o gmVm| ZaH$ N>h amOy
_| h¢& Aa gmVd| ZaH$ Ho$ ZrMo EH$ amOy _| {ZJmoXm{X ñWmda hr h¢, Ìg Ord Zmht h¢ Aa {ZJmoX
go VrZ bmoH$ ^ao h¢&
AWmZÝVa ZaH$ H$m ì`m»`mZ gwZhþ - H¡$go h¢ ZmaH$s Ord? _hmH«y$a, _hmHw$eãX
~mobZhmao, A{V H$R>moa h¡ ñne© OmH$m, _hm XþJªY AÝYH$ma ê$n ZaH$ _| n‹S>o h¢, Cn_ma{hV Oo
Xþ:I {VZH$m ^moJZhmam h¡ eara {OZH$m& _hm ^`§H$a ZaH$ Vm{h Hw$å^rnmH$ H${hE Ohm§ d¡VaUr
ZXr h¡, Aa VrúU H§$Q>H$`wŠV emë_br d¥j, Ohm§ A{gnÌdZ VrúU IS²>J H$s Ymam g_mZ h¡
nÌ {OZHo$, Aa Ohm§ XoXrß`_mZ Ap½Z go VßVm`_mZ VrIo bmoho Ho$ H$sbo {Za§Va h¢& CZ ZaH${Z
_| _Yw_m§g Ho$ ^jUhmao, Aa Ord{Z Ho$ _maUhmao {Za§Va XþI ^moJ¡ h¢& Ohm§ EH$ AmY A§Jwb
_mÌ ^r joÌ gwI H$m H$maU Zmht, Aa EH$ nb H$mo ^r Zma{H$`m| H$m {dlm_ Zmht Omo Mmh¢ {H$
H$hÿ§ ^mOH$a {N>n ah¢, Vmo Ohm§ Om§` Vhm§ hr ZmaH$s _ma¢& Aa Agwa Hw$_ma nmnr Xod ~Vm` Xo`&
_hmàÁd{bV A§Jma Vwë` Omo ZaH$ H$s ^y{_ Vm{df¡ n‹S>o Eogo {dbmn H$a¢ O¡g¢ Ap½Z _| _Ëñ`
ì`mHw$b hþAm {dbmn H$a¡&
Aa ^` go ì`mßV H$mhÿ àH$ma {ZH$g H$a AÝ` R>m¡a J`m Mmh¢ Vmo {VZH$mo erVbVm {Z{_Îm
Am¡a ZmaH$s d¡VaUr ZXr Ho$ Ob go N>m§Q>o Xo`, gmo d¡VaUr _hmXþJªY jraOb H$s ^ar VmH$[a
A{YH$ Xmh H$mo àmßV hmo`& ~hþ[a {dlm_ Ho$ AW© A{gnÌdZ _| Om` gmo A{gnÌ {ga na n‹S>o,
_mZm| MH«$ IS²>J JXm{XH$ h¢, {VZH$[a {dXmao Omd|, {N>X JE h¢ Zm{gH$m H$U© H§$Km O§Km Am{X
eara Ho$ A§J {OZHo$& ZaH$ _| _hm {dH$amb _hm XþIXmB© ndZ h¡, Aa é{Ya Ho$ H$U ~ag¡ h¢&
Ohm§ KmZr _| no{bE h¢, Aa H«y$a eãX hmo` h¢ VrúU eybm| go ^o{XE h¢, _hm {dbmn Ho$ eãX H$a¡
h¢, Aa emë_br d¥j{Z go Kgr{Q>E, Aa _hm _wX²Jam| Ho$ KmV go Hy${Q>E h¢& Aa O~ {VgmE hmo`
h¢ V~ Ob H$s àmW©Zm H$a¡ h¢ V~ CÝh| Vm§~m JbmH$a ß`md¡ h¢?

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 311


VmV¢ Xoh _hm X½Y_mZ hmo` h¡, VmH$a _hmXþIr hmo` h¢, Aa H$h¢ h¢ {H$ h_| V¥îUm Zmht& Vmo
nw{Z ~bmËH$ma BZH$mo n¥Ïdr na nN>m‹S>H$a, D$na nJ Xo`, g§S>m{g`m| go _wI \$m‹S>, VmVm Vm§~m
ß`md¡ h¢& VmV¢ H§$R> ^r X½Y hmo` h¢ Aa öX` ^r X½Y hmo` h¡& Zma{H$`m| H$mo ZmaH$s{Z H$m AZoH$
àH$ma H$m nañna Xþ:I, VWm ^dZdmgr Xod Oo AgwaHw$_ma {VZH$[a H$adm`m Xþ:I, gmo H$m¡Z
daUZ H$a gH¡$; ZaH$ _| _Ú_m§g Ho$ ^jU go CnOm Omo Xþ:I Vm{h OmZH$a _Ú _m§g H$m ^jU
gd©Wm VOZm& Eogo _w{Z Ho$ dMZ gwZ, ZaH$ Ho$ XþI go S>am h¡ _Z OmH$m, Eogm Omo Hw$ÊS>b_§{S>V
gmo ~mobm - ho ZmW! nmnr Ord Vmo ZaH$ hr Ho$ nmÌ h¢, Aa Oo {ddoH$s gå`½ÑpîQ> lmdH$ Ho$
d«V nmb¡ h¢ {VZH$s H$hm J{V h¡?
V~ _w{Z H$hVo ^E - Oo Ñ‹T>d«V gå`H²$ÑpîQ> lmdH$ Ho$ d«V nmb¡ h¢ Vo ñdJ© _moj Ho$ nmÌ
hmo` h¢& Am¡ahþ Oo Ord _Ú _m§g ehX H$m Ë`mJ H$a¡ h¢ Vo ^r Hw$J{V go ~M¡ h¢& Oo A^ú` H$m
Ë`mJ H$a¡ h¢ gmo ew^J{V nmd¡ h¢& Omo Cndmgm{XH$ a{hV h¢, Aa XmZm{XH$ ^r Zht ~Z¡ h¢, naÝVw
_Ú_m§g Ho$ Ë`mJr h¢ Vmo ^bo h¢& Aa Omo H$moB© erbd«V _§{S>V h¢, Aa {OZemgZ H$m godH$ h¡,
Aa lmdH$ Ho$ d«V nmb¡ h¢ VmH$m H$hm nyN>Zm? gmo Vmo gm¡Y_m©{X ñdJ© _| CnO¡ hr h¡& Aqhgmd«V
Y_© H$m _yb H$hm h¡& Aqhgm _m§gm{XH$ Ho$ Ë`mJr Ho$ AË`ÝV {Z_©b hmo` h¡& Oo åboÀN> Aa
Mm§S>mb h¢, Aa X`mdmZ hmodo h¢ Vo _Yw _m§gm{XH$ H$m Ë`mJ H$a¡ h¢, gmo ^r nmn{Z go Ny>Q>¡ h¢&
nmn{ZH$[a Ny>Q>m hþAm nwÊ` H$mo J«h¡ h¢, Aa nwÊ` Ho$ ~§YZ go Xod AWdm _Zwî` hmo` h¡& Aa Omo
gå`H²$ÑpîQ> Ord h¢ gmo AUwd«V H$mo YmaU H$a Xodm| H$m BÝÐ hmo`, na_ ^moJm| H$mo ^moJ¡ h¢&
~hþ[a _Zwî` hmo` _w{Zd«V Ya _mojnX nmd¡ h¢& Eogo AmMm`© Ho$ dMZ gwZH$a `Ú{n
Hw$ÊS>b_§{S>V AUwd«V Ho$ YmaZo _| epŠVa{hV h¡ Vmo ^r grg Zdm` Jwé{ZHy§$ g{dZ` Z_ñH$ma
H$a _Ú_m§g H$m Ë`mJ H$aVm ^`m, Aa g_rMrZ Omo gå`½Xe©Z VmH$m eaU J«hm& ^JdmZ H$s
à{V_m H$mo Z_ñH$ma Aa Jwédm| H$mo Z_ñH$ma H$a Xoem§Va H$mo J`m& _Z _| Eogr qMVm ^B© {H$
_oam _m_m _hmnamH«$_r h¡ gmo {ZíM` goVr _wPo IoX{IÞ OmZ _oar ghm`Vm H$aoJm& _¢ ~hþ[a amOm
hmo` eÌw{Z H$m| OrVy§Jm& Eogr Amem Ya X{jU{Xem Om`d| H$mo CÚ_r ^`m& gmo A{V IoX{IÞ
XþI go ^am, Yram Yram OmVm hþVm gmo _mJ© _| AË`ÝV ì`m{Y doXZmH$a gå`ŠV a{hV hmo`
{_Ï`mËd JwUR>mZo _aU H$mo àmßV ^`m& H¡$gm h¡ _aU? Zmht h¡ OJV _| Cnm` OmH$m&
gmo {Og g_` Hw§$S>b_§{S>V Ho$ àmU Ny>Q>o gmo amOm OZH$ H$s ñÌr {dXohm Ho$ J^© _| Am`m&
Vmhr g_` doXdVr H$m Ord Omo {MÎmmoËgdm ^B© hþVr, gmo ^r Vn Ho$ à^mdH$[a grVm ^B©, gmo
hÿ {dXohm Ho$ J^© _| AmB©& `o XmoZm| EH$ J^© _| AmE&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

312 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa dh qnJb ~«m÷U Omo _w{Zd«V Ya ^dZdmgr Xod ^`m hþVm, gmo Ad{YH$a AnZo Vn
H$m \$b OmZ, ~hþ[a {dMmaVm ^`m {H$ dh {MÎmmoËgdm H$hm§, Aa dh nmnr Hw§$S>b_§{S>V H$hm§,
OmH$[a _¢ nyd©^d _| XþI AdñWm H$mo àmßV ^`m& A~ do XmoZm| amOm OZH$ H$s ñÌr Ho$ J^© _|
AmE h¢& gmo dh Vmo ñÌr H$s Om{V namYrZ hþVr, Cg nmnr Hw§$S>b_§{S>V Zo AÝ`m` _mJ© {H$`m,
gmo `hm _oam na_eÌw h¡& Omo J^© _| {damYZm H$ê§$ Vmo amZr _aU H$mo àmßV hmo`, gmo `mg¢ _oam
~¡a Zmht& VmV¢ O~ `h J^©V¢ ~m{ha Amd¡ V~ _¢ `m{h XþI Xÿ§& Eogm {MVdVm hþAm nyd© H$_© Ho$
~¡[aH$a H«$moYm`_mZ Omo Xod, gmo Hw§$S>b_§{S>V Ho$ Ord na hmW _gbo&
Eogm OmZH$a gd© OrdZHy§$ j_m H$aZr, H$mhÿHy§$ Xþ:I Z XoZm& Omo H$moB© H$mhÿHy§$ Xþ:I Xo` h¡
gmo AmnH$mo hr Xþ:IgmJa _| Sw>~mod¡ h¡&
AWmZÝVa g_` nm` amZr {dXohm Ho$ nwÌ Aa nwÌr H$m `wJb OÝ_ ^`m& V~ dh Xod nwÌ
H$mo haVm ^`m& gmo àW_ Vmo H«$moY Ho$ `moJH$[a VmZo Eogr {dMmar {H$ _¢ `mhr {ebm na nQ>H$
_mê§$& ~hþ[a {dMmar {H$ {YŠH$ma h¡ _moHy§$& _¢ Eogm AZÝV g§gma H$m H$maU nmn qMV`m&
~mbhË`m g_mZ Am¡a H$moB© nmn Zmht& nyd©^d _| _¢ _w{Zd«V Yao hþVo gmo V¥U_mÌ H$m ^r {damYZ
Z {H$`m, gd© Ama§^ VOm, ZmZm àH$ma Vn {H$E& lr Jwé Ho$ àgmX go {Z_©b Y_© nm` Eogr
{d^y{V H$mo àmßV ^`m& A~ _¢ Eogm nmn H¡$go H$ê§$?
Aën_mÌ ^r nmnH$a _hmXþ:I H$s àmpßV hmo` h¡& nmnH$[a, `h Ord g§gma dZ{df¡ ~hþV
H$mb XþIê$n Ap½Z _| Ob¡ h¡& Aa Omo X`mdmZ, {ZXm}f h¡ ^mdZm OmH$s, _hm gmdYmZê$n h¡
gmo YÝ` h¡, gwJ{V Zm_m aËZ dmHo$ hmW _| h¡& dh Xod Eogm {dMmaH$a X`mdmZ hmo`H$a ~mbH$
H$m§o Am^yfU n{ham` H$mZZ{df¡ _hm X¡Xrß`_mZ Hw§$S>b Kmbo& naUbãYr Zm_m {dÚmH$a
AmH$meV¢ n¥Ïdr{df¡ gwI H$s R>m¡a nYam` Amn AnZo Ym_ J`m& gmo am{Ì Ho$ g_` M§ÐJ{V Zm_m
{dÚmYa Zo `m ~mbH$ H$mo Am^aU H$s Á`mo{VH$a àH$me_mZ AmH$me go n‹S>Vm XoIm& V~
{dMmar {H$ `h ZjÌnmV ^`m `m {dÚwËnmV ^`m& `h {dMmaH$a {ZH$Q> Am` XoI¡ Vmo ~mbH$
h¡& V~ hf©H$a ~mbH$ H$mo CR>m` {b`m, Aa AnZr amZr nwîndVr Omo goO _| gyVr hþVr VmH$s
Om§Km| Ho$ _Ü` Ya {X`m&
Aa amOm H$hVm ^`m - ho amUr! CR>mo CR>mo {Vhmao ~mbH$ ^`m h¡, ~mbH$ _hmemo^m`_mZ
h¡& V~ amZr gwÝXa h¡ _wI OmH$m, Eogo ~mbH$ H$mo XoI àgÞ ^B©, OmH$r Á`mo{V Ho$ g_yhH$a {ZÐm
OmVr ahr& _hm {dñ_` H$mo àmßV hmo` amOm H$mo nyN>Vr ^B© - ho ZmW! `h AX²^wV ~mbH$ H$m¡Z
nwÊ`dVr ñÌr Zo Om`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 313


V~ amOm Zo H$hr - ho ß`mar! V¡Zo OZm, Vmo g_mZ Am¡a nwÊ`dVr H$m¡Z h¡? YÝ` h¡ ^m½`
Voam, OmHo$ Eogm nwÌ ^`m& V~ dh amZr H$hVr ^B© - ho Xod! _¢ Vmo ~m§P hÿ§, _oao nwÌ H$hm? EH$
Vmo _wPo nydm}nm{O©V H$_© Zo R>Jr - ~hþ[a Vw_ H$hm hmñ` H$amo hmo?
V~ amOm Zo H$hr - ho Xodr! Vw_ e§H$m _V H$ahþ, pñÌ`m| Ho$ àÀNÝZ (JwßV) ^r J^© hmo`
h¡& V~ amZr Zo H$hr Eogo hr hmohþ& naÝVw `mHo$ _Zmoha Hw§$S>b H$hm§ V¢ AmE? Eogo ^y_§S>b _| Zmht&
V~ amOm Zo H$hr - ho amZr! Eogo {dMmaH$a H$hm? `h ~mbH$ AmH$me go n‹S>m, Aa _¢ Pobm,
VwPo {X`m& `h ~‹S>o Hw$b H$m nwÌ h¡ `mHo$ bjU{ZH$a Om{ZE h¡& `h _moQ>m nwéf h¡, AÝ` ñÌr
Vmo J^© Ho$ ^maH$a IoX{IÞ ^B© h¡, naÝVw ho {à`o! V¡Zo `m{h gwI go nm`m& Aa AnZr Hw${j _|
CnOm ^r ~mbH$ Omo _mVm {nVm H$m ^ŠV Z hmo`, Aa {ddoH$s Z hmo`, ew^ H$m_ Z H$a¡, Vmo
VmH$a H$hm§? H$B© EH$ nwÌ eÌw g_mZ naUd¡ h¢& VmV¢ CXa Ho$ nwÌ H$m H$hm {dMma? Voao `h nwÌ
gwnwÌ hmo`Jm& emo^ZrH$ dñVw _| gÝXoh H$hm?
A~ Vw_ `m nwÌ H$mo bodmo, Aa àgy{VKa _| àdoe H$a Aa bmoH${Z H$mo `hr OZmdZm Omo
amUr Ho$ JwßV J^© hþVm gmo nwÌ ^`m& V~ amUr n{V H$s Amkm à_mU àgÞ hmo` àgy{VJ¥h{df¡
JB©& à^mV{df¡ amOm Zo nwÌ Ho$ OÝ_ H$m CËgd {H$`m& aWZynwa _| nwÌ Ho$ OÝ_ H$m Eogm CËgd
^`m Omo gd© Hw$Qw>å~ Aa ZJa Ho$ bmoJ AmíM`© H$mo àmßV ^E& aËZ{Z Ho$ Hw§$S>b H$s {H$aUm| H$a
_§{S>V Omo `h nwÌ gmo _mVm {nVm Zo `mH$m Zm_ à^m_ÊS>b Yam& Aa nmofZo Ho$ {Z{_Îm Ym` H$mo
gm¢nm& g~ A§V:nwa H$s amUr Am{X gH$b ñÌr {VZHo$ hmWê$n H$_b{Z H$m ^«_a hmoVm ^`m&
^mdmW© - `h ~mbH$ gd© bmoH${Z H$m| dëb^ ~mbH$ gwIgm| {VîR>¡ h¡& `h Vmo H$Wm `hm§
hr ahr&
AWmZÝVa {_{Wbmnwar{df¡ amOm OZH$ H$s amZr {dXohm nwÌ H$mo ham OmZ {dbmn H$aVr ^B©&
A{V D§$Mo ñdagy§ éXZ {H$`m, gd© Hw$Qw>å~ Ho$ bmoH$ emoH$gmJa _| n‹S>o& amZr Eogo nwH$mao _mZm|
eñÌH$a _mar h¡& hm`! hm` nwÌ! VwPo H$m¡Z bo J`m, _mo{h _hmXþI H$m H$aZhmam dh {ZX©B© H$R>moa
{MÎm Ho$ hmW Voao boZo na H¡$go n‹S>o? O¡go npíM_ {Xem H$s Va\$ gy`© Am` AñV hmo` Om` V¡g¢
Vy _oao _§X^m{JZr Ho$ Am`H$a AñV hmo` J`m& _¢ hÿ§ na^d{df¡ H$mhÿ H$m ~mbH$ {dN>mohm hþVm
gmo _¢ \$b nm`m& VmV¢ H$^r ^r Aew^ H$_© Z H$aZm& Omo Aew^ H$_© h¡ gmo XþI H$m ~rO h¡&
O¡go ~rO {~Zm d¥j Zmht, V¡go Aew^ H$_© {~Zm XþI Zmht& Om nmnr Zo _oam nwÌ haçm gmo _moHy§$
hr Š`m| Z _ma J`m? AY© _wB©H$a XþI Ho$ gmJa _| H$mho H$mo Sw>~mo J`m? `m ^m§{V amZr A{V
{dbmn {H$`m&
V{X amOm OZH$ Am`o& Am` Yr`© ~§YmdVo ^`o - ho {à`o! Vy emoH$ H$mo _V àmßV hmoC, Voam

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

314 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


nwÌ Ord¡ h¡, H$mhÿ Zo haçm h¡ gmo Vy {ZíM` goVr XoIoJr& d¥Wm H$mho H$mo éXZ H$a¡ h¡& nyd© H$_©
Ho$ à^md H$a JB© dñVw H$moB© Vmo Xo{IE H$moB© Z Xo{IE& Vy {WaVm H$mo§ àmßV hmoC& amOm XeaW
_oam na_ {_Ì h¡ gmo dmH$m| `h dmVm© {bIy§ hÿ§& dh Aa _¢ Voao nwÌ Hy§$ VbmeH$a bmd|Jo, ^bo ^bo
àdrU _Zwî` Voao nwÌ Ho$ Ty>§{‹T>do H$mo nR>md|Jo& `m ^m§{V H$hH$a amOm OZH$ Zo AnZr ñÌr H$mo g§Vmof
CnOm` XeaW Ho$ nmg boI ^oOm& gmo XeaW boI ~m§M _hmemoH$d§V ^E& amOm XeaW Aa
OZH$ XmoD$Z Zo n¥Ïdr _| ~mbH$ H$mo Vbme {H$`m, naÝVw H$hÿ§ Xo»`m Zmht& V{X _hmH$îQ> H$a
emoH$ H$mo Xm~ ~¡R> aho& Eogm H$moB© nwéf dm ñÌr Zmht Omo Bg ~mbH$ Ho$ JE Am§gwAm| H$a ^ao ZoÌ
Z ^`m hmo`, g~ hr emoH$ Ho$ de hmo` éXZ H$aVo ^E&
AWmZÝVa à^m_ÊS>b Ho$ JE H$m emoH$ ^wbmdZoHy§$ _hm_Zmoha OmZH$s ~mbbrbmH$a gd©
~§YwbmoH$Hy§$ AmZÝX CnOmdVr ^B©& _hm hf©Hy§$ àmßV ^B© Omo ñÌrOZ {VZH$s JmoX _| {VîR>Vr,
AnZo eara H$s H$m§{VH$a Xemo{XemHy§$ àH$meê$n H$aVr d¥{ÕHy§$ àmßV ^B©& H¡$gr h¡ OmZH$s?
H$_b gm[aIo h¢ ZoÌ OmHo$ Aa _hmgwH§$R>, àgÞ dXZ, _mZm| nX²_Ðh Ho$ H$_b Ho$ {Zdmg go
gmjmV² lrXodr hr AmB© h¡& `mHo$ eara ê$n joÌ{df¡ JwUê$n YmÝ` {ZnOVo ^E& Á`m| Á`m| eara
~‹T>m Ë`m| Ë`m| JwU ~‹T>o& g_ñV bmoH${ZHy§$ gwIXmVm, AË`ÝV _Zmok gwÝXa bjU{ZH$a g§`wŠV
h¡ A§J OmH$m&
grVm H${hE ^y{_ Vm g_mZ j_m H$s YaUhmar VmV¢ OJV{df¡ grVm H$hmB©& dXZH$a OrË`m
h¡ MÝÐ_m OmZo, nëbd g_mZ h¡ H$mo_b AmaŠV hñVVb OmHo$, _hmí`m_, _hmgwÝXa,
BÝÐZrb_{U g_mZ h¡ Ho$e{Z Ho$ g_yh OmH$m, Aa OrVr h¡ _X H$s h§gZr H$s Mmb OmZ¡, Aa
gwÝXa ^m¢h OmH$s, Aa _moblr Ho$ nwîn g_mZ _wI H$s gwJÝY, Jw§Oma H$a¡ h¢ ^«_a Omna, A{V
H$mo_b h¡ nwîn_mbm g_mZ ^wOm OmH$s, Aa Ho$har g_mZ h¡ H${Q> OmH$s, Aa _hm loîR> ag H$m
^am Omo Ho${b H$m W§^ Vm g_mZ h¡ O§Km OmH$s, ñWbH$_b g_mZ _hm_Zmoha h¢ MaU OmHo$,
Aa A{VgwÝXa h¡ Hw$M`w½_ OmH$m, A{V emo^m`_mZ h¡ ê$n OmH$m& _hmloîR> _§{Xa Ho$ Am§JZ {df¡
_hma_UrH$ gmV g¡ H$Ý`mAm| Ho$ g_yh _| emñÌmoŠV H«$s‹S>m H$a¡& Omo H$Xm{MV² BÝÐ H$s nQ>amUr
eMr d MH«$dVu nQ>amUr gw^Ðm `mHo$ A§J H$s emo^mHy§$ qH${MV²_mÌ ^r Ya¡ Vmo do A{V _Zmokê$n
^mg¡& Eogr `h grVm g~{ZV¢ gwÝXa h¡& `mHy§$ ê$n JwU`wŠV XoI amOm OZH$ {dMmaçm - O¡g¡
a{V H$m_Xod hr H$mo `mo½` h¡ V¡g¢ `h H$Ý`m gd© {dkmZ`wŠV XeaW Ho$ ~‹S>o nwÌ Omo am_ {VZhrHy§$
`mo½` h¡& gy`© H$s {H$aU Ho$ `moJV¢ H$_b{Z H$s emo^m àH$Q> hmo` h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
grVm à^m_ÊS>b H$m OÝ_ H$WZ dU©Z H$aZo dmbm N>ã~rgdm± nd© g§nyU© ^`m&&26&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 315


AWmZÝVa amOm lo{UH$ `h H$Wm gwZH$a Jm¡V_ ñdm_r H$mo nyN>Vm ^`m - ho à^mo! OZH$
Zo am_ H$m H$hm§ _hmËå` Xo»`m Omo AnZr nwÌ XoZr {dMmar& V~ JUYa {MÎm H$mo AmZ§XH$mar
dMZ H$hVo ^E - ho amOZ²! _hm nwÊ`{YH$mar Omo lram_MÝÐ {VZH$m gw`e gw{Z, Omo H$maUV¢
OZH$ _hm~w{Õ_mZ Zo am_Hy§$ AnZr H$Ý`m XoZr {dMmar&
~¡VmT>ç nd©V Ho$ X{jU ^mJ{df¡ Aa H¡$bme nd©V Ho$ CÎma ^mJ{df¡ AZoH$ A§Va Xoe ~g¡
h¢, {VZ_| EH$ AÕ©~ada Xoe, Ag§`_r Ord{Z H$m h¡ _mÝ` Ohm§, _hm _yT>OZ {ZX©B© åboÀN>
bmoH${ZH$[a ^açm& Vm {df¡ EH$ _`ya_mb Zm_m ZJa, H$mb Ho$ ZJa g_mZ _hm ^`mZH$, Vhm§
A§VaJV Zm_m åboÀN> amÁ` H$a¡& gmo _hmnmnr XþîQ>{Z H$m Zm`H$, _hm {ZX©B©, ~‹S>r goZmV¢ ZmZm
àH$ma Ho$ Am`wY{ZH$a _§{S>V, gH$b åboÀN> g§J bo` Amn Xoe COm‹S>ZoHy§$ AmE, gmo AZHo$ Xoe
COm‹S>o& H¡$go h¢ åboÀN>? H$éUm^md a{hV àMÊS> h¢ {MÎm {OZHo$, Aa AË`ÝV h¡ Xm¡‹S> {OZH$s&
gmo OZH$ amOm H$m Xoe COm‹S>ZoHy§$ CÚ_r ^E& O¡g¢ {Q>È>rXb Amd¡ V¡g¢ åboÀN>m| Ho$ Xb AmE,
g~ H$mo CnÐd H$aU bJo&
V~ amOm OZH$ Zo A`moÜ`m H$mo erK« hr _Zwî` nR>mE& åboÀN> Ho$ AmdZo Ho$ g~ g_mMma
amOm XeaWHy§$ {bIo& gmo OZH$ Ho$ OZ erK« hr Om` gH$b d¥Îmm§V XeaW gy§ H$hVo ^E - ho
Xod! OZH$ drZVr H$ar h¡, naMH«$ ^rb{Z H$m Am`m, gmo g~ n¥Ïdr COm‹S>o h¡& AZoH$ Am`©Xoe
{dÜd§g {H$E& Vo nmnr àOmHy§$ EH$ dU© {H$`m Mmho h¢, gmo àOm ZîQ> ^B©& V~ h_mao OrdoH$a
H$hm? A~ h_H$mo H$hm§ H$Îm©ì` h¡? CZgo b‹S>mB© H$aZm AWdm H$moB© J‹T> nH$‹S> {VîR>|, bmoH${ZHy§$
J‹T> _| amI|& H$m{bÝÐr ^mJm ZXr H$s Va\$ {df_ñWb h¡ dhm§ Omd¡, AWdm {dnwbmMb H$s
Va\$ Omd¢, AWdm gd© goZm g{hV Hw§$O{J[a H$s Amoa Omd|& nagoZm _hm ^`mZH$ Amd¢ h¡& gmYw
lmdH$ gd©bmoH$ A{V {dˆb h¢& Vo nmnr Jm¡ Am{X g~ Ord{Z Ho$ ^jH$ h¢& gmo Omo Amn Amkm
Xohþ gmo H$a¢& `h amÁ` ^r {Vhmam Am¡a n¥Ïdr ^r {Vhmar& `hm§ H$s à{VnmbZm g~ Vw_Hy§$ H$Îm©ì`
h¡& àOm H$s ajm {H$E Y_© H$s ajm hmo` h¡&
lmdH$ bmoH$ ^mdg{hV ^JdmZ H$s nyOm H$a¡ h¢, ZmZm àH$ma Ho$ d«V Ya¡ h¢, XmZ H$a¡ h¢,
erb nmb¡ h¢, gm_m{`H$ H$a¡ h¢, nmoem n[aH«$_Um H$a¡ h¢, ^JdmZ Ho$ ~‹S>o ~‹S>o M¡Ë`mb` {VZ{df¡
_hm CËgd hmo` h¡, {d{Ynyd©H$ AZoH$ àH$ma _hmnyOm hmo` h¡, A{^foH$ hmo` h¡, {ddoH$s bmoH$
à^mdZm H$a¡ h¢& Aa gmYw XebjUY_© H$a `wŠV, AmË_Ü`mZ _| Amê$‹T> _moj H$m gmYZ Vn
H$a¡ h¢& Vmo àOm Ho$ ZîQ> ^E gmYw Aa lmdH$ H$m Y_© bwn¡ h¡& Aa àOm Ho$ hmoVo Y_© AW© H$m_
_moj g~ gY¡ h¢& Omo amOm naMH«$V¢ n¥Ïdr H$s à{VnmbZm H$a¡ gmo àe§gm Ho$ `mo½` h¡& amOm Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

316 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


àOm H$s ajmV¢ `mbmoH$ nabmoH${df¡ H$ë`mU H$s {g{Õ hmo` h¡& àOm {~Zm amOm Zht, Aa amOm
{~Zm àOm Zht& OrdX`m_` Y_© H$m Omo nmbZ H$a¡ gmo `h bmoH$ nabmoH$ _| gwIr hmo` h¡& Y_©
AW© H$m_ _moj H$s àd¥{Îm bmoH${Z Ho$ amOm H$s ajm go hmo` h¡, AÝ`Wm H¡$go hmo`? amOm Ho$
^wO~b H$s N>m`m nm`H$a àOm gwI go ah¡ h¡& OmHo$ Xoe _| Y_m©Ë_m Y_© godZ H$a¡ h¢, XmZ Vn
erb nyOm{XH$ H$a¡ h¢, gmo àOm H$s ajm Ho$ `moJV¢ N>R>m A§e amOm H$mo§ àmßV hmo` h¡&
`h g~ d¥Îmm§V amOm XeaW gwZH$a Amn MbZo H$mo CÚ_r ^E, Aa lram_ H$mo ~wbm` amÁ`
XoZm {dMmaçm& dm{XÌ{Z Ho$ eãX hmoVo ^E, g~ _§Ìr AmE, Aa g~ godH$ AmE& hmWr Kmo‹S>o
aW n`mXo g~ Am` R>m‹T>o ^E& Ob Ho$ ^ao ñdU©_`r H$be godH$ bmoJ ñZmZ Ho$ {Z{_Îm ^a
bmE& Aa eñÌ ~m§YH$[a ~‹S>o ~‹S>o gm_§V bmoH$ AmE& Aa Z¥Ë`H$m[aUr Z¥Ë` H$aVr ^B©& Aa
amObmoH$ H$s ñÌr OZ ZmZm àH$ma Ho$ dñÌ Am^yfU nQ>b{Z _¢ bo AmB©& `h amÁ`m{^foH$ H$m
AmS>å~a XoIH$a am_ XeaWgy§ nyN>Vo ^`o {H$ ho à^mo! `h H$hm h¡?
O~ XeaW H$hr - ho ^Ð! Vw_ `m n¥Ïdr H$s à{VnmbZm H$amo, _¢ àOm Ho$ {hV {Z{_Îm
eÌwd{Z Ho$ g_yhV¢ b‹S>Zo OmD§$ hÿ§& do eÌw Xod{ZH$a hÿ XþO©` h¢&
V{X H$_bgm[aIo h¢ ZoÌ {OZHo$ Eogo lram_ H$hVo ^E - ho VmV! Eogo a§H$Z na EVm n[al_
H$hm? Vo AmnHo$ Om`~o bm`H$ Zmht& do newg_mZ XþamË_m {OZgy§ g§^mfU H$aZm C{MV Zmht,
{VZHo$ gÝ_wI `wÕ H$s A{^bmfm H$a Amn H$hm§ nYmao? CÝXé (Myhm) Ho$ CnÐd H$a hñVr H$hm
H«$moY H$a¡? Aa éB© Ho$ ^ñ_ H$ado Ho$ AW© Ap½Z H$hm n[al_ H$a¡? {VZ na Om`do H$s h_Hy§$
Amkm Xohþ `hr C{MV h¡&
`o am_ Ho$ dMZ gwZ XeaW A{V h{f©V ^E& V{X am_Hy§$ Cagy§ bJm` H$hVo ^E& ho nX²_!
H$_b g_mZ h¢ ZoÌ OmHo$ Eogo Vw_ ~mbH$, gwHw$_ma A§J, H¡$g¢ CZ XþîQ>{Zgy§ OrVmoJo? `h ~mV
_oao _Z _| Z Amd¡&
V~ am_ H$hVo ^E - ho VmV! H$hm VËH$mb H$m CnÁ`m Ap½Z H$s H$U H$m _mÌ hÿ§ {dñVrU©
dZ H$mo ^ñ_ Z H$a¡? H$a¡ hr H$a¡& N>moQ>r ~‹S>r AdñWmgy§ H$hm à`moOZ? Aa O¡g¢ AHo$bm D$JVm
hr ~mbgy`© Kmoa A§YH$maHy§$ ha§¡ hr h¡ V¡g¢ h_ ~mbH$ {VZ XþîQ>{ZHy§$ OrV§¡ hr OrV¢&
`o dMZ am_ Ho$ gwZ amOm XeaW A{V àgÞ ^E, amo_m§M hmo` AmE, Aa ~mbnwÌHy§$ ^oOZo
H$m H$Nw>EH$ {dfmX ^r Z CnÁ`m, ZoÌ gOb hmo` JE& amOm _Z _| {dMma¡ h¢ Omo _hmnamH«$_r
Ë`mJm{X d«V Ho$ YmaUhmao jÌr {VZH$s `hr ar{V h¡ - Omo àOm H$s ajm Ho$ {Z{_Îm AnZo àmU
^r VOZo H$m CÚ_ H$a¢& AWdm Am`w Ho$ j` {~Zm _aU Zmht, `Ú{n JhZ aU _| Om` Vm¡ hÿ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 317


Z _a¡& Eogm qMVdZ H$aVm Omo amOm XeaW VmHo$ MaUH$_b `wJ gh Z_ñH$maH$[a am_ bú_U
~m{ha Zrgao&
g~ emñÌ Aa eñÌ {dÚm{df¡ àdrU, gd© bjU{ZH$[a nyU©, g~Hy§$ {à` h¡ Xe©Z
{OZH$m,MVwa§J goZmH$[a _§{S>V, {d^y{VH$[a nyU©, AnZo VoOH$a XoXrß`_mZ, XmoD$ ^mB© am_
bú_U aW{df¡ Amê$‹T> hmo` OZH$ H$s _XX Mmbo& gmo BZHo$ Om`do n{hbo OZH$ Aa H$ZH$
XmoD$ ^mB© nag¡Zm H$m Xmo `moOZ A§Va OmZ `wÕ H$adoHy§$ M‹T>o hþVo, gmo OZH$ H$ZH$ Ho$ _hmaWr
`moYm eÌw{Z Ho$ eãX Z ghVo g§Vo åboÀN>{Z Ho$ g_yh _| O¡g¢ _oK H$s KQ>m _| gy`m©{XH$ J«h àdoe
H$a¢ V¡g¢ `h Wo, gmo åboÀN>m| Ho$ Aa gm_§V{Z Ho$ _hm`wÕ ^`m& OmHo$ XoI¢ Aa gwZo amo_m§M hmo`
Amd¡& H¡$gm g§J«m_ ^`m? ~‹S>o eñÌ{ZH$[a {H$`m h¡ àhma Ohm§, XmoD$ goZm Ho$ bmoH$ ì`mHw$b ^E,
H$ZH$ Hy§$ åboÀN>{Z H$m X~md ^`m V{X OZH$ ^mB© H$s _XX Ho$ {Z{_Îm A{V H«$moYm`_mZ hmo`
Xþ{Z©dma hm{W`m| H$s KQ>m àoaVm ^`m& gmo do ~a~a Xoe Ho$ åboÀN> _hm ^`mZH$ OZH$Hy$§ X~mdVo ^`o&
Vmhr g_` am_ bú_U bm` nhþ§Mo& A{V Anma _hmJhZ åboÀN>{Z H$s goZm am_MÝÐ
XoIr& gmo lram_MÝÐ H$m CÁÁdb N>Ì XoI H$a eÌw{Z H$s goZm H$ånm`_mZ ^B©, O¡g¢ nyU©_mgr
Ho$ M§Ð_m H$m CX` XoIH$a A§YH$ma H$m g_yh Mbm`_mZ hmo`& åboÀN>{Z Ho$ ~mU{ZH$[a OZH$
H$m ~IVa Qy>Q> J`m hþVm, Aa OZH$ IoX{IÞ ^`m hþVm, gmo am_ Zo Yr`© ~§Ym`m& O¡g¢ g§gmar
Ord H$_©{ZHo$ CX` H$a XþIr hmo` gmo Y_© Ho$ à^mdV¢ XþI{ZV¢ Ny>Q>o gwIr hmo`, V¡g¢ OZH$ am_
Ho$ à^mdH$a gwIr ^`m& M§Mb Vwa§J{Z H$a `wŠV Omo aW, Vm{df¡ Amê$‹T>, Omo amKd,
_hmCÚmoVê$n h¡ eara {OZH$m, ~IVa n{hao, hma Aa Hw§$S>b _§{S>V, YZwf M‹T>mE Am¡a ~mU hmW
_| qgh Ho$ {M• H$s h¡ ÜdOm {OZHo$, Aa {OZ na M_a Tw>ao h¢, Am¡a _hm_Zmoha CÁÁdb N>Ì
{ga na {\$a¡ h¢, n¥Ïdr Ho$ ajH$, Yra dra h¡ _Z {OZH$m, Eogo lram_ bmoH$ Ho$ dëb^, àOm Ho$
nmbH$, eÌw{Z H$s {dñVrU© goZm{df¡ àdoe H$aVo ^E&
gw^Q>{Z Ho$ g_yh H$a g§`wŠV O¡go gy`© {H$aU{Z Ho$ g_yh H$a gmoh¡ h¡ V¡g¢ emo^Vo ^E& O¡g¢
_mVm hmWr H$XbrdZ _| ~¡R>çm Ho$b{Z Ho$ g_yh H$m {dÜd§g H$a¡ V¡g¢ eÌw{Z H$s goZm H$m ^§J
{H$`m& OZH$ Aa H$ZH$ XmoD$ ^mB© ~MmE& Aa bú_U O¡go _oK ~ag¡ V¡g¢ ~mU{Z H$r dfm©
H$aVm ^`m& VrúU gm_mÝ` MH«$ Aa epŠV H$ZH$ {Ìeyb Hw$R>ma H$amV BË`m{X eñÌ{Z Ho$
g_yh bú_U Ho$ ^wOm{ZH$a Mbo& {VZH$a AZoH$ åboÀN> _wdo& O¡g¢ \$agrZH$a d¥j H$Q>| V¡go
^rb nmaYr _hmåboÀN> bú_U Ho$ dmU{Z H$a {dXmao J`o h¢ CañWb {OZHo$, H$Q> JB© h¢ ^wOm Aa
J«rdm {OZH$s, hOmam| n¥Ïdr{df¡ n‹S>o& V{X do n¥Ïdr Ho$ H$Q>H$ {VZH$s goZm bú_U AmJ¡ ^mJr&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

318 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


bú_U qghg_mZ Xþ{Z©dma, Vm{h XoIH$a Oo åboÀN> _| emXÿ©b g_mZ hþVo Vohÿ A{V jmo^Hy§$
àmßV ^E& _hmdm{XÌ Ho$ eãXH$aVo, Aa _wIV¢ ^`mZH$ eãX H$aVo, Aa YZwf~mU IS²>J
MH«$m{X AZoH$ eñÌ{ZHy§$ Ya¡, Aa aŠV dñÌ n{hao, I§Oa {OZHo$ h¢ hmW _|, ZmZm dU© H$m A§J
{OZH$m, H$B© EH$ H$mOb g_mZ í`m_, H$B© EH$ H$X©_, H$B© EH$ Vm_«dU© d¥j{Z Ho$ ~ŠH$b
n{hao, Aa ZmZm àH$ma Ho$ Joédm{X a§J {VZH$[a {bßV h¢ A§J {OZHo$, Aa ZmZm àH$ma Ho$ d¥j{Z
H$s _§Oar {VZHo$ h¢ N>moJm {ga na {OZHo$, Aa H$m¡S>r gm[aIo h¢ Xm§V {OZHo$, Aa {dñVrU© h¢ CXa
{OZHo$, Eogo ^mg¢ _mZm| Hw$Q>OOm{V Ho$ d¥j hr \y$b¡ h¢&
Aa H$B© EH$ {ZO hmW{Z {df¡ Am`wY{ZHy§$ Yao H$R>moa h¡ O§Km {OZH$s, ^mar ^wOm{Z Ho$
YaUhmao, _mZy§ AgwaHw$_ma Xod{Zgm[aIo CZ_Îm, _hm{ZX©B,© new_m§g Ho$ ^jH$, _hm_yT>, Ordqhgm{df¡
CÚ_r, OÝ_hrV¢ boH$a nmn{Z Ho$ H$aUhmao, VËH$mb ImoQ>o Amaå^ Ho$ H$aUhmao, Aa gyH$a ^¢g
ì`mK« ë`mbr BË`m{X Ord{Z Ho$ {M• h¢ {OZH$s ÜdOm{Z _| ZmZm àH$ma Ho$ Oo dmhZ {VZ na
M‹T>o, nÌ{Z Ho$ h¢ N>Ì {OZHo$, ZmZm àH$ma `wÕ Ho$ H$aUhmao, A{V Xm¡‹S> Ho$ H$aUhmao, _hm àMÊS>
Vwa§J g_mZ M§Mb, Vo ^rb _oK_mbm g_mZ bú_Uê$n nd©V na _oK_mbm g_mZ AnZo
ñdm_rê$n ndZ Ho$ àoao ~mUd¥pîQ> H$aVo ^E& V{X bú_U {VZHo$ {ZnmV H$adoHy§$ CÚ_r {VZ na
Xm¡‹S>o, _hmerK« h¡ doJ {OZH$m, O¡g¢ _hm JOoÝÐ d¥j{Z Ho$ g_yh na Xm¡‹S>o& gmo bú_U Ho$ VoO
àVmnH$[a do nmnr ^mJo, gmo nañna nJ{Z H$a _gbo JE&
V{X {VZH$m A{Yn{V AmVa§JV_ AnZr goZmHy§$ Yr`© ~§Ym` gH$b goZmg{hV Amn bú_U
Ho$ gÝ_wI Am`m& _hm^`§H$a `wÕ {H$`m, bú_UHy§$ aWa{hV {H$`m& V{X lram_MÝÐ AnZm aW
Mbm`m, ndZ g_mZ h¡ doJ OmH$m, bú_U Ho$ g_rn AmE& bú_UHy§$ XÿOo aW na M‹T>m`m Aa
O¡g¢ Ap½Z ~ZHy§$ ^ñ_ H$a¡ V¡g¢ {VZH$s Anma goZm ~mU{Zê$n Ap½ZH$a ^ñ_ H$ar& H$B© EH$ Vmo
~mU{ZH$a _mao, Aa H$B© EH$ H$ZH$ Zm_m eñÌ{ZH$[a {dÜd§go, H$B© EH$ Vmo_aZm_m Am`wY{ZH$[a
hVo, H$B© EH$ gm_mÝ` MH«$Zm_m eñÌ{ZH$[a {ZnmV {H$E& dh åboÀN>{Z H$s goZm _hm^`§H$a Xe
{XemHy§$ OmVr ahr& N>Ì M_a ÜdOm YZwf Am{X eñÌ S>mao ^mOo& _hm nwÊ`m{YH$mar Omo am_
{VZZo EH${Z{_f _| åboÀN>{Z H$m {ZamH$aU {H$`m& O¡g¢ _hm_w{Z jU_mÌ _| gd© H$fm`{Z H$m
{ZamH$aU H$a¡ V¡g¢ åboÀN>{Z H$m {ZnmV {H$`m&
dh nmnr AmVa§JV_ Anma goZmê$n g_wÐH$[a Am`m hþVm, gmo ^`H$[a `wŠV Xg Kmo‹S>m Ho$
Agdma {Zgy§ ^m½`m& V{X lram_ Amkm H$ar `o Znw§gH$ `wÕV¢ namL²>J_wI hmo` ^mJ¡, A~ BZHo$
_madoH$[a H$hm? V~ bú_U ^mB© g{hV nmN>o ~mhþ‹S>o& do åboÀN> ^`H$[a ì`mHw$b hmo`

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 319


ghçmMb qdÜ`mMb Ho$ dZ{Z _| {N>n JE& lram_MÝÐ Ho$ ^`V¢ new qhgm{XH$ XþîQ> H$_©Hy§$ V{O
dZ Ho$ \$b{Z H$m Amhma H$a¢& O¡g¢ Jé‹S>V¢ gn© S>a¡ V¡g¢ lram_gy§ S>aVo ^E& bú_U g{hV lram_
em§V h¡ ñdê$n {OZH$m, amOm OZH$ Hy§$ ~hþV àgÞ H$a {dXm {H$`m& Aa Amn AnZo {nVm Ho$
g_rn A`moÜ`mHy§$ Mmbo& gd© n¥Ïdr Ho$ bmoH$ AmíM`©Hy§$ àmßV ^E& `h XoI g~Hy§$ na_ AmZÝX
CnÁ`m, na_hf©H$[a amo_m§M hmo` AmE& am_ Ho$ à^md gd© n¥Ïdr emo^m`_mZ ^B© - O¡g¢
MVwWH© $mb Ho$ Am{X G$f^Xod Ho$ g_` gånXm go emo^m`_mZ ^B© hþVr& Y_© AW© H$m_H$[a `wŠV Oo
nwéf {VZgo OJV Eogm ^mgVm ^`m O¡g¢ ~\©$ Ho$ AdamoY H$a d{O©V Oo ZjÌ {VZgy§ AmH$me emo^&¡
Jm¡V_ ñdm_r H$ho h¢ - ho amOm lo{UH$! Eogm am_ H$m _mhmËå` XoIH$a OZH$ AnZr nwÌr
grVm am_Hy§$ XoZr {dMmar& ~hþV H$hdoH$[a H$hm? Ord{Z Ho$ g§`moJ VWm {d`moJ H$m H$maU ^md
EH$ H$_© H$m CX` hr h¡& gmo dh lram_ loîR> nwéf, _hmgm¡^m½`d§V, A{VàVmnr, Am¡aZ _| Z
nmBE Eogo JwU{ZH$[a n¥Ïdr{df¡ à{gÕ hmoVm ^`m, O¡g¢ {H$aU{Z Ho$ g_yhH$a gy`© _{h_mHy$§ àmßV hmo`&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
åboÀN>{Z H$s hma, am_ H$s OrV H$m H$WZ dU©Z H$aZo dmbm gÎmmBgdm± nd© g§nyU©
^`m&&27&&
AWmZÝVa Eogo namH«$_ H$a nyU© Omo am_ {VZH$s H$Wm {~Zm ZmaX EH$ jU ^r Z aho, gXm
am_ H$Wm H$admo hr H$a¡& H¡$gm h¡ ZmaX? am_ Ho$ `e gwZH$a CnÁ`m h¡ na_ AmíM`© OmH$m|&
~hþ[a ZmaX Zo gwZr Omo OZH$ Zo am_ H$mo OmZH$s XoZr {dMmar, H¡$gr h¡ OmZH$s? gd©
n¥Ïdr{df¡ àH$Q> h¡ _{h_m OmH$s& ZmaX _Z _| qMVdVm ^`m, EH$ ~ma grVmHy§$ XoIy§ Omo H¡$gr
h¡, H¡$go bjU{ZH$a emo^m`_mZ h¡ Omo OZH$ Zo am_ H$mo XoZr H$ar h¡& gmo ZmaX erb g§`wŠV h¡
öX` OmH$m, grVm Ho$ XoIdoHy§$ grVm Ho$ Ka Am`m& gmo grVm Xn©U _| _wI XoIVr hþVr& gmo ZmaX
H$s OQ>m Xn©U _| ^mgr gmo H$Ý`m ^`H$a ì`mHw$b ^B©& _Z _| {MVdVr ^B© hm` _mVm! `h H$m¡Z
h¡? ^`H$a H$ånm`_mZ hmo` _hb Ho$ ^rVa JB©& ZmaX ^r bma hr _hb _| OmZo bJo&
V~ Ûmanmb Zo amoH$m gmo ZmaX Ho$ Aa Ûmanmb Ho$ H$bh hþdm& H$bh Ho$ eãX gwZ IS²>J
Aa YZwf Ho$ YmaH$ gm_§V Xm¡‹S>o hr JE H$hVo ^E, nH$‹S> bmo nH$‹S> bmo `h H$m¡Z h¡& Eogo {VZ
eñÌYm[a`m| Ho$ eãX gwZH$a ZmaX S>am, AmH$me{df¡ J_Z H$a H¡$bme nd©V J`m, Vhm§ {VîR>H$a
{MVdVm ^`m&
Omo _¢ _hmH$îQ>Hy§$ àmßV ^`m gmo _wpíH$b go ~Mm, Zdm§ OÝ_ nm`m& O¡go njr XmdmZb go
~m{ha {ZH$g¡ V¡g¢ _¢ dhm§ go {ZH$ñ`m& gmo Yrao Yrao ZmaX H$s H$m§nZr {_Q>r& Aa bbmQ> Ho$ ngod

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

320 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ny§N>, Ho$e {~Ia JE hþVo Vo g_maH$a ~m§Yo, H$m§no h¢ hmW OmHo$, Á`m| Á`m| dh ~mV `mX Amd¡
Ë`m| Ë`m| {Zídmg ZmI¡& _hmH«$moYm`_mZ hmo` _ñVH$ hbmE§ Eog¢ {dMmaVm ^`m {H$ XoImo H$Ý`m
H$s XþîQ>Vm& _¢ AXþîQ>{MÎm gab ñd^md am_ Ho$ AZwamJV¢ VmHo$ XoIdoHy§$ J`m hþVm gmo _¥Ë`w
AdñWmHy§$ àmßV ^`m& `_ g_mZ XþîQ> _Zwî` _mo{h nH$‹S>do Hy$ AmE gmo ^br ^B© Omo ~Mm,
nH$‹S>m Z J`m& A~ dh nm{nZr _mo AmJo H$hm§ ~Mo? Ohm§ Ohm§ Om` Vhm§ hr Cgo H$îQ> _| ZmIy§&
_¢ {~Zm ~OmE dm{XÌ ZmMy§, gmo O~ dm{XÌ ~mO¡ V~ H¡$go Q>ê§$?
Eogm {dMmaH$a erK« hr d¡VmS>ç H$s X{jU loUr{df¡ Omo aWZynwa ZJa dhm§ J`m& _hm gwÝXa
Omo grVm H$m ê$n gmo {MÌnQ>{df¡ {bI bo J`m& H¡$gm h¡ grVm H$m ê$n? _hm gwÝXa h¡ Eogm
{bIm _mZm| àË`j hr h¡& gmo CndZ{df¡ ^m_§S>b,MÝÐJ{V H$m nwÌ AZoH$ Hw$_ma{Z g{hV H«$s‹S>m
H$aZoHy§$ Am`m hþVm gmo {MÌnQ> CgHo$ g_rn S>ma Amn {N>n ahçm& gmo ^m_ÊS>b Zo `h Vmo Z
OmÝ`m {H$ `h _oar ~{hZ H$m {MÌnQ> h¡, {MÌnQ> XoI _mo{hV {MÎm ^`m& bÁOm Aa emñÌkmZ
Aa {dMma g~ ^yb J`m& bå~o bå~o {Zídmg ZmI¡, hmo§R> gyI J`o, JmV {e{Wb hmo J`m, am{Ì
Aa {Xdg {ZÐm Z Amd¡& AZoH$ _Zmoha CnMma H$am`o Vmo ^r Bgo gwI Zmht& gwJÝY nwîn Aa
gwÝXa Amhma `m{h {df g_mZ bmJo& erVb Ob N>m§{Q>`o Vm¡ ^r g§Vmn Z Om`& H$~hÿ§ _m¡Z nH$‹S>
aho, H$~hÿ§ h§g¡, H$~hÿ§ {dH$Wm ~H¡$, H$~hÿ§ CR> I‹S>m ah¡, d¥Wm CR> Mb¡ ~hþ[a nmN>m Amd¡& Eogr
MoîQ>m H$a¡ _mZmo `m{h ^yV bJm h¡&
V~ ~‹S>o ~‹S>o ~w{Õ_mZ `m{h H$m_mVwa OmZ nañna ~mV H$aVo ^E& Omo `h H$Ý`m H$m ê$n
{H$gr Zo {MÌnQ>{df¡ {bIH$a `mHo$ {T>J Am` S>maçm, gmo `h {d{jßV hmo` J`m& H$Xm{MV² `h
MoîQ>m ZmaX Zo hr H$ar hmo`& V~ ZmaX Zo AnZo Cnm`H$a Hw$_ma Hy§$ ì`mHw$b OmZ bmoJZ H$s ~mV
gwZ Hw$_ma Ho$ ~ÝYy{ZHy§$ Xe©Z {X`m& V~ {VZZo ~hþV AmXa H$a nyN>m - ho Xod! H$hmo `h H$m¡Z
H$s H$Ý`m H$m ê$n h¡? Vw_Zo H$hm§ XoIr? `h H$moD$ ñdJ©{df¡ Xodm§JZm H$m ê$n h¡ AWdm
ZmJHw$_mar H$m ê$n h¡, `m n¥Ïdr{df¡ AmB© hmodoJr gmo Vw_Zo XoIr&
V~ ZmaX _mWm hbm`H$a ~mobm {H$ {_{Wbm Zm_m ZJar h¡& dhm§ _hmgwÝXa amOm BÝÐHo$Vw
H$m nwÌ OZH$ amÁ` H$a¡ h¡& VmHo$ {dXohm amUr h¡& gmo amOm H$mo A{V{à` h¡& {VZH$s nwÌr grVm
H$m `h ê$n h¡& Eogm H$hH$a {\$a ZmaX ^m_ÊS>b go H$hVo ^E - ho Hw$_ma! Vy {dfmX _V H$a,
Vy {dÚmYa amOm H$m nwÌ h¡& Vmo{h `h H$Ý`m Xþb©^ Zmht, gwb^ hr h¡& Aa Vy ê$n_mÌ go hr
Š`m AZwamJr ^`m, `m_¢ ~hþV JwU h¢& `mHo$ hmd^md {dbmgm{XH$ H$m¡Z dU©Z H$a gH¡$? Aa
`hr XoIo Voam {MÎm der^yV hþAm gmo Š`m AmíM`© h¡& {Ogo XoI ~‹S>o nwéf{Z H$m ^r {MÎm _mo{hV

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 321


hmo Om`& _¢ Vmo AmH$ma_mÌ nQ> _| {b»`m h¡& VmH$s bmdÊ`Vm dmhr{df¡ h¡, {bIdo _| H$hm§
Amd¡? Zd`m¡dZ ê$n ObH$a ^am Omo H$m§{Vê$n g_wÐ VmH$s bha{Z{df¡ dh ñVZê$n Hw$å^{ZH$a
{Va¢ h¡& Aa Eogr ñÌr Vmo` Q>ma Am¡a H$m¡Z H$mo `mo½`& Voam Aa dmH$m g§J_ `mo½` h¡&
`m ^m§{V H$hH$a ^m_§S>bHy§$ A{V ñZoh CnOm`m, Aa Amn ZmaX AmH$me{df¡ {dhma {H$`m&
^m_§S>b H$m_ Ho$ ~mUH$a doÜ`m AnZo {MÎm _| {dMmaVm ^`m {H$ `{X dh ñÌraËZ erK« hr _wPo
Z {_bo Vmo _oam OrdZm Zmht& XoImo `h AmíM`© h¡, dh gwÝXar na_H$m§{V H$s YaUhmar _oar öX`
_| {VîR>Vr hþB© Ap½Z H$s Ádmbm g_mZ öX`Hy§$ AmVmn H$a¡ h¢& gy`© h¡ gmo Vmo dmø eara H$mo
AmVmn H$a¡ h¡ Aa H$m_ h¡ gmo AÝVa~mø Xmh CnOmd¡ h¡& gy`© Ho$ AmVmn {ZdmadoHy§$ Vmo AZoH$
Cnm` h¢ naÝVw H$m_ Ho$ Xmh {ZdmadoHy§$ Cnm` Zmht& A~ _wPo Xmo AdñWm Am` ~Zr h§¡& H¡$ Vmo
dmH$m g§`moJ hmo` AWdm H$m_ Ho$ dmU{ZH$a _oam _aU hmo`Jm& {Za§Va Eogm {dMmaH$a ^m_§S>b
{dh²db hmo` J`m& gmo ^moOZ VWm e`Z g~ ^yb J`m& Zm _hb{df¡ Zm CndZ {df¡ `m{h H$mhÿ
R>m¡a gmVm Zmht&
`h g~ d¥Îmm§V Hw$_ma H$s ì`mHw$bVm H$m H$maU ZmaXH¥$V Hw$_ma H$s _mVm OmZH$a Hw$_ma
Ho$ {nVmgy§ H$hVr ^B© - ho ZmW! AZW© H$m _yb Omo ZmaX VmZ¡ EH$ AË`ÝV ê$ndVr ñÌr H$m
{MÌnQ> bm`H$a Hw$_maHy§$ {XIm`m& gmo Hw$_ma {MÌnQ>Hy§$ XoIH$a A{V {d^«_ {MÎm hmo` J`m, gmo
Yr`© Zmht Ya¡ h¢& bÁOma{hV hmo` J`m h¡& ~maå~ma {MÌnQ>Hy§$ {ZaI¡ h¡ Aa grVm Eogo eãX
CÀMmaU H$a¡ h¡& Aa ZmZm àH$ma H$s AkmZ MoîQ>m H$a¡ h¡ _mZy§ `m{h dm` bJr h¡& VmV¢ Vw_ erK«
hr gmVm CnOmdZo H$m Cnm` {dMmamo& dh ^moOZm{XH$V¢ namL²>_wI hmo` J`m h¡& gmo dmHo$ àmU
Z Ny>Q>¡ Vm n{hbo hr `ËZ H$ahþ&
V~ `h dmVm© MÝÐJ{V gwZH$a A{V ì`mHw$b ^`m& AnZr ñÌrg{hV Am`H$a nwÌHy§$ Eogo
H$hVm ^`m - ho nwÌ! Vy pñWa{MÎm hmo, Aa ^moOZm{X gd© {H«$`m O¡g¢ nyd© H$a¡ Wm V¡g¢ H$a& Omo
H$Ý`m Voao _Z _| ~gr h¡ gmo VwPo erK« hr naUmD§$Jm& `m ^m§{V H$hH$a nwÌ em§VVm CnOm` amOm
MÝÐJ{V EH$m§V{df¡ hf© {dfmX Aa AmíM`©Hy§$ YaVm g§Vm AnZr ñÌrgy§ H$hVm ^`m - ho {à`o!
{dÚmYa{Z H$s H$Ý`m A{Vê$ndÝVr AZwn_, CZHy§$ VOH$a ^y{_JmoM[aZ H$m gå~ÝY h_Hy§$ H$hm§
C{MV? Aa ^y{_JmoM[aZ Ho$ Ka h_ H¡$go Omd|Jo? Aa Omo H$Xm{MV² h_ Om` àmW©Zm H$a¢ Aa
dh Z Xo Vmo h_mao _wI H$s à^m H$hm§ ahoJr? VmV¢ H$moB© Cnm`H$a H$Ý`m Ho$ {nVmHy§$ `hm§ erK«
hr ë`md|& AÝ` Cnm` Zmht&
V~ ^m_§S>b H$s _mVm H$hVr ^B© - ho ZmW! `wŠV AWdm A`wŠV Vw_ hr OmZmo& VWm{n

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

322 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


`o {Vhmao dMZ _wPo {à` bmJ¢ V~ EH$ MnbdoJ Zm_m {dÚmYa AnZm godH$, AmXa g{hV
~wbm`H$a amOm gH$b d¥Îmm§V ~mHo$ H$mZ _| H$hm, Aa ZrHo$ g_Pm`m& gmo MnbdoJ amOm H$s
Amkm nm` ~hþV h{f©V hmo` erK« hr {_{Wbm ZJar H$mo Mmë`m& O¡g¢ àgÞ ^`m VéUh§g gwJ§Y
H$s ^ar Omo H$_{bZr VmH$s Amoa Om`& `h erK« hr {_Wbm ZJar Om` nhþ§À`m& AmH$meV¢
CVaH$a Aíd H$m ^of Ya Jm¡ _{hfm{X ney{ZHy§$ Ìmg CnOmdVm ^`m& amOm Ho$ _§S>b _| CnÐd
{H$`m& V~ bmoH${Z H$s nwH$ma AmB© gmo amOm gwZH$a ZJa Ho$ ~m{ha {ZH$ñ`m& à_moX CÛoJ Aa
H$m¡VwH$ H$m ^açm amOm AídHy§$ XoIVm ^`m& H¡$gm h¡ Aíd? Zd`m¡dZ h¡, Aa CN>bVm g§Vm
A{V VoOHy§$ Ya¡, _Z g_mZ h¡ doJ OmH$m, gwÝXa h¢ bjU OmHo$, Aa àX{jUmê$n _hm AmdV©Hy§$
Ya¡ h¢, _Zmoha h¡ _wI OmH$m, Aa _hm ~bdmZ Iwam| Ho$ AJ«^mJH$a _mZm| _¥X§J hr ~Omd¡ h¡,
Omna H$moB© M‹T> Z gH¡$ Aa Zm{gH$m H$m eãX H$aVm g§Vm A{V emo^m`_mZ h¡& Eogo AídHy§$
XoIH$a amOm h{f©V hmo` ~maå~ma bmoJ{Zgy§ H$hVm ^`m - `h H$mhþ H$m Aíd ~§YZ VwS‹ >m` Am`m h¡&
V~ n§{S>V{Z Ho$ g_yh amOmgy§ {à`dMZ H$hVo ^E - ho amOZ²! `m Vwa§J Ho$ g_mZ H$moB© Vwa§J
Zmht, Am¡am| H$s Vmo Š`m ~mV Eogm Aíd amOm Ho$ ^r Xþb©^& Amn Ho$ ^r XoIZo _| Eogm Aíd
Z Am`m hmo`Jm& gy`© Ho$ aW Ho$ Vwa§J{Z H$s A{YH$ Cn_m gw{ZE h¡ gmo `m g_mZ Vmo Vo ^r Z
hmo`|Jo& H$moB© X¡d Ho$ `moJV¢ AmnHo$ {ZH$Q> Eogm Aíd Am`m h¡ gmo Amn dm{h A§JrH$ma H$ahþ&
Amn _hmnwÊ`m{YH$mar hmo&
V~ amOm Zo Aíd H$mo A§JrH$ma {H$`m& Aídembm _| ë`m` gwÝXa S>moarV¢ ~m§Ym Aa
^m§{V^m§{V H$s `moJ gm_J«r H$a `mHo$ `ËZ {H$E& EH$ _mg `mHy§$ `hm§ hþAm& EH$ {XZ godH$ Zo
Am` amOmHy$§ Z_ñH$ma H$a {dZVr H$sZr - ho ZmW! EH$ dZ H$m _V§J JO Am`m h¡ gmo CnÐd H$a¡
h¡& V~ amOm ~‹S>o JO na Agdma hmo` dm hmWr H$s Amoa JE& dh godH$ {OgZo hmWr H$m d¥Îmm§V Am`
H$hm Wm, VmHo$ H$ho _mJ©H$a amOm Zo _hmdZ _| àdoe {H$`m& gmo gamoda Ho$ VQ> hmWr I‹S>m XoIm Aa
MmH$a{Zgy§ H$hm Omo EH$ VoO VwaJ§ ë`mdmo& V~ _m`m_B© AídHy$§ VËH$mb bo JE& gw§Xa h¡ eara OmH$m,
amOm Cg na M‹T>o& gmo dh AmH$me _| amOmHy§$ bo C‹S>m& V~ g~ n[aOZ nwaOZ hmhmH$ma H$a
emoH$d§V ^E& AmíM`© H$a ì`mßV hþdm h¡ _Z {OZH$m VËH$mb nmN>o ZJa _| J`o&
AWmZÝVa dh Aíd Ho$ ê$n H$m YmaH$ {dÚmYa, _Z g_mZ h¡ doJ OmH$m, AZoH$ ZXr nhm‹S>
dZ CndZ ZJa J«m_ Xoe Cb§KZ H$a amOmHy§$ aWZynwa bo J`m& O~ ZJa {ZH$Q> ahçm V~ EH$
d¥j Ho$ ZrMo Am` {ZH$ñ`m& gmo amOm OZH$ d¥j H$s S>mbr nH$‹S> by§~ ahm& dh Vwa§J ZJa{df¡
Am`m& amOm d¥jV¢ CVa {dlm_H$a AmíM`© g{hV AmJ¢ J`m& Vhm§ EH$ ñdU©_B© D§$Mm H$moQ>

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 323


Xo»`m, Aa XadmOm aËZ_B© VmoaU{Z H$a emo^m`_mZ, Aa _hmgwÝXa CndZ Xo»`m& Vm{df¡ ZmZm
Om{V Ho$ d¥j Aa ~ob \$b \y$b{ZH$a gånyU© XoIo, {OZ na ZmZm àH$ma Ho$ njr eãX H$a¡ h¢&
Aa O¡g¡§ gm§P Ho$ ~mXbo hmod| V¡g¢ ZmZm a§J Ho$ AZoH$ _{hb XoIo, _mZm| `o _{hb {OZ_§{Xa H$s
godm hr H$a¡ h¢&
V~ amOm IS²>J H$mo Xm{hZo hmW _| _ob qgh g_mZ A{V {Ze§H$, jÌrd«V _| àdrU XadmOo
_| J`m& XadmOo Ho$ ^rVa ZmZm Om{V Ho$ \y$b{Z H$s ~m‹S>r Aa aËZ ñdU© Ho$ {gdmU OmHo$ Eogr
dm{nH$m, ñ\${Q>H$_{U g_mZ CÁÁdb h¡ Ob OmH$m, Aa _hm gwJÝY _Zmo½` {dñVrU© Hw§$X Om{V
Ho$ \y$b{Z Ho$ _§S>n XoIo& Mbm`_mZ h¢ nëbdm| Ho$ g_yh {OZHo$ Aa g§JrV H$a¡ h¢ ^«_am| Ho$ g_yh
{OZ na, Aa _mYdr bVm{Z Ho$ g_yh \y$bo XoIo& _hm gwÝXa Aa AmJo àgÞ ZoÌ{ZH$a ^JdmZ
H$m _§{Xa Xo»`m& H¡$gm h¡ _§{Xa? _mo{V{Z H$s Pmb[a{ZH$a emo{^V, aËZ{Z Ho$ PamoI{ZH$a
g§`wŠV, ñdU©_B© hOmam§ _hmñVå^ {VZH$a _Zmoha, Aa Ohm§ ZmZm àH$ma Ho$ {MÌm_, gw_oé Ho$
{eIa g_mZ D§$Mo {eIa, Aa ~O«_{U Oo hram {VZH$a ~oT>çm h¡ nrR> (\$ae) OmH$m, Eogo
{OZ_pÝXaHy§$ XoIH$a OZH$ {dMmaVm ^`m {H$ `h BÝÐ H$m _§{Xa h¡ AWdm Ahq_Ð H$m _pÝXa
h¡& D$Y©bmoH$V¢ Am`m h¡ AWdm ZmJoÝÐ H$m ^dZ nmVmbV¢ Am`m h¡, AWdm H$mhÿ H$maUV¢ gy`©
H$s {H$aU{Z H$m g_yh n¥Ïdr{df¡ EH$Ì ^`m h¡&
Ahmo Cg {_Ì {dÚmYa Zo _oam ~‹S>m CnH$ma {H$`m Omo _mo{h `hm§ bo Am`m, Eogm ñWmZH$
A~ VH$ Xo»`m Zmht& ^bm _pÝXa Xo»`m& Eogm qMVdZH$a _hm_Zmoha Omo {OZ_§{Xa Vm{df¡
~¡{R> \y$b J`m h¡ _wIH$_b OmH$m lr{OZamO H$m Xe©Z {H$`m& H¡$go h¢ lr{OZamO? ñdU© g_mZ
h¢ dU© {OZH$m, Aa nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m g_mZ h¡ gwÝXa _wI {OZH$m, Aa nX²_mgZ {damO_mZ,
AîQ> àm{Vhm`© g§`wŠV, H$ZH$_B© H$_b{ZH$a ny{OV, Aa ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{ZH$a O{‹S>V Oo
N>Ì Vo h¢ {ga na {OZHo$, Aa D§$Mo qghmgZ na {VîR>¡ h¢& V~ OZH$ hmW Omo‹S> grg {Zdm`
àUm_ H$aVm ^`m& hf© H$a amo_m§M hmo` AmE& ^pŠV Ho$ AZwamJ H$a _yN>m©Hy§$ àmßV ^`m, jU
EH$ gMoV hmo` ^JdmZ H$s ñVw{V H$aZo bm½`m& A{V {dlm_Hy§$ nm` na_ AmíM`©Hy§$ YaVm g§Vm
OZH$ M¡Ë`mb`{df¡ {VîR>¡ h¡&
dh MnbdoJ {dÚmYa Omo Aíd H$m ê$nH$a BZH$mo bo Am`m hþVm gmo Aíd H$m ê$n Xÿa H$a
amOm MÝÐJ{V Ho$ nmg J`m, Aa Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m& _¢ OZH$Hy§$ bo Am`m, _Zmo½` dZ
_| ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb`{df¡ {VîR>¡ h¡, V~ amOm gZwH$a ~hþV hf©Hy§$ àmßV ^`m& Wmo‹S>o go g_rnr
bmoH$ bma bo` amOm MÝÐJ{V, CÁÁdb h¡ _Z OmH$m, nyOm H$s gm_J«r bo` _ZmoaW g_mZ aW

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

324 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


na Amê$‹T> hmo` M¡Ë`mb`{df¡ Am`m& gmo amOm OZH$ MÝÐJ{V H$s goZmHy§$ XoI Aa AZoH$
dm{XÌ{Z H$m ZmX gwZH$a H$Nw>BH$ e§H$m`_mZ ^`m& H$B© EH$ {dÚmYa _m`m_B© qghm| na M‹T>o h¢,
H$B© EH$ _m`m_B© hm{W{Z na M‹T>o h¢, H$B© EH$ Kmo‹S>mdm| na M‹T>o, H$B© EH$ h§gm| na M‹T>o, {VZHo$
~rM _| amOm MÝÐJ{V h¡& gmo XoIH$a OZH$ {dMmaVm ^`m Omo {dO`mY© nd©V na {dÚmYa ~g¡
h¡ Eogr _¢ gwZVm gmo `o {dÚmYa h¢& {dÚmYa{Z H$s goZm Ho$ _Ü` `h {dÚmYam| H$m A{Yn{V H$moB©
na_ XrpßV H$a emo^¡ h¡& Eogm qMVdZ OZH$ H$a¡ h¡&
Vmhr g_` dh MÝÐJ{V amOm X¡Ë`Om{V Ho$ {dÚmYa{Z H$m ñdm_r M¡Ë`mb`{df¡ Am`
àmßV ^`m& _hmhf©d§V Z_«r^yV h¡ eara OmH$m& V~ OZH$ VmHy§$ XoIH$a H$Nw>BH$ ^`dmZ hmo`
^JdmZ Ho$ qghmgZ Ho$ ZrMo ~¡R> ahçm& Aa dh amOm MÝÐJ{V ^pŠV H$a ^JdmZ Ho$
M¡Ë`mb`{df¡ Om` àUm_ H$a, {d{Ynyd©H$ _hm CÎm_ nyOm H$ar& Aa na_ ñVw{V H$aVm ^`m&
~hþ[a gwÝXa h¢ ñda OmHo$, Eogr ~rUm hmW _| bo`H$a _hm^mdZm g{hV ^JdmZ Ho$ JwU JmdVm
^`m& gmo H¡$g¢ Jmd¡ h¡ gmo gwZmo&
Ahmo ^ì`Ord hmo! {OZ|Ð H$mo AmamYhþ& H¡$go h¢ {OZ|ÐXod? VrZ bmoH$ Ho$ Ord{ZHy§$
daXmVm, Aa A{dZmer h¡ gwI {OZHo$, Aa Xod{Z _| loîR> Oo BÝÐm{XH$ {VZH$a Z_ñH$ma H$aZo
`mo½` h¢& H¡$go h¢ BÝÐm{XH$? _hm CËH¥$îQ> Omo nyOm H$m {dYmZ Vm{df¡ bJm`m h¡ {MÎm {OÝhm|Zo&
Ahmo CÎm_ OZ hmo! lrG$f^Xod H$mo _Z dMH$m`H$a {Za§Va ^Omo& H¡$go h¢ G$f^Xod? _hm
CËH¥$îQ> h¢, Aa {edXm`H$ h¢& {OZHo$ ^Oo Vo OÝ_ OÝ_ Ho$ nmn {H$`o g_ñV {db` hmo` h¢&
Ahmo àmUr hmo! {OZda H$mo Z_ñH$ma H$ahþ& H¡$go h¢ {OZda? _hm A{Ve` YmaH$ h¢, H$_©{Z Ho$
ZmeH$ h¢, Aa na_J{V Omo {Zdm©U VmHy§$ àmßV ^E h¢& Aa gd© gwamgwa Za {dÚmYa, CZ H$a
ny{OV h¢ MaU H$_b {OZHo$& H«$moYê$n _hm~¡ar H$m ^§J H$aZhmao h¢& _¢ ^pŠVê$n ^`m {OZoÝÐHy§$
Z_ñH$ma H$ê§$ hÿ§& CÎm_ bjUH$a g§`wŠV h¡ Xoh {OZH$m, Aa {dZ` H$a Z_ñH$ma H$a¡ h¢ gd©
_w{Z`m| Ho$ g_yh {OZH$mo Vo ^JdmZ Z_ñH$ma _mÌ hr go ^ŠVm| Ho$ ^` hao h¢&
Ahmo ^ì` Ord hmo! {OZda H$mo ~maå~ma àUm_ H$ahÿ& do {OZda AZwn_ JwU H$mo Ya¡ h¢,
Aa AZwn_ h¡ H$m`m {OZH$s, Aa hVo h¢ g§gma_B© gH$b Hw$H$_© {OZZo, Aa amJm{XH$ ê$n Oo
_b {VZH$a a{hV _hm{Z_©b h¢, Aa kmZmdaUm{XH$ ê$n Omo nQ> {VZHo$ Xÿa H$aZhmao, nma H$a~oH$§y A{V
àdrU h¢, Aa AË`ÝV n{dÌ h¢& `m ^m§{V amOm MÝÐJ{V ~rU ~Om` ^JdmZ H$s ñVw{V H$ar&
V~ ^JdmZ Ho$ qghmgZ Ho$ ZrMoV¢ amOm OZH$ ^` VO H$a {OZamO H$s ñVw{V H$a
{ZH$ñ`m, _hmemo^m`_mZ& O~ MÝÐJ{V OZH$Hy§$ XoI h{f©V ^`m h¡ _Z OmH$m gmo nyN>Vm ^`m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 325


- Vw_ H$m¡Z hmo? `m {ZO©Z ñWmZH${df¡ ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb`{df¡ H$hm§V¢ AmE hmo? Vw_ ZmJm|
Ho$ n{V ZmJoÝÐ hmo AWdm {dÚmYam| Ho$ A{Yn{V hmo& ho {_Ì! Vwåhmam Zm_ Š`m h¡ gmo H$hmo&
V~ OZH$ H$hVm ^`m - ho {dÚmYam| Ho$ n{V! _¢ {_{Wbm ZJar go Am`m hÿ§, Aa _oam Zm_
OZH$ h¡& _m`m_B© Vwa§J _mo{h bo Am`m h¡& O~ `o g_mMma OZH$ Zo H$ho V~ XmoD$ A{V àr{VH$a
{_bo& nañna Hw$eb nyN>r& EH$ AmgZ na ~¡R>, {\$a jU EH$ {VîR>H$a XmoC Amng _| {dídmg
H$mo àmßV ^E& V~ MÝÐJ{V Am¡a H$WmH$a OZH$Hy§$ H$hVo ^E - ho _hmamO! _¢ ~‹S>m nwÊ`dmZ
Omo _mo{h {_{Wbm ZJar Ho$ n{V H$m Xe©Z ^`m& {Vhmar nwÌr _hm ew^ bjU{ZH$a _pÊS>V h¡,
_¢ ~hþV bmoH${Z Ho$ _wI go gwZr h¡& gmo _oao nwÌ ^m_§S>b H$mo Xodmo, Vw_go gå~ÝY nm` _¢ AnZm
na_ CX` _mZy§Jm&
V~ OZH$ H$hVo ^E - ho {dÚmYam{Yn{V! Vw_ Vmo H$hr Omo g~ `mo½` h¡, naÝVw _¢ _oar nwÌr
amOm XeaW Ho$ ~‹S>o nwÌ Omo lram_MÝÐ {VZHy§$ XoZr H$ar h¡& V~ MÝÐJ{V ~mobo H$mhoVo CZH$mo XoZr
H$ar h¡? V~ OZH$ Zo H$hr Omo Vw_H$mo gw{Zdo H$mo H$m¡VwH$ h¡ Vmo gwZhþ&
_oar {_{Wbmnwar aËZm{XH$ YZH$a Aa Jm¡ Am{X newYZ H$a nyU©, gmo AY©~~©a Xoe Ho$
åboÀN> _hm ^`§H$a CÝhm|Zo Am` _oao Xoe H$mo nr‹S>m H$ar, YZ Ho$ g_yh byQ>Zo bJo, Aa Xoe _|
lmdH$ Aa `{V H$m Y_© {_Q>Zo bJm& gmo _oao Aa åboÀN>m| Ho$ _hm`wÕ ^`m& Vm g_` am_ Am`
_oar Aa _oao ^mB© H$s ghm`Vm H$ar& do åboÀN> Omo Xodm| go ^r XþO©`, gmo OrVo& Aa am_ H$m N>moQ>m
^mB© bú_U, BÝÐ g_mZ namH«$_ H$m YaUhmam h¡, Aa ~‹S>o ^mB© H$m gXm AmkmH$mar,
_hm{dZ`H$a g§`wŠV h¡& do XmoZm| ^mB© Am`H$a Omo åboÀN>{Z H$s goZm H$mo Z OrVVo Vmo g_ñV
n¥Ïdr åboÀN>_B© hmo OmVr& do åboÀN> _hm A{ddoH$s ew^{H«$`ma{hV, bmoH$Hy§$ nr‹S>mH$mar, _hm
^`§H$a {df g_mZ XméU CËnmV H$m ñdê$n hr h¢&
gmo am_ Ho$ àgmX H$a g~ ^mO JE& n¥Ïdr H$m A_§Jb {_Q> J`m& do XmoZm| amOm XeaW Ho$
nwÌ _hmX`mbw bmoH${Z Ho$ {hVH$mar, {VZHy§$ nm`H$a amOm XeaW gwI go gwan{V g_mZ amÁ` H$a¡
h¡& Vm XeaW Ho$ amO{df¡ _hmgånXmdmZ bmoH$ ~g¡ h¢& Aa XeaW _hm eyadra h¡& OmHo$ amÁ`
_| ndZ hÿ H$mhÿ H$m H$Nw> Zmht ha gH¡$ Vmo Am¡a H$m¡Z hao? am_ bú_U Zo _oam Eogm CnH$ma {H$`m
V~ _mo{h Eogr qMVm CnOr Omo _¢ BZH$m H$hm à{VCnH$ma H$ê§$& am{Ì {Xdg _mo{h {ZÐm Z
AmdVr ^B©& OmZo _oao àmU amIo, àOm amIr, Vm am_ g_mZ _oao H$m¡Z? _m|V¢ H$~hþ H$Nw> CZH$s
godm Z ~Zr, Aa CZZo ~‹S>m CnH$ma {H$`m&
V~ _¢ {dMmaVm ^`m - Omo AnZm CnH$ma H$a¡ Aa CgH$s godm H$Nw> Z ~Z¡ Vmo H$hm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

326 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


OrVì`? H¥$V¿Z H$m OrVì` V¥U g_mZ h¡& V~ _¢Zo _oar nwÌr grVm Zd`m¡dZ nyU© am_`mo½` OmZ
am_ H$mo XoZr {dMmar& V~ _oam gmoM H$Nw> BH$ {_Q>çm& _¢ qMVmê$n g_wÐ _| Sy>~m hþVm gmo nwÌr
Zmdê$n ^B©? VmV¢ _¢ gmoMg_wÐV¢ {ZH$ñ`m& am_ _hm VoOñdr h¢& `h dMZ OZH$ Ho$ gwZ
MÝÐJ{V Ho$ {ZH$Q>dVu Am¡a {dÚmYa _{bZ _wI hmo` H$hVo ^E - Ahmo! Vwåhmar ~w{Õ
emo^m`_mZ Zmht& Vw_ ^y{_JmoMar An§{S>V hmo& H$hm§ do a§H$ åboÀN> Aa H$hm§ CZHo$ OrVdo H$s
~‹S>mB©? `m _| H$hm am_ H$m namH«$_, OmH$s EVr àe§gm Vw_Zo åboÀN>{Z Ho$ OrVdo H$a H$ar& am_
H$m Omo Eogm ñVmoÌ {H$`m gmo Bg_| CbQ>r qZXm h¡& Ahmo! Vwåhmar ~mV gwZ hm§gr Amd¡ h¡, O¡g¢
~mbH$ H$mo {df\$b hr A_¥V ^mg¡ h¡, Aa X[aÐHy§$ ~Xar (~oar) \$b hr ZrHo$ bmJ¢, Aa H$mH$
gyHo$ d¥j{df¡ àr{V H$a¡, `h ñd^md hr Xþ{Z©dma h¡& A~ Vw_ ^y{_JmoM[a`m| H$m ImoQ>m gå~ÝY
VOH$a `h {dÚmYam| H$m BÝÐ amOm MÝÐJ{V Vmgy§ g§~§Y H$ahþ& H$hm§ Xodmo§ g_mZ gånXm Ho$
YaUhmao {dÚmYa, Aa H$hm§ do a§H$ ^y{_JmoMar? gd©Wm A{V XþIr&
V~ OZH$ ~mobo - jragmJa AË`ÝV {dñVrU© h¡, naÝVw V¥fm haVm Zmht& Aa dm{nH$m Wmo‹S>o
hr {_îQ> Ob go ^ar h¡ gmo Ord{Z H$s V¥fm ha¡ h¡& Aa A§YH$ma AË`ÝV {dñVrU© h¡ VmH$a
H$hm? Aa XrnH$ Aën ^r h¡ naÝVw n¥Ïdr _| àH$me H$a¡ h¡, nXmW©{Z H$mo àH$Q> H$a¡ h¡& Aa AZoH$
_mVo hmWr Omo namH«$_ Z H$a gH¡$ gmo AHo$bm Ho$gar qgh H$m ~mbH$ H$a¡ h¡& Eogo O~ amOm OZH$
Zo H$hm V~ do gd© {dÚmYa H$mond§V hmo` A{V eãXH$a ^y{_JmoM[a`m| H$s qZXm H$aVo ^E&
hmo OZH$! do ^y{_JmoMar {dÚm Ho$ à^mdV¢ a{hV, gXm IoX{IÞ, eyadraVma{hV, AmnXmdmZ,
Vw_ H$hm CZH$s ñVw{V H$amo hmo? new{Z _| Aa CZ_| ^oX H$hm? Vw__| {ddoH$ Zmht VmV¢ CZH$s
H$s{V© H$amo hmo&
V~ OZH$ H$hVo ^E - hm`! hm`! ~‹S>m H$îQ> h¡ Omo _¢Zo nmn Ho$ CX`H$[a ~‹S>o nwéf{Z H$s
qZXm gwZr& VrZ ^dZ _| {d»`mV Oo ^JdmZ G$f^Xod, BÝÐm{XH$ Xo{dZ _| nyOZrH$, {VZH$m
BúdmHw$d§e bmoH$ _| n{dÌ, gmo H$hm Vwåhmao ldU _| Z Am`m? VrZ bmoH$ Ho$ nyÁ` lrVrWªH$a
Xod Aa MH«$dVu ~b^Ð Zmam`U gmo ^y{_JmoM[a`m| _| CnOo {VZHy§$ Vw_ H$m¡Z ^m§{V qZXmo hmo?
Ahmo {dÚmYamo! n§MH$ë`mUH$ H$s àmpßV ^y{_JmoM[a`m| Ho$ hr hmo` h¡, {dÚmYam| _| H$Xm{MV²
{H$gr Ho$ Vw_Zo XoIr? BúdmHw$d§e _| CnOo ~‹S>o ~‹S>o amOm, Omo fQ²>I§S> n¥Ïdr Ho$ OrVZhmao, {VZHo$
MH«$m{X _hmaËZ Aa ~‹S>r G${Õ Ho$ ñdm_r, MH«$ Ho$ Ymar, BÝÐm{XH$H$a JmB© h¡ Omo CXma H$s{V©
{OZH$s, Eogo JwUm| Ho$ gmJa, H¥$VH¥$Ë` nwéf G$f^Xod Ho$ d§e Ho$ ~‹S>o ~‹S>o n¥Ïdrn{V `m ^y{_ _|
AZoH$ ^E&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 327


Vmhr d§e _| amOm AaÊ` ~‹S>o amOm ^E& {VZHo$ amUr gw_§Jbm, VmHo$ XeaW nwÌ ^E& Oo
jÌr Y_© _| VËna bmoH${Z H$s ajm {Z{_Îm AnZm àmU Ë`mJ H$aVo Z e§H¢$, {OZH$s Amkm
g_ñV bmoH$ {ga na Ya¢& {OZH$s Mma nQ>amUr _mZm| Mma {Xem hr h¢& gd© emo^mHy§$ Ya¡,
JwU{ZH$a CÁÁdb nm§M gm¡ Am¡a amUr& _wIH$a OrVm h¡ MÝÐ_m {OZZo, Oo ZmZm àH$ma Ho$ ew^
M[aÌ{ZH$a n{V H$m _Z ha¡ h¢& Aa amOm XeaW Ho$ am_ ~‹S>o nwÌ, {OZHy§$ nX²_ H${hE& bú_rH$a
_§{S>V h¡ eara {OZH$m, XrpßVH$a OrVm h¡ gy`©, Aa H$s{V©H$a OrVm h¡ MÝÐ_m, pñWaVm H$a
OrVm h¡ gw_oé, emo^mH$a OrVm h¡ BÝÐ, eyadraVmH$a OrVo h¢ gd© gw^Q> {OZZo, gwÝXa h¢ M[aÌ
{OZHo$& {OZH$m N>moQ>m ^mB© bú_U, OmHo$ eara _| bú_r H$m {Zdmg, OmHo$ YZwf H$mo XoI eÌw
^`H$a ^mO Omd|& Aa Vw_ {dÚmYam| H$mo CZgo ^r A{YH$ ~Vmdmo hmo gmo H$mH$ ^r Vmo AmH$me
_| J_Z H$a¡ h¢ {VZ_| H$hm§ JwU h¢? Aa ^y{_JmoMa{Z _| ^JdmZ VrWªH$a CnO¡ h¢ {VZH$mo
BÝÐm{XH$ Xod ^y{_ _| _ñVH$ bJm` Z_ñH$ma H$a¡ h¢, {dÚmYam| H$s H$hm§ ~mV?
Eogo dMZ O~ OZH$ Zo H$ho V~ do {dÚmYa EH$m§V _| {VîR>H$a Amng _| _§Ì H$a OZH$Hy§$
H$hVo ^E - ho ^y{_JmoM[a{Z Ho$ ZmW! Vw_ am_ bú_U H$m EVm à^md hr H$hmo hmo, Aa d¥Wm
JaO JaO ~mV| H$amo hmo gmo h_mao CZHo$ ~b namH«$_ H$s àVr{V Zmht& VmV¢ h_ H$h¡ h¢ gmo gwZhþ&
EH$ dO«mdV© XÿOm gmJamdV©, `o Xmo YZwf, {VZH$s Xod godm H$a¡ h¡§& gmo `o YZwf do XmoZm| ^mB©
M‹T>md| Vmo h_ CZH$s epŠV OmZ|& ~hþV H$hZoH$a H$hm Omo dO«mdV© YZwf am_ M‹T>md| Vmo Vwåhmar
H$Ý`m naU¢, ZmVa h_ ~bmËH$ma H$Ý`mHy§$ `hm§ bo Amd|Jo, Vw_ XoIVo hr ahmoJo&
V~ OZH$ Zo H$hr `h ~mV à_mU h¡& V~ CZZo XmoD$ YZwf {XImE gmo OZH$ CZ YZwf{ZHy§$
A{V {df_ XoIH$a H$Nw>EH$ AmHw$bVmHy§$ àmßV ^`m& ~hþ[a do {dÚmYa ^md WH$s ^JdmZ H$s
nyOm ñVw{V H$a JXm Aa hbm{X aËZm|H$a g§`wŠV YZwf{ZHy§$ bo Am¡a OZH$Hy§$ bo {_{Wbmnwar
AmE& Aa MÝÐJ{V CndZ go aWZynwa J`m&
O~ amOm OZH$ {_{Wbmnwar Am`o V~ ZJar H$s _hmemo^m ^B©, _§JbmMaU ^E, Aa g~
OZ gå_wI AmE& Aa do {dÚmYa ZJa Ho$ ~m{ha EH$ Am`wYembm ~Zm` Vhm§ YZwf Yao Aa
_hmJd© H$mo YaVo g§Vo {VîR>o& OZH$ IoXg{hV, qH${MV² ^moOZ Im`, qMVmH$a ì`mHw$b,
CËgmha{hV goO na n‹S>o& Vhm§ _hm Z_«r^yV CÎm_ ñÌr ~hþV AmXa g{hV MÝÐ_m H$s {H$aU
g_mZ CÁÁdb M_a T>maVr ^B©& amOm A{V XrK© {Zídmg _hm CîU Ap½Z g_mZ ZmI¡&
V~ amUr {dXohm Zo H$hm - ho ZmW! Vw_Zo H$m¡Z ñdJ©bmoH$ H$s Xodm§JZm XoIr {OgHo$
AZwamJH$a Eogr AdñWmHy§$ àmßV ^E hmo? gmo h_mao OmZZo _| dh H$m{_Zr JwUa{hV {ZX©B© h¡ Omo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

328 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Vwåhmao AmVmn{df¡ H$éUm Zmht H$a¡ h¡& ho ZmW! dh ñWmZH$ h_| ~Vmdmo Ohm§V¢ dm{h bo Amd¢&
Vwåhmao XþIH$a _mo{h XþI Aa gH$b bmoH${ZHy§$ XþI hmo` h¡& Vw_ Eogo _hmgm¡^m½`d§V Vm{h H$hm
Z éM¡& dh H$moB© nmfmU{MÎm h¡& CR>mo, amOmdm| H$mo§ Oo C{MV H$m`© hmo` gmo H$amo& `h {Vhmam eara
h¡ Vmo g~ _Zdm§{N>V H$m`© hm|Jo& `m ^m§{V amUr {dXohm Omo àmUhÿV¢ {à`m hþVr gmo H$hVr ^B©&
V~ amOm ~mobo - ho {à`o! ho emo^Zo! ho dëb^o! _wPo IoX Am¡a hr h¡, Vy d¥Wm Eogr ~mV
H${h H$mho H$mo A{YH$ IoX CnOmd¡ h¡& Vmo{h `m d¥Îmm§V H$s Jå` Zmht& VmV¢ Eogo H$h¡ h¡& dh
_m`m_B© Vwa§J _mo{h {dO`mY©{J[a _| bo J`m& Vhm§ aWZynwa Ho$ amOm MÝÐJ{V go _oam {_bmn
^`m& gmo dmZ¢ H$hr Vwåhmar nwÌr _oao nwÌ H$mo Xodmo& V~ _¢Zo H$hr _oar nwÌr XeaW Ho$ nwÌ
lram_MÝÐ H$mo XoZr H$ar h¡& V~ dmZo H$hr Omo am_M§Ð dO«mdV© YZwfHy§$ M‹T>md| Vmo {Vhmar nwÌr
naU| ZmVa _oam nwÌ naU¡Jm& gmo _¢ Vmo namE de Om` nS>çm& V~ CZHo$ ^` WH$s Aa Aew^H$_©
Ho$ CX` WH$s `h ~mV à_mU H$ar& gmo dO«mdV© Aa gmJamdV© XmoD$ YZwf bo {dÚmYa `hm§ Am`o
h¢& Vo ZJa Ho$ ~m{ha {VîR>¡ h¢& gmo _¢ Eogr OmZy§ hÿ§ `o YZwf BÝÐhÿV¢ M‹T>m` Z Om`§& {OZH$s Ádmbm
Xem|{Xem _| \¡$b ahr h¡, Aa _m`m_B© ZmJ \§w$H$ma¡ h¢, gmo ZoÌ{Zgm| Vmo XoIm Z Omd|& YZwf {~Zm
M‹T>m`o hr ñdV: ñd^md _hm^`mZH$ eãX H$a¡ h¢& BZH$mo M‹T>m`do H$s H$hm ~mV? Omo H$Xm{MV²
lram_MÝÐ YZwfHy§$ Z M‹T>md| Vmo `h {dÚmYa _oar nwÌrHy§$ Omoamdar bo Omd|Jo, O¡g¢ ñ`mb Ho$
g_rnV¢ _m§g H$s S>br IJ H${hE njr bo Om`& gmo YZwf Ho$ M‹T>m`do H$mo ~rg {XZ ~mH$s h¢&
Ehr H$ama h¡& Omo Z ~Zm Vmo dh H$Ý`mHy§$ bo Om`|Jo& {\$a `mH$m XoIZm Xþb©^ h¡&
ho lo{UH$! O~ amOm OZH$ `m ^m§{V H$hr V~ amUr {dXohm Ho$ ZoÌ AlwnmVgy§ ^a Am`o,
Aa nwÌ Ho$ haZo H$m Xþ:I ^yb JB© hþVr gmo `mX Am`m& EH$ Vmo àmMrZ XþI, ~hþ[a ZdrZ XþI,
Aa AmJm_rXþI, gmo _hmemoH$H$a nr{‹S>V ^B©, _hm eãXH$a nwH$maZo bJr& Eogm éXZ {H$`m Omo
gH$b n[adma Ho$ _Zwî` {dˆb hmo JE&
amOmgy§ amUr H$h¡ h¡ - ho Xod! _¢ Eogm H$m¡Z-gm nmn {H$`m Omo n{hbo Vmo nwÌ haçm J`m,
Aa A~ nwÌr ^r har Om` h¡& _oao Vmo ñZoh H$m Adb§~Z EH$ `h ew^ MopîQ>V nwÌr hr h¡& _oao
{Vhmao gd© Hw$Qw>å~ bmoJ{Z Ho$ `h nwÌr hr AmZÝX H$m H$maU h¡& gmo nm{n{Z Ho$ EH$ XþI Zmht
{_Q>¡ h¡ Aa XÿOm XþI Am` àmßV hmo` h¡& `m ^m§{V emoH$ Ho$ gmJa _| n‹S>r amUr éXZ H$aVr&
Vm{h amOm Yr`© ~§Ym` H$hVo ^E - ho amUr! éXZH$a H$hm? Omo nyd} `m Ord Zo H$_© CnmO} h¢
{VZHo$ CX` AZwgma \$b¡ h¢& g§gmaê$n ZmQ>H$ H$m AmMm`© Omo H$_© gmo g_ñV àmUr{ZHy§$ ZMmd¡
h¢& Voam nwÌ J`m gmo AnZo Aew^ Ho$ CX`V¢ J`m& A~ ew^ H$_© H$m CX` h¡ gmo gH$b _§Jb

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 329


hr hmo{h§& Eogo ZmZm àH$ma Ho$ gma dMZ{ZH$a amOm OZH$ Zo amUr {dXohmHy§$ Yr`© ~§Ym`m& V~
amUr em§{VHy§$ àmßV ^B©&
~hþ[a amOm OZH$ ZJa ~m{ha Om` YZwfembm Ho$ g_rn ñd`§da _§S>n aÀ`m, Aa gH$b
amOnwÌ{Z Ho$ ~wbm`doHy§$ nÌ nR>m`o& gmo nÌ ~m§M ~m§M gd© amOnwÌ Am`o& Aa A`moÜ`m ZJar H$mo
hÿ XÿV ^oOo gmo _mVm {nVm g§`wŠV am_m{XH$ Mmam| ^mB© Am`o& amOm OZH$ ~hþV AmXaH$a nyOo&
grVm na_ gwÝXar gmV gm¡ H$Ý`mAm| Ho$ _Ü` _hb Ho$ D$na {VîR>¡ h¡& ~‹S>o ~‹S>o gm_§V `mH$s ajm
H$a¢& Aa EH$ _hmn§{S>V ImoOm OmZ¢ ~hþV XoIr, ~hþV gwZr h¡, ñdU©ê$n doV H$s N>‹S>r OmHo$ hmW
_|, gmo D§$Mo eãX H$a H$h¡ h¡, àË`oH$ amOHw$_ma H$mo {XImd¡ h¡&
ho amOnwÌr! `h lram_MÝÐ H$_bbmoMZ amOm XeaW Ho$ nwÌ h¢, Vy ZrHo$ XoI& Aa `h
BZH$m N>moQ>m ^mB© bú_rdmZ bú_U h¡, _hm Á`mo{VHy§$ Ya¡& Aa `h BZH$m ^mB© _hm~mhþ ^aV
h¡& Aa `h `mV¢ N>moQ>m eÌw¿Z h¡& `h Mmam| hr ^mB© JwU{Z Ho$ gmJa h¢& BZ nwÌ{ZH$a amOm XeaW
n¥Ïdr H$s ^br^m§{V ajm H$a¡ h¡, OmHo$ amÁ` _| ^` H$m A§Hw$a Zmht& Aa `h h[a~mhZ _hm
~w{Õ_mZ H$mbr KQ>mg_mZ h¡ à^m OmH$s& Aa `h {MÌaW _hm JwUdmZ, VoOñdr, _hmgwÝXa h¡&
Aa `h h_w©I Zm_m Hw$_ma A{V_Zmoha _hmVoOñdr h¡& Aa `h lrg§O`, `h O`, `h ^mZw,
`h gwà^, `h _§{Xa, `h ~wY, `h {demb, `h lrYa, `h dra, `h ~§Yw, `h ^Ðdb, `h
_`yaHw$_ma BË`m{X AZoH$ amOHw$_ma _hmnamH«$_r _hmgm¡^m½`dmZ {Z_©b d§e Ho$ CnOo, MÝÐ_m
g_mZ {Z_©b h¡ H$m§{V {OZH$s, _hmJwUdmZ, ^yfU Ho$ YaUhmao, na_ CËgmh ê$n, _hm{dZ`d§V,
_hmkmZr, _hmMVwa Am` BH$Æ>o ^E h¢&
Aa `h g§H$menwa H$m ZmW, `mHo$ hñVr nd©Vg_mZ, Aa Vwa§J _hmloîR>, Aa aW _hm_Zmok,
Aa `moYm AX²^wV namH«$_ Ho$ Ymar& Aa `h gwanwa H$m amOm, `h a§Y«nwa H$m amOm, `h ZÝXnwa
H$m amOm, `h Hw§$XZnwa H$m A{Yn{V, `h _JY Xoe H$m amOoÝÐ, `h H§${në` ZJa H$m Zan{V,
BZ_| H$B© EH$ BúdmHw$d§er Aa H$B© EH$ ZmJd§er, Aa H$B© EH$ gmo_d§er, Aa H$B© EH$ CJ«d§er,
Aa H$B© EH$ h[ad§er, Aa H$B© EH$ Hw$éd§er& BË`m{X _hmJwUd§V Oo amOm gw{ZE h¢ Vo gd© Voao
AW© AmE h¢& BZHo$ _Ü` Omo nwéf ~O«mdV© YZwfHy§$ M‹T>md¡ Vm{h Vy da& Omo nwéf{Z _| loîR> hmo`Jm
Vmhrgy§ `h H$m`© hmo`Jm& `m ^m§{V ImoOm H$hr&
Aa amOm OZH$ g~{ZHy§$ EH$ÌH$a gd© hr amOHw$_ma AZwH«$_V¢ YZwf H$s Amoa nR>mE gmo JE&
gwÝXa h¡ ê$n {OZH$m gmo gd© hr YZwfHy§$ XoI H$ånm`_mZ ^E& YZwfV¢ gd© Amoa Ap½Z H$s Ádmbm
{~Owbr g_mZ {ZH$g¡& Aa _m`m_B© ^`mZH$ gn© \w§$H$ma H$a¢& V~ H$B© EH$ Vmo H$mZm| na hmW

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

330 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ya ^mJo& Aa H$B© EH$ YZwfHy§$ XoI H$a Xÿa hr H$sbo go R>m‹T>o aho, H$m§n¡ h¢ g_ñV A§J {OZHo$,
Aa _w§X JE h¢ ZoÌ {OZHo$& Aa H$B© EH$ ÁdaH$[a ì`mHw$b ^E, Aa H$B© EH$ YaVr{df¡ {Ja n‹S>o,
Aa H$B© EH$ Eogo ^E Omo ~mob Z gH¡$& Aa H$B© EH$ _yN>m©Hy§$ àmßV ^E& Aa H$B© EH$ YZwf Ho$
ZmJ{Z Ho$ ñdmgH$[a O¡g¢ d¥j H$m gyH$m nÌ ndZ go C‹S>m C‹S>m {\$a¡ V¡g¢ C‹S>Vo {\$a¢, Aa H$B© EH$
H$hVo ^E Omo A~ OrdVo Ka Omd| Vmo _hmXmZ H$a¢, gH$b Ord{ZHy§$ A^`XmZ Xod|&
Aa H$B© EH$ Eogo H$hVo ^`o, `h ê$ndVr H$Ý`m h¡ Vmo H$hm? `mHo$ {Z{_Îm àmU Vmo Z XoZo&
Aa H$B© EH$ H$hVo ^E `h H$moB© _m`m_B© {dÚmYa Am`m h¡ gmo amOmdm| Ho$ nwÌ{ZHy§$ ~mYm CnOmB©
h¡& Aa H$B© EH$ _hm^mJ Eogo H$hVo ^`o A~ h_mao ñÌrV¢ à`moOZ Zmht, `h H$m_ _hm XþIXmB©
h¡& O¡g¢ AZoH$ gmYw AWdm CËH¥$îQ> lmdH$ erbd«V Yma¡ h¢ V¡g¢ h_hÿ erbd«V Yma|Jo Y_©
Ü`mZH$a H$mb ì`VrV H$a|Jo& `m ^m§{V gd© namL²>_wI ^E&
Aa lr am_MÝÐ YZwf M‹T>mdZoHy§$ CÚ_r CR>H$a _hm_mVo hmWr H$s ZmBª _Zmoha J{V go
MbVo, OJVHy§$ _mohVo, YZwf Ho$ {ZH$Q> JE& gmo YZwf am_ Ho$ à^mdV¢ Ádmbm a{hV hmo` J`m&
O¡gm gwÝXa XodmonwZrV aËZ h¡ V¡gm gm¡å` hmo` J`m& O¡g¢ Jwé Ho$ {ZH$Q> {eî` gm¡å` hmo` Om`&
V~ lram_MÝÐ YZwfHy§$ hmW _| bo`H$[a M‹T>m`H$a I¢MVo ^E gmo _hmàM§S> eãX ^`m, n¥Ïdr
H$ånm`_mZ ^B©&
H¡$gm h¡ YZwf? {dñVrU© h¡ à^m OmH$s, O¡gm _oK JmO¡ V¡gm YZwf H$m eãX ^`m& _`ya{Z
Ho$ g_yh _oK H$m AmJ_Z OmZ ZmMZo bJo& OmHo$ VoO Ho$ AmJ¢ gy`© Eogm ^mgZo b½`m O¡gm Ap½Z
H$m H$U ^mg¡& Aa ñdU©_B© aOH$a AmH$me Ho$ àXoe ì`mßV hmo` JE& `h YZwf Xodm{YpîR>V
h¡ gmo AmH$me{df¡ YÝ` YÝ` eãX H$hVo ^E, Aa nwîn{Z H$s dfm© hmoVr ^B©& Xod Z¥Ë` H$aVo
^E& V~ am_ _hmX`md§V YZwf Ho$ eãXH$[a bmoH${ZHy§$ H$ånm`_mZ XoI YZwfHy§$ CVmaVo ^E&
bmoH$ Eogo S>ao _mZm| g_wÐ Ho$ ^§da _| Am` J`o h¢&
V~ grVm AnZo ZoÌ{Z H$[a lram_Hy§$ {ZaIVr ^B©& H¡$go h¢ ZoÌ? ndZH$[a M§Mb, O¡g¢
H$_bm| H$m Xb hmo` VmV¢ A{YH$ h¡ H$m§{V {OZH$s, Aa O¡gm H$m_ H$m ~mU VrúU hmo` V¡g¢
VrúU h¢& grVm amo_m§MH$a g§`wŠV _Z H$s d¥{Îmê$n _mbm Omo àW_ XoIVo hr BZH$s Amoa àoar
hþVr ~hþ[a bmoH$mMma {Z{_Îm hmW _| aËZ_mbm boH$a lram_ Ho$ Jbo _| S>mar& bÁOm go Z_«r^yV
h¡ _wI OmH$m, V¡g¢ {OZY_© Ho$ {ZH$Q> OrdX`m {VîR>¡, V¡g¢ am_ Ho$ {ZH$Q> grVm Am` {VîR>r&
lram_ A{VgwÝXa hþVo gmo `mHo$ g_rnV¢ AË`ÝV gwÝXa ^mgVo ^E& BZ XmoD${Z Ho$ ê$n H$m ÑîQ>m§V
Xodo _| Z Amd¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 331


Aa bú_U XÿOm YZwf gmJamdV©, jmo^Hy§$ àmßV ^`m Omo g_wÐ g_mZ h¡ eãX OmH$m, Cgo
M‹T>m` I¢MVo ^E& gmo n¥Ïdr H$ånm`_mZ ^B©& AmH$me _| Xod O`O`H$ma eãX H$aVo ^`o, Aa
nwîndfm© hmoVr ^B©& bú_U YZwfHy§$ M‹T>m` I¢MH$a O~ ~mU na ÑpîQ> Yar V~ gd© S>ao&
bmoH${ZHy§$ ^`ê$n XoI Amn YZwf H$s {nUM CVma _hm{dZ` g§`wŠV am_ Ho$ {ZH$Q> AmE& O¡g¢
kmZ Ho$ {ZH$Q> d¡am½` Amd¡& bú_U H$m Eogm namH«$_ XoI M§ÐJ{V H$m nR>m`m Omo M§ÐdÕ©Z
{dÚmYa Am`m hþVm, gmo A{VàgÞ hmo` AîQ>mXe H$Ý`m {dÚmYa{Z H$s nwÌr bú_U Hy§$ XrZr&
lram_ bú_U XmoD$ YZwf bo` _hm{dZ`dÝV {nVm Ho$ nmg AmE - Aa grVmhÿ AmB©&
Aa OoVo {dÚmYa Am`o hþVo gmo am_ bú_U H$m àVmn XoI MÝÐdÕ©Z H$s bma aWZynwa J`o&
Om` amOm MÝÐJ{VHy§$ gd© d¥Îmm§V H$hçm& gmo gwZH$a qMVmdmZ hmo` {VîR>çm& Aa ñd`§~a _§S>n
_| am_ Ho$ ^mB© ^aV hÿ AmE hþVo gmo _Z _| {dMmaVo ^`o {H$ _oam Aa am_ bú_U H$m Hw$b EH$,
Aa {nVm EH$ naÝVw BZH$m-gm AX²^wV namH«$_ _oam Zmht& `h nwÊ`m{YH$mar h¢, BZHo$ go nwÊ`
_¢Zo Z CnmO}& `h grVm gmjmV² bú_r, H$_b Ho$ ^rVa Xb g_mZ h¡ dU© OmH$m, am_ gm[aIm
nwÊ`m{YH$mar hr H$s ñÌr hmo`&
V~ Ho$H$B© BZH$s _mVm gd© H$bm{df¡ àdrU ^aV Ho$ {MÎm H$m A{^àm` OmZ n{V Ho$
H$mZ{df¡ H$hVr ^B© - ho ZmW! ^aV H$m _Z H$Nw>BH$ {~bIm XrI¡ h¡, Eogm H$amo Omo `h {daŠV
Z hmo`& Bg OZH$ Ho$ ^mB© H$ZH Ho$ amUr gwà^m, CgH$s nwÌr bmoH$gwÝXar h¡, gmo ñd`§da _§S>n
H$s {d{Y ~hþ[a H$amdmo Aa dh H$Ý`m ^aV Ho$ H$ÊR> _| da_mbm S>mao Vmo `h àgÞ hmo`& V~
XeaW `mH$s ~mV à_mUH$a H$ZH$ Ho$ H$mZ nhþ§MmB©& V~ H$ZH$ XeaW H$s Amkm à_mUH$a Oo
amOm JE hþVo gmo nmN>o ~wbm`o& `Wm`mo½` ñWmZ{df¡ {VîR>o& g~ Oo ^yn{V VoB© ^`o ZjÌ{Z Ho$ g_yh
{VZ {df¡ {VîR>Vm Omo ^aVê$n MÝÐ_m Vm{h H$ZH$ H$s nwÌr bmoH$gwÝXarê$n ewŠbnj H$s am{Ì
gmo _hm AZwamJH$[a daVr ^B©& _Z H$s AZwamJVmê$n _mbm Vmo n{hbo AdbmoH$Z H$aVo hr S>mar
hþVr, ~hþ[a bmoH$mMma_mÌ gw_Z H${h`o nwîn {VZH$s da_mbm ^r H$ÊR> _| S>mar& H¡$gr h¡ H$ZH$
H$s nwÌr? H$ZH$ g_mZ h¡ à^m OmH$s, O¡go gw^Ðm ^aV MH«$dVuHy§$ daçm hþVm V¡go `h XeaW
Ho$ nwÌ ^aV H$m§o daVr ^B©&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$V¢ H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! H$_©{Z H$s {d{MÌVm XoImo, ^aV O¡go
{daŠV {MÎm amOH$Ý`m na _mo{hV ^E& Aa g~ amOm {dbIo hmo` AnZo AnZo ñWmZH$ JE&
OmZ¡ O¡gm H$_© CnmOm© hmo` V¡gm hr \$b nmd¡ h¡& {H$gr Ho$ Ðì` H$mo Xÿgam MmhZo dmbm Z nmd¡&
AWmZÝVa {_{Wbmnwar _| grVm Aa bmoH$gwÝXar Ho$ {ddmh H$m na_ CËgmh ^`m& H¡$gr h¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

332 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{_{Wbmnwar? ÜdOm Aa VmoaU{Z Ho$ g_yhH$[a _§{S>V h¡, Aa _hm gwJÝY H$[a ^ar h¡, e§I Am{X
dm{XÌ{Z Ho$ g_yh go ny[aV h¡& lram_ H$m Aa ^aV H$m {ddmh _hmCËgd g{hV ^`m& Ðì`H$[a
{^jwH$ bmoH$ nyU© ^E& Oo amOm {ddmh H$m CËgd XoIdoHy§$ aho hþVo Vo XeaW Aa OZH$ H$ZH$
XmoZm| ^mB© go A{V gÝ_mZ nm` AnZo AnZo ñWmZH$ J`o& amOm XeaW Ho$ nwÌ Mmam|, am_ H$s ñÌr
grVm, ^aV H$s ñÌr bmoH$gwÝXar _hm CËgd{Zgy§ A`moÜ`m Ho$ {ZH$Q> Am`o&
H¡$go h¢ XeaW Ho$ nwÌ? gH$b n¥Ïdr{df¡ à{gÕ h¡ H$s{V© {OZH$s, Aa na_ê$n na_JwU,
gmoB© ^`m g_wÐ, Vm{df¡ _½Z h¢& Aa na_ aËZ{Z Ho$ Am^yfU {VZH$a emo{^V h¡ eara {OZHo$,
_mVm {nVmHy§$ CnOm`m h¡ _hmhf© {OZZo, ZmZm àH$ma Ho$ dmhZ {VZH$a nyU© Omo goZm, gmoB© ^`m
gmJa, Ohm§ AZoH$ àH$ma Ho$ dm{XÌ ~mOo h¢, O¡g¢ Ob{Z{Y JmO¡, Eogr goZm g{hV amO_mJ© hmo`
_{hb nYmao& _mJ© _| OZH$ Aa H$ZH$ H$s nwÌrHy§$ g~ hr XoI¡ h¢& gmo XoI XoI A{V h{f©V hmo`
h¢, Aa H$h¡ h¢ BZH$s Vwë` Am¡a H$moD$ Zmht& `h CÎm_ earaHy§$ Ya¡ h¢ BZHo$ XoIdoHy§$ ZJa Ho$ Za
Zmar _mJ© _| Am` BH$Æ>o ^`o, {VZH$[a _mJ© A{V g§H$sU© ^`m& ZJa Ho$ XadmOo gm| bo amO_{hb
n[a`§V _Zwî`{Z H$m nma Zmht&
{H$`m h¡ g_ñV OZ{Z Zo AmXa {OZH$m Eogo XeaW Ho$ nwÌ BZHo$ loîR> JwU{Z H$s Á`m| Á`m|
bmoH$ ñVw{V H$a¢ Ë`m| Ë`m| `o ZrMo hmo ah|& _hmgwI Ho$ ^moJZhmao `o Mmam| hr ^mB© gw~w{Õ AnZo
AnZo _{hb{Z _| AmZÝXgm| {damO¢& `h g~ ew^ H$_© H$m \$b {ddoH$s OZ OmZH$a Eogo gwH¥$V
H$ahþ OmH$[a gy`©V¢ A{YH$ àVmn hmo`& OoVo emo^m`_mZ CËH¥$îQ> \$b h¢ Vo gd© Y_© Ho$ à^mdV¢
h¢& Aa Oo _hm[Z§Ú H$Qw>H$ \$b h¢ Vo g~ nmn H$_© Ho$ CX`V¢& VmV¢ gwI Ho$ A{W© nmn {H«$`mHy§$
VOhþ, Aa ew^{H«$`m H$ahþ&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_ bú_U H$m YZwf M‹T>mdZo Am{X àVmn dU©Z Aa am_ H$m grVmgm| VWm ^aV H$m
bmoH$gwÝXargm| {ddmh dU©Z H$aZo dmbm AQ²>R>mBgdm± nd© g§nyU© ^`m&&28&&
AWmZÝVa Amfm‹T> ewŠb AîQ>_rV¢ AîQ>m{•H$m H$m _hmCËgd ^`m& amOm XeaW {OZoÝÐ
H$s _hmCËH¥$îQ> nyOm H$aZoHy§$ CÚ_r ^`m& amOm Y_©{df¡ A{V gmdYmZ h¡& amOm H$s g~ amUr,
nwÌ, ~m§Yd VWm gH$b Hw$Qw>å~ {OZamO Ho$ à{V{~å~{Z H$s _hmnyOm H$adoHy§$ CÚ_r ^E& Ho$B©
~hþV AmXa go n§M dU© Ho$ Oo aËZ {VZHo$ MyU© H$m _mS>bm _m§S>o h¢& Aa H$B© ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{Z
H$s _mbm ~Zmdo h¢, ^pŠV{df¡ nm`m h¡ A{YH$ma {OZZo& Aa H$moD$ Ebm (Bbm`Mr) H$nyam{X
gwJÝY Ðì`{ZH$[a ObHy§$ gwJÝY H$a¡ h¢, Aa H$moD$ gwJÝY Ob go n¥Ïdr H$mo N>m§Q>o h¡, Aa H$moD$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 333


ZmZm àH$ma Ho$ na_ gwJÝY nrgo h¢, Aa H$moD$ {OZ_§{Xam| Ho$ Ûma{Z H$s emo^m A{V X¡Xrß`_mZ
dñÌ{ZH$[a H$amd¡ h¡, Aa H$moD$ ZmZm àH$ma Ho$ YmVwAm| Ho$ a§Jm|H$a M¡Ë`mb`{Z H$s ^r{V`m| H$mo
_§S>dmdo h¢&
`m ^m§{V A`moÜ`mnwar Ho$ g~ hr bmoH$ drVamJ Xod H$s na_ ^pŠV H$mo YaVo g§Vo AË`ÝV
hf©H$[a nyU© {OZnyOm Ho$ CËgmh go CÎm_ nwÊ`Hy§$ CnmO©Vo ^E& amOm XeaW ^JdmZ H$m A{V
{d^y{VH$[a A{^foH$ H$amdVm ^`m& ZmZm àH$ma Ho$ dm{XÌ ~mOVo ^`o& amOm AîQ> {XZm| Ho$
Cndmg {H$E, Aa {OZoÝÐ H$s AîQ> àH$ma Ho$ Ðì`{ZV¢ _hmnyOm H$ar, Aa ZmZm àH$ma Ho$ ghO
nwîn Aa H¥${Ì_ H${hE ñdU© aËZm{XH$ Ho$ aMo nwîn {VZH$[a AMm© H$ar& O¡g¢ ZÝXrída Ûrn{df¡
Xod{ZH$[a g§`wŠV BÝÐ {OZoÝÐ H$s nyOm H$a¡ V¡g¢ amOm XeaW Zo A`moÜ`m _| H$ar& Aa amOm Mmam|
hr nQ>am{Z`m| H$mo J§YmoXH$ nR>m`m gmo VrZ Ho$ {ZH$Q> Vmo VéU ñÌr bo JB©, gmo erK« hr nhþ§Mm&
do CR>H$a g_ñV nmnm| H$m Xÿa H$aZhmam Omo J§YmoXH$ Vm{h _ñVH$ Aa ZoÌ{ZV¢ bJmdVr ^Bª&
Aa amUr gwà^m Ho$ {ZH$Q> d¥Õ ImoOm bo J`m hþVm gmo erK« Zht nhþ§Mm& VmV¢ amUr gwà^m
na_ H$mon Aa emoH$Hy§$ àmßV ^B©& _Z _| qMVdVr ^B© Omo amOm CZ VrZ am{U{Z H$m| J§YmoXH$
^oÁ`m Aa _mo{h Z ^oÁ`m gmo amOm H$m H$hm Xmof h¡? _¢ nyd© OÝ_ _| nwÊ` Z CnOm`m, do nwÊ`dVr
_hm gm¡^m½`dVr àe§gm `mo½` h¢ {OZH$mo ^JdmZ H$m J§YmoXH$ _hm n{dÌ amOm Zo nR>m`m&
An_mZ H$a X½Y Omo _¢ gmo _oao öX` H$m Vmn Am¡a ^m§{V Z {_Q>¡, A~ _wPo _aU hr eaU h¡&
Eogm {dMma EH$ {demIZm_m ^ÊS>marHy§$ ~wbm` H$hVr ^B© - ho ^mB©! `h ~mV Vy H$mhÿ go _V
H${h`mo, _mo{h {dfV¢ à`moOZ h¡& gmo Vy erK« bo Am& V~ àW_ Vmo dmZo e§H$mdmZ hmo` bm`do
_| T>rb H$ar, ~hþ[a {dMmar {H$ Am¡f{Y {Z{_Îm _§Jm`m hmoJm gmo bodoHy§$ J`m& Aa amUr
{e{WbJmÌ _{bZ {MV dñÌ Amo‹T>o goO na n‹S>r&
amOm XeaW Zo A§V:nwa _| Am`H$a VrZ amUr XoIr, gwà^m Z XoIr& gwà^mgy§ amOm H$m ~hþV
ñZoh gmo BgHo$ _{hb _| amOm Am` I‹S>o aho& Vm g_` Omo {df boZoHy§$ nR>m`m hþVm gmo bo Am`m
Aa H$hVm ^`m - ho Xo{d! `h {df bohþ& `h eãX amOm Zo gwZm V~ CgHo$ hmW go CR>m` {b`m
Aa Amn amUr H$s goO na ~¡R> JE& V~ amUr goO go CVa ~¡R>r& V~ amOm AmJ«h H$a goO D$na
~¡R>mB©&
Aa H$hVo ^E - ho dëb^o! Eogm H«$moY H$mhoV¢ {H$`m, OmH$a àmU VOm Mmho h¡&
gd©dñVw{ZV¢ OrVì` {à` h¡, Aa gd© Xþ:Im| go _aU H$m ~‹S>m Xþ:I h¡& Eogm Vmo{h H$hm XþI h¡
Omo {df _§Jm`m& Vy _oao öX` H$m gd©ñd h¡, OmZo VwPo Šboe CnOm`m hmo VmH$mo _¢ VËH$mb Vrd«

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

334 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


X§S> Xÿ§& ho gwÝXa_wIr! Vy {OZoÝÐ H$m {gÕm§V OmZ¡ h¡& ew^ Aew^ J{V Ho$ H$maU OmZ¡ h¡& Omo
{df VWm eñÌ Am{X go AnKmV H$a _a¡ h¢ Vo XþJ©{V _| n‹S>o h¢& Eogr ~w{Õ Vmo{h H«$moY go CnOr
gmo H«$moY H$mo {YŠH$ma& `h H«$moY _hm A§YH$ma h¡& A~ Vy àgÞ hmo& Oo n{Vd«Vm h¢ {VZZo Om¡bJ
àrV_ Ho$ AZwamJ Ho$ dMZ Z gwZo Vm¡bJ hr H«$moY H$m Amdoe h¡&
V~ gwà^m H$hVr ^B© - ho ZmW! Vw_ na H$mon H$hm? naÝVw _wPo Eogm XþI ^`m Omo _aU
{~Zm em§V Z hmo`& V~ amOm H$hr - ho amUr! Vmo{h Eogm H$hm XþI ^`m? V~ amUr H$hr -
^JdmZ H$m J§YmoXH$ Am¡a am{U{ZHy§$ nR>m`m Aa _mo{h Z nR>m`m, gmo _mo_¢ H$m¡Z H$m`©H$a hrZVm
OmZr? A~bm| Vw_ _oam H$^r ^r AZmXa Z {H$`m A~ H$mhoV¢ AZmXa {H$`m? `h ~mV amOmgm|
amUr H$h¡ h¡ Vm g_` d¥Õ ImoOm J§YmoXH$ bo Am`m, Aa H$hVm ^`m - ho Xodr! `h ^JdmZ
H$m J§YmoXH$ ZaZmW Vw_H$mo nR>m`m gmo bohþ& Aa Vm g_` VrZm| amUr AmBª, Aa H$hVr ^Bª -
ho _w½Yo! n{V H$s Vmona A{V H¥$nm h¡, Vy H$mon H$mo H$mho àmßV ^B©? XoI h_Hy§$ Vmo J§YmoXH$ Xmgr
bo AmB© Aa Voao d¥Õ ImoOm bo Am`m& n{V Ho$ Vmogy§ ào_ H$s Ý`yZVm Zmht, Omo n{V _| AnamY
^r hmo` Aa dh Am` ñZoh H$s ~mV H$ao Vmo CÎm_ ñÌr àgÞ hr hmo` h¡& ho emo^Zo! n{Vgy§ H«$moY
H$aZm gwI Ho$ {d¿Z H$m H$maU h¡& gmo H$mon C{MV Zmht& gmo {VZZo O~ `m ^m§{V g§Vmof CnOm`m
V~ gwà^m Zo àgÞ hmo` J§YmoXH$ ere na M‹T>m`m Aa ZoÌ{ZHy§$ bJm`m&
amOm ImoOm go H$monH$a H$hVo ^E - ho {ZH¥$îQ>! V¢ EVr T>rb H$hm§ bJmB©? V~ dh ^`§H$a
H§$nm`_mZ hmo` hmW Omo‹S> grg {Zdm` H$hVm ^`m - ho ^ŠVdËgb! ho Xod! ho {dkmZ^yfU!
AË`ÝV d¥Õ AdñWm H$a hrZepŠV Omo _¢, gmo _oam H$hm§ AnamY? _mona Amn H$mon H$amo, gmo
_¢ H«$moY H$m nmÌ Zmht& àW_ AdñWm{df¡ _oao ^wO hmWr Ho gy§S> g_mZ hþVo, CañWb à~b, Aa
Om§K JO~§YZ Vwë` hþVr, Aa eara Ñ‹T> hþVm& A~ H$_©{Z Ho$ CX`H$[a eara {e{Wb hmo` J`m&
nyd} D§$Mr ZrMr YaVr amOh§g H$s Ý`mBª Cb§K OmVm, _Zdm§{N>V ñWmZ Om` nhþ§MVm, A~
AñWmZH$ VH$V¢ CR>m ^r Zht Om` h¡& {Vhmao {nVm Ho$ àgmXH$a _¢ `h eara ZmZm àH$ma b‹S>m`m
Wm gmo A~ Hw${_Ì H$s Ý`mBª XþI H$m H$maU hmo` J`m& nyd} _wPo d¡ar{Z Ho$ {dXmaZo H$s epŠV
hþVr gmo A~ Vmo bmR>r Ho$ Adb§~Z H$a _hmH$îQ>gy§ {\$ê§$ hÿ§& ~bdmZ nwéf{ZH$a I¢Mm Omo YZwf
dmg_mZ dH«$ _oar nrR> hmo JB© h¡, Aa _ñVH$ Ho$ Ho$e ApñWg_mZ ídoV hmo` JE h¢, Aa _oao
Xm§Vhÿ {Ja JE _mZm| eara H$m AmVmn XoI Z gH¢$&
ho amOZ²! _oam g_ñV CËgmh {db` J`m& Eogo eara H$a H$moB© {XZ Ordy§ hÿ§ gmo ~‹S>m AmíM`©
h¡& OamH$[a AË`ÝV OO©am _oam eara, gm§P gH$mao {dZg Om`Jm& _mo{h _oar H$m`m H$s gw{Y

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 335


Zmht Vmo Am¡a gwY H$hm§ go hmo`? nyd} _oao ZoÌm{XH$ BpÝÐ` {dMjUVmHy§$ Yao hþVo, A~ Zm_ _mÌ
ah JE h¢& nm` Yê§$ {H$gr R>m¡a Aa na¢ H$mhÿ R>m¡a& g_ñV n¥ÏdrVb ÑpîQ>H$a í`m_ ^mg¡ h¡& Eogr
AdñWm hmo` JB© Vmo ~hþV {XZ{ZV¢ amOÛma godm h¡ gmo Zmht VO gHy§$ hÿ§& nŠHo$ \$b g_mZ Omo
_oam VZ Vm{h H$mb erK« hr ^jU H$aoJm& _mo{h _¥Ë`w H$m Eogm ^` Zmht O¡gm MmH$ar MyH$Zo
H$m ^` h¡& Aa _oao AmnH$s Amkm hr H$m Adb§~Z h¡ Am¡a Adbå~Z Zmht& eara H$s
AepŠVVm H$a {db§~ hmo` VmHy§$ _¢ H$hm§ H$ê§$&
ho ZmW! _oam eara Oam Ho$ AmYrZ OmZ H$mon _V H$amo, H¥$nm hr H$amo& Eogo dMZ ImoOm Ho$
amOm XeaW gwZH$a dm_m hmW H$nmob Ho$ bJm` qMVmdmZ hmo` {dMmaVm ^`m, Ahmo `h Ob
Ho$ ~wX~wXm g_mZ Agma eara, jU^§Jwa h¡, Aa `h `m¡dZ ~hþV {d^«_Hy§$ hÿ Ya¡ g§Ü`m Ho$ àH$me
g_mZ A{ZË` h¡, Aa AkmZ H$m H$maU h¡, {~Obr Ho$ M_ËH$ma g_mZ eara Aa gånXm {VZHo$
AW© AË`ÝV XþI Ho$ gmYZ H$_© `h àmUr H$a¡ h¡& CÝ_Îm ñÌr Ho$ H$Q>mj g_mZ, M§Mb gn© Ho$
\$U g_mZ, {df Ho$ ^ao, _hmVmn Ho$ g_yh Ho$ H$maU `o ^moJ hr OrdZHy§$ R>J¢ h¢, VmV¢ _hmR>J
h¢& `o {df` {dZmerH$, BZgo àmßV hþAm Omo XþI gmo _yT>{ZHy§$ gwIê$n ^mg¡ h¡&
`o _y‹T> Ord {df`{Z H$s A{^bmfm H$a¢ h¢ Aa BZHy§$ _Zdm§{N>V {df` Xþîàmß` h¢, {df`m|
Ho$ gwI XoIZo _mÌ _Zmok h¢& Aa BZHo$ \$b A{V H$Qw>H$ h¢& `o {df` BÝÐm`U Ho$ \$b g_mZ
h¢, g§gmar Ord BZHy§$ Mmh¡ h¢ gmo ~‹S>m AmíM`© h¡& Oo CÎm_OZ {df`{ZHy§$ {dfVwë` OmZH$a VO¡
h¢ Aa Vn H$a¡ h¢ Vo YÝ` h¢& AZoH$ {ddoH$s Ord nwÊ`m{YH$mar _hmCËgmh Ho$ YaUhmao {OZemgZ
Ho$ àgmXH$[a à~moYHy§$ àmßV ^E h¢& _¢ H$~ BZ {df`{Z H$m Ë`mJH$a ñZohê$n H$sM go {ZH$g
{Zd¥©{Îm H$m H$maU {OZoÝÐ H$m Vn AmMê§$Jm& _¢ n¥Ïdr H$s ~hþV gwI go à{VnmbZm H$ar, Aa
^moJ ^r _Zdm§{N>V ^moJo, Aa nwÌ ^r _oao _hmnamH«$_r CnOo& A~ ^r _¢ d¡am½` {df¡ {dbå~ H$ê§$
Vmo `h ~‹S>r {dnarV h¡& h_mao d§e H$s `h ar{V h¡ {H$ nwÌHy§$ amÁ`bú_r XoH$a d¡am½` H$mo YmaU
H$a _hmYra Vn H$aZoHy§$ dZ _| àdoe H$a¡& Eogm qMVdZH$a amOm ^moJ{ZV¢ CXmg{MÎm H$B© EH$
{XZ Ka _| aho&
ho lo{UH$! Omo dñVw Om g_` Om joÌ _| OmH$s OmH$mo OoVr àmßV hmoZr hmo` gmo Vm g_`
Vm joÌ _| Vmgo VmHy§$ VoVr {ZíM` goVr hmo` hr hmo`&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho _JY Xoe Ho$ ^yn{V! H$B© EH$ {XZm| _| gd© àmUr{Z Ho$ {hV
gd©^yV{hV Zm_m _w{Z ~‹S>o AmMm`©, _Z:n`©`kmZ Ho$ YmaH$, n¥Ïdr{df¡ {dhma H$aVo g§Kg{hV
ga`y ZXr Ho$ Vra AmE& H¡$go h¢ _w{Z? {nVm g_mZ N>h H$m` Ho$ Ord{Z Ho$ nmbH$,$ X`m{df¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

336 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


bJmB© h¡ _Z dMZ H$m` H$s {H«$`m, {OZ AmMm`© H$s Amkm nm` H$B© EH$ _w{Z Vmo JhZ dZ
_| {damOo, H$B© EH$ nd©V{Z H$s Jw\$m{Z _|, H$B© EH$ dZ Ho$ M¡Ë`mb`{Z _|, H$B© EH$ d¥{j{Z Ho$
H$moQ>a{Z _|, BË`m{X Ü`mZ `mo½` ñWmZ{Z _| gmYw {VîR>o& Aa Amn AmMm`© _hoÝÐmoX` Zm_m dZ
_| EH$ {ebm na Ohm§ {dH$bÌ` Ord{Z H$m g§Mma Zmht, Aa ñÌr Znw§gH$ ~mbH$ J«må`OZ
new{Z H$m g§gJ© Zmht, Eogm Omo {ZXm}f ñWmZH$ Vhm§ Zm_d¥jm| Ho$ ZrMo {Zdmg {H$`m& _hmJå^ra
_hmj_mdmZ, {OZH$m Xe©Z Xþb©^, H$_© {InmdZ Ho$ CÚ_r, _hm CXma h¡ _Z {OZH$m, _hm_w{Z
{VZHo$ ñdm_r, dfm©H$mb nyU© H$adoHy§$ g_m{Y `moJ Ya {VîR>o&
H¡$gm h¡ dfm©H$mb? {dXoe J_Z {H$`m {VZHy§$ ^`mZH$ h¡& df©Vr Omo _oK_mbm Aa M_H$Vr
Vmo {dOwar Aa JaOVr H$mar KQ>m {VZH$s ^`§H$a Omo Üd{Z, VmH$[a _mZm| gy`© H$mo {IPmdVm g§Vm
n¥Ïdr na àH$Q> ^`m h¡& gy`© J«rî_ G$Vw{df¡ bmoH${ZHy§$ AmVmnH$mar hþVm gmo A~ ñWyb _oK H$s
Ymam A§YH$maV¢ ^` WH$s ^mO _oK_mbm _| {N>ß`m Mmh¡ h¡& Aa n¥Ïdr Vb hao ZmO Ho$
A§Hw$a{Zê$n H§$Mw{H$Z H$a _§{S>V h¡& Aa _hmZ{X`{Z Ho$ àdmh d¥{ÕHy§$ àmßV ^E h¢ T>mhm nhm‹S>V¢
~h¡ h¢& Bg G$Vw _| Oo J_Z H$ao h¢ Vo A{V H$ånm`_mZ hmo` h¢ Aa {VZHo$ {MÎm _| AZoH$ àH$ma
H$s ^«m§{V CnO¡ h¡& Eogr dfm© G$Vw _| O¡Zr OZ IS²>J H$s Ymam g_mZ H${R>Z d«V {Za§Va Yma¡ h¢&
MmaU _w{Z Aa ^y{_JmoMar _w{Z MmVw_m©{gH$ _| ZmZm àH$ma Ho$ {Z`_ YaVo ^E& ho lo{UH$! Vo
_w{Z Voar ajm H$ahþ amJm{XH$ naU{VV¢ Vmo{h {Zd¥Îm H$ahþ&
AWmZÝVa à^mV g_` amOm XeaW dm{XÌ{Z Ho$ ZmXH$[a OmJ«V ^`m, O¡g¡§ gy`© CX`Hy§$
àmßV hmo`& Aa àmV g_` Hy$H$‹S>o ~mobZo bJo, gm[ag MH$dm gamoda VWm Z{X`{Z Ho$ VQ>{df¡
eãX H$aVo ^E& ñÌr nwéf goO{ZV¢ CR>o& ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb` {VZ{df¡ ^oar _¥X§J drUm dm{XÌ{Z
Ho$ ZmX hmoVo ^E& bmoH$ {ZÐmHy§$ VO {OZ nyOZm{XH$ {df¡ àdaVo& XrnH$ _§X Á`mo{V ^E& MÝÐ_m
H$s à^m _§X ^B©& H$_b \y$bo, Hw$_wX _w{XV ^E& Aa O¡g¢ {OZ {gÕm§V Ho$ kmV{Z Ho$
dMZ{ZH$[a {_Ï`mdmXr {db` Om§` V¡g¢ gy`© H$s {H$aU{ZH$[a J«h Vmam ZjÌ {N>n JE& `m
^m§{V à^mV g_` AË`ÝV {Z_©b àH$Q> ^`m& V~ amOm XohH¥$Ë` {H«$`m H$a ^JdmZ H$s nyOm
H$a ~ma§~ma Z_ñH$ma H$aVm ^`m& Aa ^Ð Om{V H$s h{WZr na M‹T>, Xod{Z gm[aIo Oo amOm
{VZHo$ g_yh{ZH$a g§`wŠV, R>m¡a R>m¡a _w{ZZHy§$ Aa {OZ_pÝXa{ZHy§$ Z_ñH$ma H$aVm _hoÝÐmoX` dZ
_| n¥Ïdrn{V J`m&
OmH$s {d^y{V n¥ÏdrHy§$ AmZ§X CnOmdZhmar, dfm]n`ªV ì`m»`mZ H$[aE Vmo ^r Z H$h
g{H$`o& Omo _w{Z JwUê$n aËZ{Z H$m gmJa, Om g_` `mH$s ZJar Ho$ g_rn Amd¡ Vmhr g_`

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 337


`mHy§$ I~a hmo`& Omo _w{Z AmE h¢ V~ hr `h Xe©ZHy§$ Om`& gmo gd© ^yV {hV _w{ZHy§$ AmE gwZ,
{VZHo$ {ZH$Q> Ho$Vo g_rnr bmoH${Z g{hV Am`m& h{WZrgy§ CVa A{V hf© H$m ^açm Z_ñH$ma H$a
_hm^pŠV g§`wŠV {gÕm§V gå~ÝYr H$Wm gwZVm ^`m& Mmam| AZw`moJ{Z H$s MMm© Ymar, Aa
AVrV AZmJV dV©_mZ H$mb Ho$ Oo _hmnwéf {VZHo$ M[aÌ gwZo&
bmoH$mbmoH$ H$m {Zê$nU, Aa N>h Ðì`{Z H$m ñdê$n, N>h H$m` Ho$ Ord{Z H$m dU©Z, N>h
boí`m H$m ì`m»`mZ, Aa N>hm| H$mb H$m H$WZ, Aa Hw$bH$a{Z H$s CËn{Îm, Aa AZoH$ àH$ma
j{Ì`m{XH${Z Ho$ d§e Aa gßV VÎd, Zd nXmW©, n§MmpñVH$m` H$m dU©Z AmMm`© Ho$ _wIV¢
ldUH$a g~ _w{Z`{ZHy§$ ~maå~ma Z_ñH$ma H$a amOm Y_© Ho$ AZwamJH$[a nyU© ZJa _| AmE&
{OZY_© Ho$ JwU{Z H$s H$Wm {ZH$Q>dVu amOm{Zgm| Aa _§{Ì`{Zgy§ H$a Aa g~{ZHy§$ {dXmH$a _hb
_| àdoe H$aVm ^`m& {dñVrU© h¡ {d^d OmHo$& Aa amUr bú_rVwë` na_H$m§{VH$a g§nyU© MÝÐ_m
g_mZ gånyU© gwÝXa ~XZ H$s YaUhmar, ZoÌ Aa _Z H$s haUhmar, hmd ^md {dbmg {d^«_H$a
_§{S>V, _hm{ZnwU, na_ {dZ` H$s H$aUhmar, ß`mar VoB© ^Bª H$_b{Z H$s n§pŠV, {VZHy§$ amOm
gy`© g_mZ à\w$pëbV H$aVm ^`m&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
AîQ>m{•H$m AmJ_ Aa amOm XeaW H$m Y_© l dU H$Wm Zm_ dU© Z H$aZo dmbm
CZVrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&29&&
AWmZÝVa _oK Ho$ AmS>å~a H$a `wŠV Omo dfm©H$mb gmo J`m Aa AmH$me g§^mao IS²>J H$s
à^m-g_mZ {Z_©b ^`m& nX²_ _hmoËnb nwÊS>arH$ BÝXrdam{X AZoH$ Om{V Ho$ H$_b à\w$pëbV
^E& H¡$go h¢ H$_bm{XH$ nwîn? {df`r Ord{ZHy§$ CÝ_mX Ho$ H$maU h¢& Aa ZXr gamodam{X{df¡
Ob {Z_©b ^`m O¡gm _w{Z H$m {MÎm {Z_©b hmo` V¡gm& Aa BÝÐYZwf OmVo aho& n¥Ïdr H$X©_ a{hV
hmo` JB©& eaXG$Vw _mZmo Hw$_wX{Z Ho$ à\w$pëbV hmoZo go h§gVr hþB© àH$Q> ^B©& {dOw[a`m| Ho$
M_ËH$ma H$s g§^mdZm hr JB©& gy`© Vwbmam{e na Am`m& eaX Ho$ ídoV ~mXao H$hÿ§ H$hÿ§ ÑpîQ> Amd|
gmo jU_mÌ _| {dbm` Om§`& {Zemê$n Zdmo‹T>m ñÌr g§Ü`m Ho$ àH$me ê$n _hmgwÝXa bmb
AYa{ZHy§$ Yao, Mm§XZr ê$n {Z_©b dñÌ{ZHy§$ n{ha, MÝÐ_mê$n h¢ My‹S>m_{U OmHo$, gmo AË`ÝV
emo^Vr ^B©& Aa dm{nH$m {Z_©b Ob H$s ^ar _Zwî`{Z Ho$ _ZHy§$ à_moX CnOmVr ^B©& MH$dm
MH$dr Ho$ `wJb H$a¡ h¢ Ho${b Ohm§, Aa _XmoÝ_Îm Oo gm[ag Vo H$a¡ h¢ ZmX Ohm§, H$_b{Z Ho$ dZ
_| ^«_Vo Omo amOh§g AË`ÝV emo^mHy§$ Ya¡ h¢, gmo grVm H$s h¡ qMVm OmHo$ Eogm Omo ^m_ÊS>b Vm{h
`h G$Vw gwhmdZr Z bJr, Ap½Z g_mZ ^mg¡ h¡ OJV OmHy§$&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

338 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


EH$ {XZ `h ^m_ÊS>b bÁOmHy§$ VOH$a {nVm Ho$ AmJo ~g§VÜdO Zm_m Omo na_ {_Ì Vm{h
H$hVm ^`m& H¡$gm h¡ ^m_§S>b? Aa{V go nr{‹S>V h¡ A§J OmH$m, {_Ìgy§ H$ho h¡ - ho {_Ì! Vy
XrK©emoMr h¡, Aa naH$m`©{df¡ CÚ_r h¡& EVo {XZ hmo` JE Vmo{h _oar qMVm Zmht& ì`mHw$bVm ê$n
^«_UHy§$ Ya¡ Omo Amemê$n g_wÐ Vm{df¡ Sy>~m hÿ§, _mo{h Ambå~Z H$hm Z Xodmo? Eogo Am{V©Ü`mZH$a
`wŠV ^m_§S>b Ho$ dMZ gwZ amOg^m Ho$ gd©bmoH à^mda{hV {dfmX g§`wŠV hmo` JE& V~ {VZHy§$
_hm emoH$H$a VßVm`_mZ XoI ^m_§S>b bÁOm go AYmo_wI hmo` J`m&
V~ EH$ d¥hËHo$Vw Zm_m {dÚmYa H$hVm ^`m - A~ H$hm {N>nmd amImo, Hw$_magy§ gd© d¥Îmm§V
`WmW© H$hmo OmH$[a ^«m§V Z ah¡& V~ do gd© d¥Îmm§V ^m_§S>bgy§ H$hVo ^E - ho Hw$_ma! h_ H$Ý`m
Ho$ {nVmHy§$ `hm§ bo AmE hþVo, H$Ý`m H$s ~mV `mMZm H$ar gmo dmZo H$hr _¢ H$Ý`m am_Hy§$ XoZr H$ar
h¡& h_mao dmHo$ dmVm© ~hþV ^B© dh Z _mZ¡& V~ dO«mdV© YZwf H$m H$ama ^`m Omo YZwf am_ M‹T>md|
Vmo H$Ý`mHy§$ naU¢ ZmVa h_ `hm§ bo Amd|Jo Aa ^m_§S>b {ddmhoJm& gmo YZwf boH$a `hm§ go
{dÚmYa {_{Wbmnwar JE& gmo am_ _hm nwÊ`m{YH$mar YZwf M‹T>m`m hr& V~ ñd`§da _§S>n _|
OZH$ H$s nwÌr A{V JwUdVr, _hm {ddoH$d§Vr, n{V Ho$ öX` H$s haUhmar, d«V {Z`_ H$s
YaUhmar, Zd`m¡dZ _§{S>V, Xmof{ZH$[a AI§{S>V, gd© H$bmnyU©, eaXG$Vw H$s nyU©_mgr Ho$
MÝÐ_m g_mZ _wI H$s H$m§{VHy§$ Ya¡, bú_r gm[aIo ew^bjU, bmdÊ`VmH$[a `wŠV, grVm
_hmgVr lram_ Ho$ H§$R> _| da_mbm S>ma dëb^m hmoVr ^B©&
ho Hw$_ma! do YZwf dV©_mZ H$mb Ho$ Zmht, JXm Aa hb Am{X XodmonwZrV aËZ{ZH$a `wŠV,
AZoH$ Xod {OZH$s godm H$a¡ h¢, H$moB© {OZHy§$ XoI Z gH¡$, gmo dO«mdV© gmJamdV© XmoD$ YZwf am_
bú_U XmoD$ ^mB© M‹T>mdVo ^E& dh {ÌbmoH$gwÝXar am_ Zo naUr& A`moÜ`m bo JE& gmo A~ dh
~bmËH$ma Xod{ZH$[a ^r Z har Om`, h_mar H$hm ~mV?
Aa H$Xm{MV² H$hmoJo am_ H$mo naUm`o nhbo hr Š`m| Z har& OZH$ H$m {_Ì amdU H$m O_mB©
_Yw h¡ gmo h_ H¡$g¢ ha gH¢$& VmV¢ ho Hw$_ma! A~ g§Vmof AmXam¡& {Z_©bVm ^Ohþ& hmoZhma hmo`
gmo BÝÐm{XH$ ^r Am¡a ^m§{V Z H$a gH¢$& V~ YZwf M‹T>mdZo H$m d¥Îmm§V Aa am_ go grVm H$m
{ddmh hmo J`m gwZ ^m_§S>b A{V bÁOmdmZ hmo` {dfmXH$[a nyU© ^`m& _Z _| {dMma¡ h¡ Omo
_oam `h {dÚmYa H$m OÝ_ {ZaW©H$ h¡ Omo _¢ hrZ nwéf H$s Ý`mBª Vm{h Z naU gŠ`m& B©fm© Aa
H«$moYH$a _§{S>V hmo` g^m H¡$ bmoH${ZHy$§ H$hVm ^`m, H$hm Vwåhmam {dÚmYanZm, Vw_ ^y{_JmoM[a{ZVoh§ÿ
S>amo hmo& _¢ Amn Om`H$a ^y{_JmoM[a{ZHy§$ OrV VmHy§$ bo AmD§$Jm& Aa Oo YZwf Ho$ A{YîR>mVm
CZHy§$ YZwf Xo Am`o {VZH$m {ZJ«h H$ê§$Jm&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 339


Eogm H$hH$a eñÌ g{O {d_mZ{df¡ M‹T> AmH$me Ho$ _mJ© J`m& AZoH$ J«m_ ZXr ZJa dZ
CndZ gamoda nd©Vm{XH$ nyU© n¥Ïdr _§S>b Xo»`m& V~ `mH$s ÑpîQ> Omo AnZo nyd© ^d H$m ñWmZH$
{dX½Ynwa nhm‹S>{Z Ho$ ~rM hþVm `hm§ n‹S>r& {MÎm _| {MVB© {H$ `h ZJa _¢Zo Xo»`m h¡& Om{Vñ_aU
hmo` _yN>m© Am` JB©& V~ _§Ìr ì`mHw$b hmo` {nVm Ho$ {ZH$Q> bo AmE& MÝXZm{X erVb
Ðì`{ZH$[a N>m§Q>çm V~ à~moYH$Hy§$ àmßV ^`m&
amObmoH$ H$s ñÌr `m{h H$hVr ^B© - ho Hw$_ma! Vw_H$mo `h C{MV Zmht Omo _mVm {nVm Ho$
{ZH$Q> Eogr bÁOma{hV MoîQ>m H$ahw& Vw_ Vmo {dMjU hmo, {dÚmYa{Z H$s H$Ý`m Xodm§JZmhÿV¢
A{V gwÝXa h¢, Vo naUmo& bmoH$hmg H$hm H$amdmo hmo? V~ ^m_§S>b bÁOm Aa emoH$H$[a _wI
ZrMm {H$`m& Aa H$hVm ^`m - {YŠH$ma h¡ _moHy§$, _¢ _hm_mohH$[a {déÕ H$m`© qMË`m& Omo
Mm§S>mbm{X AË`ÝV ZrM Hw$b h¢ {VZhÿ Ho$ `h H$_© Z hmo`& _¢ Aew^ H$_©{Z Ho$ CX`H$[a AË`ÝV
_{bZ n[aUm_ {H$E& _¢ Aa grVm EH$ hr _mVm Ho$ CXa go CnOo h¢& A~ _oao Aew^ H$_© J`m
V~ `WmW© OmZr&
gmo `mHo$ Eogo dMZ gwZH$a Aa emoH$H$a nr{‹S>V XoI `mH$m {nVm amOm MÝÐJ{V JmoX _| bo`
_wI My_ nyN>Vm ^`m - ho nwÌ! `h Vy H$m¡Z ^m§{V H$hr? V~ Hw$_ma H$hVm ^`m - ho VmV! _oam
M[aÌ gwZhþ& nyd©^d{df¡ _¢ Bg hr ^aVjoÌ{df¡ {dX½Ynwa ZJa, Vhm§ Hw$ÊS>b_§{S>V amOm hþVm&
na_§S>b H$m byQ>Zhmam, gXm {dJ«h H$m H$aUhmam, n¥Ïdr{df¡ à{gÕ {ZO àOm H$m nmbH$,
_hm{d^dH$a g§`wŠV& gmo _¢ nmnr _m`mMma H$a EH$ {dà H$s ñÌr har& gmo dh {dà Vmo
A{VXþIr hmo` H$ht Mbm J`m Aa _¢ amOm AaÊ` Ho$ Xoe _| ~mYm H$ar& gmo AaÊ` H$m goZmn{V
~mbMÝÐ _mo{h nH$‹S> bo J`m Aa _oar gd©gånXm ha brZr& _¢ eara_mÌ ah J`m& H$B© EH$ {XZ
_| ~§XrJ¥hV¢ Ny>Q>çm gmo _hmXþ:{IV n¥Ïdr{df¡ ^«_U H$aVm _w{Z`m| Ho$ Xe©ZHy§$ J`m& _hmd«V
AUwd«V H$m ì`m»`mZ gwÝ`m& VrZ bmoH$nyÁ` Omo gd©k drVamJXod {VZH$m n{dÌ Omo _mJ© VmH$s
lÕm H$ar& OJV Ho$ ~m§Yd Oo lrJwé {VZH$s AmkmH$a _¢Zo _Ú _m§g H$m Ë`mJê$n d«V AmXaçm&
_oar epŠV hrZ hþVr VmV¢ `o {deof d«V Z AmXa gŠ`m& {OZemgZ H$m AX²^wV _mhmËå` Omo
_¢ _hmnmnr hþVm gmo EVo hr d«V go _¢ XþJ©{V _| Z J`m&
{OZY_© Ho$ eaUH$[a OZH$ H$s amUr {dXohm Ho$ J^© _| CnÁ`m Aa grVm ^r CnOr& gmo
H$Ý`m g{hV _oam OÝ_ ^`m& Aa dh nyd©^d H$m {damoYr {dà OmH$s _¢ ñÌr har hþVr gmo Xod
^`m& Aa _mo{h OÝ_V¢ hr O¡g¢ J¥Õ njr _m§g H$s S>brHy§$ bo Om` V¡g¢ ZjÌ{ZV¢ D$na
AmH$me{df¡ bo J`m& gmo n{hbo Vmo VmZ¡ {dMma {H$`m {H$ `mHy§$ _mê§$& ~hþ[a H$éUmH$[a Hw$ÊS>b

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

340 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


nham` bKwnaU {dÚmH$a _mo{h `ËZgmo S>maçm gmo am{Ì{df¡ n‹S>Vm Vw_Zo Poë`m& Aa X`mdmZ
hmo` AnZr amUrHy§$ gm¢ß`m, gmo _¢ {Vhmao àgmXV¢ d¥{ÕHy§$ àmßV ^`m, AZoH$ {dÚm H$m YmaH$
^`m& Vw_Zo ~hþV b‹T>m`m, Aa _mVm _oar ~hþV à{VnmbZm H$ar&
^m_§S>b Eogo H$hHo$ Mwn hmo ahçm& amOm MÝÐJ{V dh d¥Îmm§V gwZH$a na_ à~moYHy§$ àmßV
^`m Aa BpÝÐ`{Z H$s dmgZm VO _hm d¡am½` A§JrH$ma H$adoHy§$ CÚ_r ^`m& bmoH$Y_© H${hE
ñÌr godZ gmoB© ^`m d¥j, Vm{h gwI\$bgy§ a{hV OmÝ`m& Aa g§gma H$m ~§YZ OmZH$a AnZm
amÁ` ^m_§S>bHy§$ Xo` Amn gd© ^yV{hV ñdm_r Ho$ g_rn erK« Am`m& do gd© ^yV{hV ñdm_r
n¥Ïdr{df¡ gy`©g_mZ à{gÕ, JwUê$n {H$aU{Z Ho$ g_yh H$a ^ì` Ord{ZHy§$ AmZÝX Ho$ H$aZhmao,
gmo amOm MÝÐJ{V {dÚmYa _hoÝÐmoX` CÚmZ{df¡ Am` _w{Z H$s AM©Zm H$ar&
~hþ[a Z_ñH$ma ñVw{V H$a grg Zdm` hmW Omo‹S> `m ^m§{V H$hVm ^`m - ho ^JdZ²! {Vhmao
àgmXH$a _¢ {OZXrjm bo` Vn {H$`m Mmhÿ§ hÿ§, _¢ J¥hdmgV¢ CXmg ^`m& V~ _w{Z H$hVo ^E -
^dgmJagy§ nma H$aUhmar `h ^JdVr Xrjm h¡ gmo boC& amOm Vmo d¡am½`Hy§$ àmßV ^`m Aa
^m_§S>b Ho$ amÁ` H$m CËgd hmoVm ^`m, D§$Mo ñda ZJmao ~mOo, Zmar JrV JmdVr ^Bª, ~m§gwar
Am{X dm{XÌ{Z Ho$ g_yh ~mOVo ^E& Vmb _§Oram Am{X ~m§gar Ho$ dm{XÌ ~mOo, "emo^m`_mZ
OZH$ amOm H$m nwÌ O`d§V hmodo' Eogm ~§XrOZ{Z H$m eãX hmoVm ^`m& gmo _hoÝÐmoX` CÚmZ{df¡
Eogm _Zmoha eãX am{Ì{df¡ ^`m OmV¢ A`moÜ`m Ho$ g_ñV OZ {ZÐma{hV hmo` JE& ~hþ[a àmV:
g_` _w{ZamO Ho$ _wIV¢ _hmloîR> eãX gwZH$a O¡ZrOZ A{V hf©Hy§$ àmßV ^E& Aa grVm OZH$
amOm H$m nwÌ O`d§V hmoE, Eogr Üd{Z gwZH$a _mZm| A_¥V go gtMr JB©, amo_m§MH$a g§`wŠV ^`m
h¡ gd© A§J OmH$m, Aa \$aH¡$ h¡ ~mBª Am§I OmH$s, _Z _| {MVdVr ^B©&
Omo `h ~maå~ma D§$Mm eãX gw{ZE {H$ OZH$ amOm H$m nwÌ O`d§V hmoD$ gmo _oam hÿ {nVm
OZH$ h¡& H$ZH$ H$m ~‹S>m ^mB©, Aa _oam ^mB© OÝ_ Vmhr haçm J`m Wm gmo dhr Z hmo`& Eogm
{dMmaH$a ^mB© Ho$ ñZohê$n J`m h¡ _Z OmH$m, gmo D§$Mo ñda H$a éXZ H$aVr ^B©& V~ am_
A{^am_ H${hE gwÝXa h¡ A§J OmH$m, _hm_Ywa dMZH$a H$hVo - ho {à`o! Vy H$mhoHy§$ éXZ H$a¡
h¡, Omo `h Voam ^mB© h¡ Vmo A~ I~a Amd¡ h¡& Aa Omo Am¡a h¡ Vmo ho n§{S>Vo! Vy H$hm gmoM H$a¡
h¡? Oo {dMjU h¢ Vo _wE H$m, hao H$m, JE H$m, ZîQ> hþE H$m, gmoM Z H$a¡& ho dëb^o! Oo H$m`a
h¢ Aa _yI© h¢ CZHo$ {dfmX hmo` h¡& Aa Oo n§{S>V h¢, namH«$_r h¢ {VZHo$ {dfmX Zmht hmo` h¡&
`m ^m§{V am_ Ho$ Aa grVm Ho$ dMZmbmn hmod¡ h¢& Vmhr g_` ~YmB©dmao _§Jb eãX H$aVo AmE&
V~ amOm XeaW Zo _hmhf©V¢ ~hþV AmXaV¢ ZmZm àH$ma Ho$ XmZ H$a¡ Aa nwÌ H$bÌm{X gd©

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 341


Hw$Qw>å~g{hV dZ _| J`m& gmo ZJa Ho$ ~m{ha Mmam| Va\$ {dÚmYa{Z H$s goZm g¡H$‹S>m| gm_§V{Z go
nyU© XoI AmíM`©Hy§$ àmßV ^`m& {dÚmYa{Z Zo BÝÐ Ho$ ZJa Vwë` goZm H$m ñWmZH$ jU_mÌ _|
~Zm` amIm h¡& OmHo$ D§$Mm H$moQ>, ~‹S>m XadmOm, Oo nVmH$m VmoaU {VZV¢ emo^m`_mZ, aËZ{ZH$[a
_§{S>V Eogm {Zdmg XoI amOm XeaW Ohm§ dZ _| gmYw {damOo hþVo Vhm§ J`m, Z_ñH$ma H$a
ñVw{VH$a amOm MÝÐJ{V H$m d¡am½` Xo»`m& {dÚmYa{Z g{hV lr Jwé H$s nyOm H$ar& amOm XeaW
gd© ~m§Yd g{hV EH$ Va\$ ~¡R>çm, Aa ^m_§S>b gd© {dÚmYa{Z g{hV EH$ Va\$ ~¡R>çm&
{dÚmYa Aa ^y{_JmoMar _w{Z Ho$ nmg `{V Aa lmdH$ H$m Y_© ldU H$aVo ^E& ^m_§S>b {nVm
Ho$ d¡am½` hmo`doH$a H$Nw>BH$ emoH$dmZ ~¡R>m&
V~ _w{Z H$hVo ^E Omo `{V H$m Y_© h¡ eyadram| H$m h¡, {OZHo$ J¥hdmg Zmht, _hm em§VXem
h¡, AmZÝX H$m H$maU h¡, _hmXþb©^ h¡, Ì¡bmoŠ` _| gma h¡, H$m`a Ord{ZHy§$ ^`mZH$ ^mg¡ h¡&
^ì`Ord _w{ZnXHy§$ nm` H$a A{dZmer Ym_Hy§$ nmd¡ h¢& AWdm BÝÐ Ahq_Ð nX bh¡ h¢& bmoH$
Ho$ {eIa Omo {gÕ ñWmZH$ h¡, gmo _w{ZnX {~Zm Zmht nmB`o h¡& H¡$go h¢ _w{Z? gå`½Xe©ZH$[a
_§{S>V h¢, {OZ_mJ© go {Zdm©U Ho$ gwIHy§$ àmßV hmo` Aa MVwJ©{V Ho$ XþIV¢ Ny>Q>¡ gmo hr _mJ© loîR>
h¡& gmo gd© ^yV{hV _w{Z Zo _oK H$s JO©Zm g_mZ h¡ Üd{Z {OZH$s, gd© Ord{Z Ho$ {MÎmHy§$
AmZÝXH$mar Eogo dMZ H$ho& H¡$gm h¡ _w{Z? g_ñV VÎdm| Ho$ kmVm, gmo _w{Z Ho$ dMZê$n Ob
g§Xohê$n VmnHy§$, haVm àmUr Ord{Z Zo H$U©ê$n A§Owbr{ZH$[a nr`o& H$B© EH$ _w{Z ^E, H$B©EH$
lmdH$ ^E, _hm Y_m©ZwamJ H$a `wŠV h¡ {MÎm {OZH$m&
Y_© H$m ì`m»`mZ hmo MwŠ`m V~ XeaW nyN>Vm ^`m - ho ZmW! MÝÐJ{V {dÚmYaHy§$ H$m¡Z
H$maU d¡am½` CnÁ`m& Aa grVm AnZo ^mB© ^m_§S>b H$m M[aÌ gwZdo H$s BÀN>m H$aVr ^B©& H¡$gr
h¡ grVm? _hm{dZ`d§Vr h¡& V~ _w{Z H$hVo ^E - ho XeaW! Vw_ gwZhþ! BZ Ord{Z H$s AnZo
AnZo CnmO} H$_©{ZH$a {d{MÌJ{V h¡& `h ^m_§S>b nyd} g§gma _§o AZÝV ^«_UH$a A{V Xþ{IV
^`m, H$_©ê$nr ndZ H$m àoaçm `m ^d _| AmH$megy§ n‹S>Vm amOm MÝÐJ{VHy§$ àmßV ^`m, gmo
MÝÐJ{V AnZr ñÌr nwÊ`dVrHy§$ gm¢ß`m& gmo Zd`m¡dZ _| grVm H$m {MÌnQ> XoI _mo{hV ^`m& V~
OZH$Hy§$ EH$ {dÚmYa H¥${Ì_ Aíd hmo` bo J`m, `h H$ama R>haçm Omo YZwf M‹T>md¡ gmo H$Ý`m
naU¡&
~hþ[a OZH$Hy§$ {_{Wbmnwar bo` AmE, Aa YZwf lram_ Zo M‹T>m`m Aa grVm naUr& V~
^m_§S>b {dÚmYa{Z Ho$ _wI go `h dmVm© gwZ H«$moYH$a {d_mZ _| ~¡R> Amd¡ Wm gmo _mJ© _| nyd©^d
H$m ZJa Xo»`m, V~ Om{Vñ_aU hþAm Omo _¢ Hw$ÊS>b_§{S>V Zm_m `m {dX½Ynwa H$m amOm AY_u

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

342 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


hþVm& qnJb ~«m÷U H$s ñÌr har& ~hþ[a _mo{h AaÊ` Ho$ goZmn{V Zo nH$S>çm, XoeV¢ H$m‹T> {X`m,
gd©ñd byQ> {b`m& gmo _hmnwéf{Z Ho$ Aml` Am` _Yw_m§g H$m Ë`mJ {H$`m, ew^n[aUm_{ZV¢
_aUH$a OZH$ H$s amUr {dXohm Ho$ J^©V¢ CnÁ`m& Aa dh qnJb ~«m÷U OmH$s ñÌr `mZo har
gmo dZ go H$mîR> bm` ñÌra{hV eyÝ`Hw$Q>r XoI A{V {dbmn H$aVm ^`m {H$ ho H$_bZ`Zr! Voar
amUr à^mdVr gm[aIr _mVm, Aa MH«$ÜdO gm[aIo {nVm {VZHy§$, Aa ~‹S>r {d^y{V Aa ~‹S>m
n[adma Vm{h VO _mogy§ àr{VH$a {dXoe AmB©, ê$Io Amhma Aa \$mQ>o dñÌ V¡Z¢ _oao AW© go AmXao&
gwÝXa h¢ gd© A§J OmHo$, A~ Vy _mo{h VO H$hm§ JB©?
`m ^m§{V {d`moJê$n Ap½Z H$a X½Ym`_mZ dh qnJb {dà n¥Ïdr{df¡ _hm XþI g{hV ^«_U
H$a _w{ZamO Ho$ CnXoeV¢ _w{Z hmo` Vn A§JrH$ma H$aVm ^`m& Vn Ho$ à^mdV¢ Xod ^`m gm| _Z
_| qMVdVm ^`m {H$ dh _oar H$m§Vm gå`ŠËda{hV hþVr gmo {V`ªMJ{VHy§$ JB©& AWdm _m`mMma
a{hV gab n[aUm_ hþVr gmo _Zwî`Ur ^B©, AWdm g_m{Y_aU H$a {OZamOHy§$ Ca _| Ya
XodJ{VHy§$ àmßV ^B©& Aa dh XþîQ> Hw$ÊS>b_§{S>V OmZ¡ AmJ¢ _oar ñÌr har hþVr gmo H$hm§? V~
Ad{YH$[a OZH$ H$s ñÌr Ho$ J^© _| Am`m OmZ OÝ_ hmoVo hr ~mbH$Hy§$ haçm, gmo MÝÐJ{V
Poë`m Aa amUr nwîndVr H$mo gm¢ß`m& gmo ^m_§S>b Om{Vñ_aU hmo` gd© d¥Îmm§V MÝÐJ{VHy§$ H$hm&
Omo grVm _oar ~{hZ h¡ Aa amUr {dXohm _oar _mVm h¡, Aa nwÊ`dVr _oar à{VnmbH$ _mVm
h¡& `h dmVm© gwZ {dÚmYa{Z H$s gd© g^m AmíM`©Hy§$ àmßV ^B©& Aa MÝÐJ{V ^m_§S>bHy§$ amÁ`
Xo` g§gma, eara Aa ^moJ{ZV¢ CXmg hmo` d¡am½` A§JrH$ma H$aZm {dMmaçm, Aa ^m_§S>bHy§$
H$hVm ^`m - ho nwÌ! Voao OÝ_XmVm _mVm {nVm Voao emoH$H$[a _hmXþIr {VîR>¡ h¢ gmo AnZm Xe©Z
Xo` {VZHo$ ZoÌ{ZHy§$ AmZÝX CnOm`& gmo ñdm_r gd©^yV{hV _w{ZamO amOm XeaWgy§ H$h¡ h¢ `h
amOm MÝÐJ{V g§gma H$m ñdê$n Agma OmZ h_mao {ZH$Q> Am` {OZXrjm YaVm ^`m& Omo OÝå`m
h¡ gmo {ZíM` go _aoJm hr, Aa Omo _ydm h¡ gmo Adí` Z`m OÝ_ YaoJm& `h g§gma H$s AdñWm
OmZ MÝÐJ{V ^d^«_UV¢ S>açm&
`o _w{Z Ho$ dMZ gwZH$a ^m_§S>b nyN>Vm ^`m - ho à^mo! MÝÐJ{V H$m Aa nwîndVr H$m _mo
na A{YH$ ñZoh H$mhoV¢ ^`m?
V~ _w{Z ~mobo - `o nyd©^d Ho$ Voao _mVm {nVm h¢ gmo gwZ& EH$ Xmê$Zm_m J«m_, dhm§ ~«m÷U
{d_w{M, VmHo$ ñÌr AZwH$moem, Aa A{V^yV nwÌ VmH$s ñÌr gagm& Aa EH$ H$`mZ Zm_m naXoer
~«m÷U gmo AnZr _mVm D$`m© g{hV Xmê$J«m_ _| Am`m gmo nmnr A{V^yV H$s ñÌr gagmHy§$ Aa
BZHo$ Ka Ho$ gma^yV YZHy§$ bo ^mJm& gmo A{V^yV _hmXþIr hmo` VmHo$ Ty>§‹T>doHy§$ n¥Ïdr na ^Q>Š`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 343


Aa `mH$m {nVm H$B©EH$ {XZ n{hbo X{jUm Ho$ AW© Xoem§Va J`m hþVm gmo Ka nwéf{Z {~Zm gyZm
hmo` J`m& Omo Ka _| Wmo‹S>m ~hþV YZ ahm Wm gmo ^r OmVm ahm& Aa A{V^yV H$s _mVm AZwH$moem
gmo X[aÐH$[a _hmXþIr& `h g~ d¥Îmm§V {d_w{M Zo gwZm {H$ Ka H$m YZ hÿ J`m Aa nwÌ H$s ~hÿ
hÿ JB©, Aa nwÌ Ty>§‹T>do {ZH$gm h¡ gmo Z Om{Z`o H$m¡Z Va\$ J`m&
V~ {d_w{M Ka Am`m Aa AZwH$moemHy§$ A{V {dˆb XoI Yr`© ~§Ym`m, Aa H$`mZ H$s _mVm
D$`m© gmo hÿ _hmXþIr, nwÌ AÝ`m` H$m`© {H$`m VmH$[a A{V bÁOm`_mZ gmo H$h Ho$ {Xbmgm H$ar
Omo Voam AnamY Zmht, Aa Amn {d_w{M nwÌ Ho$ Ty>§‹T>doHy§$ J`m& gmo EH$ gdm©[a Zm_ ZJa, VmHo$
dZ _| EH$ Ad{YkmZr _w{Z, gmo bmoH$Z Ho$ _wIV¢ CZH$s àe§gm gwZr - Omo Ad{YkmZê$n
{H$aUm|H$a OJV _| àH$me H$a¡ h¢& V~ `h _w{Z n¡ J`m& YZ Aa nwÌdYy Ho$ OmZo go _hmXþIr
hþVm hr gmo _w{ZamO H$s VnmoG${Õ XoIH$a Aa g§gma H$s PyR>r _m`m OmZ Vrd« d¡am½` nm` {d_w{M
~«m÷U _w{Z ^`m& Aa {d_w{M H$s ñÌr AZwH$moem Aa H$`mZ H$s _mVm D$æ`m© `o XmoZm| ~«m÷Ur
H$_bH$m§Vm Am{`©H$m Ho$ {ZH$Q> Am{`©H$m Ho$ d«V YmaVr ^Bª& gmo {d_w{M _w{Z Aa `o XmoZm|
Am{`©H$m VrZm| Ord _hm{Zñn¥h Y_©Ü`mZ Ho$ àgmXV¢ ñdJ©bmoH$ JE&
H¡$gm h¡ dh bmoH$? gXm àH$meê$n h¡& {d_w{M H$m nwÌ A{V^yV qhgm _mJ© H$m àe§gH$,
Aa g§`_r Ordm| H$m {ZÝXH$& gmo AmV© am¡ÐÜ`mZ Ho$ `moJV¢ XþJ©{V J`m& Aa `h H$`mZ ^r XþJ©{V
J`m& Aa dh gagm A{V^yV H$s ñÌr Omo H$`mZ H$s bma {ZH$gr hþVr gmo dbmhH$ nd©V H$s
VbhQ>r _| _¥Jr ^B©, gmo ì`mK« Ho$ ^`V¢ _¥Jm| Ho$ `yW go AHo$br hmo` XmdmZb _| Ob _wB©& gmo
OÝ_m§Va _| {MÎmmoËgdm ^B©, Aa dh H$`mZ ^d ^«_U H$a D$±Q> ^`m& Yy_«Ho$e H$m nwÌ qnJb
^`m, Aa dh A{V^yV gagm H$m n{V ^d ^«_U H$aVm amjg gamoda Ho$ Vra h§g ^`m& gmo
{gMmZy Zo BgH$m gd© A§J Km`b {H$`m gmo M¡Ë`mb` Ho$ g_rn n‹S>m Vhm§ Jwé {eî` H$mo ^JdmZ
H$m ñVmoÌ n‹T>mdVm ^`m gmo `mZo gwZm& h§g H$s n`m©` N>mo‹S> Xg hOma df© H$s Am`w H$m Ymar
ZJmoÎm_ Zm_m nd©V{df¡ {H$Þa Xod ^`m& Vhm§Vo M`H$a {dX½Ynwa H$m amOm Hw$ÊS>b_§{S>V ^`m
gmo qnJb Ho$ nmg go {MÎmmoËgdm har, gmo VmH$m gH$b d¥Îmm§V nyd} H$hm hr h¡&
Aa dh {d_w{M ~«m÷U Omo ñdJ©bmoH Hy§$ J`m hþVm gmo amOm MÝÐJ{V ^`m, AZwH$moem
~«m÷Ur nwîndVr Aa dh H$`mZ H$B© ^d bo` qnJb hmo` _w{Zd«V Yma Xod ^`m gmo dmZo
^m_§S>bHy§$ hmoVo hr haçm, Aa dh D$`m© ~«m÷Ur XodbmoH$V¢ M`H$a amUr {dXohm ^B©& `h gH$b
d¥Îmm§V amOm XeaW gZwH$a ^m_§S>bV¢ {_ë`m Aa ZoÌ AlwnmVV¢ ^a br`o& Aa gånyU© g^m `h
H$Wm gwZH$a gObZoÌ hmo` JB© Aa amo_m§M hmo` AmE& Aa grVm AnZo ^mB© ^m_§S>bHy§$ XoI ñZoh

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

344 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$a {_br Aa éXZ H$aVr ^B© - ho ^mB©! _¢ Vmo{h àW_ hr Xo»`m, Aa lram_ bú_U CR> H$a
^m_§S>bV¢ {_bo& _w{ZHy§$ Z_ñH$ma H$a IoMa ^yMa g~ hr dZ go ZJaHy§$ JE& ^m_§S>bgy§ _§Ì H$a
amOm XeaW Zo OZH$ amOm Ho$ nmg {dÚmYa nR>m`m Aa OZH$Hy§$ AmdZo Ho$ AW© {d_mZ ^oOo&
amOm XeaW Zo ^m_§S>b H$m ~hþV gÝ_mZ {H$`m, Aa ^m_§S>bHy§$ A{Va_UrH$ _{hb a{hdoHy§$
XrE, Ohm§ gwÝXa dmnr gamoda CndZ h¢& gmo dhm§ ^m_§S>b gwIgy§ {VîR>çm&
Aa amOm XeaW Zo ^m_§S>b Ho$ AmdZo H$m ~hþV CËgd {H$`m, `mMH${ZHy§$ dm§N>m go ^r
A{YH$ XmZ {X`m, gmo X[aÐVmV¢ a{hV ^E& Aa amOm OZH$ Ho$ {ZH$Q> ndZ hyVo A{VerK«
{dÚmYa JE, Om`H$a nwÌ Ho$ AmJ_Z H$s ~YmB© Xr, Aa XeaW H$m Aa ^m_§S>b H$m nÌ {X`m&
gmo ~m§MH$a OZH$ A{V AmZÝXHy§$ àmßV ^`m, amo_m§M hmo` AmE& {dÚmYagy§ amOm nyN>¡ h¡ - ho
^mB©! `h ñdßZ h¡ `m àË`j h¡? Vy Am h_gm| {_b& Eogm H$hH$a amOm {_bo Aa bmoMZ gOb
hmo` AmE& O¡gm hf© nwÌ Ho$ {_bZo H$m hmo` V¡gm nÌ bmZo dmbo Vo {_bZo H$m hf© ^`m& gånyU©
dñÌ Am^yfU Vm{h {XE& g~ Hw$Q>wå~ Ho$ bmoJ ^obo hmo` CËgd {H$`m& Aa ~maå~ma nwÌ H$m
d¥Îmm§V Vm{h nyN>¡ h¡ Aa gwZ gwZ V¥ßV Z hmo`& {dÚmYa gH$b d¥Îmm§V {dñVmagy§ H$hçm& Vmhr
g_` amOm OZH$ gd© Hw$Qw>å~g{hV {d_mZ _| ~¡R> A`moÜ`m Mmbo& gmo EH$ {Z{_f _| Om` nhþ§Mo&
H¡$gr h¡ A`moÜ`m? Ohm§ dm{XÌ{Z Ho$ ZmX hmo` aho h¢& OZH$ erK« hr {d_mZV¢ CVa nwÌV¢
{_ë`m, gwIH$a ZoÌ {_b JE, jUEH$ _yN>m© Am` JB©& ~hþ[a gMoV hmo` AlwnmV Ho$ ^ao ZoÌ[Zgy§
nwÌHy§$ XoIm Aa hmW go ñnem©& Aa _mVm {dXohm hÿ nwÌHy§$ XoI _y{N>©V hmo` JB©, ~hþ[a gMoV hmo`
{_br, Aa éXZ H$aVr ^B©& OmHo$ éXZHy§$ gwZH$a {V`ªM{ZHy§$ ^r X`m CnO¡& hm` nwÌ! Vy OÝ_V¢
hr CËH¥$îQ> ~¡arV¢ ham J`m hþVm& Voao XoIdoHy§$ qMVmê$n Ap½Z H$a _oam eara X½Y ^`m hþVm, gmo
Voao Xe©Zê$n ObH$[a gtMm erVb ^`m& Aa YÝ` h¡ dh amUr nwîndVr {dÚmYar OmZ¡ Voar
~mbbrbm XoIr, Aa H«$s‹S>m H$a Yygam Voam A§J Ca go bJm`m, Aa _wI My_m, Aa Zd`m¡dZ
AdñWm{df¡ MÝXZ H$a {bßV gwJÝY{ZH$a `wŠV Voam eara Xo»`m& Eogo eãX _mVm {dXohm Zo H$ho,
Aa ZoÌ{ZV¢ AlwnmV Pa¡, ñV{ZV¢ Xþ½Y Oam, Aa {dXohmHy§$ na_ AmZÝX CnÁ`m& O¡g¢ {OZ emgZ
H$s godH$ Xodr AmZÝX g{hV {VîR>¡ V¡g¢ nwÌHy§$ XoI gwIgmJa _| {VîR>r& EH$_mg n`ªV `h g~
A`moÜ`m _| aho&
{\$a ^m_§S>b lram_gy§ H$hVo ^E - ho Xod! `m OmZH$s Ho$ {Vhmamo hr eaU h¡, YÝ` h¡ ^m½`
OmHo$ Omo Vw_ gm[aIo n{V nmE& Eogo H$h ~{hZHy§$ N>mVr go bJm`m& Aa _mVm {dXohm grVmHy§$
Ca go bJm` H$a H$hVr ^B© - ho nwÌr! gmgy ggwa H$s A{YH$ godm H$[a`mo, Aa Eogm H$[a`mo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 345


Omo gd© Hw$Q>å~ _| Voar àe§gm hmo`& gmo ^m_§S>b Zo g~Hy§$ ~wbm`m, OZH$ H$m N>moQ>m ^mB© Omo H$ZH$
Cgo {_{Wbmnwar H$m amÁ` gm¢nH$a OZH$ Aa {dXohmHy§$ AnZo ñWmZH$ bo J`m&
`h H$Wm Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$V¢ H$h¡ h¢ {H$ - ho _JY Xoe Ho$ A{Yn{V! Vy Y_© H$m
_mhmËå` XoI Omo Y_© Ho$ àgmXV¢ lram_Xod Ho$ grVm gm[aIr ñÌr ^B©, JwUê$nH$a nyU© OmH$m
^m_§S>b ^mB© {dÚmYa{Z H$m BÝÐ, Aa Xodm{YpîR>V do YZwf gmo am_ Zo M‹T>mE, Aa {OZHo$
bú_U-gm ^mB© godH$& `h lram_ H$m M[aÌ ^m_§S>b Ho$ {_bmn H$m dU©Z Omo {Z_©b{MÌ hmo`
gwZ¡ Vm{H$ _Zdm§{N>V \$b H$s {g{Õ hmo` Aa {ZamoJ eara hmo`, gy`© g_mZ à^mHy§$ nmd¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
^m_ÊS>b H$m {_bmn H$WZ dU©Z H$aZo dmbm Vrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&30&&
AWmZÝVa amOm lo{UH$ Jm¡V_ ñdm_rgy§ nyN>Vo ^E - ho à^mo! do amOm XeaW, OJV Ho$
{hVH$mar, amOm AaÊ` Ho$ nwÌ ~hþ[a H$hm H$aVo ^E? Aa lram_ bú_U H$m gH$b d¥Îmm§V _¢
gwZm Mmhÿ§ hÿ§ gmo H¥$nm H$aHo$ H$hmo& Vwåhmam `e VrZ bmoH$ _| {dñVma ahm h¡& V~ _w{Z`m| Ho$
ñdm_r _hmVn VoO Ho$ YmaZhmao Jm¡V_ JUYa H$hVo ^E, O¡gm `WmW© H$WZ lr gd©kXod
drVamJ Zo ^m»`m h¡ V¡gm - ho ^ì`moÎm_! Vy gwZ&
O~ amOm XeaW ~hþ[a _w{Z`m| Ho$ Xe©Zm| Hy§$ JE Vmo gd©^yV{hV ñdm_rHy§$ Z_ñH$ma H$a nyN>Vo
^E - ho ñdm_r! _¢ g§gma _| AZÝV OÝ_ Yao gmo Ho$B© ^d H$s dmVm© {Vhmao àgmX go gwZH$a
g§gmaHy§$ VOm Mmhÿ§ hÿ§& V~ gmYw XeaWHy§$ ^d gwZZo H$m A{^bmfr OmZH$a H$hVo ^E - ho
amOZ²! g~ g§gma Ho$ Ord AZm{XH$mb go H$_m] Ho$ gå~ÝY go AZ§V OÝ_ _aU H$aVo Xþ:I hr
^moJVo AmE h¢& Bg OJV _| Ord{Z Ho$ H$_m] H$s pñW{V CËH¥$îQ> _Ü`_ OKÝ` VrZ àH$ma H$s
h¡& Aa _moj gd© _| CÎm_ h¡ Om{h n§M_J{V H$h¡ h¢& gmo AZ§V Ord{Z _| H$moB© EH$ Ho$ hmo` h¡,
g~{Z H$mo Zmht& `h n§M_J{V H$ë`mUê${nUr h¡ Vhm§ Vo ~hþ[a AmdmJ_Z Zmht& dh AZÝV
gwI H$m ñWmZH$ ewÕ {gÕ nX, B§{Ð`{df`ê$n amoJ{ZH$[a nr{‹S>V _mohH$a AÝY àmUr Zm nmd¡&
Oo VÎdmW© lÕmZH$a a{hV d¡am½`V¢ ~{h_w©I h¢, Aa qhgm{XH$ _| àd¥{Îm {OZH$s {VZHy§$ {Za§Va
MVwJ©{V H$m ^«_U hr h¡& A^ì`m| H$mo Vmo gd©Wm _wpŠV Zmht, {Za§Va ^d ^«_U hr h¡&
Aa ^ì`{Z H¡$ H$moB© EH$ H$mo {Zd¥{Îm h¡& Ohm§ VH$ Ord nX²Jb Y_© AY_© H$mb h¡ gmo
bmoH$mH$me h¡, Aa Ohm§ AHo$bm AmH$me hr h¡ gmo AbmoH$mH$me h¡& bmoH$ Ho$ {eIa {gÕ
{damO¡ h¢& `m bmoH$mH$me _| MoVZm bjU Ord AZÝV h¢ {OZH$m {dZme Zmht& g§gmar Ord
{Za§Va n¥ÏdrH$m`, ObH$m`, Ap½ZH$m`, dm`wH$m`, dZñn{VH$m`, ÌgH$m` `o N>¡ H$m` {VZ_| Xoh

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

346 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Yma ^«_U H$a¡ h¡& `h Ì¡bmoŠ` AZm{X AZ§V h¡, `m_| ñWmda O§J_ Ord AnZo AnZo H$_©{Z Ho$
g_yhH$[a ~§Yo ZmZm `mo{Z{df¡ ^«_U H$a¡ h¢& Aa {OZamO Ho$ Y_©H$a AZ§V {gÕ ^E Aa AZ§V
{gÕ hmo`§Jo, Aa hmo` h¢& {OZ_maJ Q>maH$a Am¡a _mJ© _moj Zmht& Aa AZ§VH$mb ì`VrV ^`m,
AZ§V H$mb ì`VrV hmo`Jm, H$mb H$m A§V Zmht& Omo Ord g§Xohê$n H$b§H$ H$a H$b§H$s h¢& Aa
nmnH$a nyU© h¢, Aa Y_©{ZHy§$ Zmht OmZ¡ {VZH¢$ O¡Z H$m lÕmZ H$hm§V¢ hmo`? Aa {OZHo$ lÕmZ
Zmht, gå`ŠVa{hV h¢ {VZHo$ Y_© H$hm§V¢ hmo`? Aa Y_©ê$n d¥j {~Zm _moj\$b H¡$g¢ nmd¢?
AkmZ AZ§V Xþ:I H$m H$maU h¡& Oo {_Ï`mÑpîQ> AY_©{df¡ AZwamJr h¢, Aa A{V CJ«nmn
H$_©ê$n H§$MwH$s (Mmobm) H$a _§{S>V h¡, amJm{X {df Ho$ ^ao h¢, {VZH$m H$ë`mU H¡$g¢ hmo`, XþI
hr ^moJd¡ h¢& EH$ hpñVZmnwa{df¡ CnmñVZm_m nwéf, VmH$s drnZr Zm_m ñÌr, gmo {_Ï`m{^_mZ
H$a nyU©, OmHo$ H$Nw> {Z`_ d«V Zmht, lÕmZa{hV _hmH«$moYd§Vr AXoI gH$s, H$fm`ê$n {df H$s
YmaUhmar, _hmXþ^m©d {ZaÝVa gmYw{Z H$s qZXm H$aUhmar, Hw$eãX ~mobZhmar, _hm H¥$nU,
Hw${Q>b, Amn H$mhÿHy§$ AÞ Z Xo`, Aa Omo H$moB© XmZ H$a¡ VmHy§$ _Z¡ H$a¡, YZ H$s {YamZr Aa Y_©
Z OmZo, BË`m{XH$ _hmXmof H$s ^ar {_Ï`m_mJ© H$s godH$ gmo nmn H$_© Ho$ à^mdH$a ^dgmJa{df¡
AZ§VH$mb ^«_U H$aVr ^B©&
Aa CnmpñV XmZ Ho$ AZwamJ H$a O§ÐYwa ZJa{df¡ ^ÐZm_m _Zwî`, VmHo$ Ym[aUr ñÌr, VmHo
YmaU Zm_m nwÌ ^`m& ^m½`dmZ, ~hþV Hw$Qw>å~r, VmHo$ Z`ZgwÝXar Zm_m ñÌr, gmo YmaU ewÕ
^mdV¢ _w{Z{Z H$mo AmhmaXmZ Xo`, A§VH$mb eara VOH$a YmVwH$s I§S> Ûrn{df¡ CÎmaHw$é
^moJ^y{_ _| VrZ në` gwI ^moJ, Xodn`m©` nm`, Vhm§V¢ M`H$a n¥WwbmdVr ZJar{df¡ amOm
Z§{XKmof, amUr dgwYm VmHo Z§{XdY©Z Zm_m nwÌ ^`m& EH$ {XZ amOm Z§{XKmof `emoYa Zm_m _w{Z
Ho$ {ZH$Q> Y_© ldUH$a Z§{XdY©ZHy§$ amÁ` Xo` Amn _w{Z ^`m& _hmVnH$a ñdJ©bmoH$ J`m& Aa
Z§{XdY©Z lmdH$ Ho$ d«V Ymao, n§M U_moH$ma Ho$ ñ_aU{df¡ VËna, H$mo{Q>nyd© n`ªV _hmamOnX Ho$
gwI ^moJH$a A§VH$mb g_m{Y_aU H$a nm§Md| XodbmoH$ J`m& Vhm§V¢ M`H$a npíM_ {dXoh{df¡
{dO`mY© nd©V Vhm§ e{enwa Zm_m ZJa, Vhm§ amOm aËZ_mbr, VmHo$ amUr {dÚwëbVm, VmHo$
gy`©O` Zm_m nwÌ ^`m& EH$ {XZ aËZ_mbr _hm ~bdmZ qghnwa H$m amOm dO«bmoMZ Vmgy§ `wÕ
H$adoHy§$ J`m& AZoH$ {Xì` aW hmWr, Kmo‹S>o {n`mXo, _hmnamH«$_r gm_§V bma, ZmZm àH$ma eñÌ{Z
Ho$ YmaH$, amOm hmoR> S>gVm YZwf M‹T>m`, dñÌ n{hao aW{df¡ Amê$‹T>, ^`mZH$ AmH¥${VHyy§$ Ya¡,
Am½Zo` {dÚmYa, eÌw Ho$ ñWmZH$Hy§$ X½Y H$ado H$s h¡ BÀN>m OmHo$, Vm g_` EH$ Xod VËH$mb
Am`H$a H$hVm ^`m - ho aËZ_mbr! V¢ `h H$hm Ama§ä`m?

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 347


A~ Vy H«$moY VO, _¢ Voam nyd© ^d H$m d¥Îmm§V H$hÿ§ hÿ§, gmo gwZ& ^aV joÌ{df¡ Jm§Ymar ZJar
Vhm§ amOm ^y{V, VmH|$ nwamo{hV Cn_Ý`w gmo amOm Aa nwam{hV XmoZm| nmnr _m§g^jr& EH$ {XZ amOm
Ho$db J^©ñdm_r Ho$ _wIV¢ ì`m»`mZ gwZ `h d«V {b`m, Omo _¢ nmn H$m AmMaU Z H$ê§$& gmo
d«V Cn_Ý`w nwamo{hV Zo Nw>‹S>m` {X`m& EH$ g_` amOm na naeÌwAm| H$s Ym‹S> AmB©& gmo amOm Aa
nwamo{hV XmoZm| _mao JE& nwamo{hV H$m Ord hmWr ^`m gmo hmWr `wÕ _| Km`b hmo` A§VH$mb
Z_moH$ma _§Ì H$m ldUH$a Vhm§ Jm§Ymar ZJar{df¡ amOm ^y{V H$s amUr `moOZJ§Ym, VmH¡$ A[agyXZ
Zm_m nwÌ ^`m& gmo VmZ¡ Ho$db J^© _w{Z H$m Xe©Z H$a nyd© OÝ_ ñ_aU {H$`m, V~ _hm d¡am½`
CnOm& gmo _w{ZnX AmXam, g_m{Y_aU H$a ½`mahd| ñdJ©{df¡ Xod ^`m&
gmo _¢ Cn_Ý`w nwamo{hV H$m Ord Aa Vy amOm ^y{V _aH$a _§XmaÊ`{df¡ _¥J ^`m& XmdmZb
_| Oa _ydm, _aH$a H${b§OZm_m ZrM nwéf ^`m gmo _hmnmn H$a XÿOo ZaH$ J`m& gmo _¢ ñZoh Ho$
`moJH$a ZaH${df¡ VwPo g§~moYm& Am`w nyU©H$a ZaH$ go {ZH$g aËZ_mbr {dÚmYa ^`m, gmo Vy do
A~ ZaH$ Ho$ XþI ^yb J`m& `h dmVm© gwZ aËZ_mbr gy`©O` nwÌg{hV na_ d¡am½`Hy§$ àmßV ^`m&
XþJ©{V Ho$ XþI go S>açm, {VbH$gwÝXa ñdm_r H$m eaU bo` {nVm nwÌ XmoZm| _w{Z ^E& gy`©O`
VnH$a Xe_| XodbmoH$ Xod ^`m&
Vhm§V¢ M`H$a amOm AaÊ` H$m nwÌ XeaW ^`m& gmo gd© ^yV{hV _w{Z H$h¡ h¡ - Aën_mÌ
^r gwH¥$VH$a CnmpñVH$m Ord H$B© EH$ ^d{df¡ ~‹S> Ho ~rO H$s Ý`mBª d¥{ÕHy§$ àmßV ^`m& Vy amOm
XeaW CnmpñVH$m Ord h¡ Aa Z§{XdY©Z Ho$ ^d{df¡ Voam {nVm amOm Z§{XKmof _w{Z hmo` J«¡do`H$
J`m, gmo Vhm§V¢ M`H$a _¢ gd©^yV{hV ^`m& Aa Omo amOm ^y{V H$m Ord aËZ_mbr ^`m hþVm
gmo ñdJ©gy§ Am`H$a `h OZH$ ^`m& Aa Cn_Ý`w nwamo{hV H$m Ord OmZo aËZ_mbr H$mo g§~moYm
hþVm gmo OZH$ H$m ^mB© H$ZH$ ^`m& `m g§gma{df¡ Z H$moB© AnZm h¡, Z H$moB© na h¡, ew^mew^
H$_m]H$a `h Ord OÝ_ _aU H$a¡ h¡&
`h nyd© ^d H$m dU©Z gwZ amOm XeaW {Z:g§Xoh hmo` g§`_ H$mo gå_wI ^`m& Jwé Ho$ MaU{Z
H$m| Z_ñH$ma H$a ZJa _| àdoe {H$`m& {Z_©b h¡ A§V:H$aU {OZH$m, _Z _| {dMmaVm ^`m {H$
`h _hm _§S>boída nX H$m amÁ` _hm gw~w{Õ Oo am_ {VZH$mo XoH$a _¢ _w{Zd«V A§JrH$ma H$ê§$& am_
Y_m©Ë_m h¢, Aa _hmYra h¡, Yr`© H$mo Yao h¢& `h g_wÐm§V n¥Ïdr H$m amÁ` nmbdo g_W© h¢& Aa
^mB© ^r BZHo$ AmkmH$mar h¢& Eogm amOm XeaW Zo qMVdZ {H$`m& H¡$go h¢ amOm? _mohV¢ namL²>_wI
Aa _wpŠV Ho$ CÚ_r& Vm g_` eaX G$Vw nyU© ^B©, Aa {h_G$Vw H$m AmJ_Z ^`m& H¡$gr h¡
eaXG$Vw? H$_b hr h¢ ZoÌ OmHo$, Aa MÝÐ_m H$s Mm§XZr gmo hr h¢ CÁÁdb dñÌ OmHo$, gmo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

348 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_mZm| {h_G$Vw Ho$ ^`H$a ^mJ JB©&
AWmZÝVa {h_G$Vw àH$Q> ^B©, erV n‹S>Zo bJm, d¥j Xho, Aa R>§S>r ndZH$a bmoH$ ì`mHw$b
^E& Om G$Vw{df¡ YZa{hV àmUr OrU© Hw$Q>r _| XþI go H$mb ì`VrV H$a¡ h¢& H¡$go h¢ X[aÐr? \$Q>
JE h¢ AYa Aa MaU {OZHo$, Aa ~mO¡ h¢ Xm§V {OZHo$, Aa ê$Io h¢ Ho$e {OZHo$, Aa {Za§Va
Ap½Z H$m h¡ godZ OmHo$, Aa H$^r ^r CXa^a ^moOZ Z {_bo, H$R>moa h¡ M_© {OZH$m& Aa Ka
_| Hw$^m`m© Ho$ dMZ ê$n eñÌ{ZH$a {dXmam J`m h¡ {MÎm {OZH$m& Aa H$mîR>m{XH$ Ho$ ^ma bm`do
H$m§Yo Hw$R>mam{XH$ H$mo Yao dZ dZ ^Q>Ho$ h¢, Aa emH$ dmoaf{b Am{X Eogo AmhmaH$a noQ> ^a¡ h¢&
Aa Oo nwÊ` Ho$ CX`H$[a amOm{XH$ YZmT>ç nwéf ^E h¢ Vo ~‹S>o _hbm| _| {VîR>¡ h¢, Aa erV
Ho$ {ZdmaUhmao, AJa Ho$ Yyn H$s gwJpÝYVmH$a `wŠV gwÝXa dñÌ nhao h¢& Aa gwdU© Aa ê$nm{XH$
Ho$ nmÌm| _| fQ²>agg§`wŠV gwJ§{YV pñZ½Y ^moOZ H$a¡ h¢& Ho$ga Aa gwJ§Ym{XH$a {bßV h¢ A§J
OmHo$, Aa {OZHo$ {ZH$Q> YynXmZ _| Yyn IoB©`o h¡& Aa n[anyU© YZH$a qMVma{hV h¢, PamoIm| _|
~¡R>o bmoH${Z H$mo XoI¡ h¢& Aa {OZHo$ g_rn JrV Z¥Ë`m{XH$ {dZmoX hmo`do H$a¡ h¢& aËZm| Ho$ Am^yfU
Aa gwJÝY _mbm{XH$H$a _§{S>V gwÝXa H$Wm _| CÚ_r h¢& Aa {OZHo$ {dZ`dmZ AZoH$ H$bm H$s
OmZZhmar _hmê$ndmZ n{Vd«Vm ñÌr h¢& nwÊ` Ho$ CX`H$[a `o g§gmar Ord XodJ{V _Zwî`J{V Ho$
gwI ^moJ¡ h¢, Aa nmn Ho$ CX`H$[a ZaH$ {V`ªM VWm _Zwf hmo` XþI X[aÐ ^moJdo h¢& g~ bmoH$
AnZo AnZo Cnm{O©V H$_© Ho$ \$b ^moJdo h¢& Eogo _w{Z Ho$ dMZ XeaW n{hbo gwZo hwVo gmo g§gmaV¢
{daŠV ^`m& ÛmanmbHy§$ H$hVm ^`m, H¡$gm h¡ Ûmanmb? ^y{_{df¡ Wmß`m h¡ _ñVH$ Aa Omo‹S>o h¢
hmW OmZo& Z¥n{V VmH$m| Amkm H$ar&
ho ^Ðo! gm_§V _§Ìr nwamo{hV goZmn{V Am{X g~H$mo ë`mdmo& V~ dh Ûmanmb Ûmao na Am`
XÿOo _Zwî` H$mo Ûma na _o{b {VZH$s Amkm à_mU ~wbmdZo H$m| J`m& V~ do Am`H$a amOmHy§$
àUm_H$[a `Wm`mo½` ñWmZH${df¡ {VîR>o, {dZVr H$aVo ^E - ho ZmW! Amkm H$ahþ, Š`m H$m`© h¡?
V~ amOm H$hr - _¢ g§gma H$m Ë`mJH$a {ZíM` goVr g§`_ Ymê§$Jm& V~ _§Ìr H$hVo ^E - ho
à^mo! Vw_H$mo H$m¡Z H$maU d¡am½` CnÁ`m? V~ Z¥n{V H$hr Omo àË`j `h g_ñV OJV gyHo$ V¥U
H$s Ý`mBª _¥Ë`w ê$n Ap½ZH$a Oa¡ h¡, Aa Omo A^ì`{ZHy§$ Abä` Aa ^ì`{ZHy§$ boZo `mo½` Eogm
gå`ŠVg{hV g§`_ gmo ^d Vmn H$m haUhmam, Aa {edgwI H$m XoZhmam h¡, gwa Agwa Za
{dÚmYa{ZH$[a nyÁ` àe§gm `mo½` h¡& _¢ AmO _w{Z Ho$ _wI go {OZemgZ H$m ì`m»`mZ gwÝ`m&
H¡$gm h¡ {OZemgZ? gH$b nmnm| H$m dO©Zhmam h¡& VrZ bmoH$m|{df¡ àH$Q> _hmgyú_ h¡ MMm©
Om{df¡, A{V {Z_©b Cn_ma{hV h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 349


gd© dñVw{Z _| gå`ŠV na_ dñVw h¡ Vm gå`ŠV H$m _yb {OZemgZ h¡, lrJwéAm| Ho$
MaUmaq~X Ho$ àgmX H$a _¢ {Zd¥{Îm _mJ© _| àd¥Ë`m, _oar ^d^«m§{V ê$n ZXr H$s H$Wm AmO _¢
_w{Z Ho$ _wI go gwZr Aa _mo{h Om{Vñ_aU ^`m& gmo _oao A§J XoImo, Ìmg H$a H$m§no h¢& H¡$gr h¡
_oar ^d^«m§{V ZXr? ZmZm àH$ma Ho$ Oo OÝ_ do hr h¢ ^«_a Om_¢, Aa _mohê$n H$sM H$[a _{bZ,
Hw$VH©$ê$n J«mh{ZH$[a nyU©, _hmXþ:I ê$n bha CR>¡ h¢ {ZaÝVa Om_¢, {_Ï`mê$n ObH$a ^ar, _¥Ë`w
ê$n _Ja_ÀN>{Z H$m h¡ ^` Om{df¡, éXZ Ho$ _hmeãXHy§$ Ya¡, AY_© àdmh H$a ~hVr, AkmZê$n
nd©VV¢ {ZH$gr, g§gmaê$n g_wÐ _| h¡ àdoe OmH$m& gmo A~ _¢ Bg ^dZÛrnHy§$ Cb§KH$a {ednwar
Om`do H$m CÚ_r ^`m hÿ§& Vw_ _moh Ho$ àoao H$Nw> d¥Wm _V H$hmo, g§gma g_wÐ Va {Zdm©U Ûrn OmVo
A§Vam` _V H$ahþ& O¡g¢ gy`© Ho$ CX` hmoVo A§YH$ma Z ah¡ V¡g¢ gå`½kmZ Ho$ hmoVo g§e` {V{_a
H$hm§ ah¡? VmV¢ _oao nwÌHy$§ amÁ` Xoh,þ A~ hr nwÌ H$m A{^foH$ H$amdhþ, _¢ VnmodZ _| àdoe H$ê§$ hÿ&§
E dMZ gwZ _§Ìr gm_§V amOmHy§$ d¡am½` H$m {ZíM` OmZ na_emoH$Hy§$ àmßV ^E& ZrMo hmo`
JE h¢ _ñVH$ {OZHo$, Aa AlwnmV H$a ^a JE h¢ ZoÌ {OZHo$, A§Jwar H$a ^y{_Hy§$ Hw$MaVo jU_mÌ
_| à^ma{hV hmo` JE, _m¡Z go {VîR>o& Aa gH$b hr aUdmg àmUZmW {ZJ«ªW d«V H$m {ZíM` gw{Z
emoH$Hy§$ àmßV ^`m& AZoH$ {dZmoX H$aVo hþVo gmo VOH$a Am§gwAm| go bmoMZ ^a {bE, Aa
_hméXZ {H$`m& ^aV {nVm H$m d¡am½` gwZ Amn ^r à{V~moYHy§$ àmßV ^E& {MÎm _| {MVdVo ^E
Ahmo `h ñZoh H$m ~§Y N>oXZm H${R>Z h¡& h_mam {nVm kmZHy§$ àmßV ^`m& {OZXrjm bodoHy§$ BÀN>¡
h¡, A~ BZHo$ amÁ` H$s qMVm H$hm§, _mo{h Vmo Z {H$gr H$mo Hw$N> nyN>Zm Z H$Nw> H$aZm, VnmodZ
_| àdoe H$ê§$Jm, g§`_ Ymê§$Jm& H¡$gm h¡ g§`_? g§gma Ho$ Xþ:I{Z H$m j` H$aUhmam h¡, Aa _oao
`m Xoh H$ahÿ H$hm? H¡$gm h¡ `h Xoh ì`m{Y H$m Ka h¡, Aa {dZída h¡, gmo `{X Xohr go _oam g§~§Y
Zmht Vmo ~m§Yd{Zgm| H$hm g§~§Y? `h g~ AnZo H$_© \$b Ho$ ^moŠVm h¢& `h àmUr _mohH$a A§Ym
h¡ Xþ:Iê$n dZ{df¡ AHo$bm hr ^Q>H$¡ h¡& H¡$gm h¡ Xþ:Iê$n dZ? AZoH$ ^d^`ê$n d¥j{ZV¢ ^açm h¡&
AWmZÝVa Ho$H$B© gH$b H$bm H$s OmZZhmar ^aV H$s `h MoîQ>m OmZ A{V emoH$Hy§$ YaVr
^B©& _Z _| qMVd¡ h¡ - ^aVma Aa nwÌ XmoZm| hr d¡am½` Ymaçm Mmh¡ h¢, H$m¡Z Cnm` H$[a BZH$m
{ZdmaU H$ê§$& `m ^m§{V qMVm H$a ì`mHw$b ^`m h¡ _Z OmH$m, V~ amOm Zo Omo da {X`m hþVm
gmo `mX Am`m& Aa erK« hr n{V n¡ Om` AmYo qghmgZ na ~¡R>r, Aa {dZVr H$aVr ^B© - ho
ZmW! gd© hr ñÌr{Z Ho$ {ZH$Q> Vw_ _mo{h H¥$nmH$a H$hr hþVr Omo Vy _m§J gmo _¢ XoD§$, gmo A~ Xodmo&
Vw_ gË`dmXr hmo, Aa XmZ H$[a {Z_©bH$s{V© {Vhmar OJV{df¡ {dñVma ahr h¡&
V~ XeaW H$hVo ^E - ho {à`o! Omo Voar ~m§N>m hmo` gmo hr bohþ& V~ amUr Ho$H$B© Am§gy

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

350 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


S>maVr g§Vr H$hVr ^B© - ho ZmW! h_ n¡ Eogr H$hm MyH$ ^B© Omo Vw_ H$R>moa {MÎm {H$`m? h_Hy§$
VOm Mmhmo hmo, h_mam Ord Vmo {Vhmao AYrZ h¡& Aa `h {OZXrjm AË`ÝV XþY©a gmo bo`Zo H$mo
Vwåhmar ~w{Õ H$mhoHy§$ àd¥{Îm h¡? `h BÝÐ YZwf g_mZ Oo ^moJ {VZ H$a bS>m`m Omo {Vhmam eara
gmo H¡$go _w{ZnX YmamoJo? H¡$gm h¡ _w{ZnX? AË`ÝV {df_ h¡& `m ^m§{V O~ amUr Ho$H$B© Zo H$hçm
V~ Amn H$hVo ^E - ho H$m§Vo! g_W©{ZHy§$ H$hm {df_? _¢ Vmo {Zg§Xoh _w{Zd«V Ymê§$Jm, Voar
A{^bmfm hmo` gmo _m§J bohþ& amUr qMVmdmZ hmo` ZrMm _wIH$a H$hVr ^B© - ho ZmW! _oao nwÌHy§$
amÁ` Xohw& V~ XeaW ~mobo `m_| H$hm g§Xoh? V¢ Yamoh[a _obr hþVr gmo A~ bohþ& V¢ Omo H$hm
Omo h_ à_mU {H$`m& A~ emoH$ VO, V¢ _mo{h G$Ua{hV {H$`m&
V~ am_ bú_UHy§$ ~wbm` XeaW H$hVo ^E& H¡$go h¢ XmoD$ ^mB©? _hm {dZ`dmZ h¢, {nVm
Ho$ AmkmH$mar h¢& amOm H$h¢ h¡ - ho dËg! `h Ho$H$B© AZoH$ H$bm H$s nmaJm{_Zr, `mZo nyd© _hm
Kmoa g§J«m_{df¡ _oam gma{WnZm {H$`m, `h A{V MVwa h¡& _oar OrV ^B© Vo _¢ VwîQ>m`_mZ hmo`
`m{h da Xr`m Omo Voar ~m§N>m hmo gmo _m§J& V~ `mZo dMZ _oao Yamoh[a _obm& A~ `h H$h¡ h¡ _oao
nwÌHy§$ amÁ` Xodmo& gmo Omo `mHo$ nwÌHy§$ amÁ` Z XoD§$ Vmo `mH$m nwÌ ^aV g§gma H$m Ë`mJ H$a¡, Aa
`h nwÌ Ho$ emoH$H$[a àmU VO¡& Aa _oar dMZ MyH$do H$s AH$s{V© OJV _| {dñVa¡& Aa `h H$m_
_`m©XmV¢ {dnarV h¡ Omo ~‹S>o nwÌHy§$ N>mo‹S>H$a N>moQ>o nyÌHy§$ amÁ` XoZm! Aa ^aVHy§$ gH$b n¥Ïdr H$m
amÁ` XrE Vw_ bú_U g{hV H$hm§ Omdmo? Vw_ XmoD$ ^mB© na_jÌr` VoO Ho$ YaZhmao hmo, VmV¢
ho dËg! _¢ H$hm H$ê§$? XmoD$ hr H${R>Z ~mV Am` ~Zr h¢& _¢ AË`ÝV Xþ:Iê$n qMVm Ho$ gmJa
_| nS>çm hÿ§&
V~ lram_MÝÐ _hm {dZ`Hy§$ YaVo g§Vo H$hVo ^E, {nVm Ho$ MaUmaq~X H$s Amoa h¢ ZoÌ
{OZHo$, Aa _hm gÁOZ^mdHy§$ Ya¡ h¢, ho VmV! Vw_ AnZm dMZ nmbhþ, h_mar qMVm VOhþ& Omo
{Vhmao dMZ MyH$Zo H$s AnH$s{V© hmo` Aa h_mao BÝÐ H$s gånXm Amd¡ Vmo H$m¡Z AW©? Omo gwnwÌ
h¡ gmo Eogm hr H$m`© H$a¢ OmH$a _mVm {nVmHy§$ a§M_mÌ ^r emoH$ Z CnO¡& nwÌ H$m `hr nwÌnZm
n§{S>V H$h¡ h¢ - Omo {nVmHy§$ n{dÌ H$a¡, Aa H$îQ>V¢ ajm H$a¡& n{dÌ H$aUm `h H$hmd¡ Omo CZHy§$
{OZY_© Ho$ gå_wI H$a¡& XeaW Ho$ Aa am_ bú_U Ho$ `h ~mV hmo` h¡ Vmhr g_` ^aV _{hbV¢
CVaçm, _Z _| {dMmar _¢ H$_©{ZHy§$ hZy§, _w{Zd«V Yê§$, gmo bmoH${Z Ho$ _wIV¢ hmhmH$ma eãX ^`m&
V~ {nVm Zo {dˆb {MÎm hmo` ^aVHy§$ dZ Om`doV¢ am»`m, JmoX _| bo ~¡R>o, N>mVr gy§ bJm` {b`m,
_wI My_m Aa H$hVo ^E - ho nwÌ! Vy àOm H$m nmbZ H$a, _¢ Vn Ho$ A{W© dZ _| OmD§$ hÿ§&
^aV ~mobo - _¢ amÁ` Z H$ê§$, {OZXrjm Yê§$Jm& V~ amOm H$hVo ^E - ho dËg! H$B© EH$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 351


{XZ amÁ` H$ahþ& {Vhmar ZdrZ d` h¡, d¥Õ AdñWm _| Vn H$[a`mo& ^aV H$hr - ho VmV! Omo
_¥Ë`w h¡ gmo ~mb d¥Õ VéUHy$§ Zmht XoI¡ h¡, gd©^jr h¡& Vw_ _mo{h d¥Wm H$mhoH$§y _moh CnOmdmo hmo?
V~ amOm H$hr - ho nwÌ! J¥hñWml_{df¡ ^r Y_© H$m g§J«h hmo` h¡& Hw$_mZwf{ZV¢ Zmht ~Z¡
h¡& V~ ^aV H$hr - ho ZmW! BpÝÐ`{Z Ho$ deV¢ H$m_ H«$moYm{XH$ ^ao J¥hñWm{ZHy§$ _wpŠV H$hm§?
V~ ^yn{V Zo H$hr - ho ^aV! _w{ZZ hÿ _| g~ hr VX²^d _wpŠV Zmht hmo` h¢, H$B© EH$ hmo` h¢&
VmV¢ Vy H$B© {XZ J¥hñWY_© Amam{Y&
V~ ^aV H$hr - ho Xod! Amn Omo H$hr gmo gË` h¡, naÝVw J¥hñW{Z H$m Vmo `h {Z`_ hr
h¡ Omo _wpŠV Z hmo`& Aa _w{Z{Z _¢ H$moB© hmo`, H$moB© Z hmo`& J¥hñWY_©V¢ naånam` _wpŠV hmo`
h¡, gmjmV² Zmht& VmV¢ hrZepŠV ~mao{Z H$m H$m_ h¡& _mo{h `h ~mV Z éM¡, _¢ _hmd«V YaUo
H$m hr A{^bmfr hÿ§& Jé‹S> H$hm nV§J{Z H$s ar{V AmMa¡? Hw$_mZwf H$m_ê$n Ap½Z H$s
ÁdmbmH$[a na_ XmhHy§$ àmßV ^E g§Vo ñne©Z BpÝÐ` Aa {Oˆm BpÝÐ`H$[a AY_©H$m`©Hy§$ H$a¡ h¢,
{VZHy§$ {Zd¥{Îm H$hm§? nmnr Ord Y_©V¢ {d_wI, {df`^moJ{ZHy§$ go`H$[a {ZíM`goVr _hm
Xþ:IXmVm Omo XþJ©{V Vm{h àmßV hmo` h¢& `o ^moJ XþJ©{V Ho$ CnOmdZhmao, Aa amIo Z ah|,
jU^§Jwa h¢, VmV¢ Ë`mÁ` hr h¢& Á`m| Á`m| H$m_ê$n Ap½Z _| ^moJê$n BªYZ S>m[aE Ë`m| Ë`m|
AË`ÝV Vmn H$s H$aUhmar H$m_mp½Z àÁd{bV hmo` h¡& VmV¢ ho VmV! Vw_ _mo{h Amkm Xodmo Omo
dZ _| Om` {d{Ynyd©H$ Vn H$ê§$& {OZ^m{fV Vn na_ {ZO©am H$m H$maU h¡& `m g§gmaV¢ _¢
A{V^`Hy§$ àmßV ^`m hÿ§&
Aa ho à^mo! Omo Ka hr {df¡ H$ë`mU hmo` Vmo Vw_ H$mho H$mo Ka V{O _w{Z hþAm Mmhmo hmo?
Vw_ _oao VmV hmo& gmo VmV H$m `hr Y_© h¡ - g§gma g_wÐV¢ Vma¡, Vn H$s AZw_moXZm H$a¡, `h ~mV
{dMjU nwéf H$h¡ h¢& eara ñÌr YZ _mVm {nVm ^mB© gH$bHy§$ V{O `h Ord AHo$bm hr
nabmoH$Hy§$ Om` h¡& {MaH$mb XodbmoH$ Ho$ gwI ^moJ¡ h§¡, Vm¡ hÿ `h V¥ßV Z ^`m& gmo H¡$go _Zwî`{Z
Ho$ ^moJ{ZH$[a V¥ßV hmo`? {nVm ^aV Ho$ `o dMZ gwZH$a ~hþV àgÝZ ^`m, hf©WH$s amo_m§M hmo`
AmE& Aa H$hVm ^`m - ho nwÌ! Vy YÝ` h¡, ^ì`{Z{df¡ _w»` h¡, {OZemgZ H$m ahñ` Om{Z
à{V~moYHy§$ àmßV ^`m h¡& Vy Omo H$h¡ h¡ gmo à_mU h¡, VWm{n ho Yra! V¢ A~ VH$ H$~hÿ§ _oar
Amkm ^§J Z H$ar, Vy {dZ`dmZ nwéfm| _| àYmZ h¡, _oar dmVm© gw{Z& Voar _mVm Ho$H$B© Zo `wÕ{df¡
_oam gmaWrnZm {H$`m& dh `wÕ A{V{df_ hþVm, Om_| OrdZo H$s Amem Zmht& gmo `mHo$
gmaWrnZoH$[a `wÕ{df¡ {dO` nmB©& V~ _¢ VwîQ>m`_mZ hmo` `mHy§$ H$hm - Omo Voar ~m§N>m hmo` gmo
_m§J& V~ `mZo H$hr `h dMZ ^§S>ma ah¡, Om{XZ _mo{h BÀN>m hmo`Jr Vm{XZ _m§J by§Jr& gmo AmO

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

352 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


`mZo `h _m§Jr {H$ _oao nwÌHy§$ amÁ` Xohþ gmo _¢ à_mU {H$`m&
A~ ho JwU{ZYo! Vy BÝÐ Ho$ amÁ` g_mZ `h amÁ` {ZH§$Q>H$ H$[a& _oar à{Vkm ^§J H$s
AH$s{V© OJV{df¡ Z hmo`, Aa `h Voar _mVm Voao emoH$H$[a VßVm`_mZ hmo` _aU H$m| Z nmd¡&
H¡$gr h¡ `h? {ZaÝVa gwIH$a b‹T>m`m h¡ eara OmZ¡& AnË` H${hE nwÌ, VmH$m `hr nwÌnZm h¡
{H$ _mVm {nVmHy§$ emoH$ g_wÐ _| Z S>mao! `h ~mV ~w{Õ_mZ H$h¡ h¢& `m ^m§{V amOm H$hr&
AWmZÝVa lram_ ^aV H$m hmW nH$‹S> _hm_Ywa dMZH$[a ào_ H$s ^ar ÑpîQ>H$[a XoIVo g§Vo
H$hVo ^E, ho ^«mV! VmV Zo O¡go dMZ Vmo{h H$ho Eogo Am¡a H$m¡Z H$hZo g_W©? Omo g_wÐ go aËZm|
H$s CËn{Îm hmo` gmo gamoda go H$hm§? Adma Voar d` Vn Ho$ `mo½` Zmht, H$B© EH$ {XZ amÁ` H$a
Omg¡ {nVm H$s H$s{V© dMZ Ho$ nm{bdo H$s MÝÐ_m g_mZ {Z_©b hmo`& Aa Vmo gm[aIo nwÌ Ho$ hmoVo
g§Vo _mVm emoH$H$a VßVm`_mZ _aUHy§$ àmßV hmo` `h `mo½` Zmht& Aa _¢ nd©V AWdm dZ{df¡
Eogr OJh {Zdmg H$ê§$Jm Omo H$moB© Z OmZ¡& Vy {ZpíMÝV amÁ` H$[a& _¢ gH$b amOG${Õ VO
XoeV¢ Xÿa ahÿ§Jm& Aa n¥Ïdr H$mo nr‹S>m H$mhÿ àH$ma Z hmo`Jr& VmV¢ A~ Vy XrK© gm§g _V S>ma¡, H$B©
EH$ {XZ {nVm H$s Amkm _mZ amÁ` H$[a Ý`m` g{hV n¥Ïdr H$s ajmH$[a& ho {Z_©b ñd^md!
`h BúdmHw$d§e{Z H$m Hw$b, Vm{h Vy AË`ÝV emo^m`_mZ H$[a, O¡g¢ MÝÐ_m J«h ZjÌm{XH$ H$mo
emo^m`_mZ H$a¡ h¡& ^mB© H$m `hr ^mB©nZm n§{S>V{Z Zo H$hm h¡ {H$ ^mB{Z H$s ajm H$a¡, g§Vmn ha¡&
lram_MÝÐ Eogo dMZ H${hH$a {nVm Ho$ MaU{Z H$m| ^mdg{hV àUm_ H$a Mb n‹S>o& V~
{nVmHy§$ _yÀN>m© Am` JB©, H$mîR> Ho$ ñVå^ g_mZ eara hmo` J`m& am_ VH©$e ~m§Y YZwf hmW _|
bo` _mVmHy§$ Z_ñH$ma H$a H$hVo ^E - ho _mVm! h_ AÝ` XoeHy§$ Om§` h¢, Vw_ qMVm Z H$aZr&
V~ _mVm H$mo ^r _yN>m© Am` JB©, ~hþ[a gMoV hmo` Am§gy S>maVr g§Vr H$hVr ^B©, hm` nwÌ! Vw_
_mo{h emoH$ Ho$ g_wÐ _| S>ma H$hm§ Omdmo hmo? Vw_ CÎm_ MoîQ>m Ho$ YaUhmao hmo, _mVm H$m nwÌ hr
Adb§~Z h¡, O¡g¢ emIm Ho$ _yb AmYma h¡& _mVm éXZH$[a {dbmn H$aVr ^B©&
V~ lram_ _mVm H$s ^pŠV{df¡ VËna Vm{h àUm_H$a H$hVo ^E - ho _mVm! Vw_ {dfmX _V
H$ahþ& _¢ X{jU{Xem{df¡ H$moB© ñWmZH$ H$a Vw_Hy§$ {Zg§Xoh ~wbmD§$Jm& h_mao {nVm Zo _mVm
Ho$H$B©Hy§$ da {X`m hþVm gmo ^aVHy§$ amÁ` {X`m& A~ _¢ `hm§ ahÿ§ Zmht, qdÜ`mMb Ho$ dZ{df¡
AWdm _b`mMb Ho$ dZ{df¡ VWm g_wÐ Ho$ g_rn ñWmZH$ H$[a Vw_Hy§$ {Zg§Xoh ~wbmD§$Jm& _¢ gy`©
g_mZ `hm§ ahÿ§ Vmo ^aV MÝÐ_m H$s Amkm Eoíd`©ê$n H$m§{V Z {dñVa¡& V~ _mVm Z_«r^yV Omo nwÌ
Vm{h Cagy§ bJm` éXZ H$aVr g§Vr H$hVr ^B© - ho nwÌ! _moHy§$ {Vhmao bma hr MbZm C{MV h¡,
Vw_Hy§$ XoIo {~Zm _¢ àmU{ZHy§$ am{Ido g_W© Zmht& Oo Hw$bd§Vr ñÌr h¢ {VZHo$ {nVm AWdm n{V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 353


VWm nwÌ `o hr Aml` h¢& gmo {nVm Vmo H$mbde ^`m, Aa n{V {OZXrjm bo`doHy§$ CÚ_r ^`m
h¡& A~ Vmo nwÌ hr H$m Adb§~Z h¡& gmo Vw_hÿ§ N>m§S> Mmbo Vmo _oar H$hm J{V ^B©?
V~ am_ ~mobo - ho _mVm! _mJ© _| nmfmU, Aa H§$Q>H$ ~hþV h¢, Vw_ H¡$g¢ nm`Z MbmoJr?
VmV¢ H$moD$ gwI H$m ñWmZH$H$[a Agdmar ^oO Vw_Hy§$ ~wbmD§$Jm& _mo{h {Vhmao MaU{Z H$s gm¡JÝY
h¡, {Vhmao boZoHy§$ _¢ AmD§$Jm, Vw_ qMVm _V H$ahþ& Eogo H$h _mVmHy§$ em§VVm CnOm` grI XrZr&
~hþ[a {nVm n¡ JE& {nVm _y{N>©V hmo` J`o hþVo gmo gMoV ^E& {nVmHy§$ àUm_H$a Am¡a _mVm{Z n¢
JE& gw{_Ìm, Ho$H$B©, gwà^m, H$m¡{eë`m g~{ZHy§$ àUm_ H$a grI H$ar& H¡$go h¢ am_? Ý`m`{df¡
àdrU, {ZamHw$b h¡ {MÎm {OZH$m, VWm ^mB© ~§Yw _§Ìr AZoH$ amOm C_amd n[adma Ho$ bmoH$
g~{ZHy§$ ew^ dMZ H$h {dXm ^E& g~{Z H$mo ~hþV {XbmgmH$a N>mVrgy§ bJmE, Am§gy ny§N>o& CZZo
KZr hr {dZVr H$ar Omo `hm§ hr ahmo, gmo Z _mZr& gm_§V VWm hmWr, Kmo‹S>o aW g~H$s Amoa
H¥$nmÑpîQ> H$a Xo»`m& ~hþ[a ~‹S>o-~‹S>o gm_§V hmWr, Kmo‹S>o ^|Q> bmE gmo am_ Zo Z amIo& grVm AnZo
n{VHy§$ {dXoe J_ZHy§$ CÚ_r XoI ggwa Aa gmgyHy§$ àUm_H$a ZmW Ho$ g§J Mmbr& O¡g¢ eMr BÝÐ
Ho$ gmW Mmb¡ Aa bú_U ñZoh H$a nyU© am_Hy§$ {dXoeJ_ZHy§$ CÚ_r XoI {MÎm _| H«$moYH$a
{MVdVm ^`m&
Omo h_mao {nVm Zo ñÌr Ho$ H$hoV¢ `h H$hm AÝ`m` H$m`© {dMmaçm, Omo am_ H$mo Q>ma Am¡a H$mo
amÁ` {X`m& {YŠH$ma h¡ ñÌr{ZHy§$ Omo AZw{MV H$m_ H$aVr e§H$m Z H$a¢, ñdmW©{df¡ AmgŠV h¡
{MÎm {OZH$m& Aa `h ~‹S>m ^mB© _hmZw^md nwéfmoÎm_ h¡ gmo Eogo n[aUm_ _w{ZZ Ho$ hmo` h¢& Aa
_¢ Eogm g_W© hÿ§ Omo g_ñV XþamMm[a{Z H$m nam^dH$a ^aVHy§$ amÁ`bú_rV¢ a{hV H$ê§$, Aa
amÁ`bú_r lram_ Ho$ MaU{Z _| bmD§$& naÝVw `h ~mV C{MV Zmht, H«$moY _hm XþIXmB© h¡,
Ord{ZHy§$ A§Y H$a¡ h¡& {nVm Vmo {OZXrjmHy§$ CÚ_r ^`m Aa _¢ H«$moY CnOmD§$, gmo `mo½` Zmht&
Aa _mo{h Eogo {dMmaH$a H$hm? `mo½` Aa A`mo½` {nVm OmZ¡ AWdm ~‹S>m ^mB© OmZ¡& Om_¢ {nVm
H$s H$s{V© CÁÁdb hmo` gmo H$Îm©ì` h¡& _mo{h H$mhÿgy§ H$Nw> Z H$hZm, _¢ _m¡Z nH$‹S> ~‹S>o ^mB© Ho$
g§J OmD§$Jm&
H¡$gm h¡ `h ^mB©? gmYw g_mZ h¢ ^md OmHo$& Eogm {dMmaH$a H$mon VO YZwf~mU bo`
g_ñV JwéOZ{ZHy§$ àUm_ H$a _hm{dZ` g§nÞ am_ Ho$ bma Mmë`m& XmoD$ ^mB© O¡g¢ Xodmb`V¢
Xod {Zga¢ V¡g¢ amO_§{XaV¢ Zrgao& Aa _mVm {nVm gH$b n[adma Aa ^aV eÌw¿Z g{hV BZHo$
{d`moJV¢ AlwnmVH$[a _mZm| dfm©G$Vw H$aVo g§Vo amIdoHy§$ Mmbo& gmo am_ bú_U A{V {nVm^ŠV,
Aa g§~moYdoHy§$ _hmn§{S>V {dXoe Om`do H$m hr h¡ {ZíM` {OZHo$& gmo _mVm {nVm H$s ~hþV

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

354 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ñVw{VH$[a ~maå~ma Z_ñH$ma H$a ~hþV Yr`© ~§Ym` nrR> nrN>o \o$ao, gmo ZJa _| hmhmH$ma ^`m&
bmoH$ dmVm© H$a¡ h¢ - ho _mV! `h H$hm ^`m, `h H$m¡Z Zo _Vm CnOm`m? `m ZJar hr H$m
A^m½` h¡ AWdm gH$b n¥Ïdr H$m A^m½` h¡& ho _mV! h_ Vmo A~ `hm§ Z ah|Jo, BZHo$ bma
Mmb|Jo& `o _hm g_W© h¢& Aa XoImo `h grVm ZmW Ho$ g§J Mmbr h¡& Aa am_ H$s godm H$aUhmam
bú_U ^mB© h¡& YÝ` h¡ `h OmZH$s {dZ`ê$n dñÌ n{hao ^aVma Ho$ g§J Om` h¡& ZJa H$s Zmar
H$h¡ h¢ h_ g~{ZHy§$ {ejm XoZhmar `h grVm _hmn{Vd«Vm h¡& `m g_mZ Am¡a Zmar Zmht, Omo
_hmn{Vd«Vm hmo` gmo `mH$s Cn_m nmd|& n{Vd«Vm{ZH¢$ ^aVma hr Xod h¢& Aa XoImo `h bú_U
_mVmHy§$ amodVr N>mo‹S> ~‹S>o ^mB© Ho$ g§J Om` h¡& YÝ` `mH$s ^pŠV, YÝ` `mH$s àr{V, YÝ` `mH$s
epŠV, YÝ` `mH$s j_m, YÝ` `mH$s {dZ` H$s A{YH$Vm& `m g_mZ Am¡a Zmht& Aa XeaW
^aVHy§$ `h H$hm Amkm H$ar Omo Vy amÁ` bohþ?
Aa am_ bú_UHy§$ `h H$hm ~w{Õ CnOr Omo A`moÜ`mHy§$ N>m§S> Mmbo& Omo H$mb _| Omo hmoZr
hmo` gmo hmo` h¡, OmHo$ O¡gm H$_© CX` hmo` V¡gr hr hmo`, Omo ^JdmZ Ho$ kmZ _| ^mgm h¡ gmo
hmo`& XodJ{V Xþ{Z©dma h¡& `h ~mV ~hþV AZw{MV hmo` h¡& `hm§ Ho$ XodVm H$hm§ JE& Eogo bmoJ{Z
Ho$ _wIÜd{Z hmoVr ^B©& g~ bmoH$ BZHo$ bma MmbdoHy§$ CÚ_r ^E& Ka{ZV¢ {ZH$go ZJar H$m
CËgmh OmVm ahçm, emoH$H$a nyU© Omo bmoH$ {VZHo$ AlwnmV{ZH$[a n¥Ïdr gOb hmo` JB©& O¡g¡§
g_wÐ H$s bha CR>¡ h¡ V¡g¢ bmoH$ CR>o& am_ Ho$ g§J Mmbo, _Z¡ {H$E hÿ bmoH$ Z aho& am_Hy§$ ^pŠVH$a
bmoH$ nyO,¢ g§^mfU H$a¢ gmo am_ n¢S> n¢S> _| {d¿Z _mZ|& BZH$m ^md Mbdo H$m, bmoH$ am»`m Mmh¡ h¡,
H$B© EH$ bma Mb¢& am_ H$m {dXoe J_Z _mZm| gy`© XoI Z gŠ`m gmo AñV hmoZo b½`m& AñV
g_` gy`© Ho$ àH$meZ Zo gd© {Xem VOr, O¡g¢ ^aV MH«$dVu _wpŠV Ho$ {Z{_Îm amÁ`gånXm VOr hþVr&
gy`© Ho$ AñV hmoVo na_ amJ H$mo YaVr g§Vr g§Ü`m gy`© Ho$ nrN>o hr Mmbr, V¡g¢ grVm am_
Ho$ nrN>o Mmbr& Aa g_ñV {dkmZ H$m {dÜd§g H$aUhmam A§YH$ma OJV _| ì`mßV ^`m, _mZm|
am_ Ho$ J_ZH$[a {V{_a {dñVaçm& bmoJ bma bmJo gmo ah| Zmht& V~ am_ bmoH${Z Ho$ Q>m[adoHy§$
lrAaZmW VrWªH$aHo$ M¡Ë`mb`{df¡ {Zdmg H$aZm {dMmaçm& g§gma Ho$ VmaUhmao ^JdmZ {VZH$m
^dZ gXm emo^m`_mZ, _hmgwJ§Y AîQ> _§Jb Ðì`{ZH$a _§{S>V, OmHo$ VrZ XadmOo, D§$Mm
VmoaU& gmo am_ bú_U grVm àX{jUm Xo` M¡Ë`mb` _m§{h n¡R>o, g_ñV {d{Y Ho$ doÎmm& Xmo`
XadmOo VH$ Vmo bmoH$ Mbo JE, Vrgao XadmOo na Ûmanmb Zo bmoH${ZHy§$ amoŠ`m O¡g¢ _mo{hZrH$_©
{_Ï`mÑpîQ>{ZHy§$ {ednwa Om`doV¢ amoH¡$&
am_ bú_U YZwf ~mU Aa ~»Va ~m{ha _ob ^rVa Xe©ZHy§$ JE, H$_b g_mZ h¢ ZoÌ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 355


{OZHo$& lrAaZmW H$m à{Vq~~ aËZ{Z Ho$ qghmgZ na {damO_mZ, _hmemo^m`_mZ, _hmgm¡å`,
H$m`moËgJ©, lrdËg bjUH$a XoXrß`_mZ h¡ CañWb {OZH$m, àH$Q h¢ g_ñV bjU {OZHo$,
gånyU© MÝÐ_m g_mZ dXZ, \y$bo H$_b go ZoÌ, H$WZ{df¡ Aa qMVdZ{df¡ Z Amd¡ Eogm h¡ ê$n
{OZH$m, {VZH$m Xe©ZH$a ^mdg{hV Z_ñH$ma H$a `o XmoD$ ^mB© na_ hf©Hy§$ àmßV ^E& H¡$go h¢
XmoD$? ~w{Õ namH«$_ ê$n bÁOm Ho$ ^ao {OZoÝÐ H$s ^pŠV{df¡ VËna& am{ÌHy§$ M¡Ë`mb` Ho$ g_rn
aho, Vhm§ BZHy§$ ~go OmZ _mVm H$m¡eë`m{XH$ nwÌ{Z{df¡ h¡ dmËgë` {OZH$m Am`H$a Am§gy S>maVr
~maå~ma Cagy§ bJmdVr ^Bª& nwÌ{Z Ho$ Xe©Z{df¡ AV¥ßV {dH$ën ê$n qhS>mbo {df¡ Pyb¡ h¡ {MÎm {OZH$m&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$V¢ H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! gd© ewÕVm _| _Z H$s ewÕVm _hm àe§gm
`mo½` h¡& ñÌr nwÌHy§$ ^r Ca go bJmd¡ Aa n{VHy§$ ^r Ca go bJmd¡, naÝVw n[aUm_{Z H$m A{^àm`
OwXm OwXm h¡& XeaW H$s Mmam| hr amUr JwUê$n bmdÊ`VmH$a nyU©, _hm{_îQ>dm{XZr, nwÌ{Zgy§
{_b n{V n¡ JBª, Om`H$a H$hVr ^Bª& H¡$gm h¡ n{V? gw_oé g_mZ {ZíMb h¡ ^md OmH$m&
amUr H$h¡ h¢ - ho Xod! Hw$bê$n OhmO emoH$ê$n g_wÐ{df¡ Sy>~¡ h¡ gmo Wm§^mo& am_ bú_UHy§$
nrN>m ë`mdm¡, V~ amOm H$hVo ^E `h OJV {dH$ma ê$n _oao AYrZ Zmht& _oar BÀN>m Vmo `h
hr h¡ {H$ gd© Ord{ZHy§$ gwI hmo`, H$mhÿHy§$ XþI Z hmo`, OÝ_ Oam _aUê$n nmaYrZH$[a H$moB© Ord
nrS>çm Z Om`& naÝVw `o Ord ZmZm àH$ma Ho$ H$_©{Z H$s pñW{VHy§$ Ya¡ h¢, VmV¢ H$m¡Z {ddoH$s d¥Wm
emoH$ H$a¡& ~m§Ydm{XH$ BîQ> nXmW©{Z Ho Xe©Z{df¡ àm{U{ZHy§$ V¥pßV Zmht, VWm YZ Aa OrVì`
BZH$[a V¥pßV Zmht& BpÝÐ`{Z Ho$ gwI nyU© Z hmo` gH¡$ Aa Am`w nyU© hmo` V~ Ord XohHy§$ VO
Am¡a OÝ_ Ya¡, O¡g¢ njr d¥jHy§$ VO Mbm Om` h¡& Vw_ nwÌ{Z H$s _mVm hmo, nwÌ{ZHy§$ bo Amdmo,
nwÌ{Z Ho$ amÁ` H$m CX` XoI {dlm_Hy§$ ^Omo& _¢Zo Vmo amÁ` H$m A{YH$ma VÁ`m& nmn{H«$`mV¢
{Zd¥Îm ^`m, ^d^«_UV¢ ^`Hy§$ àmßV ^`m& A~ _¢ _w{Zd«V Ymê§$Jm `m ^m§{V amOm amZr{Zgm|
H$hr& {Z_m}hVm Ho$ {ZíM`Hy§$ àmßV ^`m, gH$b {df`m{^bmfê$n Xmof{ZV¢ a{hV, gy`© g_mZ h¡
VoO OmH$m gmo n¥Ïdr _¢ Vn g§`_ H$m CÚmoV H$aVm ^`m&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
XeaW H$m d¡am½` dU©Z H$aZo dmbm BH$Vrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&31&&
AWmZÝVa am_ bú_U jU EH$ {ZÐm H$a AY©am{Ì g_` O~ _Zwî` gmo` ah¡, bmoH${Z H$m
eãX {_Q> J`m, Aa A§YH$ma \¡$b J`m Vm g_` ^JdmZHy§$ Z_ñH$ma H$a ~IVa n{ha, YZwf
~mU bo`, grVmHy§$ ~rM _| boH$a Mmbo& Ka Ka XrnH${Z H$m CÚmoV hmo` ahm h¡, H$m_rOZ AZoH$
MoîQ>m H$a¡ h¢& `o XmoD$ ^mB© _hmàdrU ZJa Ho$ Ûma H$s {I‹S>H$s H$s Amoa go {ZH$go, X{jU {Xem

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

356 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$m n§W {b`m& am{Ì Ho$ A§V _| Xm¡‹S>H$a gm_§V bmoH$ Am` {_bo, amKd Ho$ g§J MbZo H$s h¡
A{^bmfm {OZHo$& XÿaV¢ am_ bú_UHy§$ XoI _hm{dZ` Ho$ ^ao Agdmar N>mo‹S> ß`mXo AmE,
MaUmaqdX H$mo Z_ñH$ma H$[a {ZH$Q> Am` dMZmbmn H$aVo ^E&
~hþV goZm AmB©& Aa OmZH$s H$s ~hþV àe§gm H$aVo ^E Omo `mHo$ àgmXV¢ h_ am_ bú_U
H$mo Am` {_bo, `h Z hmoVr Vmo `o Yrao-Yrao Z MbVo Vmo h_ H¡$g¢ nhþ§MVo& `o XmoD$ ^mB© ndZ
g_mZ erK«Jm_r h¢ Aa `h grVm _hmgVr h_mar _mVm h¡& `m g_mZ àe§gm `mo½` n¥Ïdr{df¡ Am¡a
Zmht& `o XmoD$ ^mB© ZamoÎm_ grVm H$s Mmb à_mU _§X _§X Xmo H$mog Mmbo& IoV{Z{df¡ ZmZm
àH$ma Ho$ AÝZ hao hmo` aho h¢, Aa gamoda{Z _| H$_b \y$b aho h¢, Aa d¥j _hma_UrH$ XrI¡
h¢& AZoH$ J«m_ ZJam{X _| R>m¡a R>m¡a bmoH$ nyO¡ h¢, ^moOZm{X gm_J«rH$[a, Aa ~‹S>o ~‹S>o amOm ~‹S>r
\$m¡O go Am` {_bo, O¡g¢ dfm©H$mb _| J§Jm O_wZm Ho$ àdmh{df¡ AZoH$ Z{X`m{Z Ho$ àdmh Am`
{_b¢& H$B© EH$ gm_§V _mJ© Ho$ IoXH$[a BZH$m {ZíM` OmZ Amkm nm` nrN>o JE, Aa H$B© EH$
bÁOmH$a, H$B© EH$ ^` H$a, H$B© EH$ ^pŠV H$a bma ß`mXo Mbo Om` h¢& gmo am_ bú_U H«$s‹S>m
H$aVo n[a`mÌm Zm_m AQ>dr{df¡ nhþ§Mo&
H¡$gr h¡ AQ>dr? Zmha Aa hmWr{Z Ho$ g_yh{ZH$a ^ar, _hm ^`mZH$, d¥j{ZH$a am{Ìg_mZ
A§YH$ma H$s ^ar, OmHo$ _Ü` ZXr h¡, VmHo$ VQ> AmE Ohm§ ^rb{Z H$m {Zdmg h¡, ZmZm àH$ma
Ho$ {_îQ>\$b h¢& Amn Vhm§ {VîR>H$a, H$B© EH$ amO{Z H$m| {dXm {H$`m& Aa H$B© EH$ nrN>o Z {\$ao,
am_ Zo ~hþV H$hm Vmo ^r g§J hr Mmbo, gmo gH$b ZXr H$mo _hm ^`mZH$ XoIVo ^E& H¡$gr h¡
ZXr? nd©V{Zgm| {ZH$gVr _hmZrb h¡ Ob OmH$m, àMÊS> h¢ bha Om_|, _hm eãXm`_mZ AZoH$
Oo J«mh _Ja {VZH$a ^ar, XmoD$ T>m§hm§ {dXmaVr, H$ëbmob{Z Ho$ ^`H$a C‹S>o h¢ Vra Ho$ njr Ohm§,
Eogr ZXr H$mo XoIH$a gH$b gm_§V ÌmgH$a H$ånm`_mZ hmo` am_ bú_UHy§$ H$hVo ^E - ho ZmW!
H¥$nmH$a h_| ^r nma CVmahþ, h_ godH$ ^pŠVd§V h_go àgÝZ hmodmo&
ho _mVm OmZH$s! bú_U go H$hmo Omo h_Hy§$ nma CVma¡& `m ^m§{V Am§gy S>maVo, AZoH$ Zan{V
ZmZm MoîQ>m Ho$ H$aUhmao ZXr{df¡ n‹S>Zo bJo& V~ am_ ~mobo - Ahmo! A~ Vw_ nmN>o {\$amo& `h
dZ _hm ^`mZH$ h¡& h_mam Vw_mam `hm§ bJ hr g§J hþVm& {nVm Zo ^aVHy§$ g~H$m ñdm_r {H$`m
h¡ gmo Vw_ ^pŠVH$a {VZHy§$ godhþ& V~ do H$hVo ^E - ho ZmW! h_mao ñdm_r Vw_ hr hmo,
_hmX`mdmZ hmo, h_ na àgÝZ hmodmo, h_H$mo _V N>moS>hþ& Vw_ {~Zm `h àOm {Zaml` ^B©,
AmHw$bVmê$n H$hmo H$m¡Z H$s eaU Om`? Vw_ g_mZ Am¡a H$m¡Z h¡?
ì`mK« qgh Aa JOoÝÐ, gnm©{XH$ H$m ^am ^`mZH$ Omo `h dZ Vm_| Vwåhmao g§J ah|Jo& Vw_

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 357


{~Zm h_mao ñdJ©hþ gwIH$mar Zmht& Vw_ H$hr nmNo Omdmo gmo {MÎm {\$a¡ Zmht, H¡$go Omqh? `h
{MÎm g~ BpÝÐ`{Z H$m A{Yn{V `mhrV¢ H${hE h¡ Omo AX²^wV dñVw _| AZwamJ H$a¡& h_mao
^moJ{ZH$a KaH$a VWm ñÌr Hw$Qw>å~m{XH$a H$hm? Vw_ ZaaËZ hmo, Vw_H$mo N>m§S> H$hm Omqh? ho
à^mo! Vw_Zo ~mbH«$s‹S>m{df¡ ^r h_gm| H$~hÿ§ d§MZm Z H$ar, A~ AË`ÝV {ZRw>aVmHy§$ Ymam¡ hmo&
h_mam AnamY H$hm? {Vhmao MaUaOH$a na_d¥{ÕHy§$ àmßV ^E, Vw_ Vmo ^¥Ë`dËgb hmo& Ahmo
_mVm OmZH$s! Ahmo bú_U Yra! h_ grg {Zdm` hmW Omo‹S> {dZVr H$a¡ h¢, ZmWHy§$ h_ na
àgÝZ H$ahþ& `o dMZ g~Zo H$ho& V~ grVm Aa bú_U am_ Ho$ MaU{Z H$s Amoa {ZaI aho&
am_ ~mobo - A~ Vw_ nmN>o Omhþ& `hr CÎma h¡& gwIgm| a{h`mo& Eogm H$hH$a XmoZm| Yra ZXr
Ho$ {df¡ àdoe H$aVo ^E& lr am_ grVm H$m H$a Jh gwI go ZXr _| bo JE O¡g¢ H$_br{Z H$m|
{X½JO bo Om`& dh Agamb ZXr am_ bú_U Ho$ à^mdH$a Zm{^ à_mU ~hZo bJr& XmoD$ ^mB©
Ob{dhma{df¡ àdrU H«$s‹S>m H$aVo Mbo JE& grVm am_ Ho$ hmW Jho Eogr emo^¡ _mZm| gmjmV²
bú_r hr H$_bXb _| {VîR>r h¡&
am_ bú_U jU_mÌ{df¡ ZXr nma ^E, d¥j{Z Ho$ Aml` Am` JE& V~ bmoH${Z H$s ÑpîQ>V¢
AJmoMa ^E, V~ H$B©EH$ Vmo {dbmn H$aVo Am§gy S>maVo Ka{ZHy§$ JE, Aa H$B© EH$ am_ bú_U
H$s Amoa Yar h¡ ÑpîQ> {OZZo gmo H$mîR> go hmo` aho& Aa H$B© EH$ _yN>m© Im` YaVr na n‹S>o& Aa
H$B© EH$ kmZ H$mo àmßV hmo` {OZXrjm H$mo CÚ_r ^E, nañna H$hVo ^E Omo {YŠH$ma h¡ `m
Agma g§gma H$mo, Aa {YŠH$ma BZ jU^§Jwa ^moJ{Z H$m|, `o H$mbo ZmJ Ho$ \$U g_mZ ^`mZH$
h¢& Eogo eyadra{Z H$s `h AdñWm, Vmo h_mar H$hm ~mV? `m eara H$mo {YŠH$ma, Omo nmZr Ho$
~wX~wXm g_mZ {Zñgma, Oam _aU BîQ>{d`moJ A{ZîQ>g§`moJ BË`m{X H$îQ> H$m ^mOZ&
YÝ` h¢ do _hmnwéf, ^m½`d§V, CÎm_ MoîQ>m Ho$ YmaH$, Oo _aH$Q> (~§Xa) H$s ^m¢h g_mZ
bú_r H$mo M§Mb OmZ V{OH$a Xrjm YaVo ^E& `m ^m§{V AZoH$ amOm {daŠV Xrjm H$mo gÝ_wI
^E& {VZZo EH$ nhm‹S> H$s VbhQ>r _| gwÝXa dZ Xo»`m& AZoH$ d¥j{ZH$a _§{S>V, _hmgKZ, ZmZm
àH$ma Ho$ nwîn{ZH$a emo{^V, Ohm§ gwJÝY Ho$ bmobwnr ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢& Vhm§ _hmn{dÌ ñWmZH$
_| {VîR>Vo Ü`mZmÜ``Z{df¡ brZ _hmVn Ho$ YmaH$ gmYw XoIo& {VZH$mo Z_ñH$ma H$a do amOm
{OZZmW H$m Omo M¡Ë`mb` Vhm§ JE& Vm g_` nhm‹S>{Z H$s VbhQ>r VWm nhm‹S>{Z Ho$ {eIa{df¡,
AWdm a_UrH$ dZ{Z{df¡, AWdm ZXr{Z Ho$ VQ>{df¡, ZJa J«m_m{XH${df¡ {OZ_§{Xa hþVo Vhm§
Z_ñH$maH$[a EH$ g_wÐ g_mZ Jå^ra _w{ZZ Ho$ Jwé gË`Ho$Vw AmMm`© {VZHo$ {ZH$Q> JE& Z_ñH$ma
H$a _hmem§V ag Ho$ ^ao AmMm`© go drZVr H$aVo ^E - ho ZmW! h_H$mo g§gma g_wÐV¢ nma CVmahþ&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

358 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ _w{Z H$hr - Vw_H$mo ^d nma CVmaZhmar ^JdVr Xrjm h¡, gmo A§JrH$ma H$ahþ&
`h _w{Z H$s Amkm nm` `o na_ hf©Hy§$ àmßV ^E& amOm {dX½Y{dO` _oéH«y$a g§J«m_bmobwn
lrZmJX_Z Yra eÌwX_Z Aa {dZmoX H§$Q>H$ gË`H$R>moa {à`dY©Z BË`m{X {ZJ«ªW hmoVo ^E&
{VZH$m JO Vwa§J aWm{X gH$b gmO godH$ bm¡H${Z Z¢ Om`H$[a CZHo$ nwÌmXH${ZHy§$ gm¢ß`m& V~
do ~hþV qMVmdmZ ^E& ~hþ[a g_PH$a ZmZm àH$ma Ho$ {Z`_ YmaVo ^E& H$B© EH$ gå`½Xe©ZHy§$
A§JrH$ma H$a g§VmofHy§$ àmßV ^`o, H$B© EH$ {Z_©b {OZoída Xod H$m Y_© ldUH$[a nmnV¢
namL²>_wI ^E& ~hþV gm_§V am_ bú_U H$s dmVm© gwZ gmYw ^E& H$B© EH$ lmdH$ Ho$ AUwd«V
YmaVo ^E& ~hþV amUr Am{`©H$m ^Bª, H$B©EH$ gw^Q> am_ H$m gd© d¥Îmm§V ^aV XeaW na OmH$a
H$hVo ^E gmo gwZH$a XeaW Aa ^aV H$Nw> EH$ IoXHy§$ àmßV ^E&
AWmZÝVa amOm XeaW ^aV H$m amÁ`m{^foH$ H$a, H$Nw>`H$ Omo am_ Ho$ {d`moJ H$a ì`mHw$b
^`m hþVm öX`, gmo g_Vm _| bm`, {dbmn H$aVm Omo A§V:nwa Vm{h à{V~mo{Y, ZJaV¢ dZHy§$
JE& gd©^yV{hV ñdm_r H$mo àUm_H$[a ~hþV Z¥n{Z g{hV {OZ Xrjm AmXar& EH$mH$s {dhmar
{OZH$ënr ^E& na_ ewŠbÜ`mZ H$s h¡ A{^bmfm {OZHo$ VWm{n nwÌ Ho$ emoH$H$a H$~hþ§H$
H$Nw>EH$ H$bwfVm CnO Amd¡ gmo EH$ {XZ `o {dMjU {dMmaVo ^E {H$ g§gma Ho$ XþI H$m _yb
`h OJV H$m ñZoh h¡& Bgo {YŠH$ma hmo, `m H$[a H$_© ~§Yo h¢& _¢ AZ§V OÝ_ Yao, {VZ{df¡ J^©
OÝ_ ~hþV Yao, gmo _oao J^© OÝ_ Ho$ AZoH$ _mVm {nVm ^mB© nwÌ H$hm§ J`o?
AZoH$ ~ma _¢ XodbmoH$ Ho$ ^moJ ^moJo, Aa AZoH$ ~ma ZaH$ Ho$ XþI ^moJo, {V`ªM J{V{df¡
_oam eara AZoH$ ~ma BZ Ord{Z Zo ^»`m, BZH$m _¢ ^»`m, ZmZm ê$n Oo `mo{Z`| {VZ{df¡ _¢
~hþV XþI ^moJo, Aa ~hþV dma éXZ {H$`m, Aa éXZ Ho$ eãX gwZo, Aa ~hþV ~ma drUm~m§gwar
Am{X dm{XÌm| Ho$ ZmX gwZo, JrV gwZo, Z¥Ë` XoIo, XodbmoH${df¡ _Zmoha Aßgam{Z Ho$ ^moJ ^moJo,
AZoH$ dma _oam eara ZaH${df¡ Hw$ëhmS>{Z H$a H$mQ>m J`m, Aa AZoH$ ~ma _Zwî`J{V{df¡
_hmgwJÝY _hmdr`© H$m H$aUhmam fQ²>ag g§`wŠV AÞ Amhma {H$`m, Aa AZoH$ ~ma ZaH${df¡
Jbm grgm Aa Vm§~m Zma{H$`m| Zo _ma _ma _wPo ß`m`m, Aa AZoH$ dma gwa Za J{V{df¡ _Z Ho$
haUhmao gwÝXaê$n XoIo Aa gwÝXaê$n Ymao, Aa AZoH$ ~ma ZaH${df¡ _hmHw$ê$n Ymao, Aa ZmZm
àH$ma Ho$ Ìmg XoIo, H$B© EH$ ~ma amOnX XodnX{df¡ ZmZm àH$ma Ho$ gwJÝY gy§Ko {VZ na ^«_a
Jw§Oma H$a¢, Aa H$B© EH$ ~ma ZaH$ H$s _hmXþJªY gy§Kr, Aa AZoH$ ~ma _Zwî` VWm XodJ{V{df¡
_hmbrbm H$s YaUhmar dñÌm^aU _§{S>V, _Z H$s MmoaUhmar Oo Zmar {VZgm| AmqbJZ {H$`m,
Aa ~hþV ~ma ZaH${Z {df¡ Hy$Q>emë_{b d¥j {VZHo$ VrúU H§$Q>H$ Aa àÁd{bVr bmoh H$s

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 359


nwVbr{Z go ñne© {H$`m& `m g§gma{df¡ H$_©{Z Ho$ g§`moJV¢ _¢ H$hm H$hm Z XoIm, H$hm H$hm Z
gy§Km, H$hm H$hm Z gwZm, H$hm H$hm Z ^Im?
Aa n¥ÏdrH$m`, ObH$m`, Ap½ZH$m`, dm`wH$m`, dZñn{VH$m`, ÌgH$m`{df¡ Eogm Xoh Zmht
Omo _¢ Z Ymam, VrZ bmoH${df¡ Eogm Ord Zmht Omgy§ _oao AZoH$ ZmVo Z ^E& `o nwÌ _oao H$B© ~ma
{nVm ^E, _mVm ^E, eÌw ^E, {_Ì ^E, Eogm ñWmZH$ Zmht Ohm§ _¢ Z CnOm Z _wAm& `o Xoh
^moJm{XH$ A{ZË`, `m OJV{df¡ H$moB© eaU Zmht, `h MVwJ©{Vê$n g§gma XþI H$m {Zdmg h¡,
_¢ gXm AHo$bm hÿ§& `o fQ²>Ðì` nañna g~ hr {^ÝZ h¢, `h H$m` Aew{M, _¢ n{dÌ& `o
{_Ï`mËdm{X Ad«Vm{XH$_© Amòd Ho$ H$maU h¢& gå`ŠV d«V g§`_m{X g§da Ho$ H$maU h¢& VnH$a
{ZO©am hmo` h¡& `h bmoH$ ZmZmê$n, _oao ñdê$nV¢ {^Þ& `m OJV{df¡ AmË_kmZ Xþb©^ h¡& Aa
dñVw H$m Omo ñd^md gmoB© Y_© VWm OrdX`m Y_© gmo _¢ _hm^m½`V¢ nm`m& YÝ` `o _w{Z {OZHo$
CnXoeV¢ _moj_mJ© nm`m& gmo A~ nwÌ{Z H$s H$hm qMVm? Eogm {dMmaH$a XeaW _w{Z {Z_m}h
XemHy§$ àmßV ^E& {OZ Xoem| _| n{hbo hmWr M‹T>o M_a Tw>aVo N>Ì {\$aVo hþVo Aa _hmaU g§J«m_{df¡
CÕV d¡[a{ZHy§$ OrVo {VZ Xoe{Z{df¡ {ZJ«ªW Xem Yao, ~mB©g narfh OrVVo, em§{V^md g§`wŠV
{dhma H$aVo ^E&
Aa H$m¡eë`m VWm gw{_Ìm n{V Ho$ d¡amJr ^E Aa nwÌ{Z Ho$ {dXoe JE _hmemoH$d§Vr ^B©,
{Za§Va AlwnmV S>ma|& {VZHo$ Xþ:IHy§$ XoI, ^aV amÁ` {d^y{V H$mo {dfg_mZ _mZVm ^`m& Aa
Ho$H$B© {VZHy§$ XþIr XoI CnOr h¡ H$éUm OmHo$ nwÌ H$mo H$hVr ^B© - ho nwÌ! Vy amÁ` nm`m, ~‹S>o
~‹S>o amOm godm H$a¡ h¢ naÝVw am_ bú_U {~Zm `h amÁ` emo^¡ Zmht& gmo do XmoD$ ^mB©
_hm{dZ`dmZ CZ {~Zm H$hm amÁ`? Aa H$hm gwI, Aa H$hm Xoe H$s emo^m, Aa H$hm Voar
Y_©kVm? do XmoD$ Hw$_ma Aa dh grVm amOnwÌr gXm gwI Ho$ ^moJZhmao, nmfmUm{XH$a ny[aV Oo
_mJ© Vm{df¡ dmhZ {~Zm H¡$g¢ Omd|Jo? Aa {VZ JwUg_wÐ{Z H$s `o XmoZm| _mVm {Za§Va éXZ H$a¡
h¢ gmo _aUHy§$ àmßV hmo`§Jr& VmV¢ Vw_ erK«Jm_r Vwa§J na M‹T> {eVm~r Omdmo, CZH$mo bo Amdmo,
{VZg{hV _hmgwIgm| {MaH$mb amO H$[a`mo& Aa _¢ ^r Voao nrN>o hr CZHo$ nmg AmD§$ hÿ§&
`h _mVm H$s Amkm gwZ ~hþV àgÞ hmo` VmH$s àe§gm H$a A{V AmVwa ^aV hOma
Aídg{hV am_ Ho$ {ZH$Q> Mbm& Aa Oo am_ Ho$ g_rn dm{ng AmE hþVo {VZHy§$ g§J bo Mbm&
Amn VoO Vwa§J na M‹T>m CVmdbr Mmb dZ{df¡ Am`m& dh ZXr Agamb ~hVr hþVr gmo Vm_|
d¥j{Z Ho$ bR>o Joa ~o‹S>o ~m§Y jU_mÌ _| goZm g{hV nma CVao& _mJ©{df¡ ZaZm[aZgm| nyN>Vo Om§`
Omo Vw_ am_ bú_U H$ht XoIo? do H$h¡ h¢ `hm§ Vo {ZH$Q> hr h¢ gmo ^aV EH$mJ«{MÎm Mbo JE&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

360 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


gKZ dZ _| EH$ gamoda Ho$ VQ> na XmoD$ ^mB© grVm g{hV ~¡R>o XoIo, g_rn h¢ YZwf ~mU {OZHo$&
grVm Ho$ gmW Vo XmoD$ ^mB© KZo {Xdg{df¡ AmE Aa ^aV N>h {XZ _| Am`m& am_Hy§$ XÿaV¢ XoI
^aV Vwa§JV¢ CVa nm`{n`mXm Om` am_ Ho$ nm§`Z na _y{N>©V hmo` J`m& V~ am_ gMoV {H$`m&
^aV hmW Omo‹S> {ga {Zdm` am_gy§ drZVr H$aVm ^`m - Omo ho ZmW! amÁ` Xo`doH$a _oar H$hm
{dS>å~Zm H$ar? Vw_ gd© Ý`m`_mJ© Ho$ OmZZhmao _hmàdrU _oao `m amÁ` H$[a H$hm à`moOZ?
Vw_ {~Zm OrdoH$a H$hm à`moOZ? Vw_ _hmCÎm_ MoîQ>m Ho$ YaUhmao _oao àmU{Z Ho$ AmYma hmo&
CR>mo AnZo ZJa Mb|& ho à^mo! _mona H¥$nm H$ahþ, amÁ` Vw_ H$ahþ, amÁ` `moJ Vw_ hr hmo, _mo{h
gwI H$s AdñWm Xohþ& _¢ {Vhmao {ga na N>Ì \o$aVm I‹S>m ahÿ§Jm& Aa eÌw¿Z M_a T>maoJm, Aa
bú_U _§ÌrnX YmaoJm, _oar _mVm níMmVmnê$n Ap½ZH$a Oa¡ h¡& Aa {Vhmar _mVm Aa bú_U
H$s _mVm _hmemoH$ H$a¡ h¡& `h ~mV ^aV H$a¡ h¡ Vmhr g_` erK« aW na M‹T>r AZoH$ gm_§V{Z
g{hV _hmemoH$ H$s ^ar Ho$H$B© AmB©, Aa am_ bú_UHy§$ Cagy§ bJm` ~hþV éXZ H$aVr ^B©& am_
Zo Yr`© ~§Ym`m, V~ Ho$H$B© H$hVr ^B© - ho nwÌ! CR>mo, A`moÜ`m Mmbmo, amÁ` H$ahþ, Vw_ {~Z
_oao gH$b nwa dZ g_mZ h¡§ Aa Vw_ _hm ~w{Õ_mZ hmo, ^aVHy§$ {gIm` bohþ& ~hþ[a h_ ñÌrOZ
ZîQ>~w{Õ h¢ _oam AnamY j_m H$ahþ&
V~ am_ H$hVo ^`o - ho _mVm! Vw_ Vmo ~mV{Z{df¡ àdrU hmo& Vw_ H$hm Z OmZm¡ hmo,
j{Ì`{Z H$m `hr {déX h¡ Omo dMZ Z MyH|$, Omo H$m`© {dMmaçm Vm{h Am¡a ^m§{V Z H$a¢& h_mao
VmV Z¢ Omo dMZ H$hçm gmo h_Hy§$, Aa Vw_Hy§$ {ZdmhZm, `m ~mV{df¡ ^aV H$s AH$s{V© Z hmo`Jr&
~hþ[a ^aVgy§ H$hm {H$ - ho ^mB©! Vy qMVm _V H$a¡, Vy AZmMmaV¢ e§H¡$ h¡ gmo {nVm H$s Amkm
Aa h_mar Amkm nmbdoV¢ AZmMma Zmht& Eogm H$h H$a dZ{df¡ g~ amOm{Z Ho$ g_rn ^aV H$m
lr am_ Zo amÁ`m{^foH$ {H$`m& Aa Ho$H$B©Hy§$ àUm_H$a ~hþV ñVw{VH$a ~maå~ma g§^mfUH$a,
^aVHy§$ Cagy§ bJm`, ~hþV {Xbmgm H$ar, Zr{R>V¢ {dXm {H$`m& Ho$H$B© Aa ^aV am_ bú_U grVm
Ho$ g_rnV¢ nmN>o ZJaHy§$ Mmbo& ^aV am_ H$s Amkm à_mU àOm H$m {nVm g_mZ hþAm amÁ` H$a¡&
OmHo$ amÁ`{df¡ gd© àOmHy§$ gwI, H$moB© AZmMma Zmht, Eogm {Z:H§$Q>H$ amÁ` h¡ Vm¡hþ ^aV H$m
jU_mÌ amJ Zmht& VrZm| H$mb lrAaZmW H$s d§XZm H$a¡ h¡& Aa _w{ZZ Ho$ _wIV¢ Y_©ldU H$a¡&
Úw{V ^Å>maH$ Zm_m Oo _w{Z, AZoH$ _w{Z H$a¡ h¢ godm {OZH$s, {VZHo$ {ZH$Q> ^aV Zo `h {Z`_
{b`m {H$ am_ Ho$ Xe©Z_mÌV¢ hr _w{Zd«V Ymê§$Jm&
V~ _w{Z H$hVo ^`o {H$ - ho ^ì`! H$_b gm[aIo h¢ ZoÌ {OZHo$, Eogo am_ Omo bJ Z Amd¢
Vm¡ bJ Vw_ J¥hñW Ho$ d«V Ymahþ& Oo _hmË_m {ZJ«ªW h¢ {VZH$m AmMaU A{V {df_ h¡& gmo n{hbo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 361


lmdH$ Ho$ d«V nmbZo Vmgy§ `{V H$m Y_© gwIgy§ gY¡& O~ d¥Õ AdñWm Amd¡Jr V~ Vn H$a¢Jo,
`h dmVm© H$hVo hþVo AZoH$ O‹S>~w{Õ _aUHy§$ àmßV ^E& _hm A_mobH$ aËZg_mZ `{V H$m Y_©
OmH$s _{h_m H$hZo{df¡ Z Amd¡ Vm{h Oo Yma¡ h¢ {VZH$r Cn_m H$m¡Z H$s Xo{h& `{V Ho$ Y_©V¢
CVaVm lmdH$ H$m Y_© h¡, gmo Oo à_mXa{hV H$a¡ h¢ Vo YÝ` h¢&
`h AUwd«V hÿ à~moY H$m XmVm h¡& O¡g¢ aËZÛrn{df¡ H$moD$ _Zwî` J`m Aa dh Omo aËZ bo`
gmoB© Xoem§Va{df¡ Xþb©^ h¡, V¡g¢ {OZY_© {Z`_ê$n aËZ{Z H$m Ûrn h¡, Vm{df¡ Omo {Z`_ bo` gmoB©
_hm\$b H$m XmVm h¡& Omo Aqhgmê$n aËZHy§$ A§JrH$ma H$a {OZdaHy§$ ^pŠV H$a AaM¡ gmo gwaZa
Ho$ gwI ^moJ _mojHy§$ àmßV hmo`& Aa Omo gË`d«V H$m YmaH$ {_Ï`mËd H$m n[ahma H$a ^mdê$n
nwîn{Z H$s _mbm H$a {OZoídaHy§$ nyO¡ h¡ VmH$s H$s{V© n¥Ïdr{df¡ {dñVao h¡, Aa Amkm H$moB© bmon
Z gH¡$& Aa Omo naYZ H$m Ë`mJr {OZoÝÐHy§$ Ca{df¡ Yma¡, ~maå~ma {OZoÝÐHy§$ Z_ñH$ma H$a¡ gmo Zd
{Z{Y Mm¡Xh aËZ H$m ñdm_r hmo` Aj`{Z{Y nmd¡& Aa Omo {OZamO H$m _mJ© A§JrH$ma H$a
naZmar H$m Ë`mJ H$a¡ gm¡ g~Ho$ ZoÌ{ZHy§$ AmZÝXH$mar _mojbú_r H$m da hmo`& Aa Omo n[aJ«h
H$m à_mU H$a g§Vmof Ya {OZn{V H$m Ü`mZ H$a¡ gmo bmoH$ny{OV AZÝV _{h_mHy§$ nmd¡, Aa
AmhmaXmZ Ho$ nwÊ`H$a _hm gwIr hmo` VmH$s g~ godm H$a¢& Aa A^`XmZ H$a {Z^©`nX nmd¡,
gd© CnÐdV¢ a{hV hmo`&
Aa kmZXmZH$a Ho$dbkmZr hmo` gd©knX nmd¡& Aa Am¡f{YXmZ Ho$ à^md H$a amoJa{hV
{Z^©`nX nmd¡& Aa Omo am{ÌHy§$ Amhma H$m Ë`mJ H$a¡ gmo EH$ df©{df¡ N>h _hrZm Cndmg H$m \$b
nmd¡& `Ú{n J¥hñWnX Ho$ Amaå^{df¡ àd¥Îm¡ h¡ Vmo hÿ ew^J{V Ho$ gwI nmd¡& Omo {ÌH$mb {OZXod
H$s d§XZm H$a¡ VmHo$ ^md {Z_©b hmo`, gd© nmn H$m Zme H$a¡& Aa Omo {Z_©b ^mdê$n nhþn{ZH$[a
{OZZmWHy$§ nyO¡ gmo bmoH${df¡ nyOZrH$ hmo`& Aa Omo ^moJr nwéf H$_bm{X Ob Ho$ nwîn VWm Ho$VH$s
_mbVr Am{X n¥Ïdr Ho$ gwJÝY nwîn{ZH$a ^JdmZHy$§ AaM¡ gmo nwînH${d_mZHy$§ nm` `WoîQ> H«$s‹S>m H$a¡&
Aa Omo {OZamO na AJa M§XZm{Z Yyn Iod¡ gmo gwJÝY eara H$m YmaH$ hmo`& Aa Omo
J¥hñWr {OZ_§{Xa {df¡ {ddoH$g{hV XrnmoÚmoV H$a¡ gmo XodbmoH${df¡ à^md g§`wŠV nmd¡& Aa Omo
{OZ^dZ{df¡ N>Ì M_a Pmbar nVmH$m Xn©Um{X _§JbÐì` M‹T>md¡ Aa {OZ_§{XaHy§$ emo{^V H$a¡
gmo AmíM`©H$mar {d^y{V nmd¡& Aa Omo Ob M§XZm{XV¢ {OZ nyOm H$a¡ - Omo _Zwî` gwJpÝY go
{XemAm| H$mo ì`mßV H$aZo dmbr JÝY go {OZoÝÐ ^JdmZ H$m nyOZ H$aVm h¡1 dh Xod{Z H$m ñdm_r
1. g_mbä` {OZmZ² JÝY¡: gm¡aä`ì`mßV{XL²>_wI¡:& ga{^: à_XmZÝXmo Om`Vo X{`V: nw_mZ²&&
- nÙnwamU, 32 dm± nd© (kmZnrR>, H$mer go àH$m{eV)

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

362 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


hmo` _hm {Z_©b gwJÝY eara Oo Xodm§JZm {VZH$m dëb^ hmo`& Aa Omo ZraH$a {OZoÝÐ H$m
A{^foH$ H$a¡ gmo Xod{ZH$a _Zwî`{ZV¢ godZrH$ MH«$dVu hmo`, OmH$m amÁ`m{^foH$ Xod {dÚmYa H$a¡&
A{^foH$ Ho$ à^mdH$a AZoH$ ^ì`Ord Xod Aa BÝÐ{ZH$[a A{^foH$ nmdVo ^E, {VZH$s H$Wm
nwamU{Z _| à{gÕ h¡& Omo ^pŠV H$a {OZ_§{Xa{df¡ _`ya {nÀN>m{XH$ H$a ~whmar Xo` gmo nmn ê$n
aOV¢ a{hV hmo` na_ {d^y{V Amamo½`Vm nmd¡& Aa Omo JrV Z¥Ë` dm{XÌm{XH$a {OZ_§{Xa{df¡
CËgd H$a¡ Vo ñdJ©{df¡ na_ CËgmhHy§$ nmd¡&
Aa Omo {OZoída Ho$ M¡Ë`mb` H$amd¡ gmo VmHo$ nwÊ` H$s _{h_m H$m¡Z H$h gH¡$? gwa_§{Xa Ho$
gwI^moJ na§nam` A{dZmerYm_ nmd¡& Aa Omo {OZoÝÐ H$s à{V_m H$amd¡ gmo gwaZa Ho$ gwI ^mo{J
na_nX nmd¡& d«V {dYmZ Vn XmZ BË`m{X ew^ MoîQ>m{ZH$[a àmUr Oo nwÊ` CnmaOo h¢ gmo g_ñV
H$m`© {OZq~~ H$amWZo Ho$ Vwë` Zmht& Omo {OZq~~ H$amd¡ gmo na§nam` nwéfmH$a {gÕnX nmd¡&
Aa Omo ^ì` {OZ_§{Xa Ho$ {eIa M‹T>md¡ gmo BÝÐ YaU|Ð MH«$dË`m©{XH$ gwI ^moJ bmoH$ Ho$ {eIa
nhþ§M¡& Aa Omo OrU© {OZ_§{Xa{Z H$s _aå_V H$amd¡ gmo H$_©ê$n AOrU©Hy§$ ha {Z^©` {ZamoJnX
nmd¡& Aa Omo ZdrZ M¡Ë`mb` H$am` {OZq~~ nYam` à{VîR>m H$a¡ gmo VrZ bmoH${df¡ à{VîR>m nmd¡&
Aa Omo {gÕjoÌm{X VrW©{Z H$s `mÌm H$a¡ gmo _Zwî`OÝ_ g\$b H$a¡& Aa Omo {OZà{V_m Ho$
Xe©Z H$m qMVdZ H$a¡ Vm{h EH$ Cndmg H$m \$b hmo`& Aa Xe©Z H$mo CÚ_ H$m A{^bmfr hmo`
gmo ~obm H$m \$b nmd¡& Aa Omo M¡Ë`mb` Om`do H$m Amaå^ H$a¡ Vm{h Vobm H$m \$b hmo`, Aa
J_Z {H$E Mm¡bm H$m \$b hmo`& H$Nw>EH$ AmJo JE n§M Cndmg H$m \$b hmo`, AmYr Xÿa JE
njmondmg H$m \$b hmo`, Aa M¡Ë`mb` Ho$ Xe©ZVo _mgmondmg H$m \$b hmo`, Aa ^md ^pŠV
H$a _hmñVw{V {H$E AZÝV \$b àmpßV hmo`& {OZoÝÐ H$s ^pŠV g_mZ Am¡a CÎm_ Zmht& Aa Omo
{OZgyÌ {bIdm` VmH$m ì`m»`mZ H$a¢, H$amd|, n‹T>o§, n‹T>md|, gwZ|, gwZmd|, emñÌ{Z H$s VWm
n§{S>V{Z H$s ^pŠV H$a¢, do gdmªJ Ho$ nmR>r hmo` Ho$db nX nmd|& Omo MVw{d©Y g§K H$s godm H$a¢
gmo MVwJ©{V Ho$ XþI ha n§M_J{V nmd¢&
_w{Z H$h¡ h¢ - ho ^aV! {OZoÝÐ H$s ^pŠV H$a H$_© j` hmo`& Aa H$_© j` ^E - Aj`nX
nmd¡& `o dMZ _w{Z Ho$ gwZ amOm ^aV àUm_H$a lmdH$ H$m d«V A§JrH$ma {H$`m& ^aV ~hþlwV,
A{VY_©k, _hm{dZ`dmZ, lÕmdmZ, MVw{d©Y g§KHy§$ ^pŠV H$a Aa Xþ{IV Ord{ZHy§$ X`m ^md
H$a XmZ XoVm ^`m& gå`½Xe©Z aËZHy§$ Ca{df¡ YmaVm, Aa _hmgwÝXa lmdH$ Ho$ d«V{df¡ VËna
Ý`m`g{hV amÁ` H$aVm ^`m&
^aV JwU{Z H$m g_wÐ VmH$m àVmn Aa AZwamJ g_ñV n¥Ïdr{df¡ {dñVaVm ^`m& VmHo$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 363


Xodm§JZm g_mZ S>çmoT> gm¡ amUr {VZ{df¡ AmgŠV Z ^`m, Ob _| H$_b H$s Ý`mBª A{bßV ahm,
OmHo$ {MÎm _| {ZaÝVa `h qMVm daVo {H$ H$~ `{V Ho$ d«V Yê§$, Vn H$ê§$, {ZJ«ªW hþdm n¥Ïdr{df¡
{dMê§$& YÝ` h¢ do nwéf Oo Yra gd© n[aJ«h H$m Ë`mJ H$a Vn Ho$ ~b H$a g_ñV H$_©{ZHy§$ ^ñ_
H$a gma^yV Omo {Zdm©U H$m gwI gmo nmdo h¢& _¢ nmnr g§gma{df¡ _½Z àË`j XoIy§ hÿ§ Omo `h g_ñV
g§gma H$m M[aÌ jU^§Jwa h¡, Omo à^mV Xo{I`o gmo _Ü`môZ{df¡ Zmht& _¢ _y‹T> hmo` ahm hÿ§& Oo
a§H$ {df`m{^bmfr g§gma _| amM¡ h¢ Vo ImoQ>r _¥Ë`w _a| h¢, gn©, ì`mK«, JO, Ob, Ap½Z eñÌ
{dÚwËnmV eybmamonU AgmÜ` amoJ BË`m{X Hw$ar{VV¢ eara VO|Jo&
`h àmUr AZoH$ ghòm| gwI H$m ^moJZhmam g§gma{df¡ ^«_U H$a¡ h¡ ~‹S>m AmíM`© h¡! Aën
Am`w _| à_mXr hmo` ahçm h¡& O¡g¢ H$moB© _XmoÝ_Îm jra g_wÐ Ho$ VQ> gyVm Va§Jm| Ho$ g_yh go Z
S>a¡ V¡g¢ _¢ _mohH$a CÝ_Îm ^d ^«_U go Zmht S>ê§$ hÿ§, {Z^©` hmo` ahm hÿ§& hm` hm`! _¢ qhgm
Amaå^m{X AZoH$ Oo nmn {VZH$[a {bßV _¢ amÁ` H$a H$m¡Z-go Kmoa ZaH$ _| OmD§$Jm& H¡$gm h¡
ZaH$? ~mU IS²>J MH«$ Ho$ AmH$ma VrjU nÌ h¢ {OZHo$, Eogo emë_brd¥j Ohm§ h¢& AWdm
AZoH$ àH$ma {V`ªMJ{V Vm{df¡ Omdy§Jm& XoImo! {OZemñÌ gm[aIm _hmkmZ ê$n emñÌ Vmhÿ H$mo
nm` H$[a _oam _Z nmn `wŠV hmo` ahçm h¡& {Zñn¥h hmoH$a `{V H$m Y_© Zmht Yma¡ h¡ gmo Z Om{ZE
H$m¡Z J{V OmZm h¡? Eogr H$_©{Z H$s ZmgZhmar Omo Y_©ê$n qMVm VmHy§$ {ZaÝVa àmßV hþAm Omo
amOm ^aV gmo O¡ZnwamUm{X J«§W{Z ldU{df¡ AmgŠV h¡, gX¡d gmYwZ H$s H$Wm{df¡ AZwamJr,
am{Ì {XZ Y_© _| CÚ_r hmoVm ^`m&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
XeaW H$m d¡am½`, am_ H$m {dXoe J_Z, ^aV H$m amÁ` dU©Z H$aZo dmbm ~Îmrgdm±
nd© g§nyU© ^`m&&32&&
AWmZÝVa lr am_MÝÐ bú_U grVm Ohm§ EH$ Vmngr H$m Aml_ h¡ Vhm§ JE& AZoH$ Vmng
O{Q>b ZmZm àH$ma Ho$ d¥{j{Z Ho$ dŠH$b n{hao, AZoH$ àH$ma H$m ñdmXþ\$b {VZH$a nyU© h¢ _R>
{OZHo$, dZ{df¡ d¥jg_mZ ~hþV _R> XoIo& {dñVrU© nÎmm|H$a N>mE h¢ _R> {OZHo$, AWdm Kmg Ho$
\y$b{ZH$a AmÀN>m{XV h¢ {Zdmg {OZHo$, {~Zm dmoho ghO hr CJo Oo YmÝ` Vo CZHo$ Am§JZ _|
gyHo$ h¢, Aa _¥J ^`a{hV Am§JZ _| ~¡R>o OwJmbo h¢, Aa {VZHo$ {Zdmg {df¡ gydm _¡Zm n‹T>o h¢, Aa
{VZHo$ _R>{Z Ho$ g_rn AZoH$ JwbŠ`mar bJm` amIr h¢, gmo Vmng{Z H$s H$Ý`m {_îQ> ObH$a
nyU© Oo H$be Vo Wm§~b{Z _¢ S>ma¡ h¡&
lram_MÝÐHy§$ AmE OmZ Vmng ZmZm àH$ma Ho$ {_îQ>\$b gwJÝY nwîn {_îQ>Ob BË`m{XH$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

364 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


gm{_J«r{ZH$a ~hþV AmXaV¢ nmhþZ J{V H$aVo ^E& {_îQ> dMZ H$m g§^mfU H$a ahZo H$mo Hw$Q>r,
_¥XþnëbdZ H$s eæ`m BË`m{X H$aVo ^E& Vo Vmng ghO hr g~{Z H$m AmXa H$a¡ h¢ BZH$mo _hm
ê$ndmZ AX²^wV nwéf OmZ ~hþV AmXa {H$`m& am{ÌHy§$ dgH$a `o à^mV CR>H$a Mmbo& V~ Vmng
BZH$s bma Mmbo, BZHo$ ê$nHy§$ XoI AZwamJr hmoVo hþE nmfmU hÿ {nKb¡ Vm¡ _Zwî`{Z H$s H$hm
~mV? Vo Vmng gyHo$ nÌ{Z Ho$ Amhmar BZHo$ ê$nHy§$ XoI AZwamJr hmoVo ^E& Oo d¥Õ Vmng h¢ Vo
BZHy§$ H$hVo ^`o - Vw_ `hm§ hr ahmo Vm¡ `h gwI H$m ñWmZH$ h¡ Aa H$Xm{MV² Z ahmo Vm¡ `m
AQ>dr{df¡ gmdYmZ a{h`mo& `Ú{n `h dZr Ob \$b nwînm{XH$a ^ar h¡ VWm{n {dídmg Z H$aZm&
ZXr dZr Zmar `o {dídmg `mo½` Zmht& gmo Vw_ Vmo gd© ~mV{Z _| gmdYmZ hr hmo& {\$a am_
bú_U grVm `hm§ V¢ AmJ¢ Mmbo& AZoH$ Vmn{gZr BZHo$ XoIdo H$s A{^bmfmH$[a ~hþV {dôdb
^B© g§Vr XÿabJ nÌ nwîn \$b BªYZm{XH$ Ho$ {_gH$a gmW Mbr AmBª& H$B© EH$ Vmn{gZr _Ywa
dMZH$a BZHy§$ H$hVr ^B© Omo Vw_ h_mao Aml_{df¡ Š`m| Z ahmo, h_ {Vhmar g~ godm H$a¢& `hm§V¢
VrZ H$mog na Eogr dZr h¡ Ohm§ _hmgKZ d¥j h¢, _Zwî`{Z H$m Zm_ Zmht& AZoH$ qgh ì`mK« XþîQ>
Ord{ZH$a ^ar, Ohm§ BªYZ Aa \$b \y$b Ho$ AW© Vmnghÿ Z Amd¢& S>m^ H$s VrúU AUr{ZH$a
Ohm§ g§Mma Zmht& dZ _hm^`mZH$ h¡& Aa {MÌHy$Q> nd©V A{V D§$Mm Xþbª¿` {dñVrU© nS>çm h¡,
Vw_ H$hm Zht gwÝ`m h¡ Omo {Ze§H$ Mbo Omdmo hmo?
V~ am_ H$hVo ^E - Ahmo Vmn{gZr hmo! h_ Adí` AmJ| Omd¢Jo, Vw_ AnZo ñWmZH$ Omhþ&
H${R>ZVmV¢ {VZHy§$ nmN>o \o$ar& Vo nañna BZHo$ JwU ê$n H$m dU©Z H$aVr AnZo ñWmZH$ AmBª& `o
_hm JhZ dZ{df¡ àdoe H$aVo ^E& H¡$gm h¡ dh dZ? nd©V Ho$ nmfmU{Z Ho$ g_yhH$[a _hm
H$H©$e, Aa ~‹S>o ~‹S>o Oo d¥j {VZ na Amê$‹T> ~ob{Z Ho$ g_yh Ohm§, Aa jwYmH$a A{V H«$moYm`_mZ
Oo emXÿ©b {VZHo$ ZI{ZH$a {dXmao JE h¢ d¥j Ohm§, Aa qgh{ZH$a hVo JE Oo JOamO {VZHo$
é{Ya H$a aŠV ^E Oo _moVr gmo R>m¡a R>m¡a {~Ia aho h¢&
Aa _mVo Oo JOamO {VZH$a ^½Z ^`o h¢ Véda Ohm§, Aa qg{hZr H$s Üd{Z gwZH$a ^mJ
aho h¢ Hw$a§J Ohm§, Aa gyVo Oo AOJa {VZHo$ ídmg{Z H$s ndZH$[a Jy§O ahr h¢ Jw\$m Ohm§, gyH$a{Z
Ho$ g_yhH$a H$X©_ê$n hmo` aho h¢ VwÀN> gamoda Ohm§, Aa _hm AaÊ` ^¢go {VZHo$ gtJZH$a ^½Z
^E h¢ ~~B`{Z Ho$ ñWb Ohm§, Aa \$UHy§$ D§$Mo {H$E {\$a¡ h¢ ^`mZH$ gn© Ohm§, Aa H$m§Q>{ZH$a
~tYm h¡ ny§N> H$m AJ«^mJ {OZH$m - Eogr Oo gwa¡Jm` gmo IoX{IÞ ^B© h¡, Aa \¡$b aho h¢ H$Q>oar
Am{X AZoH$ àH$ma Ho$ H§$Q>H$ Ohm§, Aa {df nwîn{Z H$s aO H$s dmgZm H$a Ky_o h¢ AZoH$ àmUr
Ohm§, Aa J¢S>m{Z Ho$ ZI{ZH$a {dXmao JE h¢ d¥j{Z Ho$ ntS> Ohm§, Aa ^«_Vo amoPZ Ho$ g_yh

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 365


{VZH$a ^½Z ^E h¢ nëbd{Z Ho$ g_yh Ohm§, Aa ZmZm àH$ma Ho$ Oo n{j{Z Ho$ g_yh {VZHo$ Omo
H«y$a eãX CZH$a dZ Jy§O ahçm h¡, Aa ~§Xa{Z Ho$ g_yh {VZHo$ Hy$XZo H$a H$ånm`_mZ h¡ d¥j{Z
H$s emIm Ohm§, Aa Vrd« doJHy§$ Ya| nd©Vgm| CVaVr Oo ZXr {VZH$a n¥Ïdr{df¡ n‹S> J`m h¡ XmhZm
Ohm§, Aa d¥j{Z Ho$ nëbd{Z H$a Zmht XrI¡ h¢ gy`© H$s {H$aU Ohm§, Aa ZmZm àH$ma Ho$ \$b
\y$b {VZH$a ^am, AZoH$ àH$ma H$s \¡$b ahr h¡ gwJÝY Ohm§, ZmZm àH$ma H$s Oo Am¡f{Y {VZH$[a
nyU©, Aa dZ Ho$ Oo YmÝ` {VZH$[a ny[aV, H$hÿ§ EH$ Zrb, H$hÿ§ EH$ aŠV, H$hÿ§ EH$ h[aV ZmZm
àH$ma dU©Hy§$ Ya¡ Omo dZ Vm_¢ XmoD$ dra àdoe H$aVo ^`o&
{MÌHy$Q> nd©V Ho$ _hm_Zmoha Oo ZrPaZo {VZ{df¡ H«$s‹S>m H$aVo, dZ H$s AZoH$ gwÝXa dñVw
XoIVo, nañna XmoD$ ^mB© ~mV H$aVo, dZ Ho$ {_îQ>\$b AmñdmXZ H$aVo, {H$Þa Xod{Z Ho$ hÿ _ZHy§$
ha¢ Eogm _Zmoha JmZ H$aVo, nwîn{Z Ho$ nañna Am^yfU ~ZmdVo, gwJÝYÐì` A§J{df¡ bJmdVo,
\y$b aho h¢ gwÝXa ZoÌ {OZHo$, _hm ñdÀN>ÝX AË`ÝV emo^m Ho$ YmaUhmao, gwaZa ZmJ{Z Ho$ _Z
Ho$ haUhmao, ZoÌ{ZHy§$ ß`mao, CndZ H$s ZmBª ^r_dZ _| a_Vo ^E& AZoH$ àH$ma Ho$ gwÝXa Oo
bVm_ÊS>n {VZ{df¡ {dlm_ H$aVo, ZmZm àH$ma H$s H$Wm H$aVo, {dZmoX H$aVo, ahñ` H$s ~mV|
H$aVo, O¡g¢ ZÝXZdZ{df¡ Xod ^«_U H$a¡ V¡g¢ A{Va_UrH$ brbmgy§ dZ{dhma H$aVo ^`o&
AWmZÝVa gm‹T>o Mma _mg _| _mbd Xoe{df¡ AmE& gmo Xoe AË`ÝV gwÝXa, ZmZm àH$ma Ho$
YmÝ`m| H$a emo{^V, Ohm§ J«m_ nÅ>Z KZo, gmo Ho$VrH$ Xÿa Am`H$a XoIo Vmo dñVr Zmht, V~ EH$
~Q> H$s N>m`m ~¡R> XmoD$ ^mB© nañna ~VbmdVo ^`o Omo H$mhoV¢ `h Xoe COm‹S> XrI¡ h¡? ZmZm
àH$ma Ho$ IoV \$b aho h¢ Aa _Zwî` Zmht, ZmZm àH$ma Ho$ d¥j \$b\y$b{Z H$a emo{^V h¢, Aa
nm¢‹S>o gm§R>o Ho$ ~m‹S> ~hþV h¢, Aa gamoda{Z _| H$_b \y$b aho h¢& ZmZm àH$ma Ho$ njr Ho${b aho
h¢& `h Xoe A{V {dñVrU© _Zwî`{Z Ho$ g§Mma {~Zm emo^¡ Zmht, O¡g¢ {OZXrjmHy§$ Ya¡ _w{Z
drVamJ ^mdê$n na_ g§`_ {~Zm emo^¡ Zmht& Eogr gwÝXa dmVm© am_ bú_Ugy§ H$a¡ h¡& Vhm§
AË`ÝV H$mo_b ñWmZH$ XoI aËZH$å~b {~N>m` lram_ ~¡R>o, {ZH$Q> Yaçm h¡ YZwf {OZHo$, Aa
grVm ào_ê$n Ob H$s gamodar lram_ Ho$ {df¡ AmgŠV h¡ _Z OmH$m, gmo g_rn ~¡R>r&
lram_ Zo bú_UHy§$ Amkm H$ar Vy ~Q> D$na M‹T>H$a XoI H$Nw> dñVr XrI¡ h¡& gmo Amkm
à_mU XoIVm ^`m Aa H$hVm ^`m {H$ - ho Xod! {dO`mY© nd©V g_mZ D§$Mo {OZ_§{Xa XrI¢
h¢, {OZHo$ eaX Ho$ ~mXb g_mZ {eIa emo^¡ h¢, ÜdOm \$aha¡ h¢, Aa J«m_ hÿ§ ~hþV XrI¡ h¢, Hy$n
dmnr gamoda{Z H$[a _§{S>V h¡, Aa {dÚmYa{Z Ho$ ZJa g_mZ XrI¡ h¢, IoV \$b aho h¢ naÝVw
_Zwî` H$moB© Zmht XrI¡ h¢& Z Om{Z`o bmoH$ n[adma g{hV ^mO J`o h¢ AWdm H«y$aH$_© Ho$ H$aUhmao

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

366 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


åboÀN> ~m§YH$a bo J`o h¢& EH$ X[aÐr _Zwî` AmdVm XrI¡ h¡& _¥Jg_mZ erK« Amd¡ h¡& ê$j h¢
Ho$e OmHo$, Aa _bH$a _§{S>V h¡ eara OmH$m, bå~r Xm‹T>r H$a AmÀN>m{XV h¡ CañWb, Aa \$mQ>o
dñÌ n{hao, \$mQ>o h¢ MaU OmHo$, T>a¡ h¡ ngod OmHo$, _mZm| nyd© OÝ_ Ho$ nmnHy§$ àË`j {XImd¡ h¡&
V~ am_ Amkm H$ar Omo erK« Om` `mHy§$ bo Amd, V{X bú_U ~Q>V| CVa X[aÐr Ho$ nmg
J`o& V~ X[aÐr bú_UHy§$ XoI AmíM`©Hy§$ àmßV ^`m& Omo `h BÝÐ h¡, déU h¡ AWdm ZmJoÝÐ
h¡, VWm Za h¡, {H$Þa h¡, MÝÐ_m h¡, gy`© h¡, Ap½Z-Hw$_ma h¡ {H$ Hw$doa h¡& `h H$moD$ _hmVoO
H$m YmaH$ h¡, Eogm {dMmaVm g§Vm S>aH$a _yN>m© Im` ^y{_{df¡ {Ja nS>çm& V~ bú_U H$hVo ^E
- ho ^Ð! ^` Z H$ahþ, CR> CR>, Eogm H${h CR>m`m, Aa ~hþV {XbmgmH$[a lram_ Ho$ {ZH$Q> bo
Am`m& gmo X[aÐr nwéf jwYm Am{X AZoH$ XþI{ZH$a nr{‹S>V hþVm gmo am_Hy§$ XoI g~ XþI ^yb
J`m& am_ _hmgwÝXa gm¡å` h¡ _wI {OZH$m, H$m§{V Ho$ g_yhV¢ {damO_mZ, ZoÌ{ZHy§$ CËgmh Ho$
H$aUhmao, _hm{dZ`dmZ, grVm g_rn ~¡R>r h¡& gmo _Zwî` hmW Omo‹S> {ga n¥Ïdrgy§ bJm` Z_ñH$ma
H$aVm ^`m&
V~ Amn X`mH$a H$hVo ^E - Vy N>m`m{df¡ Am` ~¡R> ^` Z H$[a& V~ dh Amkm nm` Xÿa
~¡R>çm& aKwn{V A_¥Vê$n dMZH$a nyN>Vo ^E - Voam Zm_ H$hm, Aa H$hmV¢ Am`m, Aa H$m¡Z h¡?
V~ dh hmW Omo{‹S> {dZVr H$aVm ^`m& ho ZmW! _¢ Hw$Qw>å~r (Hw$Zdr) hÿ§& _oam Zm_ {gaJwßV h¡
XÿaV¢ AmD§$ hÿ§& V~ Amn ~mobo `h Xoe COm‹S> H$mhoV¢ h¡? V~ dh H$hVm ^`m - ho Xod! CÁO`Zr
Zm_ ZJar, VmHo$ n{V amOm qghmoXa à{gÕ àVmnH$a ZdmE h¢ ~‹S>o ~‹S>o gm_§V OmZ¡, Xod{Z g_mZ
h¡ {d^d OmH$m& Aa EH$ Xem§Jnwa H$m n{V dO«H$U© gmo qghmoXa H$m godH$ AË`ÝV ß`mam gw^Q>,
OmZ¡ ñdm_r Ho$ ~‹S>o ~‹S>o H$m`© {H$`o& gmo {ZJ«ªW _w{ZHy§$ Z_ñH$ma H$a Y_© ldUH$a VmZ¡ `h à{Vkm
H$ar Omo _¢ Xod Jwé emñÌ Q>ma Am¡a{ZHy§$ Z_ñH$ma Z H$ê§$& gmYw Ho$ àgmX H$a VmHy§$ gå`½Xe©Z
H$s àmpßV ^B© gmo n¥Ïdr{df¡ à{gÕ h¡& Amn H$hm A~ bm| dmH$s dmVm© Z gwZr?
V~ bú_U am_ Ho$ A{^àm`V¢ nyN>Vo ^`o Omo dO«H$U© na H$m¡Z ^m§{V g§VZ H$s H¥$nm ^B©&
V~ n§Wr H$hVm ^`m - ho XodamO! EH$ {XZ dO«H$U© XgmaÊ` dZ{df¡ _¥J`mHy§$ J`m hþVm,
OÝ_hrV¢ nmnr H«y$aH$_© H$m H$aUhmam, BpÝÐ`{Z H$m bmobwnr, _hm_y‹T> ew^{H«$`mV¢ namL²>_wI,
_hmgyú_ {OZY_© H$s MMm© gmo Z OmZ¡, H$m_r H«$moYr bmo^r AÝY, ^moJ godZH$a CnOm Omo Jd©
gmoB© ^`m {nemM, VmH$a nr{‹S>V, gmo dZ{df¡ ^«_U H$a¡ - gmo VmZo J«rî_ g_`{df¡ EH$ {ebm
na {VîR>Vm g§Vm gËnwéf{ZH$a nyÁ` Eogm _hm_w{Z Xo»`m& Mma _hrZm gy`© H$s {H$aU H$m AmVmn
ghZhmam _hmVnñdr njrg_mZ {Zaml` qghg_mZ {Z^©` gmo VßVm`_mZ Omo {ebm VmH$a VßV

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 367


eara Eogo XþO©` Vrd«Vmn H$m ghZhmam gÁOZ& gmo Eogo Vnmo{Z{Y gmYwHy§$ XoI dO«H$U© Vwa§J na
MT>çm ~aN>r hmW _| {bE, H$mbg_mZ _hmH«y$a nyN>Vm ^`m& H¡$go h¢ gmYw? JwUê$n aËZ{Z Ho$
gmJa, na_mW© Ho$ doÎmm, nmn{Z Ho$ KmVH$, g~ Ord{Z Ho$ X`mbw, Vnmo{d^y{VH$a _§{S>V {VZgy§
dO«H$U© H$hVm ^`m&
ho ñdm_r! Vw_ `m {ZO©Z dZ{df¡ H$hm H$amo hmo? G${f ~mobo - AmË_H$ë`mU H$a¡ h¢ Omo nyd}
AZÝV ^d{df¡ Z AmMaçm& V~ dO«H$U© h§gH$a H$hVm ^`m `m AdñWmH$[a Vw_Hy§$ H$hm gwI
h¡? Vw_ VnH$a ê$nbmdÊ`a{hV eara {H$`m& {Vhmao AW© H$m_ Zmht, dñÌm^aU Zmht, H$moB©
ghmB© Zmht& ñZmZ gwJÝY bonZm{X a{hV hmo, namE Ka{Z Ho$ Amhma H$a Or{dH$m nyar H$amo hmo,
Vw_ gm[aIo _Zwî` H$hm AmË_{hV H$a¡? V~ `mHy§$ H$m_ ^moJ H$a AË`ÝV Am{V©d§V XoI
_hmX`mdmZ g§`_r ~mobo - H$hm VyZo _hm Kmoa ZaH$ H$s ^y{_ Z gwZr h¡ Omo Vy CÚ_r hmo`
nmn{Z{df¡ àr{V H$a¡ h¡?
ZaH$ H$s _hm^`mZH$ gmV ^y{_ h¢ Vo _hmXþJªY_B© XoIr Z Om§`, ñneu Z Om§`, gwZr Z
Om§`, _hmVrúU bmoho Ho$ H$m§Q>o{ZH$a ^ar& Ohm§ ZmaH$s{ZHy§$ KmZr _| nob¡ h¢, AZoH$ doXZm Ìmg
hmo` h¡, Nw>[a`m| H$a {Vb {Vb H$m{Q>>E h¢, Aa VmVo bmoh g_mZ D$nabo ZaH${Z H$m n¥ÏdrVb
Aa _hmerVb ZrMbo ZaH${Z H$m n¥Ïdr Vb VmH$a _hmnr‹S>m CnO¡ h¡& Ohm§ _hmA§YH$ma
_hm^`mZH$ am¡adm{X JV©, A{gnÌdZ, _hmXþJªY d¡VaUr ZXr& Oo nmnr _mVo hm{W{Z H$s Ý`mBª
{ZaHw§$e h¢ Vo ZaH${df¡ hOmam§ ^m§{V Ho$ Xþ:I XoI¢ h¢& h_ Vmo{h nyN>¡ h¢ Vmo gm[aIo nmnma§^r
{df`mVwa H$hm AmË_{hV H$a¡ h¢? `o BÝÐm`U Ho$ \$b g_mZ BpÝÐ`{Z Ho$ gwI Vy {Za§Va go`
H$a gwI _mZ¡ h¡ gmo BZ_| {hV Zmht, `o XþJ©{V Ho$ H$maU h¢& AmË_m H$m {hV dh H$a¡ h¡ Omo
Or{d{Z H$s X`m nmbo, _w{Z Ho$ d«V AmXa¡, {Z_©b h¡ {MÎm {OZH$m& Oo _hmd«V VWm AUwd«V
Zmht AmMa¡ h¢ Vo {_Ï`mËd Ad«V Ho$ `moJV¢ g_ñV Xþ:I Ho$ ^mOZ hmo` h¢& V¢Zo nyd©OÝ_{df¡ H$moB©
gwH¥$V {H$`m hþVm Vm H$a _Zwî` Xoh nm`m& A~ nmn H$a¡Jm Vmo XþJ©{V Om`Jm&
`o {dMmao {Z~©b {ZanamY _¥Jm{X new AZmW, ^y{_ hr h¡ eæ`m {OZHo$, M§Mb ZoÌ gXm
^`ê$n, dZ Ho$ V¥U Aa Ob H$a OrdZhmao, nyd© nmnH$a AZoH$ XþI{ZH$a XþIr, am{Ì hÿ {ZÐm
Z H$a¢, ^`H$a _hmH$m`a, gmo ^bo _Zwî` Eogo XrZ{ZHy§$ H$hm hZ|? VmV¢ Omo Vy AnZm {hV Mmh¡
h¡ Vmo _Z dMZ H$m` H$a qhgm VO, OrdX`m A§JrH$ma H$[a& Eogo _w{Z Ho$ loîR> dMZ gw{Z
dO«H$U© à{V~moYHy§$ àmßV ^`m& O¡g¢ \$bm d¥j Z` Om` V¡g¢ gmYw Ho$ MaUmaqdXHy§$ Z` J`m,
AídV¢ CVa gmYwAm| Ho$ {ZH$Q> J`m& hmW Omo‹S> àUm_ H$a AË`ÝV {dZ` H$s ÑpîQ> H$a {MÎm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

368 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_| gmYw H$s àe§gm H$aVm ^`m& YÝ` h¢ `o _w{Z n[aJ«h Ho$ Ë`mJr, {OZHy§$ _wpŠV H$s àmpßV hmo`
h¡& Aa `m dZ Ho$ njr Aa _¥Jm{X new àe§gm `mo½` h¢ Oo Bg g_m{Yê$n gmYw H$m Xe©Z H$a¡ h¢&
Aa A{V YÝ` hÿ§ _¢ Omo _mo{h AmO gmYw H$m Xe©Z ^`m& `o VrZ OJVH$a d§XZrH$ h¢, A~
_¢ nmnH$_©V¢ {Zd¥Îm ^`m& `o à^y kmZñdê$n ZI{ZH$a ~§YwñZoh_B© g§gma ê$n Omo ntOam, Vm{h
N>oXH$a qgh H$s Ý`mBª {ZH$go& Vo gmYw XoImo _Zê$n d¡arHy§$ deH$[a, Z½Z_wÐm Yma erb nmb¡ h¢&
AV¥ßV AmË_m nyU© d¡am½` Hy§$ àmßV Zmht ^`m, VmV¢ lmdH$ Ho$ AUwd«V AmMê§$& Eogm {dMma H$a
gmYw Ho$ g_rn lmdH$ Ho$ d«V AmXao, Aa AnZm _Z em§{V agê$n Ob go Ymo`m, Aa `h {Z`_
{b`m Omo Xodm{YXod na_oída na_mË_m {OZoÝÐXod, Aa {VZHo$ Xmg _hm^m½` {ZJª«W _w{Z, Aa
{OZdmUr, BZ {~Zm Am¡a{ZHy§$ Z_ñH$ma Z H$ê§$& àr{VdY©Z Zm_m Oo _w{Z {VZHo$ {ZH$Q> dO«H$U©
AUwd«V AmXao, Aa Cndmg Ymao& _w{Z `mHy§$ {dñVma H$a Y_© H$m ì`m»`mZ H$hçm, OmH$s
lÕmH$a ^ì`Ord g§gmanmeV¢ Ny>Q>¡& EH$ lmdH$ H$m Y_© EH$ `{V H$m Y_©& Bg_| lmdH$ H$m Y_©
J¥hmdb§~Z g§`wŠV, Aa `{V H$m Y_© {Zambå~ {Zanoj& XmoD$ Y_©{Z H$m _yb gå`ŠËd H$s
{Z_©bVm& Vn Aa kmZH$a `wŠV AË`ÝV loîR>, Omo àW_mZw`moJ, H$aUmZw`moJ, MaUmZw`moJ,
Ðì`mZw`moJ{df¡ {OZemgZ à{gÕ h¡& `{V H$m Y_© A{V H${R>Z OmZ AUwd«V{df¡ ~w{Õ R>hamB©,
Aa _hmd«V H$s _{h_m öX` _| Ymar&
O¡g¢ X[aÐr Ho$ hmW _| {Z{Y Amd¡ Aa dh hf©Hy§$ àmßV hmo` V¡g¢ Y_©Ü`mZHy§$ YaVm g§Vm
AmZÝXHy§$ àmßV ^`m& `h AË`ÝV H«y$aH$_© H$m H$aUhmam EH$ gmW hr em§V XemHy§$ àmßV ^`m,
`m ~mVH$a _w{Z ^r àgÝZ ^E& amOm Vm{XZ Vmo Cndmg {H$`m, XÿOo {XZ nmaUm H$a {XJå~a
Ho$ MaUmaqdXHy§$ àUm_H$a AnZo ñWmZH$ J`m& Jwé Ho$ MaUmaqdXHy§$ öX` _| YmaVm g§Vm
g§Xoha{hV ^`m& AUwd«V AmamYo& {MÎm _| `h qMVm CnOr Omo CÁO¡Zr H$m amOm Omo qghmoXa
VmH$m _¢ godH$ gmo VmH$m {dZ` {H$E {~Zm _¢ amÁ` H¡$g¢ H$ê§$? V~ {dMma H$a EH$ _w{ÐH$m
~ZmB©& Om_| lr_w{Zgw~«VZmW H$s à{V_m nYamB©, X{jU A§JwîR> _| nhar& O~ qghmoXa Ho$ {ZH$Q>
Om` V~ _w{ÐH$m {df¡ à{V_m Vm{h ~maå~ma Z_ñH$ma H$a¡& gmo `mH$m H$moD$ ~¡ar hþVm VmZ¡ `h
{N>Ð hoa qghmoXaV¢ H$hr Omo `h Vw_Hy§$ Z_ñH$ma Zmht H$a¡ h¡, {OZà{V_mHy§$ H$a¡ h¡&
V~ qghmoXa nmnr H«$moYHy§$ àmßV ^`m Aa H$nQ>H$a dO«H$U©Hy§$ Xem§J ZJaV¢ ~wbmdVm ^`m,
gånXm H$a CÝ_Îm `mHo$ _madoHy§$ CÚ_r ^`m& gmo dO«H$U© gab{MÎm, gmo Vwa§J na M‹T> CÁO{`Zr
OmdoHy§$ CÚ_r ^`m& Vm g_` EH$nwéf OdmZ nwîQ> Aa CXma h¡ eara OmH$m, X§S> OmHo$ hmW _|,
gmo Am`H$a H$hVm ^`m - ho amOm! Omo Vy earaV¢ Am¡a amÁ` ^moJV¢ a{hV ^`m Mmh¡ h¡ Vmo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 369


CÁO`Zr Omhþ& qghmoXa A{V H«$moYHy§$ àmßV ^`m h¡, Vy Z_ñH$ma Z H$am VmV¢ Vmo{h _maçm Mmh¡
h¡, Vy ^bo OmZ¡ gmo H$a& `h dmVm© gwZH$a dO«H$U© {dMmar {H$ H$moD$ eÌw _mo{df¡ Aa Z¥n{df¡
^oX {H$`m Mmh¡ h¡ VmZ¡ _§ÌH$a `h nR>m`m hmo`&
~hþ[a {dMmar Omo `mH$m ahñ` Vmo boZm& V~ EH$m§V{df¡ Vm{h nyN>Vm ^`m - Vy H$m¡Z h¡ Aa
Voam Zm_ H$hm, Aa H$hm§V¢ Am`m h¡, Aa `h Jm¡ß` _§Ì VyZo H¡$g¢ OmÝ`m? V~ dh H$hVm ^`m
Hw$ÝXZ ZJa{df¡ _hm YZd§V EH$ g_wÐ g§J_ goR> h¡ OmHo$ `_wZm ñÌr, VmHo$ dfm©H$mb _| {dOwar
Ho$ M_ËH$ma g_` _oam OÝ_ ^`m, VmV¢ _oam {dÚwX§J Zm_ Yaçm& gmo _¢ AZwH«$_V¢ Zd`modZHy§$
àmßV ^`m& ì`mnma Ho$ AW© CÁÁ`Zr J`m Vhm§ H$m_bVm doí`mHy§$ XoI AZwamJH$a ì`mHw$b
^`m& EH$ am{Ì Vmgy§ g§J_ {H$`m gmo dmZo àr{V Ho$ ~§YZH$a ~m§Y {b`m O¡g¢ nmaYr _¥JHy§$ nm§{gV¢
~m§Yo& _oao ~mn Zo ~hþV df©{Z _| Omo YZ CnmÁ`m© hþVm gmo _¢ Eogm Hw$nyV doí`m Ho$ g§J H$a fQ²>_mg
_| g~ Imo`m& O¡g¢ H$_b{df¡ ^«_a AmgŠV hmo` V¡g¢ Vm{df¡ AmgŠV ^`m&
EH$ {XZ dh ZJaZm{`H$m AnZr gIr Ho$ g_rn AnZo Hw$ÊS>b{Z H$s qZXm H$aVr hþVr gmo
_¢ gwZr& V~ dmg¡ nyN>r, V~ VmZ¢ H$hr - YÝ` h¡ amZr lrYam _hmgm¡^m½`dVr VmHo$ H$mZ{Z _|
O¡g¢ Hw$ÊS>b h¢ V¡g¢ H$mhÿ§ Ho$ Zmht& V~ _¢ _Z _| {MVB© Omo _¢ amUr Ho$ Hw$ÊS>b haH$a `mH$s Amem
nyU© Z H$ê§$ Vmo _oao OrZo H$a H$hm? V~ Hw$ÊS>b haZoHy§$ _¢ A§Yoar am{Ì{df¡ amO_§{Xa J`m gmo amOm
qghmoXa H$mon hmo ahm Wm, Aa amUr lrYam {ZH$Q> ~¡R>r hþVr& gmo amUr nyN>r - ho Xod! AmO {ZÐm
H$mhoV¢ Z Amd¡ h¡?
V~ amOm H$hr - ho amUr! _¢ dO«H$U©Hy§$ N>moQ>oV¢ _moQ>m {H$`m, Aa _mo{h {ga Z Zdmd¡, gmo
dm{h O~ VH$ Z _mê§ V~ VH$ AmHw$bVm Ho$ `moJV¢ {ZÐm H$hm§ Amd¡? EoVo _Zwî`{ZV¢ {ZÐm Xÿa
hr ^mJ¡ - An_mZ go X½Y, Aa Hw$Qw>å~r {ZY©Z, eÌw Zo Am` X~m`m Aé OrVZo g_W© Zmht, Aa
OmHo$ {MÎm _| eë` VWm H$m`a Aa g§gmaV¢ {daŠV, BZV¢ {ZÐm Xÿa hr ah¡ h¡& `h dmVm© amOm
amZrHy§$ H$hr& gmo _¢ gwZH$a Eogm hmo` J`m _mZm| H$mhÿ Zo _oao öX` _| dO« H$s XrZr& gmo Hw$ÊS>b
bo`do H$s ~w{Õ VO `h ahñ` bo` Voao {ZH$Q> Am`m, A~ Vw_ dhm§ Omdmo _V& H¡$go hmo Vw_?
{OZY_© _| CÚ_r hmo& Aa {Za§Va gmYw{Z Ho$ godH$ hmo& A§OZr{J[a nd©V go hmWr, {OZgo _X
Pao, {VZ na M‹T>o `moYm, dŠVa n{hao, Aa _hm VoOñdr Vwa§J{Z Ho$ Agdma, {MbVo n{hao _hmH«y$a
gm_§V Voao _mado Ho$ AW© amOm H$s AmkmV¢ _mJ© amoHo$ I‹S>o h¢& VmV¢ Vy H¥$nmH$a Adma dhm§ _V
Om`& _¢ Voao nm§`Z nê§$ hÿ§& _oam dMZ _mZ, Aa Voao _Z _| àVrV Zmht Amd¡ Vmo XoI dh \$m¡O
AmB©, Yya Ho$ nQ>b CR>o h¢, _hm eãX hmoVo Amd¡ h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

370 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


`h {dÚwX§J Ho$ dMZ gwZ dO«H$U© naMH«$Hy§$ AmdVm XoI `mHy$ na_ {_Ì OmZ bma bo`
AnZo J‹T>{df¡ {VîR>çm& qghmoXa Ho$ gw^Q> XadmOo _| AmdZo Z {X`o& V~ qghmoXa gd© goZm bma
bo M‹T> Am`m& gmo JT> JmT>m OmZ AnZo H$Q>H$ Ho$ bmoJ BZHo$ _mado Ho$ S>aV¢ VËH$mb J‹T> bodo
H$s ~w{Õ Z H$ar& J‹T> Ho$ g_rn S>oao H$a dO«H$U© Ho$ g_rn XÿV ^oÁ`m gmo AË`ÝV H$R>moa dMZ
H$hVm ^`m& Vy {OZemgZ Ho$ Jd©H$[a _oao Eoíd`© H$m H§$Q>H$ ^`m& Oo KaImodm `{V {VZZo Vmo{h
~hH$m`m, Vy Ý`m`a{hV ^`m, Xoe _oam {X`m Im`, _mWm Aah§VHy§$ Zdmd¡& Vy _hm _m`mMmar h¡
VmV¢ erK« hr _oao g_rn Am`H$a _mo{h àUm_ H$a ZmVa _mam Om`Jm& `h dmVm© XÿV Zo dO«H$U©gy§
H$hr V~ dO«H$U© Omo Odm~ {X`m gmo XÿV Om` qghmoXagy§ H$h¡ h¡, ho ZmW! dO«H$U© H$s `h
drZVr h¡ Omo Xoe ZJa ^ÊS>ma hmWr, Kmo‹S>o g~ {Vhmao h¢ gmo bohþ, _mo{h ñÌr g{hV Y_©Ûma Xo`
H$m‹T> Xohþ, _oam Vw_V¢ COa Zmht& naÝVw _¢ `h à{Vkm H$ar h¡ Omo {OZoÝÐ, _w{Z Aa {OZdmUr BZ
{~Zm Am¡a Hy§$ Z_ñH$ma Z H$ê§$ gmo _oam àmU Om` Vm¡ hÿ à{Vkm ^§J Z H$ê§$& Vw_ _oao Ðì` Ho$
ñdm_r hmo, AmË_m Ho$ ñdm_r Zmht&
`h dmVm© gwZ qghmoXa A{V H«$moYHy§$ àmßV ^`m, ZJaHy§$ Mmam| Va\$ go Koaçm Aa Xoe COm‹S>
{X`m& gmo X[aÐr _Zwî` lram_gy§ H$h¡ h¡ - ho Xod! Xoe COm‹S>Zo H$m H$maU _¢ Vw_gy§ H$hçm& A~
_¢ OmD§$ hÿ§, `hm§ V¢ ZOXrH$ _oam J«m_ h¡, gmo J«m_ qghmoXa Ho$ godH${ZZ¢ ~më`m, bmoJ{Z Ho$
{d_mZ Vwë` Ka hþVo gmo ^ñ_ ^E& _oar V¥U H$mîQ>H$a aMr Hw$Q>r gmo hÿ ^ñ_ hmo`Jr, _oao Ka _|
EH$ N>mO, EH$ _mQ>r H$m KQ>, EH$ hm§S>r `h n[aJ«h hþVm gmo bmD§$ hÿ§& _oao ImoQ>r ñÌr VmZ¡ H«y$a
dMZ H$h _mo{h nR>m`m h¡& Aa dh ~maå~ma Eogo H$h¡ h¡ Omo gyZo Jm§d _| Ka{Z Ho$ CnH$aU ~hþV
{_b|Jo gmo Om`H$a bo Amdhþ& gmo _¢ OmD§$ hÿ§ _oao ~‹S>o ^m½` Omo AmnH$m Xe©Z ^`m, ñÌr Zo _oam
CnH$ma {H$`m Omo _mo{h nR>m`m&
dh dMZ gwZ lram_ _hm X`mdmZ n§WrHy§$ XþIr XoI A_mobH$ aËZ{Z H$m hma {X`m gmo n§Wr
àgÝZ hmo` MaUmaqdXHy§$ Z_ñH$ma H$a hma bo` AnZo Ka J`m, Ðì`H$a amOm{Z Ho$ Vwë` ^`m&
AWmZÝVa lram_ bú_Ugy§ H$hVo ^E - ho ^mB©! `h OoîR> H$m gy`© AË`ÝV Xþñgh O~
A{YH$ Z M‹T>o n{hbo hr Mb| `m ZJa Ho$ g_rn {Zdmg H$a¢& grVm V¥fmH$a nr{‹S>V gmo `m{h Ob
{nbmd¢& Aa Amhma H$s {d{Y ^r erK« hr H$a¢& Eogm H${h AmJ¢ J_Z {H$`m& gmo Xem§JZJa Ho$
g_rn Ohm§ lr MÝÐà^w H$m M¡Ë`mb` _hm CÎm_ h¡ Vhm§ AmE Aa lr^JdmZHy§$ àUm_H$a gwIgy§
{VîR>o& Aa Amhma H$s gm_J«r {Z{_Îm bú_U JE, qghmoXa Ho$ H$Q>H$ _| àdoe H$aVo ^E& H$Q>H$
Ho$ ajH$ _Zwî`{ZV¢ _Z¡ {H$E V~ bú_U {dMmar `o X[aÐr Aa ZrM Hw$b BZV¢ _¢ H$hm {ddmX H$ê§$&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 371


`h {dMma ZJa H$s Amoa AmE gmo ZJa Ho$ XadmOo AZoH$ `moYm ~¡R>o hþVo Aa XadmOo Ho$ D$na
dO«H$U© {VîR>m hþVm, _hmgmdYmZ& gmo bú_UHy§$ XoI bmoH$ H$hVo ^E, Vw_ H$m¡Z hmo, Aa H$hm§V¢
H$m¡Z AW© AmE hmo? V~ bú_U H$hr XÿaV¢ AmE h¢ Aa Amhma {Z{_Îm ZJa _| AmE h¢& V~
dO«H$U© BZHy§$ A{V gwÝXa XoI AmíM`©Hy§$ àmßV ^`m Aa H$hVm ^`m - ho ZamoÎm_! Ka _m§{h
àdoe H$amo& V~ `h h{f©V hmo` J‹T> _| J`m, dO«H$U© ~hþV AmXagy§ {_ë`m Aa H$hVm ^`m Omo
^moOZ V¡`ma h¡ gmo Amn H¥$nm H$a `hm§ hr ^moOZ H$ahþ& V~ bú_U H$hr _oao JwéOZ ~‹S>o ^mB©
Am¡a ^mdO lrMÝÐà^w Ho$ M¡Ë`mb`{df¡ ~¡R>o h¢ {VZHy§$ n{hbo ^moOZ H$am` _¢ ^moOZ H$ê§$Jm&
V~ dO«H$U© Zo H$hr ~hþV ^br ~mV, dhm§ bo OmB`o, CZ `mo½` g~ gm_J«r h¡ bo Omdmo& AnZo
godH${Z hmW VmZo ^m§{V ^m§{V H$s gm_J«r nR>mB© gmo bú_U {bdm` bmE& lram_, bú_U Aa
grVm ^moOZ H$a ~hþV àgÝZ ^E&
lram_ H$hVo ^E - ho bú_U! XoImo dO«H$U© H$s ~‹S>mB© Omo Eogm ^moOZ H$moD$ AnZo O_mB©
H$mo hÿ§ Z {O_md¡ gmo {~Zm naM¡ AnZo VmBª {O_mE& nrZo H$s dñVw _hm_Zmoha, Aa ì`§OZ
_hm{_îQ>, `h A_¥V Vwë` ^moOZ OmH$[a _mJ© H$m IoX {_Q>çm Aa OoR> Ho$ AmVmn H$s VßV
{_Q>r& Mm§XZr g_mZ CÁÁdb Xþ½Y _hm gwJÝY, Omn[a ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢, Aa gwÝXa K¥V gwÝXa
X{Y, _mZmo H$m_YoZw Ho$ ñVZ{ZH$[a CnOm`m Xþ½Y, VmH$[a {Za_mno h¢& Eogo ì`§OZ, Eogo ag Am¡a
R>moa Xþb©^ h¢& Vm n§Wr Zo n{hbo AnZo VmBª H$hm hþVm Omo `h AUwd«V H$m Ymar lmdH$ h¡, Aa
{OZoÝÐ _wZrÝÐ {OZgyÌ Q>ma Am¡a{ZHy§$ Z_ñH$ma Zmhr§ H$a¡ h¡&
gmo Eogm Y_m©Ë_m, d«V erb H$m YmaH$ AmnZo AmJo eÌwH$[a nr{‹S>V ah¢ Vmo AnZo nwéfmW©
H$a H$hm? AnZm `hr Y_© h¡ Omo XþIr H$m XþI {Zdma¢, gmY_u H$m Vmo Adí` {Zdma¢& `h
AnamY a{hV, gmYw godm{df¡ gmdYmZ, _hm{OZY_u, OmHo$ bmoH$ {OZY_u, Eogo OrdHy§$ nr‹S>m
H$mho CnO¡? `h qghmoXa Eogm ~bdmZ h¡ Omo `mHo$ CnÐdV¢ dO«H$U©Hy§$ ^aV ^r Z ~Mm` gH¡$&
VmV¢ ho bú_U! Vw_ `mHy§$ erK« hr ghm` H$amo, qghmoXa n¡ Omdmo Aa dO«H$U© H$m CnÐd {_Q>¡
gmo H$ahþ& h_ Vw_Hy§$ H$hm {gImd¢ Omo `y§ H${h`mo, Vw_ _hm~w{Õ_mZ hmo, O¡g¢ _hm_{U à^m g{hV
àH$Q> hmo` h¡ V¡g¢ Vw_ _hm~w{Õ namH«$_Hy§$ Ya àH$Q> ^E hmo&
`m ^m§{V lram_ Zo ^mB© Ho$ JwU JmE, V~ ^mB© bú_U bÁOmH$a ZrMo _wI hmo` JE&
Z_ñH$ma H$a H$hVo ^`o - ho à^mo! Omo Amn Amkm H$amoJo gmoB© hmo`Jm& _hm{dZ`dmZ bú_U
am_ H$s Amkm à_mU YZwf~mU bo` YaVrHy§$ H$ånm`_mZ H$aVo g§Vo erK« hr qghmoXa n¡ JE&
qghmoXa Ho$ H$Q>H$ Ho$ aIdmao nyN>Vo ^E Vw_ H$m¡Z hmo? bú_U H$hr _¢ amOm ^aV H$m XÿV hÿ§&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

372 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ H$Q>H$ _| n¡R>Zo {X`m, AZoH$ S>oao Cb§K amOÛma J`m& Ûmanmb amOmgy§ {_bm`m gmo _hm
~bdmZ qghmoXaHy§$ V¥Ug_mZ {JZVm g§Vm H$hVm ^`m, ho qghmoXa! A`moÜ`m H$m A{Yn{V ^aV
VmZ¡ `h Amkm H$ar h¡ Omo d¥Wm {damoYH$a H$hm? dO«H$U©gy§ {_Ì^md H$ahþ&
V~ qghmoXa H$hVm ^`m - ho XÿV! amOm ^aVgy§ `m ^m§{V H${h`mo Omo AnZm godH$ hmo` Aa
{dZ`_mJ© go a{hV hmo` Vm{h ñdm_r g_Pm` godm _| bmd¡, `m_| {damoY H$hm? `h dO«H$U©
XþamË_m _mZr, _m`mMmar, H¥$V¿Z, {_Ì{Z H$m qZXH$, MmH$arMyH$, Ambgr, _y‹T>, {dZ`Mma
a{hV, ImoQ>r A{^bmfm H$m YmaH$, _hmjwÐ, gÁOZVm a{hV h¡ gmo `mHo$ Xmof V~ {_Q>¡ O~ `h
_aU H$m| àmßV hmo` AWdm amÁ` a{hV H$ê§$& VmV¢ Vw_ H$Nw> _V H$hmo& _oam godH$ h¡ Omo Mmhÿ§Jm
gmo H$ê§$Jm&
V~ bú_U ~mobo - ~hþV CÎma{ZH$[a H$hm? `h na_ {hVw h¡, `m godH$ H$m AnamY j_m
H$ahþ& Eogm O~ H$hçm V~ qghmoXa H«$moY H$a AnZo ~hþV gm_§V{Z Ho$ XoI Jd©Hy§$ YaVm g§Vm
CÀM ñdagy§ H$hVm ^`m&
`h dO«H$U© Vmo _hm_mZr h¡ hr Aa Vy `mHo$ H$m`©Hy§$ Am`m gmo Vy ^r _hm_mZr h¡& Voam VZ
Aa _Z _mZm| nmfmUV¢ {Za_mß`m h¡& a§M_mÌ hÿ Z_«Vm Vmo_¢ Zmht& Vy ^aV H$m _y‹T> godH$ h¡&
Om{ZE h¡ Omo ^aV Ho$ Xoe _| Vmo gm[aIo _Zwî` hmod|Jo& O¡g¢ grPVr ^ar hm§S>r _mhrgy§ EH$ Mmdb
H$m‹T>H$a Z_« H$R>moa H$s narjm H$[aE h¡ V¡g¢ EH$ Voao XoIdoH$[a g~{Z H$s ~m{ZJr OmZr Om` h¡&
V~ bú_U H«$moYH$a H$hVo ^E, _¢ Voar dmH$s gy{Y H$amdoHy§$ Am`m hÿ§, Vmo{h Z_ñH$ma H$adoHy§$
Z Am`m, ~hþV H$hZogy§ H$hm? Wmo‹S>o hr _| g_Phþ& dO«H$U©gy§ g§{Y H$a bohþ, ZmVa _mam Om`Jm&
`o dMZ gwZ g~ hr g^m Ho$ bmoH$ H«$moYHy§$ àmßV ^E& ZmZm àH$ma Ho$ Xþd©MZ H$hVo ^E,
Aa ZmZm àH$ma H«$moY H$s MoîQ>mHy§$ àmßV ^E& H$B© EH$ Nw>ar bo`, H$B© EH$ H$Q>mar ^mbm Vbdma
bo`H$[a `mHo$ _madoHy§$ CÚ_r ^E& hþ§H$ma eãX H$aVo AZoH$ gm_§V bú_UHy§$ ~o‹T>Vo ^E& O¡g¢
nd©VHy§$ _ÀN>a amoH¡$ V¡g¢ amoH$Vo ^E& gmo `h Yra dra `wÕ{H«$`m{df¡ n§{S>V, erK« {H«$`m Ho$ doÎmm,
MaU Ho$ KmVH$a {VZHy§$ Xÿa C‹S>m` {XE& H$B© EH$ Jmo‹S>{ZV¢ _mao, H$B© EH$ Hw$h{ZZV¢ nN>m‹S>o, H$B©
EH$ _wpîQ>àhma H$[a MyU© H$a S>mao, H$B© EH${ZHo$ Ho$e nH$‹S> n¥Ïdr na nm{‹S> _mao, H$B© EH${ZHy§$
nañna {ga {^‹S>m` _mao& `m ^m§{V AHo$bo _hm~br bú_U Zo AZoH$ `moYm {dÜd§g {H$E& V~
Am¡a ~hþV gm_§V hmWr KmoS>{Z na M‹T> ~IVa n{ha bú_U H$s Mm¡{JaX {\$a¢, ZmZm àH$ma Ho$
eñÌ{Z Ho$ YmaH$& V~ bú_U O¡g¢ qgh ñ`mb{Z H$mo ^Jmd¡ V¡g¢ {VZHy§$ ^JmdVm ^`m&
V~ qghmoXa H$mar KQ>m g_mZ hmWr na M‹T>H$a AZoH$ gw^Q>{Z g{hV bú_UV¢ bS>doHy§$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 373


CÚ_r ^`m& AZoH$ `moYm _oK g_mZ bú_U ê$n MÝÐ_mHy§$ ~o‹T>Vo ^E& gmo gd© `moYm Eogo ^JmE
O¡g¢ ndZ AmH$ Ho$ S>moS>{Z Ho$ Oo \$\y§$Xo {VZHy§$ C‹S>md¡& Vm g_` _hm`moYm{Z H$s H$m{_Zr nañna
dmVm© H$a¡ h¢, XoImo `h EH$ _hmgw^Q> AZoH$ `moYm{ZH$[a ~oT>çm h¡, na§Vw `h g~Hy§$ OrV¢ h¡, H$moD$
`m{h Or{Vdo g_W© Zmht& YÝ` `m{h, YÝ` `mHo$ _mVm {nVm BË`m{X AZoH$ dmVm© gw^Q>{Z H$s
ñÌr H$a¡ h¡§& Aa bú_U qghmoXaHy§$ H$Q>H$g{hV MT>çm XoIH$a JO H$m Wå^ CnmS>çm Aa H$Q>H$
Ho$ gå_wI J`m& O¡g¢ Ap½Z dZHy§$ ^ñ_ H$a¡ V¡g¢ H$Q>H$ Ho$ ~hþV gw^Q> {dÜd§g {H$E&
Aa Omo Xem§J ZJa Ho$ `moYm ZJa Ho$ XadmOo D$na dO«H$U© Ho$ g_rn ~¡R>o hþVo, gmo \y$b JE
h¢ ZoÌ {OZHo$, ñdm_rgy§ H$hVo ^E - ho ZmW! XoImo `h EH$ nwéf qghmoXa Ho$ H$Q>H$V¢ b‹S>o h¢,
ÜdOm aW MH«$ ^½Z H$a S>mao, na_ Á`mo{V H$m Ymar h¡, IS²>J g_mZ h¡ H$m§{V OmH$s, g_ñV
H$Q>H$Hy§$ ì`mHw$bVm ê$n ^«_U _| S>maçm h¡, g~ Va\$ goZm ^mJr Om` h¡ O¡g¡ qghV¢ _¥J{Z Ho$
g_yh ^mJ¡§& Aa ^mJVo WHo$ gw^Q> nañna ~Vbmd| h¢ {H$ dŠVa CVma Yamo, hmWr Kmo‹S>o N>mo‹S>m| JXm
Im‹S>o _| S>ma Xohþ, D§$Mo eãX Z H$ahþ& D§$Mo eãX H$mo gwZH$a eñÌ Ho$ YmaH$ XoI `h ^`mZH$
nwéf Am` _maoJm& Aao ^mB©! `hm§V¢ hmWr bo Omdmo, H$hm§ Wm§^ amIm h¡, J¡b XoD$& Aao XþîQ>
gmaWr! H$hm§ aWHy§$ Wm§^ am»`m h¡& Aa Kmo‹S>o AmJo H$ahþ& `h Am`m `h Am`m&
`m ^m§{V Ho$ dMZmbmn H$aVo _hmH$îQ>Hy§$ àmßV ^E, gw^Q> g§J«m_ VO AmJ¢ ^mJo Om` h¢&
Znw§gH$ g_mZ hmo` JE& `h `wÕ _| H«$s‹S>m H$m H$aUhmam H$moB© Xod h¡, VWm {dÚmYa h¡ AWdm
H$mb h¡, Aa H¡$ dm`w h¡? `h _hmàMÊS> g~ goZmHy§$ OrVH$a qghmoXa Hy§$ hmWr go CVma Jbo _|
dñÌ S>ma ~m§Y {bE Om` h¡, O¡g¢ ~bX H$mo ~m§Y YZr AnZo Ka bo Om§`& `h dMZ dO«H$U©
Ho$ `moYm dO«H$U©gy§ H$hVo ^E& V~ dh H$hVm ^`m - ho gw^Q> hmo! ~hþV qMVm H$a H$hm? Y_©
Ho$ àgmXV¢ g~ em§{V hmo`Jr&
Aa Xem§J ZJa H$s ñÌr _hb{Z Ho$ D$na ~¡R>r nañna dmVm© H$a¡ h¢, ho gIr! XoImo `m gw^Q>
H$s AX²^wV MoîQ>m, Omo EH$ nwéf AHo$bm ZaoÝÐHy§$ ~m§Y {bE Om` h¡& Ahmo YÝ` `mH$m ê$n, YÝ`
`mH$s H$m§{V, YÝ` `mH$s epŠV& `h H$moB© A{Ve` H$m Ymar nwéfmoÎm_ h¡& YÝ` h¢ do ñÌr,
{OZH$m `h OJXrída n{V hþAm h¡, VWm hmo`Jm& Aa qghmoXa H$s nQ>amUr ~mb VWm d¥Õ{Z
g{hV amodVr g§Vr bú_U nm§`{Z n‹S>r Aa H$hVr ^B© - ho Xod! `m{h N>mo‹S> Xohþ, h_| ^aVma H$s
^rI Xohþ& A~ Omo {Vhmar Amkm hmo`Jr gmo `h H$aoJm& V~ Amn H$hVo ^E `h AmJ¡ ~‹S>m d¥j
h¡ Vmgy§ `m{h bQ>H$mD§$Jm& V~ dmH$s amUr hmW Omo‹S> ~hþV {dZVr H$aVr ^B© - ho à^mo! Amn
amog ^E hmo Vmo h_| _mam|, `m{h N>m§S>mo, H¥$nm H$amo, àrV_ H$m XþI h_| _V {XImdmo& Oo Vw_

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

374 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


gm[aIo nwéfmoÎm_ h¢ Vo ñÌr Aa ~mbH$ d¥Õ{Z na H$éUm hr H$a¡ h¢&
V~ Amn X`mH$a H$hVo ^E - Vw_ qMVm Z H$ahþ, AmJo ^JdmZ H$m M¡Ë`mb` h¡ Vhm§ `m{h
N>mo‹S>|Jo& Eogm H$h Amn M¡Ë`mb` _| JE& Om` H$a lram_V¢ H$hVo ^E - ho Xod! `h qghmoXa
Am`m h¡, Amn H$hmo gmo H$a¢& V~ qghmoXa hmW Omo‹S> H$m§nVm g§Vm lram_ Ho$ nm§`Z naçm Aa
H$hVm ^`m - ho Xod! Vw_ _hmH$m§{V Ho$ Ymar, na_ VoOñdr hmo, gw_oé gm[aIo AMb nwéfmoÎm_
hmo, _¢ AmnH$m AmkmH$mar, `h amÁ` {Vhmam, Vw_ Mmhmo Vm{h Xohþ& _¢ {Vhmao MaUmaqdX H$s
{ZaÝVa godm H$ê§$Jm& Aa amZr Z_ñH$ma H$a n{V H$s ^rI _m§JVr ^B© Aa grVm gVr Ho$ nm§`Z
nar Aa H$hVr ^B© - ho Xodr! ho emo^Zo! Vw_ ñÌr{Z H$s {eamo_{U hmo, h_mar H$éUm H$amo& V~
lram_ qghmoXaHy§$ H$hVo ^E _mZm| _oK JmÁ`m&
Ahmo qghmoXa! Vmo{h Omo dO«H$U© H$ho gmo H$a& `m ~mVH$[a Voam OrVì` h¡ Am¡a ~mV H$a
Zmht& `m ^m§{V qghmoXaHy§$ am_ H$s Amkm ^B© Vmhr g_` Oo dO«H$U© Ho$ {hVH$mar hþVo {VZHy§$
^oO dO«H$U© Hy§$ ~wbm`m, gmo n[adma g{hV M¡Ë`mb` Am`m, VrZ àX{jU Xo` ^JdmZHy§$
Z_ñH$ma H$[a MÝÐà^w ñdm_r H$s AË`ÝV ñVw{V H$a amo_m§M hmo` AmE& ~hþ[a dh {dZ`dmZ
XmoZm| ^mBZ Ho$ nmg Am`m ñVw{V H$a eara H$s Amamo½`Vm nyN>Vm ^`m, Aa grVm H$s Hw$eb
nyN>r& V~ lram_ AË`ÝV _Ywa Üd{ZH$a dO«H$U©Hy§$ H$hVo ^E - ho ^ì`! Voar Hw$ebH$[a h_mao
Hw$eb h¡& `m ^m§{V dO«H$U© H$s Aa lram_ H$s dmVm© hmo` h¡, V~ hr gwÝXa ^of Yao {dÚwX§J
Am`m, lram_ bú_U H$s ñVw{V H$a dO«H$U© Ho$ g_rn Am`m& gd© g^m{df¡ {dÚwX§J H$s àe§gm
^B© Omo `h dO«H$U© H$m na_ {_Ì h¡&
~hþ[a lram_MÝÐ àgÝZ hmo` dO«H$U©gy§ H$hVo ^E - Voar lÕm _hm àe§gm `mo½` h¡&
Hw$~wÕr{Z Ho$ CËnmVH$[a Voar ~w{Õ a§M_mÌ ^r Z {S>Jr O¡g¢ ndZ Ho$ g_yhH$[a gw_oé H$s My{bH$m
Z {S>J¡& _mohÿHy§$ XoIH$a Voam _ñVH$ Z Z`m gmo YÝ` h¡ Voar gå`ŠV H$s Ñ‹T>Vm& Oo ewÕ VÎd Ho$
AZw^dr nwéf h¢ {VZH$s `hr ar{V h¡ Omo OJV H$a nyÁ` Oo {OZoÝÐ {VZHy§$ àUm_ H$a¢& ~hþ[a
_ñVH$ H$m¡Z H$m| Zdmd¡? _H$a§X ag H$m AmñdmX H$aUhmam Omo ^«_a gmo JX©^ (JYm) H$s ny§N>
n¡ H¡$go Jw§Oma H$a¡? Vy ~w{Õ_mZ h¡, YÝ` h¡, {ZH$Q >^ì` h¡, MÝÐ_m hyVo CÁÁdb ~bH$s{V© Voar
n¥Ïdr _| {dñVar h¡& `m ^m§{V dO«H$U© Ho$ gm§Mo JwU lram_MÝÐ Zo dU©Z H$s`o& V~ dh
bÁOmdmZ hmo` ZrMm _wI H$a ahçm, lraKwZmWgy§ H$hVm ^`m - ho ZmW! _mona `h AmnXm Vmo
~hþV n‹S>r hþVr naÝVw Vw_ garIo gÁOZ OJV Ho$ {hVw _oao ghmB© ^E& _oao ^m½` H$[a Vw_
nwéfmoÎm_ nYmao& `m ^m§{V dO«H$aU Zo H$hr V~ bú_U ~mobo Voar dm§N>m Omo hmo` gmo H$a¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 375


dO«H$aU Zo H$hr Vw_ gm[aIo CnH$mar nwéf nm`H$a _mo{h `m OJV{df¡ H$Nw> Xþb©^ Zmht& _oar
`hr {dZVr h¡ _¢ {OZY_u hÿ§, _oao V¥U_mÌ H$mo ^r nr‹S>m H$s A{^bmfm Zmht, Aa `h qghmoXa
Vmo _oam ñdm_r h¡ VmV¢ `m{h N>mo‹S>mo& `o dMZ O~ dO«H$aU H$ho V~ g~Ho$ _wIV¢ YÝ` YÝ` `h
Üd{Z hmoVr ^B©& Omo XoImo `h Eogm CÎm_ nwéf h¡ Ûof àmpßV ^E ^r nam`m ^bm hr Mmh¡ h¡&
Oo gÁOZ nwéf h¢ Vo XþO©Zhÿ H$m CnH$ma H$a¢& Aa Oo AmnH$m CnH$ma H$a¢ VmH$m Vm¡ H$a¢ hr
H$a¢& bú_U Zo dO«H$U©Hy§$ H$hr Omo Vw_ H$hmoJo gmo hr hmo`Jm& qghmoXa H$mo N>mo‹S>m, Aa dO«H$U©
H$m Aa qghmoXa H$m nañna hmW nH$‹S>m`m, na_ {_Ì {H$E, dO«H$U©Hy§$ qghmoXa H$m AmYm amÁ`
{Xdm`m& Aa Omo _mb byQ>m hþVm gmo hÿ {Xdm`m, Aa Xoe YZ goZm H$m AmYm AmYm ^mJ {d^mJ
H$a {X`m& dO«H$U© Ho$ àgmX H$[a {dÚwX§J goZmn{V ^`m Aa dO«H$U© am_ bú_U H$s ~hþV
ñVw{V H$[a AnZr AmR> nwÌr{Z H$s bú_Ugm| gJmB© H$ar& H¡$gr h¡§ Vo H$Ý`m? _hm{dZ`d§Vr,
gwÝXa ^of, gwÝXa Am^yfU H$m¢ Ya¢& Aa amOm qghmoXaHy§$ Am{X Xo` amOm{Z H$s na_ H$Ý`m VrZ
gm¡ bú_UHy§$ XBª&
qghmoXa Aa dO«H$U© bú_Ugy§ H$hVo ^E - `o H$Ý`m Amn A§JrH$ma H$ahþ, V~ bú_U
~mobo - {ddmh Vmo V~ H$ê§$Jm O~ AnZo ^wOm H$a amÁ` ñWmZ O_mD§$Jm&
Aa lram_ {VZgy§ H$hVo ^E - h_mao A~ VH$ Xoe Zmht h¡& VmV Z¢ amO ^aVHy§$ {X`m h¡&
VmV¢ MÝXZ{J[a Ho$ g_rn VWm X{jU g_wÐ Ho$ g_rn ñWmZH$ H$a¢Jo V~ h_mar XmoD$ _mVm{ZHy§$
boZoHy§$ _¢ AmD§$Jm AWdm bú_U AmdoJm& Vm g_` {Vhmar nwÌ{ZHy§$ naUH$a bo AmdoJm& A~
VH$ h_mao ñWmZH$ Zmht, H¡$g¢ nm{UJ«hU H$a¢? O~ `m ^m§{V H$hr, V~ do g~ amOH$Ý`m Eogr
hmo` JBª O¡gm Om‹S>o H$m _maçm H$_b{Z H$m ~Z hmo`& V~ _Z _| {dMmaVr ^B© - dh {XZ H$~
hmo`Jm O~ h_Hy§$ àrV_ Ho$ g§J_ ê$n agm`Z H$s àmpßV hmo`Jr? Aa Omo H$Xm{MV² àmUZmW
H$m {dah ^`m Vmo h_ àmU Ë`mJ H$a¢Jr& BZ g~H$m _Z {dahê$n Ap½ZH$a ObVm ^`m& `h
{dMmaVr ^Bª EH$ Amoa _hm Am¢S>mJV© Aa EH$ Amoa _hm^`§H$a qgh, H$hm H$a¢? H$hm§ Omd¢?
{dahê$n ì`mK«Hy§$ n{V Ho$ g§J_ H$s AmemV¢ der^yV H$a àmU{ZHy§$ amI|Jr, `h qMVdZ H$aVr
g§Vr AnZo {nVm H$s bma AnZo ñWmZH$ JBª&
qghmoXa dO«H$U© Am{X g~ hr Zan{V, aKwn{V H$s Amkm bo` Ka JE& Vo amOH$Ý`m CÎm_
MoîQ>m H$s YaUhmar _mVm {nVm{X Hw$Qw>å~H$[a AË`ÝV h¡ gÝ_mZ {OZH$m, Aa n{V _| h¡ {MÎm
{OZH$m, gmo ZmZm {dZmoX H$aVr§ {nVm Ho$ Ka _| {VîR>Vr ^Bª& Aa {dÚwX§J Zo AnZo _mVm {nVmHy§$
Hw$Qw>å~ g{hV ~hþV {d^y{V go ~wbm`m, {VZHo$ {_bmn H$m na_ CËgd {H$`m Aa dO«H$U© Ho$ Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

376 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


qghmoXa Ho$ nañna A{Vàr{V ~‹T>r& Aa lram_MÝÐ bú_U AY©am{ÌHy§$ M¡Ë`mb`V¢ Mmbo Yrao-
Yrao AnZr BÀN>m à_mU J_Z H$a¡ h¢& Aa à^mV g_` Oo bmoH$ M¡Ë`mb` _| AmE Vmo lram_Hy§$
Z XoI eyÝ`öX` hmo` A{V níMmVmn H$aVo ^E&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_ bú_U H¥$V dO«H$U© H$m CnH$ma H$WZ dU©Z H$aZo dmbm VoVrgdm± nd© g§nyU©
^`m&&33&&
AWmZÝVa am_ bú_U OmZH$sHy§$ Yrao Yrao MbmdVo, Aa a_UrH$ dZ _| {dlm_ boVo, Aa
_hm{_îQ> ñdmXþ\$b H$m agnmZ H$aVo, H«$s‹S>m H$aVo, ag^ar ~mV| H$aVo, gwÝXa MoîQ>m Ho$ YaUhmao,
Mbo Mbo ZbHy$da Zm_m ZJa AmE& H¡$gm h¡ ZJa? ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{Z Ho$ Oo _§{Xa {VZHo$
CÎm§J {eIa{ZH$[a _Zmoha, Aa gwÝXa CndZm|H$[a _§{S>V, {OZ_§{Xa{ZH$[a emo{^V, ñdJ©g_mZ
{Za§Va CËgd H$m ^açm bú_r H$m {Zdmg h¡& gmo lram_, bú_U Am¡a grVm ZbHy$da Zm_m ZJa
Ho$ na_ gwÝXa dZ _| Am` {VîR>o&
H¡$gm h¡ dh dZ? \$b nwîn{ZH$a emo{^V, Ohm§ ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢ Aa H$mo`b ~mobo h¢& gmo
{ZH$Q> gamodar Vhm§ bú_U Ob Ho$ {Z{_Îm JE, gmo Vmhr gamodar na H«$s‹S>m Ho$ {Z{_Îm
H$ë`mU_mbm Zm_m amOnwÌr amOHw$_ma H$m ^of {H$E AmB© hþVr& H¡$gm h¡ amOHw$_ma? _hmê$ndmZ,
ZoÌ{ZHy§$ haUhmam, g~Hy§$ {à`, _hm{dZ`dmZ, H$m§{Vê$n {ZP©a{Z H$m nd©V, loîR> hmWr na
MT>çm, gwÝXa ß`mXo bma, Omo ZJa H$m amÁ` H$a¡& gmo gamodar Ho$ Vra bú_UHy§$ XoI _mo{hV ^`m&
H¡$gm h¡ bú_U? ZrbH$_b g_mZ í`m_ gwÝXa bjU{Z H$m YmaH$& amOHw$_ma EH$ _Zwî`Hy§$
Amkm H$ar Omo BZHy§$ bo Amd& gmo dh _Zwî` Om`H$a hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m -
ho Yra! `h amOnwÌ Amngy§ {_ë`m Mmh¡ h¡ gmo nYm[aE&
V~ bú_U amOHw$_ma Ho$ g_rn JE& gmo hmWrV¢ CVaH$a H$_b Vwë` Oo AnZo H$a {VZH$a
bú_U H$m hmW nH$‹S> dñÌ{Z Ho$ S>oam _| bo J`m, EH$ AmgZ na XmoD$ ~¡R>o& amOHw$_ma nyN>Vm
^`m - Amn H$m¡Z hmo, H$hm§ V¢ AmE hmo? V~ bú_U H$hr _oao ~‹S>o ^mB© _mo {~Zm EH$ jU Z
ah¢ gmo CZHo$ {Z{_Îm AÞ nmZ gm_J«r H$a CZH$s Amkm bo` Vw_ na AmD§$Jm, V~ g~ ~mV
H$hÿ§Jm& `h ~mV gwZ amOHw$_ma H$hr - Omo agmoB© `hm§ hr V¡`ma ^B© h¡ gmo `hm§ hr Vw_ Aa do
^moOZ H$amoJo& V{X bú_U go Amkm nm` gwÝXa ^mV Xmb, ZmZm {d{Y ì`§OZ, ZdrZ K¥V
H$nyam{X gwJÝY Ðì`{Z g{hV X{Y Xþ½Y, Aa ZmZm àH$ma nrZo H$s dñVw, {_lr Ho$ ñdmX Om_|
Eogo bmSy>, Aa nyar gm§H$br BË`m{X ZmZm àH$ma ^moOZ H$s gm_J«r, Aa dñÌ Am^yfU _mbm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 377


BË`m{X AZoH$ gwJÝY ZmZm àH$ma V¡`ma {H$E& Aa AnZo {ZH$Q>dVu Omo Ûmanmb Vm{h ^oÁ`m&
gmo Om`H$a grVm g{hV am_Hy§$ àUm_ H$a H$hVm ^`m - ho Xod! `m dñÌ ^dZ Ho$ {df¡ {Vhmam
^mB© {VîR>o h¡, Aa `m ZJa Ho$ ZmW Zo ~hþV AmXaV¢ {dZVr H$ar h¡ - dhm§ N>m`m erVb h¡ Aa
ñWmZ _Zmoha, gmo Amn H¥$nmH$a nYmam¡ Vmo _mJ© H$m IoX {Zd¥Îm hmo`&
V~ am_ grVmg{hV nYma¡ O¡g¢ Mm§XZr g{hV Mm§X CÚmoV H$a¡& H¡$go h¢ am_ ? _mVo hmWr
g_mZ h¡ Mmb {OZH$s& bú_U g{hV ZJa H$m amOm Xÿa hr V¢ XoI CR>H$a gm_Zo Am`m& grVm
g{hV am_ qghmgZ na {damOo, amOm Zo AmaVr CVma H$a AK© {XE, A{V gÝ_mZ {H$`m, Amn
àgÞ hmo` ñZmZ H$a ^moOZ {H$`m, gwJÝY bJmB©&
~hþ[a amOm g~{ZHy§$ grI Xo` {dXm {H$`o& E Mma hr aho - EH$ amOm VrZ E& amOm g~{ZHy§$
H$hçm - Omo _oao {nVm Ho$ nmgV¢ BZHo$ hmW g_mMma AmE h¢ gmo EH$m§V H$s dmVm© h¡, H$moB© AmdZo
Z nmd¡& Omo AmdoJm Vmhr _¢ _mê§$Jm& ~‹S>o ~‹S>o gm_§V Ûmao aIo& EH$m§V{df¡ BZHo$ AmJ¡ bÁOm VO
H$Ý`m Omo amOm H$m ^of Ymao hþVr gmo VO AnZm ñÌr nX H$m ê$n àH$Q> {XIm`m& H¡$gr h¡ H$Ý`m?
bÁOmH$a Z_«r^yV h¡ _wI OmH$m, Aa ê$nH$a _mZm| ñdJ© H$s Xodm§JZm h¡, AWdm ZmJHw$_mar h¡&
VmH$s H$m§{VH$[a g_ñV _pÝXa àH$meê$n hmo` J`m, _mZmo MÝÐ_m H$m CX` ^`m& M§Ð_m
{H$aUm|H$[a _§{S>V h¡, `mH$m _wI bÁOm Aa _wbH$Z H$a _§{S>V h¡& _mZm| `h amOH$Ý`m gmjmV²
bú_r hr h¡, H$_b{Z Ho$ dZV¢ Am` {VîR>r h¡& AnZr bmdÊ`Vm ê$n gmJa{df¡ _mZm| _§{XaHy§$
JH©$ {H$`m h¡& OmH$r Úw{V AmJ¢ aËZ Aa H§$MZ Úw{Va{hV ^mg¡ h¢& OmHo$ ñVZ `wJb go H$m§{Vê$n
Ob H$s Va§J{Z g_mZ {Ì~br emo^¡ h¡&
Aa O¡g¢ _oKnQ>bHy§$ ^oX {ZemH$a {ZH$g¡ V¡g¢ dñÌHy§$ ^oX A§J H$s Á`mo{V \¡$b ahr h¡& Aa
AË`ÝV {MH$Zo gwJÝY H$mao ~m§Ho$ nVbo bå~o Ho$e, {VZH$[a {dam{OV h¡ à^m ê$n ~XZ OmH$m,
_mZmo H$mar KQ>m _| {~Owar Ho$ g_mZ M_Ho h¡& Aa _hmgyú_ pñZ½Y Omo amo_{Z H$s n§pŠV VmH$a
{dam{OV _mZm| Zrb_{UH$[a _§{S>V gwdU© H$s _y{V© hr h¡& VËH$mb Zaê$n VO, Zmar H$m ê$n
H$a, _Zmoha ZoÌ{Z H$s YaZhmar grVm Ho$ nm`Z bmJ g_rn Om` ~¡R>r, O¡g¢ bú_r a{V Ho$ {ZH$Q>
Om` ~¡R>o& gmo `mH$m ê$n XoI bú_U H$m_ ~tYm J`m, Am¡a hr AdñWm hmo` JB©, ZoÌ
Mbm`_mZ ^E&
V~ lram_MÝÐ H$Ý`mV¢ nyN>Vo ^E, H$m¡Z H$s nwÌr h¡ Aa nwéf H$m ^of H$m¡Z H$maU {H$`m?
V~ dh _hm{_îQ>dm{XZr AnZm A§J dñÌV¢ T>m§H$ H$hVr ^B© - ho Xod! _oam d¥Îmm§V gwZhþ&
`m ZJa H$m amOm ~mb{Ië`, _hmgw~w{Õ, gXm AmMmadmZ, lmdH$ Ho$ d«VYmaH$, _hmX`mbw,
{OZY{_©`m| na dmËgë` A§J H$m YmaUhmam& amOm Ho$ n¥Ïdr amZr, Vm{h J^© ahçm, gmo _¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

378 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


J^©{df¡ AmB©& Aa åboÀN>{Z H$m Omo A{Yn{V Vmgy§ g§J«m_ ^`m& _oam {nVm nH$S>çm J`m& gmo
_oam {nVm qghmoXa H$m godH$ gmo qghmoXa Zo `h Amkm H$ar Omo ~më`{Ië` Ho$ nwÌ hmo` gmo amÁ`
H$m H$Îmm© hmo`, gmo _¢ nm{nZr nwÌr ^B©& V~ h_mao _§Ìr gw~w{Õ VmZ¡ _Zgy~mH$a amÁ` Ho$ AW©
_mo{h nwÌ R>ham`m& qghmoXaHy§$ {dZVr {bIr, H$ë`mU_mbm _oam Zm_ Yaçm Aa ~‹S>m CËgd
{H$`m& gmo _oar _mVm Aa _§Ìr `o Vmo OmZ¡ h¡ Omo `h H$Ý`m h¡ Am¡a g~ Hw$_ma hr OmZ¡ h¢& gmo
EoVo {XZ _¢ ì`VrV {H$E&
A~ nwÊ` Ho$ à^mdV¢ AmnH$m Xe©Z ^`m& _oam {nVm ~hþV Xþ:Igy§ {VîR>o h¡ åboÀN>{Z H$s
~§Xr _| h¡& qghmoXa Vm{h Nw>‹S>m`do g_W© Zmht& Aa Omo Ðì` Xoe{df¡ CnO¡ h¡ gmo g~ åboÀN> Ho$
Om` h¡& _oar _mVm {d`moJ ê$n Ap½ZH$a VßVm`_mZ O¡g¢ XÿO Ho$ MÝÐ_m H$s _y{V© jrU hmo` V¡gr
hmo` V¡gr hmo` JB© h¡& Eogm H$hH$a XþI Ho$ ^maH$a nr{‹S>V h¡ g_ñV A§J OmH$m gmo _yN>m© Im`
JB© Aa éXZ H$aVr ^B©& V{X lram_MÝÐ Zo AË`ÝV _Ywa dMZ H$h H$a Yr`© ~§Ym`m, grVm JmoX
_| bo` ~¡R>r, _wI Ymo`m& Aa bú_U H$hVo ^E - ho gwÝXar! gmoM VO, Aa nwéf H$m ^ofH$[a
amÁ` H$[a, H$B© EH$ {XZ{Z _| åboÀN>{ZHy§$ nH$‹S> Aa AnZo {nVmHy§$ Ny>Q>çm hr OmZ& Eogm H$hH$a
na_ hf© CnOm`m gmo BZHo$ dMZ gwZH$a H$Ý`m {nVmHy§$ Ny>Q>çm hr OmZVr ^B©& lram_ bú_U
XodZ H$s ZmBª VrZ {XZ `hm§ ~hþV AmXaV¢ aho&
~hþ[a am{Ì _| grVm g{hV CndZV¢ {ZH$gH$a Jmon Mbo JE& à^mV g_` H$Ý`m OmJr
{VZHy§$ Z XoI ì`mHw$b ^B©, Aa H$hVr ^B© - do _hmnwéf _oam _Z ha bo JE, _mo nm{nZrHy§$ ZtX
Am JB© gmo Jmon Mbo JE& `m ^m§{V {dbmn H$a _Z H$mo Wm§^ hmWr na M‹T> nwéf Ho$ ^of ZJa{df¡
JB©& Aa am_ bú_U H$ë`mU_mbm Ho$ {dZ` H$a haçm J`m h¡ {MÎm {OZH$m, AZwH«$_V¢ _oH$bm
Zm_m ZXr nhþ§Mo& ZXr CVa H«$s‹S>m H$aVo AZoH$ Xoe{ZHy§$ Cëb§{K {dÝÜ`mQ>drHy§$ àmßV ^E& n§W
_| OmVo g§Vo Jwdmb{Z Zo _Z¡ {H$E {H$ `h AQ>dr ^`mZH$ h¡ {Vhmao OmZo `mo½` Zmht& V~ Amn
{VZH$s ~mV Z _mZr, Mbo hr JE& H¡$gr h¡ dZr? H$ht EH$ bVmH$a _§{S>V Oo embd¥jm{XH$
{VZH$[a emo{^V h¡& Aa ZmZm àH$ma Ho$ gwJÝY d¥j{ZH$a ^ar _hm gwJÝYê$n h¡, Aa H$ht EH$
XmdmZbH$a Obo d¥j, {VZH$a emo^ma{hV h¢, O¡g¢ Hw$nwÌ H$b§{H$V JmoÌ Z emo^¡&
AWmZÝVa grVm H$hVr ^B© - H§$Q>H$ d¥j Ho$ D$na ~mBª Amoa H$mJ ~¡R>çm h¡ gmo `h Vmo H$bh
H$s gyMZm H$a¡ h¡& Aa Xÿgam EH$ H$mJ jrad¥j na ~¡R>m h¡ gmo OrV {XImd¡ h¡& VmV¢ EH$ _whÿV©
{WaVm H$ahþ& `m _whÿV©{df¡ Mmb¡ AmJo H$bh Ho$ A§V OrV h¡, _oao {MÎm _| Eogm ^mg¡ h¡& V~
jUEH$ XmoD$ ^mB© Wmå^o ~hþ[a Mmbo& AmJo åboÀN>{Z H$s goZm ÑpîQ> n‹S>r& Vo XmoD$ ^mB© {Z^©`

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 379


YZwf~mU Ymao åboÀN>{Z H$s goZm na n‹S>o, gmo goZm ZmZm {Xem{ZHy§$ ^mJ JB©& V{X AnZr goZm
H$m ^§J Xo{I Am¡a åboÀN>{Z H$s goZm eñÌ Ya¡, ~hþV åboÀN> dŠVa n{ha¡§ AmE& gmo Vo ^r
brbm_mÌ _| OrVo& V~ do g~ åboÀN> YZwf ~mU S>ma nwH$ma H$aVo n{V n¡ Om` g~ d¥Îmm§V H$hVo
^E& V~ do g~ åboÀN> na_ H«$moYH$a YZwf ~mU brE _hm {ZX©B© ~‹S>r goZmgy§ AmE& eñÌ{Z Ho$
g_yhH$[a g§`wŠV do H$mH$moXZ Om{V Ho$ åboÀN>, n¥Ïdr{df¡ à{gÕ, gd© _m§g Ho$ ^jr,
amOmZhÿH$[a XþO©`, Vo H$mar KQ>m g_mZ C_{S> AmE&
V{X bú_U Zo H«$moYH$a YZwf M‹T>m`m, V~ dZ H$ånm`_mZ ^`m, dZ Ho$ Ord H$m§nZo bJ
JE& V~ bú_U Zo YZwf Ho$ ea ~m§Ym V~ g~ åboÀN> S>ao, dZ _| Xem| {Xe Am§Yo H$s Ý`mBª
^Q>H$Vo ^E& V~ _hm ^`§H$a nyU© åboÀN>{Z H$m A{Yn{V aW go CVa hmW Omo‹S> àUm_ H$a nm§`Z
naçm Aa AnZm gd© d¥Îmm§V XmoD$ ^mBZgy§ H$hVm ^`m&
ho à^mo! H$m¡em§~r Zm_ ZJar h¡& Vhm§ EH$ {dídmZb Zm_m ~«m÷U Ap½ZhmoÌr, VmHo$
à{Vg§Ü`mZm_m ñÌr, {VZHo$ am¡Ð^yVZm_m nwÌ! gmo ÚyV H$bm _| àdrU, ~mb AdñWmhrV¢ H«y$aH$_©
H$m H$aUhmam& gmo EH$ {XZ MmoarV¢ nH$S>çm J`m Aa gybr XodoHy§$ CÚ_r ^E& V{X EH$ X`md§V
nwéf Nw>‹S>m`m gmo _¢ H$m§nVm Xoe VO `hm§ Am`m& H$_m©Zw`moJH$a H$mH$moXZ Om{V Ho$ åboÀN>{Z H$m
A{Yn{V ^`m& _hm^«îQ>, new g_mZ d«V {H«$`m a{hV {VîRy>§ hÿ§& A~ VH$ _hmgoZm Ho$ A{Yn{V
~‹S>o ~‹S>o amOm _oao gå_wI `wÕ H$adoHy§$ g_W© Z ^E, _oar ÑpîQ>JmoMa Z AmE, gmo _¢ Amn Ho$
Xe©Z_mÌ hr V¢ der^yV ^`m& YÝ` ^m½` _oao Omo _¢Zo Vw_ nwéfmoÎm_ XoIo& A~ _mo{h Omo Amkm
Xohþ gmo H$ê§$& AmnH$m qH$H$a, AmnHo$ MaUmaqdX H$s MmH$ar {ga na Yê§$ hÿ§& Aa `h qdÜ`mMb
nd©V Aa `m ñWmZH$ {Z{YH$a nyU© h¡& ~hþV YZH$a nyU© `wŠV h¡& Amn `hm§ amÁ` H$ahþ& _¢
{Vhmam Xmg&
Eogm H$hH$a åboÀN> _yN>m© Im`H$a nm`Z naçm, O¡g¢ d¥j {Z_y©b hmo` {Ja n‹S>o& Vm{h
{dôdb XoI lr am_MÝÐ X`mê$n dbH$a ~o‹T>o H$ënd¥j g_mZ H$hVo ^E, CR> CR>, S>ao _V&
~mb{Ië`Hy§$ N>mo‹S>, VËH$mb `hm§ _§JmAmo, Aa VmH$m AmkmH$mar _§Ìr hmo` H$a ah& åboÀN>{ZH$s
{H«$`m VO, nmnH$_©V¢ {Zd¥Îm hmo, Xoe H$s ajm H$a& `m ^m§{V {H$`o Voar Hw$eb h¡& V~ `mZo
H$hr - ho à^mo! Eogm hr H$ê§$Jm& `h {dZVr H$a Amn J`m Aa _hmaW H$m nwÌ Omo ~mb{Ië`
Vm{h N>moS>çm& ~hþV {dZ`g§`wŠV VmHo$ V¡bm{X _X©Z H$a, ñZmZ ^moOZ H$am`, Am^yfU n{ham`,
aW{df¡ M‹T>m`, lram_MÝÐ Ho$ g_rn bo OmZoHy§$ CÚ_r {H$`m& V{X ~mb{Ië` na_ AmíM`©Hy§$
àmßV hmo` {dMmaVm ^`m - H$hm§ `h åboÀN> _hmeÌw Hw$H$_u, AË`ÝV {ZX©`r? Aa _oam EVm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

380 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{dZ` H$a¡ h¡ gmo Om{Z`o h¡ Omo AmO _mo{h H$mhÿ H$s ^|Q> XoJm& A~ _oam OrdZ Zmht, `h {dMma
gmo ~mb{Ië` g{M§V Mmë`m&
AmJ¡ am_ bú_U H$mo XoI na_ h{f©V ^`m& aWV¢ CVa Am` Z_ñH$ma {H$`m Aa H$hVm
^`m, ho ZmW! _oao nwÊ` Ho$ `moJV¢ Amn nYmao _mo{h ~§YZV¢ Nw>‹S>m`m& Amn _hmgwÝXa BÝÐ Vwë`
_Zwî` hmo, nwéfmoÎm_ nwéf hmo& V~ am_ Zo Amkm H$ar Vy AnZo ñWmZH$ Omhþ, Hw$Qw>å~V¢ {_bhþ&
V~ ~mb{Ië` am_Hy§$ àUm_H$[a am¡Ð^yV g{hV AnZo ZJa J`m& lram_ ~mb{Ië`Hy§$ Nw>‹S>m`
am¡Ð^yVHy§$ XmgH$[a dhm§Vo Mmbo& ~mb{Ië` Hy§$ Am`m gwZH$a H$ë`mU_mbm _hm{d^y{V g{hV
gå_wI AmB©& Aa ZJa _| _hmCËgmh ^`m& amOm amOHw$_ma H$mo Ca go bJm` AnZr Agdmar
_| M‹T>m` ZJa{df¡ àdoe {H$`m& amUr n¥Ïdr Ho$ hf© go amo_m§M hmo` AmE& O¡gm AmJo eara gwÝXa
hþVm V¡gm n{V Ho$ AmE ^`m& qghmoXaHy§$ Am{X Xo` ~mb{Ië` Ho$ {hVH$mar g~ hr àgÝZ ^E&
Aa H$ë`mU_mbm nwÌr Zo EVo {Xdg nwéf H$m ^of H$a amO Wm§ä`m hþVm gmo `m ~mV H$m g~Hy§$
AmíM`© ^`m&
`h H$Wm amOm lo{UH$gy§ Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¡§ - ho Zam{Yn! dh am¡Ð^yV naÐì` H$m
haUhmam, AZoH$ Xoe{Z H$m H§$Q>H$ gmo lram_ Ho$ àVmnV¢ ~mb{Ië` H$m AmkmH$mar godH$ ^`m&
O~ am¡Ð^yV der^yV ^`m Aa åboÀN>{Z H$s {df_ ^y{_ _| ~mb{Ië` H$s Amkm àdVu, V~
qghmoXa ^r e§H$m _mZVm ^`m& Aa ñZoh g{hV gå_mZ H$aVm ^`m& ~mb{Ië` aKnw{V Ho$
àgmXV¢ na_ {d^y{V nm` O¡gm eaX G$Vw _| gy`© àH$me H$a¡ V¡gm n¥Ïdr{df¡ àH$me H$aVm ^`m&
AnZr amUr g{hV Xod{Z H$s Ý`mBª a_Vm ^`m&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
åboÀN>{Z Ho$ amOm am¡Ð^y{V H$m dU©Z H$aZo dmbm Mm¢Vrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&34&&
AWmZÝVa am_ bú_U Xod{Z gm[aIo _Zmoha ZÝXZdZ gm[aIm dZ, Vm{df¡ gwI go {dhma
H$aVo EH$ _Zmo½` Xoe{df¡ Am` {ZH$go& OmHo$ _Ü` Vmnr ZXr ~h¡& ZmZm àH$ma Ho$ n{j{Z Ho$
eãX H$[a gwÝXa Vhm§ EH$ {ZO©Z dZ _| grVm V¥fmH$a AË`ÝV IoX{IÞ ^B©& V~ n{VHy§$ H$hVr
^B© - ho ZmW! V¥fm go _oam H§$R> gyI¡ h¡& O¡go AZÝV ^d Ho$ ^«_U H$a IoX{IÞ hþAm& ^ì`Ord
gå`H²$Xe©ZHy§$ ~m§N>o V¡g¢ _¢ V¥fm go ì`mHw$b erVb ObHy§$ ~m§Ny>§ hÿ§& Eogm H${hH$a EH$ d¥j Ho$
ZrMo ~¡R> JB©&
V~ am_ Zo H$hr - ho Xodr! ho ew^o! Vy {dfmXHy§$ _V àmßV hmoC, ZOrH$ hr `h AmJo J«m_
h¡, Vhm§ gwÝXa _§{Xa h¡, CR> AmJo Mb& `m J«m_ _| Vmo{h erVb Ob H$s àmpßV hmo`Jr& Eogm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 381


O~ H$hçm V~ CR> H$a grVm Mbr, _§X _§X J_Z H$aVr JOJm{_Zr& Vm g{hV XmoD$ ^mB©
AéUZm_m J«m_ _| AmE& _hm YZdmZ {H$gmZ ah¢, Ohm§ EH$ ~«m÷UAp½ZhmoÌr H${nbZm_m
à{gÕ, VmHo$ Ka _| Am` CVao& VmH$s Ap½ZhmoÌr H$s embm _| jU EH$ ~¡R> IoX {Zdmaçm&
H${nb H$s ~«m÷Ur Ob bmB© gmo grVm {n`m& Vhm§ {damOo& Aa dZV¢ ~«m÷U drb VWm N>rbm
dm IoO‹S>m BË`m{X H$mîR> H$m ^ma ~m§Yo Am`m& XmdmZb g_mZ àÁd{bV OmH$m _Z, _hmH«$moYr,
H$mbHy$Q> {dfg_mZ dMZ ~mobVm ^`m& Cëby g_mZ h¡ _wI OmH$m Aa H$a _| H$_ÊS>bw, MmoQ>r
_| Jm§R> {XE, bm§~r S>m‹T>r, `kmondrV n{hao, C§N>d¥{Îm H${hE AÞ H$mo H$mQ>H$a bo J`o nrN>o IoVZV¢
AÞ H$aU drZ bmd¡& `m ^m§{V h¡ AmOr{dH$m OmH$r& gmo BZHy§$ ~¡R>m XoI dH«$ _wIH$a ~«m÷UrHy§$
Xþd©MZ H$hVm ^`m - ho nm{nZr! BZHy§$ Ka _| H$mho àdoe {X`m, _¢ AmO Vmo{h Jm`{Z Ho$ _R>Z
_| ~m§Yy§Jm& XoI! BZ {Zb©ÁO T>rR> nwéf YyaH$a Yygam| Zo _oam Ap½ZhmoÌ H$m ñWmZ _{bZ {H$`m&
`h dMZ gwZ grVm am_V¢ H$hVr ^B©, ho à^mo! `m H«$moYr Ho$ Ka _| Z ahZm, dZ _| M{bE,
Ohm§ ZmZm àH$ma Ho$ nwîn \$b {VZH$a _§{S>V d¥j emo^¡ h¢& {Z_©b Ob Ho$ ^ao gamoda h¢, {VZ_|
H$_b \y$b aho h¢, Aa _¥J AnZr BÀN>m go H«$s‹S>m H$aVo h¢& `hm§ Eogo XþîQ> nwéf{Z Ho$ H$R>moa dMZ
gw{ZE h¡& `Ú{n `h Xoe YZ go nyU© h¡ Aa ñdJ© gm[aIm gwÝXa h¡, naÝVw bmoJ _hmH$R>moa h¢,
Aa J«m_rOZ {deof H$R>moa hr hmo` h¢& gmo {dà Ho$ ê$Io dMZ gwZ J«m_ Ho$ gH$b bmoH$ AmE,
BZ XmoD$ ^mB{Z H$m Xod{Zg_mZ ê$n XoI _mo{hV ^E& ~«m÷UHy§$ EH$m§V _| bo Om` bmoH$
g_PmdVo ^`o& `o EH$ am{Ì `hm§ ah¡ h¢ Voam H$hm COm‹S> h¡ ? `o JwUdmZ, {dZ`dmZ, ê$ndmZ,
nwéfmoÎm_ h¢& V~ {ÛO g~go bS>çm, Aa g~go H$hçm - Vw_ _oao Ka H$mho Am`o, nao Omhþ& Aa
_yI© BZ na H«$moYH$a Am`m O¡go ídmZ JO na Amd¡& BZHy§$ H$hVm ^`m- ao An{dÌ hmo! _oao KaV¢
{ZH$ñ`mo& BË`m{X Hw$dMZ gwZ bú_U H$mon ^E& Vm XþO©Z Ho$ nm§d D§$MoH$a Zm{S> ZrMo H$a
^«_m`m, ^y{_ na nN>m‹S>Zo bJm&
V~ lram_ na_ X`mbw Vm{h _Zo {H$`m, ho ^mB©! `h H$hm? Eogo XrZ Ho$ _madoH$[a H$hm?
`m{h N>mo‹S> Xohþ, `mHo$ _maZoV¢ ~‹S>m An`e h¡& {OZemgZ _| eyadraHy§$ EVo Z _maZo - `{V,
~«m÷U, Jm`, new, ñÌr, ~mbH$, d¥Õ `o Xmof g§`wŠV hmo` Vmo ^r hZZo `mo½` Zmht& `m ^m§{V
^mBHy§$ g_Pm`m, {dà Nw>‹S>m`m Aa Amn bú_UHy§$ AmJo H$[a grVmg{hV Hw$Q>rV¢ {ZH$go& Amn
OmZH$s go H$h¡ h¢ - ho {à`o! {YŠH$ma h¡ ZrM H$s g§J{VHy§$, {Og H$a H«y$a dMZ gw{Z`o _Z _|
{dH$ma H$m H$maU _hmnwéf{ZH$a Ë`mÁ`& _hm{df_ dZ _| d¥j{Z Ho$ ZrMo dmg ^bm, Z ZrM{Z
Ho$ gmW& Amhmam{XH$ {~Zm àmU Omd| Vmo ^bo, naÝVw XþO©Z Ho$ Ka jU EH$ ahZm `mo½` Zmht&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

382 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Z{X{Z Ho$ VQ>{df¡ nd©V{Z H$s H§$Xam{Z{df¡ ah|Jo& ~hw[a Eogo XþîQ> Ho$ Ka Z Amd|Jo& `m ^m§{V XþîQ>
Ho$ g§JHy§$ qZXVo J«m_ go {ZH$go& am_ ~ZHy§$ J`o, dhm§ dfm© g_` Am` àmßV ^`m&
g_ñV AmH$me H$mo í`m_ H$aVm hþdm Aa AnZr JO©Zm H$a eãXê$n H$ar h¡ nd©V H$s Jw\$m
OmZ¡, `h ZjÌ Vmam{Z g_yh H$mo T>m§H$H$a eãXg{hV {~Owar Ho$ CÚmoVH$a _mZm| Aå~a h§go h¡&
_oK nQ>b J«rî_ Ho$ VmnHy§$ {ZdmaH$a n§{W{Z H$mo {~Owarê$n A§Jw[a{ZH$[a S>amdVm g§Vm JmO¡ h¡&
í`m_ _oK AmH$me _| A§YH$ma H$aVm g§Vm Ob H$s Ymam H$a _mZm| grVmHy§$ ñZmZ H$amd¡ h¡& O¡g¢
JO bú_rHy§$ ñZmZ H$amd¡& Vo XmoD$ dra dZ _| EH$ ~‹S>m dQ> H$m d¥j, VmHo$ S>mhbm Ka Ho$ g_mZ,
Vhm§ {damOo& gmo EH$ X§^H$U© Zm_m `j Cg dQ> _| ahVm hþVm gmo BZH$mo _hm VoOñdr OmZH$a
AnZo ñdm_rHy§$ Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m - ho ZmW! H$moB© ñdJ©V¢ AmE h¢, _oao ñWmZH${df¡ {VîR>o
h¢& {OZZo AnZo VoOH$a _mo{h ñWmZV¢ Xÿa {H$`m h¡, dhm§ _¢ Om` Z gHy§$ hÿ§&
V~ `j Ho$ dMZ gwZH$a `jm{Yn{V AnZo Xod{Zg{hV ~Q> H$m d¥j Ohm§ am_ bú_U hþVo
Vhm§ Am`m, _hm{d^dg§`wŠV dZH«$s‹S>m{df¡ AmgŠV, ZyVZ h¡ Zm_ OmH$m& Xÿa hr V¢ XmoD$
^mB{ZHy§$ _hm ê$ndmZ XoI Ad{YH$[a OmZVm ^`m - Omo `o ~b^Ð Zmam`U h¢& V~ dh BZHo$
à^mdH$a AË`ÝV dmËgë`ê$n ^`m& jU_mÌ _| _hm_Zmo½` ZJar {Za_mnr Vhm§ gwIgy§ gmoVo hþE
à^mV gwÝXa JrVm| Ho$ eãX{ZH$a OmJo& aËZO{‹S>V goO na AmnHy§$ Xo»`m Aa _§{Xa _hm_Zmoha,
~hþV IU H$m, A{V CÁÁdb, Aa gånyU© gm_J«rH$a nyU©& Aa godH$ gwÝXa ~hþV AmXa Ho$
H$aZhmao& ZJa _| a_UrH$ eãX, H$moQ> XadmOo{ZH$a emo^m`_mZ, Vo nwéfmoÎm_ _hmZw^md, {VZH$m
{MÎm Eogo ZJaHy§$ VËH$mb XoI AmíM`©Hy§$ Z àmßV ^`m& dh jwÐ nwéf{Z H$s MoîQ>m h¡ Omo Anyd©
dñVw XoI AmíM`© H$mo àmßV hmo`& g_ñV dñVw H$a _§{S>V dh ZJa, Vhm§ do gwÝXa MoîQ>m Ho$
YmaH$ {Zdmg H$aVo ^E, _mZm| `o Xod hr h¢& `jm{Yn{V Zo am_ Ho$ AW© ZJar aMr& VmV¢ n¥Ïdr
na am_nwar H$hmB©& Vm ZJar {df¡ gw^Q> _§Ìr Ûmanmb ZJa Ho$ bmoJ A`moÜ`m g_mZ hmoVo ^E&
amOm lo{UH$ Jm¡V_ ñdm_r H$mo nyN>¡ h§¡ - ho à^mo! `o Vmo XodH¥$V ZJa{df¡ {damOo Aa ~«m÷U
H$s H$hm ~mV? gmo H$hmo&
V~ JUYa ~mobo - dh ~«m÷U AÝ` {XZ Xm§Vbm hmW _| bo` dZ _| J`m, bH$‹S>r Ty>§‹T>Vo
AH$ñ_mV² D§$Mo ZoÌ {H$`o& {ZH$Q> hr gwÝXa ZJa XoIH$a AmíM`©Hy§$ àmßV ^`m& ZmZm àH$ma Ho$
a§J H$s ÜdOm CZ H$a emo{^V, eaX Ho$ _oK g_mZ gwÝXa _{hb XoIo& Aa EH$ amO_{hb
_hmCÁÁdb, _mZm| H¡$bme H$m ~mbH$ h¡ gmo Eogm XoIH$a _Z _| {dMmaVm ^`m - Omo `h AQ>dr
_¥J{ZV¢ ^ar Ohm§ _¢ bH$‹S>r boZo {Za§Va AmdVm hþVm, gmo `hm§ aËZmMb g_mZ gwÝXa _§{Xa{ZV¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 383


g§`wŠV ZJar H$hm§gy§ ~gr? gamoda Ob Ho$ ^ao H$_b{ZH$[a emo{^V XrIo h¢ Omo _¢ A~ VH$ H$^r
Z XoIo&
CÚmZ _hm_Zmoha, Ohm§ MVwa OZ H«$s‹S>m H$aVo XrI¡ h¢, Aa Xodmb` _hmÜdO{ZH$a g§`wŠV
emo^¡ h¢, Aa hmWr, Kmo‹S>o, Jm`, ^¢g {VZHo$ g_yh ÑpîQ> Amd¡ h¢& K§Q>m{XH$ Ho$ eãX hmo` aho h¢&
`h ZJar ñdJ©V¢ AmB© h¡ AWdm nmVmbV¢ {Zgar h¡, H$moD$ _hm^m½` Ho$ {Z{_Îm& `h ñdßZ h¡
AH$ àË`j h¡, AH$ Xod_m`m h¡, AH$ JÝYd©{Z H$m ZJa h¡, AH$ _¢ {nÎmH$a ì`mHw$b ^`m hÿ§,
`mHo$ {ZH$Q>dVu Omo _¢ gmo _oao _¥Ë`w H$m {MôZ XrI¡ h¡& Eogm {dMma H$a {dà {dfmXHy§$ àmßV
^`m& gmo EH$ ñÌr ZmZm àH$ma Ho$ Am^aU nhao XoIr& VmHo$ {ZH$Q> Om` nyN>Vm ^`m& ho ^Ðo!
`h H$m¡Z H$s nwar h¡? V~ dh H$hVr ^B© `h am_ H$s nwar h¡ VyZo H$hm Z gwZr? Ohm§ am_ amOm
OmHo$ bú_U ^mB©, grVm ñÌr& Aa ZJa Ho$ _Ü` `h ~‹S>m _§{Xa h¡ eaX Ho$ _oK g_mZ CÁÁdb,
Ohm§ dh nwéfmoÎm_ {damOo h¢, H¡$gm h¡ nwéfmoÎm_? bmoH${df¡ Xþb©^ h¡ Xe©Z OmH$m& gmo VmZo
_Zdm§{N>V Ðì` Ho$ XmZH$[a g~ X[aÐr bmoH$ amOm{Z g_mZ {H$`o&
V~ ~«m÷U ~mobm - ho gwÝXar! H$m¡Z Cnm` H$a `m{h XoIy§ gmo Vy H$h& Eogo H$mîR> H$m ^ma
S>maH$a hmW Omo‹S> VmH¢$ nm§`Z naçm& V~ dh gw_m`m Zm_m `{jZr H¥$nmH$a H$hVr ^B©, ho {dà!
`m ZJar Ho$ VrZ Ûma h¢, Ohm§ Xod hÿ àdoe Z H$a gH¢$, ~‹S>o-~‹S>o `moYm ajH$ ~¡R>o h¢, am{Ì _| OmJ¡
h¢, {OZHo$ _wI qgh JO, ì`mK« Vwë` h¢, {VZH$[a ^`Hy§$ _Zwî` àmßV hmo` h¢& `h nyd© Ûma h¡
OmHo$ {ZH$Q> ~‹S>o ~‹S>o ^JdmZ Ho$ _§{Xa h¢, _{U Ho$ VmoaUH$[a _Zmo½`& {VZ_| BÝÐ H$m d§XZrH$
Aah§V Ho q~~ {damOo h¢& Aa Ohm§ ^ì`Ord gm_m{`H$ Am{X ñVdZ H$a¡ h¢& Aa Omo Z_moH$ma
_§Ì ^md g{hV n‹T>o h¢ gmo _mqh àdoe H$a gH¡$ h¢& Omo nwéf AUwd«V H$m Ymar JwUerbH$[a
emo{^V h¡ VmH$mo am_ na_ àr{V H$a dm§N>¡ h¢& `h dMZ `{jZr Ho$ A_¥V g_mZ gwZH$a ~«m÷U
na_ hf©Hy§$ àmßV ^`m& YZ AmJ_ H$m Cnm` nm`, `{jZr H$s ~hþV ñVw{V H$ar& amo_m§M H$a
_§{S>V ^`m h¡ gd© A§J OmH$m& gmo Mm[aÌeya Zm_m _w{Z Ho$ {ZH$Q> Om` hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a
lmdH$ H$s {H«$`m H$m ^oX nyN>Vm ^`m&
V{X _w{Z Zo lmdH$ H$m Y_© `m{h gwZm`m, Mmam| AZw`moJ H$m ahñ` ~Vm`m& gmo ~«m÷U Y_©
H$m ahñ` OmZ _w{Z H$s ñVw{V H$aVm ^`m - ho ZmW! {Vhmao CnXoeH$[a _oao kmZÑpîQ> ^B©, O¡g¢
V¥fmdmZHy§$ erVb Ob, Aa J«rî_ Ho$ VmnH$a VßVm`_mZ n§WrHy§$ N>m`m, Aa jwYmdmZHy§$ {_îQ>mÞ,
Aa amoJrHy§$ Am¡f{Y {_b¡, V¡g¢ Hw$_mJ© _| à{VnÌ Omo _¢ gmo _mo{h {Vhmam CnXoe agm`Z {_ë`m,
O¡g¢ g_wÐ{df¡ Sy>~VoHy§$ OhmO {_b¡& _¢ `h O¡Z H$m _mJ© gd© Xþ:I{Z H$m Xÿa H$aUhmam {Vhmao

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

384 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


àgmXH$[a nm`m, Omo A{ddoH$s{ZHy§$ Xþb©^ h¡& VrZ bmoH$ _| _oao Vw_ g_mZ H$moD$ {hV Zmht
{OZH$a Eogm {OZY_© nm`m& Eogm H$hH$a _w{Z Ho$ MaUmaqdXHy§$ Z_ñH$ma H$a ~«m÷U AnZo Ka
J`m& A{V h{f©V, \y$b aho h¢ ZoÌ OmHo$, ñÌrgy§ H$hVm ^`m, ho {à`o! _¢Zo AmO Jwé Ho$ {ZH$Q>
AX²^wV {OZY_© gwÝ`m h¡, Omo Voao ~mn Zo AWdm _oao ~mn Zo AWdm {nVm Ho$ {nVm Zo ^r Z gwÝ`m&
Aa ho ~«m÷Ur! _¢Zo EH$ AX²^wV dZ Xo»`m Vm_| EH$ _hm_Zmo½` ZJar XoIr, Om{h XoI
AMaO CnO¡, naÝVw _oao Jwé Ho$ CnXoeH$[a AMaO Zqh CnO¡ h¡& V~ ~«m÷Ur H$hr, ho {dà!
V¢ H$hm§ Xo»`m Aa H$hm H$hm gwÝ`m gmo H$hhþ& V~ ~«m÷U H$hr - ho {à`o! _¢ hf©WH$s H$hZo
g_W© Zmht, V~ ~hþV AmXa H$a ~«m÷Ur ~maå~ma nyN>çm& V~ ~«m÷U H$hr - ho {à`o! _¢ H$mîR>
Ho$ AW© dZ{df¡ J`m hþVm& gmo dZ{df¡ EH$ _hm a_UrH$ am_nwar XoIr& Vm ZJar Ho$ g_rn
CÚmZ{df¡ EH$ Zmar gwÝXa XoIr& gmo dh H$moB© XodVm hmo`Jr _hm {_îQ>dm{XZr& _¢Zo nyNçm `m
ZJar H$m¡Z H$s h¡ V~ dmZo H$hr `h am_nwar h¡, Ohm§ am_ lmdH${ZHy§$ _Zdm§{N>V YZ Xod¡ h¢&
V~ _¢ _w{Z n¡ Om` O¡ZdMZ gwZo gmo _oam AmË_m ~hþV V¥ßV ^`m, {_Ï`mÑpîQ> H$a _oam
AmË_m AmVmn `wŠV hþVm gmo AmVmn J`m& {OZY_©Hy§$ nm`H$a _w{ZamO _wpŠV Ho$ A{^bmfr gd©
n[aJ«h VO _hmVn H$a& gmo dh Aah§V H$m Y_© Ì¡bmoŠ`{df¡ EH$ _hm{Z{Y _¢ nm`m& `o ~{h_w©I
Ord d¥Wm Šboe H$a¡ h¢& _w{Z WH$s O¡gm {OZY_© H$m ñdê$n gwÝ`m hþVm V¡gm ~«m÷UrHy§$ H$hm&
H¡$gm h¡ {OZY_© H$m ñdê$n? CÁÁdb h¡& Aa H¡$gm h¡ ~«m÷U? {Z_©b h¡ {MÎm OmH$m&
V~ ~«m÷Ur gwZH$a H$hVr ^B© _¢ ^r {Vhma¡ àgmXH$[a {OZY_© H$s é{M nmB©& Aa O¡go H$moB©
{df\$b H$m AWu _hm{Z{Y nmd¡, V¡g¢ hr Vw_ H$mîR>m{XH$ Ho$ AWu, Y_© BÀN>mV¢ a{hV lrAah§V
H$m Y_© agm`Z nm`m, A~ VH$ Vw_Zo Y_© Z OmÝ`m& AnZo Am§JZ{df¡ AmE gËnwéf {VZH$m
{ZamXa {H$`m, Cndmgm{X H$[a IoX{IÞ {XJå~a {VZHy§$ H$~hþ Amhma Z {X`m, BÝÐm{XH$ H$a
d§XZrH$ Oo Aah§V Xod {VZHy§$ VO H$a Á`mo{Vfr ì`§Vam{XH$ZHy§$ àUm_ {H$`m, OrdX`mê$n
{OZY_© A_¥V VO AkmZ Ho$ `moJV¢ nmnê$n {df H$m godZ {H$`m& _Zwî` Xohê$n aËZXrn nm`,
gmYw{ZH$[a naIm Y_©ê$n aËZ VO, {df`ê$n H$m§M H$m I§S> A§JrH$ma {H$`m& Oo gd©^jr {Xdg
am{Ì Amhmar, Ad«Vr, Hw$erbr {VZH$s godm H$ar& ^moOZ Ho$ g_` A{V{W Amd¡ Aa Omo {Z~w©{Õ
AnZo {d^dà_mU AÞnmZm{X Z Xo VmHo$ Y_© Zmht&
A{V{W nX H$m AW© - {V{W H${h`o CËgd Ho$ {XZ {VZ{df¡ CËgd VO OmHo$ {V{W H${h`o
{dMma Zmht, Aa gd©Wm {Zñn¥h YZa{hV gmYw gm¡ A{V{W H${h`o, {OZHo$ ^mOZ Zmht, H$a hr
nmÌ h¢ do {ZJ«ªW Amn {Va¢ Am¡a{ZHy§$ Vma¢, AnZo eara _| hÿ {Zñn¥h H$mhÿ dñVw{df¡ {OZH$m bmo^

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 385


Zmht& Vo {Zan[aJ«hr _wpŠV Ho$ H$maU Oo XebjU {VZH$a emo{^V h¢& `m ^m§{V ~«m÷U Zo
~«m÷UrHy§$ Y_© H$m ñdê$n H$hçm& Aa gwe_m© Zm_m ~«m÷Ur {_Ï`mËda{hV hmoVr ^B©& O¡g¢
MÝÐ_m Ho$ amo{hUr emo^¡, Aa ~wY Ho$ ^aUr gmoh¡, V¡g¢ H${nb Ho$ gwe_m© emo^Vr ^B©& ~«m÷U
~«m÷UrHy§$ dmhr Jwé Ho$ {ZH$Q> bo J`m, OmHo$ {ZH$Q> Amn d«V {b`o hþVo& gmo ñÌr H$mo hÿ lmdH$
Ho$ d«V {Xdm`o& H${nbHy§$ {OZY_©{df¡ AZwamJr OmZ Am¡a hÿ AZoH$ ~«m÷U g_^md YmaVo ^E&
_w{Zgwd«VZmW H$m _V nm`H$a AZoH$ gw~w{Õ lmdH$ lm{dH$m ^E&
Aa Oo H$_©{Z Ho$ ^maH$a g§`wŠV, _mZH$a D§$Mm h¡ _ñVH$ {OZH$m, do à_mXr Ord Wmo‹S>o hr
Am`w{df¡ nmnH$a Kmoa ZaH${df¡ Om` h¢& H$B© EH$ CÎm_ ~«m÷U gd© g§J H$m n[aË`mJ H$a _w{Z
^E& d¡am½` H$a nyU©, _Z{df¡ Eogm {dMma {H$`m - `h {OZoÝÐ H$m _mJ© A~ VH$ AÝ` OÝ_
_| Z nm`m, _hm{Z_©b A~ nm`m, Ü`mZê$n Ap½Z{df¡ H$_©ê$n gm_J«r ^md K¥Vg{hV hmo_ H$a|Jo&
gmo {Og Ho$ na_ d¡am½` CX` ^`m Vo _w{Z hr ^E& Aa H${nb ~«m÷U _hm {H«$`mdmZ lmdH$
^`m& EH$ {Xdg ~«m÷UrHy§$ Y_© H$s A{^bm{fZr OmZ H$hVm ^`m - ho {à`o! lram_ Ho$ XoIdoHy§$
am_nwar Š`m| Z Mmb¢? H¡$go h¢ am_? _hmnamH«$_r, {Z_©b h¡ MoîQ>m {OZH$s, Aa H$_b garIo h¢
ZoÌ {OZHo$, gd© Ord{Z Ho$ X`mbw, ^ì` Ord{Z na h¡ dmËgë` {OZH$m& Oo àmUr Amem _|
VËna, {ZË`, Cnm`{df¡ h¡ _Z {OZH$m, X[aÐrê$n g_wÐ _| _½Z, CXa nyU©{df¡ Ag_W©, {VZHy§$
X[aÐê$n g_wÐV¢ na CVma na_ gånXmHy§$ àmßV H$a¡ h¢&
`m ^m§{V H$s{V© {OZH$s n¥Ïdr{df¡ \¡$b ahr h¡, _hmAmZÝX H$s H$aUhmar, VmV¢ ho {à`o! CR>,
^|Q> boH$a Mmb|& Aa _¢ gwHw$_ma ~mbH$Hy§$ H$m§Yo by§Jm& Eogo ~«m÷UrHy§$ H$h, V¡g¢ hr H$a, XmoD$
hf© Ho$ ^ao CÁÁdb ^of H$a emo{^V am_nwarHy§$ Mmbo& gmo CZHy§$ _mJ©{df¡ ^`mZH$ ZmJHw$_ma ÑpîQ>
AmE, ~hþ[a qdVa {dH$amb dXZ hmS>hS>m§g H$aVo ÑpîQ> AmE& BË`m{X ^`mZH$ ê$n XoI `o XmoD$
{ZH$ån öX` hmo`H$a `m ^m§{V ^JdmZ H$s ñVw{V H$aVo ^E - lr{OZoída VmB© {ZaÝVa _Z dMZ
H$m`H$a Z_ñH$ma hmohþ& H¡$go h¢ {OZoída? Ì¡bmoŠ` H$a d§XZrH$ h¢, g§gma H$sM go nma CVma¡ h¢,
na_ H$ë`mU Ho$ XoZhmao h¢& `h ñVw{V n‹T>Vo `o XmoD$ Mbo Omd¡ h¢& BZHy§$ {OZ ^ŠV OmZ `j
em§V hmo` JE& `o XmoD$ {OZmb` _| JE, Z_ñH$ma hmohþ - {OZ_§{XaHy§$ Eogm H$h XmoD$ hmW Omo‹S>
Aa M¡Ë`mb` H$s àX{jUm XB©, Aa _mht Om` ñVmoÌ n‹T>Vo ^E - ho ZmW! _hmHw$J{V H$m XmVm
{_Ï`m_mJ© Vmhr VOH$a ~hþV {XZ _| {Vhmam eaU Jhm&
Mm¡~rg VrWªH$a AVrV H$mb Ho$ Aa Mm¡~rg dV©_mZ H$mb Ho$ Aa Mm¡~rg AZmJV H$mb
Ho$ {VZHy§$ _¢ ~Xÿ§ hÿ§& Aa n§M ^aV, n§M EoamdV, n§M {dXoh `o nÝÐh H$_©^y{_ {VZ{df¡ Oo VrW©H$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

386 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


^E, Aa dV} h¢, Aa A~ hmod|Jo, {VZ g~{ZHy§$ h_mam Z_ñH$ma hmohþ& Omo g§gma g_wÐgy§ {Va¢ A~
Am¡aZHy§$ Vma¢ Eogo lr_w{Zgwd«VZmW Ho$ Vm§B© Z_ñH$ma hmohþ& VrZ bmoH$_¢ {OZH$m `e àH$me H$a¡
h¡& `m ^m§{V ñVw{V H$a AîQ>m§J XÊS>dV H$[a ~«m÷U ñÌrg{hV lram_ Ho$ AdbmoH$ZHy$§ JE& _mJ©
_| ~‹S>o ~‹S>o _pÝXa _hmCÚmoVê$n ~«m÷UrHy§$ {XImE Aa H$hVm ^`m - `o Hw$ÝX Ho$ nwîn g_mZ
CÁÁdb gd© H$m_Zm nyU© ZJar Ho$ _Ü` am_ Ho$ _§{Xa h¢, {OZH$[a `h ZJar ñdJ©g_mZ emo^¡
h¡& `m ^m§{V dmVm© H$aVm ~«m÷U amO_§{Xa{df¡ J`m& gmo Xÿa hrV¢ bú_UHy§$ XoI ì`mHw$bVmHy§$
àmßV ^`m&
{MÎm _| {MVmao h¡ - dh í`m_ gwÝXa ZrbH$_b g_mZ à^m OmH$s, _¢ AkmZr XþîQ> dMZ{Z
H$[a XþIm`m gmo _mo{h Ìmg XrZr& nm{nZr {Oôdm, _hmXþpîQ>Zr H$mZZHy§$ H$Qw>H$ dMZ ^mIo, A~
H$hm H$ê§$ ? H$hm§ OmD§$ ? n¥Ïdr Ho$ {N>Ð _| ~¡Ry>§, A~ _mo{h eaU H$m¡Z H$m? Omo _¢ `h OmZVm
AH$ `o `hm§ hr ZJar ~gmE aho h¢ Vmo _¢ Xoe Ë`mJH$a CÎma {XemHy§$ Mbm OmVm& `m ^m§{V
{dH$ënê$n hmo` ~«m÷UrHy§$ VO ~«m÷U ^mJm& gmo bú_U Zo Xo»`m& V~ h§gH$a am_Hy§$ H$hm -
dh ~«m÷U Am`m h¡, Aa _¥J H$s ZmBª ì`mHw$b hmo` _mo{h XoI ^mJ¡ h¡&
V~ am_ ~mobo `mHy§$ {dídmg CnOm` erK« bmdmo& V~ godH$OZ Xm¡‹S>o, {Xbmgm Xo` bmE,
{S>JVm Aa H$m§nVm Am`m& {ZH$Q> Am` ^` VO, XmoD$ ^mBZ Ho$ AmJo ^|Q> _ob "ñdpñV' Eogm
eãX H$hVm ^`m, Aa A{V ñVdZ n‹T>Vm ^`m& V~ am_ ~mobo - ho {ÛO! V¢ h_Hy§$ An_mZ H$a
AnZo KaV¢ H$m‹T>o hþVo& A~ H$mho nyO¡ h¡& V~ {dà ~mobm - ho Xod! Vw_ àÀN>Þ _hoída hmo, _¢
AkmZV¢ Z OmZo, VmV¢ AZmXa {H$`m& O¡g¢ ^ñ_V¢ Ap½Z OmZr Z Om`& ho OJÞmW! `m bmoH$
H$s `hr ar{V h¡, YZdmZHy§$ ny{O`o h¡& gy`© erVG$Vw _| Vmn a{hV hmo` h¡ gmo Vmgo H$moB© Zmht
g§H¡$ h¡& A~ _¢ OmZm Vw_ nwéfmoÎm_ hmo& ho nX²_bmoMZ! `o bmoH$ Ðì`Hy§$ nyO¡ h¢, nwéf H$mo Zmht
nyO¡ h¢& Omo AW©H$a `wŠV hmo` Vm{h bm¡{H$H$OZ _mZ¡ h¢& Aa na_ gÁOZ h¡ Aa YZa{hV h¡ Vmo
Vm{h {Zîà`moOZ OZ OmZ Z _mZ¡ h¡&
V~ am_ ~mobo - ho {dà! OmHo$ AW© VmHo$ {_Ì, OmHo$ AW© VmHo$ ^mB©, OmHo$ AW© gmoB©
n§{S>V, AW© {~Zm Z {_Ì Z ghmoXa, Omo AW©H$a g§`wŠV h¡, VmHo$ naOZ hÿ {ZO hmo` Om` h¢&
Aa YZ dhr Omo Y_©H$a`wŠV& Aa Y_© dhr Omo X`mH$a`wŠV& Aa X`m dhr Ohm§ _m§g ^moOZ
H$m Ë`mJ& O~ g~ Ord{Z H$m _m§g VOm, V~ A^ú` H$m Ë`mJ H${hE, VmHo$ Am¡a Ë`mJ ghO
hr hmo`& _m§g Ho$ Ë`mJ {~Zm Am¡a Ë`mJ emo^¡ Zmht& `o dMZ am_ Ho$ gwZ {dà àgÞ ^`m Aa
H$hVm ^`m - ho Xod! Omo Vw_ gm[aIo nwéf{ZHy§$ _hmnwéf ny{OE h¢ {OZH$m ^r _y‹T> bmoH$ AZmXa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 387


H$a¡ h¢& AmJo gZËHw$_ma MH«$dVu ^E& ~‹S>r G${Õ Ho$ Ymar _hmê$ndmZ {OZH$m ê$n Xod XoIZo
AmE& gmo _w{Z hmo`H$a Amhma Hy§$ J«m_m{XH${df¡ JE& _hmAmMma àdrU gmo {Za§Vam` {^jmHy§$
Z àmßV hmoVo ^E&
EH$ {Xdg {dO`nwa Zm_ ZJa{df¡ EH$ {ZY©Z _Zwî` Ho$ Amhma {b`m, `mHo$ n§M AmíM`©
^E& ho à^mo! _¢ _§X^m½` Vw_ gm[aIo nwéf{Z H$m AmXa Z {H$`m gmo A~ _oam _Z níMmVmnê$n
Ap½Z H$a Vn¡ h¡& Vw_ _hmê$ndmZ, Vw_Hy§$ XoI _hmH«$moYr H$m H«$moY OmVm ah¡, Aa AmíM`©Hy§$
àmßV hmo`& Eogm H$h H$a gmoMH$a J¥hñW H${nb éXZ H$aVm ^`m& V{X lram_ Zo ew^dMZH$[a
g§Vmoî`m Aa gwe_m© ~«m÷UrHy§$ OmZH$s g§VmofVr ^B©& ~hþ[a amKd H$s Amkm nm` ñdU© Ho$
H$be{ZH$[a godH${Z Zo {ÛOHy§$ ñÌrg{hV ñZmZ H$am`m Aa AmXagm| ^moOZ H$am`m& ZmZm àH$ma
Ho$ dñÌ Aa aËZ{Z Ho$ Am^yfU {XE, ~hþV YZ {X`m& gmo bo`H$a AnZo Ka Am`m& _Zwî`{ZHy§$
{dñ_` H$m H$aUhmam YZ `mHo$ ^`m&
`Ú{n `mHo$ Ka{df¡ g~ CnH$ma gm_J«r Anyd© h¡ VWm{n `m àdrU H$m n[aUm_ {daŠV, Ka
{df¡ AmgŠV Zmht& _Z{df¡ {dMmaVm ^`m - AmJo H$mîR> Ho$ ^ma H$m dhZhmam X[aÐr hþVm, gmo
lram_Xod Zo V¥ßV {H$`m& `mhr J«m_{df¡ _¢ gmo{fV eara A^y{fV hþVm gmo am_ Zo Hw$doa g_mZ
{H$`m& qMVm XþIa{hV {H$`m& _oam Ka OrU© V¥U H$m, OmHo$ AZoH$ {N>ÐH$m{X, Aew{M n{j{Z
H$s ~tQ>H$a {bßV, A~ am_ Ho$ àgmXH$[a AZoH$ ñdU© Ho$ _{hb ^E& ~hþV JmoYZ, ~hþV YZ,
H$mhÿ dñVw H$s H$_r Zmht& hm` hm` _¢ Xþ~w©{Õ H$hm {H$`m? do XmoD$ ^mB©, MÝÐ_m g_mZ ~XZ
{OZHo$, H$_bZoÌ _oao Ka AmE hþVo, J«rî_ Ho$ AmVmnH$[a VßVm`_mZ grVm g{hV, gmo _¢Zo KaVo
{ZH$mgo& `m ~mV H$s _oao öX`{df¡ _hmeë` h¡& Omo bJ Ka{df¡ ~gy§ hÿ§ Vm¡ bJ IoX {_Q>o Zmht&
VmV¢ J¥hmaå^ H$m n[aË`mJ H$a {OZXrjm AmXê§$& O~ `h {dMmar, V~ `mHy§$ d¡am½` ê$n OmZ
g_ñV Hw$Qw>å~ Ho$ bmoJ Aa gwe_m© ~«m÷Ur éXZ H$aVo ^E& V~ H${nb g~Hy§$ emoH$gmJa{df¡ _½Z
XoI {Z_©_Ëd~w{ÕH$[a H$hVm ^`m&
H¡$gm h¡ H${nb? {edgwI{df¡ h¡ A{^bmfm OmH$s hmo àmUr hmo! n[adma Ho$ ñZohH$[a Aa
ZmZm àH$ma Ho$ _ZmoaW{ZH$[a `h _y‹T> Ord ^dmVmnH$a Oa¡ h¡, Vw_ H$hm Zmht OmZmo hmo? Eogm
H$h _hm {daŠV hmo`, XþIH$a _y{N>©V Omo ñÌr Vm{h VO, Aa g~ Hw$Qw>å~Hy§$ VO, AR>mah hOma
Jm`, Aa aËZ{ZH$a nyU© Ka, Aa Ka Ho$ ~mbH$ ñÌrHy§$ gm¢n Amn gdm©aå^ VO {XJå~a ^`m&
ñdm_r AZ§V_{V H$m {eî` ^`m - H¡$g¡ h¢ AZ§V_{V? OJV{df¡ à{gÕ Vnmo{Z{Y, JwU erb
Ho$ gmJa& `h H${nb _w{Z Jwé H$s Amkm à_mU _hmVn H$aVm ^`m& gwÝXa M[aÌ H$m ^ma Ya

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

388 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


na_mW©{df¡ brZ h¡ _Z OmH$m, d¡am½` {d^y{VH$a Aa gmYwnX H$s emo^mH$a _§{S>V h¡ eara OmH$m&
gmo Omo {ddoH$s `h H${nb H$s H$Wm n‹T>o gwZ¡ Vm{h AZoH$ Cndmg{Z H$m \$b hmo`, gy`© g_mZ
VmH$s à^m hmo`&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdMZ{ZH$m{df¡
Xod{ZH$a ZJa H$m ~gmdZ H${nb ~«m÷U H$m d¡am½` dU©Z H$aZo dmbm n¢Vrgdm± nd©
g§ n y U © ^`m&&35&&
AWmZÝVa dfm©G$Vw nyU© ^B©& H¡$gr h¡ dfm©G$Vw ? í`m_ KQ>mH$[a _hm A§YH$ma ê$n, Ohm§
_oK Ob Agamb ~ag¡, Aa {~Ow[a{Z Ho$ M_ËH$ma H$a ^`mZH$& dfm©G$Vw ì`VrV ^B©, eaXG$Vw
àH$Q> ^B©, Xem| {Xem CÁÁdb ^B©, V~ dh `jm{Yn{V lram_gy§ H$hVm ^`m - H¡$go h¢ lram_?
Mbdo H$m h¡ _Z {OZH$m&
`j H$h¡ h¡ - ho Xod! h_mar godm _| Omo MyH$ hmo` gmo j_m H$amo& Vw_ gm[aIo nwéf{Z H$s
godm H$adoHy§$ H$m¡Z g_W© h¡? V~ am_ H$hVo ^E - ho `jm{YnVo! Vw_ g~ ~mVm| Ho$ `mo½` hmo,
Aa Vw_ namYrZ hmo` h_mar godm H$ar gmo j_m H$[a`mo&
V~ BZHo$ CÎm_ ^md {dbmoH$ A{V h{f©V ^`m, Z_ñH$ma H$a ñd`§à^ Zm_m hma lram_ H$s
^|Q> {H$`m, _hm AX²^wV& Aa bú_UHy§$ _{UHw$ÊS>b Mm§X gy`© gm[aIo ^|Q> {H$E& Aa grVmHy§$
gH$ë`mU Zm_m My‹S>m_{U _hm X¡Xrß`_mZ {X`m, Aa _hm_Zmoha _Zdm§{N>V ZmX H$s H$aZhmar
XodmonwZrV drUm XB©& Vo AnZr BÀN>mV¢ Mmbo& V~ `jamO nwar g§H$moM bB©, Aa BZHo$ Om`do
H$m ~hþV emoM {H$`m& Aa lram_MÝÐ `j H$s godm H$a A{V àgÞ hmo` AmJ¡ Mbo& Xodm| H$s
Ý`mBª a_Vo, ZmZm àH$ma H$s H$Wm{df¡ AmgŠV, ZmZm àH$ma Ho$ \$b{Z Ho$ ag Ho$ ^moŠVm n¥Ïdr
na AnZr BÀN>mgy§ MbVo ^«_Vo, _¥JamO VWm JOamO{ZH$a ^açm Omo _hm^`mZH$ dZ Vm{h
Cb§KH$a, {dO`nwa Zm_m ZJa Am`o& Vm g_` gy`© AñV ^`m& A§YH$ma \¡$ë`m, AmH$me{df¡
ZjÌ{Z Ho$ g_yh àH$Q> ^E, ZJaV¢ CÎma {Xem H$s Va\$ Z A{V {ZH$Q> Z A{VXÿa H$m`abmoJ{ZHy§$
^`mZH$ Omo CÚmZ dhm§ {damOo&
AWmZÝVa ZJa H$m amOm n¥ÏdrYa, OmHo$ BÝÐmUr Zm_m amUr, ñÌr Ho$ JwU{ZH$[a _§{S>V,
dmHo$ dZ_mbm Zm_m nwÌr _hmgwÝXa, gmo ~mb AdñWm hr V¢ bú_U Ho$ JwU gwZ A{V AmgŠV
^B©& ~hþ[a gwZr XeaW Zo Xrjm Yar, Aa Ho$H$B© Ho$ dMZV¢ ^aVHy§$ amÁ` {X`m, am_ bú_U
naXoe {ZH$go h¢& Eogm {dMma `mHo$ {nVm Zo H$Ý`m H$mo BÝÐ ZJa H$m amOm VmH$m nwÌ Omo ~mb{_Ì
_hmgwÝXa Vm{h XoZr {dMmar& gmo `h d¥Îmm§V dZ_mbm gwZm& öX`{df¡ {damO¡ h¡ bú_U OmHo$&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 389


V~ _Z{df¡ {dMmar H§$R>\$m§gr bo` _aU ^bm naÝVw AÝ` nwéf H$m g§~§Y ew^ Zmht& `h {dMma
gy`©gy§ g§^mfU H$aVr ^B©&
ho ^mZmo! AñV hmo` Omdmo, erK« hr am{ÌHy§$ nR>mdhþ, A~ {XZ H$m EH$jU _mo{h df© g_mZ
~rV¡ h¡& gmo _mZmo§ `mHo$ qMVdZH$a gy`© AñV ^`m& H$Ý`m H$m Cndmg h¡, g§Ü`m g_` _mVm
{nVm H$s Amkm bo` loîR> aW{df¡ M‹T> dZ`mÌm H$m ~hmZm H$a am{Ì{df¡ Vhm§ AmB© Ohm§ am_
bú_U {VîR>o hþVo& `mo `mZ¢ AmZH$a Vmhr dZ{df¡ OmJaU {H$`m& O~ gH$b bmoH$ gmo` JE V~
`h _§X _§X n¡a YaVr dZ H$s _¥Jr g_mZ S>oamV¢ {ZH$g dZ{df¡ Mmbr& gmo `h _hmgVr nX²_Zr
VmH¡$ eara H$s gwJ§YVmH$[a dZ gwJpÝYV hmo` J`m& V~ bú_U {dMmaVm ^`m `h H$moB©
amOHw$_mar _hmloîR> _mZm| Á`mo{V H$s _y{V© hr h¡, gmo _hmemoH$ Ho$ ^ma H$a nr{‹S>V h¡ _Z OmH$m,
`h AnKmV H$a _aU dm§N>¡ h¡, gmo _¢ `mH$s MoîQ>m {N>nH$a XoIy§&
Eogm {dMmaH$a {N>nH$a dQ> Ho$ d¥j Vbo ~¡R>çm, _mZm| H$m¡VwH$`wŠV Xod H$ënd¥j Ho$ ZrMo
~¡R>o& Vmhr dQ> Ho$ Vbo h§gZr H$s gr h¡ Mmb OmH$s, Aa MÝÐ_m g_mZ h¡ ~XZ OmH$m, H$mo_b
h¡ A§J OmH$m, Eogr dZ_mbm AmB©& Obgy§ Ambm dñÌH$a \$m§gr ~ZmB©, Aa _Zmoha dmUr H$a
H$hVr ^B© - Ahmo `m d¥j Ho$ {Zdmgr XodVm! H¥$nmH$a _oar ~mV gwZhþ& H$Xm{MV² dZ{df¡
{dMaVm bú_U Amd¡ Vmo Vw_ Vm{h Eogo H${h`mo - Omo {Vhmao {dahH$[a _hmXþ:{IV dZ_mbm
Vw_{df¡ {MÎm bJm`, dQ> Ho$ d¥j{df¡ dñÌ H$s \$m§gr bJm`, _aUHy§$ àmßV ^B©, h_ `m XoImo&
Aa Vw_Hy§$ `h g§Xoem H$hçm h¡ Omo `m ^d{df¡ {Vhmam g§`moJ _mo{h Z {_ë`m, A~ na^d{df¡
Vw_ hr n{V hÿ{O`mo& `h dMZ H$h d¥j H$s emImgy§ \$m§gr bJm` Amn \$m§gr boZo bJr&
Vmhr g_` bú_U H$hVm ^`m - ho _w½Yo! _oar ^wOmH$a AmqbJZ `mo½` Voam H§$R> Vm{df¡
\$m§gr H$mhoHy§$ S>ma¡ h¡? ho gwÝXadXZr! na_gwÝXar! _¢ bú_U hÿ§& O¡gm Voao ldU{df¡ Am`m h¡
V¡gm XoI& Aa àVrV Z Amd¡ Vmo {ZíM`H$a bohþ& Eogm H$h VmHo$ H$a go \$m§gr ha brZr, O¡g¢
H$_bWH$s PmJm| Ho$ g_yhHy§$ Xÿa H$a¡& V~ dh bÁOmH$a`wŠV ào_ H$s ÑpîQ> H$a bú_UHy§$ XoI
_mo{hV ^B©& H¡$gm h¡ bú_U? OJV Ho$ ZoÌ{Z H$m haUhmam h¡ ê$n OmH$m& na_ AmíM`©Hy§$ àmßV
^B© {MÎm{df¡ qMVd¡ h¡ `h H$moB© _mona Xod{Z CnH$ma {H$`m, _oar AdñWm XoI X`mHy§$ àmßV ^E&
O¡gm _¢ gwÝ`m hþVm V¡gm Xod`moJV¢ `h ZmW nm`m, OmZo _oao àmU ~MmE& Eogm qMVdZ H$aVr
dZ_mbm bú_U Ho$ {_bmnV¢ AË`ÝV AZwamJHy§$ àmßV ^B©&
AWmZÝVa _hmgwJÝY H$mo_b gm§Wao na lram_MÝÐ nm¡‹T>o hþVo& gmo OmJH$a bú_UHy§$ Z XoI
OmZH$sHy§$ nyN>Vo ^E - ho Xodr! `hm§ bú_U Zmht XrI¡ h¡& am{Ì Ho$ g_` _oao gmodZo Hy§$ nwîn

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

390 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


nëbd{Z H$m H$mo_b gm§Wam {~N>m` Amn `hm§ hr {VîR>Vm hþVm gmo A~ Zmht XrI¡ h¡& V~
OmZH$s H$hr - ho ZmW! D§$Mm ñda H$a ~wbm` bohþ& V~ Amn eãX {H$`m - ho ^mB©! ho bú_U!
ho ~mbH$! H$hm§ J`m? erK« Amdhþ&
V~ ^mB© ~mobm - ho Xod! Am`m dZ_mbm g{hV ~‹S>o ^mB© Ho$ {ZH$Q> Am`m& AmYr am{Ì H$m
g_` MÝÐ_m H$m CX` ^`m, Hw$_wX \y$bo, erVb _§X gwJÝY ndZ ~mOZo bmJr& Vm g_`
dZ_mbm H$monb g_mZ H$mo_b H$a Omo‹S> dñÌH$a ~oT>çm h¡ gd© A§J OmZ¡, bÁOmH$a Z_«r^yV h¡
_wI OmH$m, OmZm h¡ g_ñV H$V©ì` OmZ¡, _hm{dZ`Hy§$ YaVr lram_ Aa grVm Ho$ MaUmaqdXHy§$
~ÝXVr ^B©& grVm bú_UHy§$ H$hVr ^B© - ho Hw$_ma! V¡Zo MÝÐ_m H$s Vwë`Vm H$ar& V~ bú_U
bÁOmH$a ZrMm hmo` J`m& lram_ OmZH$sV¢ H$hVo ^E, Vw_ H¡$go OmZr? V~ H$hr - ho Xod!
Om g_J« MÝÐ_m H$m CÚmoV ^`m Vmhr g_` H$Ý`m g{hV bú_U Am`m& V~ lram_ grVm Ho$
dMZ gwZ àgÞ ^E&
AWmZÝVa dZ_mbm _hmew^ erb BZHy§$ XoI, AmíM`© H$s ^ar, àgÞ h¡ _wI MÝÐ_m
OmH$m, \y$b aho h¢ ZoÌH$_b OmHo$, grVm Ho$ g_rn ~¡R>r Aa `o XmoD$ ^mB© Xod{Z g_mZ _hmgwÝXa
{ZÐma{hV gwIV¢ H$Wm dmVm© H$aVo {VîR>o h¢& Aa dZ_mbm H$s gIr OmJH$a XoI¡ Vmo goO gyZr,
H$Ý`m Zmht& V~ ^`H$a Io{XV ^B© Aa _hmì`mHw$b hmo` éXZ H$aVr ^B©& VmHo$ eãXH$a `moYm
OmJo, Am`wY bJm` Vwa§J M‹T> Xem| {Xem H$mo Xm¡‹S>o Aa n`mXo Xm¡‹S>o& ~aN>r Aa YZwf h¡ hmW _|
{OZHo$, Xem§o{Xem Ty>§‹T>r& amOm H$m ^` Aa àr{VH$a g§`wŠV h¡ _Z OmH$m, Eogo Xm¡‹S>o _mZm| ndZ
Ho$ ~mbH$ h¢& V~ H$B© EH$ `m Va\$ Xm¡‹S>o AmE&
dZ_mbmHy§$ dZ{df¡ am_bú_U Ho$ g_rn ~¡R>r XoI ~hþV h{f©V hmo` Om`H$a amOm n¥Ïdr
YaHy§$ ~YmB© XB© Aa H$hVo ^E - ho Xod! {OZHo$ nmdZo H$m ~hþV `ËZ H$[a`o Vmo ^r Z {_b| do
ghO hr AmE h¢& ho à^mo! Voao ZJa _| _hm{Z{Y AmB©, {~Zm ~mXb AmH$meV¢ d¥pîQ> ^B©, joÌ{df¡
{~Zm dmho YmZ D$Jm& {Vhmam O_mB© bú_U ZJa Ho$ {ZH$Q> {VîR>o h¡, OmZ¡ dZ_mbm àmU Ë`mJ
H$aVr ~MmB©, Aa am_ {Vhmao na_{hVw grVmg{hV {damOo h¢, O¡go eMrg{hV BÝÐ {damO¡& `o
dMZ amOm godH${Z Ho$ gwZH$a _hmh{f©V hmo` jU EH$ _y{N>©V hmo` J`m& ~hþ[a na_ AmZÝXHy§$
àmßV hmo` godH${ZHy§$ ~hþV YZ {X`m Aa _Z{df¡ {dMmaVm ^`m - _oar nwÌr H$m _ZmoaW {gÕ
^`m& Ord{Z Ho$ YZ H$s àmpßV, Aa BîQ> H$m g_mJ_ Am¡a hÿ gwI Ho$ H$maU nwÊ` Ho$ `moJH$[a
hmo` h¡§& Omo dñVw g¡H$‹S>m| `moOZ Xÿa Aa ldU _| Z Amd¡ gmo hÿ nwÊ`m{YH$mar Ho$ jU_mÌ{df¡
àmßV hmo` h¡& Aa Oo àmUr XþI Ho$ ^moŠVm nwÊ`hrZ h¢ {VZHo$ hmW go BîQ>dñVw {dbm` Om` h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 391


nd©V Ho$ _ñVH$ na VWm dZ{df¡ gmJa{df¡ nW{df¡ nwÊ`m{YH$m[aZ Ho$ BîQ> dñVw H$m g_mJ_ hmo` h¡&
Eogm _Z{df¡ qMVdZH$a ñÌrgy§ g~ d¥Îmm§V H$hçm& ñÌr ~maå~ma nyN>¡ h¡, `h OmZ¡ _mZm| ñdßZ hr h¡&
~hþ[a am_ Ho$ AYa g_mZ AmaŠV gy`© H$m CX` ^`m& V~ amOm ào_ H$m ^açm gd© n[adma
g{hV hmWr na M‹T>H$a na_ H$m§{V`wŠV am_gy§ {_bZo Mmë`m, Aa dZ_mbm H$s _mVm AmR> nwÌ{Z
g{hV nmbH$s na M‹T>H$a Mmbr& gmo amOm Xÿa hr V¢ lram_ H$m ñWmZH$ XoIH$a \y$b JE h¢
ZoÌH$_b OmHo$, hmWrV¢ CVa g_rn Am`m& lram_ Aa bú_Ugy§ {_ë`m& Aa dmH$s amZr grVm
Ho$ nm§`Z bmJr Aa Hw$eb nyN>Vr ^B©, drUm, ~m§gwar, _¥X§Jm{XH$ eãX hmoVo ^E, ~§XrOZ {daX
~ImZVo ^E, ~‹S>m CËgd ^`m& amOm Zo bmoH${ZHy§$ ~hþV XmZ {X`m& Z¥Ë` hmoVm ^`m, Xem|{Xem
ZmXH$a eãXm`_mZ hmoVr ^Bª& lram_ bú_UHy§$ ñZmZ ^moOZ H$am`m&
~hþ[a Kmo‹S>o, hmWr, aW {VZ na M‹T>o AZoH$ gm_§V Aa {haU g_mZ Hy$XVo ß`mXo {VZ g{hV
am_ bú_U Zo hmWr na M‹T>o g§Vo nwa{df¡ àdoe {H$`m& amOm Zo ZJa CN>m`m& _hmMVwa _mJY
{daX ~ImZ¡ h¢, _§Jb eãX H$a¡ h¢&
am_ bú_U Zo A_mo{bH$ dñÌ nhao, hmaH$a {damO¡ h¡ djñWb {OZH$m, _b`m{J[a Ho$
M§XZV¢ {bßV h¡ A§J {OZH$m, ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{Z H$s {H$aU{ZH$[a BÝÐYZwf hmo` ahçm h¡&
XmoD$ ^mB© Mm§X gy`© gm[aIo, Zmht daU¡ Omd¢ h¢ JwU {OZHo$, gm¡Y_© B©emZ gm[aIo OmZH$s g{hV
bmoH${ZHy§$ AmíM`© CnOmVo amO_pÝXa nYmao& loîR> _mbm Yao, gwJÝYH$a Jw§Oma H$a¡ h¢ ^«_a
Omna, _hm {dZ`dmZ M§ÐdXZ BZHy§$ XoI bmoH$ _mo{hV ^E& Hw$~oa H$mgm {H$`m Omo dh gwÝXa
ZJa dhm§ AnZr BÀN>mH$[a na_^moJ ^moJVo ^E& `m ^m§{V gwH¥$V _¢ h¡ {MÎm {OZH$m, _hm JhZ
dZ{df¡ àmßV ^E hÿ§ na_ {dbmgHy§$ AZw^d¢ h¢& gy`© g_mZ h¡ H$m§{V {OZH$s, do nmnê$n {V{_a
Hy§$ ha¡ h¡, {ZO nXmW© Ho$ bmo^V¢ AmZÝXê$n h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
dZ_mbm H$m bm^ dU©Z H$aZo dmbm N>Îmrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&36&&
AWmZÝVa EH$ {XZ lram_ gwI go {damOo hþVo Aa n¥ÏdrYa ^r g_rn ~¡R>m hþVm, Vm g_`
EH$ nwéf Xÿa H$m Mmë`m _hm IoX{IÞ Am`H$a Z_«r^yV hmo` nÌ XoVm ^`m& gmo amOm n¥ÏdrYa
Zo nÌ bo`H$a boIH$Hy§$ gm¢ß`m& boIH$ Zo ImobH$a amOm Ho$ {ZH$Q> ~m§À`m& Vm_¢ `m ^m§{V
{b»`m hþVm {H$ BÝÐ g_mZ h¡ CËH¥$îQ> à^md OmH$m, _hmbú_rdmZ, Z_¡ h¢ AZoH$ amOm OmHy§$,
lrZÝÚmdV© ZJa H$m ñdm_r, _hmà~b namH«$_ H$m Ymar, gw_oé nd©V gm AMb, à{gÕ eñÌ
emñÌ{dÚm{df¡ àdrU, g~ amOm{Z H$m amOm _hmamOm{YamO, àVmnH$a de {H$E h¢ eÌw Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

392 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_mo{hV H$ar h¡ gH$b n¥Ïdr OmZ¡, CJVo gy`© g_mZ _hm ~bdmZ, g_ñV H$V©ì`{df¡ Hw$eb,
_hmZr{VdmZ, JwU{ZH$a {damO_mZ, lr_mZ, n¥Ïdr H$m ZmW _hmamOoÝÐ A{Vdr`©, gmo {dO`ZJa{df¡
n¥ÏdrYaHy§$ jo_nyd©H$ Amkm H$a¡ h¡ - {H$ Oo H$B© n¥Ïdr na gm_§V h¢, do ^ÊS>ma g{hV, Aa gd©
goZm g{hV _oao {ZH$Q àdaV¢ h¢&
Am`© I§S> Ho$ Aa åboÀN> I§S> Ho$ MVwa§J goZm g{hV ZmZm àH$ma Ho$ eñÌ{Z Ho$ YaUhmao
_oar AmkmHy§$ {ea na Ymao h¢& A§O{Z{J[a gm[aIo AmR>gmo hmWr, Aa ndZ Ho$ nwÌg_ VrZ hOma
Vwa§J, AZoH$ n`mXo, {VZ g{hV _hmnamH«$_ H$m Ymar, _hmVoOñdr, _oao JwU{Z go ItMm h¡ _Z
OmH$m, Eogm amOm {dO`emXÿ©b Am`m h¡& Aa A§J Xoe Ho$ amOm _¥JÜdO, aUmo{_© H$b^ Ho$ear
`h àË`oH$ nm§M nm§M hOma Vwa§J Aa N>h gm¡ N>h gm¡ hmWr Aa aW n`mXo {VZ g{hV AmE h¢,
_hm CËgmh Ho$ Ymar, _hm Ý`m`{df¡ àdrU h¡ ~w{Õ {OZH$s& Aa nm§MmbXoe H$m amOm nm¡‹T> na_
àVmnHy§$ YaVm, Ý`m`emñÌ{df¡ àdrU, AZoH$ àM§S> dbHy§$ CËgmhê$n H$aVm hOma hmWr Aa
gmV hOma Vwa§J{ZV¢ Aa aW n`mX{ZH$[a `wŠV h_mao Am`m h¡& Aa _JY Xoe H$m amOm gwHo$e
~‹S>r goZmgy§ Am`m h¡& AZoH$ amOm{Z g{hV O¡g¢ g¡H$‹S>{Z ZXr{Z Ho$ àdmhHy§$ {bE aodm H$m àdmh
g_wÐ{df¡ Amd¡, V¡g¢ VmHo$ g§J H$mbrKQ>m g_mZ AmR> hOma hmWr, AZoH$ aW Aa Vwa§J{Z Ho$
g_yh h¢, Aa dO« H$m Am`wY Yma¡ h¡&
Aa åboÀN>{Z Ho A{Yn{V g_wÐ, _w{Z^Ð, gmYw^Ð, ZÝXZ BË`m{X amOm _oao g_rn AmE h¢&
dO«Ya g_mZ, Aa Zmht {Zdmaçm Om` namH«$_ OmH$m, Eogm amOm qghdr`© Am`m h¡& Aa amOm
d§J Aa qghaW `o XmoD$ h_mao _m_m _hm ~bdmZ ~‹S>r goZmgy§ AmE h¢& Aa dËgXoe H$m ñdm_r
_méXÎm AZoH$ n`mXo, AZoH$ aW, AZoH$ hmWr, AZoH$ Kmo‹S>m{ZH$a `wŠV Am`m h¡& Aa amOm
àm¡îR>b gm¡dra gw_oé gm[aIo AMb à~b goZmV¢ AmE h¢& `o amOm _hmnamH«$_r n¥Ïdr na à{gÕ
Xod{Z gm[aIo Xg Ajmo{hUr Xb g{hV AmE h¢& {VZ amOm{Z g{hV _¢ ~‹S>o H$Q>H$V¢ A`moÜ`m
Ho$ amOm ^aV na M‹T>m hÿ§, gmo Voao Am`do H$s ~mQ> XoIy hÿ§& VmV¢ AmkmnÌ nhþ§MVo à_mU n`mZH$a
erK« AmB`mo, {H$gr H$m`©H$a {dbå~ Z H$[a`mo& O¡g¢ {H$gmZ dfm©Hy§$ Mmh¢ V¡g¢ _¢ Voao AmJ_Z
Hy§$ Mmhÿ§ hÿ§& `m ^m§{V nÌ Ho$ g_mMma boIH$ Zo ~m§Mo V~ n¥ÏdrYa Zo H$Ny> H$hZo H$m CÚ_ {H$`m&
Vmgy§ nhbo bú_U ~mobo - Aao XÿV! ^aV Ho$ Aa A{Vdr`© Ho$ {damoY H$m¡Z H$maUV¢ ^`m?
V~ dh dm`wJV Zm_ XÿV H$hVm ^`m - _¢ g~ ~mVm| H$m _a_r hÿ§& g~ M[aÌ OmZy§ hÿ§& V~
bú_U ~mobo - h_mao gwZdo H$s BÀN>m h¡& VmZ¡ H$hr AmnH$mo gwZZo H$s BÀN>m h¡ Vmo gwZmo& EH$
lw{V Ho$ Zm_m XÿV h_mao amOm A{Vdr`© Zo ^aV na ^oÁ`m gmo Om`H$a H$hVm ^`m& BÝÐVwë`

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 393


amOm A{Vdr`© H$m _¢ XÿV hÿ§, àUm_ H$a¡ h¢ g_ñV ZaoÝÐ OmHy§$>, Ý`m` Ho$ WmnZo{df¡ _hm
~w{Õ_mZ, gmo nwéf{Z{df¡ qgh g_mZ, OmHo$ ^`V¢ A[aê$n _¥J {ZÐm Zmht H$a¡ h¢& VmHo$ `h n¥Ïdr
d{ZVm g_mZ h¡& H¡$gr h¡ n¥Ïdr? Mma Va\$ Ho$ g_wÐ, gmoB© h¡ H${Q>_oIbm OmHo$, O¡g¢ naUr ñÌr
Amkm{df¡ hmo` V¡g¢ g_ñV n¥Ïdr Amkm Ho$ de h¡& gmo n¥Ïdrn{V _hmà~b _oao _wI hmo` Vw_Hy§$
Amkm H$a¡ h¡ {H$ - ho ^aV! erK« Am`H$a _oar godm H$ahþ, AWdm A`moÜ`m VO g_wÐ Ho$ nma Omdmo&
`o dMZ gwZ eÌw¿Z _hm H«$moYê$n XmdmZb g_mZ àÁd{bV hmo` H$hVm ^`m& Aao XÿV!
Vmo{h Eogo dMZ H$hZo C{MV Zmht& dh ^aV H$mo godm H$a¡ A~ ^aV VmH$s godm H$a¡& Aa ^aV
A`moÜ`m H$m ^ma _§{Ì{ZHy§$ gm¢n n¥Ïdr Ho$ de H$aZo Ho$ {Z{_Îm g_wÐ Ho$ na Om`, AH$ Am¡a ^m§{V
Om`& Aa Voam ñdm_r Eogo Jd© Ho$ dMZ H$h¡ h¡ gmo JX©^ _mVo hmWr H$s Ý`mBª JmO¡ h¡, AWdm
VmH$s _¥Ë`w {ZH$Q> h¡ VmV¢ Eogo dMZ H$h¡ h¢, AWdm dm`w Ho$ de h¡& amOm XeaWHy§$ d¡am½` Ho$
`moJV¢ VnmodZ H$mo JE OmZ dh XþîQ> Eogr ~mV H$h¡ h¡& gmo `Ú{n VmV H$s H«$moYê$n Ap½Z _wpŠV
H$s A{^bmfm H$a em§V ^B©, VWm{n {nVm H$s Ap½Z go h_ ñ\w$qbJ g_mZ {ZH$go h¢, gmo
A{Vdr`© ê$n H$mîR>Hy§$ ^ñ_ H$aZo g_W© h¢& hmWr{Z Ho$ é{Ya ê$n H$sM H$a bmb ^E h¢ Ho$e
OmHo$ Eogm Omo qgh gmo em§V ^`m Vmo VmH$m ~mbH$ hm{W{Z Ho$ {ZnmV H$aZo g_W© h¡& `o dMZ
H$h eÌw¿Z ~bVm Omo ~m§gm| H$m dZ Vm g_mZ V‹S>V‹S>mV H$a _hmH«$moYm`_mZ ^`m& Aa
godH${ZHy§$ Amkm H$ar Omo `m XÿV H$m An_mZ H$a H$m‹T> Xodhþ&
V~ Amkm à_mU godH${Z Zo AnamYrHy§$ ñdmZ H$s Ý`mBª {VañH$ma H$a H$m‹T> {X`m& gmo
nwH$maVm ZJar Ho$ ~m{ha J`m& Yy{bH$[a Yygam h¡ A§J OmH$m XþadMZH$[a X½Y, AnZo YZr n¡
Om` nwH$maçm, Aa amOm ^aV g_wÐ g_mZ Jå^ra na_mW© H$m OmZZhmam Anyd© Xþd©MZ gwZ
H$Ny>EH$ H$monHy§$ àmßV ^`m& ^aV eÌwKZ XmoD$ ^mB© ZJaV¢ goZmg{hV eÌw na {ZH$go& Aa
{_{Wbm ZJar H$m YZr amOm OZH$ AnZo ^mB© H$ZH$ g{hV ~‹S>r goZmgy§ Am` ^obm ^`m& Aa
qghmoXaHy§$ Am{X Zo AZoH$ amOm ^aVgy§ Am` {_bo& ^aV ~‹S>r goZm g{hV ZÝÚmdV© nwa Ho$ YZr
A{Vdr`© na MT>çm& {nVm g_mZ àOm H$s ajm H$aVm g§Vm, H¡$gm h¡ ^aV? Ý`m`{df¡ àdrU
h¡& Aa amOm A{Vdr`© ^r XÿV Ho$ dMZ gwZ na_ H«$moYHy§$ àmßV ^`m& jmo^Hy§$ àmßV ^`m Omo
g_wÐ Vm g_mZ ^`mZH$ gd© gm_§V{ZH$[a _§{S>V ^aV Ho$ D$na OmBdoHy§$ CÚ_r ^`m h¡&
`h g_mMma gwZ lram_MÝÐ AnZm bbmQ> XÿO Ho$ MÝÐ_m g_mZ dH«$H$a n¥ÏdrYagy§ H$hVo
^E& Omo A{Vdr`©Hy§$ ^aV go Eogm H$aZm C{MV hr h¡ Š`m|{H$ OmZo {nVm g_mZ ~‹S>o ^mB© H$m
AZmXa {H$`m& V{X amOm n¥ÏdrYa Zo am_gy§ H$hr, dh XþîQ> h¡ h_ à~b OmZ godm H$a¡ h¢& V~

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

394 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_§Ì H$a A{Vdr`©Hy§$ Odm~ {b»`m {H$ _¢ H$mJX Ho$ nrN>o hr AmD§$ hÿ§ Aa XÿVHy§$ {dXm {H$`m&
~hþ[a lram_gy§ H$hVm ^`m A{Vdr`© _hmàMÊS> h¡ VmV¢ _¢ OmD§$ hÿ§& V~ lram_ Zo H$hr Vw_ Vmo
`hm§ hr ahmo Aa _¢ {Vhmao nwÌHy§$ Aa {Vhmao O§dmB© bú_UHy§$ bo A{Vdr`© Ho$ g_rn Omdy§Jm& Eogm
H$hH$a aW na M‹T> ~‹S>r goZm g{hV n¥ÏdrYa Ho$ nwÌHy§$ bma bo` grVm Aa bú_U g{hV
ZÝÚmdV© ZJarHy§$ Mmbo& gmo erK« J_ZH$a ZJa Ho$ {ZH$Q> Om` nhþ§Mo& dhm§ n¥ÏdrYa Ho$ nwÌ g{hV
ñZmZ ^moOZ H$a am_ bú_U grVm `o VrZm| _§Ì H$aVo ^E&
OmZH$s lram_gy§ H$hVr ^B© - ho ZmW! `Ú{n _oao H${hdo H$m A{YH$ma Zmht, O¡g¢ gy`© Ho$
àH$me hmoVo ZjÌ H$m CÚmoV Zmht, VWm{n ho Xod! {hV H$s dm§N>mH$a _¢ H$Ny>EH$ H$hÿ§ hÿ§& O¡g¢
~m§g{ZV¢ _moVr boZm V¡g¢ h_ gm[aI{ZV¢ {hV H$s ~mV boZr, H$mhÿ EH$ ~m§g Ho$ ~r‹S>{df¡ _moVr
{ZnO¡ h¡ - ho ZmW! `h A{Vdr`© _hmgoZm H$m ñdm_r, H«y$aH$_u ^aV H$a H¡$g¢ OrË`m Om`& VmV¢
`mHo$ OrVdo H$m Cnm` H$ahþ& Vw_go Aa bú_UV¢ H$moB© H$m`© AgmÜ` Zmht, V~ bú_U ~mobo -
ho Xodr! `h H$hm H$hmo hmo? AmO AWdm à^mV `m A{Vdr`©H$§y _oao H$a hVm hr OmZhþ& lram_ Ho$
MaUmaqdX H$s Omo aOH$a n{dÌ h¡ {ga _oam _oao AmJo Xod ^r {Q>H$ Zmht gH¡$, _Zwî` jwÐ A{Vdr`©
H$s Vmo H$hm ~mV? O~ VH$ gy`© AñV Z hmo` VmV¢ n{hbo hr `m jwÐdr`©Hy§$ _ydm hr Xo{I`mo&
`h bú_U Ho$ dMZ gwZ n¥ÏdrYa H$m nwÌ JO©Zm H$a Eogo H$hVm ^`m& V{X lram_ ^m¢h
\o$a Vm{h _Z¡H$a bú_U go H$hVo ^E& _hm Yradra h¡ _Z OmH$m - ho ^mB©! OmZH$s H$hr gmo
`wŠV h¡& `h A{Vdr`© ~bH$a CÕV h¡, aU{df¡ ^aV Ho$ de H$aZo H$m nmÌ Zmht& ^aV `mHo$
Xgd¢ ^mJ ^r Zmht& `h XmdmZb g_mZ, `mH$m dh _V§J JO H$hm H$a¡? `h hm{W{ZH$a nyU©,
aW n`mX{ZH$a nyU© `mgy§ OrVdo g_W© ^aV Zmht& O¡g¢ Ho$earqgh _hmà~b h¡ naÝVw qdÜ`mMb
nd©V Ho$ T>m{hdo g_W© Zmht, V¡g¢ ^aV `mHy§$ OrV¡ Zmht, goZm H$m àb` hmodoJm& Ohm§ {Z:H$maU
g§J«m_ hmo` dhm§ XmoZm| nj{Z Ho$ _Zwî`{Z H$m j` hmo`& Aa `{X Bg XþamË_m A{Vdr`© Zo ^aVHy§$
de {H$`m, V~ aKwd§{eZ Ho$ H$îQ> H$m Š`m H$hZm?
Aa BZ{df¡ g§{Y ^r gyP¡ Zmht& eÌw¿Z A{V _mZr ~mbH$ gmo CÕV d¡argy§ Xmof {H$`m, `h
Ý`m`{df¡ C{MV Zmht& A§Yoar am{Ì{df¡ am¡Ð^yV g{hV eÌw¿Z Zo Xÿa Ho$ Xm¡am Om` A{Vdr`©
H$Q>H${df¡ Ym‹S>m {X`m& AZoH$ `moYm _mao, ~hþV hmWr Kmo‹S>o H$m_ AmE& Aa ndZ gm[aIo VoOñdr
hOmam| Vwa§J Aa gmVg¡ A§OZ{J[a g_mZ hmWr bo J`m& gmo VyZo H$hm bmoJ{Z Ho$ _wIV¢ Z gwZr?
`h g_mMma A{Vdr`© gwZ _hmH«$moYHy§$ àmßV ^`m& Aa A~ _hm gmdYmZ h¡, aU H$m A{^bmfr
h¡& Aa ^aV _hm_mZr h¡ gmo `mgy§ `wÕ N>mo‹S> g§{Y Z H$a¡& VmV¢ Vy A{Vdr`©Hy§$ deH$a, Voar epŠV

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 395


gy`©Hy§$ {VañH$ma H$hdo g_W© h¡& Aa `hm§V¢ ^aVhy {ZH$Q> h¡ gmo h_Hy§$ Amnm Z àH$meZm& Oo
{_ÌHy§$ Z OZmd¢ Aa CnH$ma H$a¢ Vo nwéf AX²^wV àe§gm H$aZo `mo½` h¡, O¡g¢ am{Ì H$m _oK& `m
^m§{V _§ÌH$[a am_Hy§$ A{Vdr`©Hy§$ nH$‹S>do H$s ~w{Õ CnOr&
am{Ì Vmo à_mX a{hV hmo` g_rMrZ bmoJ{ZV¢ H$WmH$a nyU© H$ar, gwIgm| {Zem ì`VrV ^B©&
àmV: g_` XmoD$ dra CR>H$a àmV-{H«$`m H$a EH$ {OZ_§{Xa Xo»`m gmo Vm{df¡ àdoe H$a {OZoÝÐ
H$m Xe©Z {H$`m& Vhm§ Am{`©H$m{Z H$m g_yh {damOVm hþVm {VZH$s d§XZm H$ar& Aa Am{`©H$m{Z
H$s Omo JwamZr daY_m© _hmemñÌ H$s doÎmm grVmHy§$ `mHo$ g_rn amIr, Amn ^JdmZ H$s nyOm H$a
bú_U g{hV Z¥Ë`H$[aUr ñÌr H$m ^of H$a brbm g{hV amO_pÝXa H$s Va\$ Mmbo& BÝÐ H$s
Aßgam Vwë` Z¥Ë`H$m[aUrHy§$ XoI ZJa Ho$ bmoH$ AmíM`©Hy§$ àmßV ^E, bma bmJo& `o _hm
Am^yfU n{hao gd© bmoH$ Ho$ _Z Aa ZoÌ haVo amOÛma JE& Mm¡~rgm| VrWªH$a{Z Ho$ JwU JmE,
nwamUm| Ho$ ahñ` ~VmE& à\w$pëbV h¢ ZoÌ {OZHo$, BZH$s Üd{Z amOm gwZ BZHo$ JwU{Z H$m I¢Mm
g_rn Am`m& O¡g¢ añgr H$m I¢Mm Ob Ho$ {df¡ H$mîR>m H$m ^ma Amd¡& Z¥Ë`H$[aUr Zo Z¥n Ho$
g_rn Z¥Ë` {H$`m& aoMH$ H${hE ^«_U, A§J _moS>Zm, _wbH$Zm, AdbmoH$Zm, ^m¢§ h{Z H$m \o$aZm,
_§X _§X h§gZm, O§Km ~hþ[a H$a nëbd {VZH$m hbmdZm, n¥ÏdrHy§$ ñn{e© erK« hr nJ{Z H$m
CR>mdZm, amJ H$m Ñ‹T> H$aZm, Ho$eê$n \$m§g H$m àdV©Zm, BË`m{X MoîQ>mê$n H$m_~mU{ZH$a gH$b
bmoH${ZHy§$ ~tY¡& ñda{Z Ho$ J«m_ `WmñWmZ Omo‹S>doH$[a Aa drUm Ho$ ~Om`doH$a g~{ZHy§$ _mo{hV
{H$E& Ohm§ Z¥Ë`H$s I‹S>r ah¡ dhm§ gH$b g^m Ho$ ZoÌ Mbo Om§`, ê$n H$a g~{Z Ho$ ZoÌ, ñda
H$a g~{Z Ho$ ldU, JwUH$a g~{Z Ho$ _Z ~m§Y {bE&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! Ohm§ lram_ bú_U Z¥Ë` H$a¢, Aa Jmd¢ ~Omd¢ Vhm§
Xod{Z Ho$ _Z hao Om§` Vmo _Zwî`{Z H$s H$hm ~mV?
lrG$f^m{X MVw{dªe{V VrWªH$a{Z Ho$ `e Jm` gH$b g^m de H$ar, amOmHy§$ g§JrVH$[a
_mo{hV XoI ûm¥§Jma ag go dra ag _| AmE& Am§I \o$a ^m¡h| \o$a _hmà~b VoOê$n hmo` A{Vdr`©Hy§$
H$hVo ^E - ho A{Vdr`©! V¢ `h H$hm Xþï>Vm Ama§^r? Vmo{h `h _§Ì H$m¡Z Zo {X`m, V¢ AnZo Zme
Ho$ {Z{_Îm ^aVgm| {damoY CnOm`m& {O`m Mmh¡ Vmo _hm{dZ`H$a {VZHy§$ àgÞH$a, Xmg hmo`
{VZHo$ {ZH$Q> Omdhþ& Voar amUr ~‹S>o d§e H$s CnOr, H$m_H«$s‹S>m H$s ^y{_ {dYdm Z hmo`, Vmo{h
_¥Ë`wHy§$ àmßV ^E g~ Am^yfU S>ma emo^ma{hV hmo`Jr& O¡g¢ MÝÐ_m {~Zm am{Ì emo^ma{hV hmo`&
Voam {MÎm Aew^{df¡ Am`m h¡ gmo {MÎmHy§$ \o$a ^aVHy§$ Z_ñH$ma H$a& ho ZrM! `m ^m§{V Z H$aoJm
Vmo A~ma hr _mam Om`oJm&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

396 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


amOm AaÊ` Ho$ nmoVm Aa XeaW Ho$ nwÌ {VZHo$ OrdVo Vy H¡$g¢ A`moÜ`m H$m amÁ` Mmh¡ h¡&
O¡g¡o gy`© Ho$ àH$me hmoVo MÝÐ_m H$m àH$me H¡$go hmo`? O¡g¢ nV§J Ûrn{df¡ n‹S> _ydm Mmh¡ h¡ V¡g¡
Vy _aU Mmh¡ h¡& amOm ^aV Jé‹S> g_mZ _hm~br {VZHo$ Vy gn©g_mZ {Z~©b ~am~ar H$a¡ h¡& `h
dMZ ^aV H$s àe§gm Ho$ Aa AnZr qZXm Ho$ Z¥Ë`H$maUr Ho$ _wIV¢ gwZ gH$b g^m g{hV
A{Vdr`© H«$moYHy§$ àmßV ^`m, bmb ZoÌ {H$E& O¡g¢ g_wÐ H$s bha CR>¡ h¡ V¡g¢ gm_§V CR>o Aa amOm
Zo IS²>J hmW _| {b`m& Vm g_` Z¥Ë`H$maUr Zo CN>b hmWgm| IS²>J Im|g {b`m Aa {ga Ho$
Ho$e nH$‹S> ~m§Y {b`m& Aa Z¥Ë`H$m[aUr A{Vdr`© Ho$ njr amOm {VZgm| H$hVr ^B© - OrdZo
H$s ~m§N>m amImo Vmo A{Vdr`© H$m nj N>mo‹S> ^aV n¡ Omhþ, ^aV H$s godm H$ahþ&
V~ bmoH${Z H¡$ _wIV¢ Eogr Üd{Z {ZH$gr - _hm emo^m`_mZ JwUdmZ ^aV ^yn O`d§V
hmoD$& gy`© g_mZ h¡ VoO OmH$m, Ý`m`ê$n {H$aU{Z Ho$ _§S>bH$a emo{^V, XeaW Ho$ d§eê$n
AmH$me{df¡ MÝÐ_m g_mZ, bmoH$Hy§$ AmZÝXH$mar, OmH$m CX` WH$s bú_rê$nr Hw$_wXZr
{dH$mgHy§$ àmßV hmo`& eÌw{Z Ho$ AmVmnV¢ a{hV na_ AmíM`©Hy§$ YaVr g§Vr, Ahmo `h ~‹S>m
AmíM`© OmH$s Z¥Ë` H$maUr H$s `h MoîQ>m Omo Eogo Z¥n{VHy§$ nH$‹S> bo`, Vmo ^aV H$s epŠV H$m
H$hm H$hZm? BÝÐhþHy§$ OrV¢& h_ `m A{Vdr`©gm| Am` {_bo, gmo ^aV _hmamO H$mon ^E hmo`|Jo,
Z Om{Z`o H$hm H$a¢Jo& AWdm do X`md§V nwéf h¢ Om` {_b|, nm`Z na|, H¥$nm hr H$a|Jo& Eogm
{dMm[a A{Vdr`© Ho$ {_Ì amOm H$hVo ^E& Aa lram_ A{Vdr`©Hy§$ nH$‹S> hmWr na M{‹T> {OZ_§{Xa
JE& hmWrgy§ CVa {OZ_§{Xa{df¡ Om` ^JdmZ H$s nyOm H$ar, Aa ~aY_m© Am{`©H$m H$s d§XZm
H$ar, ~hþV ñVw{V H$ar&
am_ Zo A{Vdr`© bú_UHy§$ gm¢ß`m, bú_U Zo Ho$e Jh Ñ‹T> ~m§Ü`m& V~ grVm H$hr `m{h
T>rbm H$ahþ, nr‹S>m _V Xodhþ, em§VVm ^Ohþ& H$_© Ho$ CX`H$[a _Zwî` _{VhrZ hmo` Om` h¡&
AmnXm _Zwî`{Z _| hr hmo`, ~‹S>o nwéf{ZHy§$ gd©Wm na H$s ajm hr H$aZm, gËnwéf{ZHy§$ gm_mÝ`
nwéf H$m hÿ§ AZmXa Z H$aZm, `h Vmo ghòamO{Z H$m {eamo_{U h¡& VmV¢ `m{h N>mo‹S> Xodhþ& Vw_
`h de {H$`m, A~ H¥$nm hr H$aZm `mo½` h¡& amOm{Z H$m `hr Y_© h¡ Omo à~b eÌw{ZHy§$ nH$‹S>
N>mo‹S> X|& `h AZm{X H$mb H$s _`m©Xm h¡&
O~ `m ^m§{V grVm H$hr V~ bú_U hmW Omo‹S> àUm_H$a H$hVm ^`m - ho Xodr! {Vhmar
Amkm go N>mo‹S>do H$s H$hm ~mV? Eogm H$ê§$ Omo Xod `mH$s godm H$a|& bú_U H$m H«$moY em§V ^`m&
V~ A{Vdr`© à{V~moYHy§$ nm` lram_gy§ H$hVm ^`m - ho Xod! Vw_ ~hþV ^bm {H$`m& Eogr {Z_©b
~w{Õ _oar A~ VH$ H$~hÿ Z ^B© hþVr gmo {Vhmao àVmnV¢ ^B©&
V~ lram_ Vm{h hma _wHw$Q>m{Xa{hV XoI {dlm_ Ho$ dMZ H$hVo ^E& H¡$go h¢ aKwdra? gm¡å`

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 397


h¡ AmH$ma {OZH$m, ho {_Ì! XrZVm VO, O¡gm àmMrZ AdñWm _| Y¡`© hþVm V¡gm hr Ya, ~‹S>o
nwéf{Z Ho$ hr gånXm Aa AmnXm XmoD$ hmo` h¡&
A~ Vmo{h Hw$N> AmnXm Zmht& ZÝÚmdV©nwa H$m amÁ` ^aV H$m AmkmH$mar hmo`H$a ahdmo H$a&
V~ A{Vdr`© H$hr _oao A~ amÁ` H$s ~m§N>m Zmht, _¢ amÁ` H$m \$b nm`m, A~ _¢ Am¡a hr
AdñWm Ymê§$Jm& g_wÐ n`©ÝV n¥Ïdr H$m de H$aUhmam _hm_mZ H$m Ymar Omo _¢ gmo H¡$gm nam`m
godH$ hmo amÁ` H$ê§$? `m{df¡ nwéfmW© H$hm? Aa `h amÁ` H$hm nXmW©? {OZ nwéf{Z fQ²>I§S>
H$m amÁ` {H$`m Vo V¥ßV Z ^E Vmo _¢ nm§MJ«m_m| H$m ñdm_r H$hm Aën {d^y{VH$a V¥ßV hmoD§$Jm?
OÝ_m§Va{df¡ {H$`m Omo H$_© VmH$m à^md XoIhþ, Omo _mo{h H$m§{V a{hV {H$`m O¡go amhþ MÝÐ_mHy§$
H$m§{Va{hV H$a¡& `h _Zwî`Xoh gma^yV, XodZhyV¢ A{YH$ _¢ d¥Wm ImoB©, Zdm§ OÝ_ YaZHy§$ H$m`a,
gmo Vw_Zo à{V~moÜ`m, A~ _¢ Eogr MoîQ>m H$ê§$ OmH$a _wpŠV àmßV hmo`&
`m ^m§{V H$hH$a lram_ bú_UHy§$ j_m H$am`, dh amOm A{Vdr`©, Ho$garqgh O¡gm h¡
namH«$_ OmH$m, lwVYaZm_m _wZrída Ho$ g_rn hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m - ho ZmW!
_¢ {XJå~ar Xrjm dm§Ny> hÿ§& V~ AmMm`© H$hr `hr ~mV `mo½` h¡& `m XrjmH$a AZÝV {gÕ ^E,
Aa hmod|Jo& V~ A{Vdr`© dñÌ VO Ho$e{ZHy§$ bw§MH$a _hmd«V H$m Ymar ^`m& AmË_m Ho$ AW©{df¡
_½Z, amJm{X n[aJ«h H$m Ë`mJr, {d{Ynyd©H$ Vn H$aVm n¥Ïdr na {dhma H$aVm ^`m& Ohm§
_Zwî`{Z H$m g§Mma Zmht dhm§ ah¡& qghm{X H«y$aOrd{ZH$a `wŠV Omo _hmJhZ dZ AWdm
{J[a{eIa Jw\$m{X {VZ{df¡ {Z^©` {Zdmg H$a¡& Eogo A{Vdr`© ñdm_rHy§$ Z_ñH$ma hmohþ, VOr h¡
g_ñV n[aJ«h H$s Amem OmZo, Aa A§JrH$ma {H$`m h¡ Mm[aÌ H$m ^ma OmZo, _hmerb Ho$ YmaH$,
ZmZm àH$ma VnH$a eara H$m emofUhmam, àe§gm `mo½` _hm_w{Z gå`H²$Xe©Z kmZ Mm[aÌ ê$n
gwÝXa h¢ Am^yfU Aa Xem§o{Xem hr dñÌ {OZHo$, gmYw{Z Ho$ Oo _ybJwU CÎmaJwU do hr gånXm,
H$_© h[a~oHy§$ CÚ_r, g§O_r, _wpŠV Ho$ da `moJrÝÐ {VZHy§$ Z_ñH$ma hmohþ& `h A{Vdr`© _w{Z H$m
Mm[aÌ Omo gw~w{Õ n‹T>o gwZo gmo JwU{Z H$s d¥{ÕHy§$ àmßV hmo`, ^mZw g_mZ VoOñdr hmo` Am¡a g§gma
Ho$ H$îQ>V¢ {Zd¥Îm hmo`&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
A{Vdr`© H$m d¡am½` dU©Z H$aZo dmbm g¢Vrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&37&&
AWmZÝVa lram_MÝÐ _hm Ý`m` Ho$ doÎmm Zo A{Vdr`© H$m nwÌ Omo {dO`aW Vm{h A{^foH$
H$am` {nVm Ho$ nX{df¡ Wmß`m& VmZo AnZm g_ñV {dÎm {XIm`m gmo VmH$m VmHy§$ {X`m Aa VmZ¡
AnZr ~{hZ aËZ_mbm bú_UHy§$ XoZr H$ar gmo {VZZo à_mU H$ar& VmHo$ ê$nHy§$ XoI bú_U

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

398 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


h{f©V ^E _mZm| gmjmV² bú_r hr h¡& ~hþ[a lram_ bú_U {OZoÝÐ H$s nyOmH$[a n¥ÏdrYa Ho$
{dO`nwa ZJa {df¡ dm{ng JE&
Aa ^aV Zo gwZr Omo A{Vdr`©Hy§$ Z¥Ë`H$m[aUr Zo nH$S>çm gmo {daŠV hmo` Xrjm Yar V~
eÌw¿Z hmñ` H$aZo bm½`m& V~ Vm{h _ZoH$a ^aV H$hVo ^E - Ahmo ^mB©! amOm A{Vdr`©
_hmYÝ` h¡ Oo _hmXþIê$n {df`{ZHy§$ VO em§{V^mdHy§$ àmßV ^E& do _hmñVw{V `mo½` h¢ {VZH$s
hm§gr H$hm§? Vn H$m à^md XoIhþ Omo [anw hÿ àUm_ `mo½` Jwé hmo` h¢& `h Vn Xod{ZHy§$ Xþb©^
h¡& `m ^m§{V ^aV A{Vdr`© H$s ñVw{V H$a¡ h¡& Vmhr g_` A{Vdr`© H$m nwÌ {dO`aW Am`m,
AZoH$ gm_§V{Z g{hV gmo ^aVHy§$ Z_ñH$ma H$a {VîR>çm& j{UH$ Am¡a H$WmH$a Omo aËZ_mbm
bú_U Hy§$ XB© VmH$s ~‹S>r ~{hZ {dO`gwÝXar ZmZm àH$ma Am^yfU H$s YaUhmar ^aVHy§$ naUmB©
Aa ~hþV Ðì` {X`m& gmo ^aV VmH$s ~{hZ naUH$[a àgÞ ^E& {dO`aW gy§ ~hþV ñZoh {H$`m&
`hr ~‹S>o{Z H$s ar{V h¡&
Aa ^aV _hmhf©WH$s nyU© h¡ _Z OmH$m VoO Vwa§J na MT>çm A{Vdra _w{Z Ho$ Xe©ZHy§$
Mmë`m& gmo Om {J[a na _w{Z {damOo hþVo Vhm§ n{hbo _Zwî` XoI JE hþVo, gmo bma h¢& {VZHy§$
nyN>Vo Om` h¢ - H$hm§ _hm_w{Z h¢, H$hm§ _hm_w{Z h¢? do H$h¡ h¢ AmJo {damOo h¢& gmo Om {J[a na
_w{Z hþVo dhm§ Om` nhþ§Mo, H¡$gm h¡ {J[a? {df_ nmfmU{Z Ho$ g_yhH$[a _hm AJå`, Aa ZmZm
àH$ma Ho$ d¥j{ZH$[a nyU©, nwîn{Z H$s gwJÝY H$a _hmgwJpÝYV, Aa qghm{XH$ H«y$a Ord{ZH$[a
^açm& gmo amOm ^aV AídV¢ CVa _hm {dZ`dmZ _w{Z Ho$ {ZH$Q> JE& H¡$go h¢ _w{Z? amJÛofa{hV
h¢, em§V ^B© h¢ BpÝÐ`m§ {OZH$s, {ebm na {damO_mZ, {Z^©`, AHo$bo {OZH$bnr, A{Vdr`©
_wZrÝÐ _hm Vnñdr Ü`mZr, _w{ZnX H$s emo^mH$a g§`wŠV {VZHy§$ XoI ^aV AmíM`© Hy§$ àmßV
^`m& \y$b JE h¢ ZoÌ H$_b OmHo$, amo_m§M hmo` AmE&
hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a gmYw Ho$ MaUmqdX H$s nyOm H$a _hm Z_«r^yV hmo` _w{Z^pŠV{df¡
h¡ ào_ OmH$m, gmo ñVw{V H$aVm ^`m - ho ZmW! na_VÎd Ho$ doÎmm Vw_ hr `m OJV{df¡ eyadra
hmo, {OZZo `h O¡ZoÝÐr Xrjm _hm XþÕ©a Ymar& Oo _h§V nwéf {dewÕ Hw$b{df¡ CËnÞ ^E h¢ {VZH$s
`hr MoîQ>m h¡& `m _Zwî` bmoH$Hy§$ nm` Omo \$b ~‹S>o nwéf dm§N>¡ h¢ gmo AmnZo nm`m& Aa h_ `m
OJV H$s _m`mH$[a AË`ÝV XþIr h¢& ho à^mo! h_mam AnamY j_m H$ahþ, Vw_ H¥$VmW© hmo
nyÁ`nXHy§$ àmßV ^E, Vw_H$mo ~maå~ma Z_ñH$ma hmohþ& Eogm H$hH$a VrZ àX{jUm Xo` hmW Omo‹S>
Z_ñH$ma H$a _w{Zgå~ÝYr H$Wm H$aVm {JaV¢ CVa Vwa§J na M‹T> hOmam| gw^Q>{ZH$a g§`wŠV
A`moÜ`m Am`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 399


g_ñV amOm{Z Ho {ZH$Q> g^m{df¡ H$hm {H$ do Z¥Ë`H$m[aUr, g_ñV bmoH${Z Ho$ _ZHy§$ _mo{hV
H$aVr, AnZo Or{dV{df¡ hÿ§ {Zbm}^ à~b Z¥nZHy§$ OrVZhmar H$hm§ JB©? XoImo AmíM`© H$s ~mV&
A{Vdr`© Ho$ {ZH$Q> _oar ñVw{V H$a|, Aa Vm{h nH$‹S>o& ñÌr dJ©{df¡ Eogr epŠV H$hm§ hmo`? Om{ZE
h¡ {OZemgZ H$s Xo{d{Z Zo `h MoîQ>m H$ar& Eogm qMVdZ H$aVm g§Vm àgÞ{MÎm ^`m& Aa eÌw¿Z
ZmZm àH$ma Ho$ YmÝ`H$a _§{S>V Omo Yam VmHo$ XoIdoHy§$ J`m& OJV{df¡ ì`mßV h¡ H$s{V© OmH$s,
~hþ[a A`moÜ`m Am`m, na_ àVmnHy§$ Ya¡& Aa amOm ^aV A{Vdr`© H$s nwÌr {dO`gwÝXar g{hV
gwI ^moJVm gwIgy§ {VîR>o, O¡go gwbmoMZm g{hV _oKoída {VîR>çm& `h Vmo H$Wm `hm§ hr ahr,
AmJ¡ lram_ bú_U H$m dU©Z H$a¡ h¢&
AWmZÝVa am_ bú_U gd©bmoH$Hy§$ AmZÝX Ho$ H$maU H$B© EH$ {XZ n¥ÏdrYa Ho$ nwa{df¡ aho&
{\$a OmZH$s g{hV _§Ì H$a AmJ¡ MbdoHy§$ CÚ_r ^E& V{X gwÝXa bjU H$s YaUhmar dZ_mbm
bú_U gy§ H$hVr ^B©, ZoÌ gOb hmo` AmE, ho ZmW! _¢ _§X^m{JZr, _mo{h Amn VO Omdmo hmo
Vmo n{hbo _aUV¢ Š`m| ~MmB©, V~ bú_U ~mobo - ho {à`o! Vy {dfmX _V H$a¡, Wmo‹S>o {XZ _| Voao
bodoHy§$ Amd¡ h¢& ho gwÝXadXZr! Omo Voao bo`do H$mo erK« hr Z Amd¢ Vmo h_H$mo dh J{V hÿOm¡ Omo
gå`H$½Xe©Z a{hV {_Ï`mÑpîQ> H$s hmo` h¡& ho dëb^o! Omo erK« hr Voao {ZH$Q> Z Amd¢ Vmo h_H$mo
dh nmn hmo` Omo _hm _mZH$a X½Y gmYw{Z Ho$ {ZX§H${Z Ho$ hmo` h¡&
ho JOJm{_Zr! h_ {nVm Ho$ dMZ nm{bdo {Z{_Îm X{jU Ho$ g_wÐ Ho$ Vra {Zg§Xoh Om` h¢&
_b`mMb Ho$ {ZH$Q> H$moB© na_ ñWmZH$a Vmo{h b¡do Amd|Jo& ho ew^_Vo! Vy Yr`© amI& `m ^m§{V
H$hH$a AZoH$ gm¡JÝYH$a A{V {Xbmgm Xo` Amn gw{_Ìm Ho$ ZÝXZ bú_U lram_ Ho$ g§J
MbdoHy§$ CÚ_r ^E& bmoH${ZHy§$ gyVo OmZ am{Ì Hy§$ grVm g{hV Jmoß` {ZH$go& à^mV{df¡ BZHy§$
Z XoIH$a ZJa Ho$ bmoH$ na_emoH$ê$n àmßV ^E& amOmHy§$ A{VemoH$ CnÁ`m, dZ_mbm bú_U
{~Zm Ka gyZm OmZVr ^B©, AnZm {MÎm {OZemgZ{df¡ bJm` Y_m©ZwamJê$n {VîR>r& am_ bú_U
n¥Ïdr{df¡ {dhma H$aVo ZaZm[a{ZHy§$ _mohV¢, namH«$_r, n¥ÏdrHy§$ AmíM`© Ho$ H$maU, Yrao Yrao
brbmV¢ {dMa¡ h¢& OJV Ho$ _Z Aa ZoÌ{ZHy§$ AZwamJ CnOmdVo a_¡ h¢& BZHw§$ XoI bmoJ {dMma¡
h¢ Omo `h nwéfmoÎm_ H$m¡Z n{dÌ JmoÌ{df¡ CnOo h¢& YÝ` h¡ dh _mV OmH$s Hw${j{df¡ `o CnOo,
Aa YÝ` h¡ do Zmar {OZHy§$ `o naUo& Eogm ê$n Xod{ZHy§$ Xþb©^, `o gwÝXa H$hm§V¢ AmE Aa H$hm§
Om` h¢, BZHo$ H$hm dm§N>m h¡?
nañna ñÌrOZ Eogr dmVm© H$a¡ h¢& ho gIr! XoImo XmoD$ H$_b ZoÌ, MÝÐ_m gm[aIo AX²^wV
~XZ {OZHo$ Aa EH$ Zmar ZmJHw$_mar g_mZ AX²^wV XoIr& Z Om{Z`o do gwa hþVo dm Za hþVo& ho

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

400 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_w½Yo! _hmnwÊ` {~Zm CZH$m Xe©Z Zmht& A~ Vmo do Xÿa JE, nmN>o {\$amo, do ZoÌ Aa _Z Ho$ Mmoa
OJV H$m _Z haVo {\$a¡ h¢& BË`m{X Za Zm[a{Z Ho$ Ambmn gwZVo g~ Hy§$ _mo{hV H$aVo do
ñdoÀN>m{dhmar, ewÕ h¡ {MÎm {OZHo$, ZmZm Xoe{Z{df¡ {dhma H$aVo jo_m§O{b Zm_m ZJa{df¡
AmE& VmHo$ {ZH$Q> H$mar KQ>m g_mZ gKZ dZ{df¡ gwIgy§ {VîR>¡, O¡g¢ gm¡_ZgdZ _| Xod {VîR>o&
Vhm§ bú_U _hmgwÝXa AÞ Aa AZoH$ ì`§OZ V¡`ma {H$E, XmI{Z H$m ag, gmo lram_ grVmgy§
bú_U g{hV ^moOZ {H$`m&
AWmZÝVa bú_U lram_ H$s Amkm bo` jo_m§O{b Zm_ nwa Ho$ XoIdoHy§$ Mmbo& _hmgwÝXa
_mbm n{hao, Aa nrVmå~a Ymao, gwÝXa h¡ ê$n {OZH$m, ZmZm àH$ma H$s ~ob d¥j {VZH$[a `wŠV
~Z, Aa {Z_©b Ob H$s ^ar ZXr, Aa ZmZm àH$ma Ho H«$s‹S>m{J[a AZoH$ YmVw Ho$ ^ao, Aa D§$Mo
D§$Mo {OZ_pÝXa, Aa _Zmoha Ob Ho$ {Zdm©U Aa ZmZm àH$ma Ho$ bmoH$ {VZHy§$ XoI ZJa{df¡ àdoe
{H$`m& H¡$gm h¡ ZJa? ZmZm àH$ma Ho$ ì`mnma H$a nyU©& gmo ZJa Ho$ bmoH$ BZH$m AX²^wV ê$n XoI
nañna dmVm© H$aVo ^E, {VZHo$ eãX BZZo gwZo - Omo `m ZJa Ho$ {OVnX²_mZm_m nwÌr h¡ Vm{h
dh naUo Omo amOm Ho$ hmW H$s epŠV H$s MmoQ> Im` OrdVm ~Mo& gmo H$Ý`m H$s H$hm ~mV, ñdJ©
H$m amÁ` Xo` Vmo ^r `h ~mV H$moB© Z H$a¡& epŠV H$s MmoQ>V¢ àmU hr Om` V~ H$Ý`m H$m¡Z AW©?
OJV{df¡ OrVì` gd© dñVwV¢ {à` h¡, VmV¢ H$Ý`m Ho$ AW© àmU H$m¡Z Xo`?
`h dMZ gwZH$a _hmH$m¡VwH$s bú_U H$mhÿ§Hy§$ nyN>Vo ^E - ho ^Ð! `h {OVnX²_m H$m¡Z h¡?
V~ dh H$hVm ^`m - `h H$mbH$Ý`m n§{S>V _mZZr` gd© bmoH$ à{gÕ Vw_ H$hm Z gwZr?
`m ZJa H$m amOm eÌwX_Z, OmHo$ amUr H$ZH$à^m, VmHo$ {OVnX²_m nwÌr ê$nd§Vr JwUd§Vr, OmHo$
dXZ H$s H$m§{VH$[a H$_b OrË`m h¡, Aa JmÌ H$s emo^mH$a H$_bZr OrVr, gmo VmV¢ {OVnX²_m
H$hmd¡ h¡& Zd`m¡dZ _§{S>V, gd© H$bmnyU©, AX²^wV Am^yfU H$s YaUhmar Vm{h nwéf H$m Zm_
éM¡ Zmht& Xod{Z H$m Xe©Z hÿ§ A{à`, _Zwî`{Z H$s Vmo H$hm ~mV? OmHo$ {ZH$Q> H$moB© nwpëb¨J
eãX H$m CÀMmaU hÿ Z H$a gH¡$, `h H¡$bme Ho$ {eIa g_mZ Omo CÁÁdb _§{Xa Vm{df¡ H$Ý`m
{VîR>¡ h¡& g¡H$‹S>{Z ghobr OmH$s godm H$a¡ h¡§& Omo H$moB© H$Ý`m Ho$ {nVm Ho$ hmW H$s epŠV H$s
MmoQ>Vo ~Mo Vm{h `h H$Ý`m da¡&
bú_U `h dmVm© gwZ AmíM`©Hy§$ àmßV ^`m, Aa H$mon hÿ CnÁ`m& _Z _| {dMmar _hmJ{d©V
XþîQ> MoîQ>mg§`wŠV `h H$Ý`m Vm{h XoIy§& `h qMVdZ H$a amO_mJ© hmo` {d_mZ g_mZ gwÝXa Ka
XoIVm, Aa _XmoÝ_V hmWr H$mar KQ>m g_mZ, Aa Vwa§J M§Mb AdbmoH$Vm Aa Z¥Ë`embm
{ZaIVm amO_§{Xa{df¡ J`m& H¡$gm h¡ amO_§{Xa? AZoH$ àH$ma Ho$ PamoIm{ZH$a ÜdOm{ZH$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 401


_§{S>V, eaX Ho$ ~mXa g_mZ CÁÁdb _§{Xa Ohm§ H$Ý`m {VîR>o h¡, _hm_Zmoha aMZmH$a g§`wŠV,
D§$Mo H$moQ>H$a dopîQ>V gmo bú_U Om` Ûma na R>m‹T>m ^`m& BÝÐ Ho$ YZwf g_mZ AZoH$ dU© H$m
h¡ VmoaU Ohm§, gw^Q>{Z Ho$ g_yh AZoH$ Xoe{Z Ho$ ZmZm àH$ma ^|Q> bo`H$a AmE h¢& H$moB© {ZH$go
h¢ H$moB© Om` h¡& gm_§V{Z H$s ^r‹S> hmo` ahr h¡&
bú_UHy§$ Ûma _| àdoe H$aVm XoI Ûmanmb gm¡å` dmUrgy§ H$hVm ^`m - Vw_ H$m¡Z hmo, Aa
H$m¡Z H$s AmkmV¢ AmE hmo, H$m¡Z à`moOZ amO_§{Xa _| àdoe H$amo hmo? V~ Hw$_ma Zo H$hr amOmHy§$
XoIm Mmh¡ h¢, Vy Om` amOmgm| nyN>& V~ dh Ûmanmb AnZr R>m¡a XÿOo H$mo amI Amn amOmV¢ Om`
{dZVr H$aVm ^`m - ho _hmamO! AmnHo$ Xe©ZHy§$ EH$ _hmê$ndmZ nwéf Am`m h¡, Ûma¡ {VîR>o h¡,
Zrb H$_b g_mZ h¡ dU© OmH$m, Aa H$_bbmoMZ, _hmemo^m`_mZ, gm¡å` ew^ _y{V© h¡& V~
amOm Zo àYmZ H$s Amoa {ZaI Amkm H$ar - Amd¡& V{X Ûmanmb bú_UHy§$ amOm Ho$ g_rn bo`
J`m, gmo g_ñV g^m `mHy§$ A{V gwÝXa XoI hf© H$s d¥{ÕHy§$ àmßV ^B©, O¡g¢ MÝÐ_mHy§$ XoI g_wÐ
H$s emo^m d¥{ÕHy§$ àmßV hmo`& amOm `mHy§$ àUm_a{hV XoXrß`_mZ {dH$Q> ñdê$n XoI H$Nw>BH$
{dH$maHy§$ àmßV hmo nyN>Vm ^`m& Vw_ H$m¡Z hmo, H$m¡Z AW© H$hm§V¢ `hm§ AmE hmo?
V{X bú_U dfm©H$mb Ho$ _oK g_mZ eãX H$aVo ^E - _¢ amOm ^aV H$m godH$ hÿ§, n¥Ïdr
Ho$ XoI~o H$s A{^bmfmH$[a {dMê§$ hÿ§& Voar nwÌr H$m d¥Îmm§V gwZ `hm§ Am`m hÿ§& `h Voar nwÌr
_hmXþîQ> _aH$Zr Jm` h¡, Zht ^½Z ^E h¢ _mZê$nr gtJ OmHo$& `h gd© bmoH${H$Zy§ Xþ:IXm{`Zr
dV} h¡& V~ amOm eÌwX_Z Zo H$hr _oar epŠVHy§$ Omo ghma gHo$, gmo {OVnX²_mHy§$ ~a¡& V~ bú_U
H$hVm ^`m Voar EH$ epŠVH$[a _oao H$hm hmo`& Vy AnZm g_ñV epŠVH$[a _oao n§M epŠV
bJm`& `m ^m§{V amOm Ho$ Aa bú_U Ho$ {ddmX ^`m& Vm g_` PamoImVo {OVnX²_m bú_UHy§$
XoI _mo{hV ^B©, Aa hmW Omo‹S> Bemam H$a _Z¡ H$aVr ^B©, Omo epŠV H$s MmoQ> _V Imdmo& V~
Amn g¡Z H$aVo ^E Vy S>ao _V& `m ^m§{V g_ñ`m{df¡ hr Yr`© ~§Ym`m& Aa amOmgy§ H$hr - H$mho
H$m`a hmo` ahçm h¡, epŠV Mbm` AnZr epŠV h_Hy§$ {XIm&
V~ amOm H$hr Vy _ydm Mmh¡ h¡, Vmo Pob& _hmH$monH$a àÁd{bV Ap½Z g_mZ EH$ epŠV
MbmB©, gmo bú_U Zo Xm{hZo H$aV¡§ J«hr, O¡go Jé‹S> gn©Hy§$ J«h¡, Aa Xÿgar epŠV Xÿgao hmWV¢ Jhr,
Aa VrOr, Mm¡Wr XmoZm| H$m§I{df¡ Jhr& gmo Mmam| epŠV{ZHy§$ Jh¡ bú_U Eogo emo^¡ h¡ _mZm|
Mm|XVm hñVr h¡& V~ amOm nm§Mdr epŠV MbmB© gmo Xm§V{ZV¢ Jhr, O¡go _¥JamO _¥Jr H$mo Jh¡&
V~ Xod{Z Ho$ g_yh h{f©V hmo` nwînd¥pîQ> H$aVo ^E Aa XþÝXþ^r ~mOo ~OmVo ^E& bú_U amOmgy§
H$hVo ^E Am¡a h¡ Vmo Am¡a ^r Mbm& V~ gH$b bmoH$ ^`H$a H$ånm`_mZ ^E& amOm bú_U

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

402 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$m AIÊS>~b XoI AmíM`©Hy§$ àmßV ^`m& bÁOmH$a ZrMm hmo` J`m Aa {OVnX²_m bú_U
Ho$ ê$n Aa M[aÌ H$a I¢Mr WH$s Am` R>m‹T>r ^B©& dh H$Ý`m gwÝXadXZr _¥JZ`Zr bú_U Ho$
g_rn Eogr emo^Vr ^B©, O¡go BÝÐ Ho$ g_rn eMr hmo`& {OVnX²_mHy§$ XoI bú_U H$m öX` àgÞ
^`m& _hm g§J«m_{df¡ OmH$m {MÎm H§${nV Z hmo`, gmo `mH¡$ ñZohH$[a der^yV ^`m&
bú_U VËH$mb {dZ`H$a Z_«r^yV hmo` amOmHy§$ H$hVm ^`m - ho _m_! h_ Vwåhmao ~mbH$
h¢& h_mam AnamY j_m H$ahþ, Oo Vw_ gm[aIo Jå^ra Za h¢ Vo ~mbH${Z H$s AkmZ MoîQ>m H$a
Aa Hw$MdZ H$a {dH$maHy§$ Zmht àmßV hmo` h¡& V~ eÌwX_Z A{V h{f©V hmo` hmWr H$s gyÊS>
g_mZ AnZr ^wOm{ZH$a Hw$_ma gy§ {_ë`m, Aa H$hVm ^`m - ho Yra! _¢ _hm`wÕ{df¡ _mVo
hm{W{ZHy§$ jU_mÌ{df¡ OrVZhmam, gmo VyZo OrË`m& Aa ~Z Ho$ hñVr nd©V g_mZ {VZHy§$ _X
a{hV H$aZhmam Omo _¢, gmo Vw_ _mo{h Jd©a{hV {H$`m& YÝ` {Vhmam namH«$_, YÝ` {Vhmam ê$n,
YÝ` {Vhmar {Z_©_Vm, _hm {dZ`dmZ AX²^wV M[aÌ Ho$ YaUhmao! Vw_go Vw_ hr hmo& `m ^m§{V
amOm Zo bú_U Ho$ JwU g^m{df¡ dU©Z {H$`o& V~ bú_U bÁOmH$a ZrMm hmo` J`m& Aa amOm
H$s Amkm H$a _oK H$s Üd{Z g_mZ dm{XÌ{Z Ho$ eãX godH$ H$aVo ^E, Aa `mMH${ZHy§$ A{VXmZ
Xo` CZH$s BÀN>m nyU© H$aVo ^E&
ZJa Ho$ {df¡ AmZÝX dmVm©, amOm Zo bú_Ugy§ H$hm - ho nwéfmoÎm_! _oar nwÌr H$m Vw_
nm{UJ«hU {H$`m Mmhmo hmo Vmo H$amo& bú_U Zo H$hr _oao ~‹S>o ^mB© Aa ^mdO ZJa Ho$ {ZH$Q> {VîR>o
h¢ {VZHy§$ nyN>mo {VZH$s Amkm hmo` gmo Vw_H$mo h_H$mo H$aZr C{MV h¡& do gd© ZrHo$ OmZo h¢& V~
amOm nwÌrHy§$ Aa bú_UHy§$ aW _| M‹T>m` gd© Hw$Qw>å~ g{hV aKwdra n¡ Mmë`m& gmo jmo^Hy§$ àmßV
hþAm Omo g_wÐ VmH$s JO©Zm g_mZ `mH$s goZm H$m eãX gwZH$a Aa Yyb Ho$ nQ>b CR>Vo XoIH$a
grVm ^`^rV hmo` H$hVr ^B© - ho ZmW! bú_U Zo Hw$N> CÕV MoîQ>m H$ar, `m {Xem{df¡ CnÐd
ÑpîQ> Amd¡ h¡& VmV¢ gmdYmZ hmo` Omo Hw$N> H$aZm hmo` gmo H$ahþ& V~ Amn OmZH$sHy§$ Cagy§ bJm`
H$hVo ^E - ho Xodr! ^` _V H$ahþ& Eogm H$hH$a CR>o, YZwf D$na ÑpîQ> Yar& V~ hr _Zwî`{Z
Ho$ g_yh Ho$ AmJo ñÌrOZ gwÝXa JmZ H$aVr XoIt, ~hþ[a {ZH$Q> hr AmBª, gwÝXa h¢ A§J {OZHo$,
ñÌr{ZHy§$ JmdVr Aa Z¥Ë` H$aVr XoI lram_Hy§$ {dídmg CnÁ`m& grVm g{hV gwIgy§ {damOo&
ñÌrOZ gd© Am^yfU _§{S>V A{V _Zmoha _§JbÐì` hmW _| {b`o hf© Ho$ ^ao h¢ ZoÌ {OZHo$, aWgy§
CVa H$a AmB©, Aa amOm eÌwX_Z ^r ~hþV Hw$Qw>å~ g{hV lram_ Ho$ MaUmaqdXHy§$ Z_ñH$ma H$a
~hþV {dZ`gy§ ~¡R>çm&
bú_U Aa {OVnX²_m EH$ gmW aW{df¡ ~¡R>o AmE hþVo, gmo CVaH$a bú_U lram_MÝÐHy§$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 403


Aa OmZH$sHy§$ grg {Zdm` àUm_H$a _hm{dZ`dmZ Xÿa ~¡R>çm& gmo lram_ amOm eÌwX_Z go
Hw$eb àíZ dmVm© H$[a gwIgy§ {damOo& am_ Ho$ AmJ_ZH$[a amOm Zo h{f©V hmo` Z¥Ë` {H$`m,
_hm^pŠV H$[a ZJa _| Mbdo H$s {dZVr H$ar& lram_ Aa grVm Aa bú_U EH$ aW{df¡ {damOo&
na_ CËgmhgy§ amOm Ho$ _hb nYmao& _mZm| dh amO_pÝXa gamoda hr h¡& ñÌr ê$n H$_b{ZV¢
^açm, bmdÊ`ê$n Ob h¡ Om{df¡, eãX H$aVo Oo Am^yfU Vo hr h§¡ gwÝXa njr Ohm§& `h XmoD$
dra Zd`m¡dZ, _hmemo^mH$[a nyU©, H$B© EH$ {XZ gwIgy§ {damOo, amOm eÌwX_Z H$a¡ h¡ godm
{OZH$s&
AWmZÝVa gd©bmoH$ Ho$ {MÎmHy§$ AmZÝX Ho$ H$aUhmao am_ bú_U _hmYra dra grVmg{hV
AY©am{Ì Hy§$ CR> Mbo& bú_U Zo {à` dMZH$a O¡go dZ_mbmHy§$ Yr`© ~§Ym`m hþVm, V¡go
{OVnX²_m H$mo Yr`© ~§Ym`m, ~hþV {XbmgmH$a Amn lram_ Ho$ bma ^E& ZJa Ho$ gd©bmoH$ Aa
Z¥n H$mo BZHo$ Mbo OmZo H$s A{V qMVm ^B©, Yr`© Z ahçm&
`h H$Wm Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$ho h¡ - ho _JYm{Yn{V! Vo XmoD$ ^mB© OÝ_m§Va Ho$
CnmO} Oo nwÊ` {VZH$[a g~ Ord{Z Ho$ dëb^, Ohm§ Ohm§ J_Z H$a|, Vhm§ Vhm§ amOm àOm g~
bmoH$ godm H$a|, Aa `h Mmh| {H$ Z Omd| Vmo ^bm& g~ BpÝÐ`{Z Ho$ gwI Aa _hm{_îQ>
AÞnmZm{X {~Zm hr `ËZ BZ Hy§$ gd©Ì gwb^, Oo n¥Ïdr{df¡ Xþb©^ dñVw h¢, Vo g~ BZHy§$ àmßV
hmo`& _hm^m½` ^ì` Ord gXm ^moJ{ZV¢ CXmg h¡& kmZ Ho$ Aa {df`{Z Ho$ ~¡a h¡& kmZr Eogm
qMVdZ H$a¡ h¢ - BZ ^moJ{ZH$a à`moOZ Zmht, `o XþîQ> ZmeHy§$ àmßV hmo`& `m ^m§{V `Ú{n
^moJ{Z H$s gXm {ZÝXm hr H$a| h¢, ^moJ{ZV¢ {daŠV hr h¡, XrpßVH$[a OrË`m h¡ gy`© {OZZo, VWm{n
nydm}nm{O©V nwÊ` Ho$ à^mdV¢ nhm‹S> Ho$ {eIa{df¡ {Zdmg H$a| h¢ Vhm§ hÿ§ ZmZm àH$ma gm_J«r H$m
g§`moJ hmo` h¡, O~bJ _w{ZnX H$m CX` Zmht V~ bJ Xodm| g_mZ gwI ^moJd¡ h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
{OVnÙm H$m ì`m»`mZ dU©Z H$aZo dmbm A‹S>Vrgdm§ nd© g§nyU© ^`m&&38&&
AWmZÝVa `o Xmo` dra _hmYra grVm g{hV dZ{df¡ AmE& H¡$gm h¡ dZ? ZmZm àH$ma Ho$
d¥j{Z H$a emo{^V, AZoH$ ^m§{V Ho$ nwîn{Z H$s gwJpÝYVmH$a _hmgwJÝY, bVm{Z Ho$ _§S>n{ZH$[a
`wŠV, Vhm§ am_ bú_U a_Vo a_Vo AmE& H¡$go h¢ XmoZm|? g_ñV XodmonwZrV gm_J«rH$a eara H$m
h¡ AmYma {OZHo$& H$hÿ§BH$ _y§Jm| Ho$ a§J g_mZ _hmgwÝXa d¥j{Z H$m Hy$nb bo` lram_ OmZH$s Ho$
H$Um©^aU H$ao h¢, H$Nw>BH$ N>moQ>m d¥j{df¡ bJ ahr Omo ~ob VmH$a qhS>mobm ~Zm` XmoD$ ^mB© PmoQ>m
Xo` Xo` OmZH$s Hy§$ Pwbmd¢ h¢, Aa AmZÝX H$s H$Wm H$a grVmHy§$ {dZmoX CnOmd¡ h§¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

404 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$^r grVm am_gm| H$h¡ h¡ - ho Xod! `h ~o{b, `h d¥j _hm_Zmok XrI¡ h¡& Aa grVm Ho$
eara H$m gwJÝYVmH$a ^«_a Am` bJo h¢, gmo XmoD$ C‹S>md¡ h¢& `m ^m§{V ZmZm àH$ma Ho$ dZ{Z{df¡
Yrao Yrao {~hma H$aVo XmoD$ Yra, _Zmo½` h¢ Mm[aÌ {OZHo$, O¡go ñdJ© Ho$ dZ{df¡ Xod a_| V¡go a_Vo
^E& AZoH$ Xoe{ZHy§$ XoIVo AZwH«$_ H$a d§eñWb ZJa AmE& Vo XmoD$ nwÊ`m{YH$mar {VZHy§$ grVm
Ho$ H$maU Wmo‹S>r Xÿa hr AmdZo{df¡ ~hþV {XZ bmJo, gmo XrK©H$mbhþ Xþ:I Šboe H$m XoZhmam Z
^`m, gXm gwIê$n hr aho& ZJa Ho$ {ZH$Q> EH$ d§eYa Zm_m nd©V Xo»`m, _mZy§ n¥ÏdrHy§$ ^oXH$a
{ZŠñ`m& Ohm§ ~m§g{Z Ho$ A{V g_yh {VZH$[a _mJ© {df_ h¢, D§$Mo {eIa{Z H$s N>m`mH$[a _mZm|
gXm g§Ü`mHy§$ Yma¡ h¡, Aa {ZP©aZm| H$a _mZm| h§g¡ h¡&
gmo ZJaV¢ amOm àOmHy§$ {ZH$gVr XoI lram_MÝÐ nyN>Vo ^E - Ahmo! H$hm ^` H$s ZJa
VOmo hmo? H$moB© H$hVm ^`m AmO Vrgam {XZ h¡& am{Ì Ho$ g_` `m nhm‹S> Ho$ {eIa{df¡ Eogr
Üd{Z hmo` h¡ Omo A~ VH$ H$~hþ Zmht gwZr, n¥Ïdr H$ånm`_mZ hmo` h¡, Aa Xem| {Xem
eãXm`_mZ hmo` h¡§& d¥j{Z H$s O‹S> Cn‹S> Om` h¡& gamoda{Z H$m Ob Mbm`_mZ hmo` h¡& Vm
^`mZH$ eãXH$a gd©bmoH${Z Ho$ H$mZ nr{‹S>V hmo` _mZm| bmoho Ho$ _wXJa{Z H$a _mao& H$moB© EH$ XþîQ> Xod
OJV² H$m H§$Q>H$ h_mao _mado Ho$ AW© CÚ_r hmo` h¡, `m {J[a na H«$s‹S>m H$a¡ h¡& VmHo$ ^`H$a g§Ü`m g_`
bmoH$ ^mJ¡ h¢, à^mV{df¡ ~hþ[a Amd¢ h¢, nm§M H$mog nao Om` ah¢ h¢, Ohm§ dmH$s Üd{Z Z gw{Z`o&
`h dmVm© gw{Z grVm am_ bú_Ugm| H$hVr ^B© - Ohm§ `h gd© bmoH$ Om` h¢ dhm§ AnZhþ
Mmb|& Oo Zr{VemñÌ Ho$ doÎmm h¢ do Xoe H$mbHy§$ OmZH$a nwéfmW© H$a¡ h¢, Vo H$Xm{MV² AmnmXmHy§$
Zmht àmßV hmo` h¢& V~ XmoD$ Yra h§gH$a H$hVo ^`o - Vy ^`H$a ~hþV H$m`a h¡, gmo `h bmoH$
Ohm§ Om` h¡§ Vhm§ Vy ^r Omhþ, à^mV g~ Amd| V~ Vy AmB`mo& h_ Vmo AmO `m {J[a na ah|Jo&
`h AË`ÝV ^`mZH$ H$m¡Z H$s Üd{Z hmo` h¡ gmo XoI|Jo, `h {ZíM` h¡& `h bmoH$ a§H$ h§¡, ^`H$a
new ~mbH${Z Ho$ bo` ^mJ¡ h¢, h_Hy§$ H$mhÿ§ H$m ^` Zmht&
V~ grVm H$hVr ^B© - {Vhmao hR> H$mo H$m¡Z h[ado g_W©, {Vhmam AmJ«h Xþ{Z©dma h¡& Eogm
H$hH$a dh n{V Ho$ nrN>o Mmbr& {IÞ ^E h¢ MaU OmHo$, nhm‹S> Ho$ {eIa na Eogr emo^¡ _mZm|
{Z_©b MÝÐH$m§{V hr h¡& lram_ Ho$ nrN>o Aa bú_U Ho$ AmJo grVm H¡$gr gmoh¡ _mZm| MÝÐH$m§{V
Aa BÝÐZrb_{U Ho$ _Ü` nwînamJ _{U hr h¡, Vm nd©V H$m Am^yfU hmoVr ^B©& am_ bú_UHy§$
`h S>a h¡ Omo `h H$ht {J[a go {Ja Z n‹S>o& VmV¢ `mH$m hmW nH$‹S> {bE Om` h¢& do {Z^©`
nwéfmoÎm_, {df_ h¡§ nmfmU OmHo$ Eogo nd©VHy§$ Cb§K H$a grVmg{hV {eIa na Om` nhþ§Mo& Vhm§
Xoe^yfU Aa Hw$b^yfU Zm_m Xmo` _w{Z _hmÜ`mZmê$‹T> XmoD$ ^wO bw§~mE H$m`moËgJ© AmgZ Ya¡§

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 405


I‹S>o, na_ VoOH$a `wŠV g_wÐgm[aIo Jå^ra [J[a gm[aIo pñWa, eara Aa AmË_mHy§$ {^Þ {^Þ
OmZZhmao, _moh a{hV, Z½Z ñdê$n `WmOmVê$n YaZhmao, H$m§{V Ho$ gmJa, Zd`m¡dZ, na_ gwÝXa,
_hmg§`_r, loîR> h¡§ AmH$ma {OZHo$, {OZ^m{fV Y_© Ho$ AmamYZhmao, {VZHy§$ lram_ bú_U
XoIH$a hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$aVo ^E& Aa ~hþV AmíM`©Hy§$ àmßV ^E& {MÎm{df¡ qMVdVo ^E
Omo g§gma Ho$ gd© H$m`© Agma h¢, Xþ:I Ho$ H$maU h¢& {_Ì Ðì` ñÌr gd© Hw$Qw>å~ Aa BpÝÐ`O{ZV
gwI `h g~ Xþ:I hr h¡, EH$ Y_© hr gwI H$m H$maU h¡&
_hm^pŠV Ho$ ^ao XmoD$ ^mB© na_ hf©Hy§$ YaVo {dZ`H$[a Z_«r^yV h¡ eara {OZHo$, _w{Z{Z Ho$
g_rn ~¡R>o& Vmhr g_` Agwa Ho$ AmJ_ZV¢ _hm ^`mZH$ eãX ^`m& _m`m_B© gn© Aa {~ÀNy>
{VZH$a XmoZm| _w{Z{Z H$m eara ~opîQ>V hmo` J`m& gn© A{V ^`mZH$, _hm eãX Ho$ H$aUhmao,
H$mOb g_mZ H$mao, Mbm`_mZ h¢ {Oôdm {OZH$s& Aa AZoH$ dU© Ho$ A{VñWyb {~ÀNy {VZH$[a
_w{ZZ Ho$ A§J ~o‹T>o XoI am_ bú_U Agwa na H$monHy§$ àmßV ^E& grVm ^` H$s ^ar ^aVma Ho$
A§Jgy§ {bnQ> JB©& V~ Amn H$hVo ^E - Vy ^` _V H$a¡& `mHy§$ Yr`© ~§Ym`, XmoD$ gw^Q> {ZH$Q>
Om` gm§n {~ÀNy> _w{ZZ Ho$ A§JV¢ Xÿa {H$E, MaUmaqdX H$s nyOm H$ar& ^pŠV go ^ar grVm Zo
{ZP©a Ho$ Ob go Xoa VH$ CZ _w{Z`m| Ho$ n¡a YmoH$a _Zmoha J§Y go {bßV {H$`o1&
VWm Omo dZ H$mo gwJ§{YV H$a aho Wo Ed§ bú_U Zo Vmo‹S> H$a {X`o Wo, Eogo {ZH$Q>dVu bVmAm|
Ho$ \y$bm| go CZH$s nyOm H$s& Aa `moJrída{Z H$s ^pŠV d§XZm H$aVo ^E& lram_ drU bo`
~OmdVo ^E Aa _Ywa ñdagy§ JmdVo ^E - Aa bú_U JmZ H$aVo ^E& JmZ{df¡ `o eãX JmE -
_hm `moJrída Yra dra _Z dMZ H$m`H$a d§XZrH$ h§¡, _Zmo½` h¡ MoîQ>m {OZH$s, Xod{Zhÿ{df¡
nyÁ`, _hm^m½`d§V {OZZo Aah§V H$m Y_© nm`m, Omo Cn_ma{hV AI§S> _hmCÎm_ VrZ ^dZ{df¡
à{gÕ Oo _hm_w{Z, {OZY_© Ho$ Ywa§Ya, Ü`mZê$n dO«X§S>H$[a _hm_mohê$n {ebmHy§$ MyU© H$a S>mao,
Aa Oo Y_©a{hV àm{U{ZHy§$ A{ddoH$s OmZ X`mH$a {ddoH$ Ho$ _mJ© ë`md|& na_ X`mbw, Amn {Va¡
Am¡a{ZHy§$ Vma¢& `m ^m§{V ñVw{V H$[a XmoD$ ^mB© Eogo Jmd|, Omo dZ Ho$ {V`ªM{Zhÿ Ho$ _Z _mo{hV
^E Aa ^pŠV H$s àoar grVm Eogm Z¥Ë` H$aVr ^B©, O¡gm gw_oé Ho$ {df¡ eMr Z¥Ë` H$a¡&
OmZm h¡ g_ñV g§JrV emñÌ OmZ¢, gwÝXa bú_UHy§$ Yao, A_mobH$ hma _mbm{X n{hao, na_
brbmH$[a `wŠV, {XImB© h¡ àH$Q>nUo AX²^wV Z¥Ë` H$s H$bm OmZ¡, gwÝXa h¡ ~mhþbVm OmH$s,
hmd^md{X {df¡ àdrU, _§X _§X MaU{ZHy§$ YaVr, _hm b`Hy§$ {bE JrV AZwgma ^mdHy§$
~VmdVr, AX²^wV Z¥Ë` H$aVr _hmemo^m`_mZ ^mgVr ^B©& Aa AgwaH¥$V CnÐdHy§$ _mZy§ gy`© XoI
Z gŠ`m gmo AñV ^`m& Aa g§Ü`m hÿ§ àH$Q> hmo` OmVr ahr, AmH$me{df¡ ZjÌ{Z H$m àH$me

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

406 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


^`m& Xem|{Xem{df¡ A§YH$ma \¡$b J`m& Vm g_` Agwa H$s _m`mH$[a _hmam¡Ð ^yV{Z Ho$ JU
hS>hS> h§gVo ^E, _hm ^`§H$a h§¡ _wI {OZHo$, Aa amjg ImoQ>o eãX H$aVo ^E, Aa _m`m_B©
ñ`m{bZr _wIV¢ ^`mZH$ Ap½Z H$s Ádmbm H$m‹T>Vr eãX ~mobVr ^Bª, Aa g¡H$‹S>m| H$boda
^`H$mar Z¥Ë` H$aVo ^E, _ñVH$ ^wOm O§Km{X H$s VWm Ap½Z H$s d¥pîQ> hmoVr ^B©, Aa
XþJªYg{hV ñWyb ~y§X bmohÿ H$s ~agVr ^B©&
Aa S>m{H$Zr Z½Z ñdê$n bmd¢ hmS>m| Ho$ Am^aU n{hao, H«y$a h¡ eara {OZHo$, hmb¢ h¢ ñVZ
{OZHo$, IS²>J h¡ hmW _¢ {OZHo$ do Ñ{îQ>{df¡ AmdVr ^Bª, Aa qgh ì`mK«m{XH$ Ho$ go _wI,
VßVbmoh g_mZ bmoMZ, hñV{df¡ {Ìeyb Ymao, hm|R> S>gVo, Hw${Q>b h¢ ^m¢h {OZH$s, H$R>moa h¢ eãX
{OZHo$, Eogo AZoH$ {nemM Z¥Ë` H$aVo ^E& nd©V H$s {ebm H$ånm`_mZ ^B©, Aa ^yH$ån ^`m&
BË`m{X MoîQ>m Agwa Zo H$ar, gmo _w{Z ewŠbÜ`mZ{df¡ _½Z {H$Nw> Z OmZVo ^E& `o MoîQ>m XoI
OmZH$s ^`Hy§$ àmßV ^B©, n{V Ho$ A§J go bJ JB©, V~ lram_ H$hVo ^E - ho Xodr! ^` _V
H$ahþ, gd© {d¿Z Ho$ haUhmao Oo _w{Z Ho$ MaU {VZH$m eaU Jhhþ&
Eogm H$h H$a grVmHy§$ _w{Z Ho$ nm`Z _ob Amn bú_Ug{hV YZwf hmW{df¡ {bE _hm~br
_oKg_mZ JaOo, YZwf Ho$ M‹T>m`do H$m Eogm eãX ^`m O¡gm dO«nmV H$m eãX hmo`& V~ dh
Ap½Zà^ Zm_m Agwa BZ XmoD$ dra{ZHy§$ ~b^Ð Zmam`U OmZ ^mJ J`m, dmH$s gd© MoîQ>m
{dbm` JB©& lram_ bú_U Zo _w{Z H$m CngJ© Xÿa {H$`m, VËH$mb Xoe^yfU _w{Z{Z H$mo
Ho$dbkmZ CnÁ`m& MVwa{ZH$m` Ho$ Xod Xe©ZHy§$ AmE& {d{Ynyd©H$ Z_ñH$ma H$a `Wm`mo½` ~¡R>o&
Ho$dbkmZ Ho$ àVmnV¢ Ho$dbr Ho$ {ZH$Q> amV {XZ H$m ^oX Z aho& ^y{_JmoMar Aa {dÚmYa Ho$dbr
H$s nyOm H$a `Wm`mo½` ~¡R>o, gwZ Za {dÚmYa g~ hr Y_m}nXoe ldU H$aVo ^E& am_ bú_U
h{f©V{MÎm grVmg{hV Ho$dbr H$s nyOm H$a hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a nyN>Vo ^E&
ho ^JdZ²! Agwa Zo AmnHy§$ H$m¡Z H$maU CngJ© {H$`m& Aa Vw_ XmoD${df¡ nañna A{V ñZoh
H$mh¡V¢ ^`m? V~ Ho$dbr H$s {Xì`Üd{Z hmoVr ^B© - n{X²_ZrZm_m ZJar{df¡ amOm {dO`nd©V
JwUYmÝ` Ho$ Cn{Odo H$m CÎm_joÌ, OmHo$ YmaUrZm_m ñÌr, Aa A_¥Vgwa Zm_m XÿV, gd©
emñÌ{df¡ àdrU amOH$mO{df¡ {ZnwU bmoH$ar{V H$mo OmZ¡, Aa OmHy§$ JwU hr {à`, OmHo$ Cn^moJ
Zm_m ñÌr VmH$s Hw${j {df¡ CnOo C{XV _w{XV Zm_m Xmo` nwÌ ì`dhma _| àdrU& gmo
A_¥VgwaZm_m XÿVHy§$ amOm Zo H$m`©{Z{_Îm ~m{ha ^oÁ`m& gmo dh ñdm_r ^ŠV dgw^y{V {_Ì g{hV
Mbm, dgw^y{V nmnr `mH$s ñÌrgy§ AmgŠV XþîQ>{MÎm gmo am{Ì{df¡ A_¥Vgwa H$mo IS²>J go _ma
ZJar _| dm{ng Am`m&
bmoJ{ZV¢ H$hr - _mo{h dm{ng ^oO {X`m h¡& Aa VmH$s ñÌr Cn^moJ go `WmW© d¥Îmm§V H$hm&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 407


V~ dh H$hVr ^B© - XmoD$ nÌw{Z H$mo ^r _m[a Omo h_ XmoD$ {ZpíM¨V {VîR>¡|& gmo `h dmVm© C{XV
H$s ~hÿ Zo gwZr Aa gd© d¥Îmm§V C{XV g¢ H$hm&
`h ~hÿ gmg Ho$ M[aÌHy§$ n{hbo ^r OmZVr hþVr& `mH$m| dgw^y{V H$s ~hÿ Zo g_mMma H$ho
hþVo Omo naXmam Ho$ godZV¢ n{V go {daŠV hþVr& gmo C{XV Zo g~ ~mVm| go gmdYmZ hmo` _w{XV
H$mo ^r gmdYmZ {H$`m& Aa dgw^y{V H$m IS²>J XoI {nVm Ho$ _aU H$m {ZíM` H$a C{XV Zo
dgw^y{V H$mo _mam, gmo nmnr _aH$a åboÀN> H$s `mo{ZHy§$ àmßV ^`m& ~«m÷U hþVm gmo Hw$erb Ho$
Aa qhgm Ho$ XmofV¢ Mm§S>mb H$m OÝ_ nm`m&
EH$ g_` _{VdY©Z Zm_m AmMm`©, _w{Z{Z{df¡ _hmVoOñdr nX²_Zr ZJar AmE gmo ~g§V
{VbH$Zm_m CÚmZ _| g§K g{hV {damOo, Aa Am{`©H$m{Z H$s JwamZr AZwYam Y_©Ü`mZ{df¡ VËna
gmohÿ Am{`©H$m{X{Z Ho$ g§Kg{hV AmB©, gmo ZJa Ho$ g_rn CndZ{df¡ {VîR>r&
Aa Om dZ _| _w{Z {damOo hþVo Vm ~Z Ho$ A{YH$mar Am` amOmgy§ hmW Omo‹S> {dZVr H$aVo
^E - ho Xod! AmJo H$mo `m nrN>o H$mo H$hmo g§K H$m¡Z Va\$ Omdo? V~ amOm H$hr Omo H$hm ~mV
h¡? Vo H$hVo ^E - CÚmZ{df¡ _w{Z AmE h¢& Omo _Z¡ H$a¢ Vmo S>a|, Omo Zht _Z¢ H$a| Vmo Vw_ H$mon
H$amo& `h h_H$mo ~‹S>m g§H$Q> h¡& ñdJ© Ho$ CÚmZ g_mZ `h ~Z h¡, A~ VH$ H$mhÿ H$mo `m{df¡ AmZo Z
{X`m& naÝVw _w{Z{Z H$m H$hm H$a|? Vo {XJå~a Xod{ZH$a Z {Zdmao Omd¢, h_ gmaIo H¡$go {Zdma¡?
V~ amOm H$hr Vw_ _V _Z¡ H$amo, Ohm§ gmYw {damOo gmo ñWmZH$ n{dÌ hmo` h¡& gmo amOm ~‹S>r
{d^y{Vgy§ _w{Z{Z Ho$ Xe©Z H$mo J`m& Vo _hm^m½` CÚmZ _| {damOo hþVo& dZ H$s aOH$[a Yygao h¢
A§J {OZHo$, _wpŠV `mo½` Omo {H«$`m VmH$[a `wŠV, àem§V h¢ öX` {OZHo$, H$B© EH$ H$m`moËgJ©
Yao XmoZm| ^wOm bw§~m` I‹S>o h¢, H$B© EH$ nX²_mgZ Yao {damOo h¢, ~obm Vobm Mm¡bm, n§M Cndmg,
Xg Cndmg, nj_mgm{X AZoH$ Cndmg{ZH$[a emofm h¡ A§J {OZZo, nR>Z nmR>Z{df¡ gmdYmZ,
^«_a g_mZ _Ywa h¢ eãX {OZHo$, ewÕ ñdê$n{df¡ bJm`m h¡ {MÎm {OZZo, gm¡ amOm Eogo _w{Z{ZHy§$
Xÿa go XoI Jd©a{hV hmo` JOV¢ CVa gmdYmZ hmo` gd© _w{Z{Z H$mo Z_ñH$ma H$a AmMm`© Ho$ {ZH$Q>
Om` VrZ àX{IUm Xo` àUm_ H$a nyN>Vm ^`m&
ho ZmW! O¡gr {Vhmao eara _| XrpßV h¡ V¡go ^moJ Zmht& V~ AmMm`© H$hVo ^E - `h H$hm§
~w{Õ Voar Vy eyadra Hy§$ pñWa OmZ¡ h¡, `h ~w{Õ g§gma H$s ~‹T>mdZhmar h¡& O¡go hmWr Ho$ H$mZ
Mnb V¡gm OrVì` Mnb h¡& `h Xoh H$Xbr Ho$ Wå^ g_mZ Agma h¡ Aa Eoíd`© ñdßZ Vwë`
h¡ Aa Hw$Q>å~ nwÌ H$bÌ ~m§Yd g~ Agma h¢& Eogm OmZH$a `m g§gma H$s _m`m{df¡ H$hm àr{V?
`h g§gma Xþ:IXm`H$ h¡& `h àmUr AZoH$ ~ma J^©dmg Ho$ g§H$Q> ^moJdo h¡& J^©dmg ZaH$ Vwë`

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

408 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_hm ^`mZH$, XþJªY H¥${_Omb H$a nyU©, aŠV íbof_m{XH$ H$m gamoda, _hm Aew{M H$X©_ H$m
^am h¡& `h àmUr _mohê$n A§YH$ma H$[a A§Ym ^`m J^©dmg gy§ Zmht S>a¡ h¡& {YŠH$ma h¡ `m
AË`ÝV An{dÌ XohHy§$, gd© Aew^ H$m ñWmZH$, jU^§Jwa, OmH$m H$moB© ajH$ Zmht& Ord XohHy§$
nmof¡ dh `m{h XþI Xo` gmo _hm H¥$V¿Z, ZgmOmbH$a ~oT>m, M_©H$[a T>H$m AZoH$ amoJ{Z H$m nw§O,
OmHo$ AmJ_ZH$[a ½bm{Zê$n& Eogo Xoh _| Oo àmUr ñZoh H$a¡ h¢, Vo kmZa{hV A{ddoH$s h¢& {VZHo$
H$ë`mU H$hm§Vo hmo` h¡?
Aa `m eara{df¡ BpÝÐ` Mmoa ~g¡ h§¡ Vo ~bmËH$ma Y_©ê$n YZHy§$ ha¡ h¢& `h Ordê$n amOm
Hw$~w{Õê$n ñÌrgy§ a_¡ h¡, Aa _¥Ë`w `mHy§$ AMmZH$ J«gm Mmh¡ h¡& _Zê$n _mVm hmWr {df`ê$n
dZ{df¡ H«$s‹S>m H$a¡ h¢& kmZê$n A§Hw$eV¡§ `m{h deH$a d¡am½`ê$n W§^gy§ {ddoH$s ~m§Yo h¡§& `h
BpÝÐ` ê$n Vwa§J _mohê$n nVmH$mHy§$ Ya¡, nañÌrê$n h[aV V¥U{Z{df¡ _hmbmo^ Hy§$ YaVo earaê$n
aWHy§$ Hw$_mJ© _| nm‹S>o h§¡& {MÎm Ho$ àoa¡ M§MbVm Yao h¢ VmV¢ {MÎm H$mo de H$aZm `mo½` h¡& Vw_ g§gma
eara ^moJ{ZV¢ {daŠV hmo` ^pŠVH$a {OZamOHy§$ Z_ñH$ma H$ahþ, {Za§Va gw_ahþ& OmH$[a {ZíM`V¢
g§gma g_wÐHy$§${Vahþ& Vn g§`_ê$n ~mU{ZH$[a _mohê$n eÌw H$mo h{Z, bmoH$ Ho$ {eIa A{dZmenwa
H$m AI§S> amÁ` H$ahþ, {Z^©` {ZOnwa{df¡ {Zdmg H$ahþ&
`h _w{Z Ho$ _wIV¡§ dMZ gwZH$a amOm {dO`nd©V gw~w{Õ amÁ` VO _w{Z ^`m& Aa do XÿV
Ho$ nwÌ XmoD$ ^mB© C{XV _w{XV {OZdmUr gwZ& _w{Z hmo` _hr{df¡ {dhma H$aVo ^E& gå_oX{eIa
H$s `mÌmHy§$ OmVo hþVo, gmo H$mhÿ àH$ma _mJ© ^yb dZ{df¡ Om` n‹S>o& dh dgw^y{V {dà H$m Ord
_hmam¡Ð ^rb ^`m, VmZ¡ XoIo, A{V H«$moYm`_mZ hmo` Hw$R>ma g_mZ Hw$dMZ ~mobo, BZHy§$ I‹S>o amIo
Aa _madoHy§$ CÚ_r ^`m& V~ ~‹S>m ^mB© C{XV _w{XV go H$hVm ^`m&
ho ^«mV! ^` _V H$ahþ& j_m T>mb H$mo A§JrH$ma H$ahþ& `h _mado H$mo CÚ_r ^`m h¡ gmo h_Zo
~hþV {XZ Vngy§ j_m H$m Aä`mg {H$`m h¡ gmo A~ Ñ‹T>Vm amIZr& `h dMZ gwZ _w{XV ~mobm,
h_ {OZ_mJ© Ho$ gaYmZr h_Hy§$ H$hm§ ^`? Xoh Vmo {dZída hr h¡ Aa `h dgw^y{V H$m Ord h¡
Omo {nVm Ho$ ~¡aV¢ _mam hþVm& nañna XmoD$ _w{Z E dmVm© H$a eara H$m __Ëd VO H$m`moËgJ© Yma
{VîR>o& dh _mado H$mo Am`m gmo åboÀN> H${hE ^rb VmHo$ n{V Zo _Zo {H$`m, XmoD$ _w{Z ~MmE&
`h H$Wm gw{Z am_ Zo Ho$dbrgy§ àíZ {H$`m - ho Xod! dmZo ~MmE gmo dmgy§ àr{V H$m H$maU H$hm? V~
Ho$dbr H$s {Xì`Üd{Z{df¡ Amkm ^B©& EH$ `jñWmZ Zm_ J«m_ Vhm§ gwan, Aa H$f©H$ XmoD$ ^mB© hþV&o
EH$ njrHy§$ nmaYr OrdVm nH$‹S> J«m_ _| bm`m gmo BZ XmoD$ ^mB©Z Zo Ðì` Xo` Nw>‹S>m`m& gmo
njr _aH$a åboÀN>n{V ^`m, Aa do gwan H$f©H$ XmoD$ dra C{XV _w{XV ^E& Vm namonH$maH$[a
dmZo BZH$mo ~MmE& Omo H$moB© OoVr ZoH$s H$a¡ h¡ gmo dh ^r Vmg¢ ZoH$s H$a¡ h¡, Aa Omo H$mhÿ§gy§ ~war

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 409


H$a¡ h¡ dmhygy§ dh hÿ ~war H$a¡ h¡& `h g§gmar Ord{Z H$s ar{V h¡& VmV¢ g~{Z H$m CnH$ma hr H$ahþ&
H$mhÿ àmUrgy§ ~¡a Z H$aZm& EH$ OrdX`m hr _moj H$m _mJ© h¡, X`m {~Zm J«§W{Z Ho$ n‹T>doH$[a
H$hm? EH$ gwH¥$V hr gwI H$m H$maU gmo H$aZm&
do C{XV _w{XV _w{Z CngJ©V¢ Ny>Q> gå_oX {eIa H$s `mÌmHy§$ JE& Aa AÝ` hÿ AZoH$ VrW©{Z
H$s `mÌm H$ar& aËZÌ` H$m AmamYZH$[a g_m{YV¢ àmU VO ñdJ©bmoH$ JE& Aa dh dgw^y{V H$m
Ord Omo åboÀN> ^`m hþVm gmo AZoH$ Hw$`m¡{Z{df¡ ^«_U H$a _Zwî` Xoh nm` Vmng d«V Ya,
AkmZ VnH$a _a Á`mo{Vfr Xod{Z Ho$ {df¡ Ap½ZHo$Vw Zm_m H«y$a Xod ^`m& Aa ^aVjoÌ Ho$ {df_
A[aîQ>nwa ZJa, Ohm§ amOm {à`d«V _hm ^moJr VmHo$ Xmo amUr _hm JwUd§Vr, EH$ H$ZH$à^m XÿOr
nX²_mdVr& gmo do C{XV _w{XV Ho$ Ord ñdJ©gy§ M`H$a nX²_mdVr amUr Ho$ aËZaW {d{MÌaW Zm_m
nwÌ ^E& Aa H$ZH$à^m Ho$ dh Á`mo{Vfr Xod M`H$a AZwYa Zm_m nwÌ ^`m& amOm {à`d«V nwÌHy§$
amÁ` Xo` ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb`{df¡ N>h {XZ H$m AZeZ Yma Xoh Ë`mJ ñdJ©bmoH$ J`m&
AWmZÝVa EH$ amOm H$s nwÌr lrà^m bú_rg_mZ, gmo aËZaW Zo naUr& VmH$s A{^bmfm
AZwYa Ho$ hþVr& gmo aËZaWV¢ AZwYa H$m nyd© OÝ_ H$m Vmo d¡a hþVm hr, ~hþ[a Z`m ~¡a CnOm&
gmo AZwYa aËZaW H$s n¥Ïdr COm‹S>Zo bJm& V~ aËZaW Aa {d{MÌaW XmoD$ ^mB{Z AZwYaHy§$ `wÕ
_| OrV XoeV¢ {ZH$mb {X`m& gmo XoeV¢ {ZH$mgZoV¢ Aa nyd© d¡aV¢ _hmH«$moYHy§$ àmßV hmo` OQ>m Aa
dŠH$b H$m Ymar Vmngr ^`m, {dfd¥j g_mZ H$fm` {df H$m ^açm& Aa aËZaW {d{MÌ aW
_hm VoOñdr {MaH$mb amÁ` H$a _w{Z hmo` VnH$a ñdJ©{df¡ Xod ^E, _hmgwI ^moJ Vhm§V¢ M`H$a
{gÕmW© ZJa Ho$ {df¡ amOm jo_§H$a amUr {d_bm, {VZHo$ _hmgwÝXa Xoe^yfU, Hw$b^yfU Zm_m nwÌ
hmoVo ^E& gmo {dÚm n‹T>Zo Ho$ AW© Ka _| C{MV H«$s‹S>m H$aVo {VîR>o&
Vm g_` EH$ gmJaKmof Zm_m n§{S>V AZoH$ Xoe{Z _| ^«_U H$aVm Am`m& gmo amOm n§{S>VHy§$
~hþV AmXagy§ amIm& Aa `o XmoD$ nwÌ n‹T>ZoHy§$ gm¢no& gmo _hm {dZ`H$a g§`wŠV gd©H$bm grIr§&
Ho$db EH$ {dÚm Jwé H$mo OmZo `m {dÚm H$mo OmZo Am¡a Hw$Qw>å~ _| H$mhÿ H$mo Z OmZo& {VZHo$ EH$
{dÚmä`mg hr H$m H$m`©& {dÚmJwéV¢ AZoH$ {dÚm n‹T>r&§ gd© H$bm Ho$ nmaJm_r hmo` {nVm n¡ AmE&
gmo {nVm BZHy$§ _hm{dÛmZ gd© H$bm {ZnwU XoIH$a àgÞ ^`m& n§{S>V H$mo _Zdm§{N>V XmZ {X`m&
`h H$Wm Ho$dbr am_gy§ H$h¡ h¡, do Xoe^yfU Hw$b^yfU h_ h¢& gmo Hw$_ma AdñWm _| h_Zo
gwZr Omo {nVm Zo {Vhmao {ddmh Ho$ AW© amOH$Ý`m _§JmB© h¡& `h dmVm© gwZH$a na_{d^y{V Yao,
{VZH$s emo^m XoIdo H$mo ZJa ~m{ha Om`do H$mo CÚ_r ^E& gmo h_mar ~{hZ H$_bmoËgdm H$Ý`m
PamoIo _| ~¡R>r ZJar H$s emo^m XoIVr hþVr& gmo h_ Vmo {dÚm Ho$ Aä`mgr, H$~hÿ§ H$mhÿ H$mo XoIm,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

410 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Z OmZm& h_ Z OmZo `h h_mar ~{hZ h¡& AnZr _m§J OmZ {dH$maê$n {MÎm {H$`m& XmoD$ ^mB{Z
Ho$ {MÎm Mbo, XmoD$ nañna _Z{df¡ {dMmaVo ^E - `m{h _¢ naUy§, XÿOm ^mB© naUm Mmh¡ Vmo Vm{h
_mê§$& gmo XmoD$ Ho$ {MV{df¡ {dH$ma^md Aa {ZX©B©^md ^`m& Vmhr g_` ~ÝXrOZ Ho$ _wI Eogm
eãX {ZH$gm {H$ amOm jo_§H$a {d_bm amUr g{hV O`dÝV hmodo& OmHo$ XmoZm| nwÌ XodZ g_mZ,
Aa `h PamoIo{df¡ ~¡R>r H$_bmoËgdm BZH$s ~{hZ gañdVr g_mZ& XmoD$ dra _hmJwUdmZ, Aa
~{hZ _hmJwUd§Vr& Eogr g§VmZ nwÊ`m{YH$m[a{Z Ho$ hr hmo` h¡&
O~ `h dmVm© h_Zo gwZr V~ _Z{df¡ {dMmar - Ahmo! XoImo _moh H$_© H$s XþîQ>Vm, Omo h_mao
~{hZ H$s A{^bmfm CnOr& `h g§gma Agma _hmXþ:I H$m ^am, hm`! Ohm§ Eogm ^md CnO|,
nmn Ho$ `moJ H$[a àmUr ZaH$ Om§`, dhm§ _hmXþ:I ^moJo& `h {dMmaH$a h_mao kmZ CnOm gmo
d¡am½` H$mo CÚ_r ^E& V~ _mVm {nVm ñZohgy§ ì`mHw$b ^E& h_Zo g~gy§ __Ëd VO {XJå~ar
Xrjm AmXar& AmH$meJm{_Zr [a{Õ {gÕ ^B©& ZmZm àH$ma Ho$ {OZ VrWm©{X{df¡ {dhma {H$`m&
Vn hr h¡ YZ {OZHo$& Aa _mVm {nVm amOm jo_§H$a AJbo ^r ^d H$m {nVm gmo h_mao emoH$ê$n
Ap½ZH$a VßVm`_mZ hþdm& gd© Amhma VO _aU H$mo àmßV ^`m gmo JéS>|Ð ^`m& ^dZdmgr
Xod{Z{df¡ Jé‹S> Hw$_ma Om{V Ho$ Xod, {VZH$m A{Yn{V, _hm gwÝXa, _hm namH«$_r, _hmbmoMZ
Zm_, gmo Am`H$a `h Xod{Z H$s g^m{df¡ ~¡R>m h¡& Aa dh AZwYa Vmngr {dhma H$aVm H$m¡_wXr
ZJar J`m& AnZo {eî`{Z Ho$ g_yh H$[a ~oT>m&
Vhm§ amOm gw_wI VmHo$ amUr a{VdVr na_ gwÝXar, g¢H$‹S>m am{U{Z{df¡ àYmZ, Aa VmHo$ EH$
Z¥Ë`H$maUr _mZm| _X H$s nVmH$m hr h¡, A{V gwÝXa ê$n AX²^wV MoîQ>m H$s YaUhmar& VmZo
gmYwXÎm _w{Z Ho$ g_rn gå`H²$Xe©Z J«hçm, V~V¢ Hw$Jwé Hw$Xod Hw$Y_©Hy§$ V¥UdV² OmZo& VmHo$ {ZH$Q>
EH$ {XZ amOm H$hr `h AZwYa Vmngr _hmVn H$m {Zdmg h¡&
V~ _XZm Zo H$hr - ho ZmW! AkmZr H$m H$hm Vn? bmoH${df¡ nmIÊS> ê$n h¡& `h gwZH$a
amOm Zo H«$moY {H$`m& Vy Vnñdr H$s qZXm H$a¡ h¡& V~ ~mZo H$hr Amn H$mon _V H$ahþ, Wmo‹S>o hr
{XZ{df¡ `mH$s MoîQ>m ÑpîQ> n‹S>oJr& Eogm H$hH$a Ka Om`, AnZr ZmJXÎmm Zm_m nwÌr H$mo {gIm`
Vmngr Ho$ Aml_ nR>mB©& gmo dh Xodm§JZm g_mZ na_ MoîQ>m H$s YaUhmar _hm {d^«_ê$n Vmngr
H$mo AnZm eara {XImdVr ^B©& gmo `mHo$ A§J Cn§J _hm gwÝXa {ZaIH$a AkmZr Vmngr H$m _Z
_mo{hV ^`m, Aa bmoMZ Mbm`_mZ ^E& Omo A§J na ZoÌ JE dhm§ hr ~§Y J`m& H$m_~mU{ZH$[a
Vmngr nr{‹S>V ^`m&
ì`mHw$b hmo` Xodm§JZm g_mZ Omo `h H$Ý`m VmHo$ g_rn Am` nyN>Vm ^`m, Vy H$m¡Z h¡ Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 411


`hm§ H$hm§ AmB© h¡? g§Ü`mH$mb{df¡ g~ hr bKw d¥Õ AnZo ñWmZH${df¡ {VîR>¡ h¢& Vy _hmgwHw$_ma
AHo$br dZ _| Š`m| {dMa¡ h¡? V~ dh H$Ý`m _Ywa eãXH$a `mH$m _Z haVr g§Vr XrZVm H$mo {b`o
~mobr, M§Mb ZrbH$_b g_mZ h¢ bmoMZ OmHo$, ho ZmW! X`mdmZ! eaUmJV-à{Vnmb! AmO
_oar _mVm Zo _mo{h KaV¢ {ZH$mg XB©, gmo A~ _¢ {Vhmao ^ofH$a {Vhmao ñWmZH$ ahZm Mmhÿ§ hÿ§& Vw_
_mogm| H¥$nm H$ahþ, amV {XZ {Vhmar godmH$a _oam `h bmoH$ nabmoH$ gwYaoJm& Y_© AW© H$m_
BZ{df¡ H$m¡Z-gm nXmW© h¡ Omo Vw_ {df¡ Z nmBE& na_ {ZYmZ hmo, _¢ nwÊ` Ho$ `moJV¢ Vw_ nm`o&
`m ^m§{V H$Ý`m Zo H$hr V~ `mH$m _Z AZwamJr OmZ {dH$b Vmngr H$m_H$a àÁd{bV
~mobm - ho ^Ðo! _¢ H$hm H¥$nm H$ê§$, Vy H¥$nmH$a àgÞ hmohþ, _¢ OÝ_n`ªV Voar godm H$ê§$Jm& Eogm
H$hH$a hmW MbmdZo H$m CÚ_ {H$`m, V~ H$Ý`m AnZo hmWgy§ _Z¡ H$a AmXag{hV H$hVr ^B© -
ho ZmW! _¢ Hw$_mar H$Ý`m, Eogm H$aZm C{MV Zmht& _oar _mVm Ho$ Ka Om`H$a nyN>mo, Ka ^r {ZH$Q>
hr h¡& O¡gr _mona {Vhmar H$éUm ^B© h¡, V¡g¢ _oar _m§ H$mo àgÞ H$ahþ, dh Vw_H$mo XodoJr, V~ Omo
BÀN>m hmo` gmo H$[a`mo& `h H$Ý`m Ho$ dMZ gwZ _yT> Vmngr ì`mHw$b hmo` VËH$mb H$Ý`m H$s bma
am{Ì H$mo VmH$s _mVm Ho$ nmg Am`m& H$m_H$a ì`mHw$b h¡§ gd© BpÝÐ` OmH$s& O¡go _mVm hmWr
Ob Ho$ gamoda{df¡ n¡R>o V¡g¢ Z¥Ë`H$m[aUr Ho$ Ka{df¡ àdoe {H$`m&
Jm¡V_ñdm_r amOm lo{UH$ go H$h¡ h¢ - ho amOZ²! H$m_H$a J«gm hþdm àmUr Z ñne}, Z ñdmXo,
Z gyK§ ,o Z XoI,o Z gwZ,o Z OmZo, Z S>ao Aa Z bÁOm H$ao& _hm _moh go {Za§Va H$îQ>H$§y àmßV hmo` h¡&
O¡g¢ A§Ym àmUr gn©{Z Ho$ ^ao Hy$n _| n‹S>o, V¡g¢ H$m_m§Y Ord ñÌr Ho$ {df`ê$n {df_Hy$n
_| n‹S>o& gmo dh Vmngr Z¥Ë`H$m[aUr Ho$ MaU _| bmoQ> A{V AYrZ hmo` H$Ý`mHy§$ `mMVm ^`m&
VmZo Vmngr H$mo ~m§Y amIm, amOm H$mo g_ñ`m hþVr& gmo amOm Zo Am` H$a am{Ì H$mo Vmngr ~ÝYm
XoIm& à^mV {VañH$ma H$[a {ZH$mg {X`m& gmo An_mZ H$a bÁOm`_mZ _hmXþ:I H$mo YaVm g§Vm
n¥Ïdr{df¡ ^«_UH$a _ydm& AZoH$ Hw$`mo{Z{df¡ OÝ_ _aU {H$E& ~hþ[a H$_m©Zw`moJ H$a X[aÐr Ho$ Ka
CnOm& O~ `h J^© _| Am`m V~ hr `mH$s _mVm Zo `mHo$ {nVm H$mo H«y$a dMZ H$hH$a H$bh
{H$`m& gmo CXmg hmo` {dXoe J`m, Aa `mH$m OÝ_ ^`m& ~mbH$ AdñWm hþVr V~ ^rb{Z Xoe
Ho$ _Zwî` ~ÝX {H$`o, gmo `mH$s _mVm ^r ~ÝXr _| JB©& g~ Hw$Qw>å~ a{hV `h na_ XþIr ^`m&
H$B© EH$ {XZ nrN>o Vmngr hmo` AkmZ Vn H$a Á`mo{Vfr Xod{Z{df¡ Ap½Zà^ Zm_m Xod ^`m&
Aa EH$ g_` AZÝVdr`© Ho$dbrHy§$ Y_©{df¡ {ZnwU Omo {eî`, {VZZo nyN>çm, H¡$go h¢ Ho$dbr?
MVwa{ZH$m` Ho$ Xod Aa {dÚmYa VWm ^y{_JmoMar {VZH$[a go{dV, ho ZmW! _w{Zgwd«VZmW Ho$
_wpŠV J`o nrN>o Vw_ Ho$dbr ^E, Vw_ g_mZ g§gma H$m VmaH$ H$m¡Z hmo`Jm& V~ {VZZo H$hr

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

412 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Xoe^yfU Hw$b^yfU hmod|Jo& Ho$dbkmZ Aa Ho$dbXe©Z Ho$ YaUhmao, OJV²{df¡ gma, {OZH$m
CnXoe nm`H$a bmoH$ g§gma g_wÐHy§$ {Va|Jo& `o dMZ Ap½Zà^ Zo gwZo gmo gwZH$a AnZo ñWmZH$
J`m& BZ {XZ{Z _| Hw$Ad{Y H$a h_Hy§$ `m nd©V{df¡ {VîR>o OmZ "AZÝVdr`© Ho$dbr H$m dMZ
{_Ï`m H$ê§$' Eogm Jd©Ya nyd© d¡aH$a CnÐd H$aZoHy§$ Am`m& gmo Vw_Hy$ ~b^Ð Zmam`U OmZ
^`H$a ^mO J`m&
ho am_! Vw_ Ma_ earar, VX²^d _mojJm_r ~b^Ð hmo& Aa bú_U Zmam`U h¡& Vm g{hV
Vw_Zo godm H$ar Aa h_mao Km{V`m H$_© Ho$ j` go Ho$dbkmZ CnÁ`m& `m àH$ma àmUr{Z Ho$ ~¡a
H$m H$maU gd© ~¡amZw~ÝY h¡, Eogm OmZH$a Ord{Z Ho$ nyd©^d ldUH$a, ho àmUr hmo! amJÛof VO,
{ZíMb hmodmo& Eogo _hmn{dÌ Ho$dbr Ho$ dMZ gwZ gwa Za Agwa ~maå~ma Z_ñH$ma H$aVo ^`o,
Aa ^dXþ:IV¢ S>ao& Aa Jé‹S>oÝÐ na_ h{f©V hmo` Ho$dbr Ho$ MaUmaqdXHy§$ Z_ñH$ma H$a _hm ñZoh
H$s ÑpîQ> {dñVmaVm, bhbhmQ> H$a¡ h¢ _{U Hw$ÊS>b OmHo$, aKwd§e _| CÚmoV H$aUhmao Oo am_
{VZgm| H$hVm ^`m - ho ^ì`moÎm_! Vw_ _w{Z{Z H$s ^pŠV H$ar gmo _¢ A{V àgÞ ^`m& `o _oao
nyd© ^d Ho$ nwÌ h¢ Omo Vw_ _m§Jm| gmo _¢ Xohÿ§&
V~ lraKwZmW jUEH$ {dMma H$a ~mobo Vw_ Xod{Z Ho$ ñdm_r hmo, H$^r h_ n¡ AmnXm na¡
Vmo {MVm[a`mo& gmYw{ZHy§$ godm Ho$ àgmX go `h \$b ^`m Omo Vw_ gm[aIm| go {_bmn ^`m& V~
Jé‹S>oÝÐ Zo H$hr Vwåhmam dMZ _¢ à_mU {H$`m& O~ Vw_Hy§$ H$m`© n‹S>oJm V~ _¢ {Vhmao {ZH$Q> hr
hÿ§& Eogm H$hm V~ AZoH$ Xod _oK H$s Üd{Z g_mZ dm{XÌ{Z Ho$ ZmX H$aVo ^`o& gmYw{Z Ho$ nyd©^d
gwZ H$B© EH$ CÎm_ _Zwî` _w{Z ^`o, H$B© EH$ lmdH$ Ho$ d«V YmaVo ^E& do Xoe^yfU Hw$b^yfU
Ho$dbr, OJV² nyÁ`, gd© g§gma Ho$ Xþ:I go a{hV, ZJa J«m_ nd©Vm{X gd© ñWmZ{df¡ {dhma H$a¡,
Y_© H$m CnXoe XoVo ^`o&
`h XmoD$ Ho$d{b{Z Ho$ nyd©^d H$m M[aÌ Oo {Z_©b ñd^md Ho$ YmaH$ ^ì`Ord ldU H$a¢
do gy`© g_mZ VoOñdr nmnê$n {V{_aHy§$ erK« hr ha|&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
Xoe^yfU Hw$b^yfU Ho$dbr H$m ì`m»`mZ dU©Z H$aZo dmbm CZVmbrgdm± nd© g§nyU©
^`m&&39&&
AWmZÝVa Ho$dbr Ho$ _wIV¢ am_MÝÐ H$mo Ma_ earar H${h`o VX²^d _mojJm_r gwZH$a gH$b
amOm O` O` eãX H$hH$a àUm_ H$aVo ^`o& Aa d§eñWbnwa H$m amOm gwaà^ _hm {Z_©b{MÎm
am_ bú_U grVm H$s ^pŠV H$aVm ^`m& _{hb{Z Ho$ {eIa H$s H$m§{VH$[a CÁÁdb ^`m h¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 413


AmH$me Ohm§, Eogm Omo ZJa dhm§ MbZo H$s amOm àmW©Zm H$ar, naÝVw am_ Zo Z _mZr& d§e{J[a
Ho$ {eIa {h_mMb Ho$ {eIa g_mZ gwÝXa, Ohm§ Z{bZr dZ{df¡ _hma_UrH$ {dñVrU© {ebm,
Vhm§ Am` h§g g_mZ {damOo&
H¡$gm h¡ dZ? ZmZm àH$ma Ho$ d¥j Aa bVm{Z H$[a nyU©, Aa ZmZm àH$ma Ho$ njr H$a¡ h¡ ZmX
Ohm§, gwJÝY ndZ Mmb¡ h¡, ^m§{V ^m§{V Ho$ \$b nwîn {VZH$[a emo{^V, Aa gamoda{Z _| H$_b
\$yb aho h¢, ñWmZH$ A{V gwÝXa, gd© F$Vw H$s emo^m Ohm§ ~Z ahr h¡, ewÕ Amagr Ho$ Vb g_mZ
_Zmo½` ^y{_, nm§M dU© Ho$ aËZ{ZH$[a emo{^V, Ohm§ Hy§$X _m¡b{gar _mbVr ñWbH$_b, Ohm§
AemoH$ d¥j ZmJd¥j BË`m{X AZoH$ àH$ma Ho$ gwJÝY d¥j \y$b aho h¢, {VZHo$ _Zmoha nëbd
bhbhmQ> H$a¡ h§¡& Vhm§ amOm H$s AmkmH$a _hm ^pŠVdÝV Oo nwéf {VZZo lram_Hy§$ {damOZo Ho$
{Z{_Îm dñÌ{Z Ho$ _hm _Zmoha _ÊS>n ~Zm`, godH$ OZ _hm MVwa gXm gmdYmZ A{V AmZÝX
Ho$ H$aUhmao, _§Jb ê$n ~mUr Ho$ ~mobZhmao, ñdm_r H$s ^pŠV{df¡ VËna, {VZZo ~hþV Vah Ho$
Mm¡‹S>o D§$Mo dñÌ{Z Ho$ _ÊS>n ~Zm`o& ZmZm àH$ma Ho$ {MÌm_ h¢ {OZ_|, Aa {OZ na ÜdmOm \$aha¡
h¢, _mo{VZ H$s _mbm {OZHo$ bQ>Ho$ h¢, jwÐ K§{Q>H$m{Z Ho$ g_yh H$a `wŠV Aa Ohm§ _{U{Z H$s
Pmba byå~ ahr h¡, _hm X¡Xrß`_mZ gy`© H$s-gr {H$aU Ya¡ h¢, Aa n¥Ïdr na nyU© H$be Wmno
h¢, Aa N>Ì M_a qghmgZm{X amO {M• VWm gd© gm_J«r Ya¡ h¢, AZoH$ _§JbÐì` h¢& Eogo gwÝXa
ñWb{df¡ gwIgm| {VîR>¡ h¡&
Ohm§ Ohm§ aKwZmW nm§d Ya| Vhm§ Vhm§ n¥Ïdr na amOm AZoH$ godm H$a¢& eæ`m AmgZ, _{U
gwdU© Ho$ ZmZm àH$ma Ho$ CnH$aU, Aa Bbm`Mr, bd§J, Vmå~yb, _odm, {_îQ>mÞ VWm loîR> dñÌ,
AX²^wV Am^yfU, Aa _hmgwJÝY, ZmZm àH$ma Ho$ ^moOZ X{Y, Xþ½Y, K¥V, ^m§{V ^m§{V AÞ
BË`m{X AZwn_ dñVw bmd|& `m ^m§{V g~ R>m¡a g~ OZ lram_Hy§$ ny§Oo§& d§e{J[a na lram_ bú_U
grVm Ho$ a{hdo H$mo _ÊS>n aMo& {VZ_| {H$gr R>m¡a JrV, H$ht Z¥Ë`, H$ht dm{XÌ ~mO¡ h¢& H$hÿ§
gwH¥$V H$s H$Wm hmo` h¡ Aa Z¥Ë` H$m[aUr Eogm Z¥Ë` H$a¢ _mZm| Xodm§JZm hr h¢ H$ht XmZ ~Q>¡ h¡&
Eogo _§{Xa ~ZmE {OZH$m H$m¡Z dU©Z H$a gH¡,$ Ohm§ gd© gm_J«r nyU©, Omo `mMH$ Amd¡ gmo {d_wI
Z Om§`& XmoZm| ^mB© g~ Am^aU{ZH$[a `wŠV, gwÝXa dñÌ Ya| _Zdm§{N>V XmZ Ho$ H$aUhmao, _hm
`eH$a _pÊS>V, Aa grVm na_ gm¡^m½` H$s YaUhmar, nmn Ho$ àg§Jgy§ a{hV, emñÌmoŠV ar{VH$a
aho& VmH$s _{h_m H$hm§ VH$ H${hE& Aa d§e{J[a{df¡ lram_MÝÐ Zo {OZoída Xod Ho$ hOmam|
AX²^wV M¡Ë`mb` ~Zdm`o& _hmÑ‹T> h¢ ñV§^ {OZHo$, `mo½` h¡ bå~mB© Mm¡‹S>mB© D§$MmB© {OZH$s, Aa
gwÝXa PamoI{ZH$[a emo{^V, VmoaU g{hV h¢ Ûmam {OZHo$, H$moQ> Aa ImB© H$a _§{S>V, gwÝXa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

414 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ÜdOm{ZH$[a emo{^V, d§XZm Ho$ H$aUhmao ^ì`Ord {VZHo$ _Zmoha eãX g§`wŠV, _¥X§J, drUm,
~m§gwar, Ombar, Pm§P, _Oram, e§I, ^oar BË`m{X dm{XÌ{Z Ho$ eãXH$a emo^m`_mZ, {Za§Va
Amaå^E h¢ _hm CËgd Ohm§& Eogo am_ Ho$ aMo a_UrH$ {OZ _§{Xa, {VZH$s n§pŠV emo^Vr ^B©&
Vhm§ n§M dU© Ho à{Vq~~ {OZoÝÐ gd© bjU{Z H$a g§`wŠV, gd© bmoH${ZH$[a nyÁ` {damOVo ^E&
EH$ {XZ lram_ H$_bbmoMZ bj_Ugy§ H$hVo ^E - ho ^mB©! `hm§ AnZo Vm§B© {XZ ~hþV
~rVo, Aa gwIgy§ `m {J[a na aho, lr {OZoída Ho$ M¡Ë`mb` ~Zm`do H$a n¥Ïdr _| {Z_©b H$s{V©
^B©, Aa `m d§eñWbnwa Ho$ amOm Zo AnZr ~hþV godm H$ar, AnZo _Z ~hþV àgÞ {H$E& A~
`hm§ hr ah| Vmo H$m`© H$s {g{Õ Zmht, Aa BZ ^moJ{ZH$a _oam _Z àgÞ Zmht& `o ^moJ amoJ Ho$
g_mZ h¡§ - Eogm hr OmZVm hÿ§, VWm{n `o ^moJ{Z Ho$ g_yh _mo{h jU_mÌ Zmht N>mo‹S>o h¢& gmo O~
VH$ g§`_ H$m CX` Zmht V~ VH$ `o {~Zm `ËZ Am` àmßV hmo` h¢& `m ^d{df¡ Omo H$_© `h
àmUr H$a¡ h¡ VmH$m \$b na^d _| ^moJd¡ h¡& Aa nyd© CnmO} Ho$ H$_© {VZH$m \$b dV©_mZ
H$mb{df¡ ^moJ¡ h¡& `m ñWb _| {Zdmg H$aVo AnZo gwI gånXm h¡, naÝVw Oo {XZ Om` h¢ do \o$a
Z Amd¢& ZXr H$m doJ, Aa Am`w Ho$ {XZ, Aa `m¡dZ JE do \o$a Z Amd|&
Vm H$U©adm Zm_ ZXr Ho$ g_rn X§S>H$ ~Z gw{Z`o h¡& dhm§ ^y{_JmoMa{Z H$s Jå`Vm Zmht, Aa
dhm§ ^aV H$s Amkm H$m hÿ àdoe Zmht& dhm§ g_wÐ Ho$ VQ> na EH$ ñWmZ ~Zm` {Zdmg H$a|Jo&
`h am_ H$s Amkm gwZ bú_U Zo {dZVr H$ar - ho ZmW! Amn Omo Amkm H$amoJo gmoB© hmo`Jm&
Eogm {dMma XmoD$ dra _hmYra BÝÐgm[aIo ^moJ ^mo{J d§e {J[aV¢ grVm g{hV Mmbo& amOm gwaà^
d§eñWbnwa H$m n{V bma Mmë`m gmo Xÿa VH$ J`m& Amn {dXm {H$`m gmo _wpíH$b nrN>o ~mhþ‹S>,
_hm emoH$d§V AnZo ZJa _| Am`m& lram_ H$m {dah H$m¡Z H$m¡Z H$mo emoH$d§V Z H$a¡?
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho amOZ²! dh d§e{J[a ~‹S>m nd©V, Ohm§ AZoH$ YmVw
gmo am_MÝÐ Zo {OZ_pÝXa H$s n§pŠV H$a _hm emo^m`_mZ {H$`m& H¡$go h¢ {OZ_§{Xa? {Xem{Z Ho$
g_yhHy§$ AnZr H$m§{V H$[a àH$meê$n H$a¡ h¢& Vm {J[a na lram_ Zo na_ gwÝXa {OZ_pÝXa ~ZmE,
gmo d§e{J[a am_{J[a H$hm`m, `m ^m§{V n¥Ïdr na à{gÕ ^`m& a{d g_mZ h¡ à^m OmH$s&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_{J[a H$m dU©Z H$aZo dmbm Mmbrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&40&&
AWmZÝVa amOm AaÊ` Ho$ nmoVm XeaW Ho$ nwÌ am_ bú_U grVm g{hV X{jU {Xem Ho$
g_wÐHy§$ Mmbo& H¡$go h¢ XmoD$ ^mB©? _hm gwI Ho$ ^moŠVm, ZJa J«m_ {VZH$[a ^ao Oo AZoH$ Xoe
{VZH$mo Cb§K H$a _hm dZ{df¡ àdoe H$aVo ^E& Ohm§ AZoH$ _¥J{Z Ho$ g_yh h¢, Aa _mJ© gyP¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 415


Zmht, Aa CÎm_ nwéf{Z H$s ~ñVr Zmht& Ohm§ {df_ ñWmZH$ gmo ^rb ^r {dMa Z gH¢$, ZmZm
àH$ma Ho$ d¥j Aa ~ob {VZH$a ^açm, _hm{df_, A{V A§YH$maê$n, Ohm§ nd©V{Z H$s Jw\$m,
Jå^ra {ZPaZo Pa¢ h¢, Vm dZ{df¡ OmZH$s àg§JV¢ Yrao Yrao EH$ EH$ H$mog amoO Mmbo&
XmoD$ ^mB© {Z^©` AZoH$ H«$s‹S>m Ho$ H$aUhmao Za_Xm ZXr nhþ§Mo& OmHo$ VQ> _hma_UrH$ àMwa
V¥U{Z Ho$ g_yh Aa g_mZVm Yao, _hmN>m`mH$mar AZoH$ d¥j \$b nwînm{XH$[a emo{^V& Aa OmHo$
g_rn nd©V, Eogo ñWmZHy§$ XoI XmoD$ ^mB© dmVm© H$aVo ^E& `h dZ A{V gwÝXa Aa ZXr gwÝXa
Eogm H$hH$a a_UrH$ d¥j H$s N>m`m{df¡ grVmg{hV {VîR>o& jUEH$ {VîR>H$a Vhm§ Ho$ a_UrH$
ñWmZH$ {ZaIH$a ObH«$s‹S>m H$aVo ^E& ~hþ[a _hm{_îQ> Amamo½` nŠd \$b \y$b{Z Ho$ Amhma
~Zm`o, gwI H$s h¡ H$Wm {OZHo$, Vhm§ agmoB© Ho$ CnH$aU Aa ~mgU _mQ>r Ho$ Aa ~m§g{Z Ho$ ZmZm
àH$ma VËH$mb ~Zm`, _hmñdm{XîQ> gwÝXa gwJÝY Amhma, dZ Ho$ YmZ, grVm Zo V¡`ma {H$E&
^moOZ Ho$ g_` XmoD$ dra _w{Z Ho$ Am`do Ho$ A{^bmfr ÛmamnojU H$mo I‹S>o&
Vm g_` Xmo MmaU _w{Z AmE - gwJwpßV Aa Jw{ßV h¢ Zm_ {OZHo$, Á`mo{VnQ>b H$a g§`wŠV
h¡ eara {OZH$m, Aa gwÝXa h¡ Xe©Z {OZH$m, _{V lw{V Ad{Y VrZ kmZ {damO_mZ, _hmd«V
Ho$ YmaH$, na_ Vnñdr, gH$b dñVw H$s A{^bmfm a{hV, {Z_©b h¢ {MÎm {OZHo$, _mgmondmgr,
_hmYra dra, ew^ MoîQ>m Ho$ YaUhmao, ZoÌ{ZHy§$ AmZÝX Ho$ H$aVm, emñÌmoŠV AmMma H$a g§`wŠV
h¡ eara {OZH$m, gmo AmhmaHy§$ AmE& gmo XÿaV¢ grVm Zo XoIo& V~ _hmhf© Ho$ ^ao h¢ ZoÌ OmHo$, Aa
amo_m§MH$a g§`wŠV h¡ eara OmH$m, n{Vgm| H$hVr ^B©, ho ZmW! ho Za loîR>! XoIhþ! XoIhþ! VnH$a
Xþ~©b eara {XJå~a H$ë`mUê$n MmaU `wJb AmE&
V~ am_ H$hr - ho {à`o! ho n§{S>Vo! gwÝXa _y{V©! do gmYw H$hm§ h¢? ho ê$n Am^aU H$s
YaUhmar? YÝ` h¢ ^m½` Voao, VyZo {ZJ«ªW `wJb XoIo, {OZHo$ Xe©ZV¢ OÝ_ OÝ_ Ho$ nmn Omh¡,
^pŠVd§V àmUr Ho$ na_ H$ë`mU hmo`& O~ `m ^m§{V am_ Zo H$hr V~ grVm H$hVr ^B© - `o
AmE, `o AmE& V~ hr XmoZm| _w{Z am_ Ho$ ÑpîQ> n‹S>o& OrdX`m Ho$ nmbH$, B©`m©g{_{V g{hV,
g_mYmZê$n h¢ _Z {OZHo$& V~ lram_ Zo grVm g{hV gÝ_wI Om` Z_ñH$ma _hm^pŠV`wŠV
lÕm g{hV _w{Z{ZHy§$ Amhma {X`m& AmaUr ^¡gm| H$m Aa dZ H$s Jm`m| H$m Xþ½Y, Aa Nw>hmao {Jar
XmI ZmZm àH$ma Ho$ dZ Ho$ YmÝ`, gwÝXa Kr {_îQ>mÞ, BË`m{X _Zmoha dñVw {d{Ynyd©H$ {VZH$[a
_w{ZZHy$§ nmaU H$amdVo ^E& Vo _w{Z ^moOZ Ho$ ñdmX Ho$ bmobnw Vmgy§ a{hV, {ZaÝVam` Amhma H$aVo ^E&
O~ am_ Zo AnZr ñÌr g{hV ^pŠVH$a Amhma {X`m, V~ n§MmíM`© ^E, aËZ{Z H$s dfm©,
nwînd¥pîQ>, erVb _§X gwJÝY ndZ, Aa Xþ§Xþ^r ~mOo, O` O`H$ma eãX& gmo Om g_` am_ Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

416 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_w{Z{Z H$m Amhma ^`m Vm g_` dZ{df¡ EH$ J¥Y« njr AnZr BÀN>mH$a d¥j na {VîR>¡ Wm& gmo
A{Ve` H$a g§`wŠV _w{ZZHy§$ XoI AnZo nyd©^d OmZVm ^`m {H$ H$moB© EH$^d n{hbo _¢ _Zwî`
hþVm, à_mXr A{ddoH$H$a OÝ_ {Zî\$b Imo`m, Vn g§`_ Z {H$`m, {YŠH$ma _mo _yT>~w{ÕHy§$& A~
_¢ nmn Ho$ CX`H$[a ImoQ>r `mo{Z{df¡ Am` nS>çm, H$hm Cnm` H$ê§$? _mo{h _Zwî` ^d{df¡ nmnr
Ord{Z ^a_m`m& do H${hdo Ho$ {_Ì Aa _hmeÌw, gmo CZHo$ g§J _| Y_©aËZ VÁ`m, Aa Jwé{Z Ho$
dMZ Cb§K _hmnmn AmMaçm& _¢ _mohH$a A§Y, AkmZ {V{_aH$a Y_© Z n{hMmÝ`m& A~ AnZo
H$_© {MVma Ca{df¡ Oby§ hÿ§& ~hþV qMVdZ H$a H$hm? XþI Ho$ {ZdmaZo Ho$ AW© BZ gmYw{Z H$m
eaU Jhÿ§, `o gd©gwI Ho$ XmVm, BZgy§ _oao na_ AW© H$s àmpßV {ZíM` goVr hmo`Jr&
`m ^m§{V nyd©^d Ho$ {MVmaZoV¢ àW_ Vmo na_ emoH$Hy§$ àmßV ^`m hþVm& ~hþ[a gmYw{Z Ho$
Xe©ZV¢ VËH$mb na_ h{f©V hmo`, AnZr XmoD$ nm§I hbm`, Am§gw{ZH$a ^ao h¢ ZoÌ OmHo$, _hm
{dZ`H$a _§{S>V njr d¥j Ho$ AJ«^mJV¢ ^y{_{df¡ nS>çm& gmo _hm_moQ>m njr VmHo$ nS>Zo Ho$
eãXH$[a hmWr Aa qghm{X dZ Ho$ Ord ^`H$a ^mJ JE, Aa grVm ^r AmHw$b{MÎm ^B©& XoImo,
`h T>rR> njr _w{Z{Z Ho$ MaU{df¡ H$hm§gy§ Am` nS>çm? H$R>moa eãX H$a KZm hr {Zdmaçm, naÝVw
dh njr _w{Z{Z Ho$ MaU{Z Ho$ YmodZ{df¡ Am` nS>çm&
MaUmoXH$ Ho$ à^md H$a jU_mÌ{df¡ VmH$m eara aËZm| H$s am{e g_mZ ZmZm àH$ma Ho$
VoOH$a _pÊS>V hmo` J`m, nm§I Vmo ñdU© H$s à^m H$mo YaVo ^E, XmoD$ nm§d d¡Sy>`©_{U g_mZ hmo`
JE, Aa Xoh ZmZm àH$ma Ho$ VoOH$a aËZ{Z H$s N>{d H$mo YaVm ^`m, Aa My§M _y§Jm g_mZ AmaŠV
^B©& V~ `h njr AmnHy§$ Aa ê$nHy§$ XoI na_ hf©Hy§$ àmßV ^`m, _Ywa ZmXH$a Z¥Ë` H$adoHy§$
CÚ_r ^`m& Xod{Z Ho$ XþÝXþ^r g_mZ h¡ ZmX OmH$m, ZoÌ{ZV¢ AmZÝX H¡$ AlwnmV S>maVm emo^Vm
^`m& O¡gm _moa _oh Ho$ AmJ_Z{df¡ Z¥Ë` H$a¡ V¡gm _w{Z Ho$ AmJ¢ Z¥Ë` H$aVm ^`m&
_hm _w{Z {d{Ynyd©H$ nmaUmH$a ~¡Sy>`© _{Ug_mZ {ebm na {damOo& nX²_amJ _{Ug_mZ h¢
ZoÌ OmHo$, Eogm njr nm§I g§H$moM _w{Z{Z Ho$ nm§Am| H$mo àUm_ H$a AmJ¢ {VîR>m& V~ lram_ \y$bo
H$_b g_mZ h¢ ZoÌ {OZHo$, njrHy§$ àH$meê$n XoI Amn na_ AmíM`©Hy§$ àmßV ^E& gmYw{Z Ho$
MaUmaqdX H$mo Z_ñH$ma H$a nyN>Vo ^E& H¡$go h¢ gmYw? AR>mB©g _ybJwU, Mm¡amgr bmI CÎmaJwU,
do hr h¢ Am^yfU {OZHo$&
~maå~ma njr H$s Amoa {ZaI am_ _w{Zgy§ H$hVo ^E - ho ^JdZ²! `h njr àW_
AdñWm{df¡ _hm{dê$n A§J hþVm gmo jU_mÌ{df¡ gwdU© Aa aËZ{Z Ho$ g_yh H$s N>{d YaVm
^`m& `h Aew{M gd© _m§g H$m Amhmar XþîQ> J¥Y«njr AmnHo$ MaU{Z Ho$ {ZH$Q> {VîR>H$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 417


_hmem§V ^`m gmo H$m¡Z H$maU?
V~ gwJwpßV Zm_m _w{Z H$hVo ^E - ho amOZ²! nyd} `m ñWb {df¡ X§S>H$Zm_m Xoe hþVm, Ohm§
AZoH$ J«m_ ZJa nÅ>U g§dmhU _Q>§~ Kmof IoQ> H$adQ> ÐmoU_wI hþVo& dm{S>H$a`wŠV, gmo J«m_ H$moQ>
ImB© XadmOo{ZH$a _§{S>V gmo ZJa, Aa Ohm§ aËZ{Z H$s ImZ gmo nÅ>U, nd©V Ho$ D$na go g§dmhZ,
Aa Om{h nm§M gm¡ J«m_ bmJo gmo _Q>§~, Aa Jm`{Z Ho$ {Zdmg Jwdmb{Z Ho$ Amdmg gmo Kmof,
Aa OmHo$ AmJo ZXr gmo IoQ>, Aa OmHo$ nrN>o nd©V gmo H$adQ>, Aa g_wÐ Ho$ g_rn gmo ÐmoU_wI,
BË`m{X AZoH$ aMZmH$a emo{^V& Vhm§ H$U©Hw$ÊS>b Zm_m ZJa _hm_Zmoha, Vm{df¡ `m njr H$m
Ord X§S>H$Zm_m amOm hþVm, _hmàVmnr CX` Yao, àM§S> namH«$_ g§`wŠV, ^½Z {H$`o h¢ eÌwê$n
H§$Q>H$ OmZ¡§, _hm_mZr, ~‹S>r goZm H$m ñdm_r& gmo `m _yT> Zo AY_© H$s lÕmH$a nmnê$n {_Ï`m
emñÌ go`m, O¡g¢ H$moB© K¥V H$m AWu ObHy§$ _Wo& `mH$s ñÌr X§{S>{Z H$s godH$ hþVr& {VZgm| A{V
AZwam{JUr& gmo dmHo$ g§JH$a `h ^r VmHo$ _mJ©Hy§$ YaVm ^`m& pñÌ{Z H$s de hþdm nwéf H$hm
H$hm Z H$a¡?
EH$ {Xdg `h ZJa Ho$ ~m{ha {ZH$ñ`m gmo dZ{df¡ H$m`moËgJ© Yao Ü`mZmê$T> _w{Z XoIo& V~
`m {ZX©B© Zo _w{Z Ho$ H§$R>{df¡ _ydm gn© S>maçm& H¡$gm hþVm `h? nmfmU g_mZ H$R>moa hþVm {MÎm
OmH$m& gmo _w{Z Ü`mZ Yao _m¡Zgy§ {VîR>o, Aa `h à{Vkm H$ar, Omo bJ _oao H§$R>V¢ Xÿa Z H$a¡ Vm¡bJ
_¢ hbZ MbZ Zmht H$ê§$, `moJê$n hr ahÿ§& gmo H$mhÿ Zo gn© Xÿa Z {H$`m, _w{Z I‹S>o hr aho& ~hþ[a
H$B© EH$ {XZ{Z{df¡ amOm Vmhr _mJ© J`m& Vmhr g_` H$mhÿ ^bo _Zwî` Zo gm§n H$mT>çm, Aa _w{Z
Ho$ nmg ~¡R>çm hþVm gmo amOm dm _Zwî`gy§ nyN>m Omo _w{Z Ho$ H§$R>V¢, gm§n H$m¡Z H$mT>çm, Aa H$~
H$mT>çm? V~ dmZo H$hr - ho ZaoÝÐ! {H$gr ZaH$Jm_r Zo Ü`mZmê$T> _w{Z Ho$ H§$R>{df¡ _ydm gn©
S>maçm hþVm gmo gn© Ho$ g§`moJV¢ gmYw H$m eara A{VIoX {IÞ ^`m& BZHo$ Vmo H$moB© Cnm` Zht,
AmO gn© _¢Zo H$mT>çm h¡& V~ amOm _w{Z H$mo em§Vñdê$n H$fm`a{hV OmZ àUm_ H$a AnZo
ñWmZH$ J`m& Cg {XZ go _w{Z`m| H$s ^pŠV{df¡ AZwamJr ^`m Am¡a {H$grHy§$ CnÐd Z H$a|&
V~ `h d¥Îmm§V amUr Zo X§{S>`m| Ho$ _wI go gwZm {H$ amOm {OZY_© H$m AZwamJr ^`m& V~
`m nm{n Zo H«$moYH$a _w{Z`m| Ho$ _maZo H$m Cnm` {H$`m& Oo XþîQ>Ord h¢ do AnZo OrZo H$m ^r `ËZ
VO nam`m A{hV H$a|& gmo nm{nZr Zo AnZo Jwé H$mo H$hm - Vw_ {ZJ«ªW _w{Z H$m ê$nH$a _oao _hb
_| Amdmo Am¡a {dH$ma MoîQ>m H$ahþ& V~ `mZo `mhr ^m§{V H$ar& gmo amOm `h d¥Îmm§V OmZH$a _w{Z`m|
go H$mon ^`m Am¡a _§Ìr Am{X XþîQ> {_Ï`mÑpîQ> gXm _w{Z`m| H$s {ZÝXm hr H$aVo& AÝ` ^r Am¡a
Oo H«y$aH$_u _w{Z`m| Ho$ A{hVw Wo {VÝhm|Zo amOmHy§$ ^a_m`m& gmo nmnr amOm _w{Z`m| H$mo KmZr{df¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

418 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


no{bdo H$s Amkm H$aVm ^`m& AmíM`©g{hV gd© _w{Z KmZr _| nobo&
EH$ gmYw ~{h^y©{_ J`m nrN>o AmdVm Wm gmo {H$gr X`mdmZ Zo H$hr - AZoH$ _w{Z nmnr
amOm Zo `§Ì _| nobo h¢, Vw_ ^mJ Omdmo& Vwåhmam eara Y_© H$m gmYZ h¡ gmo AnZo eara H$s ajm
H$ahþ& V~ `h g_mMma gwZ, g§K Ho$ _aU Ho$ emoH$H$a Mw^r h¡ Xþ:Iê$n {ebm OmHo$, jU EH$
dO« Ho$ ñVå^g_mZ {ZíMb hmo` ahm, ~hþ[a Z ghm Om` Eogm Šboe ê$n ^`m, gmo _w{Zê$n Omo
nd©V CgH$s g_^mdê$n Jw\$m go H«$moYê$n Ho$gar qgh {ZH$ñ`m& O¡g¢ AmaŠV AemoH$ d¥j hmo`
V¡g¢ _w{Z Ho$ AmaŠV ZoÌ ^E& VoOH$a AmH$me g§Ü`m Ho$ a§Jg_mZ hmo` J`m& H$mon H$a
VßVm`_mZ Omo _w{Z VmHo$ gd© eara{df¡ ngod H$s ~y§X àH$Q> ^Bª& {\$a H$mbmp½Z g_mZ àÁd{bV
Ap½ZnyVbm {ZH$ñ`m, gmo YaVr AmH$me Ap½Zê$n hmo` JE, bmoH$ hmhmH$ma H$aVo _aUHy§$ àmßV
^E& O¡g¢ ~m§gm| H$m ~Z ~b¡ V¡g¢ Xoe ^ñ_ hmo` J`m, Z amOm, Z A§V:nwa, Z nwa, Z J«m_, Z
nd©V, Z ZXr, Z dZ, Z H$moB© àmUr, Hw$N> ^r Xoe _| Z ~À`m& _hmkmZ d¡am½` Ho$ `moJH$a ~hþV
{XZm| _| _w{Z Zo g_^mdê$n Omo YZ CnmÁ`m© hþVm gmo VËH$mb H«$moYê$n [anw Zo ham&
X§S>H$ Xoe H$m X§S>H$ amOm nmn Ho$ à^mdH$a àb` ^`m Am¡a Xoe àb` ^`m, gmo A~ `h
X§S>H$ ~Z H$hmd¡ h¡& H$B© EH$ {XZ Vmo `hm§ V¥U ^r Z CnÁ`m& {\$a KZo H$mb{df¡ _w{Z`m| H$m
{~hma ^`m, {VZHo$ à^mdH$[a d¥jm{XH$ ^E& `h dZ Xodm| H$mo ^r ^`§H$a h¡, {dÚmYam| H$s Š`m
~mV? qgh ì`mK« AîQ>mnXm{X AZoH$ Ordm| go ^açm Am¡a ZmZm àH$ma Ho$ n{j`m| H$a eãXê$n
h¡, Am¡a AZoH$ àH$ma Ho$ YmÝ` go nyU© h¡& dh amOm X§S>H$ _hmà~b epŠV H$m YmaH$ hþVm gmo
AnamY H$a ZaH$ {V`ªMJ{V{df¡ ~hþV H$mb ^«_U H$a `h J¥Y« njr ^`m& A~ BgHo$ nmnH$_©
H$s {Zd¥{Îm ^B©, h_Hy§$ XoI nyd©^d ñ_aU ^`m& Eogm OmZ {OZAmkm _mZ g§gma eara ^moJV¢
{daŠV hmo`, Y_©{df¡ gmdYmZ hmoZm&
naOrdm| H$m Omo ÑîQ>m§V h¡ gmo AnZr em§V^md H$s CËn{Îm H$m H$maU h¡& `m njrHy§$ AnZr
{dnar{V MoîQ>m nyd^© d H$s `mX AmB© h¡ gmo H$ånm`_mZ h¡& njr na X`mbw hmo`, _w{Z H$hVo ^E -
ho ^ì`! A~ Vy ^` _V H$a¡, Om g_` O¡gr hmoZr hmo` gmo hmo`, éXZ H$mho H$mo H$a¡ h¡, hmoZhma
Ho$ _oQ>do g_W© H$moD$ Zmht& A~ Vy {dlm_Hy§$ nm` gwIr hmo`, níMmVmn VO& XoI H$hm§ `h dZ
Am¡a H$hm§ grVm g{hV lram_ H$m AmdZm Am¡a H$hm§ h_mam dZM`m© H$m AdJ«h Omo dZ _| lmdH$
Ho$ Amhma {_boJm Vmo bod|Jo, Am¡a H$hm§ Voam h_H$mo XoI à{V~moY hmoZm?
H$_m] H$s J{V {d{MÌ h¡, H$_m] H$s {d{MÌVm go OJV H$s {d{MÌVm h¡& h_Zo Omo AZw^`m
Am¡a gwZm XoIm h¡ gmo H$ho h¢ - njr Ho$ à{V~moYdo Ho$ AW© am_ H$m A{^àm` OmZ gwJwpßV _w{Z

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 419


AnZm Am¡a JwpßV _w{Z XÿOm XmoZm| H$m d¡am½` H$m H$maU H$hVo ^E& EH$ dmamUgr ZJar dhm§
AMb Zm_m amOm {d»`mV CgHo$ amUr {JaXodr JwUê$n aËZm|H$a emo{^V& CgHo$ EH$ {XZ
{ÌJwpßVZm_m _w{Z ew^ MoîQ>m Ho$ YaUhmao Amhma Ho$ AW© AmE& gmo amUr Zo na_lÕm H$a {VZHy§$
{d{Ynyd©H$ Amhma {X`m& O~ {Za§Vam` Amhma hmo MwH$m V~ amUr Zo _w{ZHy§$ nyN>r - ho ZmW! `h
_oam J¥hdmg g\$b hmo`Jm `m Zht&
^mdmW© - _oao nwÌ hmoJm `m Zht& V~ _w{Z dMZJwpßV ^oX (Vmo‹S>H$a) BgHo$ g§Xoe {ZdmaU
Ho$ AW© Amkm H$ar& Voao Xmo` nwÌ {ddoH$s hmo`§Jo& gmo h_ Xmo` nwÌ {ÌJwpßV _w{Z H$s Amkm ^E&
nrN>o ^E, Bg{bE gwJwpßV Am¡a JwpßV h_mao Zm_ _mVm {nVm Zo amIo gmo h_ XmoZm| amOHw$_ma
bú_rH$a _§{S>V gd©H$bm Ho$ nmaJm_r bmoH$m| Ho$ ß`mao ZmZm àH$ma H$s H«$s‹S>m H$a a_Vo Ka _| {VîR>&o
AWmZÝVa EH$ Am¡a d¥Îmm§V ^`m& JÝYdVr Zm_m ZJar, dhm§ Ho$ amOm H$m nwamo{hV gmo_,
CgHo$ Xmo` nwÌ EH$ gwHo$Vw XÿOm Ap½ZHo$Vw, {VZ{df¡ A{V àr{Vgm| gwHo$Vw H$m {ddmh ^`m&
{ddmhH$a `h {MÝVm ^B© {H$ H$^r Bg ñÌr Ho$ `moJH$a h_ XmoZm| ^mB`m| _| OwXm`Jr Z hmo`&
{\$a ew^ H$_© Ho$ `moJ go gwHo$Vw à{V~moY hmo` AZÝVdr`© ñdm_r Ho$ g_rn _w{Z ^`m Am¡a
bhþam^mB© Ap½ZHo$Vw ^mB© Ho$ {d`moJ H$a AË`ÝV XþIr hmo` ~mamUgr{df¡ CJ« Vmng ^`m& V~
~‹S>m ^mB© gwHo$Vw Omo _w{Z ^`m hþVm, gmo N>moQ>o ^mB©Hy§$ Vmng ^`m OmZ g§~mo{Y~o Ho$ AW© Am`do
H$m CÚ_r ^`m, Jwé n¡ Amkm _m§Jr& V~ Jwé Zo H$hm Vy ^mB© H$mo g§~moYm Mmh¡ h¡ Vmo `h d¥Îmm§V
gwZ& V~ BgZo H$hm - ho ZmW! d¥Îmm§V Š`m?
V~ Jwé Zo H$hr - dh Vw_gm| _V nj H$m dmX H$aoJm& Am¡a Vwåhmao dmX Ho$ g_` EH$ H$Ý`m
J§Jm Ho$ Vra VrZ pñÌ`m| g{hV AmdoJr& Jm¡a h¡ dU© OmH$m, ZmZm àH$ma Ho$ dñÌ n{hao& {XZ Ho$
{nN>bo n{ha AmdoJr& Vmo BZ {M•m| H$a OmZ Vy ^mB© go H${h`mo - Bg H$Ý`m H$m H$hm ew^ Aew^
hmoZhma h¡ gmo H$hmo, V~ dh {dbIm hmo` Vmohÿ H$hoJm, _¢ Vmo Z OmZy§ Vw_ OmZmo hmo Vmo H$hmo&
V~ Vy H${h`mo - Bg nwa{df¡ EH$ àda Zm_m loîR>r YZd§V CgH$s `h é{Mam Zm_m nwÌr h¡& gmo
AmOV¢ Vrgao {XZ _aUH$a H§$da J«m_{df¡ {dbmg Zm_m H$Ý`m Ho$ {nVm H$m _m_m CgHo$ N>obr
hmo`Jr, Vm{h ë`mbr _maoJm, gmo _aH$a JmT>a hmo`Jr, {\$a ^¢g, ^¢g go Cgr {dbmg Ho$ {dYwam
Zm_m nwÌr hmo`Jr& `h dmVm© Jwé H$hr, V~ gwH$o Vw gwZH$a Jwé Hy$§ àUm_H$a Vmngr{Z Ho$ Aml_ Am`m&
Om ^m§{V Jwé H$hr hþVr Vmhr ^m§{V Vmnggm| H$hr Am¡a Vmhr ^m§{V ^B©& dh {dYwam Zm_m
{dbmg H$s nwÌrHy§$ àda Zm_m loîR>r naUo bm½`m, V~ Ap½ZHo$Vw H$hr `h Voar é{Mam Zm_m nwÌr
gmo _aH$a AOm JmS>a ^¢g hmo` Voao _m_m Ho$ nwÌr ^B©, A~ Vy `m{h naZ¡ gmo C{MV Zmht Am¡a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

420 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{dbmgHy§$ ^r gd© d¥Îmm§V H$hm, H$Ý`m Ho$ nyd©^d H$ho, gmo gwZH$a H$Ý`mHy§$ Om{Vñ_aU ^`m,
Hw$Qw>å~ go _moh VO g~ g^mHy§$ H$hVr ^B© - `h àda _oam nyd©^d H$m {nVm h¡ gmo Eogm H$h
Am{`©H$m ^B© Am¡a Ap½ZHo$Vw Vmng _w{Z ^`m& `h d¥Îmm§V gwZH$a h_ XmoZm| ^mB©`m| Zo _hm
d¡am½`ê$n hmo` AZÝVdr`© ñdm_r Ho$ {ZH$Q> O¡ZoÝÐ d«V A§JrH$ma {H$`o& _moh Ho CX`H$a àm{U`m|
Ho$ ^ddZ Ho$ ^Q>H$mdZhmao AZoH$ AZmMma hmo` h¢& gX²Jwé Ho$ à^mdH$a AZmMma H$m n[ahma
hmo` h¡& g§gma Agma h¡, _mVm {nVm ~m§Yd {_Ì ñÌr g§VmZm{XH$ VWm gwI XþI hr {dZída h¢&
Eogm gwZ H$a njr ^dXþI go ^`^rV ^`m Y_©J«hU H$s dm§N>m H$a ~maå~ma eãX H$aVm ^`m&
V~ Jwé H$hr ho ^Ðo! Vy ^` _V H$a lmdH$ Ho$ d«V bodmo, OmH$[a {\$a XþI H$s naånam Z
nmd¡, A~ Vy em§V^md Ya H$mhÿ àmUrHy§$ nr‹S>m _V H$a¡& Aqhgm d«V Ya, _¥fm dmUr VO,
gË`d«V AmXamo nadñVw H$m J«hU VO, naXmam VO, VWm gd©Wm ~«÷M`© ^O& V¥îUm VO
gÝVmof ^O& am{Ì ^moOZ H$m n[ahma H$a A^j Amhma H$m n[aË`mJ H$a& CÎm_ MoîQ>m H$m YmaH$
hmohþ Am¡a {ÌH$mb g§Ü`m{df¡ {OZoÝÐ H$m Ü`mZ Yahþ& ho gw~w{Õ! Cndmgm{X VnH$a ZmZm àH$ma
Ho$ {Z`_ A§JrH$ma H$a& à_mX a{hV hmo` BpÝÐ` OrV gmYwdm| H$s ^pŠV H$a Xod Aah§V Jwé
{ZJ«ªW, X`m_`r Y_© {ZíM`H$a& `m ^m§{V _w{Z Zo Amkm H$ar V~ njr ~maå~ma Z_ñH$ma H$a
_w{Z Ho$ {ZH$Q> lmdH$ Ho$ d«V YaVm ^`m&
grVm Zo OmZr `h CÎm_ lmdH$ ^`m V~ h{f©V hmo` AnZo hmW go ~hþV bS>m`m& Vm{h
{dídmg CnOm` XmoD$ _w{Z H$hVo ^`o - `h njr Vnñdr em§V {MÎm ^`m H$hm§ Om`oJm? JhZ
dZ{df¡ AZoH$ H«y$a Ord h¢ `m gå`½ÑpîQ> njr H$s Vw_Zo gXm H$mb ajm H$aZr& `h Jwé Ho$ dMZ
gwZ, grVm njr Ho$ nm{bdoê$n h¡ {MÎm OmH$m, AZwJ«hH$a am»`m& amOm OZH$ H$s nwÌr H$a
H$_bH$a {dídmgVr g§Vr H¡$gr emo^Vr ^B©? O¡g¡ Jé‹S> H$s _mVm Jé‹S>Hy§$ nmbVr emo^¡& Aa
lram_ bú_U njr H$mo {OZY_u OmZ A{VY_m©ZwamJ H$aVo ^`o& Aa _w{Z{Z H$s ñVw{V H$a
Z_ñH$ma H$aVo ^`o& XmoZm| MmaU _w{Z AmH$me Ho$ _mJ© JE, gmo OmVo H¡$go emo^Vo ^`o? _mZm|
Y_©ê$n g_wÐ H$s H$ëbmob hr h¢&
Aa EH$ dZ H$m hmWr _XmoÝ_Îm dZ _| CnÐd H$aVm ^`m& VmHy§$ bú_U deH$a Vmna M‹T>
am_ n¡ AmE& gmo JOamO {J[aamO gm[aIm Vm{h XoI am_ àgÞ ^E& Aa dh kmZr njr _w{Z
H$s Amkm à_mU `Wm{d{Y AUwd«V nmbVm ^`m& _hm ^m½` Ho$ `moJV¢ am_, bú_U, grVm H$m
VmZo g_rn nm`m& BZHo$ bma n¥Ïdr{df¡ {~hma H$a¢&
`h H$Wm Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho amOZ²! Y_© H$m _mhmËå` XoImo, `mhr

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 421


OÝ_{df¡ dh {dê$n njr AX²^wV ê$n hmo` J`m, àW_ AdñWm{df¡ AZoH$ _m§g H$m Amhmar,
XþJªY {Z§Únjr, gwJÝY Ho$ ^ao H§$MZ H$bg g_mZ, _hmgwJÝY gwÝXa eara hmo` J`m& H$hÿ§BH$
Ap½Z H$s {eImg_mZ àH$me_mZ, Aa H$hÿ§BH$ d¡Sy>`©_{U g_mZ H$hÿ§BH$ ñdU© g_mZ, H$hÿ§BH$
h[aV_{U H$s à^mHy§$ Yao emo^Vm ^`m&
am_ bú_U Ho$ g_rn dh gwÝXa njr lmdH$ Ho$ d«V Yma _hmñdmX g§`wŠV ^moOZ H$aVm
^`m& _hm^m½` njr Ho$ Omo lram_ H$s g§J{V nmB©& am_ Ho$ AZwJ«hV¢ AZoH$ MMm©Yma Ñ‹T>d«Vr
_hmlÕmZr ^`m& lram_ Vm{h A{V b‹S>md|, MÝXZH$a M{M©V h¡ A§J OmH$m, ñdU© H$s qH${H$Ur
H$a _pÊS>V aËZ H$s {H$aU{ZH$a emo{^V h¡ eara OmH$m, VmHo$ eara{df¡ aËZ ho_H$a CnOr
{H$aU{Z H$s OQ>m, VmV¢ `mH$m Zm_ lram_ Zo OQ>m`y Yaçm& am_ bú_U grVmHy§$ `h A{V{à`,
OrVr h¡ h§g H$s Mmb OmZo, _hmgwÝXa _Zmoha MoîQ>mHy§$ Ya¡, am_ H$m _Z _mohVm ^`m& Vm dZ
Ho$ Am¡a Oo njr do XoIH$a AmíM`©Hy§$ àmßV ^E&
`h d«Vr VrZm| g§Ü`m{df¡ grVm Ho gmW ^pŠVH$a Z_«r^yV hþAm AahÝV {gÕ gmYw{Z H$s
d§XZm H$a¡& _hm X`mdmZ² OmZH$s OQ>m`y njr na A{VH¥$nm H$a gmdYmZ ^B©, gXm `mH$s ajm
H$a¡& H¡$gr h¡ OmZH$s? {OZ Y_©V¢ h¡ AZwamJ OmH$m& dh njr _hmewÕ A_¥V g_mZ \$b, Aa
_hmn{dÌ, gmoYm AÞ, {Z_©b N>mZm Ob BË`m{X ew^ dñVw H$m Amhma H$aVm ^`m& OZH$ H$s
nwÌr grVm Vmb ~Omdo Aa am_ bú_U XmoD$ ^mB© Vmb Ho$ AZwgma VmZ bmd| V~ `h OQ>m`y
njr a{dg_mZ h¡ H$m§{V OmH$s na_ h{f©V ^`m Vmb Aa VmZ Ho$ AZwgma Z¥Ë` H$a¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$mo ^mfmdM{ZH$m{df¡
OQ>m`w H$m ì`m»`mZ dU©Z H$aZo dmbm BH$Vmbrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&41&&
AWmZÝVa nmÌ XmZ Ho$ à^mdH$a am_ bú_U grVm `m bmoH$ _| aËZho_m{X gånXmH$a `wŠV
^E& EH$ gwdU©_B© aËZO{‹S>V, AZoH$ aMZmH$a gwÝXa, VmHo$ _Zmoha ñVå^, a_UrH$ dmS>, ~rM
{damOdo H$m gwÝXa ñWmZH$, Aa OmHo$ _mo{VZ H$s _mbm byå~o, gwÝXa Pmbar, gwJÝY M§XZ
H$nyam{X H$a _§{S>V, Om_| goO AmgZ dm{XÌ dñÌ gd© gwJÝY H$a ny[aV Eogm EH$ {d_mZ g_mZ
AX²^wV aW ~Zm`m, OmHo$ Mma hmWr OwV¢, Vm{df¡ ~¡R>o am_ bú_U grVm OQ>m`y g{hV a_UrH$
dZ{df¡ {dMa|, {OZH$mo H$mhÿ H$m ^` Zmht, H$mhÿ H$s KmV Zmht&
H$mhÿ R>m¡a EH$ {XZ, H$mhÿ R>m¡a nÝÐh {XZ, H$mhÿ R>m¡a EH$ _mg, _Zdm§{N>V H«$s‹S>m H$a¢& `hm§
{Zdmg H$a¢ AH$ `hm§ {Zdmg H$a¢, Eogr h¡ A{^bmfm {OZHo$& ZdrZ {eî` H$s BÀN>m H$s Ý`mBª
BZH$s BÀN>m AZoH$ R>m¡a {dMaVr ^B©& _hm {Z_©b Oo ZrPaZo {VZHy§$ {ZaIVo, D§$Mr ZrMr Om`§Jm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

422 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Q>ma g_^y{_ {ZaIVo, D§$Mo d¥j{ZHy§$ Cb§KH$a Yrao Yrao AmJo JE& AnZr ñdoÀN>m H$a ^«_U H$aVo
`o Yra dra qgh g_mZ {Z^©` X§S>H$ dZ Ho$ _Ü` Om` àmßV ^E& H¡$gm h¡ ñWmZH$? H$m`aZHy§$
^`§H$a, Ohm§ nd©V {d{MÌ {eIa Ho$ YmaH$, Ohm§ a_UrH$ ZrPaZo Pa|& Ohm§ Vo ZXr {ZH$g¢
{OZH$m _mo{VZ Ho$ hma g_mZ CÁÁdb Ob&
Ohm§ AZoH$ d¥j ~‹S>, nrnb ~ho‹S>m, nrby, gagr, ~‹S>o-~‹S>o gab d¥j, Ydb d¥j, H$X§~,
{VbH$ Om{V Ho$ d¥j, bm|X d¥j, AemoH$ Oå~y d¥j, nmQ>b, Am_, Am§dbm, A{_br, Månm,
H$ÊS>raem{b d¥j, Vm‹S> d¥j {à`§Jy, gßVÀN>X, V_mb, ZmJd¥j, ZÝXrd¥j, AOw©Z Om{V Ho$
d¥j, nbme d¥j, _b`{J[a MÝXZ, Ho$g[a, ^moOd¥j, qhJmoQ> d¥¥j, H$mbm AJa Aa gw\o$X
AJa, Hw$ÝX d¥j, nX²_mH$ d¥j, Hw$a§O d¥j, nm[aOmV d¥j, {_OÝ`m, Ho$VH$s, Ho$d‹S>m, _hþdm,
Ho$Xbr, I¡a, _XZd¥j, Zrå~y, IOya, Nw>hmao, Mmamobr, Zma§Jr, {dOmoam, Xm{‹S>_, Zma`b, ha‹S>o,
H¡$W, {H$a_mbm, {dXmarH§$X, AJ{W`m, H$a§O, H$Q>mbrHy$Q>, AO_moX, H$m¢M, H§$H$mob, {_M©,
bd§J, Bbm`Mr, Om`\$b, Om{dÌr, Mì`, {MÌH$, gwnmar&
Vm§~ybm| H$s ~o{b, aŠVMÝXZ, ~oV, í`m_bVm, _rR>mgtJr, h[aÐm, Aaby, g§{hOS>m, Hw$S>m
d¥j, nX²_mI, {nñVm, _m¡blr, ~rbd¥j, Ðmjm, {~Xm_, emë_{b BË`m{X AZoH$ Om{V Ho$
d¥j, {VZH$a emo{^V h¡, Aa ñd`_od CnOo ZmZm àH$ma Ho$ YmÝ`, Aa _hmag Ho$ ^ao \$b Aa
nm¢‹S>o (gm§R>o) BË`m{X AZoH$ dñVw{ZH$a dh dZ nyU© ZmZm àH$ma Ho$ d¥j, ZmZm àH$ma H$s ~ob,
ZmZm àH$ma Ho$ \$b \y$b {VZH$a dZ A{V gwÝXa, _mZmo XÿOm ZÝXZdZ hr h¡& gmo erVb _ÝX
gwJÝY ndZ H$a H$mo_b H$nmob hmb|& gmo Eogm gmoh¡ _mZm| dh dZ am_ Ho$ AmBdo H$a hf© H$a
Z¥Ë` H$a¢ h¡& Aa gwJÝY ndZ H$a CR>r Omo nwîn H$s aO gmo BZHo$ A§J gy§ Am` bmJ¡, gmo _mZm|
AQ>dr AmqbJZ hr H$a¡ h¡& Aa ^«_a JwO§ ma H$a¡ h¢ gmo _mZm| lram_ Ho$ nYmaZo H$a àgÞ ^`m dZ JmZ
hr H$a¡ h¡& Aa _hm _Zmok {J[aZ Ho$ ZrPa{Z Ho$ N>mQ§ >{o Z Ho$ CN>[ado Ho$ eãX H$a _mZm| h§g¡ hr h¢&
Aa ^¡éÊS> Om{V Ho$ njr VWm h§g, gm[ag, H$mo`b, _`ya, {gMm§S>, Hw$é{M, gydm, _¡Zm,
H$nmoV, ^maÛmO BË`m{X AZoH$ n{jZ Ho$ D§$Mo eãX hmo` aho h¢& gmo _mZm| lram_ bú_U grVm
Ho$ AmBdo H$m AmXa hr H$a¡ h¢& Aa _mZm| do njr H$mo_b dmUr H$a Eogm dMZ H$h¡ h¢ {H$ _hmamO
^bo hr `hm§ Amdmo& Aa gamoda{Z {df¡ g\o$X í`m_ AéU H$_b \y$b aho h¡§, gmo _mZm| lram_
Ho$ XoIdoHy§$ H$m¡VyhbV¢ H$_bê$n ZoÌ{ZH$a XoIdoHy§$ àdV£ h¢& Aa \$b{Z Ho$ ^maH$a Z_«r^yV Omo
d¥j gmo _mZm| am_Hy§$ Z_¡ h¢& Aa gwJÝY ndZ Mmb¡ h¡ gmo _mZmo dh am_ Ho$ Am`dogy§ AmZÝX Ho$
ñdm§g bo` h¡& gmo lram_ gw_oé Ho$ gm¡_ZgdZ g_mZ dZHy§$ XoIH$a OmZH$sgy§ H$hVo ^E - H¡$gr

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 423


h¡ OmZH$s? \y$bo H$_b g_mZ h¢ ZoÌ OmHo$&
n{V H$h¡ h¡ - ho {à`o! XoImo `h d¥j ~ob{Zgy§ {bnQ>o nwîn{Z Ho$ JwÀN>{ZH$a _pÊS>V _mZm|
J¥hñW g_mZ hr ^mg¡ h¡& Aa {à`§Jw H$s ~ob _m¡bgar Ho$ d¥jgy§ bJr H¡$gr emo^¡ h¡ O¡gr
OrdX`m {OZY_©gy§ EH$mVgy§ Ya¡ gmoh¡& Aa `h _mYdrbVm ndZ H$a Mbm`_mZ Oo nëbd
{VZH$a g_rn Ho$ d¥j{Z H$m| ñne} h¡& Aa ho n{Vd«Vo! `h dZ H$m hmWr _XH$a Ambgê$n h¢
ZoÌ OmHo$, gmo h{WZr Ho$ AZwamJ H$m àoaçm H$_b{Z Ho$ dZ _| àdoe H$a¡ h¢, O¡go A{dÚm H${hE
{_Ï`mnaU{V VmH$m àoam AkmZr Ord, {df`dmgZm{df¡ àdoe H$a¡& H¡$gm h¡ H$_b{Z H$m dZ?
{~H${g aho Oo H$_bXb {VZ na ^«_a Jw§Oma H$a¢ h¢& Aa Ñ‹T>d«Vo! `h BÝÐZrb_{U g_mZ
í`m_dU© gn© {~bVo {ZH$gH$a _`yaHy§$ XoI ^mJH$a nrN>o {~b _| Yg¡ h¢, O¡go {ddoH$V¢ H$m_
^mJ ^dZ _| {N>n¡&
Aa XoImo qgh Ho$ear _hm qgh gmhgê$n M[aÌ Bg nd©V H$s Jw\$m _| {VîR>m hþVm gmo AnZo
aW H$m ZmX gwZ {ZÐm VO Jw\$m Ho$ Ûma Am` {Z^©` {VîR>¡ h¡& Aa dh ~Koam H«y$a h¡ _wI OmH$m,
J^© H$m ^açm, _m§Oao ZoÌ{Z H$m YmaH$, _ñVH$ na Yar h¡ ny§N> OmZo, ZI{ZH$a d¥j H$s OS>Hy§$
Hw$Mao& Aa _¥J{Z Ho$ g_yh Xÿ~ Ho$ {VZHo$ M[adoHy§$ MVwa, AnZo ~mbH${ZHy§$ ~rMH$a _¥Jr{Z g{hV
J_Z H$a¡ h¢& gmo ZoÌ{ZH$a Xÿa hr gm| AdbmoH$Z H$aVo AnZo Vm§B© X`md§V OmZ {Z^©` ^E {~Ma¡
h¢& `h _¥J _aUgy§ H$m`a gmo nmnr Ord{Z Ho$ ^`V¢ gmdYmZ h¢, Vw_Hy§$ XoI A{V àr{VHy§$ àmßV
^E {dñVrU© ZoÌ H$a ~maå~ma XoI¡ h¢& Vwåhmao ZoÌ BZHo$ Zmht& VmV¢ AmíM`©Hy§$ àmßV ^E h¢& Aa
`h dZ H$m eyH$a AnZr Xm§Vbr H$a ^y{_Hy§$ {dXmaVm, Jd© H$m ^açm Mbm Om` h¡, bJ ahçm
h¡ H$X©_ OmHo$&
Aa ho JOJm{_Zr! `m dZ{df¡ AZoH$ Om{V Ho$ JO{Z H$s KQ>m {dMa¡ h¡ gmo Vwåhmar gr Mmb
{VZH$s Zmht& VmV¢ {Vhmar Mmb XoI AZwamJr ^E h¢& Aa `o MrVo {d{MÌ A§J AZoH$ dU©H$a
emo^¡ h¢, O¡go BÝÐYZwf AZoH$ dU©H$a gmoh¡ h¡& ho H$bm{ZYo! `h dZ AZoH$ AîQ>mnXm{X H«y$a
Ord{ZH$a ^açm h¡, Aa A{V gKZ d¥j{ZH$a ^açm h¡, Aa ZmZm àH$ma Ho$ V¥U{ZH$a nyU© h¡&
H$ht BH$ _hmgwÝXa h¡ Ohm§ ^`a{hV _¥J{Z Ho$ g_yh {dMa¡ h¡§& H$hÿ§ BH$ _hm ^`§H$a A{VJhZ
h¡, O¡go _hmamO{Z H$m amÁ` A{V gwÝXa h¡ VWm{n XþîQ>{ZHy§$ ^`§H$a h¡&
Aa H$ht BH$ _hm_XmoÝ_Îm JOamO d¥{j{ZHy§$ CIm‹S>o h¢& O¡g¢ _mZr nwéf Y_©ê$n d¥jHy§$
CIm‹S>o h¡& H$hÿ§ BH$ ZdrZ d¥j{Z Ho$ _hmgwJÝY g_yh na ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢, O¡g¢ XmVm{Z Ho$
{ZH$Q> `mMH$ Amd¢& H$mhÿ R>m¡a ~Z bmb hmo` ahm h¡, H$mhÿ R>m¡a ídoV, H$mhÿ R>m¡a nrV, H$mhÿ R>m¡a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

424 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


h[aV, H$mhÿ R>m¡a í`m_, H$mhÿ R>m¡a M§Mb, H$mhÿ R>m¡a {ZíMb, H$mhÿ R>m¡a eãX g{hV, H$mhÿ R>m¡a
eãXa{hV, H$mhÿ R>m¡a JhZ, H$mhÿ R>m¡a {dabo d¥j, H$mRy> R>m¡a gw^J, H$mhÿ R>m¡a Xþ^©J, H$mhÿ R>m¡a
{dag, H$mhÿ R>m¡a gag, H$mhÿ R>m¡a g_, H$mhÿ R>m¡a {df_, H$mhÿ R>m¡a VéU, H$mhÿ R>m¡a d¥jd¥{Õ& `m
^m§{V ZmZm {d{Y ^mg¡ h¢&
`h X§S>H$dZ {d{MÌ J{V {b`o h¡, O¡go H$m_{Z H$m àn§M {d{MÌ J{V {b`o h¡& ho
OZH$gwVo! Oo {OZY_©Hy§$ àmßV ^E h¢ Vo hr `m H$_©àn§MV¢ {Zd¥Îm hmo` {Zdm©UHy§$ àmßV hmo` h¢&
OrdX`mg_mZ H$moD$ Y_© Zmht& Omo Amn g_mZ naOrd{ZHy§$ OmZ gd© Or{d{Z H$m X`m H$a¢, VoB©
^dgmJagy§ {Va¢& `h XÊS>H$ Zm_m nd©V, OmHo$ {eIa AmH$megm| bJ aho h¢ VmH$m Zm_ `h
XÊS>H$ dZ H${hE h¡& `m {J[a Ho$ D§$Mo {eIa h¢ Aa AZoH$ YmVw H$a ^açm h¡, Ohm§ AZoH$
a§J{ZH$a AmH$me ZmZm a§J hmo` ahçm h¡& nd©V _| ZmZm àH$ma H$s Am¡fYr h¢& H$B© EH$ Eogr O‹S>r
h¢ Oo XrnH$ g_mZ àH$meê$n A§YH$maHy§$ ha¢, {VZHy§$ ndZ H$m ^` Zmht, ndZ _| àÁd{bV& Am¡a
`m {J[aV¢ ZrPaZo Pa¢ h¢ {OZH$m gwÝXa eãX hmo` h¡ {OZHo$ N>mQ§ >m| H$s ~yX§ _mo{VZ H$s à^m H$a¡ h¡& `m
{J[a Ho$ ñWmZH$ H$B© EH$ CÁÁdb, H$B© EH$ Zrb, H$B© EH$ AmaŠV XrI¡ h¢, Aa AË`ÝV gwÝXa h¡&
gy`© H$s {H$aU {J[a Ho$ d¥j{Z Ho$ AJ«^mJ{df¡ Am` n‹S>o h¢ Aa nÌ ndZH$[a M§Mb h¢ gmo
AË`ÝV gmoh¡ h¢& ho gw~w{Õê${nUr! `m dZ{df¡ H$hþ§BH$ d¥j \y$b{Z Ho$ ^maH$a Z_«r^yV hmo` aho
h¢, Aa H$hþ§BH$ ZmZm a§J Ho$ Oo nwîn VoB© ^E nQ> {VZH$a emo{^V h¢, Aa H$hþB§H$ _Ywa eãX
~mobZhmao njr {VZH$[a emo{^V h¢&
ho {à`o! `m nd©VV¢ `h H«$m¢Madm ZXr OJV² à{gÕ {ZH$gr h¡ O¡go {OZamO Ho$ _wIV¢
{OZdmUr {ZH$g¡& `m ZXr H$m Ob Eogm {_îQ> h¡ O¡gr Voar MoîQ>m {_îQ> h¡& ho gwHo$er! `m ZXr
_| ndZH$[a CR>¢ h¢ bha, Aa {H$Zmao Ho$ d¥j{Z Ho$ nwîn Ob _| n‹S>o h¢, gmo A{V emo{^V h¢& H¡$gr
h¡ ZXr? h§g{Z Ho$ g_yh Aa PmJ{Z Ho$ nQ>b{Z H$[a A{V CÁÁdb h¡, Aa D§$Mo eãXH$a `wŠV
h¡ Ob OmH$m, H$hÿ§ EH$ _hm{dH$Q> nmfmU{Z Ho$ g_yh {VZH$a {df_ h¡, Aa hOmam§ J«mh _Ja
{VZH$[a A{V ^`§H$a h¡, Aa H$hþ§BH$ A{V doJH$a Mbm Amd¡ h¡ Ob H$m Omo àdmh VmH$a
Xþ{Z©dma h¡, O¡g¢ _hm _w{ZZ Ho$ Vn H$s MoîQ>m Xþ{Z©dma h¡&
H$hþ§BH$ erVb ~h¡ h¢, H$hw§BH$ doJê$n ~h¡ h¡, H$hþ§BH$ H$mbr {ebm, H$hþ§BH$ ídoV {ebm,
{VZH$s H$m§{VH$a Ob Zrb ídoV Xþa§J hmo` ahm h¡, _mZmo hbYa h[a H$m ñdê$n hr h¡& H$hþ§BH$
aŠV{ebm{Z Ho$ {H$aU H$s g_yhH$a ZXr AmaŠV hmo` ahr h¡ O¡g¢ gy`© Ho$ CX`H$[a nyd© {Xem
AmaŠV hmo`, Aa H$hþ§BH$ h[aV nmfmU Ho$ g_yhH$a Ob{df¡ h[aVVm ^mg¡ h¡, gmo {gdmb H$s

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 425


e§H$m H$a¡ njr nrN>o hmo` Om aho h¢& ho H$m§Vo! `hm§ H$_b{Z Ho$ g_yh{df¡ _H$a§X Ho$ bmo^r ^«_a
{Za§Va ^«_U H$a¡ h¢, Aa _H$a§X H$s gwJÝYVm H$a Ob gwJÝY_` hmo` ahm h¡, Aa _H$a§X Ho$
a§J{ZH$a Ob gwa§J hmo` ahm h¡, naÝVw {Vhmao eara H$s gwJÝYVm g_mZ _H$a§X H$s gwJpÝY Zmht,
Aa {Vhmao a§J g_mZ _H$a§X H$m a§J Zmht, _mZm| Vw_ H$_bdXZr H$hmdmo hmo! gmo {Vhmao _wI H$s
gwJÝYVm hr go H$_b gwJpÝYV h¡& Aa `o ^«_a H$_b{ZHy§$ VO {Vhmao _wIH$_b na Jw§Oma H$a
aho h¢& Aa ZXr H$m Ob H$mhÿ R>m¡a nmVmb g_mZ Jå^ra h¡ _mZmo {Vhmao _Z H$s-gr Jå^raVmHy§$
Ya¡ h¡& Aa H$hÿ§ BH$ ZrbH$_b{ZH$a {Vhmao ZoÌ{Z H$s N>m`mHy§$ Ya¡ h¡ Aa `hm§ AZoH$ àH$ma Ho$
n{j{Z Ho$ g_yh ZmZm àH$ma H«$s‹S>m H$a¡ h¢, O¡g¢ amOnwÌ AZoH$ àH$ma H$s H«$s‹S>m H$a¢&
ho àmU{à`o! `m ZXr Ho$ nwb{Z H$s ~mby aoV A{V gwÝXa emo{^V h¡, Ohm§ ñÌr g{hV ñdJ©
H${hE {dÚmYa AWdm IJ H${hE njr AmZÝXH$[a {dMa¡ h¢& ho AI§S>d«Vo! `h ZXr AZoH$
{dbmg{ZHy§$ Ya¡ g_wÐ H$s Amoa Mbr Om` h¡, O¡g¢ CÎm_ erb H$s YaUhmar amOm{Z H$s H$Ý`m
^aVma Ho$ naUdoHy$§ Om`& H¡$go h¢ ^aVma? _hm_Zmoha à{gÕ JwU Ho$ g_yhHy§$ Ya ew^ MoîQ>m H$a
`wŠV OJV{df¡ {d»`mV h¢& ho X`mê${nZr! Bg ZXr Ho$ {H$Zmao Ho$ d¥j \$b \y$b{ZH$a `wŠV
ZmZm àH$ma n{j{ZH$a _§{S>V Ob H$s ^ar H$mar KQ>m g_mZ gKZ emo^mHy§$ Ya¡ h¢& `m ^m§{V
lram_MÝÐOr A{V ñZoh Ho$ ^ao dMZ OZH$gwVmgy§ H$hVo ^E, na_ {d{MÌ AW©Hy§$ Ya¡, V~ dh
n{Vd«Vm A{V hf© Ho$ g_yhH$[a ^ar n{Vgy§ àgÞ ^B© na_ AmXagy§ H$hVr ^B©&
ho H$éUm{ZYo! `h ZXr {Z_©b Ob OmH$m, a_UrH$ h¡ Va§J Om{df¡, h§gm{XH$ n{j{Z Ho$
g_yh H$a gwÝXa h¡ naÝVw O¡gm {Vhmam {MÎm {Z_©b h¡ V¡gm ZXr H$m Ob {Z_©b Zmht& Aa O¡g¢
Vw_ gKZ Aa gwJÝY hmo V¡gm dZ Zmht, Aa O¡g¡§ Vw_ CÀM Aa pñWa hmo V¡g¢ {Ja Zmht, Aa
{OZH$m _Z Vw_ _| AZwamJr ^`m h¡ {VZH$m _Z Am¡a R>m¡a Om` Zmht& `m ^m§{V amOgwVm Ho$ AZoH$
ew^ dMZ lram_ ^mB© g{hV gwZH$a A{VàgÞ hmo` `mH$s àe§gm H$aVo ^E& H¡$go h¢ am_?
aKwd§e ê$n AmH$me{df¡ MÝÐ_m g_mZ CÚmoVH$mar h¢, ZXr Ho$ VQ> na _Zmoha ñWb XoI hm{W{Z
Ho$ aW go CVa bú_U àW_ hr ZmZm ñdmXHy§$ Ya¡ gwÝXa {_îQ>\$b bm`m, Aa gwJÝY nwîn bm`m,
~hþ[a am_ g{hV Ob H«$s‹S>m H$m AZwamJr ^`m&
H¡$gm h¡ bú_U? JwU{Z H$s ImZ h¡ _Z OmH$m& O¡gr ObH«$s‹S>m BÝÐ ZmJoÝÐ MH«$dVu H$a¢
V¡gr am_ bú_U Zo H$ar& _mZm| dh ZXr lram_ê$n H$m_XodHy§$ XoI a{V g_mZ _Zmoha ê$n YmaVr
^B©& H¡$gr h¡ ZXr? bhbhmQ> H$aVr Oo bha {VZH$s _mbm H${hE n§pŠV, VmH$[a _{X©V {H$`o
h¢ ídoV í`m_ H$_b{Z Ho$ nÌ OmZo, Aa CR>o h¢ PmJ Om_|, ^«_a ê$n h¢ MyS>m OmHo$, n{j{Z Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

426 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Oo eãX {VZH$a _mZm| {_îQ> eãX H$a¡ h¡, dMZmbmn H$a¡ h¡& am_ ObH«$s‹S>m H$a H$_b{Z Ho$
dZ{df¡ {N>n aho ~hþ[a erK« hr AmE& OZH$gwVmgy§ ObHo${b H$aVo ^E& BZH$s MoîQ>m XoI dZ
Ho$ {V`ªM hÿ Am¡a Va\$ go _Z amoH$ EH$mJ« {MÎm hmo` BZH$s Amoa {ZaIVo ^E&
H¡$go h¢ XmoD$ dra? H$R>moaVm go a{hV h¡ _Z {OZH$m, Aa _Zmoha h¡ MoîQ>m {OZH$s, grVm JmZ
H$aVr ^B©& gmo JmZ Ho$ AZwgma am_MÝÐ Vmb XoVo ^E& _¥X§J{ZH$[a A{V gwÝXa am_ ObH«$s‹S>m{df¡
AmgŠV Aa bú_U Mm¡{JaXm {\$a¡& H¡$gm h¡ bú_U? ^mB© Ho$ JwU{Z{df¡ AmgŠV h¡ ~w{Õ
OmH$s& am_ AnZr BÀN>m à_mU ObH«$s‹S>m H$a g_rn Ho$ _¥J{ZHy§$ AmZÝX CnOm`, ObH«$s‹S>mV¢
{Zd¥Îm ^E& _hm àgÞ Oo dZ Ho$ {_îQ> \$b {VZH$a jwYm {ZdmaUH$a bVm_§S>n{df¡ {VîR>o& Ohm§
gy`© H$m AmVmn Zmht& `o Xod{Z gm[aIo gwÝXa ZmZm àH$ma H$s gwÝXa H$Wm H$aVo ^E& grVm g{hV
A{V AmZÝXgy§ {VîR>o& H¡$gr h¡ grVm? OQ>m`y Ho$ _ñVH$ na hmW h¡ OmH$m&
Vhm§ am_ bú_Ugy§ H$h¡ h¢ - ho ^«mV! `h ZmZm àH$ma Ho$ d¥j ñdmXþ\$b H$a g§`wŠV, Aa
ZXr {Z_©b Ob H$s ^ar, Aa Ohm§ bVm{Z Ho$ _§S>n, Aa `h X§S>H$Zm_m{J[a AZoH$ aËZ{ZH$a
nyU©, `hm§ AZoH$ ñWmZH$ H«$s‹S>m H$aZo Ho$ h¢& VmV¢ `m {J[a Ho$ {ZH$Q> EH$ gwÝXa ZJa ~gmd|& Aa
`h dZ AË`ÝV _Zmoha Am¡a{ZV¢ AJmoMa, `hm§ {Zdmg hf© H$m H$maU h¡& `hm§ ñWmZH$ H$a ho
^mB©! Vy XmoD$ _mVmm{Z Ho$ bm`doHy§$ Omhþ, do AË`ÝV emoH$d§Vr h¢ gmo erK« hr bmdhþ, AWdm
Vy `hm§ ah¡ Aa grVm VWm OQ>m`y ^r `hm§ ah¡, _¢ _mVm{Z Ho$ ë`m`doHy§$ OmD§$Jm& V~ bú_U hmW
Omo‹S> Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m Omo AmnH$s Amkm hmo`Jr gmo hmo`Jm&
V~ am_ H$hVo ^E - A~ Vmo dfm© G$Vw AmB©, Aa J«rî_ G$Vw JB©, `h dfm©G$Vw A{V ^`§H$a
h¡, Om{df¡ g_wÐ g_mZ JmOVo _oKKQ>m{Z Ho$ g_yh {dMa¡ h¢, MmbVo A§OZ{J[a g_mZ
Xem|{Xem{df¡ í`m_Vm hmo` ahr h¡& {dOwar M_H¡$ h¡, ~Jwbm{Z H$s n§pŠV {dMa¡ h¡ Aa {ZaÝVa
~mXb{Z Ho$ Ob ~ag¡ h¡ O¡g¢ ^JdmZ Ho$ OÝ_H$ë`mUH$ {df¡ Xod aËZYmam ~agmd¢& Aa XoI!
ho ^«mV! `h í`m_KQ>m Voao a§Jg_mZ gwÝXa Ob H$s ~y§X ~agmd¡ h¢, O¡g¢ Vy XmZ H$s Ymam ~agmd¡&
`o ~mXb AmH$me{df¡ {dMaVo {dOwar Ho$ M_ËH$maH$[a `wŠV ~‹S>o ~‹S>o {J[aZHy§$ AnZr YmamH$a
AmN>mXVo, Üd{Z H$aVo g§Vo H¡$go gmoh¡ h¢, O¡g¡ Vw_ nrV dñÌ n{hao AZoH$ amOm{ZHy§$ Amkm H$aVo
n¥ÏdrHy§$ H¥$nmÑpîQ>ê$n A_¥V H$s d¥pîQ> H$a gtMVo gmohmo&
ho dra! `o H$B© EH$ ~mXb ndZ Ho$ doJ go AmH$me{df¡ ^«_¢ h¢, O¡go `m¡dZ AdñWm{df¡
Ag§`{_`m| H$m _Z {df` dmgZm{df¡ ^«_¡& Aa `h _oK ZmO Ho$ IoV N>mo‹S> d¥Wm nd©V Ho$ {df¡
~af¡ h¡, O¡go H$moB© Ðì`dmZ nmÌXmZ Aa H$éUmXmZ VO doí`m{XH$ Hw$_mJ©{df¡ YZ Imod¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 427


ho bú_U! `m dfm©G$Vw{df¡ A{VdoJgy§ ZXr ~h¡ h¡, Aa YaVr H$sMgy§ ^a ahr h¡ Aa àM§S>
ndZ ~mO¡ h¡, ^y{_{df¡ h[aVH$m` \¡$b ahr h¡, Aa ÌgOrd {deofVm go h¢, `m g_`{df¡
{ddo{H${Z H$m {dhma Zmht& Eogo dMZ lram_MÝÐ Ho$ gwZH$a gw{_Ìm H$m ZÝXZ bú_U ~mobm -
ho ZmW! Omo Amn Amkm H$amoJo gmo hr _¢ H$ê§$Jm& Eogr gwÝXa H$Wm H$aVo XmoD$ dra _hmYra gwÝXa
ñWmZH${df¡ gwIgy§ dfm©H$mb nyU© H$aVo ^E& H¡$gm h¡ dfm©H$mb? Om g_` gy`© Zmht XrI¡ h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
X§S>H$dZ{df¡ {Zdmg dU©Z H$aZo dmbm {~`mbrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&42&&
AWmZÝVa dfm© G$Vw ì`VrV ^B©& eaX G$Vw H$m AmJ_Z ^`m& _mZm| `h eaXG$Vw MÝÐ_m
H$s {H$aUê$n dmU{ZH$[a dfm©ê$n ~¡arHy§$ OrV n¥Ïdr{df¡ AnZm àVmn {dñVmaVr ^B©& {Xemê$n
Oo ñÌr gmo, \y$b aho h¢§ \y$b {OZHo$ Eogo d¥j{Z H$s gwJ§YVm H$a gwJpÝYV ^B© h¡& Aa dfm©
g_`{df¡ H$mar KQ>m{ZH$a Omo AmH$me í`m_ hþVm gmo A~ MÝÐH$m§{V H$a CÁÁdb emo^Vm ^`m,
_mZm| jra gmJa Ho$ ObH$[a Ymo`m h¡& Aa {dObrê$n ñdU© gm§H$b H$a `wŠV, dfm©H$mbê$nr
JO, n¥Ïdrê$n bú_rHy§$ ñZmZ H$am` H$hm§ OmVm ahm? Aa eaX Ho$ `moJV¢ H$_b \y$bo {VZ na
^«_a Jw§Oma H$aVo ^E, h§g H«$s‹S>m H$aVo ^E, ZXrZ Ho$ Ob {Z_©b hmo` JE, XmoD$ {H$Zmao
_hmgwÝXa ^mgVo JE, _mZm| eaXH$mb ê$n Zm{`H$Hy§$ nm` g[aVmê$n H$m{_Zr H$m§{VHy§$ àmßV ^B©
h¡& Aa dZ dfm© Aa ndZH$a Ny>Q>o H¡$go emo^Vo ^E _mZm| {ZÐmH$[a a{hV OmJ«V XemHy§$ àmßV ^E
h¢& gamoda{Z{df¡ gamoO{Z na ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢, Aa dZ{df¡ d¥j{Z{df¡ njr ZmX H$a¡ h¢ gmo _mZm|
nañna dmVm© hr H$a¡ h¢& Aa aOZrê$n Zm{`H$m ZmZm àH$ma Ho$ nwîn{Z H$s gwJÝYVm H$a gwJpÝYV
{Z_©b AmH$meê$n dñÌ n{hao MÝÐ_mê$n {VbH$ Yao _mZmo eaXH$mb ê$n Zm`H$ n¡ Om` h¡& Aa
H$m_rOZ{ZHy§$ H$m_ CnOmdVr Ho$VH$s Ho$ nwîn{Z H$s aO H$a gwJÝY ndZ Mb¡ h¡& `m ^m§{V
eaXG$Vw àdVr©&
gmo bú_U ~‹S>o ^mB© H$s Amkm _m§J qgh g_mZ _hm namH«$_r ~Z XoIdoHy§$ AHo$bm
{ZH$ñ`m& gmo AmJ¡ JE EH$ gwJÝY ndZ AmB©& V~ bú_U {dMmaVo ^E `h gwJÝY H$mho H$s
h¡? Eogr AX²^wV gwJÝY d¥j{Z H$s Z hmo`, AWdm _oao eara H$s hÿ Eogr gwJÝY Zmht& `h
grVmOr Ho$ A§J H$s gwJÝY hmo` VWm am_Or Ho$ A§J H$s gwJÝY hmo`, VWm H$moD$ Xod Am`m
hmo`& Eogm g§Xoh bú_UHy§$ CnOm&
gmo `h H$Wm amOm lo{UH$ gwZ Jm¡V_ ñdm_rgy§ nyN>Vm ^`m - ho à^mo! Omo gwJÝYH$a
dmgwXodHy§$ AmíM`© CnOm gmo dh gwJÝY H$mho H$s? V~ Jm¡V_ JUYa H$hVo ^E& H¡$go h¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

428 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Jm¡V_? g§Xohê$n {V{_a Xÿa H$adoHy§$ gy`© h¢, gd©bmoH$ H$s MoîQ>mHy§$ OmZo h¢, nmnê$n aO Ho$ C‹S>mdZo
H$mo ndZ h¢&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! {ÛVr` VrWªH$a lrA{OVZmW {VZHo$ g_mogaU _|
_oKdmhZ {dÚmYa amdU H$m ~‹S>m, eaUo Am`m& Vm{h amjg{Z Ho$ BÝÐ _hm^r_ Zo {ÌHy$Q>mMb
nd©V Ho$ g_rn amjgÛrn, Vhm§ b§H$m Zm_m ZJar, gmo H¥$nmH$a XB©& Aa `h ahñ` H$s ~mV H$hr,
ho {dÚmYa! gwZhþ& ^aV joÌ Ho$ X{jU {Xem H$s Va\$ bdUg_wÐ Ho$ CÎma H$s Amoa n¥Ïdr Ho$
CXa {df¡ EH$ Ab§H$mamoX` Zm_m ZJa h¡, gmo AX²^wV ñWmZH$ h¡& Aa ZmZm àH$ma aËZ{Z H$s
{H$aU{ZH$[a _§{S>V h¡& Xod{ZHy§$ ^r AmíM`© CnOmd¡ Vmo _Zwî`{Z H$s H$hm ~mV& ^y{_JmoMar{ZHy§$
Vmo AJå` h¡, Aa {dÚmYaHy§$ ^r A{V{df_ h¡, qMVdZ{df¡ Z Amd¡, gd© JwU{ZH$[a nyU© h¡&
Ohm§ _{U{Z Ho$ _§{Xa h¢, naMH«$V¢ AJmoMa h¡& gmo H$Xm{MV² Vw_Hy§$ AWdm Voao gÝVmZ Ho$
amOm{ZHy§$ b§H$m{df¡ naMH«$ H$m ^` CnO¡ Vmo Ab§H$mamoX`nwa{df¡ {Z^©` ^E {VpîR>`mo& `m{h
nmVmbb§H$m H$h¡ h¡§&
Eogm H$hH$a _hm^r_ ~w{Õ_mZ amjg{Z Ho$ BÝÐ Zo AZwJ«h H$a amdU Ho$ ~‹S>o{ZHy§$ b§H$m Aa
nmVmbb§H$m XB©, Aa amjgÛrn {X`m& gmo `hm§ BZHo$ d§e _| AZoH$ amOm ^E& ~‹S>o ~‹S>o {ddoH$s
d«VYmar ^E& gmo amdU Ho$ ~‹S>o {dÚmYa Hw$b{df¡ CnOo h¢, Xod Zmht& {dÚmYa Aa Xod{Z{df¡
^oX h¡, O¡gm {VbH$ Aa nd©V H$X©_ Aa MÝXZ, nmfmU Aa aËZ{df¡ ~‹S>m ^oX& Xod{Z H$s epŠV
~‹S>r, H$m§{V ~‹S>r& Aa {dÚmYa Vmo _Zwî` h¢, jÌr, d¡í`, eyÐ `h VrZ Hw$b h¢& J^©dmg Ho$ IoX
^wJV¡§ h¢& {dÚmYa gmYZ H$a AmH$me{df¡ {dMa¡ h¢& gmo A‹T>mB© Ûrn n`ªV J_Z H$a¡ h¢& Aa Xod
J^©dmg go CnO¡ Zmht, _hmgwÝXa ñdê$n, n{dÌ, YmVw CnYmVwH$a a{hV, Am§I{Z H$s nbH$ bJo
Zmht, gXm OmJ«V, OamamoJ a{hV, Zd`m¡dZ, VoOñdr, CXma, gm¡^m½`d§V, _hmgwIr, ñd^mdhrV¢
{dÚmd§V, Ad{YZoÌ, Mmh| O¡gm ê$n H$a¢, ñdoÀN>mMmar& Xod {dÚmYa{Z H$m H$hm gå~ÝY?
ho lo{UH$! `o b§H$m Ho$ {dÚmYa amjg Ûrn{df¡ ~g¢, VmV¢ amjg H$hmE& `o _Zwî` jÌrd§e
{dÚmYa h¢, Xod hÿ Zmht, amjg hÿ Zmht& BZHo$ d§e{df¡ b§H$m{df¡ A{OVZmW Ho$ g_`V¢ boH$a
_w{Zgwd«VZmW Ho$ g_` n`ªV AZoH$ ghò amOm àe§gm H$aZo `mo½` ^E& H$B© {gÕ ^E, H$B©
gdm©W©{gÕ JE, H$B© ñdJ©{df¡ Xod ^E, H$B© EH$ nmnr ZaH$ JE& A~ Vm d§e{df¡ VrZ IÊS>
H$m A{Yn{V Omo amdU gmo amÁ` H$a¡ h¡& VmH$s ~{hZ MÝÐZIm ê$nH$[a AZyn_, gmo _hm
namH«$_d§V IaXÿfU Zo naUr, dh Mm¡Xh hOma amOm{Z H$m {eamo_Ur, amdU H$s goZm{df¡ _w»`,
gmo {X½nmb g_mZ Ab§H$manwa Omo nmVmbb§H$m dhm§ WmZo aho h¡& VmHo$ gå~yH$ Aa gwÝXa `o Xmo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 429


nwÌ, amdU Ho$ ^mZOo n¥Ïdr{df¡ A{V_mÝ` ^E&
gmo Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¡§ - ho lo{UH$! _mVm {nVm Zo gå~yH$Hy§$ ~hþV _Zo {H$`m& VWm{n
H$mb H$m àoaçm gy`©hmg IS²>J gm{Ydo Ho$ AW© _hm^`mZH$ dZ{df¡ àdoe H$aVm ^`m&
emñÌmoŠV AmMmaHy§$ AmMaVm g§Vm gy`©hmg IS²>J Ho$ gm{YdoHy§$ CÚ_r ^`m& EH$ hr AÞ H$m
Amhmar, ~«÷Mmar, {OVopÝÐ`, {dÚm gm{YdoHy§$ ~m§g Ho$ ~r‹S>o _| `h H$hH$a ~¡R>m {H$ O~ _oam nyU©
gmYZ hmo`Jm, V~ hr _¢ ~m{ha AmD§$Jm, Vm n{hbr H$moB© ~r‹S>o _| AmdoJm Aa _oar ÑpîQ> n‹SoJm
Vmo Vm{h _¢ _mê§$Jm& Eogm H$hH$a EH$m§V ~¡R>m& gmo H$hm§ ~¡R>m? X§S>H$dZ _| H«$moMdm ZXr Ho$ CÎma
Vra ~m§g Ho$ ~r‹S>o _| ~¡R>m& ~mah df© gmYZ {H$`m, IS²>J àH$Q> ^`m& gmo gmV {XZ{df¡ `h Z
bo` Vmo IS²>J na Ho$ hmW Om`, Aa `h _mam Om`& gmo MÝÐZIm {ZaÝVa nwÌ Ho$ {ZH$Q> ^moOZ
bo` AmdVr gmo IS²>J XoI àgÝZ ^B©, Aa n{Vgy§ Om` H$hr {H$ gå~yH$ H$mo gy`©hmg IS²>J {gÕ
^`m& A~ _oam nwÌ _oé H$s VrZ àX{jUm H$a AmdoJm& gmo `h Vmo Eogo _ZmoaW H$a¡, Aa Vm
dZ{df¡ ^«_Vm bú_U Am`m& hOmam§ Xod{ZH$[a ajm`mo½` IS²>J, ñd^md gwJÝY, AX²^wV aËZ&
gmo Jm¡V_ H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! dh XodmonwZrV IS²>J _hmgwJÝY {Xì` J§Ym{XH$a {bßV,
H$ënd¥j{Z Ho$ nwîn{Z H$s _mbm {VZH$[a `wŠV, gmo gy`©hmg IS²>J H$s gwJÝY bú_UHy§$ AmB©&
bú_U AmíM`©Hy§$ àmßV ^`m Am¡a H$m`© VO grYm erK« hr ~m§g H$s Amoa Am`m, qgh g_mZ
{Z^©` XoIVm ^`m& d¥j{ZH$[a AmÀN>m{XV _hm{df_ ñWb, Ohm§ ~ob{Z Ho$ g_yh AZoH$ Omb,
D§$Mo nmfmU, Vhm§ _Ü`{df¡ g_^y{_, gwÝXa joÌ, lr{d{MÌaW _w{Z H$m {Zdm©UjoÌ gwdU© Ho$
H$_b{ZH$[a ny[aV, VmHo$ _Ü` EH$ ~m§g{Z H$m ~rS>m, VmHo$ D$na IS²>J Am` ahm h¡& gmo VmH$s
{H$aU Ho$ g_yhH$[a ~m§g{Z H$m ~r‹S>m àH$meê$n hmo` ahm h¡& gmo bú_U Zo AmíM`©Hy§$ nm`
{Ze§H$ hmo` IS²>J {b`m& Aa VmH$s VrúUVm OmZZo Ho$ AW© ~m§g Ho$ ~r‹S>m na ~møm, gmo gå~yH$
g{hV ~m§g H$m ~r‹S>m H$Q> J`m& Aa IS²>J Ho$ ajH$ ghòm| Xod bú_U Ho$ hmW{df¡ IS²>J Am`m
OmZ H$hVo ^E Vw_ h_mao ñdm_r hmo& Eogm H$h Z_ñH$ma H$a nyOVo ^E&
AWmZÝVa bú_UHy§$ ~hþV ~oa bJr OmZ, am_MÝÐ grVmgy§ H$hVo ^E - bú_U H$hm§ J`m,
ho ^Ð OQ>m`y! Vy C‹S>H$a XoI bú_U Amd¡ h¡& V~ grVm ~mobr - ho ZmW! dh bú_U Am`m,
Ho$ga H$a MaMm h¡ A§J OmH$m, ZmZm àH$ma H$s _mbm Aa gwÝXa dñÌ n{hao, Aa EH$ IS²>J
AX²^Vw {bE Amd¡ h¡& gmo IS²>Jgy§ Eogm gmoh¡ O¡gm Ho$gar qghgy§ nd©V emo^&¡ V~ am_ AmíM`©H$§y àmßV
^`m h¡ _Z {OZH$m, A{V h{f©V hmo` bú_UHy$§ CR>H$a Ca go bJm` {b`m, gH$b d¥Îmm§V nyN>çm&
V~ bú_U gd© ~mV H$hr, Amn ^mB© g{hV gwI go {damOo& ZmZm àH$ma H$s H$Wm H$a¢,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

430 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa gå~yH$ H$s _mVm MÝÐZIm à{V{XZ EH$ hr AÞ ^moOZ bmdVr hþVr& gmo AmJo Am` H$a
XoIo Vmo ~m§g H$m ~r‹S>m H$Q>m n‹S>m h¡& V~ {dMmaVr ^B© Omo _oao nwÌ Zo ^bm Z {H$`m, Ohm§ BVZo
{XZ ahm Aa {dÚm {gÕ ^B© Vmhr ~r‹S>o H$mo H$mQ>m gmo `mo½` Zmht& A~ AQ>dr N>mo‹S> H$hm§ J`m?
BV CV XoIo Vmo AñV hmoVm Omo gy`© VmHo$ _§S>b g_mZ Hw$ÊS>b g{hV {ga n‹S>m h¡& XoIH$a Vm{h
_yN>m© Am` JB©& gmo _yN>m© `mH$m na_ CnH$ma {H$`m, ZmVa nwÌ Ho$ _aUH$[a `h H$hm§ Ord¡& ~hþ[a
Ho$VrH$ ~oa _| `m{h MoV ^`m V~ hmhmH$ma H$a CR>r& nwÌ H$m H$Q>m _ñVH$ XoI emoH$H$a
A{V{dbmn {H$`m&
ZoÌ Am§gy{Zgy§ ^a JE, AHo$br dZ _| Hw$aMr H$s Ý`mBª nwH$maVr ^B© - hm nwÌ! ~mah df©
Aa Mma {XZ `hm§ ì`VrV ^E, V¡g¢ VrZ {XZ Am¡a hÿ Š`m| Z {ZH${g JE? Vmo{h _aU H$hm§ Vo
Am`m? hm` nmnr H$mb& _¢ Voam H$hm {~JmS>çm Omo ZoÌ{Z H$m {Z{Y nwÌ _oam VËH$mb {dZmñ`m&
_¢ nm{nZr na^d _| H$mhÿ Ho$ ~mbH$ hVm gmo _oam ~mbH$ hVm J`m&
ho nwÌ! Am{V© H$m _oQ>Zhmam EH$ dMZ Vmo _wIgy§ H$h& ho dËg! Am, AnZm _Zmoha ê$n _mo{h
{XIm& Eogm _m`m ê$n A_§Jb H«$s‹S>m H$aZm Vmo{h C{MV Zmht& A~ VH$ V¢ _mVm H$s Amkm
H$~hþ Z bmonr& A~ {Z:H$maU `h {dZ`bmon H$m`© H$aZm Vmo{h `mo½` Zmht& BË`m{XH$ {dH$ën
H$a {dMmaVr ^B© - {Z:g§Xoh _oam nwÌ nabmoH$Hy§$ àmßV ^`m& {dMmam Hw$N> Am¡a hr hþVm Aa ^`m
Hw$N> Am¡a hr, `h ~mV {dMma _| Z hþVr gmo ^B©& ho nwÌ! Omo Vy OrdVm Aa gy`©hmg IS²>J {gÕ
hmoVm Vmo O¡go MÝÐhmg Ho$ YmaH$ amdU Ho$ gÝ_wI H$moD$ Zmht Am` gH¡$ h¡ V¡g¢ Voao gÝ_wI H$moD$
Z Am` gH$Vm& _mZm| MÝÐhmg _oao ^mB© Ho$ hmW _| ñWmZH$ {H$`m gmo AnZm {damoYr gy`©hmg
Vm{h Voao hmW _| Z XoI gŠ`m&
Aa ^`mZH$ dZ _| AHo$bm {ZXm}f {Z`_ H$m Ymar Vm{h _madoHy§$ OmHo$ hmW Mbo, gmo Eogm
nmnr ImoQ>m ~¡ar H$m¡Z h¡? Om XþîQ> Zo Vmo{h hË`m& A~ dh H$hm§ OrdVm Om`Jm& `m ^m§{V
{dbmn H$aVr nwÌ H$m _ñVH$ JmoX _| bo` My_Vr ^B©& _y§Jm g_mZ AmaŠV h¢ ZoÌ OmHo$& ~hþ[a
emoH$ VO, H«$moYê$n hmo`, eÌw Ho$ _madoHy§$ Xm¡‹S>r& gmo Mbr Mbr Vhm§ AmB©, Ohm§ XmoD$ ^mB©
{damOo hþVo& XmoD$ _hm ê$ndmZ, _Z _mo{h~o Ho$ H$maU& {VZHy§$ XoI `mH$m à~b H«$moY VËH$mb
OmVm ahm& VËH$mb amJ CnOm, _Z{df¡ {MVdVr ^B©, BZ XmoD${Z _| Omo _mo{h BÀN>¡ Vm{h _¢
gody§& `h {dMma VËH$mb H$m_mVwa ^B©&
O¡g¢ H$_b{Z Ho$ dZ{df¡ h§gZr _mo{hV hmo`, Aa _hm öX{df¡ ^§¡g AZwam{JZr hmo`, Aa hao
YmZ Ho$ IoV{df¡ h[aUr A{^bm{fUr hmo` V¡g¢ BZ{df¡ `h AmgŠV ^B©& gmo EH$ nwÝZmJd¥j Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 431


ZrMo ~¡R>r éXZ H$a¡, A{VXrZ eãX CMma¡, dZ H$s aO H$a Yygam hmo` ahm h¡ A§J OmH$m& Vm{h
XoIH$a am_ H$s a_Ur grVm A{V X`mbw{MÎm CR>H$a VmHo$ g_rn Am` H$hVr ^B©& Vy emoH$ _V
H$a& hmW nH$‹S> Vm{h ew^ dMZ H$h Yr`© ~§Ym` am_ Ho$ {ZH$Q> bmB©& V~ dh am_ Vm{h H$hVo
^E& Vy H$m¡Z h¡? `h XþîQ> Ord{Z H$m ^am dZ Vm{df¡ AHo$br Š`m| {dMa¡ h¡?
V~ dh H$_b garIo h¢ ZoÌ OmHo$, Aa ^«_a H$s Jw§Oma g_mZ h¢ dMZ OmHo$, gmo H$hVr
^B© - ho nwéfmoÎm_! _oar _mVm Vmo _aUHy§$ àmßV ^B© gmo _moHy§$ Jå` Zmht, _¢ ~mbH$ hþVr& ~hþ[a
VmHo$ emoH$H$[a {nVm ^r nabmoH$ J`m& gmo _¢ nyd©bo nmnV¢ Hw$Qw>å~a{hV X§S>H$ dZ{df¡ AmB©, _oao
_aU H$s A{^bmfm gmo `m ^`mZH$ dZ _| H$mhÿ XþîQ> Ord Zo Z ^Ir, ~hþV {XZZV¢ `m dZ{df¡
^Q>H$ ahr hÿ§& AmO _oao H$moD$ nmn H$_© H$m Zme ^`m gmo AmnH$m Xe©Z ^`m& A~ _oao àmU Z
Ny>Q>| Vm n{hbo _mo{h H¥$nmH$a BÀN>hþ& Omo H$Ý`m Hw$bd§Vr erbd§Vr hmo` Vm{h H$m¡Z Z BÀN>¡?
g~ hr BÀN>¡&
`h `mHo$ bÁOma{hV dMZ gwZH$a XmoD$ ^mB© ZamoÎm_ nañna AdbmoH$Z H$a _m¡Zgy§ {VîR>o&
H¡$go h¢ XmoD$ ^mB©? gd©emñÌ{Z Ho$ AW© H$m Omo kmZ gmoB© ^`m Ob, VmH$[a Ymo`m h¡ _Z
{OZH$m, H¥$Ë` AH¥$Ë` Ho$ {ddoH${df¡ àdrU& V~ dh BZH$m {MÎm {ZîH$m_ OmZ {Zídmg ZmI
H$hVr ^B© - _¢ OmD§$? V~ am_ bú_U ~mobo Omo Voar BÀN>m hmo` gmo H$a& V~ dh Mbr JB©&
VmHo$ JE nrN>o am_ bú_U grVm AmíM`©Hy§$ àmßV ^E& Aa `h H«$moYm`_mZ hmo` erK« n{V Ho$
g_rn JB©& Aa bú_U _Z _| {dMmaVm ^`m Omo `h H$m¡Z H$s nwÌr, H$m¡Z Xoe{df¡ CnOr, g_yh
go {dNw>ar _¥Jr g_mZ `hm§ H$hm§gy§ AmB©&
ho l{UH$! `h H$m`© H$Îm©ì`, `h Z H$Îm©ì`, `mH$m n[anmH$ ew^ dm Aew^, Eogm {dMma
A{ddoH$s Z OmZ|, AkmZê$n {V{_a H$[a AmÀN>m{XV h¡ ~w{Õ {OZH$s& Aa àdrU ~w{Õ
_hm{ddoH$s, A{ddoH$V¢ a{hV h¢, gmo `m bmoH${df¡ kmZê$n gy`© Ho$ àH$meH$a `mo½` A`mo½`Hy§$
OmZ A`mo½` Ho$ Ë`mJr hmo` `mo½` {H«$`m{df¡ àd¥Îm¡ h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
eå~yH$ H$m dY dU©Z H$aZo dmbm VoVmbrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&43&&
AWmZÝVa O¡g¢ öX` H$m VQ> \y$Q> Om` Aa Ob H$m àdmh {dñVmaHy§$ àmßV hmo` V¡g¢
IaXÿfU H$s ñÌr H$m am_ bú_U go amJ CnOm hþVm gmo CZH$s A~m§N>mV¢ {dÜd§g ^`m& V~
emoH$ H$m àdmh àH$Q> ^`m, A{Vì`mHw$b hmo` ZmZm àH$ma {dbmn H$aVr ^B©, Aa{Vê$n
Ap½ZH$a VßVm`_mZ h¡ A§J OmH$m& O¡go ~N>‹S>o {~Zm Jm` {dbmn H$a¡, V¡go emoH$ H$aVr ^B©& Pao

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

432 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


h¢ ZoÌ{Z Ho$ Am§gy OmHo$ gmo {dbmn H$aVr n{V XoIr& ZîQ> ^`m h¡ Yr`© OmH$m Aa YyaH$a Yygam
h¡ A§J OmH$m, {~Ia aho h¢ Ho$e{Z Ho$ g_yh OmHo$, Aa {e{Wb hmo` ahr h¡ H${Q>_oIbm OmH$s&
Aa ZI{ZH$a {dXmao JE h¢ djñWb, Hw$j, Aa O§Km OmH$s, gmo é{YaH$[a AmaŠV h¢& Aa
AmdaU a{hV bmdÊ`Vm a{hV, Aa \$Q> JB© h¡ Mmobr OmH$s&
O¡g¡ _mVo hmWr Zo H$_bZrHy$§ Xb_br hmo` V¡gr `m{h XoI, n{V Yr`© ~ÝYm` nyN>Vm ^`m - ho
H$m§Vo! H$m¡Z XþîQ> Zo Vmo{h Eogr AdñWmHy§$ àmßV H$ar& gmo H$hmo, dh H$m¡Z h¡ Om{h AmO AmR>dm§
MÝÐ_m h¡ AWdm _aU VmHo$ {ZH$Q> Am`m h¡& dh _y‹T> nhm‹S> Ho$ {eIa na M‹T> gmod¡ h¡, gy`© go
H«$s‹S>mH$a A§YHy$n _| n‹S>o h¢& Xod Vmgy§ ê$gm h¡, _oar H«$moYê$n Ap½Z{df¡ nV§J H$s ZmBª n‹S>oJm&
{YŠH$ma Vm nmnr A{ddoH$s H$mo, dh new g_mZ An{dÌ, AZr{V, `h bmoH$ nabmoH$ ^«îQ>, OmZ¡
Vmo{h XþImB©& Vy ~S>dmZb H$s {eIm g_mZ h¡, éXZ _V H$a, Am¡a ñÌr{Z gm[aIr Vy Zmhr§& ~‹S>o
d§e H$s nwÌr, ~‹S>o Ka naUr AmB© h¡& A~ hr Vm XþamMmarHy§$ hñV VbVo hU nabmoH$Hy§$ àmßV
H$amD§$Jm, O¡g¢ qgh CÝ_Îm hmWrHy§$ hU¡&
`m ^m§{V O~ n{V Zo H$hr V~ MÝÐZIm _hmH$îQ>WH$s éXZ VO, JX²JX dmUrgy§ H$hVr
^B©, AbH${ZH$a AmÀN>m{XV h¢ H$nmob OmHo$, ho ZmW! _¢ nwÌ Ho$ XoIdoHy§$ dZ{df¡ {ZË` OmVr
hþVr, gmo AmO nwÌ H$m _ñVH$ H$Q>m ^y{_ _| naçm Xo»`m& Aa é{Ya H$s YmamH$a ~m§gm| H$m ~r‹S>m
AmaŠV Xo»`m, H$mhÿ nmnr Zo _oao nwÌHy§$ _ma IS²>JaËZ {b`m& H¡$gm h¡ IS²>J? Xod{ZH$a godZo
`mo½`& gmo _¢ AZoH$ Xþ:I{Z H$m ^mOZ a{hV nwÌ H$m _ñVH$ JmoX _| bo` {dbmn H$aVr ^B© gmo
Om nmnr Zo eå~yH$Hy§$ _maçm hþVm VmZo _mo{h AZr{V {dMmar, ^wOmH$a nH$‹S>r, _¢ H$hr _mo{h N>m§S>
gmo nmnr ZrM Hw$br N>m§‹S>o Zmht, ZI{ZH$[a Xm§VZ{ZH$[a {dXmar&
{ZO©Z dZ{df¡ _¢ AHo$br dh ~bdmZ nwéf, _¢ A~bm VWm{n nyU© nwÊ` go erb ~Mm`
_hmH$îQ>V¢ _¢ `hm§ AmB©& gd© {dÚmYa{Z H$m ñdm_r, VrZ IÊS> A{Yn{V, VrZbmoH${df¡ à{gÕ
amdU H$mhÿ go Z OrË`m Om` gmo _oam ^mB©, Aa Vw_ IaXÿfU Zm_m _hmamO, X¡Ë`Om{V Ho$ Oo
{dÚmYa {VZHo$ A{Yn{V, _oao ^aVma VWm{n _¢ Xod`moJV¢ `m AdñWmHy§$ àmßV ^B©& Eogo
MÝÐZIm Ho$ dMZ gwZ _hm H«$moYH$a VËH$mb Ohm§ nwÌ H$m eara _¥VH$ nS>çm hþVm, Vhm§ J`m
gmo _ydm XoIH$a A{V IoX{IÞ ^`m& nyd© AdñWm{df¡ nwÌ nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m g_mZ hþVm, gmo
_hm ^`mZH$ ^mgVm ^`m& IaXÿfU Zo AnZo Ka Am` AnZo Hw$Qw>å~ go _ÝÌ {H$`m&
V~ H$B© EH$ _§Ìr H$H©$e{MÎm hþVo do H$hVo ^E - ho Xod! OmZo IS²>J aËZ {b`m Aa nwÌ
hVm Vm{h Omo T>rbm N>moS>moJo Vmo Z Om{ZE H$hm H$a¡? gmo VmH$m erK« `ËZ H$ahþ& Aa H$B©EH$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 433


{ddoH$s H$hVo ^E - ho ZmW! `h bKwH$m`© Zmht, gd© gm_ÝV EH$Ì H$ahþ, Aa amdU n¡ hÿ nÌ
nR>mdhþ& {OZHo$ hmW gy`©hmg IS²>J Am`m Vo gm_mÝ` nwéf Zmht& VmV¢ gd© gm_§V EH$ÌH$a Omo
{dMma H$aZm hmo` gmo H$ahþ, erK«Vm Z H$ahþ& V{X amdU Ho$ {ZH$Q> Vmo VËH$mb XÿV nR>m`m, XÿV
erK«Jm_r Aa VéU& gmo VËH$mb amdU n¡ J`m& amdU H$m CÎma nrN>m Amd¡ VmHo$ n{hbo
IaXÿfU AnZo nwÌ Ho$ _aUH$a _hm Ûof H$m ^açm gm_ÝV{Zgy§ H$hVm ^`m - do a§H$ {dÚm~b
a{hV ^y{_JmoMar h_mar {dÚmYa{Z H$s goZmê$n g_wÐ Ho$ {VadoHy§$ g_W© Zmht& {YŠH$ma h_mao
gyamnZHy§$ Omo Am¡a H$m ghmam Mmh¡ h¡& h_mar ^wOm h¢ dhr ghmB© h¢, Aa XÿOm H$m¡Z? Eogm H$hH$a
_hm A{^_mZHy§$ Ya¡ erK« hr _§{Xagy§ {ZH$ñ`m, AmH$me_mJ© J_Z {H$`m, VoOê$n h¡ _wI OmH$m&
gmo Vm{h gd©Wm `wÕHy§$ gÝ_wI OmZ Mm¡Xh hOma amOm g§J Mmbo, gmo XÊS>H$ dZ _| AmE {VZH$s
goZm Ho$ dm{XÌ{Z Ho$ eãX g_wÐ Ho$ eãX g_mZ grVm gwZH$a ^`Hy§$ àmßV ^B©&
ho ZmW! H$hm h¡? Eogo eãX H$h n{V Ho$ A§Jgy§ bJr, O¡g¢ H$ën~ob H$ënd¥jgy§ bJ¡& V~
am_ H$hVo ^E - ho {à`o! ^` _V H$a& `m{h Yr`© ~§Ym` {dMmaVo ^E - `h XþY©a eãX qgh
H$m h¡, AH$ _oK H$m h¡, AH$ g_wÐ H$m h¡, AH$ XþîQ> n{jZ H$m h¡, AH$ AmH$me nya J`m h¡?
V~ grVmgy§ H$hVo ^E - ho {à`o! `o XþîQ>njr h¢ Oo _Zwî` Aa new{ZHy§$ bo OmE h¢, YZwf Ho$
Q>§H$maV¢ BÝh¢ ^JmD§$ hÿ§& BVZo hr _| eÌw H$s goZm {ZH$Q> AmB©& ZmZm àH$ma Ho$ Am`wY{ZH$a `wŠV
gw^Q> ÑpîQ> nao, O¡g¡ ndZ Ho$ àoao _oK KQ>m{ZH Ho$ g_yh {dMa¡ V¡g¢ {dÚmYa {dMaVo ^E& V~
lram_ {dMmar `o ZÝXrída ÛrnHy§$ ^JdmZ H$s nyOm Ho$ AW© Xod Om` h¢, AWdm ~m§g{Z Ho$ ~r‹S>o
_| H$mhÿ _Zwî`Hy§$ hVH$a bú_U IS²>J aËZ bm`m, Aa dh H$Ý`m ~Z AmB© hþVr gmo Hw$erb ñÌr
hþVr, VmZ¢ `o AnZo Hw$Qw>å~ Ho$ gm_§V àoao h¢& VmV¢ A~ nagoZm g_rn AmE {ZpíM¨V ahZm C{MV
Zmht& YZwf H$s Amoa ÑpîQ> Yar Aa ~ŠVa n{haZo H$s V¡`mar H$ar& V~ bú_U hmW Omo‹S> {ga
Zdm` {dZVr H$aVm ^`m&
ho Xod! _mo{h {VîR>Vo AmnHy§$ EVm n[al_ H$aZm C{MV Zmht& Amn amOnwÌr H$s ajm H$ahþ,
_¢ eÌw{Z Ho$ gÝ_wI OmD§$ hÿ§& gmo Omo H$Xm{MV² ^r‹S> nS>oJr Vmo _¢ qghZmX H$ê§$Jm, V~ Amn _oar
ghm` H$[a`mo& Eogm H${hH$a dŠVa nha, eñÌ Yma, bú_U eÌw{Z Ho$ gÝ_wI `wÕHy§$ Mmë`m&
gmo do {dÚmYa bú_UHy§$ CÎm_ AmH$ma H$m YaZhmam dram{Ydra loîR> nwéf XoI O¡g¡§ _oK nd©VHy§$
~o‹T>o V¡g¢ ~o‹T>Vo ^E& epŠV, _wXJa, gm_mÝ` MH«$, ~aN>r, ~mU BË`m{X eñÌ{Z H$s dfm© H$aVo
^E& gmo AHo$bm bú_U gd© {dÚmYa{Z Ho$ MbmE ~mU AnZo eñÌ{ZH$[a {ZdmaVm ^`m, Aa
Amn {dÚmYa{Z H$s Amoa AmH$me _| dO«X§S> dmU MbmdVm ^`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

434 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


`h H$Wm Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho amOZ²! AHo$bm bú_U {dÚmYa{Z H$s
goZmHy§$ ~mU{ZH$[a Eogm amoH$Vm ^`m O¡g¢ g§`_r gmYw AmË_kmZH$a {df`dmgZmHy§$ amoHo$& bú_U
Zo eñÌ{ZH$[a {dÚmYa{Z Ho$ {ga aËZ{Z Ho$ Am^aU H$a _§{S>V, Hw$ÊS>b{ZH$[a emo{^V AmH$me
go YaVr na nao, _mZm| Aå~a ê$n gamoda Ho$ H$_b hr h¢& `moYm{Z g{hV nd©V g_mZ hmWr n‹S>o,
Aa Aíd{Zg{hV gm_§V n‹S>o& ^`mZH$ eãX H$aVo hm|R> S>gVo D$Y©Jm_r dmU{ZH$a dmgwXod
dmhZg{hV `moYm{ZHy§$ nrS>Vm ^`m& Vmhr g_` nwînH${d_mZ{df¡ ~¡R>çm amdU Am`m&
gå~yH$ Ho$ _maUhmao nwéf{Z na CnÁ`m h¡ _hmH«$moY OmHy§$ gmo _mJ© _| am_ Ho$ g_rn grVm
_hm gVrHy§$ {VîR>Vr XoIVm ^`m& gmo XoIH$a _hm _mohHy§$ àmßV ^`m& H¡$gr h¡ grVm? Om{h
b{I a{V H$m ê$n ^r `m g_mZ Z ^mg¡, _mZmo gmjmV² bú_r hr h¡& MÝÐ_m g_mZ gwÝXa dXZ,
{ZPÝ`m§ Ho$ \y$bg_mZ AYa, Ho$gar H$s H${Q> Ho$ g_mZ H${Q>, bhbhmV H$aVo M§Mb H$_bnÌ
g_mZ bmoMZ, Aa _hm JOamO Ho$ Hw$å^ñWb Ho$ {eIag_mZ Hw$M, Zd`m¡dZ, gd© JwU{ZH$a
nyU© H$m§{V Ho$ g_yhH$[a g§`wŠV h¡ eara OmH$m, _mZmo H$m_ Ho$ YZwf H$s {nUM hr h¡, Aa ZoÌ
OmHo$ H$m_ Ho$ dmU hr h¢, _mZm| Zm_H$_©ê$n {MVoao Zo AnZr MnbVm {ZdmhZo Ho$ {Z{_Îm
pñWaVmH$a gwIgy§ O¡gr Mm{hE V¡gr ~ZmB© h¡& Om{h bIo amdU H$s ~w{Õ ha JB©&
_hmê$n Ho$ A{Ve`Hy§$ Yao Omo grVm VmHo$ AdbmoH$Z go gå~yH$ Ho$ _madodmao na Omo H«$moY
hþVm gmo OmVm ahçm& Aa grVm na amJ^md CnÁ`m& {MÎm H$s {d{MÌJ{V h¡& _Z _| {MVdVm
^`m `m {~Zm _oam OrVì` H$hm§? Aa Omo {d^y{V _oao Ka _| h¡ VmH$[a H$hm? `h AX²^wVê$n,
AZwn_ _hmgwÝXa Zd`m¡dZ& _moh IaXÿfU H$s goZm _| Am`m H$moB© Z OmZo& Vm n{hbo `m{h haH$a
Ka bo OmD±$$& _oar H$s{V© MÝÐ_m g_mZ {Z_©b gH$b bmoH$ _| {dñVa ahr h¡ gmo {N>nH$a bo OmZo
_| _{bZ Z hmo`&
ho lo{UH$! AWu XmofHy§$ Z {JZ¡, VmV¢ Jmoß` bo OmBdo H$m `ËZ {H$`m& `m bmoH$ _|
bmo^g_mZ Am¡a AZW© Zmht, Aa bmo^ _| nañÌr Ho$ bmo^g_mZ _hm AZW© Zmht&
amdU Zo AdbmoH$Zr {dÚmgy§ d¥ÎmmÝV nyN>çm gmo dmHo$ H$ho go `mHo$ Zm_ Hw$b g~ OmZo -
bú_U AZoH${Zgy§ bS>Zhmam EH$ `wÕ _| J`m, Aa `h am_ h¢& `h BZH$s ñÌr grVm h¡, Aa
O~ bú_U J`m V~ am_gy§ Eogm H$h J`m - Omo _mon¡ ^r‹S> n‹S>oJr V~ qghZmX H$ê§$Jm, V~ Vw_
_oar ghm` H$[a`mo& gmo dh qghZmX _¢ H$ê§$ V~ `h am_ YZwf~mU bo` ^mB© n¡ Omd¢Jo Aa _¢
grVmHy§$ bo OmD§$Jm, O¡g¢ njr _m§g H$s S>brHy§$ bo Om`& Aa IaXÿfU H$m nwÌ Vmo BZZo _mam hr
hþVm Aa VmH$s ñÌr H$m An_mZ {H$`m& gmo dh epŠV Am{X eñÌ{ZH$a XmoD$ ^mB{ZHy§$ _maohrJm,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 435


O¡g¢ _hmà~b ZXr H$m àdmh XmoD$ T>mho nm‹S>o& ZXr Ho$ àdmh H$s epŠV {N>nr Zmht h¡ V¡g¢
IaXÿfU H$s epŠV H$mhÿV¢ {N>nr Zmht g~ H$moD$ OmZ¡ h¢& Eogm {dMma H$a _y‹T>_{V H$m_ H$a
nr{‹S>V amdU _aU Ho$ AW© grVm Ho$ haU H$m Cnm` H$aVm ^`m& O¡g¢ Xþ~©{w Õ ~mbH$ {df Ho$ boZo
H$m Cnm` H$a¡&
AWmZÝVa bú_U Aa H$Q>H$g{hV IaXÿfU XmoD$ _| _hm`wÕ hmo` ahm h¡, eñÌ{Z H$m àhma
hmo` ahm h¡& Aa BYa H$nQ>H$a amdU Zo qghZmX {H$`m, Vm_¢ ~maå~ma am_ am_ Zm_ `h eãX
{H$`m& V~ am_ OmZr {H$ `h qghZmX bú_U {H$`m& gwZH$a ì`mHw$b {MÎm ^E& OmZr ^mB©
n¡ ^r‹S> n‹S>r& V~ am_ Zo OmZH$sHy§$ H$hçm - ho {à`o! ^` _V H$ahþ, jU EH$ {VîR>, Eogm H$h
{Z_©b nwînZ{df¡ {N>nmB©& Aa OQ>m`yHy§$ H$hm - ho {_Ì! `h ñÌr A~bm Om{V h¡, `mH$s ajm
H$[a`mo& Vw_ h_mao {_Ì hmo, ghY_u hmo& Eogm H$hH$a Amn YZwf~mU bo` Mmbo, gmo AneHw$Z
^E, gmo Z {JZo, _hmgVrHy§$ AHo$br dZ{df¡ N>mo‹S> erK« hr ^mB© n¡ JE& _hmaU _| ^mB© Ho$ AmJ¢
Om` R>m‹T>o aho, Vm g_` amdU grVmHy§$ CR>m`~oHy§$ Am`m, O¡gm _mVm hmWr H$_b{ZHy§$ bodo Amd¡&
H$m_ê$n XmhH$a àÁd{bV h¡ _Z OmH$m, ^yb JB© h¡ g_ñV Y_© H$s ~w{Õ OmH$s, grVmHy§$
CR>m` nwînH$ {d_mZ na YaZo bm½`m& V~ OQ>m`ynjr ñdm_r H$s ñÌrHy§$ haVm XoI H«$moYê$n
Ap½ZH$a àÁd{bV ^`m& CR>H$a A{VdoJV¢ amdU na nS>çm, VrúU ZI{Z H$s AUr Aa My§M
go amdU H$m CañWb é{Ya g§`wŠV {H$`m, Aa AnZr H$R>moa nm§I{ZH$a amdU Ho$ dñÌ \$m‹S>
S>mbo& amdU H$m gd© eara IoX{IÞ ^`m, V~ amdU Zo OmZr `h grVmHy§$ Nw>‹S>mdoJm, P§PQ>
H$aoJm, VoV¢ `mH$m YZr AmZ nhþ§MoJm& gmo `m{h _Zmoha dñVw H$m AdamoYH$ OmZ _hmH«$moYH$a
hmW H$s MnoQ> go _maçm gmo A{V H$R>moa hmW H$s KmV go njr {dˆb hmo` nwH$maVm g§Vm n¥Ïdr
_| n‹S>m _yN>m©Hy§$ àmßV ^`m& V~ amdU OZH$gwVmHy§$ nwînH$ {d_mZ _| Ya AnZo ñWmZ bo Mmë`m&
ho lo{UH$! `Ú{n amdU OmZ¡ h¡ `h H$m`© `mo½` Zmht& VWm{n H$m_ Ho$ der^yV hþdm gd©
{dMma ^yb J`m& grVm _hmgVr AmnHy§$ nanwéfH$a har OmZ, am_ Ho$ AZwamJ go ^rO ahm h¡
{MÎm OmH$m, _hm emoH$d§Vr hmo`, Ama{V ê$n {dbmn H$aVr ^B©& V~ amdU `m{h {ZO
^aVma{df¡ AZwaŠV OmZ, éXZ H$aVr XoI H$Nw>BH$ CXmg hmo` {dMmaVm ^`m - Omo `h {Za§Va
amod¡ h¡, Aa {dahH$a ì`mHw$b h¡& AnZo ^aVma Ho$ JwU Jmd¡ h¡, AÝ` g§`moJ H$m A{^bmf Zmht&
gmo ñÌr AdÜ` h¢, VmV¢ _¢ _ma Z gHy§$, Aa H$moD$ _oar Amkm Cb§K¡ Vmo Vm{h _mê§$&
Aa _¢ gmYw{Z Ho$ {ZH$Q> d«V {b`m hþVm Omo nañÌr _mo{h Z BÀN>¡ Vm{h _¢ Z goD§$& gmo _mo{h
d«V Ñ‹T> amIZm, `m{h H$moD$ Cnm`H$a àgÞ H$ê§$& Cnm` {H$E àgÞ hmo`Jr& O¡g¢ H«$moYd§V amOm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

436 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


erK« hr àgÞ Z {H$`m Om` V¡g¢ hR>d§Vr ñÌr ^r de Z H$ar Om`& Omo H$Nw> dñVw h¡ gmo `ËZV¢
{gÕ hmo` h¡& _Zdm§{N>V {dÚm, nabmoH$ H$s {H«$`m, Aa _Z^mdVr ñÌr `o `ËZ go {gÕ hmo`§ & `h
{dMmaH$a amdU grVm Ho$ àgÞ hmo`do H$m g_` hoao& H¡$gm h¡ amdU? _aU Am`m h¡ {ZH$Q> OmHo$&
AWmZÝVa lram_ Zo dmUê$n Ob H$s YmamH$a nyU© Omo aU_§S>b Vm_| àdoe {H$`m& gmo
bú_U XoIH$a H$hVm ^`m& hm`! hm`! EVo Xÿa Amn Š`m| AmE - ho Xod! OmZH$sHy§$ AHo$br
dZ{df¡ _ob AmE& `h dZ AZoH$ {dJ«h H$m ^açm h¡& V~ am_ H$hçm _¢ Voam qghZmX gwZ erK«
hr Am`m& V~ bú_U H$hm Amn ^br Z H$ar, A~ erK« Ohm§ OmZH$s h¡ dhm§ Omhþ& V~ am_
OmZr dra Vmo _hmYra h¡, `m{h eÌw H$m ^` Zmht& V~ `mHy§$ H$hr - Vy na_ CËgmh ê$n h¡,
~bdmZ ~¡arHy§$ OrV, Eogm H$hH$a Amn, grVm H$s CnOr h¡ e§H$m {OZH$mo gmo M§Mb {MÎm hmo`
OmZH$s H$s {X{e Mmbo& jU_mÌ _| Am` XoIo Vmo OmZH$s Zmht! V{X àW_ Vmo {dMmar H$Xm{MV²
gwa{V^§J ^`m hÿ§& ~hþ[a {ZYm©aU XoI| Vmo grVm Zmht& V~ Amn hm` grVm! Eogm H$h _yN>m© Im`
YaVr na n‹S>o& gmo YaVr am_ Ho$ {_bmn go Eogr gmohVr ^B© O¡go ^aVma Ho$ {_bmn go ^m`m© gmoh¡&
~hþ[a gMoV hmo` d¥j{Z H$s Amoa ÑpîQ> Ya ào_ Ho$ ^ao AË`ÝV AmHw$b hmo` H$hVo ^E -
ho Xodr! Vy H$hm§ JB©? Š`m| Z ~mobhw? ~hþV hmñ`H$[a H$hm? d¥j{Z Ho$ Aml` ~¡R>r hmo` Vmo erK«
hr Amdhþ! H$monH$a H$hm? _¢ Vmo erK« hr {Vhmao {ZH$Q> Am`m& ho àmUdëb^o! `o {Vhmam H$mon
h_| gwI H$m H$maU Zmht& `m ^m§{V {dbmn H$aVo {\$a¡ h¢& gmo EH$ ZrMr ^y{_ _| OQ>m`yHy§$ H§$R>JV
àmU Xo»`m& V~ Amn njrHy§$ XoI AË`ÝV IoX{IÞ hmo` `mHo$ g_rn ~¡R> Z_moH$ma _§Ì {X`m&
Aa Xe©Z kmZ M[aÌ Vn `o Mma AmamYZm gwZmB©, Aah§V {gÕ gmYw Ho$dbr àUrV Y_© H$m eaU
{bdm`m& njr lmdH$ Ho$ d«V H$m YaUhmam& lram_ Ho$ AZwJ«hH$[a g_m{Y_aU H$a ñdJ©{df¡ Xod
^`m, naånam` _moj Om`Jm& njr Ho$ _aU Ho$ nrN>o Amn `Ú{n kmZê$n h¢, VWm{n Mm[aÌ_moh
Ho$ de hmo` _hmemoH$dÝV AHo$bo dZ{df¡ {à`m Ho$ {d`moJ Ho$ XmhH$a _yN>m© Im` n‹S>o&
~hþ[a gMoV hmo` _hmì`mHw$b _hmgVr grVmHy§$ Ty>§‹T>Vo {\$a¢& {Zame ^E XrZ dMZ H$h¢, O¡go
^yV Ho$ Amdoe H$a `wŠV nwéf d¥Wm Ambmn H$a¡& {N>Ð nm` _hm^r_ dZ _| H$mhÿ nmnr Zo OmZH$s
har gmo ~hþV {dnarV H$ar, _mo{h _maçm, A~ Omo H$moB© _mo{h {à`m {_bmd¡, Aa _oam emoH$ ha¡,
Vm g_mZ _oam na_ ~m§Yd Zmht& hmo dZ Ho$ d¥j hmo! Vw_ OZH$gwVm XoIr? Månm Ho$ nwîn g_mZ
a§J, H$_bXb bmoMZ, gwHw$_ma MaU, {Z_©b ñd^md, CÎm_ Mmb, {MÎm H$s CËgd H$aUhmar,
H$_b Ho$ _H$a§X g_mZ gwJÝY _wI H$m ñdm§g, ñÌr{Z Ho$ _Ü` loîR>, Vw_Zo nyd© XoIr hmo` Vmo
H$hmo& `m ^m§{V dZ Ho$ d¥j{Zgy§ nyN>¡ h¢, gmo do EHo$ÝÐr d¥j H$hm CÎma Xod|& V~ am_ grVm Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 437


JwU{ZH$[a haçm h¡ _Z OmH$m, ~hþ[a _yN>m© Im` YaVr na n‹S>o& ~hþ[a gMoV hmo` _hm H«$moYm`_mZ
dO«mdV© YZwf hmW _| {b`m, {nUM M‹T>mB© Q>§H$ma {H$`m, gmo Xem| {Xem eãXm`_mZ ^B©&
qgh{ZHy§$ ^` H$m CnOmdZhmam Zaqgh Zo YZwf H$m ZmX {H$`m& gmo qgh ^mJ JE, JO{Z Ho$ _X
CVa JE& V~ YZwf CVma AË`ÝV {dfmXHy$§ àmßV hmo` ~¡R>H$a AnZr ^yb H$m gmoM H$aVo ^E -
hm` hm`! _| {_Ï`m qghZmX Ho$ ldUH$a {dídmg _mZ, d¥Wm Om` {à`m ImoB©& O¡go _y‹T> Ord
Hw$lwV H$m ldU gwZ {dídmg _mZ, A{ddoH$s hmo`, ew^J{VHy§$ Imod¡& gmo _y‹T> Ho$ Imo`do H$m
AmíM`© Zmht, naÝVw _¢ Y_©~w{Õ drVamJ Ho$ _mJ© H$m lÕmZr, Ag_P hmo` Agwa H$s _m`m _|
_mo{hV hþdm, `h AmíM`© H$s ~mV h¡&
O¡g¢ `m ^d dZ{df¡ AË`ÝV Xþb©^ _Zwî` H$s Xoh _hmnwÊ` H$_©H$a nmB©, Vm{h d¥Wm Imodo,
gmo ~hþ[a H$~ nmdo? Aa Ì¡bmoŠ`{df¡ Xþb©^ _hmaËZ Vm{h g_wÐ _| S>mao, ~hþ[a H$hm§ nmd¡? V¡g¡
~{ZVmê$n A_¥V _oao hmW gy§ J`m? ~hþ[a H$m¡Z Cnm`H$[a nmB`o& `m {ZO©Z dZ{df¡ H$m¡ZHy§$ Xmof
Xÿ§& _¢ Vm{h VOH$a ^mB© n¡ J`m gmo H$Xm{MV² H$monH$a Am`m© ^B© hmo`& AaÊ` dZ{df¡ _Zwî`
Zmht, H$m¡ZHy§$ Om` nyN>|, Omo h_Hy§$ ñÌr H$s dmVm© H$ho& Eogm H$moB© `m bmoH${df¡ X`mdmZ loîR>
nwéf h¡, Omo _mo{h grVm {XImd¡& dh _hmgVr erbdÝVr, gd© nmna{hV, _oao öX`Hy§$ dëb^,
_oam _Zê$n _§{Xa VmHo$ {dahê$n Ap½ZH$a Oa¡ h¡ gmo VmH$s dmVm©ê$n Ob Ho$ XmZH$a H$m¡Z
~wPmd¡? Eogm H$hH$a na_ CXmg, YaVr H$s Amoa h¡ ÑpîQ> OmH$s, ~maå~ma H$Nw>BH$ {dMma H$a
{ZíMb hmo` {VîR>o& EH$ MH$dr H$m eãX {ZH$Q> hr gwÝ`m gmo gwZH$a VmH$s Amoa {ZaIm&
~hþ[a {dMmar `m {J[a H$m VQ> AË`ÝV gwJÝY hmo` ahm h¡ gmo `mhr Amoa JB© hmo` AWdm
`h H$_b{Z H$m dZ h¡ `hm§ H$m¡Vyhb Ho$ AW© JB© hmo`? AmJo `mZo `h dZ XoIm hþVm gmo ñWmZH$
_Zmoha h¡, ZmZm àH$ma nwîn{ZH$a nyU© h¡, H$Xm{MV² Vhm§ jU_mÌ JB© hmo`? gmo `h {dMma Amn
dhm§ JE& dhm§ hÿ grVmHy§$ Z Xo»`m, MH$dr XoIr& V~ {dMmar, dh n{Vd«Vm _oao {~Zm AHo$br
H$hm§ Om`& ~hþ[a ì`mHw$bVmHy§$ àmßV hmo`, Om`H$a nd©Vgy§ nyN>Vo ^E - ho {J[aamO! Vy AZoH$
YmVw{ZH$[a ^açm h¡, _¢ amOm XeaW H$m nwÌ am_MÝÐ Vmo{h nyNy>§ hÿ§, H$_b gm[aIo ZoÌ h¢ OmHo$,
gmo grVm _oao _Z H$s ß`mar, h§gJm{_Zr, gwÝXa ñVZ Ho$ ^maH$[a Z_«r^yV h¡ A§J OmH$m, qH$Xÿam
g_mZ AYa, gwÝXa {ZVå~, gmo Vw_ H$hÿ§ XoIr? dh H$hm§ h¡?
V~ nhm‹S> H$hm Odm~ Xo`, BZHo$ eãX go Jy§Om& V~ Amn OmZr H$Nw> `mZo ñnîQ> Z H$hr,
Om{ZE h¡ `mZo Zo XoIr, dh _hmgVr H$mb àmßV ^B©& `h ZXr àM§S> Va§J{Z H$s YaZhmar
AË`ÝV doJHy§$ Yao ~h¡ h¡, A{ddoH$d§Vr, VmZo _oar H$m§Vm har, O¡g¢ nmn H$s BÀN>m {dÚmHy§$ ha¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

438 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AWdm H$moB© H«y$a qgh jwYmVwa ^I J`m hmo`, dh Y_m©Ë_m gmYwdJ©{Z H$s godH$ qghm{XH$ Ho$
XoIVo hr ZIm{X Ho$ ñne© {~Zm hr àmU Xo`& _oam ^mB© ^`mZH$ aU{df¡ g§J«m_ _| h¡ gmo OrdZo
H$m g§e` hr h¡& `h g§gma Agma h¡& Aa gd© Ordam{e g§e` ê$n hr h¡&
Ahmo! `h ~‹S>m AmíM`© h¡! Omo _¢ g§gma H$m ñdê$n OmZy§ hÿ§ Aa XþIV¢ eyÝ` hmo` ahm hÿ§&
EH$ XþI nyam Zht na¡ h¡ Aa XÿOm Am¡a Amd¡ h¡& VmV¢ Om{ZE h¡ `h g§gma XþI H$m gmJa hr h¡&
O¡g¢ Imo‹S>o nJHy§$ I§{S>V H$aZm, Aa Xmho _mao H$mo ^ñ_ H$aZm, Aa {S>JoHy§$ JV© _| S>maZm&
am_MÝÐOr Zo dZ{df¡ ^«_UH$a _¥J qghm{XH$ AZoH$ OÝVw XoIo naÝVw grVm Z XoIr& V~ AnZo
Aml_ Am` AË`ÝV XrZ dXZ, YZwf CVma n¥Ïdr _| {VîR>o& ~maå~ma AZoH$ {dH$ën H$aVo
jUEH$ {ZíMb hmo` _wI go nwH$maVo ^E&
ho lo{UH$! Eogo _hmnwéf{ZHy§$ ^r nydm}nm{O©V Aew^ Ho$ CX`gy§ XþI hmo` h¡& Eogm OmZH$a
Ahmo ^ì`Ord hmo! gXm {OZda Ho$ Y_© _| ~w{Õ bJmdmo, g§gmaV¢ __Vm VOmo& Oo nwéf g§gma
Ho$ {dH$magy§ namL²>_wI hmo§` Aa {OZdMZHy§$ Zmht AmamYo do g§gma Ho$ {df¡ eaUa{hV nmnê$n
d¥j Ho$ H$Qw>H$ \$b ^moJd¡ h¢, H$_©ê$n eÌw Ho$ AmVmn go IoX{IÞ h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
grVmhaU dU©Z H$aZo dmbm Mdmbrgdm§ nd© g§nyU© ^`m&&44&&
AWmZÝVa bú_U Ho$ g_rn `wÕ{df¡ IaXÿfU H$m eÌw {dam{YVZm_m {dÚmYa AnZo _§Ìr
Aa eyadra{Z g{hV nyU© Am`m, gmo bú_UHy§$ AHo$bm `wÕ H$aVm XoI _hmZamoÎm_ OmZ, AnZo
ñdmW© H$s {g{Õ BZgo OmZ àgÞ ^`m& _hm VoOH$a XoXrß`_mZ emo^Vm ^`m& ~mhZV¢ CVa, Jmo‹S>o
YaVr bJm`, hmW Omo‹S> grg {Zdm`, A{V Z_«r^yV hmo` na_ {dZ`gy§ H$hVm ^`m - ho ZmW!
_¢ AmnH$m ^ŠV hÿ§, H$Nw>BH$ _oar {dZVr gwZmo& Vw_ gm[aIo{Z H$m g§gJ© h_ gm[aIo{Z Ho$ XþI
H$m j` H$aZhmam h¡& dmZo AmYr H$hr Amn gmar g_P JE& VmHo$ _ñVH$ na hmW Ya H$hVo
^E Vy S>ao _V, h_mao nrN>o I‹S>m ah&
V~ dh Z_ñH$ma H$a A{V AmíM`©Hy§$ àmßV hmo` H$hVm ^`m - ho à^mo! `h IaXÿfU eÌw
_hmepŠVHy§$ Ya¡ h¡, `m{h Amn {Zdmahþ, Aa goZm Ho$ `moYm{ZH$[a _¢ bSy>§Jm& Eogm H$h IaXÿfU
Ho$ `moÕm{Zgy§ {dam{YV b‹S>Zo bm½`m& Xm¡‹S>H$a {VZHo$ H$Q>H$ na naçm, AnZr goZm g{hV,
PbPbmQ> H$a¡ h¡ Am`wY{Z Ho$ g_yh VmHo$& {dam{YV {VZHy§$ àH$Q> H$hVm ^`m - _¢ amOm
MÝÐmoX` H$m nwÌ {dam{YV, KZo {XZ{Z{df¡ {nVm H$m ~¡a bodo Am`m hÿ§, `wÕ H$m A{^bmfr A~
Vw_ H$hm§ Omdmo hmo? Omo `wÕ _| àdrU hmo Vmo I‹S>o ahmo& _¢ Eogm ^`§H$a \$b Xÿ§Jm O¡gm `_ Xo`&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 439


Eogm H$hm V~ {VZ `moÕm{Z Ho$ Aa BZHo$ _hmg§J«m_ ^`m& AZoH$ gw^Q> XmoD$ goZm{Z Ho$ _mao JE&
{n`mXo ß`mXo{Zgy§, Kmo‹S>{Z Ho$ Agdma Kmo‹S>{Z Ho$ Agdma{Zgy§, hmW{Z Ho$ Agdma hmWr{Z Ho$
Agdma{Zgy§, aWr aWr{Zgy§ nañna h{f©V hmo` `wÕ H$aVo ^E& dh dm{h ~wbmdo, `m ^m§{V nañna
`wÕ H$a Xem| {Xem{ZHy§$ ~mU{ZH$[a AmÀN>m{XV H$aVo ^E&
AWmZÝVa bú_U Aa IaXÿfU H$m _hm`wÕ ^`m, O¡go BÝÐ AgwaoÝÐ Ho$ `wÕ hmo`& Vm g_`
IaXÿfU H«$moY H$a _§{S>V bú_Ugy§ bmb ZoÌ H$a H$hVm ^`m - _oam nwÌ {Zd£a gmo VyZo hË`m,
Aa ho Mnb! VyZo _oar H$m§Vm Ho$ Hw$M _X©Z {H$E, gmo nmnr A~ _oar ÑpîQ>gy§ H$hm§ Om`oJm& AmO
VrúU dmU{ZH$[a Voao àmU hê§$Jm, V¢ O¡go H$_© {H$E h¢ V¡gm \$b ^moJdoJm& ho jwÐ, {Zb©ÁO,
nañÌr g§Jbmobwnr! _oao gÝ_wI Am`H$a nabmoH$ Omhþ& V~ VmHo$ H$R>moa dMZ{ZH$a àÁd{bV
^`m h¡ _Z OmH$m gmo bú_U, dMZH$a gH$b AmH$meHy§$ nyaVm g§Vm H$hVm ^`m - Aao jwÐ!
d¥Wm H$mho JmO¡ h¡? Ohm§ Voam nwÌ J`m dhm§ Vmo{h nR>mD§$Jm&
Eogm H$hH$a AmH$me Ho$ {df¡ {VîR>Vm Omo IaXÿfU Vm{h bú_U Zo aWa{hV {H$`m, Aa
VmH$m YZwf VmoS>çm, Aa ÜdOm C‹S>m` XB©, Aa à^ma{hV {H$`m& V~ dh H«$moYH$a ^açm n¥Ïdr
Ho$ {df¡ nS>çm, O¡g¡ jrUnwÊ` ^`m Xod ñdJ©V¢ n‹S>o& ~hþ[a _hmgw^Q> IS²>J bo` bú_U na
Am`m& V~ bú_U gy`©hmg IS²>J bo` VmHo$ gÝ_wI ^`m& BZ XmoD${Z _| ZmZm àH$ma _hm`wÕ
^`m& Xod nwînd¥pîQ> H$aVo ^E, Aa YÝ` YÝ` eãX H$aVo ^E& ~hþ[a _hm`wÕ Ho$ {df¡ gy`©hmg
IS²>JH$a bú_U Zo IaXÿfU H$m {ga H$mQ>çm gmo {ZOud hmo` IaXÿfU n¥Ïdr{df¡ naçm, _mZm|
ñdJ©gy§ Xod naçm, gy`©g_mZ h¡ VoO OmH$m, _mZm| aËZ nd©V H$m {eIa {X½JO Zo T>mhm&
AWmZÝVa IaXÿfU H$m goZmn{V XÿfU {dam{YVHy§$ aW a{hV H$adoHy§$ Amaå^Vm ^`m& V{X
bú_U ~mUH$[a __©ñWb{df¡ Km`b {H$`m gmo Ky_Vm ^y{_ _| naçm& Aa bú_U Zo IaXÿfU
H$m g_wXm`, Aa H$Q>H$, Aa nmVmb b§H$mnwar {dam{YVHy§$ XrZr& Aa bú_U A{VñZoh H$m ^açm
Ohm§ am_ {VîR>o h¡ Vhm§ Am`m& AmH$a XoI¡ Vmo Amn ^y{_ _| n‹S>o h¢, Aa ñWmZH$ _| grVm Zmht&
V~ bú_U Zo H$hr - ho ZmW! H$hm§ gmodmo hmo? OmZH$s H$hm§ JB©? V~ am_ CR> H$a
bú_UHy§$ Kmda{hV XoI H$Nw>BH$ hf©Hy§$ àmßV ^E& bú_UHy§$ Ca go bJm`m Aa H$hVo ^E -
ho ^mB©! _¢ Z OmZy§ OmZH$s H$hm§ JB©? H$moB© ha bo J`m AWdm qgh ^I J`m& ~hþV hoar gmo
Z nmB©& A{V gwHw$_ma eara CX²doJ H$a {db` JB©& V~ bú_U {dfmXê$n hmo` H«$moYH$a H$hVm
^`m& ho Xod! gmoM Ho$ à~ÝYH$a H$hm? `h {ZíM` H$amo, H$moB© XþîQ> X¡Ë` ha bo J`m h¡& Ohm§
{VîR>o h¡ gmo bmd|Jo, Amn g§Xoh Z H$amo& ZmZm àH$ma Ho$ {à` dMZ{ZH$[a am_Hy§$ Yr`© ~§Ym`m,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

440 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa {Z_©b ObH$[a gw~w{Õ Zo am_ H$m _wI Ywdm`m&
Vmhr g_` {deof eãX gwZ am_ nyN>r - `h eãX H$mho H$m h¡? V~ bú_U Zo H$hm - ho
ZmW! `h MÝÐmoX` {dÚmYa H$m nwÌ {dam{YV, `mZo aU _| _oam ~hþV CnH$ma {H$`m, gmo AmnHo$
{ZH$Q> Am`m h¡& `mH$s goZm H$m eãX h¡& `m ^m§{V XmoD$ dra dmVm© H$a¡ h¢ Aa dh ~‹S>r goZm
g{hV hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a O` O` eãX H$h AnZo _§Ìr{Z g{hV {dZVr H$aVm ^`m& Amn
h_mao ñdm_r hmo, h_ godH$ h¢, Omo H$m`© hmo` VmH$s Amkm Xohþ& V{X bú_U H$hVm ^`m - ho
{_Ì! H$mhÿ XþamMmar Zo `o _oao à^w, {VZH$s ñÌr har h¡& Vm {~Zm am_MÝÐ Omo emoH$ Ho$ der hmo`
H$Xm{MV² àmUHy§$ VOo Vmo _¢ ^r Ap½Z _| àdoe H$ê§$Jm& BZHo$ àmU{Z Ho$ AmYma _oao àmU h¢, `h
Vy {ZíM` OmZ& VmV¢ `h H$m`© H$Îm©ì` h¡, ^bo OmZo gmo H$a&
V~ `h ~mV gwZ dh A{V Xþ{IV hmo` ZrMm _wI H$a ahm& Aa _Z _| {dMmaVm ^`m -
EVo {XZ _mo{h ñWmZH$ ^«îQ> hþE ^E, ZmZm àH$ma dZ {dhma {H$`m& Aa BZ _oam eÌw hZm,
ñWmZH$ {X`m, {VZH$s `h Xem h¡& _¢ Omo Omo {dH$ën H$ê§$ hÿ§ gmo `m§o hr d¥Wm Om` h¡& `h g_ñV
OJV H$_m©YrZ h¡ VWm{n _¢ Hw$N> CÚ_ H$a BZH$m H$m`© {gÕ H$ê§$& Eogm {dMma AnZo _§ÌrZgy§
H$hm - nwéfmoÎm_ H$s ñÌraËZ n¥Ïdr{df¡ Ohm§ hmo` Vhm§ Ob ñWb AmH$me nwa ~Z {J[a
J«m_m{XH$ _| `ËZH$a hoahþ& `h H$m`© ^E _Zdm§{N>V \$b nmdmoJo& Eogr amOm {dam{YV H$s Amkm
gwZ `e Ho$ AWu g~ {XemHy§$ {dÚmYa Xm¡‹S>o&
AWmZÝVa EH$ AH©$OQ>r H$m nwÌ aËZOQ>r, gmo AmH$me_mJ© _| OmVm hþVm& VmZ¡ grVm Ho$
éXZ H$s "hm` am_ hm` bú_U' `h Üd{Z g_wÐ Ho$ D$na AmH$me _| gwZr& V~ aËZOQ>r dhm§
Am` XoIo Vmo amdU Ho$ {d_mZ _| grVm ~¡R>r {dbmn H$a¡ h¢& V~ grVm H$mo {dbmn H$aVr XoI
aËZOQ>r H«$moY H$m ^açm amdUgm| H$hVm ^`m - ho nmnr XþîQ> {dÚmYa! Eogm AnamY H$a H$hm§
Om`oJm? `h ^m_§S>b H$s ~hZ h¡, am_Xod H$s amUr h¡ _¢ ^m_ÊS>b H$m godH$ hÿ§, ho Xþ~w©Õo! {O`m
Mmh¡ Vmo `m{h N>mo‹S>& V~ amdU A{V H«$moYH$a `wÕHy§$ CÚ_r ^`m& ~hþ[a {dMmar H$Xm{MV² `wÕ
Ho$ hmoVo A{V {dˆb Omo grVm gmo _a Omdo Vmo ^bm Zmht& VmV¢ `Ú{n `h {dÚmYa a§H$ h¡
VWm{n Cnm` H$[a _maZm& Eogm {dMma amdU _hm~br Zo aËZOQ>r H$s {dÚm ha brZr, Aa
AmH$meV¢ n¥Ïdr{df¡ naçm&
_§Ì Ho$ à^mdH$[a Yram Yram ñ\w$qbJ H$s Ý`mBª g_wÐ Ho$ _Ü` H$ånÛrn _| Am` naçm& Am`w
H$_© Ho$ `moJV¢ OrdVm ~Mm& O¡g¢ ~{UH$ H$m OhmO \$Q> Om` Aa OrdVm ~M¢& gmo aËZOQ>r
{dÚm Imo` OrdVm ~À`m& gmo {dÚm Vmo OmVr ahr OmH$[a {d_mZ {df¡ ~¡R> Ka nhþ§Mo& gmo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 441


AË`ÝV ñdmg boVm H$ånynd©V na M‹T> {Xem H$m AdbmoH$Z H$aVm ^`m& g_wÐ H$s erVb
ndZH$[a IoX {_Q>çm gmo dZ\$b Im` H$ånynd©V na aho& Aa Oo {dam{YV Ho$ godH$ {dÚmYa
g~ {Xem ZmZm ^ofH$a Xm¡‹S>o hþVo Vo grVmHy§$ Z XoI nmN>o AmE& gmo CZH$m _{bZ_wI XoI am_
Zo OmZr grVm BZH$s ÑpîQ> Z AmB©, V~ am_ XrK© ñdm§g Zm§I H$hVo ^E - ho ^bo {dÚmYa hmo!
Vw_Zo h_mao H$m`© Ho$ AW© AnZr epŠV à_mU A{V `ËZ {H$`m, naÝVw h_mao Aew^ H$m CX`,
VmV¢ A~ Vw_ gwIgy§ AnZo ñWmZH$ Omhþ& hmWV¢ ~S>dmZb _| J`m aËZ ~hþ[a H$hm§ XrI¡? H$_©
H$m \$b h¡ gmo Adí` ^moJZm, h_mam {Vhmam {Zdmaçm Z {Zda¡& h_ Hw$Qw>å~V¢ Ny>Q>o, dZ _| n¡R>o,
Vmo hÿ H$_©eÌwHy§$ X`m Z CnOr& VmV¢ h_ OmZr h_mao AgmVm H$m CX` h¡& grVm hÿ JB© `m g_mZ
Am¡a XþI H$hm hmo`Jm? `m ^m§{V H$hH$a am_ amodZo bmJo, _hmYra Za{Z Ho$ A{Yn{V&
V~ {dam{YV Yr`© ~§Ym`do {df¡ n§{S>V, Z_ñH$ma H$a hmW OmoS‹ > H$hVm ^`m - ho Xod! Amn
EVm {dfmX H$mho H$amo, Wmo‹S>o hr {XZ _| Amn OZH$gwVmHy§$ XoImoJo& H¡$gr h¡ OZH$gwVm? {Z:nmn
h¡ Xoh OmH$s& ho à^mo! `h emoH$ _hmeÌw h¡, eara H$m Zmg H$a¡ Am¡a dñVw H$s H$hm ~mV? VmV¢
Amn Yr`© A§JrH$ma H$ahþ& `h Yr`© hr _hmnwéf{Z H$m gd©ñd h¡& Amn gm[aIo nwéf {ddoH$ Ho$
{Zdmg h¢& Yr`©dÝV àmUr AZoH$ H$ë`mU XoI¡& Aa AmVwa AË`ÝV H$a¡§ Vmo hÿ BîQ> dñVwHy§$ Z
XoI¢& Aa `h g_` {dfmX H$m Zmht, Amn _Z bJm` gwZhþ& {dÚmYa{Z H$m _hmamOm IaXÿfU
_maçm gmo A~ `mH$m nm[anmH$ _hm{df_ h¡&
gwJ«rd {H$hH§$Ymnwa H$m YZr, Aa BÝÐOrV, Hw$å^H$U©, {Ì{ea, Ajmo^, ^r_, H«y$aH$_m©,
_hmoXa, BZHy§$ Am{X Xo AZoH$ {dÚmYa _hm`moÕm ~bdÝV `mHo$ na_ {_Ì h¢ gmo `mHo$ _aU Ho$
Xþ:IV¢ H«$moYHy§$ àmßV ^E hm|Jo& `o g_ñV ZmZm àH$ma `wÕ _| àdrU h¢, hOmam§ R>m¡a aU{df¡ H$s{V©
nm` MwHo$ h¢& Aa d¡VmS> nd©V Ho$ AZoH$ {dÚmYa IaXÿfU Ho$ {_Ì h¢& Aa ndZ§O` H$m nwÌ
hZw_mZ, Om{h bIo gw^Q> XyahrV¡ S>a¢, VmHo$ gÝ_wI Xod hÿ§ Z Amdo, gmo IaXÿfU H$m O_mB© h¡,
VmV¢ dh hÿ `mHo$ _aU H$m amof H$a¡Jm& VmV¢ `hm§ dZ{df¡ Z ahZm& Ab§H$mamoX` ZJa Omo nmVmb
b§H$m Vm{df¡ {dam{O`o& Aa ^m_§S>bHy§$ grVm Ho$ g_mMma nR>mB`o& dh ZJa _hmXþJ©_ h¡& Vhm§
{ZíMb hmo` H$m`© H$m Cnm` gd©Wm H$a|Jo& `m ^m§{V {dam{YV {dZVr H$ar, V~ XmoD$ ^mB© Mma
Kmo‹S>{Z H$m aW Vmna M‹T>H$a nmVmb b§H$mHy§$ Mmbo&
gmo XmoD$ nwéf grVm {~Zm Z emo^Vo ^E, O¡g¢ gå`Š²ÑpîQ> {~Zm kmZ-Mm[aÌ Z gmoh¡& MVwa§J
goZmê$n gmJaH$[a _§{S>V X§S>H$dZV¢ Mmbo& {dam{YV AJmD$ J`m, Vhm§ MÝÐZIm H$m nwÌ gwÝXa
gmo bS>doHy§$ ZJa Ho$ ~m{ha {ZH$ñ`m& VmZ¢ `wÕ> {H$`m, gmo VmHy§ OrV ZJa _| àdoe {H$`m& Xod{Z

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

442 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ho$ ZJa g_mZ dh ZJa aËZ_B©& Vhm§ IaXÿfU Ho$ _§{Xa{df¡ {damOo& gmo _hm_Zmoha gwa_§{Xa
g_mZ dh _§{Xa& Vhm§ grVm {~Zm a§M_mÌ hÿ {dlm_Hy§$ Z nmdVo ^E& grVm _| h¡ _Z am_ H$m,
gmo am_Hy§$ {à`m Ho$ g_rnH$a dZhÿ _Zmo½` ^mgVm hþdm A~ H$m§Vm Ho$ {d`moJH$a X½Y Omo am_
{VZHy§$ ZJa _§{Xa {dÝÜ`mMb Ho$ dZ g_mZ ^mg¢&
AWmZÝVa IaXÿfU Ho$ _pÝXa _| {OZ_pÝXa XoIH$a aKwZmW àdoe {H$`m& dhm§ Aah§V H$s
à{V_m XoIH$a aËZ_B© nwîn{ZH$a AMm© H$ar& jU EH$ grVm H$m g§Vmn ^yb JE& Ohm§ Ohm§
^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb` hþVo Vhm§ Vhm§ Xe©Z {H$`m& àem§V ^B© h¡ Xþ:I H$s bha {OZHo$, am_MÝÐ
IaXÿfU Ho$ _hb {df¡ {VîRo h¢& Aa gwÝXa, AnZr _mVm MÝÐZIm g{hV {nVm Aa ^mB© Ho$ emoH$
H$a _hmemoH$ g{hV b§H$m J`m&
`h n[aJ«h {dZmerH$ h¡ Aa _hm Xþ:I H$m H$maU h¡, {d¿ZH$a `wŠV h¡ VmV¢ ho ^ì`Ord
hmo! {VZ{df¡ BÀN>m {Zdmahþ& `Ú{n Ord{Z Ho$ nyd© H$_© Ho$ gå~ÝYgy§ n[aJ«h H$s A{^bmfm hmo` h¡
VWm{n gmYwdJ© Ho$ CnXoeH$[a `h V¥îUm {Zd¥Îm hmo` h¡, O¡go gy`© Ho$ CX`V¢ am{Ì {Zd¥Îm hmo` h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_ H$mo grVm H$m {d`moJ, nmVmb b§H$m{df¡ {Zdmg dU©Z H$aZo dmbm n¢Vmbrgdm§
nd© g§nyU© ^`m&&45&&
AWmZÝVa amdU grVmHy§$ bo` D§$Mo {d_mZ Ho$ {eIa na [VîR>m Yrao Yrao MmbVm ^`m, O¡go
AmH$me {df¡ gy`© Mmbo& emoH$ H$a VßVm`_mZ Omo grVm, VmH$m _wIH$_b Hw$_bm` J`m XoI,
a{V Ho$ amJ H$a _y‹T> ^`m h¡ _Z OmH$m& Eogm Omo amdU gmo grVm Ho$ Mm¡{JX© {\$a¡, Aa XrZ dMZ
H$h¡ - ho Xodr! H$m_ Ho$ ~mU H$a _¢ hVm OmD§$ hÿ§, gmo Vmo{h _Zwî` H$s hË`m hmo`Jr& ho gwÝXar!
`h Voam _wIê$n H$_b gd©Wm H$mon g§`wŠV h¡ Vmo hÿ _Zmo½`Vo A{YH$ _Zmo½` ^mg¡ h¡& àgÞ hmo
EH$ doa _oar Amoa ÑpîQ> Ya& XoI, ZoÌ{Z H$s H$m§{Vê$n ObH$a _mo{h ñZmZ H$am`, Aa Omo
H¥$nmÑpîQ> H$a Zmht {Zhma¢, Vmo AnZo MaU H$_bH$[a _oam _ñVH$ Vmo‹S>& hm` hm`! Voar H«$s‹S>m
Ho$ dZ{df¡ _¢ AemoH$ d¥j hr Š`m| Z ^`m Omo Voao MaU H$_b H$s nJWbr H$s KmV, AË`ÝV
àe§gm `mo½`, gmo _mo{h gwb^ hmoVr&
^mdmW© - AemoH$ d¥j ñÌr Ho$ nJWbr Ho$ KmV go \y$bo& ho H¥$emoXar! {d_mZ Ho$ {eIa
na {VîR>r gd© {Xem XoI, _¢ gy`© Ho$ D$na AmH$me{df¡ Am`m hÿ§& _oé Hw$bmMb Aa g_wÐ g{hV
n¥Ïdr XoI, _mZm| H$mhÿ {gbmdQ> Zo aMr h¡&
Eogo dMZ amdU Zo H$ho V~ dh _hmgVr, erb H$m gw_oé, nQ> Ho$ AÝVa Aé{M Ho$ Aja

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 443


H$hVr ^B©& ho AY_! Xÿa ah, _oao A§J H$m ñne© _V H$a, Aa Eogo qZÚ dMZ H$^r _V H$h&
ao nmnr! Aën Am`w! Hw$J{VJm_r! An`er! Voao `h XþamMma Vmo{hHy§$ ^`H$mar h¡& naXmam H$s
A{^bmfm H$aVm Vy _hmXþ:I nmdoJm& O¡go H$moB© ^ñ_ H$a X~r Ap½Z na nm§d Ya¡ Vmo Oa¡, V¡g¢
Vy BZ H$_©{ZH$a ~hþV nN>VmdoJm& Vy _hm _mohê$n H$sMH$[a _{bZ {MÎm h¡& Vmo{h Y_© H$m
CnXoe XoZm d¥Wm h¡, O¡go AÝY Ho$ {ZH$Q> Z¥Ë` H$a¡& ho jwÐ! Oo na ñÌr H$s A{^bmfm H$a¡ h¢
do BÀN>m_mÌ hr nmn H$mo ~m§YH$a ZaH${df¡ _hmH$îQ>Hy§$ ^moJ¡ h¢& BË`m{X ê$j dMZ grVm amdUgy§
H$ho& VWm{n H$m_H$a hVm h¡ {MÎm OmH$m gmo A{ddoH$gy§ nmN>m Z ^`m& Aa IaXÿfU H$s Oo _XX
JE hþVo na_ {hVw ewH$ hñV àhñVm{XH$ do IaXÿfU Ho$ _wdo nrN>o CXmg hmo` b§H$m AmE& gmo amdU
H$mhÿ H$s Amoa XoI¡ Zmht, OmZH$sHy§$ ZmZm àH$ma Ho$ dMZH$a àgÞ H$a¡, gmo H$hm§ àgÞ hmo`?
O¡go Ap½Z H$s Ádmbm Hy§$ H$moB© nm` Z gH¡$ Aa ZmJ Ho$ _mWo H$s _{U H$mo Z bo` gH¡$, V¡go
grVmHy§$ H$moD$ _moh Z CnOm` gH¡$& ~hþ[a amdU hmW Omo‹S> grg {Zdm` Z_ñH$ma H$a ZmZm àH$ma
Ho$ XrZVm Ho$ dMZ H$ho, gmo grVm `mHo$ dMZ H$Ny> Z gwZo& Aa _§Ìr Am{X gÝ_wI AmE gd©
{Xem{ZV¢ gm_§V AmE& amjg{Z Ho$ n{V Omo amdU gmo AZoH$ bmoH${ZH$a _§{S>V hmoVm ^`m, bmoH$
O` O`H$ma eãX H$aVo ^E& _Zmoha JrV Z¥Ë` dm{XÌ hmoVo ^E& amdU BÝÐ H$s Ý`mBª b§H$m{df¡
àdoe {H$`m&
grVm {MÎm _| {MVdVr ^B©, Eogm amOm A_`m©Xm H$s ar{V H$a¡, V~ n¥Ïdr H$m¡Z Ho$ eaU
ah¡? O~bJ am_MÝÐ H$s Hw$eb jo_ H$s dmVm© _| Z gwZy§ V~ bJ ImZ nmZ H$m _oao Ë`mJ h¡&
amdU XodmaÊ` Zm_m CndZ, ñdJ©g_mZ na_ gwÝXa, Ohm§ H$ënd¥j dhm§ grVm H$mo _ob H$a AnZo
_pÝXa J`m& Vmhr g_` IaXÿfU Ho$ _aU Ho$ g_mMma AmE gmo _hmemoH$ H$a amdU H$s AR>mam
hOma amUr D§$Mo ñdaH$a {dbmn H$aVr ^Bª& Aa MÝÐZIm amdU H$s JmoX{df¡ bmoQ>H$a A{V éXZ
H$aVr ^B©& hm` _¢ A^m{JZr hVr JB©, _oam YZr _mam J`m& _oh Ho$ PaZo g_mZ éXZ {H$`m,
AlwnmV H$m àdmh ~hm, n{V Aa nwÌ XmoD$ Ho$ _aU emoH$ ê$n Ap½ZH$a X½Ym`_mZ h¡ öX` OmH$m&
gmo `m{h {dbmn H$aVr XoI `mH$m ^mB© amdU H$hVm ^`m - ho dËg! amo`doH$a H$hm? `m
OJV Ho$ à{gÕ M[aÌ H$mo H$hm Z OmZo h¡? {~Zm H$mb H$moD$ dO« go ^r hVm Z _ao, Aa O~
_¥Ë`wH$mb Amdo V~ ghO hr _a Om`& H$hm§ do ^y{_JmoMar am_, Aa H$hm§ Voam ^aVma, {dÚmYa
X¡Ë`{Z H$m A{Yn{V IaXÿfU? Vm{h do _ma| `h H$mb hr H$m H$maU h¡& OmZo Voam n{V _mam
VmH$mo _¢ _mê§$Jm& `m ^m§{V ~{hZHy§$ Yr`© ~§Ym` H$hVm ^`m - A~ Vy ^JdmZ H$m AM©Z H$a,
lm{dH$m Ho$ d«V Yma& MÝÐZImHy§$ Eogm H$hH$a amdU _hb{df¡ J`m& gn© H$s Ý`mBª {Zídmg

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

444 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ZmIVm goO na n‹S>m& dhm§ nQ>amUr _ÝXmoXar Am`H$a ^aVmaHy§$ ì`mHw$b XoI H$hVr ^B© - ho
ZmW! IaXÿfU Ho$ _aUH$a A{V ì`mHw$b ^E hmo gmo {Vhmao gw^Q> Hw$b{df¡ `h ~mV C{MV Zmht&
Oo eyadra h¢ {VZHo$ _moQ>r AmnXm{df¡ hÿ§ {dfmX Zmht& Vw_ dram{Ydra jÌr hmo& {Vhmao Hw$b _|
{Vhmao nwéf Aa {Vhmao {_Ì aU g§J«m_{df¡ AZoH$ j` ^`o, gmo H$m¡Z H$m¡Z H$m emoH$ H$amoJo? Vw_
H$~hÿ§ H$mhÿ H$m emoH$ Z {H$`m, A~ IaXÿfU H$m EVm gmoM Š`m| H$amo hmo? nyd} BÝÐ Ho$ g§J«m_{df¡
{Vhmam H$mH$m lr_mbr _aUHy§$ àmßV ^`m, Aa AZoH$ ~m§Yd aU _| hVo JE, Vw_ H$mhÿ H$m H$^r
emoH$ Z {H$`m& AmO Eogm gmoM ÑpîQ> Š`m| n‹S>m h¡ O¡gm nyd} H$~hÿ§ h_mar ÑpîQ> Z n‹S>m?
V~ amdU {Zídmg ZmI ~mobm - ho gwÝXar! gwZ, _oao AÝV:H$aU H$m ahñ` Vmo{h H$hÿ§ hÿ§&
Vy _oao àmU{Z H$s ñdm{_Zr h¡ Aa gXm _oar dm§N>m nyU© H$a¡ h¡& Omo Vy _oam OrVì` Mmh¡ h¡ Vmo H$mon
_V H$a, _¢ H$hÿ§ gmo H$a& gd© dñVw H$m _yb àmU h¡§& V~ _ÝXmoXar H$hr - Omo Amn H$hmo gmo
_¢ H$ê§$& amdU `mH$s gbmh bo` {dbIm hmo` H$hVm ^`m - ho {à`o! EH$ grVm Zm_m ñÌr,
ñÌr{Z H$s g¥pîQ>{df¡ Eogr Am¡a Zmht, gmo dh _mo{h Z BÀN>¡ Vmo _oam OrdZ Zmht& _oam bmdÊ`,
ê$n, _mYw`©Vm, gwÝXaVm Vm gwÝXarHy§$ nm`H$a g\$b hmo`&
V~ _ÝXmoXar `mH$s Xem H$îQ>ê$n OmZ h§gH$a Xm§V{Z H$s H$m§{Vê$n Mm§XZrHy§$ àH$meVrg§Vr
H$hVr ^B© - ho ZmW! `h ~‹S>m AmíM`© h¡? Vw_ gm[aIo àmW©Zm H$a¢ Aa dh Vw_H$mo Z BÀN>¡ gmo
_§X^m{JZr h¡& `m g§gma _| Eogr H$m¡Z na_ gwÝXar h¡ OmH$m _Z {Vhmao XoIo I§{S>V Z hmo` Aa
_Z _mo{hV Z hmo`? AWdm dh grVm H$moB© na_ CX`ê$n AX²^wV Ì¡bmoŠ` gwÝXar h¡ OmH$mo Vw_
BÀN>mo hmo Aa dh Vw_H$mo Zmht BÀN>¡ h¡! `o {Vhmao H$a hñVr H$s gy§S> g_mZ, aËZO{‹S>V
~mOy{ZH$[a `wŠV {VZH$[a Ca go bJm`, ~bmËH$ma Š`m| Z godhþ?
V~ amdU H$s H$hr - `m gdmªJgwÝXarHy§$ _¢ ~bmËH$ma Zmhr§ Jhÿ§& VmH$m H$maU gwZ -
AZÝVdr`© Ho$dbr Ho$ {ZH$Q> _¢ EH$ d«V {b`m h¡& do ^JdmZ Xod BÝÐm{XH$ H$a ~§XZrH$ Eogm
ì`m»`mZ H$aVo ^E - `m g§gma{df¡ ^«_U H$aVo Oo Ord XþIr {VZH$mo nmn{Z H$s {Zd¥{Îm {Zdm©U
H$m H$maU h¡& EH$ ^r {Z`_ _hm\$bHy§$ Xo` h¡& Aa {OZHo$ EH$ ^r d«V Zmht do Za OO©a
H$beg_mZ {ZJw©U h¢& {OZHo$ _moj H$m H$maU H$moB© {Z`_ Zmht {VZ _Zwî`{Z _| Aa new{Z _|
H$N>w A§Va Zmht& VmV¢ AnZr epŠVà_mU nmn{Z H$mo VOhþ, gwH¥$Vê$n YZ H$mo A§JrH$ma H$ahþ
OmV¢ OÝ_ Ho$ Am§Yo H$s Ý`mBª g§gmaê$n A§YHy$n _| Z namo& `m ^m§{V ^JdmZ Ho$ _wIê$n H$_bV¢
{ZH$go dMZê$n A_¥V nrH$a H$B© EH$ _Zwî` Vmo _w{Z ^E, H$B© EH$ AënepŠV AUwd«VHy§$
YmaUH$a lmdH$ ^E& H$_© Ho$ gå~ÝYV¢ g~H$s EH$ Vwë` epŠV Zmht&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 445


dhm§ ^JdmZ Ho$dbr Ho$ g_rn EH$ gmYw _mogo H¥$nm H$a H$hVm ^`m - ho XemZZ! H$Ny
{Z`_ Vw_ hÿ bohþ, Vy X`m Y_©ê$n aËZÛrn{df¡ Am`m h¡& gmo JwUê$n aËZ{Z Ho$ g§J«h {~Zm Imbr
_{V Omhþ& Eogm H$hr V~ _¢ àUm_ H$a, Xod Agwa {dÚmYa _w{Z gd© H$s gmjr d«V {b`m {H$
Omo naZmar _mo{h Z BÀN>¡ Vm{h _¢ ~bmËH$ma Z goD§$& ho àmU {à`o! _¢ {dMmar Omo _mogo ê$ndmZ
Za H$mo XoIr Eogr H$m¡Z Zmar h¡ Omo _mZ H$a¡? VmV¢ _¡§ ~bmËH$ma Z goD±$$& amOm{Z H$s `hr ar{V
h¡ Omo dMZ H$ho gmo {Zdmh¢, AÝ`Wm _hmXmof bmJ¡& VmV¢ _¢ àmU VOy§, Vm n{hbo grVm H$mo àgÞ
H$a& Ka Ho$ ^ñ_ ^E nrN>o Hw$dm§ ImoXZm d¥Wm h¡& V~ _ÝXmoXar amdUHy$§ {dˆb OmZ H$hVr ^B© -
ho ZmW! {Vhmar Amkm à_mU hr hmo`Jm& Eogm H$h dh XodmaÊ`Zm_m CÚmZ{df¡ JB©& Aa VmH$s
Amkm nm` amdU H$s AR>mah hOma amUr JBª&
_§XmoXar Om`H$a grVmHy§$ `m ^m§{V H$hVr ^B© - ho gwÝXar! hf© Ho$ ñWmZH${df¡ H$hm {dfmX
H$a ahr h¡? Om ñÌr Ho$ amdU n{V gmo OJV{df¡ YÝ`& g~ {dÚmYa{Z H$m A{Yn{V, gwan{V
H$m OrVZhmam, VrZ bmoH${df¡ gwÝXa Vm{h Š`m| Z BÀN>¡? {ZO©Z dZ Ho$ {Zdmgr, {ZY©Z,
epŠVhrZ, ^y{_JmoMar {VZHo$ AW© H$hm Xþ:I H$a¡ h¡? gd©bmoH$ {df¡ loîR> Vm{h A§JrH$ma H$[a
Š`m| Z gwI H$a¡? AnZo gwI H$m gmYZH$a `m{df¡ Xmof H$hm? Omo H$Nw> H$[aE h¡ gmo AnZo gwI
Ho$ {Z{_Îm H$[aE h¡& Aa _oam H$hm Omo Z H$aoJr Vmo Hw$N> Voam hmoZhma h¡ gmo hmoJm& amdU _hm
~bdmZ h¡, H$Xm{MV² àmW©Zm ^§JV¢ H$mon H$a¡ Vmo Voam `m ~mV _| AH$maO hr h¡& Aa am_ bú_U
Voao ghmB© h¢ gmo amdU Ho$ H$mon {H$E CZH$m ^r OrdZm Zmht& VmV¢ erK« hr {dÚmYa{Z H$m Omo
B©ída Vm{h A§JrH$ma H$a& OmHo$ àgmXV¢ na_ Eoíd`© H$mo nm`H$a XodZ Ho$-go gwI ^moJd¡& O~
Eogm H$hm V~ OmZH$s AlwnmV H$a nyU© h¢ ZoÌ OmHo$, JXJX dmUr H$a H$hVr ^B© -
ho Zmar! `h dMZ VyZo g~ hr {déÕ H$ho& Vy n{Vd«Vm H$hmd¡ h¡& n{Vd«Vm{Z Ho$ _wIV¢ Eogo
dMZ H¡$g¢ {ZH$g¡? `h eara _oam {N>X Omdo, {^X Omdo, hV Omdo naÝVw AÝ` nwéfHy§$ _¢ Z
BÀNy>§& ê$nH$a gZËHw$_ma g_mZ hmodo AWdm BÝÐ g_mZ hmodo Vmo _oao H$m¡Z AW©? _¢ gd©Wm AÝ`
nwéfHy§$ Z BÀNy>§& Vw_ g~ AR>mah hOma amUr ^obr hmo`H$a AmBª hmo gmo {Vhmam H$hm _¢ Z H$ê§$&
{Vhmar BÀN>m hmo` gmo H$amo& Vmhr g_` amdU Am`m, _XZ Ho$ AmVmnH$[a nr{‹S>V& O¡go V¥fmVwa
_mVm hmWr J§Jm Ho$ Vra Amdo V¡go grVm Ho$ g_rn Am` _Ywa dmUr H$a AmXagy§ H$hVm ^`m -
ho Xodr! Vy ^` _V H$a¡& _¢ Voam ^ŠV hÿ§! ho gwÝXar& {MÎm bJm` EH$ {dZVr gwZ& _¢ VrZ bmoH$
_| H$m¡Z dñVwH$a hrZ Omo Vy _mo{h Z BÀN>¡& Eogm H$hH$a ñne© H$s BÀN>m MmhVm ^`m&
V~ grVm H«$moYH$a H$hVr ^B© - nmnr! nao Om, _oam A§J _V ñne}& V{X amdU H$hVm ^`m -

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

446 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$mon Aa A{^_mZ VO, àgÝZ hmo, eMr BÝÐmUr g_mZ {Xì` ^moJ{Z H$s ñdm{_Zr hmohÿ& V~
grVm ~mobr - Hw$erbo nwéf H$m {d^d _b-g_mZ h¡& Aa erbd§V h¡§ {VZHo$ X[aÐ hr Am^yfU
h¢& Oo CÎm_ d§e{df¡ CnOo h¢ {VZHo$ erb H$s hm{ZH$[a XmoD$ bmoH$ {~Ja¡ h¢& VmV¢ _oao Vmo _aU
hr eaU h¡& Vy nañÌr H$s A{^bmfm amI¡ h¡ gmo Voam OrVì` d¥Wm h¡& Omo erb nmbVm Ord¡
h¡ Vmhr H$m OrVì` g\$b h¡& `m ^m§{V O~ grVm {VañH$ma {H$`m V~ amdU H«$moY H$a _m`m
H$s àd¥{Îm H$aVm ^`m& amUr AR>mah hOma g~ OmVr aht, Aa amdU H$s _m`m Ho$ ^`V¢ gy`©
AñV hmo` J`m& _X PaVr _m`m_B© hm{W{Z H$s KQ>m AmB©&
`Ú{n grVm ^`^rV ^B© VWm{n amdU Ho$ eaU Z JB©& ~hþ[a Ap½Z Ho$ ñ\w$qbJo§ ~agVo ^E,
Aa b~b~mQ> H$a¡ h¢ Or^ {OZH$s Eogo gn© AmE, VWm{n grVm amdU Ho$ eaU Z JB©& ~hþ[a
_hmH«y$a dmZa \$mao h¢ _wI {OÝhm|Zo CN>b CN>b AmE, A{V^`mZH$ eãX H$aVo ^E VWm{n grVm
amdU Ho$ eaU Z JB©& Aa Ap½Z Ho$ Ádmbm g_mZ Mnb h¡ {Oˆm {OZH$s, Eogo _m`m_B© AOJa
{VZZo ^` CnOm`m VWm{n grVm amdU Ho$ eaU Z JB©& ~hþ[a A§YH$ma g_mZ í`m_ D§$Mo ì`§Va
hþ§H$ma eãX H$aVo AmE, ^` CnOmdVo ^E VWm{n grVm amdU Ho$ eaU Z JB©& `m ^m§{V ZmZm
àH$ma H$s MoîQ>m H$a amdU Zo CngJ© {H$E VWm{n grVm Z S>ar& am{Ì nyU© ^B©, {OZ_§{Xa {df¡
dm{XÌ{Z Ho$ eãX hmoVo ^E, Ûma{Z Ho$ H$nmQ> CKao, _mZm| bmoH${Z Ho$ bmoMZ hr CKao& àmVg§Ü`m
H$a nyd©{Xem AmaŠV ^B©, _mZm| Hw§$Hw$_ Ho$ a§JH$[a a§Jr hr h¡&
{Zem H$m A§YH$ma gd© XÿaH$a MÝÐ_m H$mo à^ma{hV H$a gy`© H$m CX` ^`m& H$_b \y$bo,
njr {dMaZo bJo, à^mV ^`m& V~ àmV{H«$`m H$a {d^rfUm{X amdU Ho$ ^mB© IaXÿfU Ho$
emoH$H$a amdU n¡ AmE& gmo ZrMm _wI {H$E Am§gy S>maVo ^y{_{df¡ {VîR>o& Vm g_` nQ >Ho$ A§Va
emoH$ H$s ^ar Omo grVm VmHo$ éXZ Ho$ eãX {d^rfU Zo gwZo& Aa gwZH$a H$hVm ^`m, `h H$m¡Z
ñÌr éXZ H$a¡ h¡? AnZo ñdm_rV¢ {dNw>ar h¡ `mH$m emoH$g§`wŠV eãX XþI H$mo àH$Q> {XImd¡ h¡&
`o {d^rfU Ho$ eãX gwZ grVm A{YH$ amodZo bJr, gÁOZ H$mo XoI emoH$ ~‹T>¡ hr h¡& {d^rfU
nyN>Vm ^`m - ho ~{hZ! Vy H$m¡Z h¡?
V~ grVm H$hVr ^B© - _¢ amOm OZH$ H$s nwÌr, ^m_§S>b H$s ~{hZ, am_ H$s amUr, XeaW
_oam gwgam, bú_U _oam Xoda, gmo IaXÿfUV¢ b‹S>Zo J`m& VmHo$ nrN>o _oam ñdm_r ^mB© H$s _XX
J`m& _¢ dZ{df¡ AHo$br ahr gmo {N>Ð XoI `m XþîQ>{MÎm Zo har& gmo _oam ^aVma _mo {~Zm àmU
VOoJm& VmV¢ ho ^mB©! _mo{h _oao ^aVma n¡ erK« hr nR>m` Xohþ& `o dMZ grVm Ho$ gwZ {d^rfU
amdU go {dZ` H$a H$hVm ^`m - ho Xod ! `h naZmar Ap½Z H$s Ádmbm h¡, Amer{df gn© Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 447


\$Ug_mZ ^`§H$a h¡, Amn H$mhoHy§$ bmE? A~ erK« hr nR>m` Xohþ&
ho ñdm_r! _¢ ~mb~w{Õ hÿ§, naÝVw _oar {dZVr gwZmo& _mo{h AmnZo Amkm H$ar hþVr Omo Vy
C{MV dmVm© h_gm§o H${hdmo H$a& VmV¢ AmnH$s AmkmV¢ _¢ H$hÿ§ hÿ§& {Vhmar H$s{V©ê$n ~o{b Ho$ g_yh
H$a gd© {Xem ì`mßV hmo` ahr h¡& Eogm Z hmo` Omo An`eê$n Ap½ZH$a `h H$s{V©bVm ^ñ_
hmo`& `h naXmam H$m A{^bmf A`wŠV, A{V ^`§H$a, _hmqZÚ, XmoD$ bmoH$ H$m Zme H$aUhmam,
OmH$[a OJV²{df¡ bÁOm CnO¡, CÎm_ OZ{ZH$[a {YŠH$ma eãX nmBE h¡& Oo CÎm_ OZ h¢ {VZHo$
öX`Hy§$ A{à`& Eogm AZr{VH$m`© H$Xm{MV² Z H$Îm©ì`& Amn gH$b dmVm© OmZmo hmo, g~ _`m©Xm
Amn hr Vo aho, Amn {dÚmYa{Z Ho$ _hoída, `h ~bVm A§Jmam H$mhoHy§ öX` _| bJmdmo? Omo
nmn~w{Õ naXmam god¡ h¢ gmo ZaH${df¡ àdoe H$a¡ h¢& O¡g¡§ bmoho H$m VmVm Jmobm Ob _| àdoe H$a¡
V¡g¢ nmnr ZaH$ _| n‹S>o h¢&
`o dMZ {d^rfU Ho$ gwZH$a amdU ~mobm - ho ^mB©! n¥Ïdr na Omo gwÝXa dñVw h§¡ VmH$m _¢
ñdm_r hÿ§, gd© _oar hr dñVw h¡, nadñVw H$hm§ go AmB©? Eogm H$hH$a Am¡a ~mV H$aZo bJm& ~hþ[a
_hmZr{V H$m Ymar _marM _§Ìr jU EH$ nrN>o H$hVm ^`m - XoImo! `h _mohH$_© H$s MoîQ>m,
amdUgm[aIo {ddoH$s, gd©ar{V H$mo OmZ Eogo H$_© H$ao! gd©Wm Oo gw~w{Õ nwéf h¢ {VZHy§$ à^mV hr
CR>H$a AnZm Hw$eb AHw$eb {MVdZr, {ddoH$ go Z MyH$Zm& `m ^m§{V {Zanoj ^`m _hm~w{Õ_mZ
_marM H$hVm ^`m&
V~ amdU Zo H$Ny nmN>m Odm~ Z {X`m, CR>H$a I‹S>m hmo J`m& Ì¡bmoŠ` _§S>Z hmWr na M{‹T>
g~ gm_§V{Z g{hV CndZV¢ ZJaHy§$ Mmë`m& daN>r, IS²>J, Vmo_a, M_a, N>Ì, ÜdOm Am{X
AZoH$ dñVw h¢ hmW{Z _¢ {OZHo$, Eogo nwéf AmJo Mbo Om` h¢& AZoH$ àH$ma eãX hmo` h¡§& M§Mb
h¢ J«rdm {OZH$s, Eogo hOmam§ Vwa§J{Z na M‹T>o gw^Q> Mbo Om` h¢& Aa H$marKQ>m g_mZ _X PaVo
JmOVo JOamO Mbo Om` h¡& Aa ZmZm àH$ma H$s MoîQ>m H$aVo CN>bVo n`mXo Mbo Om` h¢& hOmam§
dm{XÌ ~mOo& `m ^m§{V amdU Zo b§H$m _| àdoe {H$`m& amdU Ho$ MH«$dVu gånXm, VWm{n grVm
V¥U go hÿ OKÝ` OmZo&
grVm H$m _Z {ZîH$b§H$, `h bw^m`doHy§$ g_W© Z ^`m& O¡go Ob{df¡ H$_b A{bßV ah¡,
V¡go grVm A{bßV ah¡& gd© G$Vw Ho$ nwîn{ZH$[a emo{^V, ZmZm àH$ma Ho$ d¥j Aa bVm{ZH$[a
nyU©, Eogm à_X Zm_m ~Z, Vhm§ grVmHy§$ amIr& dh dZ ZÝXZ g_mZ gwÝXa, Om{h bIo ZoÌ àgÞ
hmo§`, \w$ëb{J[a Ho$ D$na `h ~Z gmo XoIo nrN>o Am¡a R>m¡a ÑpîQ> Z bJo& Om{h bIo Xod{Z H$m _Z
CÝ_mXHy§$ àmßV hmo` _Zwî`{Z H$s H$hm ~mV? dh \w$ëb{J[a gßVdZH$[a dopîQ>V gm¡ho, O¡go

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

448 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


^Ðembm{X dZH$a gw_oé gm¡oh¡ h¡&
ho lo{UH$! gmV hr dZ AX²^wV h¢ CZHo$ Zm_ gwZ - àH$sU©H$, OZmZÝX, gwIgoì`,
g_wÀM`, MmaU{à`, {Z~moY, à_X& {VZ_| àH$sU©H$ n¥Ïdr{df¡, VmHo$ D$na OZmZÝX Vhm§ MVwa
OZ H«$s‹S>m H$a¢& Aa VrOm gwIgoì` A{V _Zmo½` gwÝXa d¥j, Aa dob, H$marKQ>m g_mZ gKZ
gamoda, g[aVm, dm{nH$m, A{V_Zmoha& Aa g_wÀM`{df¡ gy`© H$m AmVmn Zmht, d¥j D§$Mo, H$hÿ§
R>m¡a ñÌr H«$s‹S>m H$a¢, H$hÿ§ R>m¡a nwéf& Aa MmaU{à` dZ{df¡ MmaU _w{Z Ü`mZ H$a¢& Aa {Z~moY
kmZ H$m {Zdmg& g~{Z Ho$ D$na A{V gwÝXa à_X Zm_m dZ, VmHo$ D$na Ohm§ Vm§~yb H$m ~ob,
Ho$VH$s{Z Ho$ ~r‹S>o, Ohm§ ñZmZ H«$s‹S>m H$ado H$mo C{MV a_UrH$ dm{nH$m H$_b{ZH$a emo{^V h¢,
Aa AZoH$ IU Ho$ _hb, Aa Ohm§ Zma§Jr, {dOmoam, Zm[a`b, Nw>hmao, Vm‹S>d¥j BË`m{X AZoH$
Om{V Ho$ d¥j gd© hr nwîn{Z Ho$ JwÀN>{Z H$a emo^¡ h¢, {OZ na ^«_a Jw§Oma H$a§¡ h¢, Aa Ohm§ do{bZ
Ho$ nëbd _ÝX ndZ H$a hmb¢ h¢, Om dZ{df¡ gKZ d¥j g_ñV G$Vw{Z Ho$ \$b \y$b{ZH$a
H$marKQ>m g_mZ gKZ h¢, _moaZ Ho$ `wJbH$a emo{^V h¢&
Vm dZ H$s {d^y{V _Zmoha dmnr, ghòXb H$_b h¡ _wI {OZHo$, gmo Zrb H$_b ZoÌ{ZH$a
{ZaIo h¢, Aa gamoda{df¡ _ÝX _ÝX ndZ H$a H$ëbmob CR>¡ h¢& gmo _mZm| gamodar Z¥Ë` hr H$a¢ h¢&
Aa H$mo`b ~mob¡ h¢ gmo _mZm| dMZmbmn hr H$a¡ h¢& Aa amOh§gZr Ho$ g_yhH$a _mZm| gamodar h§go
hr h¡& ~hþV H${hdo H$a H$hm? dh à_XZm_m CÚmZ gd© CËgd H$m _yb, ^mo{J{Z H$m {Zdmg,
ZÝXZ ~ZhÿV¢ A{YH$& Vm dZ _| EH$ AemoH$_m{bZr Zm_m dmnr H$_bm{X H$a emo{^V, OmHo$
_{U ñdU© Ho$ {gdmU, {d{MÌ AmH$maHy§$ Ya¡ h¢ Ûma OmHo$, Ohm§ _Zmoha _hb, OmHo$ gwÝXa
PamoIo, {VZH$a emo{^V, Ohm§ ZrPaZo Pa¡ h¢& dhm§ AemoH$ d¥j Ho$ Vbo grVm amIr&
H¡$gr h¡ grVm? lram_ Or Ho$ {d`moJ H$a _hm emoH$Hy§$ Ya¡ h¡, O¡go BÝÐVo {dNw>ar BÝÐmUr&
amdU H$s AmkmV¢ AZoH$ ñÌr {dÚmYar I‹S>r hr ah|& ZmZm àH$ma Ho$ dñÌ gwJÝY Am^yfU
{OZHo$ hmW _|, ^m§{V ^m§{V H$s MoîQ>m H$a grVmHy§$ àgÞ {H$`m Mmh|& {Xì`JrV, {Xì`Z¥Ë`,
{Xì`dm{XÌ, A_¥V gm[aIo {Xì`dMZ {VZH$a grVmHy§$ h{f©V {H$`m Mmh|, naÝVw `h H$hm§ h{f©V
hmo`? O¡go _moj g§nXmHy§$ A^ì` Ord {gÕ Z H$a gH¢$ V¡g¢ amdU H$s XÿVr grVmHy§$ àgÞ Z H$a
gH$t& D$nam§ D$n[a amdU XÿVr ^oOo, H$m_ê$n XmdmZb H$s àÁd{bV Ádmbm, VmH$a ì`mHw$b,
_hmCÝ_Îm, ^m§{V ^m§{V Ho$ AZwamJ Ho$ dMZ grVmHy§$ H$h nR>mdo& `h H$Ny> Odm~ Zht Xo`&
XÿVr Om` amdUgm| H$h¢ - ho Xod! dh Vmo Amhma nmZr VO ~¡R>r h¡, Vw_H$mo H¡$go BÀN>¡? dh
H$mhÿgmo§ ~mV Z H$a¡& {ZíMb A§JH$a {VîR>¡ h¡& h_mar Amoa ÑpîQ> hr Zmht Ya¡& A_¥V hÿVo A{V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 449


ñdmXþ Xþ½Ym{X H$a {_{lV ~hþV ^m§{V ZmZm àH$ma Ho$ ì`§OZ VmHo$ _wI AmJo Yao h¢, gmo ñne£
Zmht& `h XÿVr{Z H$s ~mV gwZ amdU IoX{IÞ hmo`, _XZmp½Z H$s Ádmbm H$a ì`mßV A§J
OmH$m, _hm AmaVê$n {MÝVm Ho$ gmJa _| Sy>~m& H$~hÿ§ {Zídmg ZmIo, H$~hÿ§ gmoM H$ao&
gyI J`m h¡ _wI OmH$m, H$~hÿ§ H$Ny>BH$ Jmd¡& H$m_ê$n Ap½ZH$a X½Y ^`m öX` OmH$m,
H$Nw>BH$ {dMma {ZíMb hmo` h¡& AnZm A§J ^y{_ _| S>ma Xo` {\$a CR>o, gyZm-gm hmo` aho, {~Zm
g_Po C{R> Mbo, ~hþ[a nrN>m Amdo& O¡go hñVr gy§S> nQ>Ho$ V¡g¢ ^y{_ _| hmW nQ>Ho$& grVm H$mo
~am~a {MVmaVm Am§I{ZV¢ Am§gy S>mao& H$~hÿ§ eãX H$a ~wbmdo, H$~hÿ§ hþ§H$ma eãX H$ao, H$~hÿ§ Mwn
hmo` aho, H$~hÿ§ d¥Wm ~H$dmX H$a¡, H$~hÿ§ grVm grVm ~ma ~ma ~Ho$, H$~hþ§ ZrMm _wI H$a
ZI{ZH$[a YaVr Hw$Ma¡, H$~hÿ§ hmW AnZo {h`o bJmdo, H$~hÿ§ ~mhÿ D§$Mm H$a¡, H$~hÿ§ goO na n‹S>o,
H$~hÿ§ CR> ~¡R>o, H$~hÿ§ H$_b {h`o bJmdo, H$~hÿ§ Xÿa S>ma Xo`, H$~hÿ§ ûm¥§Jma H$m H$mì` n‹T>o, H$~hÿ§
AmH$me H$s Amoa XoIo, H$~hÿ§ hmW go hmW _gbo, H$~hÿ§ nJ go n¥Ïdr hUo&
{Zídmg ê$n Ap½ZH$a AYa í`m_ hmo` JE& H$~hÿ§ H$h H$h eãX H$a¡, H$~hÿ§ AnZo Ho$e
~Ioa¡, H$~hÿ§ ~m§Yo, H$~hÿ§ O§^mB© bo`, H$~hÿ§ _wI na A§Mb S>mao, H$~hÿ§ dñÌ gd© n{ha bo`,
grVm Ho$ {MÌm_ ~Zmdo, H$~hÿ§ AlwnmV H$a AmÐm© H$ao, XrZ ^`m hmhmH$ma eãX H$ao, _XZ
J«hH$a nr{‹S>V AZoH$ MoîQ>mH$ma Amem ê$n BªYZ H$a àÁd{bV Omo H$m_ê$n Ap½Z Cg H$a CgH$m
öX` Oao Am¡a eara Obo& H$^r _Z _| {MVdo {H$ _¢ H$m¡Z AdñWmHy§$ àmßV ^`m {OgH$a AnZm
eara ^r Zht Yma gHy§$ hÿ§& _¢ AZoH$ J‹T> Am¡a gmJa Ho$ _Ü` {VîR>o ~‹S>o ~‹S>o {dÚmYa `wÕ{df¡
hOmam§ OrVo, Am¡a bmoH${df¡ à{gÕ Omo BÝÐ Zm_m {dÚmYa gmo ~§XrJ¥h {df¡ S>mam, AZoH$ `wÕ{df¡
OrVo amOmAm| Ho$ g_yh& A~ _mohH$a CË_Îm ^`m _¢ à_mX Ho$ de àdÎmm© hÿ§&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$ go H$h¡ h¢ - ho amOZ²! amdU Vmo H$m_ Ho$ de ^`m Am¡a {d^rfU
_hm~w{Õ_mZ _§Ì{df¡ {ZnwU Zo g~ _§{Ì`m| H$mo BH$Æ>mH$a _§Ì {dMmaçm& H¡$gm h¡ {d^rfU? amdU
Ho$ amÁ` H$m ^ma {OgHo$ {ea na nS>çm h¡, g_ñV emñÌm| Ho$ kmZê$n ObH$a Ymo`m h¡ _Z ê$n
_¡b {OgZo, amdU Ho$ Cg g_mZ Am¡a {hVy Zmht& {d^rfU H$mo gd©Wm amdU Ho$ {hV hr H$m
qMVdZ h¡& gmo _§{Ì`m| go H$hVm ^`m - Ahmo d¥Õ hmo! amOm H$s Vmo `h Xem, A~ AnZo VmBª
Š`m H$Îm©ì`? gmo H$hmo&
V~ {d^rfU Ho$ dMZ gwZ g§{^ÝZ_{V _§Ìr H$hVm ^`m - h_ Š`m H$h|? gd©H$m`© {~J‹S>m&
amdU H$s Xm{hZr ^wOm IaXÿfU Wm gmo _wdm& Am¡a {dam{YV Š`m nXmW©? gmo ñ`mb go qgh
^`m, bú_U Ho$ `wÕ{df¡ ghmB© ^`m Am¡a dmZad§er Omoa g¡ ~g aho h§¡& BZH$m AmH$ma Vmo Hw$N>

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

450 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Am¡a hr Am¡a BZHo$ {MÎm _| Hw$N> Am¡a hr& O¡g¢ gn© D$na Vmo Za_, _mht {df& Am¡a ndZ H$m
nwÌ Omo hZw_mZ gmo IaXÿfU H$s nwÌr AZ§JHw$gw_m H$m n{V gmo gwJ«rd H$s nwÌr naUm h¢ gwJ«rd
H$s nj {deof h¡&
`h dMZ g§{^ÝZ_{V Ho$ gwZ n§M_wI _§Ìr _wgH$m` ~moë`m - Vw_ IaXÿfU Ho$ _aU H$a
gmoM {H$`m& gmo eyadra{Z H$s `hr ar{V h¡ g§J«m_{df¡ eara VO¢& Aa EH$ IaXÿfU Ho$ _aU H$a
amdU H$m Š`m KQ> J`m? O¡g¢ ndZ Ho$ `moJ go g_wÐ go EH$ Ob H$s H${UH$m JB© Vmo g_wÐ H$m
Š`m Ý`yZ ^`m? Am¡a Vw_ Am¡am| H$s àe§gm H$amo hmo gmo _oao {MÎm _| bÁOm CnO¡ h¡& H$hm§ amdU
OJV H$m ñdm_r Am¡a H$hm§ do dZdmgr ^y{_JmoMar? bú_U Ho$ gmW gy`©hmg IS²>J Am`m Vmo
Š`m Am¡a {dam{YV Am` {_bm Vmo Š`m? O¡g¢ nhm‹S> {df_ h¡ Am¡a qghH$a g§`wŠV h¡ Vmo ^r Š`m
XmdmZb Z Xh¡? gd©Wm Xh¡&
V~ ghò_{V _§Ìr _mWm hbm` H$hVm ^`m - H$hm§ `o AW©hrZ ~mV| H$hmo hmo? {Og_|
ñdm_r H$m {hV hmo gmo H$aZm& Xÿgam ñdën h¡ Am¡a h_ ~‹S>o h¢ - `h {dMma ~w{Õ_mZ H$m Zmht&
g_` nm` EH$ Ap½Z H$m {H$UH$m gH$b_§S>b H$mo Xh¡& Aa AídJ«rd Ho$ _hmgoZm Wr Am¡a gd©
n¥Ïdr {df¡ à{gÕ hþdm Wm gmo N>moQ>o go {Ìîm>pîQ> Zo aU _| _ma {b`m& Bg{bE Am¡a `ËZ VO b§H$m
H$s ajm H$m `ËZ H$amo& ZJar na_ XþJ©_ H$amo, H$moB© àdoe Z H$a gH¡$, _hm^`mZH$ _m`m_B© `§Ì
gd© {Xem _| {dñVmamo, Am¡a ZJa _| naMH«$ H$m _Zwî` Z AmdZo nmd¡& Aa bmoH$ H$mo Yra ~§YmAmo
Aa gd© Cnm`H$a ajm H$amo {OgH$a amdU gwIHy§$ àmßV hmo`, Am¡a _Ywa dMZH$a ZmZm dñVwAm|
H$s ^|Q> H$a grVmHy§$ àgÞ H$amo& O¡g¢ Xþ½Y nm`do go ZmJZr àgÞ H$[aE& Am¡a dmZa d§er `moÕmAm|
H$s ZJa Ho$ ~m{ha Mm¡H$s amImo& Eogo {H$E H$moD$ naMH«$ H$m YZr Z Am` gH¡$ Am¡a `hm§ H$s ~mV
naMH«$ _| Z Om`&
`m ^m§{V J‹T> H$m `ËZ H$s`o, V~ H$m¡Z OmZo grVm H$m¡Z Zo har Am¡a H$hm§ h¡? grVm {~Zm
am_ {ZíM` goVr àmU VOoJm& {OgH$s ñÌr Om` gmo H¡$go Ord¡? Aa am_ _ydm V~ AHo$bm
bú_U Š`m H$aoJm? AWdm am_ Ho$ emoH$H$a bú_U Adí` _a¡, Z Ord¡, O¡g¢ XrnH$ Ho$ JE
àH$me Z ah¡& Aa `h XmoZm| ^mB© _yE V~ AnamYê$n g_wÐ _| Sy>~m Omo {dam{YV gmo Š`m H$aoJm?
Am¡a gwJ«rd H$m ê$nH$a {dÚmYa CgHo$ Ka _| Am`m gmo amdU Q>ma gwJ«rd H$m XþI H$m¡Z ha¡?
_m`m_B© `§Ì H$s aIdmar gwJ«rd H$mo gm¢nmo {Oggo dh àgÝZ hmo`& amdU BgHo$ eÌw H$m Zme
H$a¡& b§H$m H$s ajm H$m Cnm` _m`m_B© `§Ì H$a H$aZm& `h _§ÌH$a h{f©V hmo` g~ AnZo AnZo
Ka JE& {d^rfU Zo _m`m_B© `§ÌH$a b§H$m H$m `ËZ {H$`m& Aa AY: D$Y© {V`©H²$ go H$moD$ Z

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 451


Am` gH¡$, ZmZm àH$ma H$s {dÚmH$[a b§H$m AJå` H$ar&
Jm¡V_ JUYa H$h¡ h§¡ - ho lo{UH$! g§gmar Ord gd© hr bm¡{H$H$ H$m`© _| àd¥Îmo h¢
ì`mHw$b{MÎm h¢, Aa Oo ì`mHw$bVma{hV {Z_©b{MÎm h¢ {VZHy§$ {OZdMZ Ho$ Aä`mg Q>mb Am¡a
H$Îm©ì` Zmht& Aa Omo {OZoída Zo ^mfm h¡ gmo nwéfmW© {~Zm {gÕ Zmht& Aa ^bo ^{dVì` Ho$
{~Zm nwéfmW© H$s {g{Õ Zmht& Bg{bE Oo ^ì`Ord h¢ do gd©Wm g§gma _| {daŠV hmo` _moj H$m
`ËZ H$amo& Za ZmaH$ Xod {V`ªM `o Mma hr J{V Xþ:Iê$n h¡§& AZm{XH$mb go `o àmUr H$_© Ho$
CX`H$a `wŠV amJm{X _| àdÎm¤ h¢ Bg{bE BZHo$ {MÎm _| H$ë`mUê$n dMZ Z Amd¡& Aew^ H$m
CX` _oQ> ew^ H$s àd¥{Îm H$a¡ V~ emoH$ê$n Ap½ZH$a VßVm`_mZ Z hmo`&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
b§H$m Ho$ _m`m_B© H$moQ> H$m dU©Z H$aZo dmbm {N>`mbrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&46&&
AWmZÝVa {H$hH§$Ymnwa ñdm_r Omo gwJ«rd, gmo CgH$m ê$n ~Zm` {dÚmYa BgHo$ nwa _|
Am`m& Am¡a gwJ«rd H$m§Vm Ho$ {dah H$a XþIr ^«_Vm g§Vm dhm§ Am`m Ohm§ IaXÿfU H$s goZm Ho$
gm_§V _wE n‹S>o Wo& {~Iao aW, _yE hmWr, _yE Kmo‹S>o, {N>Þ-{^Þ hmo` aho h¢ eara {OZHo$, H$B© EH$
amOmAm| H$m Xmh hmo` h¡, H$B© EH$ gwgHo$ h¢, H$B© EH${Z H$s ^wOm H$Q> JB© h¡, H$B© EH${Z H$s
O§Km H$Q> JB© h¡, H$B©`m| H$s Am§V {Ja n‹S>r h¡, H$B©Am| Ho$ _ñVH$ n‹S>o h¢& H$B©`m| H$mo ñ`mb ^I¡
h¢, H$B©`m|H$mo§ njr MyWo h¢, H$B©`H$m| Ho$ n[adma amod¡ h¢, H$B©` H$m| H$mo Q>m§{J amIo h¢&
`h aUIoV H$m d¥Îmm§V XoI gwJ«rd {H$grHy§$ nyN>Vm ^`m& V~ CgZo H$hr IaXÿfU _mam J`m&
V~ gwJ«rd Zo IaXÿfU H$m _aU gwZ A{V Xþ:I {H$`m& _Z _| {MVdo h¡ ~‹S>m AZW© ^`m& dh
_hm~bdmZ Wm {Oggo _oam gd©Xþ:I {Zd¥Îm hmoVm gmo H$mbê$n {X½JO Zo _oam Amemê$n d¥j
Vmo‹S>m& _¢ hrZ nwÊ`, A~ _oam Xþ:I H¡$go em§V hmo`? `Ú{n {~Z CÚ_ OrdHy§$ gwI Zmht VmV¢
Xþ:I Xÿa H$ado H$m CÚ_ A§JrH$ma H$ê§$& V~ hZw_mZ n¡ J`m& hZw_mZ XmoZm| H$m g_mZ ê$n XoI
nrN>o J`m& V~ gwJ«rd Zo {dMmar H$m¡Z Cnm` H$ê§$ {Oggo {MÎm H$s àgÝZVm hmo`, O¡go Zdm Mm§X
{ZaIo hf© hmo`& Omo amdU Ho$ eaUo OmD§$ Vmo amdU _oam Am¡a eÌw H$m EH$ê$n OmZ em`X _wPo
hr _mao, AWdm XmoZm| H$mo _ma ñÌr ha bo`& dh H$m_m§Y h¡& H$m_m§Y H$m {dídmg Zmht& _§Ì,
Xmof, An_mZ, XmZ-nwÊ`, {dÎm, eyadraVm, Hw$erb, _Z H$m Xmh, `h g~ Hw${_ÌHy§$ Z H${hE,
Omo H$h| IVm nmd¢&
VmV¢ g§J«m_ _| IaXÿfUHy§$ _maçm Vmhr Ho$ eaUo OmD§$, dh _oam Xþ:I ha¡& Am¡a {Og no XþI
n‹S>m hmo` gmo XþIr Ho$ Xþ:I H$mo OmZ¡& {OZH$s Vwë` AdñWm hmo` {VZ hr {df¡ ñZoh hmo`& grVm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

452 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ho$ {d`moJ H$m grVmn{V hr H$mo Xþ:I CnOm h¡& Eogm {dMmaH$a {dam{YV Ho$ {ZH$Q> A{V àr{VH$a
XÿV nR>m`m& gmo XÿV Om` gwJ«rd Ho$ AmJ_ H$m d¥Îmm§V {dam{YVgy§ H$hVm ^`m& gmo {dam{YV
gwZH$a _Z _| h{f©V ^`m& {dMmar ~‹S>m AmíM`© h¡ gwJ«rd O¡go _hmamO _wPgy§ àr{V H$ad¡ H$s
BÀN>m H$a¢& gmo ~‹S>m| Ho$ Aml` go Š`m Z hmo`? _¢ lram_ bú_U H$m Aml` {H$`m& Bg{bE
gwJ«rd go nwéf _mogo X§^ {H$`m Mmh¡ h¢, gwJ«rd Am`m& _oK H$s JmO g_mZ dm{XÌ{Z Ho$ eãX hmoVo
AmE& gmo nmVmb b§H$m Ho$ bmoJ gwZH$a ì`mHw$b ^E&
V~ bú_U Zo {dam{YVgy§ nyN>m - dm{XÌ{Z H$m eãX H$m¡Z H$m gw{ZE h¡? V~ AZwamYm H$m
nwÌ {dam{YV H$hVm ^`m - ho ZmW! `h dmZad§{e`m| H$m A{Yn{V ào_ H$m ^am {Vhmao {ZH$Q>
Am`m h¡& {H$hH§$Ymnwa Ho$ amOm gy`©aO Ho$ nwÌ n¥Ïdr na à{gÕ, ~‹S>m ~mbr, N>moQ>m gwJ«rd& gmo
~mbr Zo Vmo amdUHy§$ {ga Z Zdm`m, gwJ«rdHy§$ amÁ` Xo` d¡amJr ^`m& g~ n[aJ«h VO gwJ«rd
{ZhH§$QH$ amÁ` H$a¡& VmHo$ gwVmam ñÌr& O¡go eMr g§`wŠV BÝÐ a_¡ V¡go gwJ«rd gwVmam g{hV a_¡&
{OZHo$ A§JX Zm_m nwÌ JwU aËZm| H$a emo^m`_mZ, {OgH$s n¥Ïdr na H$s{V© \¡$b ahr h¡& `h ~mV
{dam{YV H$h¡ h¡&
Aa gwJ«rd Am`m hr, am_ Am¡a gwJ«rd {_bo& am_Hy§$ XoI \y$b J`m h¡ _wIH$_b OmH$m,
gwdU© Ho$ Am§JZ _| ~¡R>o, A_¥V g_mZ ~mUr H$a `mo½` g§^mfU H$aVo ^E& gwJ«rd Ho$ g§J Oo d¥Õ
{dÚmYa h¢ do am_gy§ H$hVo ^E - ho Xod! `h amOm gwJ«rd {H$hH§$Ymnwa H$m n{V, _hm~br,
JwUdmZ nwéf{ZHy§$ {à`, gmo H$moB© EH$ XþîQ> {dÚmYa _m`m H$a BZH$m ê$n ~Zm` BZH$s ñÌr gwVmam
Am¡a amÁ` bo`do H$m CÚ_r ^`m h¡& `o dMZ gwZ am_ _Z _| {MVdVo ^E - `h H$moB© _wPgo
A{YH$ Xþ{I`m h¡, BgHo$ ~¡R>o hr XÿOm nwéf BgHo$ Ka _| Am` Ygm h¡& BgHo$ amÁ` {d^d h¡,
naÝVw H$moB© eÌw H$mo {Zdm[ado g_W© Zmht& bú_U Zo g_ñV H$maU gwJ«rd Ho$ _ÝÌr Om_d§V H$mo
nyN>çm& Om_d§V gwJ«rd Ho$ _Z Vwë` h¡&
V~ dh _w»`_§Ìr _hm{dZ` g§`wŠV H$hVm ^`m - ho ZmW! H$m_ H$s \$m§gr na ~oT>çm dh
nmnr gwVmam Ho$ ê$n na _mo{hV ^`m& _m`m_B© gwJ«rd H$m ê$n ~Zm` amO_§{Xa Am`m, gmo gwVmam
Ho$ _{hb _| J`m& gwVmam _hmgVr AnZo godH${Zgy§ H$hVr ^B© - `h H$moB© XþîQ> {dÚmYa {dÚm
go _oao n{V H$m ê$n ~Zm` Amd¡ h¡, nmn H$a nyU©, gmo BgH$m AmXa gËH$ma H$moB© _V H$amo& dh
nmnr e§H$ma{hV Om`H$a gwJ«rd Ho$ qghmgZ na ~¡R>çm Am¡a Vmhr g_` gwJ«rd ^r Am`m& Aa
AnZo bmoH${ZHy§$ qMVmdmZ XoI V~ {dMmar _oao Ka _| H$mho H$m {dfmX h¡? bmoH$ _{bZ dXZ,
R>m¡a R>m¡a ^obo hmo` ah¡ h¢& H$Xm{MV² A§JX _oé Ho$ M¡Ë`mb`m| H$s dÝXZm Ho$ AW© gw_oé J`m Z

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 453


Am`m hmo`, AWdm amZr Zo H$mhÿ na amof {H$`m hmo`, AWdm OÝ_ Oam _aU H$a ^`^rV
{d^rfU d¡am½`Hy§$ àmßV ^`m hmo`, CgH$m gmoM hmo`& Eogm {dMmaH$a Ûmao Am`m& aËZ_B© Ûma
JrV JmZ a{hV Xo»`m& bmoH$ g{M§V XoIo& _Z _| {dMmar `h _Zwî` Am¡a hr hmo J`o& _pÝXa Ho$
^rVa ñÌr OZm| Ho$ _Ü` AnZm-gm ê$n {H$E XþîQ> {dÚmYa ~¡R>çm Xo»`m& {Xì` hma n{hao, gwÝXa
dñÌ, _wHw$Q> H$s H$m§{V _| àH$me ê$n&
V~ gwJ«rd H«$moYH$a JmOm O¡go dfm© H$mb H$m _oK JmO¡, Am¡a ZoÌ{Z H$s AmaŠVVmgy§
Xem|{Xem AmaŠV hmo` JBª O¡go gm§P \y$b¡& V~ dh nmnr H¥${Ì_ gwJ«rd ^r JmOm& O¡go _mVm
hmWr _XH$a {dˆb hmo` V¡gm H$m_ H$a {dˆb gwJ«rdgy§ bS>doHy§$ CR>çm& XmoD$ hm|R> S>gV| ^«Hw${Q>
M‹T>m` `wÕHy§$ CÚ_r ^E& V~ _pÝÌ`m| Zo _Zo {H$E Am¡a gwVmam nQ>amUr àH$Q> H$hVr ^B© - `h
H$moB© XþîQ> {dÚmYa _oao n{V H$m ê$n ~Zm` Am`m h¡, Xoh Am¡a ~b Am¡a dMZm| H$s H$m§{V go Vwë`
^`m h¡, naÝVw _oao ^aVma _| _hmnwéfm| Ho$ bjU h¢, gmo Bg_| Zmht& O¡go Vwa§J Am¡a Ia H$s
Vwë`Vm Zmht V¡go _oao n{V H$s Am¡a BgH$s Vwë`Vm Zmht& `m ^m§{V amUr gwVmam Ho$ dMZ gwZH$a
^r H$B© EH$ _§ÌrZ Zo Z _mZr, O¡go {ZY©Z H$m dMZ YZdmZ Z _mZo& gmÑí` ê$n XoIH$a ham
J`m h¡ {MÎm {OZH$m&
gmo g~ _pÝÌ`m| Zo ^obo hmo` _ÝÌ {H$`m - n§{S>V{ZHy$§ BVZm| Ho$ dMZm| H$m {dídmg Z H$aZm -
~mbH$, A{Vd¥Õ, ñÌr, _Únm`r, doí`mgŠV BZHo$ dMZ à_mU Zmht& Am¡a ñÌr{ZHy§$ erb H$s
ew{Õ amIZr& erb H$s ew{Õ {~Zm JmoÌ H$s ew{Õ Zmht& pñÌ`m| H$mo erb hr à`moOZ h¡& Bg{bE
amObmoH$ _| XmoZm| hr Z OmZo nmd¢, ~m{ha ah¡& V~ BZH$m nwÌ A§JX Vmo _mVm Ho$ dMZ go BZH$s
nj Am`m Am¡a Om§~yZX H$h¡ h¡ - h_ ^r BÝht Ho$ g§J ah¡§& Aa BZH$m nwÌ, gmo A§JX, gwJ«rd
H$s nj h¡ Am¡a gmV AjmohUr Xb BZHo$ h¢ Am¡a gmV Cg n¡ h¡& ZJa H$s X{jU Ho$ Amoa dh
amIm, CÎma H$s Amoa `h amIo& Aa ~mbr H$m nwÌ M§Ðapí_ CgZo `h à{Vkm H$ar Omo gwVmam Ho$
_{hb Amd¡Jm Cgo hr IS²>J H$a _mê§$Jm& V~ `h gm§Mm gwJ«rd ñÌr Ho$ {dah H$a ì`mHw$b emoH$
Ho$ {Zdmado {Z{_Îm IaXÿfU n¡ J`m& gmo IaXÿfU Vmo bú_U Ho$ IS²>J H$a hVm J`m&
{\$a `h hZw_mZ n¡ J`m Om` àmW©Zm H$ar, _¢ Xþ:I H$a nr{‹S>V hÿ§ _oar ghm` H$amo& _oam ê$n
H$a H$moB© nmnr _oao Ka _| ~¡R>çm h¡, gmo _mo{h _hm ~mYm h¡, Om`H$a Cgo _mamo& V~ gwJ«rd Ho$ dMZ
gwZ hZw_mZ ~S>dmZb g_mZ H«$moYH$a àÁd{bV hmo` AnZo _§{Ì`{Z g{hV AàVrKmV Zm_m
{d_mZ _| ~¡R> {H$hH§$Ymnwa Am`m& gmo hZw_mZHy§$ Am`m gwZ dh _m`m_B© gwJ«rd hmWr M‹T>
b{S>doHy§$ Am`m& gmo hZw_mZ XmoZm| H$m gmÑí` ê$n XoIH$a AmíM`©Hy§$ àmßV ^`m& _Z _|

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

454 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


qMVdVm ^`m `o XmoZm| g_mZ ê$n gwJ«rd hr h¢& BZ_| go H$m¡Z H$mo _mê§$, Hw$N> {deof OmZm Z n‹S>o&
{~Zm OmZo gwJ«rd H$mo hr _mê§$ Vmo ~‹S>m AZW© hmo`&
EH$ _whyV© AnZo _§{Ì{Zgy§ {dMmaH$a CXmgrZ hmo` hZw_mZ nrN>m {ZOnwa J`m& gmo hZw_mZHy§$
JE gwZ gwJ«rd ~hþV ì`mHw$b ^`m& _Z _| {dMmaVm ^`m - hOmam§ {dÚm Aa _m`m, {VZgo
_pÊS>V, _hm~br _hmàVmn ê$n dm`w nwÌ, gmo ^r gÝXoh Hy§$ àmßV ^`m gmo ~‹S>m H$îQ>& A~ H$m¡Z
ghm` H$a¡? A{Vì`mHw$b hmo`, Xþ:I {Zdmado AW©, ñÌr Ho$ {d`moJê$n XmdmZb H$a VßVm`_mZ,
AmnHo$ eaU Am`m h¡& Amn eaUmJV à{VnmbH$ h¢& `h gwJ«rd AZoH$ JwU{ZH$a emo{^V h¡&
ho aKwZmW! àgÞ hmohþ, `m{h AnZm H$ahþ& Vw_ gm[aIo nwéf{Z H$m eara naXþ:I H$m ZmeH$ h¡&
Eogo Om§~yZX Ho$ dMZ gwZ am_ bú_U Am¡a {dam{YV H$hVo ^E - {YŠH$ma hmodo naXmam aV
nmnr Ord{ZHy§$& am_ Zo {dMmar - _oam Am¡a BgH$m Xþ:I g_mZ h¡& gmo `h _oam {_Ì hmo`Jm& _¢
BgH$m CnH$ma H$ê§$ Aa `h nmN>m _oam CnH$ma H$aoJm& Zht Vmo _¢ {ZJ«ªW _w{Z hmo` _moj H$m gmYZ
H$ê§$Jm& Eogm {dMmaH$a am_ gwJ«rdgy§ H$hVo ^E, ho gwJ«rd! _¢ gd©Wm VwPo {_Ì {H$`m, Omo Voam
ñdê$n ~Zm` Am`m h¡ Cgo OrV Voam amÁ` VwPo {ZhH§$Q>H$ H$am` Xÿ§Jm, Am¡a Voar ñÌr Vmo{h
{_bm` Xÿ§Jm& Aa Voam H$m_ hmo` nrN>o Vy grVm H$s gwY h_| AmZ XoZm {H$ H$hm§ h¡&
V~ gwJ«rd H$hVm ^`m - ho à^mo! _oam H$m`© ^E nrN>o Omo gmV {XZ _| grVm H$s gwY Z
bmD§$ Vmo Ap½Z _| àdoe H$ê§$& `h ~mV gwZ am_ àgÞ ^E, O¡go MÝÐ_m H$s {H$aU H$[a Hw$_wX
à\w$pëbV hmo`& am_ H$m _wIê$n H$_b \y$b J`m& gwJ«rd Ho$ A_¥Vê$n dMZ gw{ZH$a amo_m§M
I‹S>o hmo` AmE& {OZamO Ho$ M¡Ë`mb` _| XmoZm| Y_©{_Ì ^E& `h dMZ {H$`m nañna H$moB© Ðmoh
Z H$a¡& ~hþ[a am_ bú_U aW M‹T> AZoH$ gm_ÝV{Z g{hV gwJ«rd Ho$ gmW {H$hH§$Ymnwa AmE&
ZJa Ho$ g_rn S>oamH$a gwJ«rd Zo _m`m_`r gwJ«rd n¡ XÿV ^oÁ`m& gmo XÿVHy§$ VmZo IoX {X`m, Aa
_m`m_B© gwJ«rd aW _| ~¡R>r ~‹S>r goZm g{hV `wÕ Ho$ {Z{_Îm {ZH$ñ`m& gmo XmoD$ nañna b‹S>o&
_m`m_B© gwJ«rd Am¡a gm§Mo gwJ«rd Ho$ ZmZm àH$ma H$m `wÕ ^`m, AÝYH$ma hmo` J`m, XmoD$ hr
IoXHy§$ àmßV ^E& KZr doa _| _m`m_B© gwJ«rd Zo gm§Mo gwJ«rd Ho$ JXm H$s XrZr gmo {Ja nS>çm&
V~ dh _m`m_B© gwJ«rd BgHy§$ _ydm OmZ h{f©V hmo` ZJa _| J`m& Aa gm§Mm gwJ«rd _y{N>©V hmo`
naçm gmo n[adma Ho$ bmoH$ S>oam _| bm`o&
V~ gMoV hmo` am_gy§ H$hVm ^`m, ho à^mo! _oam Mmoa hmW _| Am`m hþVm gmo ZJa _| Š`m|
OmZo {X`m? Omo am_MÝÐHy§$ nm`H$a _oam Xþ:I Zmht {_Q>¡ Vmo `m g_mZ Xþ:I H$hm? V~ am_ H$hr
Voam Am¡a CgH$m ê$n XoIH$a h_ ^oX Z OmÝ`m& VmV¢ Voam eÌw Z hÝ`m& H$Xm{MV² {~Zm OmZo Voam

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 455


hr AJa Zme hmo` Vmo `mo½` Zmht& Vy h_mam na_ {_Ì h¡& Voao Am¡a h_mao {OZ_§{Xa _| dMZ hþdm h¡&
AWmZÝVa am_ Zo _m`m_B© gwJ«rdHy§$ ~hþ[a `wÕ Ho$ {Z{_Îm ~wbm`m& gmo dh ~bdmZ H«$moYê$n
Ap½Z H$a ObVm Am`m& am_ gÝ_wI ^E& dh g_wÐVwë` AZoH$ eñÌm| Ho$ YmaH$ gw^Q>, VoB© ^E
J«mh, CZH$a nyU©& Vm g_` bú_U Zo gm§Mm gwJ«rd nH$‹S> am»`m {H$ H$^r ñÌr Ho$ ~¡a go eÌw
Ho$ gÝ_wI Z Om`& Aa lram_Hy§$ XoIH$a _m`m_B© gwJ«rd Ho$ eara _| Omo d¡Vmbr {dÚm hþVr gmo
VmHy§$ nyN> H$a VmHo$ earaV¢ {ZH$gr& V~ gwJ«rd H$m AmH$ma {_Q> dh gmhgJ{V {dÚmYa BÝÐZrb
Ho$ nd©V g_mZ ^mgVm ^`m& O¡go gm§n H$s H$m§Mbr Xÿa hmo` V¡go gwJ«rd H$m ê$n Xÿa hmo` J`m&
V~ Omo AmYr goZm dmZad§er{Z H$s `m_| ^obr ^B© Wr, `mV¢ OwXm hmo`, `wÕHy§$ CÚ_r ^B©& g~
dmZad§er EH$ hmo` ZmZm àH$ma Ho$ Am`wY{ZH$[a gmhgJ{Vgy§ `wÕ H$aVo ^E& gmo gmhgJ{V _hm
VoOñdr, à~b epŠV H$m ñdm_r g~ dmZad§er{ZHy$§ Xem|{XemHy$§ ^Om`o, O¡g¢ ndZ YybHy$§ CS>md¡&
~hþ[a gmhgJ{V YZwf~mU bo` am_ n¡ Am`m& gmo _oK_§S>b g_mZ ~mU{Z H$s dfm© H$aVm
^`m& CÕV h¡ namH«$_ OmH$m& gmhgJ{V Ho$ Am¡a lram_ Ho$ _hm`wÕ ^`m& à~b h¡ namH«$_
{OZH$m Eogo am_ aUH«$s‹S>m _| àdrU, jwÐ ~mU{ZH$[a gmhgJ[V H$m dŠVa N>oÚm Am¡a VrúU
~mU{ZH$[a gmhgJ{V H$m eara Mm{bZr g_mZ H$a S>maçm& gmo àmUa{hV hmo` ^y{_ _| naçm&
g~{Z {ZaI {ZíM` {H$`m Omo `h àmUa{hV h¡& V~ gwJ«rd am_ bú_U H$s _hmñVw{V H$a BZHy§$
ZJa _| bm`m, ZJa H$s emo^m H$ar, gwJ«rd H$mo gwVmam H$m g§`moJ ^`m gmo ^moJgmJa _| _½Z hmo`
J`m& amV {XZ H$s gwY Zmht, gwVmam ~hþV {XZ{Z _| XoIr gmo _mo{hV hmo` J`m& Aa ZÝXZdZ
H$s emo^mHy§$ D$b§Ko h¡ Eogm AmZÝXZm_m ~Z dhm§ lram_Hy§$ amIo&
Vm dZ H$s a_UrH$Vm H$m dU©Z H$m¡Z H$a gH¡$? Ohm§ _hm_Zmo½` lrMÝÐà^ H$m M¡Ë`mb`,
dhm§ am_ bú_U nyOm H$ar& Aar {dam{YVHy§$ Am{X Xo gd© H$Q>H$ H$m S>oam dZ _| J`m, IoXa{hV
{VîR>¡& gwJ«rd H$s Voah nwÌr am_MÝÐ Ho$ JwU ldU H$a¡? AV: AZwamJ ^ar d[ado H$s ~w{Õ H$aVr
^Bª& MÝÐ_m g_mZ h¡ _wI {OZH$m {VZHo$ Zm_ gwZmo - MÝÐm^m, öX`mdbr öX`Yå_m©,
AZwYar, lrH$m§Vm, gwÝXar, gwadZr Xodm§JZm g_mZ h¡ {d^«_ OmH$m, _Zmodm{hZr _Z _| ~gZhmar,
Mmélr, _XZmoËgdm, JwUdVr AZoH$ JwU{ZH$[a emo{^V, Aa nX²_mdVr \y$b g_mZ h¡ _wI
OmH$m, VWm {OZn{V gXm {OZnyOm _| VËna& `o Ì`moXe H$Ý`m boH$a gwJ«rd am_ n¡ Am`m&
Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m - ho ZmW! `o BÀN>mH$[a AmnHy§$ da¡ h¢, ho bmoHo$e! BZ H$Ý`m{Z
Ho$ n{V hmodmo& BZH$m {MÎm OÝ_hrV¢ `h ^`m Omo h_ {dÚmYa{ZHy§$ Z da|& AmnHo$ JwU ldUH$a
AZwamJê$n ^B© h¢& `h H$hH$a am_ H$mo naUmBª& `o H$Ý`m A{V bÁOm H$s ^ar§ Z_«r^yV h¢ _wI

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

456 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{OZHo$, am_ H$m Aml` H$aVr ^Bª& _hmgwÝXa Zd`m¡dZ, {OZHo$ JwU dU©Z _| Z Amd¡§, {dOwar
g_mZ, gwdU©g_mZ, H$_b Ho$ J^© g_mZ eara H$s H$m§{V {OZH$s, VmH$a AmH$me{df¡ CÚmoV
^`m& do {dZ`ê$n bmdÊ`VmH$a _§{S>V am_ Ho$ g_rn {VîR>t& gwÝXa h¡ MoîQ>m {OZH$s&
`h H$Wm Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho _JYm{Yn{V! nwéf{Z _| gy`© g_mZ
lram_ gm[aIo nwéf {VZH$m {MÎm {df`dmgZmV¢ {daŠV h¡, naÝVw nyd© OÝ_ Ho$ gå~ÝYgy§ H$B© EH$
{XZ {daŠV ê$n J¥h _| ah ~hþ[a Ë`mJ H$a|Jo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
gwJ«rd H$m ì`m»`mZ dU©Z H$aZo dmbm g§¡Vmbrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&47&&
AWmZÝVa Vo gwJ«rd H$s H$Ý`m am_ Ho$ _Z_mo{hdo Ho$ AW© AZoH$ àH$ma H$s MoîQ>m H$aVr ^Bª,
_mZm| XodbmoH$ hr V¢ CVar h¡& drUm{X H$m ~OmdZm, _Zmoha JrV H$m JmdZm BË`m{X AZoH$
gwÝXa brbm H$aVr ^Bª, VWm{n am_MÝÐ H$m _Z Z _mohm& gd© àH$ma Ho$ {dñVrU© {d^d àmßV
^E naÝVw am_ Zo ^moJ{Z{df¡ _Z Z {H$`m& grVm{df¡ AË`ÝV XÎm{MÎm, g_ñV MoîQ>ma{hV,
_hmAmXaH$[a grVmHy§$ Ü`mdVo {VîR>o, O¡go _w{ZamO _wpŠV H$mo Ü`md¢& do {dÚmYa H$s nwÌr JmZ
H$a¢, gmo CZH$s Üd{Z Z gwZ|, Aa Xodm§JZm g_mZ {VZH$m ê$n gmo Z XoIy§& am_Hy§$ gd© {Xem
OmZH$s_B© ^mg|, Aa Hw$N> ^mg| Zmht& Am¡a H$Wm Z H$a¢& E gwJ«rd H$s nwÌr naUr, gmo nmg ~¡R>r&
{VZHy§$ ho OZH$gwVo! Eogm H$h ~Vbmd¢&
H$mH$ go àr{VH$a nyN>| - Aao H$mH$! Vy Xoe Xoe ^«_U H$a¡ h¡ V¢Zo OmZH$s hÿ XoIr? Aa
gamoda{df¡ H$_b \y$b aho h¢, {VZH$s _H$aÝX H$a Ob gwJÝY hmo` ahm h¡, Vhm§ MH$dm MH$dr
Ho$ `wJb H$bmob H$aVo XoI {MVma|& grVm {~Z am_Hy§$ gd© emo^m \$sH$s bmJ¡& grVm Ho$ eara
Ho$ g§`moJ H$s e§H$mH$[a ndZgy§ AmqbJZ H$a, H$Xm{MV² ndZ grVmOr Ho$ {ZH$Q>V¢ AmB© hmo`,
Om ^y{_ _| grVmOr {VîR>¡ h¢ Vm ^y{_Hy§$ YÝ` {JZ¡& Aa grVm {~Zm MÝÐ_m H$s Mm§XZrHy§$ Ap½Z
g_mZ OmZo& _Z _| {MVd¢ H$Xm{MV² grVm _oao {d`moJê$n Ap½ZH$[a ^ñ_ ^B© hmo`& Aa _§X _§X
ndZ H$a bVm{ZHy§$ hmbVr XoI OmZ¡ h¢ `h OmZH$s hr h¡& Aa dobnÌ hmbVo XoI OmZ¡ OmZH$s
Ho$ dñÌ \$aha¡ h¢& Aa ^«_ag§`wŠV \y$b XoI OmZ¡ `o OmZH$s Ho$ bmoMZ hr h¢& Aa H$m|nb XoI
OmZ¡ `o OmZH$s Ho$ H$anëbd hr h¢& Aa ídoV í`m_ AmaŠV VrZm| Om{V Ho$ H$_b XoI OmZ|
grVm Ho$ ZoÌ VrZ a§JHy§$ Ya¡ h¢& Aa nwîn{Z Ho$ JwÀN>o XoI OmZ¢ OmZH$s Ho$ emo^m`_mZ ñVZ hr
h¡§& Aa H$Xbr Ho$ ñV§^{df¡ O§Km{Z H$s emo^m OmZ¢, Aa bmb H$_b{Z{df¡ MaU{Z H$s emo^m
OmZ¢, gånyU© emo^m OmZH$sê$n hr OmZ¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 457


AWmZÝVa gwJ«rd gwVmam Ho$ _{hb{df¡ hr ahm, am_ n¡ AmE ~hþV {XZ ^E& V~ am_ Zo
{dMmar, VmZo grVm Z XoIr& _oao {d`moJ H$a VßVm`_mZ ^B© dh erbd§Vr _a JB©& VmV¢ gwJ«rd
_oao nmg Zmht Amd¡? AWdm dh AnZm amÁ` nm` {ZpíM¨V ^`m, h_mam Xþ:I ^yb J`m& `h
qMVdZH$[a am_ H$s Am§I{Z g¡ Am§gy n‹S>o& V~ bú_U am_Hy§$ g{M§V XoI H$monH$a bmb ^E
h¢ ZoÌ OmHo$, AmHw${bV h¡ _Z OmH$m, Zm§Jr Vbdma hmW _| bo` gwJ«rd D$na Mmë`m gmo ZJa
H$ånm`_mZ ^`m&
gånyU© amÁ` H$m A{YH$mar {VZHy§$ Cb§K gwJ«rd Ho$ _hb _| Om` VmHy§$ H$hm - ao nmnr?
AnZo na_oída am_ Vmo ñÌr Ho$ XþIH$a XþIr Aa Vy Xþ~w©{Õ ñÌrg{hV gwIgm| amÁ` H$a¡? ao
{dÚmYadm`g {df`bwãY XþîQ>! Ohm§ aKwZmW Voam eÌw nR>m`m h¡ Vhm§ _¢ Vmo{h nR>mD§$Jm& `m ^m§{V
AZoH$ H«$moY Ho$ CJ«dMZ bú_U H$ho V~ dh hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a bú_U H$m H«$moY em§V
H$aVm ^`m& gwJ«rd H$h¡ h¡ - ho Xod! _oar ^yb _m\$ H$ahþ, _¢ H$ama ^yb J`m& h_ gm[aIo jwÐ
_Zwî`{Z Ho$ ImoQ>r MoîQ>m hmo` h¡& Aa gwJ«rd H$s gånyU© ñÌr H$m§nVr hþB© bú_UHy§$ AK© Xo`
AmaVr H$aVr ^Bª& hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a n{V H$s [^jm _m§JVr ^Bª& V~ Amn CÎm_nwéf
{VZHy§$ XrZ OmZ H¥$nm H$aVo ^E& `h _hÝVnwéf àUm_ _mÌ hr H$[a àgÞ hmo`, Aa XþO©Z
_hmXmZ boH$a hÿ àgÞ Z hmo`& bú_U Zo gwJ«rdHy§$ à{Vkm {MVm` CnH$ma {H$`m, O¡g¢ `jXÎmHy§$
_mVm H$m ñ_aU H$am` _w{Z CnH$ma H$aVo ^E&
`h dmVm© gwZ amOm lo{UH$ Jm¡V_ ñdm_rgy§ nyN>o h¡§ - ho ZmW! `jXÎm H$m d¥Îmm§V _¢ ZrH$m
OmZZm Mmhÿ§ hÿ§&
V~ Jm¡V_ ñdm_r H$hVo ^E - ho lo{UH$! EH$ H$m¢Mnwa ZJa, Vhm§ ZJa `j, amUr
am{ObVm, VmHo$ nwÌ `jXÎm, gmo EH$ {XZ EH$ ñÌrHy§$ ZJa Ho$ ~mha Hw$Q>r _| {VîR>Vr XoI
H$m_~mU H$a nr{‹S>V ^`m& VmH$s Amoa Mmë`m am{Ì{df¡, V~ EoZ Zm_m _w{Z `mHy§$ _Zm H$aVo ^E&
`h `jXÎm, IS²>J h¡ OmHo$ hmW _| gmo {dOwar Ho$ CÚmoVH$[a _w{ZHy§$ XoIH$a {VZHo$ {ZH$Q> Om`
{dZ` g§`wŠV nyN>Vm ^`m - ho ^JdZ²! H$mho H$mo _mo{h _Zo {H$`m?
V~ _w{Z H$hm - OmH$mo XoI Vy H$m_de ^`m h¡ gmo ñÌr Voar _mVm h¡& VmV¢ `Ú{n gyÌ _|
am{Ì H$mo ~mobZm C{MV Zmht VWm{n H$éUmH$a Aew^ H$m`©V¢ _Z¡ {H$`m& V~ `jXÎm Zo nyN>m -
ho ñdm_r! _oar _mVm H¡$go h¢? V~ _w{Z H$hr - gwZ, EH$ _¥Ë`wH$mdVr ZJar, Vhm§ H${UH$ Zm_m
d{UH$, VmHo$ Yy Zm_m ñÌr, VmHo$ ~ÝYwXÎm Zm_m nwÌ& VmH$s ñÌr {_ÌdVr, bVmXÎm H$s nwÌr, gmo
ñÌrHy§$ N>mZo J^© am{I, ~§YwXÎm OhmO ~¡{R> Xoem§Va J`m& VmHy§$ JE nrN>o `mH$s ñÌr Ho$ J^© OmZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

458 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


gmgy ggwa Zo XþamMmaUr§ OmZ Ka go {ZH$mb XB©& gmo CËnbH$m Xmgr H$mo bma bo` ~‹S>o gmaWr
H$s bma {nVm Ho$ Ka Mmbr& gmo CËnbH$m H$mo gn© Zo S>gr, dZ _| _wB©&
Aa `h {_ÌdVr erb_mÌ hr h¡ ghm` OmHo$ gmo H$m¢Mnwa{df¡ AmB©& Aa _hmemoH$ H$s ^ar -
VmHo$ CndZ {df¡ nwÌ H$m OÝ_ ^`m& V~ `h Vmo gamoda{df¡ dñÌ Ymo`do JB© Aa nwÌaËZ H§$~b
_| ~oT>m gmo H§$~b g§`wŠV nwÌHy§$ ñdmZ bo` J`m& gmo H$mhÿ Zo Nw>‹S>m`m, amOm `jHy§$ {X`m, VmHo$
amUr am{ObVm AnwÌdVr, gmo amOm Zo nwÌ amUr H$mo gm¢ß`m& VmH$m `jXÎm Zm_ Yaçm gmo Vy&
Aa dh Voar _mVm dñÌ Ymo` AmB© gmo Vm{h Z Xo{I {dbmn H$aVr ^B©& EH$ Xod nwOmar Zo Vm{h
X`m H$a Y¡`© ~§Ym`m& Vy _oar ~{hZ h¡ Eogm H$h amIr& gmo `h {_ÌdVr ghm`a{hV bÁOmH$a
AH$s{V© Ho$ ^`WH$s ~mn Ho$ Ka Z JB©& AË`ÝV erb H$s ^ar {OZY_©{df¡ VËna, X[aÐr H$s
Hw$Q>r{df¡ ah¡& gmo V¢ ^«_U H$aVm XoI Hw$^md {H$`m& Aa `mH$m n{V ~§YwXÎm aËZH§$~b Xo J`m
hþVm, Vm{df¡ Vm{h bnoQ> gmo gamoda JB© hþVr, gmo aËZH§$~b amOm Ho$ Ka _| h¡ Aa dh ~mbH$
Vy h¡& `m ^m§{V _w{Z H$hr, V~ `h Z_ñH$ma H$a IS²>J hmW _| bo` amOm `j no J`m& Aa H$hVm
^`m `m IS²>J H$a Voam {ga H$mQy>§Jm& ZmVa _oao OÝ_ H$m d¥Îmm§V H$hmo& V~ amOm `j `WmdV²
d¥Îmm§V H$hm& Aa dh aËZH$å~b {XIm`m& gmo bo` H$a `jXÎm AnZr _mVm Hw$Q>r _| {VîR>o Wr
Vmgy§ {_bm&
Aa AnZm ~§YwXÎm {nVm VmHy§$ ~wbm`m, _hmCËgd Aa _hm {d^dH$a _§{S>V _mVm {nVmgy§
{_bm, `h `jXÎm H$s H$Wm Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$hr& O¡go `jXÎm H$m§o _w{Z Zo _mVm
H$m d¥Îmm§V OZm`m V¡g¢ bú_U Zo gwJ«rd H$mo à{Vkm {dñ_aU hmo` J`m hþVm gmo OZm`m& gwJ«rd
bú_U Ho$ g§J erK« hr am_MÝÐ n¡ Am`m, Z_ñH$ma {H$`m, Aa AnZo g~ {dÚmYa godH$
_hmHw$b Ho$ CnOo ~wbmE& do `m d¥Îmm§V H$mo OmZVo hþVo, Aa ñdm_r H$m`© {df¡ VËna, {VZHy§$
g_Pm` H$a H$hm gmo gd© hr gwZmo, am_ Zo _oam ~‹S>m CnH$ma {H$`m& A~ grVm H$s I~a BZHy§$
bm` Xmo& VmV¢ Vw_ {Xem{ZHy§$ OmAmo& Aa grVm H$hm§ h¡ `h I~a bmdmo, g_ñV n¥Ïdr na Ob
ñWb AmH$me{df¡ hoamo& Oå~yÛrn, bdU g_wÐ, KmVH$s IÊS>, Hw$bmMb, dZ, gw_oé, ZmZm
àH$ma Ho$ {dÚmYa ZJa g_ñV AñWmZH$, gd©{Xem Ty>§‹T>mo&
AWmZÝVa `o g~ {dÚmYa gwJ«rd H$s Amkm {ga na YmaH$a h{f©V ^E, g~ hr {Xem{ZHy§$
erK« hr Xm¡‹S>o& g~ hr {dMma| - h_ n{hbr gwY bmd| Vmgm| amOm A{V àgÞ hmo`& Aa
^m_ÊS>bHy§$ hÿ I~a nR>mB© Omo grVm har JB© VmH$s gwY bodmo& V~ ^m_ÊS>b ~{hZ Ho$ Xþ:IH$a
A{V hr Xþ:Ir ^`m& hoaZo H$m CÚ_ {H$`m& Aa gwJ«rd Amn ^r Ty>§‹T>ZoHy§$ {ZH$gm& gmo Á`mo{Vf

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 459


MH«$ Ho$ D$na hmo` {d_mZ _| ~¡R>çm XoIVm ^`m& XþîQ> {dÚmYa{Z Ho$ ZJa gd© XoIo, gmo g_wÐ
Ho$ _Ü` Oå~yÛrn XoIm& dhm§ _hoÝÐ nd©V na AmH$me go gwJ«rd CVam& Vhm§ aËZOQ>r {VîR>o Wm
gmo S>am, O¡go JéS>Vo gn© S>ao&
~hþ[a {d_mZ ZOrH$ Am`m V~ aËZOQ>r OmZm {H$ `h gwJ«rd h¡, b§H$mn{V Zo H«$moYH$a _mona
^oOm gmo _mo{h _maoJm& hm`! _¢ g_wÐ _| Š`m| Z Sy>~ _yAm? AÝVa Ûrn{df¡ _mam OmD§$Jm& {dÚm
Vmo amdU _oar ha bo` J`m A~ àmU haZo `m{h nR>m`m& _oar ~m§N>m hþVr O¡go V¡go ^m_ÊS>b na
nhþ§My§ Vmo gd© H$m`© hmo`, gmo Z nhþ§M gŠ`m& `h qMVdZ H$a¡ h¡ BVZo _| hr gwJ«rd Am`m, _mZm|
Xÿgam gy`© hr h¡, Ûrn H$m CÚmoV H$aVm Am`m& gmo `mH$mo dZ H$s aOH$a Yygam XoI X`m H$a
nyN>Vm ^`m, ho aËZOQ>r! n{hbo Vy {dÚm H$a g§`wŠV hþVm& A~ ho ^mB©! Voar H$hm AdñWm ^B©?
`m ^m§{V gwJ«rd X`m H$a nyN>m gmo aËZOQ>r AË`ÝV H$ånm`_mZ H$Nw> H$h Z gH¡$&
V~ gwJ«rd H$hr - ^` _V H$a, AnZm d¥Îmm§V H$h& ~ma-~ma Y¡`© ~ÝYm`m& V~ aËZOQ>r
Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m - amdU XþîQ> grVmHy§$ haU H$a bo OmVm hþVm, gmo VmHo$ Aa _oao nañna
{damoY ^`m& _oar {dÚm N>oX S>mar& A~ {dÚma{hV Or{dV {df¡ gÝXoh {MÝVmdmZ {VîR>o Wm gmo
ho H${nd§e Ho$ {VbH$! _oao ^mJV¢ Vw_ AmE& `o dMZ aËZOQ>r Ho$ gwZ gwJ«rd h{f©V hmo` Vm{h
g§J bo` AnZo ZJa _| lram_ n¡ bm`m& gmo aËZOQ>r am_bú_Ugm| g~ Ho$ g_rn hmW Omo‹S>
Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m - ho Xod! grVm _hmgVr h¡, VmHy§$ XþîQ> {ZX©B© b§H$mn{V amdU ha bo
J`m& gmo éXZ H$aVr {dbmn H$aVr {d_mZ _| ~¡R>r _¥Jr g_mZ ì`mHw$b _¢ XoIr& dh ~bdmZ
~bmËH$ma {bE OmVm hþVm& gmo _¢Zo H«$moYH$a H$hm - `h _hmgVr _oao ñdm_r ^m_ÊS>b H$s ~{hZ
h¡, Vy N>mo‹S> Xo& gmo dmZo H$monH$a _oar {dÚm N>oXr& dh _hm à~b, OmZo `wÕ _| BÝÐHy§$ OrVm nH$‹S>
{b`m Aa H¡$bme CR>m`m, VrZ IÊS> H$m ñdm_r, gmJam§V n¥Ïdr OmH$s Xmgr, Omo Xod{Zhÿ§ H$[a
Z OrVr Om` gmo Vm{h _¢ H¡$go OrVy§? VmZo _mo{h {dÚma{hV {H$`m&
`h gH$b d¥Îmm§V am_Xod Zo gwZH$a VmHy§$ Ca go bJm`m Aa ~maå~ma Vm{h nyN>Vo ^E& ~hþ[a
am_ nyN>Vo ^E - ho {dÚmYamo! H$hmo b§H$m {H$VZr Xÿa h¡? V~ do {dÚmYa {ZíMb hmo` aho, ZrMm
_wI {H$`m& _wI H$s N>m`m Am¡a hr hmo` JB©, Hw$N> Odm~ Z {X`m& V~ am_ Zo CZH$m A{^àm`
OmZm - Omo `h öX`{df¡ amdUV¢ ^` ê$n h¢& _ÝXÑpîQ>H$a {VZH$s Amoa {Zhmao& V~ do OmZVo
^E h_Hy§$ Amn H$m`a OmZmo hmo& bÁOmdmZ hmo` hmW Omo‹S> {ga {Zdm` H$hVo ^`o - ho Xod!
OmHo$ Zm_ gwZ¢ h_Hy§$ ^` CnO¡ h¡ VmH$s ~mV h_ H¡$g¢ H$h|? H$hm§ h_ Aën epŠV Ho$ YZr Aa
H$hm§ dh b§H$m H$m B©ída? VmV¢ Vw_ `h hR> N>mo‹S>mo, Aa dñVw JB© OmZmo& AWdm Vw_ gwZmo hmo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

460 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Vmo h_ g~ d¥Îmm§V H$ho gmo ZrHo$ Ca _| Ymamo&
bdU g_wÐ {df¡ amjgÛrn à{gÕ h¡, AX²^wV gånXm H$m ^am& gmo gmV gm¡ `moOZ Mm¡‹S>m
h¡, Aa àX{jUmH$a qH${MV² A{YH$ BŠH$sg gm¡ `moOZ dmH$s n[a{Y h¡, VmHo$ _Ü` gw_oé Vwë`
{ÌHy$Q>mMb nd©V h¡& gmo Zd`m¡OZ D§$Mm, nMmg `moOZ Ho$ {dñVmaê$n ZmZm àH$ma Ho$ _{U Aa
gwdU© H$a _pÊS>V& AmJ¢ _oK~mhZ H$mo amjg{Z Ho$ BÝÐ Zo {X`m hþVm, Vm {ÌHy$Q>mMb Ho$ {eIa
na b§H$m Zm_ ZJar, emo^m`_mZ, aËZ_B©, Ohm§ {d_mZ g_mZ Ka, Aa AZoH$ H«$s‹S>m H$aZo Ho$
{Zdmg, Vrg `moOZ Ho$ {dñVma b§H$mnwar _hmH$moQ> ImB© H$a _pÊS>V, _mZm| XÿOr dgw§Yam hr h¡&
Aa b§H$m Ho$ Mm¡{JaX ~‹S>o-~‹S>o a_UrH$ ñWmZH$ h¢& A{V _Zmoha _{U gwdU©_B© Ohm§ amjg{Z
Ho$ ñWmZH$ h¢, {VZ{df¡ amdU Ho$ ~ÝYwOZ ~g¡ h¡& g§Ü`mH$ma gwdob H$m§MZ ëhmXZ nmoYZ h§g
ha gmJa Kmof AK©ñdJ© BË`m{X _Zmoha ñWmZH$ dZ CndZ Am{XH$[a emo{^V XodbmoH$ g_mZ
h¡& {OZ{df¡ ^«mV, nwÌ, {_Ì, ñÌr, ~m§Yd, godH$OZ g{hV b§H$mn{V a_¡ h¢&
gmo {dÚmYa{Z g{hV H«$s‹S>m H$aVm XoI bmoH${ZHy§$ Eogr e§H$m CnO¡ h¡ _mZmo Xod{Z g{hV BÝÐ
hr a_¡ h¡& OmH$m _hm~br {d^rfU-gm ^mB©, Am¡a{ZH$[a `wÕ _| Z OrVm Om`, Vm g_mZ ~w{Õ
Xod{Z _| Zmht, Aa Vm g_mZ _Zwî` Zmht& Vm{hH$[a amdU H$m amÁ` nyU© h¡& Aa amdU H$m ^mB©
Hw$å^H$U© {Ìeyb H$m YmaH$, OmH$s `wÕ _| Q>o‹T>r ^m¡h| Xod ^r XoI gH|$ Zmht Vmo _Zwî`{Z H$s H$hm
~mV? Aa amdU H$m nwÌ BÝÐOrV n¥Ïdr{df¡ à{gÕ h¡& Aa OmHo$ ~‹S>o ~‹S>o gm_ÝV godH$ h¢& ZmZm
àH$ma {dÚm Ho$ YmaH$, eÌw{Z Ho$ OrVZhmao, Aa OmH$m N>Ì nyU© MÝÐ_m g_mZ Om{h XoIH$a ~¡ar
Jd©Hy§$ VO¡ h¢& VmZ¡ gXm aU g§J«m_ _| Or{V hr Or{V gw^Q>nZo H$m {daX àH$Q> {H$`m h¡& gmo
amdU Ho$ N>ÌHy§$ XoI {VZH$m gd© Jd© OmVm ah¡&
Aa amdU H$m {MÌnQ> XoIo AWdm Zm_ gwZo eÌw ^`Hy§$ àmßV hmo`, Omo Eogm amdU Vmgm|
`wÕ H$m¡Z H$a gH¡$? VmV¢ `h H$Wm hr Z H$aZm Am¡a ~mV H$amo& `h ~mV {dÚmYa{Z Ho$ _wIV¢
gwZH$a bú_U ~mobm, _mZm| _oK JmOm - Vw_ EoVr àe§gm H$amo hmo gmo g~ {_Ï`m h¡& Omo dh
~bdmZ hþVm Vmo AnZm Zm_ {N>nm` ñÌrHy§$ MwamH$a H$mho bo J`m? dh nmIÊS>r, A{V H$m`a,
AkmZr, nmnr ZrM, amjg& VmHo$ a§M _mÌ ^r eyadraVm Zmht&
Aa am_ H$hVo ^E - ~hþV H$hZo H$[a H$hm? grVm H$s gwY hr H${R>Z hþVr& A~ gwY AmB©
V~ grVm Am` MwH$s& Aa Vw_ H$hr Am¡a ~mV H$amo Am¡a {MÝVdZ H$amo gmo h_mao Am¡a H$Nw> ~mV
Zmht, Am¡a H$Nw> qMVdZ Zmht& grVmHy§$ bmdZm `hr Cnm` h¡& am_ Ho$ dMZ gwZH$a d¥Õ {dÚmYa
jU EH$ {dMmaH$a ~mobo, ho Xod! emoH$ VOmo, h_mao ñdm_r hmodmo, Aa AZoH$ {dÚmYa{Z H$s

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 461


nwÌr, JwU{ZH$a Xodm§JZm g_mZ, {VZHo$ ^aVma hmodmo& Aa g_ñV Xþ:I H$s ~w{Õ N>mo‹S>mo&
V~ am_ H$hVo ^E - h_mao Am¡a ñÌr{Z H$m à`moOZ Zmht& Omo eMr g_mZ ñÌr hmo` Vmo
^r h_mao A{^bmfm Zmht& Omo {Vhmar h__| àr{V h¡ Vmo grVm h_| erK« hr {XImdmo& V~ Om~y§ZX
H$hVm ^`m - ho à^mo! `m hR> H$mo VOmo& EH$ jwÐ nwéf Zo H¥${Ì_ _`ya H$m hR> {H$`m VmH$s Ý`mBª
ñÌr H$m hR>H$a XþIr _V hmodmo& `h H$Wm gwZmo -
EH$ ~oUmVQ> J«m_, Vhm§ gd©é{M Zm_m J¥hñWr, VmHo$ {dZ`XÎm Zm_m nwÌ, VmH$s _mVm
JwUnyUm© Aa {dZ`XÎm H$m {_Ì {demb^yV, gmo nmnr {dZ`XÎm H$s ñÌrgm| AmgŠV ^`m& ñÌr
Ho$ dMZH$[a {dZ`XÎmHy§$ H$nQ>H$[a dZ{df¡ bo J`m, gmo EH$ d¥j Ho$ D$na ~m§Y dh XþîQ> Ka C{R>
Am`m& H$moB© {dZ`XÎm Ho$ g_mMma nyN>o Vmo Vm{h Hw$N> {_Ï`m CÎma Xo` gm§Mm hmo` ah¡& Ohm§
{dZ`XÎm ~m§Ym hþVm Vhm§ EH$ jwÐ Zm_m nwéf Am`m, d¥j Ho$ Vbo ~¡R>m, d¥j _hm gKZ&
{dZ`XÎm Hw$abmdVm hþVm, gmo jwÐ XoIo Vmo Ñ‹T>~ÝYZ H$a _Zwî` d¥j H$s emIm Ho$ AJ«^mJ ~§Ym
h¡& V~ jwÐ X`m H$a D$na M‹T>m, {dZ`XÎm H$mo ~§YZVo {Zd¥Îm {H$`m&
{dZ`XÎm Ðì`dmZ, gmo jwÐHy§$ CnH$mar OmZ AnZo Ka bo J`m& ^mB©V¢ hÿ§ A{YH$ {hV amIo,
{dZ`XÎm Ho$ Ka CËgmh ^`m, Aa dh {demb^yV Hw${_Ì Xÿa ^mJ J`m& jwÐ {dZ`XÎm H$m na_
{_Ì ^`m& gmo jwÐ H$m EH$ a_Zo (IobZo) H$m nÌ_`r _`ya, gmo ndZH$a CS>çm, amOnwÌ Ho$ Ka
Om` nS>çm& gmo VmZo amI _oë`m, VmHo$ {Z{_Îm jwÐ _hm emoH$H$a {_ÌHy§$ H$hVm ^`m - _mo{h
OrdVm BÀN>¡ h¡ Vmo _oam dhr _`ya bmd&
{dZ`XÎm H$hm - _¢ Vmo{h aËZ_B© _`ya H$am` Xÿ§, Aa gm§Mo _moa _§Jm` Xÿ§, dh nÌ_B© _`ya
ndZV¢ C‹S> J`m gmo amOnwÌ Zo amIm, _¢ H¡$go bmD§$?
V~ jwÐ H$hr _¢ dhr boD§$, aËZ{Z Ho$ Z by§, Z gm§Mo by§& {dZ`XÎm H$ho - Omo Mmhmo gmo bohw,
dh _oao hmW Zmht& jwÐ ~maå~ma dhr _m§Jo& gmo dh Vmo _y‹T> hþVm, Vw_ nwéfmoÎm_ hmo` Eogo Š`m|
^ybm| hmo? dh nÌ{Z H$m _`ya amOnwÌ Ho$ hmW J`m {dZ`XÎm H¡$go bmd¡? VmV¢ AZoH$ {dÚmYa{Z
H$s nwÌr, gwdU© g_mZ dU© {OZH$m, ídoV í`m_ AmaŠV VrZ dU©Hy§$ Yma¡ h¢ ZoÌ H$_b {OZHo$,
gwÝXa nrda h¢ ñVZ {OZHo$, H$Xbr g_mZ O§Km {OZH$s, Aa _wI H$s H$m§{V H$a eaX H$s
nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_mHy§$ OrVo, _Zmoha JwU{Z H$s YaUhmar, {VZHo$ n{V hmoD$& ho aKwZmW!
_hm^m½`! h_ na H¥$nm H$ahþ& `h Xþ:I H$m ~‹T>mdZhmam emoH$ g§Vmn N>mo‹S>hþ&
V{X bú_U ~mobo - ho Omå~yZX! V¢ `h ÑîQ>m§V `WmW© Z {X`m& h_ H$h¡ h¢ gmo gwZhþ -
EH$ Hw$gw_nwa Zm_m ZJa, Vhm§ EH$ à^d Zm_m J¥hñW, OmHo$ `_wZm Zm_m ñÌr, VmHo$ YZnmb,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

462 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


~§Ynmb, J¥hnmb, newnmb, joÌnmb `o nm§M nwÌ& gmo `h nm§Mm| hr nwÌ `WmW© JwU{Z Ho$ YmaH$,
YZ Ho$ H$_mD$ Hw$Qww>å~ Ho$ n[bdo{df¡ CÚ_r& gXm bm¡{H$H$ YÝYo H$a¡§& jU_mÌ Ambg Zmht& Aa
BZ g~{ZV¢ N>moQ>m AmË_lo` Zm_m Hw$_ma gmo nwÊ` Ho$ `moJ H$[a Xod{ZH¡$go ^moJ ^moJd¡& gmo `mH$m|
_mVm {nVm Aa ~‹S>o ^mB© H$Qw>H$ dMZ H$h|& EH$ {XZ `h _mZr ZJa ~m{ha ^«_¢ Wm gmo H$mo_b
eara IoXHy§$ àmßV ^`m& CÚ_ H$adoHy§$ Ag_W©, gmo AmnH$m _maU dm§N>Vm hþVm&
Vm g_` `mHo$ nyd© nwÊ`H$_© CX`H$[a EH$ amOnwÌ `m{h H$hVm ^`m - ho _Zwî`! _¢
n¥WwñWmZ ZJa Ho$ amOm H$m nwÌ ^mZwHw$_ma hÿ§, gmo Xoem§Va ^«_UHy§$ J`m hþVm, gmo AZoH$ Xoe XoIo,
n¥Ïdr{df¡ ^«_U H$aVm X¡d`moJV¢ H$_©nwa J`m, gmo EH$ {Z{_ÎmkmZr nwéf H$s g§J{V{df¡ ahm& VmZo
_mo{h XþIr OmZ H$éUmH$a `h _§Ì_B© bmoh H$m H$‹S>m {X`m Aa H$hr - `h g~ amoJ H$m ZmeH$
h¡, ~w{ÕdY©H$ h¡& J«h gn© {nemMm{XH$ H$m de H$aUhmam h¡, BË`m{X AZoH$ JwU h¢& gmo Vy amI,
Eogo H$h _mo{h {X`m, Aa A~ _oao amÁ` H$m CX` Am`m& _¢ amÁ` H$adoHy§$ AnZo ZJa OmD§$ hÿ§,
`h H$‹S>m _¢ Vmo{h Xÿ§ hÿ§, Vy _ao _V& Omo dñVw Amn n¡ AmB©, AnZm H$m`© H$a H$mhÿ§Hy§$ Xo S>mamo Vmo
`h _hm\$b h¡& gmo bmoH${df¡ Eogo nwéf{ZHy§$ _Zwî` nyO¡ h¢& AmË_lo` H$mo Eogm H$h amOHw$_ma
AnZm H$‹S>m Xo`, AnZo ZJa J`m& Aa `h H$‹S>m bo` AnZo Ka Am`m& Vmhr {XZ Vm ZJa Ho$
amOm H$s amUrHy§$ gn© Zo S>gr hþVr gmo MoîQ>m a{hV hmo` JB©& Vm{h _¥VH$ OmZ Oam`doHy§$ bmE hþVo,
gmo AmË_lo` Zo _§Jb_B© bmoho Ho$ H$‹S>o Ho$ àgmXH$[a {dfa{hV H$ar&
V~ amOm A{V XmZ Xo` ~hþV gËH$m$a {H$`m, AmË_lo` Ho$ H$‹S>o Ho$ àgmXH$[a _hm^moJ
gm_J«r ^B©& g~ ^mBZ{df¡ `h _w»` R>ham& nwÊ`H$_© Ho$ à^mdH$[a n¥Ïdr{df¡ à{gÕ ^`m& EH$
{XZ H$‹S>oHy§$ dñÌ{df¡ ~m§Y gamoda J`m& gmo Jmoh Am` H$‹S>oHy§$ bo`, _hmd¥j Ho$ Vbo D§$S>m {~b
h¡ Vm{df¡ n¡R> JB©& {~b {ebm{ZH$[a AmÀN>m{XV& gmo Jmoh {~b {df¡ ~¡R>r ^`mZH$ eãX H$a¡&
AmË_lo` Zo OmZm H$‹S>oHy§$ Jmoh {~b{df¡ bo JB©, JO©Zm H$a¡ h¡& V~ AmË_lo` d¥j O‹S>Vo CIm‹S>,
{ebm Xÿa H$a, Jmoh H$m {~b Mya H$a S>mam, Aa ~hþV YZ {b`m& gmo am_ Vmo AmË_lo` h¢, Aa grVm
H$‹S>o g_mZ h¡, b§H$m {~b g_mZ h¡, amdU Jmoh g_mZ h¡& VmV¢ hmo {dÚmYamo! Vw_ {Z^©` hmodmo&
`o bú_U Ho$ dMZ Om§~yZX Ho$ dMZ{ZHy§$ I§S>Z H$aZhmao gwZH$a {dÚmYa AmíM`©Hy§$ àmßV ^E&
AWmZÝVa Om§~yZX Am{X g~ am_gy§ H$hVo ^E - ho Xod! AZÝVdr`© `moJrÝÐHy§$ amdU Zo
Z_ñH$ma H$a AnZo _¥Ë`w H$m H$maU nyN>çm& V~ AZÝVdr`© H$s Amkm ^B© Omo H$mo{Q>{ebmHy§$
CR>mdoJm VmH$[a Voar _¥Ë`w h¡& V~ `o gd©k Ho$ dMZ gwZ amdU Zo {dMmar Eogm H$m¡Z nwéf h¡ Omo
H$mo{Q>{ebmHy§$ CR>md¡& `o dMZ {dÚmYa{Z Ho$ gwZ bú_U ~mobo - _¢ A~ hr `mÌmHy§$ dhm§

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 463


Mmby§Jm, V~ g~hr à_mX VO BZHo$ bma ^E& Om§~yZX, _hm~w{Õ, gwJ«rd, {dam{YV, AH©$_mbr,
Zb, Zrb BË`m{X Zm_r nwéf {d_mZ {df¡ am_ bú_UHy§$ M‹T>m` H$mo{Q>{ebm H$s Amoa Mmbo&
A§Yoar am{Ì{df¡ erK« hr Om` nhþ§Mo, {ebm Ho$ g_rn CVao& {ebm _hm _Zmoha, gwa Za
Agwa{ZH$[a Z_ñH$ma H$aZo `mo½`, `o gd© {Xem{df¡ gm_§V{ZHy§$ aIdmao amI, {ebm H$s `mÌmHy§$
JE& hmW Omo‹S> grg {Zdm` Z_ñH$ma {H$`m& gwJ§Y H$_b{ZH$[a VWm AÝ` nwîn{ZH$[a {ebm
H$s AMm© H$ar& MÝXZH$a MaMr, gmo {ebm H¡$gr emo^Vr ^B© _mZm| gmjmV² eMr hr h¡& Vm{df¡
Oo {gÕ ^E {VZHy§$ Z_ñH$ma H$a, hmW Omo‹S>, ^pŠVH$a {ebm H$s VrZ àX{jUm XB©& g~
{d{Y{df¡ àdrU bú_U H$_a ~m§Y, _hm{dZ`Hy§$ YaVm g§Vm, Z_moH$ma _§Ì _| VËna, _hm
^pŠVH$[a ñVw{V H$adoHy§$ CÚ_r ^`m& Aa gwJ«rdm{X dmZad§er g~ hr O` O`H$ma eãX H$a
_hmñVmoÌ n‹T>Vo ^E&
EH$mJ«{MV H$a {gÕ{Z H$s ñVw{V H$a¡ h¢, Omo ^JdmZ {gÕ Ì¡bmoŠ` Ho$ {eIa _hmX¡Xrß`_mZ
h¢& Aa do {gÕ ñdê$n _mÌ gÎmmH$a A{dZída h¢& {VZH$m ~hþ[a OÝ_ Zmht& AZÝVrdr`© H$a
g§`wŠV, AnZo ñd^md _| brZ, _hm g_rMrZVm `wŠV, g_ñV H$_©a{hV, g§gma g_wÐ Ho$
nmaJm_r, H$ë`mU_y{V©, AmZÝX-qnS>, Ho$dbkmZ-Ho$dbXe©Z Ho$ AmYma, nwéfmH$ma, na_gyú_,
A_y{V©, AJwébKw, Ag§»`mV-àXoer, AZÝVJwUê$n, gd©Hy§$ EH$ g_` _| OmZ¢, g~ {gÕ
g_mZ, H¥$VH¥$Ë`, {OZHo$ H$moB© H$m`© H$aZm ahm Zmhr& gd©Wm ewÕ^md, gd©Ðì`, gd©joÌ,
gd©H$mb, gd©^md Ho$ kmVm, {Za§OZ, AmË_kmZê$n, ewŠbÜ`mZ Ap½ZH$a AîQ>H$_© dZ Ho$ ^ñ_
H$aUhmao, Aa _hmàH$meê$n àVmn Ho$ nw§O, {OZHy§$ BÝÐ YaU|Ð MH«$dË`m©{X n¥Ïdr Ho$ ZmW g~
hr god|, _hmñVw{V H$a¢, Vo ^JdmZ g§gma Ho$ àn§MV¢ a{hV, AnZo AmZÝXñd^md {VZ_B©, AZÝV
{gÕ ^E, Aa AZ§V hmoqhJo&
A‹T>mB© Ûrn Ho$ {df¡ _moj H$m _mJ© àd¥Îm¡ h¡& EH$ gm¡ gmR> _hm{dXoh, Aa nm§M ^aV, nm§M
EoamdV, EH$ gm¡ gÎma joÌ, {VZHo$ Am`©I§S> {df¡ Oo {gÕ ^E, Aa hmoqhJo, {VZ g~{ZHy§$ h_mam
Z_ñH$ma hmohþ& `m ^aVjoÌ{df¡ `h H$mo{Q>{ebm, `hm§V¢ {gÕ{ebmHy§$ àmßV ^E Vo h_Hy§$ H$ë`mU
Ho$ H$Vm© hmohþ& Ord{ZHy§$ _hm_§Jbê$n& `m ^m§{V {MaH$mb ñVw{VH$a {MÎm{df¡ {gÕ{Z H$m Ü`mZ
H$a g~ hr bú_UHy§$ Amerdm©X XoVo ^E&
`m H$mo{Q>{ebmV¢ Oo {gÕ ^E do gd© {Vhmam {d¿Z ha¢& Aah§V, {gÕ, gmYw, {OZemgZ,
`o gd© Vw_Hy§$ _§Jb Ho$ H$aVm hmohþ& `m ^m§{V eãX H$aVo ^E& Aa bú_U {gÕ{Z H$m Ü`mZ H$a
{ebmHy§$ Jmo‹S>o à_mU CR>mdVm ^`m& AZoH$ Am^yfU n{hao, ^wO ~§YZ H$a emo^m`_mZ h¡ ^wOm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

464 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


OmH$s, gmo ^wOm{ZH$[a H$mo{Q>{ebm CR>mB©& V~ AmH$me{df¡ Xod O` O` eãX H$aVo ^E&
gwJ«rdm{XH$ AmíM`©Hy§$ àmßV ^E& H$mo{Q>{ebm H$s `mÌmH$a ~hþ[a gå_oX{eIa JE& Aa H¡$bme
H$s `mÌm H$a ^aVjoÌ Ho$ gd©VrW© d§Xo, àX{jUm H$ar& gm§P g_` {d_mZ ~¡R> O`O`H$ma H$aVo
g§Vo am_ bú_U Ho$ bma {H$hH§$Ymnwa AmE& Amn AnZo AnZo ñWmZH$ gwIV¢ e`Z {H$`m&
~hþ[a à^mV ^`m& g~ EH$Ì hmo` nañna dmVm© H$aVo ^E& XoImo A~ Wmo‹S>o hr {XZ _| BZ
XmoD$ ^mB{Z H$m {ZîH$§QH$ >amÁ` hmo`Jm, `o na_ epŠVHy§$ Ya¡ h¢& dh {Zdm©U{ebm BZZo CR>mB©
gmo `h gm_mÝ` _Zwî` Zmht& `h bú_U amdUHy§$ {Z:g§Xoh _maoJm& V~ H$B© EH$ H$hVo ^E amdU
Zo H¡$bme CR>m`m& gmo ~mhþ H$m namH«$_ KmQ> Zmht& V~ Am¡a H$hVo ^E VmZo H¡$bme {dÚm Ho$
~bV¢ CR>m`m gmo AmíM`© Zmht& V~ H$B© EH$ H$hVo ^`o - H$mhoHy§$ {ddmX H$am¡, OJV Ho$
H$ë`mU AW© BZH$m CZH$m {hV H$am` Xodm¡& `m g_mZ Am¡a Zmht& amdUV¢ àmW©Zm H$a grVm
bm` am_Hy§$ gm¢nm¡& `wÕV¢ H$hm à`moOZ h¡? AmJ¢ VmaH$, _oéH$ ~bdmZ ^E gmo g§J«m_ {df¡ _mao
JE& do VrZI§S> Ho$ A{Yn{V, _hm^m½`, _hmnamH«$_r hþVo, Aa Am¡a hÿ AZoH$ amOm aU{df¡ hVo
JE& VmV¢ gm_ H${hE nañna {_ÌVm loîR> h¡&
V~ `o {dÚm H$s {d{Y _| àdrU nañna _§ÌH$a lram_ n¡ AmE& A{V ^pŠVV¢ am_ Ho$ g_rn
Z_ñH$ma H$a ~¡R>o& H¡$go emo^Vo ^E? O¡g¢ BÝÐ Ho$ g_rn Xod gmoh¢& H¡$go h¢ am_? ZoÌ{ZHy§$ AmZÝX
Ho$ H$maU, gmo H$hVo ^E - A~ Vw_ H$mho T>rb H$amo hmo, _mo {~Zm OmZH$s b§H$m{df¡ _hmXþ:IH$[a
{VîR>¡ h¡& VmV¢ XrK© gmoM N>m§{S> Adma hr b§H$m H$s Va\$ J_Z H$m CÚ_ H$ahþ& V~ Oo gwJ«rd
Ho$ Om§~yZXm{X _§Ìr amOZr{V _| àdrZ h¢ Vo am_gy§ {dZVr H$aVo ^E - ho Xod! h_mao T>rb Zmht,
naÝVw `h {ZíM` H$hmo grVm Ho$ bm`do hr H$m à`moOZ h¡, AH$ amjg{ZV¢ `wÕ H$aZm h¡? `h
gm_mÝ` `wÕ Zmht, {dO` nmdZm A{V H${R>Z h¡& dh ^aV joÌ Ho$ VrZ I§S> H$m {ZîH§$Q>H$ amO
H$a¡ h¡& Ûrn g_wÐ{Z Ho$ {df¡ amdU à{gÕ h¡, Omgy§ YmVwH$s I§S> Ûrn Ho$ e§H$m _mZo& Oå~yÛrn{df¡
OmH$s A{YH$ _{h_m, AX²^wV H$m`© H$m H$aUhmam, g~Ho$ Ca H$m eë` h¡, gmo `wÕ `mo½` Zmht&
VmV¢ aU H$s ~w{Õ N>m§{‹S> h_ Omo H$h¢ gmo H$ahþ&
ho Xod! Vm{h `wÕ gÝ_wI H$[ado _| OJVHy§$ _hmŠboe CnO¡ h¡& àmUr{Z Ho$ g_yh H$m {dÜd§g
hmo` h¡& g_ñV CÎm_{H«$`m OJVV¢ Om` h¡& VmV¢ {d^rfU amdU H$m ^mB©, gm¡ nmnH$_© a{hV
lmdH$d«V H$m YmaH$ h¡, amdU VmHo$ dMZHy§$ Cb§K¡ Zmht& {VZ XmoD$ ^mB©{Z _| A§Vam`a{hV
na_àr{V h¡& gmo {d^rfU MmVw`©VmV¢ g_PmdoJm Aa amdUhÿ An`eV¢ e§Ho$Jm& bÁOmH$a
grVmHy§$ nR>m` XoJm& VmV¢ {dMmaH$a amdU n¡ Eogm nwéf ^oOZm Omo ~mV| H$aZo _| àdrU hmo`, Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 465


amOZr{V _| Hw$eb hmo`, AZoH$ Z` OmZo, Aa amdU H$m H¥$nmnmÌ hmo, Eogm hoahþ&
V~ _hmoX{Y Zm_m {dÚmYa H$hVm ^`m - Vw_ H$Nw> gwZr h¡? b§H$m H$s Mm¡{JaX _m`m_B©
`§Ì aMm h¡, gmo AmH$me Ho$ _mJ©V¢ H$moD$ Om` gH¡$ Zmht, n¥Ïdr Ho$ _mJ©V¢ Om` gH¡$ Zmht& b§H$m
AJå` h¡, _hm^`mZH$ Xo»`m Z Om` Eogm _m`m_B© `§Ì ~Zm`m h¡& gmo BVZo ~¡R>o h¢ {VZ_| Vmo
Eogm H$moD$ Zmht Omo b§H$m{df¡ àdoe H$a¡& VmV¢ ndZO§` H$m nwÌ lre¡b Om{h hZw_mZ H$h¡ h¢ gmo
_hm {dÚm~bdmZ namH«$_r àVmnê$n h¢ Vm{h Om§Mmo& dh amdU H$m na_{_Ì h¡, Aa nwéfmoÎm_
h¡, gmo amdUHy§$ g_Pm` {d¿Z Q>maoJm& V~ `h ~mV g~Zo à_mU H$ar& hZw_mZ Ho$ {ZH$Q> lr^yV
Zm_m XÿV erK« nR>m`m&
Jm¡V_ñdm_r amOm lo{UH$V¡ H$h¡ h¢ - ho amOZ²! _hm ~w{Õ_mZ hmo`, Aa _hmepŠVHy§$ Yao
hmo`, Aa Cnm` H$a¢, Vmo ^r hmoZhma hmo` gmo hr hmo`? O¡go CX`H$mb _| gy`© H$m CX` hmo` hr
V¡g¢ Omo hmoZhma gmo hmo` hr&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
H$mo{Q>{ebm CR>mdZo H$m ì`m»`mZ dU©Z H$aZo dmbm A‹S>Vmbrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&48&&
AWmZÝVa lr^yVZm_m XÿV, ndZ Ho$ doJV¢ erK« hr AmH$me Ho$ _mJ©gmo§ bú_r H$m {Zdmg
Omo lrnwa ZJa AZoH$ {OZ ^dZ {VZH$[a emo{^V, Vhm§ J`m& Ohm§ _pÝXa gwdU© aËZ_B©, gmo
{VZH$s _mbm H$[a _pÊS>V Hw$ÝX Ho$ nwîn g_mZ CÁÁdb gwÝXa PamoIm{ZH$[a emo{^V, _Zmoha
CndZH$a a_UrH$& gmo XÿV ZJa H$s emo^m Aa ZJa Ho$ Anyd© bmoJ XoI AmíM`©Hy§$ àmßV ^`m&
~hþ[a BÝÐ Ho$ _hb g_mZ amO_pÝXa, Vhm§ H$s AX²^wV aMZm XoI W{H$V hmo` ahm& hZw_mZ
IaXÿfU H$s ~oQ>r AZ§JHw$gw_m, amdU H$s ^mZOr, VmHo$ IaXÿfU H$m emoH$& H$_© Ho$ CX`H$[a
ew^ Aew^ \$b nmd¡, Vm{h H$moB© {Zdm[ado eŠV Zmht& _Zwî`{Z H$s H$hm epŠV Xod{ZhÿH$[a
AÝ`Wm Z hmo`& XÿV Zo Ûmao Am` AnZo AmJ_Z H$m d¥Îmm§V H$hm& gmo AZ§JHw$g_m H$s _`m©Xm
Zm_m Ûmanmbr XÿVHy§$ ^rVa bo` JB©& AZ§JHw$g_m Zo gH$b d¥Îmm§V nyN>çm gmo lr^yV Zo Z_ñH$ma
H$a {dñVmagy§ H$hm&
X§S>H$dZ _| lram_ bú_U H$m AmdZm, gå~yH$ H$m dY, IaXÿfUV¢ `wÕ, ~hþ[a ^bo ^bo
gw^Q>{Zg{hV IaXÿfU H$m _aU& `h dmVm© gwZ AZ§JHw$g_m _yN>m©Hy§$ àmßV ^B©& V~ MÝXZ Ho$
ObH$[a gtM gMoV H$ar& AZ§JHw$g_m AlwnmV S>maVr {dbmn H$aVr ^B© - hm` {nVm hm`
^mB©! Vw_ H$hm§ JE? EH$ ~ma _mo{h Xe©Z Xodmo& dMZmbmn H$a¡ - _hm ^`mZH$ dZ _|
^y{_JmoMar{Z Vw_Hy§$ H¡$go hVo? `m ^m§{V {nVm Aa ^mB© Ho$ Xþ:IH$[a MÝÐZIm H$s nwÌr XþIr ^B©&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

466 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


gmo _hm H$îQ>H$[a g{I{Z Zo em§{V VmHy§$ àmßV H$ar& Aa Oo àdrU CÎm_ OZ hþVo {VZ ~hþV
g§~moYr& V~ `h {OZ_mJ©{df¡ àdrU, g_ñV g§gma Ho$ ñdê$nHy§$ OmZ, bmoH$mMma H$s ar{V
à_mU {nVm Ho$ _aU H$s {H«$`m H$aVr ^B©&
~hþ[a XÿVHy§$ hZw_mZ _hmemoH$ Ho$ ^ao gH$b d¥Îmm§V nyN>Vo ^E& V~ BZHy§$ gH$b d¥Îmm§V H$hm
gmo hZw_mZ IaXÿfU Ho$ _aUH$[a A{V H«$moYHy§$ àmßV ^`m& ^m¢h Q>o‹T>r hmo` JBª, _wI Aa ZoÌ
AmaŠV ^E, V~ XÿV Zo H$mon {Zdm[ado Ho$ {d{^ÝZ _Ywa ñda{ZH$[a {dZVr H$ar& ho Xod!
{H$hH§$Ymnwa Ho$ ñdm_r gwJ«rd {VZHy§$ XþI CnOm, gmoVmo Amn OmZmo hr hmo& gmhgJ{V {dÚmYa
gwJ«rd H$m ê$n ~Zm` Am`m& VmV¢ nr{‹S>V ^`m gwJ«rd lram_ Ho$ eaUo J`m& gmo am_ gwJ«rd H$m
XþI Xÿa H$ado {Z{_Îm {H$hH§$Ymnwa AmE& àW_ Vmo gwJ«rd Aa dmHo$ `wÕ ^`m& gmo gwJ«rdH$[a dh
OrVm Z J`m&
~hþ[a lram_ Ho$ dmHo$ `wÕ ^`m gmo am_Hy§$ XoI ~¡Vmbr {dÚm ^mJ JB©& V~ dh gmhgJ{V
gwJ«rd Ho$ ê$na{hV O¡gm hþVm V¡gm hmo` J`m& _hm`wÕ{df¡ am_ Zo Vm{h _maçm, gwJ«rd H$m Xþ:I
Xÿa {H$`m& `h ~mV gwZ hZw_mZ H$m H«$moY Xÿa ^`m& _wIH$_b \y$bm h{f©V hmo` H$hVo ^E -
Ahmo lram_ Zo h_mam ~‹S>m CnH$ma {H$`m& gwJ«rd H$m Hw$b AH$s{V©ê$n gmJa _| Sy>~o Wm gmo erK«
hr CYmam& gwdU©H$be g_mZ gwJ«rd H$m JmoÌ gmo Ane`Z ê$n D§$‹S>o Hy$n _| Sy>~Vm hþVm& lram_
gÝ_{V Ho$ YmaH$ Zo JUê$n hñVH$[a H$mT>çm& `m ^m§{V hZw_mZ ~hþV àe§gm H$ar Aa gwI Ho$
gmJa{df¡ _½Z ^E& hZw_mZ H$s XÿOr ñÌr gwJ«rd H$s nwÌr nX²_amJm {nVm Ho$ emoH$ H$m A^md
gwZ h{f©V ^B©& VmHo$ ~‹S>m CËgmh ^`m& XmZ nyOm Am{X AZoH$ ew^ H$m`© {H$E& hZw_mZ Ho$
Ka{df¡ AZ§JHw$g_m Ho$ Ka IaXÿfU H$m emoH$ ^`m Aa nX²_amJ Ho$ gwJ«rd H$m hf© ^`m& `m
^m§{V {df_VmHy§$ àmßV ^E Ka Ho$ bmoJ {VZH$mo g_mYmZH$a hZw_mZ {H$hH§$Ymnwa Hy§$ gÝ_wI ^E&
_hm G${ÕH$a `wŠV ~‹S>r goZm gy§ hZw_mZ Mmë`m& AmH$me{df¡ A{YH$ emo^m ^B©& _hm
aËZ_B© hZw_mZ H$m {d_mZ VmH$s {H$aU{ZH$[a gy`© H$s à^m _§X hmo` JB©& hZw_mZHy§$ MmbVm gwZ
AZoH$ amOm bma ^E& O¡go BÝÐ H$s bma ~‹S>o ~‹S>o Xod J_Z H$a¢& AmJo nrN>o Xm{hZr ~mBª Amoa
AZoH$ amOm Mmbo Om` h¢& {dÚmYa{Z Ho$ eãX H$[a AmH$me eãX_B© hmo` J`m& AmH$meJm_r
Aíd, Aa JO, {VZHo$ g_yhH$[a AmH$me {MÌm_ê$n hmo` J`m& _hmVwa§J{ZH$[a g§`wŠV,
ÜdOm{Z H$a emo{^V gwÝXa aW, {VZH$a AmH$me emo^m`_mZ ^mgVm ^`m& Aa CÁÁdb N>Ì{Z
Ho$ g_yhH$a emo{^V AmH$me Eogm ^mg¡ _mZm| Hw$_wX{Z H$m dZ hr h¡& Aa Jå^ra Xþ§Xþ{^{Z Ho$
eãX{ZH$[a Xem|{Xem Üd{Z ê$n (à{VÜd{Z ê$n) hmo` JBª, _mZm| _oK JmO¡ h¡& Aa AZoH$ dU©

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 467


Ho$ Am^yfU {VZH$s Á`mo{V Ho$ g_yhH$[a AmH$me ZmZm a§Jê$n hmo` J`m, _mZm| H$mhÿ MVwa a§JaoOm
H$m a§Jm dñÌ h¡&
hZw_mZ Ho$ dm{XÌ{Z H$m ZmX gwZ H${nd§er h{f©V ^E, O¡go _oK H$s Üd{Z gwZ _moa h{f©V
hmo`& gwJ«rd Zo g~ ZJa H$s emo^m H$amB©, hmQ> ~mOma COmbo, _pÝXa{Z na ÜdOm M‹T>mB©, aËZ{Z
Ho$ VmoaU{ZH$a Ûma emo{^V {H$E, hZw_mZ Ho$ g~ gÝ_wI JE& g~H$m nyÁ` Xod{Z H$s Ý`mBª
ZJa{df¡ àdoe {H$`m& gwJ«rd Ho$ _pÝXa AmE& gwJ«rd Zo ~hþV AmXa {H$`m, Aa lram_ H$m
g_ñV d¥Îmm§V H$hm& V~ hr gwJ«rdm{XH$ hZw_mZ g{hV na_ hf©Hy§$ YaVo lram_ Ho$ {ZH$Q> AmE&
gmo hZw_mZ am_Hy§$ XoIVm ^`m - _hmgwÝXa, gyú_, pñZ½Yí`m_, gwJÝY, dH«$, bå~o _hm_Zmoha
h¢§ Ho$e {OZHo$, gmo bú_rê$n ~b BZH$a _§{S>V _hm gwHw$_ma h¡ A§J {OZH$m, gy`© g_mZ àVmnr,
M§Ð g_mZ H$m§{VYmar, AnZr H$m§{VH$a àH$me Ho$ H$aUhmao, ZoÌ{Z H$mo AmZÝX Ho$ H$maU, _hm
_Zmoha, A{VàdrU AmíM`© Ho$ H$aUhmao, _mZm| ñdJ©bmoH$V¢ Xod hr AmE h¢&
X¡Xrß`_mZ {Z_©b ñdU© Ho$ H$_b Ho$ J^© g_mZ h¡ à^m {OZH$s, gwÝXa ldU, gwÝXa
Zm{gH$m, gdmªJ gwÝXa, _mZm| gmjmV² H$m_Xod hr h¢& H$_bZ`Z, Zd`m¡dZ, M‹T>o YZwf g_mZ
^m¢h {OZH$s, nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m g_mZ dXZ, _hm _Zmoha _y§Jm g_mZ bmb hm|R> Hw$ÝX Ho$ nwîn
g_mZ CÁÁdb XÝV, e§I g_mZ H§$R>, _¥JoÝÐ g_mZ gmhg, gwÝXa H${Q>, gwÝXa djñWb,
_hm~mhþ, lrdËgbjU X{jUmdV© Jå^ra Zm{^, AmaŠV H$_b g_mZ H$a MaU, _hm H$mo_b
Jmob nwîQ> XmoD$ O§Km, Aa H$Nw>do H$s nrR> g_mZ MaU Ho$ AJ«^mJ, _hm H$m§{VHy§$ Ya¢ AéU ZI,
AVwb ~b, _hm`moYm, _hmJå^ra, _hmCXma, g_MVwaò g§ñWmZ, dO«d¥f^ZmamM g§hZZ, _mZm|
gd© OJÌ` H$s gwÝXaVm EH$ÌH$a ~Zm`o h¢& _hmà^md g§`wŠV, na§Vw grVm Ho$ {d`moJH$[a
ì`mHw$b {MÎm, _mZm| eMra{hV BÝÐ {damOo h¢, AWdm amo{hUr a{hV MÝÐ_m {VîR>¡ h¡& ê$n
gm¡^m½` H$a _§{S>V, gd© emñÌ{Z Ho$ doÎmm, _hmeyadra, {OZH$s gd©Ì H$s{V© \¡$b ahr h¡, _hm
~w{Õ_mZ, JwUdmZ Eogo lram_ {VZHy§$ XoIH$a hZw_mZ AmíM`©Hy§$ àmßV ^`m& {VZHo$ eara H$s
H$m§{V hZw_mZ na Om n‹S>r, à^md XoIH$a der^yV ^`m&
ndZ H$m nwÌ _Z _| {dMmaVm ^`m - `o lram_ XeaW Ho$ nwÌ, ^mB© bú_U bmoH$ loîR>,
`mH$m AmkmH$mar, g§J«m_{df¡ OmHo$ MÝÐ_m g_mZ CÁÁdb N>Ì XoI gmhgJ{V H$s {dÚm
d¡Vmbr VmHo$ earaV¢ {ZH$g JB©& Aa BÝÐ hy Hy§$ _¢ Xo»`m h¡ naÝVw BZHy§$ XoIH$a na_
AmZÝXg§`wŠV öX` _oam Z_«r^yV ^`m& `m ^m§{V AmíM`©Hy§$ àmßV ^`m& A§OZr H$m nwÌ, lram_
H$_bbmoMZ VmHo$ Xe©ZHy§$ AmJo Am`m& Aa bú_U Zo n{hbo hr am_V¢ H$h amIr hþVr gmo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

468 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


hZw_mZHy§$ XÿahrV¢ XoI CR>o, Ca go bJm` {_bo, nañna A{VñZoh ^`m& hZw_mZ A{V {dZ`H$a
~¡R>m, Amn lram_ qghmgZ na {damOo, ^wO ~§YZH$[a emo{^V h¡ ^wOm {OZH$s, _hm {Z_©b
Zrbmå~a _§{S>V, amO{Z Ho$ My‹S>m_{U, _hmgwÝXa hma n{hao, Eogo gmoh§¡ _mZm| Zj{Ì{Z g{hV
MÝÐ_m hr h¡&
Aa {Xì` nrVmå~a Ymao hma Hw$ÊS>b H$ny©am{X g§`wŠV gw{_Ìm Ho$ nwÌ lr bú_U H¡$go gmoh¡
h¢? _mZm| {dOwar g{hV _oK hr h¡& Aa dmZad§{e{Z H$m _wHw$Q>, Xod{Zg_mZ namH«$_ OmH$m, amOm
gwJ«rd H¡$gm gmoh¡? _mZmo§ bmoH$nmb hr h¡& Aa bú_U Ho$ nrN>o ~¡R>m {dam{YV {dÚmYa H¡$gm
gmoh¡? _mZm| bú_U Zaqgh H$m MH«$aËZ hr h¡& am_ Ho$ g_rn hZw_mZ H¡$gm emo^Vm ^`m? O¡go
nyU© MÝÐ Ho$ g_rn ~wY gmoh¡ h¡& Aa gwJ«rd Ho$ Xmo` nwÌ EH$ A§JO XÿOm A§JX, gmo gwJ§Y _mbm
Aa dñÌ Am^yfUm{XH$a _§{S>V Eogo gmoh¢ _mZm| `h Hw$~oa hr h¡§& Aa Zb Zrb Aa g¡H$‹S>m| amOm
lram_ H$s g^m{df¡ Eogo gmoh¢ O¡go BÝÐ H$s g^m{df¡ Xod gmoh¡& AZoH$ àH$ma H$s gwJÝY Aa
Am^yfU{Z H$m CÚmoV VmH$[a g^m Eogr gmoh¡ _mZm| BÝÐ H$s g^m h¡& V~ hZw_mZ AmíM`©Hy§$ nm`
A{V àr{VHy§$ àmßV ^`m, lram_ H$mo H$hVm ^`m -
ho Xod! emñÌ _| Eogm H$hm h¡ àe§gm namoj H$[aE, àË`j Z H$[aE& naÝVw Amn Ho$ JwU{ZH$a
`h _Z der^yV ^`m àË`j ñVw{V H$a¡ h¡& Aa `h ar{V h¡ {H$ Amn {OZHo$ Aml` hmo` {VZHo$
JwU dU©Z H$a|, gmo O¡gr _{h_m AmnH$s h_Zo gwZr V¡gr àË`j XoIr& Amn Ord{Z Ho$ X`mbw,
_hmnamH«$_r, na_{hVy, JwU{Z Ho$ g_yh, {OZHo$ {Z_©b `eH$a OJV² emo^m`_mZ h¡& ho ZmW!
grVm Ho$ ñd`§da {dYmZ{df¡ hOmam| Xod OmH$s ajm H$a| Eogm dO«mdV© YZwf AmnZo M‹T>m`m& gmo
dh h_ g~ namH«$_ gwZo& {OZH$m {nVm XeaW, _mVm H$m¡eë`m, ^mB© bú_U-^aV-eÌw¿Z,
ñÌr H$m ^mB© ^m_§S>b, gmo am_ OJËn{V Vw_ YÝ` hmo! {Vhmar epŠV YÝ`& {Vhmam ê$n YÝ`,
gmJamdV© YZwf H$m YmaH$ bú_U gmo gXm AmkmH$mar, YÝ` `h Yr`©, YÝ` `h Ë`mJ, Omo
{nVm Ho$ dMZ nm{bdo AW© amÁ` H$m Ë`mJH$a _hm ^`mZH$ X§S>H$dZ _| àdoe {H$`m&
Aa Amn h_mam O¡gm CnH$ma {H$`m V¡gm BÝÐ hÿ§ Z H$a|& gwJ«rd H$m ê$nH$a gmhgJ{V Am`m
hþVm gwJ«rd Ho$ Ka _|, gmo Amn H${nd§e H$m H$b§H$ Xÿa {H$`m& AmnHo$ Xe©Z H$a ~¡Vmbr {dÚm
gmhgJ{V Ho$ earaV¢ {ZH$g JB©& Amn `wÕ{df¡ Vm{h hË`m gmo AmnZo Vmo h_mam ~‹S>m CnH$ma
{H$`m& A~ h_ H$hm godm H$a¢? emñÌ H$s `h Amkm h¡ Omo Amngm| CnH$ma H$a¡ Aa VmH$s¨ godm
Z H$a¡ VmHo$ ^mdewÕVm Zmht& Aa Omo H¥$V¿Z CnH$ma ^ybo gmo Ý`m`Y_©V¢ ~{h_w©I h¡, nmnr{Z{df¡
_hmnmnr h¡, Aa nmaYrZ _| nmaYr h¡, {ZX©©B© h¢, gmo ~mV| gËnwéf g§^mfU Z H$a¢& VmV¢ h_ AnZm
earahÿ VOH$a {Vhmao H$m_Hy§$ CÚ_r h¢& _¢ Om` b§H$mn{VHy§$ g_Pm` {Vhmar ñÌr {Vhmao bmD§$Jm&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 469


ho amKd! _hm~mhy! grVm H$m _wIê$n H$_b nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m g_mZ H$m§{V H$m nw§O, Amn
{Zñg§Xoh erK« hr grVm XoImoJo& O~ Om§~yZX _§Ìr hZw_mZHy§$ na_{hV Ho$ dMZ H$hVm ^`m& ho
dËg dm`wnwÌ! h_mao g~Z Ho$ EH$ Vy hr Aml` h¡, gmdYmZ b§H$mHy§$ OmZm, Aa H$mhÿgmo§ H$Xm{MV²
{damoY Z H$aZm& V~ hZw_mZ H$hr AmnH$s Amkm à_mU hr hmo`Jm&
AWmZÝVa hZw_mZ b§H$m M{bdoHy§$ CÚ_r ^`m& V~ am_ A{V àr{VHy§$ àmßV ^E& EH$m§V
_| H$hVo ^E - ho dm`wnwÌ! grVmHy§$ Eogo H${h`mo {H$ - ho _hmgVr! {Vhmao {d`moJH$[a am_ H$m
_Z EH$ jU ^r gmVmê$n Zmht& Aa am_ Zo `m| H$hr- Á`m| bJ Vw_ namE de hmo Ë`m| bJ h_
AnZm nwéfmW© Zmht OmZ¡ h¢& Aa Vw_ _hm{Z_©b erbH$[a nyU© hmo, Aa h_mao {d`moJH$[a àmU
VOm Mmhmo hmo, gmo àmU VOmo _{V& AnZm {MÎm g_mYmZ ê$n amIhþ& {ddoH$s Ord{ZHy§$ AmÎm©
am¡ÐV¢ àmU Z VOZo& _Zwî`Xoh A{V Xþb©^ h¡& Vm{df¡ {OZoÝÐ H$m Y_© Xþb©^ h¡& Vm{df¡
g_m{Y_aU Xþb©^ h¡& Omo g_m{Y_aU Z hmo` Vmo `h _Zwî` Xoh VwfdV² Agma h¡& Aa `h _oao
hmW H$s _w{ÐH$m OmH$a Vm{h {dídmg CnO¡ gmo bo Omdhþ& Aa CZH$m My‹S>m_{U _hm à^mdê$n
h_ n¡ bo AmB`mo&
V~ hZw_mZ H$hr Omo Amn Amkm H$amoJo gmo hr hmo`Jm& Eogm H$hH$a hmW Omo‹S> Z_ñH$ma
H$a, ~hþ[a bú_UV¢ Z_«r^yV hmo` ~m{ha {ZH$ñ`m& {d^y{VH$a n[anyU©, AnZo VoOH$[a gd©{XemHy§$
CÚmoV H$aVm, gwJ«rd Ho$ _§{Xa Am`m& Aa gwJ«rdgm| H$hr - Om¡bJ _oam AmdZm Z hmo` Vm¡bJ
Vw_ ~hþV gmdYmZ `hm§ hr a{h`mo& `m ^m§{V H$hH$a gwÝXa h¢ {eIa OmHo$ Eogm Omo {d_mZ Vmna
MT>çm& Eogm emo^Vm ^`m O¡gm gw_oé Ho$ D$na {OZ_§{Xa emo^¡& na_Á`mo{V H$[a _§{S>V, CÁÁdb
N>ÌH$a emo{^V, h§gg_mZ CÁÁdb M_a Omna Tw>a¡ h¢, Aa ndZg_mZ Aíd MmbVo, nd©Vg_mZ
JO, Aa Xod{Z H$s goZm g_mZ goZm VmH$[a g§`wŠV& `m ^m§{V _hm {d^y{VH$[a `wŠV
AmH$me{df¡ J_Z H$aVm am_m{XH$ gd© Zo Xo»`m&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$V¢ H$h¡ h¢ - ho amOZ²! `h OJV² ZmZm àH$ma Ho$ Ord{ZH$[a ^açm
h¡, {VZ_| Omo H$moB© na_mW© Ho$ {Z{_Îm CÚ_ H$a¡ h¡ gmo àe§gm `mo½` h¡, Aa ñdmW©V¢ OJV hr ^am
h¡& Oo nam`m CnH$ma H$a¢ Vo H¥$Vk h¢, àe§gZr` h¢& Aa Oo {Z:H$maU CnH$ma H$a¡ h¢ CZHo$ Vwë`
BÝÐMÝÐ Hw$doa ^r Zmht& Aa Oo nmnr H¥$V¿Zr nam`m CnH$ma bmon¡ h¢ do ZaH$ {ZJmoX Ho$ nmÌ h¢
Aa bmoH${Z§Ú h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
hZw_mZ H$m b§H$m H$s {Xem J_Z dU©Z H$aZo dmbm CZMmbrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&49&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

470 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AWmZÝVa A§OZr H$m nwÌ AmH$me{df¡ J_Z H$aVm na_ CX`Hy§$ Ya¡ H¡$gm emo^Vm ^`m?
_mZm| ~{hZ g_mZ OmZH$s, Vm{h bm`doHy§$ ^mB© ^m_§S>b Om` h¡& H¡$go h¢ hZw_mZ? lram_ H$s
Amkm{df¡ àdÎm} h¢, _hm {dZ`ê$n, kmZd§V, ewÕ^md, am_ Ho$ H$m_ H$m {MÎm _| CËgmh& gmo
{Xem _§S>b AdbmoH$Vo, b§H$m Ho$ _mJ©{df¡ amOm _hoÝÐ H$m ZJa XoIVo ^`o, _mZm| BÝÐ H$m ZJa
h¡& nd©V Ho$ {eIa na ZJa ~g¡ h¡& Ohm§ MÝÐ_m g_mZ CÁÁdb _§{Xa h¡& gmo ZJa XÿahrV¢ ZOa
Am`m& V~ hZw_mZ Zo XoIH$[a _Z _| qMË`m `h Xþ~w©{Õ _hoÝÐ H$m ZJa h¡, dh `hm§ {VîR>o h¡,
_oam H$mho H$m ZmZm? _oar _mVm H$mo OmZo g§Vmn CnOm`m Wm& {nVm hmo`H$a nwÌr H$m Eogm An_mZ
H$ao, Omo OmZ¡ ZJa _| Z amIr&
V~ _mVm ~Z _| JB© Ohm§ AZ§VJ{V _w{Z {VîR>o hþVo& {VZZo A_¥Vê$n dMZ H$hH$a g_mYmZ
H$ar& gmo _oam CÚmZ{df¡ OÝ_ ^`m, Ohm§ H$moB© ~ÝYw Zmhr§& _oar _mVm eaUo Amdo Aa `h Z amIo,
`h jÌr H$m Y_© Zmht& VmV¢ `mH$m Jd© hê§$& V~ H«$moYH$a aU Ho$ ZJmao ~OmE Aa T>mob ~OmVo
^E, e§I{Z H$s Üd{Z ^B©, `moYm{Z Ho$ Am`wY PbH$Zo bJo& amOm _hoÝÐ naMH«$ Am`m gwZH$a
gd© goZm g{hV ~mha {ZH$ñ`m& XmoD$ goZm{df¡ _hm`wÕ ^`m& _hoÝÐ aW _| M‹T>m& _mWo N>Ì
{\$aVm YZwf M‹T>m` hZw_mZ na Am`m& gmo hZw_mZ Zo VrZ dm{U{ZH$[a VmH$m YZwf N>oÚm, O¡g|
`moJrída VrZ JwpßV H$a _mZHy$§ N>Xo &| ~hþ[a _hoÝÐ Zo XÿOm YZwf bodo H$m CÚ_ {H$`m VmHo$ n{hbo hr
~mU{ZH$[a VmHo$ Kmo‹S>o Nw>Q>m` {XE gmo aW Ho$ g_rn ^«_¡, O¡go _Z Ho$ àoao BpÝÐ` {df`{Z _| ^«_¡&
~hþ[a _hoÝÐ H$m nwÌ {d_mZ _| ~¡R> hZw_mZ na Am`m& gmo hZw_mZ Ho$ Aa dmHo$ ~mU, MH«$,
H$ZH$ BË`m{X AZoH$ Am`wY{ZH$[a nañna _hm`wÕ ^`m& hZw_mZ Zo AnZr {dÚmH$[a dmHo$ eñÌ
{Zdmao, O¡go `moJrída AmË_{MÝVdZH$a narfh Ho$ g_yhHy§$ {Zdma¢& VmZo AZoH$ eñÌ Mbm`o gmo
hZw_mZ Ho$ EH$ hÿ Z bm½`m, O¡g¢ _w{Z H$mo H$m_ H$m EH$ ^r ~mU Z bmJ¡& O¡go V¥U{ZHo$ g_yh
Ap½Z _| ^ñ_ hmo` V¡g¢ _hoÝÐ Ho$ nwÌ Ho$ gd© eñÌ hZw_mZ na {d\$b JE& Aa hZw_mZ Zo Vm{h
nH$‹S>m, O¡go gn© H$mo Jé‹S> nH$‹S>o& V~ amOm _hoÝÐ _hmaWr nwÌHy§$ nH$‹S>m XoI _hm H«$moYm`_mZ
^`m, hZw_mZ na Am`m, O¡go gmhgJ{V am_ na Am`m hþVm&
hZw_mZhþ _hm YZwfYmar, gy`© Ho$ aW g_mZ aW na M‹T>m, _Zmoha h¡ Ca{df¡ hma OmHo,
eyadra{Z _| _hmeyadra, ZmZm Ho$ gÝ_wI ^`m& gmo XmoD${Z _| H$amoV Hw$R>ma IS²>J ~mU Am{X
AZoH$ eñÌ{ZH$[a ndZ Aa _oK H$s Ý`mBª _hm`wÕ ^`m& XmoD$ qgh g_mZ _hmCÕV, _hmH$mon
Ho$ ^ao, ~bd§V, Ap½Z Ho$ H$Ug_mZ, aŠVZoÌ, XmoD$ AOJa g_mZ ^`mZH$ eãX H$aVo nañna
eñÌ MbmdVo, Jd©hmg g§`wŠV àH$Q> h¢ eãX {OZHo$, nañna Eogo eãX H$a¡ h¢ {YŠH$ma Voao eyanZo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 471


H$mo, Vy H$hm `wÕ H$a OmZo? BË`m{X dMZ nañna H$hVo ^E& XmoD$ {dÚm~bH$[a `wŠV, na_ `wÕ
H$aVo ~maå~ma AnZo bmoJ{ZH$[a hmH$ma O` O`H$mam{XH$ eãX H$amdVo ^E&
amOm _hoÝÐ _hm {d{H«$`m epŠV H$m YmaH$, H«$moYH$a àÁd{bV h¡ eara OmH$m, gmo hZw_mZ
na Am`wY{Z Ho$ g_yh S>maVm ^`m& ^wfw§S>r, \$agm, ~mU, eV¿Zr, _wXJa, JXm, nd©V{Z Ho$
{eIa, embd¥j, ~Q>d¥j BË`m{X AZoH$ Am`wY hZw_mZ na _hoÝÐ MbmE, gmo hZw_mZ
ì`mHw$bVmHy§$ àmßV Z ^`m, O¡go {J[aamO _hm _oK Ho$ g_yhH$[a H$ånm`_mZ Z hmo`& OoVo _hoÝÐ
Zo ~mU MbmE gmo hZw_mZ Zo CZH$mo {dÚm Ho$ à^mdH$[a g~ Mya S>mao& ~hþ[a AnZo aWV¢ CN>b
_hoÝÐ Ho$ aW _| Om` n‹S>&o {X½JO H$s gyS§ > g_mZ AnZo Oo hmW {VZH$[a _hoÝÐHy$§ nH$‹S> {b`m Aa
AnZo aW _| AmE& eyadra{ZH$[a nm`m h¡ OrV H$m eãX OmZo, gd© hr bmoH$ àe§gm H$aVo ^E&
amOm _hoÝÐ hZw_mZHy§$ _hm~bdmZ na_ CX`ê$n XoI _hm gm¡å` dmUrH$a àe§gm H$aVm
^`m - ho nwÌ! Voar _{h_m Omo h_Zo gwZr hþVr gmo àË`j XoIr& _oam nwÌ àgÞH$s{V© Omo A~
VH$ H$mhÿ Zo Z OrVm, aWZynwa H$m ñdm_r amOm BÝÐ VmH$[a Z OrVm J`m, {d{O`mY©{J[a Ho$
{Zdmgr {dÚmYa {VZ_| _hmà^md g§`wŠV gXm _{h_mHy§$ Ya¡ _oam nwÌ gmo V¡Zo OrVm, Aa nH$‹S>m&
YÝ` namH«$_ Voam& _hm Yr`© H$mo Yao Voao g_mZ Am¡a nwéf Zmht& Aa AZwn_ê$n Voam Aa g§J«m_
{df¡ AX²^wV namH«$_&
ho nwÌ hZw_mZ! VyZo h_mao g~ Hw$b CÚmoV {H$`o& Vy Ma_earar Adí` `moJrída hmo`Jm&
{dZ` Am{X JwU{ZH$[a `wŠV, na_ VoO H$s am{e, H$ë`mU_y{V© H$ënd¥j àH$Q> ^`m h¡& Vy
OJV²{df¡ Jwé Hw$b H$m Aml`, Aa Xþ:Iê$n gy`©H$a Oo VßVm`_mZ h¢ {VZHy§$ _oK g_mZ& `m
^m§{V ZmZm _hoÝÐ Zo A{V àe§gm H$ar, Aa Am§I ^a AmB©, Aa amo_m§M hmo` AmE, _ñVH$ My_m,
N>mVr go bJm`m& V~ hZw_mZ Z_ñH$ma H$a hmW Omo‹S> A{V {dZ`H$a j_m H$amdVo ^E& EH$jU
_| Am¡a hr hmo` JE&
hZw_mZ H$ho h¢ - ho ZmW! _¢ ~mb ~w{ÕH$a Omo {Vhmam A{dZ` {H$`m gmo j_m H$ahþ& Aa
lram_ H$m {H$hH§$Ymnwa AmdZo H$m gH$b d¥Îmm§V H$hm& Amn b§H$m H$s Amoa OmdZo H$m d¥Îmm§V
H$hm& Aa H$hr _¢ b§H$m hmo` H$m`©H$a AmD§$ hÿ§& Vw_ {H$hH§$Ymnwa Omdmo, am_ H$s godm H$amo&
Eogm H${hH$a hZw_mZ AmH$me Ho$ _mJ© b§H$mHy§$ Mmbo, O¡go ñdJ©bmoH$ H$mo Xod Om`& Aa
amOm _hoÝÐ amUr g{hV VWm AnZo àgÞH$s{V© nwÌ g{hV A§OZr nwÌr Ho$ J`m, A§OZr H$mo _mVm
{nVm Aa ^mB© H$m {_bmn ^`m gmo A{V h{f©V ^B©& ~hþ[a _hoÝÐ {H$hH§$Ymnwa AmE gmo amOm
gwJ«rd {dam{YV Am{X gÝ_wI JE, lram_ Ho$ {ZH$Q> bmE& am_ ~hþV AmXa go {_bo& Oo am_

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

472 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


gm[aIo _h§V nwéf _hmVoO àVmnê$n {Z_©b{MÎm h¢, Aa {OZZo nyd©OÝ_ {df¡ XmZ d«V Vn Am{X
nwÊ` CnmO£ h¢, {VZH$s Xod {dÚmYa ^y{_JmoMar g~ hr godm H$a|& Oo _hm Jd©d§V ~bd§V nwéf
h¢, Vo g~ {VZHo$ de hmod|& VmV¢ gd© àH$ma AnZo _Z H$mo OrV gËH$_© _| `ËZ H$a& ho ^ì`Ord!
Vm gËH$_© Ho$ \$bH$a gy`© g_mZ XrpßVHy§$ àmßV hmohþ&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
_hoÝÐ H$m Aa A§OZr H$m {_bmn ~hþ[a lram_ Ho$ {ZH$Q> AmdZo H$m ì`m»`mZ dU©Z
H$aZo dmbm nMmgdm± nd© g§nyU© ^`m&&50&&
AWmZÝVa hZw_mZ AmH$me{df¡ {d_mZ _| ~¡R>o Om` h¢, Aa _mJ© _| X{Y_wI Zm_m Ûrn
Am`m& Vm_| X{Y_wI Zm_m ZJa, Ohm§ X{Y g_mZ CÁÁdb _pÝXa, gwÝXa gwdaU Ho$ VmoaU,
H$mbr KQ>m g_mZ gKZ CÚmZ, nwîn{Z H$[a `wŠV ñ\${Q>H$ _{U g_mZ CÁÁdb Ob H$s ^ar
dm{nH$m, gmonmZ{Z H$a emo{^V, H$_bm{XH$ H$a ^ar&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$ho h¢ - ho amOZ²! `m ZJaV¡§ Xÿa dZ, Vhm§ V¥U ~ob d¥j
H$m§Q>{Z Ho$ g_yh, gyIo d¥j, XþîQ> qghm{XH$ Ord{Z Ho$ ZmX, _hm ^`mZH$ àMÊS> ndZ, OmH$[a
d¥j {Ja n‹S>o, gyI J`o h¢ gamoda Ohm§, Aa J¥Õ CëbyH$ Am{X XþîQ> njr {dMa¢, Vm dZ{df¡ Xmo`
MmaU_w{Z AîQ> {XZ H$m H$m`moËgJ© Yao I‹S>o Wo& AV: Vhm§ go Mma H$mog VrZ H$Ý`m _hm_Zmo½`
ZoÌ {OZHo$ OQ>m Ya|, g\o$X dñÌ nhao, {d{Ynyd©H$ _hm VnH$a {Z_©b {MÎm {OZH$m& _mZm| H$Ý`m
VrZ bmoH$ H$s Am^yfU hr h¢&
AWmZÝVa dZ _| Ap½Z bmJr& gmo XmoD$ _w{Z Yra dra d¥j H$s Ý`mBª I‹S>o& g_ñV dZ
XmdmZb H$[a Oao& Vo XmoD$ {ZJ«ªW `moJ`wŠV, _mojm{^bmfr, amJm{XH$ Ho$ Ë`mJr, àem§VdXZ,
emÝV{MÎm, {Zînmn, Adm§N>H$, ZmgmÑpîQ>, bå~r h¡§ ^wOm {OZH$s, H$m`moËgJ© Yao& {OZHo$
OrdZm _aZm Vwë`, eÌw {_Ì g_mZ, H$m§MZ nmfmU g_mZ& Omo XmoD$ _w{Z OaVo XoI hZw_mZ
H$ånm`_mZ ^`m& dmËgë` JwUH$[a _§{S>V, _hm^pŠV, g§`wŠV, d¡`md«V H$[ado H$mo CÚ_r ^`m&
g_wÐ H$m Ob bo`H$a _ygbmYma _oh ~agm`m& gmo jU_mÌ{df¡ n¥Ïdr Obê$n hmo` JB©&
dh Ap½Z Vm ObH$[a hZw_mZ Zo Eogo ~wPmB© O¡go _w{Z j_m^md ê$n ObH$[a H«$moYê$n Ap½ZHy§$
~wPmd¡& _w{ZZ H$m CngJ© Xÿa H$a {VZH$s nyOm H$aVm ^`m& Aa do VrZm| H$Ý`m {dÚm gmYVt
hþVt, gmo XmdmZb Ho$ XmhH$a ì`mHw$bVm H$m H$maU ^`m hþVm, gmo hZw_mZ Ho$ _oKH$a ~Z H$m
CnÐd {_Q>m, gmo {dÚm {g{Õ ^B©& gw_oé H$s VrZ àX{jUm H$[a _w{Z{Z Ho$ {ZH$Q> Am`H$a
Z_ñH$ma H$aVr ^Bª& Aa hZw_mZ H$s ñVw{V H$aVr ^Bª - Ahmo VmV! YÝ` {Vhmar {OZoída{df¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 473


^pŠV! Vw_ H$mhÿ Va\$ OmVo hþVo gmo gmYw{Z H$s ajm H$ar& h_mao H$maU H$[a dZ _| CnÐd ^`m
gmo _w{Z Ü`mZmê$‹T> Ü`mZV¢ Z {S>Jo&
V~ hZw_mZ Zo nyN>r Vw_ H$m¡Z Aa {ZO©Z ñWmZH$ _| H$m¡Z H$maU ahmo hmo? V~ g~{Z _| ~‹S>r
~{hZ H$hVr ^B© - `h X{Y_wI Zm_m ZJa, Ohm§ amOm JÝYd©, VmH$s h_ VrZ nwÌr - ~‹S>r
MÝÐaoIm, XÿOr {dÚwVà^m, VrOr Va§J_mbm, gd©JmoÌHy§$ dëb^& gmo OoVo {dO`mY© {dÚmYa
amOHw$_ma h¢ do g~ h_mao {ddmh Ho$ AW© h_mao {nVmgy§ `mMZm H$aVo ^E& Aa EH$ XþîQ> A§JmaH$
gmo A{V A{^bmfr {Za§Va H$m_ Ho$ XmhH$a AmVmnê$n {Vð>¡& EH$ {XZ h_ma¡ {nVm Zo AîQ>m§J
{Z{_Îm Ho$ doÎmm Oo _w{Z {VZHy§$ nyN>r - ho ^JdZ²! _oar nw{Ì{Z H$m da H$m¡Z hmo`Jm?
V~ _w{Z H$hr Omo aUg§J«m_{df¡ gmhgJ{VHy§$ _maoJm, gmo Voar nw{Ì{Z H$m da hmo`Jm& V~
_w{Z Ho$ A_moK dMZ gwZH$a h_mao {nVm Zo {dMmar, {dO`mY© H$s CÎma loUr{df¡ Omo gmhgJ{V
Vm{h H$m¡Z _ma gH¡$& Omo Vm{h _ma¡ gmo _Zwî` `m bmoH${df¡ BÝÐ Ho$ g_mZ h¡& Aa _w{Z Ho$ dMZ
AÝ`Wm Zmht& gmo h_mao _mVm {nVm Aa gH$b Hw$Qw>å~ _w{Z Ho$ dMZ na Ñ‹T> ^E& Aa A§JmaH$
{ZaÝVa h_mao {nVmgy§ `mMZm H$a¡ gmo {nVm h_Hy§$ Z Xo`& V~ `h A{V qMVmdmZ Xþ:I ê$n d¡aHy§$
àmßV ^`m& Aa h_mao `hr _ZmoaW CnOm Omo dh {XZ H$~ hmo` h_ gmhgJ{V Ho$ h{ZdodmaoHy§$
XoI|& gmo _ZmoJm{_Zr Zm_ {dÚm gm{YdoHy§$ `m ^`mZH$ dZ{df¡ AmBª& gmo AZwJm{_Zr Zm_m {dÚm
gmYVo h_Hy§$ ~madm§ {XZ h¡, Aa _w{ZZ H$mo AmR>dm§ {XZ h¡& AmO A§JmaH$ Zo h_H$mo XoI H«$moYH$a
dZ{df¡ Ap½Z bJmB©& Omo N>hdf© H$Nw> BH$ A{YH$ {XZ{Z{df¡ {dÚm {gÕ hmo`& h_H$mo CngJ©V¢
^` Z H$adoH$a ~mah hr {XZ{df¡ {dÚm {gÕ ^B©& `m AmnXm{df¡ ho _hm^mJ! Omo Vw_ ghm`
Z H$aVo Vmo h_mam Ap½ZH$a Zme hmoVm, Aa _w{Z ^ñ_ hmoVo& VmV¢ Vw_ YÝ` hmo&
V~ hZw_mZ H$hVo ^E {Vhmam CÚ_ g\$b ^`m& {OZHo$ {ZíM` hmo` {VZHy§$ {g{Õ hmo` hr&
YÝ` {Z_©b ~w{Õ, {Vhmar ~‹S>o ñWmZH${df¡ _ZmoaW, YÝ` {Vhmam ^m½`& Eogm H$hH$a lram_ Ho$
{H$hH§$Ymnwa AmdZo H$m gH$b d¥Îmm§V H$hm Aa AnZo am_ H$s Amkm à_mU b§H$m Om`do H$m
d¥Îmm§V H$hm& Vmhr g_` dZ Ho$ Xmh em§{V hmo`do H$m Aa _w{Z CngJ© Xÿa hmoZo H$m d¥Îmm§V amOm
JÝYd© gwZ hZw_mZ n¡ Am`m&
{dÚmYa{Z Ho$ `moJH$[a dh dZ ZÝXZdZ O¡gm emo^Vm ^`m& Aa amOm JÝYd© hZw_mZ Ho$
_wIH$[a lram_ H$m {H$hH§$Ymnwa {damOZo H$m hmb gwZ AnZr nwÌr{Zg{hV lram_ Ho$ {ZH$Q>
Am`m& nwÌr _hm {d^y{VH$a am_Hy§$ naUmB©& am_ _hm {ddoH$s, `o {dÚmYa{Z H$s nwÌr, Aa
_hmamO {d^y{V H$a `wŠV h¢ Vmohÿ grVm {~Zm Xemo§ {Xem eyÝ` XoIVo ^E& g_ñV n¥Ïdr JwUdmZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

474 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ord{ZV¢ emo{^V hmo` h¡& Aa JwUd§V{Z {~Zm ZJa JhZ dZ Vwë` ^mg¡ h¡& H¡$go h¢ JwUdmZ
Ord? _hm _Zmoha h¡ MoîQ>m {OZH$s& Aa A{V gwÝXa h¢ ^md {OZHo$& `o àmUr nydm}nm{O©V H$_©
Ho$ \$bH$[a gwI XþI ^moJdo h¡& VmV¢ Omo gwI Ho$ AWu h¢ do {OZê$n gy`©H$[a àH$m{eV Omo n{dÌ
{OZ_mJ© Vm{df¡ àd¥Îm¡ h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_ H$mo amOm J§Yd© H$s H$Ý`m{Z H$m bm^ dU©Z H$aZo dmbm BŠ`mdZdm± nd© g§nyU©
^`m&&51&&
AWmZÝVa _hmàVmn H$a nyU© _hm~b hZw_mZ O¡go gw_oé H$mo gm¡_ Om` V¡go {ÌHy$Q>mMb H$mo
Mbm& gmo AmH$me{df¡ OmVr Omo hZw_mZ H$s g¡Zm VmH$m _hmYZwf Ho$ AmH$ma _m`m_B© `§ÌH$a
{ZamoY ^`m& V~ hZw_mZ AnZo g_rnr bmoH${ZV¡§ nyN>r Omo _oar goZm H$m¡Z H$maU AmJo Mb Z
gHo$& `hm§ Jd© H$m nd©V Agwa{Z H$m ZmW M_aoÝÐ h¡ AWdm BÝÐ h¡& VWm `m nd©V Ho$ {eIa{df¡
{OZ_§{Xa h¢ AWdm Ma_earar _w{Z h¢&
V~ hZw_mZ Ho$ `o dMZ gwZH$a n¥Ww_{V _§Ìr H$hVm ^`m - ho Xod! `h H«y$aVmg§`wŠV
_m`m_B© `§Ì h¡& V~ Amn ÑpîQ> Ya XoIm H$moQ>{df¡ àdoe H${R>Z OmZm& _mZm| `h H$moQ> {daŠV
ñÌr Ho$ _Z g_mZ Xþ:àdoe h¡& AZoH$ AmH$maHy§$ Ya, dH«$VmH$[a nyU©, _hm ^`mZH$, gd©^jr
nyVbr, Ohm§ Xod ^r àdoe Z H$a gH¡$& OmÁdë`_mZ VrúU h¡§ AJ«^mJ {OZHo$ Eogo H$amo{V{Z
Ho$ g_yhH$a _pÊS>V, {Oˆm Ho$ AJ«^mJ H$[a é{YaHy§$ CJbVo, Eogo hOmam§ gn© {VZH$[a ^`mZH$
\$U, _o§ {dH$amb eãX H$a¡ h¢ Aa {dfê$n Ap½Z Ho$ H$U ~ago h¢& {dfê$n Yy_H$[a A§YH$ma hmo`
ahm h¡& Omo H$moB© _yI© gm_ÝVnUm Ho$ _mZH$[a CÕV ^`m àdoe H$a¡ Vm{h _m`m_B© gn© Eogo {ZJb¡
O¡go gn© _|T>H$ H$mo {ZJbo§& b§H$m Ho$ H$moQ> H$m _§S>b Omo{Vf MH«$V¢ hÿ§ D§$Mm, gd© {Xem{Z{df¡
XþbªK, Aa XoIm Z Om`& àb`H$mb Ho$ _oK g_mZ ^`mZH$ eãX H$a g§`wŠV, Aa qhgmê$n
J«ÝW{Z H$s Ý`mBª AË`ÝV nmn H$_©{ZH$[a {Za_mnm&
Vm{h XoI H$a hZw_mZ {dMmaVm ^`m - `h _m`m_B© H$moQ> amjg{Z Ho$ ZmW Zo aMm h¡ gmo
AnZr {dÚm H$s MmVw`©Vm {XImB© h¡& Aa A~ _¢ {dÚm~bH$[a `m{h CnmS>Vm g§Vm amjg{Z H$m
_X hê§$, O¡go AmË_Ü`mZr _w{Z _moh _XHy§$ hao& V~ hZw_mZ `wÕ{df¡ _ZH$a g_wÐ g_mZ Omo
AnZr goZm gmo AmH$me{df¡ amIr& Aa Amn {dÚm_B© dŠVa n{hZ hmW{df¡ JXm boH$a _m`m_B©
nyVbr Ho$ _wI{df¡ àdoe {H$`m& O¡go amhþ Ho$ _wI{df¡ gy`© àdoe H$a¡& Aa dm _m`m_B© nyVbr
H$s Hw${j gmoB© ^B© nd©V H$s Jw\$m, A§YH$ma H$a ^ar, gmo Amn Zaqghê$n VrúU ZI{ZH$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 475


{~Xmar Aa JXm Ho$ KmVH$[a H$moQ> MyaU {H$`m, O¡g¢ ewŠbÜ`mZr _w{Z {Z_©b ^md{ZH$[a Km{V`m
H$_© H$s pñW{V MyaU H$a¢&
AWmZÝVa `h {dÚm _hm ^`§H$a ^§JHy§$ àmßV ^B©& V~ _oK H$s Üd{Z g_mZ Üd{Z ^B©,
{dÚm ^mJ JB©, H$moQ> {dKQ> J`m& O¡go {OZoÝÐ Ho$ ñVmoÌH$[a nmnH$_© {dKQ> Om`& V~ àb`H$mb
Ho$ _oK g_mZ ^`§H$a eãX ^`m& _m`m_B© H$moQ> {~Iam XoI H$moQ> H$m A{YH$mar dO«_wI _hm
H«$moYm`_mZ hmo` erK« hr aW na M‹T> hZw_mZ na {~Zm {dMmao _madoHy§$ Xm¡S>çm& O¡go qgh Ap½Z
H$s Am¡a Xm¡‹S>o& O~ dm{h Am`m XoI ndZ H$m nwÌ _hm `moYm `wXÜm H$[adoHy§$ CÚ_r ^`m& V~
XmoD$ goZm Ho$ `moYm àMÊS> ZmZm àH$ma Ho$ dmhZ{Z na M‹T>o, AZoH$ àH$ma Ho$ Am`wY Yao nañna
b‹S>Zo bJo& ~hþV H$hZo H$[a H$hm? ñdm_r Ho$ H$m`© Eogm `wÕ ^`m O¡gm _mZ Ho$ _mX©d Ho$ `wÕ hmo`&
AnZo AnZo ñdm_r H$s ÑpîQ>{df¡ `moYm JmO JmO `wÕ H$aVo ^E, Ord{Z{df¡ Zmht h¡ ñZoh
{OZHo$&
{\$a hZw_mZ Ho$ gw^Q>{Z H$a dO«_wI Ho$ `moYm jU_mÌ{df¡ Xem|{XemHy§$ ^mOo& Aa hZw_mZ
Zo gy`© hyV¢ A{YH$ h¡ Á`mo{V OmH$s, Eogo MH«$ eñÌH$[a dO«_wI H$m {ga n¥Ïdr na S>mam& `h
gm_mÝ` MH«$ h¡& MH«$s AY©M{H«${Z Ho$ gwXe©Z MH«$ hmo` h¡& `wÕ {df¡ {nVm H$m _aU XoI,
b§H$mgwÝXar, dO«_wI H$s nwÌr {nVm H$m Omo emoH$ CnOm hþVm Vm{h H$îQ>V¢ {Zdma, H«$moYê$n {df
H$s ^ar, VoO Vwa§J OwVo h¢ OmHo$, Eogo aW na M‹T>r& Hw$ÊS>b{Z Ho$ CÚmoVH$[a àH$meê$n h¡ _wI
OmH$m, dH«$ h¡ ^m¢h OmH$s, CëH$mnmV H$m ñdê$n, gy`© _§S>b g_mZ VoOYmar, H«$moY Ho$ de H$a
bmb h¢ ZoÌ OmHo$, H«y$aVm H$a S>go h¢ qH$Xÿar g_mZ hm|R> OmZo, _mZm| H«$moYm`_mZ eMr hr h¡& gmo
hZw_mZ na Xm¡‹S>r, Aa H$hVr ^B© - ao XþîQ>! _¢ Vmo{h XoIm, Omo Vmo _¢ epŠV h¡ Vmo _moV¢ `wÕH$a&
Omo H«$moYm`_mZ ^`m amdU Z H$a¡ gmo _¢ H$ê§$Jr& ho nmnr! Vmo{h `__pÝXa nR>mD§$Jr& Vy
{XemHy§$ ^yb Aa A{ZîQ> ñWmZHy§$ àmßV ^`m& Eogo eãX H$hVr dh erK« hr AmB©& gmo AmdVr
H$m hZw_mZ Zo N>Ì CS>m` {X`m, V~ dmZo ~mU{ZH$a BZH$m YZwf Vmo‹S> S>mam& Aa dh epŠV bo`
Mbmd¡ Vm n{hbo hZw_mZ ~rM hr epŠVHy§$ VmoS> S>mar& V~ dh {dÚm~b H$a Jå^ra, dO«X§S>
g_mZ ~mU, Aa \$agr, ~aN>r, MH«$, eV¿Zr, _ygb, {ebm BË`m{X dm`wnwÌ Ho$ aW na
~agmdVr ^B©, O¡go _oK_mbm nd©V na Ob H$s Ymam ~agmd¡& ZmZm àH$ma Ho$ Am`wY{Z Ho$
g_yhH$[a dmZ¡ hZw_mZHy§$ ~oT>m O¡go _oKnQ>b gy`©Hy§$ AmÀN>mX¡&
V~ hZw_mZ {dÚm H$s g~ {d{Y{df¡ àdrU _hmnamH«$_r, VmZo eÌw{Z Ho$ g_yh AnZo
eñÌ{ZH$a Amn VH$ Z AmdZo {X`o& Vmo_am{X Ho$ ~mU{ZH$[a Vmo_am{XH$ ~mU {Zdmao Aa epŠVV¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

476 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


epŠV {Zdmar& `m ^m§{V nañna A{V`wÕ ^`m& `mHo$ ~mU dmZo {Zdmao, dmHo$ ~mU `mZo {Zdmao&
~hþV ~oa VH$ `wÕ ^`m, H$moB© Zmht hma¡&
gmo Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$ho h¢ - ho amOZ²! hZw_mZ H$mo b§H$mgwÝXar ~mUepŠV
BË`m{X AZoH$ Am`wY{ZH$[a OrVVr ^B©, Aa H$m_ Ho$ ~mU{ZH$[a nr{‹S>V ^B©& H¡$go h¢ H$m_ Ho$
~mU? __© Ho$ {dXmaU hmao& H¡$gr h¡ b§H$mgwÝXar? gmjmV² bú_rg_mZ ê$nd§Vr, H$_bbmoMZ,
gm¡^m½` JwU{ZH$[a J{d©V, gmo hZw_mZ Ho$ öX`{df¡ àdoe H$aVr ^B©& OmHo$ H$U© n`ªV dmUê$n
VrúU H$Q>mj ZoÌê$n YZwf V¢ M‹T>o, kmZ Yr`© Ho$ haUhmao, _hmgwÝXa, XþÕa _Z Ho$ ^oXZhmao,
àdrU, AnZr bmdÊ`VmH$[a har h¡ gwÝXaVmB© {OZZo&
V~ hZw_mZ _mo{hV hmo` _Z _| qMVdVm ^`m - Omo `h _Zmoha AmH$ma, _hmb{bV, ~m{ha
Vmo {dÚm~mU Aa gm_mÝ` ~mU {VZH$[a _mo{h ^oX¡ h¡, Am¡a Amä`§Va _oao _ZHy§$ H$m_ Ho$ ~mUH$[a
~tY¡ h¡& `h _mo{h ~mømä`§Va hU¡ h¡, VZ _Z H$mo nr‹S>o h¡& `m `wÕ{df¡ `mHo$ ~mU{ZH$a _¥Ë`w
hmo` Vmo ^br naÝVw `mHo$ {~Zm ñdJ©{df¡ OrdZm ^bm Zmht& `m ^m§{V ndZnwÌ _mo{hV ^`m, Aa
dh b§H$mgw§Xar `mHo$ ê$nHy§$ XoI _mo{hV ^B©& H«y$aVma{hV H$éUm{df¡ Am`m h¡ {MÎm OmH$m, V~
Omo hZw_mZ Ho$ _m[adoHy§$ epŠV hmW _| brZr hþVr gmo erK« hr hmWV¢ ^y{_ _| S>ma XB©, hZw_mZ
na Z MbmB©& H¡$go h¢ hZw_mZ? à\w$pëbV h¡ VZ Aa _Z {OZH$m, Aa H$_bXb g_mZ h¡ ZoÌ
{OZHo$, Aa nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m g_mZ h¡ _wI {OZH$m, Zd`m¡dZ, _wHw$Q>{df¡ dmZa H$m {M•,
gmjmV² H$m_Xod h¢&
b§H$mgwÝXar _Z _| qMVdVr ^B© - `mZo _oam {nVm _maçm, gmo ~‹S>m AnamY {H$`m& `Ú{n
Ûofr h¡ VWm{n AZwn_ ê$nH$a _oao _ZHy§$ ha¡ h¡& Omo `m g{hV H$m_^moJ Z goD§$ Vmo _oam OÝ_
{Zî\$b h¡ V~ {dˆb hmo`& EH$ nÌ Vm_| AnZm Zm_ gmo dmUHy§$ bJm` Mbm`m, Vm_¢ `o
g_mMma hþVo - ho ZmW! Xod{Z Ho$ g_yhH$[a Z OrVr OmD§$ Eogr _¢, gmo Vw_Zo H$m_ Ho$ ~mU{ZH$[a
OrVr& `h nÌ ~m§M hZw_mZ àgÞ hmo`& aWV¢ CVa Om`H$a Vmgy§ {_bo, O¡go H$m_ a{V go {_bo&
dh àem§Vd¡a ^B© g§Vr Am§gy T>maVr VmV Ho$ _aUH$a emoH$aV& V~ hZw_mZ H$hVo ^E - ho
MÝÐdXZr! éXZ _V H$a¡, Voao emoH$ H$s {Zd¥{Îm hmohþ& Voao {nVm na_ jÌr, _hmeyadra {VZH$s
`hr ar{V, Omo ñdm_r H$m`© Ho$ AW© `wÕ _| àmU VO|& Aa Vw_ emñÌ{df¡ hmo gmo g~ ZrHo$ OmZ¡
hmo& `m amÁ`{df¡ `h àmUr H$_©{Z Ho$ CX`H$a {nVm nwÌ ~m§Ydm{XH$ g~H$mo hUo h¡& VmV¢ Vw_
AmV©Ü`mZ VOmo& `o gH$b àmUr AnZm CnmOm© H$_© ^moJd¡ h¡& {ZíM` _aU H$m H$maU Am`w
H$m AÝV h¡ Aa naOrd{Z{_Îm _mÌ h¡§& BZ dMZ{ZH$[a b§H$mgwÝXar emoH$a{hV ^B©& `m ^m§{V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 477


`m g{hV H¡$gr gmohVr ^B©? O¡go nyU©MÝÐ go {Zem gmoho&
ào_ Ho$ g_yhH$a nyU© XmoD$ {_bH$a g§J«m_ H$m IoX {dñ_aU hmo` JE, XmoD${Z H$m {MÎm
nañna àr{Vê$n hmo` J`m& V~ AmH$me{df¡ ñVpå^Zr {dÚmH$a H$Q>H$ Wm§^m& Aa gwÝXa
_m`m_B© ZJa ~gm`m, O¡gr gm§P H$s AmaŠVVm hmo` Vm g_mZ bmb, XodZ Ho$ ZJa g_mZ
_Zmoha, Om_o§ amO_hb AË`ÝV gwÝXa, gmo hmWr, Kmo‹S>o {d_mZ aWm| na M‹T>o ~‹S>o ~‹S>o amOm ZJa
_| àdoe H$aVo ^E& ZJa ÜdOm{Z H$s n§pŠVH$a emo{^V, gmo `Wm`mo½` ZJa _| {VîR>o& _hmCËgmh
g¡ g§`wŠV am{Ì _| eyadra{Z Ho$ `wÕ H$m dU©Z O¡gm ^`m V¡gm gm_§V H$aVo ^E& hZw_mZ
b§H$mgwÝXar Ho$ g§J a_Vm ^`m&
AWmZÝVa à^mV hr hZw_mZ MbdoHy§$ CÚ_r ^`m& V~ b§H$mgwÝXar _hmào_ H$s ^ar Eogr
H$hVr ^B© - ho H§$V! Vwåhmao namH«$_ Z gho Om§` Eogo AZoH$ _Zwî`m| Ho$ _wI amdU Zo gwZo hmod|Jo&
gmo gwZH$a A{VIoX{IÞ ^`m hmo`Jm& VmV¢ Vw_ b§H$m H$mho H$mo Omdmo&
V~ hZw_mZ Zo Bgo gH$b d¥Îmm§V H$hm& Omo am_ Zo dmZad§{e`m| H$m CnH$ma {H$`m gmo g~m|
H$m àoam am_ Ho$ à{V CnH$ma {Z{_Îm OmD§$ hÿ§& ho {à`o! am_ H$m grVm go {_bmn H$amD§$, amjg{Z
H$m BÝÐ AÝ`m` _mJ© go ha bo J`m h¡, gmo gd©Wm _¢ bmD§$Jm& V~ VmZo H$hm - Vwåhmam Am¡a
amdU H$m dh ñZoh Zmht, ñZoh ZîQ> ^`m& gmo O¡g¢ ñZoh H${hE V¡b VmHo$ ZîQ> hmo`doH$[a XrnH$
H$s {eIm Zmht aho h¡, V¡g¢ ñZoh Ho$ ZîQ> hmo`doH$[a gå~ÝY H$m ì`dhma Zmht aho h¡& A~ VH$
Vwåhmam `h ì`dhma Wm - Vw_ O~ b§H$m AmdVo V~ ZJa CN>mdV¢ Jbr Jbr _| hf© hmoVm,
_pÝXa ÜdOm{Z H$s n§pŠV go emo{^V hmoVo, O¡g¢ ñdJ© _| Xod àdoe H$a¢ V¡g¢ Vw_ àdoe H$aVo& A~
amdU àM§S> XemZZ Vw_{df¡ Ûofê$n h¡ gmo {Z:g§Xoh Vw_Hy§$ nH$‹S>oJm& VmV¢ O~ {Vhmao CZHo$ g§{Y
hmo` V~ {_bZm `mo½` h¡&
V~ hZw_mZ ~mobo - ho {dMjUo! Om`H$a VmH$m A{^àm` OmZm Mmhÿ§ hÿ§& Am¡a dh grVm
gVr OJV² _| à{gÕ h¡, Aa ê$nH$a A{ÛVr` h¡& Om{h XoIH$a amdU H$m gw_oég_mZ AMb _Z
Mbm h¡& dh _hm n{Vd«Vm h_mao ZmW H$s ñÌr, h_mar _mVm g_mZ VmH$m Xe©Z {H$`m Mmhÿ§ hÿ§&
`m ^m§{V hZw_mZ Zo H$hr Am¡a g~ goZm b§H$mgw§Xar Ho$ g_rn amIr Am¡a Amn Vmo {ddo{H$Zr go
{dXm hmo`H$a b§H$m Ho$ gÝ_wI ^E&
`h H$Wm Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$V¢ H$h¢ h¢ - ho amOZ²! `m bmoH${df¡ `h ~‹S>m AmíM`©
h¡ Omo `h àmUr jU_mÌ _| EH$ ag H$mo N>mo‹S>H$a XÿOo ag _| Am Om`& H$^r {dag H$mo N>mo‹S>H$a
ag _| Am Om`, H$~hÿ§ ag H$mo N>mo‹S>H$a {dag _| Am Om`& `m OJV{df¡ BZ H$_©{Z H$s AX²^wV

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

478 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


MoîQ>m h¡& g§gmar gd© Ord H$_m] Ho$ AmYrZ h¢& O¡g¢ gy`© XjUm`Z go CÎmam`U Amdo V¡g¢ àmUr
EH$ AdñWm go XÿOr AdñWm _| Amd¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
hZw_mZ b§H$mgwÝXar H$m Zm_ dU©Z H$aZo dmbm ~mdZdm± nd© g§nyU© ^`m&&52&&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$ V¢ H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! `h ndZ H$m nwÌ _hmà^md
Ho$ CX` H$a g§`wŠV, Wmo‹S>o hr godH${Z g{hV {Z:e§H$ b§H$m{df¡ àdoe H$aVm ^`m& ~hþ[a àW_
hr {d^rfU Ho$ _§{Xa _| J`m& {d^rfU Zo ~hþV gÝ_mZ {H$`m& {\$a jUEH$ {VîR>H$a nañna
dmVm© H$a hZw_mZ H$hVm ^`m - Omo amdU AmYo ^aVjoÌ H$m n{V, gd© H$m ñdm_r, Vm{h `h
H$hm C{MV Omo X[aÐ _Zwî` H$s Ý`mBª Mmoar H$a nañÌr bmdo& Oo amOm h¢ gmo _`m©Xm Ho$ _yb h¢,
O¡g¢ ZXr H$m _yb nd©V& amOm hr AZmMmar hmo` Vmo gd©bmoH$ _| AÝ`m` H$s àd¥{Îm hmooB©& Eogo
M[aÌ {H$E amOm H$s gd©bmoH$ _| qZXm hmo`&
VmV¢ OJV² Ho$ H$ë`mU {Z{_Îm amdUHy§$ erK« hr H$hmo, Ý`m` H$mo Z Cb§Ko& `h H$hmo ho ZmW!
OJV _| An`e H$m H$maU `h H$_© h¡& {Oggo bmoH$ ZîQ> hmo` gmo Z H$aZm& Vwåhmao Hw$b H$m
{Z_©bM[aÌ Ho$db n¥Ïdr na hr àe§gm `mo½` Zmht, ñdJ© _| ^r Xod hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a
{Vhmao ~‹S>m| H$s àe§gm H$a¡ h¢& {Vham `e gd©Ì à{gÕ h¡& V~ {d^rfU H$hVm ^`m - _¢ ~hþV
~ma ^mB©Hy§$ g_Pm`m, naÝVw _mZ¡ Zmht& Aa {Og {XZ go grVm bo Am`m Cg {XZ go h_go ~mV
^r Z H$a¡& VWm{n {Vhmao dMZ go ~hþ[a X~m` H$a H$hÿ§Jm& naÝVw `h hR> Cggo Ny>Q>Zm H${R>Z h¡&
Aa AmO ½`mahdm§ {XZ h¡, grVm {Zamhma h¡, Obhÿ Zmhr§ bo` h¡; Vmo ^r amdUHy§$ X`m Zmht
CnOr, `h H$m_V¢ {daŠV Zmht hmo` h¡& E ~mV gwZ H$a hZw_mZHy§$ A{V X`m CnOr& à_X Zm_m
CÚmZ Ohm§ grVm {damO¡ h¡, Vhm§ hZw_mZ J`m& Vm dZ H$s gwÝXaVm XoIVm ^`m&
ZdrZ Oo ~ob{Z Ho$ g_yh {VZH$[a nyU©, Aa {VZHo$ bmb nëbd gmoh¢, _mZm| gwÝXa ñÌr Ho$
H$anëbd hr h¢& Aa nwîn{Z Ho$ JwÀN>m| na ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢& Am¡a \$b{ZH$[a emIm Z_«r^yV
hmo` ahr h¡, Aa ndZ go hmb¡ h¡& H$_bm|H$a Ohm§ gamoda emo{^V h¡, Am¡a XoXrß`_mZ ~ob{ZH$a
d¥j dopîQ>V h¡§& _mZm| dh dZ XoddZ g_mZ h¡ AWdm ^moJ^y{_ g_mZ h¡& nwîn{Z H$s _H$aÝX go
_§{S>V _mZm| gmjmV² ZÝXZdZ h¡& AZoH$ AX²^wVVmH$[a nyU© hZw_mZ H$_bbmoMZ dZ H$s brbm
XoIVm g§Vm grVm Ho$ Xe©Z {Z{_Îm AmJo ^`m& Mmam| Va\$ dZ _| AdbmoH$Z {H$`m gmo Xÿa hrV¢
grVmHy§$ XoIm&
gå`H²$Xe©Z g{hV _hmgVr, Vm{h XoIH$a hZw_mZ _Z _| qMVdVm ^`m - `h am_Xod H$s

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 479


na_ gwÝXar _hmgVr {ZYy©_ Ap½Z g_mZ AgwdZ go ^a aho h¢ ZoÌ OmHo$, gmoM g{hV ~¡R>r _wI
go hmW bJm`, {ga Ho$ Ho$e {~Ia aho h¢, H¥$e h¡ eara {OgH$m& gmo XoIH$a hZw_mZ {dMmaVm
^`m& YÝ` ê$n `m _mVm H$m, bmoH${df¡ OrVo h¢ gd©bmoH$ {OgZo, _mZm| `h H$_b go {ZH$gr
bú_r hr {damO¡ h¡& XþI Ho$ g_wÐ _| Sy>~ ahr h¡ Vmohÿ `m g_mZ Am¡a H$moB© Zmar Zmht& _¢ O¡go
hmo` V¡go Bgo lram_ go {_bmD§$& BgHo$ Am¡a am_ Ho$ H$mO AnZm VZ Xÿ§, `mH$m Am¡a am_ H$m {dah
Z XoIy§& `h qMVdZH$a AnZm ê$n \o$a _§X _§X nm§d YaVm hZw_mZ AmJo Om` lram_ H$s _w{ÐH$m
grVm Ho$ nmg S>mar& gmo erK« hr Cgo XoI amo_m§M hmo` AmE Am¡a H$Ny>BH$ _wI h{f©V ^`m&
gmo g_rn ~¡R>r Wt Omo Zmar do BgH$s àgÞVm Ho$ g_mMma Om`H$a amdUHy§$ H$hVr ^Bª& gmo
dh VwîQ>m`_mZ hmo` BZHy§$ dñÌ aËZm{XH$ XoVm ^`m& Am¡a grVmHy§$ àgÞdXZ OmZ H$m`© H$s
{g{Õ qMVVm ^`m& gmo _§XmoXarHy§$ gd© A§V:nwag{hV grVm n¡ nR>mB©& gmo AnZo ZmW Ho$ dMZ go
gd© AÝV:nwa g{hV grVm n¡ AmB©& gmo grVmHy§$ _ÝXmoXar H$hVr ^B© - ho ~mbo! AmO Vy àgÞ
^B© gwZr gmo V¢Zo h_ na ~‹S>r H¥$nm H$ar& A~ bmoH$ H$m ñdm_r amdU Cgo A§JrH$ma H$a, O¡go
XodbmoH$ H$s bú_r BÝÐHy§$ ^O¡&
`h dMZ gwZ grVm H$monH$a _ÝXmoXar go H$hVr ^B© - ho IoMar! AmO _oao n{V H$s dmVm©
AmB© h¡& _oao n{V AmZÝX go h¢ Bg{b`o _mo{h hf© CnOm h¡& V~ _ÝXmoXar Zo OmZr Bgo AÞ Ob
{H$`o ½`mah {XZ ^E gmo dm` go ~H¡$ h¡& V~ grVm _w{ÐH$m ë`mdZhmamgy§ H$hVr ^B©, ho ^mB©!
_¢ Bg g_wÐ Ho$ A§VÛu{n{df¡ ^`mZH$ dZ _| n‹S>r hÿ§ gmo H$moD$ CÎm_ Ord _oam ^mB© g_mZ
A{VdmËgë` YmaUhmam _oao n{V H$s _w{ÐH$m bo` Am`m h¡ gmo àH$Q> Xe©Z Xohþ&
V~ hZw_mZ _hm ^ì` Ord grVm H$m A{^àm` OmZ _Z _| {dMmaVm ^`m Omo n{hbo nam`m
CnH$ma {dMmao, ~hþ[a A{VH$m`a hmo` {N>n aho gmo AY_ nwéf h¡& Aa Oo naOrd H$mo AmnXm{df¡
IoX {IÞ XoI namB© ghm` H$a¡ {VZ X`mdÝVm| H$m OÝ_ g\$b h¡& V~ g_ñV amdU H$s ñÌr
_ÝXmoXar Am{X XoI¡ h¢& Aa Xÿa hr go grVm Hy§$ XoI hmW Omo‹S> grg {Zdm` Z_ñH$ma H$aVm ^`m&
H¡$gm h¡ hZw_mZ? _hm{Ze§H$, H$m§{VH$a MÝÐ_m g_mZ, XrpßVH$a gy`©g_mZ, dñÌ Am^yfUH$a
_§{S>V, ê$nH$a AVwë`, _wHw$Q> _| dmZa H$m {M•, MÝXZ H$a M{M©V h¡ gd© A§J OmH$m, _hm
~bdmZ, dO«d¥f^ZmamMg§hZZ, gwÝXa Ho$e, aŠV hmoR>, Hw$ÊS>b Ho$ CÚmoVH$[a _hm àH$meê$n
_Zmoha _wI, JwUdmZ, _hmàVmn g§`wŠV grVm Ho$ {ZH$Q> Am`Vm H¡$gm gmo^Vm ^`m? _mZm|
^m_§S>b ^mB© bo`doHy§$ Am`m h¡& àW_ hr AnZm Hw$b JmoÌ _mVm {nVm H$m Zm_ gwZm`H$a ~hþ[a
AnZm Zm_ H$hm&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

480 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


~hþ[a lram_ Zo Omo H$hm hþVm gmo gd© H$hm& Aa hmW Omo‹S> {dZVr H$ar - ho gmÜdr!
ñdJ©{d_mZ g_mZ _hbm| _| lram_ {damOo h¢& naÝVw {Vhmao {dahê$n g_wÐ _| _½Z H$mhÿ R>m¡a a{VHy§$
Zmhr§ nmdo h¡§& g_ñV ^moJmon^moJ VOo _m¡Z Yao {Vhmam Ü`mZ H$a¡ h¢ O¡g¢ _w{Z ewÕVmHy§$ Ü`md|,
EH$mJ«{MÎm {VîR>¡ h¢& do drUm H$m ZmX Aa gwÝXa pñÌ`m| Ho$ JrV H$Xm{n Zmht gwZ¡ h¢& Aa gXm
{Vhmar hr H$Wm H$a¡ h¢& {Vhmao XoIdo H$m AW© Ho$db àmUm| H$mo Ya¡ h¢& `h dMZ hZw_mZ Ho$ gwZ
grVm AmZÝXHy§$ àmßV ^B©&
~hþ[a gOb ZoÌ hmo` H$hVr ^B© (grVm Ho$ {ZH$Q> hZw_mZ _hm {dZ`dmZ hmW Omo‹S> I‹S>m
h¡) OmZH$s ~mobr - ho ^mB©! Xþ:I Ho$ gmJa{df¡ n‹S>r hÿ§ Aew^ Ho$ CX`H$[a& n{V Ho$ g_mMma
gwZ VwîQ>m`_mZ ^B©& Vmo{h H$hm Xÿ§? V~ hZw_mZ àUm_H$a H$hVm ^`m, ho OJVnyÁ`! {Vhmao
Xe©Z hr go _m¡{h _hm bm^ ^`m& V~ grVm _moVr g_mZ Am§gw{Z H$s ~y§X ZmIVr hZw_mZ go
nyN>Vr ^B© - ho ^mB©! `h ZJa J«mh Am{X AZoH$ ObMam| H$m ^am _hm ^`mZH$ g_wÐ Vm{h
Cb§KH$a Vy H¡$go Am`m? Aa gm§Mo H$hmo _oam àmUZmW V¡Zo H$hm§ Xo»`m? Aa bú_U `wÕ{df¡
J`m hþVm gmo Hw$eb jo_gy§ h¡& Aa _oam ZmW H$Xm{MV² Vmo{h `h g§Xoem H$hH$a nabmoH$ àmßV
hþdm hmo` AWdm {OZ_mJ©{df¡ _hm àdrU gH$b n[aJ«h Ë`mJH$a Vn H$aVm hmo`, AWdm _oao
{d`moJV¢ eara {e{Wb hmo` J`m, Aa A§JwarV¢ _w{ÐH$m {Ja n‹S>r hmo`, `h _oao {dH$ën h¢& A~
VH$ _oao à^w H$m Vmogm| n[aM` Z hþVm gmo H$m¡Z ^m§{V {_ÌVm ^B©& go g~ _mogy§ {deofVm H$a H$hmo&
V~ hZw_mZ hmW Omo‹S> {ga {Zdm` H$hVm ^`m - ho Xo{d! gy`©hmg IS²>J bú_UHy§$ {gÕ
^`m Aa MÝÐZIm Zo YZr n¡ Om` YZrHy§$ H«$moY CnOm`m& gmo IaXÿfU X§S>H$dZ{df¡ `wÕ H$adoHy§$
Am`m& Aa bú_U Cggo `wÕ H$adoHy§$ J`o& gmo Vmo g~ d¥Îmm§V Vw_ OmZmo hmo? ~hþ[a amdU Am`m
Aa Amn lram_ Ho$ nmg {damOVr hþVt& gmo amdU `Ú{n gd© emñÌ H$m doÎmm hþVm, Aa Y_©
AY_© H$m ñdê$n OmZo hþVm, naÝVw AmnHy§$ XoIH$a A{ddoH$s hmo` J`m& g_ñV Zr{V ^yb J`m,
~w{Õ OmVr ahr, {Vhmao h[ado Ho$ H$maU H$nQ>H$a qghZmX {H$`m gmo gwZH$a am_ bú_U n¡ J`o&
Aa `h nmnr Vw_Hy§$ ha bo Am`m&
~hþ[a bú_U am_gm| H$hr - Vw_ Š`m| Am`o, erK« OmZH$s n¡ Omdhþ& V~ Amn ñWmZH$
AmE& Vw_Hy§$ Z XoIH$a _hm IoX{IÞ ^E& {Vhmao Ty>§‹T>Zo Ho$ H$maU dZ{df¡ ~hþV ^«_¡& ~hþ[a OQ>m`y
H$mo _aVm XoIm V~ Vm{h U_moH$ma _§Ì {X`m& Aa Mma AmamYZm gwZm` g§Ý`mg Xo` njr H$m
nabmoH$ gwYmam& ~hþ[a {dahH$a _hmXþIr gmoM _| n‹S>o& Aa bú_U IaXÿfUHy§$ hZ am_ n¡ Am`m,
Yr`© ~§Ym`m, Aa MÝÐmoX` H$m nwÌ {dam{YV bú_U go `wÕ hr {df¡ Am` {_bm hþVm& ~hþ[a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 481


gwJ«rd am_ n¡ Am`m& Aa gmhgJ{V {dÚmYa Omo gwJ«rd H$m ê$nH$a gwJ«rd H$s ñÌr H$m AWu
^`m hþVm gmo am_Hy§$ XoI gmhgJ{V H$s {dÚm OmVr ahr& gwJ«rd H$m ê$n {_Q> J`m& Aa
gmhgJ{V am_gy§ b‹S>m gmo gmhgJ{VHy§$ am_ Zo _mam& gwJ«rd H$m CnH$ma {H$`m& V~ g~Zo _mo{h
~wbm` am_gy§ {_bm`m&
A~ _¢ lram_ H$m nR>m`m {Vhmao Nw>‹S>mBdo AW© `hm§ Am`m hÿ§& nañna `wÕ H$aZm {Z:à`moOZ
h¡& H$m`© H$s {g{Õ gd©Wm Z`H$a H$aZm& Aa b§H$mnwar H$m ZmW X`mdmZ h¡ {dZ`dmZ h¡, Y_©
AW© H$m_ H$m doÎmm h¡, H$mo_b öX` h¡, gm¡å` h¡, dH«$Vma{hV h¡, gË`dmXr _hmYradra h¡, gmo
_oam dMZ _mZoJm& Vmo{h am_ n¡ nR>mdoJm& `mH$s H$s{V© _hm {Z_©b n¥Ïdr{df¡ à{gÕ h¡, Aa `h
bmoH$mndmXV¢ S>ao h¡& V~ grVm h{f©V hmo` hZw_mZ go H$hVr ^B© - ho H${nÜdO! Vmo garIo
namH«$_r Yradra {dZ`dmZ _oao n{V Ho$ {ZH$Q> Ho$VoHo$ h¢?
V~ _ÝXmoXar H$hVr ^B© - ho OmZH$s! V¢ `h H$hm g_P H$a H$hr& Vy `m{h Z OmZo h¡ VmV¢
Eogm nyN>¡ h¡& `m garIm ^aVjoÌ _| H$m¡Z h¡? `m joÌ _| `h EH$ hr h¡& `h _hmgw^Q> `wÕ _|
H$B© ~ma amdU H$m ghmB© ^`m h¡& `h ndZ H$m nwÌ A§OZr H$m gwV amdU H$m ^mZOm O_mB©
h¡& MÝÐZIm H$s nwÌr AZ§JHw$gw_m naUr h¡& `m EH$ Zo AZoH$ OrVo h¢& gXm bmoH$ `mHo$ Xe©ZHy§$
~m§N>¡ h¢& MÝÐ_m H$s {H$aUdV² `mH$s H$s{V© OJV² _| \¡$b ahr h¡& b§H$m H$m YZr `m{h ^mB©{ZV¡§
^r A{YH$ {JZ¡ h¡& `h hZw_mZ n¥Ïdr{df¡ à{gÕ JwU{ZH$a nyU© h¡& naÝVw `h ~‹S>m AmíM`© h¡
{H$ ^y{_JmoM[a`m| H$m XÿV hmo` Am`m h¡&
V~ hZw_mZ H$hr - Vw_ amOm _` H$s nwÌr Aa amdU H$s nQ>amUr XÿVr hmo` H$a AmB© hmo&
Om n{V Ho$ àgmXV¡§ Xod{Z Ho$-go gwI ^moJo, Vm{h AH$m`©{df¡ àdV©Vo _Z¡ Zmht H$amo hmo? Am¡a
Eogo H$m`© H$s AZw_moXZm H$amo hmo! AnZm dëb^ {df H$m ^am ^moOZ H$a¡ Vm{h Zmht {Zdmamo hmo&
Omo AnZm ^bm ~wam Z OmZ¡ VmH$m OrVì` new g_mZ h¡& Aa {Vhmam gm¡^m½`ê$n g~V¢ A{YH$,
Aa n{V nañÌraV ^`m VmH$m XÿVrnZm H$am¡ hmo! Vw_ g~ dmV{Z{df¡ àdrU, na_~w{Õ_Vr hþVr
gmo àmH¥$V Ord{Zg_mZ A{d{Y H$m`© H$amo hmo& Vw_ AY©MH«$s H$s _{hfr H${hE nQ>amUr hmo, gmo
A~ _¢ _{hfr H${hE ^¢g g_mZ OmZy hÿ§&
`h dMZ hZw_mZ Ho$ _wIV¢ gwZ _§XmoXar H«$moYê$n hmo` ~mobr - Ahmo! Vy Xmofê$n h¡, Voam
dmMmbnZm {ZaW©H$ h¡& Omo H$Xm{MV² amdU `h ~mV OmZ¡ {H$ `h am_ H$m XÿV hmo` grVm n¡
Am`m h¡, Vmo H$mhÿ go Z H$a¡ Eogr Vmogm| H$a¢& Aa OmZo amdU H$m ~hZoD$ MÝÐZIm H$m n{V _mam
VmHo$ gwJ«rdm{XH$ godH$ ^E, amdU H$s godm N>m§S>r gmo do _§X~w{Õ h¢ a§H$ H$hm H$a|Jo? BZH$s _¥Ë`w

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

482 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{ZH$Q> AmB© h¡, VmV¢ ^y{_JmoMar Ho$ godH$ ^E h¢& Vo A{V_y‹T>, {Zb©ÁO, VwÀN>d¥{Îm, H¥$V¿Zr,
d¥Wm Jd©ê$n hmo` _¥Ë`w Ho$ g_rn {VîR>¡ h¢&
`o dMZ _§XmoXar Ho$ gwZH$a grVm H«$moYê$n hmo` H$hVr ^B© - ho _§XmoXar! Vy _§X~w{Õ h¡ Omo
d¥Wm Eogo H$h¡ h¡& V¢ _oam n{V AX²^wV namH«$_ H$m YZr H$hm Zmht gwZm h¡? eyadra Aa n§{S>V{Z
H$s JmoîR>r{df¡ _oam n{V _w»` JmBE h¢& OmH¡$ dO«mdV© YZwf H$m eãX aU g§J«m_{df¡ gwZH$a _hm
aUYra `moYm Yr`© Zmht Ymao h¢, ^` go H$ånm`_mZ hmo`H$a Xÿa ^mJo h¢& Aa OmH$m bú_U N>moQ>m
^mB© bú_r H$m {Zdmg, eÌwnj Ho$ j` H$adoHy§$ g_W©, OmHo$ XoIVo hr eÌw Xÿa ^mJ Omd¢& ~hþV
H${hdoH$[a H$hm? _oam n{V am_ bú_Ug{hV g_wÐ VaH$a erK« hr Amd¡ h¡& gmo `wÕ{df¡ Wmo‹S>o
hr {XZ{Z{df¡ Vy AnZo n{VHy§$ _ydm XoIoJr& _oam n{V à~b namH«$_ H$m Ymar h¡& Vy nmnr ^aVma
H$s Amkmê$n XÿVr hmo` AmB© h¡ gmo {eVm~ hr {dYdm hmo`Jr, Aa ~hþV éXZ H$aoJr&
`o dMZ grVm Ho$ _wIV¡§ gwZH$a _ÝXmoXar amOm _` H$s nwÌr A{VH«$moYHy§$ àmßV ^B©& AR>mam
hOma amUr hmWm| H$a grVm Ho$ _madoHy§$ CÚ_r ^Bª Am¡a A{V H«y$adMZ H$hVr grVm na AmBª&
V~ hZw_mZ ~rM AmZH$a {VZHy§$ Wm§^r O¡go nhm‹S> ZXr Ho$ àdmhHy§$ Wm§^¡& Vo g~ grVm H$mo XþI
H$m H$maU doXZmê$n hmo` h{ZdoHy§$ CÚ_r ^Bª Wr gmo hZw_mZ Zo d¡Úê$n hmo` {Zdmam& V~ `o g~
_ÝXmoXar Am{X amdU H$s amUr _mZ^§J hmo` amdU n¡ JBª& H«y$a h¢ {MÎm {OZHo$& {VZHy§$ JE nrN>o
hZw_mZ grVmgy§ Z_ñH$ma H$[a Amhma Ho$ {Z{_Îm {dZVr H$aVm ^`m - ho Xodr! `h gmJam§V n¥Ïdr
lram_MÝÐ H$s h¡ VmV¢ `hm§ H$m AÞ CZ hr H$m h¡, d¡[a{Z H$m Z OmZmo& `m ^m§{V hZw_mZ Zo
gå~moYr Aa à{Vkm ^r `hr hþVr {H$ Omo n{V Ho$ g_mMma gwZy§ V~ ^moOZ H$ê§$& gmo g_mMma
AmE hr& V~ grVm g~ AmMma _| {dMjU, _hm gmÜdr, erbd§Vr, X`md§Vr, XoeH$mb H$s
OmZZodmar, Amhma boZm A§JrH$ma H$aVr ^B©& V~ hZw_mZ Zo EH$ B©am Zm_ H$s ñÌr Hw$bnm{bH$mHy§$
Amkm H$ar Omo erK« hr loîR> AÞ bmdmo& Aa hZw_mZ {d^rfU Ho$ nmg J`m, Vmhr Ho$ ^moOZ
{H$`m, Aa Vmgy§ H$hr grVm H$mo ^moOZ H$s V¡`mar H$am` Am`m hÿ§& Aa B©am Ohm§ S>oao hþVo dhm§
JB©& gmo Mma _whÿV© _| gd© gm_J«r boH$a AmB©&
Xn©U g_mZ n¥ÏdrHy§$ MÝXZgy§ brnm Am¡a _hm gwJÝY {dñVrU© {Z_©b gm_J«r Am¡a
gwdUm©{XH$ Ho$ ^mOZ _| ^moOZ Yam` bmB©& H$B© EH$ nmÌ K¥V Ho$ ^ao h¢, H$B© EH$ Mmdb{ZH$[a
^ao h¢, Mmdb Hw$ÝX Ho$ nwîn g_mZ CÁÁdb, Am¡a H$B© EH$ nmÌ Xmbgm| ^ao h¢& Am¡a AZoH$ ag
ZmZm àH$ma Ho$ ì`§OZ XÿY Xhr _hm ñdmXê$n ^m§{V ^m§{V H$m Amhma& gmo grVm ~hþV {H«$`m
g§`wŠV agmoB© H$a, B©am Am{X g_rnd{V©`m| H$mo `hm§ hr Ý`moVo& hZw_mZ go ^mB© H$m ^md H$a A{V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 483


dmËgë` {H$`m& _hm lÕmg§`wŠV h¡ A§V:H$aU OmH$m Eogr grVm _hm n{Vd«Vm ^JdmZHy§$
Z_ñH$ma H$a AnZm {Z`_ g_mßV H$a, {Ì{dY nmÌ{ZHy§$ ^moOZ H$amdZo H$m A{^bmf H$a _hm
gwÝXa lram_ {VZHy$§ öX`{df¡ Yma, n{dÌ h¡ A§J OmH$m, {XZ{df¡ ewÕ Amhma H$aVr ^B©& gy`© H$m
CÚmoV hmo` V~ hr n{dÌ _Zmoha nwÊ` H$m ~‹T>mdZhmam Amhma `mo½` h¡& am{ÌHy§$ `mo½` Zmht?
grVm ^moOZ H$a MwH$s Aa H$Nw> BH$ {dlm_Hy§$ àmßV ^B©, V~ hZw_mZ Zo Z_ñH$ma H$a
{dZVr H$ar - ho n{Vd«Vo! ho n{dÌo! ho JwU^yfUo! _oao H$m§Yo M‹T>hþ Aa g_wÐ Cb§K jU _mÌ _|
am_ Ho$ {ZH$Q> bo OmD§$& {Vhmao Ü`mZ _| VËna _hm{d^dg§`wŠV Oo am_ {VZHy§$ erK« hr XoIhþ&
{Vhmao {_bmn H$a g~hrHy§$ AmZÝX hmoB©& V~ grVm éXZ H$aVr H$hVr ^B© - ho ^mB©! n{V H$s
Amkm {~Zm _oam J_Z `mo½` Zmht& Omo nyN>r {H$ Vy {~Zm ~wbmE Š`m| AmB© Vmo _¢ H$hm CÎma Xÿ§Jr&
VmV¢ amdU Zo CnÐd Vmo gwZm hmo`Jm gmo A~ Vw_ Omdmo, Vmo{h `hm§ {dbå~ C{MV Zmht& _oao
àmUZmW Ho$ g_rn Om` _oar Va\$ go hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a _oao _wI Ho$ dMZ `m ^m§{V H${h`mo
- ho Xod! EH$ {XZ _mo g{hV AmnZo MmaU _w{Z H$s dÝXZm H$ar; _hm ñVw{V H$ar, Aa
{Z_©bOb H$s ^ar gamodar H$_b{ZH$a emo{^V Ohm§ ObH«$s‹S>m H$ar& Vm g_` _hm ^`§H$a EH$
dZ H$m hmWr Am`m gmo dh hmWr _hmà~b AmnZo jU _mÌ _| deH$a gwÝXa H«$s‹S>m H$ar& hmWr
Jd©a{hV {ZíMb {H$`m&
Aa EH$ {XZ ZÝXZ dZ g_mZ dZ{df¡ _¢ d¥j H$s emImHy§$ ZdmVr H«$s‹S>m H$aVr hþVr gmo ^«_a
_oao earaHy§$ Am` bJo& gmo AmnZo A{V erK«VmH$a _wPo ^wOm go CR>m` bB©, Aa AmHw$bVm a{hV
H$ar& Aa EH$ {XZ gy`© CÚmoV g_` AmnHo$ g_rn gamoda Ho$ VQ> {VîR>Vr Wr V~ Amn {ejm
Xo`do Ho$ H$mO H$Ny> BH$ {_gH$a H$mo_b H$_b Zmb H$s _oao _Ywa-gr XrZr& Aa EH$ {XZ nd©V
na AZoH$ Om{V Ho$ d¥j XoIo& _¢ AmnHy§$ nyN>r - ho à^mo! `h H$m¡Z Om{V Ho$ d¥j h¢, _hm _Zmoha?
V~ Amn àgÞ _wIH$a H$hr - ho Xodr! `o ZÝXZr d¥j h¢& Aa EH$ {XZ H$aUHw$ÊS>b Zm_m ZXr
Ho$ Vra Amn {damOo hþVo, Aa _¢hÿ hþVr, Vm g_` _Ü`môZ g_` MmaU _w{Z AmE gmo Vw_ CR>
H$a _hm ^pŠVH$a _w{ZHy§$ Amhma {X`m& Vhm§ n§MmíM`© ^E, aËZdfm©, H$ën d¥jm| Ho$ nwîn{Z H$s
dfm©, gwJÝY Ob H$s dfm©, erVb _ÝX gwJÝY ndZ, XþÝXþ^r ~mOo, Aa AmH$me{df¡ Xod{Z Zo
`h Üd{Z H$ar - YÝ` `o nmÌ, YÝ` `o XmVm, YÝ` `o XmZ&
`o g~ ahñ` H$s ~mV| H$ht Aa My‹S>m_{U {gaV¢ CVma {X`m Omo `mHo$ {XImZo go CZHy§$
{dídmg AmdoJm& Aa `h H${h`mo - _¢ OmZy§ hÿ§ AmnH$s H¥$nm _mon¡ AË`ÝV h¡ VWm{n Vw_ AnZo
àmU `ËZgy§ am{I`mo& {Vhmao go _oam {d`moJ ^`m& A~ {Vhma¡ `ËZ go {_bmn hmo`Jm& Eogm H$h

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

484 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


grVm éXZ H$aVr ^B©& V~ hZw_mZ Zo Yr`© ~§Ym`m Aa H$hr - ho _mVm! Omo Vw_ Amkm H$amoJr
gmo hr hmo`Jm Am¡a erK« hr ñdm_rgm| {_bmn hmo`Jm& `h H$h hZw_mZ grVm go {dXm ^`m& Aa
grVm Zo n{V H$s _w{ÐH$m A§Jwar _| n{ha Eogm gwI _mZm _mZm| n{V H$m g_mJ_ ^`m&
AWmZÝVa dZ H$s Zmar hZw_mZHy§$ XoIH$a AmíM`©Hy§$ àmßV ^Bª& Aa nañna Eogr ~mV H$aVr
^Bª - `h H$moB© gmjmV² H$m_Xod h¡ AWdm Xod h¡ gmo dZ H$s emo^m XoIdoHy§$ Am`m h¡? {VZ_|
H$moB© EH$ H$m_ H$a ì`mHw$b hmo` ~rZ ~OmdVr ^B©, {H$Þar Xodr`m| Ho$ go h¢ ñda {OZHo$, H$moB©
BH$ MÝÐ dXZr ~m_| hñV{df¡ Xn©U amI Aa `mH$m à{V{~å~ Xn©U _| XoIVr ^B©& XoIH$a
AmgŠV _Z ^B©& `m ^m§{V g_ñV pñÌ`m| H$mo g§^«_ CnOm`, hma _mbm gwÝXa dñÌ Ya¡,
XoXrß`_mZ Ap½ZHw$_ma XoddV² gmohVm ^`m&
BZHo$ dZ{df¡ AZoH$ dmVm© amdU Zo gwZr& V~ H«$moYê$n hmo` amdU _hm{ZX©`r qH$H$a
`wÕ{df¡ Oo àdrU hþVo, Vo nR>mE& Aa {VZHy§$ `h Amkm H$ar {H$ _oar H«$s‹S>m H$m Omo nwînmoÚmZ
Vhm§ _oam H$moB© EH$ Ðmohr Am`m h¡ gmo Adí` _ma S>m[a`mo& V~ `o Om`H$a dZ Ho$ ajH${ZHy§$ H$hVo
^E - hmo dZ Ho$ ajH$ hmo! Vw_ H$hm à_mXê$n hmo` aho hmo? H$moD$ CÚmZ{df¡ XþîQ> {dÚmYa
Am`m h¡ gmo erK« hr _maZm AWdm nH$‹S>Zm& dh _hm A{dZ`r h¡& dh H$m¡Z h¡, H$hm§ h¡? Eogo
qH$H$a{Z Ho$ _wIV¢ Üd{Z {ZH$gr gmo hZw_mZ Zo gwZr& Aa YZwf Ho$ YaUhmao, epŠV Ho$ YaUhmao,
JXm Ho$ YaUhmao, IS²>J Ho$ ~aN>r Ho$ YaUhmao AZoH$ bmoJ AmdVo hZw_mZ Zo XoIo&
V~ ndZ H$m nyV qghhÿV¢ A{YH$ h¡ namH«$_ OmH$m, _wHw$Q>{df¡ aËZO{‹S>V dmZa H$m {M•,
VmH$a àH$me {H$`m h¡ AmH$me OmZo, Amn CZHy§$ AnZm ê$n {XIm`m, CJVo gy`© g_mZ H«$moY
hm|R> S>gVm bmb ZoÌ& V~ `mHo$ ^`H$[a g~ qH$H$a ^mJo, V~ Am¡a H«y$a gw^Q> AmE& epŠV Vmo_a
IS²>J MH«$ JXm YZwf BË`m{X Am`wY H$a{df¡ Ya¢ Aa AZoH$ eñÌ MbmdVo AmE& V~ A§OZr
H$m nwÌ eñÌa{hV hþVm gmo dZ Ho$ Oo d¥j D§$Mo D§$Mo Wo CZHo$ g_yh Cnm‹S>o Aa nd©V{Z H$s {ebm
Cnm‹S>r gmo amdU Ho$ gw^Q>{Z na AnZr ^wOm{ZH$a d¥j Aa {ebm MbmB©, _mZm| H$mb hr h¡, gmo ~hþV
gm_§V _mao& H¡$gr h¡ hZw_mZ H$s ^wOm? _hm ^`§H$a Omo gn© VmHo$ \$U g_mZ h¡ AmH$ma {OZH$m&
emb d¥j, nrnb, ~‹S>, Månm, Zrd, AemoH$, H$Xå~, Hw$ÝX, ZmJ AOw©Z, Yd, Am_«,
bmoY, H$Q>hb ~‹S>o ~‹S>o d¥j Cnma Cnma AZoH$ `moYm _mao& H$B© EH$ {ebmdm| go _mao, H$B© EH$
_wŠH$m| Aa bmVm| go nrg S>mao& g_wÐg_mZ amdU Ho$ gw^Q>m| H$s goZm jU_mÌ{df¡ ~Ioa S>mar& H$B©
EH$ _mao, H$B© EH$ ^mJo&
ho lo{UH$! _¥J{Z Ho$ OrVdoHy§$ _¥JamO H$m¡Z ghmB© hmo` Aa eara ~bhrZ hmo` Vmo KZm| H$s

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 485


ghm` H$a H$hm? Vm dZ Ho$ g~ hr ^dZ Aa dm{nH$m Aa {d_mZ gm[aIo CÎm_ _§{Xa g~ Mya
S>mao& Ho$db ^y{_ ahr JB©& dZ Ho$ _pÝXa Aa d¥j {dÜd§g {H$E, gmo _mJ© hmo` J`m O¡go g_wÐ
gyI Om` Aa _mJ© hmo` Om`&
\$mo[a S>mar h¡ hmQ>m| H$s n§pŠV, Aa _mao h¢ AZoH$ qH$H$a, gmo ~mOma Eogm hmo` J`m _mZm|
g§J«m_ H$s ^y{_ h¡& CVw§J Oo VmoaU gmo n‹S>o, Aa ÜdOmdm| H$s n§pŠV n‹S>r, gmo AmH$me go _mZm|
BÝÐYZwf n‹S>m h¡& Aa AnZr O§KmV¢ AZoH$ dU© Ho$ aËZ{Z Ho$ _{hb T>mho gmo AZoH$ dU© Ho$ aËZ{Z
H$s aOH$a _mZm| AmH$me{df¡ hOmam| BÝÐYZwf M‹T>o h¢& Aa nm`{Z H$s bmV{ZH$[a nd©Vg_mZ
D§$Mo Ka \$moa S>mao& {VZH$m ^`mZH$ eãX hmoVm ^`m& Aa H$B© EH$ Vmo hmW{Z go _mao, Aa nJm|
go _mao, Aa N>mVr go Aa H$m§Yo go& `m ^m§{V amdU Ho$ hOmam| gw^Q> _mao& gmo ZJa{df¡ hmhmH$ma
^`m& Aa aËZm| Ho$ _{hb {Ja n‹S>o, {VZH$m eãX ^`m& Aa hm{W{Z Ho$ Wå^ Cnma S>mao, Aa Kmo‹S>o
ndZ _§S>b, nmZm| H$s Ý`mBª C‹S>o C‹S>o {\$ao h¢& Aa dmnr \$moa S>mar§& gmo H$sM‹S> ah J`m& g_ñV
b§H$m ì`mHw$b ^B© _mZm| MmH$ M‹T>mB© h¡& b§H$mê$n gamoda amjgê$n _rZm| go ^am, gmo hZw_mZê$n
hmWr Zo Jmh S>mam&
V~ _oKdmhZ ~ŠVa n{ha ~‹S>r \$m¡O bo` Am`m Aa VmHo$ nrN>o hr BÝÐOrV Am`m gmo
hZw_mZ CZgo `wÕ H$aZo bJm& b§H$m H$s ~mø^y{_{df¡ _hm`wÕ ^`m, O¡gm IaXÿfU Aa bú_U Ho$
`wÕ ^`m hþVm& Aa hZw_mZ Mma Kmo‹S>m| Ho$ aW na M‹T> YZwf~mU bo` amjg{Z H$s goZm na Xm¡‹S>m&
V~ BÝÐOrV Zo ~hþV Xoa VH$ `wÕ H$a hZw_mZHy§$ ZmJ\$m§g go nH$S>çm Aa ZJa _| bo Am`m&
gmo `mHo$ Am`~o go n{hbo hr amdU Ho$ {ZH$Q> hZw_mZ H$s nwH$ma hmo ahr Wr& AZoH$ bmoJ ZmZm
àH$maH$[a nwH$ma H$a aho hþVo {H$ gwJ«rd H$m ~wbm`m `h AnZo ZJaV¢ {H$hH§$Ymnwa Am`m, am_gmo§
{_bm, Aa Vhm§V¢ `m Amoa Am`m gmo _hoÝÐHy§$ OrVm, Aa gmYdm| Ho$ CngJ© {Zdmao, X{Y_wI H$s
H$Ý`m am_ no nR>mB©, Aa dO«_B© H$moQ> {dÜd§gm dO«_wIHy§$ _mam, Aa VmH$s nwÌr b§H$mgwÝXar
A{^bmfd§Vr ^B© gmo naZr, Aa Vm g§J a_m, Aa nwînZm_m dZ {dÜd§gm, dZnmbH$ {dôdb
H$ao, Aa ~hþV gw^Q> _mao, Aa KQ>ê$n Oo ñVZ {VZH$a gtM gtM _m{b`m| H$s pñÌ`m| Zo nwÌm| H$s
ZmBª Oo d¥j ~‹T>mE hþVo Vo Cnma S>mao, Aa d¥jm| go ~ob Xÿa H$ar, gmo {dYdm pñÌ`m| H$s Ý`mBª ^y{_
{df¡ n‹S>r, {VZHo$ nëbd gyI JE, Aa \$b \y$bm| go Z_«r^yV ZmZm àH$ma Ho$ d¥j _gmZ Ho$ go
d¥j H$a S>mao& gmo `h AnamY gwZ amdUHy§$ A{VH$mon ^`m hþVm BVZo _| BÝÐOrV hZw_mZHy§$ boH$a
Am`m& gmo amdU Zo `mHy§$ bmoh H$s gm§H$b{Z H$a ~§Ym`m Aa H$hVm ^`m - `h nmnr {Zb©ÁO
XþamMmar h¡& A~ `mHo$ XoIdo H$a H$hm? `h ZmZm AnamY H$m H$aUhmam& Eogo XþîQ> H$mo Š`m| Z _m[a`o?

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

486 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ g^r _mWm YwZH$a H$hVo ^E - ho hZw_mZ! OmHo$ àgmX V¢ n¥Ïdr{df¡ Vy à^wVmHy§$ àmßV
^`m& à{VHy$b hmo` ^y{_JmoMar H$m XÿV ^`m& amdU H$s EoVr H¥$nm nrR> nrN>o S>ma XB©& Eogo
ñdm_rHy§$ VO, Oo {^Imar {ZY©Z n¥Ïdr _| ^«_Vo {\$aVo XmoZm| dra {VZH$m Vy godH$ ^`m& Aa
amdU Zo H$hm {H$ Vy ndZ H$m nwÌ Zmht H$mhÿ Am¡a H$a CnOm h¡& Voar MoîQ>m AHw$brZ H$s àË`j
XrI¡ h¡& Oo OmaOmV h¢ {VZHo$ {M• A§J _| Zmhr§ XrIo h¢, O~ AZmMma H$mo AmMa¢ V~ Om{ZE&
`h OmaOmV h¡& H$hm Ho$ear qgh H$m ~mbH$ ñ`mb H$m Aml` H$ao? ZrM H$m Aml` H$a
Hw$bd§V nwéf Z Ord|& A~ Vy amOÛma H$m Ðmohr h¡, {ZJ«h H$ado `mo½` h¡&
V~ hZw_mZ `h dMZ gwZ h§gm Aa H$hVm ^`m - Z Om{ZE H$m¡Z H$m {ZJ«h hmo`& `m
Xþ~w©{ÕH$a Voar _¥Ë`w ZOXrH$ AmB©, H$B© EH$ {XZ{df¡ ÑpîQ> na¡Jr& bú_Ug{hV lram_ ~‹S>r goZm
go Amd¡ h¢ gmo {H$gr go amoHo$ Z Om§` O¡go nd©V{ZV¢ _oK Z éHo$& Aa O¡g| H$moD$ ZmZm àH$ma Ho$
A_¥V g_mZ Amhma H$a V¥ßV Z ^`m Aa {df H$s EH$ ~yÝX ^I| ZmeHy§$ àmßV hmo` V¡go hOmam|
ñÌr{ZH$a Vy V¥ßVm`_mZ Z hmo` Aa nañÌr H$s V¥îUmH$a ZmeHy§$ àmßV hmo`Jm& Omo ew^ Aa
Aew^H$a àoar ~w{Õ hmoZhma _m{\$H$ hmo` h¡ gmo BÝÐm{X H$a ^r AÝ`Wm Z hmo`& Xþ~w©{Õ{df¡
g¡H$‹S>m| {à`dMZ H$a CnXoe Xr{O`o Vm¡hþ Z bJ¡, O¡gm ^{dVì` hmo` gmohr hmo`& {dZmeH$mb
Amd¡ V~ ~w{Õ H$m Zme hmo`&
O¡go H$moD$ à_mXr {df H$m ^am gwJÝY _Ywa Ob nrd¡ Vmo _aUHy§$ nmd¡ V¡g| ho amdU! Vy
nañÌr H$m bmobwnr ZmeHy§$ àmßV hmo`Jm& Vy Jwé n[aOZ d¥Õ {_Ì {à` ~m§Yd _§Ìr g~{Z Ho$ dMZ
Cb§KH$a nmH$_©{df¡ àd¥Îmo h¡, gmo XþamMma ê$n g_wÐ{df¡ H$m_ê$n ^«_a Ho$ _Ü` Am` ZaH$ Ho$
XþI ^moJoJm& ho amdU! Vy aËZldm amOm Ho$ Hw$bj` ZrMnwÌ ^`m& VmoH$a amjgd§{e{Z H$m j`
hmo`Jm& AmJ¡ Voao d§e _| ~‹S>o ~‹S>o _`m©Xm Ho$ nmbZhmao, n¥Ïdr{df¡ nyÁ`, _wpŠV Ho$ J_Z H$aUhmao
^E, Aa Vy CZHo$ Hw$b{df¡ nwbmH$ H${hE Ý`yZ nwéf ^`m& Xþ~w©{Õ {_ÌHy§$ H$hVm {ZaW©H$ h¡&
O~ hZw_mZ go `h dMZ H$ho V~ amdU H«$moYH$a AmaŠV hmo` Xþd©MZ H$hVm ^`m - `h
nmnr _¥Ë`w go Zmht S>a¡ h¡, dmMmb h¡& VmV¢ erK« hr `mHo$ hmW nm§d J«rdm gm§H$b{Zgy§ ~m§YH$a
Aa Hw$dMZ H$hVo J«m_{df¡ \o$amo& H«y$a qH$H$a bma Ka Ka `h dMZ H$hmo - ^y{_JmoM[a`m| H$m
XÿV Am`m h¡ `m{h XoIhþ, Aa ídmZ ~mbH$ bma gmo ZJa H$s bwJmB© {YŠH$ma Xod¢& Aa ~mbH$
Yya C‹S>md¢, Aa ñdmZ ^m¢Ho$& gd© ZJar {df¡ `m ^m§{V Bgo \o$amo, XþI Xodmo& V~ do amdU H$s Amkm
à_mU Hw$dMZ ~mobVo bo {ZH$go& gmo `h ~ÝYZ Vw‹S>m` D§$Mm Më`m O¡g¢ `{V _moh\$m§g Vmo‹S>
_mojnwarHy§$ Om§`& AmH$meV¢ CN>b AnZo nJm| H$s bmVm| H$a b§H$m H$m ~‹S>m Ûma T>m`m VWm Am¡a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 487


EH$ N>moQ>o XadmOo T>mho& BÝÐ Ho$ _{hb Vwë` amdU Ho$ _{hb hZw_mZ Ho$ MaU{Z Ho$ KmV go {~Ia
JE {OZHo$ ~‹S>o ~‹S>o ñVå^ hVo& Aa _hb Ho$ Amg nmg aËZ gwdU© H$m H$moQ> hþVm gmo Mya S>mam&
O¡g¢ dO«nmV Ho$ _mao nd©V MyU© hmo Om§` V¡g¢ amdU Ho$ Ka hZw_mZê$n dO« Ho$ _mao MyU© hmo` JE&
`h hZw_mZ Ho$ namH«$_ gwZ grVm Zo à_moX {H$`m Aa hZw_mZHy§$ ~§Ym gwZ {dfmX {H$`mo hþVm
V~ dO«moXar nmg ~¡R>r hþVr VmZo H$hm - ho Xodr! d¥Wm H$mhoHy§$ éXZ H$a¡? `h gm§H$b Vw‹S>m`
AmH$me _| Mbm Om` h¡ gmo XoI& V~ grVm A{V àgÞ ^B©& Aa {MÎm _| qMVdVr ^B© `h
hZw_mZ _oao g_mMma n{V no Om` H$hoJm gmo Amgrg XoVr ^B©, Aa nwînm§O{b ZmIVr ^B© {H$
Vy H$ë`mU go nhþ§{M`mo, g_ñV J«h VwPo gwIXmB© hm|`, Voao {d¿Z gH$b ZmeHy§$ àmßV hm|`, Vy
{Ma§Ord hmo& `m ^m§{V namoj Agrg XoVr ^B©& Oo nwÊ`m{YH$mar hZw_mZ gm[aIo nwéf h¢ do AX²^wV
AmíM`©Hy§$ CnOmd¡ h¢&
H¡$go h¢ do nwéf? {OÝhm|Zo nyd©OÝ_ _| CËH¥$ï> Vnd«V AmMao h¢, Aa gH$b^d _| {dñVa¡ h¢
Eogr H$s{V© Ho$ YmaH$ h¢, Aa Omo H$m_ {H$gr go Z ~Z¡ gmo H$ado g_W© h¢, Aa qMVdZ _| Z Amd¡
Eogm gmo AmíM`© Cgo CnOmd¡ h¢& Bg{bE gd© VOH$a Oo n§{S>VOZ h¢ do Y_©Hy§$ ^Omo& Aa Oo
ZrMH$_© h¢ do ImoQ>o \$b Ho$ XmVm h¡, Bg{bE Aew^H$_© VOmo& Aa na_gwI H$m AmñdmX Vm_|
AmgŠV Oo àmUr, gwÝXa brbm Ho$ YmaH$ do gy`© Ho$ VoOHy§$ OrV¡ Eogo hmo` h¢&
lr a{dfo U mMm`© {da{MV _hmnÙnw a mU g§ ñ H¥ $ V J« § W , VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
hZw_mZ H$m b§H$mgy§ nmN>m AmdZo H$m dU©Z H$aZo dmbm {VaonZdm± nd© g§nyU© ^`m&&53&&
AWmZÝVa hZw_mZ AnZo H$Q>H$ _| Am`, {H$hH§$YmnwaHy§$ Am`m, b§H$mnwa _| {d¿ZH$a Am`m,
ÜdOm N>Ìm{X ZJar H$s _Zmo½`Vm ha Am`m& {H$hH§$Ymnwa Ho$ bmoJ hZw_mZHy§$ Am`m OmZ ~m{ha
{ZH$go& ZJa _| CËgmh ^`m, `h Yra CXma h¡ namH«$_ OmH$m, ZJa _| àdoe H$aVm ^`m& gmo
ZJa Ho$ Za Zm[a`m| H$mo `mHo XoIdo H$m A{Vg§^«_ ^`m& AnZm Ohm§ {Zdmg Vhm§ Om` goZm Ho$
`Wm`mo½` S>oao H$amE& amOm gwJ«rd Zo g~ d¥Îmm§V nyN>m, gmo Vm{h H$hm& ~hþ[a am_ Ho$ g_rn JE&
am_ `h qMVdZ H$a aho h¢ {H$ hZw_mZ Am`m h¡ gmo `h H$hoJm {H$ {Vhmar {à`m gwIgy§ Ord¡ h¡&
hZw_mZ Zo Vmhr g_` Am` am_Hy§$ XoIm - _hmjrU, {d`moJê$n Ap½Z go VßVm`_mZ, O¡go hmWr
XmdmZb H$a ì`mHw$b hmo` _hmemoH$ê$n JV©{df¡ n‹S>o& {VZHy§$ Z_ñH$ma H$a hmW Omo‹S> h{f©V dXZ
hmo` grVm H$s dmVm© H$hVm ^`m& OoVo ahñ` Ho$ g_mMma H$ho hþVo Vo g~ dU©Z {H$`o, Aa {ga
H$m My‹S>m_{U gm¢n {ZpíM¨V ^`m&
{MÝVm H$a dXZ H$s Am¡a hr N>m`m hmo` ahr h¡, Am§gy n‹S>o h¢& gmo am_ `m{h XoIH$a éXZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

488 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$aZo bJ JE Aa CR>H$a {_bo& lram_ `m¢ nyN>o h¢ - ho hZw_mZ! gË` H$hmo, _oar ñÌr Ord¡ h¡?
V~ hZw_mZ Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m& ho ZmW! Ord¡ h¡, AmnH$m Ü`mZ H$a¡ h¡& ho n¥ÏdrnVo! Amn
gwIr hmodmo, AmnHo$ {dah H$a dh gË`dVr {Za§Va éXZ H$a¡ h¡, ZoÌ{Z Ho$ ObH$a MVwa_mg H$a
amIm h¡& JwU Ho$ g_yh H$s ZXr grVm, VmHo$ Ho$e {~Ia aho h¢, AË`ÝV XþIr h¡, Aa ~maå~ma
{Zídmg ZmIVr qMVm Ho$ gmJa _| Sy>~ ahr h¡& ñd^md hr H$[a Xþ~©b eara h¡, Aa {deof Xþ~©b
hmo` JB© h¡& amdU H$s ñÌr§ AmamY¡§ h¡ naÝVw CZgo g§^mfU H$a¡ Zmht& {Za§Va {Vhmam hr Ü`mZ
H$a¡ h¡& eara H$m g§ñH$ma g~ VO ~¡R>r h¡& ho Xod! {Vhmar amUr ~hþV Xþ:I go Ord¡ h¡& A~ Vw_Hy§$
Omo H$aZm hmo` gmo H$amo&
`o hZw_mZ Ho$ dMZ gwZ lram_ qMVmdmZ ^E& _wIH$_b Hw$_bm` J`m& XrK© {Zídmg
ZmIVo ^`o& Aa AnZo OrVì`Hy§$ AZoH$ àH$ma qZXVo ^E& V~ bú_U Zo Yr`© ~§Ym`m& ho
_hm~w{Õ! H$hm gmoM H$amo hmo? H$Îm©ì`{df¡ _Z Yamo& Aa bú_U gwJ«rdgy§ H$hVm ^`m - ho
{H$hH$ÝYm{YnVo! Vy XrK©gyÌr h¡& A~ grVm Ho$ ^mB© ^m_§S>bHy§$ erK« hr ~wbmdhþ& amdU H$s
ZJar h_Hy§$ Adí` hr OmZm h¡& H¡$ Vmo OhmO{ZH$[a g_wÐ {Va¡§ AWdm ^wOm{ZV¢& `o ~mV gwZ
qghZmX Zm_m {dÚmYa ~mobm - Amn MVwa _hmàdrU hmo`H$a Eogr ~mV _V H$hmo& Aa h_ Vmo
AmnHo$ g§J h¢ naÝVw Eogm H$aZm Om{df¡ g~H$m {hV hmo`& hZw_mZ Zo Om` b§H$m Ho$ dZ {dÜd§go,
Aa b§H$m {df¡ CnÐd {H$`m gmo amdUHy§$ H«$moY ^`m h¡, gmo h_mar Vmo _¥Ë`w AmB© h¡&
V~ Om_d§V ~mobm Vy Zmha hmo`H$a _¥J H$s Ý`mBª H$hm H$m`a hmo` h¡? A~ amdU hÿ ^`ê$n
h¡ Aa dh AÝ`m`_mJu h¡& ~mH$s _¥Ë`w {ZH$Q> AmB© h¡& Aa AnZr goZm _| ^r ~‹S>o ~‹S>o `moYm
_hmaWr h¢, {dÚm {d^dH$a nyU© h¢, hOmam§ AmíM`© Ho$ H$m`© {OÝhm|Zo {H$`o h¢, {VZHo$ Zm_
YZJ{V, EH$^yV, JOñdZ, H«y$aHo${b, {H$b^r_, Hw$ÊS>, Jmoa{d, A§JX, Zb, Zrb, V{S>XdH«$,
_ÝXa, Ae©Zr, AU©d, MÝÐÁ`mo{V, _¥J|Ð dO«ÑpîQ>, {XdmH$a, Aa BëH$m{dÚm, bm§Jyb{dÚm,
{Xì`eñÌ {df¡ àdrU, {OZHo$ nwéfmW© _| {d¿Z Zmht Eogo hZw_mZ _hm{dÚmdmZ, Aa ^m_§S>b
{dÚmYam| H$m B©ída, _hoÝÐHo$Vw A{V CJ« h¡ namH«$_ OmH$m, àgÞH$s{V© Cnd{V, Aa VmHo$ nwÌ
_hm ~bdmZ, VWm amOm gwJ«rd Ho$ AZoH$ gm_§V _hm~bdmZ h¢, na_ VoO Ho$ YmaH$ daV¡ h¢,
AZoH$ H$m`© Ho$ H$aUhmao, Amkm Ho$ nmbZhmao&
`o dMZ gZwH$a {dÚmYa bú_U H$s Amoa XoIVo ^E& Aa lram_Hy§$ XoIm Vmo gm¡å`Vma{hV
_hm{dH$ambê$n XoIm Aa ^¥Hw${Q> M‹T>r _hm ^`§H$a _mZm| H$mb Ho$ YZwf hr h¢& lram_ bú_U
b§H$m H$s {Xem, H«$moY Ho$ ^ao bmb ZoÌH$a Mm¢Ho$ _mZm| amjg{Z Ho$ j` H$aZo Ho$ H$maU hr h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 489


~hþ[a dhr ÑpîQ> YZwf H$s Amoa Yar& Aa XmoZm| ^mB`m| H$m _wI _hm H«$moYê$n hmo` J`m& H$mon
H$a _§{S>V ^`o, {ga Ho$ Ho$e T>rbo hmo` J`o _mZm| H$_b Ho$ ñdê$n hr h¢, OJVHy§$ Vm_gê$n
V_H$a ì`mßV {H$`m Mmho h¢ - Eogm XmoD${Z H$m _wI Á`mo{V Ho$ _§S>b _Ü` XoI g~ {dÚmYa
J_ZHy§$ CÚ_r ^E& g§^«_ê$n h¡ {MÎm {OZH$m, amKd H$m A{^àm` OmZH$a gwJ«rd hZw_mZm{X
gd© ZmZm àH$ma Ho$ Am`wY Aa gånXm H$a _§{S>V MbdoHy§$ CÚ_r ^E& am_ bú_U XmoZm| ^mB{Z
Ho$ à`mU hmoZo Ho$ dm{XÌ{Z go g_yh Ho$ ZmXH$a ny[aV h¢ Xem|{Xem gmo _mJ©{ga dXr n§M_r Ho$
{XZ gy`© CX` Ho$ g_` _hm CËgmh g{hV ^bo ^bo eHw$Z ^E& Vm g_` à`mU H$aVo ^E&
H$hm H$hm eHw$Z ^E H${hE h¢ - {ZYy©_ Ap½Z H$s Ádmbm X{jUmdV© XoIr, Aa _Zmoha
eãX H$aVo _moa, Aa dñÌm^yfU g§`wŠV gm¡^m½`dVr Zmar, gwJÝY ndZ, {ZJ«ªW _w{Z, N>Ì, Vwa§Jm|
H$m Jå^ra htgZm, KQ>m H$m eãX, Xhr H$m ^am H$be, H$mJ nm§I \¡$bmE _Ywa eãX H$aVm,
^oar Aa e§I H$m eãX, Aa {Vhmar O` hmodo {g{Õ hmodo ZÝXmo ~Ymo© Eogo dMZ BË`m{X ew^ eHw$Z
^E& amOm gwJ«rd lram_ Ho$ g§J MbdoHy§$ CÚ_r ^E& gwJ«rd Ho$ R>m¡a R>m¡a gw{dÚmYam| Ho$ g_yh
AmE& H¡$gm h¡ gwJ«rd? ewŠb nj Ho$ MÝÐ_m g_mZ h¡ àH$me OmH$m& ZmZm àH$ma Ho$ {d_mZ,
ZmZm àH$ma H$s ÜdOm, ZmZm àH$ma Ho$ dmhZ, ZmZm àH$ma Ho$ Am`wY CZ g{hV ~‹S>o ~‹S>o {dÚmYa
AmH$me{df¡ OmVo emo^Vo ^E&
amOm gwJ«rd, hZw_mZ, eë`, Xþ_©f©U, Zb, Zrb, H$mb, gwfoU, Hw$_wX BË`m{X AZoH$ amOm
lram_ Ho$ bma ^E& {VZHo$ ÜdOmdm| na XoXrß`_mZ aËZ_B© dmZam| Ho$ {M• _mZm| AmH$me Ho$
J«gdoHy§$ àdaVo h¢& Aa {dam{YV H$s ÜdOm na Zmha H$m {M• ZrPaZo g_mZ X¡Xrß`_mZ, Aa
Om§~y H$s ÜdOm na d¥j, Aa qghad H$s ÜdOm _| ì`mK«, Aa _oKH$m§V H$s ÜdOm _| hmWr H$m
{M• BË`m{X amOm{Z H$s ÜdOm _| ZmZm àH$ma Ho$ {M•& BZ_| ^yVZmX _hmVoOñdr bmoH$nmb
g_mZ gmo \$m¡O H$m AJ«ga ^`m& Aa bmoH$nmb g_mZ hZw_mZ ^yVZmX Ho$ nrN>o, gm_§V{Z Ho$
MH«$ g{hV na_ VoOHy§$ Yao b§H$m na M‹T>o& gmo A{V hf© Ho$ ^ao emo^Vo ^E& O¡go nyd© amdU Ho$
~‹S>o gwHo$er Ho$ nwÌ _mbr b§H$m na M‹T>o hþVo, Aa A_b {H$`m hþVm V¡go&
lram_ Ho$ gÝ_wI {dam{YV ~¡R>m, Aa nrN>o Om_d§V ~¡R>m, ~mBª ^wOm gwfoU ~¡R>m, Xm{hZr
^wOm gwJ«rd ~¡R>m, gmo EH$ {Z{_f _| ~ob§Yanwa nhþ§Mo& Vhm§ H$m g_wÐZm_m amOm gmo CgHo$ Aa Zb
Ho$ na_ `wÕ ^`m& gmo g_wÐ Ho$ ~hþV bmoH$ _mao JE& Aa Zb Zo g_wÐ H$mo ~m§Ym ~hþ[a lram_
go {_bm`m& Aa Vhm§ hr S>oam ^E& lram_ Zo g_wÐ na H¥$nm H$ar, VmH$m amÁ` VmH$mo {X`m& gmo
amOm Zo A{V h{f©V hmo` AnZr H$Ý`m gË`lr, H$_bm, JwU_mbm, aËZMy‹S>m, pñÌ`m| Ho$ JwUH$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

490 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_§{S>V Xodm§JZm g_mZ gmo bú_U go naUmB©& Vhm§ EH$am{Ì aho& ~hþ[a `hm§ go à`mU H$a gwdob
nd©V na gwdob ZJa JE& dhm§ amOm gwdob Zm_ {dÚmYa, VmHy§$ g§J«m_ _| OrV am_ Ho$ AZwMa
{dÚmYa H«$s‹S>m H$aVo ^E, O¡go ZÝXZdZ{df¡ Xod H«$s‹S>m H$ao& Vhm§ Aj` Zm_ dZ _| AmZÝX go
am{Ì nyU© H$[a&
~hþ[a à`mUH$a b§H$m Om`doHy§$ CÚ_r ^E& H¡$gr h¡ b§H$m? D§$Mo H$moQ> go `wŠV, gwdU© Ho$
_pÝXa{ZH$a nyU©, H¡$bme Ho$ {eIa g_mZ h¡ AmH$ma {OZHo$, Aa ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{Z Ho$
CÚmoVH$a àH$meê$n, Aa H$_b{Z Ho$ Oo ~Z {VZgo `wŠV, dmnrHy$n gamodam{XH$ H$a emo{^V,
ZmZm àH$ma aËZm| Ho$ D§$Mo Oo M¡Ë`mb` {VZH$a _pÊS>V, _hmn{dÌ BÝÐ H$s ZJarg_mZ& Eogr
b§H$mHy$§ XyaV¢ XoIH$a g_ñV {dÚmYa am_ Ho$ AZwMa AmíM`©Hy§$ àmßV ^E, Aa h§gÛrn{df¡ S>oao
{H$`o& Vhm§ h§gnwa ZJa, amOm h§gaW, Vm{h `wÕ{df¡ OrV, h§gnwa _| H«$s‹S>m H$aVo ^E& Vhm§V¢
^m_ÊS>b na ~hþ[a XÿV ^oOm, Aa ^m_§S>b Ho$ Am`d¡ H$s dm§N>m H$a Vhm§ {Zdmg {H$`m& Om Om
Xoe _| nwÊ`m{YH$mar J_Z H$a¢ Vhm§ Vhm§ eÌw{Z H$mo OrV, _hm^moJ Cn^moJ H$mo ^O|&
BZ nwÊ`m{YH$mar CÚ_d§Vm| go H$moB© nao Zmht h¡& g~ AmkmH$mar h¢& Omo Omo CZHo$ _Z _|
A{^bmfm hmo` gmo g~ BZH$s _yR>r _| h¡& VmV¢ gd© Cnm`H$a Ì¡bmoŠ` _| gma Eogm Omo {OZamO
H$m Y_© gmo àe§gm `mo½` h¡& Omo H$moB© OJOrV ^`m Mmh¡ dh {OZY_©Hy§$ AmamYmo& `o ^moJ
jU^§Jwa h¡§& BZH$s H$hm ~mV? `h drVamJ H$m Y_© {Zdm©U XoZohmam h¡& Aa H$moB© OÝ_ bo` Vmo
BÝÐ MH«$dË`m©{XH$ nX H$m XoZhmam h¡& Vm Y_© Ho$ à^mdV¢ `o ^ì` Ord gy`© go A{YH$ àH$me
H$mo Ya¡ h§¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_ bú_U b§H$mJ_Z dU©Z H$aZo dmbm Mm¡dZdm± nd© g§nyU© ^`m&&54&&
AWmZÝVa am_ H$m H$Q>H$ g_rn Am`m OmZ àb`H$mb Ho$ Va§J g_mZ b§H$m jmo^Hy§$ àmßV
^B©& Aa amdU H$monê$n ^`m, Aa gm_ÝV bmoH$ aUH$Wm H$aVo ^E& O¡gm g_wÐ H$m eãX hmo`
V¡go dm{XÌ{Z Ho$ ZmX ^E& gd© {Xem eãXm`_mZ ^B©& Aa aU^oar Ho$ ZmXV¢ gw^Q> _hmhf©Hy§$
àmßV ^E& g~ gmO~mO gO ñdm_r Ho$ {hV ñdm_r Ho$ {ZH$Q> AmE& {VZHo$ Zm_ _marM,
A_bMÝX, ^mñH$a, qghà^, hñV, àhñV BË`m{X AZoH$ `moYm Am`wY{ZH$[a nyU© ñdm_r Ho$
g_rn AmE&
AWmZÝVa b§H$mn{V _hm`moYm g§J«m_ Ho$ {Z{_Îm CÚ_r ^`m& V~ {d^rfU amdU n¡ AmE&
àUm_H$a emñÌ_mJ© Ho$ AZwgma A{V àe§gm`mo½`, g~Hy§$ gwIXmB© AmJm_r H$mb _| H$ë`mUê$n,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 491


dV©_mZ H$ë`mUê$n, Eogo dMZ {d^rfU amdU go H$hVm ^`m& H¡$gm h¡ {d^rfU? emñÌ{df¡
àdrU, _hm MVwa, Z` à_mU H$m doÎmm, ^mB© H$mo emÝV dMZ H$hVm ^`m - ho à^mo! {Vhmar
H$s{V© Hw$ÝX Ho$ nwîn g_mZ CÁÁdb, _hm{dñVrU©, _hmloîR>, BÝÐ g_mZ n¥Ïdr na {dñVma ahr
h¡, gmo nañÌr Ho$ {Z{_Îm `h H$s{V© jU_mÌ _| j` hmo`Jr, O¡go gm§P Ho$ ~mXb H$s aoIm& VmV¢
ho ñdm_r! ho na_oída! h_ na àgÞ hmodmo& erK« hr grVmHy§$ am_ Ho$ g_rn nR>mdmo& `m_| Xmof
Zmht, Ho$db JwU hr h¡& gwIê$n g_wÐ _| Amn {ZíM` {VîR>mo& ho {dMjU! Oo Ý`m`ê$n
_hm^moJ h¢ do g~ Vwåhmao ñdmYrZ h¢& Aa lram_ `hm§ AmE h¢ gmo ~‹S>o nwéf h¢, {Vhmao Vwë` h¢, gmo
OmZH$s {VZHy$§ nR>m` Xodhþ& gd© àH$ma AnZr dñVw hr àe§gm `mo½` h¡& nadñVw àe§gm `mo½` Zmht&
`h dMZ {d^rfU Ho$ gwZ BÝÐOrV amdU H$m nwÌ {nVm Ho$ {MÎm H$s d¥{Îm OmZ {d^rfUHy§$
H$hVm ^`m& AË`ÝV _mZ H$m ^am, Aa {OZemgZ go {d_wI h¡& gmYmo! Vw_Hy§$ H$m¡Z Zo nyN>m,
Aa H$m¡Z Zo A{YH$ma {X`m OmH$[a `m ^m§{V CÝ_Îm H$s ZmBª dMZ H$hmo hmo? Vw_ AË`ÝV H$m`a
hmo, Aa XrZ bmoH${Z H$s ZmBª `wÕ go S>amo hmo AnZo Ka Ho$ {dda _| ~¡R>mo? H$hm Eogr ~mV{ZH$a,
Eogm Xþb©^ ñÌraËZ nm`H$a _y‹T>m| H$s Ý`mBª H$m¡Z VO¡? Vw_ H$mhoHy§$ d¥Wm dMZ H$hmo? Om ñÌr Ho$
AW© gw^Q> nwéf g§J«m_{df¡ VrúU IS²>J H$s Ymam H$[a _hmeÌw{ZHy§$ OrV H$a dra bú_r
^wOm{ZH$[a CnmO} h¢ {VZHo$ H$m`aVm H$hm?
H¡$gm h¡ g§J«m_? _mZm| hm{W{Z Ho$ g_yh go Ohm§ A§YH$ma hmo` ahm h¡& Aa ZmZm àH$ma Ho$
eñÌ{Z Ho$ g_yh Mb¡ h¡§, Ohm§ A{V ^`mZH$ h¡& `h dMZ BÝÐOrV Ho$ gwZH$a BÝÐOrVHy§$
{VañH$ma H$aVm g§Vm {d^rfU ~mobm - ao nmnr! AÝ`m`_mJu! H$hm Vy nwÌZm_m eÌw h¡? VmoHy§$
erV dm`w CnOr h¡, AnZm {hV Zmht OmZ¡ h¡, erVdm`w H$s nr‹S>m Aa Cnm` N>m§‹S> erVb
Ob{df¡ àdoe H$a¡ Vmo AnZo àmU Imodo& Aa Ka{df¡ AmJ bmJ¡ Aa Vm Ap½Z{df¡ gyIo BªYZ
S>mao Vmo Hw$eb H$hm§ go hmo`? Ahmo! _mohê$n J«mhH$a Vy nr{‹S>V h¡& Voar MoîQ>m {dnarV h¡& `h
ñdU©_B© b§H$m Ohm§ Xod{d_mZ go Aa, bú_U Ho$ VrúU dmUm| go MyU© Z hmo{h OmB©, Vm n{hbo
OZH$gwVm n{Vd«VmHy§$ am_ n¡ nR>m` Xohþ&
gd©bmoH$ Ho$ H$ë`mU Ho$ AW© erK« hr grVm H$mo nR>mZm `mo½` h¡& Voao ~mn Hw$~w{Õ Zo `h
grVm Zmht AmZr h¡& amjgê$n gnm] H$m {~b Omo `h b§H$m Vm{df¡ {dfZmeH$ O‹S>r AmZr h¡&
gw{_Ìm H$m nwÌ bú_U gmoB© ^`m H«$moYm`_mZ qgh, Vm{h Vw_ JO g_mZ {Zdmado g_W© Zmht&
OmHo$ hmW gmJadV© YZwf Aa Am{XË`_wI A_moKdmU Aa {OZHo$ ^m_§S>b-gm ghmB© gmo
bmoH$m| go H¡$go OrVm Om`? Aa ~‹S>o {dÚmYa{Z Ho$ A{Yn{V {OZgo Om` {_bo, _hoÝÐ_b`,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

492 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


hZw_mZ, gwJ«rd, {Ìnwa BË`m{X AZoH$ amOm Am¡a aËZÛrn H$m n{V, dobÝYa H$m n{V, g§Ü`m ha
Ûrn, h¡h`Ûrn, AmH$me{VbH$, Ho$br{H$b, X{YdH«$ Aa _hm~bdmZ {dÚm Ho$ {d^dH$[a nyU©
AZoH$ {dÚmYa Am` {_b|& `m ^m§{V Ho$ H$R>moa dMZ H$hVm Omo {d^rfU Vmna _hmH«$moYm`_mZ
hmo` IS²>J H$mT> amdU _madoHy§$ CÚ_r ^`m& V~ {d^rfU ^r _hmH«$moYê$n Ho$ de hmo` amdUgy§
`wÕ H$adoHy§$ dO«_B© ñVå^ Cnmaçm& `o XmoZm| ^mB© CJ« VoO Ho$ YmaH$ `wÕHy§$ CÚ_r ^E, gmo _§{Ì`m|
Zo g_Pm` _Zo {H$E& {d^rfU AnZo Ka J`m, amdU _{hb J`m&
~hþ[a amdU Zo Hw$å^H$aU BÝÐOrV H$mo H$R>moa{MÎm hmo` H$hm Omo `h {d^rfU _oao A{hV
_| VËna h¡, Aa XþamË_m h¡, dm{h _oar ZJar go {ZH$mgmo& `m AZWu Ho$ a{hdoH$[a Š`m? _oam A§J hr
_mogo à{VHy$b hmo` Vmo _mo{h Z éM¡& Omo `h b§H$m{df¡ ah¡ Aa _¢ `m{h Z _mê§$ Vmo _oam OrdZm Zmht&
Eogr dmVm© {d^rfU gwZH$a H$hr - _¢ hÿ H$hm aËZldm H$m nwÌ Zmht? Eogm H$h b§H$mV¡§
{ZH$gm& _hmgm_§V{Z g{hV Vrg Ajm¡{hUr Xb bo`H$a am_ n¡ Mmë`m&
Vrg Ajm¡{hUr Ho$VoH$ ^E VmH$m dU©Z - N>h bmI N>ßnZ hOma EH$gm¡ hmWr, Aa
EVo hr aW, Aa CJUrgbmI A‹S>gR> hOma VrZ gm¡ Vwa§J, Aa ~Îmrg bmI Añgr hOma
nm§Mgm¡ n`mXm& {dÚwV²KZ, BÝÐdO«, BÝÐàM§S>, Mnb, CS>V, EH$ Ae{Z, g§nmVH$mb,
_hmH$mb `o {d^rfU gå~ÝYr na_ gm_§V AnZo Hw$Qw>å~ Aa g~ g_wXm` g{hV, ZmZm àH$ma
Ho$ eñÌ{ZH$[a _§{S>V, am_ H$s goZm H$s Va\$ Mmbo&
ZmZm àH$ma Ho$ dmhZ{ZH$a `wŠV AmH$meHy§$ AmÀN>m{XV H$a gd© n[adma g{hV {d^rfU
h§gÛrn Am`m& gmo Cg Ûrn Ho$ g_rn _Zmo½`ñWb XoI Ob Ho$ Vra goZmg{hV {VîR>m, O¡go
ZÝXrída Ûrn Ho$ {df¡ Xod {VîR>o& {d^rfUHy§$ Am`m gwZ dmZad§e{Z H$s goZm H$ånm`_mZ ^B©
O¡go erVH$mb{df¡ X{bÐr H$m§n¡& bú_U Zo gmJamdV© YZwf Aa gy`©hmg IS²>J H$s Va\$ ÑpîQ>
Yar& Aa am_ Zo dO«mdV© YZwf hmW {b`m& Aa g~ _§Ìr ^obo hmo` _§Ì H$aVo ^E& O¡go qgh go
JO S>ao V¡go {d^rfU go dmZad§er S>ao&
Vmhr g_` {d^rfU Zo lram_ Ho$ {ZH$Q> {dMjU Ûmanmb ^oOm& gmo am_ n¡ Am` Z_ñH$ma
H$a _Ywa dMZ H$hVm ^`m - ho Xod! BZ XmoZm| ^mB©{Z{df¡ O~Vo amdU grVm bm`m V~ hr go
{damoY n‹S>m, Aa AmO gd©Wm {~J‹S> JB©& VmV¢ Amn Ho$ nm§`Z Am`m h¡, AmnHo$ MaUmaqdXHy§$
Z_ñH$ma nyd©H$ {dZVr H$a¡ h¡& H¡$gm h¡ {d^rfU? Y_©H$m`©{df¡ CÚ_r h¡& `h àmW©Zm H$ar h¡ {H$
Amn eaUmJV à{Vnmb hmo, _¢ {Vhmam ^ŠV eaUo Am`m hÿ§, Omo Amkm hmo` gmo hr H$ê§$? Amn
H¥$nm H$aZo `mo½` h¢& `h Ûmanmb Ho$ dMZ gwZ am_ Zo _§Ìr{Zgy§ _§Ì {H$`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 493


V~ am_ Zo gw_{VH$m§V _§Ìr H$hVm ^`m H$Xm{MV² H$moB© ~mV H$a Amng _| H$bwf hmo` ~hþ[a
{_{b Om§`& Hw$b Aa Ob BZHo$ {_bZo H$m AMaO Zmht& V~ _hm~w{ÕdmZ _{Vg_wÐ ~mobm -
BZ_| {damoY Vmo ^`m, `h ~mV g~go gw{ZE h¡& Aa {d^rfU _hm Y_m©Ë_m Zr{VdmZ h¡,
emñÌê$n ObH$a Ymo`m h¡ {MÎm OmH$m, _hm X`mdmZ h¡, XrZ bmoH${Z na AZwJ«h H$a¡ h¡, Aa
{_Ì{Z _| Ñ‹T> h¡& Aa ^mB©nZo H$s ~mV H$hmo gmo ^mB©nZo H$m H$maU Zmht, H$_© H$m CX` Ord{Z
Ho$ OwXm OwXm hmo` h¡& BZ H$_©{Z Ho$ à^mdH$a `m OJV{df¡ Ord{Z H$s {d{MÌVm h¡&
`m àñVmd{df¡ EH$ H$Wm h¡ gmo gwZhþ§ - EH$ {J[a EH$ Jm¡^yV `o XmoD$ ^mB© ~«m÷U hþVo& gmo
EH$ amOm gy`©_oK hþVm& VmHo$ amUr _{V{H«$`m, VmZo XmoZm|Hy§$ nwÊ` H$s dm§N>mH$a ^mV _| {N>nm`
gwdU© {X`m& gmo {J[aH$nQ>r Zo ^mV{df¡ ñdU© OmZ Jmo^yVHy§$ N>bH$a _maçm XmoZm| H$m ñdU© ha
{b`m& gmo bmo^ go àr{V^§J hmo` h¡&
Am¡a ^r H$Wm gwZmo - H$m¡em§~r ZJar{df¡ EH$ d¥hÕZ Zm_m J¥hñWr, VmHo$ nwa{dXm Zm_m
ñÌr, VmHo$ nwÌ A{hXod _hrXod& gmo BZH$m {nVm _ydm V~ `o XmoD$ ^mB© YZ Ho$ CnmaOZo {Z{_Îm
g_wÐ _| OhmO _| ~¡R> JE& gmo gd©Ðì` Xo` EH$ aËZ _mob {b`m& gmo dh aËZHy§$ Omo ^mB© hmW
_| bo` VmHo$ ^md hm|` {H$ _¢ XÿOo ^mB©Hy§$ _mê§$& gmo nañna XmoD$ ^mB©{Z Ho$ ImoQ>o ^md ^E& V~
Ka Am`o dh aËZ _mVmHy§$ gm¢nm& gmo _mVm Ho$ `o ^md ^E {H$ XmoD$ nwÌ{ZHy§$ {df Xo` _mê§$& V~
_mVm Aa XmoZm| ^mB`m| Zo dm aËZ go {daŠV hmo` H$m{bÝXr ZXr _| S>mam& gmo aËZHy§$ _N>br {ZJb
JB©& gmo _N>brHy§$ Yrda Zo nH$ar, Aa A{hXod _hrXod hr Ho$ ~oMr gmo A{hXod _hrXod H$s ~{hZ
_N>brHy§$ {dXmaVr hþVr gmo aËZ {ZH$ñ`m& `mhÿ Ho$ `o ^md ^E {H$ _mVmHy§$ Am¡a XmoD$ ^mB{ZHy§$
_mê§$& V~ `mZo gH$b d¥Îmm§V H$hçm {H$ `m aËZ Ho$ `moJ go _oao Eogo ^md hmo` h¢ Omo Vw_Hy§$ _mê§$&
V~ aËZHy§$ Mya S>maçm& _mVm ~{hZ Aa XmoD$ ^mB© g§gma Ho$ ^md go {daŠV hmo` {OZXrjm YaVo
^E& VmV¢ Ðì` Ho$ bmo^H$a ^mB{Z _| ~¡a hmo` h¡, Aa kmZ Ho$ CX`H$a ~¡a {_Q>¡ h¡& Aa {J[a Zo
Vmo bmo^ Ho$ CX` go Jmo^yVHy§$ _maçm& Aa A{hXod Ho$ _{hXod Ho$ d¡a {_Q> J`m& gmo _hm~w{Õ
{d^rfU H$m Ûmanmb Am`m h¡ VmHy§$ _Ywa dMZH$a {d^rfUHy§$ ~wbmAmo&
V~ Ûmanmbgm| ñZoh OVm`m Aa {d^rfUHy§$ A{V AmXagy§ ~wbm`m& {d^rfU am_ Ho$ g_rn
Am`m& gmo am_ {d^rfU H$m A{V AmXaH$a {_bo& {d^rfU {dZVr H$aVm ^`m -
ho Xod! ho à^mo! {ZíM`H$a _oao Bg OÝ_{df¡ Vw_ hr à^w hmo& lr{OZZmW Vmo `m ^d na
^d Ho$ ñdm_r, Aa aKwZmW `m bmoH$ Ho$ ñdm_r& `m ^m§{V à{Vkm H$ar& V~ lram_ H$hVo ^`o
VwPo {Z:g§Xoh b§H$m H$m YZr H$ê§$Jm& goZm _| {d^rfU Ho$ AmdZo H$m CËgmh ^`m& Aa Vmhr

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

494 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


g_` ^m_§S>b ^r Am`m& H¡$gm h¡ ^m_ÊS>b? AZoH$ {dÚm {gÕ ^B© h¡§ OmHy§$& gd© {d{O`mY©
H$m A{Yn{V O~ ^m_ÊS>b Am`m V~ am_ bú_U Am{X gH$b h{f©V ^E& ^m_ÊS>b H$m A[V
gÝ_mZ {H$`m& AmR> {XZ h§gÛrn{df¡ aho&
~hþ[a b§H$mHy§$ gÝ_wI ^E& ZmZm àH$ma Ho$ AZoH$ aW, Aa ndZ go ^r A{YH$ VoOHy§$ Ka|
~hþV Vwa§J, Aa _oK_mbm-go J`Xm| Ho$ g_yh, Aa AZoH$ gw^Q>{Z g{hV lram_ Zo b§H$mHy§$ n`mZ
{H$`m g_ñV {dÚmYa gm_§V AmH$meHy§$ AmÀN>mXVo hþVo am_ Ho$ g§J Mmbo& g~ _| AJ«oga
dmZad§er ^E& Ohm§ aUjoÌ Wmnm h¡ Vhm§ JE& g§J«m_^y{_ ~rg `moOZ Mm¡‹S>r h¡, Aa bå~mB© H$m
{dñVma {deof h¡& dh `wÕ^y{_ _mZm| _¥Ë`w H$s ^y{_ h¡& `m goZm Ho$ hmWr JmOo Aa Aíd htgo&
Aa {dÚmYa{Z Ho$ dmhZ qgh h¡§ {VZHo$ eãX hþE, Aa dm{XÌ ~mOo& V~ gwZH$a amdU A{V hf©Hy§$
àmßV ^`m& _Z{df¡ {dMmar ~hþV {XZ{Z _| _oao aU H$m CËgmh ^`m, g_ñV gm_ÝV{ZHy§$ Amkm
XB© Omo `wÕ Ho$ CÚ_r hmodmo& gmo g_ñV hr gm_§V Amkm à_mU AmZÝXH$a `wÕHy§$ CÚ_r ^E&
H¡$gm h¡ amdU? `wÕ{df¡ h¡ hf© OmHy§$, OmZo H$~hþ gm_§V{ZHy§$ AàgÞ Z {H$`m, gXm àgÞ hr
amIo& gmo A~ `wÕ Ho$ g_` g~ hr EH${MÎm ^E&
^mñH$a Zm_m nwa VWm n`moanwa, H$m§MZnwa, ã`mo_, dëb^nwa, J§Yd©JrVnwa, {ed_§{Xa,
H§$nVnwa, gy`m}X`nwa, A_¥Vnwa, emo^mqghnwa, gË`JrVnwa, bú_rJ{Vnwa, {H$Þanwa, ~hþZmJnwa,
_hme¡bnwa, MH«$nwa, ñdU©nwa, gr_§Vnwa, _b`mZÝXnwa, lrJ¥hnwa, lr_Zmohanwa, [anw§O`nwa,
e{eñWmZnwa, _mVªS>à^nwa, {dembnwa, Á`mo{VX§S>nwa, n[aî`moYnwa, Aídnwa, aËZnwa BË`m{X
AZoH$ ZJam| Ho$ ñdm_r ~‹S>o ~‹S>o {dÚmYa _§{Ì{Zg{hV _hm àr{V Ho$ ^ao amdU n¡ AmE& gmo amdU
amOmdm| H$m gå_mZ H$aVm ^`m, O¡go BÝÐ Xod{Z H$m H$a¡ h¡& eñÌ dmhZ dŠVa Am{X `wÕ H$s
gm_J«r g~ amOmdm|Hy§$ XoVm ^`m& Mma hOma Ajm¡{hUr amdU Ho$ hmoVr ^Bª Aa Xmo hOma
Ajm¡{hUr am_ Ho$ hmoVr ^Bª, gmo H$m¡Z ^m§{V? hOma Ajm¡hUrXb Vmo ^m_§S>b H$m Aa hOma
gwJ«rdm{X H$m& `m ^m§{V gwJ«rd Aa ^m_§S>b H$m `o XmoD$ _w»` AnZo _§Ìr{Z g{hV {VZgm| _§ÌH$a
am_ bú_U `wÕHy§$ CÚ_r ^E& AZoH$ d§e Ho$ CnOo, AZoH$ AmMaU Ho$ YaUhmao, ZmZm Om{V{Z
go `wŠV, ZmZm àH$ma JwU {H«$`mgy§ à{gÕ ZmZm àH$ma ^mfm Ho$ ~mobZhmao {dÚmYa lram_ amdU
n¡ ^obo ^E&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho amOZ²! nwÊ` Ho$ à^mdH$[a _moQ>o nwéf{Z Ho$ ~¡ar ^r
AnZo {_Ì hmo` h¢, Aa nwÊ`hrZm| Ho$ {MaH$mb Ho$ godH$ Aa A{V{dídmg Ho$ ^mOZ Vo ^r
{dZmeH$mb _| eÌwê$n hmo` naUd¡ h¢& `m Agma g§gma{df¡ Ord{Z H$s {d{MÌJ{V OmZH$a `h

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 495


qMVdZ H$aZm h¡ {H$ _oao ^mB© gXm gwIXmB© Zmht, VWm {_Ì ~m§Yd g~ hr gwIXmB© Zmht& H$~hþ
{_Ì eÌw hmo Om`, H$~hþ eÌw {_Ì hmo Om`& Eogo {ddoH$ê$n gy`© Ho$ CX` go Ca{df¡ àH$me H$a
~w{Õd§Vm| H$mo gXm Y_© hr qMVdZm&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
{d^rfU H$m am_gy§ {_bmn Aa ^m_ÊS>b H$m AmJ_Z dU©Z H$aZo dmbm nMnZdm±
nd© g§nyU© ^`m&&55&&
AWmZÝVa amOm lo{UH$ Jm¡V_ ñdm_rHy§$ nyN>Vm ^`m - ho à^mo! Ajm¡{hUr H$m n[a_mU
Amn H$hmo&
V~ Jm¡V_ H$m XÿOm Zm_ BÝÐ^yV h¡ gmo BÝÐ^y{V H$hVo ^E - ho _JYm{Yn{V! Ajm¡{hUr
H$m à_mU Vmo{h g§jon go H$h¡ h¢ gmo gwZ& AmJ_{df¡ AmR> ^oX H$ho h¢ Vo gwZ&
àW_ ^oX n{Îm, XÿOm ^oX goZm, VrOm ^oX goZm_wI, Mm¡Wm Jwë_, nm§Mdm§ dm{hZr, N>R>m
n¥VZm, gmVdm§ M_y, AmR>dm§ AZr{H$Zr& gmo A~ BZHo$ `WmW© ^oX gwZ& EH$ aW, EH$ JO, nm§M
n`mXo, VrZ Vwa§J, BgH$m Zm_ n{Îm h¡& Aa VrZ aW, VrZ JO, nÝÐh n`mXo, Zd Vwa§J, `mHy§$
goZm H${hE& Aa Zd aW, Zd JO, n¢Vmbrg n`mXm, gÎmmBg Vwa§J, `m{h goZm_wI H${hE& Aa
gÎmmBg aW, gÎmmBg JO, EH$ gm¡ n¢Vrg n`mXm, BŠH$mgr Aíd Bgo Jwë_ H${hE&
Aa BŠ`mgr aW, BŠ`mgr JO, Mmag¡ nm§M n`mXo, Xmogm¡ V¢Vmbrg Aíd, Bgo dm{hZr
H${hE& Aa Xmo`gm¡ {V`m{bg aW, Xmo`gm¡ {V`m{bg JO, ~mamgm¡ nÝÐh n`mXo, gmV gm¡
CZVrg Kmo‹S>o, `m{h n¥VZm H${hE& Aa gmVgm¢ JwUVrg aW, gmVg¢ JwUVrg JO, NÎmrN>g¡
n¢Vmbrg n`mXo, BŠH$sggm¡ gVmgr Vwa§J Bgo M_y H${hE& Aa BŠH$sgg¡ gVmgr aW, BŠH$sgg¡
gÎmmgr JO, Xe hOma Zm¡g¡ n¢Vrg n`mXo Aa n¢gR>gm¡ BH$gR> Vwa§J, Bgo AZr{H$Zr H${hE& gmo
n{Îm go bo` AZr{H$Zr VH$ AmR> ^oX ^E& gmo `hmbm| Vmo {VJwZo {VJwZo ~‹T>o Aa Xe AZr{H$Zr
H$s EH$ Ajm¡{hUr hmo` h¡, VmH$m dU©Z - aW BŠH$sg hOma AmR>gm¡ gÎma, Aa JO BŠH$sg
hOma AmR>gm¡ gÎma, n`mao EH$ bmI Zm¡ hOma VrZgm¡ nMmg, Aa Kmo‹S>o n¢gR> hOma N>hgm¡ Xe,
`h EH$ Ajm¡{hUr H$m à_mU ^`m&
Eogr Mma hOma Ajm¡{hUr H$a `wŠV Omo amdU, Vm{h A{V ~bdmZ OmZH$a ^r {H$hH$ÝYmnwa
ñdm_r gwJ«rd H$s goZm lram_ Ho$ àgmXgy§ {Z^©` amdU Ho$ gÝ_wI hmoVr ^B©& lram_ H$s goZmHy§$
A{V{ZH$Q> AmE hþE, ZmZm njHy§$ Ya¢ Omo bmoH$ gmo nañna `m ^m§{V dmVm© H$aVo ^E - XoImo
amdUê$n MÝÐ_m {d_mZê$n Oo ZjÌ {VZHo$ g_yh H$m ñdm_r, Aa emñÌ _| àdrU, gmo nañÌr

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

496 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$s BÀN>m ê$n Oo ~mXb {VZgy§ AmÀN>m{XV ^`m h¡& {OgHo$ _hmH$m§{V H$s YaUhmar AR>mah
hOma amUr, {VZgo Vmo V¥ßV Z ^`m Aa XoIhþ EH$ grVm Ho$ AW© emoH$H$[a ì`mßV ^`m h¡& A~
Xo{I`o amjgd§er Aa dmZad§er BZ_| H$m¡Z H$m j` hmo`& am_ H$s goZm _| ndZ H$m nwÌ hZw_mZ,
_hm ^`§H$a XoXrß`_mZ, Omo eyaVm gmoB© ^B© CîU{H$aU CZgo gy`© Vwë` h¡&
`m ^m§{V H$B© EH$ Vmo am_ Ho$ nj Ho$ `moYmdm| Ho$ `e dU©Z H$aVo ^E& Aa H$B© EH$ g_wÐ
go ^r A{VJå^ra Omo amdU H$s goZm VmH$m dU©Z H$aVo ^`o& Aa H$B© EH$ Omo XÊS>H$dZ _|
IaXÿfU H$m Aa bú_U H$m `wÕ ^`m Wm CgH$m dU©Z H$aVo ^`o, Aa H$hVo ^E - MÝÐmoX`
H$m nwÌ {dam{YV gmo h¡ eara Vwë` {OZHo$, Eogo bú_U {VZZo IaXÿfU hË`m, A{V~b Ho$
ñdm_r bú_U {VZH$m ~b Š`m Vw_Zo Z OmÝ`m? H$B© EH$ Eogo H$hVo ^E& Aa H$B© EH$ H$hVo
^E {H$ am_ bú_U H$s Š`m ~mV? do Vmo ~‹S>o nwéf h¢& EH$ hZw_mZ Zo Ho$Vo H$m_ {H$E, _ÝXmoXar
H$m {VañH$ma H$a grVmHy§$ Yr`© ~§Ym`m, Aa amdU H$s goZm OrV b§H$m _| {d¿Z {H$`m, H$moQ>
XadmOo T>mho& `m ^m§{V ZmZm àH$ma Ho$ dMZ H$hVo ^E&
V~ EH$ gwdH«$Zm_m {dÚmYa h§gH$a H$hVm ^`m {H$ H$hm§ g_wÐ g_mZ amdU H$s goZm Am¡a
H$hm§ Jm` Ho$ ImoO g_mZ dmZad§{e`m| H$m ~b? Omo amdU BÝÐHy§$ nH$‹S> bm`m Am¡a g~m| H$m
OrVZhmam gmo dmZad§{e`m| go H¡$go OrVm Om`? gd© VoOpñd`m| Ho$ {ga na {VîR>o h¢, _Zwî`{Z
_| MH«$dVu Ho$ Zm_Hy§$ gwZ¡ H$m¡Z Yr`© Ya¡? Aa {OgHo$ ^mB© Hw$å^H$aU _hm~bdmZ {Ìeyb H$m
YmaH$ `wÕ _| àb`H$mb H$s Ap½Z g_mZ ^mg¡ h¡ gmo OJV² _| à~b namH«$_ H$m YmaH$ H$m¡ZH$[a
OrVm Om`? MÝÐ_mg_mZ OmHo$ N>ÌHy§$ XoIH$a eÌwAm| H$m goZmê$n A§YH$ma ZmeHy§$ àmßV hmo`
h¡ - gmo CXma VoO H$m YZr CgHo$ AmJo H$m¡Z R>ha gH¡$& Omo OrVì` H$s ~m§N>m VO¡ gmo hr CgHo$
gÝ_wI hmo`& `m ^m§{V AZoH$ àH$ma Ho$ amJÛofê$n dMZ goZm Ho$ bmoJ nañna H$hVo ^E& XmoZm|
goZm _| ZmZm àH$ma H$s dmVm© bmoH${Z Ho$ _wI hmoVr ^B©& Ord{Z Ho$ ^md ZmZm àH$ma Ho$ h¢,
amJÛof Ho$ à^md go Ord {ZOH$_© CnmO} h¢& gmo O¡gm CX` hmo` h¡ V¡go hr H$m`© _| àd¥Îmo h¢&
O¡go gy`© H$m CX` CÚ_r Ordm| H$mo ZmZm H$m`© _| àd¥Îmmd¡ h¡ V¡go H$_© H$m CX` Ord{Z Ho$ ZmZm
àH$ma Ho$ ^md CnOmdo h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
XmoD$ H$Q>H${Z H$s g§»`m H$m à_mU dU©Z H$aZo dmbm N>ßnZdm± nd© g§nyU© ^`m&&56&&
AWmZÝVa na goZm Ho$ g_rnHy§$ Z gh gH¡$ Eogo _Zwî`, do eyamnZo Ho$ àH$Q> hmoZoH$[a A{V
àgÞ hmo`, bS>doHy§$ CÚ_r ^E& `moYm AnZo Kam| go {dXm hmo` qgh gm[aIo b§H$m go {ZH$go&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 497


H$moB© EH$ gw^Q> H$s Zmar aUg§J«m_ H$m d¥Îmm§V OmZ AnZo ^aVma Ho$ Ca go bJ Eogo H$hVr
^B© - ho ZmW! {Vhmao Hw$b H$s `hr ar{V h¡ Omo aUg§J«m_ go nrN>o Z hmo§`& Aa Omo H$Xm{MV² Vw_
`wÕV¢ nrN>o hmodmoJo Vmo _¢ gwZVo hr àmUË`mJ H$ê§$Jr& `moYmAm| Ho$ qH$H$am| H$s pñÌ`| H$m`am| H$s
pñÌ`m| H$mo {YŠH$ma eãX H$h| - `m g_mZ Am¡a H$îQ> Š`m& Omo Vw_ N>mVr Kmd Im` ^bo {XIm`
nrN>o AmdmoJo Vmo Kmd hr Am^yfU h¢& Aa Qy>Q> J`m h¡ dŠVa, Aa H$a¡ h¢ AZoH$ `moYm ñVw{V, `m
^m§{V Vw_Hy§$ _¢ XoIy§Jr Vmo AnZm OÝ_ YÝ` {JZy§Jr& Aa gwdU© Ho$ H$_b{Zgm| {OZoída H$s nyOm
H$amD§$Jr& Oo _hm`moYm aU _| gÝ_wI hmo` _aUHy§$ àmßV hm|` {VZH$m hr _aU YÝ` h¡& Aa Oo
`wÕ _| namL²>_wI hmo`, {YŠH$ma eãX go _{bZ ^`o Ord¡ h¢, {VZHo$ OrdZo go Š`m?
Aa H$moB©`H$ gw^Q>mZr n{V go {bnQ> `m ^m§{V H$hVr ^B© Omo Vw_ ^bo {XIm` H$a AmdmoJo
Vmo h_mao n{V hmo, Aa ^mJH$a AmdmoJo Vmo h_mao Vwåhmao gå~ÝY Zmht& Aa H$moB©BH$ ñÌr n{Vgy§
H$hVr ^B© - ho à^mo! {Vhmao nwamZo Kmd A~ {dKQ> JE, Bg{bE Zdo Kmd bJo eara A{V emo^¡&
dh {XZ hmo` Omo Vw_ drabú_r Ho$ da à\w$pëbV dXZ h_mao Amdmo, Aa h_ Vw_Hy§$ hf©g§`wŠV
XoI|& Vwåhmar hma h_ H«$s‹S>m _| ^r Z XoI gH|$ Vmo `wÕ _| hma H¡$go XoI gH|$? Aa H$moB©`H$ H$hVr
^B© {H$ ho Xod! O¡go h_ ào_H$a {Vhmam dXZ H$_b ñne© H$a¡ h¢ V¡go djñWb _| bJo Kmd h_
XoI| V~ A{V hf© nmd¡& Am¡a H$B© EH$ amoVmUr A{V ZdmoT>m h¢ naÝVw g§J«m_ _| n{VHy§$ CÚ_r XoI
àm¡‹T>m Ho$ ^mdHy§$ àmßV ^B©&
Aa H$moB©`H$ _mZdVr KZo {XZ{Zgy§ _mZ H$a ahr Wr gmo n{VHy§$ aU _| CÚ_r OmZ _mZ VO
n{V Ho$ Jbo bmJr, Aa A{V ñZoh O_m`m, aU `mo½` {ejm XoVr ^B©& Am¡a H$moB©`H$ H$_bZ`Zr
^aVma Ho$ dXZHy§$ D§$MmH$a ñZoh H$s ÑpîQ> H$a XoIVr ^B©, Aa `wÕ _| Ñ‹T> H$aVr ^Bª& Aa H$B©
EH$ gm_§VZr n{V Ho$ djñWb _| AnZo ZI H$m {M• H$a hmoZhma eñÌm| Ho$ KmdZHy§$ _mZm|
ñWmZH$ H$aVr ^Bª& `m ^m§{V CnOr h¡ MoîQ>m {OZHo$, Eogr amUr am¡VmUr AnZo àrV_m| go ZmZm
àH$ma Ho$ ñZoh H$a dra ag _| Ñ‹T> H$aVr ^Bª& V~ _hmg§Jm« _ Ho$ H$aUhmao `moYm {VZgy§ H$hVo ^E - ho
àmUdëb^o! Za doB© h¢ Oo aU _| àe§gm nmd¢ VWm `wÕ Ho$ gÝ_wI Ord VO¢, {VZH$s eÌw H$s{V©
H$a|& hm{W{Z Ho$ Xm§V{Z _| nJ Xo` eÌwdm| Ho$ KmdH$a {VZH$s eÌw H$s{V© H$a¢& nwÊ` Ho$ CX`{dZm
Eogm gw^Q>nZm Zmht& hm{W`m| Ho$ Hw$å^ñWb {dXmaUhmao Zaqgh {VZHy§$ Omo hf© hmo` h¡ gmo
H${hdoHy§$ H$m¡Z g_W© h¡? ho àmU{à`o! jÌr H$m `hr Y_© h¡ Omo H$m`a{ZHy§$ Z _mao, eaUmJVHy§$
Z _ma¡, Z _m[ado Xo`, Omo nrR> Xo` Cg na MmoQ> Z H$a¡, {Ogn¡ Am`wY Z hmo` dmgm| `wÕ Z H$a¢&
gmo ~mb d¥Õ XrZHy§$ VO h_ `moYmAm| Ho$ _ñVH$ na n‹S>|Jo& Vw_ h{f©V a{h`mo& h_ `wÕ _|

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

498 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{dO`H$a Vw_go Am` {_b|Jo& `m ^m§{V AZoH$ dMZ H$a AnZr AnZr am¡Vm{U`m| H$mo Yr`© ~§Ym`
`moYm g§J«m_ Ho$ CÚ_r Ka go aU^y{_Hy§$ {ZH$go&
H$moB© EH$ gw^Q>mZr MbVo n{V Ho$ H§$R> _| XmoZm| ^wOm go {bnQ> JB© Aa htXVr ^B©, O¡go
JOoÝÐ Ho$ H§$R> _| H$_bZr bQ>Ho$& Aa H$moB©`H$ am¡VmUr dŠVa n{hao n{V Ho$ A§J go bJ, A§J
H$m ñne© Z nm`m gmo IoX {IÞ hmoVr ^B©& Aa H$moB©`H$ AÕ©~mhþ{bH$m H${hE noQ>r, gmo dëb^
Ho$ A§J go bJr XoI B©fm© Ho$ ag go ñne© H$aVr ^B© {H$ h_ Q>ma XÿOr BZHo$ Ca go H$m¡Z bJo&
`h OmZ bmoMZ g§H$moMo& V~ n{V {à`mHy§$ AàgÞ OmZ H$hVo ^E - ho {à`o! _h AmYm dŠVa
h¡ ñÌr ~mMr eãX Zmht& V~ nwéf H$m eãX gwZ hf©Hy§$ àmßV ^B©& H$moB©`H$ AnZo n{VHy§$ Vmå~yb
M~mdVr ^Bª, Aa Amn Vmå~yb Mm~Vr ^Bª& H$moB©`H$ n{V Zo éIgV H$ar Vm¡ ^r Ho$VrH$ Xÿa
n{V Ho$ nrN>o nrN>o OmVr ^Bª& n{V Ho$ aU H$s A{^bmfm gmo BZH$s Amoa {Zhma| Zmht, Aa aU
H$s ^oar ~mOr gmo `moYmdm| H$m {MÎm aU^y{_ _|, Aa ñÌr{Z go {dXm hmoZm, gmo XmoZm| H$maU nm`
`moYmdm| H$m {MÎm _mZm| qhS>mobo htXVm ^`m& am¡Vm{Z`m| H$mo VO amdV Mbo {VZ am¡Vm{Z`m| Zo
Am§gy Z S>mao& Am§gy A_§Jb h¢&
Aa H$B©`H$ `moYm `wÕ _| Om`do H$s erK«VmH$a dŠVa ^r Z n{ha gHo$& Omo h{W`ma hmW
Am`m gmo hr boH$a Jd© Ho$ ^ao {ZH$go& aU^oar gwZ CnOm h¡ hf© {OZHy§$, eara nwîQ> hmo` J`m
gmo dŠVa A§J _| Z Amdo& Aa H$B©`H$ `moYmdm| Ho$ aU^oar H$m eãX gwZ hf© CnOm gmo nwamZo Kmd
\$Q> JE {VZ_| gy§ é{Ya {ZH$gVm ^`m& Aa {H$gr Zo Zdm dŠVa ~Zm` n{ham gmo hf© Ho$ hmoZo
go Qy>Q> J`m gmo _mZm| Z`m dŠVa nwamZo dŠVa Ho$ ^mdHy§$ àmßV ^`m& Aa H$mhÿHo$ {ga H$m Q>mon
T>rbm hmo` J`m gmo àmUdëb^m Ñ‹T> H$a XoVr ^B©& Aa H$moB©`H$ gw^Q> g§J«m_ H$m bmbgr CgHo$
ñÌr gwJÝY bJm`~o H$s A{^bmfm H$aVr ^B© gmo gwJÝY_¢ {MÎm Z {X`m, `wÕHy§$ {ZH$gm& Aa
do pñÌ`m§ ì`mHw$bVmê$n AnZr AnZr goO na n‹S> aht&
àW_ hr b§H$m go hñV àhñV amOm `wÕHy§$ {ZH$go& H¡$go h¢ XmoZm|? gd© _| _w»` Omo H$s{V©,
gmoB© ^`m A_¥V, CgHo$ AmñdmX _| bmbgr Am¡a hm{W`m| Ho$ aW na M‹T>o, Zht gh gHo$ h¢ d¡[a`m|
H$m eãX, Aa _hmàVmn Ho$ YmaH$, eyadra, gmo amdUHy§$ {dZm nyN>o hr {ZH$go& `Ú{n ñdm_r H$s
Amkm H$ar {~Zm H$m`© H$aZm Xmof h¡ VWm{n YZr Ho$ H$m`©Hy§$ {~Zm Amkm Om` Vmo Xmof Zmht, JwU
Ho$ ^mdHy§$ ^O¡ h¡& _marM, qgh, OKÝ`, ñd`§^y, eå^y, àW_ {dñVrU© ~b go _§{S>V ewH$, Aa
gmag, Mm§X gy`©gm[aIo JO, Aa dr^Ëg VWm dO«mj dO«^y{V Jå^raZmX ZH«$ _H$a dO«Kmof
CJ«ZmX gwÝX {ZHw$å^ Hw$å^ g§Ü`mj {d^«_H«y$a _më`dmZ Ia {ZíMa Oå~yñdm_r {eIrdra CÕ©H$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 499


_hm~b `h gm_ÝV Zmha{Z Ho$ aW M‹T>o {ZH$go&
Aa dO«moXa eH$à^, H¥$Vm§V, {dKQ>moKa, _hm_{U, Ag{UKmof, MÝÐ, M§ÐZI, _¥Ë`w^rfU,
dO«moXa, Yy_«mj, _w{XV, {dÚwpÁOôU, _hm_marM, H$ZH$, H«$moYZw, jmo^UÛ§Y, CÔm_, qS>S>r,
qS>^d, àMÊS,> S>_a, MÊS,> Hw$ÊS,> hmbmhmb BË`m{X AZoH$ amOm ì`mK«m| Ho$ aW M‹T>o {ZH$go&
dh H$ho _¢ AmJo ahÿ§, dh H$ho _¢ AmJo ahÿ§, eÌw Ho$ {dÜd§g H$aZoHy§$ h¡ àd¥Îm ~w{Õ {OZH$s& {dÚm
H$m¡{eH$, {dÚm{d»`mV, gn©dmhÿ, _hmÚw{V, e§I, àe§I, amO{^Þ, A§OZà^, nwînH«y$a,
_hmaŠV KQ>ml, nwînIoMa, AZ§JHw$gw_, H$m_dÎm©, ñ_am`U H$m_mp½Z H$m_am{e H$ZH$à^
e{e_wI gm¡å`dH«$ _hmH$m_ h¡_Jm¡a `h ndZ gm[aIo VoO Vwa§J{Z Ho$ aW M‹T>o {ZH$go& Aa H$Xå~
{dQ>n ^r_ZmX ^`mZmX ^`mZH$ emXÿ©b qgh dbm§J {dÚwX§J ëhmXZ Mnb Mmb M§Mb BË`m{X
hmWr{Z Ho$ aW M‹T>o {ZH$go&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho _JYm{Yn{V! H$hm§ bJ gm_§Vm| Ho$ Zm_ H$ho?
g~_| AJ«oga A‹T>mB© H$mo{S> {Z_©bd§e Ho$ CnOo amjg{Z Ho$ Hw$_ma XodHw$_ma Vwë` namH«$_r,
à{gÕ h¡ `e {OZHo$, gH$b JwU{Z Ho$ _§S>Z, `wÕHy§$ {ZH$go& _hm~bdmZ _oKdmhZ Hw$_ma BÝÐ
Ho$ g_mZ amdU H$m nwÌ A{V{à` BÝÐOrV gmo ^r {ZH$gm& O`§Vg_mZ Yra~w{Õ Hw$å^H$U© gy`©
Ho$ {d_mZ Vwë` Á`mo{Và^d Zm_m {d_mZ Cg_| Amê$‹T> {Ìeyb H$m Am`wY Yao {ZH$gm& Aa amdU
^r gw_oé Ho$ {eIa Vwë` nwînH$Zm_ AnZo {d_mZ na M‹T>o BÝÐVwë` namH«$_ {OgH$m, goZmH$a
AmH$me ^y{_Hy§$ AmN>m{XV H$aVm hþdm, X¡Xrß`_mZ Am`wY{ZHy§$ Yao, gy`©g_mZ Á`mo{V {OgH$s,
gmo ^r AZoH$ gm_§V{Z g{hV b§H$m go ~m{ha {ZH$gm&
do gm_§V erK«Jm_r ~hþê$n Ho$ YaUhmao dmhZm| na M‹T>o, H$B© EH${Z Ho$ aW, H$B© EH${Z Ho$
Vwa§J, H$B© EH${Z Ho$ hmWr, H$B© EH${Z Ho$ qgh, VWm eya, gm§^a, ~bY, ^¢gm, CîQ´>, _r‹T>m, _¥J,
AîQ>mnX BË`m{X ñWb Ho$ Ord, Aa _Ja_ÀN> Am{X AZoH$ Ob Ho$ Ord, Aa ZmZm àH$ma Ho$
njr {VZH$m ê$n Yao Xodê$nr dmhZ {VZ na M‹T>o AZoH$ `moYm amdU Ho$ gmWr {ZH$go& ^m_§S>b
Aa gwJ«rd na amdU H$m A{VH«$moY gmo amjgd§er BZgo `wÕHy§$ CÚ_r ^E&
amdUHy§$ n`mZ H$aVo AZoH$ AneHw$Z ^E {VZH$m dU©Z gwZmo& Xm{hZr Va\$ eë`H$s H${hE
goh _§S>bHy§$ ~m§Yo ^`mZH$ eãX H$aVo à`mU H$m {ZdmaU H$a¡ h¡& Aa J¥Õ njr ^`§H$a AneãX
H$aVo AmH$me _| ^«_Vo _mZm| amdU H$m j` hr H$h¡ h¢& Am¡a AÝ` ^r AZoH$ AneHw$Z ^E&
ñWb Ho$ Ord AmH$me Ho$ Ord A{V ì`mHw$b ^E& H«y$aeãX H$aVo ^E, éXZ H$aVo ^E& gmo
`Ú{n amjg{Z Ho$ g_yh g~ hr n§{S>V h¢, emñÌ H$m {dMma OmZ¡ h¢ VWm{n eyadra Ho$ Jd© go

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

500 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_y‹T> ^E, _hmgoZm g{hV g§J«m_ Ho$ AWu {ZH$go& H$_© Ho$ CX` go Ord{Z H$m O~ H$mb Amd¡
h¡ V~ Adí` Eogm hr H$maU hmo` h¡& H$mb H$mo BÝÐ Ho$ {Zdm[ado epŠV Zmht Am¡a{ZH$s Š`m
~mV? do amjgd§er `moYm, ~‹S>o ~‹S>o ~bdmZ `wÕ _| {X`m h¡ {MÎm {OÝhm|Zo, AZoH$ dmhZm| na
M‹T>o, ZmZm àH$ma Ho$ Am`wY Ya¡, AZoH$ AneHw$Z ^E Vmo ^r Z {JZo, {Z^©` ^E am_ H$s goZm
Ho$ gÝ_wI AmE&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
amdU H$s go Z m b§ H $mV¢ {ZH${g `w Õ Ho $ AW© AmdZo H$m ì`m»`mZ H$aZo dmbm
gËVmdZdm± nd© g§ n y U © ^`m&&57&&
AWmZÝVa g_wÐg_mZ amdU H$s goZmHy§$ XoI Zb Zrb hZw_mZ Omå~dÝV Am{X AZoH$
{dÚmYa am_ Ho$ {hV, am_ Ho$ H$m`©Hy§$ VËna, _hm CXma, eyadra AZoH$ àH$ma hm{W`m| Ho$ aW M‹T>o
H$Q>H$ go {ZH$go& Om_{_Ì, MÝÐà^, a{VdÕ©Z, Hw$_wXmdV©, _hoÝÐ, ^mZw_ÊS>b, AZwYa, Ñ‹T>aW,
àr{VH§$R>, _hm~b, g_wÝZV~b, gd©Á`mo{V, gd©{à`, ~b, gd©gma, gd© ea^^a, Am^«pîQ>,
{Z{d©îR>, g§Ìmg, {d¿ZgyXZ, ZmX, ~a~aH$, H$bmoQ> nmQ>Z-_§S>b, g§J«m_-Mnb, BË`m{X
{dÚmYa Zmham| Ho$ aW M‹T>o {ZH$go& {dñVrU© h¡ VoO {OZH$m, ZmZm àH$ma Ho$ Am`wY Yao, Aa
_hmgm_§VnZm H$m ñdê$n {bE, àñVma, {h_dmZ, J§J{à`, bd BË`m{X gw^Q> hm{W`m| Ho$ aW
M‹T>o {ZH$go&
XþàîQ>, nyU©MÝÐ, {d{YgmJa, Kmof, {à`{dJ¥h, ñH§$Y, M§XZ nmXm, MÝÐ{H$aU, Aaà{VKmV,
_hm^¡ad, H$sV©Z, XþîQ>, qghH${Q>, Hw$îQ>, g_m{Y, ~hþb, hb, BÝÐm`wY, JVÌmg, g§H$Q>-àhma
`o Zmha{Z Ho$ aW M‹T>o {ZH$go& {dÚwVH$U© ~berb gwnjaMZ, KZ, gå_oX, {~Mb, gmb,
H$mb, jÌda, A§JO, {dH$mb, bmobH$, H$m{b, ^§J, ^§Jmo{_©, Ca{MÎm, CVa§J, {VbH$, H$sb,
gwIoU, Mab H$aV ~{b, ^r_ad, Y_©, _Zmoha _wI, gwI, à_V, _X©H$, _Îm, gma, aËZOQ>r,
{ed^yfU, XÿfU, H$m¡b, {dKQ>, {dam{YV, _Zy, aUI{Z, eo_ dobm, Amjonr, _hmYa, ZjÌ
bwãY, g§J«m_-{dO`, O`; ZjÌ_mb jmoX, A{V{dO`, BË`m{X Kmo‹S>m| Ho$ aW M‹T>o {ZH$go& H¡$go
h¢ aW? _Zmoha g_mZ erK«doJHy§$ Ya¡& Aa {dÚwVdmh _éÛmh, ñWmUw, _oKdmhZ a{W`mU,
àMÊS>m{b BË`m{X ZmZm àH$ma Ho$ dmhZm| na M‹T>o, `wÕ H$s lÕmHy§$ Ya¡ hZw_mZ Ho$ g§J {ZH$go&
Aa {d^rfU amdU H$m ^mB© aËZà^ Zm_m {d_mZ na M‹T>m, lram_ H$m njr A{V emo^Vm
^`m& Aa `wYmdV©, dg§V, H$mÝV, H$mo_w{XZÝXZ, ^y[a, H$mobmhb, hoS>, ^m{dV gmYwdËgb,
AY©MÝÐ, {OZào_m, gmJa, gmJamon_, _Zmok {OZ, {OZn{V BË`m{X `moYm ZmZm dU© Ho$ {d_mZm|

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 501


na M‹T>o _hmà~b gÌmh H${hU ~IVa n{hao `wÕ H$mo {ZH$go& am_ bú_U gwJ«rd hZw_mZ `o h§g
{d_mZ M‹T>o, Am¡a AmH$me{df¡ emo^Vo ^E& am_ Ho$ gw^Q> _hm_oK_mbm gm[aIo ZmZm àH$ma Ho$
dmhZ M‹T>o b§H$m Ho$ gw^Q>{Zgy§ bS>doHy§$ CÚ_r ^E&
àb`H$mb Ho$ _oKg_mZ ^`§H$a eãX, e§I Am{X dm{XÌ{Z Ho$ eãX hmoVo ^E& P§Pm, ^oar,
_¥X§J, H$ånmb, YwÝYw _§Sw>H$, Am_bmVH$ hŠH$ma Xþ§Tw>§H$mZ, CaXa, ho_Jw§O, H$mhb drUm,
BË`m{X AZoH$ ~mOo ~mOVo ^E& Aa qghm| Ho$ VWm hm{W`m|, Kmo‹S>m| Ho$, ^¢gm| Ho$ aWm| Ho$, D§$Q>m|
_¥Jm| n{j`m| Ho$ eãX hmoVo ^E& {VZgo Xem|{Xem ì`mßV ^B©& O~ am_ amdU H$s goZm H$m g§KÅ>
^`m V~ bmoH$ g_ñV OrdZo Ho$ g§XohHy§$ àmßV ^E& n¥Ïdr H$ånm`_mZ ^B©, nhm‹S> H$m§no, `moYm
Jd© Ho$ ^ao {ZJd© go {ZH$go& XmoZm| H$Q>H$ A{V à~b, b{Ido Z Amd¡& BZ XmoZm| goZm _| `wÕ
hmoZo bJm& gm_mÝ` MH«$ H$amoV Hw$R>ma, gob IS²>J JXm epŠV, ~mU, q^{S>_mb BË`m{X AZoH$
Am`wY{ZH$[a nañna `wÕ hmoVm ^`m& `moYm hobmH$a `moYmAm| H$mo ~wbmdVo ^E&
H¡$go h¢ `moYm? eñÌm| go emo{^V h¢ ^wOm {OZH$s, Aa `wÕm H$m h¡ gd©gmO {OZHo$, Eogo
`moYmdm| na n‹S>Vo ^E& A{VdoJ go Xm¡‹S>o, na goZm _| àdoe H$aVo ^E& nañna A{V`wÕ ^`m&
b§H$m Ho$ `moYmdm| Zo dmZad§er `moYm X~mE O¡go qgh JOm| H$mo X~md¡& {\$a dmZad§{e`m| Ho$ à~b
`moYm AnZo `moYmdm| H$m ^§J XoIH$a amjgm| Ho$ `moYmdm| H$mo hUVo ^E Aa AnZo `moYmdm| H$mo
Yr`© ~§Ym`m& dmZad§{e`m| Ho$ AmJ¡ b§H$m Ho$ bmoH$m| H$mo {MJVo XoI ~‹S>o ~‹S>o ñdm_r^ŠV, amdU
Ho$ AZwamJr, _hm~b go _§{S>V hm{W`m| Ho$ {M• H$s h¡ ÜdOm {OZHo$, hm{W`m| Ho$ aW M‹T>o,
_hm`moYm hñV àhñV dmZad§{e`m| na Xm¡‹S>o, Aa AnZo bmoJm| H$mo Yr`© ~§Ym`m - hmo gm_§V hmo!
^` _V H$amo& hñV àhñV XmoZm| _hm VoOñdr dmZad§{e`m| Ho$ `moYmAm| H$mo ^JmdVo ^E&
V~ dmZad§{e`m| Ho$ Zm`H$ _hm àVmnr hm{W`m| Ho$ aW M‹T>o, _hm eyadra, na_ VoO Ho$ YmaH$
gwJ«rd Ho$ H$mH$m Ho$ nwÌ, Zb Zrb _hm ^`§H$a H«$moYm`_mZ hmo` ZmZm àH$ma Ho$ eñÌ{Z Ho$ `wÕ
H$adoHy§$ CÚ_r ^E& AZoH$ àH$ma Ho$ eñÌ{Z go KZr doa `wÕ ^`m& XmoZm| Va\$ Ho$ AZoH$ `moÕm
_wdo& Zb Zo CN>bH$a hñV H$mo hVm Aa Zrb Zo àhñVHy§$ hVm& O~ `h XmoZm| n‹S>o V~ amjg{Z
H$s goZm namL²²>J_wI ^B©&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$ho h¢ - ho _JYm{Yn{V! goZm Ho$ bmoH$ goZmn{VHy§$ O~bJ
XoI| V~bJ hr R>ha|, Aa goZmn{V Zme ^E goZm {~Ia Om`, O¡g| _mb Ho$ Qy>Q>o AahQ> H$s K‹S>r
{~Ia Om`, Aa {ga {~Zm eara ^r Z ah¡& `Ú{n nwÊ`m{YH$mar ~‹S>o amOm g~ ~mV _| nyU© h¢
VWm{n {~Zm àYmZ H$m`© H$s {g{Õ Zmht& àYmZ nwéf{Z H$m gå~ÝY H$a _Zdm§{N>V H$m`© H$s

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

502 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{g{Õ hmo` h¡& Aa àYmZ nwéf{Z Ho$ gå~ÝY {~Zm _§XVmHy§$ ^Oo h¢ O¡go amhþ Ho$ `moJ go gy`© H$mo
AmÀN>m{XV ^E {H$aUm| H$m g_yh _ÝX hmo` h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
hñV àhñV H$m _aU dU©Z H$aZo dmbm AR>mdZdm± nd© g§nyU© ^`m&&58&&
AWmZÝVa amOm lo{UH$ Jm¡V_ ñdm_rgy§ nyN>Vm ^`m - ho à^mo! hñV àhñV O¡go gm_§V
_hm{dÚm _| àdrU hþVo, ~‹S>m AmíM`© h¡ Zb Zrb Zo H¡$go _mao? BZHo$ nyd©^d H$m {damoY h¡ H¡$
`mhr ^d H$m?
V~ JUYa Xod H$hVo ^E, ho amOZ²! H$_©{ZH$a ~§Yo Ord {VZH$s ZmZmJ{V h¡& nyd© H$_© Ho$
à^mdH$a Ord{Z H$s `hr ar{V h¡& OmZ¡ OmHy§$ _mam gmo dhhÿ VmHy§$ _maZhmam h¡, Aa OmZo OmHy§$
Nw>‹S>m`m gmo VmH$m Nw>‹S>mdZhmam h¡& `m bmoH$ _| `hr _`m©Xm h¡&
EH$ Hw$eñWbZm_m ZJa dhm§ Xmo` ^mB© {ZY©Z EH$ _mVm Ho$ nwÌ, BÝYH$ Aa nëbd ~«m÷U
IoVr H$m H$_© H$a¡, nwÌ ñÌr Am{X {OZHo$ Hw$Qw>å~ ~hþV, ñd^md hr go X`mdmZ, gmYw{Z H$s
qZXmV¡§ namL²²>_wI& gmo EH$ O¡Zr {_Ì Ho$ àg§JV¢ XmZm{X Y_© Ho$ YmaH$ ^E& Aa EH$ XÿOm {ZY©Z
`wJb gmo _hm {ZX©B© {_Ï`m_mJu hþVo amOm Ho$ XmZ ~Q>m gmo {dà{Z _| nañna H$bh ^`m, gmo
B§YH$ nëbd H$mo BZ XþîQ>m| Zo _mam& gmo XmZ Ho$ àgmXV¢ ^moJ^y{_ _| CnOo, Xmo` në` H$s Am`w
nm` _yE gmo Xod ^E& Aa do H«y$a BZHo$ _maUhmao AY_© naUm_{ZH$a _ydo gmo H$mqbOa Zm_m dZ
_| gyñ`m ^E& {_Ï`mÑpîQ> gmYw{Z Ho$ qZXH$ nmnr H$nQ>r {VZH$s `hr J{V h¡& ~hþ[a {V`ªMJ{V
_| {MaH$mb ^«_U H$a _Zwî` ^E gmo Vmngr ^E& ~‹T>r h¡ OQ>m {OZHo$, \$b nÌm{X Ho$ Amhmar,
Vrd«Vn H$a eara H¥$e {H$`m, Hw$kmZ Ho$ A{YH$mar, XmoZm| _yE gmo {dO`mY© H$s X{jU loUr _|
A[a¨O`nwa Vhm§ H$m amOm Ap½ZHw$_ma, amUr ApídZr, VmHo$ `o Xmo` nwÌ, OJV à{gÕ amdU Ho$
goZmn{V ^E& Aa Vo XmoD$ ^mB© BÝYH$ Aa nëbd XodbmoH$V¢ M`H$a _Zwî` ^E&
~hþ[a lmdH$ Ho$ d«Vnmb ñdJ© _| CÎm_ Xod ^E& Aa ñdJ©V¢ M`H$a {H$hH$ÝYmnwa{df¡ Zb
Zrb XmoZm| ^mB© ^E& n{hbo hñV àhñV Ho$ Ord Zo Zb Zrb Ho$ Ord _mao hþVo& gmo Zb Zrb
Zo hñV àhñV _mao& Omo nyd©^d _| H$mhÿHy§$ _mao h¡ gmo VmH$a _mam Om` h¡ Aa Omo H$mhÿHy§$ nmbo
h¡ gmo VmH$a nm{bE h¡& Aa Omo Omgy§ CXmgrZ aho h¡ gmo ^r Vmgy§ CXmgrZ aho& Om{h XoI
{Z:H$maU H«$moY CnOo gmo Om{ZE na^d H$m eÌw h¡, Aa Om{h XoI {MÎm h{f©V hmo` gmo {Z:g§Xoh
na^d H$m {_Ì h¡& Omo Ob{df¡ OhmO \$Q> Om` h¡ Aa _Ja _ÀN>m{X ~mYm H$a¡ h¢, Aa Wb{df¡
åboÀN> ~mYm H$a¡ h¡ gmo g~ nmn H$m \$b h¡& nhm‹S> g_mZ _mVo hmWr Aa ZmZm àH$ma Ho$ Am`wY Yao

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 503


AZoH$ `moYm, Aa _hm VoOHy§$ Ya| AZoH$ Vwa§J, Aa dŠVa n{hao ~‹S>o ~‹S>o gm_§V BË`m{X Omo Anma
goZmgy§ `wŠV Omo amOm Aa {Z:à_mX Vm¡ ^r nwÊ` Ho$ CX` {dZm `wÕ _| eara H$s ajm Z hmo` gH¡$&
Aa Ohm§ Vhm§ {VîR>Vm, Aa OmHo$ H$moD$ ghmB© Zmht, VmH$s Vn Aa XmZ ajm H$ao& Z Xod
ghmB©, Z ~m§Yd ghmB©& Aa àË`j Xo{IE h¡, YZdmZ eyadra Hw$Qw>å~ H$m YZr gd© Hw$Qw>å~ Ho$
_Ü` _aU H$ao h¡ H$moD$ ajm H$aZo g_W© Zmht& nmÌXmZ go d«V Aa erb Aa gå`ŠV Aa Ord{Z
H$s ajm hmo` h¡& X`mXmZ go OmZo Y_© Z CnmOm© Aa ~hþV H$mb Or`m Mmho gmo H¡$go ~Zo? BZ
Ord{Z Ho$ H$_© Vn {~Zm Z {dZe|& Eogm OmZH$a Omo n§{S>V h¢ {VZHy§$ ~¡[a`m| na ^r j_m H$aZr&
j_m g_mZ Am¡a Vn Zmht& Oo {dMjU nwéf h¢ do Eogr ~w{Õ Z Ya| {H$ `h XþîQ> {~Jm‹S> H$a¢ h¢&
`m Ord H$m CnH$ma Aa {~Jm‹S> Ho$db H$_m©YrZ h¡, H$_© hr gwI Xþ:I H$m H$maU h¡&
Eogm OmZH$a Oo {dMjU nwéf h¢ Vo ~mø gwI Xþ:I Ho$ {Z{_Îm H$maU AÝ` nwéf{Z na
amJÛof^md Z Ya|& AÝYH$ma go AmÀN>m{XV Omo n§W Vm_| ZoÌdmZ n¥Ïdr na n‹S>o gn© na nJ Ya¡
Aa gy`© Ho$ àH$me go _mJ© àH$Q> hmo` V~ ZoÌdmZ gwI go J_Z H$a¡& V¡go Om¡bJ {_Ï`mê$n
AÝYH$ma go _mJ© Zmht AdbmoHo$ Vm¡bJ ZaH$m{X {~da _| n‹S>o, Aa O~ kmZ gy`© H$m CÚmoV hmo`
V~ gwI go A{dZmernwa Om` nhþ§Mo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
hñV àhñV Zb Zrb Ho$ nyd© ^d H$m dU©Z H$aZo dmbm CZgR>dm± nd© g§nyU© ^`m&&59&&
AWmZÝVa hñV àhñV, Zb Zrb Zo hVo, gwZ ~hþV `moYm H«$moYH$a `wÕHy§$ CÚ_r ^E&
_marM qgh-OKZ eå^w ñd`§^y, D${O©V ewH$ gmaU MÝÐ AH©$ OJV²dr^Ëg {ZñdZ Áda CJ«
H«$_H$a dO«mj CÔm_ {ZîRw>a Jå^raZmX g§ZX g§d¥Õ dmhÿ AZw{gXZ BË`m{X amjg nj Ho$ `moÕm
dmZad§{e`m| H$s goZm Hy§$ jmo^ CnOmdVo ^E& {VZHy§$ à~b OmZ dmZad§{e`m| Ho$ `moYm `wÕHy§$
CÚ_r ^E& _XZ _XZm§Hw$a g§Vmn à{jV AmH«$moe ZÝXZ Xþ[aV AZK nwînmÌ {d¿Z {à`§H$a
BË`m{X AZoH$ dmZad§er `moYm amjg{Z go b‹S>Vo ^E& `mZo dmHy§$ D§$Mo ñda go ~wbm`m, ~mZo `mHy§$
~wbm`m& BZHo$ nañna g§J«m_ ^`m& ZmZm àH$ma Ho$ eñÌ{ZH$[a AmH$me ì`mßV hmo` J`m& g§Vmn
Vmo _marM go b‹S>Vm ^`m, Aa Aà{WV qghO KZ go, Aa {d¿Z CÚm_ go, Aa AmH«$moe gmaU
go, Áda ZÝXZ go& BZ g_mZ `moYmdm| _| AX²^wV `wÕ ^`m& V~ _marM Zo g§Vmn H$m {ZnmV
{H$`m, Aa ZÝXZ Zo Áda Ho$ djñWb _| ~aN>r XB©, Aa qghH${Q >Zo à{WV Ho$, Aa CÔm_H$s{V©
Zo {d¿ZHy§$ hUm& Vm g_` gy`© AñV ^`m& AnZo AnZo n{VHy§$ àmUa{hV ^E gwZ BZH$s ñÌr
emoH$ Ho$ gmJa _| _½Z ^Bª, gmo CZH$s am{Ì XrK© hmoVr ^B©&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

504 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


XÿOo {XZ _hmH«$moY Ho$ ^ao gm_ÝV `wÕHy§$ CÚ_r ^E& dO«mj Aa jw{^Vma, _¥JoÝÐX_Z Aa
{d{Y, eå^y ñd`å^y, MÝÐmH©$ Aa dO«moXa BË`m{X amjg nj Ho$ ~‹S>o ~‹S>o gm_§V Aa dmZad§{e`m|
Ho$ gm_§V nañna OÝ_m§Va Ho$ Cnm{O©V d¡a {VZgo _hm H«$moYê$n hmo` `wÕ H$aVo ^E& AnZo OrdZ
_| {Zñn¥h g§H«$moY Zo _hmH«$moYH$a {I{nVm[a H$mo _hm D§$Mm ñda H$a ~wbm`m& Aa ~mhþ~br Zo
_¥Jm[aX_ZHy§$ ~wbm`m& Aa {dVmnr Zo {d{YHy§$ ~wbm`m, BË`m{X AZoH$ `moYm nañna `wÕ H$aVo
^E& Aa AZoH$ `moYm _yE& emXÿ©b Zo dO«moXaHy§$ Km`b {H$`m, Aa {I{nVma g§H«$moY H$mo _maVm
^`m, Aa eå^y Zo {dembÚw{V _mam, Aa ñd`å^y Zo {dO`Hy§$ bmoh`pîQ> go _mam, Aa {d{Y Zo
{dVmnrHy§$ JXm go _maçm, ~hþV H$îQ> go& `m ^m§{V `moYmdm| Zo `wÕ _| AZoH$ `moYm hVo gmo ~hþV
Xoa VH$ `wÕ ^`m&
amOm gwJ«rd AnZr goZmHy§$ amjg{Z H$s goZm go IoX{IÞ XoI Amn _hm H«$moY H$m ^am `wÕ
H$adoHy§$ CÚ_r ^`m& V~ A§OZr H$m nwÌ hZw_mZ hm{W{Z Ho$ aW na M‹T>m amjg{Zgy§ `wÕ H$aVm
^`m& gmo amjg{Z Ho$ gm_§V{Z Ho$ g_yh ndZnwÌHy§$ XoIH$a O¡go ZmhaHy§$ XoI Jm` S>ao V¡go S>aVo
^E& Aa amjg nañna ~mV H$aVo ^E {H$ `h hZw_mZ dmZaÜdO AmO KZm| H$s pñÌ{ZHy§$ {dYdm
H$aoJm& V~ `mHo$ gÝ_wI _mbr Am`m& Vm{h Am`m XoI hZw_mZ YZwf{df¡ ~mU VmZ gÝ_wI ^E&
{VZ_| _hm`wÕ ^`m& _ÝÌr _ÝÌr{Z go b‹S>Zo bJo, aWr aWr{Zgy§ b‹S>Zo bJo, Kmo‹S>{Z Ho$ Agdma
Kmo‹S>{Z Ho$ Agdma{Zgy§ b‹S>Vo ^E, hm{W{Z Ho$ Agdma hm{W{Z Ho$ Agdma{Zgy§ b‹S>Vo ^E& gmo
hZw_mZ H$s epŠV H$[a _mbr namL²²>_wI ^`m V~ dO«moXa _hm namH«$_r hZw_mZ na Xm¡‹S>m, `wÕ
H$aVm ^`m& {MaH$mb `wÕ ^`m gmo hZw_mZ Zo dO«moXaHy§$ aWa{hV {H$`m&
V~ dh Am¡a XÿOo aW na M‹T> hZw_mZ na Xm¡‹S>m& V~ hZw_mZ Zo ~hþ[a VmHy§$ aWa{hV {H$`m&
V~ ~hþ[a ndZ go hÿ A{YH$ doJ h¡ OmH$m Eogo aW na M‹T> hZw_mZ na Xm¡‹S>m, V~ hZw_mZ Zo Vm{h
hVm gmo àmUa{hV ^`m& V~ hZw_mZ Ho$ gÝ_wI _hm~bdmZ amdU H$m nwÌ Oå~y_mbr Am`m&
gm¡ AmdVo hr hZw_mZ H$s ÜdOm N>oX H$aVm ^`m& V~ hZw_mZ Zo H«$moY go Oå~y_mbr H$m dŠVa
^oÚm, YZwf Vmo‹S> S>maçm, O¡go V¥U H$mo Vmo‹S¢&
V~ _§XmoXar H$m nwÌ Zdm dŠVa n{ha hZw_mZ Ho$ djñWb{df¡ VrúU dmU{Z go Kmd H$aVm
^`m, gmo hZw_mZ Zo Eogm OmZm _mZm| ZdrZ H$_b H$s Zm{bH$m H$m ñne© ^`m& H¡$gm h¡ hZw_mZ?
nd©V g_mZ {ZíMb h¡ ~w{Õ OmH$s, ~hþ[a hZw_mZ Zo MÝÐdH«$ Zm_m ~mU Mbm`m gmo Oå~y_mbr
Ho$ aW Ho$ AZoH$ qgh OwVo gmo NyQ> JE, {VZhr Ho$ H$Q>H${df¡ n‹S>o& {VZH$s {dH$amb Xm‹T>, {dH$amb
dXZ, ^`§H$a ZoÌ, {VZH$[a gH$b goZm {dôdb ^B©& _mZm| goZmê$n g_wÐ{df¡ Vo qgh

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 505


H$ëbmobê$n ^E CN>bVo {\$a¡ h¡, AWdm XþîQ> ObMa Ord{Zg_mZ {dMa¡ h¢& AWdm goZmê$n
_oK{df¡ {~Obrg_mZ M_H¡$ h¢, AWdm g§J«m_ hr ^`m g§gmaMH«$ Vm{df¡ goZm Ho$ bmoH$, VoB© ^E
Ord, {VZHy§$ `o aW Ho$ NyQ>o qgh H$_©ê$n hmo` _hmXþIr H$a¡ h¢&
BZgo gd©goZm Xþ:Iê$n ^B©& Vwa§J JOaW {n`mXo g~ hr {dôdb ^E, aU H$m CÚ_ VO
Xem|{XemHy§$ ^mOo& V~ ndZ H$m nwÌ g~m| H$mo nob amdU VH$ Om` nhþ§Mm, Xÿa go amdU H$mo XoIm&
qgh Ho$ aW na M‹T>m hZw_mZ YZwf~mU bo` amdU na J`m& amdU qghm| go goZmHy§$ ^`ê$n XoI
Aa hZw_mZHy§$ H$mb g_mZ _hmXþÕ©a OmZ Amn `wÕ H$adoHy§$ CÚ_r ^`m& V~ _hmoXa amdUHy§$
àUm_H$a hZw_mZ na _hmH«$moY go bS>doHy§$ Am`m& gmo `mHo$ Aa hZw_mZ Ho$ _hm`wÕ ^`m& Vm
g_`{df¡ do qgh `moYmdm| Zo de {H$E, gmo qghm| H$mo der^yV ^E XoI _hmH«$moYH$a g_ñV amjg
hZw_mZ na n‹S>o& V~ A§OZr H$m nwÌ _hm^Q> nwÊ`m{YH$mar {VZ g~Hy§$ AZoH$ dmU{Z go Wm§^Vm
^`m& Aa AZoH$ amjg{Z Zo AZoH$ dmU hZw_mZ na MbmE, naÝVw hZw_mZ H$mo Mbm`_mZ Z
H$aVo ^E& O¡go XþO©Z AZoH$ Hw$dMZê$n dmU g§`_r Ho$ bJmd¢, naÝVw {VZHo$ EH$ Z bmJo, V¡g¢
hZw_mZ Ho$ amjg{Z H$m EH$ dmU ^r Z bm½`m&
AZoH$ amjg{ZH$[a AHo$bm hZw_mZHy§$ ~oT>m XoI dmZad§er {dÚmYa `wÕ Ho$ {Z{_Îm CÚ_r
^E& gwfoU Zb Zrb àr{VH$a {dam{YV g§Ìm{gV h[aH$Q> gy`©Á`mo{V _hm~b Omå~yZX Ho$ nwÌ&
H$B© Zmha{Z Ho$ aW, H$B© JO{Z Ho$ aW, H$B© Vwa§J{Z Ho$ aW M‹T>o amdU H$s goZm na Xm¡‹S>o, gmo
dmZad§{e{Z Zo amdU H$s goZm g~ {Xem{df¡ {dÜd§g H$ar, O¡go jwYm{X narfh VwÀN> ~«{V`m| Ho$
d«Vm| H$mo ^§J H$a|& V~ amdU AnZr goZm Hy§$ ì`mHy$b XoI Amn `wÕ H$adoHy§$ CÚ_r ^`m& V~
Hw$å^H$aU amdUHy§$ Z_ñH$ma H$a Amn `wÕHy§$ Mbm& V~ `m{h _hmà~b `moYm aU _| AJ«Jm_r
OmZ gwfoU Am{X g~hr dmZad§er ì`mHw$b ^E&
O~ do MÝÐapí_ O`ñH§$Y MÝÐmhþ a{VdY©Z A§J A§JX, gå_oX, Hw$_wX, H$e_§S>b, ~{b,
MÊS> Va§J gma aËZOQ>r O`> dob{jnr dgÝV H$mobmhb BË`m{X AZoH$ `moYm am_ Ho$ njr
Hw$å^H$aU go `wÕ H$aZo bJo Vmo Hw$å^H$aU Zo g~H$mo {ZÐm Zm_m {dÚm go {ZÐm Ho$ de {H$E&
O¡g¢ Xe©ZmdaUr` H$_© Xe©Z Ho$ àH$meHy§$ amoH¡$ V¡g¢ Hw$å^H$aU H$s {dÚm dmZad§er{Z Ho$
ZoÌ{Z Ho$ àH$meHy§$ amoH$Vr ^B©& g~ hr H${nÜdO {ZÐm go Ky_Zo bJo Aa {VZHo$ hmW{Z go
h{W`ma {Ja n‹S>o& V~ BZ g~m| H$mo {ZÐmde AMoVZ g_mZ XoI gwJ«rd Zo à{V~moYZr {dÚm
àH$mer& gmo g~ dmZad§er à{V~moY ^E, Aa hZw_mZm{X `wÕHy§$ àdV}&
dmZad§er{Z Ho$ ~b _| CËgmh ^`m Aa `wÕ _| CÚ_r ^E, Aa amjg{Z H$s goZm X~r& V~

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

506 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


amdU Amn `wÕHy$§ CÚ_r ^E, V~ ~‹S>m ~oQ>m BÝÐOrV hmW OmoS‹ > {ea {Zdm` {dZVr H$aVm ^`m -
ho VmV! `{X _oao hmoVo Amn `wÕ Hy§$ àdV} Vmo h_mam OZ_ {Zî\$b h¡, Omo V¥U ZI hr go CnS>
Amdo Cg na \$agr CR>mdZm H$hm? VmV¢ Amn {ZpíM¨V hmod|, _¢ AmnH$s Amkmà_mU H$ê§$Jm&
Eogm H$hH$a _hmh{f©V ^`m nd©Vg_mZ Ì¡bmoŠ`H§$Q>H$ Zm_m JOoÝÐ na M‹T> `wÕHy§$ CÚ_r ^`m&
H¡$gm h¡ JOoÝÐ? BÝÐ Ho$ JO g_mZ Aa BÝÐOrVHy§$ A{V{à`, AnZm g~ gmO bo` _§Ìr{Z
g{hV G${Õ go BÝÐ g_mZ amdU H$m nwÌ H${nZ na H«y$a ^`m& gmo _hm~b H$m ñdm_r _mZr
AmdV à_mU hr dmZa d§er{Z H$m ~b AZoH$ àH$ma Ho$ Am`wY{ZH$[a Omo nyU© hþVm gd© {dôdb {H$`m&
gwJ«rd H$s goZm _| Eogm gw^Q H$moB© Z ahm Omo BÝÐOrV Ho$ ~mU{ZH$[a Km`b Z ^`m& bmoH$
OmZVo ^E Omo `h BÝÐOrV Hw$_ma Zmht, Ap½ZHw$_mam| H$m BÝÐ h¡ AWdm gy`© h¡& gwJ«rd Aa
^m_§S>b `o XmoD$ AnZr goZmHy§$ BÝÐOrV H$a X~r XoI `wÕHy§$ CÚ_r ^E& BZHo$ `moYm BÝÐOrV
Ho$ `moYm{Z go Aa `o XmoZm| BÝÐOrV go `wÕ H$ado bJo gmo nañna `moYm `moYmdm| H$mo h§H$ma h§H$ma
~wbmdVo ^E& eñÌm| go AmH$me _| AÝYH$ma hmo` J`m, `moYm{Z Ho$ OrdZo H$s Amem Zmht& JO
go JO, aW go aW, Vwa§J go Vwa§J, gm_§Vm| go gm_§V CËgmhH$a `wÕ H$aVo ^E& AnZo AnZo ZmW
Ho$ AZwamJ{df¡ `moYm nañna AZoH$ Am`wY{ZH$a àhma H$aVo ^E& Vmhr g_` BÝÐOrV gwJ«rd Hy§$
g_rn Am`m XoI D§$Mo ñda H$a Anyd© eñÌê$n Xþd©MZ{ZH$a N>oXVm ^`m&
Aao dmZad§er, nmnr ñdm_rÐmohr! amdU ñdm_r H$mo VO ñdm_r Ho$ eÌw H$m qH$H$a ^`m&
A~ _wPgo H$hm§ Om`Jm Voao {ea H$mo VrúU ~mU{ZH$a VËH$mb N>oXÿ§Jm& do XmoZm| ^mB© ^y{_JmoMar
Voar ajm H$a|& V~ gwJ«rd H$hVm ^`m Eogo d¥Wm Jd© Ho$ dMZ H$a H$hm Vy _mZ{eIa na M‹T>m h¡?
gmo A~ma hr Voam _mZ ^§J H$ê§$Jm& O~ Eogm H$hm V~ BÝÐOrV Zo H$monH$a YZwf M‹T>m` ~mU
Mbm`m, Aa gwJ«rd Zo BÝÐOrV na Mbm`m& XmoZm| _hm`moYm nañna ~mU{ZH$a b‹S>Vo ^E&
AmH$me dmU{Z go AmÀN>m{XV hmo` J`m, _oKdmhZ Zo ^m_ÊS>b H$mo h§H$mam gmo XmoZm| {^‹S>o& Aa
{dam{YV Aa dO«ZH«$ `wÕ H$aVo ^E& gmo {dam{YV Zo dO«ZH«$ Ho$ CañWb _| MH«$Zm_m eñÌ H$s
XB© Aa dO«ZH«$ Zo {dam{YV Ho$ XB©& eyadra KmV nm` eÌw Ho$ Kmd Z H$a¢ Vmo bÁOm h¡,
MH«${ZH$[a dŠVa nrgo JE {VZHo$ Ap½Z H$s H$UH$m CN>br gmo _mZm| AmH$me go CbH$mAm| Ho$
g_yh n‹S>o h¢&
b§H$mZmW Ho$ nwÌ Zo gwJ«rd n¡ AZoH$ eñÌ MbmE& b§Ho$ída Ho$ nwÌ g§J«m_ _| AQ>b h¢ Om
g_mZ XÿOm `moYm Zmht& V~ gwJ«rd Zo dO«X§S> g¡ BÝÐOrV Ho$ eñÌ {ZamH$aU {H$E {OZHo$ nwÊ`
H$m CX` h¡ {OZH$m KmV Z hmo`& {\$a H«$moYH$a BÝÐOrV hmWr go CVa qgh Ho$ aW na M‹T>m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 507


g_mYmZ ê$n h¡ ~w{Õ OmH$s, ZmZm àH$ma Ho$ {Xì` eñÌ Aa gm_mÝ` eñÌ BZ_| àdrU& gwJ«rd
na _oK~mU Mbm`m, gmo gånyU© {Xem Obê$n hmo` JB©& V~ gwJ«rd Zo ndZ~mU Mbm`m, gmo
_oK~mU {~bm` J`m& Aa BÝÐOrV H$m N>Ì CS>m`m, Aa ÜdOm CS>mB©& Aa _oKdmhZ Zo ^m_§S>b
na Ap½Z~mU Mbm`m, gmo ^m_§S>b H$m YZwf ^ñ_ hmo` J`m Aa goZm _| Ap½Z àÁd{bV ^B©&
V~ ^m_§S>b Zo _oKdmhZ na _oK~mU Mbm`m, gmo Ap½Z~mU {~bm` J`m Aa AnZr goZm H$s
~hþ[a ajm H$ar&
_oKdmhZ Zo ^m_§S>bHy§$ aW a{hV {H$`m V~ ^m_ÊS>b XÿOo aW M‹T> `wÕ H$ado bJm&
_oKdmhZ Zo Vm_g ~mU Mbm`m gmo ^m_ÊS>b goZm _| A§YH$ma hmo` J`m AnZm nam`m Hw$N> gyPo
Zmht, _mZm| _yN>m©Hy§$ àmßV ^E& V~ _oKdmhZ Zo ^m_ÊS>bHy§$ ZmJnmg go nH$‹S>m, _m`m_B© gn© gd©
A§J _| {bnQ> JE, O¡go MÝXZ Ho$ d¥j Ho$ ZmJ {bnQ> Omd¡& H¡$go h¢ ZmJ? ^`§H$a Oo \$U {VZH$a
_hm {dH$amb& ^m_ÊS>b n¥Ïdr na n‹S>m Aa `mhr ^m§{V BÝÐOrV Zo gwJ«rd H$mo ZmJnme H$a
nH$‹S>m gmo YaVr na n‹S>m&
V~ {d^rfU Omo {dÚm ~b _| _hmàdrU lram_ bú_Ugy§ XmoD$ hmW Omo‹S> grg {Zdm`
H$hVm ^`m - ho am_ _hm~mhþ! ho bú_U _hmdra! BÝÐOrV Ho$ ~mU{Z go ì`mßV ^B© g~ {Xem
XoIhþ& YaVr Aa AmH$me ~mU{ZH$a AmÀN>m{XV h¡& CëH$mnmV Ho$ ñdê$n ZmJ~mU {VZH$[a
gwJ«rd Aa ^m_ÊS>b XmoD$ ^y{_{df¡ ~§Yo n‹S>o h¢& _ÝXmoXar Ho$ XmoZm| nwÌm| Zo AnZo XmoZm| _hm^Q>
nH$‹S>o, AnZr goZm Ho$ Oo XmoZm| _yb Wo do nH$‹S>o JE& V~ h_mao OrdZH$[a H$hm? BZ {~Zm goZm
{e{Wb hmo` JB© h¡& XoImo, Xem| {XemHy§$ bmoH$ ^mJo h¢, Aa Hw$å^H$aU Zo _hm`wÕ{df¡ hZw_mZHy§$
nH$‹S>m h¡& Hw$å^H$aU Ho$ ~mU{ZH$[a hZw_mZ OaOao ^E, N>Ì C‹S> JE, ÜdOm C‹S> JB©, YZwf Qy>Q>m,
dŠVa Qy>Q>m& amdU Ho$ nwÌ BÝÐOrV Aa _oKdmhZ `wÕ{df¡ bJ aho h¢& A~ do Am`H$a gwJ«rd
^m_§S>bHy§$ bo Om`§Jo, gmo do Z bo Omd| Vm n{hbo hr Amn CZHy§$ bo Amd|& do XmoZm| MoîQ>ma{hV
h¢ gmo _¢ CZHo$ bodoHy§$ OmD§$ hÿ§& Aa Amn ^m_§S>b gwJ«rd H$s goZm {ZZm©W hmo` gmo Cgo Wm§^hþ&
`m ^m§{V {d^rfU am_ bú_U go H$ho h¢&
Vmhr g_` gwJ«rd H$m nwÌ A§JX N>mZo N>mZo Hw$å^H$aU na J`m, Aa CgH$m CÎmamgZ dñÌ
nao {H$`m, gmo bÁOm Ho$ ^maH$a ì`mHw$b ^`m& dñÌ H$mo Wm§^o Vm¡ bJ, hZw_mZ BgH$s ^wOm\$m§g
go {ZH$g J`m& O¡go Zdm nH$‹S>m njr qnOao go {ZH$g Om`& hZw_mZ ZdrZ Á`mo{VHy§$ Yao Aa
A§JX XmoZm| EH$ {d_mZ ~¡R>o Eogo emo^Vo ^E _mZm| Xod hr h¢& Aa A§JX H$m ^mB© A§J Aa M§ÐmoX`
H$m nwÌ {dam{YV BZ g{hV bú_U gwJ«rd H$s Aa ^m_§S>b H$s goZmHy§$ Y¡`© ~ÝYm` Wm§^Vo ^E&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

508 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa {d^rfU BÝÐOrV _oKdmhZ na J`m gmo {d^rfUHy§$ AmdVm XoI BÝÐOrV _Z _| {dMmaVm
^`m - Omo Ý`m` {dMm[aE Vmo h_mao {nVm _| Aa `m_| H$hm ^oX h¡? VmV¢ `mHo$ gÝ_wI b‹S>Zm
C{MV Zmht& gmo `mHo$ gÝ_wI I‹S>m Z ahZm `hr `mo½` h¡& Aa `o XmoZm| ^m_§S>b gwJ«rd ZmJnme
_| ~§Yo gmo {Z:g§Xoh _¥Ë`wHy§$ àmßV ^E& Aa H$mH$mV¢ ^m{OE Vmo Xmof Zmht&
Eogm {dMma XmoZm| ^mB© _hm A{^_mZr, Ý`m` Ho$ doÎmm {d^rfU go Q>[a JE& Aa {d^rfU
{Ìeyb H$m h¡ Am`wY OmHo$, aW go CVa gwJ«rd ^m_§S>b Ho$ g_rn J`m& gmo XmoZm| H$mo ZmJnme
go _y{N>©V XoI IoX{IÞ hmoVm ^`m& V~ bú_U am_gy§ H$hr - ho ZmW& `o XmoZm| {dÚmYa{Z Ho$
A{Yn{V, _hmgoZm Ho$ ñdm_r, _hmepŠV Ho$ YZr, ^m_ÊS>b gwJ«rd amdU Ho$ nwÌ{Z Zo eñÌ
a{hV H$sE, _y{N>©V hmo` n‹S>o h¢& gmo BZ ~J¡a Amn amdUHy§$ H¡$g¢ OrV|Jo&
V~ am_Hy§$ nwÊ` Ho$ CX` go Jé‹S>oÝÐ Zo da {X`m Wm gmo {MVma bú_U go am_ H$hVo ^E -
ho ^mB©! d§eñWb {J[a na Xoe^yfU Hw$b^yfU _w{Z H$m CngJ© {Zdmam Cg g_` Jé‹So$ÝÐ Zo da
{X`m Wm - Eogm H$h _hmbmoMZ am_ Zo Jé‹S>oÝÐ H$mo {MVmam, gmo gwI AdñWm _| {VîR>¡ Wm&
qghmgZ H$ånm`_mZ ^`m& V~ Ad{Y H$a am_ bú_U H$m H$m_ OmZ qMVmdoJ Zm_m XodHy§$ Xmo`
{dÚm Xo` nR>m`m, gmo Am`H$a ~hþV AmXagy§ am_ bú_U go {_ë`m& Aa XmoD$ {dÚm {VZHy§$ XBª&
lram_ H$mo qghdm{XZr {dÚm XB©, Aa bú_UHy§$ Jé‹S>dm{hZr {dÚm XB©& V~ `h XmoZm| Yra {dÚm
bo` {MÝVmdoJ H$mo ~hþV gÝ_mZ H$a {OZoÝÐ H$s nyOm H$aVo ^E Aa Jé‹S>oÝÐ H$s ~hþV àe§gm
H$ar& dh Xod BZH$mo Ob~mU, ndZ~mU BË`m{X AZoH$ {Xì` eñÌ XoVm ^`m& Aa Mm§X gy`©
gm[aIo XmoZm| ^mB`m| H$mo N>Ì {XE, Aa M_a {XE, ZmZmàH$ma Ho$ aËZ {XE, H$m§{V Ho$ g_yh Aa
{dÚwÛH«$ Zm_ JXm bú_U H$mo XB©, Aa hb-_ygb XþîQ>m| H$mo ^` Ho$ H$maU am_Hy§$ {XE& `m ^m§{V
dh Xod BZH$mo XodmonZrV eñÌ Xo` Aa g¡H$‹S>m| Amerf Xo` AnZo ñWmZH$ J`m&
`h g~ Y_© H$m \$b OmZm| Omo g§`_ _| `mo½` dñVw H$s àmpßV hmo`, {d{Ynyd©H$ {ZXm}f Y_©
AmamYm hmo`, CgHo$ `o AZwn_ \$b h¢& {OZHy§$ nm` H$[a Xþ:I H$s {Zd¥{Îm hmo`, _hmdr`© Ho$ YZr
Amn Hw$ebê$n, Aa Am¡a{ZHy$§ Hw$eb H$a¡& _Zwî`bmoH$ H$s gånXm H$s H$hm ~mV, nwÊ`m{YH$m[a`m|H$§y
XodbmoH$ H$s dñVw ^r gwb^ hmo` h¡& VmV¢ {Za§Va nwÊ` H$ahþ&
Ahmo àm{U hmo! Omo gwI Mmhmo Vmo àm{U`m| H$mo gwI Xodmo& {Og Y_© Ho$ àgmX go gy`© g_mZ
VoO Ho$ YmaH$ hmodmo Aa AmíM`©H$mar dñVw{Z H$m g§`moJ hmo`&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_ bú_UHy§$ AZoH$ {dÚm H$m bm^ dU©Z H$aZo dmbm gmR>dm± nd© g§nyU© ^`m&&60&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 509


AWmZÝVa am_ bú_U XmoD$ dra, VoO Ho$ _§S>b _| _Ü`dVu, bú_r Ho$ {Zdmg, lrdËg
bjU Hy§$ Yao, _hm_Zmok H$dM n{hao, qgh~mhZ Jé‹S>dmhZ na M‹T>o, _hmgwÝXa goZm gmJa Ho$
_Ü`, qgh H$s Aa Jé‹S> H$s ÜdOm Ya|, nanj Ho$ j` H$adoHy§$ CÚ_r, _hmg_W© gw^Q>m| Ho$
B©ída, g§J«m_ ^y{_ Ho$ _Ü` àdoe H$aVo ^E& AmJo AmJo bú_U Mbm Om` h¡& {Xì` eñÌ Ho$
VoO go gy`© Ho$ VoOHy§$ AmN>m{XV H$aVm hþAm hZw_mZ Am{X ~‹S>o ~‹S>o `moYm dmZad§er {VZH$a
_§{S>V& dU©Z _| Z Amdo Eogm Xodm| H$m gm ê$n Yao, ~mah gy`© H$s-gr Á`mo{V {b`o, bú_U H$mo
{d^rfU Zo XoIm& gmo OJV²Hy§$ AmíM`© CnOmd¡ Eogo VoOH$a _§{S>V, gmo Jé‹S>dmhZ Ho$ àVmnH$a
ZmJnm§g H$m ~ÝYZ ^m_ÊS>b gwJ«rd H$m Xÿa ^`m&
Jé‹S> Ho$ njm| H$s ndZ jra gmJa Ho$ ObHy§$ jmo^ ê$n H$ao, Cggo do gn© {dbm` J`o O¡go
gmYwdm| Ho$ àVmn go Hw$^md {_Q> Om`& njZ H$s H$m§{VH$a bmoH$ Eogo hmo` JE _mZm| gwdU© Ho$
ag H$a {Za_mno h¢&
V~ ^m_ÊS>b gwJ«rn ZmJnmg go Ny>Q> {dlm_Hy§$ àmßV ^E, _mZm| gwI {ZÐm bo` OmJ A{YH$
emo^Vo ^E& V~ BZHy§$ XoI lrd¥j àWm{XH$ g~ {dÚmYa {dñ_`Hy§$ àmßV ^E Aa g~ hr lram_
bú_U H$s nyOm H$a {dZVr H$aVo ^E - ho ZmW! AmO H$s gr {d^y{V h_ A~ VH$ H$^r Z
XoIr - dmhZ, dñÌ, gånXm, N>Ì, ÜdOm _| AX²^wV emo^m XrIo h¡& V~ lram_ Zo O~ go
A`moÜ`m go Mbo V~ go bo` gd© d¥Îmm§V H$hm, Hw$b^yfU, Xoe^yfU H$m CngJ© Xÿa {H$`m gmo gd©
d¥Îmm§V H$hm&
{VÝhm| H$mo Ho$db CnOm Aa H$hr - h_go Jé‹S>oÝÐ VwîQ>m`_mZ ^`m& gmo A~ma CgH$m
{MÝVdZ {H$`m Cggo `h {dÚm H$s àmpßV ^B©& V~ do `h H$Wm gwZ na_ hf©Hy§$ àmßV ^E, Aa
H$hVo ^E Bg hr ^d _| gmYw godm go na_ `e nmBE h¡, Aa A{V CXma MoîQ>m hmo` h¡, Aa nwÊ`
H$s {d{Y àmpßV hmo` h¡& Aa O¡gm gmYw godm go H$ë`mU hmo` h¡ d¡gm Z _mVm {nVm, Z {_Ì,
Z ^mB©, H$moB© Ordm| H$mo Z H$a¡& gmYw `m àmUr godm H$s àe§gm _| bJm`m h¡ {MÎm {OÝhm|Zo,
{OZoÝÐ Ho$ _mJ© H$s CÞ{V _| CnOr h¡ lÕm {OZHo$, do amOm ~b^Ð Zmam`U Ho$ Aml` go _hm
{d^y{V go emo^Vo ^E&
^ì`Ordê$n H$_b {VZHy§$ à\w$pëbV H$aZhmar `h n{dÌ H$Wm, Cgo gwZH$a do gd© hr hf©
Ho$ g_wÐ _| _½Z ^E& Aa lram_ bú_U H$s godm _| A{V àr{V H$aVo ^E& Aa ^m_ÊS>b gwJ«rd,
_yN>m© ê$n {ZÐm go a{hV ^E h¢ ZoÌ H$_b {OZHo$ lr ^JdmZ H$s nyOm H$aVo ^E& do {dÚmYa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

510 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


loîR> Xodm| gm[aIo gd©Wm Y_© _| lÕm H$aVo ^E& Omo nwÊ`m{YH$mar Ord h¢ gmo Bg bmoH$ _| na_
CËgd Ho$ `moJHy§$ àmßV hmo` h¡& `h àmUr AnZo ñdmW© go g§gma _| _{h_m Zmht nmd¡ h¡, Ho$db
na_mW© _{h_m hmo` h¡& O¡gm gy`© na nXmW© H$mo àH$me¡ d¡go emo^m nmd¡ h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
gw J « r d ^m_§ S > b H$m ZmJnmgV¢ Ny > Q > Z m Aa hZw _ mZ H$mo Hw $ å^H$aU H$s ^w O mnm{gV¢
Ny>Q>Zm am_ bú_UHy§$ qgh{d_mZ Jé‹S>{d_mZ H$s àmpßV {Zê$nU dU©Z H$aZo dmbm
BH$gR>dm§ nd© g§nyU© ^`m&&61&&
AWmZÝVa lram_ Ho$ nj Ho$ `moYm _hm namH«$_r, aUar{V H$s doÎmm, eyadra, `wÕHy§$ CÚ_r
^E& dmZad§{e`m| H$s goZm go AmH$me ì`mßV ^`m, Aa e§I Am{X dm{XÌ{Z Ho$ eãX Aa JOm|
H$s JO©Zm Aa Vwa§J{Z Ho$ ht{gdo H$m eãX gwZH$a H¡$bme H$m CR>mdZhmam Omo amdU, A{V àM§S>
h¡ ~w{Õ OmH$s, _hm_mZr, XodZ gm[aIr h¡ {d^y{V OmHo$, _hm àVmnr, ~bdmZ, goZmê$n
g_wÐH$a g§`wŠV, eñÌ{Z Ho$ VoOH$a n¥Ïdr _| àH$me H$aVm, nwÌ ^«mVm{XH$ g{hV b§H$m go
{ZH$gm, `wÕHy§$ CÚ_r ^`m&
XmoZm| goZm Ho$ `moYm dIVa n{ha g§J«m_ Ho$ A{^bmfr ZmZm àH$ma dmhZ{Z{df¡ Amê$‹T>,
AZoH$ Am`wY{Z Ho$ YaUhmao, nydm}nm{O©V H$_© go _hmH«$moY ê$n nañna `wÕ H$aVo ^E& MH«$,
H$amoV, Hw$R>ma, YZwf ~mU, IS²>J, bmoh`pîQ>, dO«, _wXJa, H$ZH$, n[aYo BË`m{X AZoH$
Am`wY{Z go nañna `wÕ ^`m& Kmo‹S>o Ho$ Agdma Kmo‹S>o Ho$ Agdmam| go b‹S>Zo bJo, hm{W`m| Ho$
Agdma hm{W`m| Ho$ Agdmam| go, aWm| Ho$ a{W`m| go _hmYra b‹S>Zo bJo& qghm| Ho$ Agdma qghm|
Ho$ Agdmam| go, n`mXo n`mXm| go {^‹S>Vo ^E&
~hþV doa _| H${nÜdOm| H$s goZm amjgm| Ho$ `moYmdm| go X~r& V~ Zb Zrb g§J«m_ H$aZo bJo&
gmo BZHo$ `wÕ go amjgm| H$s goZm {MJr& V~ b§Ho$ída Ho$ `moYm g_wÐ H$s H$ëbmob gm[aIo
M§Mb, AnZr goZmHy§$ H$ånm`_mZ XoI, {dÚwÛMZ _marM, MÝÐmH©$, gwIgmaU, H¥$Vm§V_¥Ë`w,
^yVZmX g§H«$moYZ BË`m{X _hm gm_ÝV AnZr goZmHy§$ Yr`© ~§Ym`H$a H${nÜdOm| H$s goZmHy§$
X~mdVo ^E& V~ _H©$Q>d§er `moYm AnZr goZmHy§$ {MJm OmZ hOmam§ `wÕ H$mo CR>o& gmo CR>Vo hr
ZmZm àH$ma Ho$ Am`wY{ZH$[a amjg{Z H$s goZmHy§$ haVo ^E, A{V CXma h¡ MoîQ>m {OZH$s& V~
amdU AnZr goZmê$n g_wÐHy§$ H${nÜdO ê$n àb` H$mb H$s Ap½Z go gyIVm XoI Amn H$monH$a
`wÕ H$adoHy§$ CÚ_r ^`m& gmo amdUê$n àb`H$mar H$s ndZ go dmZad§er gyIo nmVgo C‹S>Zo bJo&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 511


V~ {d^rfU _hm`moYm dmZad§{e`m|Hy§$ Yr`© ~§Ym` {VZH$s ajm H$adoHy§$ Amn amdU go `wÕ
Hy§$ gÝ_wI ^`m& V~ amdU bhwao ^mB©H$§y `wÕ _| CÚ_r XoI H«$moYH$a {ZamXa dMZ H$hVm ^`m -
ao ~mbH$! Vy bKw^«mVm h¡, gmo _mado `mo½` Zmht& _oao gÝ_wI go Xÿa hmo& _¢ VwPo XoIo àgÞ Zmht&
V~ {d^rfU Zo amdU go H$hr - H$mb Ho$ `moJ go Vy _oar ÑpîQ> n‹S>m& A~ _m¡go H$hm§ Om`Jm&
V~ amdU A{V H«$moY _¢ H$hVm ^`m - ao nwéfËda{hV pŠbîQ> Y¥îQ> nm{nîQ> Hw$MopîQ> ZaH$m{YH$ma!
VmoHy§$ Vmo gm[aIo XrZHy§$ _mao _wPo hf© Zmht& Vy {Z~©b a§H$ AdÜ` h¡& Aa Vmo gm[aIm _yI© Aa
H$m¡Z Omo {dÚmYam| H$s gÝVmZm| _| hmo`H$a ^y{_JmoM[a`m| H$m Aml` H$a¡, O¡go H$moB© Xþ~w©{Õ nmn
H$_© Ho$ CX` go {OZY_© H$mo VO {_Ï`mËd H$m godZ H$a¡&
V~ {d^rfU ~mobm - ho amdU! ~hþV H$hZoH$[a H$hm? Voao H$ë`mU H$s ~mV VwPo H$hÿ§hÿ§ gmo
gwZ& EVr ^B© Vmo ^r H$Nw> {~J‹S>m Zmht& Omo Vy AnZm H$ë`mU Mmh¡ h¡ Vmo am_gy§ àr{VH$a, grVm
am_Hy§$ gm¢n, Aa A{^_mZ VO am_Hy§$ àgÞ H$a& ñÌr Ho$ {Z{_Îm AnZo Hw$b H$mo H$b§H$ _V
bJmd¡& AWdm Vy _oao dMZ Zht _mZ¡ h¡ gmo Om{ZE h¡ Voar _¥Ë`w ZOrH$ AmB© h¡& g_ñV
~bdÝV{Z _| _moh _hm ~bdmZ h¡& Vy _moh go CÝ_Îm ^`m h¡& `o dMZ ^mB© Ho$ gwZ H$a amdU
A{V H«$moYê$n ^`m& VrúU~mU bo` {d^rfU na Xm¡S>çm& Am¡a ^r aW Kmo‹S>o hm{WZ Ho$ Agdma
ñdm_r ^pŠV _| VËna _hm`wÕ H$aVo ^E& {d^rfU Zo ^r amdUHy§$ AmdVm XoI AY©MÝÐ ~mU
go amdU H$s ÜdOm C‹S>mB©, Aa amdU Zo H«$moYH$a ~mU Mbm`m gmo {d^rfU H$m YZwf VmoS>çm,
Aa hmWgy§ ~mU {Jam& V~ {d^rfU XÿOm YZwf bo` ~mU Mbm`m gmo amdU H$m YZwf VmoS>çm&
`m ^m§{V XmoZm| ^mB© _hm`moYm nañna Omoagy§ `wÕ H$aVo ^E, Aa AZoH$ gm_§V{Z H$m j` ^`m&
V{X BÝÐOrV _hm`moYm {nVm^ŠV {nVm H$s nj {d^rfU na Am`m& V~ Vm{h bú_U Zo
amoŠ`m O¡g¢ nd©V gmJaHy§$ amoH¡$& Aa lram_ Zo Hw$å^H$aUHy§$ Koaçm, Aa qghH${Q> go Zrb, Aa
eå^y go Zb, Aa ñd`§^y go Xþ_©Vr, Aa KQ>moXa go Xþ_w©I, eH«$mgZ go XþîQ>, MÝÐZI go H$mbr,
{^ÝZm§OZ go ñH$ÝY, {d¿Z go {dam{YV, Aa _` go A§JX, Aa Hw$å^H$aU H$m nwÌ Omo Hw$å^
Cggo hZw_mZ H$m nwÌ, Aa gw_mbr go gwJ«rd, Aa Ho$Vw go ^m_ÊS>b, H$m_ go ÑT>aW, jmo^ go
~wY BË`m{X ~‹S>o ~‹S>o amOm nañna `wÕ H$aVo ^E& Aa g_ñV hr `moYm nañna aU aMVo ^E& dh
dm{h ~wbmd¡& ~am~a Ho$ gw^Q> H$moB© H$h¡ h¢ - _oam eñÌ Amd¡ h¡ Cgo Pob& H$moB© H$h¡ h¡ Vy h_go
`wÕ `mo½` Zmht, ~mbH$ h¡, d¥Õ h¡, amoJr h¡, {Z~©b h¡, Vy Om& \$bmZo gw^Q> `wÕ `mo½` h¡ gmo
Amdmo& `m ^m§{V Ho$ dMZmbmn hmo` aho h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

512 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$moB© H$h¡ h¢ `mhr N>oXmo& H$moB© H$ho h¢ ~mU MbmAmo, H$moB© H$h¡ h¡§ _ma bodmo, nH$‹S> bodmo,
~m§Y bodmo, J«hU H$amo, N>mo‹S>mo, MyU© H$amo, Kmd bJo Vm{h ghmo, Kmd Xohþ, AmJo hmodmo, _y{N>©V
_V hmodmo, gmdYmZ hmodmo, Vy H$hm S>a¡ h¡? _¢ VwPo Z _mê§$, H$m`a{ZHy§$ Z _maZm, ^mJm| H$mo Z
_maZm, n‹So$ H$mo Z _maZm, Am`wYa{hV na MmoQ> Z H$aZr, VWm amoJ go J«gm _y{N>©V XrZ ~mb d¥Õ
`{V ~«Vr ñÌr eaUmJV Vnñdr nmJb new njr BË`m{XHy$§ gw^Q> Z _ma¢& `h gm_ÝV{Z H$s d¥{Îm h¡&
H$moB© AnZo d§{e`m| H$mo ^mJVo XoI {YŠH$ma eãX H$h¡ h¡ Am¡a H$h¡ h¢ - Vy H$m`a h¡, ZîQ>
h¡ _{V, H$m§n¡ H$hm§ Om` h¡, Yram ahmo, AnZo g_yh _§o I‹S>m ahÿ, Vmogy§ Š`m hmo` h¡, Vmogy§ H$m¡Z
S>a¡, Vy H$mho H$m jÌr? eya Am¡a H$m`a{Z Ho$ naIZo H$m `h g_` h¡& _rR>m _rR>m AÞ Vmo ~hþV
ImVo `WoîQ> ^moOZ H$aVo A~ `wÕ _| nrN>o Š`m| hmodmo? `m ^m§{V dram| H$s JO©Zm Am¡a dm{XÌ{Z
H$m ~mOZm {VZgy§ Xem| {Xem eãXê$n ^Bª& Am¡a Vwa§J{Z Ho$ Iwa H$s aO go A§YH$ma hmo` J`m&
MH«$ epŠV JXm bmoh`pîQ> H$ZH$ BË`m{X eñÌ{Z go `wÕ ^`m, _mZm| `o eñÌ H$mb H$s S>mT>
hr h¢& bmoJ Km`b ^E& XmoZm| goZm Eogr XrI¢ _mZm| bmb AemoH$ H$m dZ h¡, AWdm Ho$gy H$m
dZ h¡, Aa AWdm nm[a^Ð Om{V Ho$ d¥jm| H$m dZ h¡& H$moB© `moYm AnZo ~IVa H$mo Qy>Q>m XoI XÿOm
~»Va nhaVm ^`m, O¡g| gmYw d«V _| XÿfU CnOm XoI {\$a nrN>o Xmof ñWmnZm H$a¡& Am¡a H$moB©
Xm§Vm| go Va~ma Wmå^ H$_a JmT>r H$a {\$a `wÕHy§$ àd¥Îmm& H$moB© `H$ gm_ÝV _mVo hm{W`m| Ho$ Xmgm|
Ho$ AJ«^mJ go {~Xmam J`m h¡ djñWb OmH$m, gmo hmWr Ho$ MmbVo Oo H$mZ, doB© ^E ~rOZm,
Cggo _mZm| hdm go gwI ê$n H$a aho h¢& Am¡a H$moB© BH$ gw^Q> {ZamHw$b ~w{Õ hþAm, hmWr Ho$ Xm§V{Z
na XmoZm| ^wOm ngma gmod¡ h¡, _mZm| ñdm_r H$m`©ê$n g_wÐ go CVam&
Aa H$B© EH$ `moYm `wÕ go é{Ya H$m Zmbm ~hmdVo ^E O¡go nd©V _| Joé H$s ImZ go bmb
ZrPaZo ~h¢& Aa H$B© EH$ `moYm n¥Ïdr _| gmåhZo _w§h go n‹S>o hmoR> S>gVo, eñÌ {OZHo$ H$a _|, Q>oT>r
^m¢h, {dH$amb dXZ, Bg ar{V go àmU VO¡ h¢& Aa H$B© EH$ ^ì`Ord _hm g§J«m_gy§ AË`ÝV
Km`b hmo`, H$fm` H$m Ë`mJ H$a, g§Ý`mg Ya, A{dZmer nX H$m Ü`mZ H$aVo XohHy§$ VO, CÎm_
bmoH$Hy§$ nmd¡ h¢& H$B© EH$ Yra-dra hm{W{Z Ho$ Xm§V{ZHy§$ hmW go nH$‹S>H$a hr Xoh é{Ya H$s N>Q>m
eara go n‹S>o h§¡, eñÌ h¢ hmW{Z _| {OZHo$& Aa H$B© EH$ H$m_ Am` JE {VZHo$ _ñVH$ {Ja n‹S>o
Aa g¡H$‹S>m| Y‹S> ZmMo h¢& H$B© EH$ eñÌa{hV ^E Aa Kmdm| go OaOao ^`o V¥fmVwa hmo` Ob nrdZo H$mo
~¡R>o h¢, OrdZ H$s Amem Zmht& Eogo ^`§H$a g§J«m_ Ho$ hmoVo nañna AZoH$ `moYmdm| H$m j` ^`m&
BÝÐOrV VrúU ~mU{Z go bú_UHy§$ AmÀN>mXZo bJm, Aa bú_U CgH$mo& gmo BÝÐOrV Zo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 513


bú_U na Vm_g ~mU Mbm`m gmo A§YH$ma hmo` J`m& V~ bú_U Zo gy`©~mU Mbm`m Cggo
A§YH$ma Xÿa ^`m& {\$a BÝÐOrV Zo Amer{df Om{V Ho$ ZmJ~mU Mbm`o gmo bú_U Aa bú_U
H$m aW ZmJm| go dopîQ>V hmoZo bJm& V~ bú_U Zo Jé‹S>~mU Ho$ `moJ go ZmJ~mU H$m {ZamH$aU
{H$`m, O¡go `moJr _hmVn go nydm}nm{O©V nmnm| Ho$ g_yhHy§$ {ZamH$aU H$a¡& Aa bú_U Zo
BÝÐOrVHy§$ aWa{hV {H$`m& H¡$gm h¡ BÝÐOrV? _§{Ì`m| Ho$ _Ü` {VîR>¡ h¡, Aa hm{W`m| H$s KQ>mAm|
go dopîQ>V h¡& gmo BÝÐOrV XÿOo aW M{‹T> AnZr goZmHy§$ dMZH$[a, {H«$`mH$[a ajm H$aVm g§Vm
bú_U na VßV ~mU MbmdVm ^`m& Cgo bú_U Zo AnZo {dÚm go {Zdma BÝÐOrV na
Amer{df Om{V H$m ZmJ~mU Mbm`m, gmo BÝÐOrV ZmJ~mU go AMoV hmo` ^y{_ _| n‹S>m, O¡go
^m_ÊS>b n‹S>m Wm& Am¡a am_ Zo Hw$å^H$aUHy§$ aWa{hV {H$`m&
~hþ[a Hw$å^H$aU Zo gy`©~mU am_ na Mbm`m gmo am_ Zo VmH$m ~mU {ZamH$aU H$a
ZmJ~mUH$a Vm{h ~oT>m gmo Hw$å^H$aU ^r ZmJm| H$m ~oT>m WH$m YaVr na n‹S>m&
`h H$Wm Jm¡V_ JUYa amOm lo{UH$V¢ H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! ~‹S>m AmíM`© h¡ Vo ZmJ~mU
YZwf Ho$ bJo CëH$mnmV ñdê$n hmo` Om` h¢, Aa eÌwAm| Ho$ eara Ho$ bJ ZmJê$n hmo` CgH$mo
~oT>¡ h¢& `h {Xì` eñÌ XodmonZrV h¢, _Zdm§{N>V ê$n H$a¡ h¢, EH$ jU _| ~mU EH$ jU _| X§S>,
jU EH$ _| nme ê$n hmo` naUdo h¢& O¡go H$_©-nmeH$a Ord ~§Yo V¡go ZmJnme H$a Hw$å^H$aU
~ÝYm? gmo am_ H$s Amkm nm` ^m_ÊS>b Zo AnZo aW _| amIm& Hw$å^H$aUHy§$ am_ Zo ^m_§S>b
Ho$ hdmbo {H$`m Aa BÝÐOrV H$mo bú_U Zo nH$‹S>m gmo {dam{YV Ho$ hdmbo {H$`m& gmo {dam{YV
Zo AnZo aW _| amIm, IoX{IÞ h¡ eara OmH$m&
Vm g_` `wÕ _| amdU {d^rfU H$mo H$hVm ^`m Omo `{X Vy AmnH$mo `moYm _mZ¡ h¡ Vmo EH$ _oam
Kmd gh, OmH$a aU H$s ImO ~wPo& `h amdU Zo H$hr& H¡$gm h¡ {d^rfU? H«$moYH$a amdU Ho$
gÝ_wI h¡, Aa {dH$amb H$ar h¡ aUH«$s‹S>m OmZo& amdU Zo H$monH$a {d^rfU na {Ìeyb Mbm`m,
H¡$gm h¡ {Ìeyb? àÁd{bV Ap½Z Ho$ ñ\w$qbJm| H$a àH$me {H$`m h¡ AmH$me _| OmZo, gmo {Ìeyb
bú_U Zo {d^rfU VH$ AmdZo Z {X`m, AnZo ~mUH$a ~rM hr ^ñ_ {H$`m& V~ amdU AnZo
{Ìeyb H$mo ^ñ_ {H$`m XoI A{V H«$moYm`_mZ ^`m, Aa ZmJoÝÐ H$s XB© epŠV _hmXméU gmo
J«hr& Aa AmJo XoIo Vmo BÝXrda H${hE ZrbH$_b Vm g_mZ í`m_ gwÝXa, _hm X¡Xrß`_mZ,
nwéfmoÎm_, Jé‹S>ÜdO bú_U I‹S>o h¢&
V~ H$mbr KQ>m g_mZ Jå^ra CXma h¡ eãX OmH$m Eogm Xe_wI gmo bú_UHy§$ D§$Mo ñda H$a
H$hVm ^`m - _mZm| VmS>Zm hr H$a¡ h¡, Voam ~b H$hm§? Omo _¥Ë`w Ho$ H$maU _oao eñÌ Vy Pob¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

514 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Vy Am¡a{Z H$s Vah _mo{h _V OmZo& ho Xþ~w©{Õ bú_U! Omo Vy _ydm Mmho h¡ Vmo _oam `h eñÌ Pob&
V~ bú_U `Ú{n {MaH$mb g§J«m_H$a A{V IoX{IÞ ^`m h¡ VWm{n {d^rfU H$mo nrN>o H$a
Amn AmJo hmo` amdU H$s Va\$ Xm¡‹S>o& V~ amdU Zo _hmH«$moY H$[a bú_U na epŠV MbmB©&
H¡$gr h¡ epŠV? {ZH$go h¢ Vmamdm| Ho$ AmH$ma ñ\w$qbJ{Z Ho$ g_yh Om{df¡& gmo bú_U H$m
djñWb _hm nd©V Ho$ VQ> g_mZ Vm epŠVH$a {dXmam J`m& H¡$gr h¡ epŠV? _hm{Xì`, A{V
XoXrß`_mZ, A_moKjonm H${hE d¥Wm Zmht h¡ bJZm OmH$m& gmo epŠV bú_U Ho$ A§Jgm| bJr&
H¡$gr gmohVr ^B©? _mZm| ào_ H$s ^ar dYy hr h¡& gmo bú_U epŠV Ho$ àhma H$a namYrZ ^`m
h¡ eara OmH$m gmo ^y{_ na n‹S>m, O¡go dO« H$m _mam nhm‹S> n‹S>o&
gmo Vm{h ^y{_ na n‹S>m XoI lram_ H$_bbmoMZ emoH$ H$mo X~m` eÌw Ho$ KmV H$[ado {Z{_Îm
CÚ_r ^E& qghm| Ho$ aW M‹T>o H«$moY Ho$ ^ao eÌw H$mo VËH$mb hr aWa{hV {H$`m& V~ amdU Am¡a
aW M‹T>m& V~ am_ Zo amdU H$m YZwf Vmo‹S>m& ~hþ[a amdU Am¡a YZwf {b`m {VVZo am_ Zo amdU
H$m XÿOm aW ^r Vmo‹S>m& gmo am_ Ho$ ~mU{ZH$a {dˆb amdU YZwf-~mU bo`do Ag_W© ^`m& Vrd«
~mU{ZH$a am_ amdU H$m aW Vmo‹S> S>ma|, dh ~hþ[a aW M‹T>o, gmo AË`ÝV IoX{IÞ ^`m, N>oXm h¡
dŠVa OmH$m& gmo N>h ~ma am_ Zo aWa{hV {H$`m VWm{n amdU AX²^wV namH«$_ H$m Ymar am_H$a
hVm Z J`m&
V~ am_ AmíM`© nm` amdU go H$hVo ^E - Vy Aën Am`w Zmht, H$moB©`H$ {XZ Am`w ~mH$s
h¡& VmV¡§ _oao ~mU{ZH$a Z _ydm& _oar ^wOmH$a MbmE ~mU _hmVrúU {VZH$a nhm‹S> ^r {^X
Om`, _Zwî` H$s Vmo H$hm ~mV? VWm{n Am`wH$_© Zo Vm¡Hy§$ ~Mm`m& A~ _¢ Vmo{h H$hÿ§ gmo gwZ -
ho {dÚmYam| Ho$ A{Yn{V! _oam ^mB© g§J«m_ _| epŠVH$a V¡Z| hZm, gmo `mH$s _¥Ë`w{H«$$`m H$a _¢
Vm¡gm| à^mV hr `wÕ H$ê§$Jm& V~ amdU Zo H$hr Eogo hr H$amo& `h H$h amdU BÝÐVwë` namH«$_r
b§H$m _| J`m& H¡$gm h¡ amdU? àmW©Zm^§J H$[adoHy§$ Ag_W© h¡&
amdU _Z _| {dMma¡ h¡ BZ XmoZm| ^mB`m| _| EH$ `h _oam eÌw A{Và~b Wm& gmo Vmo _¢ hË`m&
`h {dMma H$Nw>BH$ h{f©V hmo` _hb{df¡ J`m& H$B© EH$ Omo `moYm `wÕ go OrdVo AmE {VZHy§$
XoI h{f©V ^`m& H¡$gm h¡ amdU? `moÕmAm| _| h¡ dmËgë` OmHo$& ~hþ[a gwZr BÝÐOrV _oKZmX
nH$‹S>o JE Aa ^mB© Hw$å^H$aU nH$‹S>m J`m gmo `m d¥Îmm§VH$a amdU A{V IoX{IÞ ^`m& {VZHo$
OrdZo H$s Amem Zmht&
`h H$Wm Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho ^ì`moÎm_! AZoH$ê$n AnZo CnmO} H$_m]
Ho$ H$maU go Ord{Z Ho$ ZmZm àH$ma H$s gmVm AgmVm hmo` h¡& XoI! `m OJV²{df¡ ZmZm àH$ma

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 515


Ho$ H$_© {VZHo$ CX`H$a Ord{Z Ho$ ZmZm àH$ma Ho$ ew^mew^ hmo` h¢, Aa ZmZm àH$ma Ho$ \$b hmo`
h¡§& H$B© EH$ Vmo H$_© Ho$ CX`H$a aU{df¡ ZmeHy§$ àmßV hmo` h¢, Aa H$B©EH$ d¡[a`m| H$mo OrV AnZo
ñWmZHy§$ àmßV hmo` h¡& Aa H$mhÿ H$s {dñVrU© epŠV {d\$b hmo` Om` h¡, Aa ~ÝYZHy§$ nmd¡ h¡&
gmo O¡go gy`© nXmWm] Ho$ àH$meZ _| àdrU h¡ V¡go H$_© Ord{Z H$mo ZmZm àH$ma Ho$ \$b XoZo _|
àdrU h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
bú_U Ho$ amdU Ho$ hmW H$s epŠV H$m bJZm Am¡a ^y{_{df¡ AMoV hmo` n‹S>Zm dU©Z
H$aZo dmbm ~mgR>dm± nd© g§nyU© ^`m&&62&&
AWmZÝVa lram_ bú_U Ho$ emoH$H$[a ì`mHw$b ^E& Ohm§ bú_U nS>m hþVm Vhm§ Am`
n¥Ïdr _ÊS>b H$m _§S>Z Omo ^mB© Vm{h MoîQ>ma{hV epŠV go Amqb{JV XoI _y{N>©V hmo` n‹S>o& ~hþ[a
KZr ~oa _| gMoV hmo`H$a _hmemoH$ go g§`wŠV, Xþ:Iê$n Ap½Z go àÁd{bV, AË`ÝV {dbmn
H$aVo ^E - hm dËg! H$_© Ho$ `mo½` H$a Voar `h XméU AdñWm ^B©& Amn Xþbª¿` g_wÐ Va `hm§
AmE, Vy _oar ^pŠV _| gXm gmdYmZ, _oao H$m`© {Z{_Îm gXm CÚ_r, erK« hr _oao go dMZmbmn
H$a& H$hm _m¡Z Yao {VîR>¡ h¡? Vy Z OmZo _¢ Voao {d`moJHy§$ EH$ jU_mÌ ^r g{hdo gŠV Zmht, CR>,
_oao Ca go bJ& Voam {dZ` H$hm§ J`m? Voao ^wO JO Ho$ gy§S> g_mZ XrK© ^wO~ÝY{ZH$a emo{^V
gmo `o {H«$`ma{hV à`moOZa{hV hmo` JE, ^md_mÌ hr ah JE& Aa Vy _mVm {nVm Zo _mo{h Yamoha
gm¢nm hþVm gmo A~ _¢ _hm{Zb©ÁO {VZHy§$ H$hm CÎma Xÿ§Jm?
AË`ÝV ào_ Ho$ ^ao A{V A{^bmfr am_ - hm bú_U! hm bú_U! Eogm OJV² _| {hVw Vmo
g_mZ Zmht, `m ^m§{V Ho$ dMZ H$hVo ^E& bmoH$ g_ñV XoIo¡ h¢& Aa _hmXrZ ^E ^mB©gy§ H$h¡
h¢, Vy gw^Q>{Z _| aËZ h¡, Vmo {~Zm _¢ H¡$go OrD§$Jm? _¢ AnZm OrVì` nwéfmW© Voao {~Zm {d\$b
_mZy§ hÿ§& nmnm| Ho$ CX` H$m M[aÌ _¢Zo àË`j XoIm& _mo{h Voao {~Zm grVm H$a H$hm? Aa AÝ`
nXmW©{ZH$a H$hm? Om grVm Ho$ {Z{_Îm Voao gm[aIo ^mB©Hy§$ {ZX©` epŠVH$a n¥Ïdr na n‹S>m XoIy
hÿ§ gmo Vmo g_mZ ^mB© H$hm? H$m_ AW© nwéfm| H$mo g~ gwb^ h¡, Aa Am¡a Am¡a gå~ÝYr n¥Ïdr
na Ohm§ OmB`o dhm§ g~ {_b|& naÝVw _mVm, {nVm Aa ^mB© Z {_bo&
ho gwJ«rd! V¢Zo AnZm {_ÌnUm _wPo A{V {XIm`m& A~ Vw_ AnZo ñWmZH$ Omdmo& Aa ho
^m_ÊS>b! Vw_ ^r Omdmo& A~ _¢ grVm H$s Amem VOr, Aa OrdZo H$s ^r Amem VOr& A~
_¢ ^mB© Ho$ gmW {Zg§Xoh Ap½Z _| àdoe H$ê§$Jm& ho {d^rfU! _mo{h grVm H$m ^r gmoM Zmht, Aa
^mB© H$m gmoM Zmht, naÝVw {Vhmam CnH$ma h_go H$N>w Z ~Zm gmo `h _oao _Z _| _hm~mYm h¡& Oo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

516 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


CÎm_ nwéf h¢ Vo n{hbo hr CnH$ma H$ao& Aa Oo _Ü`_ nwéf h¢ Vo CnH$ma nrN>o CnH$ma H$a|& Aa
Omo nrN>o ^r Z H$a| do AY_ nwéf h¢& gmo Vw_ CÎm_ nwéf hmo, h_mam àW_ CnH$ma {H$`m& Eogo
^mB© go {damoY H$a h_ n¡ Am`o& Aa h_go {Vhmam H$Nw> CnH$ma Z ~Zm& VmV¢ _¢ A{V AmVmnê$n hÿ&§
hmo ^m_§S>b gwJr« d {MVm aMmo, _¢ ^mB© Ho$ gmW Ap½Z _| àdoe H$ê§$Jm& Vw_ Omo `mo½` hmo gmo H$[a`mo&
`h H$hH$a bú_UHy§$ am_ ñne©Zo bJo V~ Om§~yZX _hm ~w{Õ_mZ _Zm H$aVm ^`m - ho Xod!
`h {Xì`mñÌ go _y{N>©V ^`m h¡ {Vhmam ^mB©, gmo ñne© _V H$amo& `h AÀN>m hmo Om`oJm& Eogo hmo`
h¡& Vw_ YraVmHy§$ Yamo, H$m`aVm VOmo, AmnXm _| Cnm` hr H$m`©H$mar h¡& `h {dbmn Cnm` Zmht,
gw^Q> OZ hmo, Vw_H$mo {dbmn C{MV Zmht& `h {dbmn H$aZm jwÐ bmoJm| H$m H$m_ h¡& VmV¢ AnZm
{MÎm Yra H$amo H$moB© `H$ Cnm` A~ hr ~Z¡ h¡& `h {Vhmam ^mB© Zmam`U h¡ gmo Adí` OrdoJm&
Adma `mH$s _¥Ë`w Zmht&
`h H$h g~ {dÚmYa {dfmXr ^E, Aa bú_U Ho$ A§J go epŠV {ZH$gZo H$m Cnm` AnZo
_Z _| g~ hr qMVdVo ^E& `h {Xì` epŠV h¡ `m{h Am¡fYH$a H$moD$ {Zdmado g_W© Zmht& Aa
H$Xm{n gy`© CJm Vmo bú_U H$m OrdZm H${R>Z h¡& `h {dÚmYa ~maå~ma {dMmaVo hþE CnOr h¡
{MÝVm {OZHo$, H$_a~§Y Am{X g~ Xÿa H$a, AmY {Z{_f _| YaVr ewÕH$a H$n‹S>o Ho$ S>oao I‹S>o
{H$E& Aa H$Q>H$ H$s gmV Mm¡H$s _obr& gmo ~‹S>o ~‹S>o `moYm ~ŠVa n{hao, YZwf ~mU Ymao, ~hþV
gmdYmZr go Mm¡H$s ~¡R>o&
àW_ Mm¡H$s Zrb ~¡R>o, YZwf~mU hmW _| Yao h¢& Aa XÿOr Mm¡H$s Zb ~¡R>o JXm H$a _| {bE&
Aa VrOr Mm¡H$s {d^rfU ~¡R>o _hmCXma _Z, {Ìeyb Wm§^o, Aa H$ënd¥jm| H$s _mbm aËZ{Z Ho$
Am^yfU n{hao B©emZBÝÐ g_mZ& Aa Mm¡Wr Mm¡H$s VaH$e ~m§Yo Hw$_wX ~¡R>o, _hmgmhg Yao&
nm§Mdt Mm¡H$s ~aN>r g§^mao gwfoU ~¡R>o, _hmàVmnr& Aa N>R>r Mm¡H$s _hm ÑT>^wO Amn gwJ«rd BÝÐ
gm[aIm emo^m`_mZ q^{S>_mb {bE ~¡R>o& gmVdt Mm¡H$s _hmeñÌ H$m {ZH$ÝXH$ Vbdma gåhmbo
Amn ^m_§S>b ~¡R>m&
nyd© Ho$ Ûma AîQ>mnXr H$s h¡ ÜdOm OmHo$ gmo ea^ Eogm gmohVm ^`m _mZm| _hm~br AîQ>mnX
hr h¡& Aa npíM_ Ho$ Ûma Omå~wHw$_ma {damOVm ^`m& Aa CÎma Ho$ Ûma _§{Ì`m| Ho$ g_yh g{hV
~mbr H$m nwÌ _hm ~bdmZ MÝÐ_arM ~¡R>m& `m ^m§{V {dÚmYa Mm¡H$s ~¡R>o& gmo H¡$go gmohVo ^E?
O¡go AmH$me _| ZjÌ_§S>b ^mgo& Aa dmZad§er _hm^Q> do g~ X{jU {Xem H$s Va\$ Mm¡H$s
~¡R>o& `m ^m§{V Mm¡H$s H$m `ËZ H$a {dÚmYa {VîR>o& bú_U Ho$ OrZo _| h¡ g§Xoh {OZHo$, à~b
h¡ emoH$ {OZH$m& Ord{Z Ho$ H$_©ê$n gy`© Ho$ CX`H$a \$b H$m àH$me hmo` h¡ Vm{h Z _Zwî`,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 517


Z Xod, Z ZmJ, Z Agwa, H$moB© ^r {Zdmado g_W© Zmht& `h Ord AnZm CnmOm© H$_© Amn hr
^moJd¡ h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
bú_U Ho$ epŠV bJZm Aa am_ H$m {dbmn dU©Z H$aZo dmbm ÌogR>dm± nd© g§nyU©
^`m&&63&&
AWmZÝVa amdU bú_U H$m {ZíM` go _aU OmZ, Aa AnZo ^mB© XmoD$ nwÌ{Z H$m| ~w{Õ
_| _aU ê$n hr OmZ AË`ÝV hr Xþ:Ir ^`m& amdU {dbmn H$a¡ h¡ - hm` ^mB© Hw$å^H$aU! na_
CXma AË`ÝV {hVw! H$hm Eogr ~ÝYZ AdñWmHy§$ àmßV ^`m? hm` BÝÐOrV, _oKZmX _hmnamH«$_
Ho$ Ymar hmo! _oar ^wOm g_mZ! Ñ‹T> H$_© Ho$ `moJH$a ~ÝY H$mo àmßV ^E& Eogr AdñWm A~ VH$
Z ^B©& _¢ eÌw H$m ^mB© hZm h¡ gmo Z Om{ZE eÌw ì`mHw$b ^`m H$hm H$a¡? Vw_ gm[aIo CÎm_ nwéf
_oao àmUdëb^ Xþ:I AdñWmHy§$ àmßV ^E& `m g_mZ _moH$m| A{V H$îQ> H$hm? Eogo amdU Jmoß`
^mB© Aa nwÌ{Z H$m emoH$ H$aVm ^`m&
Aa OmZH$s bú_U Ho$ epŠV bJr gwZ A{V éXZ H$aVr ^B© - hm` bú_U! {dZ`dmZ
JwU^yfU! Vy _mo _§X^m{JZr Ho$ {Z{_Îm Eogr AdñWmHy§$ àmßV ^`m& _¢ Vmo{h Eogr AdñWm{df¡
hÿ XoIm Mmhÿ§ hÿ§, gmo X¡d`moJ go XoIZo Zmhr§ nmD§$ hÿ§& Vmo gm[aIo `moYm H$mo nmnr eÌw Zo hZm gmo
H$hm _oao _aU H$m g§Xoh Z {H$`m? Vmo g_mZ nwéf `m g§gma _| Am¡a Zmht, Omo ~‹S>o ^mB© H$s godm
_| AmgŠV h¡ {MÎm OmH$m, g_ñV Hw$Qw>å~Hy§$ VO, ^mB© Ho$ gmW {ZH$gm& Aa g_wÐ {Va `hm§
Am`m& Eogr AdñWmHy§$ àmßV ^`m Vmo{h _¢ H$~ XoIy§? H¡$gm h¡ Vy? ~mbH«$s‹S>m _| àdrU Aa _hm
{dZ`dmZ, _hm {_îQ>dmŠ`, dm AX²^wV H$m`© H$m H$aUhmam& Eogm {XZ H$~ hmo`Jm Omo VwPo _¢
XoIy§? gd© Xod gd©Wm àH$ma Voar ghm` H$ahþ&
ho gd©bmoH$ Ho$ _Z Ho$ haUhmao! Vy epŠV H$s eë` go a{hV hmo`& `m ^m§{V _hm H$îQ>V¢
emoH$ê$n OmZH$s {dbmn H$a¡& Vm{h ^md{ZH$[a A{V àr{Vê$n Omo {dÚmYar {VZZo Yr`© ~§Ym`
em§V{MÎm H$ar - ho Xo{d! Voao Xoda Ho$ A~ VH$ _ado H$m {ZíM` Zmht, VmV¢ Vy éXZ _V H$a&
Aa _hmYra gm_ÝVm| H$s `hr J{V h¡& Aa `m n¥Ïdr{df¡ Cnm` ^r ZmZm àH$ma Ho$ h¢& Eogo
{dÚmY[a`m| Ho$ dMZ gwZ grVm qH${MV² {ZamHw$b ^B©&
A~ Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$V¢ H$h¡ h¢ - ho amOZ²! A~ Omo bú_U H$m d¥Îmm§V ^`m gmo
gwZ& EH$ `moYm gwÝXa h¡ _y{V© OmH$s, gmo S>oam| H$mo Ûma na àdoe H$aVm ^m_ÊS>b Zo Xo»`m, Aa
nyN>m {H$ Vy H$m¡Z, Aa H$hm§ go Am`m, Aa H$m¡Z AW© `hm§ àdoe H$a¡ h¡? `hm§ hr ah, AmJo _V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

518 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Omdmo& V~ dh H$hVm ^`m _mo{h _hrZo D$na H$B© {XZ JE h¢, _oao A{^bmfm am_ Ho$ Xe©Z H$s
h¡, gmo am_ H$m Xe©Z H$ê§$Jm& Aa Omo Vw_ bú_U Ho$ OrdZo H$s ~m§N>m H$amo hmo Vmo _¢ OrdZo H$m
Cnm` H$hÿ§Jm& O~ dmZo Eogm H$hm V~ ^m_§S>b A{V àgÞ hmo`, Ûma Amn g_mZ AÝ` gw^Q>
_ob, Vm{h bma bo`, lram_ n¡ Am`m& gmo {dÚmYa lram_ go Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m - ho Xod!
Vw_ IoX _V H$amo, bú_U Hw$_ma {ZíM`goVr OrdoJm&
XodJ{VZm_m ZJa, Vhm§ amOm e{e_§S>b, amUr gwà^m, {VZH$m nwÌ _¢ MÝÐàrV_& gmo EH$
{XZ AmH$me{df¡ {dMaVm hþVm& gmo amOm dobmÜ`j H$m nwÌ ghò{dO`, gmo dmgo _oam `h d¡a
{H$ _¢ dmH$s _m§J naUr& gmo dh _oam eÌw, VmHo$ Aa _oao _hm`wÕ ^`m& gmo VmZ¢ MÊS>adm Zm_
epŠV _oao bJmB©& gmo _¢ AmH$me go A`moÜ`m Ho$ _hoÝÐZm_m CÚmZ _| n‹S>m& gmo _mo{h n‹S>Vm XoI
A`moÜ`m Ho$ YZr amOm ^aV Am` R>mT>o ^E& epŠV go {dXmam _oam djñWb XoI, do _hm
X`mdmZ CÎm_ nwéf, OrdXmVm _wPo MÝXZ Ho$ ObH$a N>m§Q>m& gmo epŠV {ZH$g JB©& _oam O¡gm
ê$n hþVm d¡gm hmo` J`m& Aa Hw$N> A{YH$ ^`m& dm ZaoÝÐ ^aV Zo _mo{h Zdm OÝ_ {X`m OmH$a
{Vhmam Xe©Z ^`m&
`h dMZ gwZ lram_MÝÐ nyN>Vo ^E {H$ dm JÝYmoXH$ H$s CËn{Îm Vy OmZ¡ h¡& V~ VmZo H$hm - ho
Xod! OmZy§ hÿ§, Vw_ gwZmo& _¢ amOm ^aV H$mo nyN>r Aa VmZo _mo{h H$hr - Omo `h h_mam g_ñV Xoe
amoJ{ZH$a nr{‹S>V ^`m& gmo H$mhÿ BbmO go AÀN>m Z hmo`& n¥Ïdr{df¡ H$m¡Z H$m¡Z amoJ CnOo gmo
gwZmo - CamoKmV _hmXmhÁda, bmbn[almd gd© eyb, Aa N>{X©, gmoB©, \$mo‹S>o BË`m{X AZoH$ amoJ
gd©Xoe Ho$ àm{U`m| H$mo ^E, _mZm| H«$moYH$a amoJ{Z H$s YmS> hr Xoe{df¡ AmB©& Aa amOm ÐmoU_oK
àOmg{hV ZramoJ& V~ _¢ VmH$mo ~wbm`m Aa H$hr - ho _m_! Vw_ O¡go ZramoJ hmo V¡gm erK« _mo{h
Aa _oar àOm H$mo H$amo&
V~ amOm ÐmoU_oK Zo OmH$s gwJÝYVm go Xem|{Xem gwJÝY hm|` Vm ObH$a _mo{h gtMm gmo
_¢ M§Jm ^`m& Aa Vm ObH$a _oam amObmoH$ ^r M§Jm Aa ZJa VWm Xoe M§Jm ^`m, gd©
amoJ{Zd¥Îm ^E& gmo hOmam| amoJm| H$s H$aUhmar, AË`ÝV Xþñgh dm`w, __© H$s ^oXZhmar Vm Ob
go OmVr ahr& V~ _¢Zo ÐmoU_oK H$mo nyN>m - `h Ob H$hm§ H$m h¡? OmH$a gd©amoJ H$m {dZme
hmo`& V~ ÐmoU_oK Zo H$hr - ho amOZ²! _oao {deë`mZm_m nwÌr gd©{dÚm{df¡ àdrU, _hmJwUdVr&
gmo O~ J^© {df¡ AmB© V~ _oao Xoe{df¡ AZoH$ ì`m{Y hþVr, gmo nwÌr Ho$ J^©{df¡ AmdVo hr gd©
amoJ JE& nwÌr {OZemgZ{df¡ àdrU h¡, ^JdmZ H$s nyOm{df¡ VËna h¡, gd© Hw$Qw>å~ H$s nyOZrH$
h¡& VmHo$ ñZmZ H$m `h Ob h¡& VmHo$ eara H$s gwJÝYVm go Ob _hmgwJÝY h¡, jU_mÌ{df¡ gd©

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 519


amoJ H$m {dZme H$a¡ h¡& `o dMZ ÐmoU_oK Ho$ gwZH$a _¢ A{MaO H$m| àmßV ^`m& VmHo$ ZJa{df¡
Om` VmH$s nwÌr H$s ñVw{V H$ar&
Aa ZJar go {ZH$g gÎda{hV Zm_m _w{Z H$mo àUm_H$a nyN>m - ho à^mo! ÐmoU_oK H$s nwÌr
{deë`m H$m M[aÌ H$hmo&
V~ Mma kmZ Ho$ YmaH$ _w{Z _hmdmËgë` Ho$ YaUhmao H$hVo ^E - ho ^aV! _hm{dXohjoÌ{df¡
ñdJ©g_mZ nwÊS>arH$ Xoe, Vhm§ {Ì^wdZmZÝX Zm_m ZJa, Vhm§ MH«$Ya Zm_m MH«$dVu amOm amÁ`
H$a¡& VmHo$ nwÌr AZ§Jeam, JwU hr h¢ Am^yfU OmHo$, ñÌr{Z{df¡ Vm g_mZ AX²^wV ê$n Am¡a H$m
Zmht& gmo EH$ à{VpîR>Vnwa H$m YZr amOm nwZd©gw {dÚmYa MH«$dVu H$m gm_ÝV, gmo H$Ý`mHy§$ XoI
H$m_~mU H$a nr{S>V hmo`, {d_mZ _| ~¡R>m` bo` J`m& gmo MH«$dVu Zo H«$moYm`_mZ hmo` qH$H$a
^oOo gmo Vmgy§ `wÕ H$aVo ^E& VmH$m {d_mZ Mya S>mam& V~ VmZo ì`mHw$b hmo` H$Ý`m AmH$meV¢
S>mar gmo eaX Ho$ MÝÐ_m H$s Á`mo{V g_mZ nwZd©gw H$s nU© bKw{dÚm H$a AQ>dr{df¡ Am` n‹S>r&
gmo AQ>dr XþîQ> Ord{ZH$a _hm ^`mZH$, OmH$m Zm_ ídmnX am¡ad, Ohm§ {dÚmYam| H$m ^r àdoe
Zmht, d¥j{Z Ho$ g_yhH$a _hm A§YH$maê$n, ZmZm àH$ma H$s ~ob{ZH$a ~o‹T>o ZmZm àH$ma Ho$ D§$Mo
d¥j{Z H$s gKZVm go Ohm§ gy`© H$s {H$aU H$m ^r àdoe Zmht, Aa MrVm, ì`mK«, qgh,
AîQ>mnX, J¢‹S>m, arN> BË`m{X AZoH$ dZMa {dMa¢&
Aa ZrMr D§$Mr {df_ ^y{_, Ohm§ ~‹S>o ~‹S>o JV© (JS>²T> o), gmo `h MH«$dVu H$s H$Ý`m
AZ§Jeam ~m{bH$m AHo$br Vm dZ _| _hm ^`H$a `wŠV A{V IoX{IÞ hmoVr ^B©& ZXr Ho$ Vra
Om` {Xem AdbmoH$ H$a _mVm {nVmHy§$ {MVma éXZ H$aVr ^B© - hm`! _¢ MH«$dVu H$s nwÌr, _oam
{nVm BÝÐg_mZ, VmHo$ _¢ A{V bmS>br, X¡d`moJH$a `m AdñWmHy§$ àmßV ^B©& A~ H$hm H$ê§$?
`m dZ H$m N>moa Zmht, `h dZ XoI Xþ:I CnOo& hm` {nVm! _hm namH«$_r! gH$b bmoH$ à{gÕ!
_¢ `m dZ _| Aghm` n‹S>r& _oar X`m H$m¡Z H$a¡? hm` _mVm! Eogo _hmXþ:IH$a _mo{h J^© _| amIr,
A~ H$mho go _oar X`m Z H$amo& hm` n[adma Ho$ CÎm_ _Zwî` hmo! EH$ jU_mÌ _mo{h Z N>mo‹S>Vo gmo
A~ Š`m| VO XrZr& Aa _¢ hmoVr hr Š`m| Z _a JB©, H$mho go Xþ:I H$s ^y{_H$m ^B©& Mmhr _¥Ë`w
^r Z {_b¡, H$hm H$ê§$? H$hm§ OmD§$? _¢ nm{nZr H¡$go {VîRy>§? `h ñdßZ h¡ {H$ gmjmV² h¡&
`m ^m§{V {MaH$mb {dbmn H$a _hm {dˆb ^B©& Eogo {dbmn {H$E {OZHy§$ gwZ _hmXþîQ> new
H$m {MÎm H$mo_b hmo`& `h XrZ{MÎm, jwYm V¥fm go X½Y, emoH$ Ho$ gmJa _| _½Z, \$b nÌm{XH$
go H$sZr h¡ AmOr{dH$m OmZo, H$_© Ho$ `moJ Vm dZ _| H$B© erVH$mb nyU© {H$E& H¡$go h¢
erVH$mb? H$_b{Z Ho$ dZ H$s emo^m H$m Omo gd©ñd VmHo$ haUhmao, Aa {OZZo AZoH$ J«rî_

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

520 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ho$ AmVmn gho& H¡$go h¢ J«rî_ AmVmn? gyIo h¢ Obm| Ho$ g_yh, Aa Obo h¢ XmdmZbm| go AZoH$
dZd¥j, Aa Oao h¢, _ao h¢ AZoH$ OÝVw Ohm§, Aa OmZo Vm dZ _| dfm©H$mb ^r ~hþV ì`VrV
{H$E& Vm g_` ObYmam Ho$ AÝYH$ma H$a X~ JB© h¡ gy`© H$s Á`mo{V, Aa VmH$m eara dfm© H$m
Ymo`m {MÌm_ Ho$ g_mZ hmo` J`m& H$m§{Va{hV Xþ~©b, {~Iao Ho$e, _b`wŠV eara, bmdÊ`a{hV
Eogm hmo` J`m O¡go gy`© Ho$ àH$meH$a MÝÐ_m H$s H$bm H$m àH$me jrU hmo` Om`&
H¡$W H$m dZ \$b{ZH$a Z_«r^yV dhm§ ~¡R>r {nVm H$mo {MVma `m ^m§{V Ho$ dMZ H$hH$a éXZ
H$a¡ {H$ _¢ Omo MH«$dVu Ho$ Vmo OÝ_ nm`m Aa nyd© OÝ_ Ho$ nmn H$a dZ{df¡ Eogr Xþ:I AdñWm
H$mo àmßV ^B©& `m ^m§{V Am§gwAm| H$s dfm© H$a MmVw_m©{gH$ {H$`m& Aa Oo d¥jm| go Qy>Q>o \$b gyI
Om§` {VZH$m ^jU H$a Aa ~obm Vobm Am{X AZoH$ Cndmg{ZH$a jrU hmo` J`m h¡ eara
OmH$m& gmo Ho$db \$b Aa ObH$a nmaUm H$aVr ^B©& Aa EH$ hr ~ma Ob Vmhr g_` \$b&
dh MH«$dVu H$s nwÌr nwîn{Z H$s goO na gmodVr Aa AnZo Ho$e ^r OmH$mo Mw^Vo gmo {df_ ^y{_
na IoXg{hV e`Z H$aVr ^B©& Aa {nVm Ho$ AZoH$ JwUrOZ amJ H$aVo, {VZHo$ eãX gwZ à~moYHy§$
nmdVr, gmo A~ ñ`mb Am{X AZoH$ dZMam| Ho$ ^`mZH$ eãX{ZH$[a am{Ì ì`VrV H$aVr ^B©&
`m ^m§{V VrZ hOma df© Vn {H$`m& gyIo \$b VWm gyIo nÌ Aa n{dÌ Ob Amhma {H$E
Aa _hm d¡am½` H$mo àmßV hmo` ImZ nmZ H$m Ë`mJH$a YraVm Ya g§boIUm _aU Amaå^m& EH$
gm¡ hmW ^y{_ nmdm| go na¡ Z OmD§$ - `h {Z`_ Ymao {VîR>r& Am`w _| N>h {XZ ~mH$s hþVo& Aa
EH$ AahXmg Zm_m {dÚmYa gw_oé H$s dÝXZm H$aHo$ Omdo Wm gmo Am` {ZH$gm& gmo MH«$dVu H$s
nwÌr H$mo XoIo {nVm Ho$ ñWmZH$ bo OmZm {dMmam, g§boIUm Ho$ `moJH$a H$Ý`m Zo _Zo {H$`m&
V~ AahXmg erK« hr MH«$dVu na Om` MH«$dVu H$mo bo` H$Ý`m n¡ Am`m& gmo Om g_`
MH«$dVu Am`m Vm g_` EH$ gn© H$Ý`m H$mo ^Io Wm& gmo H$Ý`m Zo {nVm H$mo XoI AOJa H$mo
A^`XmZ {Xdm`m& Aa Amn g_m{Y YmaU H$a eara VO VrOo ñdJ© JB©& {nVm nwÌr H$s `h
AdñWm XoIH$a ~mB©g hOma nwÌ{Zg{hV d¡am½` H$mo àmßV hmo` _w{Z ^`m& H$Ý`m Zo AOJa go
j_m H$a AOJa H$mo nr‹S>m Z hmoZo XB© gmo Eogr Ñ‹T>Vm Vmhrgy§ ~Z¡& Aa dh nwZ~©gw {dÚmYa
AZ§Jeam H$mo XoIVm ^`m gmo Z nmB©& V~ IoX{IÞ hmo` Ðþ_goZ _w{Z Ho$ {ZH$Q> _w{Z hmo` _hmVn
{H$`m& gmo ñdJ© _| Xod hmo` _hmgwÝXa bú_U ^`m&
Aa dh AZ§Jeam MH«$dVu H$s nwÌr ñdJ©bmoH$V¢ M`H$a ÐmoU_oK Ho$ {deë`m ^B©& Aa
nwZd©gw Zo VmHo$ {Z{_Îm {ZXmZ {H$`m hþVm gmo A~ bú_U `m{h daoJm& `h {deë`m `m
ZJa{df¡, `m Xoe{df¡ VWm ^aVjoÌ _| _hmJwUd§Vr h¡& nyd©^d Ho$ Vn Ho$ à^mdH$a _hmn{dÌ h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 521


VmHo$ ñZmZ H$m `h Ob h¡ gmo gH$b {dH$ma H$mo ha¡ h¡& `mZo CngJ© ghm, _hmVn {H$`m VmH$m
\$b h¡& `mHo$ ñZmZ Ho$ ObH$a Omo Voao Xoe _| dm`w {df_ {dH$ma CnOm hþVm gmo Zme ^`m&
`o _w{Z Ho$ dMZ gwZ ^aV Zo _w{Z go nyN>r - ho à^mo! _oao Xoe _| gd© bmoH$m| H$mo amoJ{dH$ma
H$m¡Z H$maU go CnOm&
V~ _w{Z Zo H$hm - JOnwa ZJaV¢ EH$ ì`mnmar, _hm YZdÝV {dÝÜ` Zm_m, gmo amg^
(JYm) D§$Q>, ^¢gm bmXo A`moÜ`m _| Am`m& Aa ½`mah _hrZm A`moÜ`m _| ahm& VmHo$ EH$ ^¢gm
gmo ~hþV ~moP Ho$ bJZo go Km`b hþAm, Vrd« amoJ Ho$ ^ma go nr{‹S>V `m ZJa _| _ydm& gmo
AH$m_{ZO©am Ho$ `moJH$a AídHo$VwZm_m dm`wHw$_ma Xod ^`m& OmH$m {dÚmdV© Zm_& gmo Ad{YkmZ
go nyd©^d H$mo {MVmam {H$ nyd©^d{df¡ _¢ ^¢gm Wm, nrR> H$Q>H$ ahr hþVr, Aa _hm amoJm|H$a nr{‹S>V
_mJ©{df¡ H$sM _| n‹S>m hþVm gmo bmoH$ _oao {ga na nmd Xo` Xo` JE& `h bmoH$ _hm {ZX©B©& A~
_¢ Xod ^`m gmo _¢ BZH$m {ZJ«h Z H$ê§$ Vmo _¢ Xod H$mho H$m? Eogm {dMma A`moÜ`m ZJa{df¡ Aa
gwH$m¡eb Xoe _| dm`w amoJ {dñVmam& gmo g_ñV amoJ {deë`m Ho$ MaUmoXH$ Ho$ à^md go {db`
J`m& ~bdmZ go A{YH$ ~bdmZ h¡& gmo `h nyU© H$Wm _w{Z Zo ^aV go H$hr, Aa ^aV Zo _mog¡
H$hr? gmo _¢ g_ñV Vw_H$mo H$hr& {deë`m H$m ñZmZOb erK« hr _§Jmdmo, bú_U Ho$ OrdZo
H$m AÝ` `ËZ Zmht& `m ^m§{V {dÚmYa Zo lram_ go H$hçm gmo gwZHo$ àgÞ ^`o&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ {H$ ho lo{UH$! Oo nwÊ`m{YH$mar h¢ {VZH$mo nwÊ` Ho$ CX`H$[a AZoH$
Cnm` {_bo h¢& Ahmo _h§VOZ hmo! {VÝh| AmnXm{df¡ AZoH$ Cnm` {gÕ hmo` h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
{deë`m H$m nyd©^d dU©Z H$aZo dmbm Mm¡gR>dm± nd© g§nyU© ^`m&&64&&
AWmZÝVa `o {dÚmYa Ho$ dMZ gwZH$a am_ Zo g_ñV {dÚmYa{Z g{hV VmH$s A{V àe§gm
H$ar& Aa hZw_mZ, ^m_ÊS>b VWm A§JX BZHy§$ _§ÌH$a A`moÜ`m H$s Va\$ {dXm {H$E& `o jU_mÌ
_| JE Ohm§ _hmàVmnr ^aV {damO¡ h¢& gmo ^aV e`Z H$aVo hþVo, {VZHy§$ amJH$a OJmdZo H$m
CÚ_ {H$`m, gmo ^aV OmJVo ^E& V~ `o {_bo& grVm H$m haU, amdU go `wÕ, Aa bú_U Ho$
epŠV H$m bJZm `o g_mMma gwZ ^aV H$mo emoH$ Aa H«$moY CnOm& Aa Vmhr g_` `wÕ ^oar
{XdmB© gmo gånyU© A`moÜ`m Ho$ bmoH$ ì`mHw$b ^E& Aa {dMma H$aVo ^E `h amO_pÝXa _| H$hm
H$bH$bmQ> eãX h¡? AmYr amV Ho$ g_` H$hm A{Vdr`© H$m nwÌ Am` nS>çm?
H$moB©`H$ gw^Q> AnZr ñÌrg{hV gmoVm hþVm, Vm{h VOH$a AnZo dŠVa n{hao, Aa IS²>J
hmW _| gåhmam& Aa H$moB© EH$ _¥JZ¡Zr ^m¡ao ~mbH$ H$s JmoX bo` Aa Hw$Mm| na hmW Ya

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

522 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{XemdbmoH$Z H$aVr ^B©& Aa H$moB© EH$ ñÌr {ZÐma{hV ^B© gmoVo H§$V H$mo OJmdVr ^B©& Aa H$moB©
EH$ ^aVOr H$m godH$ OmZH$a AnZr ñÌr H$mo H$hVm ^`m - ho {à`m! H$hm gmod¡ h¡? AmO
A`moÜ`m _| H$Nw> ^bm Zmht, amO_§{Xa _| àH$me hmo` ahçm h¡& Aa aW, hmWr Kmo‹S>o, ß`mXo,
amOÛma H$s Va\$ Om` h¢& Omo g`mZo _Zwî` hþVo Vo g~ gmdYmZ hmo` CR> I‹S>o hþE& Aa H$B© EH$
nwéf ñÌr go H$hVo ^E - `o gwdU© H$be Aa _{U aËZm| Ho$ {nQ>mao VhImZm| _|, Aa gwÝXa dñÌm|
H$s noQ>r ^y{_J¥h _| Yamo Am¡a ^r Ðì` {R>H$mZo Yamo& Aa eÌw¿Z ^mB© {ZÐm VO, hmWr M‹T> _§{Ì`m|
g{hV eñÌYmaH$ `moYmdm| H$mo bo` amOÛma Am`m& Am¡a ^r AZoH$ amOm amOÛma AmE& gmo ^aV
g~Hy§$ `wÕ H$m AmXoe Xo` CÚ_r ^`m&
V~ ^m_ÊS>b hZw_mZ A§JX ^aVHy§$ Z_ñH$ma H$a H$hVo ^E - ho Xod! b§H$mnwar `hm§ go Xÿa
h¡, Aa ~rM g_wÐ h¡& V~ ^aV Zo H$hr H$hm H$aZm? V~ CÝhm|Zo {deë`m H$m d¥Îmm§V H$hm -
ho à^mo! amOm ÐmoU_oK H$s nwÌr {deë`m VmHo$ ñZmZ H$m CXH$ Xodhþ, erK« hr H¥$nm H$ahþ, Omo
h_ bo Om§`& gy`© H$m CX` ^E bú_U H$m OrdZm H${R>Z h¡& V~ ^aV Zo H$hr VmHo$ ñZmZ H$m
Ob Š`m, dmhr bo Omdmo& _mo{h _w{Z Zo H$hr hþVr `h {deë`m bú_U H$s ñÌr hmo`Jr& V~
ÐmoU_oK Ho$ {ZH$Q> EH$ {ZO _Zwî` Vmhr g_` nR>m`m& gmo ÐmoU_oK Zo bú_U Ho$ epŠV bJr gwZ
A{V H$mon {H$`m Aa `wÕHy$§ CÚ_r ^`m& Aa VmHo$ nwÌ _§{Ì{Z g{hV `wÕHy§ CÚ_r ^E& V~ ^aV
Aa _mVm Ho$H$B© Zo Amn ÐmoU_oK H$mo Om`H$a VmH$mo g_Pm` {deë`m H$mo nR>mdZm R>ham`m&
V~ ^m_ÊS>b, hZw_mZ, A§JX {deë`mHy§$ {d_mZ _| ~¡R>m`, EH$ hOma A{YH$ amOm H$s
H$Ý`m gmW bo` H$Q>H$ _| AmE& EH$ jU_mÌ _| g§J«m_ ^y{_ Am` nhþ±Mo& {d_mZ go H$Ý`m CVar&
D$na M_a Tw>a¡ h¢& H$Ý`m Ho$ H$_b gm[aIo ZoÌ& gmo hmWr, Kmo‹S>o ~‹S>o ~‹S>o `moYm{Z H$mo XoIVr ^B©&
Á`m| Á`m| {deë`m H$Q>H$ _| àdoe H$a¡ Ë`m| Ë`m| bú_U Ho$ eara _| gmVm hmoVr ^B©& dh epŠV
Xodê${nUr bú_U Ho$ A§J go {ZH$gr, Á`mo{V Ho$ g_yh go `wŠV, _mZm| XþîQ> ñÌr Ka go {ZH$gr&
X¡Xrß`_mZ Ap½Z Ho$ ñ\w$qbJm| Ho$ g_yh AmH$me _| CN>bVo& gmo dh epŠV hZw_mZ Zo nH$‹S>r&
{Xì` ñÌr H$m ê$n Ya V~ hZw_mZ H$mo hmW Omo‹S> H$hVr ^B© - ho ZmW! àgÞ hmodmo, _mo{h
N>m§S>mo& _oam AnamY Zmht& h_mar `hr ar{V h¡ {H$ h_H$mo Omo gmYo h_ VmHo$ der^yV h¡§& _¢
A_moK{d{O`m Zm_m epŠV {dÚm VrZ bmoH${df¡ à{gÕ hÿ§& gmo H¡$bme nd©V{df¡ ~mb_w{Z
à{V_m OmoJ Y[a {VîR>¡ hþVo& Aa amdU Zo ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb` _| JmZ {H$`m& Aa AnZo hmW{Z
H$s Zg ~OmB©, Aa {OZoÝÐ Ho$ M[aÌ JmE& V~ YaU|Ð H$m AmgZ H$ånm`_mZ ^`m& gmo YaU|Ð
na_ hf© Ka AmE& amdUgy§ A{V àgÞ hmo` _mo{h gm¢nr& amdU `mMZm{df¡ H$m`a _mo{h Z BÀN>¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 523


V~ YaUoÝÐ Zo hR>H$a XB©& gmo _¢ _hm{dH$ambñdê$n OmHo$ bmJy§ VmHo$ àmU hê§$, H$moB© _mo{h
{Zdma do g_W© Zmht& EH$ `m {deë`m gwÝXar H$mo Q>ma, _¢ Xodm| H$s OrVZhmar, gmo _¢ `mHo$
Xe©ZhrV¢ ^mJ OmD§$& `mHo$ à^mdH$a _¢ epŠVa{hV ^B©&
Vn H$m Eogm à^md h¡ Omo Mmho Vmo gy`© H$mo erVb H$a¡, Aa MÝÐ_m H$mo CîU H$a¡& `mZo nyd©
OÝ_{df¡ A{V CJ« Vn {H$E& {_PZm Ho$ \y$b g_mZ `mH$m gwHw$_ma eara gmo `mZo Vn{df¡
bJm`m& Eogm CJ« Vn {H$`m Omo _w{ZhÿV¢ Z ~Z¡& _oao _Z _| g§gma{df¡ `hr ^mg¡ h¡ - Omo Eogo
Vn àmUr H$a¡& dfm©, erVb, AmVmn, Aa _hm Xþñgh ndZ, {VZgo `h gw_oé H$s My{bH$m g_mZ
Z H$m§nr& YÝ` ê$n `mH$m, YÝ` `mH$m gmhg, YÝ` `mH$m Y_©{df¡ Ñ‹T> _Z& `mH$mgm Vn Am¡a
ñÌrOZ H$aZo g_W© Zmht& gd©Wm {OZoÝÐ MÝÐ Ho$ _V Ho$ AZwgma Oo Vn H$mo YmaU H$a¡ h¢ Vo VrZ
bmoH$ H$mo OrV¡ h¢& AWdm `m ~mV H$m H$hm AmíM`©? Omo Vn H$a _moj nmBE VmH$a Am¡a H$hm
H${R>Z? _¢ namE AmYrZ Omo _mo{h Mbmd¡ VmHo$ eÌw H$m _¢ Zme H$ê§$& gmo `mZo _mo{h OrVr& A~
_¢ AnZo ñWmZH$ OmD§$ hÿ§& gmo Vw_ Vmo _oam AnamY j_m H$ahþ&
`m ^m§{V epŠV Xodr Zo H$hm V~ VÎd H$m OmZZhmam hZw_mZ Vm{h {dXmH$a AnZr goZm _|
Am`m& Aa ÐmoU_oK H$s nwÌr {deë`m A{V bÁOm ^ar, am_ Ho$ MaUmaqdXHy§$ Z_ñH$ma H$a hmW
Omo‹S> R>m‹T>r ^B©& {dÚmYa bmoH$ àe§gm H$aVo ^E, Aa Z_ñH$ma H$aVo ^E, Aa Amerdm©X XoVo
^E, O¡go BÝÐ Ho$ g_rn eMr Om` {VîR>¡ V¡g¢ dh {deë`m gwbjUm, _hm ^m½`dVr, g{I`m|
Ho$ dMZ go bú_U Ho$ g_rn {VîR>r& dh Zd `m¡dZ, OmHo$ _¥Jr H¡$go ZoÌ, nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m
g_mZ _wI OmH$m, Aa _hm AZwamJ H$s ^ar, CXma _Z& n¥Ïdr{df¡ gwI go gyVo Omo bú_U {VZ
H$mo EH$m§V{df¡ ñne© H$a Aa AnZo gwHw$_ma H$aH$_b gwÝXa {VZH$a n{V Ho$ nm§d nbmoQ>Zo bJr&
Aa _b`m{J[a MÝXZ go n{V H$m gd© A§J {bßV {H$`m&
Aa `mH$s bma hOma H$Ý`m AmB© Wt - {VZZo `mHo$ H$a go MÝXZ bo` {dÚmYa{Z Ho$ eara
N>m§Q>o& gmo g~ Km`b AmN>o ^E& Aa BÝÐOrV Hw$å^H$aU _oKZmX Km`b ^E hþVo gmo CZH$mo hÿ
MÝXZ Ho$ bon go ZrHo$ {H$`o& gmo na_ AmZÝX H$mo àmßV ^E& O¡go H$_©amoJa{hV {gÕna_oîR>r na_
AmZÝX H$mo nmd¢& Am¡a ^r Oo `moYm Km`b ^E hþVo, hmWr, Kmo‹S>o {n`mXo gmo A~ ZrHo$ ^E, Kmdm|
H$s eë` OmVr ahr& g~ H$Q>H$ AÀN>m ^`m& Aa bú_U O¡go gyVm OmJ¡ V¡go ~rU Ho$ ZmX gwZ
A{V àgÞ ^E& Aa bú_U _moheæ`m N>mo‹S>Vo ^E& ñdm§g {bE, Am§I CK‹S>r& CR>H$a H«$moY Ho$
^ao Xem| {Xem {Za{I Eogo dMZ H$hVo ^E- H$hm§ J`m amdU, H$hm§ J`m dmo amdU?
`o dMZ gwZ am_ A{V h{f©V ^E& \y$b JE h¢ ZoÌ H$_b {OZHo$, _hm AmZÝX Ho$ ^ao ~‹S>o

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

524 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


^mB©! amo_m§M hmo` J`m h¡ eara _| {OZHo$, Aa AnZr ^wOm{ZH$a ^mB© go {_bVo ^E, Aa H$hVo
^E - ho ^mB©! dh nmnr Vmo{h e{º$ go AMoV H$a AmnH$mo H¥$VmW© _mZ Ka J`m& Aa `m
amOH$Ý`m Ho$ àgmXV¢ Vy ZrH$m ^`m& Aa Om_d§V H$mo Am{X Xo` O~ {dÚmYa{Z Zo epŠV Ho$
bmJdo, Vm{h {ZH$gdo n`ªV gd© d¥Îmm§V H$hm& Aa bú_U Zo {deë`m AZwamJ H$s ÑpîQ>H$[a
XoIr&
H¡$gr h¡ {deë`m? ídoV, í`m_ Aa aŠV VrZ dU© H$_b {VZ g_mZ h¡ ZoÌ OmHo$, Aa eaX
H$s ny{U©_m Ho$ MÝÐg_mZ h¡ _wI OmH$m, Aa H$mo_b eara, jrU H${Q>, {X½JO Ho$ Hw$å^ñWb
g_mZ ñVZ h¢ OmHo$, Zd `m¡dZ, _mZm| gmjmV² _y{V©~ÝVr H$m_ H$s H«$s‹S>m hr h¡, _mZm| VrZ bmoH$
H$s emo^m EH$Ì H$a Zm_H$_© Zo `m{h aMm h¡&
Vm{h bú_U XoI AmíM`© H$mo àmßV hmo` _Z _| {dMmaVm ^`m, `h bú_r h¡, AH$ BÝÐ
H$s BÝÐmUr h¡, AWdm MÝÐ H$s H$m§{V h¡& `h {dMma H$a¡ h¡& Aa {deë`m H$s bma H$s ñÌr
H$hVr ^B© - ho ñdm_r! {Vhmam `mgy§ {ddmh H$m CËgd h_ Mmh¡ h¢& V~ bú_U _wbHo$, Aa
{deë`m H$m nm{UJ«hU {H$`m, Aa {deë`m H$s gd© OJV _| H$s{V© {dñVar& `m ^m§{V Oo CÎm_
nwéf h¢ Aa nyd©OÝ_ _| _hm ew^ MoîQ>m H$ar h¡ {VZH$mo _Zmo½` dñVw H$m g§~§Y hmo` h¡& Aa Mm§X
gy`© H$s gr CZH$s H$m§{V hmo` h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
{deë`m H$m g_mJ_ dU©Z H$aZo dmbm n¢gR>dm± nd© nyU© ^`m&&65&&
AWmZÝVa bú_U H$m {deë`mgy§ {ddmh, Aa epŠV H$m {ZH$mgZm, `h g~ g_mMma
amdU Zo hbH$ma{Z Ho$ _wI gwZo& Aa gwZH$a _wb{H$ H$a _§X~w{Õ H$a H$hVm ^`m- epŠV {ZH$gr
Vmo H$hm? Aa {deë`m ã`mhr Vmo H$hm? V~ _marM Am{X _§Ìr _§Ì _| àdrU H$hVo ^E - ho Xod!
{Vhmao H$ë`mU H$s ~mV `WmW© H$h|Jo& Vw_ H$mon H$amo AWdm àgÞ hmodmo& qghdmhZr,
Jé‹S>dmhZr {dÚm am_ bú_U H$mo `ËZ {~Zm {gÕ ^Bª, gmo Vw_ XoIr& Aa {Vhmao XmoD$ nwÌ Aa
^mB© Hw$å^H$aU H$mo {VÝhm|Zo ~m§Y {bE gmo Vw_ XoIo& Aa {Vhmar {Xì`epŠV gmo {ZaW©H$ ^B©&
{Vhmao eÌw _hmà~b h¢& CZ H$a Omo H$Xm{MV² Vw_ OrVo ^r Vmo ^«mVm nwÌm| H$m {ZíM` Zme h¡&
VmV¢ Eogm OmZH$a h_ na H¥$nm H$amo& h_mar {dZVr A~ VH$ AmnZo H$Xm{n ^§J Z H$ar&
VmV¢ grVm H$mo VOmo, Aa Omo {Vhmao Y_©~w{Õ gXm ahr h¡ gmo amIhþ& gd© bmoH$Hy§$ Hw$eb hmo`&
amKd go g§{Y H$amo& `h ~mV H$aZo _| Xmof Zmht& _hmJwU h¡& Vw_ hr H$a gd© bmoH${df¡ _`m©Xm
Mb¡ h¡ & Y_© H$s CËn{Îm Vw_go h¡, O¡go g_wÐ V¢ aËZ{Z H$s CËn{Îm hmo`& Eogm H$hH$a ~‹S>o _§Ìr

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 525


hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$aVo ^E, Aa hmW Omo‹S> {dZVr H$aVo ^E& g~go `h _§Ì {H$`m Omo EH$
gm_§V XÿV{dÚm{df¡ àdrU, g§{Y Ho$ A{W© am_ n¡ nR>mB`o& gmo EH$ ~w{Õ go ewH«$g_mZ
_hmVoOñdr, àVmndmZ, {_îQ>dmXr Vm{h ~wbm`m& gmo _§{Ì{Z Zo _hmgwÝXa _hmA_¥V Am¡f{Y
g_mZ dMZ H$ho&
naÝVw amdU Zo ZoÌ H$s g_ñ`m H$a _§{Ì{Z H$m AW© Xÿ{fV H$a S>mbm& O¡go H$moB© {df go
_hmAm¡f{Y H$mo {dfê$n H$a S>mao& V¡go amdU g§{Y H$s ~mV {dJ«h ê$n OVmB©& gmo XÿV ñdm_r
H$mo Z_ñH$ma H$a Om`doHy§$ CÚ_r ^`m&
H¡$gm h¡ XÿV? ~w{Õ Ho$ Jd©H$a bmoH$ H$mo JmonX g_mZ {ZaI¡ h¢& AmH$me Ho$ _mJ© OmVm am_
Ho$ H$Q>H$ H$mo ^`mZH$ XoI XÿV H$mo ^` Z CnOm& `mHo$ dm{XÌ gwZ dmZad§{e`m| H$s goZm jmo^
H$mo àmßV ^B©& amdU Ho$ AmJ_Z H$s e§H$m H$ar& O~ ZOrH$ Am`m V~ OmZr `h amdU Zmht,
H$moB© Am¡a nwéf h¡& V~ dmZad§{e`m| H$s goZm H$mo {dídmg CnOm& XÿV Ûmao Am` nhþ§Mm& V~
Ûmanmb Zo ^m_ÊS>bgm| H$hr& ^m_ÊS>b Zo am_ go {dZVr H$a H$hm& Ho$VoH$ bmoH${Z g{hV {ZH$Q>
~wbm`m Aa VmH$s goZm H$Q>H$ _| CVar&
am_ go Z_ñH$ma H$a XÿV dMZ H$hVm ^`m - ho aKwZÝXZ! _oao dMZ{ZH$a _oao ñdm_r Zo
Vw_H$mo Hw$N> H$hm h¡, gmo {MÎm bJm` gwZhþ - `wÕH$a H$Nw> à`moOZ Zmht& AmJo `wÕ Ho$
A{^_mZr ~hþV Zme H$mo àmßV ^E& VmV¢ àr{V hr `mo½` h¡& `wÕH$a bmoH${ZH$m j` hmo` h¡& Aa
_hmXmof CnO¡ h¢, AndmX hmo` h¡& AmJo g§J«m_ H$s é{MH$a amOm Xþd©V©H$, e§I, Ydbm§J, Agwa,
gå~am{X AZoH$ amOm Zme H$mo àmßV ^E& VmV¢ _oao g{hV Vw_H$mo àr{V hr `mo½` h¡& Am¡a O¡go
qgh _hmnd©V H$s Jw\$m H$mo nm`H$a gwIr hmo` h¡ V¡go AnZo {_bmnH$a gwI hmo` h¡& _¢ amdU
OJV à{gÕ H$hm Vw_Zo Z gwZm& OmZo BÝÐ go amOm ~ÝXrJ¥h{df¡ {H$E& O¡go H$moB© ñÌr{Z H$mo Aa
gm_mÝ` bmoH$m| H$mo nH$‹S>o V¡go BÝÐ nH$‹S>m& Aa OmH$s Amkm gwa Agwa{ZH$a Z amoH$s Om`& Z
nmVmb{df¡, Z Ob{df¡, Z AmH$me{df¡, Amkm H$mo H$moB© Z amoH$ gHo$& ZmZm àH$ma Ho$ AZoH$
`wÕm| H$m OrVZhmam, dra bú_r OmH$mo da¡, Eogm _¢ gmo Vw_H$mo gmJam§V n¥Ïdr {dÚmYam| go _§{S>V
Xÿ§ hÿ§& Aa b§H$m Ho$ Xmo` ^mJH$a ~m§Q> Xÿ§ hÿ§&
^mdmW© - g_ñV amÁ` Aa AmYr b§H$m Xÿ hÿ§& Vw_ _oam ^mB©, Aa XmoZm| nwÌ _mon¡ nR>mdmo,
Aa grVm _mo{h Xodmo OmH$a g~ Hw$eb hmo`& Aa Omo Vw_ `m| Z H$amoJo Vmo Omo _oao nwÌ ^mB© ~ÝYZ
_| h¢ {VZH$mo Vmo ~bmËH$ma Nw>Q>m` by§Jm Aa Vw_H$mo Hw$eb Zmht&
V~ am_ ~mobo _mo{h amÁ` go à`moOZ Zmht, Aa Am¡a pñÌ`m| go à`moOZ Zmht& grVm h_mao

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

526 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


nR>mdmo, h_ {Vhmao XmoD$ nwÌ Aa ^mB© H$mo nR>md|& Aa {Vhmar b§H$m {Vhmao hr ahr& Aa g_ñV
amÁ` Vw_ hr H$amo& _¢ grVmg{hV XþîQ> OrdZg§`wŠV Omo dZ Vm{df¡ gwIgy§ {dMê§$Jm& ho XÿV! Vy
b§H$m Ho$ YZr go Om` H$h - `mhr ~mV _| {Vhmam H$ë`mU h¡, Am¡a ^m§{V Zmht&
Eogo lram_ Ho$ gd© nyÁ` dMZ, gwI gmVmH$a g§`wŠV, {VZH$m| gwZH$a XÿV H$hVm ^`m -
ho Z¥n{V! Vw_ amO H$mO {df¡ g_PVo Zmht, _¢ Vw_Hy§$ ~hþ[a H$ë`mU H$s ~mV H$hÿ§ hÿ§& {Z^©` hmo`
g_wÐ Cb§K AmE hmo gmo ZrHo$ Z H$ar& Aa `h OmZH$s H$s Amem Vw_H$m| ^br Zmht& `{X
b§Ho$ída H$mon ^`m O~ OmZH$s H$s H$hm ~mV? {Vhmam OrdZm ^r H${R>Z h¡& Aa amOZr{V{df¡
Eogm H$hm h¡ Oo ~w{Õ_mZ h¡§ {VZH$mo {ZaÝVa AnZo eara H$s ajm H$aZr, ñÌr Aa YZ BZ na ÑpîQ>
Z YaZr&
Aa Omo JéS>oÝÐ Zo qghdmhZ, Jé‹S>dmhZ Vw_ n¡ ^oOo Vmo H$hm? Aa Vw_ N>b {N>Ð H$a _oao
nwÌ Aa ghmoXa ~m§Yo Vmo H$hm? Om|bJ _¢ Ordy§ hÿ§ VmobJ BZ ~mVm| H$m Jd© Vw_H$mo d¥Wm h¡& Omo
Vw_ `wÕ H$amoJo Vmo Z OmZH$s H$m Z {Vhmam OrdZ& VmV¢ XmoD$ _V Imodhþ, grVm H$m hR> N>m§S>hÿ&
Aa amdU `h H$hr h¡ Oo ~‹S>o ~‹S>o amOm {dÚmYa BÝÐVwë` namH«$_ {OZHo$, gmo g_ñV emñÌ{df¡
àdrU, AZoH$ `wÕ{Z Ho$ OrVZhmao, Vo _¢ Zme H$mo àmßV {H$E h¢& {VZHo$ H¡$bme nd©V Ho$ {eIa
hmS>Z Ho$ g_yh XoImo&
O~ Eogm XyV Zo H$hm - V~ ^m_ÊS>b H«$moYm`_mZ ^`m, Ádmbm g_mZ _hm {dH$amb _wI,
VmH$s Á`mo{V go àH$me {H$`m h¡ AmH$me{df¡ OmZ¢& ^m_ÊS>b Zo H$hr - ao nmnr XÿV! ñ`mb!
MmVw`©Vm a{hV! Xþ~w©{Õ! d¥Wm e§H$ma{hV H$hm ^mg¡ h¡? grVm H$s H$hm dmVm©? grVm Vmo am_
bohtJo& `{X lram_ H$mono V~ amdU amjg Hw$MopîQ> new H$hm? Eogm H$hVm Ho$ _madoHy§$ IS²>J
gåhmaçm& V~ bú_U Zo hmW nH$‹S>o Aa _Zo {H$`m& H¡$go h¢ bú_U? Zr{V hr h¢ ZoÌ {OZHo$,
^m_ÊS>b Ho$ H«$moYH$a aŠV ZoÌ hmo` JE, dH«$ hmo` J`o, O¡gr gm§P H$s bmbH$s hmo` V¡gm bmb
~XZ hmo` J`m& V~ _§{Ì{Z Zo `mo½` CnXoe H$ho, g_VmHy§$ àmßV {H$`m& O¡g¢ {df H$m ^am gn©
_§Ì go de H$s{OE h¡&
ho ZaoÝÐ! H«$moY VOmo, `h XrZ {Vhmao `mo½` Zmht& `h Vmo nam`m qH$H$a h¡ Omo dh H$hmd¡
gmo H$ho& `mHo$ _madoH$a H$hm? ñÌr, ~mbH$, XÿV, new, njr, d¥Õ, amoJr, gmoVm, Am`wYa{hV,
eaUmJV, Vnñdr, Jm` `o gd©Wm A~Ü` h¡& O¡g¢ qgh H$mar KQ>m g_mZ JmOVo Oo JO {VZH$m
_X©Z H$aZhmam gmo _t‹S>H${Z na H$mon Z H$a¡ V¡g¢ Vw_go Z¥n{V XÿV na H$mon Z H$a¢& `h Vmo dmHo$
eãXmZwgma h¢& O¡g¢ N>m`mnwéf h¡ (N>m`m nwéf H$s AZwJm{_Zr h¡) Aa gydm H$mo Á`m| n‹T>md¢ V¡g¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 527


n‹T>o, Aa `§Ì H$m Á`m| ~Omd¢ Ë`m| ~O¡, V¡g¢ `h XrZ dh ~H$md¡ Ë`m| ~H¡$& Eogo eãX bú_U Zo
H$ho V~ grVm H$m ^mB© ^m_ÊS>b em§V{MÎm ^`m&
lram_ XyV H$mo àH$Q> H$hVo ^E - ao _yT‹ > XÿV! Vy erK« hr OmH$a Aa amdU H$mo Eogo H${h`mo -
Vy Eogo _y‹T> _§{Ì`m| H$m ~hH$m`m, ImoQ>o Cnm`H$a Amnm R>JmdoJm& Vy AnZr ~w{Õ H$a {dMma,
{H$gr Hw$~w{Õ H$mo nyN>¡ _V, grVm H$m àg§J VO, gd© n¥Ïdr H$m BÝÐ hmo nwînH$ {d_mZ _| ~¡R>m
O¡g¢ ^«_¡ Wm V¡g¢ {d^d g{hV ^«_& `h {_Ï`m hR> N>mo‹S> Xo, jwÐ{Z H$s ~mV _V gwZhþ, H$aZo
`mo½` H$m`©{df¡ {MÎm Ya Omo gwI H$s àmpßV hmo`& `o dMZ H$h lram_ Vmo Mwn hmo` aho Aa Am¡a
nwéf{Z Zo XÿV H$mo ~hþ[a ~mV Z H$aZo XB© {ZH$mb {X`m& XÿV H$mo am_ Ho$ AZwMa{Z Zo VrúU
~mUê$n dMH${ZH$a ~tYm Aa A{V {ZamXa {H$`m&
V~ amdU Ho$ {ZH$Q J`m, _Z{df¡ nr‹S>m WH$m& gmo Om`H$a amdUgy§ H$hVm ^`m - ho ZmW!
_¢ {Vhmao AmXoe à_mU am_gm| H$hr - Omo `m n¥Ïdr ZmZm Xoe{ZH$a nyU©, g_wÐm§V _hm aËZ{Z
H$s ^ar, {dÚmYam| Ho$ g_ñV nÅ>Zg{hV _¢ Vw_H$mo Xÿ§hÿ§ Aa ~‹S>o ~‹S>o hmWr aW Vwa§J Xÿ§ hÿ§, Aa `h
nwînH$ Vw_H$mo {d_mZ bodhþ Omo Xodm| go Z {Zdmam Om` `m{df¡ ~¡R> {dMamo& Aa VrZ hOma
H$Ý`m`| AnZo n[adma H$s naUm` Xÿ§& Aa qghmgZ gy`© g_mZ Aa MÝÐ_m g_mZ N>Ì do bohþ,
Aa {Z:H§$Q>H$ amO H$amo, Eogr ~mV _wPo à_mU h¡ Omo {Vhmar AmkmH$a grVm _mo{h BÀN>o& `h
YZ Aa Yam bodmo, Aa _¢ Aën {d^y{V am{I ~¢V hr Ho$ qghmgZ na ahÿ§Jm& {dMjU hmo Vmo
EH$ dMZ _oam _mZhþ - grVm _mo{h Xodhþ& E dMZ _¢ ~ma-~ma H$ho gmo aKwZÝXZ grVm H$m hR>
Z N>mo‹S>o& Ho$db dmHo$ grVm H$m AZwamJ h¡ Am¡a dñVw H$s BÀN>m Zmht&
ho Xod! O¡g¢ _w{Z _hm em§V{MÎm AR>mB©g _ybJwUm| H$s {H«$`m Z VOo, dh {H«$`m _w{Zd«V H$m
_yb h¡ V¡g¢ am_ grVmHy§$ Z VO¡& grVm hr am_ Ho$ gd©ñd h¡& H¡$gr h¡ grVm? Ì¡bmoŠ`{df¡ Eogr
gwÝXar Zmht& Aa am_ Zo Vw_gy§ `h H$hr h¡ {H$ - ho XemZZ! Eogo gd©bmoH$qZÚ dMZ Vw_go
nwéf{ZHy§$ H$hZm `mo½` Zmht& Eogo dMZ nmnr H$h¡ h¢& CZH$s Or^ Ho$ gm¡ Qy>H$ Š`m| Z hmo`? _oao
`m grVm {~Zm BÝÐ Ho$ ^moJ{ZH$a H$m`© Zmht& `h gd© n¥Ïdr Vy ^moJ, _¢ ~Zdmg hr H$ê§$Jm& Aa
Vy naXmam haH$a _ado H$mo CÚ_r ^`m h¡ Vmo _¢ AnZr ñÌr Ho$ AW© Š`m| Z _mê§$Jm? Aa _wPo VrZ
hOma H$Ý`m Xoh¡, gmo _oao AW© Zmht& _¢ dZ Ho$ \$b Aa nÌm{XH$ hr ^moOZ H$ê§$Jm, Aa grVm
g{hV dZ _| {dhma H$ê§$Jm&
Aa H${nÜdOm| H$m ñdm_r gwJ«rd VmZo h§gH$a _mo{h H$hr - Omo H$hm Voam ñdm_r AmJ«hê$n
J«h Ho$ de ^`m h¡? H$moD$ dm`w H$m {dH$ma CnOm h¡ Omo Eogr {dnar{V dmVm© a§H$ hÿdm ~H¡$ h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

528 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa H$hm b§H$m _| H$moD$ d¡Ú Zmht, AH$ _§ÌdmXr Zmht, dm` Ho$ V¡bm{XH$ H$a `ËZ Š`m| Z H$a¡?
ZmVa g§J«m_{df¡ bú_U gd©amoJ {ZdmaoJm ^mdmW© - _maoJm&
V~ `h dMZ gwZ _¢ H«$moYê$n Ap½ZH$a àÁd{bV ^`m Aa gwJ«rdgy§ H$hr - ao dmZaÜdO!
Vy Eogo ~H¡$ h¢ O¡go JO Ho$ bma ñdmZ ~H¡$& Vy am_ Ho$ Jd©H$a _ydm Mmh¡ h¡ Omo MH«$dVuHy§$ {ZÝXm
Ho$ dMZ H$h¡ h¡& gmo _oao Aa gwJ«rd Ho$ ~hþV ~mV ^B©& Aa am_gmo§ H$hm - ho am_! Vw_ _hmaU{df¡
amdU H$m namH«$_ Z XoIm& H$moD$ {Vhmao nwÊ` Ho$ `moJ H$a dh dra {dH$amb j_m _| Am`m h¡&
dh H¡$bme H$m CR>mdZhmam, VrZ OJV _| à{gÕ àVmnr, Vw_go {hV {H$`m Mmh¡ h¡, Aa amÁ`
Xo` h¡, Vm g_mZ Am¡a H$hm? Vw_ AnZr ^wOm{ZH$a Xe_wIê$ng_wÐHy§$ H¡$g¡ Vam¡Jo? H¡$gm h¡
Xe_wIê$ng_wÐ? àMÊS> goZm, gmoB© ^B© Va§J{Z H$s _mbm, {VZH$a nyU© h¡, Aa eñÌê$n
ObMa{Z Ho$ g_yhH$a ^am h¡&
ho am_! Vw_ H¡$go amdUê$n ^`§H$a dZ{df¡ àdoe H$amoJo? H¡$gm h¡ amdUê$n dZ? XþJ©_
H${hE Om{df¡ àdoe H$aZm H${R>Z h¡& Aa ì`mb H${hE XþîQ> JO, VoB© ^E ZmJ {VZH$a nyU© h¡&
Aa goZmê$n d¥j{Z Ho$ g_yh H$a _hm {df_ h¡& ho am_! O¡go H$_bnÌ H$s ndZH$a gw_oé Z {S>J¡,
Aa gy`© H$s {H$aU H$a g_wÐ Z gyH¡$, Aa ~bX Ho$ gtJm| go YaVr Z CR>mB© Om`, V¡g¢ Vw_ gm[aIo
Za{ZH$a Zan{V XemZZ OrVm Z Om`& Eogo àM§S> dMZ _¢ H$ho V~ ^m_ÊS>b Zo _hmH«$moYê$n
hmo` _mo{h _m[adoHy§$ IS²>J H$mT>çm& V~ bú_U Zo _Z¡ {H$`m Omo XÿVHy§$ _maZm Ý`m` _| Zht H$hm&
ñ`mb na qgh H$mon Z H$a¡, Omo qgh JOoÝÐ Ho$ Hw$å^ñWb AnZo ZI{Z go {dXma¢&
VmV¢ ho ^m_ÊS>b! àgÞ hmohþ, H«$moY VOhþ& Oo eyadra Z¥n{V h¢, _hm VoOñdr, Vo XrZ{Z na
àhma Z H$a¢& Omo ^`H$a H$ånm`_mZ hmo` Vm{h Z hZ¡, l_U H${hE _w{Z, Aa ~«m÷U H${hE
d«VYmar J¥hñWr, Aa eyÝ` H${hE gyZm, Aa ñÌr ~mbH$, d¥Õ, new, njr XÿV `o A~Ü` h¢&
BZH$mo eyadra gd©Wm Z hZ¡§& BË`m{X dMZ{Z Ho$ g_yhH$a bú_U _hmn§{S>V VmZo g_Pm`
^m_§S>bHy§$ àgÞ {H$`m&
Aa H${nÜdO{Z Ho$ Hw$_ma _hmH«y$a {VZ dO« g_mZ dMZ{ZH$a _mo{h ~tYm& V~ _¢ CZHo$
Agma dMZ gwZ, AmH$me _| J_ZH$a, Am`w H$_© Ho$ `moJ go AmnHo$ {ZH$Q> Am`m hÿ§& ho Xod!
Omo bú_U Z hmo` Vmo AmO _oam _aU hr hmoVm& Omo eÌw{Z Ho$ Aa _oao {ddmX ^`m gmo _¢ g~
Amngy§ H$hm, _¢ H$Nw> e§H$m Z amIr! A~ AmnHo$ _Z _| Omo hmo` gmo H$amo& h_ gm[aIo qH$H$a
Vmo dMZ H$a¡ h¢ Omo H$hmo gmo H$a¢& `m ^m§{V XÿV Xe_wI go H$hVm ^`m&
`h H$Wm Jm¡V_ JUYa lo{UH$ go H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! Omo AZoH$ emñÌ{Z Ho$ g_yh OmZ|,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 529


Aa AZoH$ Z`{df¡ àdrU hmo`, Aa OmHo$ _§Ìr ^r {ZnwU hmo`, Aa gy`© gm[aIm VoOñdr hmo`
VWm{n _mohê$n _oKnQ>bH$a AmÀN>m{XV ^`m àH$mea{hV hmo` h¡& `h _moh _hm AkmZ H$m _yb
{ddo{H$`m| H$mo VOZm `om½` h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
amdU Ho$ XÿV H$m AmJ_Z ~hþ[a nmN>m amdU nmg J_Z dU©Z H$aZo dmbm {N>`mgR>dm±
nd© g§nyU© ^`m&&66&&
AWmZÝVa b§Ho$ída AnZo XÿV Ho$ dMZ gwZ, jU EH$ _§Ì Ho$ kmVm _§{Ì`m| go _§ÌH$a H$nmob
na hmW Ya, AYmo_wI hmo` H$Nw>EH$ qMVmê$n {VîR>m& AnZo _Z _| {dMma¡ h¡ Omo eÌwHy§$ `wÕ{df¡
OrVy§ hÿ§ Vmo ^«mVm nwÌ{Z H$s AHw$eb XrI¡ h¡& Aa Omo H$Xm{MV² d¡[a{Z Ho$ H$Q>H$ _| a{VhmdH$a
Hw$_ma{ZHy§$ bo AmD§$ Vmo `m eyaVm _| Ý`yZVm h¡& a{Vhmd j{Ì`m| Ho$ `mo½` Zmht& H$hm H$ê§$? H¡$go
_mo{h gwI hmo`? `h {dMma H$aVo amdUHy§$ `h ~w{Õ CnOr Omo _¢ ~hþê${nUr {dÚm gmYy§& H¡$gr
h¡ ~hþê${nUr? Omo H$Xm{MV² Xod `wÕ H$a¢ Vmo ^r Z OrVr Om`& Eogm {dMmaH$a gd© godH${ZHy§$
Amkm H$ar- lrem§{VZmW Ho$ _pÝXa _| g_rMrZ VmoaUm{XH${ZH$a A{V emo^m H$ahþ& gmo gd©
M¡Ë`mb`{Z _| {deof nyOm H$ahþ& gd© ^ma nyOm à^mdZm H$m _§XmoXar Ho$ {ga na Yaçm&
Jm¡V_ JUYa H$ho h¢ - ho lo{UH$! dh lr_w{Zgwd«VZmW ~rg_m§ VrWªH$a H$m g_`, Vm g_`
`m ^aVjoÌ{df¡ gd©R>m¡a {OZ_pÝXa hþVo& `h n¥Ïdr {OZ_§{Xa{ZH$a _§{S>V hþVr& MVwa{dY g§K H$s
{deof àd¥{Îm, amOm, lopîR>, J«m_n{V Aa àOm Ho$ bmoJ gH$b O¡Zr hþVo& gmo _hma_UrH$
{OZ_§{Xa aMVo& {OZ_§{Xa {OZemgZ Ho$ ^ŠV Omo Xod {VZgo emo^m`_mZ& do Xod Y_© H$s ajm
_| àdrU, ew^H$m`© Ho$ H$aUhmao& Vm g_` n¥Ïdr ^ì`Ord{ZH$[a ^ar Eogr gmohVr _mZm|
ñdJ©{d_mZ hr h¡& R>m¡a R>m¡a nyOm, R>m¡a R>m¡a à^mdZm, R>m¡a R>m¡a XmZ&
ho _JYm{Yn{V! nd©V nd©V{df¡ Jm§d Jm§d{df¡ ZJa ZJa{df¡, dZ dZ {df¡, _pÝXa _pÝXa
{df¡, {OZ_§{Xa hþVo& _hm emo^mH$a g§`wŠV, eaX Ho$ nyZm| H$s MÝÐ_m g_mZ CÁÁdb, JrVm| H$s
Üd{ZH$a _Zmoha, ZmZm àH$ma Ho$ dm{XÌ{Z Ho$ eãXH$a _mZm| g_wÐ JmO¡ h¡& Aa VrZm| g§Ü`m
d§XZmHy§$ bmoJ Amd¢& gmo gmYwdm| Ho$ g§J go nyU©, ZmZm àH$ma Ho$ AmíM`©H$a g§`wŠV, ZmZm àH$ma
Ho$ {MÌm_ H$m| Ya|, AJa M§XZ H$m Yyn Aa nwîn{Z H$s gwJÝYH$a _hm gwJÝY_B©, _hm {d^y{VH$[a
`wŠV, ZmZm àH$ma H$a emo{^V, _hm {dñVrU©, _hm CV§J, _hm ÜdOm{ZH$a {dam{OV, {VZ_|
aËZ_B© VWm ñdU©_B© n§MdU© H$s à{V_m {damO§¡& {dÚmYa{Z Ho$ ñWmZ{df¡ A{V gwÝXa {OZ_§{Xa{Z
Ho$ {eIa {VZH$a A{V emo^m hmo` ahr h¡& Vm g_` ZmZm àH$ma Ho$ aËZ_B© CndZm{X emo{^V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

530 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Oo {OZ^dZ {VZH$a `h OJV² ì`mßV& Aa BÝÐ Ho$ ZJa g_mZ b§H$m H$m A§Va ~m{ha {OZoÝÐ
Ho$ _§{Xa{ZH$a _Zmo½` Wm& gmo amdU Zo {deof emo^m H$amB©& Aa Amn amdU, AR>mah hOma amUr,
doB© ^Bª H$_b{Z Ho$ dZ, {VZH$mo à\w$pëbVH$Îmm© dfm© Ho$ _oK g_mZ h¡ ñdê$n OmH$m, gmo _hm
ZmJg_mZ h¡ ^wOm OmH$s, nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m g_mZ ~XZ, gwÝXa Ho$VH$s Ho$ \y$b g_mZ bmb
hm|R>, {dñVrU© ZoÌ, ñÌr{Z H$m _Z haUhmam, bú_U g_mZ í`m_ gwÝXa, {Xì`ê$n H$m
YaUhmam, gmo AnZo _§{Xa{Z{df¡ VWm gd© joÌ{df¡ {OZ_§{Xa{Z H$s emo^m H$amdVm ^`m&
H¡$gm h¡ amdU H$m Ka? bJ aho h¢ bmoJ{Z Ho$ ZoÌ Ohm§, Aa {OZ_§{Xa{Z H$s n§pŠVH$a
_§{S>V, ZmZm àH$ma Ho$ aËZ_B© _§{Xa Ho$ _Ü` CV§J lrem§{VZmW H$m M¡Ë`mb`, Ohm§ ^JdmZ
em§{VZmW {OZH$s à{V_m {damO¡& Oo ^ì` Ord h¢ Vo gH$b bmoH$M[aÌ H$mo Agma AemñdVm
OmZH$a Y_©{df¡ ~w{Õ Ya¢, {OZ_§{Xa{Z H$s _{h_m H$a¢& H¡$go h¢ {OZ_§{Xa? OJVH$a ~§XZrH$ h§¡,
Aa BÝÐ Ho$ _wHw$Q> Ho$ {eIa{df¡ bJo Oo aËZ {VZH$s Á`mo{V H$mo AnZo MaU{Z Ho$ ZIm| H$s Á`mo{V
H$a ~‹T>mdZhmao h¢& YZ nmdZo H$m `hr \$b Omo Y_© H$[aE& gmo J¥hñW H$m Y_© XmZ nyOmê$n,
Aa `{V H$m Y_© em§V^mdê$n& `m OJV{df¡ `h {OZY_© _Zdm§{N>V \$b H$m XoZhma h¡& O¡go
gy`© Ho$ àH$meH$a ZoÌ{Z Ho$ YmaH$ nXmW©{Z H$m AdbmoH$Z H$a¡ h¢ V¡g¢ {OZ Y_© Ho$ àH$me H$a
^ì`Ord {ZO ^md H$m AdbmoH$Z H$a¡ h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
lrem§{VZmW Ho$ M¡Ë`mb` H$m dU©Z H$aZo dmbm gagR>dm± nd© g§nyU© ^`m&&67&&
AWmZÝVa \$mëJwU gwXr AîQ>_rgy§ bo` nyU©_mgr n`ªV {gÕMH«$ H$m d«V h¡, Om{h
AîQ>m{•H$m H$h¡ h¢& gmo BZ AmR> {XZ{Z _| b§H$m Ho$ bmoJ Aa beH$a Ho$ bmoJ {Z`_ J«hU H$mo
CÚ_r ^E& gd© goZm Ho$ CÎm_ bmoH$ _Z _| `h YmaUm H$aVo ^E Omo `h AmR> {XZ Y_© Ho$ h¢
gmo BZ {XZ{Z _| Z `wÕ H$a¢, Z Am¡a Amaå^ H$a¢, `WmepŠV H$ë`mU Ho$ AW© ^JdmZ H$s nyOm
H$a|Jo, Aa Cndmgm{X {Z`_ H$a|Jo& BZ {XZ{Z {df¡ Xod ^r nyOm à^mdZm{df¡ VËna hmo` h¢&
jragmJa Ho$ Oo gwdU© Ho$ H$be ObH$a ^ao {VZH$a Xod ^JdmZ H$m A{^foH$ H$a¡ h¢& H¡$gm h¡
Ob? gËnwéf{Z Ho$ `eg_mZ CÁÁdb& Aa Am¡a ^r Oo _Zwî`m{XH$ h¢ {VZHy§$ ^r AnZr
epŠVà_mU nyOm A{^foH$ H$aZm& BÝÐm{XH$ Xod ZÝXrída Ûrn Om`H$a {OZoída H$m AM©Z H$a¡
h¡, Vmo H$hm `o _Zwî` AnZr epŠVà_mU `hm§ Ho$ M¡Ë`mb`{Z H$m nyOZ Z H$a¢? H$a¢ hr H$a¢&
Xod ñdU©aËZ{Z Ho$ H$be{ZH$[a A{^foH$ H$a¢ h¢ Aa _Zwî` AnZr gånXm à_mU H$a¡& _hm
{ZY©Z _Zwî` hmo` Vmo nbmenÌ{Z Ho$ nwQ> hr go A{^foH$ H$a¢& Xod aËZ ñdU© Ho$ H$_b{Z go nyOm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 531


H$a¢ h¢, {ZY©Z _Zwî` {MÎm hr ê$n H$_b{Z go nyOm H$a¡ h¢& b§H$m Ho$ bmoH$ `h {dMma H$a ^JdmZ
Ho$ M¡Ë`mb`{ZHy§$ CËgmhg{hV ÜdOm nVmH$m{XH$a emo{^V H$aVo ^E& dñÌ ñdU© aËZm{X H$a
A{V emo^m H$ar& aËZ{Z H$s aO Aa H$ZH$aO {VZHo$ _§S>b _m§S>o, Aa Xodmb`{Z Ho$ Ûma A{V
qgJmao, Aa _{U gwdU© Ho$ H$be H$_b{Z go T>H$o X{Y Xþ½Y-K¥Vm{X go nyU,© _mo{V`m| H$s _mbm h¡ H§$R>
_| {OZHo$, aËZ{Z H$s H$m§{VH$a emo{^V, {OZq~~m| Ho$ A{^foH$ Ho$ AW© ^pŠVd§V bmoH$ bm`o&
Ohm§ ^moJr nwéfm| Ho$ Ka _| g¡H$‹S>m| hOmam| _{UgwdUm] Ho$ H$be h¢, ZÝXZdZ Ho$ nwîn, Aa
b§H$m Ho$ dZ{Z Ho$ ZmZm àH$ma Ho$ nwîn H${U©H$ma A{V_wŠV H$Xå~ ghH$ma MånH$ nm[aOmV
_ÝXma {OZH$s gwJÝYVmH$a ^«_a{Z Ho$ g_yh Jw§Oma H$a¡ h¢, Aa _{U gwdUm©{XH$ Ho$ H$_b
{VZH$a nyOm H$aVo ^E& Aa T>mob, _¥X§J, Vmb, e§I BË`m{X AZoH$ dm{XÌ{Z Ho$ ZmX hmoVo ^E&
b§H$mnwa Ho$ {Zdmgr d¡a VO AmZÝXê$n hmo` AmR> {XZ _| ^JdmZ H$s A{V _{h_mH$a nyOm H$aVo
^E& O¡g¢ Z§Xrída Ûrn{df¡ Xod nyOm Ho$ CÚ_r hmo` V¡g¡ b§H$m Ho$ bmoH$ b§H$m{df¡ nyOm Ho$ hr
CÚ_r ^E& Aa amdU {dñVrU© àVmn H$m YmaH$ lr em§{VZmW Ho$ _pÝXa{df¡ Om` n{dÌ hmo`
^pŠVH$a _hm _Zmoha nyOm H$aVm ^`m, O¡g¢ n{hbo à{VdmgwXod H$a¡&
Jm¡V_ JUYa H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! Oo _hm {d^dH$a `wŠV ^JdmZ Ho$ ^ŠV _hm{d^y{Vd§V
A{V _{h_mH$a à^w H$m nyOZ H$a¡ h¢ {V{ZHo$ nwÊ` Ho$ g_yh H$m ì`m»`mZ H$m¡Z H$a gH¡$? do
CÎm_ nwéf XodJ{V Ho$ gwI ^moJ¢, ~hþ[a MH«$d{V©`m| Ho$ ^moJ nmd¢, ~hþ[a amÁ` VO O¡Z_V Ho$ d«V
Yma _hm VnH$a na_ _wpŠV nmd¢& H¡$gm h¡ Vn? gy`©hÿV¢ A{YH$ h¡ VoO OmH$m&
B{V lr a{dfo U mMm`© _hmnÙnw a mU g§ ñ H¥ $ V J« § W , VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
lrem§{VZmW Ho$ M¡Ë`mb`{df¡ AîQ>m{•H$m H$m CËgd dU©Z H$aZo dmbm AagR>dm± nd©
g§ n y U © ^`m&&68&&
AWmZÝVa _hmem§{V H$m H$maU lrem§{VZmW H$m _pÝXa, H¡$bme Ho$ {eIa Aa eaX Ho$ _oK
g_mZ CÁÁdb _hm XoXrß`_mZ _pÝXam| H$s n§pŠVH$a _§{S>V O¡g¢ Oå~yÛrn _Ü` _hm CV§J gw_oé
nd©V gmoh¡ V¡g¢ amdU Ho$ _§{Xa Ho$ _Ü` {OZ_§{Xa gmohVm ^`m& Vhm§ amdU Om` {dÚm Ho$ gmYZ
_| AmgŠV h¡ {MÎm OmH$m, Aa pñWa {ZíM` OmH$m na_ AX²^wV nyOm H$aVm ^`m& ^JdmZ H$m
A{^foH$ H$a AZoH$ dm{XÌ ~OmdVm A{V _Zmoha Ðì`{ZH$a _hmgwJÝY YynH$a ZmZm àH$ma H$s
gm_J«r H$a (1AË`ÝV _Zmoha _mbmAm|, Yynm|, Z¡doÚm| Ho$ Cnhmam|-Am¡a CÎm_ dU© Ho$ {dbonZm|
go) em§V{MÎm ^`m em§{VZmW H$s nyOm H$aVm ^`m, _mZm| XÿOm BÝÐ hr h¡& ewŠb dñÌ n{hao
_hmgwÝXa Oo ^wO~§Y {VZH$a emo{^V h¢ ^wOm OmH$s, {ga Ho$ Ho$e ^br ^m§{V ~m§Y, {VZna _wHw$Q>

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

532 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ya, Vmna My‹S>m_{U bhbhmQ> H$aVr _hmÁ`mo{VHy§$ Yao, amdU XmoZm| hmW Omo‹S> Jmo‹S>m| go YaVrHy§$
ñne©Vm, _Z dMZ H$m`H$a em§{VZmWHy§$ àUm_ H$aVm ^`m&
lrem§{VZmW Ho$ gÝ_wI {Z_©b ^y{_ _| I‹S>m AË`ÝV emo^Vm ^`m& H¡$gr h¡ ^y{_? nX²_amJ
_{U H$s h¡ \$e© Om{df¡& Aa amdU ñ\${Q>H$_{U H$s _mbm hmW{df¡ Aa Ca{df¡ Yao H¡$gm gmohVm
^`m? _mZm| ~H$n§pŠVH$a g§`wŠV H$mar KQ>m H$m g_yh hr h¡& dh amjg{Z H$m A{Yn{V _hmYra
{dÚm H$m gmYZ Amaå^Vm ^`m& O~ em§{VZmW Ho$ M¡Ë`mb` J`m Vm n{hbo _§XmoXar H$mo `h
Amkm H$ar, Omo Vw_ _§{Ì{ZHy§$ Aa H$moQ>nmbHy§$ ~wbm`H$a `h KmofUm ZJa _| \o$[a`mo Omo gd©bmoH$
X`m{df¡ VËna {Z`_ Y_© Ho$ YmaH$ hmod¡& g_ñV ì`mnma VO {OZoÝÐ H$s nyOm H$ahþ& Aa AWu
bmoJ{ZHy§$ _Zdm§{N>V YZ Xodhþ, Ah§H$ma VOhþ& Om¡bJ _oam {Z`_ Z nyam hmo` Vm¡bJ g_ñV
bmoJ lÕm{df¡ VËna g§`_ê$n ahmo& Omo H$Xm{MV² H$moB© ~mYm H$a¡ Vmo {ZíM`goVr g{h`mo&
_hm~bdmZ hmo` gmo ~b H$m Jd© Z H$[a`mo&
BZ {Xdg{Z{df¡ Omo H$moD$ {dH$ma H$aoJm gmo Adí` gOm nmdoJm& Omo _oao {nVmg_mZ nyÁ`
hmo` Aa BZ {XZ{Z{df¡ H$fm` H$a¡, H$bh H$a¡ Vm{h _¢ _mê§$& Omo nwéf g_m{Y_aUH$a `wŠV Z
hmo` gmo g§gmag_wÐ H$mo Z {Va¡& O¡g¢ A§Ynwéf nXmW©{ZHy§$ Z naIo V¡g¢ A{ddoH$s Y_©Hy§$ Z {ZaI|&
VmV¢ g~ {ddoH$ê$n a{h`mo, H$moD$ nmn{H«$`m Z H$aZo nmd¡& `h Amkm _§XmoXar _§{Ì`m| H$mo Aa
`_X§S>Zm_m H$moQ>nmbHy§$ Ûmao ~wbm` n{V H$s Amkm à_mU Amkm H$aVr ^B©& V~ g~Zo H$hr Omo
Amkm hmo`Jr gmo hr H$a|Jo& `h H$h Amkm {ga na Ya Ka JE, Aa g§`_g{hV {Z`_ Y_© Ho$
CÚ_r hmo` Z¥n H$s Amkm à_mU H$aVo ^E& g_ñV àOm Ho$ bmoJ {OZnyOm{df¡ AZwamJr hmoVo
^E& Aa g_ñV H$m`© VO gy`© H$s H$m§{VV¢ hÿ A{YH$ h¡ H$m§{V {OZH$s Eogo Oo {OZ_§{Xa {VZ{df¡
{VîR>o, {Z_©b ^mdH$a `wŠV g§`_ {Z`_ H$m gmYZ H$aVo ^`o&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
b§H$m Ho$ bmoJ{Z H$m AZoH$mZoH$ {Z`_ YmaU dU©Z H$aZo dmbm CZÎmadm± nd© g§nyU©
^`m&&69&&
AWmZÝVa lram_ Ho$ H$Q>H$ _| hbH$mam| Ho$ _wI `h g_mMma AmE {H$ amdU ~hþê${nUr
{dÚm Ho$ gmYZ H$mo CÚ_r ^`m& lr em§{VZmW Ho$ _§{Xa _| {dÚm gmYo h¡& Mm¡~rg {XZ _| `h
~hwê${nUr {dÚm {gÕ hmo`Jr& `h {dÚm Eogr à~b h¡ Omo Xod{Z H$m _X ha¡& gmo g_ñV
H${nÜdO{Z Zo `h {dMma {H$`m {H$ Omo dh {Z`_ _| ~¡R>m {dÚm gmY¡ h¡ gmo VmH$mo H«$moY CnOmd|,
Omo VmH$m| `h {dÚm {gÕ Z hmo`& VmV¢ amdU H$mo H$mon CnOmdZo H$m `ËZ H$aZm, Omo dmZo {dÚm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 533


{gÕ H$a nmB© Vmo BÝÐm{XH$ Xod{ZH$a hÿ Z OrVm Om`, h_ gm[aIo a§H${Z H$s H$hm ~mV?
V~ {d^rfU H$hr - Omo H$mon CnOmdZo H$m Cnm` H$amo erK« hr H$amo& V~ g~Zo _§Ì H$a
am_gy§ H$hm {H$ `h b§H$m boZo H$m g_` h¡& amdU Ho$ H$m`© _| {d¿Z H$[aE Aa AnZoHy§$ Omo H$aZm
hmo` gmo H$[aE& V~ H${nÜdO{Z Ho$ `h dMZ gwZ lr am_MÝÐ _hmYra _hm nwéf{Z H$s h¡ MoîQ>m
{OZH$s, gmo H$hVo ^E - hmo {dÚmYa hmo! Vw_ _hm_y‹T>Vm Ho$ dMZ H$hmo hmo, j{Ì{Z Ho$ Hw$b H$m
`h Y_© Zmht Omo Eogo H$m`© H$a|& AnZo Hw$b H$s `h ar{V h¡ Omo ^`H$a ^mOo VmH$m dY Z H$aZm&
Vmo Oo {Z`_Ymar {OZ_pÝXa _| ~¡R>o h¢ {VZgo CnÐd H¡$go H$[aE? `h ZrM{Z Ho$ H$_© h¢, gmo
Hw$bd§V{Z H$mo `mo½` Zmht& `h AÝ`m` àd¥{Îm j{Ì`{Z H$s Zmht& H¡$go h¢ jÌr? _hm_mÝ` ^md
Aa eñÌH$_©{df¡ àdrU&
`h dMZ am_ Ho$ gwZ g~Zo {dMmar Omo h_mam à^w lram_ _hm Y_©Ymar h¡, C>Îm_ ^md H$m
YmaH$ h¡ gmo BZH$s H$Xm{MV² hÿ AY_©{df¡ àd¥{Îm Z hmo`Jr& V~ bú_U H$s OmZ _| BZ
{dÚmYa{Z Zo AnZo Hw$_ma CnÐd H$mo {dXm {H$E& Aa gwJ«rdm{XH$ ~‹S>o ~‹S>o nwéf AmR> {XZ H$m
{Z`_ Ya {VîR>o& Aa nyU© MÝÐ_m g_mZ ~XZ {OZHo$, H$_b g_mZ ZoÌ, ZmZm bjU Ho$
YaUhmao, qgh, ì`mK«, damh, JO, AîQ>mnX BZH$a `wŠV Oo aW {VZ{df¡ ~¡R>o, VWm {d_mZ{Z
_| ~¡R>o, na_ Am`wY{Z H$mo Yao, H${n`m| Ho$ Hw$_ma amdU H$mo H$mon CnOm`do H$m A{^àm` {OZHo$,
_mZm| `h Agwa Hw$_ma Xod hr h¢& àrVÝH$a Ñ‹T>aW, MÝÐmhþ, a{VdY©Z, dmVm`Z, Jwé^ma
gy`©Á`mo{V, _hmaW gm_§V ~b, ZÝXZ, gd©ÑîQ>, qgh, gd©{à`, Zb, Zrb, gmJa Kmof nwÌ
g{hV nyU© MÝÐ_m, ñH§$Y MÝÐ _marM Om§dV g§H$Q> g_m{Y ~hþb qghH$Q> MÝÐmgZ BÝÐ_{U
~b VwaJ g~ BË`m{X AZoH$ Hw$_ma Vwa§J{Z Ho$ aW M‹T>o Aa H$B© EH$ qgh, ~amh, JO, ì`mK«
BË`m{X _ZhÿV¢ M§Mb Oo ~mhZ {VZna M‹T>o, n`mX{Z Ho$ nQ>b {VZHo$ _Ü` _hmVoO H$mo Yao ZmZm
àH$ma Ho$ {M• {VZH$[a `wŠV h¡ N>Ì {OZHo$, Aa ZmZm àH$ma H$s ÜdOm \$ha¡ h¢ {OZHo$,
_hmJå^ra eãX H$aVo, Xem|{Xem H$mo AmÀN>m{XV H$aVo, b§H$mnwar _| àdoe H$aVo ^E&
_Z{df¡ {dMma H$aVo ^E ~‹S>m AmíM`© h¡ Omo b§H$m Ho$ bmoH$ {ZpíM§V {VîR>¡ h¡& Om{Z`o h¡
H$Ny> g§J«m_ H$m ^` Zmht! Ahmo& b§Ho$ída ~‹S>m Yr`©! _hmJå^raVm XoIhþ Omo Hw$å^H$aU gmo
^mB© Aa BÝÐOrV _oKZmX go nwÌ nH$‹S>o JE h¢ Vmo hÿ qMVm Zmht& Aa Ajm{XH$ AZoH$ `moYm
`wÕ{df¡ hVo JE, àhñV goZmn{V _mao JE VWm{n b§H$mn{V H$mo e§H$m _mht& Eogm qMVdZ H$aVo
nañna dmVm©bmn H$aVo ZJa _| ~¡R>o&
VWm {d^rfU H$m nwÌ gw^yfU H${n Hw$_ma{ZHy§$ H$hVm ^`m - Vw_ {Z^©` b§H$m _| àdoe

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

534 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$ahþ& ~mb d¥Õ ñÌr BZgy§ Vmo H$Ny> Z H$hZm, Aa g~Hy§$ ì`mHw$b H$a|Jo& V~ `mH$m dMZ _mZ
{dÚmYa Hw$_ma _hmCÕV, H$bh{à`, Amer{df g_mZ àMÊS>, d«Va{hV, Mnb, M§Mb,
b§H$m{df¡ CnÐd H$aVo ^E& gmo {VZHo$ _hm ^`mZH$ eãX gwZ bmoH$ A{V ì`mHw$b ^E& Aa
amdU Ho$ _hb hÿ _| ì`mHw$bVm ^B©& O¡go Vrd« ndZH$a g_wÐ jmo^Hy§$ àmßV hmo` V¡go b§H$m H${n
Hw$_ma{Zgy§ CÛoJ H$mo àmßV ^B©& amdU Ho$ _[hb{df¡ amObmoH${ZHy$§ qMVm CnOr& H¡$gm h¡ amdU H$m
_pÝXa? aËZ{Z H$s H$m§{VH$a X¡Xrß`_mZ h¡& Aa Ohm§ _¥Jm{XH$ Ho$ _§Jb eãX hmod¡ h¢, Ohm§ {ZaÝVa
ñÌrOZ Z¥Ë` H$a¢ h¢, Aa {OZnyOm{df¡ CÚ_r amOH$Ý`m Y_© _mJ©{df¡ Amê$‹T>& gmo eÌwgoZm Ho$ H«y$a
eãX gwZ AmHw$bVm CnOr& ñÌr{Z Ho$ Am^yfU{Z Ho$ eãX hmoVo ^E _mZm| ~rUm ~mO¡ h¢&
g~ _Z _| {dMmaVr ^Bª - Z Om{ZE H$hm hmo`? `m ^m§{V g_ñV ZJar Ho$ bmoJ
ì`mHw$bVmHy§$ àmßV hmo` {dˆb ^E& V~ _ÝXmoXar H$m {nVm amOm _`, {dÚmYa{Z{df¡ X¡Ë`
H$hmd¡ gmo g~ goZmg{hV dŠVa n{ha Am`wY Yma, _hm namH«$_r `wÕ Ho$ AW© CÚ_r hmo` amOÛma
Am`m, O¡go BÝÐ Ho$ ^dZ {haÊ`Ho$er Xod Amd¡&
V~ _ÝXmoXar {nVm go H$hVr ^B© - ho VmV! Om g_` b§Ho$ída _pÝXa nYmao Vm g_` Amkm
H$ar Omo g~ bmoH$ gå~aê$n a{h`mo, H$moB© H$fm` _V H$[a`mo& VmV¢ Vw_ H$fm` _V H$ahþ& `o {XZ
Y_©Ü`mZ Ho$ h¢ gmo Y_© godmo Am¡a ^m§{V H$amoJo Vmo ñdm_r H$s Amkm ^§J hmo`Jr, Aa Vw_ ^bm
\$b Z nmdmoJo& `o dMZ nwÌr Ho$ gwZ amOm _` CÕVVm VO, _hm em§{V hmo`, eñÌ S>maVo ^E,
O¡go AñV g_` gy`© {H$aUm| H$mo VO¡& _{U`m| Ho$ Hw$ÊS>b{Z H$a _§{S>V Aa hma H$a emo^¡ h¡
djñWb OmH$m, AnZo {OZ_pÝXa _| àdoe H$aVm ^`m& Aa `o dmZad§er {dÚmYa{Z Ho$ Hw$_ma{Z
Zo {ZO _`m©Xm VO ZJa H$m H$moQ> ^§J {H$`m, dO« Ho$ H$nmQ> Vmo‹S>o, XadmOo Vmo‹S>o&
AWmZÝVa BZH$mo XoI ZJa Ho$ dm{g`m| H$mo A{V ^` CnÁ`m& Ka Ka _| `o ~mV hmo` h¡
^OH$a H$hm§ OmBE& `o AmE, ~m{ha I‹S>o _V ahmo, ^rVa Ygmo, hm` _mV `h H$hm ^`m? ho
VmV! XoImo, ho ^«mV! h_mar ajm H$amo, ho Am`©nwÌ! _hm^` CnOm h¡, {R>H$mZo ahmo& `m ^m§{V
ZJar Ho$ bmoH$ ì`mHw$bVm Ho$ dMZ H$hVo ^E& bmoH$ ^mJ amdU Ho$ _hb{df¡ AmE& AnZo dñÌ
hmW{Z _| {bE A{V {dˆb, ~mbH${Z H$mo JmoX _| {bE ñÌrOZ H$m§nVr ^mJr Om` h¢& H$B©`H$
{Ja n‹S>r, gmo Jmo‹S>o \y$Q> JE&
H$B©EH$ Mbr Om` h¢, hma Qy>Q> JE gmo ~‹S>o ~‹S>o _moVr {~Ia¡ h¢& O¡go _oK_mbm erK« Om`
V¡g¡ Om` h¡& Ìmg H$mo nmB© Omo {haUr Vm g_mZ h¢ ZoÌ {OZHo$, Aa T>rbo hmo` JE h¢ Ho$e{Z Ho$
~§YZ {OZHo$, Aa H$moB© ^`H$a àrV_ Ho$ Ca go {bnQ> JBª& `m ^m§{V bmooH${Z H$mo CÛoJê$n _hm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 535


^`^rV XoI {OZemgZ Ho$ Xod, lr em§{VZmW Ho$ _pÝXa Ho$ godH$, AnZr nj Ho$ nmbZo H$mo
CÚ_r, H$éUmd§V {OZemgZ Ho$ à^md H$aZoHy§$ CÚ_r ^E& _hm^¡ad AmH$ma Yao em§{VZmW Ho$
_pÝXa go {ZH$go, ZmZm ^of Yao, {dH$amb h¢ Xm‹T> {OZH$s, ^`§H$a h¡ _wI {OZH$m, _Ü`môZ Ho$
gy`© g_mZ VoO h¢ ZoÌ {OZHo$, hm|R> S>gVo, XrK© h¡ H$m`m {OZH$s, ZmZm dU©, ^`§H$a eãX, _hm
{df_ ^of H$mo Yao, {dH$amb ñdê$n, {VZHy§$ XoI H$a dmZad§{e`m| Ho$ nwÌ _hm ^`H$a AË`ÝV
{dˆb ^E& do Xod jU{df¡ qgh, jU{df¡ _oK, jU{df¡ hmWr, jU{df¡ gn©, jU{df¡ dm`w,
jU{df¡ d¥j, jU{df¡ nd©V, gmo BZH$a H${nHw$_ma{Z H$mo nr{‹S>V XoI H$Q>H$ Ho$ Xod _XX H$aVo
^E& Xod{Z _| nañna `wÕ ^`m&
b§H$m Ho$ Xod H$Q>H$ Ho$ Xod{Z go, Aa H${nHw$_ma b§H$m Ho$ gÝ_wI ^E& V~ `j{Z Ho$ ñdm_r
nyU©^Ð _{U^Ð _hmH«$moYHy§$ àmßV ^E& XmoZm| `joída nañna dmVm© H$aVo ^E, XoImo E {ZX©B©
H${n{Z Ho$ nwÌ _hm{dH$maHy§$ àmßV ^E& amdU Vmo {Zamhma hmo` Xoh{df¡ {Zñn¥h gd© OJV H$m
H$m`© VO nmogo ~¡R>m h¡& gmo Eogo em§{V{MÎmHy§$ `h {N>Ð nm` nmnr nr‹S>m Mmho h¢, gmo `h `moYmdm|
H$s MoîQ>m Zmht& `h dMZ nyU©^Ð Ho$ gwZ _{U^Ð ~mobm - Ahmo nyU©^Ð! amdU H$m BÝÐ ^r
nam^d H$[ado g_W© Zmht, amdU gwÝXa bjU{ZH$a nyU© em§V ñd^md h¡&
V~ nyU©^Ð Zo H$hr - Omo b§H$m H$mo {d¿Z CnOm h¡ gmo Amnm§ Xÿa H$a|Jo& `h dMZ H$h XmoZm|
Yra gå`H²$ÑpîQ> {OZY_u `j{Z Ho$ B©ída `wÕHy§$ CÚ_r ^E& gmo dmZad§{e{Z Ho$ Hw$_ma Am¡a
CZHo$ njr Xod g~ ^mJo& do XmoZm| `joída _hmdm`w Mbm`, nmfmU ~agmdVo ^E, Aa àb`
H$mb Ho$ _oK g_mZ JmOVo ^E& {VZHo$ Om§Km| H$s ndZH$a H${nXb gyIo nmZ H$s Ý`mBª C‹S>o,
VËH$mb ^mJ JE& {VZHo$ bma hr `o XmoZm| `joída am_ Ho$ {ZH$Q> CbmhZm XoZo H$mo AmE& gmo
nyU©^Ð gw~w{Õ am_ H$mo ñVw{V H$a H$hVo ^E - amOm XeaW _hmY_m©Ë_m {VZHo$ Vw_ nwÌ, Aa
A`mo½` H$m`© Ho$ Ë`mJr, gXm `mo½` H$m`©{Z Ho$ CÚ_r, emñÌg_wÐ Ho$ nmaJm_r, ew^ JwU{ZH$a
gH$b{df¡ D§$Mo, {Vhmar goZm b§H$m Ho$ bmoH${ZHy§$ CnÐd H$a¡ `h H$hm§ H$s ~mV? Omo OmH$m Ðì`
ha¡ gmo VmH$m àmU ha¡ h¡, `h YZ Ord{Z Ho$ ~mø àmU h¢& A_mo{bH$ hrao d¡Sy>`© _{U _y§Jm _moVr
nX²_amJ _{U BË`m{X AZoH$ aËZ{ZH$[a ^ar b§H$m CÛoJ H$mo àmßV H$ar&
V~ `h dMZ nyU©^Ð Ho$ gwZ am_ H$m godH$ Jé‹S>Ho$Vw H${hE bú_U ZrbH$_b g_mZ, gmo
VoO go {d{dY ê$n dMZ H$hVm ^`m& `o lraKwMÝX {VZHo$ amUr grVm àmUhÿ§V¢ ß`mar& erbê$n
Am^yfU H$s YaUhmar dh XþamË_m amdU N>bH$a ha bo J`m VmH$m nj Vw_ H$hm H$amo? ho
`joÝÐ! h_Zo {Vhmam H$hm AnamY {H$`m? Aa VmZ¢ H$hm {H$`m Omo Vw_ ^¥Hw$Q>r ~m§H$s H$a Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

536 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


g§Ü`m H$s bbmB© g_mZ AéU ZoÌ H$a CbhZm XoZo H$mo AmE& gmo `mo½` Zmht& EoVr dmVm© bú_U
Zo H$hr Aa amOm gwJ«rd A{V ^`ê$n hmo` nyU^Ð H$mo AK© Xo` H$hVm ^`m - ho `joÝÐ! H«$moY
VOmo, Aa h_ b§H$m{df¡ H$Nw> CnÐd Z H$a|& naÝVw `h dmVm© h¡ amdU ~hþê${nUr {dÚm gmYo h¡
gmo Omo H$Xm{MV² VmHy§$ {dÚm {gÕ hmo` Vmo dmHo$ gÝ_wI H$moB© R>ha Z gH¡$, O¡g¢ {OZY_© Ho$ nmR>H$
Ho$ gÝ_wI dmXr Z {Q>H¢$& VmV¢ dh j_md§V hmo` {dÚm gmY¡ h¡, gmo VmHy§$ H«$moY CnOmd|Jo Omo {dÚm
gmY Z gH¡$, O¡g¢ {_Ï`mÑpîQ> _mojHy§$ gmY Z gHo$&
V~ nyU©^Ð ~mobo - Eogo hr H$amo, naÝVw b§H$m Ho$ EH$ OrU© V¥ZHy§$ ^r ~mYm Z H$a gH$moJo&
Aa Vw_ amdU Ho$ A§J H$mo ~mYm _V H$amo, Aa AÝ` ~mV{ZH$[a H«$moY CnOmdmo& naÝVw amdU
A{VÑ‹T> h¡ Vm{h H«$moY CnOZm H${R>Z h¡& Eogo H$h do XmoZm| `joÝÐ ^ì`Ord{Z{df¡ h¡ dmËgë`
{OZH$m, àgÞ h¡§ ZoÌ {OZHo$, _w{Z{Z Ho$ g_yhm| Ho$ ^ŠV, d¡`md«V{df¡ CÚ_r, {OZY_u AnZo
ñWmZH$ JE& am_ H$mo CbhZm XoZo AmE Wo gmo bú_U Ho$ dMZ{Z H$a bÁOmdmZ ^E,
g_^mdH$a AnZo ñWmZH$ JE gmo OmE {VîR>o&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! Om¡bJ {ZXm}fVm hmo` Vm¡bJ nañna A{V àr{V hmo` Aa
gXmofVm ^E àr{V^§J hmo`, O¡go gy`© CËnmV g{hV hmo` Vmo ZrH$m Z bJ¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
amdU H$m {dÚm gmYZm Aa H${nHw$_ma{Z H$m b§H$m J_Z, ~hþ[a nyU©^Ð _{U^Ð H$m
H$mon, H«$moY H$s em§{V dU©Z H$aZo dmbm gÎmadm± nd© g§nyU© ^`m&&70&&
AWmZÝVa nyU©^Ð _{U^ÐHy§$ em§V^md OmZ gwJ«rd H$m nwÌ A§JX VmZ¡ b§H$m{df¡ àdoe
{H$`m& gmo A§JX {H$hH§$YZm_m hmWr MT>çm, _mo{V{Z H$s _mbm H$a emo{^V, CÁÁdb M_a{ZH$a
`wŠV Eogm gmohVm ^`m O¡gm _oK_mbm{df¡ nyU©_mgr H$m MÝÐ_m gm¡ho& A{V CXma, _hm gm_§V,
VWm ñH§$Y BÝÐ Zrb Am{X ~‹S>r G${Õ H$a _§{S>V Vwa§J{Z na M‹T>o Hw$_ma J_Z H$mo CÚ_r ^E&
Aa AZoH$ n`mXo MÝXZ H$a M{M©V h¡§ A§J {OZHo$, Vm§~wb{ZH$a bmb AYa, H$m§Yo D$na IS²>J
Yao, gwÝXa dñÌ n{hao, ñdU© Ho$ Am^yfUH$a emo{^V gwÝXa MoîQ>m Ya¡ AmJo nrN>o AJb ~Jb
n`mXo Mbo Om§` h¡& drU ~m§gwar _¥X§Jm{X dm{XÌ ~mO¡ h¡, Z¥Ë` hmoVm Om` h¡& H${nd§{e`m| Ho$
Hw$_ma b§H$m{df¡ Eogo n¡R>o O¡g¢ ñdJ©nwar{df¡ AgwaHw$_ma àdoe H$a¡ h¢&
A§JXHy§$ b§H$m{df¡ àdoe H$aVm XoI ñÌrOZ nañna dmVm© H$aVr ^Bª - XoIhþ! `h A§JX ê$n
MÝÐ_m Xe_wI H$s ZJar{df¡ {Z^©` Mbm Om` h¡ `mZo H$hm Amaå^m? AmJo A~ H$hm hmo`Jm?
`m ^m§{V bmoH$ ~mV H$a¡ h¢& E Mbo Mbo amdU Ho$ _§{Xa{df¡ JE& gmo _{U`m| H$m Mm¡H$ XoI

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 537


BÝhm|Zo OmZr `o gamoda h¢& Ìmg H$mo àmßV ^E& ~hþ[a {ZíM` XoI _{U`m| H$m Mm¡H$ OmZm V~
AmJo JE& gw_oé H$s Jw\$m g_mZ _hmaËZ{ZH$a {Z_m©{nV _§{Xa H$m Ûma Xo»`m& _{U`m| Ho$
VmoaU{ZH$a X¡Xrß`_mZ Vhm§ A§OZ nd©V gm[aIo BÝÐZrb_{U{Z Ho$ JO XoIo& _hmñH§$Y
Hw$å^ñWb, {OZHo$ ñWyb XÝV AË`ÝV _Zmok, Aa {VZHo$ _ñVH$ na qgh{Z Ho$ {M•, {OZHo$
{ga na ny§N>, hm{W{Z Ho$ Hw$å^ñWb na qgh, {dH$amb dXZ, VrúU Xm‹T>, S>amdZo Ho$e, {VZH$mo
XoI n`mXo S>ao& Om{ZE gm§Mo hr hmWr h¢& V~ ^`H$a ^mJo A{V {dˆb ^E&
A§JX Zo ZrHo$ g_PmE V~ AmJo Mbo& amdU Ho$ _{hb{df¡ H${nd§er Eogo Omd¢ O¡go qgh
H$s Jw\$m{df¡ _¥J Om§`& AZoH$ Ûma Cb§K AmJo Om`doHy§$ g_W© ^E& Ka{Z H$s aMZm JhZ gmo
Eogo ^Q>H¢$ O¡g¢ OÝ_ H$m A§Ym ^«_¡& ñ\${Q>H$_{U Ho$ _{hb, Vhm§ AmH$me H$s Ame§H$m H$a
^«_Hy§$ àmßV ^E& Aa BÝÐ Zrb_{U H$s ^r{V gmo A§YH$mañdê$n ^mg¡& _ñVH${df¡ {ebm H$s
bmJr gmo AmHw$b hmo` ^y{_ _| n‹S>o& doXZmH$a ì`mHw$b h¢ ZoÌ {OZHo$, H$mhÿ àH$ma _mJ© nm` AmJo
JE Ohm§ ñ\${Q>H$ _{U H$s ^r{V& gmo KZ{Z Ho$ Jmo‹S>o \y$Q>o, bbmQ> \y$Q>o, XþIr ^E& V~ CbQ>o {\$ao
gmo _mJ© Z nmd¢& AmJo EH$ aËZ_B© ñÌr XoIr& gmjmV² ñÌr OmZ Vmg¢ nyN>Vo ^E gmo dh H$hm
H$h¡? V~ _hm e§H$m Ho$ ^ao AmJo JE& {dˆb hmo` ñ\${Q>H$_{U H$s ^y{_ _| n‹S>o& AmJo em§{VZmW
Ho$ _§{Xa H$m {eIa ZOa Am`m, naÝVw Om` gH¡$ Zmht, ñ\${Q>H$ H$s ^r{V Am‹S>r& V~ dh ñÌr
ÑpîQ> n‹S>r Wr Ë`m| EH$ aËZ_B© Ûmanmb ÑpîQ> naçm, ho_ê$n ~¢V H$s N>‹S>r OmHo$ hmW _|&
Vm{h H$hr - lr em§{VZmW Ho$ _§{Xa H$m _mJ© ~VmAmo& gmo dh H$hm ~Vmd¡? V~ dm{h
hmWgy§ Hy$Q>çm gmo Hy$Q>Zhmao H$s A§Jwar MyU© hmo` JB©& ~hþ[a AmJo JE, OmZm `h BÝÐZrb_{U H$m
Ûma h¡, em§{VZmW Ho$ M¡Ë`mb` _| OmZo H$s ~w{Õ H$ar, Hw${Q>b h¢ ^md {OZHo$& AmJo EH$ dMZ
~mobVm _Zwî` XoIm VmHo$ Ho$e nH$‹S>o Aa H$hm Vy h_mao AmJo AmJo Mb& em§{VZmW H$m _§{Xa
{XIm`& O~ dh AJ«Jm_r ^`m V~ E {ZamHw$b ^E& lr em§{VZmW Ho$ _§{Xa Om` nhþ§Mo&
nwînm§O{b M‹T>m` O`O` eãX {H$E, ñ\${Q>H$ Ho$ Wå~{Z Ho$ D$na ~‹S>m {dñVma Xo»`m gmo
AMaOHy§$ àmßV ^E& _Z _| {dMmaVo ^E O¡g¢ MH«$dVu Ho$ _§{Xa _| {OZ_§{Xa hmo` V¡g¢ h¢& A§JX
n{hbo hr dmhZm{XH$ VO ^rVa J`m& bbmQ> na XmoZm| hmW Ya Z_ñH$ma H$[a VrZ àX{jUm Xo`
ñVmoÌ nmR> H$aVm ^`m, goZm bma Wr gmo ~m{habo Mm¡H${df¡ N>m§‹S>r H¡$gm h¡ A§JX? \y$b aho h¢
ZoÌ OmHo$, aËZ{Z Ho$ {MÌm_H$a _§S>b {bIm gmobh ñdßZo H$m ^md XoIH$a Z_ñH$ma {H$`m,
Am{X _§S>n H$s ^r{V{df¡ dh Yra ^JdmZ H$mo Z_ñH$ma H$a em§{VZmW Ho$ _§{Xa {df¡ J`m& A{V
hf© H$m ^am ^JdmZ H$s d§XZm H$aVm ^`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

538 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


~hþ[a XoI¡ Vmo gÝ_wI amdU nX²_mgZ Ya¡ {VîR>¡ h¡& BÝÐZrb_{U H$s {H$aU{Z Ho$ g_yh
g_mZ h¡ à^m OmH$s& ^JdmZ Ho$ gÝ_wI H¡$gm ~¡R>m h¡ O¡go gy`© Ho$ gÝ_wI amhþ ~¡R>m hmo`& {dÚm
H$mo Ü`md¡ O¡g¢ ^aV {OZXrjm H$mo Ü`md¡& gmo amdUgy§ A§JX H$hVm ^`m - ho amdU! H$hmo A~
Voar H$hm dmVm©? Vmogy§ Eogr H$ê§$ O¡gr `_ Z H$a¡& V¡Zo H$hm nmIÊS> amoß`m? ^JdmZ Ho$ gÝ_wI
`h nmIÊS> H$hm? {YŠH$ma Vmo nmnH$_uHy§$ d¥Wm ew^{H«$`m H$m Amaå^ {H$`m h¡& Eogm H$hH$[a
`mH$m CÎmamgZ CVmaçm& Aa `mH$s amZr{ZHy§$ `mHo$ AmJo Hy$Q>Vm ^`m& H$R>moa dMZ H$hVm ^`m&
Aa amdU Ho$ nmg nwîn n‹S>o hþVo gmo CR>m` brE Aa ñdU© Ho$ H$_b{ZH$a ^JdmZ H$s nyOm H$ar&
~hþ[a amdUg§y Hw$dMZ H$hVm ^`m& Aa amdU Ho$ hmW _| ñ\${Q>H$ H$s _mbm {N>Zm` bB©,
gmo _{U`m§ {~Ia JBª& ~hþ[a _{U`| Mw{Z, _mbm nmo`, amdU Ho$ hmW{df¡ XB©, ~hþ[a {N>Zm` bB©&
~hþ[a nmo` Jbo{df¡ S>mbr, ~hþ[a _ñVH$ na _obr& ~hþ[a amdU H$m amObmoH$, gmoB© ^`m H$_b{Z
H$m ~Z, Vm{df¡ J«rî_H$a VßVm`_mZ Omo dZ H$m hmWr VmH$s Ý`mBª àdoe {H$`m& Aa {Z:e§H$
^`m amObmoH$ _| CnÐd H$aVm ^`m& O¡g¢ M§Mb Kmo‹S>m Hy$XVm {\$a¡ V¡g¢ MnbVm H$[a ^«_U
{H$`m& H$mhÿ Ho$ H§$R>{df¡ H$n‹S>o H$m añgm ~Zm` ~m§Ü`m, Aa H$mhÿ Ho$ H§$R>{df¡ CÎmamgZ S>ma
Wå^{df¡ ~m§Y ~hþ[a N>mo‹S> {X`m& H$mhÿ H$mo nH$‹S> AnZo _Zwî`{Z go H$hr `m{h ~oM Amdmo& VmZo
h§gH$a H$hr nm§M XrZma{Z H$mo ~oM Am`m&
`m ^m§{V AZoH$ MoîQ>m H$ar§& H$mhÿ Ho$ H$mZZ{df¡ Kw§Kê$ Kmbo, Aa Ho$e{Z{df¡ H${Q>_oIbm
n{hamB©, H$mhÿ Ho$ _ñVH$ H$m My‹S>m_{U CVma MaU{Z{df¡ n{ham`m& Aa H$mhÿ H$mo nañna
Ho$e{ZH$a ~m§Yr, Aa H$mhÿ Ho$ _ñVH${df¡ eãX H$aVo _moa ~¡R>mE&
`m ^m§{V O¡g¢ gm§S> Jm`{Z Ho$ g_yh{df¡ àdoe H$a¡ Aa {VZHy§$ A{V ì`mHw$b H$a¡ V¡g¢ amdU
Ho$ g_rn g~ amObmoH${ZHy§$ Šboe CnOm`m& Aa A§JX H«$moYH$a amdUgy§ H$hVm ^`m - ho AY_
amjg! V¡Z¢ H$nQ>H$a grVm har, A~ h_ Voar g_ñV ñÌr{ZHy§$ ha¡ h¢& Vmo _¢ epŠV hmo` Vmo `ËZ
H$a& Eogm H$hH$a `mH¡$ AmJo _§XmoXarHy§$ nH$‹S> ë`m`m O¡g¢ _¥JamO _¥JrHy§$ nH$‹S> ë`md¡,
H$ånm`_mZ h¢ ZoÌ OmHo$& MmoQ>r nH$‹S> amdU Ho$ {ZH$Q> ItMVm ^`m O¡g¢ ^aV amÁ`bú_r H$mo
ItM¡ Aa amdUgy§ H$hVm ^`m - XoI! `h nQ>amZr Voao OrdhÿV¢ ß`mar _§XmoXar JwUd§Vr Vm{h h_
ha bo Om` h¢& `h gwJ«rd Ho$ M_aJ«m{hUr Moar hmo`Jr& gmo _§XmoXar Am§I{ZV¢ Am§gy S>maVr ^B©
Aa {dbmn H$aZo bJr&
amdU Ho$ nm`Z{df¡ àdoe H$a¡, H$^r ^wOm{Z{df¡ àdoe H$a¡, Aa ^aVmagm| H$hVr ^B© - ho
ZmW! _oar ajm H$ahþ& Eogr Xem _oar H$hm Z XoImo hmo, Vw_ Š`m Am¡a hr hmo` JE? Vw_ amdU

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 539


hmo AH$ Am¡a hr hmo& Ahmo O¡gr {ZaJ«§W _w{Z H$s drVamJVm hmo` V¡gr Vw_ drVamJVm nH$‹S>r&
gmo Eogo Xþ:I _| `h AdñWm H$hm? {YŠH$ma {Vhmao ~b H$mo, Omo `m nmnr H$m {ga IS²>Jgm| Z
H$mQ>mo& Vw_ _hm ~bdmZ Mm§X gy`© g_mZ nwéfm| H$m nam^d Z ghmo gmo Eogo a§H$ H$m H¡$go ghmo?
ho b§Ho$ída! Ü`mZ{df¡ {MÎm bJm`m, Z H$mhÿ H$s gwZmo Z XoImo, AY©n`ªH$mgZ Ya ~¡R>o Ah§H$ma
VO {X`m& O¡gm gw_oê$ H$m {eIa AMb hmo`, V¡g¢ AMb hmo` {VîR>o& gd© BpÝÐ`{Z H$s {H«$`m
VOr, {dÚm Ho$ AmamYZ{df¡ VËna {ZíMb eara _hmYra Eogo {VîR>o hmo _mZm| H$mîR> Ho$ AWdm
{MÌm_ Ho$ hmo? O¡g¢ am_ grVm H$mo qMVd| V¡g¢ Vw_ {dÚm H$mo qMVdm¢ hmo, pñWaVm H$a gw_oé Ho$
Vwë` ^E hmo&
O~ `m ^m§{V _§XmoXar amdU go H$hVr ^B© Vmhr g_` ~hþê${nUr {dÚm Xemo{Xem{df¡
CÚmoV H$aVr O` O`H$ma H$m eãX CMmaVr amdU Ho$ g_rn Am` R>m‹T>r ^B©, Aa H$hVr ^B© -
ho Xod! Amkm _| CÚ_r _¢ Vw_H$mo {gÕ ^B©, _mo{h AmXoe Xodhþ& EH$ MH«$s AY©MH«$s H$mo Q>ma
{Vhmar Amkm go {d_wI hmo` Vm{h de H$ê§$& `m bmoH${df¡ {Vhmar AmkmH$[aUr hÿ§& h_
gm[aI{Z H$s `hr ar{V h¡ Omo h_ MH«$d{V©`m| go g_W© Zmht& Omo Vy H$ho Vmo gd© X¡Ë`{Z H$mo
OrVy§, Xod{ZHy§$ de H$ê§$, Omo Vmog¡ A{à` hmo` Vm{h der^yV H$ê§$& Aa {dÚmYa Vmo _oao
V¥Ug_mZ h¢& `h {dÚm Ho$ dMZ gwZ amdU `moJ nyU© H$a Á`mo{V H$m YmaH$, CXma MoîQ>m H$m
YaUhmam em§{VZmW Ho$ M¡Ë`mb` H$s àX{jUm H$aVm ^`m& Vmhr g_` A§JX _§XmoXar H$mo N>m§S>
AmH$me J_Z H$a am_ Ho$ g_rn Am`m, H¡$gm h¡ A§JX? gy`© g_mZ h¡ VoO OmH$m&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
lrem§{VZmW Ho$ _§{Xa _| amdU H$mo ~hþê${nUr {dÚm Ho$ {gÕ hmoZo H$m dU©Z H$aZo
dmbm BH$hÎmadm± nd© g§nyU© ^`m&&71&&
AWmZÝVa amdU H$s AÆ>mah hOma ñÌr amdU Ho$ nmg EH$ gmW g~ hr éXZ H$aVr ^Bª,
gwÝXa h¡ Xe©Z {OZH$m& ho ñdm{_Z²! gd© {dÚmYa{Z Ho$ AYre! Vw_ h_mao à^w gmo Vw_H$mo hmoVo
g§Vo _yI© A§JX Zo Am`H$a h_mam An_mZ {H$`m& Vw_ na_ VoO Ho$ YmaH$ gy`© g_mZ gmo
Ü`mZmê$‹T> hþVo, Aa {dÚmYa Am{J`m g_mZ, gmo {Vhmao _wh Am{Jbm N>moham gwJ«rd H$m nwÌ nmnr
h_H$mo CnÐd H$a¡& gwZH$a {VZHo$ dMZ amdU g~H$s {Xbmgm H$aVm ^`m Aa H$hVm ^`m -
ho {à`o! dh nmnr Eogr MoîQ>m H$a¡ h¡ gmo _¥Ë`w Ho$ nmeH$a ~§Ym h¡& Vw_ XþI VOmo O¡g¢ gXm
AmZÝXê$n ahmo hmo Vmhr ^m§{V ahmo& _¢ gwJ«rd H$mo {ZJ«rd H${hE _ñVH$ a{hV ^y{_ na à^mV
hr H$ê§$Jm&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

540 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa do XmoZm| ^mB© am_ bú_U ^y{_JmoMar H$sQ> g_mZ h¢ {VZna H$hm H$mon? `o XþîQ> {dÚmYa
g~ BZ n¡ ^obo ^E h¢ {VZH$m j` H$ê§$Jm& ho {à`o! _oar ^m|h Q>o‹T>r H$aZo hr _| eÌw {dbm` Om§`&
Aa A~ Vmo ~hþê${nUr _hm{dÚm {gÕ ^B© _mogo eÌw H$hm Ord|& `m ^m§{V g~ ñÌr{ZHy§$ _hmYr`©
~§Ym` _Z _| OmZVm ^`m _¢ eÌw hVo& ^JdmZ Ho$ _§{Xa go ~m{ha {ZH$gm& ZmZm àH$ma Ho$ dm{XÌ
~mOVo ^E, JrV Z¥Ë` hmoVo ^E& amdU H$m A{^foH$ ^`m& H$m_Xod g_mZ h¡ ê$n OmH$m, ñdU©
aËZ{Z Ho$ H$be{ZH$a ñÌr ñZmZ H$amdVr ^Bª& H¡$gr h¡§ ñÌr? H$m§{Vê$n Mm§XZr go _§{S>V h¡ eara
{OZH$m, MÝÐ_m g_mZ ~XZ, Aa g\o$X _{U{Z Ho$ H$be{ZH$a ñZmZ H$amd|& gmo AX²^wV Á`mo{V
^mgVr ^Bª& Aa H$B© ñÌr H$_b g_mZ H$m§{V H$mo Yao _mZm| gm§P \y$b ahr h¡& Aa CJVo gy`©
g_mZ gwdU© Ho$ H$be{ZH$a ñZmZ H$amd| gmo _mZm| gm§P hr Ob ~ag¡ h¡& Aa H$B© EH$ ñÌr
h[aV_{U Ho$ H$be{ZH$a ñZmZ H$amdVr A{V hf© H$s ^ar emo^¡ h¢, _mZm| gmjmV² bú_r hr h¡§,
H$_bnÌ h¡ H$be{Z Ho$ _wI na& Aa H$B© EH$ Ho$bo Ho$ J^© g_mZ H$mo_b _hmgwJÝY eara {OZ
na ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢, do ZmZm àH$ma Ho$ gwJÝY C~Q>ZmH$[a amdU H$mo ZmZm àH$ma Ho$ aËZO{‹S>V
qghmgZ{df¡ ñZmZ H$amdVr ^B©&
gmo amdU Zo ñZmZ H$a Am^yfU n{hao, _hm gmdYmZ ^md{ZH$a nyU© em§{VZmW Ho$ _§{Xa _|
J`m& dhm§ Aah§VXod H$s nyOm H$a ñVw{V H$aVm ^`m, ~ma§~ma Z_ñH$ma ^`m& ~hþ[a ^moOZembm
_| Am`m, Mma àH$ma H$m CÎm_ Amhma {H$`m - AeZ nmZ ImÚ ñdmÚ& ~hþ[a ^moOZH$a {dÚm
H$s naI {Z{_Îm H«$s‹S>m ^y{_{df¡ J`m, dhm§ {dÚmH$a AZoH$ ê$n ~Zm` ZmZm àH$ma Ho$ AX²^wV
H$_© {dÚmYa{Z go Z ~Z¡ gmo ~hþê${nUr {dÚm go {H$E& AnZo hmW H$mo KmVH$[a ^yH$ån {H$`m&
am_ Ho$ H$Q>H${df¡ H${n`m| H$mo Eogm ^` CnOm _mZm| _¥Ë`w hr AmB©&
Aa amdUHy§$ _§Ìr H$hVo ^E - ho ZmW! Vw_ Q>ma amKd H$m OrVZhmam Am¡a Zmht& am_
_hm`moYm h¢ Am¡a H«$moYdmZ hmod¢ V~ H$hm H$hZm? gmo VmHo$ gÝ_wI Vw_ hr Amdhþ Aa H$moB©
aU{df¡ am_ Ho$ gÝ_wI AmdZo H$mo g_W© Zmht&
AWmZÝVa amdU Zo ~hþê${nUr {dÚm go _m`m_B© H$Q>H$ ~Zm`m& Aa Amn CÚmZ{df¡ Ohm§
grVm {VîR>o Vhm§ J`m& _§{Ì{ZH$[a _§{S>V O¡g¢ Xod{ZH$a g§`wŠV BÝÐ hmo`, gmo gy`© g_mZ
H$m§{VH$[a `wŠV AmdVm ^`m& V~ VmHy§$ AmdVm XoI {dÚmYar grVmgm| H$hVr ^B© - ho ew^o!
_hmÁ`mo{Vd§V amdU nwînH$ {d_mZ go CVaH$a Am`m& O¡g¢ J«rî_ G$Vw{df¡ gy`© H$s {H$aUH$[a
AmVmnHy§$ nmVm JOoÝÐ gamodar H$s Amoa Amd¡ V¡g¢ H$m_ê$n Ap½Z go Vmnê$n ^`m Amd¡ h¡& `h
à_XZm_m CÚmZ nwîn{Z H$s emo^mH$a emo{^V, Ohm§ ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢& V~ grVm ~hþê${nUr

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 541


{dÚmH$a g§`wŠV amdUHy§$ XoIH$a ^`^rV ^B©& _Z _| {dMma¡ h¡ `mHo$ ~b H$m nma Zmht& gmo am_
bú_U hÿ `m{h Z OrV¢Jo& _¢ _§X^m{JZr am_Hy§$ AWdm bú_UHy§$ AWdm AnZo ^mB© ^m_§S>bHy§$
_V hZm gwZy§&
`h {dMma H$a ì`mHw$b h¡ {MÎm OmH$m, H$m§nVr qMVmê$n {VîR>¡ h¡& Vhm§ amdU Am`m, gmo
H$hVm ^`m - ho Xodr! _¢ nmnr Zo VwPo H$nQ>H$a har& gmo `h ~mV jÌrHw$b{df¡ CËnÞ ^E h¢
Oo Yra A{Vdra {VZH$mo gd©Wm C{MV Zmht& naÝVw H$_© H$s J{V Eogr h¡& _mohH$_© ~bdmZ h¡&
Aa _¢ nyd© AZÝVdr`© ñdm_r Ho$ g_rn d«V {b`m hþVm Omo naZmar _mo{h Z BÀN>¡ Vm{h _¢ Z J«hÿ§&
Cd©gr, a§^m AWdm Am¡a _Zmoha hmo` Vm¡ ^r _oao à`moOZ Zmht& `h à{Vkm nmbVo g§Vo _¢ Voar
H¥$nm hr H$s A{^bmfm H$ar, naÝVw ~bmËH$ma a_r Zmht& ho OJV{df¡ CÎm_ gwÝXar! A~ _oar
^wOm{ZH$a MbmE Oo ~mU {VZgo Voao Adb§~Z am_ bú_U {^Xo hr OmZ& Aa Vy _oao g§J nwînH$
{d_mZ _| ~¡R> AmZÝX go {dhma H$a& gw_oé {eIa, M¡Ë` d¥j, AZoH$ dZ CndZ, ZXr gamoda
AdbmoH$Z H$aVr {dhma H$a&
V~ grVm XmoD$ hmW H$mZ{Z na Ya JX²JX dmUr go XrZ eãX H$hVr ^B© - ho XemZZ!
Vy ~‹S>o Hw$b{df¡ CnOm h¡ Vmo `h H$[a`mo-Omo H$Xm{MV² g§J«m_{df¡ Voao Aa _oao dëb^ Ho$
eñÌàhma hmo`, Vmo nhbo `h g§Xoem H$ho ~J¡a _oao H§$WHy§$ _V h{V`mo! `h H${h`mo - ho nX²_!
^m_§S>b H$s ~{hZ Zo Vw_Hy§$ `h H$hm h¡- Omo {Vhmao {d`moJH$[a _hmemoH$ Ho$ ^maH$[a _hm XþIr
hÿ§, _oao àmU {Vhmao VH$ hr h¢, _oar Xem `h ^B© h¡ O¡g¢ ndZ H$s hVr XrnH$ H$s {eIm& ho amOm
XeaW Ho$ nwÌ! OZH$ H$s nwÌr Zo Vw_Hy§$ ~maå~ma ñVw{VH$a `h H$hr h¢ - {Vhmao Xe©Z H$s
A{^bmfm H$a `h àmU {Q>H$ aho h¢& Eogm H$hH$a _y{N>©V hmo` ^y{_ _| n‹S>r, O¡g¢ _mVo hmWrV¢
^½Z H$ar H$ënd¥j H$s ~ob {Ja n‹S>o&
`h AdñWm _hmgVr H$s XoI amdU H$m _Z H$mo_b ^`m, na_ Xþ:Ir ^`m- `h qMVm
H$aVm ^`m Ahmo H$_©{Z Ho$ `moJH$a BZH$m {Z:g§Xoh ñZoh H$m j` Zmht& Aa {YŠH$ma _moHy§$ _¢
A{V A`mo½` H$m`© {H$`m Omo Eogo ñZohdmZ `wJb H$m {d`moJ {H$`m& nmnmMmar _hmZrM OZ
g_mZ _¢ {Z:H$maU An`eê$n _b go {bßV ^`m& ewÕ MÝÐ_m g_mZ JmoÌ h_mam, _¢ _{bZ
{H$`m& _oao g_mZ XþamË_m H$m OÝ_ _oao d§e _| Z ^`m& Eogm H$m`© H$mhÿ Zo Z {H$`m& Oo nwéfm| _|
BÝÐ h¢ Vo Zmar H$mo VwÀN> {JZ¡ h¢& `h ñÌr gmjmV² {dfVwë` h¡, Šboe H$s CËn{Îm H$m ñWmZH$
gn© Ho$ _ñVH$ H$s _{U g_mZ, Aa _hm _moh H$m H$maU& àW_ Vmo ñÌr_mÌ hr {Z{fÕ h¡& Aa
nañÌr H$s H$hm ~mV? gd©Wm Ë`mÁ` hr h¡& nañÌr ZXr g_mZ Hw${Q>b, _hm ^`§H$a, Y_© AW©

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

542 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$m Zme H$aUhmar, gXm g§Vm| H$mo Ë`mÁ` hr h¡& _¢ _hm nmn H$s ImZ, A~ VH$ `h grVm _wPo
Xodm§JZmhÿV¢ A{V {à` ^mgVr ^B©? gmo A~ {df Ho$ Hw$å^Vwë` ^mg¡ h¡& `h Vmo Ho$db am_gy§
AZwam{JZr h¡& A~ bJ `h Z BÀN>Vr Wr naÝVw _oao A{^bmfm hþVr& A~ OrU© V¥UdV² ^mg¡
h¡& `h Vmo Ho$db am_ go VÝ_` h¡, _m¡gy§ H$Xm{MV² Z {_b¡&
_oam ^mB© _hmn§{S>V {d^rfU g~ OmZVm hþVm gmo _mo{h ~hþV g_Pm`m& _oam _Z {dH$ma Hy§$
àmßV ^`m gmo Z _mZr, Vmgy§ Ûof {H$`m& O~ {d^rfU dMZ{ZH$[a _¡Ìr ^md H$aVm Vmo ZrH¡$ Wm&
_hm`wÕ ^`m, AZoH$ hVo JE& A~ H¡$gr {_ÌVm? `h {_ÌVm gw^Q>{ZHy§$ `mo½` Zmht& Aa `wÕ
H$aHo$ ~hþ[a X`m nmbZr `h ~Z¡ Zmht& Ahmo? _¢ gm_mÝ` _Zwî` H$s ZmBª g§H$Q> _| n‹S>m hÿ§& Omo
H$Xm{MV² OmZH$s am_ n¡ nR>md¡ Vmo bmoJ _mo{h Ag_W© OmZ¡§& Aa `wÕ H$[aE Vmo _hmqhgm hmo`&
H$moB© Eogo h¢ {OZHo$ X`m Zmht Ho$db H«y$aVmê$n h¢, Vo ^r H$mbjon H$a¡ h¢& Aa H$moB©`H$ X`mdmZ
h¡§, g§gma H$m`© go a{hV h¢ Vo gwI go Ord¡ h¢& _¢ _mZr `wÕm{^bmfr, Aa H$Nw> H$éUm^md Zmht,
gmo h_ gm[aIo _hmXþIr h¢& Aa am_ Ho$ qghdmhZ Aa bú_U Ho$ Jé‹S>dmhZ {dÚm gmo BZH$a
_hmCÚmoV h¡& gmo BZHy§$ eñÌa{hV H$ê§$ Aa OrdVo nH$Sy>§& ~hþ[a ~hþV YZ Xÿ§ Vmo _oar ~‹S>r H$s{V©
hmo`& Aa _mo{h nmn Z hmo` `h Ý`m` h¡& VmV¢ `hr H$ê§$&
Eogm _Z _| Ymao _hm {d^dg§`wŠV amdU amObmoH${df¡ J`m O¡g¢ _mVm hmWr H$_b{Z Ho$
dZ{df¡ Om`& ~hþ[a {dMmar A§JX Zo ~hþV AZr{V H«$moY {H$`m Aa bmb ZoÌ hmo` AmE& amdU
hm|R> S>gVm dMZ H$hVm ^`m - dh nmnr gwJ«rd Zmht XþJ«ud h¡& Vm{h {ZJ«ud H${hE _ñVH$
a{hV H$ê§$Jm& VmHo$ nwÌ A§JXg{hV MÝÐhmg IS²>JH$a Xmo` Qy>H$ H$ê§$Jm& Aa V_mo_§S>b H$mo
bmoH$ ^m_§S>b H$h¡ h¢ gmo dh _hmXþîQ> h¡, Vm{h Ñ‹T>~§YZ go ~m§{Y bmoh Ho$ _wJXam| go Hy$Q> _mê§$Jm&
Aa hZw_mZHy§$ VrúU H$am|V H$s Yma go H$mR> Ho$ `wJb _| ~mÝY {~hamD§$Jm& dh _hm AZr{V h¡&
EH$ am_ Ý`m`_mJu h¡ Vm{h N>mSy>§Jm& Aa g_ñV AÝ`m`_mJu h¢ {VZHy§$ eñÌ{ZH$a Mya S>mê§$Jm&
Eogm {dMmaH$a amdU {VîR>m&
Aa CËnmV g¡H$‹S>m| hmoZo bJo, gy`© H$m _ÊS>b Am`wY g_mZ VrúU ÑpîQ> n‹S>m& nyU©_mgr H$m
MÝÐ_m AñV hmo` J`m& AmgZ na ^yH$ån ^`m& Xem|{Xem H$ånm`_mZ ^Bª& CëH$mnmV ^E&
ûm¥Jmbr (JrX‹S>r) {dag eãX ~mobVr ^B©& Vwa§J Zm‹S> {hbm` {dag {dê$n htgVo ^E& hmWr ê$j
eãX H$aVo ^E, gyÊS> go YaVr Hy$Q>Vo ^E& `j{Z H$s _y{V© Ho$ AlwnmV n‹S>o& gy`© Ho$ gÝ_wI H$mJ
H$Qw>H$ eãX H$aVo ^E, T>rbo nm§I {H$E _hmì`mHw$b ^E& gamoda ObH$[a ^ao hþVo Vo emof H$mo
àmßV ^E& Aa {J[a`m| Ho$ {eIa {Ja n‹S>o& Aa é{Ya H$s dfm© ^B©& Wmo‹S>o hr {XZ _| Om{ZE h¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 543


b§Ho$ída H$s _¥Ë`w hmo`& Eogo AneHw$Z Am¡a àH$ma Zmht& O~ nwÊ` jrU hmo` V~ BÝÐ ^r Z
~Mo& nwéf _| nm¡éf nwÊ` Ho$ CX`H$[a hmo` h¡& Omo H$Nw> àmßV hmoZm hmo` gmoB© nmBE h¡, hrZm{YH$
Zmht& àm{U`m| Ho$ eyadraVm gwH¥$V Ho$ ~bH$a h¡&
XoIhþ amdU Zr{VemñÌ {df¡ àdrU, g_ñV bm¡{H$H$ Zr{V ar{V OmZo, ì`mH$aU H$m nmR>r,
_hm JwU{ZH$a _§{S>V, gmo H$_©{ZH$a àoam g§Vm AZr{V_mJ©Hy§$ àmßV ^`m, _y‹T>~w{Õ ^`m&
bmoH${df¡ _aU Cnam§V H$moB© Xþ:I Zmht& gmo `mHy§$ AË`ÝV Jd©H$a {dMma Zmht& ZjÌ{Z Ho$
~bH$[a a{hV Aa J«h gd© hr H«y$a AmE& gmo `h A{ddoH$s aUjoÌ H$m A{^bmfr hmoVm ^`m&
àVmn Ho$ ^§J H$m h¡ ^` OmHy§$, Aa _hm eyadraVm Ho$ ag go `wŠV, `Ú{n AZoH$ emñÌ{Z H$m
Aä`mg {H$`m h¡ VWm{n `wŠV A`wŠVHy§$ Z XoI¡&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$V¢ H$h¡ h¡ - ho _JYm{Yn{V! amdU _hm_mZr AnZo _Z{df¡
{dMma¡ h¡ gmo gwZ - gwJ«rd ^m_ÊS>bm{XH$ g_ñVHy§$ Or{V Aa Hw$å^H$aU BÝÐOrV _oKZmXHy§$
Nw>‹S>m` b§H$m _| bmD§$Jm& ~hþ[a dmZad§{e{Z H$m d§e Zme Aa ^m_ÊS>b H$m nam^d H$ê§$Jm& Aa
^y{_JmoM[a{ZHy§$ ^y{_{df¡ Z ahZo Xÿ§Jm& Aa ewÕ {dÚmYa{ZHy§$ Yam{df¡ Wmny§Jm& V~ VrZ bmoH$
Ho$ ZmW VrWªH$a Xod Aa MH«$m`wY ~b^Ð Zmam`U h_ gm[aIo {dÚmYa Hw$bhr{df¡ CnO¢Jo& Eogm
d¥Wm {dMma H$aVm ^`m&
ho _JYoída! Om _Zwî` Zo O¡go g§{MV H$_© {H$E hm|` V¡gm hr \$b ^moJd¡& Eog¢ Z hmo` Vmo
emñÌm| Ho$ nmR>r H¡$g¢ ^yb¢? emñÌ h¢ gmo gy`© g_mZ h¢, VmHo$ àH$me hmoVo AÝYH$ma H¡$go ah¡&
naÝVw Oo KyKyg_mZ _Zwî` h¢ {VZHy§$ àH$me Z hmo`&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfm dM{ZH$m{df¡
amdU Ho$ `wÕ H$m {ZíM` H$WZ dU©Z H$aZo dmbm ~hÎmadm± nd© nyU© ^`m&&72&&
AWmZÝVa XÿOo {XZ à^mV hr amdU _hmXoXrß`_mZ AmñWmZ _§S>n{df¡ {VîR>çm& gy`© Ho$
CX` hmoVo g§Vo g^m{df¡ Hw$doa déU B©emZ `_ gmo_ g_mZ Oo ~‹S>o ~‹S>o amOm {VZH$[a godZrH$,
O¡g¢ Xod{ZH$a _§{S>V BÝÐ {damOo V¡g¢ amOm{ZH$[a _§{S>V qghmgZ na {damÁ`m& na_ H$m§{VHy§$ Ya¢,
O¡g¢ J«h Vmam ZjÌ{ZH$a `wŠV MÝÐ_m gm¡h¡& AË`ÝV gwJÝY, _Zmo½` dñÌ, nwîn_mbm, Aa
_hm_Zmoha JO_mo{V{Z Ho$ hma {VZH$[a emo^¡ h¡ CañWb OmH$m, _hm gm¡^m½`ê$n, gm¡å`Xe©Z,
g^mHy§$ XoIH$a qMVm H$aVm ^`m - Omo ^mB© Hw$å^H$aU BÝÐOrV _oKZmX `hm§ Zmht XrI¡ h¢ gmo
CZ {~Zm `h g^m gmoh¡ Zmht& Am¡a nwéf Hw$_wXê$n ~hþV h¢, na do nwéf H$_bê$n Zmht& gmo
`Ú{n amdU _hmê$ndmZ gwÝXa dXZ hþVo, Aa \y$b aho h¢ ZoÌ H$_b OmHo$, _hm_Zmo½` VWm{n

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

544 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


nwÌ ^mB© {H$ qMVm go Hw$_bm`m dXZ ZOa AmdVm ^`m&
Aa _hmH«$moY ê$n Hw${Q>b h¢ ^¥Hw$Q>r OmH$s, _mZm| H«$moY H$m ^açm Amer{df gn© hr h¡&
_hm^`§H$a hmoR> S>go& _hm {dH$amb ñdê$n _§Ìr XoIH$a S>ao& AmO Eogm H$m¡Z-gm H$mon ^`m,
`h ì`mHw$bVm ^B©& V~ hmW Omo‹S> grg ^y{_ _| bJm` amOm _` CJ« ewH$ bmoH$mj gmaU
BË`m{X YaVr H$s Amoa {ZaIVo Mbm`_mZ h¢ Hw$ÊS>b {OZHo$ {dZVr H$aVo ^E - ho ZmW! {Vhmao
{ZH$Q>dVu `moYm g~ hr `h àmW©Zm H$a¡ h¢ àgÞ hmohþ& Aa H¡$bme Ho$ {eIa Vwë` D§$Mo _{hb,
{OZHo$ _{U`m| H$s ^r{V, _{U`m| Ho$ PamoIm, {VZ_| {VîR>Vr ^«_aê$n h¢ ZoÌ {OZHo$, Eogr g~
am{U`m| g{hV _§XmoXar gmo `m{h XoIVr ^B©& H¡$gm Xo»`m? bmb h¢ ZoÌ OmHo$, àVmn H$m ^am&
Vm{h XoIH$a _mo{hV ^`m h¡ _Z OmH$m& amdU CR>H$a Am`wYembm _| J`m& H¡$gr h¡ Am`wYembm?
AZoH$ {Xì` eñÌ Aa gm_mÝ` eñÌ {VZgo ^ar, A_moK ~mU Aa MH«$m{XH$ A_moK aËZ{Zgy§
^ar, O¡g¢ dO«embm _| BÝÐ Om`&
Om g_` amdU Am`wYembm _| J`m Vm g_` AneHw$Z ^E& àW_ hr N>tH$ ^B© gmo
eHw$ZemñÌ{df¡ nyd©{XemHy§$ N>tH$ hmo` Vmo _¥Ë`w, Aa Ap½ZH$moU{df¡ emoH$, X{jU _| hm{Z,
Z¡G$Ë` _| ew^, npíM_{df¡ {_îQ> Amhma, dm`wH$moU _| gd© gånXm, CÎma{df¡ H$bh, B©emZ{df¡
YZmJ_, AmH$me{df¡ gd© g§hma, nmVmb{df¡ gd© gånXm `o Xem| {Xem{df¡ N>tH$ Ho$ \$b H$ho&
gmo amdU Hy§$ _¥Ë`w H$s N>tH$ ^B©&
~hþ[a AmJo _mJ© amoH$o _hm ZmJ {Za»`m& Aa hm eãX, hr eãX, {YH²$ eãX, H$hm§ Om` h¡ -
`h dMZ hmoVo ^E& Aa ndZH$a N>Ì Ho$ d¡Sy>`©_{U H$m XÊS> ^½Z ^`m& Aa CÎmamgZ {Ja nS>çm&
H$mJ Xm{hZm ~mobm& BË`m{X Am¡a ^r AneHw$Z ^E& Vo `wÕV¢ {ZdmaVo ^E, dMZH$a H$_©H$a
{ZdmaVo ^E& Oo ZmZm àH$ma Ho$ eHw$ZemñÌ{df¡ àdrU nwéf hþVo do AË`ÝV AmHw$b ^E& Aa
_§XmoXar ewH$ gmaU BË`m{X ~‹S>o-~‹S>o _§{Ì{ZHy§$ ~wbm` H$hVr ^B© - Vw_ ñdm_rHy§$ H$ë`mU H$s
~mV H$mhoHy§$ Z H$hmo hmo? A~ VH$ H$hm AnZr Aa CZH$s MoîQ>m Z XoIr& Hw$å^H$aU BÝÐOrV
_oKZmX go ~§YZ{df¡ AmE, do bmoH$nmb g_mZ _hmVoO Ho$ YmaH$ AX²^wV H$m`© Ho$ H$aUhmao& V~
Z_ñH$ma H$a _§Ìr _§XmoXar go H$hVo ^E - ho ñdm{_Zr! amdU _hm_mZr, `_amOgm H«$y a Amn hr Amn
àYmZ h¡& Eogm `m bmoH${df¡ H$moB© Zmht OmHo$ dMZ amdU _mZ¡& Omo Hw$N> hmoZhma h¡ Vm à_mU
~w{Õ CnO¡ h¡& ~w{Õ H$_m©Zgw m[aUr h¡& gmo BÝÐm{XH$H$a VWm Xod{Z Ho$ g_yhH$a Am¡a ^m§{V Z hmo`&
gånyU© Ý`m`emñÌ Aa Y_©emñÌ {Vhmam n{V g~ OmZ¡ h¡ naÝVw _mohH$[a CÝ_Îm ^`m h¡&
h_ ~hþV àH$ma H$hçm, gmo H$mhÿ àH$ma _mZ¡ Zmht& Omo hR> nH$S>çm h¡ gmo N>m§‹S>o Zmht& O¡g¢

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 545


dfm©H$mb Ho$ g_mJ_{df¡ _hmàdmhH$a g§`wŠV Omo ZXr VmH$m {VaZm H${R>Z h¡, V¡g¢ H$_©{Z H$m
àoam Omo Ord VmH$m gå~moYZm H${R>Z h¡& `Ú{n ñdm_r H$m ñd^md Xþ{Z©dma h¡ VWm{n {Vhmam
H$hm H$a¡ Vmo H$a¡& VmV¢ Vw_ {hV H$s ~mV H$hmo, `m_¢ Xmof Zmht&
`h _§{Ì{Z Zo H$hr V~ nQ>amUr gmjmV² bú_r g_mZ {Z_©b h¡ {MÎm OmH$m, gmo H$ånm`_mZ
n{V Ho$ g_rn Omdo`Hy§$ CÚ_r ^B©& _hm{Z_©b Obg_mZ dñÌ n{hao& O¡g¢ a{V H$m_ Ho$ g_rn
Om` V¡g¢ Mmbr& {ga na N>Ì {\$a¡ h¢, AZoH$ ghobr M_a T>ma¡ h¢& O¡g¢ AZoH$ Xod{ZH$a BÝÐmUr
BÝÐ n¢ Om` V¡g¢ `h gwÝXa dXZ H$s YaUhmar n{Vn¡ JB©& {Zídmg ZmIVr, nm§` {S>JVo, {e{Wb
hmo` JB© h¡ H${Q> _oIbm OmH$s, ^aVma Ho$ H$m`©{df¡ gmdYmZ, AZwamJ H$s ^ar, Vm{h ñZoh H$s
ÑpîQ>H$[a XoIVr ^B©&
AmnH$m {MÎm eñÌ{Z{df¡ Aa ~ŠVa{df¡ {VZHy$§ AmXa go ñne£ h¡ gmo _§XmoXar go H$hVo ^E -
ho _Zmohao! h§gZr g_mZ Mmb H$s MbZhmar ho Xodr! Eogm H$hm à`moOZ h¡ Omo Vw_ erK«Vm go
Amdmo hmo& ho {à`o! _oam _Z H$mhoHy§$ hamo hmo, O¡g¢ ñdßZ{df¡ {ZYmZ&
V~ dh n{Vd«Vm nyU©MÝÐg_mZ h¡ dXZ OmH$m, \y$bo H$_bg_mZ ZoÌ, ñdV: CÎm_ MoîQ>m
H$s YaUhmar, _Zmoha Oo H$Q>mj doB© ^E ~mU gmo n{V H$s Amoa MbmdZhmar, _hm{dMjU, _XZ
H$m {Zdmg h¡ A§J OmH$m, _hm _Ywa eãX H$s ~mobZhmar ñdU© Ho$ Hw$å^ g_mZ h¡§ ñVZ OmHo$,
{VZHo$ ^maH$a Z` J`m h¡ CXa OmH$m, Xm{S>_ Ho$ ~rO g_mZ Xm§V, _y§Jmg_mZ bmb AYa,
AË`ÝV gwHw$_ma, A{V gwÝXar, ^aVma H$s H¥$nm^y{_, gmo ZmWHy§$ àUm_ H$a H$hVr ^B© - ho Xod!
_mo{h ^aVma H$s ^rI Xodmo& Amn _hmX`md§V Y_m©Ë_mAm| go A{YH$ ñZohd§V, _¢ {Vhmao
{d`moJê$n ZXr{df¡ Sy>~y hÿ§, gmo _hmamO _mo{h {ZH$mgmo& H¡$gr h¡ ZXr? Xþ:Iê$n Ob H$s ^ar,
g§H$ën {dH$ënê$n bhaH$a nyU© h¡&
ho _hm~wÕo! Hw$Qw>å~ê$n AmH$me{df¡ gy`© g_mZ àH$me Ho$ H$Îmm© EH$ _oar {dZVr gwZhþ&
{Vhmam Hw$bê$n H$_bm| H$m dZ _hm {dñVrU© àb` hþAm Om` h¡ gmo Š`m| Z amIhþ& ho à^mo!
Vw_ _mo{h nQ>amUr H$m nX {X`m hþVm gmo _oao H$R>moa dMZ{ZHy§$ j_m H$amo& Oo AnZo {hVy h¢ {VZH$m
dMZ Am¡fY g_mZ J«mhç h¡& n[aUm_ gwIXmB©, {damoYa{hV, ñd^mdê$n AmZÝXH$mar h¡& _¢ `h
H$hÿ§ hÿ§ Vw_ H$mhoHy§$ g§Xoh H$s Vwbm M‹T>mo hmo& `h Vwbm M{‹T>do H$s Zmht, H$mho Hy§$ Amn g§Vmn H$amo
hmo, Aa h_ g~{ZHy§$ g§Vmn H$amo hmo, A~ hÿ H$hm J`m? {Vhmam g~ amO, Vw_ gH$b n¥Ïdr Ho$
ñdm_r, Aa {Vhmao ^mB© nwÌ{ZHy§$ ~wbm` bohþ& Vw_ AnZm {MÎm Hw$_mJ©V¢ {Zdmamo, AnZm _Z de
H$amo& {Vhmam _ZmoaW AË`ÝV AH$m`©{df¡ àdaVm h¡ gmo BpÝÐ`ê$n Vab Vwa§Jm| H$mo {ddoH$ê$n Ñ‹T>

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

546 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


bJm_H$a de H$amo& BpÝÐ`{Z Ho$ AW© Hw$_mJ©{df¡ _Z H$mo H$m¡Z àmßV H$a¡?
Vw_ AndmX H$m XoZhmam Omo CÚ_ Vm{df¡ H$hm àdVm} hmo? O¡g¢ AîQ>mnX AnZr N>m`m
Hy$n{df¡ XoI H«$moYH$a Hy$n{df¡ n‹S>o V¡g¢ Vw_ Amn hr Šboe CnOm` AmnXm _| n‹S>mo hmo& `h Šboe
H$m H$maU Omo An`e ê$n d¥j Vm{h VOH$a gwI go {VîR>mo& Ho${b Ho$ Wå^g_mZ Agma `h
{df` Vm{h H$hm Mmhmo hmo? `h {Vhmam Hw$b g_wÐ g_mZ Jå^ra àe§gm `mo½`, Vm{h emo{^V
H$amo& `h ^y{_JmoMam| H$s ñÌr ~‹S>o Hw$bd§V{ZHy§$ Ap½Z H$s {eIm g_mZ h¡ Vm{h VOmo! ho ñdm_r!
Oo gm_§V gm_§Vgm| `wÕ H$a¡ h¢ do _Z{df¡ `h {ZíM` H$a¡ h¢ h_ _a¢Jo& ho ZmW! Vw_ H$m¡Z AW©
_amo hmo? namB© Zmar VmHo$ AW© H$hm _aUm? `m _[ado{df¡ `e Zmht& Aa CZHy§$ _mamo, {Vhmar
OrV hmo` Vmohÿ `e Zmht& jÌr _a¡ h¢ `e Ho$ AW©& VmV¢ grVm gå~ÝYr hR> H$mo N>m§S>mo&
Aa Oo ~‹S>o ~‹S>o d«V h¢ {VZH$s _{h_m Vmo H$hm H$hmo? EH$ `h naXman[aË`mJ hr nwéf Ho$
hmo` Vmo XmoD$ OÝ_ gwYa|& erbd§V nwéf ^dgmJa {Va|& Omo gd©Wm ñÌr H$m Ë`mJ H$a¡ gmo Vmo
A{V loîR> hr h¡& H$mOb g_mZ H$m{b_m H$s CnOmdZhmar `h naZmar, {VZ{df¡ Oo bmobwnr,
{VZ{df¡ _oé g_mZ JwU hmo` Vmohÿ V¥U g_mZ bKw hmo` Om§`& Omo MH«$dVu H$m nwÌ hmo` Aa Xod
OmH$m nj hmo` Aa nañÌr Ho$ g§Jê$n H$sM{df¡ Sy>~¡ Vmo _hm An`eHy§$ àmßV hmo`& Omo _y‹T>_{V
nañÌr go a{V H$a¡ h¡ gmo nmnr Amer{df ^wO§JZr go a_¡ h¡& {Vhmam Hw$b AË`ÝV {Z_©b gmo
An`eH$a _{bZ _V H$amo& Xþ~w©{Õ VOmo! Oo _hm~bdmZ hþVo Aa Xÿgam| H$mo {Z~©b OmZVo
AH©$H$s{V© AeZKmofm{XH$ AZoH$ ZmeHy§$ àmßV hþE& gmo ho gw_wI! Vw_ H$hm Z gwZo&
`o dMZ _§XmoXar Ho$ gwZ amdU H$_bZ`Z, H$mar KQ>m g_mZ h¡ dU© OmH$m, _b`m{J[a
MÝXZ H$a {bßV _§XmoXar go H$hVm ^`m - ho H$m§Vo! Vy H$mhoHy§$ H$m`a ^B©& _¢ AH©$H$s{V© Zmht
Omo O`Hw$_ma go hmam& Aa _¢ AeZKmof Zmht Omo A{_VVoO go hmam& Aa Am¡a hy Zmht, _¢
Xe_wI hÿ§, Vy H$mho Hy§$ H$m`aVm H$s ~mV H$h¡ h¡& _¢ eÌwê$n d¥j{Z Ho$ g_yhHy§$ XmdmZbê$n hÿ§&
grVm H$Xm{MV Z Xÿ§& ho _§X_mZgo! Vy ^` _V H$a¡& `m H$Wm H$a Vmo{h H$hm? VmoH$m| grVm H$s
ajm gm¢nr h¡ gmo ajm ^br^m§{V H$a& Aa Omo ajm H$[adoHy§$ g_W© Zmht Vmo erK« _mo{h gm¢n Xodmo&
V~ _§XmoXar H$hVr ^B© - Vw_ Cggo a{VgwI ~m§N>mo hmo VmV¢ `h H$hmo hmo& _mo{h gm¢n Xodmo
gmo `h {Zb©ÁOVm H$s ~mV Hw$bd§Vm| H$mo C{MV Zmht& ~hþ[a H$hVr ^B© - Vw_Zo grVm H$m H$hm
_hmËå` XoIm Omo Vm{h ~maå~ma ~m§N>mo hmo& dh Eogr JwUd§Vr Zmht, kmVm Zmht, ê$nd§{V`m| H$m
{VbH$ Zmht, H$bm{df¡ àdrU Zmht, _Z-_mohZr Zmht, n{V Ho$ N>m§Zo (Amkm {~Zm) MbZodmar
Zmht& Vm g{hV a{V{df¡ ~w{Õ H$amo hmo, gmo ho H§$V! `h H$hm dmVm©? AnZr bKwVm hmo` h¡ gmo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 547


Vw_ Zmht OmZmo hmo? _¢ AnZo _wI AnZr àe§gm H$hm H$ê§$? AnZo _wI AnZo JwU H$ho JwUm|
H$s Jm¡UVm hmo` h¡& Aa namE _wI gwZo àe§gm hmo` h¡& VmV¢ _¢ H$hm§ H$hÿ§ Vw_ g~ ZrHo$ OmZmo
hmo& {dMmar grVm H$hm? bú_r ^r _oao Vwë` Zmht& VmV¢ grVm H$s A{^bmgm VOmo& _oam {ZamXa
H$a Vw_ ^y{_JmoMaUrHy§$ BÀN>mo hmo, gmo _§X_{V hmo, O¡go ~mb~w{Õ d¡Sy>`© _{U H$mo VO H$m§M H$mo
BÀN>¡& VmH$m H$Ny {Xì`ê$n Zmht& {Vhmao _Z{df¡ Š`m éMr `h J«må`OZ H$s Zmar g_mZ
Aën_{V, VmH$s H$hm A{^bmfm? Aa Amkm Xodmo gmoB© ê$n Yê§$, {Vhmao {MÎm H$s haUhmar _¢
bú_rê$n Yê§$& Aa Amkm H$amo Vmo eMr BÝÐmUr H$m ê$n Yê§$& H$hmo Vmo a{V H$m ê$n Yê§$&
ho Xod! Vw_ BÀN>m H$amo gmoB© ê$n Yê§$& `h dmVm© _ÝXmoXar H$s gwZ amdU Zo ZrMm _wI
{H$`m& Aa bÁOmdmZ ^`m& ~hþ[a _ÝXmoXar H$hVr ^B© - Vw_ nañÌr AmgŠV hmo` AnZr
AmË_m bKw {H$`m& {df`ê$n Am{_f H$s AmgŠVr h¡ OmHo$ gmo nmn H$m ^mOZ h¡& {YŠH$ma h¡
Eogr jwÐ MoîQ>mHy§$&
`h dMZ gwZ amdU _§XmoXar go H$hVm ^`m - ho MÝÐdXZr! H$_bbmoMZo! Vw_ `h H$hmo -
Omo H$hmo O¡gm ê$n ~hþ[a Yê§$ gmo Am¡am| Ho$ ê$n go {Vhmam ê$n H$hm KQ>Vr h¡? {Vhmam ñdV: hr
ê$n _mo{h A{V dëb^ h¡& ho CÎm_o! _oao AÝ` ñÌr{Z H$a H$hm? V~ h{f©V{MÎm hmo` H$hVr ^B©
- ho Xod! gy`© H$mo Xrn H$m CÚmoV H$hm {XImB`o? _¢ Omo {hV Ho$ dMZ AmnH$mo H$ho gmo Am¡am|
go nyN> XoImo& _¢ ñÌr hÿ§ _oao _| Eogr ~wX²{Y Zmht& emñÌ _| H$hr h¡ Omo YZr g~ hr Z` OmZ¢ h¢
naÝVw X¡d`moJ WH$s à_mXê$n ^`m hmo` Vmo Oo {hVw h¢ Vo g_Pmd¢& O¡go {dîUwHw$_ma ñdm_r H$mo
{d{H«$`mG${Õ H$m {dñ_aU ^`m Vmo Am¡am| Ho$ H$ho H$a OmZm& `h nwéf, `h ñÌr Eogm {dH$ën
_§X~w{Õ{Z Ho$ hmo` h¡& Oo ~w{Õ_mZ h¢ {hVH$mar dMZ g~ hr H$m _mZ b|`& AmnH$m H¥$nm^md _mo
D$na h¡ Vmo _¢ H$hÿ§ hÿ&§ Vw_ nañÌr H$m ào_ VOmo, _¢ OmZH$sHy$§ boH$a am_ n¡ OmD§$, Aa am_Hy$§ {Vhmao
nmg ë`mD§$& Aa Hw$å^H$aU, BÝÐOrV, _oKZmXHy§$ bmD§$& AZoH$ Ord{Z H$s qhgm H$a H$hm?
Eogo dMZ _ÝXmoXar Zo H$ho V~ amdU A{V H«$moYH$a H$hVm ^`m - erK« hr Omdmo Omdmo,
Vhm§ Voam _wI Z XoIy§ Vhm§ Omdmo& Ahmo Vy AmnH$mo d¥Wm n§{S>V _mZ¡ h¡& AmnH$s D§$MVm VO
nanj H$s àe§gm _| àdaVr& Vy XrZ{MÎm h¡, `moYmdm| H$s _mVm, Voao BÝÐOrV _oKZmX Ho$ go nwÌ
Aa _oar nQ>amUr, amOm _Z H$s nwÌr& Vmo_| EVr H$m`aVm H$hm§ go AmB©? Eogm H$hm V~ _§XmoXar
~mobr - ho n{V! gwZmo Omo km{Z`m| Ho$ _wI ~b^Ð Zmam`U à{VZmam`U H$m OÝ_ gw{Z`o h¡&
n{hbm ~b^Ð {dO` Zmam`U {Ìn¥îR>, à{VZmam`U AídJ«rd& XÿOm ~b^Ð AMb,
Zmam`U {Ûn¥îR> à{Vh[a VmaH$ Bg ^m§{V A~ VH$ gmV ~b^Ð Zmam`U hmo MwHo$& gmo BZHo$ eÌw

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

548 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


à{VZmam`U BÝhm|Zo hVo& A~ Vwåhmao g_` `h ~b^Ð Zmam`U ^E h¢ Aa Vw_ à{VdmgwXod hmo&
AmJo à{VdmgwXod hR>H$a hVo JE V¡g¢ Vw_ Zme H$mo BÀN>mo hmo& Oo ~w{Õ_mZ h¢ {VZH$mo `hr H$m`©
H$aZm Omo `m bmoH$ nabmoH$ _| gwI hmo`& Aa Xþ:I Ho$ A§Hw$a H$s CËn{Îm Z hmo` gmo H$aZm& `h
Ord {MaH$mb {df` go V¥ßV Z ^`m, VrZ bmoH${df¡ Eogm H$m¡Z h¡ Omo {df`m| go V¥ßV hmo`?
Vw_ nmnH$a _mo{hV ^E hmo gmo d¥Wm h¡& Aa C{MV Vmo `h h¡ Vw_Zo ~hþH$mb ^moJ {H$E, A~
_w{Zd«V Yamo AWdm lmdH$ Ho$ d«VYa Xþ:I Zme H$amo& AUwd«Vê$n IS²>JH$a XrßV h¢ A§J OmH$m
{Z`_ ê$n N>ÌH$a emo{^V, gå`H²$Xe©Zê$n dŠVa n{hao, erbê$n ÜdOm H$a emo{^V, A{ZË`m{X
~mah ^mdZm VoB© MÝXZ {VZH$a M{M©V h¡ A§J OmH$m, Aa kmZê$n YZwf H$mo Yao, de {H$`m h¡
BpÝÐ`{Z H$m ~b OmZ¡, ew^ Ü`mZ Aa àVmnH$a `wŠV, _`m©Xmê$n A§Hw$e H$a g§`wŠV,
{ZíMbê$n hmWr na M‹T>m, {OZ ^pŠV H$s h¡ _hm^pŠV OmHo$, XþJ©{Vê$n Hw$ZXr gmo _hmHw${Q>b
nmnê$n h¡ doJ OmH$m, A{VXþ:gh n§{S>V{ZH$a {V[a`o h¡, Vm{h {VaH$a gwIr hmodm¡& Aa {h_dmZ
gw_oé nd©V{df¡ {OZmb` H$mo nyOVo g§Vo _oao g{hV T>mB© Ûrn _| {dhma H$a, AîQ>mnX ghòñÌr{Z
Ho$ hñVH$_b-nëbd {VZH$a bS>m`m g§Vm gw_éo $ nd©V Ho$ dZ{df¡ H«$s‹S>m H$a, Aa J§Jm Ho$ VQ> na
H«$s‹S>m H$a, Aa Am¡a ^r _Zdm§{N>V àXoe{Z{df¡ a_UrH$ joÌ{Z{df¡ ho ZaoÝÐ! gwI go {dhma H$a&
`m `wÕH$a H$Ny à`moOZ Zmht, àgÞ hm¡dhþ& _oam dMZ gd©Wm gwI H$m H$maU h¡&
bmoH$mndmX _V H$amdhþ& An`eê$n g_wÐ _| H$mhoHy§$ Sy>~m¡ hmo? `h AndmX {dfVwë` _hm{ZÝÚ
na_ AZW© H$m H$maU ^bm Zmht& XþO©Z bmoH$ ghO hr na{ZÝXm H$a¡ gm¡ Eogr ~mV gwZ H$a Vmo
H$a¡ hr H$a¡§& `m ^m§{V Ho$ ew^ dMZ H$h H$a `h _hmgVr hmW Omo‹S> n{V H$m na_{hV dm§N>Vr
n{V Ho$ nm§`{Z n‹S>r&
V~ amdU _ÝXmoXarHy§$ CR>m`H$a H$hVm ^`m - Vy {Z:H$maU Š`m| ^`Hy§$ àmßV ^B©?
gwÝXadXZr! _mogo A{YH$ `m g§gma{df¡ H$moB© Zmht& Vy ñÌr n`m©` Ho$ ñd^mdH$a d¥Wm H$mhoHy§$ ^`
H$a¡ h¡& V¡Z¢ H$hr Omo `h dbXod Zmam`U h¢ gmo Zm_ Zmam`U Aa Zm_ ~bXod ^`m Vmo H$hm?
Zm_ ^E H$m`© H$s {g{Õ Zmht& Zm_ Zmha ^`m Vmo H$hm? Zmha Ho$ namH«$_ ^E Zmha hmo`& H$moB©
_Zwî` {gÕ Zm_ H$hm`m Vmo H$hm {gÕ ^`m? ho H$m§Vo! Vy H$hm H$m`aVm H$s dmVm© H$a¡? aWZynwa
H$m amOm BÝÐ H$hmdVm gmo H$hm BÝÐ ^`m? V¡g¢ `h ^r Zmam`U Zmht& `m ^m§{V amdU
à{VZmam`U Eogo à~b dMZ ñÌr H$mo H$h _hmàVmnr H«$s‹S>m ^dZ{df¡ _ÝXmoXar g{hV J`m, O¡g¢
BÝÐ BÝÐmUr g{hV H«$s‹S>m J¥h{df¡ Om`&
gm§P Ho$ g_` gm§P \y$br, gy`© AñV g_` {H$aU g§H$moMZo bJm, O¡g¢ g§`_r H$fm`m| H$mo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 549


g§H$moM¡& gy`© AmaŠV hmo` AñVHy§$ àmßV ^`m, H$_b _w{XV ^E& MH$dm MH$dr {d`moJ Ho$ ^`
H$a XrZ dMZ aQ>Vo ^E, _mZm| gy`©Hy§$ ~wbmd¡ h¢& Aa gy`© Ho$ AñV hmo`doH$a J«h ZjÌ{Z H$s goZm
AmH$me{df¡ {dñVar, _mZm| MÝÐ_m Zo nR>mB©& am{Ì Ho$ g_` aËZÛrnm| H$m CÚmoV ^`m& Xrnm| H$s
à^mH$a b§H$m ZJar Eogr emo^Vr ^B© _mZm| gw_oé H$s {eIm hr h¡& H$moD$ dëb^m dëb^ go
{_bH$a Eogo H$hVr ^B© EH$ am{Ì Vmo Vw_ g{hV ì`VrV H$a|Jo ~hþ[a Xo{IE H$hm hmo`? Aa H$moB©
EH$ {à`m ZmZm àH$ma Ho$ nwîn{Z H$s gwJÝY Ho$ _H$a§XH$a CÝ_Îm ^B© ñdm_r Ho$ A§J{df¡ _mZm|
_hmH$mo_b nwîn{Z H$s d¥pîQ> hr n‹S>r& H$moB© Zmar H$_b Vwë` h¢ MaU OmHo$, Aa H${R>Z h¡§ Hw$M
OmHo$, _hmgwÝXa eara H$s YaUhmar, gwÝXan{V Ho$ g_rn JB©& Aa H$moB© gwÝXar Am^yfU{ZHy§$
nhaVr Eogr emo^Vr ^B© _mZm| ñdU© aËZm| H$mo H¥$VmW© H$a¡ h¡&
^mdmW© - Vm g_mZ Á`mo{V aËZ ñdU©{Z{df¡ Zmht& am{Ì g_` {dÚmH$[a {dÚmYa
_Zdm§{N>V H«$s‹S>m H$aVo ^E& Ka Ka{df¡ ^moJ^y{_ H$s gr aMZm hmoVr ^B©& _hmgwÝXa JrV Aa
~rU ~m§gw[a`m| H$m eãX {VZH$a b§H$m h{f©V ^B©& _mZm| dMZmbmn hr H$a¡ h¡& Aa Vmå~yb
gwJÝY _më`m{XH$ ^moJ Aa ñÌr Am{X Cn^moJ gmo ^moJmon^mon{ZH$[a bmoH$ Xod{Z H$s Ý`mBª a_Vo
^E& Aa H$B©EH$ CÝ_Îm ^E pñÌ`m| H$mo ZmZm àH$ma a_mdVo ^E& Aa H$B©EH$ Zmar AnZo dXZ
H$s à{V{~å~ aËZ{Z H$s ^r{V{df¡ XoIH$a OmZVr ^B© {H$ H$moB© XÿOr ñÌr _pÝXa _| AmB© h¡, gmo
B©fm©H$a ZrbH$_b go n{VHy§$ VmS>Zm H$aVr ^B©& ñÌr{Z Ho$ _wI H$s gwJÝYVmH$a _{Xam gwJÝY
hmo` JB©, Aa _{Xam Ho$ `moJH$a Zm[a{Z Ho$ ZoÌ bmb hmo JE& Aa H$moB©`H$ Zm{`H$m ZdmoT>m hþVr,
Aa àrV_ Zo _{Xam {nbm` CÝ_Îm H$ar& gmo _Ý_W H$_©{df¡ àdrU àm¡‹T>m Ho$ ^mdHy§$ àmßV ^B©&
bÁOmê$n gIrHy§$ Xÿa H$a CÝ_ÎmVmê$n gIr Zo H«$s‹S>m{df¡ AË`ÝV VËna H$ar& Aa Ky_¡ h¢ ZoÌ
OmHo$ Aa ñI{bV h¡ dMZ OmHo$ ñÌr nwéf{Z H$s MoîQ>m CÝ_ÎmVmH$a {dH$Q> ê$n hmoVr ^B©&
ZaZm[a{Z Ho$ AYa _y§Jm g_mZ emo^m`_mZ XrIVo ^E& Za Zmar _XmoÝ_Îm ^E gmo Z H$hZo H$s
~mV H$hVo ^`o, Aa Z H$aZo H$s ~mV H$aVo ^`o& bÁOm Ny>Q> JB©, MÝÐ_m Ho$ CX`H$a _XZ H$s
d¥{Õ ^B©& Eogm hr Vmo BZH$m `m¡dZ, Eogo hr gwÝXa _§{Xa, Aa Eogm hr A_b H$m Omoagy§ g~ hr
CÝ_Îm MoîQ>m H$m H$maU Am` àmßV ^`m& Eogr {Zem{df¡, à^mV{df¡ hmoZhma h¢ `wÕ {OZHo$ gmo
g§^moJ H$m `moJ CËgdê$n hmoVm ^`m& Aa amjg{Z H$m BÝÐ gwÝXa h¡ MoîQ>m OmH$s, gmo g_ñV
hr amObmoH$Hy§$ a_mdVm ^`m, ~maå~ma _§XmoXargy§ ñZoh OZmdVm ^`m& `mH$m dXZê$n MÝÐ
{ZaIVo amdU Ho$ bmoMZ V¥ßV Z ^`o&
_§XmoXar amdUHy§$ H$hVr ^B© - _¢ EH$ jU_mÌ hÿ Vw_H$mo Z VOy§Jr& ho _Zmoha! gXm {Vhmao

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

550 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


g§J hr ahÿ§Jr& O¡g¢ ~ob ~mhþ~{b Ho$ gd© A§Jgy§ bJr V¡g¢ ahÿ§Jr& Amn `wÕ{df¡ {dO`H$a doJ
hr Amdmo& _¢ aËZ{ZHy§$ MyU©H$a Mm¡H$ nyê§$Jr& Aa {Vhmao AK©nmÚ H$ê§$Jr, à^w H$s _hm_I nyOm
H$amD§$Jr& ào_H$a H$m`a h¡ {MÎm OmH$m, AË`ÝV ào_ Ho$ dMZ H$hVo {Zem ì`VrV ^B©, H$a
Hy$H$S>m ~mobo|, ZjÌ{Z H$s Á`mo{V {_Q>r, g§Ü`m bmb ^B©, Aa ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb`{Z{df¡ _hm
_Zmoha JrVÜd{Z hmoVr ^B©& Aa gy`©bmoH$ H$m bmoMZ CX`Hy§$ gÝ_wI ^`m, AnZr {H$aU{ZH$a
gd© {Xem{df¡ CÚmoV H$aVm g§Vm àb`H$mb Ho$ Ap½Z_ÊS>b g_mZ h¡ AmH$ma OmH$m à^mV g_`
^`m& V~ g~ amUr n{VHy§$ N>mo‹S>Vr CXmg ^Bª& V~ amdU Zo g~Hy§$ {Xbmgm H$ar& Jå^ra dm{XÌ
~mOo, e§Im| Ho$ eãX ^E& amdU H$s Amkm H$a Oo `wÕ{df¡ {dMjU h¢ _hm^Q>, _hm Ah§H$maHy§$
YaVo na_ CÕV A{Vhf© Ho$ ^ao ZJa go {ZH$go& Va§J hñVr aWm| na M‹T>o, IS²>J YZwf JXm daN>r
BË`m{X AZoH$ Am`wY{Z Hy§$ Yao, {OZ na M_a Tw>aVo, N>Ì {\$aVo, _hm emo^m`_mZ Xod{Z O¡go
ñdê$ndmZ², _hm àVmnr {dÚmYa{Z Ho$ A{Yn{V `moYm, erK« H$m`© Ho$ H$aUhmao, loîR> G${Õ Ho$
YmaH$ `wÕHy§$ CÚ_r ^E& Vm {XZ ZJar ñÌr H$_bZ`Zr H$éUm^mdH$[a XþIê$n hmoVr ^Bª& gmo
{VZHy§$ {ZaIo XþO©Z H$m {MÎm ^r X`mbw hmo`&
H$moB©`H$ gw^Q> Ka go `wÕHy§$ {ZH$gm Aa ñÌr bma bJr Amd¡ h¡ Vm{h H$hVm ^`m - ho _w½Yo!
Ka Omdmo& h_ gwIgy§ Om` h¢& Aa H$moB`© H$ ñÌr ^aVma Mbo h¢ {VZH$mo nrN>go §y Om` H$hVr ^B© -
ho H§$V! {Vhmam CÎmamgZ bodmo, V~ n{V gÝ_wI hmo` boVo ^E! H¡$gr h¡ _¥JZ`Zr? n{V Ho$ _wI
XoIdo H$s h¡ bmbgm OmHo$& Aa H$moB©`H$ àmUdëb^m n{VHy§$ ÑpîQ> go AJmoMa hmoVo g{I`m|
g{hV _yN>m© Im` n‹S>r& Aa H$moB©`H$ n{Vgy§ nmN>r Am` _m¡Z Jh, goO na nar, _mZm| H$mR> H$s
nwVbr hr h¡& Aa H$moB©`H$ eyadra lmdH$ Ho$ d«V H$m YmaH$ nrR> nrN>o AnZr ñÌrHy§$ XoIVm ^`m
Aa AmJ¢ Xodm§JZmAm| Hy§$ XoIVm ^`m&
^mdmW© - Oo gm_§V AUwd«V YmaH$ h¢ do XodbmoH$ Ho$ A{YH$mar h¢& Aa Oo gm_§V n{hbo
nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m g_mZ gm¡å`dXZ hþVo do `wÕ Ho$ AmJ_Z{df¡ H$mbg_mZ H«y$a AmH$ma hmo`
JE& {ga na Q>mon Yao dŠVa n{hao eñÌ brE VoO ^mgVo ^E&
AWmZÝVa MVwa§J goZm g§`wŠV YZwf N>Ìm{XH$H$a nyU© _marM _hm VoOHy§$ Yao `wÕ H$m
A{^bmfr Am` àmßV ^`m& {\$a {d_bMÝÐ Am`m _hm YZwfYmar& Aa gwZÝX AmZÝX ZÝX
BË`m{X hOmam| amOm AmE& gmo {dÚmH$a {Za_m{nV {Xì`aW {VZna M‹T>o Ap½Z H$s gr à^mHy§$ Ya¡
_mZm| Ap½ZHw$_ma Xod hr h¢& H$B© EH$ VrúU eñÌm|H$a gånyU© {h_dmZ nd©Vg_mZ Oo hmWr CZ
na gd©{Xemdm|Hy§$ AmÀN>mXVo hþE AmE, O¡g¢ {dOwar go g§`wŠV _oK_mbm Amd¡& Aa H$B© EH$ loîR>

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 551


Vwa§Jm| na M‹T>o nm§Mm| h{W`mam| H$a g§`wŠV erK« hr Á`mo{Vf bmoH$Hy§$ Cb§K AmdVo ^E& ZmZm
àH$ma Ho$ ~‹S>o ~‹S>o dm{XÌ Am¡a Vwa§Jm| H$m htgZm& JOm| H$m JO©Zm, n`mXm| Ho$ eãX, `moYm{Z Ho$
qghZmX, ~ÝXrOZm| Ho$ O` O` eãX Aa JwUrOZm| Ho$ JrV draag Ho$ ^ao BË`m{X Am¡a ^r AZoH$
eãX ^bo ^E&
YaVr AmH$me eãXm`_mZ ^E& O¡g¢ àb`H$mb Ho$ _oKnQ>b hmod¢ V¡g¢ {ZH$go& _Zwî` hmWr
Kmo‹S>o aW {n`mXo nañna AË`ÝV {d^y{VH$a XoXrß`_mZ, ~‹S>r ^wOm{Z go d»Va n{ha CV§J h¢
CañWb {OZHo$, {dO` Ho$ A{^bmfr Am¡a n`mXo IS²>J g§^mbo h¢ _hm M§Mb AmJo AmJo Mbo
Om§` h¢, ñdm_r Ho$ hf© CnOmdZhmao {VZHo$ g_yhH$a AmH$me n¥Ïdr Am¡a gd© {Xem ì`mßV ^Bª&
Eogo Cnm` H$aVo ^r `m Ord Ho$ nyd© H$_© H$m CX` h¡ V¡gm hr hmo` h¡& `h àmUr AZoH$ MoîQ>m H$a¡
h¡ naÝVw AÝ`Wm Z hmo`, O¡gm ^{dVì` h¡ V¡gm hr hmo`& gy`© hÿ Am¡a àH$ma H$[ado g_W© Zmht&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
amdU H$m `wÕ{df¡ CÚ_r hmoZo H$m dU©Z H$aZo dmbm VohÎmadm± nd© g§nyU© ^`m&&73&&
AWmZÝVa b§Ho$ída _§XmoXargy§ H$hVm ^`m - ho {à`o! Z Om{Z`o ~hþ[a {Vhmam Xe©Z hmo` dm
Z hmo`& V~ _§XmoXar H$hVr ^B© - ho ZmW! gXm d¥{ÕHy§$ àmßV hmodmo, eÌwdm|Hy§$ OrV erK« hr Am`
h_H$mo XoImoJo& Aa g§J«m_ go OrVo AmAmoJo& Eogm H$hm Aa hOmam| pñÌ`m| H$a AdbmoH$Vm g§Vm
amjgm| H$m ZmW _§{Xa go ~m{ha J`m& _hm {dH$Q>VmHy§$ Yao {dÚmH$a {Za_mß`m EoÝÐZm_m aW Vm{h
XoIVm ^`m& OmHo$ hOma hmWr OwV| _mZm| H$mar KQ>m H$m _oK hr h¡&
ho ZmW! hmWr _XmoÝ_Îm Pao h¡§ _X {OZHo$, _mo{V`m| H$s _mbm {VZH$[a nyU©, _hm KQ>m Ho$
ZmXH$a `wŠV EoamdV g_mZ ZmZm àH$ma Ho$ a§Jm| go emo{^V, {OZH$m OrVZm H${R>Z, Aa {dZ`
Ho$ Ym_, AË`ÝV JO©ZmH$a emo{^V Eogo gmohVo ^E _mZm| H$mar KQ>m Ho$ g_yh hr h¢& _Zmoha h¡
à^m {OZH$s Eogo hm{W`m| Ho$ aW MT>çm amdU gm¡hVm ^`m& ^wO~ÝY H$a emo^m`_mZ h¢ ^wOm
OmH$s, _mZm| gmjmV² BÝÐ hr h¡& {dñVrU© h¢ ZoÌ OmHo$, AZwn_ h¡ AmH$ma OmH$m, Aa VoO H$a
gH$b bmoH${df¡ loîR> 10 hOma Amn g_mZ {dÚmYa {VZHo$ _§S>bH$a `wŠV aU{df¡ Am`m, gmo
do _hm ~bdmZ Xodm| gm[aIo A{^àm` Ho$ doÎmm amdUHy§$ Xo{I gwJ«rd hZw_mZ H«$moYHy§$ àmßV ^E&
Aa O~ amdU MT>çm V~ AË`ÝV AneHw$Z ^E& ^`mZH$ eãX ^E, Aa AmH$me{df¡ J¥Y«
^«_Vo ^E AmÀN>m{XV {H$`m h¡ gy`© H$m àH$me {OÝhm|Zo, gmo `o j` Ho$ gyMH$ AneHw$Z ^E&
naÝVw amdU Ho$ gw^Q> Z _mZVo ^E, `wÕHy§$ AmE hr&
Aa lram_MÝÐ AnZr goZm{df¡ {VîR>Vo gmo bmoH${Zgy§ nyN>Vo ^E - ho bmoH$mo! `m ZJar Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

552 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


g_rn `h H$m¡Z nd©V h¡? V~ gwfoUm{XH$ Vmo VËH$mb hr Odm~ Z Xo` gHo$ Aa Om§~wdm{XH$
H$hVo ^E - `h ~hþê${nUr {dÚm go aMm nX²_ZmJZm_m aW h¡ KZo{ZHy§$ _¥Ë`w H$m H$maU& A§JX
Zo ZJa{df¡ Om`H$a amdUHy§$ H«$moY CnOm`m gmo A~ ~hþê${nUr {dÚm {gÕ ^B© h_go _hmeÌwVm
{bE h¡& gmo {VZHo$ dMZ gwZH$a bú_U gmaWr go H$hVm ^`m _oam aW erK« hr Mbm`& V~
gmaWr Zo aW Mbm`m Aa O¡g¢ g_wÐ JmO¡ Eogo dm{XÌ ~mOo& dm{XÌm| Ho$ ZmX gwZH$a `moYm {dH$Q>
h¡ MoîQ>m {OZH$s, bú_U Ho$ g_rn AmE&
H$moB©`H$ am_ Ho$ H$Q>H$ H$m gw^Q> AnZr ñÌr H$mo H$hVm ^`m - ho {à`o! Vy emoH$ VO nmN>r
Omdhþ _¢ b§Ho$ída OrV {Vhmao g_rn AmD§$Jm, `m ^m§{V Jd©H$a àM§S> Oo `moYm do AnZr
ñÌr{ZHy§$ Yr`© ~§Ym` AÝV:nwa go {ZH$go& nañna ñnYm© H$aVo doJ go àoao h¢ dmhZ aWm{XH$
{OÝhm|Zo Eogo _hm`moYm eñÌ Ho$ YmaH$ `wÕHy§$ CÚ_r ^E& ^yVñdZZm_m {dÚmYa{Z Ho$ A{Yn{V
_hmhm{W`m| Ho$ aW M‹T>m {ZH$ñ`m, J§^ra h¡ eãX OmH$m&
`m {d{Y Am¡a ^r {dÚmYa{Z Ho$ A{Yn{V hf© g{hV am_ Ho$ gw^Q> H«y$a h¢ AmH$ma {OZHo$,
H«$moYm`_mZ hmo` amdU Ho$ `moYm{Zgy§ O¡gm g_wÐ JmO¡ V¡g¢ JmOVo, J§Jm H$s CV§J bha g_mZ
CN>bVo, `wÕ Ho$ A{^bmfr ^E, Aa am_ bú_U S>oam{Zgy§ {ZH$go& H¡$g¢ h¡ XmoD$ ^mB©? n¥Ïdr{df¡
ì`mßV h¢ AZoH$ `e {OZHo$, H«y$a AmH$ma Hy§$ Yao, qgh{Z Ho$ aW M‹T>o dIVa n{hao& _hm ~bdmZ
CJVo gy`© g_mZ lram_ emo^Vo ^E& Aa bú_U Jé‹S> H$s ÜdOm OmHo$ Aa Jé‹S> Ho$ aW MT>çm&
H$mar KQ>m g_mZ h¡ a§J OmH$m AnZr í`m_VmH$a í`m_ H$ar h¡§ Xem|{Xem OmZo, _wHw$Q>Hy§$ Yao
Hw$ÊS>b n{hao YZwf M‹T>m` ~IVa n{hao ~mU {bE O¡gm gm§P Ho$ g_` A§OZ{Ja gmoh¡ V¡g¢
emo^Vm ^`m&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! ~‹S>o-~‹S>o {dÚmYa ZmZm àH$ma Ho$ dmhZ Aa {d_mZ{Z
na M‹T>o `wÕ H$[adoHy§$ H$Q>H$gy§ {ZH$go& O~ lram_ M‹T>o V~ AZoH$ ew^ eHw$Z AmZÝX Ho$
CnOmdZhmao ^E& am_ H$mo MT>çm OmZ amdU erK« hr XmdmZb g_mZ h¡ AmH$ma OmH$m `wÕHy§$
CÚ_r ^`m& XmoZm| hr H$Q>H$ Ho$ `moYm Oo _hm gm_§V {VZ na AmH$me go JÝYd© Aa Aßgam
nwînd¥pîQ> H$aVr ^B©& A§OZ{J[a go hmWr _hmdVm| Ho$ àoao _XmoÝ_Îm Mbo& {n`mXm| H$a ~o‹T>o, Aa
gy`© Ho$ aW g_mZ aW M§Mb h¢ Vwa§J {OZHo$ gmaWr{ZH$a `wŠV& {OZ na _hm`moYm M‹T>o `wÕ H$mo
àdV}& Aa Kmo‹S>m| na M‹T>o gm_§V Jå^ra h¢ ZmX {OZHo$ na_ VoOHy§$ Yao JmOVo ^E& Aa Aíd
htgVo ^E& na_hf© Ho$ ^ao X¡Xrß`_mZ h¢ Am`wY {OZHo$ Aa {n`mXo Jd© Ho$ ^ao n¥Ïdr{df¡ CN>bVo
^E& IS²>J IoQ> ~aN>r h¡ hmW{df¡ {OZHo$, `wÕ H$s n¥Ïdr{df¡ àdoe H$aVo ^`o nañna ñnYm© H$a¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 553


h¢ Xm¡‹S>o h¢, `moYm{Z{df¡ nañna AZoH$ Am`wY{ZH$a VWm bmR>r _yH$m bmoh`pîQ>{ZH$a `wÕ ^`m h¡,
nañna Ho$eJ«hU ^`m&
IS²>J H$a {dXmam J`m h¡ eara {OZH$m, H$B©EH$ ~mUH$a ~tYo JE VWm{n `moYm `wÕ Ho$
AmJo hr ^E, _mao h¢ àhma H$a¡ h¡§ JmO¡ h¢ Kmo‹S>o ì`mHw$b ^E ^«_¡ h¢, H$B© EH$ AmgZ Imbr hmo`
JE Agdma _mao JE _wpîQ>`wÕ JXm`wÕ ^`m, H$B© EH$ ~mU{ZH$a ~hþV _mao JE, H$B© EH$ IS²>J
H$a H$B© EH$ gobm§oH$a Kmd ImE, ~hþ[a eÌwHy§$ Km`b H$aVo ^E, H$B© EH$ _Zdm§{N>V ^moJ{ZH$a
BpÝÐ`{ZHy§$ a_mdVo gmo `wÕ {df¡ BpÝÐ`| BZH$mo N>mo‹S>Vr ^B©& O¡go H$m`© nao Hw${_Ì VO¡, H$B© EH$
Ho$ Am§V{Z Ho$ T>oa hmo` JE VWm{n IoX Z _mZVo ^E eÌw{Z na Om` n‹S>o, Aa eÌwg{hV Amn
àmUm§V ^E, S>go h¢ hm|R> {OÝhm|Zo& Oo amOHw$_ma XodHw$_ma gm[aIo gwHw$_ma aËZ{Z Ho$ _{hbm| Ho$
{eIa{df¡ H«$s‹S>m H$aVo, _hm^moJr nwéf ñÌr{Z Ho$ ñVZH$a a_m`o g§Vo do IS²>J MH«$ H$ZH$ BË`m{X
Am`wY{ZH$a {dXmao g§Vo g§Jm« _ H$s ^y{_{df¡ n‹S>&o {dê$n AmH$ma {VZH$mo J¥Y« njr Aa ñ`mb ^I¡ h¢&
Aa O¡g¢ a§J_{hb _| a§J H$s am_m ZIm|H$a {M• H$aVr, Aa {ZH$Q> AmdVt, V¡g¢ ñ`mbZr
ZI X§V{ZH$a {M• H$a¡ h¢, Aa g_rn Amd¢ h¢& ~hþ[a ídmg Ho$ àH$me H$a OrdVo Om{Z do S>a
Om§` h¢, O¡g¢ S>mH$Zr _§ÌdmXr go Xÿa Om§`& Aa gm_§V{ZHy§$ OrdVo Om{Z `{jUr S>a H$a CS> OmVr
^Bª, O¡g¢ XþîQ> Zmar Mbm`_mZ h¢ ZoÌ {OgHo$, n{V Ho$ g_rn go OmVr aho& Ordm| Ho$ ew^mew^
àH¥${V H$m CX` `wÕ{df¡ b{IE h¡& XmoZm| ~am~a, Aa H$moB© H$s hma hmo` H$moB© H$s OrV hmo`&
Aa H$~hÿ§ Aën goZm H$m ñdm_r _hm goZm Ho$ ñdm_r H$mo OrVo, Aa H$moB©`H$ gwH¥$V Ho$ gm_Ï`©
go ~hþVm| H$mo OrVo, Aa H$moB© ~hþV ^r nmn Ho$ CX` go hma Om`& {OZ Ordm| Zo nyd© ^d{df¡ Vn
{H$`m do amÁ` Ho$ A{YH$mar hmo` {dO` H$mo nmd| h¢& Aa {OÝhm|Zo Vn Z {H$`m AWdm Vn ^§J
{H$`m {VZH$s hma hmo` h¡&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¡ - ho lo{UH$! `h Y_© __© H$s ajm H$a¡ h¡, Aa XþO©`
H$mo OrV¡ h¡& Y_© hr ~‹S>m ghmB© h¡& ~‹S>m nj Y_© H$m h¡& Y_© g~ R>m¡a ajm H$a¡ h¡& Kmo‹S>m| H$a
`wŠV aW, nd©V g_mZ hmWr, ndZ g_mZ Vwa§J, Agwa Hw$_ma go n`mXo BË`m{X gm_J«r nyU© h¡,
naÝVw nyd© nwÊ` Ho$ CX` {~Zm H$moB© am{Ido g_W© Zmht& EH$ nwÊ`m{YH$mar hr eÌwdm| H$mo OrV¡
h¢& Bg ^m§{V am_ amdU Ho$ `wÕ H$s àd¥{Îm{df¡ `moYmdm| H$a `moYm hVo JE, {VZH$a aUjoÌ ^a
J`m, AdH$me Zmht& Am`wYm|H$a `moYm CN>b¡ h¢ na¡ h¡ gmo AmH$me Eogm ÑpîQ> n‹S>Vm ^`m& _mZm|
CËnmV Ho$ ~mXbm|H$a _§{S>V h¡&
AWmZÝVa _marM, MÝÐ{ZH$a, ~O«mj, ewH$gmaU Am¡a ^r amjgm| Ho$ AYre {VÝhm|Zo am_

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

554 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$m H$Q>H$ X~m`m& V~ hZw_mZ MÝÐ _marM Zrb _wHw§$X ^yVñdZ BË`m{X am_nj Ho$ `moYm {VÝhm|Zo
amjg{Z H$s goZm X~mB©& V~ amdU Ho$ `moYm Hw§$X, Hw$å^, {ZHw$å^, {dH«$_, H«$_mU, Oå~y_mbr,
H$mH$~br gy`m©a, _H$aÜdO, Ae{ZaW BË`m{X amjg{Z Ho$ ~‹S>o ~‹S>o amOm erK« hr `wÕHy§$ CR>o&
V~ ^yYa, AMb, gå_oX, {ZH$mb, H$w{Q>b, A§JX, gwIoU, H$mb, MÝX, C{_©Va§J BË`m{X
dmZad§er `moYm {VZHo$ gÝ_wI ^E& CZ hr g_mZ Vm g_` H$moB© gw^Q> à{Vnjr gw^Q> {~Zm ÑpîQ>
Z nS>çm&
^mdmW© - XmoZm| nj Ho$ `moYm nañna _hm`wÕ H$aVo ^E& Aa A§OZr H$m nwÌ hm{W{Z Ho$
aW na M‹T>H$a aU _| H«$s‹S>m H$aVm ^`m, O¡g¢ H$_b{ZH$a ^ao gamoda _| _hmJO H«$s‹S>m H$a¡&
Jm¡V_ JUYa H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! dm hZw_mZ eyadra Zo amjg{Z H$s ~‹S>r goZm Mbm`_mZ
H$ar, Cgo éMm Omo {H$`m& V~ amOm _` {dÚmYa X¡Ë`d§er _§XmoXar H$m ~mn, H«$moY Ho$ àg§JH$a
bmb h¢ ZoÌ OmHo$, gmo hZw_mZ Ho$ gÝ_wI Am`m&
V~ dh hZw_mZ H$_b g_mZ h¢ ZoÌ OmHo$ ~mUd¥pîQ> H$aVm ^`m, gmo _` H$m aW MH$Mya
{H$`m& V~ dh XÿOo aW M‹T>H$a `wÕ H$mo CÚ_r ^`m V~ hZw_mZ ~hþ[a aW Vmo‹S> S>mbm& V~ _`
H$mo {dˆb XoI amdU Zo ~hþê${nUr {dÚmH$a àÁd{bV CÎm_ aW erK« hr ^oOm& gmo amOm _`
Zo dm aW na M‹T>H$a hZw_mZ go `wÕ {H$`m Aa hZw_mZ H$m aW Vmo‹S>m& V~ hZw_mZ H$mo X~m XoI
^m_§S>b _XX Am`m& gmo _` Zo ~mUdfm© H$a ^m_§S>b H$m ^r aW Vmo‹S>m& V~ amOm gwJ«rd BZHo$
_XX AmE& gmo _` Zo VmHy§$ eñÌa{hV {H$`m Aa ^y{_ _| S>mam& V~ BZH$s _XX {d^rfU Am`m&
Vmo {d^rfU Ho$ Aa _` Ho$ AË`ÝV `wÕ ^`m, nañna ~mU Mbo& gmo _` Zo {d^rfU H$m d»Va
Vmo‹S>m& gmo AemoH$ d¥j Ho$ nwîn g_mZ bmb hmo` V¡gr bmbê$n é{Ya H$s Ymam {d^rfU Ho$ n‹S>r&
V~ dmZad§{e`m| H$s goZm Mbm`_mZ ^B© - Aa am_ `wÕHy§$ CÚ_r ^E, {dÚm_B© qgh[Z Ho$ aW
M‹T>o erK« hr _` na AmE&
Aa dmZad§er{ZHy§$ H$hVo ^E - Vw_ ^` _V H$ahþ& amdU H$s goZm {dOwar g{hV H$mar KQ>m
g_mZ Vm_| CJVo gy`© g_mZ lram_ àdoe H$aVo ^E& Aa nagoZm H$m {dÜd§g H$adoHy§$ CÚ_r ^E&
V~ hZw_mZ ^m_§S>b gwJ«rd {d^rfUHy§$ Yr`© CnOm Aa dmZad§{e{Z H$s goZm `wÕ H$adoHy§$ CÚ_r
^B©& am_ H$m ~b nm` am_ Ho$ godH${Z H$m ^` {_Q>m& nañna XmoZm| goZm Ho$ `moYm{Z{df¡ eñÌm|
H$m àhma ^`m, gmo XoI XoI Xod AmíM`©Hy§$ àmßV ^E& Aa XmoZm| goZm{df¡ A§YH$ma hmo` J`m&
àH$mea{hV bmoH$ÑpîQ> Z n‹S>o& lram_ amOm _` H$mo ~mU{ZH$a AË`ÝV AmÀN>mXVo ^E& Wmo‹S>o hr
IoX H$a _` Hy§$ {dˆb {H$`m, O¡g¢ BÝÐ M_aoÝÐHy§$ H$a¢& V~ am_ Ho$ ~mUm|H$a _`Hy§$ {dˆb XoI,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 555


amdU H$mb g_mZ H«$moYH$a am_ na Ym`m& V~ bú_U am_ H$s Amoa amdUHy§$ AmdVm XoI
_hmVoO H$a H$hVm ^`m - hmo {dÚmYa! Vy {H$Ya Om` h¡, _¢ Vmo{h AmO Xo»`m, I‹S>m ahmo& ho
a§H$! nmnr, Mmoa, na ñÌrê$n XrnH$ Ho$ nV§J, AY_nwéf, XþamMmar! AmO _¢ Vmogm| Eogr H$ê§$
O¡gr H$mb Z H$a¡& ho Hw$_mZwf! lramKdXod g_ñV n¥Ïdr Ho$ n{V {VÝhm|Zo _mo{h Amkm H$ar h¡
Omo `m MmoaHy§$ gOm Xohþ&
V~ Xe_wI _hmH«$moY H$a bú_Ugy§ H$hVm ^`m - ao _y‹T>! V¢Zo H$hm bmoH$à{gÕ _oam àVmn
Z gwZm? `m n¥Ïdr{df¡ Oo gwIH$mar gma dñVw h¢ gmo g~ _oar hr h¢& _¢ amOm n¥Ïdrn{V, Omo
CËH¥$îQ> dñVw gmo _oar& KÝQ>m JO Ho$ H§$R>{df¡ gmoh¡, ñdmZ Ho$ Z gmoh¡& V¡g¢ `mo½` dñVw _oao Ka gmoh¡
Am¡a H¡$ Zmht& Vy _Zwî`_mÌ d¥Wm {dbmn H$a¡ Voar H$hm epŠV? Vy XrZ _oao g_mZ Zmht& _¢ a§H$
go Š`m `wÕ H$ê§$? Vy Aew^ Ho$ CX` go _mogo `wÕ {H$`m Mmho h¡ gmo OrdZ go CXmg ^`m h¡,
_ydm Mmh¡ h¡&
V~ bú_U ~mobo - Vy O¡gm n¥Ïdrn{V h¡ V¡gm _¢ ZrHo$ OmZy§ hÿ§& AmO Voam JmOZm nyU© H$ê§$
hÿ§& O~ Eogm bú_U Zo H$hm V~ amdU Zo AnZo ~mU bú_U na MbmE, Aa bú_U Zo amdU
na MbmE& O¡go dfm© H$m _oK Obd¥pîQ> H$a {J[aHy§$ AmÀN>m{XV H$a¡, V¡g¢ ~mUd¥pîQ>H$a dmZo dmHy§$
~oÜ`m Aa dmZo dmHy§$ ~oÜ`m& gmo amdU Ho$ ~mU bú_U Zo dO«X§S>H$a ~rM hr Vmo‹S> S>mao, Amn
VH$ AmdZo Z {XE, ~mUm| Ho$ g_yh N>oX ^oX Vmo‹S>o \$mo‹S>o Mya H$a S>mao& gmo YaVr AmH$me
~mUI§S>{ZH$a ^a JE& bú_U Zo amdU Hy§$ gm_mÝ` eñÌ{ZH$a {dˆb {H$`m& V~ amdU Zo OmZr
`h gm_mÝ` eñÌ{ZH$a OrVm Z Om`, V~ bú_U na amdU Zo _oK~mU Mbm`m gmo YaVr
AmH$me Obê$n hmo` JE& V~ bú_U Zo ndZ ~mU Mbm`m, jU_mÌ _| _oK~mU {db` {H$`m&
~hþ[a Xe_wI Zo Ap½Z~mU Mbm`m gmo Xem| {Xem àÁd{bV ^B©& V~ bú_U Zo déU eñÌ
Mbm`m gmo EH$ {Z{_f _| Ap½Z~mU ZmeHy§$ àmßV ^`m& ~hþ[a bú_U Zo nmn~mU Mbm`m gmo
Y_©~mUH$a amdU Zo {Zdmaçm& ~hþ[a bú_U Zo BªYZ~mU Mbm`m gmo amdU Ho$ Ap½Z~mU H$a
^ñ_ {H$`m& ~hþ[a bú_U Zo {V{_a~mU Mbm`m gmo A§YH$ma hmo` J`m, AmH$me d¥j{Z Ho$
g_yhH$a AmÀN>m{XV ^`m& H¡$go h¢ d¥j? Amgma \$b{ZHy§$ ~agmd| h¢ Amgma nwîn{Z Ho$ nQ>b
N>m` JE& V~ amdU Zo gy`©~mU H$a {V{_a~mU {Zdmaçm Aa bú_U na ZmJ~mU Mbm`m&
AZoH$ ZmJ Mbo, {dH$amb h¢ \$U {OZHo$& V~ bú_U Zo Jé‹S>~mU H$a ZmJ~mU {Zdmaçm&
Jé‹S> H$s nm§Im| H$a AmH$me ñdU© H$s à^mê$n à{V^mgVm ^`m& ~hþ[a am_ Ho$ ^mB© Zo amdU
na gn©~mU Mbm`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

556 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


àb`H$mb Ho$ _oK g_mZ h¡ eãX OmH$m, Aa {dfê$n Ap½Z Ho$ H$U{ZH$a _hm{df_& V~
amdU Zo _`ya~mU H$a gn©~mU {Zdmam, Aa bú_U na {d¿Z~mU Mbm`m& gmo {d¿Z~mU
Xþ{Z©dma, VmH$m Cnm` {gÕ~mU, gmo bú_UHy§$ `mX Z Am`m& V~ dO«X§S> Am{X AZoH$ eñÌ
Mbm`o& amdU hÿ gm_mÝ` eñÌ{ZH$a `wÕ H$aVm ^`m, XmoZm| `moYm{Z _| g_mZ `wÕ ^`m& O¡gm
{Ìn¥îR> Aa AídJ«rd Ho$ `wÕ ^`m hþVm, V¡gm bú_U amdU Ho$ ^`m& O¡gm nydm}nm{O©V H$_© H$m
CX` hmo` V¡gm hr \$b hmo`& V¡gr {H«$`m H$a Oo _hmH«$moY Ho$ de _| h§¡ Aa Omo H$m`© Amaå^m
Vm{df¡ CÚ_r h¢, Vo Za Vrd« eñÌHy§$ Z {JZ¡, Aa Ap½ZHy§$ Z {JZo, gy`© H$mo Z {JZo, dm`wHy§$ Z {JZo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfm dM{ZH$m{df¡
amdU bú_U H$m `wÕ dU©Z H$aZo dmbm Mm¡hÎmadm± nd© nyU© ^`m&&74&&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho ^ì`moÎm_! XmoZm| hr goZm{df¡
V¥fmd§V{ZHy§$ erVb {_îQ> Ob ß`mB`o h¡, Aa jwYmdÝVm| H$mo A_¥V g_mZ Amhma Xr{OE h¡, Aa
IoXdÝVm|Hy§$ _b`m{J[a MÝXZ go {N>‹S>{H$`o h¢, Vm‹S> d¥j Ho$ ~rOZo go ndZ H$[aE h¡, ~a\$ Ho$
dm[a go N>m§{Q>`o h¡ VWm Am¡a hÿ CnMma AZoH$ H$s{OE h¡& AnZm nam`m H$moB© hmoD$ g~go `ËZ
H$s{OE h¡& `hr g§J«m_ H$s ar{V h¡& Xe {XZ `wÕ H$aVo ^E, XmoD$ hr _hmdra A^§J{MÎm& amdU
bú_U XmoZm| g_mZ, O¡gm dh V¡gm dh& gmo `j J§Yd© {H$Þa Aßgam AmíM`©Hy§$ àmßV ^E& Aa
XmoD${Z H$m `e H$aVo ^E, XmoD${Z na nwîndfm© H$ar&
Aa EH$ MÝÐdY©Z Zm_m {dÚmYa VmH$s AmR> nwÌr, gmo AmH$me{df¡ {d_mZ{df¡ ~¡R>r XoI
{VZHy§$ H$m¡Vyhb go Aßgam nyN>Vr ^B© - Vw_ Xo{d`m| gm[aIr H$m¡Z hmo? {Vhmar bú_U{df¡
{deof ^pŠV XrI¡ h¡, Aa Vw_ gwÝXa gwHw$_ma eara hmo& V~ do bÁOmg{hV H$hVr ^Bª, Vw_H$mo
H$m¡Vyhb h¡ Vmo gwZmo - O~ grVm H$m ñd`§da hþAm V~ h_mam {nVm h_ g{hV Vhm§ Am`m Wm&
Vhm§ bú_U H$mo XoI h_Hy§$ XoZr H$ar Aa h_mam ^r _Z bú_U{df¡ _mo{hV ^`m& gmo A~ `h
g§J«m_ {df¡ dV} h¡, Z Om{ZE H$hm hmo`? `h _Zwî`{Z{df¡ MÝÐ_m g_mZ àmUZmW h¡& Omo `mH$s
Xem gmo h_mar& Eogo BZHo$ _Zmoha eãX gwZH$a bú_U D$naHy§$ Mm¢Ho$, V~ do AmR>m| hr H$Ý`m
BZHo$ XoIdoH$a na_ hf©Hy§$ àmßV ^Bª©, Aa H$hVr ^Bª - ho ZmW! gd©Wm {Vhmam H$m`© {gÕ hmohþ&
V~ bú_UHy§$ {d¿Z~mU H$m Cnm` {gÕ~mU `mX Am`m, Aa àgÞ dXZ ^`m& {gÕ~mU
Mbm` {d¿Z ~mU {db` {H$`m& Aa Amn _hmàVmnê$n `wÕHy§$ CÚ_r ^`m& Omo Omo eñÌ amdU
Mbmd¡ gmo am_ H$m dra _hmYra eñÌ{Z{df¡ àdrU N>oX S>mao, Aa Amn ~mU{Z Ho$ g_yhH$a gd©
{Xem nyU© H$ar, O¡go _oKnQ>b H$a nd©V AmÀN>m{XV hmo`& amdU ~hþê${nUr {dÚm Ho$ ~bH$[a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 557


aUH«$s‹S>m H$aVm ^`m& bú_U Zo amdU H$m EH$ grg N>oXm, V~ Xmo` grg ^E, Xmo` N>oXo V~
Mma ^E, Aa Xmo` ^wOm No>Xr V~ Mma ^Bª, Aa Mma N>oXr V~ AmR> ^Bª& `m ^m§{V Á`m| Á`m|
N>oXr, Ë`m| Ë`m| XþJwZr ^Bª& Aa grg XþJwUo ^E& hOmam| {ga Aa hOmam| ^wOm ^Bª&
amdU Ho$ H$a hmWr Ho$ gyÊS> g_mZ ^wO~ÝYZ H$a emo{^V, Aa {ga _wHw$Q>m| H$a _§{S>V,
{VZH$a aUN>oÌ nyU© {H$`m& _mZm| amdUê$n g_wÐ _hm^`§H$a VmHo$ hOmam| {ga, doB© ^E J«mh, Aa
hOmam| ^wOm doB© ^Bª Va§J {VZH$a ~‹T>Vm ^`m& Aa amdUê$n _oK, OmHo$ ~mhþê$n {dOwar, Aa
àM§S> h¢ eãX, Aa {ga hr ^E {eIa {VZH$a gmohVm ^`m& amdU AHo$bm hr _hmgoZm g_mZ
^`m& AZoH$ _ñVH$ {VZHo$ g_yh, {OZ na N>Ì {\$a¡, _mZm| `h {dMma bú_U Zo `m{h ~hþê$n
{H$`m& Omo AmJo _¢ AHo$bo AZoH${Zgy§ `wÕ {H$`m A~ `m AHo$bo go H$hm `wÕ H$ê§$? VmV¢ `m{h
~hþeara {H$`m& amdU àÁd{bV dZ g_mZ ^mgVm ^`m& aËZ{Z Ho$ Am^yfU Aa eñÌ{Z H$s
{H$aU{Z Ho$ g_yhH$a àXrßV amdU bú_UHy§$ hOmam| ^wOm{ZH$a, ~mU epŠV IS²>J daN>r
gm_mÝ` MH«$ BË`m{X eñÌ{Z H$s dfm©H$a AmÀN>mXVm ^`m& gmo g~ ~mU bú_U N>oXo Aa
_hmH«$moYê$n hmo` gy`© g_mZ VoOê$n ~mU{ZH$a amdUHy§$ AmÀN>mXZoHy§$ CÚ_r ^`m& EH$ Xmo`
VrZ Mma nm§M N>h Xg ~rg eV ghò _m`m_B© amdU Ho$ {ga bú_U Zo N>oXo&
hOmam| {ga ^wOm ^y{_{df¡ n‹S>o, gmo aU^y{_ CZH$a AmÀN>m{XV ^B©& Eogr gm¡ho _mZm| gnm©{X
Ho$ \$U{Z g{hV H$_b{Z Ho$ dZ h¢& ^wOmo§g{hV {ga n‹S>o do CëH$mnmV go ^mgo& OoVo amdU Ho$
~hþê${nUr {dÚmH$a {ga Aa ^wO ^E VoVo g~ gw{_Ìm Ho$ nwÌ bú_U Zo N>oXo, O¡g¢ _hm_w{Z
H$_©{Z Ho$ g_yh H$mo N>oX¡& é{Ya H$s Ymam {ZaÝVa n‹S>r& {VZH$a AmH$me{df¡ _mZm| gm§P \y$br&
Xmo` ^wOm H$m YmaH$ bú_U VmZo amdU H$s Ag§»`mV ^wOm {d\$b H$ar§& H¡$go h¢ bú_U? _hm
à^mdH$a `wŠV h¢& amdU ngod Ho$ g_yh H$a ^a J`m h¡ A§J OmH$m, ñdmg H$a g§`wŠV h¡ _wI
OmH$m, `Ú{n _hm~bdmZ hþVm VWm{n ì`mHw$b{MÎm ^`m&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - lo{UH$! ~hþê${nUr {dÚm Ho$ ~bH$a amdU Zo _hm ^`§H$a `wÕ
{H$`m, na bú_U Ho$ AmJo ~hþê${nUr {dÚm H$m ~b Z Mbm& V~ amdU _m`mMma VO ghO
ê$n hmo` H«$moY H$m ^am `wÕ H$aVm ^`m& AZoH$ {Xì`eñÌ{ZH$a Aa gm_mÝ` eñÌ{ZH$a `wÕ
{H$`m, naÝVw dmgwXod H$mo OrV Z gŠ`m& V~ àb` H$mb Ho$ gy`© g_mZ h¡ à^m OmH$s, nanj
H$m j` H$aUhmam Omo MH«$aËZ Vm{h {MÝVVm ^`m& H¡$gm h¡ MH«$aËZ? Aà_mU à^md Ho$
g_yhHy§$ Yao, _mo{V{Z H$s Pmb[a`m| H$a _§{S>V, _hm X¡Xrß`_mZ, {Xì`, dO«_B©, _hm AX²^wV,
ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{ZH$a _§{S>V h¡ A§J OmH$m, {Xì`_mbm Aa gwJÝYH$a {bßV Ap½Z Ho$ g_yh

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

558 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Vwë` Ymam{Z Ho$ g_yhH$a _hmàH$medÝV, d¡Sy>`© _{U Ho$ ghò Amao {VZH$a `wŠV {OgH$m Xe©Z
ghm Z Om`, gXm hOma `j OmH$s ajm H$a¢, _hmH«$moY H$m ^am, O¡gm H$mb H$m _wI hmo` Vm
g_mZ dh MH«$ qMVdVo hr H$a {df¡ Am`m& OmH$s Á`mo{VH$a Omo{Vf Xodm| H$s à^m _ÝX hmo`
JB©, Aa gy`© H$r H$m§{V Eogr hmo` JB© _mZm| {MÌm_ H$m gy`© h¡& Aa Aßgam {dídmgw Vw§dé ZmaX
BË`m{X JÝYd©{Z Ho$ ^oX AmH$me{df¡ aU H$m H$m¡VwH$ XoIVo hþVo gmo ^`H$a nao JE&
Aa bú_U AË`ÝV Yra eÌw H$mo MH«$ g§`wŠV XoI H$hVm ^`m - ho AY_ Za! `m{h H$hm
bo ahm h¡ O¡go H¥$nU H$m¡S>r H$mo bo ahm& Voar epŠV h¡ Vmo àhma H$a& Eogm H$hçm V~ dh _hm
H«$moYm`_mZ hmo`, Xm§{V{ZH$a S>go h¢ hm|R> OmZo, bmb h¢ ZoÌ OmHo$, MH«$Hy§$ \o$a bú_U na
Mbm`m&
H¡$gm h¡ MH«$? _oK_§S>b g_mZ h¡ eãX OmH$m, Aa _hm erK«VmHy§$ {bE àb`H$mb Ho$ gy`©
g_mZ _Zwî`{ZHy§$ OrVì` Ho$ g§e` H$m H$maU& Vm{h gÝ_wI AmdVm XoI bú_U dO«_B© h¡ _wI
{OZH$m Eogo dmU{ZH$a MH«$ Ho$ {ZdmadoHy§$ CÚ_r ^`m& Aa lram_ dO«mdV© YZwf M‹T>m` A_moK
~mU{ZH$a MH«$ Ho$ {ZdmadoHy§$ CÚ_r ^E& Aa hb _ygbZHy§$ ^«_mdVo MH«$ Ho$ gÝ_wI ^E& Aa
gwJ«rd JXmHy§$ {\$am` MH«$ Ho$ gÝ_wI ^E& Aa ^m_§S>b IS²>JHy§$ boH$a {Zdm[adoHy§$ CÚ_r ^E&
Aa {d^rfU {Ìeyb bo R>m‹T>o ^E& Aa hZw_mZ _wX²Ja bm§Jyb H$ZH$m{X boH$a CÚ_r ^E& Aa
A§JX nmaU Zm_m eñÌ boH$a R>m‹T>o ^E& Aa A§JX H$m ^mB© A§JHw$R>ma boH$a _hm VoOê$n I‹S>o
^E& Am¡a hÿ Xÿgao loîR> {dÚmYa AZoH Am`wY{ZH$a `wŠV g~ EH$ hmo`H$a OrdZo H$s Amem VO
MH«$ Ho$ {Zdm[adoHy§$ CÚ_r ^E, naÝVw MH«$Hy§$ {Zdma Z gHo$& H¡$gm h¡ MH«$? Xod H$a¡ h¢ godm
OmH$s& VmZo Am`H$a bú_UHy§$ VrZ àX{jUm Xo` AnZm ñdê$n H$a bú_U Ho$ H$a{df¡ {VîR>m,
gwIXmB© emÝV h¡ AmH$ma OmH$m&
`h H$Wm Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$ho h¢ - ho _JYm{Yn{V! am_ bú_U _hm G${ÕHy§$
Ya¡ `h _mhmËå` Vmo{h g§jon go H$hm& H¡$gm h¡ BZH$m _mhmËå`? Om{h gwZo na_ AmíM`© CnO¡&
Aa bmoH${df¡ loîR> h¡& H$B© EH$ Ho$ nwÊ` Ho$ CX`H$a na_ {d^y{V hmo` h¡& Aa H$B© EH$ nwÊ` Ho$
j`H$a Zme hmo` h¢& O¡g¢ gy`© H$m AñV MÝÐ_m H$m CX` hmo` h¡ V¡g¢ bú_U Ho$ nwÊ` H$m CX` OmZZm&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
bú_U Ho$ MH«$aËZ H$s CËn{Îm dU©Z H$aZo dmbm nMhÎmadm± nd© nyU© ^`m&&75&&
AWmZÝVa bú_U Ho$ hmW{df¡ _hmgwÝXa MH«$aËZ Am`m XoI gwJ«rd ^m_ÊS>bm{X {dÚmYa{Z
Ho$ A{Yn{V A{V h{f©V ^E, Aa nañna H$hVo ^E - AmJ¡ ^JdmZ AZÝVdr`© Ho$dbr Zo Amkm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 559


H$ar Omo bú_U AmR>dm§ dmgwXod h¡, Aa am_ AmR>dm§ ~bXod h¡, gmo `h _hmÁ`mo{V MH«$nm{U
^`m& A{V CÎm_ eara H$m YmaH$ `mHo$ ~b H$m H$m¡Z dU©Z H$a gHo$& Aa `h lram_ ~bXod
OmHo$ aWHy§$ _hm VoOd§V qgh Mbmd¡, OmZo amOm _` H$mo nH$‹S>m, Aa hb _ygb _hmaËZ
XoXrß`_mZ OmHo$ H$a{df¡ gmoh¡&
`o ~b^Ð Zmam`U XmoD$ ^mB© nwéfmoÎm_ àH$Q> ^E, nwÊ` Ho$ à^mdH$a na_ ào_ Ho$ ^ao&
bú_U Ho$ hmW{df¡ gwXe©Z MH«$Hy§$ XoI amjg{Z H$m A{Yn{V {MÎm{df¡ {MVma¡ h¡ Omo ^JdmZ
AZÝVdr`© Zo Amkm H$ar hwVr gmoB© ^B©& {ZíM` goVr H$_©ê$n ndZ H$m àoam `h g_` Am`m&
OmH$m N>Ì XoI {dÚmYa S>aVo, Aa na H$s _hmgoZm ^mJ OmVr, nagoZm H$s ÜdOm Aa N>Ì _oao
àVmn go ~ho ~ho {\$aVo, {h_mMb qdÜ`mMb h¡ ñVZ OmHo$, g_wÐ h¡ dñÌ OmHo$, Eogr `h n¥Ïdr
_oar Xmgr g_mZ AmkmH$m[aUr hþVr, Eogm _¢ amdU gmo aU{df¡ ^y{_JmoMa{Z Zo OrË`m, `h
AX²^wV ~mV h¡& H$îQ> H$s AdñWm Am` àmßV ^B©&
{YŠH$ma `m amÁ`bú_rHy§$& Hw$bQ>m ñÌr g_mZ h¡ MoîQ>m OmH$s& nyÁ` nwéf `m nm{nZrHy§$
VËH$mb VO¡§& `h BpÝÐ`{Z Ho$ ^moJ BÝÐm`U Ho$ \$b g_mZ, BZH$m n[anmH$ {dag h¡, AZÝV
Xþ:I gå~ÝY Ho$ H$maU gmYw{ZH$a qZÚ h¡& n¥Ïdr{df¡ CÎm_ nwéf ^aV MH«$dË`m©{X ^E Vo YÝ`
h¢ {OÝhm|Zo {Z:H§$Q>H$ N>h I§S> n¥Ïdr H$m amÁ` {H$`m Aa {df Ho$ {_bo AÞ H$s Ý`mB© amÁ`Hy§$
VO {OZoÝÐ d«V Yma aËZÌ`Hy§$ AmamYZ H$a na_nXHy§$ àmßV ^E h¢& _¢ a§H$ {df`m{^bmfr, _moh
~bdmZ Zo _mo{h OrË`m& `h _moh g§gma ^«_U H$m H$maU& {YŠH$ma _mo{h Omo _moh Ho$ de hmo`
Eogr MoîQ>m H$ar& amdU Vmo `h qMVdZ H$a¡ h¡& Aa Am`m h¡ MH«$ OmHo$ Eogm Omo bú_U _hmVoO
H$m YmaH$ gmo {d^rfU H$s Amoa {ZaI amdU go H$hVm ^`m - ho {dÚmYa! A~ hÿ H$Nw> Z J`m
h¡, OmZH$sHy§$ bm` lram_XodHy§$ gm¢n Xo& Aa `h dMZ H$h {H$ lram_ Ho$ àgmXH$a Ordy§ hÿ§&
h_H$mo Voam H$Nw> Mm{hE Zmht& Voar amÁ`bú_r Voao hr ahmo&
V~ amdU _§X hmñ`H$a H$hVm ^`m - ho a§H$! Voao d¥Wm Jd© CnOm h¡& A~ma hr AnZo
namH«$_ Vmo{h {XImdy§ hÿ§& ho AY_Za! _¢ Vmo{h Omo AdñWm {XImD§$ gmo ^moJ& _¢ amdU
n¥Ïdrn{V, {dÚmYa, Vy ^y{_JmoMar a§H$&
V~ bú_U ~mobo - ~hþV H${hdoH$a H$hm? Zmam`U gd©Wm Voam _maUhmam CnOm& V~
amdU Zo H$hm BÀN>m_mÌ hr Zmam`U hÿ{OE h¡ Vmo Omo Vy Mmho gmo Z hmo, BÝÐ hmo, Vy Hw$nwÌ {nVm
Zo Xoe go ~m{ha {H$`m, _hmXþIr X{bÐr dZMmar {^Imar {Zb©ÁO Voar dmgwXod nXdr h_Zo
OmZr& Voao _Z{df¡ _Ëga h¡ gmo _¢ Voao _ZmoaW ^§J H$ê§$Jm& `h KoKbr g_mZ MH«$ h¡ VmH$a Vy

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

560 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Jdm© h¡& gmo a§H$m| H$s `hr ar{V h¡ I{b H$m Qy>§H$ nm` _Z{df¡ CËgd H$a¢& ~hþV H${hdoH$a H$hm?
`o nmnr {dÚmYa Vmogy§ {_bo h¢ {VZg{hV Aa `m MH«$g{hV dmhZg{hV Voam ZmeH$a Vmo{h
nmVmbHy§$ àmßV H$amD§$Jm&
`o amdU Ho$ dMZ gwZH$a bú_U Zo H$monH$a MH«$ H$mo ^«_m` amdU na Mbm`m& dO«nmV
Ho$ eãXg_mZ ^`§H$a h¡ eãX OmH$m, Aa àb` H$mb Ho$ gy`©g_mZ VoOHy§$ Yao MH«$ amdU na
Am`m& V~ amdU ~mU{ZH$a MH«$ Ho$ {ZdmadoHy§$ CÚ_r ^`m& ~hþ[a àM§S> X§S> Aa erK«Jm_r
dO«ZmJH$a MH«$ Ho$ {ZdmaZo H$m `ËZ {H$`m VWm{n amdU H$m nwÊ` jrU ^`m gmo MH«$ Z éH$m,
ZOrH$ Am`m& V~ amdU MÝÐhmg IS²>J boH$a MH«$ Ho$ g_rn Am`m& MH«$ Ho$ IS²>J H$s XB©
gmo Ap½Z Ho$ H$U{ZH$a AmH$me àÁd{bV ^`m& IS²>J H$m Omoa MH«$ na Z Mbm& gÝ_wI
{VîR>Vm Omo amdU _hmeyadra, amjg{Z H$m BÝÐ, VmH$m MH«$ Zo CañWb ^oXm gmo nwÊ` j`H$a
A§OZ{J[a g_mZ amdU ^y{_{df¡ naçm, _mZm| ñdJ© go Xod M`m, AWdm a{V H$m n{V n¥Ïdr{df¡
naçm& Eogm gmohVm ^`m _mZm| dra ag H$m ñdê$n hr h¡ - M‹T> ahr h¡ ^m¢h OmH$s, S>go h¢ hm|R> OmZo&
ñdm_rHy§$ n‹S>m XoI g_wÐ g_mZ Wm eãX OmH$m& Eogr goZm ^m{JdoHy§$ CÚ_r ^B©& ÜdOm N>Ì
~ho ~ho {\$ao, g_ñV bmoH$ amdU Ho$ {dˆb ^E, {dbmn H$aVo ^mJo Om` h¢& H$moB© H$h¡ h¢ aWHy§$
Xÿa H$a _mJ© Xohþ, nrN>ogy§ hmWr Amd¡ h¢& H$moB© H$ho h¢ {d_mZHy§$ EH$ Va\$ H$a, Aa n¥Ïdr H$m n{V
n‹S>m, AZW© ^`m, _hm ^`§H$a H$ånm`_mZ& dh Vmna n‹S>o, dh Vmna n‹S>o, V~ g~H$mo eaUa{hV
Xo{I ^m_§S>b gwJ«rd hZw_mZ am_ H$s Amkm go H$hVo ^E - ^` _V H$amo, ^` _V H$amo! Yr`©
~§Ym`m, Aa dñÌ \o$açm, H$mhÿ H$mo ^` Zmht& V~ A_¥V g_mZ H$mZm| H$mo {à` Eogo dMZ gwZ
goZmHy§$ {dídmg CnÁ`m&
`h H$Wm Jm¡V_ JUYa amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho amOZ²! amdU Eogr _hm {d^y{VHy§$ ^moJ¡
g_wÐ n`ªV n¥Ïdr H$m amÁ` H$a¡, nwÊ` nyU© ^E AÝVXemHy§$ àmßV ^`m& VmV¢ Eogr bú_rHy§$
{YŠH$ma h¡& `h amObú_r _hmM§Mb, nmn H$m ñdê$n, gwH¥$V Ho$ g_mJ_ Ho$ AmemH$a d{O©V&
Eogm _Z{df¡ {dMmaH$a hmo ~w{ÕOZ hmo! Vn hr YZ {OZHo$ Eogo _w{Z hmodmo& H¡$go h¢ _w{Z?
VnmoYZ, gy`© go A{YH$ h¡ VoO {OZH$m, _moh {V{_aHy§$ ha¡ h¢§&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
amdU H$m dY dU©Z H$aZo dmbm {N>hÎmadm± nd© g§nyU© ^`m&&76&&
AWmZÝVa {d^rfU Zo ~‹S>o ^mB©Hy§$ n‹S>m XoI _hm Xþ:I H$m ^açm AnZo KmV Ho$ AW© Nw>ar
{df¡ hmW bJm`m& gmo `mHy§$ _aU H$s haUhmar _yN>m© Am` JB©& MoîQ>mH$a a{hV eara hmo J`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 561


~hþ[a gMoV hmo` _hm Xmh H$m ^açm _aZoHy§$ CÚ_r ^`m& V~ lram_ Zo aW go CVa hmW nH$‹S>H$a
Ca go bJm`m, Yr`© ~§Ym`m& {\$a _yN>m© Im` nS>çm, AMoV hmo` J`m& lram_ Zo gMoV {H$`m&
V~ gMoV hmo` {dbmn H$aVm ^`m&
{OgH$m {dbmn gwZ H$éUm CnOo& hm` ^mB©, CXma {H«$`mdÝV gm_§Vm| Ho$ n{V, _hmeyadra,
aUYra, eaUmJVnmbH$, _hm _Zmoha, Eogr AdñWmHy§$ Š`m| àmßV ^E? _¢ {hV Ho$ dMZ H$ho
gmo Š`m| Z _mZo? `h Š`m AdñWm ^B© Omo _¢ Vw_Hy§$ MH«$ Ho$ {dXmao n¥Ïdr{df¡ n‹S>o XoIy§ hÿ§? ho
Xod {dÚmYam| Ho$ _hoída! ho b§Ho$ída! ^moJm| Ho$ ^moŠVm? n¥Ïdr{df¡ H$hm nm¡‹T>o? _hm^moJm| H$a
bS>m`m h¡ eara {OZH$m, `h goO AmnHo$ e`Z H$aZo `mo½` Zmht& ho ZmW! CR>mo, gwÝXa dMZ Ho$
dŠVm& _¢ Vwåhmam ~mbH$, _wPo H¥$nm Ho$ dMZ H$hmo& ho JwUmH$a H¥$nmYma! _¢ emoH$ Ho$ g_wÐ{df¡
Sy>~y§ hÿ§ gmo _wPo hñVmdb§dZ H$a Š`m| Z H$m‹T>mo? Bg ^m§{V {d^rfU {dbmn H$a¡ h¡& S>ma {X`o h¢
eñÌ Aa dŠVa ^y{_{df¡ OmZ¡&
AWmZÝVa amdU Ho$ _aU Ho$ g_mMma aUdmg{df¡ nhþ§Mo gmo am{U`m§ g~ AlwnmV H$s
YmamH$a n¥Ïdr Vb H$mo gtMVr ^Bª& Aa gd© hr AÝV:nwa emoH$H$a ì`mHw$b ^`m& gH$b amUr
aU^y{_{df¡ AmB©, {JaVr n‹S>Vr, {S>Jo h¢ MaU {OZHo$& do Zmar n{VHy§$ MoVZma{hV XoI erK« hr
n¥Ïdr {df¡ n‹S>r& H¡$gm h¡ n{V? n¥Ïdr H$s My‹S>m_{U h¡& _ÝXmoXar, a§^m, MÝÐmZZr, MÝÐ_ÊS>bm,
àdam, Cd©er, _hmXodr, gwÝXar, H$_bmZZm, ê${nUr, épŠ_Ur, erbm, aËZ_mbm, VZyXar,
lrH$m§Vm, lr_Vr, ^Ðm, H$ZH$à^m, _¥JmdVr, lr_mbm, _mZdr, bú_r, AmZÝXm, AZ§JgwÝXar,
dg§wYam, V{S>Ý_mbm, nX²_m, nX²_mdVr, gwImXodr, H$m§{V, àr{V, g§Ü`mdbr, ew^m, à^mdVr,
_ZmodoJm, a{VH$m§Vm, _ZmodVr BË`m{X AîQ>mXeghg« amUr AnZo AnZo n[adma g{hV Aa
g{I{Z g{hV _hmemoH$ H$s ^ar éXZ H$aVr ^Bª&
H$B© EH$ _moh H$s ^ar _yN>m©Hy§$ àmßV ^Bª gmo MÝXZ Ho$ ObH$a N>m§Q>r& Hw$_bmB© H$_{bZr
g_mZ ^mgVr ^Bª& H$B© EH$ n{V Ho$ A§J go AË`ÝV {bnQ>H$a nar, A§OZ{J[agm| bJr g§Ü`m
H$s Úw{V H$mo YaVr ^Bª& H$B© EH$ _yN>m© go gMoV hmo` CañWb Hy$Q>Vr ^Bª, n{V Ho$ g_rn _mZm|
_oK Ho$ {ZH$Q> {dOwar hr M_H¡$ h¡& H$B© EH$ n{V H$m dXZ AnZo A§J{df¡ bo`H$a {dˆb hmo`
_yN>m©Hy§$ àmßV ^Bª& H$B© EH$ {dbmn H$a¡ h¢ - hm` ZmW! _¢ {Vhmao {dah go A{V H$m`a, _mo{h
VOH$a Vw_ H$hm§ JE? {Vhmao OZ Xþ:I gmJa{df¡ Sy>~o h¢ gmo Š`m| Z XoImo? Vw_ _hm~br,
_hmgwÝXa, na_ Á`mo{V Ho$ YmaH$, {d^y{VH$a BÝÐ g_mZ, _mZm| ^aVjoÌ Ho$ ^yn{V, nwéfmoÎm_,
_hmamO{Z Ho$ amOm, _Zmoa_ {dÚmYa{Z Ho$ _hoída, H$m¡Z AW© n¥Ïdr _¢ nm¡‹T>o, CR>mo& ho H$m§V!

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

562 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$éUm{Z{Y! ñdOZ dËgb! EH$ A_¥V g_mZ dMZ h_go H$hmo& ho àmUoída!§ àmUdëb^! h_
AnamY a{hV Vw_go AZwaŠV {MÎm h_ na Vw_ Š`m| H$mon ^E? h_go ~mobmo hr Zmht& O¡go n{hbo
n[ahmg H$Wm H$aVo V¡go Š`m| Z H$amo?
{Vhmam _wIê$nr MÝÐ H$m§{Vê$n Mm§XZr H$a _Zmoha, àgÞVmê$n O¡go nyd© h_| {XImdVo hþVo
V¡g¢ h_| {XImdmo& Aa `h {Vhmam djñWb pñÌ`m| H$s H«$s‹S>m H$m ñWmZH$, _hmgwÝXa, Vm{df¡
MH«$ H$s Ymam Zo H¡$go nJ Ymam? Aa {dÐþ_ g_mZ {Vhmao `o bmb AYa A~ H«$s‹S>mê$n CÎma Ho$
XoZo H$mo Š`m| Z ñ\w$Q>m`_mZ hmo` h¢? A~ VH$ ~hþV Xoa bJmB©& H«$moY H$~hÿ§ Z {H$`m, A~ àgÞ
hmodmo& h_ _mZ H$aVt Vmo Amn àgÞ H$aVo, _ZmdVo& BÝÐOrV _oKdmhZ ñdJ©bmoH$ go M`H$a
{Vhmao CnOo gmo `hm§ ^r ñdJ©bmoH$ go ^moJ ^moJo& A~ XmoD$ ~ÝYZ{df¡ h¢, Aa Hw$å^H$aU
~§YZ{df¡ h¡, gmo _hm nwÊ`m{YH$mar gw^Q> _hmJwUd§V lram_MÝÐ {VZgo àr{VH$a ^mB© nwÌ H$mo
Nw>‹S>mdhþ&
ho àmUdëb^! àmUZmW! CR>mo, h_go {hV H$s ~mV H$amo& ho Xod! ~hþV Xoa gmodZm H$hm?
amOm{ZHy§$ amOZr{V{df¡ gmdYmZ ahZm, gmo Amn amÁ` H$mO {df¡ àdVm}! ho gwÝXa! ho àmU{à`!
h_mao A§J {dahê$n Ap½ZH$a AË`ÝV Oao h¢ gmo ñZohê$n ObH$a ~wPmdmo& ho ñZo{h`m| Ho$ ß`mao!
{Vhmam `h dXZ H$_b Am¡a hr AdñWmHy§$ àmßV ^`m h¡& gmo `m{h XoI h_mao öX` Ho$ Qy>H$ Š`m|
Z hmo Omd¢? `h h_mam nmnr öX` dO« H$m h¡, Xþ:I H$m ^mOZ Omo {Vhmar `h AdñWm OmZH$a
{dZg Z Om` h¡& `h öX` _hm{ZX©B© h¡& hm` {dYmVm! h_ Voam H$hm ~wam {H$`m Omo V¡Z¢ {ZX©B©
hmo`H$a h_mao {ga na Eogm Xþ:I S>maçm& ho àrV_! O~ h_ _mZ H$aVr§ V~ Vw_ Ca go bJm`
h_mam _mZ Xÿa H$aVo, Aa dMZê$n A_¥V h_H$mo ß`mdVo, _hmào_ OZmdVo& h_mam ào_ê$n H$mon
VmHo$ Xÿa H$ado Ho$ AW© h_mao nm`Z n‹S>Vo& gmo h_mam öX` der^yV hmo` OmVm, AË`ÝV _Zmoha
H«$s‹S>m H$aVo, ho amOoída! h_go àr{V H$amo& na_ AmZ§X H$s H$aUhmar do H«$s‹S>m h_H$mo `mX Amd¡
h¢& gmo h_mam öX` AË`ÝV Xmh H$mo àmßV hmo` h¡& VmV¡§ A~ CR>mo, h_ {Vhmao nm`{Z n‹S>o h¢,
Z_ñH$ma H$a¡ h¢& Oo AnZo {à`OZ hmo` {VZgo ~hþV H$mon Z H$[aE& àr{V{df¡ H$mon Z gmoh¡&
ho lo{UH$! `m ^m§{V amdU H$s amUr `o {dbmn H$aVr ^Bª {OZH$m {dbmn gwZH$a H$m¡Z H$m
öX` Ðdr^yV Z hmo`?
AWmZÝVa lram_ bú_U ^m_§S>b gwJ«rdm{XH$ g{hV A{V ñZoh Ho$ ^ao {d^rfUHy§$ Ca go
bJm` Amgy§ S>maVo& _hmH$éUmd§V, Yr`© ~§YmdZo{df¡ àdrU, Eogo dMZ H$hVo ^E - bmoH$
d¥Îmm§V go g{hV ho amOZ²! ~hþV amo`do H$a H$hm? A~ {dfmX VOhþ& `h H$_© H$s MoîQ>m Vw_ H$hm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 563


àË`j Zmht OmZmo hmo? nyd©H$_© Ho$ à^mdH$[a à_moXHy§$ YaVo Oo àmUr {VZHo$ Adí` H$îQ> H$s
àmpßV hmo` h¡& VmH$m emoH$ H$hm? Aa Vwåhmam ^mB© gXm OJV Ho$ {hV{df¡ gmdYmZ, na_ àr{V H$m
^mOZ, g_mYmZê$n ~w{Õ {OgH$s, amOH$m`©{df¡ àdrU, àOm H$m nmbH$, gd© emñÌ{Z Ho$ AW©H$a
Ymo`m h¡ {MÎm OmZo, gmo ~bdmZ _mohH$a XméU AdñWmHy§$ àmßV ^`m Aa {dZmeHy§$ àmßV ^`m&
O~ Ord{Z H$m {dZmeH$mb Amdo V~ ~w{Õ AkmZê$n hmo` Om` h¡& Eogo ew^ dMZ lram_
Zo H$ho& ~hþ[a ^m_§S>b A{V _mYw`©VmHy§$ Yao dMZ H$hVo ^E& ho {d^rfU _hmamO! {Vhmam ^mB©
amdU _hm CXma{MÎmH$a aU{df¡ `wÕ H$aVm g§Vm dra _aUH$a nabmoH$Hy§$ àmßV ^`m& OmH$m Zm_
Z J`m VmH$m H$Nw> hr Z J`m& Vo YÝ` h¢ {OZ gw^Q>Vm H$a àmU VOo& Vo _hm namH«$_ Ho$ YmaH$
dra {VZH$m H$hm emoH$? EH$ amOm A[a¨X_ H$s H$Wm gwZmo&
Aj`Hw$_ma Zm_m ZJa, Vhm§ amOm A[a¨X_, OmHo$ _hm{d^y{V& gmo EH$ {XZ H$mhÿ Va\$ go
AnZo _pÝXa erK« Jm_r Kmo‹S>o M‹T>m AH$ñ_mV² Am`m& gmo amUrHy§$ ûm¥§Jma ê$n XoI Aa _hb H$s
AË`ÝV emo^m Xo{I amUrHy§$ nyN>çm - Vw_ h_mam AmJ_ H¡$go OmÊ`m? V~ amUr Zo H$hr -
H$s{V©YaZm_m _w{Z Ad{YkmZr AmO Amhma H$mo AmE Wo& {VZH$mo _¢Zo nyN>çm - amOm H$~
Amd|Jo? gmo {VÝhm|Zo H$hçm - amOm AmO AMmZH$ Amd|Jo& `h ~mV gwZ amOm _w{Z n¡ J`m Aa
B©î`m©H$a nyN>Vm ^`m - ho _w{Z! Vw_Hy§$ kmZ h¡ Vmo H$hmo _oao {MÎm _| Š`m h¡& V~ _w{Z Zo H$hm
Voao {MÎm _| `h h¡ {H$ _¢ H$~ _ê§$Jm? gmo Vy AmO go gmVd| {XZ dO«nmV go _aoJm, Aa {dîQ>m
_| H$sQ> hmo`Jm&
`h _w{Z Ho$ dMZ gwZ amOm A[a¨X_ Ka Om` AnZo nwÌ àrqVH$a H$mo H$hVm ^`m - _¢ _aH$a
{dîQ>m Ho$ Ka _| ñWyb H$sQ> hmoD§$Jm, Eogm _oam a§Jê$n hmo`Jm, gmo Vy VËH$mb _ma S>m[a`mo& `o
dMZ nwÌHy§$ H$h Amn gmVd| {XZ _aH$a {dîQ>m _| H$sS>m ^`m& gmo àrqVH$a H$sQ> Ho$ h{ZdoHy§$ J`m
gmo H$sQ> _aZo Ho$ ^`H$[a {dîQ>m _| n¡{R> J`m& V~ àrqVH$a _w{Z n¡ Om` nyN>Vm ^`m, ho à^mo!
_oao {nVm Zo H$hr Wr Omo _¢ _b _| H$sQ> hmoD§$Jm gmo Vy h{Z`mo& A~ dh H$sQ> _adogy§ S>ao h¢, Aa
^mJ¡ h¡& V~ _w{Z Zo H$hr Vy {dfmX _V H$a, `h Ord {Og J{V _| Om` h¡ dhm§ hr a_ ah¡ h¡&
Bg{bE Vy AmË_H$ë`mU H$a, OmH$[a nmnm| go Ny>Q>o& Aa `h Ord g~ hr AnZo AnZo H$_© H$m
\$b ^moJd¡ h¡, H$moB© H$mhÿ H$m Zmht& `h g§gma H$m ñdê$n _hmXþI H$m H$maU OmZ àrqVH$a _w{Z
^`m, gd© ~m§N>m VOr&
VmV¢ ho {d^rfU! `h ZmZm àH$ma OJV² H$s AdñWm Vw_ H$hm Z OmZmo hmo? {Vhmam ^mB©
_hm eyadra, X¡d`moJ go Zmam`U Zo hVm& g§J«m_ Ho$ gå_wI _hm àYmZ nwéf VmH$m gmoM Š`m?

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

564 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Vw_ AnZm {MÎm H$ë`mU _| bJmdmo& `h emoH$ XþI H$m H$maU VmH$mo VOhþ& `h dMZ Aa
àrqVH$a H$s H$Wm ^m_§S>b Ho$ _wI go {d^rfU Zo gwZr& H¡$gr h¡ àrqVH$a _w{Z H$s H$Wm?
à{V~moY XoZo _| àdrU, Aa ZmZm ñd^md H$a g§`wŠV Aa CÎm_ nwéfm|H$a H${hdo `mo½`& gmo gd©
{dÚmYa{Z Zo àe§gm H$ar, gwZH$a {d^rfU ê$n gy`© emoH$ê$n _oK nQ>b go a{hV ^`m, bmoH$moÎma
AmMma H$m OmZZo dmbm&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
{d^rfU H$m emoH$ {ZdmaU dU©Z H$aZo dmbm gVÎmadm± nd© g§nyU© ^`m&&77&&
AWmZÝVa lram_MÝÐ ^m_ÊS>b, gwJ«rdm{X g~{Zgy§ H$hVo ^E - Omo n§{S>Vm| Ho$ ~¡a ~¡ar Ho$
_aU n`©ÝV hr h¡& A~ b§Ho$ída nabmoH$Hy§$ àmßV ^E, gmo `h _hmZa hþVo, BZH$m CÎm_ eara
Ap½Zg§ñH$ma H$[aE& V~ g~{Z àUm_ H$ar& Aa {d^rfU g{hV am_ bú_U Ohm§ _ÝXmoXar
Am{X AR>mah hOma amUr{Z g{hV O¡go Hw$é{M nwH$ma¡ V¡go {dbmn H$aVr hþVr, gmo dmhZ go CVa
g_ñV {dÚmYa{Z g{hV XmoD$ dra Vhm§ JE& gmo do am_ bú_UHy§$ Xo{I A{V {dbmn H$aVr ^Bª,
Vmo‹S> S>mao h¢ gd© Am^yfU {OÝhm|Zo, Aa YybH$a Yygam h¡ A§J {OZH$m&
V~ lram_ _hmX`mdÝV ZmZm àH$ma Ho$ ew^ dMZ{ZH$a gd© amUr{Z H$m| {Xbmgm H$ar, Yr`©
~§Ym`m& Aa Amn g~ {dÚmYa{ZHy§$ boH$a amdU Ho$ bmoH$mMmaHy§$ JE& H$nya AJa _{b`m{J[a
MÝXZ BË`m{X ZmZm àH$ma Ho$ gwJÝY Ðì`{ZH$a nX²_gamoda na à{Vh[a H$m Xmh ^`m& ~hþ[a
gamoda Ho$ Vra lram_ {VîR>o, H¡$go h¢ am_? _hmH¥$nmbw h¡ {MÎm {OZH$m& J¥hñWml_{df¡ Eogo
n[aUm_ H$moB© {dabo Ho$ hmo` h¢& ~hþ[a Amkm H$ar Hw$å^H$U© BÝÐOrV _oKZmXHy§$ g~ gm_§V{Z
g{hV N>moS>hw&
V~ H$B© EH$ {dÚmYa H$hVo ^E - do _hmH«y$a{MÎm h¢, Aa eÌw h¢& N>mo‹S>do `mo½` Zmht, ~ÝYZ
hr {df¡ _a|&
V~ lram_ H$hVo ^E - `h j{Ì`{Z H$m Y_© Zmht& {OZemgZ{df¡ jÌr{Z H$s H$Wm H$hm
Vw_Zo Zmht gwZr h¡? gyVo H$mo, ~§Yo H$mo, S>aVo H$mo, eaUmJVHy§$, X§V{df¡ V¥U boVo H$mo, ^mJo H$mo,
~mb, d¥Õ, ñÌr{ZHy§$ Z hZo& `h jÌr H$m Y_© emñÌ{Z _| à{gÕ h¡& V~ g~{Z H$hr Amn Omo
Amkm H$ar gmo à_mU& am_ H$s Amkm à_mU ~‹S>o ~‹S>o `moYm ZmZm àH$ma Ho$ Am`wY{ZHy§$ Yao {VZHo$
ë`m`doH$§y JE& Hw$å^H$U©, BÝÐOrV, _oKZmX, _marM VWm _ÝXmoXar H$m {nVm amOm _` BË`m{X
nwéf{Z H$mo ñWyb ~ÝYZ g{hV gmdYmZ `moYm {bE Amdo h¢& gmo _mVo hmWr g_mZ Mbo Amdo h¢&
{VZHy§$ XoI dmZad§er `moYm nañna ~mV H$aVo ^E - Omo H$Xm{MV² BÝÐOrV, _oKZmX,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 565


Hw$å^H$U©, amdU H$s {MVm OaVr XoI H«$moY H$ao Vmo H${nd§e{Z _| BZHo$ gÝ_wI b‹S>ZoHy§$ H$moB©
g_W© Zmht& Omo H${nd§er Ohm§ ~¡R>m Wm Vhm§ go CR> Z gH$m& Aa ^m_§S>b Zo AnZo g~ `moYm{ZHy§$
H$hm Omo BÝÐOrV, _oKZmXHy§$ `hm§ VH$ ~§Yo hr A{V `ËZ go bmB`mo& A~ma {d^rfU H$m ^r
{dídmg Zmht h¡ Omo H$Xm{MV² ^mB© ^VrOo{Z H$mo {ZY©Z XoI ^mB© Ho$ ~¡a {MVmao, gmo `mHy§$ {dH$ma
Cn{O Amdo, ^mB© Ho$ XþI H$a ~hþV VßVm`_mZ h¡& `h {dMma ^m_§S>bm{XH$ {VZHy§$ A{V
`ËZH$a am_ bú_U Ho$ {ZH$Q> bm`o&
gmo do _hm{daŠV, amJ-Ûofa{hV, {OZHo$ _w{Z hmo`do Ho$ ^md, _hmgm¡å` ÑpîQ>H$a ^y{_
{ZaIVo Amd¡§, ew^ h¢ AmZZ {OZHo$& do _hmYra `h {dMmao h¢ {H$ `m Agma g§gma gmJa{df¡
H$moB© gmaVm H$m bdboe Zmht& EH$ Y_© hr g~ OrdZ H$m ~m§Yd h¡, gmoB© gma h¡& `o _Z _|
{dMma¡ h¢ Omo AmO ~§YZgy§ Ny>Q>| Vmo {XJå~a hmo` nm{UnmÌ Amhma H$a|& `h à{Vkm YaVo am_ Ho$
g_rn AmE& BÝÐOrV, Hw$å^H$aUm{XH$, {d^rfU H$s Amoa Am` {VîR>o& `Wm`mo½` nañna
g§^mfU ^`m&
~hþ[a Hw$å^H$aUm{XH$ lram_ bú_Ugy§ H$hVo ^E - Ahmo {Vhmam na_ Yr`©, na_
Jå^raVm, AX²^wV MoîQ>m Xod{Zhÿ H$a Z OrVm Om` Eogm amjg{Z H$m BÝÐ amdU, _¥Ë`wHy§$ àmßV
{H$`m& n§{S>V{Z Ho$ A{V loîR> JwU{Z H$m YmaH$ eÌwhy àe§gm `mo½` h¡& V~ lram_ bú_U BZHy$§ ~hþV
gmVm CnOm A{V _Zmoha dMZ H$hVo ^E - Vw_ n{hbo _hm ^moJê$n O¡g¢ {VîR>¡ V¡g¢ {VîR>mo&
V~ dh _hm{daŠV H$hVo ^E - A~ BZ ^moJ{Zgy§ h_mao H$Nw> à`moOZ Zmht& `h {dfg_mZ
_hmXméU, _hm_moh Ho$, H$maU _hm^`§H$a, _hmZaH$ {ZJmoXm{X XþIXmB© {OZH$[a H$~hÿ§ Ord Ho$
gmVm Zmht& {dMjU h¢ Vo ^moJ gå~ÝYHy§$ H$~hÿ§ Z ~m§N>o& am_ bú_U Zo KZm hr H$hm VWm{n
{VZH$m {MÎm ^moJmgŠV Z ^`m& O¡g¢ am{Ì{df¡ ÑpîQ> A§YH$ma ê$n hmo` Aa gy`© Ho$ àH$me H$a
dhr ÑpîQ> àH$me ê$n hmo` Om` V¡g¢ hr Hw$å^H$Um©{XH$ H$s ÑpîQ> n{hbo ^moJmgŠV hþVr gmo kmZ
Ho$ àH$meH$a ^moJ{ZV¡ {daŠV ^B©& lram_ Zo {VZHo$ ~§YZ Nw>‹S>mE, Aa BZ g~{Z g{hV nX²_
gamoda{df¡ ñZmZ {H$`m& H¡$gm h¡ gamoda? gwJÝY h¡ Ob OmH$m& Vm gamoda {df¡ ñZmZH$a H${n
Aa amjg g~ AnZo ñWmZH$ JE&
AWmZÝVa H$B© EH$ gamoda Ho$ Vra ~¡R>o {dñ_`H$a ì`mßV h¢ {MÎm {OZH$m, eyadram| H$s H$Wm
H$aVo ^E& H$B© EH$ H«y$a H$_© H$mo CbmhZm XoVo ^E& H$B© EH$ h{W`ma S>maVo ^E& H$B© EH$ amdU
Ho$ JwUm|H$a nyU© h¡ {MÎm {OZH$m gmo nwH$ma H$a éXZ H$aVo ^E& H$B© EH$ H$_©{Z H$s {d{MÌ J{V
H$m dU©Z H$aVo ^E& Aa H$B© EH$ g§gma~ZHy§$ qZXVo ^E& H¡$gm h¡ g§gmadZ? Om WH$s {ZH$gZm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

566 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


A{VH${R>Z h¡& H$B© EH$ _mJ©{df¡ Aé{M H$mo àmßV ^E& amÁ`bú_rHy§$ _hmM§Mb {ZaW©H$ OmZVo
^E& Aa H$B© EH$ CÎm_ ~w{Õ AH$m`© H$s qZXm H$aVo ^E& H$B© EH$ amdU H$s Jd© H$s ^ar H$Wm
H$aVo ^E, lr am_ Ho$ JwU JmdVo ^E& H$B© EH$ bú_U H$s epŠV H$m JwU dU©Z H$aVo ^E& H$B©
EH$ gwH¥$V Ho$ \$b H$s àe§gm H$aVo ^E, {Z_©b h¡ {MÎm {OZH$m& Ka Ka _¥VH$m| H$s {H«$`m hmoVr
^B©& ~mb d¥Õ g~ Ho$ _wI `hr H$Wm& b§H$m{df¡ gd© bmoH$ amdU Ho$ emoH$H$[a AlwnmV S>maVo
MmVw_m©ñ` H$aVo ^E, emoH$H$a Ðdr^yV ^`m h¡ öX` {OZH$m& gH$b bmoH${Z Ho$ ZoÌ{Zgy§ Ob
Ho$ àdmh ~ho gmo n¥Ïdr Ob ê$n hmo` JB©& Aa VÎdm| H$s Jm¡UVm ÑpîQ> n‹S>r _mZm| ZoÌm| Ho$ Ob
Ho$ ^`H$a AmVmn KwgH$a bmoH$m| Ho$ öX` {df¡ n¡R>m&
gd© bmoH$m| Ho$ _wI go `h eãX {ZH$go {YŠH$ma {YŠH$ma! Ahmo ~‹S>m H$îQ> ^`m, hm` hm`
`h Š`m AX²^wV ^`m! `m ^m§{V bmoH$ {dbmn H$a¡ h¢, Am§gy S>ma¡ h¢& H$B© EH$ ^y{_{df¡ eæ`m
H$aVo ^E, _m¡Z Yma _wI ZrMm H$aVo ^`o, {ZíMb h¡ eara {OZH$m _mZm| H$mîR> Ho$ h¢& H$B© EH$
eñÌm|Hy§$ Vmo‹S> S>maVo ^`o& H$B© EH$m| Zo Am^yfU S>ma {XE, Aa ñÌr Ho$ _wIH$_b go ÑpîQ> g§H$moMr&
H$B© EH$ A{V XrK© CîU {Zñdmg ZmIo h¢ gmo H$bwf hmo` JE AYa {OZHo$, _mZm| XþI Ho$ A§Hw$a
h¢& Aa H$B© EH$ g§gma Ho$ ^moJ{Z go {daŠV hmo` _Z{df¡ {OZXrjm H$m CÚ_ H$aVo ^E&
AWmZÝVa {nN>bo n{ha _hmg§K g{hV AZÝVdr`© Zm_m _w{Z b§H$m Ho$ Hw$gw_m`wY Zm_m
dZ{df¡ N>ßnZ hOma _w{Z g{hV AmE& O¡g¢ Vma{ZH$a _§{S>V MÝÐ_m gmoh¡ V¡g¢ _w{ZH$a _§{S>V
gmohVo ^`o& Omo `o _w{Z amdU Ho$ OrdVo AmVo Vmo amdU _mam Z OmVm, bú_U Ho$ Aa amdU Ho$
{deof àr{V hmoVr& Ohm§ G${ÕYmar _w{Z {VîR>o Vhm§ gd© _§Jb hmod|& Aa Ho$dbr {damO¡ dhm§ Mmam|
hr {XemAm| _| Xmo` gm¡ `moOZ n¥Ïdr ñdJ© Vwë` {Zê$nÐd hmo`, Aa OrdZ Ho$ d¡a^md {_Q> Omd¡&
O¡g¢ AmH$me{df¡ A_yV©Ëd AdH$me àXmZVm, {Zb}nVm; Aa ndZ{df¡ gwdr`©Vm {Zg§JVm,
Ap½Z{df¡ CîUVm; Ob{df¡ {Z_©bVm; n¥Ïdr{df¡ ghZerbVm; V¡g¢ ñdV: ñd^md _hm_w{Z Ho$
bmoH$Hy§$ AmZÝX Xm`H$ hmo` h¡& AZoH$ AX²^wV JwUm| Ho$ YmaH$ _hm_w{Z {VZg{hV ñdm_r {damOo&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢, ho lo{UH$! {VZHo$ JwU H$m¡Z dU©Z H$a gH¡$? O¡g¢ ñdU© H$m Hw$å^
A_¥V H$m ^a`m A{V gmoh¡ V¡g¢ _hm_w{Z AZoH$ G${Õ Ho$ ^ao gm¡hVo ^E& {ZO©ÝVw ñWmZH$ dhm§
EH$ {ebm, Vm D$na ewŠb Ü`mZ Ya {VîR>o& gmo Vmhr am{Ì {df¡ Ho$dbkmZ CnÁ`m& {OZHo$ na_
AX²^wV JwU dU©Z {H$E nmn{Z H$m Zme hmo`& V~ ^dZdmgr AgwaHw$_ma, ZmJHw$_ma, Jé‹S>Hw$_ma,
{dÚwVHw$_ma, Ap½ZHw$_ma, ndZHw$_ma, _oKHw$_ma, {XŠHw$_ma, XrnHw$_ma, CX{YHw$_ma, `o Xe
àH$ma VWm AîQ> àH$ma ì`§Va, {H$Þa, qH$nwéf, _hmoaJ, J§Yd©, `j, amjg, ^yV, {nemM VWm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 567


n§M àH$ma Á`mo{Vfr MÝÐ gy`© J«h Vmam ZjÌ, Aa gmobh ñdJ© Ho$ gd© hr ñdJ©dmgr, `o
MVwa{ZH$m` Ho$ Xod, gm¡Y_©, BÝÐm{XH$ g{hV YmVwH$s I§S>ÛrnH¡${df¡ lrVrWªH$a Xod H$m OÝ_
^`m hþVm gmo gw_oé nd©V{df¡ jragmJa Ho$ ObH$[a ñZmZ H$amE& OÝ_H$ë`mUH$ H$m CËgdH$a
à^wHy§$ _mVm {nVmHy§$ gm¢{n Vhm§ CËgda{hV Vm§S>d Z¥Ë` H$a à^w H$s ~ma~ma ñVw{V H$aVo ^E& H¡$go
h¢ à^w? ~mb AdñWmHy§$ Ya¡ h¢, naÝVw ~mb AdñWm H$s AkmZ MoîQ>mgy§ a{hV h¢&
Vhm§ OÝ_H$ë`mUH$ H$m g_` gmY H$a g~ Xod b§H$m{df¡ AZÝVdr`© Ho$dbr Ho$ Xe©ZHy§$
AmE& H$B© EH$ {d_mZ M‹T>o AmE, H$B© EH$ amOh§g{Z na M‹T>o AmE& Aa H$B© EH$ Aíd qgh
ì`mK«m{XH$ AZoH$ dmhZ{Z na M‹T>o AmE, T>mob, _¥X§J, ZJmao, drU, ~m§gwar, Pm§P, _§Orao, e§I
BË`m{X ZmZm àH$ma Ho$ dm{XÌ ~OmdVo, _Zmoha JmZ H$aVo, AmH$me_§S>bHy§$ AmÀN>mXVo, Ho$dbr
Ho$ {ZH$Q> _hm^pŠVê$n AY© am{Ì Ho$ g_` AmE& {VZHo$ {d_mZ{Z H$s Á`mo{VH$a àH$me hmo`
J`m, Aa dm{XÌ{Z Ho$ eãXH$a Xem| {Xem ì`mßV hmo` JBª& am_ bú_U `h d¥Îmm§V OmZ hf©Hy§$
àmßV ^E& g_ñV dmZad§er Aa amjgd§er {dÚmYa BÝÐOrV Hw$å^H$U© _oKZmX Am{X g~ am_
bú_U Ho$ g§J Ho$dbr Ho$ Xe©Z Ho$ {bE Om`doHy§$ CÚ_r ^E& lram_ bú_U hmWr M‹T>o, Aa
H$B© EH$ amOm aW na M‹T>o, H$B© EH$ Vwa§J{Z na M‹T>o, N>Ì M_a ÜdOmH$[a emo^m`_mZ, _hm^pŠV
H$a g§`wŠV Xod{Z gm[aIo _hmgwJÝY h¡§ eara {OZHo$, A{V CXma, AnZo dmhZ{ZV¢ CVa
_hm^pŠV H$a àUm_ H$aVo, ñVmoÌ nmR> n‹T>Vo Ho$dbr Ho$ {ZH$Q> AmE& AîQ>m§J XÊS>dV H$a
^y{_{df¡ {VîR>o, Y_© ldU H$s h¡ A{^bmfm {OZHo$, Ho$dbr Ho$ _wIV¢ Y_© ldU H$aVo ^E&
{Xì`Üd{Z _| ì`m»`mZ ^`m Omo `o àmUr AîQ>H$_© go ~§Yo _hm XþI Ho$ H$_© na M‹T>o
MVwJ©{V{df¡ ^«_U H$a¡ h¢& AmV© am¡Ð Ü`mZH$a `wŠV, ZmZm àH$ma Ho$ ew^mew^ H$_©{ZHy§$ H$a¡ h¢&
_hm _mo{hZr H$_© Zo `o Ord ~w{Õa{hV {H$`o VmV¢ gXm qhgm H$a¡ h¢& AgË` dMZ H$h¡ h¢, namE
__© ^oX H$m dMZ H$h¡ h¢, na{Z§Xm H$a¡ h¢, na Ðì` ha¡ h¢, nañÌr H$m godZ H$a¡ h¢& à_mUa{hV
n[aJ«hHy§$ A§JrH$ma H$a¡ h¢, ~T>çm h¡ _hm bmo^ {OZHo$& do H¡$go h¢? _hm qZÚH$_© H$a eara VO,
AYmobmoH${df¡ Om` h¢& Vhm§ _hmXþI Ho$ H$maU gßV ZaH$ {VZHo$ Zm_ - aËZà^m, eH©$am,
~mbwH$m, n§H$à^m, Yy_à^m, V_, _hmV_& gXm _hm Xþ:I Ho$ H$maU gßV ZaH$ A§YH$ma H$a
`wŠV, XþJªY gy§Km Z Om`, Xo»`m Z Om`, ñnem© Z Om`, _hm ^`§H$a, _hm {dH$amb h¡ ^y{_
{OZH$s, gXm Xþd©MZ Ìmg, ZmZm àH$ma Ho$ N>oXZ ^oXZ {VZH$a gXm nr{‹S>V& ZmaH$s ImoQ>o H$_©{ZV¢
nmn~ÝY H$a ~hþV H$mb gmJa{Z n`ªV _hmVrd« Xþ:I ^moJd¡ h¢& Eogm Om{Z n§{S>V {ddoH$s
nmn~§YV¢ a{hV hmo` Y_©{df¡ {MÎm Yahþ& H¡$go h¢ [ddoH$s? d«V {Z`_ Ho$ YaUhmao, {Z:H$nQ>

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

568 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ñd^md, AZoH$ JwU{ZH$a _§{S>V do ZmZm àH$ma Ho$ VnH$a ñdJ©bmoH$Hy§$ àmßV hmo` h¢& ~hþ[a
_Zwî`Xoh nm` _moj àmßV hmo` h¢& Aa Oo Y_© H$s A{^bmfm go a{hV h¡§ Vo H$ë`mU Ho$ _mJ©V¢
a{hV ~maå~ma OÝ_ _aU H$aVo _hmXþIr g§gma{df¡ ^«_U H$a¡ h¢& Oo ^ì`Ord gd©k drVamJ
Ho$ dMZH$a Y_©{df¡ {VîR¡ h¡§ Vo _moj_mJu, erb gË` emoM gå`½Xe©Z kmZ Mm[aÌH$a O~bJ
AîQ>H$_© H$m Zme Z H$a¡, V~bJ BÝÐ Ahq_Ð nX Ho$ CÎm_ gwI H$mo ^moJdo h¢& ZmZm àH$ma Ho$
AX²^wV gwI ^moJ, dhm§ go M`H$a _hmamOm{YamO hmo`, ~hþ[a kmZ nm`, {OZ_wÐm Ya,
_hmVnH$a, Ho$dbkmZ Cnm`, AîQ>H$_© a{hV {gÕ hmo` h¢& AZÝV A{dZmer AmpË_H$
ñd^md_`r na_ AmZÝX ^moJdo h¢&
`h ì`m»`m gwZ BÝÐOrV, _oKZmX AnZo nyd©^d nyN>Vo ^`o& gmo Ho$dbr H$h¡ h¢ - EH$
H$m¡em§~r Zm_m ZJar, Vhm§ Xmo ^mB© X{bÐr, EH$ H$m Zm_ àW_, XÿOo H$m Zm_ npíM_& EH$ {XZ
{dhma H$aVo ^dXÎmZm_m _w{Z dhm§ AmE& gmo `o XmoZm| ^mB© Y_© ldUH$a ½`ma_r à{V_m Ho$ YmaH$
jwëbH$ lmdH$ ^E& gmo _w{Z Ho$ Xe©ZHy§$ H$m¡em§~r ZJar H$m amOm BÝÐ Zm_m amOm Am`m& gmo
_w{Z _hmkmZr amOmHy§$ XoI OmÝ`m `mHo$ {_Ï`mXe©Z Xþ{Z©dma h¡& Aa Vmhr g_` ZÝXrZm_m loîR>r
_hm{OZ^ŠV _w{Z Ho$ Xe©ZHy§$ Am`m& VmH$m amOm Zo AmXa {H$`m& VmHy§$ XoI àW_ Aa npíM_
XmoD$ ^mB©{Z _| go N>moQ>o ^mB© npíM_ Zo {ZXmZ {H$`m Omo _¢ `m Y_© Ho$ àgmXH$[a ZÝXr goR> Ho$
nwÌ hmoD§$& gmo ~‹S>o ^mB© Zo Aa Jwé Zo ~hþV g§~moÜ`m Omo {OZemgZ{df¡ {ZXmZ _hmqZÚ h¡& gmo
`h Z g_Pm& Hw$~w{Õ {ZXmZ H$a Xþ{IV ^`m& _aU H$a ZÝXr Ho$ BÝXþ_wIr Zm_m ñÌr VmHo$
J^©{df¡ Am`m& gmo J^©{df¡ AmdVo hr ~‹S>o ~‹S>o amOm{Z Ho$ ñWmZH${Z{df¡ H$moQ> H$m {ZnmV,
XadmOo{Z H$m {ZnmV BË`m{X ZmZm àH$ma Ho$ {M• hmoVo ^E&
V~ ~‹S>o ~‹S>o amOm `mHy§$ ZmZm àH$ma Ho$ {Z{_Îm H$a _hmZa OmZ OÝ_ hr go A{V AmXa
g§`wŠV XÿV ^oO ^oO H$a Ðì` nR>m` godVo ^E& `h ~‹S>m ^`m& `mH$m Zm_ a{VdY©Z, gmo g~
amOm `mHy§$ god¡& H$m¡em§~r ZJar H$m amOm BÝXþ ^r godm H$a¡& {ZË` Am` àUm_ H$a¡& `m ^m§{V
`h a{VdY©Z _hm{d^y{V H$a g§`wŠV ^`m& Aa ~‹S>m ^mB© àW_ _aH$a ñdJ©bmoH$ J`m, gmo N>moQ>o
^mB© Ho$ OrdHy§$ g§~moYdo Ho$ AW© jwëbH$ H$m ñdê$n Ya Am`m& gmo `h _XmoÝ_Îm amOm _XH$a
A§Ym hmo` ahçm& gmo jwëbH$Hy§$ XþîQ> bmoH${ZH$a Ûma{df¡ n¡R>Zo Z {X`m& V~ Xod Zo jwëbH$ H$m
ê$n XÿaH$a a{VdY©Z H$m ê$n {H$`m& VËH$mb VmH$m ZJa COm‹S> CÚmZ H$a {X`m, Aa H$hVm ^`m
A~ Voar H$hm dmVm©? V~ dh nm§`{Z n[a ñVw{V H$aVm ^`m V~ VmHy§$ gH$b d¥Îmm§V H$hçm Omo
Amnm§ XmoD$ ^mB© hþVo& _¢ ~‹S>m, Vy N>moQ>m& gmo jwëbH$ Ho$ d«V Ymao gmo V¢ ZÝXr goR> Hy§$ XoI {ZXmZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 569


{H$`m gmo _[a ZÝXr Ho$ Ka CnÁ`m, amO{d^y{V nmB©& Aa _¢ ñdJ©{df¡ Xod ^`m&
`h g~ dmVm© gw{Z a{VdY©ZHy§$ gå`ŠV CnOm, _w{Z ^`m, Aa ZÝXrHy§$ Am{X Xo AZoH$ amOm
a{VdY©Z Ho$ g§J _w{Z ^E& a{VdY©Z, VnH$[a Ohm§ ^mB© H$m Ord Xod hþVm Vhm§ hr Xod ^`m&
~hþ[a XmoD$ ^mB© ñdJ©V¢ M`H$a amOHw$_ma ^E& EH$ H$m Zm_ Cd©, XÿO H$m Zm_ Cd©g, amOm ZaoÝÐ
amUr {dO`m Ho$ nwÌ& ~hþ[a {OZY_© H$m AmamYZH$[a ñdJ©{df¡ Xod ^E& dhm§ go M`H$[a Vw_
XmoD$ ^mB© amdU Ho$ amUr _§XmoXar VmHo$ BÝÐOrV _oKZmX nwÌ ^E& Aa ZÝXrgoR> H¢$ BÝÐ_wIr
a{VdY©Z H$s _mVm gmo OÝ_m§Va{df¡ _§XmoXar ^B©& nyd© OÝ_{df¡ ñZoh hþVm gmo A~ hÿ _mVm H$m
nwÌ go A{VñZoh ^`m& H¡$gr h¡ _§XmoXar? {OZY_©{df¡ AmgŠV h¡ {MÎm OmH$m& `h AnZo nyd©
^d gwZ XmoD$ ^mB© g§gma H$s _m`mV¢ {daŠV ^E& CnOm h¡ _hmd¡am½` {OZHy§$, O¡Zoídar Xrjm
AmXar& Aa Hw$å^H$aU, _marM, amOm _` Am¡a hÿ ~‹S>o ~‹S>o amOm g§gmaV¢ _hm{daŠV hmo` _w{Z
^E, VOo h¢ {df` H$fm` {OÝhm|Zo& {dÚmYa amO H$s {d^y{V V¥UdV² VOr& _hm `moJrída hmo`
AZoH$ F${Õ Ho$ YmaH$ ^E, n¥Ïdr{df¡ {dhma H$aVo ^ì`{ZHy§$ à{V~moYVo ^E&
lr_w{Zgwd«VZmW Ho$ _wpŠV JE nrN>o {VZHo$ VrW©{df¡ `h ~‹S>o ~‹S>o _hmnwéf ^E, na_ Vn Ho$
YmaH$ AZoH$ G${Õg§`wŠV, Vo ^ì`Ord{ZHy§$ ~maå~ma ~§{Xdo `mo½` h¢& Aa _§XmoXar n{V Aa nwÌ
XmoD${Z Ho$ {dahH$[a A{Vì`mHw$b ^B© _hmemoH$ H$a _yN>m©Hy§$ àmßV ^B©& ~hþ[a gMoV hmo` Hw$a{M
H$s Ý`mBª {dbmn H$aVr ^B©& XþIê$n g_wÐ{df¡ _½Z hmo`, hm` nwÌ, BÝÐOrV _oKZmX! `h H$hm
CÚ_ {H$`m, _¢ {Vhmar _mVm A{VXrZ Vm{h Š`m| VOr? `h Vw_H$mo H$hm `mo½` Omo XþIH$[a
VßVm`_mZ _mVm VmH$m g_mYmZ {H$E ~J¡a Mbo J`o& hm` nwÌ hmo! Vw_ H¡$g¢ _w{Zd«V YmamoJo?
Vw_ Xod{Z gm[aIo _hm ^moJr, earaHy§$ b‹S>mdZhmao, H$R>moa ^y{_ na H¡$g¢ e`Z H$amoJo? g_ñV
{d^d VOm, g_ñV {dÚm VOr, Ho$db AÜ`mË_{dÚm{df¡ VËna ^E&
Aa amOm _` _w{Z ^`m - VmH$m emoH$ H$a¡ h¡-hm` {nVm! `h H$hm {H$`m? OJV² V{O
_w{Zd«V Ymaçm& Vw_ _moV¢ VËH$mb Eogm ñZoh Š`m| VÁ`m? _¢ {Vhmar ~m{bH$m, _moV¢ X`m Š`m|
Z H$ar? ~më`mdñWm{df¡ _mona {Vhmar A{VH¥$nm hþVr, _¢ {nVm Aa nwÌ Aa n{V g~go a{hV
^B©, ñÌr Ho$ `hr ajH$ h¢& A~ _¢ H$m¡Z Ho$ eaU OmD§$? _¢ nwÊ`hrZ _hmXþIHy§$ àmßV ^B©& `m
^m§{V _§XmoXar éXZ H$a¡& VmH$m éXZ gwZ g~ hr Hy§$ X`m CnO¡& AlwnmVH$[a MmVw_m©g H$s`m&
Vm{h e{eH$m§Vm Am{`©H$m dMZH$[a CnXoe XoVr ^B© - ho _yI©Ur! H$hm amod¡? `m g§gmaMH«${df¡
Ord{Z Zo AZÝV ^d Ymao& {VZ_| ZmaH$s Aa Xod{Z Ho$ Vmo g§VmZ Zmht& Aa _Zwî` Aa {V`ªM{Z
Ho$ h¡, gmo V¢ MVwaJ{V ^«_U H$aVo _Zwî` {V`ªM{Z Ho$ ^r AZÝV OÝ_ Ymao& {VZ{df¡ Voao AZoH$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

570 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{nVm nwÌ ~m§Yd ^E& {VZHy§$ OÝ_ OÝ_ _| éXZ {H$`m& A~ H$hm {dbmn H$a¡ h¡? {ZíMbVm
^O& `h g§gma Agma h¡, EH$ {OZY_© hr gma h¡& Vy {OZY_© H$m AmamYZ H$a, XþI go {Zd¥Îm
hmohþ& Eogo à{V~moY Ho$ H$maU Am{`©H$m Ho$ _Zmoha dMZ gwZ _§XmoXar _hm {daŠV ^B©& CÎm_ h¢
JwU Om{df¡, g_ñV n[aJ«h VOH$[a, EH$ ewŠb dñÌ Ym[a Am{`©H$m ^B©& H¡$gr h¡ _§XmoXar?
_ZdMZH$m`H$[a {Z_©b Omo {OZemgZ, Vm{df¡ AZwam{JUr h¡& Aa M§ÐZIm amdU H$s ~{hZ hÿ
`mhr Am{`©H$m Ho$ {ZH$Q> Xrjm Y[a Am{`©H$m ^B©& Om {XZ _ÝXmoXar Am{`©H$m ^B© Vm {XZ
A‹S>Vmbrg hOma Am{`©H$m ^Bª&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
BÝÐOrV _oKZmX Hw$å^H$U© H$m d¡am½` Aa _§XmoXar Am{X amZr{Z H$m d¡am½` dU©Z
H$aZo dmbm AR>Îmadm± nd© g§nyU© ^`m&&78&&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho amOZ²! A~ lram_ bú_U H$m
_hm{d^y{Vgm| b§H$m{df¡ àdoe ^`m gmo gwZ& _hm{d_mZ{Z Ho$ g_yh, Aa hmWr{Z H$s KQ>m, Aa
loîR> Vwa§J{Z Ho$ g_yh, Aa _§{Xa g_mZ aW, Aa {dÚmYa{Z Ho$ g_yh, Aa hOmam§ Xod {VZH$[a
`wŠV XmoD$ ^mB© _hmÁ`mo{V Hy§$ Yao b§H$m _| àdoe H$aVo ^E& {VZHy§$ bmoH$ Xo{I A{V h{f©V ^E,
OÝ_mÝVa Ho$ Y_© Ho$ \$b àË`j XoIVo ^E& amO_mJ© Ho$ {df¡ OmVo lram_ bú_U {VZHy§$ XoI
ZJa Ho$ Za Aa Zm[a{Z H$mo Anyd© AmZÝX ^`m& \y${b aho h¢ _wI {OZHo$, ñÌr PamoIm{Z{df¡ ~¡R>r
Ombr{Z _| hm¡` XoI¡ h¢& H$_b g_mZ h¢ _wI {OZHo$, _hm H$m¡VwH$H$[a `wŠV nañna dmVm© H$a¡
h¢ - ho gIr! XoIhþ! `h am_ amOm XeaW H$m nwÌ, JwUê$n aËZ{Z H$s am{e, nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m
g_mZ h¡ dXZ OmH$m, H$_b g_mZ h¡§ ZoÌ OmHo$, AX²^wV nwÊ`H$a `h nX nm`m h¡, A{V àe§gm
`mo½` h¡ AmH$ma OmH$m&
YÝ` h¢ dh H$Ý`m {OÝhm|Zo Eogo da nmE& OmZ¢ `h da nmE VmZ¢ H$s{V© H$m Wå^ bmoH${df¡
Wmß`m& OmZ¢ OÝ_m§Va{df¡ Y_© AmMaU hmo` gmo Eogm ZmW nmd¢& Vm g_mZ AÝ` Zmar H$m¡Z?
amOm OZH$ H$s nwÌr _hmH$ë`mUê${nUr OÝ_m§Va{df¡ _hmnwÊ` CnmO} h¢, VmV¢ Eogo n{V `m{h
{_bo& O¡g¢ eMr BÝÐ Ho$ V¡g¢ grVm am_ Ho$& Aa `h bú_U dmgwXod MH«$nm{U emo^¡ h¡, OmZo
AgwaoÝÐ g_mZ amdU aU{df¡ hVm, ZrbH$_b g_mZ h¡ H$m§{V OmH$s& Aa Jm¡a H$m§{VH$a g§`wŠV
Omo ~bXod lram_MÝÐ {VZg{hV Eogo gmoh¡ O¡go à`mJ{df¡ J§Jm `_wZm Ho$ àdmh H$m {_bmn gmoh&¡
Aa `h amOm MÝÐmoX` H$m nwÌ {dam{YV h¡ OmZ¡ bú_Ugy§ àW_ {_bmnH$a {dñVrU© {d^y{V nmB©&
Aa `h amOm gwJ«rd {H$hH§$Ymnwa H$m YZr, _hmnamH«$_r OmZ¡ lram_Xodgy§ na_ àr{V OZmB©&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 571


Aa `h grVm H$m ^mB© ^m_§S>b, amOm OZH$ H$m nwÌ MÝÐJ{V {dÚmYa H¡$ në`m gmo
{dÚmYa{Z H$m BÝÐ h¡& Aa `h A§JX Hw$_ma amOm gwJ«rd H$m nwÌ Omo amdUHy§$ ~hþê${nUr{dÚm
gmYVo {d¿ZHy§$ CÚ_r ^`m& Aa ho gIr! `h hZw_mZ _hmgwÝXa CV§J hm{W{Z Ho$ aW MT>çm
ndZH$[a hmbo h¡ dmZa Ho$ {M• H$s ÜdOm OmHo$, Om{h Xo{I aU^y{_{df¡ eÌw nbm` Om§`& gmo
amOm ndZ H$m nwÌ A§OZr Ho$ CXa{df¡ CnÁ`m, OmZ¢ b§H$m Ho$ H$moQ> XadmOo T>mho&
Eogr dmVm© nañna ñÌrOZ H$a¡ h¢& {VZHo$ dMZê$n nwîn{Z H$s _mbm{ZH$[a ny{OV Omo am_
gmo amO_mJ© hmo` AmJo AmE& EH$ M_a T>maVr Omo ñÌr Vm{h nyN>çm - h_mao {dah Ho$ Xþ:IH$[a
VßVm`_mZ Omo ^m_§S>b H$s ~{hZ gmo H$hm§ {VîR>¡ h¡? V~ dh aËZ{Z Ho$ My‹S>m H$s Á`mo{V H$[a
àH$meê$n h¡ ^wOm OmH$s gmo Am§Jwar H$s g_ñ`mH$[a ñWmZH$ {XImdVr ^Bª& ho Xod! `h
nwînàH$sU©Zm_m {J[a ZrPaZm{Z Ho$ ObH$[a _mZm| hmñ` hr H$a¡ h¡, Vhm§ ZÝXdZ g_mZ _hm
_Zmoha dZ, Vm{df¡ amOm OZH$ H$s nwÌr H$s{V© erb h¡ n[adma OmHo$, gmo {VîR>o h¢&
`m ^m§{V am_Or go M_a T>maVr ñÌr H$hVr ^B©& Aa grVm Ho$ g_rn Omo C{_©H$m Zm_ gIr
g~ g{I{Z{df¡ àr{V H$s ^mOZhmar gmo A§Jwar ngma grVmHy§$ H$hVr ^B© - ho Xodr! MÝÐ_m
g_mZ h¡ N>Ì OmH$m, Aa Mm§X gy`© g_mZ h¢ Hw$ÊS>b OmHo$, Aa eaX Ho$ ZrPaZo g_mZ h¡ hma
OmH¡$, gmo nwéfmoÎm_ lram_MÝÐ {Vhmao dëb^ AmE& {Vhmao {d`moJH$[a _wI{df¡ AË`ÝV IoXHy§$
Ya¡§, ho H$_bZoÌo! O¡go {X½JO Amd¡ V¡g¢ Amd¡ h¢& `h dmVm© gw{Z grVm Zo àW_ Vmo ñdßZ g_mZ
d¥Îmm§V OmÊ`m&
~hþ[a Amn A{V AmZÝX H$mo Ya¡, O¡g¢ _oKnQ>b go MÝÐ {ZH$go V¡g¢ hmWrV¢ CV[a AmE, O¡g¢
amo{hUr Ho$ {ZH$Q> MÝÐ_m Amd¡ V¡g¢ AmE& V~ grVm ZmWHy§$ {ZH$Q> Am`m OmZ A{Vhf© H$s ^ar
CR>H$[a gÝ_wI AmB©& H¡$gr h¡ grVm? YyaH$[a Yyga h¡ A§J, Aa Ho$e {~Ia aho h¢, í`m_ n[a
JE h¢ hm|R> OmHo$, ñd^md hr H$[a H¥$e hþVr Aa n{V Ho$ {d`moJH$[a AË`ÝV H¥$e ^B©& A~ n{V
Ho$ Xe©ZH$[a CnÁ`m h¡ A{V hf© OmHy§$ àmU H$s Ame ~§Yr, _mZm| ñZoh H$s ^ar eara H$s
H$m§{VH$[a n{Vgy§ {_bmn hr H$a¡ h¡& Aa _mZm| ZoÌ{Z H$s Á`mo{Vê$n ObH$[a n{VHy§$ ñZmZ hr
H$amd¡ h¡& Aa jU_mÌ{df¡ ~‹T> JB© h¡ eara H$s bmdÊ`Vmê$n gånXm, Aa hf© Ho$ ^ao Oo {Zídmg
{VZH$[a _mZm| AZwamJ H$m ~rO ~mod¡ h¡&
H¡$gr h¡ grVm? am_ Ho$ ZoÌ{ZHy§$ {dlm_ H$s ^y{_, Aa nëbd g_mZ Oo hñV {VZH$[a OrVo
h¢ bú_r Ho$ H$aH$_b OmZ¡, gm¡^m½`ê$n aËZ{Z H$s ImZ, gånyU© MÝÐ_m g_mZ h¡ dXZ OmH$m,
MÝÐ H$b§H$s `h {Z:H$b§H$ {dOwar g_mZ h¡ H$m§{V OmH$s, dh M§Mb `h {ZíMb, à\w$pëbV

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

572 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$_b g_mZ h¢ ZoÌ OmHo$, _wIê$n MÝÐ H$s M§{ÐH$mH$[a A{V emo^mHy§$ àmßV ^B© h¡& `h AX²^wV
dmVm© h¡ {H$ H$_b Vmo MÝÐ H$s Á`mo{VH$[a _w{XV hmo` h¡ Aa `mHo$ ZoÌH$_b _wIMÝÐ H$s
Á`mo{VH$[a àH$meê$n h¢& H$bwfVm a{hV CÞV h¢ ñVZ OmHo$, _mZm| H$m_ Ho$ H$be hr h¢& gab
h¡ {MÎm OmH$m& gmo H$m¡eë`m H$m nwÌ amUr {dXohm H$s nwÌrHy§$ {ZH$Q> AmdVr XoIr, H$WZ{df¡ Z
Amd¡ Eogo hf©Hy§$ àmßV ^`m& Aa `h a{Vg_mZ gwÝXar a_UHy§$ AmdVm Xo{I {dZ`H$[a hmW Omo‹S>
I‹S>r AlwnmVH$[a ^ao h¢ ZoÌ OmHo$& O¡g¢ eMr BÝÐ Ho$ {ZH$Q> Amd¡, a{V H$m_ Ho$ {ZH$Q> Amd¡,
X`m {OZY_© Ho$ {ZH$Q> Amd¡, gw^Ðm ^aV Ho$ {ZH$Q> Amd¡, V¡go hr grVm gVr am_ Ho g_rn AmB©&
gmo KZo {XZ{Z H$m {d`moJ, VmH$[a IoX{IÞ am_ Zo _ZmoaW Ho$ g¡H$‹S>m{ZH$a nm`m h¡ ZdrZ
g§J_ OmZo, gmo _hmÁ`mo{V H$m YaUhmam, gOb h¢ ZoÌ OmHo$, ^wO~§YZH$[a emo{^V Oo ^wOm,
{VZH$[a àmU{à`mgy§ {_bVm ^`m& Vm{h Cagy§ bJm` gwI Ho$ gmJa{df¡ _½Z ^`m& Cagy§ OwXr
Z H$a gH¢$, _mZm| {dah go S>a¡ h¡& Aa dh {Z_©b {MÎm H$s YaUhmar n{V Ho$ H§$R>{df¡ AnZr
^wOnm§{g S>m[a Eogr gmohVr ^B© O¡g¢ H$ënd¥j{Zgy§ {bn{Q> H$ëndo{b gmoh¡, ^`m h¡ amo_m§M XmoC{Z
Ho$ A§J{df¡, nañna {_bmnH$[a XmoD$ hr A{V gmohVo ^`o& Vo Xod{Z Ho$ `wJb g_mZ h¢& O¡g¢ Xod
Xodm§JZm gmoh¢ V¡g¢ gmohVo ^`o&
grVm Aa am_ H$m g_mJ_ Xo{I Xod àgÞ ^`o& gmo AmH$meV¢ XmoZm§o{Z na nwîn{Z H$s dfm©
H$aVo ^E, gwJÝY Ob H$s dfm© H$aVo ^E Aa Eogo dMZ _wIV¢ CMmaVo ^E - Ahmo! AZwn_ h¡
erb grVm H$m, ew^ h¡ {MÎm grVm H$m, grVm YÝ` h¡, `mH$s AMbVm J§^raVm YÝ` h¡,
d«Verb H$s _Zmo½`Vm ^r YÝ` h¡, {Z_©bnZ OmH$m YÝ` h¡; gVr{Z{df¡ CËH¥$îQ>Vm OmHo$, OmZ¡
_ZhÿH$[a {ÛVr` nwéf Z BÀN>çm, ewÕ h¢ {Z`_ d«V OmH$m& `m ^m§{V Xod{Z àe§gm H$ar&
Vmhr g_` A{V^pŠV H$m ^açm bú_U Am` grVm Ho$ nm§`{Z naçm& {dZ`H$[a g§`wŠV
grVm AlwnmV S>maVr Vm{h Cagy§ bJm` H$hVr ^B© - ho dËg! _hmkmZr _w{Z H$hVo Omo `h
dmgwXod nX H$m YmaH$ h¡ gmo àH$Q> ^`m& Aa AY©MH«$s nX H$m amO Voao Am`m& {ZJ«ªW Ho$ dMZ
AÝ`Wm Z hm|`& Aa `h Voao ~‹S>o ^mB© ~bXod nwéfmoÎm_ {OÝhm|Zo {dahê$n Ap½Z{df¡ OaVr Omo
_¢ gmo {ZH$mgr& ~hþ[a MÝÐ_m g_mZ h¡ Á`mo{V OmH$s, Eogm ^mB© ^m_§S>b ~{hZ Ho$ g_rn Am`m&
Vm{h Xo{I A{V _mohH$[a {_br& H¡$gm h¡ ^mB©? _hm{dZ`dmZ h¡, Aa aU _| ^bm {XIm`m h¡&
Aa gwJ«rd dm hZw_mZ, Zb, Zrb, A§JX, {dam{YV, MÝÐ, gwfoU, Om§~X BË`m{XH$ ~‹S>o ~‹S>o
{dÚmYa AnZm Zm_ gwZm` dÝXZm Aa ñVw{V H$aVo ^`o& ZmZm àH$ma Ho$ dñÌ Am^yfU
H$ënd¥j{Z Ho$ nwîn{Z H$s _mbm grVm Ho$ MaU Ho$ g_rn ñdU© Ho$ nmÌ{df¡ _ob ^|Q> H$aVo ^E&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 573


Aa ñVw{V H$aVo ^E - ho Xodr! Vw_ VrZ bmoH${df¡ à{gÕ hmo, _hm CXmaVmHy§$ Yam¡ hmo, JwU
gånXmH$a g~{Z _| ~‹S>r hmo, Xod{ZH$[a ñVw{V H$aZo `mo½` hmo, Aa _§Jbê$n h¡ Xe©Z {Vhmam, O¡g¢
gy`© H$s à^m gy`©g{hV àH$me H$a¡ V¡g¢ Vw_ lr am_MÝÐ g{hV O`d§V hmohþ&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_ Am¡a grVm H$m {_bmn dU©Z H$aZo dmbm CÝ`mgrdm± nd© g§nyU© ^`m&&79&&
AWmZÝVa grVm Ho$ {_bmnê$n gy`© Ho$ CX`H$[a \y$b J`m h¡ _wI H$_b OmH$m Eogo Omo am_
gmo AnZo hmWH$[a grVm H$m hmW Jh CR>o, EoamdV JOg_mZ Omo JO Vmna grVmg{hV AmamohU
{H$`m& _oK g_mZ dh JO VmH$s nrR> na OmZH$sê$n amo{hUrH$[a `wŠV am_ê$n MÝÐ_m gmohVo
^E, g_mYmZ ê$n h¡ ~w{Õ {OZH$s& XmoD$ A{V àr{V Ho$ ^ao, àm{U{Z Ho$ g_yhHy§$ AmZÝX Ho$
H$aVm, ~‹S>o ~‹S>o AZwamJr {dÚmYa bma, ñdJ© {d_mZ Vwë` amdU H$m _hb, Vhm§ lram_ nYmao&
amdU Ho$ _{hb Ho$ _Ü` lr em§{VZmW H$m _§{Xa A{V gwÝXa, Vhm§ ñdU© Ho$ hOmam| Wå^,
ZmZm àH$ma Ho$ aËZm|H$[a _§{S>V _§{Xa H$s _Zmoha ^r{V, O¡g¢ _hm{dXoh Ho$ _Ü` gw_oé {J[a gmoh¡
V¡g¢ amdU Ho$ _§{Xa{df¡ lrem§{VZmW H$m _pÝXa gmoh¡& Om{h XoIo ZoÌ _mo{hV hmo` Om§`& Vhm§
KÝQ>m ~mO¡ h¡, ÜdOm \$ha¢ h¢& _hm _Zmoha dh em§{VZmW H$m _pÝXa dU©Z{df¡ Z Amd¡& lram_
hmWr V¢ CVao& ZmJoÝÐ g_mZ h¡ namH«$_ OmH$m, àgÞ ZoÌ, _hmbú_rdmZ, OmZH$sg{hV qH${MV²
H$mb H$m`moËgJ© H$s à{Vkm H$ar&
àb§{~V h¡ ^wOm, _hm àem§{V öX`, gm_m{`H$Hy§$ A§JrH$ma H$[a hmW Omo{‹S> em§{VZmW
ñdm_r H$m ñVmoÌ, g_ñV Aew^ H$_© H$m ZmeH$ n‹T>Vo ^E - ho à^mo! {Vhmao J^m©dVma{df¡ em§{V
^B©, _hm H$m§{V H$s H$aUhmar, gd©amoJ H$s haUhmar, Aa gH$b OrdZHy§$ AmZÝX CnO¡, Aa
{Vhmao OÝ_H$ë`mUH${df¡ BÝÐm{XH$ Xod _hmh{f©V hmo` AmE& jragmJa Ho$ ObH$[a gw_oé Ho$
nd©V na {Vhmam OÝ_m{^foH$ ^`m, Aa Vw_Zo MH«$dVu nX Ya OJV² H$m amÁ` {H$`m& ~mø eÌw
~møMH«$ go OrVo, Aa _w{Z hmo` _m{hbo _moh amJm{XH$ eÌw Ü`mZH$[a OrVo& Ho$db ~moY bhçm,
OÝ_ Oam _aU go a{hV Omo {ednwa H${hE _moj VmH$m Vw_ A{dZmer amÁ` {b`m& H$_©ê$n d¡ar
kmZ eñÌV¢ {ZamH$aU {H$E& H¡$go h¢ H$_©eÌw? gXm ^d^«_U Ho$ H$maU, Aa OÝ_ Oam _aU ^`
ê$n Am`wY{ZH$a `wŠV, gXm {ednwa n§W Ho$ {ZamoYH$&
H¡$gm h¡ dh {ednwa? Cn_ma{hV, {ZË`, ewÕ, Ohm§ na^d H$m Aml` Zmht, Ho$db {OZ
^md H$m Aml` h¡, AË`ÝV Xþb©^, gmo Vw_ Amn {Zdm©Uê$n, Am¡a{ZHy§$ {Zdm©UnX gwb^ H$am¡
hmo, gd© OJVHy§$ em§{V Ho$ H$maU hmo& ho lrem§{VZmW! _Z dMZ H$m`H$[a Z_ñH$ma Vw_Hy§$& ho

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

574 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{OZoe! ho _hoe! AË`ÝV em§{V XemHy§$ àmßV ^E hmo, ñWmda O§J_ gd© Or{d{Z Ho$ ZmW hmo&
Omo {Vhmao eaU Amd¡ {VZHo$ ajH$ hmo& g_m{Y ~moY Ho$ XoZhmao Vw_ EH$ na_oída gd© Ho$ Jwé,
g~ Ho$ ~m§Yd hmo&
_moj_mJ© Ho$ àê$nUhmao, gd© BÝÐm{XH$ Xod{ZH$a nyÁ`, Y_©VrW© Ho$ H$Îmm© hmo& {Vhmao àgmX
H$[a gd© XþI go a{hV Omo na_ ñWmZH$ Vm{h _w{ZamO nmd¡ h¡§& ho Xodm{YXod! Z_ñH$ma h¡ Vw_Hy§$&
gd© H$_© {db` {H$`m h¡& ho H¥$VH¥$Ë`! Z_ñH$ma Vw_Hy§$& nm`m h¡ na_ em§{VnX {OÝhm|Zo,
VrZbmoH$Hy§$ em§{V Ho$ H$maU, gH$b ñWmda O§J_ Ord{Z Ho$ ZmW, eaUmJVnmbH$, g_m{Y
~moY Ho$ XmVm, _hmH$m§{V Ho$ YmaH$ ho à^mo! Vw_ hr Jwé, Vw_ hr ~m§Yd, Vw_ hr _moj_mJ© Ho$
{Z`§Vm na_oída, BÝÐm{XH$ Xod{ZH$[a nyÁ`, Y_©VrW© Ho$ H$Îmm© {OZH$[a ^ì` Ord{ZHy§$ gwI
hmo`, gd© XþI Ho$ haUhmao, H$_©{Z Ho$ A§VH$! Z_ñH$ma Vw_Hy§$& ho bãYbä`! Z_ñH$ma Vw_Hy§$&
ho bãYbä` H${hE nm`m h¡ nm`do `mo½` nX {OÝhm|Zo, _hmem§V ñd^md{df¡ {damO_mZ, gd©Xmof
a{hV ho ^JdmZ! H¥$nm H$ahþ& dh AI§S> A{dZmgr nX h_| Xodhþ&
BË`m{X _hmñVmoÌ n‹T>Vo H$_b-Z`Z lram_ à{XjUm XoH$a d§XZm H$aVo ^E, _hm{ddoH$s,
nwÊ` H$_©{df¡ gXm àdrU& Aa am_ Ho$ nrN>o Z_«r^yV h¡ A§J OmH$m, XmoD$ H$a Omo‹S>, _hmg_mYmZê$n
OmZH$s ñVw{V H$aVr ^B©& lram_ Ho$ eãX _hmXþ§Xþ^r g_mZ Aa OmZH$s _hm{_îQ> H$mo_b drUm
g_mZ ~mobVr ^B©& Aa {deë`m g{hV bú_U ñVw{V H$aVo ^E& Aa ^m_§S>b, gwJ«rd VWm
hZw_mZ _§Jb ñVmoÌ n‹T>Vo ^E& Omo‹S>o h¢ H$a H$_b, Aa {OZamO{df¡ nyU© h¡ ^pŠV {OZH$s,
_hmJmZ H$aVo, _¥X§Jm{X ~OmdVo _hmÜd{Z H$aVo ^E& gmo _`ya _oK H$s Üd{Z Om{Z Z¥Ë` H$aVo
^E& ~maå~ma ñVw{V àUm_ H$[a {OZ_pÝXa {df¡ `Wm`mo½` {VîR>o&
Vm g_` amOm {d^rfU AnZo XmXm gw_mbr, Aa {VZHo$ bKwdra gw_më`dmZ, Aa gw_mbr
Ho$ nwÌ aËZldm amdU Ho$ {nVm {VZHy§$ Am{X Xo AnZo ~‹S>o {VZH$m g_mYmZ H$aVm ^`m& H¡$gm
h¡ {d^rfU? g§gma H$s A{ZË`Vm Ho$ CnXoe{df¡ AË`ÝV àdrU& gmo ~S>{Zgy§ H$hVm ^`m - ho
VmV! E gH$b Ord AnZo CnmO£ H$_©{ZHy§$ ^moJd¡ h¡& VmV¢ emoH$ H$aZm d¥Wm h¡& Aa AnZm {MÎm
g_mYmZ H$ahþ& Amn {OZ AmJ_ Ho$ doÎmm, _hmem§{V {MÎm, Aa {dMjU hmo, Am¡a{ZHy§$ CnXoe
Xo`do `mo½` AmnHy§$ h_ H$hm H$h|? Omo àmUr CnÁ`m h¡ gmo Adí` _aUHy§$ àmßV hmo` h¡& Aa
`m¡dZ nwîn{Z H$s gwJÝYVm g_mZ jU_mÌ{df¡ Am¡a ê$n hmo` h¡& Aa bú_r nëbd{Z H$s
emo^mg_mZ erK« hr Am¡a ê$n hmo` h¡& Aa {dOwar Ho$ M_ËH$ma g_mZ `h OrVì` h¡& Aa nmZr
Ho$ ~wX~wXm g_mZ ~§Yw{Z H$m g_mJ_ h¡& Aa gm§P Ho$ ~mXa Ho$ a§J g_mZ `h ^moJ h¡& Aa `h

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 575


OJV H$s H$aUr ñdßZ H$s {H«$`m g_mZ h¡& Omo `o Ord n`m©`m{W©H$ Z`H$[a _aU Z H$a¡ Vmo h_
^dm§VaV¢ {Vhmao d§e{df¡ H¡$go AmdVo? ho VmV! AnZm hr eara {dZmerH$ h¡ Vmo {hVyOZ H$m
AË`ÝV emoH$ H$mhoHy§$ H$[aE? emoH$ H$aZm _y‹T>Vm h¡& gËnwéf{Z H$mo emoH$ Ho$ Xÿa H$[ado A{W©
g§gma H$m ñdê$n {dMmaUm `mo½` h¡& XoIo, gwZo, AZw^do Oo nXmW© do CÎm_ nwéf{ZHy§$ emoH$
CnOmd¡ h¢& naÝVw {deof emoH$ Z H$aZm, jU_mÌ ^`m Vmo ^`m& emoH$H$[a ~m§Yd H$m {_bmn
Zmht, ~w{Õ^«îQ> hmo` h¡& VmV¢ emoH$ Z H$aZm& `h {dMmaUm - `m g§gma Agma{df¡ H$m¡Z-H$m¡Z
gå~ÝY ^E, `m Ord Ho$ H$m¡Z H$m¡Z ~m§Yd ^E - Eogm Om{Z emoH$ VOZm& AnZr epŠV à_mU
{OZY_© H$m godZ H$aZm& `h drVamJ H$m _mJ© g§gma-gmJa H$m nma H$aUhmam h¡& gmo
{OZemgZ{df¡ {MÎm Y[a AmË_H$ë`mU H$aZm& BË`m{X _Zmoha _Ywa dMZ{ZH$a {d^rfU AnZo
~‹S>o{Z H$m g_mYmZ {H$`m&
~hþ[a AnZo {Zdmg J`m& Aa AnZr {dX½YZm_m nQ>amUr, g_ñV ì`dhma{df¡ àdrU
hOmam§ amUr{Z _| _w»`, Vm{h lram_ Ho$ Zm¡{VdoHy§$ ^oÁ`m& gmo Am`H$[a grVmg{hV am_Hy§$ Aa
bú_UHy§$ Z_ñH$maH$[a H$hVr ^B© - ho Xod! _oao n{V H$m Ka AmnHo$ MaUma{dÝX Ho$ àg§JH$[a
n{dÌ H$ahþ, Amn AZwJ«h H$[ado `mo½` hmo& `m ^m§{V amUr drZVr H$ar V~ hr {d^rfU Am`m,
A{V AmXaV¢ H$hVm ^`m - ho Xod! C{R>`o, _oam Ka n{dÌ H$[aE& V~ Amn `mHo$ bma hr `mHo$
Ka Om`doHy§$ CÚ_r ^E& ZmZm àH$ma Ho$ dmhZ, H$mar KQ>m g_mZ ~mOo, A{V CÎm§J Aa ndZ
g_mZ M§Mb Vwa§J, Aa _pÝXa g_mZ aW BË`m{X ZmZm àH$ma Ho$ Oo dmhZ {VZna Amê$‹T> AZoH$
amOm {VZ g{hV {d^rfU Ho$ Ka nYmao& g_ñV amO_mJ© gm_§V{ZH$[a AmÀN>m{XV ^`m&
{d^rfU Zo ZJa CN>mbm, _oK H$s Üd{Z g_mZ dm{XÌ ~mOVo ^E& e§I{Z Ho$ eãXH$[a {J[a H$s
Jw\$m ZmX H$aVr ^Bª& P§Pm ^oar _¥X§J T>mob hOmam| ~mOVo ^E& b§nmH$ H$mhbm Yw§Yw AZoH$ ~mOo
Aa Xþ§Xþ^r ~mOo, Xem|{Xem dm{XÌ{Z Ho$ ZmXH$[a nyar JBª& Eogo hr Vmo dm{XÌ{Z Ho$ eãX, Aa Eogo
hr ZmZm àH$ma Ho$ dmhZ{Z Ho$ eãX, Eogo hr gm_§V{Z Ho$ AÅ>hmg, {VZH$a Xem| {Xem ny[aV ^Bª&
H$B© EH$ qgh emXÿ©b na M‹T>o h¢, H$B© EH$ hmWrZ na, H$B© EH$ Vwa§J{Z na M‹T>o h¢& ZmZm àH$ma
Ho$ {dÚm_B© VWm gm_mÝ` dmhZ {VZ na M‹T>o Mmbo&
Z¥Ë`H$maUr Z¥Ë` H$a¡ h¢, ZQ> ^mQ> AZoH$ H$bm AZoH$ MoîQ>m H$a¡ h¢& A{VgwÝXa Z¥Ë` hmo` h¡&
~§XrOZ {daX ~ImZ¡ h¢& D§$Mo ñda go ñVw{V H$a¡ h¢& Aa eaX H$s nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m g_mZ
CÁÁdb N>Ì{Z Ho$ _§S>b H$[a Aå~a N>m` ahm h¡& ZmZm àH$ma Ho$ Am`wY{Z H$s H$m§{V H$[a gy`©
H$s H$m§{V X{~ JB© h¡& ZJa Ho$ gH$b Za Zmar ê$n H$_b{Z Ho$ dZHy§$ AmZÝX CnOmdVo,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

576 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


^mZwg_mZ lram_ {d^rfU Ho$ Ka AmE&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! Vm g_` H$s {d^y{V H$hr Z Om`& _hmew^ bjU, O¡gr
Xod{ZHo$ emo^m hmo` V¡gr ^B©& {d^rfU Zo AK©nmÚ {H$E, A{V emo^m H$ar& lrem§{VZmW Ho$
_§{Xa V¡§ bo` AnZo _{hb VH$ _hm _Zmok Vm§S>d {H$E& Amn lram_ hmWr go CVa grVm Aa
bú_U g{hV {d^rfU Ho$ Ka _| àdoe H$aVo ^E& {d^rfU Ho$ _{hb Hoo$ _Ü` nX²_à^w {OZoÝÐ
H$m _pÝXa aËZ{Z Ho$ VmoaU{ZH$[a _§{S>V, H$ZH$ _B©, VmHo$ Mm¡{JX© AZoH$ {OZ_pÝXa& O¡go
nd©V{Z Ho$ _Ü` gw_oé gmoh¡ V¡g¢ nX²_à^w H$m _pÝXa gmoh¡& gwdU© Ho$ hOmam Wå^, {VZHo$ D$na
A{V D§$Mo X¡Xrß`_mZ A{V {dñVma g§`wŠV {OZ_pÝXa gmoh¢& ZmZm àH$ma Ho$ _{U{Z Ho$ g_yhH$[a
_§{S>V AZoH$ aMZm Hy§$ Ya¢& A{V gwÝXa nX²_amJ _{U_B© nX²_à^w {OZoÝÐ H$s à{V_m, A{V
AZwn_ {damO¡ OmH$s H$mpÝVH$[a _{U{Z H$s ^y{_{df¡ _mZm| H$_b{ZH$a dZ \y$b aho h¢& gmo am_
bú_U grVmg{hV d§XZmH$[a ñVw{VH$[a `Wm`mo½` {VîR>o&
AWmZÝVa {dÚmYa{Z H$s ñÌr am_ bú_U grVm Ho$ ñZmZ H$s V¡`mar H$amdVr ^B©& AZoH$
àH$ma Ho$ gwJÝY Vob {VZHo$ C~Q>Zm {H$E& Zm{gH$mHy§$ gwJÝY Aa XohHy§$ AZwHy$b nyd© {XemHy§$
_wIH$a ñZmZ H$s Mm¡H$s na {damOo KUr G${ÕH$a ñZmZHy§$ àdaVo, gwdU© Ho$, _aH$V _{U Ho$
hram{Z Ho$, ñ\${Q>H$ _{U Ho$, BÝÐZrb_{U Ho$ H$be gwJÝY Ob Ho$ ^ao {VZH$a ñZmZ ^`m&
ZmZm àH$ma Ho$ dm{XÌ ~mOo& JrV JmZ ^E& O~ ñZmZ hmo` MwH$m V~ _hmn{dÌ dñÌ Am^yfU
n{hao& ~hþ[a nX²_à^w Ho$ M¡Ë`mb` Om` d§XZm H$ar&
{d^rfU Zo am_ H$s {_O_mZr H$ar, VmHo$ {dñVma H$hm§bJ H${hE- Xþ½Y, Xhr, Kr, e~©V
H$s ~md‹S>r ^admB©& nH$dmZ Aa AÞ Ho$ nd©V {H$E& Aa Oo AX²^wV dñVw ZÝXZm{X dZ {df¡
nmBE Vo _§JmBª& _ZHy§$ AmZÝXH$mar, Zm{gH$mHy§$ gwJÝY ZoÌm|Hy§$ {à`, A{V ñdmXHy§$ Yao {OˆmHy§$
dëb^, fQ²>ag g{hV ^moOZ H$s V¡`mar H$ar& gm_J«r Vmo gd© gwÝXa hr hþVr Aa grVm Ho$
{_bmnH$a am_Hy§$ A{V{à` bmJr& am_ Ho$ {MÎm H$s àgÞVm H$WZ{df¡ Z Amd§¡& O~ BîQ> H$m
g§`moJ hmo` V~ nm§Mm| BpÝÐ`{Z Ho$ gd© hr ^moJ ß`mao bmJo, ZmVa Zmht& O~ AnZo àrV_ H$m
g§`moJ hmo` V~ ^moOZ ^br ^m§{V éM¡, gwÝXa éM¡, gwÝXa dñÌ H$m XoIZm éM¡, amJ H$m gwZZm
éM¡, H$mo_b ñne© éM¡, {_Ì Ho$ g§`moJH$a gd© _Zmoha bJ¡, Aa O~ {_Ì H$m {d`moJ hmo` V~
ñdJ© Vwë` ^r ZaH$ Vwë` ^mg¡ &
Aa {à` Ho$ g_mJ_{df¡ _hm{df_ dZ ñdJ© Vwë` ^mg¡& _hmgwÝXa A_¥Vgm[aIo ag, Aa
AZoH$ dU© Ho$ AX²^wV ^ú` {VZH$a am_ bú_U grVmHy§$ V¥ßV {H$E& AX²^wV ^moOZ {H«$`m ^B©&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 577


^y{_JmoMar {dÚmYa n[admag{hV A{V gÝ_mZH$a {O_mE& MÝXZm{X gwJÝY Ho$ bon {H$E, {VZ
na ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢, Aa ^Ðgmb ZÝXZm{XH$ dZ Ho$ nwîn{Z go emo{^V {H$`o& Aa _hmgwÝXa
H$mo_b _hrZ dñÌ n{hamE& ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{Z Ho$ Am^yfU {XE& H¡$go h¢ Am^yfU? {OZHo$
aËZ{Z H$s Á`mo{V Ho$ g_yhH$[a Xem|{Xem{df¡ àH$me hmo` ahm h¡& VoVo am_ H$s goZm Ho$ bmoH$ hþVo
Vo g~ {d^rfU Zo gÝ_mZ H$a àgÞ {H$`o, g~ Ho$ _ZmoaW nyU© {H$`o& am{Ì Aa {Xdg g~
{d^rfU hr H$m `e H$ao&
Ahmo! `h {d^rfU amjgd§e H$m Am^yfU h¡, OmZo am_ bú_U H$s ~‹S>r godm H$ar& `h
_hmàe§gm `mo½` h¡, _hm nwéf h¡, `h à^md H$m YmaH$ OJV{df¡ CV§JVm Hy§$ àmßV ^`m - OmHo$
_pÝXa{df¡ lram_ bú_U nYmao& `m ^m§{V {d^rfU Ho$ JwU J«hU{df¡ VËna {dÚmYa hmoVo ^E&
gd©bmoH$ gwIgy§ {VîR>o& am_ bú_U grVm Aa {d^rfU H$s H$Wm n¥Ïdr{df¡ àdaVr ^B©&
AWmZÝVa {d^rfUm{X Ho$ gH$b {dÚmYa am_ bú_U H$m A{^foH$ H$aZoHy§$ {dZ`H$a
CÚ_r ^E& V~ lram_ bú_U Zo H$hm - A`moÜ`m{df¡ h_mao {nVm Zo ^mB© ^aVHy§$ A{^foH$
H$am`m gmo ^aV hr h_mao à^w h¢& V~ g~Zo H$hr AmnHy§$ `hr `mo½` h¡, naÝVw A~ Amn {ÌI§S>r
^E Vmo `h _§Jb ñZmZ `mo½` hr h¡, `m_| H$hm Xmof h¡? Aa Eogr gwZZo{df¡ Amd¡ h¡ - ^aV
_hmYra h¢, Aa _ZdMZ H$m`H$[a AmnH$s godm{df¡ àdV} h¢, {d{H«$`mHy§$ Zmht àmßV hmo` h¢&
Eogm H$h g~Zo am_ bú_U H$m A{^foH$ {H$`m& OJV{df¡ ~b^Ð Zmam`U H$s A{V àe§gm ^B©&
O¡g¢ ñdJ©{df¡ BÝÐ à{VBÝÐ H$s _{h_m hmo` V¡g¢ b§H$m{df¡ am_ bú_U H$s _{h_m ^B©& BÝÐ
Ho$ ZJa g_mZ dh ZJa _hm ^moJ{ZH$a nyU©, Vhm§ am_ bú_U H$s Amkmgy§ {d^rfU amÁ` H$a¡
h¡& ZXr gamoda{Z Ho$ Vra Aa Xoe, nwa, J«m_m{X{df¡ {dÚmYa am_ bú_U hr H$m `e JmdVo ^E&
{dÚmH$a`wŠV AX²^wV Am^yfU n{hao gwÝXa dñÌ _Zmoha hma gwJÝYm{XH$ Ho$ {dbonZ CZH$a
`wŠV H«$s‹S>m H$aVo ^E& O¡g¢ ñdJ©{df¡ Xod H«$sS>m H$a¢& Aa lram_MÝÐ grVm H$m _wI XoIVo V¥{ßV
Hy§$ Z àmßV ^E& H¡$gm h¡ grVm H$m _wI? gy`© Ho$ {H$aUH$[a à\w$pëbV ^`m Omo H$_b Vm g_mZ
h¡ à^m OmH$s& AË`ÝV _Z H$s haUhmar Omo grVm Vm g{hV am_ {ZaÝVa a_Ur` ^y{_{df¡ a_Vo
^E& Aa bú_U {deë`m g{hV a{VHy§$ àmßV ^E& _Zdm§{N>V gH$b dñVw H$m h¡ g_mJ_
{OZHo$& CZ XmoD$ ^mB©{Z Ho$ ~hþV {XZ ^moJmon^moJ `wŠV gwI go EH$ {Xdg g_mZ JE&
EH$ {XZ bú_U gwÝXa bjU{Z H$m YaUhmam {dam{YVHy§$ AnZr Oo ñÌr {VZHo$ bo`do AW©
nÌ {bI ~‹S>r G${Õ go nR>mdVm ^`m& gmo Om`H$a H$Ý`m{Z Ho$ {nVm{ZHy§$ nÌ XoVm ^`m& _mVm
{nVm{Z Zo ~hþV h{f©V hmo` H$Ý`m{ZHy§$ nR>mBª& gmo ~‹S>r {d^y{Vgy§ AmBª& Xem§J ZJa Ho$ ñdm_r

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

578 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


dO«H$U© H$s nwÌr ê$ndVr _hmê$n H$s YaUhmar, Aa ZbHy$da ñWmZ Ho$ ZmW ~mb{Ië` H$s nwÌr
H$ë`mU_mbm na_ gwÝXar, Aa n¥Ïdr ZJa Ho$ amOm n¥ÏdrYa H$s nwÌr dZ_mbm, JwUê$nH$a
à{gÕ Aa jo_m§Obrnwa Ho$ amOm {OVeÌw H$s nwÌr {OVnX²_m, Aa C‚m¡Z ZJar Ho$ amOm qghmoXa
H$s nwÌr& `h g~ bú_U Ho$ g_rn AmBª& {dam{YV bo Am`m& OÝ_m§Va Ho$ nyd© nwÊ`, X`m, _Z
BpÝÐ`m| H$mo de H$aZm, erbg§`_, Jwé^pŠV, _hm CÎm_ Vn, BZ ew^ H$_©{ZH$a bú_Ugm n{V
nmBE& BZ n{Vd«Vm{Z Z¢ nyd© _hmVn {H$E hþVo& am{Ì^moOZ VÁ`m, MVw{d©Y g§K H$s godm H$ar,
VmV¢ dmgwXod n{V nmE& CZH$mo bú_U hr da `mo½`, Aa bú_U Ho$ Eogo hr ñÌr `mo½`& {VZH$[a
bú_UHy§$, Aa bú_UH$a {VZHy§$ A{V gwI hmoVm ^`m& nañna gwIr ^E&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! OJV {df¡ Eogr gånXm Zmht, Eogr emo^m
Zmht, Eogr brbm Zmht, Eogr H$bm Zmht Omo BZHo$ Z ^B©& am_ bú_U Aa BZH$s amUr {VZH$s
H$Wm H$hm§ bJ H$h¡? Aa H$hm§ H$_b H$hm§ MÝÐ BZHo$ _wI H$s Cn_m nmd¡? Aa H$hm§ bú_r
Aa H$hm§ a{V BZH$s am{U`m| H$s Cn_m nmd¡? am_ bú_U H$s Eogr gånXm XoI {dÚmYa{Z Ho$
g_yhHy§$ na_ AmíM`© hmoVm ^`m& MÝÐdY©Z H$s nwÌr Aa AZoH$ amOm{Z H$s H$Ý`m {VZgy§ lram_
bú_U H$m A{V CËgd go {ddmh hmoVm ^`m& gd© bmoH$Hy§$ AmZ§X Ho$ H$aUhmao do XmoD$ ^mB©
_hmo^moJ{Z Ho$ ^moŠVm, _Zdm§{N>V gwI ^moJVo ^E& BÝÐ àË`|Ð g_mZ AmZÝXH$[a nyU© b§H$m{df¡
a_Vo ^E& grVm{df¡ h¡ AË`ÝV amJ {OZH$m Eogo lram_ {VÝhm|Zo N>h df© b§H$m{df¡ ì`VrV {H$E&
gwI Ho$ gmJa{df¡ _½Z, gwÝXa MoîQ>m Ho$ YaUhmao am_MÝÐ gH$b Xþ:I ^yb JE&
AWmZÝVa BÝÐOrV _w{Z gd© nmn{Z Ho$ haZhmao AZoH$ G${Õ g{hV {damO_mZ n¥Ïdr{df¡
{dhma H$aVo ^E& d¡am½`ê$n ndZH$[a àoar Ü`mZê$n Ap½ZH$[a H$_©ê$n ^ñ_ {H$E& H¡$gr h¡
Ü`mZê$n Ap½Z? jm{`H$ gå`ŠËdê$n AaÊ` H$s bH$‹S>r, VmH$[a H$ar h¡& Aa _oKdmhZ _w{Z
^r {df`ê$n BªYZ H$mo Ap½Zg_mZ AmË_Ü`mZ H$a ^ñ_ H$aVo ^E, Ho$dbkmZHy§$ àmßV ^E&
Ho$dbkmZ Ord H$m {ZOñd^md h¡& Aa Hw$å^H$U© _w{Z gå`½Xe©Z kmZ Mm[aÌ Ho$ YmaH$,
ewŠbboí`mH$[a {Z_©b Omo ewŠbÜ`mZ VmHo$ à^mH$[a Ho$dbkmZHy§$ àmßV ^E& bmoH$ Aa AbmoH$
BZHy§$ AdbmoH$Z H$aVo, _mohaOa{hV BÝÐOrV, Hw$å^H$U© Ho$dbr Am`w nyU©H$[a AZoH$ _w{ZZ
g{hV Z_©Xm Ho$ Vra {gÕnXHy§$ àmßV ^E&
gwa Agwa _Zwî`{Z Ho$ A{Yn{VH$[a JmBE h¡ CÎm_H$s{V© {OZH$s, ewÕ erb Ho$ YaUhmao,
_hmXoXrß`_mZ, OJV~ÝYw, g_ñV ko` Ho$ kmVm, {OZHo$ kmZg_wÐ{df¡ bmoH$mbmoH$ Jm` Ho$
Iwag_mZ ^mg¡, g§gma H$m Šboe _hm{df_ VmHo$ Obgo {ZH$go, Om ñWmZH$ JE ~hþ[a `ËZ Zmht -

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 579


Vhm§ àmßV ^E, Cn_ma{hV {Z{d©¿Z AI§S> gwIHy§$ àmßV ^E& Oo Hw$å^H$Um©{XH$ AZoH$ {gÕ ^E
Vo {OZemgZ Ho$ lmoVmdmoHy§$ Amamo½` nX Xodo& Zme {H$E h¢ H$_©eÌw {OÝhm|Zo, Vo {OZñWmZH$m| go
{gÕ ^E h¢ _¢ do ñWmZH$ AÚm{n Xo{I`o h¡& do VrW© ^ì`{ZH$[a ~§Xdo `mo½` h¡§& qdÜ`mMb H$s
dZr{df¡ BÝÐOrV _oKZmX {VîR>o gmo VrW© _oKad H$hmd¡ h¡&
Aa Omå~w_mbr _hm ~bdmZ VyUr_§VZm_m nd©V{df¡ Ahq_Ð nXHy§$ àmßV ^E gmo nd©V
ZmZm àH$ma Ho$ d¥j Aa bVm{ZH$[a _§{S>V, AZoH$ n{j{Z Ho$ g_yhH$[a VWm ZmZm àH$ma Ho$
dMZ{ZH$a ^açm&
Ahmo ^ì`Ord hmo! OrdX`m Am{X AZoH$ JwU{ZH$a nyU© Eogm Omo {OZY_© VmHo$ godZo go
H$Nw> Xþb©^ Zmht, O¡ZY_© Ho$ àgmX go {gÕ nX, Ahq_Ð nX BË`m{X Ho$ nX gd© hr gwb^ h¢&
Oå~y_mbr H$m Ord Ahq_Ð nX go EoamdVjoÌ{df¡ _Zwî` hmo`, Ho$db Cnm`, {gÕnXHy§$
àmßV hmod|Jo& Aa _§XmoXar H$m {nVm MmaU _w{Z hmo` _hm Á`mo{VHy§$ Yao AT>mB©Ûrn{df¡ H¡$bme
Am{X {Zdm©U joÌ{Z H$s Aa M¡Ë`mb`{Z H$s d§XZm H$aVo ^E& Xod{Z H$m h¡ AmJ_Z Ohm§& gmo
_` _hm_w{Z, aËZÌ`ê$n Am^yfU H$[a _§{S>V, _hmYr`©Ymar n¥Ïdr{df¡ {dhma H$a¡& Aa _marM
_§Ìr _hm_w{Z ñdJ©{df¡ ~‹S>r G${Õ Ho$ Ymar Xod ^`o& {OZH$m O¡gm Vn V¡gm \$b nm`m& grVm
Ho$ Ñ‹T> d«VH$[a n{V H$m {_bmn ^`m, OmHy§$ amdU {S>Jm` gŠ`m Zmht& grVm H$m AVwb Yr`©
AX²^wV ê$n, _hm{Z_©b ~w{Õ ^aVma{df¡ A{YH$ ñZoh, Omo H$hZo{df¡ Z Amd¡& grVm _hm
JwU{ZH$[a nyU©, erb Ho$ àgmXV¢ OJV{df¡ àe§gm `mo½` ^B©& H¡$gr h¡ grVm? EH$ {ZOn{V{df¡
h¡ g§Vmof OmHo$, ^dgmJa H$s VaUhmar, naånam` _moj H$s nmÌ OmH$s gmYw àe§gm H$a¡&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! Omo ñÌr {ddmh hr Zht H$a¡, ~mb~«÷M`© Yma¡, gmo Vmo
_hm^m½` hr h¡, Aa n{Vd«V H$m d«V AmXao, _ZdMZH$m`H$[a na nwéf H$m Ë`mJ H$a¡, Vmo `h
d«V ^r na_ aËZ h¡& ñÌrHy§$ ñdJ© Aa naånam` _moj XodZoHy§$ g_W© h¡& erbd«V g_mZ Am¡a d«V
Zmht& erb ^dgmJa H$s Zmd h¡& amOm _` _§XmoXar H$m {nVm amÁ` AdñWm{df¡ _m`mMmar hþVm,
Aa H$R>moa naJm_r hþVm VWm{n {OZY_© Ho$ àgmXH$[a amJÛof a{hV hmo AZoH$ G${Õ H$m YmaH$
_w{Z ^`m&
`h H$Wm gwZ amOm lo{UH$ Jm¡V_ ñdm_rHy§$ nyN>Vo ^E - ho ZmW! _¢ BÝÐOrVm{XH$ H$m
_mhmËå` g~ gwÝ`m& A~ amOm _` H$m _hmËå` gwZm Mmhÿ§ hÿ§& Aa ho à^mo! Omo `m n¥Ïdr{df¡
n{Vd«Vm erbd§Vr h¢, {ZO ^aVma{df¡ AZwaŠV h¢, do {ZíM` go ñdJ© _moj H$s A{YH$m[aUr h¢,
{VZH$s _{h_m _mo{h {dñVmagy§ H$hmo&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

580 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ JUYa H$hVo ^E - Oo {ZíM`H$[a grVm g_mZ n{Vd«Vm erbHy§$ YmaU H$a¡ h¢ Vo Aën
^d _| _moj hmo` h¢& n{Vd«Vm ñdJ© hr Om§` naånam` _moj nmd¢, AZoH$ JwU{ZH$a nyU©& ho amOZ²!
Oo _ZdMZH$m`H$[a erbd§Vr h¢, {MÎm H$s d¥{Îm {OÝhm|Zo amoH$s h¡, Vo YÝ` h¢& Kmo‹S>o{Z _|, hmWr{Z
_| bmoho{Z{df¡, nmfmU{df¡, dñÌ{Z{df¡, Ob{df¡, d¥j{Z{df¡, ~ob{Z{df¡, ñÌr{Z{df¡, nwéf{Z{df¡
~‹S>m AÝVa h¡& g^r ~ob{Z _| Z H$H$‹S>r \$bo Z Hw$åh‹S>m& d¡go hr g~ hr Zm[a`m| _| n{Vd«Vm Z
nmBE, Aa g~hr nwéf{Z _| {ddoH$s Zmht& Oo erbê$n A§Hw$eH$[a _Zê$n ^mVo hmWrHy§$ de H$a¢
Vo n{Vd«Vm g~hr Hw$b{df¡ hmo` h¢& Aa d¥Wm n{Vd«Vm H$m A{^_mZ {H$`m Vmo H$hm?
Oo {OZY_© go ~{h_©w§I h¢ Vo _mZê$n _mVo hmWrHy§$ de H$[ado g_W© Zmht& drVamJ H$s
dmUrH$[a {Z_©b ^`m h¡ {MÎm {OZH$m Vo hr _Zê$n hñVrHy§$ {ddoH$ê$n A§Hw$eH$[a der^yV H$[a,
X`m erb Ho$ _mJ©{df¡ Mbm`do g_W© h¢&
ho lo{UH$! EH$ A{^_mZm Zm_m ñÌr VmH$s g§jon go H$Wm H${hE h¡ - gmo gwZ, `h àmMrZ
H$Wm à{gÕ h¡&
EH$ YmÝ` J«m_Zm_m J«m_, Vhm§ ZmoXZ Zm_m ~«m÷U, VmHo$ A{^_mZm Zm_m ñÌr, gmo
Ap½ZZm_m ~«m÷Ur H$s nwÌr, _mZZr Zm_m _mVm Ho$ CXa{df¡ CnOr, gmo A{V A{^_mZ H$s
YaUhmar& gmo ZmoXZ Zm_m ~«m÷U jwYmH$a nr{‹S>V hmo` A{^_mZmHy§$ VO XB©, gmo JOdZ{df¡
H$ê$ê$h Zm_ amOmHy§$ àmßV ^B©& dh amOm nwînàH$sU© ZJa H$m ñdm_r, b§nQ>, gmo ~«m÷UrHy§$
ê$ndVr OmZ bo J`m, ñZohH$a Ka{df¡ amIr&
EH$ g_` am{V{df¡ VmZ¢ amOm Ho$ _ñVH${df¡ MaU H$s bmV XB©& àmV: g_` g^m{df¡ amOm
Zo n§{S>V{ZHy§$ nyN>çm - OmZ¢ _oam {ga nmd§ H$a hVm hmo` VmH$m H$hm H$aZm? g~ _yI© n§{S>V
H$hVo ^E - ho Xod! VmH$m nm§d N>oXZm AWdm àmU haZm& Vm g_` EH$ ho_m§H$ Zm_m ~«m÷U
amOm Ho$ A{^àm` H$m doÎmm H$hVm ^`m - VmHo$ nm§d H$s Am^yfUm{XH$[a nyOm H$aZr& V~ amOm
Zo ho_m§H$Hy§$ nyN>r - ho n§{S>V! Vw_Zo ahñ` H¡$go OmZm?
V~ VmZ¢ H$hr - ñÌr Ho$ X§V{Z Ho$ {Vhmao AYa{Z{df¡ {M• XrIo, VmV¢ `h OmZr ñÌr Ho$
nm§d H$s bmJr& V~ amOm Zo ho_m§H$ H$mo A{^àm` H$m doÎmm OmZ AnZm {ZH$Q> H¥$nmnmÌ {H$`m,
~‹S>r G${Õ XB©& gmo ho_m§H$ Ho$ Ka Ho$ nmg EH$ {_Ì`emZm_m {dYdm ~«m÷Ur _hmXþ:Ir A_moKga
Zm_ ~«m÷U H$s ñÌr h¡ gmo ah¡& gmo AnZo nwÌHy§$ {ejm XoVr ^B©& ^aVma Ho$ JwU {MVma {MVma
H$hVr ^B© - ho nwÌ! ~mb AdñWm{df¡ Omo {dÚm H$m Aä`mg H$a¡ gmo ho_m§H$ H$s Ý`mBª
_hm{d^y{VHy§$ àmßV hmo`& `m ho_m§H$ Zo ~mbAdñWm{df¡ {dÚm H$m Aä`mg {H$`m gmo A~ `mH$s

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 581


H$s{V© XoI& Aa Voam ~mn YZwf~mU {dÚm{df¡ A{V àdrU hþVm VmHo$ Vw_ gwnwÌ ^E& Am§gy S>ma
_mVm Zo H$ho&
VmHo$ dMZ gwZ _mVmHy§$ Yr`© ~§Ym`m, _hm A{^_mZ H$m YmaH$ `h lrd{Y©V Zm_m nwÌ {dÚm
grIZo Ho$ A{W©H$ ì`mYnwa ZJa J`m& gmo Jwé Ho$ {ZH$Q> eñÌ emñÌ gd© {dÚm gr»`m& Aa `m
ZJa Ho$ amOm gwH$m§V H$s erbm Zm_m nwÌr Vm{h bo {ZH$ñ`m& V~ H$Ý`m H$m ^mB© qghMÝÐ `m
D$na MT>çm gmo `m AHo$bo Zo eñÌ{dÚm Ho$ à^mdH$[a qghMÝÐHy§$ OrË`m Aa ñÌrg{hV _mVm
Ho$ {ZH$Q> Am`m& _mVmHy§$ hf© CnOm`m& eñÌH$bmH$[a `mH$s n¥Ïdr{df¡ à{gÕ H$s{V© ^B©& gmo
eñÌ Ho$ ~bH$[a nmoXZmnwa Ho$ amOm H$ê$ê$hHy§$ OrË`m Aa ì`mK«nwa H$m amOm erbm H$m {nVm
_aUHy§$ àmßV ^`m& VmH$m nwÌ qghMÝÐ eÌw{Z Zo X~m`m& gmo gwa§J Ho$ _mJ© hmo` AnZr amZrHy§$
bo {ZH$ñ`m, amÁ`^«îQ> ^`m&
nmoXZmnwa{df¡ AnZr ~{hZ H$m {Zdmg OmZ Vå~mobr Ho$ bma nmZ{Z H$s Pmobr {ga na Yao
ñÌr g{hV nmoXZmnwa Ho$ g_rn Am`m& am{ÌHy§$ nmoXZmnwa Ho$ dZ{df¡ ahçm& VmH$s ñÌr gn© Zo S>gr&
V~ `h Vm{h H$m§Yo Ka1 Ohm§ _` _hm_w{Z {damOo hþVo, do dO« Ho$ Wå^ g_mZ _hm {ZíMb
H$m`omËgJ© Ya¢, AZoH$ G${Õ Ho$ YmaH$, {VZHy§$ ^r gd© Am¡f{Y G${Õ CnOr hþVr, gmo {VZHo$
MaUmaqdX Ho$ g_rn qghMÝÐ Zo AnZr amUr S>mar& gmo {VZHo$ G$[Õ Ho$ à^mdH$[a amUr {Z{d©f
^B©& ñÌrg{hV _w{Z Ho$ g_rn {VîR>¡ Wm, Vm _w{Z Ho$ Xe©ZHy§$ {dZ`XÎm Zm_ lmdH$ Am`m Vm{h
qghMÝÐ {_ë`m, Aa AnZm gd© d¥Îmm§V H$hçm& V~ VmZ¢ Om`H$[a nmoXZmnwa Ho$ amOm lrd{Y©VHy§$
H$hçm Omo {Vhmam ñÌr H$m ^mB© qghMÝÐ Am`m h¡& V~ dh eÌw OmZ `wÕHy§$ CÚ_r ^`m&
V~ {dZX`Îm Zo `WmdV² d¥Îmm§V H$hçm Omo {Vhmao eaU Am`m h¡ V~ Vm{h ~hþV àr{V
D$nOr Aa _hm{d^y{Vgy§ qghMÝÐ Ho$ gÝ_wI Am`m, XmoD$ {_bo, A{V hf© CnÁ`m&
~hþ[a lrd{Y©V _` _w{ZHy§$ nyN>Vm ^`m - ho ^JdmZ! _¢ _oao AnZo ñdOZm| Ho$ nyd©^d gwZm
Mmhÿ§ hÿ§& V~ _w{Z H$hVo ^E - EH$ emo^mnwaZm_m ZJa dhm§ ^ÐmMm`© {XJå~a Zo Mm¡_mg¡{df¡
1. kmZnrR> H$mer Ûmam àH$m{eV nÙnwamU _| ñÌr H$mo gn© Ûmam S>gZo Ho$ ~Om` amOm qghoÝÐ H$mo gn© Zo S>gm -
Eogm g§ñH¥$V Am¡a {hÝXr _| dU©Z h¡& amZr Zo H§$Yo na bmH$a _w{ZamO Ho$ MaUm| _| amOm H$mo {bQ>m`m VWm _w{ZamO
Ho$ MaUm| H$m ñne© H$a n{V Ho$ eara H$m ñne© {H$`m, {Oggo dh nwZ: Or{dV hmo J`m&
_yb íbmoH$ {ZåZàH$ma h¢ -
1. _hmoaJoU gÝXîQ>ñV§ Xodr n[aXo{dZr& H¥$Ëdm ñH$ÝYo n[aàmßVm Xoe§ `Ì _`: pñWV:&&180&& (nd© 80)
2. nmXm¡ _wZo: nam_¥î` nË`wJm©Ì§ g_mn¥eV²& Xodr VV: n[aàmßV: qghoÝXþOu{dV§ nwZ:&&182&& (nd© 80)

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

582 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{Zdmg {H$`m gmo A_bZm_m ZJa H$m amOm {ZaÝVa AmMm`© Ho$ Xe©Z H$mo Amd¡& gmo EH$ {Xdg
EH$ H$mo{‹T>Zr ñÌr, VmH$s XþJªY AmB©& gmo amOm nm§d n`mXm hr ^mJ AnZo Ka J`m, VmH$s XþJªY
gh Z gH$m& Aa dh H$mo‹T>Zr M¡Ë`mb` Xe©ZH$[a ^ÐmMm`© Ho$ g_rn lm{dH$m Ho$ d«V Ymao,
g_m{Y_aUH$[a XodbmoH$ JB©& dhm§ go M`H$a Voar ñÌr erbm ^B©& Aa dh amOm A_b AnZo
nwÌHy§$ amÁ`^ma gm¢n Amn lmdH$ Ho$ d«V Ymao, AmR> J«m_ nwÌ n¡ bo g§Vmof Yaçm, eara VO
XodbmoH$ J`m& dhm§ go M`H$[a Vy lrd{Y©V ^`m&
A~ Voar _mVm Ho$ ^d gwZ - EH$ {dXoer jwYmH$[a nr{‹S>V J«m_{df¡ Am` ^moOZ _m§JVm
^`m& gmo O~ ^moOZ Z {_bm V~ _hm H$monH$[a H$hVm ^`m {H$ _¢ {Vhmam J«m_ ~mby§Jm& Eogo
H$Qw>H$ eãX H$h {ZH$ñ`m& X¡d`moJ go J«m_{df¡ AmJ bJr gmo J«m_ Ho$ bmoJ{Z Zo OmZr VmZo
bJmB©& V~ H«$moYm`_mZ hmo` Xm¡‹S>o, Aa Vm{h ë`m` Ap½Z{df¡ Oam`m gmo _hmXþIH$[a amOm H$s
agmod{U ^B©& _aH$[a ZaH${df¡ Kmoa doXZm nmB©& Vhm§ go {ZH${g Voar _mVm {_Ì`em ^B©& Aa
nmoXZmnwa{df¡ EH$ Jmodm{UO J¥hñW _aH$[a Voar ñÌr H$m ^mB© qghMÝÐ ^`m& Aa dh ^wOnÌm
VmH$s ñÌr a{VdY©Zm ^B©& nyd© ^d{df¡ newAm| na ~moP bmXo Wo gmo `m ^d{df¡ ^ma dh¡& `o g~Ho$
nyd© OÝ_ H$hH$[a _` _hm_w{Z AmH$me _mJ© {dhma H$a JE Aa nmoXZmnwa H$m amOm lrd{Y©V
qghMÝÐg{hV ZJa{df¡ J`m&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¡§ - ho lo{UH$! `h g§gma H$s {d{MÌ J{V h¡& H$moB©`H$ Vmo {ZY©Z go amOm
hmo Om` Aa H$moB©`H$ amOm go {ZY©Z hmo Om` h¡& lrd{Y©V ~«m÷U H$m nwÌ gmo amÁ`^«îQ> hmo` amOm
hmo` J`m& qghMÝÐ amOm H$m nwÌ gmo lrd{Y©V Ho$ g_rn Am`m& EH$ Jwé Ho$ {ZH$Q> àmUr Y_©
H$m ldU H$a¡, {VZ{df¡ H$moB© g_m{Y _aUH$[a gwJ{V nmd¡, H$moB© Hw$_aU H$[a XþJ©{V nmd¡& H$moB©
aËZ{Z Ho$ ^ao OhmO g{hV g_wÐ Cb§K gwI go ñWmZH$ nhþ§Mo, H$moC g_wÐ{df¡ Sy>~¡, H$moCHy§$ Mmoa
byQ> bo` Omdo& Eogm OJV² H$m ñdê$n {d{MÌ J{V OmZ Oo {ddoH$s h¢ Vo X`m, XmZ, {dZ`,
d¡am½`, On, Vn, BpÝÐ`m| H$m {ZamoY, em§VVm, AmË_-Ü`mZ VWm emñÌmÜ``ZH$[a AmË_-
H$ë`mU H$a¢& Eogo _` _w{Z Ho$ dMZ gwZ amOm lrd{Y©V Aa nmoXZmnwa Ho$ ~hþVbmoH$ em§V{MÎm
hmo` {OZY_© H$m AmamYZ H$aVo ^E& `h _` _w{Z H$m _hmËå` Oo {MÎm bJm` n‹T>o, gwZ¡ {VZHy§$
~¡[a`m| H$s nr‹S>m Z hmo`, qgh ì`mK«m{X Z hV¡, gnm©{X Z S>g¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
_`_w{Z H$m _mhmËå` dU©Z H$aZo dmbm Añgrdm± nd© nyU© ^`m&&80&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 583


AWmZÝVa bú_U Ho$ ~‹S>o ^mB© lram_MÝÐ gd©bmoH$ g_mZ bú_rHy§$ _Ü`bmoH${df¡ ^moJVo
^E, MÝÐ gy`© g_mZ h¡ H$m§{V {OZH$s& Aa BZH$s _mVm H$m¡{eë`m ^aVma Aa nwÌ Ho$ {d`moJê$n
Ap½Z H$s Ádmbm H$a emoH$Hy§$ àmßV ^`m h¡ eara OmH$m& _{hb Ho$ gmVd| IU ~¡R>r,
g{I`m|H$[a _§{S>V A{VCXmg Am§gw{ZH$a nyU© h¢ ZoÌ OmHo$& O¡go Jm` H$mo ~ÀMo H$m {d`moJ hmo`
Aa dh ì`mHw$b hmo` Vm g_mZ nwÌ Ho$ ñZoh{df¡ VËna, Vrd« emoH$ Ho$ gmJa{df¡ _½Z, Xem|{Xem
H$s Amoa XoIo&
_{hb Ho$ {eIa{df¡ {VîR>Vm Omo H$mJ Vm{h H$h¡ - ho dm`g! _oam nwÌ am_ Amd¡ Vmo Vmo{h
Ira H$m ^moOZ Xÿ§& Eogo dMZ H$hH$a {dbmn H$a¡& AlwnmV H$[a {H$`m h¡ MmVw_m©g {OgZo& hm`
dËg! Vy H$hm§ J`m? _¢ VwPo {Za§Va gwI go bS>m`m Wm, Voao {dXoe ^«_U H$s àr{V H$hm§ go
CnOr? H$hm nëbd g_mZ Voao MaU H$mo_b H$R>moa n§W{df¡ nr‹S>m Z nmd¢? _hmJhZ dZ{df¡
H$m¡Z d¥j Ho$ Vbo {dlm_ H$aVm hmo`Jm? _¢ _ÝX ^m{JZr AË`ÝV XþIr, _wPo VOH$a Vy ^mB©
bú_U g{hV {H$g {Xem H$mo J`m? `m ^m§{V _mVm {dbmn H$a¡ Vm g_` ZmaX G${f AmH$me
_mJ© {df¡ AmE&
n¥Ïdr _| à{gÕ, gXm A‹T>mB© Ûrn {df¡ ^«_Vo hr ah|, {ga na OQ>m, ewŠb dñÌ n{hao& VmHy§$
g_rn AmdVm OmZ H$m¡{eë`m Zo CR>H$a gÝ_wI Om` ZmaXHy§$ AmXag{hV qghmgZ {~N>m`
gÝ_mZ {H$`m& V~ ZmaX Cgo AlwnmV g{hV emoH$dÝVr XoI nyN>Vo ^E - ho H$ë`mU[ê${nUr!
Vw_ Eogr Xþ:Iê$n Š`m|? Vw_Hy§$ Xþ:I H$m H$maU H$hm? gwH$m¡eb _hmamO H$s nwÌr, bmoH${df¡
à{gÕ amOm XeaW H$s amUr, àe§gm `mo½` lr am_MÝÐ _Zwî`{Z{df¡ aËZ {VZH$s _mVm,
_hmgwÝXa bjU H$s YaUhmar, Vw_Hy§$ H$m¡Z Zo égmB©? Omo {Vhmar Amkm Z _mZo gmo XþamË_m h¡&
A~ma hr VmH$m amOm XeaW {ZJ«h H$a|&
V~ ZmaXHy§$ _mVm H$hVr ^B© - ho Xod{f©! Vw_ h_mao Ka H$m d¥Îmm§V Zht OmZm| hmo VmV¡ H$hmo
hmo& Aa {Vhmam O¡gm dmËgë` `m Kagy§ Wm gmo Vw_ {dñ_aU {H$`m, H$R>moa {MÎm hmo` JE& A~
`hm§ AmdZm hr VÁ`m, A~ Vw_ ~mV hr Z ~yPmo& ho ^«_U{à`! ~hþV {XZ{Z{df¡ AmE&
V~ ZmaX Zo H$hm - ho _mVm! YmVwH$s I§S> Ûrn{df¡ nyd© {dXohjoÌ, dhm§ gwaoÝÐa_U Zm_m
ZJa, dhm§ ^JdmZ VrWªH$a Xod H$m OÝ_H$ë`mU ^`m gmo BÝÐm{XH$ Xod AmE& ^JdmZ H$mo
gw_oé{J[a bo JE, AX²^wV {d^y{VH$[a OÝ_m{^foH$ {H$`m& gmo Xodm{YXod gd© nmn Ho$ ZmeZhmao,
{VZH$m A{^foH$ _¢ Xo»`m, Om{h XoI Y_© H$s ~‹T>dmar hmo`& dhm§ Xod{Z Zo AmZÝXgy§ Z¥Ë` {H$`m&
lr {OZoÝÐ Ho$ Xe©Z{df¡ AZwamJ ê$n h¡ ~w{Õ _oar, gmo _hm_Zmoha YmV H$s IÊS>{df¡ VoBg© df© _¢Zo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

584 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


gwI go ì`VrV {H$`o& Vw_ _oar _mVm g_mZ gmo Vw_Hy$§ {MVma `m Oå~yÛrn Ho$ ^aVjoÌ{df¡ Am`m& A~
H$B© EH$ {XZ Bg _§S>b hr {df¡ ahÿ§Jm& A~ _mo{h g~ d¥Îmm§V H$hmo& {Vhmao Xe©ZHy§$ Am`m hÿ§&
V~ H$m¡eë`m Zo gd© d¥Îmm§V H$hm& ^m_§S>b H$m `hm§ AmdZm, Aa {dÚmYa{Z H$m `hm§
AmdZm, Aa ^m_§S>bHy§$ {dÚmYa{Z H$m amÁ`, Aa amOm XeaW H$m AZoH$ amOm{Z g{hV d¡am½`,
Aa am_MÝÐ H$m grVm g{hV Aa bú_U Ho$ bma {dXoe H$mo J_Z, ~hþ[a grVm H$m {d`moJ,
gwJ«rdm{XH$ H$m am_gy§ {_bmn, amdU go `wÕ, b§Ho$e H$s epŠV H$m bú_U Ho$ bJZm, ~hþ[a
ÐmoU_oK H$s H$Ý`m H$m Vhm§ J_Z - EoVr I~a h_Hy§$ h¡&
~hþ[a Š`m ^`m gmo I~a Zmht& Eogm H$h _hmXþ:{IV hmo` AlwnmV S>maVr ^B©, Aa {dbmn
{H$`m - hm` hm`! nwÌ Vy H$hm§ J`m? erK« A~ _mogo dMZ H$h, _¢ emoH$ Ho$ gmJa{df¡ _½Z
Vm{h {ZH$mg& _¢ nwÊ`hrZ Voao _wI XoIo {~Zm _hm Xþ:Iê$n Ap½Z go XmhHy§$ àmßV ^B©& _mo{h
gmVm Xodmo& Aa grVm ~m{bH$m, nmnr amdU Vmo{h ~§XrJ¥h{df¡ S>mar, _hmXþI go {VîR>Vr hmo`Jr&
{ZX©B© amdU Zo bú_U Ho$ epŠV bJmB© gmo Z Om{ZE Ordo h¢ Ho$ Zmht? hm`! XmoZm| Xþb©^ nwÌ
hmo, hm` grVm! Vy n{Vd«Vm H$mho Xþ:IHy§$ àmßV ^B©?
`h d¥Îmm§V H$m¡eë`m Ho$ _wI gwZ ZmaX A{V IoX{IÞ ^`m& ~rU YaVr{df¡ S>ma XB©, Aa
AMoV hmo` J`m& ~hþ[a gMoV hmo` H$hVm ^`m - ho _mVm! Vw_ emoH$ VOhþ, _¢ erK« hr {Vhmao
nwÌ{Z H$s dmVm© joÌ Hw$eb H$s bmD§$ hÿ§& _oao g~ ~mV{df¡ gm_Ï`© h¡& `h à{VkmH$a ZmaX
~rUHy§$ CR>m` H$m§Yo Yar, AmH$me _mJ© J_Z {H$`m& ndZ g_mZ h¡ doJ OmH$m& AZoH$ Xoe
XoIVm b§H$m H$s Amoa Mmë`m& gmo b§H$m Ho$ g_rn Om` {dMmam - am_ bú_U H$s dmVm© H$m¡Z
^m§{V Om{Zdo{df¡ Amd¡? Omo am_ bú_U H$s dmVm© ny{N>E Vmo amdU Ho$ bmoH${Z go {damoY hmo`&
VmV¡§ amdU H$s dmVm© ny{N>E Vmo `mo½` h¡& amdU H$s dmVm© H$a CZH$s dmVm© OmZr Om`oJr&
`h {dMma H$a ZmaX nX²_ gamoda J`m& Vhm§ AÝV:nwa g{hV A§JX H«$s‹S>m H$aVm hþVm& VmHo$
godH${Z H$mo amdU H$s Hw$eb nyN>r& do qH$H$a gwZH$a H«$moYê$n hmo` H$hVo ^E `h XþîQ>Vmng
amdU H$m {_bmnr h¡& `mHy§$ A§JX Ho$ g_rn bo JE Omo amdU H$s Hw$eb nyN>¡ h¡&
ZmaX Zo H$hm - _oam amdU go H$Nw> à`moOZ Zmht& V~ qH$H$a{Z Zo H$hr Voam H$Nw> à`moOZ
Zmht Vmo amdU H$s Hw$eb Š`m| nyN>o Wm? V~ A§JX Zo h§gH$a H$hm Bg VmngHy§$ nX²_Zm{^ Ho$
{ZH$Q> bo Omdmo& gmo ZmaX H$mo ItMH$a bo Mbo& ZmaX {dMma¡ h¡ Z Om{ZE H$m¡Z nX²_Zm{^ h¡?
H$m¡eë`m H$m nwÌ hmo` Vmo _mogo Eogr Š`m| hmo`? `o _mo{h H$hm§ bo Om` h¢, _¢ g§e`{df¡ n‹S>m hÿ§&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 585


{OZemgZ Ho$ ^ŠV Xod _oar ghm` H$amo& A§JX Ho$ qH$H$a `m{h {d^rfU Ho$ _pÝXa lram_ {damOo
hþVo Vhm§ bo JE& lram_ Xÿa go XoI `m{h ZmaX OmZ qghmgZ go CR>o A{V AmXa {H$`m& qH$H$a{Z
go H$hm - BZgo Xÿa Omdmo& ZmaX lram_ bú_UHy§$ XoI A{V h{f©V ^`m& Amerdm©X XoH$a BZHo
g_rn ~¡R>m&
V~ am_ ~mobo - Ahmo jwëbH$! H$hm§ go AmE? ~hþV {XZ{Z{df¡ AmE hmo, ZrHo$ hmo? V~
ZmaX Zo H$hm {Vhmar _mVm H$îQ> Ho$ gmJa{df¡ _½Z h¡& gmo dmVm© H${hdoHy§$ {Vhmao {ZH$Q> erK« hr
Am`m hÿ§& H$m¡eë`m _mVm _hmgVr, {OZ_Vr, {ZaÝVa AlwnmV S>ma¡ h¡& Aa Vw_ {~Zm _hmXþIr
h¡& O¡go qghr AnZo ~mbH$ {~Zm ì`mHw$b hmo` V¡g¢ A{V ì`mHw$b ^B© {dbmn H$a¡ h¡& OmH$m
{dbmn gwZ nmfmU ^r Ðdr^yV hmo`& Vw_go nwÌ _mVm Ho$ AmkmH$mar, Aa Vw_ hmoVo _mVm Eogr
H$îQ>ê$n ah¡ - `h AmíM`© H$s ~mV! dh _hmJwUd§Vr gm§P gH$mao{df¡ àmUa{hV hmo`Jr& Omo
Vw_ Vm{h Z XoImoJo Vmo {Vhmao {d`moJê$n gy`©H$a gyI Om`oJr& VmV¢ _mon¡ H¥$nm H$a CR>hþ, Vm{h
erK« hr XoIhþ& `m g§gma{df¡ _mVm g_mZ nXmW© Zmht& {Vhmar XmoZm| _mVm{Z Ho$ XþI H$aHo$ H¡$H$B©
gwà^m g~ hr XþIr h¡& H$m¡eë`m gw{_Ìm XmoZm| _aUVwë` hmo` ahr h¡& Amhma ZtX g~ JB©& amV
{XZ Am§gy S>ma¡ h¢& {VZH$s pñWaVm {Vhmao Xe©Z hr gy§ hmo`& O¡g¢ Hw$é{M {dbmn H$a¢ V¡g¢ {dbmn
H$a¢ h¢& Aa {ga Aa Ca hmWm| go Hy$Q>¡ h¢& XmoZm| hr _mVm {Vhmao {d`moJê$n Ap½Z H$s Ádmbm H$a
Oa¡ h¢& {Vhmao Xe©Zê$n A_¥V H$s YmaH$a CZH$m AmVmn {Zdmamo&
ZmaX Ho$ dMZ gwZ XmoZm| ^mB© _mVm{Z Ho$ XþIH$a A{V XþIr ^E& eñÌ S>ma {XE, Aa éXZ
H$aZo bJo& V~ gH$b {dÚmYa{Z Zo Yr`© ~§Ym`m& am_ bú_U ZmaXgy§ H$hVo ^E - Ahmo ZmaX!
Vw_Zo h_mam ~‹S>m CnH$ma {H$`m& h_ XþamMmar _mVmHy§$ ^yb JE, gmo Vw_ ñ_aU H$am`m& Vw_
g_mZ h_mao Am¡a dëb^ Zmht& dhr _Zwî` _hm nwÊ`dmZ h¡ Omo _mVm Ho$ {dZ`{df¡ {VîR>o h¢,
Xmg ^E _mVm H$s godm H$a|& Oo _mVm H$m CnH$ma {dñ_aU H$a¡ h¢ do _hm H¥$V¿Z h¢& `m ^m§{V
_mVm Ho$ ñZohH$[a ì`mHw$b ^`m h¡ {MÎm {OZH$m, XmoZm| ^mB© ZmaX H$s A{V àe§gm H$aVo ^E&
AWmZÝVa lram_ bú_U Zo Vmhr g_` A{V {d^«_ {MÎm hmo` {d^rfUHy§$ ~wbm`m& Aa
^m_ÊS>b gwJ«rdm{X nmg ~¡R>o h¢& XmoD$ ^mB© {d^rfUgy§ H$hVo ^E - ho amOZ²! BÝÐ Ho$ ^dZ
g_mZ Voam ^dZ& Vhm§ h_ {XZ OmVo Z OmZo& A~ h_mao _mVm Ho$ Xe©Z H$s A{V dm§N>m h¡, h_mao
A§J A{V Vmnê$n h¢, gmo _mVm Ho$ Xe©Zê$n A_¥VH$a em§VVmHy§$ àmßV hmod|& A~ A`moÜ`m ZJar
Ho$ Xo{IdoHy§$ h_mam {MÎm àdaË`m h¡& dh A`moÜ`m ^r h_mar XÿOr _mVm h¡& V~ {d^rfU H$hVm
^`m - ho ñdm{_Z²! Omo Amkm H$amoJo gmo hr hmo`Jm& A~ma hr A`moÜ`mHy§$ XÿV nR>md¡ Omo {Vhmar

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

586 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ew^dmVm© _mVm{Zgy§ H$h| Aa {Vhmao AmJ_ H$s dmVm© H$h| Omo _mVmdm| Ho$ gwI hmo` Aa Vw_
H¥$nmH$a fmoS>e {XZ `hm§ hr {damOmo& ho eaUmJV à{VnmbH$! _mono H¥$nm H$amo, Eogm H$h AnZm
_ñVH$ am_ Ho$ MaU Vbo Yaçm& V~ am_ bú_U Zo à_mU H$ar&
AWmZÝVa ^bo ^bo {dÚmYa A`moÜ`mHy§$ nR>mE& gmo XmoZm| _mVm _{hb na M‹T>t X{jU
{Xem H$s Amoa XoI ahr hþVt& gmo Xÿa go {dÚmYa{ZHy§$ XoI H$m¡eë`m gw{_Ìm go H$hVr ^B© - ho
gw{_Ìm! XoI, Xmo` `h {dÚmYa ndZ Ho$ àoao _oK Vwë` erK« Amd¡ h¢& gmo h¡ lmdH$! Adí`
H$ë`mU H$s dmVm© H$h|Jo& `h XmoZm| ^mB`m| Ho$ ^oOo Amd¡ h¢& V~ gw{_Ìm Zo H$hm Vw_ Omo H$hmo
hmo gmo hr hmo`& `h dmVm© XmoD$ _mVm{Z _| hmo` h¡ V~ hr {dÚmYa nwîn{Z H$s dfm© H$aVo AmH$me
go CVao, A{Vhf© Ho$ ^ao ^aV Ho$ {ZH$Q> AmE& amOm ^aV A{V à_moX H$m ^açm BZH$m ~hþV
gÝ_mZ H$aVm ^`m, Aa `h àUm_ H$a AnZo `mo½` AmgZ na ~¡R>o, A{V gwÝXa h¡ {MÎm {OZH$m
`WmdV² d¥Îmm§V H$hVo ^E
ho à^w! am_ bú_U Zo amdUHy§$ hVm, {d^rfUHy§$ b§H$m H$m amÁ` Xr`m, lram_Hy§$ ~b^ÐnX
Aa bú_UHy§$ Zmam`UàX àmßV ^`m, MH«$aËZ hmW _| Am`m& {VZ XmoD$ ^mB`m| Ho$ VrZ I§S>
H$m na_ CËH¥$ï> ñdm{_Ëd ^`m& amdU Ho$ nwÌ BÝÐOrV _oKZmX, ^mB© Hw$å^H$U© Omo ~§XrJ«h _|
Wo gmo lr am_ Zo N>mo‹S>o& {VÝhm|Zo {OZXrjm Ya {Zdm©U nX nm`m& Aa Jé‹S>oÝÐ lram_ bú_U go
Xoe^yfU Hw$b^yfU _w{Z Ho$ CngJ© {Zdm[adoH$[a àgÞ ^E Wo gmo O~ amdUV¢ `wÕ ^`m Cg hr
g_` qgh~mU Aa Jé‹S>~mU {X`o&
Bg ^m§{V am_ bú_U Ho$ àVmn Ho$ g_mMma gwZ ^aV ^yn A{V àgÞ ^E, Vmå~wb
gwJÝYm{XH$ {VZH$mo {X`o Aa {VZHy§$ boH$a XmoZm| _mVmAm| Ho$ g_rn ^aV J`m& am_ bú_U H$s
_mVm nwÌm| H$s {d^y{V H$s dmVm© {dÚmYam| Ho$ _wI go gw{Z AmZÝXHy§$ àmßV ^B©& Vmhr g_`
AmH$me Ho$ _mJ© hOmam| dmhZ {dÚm_B© ñdU© aËZm{XH$ Ho$ ^ao AmE& Aa _oK_mbm Ho$ g_mZ
{dÚmYa{Z Ho$ g_yh A`moÜ`m _| Am`o, O¡go Xod{Z Ho$ g_yh Amd|& Vo AmH$me{df¡ {VîR>o ZJa{df¡
ZmZm aËZ_B© d¥pîQ> H$aVo ^E& aËZ{Z Ho$ CÚmoV H$a Xem| {Xem{df¡ àH$me ^`m& A`moÜ`m{df¡
EH$ EH$ J¥hñW Ho$ Ka nd©V g_mZ gwdU© aËZ{Z H$s am{e H$ar& A`moÜ`m Ho$ {Zdmgr g_ñV
bmoH$ Eogo A{V bú_rdmZ {H$E _mZm| ñdJ© Ho$ Xod hr h¢& Aa ZJa{df¡ `h KmofUm \o$ar {H$ OmHo$
{Og dñVw H$s BÀN>m hmo gmo bodmo& V~ g~ bmoH$ Am` H$a H$hVo ^E - h_mao Ka _| AQy>Q>
^ÊS>ma ^ao h¢, {H$gr dñVw H$s ~m§N>m Zmht& A`moÜ`m{df¡ X[aÐVm H$m Zme ^`m&
am_ bú_U Ho$ àVmnê$n gy`© H$[a \y$b JE h¢ _wI H$_b {OZHo$, Eogo A`moÜ`m Ho$ Za Zmar

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 587


àe§gm H$aVo ^E& Aa AZoH$ {gbmdQ> {dÚmYa _hmMVwa Am`H$a aËZ ñdU©_B© _pÝXa ~ZmdVo
^E& Aa ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb` _hm_Zmo½` AZoH$ ~Zm`o, _mZm| q~Ü`mMb Ho$ {eIa hr h¢&
hOma{Z ñVå^{ZH$a _§{S>V ZmZm àH$ma Ho$ _§S>n aMo, Aa aËZ{ZH$[a O{‹S>V {VZHo$ Ûma aMo& {VZ
_§{Xa{Z na ÜdOm{Z H$s n§pŠV \$ahao h¢& VmoaU{Z Ho$ g_yh {VZH$a emo^m`_mZ {OZ _§{Xa aMo
{J[a{Z Ho$ {eIa g_mZ D§$Mo, {V{Z{df¡ _hmCËgd hmoVo ^E& AZoH$ AmíM`© H$a ^ar A`moÜ`m
hmoVr ^B©, b§H$m H$s emo^mHy§$ OrVZhmar& g§JrV H$s Üd{Z H$a Xem| {Xem eãXm`_mZ ^Bª, H$mar
KQ>m g_mZ dZ CndZ gmohVo ^E& {VZ{df¡ ZmZm àH$ma Ho$ \$b \y$b, {VZ na ^«_a Jw§Oma H$a¡
h¢& g_ñV {Xem{Z{df¡ dZ CndZ Eogo gomhVo ^E _mZm| ZÝXZdZ hr h¢&
A`moÜ`m ZJar ~mah `moOZ bå~r, Zd`moOZ Mm¡‹S>r A{Vemo^m`_mZ ^mgVr ^B©& gmobh
{XZ _| {dÚmYa {ebmdQ>{Z Zo Eogr ~ZmB© OmH$m gm¡ df© VH$ dU©Z ^r Z {H$`m Om`& Vhm§
dmnr{Z Ho$ aËZñdU© Ho$ {gdmZ, Aa gamoda{Z Ho$ aËZ Ho$ VQ>, {VZ{df¡ H$_b \y$b aho h¢,
J«rî_{df¡ gXm ^anya hr ah|& {VZHo$ VQ>, ^JdmZ Ho$ _§{Xa, Aa d¥j{Z H$s n§pŠV emo^mHy§$ Ya¡;
ñdJ©naw r g_mZ ZJar {Za_mnr& gmo ~b^Ð Zmam`U b§H$mgy§ A`moÜ`m H$s Amoa J_ZHy$§ CÚ_r ^E&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! {Og {XZ go ZmaX Ho$ _wI go am_ bú_U Zo _mVm{Z
H$s dmVm© gwZr Vmhr {XZ go g~ ~mV ^yb JE& XmoZm| _mVm{Zhr H$m Ü`mZ H$aVo ^E& nyd© OÝ_
Ho$ nwÊ`H$[a Eogo nwÌ nmBE& nwÊ` Ho$ à^md H$[a gd© ñVw{V H$s {g{Õ hmod¡ h¡& nwÊ` H$a Š`m Z
hmo`? Bg{bE ho àmUr hmo! nwÊ`{df¡ VËna hmohþ, OmH$[a emoH$ê$n gy`© H$m AmVmn Z hmo`&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W VmH$s, ^mfmdM{ZH$m{df¡
A`moÜ`m ZJar H$m dU©Z H$aZo dmbm BŠ`mgrdm± nd© g§nyU© ^`m&&81&&
AWmZÝVa gy`© CX` hmoVo hr ~b^Ð Zmam`U nwînH$Zm_m {d_mZ{df¡ M‹T>H$a A`moÜ`mHy§$
J_Z H$aVo ^E& ZmZm àH$ma Ho$ dmhZ{Z na Amê$‹T> {dÚmYa{Z Ho$, A{Yn{V, am_ bú_U H$s
godm{df¡ VËna, n[adma g{hV g§J Mmbo& N>Ì Aa ÜdOm{ZH$[a amoH$s h¡ gy`© H$s à^m {OÝhm|Zo,
AmH$me _| J_Z H$aVo Xÿa go n¥ÏdrHy§$ XoIVo Om` h¢& n¥Ïdr {J[a ZJa dZ CndZm{X H$a emo{^V
bdU g_wÐ Hy§$ Cb§KZH$[a {dÚmYa hf© Ho$ ^ao brbm g{hV J_Z H$aVo AmJo AmE& H¡$gm h¡
bdU g_wÐ? ZmZm àH$ma Ho$ ObMaOrd{Z Ho$ g_yhH$[a ^açm h¡& am_ Ho$ g_rn grVm gVr
AZoH$ JwU{ZH$[a nyU© _mZm| gmjmV² bú_r hr h¡ gmo gw_oé nd©VHy§$ XoIH$[a am_Hy§$ nyN>Vr ^B© -
ho ZmW! `h Oå~yÛrn Ho$ _Ü` AË`ÝV _Zmok ñdU© H$_b g_mZ H$hm XrI¡ h¡?
V~ am_ H$hVo ^E - ho Xodr! `h gw_oé nd©V h¡& Ohm§ Xodm{YXod lr_w{Zgwd«VZmW H$m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

588 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


OÝ_m{^foH$ BÝÐm{XH$ Xod{Z Zo {H$`m& H¡$go h¢ Xod? ^JdmZ Ho$ nm§Mm| H$ë`mUH${df¡ {OZHo$
A{V© hf© h¡& `h gw_oé aËZ_B© D§$Mo {eIa{ZH$[a emo{^V OJV{df¡ à{gÕ h¡& Aa ~hþ[a AmJo
Am`H$a H$hVo ^E `h X§S>H$dZ h¡ Ohm§ b§H$mn{V Zo Vw_Hy§$ har Aa AnZm AH$mO {H$`m& `m
dZ{df¡ MmaU _w{ZHy§$ h_Zo nmaUm H$am`m Wm& `mHo$ _Ü` `h gwÝXa ZXr h¡& Aa ho gwbmoMZo!
`h d§eñWb nd©V Ohm§ Xoe^yfU Hw$b^yfU H$m Xe©Z {H$`m, Vmhr g_` _w{ZZHy§$ Ho$db
CnÁ`m& Aa ho gm¡^m½`dVr! H$ë`mUê${nUr! `h ~mb{Ië` H$m ZJa Ohm§ bú_U Zo
H$ë`mU_mbm nmB©& Aa `h Xem§J ZJa Ohm§ ê$ndVr H$m {nVm dO«H$U© na_ lmdH$ amÁ` H$ao&
~hþ[a OmZH$s n¥Ïdrn{VHy§$ nyN>Vr ^B© - ho H$m§V! `h ZJar H$m¡Z Ohm§ {d_mZ g_mZ Ka
BÝÐnwar go A{YH$ emo^¡ h¡ ? A~ VH$ `h nwar _¢Zo H$~hÿ§ Z XoIr& Eogo OmZH$s Ho$ dMZ gwZ
OmZH$sZmW AdbmoH$ZH$[a H$hVo ^E - ho {à`o! `h A`moÜ`mnwar {dÚmYa {gbdQ>m| Zo ~ZmB©
h¡& b§H$mnwar H$s Á`mo{V H$s OrVZhmar&
~hþ[a AmJo AmE& V~ am_ H$m {d_mZ gy`© Ho$ {d_mZ g_mZ XoI, ^aV _hmhñVr na M‹T>o
A{V AmZ§X Ho$ ^ao, BÝÐ g_mZ {d^y{VH$[a `wŠV, gÝ_wI AmE& gd©{Xem {d_mZ{ZH$a
AmÀN>m{XV XoIr& ^aV Hy§$ AmdVm XoI am_ bú_U Zo nwînH$ {d_mZ ^y{_{df¡ CVmam& ^aV JO
go CVa {ZH$Q> Am`m, ñZoh H$m ^am XmoD$ ^mB©{ZHy§$ àUm_ H$[a AK©nmÚ H$aVm ^`m& Aa `o XmoZm|
^mB© {d_mZ go CV[a ^aVgy§ {_bo, Ca go bJm` {b`m, nañna Hw$eb dmVm© nyN>r&
~hþ[a ^aVHy§$ nwînH$ {d_mZ{df¡ M‹T>m` br`m, Aa A`moÜ`m{df¡ àdoe {H$`m& A`moÜ`m am_
Ho$ AmJ_ZH$[a A{V qgJmar h¡, Aa ZmZm àH$ma H$s ÜdOm \$ahao h¢& ZmZm àH$ma Ho$ {d_mZ Aa
ZmZm àH$ma Ho$ aW, AZoH$ hmWr, AZoH$ Kmo‹S>o {VZH$[a _mJ© _| AdH$me Zmht& AZoH$ àH$ma
dm{XÌ{Z Ho$ g_yh ~mOVo ^E, e§I, Pm§P, ^oar, T>mob, YyH$b, BË`m{X dm{XÌm| H$m H$hm§ bJ
dU©Z H$[aE, _hm_Ywa eãX hmoVo ^E& Eogo hr dm{XÌm| Ho$ eãX, Eogr hr Vwa§Jm| H$s htg, Eogr
hr JOm| H$s JO©Zm, gm_ÝVm| Ho$ AÅ>hmg, _m`m_B© qgh ì`mK«m{XH$ Ho$ eãX, Eogo hr drUm
~m§gwar{Z Ho$ eãX {VZH$a Xem|{Xem ì`mßV ^B©& ~ÝXrOZ {daX ~ImZo h¢, Z¥Ë`H$m[aUr Z¥Ë` H$a¡
h¢, ^m§S> ZH$b H$a¡ h¢, ZQ> H$bm H$a| h¢& gy`© Ho$ aW g_mZ aW {VZHo$ {MÌmH$ma {dÚmYa _Zwî`
new{Z Ho$ ZmZm eãX, gmo H$hm§ bJ dU©Z H$[aE? {dÚmYa{Z Ho$ A{Yn{V{Z Zo na_ emo^m H$ar&
XmoZm| ^mB© _hm _Zmoha A`moÜ`m{df¡ àdoe H$aVo ^E&
A`moÜ`m ZJar ñdJ©nwar g_mZ, am_ bú_U BÝÐ àVrÝÐ g_mZ, g_ñV {dÚmYa Xod
g_mZ, {VZH$m H$hm§ bJ dU©Z H$[aE& lram_MÝÐHy§$ XoI àOmê$n g_wÐ{df¡ AmZÝX H$s Üd{Z

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 589


~‹T>Vr ^B©& ^bo ^bo nwéf A¿`©nmÚ H$aVo ^E, gmoB© Va§J ^B©& n¡S> n¢S>{df¡ OJVH$[a nyÁ`_mZ
XmoZm| dra _hmYra {VZH$mo g_ñV OZ Amerdm©X XoVo ^E - ho Xod! O`d§V hmodmo, d¥{ÕHy§$ àmßV
hmodhþ, {Ma§Ord hmodhþ& Zm§Xmo, {daYmo& `m ^m§{V Amgrg XoVo ^E& Aa A{V D§$Mo {d_mZ g_mZ
_pÝXa {VZHo$ {eIa{df¡ {VîR>Vr gwÝXar, \y$b JE h¢ ZoÌH$_b {OZHo$, do _mo{V{Z Ho$ AjV
S>maVr ^Bª& gånyU© nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_mg_mZ am_ H$_bZoÌ, Aa dfm© H$s KQ>m g_mZ bú_U,
ew^ bjU {VZHo$ Xo{IdoHy§$ Za Zmar AZwamJr ^E& Aa g_ñV H$m`© V{O PamoIm|{df¡ ~¡R>r
ZmarOZ {ZaIo h¢ gmo _mZm| H$_bm| Ho$ dZ \y$b aho h¢& Aa ñÌr{Z Ho$ nañna g§KÅ>H$a _mo{VZ Ho$
hma Qy>Q>o, gmo _mZm| _mo{VZ H$s dfm© hmo` h¡&
ñÌr{Z Ho$ _wI go Eogr Üd{Z {ZH$g¡ - `o lram_ OmHo$ g_rn amOm OZH$ H$s nwÌr grVm
~¡R>r, OmH$s _mVm amUr {dXohm h¡, Aa lram_ Zo gmhgJ{V {dÚmYa _mam, dh gwJ«rd H$m AmH$ma
Ya Am`m hþVm, {dÚmYa{Z{df¡ X¡Ë` H$hmd¡& Aa `h bú_U am_ H$m bKwdra, BÝÐ Vwë`
namH«$_, OmZ| b§Ho$ídaHy§$ MH«$H$a hVm& ha `h gwJ«rd OmZo am_gy§ {_ÌVm H$ar& Aa ^m_§S>b
grVm H$m ^mB© {OgH$mo OÝ_gy§ hr Xod ha boJ`m hþVm, ~hþ[a X`mH$a N>m§S>çm gmo amOm MÝÐJ{V
Ho$ në`m, AmH$megy§ dZ{df¡ {Jam, amOm Zo boH$a amUr nwîndVr Hy§$ gm¢ß`m& Xodm| Zo H$mZZ{df¡
Hw$ÊS>b n{hamH$a AmH$me go S>më`m& gmo Hw$ÊS>b H$s Á`mo{VH$a M§Ðg_mZ ^mñ`m, VmV¢
^m_ÊS>b Zm_ Yaçm& Aa amOm MÝÐmoX` H$m nwÌ {dam{YV, Aa `h ndZ H$m nwÌ hZw_mZ
H${nÜdO& `m ^m§{V AmíM`©H$a `wŠV ZJa H$s Zmar dmVm© H$aVr ^Bª&
AWmZÝVa am_ bú_U amO_{hb{df¡ nYmao& _pÝXa Ho$ {eIa {VîR>Vr XmoZm| _mVm nwÌ{Z Ho$
ñZoh{df¡ VËna, {OZHo$ ñVZ go Xþ½Y Pao, _hmJwU{Z H$s YaUhmar H$m¡{eë`m, gw{_Ìm Aa Ho$H$B©,
gwà^m Mmam| _mVm _§Jb{df¡ CÚ_r nwÌm| Ho$ g_rn AmBª& am_ bú_U nwînH$ {d_mZ go CV[a
_mVm{Zgy§ {_bo& _mVmAm|Hy§$ XoI hf©Hy§$ àmßV ^E, H$_b g_mZ ZoÌ XmoZm| ^mB© bmoH$nmb g_mZ
hmW Omo‹S>, Z_«r^yV hmo`, AnZr pñÌ`m|g{hV _mVm{ZHy§$ àUm_ H$aVo ^E& do Mmam| hr _mVm
AZoH$ àH$ma Amgrg XoVr ^Bª& {VZH$s Agrg H$ë`mU H$s H$aUhmar h¡& Aa Mmam| hr _mVm
am_ bú_U H$mo Ca go bJm` na_ gwIHy§$ àmßV ^Bª& CZH$m gwI do hr OmZ|, H${hdo{df¡ Z Amdo&
~maå~ma Ca go bJm` {ga na hmW YaVr ^Bª& AmZÝX Ho$ AlwnmV H$[a nyU© h¢ ZoÌ {OZHo$,
nañna _mVm nwÌ Hw$ebjo_ gwI XþI H$s dmVm© ny{N> na_ g§VmofHy§$ àmßV ^E& _mVm _ZmoaW
H$aVr hþVr&
gmo ho lo{UH$! ~m§N>m go A{YH$ _ZmoaW nyU© ^E& do _mVm `moYmdm| H$s OZZhmar, gmYwAm|

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

590 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$s ^ŠV, {OZY_© {df¡ AZwaŠV, gwÝXa{MÎm, ~oQ>mdm| H$s ~hy g¡H$‹S>m| {VZH$mo Xo{I Mmam| hr A{V
h{f©V ^Bª& AnZo `moYm nwÌ {VZHo$ à^md H$[a nyd© nwÊ` Ho$ CX`H$[a A{V _{h_m g§`wŠV
OJV{df¡ nyÁ` ^Bª& am_ bú_U H$m gmJam§n`ªV H§$Q>H$ a{hV n¥Ïdr{df¡ EH$ N>Ì amÁ` ^`m& g~
na `WoîQ> Amkm H$aVo ^E&
am_ bú_U H$m A`moÜ`m{df¡ AmJ_Z Aa _mVmAm| go VWm ^mB`m| go {_bmn - `h
AÜ`m` Omo n‹T>|, gwZ¡, ewÕ h¡ ~w{Õ OmH$s, gmo nwéf _Zdm§{N>V gånXmHy§$ nmd¡, nyU© nwÊ` CnmO}&
ew^_{V EH$ hr {Z`_ Ñ‹T> hmo` ^mdZ H$s ewÕVm go H$ao Vmo A{VàVmn H$mo àmßV hmo`, n¥Ïdr
_| gy`© g_mZ àH$meHy§$ H$a¡& VmV¢ Ad«V VO {Z`_m{XH$ YmaU H$amo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
A`moÜ`m{df¡ am_ bú_U H$m AmJ_Z dU©Z H$aZo dmbm {~ {~``mgrd
mgrdmm± nd© g§nyU© ^`m&&82&&
AWmZÝVa amOm lo{UH$ Z_ñH$ma H$a Jm¡V_ JUYaHy§$ nyN>Vm ^`m - ho Xod! lram_ bú_U
H$s bú_r H$m {dñVma gwZZo H$s _oao A{^bmfm h¡& V~ Jm¡V_ ñdm_r H$hVo ^E - ho lo{UH$!
am_ bú_U ^aV eÌw¿Z BZH$m dU©Z H$m¡Z H$[a gHo$? VWm{n g§jon go H$ho h¢&
am_ bú_U Ho$ {d^d H$m dU©Z - hmWr Ka Ho$ {~`mbrg bmI, Aa aW EVo hr, Kmo‹S>o
Zm¡ H$mo{Q>, ß`mXo ~`mbrg H$mo{Q>, Aa VrZ IÊS> Ho$ Xod {dÚmYa godH$, am_ Ho$ aËZ Mma - hb
_ygb aËZ_mbm JXm, Aa bú_U Ho$ gmV g§I, MH«$, JXm, IS²>J, XÊS>, ZmJeæ`m,
H$m¡ñVw^_{U&
am_ bú_U XmoZm| hr dra _hmYra YZwfYmar, Aa {VZH$m Ka bú_r H$m {Zdmg, BÝÐ Ho$
^dZ Vwë` D§$Mo XadmOo, Aa MVwíemb Zm_m H$moQ>, _hmnd©V Ho$ {eIa g_mZ D§$Mm, Aa
d¡O`ÝVr Zm_m g^m _hm_Zmok, Aa àgmXhZm_m AË`ÝV CÎm§J Xem| {Xem H$m AdbmoH$Z H$m
J¥h, Aa qdÜ`mMb nd©V gm[aIm dY©_mZH$ Zm_m Z¥Ë` Xo{Ido H$m J¥h, Aa AZoH$ gm_J«rg{hV
H$m`© H$aZo H$m J¥h, Aa Hy$H$‹S>o Ho$ A§S>o g_mZ _hm AX²^wV erVH$mb{df¡ gmodZo H$m J^©J¥h, Aa
J«rî_{df¡ Xþnhar Ho$ {damOZo H$m Ymam _§S>nJ¥h, BH$Wå^m, _hm_Zmoha, Aa am{U`m| Ho$ Ka
aËZ_B©, _hm gwÝXa, XmoZm| ^mB`m| H$s gmo`do H$s eæ`m, {OZHo$ qghm| Ho$ AmH$ma nmE,
nX²_amJ_{U Ho$ A{V gwÝXa&
Aå^moXH$m§S> Zm_m {dOwar H$m-gm M_ËH$ma Yao dfm© G$Vw{df¡ nm¡T>do H$m _{hb, Aa
_hmloîR> CJVo gy`© g_mZ qghmgZ, Aa MÝÐ_m Vwë` CÁÁdb M_a, Aa {ZemH$a g_mZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 591


CÁÁdb N>Ì, Aa _hm gwÝXa {df_moMH$ Zm_ nmd‹S>r {VZHo$ à^md go gwI go AmH$me{df¡ J_Z
H$a¢, Aa A_mo{bH$ dñÌ, Aa _hm {Xì` Am^aU, A^oÚ dŠVa, _hm_Zmoha _{U`m| Ho$
Hw$ÊS>b, Aa A_moK, JXm, IS²>J H$ZH$ ~mU AZoH$ eñÌ, _hmgwÝXa _hmaU Ho$ OrVZhmao, Aa
nMmg bmI hb, H$mo{Q> go A{YH$ Jm`, Aj` ^ÊS>ma, Aa A`moÜ`m Am{X AZoH$ ZJa,
{OZ{df¡ Ý`m` H$s àd¥{Îm àOm g~ gwIr, gånXmH$a nyU©, Aa _hm _Zmoha dZ CndZ ZmZm
àH$ma \$b nwînm|H$a emo{^V, Aa _hm gwÝXa ñdU© aËZ_B© {gdmUm|H$a emo{^V H«$s‹S>m H$[ado `mo½`
dm{nH$m, Aa nwa VWm J«m_m| {df¡ bmoH$ A{V gwIr, Ohm§ _{hb A{V gwÝXa&
Aa {H$gmUm| H$mo {H$gr ^m§{V H$m XþI Zmht& {OZHo$ Jm`, ^¢gm| Ho$ g_yh, g~ ^m§{V Ho$
gwI& Aa bmoH$nmbm| O¡g¡§ gm_§V Aa BÝÐVwë` {d^d Ho$ YaUhmao _hmVoOd§V AZoH$ amOm
godH$& Aa am_ Ho$ ñÌr AmR> hOma, Aa bú_U Ho$ ñÌr Xodm§JZm g_mZ gmobh hOma, {OZHo$
g_ñV gm_J«r g_ñV CnH$aU _Zdm§{N>V gwI Ho$ XoZohmao& lr am_ Zo ^JdmZ Ho$ hOmam|
M¡Ë`mb` H$amE O¡go h[afoU MH«$dVu Zo H$amE Wo& do ^ì`Ord gXmny{OV _hmG${Õ Ho$ {Zdmg
Xoe J«m_ ZJa dZ J¥h Jbr gd© R>m¡a R>m¡a {OZ_§{Xa H$amdVo ^E, gXm gd©Ì Y_© H$s H$Wm, bmoH$
A{VgwIr, gwH$moeb Xoe Ho$ _Ü` BÝÐnwar Vwë` A`moÜ`m, Ohm§ A{V CV§J {OZ_pÝXa {OZH$m
dU©Z {H$`m Z Om`& Aa H«$s‹S>m H$ado Ho$ nd©V _mZm| Xodm| Ho$ H«$s‹S>m H$[ado Ho$ nd©V h¢, àH$meH$a
_§{S>V _mZm| eaX Ho$ ~mXa hr h¢&
A`moÜ`m H$m H$moQ> A{V CV§J, g_wÐ H$s do{XH$mVwë`, _hm{eIa H$a emo{^V, ñdU©aËZm|
H$m g_yh AnZr {H$aUm| H$a àH$me {H$`m h¡ AmH$me{df¡ {OgZo, {OgH$s emo^m _Z go ^r
AJmoMa, {ZíM`goVr `h A`moÜ`m ZJar n{dÌ _Zwî`mo§H$[a ^ar gXm hr _Zmo½` hþVr& A~ ^r
am_MÝÐ Zo A{V emo{^V H$ar& O¡g¢ H$moB© ñdJ© gw{Z`o h¡ Ohm§ _hm gånXm h¡, _mZm| am_ bú_U
ñdJ© go AmE& gmo _mZm| gd© gånXm bo AmE& AmJo A`moÜ`m hþVr VmV¢ am_ Ho$ nYma¢ A{V
emo^m`_mZ ^B©& nwÊ`hrZ Ordm| H$mo Ohm§ H$m {Zdmg Xþb©^, AnZo eara H$a, VWm ew^
bmoH$m|H$a, VWm ñÌr YZm{X H$a am_MÝÐ Zo ñdJ© Vwë` H$ar& gd© R>m¡a am_ H$m `e, naÝVw grVm
Ho$ nyd© H$_© Ho$ XmofH$a _y‹T> bmoJ `h AndmX H$a¡§ - XoImo, {dÚmYam| H$m ZmW amdU CgZo grVm
har, gmo am_ ~hþ[a ë`m`o, Aa J¥h{df¡ amIr& `h H$hm `mo½`? am_ _hmkmZr, ~‹S>o Hw$brZ,
MH«$s, _hmeyadra, {VZHo$ Ka {df¡ Omo `h ar{V Vmo Am¡a bmoH$m| H$s Š`m ~mV? Bg ^m§{V g~
OZ dmVm© H$a¢&
AWmZÝVa ñdJ© bmoH$Hy§$ bÁOm CnOmdo Eogr A`moÜ`mnwar Vhm§ ^aV BÝÐg_mZ ^moJ{ZH$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

592 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


^r a{V Z _mZVo ^E& AZoH$ ñÌr{Z Ho$ àmUdëb^ gmo {ZaÝVa amÁ` bú_r go CXmg, gXm ^moJm|
H$s qZXm hr H$a¢& ^aV H$m _pÝXa AZoH$ _pÝXa{ZH$a _pÊS>V, ZmZm àH$ma Ho$ aËZ{ZH$a
{Z_m©{nV, _mo{V{Z H$s _mbmH$a emo{^V, \y$b aho h¢ d¥j Ohm§, AZoH$ AmíM`© H$m ^am, g~
G$Vw Ho$ {dbmgH$a `wŠV, Ohm§ drU _¥X§Jm{XH$ AZoH$ dm{XÌ ~mO¢, Xodm§JZm g_mZ A{VgwÝXa
ñÌrOZm|H$a nyU©, OmHo$ Mm¡{JaX _XmoÝ_Îm hmWr JmO¡, loîR> Vwa§J hr§g¢, JrV Z¥Ë` dm{XÌ{ZH$[a
_hm_Zmoha, aËZm| Ho$ CÚmoV H$[a àH$meê$n, _hma_UrH$ H«$s‹S>m H$m ñWmZH$, Ohm§ Xodm| H$mo é{M
CnO¡, naÝVw ^aV g§gma go ^`^rV, A{V CXmg, Cgo Vhm§ é{M Zmht-O¡go nmaYrH$a ^`^rV
Omo _¥J gmo {H$gr R>m¡a {dlm_ Z bh¢& ^aV Eogm {dMma H$a¡ {H$ _¢ `h _Zwî` Xoh _hmH$îQ> go
nmB© gmo nmZr Ho$ ~wX~wXmdV² jU^§Jwa, Aa `h `m¡dZ PmJm| Ho$ nw§O g_mZ A{V Agma Xmofm| H$m
^am, Aa `o ^moJ A{V {dag&
BZ{df¡ gwI Zmht& `h OrVì` ñdßZ g_mZ, Aa Hw$Qw>å~ H$m gå~ÝY O¡g¢ d¥j{Z na n{j`m|
H$m {_bmn am{Ì Hy§$ hmo` à^mV hr Xem| {XemHy§$ C‹S> Omd| Eogm OmZ Omo _moj H$m H$maU Y_©
Z H$a¡ gmo OamH$a OO©am hmo` emoH$ê$n Ap½ZH$a Oa¡& `h Zd`m¡dZ _y‹T>m|Hy§$ dëb^, `m{df¡ H$m¡Z
{ddoH$s amJ H$ao ? H$Xm{MV Z H$a¡& `h AndmX Ho$ g_yh H$m {Zdmg, g§Ü`m Ho$ CÚmoV g_mZ
{dZída, Aa `h earaê$nr `§Ì ZmZm ì`m{Y Ho$ g_yh H$m Ka {nVm Ho$ dr`© _mVm Ho$ é{Ya go
CnOm, `m{df¡ H$hm a{V? O¡go BªYZH$a Ap½Z V¥ßV Z hmo`, Aa g_wÐ Ob go V¥ßV Z hmo` V¡g¢
BpÝÐ`{Z Ho$ {df`{ZH$a V¥pßV Z hmo`&
`h {df` AZm{X go AZÝVH$mb go`o naÝVw V¥pßVH$mar Zmht& `h _y‹T> Ord H$m_{df¡
AmgŠV ^bm ~wam Z OmZ¡, nV§J g_mZ {df`ê$n Ap½Z{df¡ n‹S>o, nmnr _hm ^`§H$a Xþ:IHy§$ àmßV
hmo`& `h ñÌr{Z Ho$ Hw$M _m§g Ho$ {nÊS>, _hmdr^Ëg JbJ§S> g_mZ {VZ{df¡ H$hm a{V? Aa
ñÌr{Z H$m _wIê$n {~b, X§Vê$n H$s‹S>m|H$a ^am, Vmå~wb Ho$ agH$[a bmb Nw>ar Ho$ Kmd g_mZ,
Vm{df¡ H$hm emo^m? Aa ñÌr{Z H$s MoîQ>m dm`w {dH$ma g_mZ {dê$n, CÝ_mXH$a CnOr, Cg{df¡
H$hm àr{V? Aa ^moJ amoJ g_mZ h¢, _hm IoXê$n Xþ:I Ho$ {Zdmg, BZ{df¡ H$hm {dbmg? Aa
`h JrV dm{XÌm| Ho$ ZmX éXZ g_mZ, {VZ{df¡ H$hm àr{V? éXZH$a ^r _hb Jw§_Q> Aa JmZH$a
^r JmO|& Zm[a`m| H$m eara _b _yÌm{XH$H$[a nyU©, M_©H$a dopîQ>V& `mHo$ godZ{df¡ H$hm gwI
hmo`? {dîQ>m Ho$ Hw$å^ g_mZ {VZH$m g§`moJ A{Vdr^Ëg A{V bÁOmH$mar&
_hm Xþ:Iê$n Zm[a`m| Ho$ ^moJ CZ{df¡ _y‹T> gwI _mZ¡& Xod{Z Ho$ ^moJ BÀN>m CËnÝZ hmoVo hr
nyU© hmo` {VZH$[a ^r Ord V¥ßV Z ^`m Vmo _Zwî`m| Ho$ ^moJmoH$[a H$hm V¥ßV hmo`? O¡g¡§ Xÿ^ H$s

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 593


AUr na Omo Amog H$s ~y§X VmH$a H$hm V¥fm ~wPo? Aa O¡go B§YZ H$m ~oMZhmam {ga na ^ma bm`
XþIr hmo` V¡go amÁ` Ho$ ^ma H$m YaUhmam XþIr hmo`& h_mao ~‹S>o{Z{df¡ EH$ amOm gm¡Xmg CÎm_
^moOZ H$a V¥ßV Z ^`m& Aa nmnr A^ú` H$m AmhmaH$[a amÁ`^«îQ> ^`m& O¡go J§Jm Ho$
àdmh{df¡ _m§g H$m bmo^r H$mJ _¥VH$ hmWr Ho$ eara MyWVm V¥ßV Z ^`m, g_wÐ{df¡ Sy>~ _wdm,
V¡go `h {df`m{^bmfr ^dg_wÐ{df¡ Sy>~¡ h¡& `h bmoH$ _tS>H$ g_mZ _mohê$n H$sM{df¡ _½Z,
bmo^ê$n gn© Ho$ J«go ZaH${df¡ n‹S>o h¢& Eogo {MÝVZdZ H$aVo em§V{MÎm ^aV H$mo H$B© EH$ {Xdg
A{V {~ag go ~rVo& O¡go qgh _hmg_W© qnOao{df¡ n‹S>m IoX{IÞ aho, VmHo$ dZ{df¡ Om`do H$s
BÀN>m, V¡g¢ ^aV _hmamO Ho$ _hmd«V Ym[ado H$s BÀN>m& gmo Ka{df¡ gXm CXmg hr ah¡& _hmd«V
gd©Xþ:I H$m ZmeH$&
EH$ {Xdg dh em§V{MÎm Ka V{Odo H$mo CÚ_r ^`m& V~ Ho$H$B© Ho$ H$ho go am_ bú_U Zo
Wmå^m, Aa _hm ñZohH$a H$hVo ^E, ho ^mB©! {nVm d¡am½`Hy§$ àmßV ^E, V~ Vmo{h n¥Ïdr H$m amÁ`
{X`m, qghmgZ na ~¡R>m`m, gmo Vy h_mam gd© aKwd§{e`m| H$m ñdm_r h¡, bmoH$ H$m nmbZ H$a& `h
gwX>e©Z MH«$, `h Xod Aa {dÚmYa Voar Amkm{df¡ h¢& `m Yam H$mo Zmar g_mZ ^moJ h¡& _¢ Voao
{ga na MÝÐ_m g_mZ CÁÁdb N>Ì {b`o I‹S>m ahÿ§& Aa ^mB© eÌw¿Z M_a T>mao, Aa bú_U gm
gwÝXa Voao _§Ìr, Aa Vy h_mam dMZ Z _mZoJm Vmo _¢ ~hþ[a {dXoe CR> OmD§$Jm, _¥Jm| H$s Ý`mBª dZ
CndZ{df¡ ahÿ§Jm& _¢ Vmo amjgm| H$m {VbH$ Omo amdU Vm{h OrV Voao Xe©Z Ho$ AW© Am`m& A~
Vy {ZH§$Q>H$ amÁ` H$a& nrN>o Voao gmW _¢ ^r _w{Zd«V AmXê§$Jm& Bg ^m§{V _hm ew^{MÎm lram_
^mB© ^aVgy§ H$hVo ^E&
V~ ^aV _hm{Zñn¥h {df`ê$n {df go A{V{daŠV H$hVm ^`m - ho Xod! _¢ amÁ` gånXm
Vwa§V hr VOm Mmhy§ hÿ§, {OgH$mo VOH$[a eyadra nwéf _moj àmßV ^E& ho ZaoÝÐ! AW© H$m_ _hm
XþI Ho$ H$maU, Ordm| Ho$ eÌw, _hmnwéf H$[a qZÚ h¢, {VZH$mo _y‹T> OZ god¡ h¢& ho hbm`wY! `h
jU^§Jwa ^moJ {VZ_| _oar V¥îUm Zmht& `Ú{n ñdJ©bmoH$ g_mZ ^moJ Vwåhmao àgmX H$[a AnZo Ka
_| h¢, VWm{n _wPo é{M Zht& `h g§gma gmJa _hm ^`mZH$ h¡, Ohm§ _¥Ë`wê$n nmVmbHw$ÊS>
_hm{df_ h¡, Aa OÝ_ê$n H$ëbmob CR>¡ h¢, Aa amJ Ûofê$n ZmZm àH$ma Ho$ ^`§H$a ObMa h¢,
Aa a{V Aa{Vê$n jma ObH$a nyU© h¡§& Ohm§ ew^ Aew^ ê$n Mmoa {dMa¡ h¢& gmo _¢ _w{Zd«Vê$n
OhmO{df¡ ~¡R>H$[a g§gmag_wÐHy§$ {Vam Mmhÿ§ hÿ§&
ho JOoÝÐ! _¢ ZmZm àH$ma `mo{Z{df¡ AZÝV H$mb OÝ_ _aU {H$E, ZaH$ {ZJmoX{df¡ AZÝV
H$îQ> gho, J^© dmgm{X{df¡ IoX{IÞ ^`m& `h dMZ ^aV Ho$ gwZ ~‹S>o-~‹S>o amOm Am§I{Z{df¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

594 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Am§gy S>maVo ^E& _hm AmíM`©Hy§$ àmßV hmo` JX²JX dmUr go H$hVo ^E - ho _hmamO! {nVm Ho$
dMZ nmbmo, H$B©`H$ {XZ amÁ` H$amo& Aa Vw_ Bg amObú_rHy§$ M§Mb OmZ CXmg ^E hmo Vmo
H$B© EH$ {XZ nrN>o _w{Z hÿ{O`mo& A~ma Vmo Vwåhmao ~‹S>o ^mB© AmE h¢ {OZH$mo gmVm Xohþ& V~ ^aV
Zo H$hr - _¢ Vmo {nVm Ho$ dMZ à_mU ~hþV {XZ amÁ`gånXm ^moJr, àOm Ho$ XþI hao, nwÌ H$s
Ý`mBª àOm H$m nmbZ {H$`m, XmZ nyOm Am{X J¥hñW Ho$ Y_© AmXao, gmYwdm| H$s godm H$ar& A~
Omo {nVm Zo {H$`m gmo _¢ {H$`m Mmhÿ§ hÿ§& A~ Vw_ Bg dñVw H$s AZw_moXZm Š`m| Z H$amo?
àe§gm`mo½` dñVw{df¡ H$hm {ddmX?
ho lram_! ho bú_U! Vw_Zo _hm ^`§H$a `wÕ _| eÌwdm| H$mo OrV AJbo ~b^Ð dmgwXod H$s
Ý`mBª bú_r CnmOu, gmo Vwåhmao bú_r Am¡a _Zwî`m| H¡$gr Zmht& VWm{n amObú_r _wPo Z éM¡,
V¥pßV Z H$a¡, O¡g¢ J§Jm{X Z{X`m§ g_wÐHy§$ V¥ßV Z H$a¢& Bg{bE _¢ VÎdkmZ Ho$ _mJ©{df¡ àdaVy§Jm&
Eogm H$hH$[a AË`ÝV {daŠV hmo` am_ bú_UHy§$ {~Zm nyN>o hr d¡am½`Hy§$ CR>çm O¡g¢ AmJ¡ ^aV
MH«$dVu CR>o& `h _Zmoha Mmb H$m MbZhmam _w{ZamO Ho$ {ZH$Q> Om`doHy§$ CÚ_r ^`m& V~ A{V
ñZohH$[a bú_U Zo Wm§^m, ^aV Ho$ H$a nëbd J«ho& bú_U I‹S>m, Vmhr g_` _mVm Ho$H$B© Am§gy
S>maVr AmB© Aa am_ H$s Amkm go XmoD$ ^mB©{Z H$s amUr g~ hr AmB©& bú_r g_mZ h¡ ê$n
{OZHo$, Aa ndZ H$a M§Mb Omo H$_b Vm g_mZ h¢ ZoÌ {OZHo$, Am` ^aV H$mo Wm§^Vr ^Bª
{VZHo$ Zm_ -
grVm, Cdu, ^mZw_Vr, {deë`m, gwÝXar EoÝÐr, aËZdVr, bú_r, JwU_Vr, H$m§Vm, ~§Yw_Vr,
^Ðm, Hw$doam, ZbHy$dam, H$ë`mU_mbm, MÝÐH¥$Ur, _XZmoËgdm, _Zmoa_m, {à`ZÝXm, MÝÐH$m§Vm,
H$bmdVr, aËZñWbr, gañdVr, lrH$m§Vm, JwUgmJam, nX²_mdV, BË`m{X g~ AmBª, {OZHo$ ê$n
JwU H$m dU©Z {H$`m Z Om`, _Z H$mo ha| AmH$ma {OZHo$, {Xì`, dñÌ Aa Am^yfU n{hao ~‹S>o
Hw$b{df¡ CnOt, gË`dmXZr, erbdÝVr, nwÊ` H$s ^y{_H$m, g_ñV H$mb{df¡ {ZnwU, gmo ^aV
Ho$ Mm¡{JX© I‹S>r _mZm| Mmam| Amoa H$_b{Z H$m dZ hr \y$b ahm h¡&
^aV H$m {MÎm amOgånXm{df¡ bJm`doHy§$ CÚ_r A{V AmXa H$[a ^aVHy§$ _Zmoha dMZ
H$hVr ^Bª {H$ -ho Xoda! h_mam H$hm _mZmo, H¥$nm H$ahþ, AmO gamoda{Z {df¡ ObH«$s‹S>m H$ahþ,
Aa qMVm VOhþ& Om ~mVH$[a {Vhmao ^mB©`m|Hy§$ IoX Z hmo` gmo H$ahþ& Aa {Vhmar _mVm Ho$ IoX
Z hmo` gmo H$ahþ& Aa h_ {Vhmar ^mdO h¢ gmo h_mar {dZVr Adí` _m{Z`o& Vw_ {ddoH$s
{dZ`dmZ hmo& Eogm H${h ^aVHy§$ gamoda na bo JB©& ^aV H$m {MÎm ObH«$s‹S>m go {daŠV `h g~
gamoda{df¡ n¡R>t& `h {dZ`H$[a g§`wŠV gamoda Ho$ Vra D$^m gmoh¡ _mZm| {J[aamO hr h¡& Aa do

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 595


pñZ½Y gwJÝY gwÝXa dñVw{ZH$[a `mHo$ eara H$m {dbonZ H$aVr ^Bª& Aa ZmZm àH$ma ObHo${b
H$aVr ^Bª& `h CÎm_ MoîQ>m H$m YmaH$ H$mhÿ na Ob Z S>maVm ^`m&
~hþ[a {Z_©b Ob go ñZmZH$[a gamoda Ho$ Vra Oo {OZ_pÝXa dhm§ ^JdmZ H$s nyOm H$aVm
^`m& Cg g_` Ì¡bmoŠ`_ÊS>Z hmWr, H$mar KQ>m g_mZ h¡ AmH$ma OmH$m, gmo JO~ÝYZ Vw‹S>m`
^`§H$a eãX H$aVm {ZO AmdmgWH$s {ZH$gm, AnZo _X P[adoH$[a Mm¡_mgo H¡$gm {XZ H$aVm
g§Vm& _oK JO©Zm g_mZ VmH$m JmO gwZH$a A`moÜ`mnwar Ho$ bmoJ ^`H$[a H$ånm`_mZ ^E& Aa
AÝ` hm{W`m| Ho$ _hmdV AnZo AnZo hmWr H$mo bo Xÿa ^mJo& Aa Ì¡bmoŠ`_§S>Z {J[ag_mZ ZJa
H$m XadmOm ^§J H$a Ohm§ ^aV nyOm H$aVo Wo dhm§ Am`m& V~ am_ bú_U H$s g_ñV am{U`|
^`H$[a H$ånm`_mZ hmo` ^aV Ho$ eaU AmBª, Aa hmWr ^aV Ho$ ZOrH$ Am`m V~ g_ñV bmoH$
hmhmH$ma H$aVo ^E& Aa BZH$s _mVm A{V {dˆb ^Bª, {dbmn H$aVr ^Bª, nwÌ Ho$ ñZoh{df¡ VËna
_hm e§H$mdmZ ^Bª&
Aa am_ bú_U JO~ÝYZ{df¡ àdrU JO Ho$ nH$‹S>ZoHy§$ CÚ_r ^E& JOamO _hmà~b
gm_mÝ` OZm| go XoIm Z Om`, _hm ^`§H$a eãX H$aVm A{V VoOdmZ ZmJ\$m§{g H$a ^r amoH$m
Z Om`& Aa _hm emo^m`_mZ, H$_b Z`Z ^aV {Z^©` pñÌ`m| Ho$ AmJo {VZHo$ ~Mm`doHy§$ I‹S>o&
gmo hmWr ^aVHy§$ XoIH$a nyd©^d {MVma em§V{MÎm ^`m& AnZr gyÊS> {e{Wb H$a _hm {dZ`dmZ
^`m ^aV Ho$ AmJo D$^m& ^aV `mHy§$ _YwadmUr H$a H$hVo ^E - Ahmo JO! Vy H$m¡Z H$maUH$[a
H«$moYHy§$ àmßV ^`m?
Eogo ^aV Ho$ dMZ gwZ AË`ÝV em§V{MÎm, {ZíMb ^`m& gm¡å` h¡ _wI OmH$m, D$^m ^aV
H$s Amoa XoI¡ h¡& ^aV _hmeyadra eaUmJV à{VnmbH$ Eogo gmoh¢ O¡go ñdJ©{df¡ Xod gmoh§¡& hmWrHy§$
OÝ_m§Va H$m kmZ ^`m gmo g_ñV {dH$ma go a{hV hmo` J`m& XrK© {Zídmg S>mao& hmWr _Z{df¡
{dMma¡ h¡ - `h ^aV _oam na_{_Ì h¡, N>R>o ñdJ©{df¡ h_ XmoZm| EH$Ì Wo& `h Vmo nwÊ` Ho$ àgmX
H$[a dhm§ go M`H$a CÎm_ nwéf ^`m, Aa _¢Zo H$_© Ho$ `moJ go {V`ªM H$s `mo{Z nmB©& H$m`© AH$m`©
Ho$ {ddoH$ go a{hV _hmqZÚ new H$m OÝ_ h¡& _¢ H$m¡Z `moJ go hmWr ^`m, {YŠH$ma Bg OÝ_ H$mo&
A~ d¥Wm Š`m emoM? Eogm Cnm` H$ê§$ {Oggo AmË_H$ë`mU hmo` Aa ~hþ[a g§gma ^«_U Z
H$ê§$& emoM H$sE H$hm? A~ gd© àH$ma CÚ_r hmo` ^dXþI go Ny>{Q>do H$m Cnm` H$ê§$& {MVmao
h¢ nyd©^d OmZo, JOoÝÐ AË`ÝV {daŠV nmnMoîQ>m go namL²>J_wI hmo` nwÊ` Ho$ CnmO©Z{df¡
EH$mJ«{MÎm ^`m&
`h H$Wm Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho amOZ²! nyd© Ord Zo Aew^ H$_© {H$E do

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

596 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


g§VmnHy§$ CnOmd|& VmV¢ ho àmUr hmo! Aew^ H$_© H$mo V{O XþJ©{V Ho$ J_Z go Ny>Q>hþ& O¡go gy`© hmoVo
ZoÌdmZ _mJ©{df¡ Z AQ>Ho$ V¡go {OZY_© Ho$ hmoVo {ddoH$s Hw$_mJ©{df¡ Z n‹S>o, àW_ AY_© H$mo VO
Y_© H$mo AmXa|, ~hþ[a ew^ Aew^ go {Zd¥Îm hmo` AmË_ Y_© go {Zdm©UHy§$ àmßV hmod|&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W VmH$s, ^mfmdM{ZH$m{df¡
Ì¡bmoŠ`_§S>Z hmWrHy§$ Om{Vñ_aU hmo` Cnem§V dU©Z H$aZo dmbm {Vamgrdm± nd© nyU©
^`m&&83&&
AWmZÝVa dh JOamO _hm {dZ`dmZ Y_©Ü`mZ H$m {M§VdZ H$aVm am_ bú_U Zo XoIm,
Aa Yrao Yrao BgHo$ g_rn AmE, H$mar KQ>m g_mZ h¡ AmH$ma OmH$m& gmo {_îQ> ~mob nH$S>çm Aa
{ZH$Q>dVu bmoH${ZHy§$ Amkm H$[a JOHy§$ gd© Am^yfU n{hamE& hmWr em§V{MÎm ^`m& V~ ZJa
Ho$ bmoJm| H$s AmHw$bVm {_Q>r& hmWr Eogm à~b OmH$s àMÊS> J{V {dÚmYam| Ho$ A{Yn{V go Z
éHo$& g_ñV ZJa{df¡ bmoH$ hmWr H$s dmVm© H$a§¡ h¢& `h Ì¡bmoŠ`_§S>Z amdU H$m nmQ> hñVr h¡&
`mHo$ ~b g_mZ Am¡a Zmht& am_ bú_U Zo nH$‹S>m& {dH$ma MoîQ>mHy§$ àmßV ^`m Wm A~ em§V{MÎm
^`m& gmo bmoH$m| Ho$ _hmnwÊ` H$m CX` h¡& Aa KZo Ordm| H$s XrK© Am`w& ^aV Aa grVm {deë`m
hmWr na M‹T>o ~‹S>r {d^y{V go ZJa{df¡ Am`o& Aa AX²^wV dñÌm^aU go emo{^V g_ñV amUr
ZmZm àH$ma dmhZm| na M‹T>r ^aV H$mo bo ZJa{df¡ AmBª& Aa eÌwKZ ^mB© Aíd aW na Amê$‹T>,
_hm{d^y{V g{hV _hmVoOñdr, ^aV Ho$ hmWr Ho$ AmJo AmJo Mbm& ZmZm àH$ma Ho$ dm{XÌ{Z Ho$
eãX hmoVo ZÝXZdZ g_mZ dZ go do g~ ZJa{df¡ AmE, O¡go Xod gwanwa{df¡ Amd§¡& ^aV hmWrgy§
CV[a ^moOZembm{df¡ JE& gmYwdm| Hy§$ ^moOZ Xo` {_Ì ~m§Ydm{X g{hV ^moOZ {H$`m, Aa
^mdOm|Hy§$ ^moOZ H$am`m& {\$a bmoH$ AnZo AnZo ñWmZHy§$ JE& g_ñV bmoH$ AmíM`©Hy§$ àmßV
^E& hmWr ê$R>m, {\$a ^aV Ho$ g_rn I‹S>m hmo` ahçm, gmo g~m| H$mo AmíM`© CnOm&
Jm¡V_ JUYa amOm lo{UH$ go H$ho h¢ {H$ ho amOZ²! hmWr Ho$ g_ñV _hmdV am_ bú_U n¡
Am` àUm_H$[a H$hVo ^E - {H$ ho Xod! AmO JOamO H$mo Mm¡Wm {XZ h¡ H$Ny> Im` Z nrdo Z
{ZÐm H$a¡& gd© MoîQ>m V{O {ZíMb D$^m h¡& {Og {XZ H«$moY {H$`m Wm Aa em§V ^`m Cg hr
{XZ go Ü`mZmê$‹T> {ZíMb daV¡ h¡& h_ ZmZm àH$ma Ho$ ñVmoÌm| H$a ñVw{V H$a| h¢, AZoH$ {à` dMZ
H$ho h¢, VWm{n Amhma nmZr Z bo` h¡& h_mao dMZ H$mZ Z Yao& AnZr gyÊS> H$mo Xm§Vm|{df¡ {b`o
_w{ÐV bmoMZ D$^m h¡, _mZm| {MÌm_ H$m JO h¡, {Ogo XoIo bmoH$m| H$mo Eogm ^«_ hmo` h¡ {H$ `h
H¥${Ì_ JO h¡ AWdm gm§Mm JO h¡& h_ {à` dMZ H$hH$a Amhma {X`m Mmho h¢ gmo Z bo`&
ZmZm àH$ma Ho$ JOm| Ho$ `mo½` gwÝXa Amhma Cgo Z éMo& {MÝVmdmZ gm D$^m h¡, {Zídmg S>mao

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 597


h¡, g_ñV eÌwdm| Ho$ doÎmm _hmn§{S>V à{gÕ JOd¡Úm| Ho$ hmW ^r hmWr H$m amoJ Z Am`m& J§Yd©
ZmZm àH$ma Ho$ JrV Jmd| h¢ gmo Z gwZo& Aa Z¥Ë`H$m[aUr Z¥Ë` H$a¡ h¢ gmo Z XoIo& n{hbo Z¥Ë` XoIo
Wm, JrV gwZo Wm, AZoH$ MoîQ>m H$ao Wm, gmo g~ VÁ`m& ZmZm àH$ma Ho$ H$m¡VwH$ hmo` h¢ gmo ÑpîQ>
Z Ya¡& _§Ì{dÚm Am¡fYm{XH$ AZoH$ Cnm` {H$E gmo Z bJo& Amhma {dhma {ZÐm ObnmZm{XH$
g~ VOo, h_ A{V {dZVr H$ao h¢ gmo Z _mZo& O¡go ê$R>o {_Ì H$mo AZoH$ àH$ma _ZmB`o gmo Z _mZo&
Z Om{ZE Bg hmWr Ho$ {MÎm{df¡ H$hm h¡? H$mhÿ dñVw go H$mhÿ àH$ma arPo Zmht, H$mhÿ dñVw na
bw^mdo Zmht& {IOm`m g§Vm H«$moY Z H$a¡, {MÌm_ H$m-gm I‹S>m h¡& `h Ì¡bmoŠ`_§S>Z hmWr
g_ñV goZm H$m ûm¥§Jma h¡, Omo AmnHy§$ Cnm` H$aZm hmo` gmo H$amo& h_ hmWr H$m g~ d¥Îmm§V Amngo
{ZdoXZ {H$`m&
V~ am_ bú_U JOamO H$s MoîQ>m gwZ A{V qMVmdmZ ^E& _Z _| {dMma¡ h¢ `h JO~ÝYZ
Vw‹S>m` {Zgam H$m¡Z àH$ma go j_mHy§$ àmßV ^`m& Aa Amhma nmZr Š`m| Z bo`? XmoZm| ^mB© hmWr
H$m emoM H$aVo ^E&
lr a{dfo U mMm`© {da{MV _hmnÙnw a mU g§ ñ H¥ $ V J« § W , VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
Ì¡bmoŠ`_§S>Z hmWr H$m H$WZ dU©Z H$aZo dmbm Mm¡amgrdm± nd© g§nyU© ^`m&&84&&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho Zam{Yn{V! Vmhr g_` AZoH$ _w{Z{Z
g{hV Xoe^yfU Hw$b^yfU Ho$dbr, {OZH$m d§eñWb {J[a D$na am_ bú_U Zo CngJ© {Zdmam
hþVm, Aa {OZH$s godm H$aZoH$[a Jé‹S>oÝÐ Zo am_ bú_U Zo àgÞ hmo` CZH$mo AZoH$ {Xì`eñÌ
{XE, {OZH$a `wÕ _| {dO` nmB©& Vo ^JdmZ Ho$dbr, gwa Agwa{ZH$a nyÁ`, bmoH$ à{gÕ
A`moÜ`m Ho$ ZÝXZdZ g_mZ _hoÝÐmoX` Zm_m dZ{df¡ _hmg§K g{hV Am` {damOo& V~ am_
bú_U ^aV eÌw¿Z Xe©Z Ho$ AW© à^mV hr hm{W{Z na M{‹T> Om`doHy§$ CÚ_r ^E& Aa CnOm
h¡ Om{Vñ_aU OmH$mo Eogm Omo Ì¡bmoŠ` _ÊS>Z hmWr gmo AmJo Mbm Om` h¡& Ohm§ do XmoZm| Ho$dbr
H$ë`mU Ho$ nd©V {VîR>o h¢ Vhm§ Xod{Z g_mZ ew^{MÎm ZamoÎm_ J`o, Aa H$m¡{eë`m gw{_Ìm H¡$H$B©
gwà^m `h Mmam| hr _mVm gmYw ^pŠV {df¡ VËna, {OZemgZ H$s godH$, ñdJ©{Zdm{gZr Xo{dZr
g_mZ g¡H$‹S>m§ amUr{Z go `wŠV Mbr§& Aa gwJ«rdm{X g_ñV {dÚmYa _hm{d^y{V g§`wŠV Mbo&
Ho$dbr Ho$ ñWmZH$ XÿahrV¡§ XoI am_m{XH$ hmWrV¢ CVa AmJo JE& XmoZm| hmW OmoS‹ > àUm_ H$a nyOm H$ar&
Amn `mo½` ^y{_{df¡ {dZ`V¢ ~¡R>o, {VZHo$ dMZ g_mYmZ {MÎm hmo` gwZVo ^E& Vo dMZ
d¡am½` Ho$ _yb amJm{XH$ ZmeH$ Š`m|{H$ amJm{XH$ g§gma Ho$ H$maU Aa gå`½Xe©Z kmZ M[aÌ _moj
H$m H$maU h¡& Ho$dbr H$s {Xì`Üd{Z{df¡ `h ì`m»`mZ ^`m - AUwd«Vê$n lmdH$ H$m Y_© Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

598 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_hmd«V `{V H$m Y_© `h XmoZm| hr H$ë`mU Ho$ H$maU h¢& `{V H$m Y_© gmjmV² {Zdm©U H$m H$maU
Aa lmdH$ H$m Y_© naånam` _moj H$m H$maU h¡& J¥hñW H$m Y_© Aënmaå^ Aën n[aJ«h H$m|
H$mo brE Hw$N> gwJ_ h¡ Aa `{V H$m Y_© {Zamaå^ {Zn[aJ«h A{V H${R>Z, _hm eyadra{Z ht V¢
gYo h¡& `h bmoH$ AZm{X{ZYZ OmH$m Am{X AÝV Zmht, Vm{df¡ `h àmUr bmo^ H$a _mo{hV ZmZm
àH$ma Hw$`mo{Z{df¡ _hmXþ:IHy§$ nmd¡ h¡& g§gma H$m VmaH$ Y_© hr h¡& `h Y_© Zm_m na_ {_Ì Ordm|
H$m _hm {hVw h¡& {Og Y_© H$m _yb OrdX`m H$s _{h_m H${hdo{df¡ Z Amdo VmHo$ àgmX go àmUr
_Zdm§{N>V gwI nmd¡ h¡& Y_© hr nyÁ` h¡& Oo Y_© H$m gmYZ H$a| Vo hr n§{S>V h¡§& `h X`m_yb
Y_© H$ë`mU H$m H$maU, {OZemgZ {~Zm AÝ`Ì Zmht& Oo àmUr {OZàUrV Y_© _| bJo Vo
Ì¡bmoŠ` Ho$ AJ« Omo na_ Ym_ h¢ dhm§ àmßV ^`o& `h {OZY_© na_ Xþb©^ h¡, `m Y_© H$m
_w»`\$b Vmo _moj hr h¡, Aa Jm¡U \$b ñdJ©{df¡ BÝÐnX, Aa nmVmb {df¡ ZmJoÝÐnX, n¥Ïdr{df¡
MH«$dË`m©{X ZaoÝÐnX `h \$b h¡& Bg ^m§{V Ho$dbr Zo Y_© H$m {Zê$nU {H$`m&
V~ àñVmd nm` bú_U nyN>Vo ^E - ho à^mo! Ì¡bmoŠ`_ÊS>Z hmWr JO ~ÝYZ Cnm{S>
H«$moYHy§$ àmßV ^`m, ~hþ[a VËH$mb em§V ^md Hy§$ àmßV ^`m& gmo H$m¡Z H$maU? V~ Ho$dbr
Xoe^yfU H$hVo ^E àW_ Vmo `h bmoH${Z H$s ^r‹S> XoI _XmoÝ_ÎmVm WH$s jmo^Hy§$ àmßV ^`m&
~hþ[a ^aVHy§$ XoI nyd©^d {MVma em§V ^mdHy§$ àmßV ^`m& MVwW© H$mb Ho$ Am{X `m A`moÜ`m{df¡
Zm{^amOm Ho$ _éXodr Ho$ J^©{df¡ ^JdmZ G$f^ CnOo& nyd©^d{df¡ fmoS>e H$maU ^mdZm ^m`
Ì¡bmoŠ`Hy§$ AmZÝX H$m H$maU VrWªH$a nX CnmÁ`m©& n¥Ïdr {df¡ àH$Q> ^E, BÝÐm{XH$ Xod{Z Zo
{OZHo$ J^© Aa OÝ_H$ë`mUH$ H$sE& gmo ^JdmZ nwéfmoÎm_ VrZ bmoH$ H$[a Z_ñH$ma H$[ado
`mo½`, n¥Ïdrê$n nËZr Ho$ n{V ^E& H¡$gr h¡ n¥Ïdr ê$n nËZr? qdÜ`mMb {J[a ~oB© h¡§ ñVZ OmHo$,
Aa g_wÐ h¡ H${Q>_oIbm OmH$s& gmo ~hþV {XZ n¥Ïdr H$m amÁ` H$s`m {VZHo$ JwU Ho$dbr {~Zm
Am¡a H$moB© OmZdo g_W© Zmht& {OZH$m Eoíd`© XoI BÝÐm{XH$ Xod AmíM`©Hy§$ àmßV ^E&
EH$ g_` Zrbm§OZm Zm_m Aßgam Z¥Ë` H$aVr hþVr gmo {dbm` JB©, Vm{h XoI à{V~wÕ ^E&
Vo ^JdmZ ñd`§ ~wÕ _hm_hoída {VZH$s bm¡H$m§{VH$ Xod{Z Zo ñVw{V H$ar& Vo OJV² Jwé ^aV
nwÌHy§$ amÁ` Xo` d¡amJr ^E& BÝÐm{XH$ Xod{Z Zo Vn H$ë`mUH$ {H$`m, {VbH$ Zm_m CÚmZ{df¡
_hmd«V Yao V~ go `h ñWmZ à`mJ H$hm`m& ^JdmZ Zo EH$ hOma df© Vn {H$`m& gw_oé g_mZ
AMb gd© n[aJ«h Ho$ Ë`mJr, _hmVn H$aVo ^E& {VZHo$ g§J Mma hOma amOm {ZH$go Vo narfh
Z gh gH$ZoH$[a d«V-^«îQ> ^E, ñdoÀN>m{dhmar hmo` dZ \$bm{XH$ ^IVo ^E& {VZHo$ _Ü`
_marM XÊS>r H$m ^of YaVm ^`m& VmHo$ àg§J go gy`m}X` MÝÐmoX` amOm gwà^m Ho$ nwÌ amUr

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 599


àëhmXZm H$s Hw$jr{df¡ CnOo Vo ^r Mm[aÌ ^«îQ> ^E& _marM Ho$ _mJ© bmJo Hw$Y_© Ho$ AmMaUgy§
MVwJ©{V g§gma _| ^«_¢ AZoH$ ^dmo§{df¡ OÝ_ _aU {H$`m& ~hþ[a MÝÐmoX` H$m Ord H$_© Ho$ CX`gy§
ZmJnwaZm_m ZJa{df¡ amOm h[an{V Ho$ amUr _ZmobVm Ho$ J^©{df¡ CnÁ`m, Hw$b§H$a Zm_m H$hm`m&
~hþ[a amÁ` nm`m& Aa gy`m}X` H$m Ord AZoH$ ^d ^«_U H$a Cg hr ZJa{df¡ {dídZm_m ~«m÷U
{OgHo$ Ap½ZHw$ÊS> Zm_m ñÌr, CgHo$ lw{Va{V Zm_m nwÌ ^`m& gmo nwamo{hV nyd© OÝ_ Ho$ ñZoh go
amOm Hw$b§H$a H$mo A{V{à` ^`m& EH$ {XZ amOm Hw$b§H$a Vmn{g`m| Ho$ g_rn Om` Wm gmo
_mJ©{df¡ A{^ZÝXZ Zm_m _w{Z H$m Xe©Z ^`m& do _w{Z Ad{YkmZr, gd©bmoH$ Ho$ {hVy, {VÝhm|Zo
amOm go H$hr-Voam XmXm gn© ^`m, gmo Vnpñd`m| Ho$ H$mîR> _Ü` {VîR>o h¢& gmo Vmngr H$mîR>
{dXma|Jo gmo Vy ajm H$[a`mo& V~ `h Vhm§ J`m Omo _w{Z Zo H$hr Wr Ë`m| {h ÑpîQ> n‹S>r& BgZo gn©
~Mm`m Aa Vmn{g`m| H$m _mJ© qhgmê$n OmÊ`m, {VZgo CXmg ^`m, _w{Z d«V Ym[adoH$§y CÚ_ {H$`m&
V~ lw{Va{V nwamo{hV nmnH$_u Zo H$hr - ho amOZ²! {Vhmao Hw$b{df¡ doXmoŠV Y_© Mbm Am`m
h¡, Aa Vmng hr {Vhmao Jwé h¢& VmV¢ Vy amOm h[an{V H$m nwÌ h¡ Vmo doX _mJ© H$m hr AmMaU
H$a, {OZ_mJ© _V AmMa¡& nwÌHy§$ amO Xo` doXmoŠV {d{Y H$a Vy Vmng H$m d«V Ya, _¢ Voao gmW
Vn Yê§$Jm& `m ^m§{V nmnr nwamo{hV _y‹T>_{V Zo Hw$b§H$a H$m _Z {OZemgZ go \o$açm, Aa Hw$b§H$a
H$s ñÌr lrXm_m, gmo nm{nZr nanwéfmgŠVm& CgZo {dMmar {H$ _oar Hw${H«$`m amOm Zo OmZr
Bg{bE Vn Yma¡ h¡, gmo Z Om{ZE VnYa¡ H¡$ Z Ya¡, H$Xm{MV² _mo{h _mao& VmV¢ _¢ hr Cgo _mê§$&
V~ CgZo {df Xo`H$a amOm Aa nwamo{hV XmoZm| _mao& gmo _aH$a {ZHw§${O`m Zm_m dZ _| newKmVH$
nmn go XmoZm| gwAm ^E& ~hþ[a _t‹T>H$ ^E, _ygm ^E, _moa ^E, gn© ^E, Hy$H$a ^E& H$_©ê$n ndZ
Ho$ àoao {V`ªM `mo{Z{df¡ ^«_¡&
~hþ[a nwamo{hV lw{Va{V H$m Ord hñVr ^`m Aa amOm Hw$bH$a H$m Ord _t‹T>H$ ^`m& gmo
hmWr Ho$ nJVbo X~ H$a _wdm& ~hþ[a _t‹T>H$ ^`m gmo gyIo gamoda{df¡ H$mJ Zo ^»`m gmo Hy$H$‹S>m
^`m, hmWr _a H$a _mOm©a ^`m& CgZo Hw$ŠHw$Q> ^Im, Hw$b§H$a H$m Ord VrZ OÝ_ Hy$H$‹S>m ^`m,
gmo nwamo{hV Ho$ Ord _mOm©a Zo ^»`m& ~hþ[a `o XmoZm| _ygm, _mOm©a, _ÀN> ^E gmo Yrda Zo
Omb{df¡ nH$‹S> Hw$hmS>{Z go H$mQ>o gmo _wdo& XmoZm| _aH$a amOJ¥hr ZJa{df¡ dìhmgZm_m ~«m÷U
CgH$s CëH$m Zm_ ñÌr Ho$ nwÌ ^E& nwamo{hV Ho$ Ord H$m Zm_ {dZmoX, amOm Hw$bH§$a Ho$ Ord H$m
Zm_ a_U& gmo _hmX[aÐr Aa {dÚma{hV& V~ a_U Zo {dMmar Xoem§Va Om` {dÚm n‹Tz>§, V~ Ka
go {ZH$gm, n¥Ïdr{df¡ ^«_Vm Mmam| doX Aa doXm| Ho$ A§J n‹T>o&
~hþ[a amOJ¥hr ZJar Am` nhþ§Mm& ^mB© Ho$ Xe©Z H$s A{^bmfm, gmo ZJa Ho$ ~m{ha gy`©

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

600 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AñV hmo` J`m, AmH$me{df¡ _oKnQ>b Ho$ `omJ go A{V AÝYH$ma ^`m, gmo OrU© CÚmZ Ho$ _Ü`
EH$ `j H$m _pÝXa Vhm§ ~¡R>m& Aa `mHo$ ^mB© {dZmoX H$s g{_Ym Zm_m ñÌr Omo _hmHw$erbm EH$
AemoH$XÎm Zm_m nwéf go AmgŠV& gmo Vmgo `j Ho$ _pÝXa H$m g§Ho$V {H$`m hþVm gmo
AemoH$XÎmHy§$ Vmo _mJ©{df¡ H$moQ>nmb Ho$ qH$H$a Zo nH$S>çm Aa {dZmoX IS²>J hmW{df¡ {bE
AemoH$XÎm Ho$ _madoHy§$ `j Ho$ _pÝXa Am`m& gmo Oma g_{P IS²>J go ^mB© a_UHy§$ _mam,
AÝYmH$a {df¡ ÑpîQ> Z nS>çm gmo a_U _wdm, {dZmoX Ka J`m& ~hþ[a {dZmoX ^r _wdm gmo XmoZm|
AZoH$ ^d YmaVo ^E&
~hþ[a {dZmoX H$m Ord Vmo gmbdZ{df¡ AmaU ^¢gm ^`m Aa a_U H$m Ord A§Ym arN> ^`m&
gmo XmoZm| XmdmZb{df¡ Oa¢, _aH$a {J[adZ{df¡ ^rb ^E& ~hþ[a _aH$a {haU ^E& gmo ^rb Zo
OrdVo nH$‹S>o, XmoZm| A{V gwÝXa gmo Vrgam Zmam`U ñd`§^y{V lr{d_bZmW Or Ho$ Xe©ZHy§$
Om`H$a nrN>m Amdo Wm CgZo XmoZm| {haU {bE Aa {OZ_pÝXa Ho$ g_rn amIo& gmo amOÛma go
BZHy§$ _Zdm§{N>V Amhma {_bo& Aa _w{Z{Z Ho$ Xe©Z H$a¢, {OZdmUr H$m ldU H$a|& {VZ{df¡ a_U
H$m Ord Omo _¥J hþVm gmo g_m{Y _aUH$a ñdJ©bmoH$ J`m Aa {dZmoX H$m Ord Omo _¥J hþVm dh
AmV©Ü`mZ go {V`ªMJ{V{df¡ ^«å`m& ~hþ[a Oå~yÛrn Ho$ ^aVjoÌ{df¡ H$pånë`mZJa Vhm§ YZXÎm
Zm_m ~{UH$ ~mB©g H$mo{Q> XrZma H$m ñdm_r ^`m& Mma Q>m§H$ ñdU© H$s EH$ _rZma hmo` h¡& Vm
~{UH$ Ho$ ~méUr Zm_ ñÌr CgHo$ J^©{df¡ XÿOo ^mB© a_U H$m Ord _¥J n`m©` go Xod ^`m Wm
gmo ^yfU Zm_ nwÌ ^`m& {Z{_ÎmkmZr Zo BgHo$ {nVm go H$hm {H$ `h gd©Wm {OZXrjm YaoJm&
gwZH$a {nVm qMVmdmZ ^`m& {nVm H$m nwÌ go A{YH$ ào_, BgH$mo Ka hr{df¡ amI¡, ~m{ha
{ZH$gZo Z Xo`, g~ gm_J«r dmHo$ Ka {df¡ {dÚ_mZ& `h ^yfU gwÝXa ñÌr{ZH$a goì`_mZ dñÌ
Amhma gwJÝYm{X {dbonZ H$a Ka{df¡ gwI go aho& `mHy§$ gy`© Ho$ CX` AñV H$s Jå` ZmZm àH$ma
Ho$ Zmht, `mHo$ {nVm Zo g¡H$‹S>m| _ZmoaW H$a `h nwÌ nm`m, Aa EH$ hr nwÌ, gmo nyU© OÝ_ Ho$ ñZoh
go {nVmHy§$ àmU go ^r ß`mam& {nVm Vmo {dZmoX H$m Ord Aa nwÌ a_U H$m Ord AmJo XmoZm| ^mB©
hþVo gmo `m OÝ_{df¡ {nVm nwÌ ^E&
g§gma H$s {d{MÌJ{V h¡& `o àmUr ZQ>dV² Z¥Ë` H$a¡ h¢& g§gma H$m M[aÌ ñdßZ Ho$ amÁ` g_mZ
Agma h¡& EH$ g_` `h YZXÎm H$m nwÌ ^yfU à^mV g_` Xþ§Xþ^r eãX AmH$me{df¡ Xod{Z H$m
AmJ_Z XoI à{V~wÕ ^`m& `h ñd^md hr go H$mo_b{MÎm, Y_© Ho$ AmMma {df¡ VËna, _hmhf©
H$m ^açm XmoZm| hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$aVm, lrYa Ho$dbr H$s dÝXZmHy§$ erK« hr Om` Wm gmo
{gdmaU go CVaVo gn© Zo S>gm& Xoh VO _hoÝÐ Zm_ Omo Mm¡Wm ñdJ© Vhm§ Xod ^`m& Vhm§V¡§ M`H$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 601


nhþH$a Ûrn{df¡ MÝÐm{XË` Zm_m ZJa Vhm§ amOm àH$me`e VmHo$ amUr _mYdr VmHo$ OJÚwV
Zm_m nwÌ ^`m& `m¡dZ Ho$ CX`{df¡ amÁ`bú_r nmB©, naÝVw g§gma go A{V CXmg amO{df¡ {MÎm Zmht&
gmo `mHo$ d¥Õ _§{Ì{Z Zo H$hr - `h amO {Vhmao Hw$bH«$_ go Mbm Amd¡ h¡ gmo nmbhþ& {Vhmao
amÁ` go àOm gwI ê$n hmo`Jr& gmo _§{Ì{Z Ho$ hR> go `h amÁ` H$a¡& amÁ`{df¡ {VîR>Vm `h gmYw{Z
H$s godm H$a¡& gmo _w{Z XmZ Ho$ à^md go XodHw$é ^moJ^y{_ J`m& Vhm§ go B©emZ Zm_ XÿOm ñdJ©
Vhm§ Xod ^`m& Mma gmJa Xmo` në` XodbmoH$ Ho$ gwI ^moJ Xodm§JZm{ZH$a _§{S>V ZmZm àH$ma ^moJ
^mo{J, Vhm§ go M`m gmo Oå~y Ûrn Ho$ npíM_ {dXoh _Ü` AMb Zm_m MH«$dVu Ho$ aËZmZm_m
amUr Ho$ A{^am_ Zm_m nwÌ ^`m, gmo _hmJwU{Z H$m g_yh A{VgwÝXa, Om{h Xo{I gd© bmoH$Hy§$
AmZÝX hmo`& gmo ~mb AdñWm hr go A{V{daŠV {OZXrjm Ymaçm Mmh¢, Aa {nVm Mmh¡ `h
Ka{df¡ ah¡, VrZ hOma amUr go naUmBª, gmo do ZmZm àH$ma Ho$ M[aÌ H$a|, naÝVw `h {df` gwIHy§$
{df`g_mZ {JZ¡& Ho$db _w{Z hmo`do H$s BÀN>m, A{V em§V{MÎm, naÝVw {nVm Ka go {ZH$gZo Z Xo`&
`h _hm^m½` _hmerbdmZ _hmJwUdmZ _hmË`mJr, pñÌ`m| H$m AZwamJ Zht `mHy§$, Vo ñÌr
^m§{V ^m§{V Ho$ dMZH$a AZwamJ CnOmd¢, A{V`ËZH$a godm H$a|, naÝVw `mHy§$ g§gma H$s _m`m
JV©ê$n ^mg¡& O¡g¢ JV© _| nS>çm VmHo$ nH$‹S>Zhmao _Zwî` ZmZm ^m§{V bbMmd¢ VWm{n JO H$mo
JV© Z éM¡ Eogo `m{h OJV² H$s _m`m Z éM¡& `h em§V{MÎm {nVm Ho$ {ZamoY go A{V CXmg ^`m
Ka{df¡ ah¡& {VZ ñÌr{Z Ho$ _Ü` àmßV hþdm Vrd« A{gYmam d«V nmb¡&
ñÌr{Z Ho$ _Ü` ahZm Aa erb nmbZm, {VZgo g§gJ© Z H$aZm VmH$m Zm_ A{gYmam d«V
H${hE& _mo{VZ Ho$ hma ~mOy~§X _wHw$Q>m{X AZoH$ Am^yfU n{hao VWm{n Am^yfUgy§ AZwamJ Zmht&
`h _hm^m½` qghmgZ na ~¡R>m {ZaÝVa ñÌr{Z H$mo {OZY_© H$s àe§gm H$m CnXoe Xo`&
Ì¡bmoŠ`{df¡ {OZY_© g_mZ Am¡a Y_© Zmht& `o Ord AZm{XH$mb go g§gma dZ{df¡ ^«_U H$a¡ h¡
gmo H$moB© nwÊ` H$_© Ho$ `moJ go Ordm|Hy§$ _Zwî` Xoh H$s àmpßV hmo` h¡& `h ~mV OmZVm g§Vm H$m¡Z
_Zwî` g§gma Hy$n{df¡ n‹S>o, AWdm H$m¡Z {ddoH$s {dfHy§$ nrd¡, AWdm {J[a Ho$ {eIa na H$m¡Z
~w{Õ_mZ {ZÐm H$a¡, AWdm _{U H$s ~m§N>mH$a H$m¡Z n§{S>V ZmJ H$m _ñVH$ hmW go ñne},
{dZmerH$ `o H$m_ ^moJ {VZ{df¡ kmZrHy§$ H¡$g¢ AZwamJ CnOo?
EH$ {OZY_© H$m AZwamJ hr _hmàe§gm `mo½` _moj Ho$ gwI H$m H$maU h¡& `h Ordm| H$m
OrVì` AË`ÝV M§Mb, `m{df¡ pñWaVm H$hm§? Omo Adm§N>H$ {Zñn¥h {MÎm de h§¡ {VZHo$
amÁ`H$mO Aa BpÝÐ`m| Ho$ ^moJm| go H$m¡Z H$m_? BË`m{XH$ na_mW© Ho$ CnXoeê$n `mH$s dmUr
gwZH$a pñÌ`| ^r em§{V{MÎm ^Bª, ZmZm àH$ma Ho$ {Z`_ YmaVr ^Bª& `h erbdmZ {VZHy§$ ^r

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

602 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


erb{df¡ Ñ‹T>{MÎm H$aVm ^`m& `h amOHw$_ma AnZo eara{df¡ ^r amJa{hV EH$m§Va Cndmg
AWdm ~obm Vobm Am{X AZoH$ Cndmgm|H$a H$_© H$b§H$ {InmdVm ^`m, ZmZm àH$ma Ho$ VnH$a
earaHy§$ emoIVm ^`m, O¡g¢ J«rf_ H$m gy`© ObHy§$ emoI¡& g_mYmZ ê$n h¡ _Z OmH$m, _Z
BpÝÐ`{Z Ho$ OrVdoHy§$ g_W© `h gå`H$²ÑpîQ> {ZíMb {MÎm _hmYra dra Mm¢gR> hOma df© bJ
XþY©a Vn H$aVm ^`m& ~hþ[a g_m{Y_aU H$a n§MZ_moH$ma ñ_aU H$aVm Xoh Ë`mJH$a N>R>m Omo
~«÷moÎma ñdJ© Vhm§ _hmG${Õ H$m YmaH$ Xod ^`m&
Aa Omo ^yfU Ho$ ^d{df¡ `mH$m {nVm YZXÎm goR> Wm, {dZmoX ~«m÷U H$m Ord gmo _moh Ho$
`moJV¢ AZoH$ {H«$`mo{Z{df¡ ^«_UH$[a Oå~yÛrn ^aVjoÌ, Vhm§ dmX_ Zm_ ZJa, Vm{df¡ Ap½Z_wI
Zm_m ~«m÷U VmHo$ eHw$Zm Zm_ ñÌr, _¥Xþ_{VZm_m nwÌ ^`m& gmo Zm_m Vmo _¥Xþ_{V naÝVw H$R>moa
{MÎm, A{V XþîQ> _hmOwdmar A{dZ`r AZoH$ AnamYm| H$m ^am XþamMmar& gmo bmoH$m| Ho$ CamhZo
go _mVm {nVm Zo Ka go {ZH$mñ`m gmo n¥Ïdr{df¡ n[a^«_U H$aVm nmoXZmnwa J`m& {H$gr Ho$ Ka
V¥fmVwa nmZr nrdZo H$mo n¢R>m gmo EH$ ~«m÷Ur Am§gy S>maVr hþB© Bgo erVb Ob ß`mdVr ^B©& `h
erVb {_îQ>Ob go V¥ßV hmo ~«m÷UrHy$§ nyN>Vm ^`m Vy H$m¡Z H$maU éXZ H$a¡ h¡? V~ VmZo H$hr -
Voao AmH$ma EH$ _oam nwÌ Wm gmo _¢ H$R>moa{MÎm hmo` H«$moYH$a Ka go {ZH$mñ`m& gmo V¢Zo ^«_U H$aVo
H$hÿ§ Xo»`m hmo` Vmo H$h& ZrbH$_b g_mZ Vmo gm[aIm hr h¡& V~ `h Am§gy S>ma H$hVm ^`m -
ho _mVm! Vy éXZ VO, dh _¢ hr hÿ§, Vmo{h XoIo ~hþV {XZ ^E VmV¢ _mo{h Zmht n{hMmZo h¡& Vy
{dídmg Jh _¢ Voam nwÌ hÿ§& V~ dh nwÌ OmZ amIVr ^B©, Aa _moh Ho$ `moJV¢ VmHo$ ñVZm| go Xþ½Y
Pam& `h _¥Xw_{V VoOñdr ê$ndmZ² ñÌr{Z Ho$ _Z H$m haUhmam, YyVm] H$m {eamo_{U, Owdm{df¡
gXm OrVo, ~hþV MVwa, AZoH$ H$bm OmZo, H$m_ ^moJ{df¡ AmgŠV&
EH$ ~g§V_mbm Zm_m doí`m gmo VmHo$ A{V ~ëb^, Aa `mHo$ _mVm {nVm Zo `h H$m‹T>m hþVm
gmo BgHo$ nrN>o do A{V bú_rHy§$ àmßV ^E& {nVm Hw$ÊS>bm{XH$ AZoH$ ^yfU H$[a _pÊS>V, Aa
_mVm H$m§MrXm_m{XH$ AZoH$ Am^aUm| H$a emo{^V gwIgy§ {VîR>o& Aa EH$ {XZ `h _¥Xþ_{V
ggmH$ ZJa{df¡ amO_pÝXa{df¡ MmoarHy§$ J`m gmo amOm ZÝXrdY©Z, eem§H$_wI ñdm_r Ho$ _wI
Y_m}nXoe gwZ {daŠV {MÎm ^`m Wm gmo AnZr amUrgy§ H$ho Wm {H$ ho Xodr! _¢ _moj gwI H$m
XoZohmam _w{Z Ho$ _wI na_ Y_© gwZm& `o BpÝÐ`{Z Ho$ {df` {dfg_mZ XméU h¢, BZHo$ \$b ZaH$
{ZJmoX h¡§, _¢ O¡Zoídar Xrjm Yê§$Jm, Vw_ emoH$ _V H$[a`mo& `m ^m§{V ñÌrHy§$ {ejm XoVm hþVm,
gmo _¥Xþ_{V Mmoa Zo `h dMZ gwZ AnZo _Z{df¡ {dMmaçm, XoImo `h amOG${Õ VO _w{Zd«V Yma¡
h¡ Aa _¢ nmnr Mmoar H$a nam`m Ðì` hê§$ hÿ§, {YŠH$ma _moHy§$& Eogo {dMmaH$a {Z_©b{MÎm hmo`

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 603


gm§gm[aH$ {df` ^moJm| go CXmg{MÎm ^`m, ñdm_r MÝÐ_wI Ho$ g_rn gd© n[aJ«h H$m Ë`mJH$a
{OZXrjm AmXar, emñÌmoŠV _hmXþY©a Vn H$aVm _hmj_mdmZ² _hmàmgwH$ Amhma boVm ^`m&
AWmZÝVa XþJ©Zm_ {J[a Ho$ {eIa EH$ JwU{Z{Y Zm_ _w{Z Mma _hrZo Ho$ Cndmg Ya {VîR>o
Wo& do gwa Agwa _Zwî`{ZH$a ñVw{V H$[ado `mo½` _hm G${ÕYmar MmaU _w{Z Wo& gmo Mm¡_mgo H$m
{Z`_ nyU©H$a AmH$me Ho$ _mJ© hmo` {H$gr Va\$ Mbo JE, Aa `h _¥Xþ_{V _w{Z Amhma Ho$
{Z{_Îm XþJ©Zm_m {J[a Ho$ g_rn AmbmoH$ Zm_ ZJa dhm§ AmhmaHy§$ Am`m& Oy‹S>mà_mU n¥ÏdrHy§$
{ZaIVm Om` Wm& gmo ZJa Ho$ bmoH$m| Zo OmZr `h do hr _w{Z h¢ Omo Mma _hrZm {J[a Ho$ {eIa
aho& `h OmZH$a A{V ^pŠVH$a nyOm H$ar, Aa Bgo A{V _Zmoha Amhma {X`m& ZJa Ho$ bmoH$m|
Zo ~hþV ñVw{V H$ar& BgZo OmZr {J[a na Mma _hrZm aho {VZHo$ ^amogo _oar A{YH$ àe§gm hmo`
h¡& gmo _mZ H$m ^açm _m¡Z nH$‹S> ahm, bmoH$m| go `h Z H$hr {H$ _¢ Am¡a hr hÿ&§ Aa do _w{Z Am¡a Wo Am¡a
Jwé Ho$ {ZH$Q> _m`m eë` Xÿa Z H$ar, àm`píMÎm Z {b`m& VmV¢ {V`ªMJ{V H$m H$maU ^`m&
Vn ~hþV {H$E gmo n`m©` nyar H$a N>R>o XodbmoH$ Ohm§ A{^am_ H$m Ord Xod ^`m Wm dhm§
hr `h J`m& nyd© OÝ_ Ho$ ñZohH$a CgHo$ `mHo$ A{V ñZoh ^`m& XmoZm| hr g_mZ G${Õ Ho$ YmaH$
AZoH$ Xodm§JZmdm|H$a _§{S>V, gwI Ho$ gmJa{df¡ _½Z, XmoZm| hr gmJam| n`ªV gwIgy§ a_o& gmo
A{^am_ H$m Ord Vmo ^aV ^`m& Aa `h _¥Xþ_{V H$m Ord ñdJ© go M` _m`mMma Ho$ Xmof go
Bg Oå~yÛrn Ho$ ^aVjoÌ{df¡, CV§J h¡ {eIa {OgHo$ Eogm Omo {ZHw§$O Zm_m {J[a, Cg {df¡
_hmJhZ eëbH$s Zm_m ~Z, dhm§ _oK H$s KQ>m g_mZ A{V gwÝXa JOamO ^`m, g_wÐ H$s JmO
g_mZ h¡ JO©Zm {OgH$s, Aa ndZ g_mZ h¡ erK« J_Z {OgH$m, _hm^`§H$a AmH$maHy§$ Yao, A{V
_XmoÝ_Îm, MÝÐ_m g_mZ CÁÁdb h¡ Xm§V {OgHo$, JOamOm| Ho$ JwUmoH$[a _§{S>V, {dO`m{XH$
_hmhñVr {VZHo$ d§e{df¡ CnÁ`m&
_hmH$m§{V H$m YmaH$, EoamdV g_mZ A{V ñdÀN> qgh ì`mK«m{XH$ H$m hZZhmam, _hmd¥jm|
H$m CnmaZhmam, nd©Vm| Ho$ {eIa H$m T>mhZhmam, {dÚmYam|H$a Z J«hm Om` Vmo ^y{_JmoM[a`m| H$s
Š`m ~mV, OmHo$ {Zdmg go qghm{XH$ {Zdmg V{O ^mJ Omd|& Eogm à~b JOamO {J[a Ho$
dZ{df¡ ZmZm àH$ma nëbd H$m Amhma H$aVm _mZgamoda{df¡ H«$s‹S>m H$aVm, AZoH$ JOm|g{hV
{dMa¡& H$^r H¡$bme{df¡ {dbmg H$a¡ H$^r J§Jm Ho$ _Zmoha Ðhm|{df¡ H«$s‹S>m H$a¡, Aa AZoH$ dZ
{J[a ZXr gamoda{df¡ gwÝXa H«$s‹S>m H$a¡, Aa hOmam| hWZr{Z g{hV a_¡& AZoH$ hm{W`m| Ho$ g_yh
H$m {eamo_{U `WoîQ> {dMaVm Eogm gmoh¡ O¡gm n{j`m| Ho$ g_yhH$a Jé‹S> gmoh¡& _oKg_mZ JO©Vm
_X ZrPaZo {VZHo$ PaZo H$m nd©V, gmo EH$ {XZ b§Ho$ída Zo XoIm, gmo {dÚm Ho$ namH«$_ H$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

604 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_hmCJ« CgZo `h Zr{R> Zr{R> de {H$`m& BgH$m Ì¡bmoŠ`_ÊS>Z Zm_ Yaçm, gwÝXa h¢ bjU
{OgHo$& O¡g¢ ñdJ©{df¢ {MaH$mb AZoH$ AßgamAm| g{hV H«$s‹S>m H$ar V¡g¡ hm{W`m| H$s n`m©`{df¡
hOmam| h{W{Z`m| go H«$s‹S>m H$aVm ^`m&
`h H$Wm Xoe^yfU Ho$dbr am_ bú_Ugy§ H$ho h¢ {H$ `o Ord gd© `mo{Z{df¡ a{V _mZ bo`
h¡ {ZíM` {dMm[aE Vmo gd© hr J{V XþIê$n h¢& A{^am_ H$m Ord ^aV Aa _¥Xþ_{V H$m Ord
JO gy`m}X` MÝÐmoX` Ho$ OÝ_ go boH$a AZoH$ ^d Ho$ {_bmnr h¢ VmV¡ ^aVHy§$ Xo{I nyd© ^d
{MVm[a JO Cnem§V {MÎm ^`m& Aa ^aV ^moJm| go namL²²>_wI, Xÿa ^`m h¡ _moh {OgH$m, A~
_w{ZnX {b`m Mmh¡ h¡ Bg hr ^dgy§ {Zdm©U àmßV hmod|Jo, ~hþ[a ^d Z Ya|Jo& lr G$f^Xod Ho$
g_` `h XmoZm| gy`m}X` MÝÐmoX` Zm_m ^mB© Wo& _marM Ho$ ^a_mE {_Ï`mdMZ godZ H$a
~hþVH$mb g§gma{df¡ ^«_U {H$`m, Ìg ñWmda `mo{Z{df¡ ^«_¢& MÝÐmoX` H$m Ord H$B©EH$ ^d H$m
nrN>o amOm Hw$b§H$a&
~hþ[a H$B©EH$ ^d nrN>o a_U ~«m÷U, ~hþ[a H$B© EH$ ^d Ya g_m{Y_aU H$aUhmam _¥J
^`m, ~hþ[a ñdJ©{df¡ Xod, ~hþ[a ^yfU Zm_m d¡í` H$m nwÌ, ~hþ[a ñdJ© ~hþ[a OJÚw{V Zm_ amOm,
dhm§ go ^moJ^y{_, ~hþ[a XÿOo ñdJ© Xod, dhm§ go M`H$a _hm{dXoh joÌ{df¡ MH«$dVu H$m nwÌ
A{^am_ ^E, dhm§ go N>R>o ñdJ© Xod, Xod go ^aV ZaoÝÐ gmo Ma_earar h¡, ~hþ[a Xoh Z Yma|Jo&
Aa gy`m}X` H$m Ord ~hþV H$mb ^«_U H$a amOm Hw$b§H$a H$m lw{V Zm_m nwamo{hV ^`m& ~hþ[a
AZoH$ OÝ_ bo` {dZmoXZm_m {dà ^`m, ~hþ[a AZoH$ OÝ_ bo` AmV©Ü`mZ go _aUhmam _¥J ^`m,
~hþ[a AZoH$ OÝ_ ^«_U H$a ^yfU H$m {nVm YZXÎm Zm_m d{UH$, ~hþ[a AZoH$ OÝ_ Ya _¥Xþ_{V
Zm_m _w{Z, CgZo AnZr àe§gm gwZ amJ {H$`m, _m`mMma go eë` Xÿa Z H$ar, Vn Ho$ à^md go
N>R>o ñdJ© Xod ^`m&
dhm§ go M`H$[a Ì¡bmoŠ`_ÊS>Z hmWr, A~ lmdH$ Ho$ d«V Ya Xod hmo`Jm `o ^r {ZH$Q> ^ì`
h¡& `m ^m§{V Ordm| H$s J{V AmJ{V OmZ Aa BpÝÐ`m| Ho$ gwI {dZmerH$ OmZ `m {df_ dZHy§$
VOH$a kmZr Ord Y_©{df¡ a_hþ, Oo àmUr _Zwî` Xoh nm` {OZ ^m{fV Y_© Zmht H$a¡ h¢ do
AZÝVH$mb g§gma ^«_U H$a|Jo& AmË_H$ë`mU go Xÿa h¢ VmV¡ {OZda Ho$ _wI go {ZH$ñ`m X`m_B©
Y_© _moj àmßV H$aZoHy§$ g_W©, `mHo$ Vwë` Am¡a Zmht& _moh{V{_a H$m Xÿa H$aUhmam, OrVr h¡ gy`©
H$s H$m§{V OmZ¡ gmo _ZdMZ H$m`H$a A§JrH$ma H$amo OmV¢ {Z_©b nX nmdmo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
^aV Ho$ Aa hmWr Ho$ nyd©^d dU©Z H$aZo dmbm nÀMmgrdm± nd© g§nyU© ^`m&&85&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 605


AWmZÝVa lr Xoe^yfU Ho$dbr Ho$ dMZ _hm n{dÌ, _moh AÝYH$ma Ho$ haUhmao, g§gma
gmJa Ho$ VmaUhmao, ZmZm àH$ma Ho$ XþI Ho$ ZmeH$, CZ{df¡ ^aV Aa hmWr Ho$ AZoH$ ^d H$m
dU©Z gwZH$a am_ bú_U Am{X gH$b ^ì`OZ AmíM`©Hy§$ àmßV ^E, gH$b g^m MoîQ>ma{hV
{MÌm_ O¡gr hmo` JB©& Aa ^aV ZaoÝÐ, XodoÝÐ g_mZ h¡ à^m OmH$s, A{dZmer nX Ho$ A{W© _w{Z
hmo`do H$s BÀN>m {OgHo$, Jwédm| Ho$ MaU{df¡ Z_«r^yV h¡ grg {OgH$m, _hmem§V{MÎm na_
d¡am½`Hy§$ àmßV hþdm& VËH$mb CR>H$[a hmW Omo‹S> Ho$dbrHy§$ àUm_H$[a _hm _Zmoha dMZ H$hVm
^`m - ho ZmW! _¢ g§gma{df¡ AZÝV H$mb ^«_U H$aVm ZmZm àH$ma Hw$`mo{Z`m| Ho$ {df¡ g§H$Q>
ghVm XþIr ^`m& A~ _¢ g§gma ^«_U go WH$m& _wPo _wpŠV H$m H$maU {Vhmar {XJå~ar Xrjm
Xodhþ& `h AmH$meê$n ZXr _aUê$n CJ«ê$n Va§JHy§$ Yao Cg{df¡ _¢ Sy>~y§ hÿ§, gmo _wPo hñVmdbå~Z
Xo {ZH$mgmo&
Eogm H$hH$a Ho$dbr H$s Amkm à_mU VÁ`m h¡ g_ñV n[aJ«h {OgZo, AnZo hmWm| go {ea
Ho$ Ho$e bmo§M {H$`o, na_ gå`ŠVr _hmd«VHy§$ A§JrH$ma H$a {OZXrjm Ya {XJå~a ^`m& V~
AmH$me{df¡ Xod YÝ` H$hVo ^E Aa H$ënd¥j Ho$ \y$bm| H$s dfm© H$aVo ^E&
hOma go A{YH$ amOm ^aV Ho$ AZwamJ go amOG${Õ VO {OZoÝÐr Xrjm YaVo ^E& Aa
H$B©EH$ Aën epŠV hþVo Vo AUwd«V Ya lmdH$ ^`o& Aa _mVm Ho$H$B© nwÌ Ho$ d¡am½` gwZ Am§gw{Z
H$s dfm© H$aVr ^B©, ì`mHw$b {MÎm hmo` Xm¡‹S>r gmo ^y{_{df¡ n‹S>r, _hm_mohHy§$ àmßV ^B©& nwÌ H$s
àr{VH$a _¥VH$ g_mZ hmo` J`m h¡ eara OmH$m gmo MÝXZm{XH$ Ho$ Ob go N>m§Q>r Vmo ^r gMoV
Z ^B©, KZr d¡a {df¡ gMoV ^B©& O¡g¢ dËg {~Zm Jm` nwH$ma¡ V¡go {dbmn H$aVr ^B© hm` nwÌ!
_hm {dZ`dmZ, JwU{Z H$s ImZ, _ZHy§$ Amh²bmX H$m H$maU, hm` Vy H$hm§ J`m? ho A§JO! _oam
A§J emoH$ Ho$ gmJa{df¡ Sy>~¡ h¡ gmo Wm§^& Vmo gm[aIo nwÌ {~Zm _¢ Xþ:I Ho$ gmJa{df¡ _½Z emoH$
H$s ^ar H¡$go OrD§$Jr? hm`! hm`! `h H$hm ^`m? `m ^m§{V {dbmn H$aVr _mVm lram_ bú_U
Zo g§~moYH$[a {dlm_Hy§$ àmßV H$ar, A{V gwÝXa dMZ{ZH$a Yr`© ~ÝYm`m - ho _mV! ^aV
_hm{ddoH$s kmZdmZ h¡ Vw_ emoH$ VOhþ, h_ H$hm {Vhmao nwÌ Zmht? AmkmH$mar qH$H$a h¢& Aa
H$m¡eë`m gw{_Ìm gwà^m Zo ~hþV gå~moYm V~ emoH$a{hV hmo` à{V~moYHy§$ àmßV ^B©&
ewÕ h¡ _Z OmH$m, AnZo AkmZ H$s ~hþV qZXm H$aVr ^B©, {YŠH$ma `m ñÌr n`m©`Hy§$ `h
n`m©` _hm Xmof{Z H$s Im{Z h¡, AË`ÝV Aew{M, dr^Ëg ZJa H$s _moar g_mZ& A~ Eogm Cnm`
H$ê§$ OmH$a ñÌr n`m©` Z Yê§$, g§gma g_wÐHy§$ {Vê§$& `h _hm kmZdmZ gXm hr {OZemgZ H$s
^pŠVd§V hþVr A~ _hm d¡am½`Hy§$ àmßV hmo` n¥Ïdr_{V Am{`©H$m Ho$ g_rn Am{`©H$m ^B©& EH$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

606 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ídoV dñÌ Ymaçm Aa gd© n[aJ«h VO {Z_©b gå`ŠËdHy§$ YaVr gd© Amaå^ Q>maVr ^B©& `mHo$
gmW VrZg¡ Am{`©H$m ^Bª& `h {ddo{H$Zr n[aJ«h VO H$a d¡am½` Yma Eogr gmohVr ^B© O¡gr
H$b§H$a{hV MÝÐ_m H$s H$bm _oKnQ>b a{hV gmoh¡&
lrXoe^yfU Ho$dbr H$m CnXoe gwZ AZoH$ _w{Z ^`o, AZoH$ Am{`©H$m ^Bª& {VZH$a n¥Ïdr
Eogr gmohVr ^B© O¡go H$_b{ZH$a gamodar gmoh¡& Aa AZoH$ Za Zmar n{dÌ h¢ {MÎm {OZHo$,
{VÝhm|Zo ZmZm àH$ma Ho$ {Z`_ Y_©ê$n lmdH$ lm{dH$m Ho$ d«V Ymao& `h `wŠV hr h¡ Omo gy`© Ho$
àH$me H$a ZoÌdmZ² dñVw H$m AdbmoH$Z H$a¡ hr H$a¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
^aV Aa Ho$H$B© H$m d¡am½` dU©Z H$aZo dmbm {N>`mgrdm± nd© g§nyU© ^`m&&86&&
AWmZÝVa Ì¡bmoŠ`_§S>Z hmWr A{V àem§V{MÎm Ho$dbr Ho$ {ZH$Q> lmdH$ Ho$ d«V YmaVm
^`m& gå`H²$Xe©Z g§`wŠV, _hmkmZr, ew^{H«$`m{df¡ CÚ_r hmWr Y_©{df¡ VËna hmoVm ^`m&
nÝÐh {XZ Ho$ Cndmg VWm _mgmondmg H$aVm ^`m, gyIo nÌ{ZH$a nmaUm H$aVm ^`m& hmWr
g§gmagy§ ^`^rV, CÎm_ MoîQ>m{df¡ nam`U, bmoH${ZH$a, nyÁ`, _hm{dewÕVmHy§$ Yao, n¥Ïdr{df¡
{dhma H$aVm ^`m& H$^r _mgmondmg Ho$ nmaUm J«m_m{XH${df¡ Om` Vmo lmdH$ Vm{h A{V
^pŠVH$a ewÕ AÞ ewÕ ObH$a nmaUm H$amdVo ^E& jrU hmo` J`m h¡ eara OmH$m d¡am½`ê$n
Iy§Q>o go ~ÝYm, _hmCJ« Vn H$aVm ^`m& `h {Z`_ê$n h¡ A§Hw$e OmHo$& ~hþ[a _hmCJ« Vn H$m
H$aUhmam JO eZ¡: eZ¡: Amhma H$m Ë`mJ H$a A§V g§bI o Um Ya; eara VO N>R>o Xod hmoVm ^`m&
AZoH$ Xodm§JZmH$[a `wŠV hma-Hw$ÊS>bm{XH$ Am^yfU{ZH$[a _§{S>V nwÊ` Ho$ à^mdV¢ XodJ{V Ho$
gwI ^moJVm ^`m& N>R>o ñdJ©hrV¢ Am`m hþVm Aa N>R>o hr ñdJ© J`m, naånam` _moj nmdoJm&
Aa ^aV _hm_w{Z _hmVn Ho$ YmaH$, n¥Ïdr Ho$ Jwé {ZJ«ªW, OmHo$ eara H$m ^r __Ëd Zmht,
do _hmYra Ohm§ {n{N>bm {XZ ah¡ Vhm§ hr ~¡R> ah¢, {OZHy§$ EH$ ñWmZ Z ahZm, ndZ gm[aIo
Ag§Jr, n¥Ïdrg_mZ j_mHy§$ Yao, Obg_mZ {Z_©b, Ap½Z g_mZ H$_© H$mîR> Ho$ ^ñ_ H$aZhmao,
Aa AmH$me g_mZ Abon, Mma AmamYZm{df¡ CÚ_r, Voah àH$ma Mm[aÌ nmbVo {dhma H$aVo
^E& {Z_©_Ëd, ñZoh Ho$ ~§YZV¢ a{hV, _¥JoÝÐ gm[aIo {Z^©`, g_wÐ g_mZ Jå^ra, gw_oé g_mZ
{ZíMb, `WmOmV ê$n Ho$ YmaH$, gË` H$m dñÌ n{hao, j_mê$n IS²>JHy§$ Yao, ~mB©g narfh Ho$
OrVZohmao, _hmVnñdr, g_mZ h¢ eÌw {_Ì {OZHo$, Aa g_mZ h¡ gwI XþI {OZHo$, Aa g_mZ
h¡ V¥U aËZ {OZHo$, _hm CËH¥$îQ> _w{Z emñÌmoŠV _mJ© MbVo ^E& Vn Ho$ à^mdH$[a AZoH$ G${Õ
CnOr& gyB© g_mZ VrúU V¥U H$s gbr nmdm| _| Mw^¡ h¡, naÝVw VmH$s Hw$N> gwY Zmht& Aa eÌw{Z

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 607


Ho$ ñWmZH$ {df¡ CngJ© g{h`o {Z{_Îm {dhma H$aVo ^E&
Vn Ho$ g§`_ Ho$ à^mdH$[a ewŠbÜ`mZ CnOm& ewŠbÜ`mZ Ho$ ~bH$a _moh H$m ZmeH$a
kmZmdaU Xe©ZmdaU A§Vam` H$_© ha, bmoH$mbmoH$Hy§$ àH$me H$aUhmam Ho$dbkmZ àH$Q> ^`m&
~hþ[a AKm{V`m H$_© ^r XÿaH$a {gÕnXHy§$ àmßV ^E, Ohm§V¢ ~hþ[a g§gma {df¡ ^«_U Zmht& `h
Ho$H$B© Ho$ nwÌ ^aV H$m M[aÌ Omo ^pŠV H$a n‹T>o, gwZ¡ gmo g~ Šboe go a{hV hmo` `e H$s{V© ~b
{d^y{V Amamo½`VmHy§$ nmd¡, Aa ñdJ© _moj nmd¡& `h na_ M[aÌ _hm CÁÁdb loîR> JwU{ZH$a
`wŠV, ^ì`Ord gwZmo, OmV¢ erK« hr gy`© go A{YH$ VoO Ho$ YmaH$ hmohw&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hm nÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
^aV H$m {Zdm©U J_Z dU©Z H$aZo dmbm gË`mgrdm± nd© g§nyU© ^`m&&87&&
AWmZÝVa ^aV Ho$ gmW Oo amOm _hmYra dra AnZo eara{df¡ ^r {OZH$m AZwamJ Zmht,
KaV¢ {ZH${g O¡Zoídar Xrjm Y[a Xþb©^ dñVwHy§$ àmßV ^E, {VZ{df¡ H$B© EH${Z Ho$ Zm_ H${hE
h¢ - ho lo{UH$! Vy gwZ - {gÕmW©, a{VdY©Z, _oKaW, Om§~y, ZÝX, eë`, eem§H$, {ZagZÝXZ,
ZÝX, AmZÝX, gw_{V, gXml`, _hm~w{Õ, gy`© BÝÐÜdO, OZdëb^, lw{VYa, gwMÝÐ, n¥ÏdrYa,
Ab§H$, gw_{V, AH«$moY, Hw§$S>a, gË`dmhZ, h[a, dmgw{_Ì, Y_©{_Ì, nyU©MÝÐ, à^mH$a, ZKmof,
gwZÝX, em§{V, {à`Y_m© BË`m{X EH$ hOmaV¢ A{YH$ amOm d¡am½` YmaVo ^E& {dewÕHw$b {df¡
CnOo, gXm AmMma{df¡ VËna, n¥Ïdr {df¡ à{gÕ h¡§ ew^ MoîQ>m {OZH$s, `o _hm^m½` hmWr Kmo‹S>o
aW n`mXo ñdU© aËZ aUdmg gd© VOH$[a n§M _hmd«V YmaVo ^E& amÁ`Hy§$ {OZZo V¥UdV² VÁ`m,
_hmem§V, ZmZm àH$ma `moJrída G$[Õ Ho$ YmaH$ ^E& gmo AmË_Ü`mZ Ho$ Ü`mVm H¡$`H$ Vmo _moj
JE, H$moB© EH$ Ahq_Ð ^E, H$B© EH$ CËH¥$îQ> Xod ^E&
AWmZÝVa ^aV MH«$dVu gm[aIo XeaW Ho$ nwÌ ^aV {VZHy§$ Ka go {ZH$go nrN>o bú_U
{VZHo$ JwU {MVma {MVma A{VemoH$d§V ^`m& AnZm amÁ` eyÝ` {JZVm ^`m, emoH$H$[a ì`mHw$b
h¡ {MÎm OmH$m, A{V XrK© Am§gy S>maVm ^`m, XrK© {Zídmg ZmIVm ^`m, Zrb H$_b g_mZ h¡
H$m§{V OmH$s gmo Hw$_bm` J`m& {dam{YV H$s ^wOm{ZH$a hmW Yao VmHo$ ghmao ~¡R>çm _§X _§X
dMZ H$h¡, do ^aV _hmamO, JwU hr h¢ Am^yfU {OZHo$ gmo H$hm§ JE? {OZ VéU AdñWm {df¡
earagy§ àr{V N>m§‹S>r BÝÐ g_mZ amOm Aa h_ g~ CZHo$ godH$ do aKwd§e Ho$ {VbH$ g_ñV {d^y{V
VOH$[a _moj Ho$ AWu, _hmXþÕa _w{Z H$m Y_© YmaVo ^E - ^aV H$s _{h_m H$hr Z Om`,
{OZH$m {MÎm H$^r g§gma{df¡ Z aÀ`m, Omo ewÕ ~w{Õ h¡ Vmo CZH$s hr h¡, Aa OÝ_ H¥$VmW© h¡
Vmo CZH$m hr h¡, Oo {df` ^ao AÞ H$s Ý`mBª amÁ` Hy§$ VOH$[a {OZXrjm YaVo ^E& do nyÁ`,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

608 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


àe§gm `mo½`, na_ `moJr, CZH$m dU©Z XoodoÝÐ ^r Z H$a gHo$ Vmo Am¡a{Z H$s H$hm epŠV Omo H$a¡?
do amOm XeaW Ho$ nwÌ, Ho$H$B© Ho$ ZÝXZ {VZH$s _{h_m h_V¢ Z H$hr Om`& `m ^aV Ho$ JwU
JmVo EH$ _whÿV© g^m{df¡ {VîR>o, g_ñV amOm ^aV hr Ho$ JwU Jm`m H$a|& ~hþ[a lram_ bú_U
XmoD$ ^mB© ^aV Ho$ AZwamJH$[a A{V CÛoJê$n CR>o& g~ amOm AnZo AnZo ñWmZHy§$ JE& Ka Ka
^aV H$s MMm©& g~ hr bmoH$ AmíM`©Hy§$ àmßV ^E& `h Vmo CZH$s `m¡dZ AdñWm, Aa `h
amÁ`, Eogo ^mB©, g~ gm_J«r nyU©& Eogo hr nwéf VOo gmoB© na_nXHy§$ àmßV hmod¢& `m ^m§{V g~
hr àe§gm H$aVo ^E&
~hþ[a XÿOo {XZ g~ amOm _§ÌH$a am_ n¡ AmE& Z_ñH$maH$[a A{V àr{V go dMZ H$hVo ^E&
ho ZmW! Omo h_ Ag_P h¢ Vmo AmnHo$, Aa ~w{Õd§V h¢ Vmo AmnHo$& h_ na H¥$nm H$a EH$ {dZVr
gwZmo - ho à^mo! h_ g~ ^y{_JmoMar Aa {dÚmYa AmnH$m amÁ`m{^foH$ H$a¢ O¡go ñdJ©{df¡ BÝÐ
H$m hmo`& h_mao ZoÌ Aa öX` g\$b hmod¢& {Vhmao A{^foH$ Ho$ gwIH$[a n¥Ïdr gwIê$n hmo`&
V~ am_ H$hVo ^E Vw_ bú_U H$m amÁ`m{^foH$ H$amo dh n¥Ïdr H$m ñVå^ ^yYa h¡, amOm{Z
H$m Jwé, dmgwXod, amOm{Z H$m amOm, gd©JwU Eoíd`© H$m ñdm_r, gXm _oao MaU{ZHy§$ Z_¡& `m
Cnam§V _oao amÁ` H$hm§?
V~ do g_ñV lram_ H$s A{Vàe§gm H$a O` O`H$ma eãX H$a bú_U n¡ JE Aa g~
d¥Îmm§V H$hçm& V~ bú_U g~{ZHy§$ gmW bo` am_ n¡ Am`m, Aa hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a H$hVm
^`m - ho dra! `m amÁ` Ho$ ñdm_r Amn hr hmo& _¢ Vmo AmnH$m AmkmH$mar AZwMa hÿ§& V~ am_
Zo H$hçm, ho dËg! Vw_ MH«$ Ho$ Ymar Zmam`U hmo VmV¢ amÁ`m{^foH$ Vwåhmam hr `mo½` h¡& gmo
BË`m{X dmVm©bmn go XmoZm| H$m amÁ`m{^foH$ R>ham& ~hþ[a O¡gr _oK H$s Üd{Z hmo` V¡gr dm{XÌ{Z
H$s Üd{Z hmoVr ^B©& Xþ§Xþ^r ~mOo, ZJmao, T>mob, _¥X§J, drU, V_yao, Pmba, Pm§P, _Orao, ~m§gwar,
e§I BË`m{X dm{XÌ ~mOo, Aa ZmZm àH$ma Ho$ _§Jb JrV Z¥Ë` hmoVo ^E& `mMH${ZHy§$ _Zdm§{N>V
XmZ Xr`o, g~{ZHy§$ A{V hf© ^`m& XmoD$ ^mB© EH$ qghmgZ na {damOo& ñdU© aËZ Ho$ H$be
{OZHo$ _wI H$_b Hw$ÊS>bm{XH$ H$a _§{S>V _Zmo½` dñVw n{hao, gwJÝYH$[a M{M©V {VîR>o& {dÚmYa
^y{_JmoMar VWm VrZ I§S> Ho$ Xod O` O` eãX H$hVo ^E& `h ~b^Ð lram_ hb _ygb Ho$
YmaH$, Aa `h dmgwXod lr bú_U MH«$ H$m YmaH$ O`d§V hmohþ& XmoD$ amOoÝÐ{Z H$m
A{^foH$H$[a {dÚmYa ~‹S>o CËgmh go grVm Aa {d{eë`m H$m A{^foH$ H$amdVo ^E& grVm am_
H$s amUr Aa {deë`m H$m bú_U H$s, {VZH$m A{^foH$ {d{Ynyd©H$ hmoVm ^`m&
AWmZÝVa {d^rfU H$mo b§H$m XB©, gwJ«rdHy§$ {H$hH§$Ymnwa, hZw_mZHy§$ lrZJa Aa hZyéh Ûrn

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 609


{X`m& {dam{YVHy§$ ZmJbmoH$ g_mZ Ab§H$mnwa {X`m& Zb ZrbHy§$ {H$hH§$Ymnwa {X`m, g_wÐ H$s
bham| Ho$ g_yhH$[a _hmH$m¡VwH$ê$n& Aa ^m_ÊS>bHy§$ d¡VmS>ç H$s X{jU lo{U{df¡ aWZynwa {X`m,
g_ñV {dÚmYa{Z H$m A{Yn{V {H$`m& Aa aËZOQ>rHy§$ XodmonwZrV ZJa {X`m, Am¡a ^r `Wm`mo½`
g~{ZHy§$ ñWmZ {XE& AnZo nwÊ` Ho$ CX` `mo½` g~ hr am_ bú_U Ho$ àVmnV¢ amÁ` nmdVo ^E&
am_ H$s AmkmH$[a `Wm`mo½` ñWmZ _| {VîR>o& Oo ^ì`Ord d nwÊ` Ho$ à^md H$m OJV{df¡ à{gÕ
\$b OmZ Y_©{df¡ a{V H$a¢ h¢ do _Zwî` gy`© go A{YH$ Á`mo{V nmd¡ h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_ bú_U H$m amÁ`m{^foH$ dU©Z H$aZo dmbm AR>mgrdm± nd© g§nyU© ^`m&&88&&
AWmZÝVa am_ bú_U _hm àr{VH$[a ^mB© eÌw¿Zgy§ H$hVo ^E, Omo Vw_H$mo éM¡ gmo Xoe
bodhþ& Omo Vw_ AmYr A`moÜ`m Mmhmo Vmo AmYr A`moÜ`m bodhþ AWdm amOJ¥h AWdm nmoXZmnwa
AWdm nm|S´>gwÝXa BË`m{X g¡H$‹S>m| amOYmZr h¢& {VZ{df¡ Omo ZrH$s gmo {Vhmar& V~ eÌw¿Z H$hVm
^`m - _mo{h _Wwam H$m amÁ` Xodmo& V~ am_ ~mobo - ao ^«mV! dhm§ amOm _Yw H$m amÁ` h¡ Aa
dh amdU H$m O_mB© h¡ AZoH$ `wÕ{Z H$m OrVZhmam VmHy§$ M_aoÝÐ {Ìeyb aËZ {X`m h¡& Á`oîR>
Ho$ gy`© g_mZ Xþñgh h¡, Aa Xod{Z go Xþ{Z©dma h¡& VmH$s qMVm h_mao ^r {ZaÝVa ah¡ h¡, dh amOm
_Yw h[ad§{e`m| Ho$ Hw$b ê$n AmH$me{df¡ gy`© g_mZ àVmnr h¡ OmZo d§e{df¡ CÚmoV {H$`m h¡, Aa
OmH$m bdUmU©d Zm_m nwÌ {dÚmYa{Z hÿ§H$a AgmÜ` h¡& {nVm nwÌ XmoD$ _hmeyadra h¡& VmV¢
_Wwam Q>ma Am¡a amÁ` Mmhmo gmo hr bodhþ&
V~ eÌw¿Z H$hVm ^`m - ~hþV H${hdoH$[a H$hm? _mo{h _Wwam hr Xodhþ Omo _¢ _Yw Ho$ N>mVo
H$s Ý`mBª, _YwHy§$ aUg§J«m_{df¡ Z Vmo‹S> by§ Vmo XeaW H$m nwÌ eÌw¿Z Zmht& O¡g¢ qgh{Z Ho$ g_yhHy§$
AîQ>mnX Vmo‹S> S>ma¡ V¡go VmHo$ H$Q>H$g{hV Vm{h Z Mya S>mê§$ Vmo _¢ {Vhmam ^mB© Zmht& Omo _YwHy§$
_¥Ë`w àmßV Z H$ê§$ Vmo _¢ gwà^m H$s Hw${j{df¡ CnOm hr Zmht& `m ^m§{V àM§S> VoO H$m YaUhmam
eÌw¿Z H$hVm ^`m& V~ g_ñV {dÚmYa{Z Ho$ A{Yn{V AmíM`©Hy§$ àmßV ^E, Aa eÌw¿Z H$s
~hþV àe§gm H$aVo ^E& eÌw¿Z _Wwam Om`doHy§$ CÚ_r ^`m&
V~ lram_ H$hVo ^E, ho ^mB©! _¢ EH$ `mMZm H$ê§$ hÿ§& gmo _mo{h X{jUm Xohÿ& V~ eÌw¿Z
H$hVm ^`m - g~Ho$ XmVm Amn hmo, g~ AmnHo$ `mMH$ h¢ Amn `mMhþ gmo dñVw H$hm? _oao àmU
hr Ho$ ZmW Amn hmo Vmo Am¡a dñVw H$s H$hm ~mV? EH$ _Yw go `wÕ Vmo _¢ Z VOy§, Aa H$hmo gmohr
H$ê§$& V~ lram_ Zo H$hr - ho dËg! Vy _Yw go `wÕ H$a¡ Vmo Om g_` ~mHo$ hmW {Ìeyb aËZ Z
hmo` Vmg_` H$[a`mo& V~ eÌw¿Z Zo H$hr Omo Amn Amkm H$amoJo gmo hr hmo`Jm& Eogm H$h ^JdmZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

610 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$s nyOmH$a, U_moH$ma _§Ì On, {gÕ{ZHy§$ Z_ñH$maH$[a, ^moOZembm{df¡ Om` ^moOZH$[a _mVm
Ho$ {ZH$Q> Am` Amkm _m§Jr&
V~ do _mVm A{VñZohV¢ `mHo$ _ñVH$ na hmW Ya H$hVr ^B© - ho dËg! Vy VrúU
~mU{ZH$a eÌw{Z Ho$ g_yhHy§$ OrV& `h `moYm H$s _mVm AnZo `moYmnwÌ go H$hVr ^B© - ho nwÌ!
A~ VH$ g§J«m_{df¡ eÌw{Z Zo Voar nrR> Zmht XoIr h¡ Aa A~hþ Z XoI|Jo, Vy aU OrV AmdoJm,
V~ _¢ ñdU© Ho$ H$_b{ZH$a lr{OZoÝÐ H$s nyOm H$amD§$Jr& do ^JdmZ Ì¡bmoŠ` _§Jb Ho$ H$Îmm©&
Amn _hm_§Jbê$n, gwa Agwa{ZH$a Z_ñH$ma H$[ado `mo½` amJm{XH$ Ho$ OrVZhmao Vmo{h _§Jb
H$a¢& do na_oída nwéfmoÎm_ Aah§V ^JdÝV AË`ÝV XþO©` _moh[anw OrVm do Vmo{h H$ë`mU Ho$
Xm`H$ hmohþ& gd©k {ÌH$mbXeu ñd`§~wÕ {VZHo$ àgmXV¢ Voar {dO` hmohþ& Oo Ho$dbkmZH$[a
bmoH$mbmoH$Hy§$ hWobr{df¡ Am§dbm H$s Ý`mBª XoI¡ h¢ Vo Vmo{h _§Jbê$n hmohþ&
ho dËg! do {gÕ na_oîR>r AîQ>H$_©H$a a{hV AîQ>JwU Am{X AZÝV JwU{ZH$a {damO_mZ
bmoH$ Ho$ {eIa {VîR>o, Vo {gÕ Vmo{h {g{Õ Ho$ H$Îmm© hmohþ& Aa AmMm`© ^ì`Ord{Z Ho$ na_
AmYma Voao {d¿Z ha¡§, Oo H$_b g_mZ A{bßV gy`©g_mZ {V{_a hVm©, Aa MÝÐ_mZ g_mZ
AmëhmX Ho$ H$Îmm©, ^y{_g_mZ j_mdmZ, gw_oé g_mZ AMb g_wÐ g_mZ Jå^ra, AmH$me g_mZ
AI§S> BË`m{X AZoH$ JwU{ZH$a _§{S>V h¢& Aa CnmÜ`m` {OZemgZ Ho$ nmaJm_r Vmo{h H$ë`mU
Ho$ H$Vm© hmohþ& Aa H$_© eÌw{Z Ho$ OrVdoHy§$ _hmeyadra ~mah àH$ma VnH$[a Oo {Zdm©U H$mo gmY¡
h¢ Vo gmYw Vmo{h _hmdr`© Ho$ XmVm hmohþ& `m ^m§{V {d¿Z H$s haUhmar _§Jb H$s H$aUhmar _mVm
Amerg XoVr gmo eÌw¿Z _mWo M‹T>m` _mVmHy§$ àUm_H$[a ~m{ha {ZH$ñ`m&
ñdU© H$s gm§H$b{ZH$a _§{S>V Omo JO Vmna MT>>çm& gmo Eogm gmohVm ^`m O¡g¡ _oK_mbm Ho$
D$na M§Ð_m gmoh¡, Aa ZmZm àH$ma Ho$ dmhZ{Z na Amê$‹T> AZoH$ amOm g§J Mmbo gmo {VZH$[a
Eogm gmohVm ^`m - O¡gm Xod{ZH$a _§{S>V XodoÝÐ gmoh¡& am_ bú_U H$s ^mB©gy§ A{YH$ àr{V gmo
VrZ _§{Ob ^mB© Ho$ g§J J`o V~ ^mB© H$hVm ^`m - ho nyÁ` nwéfmoÎm_! nrN>o A`moÜ`m Omdhþ&
_oar qMVm Z H$amo& _¢ AmnHo$ àgmXV¢ eÌw{Z H$mo {Zñg§Xoh OrVy§Jm& V~ bú_U Zo g_wÐmdV© Zm_m
YZwf {X`m& àÁd{bV h¢ _wI {OZHo$, ndZ gm[aIo doJHy§$ Yao Eogo ~mU {XE& Aa H¥$Vm§VdH«$Hy§$
bma {X`m& Aa bú_U g{hV am_ nrN>o A`moÜ`m AmE, naÝVw ^mB© H$s qMVm {deof&
AWmZÝVa eÌw¿Z _hm Yradra ~‹S>r goZm H$a g§`wŠV _Wwam H$s Va\$ J`m& AZwH«$_ go `_wZm
ZXr Ho$ Vra Om` S>oao {X`o& Ohm§ _§Ìr _hmgyú_~w{Õ _§Ì H$aVo ^`o& XoImo, Bg ~mbH$ eÌw¿Z H$s
~w{Õ Omo _YwHy§$ OrVdo H$s ~m§N>m H$ar h¡& `h Z`d{O©V Ho$db A{^_mZ H$a àdË`m© h¡, Om _Yw

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 611


Zo nyd© amOm _m§YmVm aU{df¡ OrË`m, gmo _Yw Xod{ZH$a {dÚmYa{ZH$a Z OrË`m Om`, Vm{h `h
H¡$g¢ OrVoJm? amOm _Yw gmJa g_mZ h¡, CN>bVo {n`mXo VoB© ^`o CV§J bha, Aa eÌw{Z Ho$ g_yh
VoB© ^`o J«h {VZH$a nyU© Eogo _Yw g_wÐHy§$ eÌw¿Z ^wOm{ZH$a {Vaçm Mmh¡ h¡& gmo H¡$go {VaoJm?
VWm _Yw^yn{V ^`mZH$ dZ g_mZ h¡ Vm{df¡ àdoeH$a H$m¡Z OrdVm {Zga¡?
H¡$gm h¡ amOm _Ywê$n dZ? n`mXo Ho$ g_yh VoB© h¢ d¥j Ohm§, Aa _mVo hm{W{ZH$a _hm
^`§H$a, Aa Kmo‹S>{Z Ho$ g_yh VoB© h¢ _¥J Ohm§ `o dMZ _§{Ì{Z Ho$ gwZ H¥$Vm§VdH«$ H$hVm ^`m -
Vw_ gmhg N>mo‹S> Eogo H$m`aVm Ho$ dMZ Š`m| H$hmo hmo? `Ú{n dh amOm _Yw M_aoÝÐ H$a {X`m
Omo A_moÚ {Ìeyb VmH$a A{V J{d©V h¡ VWm{n Vm _Yw H$mo eÌw¿Z gwÝXa OrVoJm& O¡go hmWr
_hm~bdmZ h¡ Aa gyÊS>H$[a d¥j{ZHy§$ Cnm‹S>o h¡, _X Pa¡ h¡ VWm{n Vm{h qgh OrV¡ h¡& `h eÌw¿Z
bú_r Aa àVmnH$[a _§{S>V h¡, _hm~bdmZ h¡, eyadra h¡, _hmn§{S>V àdrU h¡, Aa `mHo$ ghmB©
lrbú_U h¢& Aa Amn g~ hr ^bo _Zwî` `mHo$ g§J h¢, VmV¢ `h eÌw¿Z Adí` OrVoJm&
O~ Eogo dMZ H¥$Vm§VdH«$ Zo H$ho V~ g~ hr àgÞ ^E, Aa n{hbo hr _§ÌrOZ{Z Zo Omo
_Wwam _| hbH$mao nR>m`o hþVo Vo Am`H$a gd© d¥Îmm§V eÌw¿Z go H$hVo ^E&
ho Xod! _Wwam ZJar H$s nyd© {Xem H$sAmoa AË`ÝV _Zmo½` CndZ h¡ Vhm§ aUdmg g{hV amOm
_Yw a_¡ h¡& amOm Ho$ O`ÝVr Zm_ nQ>amUr h¡ Vm g{hV dZH«$s‹S>m H$a¡ h¡ O¡go ñne© BpÝÐ` Ho$ de
^`m JOamO ~ÝYZ {df¡ n‹S>o h¢, V¡g§o¡ amOm _mo{hV ^`m {df`{Z Ho$ ~ÝYZ {df¡ nS>çm h¡,
_hmH$m_r& AmO N>R>m {XZ h¡ {H$ gd© amÁ`H$mO VO à_mX Ho$ de ^`m dZ{df¡ {VîR>o h¡&
H$m_mÝY _yI© {Vhmao AmJ_Hy§$ Zmht OmZo h¡, Aa Vw_ VmHo$ OrVdoHy§$ dm§N>m H$ar h¡ VmH$s Vm{h
gwY Zmht& Aa _§{Ì{Z Zo ~hþV g_Pm`m gmo H$mhÿ H$s ~mV Ymao Zmht, O¡go _y‹T> amoJr d¡Ú H$s
Am¡fY Z Kma¡& Bg g_` _Wwam hmW Amdo Vmo Amdo& Aa H$Xm{MV² _Yw nwar{df¡ Ygm Vmo
g_wÐg_mZ AWmh h¡& `h dMZ hbH$mam| Ho$ _wI go eÌw¿Z gwZH$a H$m`©{df¡ àdrU Vmhr g_`
~bdmZ `moYm{Z Ho$ g{hV Xm¡‹S>H$a _Wwam J`m, AY©am{Ì Ho$ g_` gd©bmoH$ à_mXr hþVo, Aa ZJar
amOm a{hV hþVr, gmo eÌw¿Z ZJa{df¡ Om` n¡R>m& O¡g¡ `moJr H$_© Zme H$a {gÕnwar{df¡ àdoe H$a¡,
V¡g¢ eÌw¿Z ÛmaHy§$ MyaH$a _Wwam{df¡ àdoe H$aVm ^`m&
_Wwam _hm_Zmo½` h¡& V~ ~ÝXrOZ{Z Ho$ eãX hmoVo ^`o Omo amOm XeaW H$m nwÌ eÌw¿Z
O`d§V hmohþ& `o eãX gwZ Ho$ ZJar Ho$ bmoH$ naMH«$ H$m AmJ_ OmZ A{V ì`mHw$b ^E& O¡g¡§
b§H$m A§JX Ho$ àdoeH$a A{V ì`mHw$b hþVr V¡g¢ _Wwam{df¡ ì`mHw$bVm ^B©& H$B© EH$ H$m`a öX`
H$s YaZhmar ñÌr hwVr§& {VZHo$ ^`H$a J^©nmV hmo` J`o, Aa H$B© EH$ _hmeyadra H$bH$bmQ>

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

612 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


eãX gwZ VËH$mb qgh H$s Ý`mBª CR>o, eÌw¿Z amO_pÝXa J`m, Am`wYembm AnZo hmW H$a brZr
Aa ñÌr ~mbH$ Am{X Oo ZJar Ho$ bmoH$ A{V ÌmgHy§$ àmßV ^E {VZHy§$ _hm_Ywa dMZH$a Yr`©
~§Ym`m Omo `h lram_H$m amÁ` h¡ `hm§ H$mhÿHy§$ XþI Zmht&
V~ ZJar Ho$ bmoH$ Ìmga{hV ^E Aa eÌw¿Z H$mo _Wwam{df¡ Am`m gwZ amOm _Yw _hmH$monH$a
CndZV¢ ZJaHy§$ Am`m, gmo _Wwam{df¡ eÌw¿Z Ho$ gw^Q>m| H$s ajm H$a àdoe Z H$a gŠ`m O¡g§¡ _w{Z
Ho$ öX`{df¡ _moh àdoe Z H$a gHo$& ZmZm àH$ma Ho$ Cnm` H$a àdoe Z nm`m, Aa {Ìeyb hÿ Vo
a{hV ^`m VWm{n _hm{^_mZr _Yw Zo eÌw¿Z go g§{Y Z H$ar, `wÕ hrHy§$ CÚ_r ^`m& V~ eÌwKZ
Ho$ `moYm `wÕHy§$ {ZH$go& XmoZm| goZm g_wÐg_mZ, {VZ{df¡ nañna `wÕ ^`m& aW{Z Ho$ VWm hm{WZ
Ho$ VWm Kmo‹S>{Z Ho$ Agdma nañna `wÕ H$aVo ^E& n`mXo {^‹S>o& ZmZm àH$ma Ho$ Am`wY{Z Ho$
YmaH$, _hmg_W© ZmZmàH$ma Am`wY{Z H$a `wÕ H$aVo ^`o& Vm g_` nagoZm Ho$ Jd©Hy§$ ghVm g§Vm
H¥$Vm§V dH«$ goZmn{V nagoZm{df¡ àdoe H$aVm ^`m, Zmht {Zdmar Om` h¡ J{V OmH$s, Vhm
aUH«$s‹S>m H$a¡ h¡ O¡go ñd`§^ya_U CÚmZ{df¡ BÝÐ H$s‹S>m H$a¡&
V~ _Yw H$m nwÌ bdUmU©dHw$_ma `m{h XoI `wÕ Ho$ A{W© Am`m& AnZo dmU{Zê$n _oKH$a
H¥$Vm§VdH«$ Vmê$n nd©VHy§$ AmÀN>m{XV H$aVm ^`m, Aa H¥$Vm§VdH«$ ^r Amer{df Vwë` ~mU{ZH$a
VmHo$ ~mU N>oXVm ^`m Aa YaVr AmH$meHy§$ AnZo dmU{ZH$a ì`mßV H$aVm ^`m& XmoD$ _hm`moYm
qgh g_mZ ~bdmZ, JO{Z na M‹T>o H«$moYg{hV `wÕ H$aVo ^E& dmZ§¡ dmHy§$ aWa{hV {H$`m Aa
dmZo dmHy§$& ~hþ[a H¥$Vm§VdH«$ Zo bdUmU©d$Ho$ djñWb {df¡ ~mU bJm`m Aa VmH$m dIVa ^oXm&
V~ bdUmU©d H¥$Vm§VdH«$ D$na Vm¡_a Om{V H$m eñÌ MbmdVm ^`m, H«$moYH$a bmb h¢ ZoÌ
OmHo$& XmoZm| Km`b ^E, é{Ya H$a a§J aho h¢ dñÌ {OZHo$& _hm gw^Q>Vm Ho$ ñdê$n XmoZm| H«$moY
H$a CÕV \y$bo Q>ogy Ho$ d¥j g_mZ gmohVo ^E& JXm IS²>J MH«$ BË`m{X AZoH$ Am`wY{ZH$a nañna
XmoD$ _hm^`§H$a `wÕ H$aVo ^E& ~b CÝ_mX {dfmX Ho$ ^ao ~hþV ~oa bJ `wÕ ^`m& H¥$Vm§VdH«$
Zo bdUmU©d Ho$ djñWb {df¡ Kmd {H$`m, gmo n¥Ïdr{df¡ nS>çm& O¡go nwÊ` Ho$ j`V¢ ñdJ©dmgr
Xod _Ü` bmoH${df¡ Am` n‹S>o& bdUmU©d àmUmÝV ^`m& V~ nwÌHy§$ n‹S>m XoI _Yw H¥$Vm§VdH«$ na
Xm¡‹S>m V~ eÌw¿Z Zo _YwHy§$ amoŠ`m, O¡go¢ ZXr Ho$ àdmhHy§$ nd©V amoHo$& _Yw _hm Xþñgh emoH$ Aa
H«$moY H$m ^am `wÕ H$aVm ^`m& gmo Amer{df H$s ÑpîQ> g_mZ _Yw H$s ÑpîQ> eÌw¿Z H$s goZm Ho$
bmoH$ Z g§hma gH$Vo ^E& O¡g¡§ CJ« ndZ Ho$ `moJV¢ nÌ{Z Ho$ g_yh Mbm`_mZ hmo` V¡g¢ bmoH$
Mbm`_mZ ^E&
~hþ[a eÌw¿ZHy§$ _Yw Ho$ gÝ_wI OmVm XoI Yr`©Hy§$ àmßV ^E& eÌw Ho$ ^`H$a bmoH$ V~bJ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 613


hr S>a¢ O~bJ AnZo ñdm_rHy§$ à~b Z X¡I¢, Aa ñdm_rHy§$ àgÞdXZ XoI Yr`©Hy§$ àmßV hmo`&
eÌw¿Z CÎm_ aW na Amê$‹T>, _Zmo½` YZwf hmW{df¡, gwÝXa hma H$a emo^¡ h¡ djñWb OmH$m, {ga
na _wHw$Q> Yao, _Zmoha Hw$ÊS>b n{hao, eaX Ho$ gy`© g_mZ _hmVoOñdr, AIpÊS>V h¡ J{V OmH$s
eÌw Ho$ gÝ_wI OmVm A{V gmohVm ^`m, O¡g¢ JOamO na OmVm _¥JamO gmoh¡& Aa Ap½Z gyIo
nÌ{Z H$mo Obmd¡ V¡g¢ _Yw Ho$ AZoH$ `moYm jU_mÌ{df¡ {dÜd§g {H$E& eÌw¿Z Ho$ gÝ_wI _Yw H$m
H$moB© `moYm Z R>ha gH$m, O¡g¢ {OZemgZ Ho$ n§{S>V ñ`mÛmXr {VZHo gÝ_wI EH$m§VdmXr Z R>ha
gH¢$& Omo _Zwî` eÌw¿Zgy§ `wÕ {H$`m Mmho gmo VËH$mb {dZmeHy§$ nmd¡, O¡g¢ qgh Ho$ AmJ¢ _¥J&
_Yw H$s g_ñV goZm Ho$ bmoH$ A{V ì`mHw$b hmo` _Yw Ho$ eaU Am`o& gmo _Yw _hmgw^Q>
eÌw¿ZHy§$ gÝ_wI AmdVm XoI eÌw¿Z H$s ÜdOm N>oXr Aa eÌw¿Z Zo ~mU{ZH$a VmHo$ aW Ho$ Aíd
hVo& V~ _Yw nd©V g_mZ Omo déUoÝÐ JO Vmna MT>çm, H«$moYH$a àÁd{bV h¡ eara OmH$m
eÌw¿ZHy§$ {ZaÝVa ~mU{ZH$a AmÀN>mXZo bJm, O¡g¢ _hm_oK gy`©Hy§$ AmÀN>mXo& gmo eÌw¿Z _hm
eyadra Zo VmHo$ ~mU N>oX S>mao, _Yw H$m ~IVa ^oXm& O¡g¢ AnZo Ka H$moB© nmhþZm Amd¡ Aa VmH$s
^bo _Zwî` ^br^m§{V nmhþZJ{V H$a¢ V¡g¢ eÌw¿Z _Yw H$s aU{df¡ eñÌ{ZH$a nmhþZJ{V H$aVm ^`m&
AWmZÝVa _Yw _hm{ddoH$s eÌw¿ZHy§$ XþO©` OmZ, AmnHy§$ {Ìeyb Am`wY go a{hV OmZ, nwÌ
H$s _¥Ë`w XoI, Aa AnZr Am`w hÿ Aën OmZ _w{Z H$m dMZ {MVmaVm ^`m - Ahmo OJV H$m
g_ñV hr Amaå^ _hm qhgmê$n XþI H$m XoZhmam gd©Wm Ë`mÁ` h¡& `h jU^§Jwa g§gma H$m
M[aÌ, Vm_¢ _y‹T> OZ amM¡& `m g§gma{df¡ Y_© hr àe§gm `mo½` h¡, Aa AY_© H$m H$maU Aew^
H$_© àe§gm `mo½` Zmht& `h àmßVH$_© ZaH$ {ZJmoX H$m H$maU h¡& Omo Xþb©^ _Zwî` XohHy§$ nm`
Y_©{df¡ ~w{Õ Zht Yao h¡ gmo àmUr _moh H$_©H$[a R>½`m AZÝV ^d ^«_U H$a¡ h¡& nmnr Zo g§gma
AgmaHy§$ gma, earaHy§$ Y«wd OmZm, AmË_{hV Z {H$`m& à_mX{df¡ àdaVm, amoJ g_mZ `o BpÝÐ`{Z
Ho$ ^moJ ^bo OmZ ^moJo, O~ _¢ ñdmYrZ hþVm V~ _mo{h gw~w{Õ Z AmB©, A~ AÝVH$mb Am`m
A~ H$hm H$ê§$?
Ka _| AmJ bmJr Vm g_` Vmbm~ IwXdmZm H$m¡Z AW©? Aa gn© Zo S>gm Vm g_` Xoem§Va
go _§ÌmYre ~wbdmZo Aa XÿaXoe go _{U Am¡f{Y _§JdmZm H$m¡Z AW©? VmV¢ A~ g~ qMVm VO,
{ZamHw$b hmo`, AnZm _Z g_mYmZ{df¡ ë`mD§$& `h {dMma dh Yradra KmdH$a nyU© hmWr MT>çm
hr ^md_w{Z hmoVm ^`m& Aah§V {gÕ AmMm`© CnmÜ`m` gmYw{ZHy§$ _ZH$[a dMZH$[a H$m`H$[a
~maå~ma Z_ñH$ma H$a Aa Aah§V {gÕ gmYw VWm Ho$dbr àUrV Y_© `hr _§Jb h¡, `hr CÎm_
h¡, BÝht H$m _oao eaU h¡& A‹T>mB© Ûrn{df¡ n§Ðh H$_©^y{_ {VZ{df¡ ^JdmZ Aah§V Xod hmo` h¢ do

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

614 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ì¡bmoŠ`ZmW _oao öX`{df¡ {VîR>mo& _¢ ~maå~ma Z_ñH$ma H$ê§$ hÿ§&
A~ _¢ `mdÁOrd g~ nmn `moJ VOo, Mmam| Amhma VOo& Oo nyd© nmn CnmO} hþVo {VZH$s
{ZÝXm H$ê§$ hÿ§& Aa gH$b dñVw H$m àË`m»`mZ H$ê§$ hÿ§& Am{XH$mbV¢ `m g§gma dZ{df¡ Omo H$_©
CnmO} hþVo Vo _oao Xþ:H¥$V {_Ï`m hmohþ&
^mdmW© - _wPo \$b _V Xohþ, A~ _¢ VÎdkmZ{df¡ {VîR>m, V{Odo `mo½` Omo amJm{XH$ {VZHy§$
VOy hÿ§ Aa bo`do `mo½` Omo {ZO^md {VZHy§$ boD$ hÿ§& kmZ Xe©Z _oao ñd^md hr h¢, gmo _mogo A^oÚ
h¢& Aa Oo earam{X Ho$ g_ñV nanXmW© H$_© Ho$ g§`moJ H$a CnOo `o _mogo Ý`mao h¢& Xoh Ë`mJ Ho$
g_` g§gmar bmoH$ ^y{_ H$m VWm V¥U H$m gm§Wam H$ao h¢ gmo gm§Wam Zmht& `h Ord hr nmn
~w{Õa{hV hmo` V~ AnZm Amn hr gm§Wam h¡&
Eogm {dMmaH$a amOm _Yw Zo XmoZm| àH$ma Ho$ n[aJ«h ^mdm| go VOo Aa hmWr H$s nrR> na ~¡R>m
hr {ga Ho$ Ho$e bmo§M H$aVm ^`m, eara Kmd{ZH$a A{Vì`mßV h¡ VWm{n _hm XþY©a Yr`©Hy§$
YaH$[a AÜ`mË_`moJ{df¡ Amê$‹T> hmo` H$m`m H$m __Ëd VOVm ^`m, {dewÕ h¡ ~w{Õ OmH$s& V~
eÌw¿Z _Yw H$s na_ em§V Xem Xo{I Z_ñHma H$aVm ^`m Aa H$hVm ^`m - ho gmYmo! _mo
AnamYr Ho$ AnamY j_m H$ahþ& Xod{Z H$s Aßgam _Yw H$m g§Jm« _ XoIZHy$§ AmB© hþVr, AmH$me go
H$ënd¥j{Z Ho$ nwînm| H$s dfm© H$aVr ^Bª& _Yw H$m dra ag em§Vag XoI Xod ^r AmíM`©H$§y àmßV ^E&
~hþ[a _Yw _hmYra EH$ jU_mÌ{df¡ g_m{Y _aU H$a _hmgwI Ho$ gmJa{df¡ VrOo gZVHw$_ma
ñdJ©{df¡ CËH¥$ï> Xod ^`m& Aa eÌw¿Z _Yw H$s ñVw{V H$aVm _hm {ddoH$s _Wwam{df¡ àdoe H$aVm
^`m& O¡go hpñVZmJnwa {df¡ O`Hw$_ma àdoe H$aVm gmohVm ^`m V¡gm eÌw¿Z _Ywnwar{df¡ àdoe
H$aVm gmohVm ^`m&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho Zam{Yn{V lo{UH$! àm{U`m| Ho$ `m g§gma{df¡ H$_m]
Ho$ àg§JH$[a ZmZm AdñWm hmo` h¢ VmV¢ CÎm_OZ gXm Aew^ H$_© VOH$[a ew^H$_© H$amo, OmHo$
à^mdH$[a gy`© g_mZ H$m§{VHy§$ àmßV hmohþ&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hm nÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfm dM{ZH$m{df¡
_Yw H$m `wÕ Aa d¡am½` Aa bdUmU©d H$m _aU dU©Z H$aZo dmbm Zdmgrdm± nd©
g§ n y U © ^`m&&89&&
AWmZÝVa gwaHw$_mam| Ho$ BÝÐ Omo M_aoÝÐ _hmàM§S> {VZH$m {X`m Omo {ÌeybaËZ _Yw Ho$ hþVm
VmHo$ A{YîR>mVm Xod {ÌeybHy§$ boH$a M_aoÝÐ Ho$ nmg JE& A{VIoX {IÞ _hmbÁOmdmZ hmo`
_Yw Ho$ _aU H$m d¥Îmm§V AgwaoÝÐ H$hVo ^E& {VZH$s _Ywgy§ A{V{_ÌVm gmo nmVmb go {ZH$gH$[a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 615


_hmH«$moY Ho$ ^ao _Wwam Am`doHy§$ CÚ_r ^E& Vm g_` Jé‹S>oÝÐ AgwaoÝÐ Ho$ {ZH$Q> Am`o Aa nyN>Vo
^E - ho X¡Ë`|Ð! H$m¡Z Va\$ J_ZHy§$ CÚ_r ^E? V~ M_aoÝÐ Zo H$hr - OmZo _oam {_Ì _Yw _maçm
h¡ Vm{h H$îQ> XodoHy§$ CÚ_r ^`m hÿ§&
V~ Jé‹S>oÝÐ Zo H$hr - H$hm {d{eë`m H$m _mhmËå` Vw_Zo Z gwÊ`m h¡? V~ M_aoÝÐ H$hr
dh AX²^wV AdñWm {d{eë`m H$s Hw$_ma AdñWm{df¡ hr hþVr Aa A~ Vmo {Z{d©f ^wO§Jr g_mZ
h¡& Om¢bJ {d{eë`m Zo dmgwXod H$m Aml` Z {H$`m hþVm Vm¢bJ ~«÷M`© Ho$ àgmXV¢ AgmYmaU
epŠV hþVr, A~ dh epŠV {dpíë`m{df¡ Zmhr§& Oo {Za{VMma ~mb~«÷M`© Ymao {VZHo$ JwU{Z
H$s _{h_m H${hdo{df¡ Z Amd¡& Prb Ho$ àgmXH$[a gwa Agwa {nemMm{X g~ S>a|& Om¢bJ
erbê$n IS²>JHy§$ Yma| Vm¡§bJ g~H$a OrË`m Z Om`, _hmXþO©` h¡&
A~ {deë`m n{Vd«Vm h¡, ì`{^Mm[aUr Zmht VmV¢ dh epŠV Zmht& _Ú_m§g _¡WwZ `h
_hmnmn h¡§& BZHo$ godZ go epŠV H$m Zme hmo` h¡& {OZH$m d«Verb {Z`_ê$n H$moQ> ^½Z Z ^`m
{VZHy§$ H$moB© {d¿Z H$ado g_W© Zmht& EH$ H$mbmp½Z Zm_ éÐ _hm ^`§H$a ^`m gmo ho Jé‹S>oÝÐ!
Vw_ gwZm hr hmo`Jm& ~hþ[a dh ñÌrgy§ AmgŠV hmo` ZmeHy§$ àmßV ^`m& VmV¢ {df` H$m godZ {df
go ^r {df_ h¡& na_ AmíM`© H$m H$maU EH$ AI§S> ~«÷M`© h¡& A~ _¢ {_Ì Ho$ eÌw n¡ OmD§$Jm,
Vw_ {Vhmao ñWmZH$ Omdhþ& Eogm Jé‹S>oÝÐ H$hH$a M_aoÝÐ _Wwam AmE, {_Ì Ho$ _aUH$[a H$monê$n
_Wwam{df¡ dhr CËgd Xo»`m Omo _Yw Ho$ g_` hþVm& V~ AgwaoÝÐ {dMmar - `o bmoH$ _hmXþîQ>
H¥$V¿Z h¢, Xoe H$m YZr nwÌ g{hV _a J`m h¡, Aa AÝ` Am` ~¡R>çm h¡, BZHy§$ emoH Mm{hE
{H$ hf©? OmHo$ ^wOm H$s N>m`m nm` ~hþVH$mb gwIgy§ ~go Vm _Yw H$s _¥Ë`w H$m XþI BZHy§$ Š`m|
Z ^`m? `o _hm H¥$V¿Z h¢, gmo H¥$V¿Z H$m _wI Z Xo{I`o& bmoH${ZH$[a eyadra godm`mo½`,
eyadra{ZH$a npÊS>V godm `mo½` h¡& gmo npÊS>V H$m¡Z? Omo nam`m JwU OmZ¡& gmo `o H¥$V¿Z _hm_yI© h¡&
Eogm {dMmaH$a _Wwam Ho$ bmoH${Z na M_aoÝÐ H$moß`m, BZ bmoH$m| H$m Zme H$ê§$& `h _Wwamnwar
`m Xoeg{hV j` H$ê§$& _hmH«$moY Ho$ de hmo` AgwaoÝÐ bmoH${ZHy§$ Xþñgh CngJ© H$aVm ^`m,
AZoH$ amoJ bmoH${ZHy§$ bJmE& àb`H$mar H$s Ap½Z g_mZ {ZX©B© hmo` bmoH$ê$n dZHy§$ ^ñ_
H$adoHy§$ CÚ_r ^`m& Omo Ohm§ D$^m hþVm gmo dhm§ hr _a J`m, Aa ~¡R>çm hþVm gmo ~¡R>m hr ah
J`m& gyVm Wm gmo gyVm hr ah J`m& _a n‹S>r, bmoH$Hy§$ CngJ© XoI, {_Ì Xod XodVm Ho$ ^` go
eÌw¿Z A`moÜ`m Am`m& gmo OrVH$a _hmeyadra ^mB© Am`m ~b^Ð Zmam`U A{V h{f©V ^E,
Aa eÌw¿Z H$s _mVm gwà^m ^JdmZ H$s AX²^wV nyOm H$amdVr ^B©& Aa XþIr OrdZHy§$
H$éUmH$a, Aa Y_m©Ë_m Ord{ZHy§$ A{V {dZ`H$a AZoH$ àH$ma XmZ XoVr ^B©& `Ú{n A`moÜ`m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

616 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_hm gwÝXa h¡, ñdU©aËZ{Z Ho$ _§{Xa{ZH$a _§{S>V h¡, H$m_YoZw g_mZ gd© H$m_Zm nyaUhmar Xodnwar
g_mZ nwar h¡ VWm{n eÌw¿Z H$m Ord _Wwamgy§ A{V AmgŠV, gmo A`moÜ`m{df¡ AZwamJr Z hmoVm
^`m& O¡g¢ H$B© EH$ {XZ grVm {~Zm am_ CXmg aho V¡g¢ eÌw¿Z _Wwam {~Zm A`moÜ`m{df¡ CXmg
ah¡& Ordmo§Hy§$ gwÝXa dñVw H$m g§`moJ ñdßZ g_mZ jU^§Jwa h¡, na_XmhHy§$ CnOmd¡ h¡, Á`oîR> Ho$
gy`© go hÿ A{YH$ AmVmnH$mar h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfm dM{ZH$m{df¡
_Ww a m Ho $ bmo H ${ZHy § $ Agw a o Ý ÐH¥ $ V CngJ© H$m dU© Z H$aZo dmbm Zìdo d m± nd© g§ n y U ©
^`m&&90&&
AWmZÝVa amOm lo{UH$ Jm¡V_ ñdm_r gy§ nyN>Vm ^`m - ho ^JdZ²! H$m¡Z H$maU H$a eÌw¿Z
_Wwam hrHy§$ `mMVm ^`m& A`moÜ`mhÿV¢ Vm{h _Wwam H$m {Zdmg A{YH$ Š`m| éMm? AZoH$
amOYmZr ñdJ©bmoH$ g_mZ Omo Z dm§N>r Aa _Wwam hr dm§N>r, Eogr _Wwamgy§ H$hm àr{V?
V~ Jm¡V_ ñdm_r ^r kmZ Ho$ g_wÐ, gH$b g^mê$n ZjÌ{Z Ho$ MÝÐ_m, H$hVo ^E - ho
lo{UH$! Bg eÌw¿Z Ho$ AZoH$ ^d _Wwam{df¡ ^E VmV¡§ `mHy§$ _Ywnwargy§ A{YH$ ñZoh ^`m& `h
Ord H$_©{Z Ho$ gå~ÝYV¢ AZm{XH$mb H$m g§gma gmJa {df¡ ~g¡ h¡ gmo AZÝV ^d Ya¡& `h
eÌw¿Z H$m Ord AZÝV ^d ^«_UH$[a _Wwam{df¡ EH$ `_ZXod Zm_m _Zwî` ^`m& _hmH«y$a, Y_©
go {d_wI gmo _aH$[a eyH$a Ia H$mJ `o OÝ_ Y[a AO - nwÌ ^`m gmo Ap½Z{df¡ Ob _ydm& ^¢gm
Ob Ho$ bmXZo H$m ^`m gmo N>¡ ~ma ^¢gm hmo` XþIgy§ _ydm& ZrMHw$b{df¡ {ZY©Z _Zwî` ^`m&
ho lo{UH$! _hmnmnr Vmo ZaH$Hy§$ àmßV hmo` h¡ Aa nwÊ`dmZ Ord ñdJ© {df¡ Xod hmo` h¡, Aa
ew^mew^{_{lV H$[a _Zwî` hmo` h¢& ~hþ[a `h Hw$bÝYaZm_m ~«m÷U ^`m, ê$ndmZ Aa erb
a{hV& gmo EH$ g_` ZJa H$m ñdm_r {Xp½dO` {Z{_Îm Xoem§Va J`m VmH$s b{bVm Zm_ amUr
_hb Ho$ PamoIm {df¡ {VîR>o hþVr gmo nm{nZr Bg XþamMmar {dàHy§$ XoI H$m_~mU H$a doYr JB©&
gmo `[h _hb{df¡ ~wbm`m& EH$ AmgZ na amUr Aa `h aho& Vmhr g_` amOm Xê$ H$m Më`m
AMmZH$ Am`m Aa `m{h _hb{df¡ Xo»`m gmo amUr _m`mMma H$a H$hr - Omo `h ~§XrOZ h¡,
{^jwH$ h¡ VWm{n amOm Zo Z _mZr& amOm Ho$ qH$H$a Vm{h nH$‹S>H$a Z¥n H$s AmkmV¢ AmR>m| A§J
Xÿa H$ado Ho$ AW© ZJa Ho$ ~m{ha bo OmVo hþVo& gmo H$ë`mUZm_m gmYw Zo XoI H$hr Omo Vy _w{Z
hmo` Vmo Vmo{h Nw>‹S>md¢& V~ `mZ¢ _w{Z hmoZm H$~yb {H$`m& V~ qH$H$a{Z go Nw>‹S>m`m gmo _w{Z hmo`
_hmVnH$[a ñdJ©{df¡ G$Vw {d_mZ H$m ñdm_r Xod ^`m& ho lo{UH$! Y_© go H$hm Z hmo`?
AWmZÝVa _Wwam{df¡ MÝÐ^Ð amOm, VmHo$ amUr Ymam, VmHo$ ^mB© gy`©Xod, Ap½ZXod, `_wZm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 617


Xod& Aa AmR >nwÌ, {VZHo$ Zm_ lr_wI, g§_wI, BÝÐ_wI, à_wI, CJ«_wI, AH©$_wI, na_wI& Aa
amOm MÝÐ^Ð Ho$ XÿOr amUr H$ZH$à^m VmHy§$ dh Hw$bÝYa Zm_m ~«m÷U H$m Ord ñdJ©{df¡ Xod
hmo` Vhm§V¢ M`H$a AMb Zm_ nwÌ ^`m gmo H$bmdmZ Aa JwU{ZH$a nyU©, gd© bmoH$ Ho$ _Z H$m
haUhmam, Xod Hw$_ma Vwë` H«$s‹S>m{df¡ CÚ_r hmoVm ^`m&
AWmZÝVa EH$ A§H$Zm_m _Zwî` Y_© H$s AZw_moXZm H$a lmdñVr ZJar{df¡ EH$ H$ånZm_
nwéf VmHo$ A§{JH$m Zm_m ñÌr CgHo$ An Zm_m nwÌ ^`m gmo A{dZ`r, V~ H$ån Zo AnHy§$ Ka
go {ZH$mg {X`m gmo _hmXþIr ^y{_{df¡ ^«_U H$a¡& Aa AMbZm_m Hw$_ma {nVmHy§$ A{Vdëb^,
gmo AMb Hw$_ma H$s ~‹S>r _mVm Yam CgHo$ VrZ ^mB© Aa AmR> nwÌ, {VÝhm|Zo EH$m§V _| AMb
Ho$ _maUo H$m _§Ì {H$`m gmo `h dmVm© AMb Hw$_ma H$s _mVm Zo OmZr& V~ nwÌHy§$ ^Jm` {X`m&
gmo {VbH$dZ{df¡ CgHo$ nm§d{df¡ H$m§Q>m bm½`m gmo H$ån H$m nwÌ An H$mîR> H$m ^ma boH$a Amdo
gmo AMbHw$_maHy§$ H$m§Q>o Ho$ XþIgy§ H$éUmd§V Xo»`m& V~ AnZo H$mîR> H$m ^ma _ob Nw>ar go Hw$_ma
H$m H$m§Q>m H$m‹T> Hw$_maHy§$ {XIm`m gmo Hw$_ma A{V àgÞ ^`m Aa AnHy§$ H$hm - Vy _oam AMb
Hw$_ma Zm_ `mX a{I`mo& Aa _mo{h ^yn{V gwZo dhm§ _oao {ZH$Q> AmB`mo&
Bg ^m§{V H$h AnHy§$ {dXm {H$`m gmo An J`m& Aa amOnwÌ _hmXþIr H$m¡em§~r ZJar Ho$ {df¡
Am`m, _hmnamH«$_rgmo§ ~mU {dÚm H$m Jwé Omo {d{eImMm`© Cgo OrVH$a à{VîR>m nmB© hþVr gmo
amOm Zo AMb Hw$_maHy§$ ZJa{df¡ ë`m`H$a AnZr BÝÐXÎmm Zm_m nwÌr naUmB©& AZwH«$_H$[a nwÊ`
Ho$ à^md g¡ amO nm`m, gmo A§JXoe Am{X AZoH$ Xoe{ZHy§$ OrVH$a _hmàVmnr _Wwam Am`m, ZJa
Ho$ ~m{ha S>oam {X`m, ~‹S>r goZm gmW& g~ gm_ÝVm| Zo gwÝ`m {H$ `h amOm MÝÐ^Ð H$m nwÌ AMb
Hw$_ma h¡ gmo g~ Am` {_bo& amOm MÝÐ^Ð AHo$bm ah J`m&
V~ amUr Yam Ho ^mB© gy`©Xod Ap½ZXod `_wZmXod BZHy§$ g§{Y H$aZo VmB© ^oOo gmo `o Om`H$a
Hw$_maHy§$ XoI {~bIo hmo` ^mJo, Aa Yam Ho$ AmR> nwÌ hÿ ^mJ JE& AMbHw$_ma H$s _mVm Am`
nwÌHy§$ bo JB© {nVmgy§ {_bm`m, {nVm Zo `mHy§$ amÁ` {X`m& EH$ {XZ amOm AMb Hw$_ma ZQ>m| H$m
Z¥Ë` XoIo Wm Vmhr g_` An Am`m, OmZo BgH$m dZ{df¡ H$m§Q>m H$m‹T>m Wm& gmo Vm{h Xa~mZ
YŠH$m Xo` H$m‹T>o hþVo gmo amOm Zo _Zo {H$E, Aa AnHy§$ ~wbm`m, ~hþV H¥$nm H$ar Aa Omo dmH$s
OÝ_^y{_ lmdñVr ZJar hþVr gmo Vm{h XB©& Aa `o XmoZm| na_{_Ì ^obo hr ah|& EH$ {Xdg
_hmg§nXm Ho$ ^ao CÚmZ{df¡ H«$s‹S>mHy§$ J`o gmo `eg_wÐ AmMm`© H$mo XoIH$[a XmoZm| {_Ì _w{Z ^`o&
gå`H²$ÑpîQ> na_g§`_Hy§$ AmamY, g_m{Y_aU H$a ñdJ©{df¡ CËH¥$îQ> Xod ^`o& Vhm§ go M`H$a
AMbHw$_ma H$m Ord amOm XeaW Ho$ `h eÌw¿Z nwÌ ^`m& AZoH$ ^d Ho$ gå~ÝYgy§ `mH$s

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

618 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_Wwamgy§ A{YH$ àr{V ^B©&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! d¥j H$s N>m`m Omo àmUr ~¡R>çm hmo` Vmo Vm d¥jgy§ àr{V
hmo` h¡& Ohm§ AZoH$ ^d Ya¡ Vhm§ H$s H$hm ~mV? g§gmar Ord{Z H$s Eogr AdñWm h¡& Aa dh
An H$m Ord ñdJ©V¢ M`H$a H¥$Vm§VdH«$ goZmn{V ^`m& `m ^m§{V Y_© Ho$ àgmXV¢ `o XmoZm| {_Ì
gånXmHy§$ àmßV ^`o&
Aa Oo Y_© go a{hV h¢ {VZHo$ H$~hÿ§ gwI Zmht& AZoH$ ^d Ho$ CnmO} XþIê$n _b {VZHo$
Ymo`doHy§$ Y_© H$m godZ hr `mo½` h¡, Aa Ob Ho$ VrW©{ZH$[a _Z H$m _¡b Zmht Ywd¡ h¢& Y_© Ho$
àgmXV¢ eÌw¿Z H$m Ord gwIr ^`m& Eogm OmZH$a {ddoH$s Ord Y_©{df¡ CÚ_r hmodmo& Y_©Hy§$
gwZH$a {OZH$s AmË_H$ë`mU{df¡ àr{V Zmht hmo` h¡ {VZH$m ldU d¥Wm h¡, O¡g¢ Omo ZoÌdmZ gy`©
Ho$ CX`{df¡ Hy$n{df¡ n‹S>o Vmo VmHo$ ZoÌ d¥Wm h¡§&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
eÌw¿Z Ho$ nyd©^d H$m dU©Z H$aZo dmbm BŠ`mUdm± nd© g§nyU© ^`m&&91&&
AWmZÝVa AmH$me{df¡ J_Z H$aUhmao gßV MmaU G${f gßV gy`© g_mZ h¡ H$m§{V {OZH$s
gmo {dhma H$aVo {ZJ«ªW _wZrÝÐ _Wwamnwar Am`o& {VZHo$ Zm_ gwa_Ý`w, lr_Ý`w, lr{ZM`,
gd©gwÝXa, O`dmZ, {dZ`bmbg, gOb{_Ì& `o g~ hr _hmM[aÌ Ho$ nmÌ, A{V gwÝXa, amOm
lrZÝXZ, amUr YaUr gwÝXar Ho$ nwÌ, n¥Ïdr{df¡ à{gÕ& {nVm g{hV àrV§H$a ñdm_r H$m
Ho$dbkmZ XoI à{V~moYHy§$ àmßV ^`o Wo& {nVm Aa àrV§H$a Ho$dbr Ho$ {ZH$Q> _w{Z ^`o Aa EH$
_{hZo H$m ~mbH$ V§wdé$Zm_m nwÌ VmHy§$ amÁ` {X`m& {nVm lrZÝXZ Vmo Ho$dbr ^`m Aa `o gmVm|
_hm_w{Z MmaU G${Õ Am{X AZoH$ G${Õ Ho$ YmaH$ lwVHo$dbr ^`o&
gmo MmVw_m©{gH$ {df¡ _Wwam Ho$ dZ{df¡ ~Q> Ho$ d¥j Vb¡ Am` {damOo& {VZHo$ Vn Ho$
à^mdH$[a M_aoÝÐ H$s àoar _ar Xÿa ^B©, O¡go ídgwaHy§$ XoIH$a ì`{^Mm[aUr Zmar Xÿa ^mJ¡& _Wwam
H$m g_ñV _ÊS>b gwIê$n ^`m, {~Zm ~mho YmÝ` ghO hr CJo, g_ñV amoJ{Zgy§ a{hV _Wwamnwar
Eogr emo^Vr ^B© O¡g¢ ZB© dYy n{VHy§$ XoIH$a àgÞ hmo`& dh _hm_w{Z agn[aË`mJm{X Vn Aa
~obm Vobm njmondmgm{X AZoH$ Vn Ho$ YmaH$, {OZHy§$ Mma _hrZm Mm¡_mgo ahZm Vmo _Wwam Ho$
dZ{df¡, Aa MmaUG${Õ Ho$ à^mdV¢ Mmho Ohm§ Amhma H$a Amd|& gmo EH$ {Z{_f _mÌ{df¡
AmH$me Ho$ _mJ© hmo` nmoXZmnwa nmaUm H$a Amd¢, ~hþ[a {dO`nwa H$a Amd¡& CÎm_ lmdH$ Ho$ Ka
nmÌ ^moOZ H$a g§`_ {Z{_Îm earaHy§$ amI|& H$_© Ho$ {Inm`doHy§$ CÚ_r& EH$ {XZ do Yra dra
_hmemÝV ^md Ho$ YmaH$ Oy‹S>m à_mU YaVr XoI {dhma H$a B©`m© g{_{V Ho$ nmbZhmao Amhma Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 619


g_` A`moÜ`m Am`o& ewÕ {^jm Ho$ boZhmao, àb§{~V h¢ _hm^wOm {OZH$s, Ah©ÔÎm goR> Ho$ Ka
Am` àmßV ^E&
V~ Ah©ÔÎm Zo {dMmar dfm©H$mb{df¡ _w{Z H$m {dhma Zmht, `o Mm¡_mgm n{hbo Vmo `hm§ Am`o
Zmht& Aa _¢ `hm§ Oo Oo gmYw {damOo h¢, Jw\$m _|, ZXr Ho$ Vra, d¥jVb¢, eyÝ` ñWmZH${df¡, dZ
Ho$ M¡Ë`mb`{Z{df¡, Ohm§ Ohm§ Mm¡_mgm gmYw {VîR>o h¢, do _¢ gd© ~§Xo& `h Vmo A~ VH$ XoIo
Zmht& `o AmMmam§J gyÌ H$s Amkm go namL²²>_wI BÀN>m{~hmar h¢, dfm©H$mb{df¡ ^r ^«_Vo {\$a¡ h¢,
{OZ Amkm namL²²>_wI kmZa{hV, {ZamMmar, AmMm`© H$s AmåZm` go a{hV h¡§& {OZ Amkm nmbH$
hmo` Vmo dfm©{df¡ {dhma Š`m| H$a¡? gmo `h Vmo CR> J`m, Aa `mHo$ nwÌ H$s dYy Zo A{V ^pŠV
H$a àmgwH$ Amhma {X`m& gmo _w{Z Amhma bo` ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb` Am` Ohm§ Úw{V^Å>maH$
{damOVo hþE Wo gßVG${f G${Õ Ho$ à^mdH$a YaVr go Mma A§Jwb A{bßV Mbo AmE Aa
M¡Ë`mb`{df¡ YaVr na nJ YaVo AmE& AmMm`© CR> I‹S>o ^E, A{V AmXa go BZHy§$ Z_ñH$ma
{H$`m& Aa Oo Úw{V^Å>maH$ Ho$ {eî` hþVo {VZ g~Zo Z_ñH$ma {H$`m&
~hþ[a `o gßV Vmo {OZ dÝXZmH$[a AmH$me Ho$ _mJ© _Wwam JE& BZHo$ JE nrN>o Ah©ÔÎm goR>
M¡Ë`mb`{df¡ Am`m& V~ Úw{V^Å>maH$ Zo H$hr - gßV _h{f© _hm`moJrída MmaU_w{Z `hm§ AmE
hþVo, Vw_Zo hÿ§ dh ~§Xo h¡§? do _hmnwéf Vn Ho$ YmaH$ h¢, Mma _{hZo _Wwam {Zdmg {H$`m h¡, Aa
Mmh| Ohm§ Ahma bo Om§`& AmO A`moÜ`m{df¡ Ahma {b`m, M¡Ë`mb` Xe©Z H$a JE, h_go
Y_©MMm© H$ar, do _hm VnmoYZ ZJaJm_r ew^ MoîQ>m Ho$ YaUhmao, na_ CXma, Vo _w{Z ~pÝXdo `mo½` h¢&
V~ dh lmdH${Z{df¡ AJ«Ur AmMm`© Ho$ _wIgy§ MmaU _w{Z{Z H$s _{h_m gwZH$a IoX{IÞ
hmo` níMmVmn H$aVm ^`m& {YŠH$ma _mo{h _¢ gå`H²$Xe©Z a{hV dñVw H$m ñdê$n Z {nN>mÝ`m _¢
AË`mMmar {_Ï`mÑpîQ>, _mo g_mZ Am¡a AY_u H$m¡Z? do _hm_w{Z _oao _pÝXa AmhmaHy§$ AmE Aa
_¢ ZdYm ^pŠVH$a Amhma Z {X`m& gmo gmYwHy§$ XoI gÝ_mZ Z H$a¡ Aa ^pŠVH$a AÞ-Ob Z
Xo` gmo {_Ï`mÑpîQ> h¡& _¢ nmnr, nmnmË_m, nmn H$m ^mOZ, _hmqZÚ, _mo g_mZ Am¡a AkmZr
H$m¡Z? _¢ {OZdmUr go {d_wI& A~ _¢ Om¢bJ CZH$m Xe©Z Z H$ê§$ Vm¢bJ _oao _Z H$m Xmh Z
{_Q>o& MmaU _w{Z{Z H$s Vmo `hr ar{V h¡ - Mm¡_mgo {Zdmg Vmo EH$ ñWmZ H$a¢ Amhma AZoH$
ZJar{df¡ H$a Amd¢& MmaU G${Õ Ho$ à^mdH$[a CZHo$ A§J go Ord{ZHy§$ ~mYm Z hmo`&
AWmZÝVa H$m{Îm©H$ H$s nyZm| ZOrH$ OmZ goR> Ah©ÔÎm _hmgå`H$²ÑpîQ> Z¥nVwë` {d^y{V
OmHo$, A`moÜ`mV¢ _WwamHy§$ gd©Hw$Qw>å~ g{hV gßVG${f Ho$ nyOZ {Z{_Îm Mmë`m& OmZm h¡ _w{Z{Z
H$m _mhmËå` OmZo, Aa AnZr ~maå~ma {ZÝXm H$a¡ h¡& aW hmWr {n`mXo Vwa§J{Z Ho$ Agdma

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

620 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


BË`m{X ~‹S>r goZm g{hV `moJrída{Z H$s nyOmHy§$ erK« hr Mmë`m& ~‹S>r {d^y{V H$a `wŠV ew^
Ü`mZ{df¡ VËna H$m{V©H$ gwXr gßV_r Ho$ {XZ _w{Z{Z Ho$ MaU{df¡ Om` nhþ§Mm& dh CÎm_
gå`ŠËd H$m YmaH$ {d{Ynyd©H$ _w{Z dÝXZm H$a _Wwam{df¡ A{V emo^m H$amdVm ^`m& _Wwam
ñdJ© g_mZ gmohVr ^B©&
`h d¥Îmm§V gwZ eÌw¿Z erK« hr _hmVwa§J MT>çm gßVG${f{Z Ho$ {ZH$Q> Am`m Aa eÌw¿Z H$s
_mVm gwà^m ^r _w{Z{Z H$s ^pŠV H$a nwÌ Ho$ nrN>o hr AmB©& Aa eÌw¿Z Z_ñH$ma H$a _w{Z{Z Ho$
_wI Y_© ldU H$aVm ^`m& _w{Z H$hVo ^E, ho Z¥n! `h g§gma Agma h¡, drVamJ H$m _mJ© gma
h¡, Ohm§ lmdH$ Ho$ ~mah d«V H$ho, _w{Z Ho$ AR>mB©g _ybJwU H$ho& _wZr{ZHy§$ {ZXm}f Amhma boZm&
AH¥$V AH$m[aV amJa{hV àmgwH$ Amhma {d{Ynyd©H$ br`o `moJrídam| Ho$ Vn H$s ~‹T>dmar hmo`&
V~ dh eÌw¿Z H$hVm ^`m - ho Xod! AmnHo$ Am`o `m ZJaV¢ _ar JB©, amoJ JE, Xþ{^©j J`m,
g~ {d¿Z JE, gw{^j ^`m, g~ gmVm ^B©, àOm Ho$ XþI JE, g~ g_¥{Õ ^B©, O¡go gy`© Ho$
CX`V¢ H$_bZr \y$b¡, H$B© EH$ {XZ Amn `hm§ hr {VîR>mo&
V~ _w{Z H$hVo ^E - ho eÌw¿Z! {OZ Amkm {gdm` A{YH$ ahZm C{MV Zmht& `h
MVwW©H$mb Y_© Ho$ CÚmoV H$m H$maU h¡& `m{df¡ _wZrÝÐ H$m Y_© ^ì`Ord Yma¡ h¢, {OZ Amkm
nmb¡ h¡§, _hm_w{Z Ho$ Ho$dbkmZ àH$Q> hmo` h¡& _w{Zgwwd«VZmW Vmo _wŠV ^E, A~ Z{_, Zo{_,
nmíd©, _hmdra Mma VrWªH$a Am¡a hmod|Jo&
~hþ[a n§M_H$mb Om{h XþI_mH$mb H${h`o gmo Y_© H$s Ý`yZVm ê$n àdV}Jm& Vm g_`
nmI§S>r Ord{ZH$a {OZemgZ A{V D§$Mm h¡ Vmohÿ AmÀN>m{XV hmo`Jm, O¡g¢ aOH$a gy`© H$m q~~
AmÀN>m{XV hmo` nmI§S>r {ZX©B© X`m Y_©Hy§$ bmonH$a qhgm H$m _mJ© àdV©Z H$a|Jo& Vm g_` _gmZ
g_mZ J«m_, Aa àoV g_mZ bmoH$, Hw$MoîQ>m Ho$ H$aUhmao hmod|Jo, _hmHw$Y_©{df¡ àdrU H«y$a Mmoa
nmI§S>r, XþîQ> Ord {VZH$a n¥Ïdr nr{‹S>V hmo`Jr& {H$gmZ XþIr hmod|Jo, àOm {ZY©Z hmo`Jr,
_hmqhgH$ Ord naOrdZ Ho$ KmVH$ hmod|Jo, {ZaÝVa qhgm H$s ~‹T>dmar hmo`Jr, nwÌ _mVm {nVm
H$s Amkm go {d_wI hmod|Jo, Aa _mVm {nVm hÿ ñZoh a{hV hmod|Jo& Aa H${bH$mb{df¡ amOm bwQ>oao
hmod|Jo, H$moB© gwIr ZOa Z AmdoJm& H${hdo Ho$ gwIr do nmn{MÎm XþJ©{V H$s Xm`H$, Hw$H$Wm H$a
nañna nmn CnOmd|Jo&
ho eÌw¿Z! H${bH$mb{df¡ H$fm` H$s ~hþbVm hmodoJr, Aa A{Ve` g_ñV {db` Omd|Jo&
MmaU _w{Z, Xod, {dÚmYa{Z H$m AmdZm Z hmo`Jm& AkmZr bmoH$ Z½Z _wÐm Ho$ YmaH$ _w{ZZHy§$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 621


XoI {ZÝXm H$a|Jo, _{bZ {MÎm _y‹T> OZ A`mo½` H$mo `mo½` OmZ|Jo& O¡go nV§J XrnH$ H$s {eIm{df¡
n‹S>o V¡go AkmZr nmnn§W{df¡ n‹S> XþJ©{V Ho$ XþI ^moJ|Jo& Aa Oo _hmem§V ñd^md {VZH$s XþîQ>
qZXm H$a|Jo, {df`r Ord{ZHy§$ ^pŠVH$a nyO|Jo& XrZ AZmW Ord{ZHy§$ X`m ^mdH$a H$moB© Z XodoJm,
gmo d¥Wm Om`Jm& O¡go {ebm{df¡ ~rO ~mo` {ZaÝVa gtMo Vmo hþ H$Nw> H$m`©H$mar Zmht, O¡go Hw$erb
nwéf{ZHy§$ {dZ` ^pŠVH$a Xr`m H$ë`mUH$mar Zht& Omo H$moB© _w{ZZ H$s Adkm H$a¡ h¡ Aa {_Ï`m
_m{J©`m|Hy§$ ^pŠVH$a nyO¡ h¡ gmo _b`m{J[aMÝXZHy§$ VOH$a H§$Q>H$d¥jHy§$ A§JrH$ma H$a¡ h¡&
Eogm OmZH$a ho dËg! Vy XmZ nyOmH$[a OÝ_ H¥$VmW© H$a, J¥hñWrHy§$ XmZ nyOm hr H$ë`mU
H$s h¡, Aa g_ñV _Wwam Ho$ bmoH$ Y_©{df¡ VËna hmodmo, X`m nmbmo, gmY{_©`m| go dmËgë` Ymamo,
{OZemgZ H$s à^mdZm H$ahþ, Ka Ka {OZq~~ Wmnhþ, nyOm A{^foH$ H$s àd¥{Îm H$ahþ, OmH$[a
g~ em§{V hmo, Omo {OZ Y_© H$m AmamYZ Z H$aoJm Aa OmHo$ Ka{df¡ {OZ nyOm Z hmo`Jr, XmZ
Z hmodoJm Vm{h AmnXm nr‹S>oJr& O¡go _¥JHy§$ ì`mK«r ^I¡ V¡go Y_© a{hVHy§$ _ar ^I¡Jr& A§JwîR>
à_mU hÿ {OZoÝÐ H$s à{V_m {OgHo$ {damOoJr CgHo$ Ka{df¡ _ar `y ^mOoJr O¡go Jé‹S> Ho$ ^`
go Zm{JZr ^mJo& `o dMZ _w{Z{Z Ho$ gwZ eÌw¿Z Zo H$hr - ho à^mo! Omo Amn Amkm H$ar Ë`m|
hr bmoH$ Y_©{df¡ àdV¤Jo&
AWmZÝVa _w{Z AmH$me_mJ© {dhma H$a AZoH$ {Zdm©U ^y{_ ~§XH$[a grVm Ho$ AmhmaHy§$
Am`o& H¡$go h¢ _w{Z? Vn hr h¡ YZ {OZHo$& grVm _hmhf©Hy§$ àmßV hmo` lÕm Am{X JwUm|H$[a
_§{S>V na_ AÞH$a {d{Ynyd©H$ nmaUm H$amdVr ^B©& _w{Z Amhma bo` AmH$me Ho$ _mJ© {dhma
H$a JE& eÌw¿Z Zo ZJar Ho$ ~m{ha Aa ^rVa AZoH$ {OZ_pÝXa H$amE& Ka Aa {OZà{V_m
nYamBª, ZJar g~ CnÐda{hV ^B©& dZ CndZ \$b nwînm{XH$ H$a emo{^V ^E, dm{nH$m gamodar
H$_bm| H$a _§{S>V gmohVr ^B©, njr eãX H$aVo ^E, H¡$bme Ho$ VQ>g_mZ CÁÁdb _pÝXa ZoÌm|Hy§$
AmZÝXH$mar {d_mZ Vwë` gmohVo ^E, Aa gd© {H$gmU bmoH$ gånXm H$a ^ao gwIgy§ {Zdmg H$aVo
^E& {J[a Ho$ {eIa g_mZ D§$Mo AZmOm| Ho$ T>oa Jmdm|{df¡ gmohVo ^E& ñdU© aËZm{XH$ H$s
n¥Ïdr{df¡ {dñVrU©Vm hmoVr ^B©& gH$b bmoH$ gwIr, am_ Ho$ amÁ`{df¡ Xodm| g_mZ AVwb {d^y{V
Ho$ YmaH$, Y_© AW© H$m_{df¡ VËna hmoVo ^E&
eÌw¿Z _Wwam{df¡ amÁ` H$a¡& am_ Ho$ àVmn go AZoH$ amOmdm| na Amkm H$aVm gmoh¡, O¡g¢
Xodr{df¡ déU gmoh&o `m ^m§{V _Wwamnwar H$m G${Õ Ho$ Ymar _w{ZZ Ho$ àVmnH$[a CnÐd Xÿa hmoVm ^`m&
Omo `h AÜ`m` ~m§Mo gwZo gmo nwéf - ew^Zm_ ew^ JmoÌ ew^ gmVm doXZr` H$m ~§Y H$a¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

622 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Omo gmYwdm| H$s ^pŠV{df¡ AZwamJr hmo` Aa gmYwdm| H$m g_mJ_ Mmho dh _Zdm§{N>V \$bHy§$
àmßV hmo`& `m gmYwdm| Ho$ g§JHy§$ nm`H$[a Y_©Hy§$ AmamYH$a àmUr gy`© go ^r A{YH$ XrpßVHy§$
àmßV hmohþ&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfm dM{ZH$m{df¡
_Wwam H$m CngJ© {ZdmaU dU©Z H$aZo dmbm ~mZdodm± nd© g§nyU© ^`m&&92&&
AWmZÝVa {dO`mY© H$s X{jU loUr{df¡ aËZnwa Zm_m ZJa, dhm§ amOm aËZaW, CgH$s amUr
nyU©MÝÐmZZm, CgHo$ nwÌr _Zmoa_m _hm ê$ndVr& Cgo `m¡dZdVr XoI amOm da Ty>§T>do H$s ~w{ÕH$a
ì`mHw$b ^`m& _§{Ì`m|gy§ _§Ì {H$`m {H$ `h Hw$_mar H$m¡ZHy§$ naUmD$§? `m ^m§{V amOm qMVm`wŠV&
H$B© EH$ {XZ JE EH$ {XZ amOm H$s g^m{df¡ ZmaX Am`m& amOm Zo ~hþV gÝ_mZ {H$`m& ZmaX
g~ hr bm¡{H$H$ ar{V`m|{df¡ àdrU, Cgo amOm Zo nwÌr Ho$ {ddmhZo H$m d¥Îmm§V nyN>çm& V~ ZmaX
Zo H$hr am_ H$m ^mB© bú_U _hm gwÝXa h¡, OJV{df¡ _w»` h¡, MH«$ Ho$ à^mdH$a ZdmE h¢ g_ñV
ZaoÝÐ {OgZo, Eogr H$Ý`m CgHo$ öX`{df¡ AmZÝXXm{`Zr hmodo, O¡go Hw$_wXZr Ho$ dZHy§$ Mm§XZr
AmZÝXXm{`Zr hmo& O~ `m ^m§{V ZmaX Zo H$hr V~ aËZaW Ho$ nwÌ h[adoJ _ZmodoJ dm`wdoJm{X
_hm_mZr ñdOZm| Ho$ KmVH$a CnÁ`m h¡ d¡a {OZHo$, àb`H$mb H$s Ap½Z g_mZ àÁd{bV hmo`
H$hVo ^E - Omo h_mam eÌw, {Ogo h_ _mam Mmh| Cgo H$Ý`m H¡$g¢ Xod|? `h ZmaX XþamMmar h¡,
Bgo `hm§ go H$mT>hþ&
Eogo dMZ amOnwÌm| Ho$ gwZ qH$H$a ZmaX na Xm¡‹S>o V~ ZmaX AmH$me_mJ© go {dhma H$a erK«
hr A`moÜ`m bú_U n¡ Am`m& AZoH$ Xoem§Va H$s dmVm© H$h aËZaWH$s nwÌr _Zmoa_m H$m {MÌm_
{XIm`m, gmo dh H$Ý`m VrZ bmoH$ H$s gwÝX[a`m| H$m ê$n EH$Ì H$a _mZm| ~ZmB© h¡& gmo bú_U
{MÌnQ> XoI A{V _mo{hV hmo` H$m_ Ho$ de ^`m& `Ú{n _hm Yra dra h¡ VWm{n der^yV hmo`
J`m& _Z{df¡ {dMmaVm ^`m Omo `h ñÌraËZ _wPo Z àmßV hmo` Vmo _oam amÁ` {Zî\$b Aa OrVì`
d¥Wm& bú_U ZmaXgy§ H$hVm ^`m - ho ^JdZ²! AmnZo _oao JwUH$sV©Z {H$`o, Aa CZ XþîQ>m| Zo
Amngy§ {damoY {H$`m, gmo do nmnr àMÊS> _mZr, _hm jwÐ, XþamË_m, H$m`© Ho$ {dMmagy§ a{hV h§¡
CZH$m _mZ _¢ Xÿa H$ê§$Jm& Amn g_mYmZ{df¡ {MÎm bmdmo& {Vhmao MaU _oao {ga na h¢ Aa CZ
XþîQ>{ZHy§$ {Vhmao nm`Z nmSy>§Jm& Eogm H$hH$a {dam{YV {dÚmYaHy§$ ~wbm`m Aa H$hr aËZnwa D$na
h_mar erK« hr V¡`mar h¡& VmV¢ nÌ {bI {dÚmYa{ZHy§$ ~wbmdmo, aU H$m ga§Om_ H$amdmo&
V~ {dam{YV Zo g~{ZHy§$ nÌ nR>m`o& do _hmgoZm g{hV erK« hr AmE& bú_U am_ g{hV
gd© Z¥nmo§Hy§$$ boH$a aËZnwa H$s Va\$ Mmbo, O¡go bmoH$nmbm| g{hV BÝÐ Mmbo& OrV {OgHo$ gÝ_wI
h¡, ZmZm àH$ma Ho$ eñÌm| Ho$ g_yhH$a AmÀN>m{XV H$ar h¢ gy`© H$s {H$aU OmZo, gmo aËZnwa Om`

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 623


nhþ§Mo, CÁÁdb N>ÌH$a emo{^V& V~ amOm aËZaW naMH«$ Am`m OmZ AnZr g_ñV goZmg{hV
`wÕHy§$ {ZH$ñ`m _hmVoOH$a, gmo MH«$ H$amoV Hw$R>ma ~mU IS²>J ~aN>r nme JXm{X Am`wY{ZH$a
{VZHo$ nañna _hm`wÕ ^`m& AßgamAm| Ho$ g_yh `wÕ XoI `moYmdm| na nwînd¥pîQ> H$aVo ^E&
bú_U na goZmê$n g_wÐ Ho$ gmo{IdoHy§$ ~‹S>dmZb g_mZ Amn `wÕ H$aZoHy§$ CÚ_r ^`m& naMH«$
Ho$ `moYmê$n ObMam| Ho$ j` H$m H$maU, gmo bú_U Ho$ ^`H$a aWm| Ho$, Vwa§Jm| Ho$, hm{W`m| Ho$,
Agdma g~ Xem| {XemAm|Hy§$ ^mJo, Aa BÝÐ g_mZ h¡ epŠV {OZH$s, Eogo lram_ Aa gwJ«rd
hZw_mZ BË`m{X g~ hr `wÕHy§$ àdaVo& BZ `moYmAm| H$a {dÚmYam| H$s goZm Eogo ^mJr O¡go
ndZH$a _oK nQ>b {dbm` Omd¡§&
V~ aËZaW Ho$ nwÌm|Hy§$ ^mJVo XoI ZmaX Zo na_ h{f©V hmo` Vmbr Xo` h§gH$a H$hm - Aao
aËZaW Ho$ nwÌ hmo! Vw_ _hmMnb, XþamMmar, _§X~w{Õ, bú_U Ho$ JwUm| H$s CÀMVm Z gh gHo$
Vmo A~ An_mZHy§$ nm` Š`m| ^mJmo hmo? V~ CÝhm|Zo Hw$N> Odm~ Zht {X`m& Cgr g_` _Zmoa_m
H$Ý`m AZoH$ g{I`m| g{hV aW na M‹T>H$a _hmào_ H$s ^ar bú_U Ho$ g_rn AmB© O¡g¢ BÝÐmUr
BÝÐ Ho$ g_rn Amd¡& Cgo XoI H$a bú_U H«$moYa{hV ^E, ^wHw${Q> M‹T> ahr Wr gmo erVb dXZ
^E& H$Ý`m AmZÝX H$s CnOmdZ hmar& V~ amOm aËZaW AnZo nwÌm| g{hV _mZ VO ZmZm àH$ma
H$s ^|Q> boH$a lr am_ bú_U Ho$ g_rn Am`m& amOm Xoe H$mb H$s {d{YHy§$ OmZ¡ h¡ Aa XoIm
h¡ AnZm Aa BZH$m nwéfmW© {OgZo&
V~ ZmaX g~Ho$ ~rM aËZaWHy§$ H$hVo ^E - ho aËZaW! A~ Voar H$hm dmVm© Vy aËZaW h¡
{H$ aOaW h¡? d¥Wm _mZ H$a¡ hþVm gmo Zmam`U ~bXdm| go _mZ H$a H$hm? Aa Vmbr ~Om`
aËZaW Ho$ nwÌm| go h§gH$a H$hVm ^`m - hmo aËZaW Ho$ nwÌ hmo! `h dmgwXod {OZHy§$ Vw_ AnZo
Ka{df¡ CÕV MoîQ>m ê$n hmo` _Z{df¡ Am`m gmo hr H$hr, A~ nm`Z Š`m| n‹S>mo hmo?
V~ do H$hVo ^E - ho ZmaX! {Vhmam H$mon ^r JwU H$a¡, Omo Vw_ h_go H$mon {H$`m Vmo ~‹S>o
nwéfm| H$m gå~ÝY ^`m& BZH$m gå~ÝY Xþb©^ h¡& `m ^m§{V jU_mÌ dmVm© H$[a g~ ZJa{df¡ JE&
lram_Hy§$ lrXm_m naUmB©, a{V g_mZ h¡ ê$n OmH$m& Cgo nm`H$a am_ AmZÝX go a_Vo ^E& Aa
_Zmoa_m bú_UHy§$ naUmB© gmo gmjmV² _Zmoa_m hr h¡& `m ^m§{V nwÊ` Ho$ à^mdH$[a AX²^wV dñVw
H$s àmpßV hmo` h¡& VmV¢ ^ì`Ord gy`© go A{YH$ àH$meê$n Omo drVamJ H$m _mJ© Cgo OmZH$a
X`m Y_© H$s AmamYZm H$ahþ&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfm dM{ZH$m{df¡
am_Hy§$ lrXm_m H$m bm^ Aa bú_UHy§$ _Zmoa_m H$m bm^ dU©Z H$aZo dmbm {VamUdodm±
nd© g§nyU© ^`m&&93&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

624 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AWmZÝVa Am¡a ^r {dO`mY© Ho$ X{jU loUr{df¡ {dÚmYa hþVo do g~ bú_U Zo `wÕH$a
OrVo& H¡$gm h¡ `wÕ? Ohm§ ZmZm àH$ma Ho$ eñÌm| Ho$ àhmaH$[a, Aa goZm Ho$ g§KÅ>H$a A§YH$ma hmo`
ahm h¡&
Jm¡V_ ñdm_r H$ho h¢ - ho lo{UH$! do {dÚmYa AË`ÝV Xþñgh _hm{dfYa g_mZ hþVo gmo
g~ am_ bú_U Ho$ àVmnH$a _Zê$n {df go a{hV hmo` JE, BZHo$ godH$ ^E& {VZH$s amOYmZr
Xodm| H$s nwar g_mZ, {VZHo$ Zm_ H$B©EH$ VwPo H$hÿ§ hÿ§ - a{dà^, KZà^, H$m§MZà^, _oKà^,
{ed_pÝXa, J§Yd©JrV, A_¥Vnwa, bú_rYa, {H$Þanwa, _oKHy$Q>, _Ë`©J{V, MH«$nwa, aWZynwa,
~hþad, lr_b`, lr J¥h, A[a¨O`, ^mñH$aà^, Á`mo{Vnwa, MÝÐnwa, J§Yma, _b`, qghnwa,
lr{dO`nwa, ^Ðnwa, `jnwa, {VbH$, ñWmZH$ BË`m{X ~‹S>o ~‹S>o ZJa gmo g~ am_ bú_U Zo de
_| {H$E&
g~ n¥ÏdrHy§$ OrV gßV aËZH$a g{hV bú_U Zmam`U Ho$ nX H$m ^moŠVm hmoVm ^`m& gßV
aËZm| Ho$ Zm_ MH«$, e§I, YZwf, epŠV, JXm, IS²>J, H$m¡ñVw^_{U& Aa am_ Ho$ Mma hb, _ygb,
aËZ_mbm, JXm& `m ^m§{V XmoZm| ^mB© A^oX^md n¥Ïdr H$m amÁ` H$a¡&
V~ lo{UH$ Jm¡V_ ñdm_rHy§$ nyN>Vm ^`m - ho ^JdZ²! {Vhmao àgmX go _¢ am_ bú_U H$m
_mhmËå` {d{Ynyd©H$ gwÝ`m& A~ bdU A§Hw$e H$s CËn{Îm Aa bú_U Ho$ nwÌm| H$m dU©Z gwZm
Mmhÿ§ hÿ§, gmo Amn H$hmo&
V~ Jm¡V_ JUYa H$hVo ^E - ho amOZ²! _¢ H$hÿ§ hÿ§, gwZ - am_ bú_U OJV{df¡ àYmZ
nwéf {Z:H§$Q>H$ amÁ` ^moJVo ^E& {VZHo$ {XZ, nj, _mg df©, gwI go ì`VrV hm|`& {OZHo$ ~‹S>o
Hw$b H$mo CnOr Xodm§JZm g_mZ ñÌr, bú_U Ho$ gmobh hOma, {VZ{df¡ AmR> nQ>amUr,
H$s{V©g_mZ, bú_rg_mZ, a{V g_mZ JwUd§Vr, erbd§Vr, AZoH$ H$bm{df¡ {ZnwU, _hm-gm¡å`,
gwÝXamH$ma {VZHo$ Zm_ - àW_ nQ>amUr amOm ÐmoU_oK H$s nwÌr {deë`m, XÿOr ê$ndVr {Og
g_mZ Am¡a ê$ndmZ Zmht, VrOr dZ_mbm, Mm¡Wr H$ë`mU_mbm, nm§M_r a{V_mbm, N>R>r
{OZnX²_m {OgZo AnZo _wI H$s emo^mH$a H$_b OrVo, gmV_r ^JdVr, AmR>_r _Zmoa_m& Aa
am_ Ho$ amUr AmR> hOma Xodm§JZm g_mZ {VZ{df¡ Mma nQ>amUr OJV{df¡ à{gÕ h¡ H$s{V©
{OZH$s& {OZ{df¡ àW_ OmZH$s, XÿOr à^mdVr, VrOr a{Và^m, Mm¡Wr lrXm_m& BZ g~m| Ho$
_Ü` grVm gwÝXa bjU Eogr gmoh¡ Á`m| Vmam{Z{df¡ MÝÐH$bm& Aa bú_U Ho$ nwÌ A‹T>mB©g¡
{VZ{df¡ H$B©`H$m| Ho$ Zm_ H$hÿ§ hÿ§ gmo gwZmo -
d¥f^, YaU, MÝÐ, ea^, _H$aÜdO, h[aZmJ, lrYa, _XZ& dh _hmà{gÕ, gwÝXa MoîQ>m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 625


Ho$ YmaH$ {OZHo$ JwU{ZH$a g~ bmo{H$Z Ho$ _Z AZwamJr Aa {deë`m H$m nwÌ lrYa A`moÜ`m
_| Eogm gmoh¡ O¡gm AmH$me{df¡ MÝÐ_m Aa ê$ndVr H$m nwÌ n¥Ïdr{VbH$, gmo n¥Ïdr{df¡ à{gÕ,
Aa H$ë`mU _mbm H$m nwÌ _hmH$ë`mU H$m ^mOZ _§Jb, Aa nX²_mdVr H$m nwÌ {d_bà^, Aa
dZ_mbm H$m nwÌ AOw©Zd¥j, Aa A{Vdr`© H$s nwÌr H$m nwÌ lrHo$er, Aa ^JdVr H$m nwÌ
gË`Ho$er, Aa _Zmoa_m H$m nwÌ gwnmíd©H$s{V©, `o g~ hr _hm ~bdmZ namH«$_ Ho$ YmaH$, eñÌ
emñÌ {dÚm _| àdrU& BZ g~ ^mB©{Z _| nañna A{YH$ àr{V& O¡g¢ ZI _m§g _| Ñ‹T>, H$^r ^r
OwXo Z hmod|, V¡g¢ ^mB© OwXo Zmht& `mo½` h¡ MoîQ>m {OZH$s, nañna ào_ Ho$ ^ao, dh CgHo$ öX` _|
{VîR>¡, dh dmHo$ öX` _| {VîR¡>& O¡g¢ ñdJ©{df¡ Xod a_¢ V¡g¢ `o Hw$_ma A`moÜ`mnwar _| a_Vo ^E&
Oo àmUr nwÊ`m{YH$mar h¢, nyd© nwÊ` CnmO£ h¢, _hm ew^{MÎm h¢, {VZHo$ OÝ_ go boH$a gH$b
_Zmoha dñVw hr Am` {_b¡ h¢& aKwd§e{Z Ho$ gm‹T>o Mma H$mo{Q> Hw$_ma _hm_Zmok MoîQ>m Ho$ YmaH$,
ZJa Ho$ dZ CndZm{X _| _hm_Zmok MoîQ>mg{hV Xod{Zg_mZ a_Vo ^E& Aa am_ bú_U Ho$ gmobh
hOma _wHw$Q>~Õ amOm gy`©hÿ V¢ A{YH$ VoO Ho$ YmaH$ godH$ hmoVo ^E&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfm dM{ZH$m{df¡
am_ bú_U H$s G${Õ dU©Z H$aZo dmbm Mm¡amZdodm± nd© g§nyU© ^`m&&94&&
AWmZÝVa am_ bú_U Ho$ {XZ A{V AmZÝXgy§ ì`VrV hmo` h¢& Y_© AW© H$m_ `o VrZm| BZHo$
A{déÕ hmoVo ^E& EH$ g_` grVm gwIgy§ {d_mZ g_mZ Omo _{hb Vm{df¡ eaX Ho$ _oK g_mZ
CÁÁdb goO na gmodVr Wr& gmo {nN>bo n{ha dh H$_bZ`Zr Xmo` ñdßZ XoIVr ^B©& ~hþ[a
{Xì` dm{XÌ{Z Ho$ ZmX gwZ à{V~moYHy§$ àmßV ^B©& {Z_©b à^mV ^E ñZmZm{X Xoh{H«$`m H$a
g{IZg{hV ñdm_r n¡ JB©& Om`H$a nyN>Vr ^B© - ho ZmW! _¢ AmO am{Ì{df¡ ñdßZ XoIo {VZH$m
\$b H$hmo& Xmo` CËH¥$îQ> AîQ>mnX, eaX Ho$ MÝÐ_mg_mZ CÁÁdb, Aa jmo^Hy§$ àmßV ^`m Omo
g_wÐ VmHo$ eãXg_mZ {OZHo$ eãX H¡$bme Ho$ {eIa g_mZ gwÝXa, gd© Am^aU{ZH$[a _§{S>V,
_hm_Zmoha h¢ Ho$e {OZHo$, Aa CÁÁdb h¡ Xm‹T> {OZH$s, gmo _oao _wI _| n¡R>o& Aa nwînH$ {d_mZ
Ho$ {eIa go à~b ndZ Ho$ PH$moa H$[a _¢ n¥Ïdr{df¡ n‹S>r&
V~ lram_MÝÐ H$hVo ^E - ho gwÝXar! Xmo` AîQ>mnX, _wI _| n¡R>o XoI¡ VmHo$ \$bH$a Voao
Xmo` nwÌ hmo`|Jo& Aa nwînH$ {d_mZ go n¥Ïdr{df¡ n‹S>Zm àeñV Zmht gmo H$Nw> qMVm Z H$amo, XmZ
Ho$ à^md go H«y$a J«h em§V hmod|Jo&
AWmZÝVa ~gÝV g_`ê$nr amOm Am`m, {VbH$ Om{V Ho$ d¥j \y$bo, gmoB© CgHo$ ~IVa,
Aa Zr_ Om{V Ho$ d¥j \y$bo ~oB© JOamO, {VZ na Amê$‹T>, Aa Am_ _m¡a Am`o gmo _mZm| ~g§V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

626 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$m YZwf, Aa H$_b \y$bo gmo ~g§V Ho$ ~mU, Aa Ho$gar \y$b|, ~oB© a{VamO Ho$ VaH$e, Aa ^«_a
Jw§Oma H$a¡ h¢ gmo _mZm| {Z_©b íbmoH$m| H$a ~g§V Z¥n H$m `e Jmd¡ h¢& Aa H$Xå~ \y$bo, {VZH$s
gwJÝY ndZ Amd¡ h¡, gmoB© _mZm| ~g§V Z¥n Ho$ {Zídmg ^`o& Aa _mbVr Ho$ \y$b \y$bo, gmo _mZm|
~g§V erVH$mbm{XH$ AnZo eÌw{Z H$mo h§g¡ h¡, Aa H$mo`b {_îQ> dmUr ~mobo¡ h¡ gmo _mZm| ~g§V
amOm Ho$ dMZ h¡&
`m ^m§{V ~g§V g_` Z¥n{V H$s gr brbm Yao Am`m& ~g§V H$s brbm bmoH${ZHy§$ H$m_ H$m
CÛoJ CnOmdZhmar h¡& ~hþ[a `h ~g§V _mZmo§ qgh hr h¡& A§H$moQ> Om{V d¥jm{XH$ Ho$ \y$b, ~oB©
h¢ ZI OmHo$, Aa Hw$adH$ Om{V Ho$ d¥j{Z Ho$ \y$b AmE VoB© ^E Xm‹T> OmHo$, Aa _hmaŠV AemoH$
Ho$ nwîn ~oB© h¢ ZoÌ OmHo$, Aa M§Mb nëbd ~oB© h¢ {Oˆm {OZH$s, Eogm ~g§V Ho$gar Am` àmßV
^`m& bmoH$m| Ho$ _Z H$s d¥{Îm, gmoB© ^B© Jw\$m, {VZ_| n¡R>m& _hoÝÐ Zm_m CÚmZ ZÝXZdZ g_mZ
gXm hr gwÝXa h¡& gmo ~g§V g_` A{VgwÝXa hmoVm ^`m&
ZmZm àH$ma Ho$ nwîn{Z H$s nmI§S>r Aa ZmZm àH$ma H$s Hy§$nb X{jU{X{e H$s ndZH$a
hmbVr ^Bª& gmo _mZm| CÝ_Îm ^Bª Ky_¡ h¢& Aa dm{nH$m H$_bm{XH$H$[a AmÀN>m{XV Aa n{j{Z
Ho$ g_yh ZmX H$a¡ h¢& Aa bmoH$ {gdmUm| na VWm Vra na ~¡R>o h¢& Aa h§g gmag MH$dm H«$m¢M
_Zmoha eãX H$a¡ h¢& Aa H$ma§S> ~mob aho h¢& BË`m{X _Zmoha n{j{Z Ho$ _Zmoha eãXH$[a amJr
nwéf{ZHy§$ amJ CnOmd¡ h¢& njr Ob{df¡ n‹S>o h¢, Aa CR>¡ h¢, {VZH$a {Z_©b Ob H$bmobê$n hmo`
ahçm h¡& Ob Vmo H$_bm{XH$ H$a ^açm h¡, Aa ñWb Omo h¡ gmo ñWb nX²_m{XH$ nwîn{ZH$a ^ao
h¢& Aa AmH$me nwîn{Z H$s _H$a§XH$[a _§{S>V hmo` ahçm h¡& \y$b{Z Ho$ JwÀN>o Aa bVm d¥j
AZoH$ àH$ma Ho$ \y$b aho h¢& dZñn{V H$s na_ emo^m hmo` ahr h¡& Vm g_` grVm H$Nw> J^© Ho$
^maH$a Xþ~©b eara ^B©&
V~ am_ nyN>Vo ^E - ho H$m§V!o Voao Omo A{^bmfm hmo` gmo nyU© H$ê§$& V~ grVm H$hVr ^B© -
ho ZmW! AZoH$ M¡Ë`mb`{Z Ho$ Xe©Z H$[ado H$s _oao dm§N>m h¡& ^JdmZ Ho$ à{Vq~~ nm§Mm| dU© Ho$
bmoH${df¡ _§Jbê$n {VZHy§$ Z_ñH$ma H$[adoHy§$ _oam _ZmoaW h¡& ñdU© aËZ_B© nwîn{ZH$a {OZoÝÐHy§$
nyOy§ - `h _oao _hm lÕm h¡& Aa H$hm ~m§Ny>?
`o grVm Ho$ dMZ gwZH$a am_ h{f©V ^`o, \y$b J`m h¡ _wI H$_b {OZH$m, amObmoH$ {df¡
{damOVo hþVo gmo Ûmanmbr H$mo ~wbm` Amkm H$ar {H$ ho ^Ðo! _§{Ì{ZHy§$ Amkm nhþ§Mmdmo Omo g_ñV
M¡Ë`mb`{Z{df¡ à^mdZm H$a¢& Aa _hoÝÐmoX`Zm_m CÚmZ{df¡ Oo M¡Ë`mb` h¡ {VZH$s emo^m
H$amd|& Aa gd© bmoH$Hy§$ Amkm nhþ§Mmdmo {H$ {OZ_pÝXa {df¡ nyOm à^mdZm Am{X A{V CËgd

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 627


H$a¢& Aa VmoaU ÜdOm K§Q>m Pmbar MÝXmodm gm`dmZ _hm_Zmoha dñÌ{Z Ho$ ~Zmd|, VWm gwÝXa
g_ñV CnH$aU Xohþam M‹T>md|, bmoH$ g_ñV n¥Ïdr{df¡ {OZnyOm H$a¢& Aa H¡$bme gå_oX{eIa
nmdmnwa Månmnwa {JaZma eÌw§O` _m§JrVw§Jr Am{X {Zdm©U joÌ{Z{df¡ {deof emo^m H$amdmo&
H$ë`mUê$n Xmohþbm grVm Hy§$ CnÁ`m h¡ gmo n¥Ïdr{df¡ {OZnyOm H$s àd¥{Îm H$ahþ& h_ grVmg{hV
Y_©joÌ{Z{df¡ {dhma H$a|Jo&
`h am_ H$s Amkm gwZ dh Ûmanmbr AnZo R>m¡a AÝ`Hy§$ amIH$a Om` _§{Ì{ZHy§$ Amkm
nhþ§MmdVr ^B©& Aa do ñdm_r H$s Amkm à_mU AnZo qH$H$a{ZHy§$ Amkm H$aVo ^E& gd©
M¡Ë`mb`{Z{df¡ emo^m H$amB©, Aa _hm nd©Vm| H$s Jw\$m Ho$ Ûma nyU© H$be Wmno, _mo{V{Z Ho$
hma{ZH$a emo{^V, Aa {demb ñdU© H$s ^r{V{df¡ _{U{Z Ho$ {MÌm_ aMo& _hoÝÐmoX` Zm_ CÚmZ
H$s emo^m ZÝXZ dZ H$s emo^m g_mZ H$a AË`ÝV {Z_©b ewÕ _{U{Z Ho$ Xn©U Wå^{df¡ Wmno,
Aa PamoI{Z Ho$ _wI{df¡ {Z_©b _mo{V{Z Ho$ hma bQ>H$m`o& gmo Ob ZrPaZm g_mZ gmoh¡§& Aa
nm§M àH$ma Ho$ aËZ{Z H$s MyU©H$[a ^y{_ _§{S>V H$ar& Aa ghòXb H$_b VWm ZmZm àH$ma Ho$
H$_b {VZH$a emo^m H$ar& Aa nm§M dU© Ho$ _{U{Z Ho$ ~§Y {VZ{df¡ _hmgwÝXa dñÌ{Z Ho$ ÜdOm
bJm` _pÝXa{Z Ho$ {eIa na M‹T>mB©& Aa ZmZm àH$ma Ho$ nwîn{Z H$s _mbm {OZ na ^«_a Jw§Oma
H$a¢, R>m¡a R>m¡a bwå~mB© h¢, Aa {demb dm{XÌembm ZmQ>çembm AZoH$ aMr h¢ {VZH$a ~Z A{V
emo^¡ h¢, _mZm| ZÝXZ dZ hr h¡&
V~ lr am_MÝÐ BÝÐg_mZ g~ ZJa Ho$ bmoH${ZH$a `wŠV g_ñV amObmoH${Z g{hV dZ{df¡
nYmao& grVm Aa Amn JO na Amê$‹T> H¡$g¢ gmoh¡§ O¡go eMr g{hV BÝÐ EoamdV JO na M‹T>o gmoh¡&
Aa bú_U ^r na_ G${ÕHy§$ Yao dZ{df¡ OmVo ^E& Aa Am¡a hÿ g~ bmoH$ AmZÝXgy§ dZ{df¡ J`o&
Aa g~{ZHy§$ AÞnmZ dZ hr {df¡ ^`m, Ohm§ _hm _Zmo½` bVm{ZHy§$ _§S>n Aa Ho${b Ho$ d¥j Vhm§
amUr {VîR>r, Aa Am¡a hÿ bmoH$ `Wm`mo½` dZ{df¡ {VîR>o& am_ hmWrV¢ CVaH$a {Z_©b Ob H$m ^am
Omo gamoda, ZmZm àH$ma Ho$ H$_b{ZH$a g§`wŠV Cg{df¡ a_Vo ^E, O¡go BÝÐ jragmJa{df¡ a_¡&
Vhm§ H«$s‹S>mH$a ObV¢ ~m{ha Am`o&
{Xì` gm_J«rH$a {d{Ynyd©H$ grVm g{hV {OZoÝÐ H$s nyOm H$aVo ^E& am_ _hmgwÝXa, Aa
dZbú_r g_mZ Oo dëb^m, {VZH$a _§{S>V Eogo gmohVo ^`o _mZm| _y{V©dÝV ~g§V hr h¢& AmR>
hOma amUr Xodm§JZm g_mZ {VZHo$ g{hV am_ Eogo gmoh| _mZm| `o Vmam{ZH$a _pÊS>V MÝÐ hr h¡&
A_¥V H$m Amhma, Aa gwJÝY H$m {dbonZ, _Zmoha goO, _Zmoha AmgZ, ZmZm àH$ma Ho$ gwJÝY

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

628 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_më`m{XH$ ñne© ag JÝYê$n eãX nm§Mm| BpÝÐ`{Z Ho$ {df` A{V _Zmoha am_Hy§$ àmßV ^E&
{OZ_pÝXa{df¡ ^br{d{Y go Z¥Ë` nyOm H$ar& nyOm à^mdZm{df¡ am_ Ho$ A{V AZwamJ hmoVm ^`m&
gy`©hÿV¢ A{YH$ VoO Ho$ YmaH$ am_ Xodm§JZm g_mZ gwÝXa Oo Xmam {VZg{hV H$B© EH$ {XZ gwI
go dZ{df¡ {VîR>o&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hm nÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfm dM{ZH$m{df¡
{OZoÝÐ nyOm H$s grVmHy§$ A{^bmfm J^© H$m àmXþ^m©d dU©Z H$aZo dmbm {nMmZdodm±
nd© ny U © ^`m&&95&&
AWmZÝVa àOm Ho$ bmoH$ am_ Ho$ Xe©Z H$s A{^bmfm H$a dZ hr {df¡ AmE, O¡g¢ {VgmE
nwéf gamoda{df¡ Amd¢& V~ ~m{ha bo XadmZ Zo bmoH$m| Ho$ AmdZo H$m d¥Îmm§V Ûmanm{b`m|gy§ H$hçm&
do Ûmanmbr ^rVa amObmoH$ _| am_gy§ Om`H$a H$hVr ^Bª& {H$ - ho à^mo! àOm Ho$ bmoH$ AmnHo$
Xe©ZHy§$ AmE h¢& Aa grVm Ho$ Xm{hZr Am§I \w$aH$s& V~ grVm {dMmaVr ^B© `h Am§I _wPo Š`m
H$h¡ h¡, Hw$N> XþI H$m AmJ_Z ~Vmd¡ h¡& AmJo Aew^ Ho$ CX`H$[a g_wÐ Ho$ _Ü`{df¡ XþI nmE
Vm¡ hÿ XþîQ> H$_© g§VwîQ> Z ^`m& Š`m Am¡a ^r XþI {X`m Mmh¡ h¡& Omo Bg Ord Zo amJ-Ûof Ho$
`moJH$a H$_© CnmO} h¢ {VZH$m \$b E àmUr Adí` nmd¡ h¡, H$mhÿH$a {Zdmam Z Om`?
V~ grVm qMVmdVr hmo` Am¡a amUr{Zgy§ H$hVr ^B© - _oar Xm{hZr Am§I \$aH$Zo H$m \$b
H$hmo& V~ EH$ AZw_{VZm_m amUr _hmàdrU H$hVr ^B© - ho Xo{d! `m Ord Zo Oo H$_© ew^
AWdm Aew^ CnmO} h¢ do `m Ord Ho$ ^bo ~wao \$b Ho$ XmVm h¢& H$_© hr Hy§$ H$mb H${hE, Aa
{d{Y H${hE, Aa X¡d H${hE, B©ída ^r H${hE& g~ g§gmar Ord H$_©{Z Ho$ AmYrZ h¢& {gÕ
na_oîR>r H$_©{Zgy§ a{hV h¡§&
~hþ[a JwU Xmof H$s kmVm amUr JwU_mbm grVmHy$§ éXZ H$aVr XoI Yr`© ~§Ym` H$hVr ^B© -
ho Xodr! Vw_ n{V Ho$ g~{Z{df¡ loîR> hmo, Vw_Hy§$ H$mhÿ àH$ma H$m Xþ:I Zmht& Aa Am¡a amUr H$hVr
^Bª - ~hþV {dMmaH$a H$hm? em§{VH$_© H$amo, {OZoÝÐ H$m A{^foH$ Aa nyOm H$amdmo, Aa
{H${_pÀN>>H$ XmZ Xodmo& OmH$s Omo BÀN>m hmo` gmo bo Omdmo& XmZ nyOmH$a Aew^ H$m {ZdmaU hmo`
h¡& VmV¢ ew^ H$m`© H$a Aew^Hy§$ {Zdmamo&
`m ^m§{V BÝhm|Zo H$hr V~ grVm àgÝZ ^B© Aa H$hr - `mo½` h¡, XmZ nyOm A{^foH$ Aa
Vn `o Aew^ Ho$ ZmeH$ h¢& XmZ Y_© {d¿Z H$m ZmeH$ d¡a H$m ZmeH$ h¡, nwÊ` H$m Aa Oe H$m
_yb H$maU h¡& `h {dMmaH$a ^ÐH$be Zm_m ^§S>mar ~wbm`H$a H$hm - _oao àgy{V hmo` Vm¢bJ
{H${_ÀN>m XmZ {ZaÝVa Xodmo& V~ ^ÐH$be Zo H$hr Omo Amn Amkm H$amoJr gmo hr hmo`Jm& `h

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 629


H$hH$a ^§S>mar J`m Aa {OZnyOm{X ew^{H«$`m{df¡ àdVm©& {OÝhm|Zo ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb` h¢
{VZ{df¡ ZmZm àH$ma Ho$ CnH$aU M‹T>m`o& Aa g~ M¡Ë`mb`{Z{df¡ AZoH$ àH$ma Ho$ dm{XÌ
~OdmE& _mZm| _oK hr JmOo h¢& Aa ^JdmZ Ho$ M[aÌ nwamU Am{X J«§W {OZ_pÝXa{Z{df¡ nYamE&
Aa XÿY Xhr K¥V Ob {_îQ>mÞ Ho$ ^ao H$be A{^foH$Hy§$ nR>mE, Aa ImoOmAm§o{df¡ àYmZ Omo
ImoOm gmo dñÌm^yfU nhao hmWr M‹T>m ZJa{df¡ KmofUm \o$a¡ - OmHy§$ Omo BÀN>m hmo` gmo hr bodmo&
`m ^m§{V {d{Ynyd©H$ XmZ nyOm CËgd H$amE&
bmoH$ nyOm XmZ Vn Am{X{df¡ àdV}, nmn~w{Õ a{hV g_mYmZ H$mo$ àmßV ^E& grVm
em§{V{MÎm Y_©{df¡ AZwaŠV ^B©, Aa lram_MÝÐ _ÊS>n{df¡ Am` {Vð>¡& Ûmanmb Zo Oo ZJar Ho$
bmoH$ AmE hþVo Vo am_ go {_bmE& ñdU© aËZH$a {Z_m©{nV AX²^wV g^mHy§$ XoI àOm Ho$ bmoH$
M{H$V hmo` JE& öX`Hy§$ AmZÝX Ho$ CnOmdZhmao am_ {VZHy§$ XoIH$a ZoÌ àgÞ ^E& àOm Ho$
bmoH$ hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$aVo ^E& H$m§n¡ h¢ VZ {OZH$m, Aa S>a¡ h¢ _Z {OZH$m& V~ am_ H$hVo
^E, ho bmoH$mo! {Vhmao AmJ_Z H$m H$maU H$hmo& V~ {dO`, gwamOr, _Yw_mZd, gwbmoYa,
H$mí`n, qnJb, H$mbmon BË`m{X ZJa Ho$ _w{I`m _Zwî` {ZíMb hmo` MaU{Z H$s Va\$ Mm|Ho$&
Jb J`m h¡ Jd© {OZH$m amOVoO Ho$ àVmnH$[a H$Nw> H$h Z gHo$& `Ú{n {MaH$mb _| gmoM gmoM
H$hm Mmh¢ VWm{n BZHo$ _wIê$n _§{Xa go ~mUrê$n dYy Z {ZH$go&
V~ am_ Zo ~hþV {Xbmgm H$a H$hr - Vw_ H$m¡Z AW© AmE hmo gmo H$hmo& `m ^m§{V H$hr Vmo
^r do {MÌm_ H¡$go hmo` aho, H$Nw> Z H$h¡& bÁOmê$n \$m§gH$a ~§Ym h¡ H§$R> {OZH$m, Aa
Mbm`_mZ h¢ ZoÌ {OZHo$, O¡go {haU Ho$ ~mbH$Hy§$ ì`mHw$b {MÎm V¡go XoI|&
V~ {VZ{df¡ _w»` {dO`Zm_ nwéf, Mbm`_mZ h¡ eãX {OgH$m, gmo H$hVm ^`m, ho Xod!
A^`XmZ H$m àgmX hmo`& V~ am_ Zo H$hr - Vw_ H$mhÿ ~mV H$m ^` _V H$ahþ, {Vhmao {MÎm{df¡
Omo hmo` gmo H$hmo& {Vhmam Xþ:I Xÿa H$a Vw_H$mo gmVm CnOmD§$Jm, {Vhmao Am¡JwZ Z by§Jm, JwU hr
by§Jm& O¡go {_bo hþE XÿY Ob {VZ_| ObHy§$ Q>ma h§g XÿY hr nrd¡ h¢& lram_ Zo A^`XmZ {X`m
Vmo ^r A{VH$îQ> {dMma {dMma Yrao ñdaH$a {dO` hmW Omo‹S> {ga Zdm` H$hVm ^`m {H$- ho
ZmW ZamoÎm_! EH$ {dZVr gwZmo& A~ gH$b àOm _`m©Xm a{hV àdV} h¡& `h bmoH$ ñd^md hr
go Hw${Q>b h¡& Aa EH$ ÑîQ>m§V àH$Q> nmd| V~ BZHy§ AH$m`© H$aZo{df¡ H$hm ^`?
O¡go dmZa ghO hr Mnb h¡ Aa _hmMnb Omo `ÝÌ - qnOam Cg na M‹T>m V~ H$hm
H$hZm? {Z~©bm| H$s `m¡dZd§Vr ñÌr nmnr ~bd§V {N>Ð nm` ~bmËH$ma ha¡ h¢& Aa H$moB©EH$
erbd§Vr {dahH$a nam` Ka AË`ÝV XþIr hmo` h¡ {VZHy§$ H$B©EH$ ghm` nm` AnZo Ka bo Amd¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

630 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


h¢& gmo Y_© H$s _`m©Xm Om` h¡, `h Z Om` gmo `ËZ H$ahþ& àOm Ho$ {hV H$s dm§N>m H$ahþ& {Og
{d{Y àOm H$m XþI Q>a¡ gmo H$ahþ& `m _Zwî` bmoH${df¡ Vw_ ~‹S>o amOm hmo& Vw_ g_mZ Aa H$m¡Z?
Vw_ hr Omo àOm H$s ajm Z H$amoJo Vmo H$m¡Z H$aoJm?
Z{X`m| Ho$ VQ> VWm dZ CndZ Hy$n dm{nH$m gamoda Ho$ Vra, J«m_ J«m_{df¡, Ka Ka{df¡,
g^m{df¡, EH$ `hr AndmX H$s H$Wm h¡ Am¡a Zmht {H$ lram_ amOm XeaW Ho$ nwÌ, gd© emñÌ{df¡
àdrU& gmo amdU grVmHy§$ ha bo J`m, Vm{h Ka{df¡ bo Am`o, V~ Am¡a{ZHy§$ H$hm Xmof h¡? Omo
~‹S>o nwéf H$a¡ gmo g~ OJV²H$§y à_mU& {Og ar{V amOm àdV£ Cgr ar{V àOm àdV£& ""`Wm amOm VWm
àOm'' `h dMZ h¡& `m ^m§{V XþîQ>{MÎm {Za§H$w e ^E n¥Ïdr{df¡ AndmX H$a¡ h¢ {VZH$m {ZJ«h H$ahþ&
ho Xod! Amn _`m©Xm Ho$ àdV©H$ nwéfmoÎm_ hmo& EH$ `hr AndmX {Vhmao amÁ`{df¡ Z hmoVm
Vmo {Vhmam `h amÁ` BÝÐ go ^r A{YH$ h¡& `h dMZ {dO` Ho$ gwZH$a jUEH$ am_MÝÐ
{dfmXê$n _wX²Ja Ho$ _mao Mbm`_mZ {MÎm hmo` JE& {MÎm{df¡ {MVdVo ^E `h H$m¡Z H$îQ>
CnÁ`m? _oam `eê$n H$_bm| H$m dZ An`eê$nr Ap½ZH$a ObZo bm½`m h¡& {Og grVm Ho$
{Z{_Îm _¢ {dah H$m H$îQ> ghm gmo _oao Hw$bê$n MÝÐ_mHy§$ _{bZ H$a¡ h¡& A`moÜ`m{df¡ _¢ gwI Ho$
{Z{_Îm Am`m& Aa gwJ«rd hZw_mZ{XH$ go _oao gw^Q> gmo _oao Jm¡Ì ê$n Hw$_w{XZrHy§$ `h grVm _{bZ
H$a¡ h¡& {OgHo$ {Z{_Îm _¢Zo g_wÐ {V[a aUg§Jm« _ H$a [anwH$§y OrË`m gmo OmZH$s _oao Hw$bê$n Xn©U H$mo
H$bw{fV H$a¡ h¡& Aa bmoH$ H$h¡ h¢ gmo gm§M h¡& XþîQ> nwéf Ho$ Ka{df¡ {VîR>r grVm _¢ Š`m| bm`m?
Aa grVm go _oam A{V ào_, {Ogo jU_mÌ Z XoIy§ Vmo {dahH$a AmHw$bVm bhÿ§, Aa dh
n{Vd«Vm _mog¡ AZwaŠV Cgo H¡$g¢ VOy§? Omo gXm _oao ZoÌ Aa Ca{df¡ ~g¡, _hmJwUdVr {ZXm}f grVm
gVr, Cgo H¡$go VOy§? AWdm pñÌ`m| Ho$ {MÎm H$s MoîQ>m H$m¡Z OmZo, {OZ{df¡ g~ Xmofm| H$m Zm`H$
_Z_W ~g¡ h¡&
{YŠH$ma ñÌr Ho$ OÝ_Hy§$& gd©Xmofm| H$s ImZ, AmVmn H$m H$maU, {Z_©b Hw$b{df¡ CnOo
nwéfm|Hy§$ H$X©_ g_mZ _{bZVm H$m H$maU h¡, Aa O¡go H$sM{df¡ \§$gm _Zwî` VWm new {ZH$b
Z gHo$ V¡go ñÌr Ho$ amJê$n n§H${df¡ \§$gm àmUr {ZH$g Z gH¡$& `h ñÌr g_ñV ~b H$m Zme
H$aUhmar h¡, Aa amJ H$m Aml` h¡, Aa ~w{ÕHy§$ ^«îQ> H$a¡ h¡, Aa gË`V¢ nQ>doHy§$ ImB© g_mZ h¡,
{Zdm©U gwI H$s {d¿Z H$aUhmar, kmZ H$s CËn{ÎmHy§$ {ZdmaUhmar, ^d^«_U H$m H$maU h¡, ^ñ_
go X~r Ap½Z Ho$ g_mZ H$m§{MbrHy§$ XmhH$ h¡, S>m^ H$s gwB© g_mZ VrúU h¡, XoIdo-_mÌ _Zmo½`
naÝVw AndmX H$m H$maU& Eogr grVm Cgo _¢ XwI Xÿa H$[ado{Z{_Îm VOy§, O¡g¢ gn© H$m§{MbrHy§$
VO¡& {\$a {Og H$a _oam öX` Vrd« ñZoh Ho$ ~ÝYZH$a der^yV gmo H¡$go VOr Om`, `Ú{n _¢
pñWa hÿ&§ VWm{n `h OmZH$s {ZH$Q>d{V©Zr Ap½Z H$s Ádmbm g_mZ _oao _ZHy$§ AmVmn CnOmd¡ h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 631


Aa `h Xÿa ahr ^r _oao _ZHy§$ _moh CnOmd¡, O¡g¢ MÝÐaoIm Xÿa hr Hw$_w{XZrHy§$ {dH${gV H$a¡&
EH$ Amoa bmoH$mndmX H$m ^`, Aa EH$ Amoa grVm Ho$ Xþ{Z©dma ñZoh H$m ^`& Aa amJH$a {dH$ën
Ho$ gmJa {df¡ nS>çm hÿ§& Aa grVm gd© àH$ma Xodm§JZm go ^r loîR> _hmn{Vd«Vm, gVr
erbê${nUr _mogy§ gXm EH${MÎm, Cgo H¡$go VOy§ Aa Omo Z VOy§ Vmo AnH$s{V© àH$Q> hmo` h¡& Bg
n¥Ïdr{df¡ _mog_mZ Am¡a XrZ Zmht& ñZoh Aa AndmX H$m ^` Cg{df¡ bm½`m h¡ _Z {OgH$m,
XmoZm| H$s {_ÌVm H$m Vrd« {dñVma doJH$a der^yV Omo am_ gmo AndmXê$n Vrd« H$îQ>Hy§$ àmßV
^E& qgh H$s h¡ ÜdOm {OgHo$ Eogo am_ {VZHy§$ XmoZm| ~mVm| H$s A{V AmHw$bVmê$n qMVm AgmVm
H$m H$maU Xþñgh AmVmn CnOmdVr ^B©, O¡g¡ OoîR> Ho$ _Ü`m• H$m gy`© Xþñgh Xmh CnOmd¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfm dM{ZH$m{df¡
am_Hy§$ bmoH$mndmX H$s qMVm H$m dU©Z H$aZo dmbm {N>`mZdodm± nd© nyU© ^`m&&96&&
$ AWmZÝVa lram_ EH$mJ«{MÎm H$a ÛmanmbHy§$ bú_U Ho$ ~wbmdZo H$s Amkm H$aVo ^`o& gmo
Ûmanmb bú_U n¡ J`m, Amkm à_mU {VZHy§$ H$hr& bú_U Ûmanmb Ho$ dMZ gwZH$a VËH$mb
VoO Vwa§J na M{‹T> am_ Ho$ {ZH$Q> Am`m& hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a qghmgZ Ho$ ZrMo n¥Ïdr na ~¡R>m,
am_ Ho$ MaUm| H$s Amoa h¡ ÑpîQ> OmH$s& am_ CR>H$a AmYo qghmgZ na bo ~¡R>o, eÌwKZ Am{X g~
hr amOm, Aa {dam{YV Am{X g~ hr {dÚmYa, `Wm`mo½` ~¡R>o& nwamo{hV loîR>r _§Ìr goZmn{V g~
hr g^m _| {VîR>o&
V~ jUEH$ {dlm_H$a am_MÝÐ Zo bú_Ugy§ bmoH$mndmX H$m d¥Îmm§V H$hm& gwZH$a bú_U
H«$moYH$a bmbZoÌ ^E Aa `moYmdmoHy§$ Amkm H$ar - A~ma _¢ CZ XþO©Zm| Ho$ A§V H$[adoHy§$ OmD§$Jm,
n¥ÏdrHy§$ _¥fmdmXa{hV H$ê§$Jm& Oo {_Ï`m dMZ H$h¡ h¢ {VZH$s {Oˆm N>oX H$ê§$Jm& Cn_m a{hV
Omo erbd«V H$s YmaUhmar grVm dmH$s Oo {ZÝXm H$a¡ h¡ {VZH$m j` H$ê§$Jm& `m ^m§{V bú_U
_hm H«$moYê$n ^E, ZoÌ AéU hmo` JE&
V~ lram_ BZ dMZm| go em§V H$aVo ^E {H$ ho gm¡å`! `h n¥Ïdr gmJa n`ªV VmH$s
lrG$f^Xod Zo ajm H$ar& ~hþ[a ^aV Zo à{VnmbZm H$ar& Aa BúdmHw$d§e Ho$ {VbH$ ~‹S>o ~‹S>o
amOm ^E, {OZH$s nrR> aU _| [anwAm| Z XoIr, {OZH$s H$s{V©ê$n Mm§XZr go `h OJV² emo{^V
h¡, gmo AnZo d§e{df¡ AZoH$ `e Ho$ CnOmdZhmao ^E& A~ _¢ jU^§Jwa nmnê$n amJ Ho$ {Z{_Îm
`eHy§$ H¡$go _{bZ H$ê§$? Aën ^r AH$s{V© Omo Z Q>m[aE Vmo d¥{ÕHy§$ àmßV hmo`, Aa CZ Zr{VdmZ²
nwéfm| H$s H$s{V© BÝÐm{XH$ Xodm|gy§ JmBE h¡& `o ^moJ {dZmerH$ {VZgo Š`m? {OZgo AH$s{V©ê$n
Ap½Z H$s[V©dZHy§$ dmbo&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

632 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


`Ú{n grVm gVr erbd§Vr {Z_©b {MÎm h¡ VWm{n BgH$mo Ka{df¡ amIo _oam AndmX Z {_Q>¡&
`h AndmX eñÌm{XH$ go hVm Z Om`& `Ú{n gy`© H$_bm| Ho$ dZ H$m à\w$pëbV H$aUhmam h¡,
A{V {V{_a H$m haUhmam h¡ VWm{n am{Ì Ho$ hmoVo gy`© AñV hmo` h¡& V¡g¢ AndmXê$n aO _hm
{dñVmaHy§$ àmßV ^B© VoOñdr nwéfm| H$s H$m§{V H$s hm{Z H$a¡ h¡& gmo `h aO {ZdmaZr Mm{hE& ho
^«mV! MÝÐ_m g_mZ {Z_©b JmoÌ h_mam AH$s{V©ê$n _oK_mbmgy§ AmÀN>mXm Om` h¡, gmo Z
AmÀN>mXm Om` - `hr _oao `ËZ h¡& O¡g¢ gyIo BÝYZ Ho$ g_yh{df¡ bJr AmJ Obgy§ ~wPmE {~Zm
d¥{ÕHy§$ àmßV hmo` h¡ V¡g¢ AH$s{V©ê$n Ap½Z n¥Ïdr{df¡ {dñVa¡ h¡ gmo {Zdmao {~Zm Z {_Q>¡& `h
VrWªH$a Xodm| H$m Hw$b _hm CÁÁdb àH$meê$n h¡ `mHy§$ H$b§H$ Z bJo& gmo Cnm` H$ahþ& `Ú{n
grVm _hm{ZXm}f erbd§Vr h¡ VWm{n _¢ VOy§Jm, AnZr H$s{V© _{bZ Z H$ê§$Jm&
V~ bú_U H$hVm ^`m& H¡$gm h¡ bú_U? am_ Ho$ ñZoh{df¡ VËna h¡ ~w{Õ OmH$s& ho Xod!
grVmHy§$ emoH$ CnOmdZm `mo½` Zmht& bmoH$ Vmo _w{Z`m| H$m ^r AndmX H$a¡ h¢, {OZY_© H$m
AndmX H$a¡ h¢& Vmo Š`m bmoH$mndmX go Y_© V{OE h¡? V¡g¢ bmoH$mndmX_mÌgy§ OmZH$s H¡$go
V{OE, Omo g~ g{V`m| Ho$ grg {damO¡ h¡, H$mhþ àH$ma qZXm Ho$ `mo½` Zmht& Aa nmnr Ord
erbd§V àm{U`m| H$s {ZÝXm H$a¡ h¢& Š`m {VZHo$ dMZ go erbd§Vm|Hy§$ Xmof bmJ¡ h¡? do {ZXm}f
hr h¢& `o bmoH$ A{ddoH$r h¢& BZHo$ dMZ{df¡ na_mW© Zht& {dfH$a Xÿ{fV h¢ ZoÌ {OZHo$, do
MÝÐ_mHy§$ í`m_ê$n XoI¡ h¢, naÝVw MÝÐ_m ídoV hr h¡, í`m_ Zmht& V¡go bmoH$m| Ho$ H$h|
{ZH$b§{H$`m|Hy§$ H$b§H$ Zmht bmJo h¢&
Oo erb go nyU© h¢ {VZHy§$ AnZm AmË_m hr gmjr h¡, naOrd{Z H$m à`moOZ Zmht& ZrM
Ord{Z Ho$ AndmXH$[a npÊS>V {ddoH$s H«$moYHy§$ Z àmßV hmo`, O¡go ídmZ Ho$ ^m|H$ZoV¡§ JOoÝÐ Zmht
H$mon H$a¡ h¢& `o bmoH$ {d{MÌJ{V h¢& Va§J g_mZ h¡ MoîQ>m {OZH$s, naXmof H${hdo {df¡ AmgŠV&
gmo BZ XþîQ>m| H$m ñd`_od hr {ZJ«h hmo`Jm& O¡go H$moB© AkmZr {ebmHy§$ Cnm‹S>H$a MÝÐ_m H$s Amoa
~Jm` (\|$H$H$[a) ~hþ[a _mam Mmho gmo ghO hr Amn {Z:g§Xho ZmeHy$§ àmßV hmo` h¡& Omo XþîQ> namE
JwU{ZHy$§ Z g{h gH¡$ Aa gXm namB© {ZÝXm H$a¡ h¡ gmo nmnH$_u {ZíM` goVr XþJ{© VHy$§ àmßV hmo` h¡&
O~ Eogo dMZ bú_U Zo H$ho V~ lram_MÝÐ H$hVo ^`o - ho bú_U! Vy H$h¡ h¡ gmo g~
gË` h¡& Voar ~w{Õ amJÛofa{hV, A{V _Ü`ñW, _hm emo^m`_mZ h¡, naÝVw Oo ewÕ Ý`m`_mJu
_Zwî` h¢ do bmoH${déÕ H$m`©Hy§$ VO¡ h¡§& OmH$s Xem| {Xem _| AH$s{V©ê$n XmdmZb H$s Ádmbm
àÁd{bV h¡ VmHy§$ OJV _| H$hm gwI Aa H$hm VmH$m OrVì`? AZW© H$m H$aUhmam Omo AW©

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 633


VmH$[a H$hm, Aa {dfH$a g§`wŠV Omo Am¡f{Y VmH$[a H$hm? Aa ~bdmZ² hmo` Ord{Z H$s ajm
Z H$a¡, eaUmJVnmbH$ Z hmo`, VmH¡$ ~bH$a H$hm? Aa OmH$a AmË_H$ë`mU Z hmo` Vm
AmMaU H$a H$hm? Mm[aÌ gmoB© Omo AmË_{hV H$a¡&
Aa Omo AÜ`mË_JmoMa AmË_mHy§$ Z OmZo VmHo$ kmZH$a H$hm? Aa OmH$s H$s{V©ê$n dYy
AndmX ê$n ~bdmZ ha¡ VmH$m OÝ_ àeñV Zmht, Eogo OrdZV¡§ _aU ^bm& bmoH$mndmX H$s
~mV Xÿa hr ahmo, _mo{h `h _hmXmof h¡ Omo nanwéf Zo har grVm _¢ ~hþ[a Ka _| ë`m`m& amjg Ho$
^dZ _| CÚmZ Vhm§ `h ~hþV {XZ ahr, Aa VmZo XÿVr nR>m` _Zdm§{N>V àmW©Zm H$ar, Aa g_rn
Am` XþîQ>ÑpîQ> H$[a XoIr, Aa _Z _| AmE gmo dMZ H$ho& Eogr grVm _¢ Ka _| ë`m`m& `m g_mZ
Aa bÁOm H$hm? gmo _y‹T>m| go H$hm Z hmo`? `m g§gma H$s _m`m{df¡ _¢ hÿ _y‹T> ^`m& `m ^m§{V
H$hH$a Amkm H$ar Omo erK« hr H¥$Vm§VdH«$ goZmn{VHy§$ ~wbmdmo& `Ú{n Xmo ~mbH${Z Ho$ J^©g{hV
grVm h¡ Vm¡ hÿ `m{h VËH$mb _oao KaV¢ {ZH$mgmo, `h Amkm H$ar&
V~ bú_U hmW Omo‹S> Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m - ho Xod! grVm Hy§$ VOZm `mo½` Zmht& `h
amOm OZH$ H$s nwÌr, _hmerbdVr, {OZY{_©Ur, H$mo_b MaUH$_b OmHo$, _hm gwHw$_ma, ^moar,
gXm gw{I`m, AHo$br H$hm§ Om`oJr? J^© Ho$ ^ma H$a g§`wŠV na_ IoXHy§$ Yao `h amOnwÌr {Vhmao
VOo H$m¡Z Ho$ eaU Om`Jr? Aa AmnZo XoIZo H$s H$hr gmo XoIdoH$a H$hm Xmof ^bm? O¡g¢
{OZamO Ho$ {ZH$Q> M‹T>m`m Ðì` {Z_m©ë` hmo` h¡, Vm{h Xo{IE h¡, naÝVw Xmof Zmht& A`mo½`
A^ú` dñVw Am§{I{Zgy§ Xo{I`o h¢ naÝVw XoIo Xmof Zmht, A§JrH$ma H$s`o Xmof h¡& VmV¢ ho ZmW!
_mona àgÞ hmoh,þ _oar {dZVr gwZhþ, {ZXm}f grVm gVr, Vw_{df¡ EH$mJ« h¡ {MÎm OmH$m, Vm{h Z VOmo&
V~ am_ AË`ÝV {daŠV hmo` H«$moY _| Am` JE Aa AàgÞ hmo` H$hr - bú_U! A~ H$Ny>
Z H$hZm& _¢ `h Adí` {ZíM` {H$`m, ew^ hmod¡ AWdm Aew^ hmod¡, {Z_mZwfdZ Ohm§ _Zwî`
H$m Zm_ Zmht gw{ZE dhm§ {ÛVr` ghm`a{hV AHo$br grVmHy§$ VOhþ& AnZo H$_© Ho$ `moJH$[a
Ordmo AWdm _am¡& EH$ jU_mÌ hÿ _oao Xoe{df¡, AWdm ZJa{df¡, H$mhÿ Ho$ _pÝXa{df¡ _V ahmo&
dh _oar AnH$s{V© H$s H$aUhmar h¡& H¥$Vm§VdH«$Hy§$ ~wbm`m&
gmo Mma Kmo‹S>o H$m aW M‹T>m ~‹S>r goZmg{hV OmH$m ~§XrOZ {daX ~ImZ¡ h¢, bmoH$ O`
O`H$ma H$a¡ h¢ gmo amO_mJ© hmo` Am`m& Omna N>Ì {\$aVm Aa YZwf M‹T>m` ~IVa n{hao Hw$ÊS>b
n{hao Vm{h `m {d{Y AmdVm XoI ZJa Ho$ Za Zmar AZoH$ {dH$ën H$s dmVm© H$aVo ^`o& AmO
`h goZmn{V erK« Xm¡‹S>m Om` h¡ H$m¡Z na {dXm hmo`Jm? Amn H$m¡Z na H$mon ^E h¢? AmO H$mhÿ
H$m H$Ny> {~Jm‹S> h¡? Á`oîR> Ho$ gy`© g_mZ Á`mo{V OmH$s, H$mb g_mZ ^`§H$a eñÌ{Z Ho$ g_yh

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

634 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ho$ _Ü` Mbm Om` h¡ gmo AmO Z Om{ZE H$m¡Z na H$mon h¡? `m ^m§{V ZJa Ho$ Za Zmar dmVm©
H$a¡ h¢& Aa goZmn{V am_Xod g_rn Am`m& ñdm_rHy§$ grg {Zdm` Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m -
ho Xod! Omo Amkm hmo` gmo hr H$ê§$&
V~ am_ Zo H$hr, erK« hr grVmHy§$ bo Omdmo& Aa _mJ©{df¡ {OZ_pÝXa{Z H$m Xe©Z H$am`
gå_oX{eIa Aa {Zdm©U^y{_ VWm _mJ© Ho$ M¡Ë`mb` Vhm§ Xe©Z H$am` dmH$s Amem nyU©H$a, Aa
qghZmX Zm_m AQ>dr Ohm§ _Zwî` H$m Zm_ Zmht Vhm§ AHo$br _ob, CR> Amdmo& V~ VmZo H$hr
Omo Amkm hmo`Jr gmo hr hmo`Jm, H$Ny> {dVH©$ Z H$ahþ§&
Aa OmZH$s n¡ Om` H$hr - ho _mVm! CR>mo aW{df¡ M‹T>mo, M¡Ë`mb`{Z H$s dm§N>m h¡ gmo H$amo&
`m ^m§{V goZmn{V Zo _Ywa ñdaH$a hf© CnOm`m& V~ grVm aW M‹T>r, M‹T>Vo g_` ^JdmZHy§$
Z_ñH$ma {H$`m Aa `h eãX H$hm Omo MVw{d©Y g§K O`d§V hmod|& lram_MÝÐ _hm{OZY_u CÎm_
AmMaU{df¡ VËna gmo O`d§V hmohþ& Aa _oao àgmX go AgwÝXa MoîQ>m ^B© hmo` gmo {OZY_© Ho$
A{YîR>mVm Xod j_m H$ahþ& Aa gIrOZ bma ^E {VZgy§ H$hr Vw_ gwI go {VîR>mo, _¢ erK« hr
{OZM¡Ë`mb`{Z Ho$ Xe©Z H$a AmD§$ hÿ§ `m ^m§{V {VZgo H$hr& Aa {gÕ{ZHy§$ Z_ñH$ma H$a grVm
AmZÝX go aW M‹T>r& gmo aËZ ñdU© H$m aW Vmna M‹T>r Eogr gmohVr ^B© O¡gr {d_mZ M‹T>r
Xodm§JZm gmoh¡& dh aW H¥$Vm§VdH«$ Zo Mbm`m gmo Eogm erK« Mbm`m O¡gm ^aV MH«$dVu H$m
Mbm`m ~mU Mbo&
gmo MbVo g_` grVmHy§$ AneHw$Z ^E, gyIo d¥j na H$mJ ~¡R>m, {dag eãX H$aVm ^`m,
Aa _mWm YwZVm ^`m& Aa gÝ_wI ñÌr _hm emoH$ H$s ^ar, {ea Ho$ ~mb ~Ioao éXZ H$aVr ^B©&
BË`m{X AZoH$ AneHw$Z ^E Vmo nw{U grVm {OZ^pŠV{df¡ AZwam{JUr {ZíMb{MÎm Mbr JB©,
AneHw$Z Z {JZo& nhm‹S>{Z Ho$ {eIa H$ÝXam AZoH$ dZ CndZ Cb§KH$a erK« hr aW Xÿa J`m&
Jé‹S> g_mZ doJ OmH$m Eogo Aíd{ZH$a `wŠV g\o$X ÜdOmH$a {dam{OV gy`© Ho$ aW g_mZ aW
erK« Mbm& _ZmoaW g_mZ dh aW Vmna M‹T>r am_ H$s amUr BÝÐmUr g_mZ gmo A{V gmohVr ^B©&
H¥$Vm§VdH«$ gmaWr Zo _mJ©{df¡ grVmHy§$ ZmZm àH$ma H$s ^y{_ {XImB©, J«m_ ZJa dZ Aa H$_b
go \y$b aho h¢ gamoda, ZmZm àH$ma Ho$ d¥j H$hÿ§ gKZ d¥j{ZH$a dZ AÝYH$maê$n h¡, O¡g¢ A§Yoar
am{Ì _oK_mbmH$a _§{S>V _hm A§YH$mê$n ^mg¡, H$Ny> ZOa Z Amd¡& Aa H$hÿ§ {dabo d¥j h¢
gKZVm Zmht, Vhm§ H¡$gm ^mg¡ h¡? O¡gm n§M_H$mb _| ^aV EoamdV joÌ{Z H$s n¥Ïdr {dabo
gËnwéf{ZH$[a gmoh¡& Aa H$hÿ§ dZr nVPa hmo` JB© h¡ gmo nÌa{hV, nwîn \$bm{Xa{hV N>m`ma{hV
XrI¡ O¡go ~‹S>o Hw$b H$s ñÌr {dYdm&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 635


^mdmW© - {dYdm hÿ nwÌê$nr nwîn \$bm{X a{hV h¡ Aa Am^aU VWm gwÝXa dñÌm{Xa{hV,
Aa H$m§{Va{hV h¡, emo^m a{hV h¡, gmo V¡gr dZr XrI¡ h¡& Aa H$hÿ§BH$ dZ{df¡ gwÝXa _mYwarbVm
Am_« Ho$ d¥j go bJr Eogr gmoh¡ h¢ O¡gr Mnb doí`m, Am_«g§y b{J AemoH$ H$s dm§N>m H$a¡ h¢& Aa
H$B© EH$ XmdmZbH$a d¥j Oa JE h¢ gmo Zmht gmoh¡ h¢, O¡g¢ öX` H«$moYê$n XmdmZbH$[a Oam Z gmoh&¡
Aa H$hÿ§BH$ gwÝXa nëbd{Z Ho$ g_yh _§X ndZH$a hmbVo gmoh¡ h§¡, _mZm| dg§VamO Ho$
Am`doH$a dZn§pŠV ê$n Zmar AmZÝX go Z¥Ë` hr H$a¡ h¢& Aa H$hÿ§BH$ ^rb{Z Ho$ g_yh {VZHo$ Oo
H$bH$bmQ> eãXH$a _¥J Xÿa ^mJ JE h¢, Aa njr C‹S> JE h¢& Aa H$hÿ§BH$ dZr Aën h¢ Ob
{OZ_| Eogr ZXr {VZH$a H¡$gr ^mg¡ h¢? O¡gr g§Vmn H$s ^ar {da{hZr Zm{`H$m AgwdZH$a ^ao
ZoÌ g§`wŠV ^mg¡& Aa H$hÿ§BH$ dZr ZmZm n{j{Z Ho$ ZmXH$a _Zmoha eãX H$a¡ h¢& Aa H$hÿ§BH$
ZrPaZmdm| Ho$ ZmXH$[a eãX H$aVr Vrd« hmñ` H$a¡ h¡& Aa H$hÿ§ BH$ _H$a§X _| A{V bwãY Oo ^«_a
{VZHo$ Jw§OmaH$[a _mZm| dZr ~g§V Z¥n H$s ñVw{V hr H$a¡ h¡& Aa H$hÿ§BH$ dZr \y$b{ZH$a Z_«r^yV
^B© emo^mHy§$ Ya¡ h¢, O¡go g\$b nwéf XmVma Z_«r^yV ^E gmoh¡ h¢& H$hÿ§BH$ dm`wH$a hmbVo Oo d¥j
{VZH$s emIm hmb¡ h¢ Aa nëbd hmb¡ h¢ Aa nwîn n‹S>o h¢ gmo _mZm| nwînd¥pîQ> hr H$a¡ h¢& BË`m{X
ar{VHy§$ Yao dZr AZoH$ H«y$a Ord{ZH$a ^ar Vm{h XoIVr grVm Mbr Om` h¡&
am_{df¡ h¡ {MÎm OmH$m, _Ywa eãX gwZH$a {dMmaVr ^B© _mZm| am_ Ho$ Xþ§Xþ^r ~mOo ~mO¡ h¢&
`m ^m§{V {MVdVr grVm AmJ¢ J§Jm H$mo XoIVr ^B©& H¡$gr h¡ J§Jm? A{V gwÝXa h¢ eãX OmHo$,
Aa OmHo$ _Ü` AZoH$ ObMa Ord _rZ _H$a J«hm{XH$ {dMa¡ h¢, {VZHo$ {dM[adoH$[a CÕV bha
CR>¢ h¢, VmV¢ H$ånm`_mZ ^E h¢ H$_b Om{df¡, Aa _yb go Cnm‹S>o h¢ Vra Ho$ CV§J d¥j OmZo, Aa
CIm‹S>o h¢ nd©V{Z Ho$ nmfmUm| Ho$ g_yh OmZo, g_wÐ H$s Amoa Mbr Om` h¡, A{V Jå^ra h¡,
CÁÁdb \y$bm|H$a emo^¡ h¡, PmJm| Ho$ g_yh CR>¡ h¢, Aa ^«_Vo Oo ^§da {VZH$a _hm ^`mZH$ h¡&
Aa XmoZm| T>mhmdm| na ~¡R>o njr eãX H$a¡ h¢ gmo na_ VoO Ho$ YmaH$ aW Ho$ Vwa§J `m ZXr H$mo {Va
nma ^E, ndZ g_mZ h¡ doJ {OZH$m, O¡go gmYw g§gma g_wÐ Ho$ nma hmo`&
ZXr Ho$ nma Om` goZmn{V `Ú{n _oég_mZ AMb{MÎm hþVm VWm{n X`m Ho$ `moJH$a A{V
{dfmX Hy§$ àmßV ^`m& _hmXþI H$m ^açm H$Ny> Z H${h gHo$, Am§I{ZV¢ Am§gy {ZH$b AmE& aWHy§$
Wm§^ D§$Mo ñdaH$a éXZ H$aZo bJm& T>rbm hmo` J`m h¡ A§J OmH$m, OmVr ahr h¡ H$m§{V OmH$s&
V~ grVm gVr H$hVr ^B© - ho H¥$Vm§VdH«$! Vy H$mhoHy§$ _hmXþIr H$s Ý`mBª hmodo h¡? AmO
{OZdÝXZm Ho$ CËgd H$m {XZ, Vy hf© _| {dfmX Š`m| H$ao h¢? `m {ZO©Z dZ _| Š`m| amodo h¡? V~
dh A{V éXZH$a d¥Îmm§V H$hVm ^`m& Omo dMZ {dfg_mZ Ap½Zg_mZ eñÌg_mZ h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

636 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ho _mV! XþO©Z{Z Ho$ dMZV¡§ am_ AH$s{V© Ho$ ^` go Omo Z VOm Om` {Vhmam ñZoh Vm{h
VOH$a M¡Ë`mb`{Z Ho$ Xe©Z H$s {Vhmao A{^bmfm CnOr hþVr gmo Vw_Hy§$ M¡Ë`mb`m| Ho$ Aa
{Zdm©UjoÌm| Ho$ Xe©Z H$am` ^`mZH$ dZ{df¡ VOr h¡&
ho Xodr! O¡g¢ `{V amJnaU{VHy§$ VO¡ V¡g¢ am_ Zo Vw_Hy§$ VOr h¡& Aa bú_U Zo Omo H${hdo
H$s hX Wr gmo H$hr, H$Ny> H$_r Z amIr& {Vhmao A{W© AZoH$ Ý`m` Ho$ dMZ H$ho, naÝVw am_ Zo
hR> Z N>mo‹S>r& ho ñdm{_Zr! am_ Vw_go {ZamJ ^E& A~ Vw_Hy§$ Y_© hr eaU h¡& gmo `m g§gma{df¡
Z _mVm, Z {nVm, Z ^«mVm, Z Hw$Qw>å~ EH$ Y_© hr Ord H$m ghmB© h¡& A~ Vw_Hy§$ `h _¥Jm| H$m
^am dZ hr Aml` h¡&
`o dMZ grVm gwZH$a dO«nmV H$s _mar O¡gr hmo` JB©& öX`{df¡ XþI Ho$ ^maH$a _yN>m©Hy§$
àmßV ^B©& ~hþ[a gMoV hmo` JX²JX dmUrgy§ H$hVr ^B© - erK« hr _mo{h àmUZmWgy§ {_bmAmo&
V~ dmZo H$hr - ho _mVm! ZJar Xÿa ahr, Aa am_ H$m Xe©Z Xÿa&
V~ AlwnmVê$n Ob H$s Ymamgy§ _wIH$_b àjmbVr hþB© H$hVr ^B© {H$ ho goZmn{V! Vy _oao
dMZ am_gy§ H${h`mo {H$ _oao Ë`mJ H$m {dfmX Amn Z H$aUm, na_ Yr`©Hy§$ Adbå~ZH$a gXm
àOm H$s ajm H$[a`mo, O¡go {nVm nwÌ H$s ajm H$a¡& Amn _hmÝ`m`d§V hmo Aa g_ñV H$bm Ho$
nmaJm_r hmo, amOmHy§$ àOm hr AmZÝX H$m H$maU h¡& amOm dhr Om{h àOm eaX H$s nyZm| Ho$
MÝÐ_m H$s Ý`mBª Mmho& Aa `h g§gma Agma h¡, _hm ^`§H$a XþIê$n h¡& Om gå`½Xe©ZH$a
^ì`Ord g§gmagy§ _wŠV hmodo h¢ gmo {Vhmao Amam{Ydo `mo½` h¡& Vw_ amOV¡§ gå`½Xe©ZHy§$ {deof ^bm
Om{Z`mo& `h amÁ` Vmo {dZmerH$ h¡ Aa gå`½Xe©Z A{dZmer gwI H$m XmVm h¡ gmo A^ì` Ord qZXm
H$a§¡ Vmo CZH$s qZXm Ho$ ^` go ho nwéfmoÎm_! gå`½Xe©ZHy$§ H$Xm{MV² Z VOZm& `h AË`ÝV Xþb^© h¡&
O¡g¢ hmW{df¡ Am`m aËZ g_wÐ{df¡ S>m{bE Vmo ~hþ[a H$m¡Z Cnm`gy§ hmW Amd¡& Aa A_¥V\$b
A§YHy$n _| S>maçm ~hþ[a H¡$g¢ {_bo? O¡g¢ A_¥V\$bHy§$ S>mb ~mbH$ níMmÎmmn H$a¡ V¡g¢
gå`½Xe©Z go a{hV hþdm Ord {dfmX H$a¡ h¡& `h OJV Xþ{Z©dma h¡, OJV H$m _wI ~§X H$adoHy§$
H$m¡Z g_W© h¡? OmHo$ _wI _| Omo Amd¡ gmo hr H$h¡& VmV¢ OJV H$s ~mV gwZH$a Omo `mo½` hmod
gmo H$[a`mo&
bmoH$ JS>[a`m àdmh h¢ gmo AnZo öX`{df¡ ho JwU^yfU! bm¡{H$H$ dmVm© Z YaUr, Aa
XmZH$[a, àr{V Ho$ `moJH$[a OZmo§Hy§$ àgÝZ amIZm& Aa {d_b ñd^md H$a {_Ìm| Hy§$ de H$aZm
Aa gmYw VWm Am{`©H$m AmhmaHy§$ {VZHy§$ àmgwH$ AÞgy§ A{V ^pŠVH$a {ZaÝVa Amhma XoZm& Aa
MVw{d©Y g§K H$s godm H$aZr& _Z dMZ H$m`H$[a _w{ZHy§$ àUm_ nyOZ AM©Zm{XH$[a ew^ H$_©

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 637


CnmO©Z H$aZm& Aa H«$moYHy§$ j_mH$[a, _mZHy§$ {ZJd©Vm H$[a, _m`mHy§$ {ZîH$nQ>VmH$[a bmo^Hy§$
g§VmofH$[a OrVZm& Amn gd© emñÌ{df¡ àdrU hmo gmo h_ Vw_Hy§$ CnXoe XoZoHy§$ g_W© Zmht,
Š`m|{H$ h_ ñÌrOZ h¢& AmnH$s H¥$nm Ho$ `moJH$[a H$^r H$moB© n[ahmñ`H$[a A{dZ` ^am dMZ
H$hm hmo Vmo j_m H$[a`mo& Eogm H$hH$a aWgy§ CVar Aa V¥U nmfmU H$[a ^ar Omo n¥Ïdr Cg_| AMoV
hmo` _yN>m© Im` n‹S>r& gmo OmZH$s ^y{_{df¡ n‹S>r Eogr gmohVr ^B© _mZm| aËZm| H$s am{e hr n‹S>r h¡&
H¥$Vm§VdH«$ grVmHy§$ MoîQ>ma{hV _y{N>©V XoI _hmXþIr ^`m, Aa {MÎm{df¡ {MVdVm ^`m -
hm`! `h _hm ^`mZH$ ~Z AZoH$ XþîQ> Ordm|H$[a ^açm, Ohm§ Oo _hmYra eyadra hm|` {VZHo$
^r OrdZo H$s Amem Zmht Vmo `h H¡$go OrdoJr? BgHo$ àmU ~MZm H${R>Z h¢& Bg _hmgVr _mVm
Hy§$ _¢ AHo$br dZ{df¡ VOH$a OmD§$ hÿ§ gmo _wP g_mZ {ZX©B© H$m¡Z? _wPo {H$gr àH$ma ^r {H$gr
R>m¡a em§{V Zmht& EH$ Va\$ ñdm_r H$s Amkm, Aa EH$ Va\$ Eogr {ZX©`Vm! _¢ nmnr XþI Ho$ ^§da
{df¡ n‹S>m hÿ§& {YŠH$ma namB© godmHy§$, OJV{df¡ qZÚ namYrZVm, Omo ñdm_r H$ho gmo hr H$aZm,
O¡go `§ÌHy$ `§Ìr ~Omd¡ Ë`m| hr ~mO¡& gmo nam`m godH$ `§Ì Vwë` h¡& Aa MmH$agy§ Hy$H$a ^bm Omo
ñdmYrZ AmOr{dH$m nyU© H$a¡ h¡& O¡go {nemM Ho$ de nwéf Á`m| dh ~H$md¡ Ë`m| ~H¡$, V¡go ZaoÝÐ
Ho$ de Za, dh Omo Amkm H$a¡ gmo H$a¡& MmH$a Š`m Z H$a¡ Aa Š`m Z H$h¡? Aa O¡go {MÌm_
H$m YZwf {Zîà`moOZ JwU H${h`o {\$UM Hy§$ Ya¡ h¡, gXm Z_«r^yV h¡, V¡go naqH$H$a {Z:à`moOZ
JwUHy§$ Ya¡ h¢, gXm Z_«r^yV h¡& {YŠH$ma qH$H$a H$m OrdZm& namB© godm H$aZm VoOa{hV hmoZm h¡&
O¡go {Z_m©ë` dñVw qZÚ h¡, V¡go naqH$H$aVm qZÚ h¡& {YJ² {YJ² namYrZ Ho àmU YmaUHy§$&
`h namYrZ nam`m qH$H$a Q>rH$br g_mZ h¡& O¡go Q>rH$br naV§Ì hmo` Hy$n H$m Ord H${hE Ob
ha¡ h¡ V¡go `h naV§Ì hmo` namE àmU ha¡ h¡& H$^r ^r MmH$a H$m OÝ_ _V hmodo& nam`m MmH$a
H$mR> H$s nyVbr g_mZ h¡& Á`m| ñdm_r ZMmd¡ Ë`m| ZmM¡& CÀMVm, CÁÁdbVm, bÁOm, Aa
H$m§{V, {VZgo naqH$H$a a{hV h¡& O¡go {d_mZ nam`o AmYrZ h¡, Mbm`m Mmbo, W_m`m W_|, D§$Mo
M‹T>mdo Vmo D§$Mm M‹T>o, ZrMm CVmao Vmo ZrMm CVao& {YŠH$ma namYrZ Ho$ OrVì`Hy§$ Omo {Z~©b,
AnZo _m§gHy§$ ~oMZhmam, _hmbKw, AnZo AYrZ Zht, gXm naV§Ì, {YŠH$ma qH$H$a Ho$ àmU
YmaUHy§$& _¡§ namB© MmH$ar H$ar, Aa nade ^`m Vmo Eogo nmnH$_©Hy§$ H$ê§$ hÿ§, Omo Bg {ZXm}f
_hmgrVHy§$ AHo$br ^`mZH$ dZ{df¡ VOH$a OmD§$ hÿ§&
ho lo{UH$! O¡go H$moB© Y_© H$s ~w{ÕHy§$ VO¡ V¡go dh grVmHy§$ dZ{df¡ VOH$a A`moÜ`mHy§$
gÝ_wI ^`m& A{V bÁOmdmZ² hmo`H$a Mmë`m& grVm `mHo$ JE nmN>o Ho$VrH$ dma _| _yÀN>m© go
gMoV hmo` _hm XþI H$s `yW^«îQ> _¥Jr H$s Ý`mBª {dbmn H$aVr ^B©& gmo `mHo$ éXZH$a _mZm| g~

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

638 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


hr dZñn[V éXZ H$a¡ h¡& d¥j{Z Ho$ nwîn n‹S>o h¢ gmoB© _mZm| Am§gy ^E& ñdV: ñd^md _hma_UrH$
`mHo$ ñda {VZH$a {dbmn H$aVr ^B© _hm emoH$ H$s ^ar hm` H$_bZ`Z am_! ZamoÎm_! _oar ajm
H$ahþ, _mog¡ dMZê$n H$ahþ& Aa Vw_ Vmo {ZaÝVa CÎm_ MoîQ>m Ho$ YmaH$ hmo, _hmJwUd§V em§V{MÎm
hmo, {Vhmam boe_mÌ hÿ Xmof Zmht& Vw_ Vmo nwéfmoÎm_ hmo, _¢ nyd©^d{df¡ Omo Aew^H$_© {H$E Wo
{VZHo$ \$b nm`o& O¡gm H$aZm V¡gm ^moJZm& H$hm H$ao ^Vm©a Aa H$hm H$ao nwÌ? VWm _mVm {nVm
~m§Yd H$hm H$ao?
AnZm H$_© AnZo CX` Amd¡ gmo Adí` ^moJZm& _¢ _ÝX^m{JZr nyd© OÝ_{df¡ Aew^ H$_©
H$s`o VmHo$ \$bV¢ `m {ZO©Z dZ{df¡ XþIHy§$ àmßV ^B©& _¢ nyd© ^d{df¡ H$mhÿ H$m AndmX {H$`m
naqZXm H$ar hmoJr VmHo$ nmnH$[a `h H$îQ> nm`m& VWm nyd©^d{df¡ Jwé{Z Ho$ g_rn d«V boH$a ^½Z
H$s`m VmH$m `h \$b nm`m& AWdm {df\$b g_mZ Omo Xþd©MZ {VZH$a H$mhÿ§Hy§$ An_mZ H$s`m
VmV¢ `h \$b nm`o& AWdm _¢ na^d{df¡ H$_b{Z Ho$ dZ{df¡ {VîR>Vm MH$dm MH$dr H$m `wJb
{dNmo`m VmV¡§ _mo{h ñdm_r H$m {d`moJ ^`m&
AWdm _¢ na^d{df¡ Hw$MoîQ>mH$a h§g h§{gZr H$m `wJb {dN>mohm, Oo H$_b{ZH$a _§{S>V
gamoda _| {Zdmg H$aUhmao, Aa ~‹S>o ~‹S>o nwîn{ZHy§$ {OZH$s Mmb H$s Cn_m XrO¡, Aa {OZHo$
dMZ A{V gwÝXa, {OZHo$ MaU, Mm|M, bmoMZ, H$_b g_mZ AéU, gmo _¢ {dN>moho, {VZHo$
XmofH$[a Eogr XþI AdñWmHy§$ àmßV ^B©& AWdm _¢ nm{nZr H$~yVa H$~yVar Ho$ `wJb {~N>moho h¢,
{OZHo$ bmb ZoÌ AmYr {Ma_ g_mYmZ, Aa nañna {OZ{df¡ A{VñZoh, Aa H¥$îUmJwé g_mZ
{OZH$m A§J AWdm í`m_ KQ>m g_mZ AWdm Yy_ g_mZ Yygao, Ama§^r h¡ gwI go H«$s‹S>m {OÝhm|Zo,
Aa H§$R>{df¡ {VîR>¡ h¡ _Zmoha eãX {OZHo$ gmo _¢ nm{nZr OwXo H$sE, AWdm ^bo ñWmZgy§ ~wao ñWmZ
_| _obo AWdm ~m§Yo _mao, VmHo$ nmnH$[a Ag§^mì` Xþ:I _mo{h àmßV ^`m&
AWdm ~g§V Ho$ g_` \y$bo d¥j {VZ{df¡ Ho${b H$aVo H$mo{H$b H$mo{H$br Ho$ `wJb _hm{_îQ>
eãX Ho$ H$aZhmao nañna {^Þ {^Þ H$s`o, VmH$m `h \$b h¡& AWdm kmZr Ord{Z Ho$ ~§{Xdo `mo½`
_hmd«Vr {OVopÝÐ` _hm_w{Z {VZH$s qZXm H$ar& AWdm nyOm XmZ{df¡ {d¿Z {H$`m, Aa
namonH$ma{df¡ AÝVam` H$sE, qhgm{XH$ nmn H$sE, J«m_Xmh, dZXmh, ñÌr ~mbH$ new BË`m{X
nmn H$sE {VZHo$ `h \$b h¢& AZN>mZm nmZr nr`m, amÌrHy§$ ^moOZ {H$`m, ~rYm AÞ ^Im,
A^ú` dñVw H$m ^jU {H$`m, Z H$[ado `mo½` H$m_ {H$E, {VZH$m `h \$b h¡& _¢ ~b^Ð H$s
nQ>amUr, ñdJ© g_mZ _{hb H$s {Zdm{gZr, hOmam§ ghobr _oar godm H$s H$aZhmar, Vmo A~ nmn
Ho$ CX`H$[a {ZO©Z dZ{df¡ XþI Ho$ gmJa{df¡ Sy>~r H¡$go {VîRy>§? aËZ{Z Ho$ _pÝXa{df¡ _hm a_UrH$
dñÌ {VZH$a emo{^V gwÝXa goO na e`Z H$aUhmar _¢ H$hm§ n‹S>r hÿ§?

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 639


g~ gm_J«rH$[a nyU© _hm a_UrH$ _{hb{df¡ ahUhmar _¢ A~ H¡$go AHo$br dZ H$m {Zdmg
H$ê§$Jr? _hm _Zmoha ~rU, ~m§gwar, _¥X§Jm{XH$ Ho$ _Ywa ñda {VZH$a gwI {ZÐm H$s boZhmar _¢
H¡$go ^`§H$a eãXH$a ^`mZH$ dZ{df¡ AHo$br {VîRy>§Jr? am_Xod H$s nQ>amUr, An`eê$nr
XmdmZb H$a Oar, _hm Xþ:{IZr, EH$m{H$Zr nm{nZr H$îQ> H$m H$maU Omo ~Z, Ohm§ AZoH$ Om{V
Ho$ H$sQ>, Aa H$aH$e S>m^ H$s AUr, Aa H$m§H$a{Z go ^ar n¥Ïdr, `m{df¡ H¡$go e`Z H$ê§$Jr?
Eogr AdñWm ^r nm`H$a _oao àmU Z Om§` Vmo `o àmU hr dO« Ho$ h¢& Ahm Eogr AdñWm nm`H$[a
_oao öX` Ho$ gm¡ Qy>H$ Z hmo` h¢ gmo `h dO« H$m öX` h¡& H$hm H$ê§$? H$hm§ OmD§$? H$m¡Zgy§ H$hm
H$hÿ§? H$m¡Z Ho$ Aml` {VîRy>§?
hm` JwUg_wÐ am_! _mo{h Š`m| VOr? ho _hm^ŠV bú_U! _oar Š`m| Z ghm` H$ar? hm`
{nVm OZH$! hm` _mVm {dXohr! `h H$hm ^`m? Ahmo {dÚmYa{Z Ho$ ñdm_r ^m_ÊS>b! _¢ XþI
Ho$ ^§da{df¡ n‹S>r H¡$go {VîRy>§? _¢ Eogr nm{nZr Omo _mog{hV n{V Zo na_ g§nXmH$a {OZoÝÐ H$m
Xe©Z AM©Z qMV`m Wm gmo _mo{h Bg dZr{df¡ S>mar&
ho lo{UH$! `m ^m§{V grVm gVr {dbmn H$a¡ h¡& Aa amOm dO«O§K nwÊS>arH$nwa H$m ñdm_r,
hmWr nH${‹S> {df¡ {Z{_Îm dZ _| Am`m Wm gmo hmWr nH$‹S> ~‹S>r {d^y{V go nmN>o Om` Wm& gmo
VmH$s goZm Ho$ ß`mXo eyadra H$Q>mar Am{X ZmZm àH$ma Ho$ eñÌ Yao H$_a ~m§Yo Am` {ZH$go& gmo
`mHo$ éXZ Ho$ _Zmoha eãX gwZH$a g§e`Hy§$ Aa ^`Hy§$ àmßV ^E, EH$ n¢S> ^r Z Om` gHo$& Aa
Vwa§J{Z Ho$ gdma hÿ VmH$m éXZ gwZ I‹S>o hmo` aho& CZH$mo `h Ame§H$m CnOr Omo `m dZ{df¡ XþîQ>
Ord Vhm§ `h gwÝXa ñÌr Ho$ éXZ H$m ZmX H$hm§ hmo` h¡?
_¥J, gwgm, arP, gm§n, arN>, ë`mbr, ~Koam, AmaUo, ^¢go, MrVm, J¢‹S>m, emXÿ©b, AîQ>mnX,
dZeyH$a, JO {VZH$a {dH$amb `h dZ Vm{df¡ `h MÝÐH$bm g_mZ _hm_Zmo½` H$m¡Z amod¡ h¡?
`h H$moB© Xodm§JZm gm¡Y_© ñdJ© go n¥Ïdr{df¡ AmB© h¡& `h {dMmaH$a goZm Ho$ bmoH$ AmíM`©Hy§$
àmßV hmo` I‹S>o aho& Aa dh goZm g_wÐ g_mZ, {Og_| Vwa§J hr _Ja, Aa n`mXo _rZ, Aa hmWr
J«mh h¢& g_wÐ ^r JmOo, Aa goZm ^r JmOo h¡& Aa g_wÐ _| bha CR>¡ h¡, goZm _| gy`© H$s
{H$aUH$[a eñÌm| H$s Omo{V CR>¡ h¡& g_wÐ ^r ^`§H$a h¡, goZm ^r ^`§H$a h¡& gmo gH$b goZm
{ZíMb hmo` ahr&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
grVm H$m dZ{df¡ {dbmn Aa dO«O§K H$m AmJ_Z dU©Z H$aZo dmbm gÎmmZdodm± nd©
g§ n y U © ^`m&&97&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

640 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AWmZÝVa O¡gr _hm{dÚm H$s Wm§^r J§Jm W§^r ah¡ V¡g¢ goZmHy§$ W§^m XoI amOm dO«O§K
{ZH$Q>dVu nwéfm|Hy§$ nyN>Vm ^`m {H$ goZm Ho$ W§^Zo H$m H$maU Š`m h¡? V~ dh {ZíM`H$a amOnwÌr
Ho$ g_mMma H$hVo ^`o& Cggo n{hbo amOm Zo ^r éXZ Ho$ eãX gwZo, gwZH$a H$hVm ^`m, {OgH$m
`h _Zmoha éXZ eãX gw{Z`o gmo H$hmo H$m¡Z h¡? V~ H$B© EH$ AJ«oga hmo` Om`H$a nyN>Vo ^`o -
ho Xodr! Vy H$m¡Z h¡? Aa Bg {ZO©Z dZ{df¡ Š`m| éXZ H$a¡ h¡? Vmo g_mZ H$moD$ Am¡a Zmht& Vy
Xodr h¡ AH$ ZmJHw$_mar h¡, AH$ H$moB© CÎm_ Zmar h¡& Vy _hm H$ë`mUê${nUr CÎm_ eara H$s
YaUhmar, Vmo{h `h emoH$ H$hm§? h_Hy§$ `h ~‹S>m H$m¡VwH$ h¡& V~ dh eñÌYmaH$ nwéfHy§$ XoI
^`Hy§$ àmßV ^B©, H$m§n¡ h¡ eara OmH$m, gmo ^`H$[a CZH$mo AnZo Am^aU CVmaH$[a XoZo bJr&
V~ do ñdm_r Ho$ ^`H$[a `h H$hVo ^`o - ho Xodr! Vy Š`m| S>a¡ h¡, emoH$Hy§$ VO, YraVm ^O&
Am^yfU h_Hy§$ H$mhoHy§$ Xodo h¡? Voao `o Am^yfU Voao hr ahmo, `o Vmo{h `mo½` h¢& ho _mVm! Vy {dˆb
Š`m| hmo` h¡? {dídmg Jh, `h amOm dO«O§K n¥Ïdr{df¡ à{gÕ, _hm ZamoÎm_, amOZr{VH$a `wŠV
h¡, Aa gå`½Xe©Z aËZ ^yfUH$[a emo{^V h¡& H¡$gm h¡ gå`½Xe©Z? {Og g_mZ Am¡a aËZ Zmht&
A{dZmer h¡, A_m¡{bH$ h¡, H$mhÿ go haçm Z Om`, _hmgwI H$m Xm`H$, e§H$m{XH$ _b a{hV,
gw_oé gm[aIm {ZíMb h¡& ho _mVm! OmHo$ gå`½Xe©Z hmodo CgHo$ JwU h_ H$hm§ bJ dU©Z H$a¡?
`h amOm {OZ_mJ© Ho$ ahñ` H$m kmVm eaUmJV à{VnmbH$ h¡& namonH$ma _| àdrU, _hm
X`mdmZ, _hm{Z_©b, n{dÌmË_m, qZÚH$_©gy§ {dd¥Îm, bmoH$m| H$m {nVm g_mZ ajH$, _hmXmVma,
Ordm| H$s ajm{df¡ gmdYmZ, XrZ AZmW Xþ~©b XohYm[a`m| Hy§$ _mVm g_mZ nmb¡ h¡, {g{Õ H$m`©
H$m H$aUhmam, eÌwê$n nd©V{ZHy§$ dO«g_mZ h¡& emñÌ{dÚm H$m Aä`mgr, naYZ H$m Ë`mJr,
nañÌrHy§$ _mVm ~{hZ ~oQ>r Ho$ g_mZ _mZ¡ h¡& AÝ`m`_mJ©Hy§$ AOJa g{hV AÝYHy$n g_mZ OmZ¡
h¢& Y_©{df¡ VËna, AZwamJr, g§gma Ho$ ^«_U go ^`^rV, gË`dmXr, {OVopÝÐ` h¡& `mHo$ g_ñV
JwU Omo _wIgy§ H$hm Mmh¡ gmo ^wOm{ZH$a g_wÐHy§$ {Vam Mmh¡ h¡& `o ~mV dO«O§K Ho$ godH$ H$h¡ h¢&
BVZo{df¡ hr amOm Amn Am`m& hmWr go CV[a ~hþV {dZ`H$[a ghO hr h¡ gwÝXa ÑpîQ>
OmH$s, gmo grVmV¢ H$hVm ^`m - ho ~{hZ! dh dO«g_mZ H$R>moa _hm Ag_P h¡, Omo Vmo{h Eogo
dZ _| VO¡, Aa Vmo{h VOV¢ OmH$m öX` Z \$Q> Om`& ho nwÊ`ê${nUr! AnZr AdñWm H$m H$maU
H${h, {dídmgHy§$ ^{O, ^` _V H$a, Aa J^© H$m IoX _V H$a& V~ `h emoH$H$[a nr{‹S>V {MÎm
~hþ[a éXZ H$aVr ^B©& amOm Zo ~hþV Yr`© ~§Ym`m&
V~ `h h§g H$s Ý`mBª Am§gy S>ma JX²JX² dmUrV¢ H$hVr ^B© - ho amOZ²! _mo _ÝX^m{JZr H$s
H$Wm AË`ÝV XrK© h¡& `{X Vw_ gwZm Mmhmo hmo Vmo {MÎm bJm` gwZmo& _¢ amOm OZH$ H$s nwÌr,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 641


^m_ÊS>b H$s ~{hZ, amOm XeaW Ho$ nwÌ H$s dYy grVm _oam Zm_, am_ H$s amUr& amOm XeaW
Zo$ Ho$H$B©gy§ daXmZ {X`m hþVm gmo ^aVHy§$ amÁ` XoH$a amOm d¡amJr ^E& Aa am_ bú_U dZHy§$
JE gmo _¢ n{V Ho$ g§J dZ _| ahr& amdU H$nQ> go _mo{h ha bo J`m& ½`mahd| {XZ _¢Zo n{V H$s
dmVm© gwZ ^moOZ {H$`m& n{V gwJ«rd Ho$ Ka ah¡& ~hþ[a AZoH$ {dÚmYa{ZHy§$ EH$Ì H$a AmH$me
Ho$ _mJ© hmo` g_wÐHy§$ Cb§K b§H$m J`o, amdUHy§$ OrV _mo{h ë`m`o&
~hþ[a amOê$n H$sMHy§$ VO ^aV Vmo d¡amJr ^`o& H¡$go h¢ ^aV? O¡go G$f^Xod ^aV MH«$dVu
{VZ g_mZ h¢ Cn_m {OZH$s& gmo ^aV Vmo H$_©H$b§H$ a{hV na_Ym_Hy§$ àmßV ^`o& Aa Ho$H$B©
emoH$ê$n Ap½ZH$a AmVmnHy§$ àmßV ^B©& ~hþ[a drVamJ H$m _mJ© gma OmZH$a Am{`©H$m hmo`
_hmVn go ñÌrqbJ N>oX ñdJ©{df¡ Xod ^B©, _Zwî` hmo` _moj nmdoJr& am_ bú_U A`moÜ`m{df¡
BÝÐ g_mZ amÁ` H$a¡§& gmo bmoH$ XþîQ>{MÎm {Z:e§H$ hmo` AndmX H$aVo ^E {H$ amdU haH$a
grVmHy§$ bo J`m, ~hþ[a am_ ë`m` Ka _| amIr& gmo am_ _hm{ddoH$s, Y_©emñÌ Ho$ doÎmm
Ý`m`dÝV, Eogr ar{V Š`m| AmMa¡?
{Og ar{V amOm àdV} Cgr ar{V àOm àdV}& gmo bmoH$ _`m©Xma{hV hmoZo bJo, H$h¢ am_ hr
Ho$ Ka `h ar{V Vmo h_Hy§$ H$hm Xmof? Aa _¢ J^©g{hV Xþ~©b eara `h qMVdZ H$aVr hþVr {H$
{OZoÝÐ Ho$ M¡Ë`mb`m| H$s AM©Zm H$ê§$Jr& Aa ^aVma ^r _wP g{hV {OZoÝÐ Ho$ {Zdm©U ñWmZH$
Aa A{Ve` ñWmZH$ {VZHy§$ d§XZm H$aZoHy§$ ^mdg{hV CÚ_r ^E hþVo& Aa _mo{h Eogo H$hVo Wo
{H$ àW_ Vmo h_ H¡$bme Om` lr G$f^Xod Ho$ {Zdm©U joÌ ~§X|Jo& ~hþ[a Am¡a {Zdm©UjoÌHy§$
~§XH$[a A`moÜ`m{df¡ G$f^ Am{X VrWªH$a Xod{Z H$m OÝ_H$ë`mUH$ h¡ gmo A`moÜ`m H$s `mÌm
H$a|Jo& OoVo ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb` h¢ {VZH$m Xe©Z H$a|Jo& H$pånë`m ZJar{df¡ {d_bZmW H$m
Xe©Z H$a|Jo& Aa aËZnwa _¢ Y_©ZmW H$m Xe©Z H$a|Jo& H¡$go h¢ Y_©ZmW? Y_© H$m ñdê$n Ord{ZHy§$
`WmW© CnXoeo h¢& ~hþ[a lmdñVr ZJar g§^dZmW H$m Xe©Z H$a|Jo& Aa Månmnwa _| dmgwnyÁ` H$m,
Aa H$mH§$Xrnwa _| nwînX§V H$m, MÝÐnwar{df¡ MÝÐà^ H$m, H$m¡em§~rnwar _| nX²_à^ H$m, ^Ðbnwa
_| erVbZmW H$m, Aa {_{Wbmnwar _| _pëbZmW ñdm_r H$m Xe©Z H$a|Jo&
Aa dmamUgr _| gwnmíd©ZmW ñdm_r H$m Xe©Z H$a|Jo& Aa qghnwar _| lo`m§gZmW H$m Aa
hñVZmJnwa _| em§{V Hw§$Ww AaZmW H$m nyOZ H$a|Jo& Aa ho Xodr! Hw$emJ«ZJa _| lr_w{Zgwd«VZmW
H$m Xe©Z H$a|Jo& {OZH$m Y_©MH«$ A~ àdV£ h¡, Aa Am¡a hÿ Oo ^JdmZ Ho$ A{Ve` ñWmZH$
_hmn[dÌ h¢, n¥Ïdr _| à{gÕ h¢, Vhm§ nyOm H$a|Jo& ^JdmZ Ho$ M¡Ë`mb`, Aa gwa Agwa Aa
J§Yd©{ZH$a ñVw{V H$[ado `mo½` h¢, Z_ñH$ma `mo½` h¢ {VZ g~{Z H$s d§XZm h_ H$a|Jo& Aa nwînH$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

642 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{d_mZ{df¡ M‹T> gw_oé Ho$ {eIa na Oo M¡Ë`mb` h¢ {VZH$m Xe©ZH$[a ^Ðemb dZ, ZÝXZ dZ
gm¡_Zg dZ, Vhm§ {OZoÝÐ H$s AMm©H$[a Aa H¥${Ì_ A‹T>mB© Ûrn{df¡ OoVo M¡Ë`mb` h¢ {VZH$s
d§XZmH$[a h_ A`moÜ`mHy§$ Amd|Jo&
ho {à`o! ^mdg{hV EH$ ~ma hÿ Z_ñH$ma lrAah§VXodHy§$ H$ao Vmo AZoH$ OÝ_ Ho$ nmn{Z go
Ny>Q>¡ h¡& ho H$m§Vo! YÝ` Voam ^m½` Omo J^© Ho$ àmXþ^m©d{df¡ Voao {OZ d§XZm H$s ~m§N>m CnOr& _oao
hÿ _Z _| `hr h¡ Vmo g{hV _hmn{dÌ {O_pÝXa{Z H$m Xe©Z H$ê§$& ho {à`o! n{hbo ^moJ^y{_{df¡
Y_© H$s àd¥{Îm Z hþVr, bmoH$ Ag_P Wo& gmo ^JdmZ G$f^Xod ^ì`m|Hy§$ _moj_mJ© H$m CnXoe
{X`m& {OZHy§$ g§gma^«_U H$m ^` hmo` {VZH$mo ^ì` H${h`o& H¡$go h¢ ^JdmZ² G$f^? àOm Ho$
n{V, OJV{df¡ loîR>, Ì¡bmoŠ`H$[a ~§{Xdo `mo½`, ZmZm àH$ma A{Ve`H$a g§`wŠV, gwa Za
Agwa{ZHy§$ AmíM`©H$mar, Vo ^JdmZ ^ì`{ZHy§$ Ordm{XH$ VÎdm| H$m CnXoe Xo` AZoH${ZHy§$ Vm[a
{Zdm©U nYmao, gå`ŠËdm{X$AîQ> JwU_§{S>V {gÕ ^E& {OZH$m M¡Ë`mb` gd© aËZ_B© ^aV
MH«$dVu Zo H¡$bme na H$am`m& Aa nm§M go YZwf H$s aËZ_B© à{V_m, gy`©hÿV¢ A{YH$ VoOHy§$ Yao
_pÝXa{df¡ nYamB© gmo {damO¡ h¡& OmH$s A~hþ Xod {dÚmYa JÝYd© {H$Þa ZmJ X¡Ë` nyOm H$a¡ h¢,
Ohm§ Aßgam Z¥Ë` H$a¡§ h§¡& Omo à^w ñd`§^y gd©J{V {Z_©b Ì¡bmoŠ`nyÁ` OmH$m AÝV Zmht,
AZÝVê$n AZÝV kmZ {damO_mZ, na_mË_m {gÕ {ed Am{XZmW G$f^ {VZH$s H¡$bme nd©V na
h_ MbH$a nyOm H$a ñVw{V H$a|Jo& dh {XZ H$~ hmo`Jm, `m ^m§{V _mogy H¥$nm H$a dmVm© H$aVo Wo&
Aa Vmhr g_` ZJa Ho$ bmoH$ ^obo hmo` Am` bmoH$mndmX H$s XmdmZb go Xþñgh dmVm©
am_gy§ H$hr& gmo am_ ~‹‹So {dMma Ho$ H$Vm© {MÎm _| `h {MVmB© `h bmoH$ ñd^md hr H$a dH«$ h¢&
gmo Am¡a ^m§{V AndmX Z {_Q¡ `m bmoH$mndmX go {à` OZHy§$ VOZm ^bm AWdm _aUm ^bm,
bmoH$mdmXV¢ `e H$m Zme hmo`, H$ënm§VH$mb n`ªV An`e OJV _| ah¡ gmo ^bm Zmht& Eogm
{dMma _hmàdrU _oam n{V VmZo bmoH$mndmX Ho$ ^`V¢ _mo{h _hm AaÊ`dZ _| VOm& _¢ Xmofa{hV
gmo n{V ZrHo$ OmZo, Aa bú_U Zo ~hþV H$hm gmo Z _mZm& _oao Eogm hr H$_© H$m CX` Oo {dewÕ
Hw$b _| CnOo jÌr ew^{MÎm, gd© emñÌ{Z Ho$ kmVm, {VZH$s `hr ar{V h¡& Aa H$mhÿ go Z S>a¡&
EH$ bmoH$mndmX go S>a¡&
`h AnZo {ZH$mgZo H$m d¥Îmm§V H$h ~hþ[a éXZ H$aZo bJr, emoH$ê$n Ap½ZH$[a VßVm`_mZ
h¡ {MÎm OmH$m& gmo `mHy§$ éXZ H$aVr Aa aOH$a Yygam h¡ A§J OmH$m, _hmXrZ XþIr XoI amOm
dO«O§K CÎm_ Y_© H$m YaUhmam A{V CÛoJHy§$ àmßV ^`m& Aa `mHy§$ OZH$ H$s nwÌr OmZ g_rn
Am` ~hþV AmXa go Yr`© ~§Ym`m& Aa H$hVm ^`m - ho ew^_Vo! Vy {OZemgZ _| àdrU h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 643


emoH$ H$a éXZ _V H$a¡& `h AmV©Ü`mZ XþI H$m ~‹T>mdZhmam h¡& ho OmZH$s! `m bmoH$ H$s pñW{V
Vy OmZo h¡& Vy _hm gwkmZ A{ZË` AeaU EH$Ëd AÝ`Ëd BË`m{X ÛmXe AZwàojmdm| H$s qMVdZ
H$aUhmar, Voam n{V gå`½ÑpîQ>, Aa Vy gå`Ëdg{hV {ddoH$dÝVr h¡, {_Ï`mÑpîQ> Ord{Z H$s
Ý`mBª H$hm ~maå~ma emoH$ H$a¡? Vy {OZdmUr H$s lmoVm, AZoH$ ~ma _hm _w{Z{Z Ho$ _wI lw{V Ho$
AW© gwZo, {Za§Va kmZ ^mdHy§$ YaUhmar, Vmo{h emoH$ C{MV Zmht&
Ahmo `m g§gma _| ^«_Vm `h _y‹T> àmUr dmZo _moj_mJ©Hy§$ Z OmZm, `mV¢ H$hm H$hm XþI Z
nm`o& `mHy§$ A{ZîQ>g§`moJ BîQ>{d`moJ AZoH$~ma ^`o& `h AZm{XH$mb gy§ ^dgmJa Ho$ _Ü`
Šboeê$n ^§da _| n‹S>m h¡& `m Ord Zo {V`ªM `mo{Z{df¡ ObMa Z^Ma Ho$ eara Ya dfm© erV
AmVmn Am{X AZoH$ XþI nm`|& Aa _Zwî` Xoh{df¡ AndmX {dah éXZ Šboem{X AZoH$ XþI
^moJo& Aa ZaH${df¡ erV CîU N>oXZ ^oXZ eybmamohU, nañna KmV, _hmXwJªY jraHw$ÊS>{df¡
{ZnmV, AZoH$ amoJ, AZoH$ XþI bho& Aa H$~hÿ§ AkmZ VnH$[a Aën G${Õ H$m YmaH$ Xod hÿ
^`m, Vhm§ hÿ CËH¥$ï> G${Õ Ho$ YmaH$ Xod{ZHy§$ XoI XþIr ^`m& Aa _aU g_` _hm XþIr hmo`
{dbmnH$a _ydm& Aa H$~hÿ§ _hmVnH$a BÝÐVwë` CËH¥$ï> Xod ^`m& Vmo hÿ {df`mZwamJH$[a XþIr
hr ^`m& `m ^m§{V MVwJ©{V{df¡ ^«_U H$aVo `m Ord Zo ^ddZ{df¡ Am{Y ì`m{Y g§`moJ {d`moJ
amoJ emoH$ OÝ_ _¥Ë`w XþI Xmh X[aÐ hrZVm ZmZm àH$ma H$s dm§N>m, {dH$ënVmH$a emoM g§Vmnê$n
hmo` AZÝV XþI nm`o&
AYmobmoH$ _Ü`bmoH$ D$Üd©bmoH${df¡ Eogm ñWmZH$ Zmht Ohm§ `m Ord Zo OÝ_ _aU Z
{H$`o& AnZo H$_©ê$n ndZ Ho$ àg§JH$a ^dgmJa{df¡ ^«_U H$aVm Omo `h Ord VmZo _Zwî`
Xoh{df¡ ñÌr H$m eara nm`m& Vhm§ AZoH$ XþI ^moJo& Voao ew^ H$_© Ho$ CX`H$[a am_ gm[aIo gwÝXa
n{V ^`o, {OZHo$ gXm ew^ H$m CnmO©Z gmo nwÊ` Ho$ CX`H$[a n{V g{hV _hmgwI ^moJo& Aa
Aew^ Ho$ CX`V¢ Xþñgh XþIHy§$ àmßV ^B©& b§H$mÛrn{df¡ amdU ha H$a bo J`m Vhm§ n{V H$s
dmVm© Z gwZ ½`mah {XZ VH$ ^moOZ {~Zm ahr& Aa O~ VH$ n{V H$m Xe©Z Z ^`m V~ VH$
Am^yfU gwJÝY bonZm{X a{hV ahr& ~hþ[a eÌw H$mo hV n{V bo Am`o V~ nwÊ` Ho$ CX`V¢ gwIHy§$
àmßV ^B©& ~hþ[a Aew^ H$m CX` Am`m V~ {~Zm Xmof J^©dVrHy§$ n{V Zo bmoH$mndmX Ho$ ^`V¢
KaV¢ {ZH$mgr& bmoH$mndmXê$n gn© Ho$ S>{gdoH$a n{V AMoV {MÎm ^`m& gmo {~Zm g_Po ^`§H$a
dZ _| VOr& CÎm_ àmUr nwÊ`ê$n nwîn{Z H$m Ka Vm{h Omo nmnr Xþd©MZê$n Ap½ZH$a ~mb¡ h¢ gmo
Amn hr Xmofê$n XhZ H$[a XmhHy§$ àmßV hm|`&
ho Xodr! Vy na_ CËH$¥îQ> n{Vd«Vm _hmgVr h¡, àe§gm `mo½` h¡ MoîQ>m OmH$s& OmHo$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

644 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


J^m©YmZ{df¡ M¡Ë`mb`{Z Ho$ Xe©Z H$s ~m§N>m CnOr A~hÿ§ Voao nwÊ` hr H$m CX` h¡& Vy
_hmerbdVr {OZ_Vr h¡& Voao erb Ho$ àgmXH$[a `m {ZO©Z dZ{df¡ hmWr Ho$ {Z{_Îm _oam AmdZm
^`m& _¢ dO«O§K nwÊS>arH$nwa H$m A{Yn{V amOm Xþ[aXdmh gmo_d§er, _hmew^ AmMaU Ho$ YmaH$,
{VZHo$ gw~§Yw, _{hfr Zm_m amUr, VmH$m _¢ nwÌ& Vy _oao Y_© Ho$ {dYmZH$a ~‹S>r ~{hZ h¡&
nwÊS>arH$nwa Mmbhþ& emoH$ VO&
ho ~{hZ! emoH$ go H$Nw> H$m`©{g{Õ Zmht& dhm§ nwÊS>arH$nwa _| am_ Vmo{h Ty>§T> H¥$nmH$a
~wbmd|Jo& am_ hÿ Voao {d`moJgy§ níMmÎmmnH$[a A{V ì`mHw$b h¢& AnZo à_mXH$[a A_mo{bH$
_hmJwUdmZ aËZ ZîQ> ^`m, Vm{h {ddoH$s _hm AmXa go Ty>§‹T§>¡ hr& VmV¢ ho n{Vd«Vo! {Zg§Xoh am_
VwPo AmXagy§ ~wbmd|Jo& `m ^m§{V dm Y_m©Ë_m Zo grVmHy§$ em§VVm CnOmB©& V~ grVm Yr`©Hy§$ àmßV
^B©& _mZm| ^mB© ^m_ÊS>b hr {_bm& V~ dmH$s A{V àe§gm H$aVr ^B©& Vy _oam A{V CËH¥$îQ>
^mB© h¡& _hm `ed§V, eyadra, ~w{Õ_mZ, em§V{MÎm, gmY{_©{Z na dmËgë` H$m H$aUhmam, CÎm_
Ord h¡&
Jm¡V_ ñdm_r H$ho h¢ - ho lo{UH$! amOm dO«O§K A{YJ_ gå`½ÑpîQ> A{YJ_ H${hE Jwé
CnXoeH$[a nm`m h¡ gå`ŠV OmZo, Aa kmZr h¡, na_ VÎd H$m ñdê$n OmZZhmam, n{dÌ h¡
AmË_m OmH$s, gmYw g_mZ h¡, OmHo$ d«V JwU erbH$a g§`wŠV _moj _mJ© H$m CÚ_r gmo Eogo
gËnwéf{Z Ho$ M[aÌ Xmofa{hV na-CnH$maH$a`wŠV H$m¡Z H$m emoH$ Z {Zdma¡? H¡$go h¢ gËnwéf?
{OZ_V{df¡ A{V {ZíMb h¡ {MÎm {OZH$m&
grVm H$h¡ h¡ - ho dO«O§K! Vy _oao nyd©^d H$m ghmoXa h¡ gmo Omo `m ^d{df¡ V¡Z¢ gm§Mm
^mB©nZm OZm`m& _oam emoH$ g§Vmnê$n {V{_a ham gy`©g_mZ Vy n{dÌ AmË_m h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
grVmHy§$ dO«O§K H$m Yr`© ~§YmdZo H$m dU©Z H$aZo dmbm A AR>R>mZdo
mZdodm± nd© g§nyU© ^`m&&98&&
AWmZÝVa dO«O§K Zo grVm Ho$ M{‹T>doHy§$ jU_mÌ{df¡ AX²^wV nmbH$s _§JmB©& gmo grVm Vmna
Amê$‹T> ^B©& nmbH$s {d_mZ g_mZ _hm_Zmo½` g_rMrZ à_mUH$a `wŠV, gwÝXa h¢ W§^ OmHo$,
loîR> Xn©U W§^m§o{df¡ O‹S>o h¢& Aa _mo{V{Z H$s PmbarH$[a nmbH$s _§{S>V h¡& Aa MÝÐ_m g_mZ
CÁÁdb M_a {VZH$a emo{^V h¡, _mo{V{Z Ho$ hma Ob Ho$ ~wX~wXo g_mZ emo^¡ h¢, Aa {d{MÌ Oo
dñÌ {VZH$a _§{S>V {MÌm_H$a emo{^V h¢, gwÝXa h¢, PamoIm Om{df¡& Eogr gwInmb na M‹T> na_
G${Õ H$a `wŠV ~‹S>r goZm _Ü` grVm Mbr Om` h¡, AmíM`©Hy§$ àmßV ^B© H$_m] H$s {d{MÌVmHy§$
qMVdo h¡& VrZ {XZ{df¡ ^`§H$a ~ZHy§$ Cb§K nwÊS>arH$ Xoe{df¡ AmB©& CÎm_ h¡ MoîQ>m OmH$s,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 645


gd©Xoe Ho$ bmoH$ _mVmHy§$ Am` {_bo J«m_ J«m_{df¡ ^|Q H$a¡& H¡$gm h¡ dO«O§K H$m Xoe? g_ñV
Om{V Ho$ AÞH$a Ohm§ g_ñV n¥Ïdr AmÀN>m{XV hmo` ahr h¡& Aa Hy$H$‹S>m C‹S>mZ ZOrH$ h¢ J«m_
Ohm§, aËZ{Z H$s ImZ, ñdU© ê$nm{XH$ H$s ImZ, gwanwa O¡go nwa, gmo XoIVr WH$s grVm hf©H$§y àmßV
^B©& dZ CndZ H$s emo^m XoIVr Mbr Om` h¡& J«m_ Ho$ _h§V ^|Q>H$a ZmZm àH$ma ñVw{V H$a¡ h¢&
ho ^JdVr! ho _mVm! AmnHo$ Xe©ZH$a h_ nmna{hV ^E, Aa ~maå~ma d§XZm H$aVo ^E,
AK©nmÚ {H$E& Aa AZoH$ amOm Xod{Z g_mZ Am` {_bo gmo ZmZm àH$ma ^|Q> H$aVo ^E, Aa
~maå~ma d§XZm H$aVo ^E& `m ^m§{V grVm gVr n¢S> n¢S> na amOm àOm{ZH$a nyOr g§Vr Mbr Om`
h¡& dO«O§K H$m Xoe A{VgwIr R>m¡a R>m¡a ~Z CndZm{XH$[a emo{^V R>m¡a R>m¡a M¡Ë`mb` XoI A{V
h{f©V ^B©& _Z {df¡ {dMma¡ h¡ Ohm§ amOm Y_m©Ë_m hmo` dhm§ àOm gwIr hmo` hr& AZwH«$_H$a
nwÊS>arH$nwa Ho$ g_rn AmE gmo amOm H$s AmkmV¢ grVm H$m AmJ_Z gwZ ZJa Ho$ g~ bmoH$ gÝ_wI
AmE Aa ^|Q> H$aVo ^E&
ZJa H$s A{V emo^m H$ar& gwJÝYH$a n¥Ïdr N>m§Q>r, Jbr ~mOma g~ qgJmao, Aa BÝÐYZwf
g_mZ VmoaU M‹T>mE, Aa Ûma{Z{df¡ nyU© H$be Wmno,[OZHo$ _wI gwÝXa nëbd`wŠV h¢ Aa
_§{Xa{Z na ÜdOm M‹T>r, Aa Ka Ka _§Jb Jmd¡ h¢& _mZm| dh ZJa AmZÝX H$a Z¥Ë` hr H$a¡ h¡&
ZJa Ho$ XadmOo na VWm H$moQ> Ho$ H§$Jya{Z na bmoH$ I‹S>o XoIo h¢& hf© H$s d¥{Õ hmo` ahr h¡& ZJa
Ho$ ~m{ha Aa ^rVa amOÛma VH$ grVm Ho$ Xe©ZHy§$ bmoH$ I‹S>o h¢& Mbm`_mZ Oo bmoH${Z Ho$ g_yh
{VZH$a ZJa `Ú{n ñWmda h¡ VWm{n Om{ZE O§J_ hmo` ahçm h¡& ZmZm àH$ma Ho$ dm{XÌ ~mO¡
h¢& {VZHo$ ZmXH$a Xem| {Xem eãXm`_mZ hmo` ahr h¢, e§I ~mO¡ h¢, ~§XrOZ {daX ~ImZ¡ h¢&
g_ñV ZJa Ho$ bmoH$ AmíM`©Hy§$ àmßV ^E XoI¡ h¢&
Aa grVm Zo ZJa{df¡ àdoe {H$`m, O¡go bú_r XodbmoH${df¡ àdoe H$a¡& dO«O§K Ho$
_§{Xa{df¡ A{V gwÝXa {OZ_pÝXa h¢& gd© amObmoH$ H$s ñÌrOZ grVm Ho$ gÝ_wI AmBª& grVm
nmbH$sgy§ CVa {OZ_pÝXa{df¡ JB©& H¡$gm h¡ {OZ_pÝXa? _hmgwÝXa CndZH$a dopîQ>V h¡, Aa
dm{nH$m gamodar {VZH$a emo{^V h¡, gw_oé {eIa g_mZ gwÝXa ñdU©_B© h¡& O¡go ^mB© ^m_ÊS>b
grVm H$m gÝ_mZ H$a¡ V¡g¢ dO«O§K AmXa H$aVm ^`m& dO«O§K Ho$ g_ñV n[adma Ho$ bmoH$ Aa
amObmoH$ H$s g_ñV amUr grVm H$s godm H$a§¡& Aa Eogo _Zmoha eãX {ZaÝVa H$h¡ h¢, ho XodVo!
ho nyÁ`o! ho ñdm{_Zr! ho B©emZZo! gXm O`d§V hmohþ, ~hþV {XZ Ordmo, AmZÝXHy§$ àmßV hmohw, d¥{Õ
H$mo àmßV hmohþ, Amkm H$ahþ& `m ^m§{V ñVw{V H$a¢& Aa Omo Amkm H$a¢ gmo grg M‹T>md¢& A{V hf©gy§
Xm¡‹S>H$a godm H$a¢& Aa hmW Omo‹S> grg {Zdm` Z_ñH$ma H$a¢& dhm§ grVm A{V AmZÝXV¢ {OZH$m`©

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

646 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Y_© H$s H$Wm H$aVr {VîR>¡& Aa Omo gm_§V{Z H$s ^|Q> Amd¢ Aa amOm ^|Q> H$ao gmo OmZH$s
Y_©H$m`©{df¡ bJmd¡& `h Vmo `hm§ Y_© H$s AmamYZm H$a¡ h¡&
Aa dh H¥$VmÝVdH«$ goZmn{V VßVm`_mZ h¡ {MÎm OmH$m, aW Ho$ Vwa§J IoXHy§$ àmßV ^E hþVo,
{VZHy§$ IoXa{hV H$aVm hþAm lram_MÝÐ Ho$ g_rn Am`m& `mHy§$ AmdVm gwZ AZoH$ amOm gÝ_wI
Am`o& gmo H¥$VmÝVdH«$ Am`H$a lram_MÝÐOr Ho$ MaU{ZHy§$ Z_ñH$ma H$a H$hVm ^`m - ho à^mo!
_¢ Amkmà_mU grVmHy§$ ^`mZH$ dZ{df¡ _obH$a Am`m hÿ§& dmHo$ J^©_mÌ hr ghmB© h¡& ho Xod!
dh dZ ZmZm àH$ma Ho$ ^`§H$a Ord{Z Ho$ A{V Kmoa eãXH$a _hm ^`H$mar h¡& Aa O¡gm d¡Vmb
H${h`o àoV{Z H$m dZ, VmH$m AmH$ma XoIm Z Om` V¡g¢ gKZ d¥j{Z Ho$ g_yh Aa A§YH$maê$n
h¡& Ohm§ ñdV: ñd^md AmaUo ^¢go Aa qgh ÛofH$a gXm `wÕ H$a¡ h¢& Aa Ohm§ KyKy ~g¡ h¢ gmo
{dê$n eãX H$a¡ h¢& Aa Jw\$m{Z{df¡ qgh Jw§Oma H$a¡ h¢ gmo Jw\$m Jw§Oma ahr h¡& Aa _hm^`§H$a
AOJa eãX H$a¡ h¢, Aa MrVm{ZH$a hVo J`o h¢ _¥J Ohm§& H$mbHy§$ ^r {dH$amb Eogm dZ Vm{df¡&
ho à^mo! grVm AlwnmV H$aVr _hm XrZdXZ AmnHy§$ Omo eãX H$hVr ^B© gmo gwZmo - Amn
AmË_H$ë`mU Mmhmo hmo Vmo O¡g¢ _mo{h VOr V¡g¢ {OZoÝÐ H$s ^pŠV Z VOZr& O¡g¢ bmoH${Z Ho$
AndmX H$a _mog§¡ A{V AZwamJ hþVm Vmo hÿ VOr, V¡g¢ H$mhÿHo$ H${hdoV¢ {OZemgZ H$s lÕm Z
VOZr& bmoH$ {~Zm {dMmao {ZXm}f{ZHy§$ Xmof bJmd¡ h¢, O¡g¢ _mo{h bJm`m&
gmo Amn Ý`m` H$amo, gmo AnZr ~w{Õ go {dMma `WmW© H$aZm, H$mhÿ Ho$ H$hoV¢ H$mhÿ§Hy§$ PyR>m
Xmof Z bJmdZm& Aa gå`½Xe©ZV¢ {d_wI {_Ï`mÑpîQ> {OZY_©ê$n aËZ H$m AndmX H$a¡§ h¢ gmo
CZHo$ AndmX Ho$ ^`V¢ gå`H²$Xe©Z H$s ewÕVm Z VOZr& drVamJ H$m _mJ© Ca{df¡ Ñ‹T> YmaUm&
_oao VOZo H$m `m ^d{df¡ qH${MV²_mÌ XþI h¡ Aa gå`½Xe©Z H$s hm{ZV¢ OÝ_ OÝ_{df¡ XþI h¡&
`m OrdHy§$ bmoH${df¡ {Z{Y aËZ ñÌr dmhZ amÁ` g~ hr gwb^ h¢ EH$ gå`½Xe©Z aËZ hr _hm
Xþb©^ h¡& amO{df¡ nmnH$a ZaH${df¡ n‹S>Zm h¡, EH$ D$Üd©J_Z gå`½Xe©Z Ho$ àVmn hr go hmo`&
OmZo AnZm AmË_m gå`½Xe©Zê$n Am^yfUH$a _§{S>V {H$`m gmo H¥$VmW© ^`m&
`o eãX OmZH$s Zo H$ho h¢ {OZHy§$ gwZH$a H$m¡Z Ho$ Y_© ~w{Õ Z CnO¡? ho Xod! EH$ Vmo dh
grVm ñd^md hr H$a H$m`a, Aa _hm ^`§H$a ~Z Ho$ XþîQ> Ord{ZV¢ H¡$g¢ Ord¡Jr?
Vhm§ _hm ^`mZH$ gn©{Z Ho$ g_yh Aa AënOb Eogo gamoda {VZ{df¡ _mVo hmWr H$X©_ H$a¡§
h¢, Aa Ohm§ _¥J{Z Ho$ g_yh _¥JV¥îUm{df¡ Ob Om{Z d¥Wm Xm¡‹S> ì`mHw$b hmo` h¢, O¡g¢ g§gma H$s
_m`m{df¡ amJH$a amJr Ord XþIr hmo`& Aa Ohm§ H$m¢{N>H$s aO Ho$ g§JH$a _H©$Q> A{V M§Mb hmo`
aho h¢& Aa Ohm§ V¥îUmgy§ qgh ì`mK« ë`m{b`m| Ho$ g_yh {VZH$s agZmê$n nëbd bhbhmQ> H$a¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 647


h¢& Aa {Mb_g_mZ bmbZoÌ {OZHo$ Eogo H«$moYm`_mZ ^wO§J \w§$H$ma H$a¡ h¢& Aa Ohm§ Vrd« ndZ
Ho$ g§Mma H$a jU_mÌ{df¡ d¥j{Z Ho$ nÌm| Ho$ T>oa hmo` h¢& Aa _hm AOJa {VZH$s {dfê$n
Ap½ZH$a AZoH$ d¥j ^ñ_ hmo` J`o h¢& Aa _mVo hm{W{Z H$s _hm ^`§H$a JO©Zm VmH$a dh dZ
A{V {dH$amb h¡& Aa dZ Ho$ eyH$a{Z H$s goZmH$a gamoda _{bZOb hmo` aho h¢& Aa Ohm§ R>m¡a
R>ma¡ ^y{_H$m§Q>o Aa gm§R>o Aa gm§nm| H$s ~m_r Aa H§$H$a nËWa {VZH$a ^y{_ _hm g§H$Q>ê$n h¡& Aa S>m^
H$s AUr gyB©V¡hÿ§ A{V n¡Zr h¡, Aa gyIo nmZ \y$b ndZH$a C‹S>o C‹S>o {\$a¡ h¢& Eogo _hm AaÊ`{df¡,
ho Xod! OmZH$s H¡$go OrdoJr? _¢ Eogm OmZy hÿ§ jU_mÌ hÿ dh _mÌ a{Ido H$mo g_W© Zmht&
ho lo{UH$! goZmn{V Ho$ `h dMZ gwZ lram_ A{V {dfmXHy§$ àmßV ^E& H¡$go h¢ dMZ? {OZ
H$a {ZX©B© H$m ^r _Z Ðdr^yV hmo`& lram_MÝÐ {M§VdVo ^E, XoImo _mo _y‹T>{MÎm Zo XþîQ>{Z Ho$
dMZ{ZH$[a AË`ÝV qZÚH$m`© H$s`m& H$hm§ dh amOnwÌr Aa H$hm§ dh ^`§H$a dZ? `h
{dMmaH$a _yN>m©Hy§$ àmßV ^`o& ~hþ[a erVmonMmaH$[a gMoV hmo` {dbmn H$aVo ^E& grVm{df¡ h¡
{MÎm {OZH$m, hm` ídoV í`m_ aŠV VrZ dU© Ho$ H$_b g_mZ ZoÌ{Z H$s YaUhmar! hm` {Z_©b
JwU{Z H$s ImZ! _wIH$a OrVm h¡ MÝÐ_m OmZo, H$_b H$s {H$aU g_mZ H$mo_b, hm`! OmZH$s
_mogy§ dMZmbmn H$a! Vy OmZo hr h¡ {H$ _oam {MÎm Vmo {~Zm A{V H$m`a h¡&
ho Cn_ma{hV erbd«V H$s YmaUhmar! _oao _Z H$s haUhmar! {hVH$mar h¡ Ambmn {OgHo$,
ho nmnd{O©Vo, {ZanamY, _oao _Z H$s {ZdmgZr! Vy H$m¡Z AdñWmHy§$ àmßV ^B© hmo`Jr? ho Xodr!
dh _hm ^`§H$a dZ H«y$a Ordm| H$a ^açm, Cg {df¡ gd©gm_J«r a{hV H¡$go {VîR>oJr? ho _mo{df¡
AmgŠV MH$moaZoÌ bmdÊ`ê$n Ob H$s gamodar, _hmbÁOmdVr, {dZ`dVr! Vy H$hm§ JB©? Voao
ídmg H$s gwJÝYH$a _wI na Jw§Oma H$aVo Oo ^«_a {VZHy§$ hñVH$_b H$a {ZdmaVr A{V IoXHy§$
àmßV hmo`Jr& Vy `yW go {dNw>ar _¥Jr H$s Ý`m§B© ^`§H$a dZ{df¡ H$hm§ Om`Jr? Omo dZ qMVdZ
H$aVo ^r Xþñgh, Cg{df¡ Vy AHo$br H¡$go {VîR>oJr? H$_b Ho$ J^© g_mZ H$mo_b Voao MaU
_hmgwÝXa bjU Ho$ YmaUhmao, H$H©$e ^y{_ H$m ñne© H¡$go gh|Jo?
Aa dZ Ho$ ^rb _hm åboÀN> H¥$Ë` AH¥$Ë` Ho$ ^oX go a{hV h¡ _Z {OZH$m, gmo VwPo nmH$a
^`§H$a nëbr{df¡ bo J`o hmod|Jo& gmo n{hbo XþI go ^r `h AË`ÝV XþI h¡& Vy ^`mZH$ dZ{df¡
_mo {~Zm _hm Xþ:IHy§$ àmßV ^B© hmo`Jr, AWdm Vy IoX{IÞ _hm A§Yoar am{Ì{df¡ dZ H$s aOH$a
_§{S>V H$ht n‹S>r hmo`Jr& gmo H$Xm{MV² VwPo hm{W`m| Zo Xm~r hmo`Jr& Vmo Bg g_mZ Am¡a AZW©
H$hm§? Aa J¥Y, arN>, qgh, ì`mK«, AîQ>mnX BË`m{X XþîQ> Ordm|H$a ^açm Omo dZ Vm{df¡ H¡$go
{Zdmg H$aoJr?

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

648 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ohm§ _mJ© Zmht, {dH$amb Xm‹T> Ho$ YaUhmao ì`mK« _hm jwYmVwa {VZH¡$gr AdñWmHy§$ àmßV
H$ar hmo`Jr Omo H${hdo{df¡ Z Amd¡& AWdm Ap½Z H$s Ádmbm Ho$ g_yhH$a ObVm Omo dZ Cg{df¡
Aew^ AdñWmZH$Hy§$ àmßV ^B© hmo`Jr, AWdm gy`© H$s AË`ÝV Xþñgh {H$aU {VZHo$ AmVmnH$a
bmI H$s Ý`mBª {nKb JB© hmo`Jr, N>m`m {df¡ Om`do H$s Zmht epŠV OmH$s AWdm emo^m`_mZ
erb H$s YaUhmar _mo {ZX©B©{df¡ _ZH$a öX` \$Q>H$a _¥Ë`wHy§$ àmßV ^B© hmo`Jr& n{hbo O¡go
aËZOQ>r Zo _mo{h grVm Ho$ Hw$eb H$s dmVm© Am` H$hr Wr V¡go H$moB© A~ ^r H$h¡& hm` {à`o!
n{Vd«Vo {ddoH$dVr, gwIê${nUr, Vy H$hm§ JB©? H$hm§ {VîR>oJr Š`m H$aoJr? Ahmo H¥$Vm§VdH«$!
H$h, Š`m V¡Zo§ gM_wM dZhr{df¡ S>mar? Omo H$hÿ§ ew^ R>m¡a _obr hmo` Vmo Voao _wIê$n MÝÐ go
A_¥Vê$n dMZ {Ia¡§&
O~ Eogm H$hm V~ goZmn{V Zo bÁOm Ho$ ^maH$a ZrMm _wI {H$`m, à^ma{hV hmo` J`m,
H$Nw> H$h Z gŠ`m, A{V ì`mHw$b ^`m, _m¡Z Jh ahçm& V~ am_ Zo OmZr gË` hr `h grVmHy§$
^`§H$a dZ{df¡ S>ma Am`m& V~ _yÀN>m©Hy§$ àmßV hmo` am_ {Jao& ~hþ[a ~hþV ~oa {df¡ Zr{R> Zr{R>
gMoV ^E V~ bú_U AmE& AÝV:H$aU{df¡ gmoMHy§$ Yao H$hVo ^E - ho Xod! Š`m| ì`mHw$b ^E
hmo, Yr`© H$mo A§JrH$ma H$ahþ& Omo nyd©H$_© CnmÁ`m© h¡ CgH$m \$b Am` àmßV ^`m, Aa gH$b
bmoH$Hy§$ Aew^ Ho$ CX`H$a Xþ:I àmßV ^`m& Ho$db grVmhrHy§$ Xþ:I Z ^`m&
gwI AWdm XþI Omo àmßV hmoZm hmo` gmo ñd`_od hr {H$gr {Z{_Îmgy§ Am` àmßV hmo` h¡&
ho à^mo! Omo H$moB© {H$grHy§$ AmH$me{df¡ bo Om` AWdm H«y$a Ordm| Ho$ ^ao dZ{df¡ S>mao AWdm {J[a
Ho$ {eIa Yao Vmo ^r nyd© nwÊ`H$a àmUr H$s ajm hmo` h¡& g~ hr àOm XþIH$a VßVm`_mZ h¡,
Am§gwAm| Ho$ àdmhH$a _mZm| öX` Jb J`m h¡ gmoB© Pa¡ h¡& `h dMZ H$h bú_U ^r AË`ÝV
ì`mHw$b hmo` éXZ H$aZo bJm? O¡gm Xmh H$m _maçm H$_b hmo` V¡gm hmo` J`m h¡ _wIH$_b
OmH$m& hm` _mVm! Vy H$hm§ JB©! XþîQ>OZm| Ho$ dMZê$n Ap½ZH$a àÁd{bV h¡ eara {OZH$m, ho
JwUê$n YmÝ` Ho$ CnOmdZo H$s ^y{_? ~mah AZwàojm Ho$ qMVdZ H$s H$aUhmar h¡, erbê$n nd©V
H$s n¥Ïdr h¡, grVo! gm¡å` ñd^md H$s YmaH$ h¡& {ddo{H$Zr, XþîQ>m| Ho$ dMZ gmoB© ^E Vwfma {VZH$a
Xmhm J`m h¡ öX` H$_b OmH$m, amOh§g lram_ {VZHo$ àgÞ H$[adoHy§$ _mZgamoda g_mZ, gw^Ðm
gm[aIr H$ë`mUê$n, gd© AmMma{df¡ àdrU, bmoH$Hy§$ _y{V©dÝV gwI H$s Am{eIm, ho loîR>o! Vy
H$hm§ JB©? O¡go gy`© {~Zm AmH$me H$s emo^m H$hm§ Aa MÝÐ_m {~Zm {Zem H$s emo^m H$hm§? V¡go
ho _mVm! Vmo {~Zm A`moÜ`m H$r emo^m H$hm§?
Bg ^m§{V bú_U {dbmn H$a am_gy§ H$ho h¢ - ho Xod! g_ñV ZJa ~rU ~m§gwar _¥X§Jm{X H$s

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 649


Üd{ZH$a a{hV ^`m h¡, Ah{Z©e éXZ H$s Üd{Z H$a nyU© h¡& Jbr Jbr{df¡, dZ CndZ{df¡,
Z{X`m| Ho$ VQ>{df¡ Mm¡hQ>o{df¡, hmQ> hmQ>{df¡, Ka Ka{df¡, g_ñV bmoH$ éXZ H$a¡ h¢& {VZHo$
AlwnmV H$s Ymam H$a H$sM hmo` ahr h¡& _mZm| A`moÜ`m{df¡ dfm© H$mb hr {\$a Am`m h¡& g_ñV
bmoH$ Am§gy S>maVo JX²JX dmUr H$a H$îQ>gy§ dMZ CMmaVo, OmZH$s àË`j Zht h¡ namoj hr h¡,
Vmo ^r EH$mJ«{MV ^E JwU H$s{V©ê$n nwînm| Ho$ g_yh H$a nyO¡ h§¡& dh grVm n{Vd«Vm g_ñV
g{V`m| Ho$ {ga na {damOo h¡, JwUm|H$a _hm CÁÁdb& CgHo$ `hm§ AmdZo H$s A{^bmfm g~Hy§$
h¡& `h gd© bmoH$ _mVm Zo Eogo nmbo h¡ O¡go OZZr nwÌHy§$ nmbo& gmo g~ hr _hm emoH$H$a JwU
{MVma {MVma éXZ H$ao h¢&
Eogm H$m¡Z h¡ OmHo$ OmZH$s H$m emoH$ Z hmo`, VmV¡§ ho à^mo! Vw_ g~ ~mVm|{df¡ àdrU hmo A~
níMmVmn VOhþ& níMmVmngy§ H$Nw H$m`© H$s {g{Õ Zmht, Omo AmnH$m {MÎm àgÞ h¡ Vmo grVmHy§$
hoaH$a ~wbm` b|Jo& Aa CZHy§$ nwÊ` Ho$ à^mdH$a H$moB© {d¿Z Zht& Amn Yr`© Adbå~Z H$[ado
`mo½` hmo&
`m ^m§{V bú_U Ho$ dMZH$a am_MÝÐ àgÞ ^E& H$Nw> EH$ emoH$ VO H$Îm©ì`{df¡ _Z
Yaçm& ^Ð H$be ^ÊS>marHy§$ ~wbm` H$a H$hr - Vw_ grVm H$s Amkm gy§ {Og {d{Y {H${_ÀN>m
XmZ H$aVo Wo V¡go hr {X`m H$amo& grVm Ho$ Zm_gy§ XmZ ~Q>o& V~ ^§S>mar Zo H$hr Omo Amn Amkm
H$amoJo gmo hr hmo`Jm& Zd _hrZo A{W©`m| Hy§$ {H${_ÀN>m XmZ ~{Q>dmo {H$`m& am_ Ho$ AmR> hOma
ñÌr {VZH$a god_mZ Vmo ^r EH$ jU_mÌ ^r _ZH$a grVmHy§$ Z {dgmaVm ^`m& grVm grVm `h
Ambmn gXm hmoVm ^`m& grVm Ho$ JwUm|H$a _mohçm h¡ _Z OmH$m, gd©{Xem grVm_B© XoIVm ^`m&
ñdßZ{df¡ grVmHy§$ `m ^m§{V XoI¡ - nd©V H$s Jw\$m{df¡ n‹S>r h¡, n¥Ïdr H$mo aOH$[a _§{S>V h¡, Aa
ZoÌ{Z Ho$ AlwnmV H$a Mm¡_mgm H$a am»`m h¡, _hmemoH$H$a ì`mßV h¡&
`m ^m§{V ñdßZ{df¡ AdbmoH$Z H$aVm ^`m& grVm H$m eãX H$aVm am_ Eogm {M§VdZ H$a¡ h¡ -
XoImo, grVm gwÝXa MoîQ>m H$s YaUhmar, Xÿa XoemÝVa{df¡ h¡ Vmo ^r _oao {MÎmgy§ Xÿa Z hmo` h¡& dh
gmYdr erbdVr _oao {hV{df¡ gXm CÚ_r& `m ^m§{V gXm {MVmadmo H$a¡& Aa bú_U Ho$ CnXoe
H$a, Aa gyÌ {gÕm§V Ho$ ldU H$a H$Ny>BH$ am_Hy§$ emoH$ jrU ^`m, Yr`©Hy§$ Y[a Y_©Ü`mZ{df¡
VËna ^`m&
`h H$Wm Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¡& do XmoZm| ^mB© _hm Ý`m`d§V AIÊS> àr{V
Ho$ YmaH$, àe§gm `mo½` JwUm| Ho$ g_wÐ am_ Ho$ hb _ygb H$m Am`wY, bú_U Ho$ MH«$m`wY, g_wÐ
n`ªV n¥ÏdrHy§$ ^br ^m§{V nmbVo gÝVo, gm¡Y_© B©emZ BÝÐ gm[aIo emo^Vo ^E& do XmoZm| Yradra

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

650 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ñdJ© g_mZ Omo A`moÜ`m Vm{df¡ Xodm| g_mZ G${Õ ^moJVo, _hmH$m§§{V Ho$ YmaH$, nwéfmoÎm_ nwéfm|
Ho$ BÝÐ XodoÝÐ g_mZ amÁ` H$aVo ^E& gwH¥$V Ho$ CX`gy§ gH$b àm{U`m|Hy§$ AmZÝX Xo`do{df¡ MVwa,
gwÝXa M[aÌ {OZHo$, gwI gmJa{df¡ _½Z, gy`© g_mZ VoOñdr, n¥Ïdr{df¡ àH$me H$aVo ^E&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_Hy§$ grVm H$m emoH$ dU©Z H$aZo dmbm {ZÝ`mZZodm± nd© g§nyU© ^`m&&99&&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ao Zam{Yn! am_ bú_U Vmo A`moÜ`m{df¡ {VîR>o h¢ Aa
A~ bdUm§Hw$e H$m d¥Îmm§V H$h¡ h¡§ - gmo gwZmo& A`moÜ`m Ho$ g~ hr bmoH$ grVm Ho$ emoH$gy§
nm§Sw>VmHy§$ àmßV ^`o, Aa Xþ~©b hmo` J`o& Aa nwÊS>arH$nwa{df¡ grVm J^© Ho$ ^maH$a H$Ny>EH$
nm§Sw>VmHy§$ àmßV ^B©, Aa Xþ~©b ^B©& _mZy§ gH$b àOm _hmn{dÌ CÁÁdb BgHo$ JwU dU©Z H$a¡
h¡& gmo JwUm| H$s CÁÁdbVm H$a ídoV hmo` JB© h¡& Aa Hw$Mm| H$s ~rQ>br í`m_VmHy§$ àmßV ^B©,
gmo _mZy§ _mVm Ho$ Hw$M nwÌm| Ho$ nmZ H$[ado Ho$ n` Ho$ KQ> h¢ gmo _w{ÐV H$a amIo h¢& Aa ÑpîQ>
jragmJa g_mZ CÁÁdb AË`ÝV _YwaVm Hy§$ àmßV ^B©& Aa gd©_§Jb Ho$ g_yh H$m AmYma
{OZH$m eara, gd©_§Jb H$m ñWmZH$ Omo {Z_©b aËZ_B© Am§JU Vm{df¡ _§X _§X {dMao gmo MaUm|
Ho$ à{Vq~~ Eogo ^mg¡ _mZy§ n¥Ïdr H$_b{Zgy§ grVm H$s godm hr H$a¡ h¡& Aa am{Ì{df¡ MÝÐ_m `mHo$
_pÝXa D$na Am` {ZH$g¡ gmo Eogm ^mg¡ _mZy§ gw\o$X N>Ì hr h¡&
Aa gwJÝY Ho$ _{hb{df¡ gwÝXa goO D$na gyVr Eogm ñdßZ XoIVr ^B© {H$ _hmJOoÝÐ H$_bm|
Ho$ nwQ>{df¡ Ob ^aH$a A{^foH$ H$amd¡ h¡, Aa ~maå~ma gIrOZm| Ho$ _wI O` O`H$ma eãX
gwZH$a OmJ«V hmo` h¡, n[adma Ho$ bmoH$ g_ñV Amkmê$n àdV£ h¢& H«$s‹S>m{df¡ ^r `h Amkm ^§J
Z gh gH¢$& g~ AmkmH$mar ^E, erK« hr Amkm à_mU H$a¡ h¢ Vmo ^r g~m| na VoO H$a¡ h¢&
H$mhogy§? {H$ VoOñdr nwÌ J^©{df¡ {VîR>o h¢& Aa _{U`m| Ho$ Xn©U {ZH$Q> h¡ Vmo ^r IS²>J{df¡ _wI
XoI¡ h¢& Aa drUm, ~m§gwar, _¥X§§Jm{X AZoH$ dm{XÌm| Ho$ ZmX hmo` h¢, gmo Z éMo, Aa YZwf Ho$
M‹T>m`do H$s Üd{Z éM¡ h¡& Aa qghm| Ho$ qnOao XoI {OZHo$ ZoÌ àgÞ hmo` Aa {OZH$m _ñVH$
{OZoÝÐ Q>ma Am¡aHy§$ Z Z_¢&
AWmZÝVa Zd _hrZm nyU© ^`o lmdU gwXr nyU©_mgr Ho$ {XZ, ldU ZjÌ Ho$ {df¡ dh
_§Jbê${nUr gd© bjU nyU© eaX H$s nyZm| Ho$ MÝÐ_m g_mZ h¡ dXZ {OZH$m, gwIgy§ nwÌ`wJb
OZVr ^B©& gmo nwÌm| Ho$ OÝ_{df¡ nwÊS>arH$nwa H$s gH$b àOm A{V h{f©V ^B©& _mZy§ ZJar ZmM
CR>r, T>mob ZJmao Am{X AZoH$ àH$ma Ho$ dm{XÌ ~mOZo bJo, e§Im| Ho$ eãX ^`o& amOm dO«O§K
Zo A{V CËgmh {H$`m, ~hþV gånXm `mMH${ZHy§$ XB©& Aa EH$ H$m Zm_ AZ§JbdU XÿOo H$m Zm_

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 651


_XZm§Hw$e `o `WmW© Zm_ Yao& {\$a `o ~mbH$ d¥{ÕHy§$ àmßV ^E& _mVm Ho$ öX`Hy§$ A{V AmZÝX
Ho$ CnOmdZhmao _hmYra eyadra VmHo$ A§Hw$a CnOo&
gagy§ Ho$ XmUo BZH$s ajm Ho$ {Z{_Îm BZHo$ _ñVH$ S>mao gmo Eogo gmohVo ^E _mZy§ àVmnê$n
Ap½Z Ho$ H$U hr h¢& {OZH$m eara Vmno gwdU© g_mZ A{V XoXrß`_mZ, ghO ñd^md VoOH$a
A{V gmohVm ^`m& Aa {OZHo$ ZI Xn©Ug_mZ ^mgVo ^E& àW_ ~mb-AdñWm{df¡ Aì`ŠV
eãX ~mobo gmo gd©bmoH$ Ho$ _ZHy§$ ha¡§& Aa BZH$s _§X _wgH$mZ _hm_Zmo½` nwînm| Ho$ {dH$gZo g_mZ
bmoH$Z Ho$ öX`Hy§$ _mohVr ^B©& Aa O¡go nwîn{Z H$s gwJÝYVm ^«_am| Ho$ g_yhHy§$ AZwamJr H$a¡ V¡go
BZH$s dmgZm g~Ho$ _ZHy§$ AZwamJê$n H$aVr ^B©& `h XmoZm| _mVm H$m XÿY nmZ H$a nwîQ> ^E&
Aa {OZH$m _wI _hmgwÝXa gw\o$X Xm§Vm| H$a A{V gmohVm ^`m& _mZy§ `h Xm§V Xþ½Y g_mZ
CÁÁdb hmñ`ag g_mZ emo^m`_mZ XrI¡ h¡& Ym` H$s Am§Jar nH$‹S> AmJZ{df¡ nm§d YaVo H$m¡Z H$m
_Z Z haVo ^E? OmZH$s Eogo gwÝXa H«$s‹S>m Ho$ H$aUhmao Hw$_mam|Hy§$ XoIH$a g_ñV Xþ:I ^y{b JB©&
~mbH$ ~‹S>o ^E& A{V _Zmoha, ghO hr gwÝXa h¡ ZoÌ {OZHo$, {dÚm Ho$ n‹T>Zo `mo½` ^E& V~
BZHo$ nwÊ` Ho$ `moJH$a EH$ {gÕmW©Zm_m jwëbH$ ewÕmË_m n¥Ïdr{df¡ à{gÕ dO«O§K Ho$ _pÝXa
Am`m& gmo _hm{dÚm Ho$ à^md H$a {ÌH$mb g§Ü`m{df¡ gw_oé{J[a Ho$ M¡Ë`mb` ~§{X Amdo&
àem§VdXZ, gmYw g_mZ h¡ ^mdZm OmHo$, Aa I§{S>VdñÌ _mÌ h¡ n[aJ«h OmHo$, CÎm_ AUwd«V
H$m YmaH$, ZmZm àH$ma Ho$ JwU{ZH$a emo^m`_mZ, {OZemgZ Ho$ ahñ` H$m doÎmm, g_ñV
H$bmê$n g_wÐ H$m nmaJm_r, VnH$[a _§{S>V A{V gmoh¡& gmo Amhma Ho$ {Z{_Îm ^«_Vm g§Vm Ohm§
OmZH$s {VîR>o hþVr dhm§ Am`m& grVm _hmgVr _mZm| {OZemgZ H$s Xodr nX²_mdVr hr h¡& gmo
jwëbH$Hy§$ XoI A{V AmXa go CR>H$a gÝ_wI Om` BÀN>mH$ma H$aVr ^B©, Aa CÎm_ AÞnmZ go
V¥ßV {H$`m& grVm {OZY{_©`m|Hy§$ AnZo ^mB© g_mZ OmZ¡ h¡& gmo jwëbH$ AîQ>m§J {Z{_ÎmkmZ H$m
doÎmm XmoZm| Hw$_ma{ZHy§$ XoIH$a A{V g§VwîQ> hmo`H$a grVm go H$hVm ^`m - ho Xodr! Vw_ gmoM Z
H$amo, {OgHo$ Eogo XodHw$_ma g_mZ àhñV nwÌ Cgo H$hm qMVm ?
AWmZÝVa `Ú{n jwëbH$ _hm {daŠV{MÎm h¡ VWm{n XmoZm| Hw$_ma{Z Ho$ AZwamJ go H$B© EH$
{XZ {VZHo$ {ZH$Q> ahm& Wmo‹S>o {XZm| _| Hw$_ma{ZHy§$ eñÌ{dÚm{df¡ {ZnwU {H$`m& gmo Hw$_ma kmZ
{dkmZ {df¡ nyU©, gd© H$bm Ho$ YmaH$, JwU{Z Ho$ g_yh, {Xì`mñÌ Ho$ Mbm`do Aa eÌwAm| Ho$
{Xì`mñÌ Amd¢ {VZHo$ {ZamH$aU H$[ado H$r {dÚm{df¡ àdrU hmoVo ^E& _hmnwÊ` Ho$ à^mdgy§ na_
emo^mHy§$ Yma¢, _hmbú_rdmZ, Xÿa ^E h¢ _{V lw{V AmdaU {OZHo$, _mZm| CK‹S>o {Z{Y Ho$ H$be
hr h¢& {eî` ~w{Õ_mZ hm|` V~ JwéHy§$ n‹T>m`do H$m H$Ny> IoX Zmht&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

652 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


O¡ogo _§Ìr ~w{Õ_mZ hm|` V~ amOmHy§$ amÁ`H$m`© H$m H$Nw> IoX Zmht Aa O¡go ZoÌdmZ nwéf{ZHy§$
gy`© Ho$ à^mdH$a KQ>nQ>m{XH$ nXmW© gwIgy§ ^mg¢, V¡go Jwé Ho$ à^mdH$a ~w{Õd§VHy§$ eãX AW©
gwIgy§ ^mg¢& O¡go h§g{ZHy§$ _mZgamoda{df¡ AmdVo H$Nw> IoX Zmht V¡go {ddoH$dmZ² {dZ`dmZ
~w{Õ_mZHy§$ Jwé^pŠV Ho$ à^mdgy§ kmZ AmdVo n[al_ Zmht& gwIgy§ A{V JwU{Z H$s d¥{Õ hmo`
h¡& Aa ~w{Õ_mZ² {eî`{ZHy§$ CnXoe Xo` Jwé H¥$VmW© hmo` h¢& Aa Hw$~w{ÕHy§$ CnXoe XoZm d¥Wm h¡,
O¡go gy`© H$m CÚmoV KyKyAmoHy§$ d¥Wm h¡& `h XmoZm| ^mB© X¡Xrß`_mZ h¡ `e {OZH$m A{V gwÝXa,
_hmàVmnr gy`© H$s Ý`mBª {OZH$s Amoa H$moD$ {dbmoH$ Z gHo$, XmoD$ ^mB© MÝÐ gy`© g_mZ,
XmoZmo§{df¡ Ap½Z H$a ndZ g_mZ àr{V, _mZy§ dh XmoZm| hr {h_mMb qdÜ`mMb g_mZ h¢,
dO«d¥f^ZmamMg§hZZ h¡ {OZHo$, gd© VoOñdr{Z Ho$ Or{VdoHy§$ g_W©, g~ amOmdm| H$m CX` Aa
AñV {OZHo$ AmYrZ hmo`Jm, _hmY_m©Ë_m, Y_© Ho$ Ymar, AË`ÝV a_UrH$, OJVHy§$ gwI Ho$
H$maU, g~ {OZH$s Amkm{df¡& amOm hr AmkmH$mar Vmo Am¡a{Z H$s H$hm ~mV? H$mhÿ§Hy§$
Amkma{hV Z XoI gŠ`m&
AnZo nm§d{Z Ho$ ZI{Z{df¡ AnZm hr à{V{~å~ XoI Z gH¢$ Vmo Am¡a H$m¡Z-go Z_«r^yV hm|`?
Aa {OZHy§$ AnZo ZI Aa Ho$em| H$m ^§J Z éM¡ Vmo AnZr Amkm H$m ^§J H¡$go éM¡? Aa AnZo
{ga na My‹S>m_{U Y[a`o Aa {ga na N>Ì {\$a¡ Aa gy`© D$na hmo` Am` {ZH$go Vmo ^r Z ghma
gH|$ Vmo Am¡a{Z H$s D§$MVm H¡$go g§hma¡? _oK H$m YZwf M‹T>m XoI H$mon H$a¢ Vmo eÌw Ho$ YZwf H$s
à~bVm H¡$go XoI gHo$? {MÌm_ Ho$ Z¥n Z Z_¢ Vmo ^r ghma Z gH¢$ Vmo gmjmV² Z¥nm| H$m Jd© H$~
XoI gH¢$$? Aa gy`© {ZË` CX` AñV hmo` Cgo Aën VoOñdr {JZ¢& Aa ndZ _hm ~bdmZ h¡
naÝVw M§Mb gmo Cgo ~bdmZ Z {JZ¢, Omo Mbm`_mZ gmo ~bdmZ H$mho H$m? Omo pñWa^yV AMb
gmo ~bdmZ²& Aa {h_dmZ nd©V CÀM h¡ pñWar^yV h¡, naÝVw O‹S> Aa H$R>moa H§$Q>H$ g{hV h¡ VmV¢
àe§gm `mo½` Z {JZ¢& Aa g_wÐ Jå^ra h¡ aËZm| H$s ImZ h¡ naÝVw jma Aa ObMa Ordm| H$mo Ya¡,
Aa e§Im|H$a `wŠV VmV¢ g_wÐ Hy§$ VwÀN> {JZ¢& _hm JwU{Z Ho$ {Zdmg, A{V AZwn_ OoVo à~b
amOm hþVo VoO a{hV hmo` CZH$s godm H$aVo ^`o&
`o _hmamOmAm| Ho$ amOm gXm àgÞdXZ _wIgy§ A_¥V ~MZ ~mob¢, g~{ZH$a godZo `mo½` Oo
XÿadVu XþîQ> ^ynmb hþVo Vo AnZo VoOH$a _{bZ dXZ {H$E g~ _waPm` JE& BZH$m VoO `o O~
OÝ_o V~ go BZHo$ gmW hr CnÁ`m h¡& eñÌ{Z Ho$ YmaUH$a {OZHo$ H$a Aa CXa í`m_VmHy§$ Ya¡
h¢, Aa _mZy§ AZoH$ amOmdm| Ho$ àVmnê$n Ap½Z Ho$ ~wPmdZogy§ í`m_ h¢& g_ñV {Xemê$n ñÌr
der^yV H$a XoZodmbr ^Bª, _hYra YZwf Ho$ YmaH$ {VZHo$ g~ AmkmH$mar ^E& O¡gm bdU V¡gm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 653


hr A§Hw$e& XmoZm| ^mB{Z{df¡ H$moB© H$_r Zht& Eogm eãX n¥Ïdr{df¡ g~Ho$ _wI& `o XmoZm| Zd`m¡dZ,
_hm gwÝXa, AX²^wV MoîQ>m Ho$ YaUhmao, n¥Ïdr{df¡ à{gÕ, g_ñV bmoH${ZH$a ñVw{V H$[ado `mo½`,
{OZHo$ Xo{Ido H$s g~Ho$ A{^bmfm, nwÊ` na_mUw{ZH$a aMm h¡ qnS> {OZH$m, gwI H$m H$maU h¡
Xe©Z {OZH$m, pñÌ`m| Ho$ _wIê$n Hw$_wX {VZHo$ à\w$pëbV H$aZo H$mo eaX H$s nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m
g_mZ gmohVo ^E& _mVm Ho$ öX` Hy§$ AmZÝX Ho$ _pÝXa `o Hw$_ma gy`©g_mZ H$_b ZoÌ, XodHw$_ma
gm[aIo, lrdËg bjUH$a _§{S>V h¡ djñWb {OZH$m AZ§V namH«$_ Ho$ YmaH$, g§gma g_wÐ Ho$
VQ> AmE, Ma_ eara, nañna _hmào_ Ho$ nmÌ, gXm Y_© Ho$ _mJ© _| {VîR>o h¢, Xod{Z H$m Aa
_Zwî`{Z H$m _Z ha¡ h¢&
^mdmW© - Omo Y_m©Ë_m hmo` gmo H$mhÿ H$m Hw$N> Z ha¡& `o Y_m©Ë_m naYZ nañÌr Vmo Z ha¢
naÝVw nam`m _Z ha¢& BZHy§$ XoI g~{Z H$m _Z àgÞ hmo`& `o JwU{ZH$s hXHy§$ àmßV ^E h¢& JwU
Zm_ S>moao H$m ^r h¡, gmo hX na Jm§R>Hy§$ àmßV hmo` h¢& Aa BZHo$ Ca{df¡ Jm§R> Zmht, _hm{ZîH$nQ>
h¢& AnZo VoOH$a gy`©Hy§$ OrV¡ h¢, Aa H$m§{VH$a MÝÐ_mHy§$ OrV¡ h¢& Aa namH«$_H$a BÝÐHy§$, Aa
Jå^raVm H$a g_wÐHy§$, pñWaVmH$a gw_oéHy§$, Aa j_mH$a n¥ÏdrHy§$ Aa eyadraVmH$a qghHy§$,
MmbH$a h§gHy§$ OrV¡ h¢& Aa _hm Ob{df¡ _H$a J«mh ZH«$m{XH$ ObMa{Zgy§ H«$s‹S>m H$a¡ h¢& Aa
_mVo hm{W`m|gy§ VWm qgh AîQ>mnXm|gy§ H«$s‹S>m H$aVo IoX Z {JZ¢& Aa _hm gå`H²$ÑpîQ>, CÎm_
ñd^md, A{V CXma CÁÁdb ^md, {OZgy§ H$moB© `wÕ Z H$a gH¡$, _hm`wÕ{df¡ CÚ_r Oo Hw$_ma
gm[aIo, _YwH¡$Q>^ gm[aIo, BÝÐOrV _oKZmX gm[aIo `moYm, {OZ_mJu, Jwégodm{df¡ VËna,
{OZoída H$s H$Wm{df¡ aV, {OZH$m Zm_ gwZ eÌwdm| H$mo Ìmg CnO¡&
`h H$Wm Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$hVo ^E - ho amOZ²! Vo XmoZm| dra _hmYra JwUê$n
aËZ Ho$ nd©V _hm kmZdmZ, bú_rdmZ, emo^m H$m§{V H$s{V© Ho$ {Zdmg, {MÎmê$n _mVo hmWr Ho$
de H$[adoHy§$ A§Hw$e, _hmamOê$n _pÝXa Ho$ Ñ‹T> ñVå^, n¥ÏdrH$ gy`©, CÎm_ AmMaU Ho$ YmaH$,
bdU A§Hw$e Zan{V {d{MÌ H$m`© Ho$ H$aUhmao, nwÊS>arH$ZJa{df¡ `WoîQ> Xod{Z H$r Ý`mBª a_¡&
_hmCÎm_ nwéf {OZHo$ {ZH$Q>, {OZH$m VoO bI gy`© ^r bÁOmdmZ hmo`& O¡go ~b^Ð Zmam`U
A`moÜ`m{df¡ a_¢ V¡g¢ `h nwÊS>arH$nwa{df¡ a_¢ h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
bdUm§Hw$e H$m namH«$_ dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡dm± nd© g§nyU© ^`m&&100&&
AWmZÝVa A{V CXma {H«$`m{df¡ `mo½`, A{V gwÝXa {VZHy§$ XoI dO«O§K BZHo$ naUm`do{df¡
CÚ_r ^`m& V~ AnZr e{eMybm Zm_m nwÌr bú_ramUr Ho$ CXa{df¡ CnOr ~Îmrg H$Ý`m g{hV

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

654 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


bdUHw$_maHy§$ XoZr {dMmar& Aa A§Hw$e Hw$_ma H$m ^r {ddmh bma hr H$aZm, gmo A§Hw$e`mo½`
H$Ý`m ‹Tz>§{‹TdoHy§$ qMVmdmZ ^`m& {\$a _Z{df¡ {dMmar n¥Ïdrnwa ZJa H$m amOm n¥Ww VmH$s amUr
A_¥VdVr, VmH$s nwÌr H$ZH$_mbm, MÝÐ_m H$s {H$aU g_mZ {Z_©b, AnZo ê$nH$a bú_rHy§$
OrV¡ h¡& dh _oar nwÌr e{eMybm g_mZ h¡& `h {dMma Vmn¡ XÿV ^oÁ`m& gmo XÿV {dMjU n¥Ïdrnwa
Om` n¥Wwgy§ H$hr& Om¢ bJ XÿV Zo H$Ý`m`mMZ Ho$ eãX Z H$h¡ Vm¢bJ CgH$m A{V gÝ_mZ {H$`m&
Aa O~ `mZo `mMZo H$m d¥Îmm§V H$hm V~ dh H«$moYm`_mZ ^`m Aa H$hVm ^`m - Vy namYrZ
h¡, Aa namB© H$hmB© H$h¡ h¢& Vw_ XÿV bmoJ Ob Ho$ Ymam g_mZ hmo, Om {Xem Mbmdo dmhr {Xe
Mbmo& Vw_{df¡ VoO Zmht, ~w{Õ Zmht& Omo Eogo nmn Ho$ dMZ H$h¡ VmHy§$ {ZJ«h H$ê§$& na Vy nam`m
àoam `§Ì g_mZ h¡& `ÝÌr ~Omdo h¡ Ë`m| ~mO¡, VmV¢ Vy h{Zdo `mo½` Zmht&
ho XÿV! 1 Hw$b, 2 erb, 3 YZ, 4 ê$n 5 g_mZVm, 6 ~b, 7 d`, 8 Xoe, 9 {dÚm `o
Zd JwU da Ho$ H$ho h¢& {VZ{df¡ Hw$b _w»` h¡, gmo {OZH$m Hw$b hr Z Om{Z`o, {VZHy§$ H$Ý`m H¡$go
Xr{OE? VmV¢ Eogr {Zb©ÁO ~mV H$h¡ h¡ gmo amOm Zr{Vgy§ à{VHy$b h¡& gmo Hw$_mar Vmo _¢ Z Úy§ Aa
Hw$ H${hE ImoQ>r _mar H${h`o _¥Ë`w gmo Úy§& `m ^m§{V XÿVHy§$ {dXm {H$`m& gmo XÿV Zo Am`H$a
dO«O§KHy§$ ã`m¡am H$hçm& gmo dO«O§K Amn hr M‹T>H$a AmYr Xÿa Am` S>oam {H$`o& Aa ~‹S>o
nwéf{ZHy§$ ^oO ~hþ[a n¥Wwgy§ H$Ý`m `mMr& VmZo Z XB©& V~ amOm dO«O§K n¥Ww H$m Xoe COm‹S>Zo
bJm, Aa Xoe H$m ajH$ amOm ì`mK«aW Vm{h `wÕ{df¡ Or{V ~m§Y {b`m& V~ amOm n¥Ww Zo gwZm
{H$ ì`mK«aWHy§$ amOm dO«O§K ~m§Ym Aa _oam Xoe COm‹S>o h¡ V~ n¥Ww Zo AnZm na_ {_Ì nmoXZmnwa
H$m n{V na_ goZmgy§ ~wbm`m& V~ dO«O§K Zo nwÊS>arH$nwagy§ AnZo nwÌ ~wbmE&
V~ {nVm H$s Amkm nm` nwÌ erK« hr M{bdoHy§$ CÚ_r hþE& ZJa{df¡ amOnwÌ{Z Ho$ Hy$M H$m
ZJmam ~mOm& V~ gm_ÝV ~»Va n{hao Am`wY gOH$a `wÕ Ho$ M{bdoHy§$ CÚ_r ^E& ZJa{df¡
A{V H$mobmhb ^`m, nwÊS>arH$nwa{df¡ O¡gm g_wÐ JmO¡ Eogm eãX ^`m& V~ gm_ÝV{Z Ho$ eãX
gwZ bdU Aa A§Hw$e {ZH$Q>dVu{ZHy§$ nyN>Vo ^E `h H$mobmhb eãX H$mho H$m h¡? V~ H$mhy Zo
H$hr A§Hw$e Hw$_ma Ho$ naUm`do {Z{_Îm dO«O§K amOm Zo n¥Ww H$s nwÌr `mMr hþVr, gmo VmZo Z XB©&
V~ amOm `wÕHy§$ M‹T>o& Aa amOm AnZr ghm`Vm Ho$ AW© AnZo nwÌ{ZHy§$ ~wbm`m h¡, Aa goZm
~wbmB© h¡ gmo `h goZm H$m eãX h¡& `h g_mMma gwZ H$a XmoD$ ^mB© Amn `wÕ Ho$ AW© A{V erK«
hr Om`doH$§y CÚ_r ^E& H¡$go h¢ Hw$_ma? Amkm^§JHy$§ Zmht gh gH¡$ h¢& V~ amOm dO«OK§ Ho$ nwÌ BZHy$§
_Z¢ H$aVo ^E, Aa gd© amObmoH$ _Z¢ H$aVo ^E, Vm¡ hÿ BZ Z _mZr& V~ grVm nwÌ{Z Ho$ ñZohH$a
Ðdr^yV hþdm h¡ _Z OmH$m gmo nwÌ{ZHy§$ H$hVr ^B© - Vw_ ~mbH$ hmo, {Vhmam `wÕ H$m g_` Zmht&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 655


V~ Hw$_ma H$hVo ^E - ho _mVm! Vy `h H$hm H$hr? ~‹S>m ^`m Aa H$m`a ^`m Vmo H$hm?
`h n¥Ïdr `moYm{ZH$a ^moJdo `mo½` h¡& Aa Ap½Z H$m H$U N>moQ>m hr hmo` h¡ Aa _hmdZHy§$ ^ñ_
H$a¡ h¡& `m ^m§{V Hw$_ma Zo H$hr& V~ _mVm BZHy§$ gw^Q> OmZ Am§Im| go hf© Aa emoH$ Ho$ qH${MV²
_mÌ AlwnmV H$aVr ^B©& `o XmoD$ dra _hmYra ñZmZ ^moOZ H$a Am^yfU n{hao, _Z dMZ H$m`
H$a {gÕ{ZHy§$ Z_ñH$ma H$a ~hþ[a _mVmHy§$ àUm_H$a, g_ñV {d{Y{df¡ àdrU KaV¢ ~m{ha AmE&
V~ ^bo ^bo eHw$Z ^E& XmoD$ aW M‹T> gånyU© eñÌ{ZH$a `wŠV erK«Jm_r Vwa§J Omo‹S> n¥Wwna
Mmbo& _hm goZmH$a _§{S>V, YZwf~mU hr h¢ ghm` {OZHo$, _hm namH«$_r, na_ CXma{MÎm, g§J«m_
Ho$ AJ«oga, nm§M {Xdg _| dO«O§K n¡ Om` nhþ§Mo&
V~ amOm n¥Ww eÌw{Z H$s ~‹S>r goZm AmB© gwZ Amn ^r ~‹S>r goZmg{hV ZJa go {ZH$ñ`m&
OmHo$ ^mB©, {_Ì nwÌ, _m_m Ho$ nwÌ, g~ hr na_ àr{VnmÌ, Aa A§JXoe, ~§JXoe, _JY Xoe
Am{X AZoH$ Xoe{Z Ho$ ~‹S>o ~‹S>o amOm {VZ g{hV, aW Vwa§J hmWr n`mXo ~‹S>o H$Q>H$ g{hV, dO«O§K
Ho$ gm_§V nagoZm Ho$ eãX gwZ `wÕHy§$ CÚ_r ^E& XmoD$ goZm g_rn ^B©& V~ XmoD$ ^mB©
bdUm§Hw$e _hm CËgmhê$n nagoZm{df¡ àdoe H$aVo ^E& do XmoD$ `moYm _hm H$monHy§$ àmßV ^E,
A{VerK« h¡ namdV© {OZH$m, nagoZmê$n g_wÐ{df¡ H«$s‹S>m H$aVo g~ Amoa nagoZm H$m {ZnmV H$aVo
^E& O¡go {~Obr H$m M_ËH$ma {Og Amoa M_Ho$ Cg Amoa M_H$ CR>o, V¡go g~ Amoa _ma _ma
H$aVo ^E& eÌw{ZV¢ Z ghm Om` namH«$_ {OZH$m, YZwf nH$‹S>Vo ~mU MbmVo ÑpîQ> Z n‹S>o Aa
~mU{Z H$a hVo AZoH$ ÑpîQ> n‹S>o& ZmZm àH$ma Ho$ H«y$a ~mU {VZH$[a dmgZg{hV nagoZm Ho$ AZoH$
Kmo‹S>m nr‹S>o n¥Ïdr XþJ©å` hmo` JB©, EH$ {Z{_f _| n¥Ww H$s goZm ^mJr, O¡go qgh Ho$ Ìmggy§ _XmoÝ_Îm
JOZr Ho$ g_yh ^mJ§¡& EH$ jU_mÌ _| n¥Ww H$s goZmê$n ZXr, bdUm§Hw$eê$n gy`©, {VZHo$ ~mUê$n
{H$aU{ZH$[a emoH$Hy§$ àmßV ^B©& H$B© EH$ _mao n‹S>o& H$B© EH$ ^`V¢ nr{‹S>V hmo` ^mJo, O¡go AmH$
Ho$ \y$b C‹S>o C‹S>o {\$a¢&
amOm n¥Ww ghm`a{hV {IÞ hmo` ^mJdoHy§$ CÚ_r ^`m& V~ XmoD$ ^mB© H$hVo ^E - ho n¥Ww!
h_ AkmVHw$b erb, h_mam Hw$b H$moD$ OmZo Zmht, {VZn¢ ^mJVm Vy bÁOmdmZ Z hmo` h¡? Vy
I‹S>m ah, h_mam Hw$b erb Vm¡{h ~mU{ZH$a ~Vmd¡§& V~ n¥Ww ^mJVm hþVm gmo nrN>m {\$a hmW
Omo‹S> Z_ñH$ma H$a ñVw{V H$aVm ^`m& Vw_ _hm Yra dra hmo _oam AkmZVmO{ZV Xmof j_m H$ahþ&
_¢ _yI© {Vhmam _mhmËå` A~ VH$ Z OmZm hþVm& _hm Yradra{Z H$m Hw$b `m gm_§VVmhr V¢
OmÝ`m Om` h¡& H$Nw> dmUr Ho$ H$ho Z OmÝ`m Om` h¡& gmo A~ _¢ {Z:g§Xoh ^`m& dZ Ho$ XmhHy§$
g_W© Omo Ap½Z gmo VoO hr V¢ OmZr Om` h¡& gmo Amn na_ Yra _hmHw$b{df¡ CnOo h_mao ñdm_r

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

656 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


hmo& _hm^m½` Ho$ `mo½` {Vhmam Xe©Z ^`m& Vw_ g~Hy§$ _Zdm§{N>V gwI Ho$ XmVm hmo `m ^m§{V n¥Ww
Zo àe§gm H$ar&
V~ XmoD$ ^mB© ZrMo hmo` JE, Aa H«$moY {_Q> J`m, em§V _Z Aa em§V gwI hmo` JE&
dO«O§K Hw$_ma{Z Ho$ g_rn Am`m, Aa g~ amOm AmE& Hw$_ma{Z Ho$ Aa n¥Ww Ho$ àr{V ^B©& Oo
CÎm_ nwéf h¢ do àUm__mÌ hr H$[a àgÞVmHy§$ àmßV hmo` h¢& O¡g¢ ZXr H$m àdmh Z_«r^yV Oo ~ob
{VZHy§$ Z Cnm‹S>o, Aa Oo _hm d¥j Z_«r^yV Zmht {VZHy§$ Cnm‹S>o& {\$a amOm dO«O§KHy§$ Aa XmoD$
Hw$_ma{ZHy§$ n¥Ww ZJa{df¡ bo J`m& XmoD$ Hw$_ma AmZÝX Ho$ H$maU& _XZm§Hw$eHy§$ AnZr H$Ý`m
H$ZH$_mbm _hm{d^y{V g{hV n¥Ww Zo naUmB©& EH$ am{Ì `hm§ aho {\$a `o XmoD$ ^mB© {dMjU
{Xp½dO` H$[adoHy§$ {ZH$go& gwhçXo`, _JYXoe, A§JXoe, ~§JXoe Or{V nmoXZmnwa Ho$ amOmHy§$
Am{X Xo AZoH$ amOm g§J bo bmoH$mj ZJa JE& dmVa\$ Ho$ ~hþV Xoe OrVo&
Hw$~oaH$m§V Zm_m amOm A{V_mZr Vm{h Eogm de {H$`m O¡go Jé‹S> ZmJHy§$ OrV¢& gË`mW©nZoV¢
{XZ {XZ BZH¢$ goZm ~‹T>r, hOmam§ amOm de ^E, Aa godm H$aZo bJo& {\$a b§nmH$ Xoe JE& dhm§
H$aU Zm_m amOm A{V à~b, Vm{h OrVH$a {dO`ñWbHy§$ JE& dhm§ Ho$ amOm gm¡ ^mB©, {VZHy§$
AdbmoH$Z_mÌV¢ hr Or{V J§Jm CVa H¡$bme H$s CÎma {Xem JE& dhm§ Ho$ amOm ZmZm àH$ma H$s
^|Q> bo Am` {_bo& Pf Hw§$Vb Zm_m Xoe VWm gmbm`§ ZpÝX ZÝXZ g_wÐ Ho$ VQ> Ho$ amOm
AZoH${ZHy§$ Z_m`o& AZoH$ ZJa, AZoH$ IoQ>, AZoH$ AQ>å~, AZoH$ Xoe, de H$s`o& ^réXoe,
`dZ, H$ÀN>, Mmad, ÌOQ>, ZQ>, gH«$, Ho$ab, Zonmb, _mbd, Aab, g~©a, {Ì{ea nma, e¡b,
Jmoemb, Hw$grZa, gyanmH$, gZV© {d{Y eyag¡Z, ~mh²brH$, CbyH$, H$m¡eb, Jm§Yma, gm¡dra,
AÝY«H$mb, H$qbJ BË`m{X AZoH$ Xoe de {H$`o& H¡$go h¢ Xoe ? {OZ{df¡ ZmZm àH$ma H$s ^mfm
Aa dñÌ{Z H$m {^Þ {^Þ nhamd, Aa OwXo OwXo JwU, ZmZm àH$ma Ho$ aËZ AZoH$ Om{V Ho$ d¥j
{OZ{df¡ Aa ZmZm àH$ma ñdU© Am{X YZ Ho$ ^ao&
H$B© EH$ Xoe{Z Ho$ amOm àVmn hrV¡§ Am` {_bo& H$B© EH$ `wÕ{df¡ Or{V de {H$`o, H$B© EH$
^mJ J`o& ~‹S>o ~‹S>o amOm Xoen{V A{V AZwamJr hmo` bdUm§Hw$e Ho$ AmkmH$mar hmoVo ^`o& BZH$s
Amkm à_mU n¥Ïdr{df¡ {dMa¡& do XmoZm| ^mB© nwéfmoÎm_ n¥ÏdrHy§$ OrV hOmam§ amO{Z Ho$ {eamo_{U
hmoVo ^E& g~{ZHy§$ deH$a bma {bE, ZmZm àH$ma H$s gwÝXa H$Wm H$aVo, g~H$m _Z haVo
nwÊS>arH$nwa Hy§$ CÚ_r ^E& dO«O§K bma hr h¡& A{V hf© Ho$ ^ao AZoH$ amO{Z H$s AZoH$ àH$ma
^|Q AmB© gmo _hm{d^y{VHy§$ {bE A{VgoZm H$a _pÊS>V nwÊS>arH$nwa Ho$ g_rn AmE& grVm gVIUo
_{hb M‹T>r XoIo h¢, amObmoH$ H$s AZoH$ amUr g_rn h¢ Aa CÎm_ qghmgZ na {VîR>o h¢& Xÿa go

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 657


A{V goZm H$s aO Ho$ nQ>b CR>o XoI gIrOZHy$§ nyN>Vr ^B© - `h {Xem{df¡ aO H$m CS>md H¡$gm h¡&
V~ {VZ H$hr - ho Xodr! goZm H$s aO h¡ O¡go Ob{df¡ _H$a {H$bmob H$a¡ V¡go goZm{df¡
Aíd CN>bVo Amd¡ h¡& ho ñdm{_{Z! `o XmoZm| Hw$_ma n¥Ïdr deH$a AmE& `m ^m§{V gIrOZ H$ho
h¢, Aa ~YmB© XoZhmao AmE, ZJa H$s A{V emo^m ^B©, bmoH${ZHy§$ A{V AmZÝX ^`m, {Z_©b
ÜdOm M‹T>mB©, g_ñV ZJa gwJÝYH$a N>m§Q>m, Aa dñÌ Am^yfU{ZH$a emo{^V {H$`m, XadmOo na
H$be Wmn¡, gmo H$be nëbd{ZH$[a T>Ho$, Aa R>m¡a R>m¡a ~ÝXZ_mbm emo^m`_mZ {XIVr ^B©,
Aa hmQ> ~mOma nm§Q>dam{X dñÌH$a emo{^V ^E& O¡gr lram_ bú_U Ho$ AmE A`moÜ`m H$s emo^m
^B© hþVr V¡go hr nwÊS>arH$nwa H$s emo^m Hw$_ma{Z Ho$ AmEgy§ ^B©& Om{XZ _hm{d^y{Vgy§ àdoe {H$`m
Vm{XZ ZJa Ho$ bmoJ{ZHy§$ Omo hf© ^`m gmo H${hdo{df¡ Z Amd¡& XmoD$ nwÌ H¥$VH¥$Ë`, {VZHy§$ XoIH$a
grVm AmZÝX Ho$ gmJa{df¡ _½Z ^B©& XmoD$ dra _hmYra Am`H$a hmW Omo‹S> _mVmHy§$ Z_ñH$ma
H$aVo ^E& goZm H$s aOH$[a Yygam h¡ A§J {OZH$m& grVm Zo nwÌ{ZHy§$ Cagy§ bJm` _mWo hmW Yam&
_mVmHy§$ A{V AmZÝX CnOm` XmoD$ Hw$_ma Mm§X gy`© H$s Ý`mBª bmoH${df¡ àH$me H$aVo ^`o&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
bdUm§Hw$e {Xp½dO` dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ EH$dm± nd© g§nyU© ^`m&&101&&
AWmZmÝVa `o CÎm_ _mZd na_ Eoíd`© YmaH$ à~b amOm{Z na Amkm H$aVo gwIgy§ {VîR>¡&
EH$ {XZ ZmaX Zo H¥$Vm§VdH«$Hy§$ nyN>r {H$ Vy grVmHy§$ H$hm§ _ob Am`m& V~ VmZo H$hr {H$ qghZmX
AQ>dr{df¡ _obr& gmo `h gZwH$a A{V ì`mHw$b hmo` Ty>§‹T>Vm {\$ao hþVm gmo XmoD$ Hw$_ma dZH«$s‹S>m
H$aVo XoIo& V~ ZmaX BZHo$ g_rn Am`m& Hw$_ma CR>H$a gÝ_mZ H$aVo ^E& ZmaX BZHy§$ {dZ`dmZ
XoI ~hþV h{f©V ^`m Aa Agrg XB© O¡go am_ bú_U ZaZmW Ho$ bú_r h¡ V¡gr Vwåhmao hmohþ&
V~ `o nyN>Vo ^E {H$ ho Xod! am_ bú_U H$m¡Z h¢, Aa H$m¡Z Hw$b{df¡ CnOo h¢, Aa H$hm
CZ{df¡ JwU h¢, Aa H¡$gm {VZH$m AmMaU h¡? V~ ZmaX jU EH$ _m¡Z nH$‹S> H$hVo ^E, ho XmoD$
Hw$_mamo! H$moB© _Zwî` ^wOm{ZH$a nd©VHy§$ CIm‹S>o AWdm AWdm g_wÐHy§$ {Va¡ Vm¡hÿ am_ bú_U Ho$
JwU Z H${h gH¡$& AZoH$ dXZ{ZH$a XrK© H$mb VH$ {VZHo$ JwU dU©Z H$a¢ Vmo ^r am_ bú_U
Ho$ JwU H$h Z gH¡$, VWm{n _¢ {Vhmao dMZgy§ qH${MV²_mÌ dU©Z H$ê§$ hÿ§, {VZHo$ JwU nwÊ` Ho$
~‹T>mdZhmao h¢&
A`moÜ`mnwar{df¡ amOm XeaW hmoVo ^E& XþamMma ê$n BªYZ Ho$ ^ñ_ H$[adoHy§$ Ap½Z g_mZ,
Aa BúdmHw$d§eê$n AmH$me{df¡ MÝÐ_m, _hm VoOmo_` gy`© g_mZ, gH$b n¥Ïdr{df¡ àH$me
H$aVo A`moÜ`m{df¡ {VîR>o& do nwéfê$n nd©V {VZH$[a H$s{V©ê$n ZXr {ZH$gr, gmo gH$b OJVHy§$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

658 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AmZÝX CnOmdVr g_wÐ n`©ÝV {dñVmaHy§$ YaVr ^B©& Vm XeaW ^yn{V Ho$ amÁ`^ma Ho$ YwaÝYa
hr Mma nwÌ _hm JwUdmZ ^E, EH$ am_, XÿOm bú_U, VrOm ^aV, Mm¡Wm eÌw¿Z& {VZ{df¡ am_
A{V _Zmoha, gd©emñÌ Ho$ kmVm n¥Ïdr{df¡ à{gÕ& gmo N>moQ>o ^mB© bú_U g{hV Aa OZH$ H$s
nwÌr Omo grVm Vm g{hV {nVm H$s Amkm nm{bdo {Z{_Îm A`moÜ`mHy§$ VO n¥Ïdr{df¡ {dhma H$aVo
X§S>H$dZ{df¡ àdoe H$aVo ^E& gmo ñWmZH$ _hm{df_, Ohm§ {dÚmYa{Z Ho$ Jå`Vm Zht,
IaXÿfUV¢ g§J«m_ ^`m& amdU Zo qghZmX {H$`m& Vm{h gwZH$a bú_U H$s ghm` H$[adoHy§$ am_
J`m& nrN>ogy§ grVmHy§$ amdU ha bo J`m& V~ am_gy§ gwJ«rd hZw_mZ {dam{YV Am{X AZoH$ {dÚmYa
^obo J`o, am_ Ho$ JwU{Z Ho$ AZwamJH$[a der^yV h¡ öX` {OZH$m& gmo {dÚmYa{ZHy§$ bo`H$[a am_
b§H$mHy§$ JE& amdUHy§$ OrV, grVmHy§$ bo` A`moÜ`m AmE&
ñdJ©nwar g_mZ A`moÜ`m {dÚmYa{Z Zo ~ZmB©& Vhm§ am_ bú_U nwéfmoÎm_ ZmJoÝÐ g_mZ
gwIgy§ amÁ` H$a§¡& am_Hy§$ Vw_ A~ VH$ H¡$go Z OmZm, OmHo$ bú_Ugm ^mB©, VmHo$ hmW gwXe©Z
MH«$ gmo Am`wY, OmHo$ EH$ EH$ aËZ H$s hOma hOma Xod godm H$a|& gmV aËZ bú_U Ho$, Aa
Mma aËZ am_ Ho$ OmZo& àOm Ho$ {hV{Z{_Îm OmZH$s VOr& Vm am_Hy§$ gH$b bmoH$ OmZ¢& Eogm H$moB©
n¥Ïdr{df¡ Zmht Omo am_Hy§$ Z OmZo& `m n¥Ïdr H$s H$hm ~mV, ñdJ©{df¡ Xod{Z Ho$ g_yh am_ Ho$ JwU
dU©Z H$a¡ h¢&
V~ A§Hw$e Zo H$hr - ho à^mo! am_ Zo OmZH$s H$mho VOr gmo d¥Îmm§V _¢ gwZm Mmhÿ§ hÿ§& V~
grVm Ho$ JwU{ZH$a Y_m©ZwamJ _| {MÎm OmH$m Eogm ZmaX gmo Am§gy S>ma H$hVm ^`m - ho Hw$_ma
hmo! dh grVm gVr _hm Hw$b{df¡ CnOr erbdVr, JwUdVr, n{Vd«Vm, lmdH$ Ho$ AmMma{df¡
àdrU, am_ H$s AmR> hOma amUr {VZH$s {eamo_{U, bú_r H$s{V© Y¥{V bÁOm {VZHy§$ AnZr
n{dÌVmV§¡ OrV H$a gmjmV² {OZdmUr Vwë`& gmo H$moB© nydm}nm{O©V nmn Ho$ à^mdH$a _y‹T> bmoH$
AndmX H$aVo ^E& VmV¢ am_ Zo Xþ{IV hmo` {ZO©Z dZ{df¡ VOr& ImoQ>o bmoH$ {VZH$s dmUr gmoB©
^B© OoR> Ho$ gy`© H$s {H$aU, VmH$a VßVm`_mZ dh gVr H$îQ>Hy§$ àmßV ^B©& _hm gwHw$_ma, Om{df¡
Aën ^r IoX Z ghmam n‹S>o& _mbVr H$s _mbm Xrn Ho$ AmVmnH$[a _waPm` gmo XmdmZb H$m Xmh
H¡$go ghma gH¡$? _hm^r_ ~Z Om{df¡ AZoH$ XþîQ> Ord Vhm§ grVm H¡$g¡§ àm{U{ZHy§$ Ya¡? XþîQ>
Ord{Z H$s {Oˆm ^wO§J g_mZ {ZanamY àm{U{ZHy§$ Š`m| S>g¡? ew^ Ord{Z H$s {ZÝXm H$aVo
XþîQ>{Z Ho$ Or^ Ho$ gm¡ Qy>H$ Š`m| Z hmod¡? dh _hmgVr n{Vd«Vm{Z H$s {eamo_{U nQw>Vm Am{X
AZoH$ JwU{ZH$a àe§gm `mo½`, AË`ÝV {Z_©b, _hmgVr, VmH$s Omo qZXm H$a¢ gmo `m ^d Aa
na^d{df¡ XþIHy$§ àmßV hmo`& Eogm H$hH$[a emoH$ Ho$ ^maH$a _m¡Z J{h ahm, {deof H$Ny> Z H$h gŠ`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 659


gwZH$a A§Hw$e ~mobo - ho ñdm_r! ^`§H$a dZ{df¡ am_ Zo grVmHy§$ VOVo ^bm Z {H$`m& `h
Hw$bd§Vm| H$s ar{V Zmht h¡& bmoH$mndmX {Zdm[ado Ho$ Am¡a AZoH$ Cnm` h¢, Eogm A{ddoH$ H$m H$m`©
kmZd§V Š`m| H$a¢? A§Hw$eV¡§ Vmo `hr H$hr Aa AZ§JbdU ~moë`m `hm§gy§ A`moÜ`m Ho$VrH$ Xÿa h¡?
V~ ZmaX H$hr - `hm§ go EH$ gm¡ gmR> `moOZ h¡ Ohm§ am_ {damOo h¢& V~ XmoD$ Hw$_ma ~mobo-
h_ am_ bú_U na Omd¢Jo& `m n¥Ïdr{df¡ Eogm H$m¡Z OmH$s h_ AmJo à~bVm? ZmaXgy§ `h H$hr
Aa dO«O§Kgy§ H$hr - ho _m_m! gyPXoe, qgYXoe, H$qbJXoe BË`m{X Xoe{Z Ho$ amOm{ZHy§$
AmkmnÌ nR>mdhþ Omo g§J«m_ H$m g~ ga§Om_ boH$a erK« hr Amd¢& h_mam A`moÜ`m H$s Va\$ Hy$M
h¡& Aa hmWr gåhmamo _XmoÝ_Îm Ho$Vo Aa {Z_©X Ho$Vo? Aa Kmo‹S>o dm`w g_mZ h¡ doJ {OZH$m gmo
g§J boH$a Aa Oo `moYm aUg§J«m_{df¡ {d»`mV H$^r nrR> Z {XImd¢ {VZHy§$ bma bodhw& g~ eñÌ
gåhmamo, dŠVa{Z H$s _aå_V H$amdhþ& Aa `wÕ Ho$ ZJm‹S>o {Xdmdhþ, T>mob ~Omdhþ, e§I{Z Ho$
eãX H$amdhþ& g~ gm_§V{Z Hy§$ `wÕ H$m {dMma àH$Q> H$ahþ& `h AmkmH$a XmoD$ dra _Z{df¡ `wÕ
H$m {ZíM`H$[a {VîR>o, _mZm| XmoD$ ^mB© BÝÐ hr h¢& Xod{Z g_mZ Oo Xoen{V amOm {VZHy§$ EH$Ì
H$[adoHy§$ CÚ_r ^E&
V~ am_ bú_U na Hw$_ma{Z H$s Agdmar gw{Z grVm éXZ H$aVr ^B©& Aa grVm g_rn
ZmaXHy§$ {gÕmW© H$hVm ^`m `h Aemo^Z H$m`© Vw_ H$hm Amaå^m? aU{df¡ CÚ_ H$[ado H$m h¡
CËgmh {OZHo$ Eogo Vw_, gmo {nVm Aa nwÌ{Z{df¡ Š`m| {damoY H$m CÚ_ {H$`m? A~ H$mhÿ ^m§{V
`h {damoY {Zdmamo, Hw$Qw>å~^oX H$aZm C{MV Zmht& V~ ZmaX H$hr _¢ Vmo Eogm H$Ny> OmÝ`m Zmht&
BZ {dZ` {H$`m _¢ Amerg XB© {H$ Vw_ am_ bú_U go hmodhþ& BZZo gwZH$a nyN>r am_ bú_U
H$m¡Z h¢? _¢ g~ d¥Îmm§V H$hm& A~ ^r Vw_ ^` Z H$ahþ g~ ZrHo$ hr hmo`Jm& AnZm _Z {ZíMb
H$ahþ& Hw$_m[aZ gwZr {H$ _mVm éXZ H$a¡ h¡& V~ XmoD$ nwÌ _mVm Ho$ nmg Am` H$hVo ^E, ho _mV!
Vw_ éXZ Š`m| H$amo hmo? gmo H$maU H$hhþ& {Vhmar AmkmHy§$ H$m¡Z bmon¡? AgwÝXa dMZ H$m¡Z H$ho
Vm XþîQ> Ho$ àmU ha¢& Eogm H$m¡Z h¡ Omo gn© H$s Or^V¢ H«$s‹S>m H$a¡? Eogm H$m¡Z _Zwî` Aa Xod Omo
Vw_Hy§$ AgmVm CnOmd¡?
ho _mVm! Vw_ H$m¡Z na H$mon {H$`m h¡? Omna Vw_ H$mon H$ahþ VmHy§$ Om{ZE Am`w H$m AÝV
Am`m h¡& h_ na H¥$nmH$a H$mon H$m H$maU H$hhþ& `m ^m§{V nwÌ{Z {dZVr H$ar V~ _mVm Am§gy
S>ma H$hVr ^B©& ho nwÌ! _¢ H$mhÿ na H$mon Z {H$`m, Z _wPo H$mhÿ Zo AgmVm XB©& {Vhmam {nVmgy§
`wÕ H$m Amaå^ gw{Z _¢ Xþ{IV ^B© éXZ H$ê§$ hÿ§&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! V~ nwÌ _mVmgy§ nyN>Vo ^E, ho _mVm! h_mam {nVm H$m¡Z?

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

660 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ grVm Am{Xgy§ bo` g~ d¥Îmm§V H$hçm& am_ H$m d§e, Aa AnZm d§e, {ddmh H$m d¥Îmm§V,
Aa dZ H$m J_Z, AnZm amdUH$a haU Aa AmJ_Z Omo ZmaX Zo d¥Îmm§V H$hçm hþVm gmo g~
{dñVmagy§ H$hçm H$Nw> {N>nm` Z am»`m& Aa H$hr Vw_ J^©{df¡ AmE V~ hr {Vhmao {nVm Zo
bmoH$mndmX H$m ^`H$a qghZmX AQ>dr{df¡ VOr& Vhm§ _¢ éXZ H$aVr hþVr, gmo amOm dO«O§K
hmWr nH$‹S>Zo J`m hþVm, gmo hmWr nH$‹S> ~mhþ‹S>o Wm&
_mo{h éXZ H$aVr XoIr gmo `h _hm Y_m©Ë_m erbd§V lmdH$ _mo{h _hm AmXagy§ ë`m` ~‹S>r
~{hZ H$m AmXa OZm`m Aa gV² gÝ_mZV¢ `hm§ amIr& _¢ ^mB© ^m_§S>b g_mZ `mH$m Ka OmÝ`m&
{Vhmam `hm§ gÝ_mZ ^`m& Vw_ lram_ Ho$ nwÌ hmo& am_ _hmamO{YamO {h_mMb nd©Vgy§ bo`
g_wÐm§V n¥Ïdr H$m amÁ` H$a¢ h¢& {OZHo$ bú_U-gm ^mB© _hm ~bdmZ g§J«m_{df¡ {ZnwU h¡& Z
Om{ZE ZmW H$s Aew^ dmVm© gwZy§ AH$ {Vhmar AWdm Xoda H$s& VmV¢ AmV©{MÎm ^B© éXZ H$ê§$
hÿ§& Aa H$moD$ H$maU Zmht& V~ gwZH$a nwÌ àgÞdXZ ^E Aa _mVmgy§ H$hVo ^`o, ho _mVm! h_mam
{nVm _hm YZwfYmar bmoH${df¡ loîR> bú_rdmZ {dembH$s{V© H$m YmaH$ h¡ Aa AZoH$ AX²^wV
H$m`© {H$E h¢, naÝVw Vw_Hy§$ dZ{df¡ VOr gmo ^bm Z {H$`m& VmV¢ h_ erK« hr am_ bú_U H$m
_mZ^§J H$a|Jo& Vw_ {dfmX _V H$ahþ& V~ grVm H$hVr ^B©, ho nwÌ hmo! do {Vhmao JwéOZ h¡, CZgy§
{damoY `mo½` Zmht, Vw_ {MÎm gm¡å` H$ahþ& _hm {dZ`dÝV hmo` Om`H$a {nVmHy§$ àUm_ H$ahþ& `h
hr Zr{V H$m _mJ© h¡&
V~ nwÌ H$hVo ^E, ho _mVm! h_mam {nVm eÌw^mdHy§$ àmßV ^`m& H¡$go Om` àUm_ H$a¡§ Aa
XrZVm Ho$ dMZ H¡$go H$h¢? h_ Vmo _mVm {Vhmao nwÌ h¢ VmV¢ aUg§J«m_{df¡ h_mam _aU hmo` Vmo
hmodmo naÝVw `moYm{Z go {ZÝÚ H$m`a dMZ Vmo h_ Z H$h¢& `h dMZ nwÌ{Z Ho$ gwZ grVm _m¡Z
nH$‹S> ahr& naÝVw {MÎm _| A{V {MÝVm h¡& XmoD$ Hw$_ma ñZmZH$a ^JdmZ H$s nyOmH$[a _§JbnmR>
n‹T>, {gÕ{ZHy§$ Z_ñH$maH$[a _mVmHy§$ Yr`© ~ÝYm` àUm_H$[a XmoD$ _hm _§Jbê$n hmWr na M‹T>o,
_mZy§ Mm§X gy`© {J[a Ho$ {eIa {VîR>o h¢& A`moÜ`m D$na `wÕHy§$ CÚ_r ^E, O¡go am_ bú_U b§H$m
D$na CÚ_r ^E hþVo&
BZH$m Hy$M gwZ hOmam§ `moYm nwÊS>arH$nwagy§ {ZH$go, g~ hr `moYm AnZm AnZm hëbm XoVo
^E& dh OmZo _oar goZm AÀN>r XrI¡ h¡ dh OmZo _oar& _hmH$Q>H$ g§`wŠV {ZË` EH$ `moOZ Hy$M
H$a¡§ gmo n¥Ïdr H$s ajm H$aVo Mbo Om§` h¢, {H$gr H$m H$Nw> COm‹S>o Zmht& n¥Ïdr ZmZmàH$ma Ho$
YmÝ`H$[a emo^m`_mZ h¡& Hw$_ma{Z H$m àVmn AmJo ~‹T>Vm Om` h¡& _mJ© Ho$ amOm ^|Q> Xo {_b¢ h¢&
Xg hOma ~obXma Hw$Xmb {b`o AmJo AmJo Mbo Om§` h¢¡, Aa YaVr D§$Mr ZrMrHy§$ g_ H$a¡ h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 661


Aa Hw$ëhm‹S>o h¢ hmW{df¡ {OZHo$ do ^r AmJo AmJo Mbo Om` h¢& Aa hmWr, D§$Q>, ^¢gm, ~bX,
IÀMa IOmZo Ho$ bXo Om` h¢& _§Ìr AmJo AmJo Mbo Om` h¢& Aa ß`mXo {haU H$s Ý`mBª CN>bVo
Om` h¢& Aa Vwa§J{Z Ho$ Agdma A{V VoOr go Mbo Om` h¢&
Vwa§J{Z H$s htg hmo` ahr h¡& Aa JOamO Mbo Om` h¢ {OZHo$ ñdU© H$s gm§H$b, Aa _hm
KÊQ>m{Z Ho$ eãX hmo` h¢, Aa {OZHo$ H$mZm| na M_a emo^¡ h¡& Aa e§I{Z H$s Üd{Z hmo` ahr h¡&
Aa _mo{V{Z H$s Pmbar nmZr Ho$ ~wX~wXm g_mZ AË`ÝV gmoh¡ h¡& Aa gwÝXa h¢ Am^yfU {OZHo$,
_hmCÕV, {OZHo$ CÁÁdb Xm§V{Z Ho$ ñdU© Am{XH$ ~ÝY ~ÝYo h¢, Aa aËZ ñdU© Am{XH$ H$s
_mbm {VZH$[a emo^m`_mZ, MbVo nd©V g_mZ ZmZmàH$ma Ho$ a§J gy§ a§Jo Aa {OZHo$ _X Pa¡ h¢
Aa H$mar KQ>m g_mZ í`m_ àMÊS> doJHy§$ Ya¢ {OZ na nmIa nar h¢ ZmZm àH$ma Ho eñÌ{ZH$[a
emo{^V h¡§ Aa JO©Zm H$a¡ h¢, Aa {OZ na _hmXr{á Ho$ YmaH$ gm_ÝV bmoH$ M‹T>o h¢, Aa _hmdV{Z
Zo A{V {gIm`o h¢, AnZr goZm H$m Aa nagoZm H$m eãX {N>nmZo h¢, gwÝXa h¡ MoîQ>m {OZH$s&
Aa Kmo‹S>m{Z Ho$ Agdma ~IVa n{hao IoQ> Zm_m Am`wY{ZHy§$ Yao, daN>r h¡ {OZHo$ hmW{df¡,
Kmo‹S>m{Z Ho$ g_yh {VZHo$ Iwa{Z Ho$ KmVH$a CR>r Omo aO VmH$[a AmH$me ì`mßV hmo` ahçm h¡, Eogm
gmoh¡ h¡ _mZm| g\o$X ~mXb{Zgy§ _§{S>V h¡& Aa {n`mXo eñÌ{Z Ho$ g_yhH$[a emo{^V AZoH$ MoîQ>m
H$aVo Jd© go Mbo Om` h¢& dh OmZo _¢ AmJo Mby§, dh OmZo _¢& Aa e`Z AmgZ Vm§~yb gwJÝY
_mbm _hm_Zmoha dñÌ Amhma {dbonZ ZmZm àH$ma H$s gm_J«r ~Q>Vr Om` h¡, VmH$[a g~hr goZm
Ho$ gwIê$n h¢& H$mhÿHy§$ H$mhÿ àH$ma H$m IoX Zmht& Aa _§Ob _§ObVo Hw$_ma{Z H$s AmkmH$[a ^bo
^bo _Zwî`{ZHy§$ bmoH$ ZmZm àH$ma H$s dñVw X¡d¢ h¢& CZHy§$ `hr H$m`© gm¢ß`m h¡ gmo ~hþV gmdYmZ
h¡§& ZmZm àH$ma Ho$ AÞ Ob {_îQ>mÞ bdU K¥V, Xþ½Y, Xhr, AZoH$ ag ^m§{V ^m§{V ImZo H$s
dñVw AmXagy§ Xod§¡ h¢&
g_ñV goZm{df¡ H$moB© XrZ ~w^w{jV V¥fmVwa Hw$dñÌ _{bZ {MÝVmdmZ ÑpîQ> Zmht n‹S>o h¡& goZm
ê$n g_wÐ _| Za Zmar ZmZm àH$ma Ho$ Am^aU n{hao gwÝXa dñÌ{ZH$a emo^m`_mZ _hm ê$ndmZ
A{V h{f©V XrI¢& `m ^m§{V _hm{d^y{V H$a _pÊS>V grVm Ho$ nwÌ Mbo Mbo A`moÜ`m Ho$ Xoe{df¡
Am`o, _mZm| ñdJ©bmoH${df¡ BÝÐ AmE& Om Xoe{df¡ `d Johÿ§ Mmdb Am{X AZoH$ YmÝ` \$b aho
h¢, Aa nm¢‹S>o gm§R>o{Z Ho$ ~m‹S>o R>m¡a R>m¡a emo^¡ h¢& n¥Ïdr AÞ Ob V¥U H$a nyU© h¡& Aa Ohm§ ZXr{Z
Ho$ Vra hÿ _w{Z Ho$ g_yh H«$s‹S>m H$a¡ h¡§, Aa gamoda H$_b{Z Ho$ emo^m`_mZ h¢ Aa nd©V ZmZm àH$ma
Ho$ nwîn{ZH$a gwJpÝYV hmo` aho h¢, Aa JrV{Z H$s Üd{Z R>m¡a R>m¡a ahr h¡, Aa Jm`, ^¢g, ~bY{Z
Ho$ g_yh {dMa aho h¢& Aa ½dmbUr {dbmodUm {~bm¡do h¢, Ohm§ ZJa{Z gm[aIo ZOrH$ J«m_ h¢,
Aa ZJa Eogo emo^¢ h¢ _mZm| gwanwa hr h¡§&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

662 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_hm VoOH$[a `wŠV bdUm§Hw$e Xoe H$s emo^m XoIVo A{V Zr{V go Am`o& H$mhÿHy§$ H$mhÿ H$s
àH$ma H$m IoX Z ^`m& hm{W{Z Ho$ _X P[adoH$[a n§W{df¡ aO X~ JB©, H$sM hmo` J`r& Aa
M§Mb Kmo‹S>{Z Ho$ Iwa{Z Ho$ KmVH$[a n¥Ïdr OO©ar hmo` JB©& Mbo Mbo A`moÜ`m Ho$ g_rn AmE&
Xÿa go g§Ü`m Ho$ ~mXb{Z Ho$ a§J g_mZ A{V gwÝXa A`moÜ`m XoI dO«O§KHy§$ nyN>r - ho _m_m!
`h _hmÁ`mo{V ê$n H$m¡Z-gr ZJar h¡? V~ dO«O§K Zo {ZíM`H$a H$hr, ho Xod! `h A`moÜ`m
ZJar h¡& OmHo$ ñdU©_B© H$moQ> {VZH$s `h Á`mo{V ^mg¡ h¡& `m ZJar{df¡ {Vhmam {nVm ~bXod
ñdm_r {damO¡ h¡, OmHo$ bú_U Aa eÌw¿Z ^mB©& `m ^m§{V dO«O§K Zo H$hr& Aa XmoD$ Hw$_ma
eyadraVm H$s H$Wm H$aVo hþE gwIgy§ Am` nhþ§Mo& H$Q>H$ Ho$ Aa A`moÜ`m Ho$ ~rM ga`y ZXr ahr&
XmoD$ ^mB©{Z Ho$ `h BÀN>m {H$ erK« hr ZXr H$mo CVa ZJar bod¢& O¡g¢ H$moB© _w{Z erK« hr _wŠV
hþdm Mmh¡, Vm{h _moj H$s Amemê$n ZXr `Wm»`mVMm[aÌ hmoZo Z Xo`, Amemê$n ZXrHy§$ {Va¡ V~
_w{Z _wŠV hmo`& V¡g¢ ga`y ZXr Ho$ `moJ go erK« hr ZXrV¡§ nma CV[a ZJar{df¡ Z nhþ§M gHo$& V~
O¡go ZÝXZ dZ{df¡ Xod{Z H$s goZm CVa¡ V¡g¢ ZXr Ho$ CndZ{df¡ hr H$Q>H$ Ho$ S>oam H$amE&
AWmZÝVa nagoZm {ZH$Q> AmB© gwZ am_ bú_U AmíM`©Hy§$ àmßV ^E& Aa XmoZm| ^mB© nañna
~Vbmdo `o H$moB© `wÕ Ho$ AW© h_mao {ZH$Q> AmE h¡ gmo _ydm Mmh¡ h¢& dmgwXod Zo {dam{YVHy§$ Amkm
H$ar `wÕ Ho$ {Z{_Îm erK« hr goZm ^obr H$amo, T>rb Z hmo`& {OZ {dÚmYa{Z Ho$ H${n`m| H$s
ÜdOm, Aa hm{W{Z H$s ÜdOm, Aa ~¡b{Z H$s ÜdOm, qgh{Z H$s ÜdOm BË`m{X AZoH$ ^m§{V
H$s ÜdOm {VZHy§$ doJ ~wbmAmo& gmo {dam{YV Zo H$hr Omo Amkm hmo`Jr gmoB© hmo`Jm& Cg hr g_`
gwJ«rdm{XH$ AZoH$ amOmdm| na XÿV nR>mE gmo XÿV Ho$ Xo{Ido_mÌ hr gd© {dÚmYa ~‹S>r goZmgy§
A`moÜ`m AmE& ^m_§S>b ^r Am`m& gmo ^m_ÊS>bHy§$ AË`ÝV AmHw$b XoI erK« hr {gÕmW© Aa
ZmaX Om`H$a H$hVo ^E - `h grVm Ho$ nwÌ h¢& grVm nwÊS>arH$nwa{df¡ h¡&
V~ `h ~mV gwZH$a ~hþV Xþ{IV ^`m Aa Hw$_mam| Ho$ A`moÜ`m Am`do na AmíM`©Hy§$ àmßV
^`m, Aa BZH$m àVmn gwZ h{f©V ^`m& _Z Ho$ doJ g_mZ Omo {d_mZ, Cg na M‹T>H$a
n[admag{hV nwÊS>arH$nwa J`m, ~{hZgy§ {_bm& grVm ^m_§S>bHy§$ XoI A{V _mo{hV ^B©, Am§gy
ZmIVr g§Vr {dbmn H$aVr ^B©& Aa AnZo VmBª Kagy§ H$m‹T>Zo H$m Aa nwÊS>arH$nwa Am`do H$m gd©
d¥Îmm§V H$hçm& V~ ^m_ÊS>b ~{hZ H$mo Yr`© ~§Ym` H$hVm ^`m - ho ~{hZ! Voao nwÊ` Ho$ à^mdgy§
g~ ^bm hmo`Jm& Aa Hw$_ma A`moÜ`m JE gmo ^bm Z H$s`m, Om`H$a ~b^Ð Zmam`UHy§$ H«$moY
CnOm`m& am_ bú_U XmoZm| ^mB© nwéfmoÎm_ Xodm| go ^r Z OrVo Om§`, _hm`moYm h¡§& Aa Hw$_mam|
Ho$ Aa CZHo$ `wÕ Z hmo` gmo Eogm Cnm` H$a¢ Bg{bE Vw_ hÿ Mbmo&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 663


V~ grVm nwÌm| H$s dYyg§`wŠV ^m_ÊS>b Ho$ {d_mZ{df¡ ~¡{R> Mmbr& am_ bú_U _hm
H«$moYH$a aW KmoQ>H$ JO {n`mXo Xod {dÚmYa {VZH$a _§{S>V g_wÐg_mZ goZm bo` ~m{ha {ZH$go&
Aa Kmo‹S>m{ZHo$ aW M‹T>m eÌw¿Z, _hmàVmnr, _mo{VZ Ho$ hmaH$a emo^m`_mZ h¡ djñWb OmH$m gmo
am_ Ho$ g§J ^`m& Aa H¥$Vm§VdH«$ g~ goZm H$m AJ«oga ^`m, O¡g¡§ BÝÐ H$s goZm H$m AJ«^mJr
öX`Ho$er Zm_m Xod hmo`& CgH$m aW AË`ÝV gmohVm ^`m& Xod{Z Ho$ {d_mZ g_mZ {OgH$m aW
gmo goZmn{V MVwa§J goZm {bE AVwbdbr, A{VàVmnr _hmÁ`mo{VHy§$ Yao YZwf M‹T>m` ~mU {bE
Mbm Om` h¡, {OgH$s í`m_ ÜdOm eÌwdm| go XoIr Z Om`& CgHo$ nrN>o {Ì_y¿Z© {dh²U
{eIqgh{dH«$_ XrK©^wO qghmoXa gw_oé ~mb{Ië` am¡Ð^yV {OgHo$ AîQ>mnXm| Ho$ aW, dO«H$U©
n¥Ww gmaX_Z _¥JoÝÐhd BË`m{X nm§M hOma Z¥n{V H¥$Vm§VdH«$ Ho$ g§J AJ«^mJr ^E&
~ÝXrOZ ~ImZ¡ h¢ {daX {OZHo$, Aa AZoH$ aKwd§er Hw$_ma XoIo h¢ AZoH$ aU {OÝhm|Zo,
eñÌm| na h¡ ÑpîQ> {OZH$s, `wÕ H$m CËgmh {OZHo$, ñdm{_^pŠV{df¡ VËna, _hm~bdmZ,
YaVrHy§$ H$ånmVo erK« hr {ZH$go& H$B© EH$ ZmZm àH$ma Ho$ aWm| na M‹T>o, H$B© EH$ nd©V g_mZ
D§$Mo H$mar KQ>m g_mZ hm{W{Z na M‹T>o, H$B© EH$ g_wÐ H$s Va§J g_mZ M§Mb Vwa§J {VZ na M‹T>o
BË`m{X AZoH$ dmhZm| na M‹T>o `wÕHy§$ {ZH$go& dm{XÌm| Ho$ eãXm|H$a H$ar h¡ ì`má Xem| {Xem
{OÝhm|Zo& ~»Va n{hao, Q>mon Ya¡, H«$moYH$a g§`wŠV h¢ {MÎm {OZH$m& V~ bd A§Hw$e nagoZm H$m
eãX gwZ `wÕHy§$ CÚ_r ^E& dO«O§KHy§$ Amkm H$ar& Hw$_ma H$s goZm Ho$ bmoH$ `wÕ Ho$ CÚ_r hþVo
hr& àb`H$mb H$s Ap½Zg_mZ _hmàM§S> A§JXoe, ~§JXoe, Zonmb, dd©a nm¢S´> _mJY nmagob
ñ`§Kb H$qbJ BË`m{X AZoH$ Xoe{Z Ho$ amOm aËZm§H$Hy§$ Am{X Xo _hm ~bd§V ½`mah hOma amOm
CÎm_ VoO Ho$ YmaH$ `wÕ Ho$ CÚ_r ^E& XmoZm| goZm{Z H$m g§KÅ> ^`m& XmoZm| goZm{Z Ho$ g§J_{df¡
Xod{ZHy§$ Agwa{ZHy§$ AmíM`© CnO¡ Eogm _hm ^`§H$a eãX ^`m, O¡gm àb`H$mb H$m g_wÐ JmO¡&
nañna `h eãX hmoVo ^E - Š`m XoI ahçm h¡ àW_ àhma Š`m| Z H$a¡?
_oam _Z Vmona àW_ àhma H$[ado na Zmht, VmV¢ Vy hr àW_ àhma H$a& Aa H$moB© H$h¡ h¡ EH$
{S>J AmJo hmodmo Omo eñÌ MbmD§$& H$moB© AË`ÝV g_rn hmo` JE V~ H$h¡ h¡ I§Oa VWm H$Q>mar
hmW bodmo, {ZH$Q> ZOrH$ ^E dmU H$m Adga Zmht& H$moB© H$m`aHy§$ XoI H$h¡ h¡ Vy Š`m| H$m§n¡ h¢,
_¢ H$m`aHy§$ Z _mê§$ Vy nao hmo, AmJ _hm`moYm I‹S>m h¡ Cggo `wÕ H$aZo Xo& H$moB© d¥Wm JmO¡ h¡ Cgo
gm_§V H$h¡ h¡ - ho jwÐ! H$hm d¥Wm JmO¡ h¡, JmOZo{df¡ gm_§VnZm Zmht& Omo Vmo{df¡ gm_Ï`© h¡
Vmo AmJ¡ Amd, Voar aU H$s ^yI ^JmD§$&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

664 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Bg ^m§{V `moYm{Z{df¡ nañna dMZmbmn hmo` aho h¢, Vadma ~h¡ h¡, ^y{_JmoMar {dÚmYa g~
hr AmE h¢& ^m_ÊS>b ndZdoJ dra _¥Jm§H$ {dÚwX²ÜdO BË`m{X ~‹S>o ~‹S>o amOm {dÚmYa ~‹S>r
goZmH$[a `wŠV _hmaU{df¡ àdrU gmo bdU A§Hw$e Ho$ g_mMma gwZ `wÕ go namL²²>_wI {e{Wb
hmo` JE, Aa g~ ~mVm|{df¡ àdrU hZw_mZ gmo ^r grVm Ho$ nwÌ OmZ `wÕgy§ {e{Wb hmo` ahçm&
Aa {d_mZ Ho$ {eIa{df¡ Amê$‹T> OmZH$sHy§$ XoI g~ hr {dÚmYa hmW Omo‹S> erg {Zdm`
àUm_H$a _Ü`ñW hmo` aho& grVm XmoZm| goZm XoI amo_m§M hmo` AmB© H$mn¢ h¡ A§J OmH$m& bdU
A§Hw$e bhbhmQ> H$a¡ h¡ ÜdOm {OZH$s&
am_ bú_Ugy§ `wÕHy§$ CÚ_r ^E am_ Ho$ qgh H$s ÜdOm, bú_U Ho$ Jé‹S> H$s gmo XmoZm| Hw$_ma
_hm`moYm am_ bú_Ugy§ `wÕ H$aVo ^E& bdU Vmo am_ go b‹S>o Aa A§Hw$e bú_U go b‹S>o, gmo
bd Zo AmdVo hr lram_ H$s ÜdOm N>oXr Aa YZwf Vmo‹S>m& V~ am_ h§gH$a Am¡a YZwf bo`doHy§$
CÚ_r ^E& BVZo{df¡ bd Zo am_ H$m aW Vmo‹S>m& V~ am_ Am¡a aW M‹T>o& àMÊS> h¡ namH«$_ {OgH$m
H«$moYH$a ^¥Hw${Q> M‹T>m` J«rî_ Ho$ gy`© g_mZ VoOñdr O¡go M_aoÝÐ na BÝÐ Om` V¡g¢ J`m& V~
OmZH$s H$m ZÝXZ bdU `wÕ H$s nmhþ{ZJ{V H$aZoHy§$ am_ Ho$ gÝ_wI Am`m& am_ Ho$ Aa bd Ho$
nañna _hm`wÕ ^`m& dmZo dmHo$ eñÌ N>oXo dmZo dmHo$& O¡gm `wÕ am_ Aa bd H$m ^`m V¡gm hr
A§Hw$e Aa bú_U H$m ^`m&
`m ^m§{V nañna XmoZm| `wJb b‹S>o& V~ `moYm ^r nañna b‹S>o& Kmo‹S>m| Ho$ g_yh aUê$n g_wÐ
H$s Va§J g_mZ CN>bVo ^E& H$moB©EH$ `moYm à{VnjrHy§$ Qy>Q>o ~IVa XoI X`mH$a _m¡Z Jh ahçm&
Aa H$B© EH$ `moYm _Zo H$aVo nagoZm{df¡ n¡R>o gmo ñdm_r H$m Zm_ CMmaVo naMH«$ g¡ b‹S>Vo ^E&
H$B© EH$ _hm^Q> _mVo hm{W`m| go {^‹S>Vo ^E& H$B© EH$ hm{W`m| Ho$ Xm§Vê$n goO na aU{ZÐm gwIgy§
boVo ^E& H$mhÿ EH$ _hm^Q> H$m Vwa§J H$m_ Am`m gmo {n`mXm hr b‹S>Zo bJm& H$mhÿ Ho$ eñÌ Qy>Q>
JE Vmo ^r nrN>o Z hmoVm ^`m, hmWm| go _wpîQ> àhma H$aVm ^`m&
Aa H$moB© BH$ gm_§V ~mU ~mhZo MyH$ J`m Cgo à{Vnjr H$hVm ^`m, ~hþ[a Mbm`, gmo
bÁOmH$a Z MbmdVm ^`m& Aa H$moB© EH$ {Z^©`{MÎm à{VnjrHy§$ eñÌa{hV XoI Amn ^r eñÌ
VO ^wOmAm| go `wÕ H$aVm ^`m& Vo `moYm ~‹S>o XmVm aUg§J«m_{df¡ àmU XoVo ^E naÝVw nrR> Z
XoVo ^E& Ohm§ é{Ya H$s H$sM hmo` ahr h¡ gmo aWm| Ho$ n{hE Sy>~ JE h¢, gmaWr erK« hr Zht Mbm
gH¡$ h¡& nañna eñÌm| Ho$ gånmVH$a Ap½Z n‹S> ahr h¡ Aa hm{W`m| H$s gyÊS> Ho$ N>m§Q>o CN>b¡ h¢&
Aa gm_ÝVm| Zo hm{W`m| Ho$ Hw$å^ñWb {dXmao h¢, Aa gm_§V{Z Ho$ CañWb {dXmao h¢& hmWr H$m_
Am` JE h¢& {VZH$a _mJ© éH$ ahçm h¡& Aa hm{W`m| Ho$ _moVr {~Ia aho h¢& dh `wÕ _hm ^`§H$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 665


hmoVm ^`m& Ohm§ gm_§V AnZm {ga Xo`H$a `eê$n aËZ IarXVo ^E, Ohm§ _y{N>©V na H$moB© KmV
Zht H$a¡ Aa {Z~©b na KmV Z H$a¡, gm_§Vm| H$m h¡ `wÕ Ohm§ _hm`wÕ Ho$ H$aUhmao `moYm {OZHo$
OrdZo H$s Amem Zht, jmo^Hy§$ àmßV ^`m g_wÐ JmO¡ V¡gm hmo` ahçm h¡ eãX Ohm§, gmo dh
g§J«m_ g~ g_ag H${hE g_mZ ag hmoVm ^`m&
^mdmW© - Z dh goZm, hQ>r Z dh goZm hQ>r, `moYm{df¡ Ý`yZm{YH$Vm nañna ÑpîQ> Z n‹S>r&
H¡$go h¢ `moYm? ñdm{_{df¡ h¡ na_^pŠV {OZH$s& Aa ñdm_r Zo XB© Wr CgHo$ ~Xbo `h Ord
{X`m Mmho h¢& àMÊS> aU H$s h¡ ImO {OZHo$, gy`© g_mZ VoOHy§$ Yao g§J«m_ Ho$ Ywa§Ya hmoVo ^E&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
bdUm§ H w $ e H$m am_ bú_U go `w Õ dU© Z H$aZo dmbm EH $gm¡ Xmo d m± nd© g§ n y U ©
^`m&&102&& $
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h§¡ - ho lo{UH$! A~ Omo d¥Îmm§V ^`m gmo gwZmo& AZ§JbdU
Ho$ Vmo gmaWr amOm dO«O§K Aa _XZm§Hw$e Ho$ amOm n¥Ww Aa bú_U Ho$ {dam{YV, Aa am_ Ho$
H¥$Vm§VdH«$& V~ lram_ dO«mdV© YZwfHy§$ M‹T>m`H$a H¥$Îmm§VdH«$gy§ H$hVo ^E - A~ Vw_ erK« hr
eÌwdm| na aW Mbmdmo, T>rb Z H$amo& V~ dh H$hVm ^`m, ho Xod! XoImo `h Kmo‹S>o Zadra Ho$
~mU{ZH$a OaOao hmo` aho h¢, BZ{df¡ VoO Zmht, _mZy§ {ZÐmHy§$ àmßV ^E h¢& `h Vwa§J bmohÿ H$s
YmamH$a YaVrHy§$ a§J¡ h¢, _mZy§ AnZm AZwamJ à^wHy§$ {XImd¡ h¢& Aa _oar ^wOm BgHo$ ~mU{ZH$a
^oXr JB© h¡, dŠVa Qy>Q> J`m h¡& V~ lram_ H$hVo ^E _oam ^r YZwf `wÕH$_©a{hV Eogm hmo` J`m
h¡ _mZy§ {MÌm_ H$m YZwf h¡, Aa `h _ygb ^r H$m`©a{hV hmo` J`m h¡, Aa Xþ{Z©dma Oo eÌwê$n
JOamO {VZHy§$ A§Hw$e g_mZ `h hb gmo ^r {e{WbVmHy§$ ^O¡ h¡& eÌw Ho$ njHy§$ ^`§H$a _oao
A_moKeñÌ {OZH$s ghò `j ajm H$a¢ do {e{Wb hmo` JE h¢& eñÌm| H$s gm_Ï`© Zmht Omo eÌw
na Mbo&
Jm¡V_ ñdm_r H$ho h¢ - ho lo{UH$! O¡g¢ AZ§JbdU AmJo am_ Ho$ eñÌ {ZaW©H$ hmo` J`o
V¡g¢ hr _XZm§Hw$e Ho$ AmJo bú_U Ho$ eñÌ H$m`©a{hV hmo` JE& do XmoZm| ^mB© Vmo OmZo {H$ `o
am_ bú_U Vmo h_mao {nVm Aa {nV¥ì` (MmMm) h¡ gmo do Vmo BZH$m A§J ~Mm` ea Mbmd¢& Aa
`o CZH$mo OmZo Zmht gmo eÌw OmZH$a ea Mbmd¢& bú_U {Xì`mñÌ H$s gm_Ï`© CZ na M{bdo
H$s Z OmZ ea eob gm_mÝ` MH«$ IS²>J A§Hw$e MbmdVm ^`m& gmo A§Hw$e Zo dO«XÊS>H$a
bú_U Ho$ Am`wY {ZamH$aU {H$E& Aa am_ Ho$ MbmE Am`wY bdU Zo {ZamH$aU {H$E& {\$a
bdU Zo am_ H$s Amoa e¡b Mbm`m Aa A§Hw$e Zo bú_U na Mbm`m gmo Eogr {ZnwUVm go XmoZm|

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

666 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ho$ __© H$s R>m¡a Z bmJo, gm_mÝ` MmoQ> bJr& gmo bú_U Ho$ ZoÌ Ky_Zo bJo& {dam{YV Zo A`moÜ`m
H$s Amoa aW \o$am&
V~ bú_U gMoV hmo` H$monH$a {dam{YVgy§ H$hVm ^`m - ho {dam{YV! V¢Zo Š`m {H$`m?
_oam aW \o$açm& A~ nrN>o ~hþ[a eÌw H$m gÝ_wI bodmo, aU{df¡ nrR> Z Xr{O`o& Oo eyadra h¡
{VZHy§$ eÌw Ho$ gÝ_wI _aU ^bm, naÝVw `h nrR> XoZm _hm [ZÝÚH$_© eyadram|Hy§$ `mo½` Zmht& H¡$go
h¢ eyadra? `wÕ{df¡ ~mU{ZH$[a ny[aV h¡ A§J {OZH$m, Oo Xod _Zwî`{Z H$a àe§gm Ho$ `mo½` do
H$m`aVm H¡$go ^O¢? _¢ XeaW H$m nwÌ, am_ H$m ^mB© dmgwXod n¥Ïdr{df¡ à{gÕ gmo g§J«m_ _| nrR>
H¡$go XmoD§$?
`h dMZ bú_U Zo H$ho V~ {dam{YV Zo aWHy§$ `wÕ Ho$ gÝ_wI {H$`m& gmo bú_U Ho$ Aa
_XZm§Hw$e Ho$ _hm`wÕ ^`m& bú_U Zo H«$moYH$a _hm^`§H$a MH«$ hmW{df¡ {b`m& _hmÁdmbmê$n
Xo»`m Z Om`, J«rî_ Ho$ gy`© g_mZ& gmo A§Hw$e na Mbm`m& gmo A§Hw$e Ho$ g_rn Om`
à^mda{hV hmo` J`m Aa CbQ>m bú_U Ho$ hmW{df¡ Am`m& ~hþ[a bú_U Zo MH«$ Mbm`m gmo
nrN>o Am`m& `m ^m§{V ~ma ~ma nmN>o Am`m& ~hþ[a A§Hw$e Zo YZwf hmW{df¡ Jhçm, V~ A§Hw$eHy§$
_hmVoOê$n XoI bú_U Ho$ nj Ho$ g~ gm_ÝV AmíM`©Hy§$ àmßV ^E& {VZHy§$ `h ~w{Õ CnOr
`h _hmnamH«$_r AY©MH«$s CnÁ`m, bú_U Zo H$mo{Q>{ebm CR>mB©, Aa _w{Z Ho$ dMZ {OZemgZ
H$m H$WZ Am¡a ^m§{V H¡$go hmo`? Aa bú_U ^r _Z{df¡ OmZVm ^`m {H$ `o ~b^Ð Zmam`U
CnOo& Amn A{V bÁOmdmZ hmo` `wÕ H$s {H«$`m go {e{Wb ^`m&
AWmZÝVa bú_UHy§$ {e{Wb XoI, {gÕmW© ZmaX Ho$ H$hogy§ bú_U Ho$ g_rn Am` H$hVm
^`m - dmgwXod Vw_ hr hmo& {OZemgZ Ho$ dMZ gw_oégy§ A{V {ZíMb h¢& `h Hw$_ma OmZH$s
Ho$ nwÌ h¢, J^©{df¡ Wo V~ OmZH$sHy§$ dZ{df¡ VOr& `h {Vhmao A§J h¢& VmV¡§ BZ na MH«$m{XH$
eñÌ Z Mb¢& V~ bú_U Zo XmoZm| Hw$_mam| H$m d¥Îmm§V gwZ h{f©V hmo`, hmW go h{W`ma S>ma {XE,
dŠVa Xÿa {H$`m& grVm Ho$ Xþ:IH$a AlwnmV S>maZo bJm& Aa ZoÌ Ky_Zo bJo& am_ eñÌ S>ma
dŠVa CVma _mohH$a _y{N>©V ^E, MÝXZ go N>m§{Q> gMoV {H$`o& V~ ñZoh Ho$ ^ao nwÌ{Z Ho$ g_rn
Mmbo& nwÌ aW go CVa hmW Omo‹S> grg {Zdm` {nVm Ho$ nm§`Z n‹S>o&
lram_ ñZohH$a Ðdr^yV ^`m h¡ _Z {OZH$m, nwÌm|Hy§$ Ca go bJm` {dbmn H$aVo ^E& Am§gw{Z
H$a _oK H$m-gm {XZ {H$`m& am_ H$h¡ h¢ hm` nwÌ hmo! _¢ _ÝX~w{Õ J^©{df¡ {VîR>Vo Vw_Hy§$ grVm
g{hV ^`§H$a dZ{df¡ VO¡& {Vhmar _mVm {ZXm}f& hm` nwÌ hmo! _¢ H$moB© {dñVrU© nwÊ`H$[a Vw_
gm[aIo nwÌ nmE, gmo CXa{df¡ {VîR>Vo Vw_ ^`§H$a dZ{df¡ H$îQ> Hy§$ àmßV ^E& hm` dËg! Omo `h
dO«O§K dZ{df¡ Z AmdVm Vmo {Vhmam _wIê$n MÝÐ_m _¢ H¡$go XoIVm?

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 667


hm` ~mbH$ hmo! BZ A_moK {Xì`mñÌm|H$a Vw_ Z hVo JE gmo nwÊ` Ho$ CX`H$a Xodm| Zo ghm`
H$ar& hm` _oao A§JO hmo! _oao ~mU{ZH$a ~tYo Vw_ aUjoÌ{df¡ n‹S>Vo Vmo Z OmZy§ OmZH$s Š`m
H$aVr& g~ XþImo§{df¡ Ka go H$m‹T>Zo H$m ~‹S>m Xþ:I h¡& gmo {Vhmar _mVm _hm JwUdÝVr, d«VdÝVr
_¢ n{Vd«Vm dZ{df¡ VOr& Aa Vw_-go nwÌ J^©{df¡, gmo _¢ `h H$m_ ~hþV {~Zm g_Po {H$`m& Aa
Omo H$Xm{MV² {Vhmam `wÕ{df¡ AÝ`Wm ^md ^`m hmoVm Vmo _¢ {ZíM` go OmZy§ hÿ§ emoH$ go {dˆb
OmZH$s Z OrdVr& `m ^m§{V am_ Zo {dbmn {H$`m&
~hþ[a Hw$_ma {dZ` H$a bú_UHy§$ àUm_ H$aVo ^E& bú_U grVm Ho$ emoH$ go {dˆb, Amgy§
S>maVm ñZoh H$m ^açm, XmoZm| Hw$_ma{ZHy§$ Ca go bJmdVm ^`m& eÌw¿Z Am{X `h d¥Îmm§V gwZ dhm§
AmE& Hw$_ma `Wm`mo½` {dZ` H$aVo ^`o, `o Cagy§ bJm` {_bo& nañna A{V àr{V CnOr& XmoZm|
goZm Ho$ bmoH$ A{V {hV H$a nañna {_bo, Š`m|{H$ O~ ñdm_r Hy§$ ñZoh hmo` V~ godH${Z Ho$ ^r
hmo`& grVm nwÌm| H$m _mhmËå` XoI A{V h{f©V hmo`, {d_mZ Ho$ _mJ© hmo` nrN>o nwÊS>arH$nwa{df¡
JB©& Aa ^m_§S>b {d_mZ go CVa ñZoh H$m ^açm Am§gy S>maVm ^mZOm| g¢ {_bm, A{V h{f©V
^`m& Aa àr{V H$m ^açm hZw_mZ Cagy§ bJm` {_ë`m& Aa ~maå~ma H$hVm ^`m - ^br ^B©,
^br ^B©& Aa {d^rfU gwJ«rd {dam{YV g~ hr Hw$_ma{Zgy§ {_bo& nañna {hVg§^mfU ^`m&
^y{_JmoMar {dÚmYa g~ hr {_bo& Aa Xod{Z H$m AmJ_Z ^`m& g~m|Hy§$ AmZÝX CnÁ`m, am_
nwÌ{ZHy§$ nm`H$a A{V AmZÝXHy§$ àmßV ^E& gH$b n¥Ïdr Ho$ amÁ` go nwÌ{Z H$m bm^ A{YH$
_mZVo ^E& Omo am_ Ho$ hf© ^`m gmo H${hdo{df¡ Z Amd¡&
Aa {dÚmYar AmH$me{df¡ AmZÝXgy§ Z¥Ë` H$aVr ^Bª& Aa ^y{_JmoM[a{Z H$s ñÌr n¥Ïdr{df¡
Z¥Ë` H$aVr ^Bª& Aa bú_U AmnHy§$ H¥$VmW© _mZVm ^`m, _mZm| gd© bmoH$ OrË`m, hf©gy§ \y$b
JE h¢ bmoMZ {OZHo$& Aa am_ _Z{df¡ OmZVm ^`m _¢ gJa MH«$dVu g_mZ hÿ§ Aa Hw$_ma XmoZm|
^r_ Aa ^mJraW g_mZ h¢& am_ dO«O§K go A{V àr{V H$aVm ^`m Omo Vw_ _oao ^m_§S>b g_mZ
hmo& A`moÜ`mnwar Vmo nhbo hr ñdJ©nwar g_mZ Wr Vmo ~hþ[a Hw$_ma{Z Ho$ Am`doH$[a A{V
emo^m`_mZ ^B©, O¡g¢ gwÝXa ñÌr ghO hr emo^m`_mZ hmo` Aa ûm§¥JmaH$[a A{V emo^mHy§$ nmd¡&
lram_ bú_Ug{hV Aa XmoD$ nwÌm| g{hV gy`© H$s Á`mo{V g_mZ Omo nwînH$ {d_mZ Cg{df¡
{damOo, gy`© g_mZ h¡§ Á`mo{V {OZH$s& am_ bú_U Aa XmoD$ Hw$_ma AX²^wV Am^yfU n{hao gmo
H¡$gr emo^m ~Zr h¡ _mZy§ gw_oé$Ho$ {eIa na _hm_oK {~Owar Ho$ M_ËH$ma g{hV {VîR>m h¡&
^mdmW© - {d_mZ Vmo gw_oé H$m {eIa ^`m, Aa bú_U _hm_oK H$m ñdê$n ^`m, Aa am_
VWm am_ Ho$ nwÌ {dÚwV² g_mZ ^E, gmo E M‹T>H$a ZJa Ho$ ~mø CÚmZ{df¡ {OZ_pÝXa h¢ {VZHo$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

668 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Xe©ZHy§$ Mmbo& gmo ZJa Ho$ H$moQ> na R>m¡a R>m¡a ÜdOm M‹T>r h¢, {VZHy§$ XoIVo Yrao Yrao Om` h¢& bma
AZoH$ amOm Ho$B© hm{W`m| na M‹T>o, H$B© Kmo‹S>m| na, H$B© aWm| na M‹T>o Om` h¢, Aa {n`mXm| Ho$ g_yh
Om` h¢& YZwf ~mU BË`m{X AZoH$ Am`wY Aa ÜdOm N>Ì{ZH$a gy`© H$s {H$aU ZOa Zmht n‹S>o
h¢& Aa ñÌr{Z Ho$ g_yh PamoI{Z{df¡ ~¡R>o XoI¡ h¢& bd A§Hw$e Xo{Ido H$m g~{ZHy§$ ~hþV H$m¡Vyhb
h¡& ZoÌê$n A§Ow{b{ZH$a bdUm§Hw$e Ho$ gwÝXaVmê$n A_¥V Ho$ nmZ H$a¡ h¢ gmo V¥ßV Zmht hmo` h¢&
EH$mJ«{MÎm ^B© CZHy§$ XoI¡ h¢& Aa ZJa{df¡ Za Zmar{Z H$s Eogr ^r‹S> ^B© {H$ H$mhÿ Ho$ hma Hw$ÊS>b
H$s Jå` Zmht& Aa ZmarOZ nañna dmVm© H$a¡ h¢&
H$moB© H$h¡ h¡ - ho _mVm! Qw>H$ _wI BYa H$a _mo{h Hw$_ma{Z Ho$ Xo{Ido H$m H$m¡VwH$ h¡& ho
AIÊS>H$m¡VwH$! VyZo Vmo KZr ~ma b{J XoIo A~ h_| XoIZo Xodmo, AnZm {ga ZrMm H$a Á`m| h_Hy§$
XrI¡, H$hm D§$Mm {ga H$a ahr h¡& H$moB© H$h¡ h¡ - ho g{I! Voao {ga Ho$ Ho$e {~Ia aho h¢, gmo
ZrHo$ gåhma& Aa H$moB© H$h¡ h¡ - ho {jßV_mZ go H${h`o EH$ R>m¡a Zmht {MÎm OmH$m gmo Vy H$hm
h_mao àmU{ZHy§$ nr‹S>o h¡? Vy Z XoI¡, `h J^©dVr ñÌr I‹S>r h¡, nr{‹S>V h¡& H$moD$ H$ho Qw>H$ nao hmohþ
H$hm AMoVZ hmo` ahr h¡& Hw$_ma{ZHy§$ Z XoIZo Xoh¡, `h XmoZm| am_Xod Ho$ Hw$_ma am_Xod Ho$ g_rn
~¡R>o AîQ>_r Ho$ MÝÐ_m g_mZ h¡ bbmQ> {OZH$m& H$moB© nyNo h¡ BZ{df¡ bdU H$m¡Z Aa A§Hw$e
H$m¡Z? `h Vmo XmoZm| Vwë`ê$n ^mg¢ h¢& V~ H$moB© H$h¡ h¡ `h bmb dñÌ n{hao bdU h¡ Aa `h
hao dñÌ n{hao A§Hw$e h¡& Ahmo YÝ` grVm _hmnwÊ`dVr {OZZo Eogo nwÌ OZo&
Aa H$moB© H$h¡ h¡ YÝ` h¡ dh ñÌr {OgZo Eogo da nmE h¡§& EH$mJ«{MÎm ^B© ñÌr BË`m{X dmVm©
H$aVr ^B©, BZHo$ Xo{Ido{df¡ h¡ {MÎm {OZH$m, A{V ^r‹S> ^B©& gmo ^r‹S>{df¡ H$Um©^aUê$n gn©
H$s S>m‹T>H$a S>go JE h¢ H$nmob {OZHo$ gmo Z OmZVr ^B©, VX²JV h¡ {MÎm {OZH$s& H$mhÿ H$s
H$m§MrXm_ OmVr ahr gmo dm{h I~a Zht& H$mhÿ Ho$ _mo{VZ Ho$ hma Qy>Q>o gmo _moVr {~Ia aho h¢& _mZy§
Hw$_ma AmE gmo `o nwînm§O{b ~ag¡§ h¡§& Aa H$B© EH$m|Hy§$ ZoÌm| H$s nbH$ Zmht bJ¢ h¢ Agdmar Xÿa
JB© h¡ Vmo ^r Cgr Amoa XoI¡ h¢& ZJa H$s CÎm_ ñÌr doB© ^B© dob gmo nwînd¥{îQ> H$aVr ^B© gmo
nwîn{Z H$s _H$a§XH$a _mJ© gwJÝY hmo` ahçm h¡& lram_ A{V emo^mHy§$ àmßV ^E nwÌ{Z g{hV ~Z
Ho$ M¡Ë`mb`{Z Ho$ Xe©Z H$a AnZo _pÝXa AmE& H¡$gm h¡ _pÝXa? _hm _§JbH$a nyU© h¡ Eogo AnZo
ß`mao OZm| Ho$ AmJ_ H$m CËgmh gwIê$n VmHy§$ dU©Z H$hm§ bJ H${hE& nwÊ`ê$nr gy`© H$m àH$me
H$a \y$ë`m h¡ _ZH$_b {OZH$m Eogo _Zwî` doB© AX²^wV gwIHy§$ nmd¡ h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_ bú_Ugy§ bdUm§Hw$e H$m {_bmn dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ VrZdm± nd© g§nyU©
^`m&&103&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 669


AWmZÝVa {d^rfU, gwJ«rd, hZw_mZ {_bH$a am_ go {dZVr H$aVo ^`o - ho ZmW! h_ na
H¥$nm H$ahþ, h_mar {dZVr _mZm|, OmZH$s XþIgy§ {VîR>o h¡& Bg{bE `hm§ bm`do H$s Amkm H$ahþ&
V~ am_ XrK© CîU {Zídmg ZmI jU EH$ {dMmaH$a ~mobo, _¢ grVmHy§$ erb Xmofa{hV OmZy§ hÿ§,
dh CÎm_ {MÎm h¡& naÝVw bmoH$mndmXH$a Ka go H$mT>r h¡& A~ H¡$go ~wbmD§$? Bg{b`o bmoH${ZHy§$
àVr{V CnOm`H$a OmZH$s Amd¡ V~ h_mam CgH$m ghdmg hmo`, AÝ`Wm H¡$go hmo`& Bg{b`o
g~ Xoe{Z Ho$ amOm{ZHy§$ ~wbmdmo g_ñV {dÚmYa Aa ^y{_JmoMar Amd|, g~{Z Ho$ XoIVo grVm
{Xì` boH$a ewÕ hmo` _oao Ka{df¡ àdoe H$a¡& O¡go eMr BÝÐ Ho$ Ka{df¡ àdoe H$a¡&
V~ g~Zo H$hr Omo Amn Amkm H$amoJo gmo hr hmo`Jm& V~ g~ Xoe{Z Ho$ amOm ~wbm`o gmo
~mb d¥Õ ñÌr n[adma g{hV A`moÜ`m ZJar AmE& Oo gy`©Hy§$ ^r Z XoI¡, Ka hr {df¡ ah¢, do Zmar
^r AmBª Am¡a bmoH${Z H$s H$hm ~mV? Oo d¥Õ ~hþV d¥Îmm§V Ho$ OmZZhmao Xoe{df¡ _w{I`m, g~
Xoe{Zgy§ AmE& H$B© EH$ Vwa§J{Z na M‹T>o, H$B© EH$ aW{Z na M‹T>o VWm nmbH$s Aa AZoH$ àH$ma
Agdm[a{Z na M‹T>o ~‹S>r {d^y{Vgy§ AmE& {dÚmYa AmH$me Ho$ _mJ© hmo` {d_mZ ~¡R>o AmE Aa
^y{_JmoMar ^y{_ Ho$ _mJ© AmE& _mZm| OJV² O§J_ hmo` J`m& am_ H$s Amkm go Oo A{YH$mar hþVo
{VÝhm|Zo ZJa Ho$ ~m{ha bmoH${Z Ho$ ahZo Ho$ {bE S>oao I‹S>o H$amE&
Aa _hm {dñVrU© AZoH$ _{hb ~ZmE {VZHo$ Ñ‹T> ñVå^ Ho$ D§$Mo _§S>n, CXma PamoIo, gwÝXa
Ombr, {VZ{df¡ pñÌ`| ^obr Aa nwéf ^obo ^E& nwéf `Wm`mo½` ~¡R>o {Xì`Hy§$ Xo{Ido H$s h¡
A{^bmfm {OZHo$& OoVo _Zwî` AmE {VZH$s gd© ^m§{V nmhþZJ{V amOÛma Ho$ A{YH$m[a`m| Zo
H$ar& g~{ZHy§$ eæ`m AmgZ ^moOZ Vm§~yb dñÌ gwJÝY _mbm{XH$ g_ñV gm_J«r amOÛma go
nhþ§Mr& g~{Z H$s pñWaVm H$ar& Aa am_ H$s Amkmgy§ ^m_ÊS>b, {d^rfU, hZw_mZ, gwJ«rd
{dam{YV aËZOQ>r `h ~‹S>o ~‹S>o amOm AmH$me Ho$ _mJ© jU_mÌ{df¡ nwÊS>arH$nwa JE& gmo g~ goZm
ZJa Ho$ ~m{ha am{I AnZo g_rn bmoJ{Z g{hV Ohm§ OmZH$s Wr dhm§ AmE, O` O` eãXH$a
nwînm§O{b M‹T>m` nm`ZHy§$ àUm_H$a A{V {dZ`g§`wŠV Am§JU{df¡ ~¡R>o& V~ grVm Am§gy S>maVr
AnZr [Z§Xm H$aVr ^B© - XþO©Zm| Ho$ dMZê$n XmdmZbH$[a X½Y ^E h¢ A§J _oao gmo jragmJa Ho$
ObH$a ^r gtMo erVb Z hmo`&
V~ do H$hVo ^E - ho Xodr ^JdVr gm¡å` CÎm_o! A~ emoH$ VOmo, Aa AnZm _Z
g_mYmZ{df¡ bmdmo& `m n¥Ïdr{df¡ Eogm H$m¡Z àmUr h¡ Omo Vwåhmam AndmX H$a¡? Eogm H$m¡Z Omo
n¥ÏdrHy§$ Mbm`_mZ H$a¡ Aa Ap½Z H$s {eImHy§$ nrd¡, Aa gw_oé$Ho$ CR>m`do H$m CÚ_ H$a¡, Aa
Or^H$a Mm§X gy`©Hy§$ MmQ>¡? Eogm H$moB© Zmht& Vwåhmam JwUê$n aËZ{Z H$m nd©V H$moB© Mbm` Z

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

670 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


gH¡$& Aa Omo Vw_ gm[aIr _hmg{V`m| H$m AndmX H$a¡ {VZH$s Or^ Ho$ hOma Qy>§H$ Š`m| Z hmod¡§?
h_ godH$m| Ho$ g_yhHy§$ ^oOH$a Omo H$moB© ^aVjoÌ{df¡ AndmX H$a|Jo CZ XþîQ>m| H$m {ZnmV H$a|Jo&
Aa Omo {dZ`dmZ Vwåhmao JwUJm`do{df¡ AZwamJr h¢ CZHo$ J¥h{df¡ aËZd¥pîQ> H$a|Jo& `h nwînH$
{d_mZ lram_MÝÐ Zo ^oÁ`m h¡ Cg{df¡ AmZÝX ê$n hmo A`moÜ`m H$s Va\$ J_Z H$ahþ& g~ Xoe
Aa ZJa Aa lram_ H$m Ka Vw_ {~Zm Z gmoh¡, O¡go MÝÐH$bm {~Zm AmH$me Z gmoh¡, Aa XrnH$
{~Zm _pÝXa Z gmoh¡, Aa emIm {~Zm d¥j Z gmoh¡&
ho amOm OZH$ H$s nwÌr! AmO am_ H$m _wIMÝÐ XoImo& ho n§{S>Vo n{Vd«Vo! Vw_Hy§$ Adí` n{V
H$m dMZ _mZZm& O~ Eogm H$hm V~ grVm _w»` gho{b`m| H$mo boH$a nwînH${d_mZ{df¡ Amê$‹T>
hmo` erK« hr g§Ü`m Ho$ g_` A`moÜ`m AmB©& gy`© AñV hmo` J`m gmo _hoÝÐmoX` Zm_m CÚmZ{df¡
am{Ì nyU© H$ar& AmJ¡ am_g{hV `hm§ AmdVr hþVr gmo ~Z A{V _Zmoha XoIVr hþVr gmo A~ am_
{~Zm a_UrH$ Z ^mgm&
AWmZÝVa gy`© CX` ^`m H$_b à\w$pëbV ^E& O¡go amOm Ho$ qH$H$a n¥Ïdr{df¡ {dMa¢ V¡g¢
gy`© H$s {H$aU| n¥Ïdr{df¡ {dñVat& O¡g¢ {Xì`H$a AndmX Ze Om` V¡g¢ gy`© Ho$ àVmnH$a
A§YH$ma Xÿa ^`m& V~ grVm CÎm_ Zm[a`m|H$a `wŠV am_ Ho$ g_rn Mmbr, h{WZr na M‹T>r& _Z
H$s CXmgrZVm H$a hVr JB© h¡ à^m OmH$s Vmo ^r ^Ð n[aUm_ H$s YaUhmar AË`ÝV gmohVr ^B©&
O¡go MÝÐ_m H$s H$bm VmamAm|H$a _§{S>V gmoh¡ V¡go grVm g{I`m|H$[a _§{S>V gmoh¡& g~ g^m
{dZ` g§`wŠV grVmHy§$ XoI d§XZm H$aVr ^B©& `h nmna{hV YraVm H$s YaUhmar am_ H$r a_m
g^m{df¡ AmB©&
am_ g_wÐ g_mZ jmo^Hy§$ àmßV ^E& bmoH$ grVm Ho$ Om`doH$a {dfmX Ho$ ^ao Wo, Aa Hw$_mam|
H$m àVmn XoI AmíM`© ^ao ^E& A~ grVm Ho$ Am`doH$a hf© Ho$ ^ao Eogo eãX H$aVo ^E - ho
_mVm! gXm O`d§V hmodmo, ZÝXmo, daYmo, \y$bmo \$bmo& YÝ` `h ê$n, YÝ` `h Yr`©, YÝ` `h
gË`, YÝ` `h Á`mo{V, YÝ` `h ^mdwH$Vm, YÝ` `h Jå^raVm, YÝ` {Z_©bVm& Eogo dMZ
g_ñV hr Za Zmar{Z Ho$ _wI go {ZH$go& AmH$me{df¡ {dÚmYa ^y{_JmoMar _hmH$m¡VwH$ ^ao nbH$
a{hV grVm Ho$ Xe©Z H$aVo ^E& Aa nañna H$hVo ^E - n¥Ïdr Ho$ nwÊ` Ho$ CX` go OZH$gwVm
nrN>o AmB©& H$B© EH$ Vmo dhm§ lram_ H$s Amoa {ZaI¢ h¢ O¡go BÝÐ H$s Amoa Xod {ZaI¡§& H$B© EH$
am_ Ho$ g_rn ~¡R>o bd Aa A§Hw$e {VZHy§$ XoI nañna H$ho h¢ `o Hw$_ma am_ Ho$ gÑe hr h¢& Aa
Ho$B© eÌw¿Z H$s Amoa, Ho$B©EH$$ ^m_§S>b H$s Amoa, Ho$B©EH$ hZw_mZ H$s Amoa, Ho$B©EH$ {d^rfU H$s
Amoa, Ho$B©EH$ {dam{YV H$s Amoa, Aa Ho$B©EH$ gwJ«rd H$s Amoa {ZaIo h¢, Aa Ho$B©EH$ AmíM`©Hy§$
àmßV ^E grVm H$s Amoa XoIo h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 671


AWmZÝVa OmZH$s Om`H$a am_Hy§$ XoI AmnHy§$ {d`moJ gmJa Ho$ AÝVHy§$ àmßV ^B© _mZVr
^B©& O~ grVm g^m{df¡ AmB© V~ bú_U AK© Xo` Z_ñH$ma H$aVm ^`m, Aa g~ amOm àUm_
H$aVo ^E& grVm erK«VmH$a {ZH$Q> AmdZo bJr V~ amKd `Ú{n jmo{^V h¢, VWm{n gH$mon hmo`
_Z _| {dMmaVo ^`o Bgo {df_ dZ{df¡ _obr Wr gmo _oao _Z H$s haUhmar {\$a AmB©& XoImo `h
_hmT>rR> h¡& _¢ VOr Vmo ^r _mog¢ AZwamJ Zmht N>m§‹S>o h¢& `h am_ H$s MoîQ>m OmZ _hmgVr
CXmg{MÎm hmo` {dMmaVr ^B© - _oao {d`moJ H$m AÝV Zht Am`m, _oam _Zê$n OhmO {dahê$n
g_wÐ Ho$ Vra Am` \$Q>m Mmh¡ h¡& Eogr qMVm go ì`mHw$b{MÎm ^B©, nJ Ho$ A§JyR>ogy§ n¥Ïdr Hw$MaVr
^B©, ~bXod Ho$ g_rn ^m_ÊS>b H$s ~{hZ H¡$gr gmoh¡ h¡ O¡gr BÝÐ Ho$ AmJo gånXm gmoh¡&
V~ am_ ~mobo - ho grVo! _oao AmJo H$hm§ {VîR>o h¡? Vy nao Om, _¢ Voao Xo{Ido H$m AZwamJr
Zmht& _oar Am§I _Ü`m• Ho$ gy`© Aa Amer{dfgn© {VZHy§$ XoI gH¡$ naÝVw Voao VZHy§$ Z XoI gH¡$
h¡& Vy ~hþV _mg Xe_wI Ho$ _pÝXa{df¡ ahr A~ Vmo{h Ka{df¡ amIZm _mo{h H$hm C{MV? V~
OmZH$s ~mobr - Vw_ _hm {ZX©B©{MÎm hmo, Vw_Zo _hmn§{S>V hmo`H$a ^r _yT>bmoH${Z H$s Ý`mBª _oam
{VañH$ma H$s`m gmo H$hm C{MV? _wPo J^©dVr Hy§$ {OZXe©Z H$m A{^bmf CnOm hþVm gmo Vw_
Hw${Q>bVmgy§ `mÌm H$m Zm_ bo` {df_ dZ{df¡ S>mar `h H$hm§ C{MV? _oam Hw$_aU hmoVm Aa
Hw$J{V OmVr `m{df¡ Vw_Hy§$ H$hm§ {gÕ hmoVm? Omo {Vhmao _Z{df¡ V{Odo H$s hþVr Vmo Am{`©H$mdm|
Ho$ g_rn _obr hmoVr& Oo AZmW XrZ X[aÐr, Hw$Qw>å~a{hV _hmXþIr {VZHy§$ Xþ:I h[ado H$m Cnm`
{OZemgZ H$m eaU h¡, `m g_mZ Am¡a CËH¥$îQ> Zmht&
ho nX²_Zm^! Vw_ H$[ado{df¡ Vmo H$Ny> H$_r Z H$ar, A~ àgÞ hmodmo, Amkm H$amo gmo H$ê§$&
`h H$h H$a XþI H$s ^ar éXZ H$aVr ^B©& V~ am_ ~mobo - _¢ OmZy§ hÿ§& {Vhmam {ZXm}f erb h¡,
Aa Vw_ {Zînmn AUwd«V H$s YaUhmar _oar AmkmH$m[aUr hmo, {Vhmao ^mdZ H$s ewÕVm _¢ ^br
^m§{V OmZy§ hÿ§, naÝVw `o OJV Ho$ bmoH$ Hw${Q>b ñd^md h¢& BÝhm|Zo d¥Wm Voam AndmX CR>m`m gmo
BZHy§$ g§Xoh {_Q>¡, Aa BZHy§$ `WmdV² àVrV Amd¡, gmo H$ahþ& V~ grVm Zo H$hm - Amn Amkm
H$amo gmo hr à_mU& OJV{df¡ OoVo àH$ma Ho$ {Xì` h¢ gmo g~ H$aHo$ n¥Ïdr H$m g§Xoh hê§$&
ho ZmW! {dfm§o{df¡ _hm{df¡ H$mbHy$Q> h¡, {Ogo gy§KH$a Amem{df gn© ^r ^ñ_ hmo` Om`,
gmo _¢ nrD§$& Aa Ap½Z H$s {df_ Ádmbm{df¡ àdoe H$ê§$& Aa Omo Amn Amkm H$amo gmo H$ê§$&
V~ jU EH$ {dMmaH$a am_ ~mobo - Ap½Z Hw$ÊS>{df¡ àdoe H$amo& grVm _hmhf© H$s ^ar H$hVr
^B© - `hr à_mU& V~ ZmaX _Z{df¡ {dMmaVo ^E `h Vmo _hmgVr h¡, naÝVw Ap½Z H$m H$hm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

672 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{dídmg? `mZo _¥Ë`w AmXar& Aa ^m_ÊS>b hZw_mZm{XH$ _hmH$mon go nr{‹S>V ^E, Aa bd
A§Hw$e _mVm H$m Ap½Z{df¡ àdoe H$[ado H$m {ZíM` OmZ A{V ì`mHw$b ^`o& Aa {gÕmW© XmoZm|
^wOm D§$MrH$a H$hVm ^`m, ho am_! Xodm| go ^r grVm Ho$ erb H$s _{h_m Z H$hr Om` Vmo _Zwî`
H$hm H$h¡?
H$Xm{MV² gw_oé nmVmb{df¡ àdoe H$a¡, Aa g_ñV g_wÐ gyI Om`, Vmo ^r grVm H$m
erbd«V Mbm`_mZ Z hmo`& Omo H$Xm{MV² MÝÐ{H$aU CîU hmo`, Aa gy`©{H$aU erVb hmo` Vmo
^r grVmHy§$ XÿfU Z bJo& _¢ {dÚm Ho$ ~b go n§M gw_oé{df¡ VWm Oo Am¡a AH¥${Ì_ M¡Ë`mb`
emñdVo dhm§ {OZdÝXZm H$ar - ho nX²_ZmW! grVm Ho$ d«V H$s _{h_m _¢ R>m¡a R>m¡a _w{Z`m| Ho$ _wI
go gwZr h¡& VmV¢ Vw_ _hm {dMjU hmo, _hmgVrHy§$ Ap½Zàdoe H$s Amkm Z H$amo& Aa
AmH$me{df¡ {dÚmYa Am¡a n¥Ïdr{df¡ ^y{_JmoMar g~ `hr H$hVo ^E - ho Xod! àgÞ hmo`
gm¡å`Vm ^Ohþ& ho ZmW! Ap½Z g_mZ H$R>moa {MÎm Z H$amo, grVm gVr h¡, grVm AÝ`Wm Zmht&
AÝ`Wm Oo _hmnwéfm| H$s amUr hmod¡ H$Xo hr {dH$ma ê$n Z hmod¢& g~ àOm Ho$ bmoH$ `hr dMZ
H$hVo ^E, Aa ì`mHw$b ^E _moQ>r _moQ>r Am§gwAm| H$s ~y§X S>maVo ^E&
V~ am_ Zo H$hr - Vw_ Eogo X`mdmZ hmo Vmo n{hbo AndmX Š`mo§ CR>m`m? am_ Zo qH$H$am|Hy§$
Amkm H$ar - EH$ VrZ g¡ hmW Mm¡I{Q>`m dmnr ImoXhþ, Aa gyIo BªYZ MÝXZ Aa H¥$îUmJwé
{VZH$a ^ahþ, Aa Ap½Z H$a OmÁdë`_mZ H$ahþ, gmjmV² _¥Ë`w H$m ñdê$n H$ahþ& V~ qH$H$a{Z
Zo Amkm à_mU Hw$Xmb{Z go ImoX Ap½Zdm{nH$m ~Zm`r& Aa Vmhr am{ÌHy§$ _hoÝÐmoX` Zm_m
CÚmZ{df¡ gH$b^yfU _w{ZHy§$ nyd© d¡a Ho$ `moJH$a _hmam¡Ð {dÚwÛH«$Zm_m amjgr Zo AË`ÝV CngJ©
{H$`m gmo _w{Z AË`ÝV CngJ©Hy§$ Or{V Ho$dbkmZHy§$ àmßV ^`o&
`h H$Wm gw{Z Jm¡V_ ñdm_r gy§ lo{UH$ Zo nyN>r, ho à^mo! amjgr Ho$ Aa _w{Z Ho$ nyd© d¡a H$hm?
V~ Jm¡V_ ñdm_r H$hVo ^`o - ho lo{UH$! gwZmo {dO`mÕ©{J[a H$s CÎma loUr{df¡ _hm
emo^m`_mZ Jw§OZm_m ZJa, Vhm§ qgh{dH«$_amOm, VmH¡$ lr amUr, VmHo$ nwÌ gH$b^yfU, VmHo$
ñÌr AmR>g¡, {VZ{df¡ _w»` {H$aU_ÊS>bm& gmo EH$ {XZ CgZo AnZr gm¡{H$Z Ho$ H$hogy§ AnZo
_m_m Ho$ nwÌ ho_{eI H$m ê$n {MÌnQ>{df¡ {bIm& gmo gH$b^yfU Zo XoI H$mon {H$`m& V~ g~
ñÌr{Z Zo H$hr `h h_Zo {bIdm`m h¡ BgH$m H$moB© Xmof Zmht& V~ gH$b^yfU H$mon V{O àgÞ
^`m& EH$ {XZ `h {H$aU_ÊS>bm n{Vd«Vm n{V g{hV gyVr Wr& gmo à_mXaW H$s ~a{S>H$a
ho_{eI Eogm Zm_ H$hm, gmo `h Vmo {ZXm}f, `mHo$ ho_{eI go ^mB© H$s ~w{Õ, Aa gH$b^yfU

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 673


Zo H$Nw> Am¡a ^md {dMmam& amUr gy§ H$monH$[a d¡am½`Hy§$ àmßV ^E&
Aa amUr {H$aU_ÊS>bm ^r Am{`©H$m ^B©, naÝVw YZrgy§ Ûof^md, Omo `mZo _mo{h PyR>m Xmof
bJm`m& gmo _aH$a {dÚwÛH«$ Zm_m amjgr ^B©& gmo nyd© d¡a WH$s gH$b ^yfU ñdm_r AmhmaHy§$
Om§` V~ `h AÝVam` H$a¡, H$^r _mVo hm{W`m| Ho$ ~ÝYZ Vw‹S>m` Xo`, hmWr J«m_ _| CnÐd H$a¢,
BZHy§$ AÝVam` hmo`& H$^r `h AmhmaHy§$ Om§` V~ Ap½Z bJm` Xo`& H$^r `h aOmod¥pîQ> H$a¡,
BË`m{X ZmZm àH$ma Ho$ AÝVam` H$a¡& H$^r Aíd H$m H$^r d¥f^ H$m ê$nH$[a BZHo$ gÝ_wI
Amd¡& H$^r _mJ© _| H$m§Q>o ~Ioa¡& `m ^m§{V `h nm{nZr Hw$MoîQ>m H$a¡&
EH$ {XZ ñdm_r H$m`moËgJ© Ya {VîR>o Wo Aa BgZo emoa {H$`m - `h Mmoa h¡ gmo BgH$m emoa
gwZH$a XþîQ>m| Zo nH$‹S> An_mZ {H$`m& ~hþ[a CÎm_ nwéfm| Zo Nw>‹S>m` {X`o& EH$ {XZ `h Amhma
boH$a OmVo Wo gmo nm{nZr amjgr Zo H$mhÿ ñÌr H$m hma boH$a BZHo$ Jbo _| S>ma {X`m Aa emoa
{H$`m {H$ `h Mmoa h¡, hma {b`o Om` h¡& V~ bmoJ Am` nhþ§Mo BZH$mo nr‹S>m H$ar, hma {b`m,
^bo nwéfm| Zo Nw>‹S>m` {X`o& `m ^m§{V `h H«y$a{MÎm X`ma{hV nyd© d¡a {damoY go _w{ZHy§$ CnÐd H$a¡&
JB© am{ÌHy§$ à{V_m`moJ Ya _hoÝÐmoX` Zm_m CÚmZ{df¡ {damOo hþVo gmo amjgr Zo am¡Ð CngJ© {H$`m,
qdVa {XIm`o Aa hñVr, qgh, ì`mK«, gn© {XIm`o Aa ê$n JwU_pÊS>V ZmZm àH$ma H$s Zmar
{XImB©, ^m§{V ^m§{V Ho$ CnÐd {H$`o, naÝVw _w{Z H$m _Z Z {S>Jm& V~ Ho$dbkmZ CnOm& gmo
Ho$db H$s _{h_m H$a Xe©ZHy§$ BÝÐm{XH$ Xod H$ëndmgr, ^dZdmgr, ì`ÝVa, Á`mo{Vfr H$B©EH$
hm{W{Z na M‹T>o, H$B© EH$ qgh{Z na M‹T>o, H$B©EH$ D§$Q>, IÀMa, _r‹T>m, ~Koam, AîQ>mnX BZ na
M‹T>o, H$B© EH$ n{j`m| na M‹T>o, H$B©EH$ {d_mZ ~¡R>o, H$B©EH$ aW{Z na nmbH$s M‹T>o BË`m{X _Zmoha
dmhZm| na M‹T>o AmE&
Xodm| H$s Agdmar Ho$ {V`ªM Zmht, Xodm| hr H$s _m`m h¡& Xod hr {d{H«$`mH$[a {V`ªM H$m ê$n
Ya¡ h¢& AmH$me Ho$ _mJ© hmo` _hm{d^y{V g{hV gd© {Xem{df¡ CÚmoV H$aVo Am`o& _wHw$Q> Yao hma
Hw$ÊS>b n{hao AZoH$ Am^yfU{ZH$a emo{^V gH$b^yfU Ho$dbr Ho$ Xe©Z Hy§$ Am`o& ndZ go
M§Mb h¡ ÜdOm {OZH$s& Aßgam{Z Ho$ g_yh A`moÜ`m H$s Amoa AmE& _hoÝÐmoX` CÚmZ{df¡
{damOo h¢ {VZHo$ MaUmaqdX{df¡ h¡ _Z {OZH$m, n¥Ïdr H$s emo^m XoIVo, AmH$me go ZrMo CVao&
Aa grVm Ho$ {Xì`Hy§$ Ap½ZHw$ÊS> V¡`ma hmo` ahm hþVm gmo XoIH$a EH$ _oKHo$Vw Zm_m Xod BÝÐ go
H$hVm ^`m - ho Xod|Ð! ho ZmW! grVm _hmgVrHy§$ CngJ© Am` àmßV ^`m h¡& `h _hmlm{dH$m
n{Vd«Vm erbd§Vr A{V{Z_©b {MÎm h¡& Bgo Eogm CnÐd Š`m| hmo`?

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

674 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ BÝÐ Zo Amkm H$ar ho _oKHo$Vw! _¢ gH$b^yfU Ho$dbr Ho$ Xe©Z Hy§$ OmD§$ hÿ§, Aa Vy
_hmgVr H$m CngJ© Xÿa H$[a`mo& `m ^m§{V AmkmH$a BÝÐ Vmo _hoÝÐmoX` Zm_m CÚmZ{df¡ Ho$dbr
Ho$ Xe©Z Hy§$ J`m, Aa _oKHo$Vw grVm Ho$ Ap½ZHw$ÊS> Ho$ D$na Am` AmH$me{df¡ {d_mZ{df¡ {VîR>m&
H¡$gm h¡ {d_mZ? gw_oé Ho$ {eIa g_mZ h¡ emo^m OmH$s& dh Xod AmH$me{df¡ gy`© garIm
X¡Xrß`_mZ lram_ H$s Amoa XoI¡, am_ _hmgwÝXa g~ Ord{Z Ho$ _ZHy§$ ha¡ h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
gH$b^yfU Ho$dbr Ho$ Xe©ZHy§$ Xod{Z H$m AmJ_Z dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ Mmadm±
nd© g§nyU© ^`m&&104&&
AWmZÝVa lram_ Cg Ap½Zdm{nH$mHy§$ {ZaIH$[a ì`mHw$b_Z ^`m {dMma¡ h¡- A~ Bg
H$m§VmHy§$ H$hm§ XoIy§Jm? `h JwU{Z H$s ImZ bmdÊ`VmH$[a `wŠV, H$m§{V H$s YaUhmar, erbê$n
dñÌH$[a _pÊS>V, _mbVr H$s _mbm g_mZ gwJÝY, gwHw$_ma eara, Ap½Z Ho$ ñne© hr go ^ñ_
hmo` Om`Jr& Omo `h amOm OZH$ Ho$ Ka Z CnOVr Vmo ^bm Wm& `h bmoH$mndmX, Ap½Z{df¡
_aU Vmo Z hmoVm& Bg {~Zm _wPo jU_mÌ ^r gwI Zmht&
Bg g{hV dZ{df¡ dmg ^bm Aa `m {~Zm ñdJ© H$m dmg ^r ^bm Zmht& `h erbdVr na_
lm{dH$m h¡, Bgo _aU H$m ^` Zmht, BhbmoH$, nabmoH$, _aU, doXZm, AH$ñ_mV², Aghm`Vm,
Mmoa `h gßV ^` {VZH$a a{hV, gå`H²$Xe©Z BgHo$ Ñ‹T> h¡, `h Ap½Z{df¡ àdoe H$aoJr& Aa _¢
amoHy§$ Vmo bmoH${Z{df¡ bÁOm CnO¡& Aa `h bmoH$ g~ _mo{h H$h aho `h _hmgVr h¡ `m{h
Ap½ZHw$ÊS>{df¡ àdoe Z H$amdmo, gmo _¢ Z _mZr& Aa {gÕmW© hmW D§$Mo H$a H$a nwH$mam gmo _¢ Z
_mZr, gmo dh ^r Mwn hmo` ahm& A~ H$m¡Z {_gH$a Bgo Ap½ZHw$ÊS>{df¡ àdoe Z H$amD§$? AWdm
{OgHo$ {Og ^m§{V _aU CX` hmo` h¡ Cgr ^m§{V hmo` h¡, Q>mam Q>ao Zmht& VWm{n BgH$m {d`moJ
_wPgo ghm Z Om`& `m ^m§{V am_ qMVm H$a¡ h¢&
Aa dmnr{df¡ Ap½Z àÁd{bV ^B©, g_ñV Za Zm[a`m| Ho$ Am§gwdm| Ho$ àdmh Mbo, Yy_H$[a
AÝYH$ma hmo` J`m& _mZm| _oK_mbm AmH$me{df¡ \¡$b JB©& AmH$me ^«_a g_mZ í`m_ hmo` J`m
AWdm H$mo{H$bñdê$n hmo` J`m& Ap½Z Ho$ Yy_H$a gy`© AmÀN>m{XV hþdm, _mZm| grVm H$m CngJ©
XoI Z gŠ`m gmo X`mH$a {N>n J`m& Eogr Ap½Z àÁdbr {OgH$s Xÿa VH$ Ádmbm {dñVar, _mZm|
AZoH$ gy`© D$Jo, AWdm AmH$me{df¡ àb`H$mar gm§P \y$br, Om{Z`o Xem| {Xem ñdU©_B© hmo`
JB© h§§¡ _mZmo§ OJV² {dOwar_` hmo` J`m& AWdm gw_oé Ho$ Or{VdoHy§$ XÿOm O§J_ gw_oé Am¡a àH$Q>m&
V~ grVm CR>r, AË`ÝV {ZíMb{MÎm hmo` H$m`moËgJ©H$[a AnZo öX`{df¡ lrG$f^m{X

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 675


VrWªH$a Xod {damOo h¢ {VZH$s ñVw{VH$[a, {gÕ{ZHy§$, gmYw{ZHy§$ Z_ñH$maH$[a lr_w{Zgwd«VZmW
h[ad§e Ho$ {VbH$ ~rgdm§ VrWªH$a {OZHo$ VrW©{df¡ `o CnOo h¢ {VZH$m Ü`mZH$[a gd© àm{U`m|
Ho$ {hVy AmMm`© {VZHy§$ àUm_H$[a, gd© Ord{Zgy§ j_m^mdH$[a OmZH$s H$hVr ^B© - _ZH$[a
dMZH$[a H$m`H$[a ñdßZ{df¡ ^r am_ {~Zm Am¡a nwéf _¢ Z OmZm& Omo _¢ PyR> H$hVr hÿ§ Vmo `h
Ap½Z H$s Ádmbm jU_mÌ{df¡ _wPo ^ñ_ H$[a`mo& Omo _oao n{Vd«Vm ^md{df¡ AewÕVm hmo` am_
{gdm` Am¡a Za _Z go ^r A{^bmfm hmo` Vmo ho d¡ídmZa! _wPo ^ñ_ H$[a`mo& Omo _¢
{_Ï`mX{e©Zr, nm{nZr, ì`{^Mm[aUr hÿ§ Vmo Bg Ap½Z go _oam Xoh XmhHy§$ àmßV hmod¡& Aa Omo _¢
_hmgVr n{Vd«Vm AUwd«VYm[aUr lm{dH$m hÿ§ Vmo _wPo ^ñ_ Z H$[a`mo&
Eogm H$hH$a Z_moH$ma _§Ì On grVm gVr Ap½Zdm{nH$m _| àdoe H$aVr ^B©& gmo `mHo$ erb
Ho$ à^md go Ap½Z Wm gmo ñ\${Q>H$ _{U gm[aIm {Z_©b erVb Ob hmo` J`m& _mZm| YaVr H$mo
^oXH$a `h dm{nH$m nmVmb go {ZH$gr& Ob{df¡ H$_b \y$b aho h¢, ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢, Ap½Z
H$s gm_J«r g~ {dbm` JB©, Z BªYZ, Z A§Jma& Ob Ho$ PmJ CR>Zo bJo, Aa A{V Jmob Jå^ra
_hm^`§H$a ^«_a CR>Zo bJo& O¡gr _¥X§J H$s Üd{Z hmo` V¡g¢ eãX Ob{df¡ hmoVo ^E, O¡gm jmo^Hy§$
àmßV ^`m g_wÐ JmO¡ d¡gm eãX dmnr{df¡ hmoVm ^`m& Aa Ob CN>bm, nhbo Jmo‹S>m| VH$ Am`m,
~hþ[a H$_a VH$ Am`m, {\$a {Z{_f_mÌ{df¡ N>mVr VH$ Am`m& V~ ^y{_JmoMar S>ao, Aa
AmH$me{df¡ Oo {dÚmYa hþVo {VZHy§$ ^r {dH$ën CnOm Z Om{ZE Š`m hmo`?
~hþ[a dh Ob bmoJm| Ho$ H§$R> VH$ Am`m V~ A{V ^` CnOm& {ga D$na nmZr Mbm V~
bmoJ A{V ^`Hy§$ àmßV ^E& D§$Mr ^wOmH$a dñÌ Aa ~mbH$m| H$mo CR>m` nwH$ma H$aVo ^E - ho
Xodr! ho bú_r! ho gañdVr! ho H$ë`mUê${nUr! ho Y_©Ywa§Yao! ho _mÝ`! ho àmUrX`mê${nUr!
h_mar ajm H$amo& ho _hmgmÜdr! _w{Zg_mZ {Z_©b _Z H$s YaUhmar! X`m H$amo& ho _mVm!
~Mmdmo, ~Mmdmo, àgÞ hmodmo& O~ Eogo dMZ {dˆb Omo bmoH$ {VZHo$ _wI go {ZH$go V~ _mVm
H$s X`m go Ob Wå^m, bmoH$ ~Mo, Ob{df¡ ZmZm Om{V Ho$ R>m¡a R>m¡a H$_b \y$bo, Ob gmå`VmHy§$
àmßV ^`m& Oo ^§da CR>o Wo gmo {_Q>¡, Aa ^`§H$a eãX {_Q>o& dh Ob Omo CN>bm Wm _mZm|
dmnrê$n dYy AnZo Va§Jê$n hñVm|H$a _mVm Ho$ MaU`wJb ñne©Vr hþVr&
H¡$go h¢ MaU`wJb? H$_b Ho$ J^© go hÿ A{V H$mo_b h¢, Aa ZIm| H$s Á`mo{VH$a XoXrß`_mZ
h¢& Ob{df¡ H$_b \y$bo, {VZH$s gwJÝYVmH$[a ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢ gmo _mZm| g§JrV H$a¢ h¢& Aa
H«$m¢M MH$dm h§g {VZHo$ g_yh eãX H$a¡§ h¢& A{V emo^m hmo` ahr h¡& Aa _{U ñdU© Ho$ {gdmU
~Z JE {VZHy$§ Ob Ho$ Va§Jm| Ho$ g_yh ñne£ h¢, Aa {OgHo$ VQ> _aH$V _{UH$a {Z_m©no A{V gmoh¡ h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

676 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Eogo gamoda Ho$ _Ü` EH$ ghòXb H$m H$_b H$mo_b, {d_b {dñVrU©, à\w$pëbV, _hmew^
CgHo$ _Ü` Xod{Z Zo qghmgZ aMm, aËZ{Z H$s {H$aU{ZH$a _§{S>V, MÝÐ_§S>b Vwë` {Z_©b& Cg_|
Xodm§JZmAm| Zo grVmHy§$ nYamB©, Aa godm H$aVr ^Bª& gmo grVm qghmgZ{df¡ {VîR>r, A{V AX²^wV
h¡ CX` OmH$m, eMr Vwë` gmohVr ^B©& AZoH$ Xod MaU{Z Ho$ Vb nwînm§Obr M‹T>m` YÝ` YÝ`
eãX H$hVo ^E& AmH$me{df¡ H$ënd¥j{Z Ho$ nwîn{Z H$s d¥pîQ> H$aVo ^E& Aa ZmZm àH$ma Ho$
XþÝXþ^r ~mOo {VZHo$ eãXH$a g~ {Xem eãXê$n hmoVr ^B©& Jw§O Om{V Ho$ dm{XÌ _hm_Ywa Jw§Oma
H$aVo ^`o& Aa _¥X§J ~mOVo ^E& T>mob X_m_m ~mOo, ZÝXr Om{V Ho$ dm{XÌ ~mOo, Aa H$mobmhb
Om{V Ho$ dm{XÌ ~mOo, Aa Vwahm H$aZmb AZoH$ dm{XÌ ~mOo, e§I Ho$ g_yh eãX H$aVo ^E&
Aa ~rUm ~mOm, Vmb, Pm§P, _§Ora, Pmbar BË`m{X AZoH$ dm{XÌ ~mOo& {dÚmYa{Z Ho$
g_yh ZmMVo ^E Aa Xod{Z Ho$ `h eãX ^E - lr_V² OZH$ amOm H$s nwÌr, na_ CX` H$s
YaUhmar, lr_V² am_ H$s amUr AË`ÝV O`d§V hmodo, Ahmo {Z_©b erb OmH$m AmíM`©H$mar&
Eogo eãX g~ {Xem{df¡ Xod{Z Ho$ hmoVo ^`o& V~ XmoZm| nwÌ bd A§Hw$e AH¥${Ì_ h¡ _mVmgy§ {hV
{OZH$m, gmo Ob {VaH$a A{Vhf© Ho$ ^ao _mVm Ho$ g_rn JE& XmoZm| nwÌ XmoZm| Va\$ Om` R>mT>o
^E, _mVmHy§$ Z_ñH$ma {H$`m& gmo _mVm Zo XmoZm| Ho$ {ea hmW Yam& am_MÝÐ {_{Wbmnwar Ho$ amOm
H$s nwÌr _¡{Wbr H${hE grVm Cgo H$_bdm{gZr bú_r g_mZ XoI _hm-AZwamJ go g_rn JE&
H¡$gr h¡ grVm? _mZm| ñdU© H$s _y{V© Ap½Z{df¡ ewÕ ^B© h¡, A{V CÎm_ Á`mo{V Ho$ g_yhH$a _§{S>V
h¡ eara OmH$m&
am_ H$h¡ h¢, ho Xodr! H$ë`mUê${nUr, CÎm_ Ord{ZH$a nyÁ`, _hm AX²^wV MoîQ>m H$s
YaUhmar, eaX H$s nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m g_mZ h¡ _wI OmH$m, Eogr Vw_ gmo h_ na àgÞ hmohþ&
A~ _¢ H$^r Eogm Xmof Z H$ê§$Jm {Og_| Vw_Hy§$ Xþ:I hmo`& ho erbê${nUr! _oam AnamY j_m
H$ahþ& _oao AmR> hOma ñÌr h¢ {VZH$s {gaVmO Vw_ hmo, _moHy§$ Amkm H$ahþ gmo H$ê§$& ho _hmgVr!
_¢ bmoH$mndmX Ho$ ^` go AkmZr hmo`H$[a Vw_Hy§$ H$îQ> CnOm`m gmo j_m H$ahþ&
Aa ho {à`o! n¥Ïdr{df¡ _mo g{hV `WoîQ> {dhma H$ahþ& `h n¥Ïdr AZoH$ dZ CndZ {J[a`m|
H$a _§{S>V h¡, Xod {dÚmYa{ZH$a g§`wŠV h¡, g_ñV OJVH$a AmXagm| nyOr WH$s _mog{hV
bmoH${df¡ ñdJ© g_mZ ^moJ ^mo{J, CJVo gy`©g_mZ `h nwînH${d_mZ, Vm{df¡ _oao g{hV Amê$‹T>
hmo`, gw_oé nd©V Ho$ dZ{df¡ {OZ_pÝXa h¢ {VZH$m Xe©Z H$a Aa {OZ {OZ ñWmZ{df¡ Voar BÀN>m
hmo` dhm§ H«$s‹S>m H$a& ho H$m§Vo! Vy Omo H$h¡ gmo hr _¢ H$ê§$, Voam dMZ H$Xm{MV² Z Cb§Ky,
Xodm§JZmg_mZ dh {dÚmYar {VZH$a _§{S>V ho ~w{Õd§Vr! Vy Eoíd`©Hy§$ ^O, Omo Voar A{^bmfm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 677


hmo`Jr gmo VËH$mb {gÕ hmo`Jr& _¢ {ddoH$a{hV Xmof Ho$ gmJa{df¡ _½Z Voao g_rn Am`m hÿ§ gmo
gmpÜd A~ àgÞ hmohþ&
AWmZÝVa OmZH$s ~mobr - ho amOZ²! {Vhmam Hw$N> Xmof Zmht, Aa bmoH${Z H$m Xmof Zmht&
_oao nydm}nm{O©V Aew^ H$_© Ho$ CX` go `h Xþ:I ^`m, _oam H$mhÿ na H$mon Zmht& Vw_ Š`m|
{dfmXHy§$ àmßV ^E? ho ~bXod! {Vhmao àgmX go ñdJ© g_mZ ^moJ ^moJo& A~ `h BÀN>m h¡ Eogm
Cnm` H$ê§$ {Og H$a ñÌrqbJ H$m A^md hmo`& `h _hmjwÐ {dZída ^`§H$a BpÝÐ`{Z Ho$ ^moJ
_y‹T>OZm|H$[a goã` {VZH$a H$hm à`moOZ? _¢ AZÝV OÝ_ Mm¡amgr bj `mo{Z{df¡ IoX nm`m& A~
g_ñV Xþ:I Ho$ {Zd¥{Îm Ho$ AW© {OZoídar Xrjm Yê§$Jr& Eogm H$hH$a ZdrZ AemoH$ d¥j Ho$
nëbd g_mZ AnZo Oo H$a {VZH$a {ga Ho$ Ho$e Cnm‹S> am_ Ho$ g_rn S>mao&
gmo BÝÐZrb_{U g_mZ í`m_, g{MŠH$U, nmVao, gwJÝY, dH«$, b§~m`_mZ, _hm_¥Xþ, _hm
_Zmoha, Eogo Ho$e{ZHy§$ XoIH$a am_ _mo{hV hmo` _yN>m© Im` dm{n{df¡ n‹S>o& gmo Om¢bJ BZHy§$ gMoV
H$a Vm¢bJ grVm n¥Ïdr_Vr Am{`©H$m n¡ Om`H$a Xrjm YaVr ^B©& EH$ dñÌ_mÌ h¡ n[aJ«h OmHo$&
g~ n[aJ«h VOH$a Am{`©H$m Ho$ d«V Yao& _hmn{dÌVm na_ d¡am½`H$a Xrjm YaVr ^B©& d«VH$a
emo^m`_mZ OJV Ho$ ~§{Xdo `mo½` hmoVr ^B©& Aa am_ AMoV ^E Wo gmo _wŠVm\$b Aa _b`m{J[a
MÝXZ Ho$ N>m§{Q>doH$[a VWm Vm‹S>Ho$ ~rOZm| H$s ndZH$[a gMoV ^E&
V~ Xem| {Xem H$s Amoa XoI¢ Vmo grVmHy§$ Z XoIH$[a {MÎm eyÝ` hmo` J`m& emoH$H$[a
H$fm`H$[a `wŠV _hmJOamO na M‹T>o, grVm H$s Amoa Mmbo& {ga na N>Ì {\$a¢ h¢, M_a Tw>a¢ h¢,
O¡g¢ Xod{ZH$a _§{S>V BÝÐ Mmb¡ V¡g¢ ZaoÝÐ{ZH$[a `wŠV am_ Mmbo& H$_bgm[aIo h¢ ZoÌ {OZHo$,
H$fm` Ho$ dMZ H$hVo ^E, AnZo ß`mao OZ H$m _aU ^bm naÝVw {dah ^bm Zmht& Xod{Z Zo
grVm H$m àm{Vhm`© {H$`m gmo ^bm {H$`m na CgZo h_Hy§$ VOZm {dMmam gmo ^bm Z {H$`m& A~
_oar amUr Omo `h Xod Z X| Vmo _oao Aa Xod{Z Ho$ `wÕ hmo`Jm& `h Xod Ý`m`dmZ² hmo`H$[a ñÌrHy§$
ha¢ Eogo A{dMma Ho$ dMZ H$ho& bú_U g_Pmd¡ gmo g_mYmZ Z ^`m&
Aa H«$moY g§`wŠV lram_MÝÐ gH$b^yfU Ho$dbr H$s J§YHw$Q>rHy§$ Mmbo& gmo Xÿa go gH$b^yfU,
Ho$dbr H$s JÝYHw$Q>r XoIr& Ho$dbr _hmYra qghmgZ na {damO_mZ, AZoH$ gy`© H$s XrpßV Ya|,
Ho$dbr G${ÕH$a `wŠV, nmnm| Ho$ ^ñ_ H$[adoHy§$ gmjmV² Ap½Zê$n, O¡g¢- _oKnQ>b a{hV gy`© H$m
q~~ gmoh¡ V¡g¢ H$_©nQ>ba{hV Ho$dbkmZ Ho$ VoOH$a na_ Á`mo{Vê$n ^mg¢ h§¡& BÝÐm{XH$ g_ñV Xod
godm H$a¡ h¢& {Xì`Üd{Z {Ia¡ h¡, Y_© H$m CnXoe hmo` h¡& gmo lram_ JÝYHw$Q>rHy§$ XoIH$[a
em§V{MÎm hmo` hmWrV¢ CV[a à^w Ho$ g_rn JE& VrZ àX{jUm Xo` hmW Omo‹S> Z_ñH$ma {H$`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

678 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ho$dbr Ho$ eara H$s Á`mo{V H$s N>Q>m am_ na Am` n‹S>r gmo A{V àH$meê$n hmo` JE& ^md g{hV
Z_ñH$maH$[a _Zwî`{Z H$s g^m{df¡ ~¡R>&o Aa MVwa{ZH$m` Ho$ Xod{Z H$s g^m ZmZm àH$ma Ho$
Am^yfU n{hao Eogr ^mg¡ _mZm| Ho$dbrê$n Oo a{d {VZH$s {H$aU hr h¡& Aa amOm{Z Ho$ amOm
lram_MÝÐ Ho$dbr Ho$ {ZH$Q> Eogo gmoh¡ _mZm| gw_oé Ho$ {eIa H$s {ZH$Q> H$ënd¥j hr h¡&
Aa bú_U ZaoÝÐ _wH$Q> Hw$ÊS>b hmam{XH$a emo{^V Eogo gm¡ho _mZm| {dOwarg{hV í`m_ KQ>m
hr h¡& Aa eÌw¿Z eÌw{Z Ho$ OrVZhmao Eogo gm¡ho _mZm| Xÿgao Hw$doa hr h¢& Aa bd A§Hw$e XmoD$
dra, _hmYra, _hmgwÝXa, JwU gm¡^m½` Ho$ ñWmZH$, Mm§X gy`© go gmoh¢& Aa grVm Am{`©H$m
Am^yfUm{X a{hV EH$ dñÌ_mÌ n[aJ«h Eogr gmoh¡ _mZm| gy`© H$s _y{V© em§VVmHy§$ àmßV ^B© h¡&
_Zwî` Aa Xod g~ hr {dZ` g§`wŠV ^y{_{df¡ ~¡R>o& Y_©ldU H$s h¡ A{^bmfm {OZHo$&
Vhm§ EH$ A^`Kmof Zm_m _w{Z g~ _w{ZZ {df¡ loîR>, g§Xohê$n AmVmn H$s em§{V Ho$ AW©
Ho$dbrHy§$ nyN>Vo ^E - ho gdm}ËH¥$îQ> gd©kXod! kmZê$n ewÕ AmË_VÎd H$m ñdê$n ZrHo$ OmZZo
go _w{Z{ZHy§$ Ho$db ~moY hmo` CgH$m {ZU©` H$amo& V~ gH$b^yfU Ho$dbr, `moJrídam| Ho$ B©ída,
H$_m] Ho$ j` H$m H$maU VÎd H$m CnXoe {Xì`Üd{ZH$a H$hVo ^E& ho lo{UH$! Ho$dbr Zo Omo
CnXoe {X`m VmH$m ahñ` _¢ Vw_Hy§$ H$hÿ§ hÿ§& O¡go g_wÐ _| go EH$ ~y§X H$moB© bo` V¡go Ho$dbr H$s
~mUr A{V AWmh CgHo$ AZwgma g§jon ì`m»`mZ H$ê§$ hÿ§, gmo gwZmo&
hmo ^ì` Ord hmo! AmË_VÎd Omo AnZm ñdê$n gmo gå`H²$Xe©Z kmZ AmZÝXê$n, Aa
A_yVuH$, {MÐÿn, bmoH$à_mU, Ag§»` àXoer, AVt{Ð` AI§S> Aì`m~mY {ZamH$a {Z_©b
{Za§OZ, nadñVw go a{hV, {ZO JwU n`m©` ñdÐì` ñdjoÌ ñdH$mb ñd^mdH$a ApñVËdê$n h¡,
{OgH$m kmZ {ZH$Q> ^ì`Hy§$ hmo`& earam{XH$ nadñVw Agma h¢, AmË_VÎd gma h¡& gmo AÜ`mË_
{dÚmH$[a nmB`o h¡& dh g~H$m XoIZhmam OmZZhmam AZw^dÑpîQ>H$a Xo{I`o, AmË_kmZH$[a Om{Z`o&
Aa O‹S> nXmW© nwX²Jb Y_© AY_© H$mb AmH$me ko`ê$n h¢, kmVm Zmht& Aa `h bmoH$
AZÝV AbmoH$mH$me Ho$ _Ü` AZ§Vdo§ ^mJ{df¡ {VîR>o h¢& AYmobmoH$, _Ü`bmoH$, D$Üd©bmoH$ `o
VrZbmoH$& {VZ{df¡ gw_oé nd©V H$s O‹S> hOma `moOZ CgHo$ Vb nmVmb bmoH$ h¡& Cg{df¡ gyú_
ñWmda Vmo gd©Ì h¢, Aa ~mXa ñWmda AmYma{df¡ h¢& {dH$bÌ` Aa n§MopÝÐ` {V`ªM Zmht,
_Zwî` Zmht& Ia^mJ, n§H$^mJ{df¡ ^dZdmgr Xod VWm ì`§VaXod{Z Ho$ {Zdmg h¢& {VZHo$ Vbo
gmV ZaH$ h¢& {VZHo$ Zm_ - aËZà^m 1, eH©$amà^m 2, ~mbwH$mà^m 3, n§H$à^m 4, Yy_à^m
5, V_:à^m 6, _hmV_:à^m 7, gmo gmV hr ZaH$ H$s Yam, _hmXþ:I H$s XoZhmar, gXm
AÝYH$maê$n h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 679


Mma ZaH${Z{df¡ Vmo CîU H$s ~mYm h¡ Aa nm§Mdo ZaH$ _| D$na bo VrZ ^mJ CîU, Aa
ZrMbm Mm¡Wm ^mJ erV& Aa N>R>m ZaH$ erV hr h¡& Aa gmVdm§ _hmerV& D$na bo ZaH${df¡
CîUVm h¡, gmo _hm{df_& Aa ZrMbo ZaH${df¡ erV gmo A{V {df_& ZaH$ H$s ^y{_ _hmXþñgh
Am¡a na_ XþJ©_ h¡, Ohm§ am{Y é{Ya H$m H$sM h¡, _hmXþJªY h¡, ídmZ, gn©, _mOm©a _Zwî`, Ia,
Vwa§J, D§$Q> BZH$m _¥VH$ eara g‹S> Om`, CgH$s XþJªY go Ag§»`mV JwUm XþJªY h¡& ZmZm àH$ma
Xþ{IZo Ho$ gd© H$maU h¢& Aa ndZ _hmàMÊS> {dH$amb Mb¡ h¡, OmH$[a ^`§H$a eãX hmo` ahçm h¡&
Oo Ord {df`-H$fm` g§`wŠV h¢, H$m_r h¢, H«$moYr h¢, n§M BpÝÐ`m| Ho$ bmobwnr h¢, O¡g¢ -
bmoh H$m Jmobm Ob{df¡ Sy>~¡ V¡g¢ ZaH${df¡ Sy>~¡ h¢& Oo Ord{Z H$s qhgm H$a§¡, _¥fmdmUr ~mob¢,
naYZ ha¡, nañÌr god¢, _hm Amaå^r, n[aJ«hr, Vo nmn Ho$ ^maH$a ZaH${df¡ n‹S>¡ h¢& _Zwî` Xoh
nm` Oo {Za§Va ^moJmgŠV ^E h¢ {OZHo$ Or^ de Zmht, _Z M§Mb, Vo àM§S> H$_© Ho$ H$aUhmao
ZaH$ Om` h¢& Oo nmn H$a¢ H$amd¢ nmn H$s AZw_moXZm H$a¢, Vo AmV© am¡ÐÜ`mZr ZaH$ Ho$ nmÌ h¢&
dh dO«mp½Z Ho$ Hw$ÊS> _| S>m[aE h¢, dO«mp½Z Ho$ XmhH$a ObVo WHo$ nwH$mao h¢& Ap½ZHw$ÊS> go Ny>Q>¡§
h§¡ V~ d¡VaUr ZXr H$s Amoa erVb Ob H$s dm§N>mH$a Om` h¢& dhm§ Ob _hmjma, XþJªY, CgHo$
ñne© go hr eara Jb Om` h¡& Xþ:I H$m ^mOZ d¡{H«${`H$ eara, VmH$a Am`wn`ªV ZmZm àH$ma XþI
^moJdo h¢&
n{hbo ZaH$ Am`w CËH¥$îQ> gmJa 1, XÿOo 3, VrOo 7, Mm¡Wo 13, nm§Md| 17, N>R>o 22, gmV_|
33, gmo nyU©H$a _a§¡ h¡ _mao go _a¡ Zmht& d¡VaUr Ho$ XþI go S>ao N>m`m Ho$ AW© A{gnÌ dZ _| Om`
h¡, Vhm§ IS²>J ~mU ~aN>r H$Q>mar g^r nÌ Agamb ndZH$a n‹S>o h¢& {VZH$a {VZH$m eara {dXmam
Om` h¡, nN>m‹S> Im` ^y{_ _| n‹S>o h¢, Aa {VZHy§$ H$^r Hw§$^rnmH$ _| nH$md¡ h§¡, H$^r ZrMm _mWm
D§$Mm nJH$a bQ>H$md¡ h¢, _wX²Ja{Zgy§ _m[aE h¡, Hw$hm‹S>m| go H$[Q>`o h¢, H$amoVZ go {dXm[aE h¢, KmZr
_| no{bE h§¡, ZmZm àH$ma Ho$ N>oXZ ^oXZ h¡& `h ZmaH$s Ord _hmXrZ _hm V¥fmH$[a V¥{fV, nrZo
H$m nmZr _m§Jo h¡§ V~ Vm§~m{XH$ Jmb ß`md¡ h¢& Vo H$h¡ h§¡ h_H$mo `hm§ V¥fm Zmht, h_mam nrN>m
N>mo‹S> Xmo, V~ ~bmËH$ma {VZHy§$ nN>m‹S> g§S>m{g`m| go _wI \$ma _ma _ma ß`md¡ h¢& H§$R> öX` {dXrU©
hmo` Om` h¡§, CXa \$Q> Om` h¡§& VrOo ZaH$ VH$ Vmo nañna hr Xþ:I h§¡, Aa AgwaHw$_m[aZ H$s
àoaUm go ^r Xþ:I h¡& Aa Mm¡Wo go bo` gmVd| VH$ AgwaHw$_m[aZ H$m J_Z Zmht, nañna hr nr‹S>m
CnOmd¡ h¢& ZaH${df¡ ZrMbo g| ZrMbo _| ~‹T>Vm XþI h¡& gmVdm§ ZaH$ g~{Z _| _hm XþIê$n h¡&
Zma{H$`m|Hy§$ n{hbm ^d `mX Amd¡ h¡, Aa Xÿgao ZmaH$s VWm VrOo bJ AgwaHw$_ma nyd©bo H$_© `mX
H$amd¢ h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

680 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Vw_ ^bo Jwé{Z Ho$ dMZ Cb§K Hw$Jwé Hw$emñÌ Ho$ ~bH$a _m§gHy§$ {ZXm}f H$hVo hþVo, ZmZm
àH$ma Ho$ _m§gH$a, Aa _YwH$a, Aa _{XamH$[a Hw$Xod{Z H$m AmamYZ H$aVo hþVo, gmo _m§g Ho$ XmofV¢
ZaH${df¡ n‹S>o hmo& Eogm H$hH$[a BÝht H$m eara H$mQ> H$mQ> BZHo$ _wI{df¡ Xo` h¡§& Aa bmoho Ho$ VWm
Vmå~o Ho$ Jmobm ~bVo nN>m‹S> nN>m‹S> g§S>m{g`m| go _wI \$m‹S> \$m‹S> N>mVr na nm§d Xo` Xo` {VZHo$
_wI{df¡ Kmb¡ h¢& Aa _wX²Jam| go _ma¡ h¢& Aa _Únm`rHy§$ _ma _ma VmVm Vm§~m erem ß`md§¡ h¢&
Aa naXmamaV nm{nZHy§$ dO«mp½ZH$a VßVm`_mZ bmoho H$s Oo nyVbr {VZgy§ {bnQ>md¡ h¢& Aa Oo
naXmamaV \y$b{Z Ho$ goO gyVo h¢ {VZHy§$ gyb{Z Ho$ goO D$na gwdmd¡ h¢& Aa ñdßZ H$s _m`m g_mZ
Agma Omo amÁ` Cgo nm`H$a Oo Jd£ h¢, AZr{V H$a¡ h¢, {VZHy§$ bmoho Ho$ H$sbm| na ~¡R>m` _wX²Jam|
go _ma¡ h¢, gmo _hm{dbmn H$a¡ h¢& BË`m{X nmnr Ord{ZHy§$ ZaH$ Ho$ XþI hmo` h¡&
gmo H$hm§ bJ H$h¡& EH$ {Z{_f_mÌ ^r ZaH$ _| {dlm_ Zmht& Am`wn`ªV {Vb_mÌ Amhma
Zmht, Aa ~yÝX_mÌ ObnmZ Zmht, Ho$db _ma hr H$m Amhma h¡&
VmV¢ `h Xþñgh Xþ:I AY_© Ho$ \$b OmZ AY_©Hy§$ VOhþ& Vo AY_© _Yw_m§gm{XH$ A^ú`
^jU, AÝ`m` dMZ, XþamMma, am{Ì Amhma, doí`mgodZ, naXmamJ_Z, ñdm{_Ðmoh, {_ÌÐmoh,
{dídmgKmV, H¥$V¿ZVm b§nQ>Vm, J«m_Xmh, dZXmh, naYZhaU, A_mJ©godZ, naqZXm, naÐmoh,
àmUKmV, ~hþAmaå^, ~hþn[aJ«h, {ZX©`Vm, ImoQ>r boí`m, am¡ÐÜ`mZ, _¥fmdmX, H¥$nUVm, H$R>moaVm,
XþO©ZVm, _m`mMma, {Z_m©ë` H$m A§JrH$ma, _mVm {nVm JwéAm| H$s Adkm, ~mb d¥Õ ñÌr XrZ
AZmW{Z H$m nr‹S>Z BË`m{X XþîQ> H$_© ZaH$ Ho$ H$maU h¢& do VO em§V^md Ya {OZemgZHy§$ godhþ,
OmH$a H$ë`mU hmo`&
Ord N>¡ H$m` Ho$ h¢ - n¥ÏdrH$m`, An (Ob) H$m`, VoO (Ap½Z) H$m`, dm`wH$m`,
dZñn{VH$m`, ÌgH$m` {VZH$s X`m nmbhþ& Aa Ord nwX²Jb Y_© AY_© AmH$me H$mb N>¡ Ðì`
h¡µ, Aa gmV VÎd, Zd nXmW©, n§MmpñVH$m` {VZH$s lÕm H$ahþ& Aa MVwX©e JwUñWmZ ñdê$n
Aa gßV^§Jr dmUr H$m ñdê$n ^br^m§{V Ho$dbr H$s Amkm à_mU Ca{df¡ Ymamo& ñ`mV² ApñV,
ñ`mÝZmpñV, ñ`mV²ApñVZmpñV, ñ`mXdŠVì`, ñ`mV²ApñV AdŠVì`, ñ`mÝZmpñV AdŠVì`,
ñ`mV² ApñVZmpñV AdŠVì`, `o gßV^§J H$ho&
Aa à_mU H${hE dñVw H$m gdmªJ H$WZ, Aa Z` H${hE dñVw H$m EH$A§J H$WZ, Aa
{Zjon H${hE Zm_ ñWmnZm Ðì` ^md `o Mma, Aa Ord{Z{df¡ EH|$Ðr Ho$ Xmo` ^oX gyú_ ~mXa,
Aa n§M|Ðr Ho$ Xmo` ^oX g¡Zr Ag¡Zr Aa ~oBÝÐr VoBÝÐr Mm¡BÝÐr `o gmV ^oX Ordm| Ho$ h¢, gmo
n`m©ßV An`m©ßVH$a Mm¡Xh ^oX Ordg_mg hmo` h¡§& Aa Ord Ho$ Xmo` ^oX EH$ g§gmar EH$ {gÕ&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 681


{Og_| g§gmar Ho$ Xmo` ^oX - EH$ ^ì` Xÿgam A^ì`& Omo _wpŠV hmoZo `mo½` gmo ^ì`, Aa _wpŠV
Z hmoZo `mo½` gmo A^ì`&
Aa Ord H$m {ZObjU Cn`moJ h¡ VmHo$ Xmo` ^oX EH$ kmZ EH$ Xe©Z& kmZ g_ñV nXmW©Hy§$
OmZ¡, Xe©Z g_ñV nXmW©Hy§$ XoI¡& gmo kmZ Ho$ AmR> ^oX - _{V, lw{V, Ad{Y, _Z:n`©`,
Ho$db, Hw$_{V, Hw$lwV, Hw$Ad{Y, Aa Xe©Z Ho$ Mma ^oX - Mjw, AMjw, Ad{Y, Ho$db&
Aa {OZHo$ EH$ ñne©Z BÝÐr hmo` gmo ñWmda H${h`o, {VZHo$ ^oX nm§M - n¥Ïdr An VoO dm`w
dZñn{V&
Aa Ìg Ho$ ^oX Mma - doBÝÐr, VoBÝÐr, Mm¡BÝÐr, n§MoÝÐr& {OZHo$ ñne© Aa agZm do ÛoBÝÐr,
{OZHo$ ñne© agZm Zm{gH$m gmo VoBÝÐr, {OZHo$ ñne© agZm Zm{gH$m Mjw do Mm¡BÝÐr, {OZHo$
ñne© agZm Zm{gH$m Mjw lmoÌ do n§MoÝÐr& Mm¡BÝÐr VH$ Vmo g~ gå_yN>©Z Aa Ag¡Zr h¡, Aa
n§MoÝÐr{df¡ H$B© gå_yN>©Z, H$B© J^©O&
{VZ{df¡ H$B© g¡Zr H$B© Ag¡Zr& {OZHo$ _Z do g¡Zr, Aa {OZHo$ _Z Zmht do Ag¡Zr& Aa Oo
J^© go CnO¡§ do J^©O Aa Oo J^©{~Zm CnO¡§ ñdV: ñd^md CnO¡§ do gå_yN>Z© , J^©O Ho$ ^oX VrZ -
Oam`wO A§S>O nmoVO& Oo OamH$a _§{S>V J^© go {ZH$go _Zwî` KmoQ>H$m{XH$ do Oam`wO, Aa Oo
{~Zm Ooa Ho$ qghm{XH$ gmo nmoVO, Aa Oo A§S>mdm| go CnOo njr Am{XH$ do A§S>O& Aa Xod
Zma{H$`m| H$m CnnmX OÝ_ h¡, _mVm {nVm Ho$ g§`moJ {~Zm hr nwÊ` nmn Ho$ CX` go CnO¡ h¢& Xod
Vmo CËnmXH$ eæ`m{df¡ CnO¡ h¢, Aa ZmaH$s {~bm| _| CnO¡ h¢&
Xod`mo{Z nwÊ` Ho$ CX` go h¡ Aa ZmaH$`mo{Z nmn Ho$ CX` go h¡& Aa _Zwî` OÝ_ nwÊ` nmn H$s
{_lVm go h¡, Aa {V`ªM J{V _m`mMma Ho$ `moJ go h¡& Xod ZmaH$s _Zwî` BZ {~Zm g~ {V`ªM OmZZo&
Ordm| H$s Mm¡amgr bmI `mo{Z`| h¢, CZHo$ ^oX gwZmo - n¥ÏdrH$m`, ObH$m`, Ap½ZH$m`,
dm`wH$m`, {ZË` {ZJmoX, BVa{ZJmoX `o Vmo gmV gmV bmI `mo{Z h¢, gmo ~`mbrg bmI `mo{Z
^Bª& Aa àË`oH$ dZñn{V Xg bmI go ~mdZ bmI ^oX ñWmda Ho$ ^`o& Aa doBÝÐr, VoBÝÐr,
Mm¡BÝÐr `o Xmo` Xmo` bmI `mo{Z, CgHo$ N>¡ bmI `mo{Z ^oX {dH$bÌ` Ho$ ^E, Aa n§MoÝÐr {V`ªM
Ho$ ^oX Mma bmI `mo{Z`|, g~ {V`ªM `mo{Z Ho$ ~mgR> bmI ^oX ^E, Aa Xod`mo{Z Ho$ ^oX Mma
bmI, ZaH$`mo{Z Ho$ ^oX Mma bmI, Aa _Zwî` `mo{Z Ho$ Mm¡Xh bmI& `o g~ Mm¡amgr bmI `mo{Z
_hm XþIê$n h¡§& BZgo a{hV {gÕnX hr A{dZmer gwIê$n h¡& g§gmar Ord g~ hr XohYmar h¢,
Aa {gÕ na_oîR>r Xoha{hV {ZamH$ma h¢&
eara Ho$ ^oX nm§M - Am¡Xm[aH$, d¡{H«$`H$, AmhmaH$, V¡Og, H$m_m©U& {VZ{df¡ V¡Og

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

682 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$m_m©U Vmo AZm{XH$mb go g~ OrdZHy§$ b{J aho h¢, {VZH$m A§VH$[a _hm_w{Z {gÕ nX nmd¡
h¡& Am¡Xm[aH$ go Ag§»`mV JwUr A{YH$ dJ©Um d¡{H«$`H$ Ho$ h¡ Aa d¡{H«$`H$V¡§ Ag§»`mVJwUr
AmhmaH$ Ho$ h¡, Aa AmhmaH$V§¡ AZ§VJwUr VoOg H$s h¡, Aa VoOgV¡§ AZÝV JwUr H$m_m©U H$s h¡&
Om g_` g§gmar Ord XohHy§$ VOH$a Xÿgar J{VHy§$ Om` h¡ Vmg_` AZmhma H${hE& {OVZr
Xoa EH$ J{V go Xÿgar J{V{df¡ OmVo hþE Ord H$mo bJ¡ h¡, Cg AdñWm _| OrdHy§$ AZmhmar
H${hE& Aa {OVZm dŠV EH$ J{V go Xÿgar J{V _| OmZo _| bJo gmo dh EH$ g_` VWm Xmo g_`,
A{YH$V¡§ A{YH$ VrZ g_` bJ¡ h¡& gmo Vm g_` Ord Ho$ V¡Og Aa H$m_m©U `o Xmo hr eara
nmB`o h¢& ~J¡a eara Ho$ `h Ord {gdm {gÕ AdñWm Ho$ Aa H$mhÿ AdñWm _| H$mhÿ g_` Zmht
hmoVm& `m Ord Ho$ ha dŠV Aa ha J{V _| OÝ_Vo _aVo gmW hr ahVo h¢& Om g_` `h Ord
Km{V`m AKm{V`m XmoD$ àH$ma Ho$ H$_© j` H$a Ho$ {gÕ AdñWmHy§$ OmVm h¡ Vm g_` V¡Og Aa
H$m_m©U H$m j` hmoVm h¡& Aa Ord{Z Ho$ eara Ho$ na_mUw{Z H$s gyú_Vm `m àH$ma h¡ -
Am¡X[aH$V¡§ d¡{H«$`H$ gyú_, Aa d¡{H«$`H$V¢ AmhmaH$ gyú_, AmhmaH$V¢ V¡Og gyú_, Aa V¡OgV¢
H$m_m©U gyú_ h¡&
gmo _Zwî` Aa {V`ªM{Z Ho$ Vmo Am¡Xm[aH$ eara h¡, Aa Xod Zma{H${Z Ho$ d¡{H«$`H$ h¡& Aa
AmhmaH$ G${ÕYmar _w{Z{Z Ho$ g§Xoh {Zdm[ado Ho$ AW© Xg_| Ûma go {ZH$go& gmo Ho$dbr Ho$ {ZH$Q>
Om` g§Xoh {Zdm[a nrN>m Am` Xe_o Ûma _| àdoe H$a¡ h¡& `o nm§M àH$ma Ho$ eara H$ho, {VZ_|
EH$ H$mb EH$ OrdZ Ho$ H$~hÿ Mma eara hÿ nmBE VmH$m ^oX gwZhþ - VrZ Vmo g~ hr Or{dZ
Ho$ nmBE - Za Aa {V`ªM Ho$ Am¡Xm[aH$, Aa Xod ZmaH${Z Ho$ d¡{H«$`H$, Aa V¡Og H$m_m©U g~
Ho$ h¢& {VZ_| H$m_m©U Vmo ÑpîQ>JmoMa Zmht, Aa V¡Og H$mhÿ _w{Z Ho$ àH$Q> hmo` h¡&
VmHo$ ^oX Xmo` h¢ - EH$ ew^ V¡Og EH$ Aew^ V¡Og& gmo ew^ V¡Og Vmo bmoH${ZHy§$ XþIr
XoI Xm{hZr ^wOmV¡§ {ZH${g bmoH${Z H$m XþI {Zdma¡ h¡, Aa Aew^ V¡Og H«$moY Ho$ `moJH$a
dm_^wOmV¢ {ZH${g àOmHy§$ ^ñ_ H$a¡ h¡, Aa _w{ZHy§$ hÿ§ ^ñ_ H$a¡ h¡& Aa H$mhÿ _w{Z Ho$
{d{H«$`mG${Õ àH$Q> hmo` h¡ V~ earaHy§$ gyú_ VWm ñWyb H$a¡ h¡ gmo _w{Z Ho$ Mma eara hÿ H$mhÿ
g_` nmBE EH$ H$mb nm§Mm| eara H$mhÿ Ord Ho$ Z hm|`&
AWmZÝVa _Ü`bmoH$ _| Oå~yÛrn Am{X Ag§»`mV Ûrn, Aa bdUg_wÐ Am{X Ag§»`mV
g_wÐ h¢& ew^ h¡§ Zm_ {OZHo$ gmo {ÛJwU {ÛJwU {dñVmaHy§$ {bE db`mH$ma {VîR>¡ h¢& g~Ho$ _Ü`
Oå~yÛrn h¡, VmHo$ _Ü` gw_oénd©V {VîR>¡ h¡& gmo bmI `moOZ D§$Mm h¡& Aa Oo Ûrn g_wÐ H$ho
{VZ_| Oå~yÛrn bmI `moOZ Ho$ {dñVma h¡, Aa àX{jUm {VJwUr go H$Nw> BH$ A{YH$ h¡&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 683


Oå~yÛrn{df¡ XodmaÊ` Aa ^yVmaÊ` Xmo ~Z h¢& {VZ{df¡ Xod{Z Ho$ {Zdmg h¡§& Aa fQ>²
Hw$bmMb h¢, nyd© g_wÐgy§ npíM_ Ho$ g_wÐ VH$ bm§~o n‹S>o h¢& {VZHo$ Zm_ {h_dmZ² _hm{h_dmZ²,
{ZfY, Zrb, éH$_r, {eIar& g_wÐ Ho$ Ob H$m h¡ ñne© {OZHo$, {VZ_| öX, Aa öX{Z _|
H$_b, {VZ_| fQ²>Hw$_m[aH$m Xodr h¢ - lr õr Y¥{V H$s{V© ~w{Õ bú_r&
Aa Oå~yÛrn _| gmV joÌ h¢ - ^aV, h¡_dV, h[a, {dXoh, aå`H$, h¡aÊ`dV, EoamdV& Aa
fQ²>Hw$bmMb{Zgy§ J§Jm{XH$ Mm¡Xh ZXr {ZH$gr h¡§, Am{X Ho$ go VrZ Aa A§V Ho$ go VrZ Aa _Ü`
Ho$ Mmam| go Xmo` Xmo` `h Mm¡Xh h¡& Aa XÿOm Ûrn YmVH$s IÊS> gmo bdU g_wÐV¢ XÿZm h¡& Vm{df¡
Xmo` gw_oé nd©V h¢, Aa ~mah Hw$bmMb Aa Mm¡Xh joÌ& `hm§ EH$ ^aV dhm§ Xmo` `hm§ EH$
{h_dmZ² dhm§ Xmo`& `mhr ^m§{V gd© XþJwUo OmZZo& Aa VrOm Ûrn nwîH$a VmHo$ AY© ^mJ {df¡
_mZwfmoÎma nd©V h¡, gmo A‹T>mB© Ûrn hr {df¡ _Zwî` nmB`o h¡ AmJo Zmht& AmYo nwîH$a{df¡ Xmo` Xmo`
_oé, ~mam Hw$bmMb, Mm¡Xh joÌ, YmVw H$s I§S>Ûrn g_mZ Vhm§ OmZZo&
A‹T>mB© Ûrn{df¡ nm§M gw_oé, Vrg Hw$bmMb, nm§M ^aV, nm§M EoamdV, nm§M _hm{dXoh, {VZ_|
EH$ gm¡ gmR> {dO`, g_ñV H$_©^y{_ Ho$ joÌ EH$ gm¡ gÎma, EH$ EH$ joÌ _| N>h N>h IÊS>,
{VZ_| nm§M nm§M åboÀN>IÊS>, EH$ EH$ Am`© IÊS>& Am`©IÊS> _| Y_© H$s àd¥{Îm, {dXohjoÌ Aa
^aV EoamdV BZ{df¡ H$_©^y{_, {VZ_| {dXoh _| Vmo emídVr H$_©^y{_ Aa ^aV EoamdV _| AR>mam
H$moS>mH$moS>r gmJa ^moJ^y{_, Xmo` Xmo` H$moS>mH$moS>r gmJa H$_©^y{_& Aa XodHw$é CÎma Hw$é `h
emídVr CËH¥$îQ> ^moJ ^y{_& {VZ_| VrZ VrZ në` H$s Am`w, Aa VrZ VrZ H$mog H$s H$m`, Aa
VrZ VrZ {XZ nrN>o Aën Amhma& gmo nm§M _oé gå~ÝYr nm§M XodHw$é, nm§M CÎmaHw$é, Aa h[a,
Aa aå`H$, `h _Ü` ^moJ^y{_ {VZ{df¡ Xmo` në` H$s Am`w, Aa Xmo` H$mog H$s H$m`; Xmo` {XZ
JE Amhma& `m ^m§{V nm§M _oé gå~ÝYr nm§M h[a aå`H$ `h Xe _Ü` ^moJ^y{_& Aa h¡_dV
h¡aÊ`dV `h OKÝ` ^moJ^y{_, {VZ_| EH$ në` H$s Am`w Aa EH$ H$mog H$s H$m`, EH$ {XZ Ho$
A§Vao Amhma, gmo nm§M _oé g§~§Yr nm§M h¡_dV, nm§M h¡aÊ`dV, OKÝ` ^moJ^y{_ Xe `m ^m§{V
Vrg ^moJ^y{_ A‹T>mB© Ûrn _| OmZZr& Aa n§M _hm{dXoh, n§M ^aV, n§M EoamdV `h nÝÐh
H$_©^y{_ h¢ {VZ_| _moj_mJ© àdaV¡ h¡&
A‹T>mB© Ûrn Ho$ AmJo _mZwfmoÎma Ho$ nao _Zwî` Zmht, Xod Aa {V`ªM hr h¢& {VZ{df¡ ObMa
Vmo VrZ hr g_wÐ{df¡ h¢ - bdUmoX[Y, H$mbmoX{Y VWm ñd`§^ya_U& BZ VrZ {~Zm Am¡a
g_wÐ{Z{df¡ ObMa Zmht& Aa {dH$bÌ` Ord A‹T>mB©Ûrn{df¡ h¢& Aa ñd`§^ya_U Ûrn VmHo$ AY©
^mJ{df¡ ZmJoÝÐ nd©V h¡& VmHo$ nao AmYo ñd`§^ya_U Ûrn{df¡ Aa gmao ñd`§^ya_U g_wÐ{df¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

684 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{dH$bÌ` h¢& _mZwfmoÎmagy§ bo` ZmJoÝÐ nd©V n`ªV OKÝ` ^moJ^y{_ H$s ar{V h¡& dhm§ {V`ªM{Z
H$s EH$ në` H$s Am`w h¡& Aa gyú_ ñWmda Vmo gd©Ì VrZ bmoH$ _| h¢ Aa ~mXa ñWmda
AmYma{df¡ gd©Ì Zmht& EH$amOy{df¡ g_ñV _Ü` bmoH$ h¡& _Ü` bmoH$ _| AîQ> àH$ma ì`§Va Aa
Xe àH$ma ^dZn{V{Z Ho$ {Zdmg h¢& Aa D$na Á`mo{Vfr Xod{Z Ho$ {d_mZ h¢&
{VZHo$ nm§M ^oX - MÝÐ_m, gy`©, J«h, Vmam, ZjÌ gmo A‹T>mB© Ûrn{df¡ Á`mo{VfrMa hÿ h¢ Aa
pñWa hÿ h¢& AmJo Ag§»`mV Ûrn{Z _| Á`mo{Vfr Xod{Z Ho$ {d_mZ pñWa hr h¢& ~hw[a gw_oé Ho$ D$na
ñdJ©bmoH$ h¢& Vhm§ gmobh ñdJ© {VZHo$ Zm_ - gm¡Y_©, B©emZ, gZËHw$_ma, _mhoÝÐ, ~«÷,
~«÷moÎma, bm§Vd, H$m{nîR>, ewH«$, _hmewH«$,$ eVma, ghòma, AmZV, àmUV, AmaU, AÀ`wV,
`h gmobh ñdJ©, {VZ_| H$ëndmgr Xod Xodr h¢& Aa gmobh ñdJ©{Z Ho$ D$na ZdJ«rd, {VZHo$
D$na Zd AZwÎma, {VZHo$ D$na n§MmoÎma {dO` d¡O`§V O`§V Anam{OV gdm©W©{g{Õ, `h
Ahq_Ð{Z Ho$ ñWmZH$ h¢& Ohm§ Xodm§JZm Zmht, Aa ñdm_r godH$ Zmht, Am¡a R>m¡a J_Z Zmht&
Aa nm§Mdm§ ñdJ© ~«÷ VmHo$ AÝV _| bmoH$m§{VH$Xod h¢, {VZHo$ Xodm§JZm Zmht, do Xod{f© h¢& ^JdmZ
Ho$ VnH$ë`mU _| hr Amd¡& D$Üd©bmoH$ _| Xod hr h¢ AWdm n§M ñWmda hr h¢&
ho lo{UH$! `h VrZ bmoH$ H$m ì`m»`mZ Omo Ho$dbr Zo H$hçm VmH$m g§jon ê$n OmZZm&
{dñVmagy§ {ÌbmoH$gmagy§ OmZZm& VrZ bmoH$ Ho$ {eIa {gÕbmoH$ h¢& Vm g_mZ X¡Xrß`_mZ Am¡a
joÌ Zmht, Ohm§ H$_©~ÝYZ go a{hV AZÝV {gÕ {damO¡ h¢, _mZm| dh _moj ñWmZH$ VrZ ^wdZ
H$m CÁÁdb N>Ì hr h¡& dh _moj ñWmZH$ AîQ>_r Yam h¡& `o AîQ> n¥Ïdr Ho$ Zm_ ZmaH$ 1,
^dZdmgr 2, _mZwf 3, Á`mo{Vfr 4, ñdJ©dmgr 5, J«rd 6, Aa AZwÎma {d_mZ 7, _moj 8, `o
AmR> n¥Ïdr h¢ gmo ewÕmon`moJ Ho$ àgmXH$[a Oo {gÕ ^E h¢ {VZH$s _{h_m H$hr Z Om`& {VZH$m
_aU Zmht& ~hþ[a OÝ_ Zmht, _hmgwIê$n h¢, AZoH$ epŠV Ho$ YmaH$ g_ñV XþIa{hV _hm
{ZíMb gd© Ho$ kmVm-ÐîQ>m h¢&
`h H$WZ gwZ am_MÝÐ gH$b^yfU Ho$dbrgy§ nyN>Vo ^E - ho à^mo! AîQ>H$_©a{hV AîQ>JwU
Am{X AZÝVJwU g{hV {gÕ na_oîR>r g§gma Ho$ ^mdZ go a{hV h¢ gmo XþI Vmo CZH$mo H$mhÿ àH$ma
H$m Zmht Aa gwI H¡$gm h¡?
V~ Ho$dbr {Xì`Üd{ZH$a H$hVo ^E - Bg VrZ bmoH${df¡ gwI Zmht, XþI hr h¡, AkmZ
go d¥Wm gwI _mZ aho h¢& g§gma H$m BpÝÐ`O{ZV gwI ~mYmg§`wŠV jU^§Jwa h¡& AîQ>H$_© H$[a
~§Yo, gXm namYrZ `o O~ VH$ Ord {VZHo$ VwÀN> _mÌhy gwI Zmht& O¡g¢ ñdU© H$m qnS> bmohH$[a
g§`wŠV hmo` V~ ñdU© H$s H$m§{V X~ Om` h¡ V¡g¢ Ord H$s epŠV H$_©{ZH$[a X~ ahr h¡ gmo gwI-

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 685


ê$n XþI hr ^moJdo h¡& `h àmUr OÝ_ _aU amoJ emoH$ Oo AZÝV CnmYr {VZH$[a _hm nr{‹S>V
h¡& {VZH$m Aa _Z H$m XþI _Zwî` {V`ªM ZmaH$s{ZHy§$ h¡& Aa Xod{ZHy§$ XþI _Z hr H$m h¡ gmo _Z
H$m _hmXþI h¡ VmH$a nr{‹S>V h¡§& `m g§gma{df¡ gwI H$mho H$m?
`o BÝÐO{ZV {df` Ho$ gwI BÝÐ YaUtÐ MH«$dVu{ZHy§$ ehX H$s bnoQ>r IS²J H$s Ymam
g_mZ h¡, Aa {df{_{lV AÞ g_mZ h§¡& Aa {gÕ{Z Ho$ _Z BÝÐr Zmht, eara Zmht, Ho$db
ñdm^m{dH$ A{dZmer CËH¥$îQ> [Zam~mY {Zê$n_ gwI h¡& VmH$s Cn_m Zmht& O¡go {ZÐma{hV
nwéfHy§$ gmo`doH$[a H$hm Aa {ZamoJ{ZHy§$ Am¡f{YH$a H$hm? V¡go gd©k drVamJ H¥$VmW© {gÕ
^JdmZ {VZHy§$ BÝÐr{Z Ho$ {df`{ZH$a H$hm? XrnH$Hy§$ gy`© MÝÐm{XH$ H$a H$hm? Oo {Z^©`{OZ
Ho$ eÌw Zmht, {VZHo$ Am`wY{ZH$[a H$hm? Oo g~Ho$ A§V`m©_r g~Hy§$ XoIo, OmZ¢, {OZHo$ gH$b
AW© {gÕ ^E, H$Nw> H$aZm Zmht, dm§N>m H$mhÿ dñVw H$s Zmht, Vo gwI Ho$ gmJa h¢& BÀN>m _Zgy§
hmo` h¡, gmo _Z Zmht, na_ AmZÝX ñdê$n jwYm V¥fm{X ~mYma{hV h¡§& VrWªH$a Xod Om gwI H$s
BÀN>m H$a¢ VmH$s _{h_m H$hm§bJ H${hE& Ahq_Ð BÝÐ ZmJoÝÐ ZaoÝÐ MH«$dË`m©{XH$ {Za§Va Vmhr
nX H$m Ü`mZ H$a¡§ h¢& Aa bmoH$m§{VH$ Xod Vmhr gwI Ho$ A{^bmfr h¢ VmH$s Cn_m H$hm§bJ H$a§¡&
`Ú{n {gÕnX H$m gwI Cn_ma{hV Ho$dbrJå` h¡, VWm{n à{V~moY Ho$ AW© Vw_Hy§$ {gÕ{Z Ho$
gwI H$m H$Nw> BH$ dU©Z H$a¡ h¢&
AVrV AZmJV dV©_mZ VrZ H$mb Ho$ VrWªH$a MH«$dË`m©{XH$ gd© CËH¥$îQ> ^y{_ Ho$ _Zwî`{Z
H$m gwI, Aa VrZ H$mb H$m ^moJ^y{_ H$m gwI, Aa BÝÐ Ahq_Ð Am{X g_ñV Xod{Z H$m gwI,
^yV ^{dî`V² dV©_mZ H$mb H$m gH$b EH$Ì H$[aE, Aa Vm{h AZÝV JwUm \$bmBE, gmo {gÕ{Z
Ho$ EH$ g_` Ho$ gwI Vwë` Zmht& H$mho? Omo {g{Õ{Z H$m gwI {ZamHw$b {Z_©b Aì`m~mY
AIÊS> AVt{Ð` A{dZmer h¡& Aa Xod _Zwî`{Z H$m gwI Cnm{Yg§`wŠV, ~mYmg{hV {dH$ënê$n
ì`mHw$bVmH$[a ^açm {dZmerH$ h¡&
Aa EH$ ÑîQ>m§V Am¡a gwZhþ - _Zwî`{ZV¡§ amOm gwIr, amOm{ZV¢ MH«$dVu gwIr, Aa
MH«$dVu{ZV¢ ì`§VaXod gwIr, Aa ì`ÝVa{Z g¢ Á`mo{Vfr Xod gwIr, {VZ_| ^dZdmgr A{YH$
gwIr, Aa ^dZdmgr{ZV¢ H$ëndmgr gwIr, Aa H$ëndmgr{ZV¢ ZdJ«rd Ho$ gwIr, ZdJ«rdV¢ Zd
AZwÎma Ho$ gwIr, Aa {VZV¢ n§MmoÎma Ho$ gwIr, n§MmoÎma gdm©W©{g{Õ g_mZ Am¡a gwIr Zmht&
gmo gdm©W©{g{Õ Ho$ Ahq_Ð{ZV¢ AZÝVmZÝVJwUm gwI {gÕnX _| h¡, gwI H$s hX²X {gÕnX
H$m gwI h¡, AZÝVXe©Z AZÝVkmZ AZÝVgwI AZÝVdr`© `h AmË_m H$m {ZO ñdê$n {gÕ{Z
_o§ àdV} h¢& Aa g§gmar Or{d{Z Ho$ Xe©Z kmZ gwI dr`© H$_©{Z Ho$ j`mone_ go ~mø dñVw Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

686 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{Z{_Îm WH$s {d{MÌVm {b`o Aënê$n àdaV¡ h¢& `h ê$nm{XH$ {df` gwI ì`m{Yê$n {dH$ënê$n
_moh Ho$ H$maU BZ_| gwI Zmht& O¡g¢ \$mo‹S>m amY é{YaH$[a ^açm \y$bo Vm{h gwI H$hm? V¡go
{dH$ënê$n \$mo‹S>m _hm ì`mHw$bVmê$n amY H$m ^açm {OZHo$ h¡ {VZHo$ gwI H$hm§? {gÕ ^JdmZ
JVmJVa{hV g_ñV bmoH$ Ho$ {eIa {damO¡ h¢& {VZHo$ gwI g_mZ XÿOm gwI Zmht& {OZHo$ Xe©Z
kmZ bmoH$mbmoH$Hy§$ XoI¡§, OmZ¢, {VZg_mZ gy`© H$hm§? gy`© Vmo CX` AñVHy§$ Ya¡ h¡ gH$b
àH$meH$ Zmht& dh ^JdmZ {gÕ na_oîR>r hWobr{df¡ Am§dbo H$s ZmBª gH$b dñVwHy§$ XoI OmZ¢&
N>X²_ñW nwéf H$m kmZ CZ g_mZ Zmht&
`Ú{n Ad{YkmZ _hmn`©`kmZr _w{Z A{d^mJr na_mUw n`©ÝV XoI¡ h¡, Aa Ord{Z Ho$
Ag§»`mV OÝ_ OmZ¡ h¡ VWm{n Aê$nr nXmW©{ZHy§$ Z OmZ¡ h¡ Aa AZÝVH$mb H$s Z OmZ¡, Ho$dbr
hr OmZ¡& Ho$dbkmZ Ho$db Xe©ZH$[a `wŠV {VZ g_mZ Am¡a Zmht& {gÕ{ZHo$ kmZ AZÝV, Xe©Z
AZÝV Aa g§gmar Ord{Z Ho$ AënkmZ Aën Xe©Z, {gÕ{Z Ho$ AZÝV gwI AZÝV dr`© Aa
g§gma{Z Ho$ AëngwI Aëndr`©& `h {ZíM` OmZmo& {gÕ{Z Ho$ gwI H$s _{h_m Ho$dbkmZr hr
OmZ§¡, Aa Mma kmZ Ho$ YmaH$hÿ nyU© Z OmZ¡§& `h {gÕnX A^ì`m|Hy§$ Aàmß` h¡& Bg nXHy§$ {ZH$Q>
^ì` hr nmd¢, A^ì` AZÝV H$mbhÿ H$m` ŠboeH$[a AZoH$ `ËZ H$a¡ Vmohÿ Z nmd¡& AZm{XH$mb
H$s bJr Omo A{dÚmê$n ñÌr VmH$m {dah A^ì`{Z Ho$ Z hmo`& gXm {dÚmHy§$ {b`o ^ddZ{df¡
e`Z H$a¢& Aa _wpŠVê$n ñÌr Ho$ {_bmn H$s ~m§N>m{df¡ VËna Oo ^ì` Ord Vo H$B©EH$ {XZ
g§gma{df¡ ah§¡ h¢, gmo g§gma _| amOr Zmht, Vn{df¡ {VîR>Vo _moj hr Ho$ A{^bmfr h¢& {OZ{df¡
{gÕ hmoZo H$s epŠV Zmht CÝh| A^ì` H${h`o& Aa Oo {gÕ hmoZhma h¢ CÝh| ^ì` H${hE&
Ho$dbr H$h¢ h¢ - ho aKwZÝXZ! {OZemgZ {~Zm Am¡a H$moB© _moj H$m Cnm` Zmht& {~Zm
gå`ŠV H$_©{Z H$m j` Z hmo`& AkmZr Ord H$mo{Q> ^d{df¡ Oo H$_© Z {Inm` gH¡$ gmo kmZr
VrZ JwpßVHy§$ Yao EH$ _whÿV©{df¡ {Inmd¡& {gÕ ^JdmZ na_mË_m à{gÕ h¢, gd© OJV Ho$ bmoJ
CZHy§$ OmZo h¢ {H$ do ^JdmZ h¢& Ho$dbr {~Zm CZHy§$ H$moB© n«Ë`j XoI Z OmZ gH¡$& Ho$dbkmZr
hr {gÕ{ZHy§$ XoI¡§ OmZ¡ h¢& {_Ï`mËd H$m _mJ© g§gma H$m H$maU `m Ord Zo AZÝV ^d{df¡
Ymaçm& Vw_ {ZH$Q>^ì` hmo, na_mW© H$s àmpßV Ho$ AW© {OZemgZ H$s AIÊS> lÕm Ymahþ&
ho lo{UH$! `h dMZ gH$b^yfU Ho$dbr Ho$ gw{Z lram_MÝÐ àUm_H$[a H$hVo ^`o - ho
ZmW! `m g§gma g_wÐV¢ _mo{h Vmahþ, ho ^JdZ²! `h àmUr H$m¡Z Cnm`H$[a g§gma Ho$ dmgV¢ Ny>Q>¡
h¡& V~ Ho$dbr ^JdmZ H$hVo ^E - ho am_! gå`H²$Xe©Z kmZMm[aÌ _moj H$m _mJ© h¡,
{OZemgZ{df¡ `h H$hm h¡& VÎd H$m Omo lÕmZ Vm{h gå`H²$Xe©Z H${hE, AZÝV JwUn`m©`ê$n

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 687


h¡ VmHo$ Xmo` ^oX h¢ - EH$ MoVZ Xÿgam AMoVZ& gmo Ord MoVZ h¡, Am¡a gd© AMoVZ h¢& Aa
Xe©Z Xmo` àH$maV¢ CnO¡ h¢ EH$ {ZgJ© EH$ A{YJ_& Omo ñdV:ñd^md CnOo gmo {ZgJ©, Aa Jwé
Ho$ CnXoeV¡ CnOo gmo A{YJ_& gå`H²$ÑpîQ> Ord {OZY_©{df¡ aV h¡& gå`ŠËd Ho$ AVrMma nm§M
h¢ - e§H$m H${h`o {OZY_©{df¡ g§Xoh, Aa H$m§jm H${h`o ^moJ{Z H$s A{^bmfm, Aa {d{M{H$Ëgm
H${hE _hm_w{ZHy§$ XoI ½bm{Z H$aZr, Aa AÝ`ÑpîQ> àe§gm H${h`o {_Ï`mÑpîQ>Hy§$ _Z{df¡ ^bm
OmZZm, Aa g§ñVd H${h`o dMZH$[a {_Ï`mÑpîQ> H$s ñVw{V H$aZm, BZH$[a gå`ŠV{df¡ XÿfU
CnO¡ h¡& Aa _¡Ìr à_moX H$éUm _mÜ`ñW `o Mma ^mdZm AWdm A{ZË`m{X ~mah ^mdZm,
AWdm àe_ g§doJ AZwH$ånm AmpñVŠ` Aa e§H$m{X Xmof a{hVnZm, {OZà{V_m {OZ_pÝXa
{OZemñÌ _w{ZamO{Z H$s ^pŠV BZH$[a gå`½Xe©Z {Z_©b hmo` h¡&
Aa gd©k Ho$ dMZ à_mU dñVw H$m OmZZm gmo kmZ H$s {Z_©bVm H$m H$maU h¡& Aa Omo
H$mhÿV¢ Z gY¡ Eogr XþY©a{H«$`m AmMaUr Vm{h Mm[aÌ H${hE& nm§Mm| BpÝÐ`{Z H$m {ZamoY _Z H$m
{ZamoY, dMZ H$m {ZamoY, gd© nmn{H«$`m{Z H$m Ë`mJ gmo Mm[aÌ H${hE& Ìg ñWmda gd© Ord H$s
X`m, g~ Hy§$ Amn g_mZ OmZo gmo Mm[aÌ H${hE& Aa gwZZo dmbo Ho$ _Z Aa H$mZ{ZHy§$
AmZÝXH$mar pñZ½Y _Ywa AW©g§`wŠV H$ë`mUH$mar dMZ ~mobZm gmo Mm[aÌ H${hE& Aa _Z
dMZ H$m`H$[a naYZ H$m Ë`mJ H$aZm, {H$gr H$m {~Zm Xr`m H$Nw> Z boZm, Aa Xr`m hþAm
Amhma_mÌ boZm, gmo Mm[aÌ H${hE& Aa Omo Xod{ZH$[a nyÁ` _hmXþY©a ~«÷M`©d«V H$m YmaU gmo
Mm[aÌ H${hE& Aa {ed_mJ© H${hE {Zdm©U H$m _mJ© Vm{h {d¿ZH$aUhmar _yN>m© H${hE _Z H$s
A{^bmfm VmH$m Ë`mJ gmoB© n[aJ«h H$m Ë`mJ gmo hÿ§ Mm[aÌ H${hE h¡& `o _w{Z{Z Ho$ Y_© H$ho&
Aa Omo AUwd«Vr lmdH$ _w{Z{ZHy§$ lÕm Am{X JwU{ZH$[a `wŠV ZdYm ^pŠVH$a Amhma XoZm
gmo EH$XoeMm[aÌ H${hE& Aa naXmam naYZ H$m n[ahma, nanrS>m H$m {ZdmaU, X`mY_© H$m
A§JrH$ma, XmZ erb nyOm à^mdZm, ndm}ndmgm{XH$ gmo `o XoeMm{aÌ H${hE Aa `_ H${hE&
`mdÁOrd nmn H$m n[ahma {Z`_ H${hE, _`m©Xmê$n d«V Vn H$m A§JrH$ma, d¡am½`, {dZ`
{ddoH$, kmZ, _Z-BpÝÐ`m| H$m {ZamoY Ü`mZ BË`m{X Y_© H$m AmMaU gmo EH$Xoe Mm[aÌ H${hE&
`h AZoH$ JwUH$[a `wŠV, {OZ^m{gV Mm[aÌ, na_ Ym_ H$m H$maU H$ë`mU H$s àmpßV Ho$ AW©
godZo `mo½` h¡& Omo gå`½ÑpîQ> Ord {OZemgZ H$m lÕmZr naqZXm H$m Ë`mJr AnZr Aew^
{H«$`m H$m qZXH$ OJV Ho$ go Z gY¡ Eogo XþÕ©a Vn H$m YmaH$ g§`_ H$m gmYZhmam gmo hr Xþb©^
Mm[aÌ Ym[adoHy§$ g_W© hmo`&
Aa Ohm§ X`m Am{X g_rMrZ JwU Zmht, Aa Mm[aÌ {~Zm g§gmaHy§$ {Zd¥{Îm Zmht& Ohm§ X`m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

688 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


j_m kmZ d¡am½` Vn g§`_ Zmht Vhm§ Y_© Zmht& {df`H$fm` H$m Ë`mJ gmoB© Y_© h¡& e_ H${hE
g_Vm ^md, na_ em§V, X_ H${h`o _Z BpÝÐ`m| H$m {ZamoY, g§da H${hE ZdrZ H$_© H$m {ZamoY,
Ohm§ `o Zmht Vhm§ Mm[aÌ Zmht& Oo nmnr Ord qhgm H$a¢ h¢ PyR> ~mobo§ h¢ Mmoar H$a¡§ h¢ nañÌr godZ
H$a¡§ h¢ _hm Amaå^r h¢, n[aJ«hr h¢ {VZHo$ Y_© Zmht& Oo Y_© Ho$ {Z{_Îm qhgm H$a¡§ h¢ Vo AY_u
AY_J{V Ho$ nmÌ h¢& Omo _y‹T> {OZXrjm boH$a Amaå^ H$a¢ h¢ `mo `{V Zmht& `{V H$m Y_© Amaå^
n[aJ«hgy§ a{hV h¡& n[aJ«h Ym[a`m|Hy§$ _wpŠV Zmht& Oo qhgm _| Y_© OmZ fQ²>H$m{`H$ Ordm| H$s qhgm
H$a§¡ h¢ Vo nmnr h¢&
qhgm{df¡ Y_© Zmht, qhgH$m|Hy§$ `m ^d na ^d Ho$ gwI Zmht, {ed H${hE _moj Zmht& Oo
gwI Ho$ AW© Y_© Ho$ AW© OrdKmV H$a¢ h¢ gmo d¥Wm h¡& Oo J«m_ joÌm{XH${df¡ AmgŠV h¢, Jm`,
^¢g amI¢ h¢, _ma¡ h¢, ~m§Y¡ h¢, Vmo‹S>o h¢, Xmh¡ h¢, CZHo$ d¡am½` H$hm§? Oo H«$` {dH«$` H$a¡ h¢, agmoB©
nah¢S>m Am{X Amaå^ amI¢ h¢ gwdUm©{XH$ amI¡ h¢ {VZHy§$ _wpŠV Zmht& {OZXrjm {Zamaå^ h¡
A{VXþb©^ h¢& Oo {OZXrjm Ym[a OJV H$m Y§Ym H$a¡§ h¢ do XrK© g§gmar h¢& Oo gmYw hmo` V¡bm{XH$
H$m _X©Z H$a¢ h¢ eara H$m g§ñH$ma H$a¡ h¢& nwînm{XH$Hy§$ gy§K¡ h¢§ gwJÝY bJmd¢ h¢, XrnH$ H$m CÚmoV
H$a¢ h¢ Yyn Iod¢ h¢, gmo gmYw Zmht, _moj_mJ©gy§ nam§J_wI h¢& AnZr ~w{ÕH$[a Oo H$h¢ h¢-qhgm{df¡
Xmof Zmht do _yI© h¢& {VZHy§$ emñÌ H$m kmZ Zmht, Mm[aÌ Zmht&
Oo {_Ï`mÑpîQ> Vn H$a¡§ h¢, J«m_{df¡ EH$ am{Ì{df¡ ~g¡ h¢, ZJa{df¡ nm§M am{Ì, Aa gXm
D$Üd©~mhþ amI¡ h¢, _mg _mgmondmg H$a¡ h¢, Aa dZ{df¡ {dMa¢ h¢, _m¡Zr h¢, {Zn[aJ«h hr h¢,
VWm{n X`mdmZ Zmht, XþîQ> h¡ öX` {OZH$m, gå`ŠV ~rO {~Zm Y_©ê$n d¥jHy§$ Z Cnm` gH¡$&
AZoH$ H$îQ> H$a¢ Vm¡ ^r {edmb` H${hE _wpŠV Cgo Z bh|& Oo Y_© H$s ~w{ÕH$a nd©Vgy§ n‹S>o,
Ap½Z{df¡ Oa¢, Ob {df¡ Sy>~¢, YaVr{df¡ J‹T>o, do Hw$_aUH$a Hw$J{VHy§$ Omd¢ h¢& Oo nmnH$_u H$m_Zm
nam`U AmV© am¡Ð Ü`mZr, {dnarV Cnm` H$a¢ do ZaH$ {ZJmoX bh¢& {_Ï`mÑpîQ> Omo H$Xm{MV² XmZ
Xo, Vn H$a¡, gmo nwÊ` Ho$ CX`H$[a _Zwî` Aa Xod J{V Ho$ gwI ^moJ¡ h¢, naÝVw loîR> _Zwî` Z hmo`,
gå`½ÑpîQ>`m| Ho$ \$b Ho$ Ag§»`mVd| ^mJ ^r \$b Zmht& gå`½ÑpîQ> Mm¡Wo JwUR>mUo Ad«Vr h¡-
Vm¡ hÿ§ {Z`_{df¡ h¡ ào_ {OZHo$ gmo gå`H$Xe©Z Ho$ àgmXgy§ XodbmoH${df¡ CÎm_ Xod hmod¢, Aa
{_Ï`mÑpîQ> Hw$qbJr _hmVn ^r H$a¢ Vmo Xod{Z Ho$ qH$H$a hrZXod hm|`, ~hþ[a g§gma^«_U H$a¢&
Aa gå`H²$ÑpîQ> ^md Ya¢ Vmo CÎm_ _Zwî` hmo`, {VZ_| XodZ Ho$ ^d gmV, _Zwî`{Z Ho$ ^d
AmR> `m ^m§{V nÝÐh ^d{df¡ n§M_ J{V nmd¢& drVamJ gd©kXod Zo _moj H$m _mJ© àH$Q> {XIm`m
h¡, naÝVw `h {df`r Ord A§JrH$ma Z H$a¡ h¡& Amemê$nr \$m§gr go ~ÝYo _moh Ho$ de n‹S>o V¥îUm

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 689


Ho$ ^ao nmnê$n O§Ora go OH$‹S>o, Hw$J{Vê$n ~ÝXrJ¥h{df¡ n‹S>o h¡, ñne© Aa agZm Am{X BpÝÐ`m|
Ho$ bmobwnr Xþ:IhrHy§$ gwI _mZ¡ h¢& `h OJV Ho$ Ord EH$ {OZY_© Ho$ eaU {~Zm Šboe ^moJ¡
h¢, BpÝÐ`m| Ho$ gwI Mmh¢ gmo {_bo Zmht& Aa _¥Ë`wgy§ S>a| gmo _¥Ë`w N>mo‹S>o Zmht {d\$b H$m_Zm Aa
{d\$b ^` Ho$ de ^E Ord Ho$db Vmn hrHy§$ àmßV hmo` h¢& Vmn Ho$ h[ado H$m Cnm` Am¡a Zmht,
Amem Aa e§H$m VOZm `hr gwI H$m Cnm` h¡& `h Ord AmemH$[a ^açm ^moJ{Z H$m ^moJ {H$`m
Mmh¡ h¡, Aa Y_©{df¡ Yr`© Zmht Ya¡ h¡& Šboeê$n Ap½ZH$a CîU _hm Ama§^{df¡ CÚ_r Hw$N> ^r
AW© Zmht nmd¡ h¡ CbQ>m Jm§R> H$m Imod¡ h¡& `h àmUr nmn Ho$ CX`gy§ _Zdm§{N>V AW©Hy§$ Zmht nmd¡
h¡, CbQ>m AZW© hmo` h¡ gmo AZW© A{VXþO©` h¡, `h _¢ {H$`m `h _¢ H$ê§$ hÿ§, `h H$ê§$Jm, Eogm
{dMma H$aVo hr _aH$a Hw$J{V Om` h¡& `o Mmam| hr J{V Hw$J{V h¡& EH$ n§M_J{V {Zdm©U gmoB©
gwJ{V h¡& Ohm§ go ~hþ[a AmdZm Zmht, Aa OJV{df¡ _¥Ë`w Eogr Zmht XoI¡ h¢, Omo `mZo `h {H$`m,
`h Z {H$`m, ~mb AdñWm Am{X go gd© AdñWm{df¡ Am` Xmd¡ h¡, O¡go qgh _¥JHy§$ g~
AdñWm{df¡ Am` Xm~¡&
Ahmo! `h AkmZr Ord A{hV{df¡ {hV H$s dm§N>m Ya¡ h¡, Aa XþI{df¡ gwI H$s Amem H$a¡
h¡& A{ZË`Hy§$ {ZË` OmZ¡ h¡, ^`{df¡ eaU _mZ¡ h¡& BZHo$ {dnarV~w{Õ h¡& `h g~ {_Ï`mËd H$m
Xmof h¡& `h _Zwî`ê$n _mVm hmWr _m`mê$n JV©{df¡ nS>çm AZoH$ XþI ê$n ~ÝYZH$[a ~ÝY¡ h¡,
{df`ê$n _m§g H$m bmo^r _Ëñ` H$s ZmBª {dH$ënê$nr Omb _| n‹S>o h¡& `h àmUr Xþ~©b ~bX H$s
Ý`mBª Hw$Qw>å~ê$n H$sM _| \§$gm IoX{IÞ hmo` h¡& O¡go ~mo[a`m| go ~§Ü`m Aa A§YHy$n _| nS>çm
CgH$m {ZH$gZm A{V H${R>Z V¡go ñZohê$n \$m§grH$[a ~§Ü`m g§gmê$n A§YHy$n{df¡ n‹S>m, AkmZr
Ord CgH$m {ZH$gZm A[V H${R>Z h¡& H$moB© {ZH$Q> ^ì` {OZdmUrê$n añVoHy§$ Jh¡ Aa lrJwé
{ZH$mgZo dmbo hmo` Vmo {ZH$g¡& Aa A^ì` Ord O¡ZoÝÐr Amkmê$n A{V Xþb©^ AmZÝX H$m
H$maU Om¡ AmË_kmZ Cgo nm`~o g_W© Zmht& {OZamO H$m {ZíM` _mJ© {ZH$Q> ^ì` hr nmd¡ Aa
A^ì` gXm H$_©{ZH$[a H$b§H$s ^E A{V Šboeê$n g§gmaMH«${df¡ ^«_¡ h¡&
ho lo{UH$! `h dMZ lr ^JdmZ gH$b^yfU Ho$dbr Zo H$ho& V~ lram_MÝÐ hmW Omo‹S>
grg {Zdm` H$hVo ^E - ho ^JdmZ²! _¢ H$m¡Z Cnm`H$[a ^d^«_Ugy§ Ny>Qy>§? _¢ gH$b amUr Aa
n¥Ïdr H$m amÁ` V{Odo g_W© hÿ§, naÝVw ^mB© bú_U H$m ñZoh V{Odo g_W© Zmht& ñZoh g_wÐ H$s
Va§J{Z{df¡ Sy>~y§ hÿ§& Amn Y_m}nXoeê$n hñVmdb§~Z H$a H$mT>hþ&
ho H$éUm{ZYmZ! _oar ajm H$ahþ& V~ ^JdmZ H$hVo ^E - ho am_! emoH$ Z H$a, Vy ~bXod
h¡& H$B©EH$ {XZ dmgwXod g{hV BÝÐ H$s Ý`mBª `m n¥Ïdr H$m amÁ` H$a {OZoída H$m d«VY[a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

690 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Ho$dbkmZ nmdoJm& `o Ho$dbr Ho$ dMZ gw{Z lram_MÝÐ hf©H$[a amo_m§{MV ^E, Z`ZH$_b \y${b
JE, dXZH$_b {dH${gV ^`m, na_ Yr`© `wŠV hmoVo ^E& Aa am_Hy§$ Ho$dbr Ho$ _wI go Ma_
earar OmZ gwZ Za Agwa g~ hr àe§gmH$[a A{V àr{V H$aVo ^E&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_Hy§$ Ho$dbr Ho$ _wI Y_© ldU H$aZo dmbm EH$ gm¡ nm±Mdm± nd© g§nyU© ^`m&&105&&
AWmZÝVa {dÚmYa{Z{df¡ loîR> {d^rfU amdU H$m ^mB©, gwÝXa eara H$m YmaH$, am_ H$s
^pŠV hr h¡ Am^yfU OmHo$ gmo XmoD$ H$a Omo{‹S> àUm_H$[a Ho$dbrHy§$ nyN>Vm ^`m, ho Xodm{YXod!
lram_MÝÐ Zo nyd© ^d{df¡ Š`m gwH¥$V {H$`m OmH$[a Eogr _{h_m nmB© Aa BZH$s ñÌr grVm
XÊS>H$ ~ZV¢ H$m¡Z àg§JH$[a amdU ha bo J`m& Y_© AW© H$m_ _moj Mmam| nwéfmW© H$m doÎmm AZoH$
emñÌ H$m nmR>r, H¥$Ë` AH¥$Ë`Hy§$ OmZo, Y_© AY_©Hy§$ {nN>mZo, àYmZJwU gånÞ, gmo H$mhogy§ _moh
Ho$ de hmo` nañÌr H$s A{^bmfmê$n Ap½Z{df¡ nV§J Ho$ ^mdHy§$ àmßV ^`m? Aa bú_U Zo Cgo
g§J«m_{df¡ hË`m& amdU Eogm ~bdmZ {dÚmYa{Z H$m _hoída AZoH$ AX²^wV H$m`©{Z H$m
H$aUhmam H¡$go Eogo _aUHy$§ àmßV ^`m?
V~ Ho$dbr AZoH$ OÝ_ H$s H$Wm {d^rfU Hy§$ H$hVo ^E - ho b§Ho$ída! am_ bú_U XmoZm|
AZoH$^d Ho$ ^mB© h¢ Aa amdU Ho$ Ordgy§ bú_U Ho$ Ord H$m ~hþV ^d go ~¡a h¡ gmo gwZ&
Oå~yÛrn Ho$ ^aVjoÌ{df¡ EH$ ZJa, dhm§ Z`XÎmZm_m d{UH$ AënYZ H$m YZr, CgH$s gwZÝXm
ñÌr, CgHo$ YZXÎmZm_m nwÌ, gmo am_ H$m Ord Aa XÿOm dgwXÎm gmo bú_U H$m Ord, Aa EH$
EH$ `kd{bZm_m {dà dgwXÎm H$m {_Ì gmo Voam Ord& Aa Cg hr ZJa{df¡ EH$ Am¡a d{UH$
gmJaXÎm, {OgHo$ ñÌr aËZà^m, nwÌr JwUdVr gmo grVm H$m Ord, Aa JwUdVr H$m N>moQ>m ^mB©
{OgH$m Zm_ JwUdmZ gmo ^m_§S>b H$m Ord, Aa JwUdVr H$m ê$n, `m¡dZ H$bm H$m§{V
bmdÊ`VmH$[a _pÊS>V gmo {nVm H$m A{^àm` OmZ YZXÎmgy§ ~{hZ H$s gJmB© JwUdmZ Zo H$ar&
Aa Cg hr ZJa _| EH$ _hmYZdmZ d{UH$ lrH$m§V gmo amdU H$m Ord Omo {ZaÝVa JwUdVr Ho$
n[aUdo H$s A{^bmfm amI¡, Aa JwUdVr Ho$ ê$nH$a ham J`m h¡ _Z OmH$m gmo JwUdVr H$m ^mB©
bmo^r YZXÎmHy§$ Aën YZd§V OmZ, lrH$mÝVHy§$ _hmYZd§V XoI naUm`doHy§$ CÚ_r ^`m&
gmo `h d¥Îmm§V `kd{b ~«m÷U Zo dgwXÎm gy§ H$hm& Voao ~‹S>o ^mB© H$s _m§J H$Ý`m H$m ~‹S>m
^mB© lrH$m§VHy§$ YZdmZ OmZ naUm`m Mmh¡ h¡& V~ dgwXÎm `h g_mMma gwZ lrH$m§V Ho$ _m[ado
Hy§$ CÚ_r ^`m, IS²>J n¡Zm` A§Yoar am{Ì {df¡ í`m_ dñÌ n{ha eãXa{hV Yram Yram nJ YaVm
Om` - lrH$m§V Ho$ Ka{df¡ J`m gmo `h AgmdYmZ ~¡R>m hþVm gmo IS²>Jgy§ _maçm& V~ n‹S>Vo n‹S>Vo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 691


lrH$m§V Zo ^r dgwXÎm Hy§$ IS²>J gy§ _maçm gmo XmoD$ _ao gmo qdÜ`mMb Ho$ dZ _| {haU ^E& Aa
ZJa Ho$ XþO©Z bmoH$ hþVo {VÝhm|Zo JwUdVr YZXÎm Hy§$ Z naUm`do XrZr {H$ BgHo$ ^mB© Zo AnamY
H$s`m& XþO©Z bmoH$ {~Zm AnamY H$mon H$a¡§ gmo `h Vmo EH$ ~hmZm nm`m V~ YZXÎm AnZo ^mB©
H$m _aU Aa AnZm An_mZ VWm _m§J H$m Abm^ OmZ _hm XþIr hmo` Ka gy§ {ZH$g {dXoe
J_Z H$aVm ^`m Aa dh H$Ý`m YZXÎm H$s AàmpßVH$[a A{V XþIr ^B© Am¡a ^r {H$grHy§$ Z
naUVr ^B©, Aa H$Ý`m _w{Z{Z H$s qZXm Aa {OZ_mJ© H$s AlÕm {_Ï`mËd Ho$ AZwamJH$[a nmn
CnmO}, H$mb nm` AmV©Ü`mZH$[a _yB© gmo {Og dZ{df¡ XmoZm| _¥J ^E hþVo {Vg dZ{df¡ `h _¥Jr ^B©&
gmo nyd©bo {damoYH$[a Bgr Ho$ AW©V¡§ XmoZm| _¥J nañna b‹S>H$[a _yE, gmo dZ gyH$a ^E& ~hþ[a
hmWr, ^¢gm, ~¡b, dmZa, J¢S>m, ë`mbr, _t‹T>m BË`m{X AZoH$ OÝ_ YaVo ^E& Aa `h dmhr
Om{V H$s {V`ªMZr hmoVr ^B©& gmo `mHo$ {Z{_Îm nañna b‹S>H$a _yE& Ob Ho$ Ord Wb Ho$ Ord
hmo` àmU VOVo ^E&
Aa YZXÎm _mJ© Ho$ IoXH$[a A{V XþIr EH$ {XZ gy`© Ho$ AñV g_` _w{ZZ Ho$ Aml` J`m&
^mobm H$Nw> OmZ¡ Zmht, gmYw{Zgy§ H$hVm ^`m _¢ V¥fmH$[a nr{‹S>V hÿ§ _wPo Ob {nbmdhþ, Vw_
Y_m©Ë_m hmo& V~ _w{Z Vmo Z ~mobo Aa H$moB© {OZY_u _Ywa dMZH$[a Bgo g§Vmof CnOm`H$[a
H$hVm ^`m, ho {_Ì! am{ÌHy§$ A_¥V ^r Z nrdZm, Ob H$s H$hm ~mV {Og g_` Am§I{ZH$a H$Nw
gyP¡ Zmht& gyú_ Ord ÑpîQ> Z n‹S>o Vm g_`, ho dËg! `{X Vy A{V AmVwa ^r hmo` Vmo ^r
ImZnmZ Z H$aZm& am{Ì Amhma{df¡ _m§g H$m Xmof bmJ¡ h¡ Bg{b`o Vy Z H$a OmH$[a ^dgmJa{df¡
Sy>{~`o& `h CnXoe gwZ YZXÎm em§V{MÎm ^`m, epŠV Aën Wr Bg{bE `{V Z hmo` gH$m&
X`mH$[a `wŠV h¡ {MÎm OmH$m gmo AUwd«Vr lmdH$ ^`m, ~hþ[a H$mb nm` g_m{Y_aU H$[a gm¡Y_©
ñdJ©{df¡ ~‹S>r G${Õ H$m YmaH$ Xod ^`m, _wHw$Q> hma ^wO~§Ym{XH$H$[a emo{^V nyd© nwÊ` Ho$ CX`gy§
Xodm§JZm{XH$ gwI ^moJo&
~hþ[a ñdJ©gy§ M`H$[a _hmnwaZm_m ZJa{df¡ _oé Zm_m loîR>r VmH$s Ym[aUr ñÌr Ho$ nX²_é{M
Zm_m nwÌ ^`m& Aa Vmhr ZJa{df¡ amOm N>ÌN>m`, amUr lrXÎmm, JwU{Z H$s _§Oyfm hÿVr& gmo EH$
{XZ goR> H$m nwÌ nX²_é{M AnZo JmoHw$b{df¡ Aíd M‹T>m Am`m gmo EH$ d¥{ÕJ{V ~bXHy§$ H§$R>JV
àmU Xo»`m& V~ Bg gwJÝY dñÌ _mbm Ho$ YmaH$ Zo Vwa§JV¢ CV[a A{V X`mH$[a ~¡b Ho$ H$mZ{df¡
Z_moH$ma _§Ì {X`m& gmo ~bX Zo {MÎm bJm` gwÝ`m, Aa àmU V{O amUr lrXÎmm Ho$ J^©{df¡ Am`
CnÁ`m& amOm N>ÌN>m` Ho$ nwÌ Z Wm gmo nwÌ Ho$ OÝ_{df¡ A{Vh{f©V ^`m, ZJa H$s A{Vemo^m
H$ar, ~hþV Ðì` IaÀ`m, ~‹S>m CËgd H$s`m& dm{XÌm| Ho$ eãXH$[a Xem| {Xem eãXm`_mZ ^Bª&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

692 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


`h ~mbH$ nwÊ`H$_© Ho$ à^mdH$[a nyd© OÝ_ OmZVm ^`m& gmo ~bX Ho$ ^d H$m erV AmVmn
Am{X _hmXþI, Aa _aU g_` Z_moH$ma _§Ì gwÝ`m VmHo$ à^mdH$[a amOHw$_ma ^`m, gmo nyd©
AdñWm `mXH$[a ~mbH$ AdñWm{df¡ hr _hm{ddoH$s hmoVm ^`m&
O~ VéU AdñWm ^B©, V~ EH$ {XZ {dhma H$aVm ~bX Ho$ _aU Ho$ ñWmZH$ J`m, AnZm
nyd© M[aV {MVma `h d¥f^ÜdO Hw$_ma hmWrgy§ CVa nyd©OÝ_ H$s _aU^y{_ XoI Xþ{IV ^`m&
AnZo _aU H$m gwYmaUhmam, Z_moH$ma _§Ì H$m XoZhmam CgHo$ Om{Zdo Ho$ AW© EH$ H¡$bme Ho$
{eIa g_mZ D§$Mm M¡Ë`mb` ~Zm`m& Aa M¡Ë`mb` Ho$ Ûma{df¡ EH$ ~¡b H$s _y{V© {OgHo$ {ZH$Q>
~¡R>m EH$ nwéf Z_moH$ma _§Ì gwZmd¡ h¡, Eogm EH$ {MÌnQ> {bIm` _oë`m Aa CgHo$ g_rn g_PZo
Ho$ _Zwî` _obo& Xe©Z H$[adoHy§$ _oé loîR>r H$m nwÌ nX²_é{M Am`m, gmo XoI A{Vh{f©V ^`m& Aa
^JdmZ H$m Xe©ZH$[a nrN>o Am` ~¡b Ho$ {MÌnQ> H$s Amoa {ZaIH$[a _Z{df¡ {dMma¡ h¡ ~¡bHy§$
Z_moH$ma _§Ì _¢Zo gwZm`m Wm& gmo I‹S>m I‹S>m XoI&¡ Oo nwéf aIdmao Wo {VZ Om` amOHw$_maHy$§ H$hr&
gmo gwZVo hr ~‹S>r G${Õgy§ `wŠV hmWr MT>çm erK« hr AnZo na_ {_Ìgy§ {_bZo Am`m&
hmWrgy§ CV[a {OZ_pÝXa{df¡ J`m ~hþ[a ~m{ha Am`m& nX²_é{MHy§$ ~¡b H$s Amoa {ZhmaVm Xo»`m&
amOHw$_ma Zo loîR>r Ho$ nwÌHy§$ nyN>r Vw_ ~¡b Ho$ {MÌnQ> H$s Amoa H$hm {ZaImo hmo?
V~ nX²_é{M Zo H$hr EH$ _aVo ~¡b H$mo _¢Zo Z_moH$a _§Ì {X`m Wm gmo H$hm CnÁ`m h¡ `h
Om{Zdo H$s BÀN>m h¡& V~ d¥f^ÜdO ~mobo dh _¢ hÿ§& Eogm H$h nm`Z nS>çm, Aa nX²_é{M ñVw{V
H$ar, O¡g¢ Jwé H$mo {eî` H$a¡, Aa H$hVm ^`m - _¢ new _hm A{ddoH$s _¥Ë`w Ho$ H$îQ>H$[a XþIr
Wm gmo Vw_ _oao _hm{_Ì Z_moH$ma_§Ì Ho$ XmVm g_m{Y_aU Ho$ H$maU hmoVo ^E& Vw_ X`mbw na ^d
Ho$ gwYmaUhmao Zo _hm_§Ì _wPo {X`m Cggo _¢ amOHw$_ma ^`m& O¡gm CnH$ma amOm, Xod, _mVm,
ghmoXa, {_Ì, Hw$Qw>å~ H$moB© Z H$a¡ V¡gm Vw_ {H$`m&
Ahmo! Omo Vw_ Z_moH$ma _§Ì {X`m Cg g_mZ nXmW© Ì¡bmoŠ` _| Zmht& VmH$m ~Xbm _¢ Š`m
Xÿ§& Vw_go CG$U Zmht, VWm{n Vw_{df¡ _oar ^pŠV A{YH$ CnOr h¡ Omo Amkm Xodmo gmo H$ê§$& ho
nwéfmoÎm_! Vw_ Amkm XmZH$[a _moHy§$ ^ŠV H$amo& `h gH$b amÁ` bohþ, _¢ Vwåhmam Xmg, `h _oam
eara CgH$[a BÀN>m hmo` gmo godm H$amdmo& `m ^m§{V d¥f^ÜdO Zo H$hr V~ nX²_é{M Ho$ Aa `mHo$
A{V àr{V ~‹T>r& XmoZm| gå`½ÑpîQ> amO{df¡ lmdH$ Ho$ d«V nmbVo ^E& R>m¡a R>m¡a ^JdmZ Ho$ ~‹S>o
~‹S>o M¡Ë`mb` H$amE {VZ_| {OZ q~~ nYamE& `h n¥Ïdr {VZH$[a emo^m`_mZ hmoVr ^B©& ~hþ[a
g_m{Y _aU H$[a d¥fÜdO nwÊ`H$_© Ho$ àgmXH$[a XÿOo ñdJ©{df¡ Xod ^`m, Xodm§JZm{Z Ho$ ZoÌê$n
H$_b {VZHo$ à\w$pëbV H$aZo Hy§$ gy`© g_mZ hmoVm ^`m, Vhm§ _Zdm§{N>V H«$sS>m H$aVm ^`m& Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 693


nX²_é{M goR> ^r g_m{Y_aU H$[a XÿOo hr ñdJ© Xod ^`m& XmoD$ dhm§ na_ {_Ì ^E& dhm§ go
M`H$[a nX²_é{M H$m Ord npíM_ {dXoh{df¡ {dO`mY©{J[a Ohm§ Z§ÚmdV© ZJa dhm§ amOm
ZXrída CgH$s amUr H$ZH$à^m CgHo$ Z`ZmZÝX Zm_m nwÌ ^`m& gmo {dÚmYa{Z Ho$ MH«$nX H$s
gånXm ^moJr ~hþ[a _hm_w{Z H$s AdñWm Y[a {df_ Vn {H$`m& g_m{Y _aUH$[a Mm¡Wo ñdJ© Xod
^`m& dhm§ nwÊ` ê$n ~b Ho$ gwI ê$n \$b _hm _Zmo½` ^moJo&
~hþ[a dhm§ go M`H$[a gw_oé nd©V Ho$ nyd© {Xem H$s Amoa {dXoh, dhm§ jo_nwar ZJar, amOm
{dnwbdmhZ, amUr nX²_mdVr {VZHo$ lrMÝÐ Zm_m nwÌ ^`m& dhm§ ñdJ© g_mZ gwI ^moJo& {VZHo$
nwÊ` Ho$ à^mdgy§ {XZ {XZ amOm H$s d¥{Õ ^B©, AQy>Q> ^§S>ma ^`m, g_wÐm§V n¥Ïdr EH$ J«m_ H$s
Ý`mBª de H$ar& Aa {OgHo$ ñÌr BÝÐmUr g_mZ, gmo BÝÐ H¡$go gwI ^moJo, hOmam§ df© gwIgy§ amÁ`
{H$`m& EH$ {XZ _hmg§K g{hV VrZ JwpßV Ho$ YmaH$ g_m{YJwpßV `moJrída ZJa Ho$ ~m{ha Am`
{damOo& {VZHy§$ CÚmZ{df¡ Am`m OmZ ZJa Ho$ bmoH$ dÝXZmHy§$ Mbo& gmo _hm ñVw{V H$aVo dm{XÌ
dOmdVo hf© go Om` h¢& lrMÝÐ g_rn Ho$ bmoH${ZHy§$ nyN>Vm ^`m `h hf© H$m ZmX O¡gm g_wÐ
JmO¡ V¡gm hmo` h¡ gmo H$m¡Z H$maU h¡? V~ _§{Ì`{Z Zo qH$H$a Xm¡‹S>mE, {ZíM` {H$`m Omo _w{Z AmE
h¢ {VZHo$ Xe©ZHy§$ bmoH$ Om` h¢&
`h g_mMma gwZH$[a amOm \y$bo H$_b g_mZ ^E h¢ ZoÌ OmHo$, Aa eara{df¡ hf©H$[a amo_m§M
hmo` Am`o& amOm g_ñV bmoH$ Aa n[admag{hV _w{Z Ho$ Xe©ZHy§$ J`m, àgÞ h¡ _wI {OZH$m,
Eogo _w{ZamO {VZHy§$ amOm Xo{I àUm_H$[a _hm {dZ`g§`wŠV n¥Ïdr{df¡ ~¡R>m& ^ì`Ord ê$n
H$_b {VZHo$ à\w$pëbV H$[adoHy§$ gy`© g_mZ G${fZmW {VZHo$ Xe©Zgy§ amOmHy§$ A{V Y_©ñZoh
CnÁ`m& do _hm VnmoYa, Y_© emñÌ Ho$ doÎmm, na_ Jå^ra, bmoH${ZHy§$ VÎdkmZ H$m CnXoe XoVo
^E& `{V H$m Y_© Aa lmdH$ H$m Y_©, g§gma g_wÐ H$m VmaUhmam AZoH$ ^oX g§`wŠV H$hçm&
Aa àW_mZw`moJ, H$aUmZw`moJ, MaUmZw`moJ, Ðì`mZw`moJ H$m ñdê$n H$h`m& àW_mZw`moJ H${hE
CÎm_ nwéf{Z H$m H$WZ, Aa H$aUmZw`moJ H${hE VrZ bmoH$ H$m H$WZ, MaUmZw`moJ H${hE _w{Z
lmdH$ H$m Y_©, Aa Ðì`mZw`moJ H${hE fQ>Ðì` gßV VÎd ZdnXmW© n§MmpñVH$m` H$m {ZU©`&
H¡$go h¢ _w{ZamO? dŠVm{Z{df¡ loîR> h¢& Aa AmjonUr H${hE {OZ_mJ© CÚmoVZr, Aa
{djonUr H${hE {_Ï`mËdI§S>Zr, Aa g§d{o JZr H${hE Y_m©Zaw mJr, Aa {Zd}XZr H${hE d¡am½`H$[aUr -
`h Mma àH$ma H$Wm H$hVo ^E& Bg g§gma Agma{df¡ H$_© Ho$ `moJgy§ ^«_Vm Omo `h àmUr gmo
_hmH$îQ> gy§ _moj_mJ©Hy§$ àmßV hmo` h¢& g§gma Ho$ R>mR> {dZmerH$ h¢& O¡gm g§Ü`m g_` H$m dU©,
Aa Ob H$m ~wX~Xm, VWm Ob Ho$ PmJ Aa bha, Aa {~Owar H$m M_ËH$ma, BÝÐ YZwf jU^§Jwa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

694 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


h¢, Agma h¢, Eogm OJV H$m M[aÌ jU^§Jwa OmZZm& `m_¢ gma Zmht& ZaH$ {V`ªMJ{V Vmo
Xþ:Iê$n hr h¢, Aa Xod _Zwî`J{V{df¡ `h àmUr gwI OmZ¡ h¡ gmo gwI Zmht, Xþ:I hr h¡& {Oggo
V¥pßV Zmht gmo hr Xþ:I& Omo _h|Ð ñdJ© Ho$ ^moJ{ZH$[a V¥ßV Zmht ^`m, gmo _Zwî`^d Ho$ VwÀN>
^moJ{ZH$[a H¡$go V¥ßV hmo`?
`h _Zwî`^d ^moJ `mo½` Zmht, d¡am½` `mo½` h¡& H$mhþ EH$ àH$magy§ Xþb©^ _Zwî` Xoh nm`m,
O¡go X[aÐr {ZYmZ nmd¡, gmo {df`ag H$m bmo^r hmo` d¥Wm Imo`, _mohHy§$ àmßV ^`m& O¡go gyIo
BªYZgy§ Ap½ZHy§$ H$hm§ V¥pßV, Aa ZXr{Z Ho$ ObH$[a g_wÐHy§$ H$hm§ V¥pßV? V¡g¡ {df`gwIgy§
OrdZHy§$ V¥pßV Z hmo`& MVwa ^r {df`ê$n _XH$[a _mo{hV ^`m _XVmHy§$ àmßV hmo` h¡& AkmZê$n
{V{_agy§ _§X ^`m h¡ _Z OmH$m gmo, Ob{df¡ Sy>~Vm IoX{IÞ hmo` Ë`m| IoX{IÞ h¢& naÝVw
A{ddoH$s Vmo {df` hr Hy§$ ^bm OmZ¡ h¡& gy`© Vmo {XZHy§$ Vmn CnOmd¡ h¡, Aa H$m_ am{Ì{XZ
AmVmn CnOmd¡& gy`© Ho$ AmVmn {Zdm[ado Ho$ AZoH$ Cnm` h¢, Aa H$m_ Ho$ {Zdm[ado H$m Cnm`
EH$ {ddoH$ hr h¡& OÝ_ Oam _aU H$m Xþ:I g§gma{df¡ ^`§H$a h¡ {OgH$m qMVdZ {H$E H$îQ>
CnOo& `h H$_©O{ZV OJV H$m R>mR> AahQ> Ho$ `§Ì H$s K‹S>r g_mZ h¡, arVm ^a Om` h¡ ^am arVm
hmo` h¡, ZrMbm D$na, D$nabm ZrMo& Aa `h eara XþJ©ÝY h¡, `§Ì g_mZ Mbm`m Mb¡ h¡,
{dZmerH$ h¡, _moh H$_© Ho$ `moJgy§ Ord H$m H$m`mgy§ ñZoh h¡& Ob Ho$ ~wX~wXm g_mZ _Zwî` ^d
Ho$ CnOo gwI Agma Om{Z ~‹S>o Hw$b Ho$ CnOo nwéf {daŠV hmo` {OZamO H$m ^mfm _mJ© A§JrH$ma
H$a| h¢& CËgmhê$n ~IVa n{ha¢ {ZíM`ê$n Vwa§J Ho$ Agdma, Ü`mZê$n IS²>J Ho$ YmaH$, Yra
H$_©ê$n eÌwHy§$ {dZm{e {Zdm©Uê$n ZJa bo` h¡& `h eara {^ÝZ Aa _¢ {^ÝZ, Eogm qMVdZ H$[a
eara H$m ñZoh VO¡ h¡&
ho _Zwî`m|! Y_©Hy§$ H$amo& Y_© g_mZ Am¡a Zmht& Aa Y_©{Z _| _w{Z H$m Y_© loîR> h¡& {OZ
_hm_w{Z`m| Ho$ gwI XþI XmoZm| Vwë` AnZm Aa nam`m Vwë`& Oo amJ Ûof a{hV _hmnwéf h¢ do na_
CËH¥$îQ> ewŠb Ü`mZê$n Ap½Zgy§ H$_©ê$n dZr XþIê$n XþîQ>m| go ^ar ^ñ_ H$a¡ h¢&
`o _w{Z Ho$ dMZ amOm lrMÝÐ gwZ ~moYHy§$ àmßV ^`m& {df`mZw^d gwIV¢ d¡am½` hmo` AnZo
ÜdOH$m§{VZm_m nwÌHy§$ amÁ` Xo` g_m{YJwßV Zm_m _w{Z Ho$ g_rn _w{Z ^`m& {daŠV h¡ _Z
OmH$m, gå`ŠV H$s ^mdZmH$[a VrZm| `moJ _Z dMZ H$m` {VZH$s ewÕVm YaVm g§Vm, nm§M
g{_{V, VrZ JwpßVgy§ _§{S>V, amJÛof gy§ nam§JgwI, aËZÌ`ê$n Am^yfU{Z H$m YmaH$, CÎm_ j_m
Am{X XebjU Y_©H$[a _§{S>V, {OZemgZ H$m AZwamJr, g_ñV A§J nydmªJ H$m nmR>H$,
g_mYmZê$n n§M _hmd«V H$m YmaH$, Ord{Z H$m X`mbw, gßV ^`a{hV, na_Yr`© H$m YmaH$,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 695


~mB©g narfh H$m ghZhmam, dobm Vobm nj _mgm{XH$ AZoH$ Cndmg H$m H$aUhmam, ewÕ Amhma
H$m boZhmam, Ü`mZmÜ``Z _| VËna, {Z_©_Ëd, AVt{Ð`, ^moJ{Z H$s ~m§N>m H$m Ë`mJr, {ZXmZ
~§YZa{hV, _hmem§V, {OZemgZ _| h¡ dmËgë` OmH$m, `{V Ho$ AmMma _| g§K Ho$ AZwJ«h{df¡
VËna, ~mb Ho$ AJ«^mJ Ho$ H$mo{Q> _| ^mJhÿ Zmht h¡ n[aJ«h OmHo$, ñZmZ H$m Ë`mJr, {XJå~a,
g§gma Ho$ à~§YV¡§ a{hV, J«m_ Ho$ dZ{df¡ EH$ am{Ì Aa ZJa Ho$ dZ{df¡ nm§M am{Ì ahZhmam,
{J[a{eIa ZXr Ho$ nw{bZ CÚmZ BË`m{X àeñV ñWmZ{df¡ {Zdmg H$aUhmam, H$m`moËgJ© H$m
YmaH$, XohV¢ hÿ {Z_©_Ëd, {ZíMb, _m¡Zr, n§{S>V, _hmVnñdr BË`m{X JwU{ZH$[a nyU© H$_©
qnOaHy§$ OO©amH$[a H$mb nm` lrMÝÐ_w{Z am_MÝÐ H$m Ord nm§Md| ñdJ© BÝÐ ^`m&
Vhm§ bú_r H$s{V© H$m§{V àVmn H$m YmaH$, Xod{Z H$m My‹S>m_{U, VrZ bmoH${df¡ à{gÕ, na_
G${ÕH$a`wŠV, _hmgwI ^moJVm ^`m& ZÝXZm{XH$ dZ{df¡ gm¡Y_m©{XH$ BÝÐ `mH$s gånXmHy$§ XoI aho h¢&
`mHo$ AdbmoH$Z H$s dm§N>m ah¡& _hmgwÝXa {d_mZ _{U ho__B© _mo{V{Z H$s Pmb[a{Z H$m _pÊS>V,
dm_o§ ~¡R>m {dhma H$a¡& {Xì` ñÌr{Z Ho$ ZoÌm| Hy§$ CËgdñdê$n _hmgwIV¢ H$mb ì`VrV H$aVm ^`m&
lrMÝÐ H$m Ord ~«÷|Ð VmH$s _{h_m, ho {d^rfU! dMZ H$a Z H$hr Om`, Ho$dbkmZJå`
h¡& `h {OZemgZ A_m¡{bH$ na_aËZ Cn_ma{hV Ì¡bmoŠ`{df¡ àH$Q> h¡ VWm{n _y‹T> Z OmZ¡&
lr{OZoÝÐ _wZrÝÐ Aa {OZY_© BZH$s _{h_m OmZH$a hÿ _yI© {_Ï`m A{^_mZH$[a J{d©V ^E,
Y_© go nam§J_wI ah|& Omo AkmZr `m bmoH$ Ho$ gwI{df¡ AZwamJr ^`m h¡, gmo ~mbH$ g_mZ
A{ddoH$s h¡& O¡go ~mbH$ {~Zm g_Po A^ú` H$m ^jU H$a¡ h¡, {dfnmZ H$a¡ h¡ V¡go _y‹T> A`mo½`
H$m AmMaU H$a¡ h¡& Oo {df` Ho$ AZwamJr h¢ gmo AnZm ~wam H$a¡ h¢& Ordm| Ho$ H$_©~ÝY H$s
{d{MÌVm h¡& Bg{bE g~ hr kmZ Ho$ A{YH$mar Zmht& H$B©EH$ _hm^m½` kmZHy§$ nmd¡ h¢, Aa
H$B©EH$ kmZHy§$ nm` Am¡a dñVw H$s dm§N>mH$[a AkmZ XemHy§$ àmßV hmo` h¢& Aa H$B©EH$ _hmqZÚ
Omo `h g§gmar Ord{Z Ho$ _mJ© {VZ_| é{M H$a¡ h¢& do _mJ© _hmXmof Ho$ ^ao h¢ {OZ_| {df` H$fm`
H$s ~hþbVm h¡& {OZemgZgy§ Am¡a H$moB© XþIV¢ Nw>‹S>m`do H$m _mJ© Zmht, VmV¢ ho {d^rfU! Vw_
AmZÝX {MÎm hmo`H$a {OZoída Xod H$m AM©Z H$ahþ&
Bg ^m§{V YZXÎm H$m Ord _Zwî` go Xod, Xod go _Zwî` hmo`H$a Zd_| ^d am_MÝÐ ^`m,
CgH$s {dJV nhbo ^d YZXÎm 1, XÿOo ^d nhbo ñdJ© Xod 2, VrOo ^d nX²_é{M goR> 3, Mm¡Wo
^d XÿOo ñdJ© Xod 4, nm§Md| ^d Z`ZmZÝX amOm 5, N>R>o ^d Mm¡Wo ñdJ© Xod 6, gmVd| ^d
lrMÝÐ 7, AmR>d| ^d nm§Md| ñdJ© 8, Zd_| ^d am_MÝÐ 9, AmJo _moj&
`h Vmo am_ Ho$ ^d H$ho, A~ ho b§Ho$ída! dgwXÎmm{XH$ H$m d¥Îmm§V gwZ - H$_©{Z H$s

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

696 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{d{MÌJ{V, VmHo$ `moJH$[a _¥UmbHw$ÊS> Zm_m ZJa, Vhm§ amOm {dO`goZ, amUr aËZMybm, CgHo$
d«OH§$~wZm_m nwÌ, CgHo$ ho_dVr amUr, CgHo$ e§^w Zm_m nwÌ, n¥Ïdr _| à{gÕ, gmo `h lrH$m§V
H$m Ord amdU hmoZhma gmo n¥Ïdr _| à{gÕ, Aa dgwXÎm H$m Ord amOm H$m nwamo{hV CgH$m Zm_
lr^y{V gmo bú_U hmoZhma, _hm {OZY_u gå`½ÑpîQ>& CgHo$ ñÌr gañdVr CgHo$ doXdVr Zm_m
nwÌr ^B©& gmo JwUdVr H$m Ord grVm hmoZhma JwUdVr Ho$ ^dgy§ nyd© gå`ŠV {~Zm AZoH$ {V`ªM
`mo{Z{df¡ ^«_UH$[a gmYw{Z H$s qZXm Ho$ XmofH$[a J§Jm Ho$ VQ> _aH$a h{WZr ^B©& EH$ {XZ H$sM
_| \§$gr, namYrZ hmo` J`m h¡ eara OmH$m, ZoÌ {Va{_amQ> Aa _§X _§X gm§g bo`, gmo EH$ Va§JdoJ
Zm_m {dÚmYa _hmX`mdmZ, CgZo h{WZr Ho$ H$mZ _| Z_moH$ma _§Ì {X`m& gmo Z_moH$ma _§Ì Ho$
à^mdH$[a _§XH$fm` ^B©& Aa {dÚmYa Zo d«V ^r {XE& gmo {OZY_© Ho$ àgmX go lr^y{V nwamo{hV
Ho$ doXdVr nwÌr ^B©& EH$ {XZ _w{Z AmhmaHy§$ AmE gmo `h h§gZo bJr&
V~ {nVm Zo {Zdmar gmo `h em§V{MÎm hmo` lm{dH$m ^B©& Aa `h H$Ý`m na_ê$ndVr gmo
AZoH$ amOm{Z Ho$ nwÌ `mHo$ n[aUdoHy§$ A{^bmfr ^E& Aa `h amOm {dO`goZ H$m nmoVm e§^w Omo
amdU hmoZhma h¡ gmo {deof AZwamJr ^`m& Aa `h nwamo{hV lr^y{V _hm {OZY_u, gmo CgZo Omo
{_Ï`mÑpîQ> Hw$doa g_mZ YZdmZ hmo` Vmo hÿ _¢ nwÌr Z Xÿ§, `h _oao à{Vkm h¡& V~ e§^w Hw$_ma Zo
am{Ì{df¡ nwamo{hVHy§$ _maçm gmo nwamo{hV {OZY_© Ho$ àgmXV¢ ñdJ©bmoH${df¡ Xod ^`m& Aa
e§^wHw$_ma nmnr doXdVr gmjmV² Xodr g_mZ Cgo Z BÀN>VrHy§$ ~bmËH$ma n[aUdoHy§$ CÚ_r ^`m&
doXdVr Ho$ gd©Wm A{^bmfm Zmht& V~ H$m_H$[a àÁd{bV Bg nmnr Zo Omoamdar H$Ý`mHy§$
AmqbJZH$[a _wIMwå~ _¡WwZ {H$`m& V~ H$Ý`m {daŠV öX`, H$m§no eara OmH$m, Ap½Z H$s
{eIm g_mZ àÁd{bV AnZo erb KmVH$[a Aa {nVm Ho$ KmVH$[a, na_ XþIHy§$ YaVr, bmb
ZoÌ hmo` _hmH$monH$[a H$hVr ^B© - Aao nmnr! V¡Zo _oao {nVmHy§$ _mam, _mo Hw$_margy§ ~bmËH$ma
{df`godZ {H$`m, gmo ZrM! _¢ Voao Zme H$m H$maU hmoD§$Jr& _oam {nVm V¡Zo _mam gmo ~‹S>m AZW©
{H$`m& _¢ {nVm H$m _ZmoaW H$^r ^r Z Cb§Ky§& {_Ï`mÑpîQ> godZgy§ _aU ^bm&
Eogm H$h doXdVr lr^y{V nwamo{hV H$s H$Ý`m h[aH$m§Vm Am{`©H$m Ho$ g_rn Om` Am{`©H$m
Ho$ d«V bo` na_ XþY©a Vn H$aVr ^B©& Ho$ebw§M {H$E, _hmVnH$[a é{Ya _m§g gwIm` {XE& àH$Q>
XrI¡ h¡ ApñW Aa Zgm {OgHo$, VnH$a gwIm` {X`m h¡ Xoh {OgZo, g_m{Y _aUH$[a nm§Md|
ñdJ© JB©& nwÊ` Ho$ CX`H$[a ñdJ© Ho$ gwI ^moJo& Aa e§^y g§gma{df¡ AZr{V Ho$ `moJH$a A{V
qZXZrH$ ^`m& Hw$Qw>å~, godH$ Aa YZ go a{hV ^`m& CÝ_Îm hmo` J`m, Aa {OZY_© nam§J_wI
^`m& gmYw{ZHy§$ XoI h§g¡, qZXm H$a¡, _Ú _m§g ehX H$m Amhmar, nmn{H«$`m{df¡ CÚ_r, Aew^
CX`H$[a ZaH$ {V`ªM{df¡ _hmXþI ^moJVm ^`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 697


AWmZÝVa H$Nw>BH$ nmnH$_© Ho$ Cne_ go Hw$eÜdO Zm_m ~«m÷U, VmHo$ gm{dÌr Zm_m ñÌr
Ho$ à^mgHw§$X Zm_m nwÌ ^`m& gmo Xþb©^ {OZY_© H$m CnXoe nm` {d{MÌ_w{Z Ho$ {ZH$Q> _w{Z ^`m&
H$m_ H«$moY _X _Ëga hao, Amaå^a{hV ^`m, {Z{d©H$ma VnH$[a X`mdmZ, {Zñn¥hr, {OVoÝÐr, nj
_mg Cndmg H$a¡& Ohm§ gy`© AñV hmo Vhm§ eyÝ` dZ{df¡ ~¡R> aho& _ybJwU CÎmaJwU H$m YmaH$,
~mB©g narfh H$m ghZhmam, J«rî_{df¡ {J[a Ho$ {eIa ah¡, dfm© _| d¥j Vbo ~g¡, Aa
erVH$mb{df¡ ZXr gamodar Ho$ ZQ> {Zdmg H$a¡& `m ^m§{V CÎm_ {H«$`mH$a `wŠV lr gå_oX{eIa
H$s dÝXZmHy§$ J`m& dh {Zdm©U joÌ H$ë`mU H$m _pÝXa, OmH$m qMVdZ {H$`o nmn{Z H$m Zme
hmo`& Vhm§ H$ZH$ à^ Zm_m {dÚmYa H$s {d^y{V AmH$me{df¡ XoI _yI© Zo {ZXmZ {H$`m Omo
{OZY_© Ho$ Vn H$m _hmËå` gË` h¡ Vmo Eogr {d^y{V _¢ hÿ§ nmD§$&
`h H$Wm ^JdmZ Ho$dbr Zo {d^rfU Hy§$ H$hr - XoImo Ord{Z H$s _y‹T>Vm, VrZ bmoH$ OmH$m
_mob Zmht, Eogm A_m¡{bH$ Vnê$n aËZ, ^moJê$nr _yR>r gmJ Ho$ AW© ~oÀ`m& H$_© Ho$ à^mdH$[a
OrdZ H$s {dn`©` ~w{Õ hmo` h¡& {ZXmZH$[a Xþ:{IV {df_ VnH$[a dh VrOo ñdJ© Xod ^`m&
Vhm§V¡§ M`H$[a ^moJ{Z{df¡ h¡ {MÎm OmH$m, gmo amOm aËZldm Ho$ amUr Ho$H$gr, VmH$m amdU Zm_
nwÌ ^`m& b§H$m _| _hm{d^y{V nmB©, AZoH$ h¡ AmíM`©H$mar ~mV OmH$s, àVmnr n¥Ïdr _| à{gÕ&
Aa YZXÎm H$m Ord am{Ì^moOZ Ho$ Ë`mJH$[a gwa ZaJ{V Ho$ gwI ^moJ lrMÝÐ amOm hmo`, n§M_
ñdJ© Xe gmJa gwI ^mo{J, ~bXod ^`m& ê$nH$[a ~bH$[a {d^y{VH$[a Om g_mZ OJV{df¡ Am¡a
Xþb©^ h¡& _hm_Zmoha, MÝÐ_mg_mZ CÁÁdb `e H$m YmaH$&
Aa dgwXÎm H$m Ord AZwH«$_ go bú_rê$n bVm Ho$ bnQ>mZo H$m d¥j dgwXod ^`m& VmHo$ ^d
gwZmo - dgwXÎm 1, _¥J 2, gyH$a 3, hñVr 4, _{hf 5, d¥f^ 6, dmZa 7, MrVm 8, ë`mbr 9,
_t‹T>m 10, Aa ObMa, ñWbMa Ho$ AZoH ^d 11, lr^y{V nwamo{hV 12, XodamOm 13, nwZd©gw
{dÚmYa 14, VrOo ñdJ©Xod 15, dmgwXod 16, _oKm 17, Hw$Qw>å~r H$m nwÌ 18, Xod 19, ~{UHy§$
20, ^moJ^y{_ 21, Xod 22, MH«$dVu H$m nwÌ 23 &
~hþ[a H$B©EH$ CÎm_^d Ya nwîH$amÕ© Ho$ {dXoh{df¡ VrWªH$a Aa MH«$dVu Xmo` nX H$m Ymar
hmo` _moj nmdoJm& Aa XemZZ Ho$ ^d lrH$m§V 1, _¥J 2, gyH$a 3, JO 4, _{hf 5, d¥f^ 6,
dmZa 7, MrVm 8, ë`mbr 9, _t‹T>m 10, Aa ObMa ñWbMa Ho$ AZoH$ ^d 11, e§^w 12,
à^mgHw$ÝX 13, VrOo ñdJ© 14, Xe_wI 15, ~mbwH$m 16, Hw$Qw>å~r nwÌ 17, Xod 18, ~{UH$ 19,
^moJ^y{_ 20, Xod 21, MH«$snwÌ 22, ~hþ[a H$B©EH$ CÎm_ ^d Y[a ^aVjoÌ{df¡ {OZamO hmo`
_moj nmdoJm, ~hþ[a OJV Omb{df¡ Zmht&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

698 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa OmZH$s Ho$ ^d JwUdVr 1, _¥Jr 2, eyH$ar 3, h{WZr 4, _{hfr 5, Jmo 6, dmZar 7,
MrVr 8, ë`mbr 9, Jma‹T> 10, ObMa ñWbMa Ho$ AZoH$ ^d 11, {MVmoËgdm 12, nwamo{hV H$s
nwÌr doXdVr 13, nm§Md| ñdJ© Xodr A_¥VdVr 14, ~bXod H$s nQ>amUr 15, gmobhd| ñdJ© àVoÝÐ
16, MH«$dVu 17, Ahq_Ð 18, amdU H$m Ord VrWªH$a hmo`Jm, VmHo$ àW_ JUYa Xod hmo`
_moj àmßV hmo`Jm&
^JdmZ gH$b^yfU {d^yfUgy§ H$h¡ h§¡ - lrH$m§V H$m Ord H$B©EH$ ^d _| e§^w à^mgHw$ÝX
hmo` AZwH«$_gy§ amdU ^`m, OmZo AÕ© ^aVjoÌ _| gH$b n¥Ïdr de H$ar, EH$ A§Jwb {gdm` Z
ahr& Aa JwUdVr H$m Ord lr^y{V H$s nwÌr hmo` AZwH«$_H$[a grVm ^B©, amOm OZH$ H$s nwÌr,
lram_MÝÐ H$s nQ>amUr {dZ`dVr, erbdVr, n{Vd«Vm{Z _| AJ«ga ^B©& O¡g¢ BÝÐ Ho$ eMr,
MÝÐ Ho$ amo{hUr, a{d Ho$ aoUm, MH«$dVu Ho$ gw^Ðm, V¡g¢ am_ Ho$ grVm, gwÝXa h¡ MoîQ>m OmH$s& Aa
Omo JwUdVr H$m ^mB© JwUdmZ gmo ^m_ÊS>b ^`m& lram_ H$m {_Ì OZH$ amOm H$s amUr {dXohm
Ho$ J^©{df¡ `wJb ~mbH$ ^E, ^m_ÊS>b ^mB© grVm ~{hZ, XmoZm| _hm _Zmoha& Aa `kd{b
~«m÷U H$m Ord {d^rfU ^`m Aa ~¡b H$m Ord Omo Z_moH$ma _§Ì Ho$ à^mdV¢ ñdJ©J{V ZaJ{V
Ho$ gwI ^moJo `h gwJ«rd H${nÜdO ^`m& ^m_ÊS>b, gwJ«rd Aa Vy nyd©^d H$s àr{VH$a VWm nwÊ`
Ho$ à^mdH$[a _hm nwÊ`m{YH$mar lram_ VmHo$ AZwamJr ^E&
`h H$Wm gwZ {d^rfU ~m{b Ho$ ^d nyN>Vm ^`m gmo Ho$dbr H$h¡ h¢ - ho {d^rfU! Vy gwZ!
amJ Ûofm{X XþI{Z Ho$ g_yhH$[a ^am `h g§gma gmJa MVwJ©{V_B©, Vm{df¡ d¥ÝXmdZ{df¡ EH$
H$mboam _¥J, gmo gmYw ñdmÜ`m` H$aVo hþVo {VZH$m eãX A§VH$mb _| gwZH$[a EoamdV joÌ{df¡ {XV
Zm_m ZJa Vhm§ {d{hV Zm_m _Zwî`, gå`½ÑpîQ> gwÝXa MoîQ>m H$m YmaH$, VmH$s ñÌr {ed_{V,
VmHo$ _oKXÎm Zm_m nwÌ ^`m& gmo {OZ nyOm{df¡ CÚ_r, ^JdmZ H$m ^ŠV, AUwd«VYmaH$,
g_m{Y_aUH$[a XÿOo ñdJ© Xod ^`m& dhm§ go M`H$[a Oå~yÛrn{df¡ nyd© {dXoh, {dO`mdVrnwar,
VmHo$ g_rn _hm CËgmh H$m ^açm EH$ _ÎmH$mo{H$bm Zm_m J«m_, VmH$m ñdm_r H$m§{VemoH$, VmH$s
ñÌr aËZm§{JZr, VmHo$ ñd`§à^ Zm_m nwÌ ^`m, _hmgwÝXa, OmHy§$ ew^ AmMma ^md¡& gmo
{OZY_©{df¡ {ZnwU g§`VZm_m _w{Z hmo` hOmam| df© {d{Ynyd©H$ ~hþV ^m§{V Ho$ _hmVn {H$E&
{Z_©b h¡ _Z OmH$m gmo Vn Ho$ à^mdH$[a AZoH$ G${Õ CnOr, VWm{n A{V {ZJ©d© g§`moJ
g§~§Y{df¡ __VmHy§$ V{O, Cne_loUr Yma ewŠbÜ`mZ Ho$ n{hbo nm`o Ho$ à^mdV¢ gdm©W©{g{Õ
J`m, gmo V¢Vrg gmJa Ahq_Ð nX Ho$ gwI ^mo{J amOm gy`©aO VmHo$ ~m{b Zm_m nwÌ ^`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 699


{dÚmYa{Z H$m A{Yn{V {H$hH$ÝYnwa H$m YZr, {OgH$m ^mB© gwJ«rd gmo _hm JwUdmZ& gmo
O~ amdU M‹T> Am`m V~ OrdX`m Ho$ AW© ~mbr Zo `wÕ Z {H$`m, gwJ«rd Hy§$ amÁ` Xo` {XJå~a
^`m& gmo O~ H¡$bme{df¡ {VîR>o Wm Aa amdU Am` {ZH$ñ`m& H«$moYH$[a H¡$bme Ho$ CR>m`do Hy§$
CÚ_r ^`m, gmo ~mbr _w{Z M¡Ë`mb` H$s ^pŠVgy§ T>rbm gmo A§JwîR>o Xmã`m, gmo amdU X~Zo
bJm& V~ amUr Zo gmYw H$s ñVw{V H$ar A^`XmZ {Xdm`m& amdU AnZo ñWmZH$ J`m& Aa~mbr
_hm_w{Z Jwé Ho$ {ZH$Q> àm`píMVZm_m Vn bo` Xmof {ZamH$aUH$[a jnH$loUr M‹T> H$_© X½Y {H$E,
bmoH$ Ho$ {eIa {gÕjoÌ h¢ dhm§ JE, Ord H$m {ZO ñd^md àmßV ^`m&
Aa dgwXÎm Ho$ Aa lrH$m§V Ho$ JwUdVr Ho$ H$maU _hm~¡a CnÁ`m Wm gmo AZoH$ ^d{df¡ XmoD$
nañna b‹S> b‹S> _ydo& Aa JwU_Vrgy§ VWm doXdVrgy§ amdU Ho$ Ord Ho$ A{^bmfm CnOr hþVr,
Cg H$maUH$[a amdU Zo grVm har& Aa doXdVr H$m {nVm lr^y{V gå`½ÑpîQ> CÎm_ ~«m÷U gmo
doXdVr Ho$ AW© eÌw Zo hVm, gmo ñdJ© Om` dhm§ go M`H$a à{VpîR>V Zm_ ZJa{df¡ nwZd©gw Zm_
{dÚmYa ^`m& gmo {ZXmZ g{hV VnH$a VrO ñdJ© Om` am_ H$m bKw ^«mVm _hmñZohd§V bú_U
^`m& `h nyd©bo ~¡a Ho$ `moJgy§ amdUHy§$ _maçm& Aa doXdVrgy§ eå^w Zo {dn`©` H$ar VmV¢ grVm
amdU Ho$ Zme H$m H$maU ^B©, Omo OmHy§$ hV¡ gmo VmH$[a hË`m Om`& VrZ IÊS> H$s bú_r gmoB©
^B© am{Ì, VmH$m MÝÐ_m amdU, Vm{h hVH$[a bú_U gmJam§V n¥Ïdr H$m A{Yn{V ^`m&
amdU-gm eyadra namH«$_r `m ^m§{V _maçm Om` `h H$_©{Z H$m Xmof h¡& Xþ~©b go g~b
hmo`, g~b go Xþ~©b hmo`, KmVH$ h¡ gmo hVm Om` Aa hVm hmo` gmo KmVH$ hmo` Om`& g§gma
Ho$ Ord{Z H$s `hr J{V h¡& H$_© H$s MoîQ>mH$[a H$^r ñdJ© Ho$ gwI nmd¡, H$^r ZaH$ Ho$ XþI nmd¢&
Aa O¡go H$mhÿ _hmñdmXê$n na_ AÞ{df¡ {df {_bm` Xÿ{fV H$a¡ V¡go _y‹T> Ord CJ« VnHy§$
^moJ{dbmg H$[a Xÿ{fV H$a¡ h¡& O¡go H$moB© H$ënd¥jHy§$ H$m{Q>> H$moXÿ§ H$s ~m‹T> H$a¡, Aa {df Ho$ d¥jHy§$
A_¥V agH$[a gtMo Aa ^ñ_ Ho$ {Z{_Îm aËZ{Z H$s am{eHy§$ Obmd¡, Aa H$mo`b{Z Ho$ {Z{_Îm
_b`m{J[a MÝXZHy§$ X½Y H$a¡, V¡g¡ {ZXmZ ~§Y H$a VnHy§$ `h AkmZr Xÿ{fV H$a¡&
`m g§gma{df¡ g~ Xmof H$s ImZ ñÌr h¡& VmHo$ AW© H$hm Hw$H$_© AkmZr Z H$a¡? Omo `m
OrdZV¢ H$_© CnmO£ h¢ gmo Adí` \$b Xo` h¢, H$moD$ AÝ`Wm H$[ado g_W© Zmht& Oo Y_©{df¡
àr{V H$a¢ ~hþ[a AY_© CnmO} do Hw$J{VHy§$ àmßV hmo` h¢& {VZH$s ^yb H$hm H${hE? Oo gmYw
hmo`H$a _X_Ëga Ya¡ h¡ {VZHy§$ CJ« VnH$[a _wpŠV Zmht& Aa OmHo$ em§{V ^md Zmht g§`_ Zmht,
Vn Zmht, Cgo XþO©Z {_Ï`mÑpîQ> Ho$ g§gma gmJa Ho$ {Vado H$m Cnm` H$hm? Aa O¡go Agamb
ndZH$[a _XmoÝ_Îm JO|Ð C‹S>o Vmo gwgm Ho$ C{‹S>do H$m H$hm AmíM`©? V¡g¢ g§gma H$s PyR>r _m`m{df¡

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

700 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


MH«$dË`m©{XH$ ~‹S>o nwéf ^yb| Vmo N>moQ>o _Zwî`{Z H$s H$hm ~mV? `m OJV {df¡ na_ Xþ:I H$m
H$maU d¡a^md h¡ gmo {ddoH$s Z H$a¡, AmË_H$ë`mU H$s ^mdZm {OZHo$ nmn H$s H$aUhmar dmUr
H$Xm{n Z ~mobo& JwUdVr Ho$ ^d{df¡ _w{Z H$m AndmX {H$`m Wm Aa doXdVr Ho$ ^d _| EH$
_§S>bH$mZm_m J«m_ dhm§ gwXe©ZZZm_m _w{Z dZ _| Am`o& bmoH$ d§XZm H$a nrN>o JE, Aa _w{Z H$s
~{hZ gwXe©Zm Zm_m Am{`©H$m gmo _w{Z Ho$ {ZH$Q> ~¡R>r Y_© ldU H$a¡ Wr& gmo doXdVr Zo XoIH$a
J«m_ Ho$ bmoH${ZHo$ {ZH$Q> _w{Z H$s qZXm H$ar {H$ _¢ _w{ZHy§$ AHo$br ñÌr Ho$ g_rn ~¡R>m Xo»`m&
V~ H$B©EH${Z Zo ~mV _mZr, Aa H$B©EH$ ~w{Õd§V{Z Zo Z _mZr, naÝVw J«m_ _| _w{Z H$m
AndmX ^`m& V~ _w{Z Zo {Z`_ {H$`m {H$ `h PyR>m AndmX Xÿa hmo` Vmo AmhmaHy§$ CVaZm
AÝ`Wm Zmht& V~ ZJa Ho$ XodVm Zo doXdVr Ho$ _wIH$[a g_ñV J«m_ Ho$ bmoH${ZHy§$ H$hmB© {H$
_¢ PyR>m AndmX {H$`m& `h ~{hZ ^mB© h¢, Aa _w{Z Ho$ {ZH$Q> Om` doXdVr Zo j_m H$amB© {H$
ho à^mo! _¢ nm{nZr Zo {_Ï`mdMZ H$ho gmo j_m H$ahþ& `m ^m§{V _w{Z H$s qZXmH$[a grVm H$m PyR>m
AndmX ^`m, Aa _w{Zgy§ j_m H$amB©, CgH$[a AndmX Xÿa ^`m&
VmV¢ Oo {OZ_mJu h¢ do H$^r ^r naqZXm Z H$a¢& {H$gr _| gm§Mm Xmof h¡ Vm¡hÿ kmZr Z H$h¢&
Aa H$moD$ H$hVm hmo` Vm{h _Z¡ H$a¢& gd©Wm àH$ma nam`m Xmof T>mH¢$& Oo H$moB© naqZXm H$a¡ h¢ gmo
AZÝVH$mb g§gma dZ{df¡ XþI ^moJd¡ h¢& gå`H²$Xe©Z ê$n Omo aËZ VmH$m ~‹S>m JwU `hr h¡ Omo
nam`m AdJwU gd©Wm T>mHo$& Omo gm§Mm ^r Xmof nam`m H$h¡ gmo AnamYr h¢& Aa Omo AkmZgy§
_Ëga ^md go nam`m PyR>m Xmof àH$me¡ Cg g_mZ Am¡a nmnr Zht& AnZo Xmof Jwé Ho$ {ZH$Q>
àH$meZo Aa namE Xmof gd©Wm T>mH$Zo& Omo namB© {ZÝXm H$a¢ gmo {OZ_mJ© go nam§J_wI h¢&
`h Ho$dbr Ho$ na_ AX²^wV dMZ gwZH$[a gwa Agwa Za g~ hr AmZÝXHy§$ àmßV ^E& d¡a
^md Ho$ Xmof gwZ g~ g^m Ho$ bmoJ _hmXþI Ho$ ^`H$[a H$ånm`_mZ ^E& _w{Z Vmo gd© Ord{Zgy§
{Zd©¡a h¡ A{YH$ ewÕ ^md YmaVo ^E& Aa MVw{Z©H$m` Ho$ gd© hr Xod j_mHy§$ àmßV hmo` d¡a^md
VOVo ^E& Aa AZoH$ amOm à{V~Õ hmo` em§{V^md Yma, Jd© H$m ^ma V{O _w{Z Aa lmdH$
^E& Aa Oo {_Ï`mdmXr Wo dh hÿ gå`ŠVHy§$ àmßV ^E& g~ hr H$_©{Z H$s {d{MÌVm OmZ
{Zídmg ZmIVo ^E& {YŠH$ma `m OJV² H$s _m`mHy§$, `m ^m§{V g~ hr H$hVo ^E& Aa hmW Omo‹S>
grg {Zdm` Ho$dbrHy§$ àUm_ H$[a gwa Agwa _Zwî` {d^rfU H$s àe§gm H$aVo ^E Omo {Vhmao
Aml`gy§ h_Zo Ho$dbr Ho$ _wI CÎm_ nwéf{Z Ho$ M[aÌ gwZo& Vw_ YÝ` hmo&
~hþ[a XodoÝÐ, ZaoÝÐ, ZmJoÝÐ g~ hr AmZÝX Ho$ ^ao AnZo n[admadJ© g{hV gd©k Xod H$s
ñVw{V H$aVo ^E& ho ^JdmZ nwéfmoÎm_! `h Ì¡bmoŠ` gH$b Vw_H$[a emo^¡ h¡& VmV¢ {Vhmam

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 701


gH$b^yfU Zm_ gË`mW© h¡& {Vhmar Ho$dbXe©Z Ho$dbkmZ_B© {ZO {d^y{V gd© OJV H$s
{d^y{VHy§$ OrVH$[a emo^¡ h¡& `h AZÝV MVwîQ>` bú_r gd© bmoH$ H$m {VbH$ h¡& `h OJV Ho$
Ord AZm{XH$mb Ho$ H$_©de hmo` aho h¢, _hmXþI Ho$ gmJa _| n‹S>o h¢, Vw_ XrZ{Z Ho$ ZmW
XrZ~ÝYw H$éUm{ZYmZ Ord{ZHy§$ {OZamOnX Xohþ& ho Ho$d{bZ²! h_ ^d dZ Ho$ _¥J, OÝ_ Oam
_aU amoJ emoH$ {d`moJ ì`m{Y AZoH$ àH$ma Ho$ XþI ^moŠVm, Aew^ H$_©ê$n Omb {df¡ n‹S>o h¢
VmV¢ Ny>Q>Zm A{V H${R>Z h¡, gmo Vw_ hr Nw>S>m`do g_W© hmo& h_Hy§$ {ZO ~moY Xodhþ OmH$[a H$_©
H$m j` hmo`&
ho ZmW! `h {df`, dmgZmê$n JhZ dZ, Vm_| h_ {ZOnwar H$m _mJ© ^yb aho h¢, gmo Vw_
OJV Ho$ XrnH$ h_ Hy§$ {ednwar H$m n§W XagmAmo& Aa Oo AmË_~moYê$n em§V ag Ho$ {VgmE
{VZHy§$ Vw_ V¥fm Ho$ haUhmao _hmgamoda hmo, Aa H$_© ^_©ê$n dZ Ho$ ^ñ_ H$[adoHy§$ gmjmV²
XmdmZb ê$n hmo, Aa Oo {dH$ënOmb ZmZm àH$ma Ho$ VoB© ^E ~a\$ VmH$[a H$ånm`_mZ OJV²
Ho$ Ord {VZH$s erV ì`Wm h[adoHy§$ Vw_ gmjmV² gy`© hmo& ho gd}ída ! gd© ^yVoída! {OZoída!
{Vhmar ñVw{V H$[adoHy§$ Mma kmZ Ho$ YmaH$ JUYaXod hÿ§ g_W© Zmht Vmo Am¡a H$m¡Z? ho à^mo! Vw_Hy§$
h_ ~maå~ma Z_ñH$ma H$a¢ h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_ bú_U {d^rfU gwJ«rd grVm ^m_ÊS>b Ho$ nyd©^d dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡
N>hdm± nd© g§nyU© ^`m&&106&&
AWmZÝVa Ho$dbr Ho$ dMZ gwZH$a g§gma ^«_U H$m Omo _hm Xþ:I VmH$[a IoX{IÞ hmo`
{OZXrjm H$s h¡ A{^bmfm OmHo$, Eogm am_ H$m goZmn{V H¥$Vm§VdH«$ am_gy§ H$hVm ^`m - ho Xod!
_¢ `m g§gma Agma{df¡ AZm{XH$H$mb H$m {_Ï`m _mJ©H$a ^«_Vm hþdm Xþ:{IV ^`m& A~ _oao
_w{Zd«V Ym[ado H$s BÀN>m h¡&
V~ lram_ H$hVo ^E - {OZXrjm A{V XþY©a h¡, Vy OJV H$m ñZoh V{O H¡$go YmaoJm?
_hmVrd« erV CîU Am{X ~mB©g narfh H¡$go ghoJm? Aa XþO©Z OZ{Z Ho$ XþîQ> dMZ H§$Q>H$ Vwë`
H¡$g¡ ghoJm? Aa A~ VH$ V¡Z¢ H$^r ^r XþI gho Zmht, H$_b H$s H${U©H$m g_mZ eara Voam
gmo H¡$g¢ {df_^y{_ Ho$ XþI ghoJm? JhZ dZ{df¡ H¡$g¢ am{Ì nyar H$aoJm? Aa àH$Q> ÑpîQ> n‹S>o h¢
eara Ho$ hmS> Aa ZgmOmb Ohm§, Eogo CJ«Vn H¡$g¢ H$aoJm? Aa nj _mg Cndmg, Xmof Q>mb
naKa Zrag ^moOZ H¡$g¢ H$aoJm? Vy _hm VoOñdr, eÌwAm| H$s goZm Ho$ eãX Z g{h gH¡$, gmo H¡$g¢
ZrM bmoH${Z Ho$ {H$E CngJ© ghoJm?

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

702 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ H¥$Îmm§VdH«$ ~mobm - ho Xod! O~ _¢ {Vhmao ñZohê$n A_¥VHy§$ hr VOdoHy§$ g_W© ^`m Vmo
_wPo H$hm {df_ h¡& O~ VH$ _¥Ë`wê$n dO«H$[a `h Xohê$n ñV§^ Z {MJ¡ Vm n{hbo _¢ _hmXþ:Iê$n
`h ^d~Z A§YH$ma_B© dmggy§ {ZH$ñ`m Mmhÿ§ hÿ§& Omo ~bVo Ka _| go {ZH$g¡ Cgo X`mdmZ Z amoH¡$&
`h g§gma Agma _hmqZÚ h¡, Bgo VOH$[a AmË_{hV H$ê§$& Adí` BîQ> H$m {d`moJ hmo`Jm `m
eara Ho$ `moJH$[a gd© XþI h¢ gmo h_mao eara ~hþ[a CX` Z Amd¡ `m Cnm`{df¡ ~w{Õ CÚ_r ^B©
h¡& `o dMZ H¥$Vm§VdH«$ Ho$ gwZ lram_ Ho$ Am§gy AmE Aa ZrR>o ZrR>o _mohHy§$ Xm{~ H$hVo ^E - _oar-
gr {d^y{VHy§$ VO Vy Vn Ho$ gÝ_wI ^`m h¡ gmo YÝ` h¡& Omo H$Xm{MV² `m OÝ_{df¡ _moj Z hmo`
Aa Xod hmo` Vmo g§H$Q>{df¡ Am` _mo{h g§~mo{Y`mo& ho {_Ì! Omo Vy _oam CnH$ma OmZ¡ h¡ Vmo XodJ{V
_| {dñ_aU _V H$[a`mo&
V~ H¥$Vm§VdH«$ Zo Z_ñH$ma H$a H$hr - ho Xod! Omo Amn Amkm H$amoJo gmo hr hmo`Jm& Eogm
H$h gd© Am^yfU CVmao Aa gH$b^yfU Ho$dbrHy§$ àUm_H$[a A§Va ~m{ha n[aJ«h VOo&
H¥$Vm§VdH«$ Wm gmo gm¡å`dH«$ hmo` J`m& gwÝXa h¡ MoîQ>m OmH$s, BgH$mo Am{X Xo AZoH$ _hmamOm
d¡amJr ^E& CnOr h¡ {OZY_© H$s é{M {OZHo$ {ZJ«ªWd«V YmaVo ^E& Aa H$B©EH$ lmdH$ d«VHy§$
àmßV ^E, Aa H$B©EH$ gå`ŠVHy§$ YmaVo ^E& dh g^m, h{f©V hmo` aËZÌ` Am^yfUH$[a emo{^V
^B©& g_ñV gwa Agwa Za gH$b^yfU ñdm_rHy§$ Z_ñH$maH$[a AnZo AnZo ñWmZH$ JE& Aa
H$_bg_mZ h¢ ZoÌ {OZHo$, Eogo lram_ gH$b^yfU ñdm_rHy§$ Aa g_ñV gmYw{ZHy§$ àUm_H$[a
_hm{dZ`ê$nr grVm Ho$ g_rn AmE&
H¡$gr h¡ grVm? _hm{Z_©b VnH$[a VoO Yao& O¡gr K¥V H$s Amhÿ{VH$[a Ap½Z H$s {eIm
àÁd{bV hmo` V¡gr nmnm| Ho$ ^ñ_ H$[adoHy§$ gmjmV² Ap½Zê$n {VîR>r h¡& Am{`©H$m{Z Ho$ _Ü`
{VîR>Vr XoIr, X¡Xrß`_mZ h¡ {H$aU{Z H$m g_yh OmHo$, _mZm| Anyd© MÝÐH$m§{V Vmam{Z Ho$ _Ü`
{VîR>r h¡, Am{`©H$m{Z Ho$ d«V Yao& AË`ÝV {ZíMb h¡& VOo h¡§ Am^yfU OmZo, VWm{n lr h[a
Y¥{V H$s{V© ~w{Õ bú_r bÁOm BZH$s {eamo_{U gmoh¡ h¡& ídoV dñÌHy§$ Yao H¡$gr gmoh¡ h¡? _mZm|
_§X ndZH$a Mbm`_mZ h¡ \o$Z H${hE PmJ OmHo$$, Eogr n{dÌ ZXr hr h¡, Aa _mZm| {Z_©b eaX
nyZm| H$s Mm§XZr g_mZ emo^mHy§$ Yao g_ñV Am{`©H$mê$n Hw$_wX{Z`m|Hy§$ à\w$pëbV H$aUhmar ^mg¡
h¡& _hm d¡am½`Hy§$ Ya¡ _y{V©d§Vr {OZemgZ H$s XodVm hr h¢&
gmo Eogr grVmHy§$ XoI AmíM`©Hy§$ àmßV ^`m h¡ _Z {OZH$m, Eogo lram_ H$ënd¥j g_mZ jU
EH$ {ZíMb hmo` ah¡& pñWa h¢ ZoÌ ^¥Hw${Q> {OZH$s, O¡go eaX H$s _oK_mbm Ho$ g_rn H§$MZ{J[a
gm¡h¡ V¡go lram_ Am{`©H$m{Z Ho$ g_rn ^mgVo ^E& lram_ {MÎm{df¡ qMVdVo h¢ `h gmjmV²

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 703


MÝÐ{H$aU ^ì`OZ Hw$_wXZrHy§$ à\w$pëbV H$aUhmar gmoh¡ h¡& ~‹S>m AmíM`© h¡ `h H$m`a ñd^md
_oK Ho$ eãX go S>aVr gmo A~ _hm VnpñdZr ^`§H$a dZ{df¡ H¡$go ^`Hy§$ Z àmßV hmo`Jr? {ZVå~
hr Ho$ ^magy§ Ambñ`ê$n J_Z H$aUhmar _hm H$mo_beara Vngy§ {dbm` Om`Jr& H$hm§ `h
H$mo_b eara, Aa H$hm§ `h XþY©a {OZamO H$m Vn? gmo A{V H${R>Z h¡& Omo Xmh ~‹S>o ~‹S>o d¥j{ZHy§$
Xmho, VmH$[a H$_{bZr H$s H$hm ~mV? `h gXm _Zdm§{N>V _Zmoha Amhma H$s H$aUhmar, A~
H¡$g¢ `Wmbm^ {^jmH$[a H$mbjon H$aoJr?
`h nwÊ`m{YH$maUr am{Ì{df¡ ñdJ© Ho$ {d_mZ g_mZ gwÝXa _{hb _| _Zmoha goO na nm¡‹T>Vr,
Aa ~rU ~m§gwar _¥X§Jm{X _§Jb eãXH$[a {ZÐm boVr, gmo A~ ^`§H$a dZ{df¡ H¡$go am{Ì nyU©
H$a¡Jr? dZ Vmo S>m^ H$s VrúU A{U`m| H$a {df_ Aa qgh ì`mK«m{XH$ Ho$ eãXH$[a S>amdZm&
XoIhþ _oar ^yb Om¡ _y‹T> bmoH${Z Ho$ AndmXgy§ _¢ _hmgVr n{Vd«Vm erbdVr gwÝXar _Ywa ^m{fUr
Ka go {ZH$mgr& `m ^m§{V qMVm Ho$ ^maH$[a nr{‹S>V lram_ ndZ H$[a H$ånm`_mZ H$_b g_mZ
H$ånm`_mZ hmoVo ^E& {\$a Ho$dbr Ho$ dMZ {MVma Yr`© Y[a, Am§gy nm|{N>, emoH$a{hV hmo` _hm
{dZ`H$[a grVmHy§$ Z_ñH$ma {H$`m& bú_U ^r gm¡å` h¡ {MÎm OmH$m, hmW Omo{‹S> Z_ñH$maH$[a
am_ g{hV ñVw{V H$aVm ^`m&
ho ^JdVr! YÝ`, Vy gVr d§XZrH$ h¡, gwÝXa h¡ MoîQ>m OmH$s& O¡go Yam gw_oé Hy§$ Yma¢ V¡g¢
Vy {OZamO H$m Y_© Yma¡ h¡& V¡Zo {OZdMZê$n A_¥V nr`m CgH$[a ^damoJ {ZdmaoJr, gå`ŠV
kmZê$n OhmOH$[a g§gma g_wÐHy§$ {Va¡Jr& Oo n{Vd«Vm {Z_©b{MÎm H$s YaUhmar h¡§ {VZH$s `hr
J{V h¡ - AnZr AmË_m gwYma|, Aa XmoD$ bmoH$ Aa XmoD$ Hw$b gwYma¢& n{dÌ {MÎmH$[a Eogr
{H«$`m AmXar& ho CÎm_ {Z`_ H$s YaUhmar! h_ Omo H$moB© AnamY {H$`m hmo` gmo j_m H$[a`mo&
g§gmar Ord{Z Ho$ ^md A{ddoH$ê$n hmo` h¢ gmo Vy {OZ_mJ©{df¡ àdaVr g§gma H$s _m`m A{ZË`
OmZr, Aa na_ AmZÝXê$n `h Xem Ord{ZHy§$ Xþb©^ h¡& `m ^m§{V XmoD$ ^mB© OmZH$s H$s
ñVw{VH$[a bd A§Hw$eHy§$ AmJo Ya|& AZoH$ {dÚmYa _hrnmb {VZg{hV A`moÜ`m _| àdoe H$aVo
^E, O¡go Xod{Zg{hV BÝÐ A_amdVr _| àdoe H$a¡& Aa g_ñV amUr ZmZm àH$ma Ho$ dmhZ{Z n[a
M‹T>r n[adma g{hV ZJa _| àdoe H$aVr ^B©& gmo am_Hy§$ ZJa _| àdoe H$aVm Xo{I _pÝXa D$na
~¡R>r§ ñÌr nañna dmVm© H$a¡ h¢& `h lram_MÝÐ _hm eyadra, ewÕ h¡ A§V:H$aU {OZH$m, _hm
{ddoH$s, _y‹T> bmoH${Z Ho$ AndmXgy§ Eogr n{Vd«Vm Zmar ImoB©& V~ H$B©`H$ H$hVr ^B© Oo {Z_©b
Hw$b Ho$ OÝ_ eyadra jÌr h¢ {VZH$s `hr ar{V h¡§ - {H$gr àH$ma Hw$bHy§$ H$b§H$ Z bJmd¢&
bmoH${Z Ho$ g§Xoh Xÿa H$[ado {Z{_Îm am_ Zo CgHy§$ {Xì` XB©& dh {Z_©b AmË_m {Xì` _| gm§Mr
hmo` bmoH${ZHo$ g§Xoh _o{Q> {OZXrjm YmaVr ^B©&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

704 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa H$moB© H$h¡ - ho gIr! OmZH$s {~Zm am_ H¡$go XrI¡ h¢, O¡go {~Zm Mm§XZr Mm§X, Aa
XrpßV {~Zm gy`©& V~ H$moB© H$hVr ^B© `h Amn hr _hm H$m§{VYmar h§¡ BZH$s H$m§{V namYrZ Zmht&
Aa H$moB© H$hVr ^B© grVm H$m dO«{MÎm h¡ Omo Eogo nwéfmoÎm_ n{VHy§$ N>mo{‹S> {OZXrjm Ymar& V~
H$moB© H$hVr ^B©, YÝ` h¡ grVm Omo AZW©ê$n J¥hdmgHy§$ V{O AmË_H$ë`mU {H$`m& Aa H$moB©
H$hVr ^B© Eogo gwHw$_ma XmoD$ Hw$_ma _hmYra bd A§Hw$e H¡$go VOo JE? ñÌr H$m ào_ n{V gy§ Ny>Q>¡,
naÝVw AnZo OmE nwÌ{Zgy§ Z Ny>Q>¡& V~ H$moB© H$hVr ^B© `o XmoD$ nwÌ na_ àVmnr h¢ BZH$m _mVm
Š`m H$a¡Jr? BZH$m ghmB© nwÊ` hr h¡& Aa g~ hr Ord AnZo AnZo H$_© Ho$ AmYrZ h¢& `m ^m§{V
ZJa H$s Zmar dMZmbmn H$a¡ h¢& OmZH$s H$s H$Wm H$m¡ZHy§$ AmZÝXH$maUr Z hmo`, Aa `h g~
hr am_ Ho$ Xe©Z H$s A{^bm{fZr am_Hy§$ XoIVr XoIVr V¥ßV ^Bª, O¡go ^«_a H$_b Ho$ _H$a§Xgy§
V¥ßV Z hmo`& Aa H$B©EH$ bú_U H$s Amoa XoI H$hVr ^B© `o ZamoÎm_ Zmam`U bú_rdmZ AnZo
àVmnH$[a de H$ar h¡ n¥Ïdr {OÝhm|Zo, MH«$ Ho$ YmaH$, CÎm_ amÁ` bú_r Ho$ ñdm_r, d¡[a{Z H$s
ñÌr{ZHy§$ {dYdm H$aUhmao, am_ Ho$ AmkmH$mar h¢& `m ^m§{V XmoZm| ^mB© bmoH$H$[a àe§gm `mo½`
AnZo _§{Xa _| àdoe H$aVo ^E& O¡go XodoÝÐ XodbmoH$ _| H$a¡& `h lram_ H$m Mm[aÌ Omo {Za§Va
YmaU H$a¢ gmo A{dZmer bú_rHy§$ nmd¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
H¥$Vm§VdH«$ Ho$ d¡am½` dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ gmVdm± nd© nyU© ^`m&&107&&
AWmZÝVa amOm lo{UH$ Jm¡V_ ñdm_r Ho$ _wI lram_ H$m M[aÌ gwZ _Z{df¡ {dMmaVm ^`m
{H$ grVm Zo bd A§Hw$e nwÌ{Zgy§ _moh VÁ`m gmo dh gwHw$_ma _¥JZoÌ {ZaÝVa gwI Ho$ ^moŠVm H¡$g¢
_mVm H$m {d`moJ g{h gHo$? Eogo namH«$_ Ho$ YmaH$ CXma{MÎm {VZHy§$ ^r BîQ> {d`moJ A{ZîQ>
g§`moJ hmo` h¡ Vmo Am¡a H$s H$hm ~mV? `h {dMmaH$[a JUYa Xodgy§ nyN>çm - ho à^mo! _¢ {Vhmao
àgmXH$[a am_ bú_U H$m M[aÌ gwÊ`m, A~ ~mH$s bd A§Hw$e H$m gwÊ`m Mmhÿ§ hÿ§&
V~ BÝÐ^y{V H${hE Jm¡V_ ñdm_r H$hVo ^E - ho amOZ²! H$mH§$Xr Zm_ ZJar, Vm_| amOm
a{VdÕ©Z, amUr gwXe©Zm, VmHo$ nwÌ Xmo` EH$ {à`§H$a, XÿOm {hV§H$a& Aa _§Ìr gd©JwßV
amÁ`bú_r H$m Ywa§Ya gmo ñdm_rÐmohr, amOm Ho$ _m[ado H$m Cnm` qMVdo& Aa gd©JwßV H$s
{dO`mdVr gmo nm{nZr amOmgy§ ^moJ {H$`m Mmh¡& Aa amOm erbdmZ naXmam nam§J_wI `mH$s
_m`m{df¡ Z Am`m& V~ `mZo amOmgy§ H$hr - _§Ìr Vw_ Hy§$ _maçm Mmho h¡ gmo amOm Zo `mH$s ~mV
Z _mZr& V~ `h n{VHy§$ ^a_mdVr ^B© - Omo amOm Vmo{h _ma _mo{h {b`m Mmh¡ h¡& V~ _§Ìr XþîQ>

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 705


Zo g~ gm_§V amOmgy§ \$moa¡, Aa amOm H$m Omo gmodZo H$m _{hb Vhm§ am{ÌHy§$ Ap½Z bJmB©& gmo amOm
gXm gmdYmZ hþVm Aa _{hb{df¡ Jmoß` gwa§J aImB© Wr gmo gwa§J Ho$ _mJ© hmo` XmoD$ nwÌ Aa
ñÌrHy§$ bo` amOm {ZH$ñ`m& gmo H$mer H$m YZr amOm H$í`n _hmÝ`m`dmZ, CJ«d§er amOm
a{VdY©Z H$m godH$ Wm, VmHo$ ZJaHy§$ amOm Jmoß` Mmë`m& Aa gd©JwßV a{VdY©Z Ho$ qghmgZ na
~¡R>çm& g~Hy§$ AmkmH$mar {H$E& Aa amOm H$í`nHy§$ ^r nÌ {bI XÿV nR>m`m {H$ Vw_ ^r Am`
_mo{h àUm_H$[a godm H$amo&
V~ H$í`n Zo H$hr, ho XÿV! gd©JwßV ñdm_rÐmohr h¡, gmo XþJ©{V Ho$ Xþ:I ^moJoJm, ñdm_rÐmohr
H$m Zm_ Z brO¡, _wI Z Xo{I`o, gmo godm H¡$g¢ H$sO¡? VmZo amOmHy§$ XmoD$ nwÌ Aa ñÌr g{hV
Ap½Z _| Obm`m gmo ñdm{_KmV, ñÌrKmV, Aa ~mbKmV `h _hmXmof CgZo CnmO£& VmV¢ Eogo
nmnr H$m godZ H¡$go H$[a`o? OmH$m _wI Z XoIZm& gmo gd© bmoH${Z Ho$ XoIVo CgH$m {ea H$m{Q>
YZr H$m ~¡a by§Jm& V~ `h dMZ H${h XÿV \o$[a {X`m& XÿV Zo Om` gd©JwßVHy§$ gd© d¥Îmm§V H$hm&
gmo AZoH$ amOm{ZH$[a`wŠV _hmgoZm g{hV H$í`n D$na Am`m& gmo Am`H$[a H$í`n H$m Xoe
Koam, H$mer Ho$ Mm¡{JX© goZm n‹S>r VWm{n H$í`n Ho$ gwbh H$s BÀN>m Zmht, `wÕ hr H$m {ZíM`&
Aa amOm a{VdY©Z am{Ì Ho$ {df¡ H$mer Ho$ dZ{df¡ Am`m& Aa EH$ Ûmanmb VéU H$í`n na ^oOm
gmo Om` H$í`ngy§ amOm Ho$ AmdZo H$m d¥Îmm§V H$hVm ^`m& gmo H$í`n A{VàgÝZ ^`m Aa H$hm§
_hmamO! H$hm§ _hmamO! Eogo dMZ ~maå~ma H$hVm ^`m&
V~ Ûmanmb Zo H$hçm, _hmamO dZ{df¡ {VîR>o h¢& V~ `h Y_u ñdm{_^º$ A{Vh{f©V hmo`
n[adma g{hV amOm n¡ J`m Aa CgH$s AmaVr H$ar, Aa nm§d nH$‹S>H$[a O` O`H$ma H$aVm ZJa
_| bm`m, ZJa CN>mbm& Aa `h Üd{Z ZJa{df¡ {dñVar {H$ Omo H$mhÿgy§ Z OrË`m Om` Eogm
a{VdY©Z amOoÝÐ O`d§V hmohþ& amOm H$í`n Zo YZr Ho$ AmdZo H$m A{V CËgd {H$`m& Aa g~
goZm Ho$ gm_§V{ZHy§$ H$h ` ^oÁ`m Omo ñdm_r Vmo {dÚ_mZ {VîR>o h¢ Aa Vw_ ñdm_rÐmohr Ho$ gmW
hmo` ñdm_rgy§ b‹S>m|Jo, H$hm Vw_Hy§$ C{MV h¡?
V~ dh gH$b gm_§V gd©JwßVHy§$ N>mo{‹S> ñdm_r n¡ AmE& Aa `wÕ{df¡ gd©JwßVHy§$ OrdVm
nH${‹S> H$mH§$Xr ZJar H$m amÁ` a{VdY©Z Ho$ hmW{df¡ Am`m& amOm OrdVm ~À`m gmo ~hþ[a
OÝ_moËgd {H$`m, _hmXmZ {H$E, gm_§V{Z Ho$ gÝ_mZ {H$E, ^JdmZ H$s {deof nyOm H$ar,
H$í`n H$m ~hþV gÝ_mZ {H$`m, A{V ~Ym`m, Aa KaHy§$ {dXm {H$`m& gmo H$í`n H$mer Ho$ {df¡
bmoH$nmb{Z H$s ZmBª a_¡& Aa gd©JwßV gd©bmoH$qZÚ _¥VH$ Ho$ Vwë` ^`m H$moB© ^rQ>o Zmht, _wI
XoIo Zmht& V~ gd©JwßV Zo AnZo ñÌr {dO`mdVr H$m Xmof gd©Ì àH$mem, Omo `mZo amOm~rM Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

706 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_mo ~rM AÝVa S>më`m& `h d¥Îmm§V gwZ {dO`mdVr A{V ÛofHy§$ àmßV ^B© - Omo _¢ Z amOm H$s
^B©, Z YZr H$s ^B©& gmo {_Ï`m VnH$[a amjgr ^B©, Aa amOm a{VdY©Z Zo ^moJ{ZV¢ CXmg hmo`
gw^mZwñdm_r Ho$ {ZH$Q> _w{Zd«V Yao& gmo amjgr Zo a{VdY©Z _w{ZHy§$ AË`ÝV CngJ© {H$E&
_w{Z ewÕmon`moJ Ho$ àgmXV¢ Ho$dbr ^E& {à`§H$a {hV§H$a XmoZm| Hw$_ma n{hbo `mhr ZJa{df¡
Xm_Xod Zm_m {dà Ho$ í`m_br ñÌr Ho$ gwXod dgwXod Zm_m nwÌ hþVo& gmo dgwXod H$s ñÌr {dídm
Aa gwXod H$s ñÌr {à`§Jw& BZH$m J¥hñW nX àe§gm `mo½` hþVm& BZ lr{VbH$Zm_m _w{ZHy§$
AmhmaXmZ {X`m gmo XmZ Ho$ à^mdH$[a XmoZm| ^mB© ñÌrg{hV CÎmaHw$é ^moJ^y{_{df¡ CnOo, VrZ
në` H$s Am`w ^B©& gmYw H$m Omo XmZ gmoB© ^`m d¥j, VmHo$ _hm\$b ^moJ^y{_{df¡ ^mo{J XÿOo
ñdJ© Xod ^E& dhm§ gwI ^mo{J M`o gmo gå`½kmZê$n bú_r H$[a _§{S>V nmn H$_© Ho$ j`
H$aUhmao {à`§H$a {hV§H$a ^`o& _w{Z hmo` J«¡do`H$ J`o& Vhm§V¢ M`H$[a bdUm§Hw$e ^`o, _hm^ì`
VX²^d _mojJm_r& Aa amOm a{VdY©Z H$s amUr gwXe©Zm {à`§H$a {hV§H$a H$s _mVm nwÌ{Z go
OmH$m AË`ÝV AZwamJ Wm gmo ^aVma Aa nwÌ{Z Ho$ {d`moJV¢ AË`ÝV AmV©ê$n hmo` ZmZm `mo{Z
_| ^«_UH$[a {H$gr EH$ OÝ_{df¡ nwÊ` CnmO©, `h {gÕmW© ^`m, Y_©{df¡ AZwamJr, gd©{dÚm{df¡ {ZnwU&
gmo nyd© ^d Ho$ ñZohgy§ bd A§Hw$eHy§$ n‹T>mE& Eogo {ZnwU {H$E Omo Xod{ZH$[a ^r Z OrVo Om§`&
`h H$Wm Jm¡V_ ñdm_r Zo amOm lo{UH$gy§ H$hr& Aa AmkmH$mar ho Z¥n! `h g§gma Agma
h¡& Aa Bg Ord Ho$ H$m¡Z H$m¡Z _mVm {nVm Z ^`o? OJV Ho$ g~ hr gå~ÝY PyR>o h¢ EH$ Y_©
hr H$m gå~ÝY gË` h¡& Bg{b`o {ddo{H${ZHy§$ Y_© hr H$m `ËZ H$aZm, {OgH$[a g§gma Ho$
XþI{Zgy§ Ny>Q>¢& g_ñV H$_© _hmqZÚ, Xþ:I H$s d¥{Õ Ho$ H$maU, {VZHy§$ VOH$[a O¡Z H$m ^mfm
VnH$[a AZoH$ gy`© H$s H$m§{V Hy§$ OrV gmYw {ednwa H${h`o _wpŠV Vhm§ Om` h¢&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
bdUm§Hw$e Ho$ nyd© ^d H$m dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ AmR>dm± nd© g§nyU© ^`m&&108&&
AWmZÝVa grVm n{V Aa nwÌ{ZHy§$ VOH$[a H$hm§ H$hm Vn H$aVr ^B© gmo gwZhþ - H¡$gr h¡
grVm? bmoH${df¡ à{gÕ h¡ `e OmH$m& {Og g_` grVm ^B© dh lr _w{Zgwd«VZmWOr H$m g_`
Wm& Vo drgd| ^JdmZ² _hm emo^m`_mZ, ^d^«_ Ho$ {ZdmaUhmao, O¡gm AaZmW Aa _pëbZmW
H$m g_` V¡gm _w{Zgwd«VZmW H$m g_`, Vm{df¡ lrgH$b^yfU Ho$dbr Ho$dbkmZH$[a bmoH$mbmoH$
Ho$ kmVm {dhma H$a¢ h¢& AZoH$ Ord _hmd«V {H$E, gH$b A`moÜ`m Ho$ bmoH$ {OZY_©{df¡ {ZnwU
{d{Ynyd©H$ J¥hñW H$m Y_© AmamY|& gH$b àOm ^JdmZ² lrgH$b^yfU Ho$ dMZ{df¡ lÕmdmZ&
O¡g¢ MH«$dVu H$s AmkmHy§$ nmb| V¡go ^JdmZ Y_©MH«$s {VZH$s Amkm ^ì`Ord nmb¢& am_ H$m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 707


amÁ` _hmY_© H$m CÚmoVê$n Om g_` KZ¡ bmoH$ {ddoH$s gmYw godm{df¡ VËna&
XoIhþ Omo grVm AnZr _Zmo½`VmH$[a Xodm§JZm{ZH$[a emo^mHy§$ OrVVr hþVr gmo VnH$[a Eogr
hmo` JB© _mZm| X½Y ^B© _mYwar bVm hr h¡& _hm d¡am½`H$[a _§{S>V Aew^ ^mdH$[a a{hV, ñÌr
n`m©`Hy§$ A{V{ZÝXVr, _hmVn H$aVr ^B©& YyaH$a Yyga hmo` aho h¢ Ho$e OmHo$, Aa ñZmZa{hV,
eara Ho$ g§ñH$maa{hV, ngodH$[a `wŠV JmÌ, Om{df¡ aO Am` n‹S>o gmo eara _{bZ hmo` ahm h¡&
dobm Vobm nj CndmgH$[a VZw jrU {H$`m, Xmof Q>m[a emñÌmoŠV nmaUm H$a¡& erbd«V JwU{Z{df¡
AZwam{JUr, AÜ`mË_ Ho$ {dMmaH$[a AË`ÝV em§V hmo` J`m h¡ {MÎm OmH$m de {H$`o h¢ BpÝÐ`
OmZ¢, Am¡a{ZV¢ Z ~Z¡ Eogm CJ«Vn H$aVr ^B©& _m§g Aa é{YaH$[a d{O©V ^`m h¡ g~ A§J OmH$m,
àH$Q> ZOa Amd¡ h¡ ApñW Aa ZemOmb OmHo$, _mZm| H$mR> H$s nwVbr hr h¡& gyIr ZXr g_mZ
^mgVr ^B©& ~¡R> J`o h¢ H$nmob OmHo$, Oy‹S>m à_mU YaVr XoIVr Mb¡, _hm X`mdÝVr, gm¡å` h¡
ÑpîQ> OmH$s, Vn H$m H$maU Xoh VmHo$ g_mYmZ Ho$ A{W© {d{Ynyd©H$ {^jmd¥{ÎmH$[a Amhma H$a¢&
Eogm Vn {H$`m {H$ eara Am¡a hr hmo` J`m& AnZm nam`m H$moB© Z OmZ¡ Omo `h grVm h¡&
Bgo Eogm Vn H$aVr XoI gH$b Am`m© `mhr H$s H$Wm H$a¢, `mhr H$s ar{V Xo{I Am¡a hÿ§
AmXa¢, g~{Z{df¡ _w»` ^B©& `m ^m§{V ~mgR> df© _hmVn H$sE& Aa VoVrg {XZ Am`w Ho$ ~mH$s
aho V~ AZeZ d«V Yma na_ AmamYZm Amam{Y, O¡g¢ nwînm{XH$ C{N>îQ> gmWaoHy§$ V{O`o V¡go
earaHy§$ VOH$[a AÀ`wVñdJ©{df¡ àVrÝÐ ^B©&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! {OZY_© H$m _mhmËå` XoImo Omo `h àmUr ñÌr n`m©`{df¡
CnOr hþVr gmo Vn Ho$ à^mdH$[a Xodm| H$m à^w hmo`& grVm AÀ`wVñdJ©{df¡ àVrÝÐ ^B©& dhm§
_{U{Z H$s H$m§{VH$[a CÚmoV {H$`m h¡ AmH$me{df¡ OmZo Eogo {d_mZ{df¡ CnOr, _{U H$m§MZm{X
_hmÐì`{ZH$[a _§{S>V, {d{MÌVm Yao, na_ AX²^wV gw_oé Ho$ {eIa g_mZ D§$Mm h¡, dhm§ na_
B©ída VmH$[a, g§nÞ àVoÝÐ ^`m& hOmam| Xodm§JZm {VZHo$ ZoÌm| H$m Aml`, O¡gm Vmamdm|H$[a
_§{S>V MÝÐ_m gmoh¡ V¡gm gmohVm ^`m& Aa ^JdmZ H$s nyOm H$aVm ^`m& _Ü`bmoH$ _| Am`
VrWm] H$s `mÌm, gmYwdm| H$s godm H$aVm ^`m Aa VrWªH$am| Ho$ g_mogaU _| JUYam| Ho$ _wIgy§ Y_©
ldU H$aVm ^`m&
`h H$Wm gw{Z Jm¡V_ ñdm_rgy§ amOm lo{UH$ nyN>r - ho à^mo! grVm H$m Ord gmobhd| ñdJ©
àVoÝÐ ^`m Cg g_` dhm§ BÝÐ H$m¡Z Wm? V~ Jm¡V_ ñdm_r Zo H$hr Cg g_` dhm§ amOm _Yw
H$m Ord BÝÐ Wm& CgHo$ {ZH$Q> `h Am`m, gmo dh _Yw H$m Ord Zo{_ZmW ñdm_r Ho$ g_`
AÀ`wVoÝÐnXgy§ M`H$[a dmgwXod H$s éŠ_Ur amUr VmHo$ àÚwåZ nwÌ ^`m Aa CgH$m ^mB© H¡$Q>^

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

708 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Omå~wdVr Ho$ eå^w Zm_m nwÌ ^`m, V~ lo{UH$ Zo Jm¡V_ ñdm_rgy§ {dZVr H$ar - ho à^mo! _¢
Vwåhmao dMZê$n A_¥V nrdVm nrdVm V¥ßV Zmht, O¡go bmo^r Ord YZgy§ V¥ßV Zmht& Bg{bE _wPo
_Yw H$m Aa CgHo$ ^mB© H¡$Q>^ H$m M[aÌ H$hmo&
V~ JUYa H$hVo ^E - EH$ _JYZm_m Xoe gd© YmÝ`H$[a nyU©, Ohm§ Mmam| dU© hf©gy§ ~g¡,
Y_© H$m_ AW© _moj Ho$ gmYZ AZoH$ nwéf nmBE, Aa ^JdmZ Ho$ gwÝXa M¡Ë`mb`, Aa AZoH$
ZJa J«m_ {VZH$[a dh Xoe emo{^V, Ohm§ Z{X`m| Ho$ VQ> {J[a`m| Ho$ {eIa dZ _| R>m¡a R>m¡a gmYwdm|
Ho$ g§K {damOo h¢& amOm {ZË`mo{XV amÁ` H$a¡& Cg Xoe _| EH$ em{b Zm_ J«m_, ZJa gm[aIm
emo{^V, dhm§ EH$ ~«m÷U gmo_Xod CgHo$ ñÌr Ap½Zbm, nwÌ Ap½Z^yV dm`w^yV gmo do XmoZm| ^mB©
bm¡{H$H$ emñÌ _| àdrU Aa nR>Z nmR>Z XmZ à{VJ«h _| {ZnwU, Aa Hw$b Ho$ VWm {dÚm Ho$
Jd©H$[a J{d©V, _Z{df¡ Eogm OmZ - h_go A{YH$ H$moB© Zmht& {OZY_©V¢ nam§J_wI, amoJ g_mZ
BpÝÐ{Z Ho$ ^moJ {VZhrHy§$ ^bo OmZ¡&
EH$ {XZ ñdm_r ZÝXrdY©Z AZoH$ _w{Z{Zg{hV dZ{df¡ Am` {damOo, ~‹S>o AmMm`© Ad{YkmZH$[a
g_ñV _y{V©H$ nXmW©{ZHy§$ OmZ¢& gmo _w{Z{Z H$m AmJ_Z _w{Z J«m_ Ho$ bmoH$ g~ Xe©ZHy§$ AmE hþVo
Aa Ap½Z^yV dm`w^yV Zo H$mhÿgy§ nyN>r Omo `h bmoH$ H$hm§ Om` h¢? V~ dmZo H$hr ZÝXrdY©Z _w{Z
AmE h¢ {VZHo$ Xe©ZHy§$ Om` h¡& V~ gwZH$[a XmoD$ ^mB© H«$moYm`_mZ ^E Omo h_ dmXH$[a
gmYw{ZHy§$ OrV|Jo& V~ BZHy§$ _mVm {nVm Zo _Zo {H$`m Omo Vw_ gmYw{ZV¢ ~mX Z H$amo, VWm{n BÝhm|Zo
Z _mZr& ~mXHy§$ JE& V~ BZHy§$ AmMm`© Ho$ {ZH$Q> OmVo Xo{I EH$ gmpËdH$Zm_m _w{Z Ad{YkmZr
BZHy§$ nyN>Vo ^E - Vw_ H$hm§ Omdmo hmo? V~ BÝhm|Zo H$hr Vw_{df¡ loîR> Vwåhmam Jwé h¡, CgHy§$
~mXH$[a OrVdo Om` h¢& V~ gmpÎdH$ _w{Z Zo H$hr h_gy§ MMm© H$amo& V~ `h H«$moYH$[a _w{Z Ho$
g_rn ~¡R>o Aa H$hr Vy H$hm§V¢ Am`m h¡& V~ _w{Z Zo H$hr Vw_ H$hm§V¡ AmE?
V~ dh H«$moYH$[a H$hVo ^E `h V¢ H$hm nyNr? h_ J«m_V¢ AmE h¢& H$moB© emñÌ H$s MMm©
H$ahþ& V~ _w{Z Zo H$hr `h Vmo h_ OmZ¡ h¢ Vw_ em{bJ«m_gy§ AmE hmo, Aa {Vhmao ~mn H$m Zm_
gmo_Xod, _mVm H$m Zm_ Ap½Zbm, Aa {Vhmao Zm_ Ap½Z^yV dm`w^yV& Vw_ {dàHw$b hmo, gmo `h
Vmo àH$Q> h¡ naÝVw h_ Vw_gy§ `h nyN>¡ h¡§ - AZm{XH$mb Ho$ ^ddZ{df¡ ^«_U H$amo hmo gmo `m
OÝ_{df¡ H$m¡Z OÝ_gy§ AmE hmo? V~ BZZo H$hr `h OÝ_m§Va H$s ~mV h_Hy§$ nyN>r gmo Am¡a H$moB©
OmZ¡§ h¡? V~ _w{Z Zo H$hr h_ OmZ¡ h¢, Vw_ gwZmo&
nyd©^d{df¡ Vw_ XmoD$ ^mB© `m J«m_ Ho$ dZ{df¡ nañna ñZoh Ho$ YmaH$ ñ`mb hþVo, {dê$n_wI&
Aa J«m_{df¡ EH$ ~hþV {XZ H$m dmgr nm_a Zm_m {nVhS> ~«m÷U, gmo dh IoV{df¡ gy`© AñV

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 709


g_` jwYmH$[a nr{‹S>V Zm‹S>r Am{X CnH$aU VOH$[a Am`m& Aa A§OZ{J[a Vwë` _oK _mbm
CR>r& gmV {XZ Ahmo amÌ H$m PS> ^`m& gmo nm_a Vmo Ka go Am` Z gŠ`m& Aa do XmoD$ ñ`mb
A{V jwYmVwa A§Yoar am{Ì{df¡ AmhmaHy§$ {ZH$go& gmo nm_a Ho$ IoV{df¡ ^rOr Zm‹S>r H$X©_H$[a
{bßV n‹S>r hþVr gmo CZ ^jU H$ar& CgH$[a {dH$amb CXa doXZm CnOr, ñ`mb _ydo, AH$m_
{ZO©amH$[a Vw_ gmo_Xod Ho$ nwÌ ^E& Aa dh nm_a gmV {XZ nrN>o IoV _| Am`m gmo XmoD$ ñ`mb _yE
Xo{I Aa Zm‹S>r H$Q>r Xo{I ñ`mb{Z H$s M_© bo ^mW‹S>r H$ar gmo A~ VH$ nm_a Ho$ Ka{df¡ Q>J§ r h¡&
Aa nm_a _aH$[a nwÌ Ho$ Ka nwÌ ^`m gmo Om{Vñ_aU hmo` _m¡Z nH$S>çm Omo _¢ H$hm H$hmo?
{nVm Vmo _oam nyd©^d H$m nwÌ Aa _mVm nyd©^d H$s nwÌ H$s dYy VmV¢ Z ~mobZm hr ^bm& gmo `h
nm_a H$m Ord _m¡Zr `hm§ hr ~¡R>m h¡& Eogm H${h _w{Z nm_a Ho$ Ordgy§ ~mobo-Ahmo Vy nwÌ Ho$ nwÌ
^`m gmo `h AmíM`© Zmht, g§gma H$m Eogm hr M[aÌ h¡& O¡g¢ Z¥Ë` Ho$ AIm‹S>o _| ~hþê${n`m
AZoH$ ê$n ~Zm` ZmM¡, V¡g¢ `h Ord ZmZm n`m©`ê$n ^of Ya ZmM¡ h¡, amOmV¢ a§H$ hmo`, a§H$ gy§
amOm hmo` ñdm_rgy§ godH$, godH$gy§ ñdm_r, {nVmgy§ nwÌ, nwÌgy§ {nVm, _mVmgy§ ^m`m©, ^m`m©gy§
_mVm& `h g§gma AahQ> H$s K‹S>r h¡& D$nabr ZrMo, ZrMbr D$na, Eogm g§gma H$m ñdê$n OmZ,
ho dËg! A~ Vy Jy§JmnZ V{O dMZmbmn H$ahþ& `m OÝ_ H$m {nVm h¡ Vmgo {nVm H${h _mVmgy§
_mVm H${h& nyd©^d H$m H$hm ì`dhma ahm? `h dMZ gwZ dh {dà hf©H$[a amo_m§M hmo` \y$b JE
h¢ ZoÌ OmHo$ _w{ZHy§$ VrZ àX{jUm Xo` Z_ñH$maH$[a O¡g¢ d¥j H$s O‹S> CI‹S> Om` Aa {Ja n‹S>o
V¡g¢ nm`Z nS>çm& Aa _w{ZHy§$ H$hVm ^`m - ho à^mo& Vw_ gd©k hmo, gH$b bmoH$ H$s ì`dñWm
OmZmo hmo `m ^`mZH$ g§gma gmJa{df¡ _¢ Sy>~§y Wm gmo Vw_ X`mH$[a {ZH$mñ`m, AmË_~moY {X`m&
_oao _Z H$s g~ OmZr& A~ _mo{h Xrjm Xodhþ Eogm H$hH$[a g_ñV Hw$Qw>å~ H$m Ë`mJH$[a _w{Z ^`m&
`h nm_a H$m M[aÌ gwZ AZoH$ bmoH$ _w{Z ^E, AZoH$ lmdH$ ^E, Aa BZ XmoZm| ^mB©{Z H$s
nyd©^d H$s Imb bmoH$ bo AmE gmo BZZ Zo XoIr, bmoH$m| Zo hmñ` H$ar Omo `h _m§g Ho$ ^jH$
ñ`mb Wo gmo `h XmoD$ ^mB© {ÛO ~‹S>o _yI© Omo _w{Z{Zgy§ ~mX H$aZo AmE& `o _hm_w{Z VnmoYZ
ewÕ^md, g~Ho$ Jwé, Aqhgm _hmd«V Ho$ YmaH$, BZ g_mZ Am¡a Zmht, `h _hm_w{Z _hmd«Vê$n
{ejm Ho$ YmaH$, j_mê$n `kmondrV Ya|, Ü`mZê$n Ap½ZhmoÌ Ho$ H$Vm© _hmem§V _wpŠV Ho$
gmYZ{df¡ VËna& Aa Oo gd© Amaå^{df¡ àdaV¢ ~«÷M`©a{hV do _wIgy§ H$h¡ h¢ {H$ h_ {ÛO h¢
naÝVw {H«$`m H$ao Zmht&
O¡go H$moB© _Zwî` `m bmoH$ _| qgh H$hmd¡ Xod H$hmd¡, naÝVw dh qgh Xod Zmht, V¡go `h
Zm__mÌ ~«m÷U H$hmd¢ naÝVw BZ_| ~«÷Ëd Zmht& Aa _w{ZamO YÝ` h¢ na_ g§`_r _hmj_mdmZ²

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

710 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Vnñdr {OVoÝÐr {ZíM`WH$s `o hr ~«m÷U h¢& gmo gmYw _hm^Ð n[aUm_r ^JdV Ho$ ^ŠV,
_hmVnñdr, `{V, Yra, dra, _ybJwU CÎmaJwU Ho$ nmbH$, BZ g_mZ Am¡a H$moD$ Zmht& `h
Abm¡{H$H$ JwU {bE h¢& Aa BZhrHy§$ n[ad«mOH$ H${hE, H$mhoV¢? Omo dh g§gmaHy§$ V{O _wpŠVHy§$
àmßV hmo` `o {ZJ«ªW AkmZ {V{_a Ho$ hVm© VnH$[a H$_©{Z H$s {ZO©am H$a¡§ h¢& jrU {H$E h¢
amJm{XH$ {OÝhm|Zo _hmj_mdmZ nmn{Z Ho$ ZmeH$ VmV¢ BZHy§$ jnUH$ hÿ H${hE&
`h g§`_r H$fm`a{hV earaV¢ {Z_m}h {XJå~a `moJrída Ü`mZr kmZr n§{S>V {Zñn¥h gmo hr
gXm ~§{Xdo `mo½` h§¡& E {Zdm©UHy§$ gmY¢ VmV¢ `o gmYw H${hE& Aa n§M AmMmaHy§$ Amn AmMa¢
Am¡a{ZHy§$ AmMamd| VmV¢ AmMm`© H${hE& AmJma H${hE Ka VmHo$ Ë`mJr, VmV¢ AZJma H${hE&
ewÕ {^jm Ho$ J«mhH$ VmV¢ {^jwH$ H${hE& A{V H$m`ŠboeH$[a Aew^H$_© Ho$ Ë`mJr, CÁÁdb
{H«$`m Ho$ H$Îmm©, Vn H$aVo IoX Z _mZ¢ VmV¢ l_U H${hE& AmË_ñdê$nHy§$ àË`j AZw^d¢ VmV¢
_w{Z H${hE& amJm{XH$ amoJm| Ho$ h[ado H$m `ËZ H$a¢ VmV¢ `{V H${hE& `m ^m§{V bmoH${Z Zo gmYw
H$s ñVw{V H$ar Aa BZ XmoZm| ^mB©{Z H$s qZXm H$ar& V~ `h _mZa{hV {~bIo hmo` Ka JE am{Ì
Ho$ {df¡ nmnr _w{Z Ho$ _m[adoHy§$ AmE& Aa do gmpÎdH$ _w{Z An[aJ«hr g§KHy§$ V{O AHo$bo _gmZ
^y{_{df¡ AñÏ`m{XH$gy§ Xÿa EH$m§V n{dÌ ^y{_ _| {damOo Wo& H¡$gr h¡ dh ^y{_?
Ohm§ arN> ì`mK« Am{X XþîQ> Ordm| H$m ZmX hmo` ahm h¡& Aa amjg ^yV {nemMm|H$[a ^açm
h¡, ZmJm| H$m {Zdmg h¡, A§YH$maê$n ^`§H$a& Vhm§ ewÕ {ebm Ord OÝVwa{hV Cg na H$m`moËgJ©
Y[a I‹S>o Wo& gmo CZ nm{n`m| Zo XoIo& XmoZm| ^mB© IS²>J H$m{‹T> H«$moYm`_mZ hmo` H$hVo ^E O~ Vmo
Vmo{h bmoH$m| Zo ~Mm`m A~ H$m¡Z ~MmdoJm? h_ n§{S>V n¥Ïdr{df¡ loîR> àË`j XodVm, Vy {Zb©ÁO
h_Hy§$ ñ`mb H$h¡& `h eãX H${h XmoZm| AË`ÝV àM§S> hmoR> S>gVo bmb ZoÌ X`ma{hV _w{Z Ho$
_m[adoHy§$ CÚ_r ^E& V~ dZ H$m ajH$ `j CgZo XoIo, _Z{df¡ {MVdVm ^`m - XoImo Eogo
{ZXm}f gmYw Ü`mZr H$m`mgy§ {Z_©_Ëd {VZHo$ _m[adoHy§$ CÚ_r ^E& V~ `j Zo BZ XmoZm| ^mB©Hy§$
H$sbo gmo hbMb gH¡$ Zmht, XmoZm| ngdmao I‹S>o& à^mV ^`m, gH$b bmoH$ AmE, XoI| Vmo `h
XmoZm| _w{Z Ho$ ngdmao H$sbo I‹S>o h¢& Aa BZHo$ hmW{df¡ Z§Jr Vbdma h¡& V~ BZHy§$ g~ bmoH$
{YŠH$ma {YŠH$ma H$hVo ^E& `h XþamMmar nmnr AÝ`mB© Eogm H$_© H$aZoHy§$ CÚ_r ^E BZ g_mZ
Aa nmnr Zmht& Am¡a `h XmoZm| {MÎm{df¡ {MVdVo ^E Omo `h Y_© H$m à^md h¡ h_ nmnr Wo gmo
~bmËH$ma H$sbo, ñWmda-g_ H$[a S>mao& A~ `m AdñWmgy§ OrdVo ~M| Vmo lmdH$ Ho$ d«V AmXa|&
Aa Cg hr g_` BZHo$ _mVm-{nVm AmE ~maå~ma _w{ZHy§$ àUm_H$[a {dZVr H$aVo ^E -
ho Xod! `h Hw$nyV nwÌ h¢& BÝhm|Zo ~hþV ~war H$ar& Amn X`mbw hmo, OrdXmZ Xodmo& V~ gmYw ~mobo

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 711


h_mao H$mhÿgy§ H$mon Zmht, h_mao g~ {_Ì ~m§Yd h¢& V~ `j bmb ZoÌH$[a A{V Jw§Omagy§ ~moë`m
Aa g~m| Ho$ g_rn gd© d¥Îmm§V H$hçm {H$ Omo àmUr gmYwdm| H$s qZXm H$a¢ gmo AZW©Hy§$ àmßV hmod|&
O¡go {Z_©b H$m§M{df¡ ~mH$m _wIH$[a {ZaI¡ Vmo ~m§H$m hr XrI¡, V¡go Omo gmYwdm| Hy§$ O¡gm ^mdH$[a
XoIo V¡gm hr \$b nmd¡& Omo _w{Z`m| H$s hmñ` H$a¡ gmo ~hþV {XZ éXZ H$a¡& Aa H$R>moa dMZ H$h¡
gmo Šboe ^moJd¡, Aa _w{Z H$m dY H$a¡ Vmo AZoH$ Hw$_aU nmdo, Ûof H$a¡ gmo nmn CnmO}, ^d ^d
XþI ^moJd¡& Aa O¡gm H$a¡ V¡gm \$b nmd¡&
`j H$h¡ h¡, ho {dà! Voao nwÌm| Ho$ XmofH$[a _¢ H$sbo h¢, {dÚm Ho$ _mZH$[a J{d©V _m`mMmar
XþamMmar g§`{_`m| Ho$ KmVH$ h¢& Eogo dMZ `j Zo H$ho& V~ gmo_Xod {dà hmW Omo{‹S> gmYw H$s
ñVw{V H$aVm ^`m, Aa éXZ H$aVm ^`m& AmnHy§$ qZXVm N>mVr Hy$Q>Vm D$Üd© ^wOmH$[a ñÌrg{hV
{dbmn H$aVm ^`m& V~ _w{Z na_ X`mbw `jHy§$ H$hVo ^E - ho gwÝXa! ho H$_b ZoÌ! `h
~mb~w{Õ h¡, BZH$m AnamY, Vw_ j_m H$amo& Vw_ {OZemgZ Ho$ godH$ hmo, gXm {OZemgZ H$s
à^mdZm H$amo hmo, VmV¢ _oao H$ho gy§ BZHy§$ j_m H$amo& V~ `j Zo H$hr Amn H$hmo gmo hr à_mU&
do XmoZm| ^mB© N>mo‹S>o& V~ `h XmoZm| ^mB© _w{ZHy§$ àX{jUm Xo` Z_ñH$maH$[a gmwY H$m d«V Y[adoHy§$
Ag_W©, VmV¢ gå`H²$g{hV lmdH$ Ho$ d«V AmXaVo ^E& {OZY_© H$s lÕm Ho$ YmaH$ ^E&
Aa BZHo$ _mVm-{nVm d«V bo N>mo‹S>Vo ^E gmo do Vmo Ad«V Ho$ `moJgy§ n{hbo ZaH$ J`o Aa
`h XmoZm| {dànwÌ {Zg§Xoh {OZemgZ ê$n A_¥V H$m nmZH$[a qhgm H$m _mJ© {dfdV² VOVo ^E&
g_m{Y_aUH$[a n{hbo ñdJ© CËH¥$îQ> Xod ^E& dhm§ gy§ M`H$[a A`moÜ`m{df¡ g_wÐ goR>, CgHo$
YmaUr ñÌr, CgH$s Hw${j{df¢ CnOo, ZoÌ{ZHy§$ AmZÝXH$mar, EH$ H$m Zm_ nyU©^Ð, XÿOo H$m Zm_
H$m§MZ^Ð& gmo lmdH$ Ho$ d«V Ym[a n{hbo ñdJ© JE& Aa ~«m÷U Ho$ ^d Ho$ BZHo$ {nVm _mVm
nmn Ho$ `moJgy§ ZaH$ JE hþVo do ZaH$gy§ {ZH${g Mm§S>mb Aa Hy$H$ar ^E do nyU©^Ð Aa H$m§MZ^Ð
Ho$ CnXoegy§ {OZY_© H$m AmamYZ H$aVo ^E, g_m{Y_aUH$[a gmo_Xod {ÛO H$m Ord Mm§S>mbgy§
ZÝXrída Ûrn H$m A{Yn{V Xod ^`m, Aa Ap½Zbm ~«m÷Ur H$m Ord Hy$H$argy§ A`moÜ`m Ho$ amOm
H$s nwÌr hmo` Cg Xod Ho$ CnXoegy§ {ddmh H$m Ë`mJH$[a Am{`©H$m hmo` CÎm_ J{V JB©& do XmoZm|
naånam` _moj nmd|Jo&
Aa nyU©^Ð H$m§MZ^Ð H$m Ord àW_ ñdJ©gy§ M`H$[a A`moÜ`m H$m amOm ho_, amUr
A_amdVr, {VgHo$ _Yw H¡$Q>^ Zm_m nwÌ OJV² {d»`mV ^E& {OZHy§$ H$moB© OrV Z gH¡$,
_hmà~b, _hmê$ndmZ {OÝhm|Zo `h g_ñV n¥Ïdr de H$ar& g~ amOm {VZHo$ AmYrZ ^E& ^r_
Zm_m amOm J‹T> Ho$ ~bH$[a BZ H$s Amkm Z _mZ¢& O¡g¢ M_aoÝÐ Agwa Hw$_ma{Z H$m BÝÐ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

712 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ZÝXZdZHy§$ nm` à\w$pëbV hmo` h¡ V¡g¢ dh AnZo ñWmZ Ho$ ~bH$[a à\w$pëbV ah¡& Aa EH$
dragoZ Zm_ amOm ~Q>naw H$m YZr, _Yw H¡$Q>^ H$m godH$, CgZo _Yw H¡$Q>^Hy$§ {dZrV nÌ {b»`m -
ho à^mo! ^r_ê$n Ap½Z go _oam Xoeê$n dZ ^ñ_ {H$`m&
V~ _Yw H«$moYH$[a ~‹S>r goZmgy§ ^r_ D$n[a MT>çm, gmo _mJ©{df¡ ~Q>nwa Om` S>oam {H$E&
dragoZ Zo gå_wI Om` A{V ^pŠVH$[a {_h_mZr H$ar& CgHo$ ñÌr MÝÐ_m g_mZ h¡ ~XZ OmH$m,
gmo dragoZ _yI© Zo CgHo$ hmW _Yw H$m AmaË`m H$am`m, Aa Cg hr Ho$ hmW {O_m`m& MÝÐm^m
Zo n{Vgy§ KZr hr H$hr Omo AnZo Ka{df¡ gwÝXa dñVw hmo` gmo amOmHy§$ Z {XImBE, n{V Zo Z _mZr&
amOm _Yw MÝÐm^mHy§$ Xo{I _mo{hV ^`m& _Z{df¡ {dMmar Bg g{hV qdÜ`mMb Ho$ dZ H$m dmg
^bm Aa `m {~Zm g~ ^y{_ H$m amÁ` ^r ^bm Zmht& gmo amOm AÝ`m` D$na Am`m& V~ _§Ìr
Zo g_Pm`m - Adma `h ~mV H$amoJo Vmo H$m`© {gÕ Z hmo`Jm, Aa amÁ` ^«îQ> hmo`Jm& V~ amOm
_§{Ì`m| Ho$ H$hogy§ amOm dragoZHy§$ bma bo` ^r_ n¡ J`m& Cgo `wÕ{df¡ OrV der^yV {H$`m Aa
Am¡a g~ amOm de {H$E& ~hþ[a A`moÜ`m Am` MÝÐm^m Ho$ bo`do H$m Cnm` qMË`m&
gd© amOm ~g§V H$s H«$s‹S>m Ho$ AW© ñÌrg{hV ~wbm`o& Aa dragoZHy§$ MÝÐm^m g{hV ~wbm`m,
V~ hÿ MÝÐm^m Zo H$hr {H$ _wPo _V bo Mbmo, gmo Z _mZr bo hr Am`m& amOm Zo _mg n`ªV
dZ{df¡ H«$s‹S>m H$ar& Aa amOm AmE Wo {VZHy§$ XmZ gÝ_mZH$[a pñÌ`m| g{hV {dXm {H$E& Aa
dragoZHy§$ H¡$`H$ {XZ am»`m Aa dragoZHy§$ ^r A{VXmZ gÝ_mZ H$[a {dXm {H$`m& Aa MÝÐm^m
Ho$ {Z{_Îm H$hr BZHo$ {Z{_Îm AX²^wV Am^yfU ~ZdmE h¢ gmo A^r ~Z Zht MwHo$ h¢& VmV¢ BZHy§$
{Vhmao nrN>o {dXm H$a|Jo& gmo dh ^mobm Hw$N> g_Po Zmht, Ka J`m& dmHo$ JE nrN>o _Yw Zo
MÝÐm^mHy§$ _hb{df¡ ~wbm`m& A{^foH$H$[a nQ>amUrnX {X`m, g~ am{U`m| Ho$ D$na H$ar&
^moJH$[a A§Y ^`m h¡ _Z {OgH$m, Bgo am{I AmnHy§$ BÝÐ g_mZ _mZVm ^`m& Aa dragoZ Zo gwZm
{H$ MÝÐm^m _Yw Zo amIr V~ nmJb hmo` H¡$`H$ {XZ{df¡ _§S>dZm_m Vmng H$m {eî` hmo`
n§Mmp½Z Vn H$aVm ^`m&
Aa EH$ {XZ amOm _Yw Ý`m` Ho$ AmgZ ~¡R>çm gmo EH$ naXmamaV H$m Ý`m` Am`m& gmo amOm
Ý`m`{df¡ ~hþV Xoa VH$ ~¡R>o aho& ~hþ[a _pÝXa{df¡ JE, V~ MÝÐm^m Zo h§gH$[a H$hr - _hmamO!
AmO KZr doa Š`m| bmJr? h_ jwYmH$[a IoX{IÞ ^Bª& Amn ^moOZ H$amo Vmo nrN>o ^moOZ H$ê§$&
V~ amOm _Yw Zo H$hr AmO EH$ naZmaraV H$m Ý`m` Am` nS>çm, VmV¢ Xoa bmJr&
V~ MÝÐm^m Zo h§gH$[a H$hr, Omo nañÌraV hmo` CgH$s ~hþV _mZVm H$aZr& V~ amOm Zo
H«$moYH$[a H$hçm Vw_ `h Š`m H$hr Oo XþîQ>? ì`{^Mmar h¢ {VZH$m {ZJ«h H$aZm& Oo nañÌr H$m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 713


ñne© H$a| Vo nmnr h¢& godZ H$a| {VZH$s H$hm ~mV? Eogo H$_© H$a| {VZHy§$ _hmXÊS> Xo ZJagy§
H$mT>Zo& Oo AÝ`m` _mJu h¢ do _hmnmnr ZaH${df¡ n‹S>o h¢& Aa amOmAm| Ho$ X§S> `mo½` h¢ {VZH$m
_mZ H$hm? V~ amUr MÝÐm^m amOmHy§$ H$hVr ^B© - ho Z¥n! `h naXmam godZ _hmXmof h¡ Vmo Vw_
AmnHy§$ X§S> Š`m| Z Xodmo? Vw_ hr naXmaaV hmo Vmo Am¡am|Hy§$ H$hm Xmof? O¡gm amOm V¡gr àOm& Ohm§
amOm qhgH$ hmo` Aa ì`{^Mmar hmo` Vhm§ Ý`m` H¡$gm? VmV¢ Mwn hmo` ahmo& {Og ObH$[a ~rO
CJ¡ Aa OJV² Ord¡, gmo Ob hr Omo Obm` _mao Vmo Am¡a erVb H$aUhmam H$m¡Z? Eogo CbmhZm
Ho$ dMZ MÝÐm^m Ho$ gwZ amOm H$hVm ^`m - ho Xodr! Vw_ H$hmo hmo gmo hr gË`& ~maå~ma BgH$s
àe§gm H$ar, Aa H$hm _¢ nmnr bú_rê$n nmeH$[a ~oTçm {df`ê$n H$sM{df¡ \§$ñ`m, A~ Bg
Xmofgy§ H¡$go Ny>Qy>§? amOm Eogm {dMma H$a¡ h¡&
Aa A`moÜ`m Ho$ ghlrZm_m dZ{df¡ _hmg§Kg{hV qghnmX Zm_m _w{Z AmE& amOm gwZH$[a
aUdmg g{hV Aa bmoHy§$g{hV _w{Z Ho$ Xe©ZHy§$ J`m& {d{Ynyd©H$ VrZ àX{jUm Xo` àUm_H$[a
^y{_{df¡ ~¡R>çm, {OZ|Ð H$m Y_© ldUH$[a ^moJm|gy§ {daŠV hmo` _w{Z ^`m& Aa amUr MÝÐm^m ~‹S>o
amOm H$s ~oQ>r ê$nH$[a AVwë`, gmo amO {d^y{V V{O Am{`©H$m ^B©& XþJ©{V H$s doXZm H$m h¡
A{YH$ ^` {OgHy§$& Aa _Yw H$m ^mB© H¡$Q>^ amOHy§$ {dZmerH$ OmZ _hmd«V Y[a _w{Z ^`m& XmoD$
^mB© _hmVnñdr n¥Ïdr{df¡ {dhma H$aVo ^E Aa gH$b ñdOZ naOZ Ho$ ZoÌ{ZHy§$ AmZÝX H$m
H$maU _Yw H$m nwÌ Hw$bdY©Z A`moÜ`m H$m amÁ` H$aVm ^`m, Aa _Yw g¡H$‹S>m| ~ag d«V nmb
Xe©Z kmZ Mm[aÌ Vn `hr Mma AmamYZm Amam{Y g_m{Y_aUH$[a gmobhdm± AÀ`wVZm_m ñdJ©
dhm§ AÀ`wVoÝÐ ^`m& Aa H¡$Q>^ nÝÐhdm§ AmaU Zm_m ñdJ© dhm§ AmaUoÝÐ ^`m&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! `h {OZemgZ H$m à^md OmZm| Omo Eogo AZmMmar ^r
AZmMma H$m Ë`mJH$[a AÀ`wVoÝÐ nX nmd¢ AWdm BÝÐ nX H$m H$hm AmíM`©? {OZY_© Ho$
àgmXgy§ _moj nmd|& _Yw H$m Ord AÀ`wVoÝÐ Wm CgHo$ g_rn grVm H$m Ord àVoÝÐ ^`m, Aa
_Yw H$m Ord ñdJ©gy§ M`H$[a lrH¥$îU H$s épŠ_Ur amUr Ho$ àÚwåZ Zm_m nwÌ H$m_Xod hmo`, _moj
bhr Aa H¡$Q>^ H$m Ord H¥$îU H$s Om_d§Vr amUr Ho$ eå^wHw$_ma Zm_m nwÌ hmo` na_ Ym_Hy§$ àmßV
^`m& `h _Yw H$m ì`m»`mZ VwPo H$hçm&
A~ ho lo{UH$! ~w{Õd§Vm| Ho$ _ZHy§$ {à` Eogo bú_U Ho$ AîQ> nwÌ _hmYra dra {VZH$m M[aÌ
nmnm| H$m Zme H$aUhmam {MÎm bJm` gwZhþ&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
amOm _Yw H$m d¡am½` dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ Zm¡dm± nd© g§nyU© ^`m&&109&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

714 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AWmZÝVa H$m§MZ ñWmZ Zm_m ZJa, dhm§ amOm H$m§MZaW, CgH$s amUr eVõXm, VmHo$ nwÌr
Xmo`, A{V ê$ndVr, ê$n Ho$ Jd©H$[a _hmJ{d©V, {VZHo$ ñd`§da Ho$ AW© AZoH$ amOm ^yMa IoMa
{VZHo$ nwÌ H$Ý`m Ho$ {nVm Zo nÌ {bI XÿV ^o{O erK« ~wbmE& gmo XÿV àW_ hr A`moÜ`m nR>m`m&
Aa nÌ{df¡ {b»`m - _oar nw{Ì`m| H$m ñd`§da h¡ gmo Amn H¥$nmH$[a Hw$_mam|Hy§$ erK« nR>mdmo& V~
am_ bú_U Zo àgÞ hmo` na_ G${Õ`wŠV gd© gwV nR>mE& XmoZm| ^mB`m| Ho$ gH$b Hw$_ma bd
A§Hw$eHy§$ AJ«ogaH$[a nañna _hmào_ Ho$ ^ao H$m§MZñWmZnwaHy§$ Mmbo& g¡H$‹S>m| {d_mZ{df¡ ~¡R>o
AZoH$ {dÚmYa bma, ê$nH$[a bú_rH$[a Xod{Z gm[aIo AmH$me Ho$ _mJ© J_Z H$aVo ^`o gmo ~‹S>r
goZm g{hV AmH$megy§ n¥ÏdrHy§$ XoIVo Omd|, H$m§MZñWmZnwa nhþ§Mo& dhm§ XmoZm| lo{U`m| Ho$ {dÚmYa
amOHw$_ma Am`o Wo gmo `Wm`mo½` {VîR>o& O¡go BÝÐ H$mo g^m{df¡ ZmZm àH$ma Ho$ Am^yfU n{hao Xod
{VîR>|, Aa ZÝXZdZ{df¡ Xod ZmZm àH$ma H$s MoîQ>m H$a|, MoîQ>m V¡go H$aVo Wo&
Aa do XmoZm| H$Ý`m _ÝXmH$Zr Aa MÝÐdH«$m _§Jb ñZmZH$[a gd© Am^yfU n{hao& {ZO
dmggy§ aW M‹T>r {ZH$gr, _mZm| gmjmV² bú_r Aa bÁOm hr h¢& _hmJwUm§oH$[a nyU© {VZHo$ ImoOm
bma Wm, gmo amOHw$_mam| Ho$ Xoe Hw$b gån{Îm JwU Zm_ MoîQ>m g~ H$hVm ^`m& Aa H$hr E AmE
h¢ {VZ{df¡ H$B© dmZaÜdO, H$B© qghÜdO, H$B© d¥f^ÜdO, H$B© JO ÜdO BË`m{X AZoH$ ^m§{V
H$s ÜdOmHy§$ Yao _hm namH«$_r h¢& BZ{df¡ BÀN>m hmo` Vm{h dahþ& V~ dh g~{ZHy§$ XoIVr ^B©
Aa `h g~ amOHw$_ma CZHy§$ Xo{I g§Xoh H$s Vwbm{df¡ Amê$‹T> ^E {H$ `h ê$nJ{d©V h¡ Z Om{ZE
H$m¡ZHy§$ da|& Eogr ê$ndVr h_ XoIr Zmht& _mZm| `o XmoZm| g_ñV Xo{d`m| H$m ê$n EH$ÌH$[a ~ZmB©
h§¡& `h H$m_ H$s nVmH$m bmoH${ZHy§$ CÝ_mX H$m H$maU& Bg ^m§{V g~ amOHw$_ma AnZo AnZo
_Z{df¡ A{^bmfmê$n ^E& XmoZm| CÎm_ H$Ý`m bd A§Hw$eHy§$ Xo{I H$m_~mUH$[a ~oYr JB©& CZ_|
_§Xm{H$Zr Zm_m Omo H$Ý`m CgZo bd Ho$ H§$R>{df¡ da_mbm S>mar& Aa XÿOr H$Ý`m MÝÐdH«$m Zo
A§Hw$e Ho$ H§$R>{df¡ da_mbm S>mar& V~ g_ñV amOHw$_mam| Ho$ _Zê$n njr VZwê$n qnOaogy§ C‹S>
JE& Aa Oo CÎm_ OZ hþVo {VÝhm|Zo àe§gm H$ar {H$ BZ XmoZm| H$Ý`mAm| Zo am_ Ho$ XmoZm| nwÌ dao
gmo ZrHo$ H$ar& E H$Ý`m BZ hr `mo½` h¢& Bg ^m§{V gÁOZm| Ho$ _wIgy§ ~mUr {ZH$gr& Oo ^bo nwéf
h¢ {VZH$m {MÎm `mo½` gå~ÝYgy§ AmZÝXHy§$ àmßV hmo`&
AWmZÝVa bú_U H$s {deë`m{X AmR> nQ>amZr {VZHo$ nwÌ AmR> _hmgwÝXa CXma {MÎm
eyadra n¥Ïdr{df¡ à{gÕ BÝÐg_mZ gmo AnZo A‹T>mB©g¡ ^mB`m| g{hV _hmàr{V `wŠV {VîR>Vo Wo&
O¡go Vmamdm| _| J«h {VîR>o& gmo AmR> Hw$_ma{Z {~Zm Am¡a g~ hr ^mB© am_ Ho$ nwÌ{Z na H«$mo{YV
^E& Omo h_ Zmam`U Ho$ nwÌ H$m§{VYmar H$bmYmar Zd`m¡dZ bú_rdmZ ~bdmZ goZmdmZ H$m¡Z

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 715


JwUH$[a hrZ Omo BZ H$Ý`m{Z Zo h_Hy§$ Z ~açm Aa grVm Ho$ nwÌ ~ao& Eogm {dMmaH$[a H$mo{nV
^E& V~ ~‹S>o ^mB© AmR> Zo BZHy§$ em§V{MÎm {H$E, O¡go _§ÌH$[a gn©Hy§$ de H$[aE& {VZHo$
g_PmdoV¢ g~ hr ^mB© bd A§Hw$egy§ em§V{MÎm ^E Aa _Z{df¡ {dMmaVo ^E Omo BZ H$Ý`m{Z
Zo h_mao ~m~m Ho$ ~oQ>o ~‹S>o ^mB© dao V~ E h_mao ^mdO gmo _mVm g_mZ h¡, Aa ñÌr n`m©` _hmqZÚ h¡&
ñÌr{Z H$s A{^bmfm A{ddoH$s H$a|& pñÌ`| ñd^md hr V¢ Hw${Q>b h¢ BZHo$ AW© {ddoH$s
{dH$maHy§$ Z ^O|& {OZHy§$ AmË_H$ë`mU H$aZm hmo` gmo ñÌr{ZV¢ AnZm _Z \o$a¢& `m ^m§{V {dMma
g~hr ^mB© em§V{MÎm ^E& n{hbo g~ hr `wÕHy§$ CÚ_r ^E hþVo, aU Ho$ dm{XÌ{Z H$m H$mobmhb
e§I P§Pm ^oar P§Pma BË`m{X AZoH$ Om{V Ho$ dm{XÌ ~mOZo bJo, Aa O¡go BÝÐ H$s {d^y{V Xo{I
N>moQ>o Xod A{^bmfr hmo` V¡go `o g~ ñd`§da{df¡ H$Ý`m{Z Ho$ A{^bmfr ^E hþVo& gmo ~‹S>o ^mB{Z
Ho$ CnXoeV¢ {ddoH$s ^`o, Aa CZ AmR>m| ~‹S>o ^mB{ZHy§$ d¡am½` CnÁ`m& gmo {dMma¡ h¢ `h ñWmda
O§J_ê$n OJV Ho$ Ord H$_©{ZH$s {d{MÌVm Ho$ `moJH$[a ZmZmê$n h¢, {dZída h¢& O¡gm Ord{Z
Ho$ hmoZhma h¡ V¡gm hr hmo` h¡& OmHo$ Omo àmpßV hmoZr h¡ gmo Adí` hmo` h¡, Am¡a ^m§{V Zmht&
Aa bú_U H$s amUr H$m nwÌ h§gH$a H$hVm ^`m - Omo ^«mV hmo! ñÌr H$hm nXmW© h¡?
ñÌr{ZV¢ ào_ H$aZm _hm _y‹T>Vm h¡& {ddo{H$ZHy§$ hm§gr Amd¡ h¡ Omo `h H$m_r H$hm Om{Z AZwamJ
H$a¡ h¡& BZ XmoD$ ^mB{Z Zo `o XmoZm| amUr nmB© Vm¡ H$hm ~‹S>r dñVw nmB©& Oo {OZoídar Xrjm Ya|
do YÝ` h¢& Ho$bm Ho$ ñVå^ g_mZ Agma H$m_ ^moJ AmË_m Ho$ eÌw, {VZHo$ de hmo` a{V Aa{V
_mZZm _hm _y‹T>Vm h¡, {ddo{H$ZHy§$ emoH$ hÿ Z H$aZm, Aa hmñ` hÿ Z H$aZm& E g~ hr g§gmar Ord
H$_© Ho$ de ^«_Omb{df¡ n‹S>o h¢& Eogm Zmht H$a¡ h¢ OmH$a H$_m] H$m Zme hmo`, H$moB© {ddoH$s H$a¡
gmoB© {gÕnXHy§$ àmßV hmo`, `m JhZ g§gma dZ{df¡ `o àmUr {ZOnwa H$m _mJ© ^yb aho h¢, Eogm
H$ahþ OmV¡§ ^dXþI {Zd¥{Îm hmo`&
ho ^mB© hmo! `h H$_©^y{_ Am`©N>oÌ _Zwî` Xoh CÎm_ Hw$b h_Zo nm`m gmo EVo {XZ `m|hr Imo`o&
A~ drVamJ H$m Y_© Amam{Y _Zwî` Xoh g\$b H$amo& EH$ {XZ _¢ ~mbH$ AdñWm{df¡ {nVm H$s
JmoX{df¡ ~¡R>m hþVm gmo do nwéfmoÎm_ g_ñV amOm{ZHy§$ CnXoe XoVo Wo& do dñVw H$m ñdê$n gwÝXa
ñdagy§ H$hVo ^E& gmo _¢ é{Mgy§ gwÊ`m - Mmam| J{V{df¡ _Zwî`J{V Xþb©^ h¡& Omo _Zwî`^d nm`
AmË_a{hV Z H$a¢ h¢ gmo R>JmE JE OmZmo XmZH$[a Vmo {_Ï`mÑpîQ> ^moJ^y{_ Omd¢, Aa gå`½ÑpîQ>
XmZH$[a VnH$[a ñdJ© Om`, naånam` _moj Omd|& Aa ewÕmon`moJ ê$n AmË_kmZH$[a `h Ord
`mhr ^d _moj nmd¡& Aa qhgm{XH$ nmn{ZH$[a XþJ©{V bh¡&
Omo Vn Z H$a¡ gmo ^d dZ{df¡ ^Q>Ho$, ~maå~ma XþJ©{V Ho$ Xþ:I g§H$Q> nmd¡, `m ^m§{V {dMma

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

716 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


do AîQ> Hw$_ma eyadra à{V~moYHy§$ àmßV ^E& g§gma gmJa Ho$ Xþ:Iê$n ^d{Zgy§ S>ao, erK« hr
{nVmn¡ JE, àUm_H$[a {dZ`gy§ I‹S>o aho, Aa _hm _Ywa dMZ hmW Omo‹S> H$hVo ^E - ho VmV!
h_mar {dZVr gwZhþ& h_ O¡Zoídar Xrjm A§JrH$ma {H$`m Mmh¡ h¢, Vw_ Amkm Xodhþ& `h g§gma
{dOwar Ho$ M_ËH$ma g_mZ ApñWa h¡, Ho$bm Ho$ ñVå^ g_mZ Agma h¡ h_Hy§$ A{dZmernwa Ho$ n§W
MbVo {d¿Z Z H$ahþ& Vw_ X`mbw hmo, H$moB© _hm^m½` CX`V¢ h_Hy§$ {OZ_mJ© H$m kmZ ^`m, A~
Eogm H$a| OmH$[a ^dgmJa Ho$ nma nhþ§Mo& `o H$m_ ^moJ Amer{df gn© Ho$ \$U g_mZ ^`§H$a h¡,
na_ Xþ:I Ho$ H$maU h_ Xÿa hrV¢ N>mo‹S>çm Mmh¢ h¢& `m Ord Ho$ H$moB© _mVm {nVm nwÌ ~m§Yd Zmht,
H$moB© `mH$m ghmB© Zmht, `h gXm H$_© Ho$ AmYrZ ^ddZ{df¡ ^«_U H$a¡ h¡& `mHo$ H$m¡Z H$m¡Z Ord
H$m¡Z gå~ÝYr Z ^E&
ho VmV! h_gy§ {Vhmam AË`ÝV dmËgë` h¡ Aa _mVmAm| H$m h¡, gmo `o hr ~ÝYZ h¡& h_Zo
{Vhmao àgmXV¢ ~hþV {XZ ZmZm àH$ma g§gma Ho$ gwI ^moJo& {ZXmZ EH$ {XZ h_mam {Vhmam {d`moJ
hmo`Jm, `m_| g§Xoh Zmht& `m Ord Zo AZoH$ ^moJ {H$E naÝVw V¥ßV Z ^`m& `o ^moJ amoJ g_mZ
h¡& BZ{df¡ AkmZr amM|& Aa `h Xoh Hw${_Ì g_mZ h¡, O¡go Hw${_ÌHy§$ ZmZm àH$maH$[a nmo{f`o
naÝVw dh AnZm Zmht, V¡go `h Xoh AnZm Zmht& `mHo$ AW© AmË_m H$m H$m`© Z H$aZm `h
{ddo{H$Z H$m H$m_ Zmht& `h Xoh Vmo h_Hy§$ VO¡Jr h_ Bggy§ àr{V Š`m| Z VO¢&
`h dMZ nwÌ{Z Ho$ gwZ bú_U na_ ñZoh H$[a {dˆb hmo` JE& BZHy§$ Cagy§ bJm` _ñVH$
Myå~ ~maå~ma BZH$s Amoa XoIVo ^E, Aa JX²JX dmUrH$[a H$hVo ^E - ho nwÌ hmo! `o H¡$bme
Ho$ {eIa g_mZ hOmam§ H$ZH$ Ho$ ñV§^ {VZ{df¡ {Zdmg H$ahþ& ZmZm àH$ma aËZm| go {Za_mE h¢
Am§JZ {OZHo$, _hm gwÝXa, gd© CnH$aUm|H$[a _pÊS>V, _b`m{J[a MÝXZ H$s Amd¡ h¡ gwJÝY
Ohm§, CgH$[a ^§da Jw§Oma H$a¡ h¢, Aa ñZmZm{XH$ H$s {d{Y Ohm§ Eogr _§OZembm, Aa g~
gån{Îmgy§ ^ao {Z_©b h¡ ^y{_ {OZH$s, BZ _{hbm§o{df¡ Xodm§o g_mZ H«$s‹S>m H$ahþ& Aa {Vhmao gwÝXa
ñÌr Xodm§JZm g_mZ {Xì`ê$nHy§$ Ya| eaX Ho$ nyZm| Ho$ MÝÐ_m g_mZ àOm {OZH$s, AZoH$
JwU{ZH$[a _§{S>V drU ~m§gwar _¥X§Jm{X AZoH$ dm{XÌ ~Om`do{df¡ {ZnwU, _hmgwH$ÊR>>, gwÝXa JrV
Jm`~o{df¡ {ZnwU, Z¥Ë` H$s H$aUhmar {OZoÝÐ H$s H$Wm{df¡ AZwam{JUr, _hmn{Vd«Vm n{dÌ
{VZg{hV ~Z Cn~Z VWm {J[a Z{X`m| Ho$ VQ> {ZO ^dZ Ho$ CndZ Vhm§ ZmZm {d{Y H«$s‹S>m H$aVo
Xodm| H$s Ý`mBª a_mo& ho dËg! Eogo _Zmoha gwIm|Hy§$ VOH$[a {OZXrjm Y[a H¡$go {df_ dZ Aa {J[a
Ho$ {eIa H¡$go ahmoJo? _¢ ñZoh H$m ^açm Aa {Vhmar _mVm {Vhmao emoH$H$[a VßVm`_mZ {VZHy§$
VOH$[a OmZm Vw_Hy§$ `mo½` Zmht& H¡$`H$ {XZ n¥Ïdr H$m amÁ` H$ahþ&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 717


V~ do Hw$_ma ñZoh H$s dmgZm go a{hV ^`m h¡ {MÎm {OZH$m, g§gma go ^`^rV, BpÝÐ`m|
Ho$ gwIgy§ namL²²>_wI, _hm CXma, _hmeyadra, Hw$_maloîR>, AmË_VÎd{df¡ bm½`m h¡ {MÎm {OZH$m,
jU EH$ {dMma H$a H$hVo ^E - ho {nVm! Bg g§gma{df¡ h_mao _mVm {nVm AZÝV ^E& `h ñZoh
H$m ~ÝYZ ZaH$ H$m H$maU h¡& `h Ka qnOam nmnmaå^ H$m Aa Xþ:I H$m ~‹T>mdZhmam h¡& Cg_|
_yI© a{V _mZo h¡, kmZr Z _mZ¡& A~ H$~hÿ§ Xoh g§~§Yr VWm _Z g§~§Yr XþI h_Hy§$ Z hmo` {ZíM`
go Eogm hr Cnm` H$a|Jo& Omo AmË_H$ë`mU Z H$a¡ gmo AmË_KmVr h¡& H$Xm{MV² Ka Z VOo Aa
_Z{df¡ Eogm OmZo _¢ {ZXm}f hÿ§, _wPo nmn Zmht Vmo dh _{bZ h¡, nmnr h¡& O¡go gw\o$X dñÌ A§J
Ho$ g§`moJ go _{bZ hmo` V¡go Ka Ho$ g§`moJ go J¥hñWr _{bZ hmo` h¡& Oo J¥hñWml_{df¡ {Zdmg
H$a¡ h¢ {VZHo$ {ZaÝVa qhgm Amaå^H$a amJ CnO¡& VmV¢ gËnwéfm| Zo J¥hñWml_ VOo& Aa Vw_
h_gy§ H$hr H$B©EH$ {XZ amÁ` ^moJmo gmo Vw_ kmZdmZ² hmo`H$a h_Hy§$ A§YHy$n{df¡ S>mamo hmo?
O¡go V¥fmH$a AmVwa _¥J Ob nrd| Aa Cgo nmaYr _ma¡ V¡g¢ ^moJ{ZH$a AV¥ßV Omo nwéf Cgo
_¥Ë`w _mao h¡& OJV² Ho$ Ord {df` H$s A{^bmfm H$a gXm AmÎm©Ü`mZê$n namYrZ h¢& Oo H$m_
godo h¢, do AkmZr {dfhaUhmar O‹S>r {~Zm Amer{df gn© go H«$s‹S>m H$ao h¢, gmo H¡$go Ord¢? `h
àmUr _rZ g_mZ J¥hê$n Vmbm~{df¡ ~gVo, {df`ê$n _m§g Ho$ A{^bmfr, amoJ ê$n bmoho Ho$
Am§H$‹S>o Ho$ `moJH$a H$mb ê$n Yrda Ho$ Omb{df¡ n‹So$ h¢& ^JdmZ lr VrWªH$a Xod, VrZ bmoH$
Ho$ B©ída, gwa Za {dÚmYa{ZH$a d§{XV, `h hr CnXoe XoVo ^`o {H$ `h OJV Ho$ Ord AnZo AnZo
CnmO} H$_m] Ho$ de h¡§& Aa `m OJVHy§$ VO¡ gmo H$_m]Hy§$ hVo& VmV¢ ho VmV! h_mao BîQ>g§`moJ Ho$
bmo^H$a nyU©Vm Z hmodo& `h g§`moJ gå~ÝY {dOwar Ho$ M_ËH$madV² M§Mb h¡& Oo {dMjU OZ
h¢ do BZgo AZwamJ Z H$a¢, Aa {ZíM` goVr BZ VZw go Aa VZw Ho$ gå~pÝY`m|gy§ {d`moJ hmo`Jm&
BZ{df¡ H$hm àr{V! Aa _hmŠboeê$n `h g§gma ~Z Cg{df¡ H$hm {Zdmg? Aa `h _oam ß`mam,
Eogr ~w{Õ Ordm| Ho$ AkmZ go h¡& `h Ord gXm AHo$bm ^d{df¡ ^Q>Ho$ h¡, J{V J{V{df¡ J_Z
H$aVm _hmXþIr h¡&
ho {nVm! h_ g§gma gmJa{df¡ PH$mobm ImVo A{V IoX{IÞ ^E& H¡$gm h¡ g§gma gmJa?
{_Ï`m emñÌê$n h¡ XþIXmB© Ûrn {Og{df¡, Aa _mohê$n h¡ _Ja {Og_|, Aa emoH$ g§Vmnê$n
{gdmZH$a g§`wŠV gmo, Aa XþO©`ê$n Z{X`m| H$a ny[aV h¡, Aa ^«_Uê$n ^§da Ho$ g_yhH$[a ^`§H$a
h¡, Aa AZoH$ Am{Yì`m{Y Cnm{Yê$n H$bmobm|H$a `wŠV h¡, Aa Hw$^mdê$n nmVmb Hw$ÊS>m|H$a
AJ_ h¡, Aa H«$moYm{XH$a ^mdê$n ObMam| go g_yh go ^am h¡, Aa d¥Wm ~H$dmXê$n hmo` h¡ eãX
Ohm§, Aa __Ëdê$n ndZH$a CR>o h¢ {dH$ën ê$nVa§J Ohm§, Aa XþJ©{Vê$n jma ObH$a ^am h¡,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

718 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa _hmXþñgh BîQ> {d`moJ A{ZîQ> g§`moJê$n AmVmn gmoB© h¢ ~S>dmZb Ohm§, Eog¡ ^dgmJa{df¡
h_ AZm{XH$mb Ho$ IoX{IÞ n‹S>o h¢&
ZmZm `mo{Z{df¡ ^«_U H$aVo A{VH$îQ>gy§ _Zwî`Xoh CÎm_ Hw$b nm`m h¡ gmo A~ Eogm H$a|Jo
~hþ[a ^d^«_U Z hmo`& gmo g~go _moh Nw>‹S>m` AmR>m¢ Hw$_ma _hmeyadra Kaê$n ~ÝXrImZo go
{ZH$go& CZ _hm^m½`m| Ho$ Eogr d¡am½` ~w{Õ CnOr Omo VrZ I§S> H$m B©ídanUm OrU© V¥UdV²
VOm& Vo {ddoH$s _hoÝÐmoX` Zm_m CÚmZ{df¡ Om`H$a _hm~b Zm_m _w{Z Ho$ {ZH$Q> {XJå~a ^E&
gd© Amaå^a{hV AÝVdm©hç n[aJ«h Ë`mJr, {d{Ynyd©H$ B©`m©g{_{V nmbVo, {dhma H$aVo ^E&
_hm j_mdmZ BpÝÐ`m| Ho$ de H$aUhmao, {dH$ëna{hV, {Zñn¥hr, na_ `moJr, _hmÜ`mZr, ~mah
àH$ma Ho$ VnH$a H$_m]Hy§$ ^ñ_H$a AÜ`mË_ `moJ go ew^mew^ ^mdm| H$m {ZamH$aU H$a jrUH$fm`
hmo` Ho$dbkmZ bh AË`ÝV gwIê$n {gÕnXHy§$ àmßV ^E& OJV Ho$ àn§M go Ny>Q>o&
Jm¡V_ JUYa amOm lo{UH$gy§ H$ho h¢ - ho Z¥n! `h AîQ> Hw$_mam| H$m _§Jbê$n M[aÌ Omo
{dZ`dmZ ^pŠVH$a n‹T>o gwZ,o CgHo$ g_ñV nmn j` Omd| O¡g¢ gy`© H$s à^mH$a {V{_a {dbm` Om`&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
bú_U Ho $ AmR> Hw $ _mam| H$m d¡ a m½` dU© Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ Xedm± nd© g§ n y U ©
^`m&&110&&
AWmZÝVa _hmdra {OZoÝÐ Ho$ àW_ JUYa _w{Z`m|{df¡ _w»` Jm¡V_ G${f lo{UH$gy§ ^m_§S>b
H$m M[aÌ H$hVo ^E - ho lo{UH$! {dÚmYa{Z H$s Omo B©ídaVm gmoB© ^B© Hw${Q>bm ñÌr, CgH$m
{df` dmgZmê$n {_Ï`m gwI gmoB© ^`m nwîn, CgHo$ AZwamJê$n _H$a§X{df¡ ^m_ÊS>bê$n ^«_a
AmgŠV hmoVm ^`m& {MÎm _| `h qMVdo Omo _¢ {OZoÝÐr Xrjm Yê§$Jm Vmo _oar pñÌ`m| H$m
gm¡^m½`ê$n H$_b{Z H$m dZ gyI Om`oJm& `o _oao go AmgŠV {MÎm h¢, Aa BZHo$ {dah H$a _oao
àmU{Z H$m {d`moJ hmo`Jm& _¢ `h àmU gwIgy§ nmbo h¢, Bg{bE H$B©EH$ {XZ amÁ` Ho$ gwI ^moJ
H$ë`mU H$m H$maU Omo Vn gmo H$ê§$Jm& `h H$m_^moJ Xþ{Z©dma h¢& Aa BZH$a nmn CnOoJm gmo
Ü`mZê$n Ap½ZH$a jU_mÌ {df¡ ^ñ_ H$ê§$Jm&
H$moB©`H$ {XZ amÁ` H$ê§$& ~‹S>r goZm amI Oo _oao eÌw h¢ {VZHy§$ amÁ`a{hV H$ê§$Jm& do IS²>J
Ho$ Ymar ~‹S>o gm_§V _wPgo namL²>_wI, Vo ^E IS²>Jr H${hE _¢S> m, {VZHo$ _mZê$n IS²>JHy§$ ^§J
H$ê§$Jm& Aa X{jUloUr CÎmaloUr {df¡ AnZr Amkm _ZmD§$, Aa gw_oé nd©V Am{X nd©Vm|{df¡
_aH$V _{U Am{X ZmZm Om{V Ho$ aËZ{Z H$s {Z_©b{ebm {VZ{df¡ pñÌ`m|g{hV H«$s‹S>m H$ê§$Jm&
BË`m{X _Z Ho$ _ZmoaW H$aVm hþdm ^m_§S>b g¡H$‹S>m| df© EH$ _whÿV© H$s Ý`mBª ì`VrV H$aVm ^`m&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 719


`h {H$`m, `h H$ê§$, `h H$ê§$Jm, Eogm qMVdZ H$aVm Am`w H$m Z OmZVm ^`m& EH$ {XZ
gVIU| _{hb Ho$ D$na gwÝXa goO na nm¡T‹ >m hþVm gmo {dOwar n‹S>r Aa VËH$mb H$mbHy$§ àmßV ^`m&
XrK©gyÌr _Zwî` AZoH$ {dH$ën H$a|, naÝVw AmË_m Ho$ CÕma H$m Cnm` Z H$a¢& V¥îUmH$a hVm
jU_mÌ _| gmVm Z nmd|, _¥Ë`w {ga na {\$a¡ VmH$s gwY Zmht& jU^§Jwa gwI Ho$ {Z{_Îm Xþ~w©{Õ
AmË_{hV Z H$a¡& {df` dmgZmH$a bwãY ^`m AZoH$ ^m§{V {dH$ën H$aVm ah¡& gmo {dH$ën
H$_©~§Y Ho$ H$maU h¢& YZ `m¡dZ OrVì` g~ ApñWa h¢& Omo BZHy§$ ApñWa OmZ gd© n[aJ«h H$m
Ë`mJ H$a AmË_H$ë`mU H$a¢ gmo ^dgmJa Z Sy>~|& Aa {df`m{^bmfr Ord ^d{df¡ H$îQ> gh|,
hOmam| emñÌ n‹T>o, Aa em§VVm Z CnOr Vmo Š`m? Aa EH$ hr n‹T>H$a em§VXem hmo` Vmo àe§gm
`mo½` h¡& Y_© H$[ado H$s BÀN>m Vmo gXm H$adhþ H$ao, Aa H$ao Zmht, gmo H$ë`mUHy§$ Z àmßV hmo`&
O¡g¢ H$Q>r nj H$m H$mJ C‹S>H$a AmH$me{df¡ nhþ§Mm Mmh¡ na Om` Z gH¡$&
Omo {Zdm©U Ho$ CÚ_H$a a{hV h¡ gmo {Zdm©U Z nmd¡& Omo {ZéÚ_r {gÕnX nmd¡, Vmo H$m¡Z
H$mhoHy§$ _w{Zd«V AmXa¡? Omo Jwé Ho$ CÎm_ dMZ Ca{df¡ Yma Y_©Hy§$ CÚ_r hmo` gmo H$^r IoX{IÞ
Z hmo`& Omo J¥hñW Ûmao Am`m gmYw CgH$s ^pŠV Z H$a¡, Amhmam{XH$ Z Xo gmo A{ddoH$r h¡& Aa
Jwé Ho$ dMZ gwZ Y_©Hy§$ Z AmXa¡ gmo ^d^«_U go Z Ny>Q>¡& Omo KZo à_mXr h¢ Aa ZmZm àH$ma Ho$
Aew^ CÚ_ H$a ì`mHw$b h¡, CZH$s Am`w d¥Wm Om` h¡, O¡g¢ hWobr _| Am`m aËZ OmVm aho& Eogm
OmZ, g_ñV bm¡{H$H$ H$m`©Hy§$ {ZaW©H$ _mZ, Xþ:Iê$n BpÝÐ`m| Ho$ gwI {VZHy§$ VOH$a nabmoH$
gwYm[ado Ho$ AW© {OZemgZ{df¡ lÕm H$ahþ& ^m_§S>b _aH$a nmÌXmZ Ho$ à^mdgy§ CÎm_ ^moJ ^y{_ J`m&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
^m_ÊS>b H$m _aU dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ ½`mahdm± nd© g§nyU© ^`m&&111&&
AWmZÝVa am_ bú_U nañna _hmñZoh Ho$ ^ao àOm Ho$ {nVm g_mZ na_ {hVH$mar {VZH$m
amÁ`{df¡ gwIgy§ g_` ì`VrV hmoVm ^`m& na_ B©ídaVmê$n A{V gwÝXa amÁ` gmoB© ^`m H$_bm|
H$m dZ, Cg{df¡ H«$s‹S>m H$aVo do nwéfmoÎm_ n¥ÏdrHy§$ à_moX CnOmdVo ^E& BZHo$ gwI H$m dU©Z
H$hm§ VH$ H$a¢? G$VwamO H${hE ~g§VG$Vw Cg_| gwJÝY dm`w ~h¡, H$mo`b ~mob¡, ^«_a Jw§Oma H$a|,
g_ñV dZñn{V \y$b¡, _XmoÝ_Îm hmo` g_ñV bmoH$ hf© Ho$ ^ao ûm¥§Jma H«$s‹S>m H$a¢& _w{ZamO {df_
dZ{df¡ {damO¢ AmË_ñdê$n H$m Ü`mZ H$a¡§&
Cg G$Vw{df¡ am_ bú_U aUdmgg{hV Aa g_ñV bmoH${Z g{hV a_UrH$ dZ{df¡ VWm
CndZ{df¡ ZmZm àH$ma Ho$ a§J-H«$s‹S>m, amJH«$s‹S>m, ObH«$s‹S>m, dZH«$s‹S>m H$aVo ^E& Aa J«rî_G$Vw{df¡
ZXr gyIo XmdmZb g_mZ Ádmbm ~ag¡ _hm_w{Z {J[a Ho$ {eIa gy`© Ho$ gÝ_wI H$m`moËgJ© Ya

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

720 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{VîR>o& Cg G$Vw{df¡ am_ bú_U Ymam_§S>n _hb{df¡, AWdm _hma_UrH$ dZ{df¡, Ohm§ AZoH$
Ob`§Ì MÝXZ H$ny©a Am{X erVb gwJÝY gm_J«r dhm§ gyIgy§ {damOo h¢, M_a Tw>ao h¢, Vm‹S> Ho$
~rOZm {\$ao h¢, {Z_©b ñ\${Q>H$ H$s {ebm na {VîR>o h¢, AJwé MÝXZ H$a MM} ObH$a Vé Eogo
H$_bXb VWm nwînm| Ho$ gm§Wao na {VîR>o, _hm_Zmoha {Z_©b erVb Ob, {Og{df¡ bd§J
Bbm`Mr H$nya AZoH$ gwJÝYê$n CZH$a _hmgwJÝY CgH$m nmZ H$aVo, bVmdm| Ho$ _§S>n{df¡
{damOVo ZmZm àH$ma H$s gwÝXa H$Wm H$aVo, gma§J Am{X AZoH$ amJ gwZVo, gwÝXa ñÌr{Z g{hV
CîU G$VwHy§$ ~bmËH$ma erVH$mb-g_ H$aVo, gwIgy§ nyU© H$aVo ^E&
Aa dfm©G$Vw {df¡ `moJrída Vé Vbo {VîR>Vo _hmVnH$a Aew^ H$_© H$m j` H$a¢ h¡& {dOwar
M_H¡$ h¡, _oKH$a A§YH$ma hmo` ahm h¡, _`ya ~mobo h¢ T>mhm CnmS>Vr _hmeãX H$aVr ZXr ~ho h¢,
Cg G$Vw{df¡ XmoZm| ^mB© gw_oé Ho$ {eIa g_mZ D§$Mo, ZmZm _{U_B©, Oo _{hb {VZ{df¡ _hmloîR>
a§Jrbo dñÌ n{hao, Ho$ga Ho$ a§JH$a {bßV h¡ A§J {OZH$m, Aa H¥$îUmJa H$m Yyn IoE aho h¢
_hmgwÝXa pñÌ`m| Ho$ ZoÌê$n ^«_am| Ho$ H$_b gm[aIo BÝÐg_mZ H«$s‹S>m H$aVo gwIgy§ {VîR>o& Aa
eaXG$Vw{df¡ AmH$me {Z_©b hmo`, MÝÐ_m H$s {H$aU CÁÁdb hmo`, H$_b \y$bo, h§g _Zmoha
eãX H$a|, _w{ZamO dZ nd©V gamoda ZXr Ho$ Vra ~¡R>o {MÐÿn H$m Ü`mZ H$a|&
Cg G$Vw{df¡ am_ bú_U amObmoH$m| g{hV Mm§XZr Ho$ dñÌ Am^aU n{hao g[aVm gamoda Ho$
Vra ZmZm {d{Y H«$s‹S>m H$aVo ^E& Aa erVG$Vw{df¡ `moJrída Y_©Ü`mZ H$mo Ü`mdVo am{Ì{df¡ ZXr
Vmbm~m| Ho$ VQ> n¡ Ohm§ A{V erV n‹S>o, ~\©$ ~ag¡, _hmR>ÊS>r ndZ ~mOo, Vhm§ {ZíMb {VîR>o h¢&
_hmàMÊS> erV ndZH$a d¥j Xmho _mao h¢& Aa gy`© H$m VoO _ÝX hmo` J`m h¡& Eogr G$Vw{df¡ am_
bú_U _{hb{Z Ho$ ^rVa bo Mm¡~mam|{df¡ {VîR>Vo _Zdm§{N>V {dbmg H$aVo, gwÝXa ñÌr{Z Ho$ g_yh
g{hV, drUm, _¥X§J, ~m§gwar Am{X AZoH$ dm{XÌ{Z Ho$ eãX H$mZm| H$mo A_¥Vg_mZ ldUH$a
_ZHy§$ Amh²bmX CnOmdVo, XmoZm| dra _hmYra, Xodm§g_mZ, Aa {OZHo$ ñÌr Xodm§JZm g_mZ,
drUmH$a OrVr h¡ drUm H$s Üd{Z {OÝhm|Zo, _hmn{Vd«Vm, {VZH$a AmXaVo g§Vo nwÊ` Ho$ à^mdVo
gwIgy§ erVH$mb ì`VrV H$aVo ^E& AX²^wV ^moJm| H$s gånXm H$a _pÊS>V do nwéfmoÎm_ àOmHy§$
AmZÝXH$mar XmoZm| ^mB© gwIgy§ {VîR>o h¢&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r H$h| h¢ - ho lo{UH$! A~ Vy hZw_mZ H$m d¥Îmm§V gwZ&
hZw_mZ ndZ H$m nwÌ H$U©Hw$ÊS>b ZJa{df¡ nwÊ` Ho$ à^mdgy§ Xod{Z Ho$ gwI ^moJd¡, {OgH$s
hOmam§ {dÚmYa godm H$a|& Aa CÎm_ {Ì`m H$m YmaH$ pñÌ`m|g{hV n[admag{hV AnZr BÀN>mH$[a
n¥Ïdr _| {dhma H$a¡& loîR> {d_mZ{df¡ Amê$‹T> na_ G${ÕH$a _§{S>V _hm emo^m`_mZ gwÝXa dZm|

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 721


_| Xod{Z g_mZ H«$s‹S>m H$a¢& gmo ~g§V H$m g_` Am`m& H$m_r OrdZHy§$ CÝ_mX H$m H$maU, Aa
g_ñV d¥jm|Hy§$ à\w$pëbV H$aUhmam, {à`m Aa àrV_ Ho$ ào_ H$m ~‹T>mdZhmam, gwJÝY Mbo h¡
ndZ {Og_|, Eogo g_` _| A§OZr H$m nwÌ {OZoÝÐ H$s ^pŠV _| Amê$‹T>{MÎm, A{Vhf© H$a nyU©
hOmam§ ñÌr{Zg{hV gw_oé nd©V H$s Amoa Më`m& hOmam§ {dÚmYa h¢ g§J {OgHo$, loîR {d_mZ{df¡
M‹T>o, na_ G${ÕH$[a g§`wŠV _mJ©{df¡ dZ{df¡ H«$s‹S>m H$aVo ^E&
H¡$go h¢ dZ? erVb _§X gwJÝY Mbo h¡§ ndZ Ohm§, ZmZm àH$ma Ho$ nwîn Aa \$bm| H$[a
emo{^V d¥j h¢, Ohm§ Xodm§JZm a_| h¡, Aa Hw$bmMbm| Ho$ {df¡ gwÝXa gamodam|H$[a `wŠV AZoH$
_Zmoha dZ {OZ{df¡ ^«_a Jw§Oma H$a¡§ h¢, Aa H$mo`b ~mob ahr h¢, Aa ZmZm àH$ma Ho$ new n{j`m|
Ho$ `wJb {dMa| h¢ Ohm§ gd© Om{V Ho$ nÌ nwîn \$b emo^¡ h¢, Aa aËZ{Z H$s Á`mo{VH$[a CÚmoVê$n
h¢ nd©V Ohm§, Aa ZXr {Z_©b Ob H$s ^ar gwÝXa h¢ VQ> {OZHo, Aa gamoda A{V a_UrH$ ZmZm
àH$ma Ho$ H$_bm| Ho$ _H$a§XH$[a a§J ê$n hmo` ahm h¡ gwJÝY Ob {OgH$m, Aa dm{nH$m A{V
_Zmoha {OZHo$ aËZm| Ho$ {gdmZ Aa VQ>m| Ho$ {ZH$Q> ~‹S>o ~‹S>o d¥j h¢, Aa ZXr _| Va§J CR>o h¢, PmJm|
Ho$ g_yhg{hV _hmeãX H$aVr ~h¡ h¢, {OZ_| _Ja_ÀN> Am{X ObMa H«$s‹S>m H$a¢, Aa XmoZm|
VQ>{df¡ bhbhmQ> H$aVo AZoH$ dZ CndZ _hm _Zmoha {d{MÌJ{V {b`o emo^¢ h¢ {OZ_| H«$s‹S>m
H$[ado Ho$ gwÝXa _{hb Aa ZmZm àH$ma aËZ{ZH$[a {Z_m©no {OZoída Ho$ _pÝXa nmnm| Ho$ haUhmao
AZoH$ h¢& ndZnwÌ gwÝXa pñÌ`m|H$[a go{dV, na_ CX`H$[a `wŠV AZoH$ {J[a`m|{df¡ AH¥${Ì_
M¡Ë`mb`m| H$m Xe©ZH$[a {d_mZ{df¡ MT>çm pñÌ`m|Hy§$ n¥Ïdr H$s emo^m {XImdVm, A{V àgÞVmgy§
pñÌ`m|gy§ H$h¡ h¡ - ho {à`o! gw_oé{df¡ A{V a_UrH$ {OZ_pÝXa ñdU©_`r ^mgo h¢& Aa BZHo$
{eIa gy`© g_mZ X¡Xrß`_mZ _hm_Zmoha ^mg¡ h¢& Aa {J[a H$s Jw\$m {VZHo$ _Zomha Ûma
aËZO{‹S>V emo^m ZmZm a§J H$s Á`mo{V nañna {_b ahr h¡&
dhm§ Aa{V CnOo hr Zmht, gw_oé H$s ^y{_Vb{df¡ A{Va_UrH$ ^ÐembdZ h¡ Aa gw_oé H$s
H${Q>_oIbm {df¡ {dñVrU© ZÝXZdZ Aa gw_oé Ho$ djñWb{df¡ gm¡_Zg~Z h¡, Ohm§ H$ënd¥j
H$ënbVmAm| go ~oT>o gmoh¡ h¢, Aa ZmZm àH$ma aËZm| H$s {ebm eom{^V h¢& Aa gw_oé Ho$ {eIa
_| nm§Sw>H$ ~Z h¡ Ohm§ {OZoída Xod H$m OÝ_moËgd hmo` h¡& BZ Mmam| hr dZ{df¡ Mma Mma
M¡Ë`mb` h¢, Ohm§ {ZaÝVa Xod Xo{d`m| H$m AmJ_ h¡& `j {H$Þa JÝYdm] Ho$ g§JrVH$[a ZmX hmo`
ahm h¡& Aßgam Z¥Ë` H$a¡ h¢& H$ënd¥jm| Ho$ nwîn _Zmoha h¢& ZmZm àH$ma Ho$ _§Jb Ðì`H$[a nyU©
`h ^JdmZ Ho$ AH¥${Ì_ M¡Ë`mb` AZm{X{ZYZ h¢&
ho {à`o! nm§Sw>H$ dZ{df¡ na_ AX²^wV {OZ_pÝXa gmoh¡ h¢, {OZHo$ XoIo _Z ham Om`,

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

722 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


_hmàÁd{bV {ZYy©_ Ap½Zg_mZ g§Ü`m Ho$ ~mXam| Ho$ a§J g_mZ CJVo gy`© g_mZ ñdU©_B© emo^¡
h¡, g_ñV CÎm_ aËZ{ZH$[a emo{^V gwÝXamH$ma hOmam| _mo{V`m| H$s _mbm, {VZH$[a _§{S>V
_hm_Zmoha h¢& _mbmdm| Ho$ _moVr H¡$go gmoh¡ h¢ _mZm| Ob Ho$ ~wX~wXm hr h¡& Aa KÊQ>m, Pm§P,
_Oram, _¥X§J, M_a {VZH$[a emo{^V h¢& Mm¡{JaX H$moQ> D§$Mo XadmOo BË`m{X na_{d^y{V H$[a
{damO_mZ h¢& ZmZm a§J H$s \$hamVr hþB© ÜdOm ñdU© Ho$ ñV§^{ZH$[a X¡Xrß`_mZ& BZ AH¥${Ì_
M¡Ë`mb`m| H$s emo^m H$hm§ bJ H$h| {OZH$m gånyU© dU©Z BÝÐm{XH$ Xod ^r Z H$a gH|$& ho H$m§Vo!
nmÊSw>H$dZ Ho$ M¡Ë`mb` _mZm| gw_oé Ho$ _wHw$Q> hr h¢, A{V a_UrH$ h¢&
`m ^m§{V _hmamUr nQ>am{U`m| go hZw_mZ ~mV H$aVo, {OZ_pÝXa H$s àe§gm H$aVo _§{Xa Ho$
g_rn AmE& {d_mZgy§ CV[a _hmh{f©V hmo` àX{jUm XB©& dhm§ lr^JdmZ Ho$ AH¥${Ì_ à{Vq~~
gd© A{Ve` {damO_mZ _hm Eoíd`©H$[a _§{S>V, _hmVoO nw§O X¡Xrß`_mZ eaX Ho$ CÁÁdb ~mXa
{VZ_| O¡go MÝÐ_m gmoh¡ V¡go gd© bjU_§{S>V hZw_mZ hmW Omo‹S> aUdmg g{hV Z_ñH$ma H$aVm
^`m& H¡$gm h¡ hZw_mZ? O¡go J«h Vmamdm| Ho$ _Ü` MÝÐ_m gmoh¡ V¡go amOm bmoH$ Ho$ _Ü` gmoh¡ h¡&
{OZoÝÐ Ho$ Xe©ZH$[a CnÁ`m h¡ A{Vhf© {OgHy§$ gmo gånyU© ñÌrOZ A{V AmZÝXHy§$ àmßV ^Bª&
amo_m§M hmo` AmE, ZoÌ à\w$pëbV ^E& {dÚmYar na_ ^pŠVH$[a `wŠV gd© CnH$aUm| g{hV na_
MoîQ>m H$s YaUhmar, _hmn{dÌ Hw$b{df¡ CnOr Xodm§JZmAm| H$s Ý`mBª A{V AZwamJ go Xodm{YXod
H$s {d{Ynyd©H$ nyOm H$aVr ^Bª& _hmn{dÌ nX²_öX Am{X H$m Ob Aa _hmgwJÝY MÝXZ
_wŠVm\$b{Z Ho$ AjV, ñdU©_B© H$_b VWm nX²_amJ _{U_B© VWm MÝÐH$m§{V _{U_B© {VZH$a
nyOm H$aVr ^Bª& Aa H$ënd¥j{Z Ho$ nwîn Aa A_¥Vê$n Z¡doÚ Aa _hmÁ`mo{Vê$n aËZm| Ho$ Xrn
M‹T>mE, Aa _b`m{J[a M§XZ Am{X _hmgwJÝY {OZH$[a Xem|{Xem gwJÝY_B© hmo` ahr h¢, Aa
na_ CÁÁdb _hmerVb Ob, Aa AJwé Am{X _hmn{dÌ Ðì`m§oH$[a CnÁ`m Omo Yyn, gmo IodVr
^B©& Aa _hm n{dÌ A_¥V \$b M‹T>mdVr ^Bª& Aa aËZm| Ho MyU©H$[a _m§S>bm _m§S>Vr ^Bª& _hm
_Zmoha AîQ> Ðì`m| go n{V g{hV nyOm H$aVr ^B©& hZw_mZ am{U{Z g{hV ^JdmZ H$s nyOm H$aVm
H¡$go gmoh¡ h¡ O¡gm gm¡Y_© BÝÐ nyOm H$aVm gmoh¡&
H¡$gm h¡ hZw_mZ? OZoD$ n{hao, gd© Am^yfU nhao, _hrZ dñÌ n{hao, _hmn{dÌ nmna{hV,
dmZa Ho$ {Mh²Z H$m h¡ XoXrß`_mZ aËZ_B© _wHw$Q> {OgHo$, _hm à_moX H$m ^açm, \y$b aho h¢
ZoÌH$_b {OgHo$, gwÝXa h¡ dXZ {OgH$m, nyOmH$[a nmn{Z Ho$ Zme H$aUhmao ñÌmoV {VZH$[a gwa
Agwam| Ho$ Jwé {OZoída {VZHo$ à{Vq~~ H$s ñVw{V H$aVm ^`m& gmo nyOm H$aVm Aa ñVw{V H$aVm
BÝÐ H$s Aßgamdm| Zo Xo»`m gmo A{V àe§gm H$aVr ^Bª& Aa `h àdrU ~rU bo`H$[a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 723


{OZoÝÐMÝÐ Ho$ `e JmdVm ^`m& Oo ewÕ {MÎm {OZoÝÐ H$s nyOm{df¡ AZwamJr h¢ gd© H$ë`mU
{VZHo$ g_rn h¢, {VZHy§$ Hw$N> hr Xþb©^ Zmht& {VZH$m Xe©Z _§Jbê$n h¡&
CZ Ordm| Zo AnZm OÝ_ gw\$b {H$`m {OÝhm|Zo CÎm_ _Zwî` Xoh nm` lmdH$ Ho$ d«VY[a
{OZda{df¡ Ñ‹T> ^{º$ Ymar& AnZo H$a H$ë`mUHy§$ Ya¡ h¡, OÝ_ H$m \$b {VZhr nm`m& hZw_mZ
Zo nyOm ñVw{V dÝXZm H$[a ~rU ~Om` AZoH$ amJ Jm` AX²^wV ñVw{V H$ar& `Ú{n ^JdmZ Ho$
Xe©Z go {~Nw>aZo H$m Zht h¡ _Z {OgH$m VWm{n M¡Ë`mb` {df¡ A{YH$ Z ahhþ, _{V H$moD$
AmÀN>mXZm bmJ¡, VmV¢ {OZamO Ho$ MaU Ca{df¡ Y[a _pÝXagy§ ~m{ha {ZH$ñ`m& {d_mZm| _| M‹T>o&
hOmam| pñÌ`m|H$[a g§`wŠV gw_oé H$s àX{jUm Xr& O¡go gy`© Xo` V¡go lre¡b H${hE hZw_mZ gwÝXa
h¡ {H«$`m {OgH$s, gmo e¡bamO H${hE gw_oé CgH$s àX{jUm Xo`, g_ñV M¡Ë`mb`m|{df¡ Xe©Z
H$[a ^aVjoÌ H$s Amoa gÝ_wI ^`m&
gmo _mJ© {df¡ gy`© AñV hmo` J`m& Aa g§Ü`m ^r gy`© Ho$ nrN>o {db` JB©& H¥$îUnj H$s
am{Ì gmo Vmamê$n ~§YwAm|H$a _§{S>V MÝÐ_m ê$n n{V {~Zm Z gmohVr ^B©& hZw_mZ Zo Vbo CVa
EH$ gwaXþÝXþ{^ Zm_m nd©V dhm§ goZm g{hV am{Ì ì`VrV H$ar& H$_b Am{X AZoH$ gwJÝY nwînm|
go ñne© ndZ AmB©, CgH$[a goZm Ho$ bmoH$ gwIgy§ aho& {OZoída Xod H$s H$Wm H$admo {H$E& am{ÌHy§$
AmH$megy§ X¡Xrß`_mZ EH$ Vmam Qy>Q>çm gmo hZw_mZ Zo XoIH$[a _Z{df¡ {dMmar - hm` hm`! Bg
g§gma Agma dZ{df¡ Xod ^r H$mbde h¡§& Eogm H$moB© Zmht Omo H$mbgy§ ~M¡& {dOwar H$m M_ËH$ma
Aa Ob H$s Va§J O¡go jU^§§Jwa h¡ V¡g¢ eara {dZída h¡& Bg g§gma{df¡ Bg Ord Zo AZÝV
^d{df¡ XþI hr ^moJo& `h Ord {df` Ho$ gwIHy§$ gwI _mZ¡ h¡ gmo gwI Zmhr§, XþI hr h¡& {df_
jU^§Jwa g§gma{df¡ Xþ:I hr h¡, gwI Zmht hmo` h¡& _moh H$m _mhmËå` h¡ Omo AZÝVH$mb Ord
XþI ^moJVm ^«_U H$a¡ h¡& AZÝVmdgn©Ur H$mb ^«_UH$[a _Zwî` Xoh H$^r H$moB© nmd¡ h¡, gmo
nm`H$[a Y_© Ho$ gmYZ d¥Wm Imod¡ h¢& `h {dZmerH$ gwI{df¡ AmgŠV hmo` _hmg§H$Q> nmdo h¡&
`h Ord amJm{XH$ Ho$ de ^`m drVamJ ^mdHy§$ Zmht OmZo h¡& `h BpÝÐ` O¡Z _mJ© Ho$ Aml`
{~Zm Z OrVr Om§`& `o BÝÐr M§Mb Hw$_mJ©{df¡ bJm`H$[a Bg OrdHy§$ Bg ^d na ^d{df¡
Xþ:IXm`r h¡§&
O¡go _¥J, _rZ Aa njr bmo^ Ho$ degy§ ~{YH$ Ho$ Omb _| n‹S>o h¢ V¡g¢ `h H$m_r H«$moYr bmo^r
Ord {OZ_mJ©Hy§$ nmE {~Zm AkmZ Ho$ degy§ àn§Mê$n nmaYr Ho$ {~N>mE {df`ê$n Omb{df¡ n‹S>o
h¢& Omo Ord Amer{df¡ gn© g_mZ `h _Z BÝÐr {VZHo$ {df`m| _| a_¢ h¢ gmo _y‹T> Xþ:Iê$n
Ap½Z{df¡ Oa¡ h¡& O¡go H$moB© EH$ {XZ amÁ`H$[a df© {XZ Ìmg ^moJdo V¡go `h _y‹T> Ord Aën{XZ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

724 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


{df`m| Ho$ gwI ^mo{J AZÝVH$mb n`ªV {ZJmoX Ho$ XþI ^moJd¡ h¡& Omo {df` Ho$ gwI H$m
A{^bmfr h¡ gmo XþIm| H$m A{YH$mar h¡& ZaH$ {ZJmoX Ho$ _yb `h {df` {VZHy§$ kmZr Z Mmh¢&
_mohê$n R>J H$m R>Jm Omo AmË_H$ë`mU Z H$a¡§ gmo _hmH$îQ>Hy§$ nmd¡&
Omo nyd© ^d{df¡ Y_© CnmO©, _Zwî`Xoh nm` Y_© H$m AmXa Z H$a¡ gmo O¡go YZ R>Jm` H$moB©
XþIr hmo` V¡g¢ XþIr hmo` h¡& Aa Xodm| Ho$ ^r ^moJ ^mo{J `h Ord _aH$[a Xodgy§ EHo$ÝÐr hmo` h¡&
Bg Ord Ho$ nmn eÌw h¢, Aa `h ^moJ hr nmn Ho$ _yb h¢& BZgy§ V¥pßV Z hmo`& `h _hm ^`§H$a
h¢& Aa BZH$m {d`moJ {ZíM` hmoJm& `h ahZo Ho$ Zmht& Omo _¢ Bg amÁ`Hy§$ Aa `h Omo {à`OZ
h¢ {VZHy§$ VOH$[a Vn Z H$ê§$ Vmo AV¥ßV ^`m gw^y{_ MH«$dVu H$s ZmBª _aH$a XþJ©{V H$mo OmD§$Jm&
Aa `h _oao ñÌr emo^m`_mZ, _¥JZ`Zr, gd© _ZmoaW H$s nyU©hmar, n{Vd«Vm, pñÌ`m| Ho$ JwU{ZH$a
_pÊS>V, Zd`m¡dZ h¡§ gmo A~ VH$ _¢ AkmZgy§ VO Z gH$m& gmo _¢ AnZr ^yb H$mo H$hm§ VH$
CamhZm Xÿ§&
XoImo! _¢ gmJa n`ªV ñdJ©{df¡ AZoH$ Xodm§JZm g{hV aå`m& Aa Xodgy§ _Zwî` hmo` Bg
joÌ{df¡ ^`m& gwÝXa pñÌ`m| g{hV aå`m, naÝVw V¥ßV Z ^`m& O¡go BªYZgy§ Ap½Z V¥ßV Z hmo` Aa
Z{X`m|gy§ g_wÐ V¥ßV Z hmo` V¡go `h àmUr ZmZm àH$ma Ho$ {df`gwI H$m {VZH$[a V¥ßV Z hmo`&
_¢ ZmZm àH$ma Ho$ OÝ_ {VZ{df¡ ^«_UH$[a IoX{IÞ ^`m& ao _Z! A~ Vy em§VVmHy§$ àmßV hmohþ&
H$hm ì`mHw$b hmo` ahm h¡& Š`m V¡Zo ^`§H$a ZaH$m| Ho$ Xþ:I Z gwZo& Ohm§ am¡ÐÜ`mZ qhgH$ Ord
Om` h¢, {OZ ZaH${Z{df¡ _hmVrd« doXZm, A{gnÌ ~Z dVaUr ZXr, g§H$Q>ê$n h¡ gH$b ^y{_ Ohm§&
ao _Z! Vy ZaH$gy§ Z S>a¡ h¡& amJ Ûof H$[a CnOo Oo H$_©-H$b§H$ {VZHy§$ VnH$[a Zmqh {Inmdo
h¡& Voao EVo {XZ `m| hr d¥Wm JE, {df` gwIê$n Hy$n{df¡ n‹S>m AnZo AmË_mHy§$ ^dqnOagy§
{ZH$mg& nm`m h¡ {OZ _mJ©{df¡ ~w{Õ H$m àH$me V¡Zo, Vy AZm{XH$mb H$m g§gma ^«_Ugy§ IoX{IÞ
^`m& A~ AZm{X Ho$ ~§Yo AmË_mHy§$ Nw>‹S>m`& hZw_mZ Eogm {ZíM`H$[a g§gma eara ^moJm|gy§ CXmg
^`m& OmZm h¡ `WmW© {OZemgZ H$m ahñ` {OgZo& O¡g¢ gy`© _oKê$n nQ>b go a{hV _hm VoOê$n
^mg¡ V¡g¢ _moh nQ>bgy§ a{hV ^mgVm ^`m& {Og _mJ© hmo` {OZda {gÕnXHy§$ {gYmao Cg _mJ©{df¡
M{bdoHy§$ CÚ_r ^`m&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
hZw_mZ H$m d¡am½` qMVdZ dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ ~mahdm± nd© g§nyU© ^`m&&112&&
AWmZÝVa am{Ì ì`VrV ^B©, gmobm ~mZr Ho$ ñdU© g_mZ gy`© AnZr XrpßVH$[a OJV{df¡
CÚmoV H$aVm ^`m, O¡go gmYw _moj_mJ© H$m CÚmoV H$ao& ZjÌm| Ho$ JU AñV ^E, Aa gy`© Ho$
CX`H$[a H$_b \y$bo O¡go {OZamO Ho$ CÚmoVH$[a ^ì`Ordê$n H$_b \y$b¡& hZw_mZ _hm d¡am½`

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 725


H$m ^açm, OJV Ho$ ^moJm|gy§ {daŠV _§{Ì`m| gy§ H$hVm ^`m - O¡go ^aV MH«$dVu nyd© VnmodZHy§$
JE V¡go h_ Omd|Jo& V~ _§Ìr ào_ Ho$ ^ao na_ CÛoJHy§$ àmßV hmo` ZmWgy§ {dZVr H$aVo ^E&
ho Xod! h_Hy§$ AZmW Z H$amo àgÞ hmodmo, h_ {Vhmao ^ŠV h¢, h_mam à{VnmbZ H$amo, V~ hZw_mZ
Zo H$hr - Vw_ `Ú{n {ZíM`H$a _oao AmkmH$mar hmo VWm{n AZW© Ho$ H$maU hmo, {hV Ho$ H$maU Zmht&
Omo g§gma g_wÐgy§ CVao Aa Cgo nrN>o gmJa _¢ S>ma§¡ Vo {hVy H¡$go? {ZíM`WH$s CZHy$§ eÌw hr H${hE&
O~ `m Ord Zo ZaH$ Ho$ {Zdmg{df¡ _hmXþ:I ^moJo V~ _mVm, {nVm, {_Ì, ^mB©, H$moB© hr
ghmB© Z ^`m& `h Xþb©^ _Zwî` Xoh Aa {OZemgZ H$m kmZ nm` ~w{Õ_mZm|Hy§$ à_mX H$aZm
C{MV Zmht& Aa O¡go amÁ` Ho$ ^moJgy§ _oao Aàr{V ^B© V¡go Vw_gy§ ^r ^B©& `h H$_©O{ZV R>mR>
gd© {dZmerH$ h¢& {Zg§Xoh h_mam {Vhmam {d`moJ hmo`Jm& Ohm§ g§`moJ h¡ Vhm§ {d`moJ h¡& gwa Za
Aa BZHo$ A{Yn{V BÝÐ ZaoÝÐ `h g~ hr AnZo AnZo H$_m] Ho$ AmYrZ h¢& H$mbê$n XmdmZb
H$[a H$m¡Z H$m¡Z ^ñ_ Z ^E? _¢ gmJam§ n`ªV AZoH$ ^d Xodm| Ho$ gwI ^moJo, naÝVw V¥ßV Z ^`m,
O¡go gyIo BªYZH$[a Ap½Z V¥ßV Z hmo`& J{V Om{V eara BZH$m H$maU Zm_ H$_© h¡, OmH$[a `o
Ord J{V J{V{df¡ ^«_U H$a¡ h¡& gmo _moh H$m ~b _hm~bdmZ h¡, OmHo$ CX`H$[a `h eara
CnÁ`m h¡, gmo Z ahoJm& `h g§gma dZ _hm{df_ h¡, Om{df¡ `o àmUr _mohHy§$ àmßV ^E ^dg§H$Q>
^moJ¡ h¡& Cgo Cb§KH$[a _¢ OÝ_ Oam _¥Ë`w a{hV Omo nX Vhm§ J`m Mmhÿ§ hÿ§&
`h ~mV hZw_mZ _§{Ì`m|gy§ H$hr gmo aUdmg H$s pñÌ`m| Zo gwZr, CgH$[a IoX{IÞ hmo`
_hméXZ H$aVr ^Bª& Oo g_PmZo{df¡ g_W© Vo CZHy§$ em§V{MÎm H$ar& H¡$go h¢ g_PmdZ hmao? ZmZm
àH$ma Ho$ d¥Îmm§V{df¡ àdrU& Aa hZw_mZ {ZíMb h¡ {MÎm OmH$m gmo AnZo ~‹S>o nwÌHy§$ amÁ` Xo`
Aa g~{ZHy§$ `Wm`mo½` {d^y{V Xo` aËZm| Ho$ g_yhH$[a `wŠV Xodm| Ho$ {d_mZ g_mZ Omo AnZm _§{Xa
Cgo VOH$[a {ZH$ñ`m& ñdU© aËZ_B© X¡Xrß`_mZ Omo nmbH$s Vmna M{‹T> M¡Ë`dmZ Zm_m dZ Vhm§
J`m& gmo ZJa Ho$ bmoH$ hZw_mZ H$s nm{bH$s XoI gOb ZoÌ ^`o& nm{bH$s na ÜdOm \$aha¡§ h¢,
M_am|H$[a emo{^V h¡, _mo{V`m| H$s Pmb[a`m|H$[a _Zmoha h¡& hZw_mZ dZ{df¡ Am`m gmo dZ ZmZm
àH$ma Ho$ d¥jm|H$[a _§{S>V& Aa Ohm§ gydm, _¡Zm, _`ya, h§g, H$mo`b, ^«_a gwÝXa eãX H$a¡ h¢,
Aa ZmZm àH$ma Ho$ nwînm|H$[a gwJÝY h¡, dhm§ ñdm_r Y_©aËZ, g§`_r, Y_©ê$n aËZ H$s am{e,
`moJrída, {OZHo$ Xe©Zgy§ nmn {dbm` Omd¡ Eogo gÝV MmaU _w{Z AZoH$ MmaU _w{Z`m|H$[a _§{S>V
{VîR>Vo Wo& AmH$me{df¡ h¡ J_Z {OZH$m& gmo Xÿagy§ CZHy§$ Xo{I hZw_mZ nmbH$sgy§ CVaçm& _hm
^pŠVH$a `wŠV Z_ñH$maH$[a hmW Omo{‹S> H$hVm ^`m - ho ZmW! _¢ emar[aH$ naÐì`m|gy§ {Z_©_Ëd
^`m& `h na_oídar Xrjm Amn _wPo H¥$nmH$a Xodhþ&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

726 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ _w{Z H$hVo ^E - Ahmo ^ì`! V¢Zo ^br {dMmar& Vy CÎm_ OZ h¡, {OZXrjm bohþ& `h
OJV Agma h¡, eara {dZída h¡& erK« AmË_H$ë`mU H$amo& A{dZída nX bodo H$s
na_H$ë`mUH$maUr ~w{Õ Vwåhmao CnOr h¡& `h ~w{Õ {ddoH$s Ord Ho$ hr CnO¡ h¡& Eogr _w{Z H$s
Amkm nm` _w{ZHy§$ àUm_H$[a nX²_mgZ Ya {VîR>m& _wH$Q> Hw$ÊS>b hma Am{X gd© Am^yfU S>mao&
OJVgy§ _Z H$m amJ {Zdmaçm, ñÌrê$n ~§YZ Vw‹S>m`, __Vm _moh {_Q>m`, AmnHy§$ ñZohê$n nme
go Nw>‹S>m`, {df g_mZ {df` gwI VOH$[a, d¡am½`ê$n Xrn H$s {eImH$[a amJê$n A§YH$ma
{ZdmaH$[a, eara Aa g§gmaHy§$ Agma OmZ, H$_bm|Hy§$ OrV¢ Eogo gwHw$_ma Oo H$a {VZH$[a {ga Ho$
Ho$e bm¢M H$aVm ^`m&
g_ñV n[aJ«hgy§ a{hV hmo` _mojbú_rHy§$ CÚ_r ^`m, _hmd«V Yao, Ag§`_ n[ahao& hZw_mZ
H$s bma gm‹S>o gmV gm¡ ~‹S>o amOm {dÚmYa ewÕ {MÎm {dÚwX²J{VHy§$ Am{X Xo hZw_mZ Ho$ na_ {_Ì
AnZo nwÌm|Hy§$ amÁ` Xo` AR>mB©g _ybJwU Yma `moJrÝÐ ^E& Aa hZw_mZ H$s amZr Aa BZ amOmdm|
H$s amUr àW_ Vmo {d`moJ ê$n Ap½ZH$[a VßVm`_mZ {dbmn H$aVr ^Bª {\$a d¡am½`Hy§$ àmßV hmo`
~§Yw_{V Zm_m Am{`©H$m Ho$ g_rn Om`, _hm ^pŠVH$[a g§`wŠV Z_ñH$ma H$a Am{`©H$m d«V YmaVr
^Bª& do _hm~w{Õd§Vr erbd§Vr ^d^«_U Ho$ ^`gy§ Am^yfU S>ma EH$ g\o$X dñÌ amIVr ^B©&
erb hr h¡ Am^yfU {OZHo$ {VZHy§$ amÁ`{d^y{V OrU© V¥U g_mZ ^mgVr ^B©&
Aa hZw_mZ _hm~w{Õ_mZ _hmVnmoYZ _hmnwéf AË`ÝV {daŠV, n§M _hmd«V, n§M g{_{V,
VrZ JwpßV Yma e¡b H${hE nd©V Cggo ^r A{YH$ lre¡b H${hE hZw_mZ amOm ndZ Ho$ nwÌ
Mm[aÌ{df¡ AMb hmoVo ^E& {VZH$m `e {Z_©b BÝÐm{XH$ Xod Jmd¢, ~maå~ma dÝXZm H$a¢, Aa
~‹S>o ~‹S>o H$s{V© H$a¢& {Z_©b h¡ AmMaU {OZH$m, Eogm gd©k drVamJ Xod H$m ^mfm {Z_©b Y_©
AmMaçm gmo ^dgmJa Ho$ nma ^`m& do hZw_mZ _hm_w{Z nwéfmo{§ df¡ gy`© g_mZ VoOñdr {OZoÝÐ Xod H$m
Y_© Amam{Y Ü`mZ Ap½ZH$[a AîQ> H$_© H$s g_ñV àH¥${V BªYZê$n {VZHy§$ ^ñ_H$[a Vw§Jr {J[a
Ho$ {eIagy§ {gÕ ^E& Ho$dbkmZ Ho$dbXe©Z Am{X AZÝV JwU_B© gXm {gÕ bmoH${df¡ ah¢Jo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
hZw_mZ H$m {Zdm©U J_Z dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ Voahdm± nd© g§nyU© ^`m&&113&&
AWmZÝVa am_ qghmgZ na {damOo Wo& bú_U Ho$ AmR>m| nwÌm| H$m Aa hZw_mZ H$m _w{Z hmoZm
_Zwî`m| Ho$ _wIgy§ gwZH$[a h§go, Aa H$hVo ^E - BÝhm|Zo _Zwî` ^d Ho$ Š`m gwI ^moJo? `h N>moQ>r
AdñWm _| Eogo ^moJ VOH$[a `moJ YmaU H$a¡ h¢ gmo ~‹S>m AmíM`© h¡? `h hR>ê$n J«mhH$[a J«ho
h¢& XoImo! Eogo _Zmoha H$m_ ^moJ V{O {daŠV hmo` ~¡R>o h¢& `m ^m§{V H$hr& `Ú{n lram_

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 727


gå`½ÑpîQ> kmZr h¡ VWm{n Mm[aÌ_moh Ho$ de H$B© EH$ {XZ bmoH$m| H$s Ý`mBª OJV{df¡ ahVo ^`o&
g§gma Ho$ AëngwI {VZ {df¡ am_ bú_U Ý`m` g{hV amÁ` H$aVo ^E&
EH$ {XZ _hmÁ`mo{V H$m YmaH$ gm¡Y_© BÝÐ na_ G${ÕH$[a `wŠV _hmYr`© Aa Jå^raVmH$[a
_§{S>V, ZmZm Ab§H$ma Yao gm_mÝ` Om{V Ho$ Xod Oo JwéOZ Vwë`, Aa bmoH$nmb Om{V Ho$ Xod
Xoenmb Vwë`, Aa Ìm`{ñ§ÌeV² Om{V Ho$ Xod _§Ìr g_mZ {VZH$[a _§{S>V, VWm AÝ` gH$b Xod
g{hV BÝÐmgZ{df¡ ~¡R>o H¡$go gmoh¡ O¡go gw_oé nd©V Am¡a nd©Vm| Ho$ _Ü` gmoh¡&
_hmVoO nw§O AX²^wV aËZm| H$m qghmgZ, Cg na gwIgy§ {damOVm Eogm ^mg¡ O¡go gw_oé Ho$
D$na {OZamO ^mg¢& MÝÐ_m Aa gy`© H$s Á`mo{VHy§$ OrV¢ Eogo aËZm| Ho$ Am^yfU n{hao& gwÝXa eara
_Zmoha ê$n ZoÌm|Hy§$ AmZÝXH$mar O¡gr Ob H$s Va§J {Z_©b V¡gr à^mH$a `wŠV hma n{hao Eogm gmoh¡
_mZm| erVmoXm ZXr Ho$ àdmhH$[a `wŠV {ZfÚmMb nd©V hr h¡& _wH$Q> H§$R>m^aU Hw$ÊS>b Ho$`ya
Am{X CÎm_ Am^yfU n{hao Xodm|H$[a _§{S>V O¡gm ZjÌm|H$[a MÝÐ_m gmoh¡ V¡gm gmoh¡ h¡&
AnZo _Zwî` bmoH${df¡ MÝÐ_m ZjÌ hr ^mg¢ VmV¢ MÝÐ_m ZjÌm| H$m ÑîQ>m§V {X`m h¡&
MÝÐ_m ZjÌ Á`mo{Vfr Xod h¢ {VZgy§ ñdJ©dmgr Xodm| H$s A{V A{YH$ Á`mo{V h¡& Aa g~ Xodm|gy§
BÝÐ H$s hr A{YH$ h¡& AnZo VoOH$[a Xem| {Xem{df¡ CÚmoV H$aVm qghmgZ{df¡ {VîR>Vm O¡gm
{OZoída ^mg¡ V¡gm ^mg¡& BÝÐ Ho$ BÝÐmgZ H$m Aa g^m H$m Omo g_ñV _Zwî` {OˆmH$[a g¡H$‹S>m|
df©bJ dU©Z H$a¢ Vmo ^r Z H$a gH¢$& g^m{df¡ BÝÐ Ho$ {ZH$Q> bmoH$nmb g~ Xod{Z{df¡ _w»` h¢&
gwÝXa h¡§ {MÎm {OZHo$ ñdJ©gy§ M`H$[a _Zwî` hmo` _wpŠV Omd¢ h¢& gmobh ñdJ© Ho$ ~mah BÝÐ h¢&
EH$ EH$ BÝÐ Ho$ Mma Mma bmoH$nmb EH$ ^dYmar h¢& Aa BÝÐ{Z{df¡ gm¡Y_© gZËHw$_ma _hoÝÐ,
bm§VdoÝÐ, eVmaoÝÐ, AmaUoÝÐ `h fQ²> EH$ ^dYmar h¢& Aa eMr BÝÐmUr bm¡H$m§{VH$ Xod& n§M_
ñdJ© Ho$ VWm gdm©W©{g{Õ Ho$ Ahq_Ð _Zwî` hmo` _moj Omdo h¢& gmo gm¡Y_© BÝÐ AnZr g^m{df¡
AnZo g_ñV Xod{ZH$[a `wŠV ~¡R>o, bmoH$nmbm{XH$ AnZo AnZo ñWmZH$ ~¡R>o&
gmo BÝÐ emñÌ H$m ì`m»`mZ H$aVo ^E& dhm§ àg§J nm` `h H$WZ {H$`m - Ahmo Xodmo! Vw_
AnZo ^mdê$n nwîn {ZaÝVa _hm ^pŠVH$[a AhªV XodHy§$ M‹T>mdmo& AhªVXod OJV² H$m ZmW h¡&
g_ñV Xmofê$n dZ Ho$ ^ñ_ H$[adoHy§$ XmdmZb g_mZ h¡, {OgZo g§gma H$m H$maU _mohê$n _hm
Agwa AË`ÝV XþO©Z kmZH$[a _mam, dh Agwa Ordm| H$m ~‹S>m ~¡ar {Z{d©H$ën gwI H$m ZmeH$ h¡&
Aa ^JdmZ² drVamJ ^ì` Ordmo§Hy§$ g§gma g_wÐ go Vm[ado g_W© h¡§& g§gma-g_wÐ H$fm`ê$n CJ«
Va§JH$[a ì`mHw$b h¡& H$m_ ê$nJ«mhH$[a M§MbVmê$n, _mohê$n _JaH$[a _¥Ë`wê$n h¡ Eogo ^dgmJagy§
^JdmZ {~Zm H$moB© Vm[ado g_W© Zmht&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

728 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H¡$go h¢ ^JdmZ? {OZHy§$ H$ë`mUH${df¡ BÝÐm{XH$ Xod gw_oé{J[a D$na jragmJa Ho$ ObH$[a
A{^foH$ H$amdo h¢& Aa _hm ^pŠVH$[a EH$mJ«{MÎm hmo` n[adma g{hV nyOm H$a¡ h¢& Aa Y_© AW©
Aa H$m_ _moj `h Mmam| nwéfmW© h¡§ {VZ{df¡ bJm h¡ {MÎm {OZH$m& {OZoÝÐ Xod n¥Ïdrê$n ñÌrHy§$
VOH$[a {gÕê$n d{ZVmHy§$ daVo ^E& H¡$gr h¡ n¥Ïdrê$n ñÌr? qdÜ`mMb Aa H¡$bme h¢ Hw$M
{OgHo$, Aa g_wÐ H$s Va§J h¢ H${Q>_oIbm {OgHo$& `o Ord AZmW _hm _mohê$n AÝYH$ma H$a
AmÀN>m{XV {VZHy§$ do à^w ñdJ©bmoH$ go _Zwî`bmoH${df¡ OÝ_ Y[a ^dgmJagy§ nma H$aVo ^E&
AnZo AX²^wVmZÝVdr`© H$a AmR>m| H$_©ê$n d¡ar jU_mÌ{df¡ {InmE& O¡go qgh _XmoÝ_Îm
hpñV`m|Hy§$ Zgmd¡&
^JdmZ gd©kXodHy§$ AZoH$ Zm_H$[a ^ì` Ord Jmd¡ h¢ {OZoÝÐ ^JdmZ AhªV ñd`§^y eå^w
ñd`§à^w gwJV {edñWmZ _hmXod H$mb§Oa {haÊ`J^© Xodm{YXod B©ída _hoída ~«÷m {dîUw ~wÕ
drVamJ {d_b {dnwb à~b Y_©MH«$s à^w {d^w na_oída na_Á`mo{V na_mË_m VrW©H$a H¥$VH¥$Ë`
H¥$nmbw g§gmagyXZ gwa kmZMjw ^dm§VH$ BË`m{X Anma Zm_ `moJrída Jmd¢ h¢, Aa BÝÐ YaUtÐ
MH«$dVu ^pŠVH$[a ñVw{V H$a¡§ h¢ Omo Jmoß` h¢ Aa àH$Q> h¢ {OZHo$ Zm_ gH$b AW© g§`wŠV h¢
{OgHo$ àgmXH$[a `h Ord H$_© go Ny>Q>H$[a na_ Ym_Hy§$ àmßV hmo` h¡ O¡gm Ord H$m ñd^md h¡
V¡§gm dhm§ ah¡ h¡§& Omo ñ_aU H$a¡ CgHo$ nmn {dbm` Om§`& dh ^JdmZ nwamU nwéfmoÎm_ na_
CËH¥$îQ> AmZÝX H$s CËn{Îm H$m H$maU _hm H$ë`mU H$m _yb Xod{Z Ho$ Xod CgHo$ Vw_ ^ŠV
hmodmo& AnZm H$ë`mU Mmhmo hmo Vmo AnZo öX` H$_b{df¡ {OZamOHy§$ nYamdmo&
`h Ord AZm{X{ZYZ h¡, H$_m] H$m àoaçm ^ddZ{df¡ ^Q>Ho$ h¡& gd© OÝ_{df¡ _Zwî` ^d
Xþb©^ h¡& gmo _Zwî`OÝ_ nm`H$a Oo ^ybo h¢ {VZHy§$ {YŠH$ma h¡& MVwJ©{Vê$n h¡ ^«_U {Og{df¡
Eogm g§gmaê$n g_wÐ Cg_| ~hþ[a H$~ ~moY nmdmoJo& Oo Aah§V H$m Ü`mZ Zmht H$a¡ h¢, Ahmo!
{YŠH$ma CZHy§$ Oo _Zwî`Xoh nm`H$a {OZoÝÐHy§$ Z On¢ h¢& {OZoÝÐ H$_©ê$n d¡ar H$m Zme H$aUhmam
Cgo ^yb nmnr ZmZm `mo{Z{df¡ ^«_U H$a¢ h¢& H$^r {_Ï`m VnH$[a jwÐ Xod hmo` h¢& ~hþ[a _aH$[a
ñWmda `mo{Z{df¡ Om` _hm H$îQ> ^moJ¡ h¢& `h Ord Hw$_mJ© Ho$ Aml`H$[a _hm _moh Ho$ de ^E
BÝÐm| H$m BÝÐ Omo {OZoÝÐ Cgo Zmht Ü`md¡§ h¢& XoImo _Zwî` hmo`H$[a _yI© {df`ê$n _m§g Ho$ bmo^r
_mo{hZr H$_© Ho$ `moJH$[a Ah§H$ma __H$maHy§$ àmßV hmo` h¡§, {OZXrjm Zmht Ya¡ h¡§&
_§X^m{J`m| Ho$ {OZXrjm Xþb©^ h¡& H$^r Hw$VnH$[a {_Ï`mÑpîQ> ñdJ©gy§ AmZ CnOo h¢& gmo
hrZ Xod hmo` níMmÎmmn H$a¢ h¢ {H$ h_ _Ü`bmoH$ aËZ Ûrn{df¡ _Zwî` ^E Wo, gmo Aah§V H$m _mJ©
Z OmÝ`m, AnZm H$ë`mU Z {H$`m, {_Ï`m VnH$[a Hw$Xod ^E& hm` hm`! {YŠH$ma CZ nm{n`m|Hy§$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 729


Omo Hw$emñÌ H$s àê$nUmH$[a {_Ï`m CnXoe Xo` _hm _mZ Ho$ ^ao OrdmoHy§$ Hw$_mJ©{df¡ S>ma¡ h¢&
_y‹T>m|Hy§$ {OZY_© Xþb©^ h¡ VmV¢ ^d ^d{df¡ XþIr hmo` h§¡& Aa ZmaH$s {V`ªM Vmo XþIr hr h§¡, Aa
hrZ Xod ^r XþIr hr h¡§& Aa ~‹S>r G${Õ Ho$ Ymar Xod ^r ñdJ©gy§ M`o h¢ gmo _aU H$m ~‹S>m XþI
h¡, Aa BîQ> {d`moJ H$m ~‹S>m XþI h¡& ~‹S>o Xodm| H$s ^r `h Xem Vmo Am¡a jwÐm| H$s Š`m ~mV?
Omo _Zwî` Xoh{df¡ kmZ nm` AmË_H$ë`mU H$a¢ h¢ gmo YÝ` h§¡& BÝÐ `m ^m§{V H$hH$a ~hþ[a H$hVm
^`m - Eogm {XZ H$~ hmo` Omo _oar ñdJ©bmoH${df¡ pñW{V nyU© hmo` Aa _¢ _Zwî`Xoh nm`,
{df`ê$n d¡[a`m|Hy§$ OrV, H$_m] H$m ZmeH$[a Vn Ho$ à^mdgy§ _wpŠV nmD§$&
V~ EH$ Xod H$hVm ^`m `hm§ ñdJ©{df¡ Vmo AnZr `hr ~w{Õ hmo` h¡ naÝVw _Zwî` Xoh nm`
^yb Om` h¢& Omo H$Xm{MV² _oao H$ho H$s àVr{V Z H$amo Vmo n§M_ ñdJ© H$m ~«÷|ÐZm_m BÝÐ A~
am_MÝÐ ^`m h¡& gmo `hm§ Vmo `m| hr H$hVo Wo Aa A~ d¡am½` H$m {dMma hr Zmht&
V~ eMr H$m n{V gm¡Y_© BÝÐ H$hVm ^`m g~ ~§YZ _| ñZoh H$m ~‹S>m ~§YZ h¡& Omo hmW
nJ H§$R> Am{X A§J A§J ~§Ym hmo` gmo Vmo Ny>Q>¡, naÝVw ñZohê$n ~§YZH$[a ~§Ü`m H¡$go Ny>Q>o? ñZoh
H$m ~§Ü`m EH$ A§Jwb Z Om` gH¡$& am_MÝÐ Ho$ bú_Ugy§ A{V AZwamJ h¡& bú_U Ho$ XoIo {~Zm
V¥pßV Zmht& AnZo Ordgy§ ^r Cgo A{YH$ OmZ¡ h¡& EH$ {Z{_f_mÌ ^r bú_UHy§$ Z XoI¡ Vmo am_
H$m _Z {dH$b hmo` Om`& gmo bú_UHy§$ VOH$[a H¡$g¢ d¡am½`Hy§$ àmßV hmo`? H$_m] H$s Eogr hr
MoîQ>m h¡ Omo ~w{Õ_mZ ^r _yI© hmo` Om` h¡& XoImo gwZ¡ h¢ AnZo gd© ^d {OgZo Eogm {ddoH$s am_
^r AmË_{hV Z H$a¡&
Ahmo Xod hmo! Ordm| Ho$ ñZoh H$m ~‹S>m ~§YZ h¡, `m g_mZ Am¡a Zmht VmV§¡ gw~w{Õ`m|Hy§$ ñZoh
V{O g§gma gmJa V[ado H$m `ËZ H$aZm Mm{hE& `m ^m§{V BÝÐ Ho$ _wI H$m CnXoe VÎdkmZê$n
Aa {OZda Ho$ JwUm| Ho$ AZwamJgy§ AË`ÝV n{dÌ Cgo gwZH$a Xod {MÎm H$s {dewÕVmHy§$ nm` OÝ_
Oam _aU Ho$ ^`gy§ H$ånm`_mZ ^E, _Zwî` hmo` _wpŠV nm`do H$s A{^bmfm H$aVo ^E&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V, VmH$s J«§W ^mfmdM{ZH$m{df¡
BÝÐ H$m Xod{ZHy§$ CnXoe dU©Z H$aZo dmbm EH$gm¡ Mm¡Xhdm± nd© g§nyU© ^`m&&114&&
AWmZÝVa BÝÐ g^m go CR>o& V~ gwa H${hE H$ëndmgr Xod Aa Agwa H${hE ^dZdmgr
qdVa Á`mo{Vfr Xod BÝÐHy§$ Z_ñH$maH$[a CÎm_ ^mdY[a AnZo AnZo ñWmZH$ JE& n{hbo XÿOo
ñdJ© bJ ^dZdmgr qdVa Á`mo{VfrXod H$ëndmgr Xodm|H$[a bo JE Om` h¢& gmo g^mY_© Ho$ Xmo
ñdJ©dmgr Xod aËZMyb Aa _¥JMyb ~b^Ð Zmam`U Ho$ ñZoh na{IdoHy§$ CÚ_r ^E& _Z{df¡ `h
YmaUm H$ar - Vo XmoZm| ^mB© nañna ào_ Ho$ ^ao H${hE h¡, XoI¢ CZ XmoZm| H$s àr{V? am_ Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

730 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


bú_Ugy§ EVm ñZoh h¡ OmHo$ XoIo {~Zm Z ah¡§& gmo am_ H$m _aU gw{Z bú_U H$s Š`m MoîQ>m
hmo`? bú_U emoH$H$[a {dˆb ^`m Š`m MoîQ>m H$a¡? gmo jU EH$ XoIH$[a Amd|Jo& emoH$H$[a
bú_U H$m H¡$gm _wI hmo OmE, H$m¡Z gy§ H$mon H$a¡, Š`m H$ho, Eogr YmaUmH$[a XmoZm| XþamMmar Xod
A`moÜ`m AmE& gmo am_ Ho$ _{hb{df¡ {d{H«$`mH$[a g_ñV AÝV:nwa H$s ñÌr{Z H$m éXZ eãX
H$am`m& Aa Eogr {d{H«$`m H$ar - Ûmanmb C_amd _§Ìr nwamo{hV Am{X ZrMm _wIH$[a bú_U n¡ AmE&
Aa am_ H$m _aU H$hVo ^E, {H$ ho ZmW! am_ nabmoH$ nYmao& Eogo dMZ gwZH$[a bú_U
Zo _§X ndZH$[a Mnb Omo Zrb H$_b Vm g_mZ gwÝXa h¢ ZoÌ OmHo$ gmo hm`! `h eãX hÿ AmYm-
gm H$h VËH$mb hr àmU VOo, qghmgZ D$na ~¡Rçm hþVm gmo dMZê$n dO«nmV H$m _maçm
Orda{hV hmo` J`m& Am§I H$s nbH$ Á`m| Wr Ë`m| hr ah JB©& Ord OmVm ahçm& eara AMoVZ
ah J`m& bú_UHy§$ ^«mVm H$s {_Ï`m _¥Ë`w Ho$ dMZ ê$n Ap½ZH$[a Oam Xo{I XmoZm| Xod ì`mHw$b
^E& bú_U Ho$ {O`m`doHy§$ Ag_W©& V~ {dMmar `mH$s _¥Ë`w Bg hr {d{Y H$hr hþVr, _Z{df¡
A{V nN>VmE& {dfmX Aa AmíM`© Ho$ ^ao AnZo ñWmZH$ JE& emoH$ê$n Ap½ZH$[a VßVm`_mZ
h¡ {MÎm {OZH$m& bú_U H$s dh _Zmoha _y{V© _¥VH$ XmoB© Xod Xo{I Z gHo$& Vhm§ I‹S>o Z aho, qZÚ
h¡ CÚ_ {OZH$m&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¢ h¢ - ho amOZ²! {~Zm {dMmao Oo nmnr H$m`© H$a¢ {VZHy§$
níMmÎmmn hr hmo`& XodVm JE& Aa bú_U H$s ñÌr n{VHy§$ AMoVZê$n Xo{I àgÞ H$aZoHy§$
CÚ_r ^B©& H$h¡ h¢, ho ZmW! {H$g A{ddoH$Zr gm¡^m½` Ho$ Jd©H$[a J{d©V Zo AmnH$m _mZ Z
{H$`m, gmo C{MV Z H$ar& ho Xod! Amn àgÞ hmodhþ& {Vhmar AàgÞVm h_Hy§$ XþI H$m H$maU
h¡& Eogm H$hH$[a do na_ ào_ H$s ^ar bú_U Ho$ AJgy§ AmqbJZH$[a nm`Z n‹S>r§& do amUr
MVwamB© Ho$ dMZ H${hdo{df¡ VËna H$moB© EH$ Vmo ~rU bo` ~OmdVr ^B©, H$moB© _¥X§J ~OmdVr ^B©,
n{V Ho$ JwU AË`ÝV _Ywa ñdagy§ JmdVr ^B©& n{V Ho$ àgÞ H$[ado{df¡ CÚ_r h¡ {MÎm {OZH$m&
H$moB© EH$ n{V H$m _wI XoI¡ h¡ Aa n{V Ho$ gw{Zdo H$s h¡ A{^bmfm {OZHo$& H$moB© EH$ {Z_©bñZoh
H$s YaUhmar n{V Ho$ VZwgy§ {bnQ>H$[a Hw$ÊS>bH$[a _§{S>V _hmgwÝXa H$m§{V Ho$ H$nmobm|Hy§$ ñne©Vr
^B©& Aa H$moB©EH$ _Ywa^m{fUr n{V Ho$ MaUH$_b AnZo {ga na _obVr ^B©& Aa H$moB© _¥JZ`Zr
CÝ_mX H$s ^ar {d^«_H$[a H$Q>mjê$n Oo H$_b nwîn {VZH$m goham aMVr ^B©, Oå^mB© boVr n{V
H$m dXZ {Za{I AZoH$ MoîQ>m H$aVr ^B©&
`m ^m§{V `o CÎm_ pñÌ`| n{V Ho$ àgÞ H$[adoHy§$ AZoH$ `ËZ H$a¢ h¢, naÝVw CZHo$ eara{df¡
{ZaW©H$ ^E& do g_ñV amUr bú_U H$s ñÌr Eogo H$ånm`_mZ h¢ O¡g¡ H$_bm| H$m dZ ndZH$[a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 731


H$ånm`_mZ hmo`& ZmW H$s `h Xem hmoVo g§Vo pñÌ`m| H$m _Z A{Vì`mHw$b ^`m& g§e`Hy§$ àmßV
^Bª {H$ jU_mÌ _| `h Š`m ^`m? {MVdZ _| Z Amd¡ Aa H$WZ _| Z Amdo Eogm IoX H$m H$maU
emoH$, Cgo _Z _| YaH$[a do _w½Ym, _moh H$s _mar§ nga JBª& BÝÐ H$s BÝÐmUr g_mZ h¡ MoîQ>m
{OZH$s, Eogr do amUr VmnH$[a Vám`_mZ gyI JBª& Z Om{ZE {VZH$s gwÝXaVm H$hm§ OmVr ahr?
`h d¥Îmm§V ^rVa Ho$ bmoH$m| Ho$ _wIgy§ gw{Z lram_MÝÐ _§{Ì`m|H$[a _§{S>V _hmg§^«_ Ho$ ^ao ^mB©
n¡ AmE& ^rVa amObmoH$ _| JE& bú_U H$m _wI à^mV Ho$ MÝÐ_m g_mZ _§XH$m§{V Xo»`m& O¡gm
VËH$mb H$m d¥j _ybgy§ CI‹S> n‹S>m hmo` V¡gm ^mB© H$mo Xo»`m& _Z _| {MVdVo ^`o, {~Zm H$maU
^mB© AmO _mogy§ ê$ñ`m h¡& `h gXm AmZÝX ê$n AmO Š`m| {dfmXê$n hmo` ahm h¡? ñZoh Ho$ ^ao
erK« hr ^mB© Ho$ {ZH$Q> Om` VmHy§$ CR>m` Cagy§ bJm` _ñVH$ My_Vo ^E& Xmh H$m _maçm Omo d¥j
Cg g_mZ h[aHy§$ {Za{I hbYa A§J go {bnQ> J`m& `Ú{n OrVì`Vm Ho$ {Mh²Z a{hV bú_UHy§$
Xo»`m VWm{n ñZoh Ho$ ^ao am_ Cgo _ydm Z OmZVo ^E&
dH«$ hmo` JB© h¡ J«rdm {OgH$s, erVb hmo` J`m h¡ A§J {OgH$m, OJV H$s AmJb Eogr
^wOm gmo {e{Wb hmo` JB©, gm§gmoñdmg Zmht, ZoÌm| H$s nbH$ bJo Z {dKQ>¡& bú_U H$s `h
AdñWm Xo{I am_ IoX{IÞ hmo`H$[a ngodgy§ ^a JE& `h XrZm| Ho$ ZmW am_ XrZ hmo` JE&
~maå~ma _yN>m© Im` n‹S>o& Amgwdm|H$[a ^a JE h¢ ZoÌ {OZHo$, ^mB© Ho$ A§J {ZaIo& BgHo$ EH$ ZI
H$s ^r aoIm Z AmB© {H$ Eogm `h _hm~br H$m¡Z H$maUH$[a Eogr AdñWmHy§$ àmßV ^`m? `h
{dMma H$aVo g§Vo ^`m h¡ H$ånm`_mZ eara {OZH$m, `Ú{n Amn gd© {dÚm Ho$ {ZYmZ, VWm{n
^mB© Ho$ _mohH$[a {dÚm {~ga JB©& _yN>m© H$m `ËZ OmZ¡ Eogo d¡Ú ~wbmE& _§Ì Amof{Y{df¢ àdrU,
H$bm Ho$ nmaJm_r Eogo d¡Ú AmE gmo OrdZm hmo` Vmo H$Nw> `ËZ H$a|& do _mWm YwZ ZrMo hmo` aho&
V~ am_ {Zame hmo` _yN>m© Im` n‹S>o& O¡go d¥j H$s O‹S> CI‹S> Om` Aa d¥j {Ja n‹S>o V¡go
Amn n‹S>o& _mo{V`m| Ho$ hma M§XZH$[a {_{lV Ob Vm‹S> Ho$ drOZmdm| H$s ndZH$[a am_Hy§$ gMoV
{H$`m& V~ _hm{dˆb hmo` {dbmn H$aVo ^E, emoH$ Aa {dfmXH$[a _hmnr{S>V am_ Am§gwdm| Ho$
àdmhH$[a AnZm _wI AmÀN>m{XV H$aVo ^E& Am§gwdm|H$[a AmÀN>m{XV am_ H$m _wI Eogm ^mg¡
O¡gm ObYmamH$[a MÝÐ_m ^mg¡& AË`ÝV {dˆb am_Hy§$ Xo{I gd©amObmoH$ê$n g_wÐgy§ éXZê$n
Üd{Z hmoVr ^B©& XþIê$n gmJa{df¡ _½Z gH$b ñÌrOZ AË`W©nUo éXZ H$aVr ^Bª& {VZHo$
eãXH$[a Xem|{Xem nyU© ^Bª& H¡$g¢ {dbmn H$a¢ h¢? hmg ZmW! n¥ÏdrHy§$ AmZÝX Ho$ H$maU gd©
gwÝXa h_Hy§$ dMZê$n XmZ Xodhþ& Vw_Zo {~Zm AW© Š`m| _m¡Z nH$‹S>r? h_mam AnamY Š`m? {~Zm
AnamY h_Hy§$ Š`m| VOr hmo? Vw_ Vmo Eogo X`mbw hmo Omo AZoH$ MyH$ n‹S>o Vmo j_m H$amo&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

732 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AWmZÝVa Bg àg§J{df¡ bd A§Hw$e na_{dfmXHy§$ àmßV hmo` {dMmaVo ^E {H$ {YŠH$ma Bg
g§gma Agmag§gmaHy§$& Aa Bg eara g_mZ Am¡a jU^§Jwa H$m¡Z? Omo EH$ {Z{_f _mÌ _| _aUHy§$
àmßV hmo`& Omo dgwXod {dÚmYam|H$[a Z OrË`m Om` gmo ^r H$mb Ho$ Omb _| Am` nS>çm&
Bg{bE `h {dZída eara, `h {dZída amÁ` gånXm CgH$[a h_mao Š`m {g{Õ? `h {dMma
grVm Ho$ nwÌ {\$a J^© _| Am`do H$m h¡ ^` {OZHy§$, {nVm Ho$ MaUmaqdXHy§$ Z_ñH$maH$[a
_hoÝÐmoX`Zm_m CÚmZ {df¡ Om` A_¥Voída _w{Z H$s eaU bo` XmoZm| ^mB© _hm^m½` _w{Z ^E& O~
BZ XmoZm| ^mB`m| Zo Xrjm Yar V~ bmoH$ A{Vì`mHw$b ^E {H$ h_mam ajH$ H$m¡Z? am_Hy§$ ^mB©
Ho$ _aU H$m ~‹S>m Xþ:I gmo emoH$ê$n ^§da _| n‹S>o & {OZHy§$ nwÌ {ZH$gZo H$s Hw$N> gw{Y Zmht& am_Hy§$
amÁ`gy§ nwÌm|gy§ {à`mAm|gy§ AnZo àmUgy§ bú_U A{Vß`mam& `h H$_m] H$s {d{MÌVm {OgH$[a Eogo
Ordm| H$s Eogr Aew^ AdñWm hmo`& Eogm g§gma H$m M[aÌ Xo{I kmZr Ord d¡am½`Hy§$ àmßV hmo`
h¡§& Oo CÎm_ OZ h¢ {VZHo$ H$Nw> BH$ {Z{_Îm _mÌ dmø H$maU Xo{I AÝVa§J Ho$ {dH$ma^md Xÿa
hmo` kmZê$n gy`© H$m CX` hmo` h¡& nydm}nm{O©V H$_m] H$m j`mone_ hmo` V~ d¡am½` CnO¡ h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© _hmnÙnwamU g§ñH¥$VJ«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡ bú_U
H$m _aU Aa bdUm§Hw$e d¡am½` dU©Z H$aZo dmbm EH$gm¡ nÝÐhdm± nd© g§nyU© ^`m&&115&&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho ^ì`moÎm_! bú_U Ho$ H$mb àmßV ^E
g_ñV bmoH$ ì`mHw$b ^E& Aa `wJàYmZ Oo am_ gmo A{V ì`mHw$b hmo` g~ ~mVm|gy§ a{hV ^E&
H$Nw> gwY Zmht& bú_U H$m eara ñd^md hr H$[a _hmgwê$n H$mo_b gwJÝY _¥VH$ ^`m Vmo O¡go
H$m V¡gm& gmo lram_ bú_UHy§$ EH$ jU Z VO|& H$~hÿ§ Ca go bJm` b|`, H$^r nnmob|, H$^r
My_|, H$~hÿ§ Bgo boH$a Amn ~¡R> Omd¢, H$^r boH$a CR> Mb|, EH$jU H$mhÿ H$m {dídmg Z H$a¢,
EH$jU Z VO¡& O¡go ~mbH$ Ho$ hmW A_¥V Amd¡ Aa dh Jm‹T>m Jm‹T>m Jh¡ V¡go am_ _hm{à` Omo
bú_U CgHy§$ Jm‹T>m Jm‹T>m Jh¢& Aa XrZm| H$s ZmBª {dbmn H$a¡& hm` ^mB©! `h Vmo{h H$hm `mo½`
Omo _wPo VOH$[a V¢Zo AHo$bo ^m{Odo H$s ~w{Õ H$ar& _¢ Voam {dah EH$jU ghm[ad¢ g_W© Zmht&
`h ~mV Vy H$hm Z OmZ¡ h¡? Vy Vmo g~ ~mVm|{df¡ àdrU h¡& A~ _mo{h XþI Ho$ gmJa{df¡ S>maH$[a
Eogr MoîQ>m H$a¡ h¡& hm` ^«mV! `h Š`m H«y$a CÚ_ {H$`m Omo _oao {~Zm OmZo, _oao {~Zm nyN>o Hy$M
H$m ZJmam ~Om` {X`m& ho dËg! ho ~mbH$! EH$ ~ma _wPo dMZê$n A_¥V ß`m`& Vy Omo A{V
{dZ`dmZ hþVm, {~Zm AnamY _mogy§ Š`m| H$mon {H$`m?
ho _Zmoha! A~ VH$ H$^r _mogy§ Eogm _mZ Z {H$`m, A~ H$Nw> Am¡a hr hmo` J`m& H$h _¢
Š`m {H$`m, Omo Vy ê$gm& Vy gXm Eogm {dZ` H$aVm _wPo Xÿagy§ Xo{I CR> I‹S>m hmo`, gÝ_wI

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 733


AmdVm, _mo{h qghmgZ D$na ~¡R>mdVm, Amn ^y{_ _| ~¡R>Vm& A~ H$hm Xem ^B©? _¢ AnZm {ga
Voao nm`Z _| Xÿ§ Vmo ^r Zht ~mob¡ h¡& Voao MaUH$_b MÝÐH$m§V _{Ugy§ A{YH$ Á`mo{VHy§$ Yao Oo
ZIm|H$[a emo{^V Xod {dÚmYa god| h¢&
ho Xod! A~ erK« hr CR>mo& _oao nwÌ dZHy§$ J`o, gmo Xÿa Z J`o h¢, {VZHy§$ h_ Vwa§V hr CbQ>m
bmd|& Aa Vw_ {~Zm `h {Vhmar amUr AmÎm©Ü`mZ H$s ^ar Hw$aMr H$s ZmBª H$bH$bmQ> H$a| h¢,
Vwåhmao JwUê$n nmegy§ ~§Yr n¥Ïdr _| bmoQ>r {\$a¡ h§¡& {VZHo$ hma {~Ia J`o h¢, Aa erg\y$b
My‹S>m_{U H${Q>_oIbm H$Um©^aU {~Iao {\$a| h¢& `h _hm {dbmnH$[a éXZ H$a¡ h¢, A{V AmHw$b
h¢& BZHy§$ éXZgy§ Š`m| Z {Zdmamo? A~ _¢ Vw_ {~Zm H$hm H$ê§$ H$hm§ OmD§$? Eogm ñWmZH$ Zmht
Ohm§ _mo{h {dlm_ CnOo& Aa `h {Vhmam MH«$ Vw_gy§ AZwaŠV Bgo VOZm Vw_Hy§$ H$hm C{MV? Aa
{Vhmao {d`moJ _| _mo{h AHo$bm Om{Z `h emoH$ê$n eÌw X~md¡ h¡, A~ _¢ hrZnwÊ` H$hm H$ê§$?
_mo{h Ap½Z Eogo Z Xh¡ Aa Eogm {df H§$R>Hy§$ Z gmoI¢ O¡gm {Vhmam {dah gmoI¡ h¡&
Ahmo bú_rYa! H«$moY V{O, KZr doa ^B©& Aa Vw_ Eogo Y_m©Ë_m {ÌH$mbgm_m{`H$ Ho$
H$aUhmao, {OZamO H$s nyOm _| {ZnwU, gmo gm_m{`H$ H$m g_` Q>b nyOm H$m g_` Q>ë`m& A~
_w{Z{Z Ho$ Amhma Xo`Zo H$s ~obm h¡ gmo CR>mo& Vw_ gXm gmYw{Z Ho$ godH$ Eogm à_mX Š`m| H$amo
hmo? A~ `h gy`© ^r npíM_ {XemHy§$ Am`m& H$_b gamoda _| _w{ÐV hmo` J`o V¡g¢ {Vhmao Xe©Z
{~Zm bmoH$m| Ho$ _Z _w{ÐV hmo` J`o& `m àH$ma {dbmn H$aVo H$aVo ì`VrV ^`m, {Zem ^B©& V~
am_ gwÝXa goO {~N>m` ^mB©Hy§$ ^wOmdm| _| bo` gyVo, {H$gr H$m {dídmg Zmht& am_ Zo g~ CÚ_
V{O EH$ bú_U _| Ord, am{ÌHy§$ H$mZmo{df¡ H$h¡ h¢ - ho Xod! A~ Vmo _¢ AHo$bm hÿ§, {Vhmao Ord
H$s ~mV _mo{h H$hmo& Vw_ H$m¡Z H$maU Eogr AdñWmHy§$ àmßV ^`o hmo, {Vhmam dXZ MÝÐ_mhÿV¢
A{V_Zmoha A~ H$m§{Va{hV Š`m| ^mg¡ h¡? Aa {Vhmao ZoÌ _§X ndZH$[a M§Mb Omo Zrb H$_b
Cg g_mZ A~ Am¡a ê$n Š`m| ^mg¢ h¢? Ahmo Vw_Hy§$ H$hm Mm{hE gmo ë`mD§$&
ho bú_U! Eogr MoîQ>m H$aZr Vw_Hy§$ gmoh¡ Zmht, Omo _Z{df¡ hmo` gmo _wIH$[a Amkm H$amo&
AWdm grVm Vw_ Hy§$ `mX AmB© hmo` dh n{Vd«Vm AnZo XþI{df¡ ghm` Wr gmo Vmo A~ nabmoH$
JB© Vw_Hy§$ IoX H$aZm Zmht& ho Yra! {dfmX VOmo& {dÚmYa AnZo eÌw h¡ gmo {N>Ð XoI AmE& A~
A`moÜ`m bwQ>oJr VmV¢ `ËZ H$aZm hmo` gmo H$amo& Aa ho _Zmoha! Vw_ H$mhÿgy§ H«$moY hr H$aVo V~
^r Eogo AàgÞ XoIo Zmht, A~ Eogo AàgÞ Š`m| ^mgmo hmo& ho dËg! A~ `o MoîQ>m VOmo, àgÞ
hmodmo& _¢ {Vhmao nm`Z nê§$ hÿ§, Z_ñH$ma H$ê§$ hÿ§& Vw_ Vmo _hm {dZ`d§V hmo& gH$b n¥Ïdr{df¡ `h

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

734 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


~mV à{gÕ h¡ {H$ bú_U am_ H$m AmkmH$mar h¡, gXm gÝ_wI h¡, H$^r nam§J_wI Zmht& Vw_
AVwb àH$me OJV Ho$ XrnH$ hmo, _V H$^r Eogm hmod Omo H$mbê$n dm`wH$[a ~wP Omdmo&
ho amO{Z Ho$ amOZ²! Vw_Zo `m bmoH$Hy§$ A{V AmZÝXê$n {H$`m& {Vhmao amÁ` _| AM¡Z {H$gr
Zo Z nm`m& `m ^aVjoÌ Ho$ Vw_ ZmW hmo& A~ bmoH${ZHy§$ AZmWH$[a J_Z H$aZm C{MV Zmht&
Vw_Zo MH«$H$[a eÌw{Z Ho$ gH$b MH«$ OrVo A~ H$mbMH«$ H$m nam^d H¡$go ghmo hmo? {Vhmam `h
gwÝXa eara amÁ`bú_rH$[a O¡gm gmohVm Wm, d¡gm hr _y{N>©V ^`m gmoh¡ h¡& ho amOoÝÐ! A~ am{Ì
^r nyU© ^B©, g§Ü`m \y$br, gy`© CX` hmo` J`m& A~ Vw_ {ZÐm VOmo& Vw_ O¡go kmVm
lr_w{Zgwd«VZmW Ho$ ^ŠV à^mV H$m g_` Š`m| MyH$mo hmo& Omo ^JdmZ drVamJ Xod _mohê$n
am{ÌHy§$ ha bmoH$mbmoH$ H$m àH$Q> H$aUhmam Ho$dbkmZ ê$n àVmn H$aVo ^E, do Ì¡bmoŠ`ê$n Ho$
gy`© ^ì` Ordê$n H$_bm|Hy§$ àH$Q> H$aUhmao {VZH$m eaU Š`m| Z godmo? Aa `Ú{n à^mV g_`
^`m naÝVw _wPo A§YH$ma hr ^mg¡ h¡& Š`m|{H$ _¢ {Vhmam _wI àgÞ Zmht XoIy§&
VmV¢ ho {dMjU! A~ {ZÐm VOmo, {OZnyOmH$[a g^m{df¡ {VîR>mo, g~ gm_§V {Vhmao Xe©ZHy§$
I‹S>o h¢& ~‹S>m AmíM`© h¡! gamoda{df¡ H$_b \y$bo, {Vhmam dXZ H$_b _¡§ \y$bm Zmht XoIy§ hÿ§&
Eogr {dnarV MoîQ>m Vw_Zo A~ VH$ H$^r ^r Zht H$ar& CR>mo, amÁ`H$m`©{df¡ {MÎm bJmdmo& ho
^«mV! {Vhmar XrK© {ZÐmgy§ {OZ_pÝXam| H$s godm{df¡ H$_r n‹S>o h¢, gånyU© ZJa{df¡ _§Jb eãX {_Q>
JE, JrV Z¥Ë`dm{XÌm{X ~ÝX hmo J`o h¢& Am¡am| H$s H$hm ~mV? Oo _hm{daŠV _w{ZamO h¢ {VZHy§$
^r {Vhmar `h Xem gw{Z CÛoJ CnO¡ h¡& Vw_ {OZY_© Ho$ Ymar hmo, g~ hr gmY_uOZ {Vhmar
ew^Xem Mmh¢ h¢& drUm, ~m§gwar, _¥X§Jm{XH$ Ho$ eãXa{hV `h ZJar {Vhmao {d`moJH$[a ì`mHw$b
^B© Zht gmoh¡ h¡& H$moB© A{Jbo ^d _| _hmAew^ H$_© CnmO} {VZHo$ CX`H$[a Vw_ gm[aIo ^mB©
H$s AàgÞVmgy§ _hmH$îQ>Hy§$ àmßV ^`m hÿ§& ho _Zwî`m| Ho$ gy`©! O¡g¢ `wÕ{df¡ epŠV Ho$ MmdH$[a
AMoV hmo` JE Wo Aa AmZÝXgy§ CR>o, _oam XþI Xÿa {H$`m, V¡g¢ hr CR>H$[a _oam IoX {Zdmamo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_Xod H$m {dbmn dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ gmobhdm± nd© g§nyU© ^`m&&116&&
AWmZÝVa `h d¥Îmm§V gwZ {d^rfU AnZo nwÌ{Zg{hV Aa {dam{YV gH$b n[adma g{hV
Aa gwJ«rd Am{X {dÚmYa{Z Ho$ A{Yn{V AnZr pñÌ`m| g{hV erK« A`moÜ`mnwar AmE&
Am§gw{ZH$[a ^ao h¢ ZoÌ {OZHo$, hmW Omo{‹S> grg {Zdm` am_ Ho$ g_rn AmE& _hmemoH$ê$n h¢ {MÎm
{OZHo$, A{V {dfmX Ho$ ^ao am_Hy§$ àUm_H$[a ^y{_{df¡ ~¡R>o, jU EH$ {VîR>H$[a _§X _§X ~mUrH$a

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 735


{dZVr H$aVo ^E - ho Xod! `Ú{n `h emoH$ Xþ{Z©dma h¡ VWm{n Amn {OZdmUr Ho$ kmVm hmo, gH$b
g§gma H$m ñdê$n OmZmo hmo, VmV¢ Amn emoH$ V{Odo `mo½` hmo& Eogm H${h g~hr Mwn hmo` aho&
~hþ[a {d^rfU g~ ~mV{df¡ _hm{dMjU gmo H$hVm ^`m - ho _hmamO! `h AZm{XH$mb
H$s ar{V h¡ {H$ Omo OÝ_m gmo _ydm& g~ g§gma{df¡ `hr ar{V h¡, BÝhtHy§$ Zmht ^B©& OÝ_ H$m gmWr
_aU h¡& _¥Ë`w Adí` h¡, H$mhÿgy§ Z Q>ar Aa Z H$mhÿgy§ Q>a¡& `m g§gma qnOao{df¡ n‹S>o `h Ordê$n
njr g~ hr XþIr h¢, H$mb Ho$ de h¢& _¥Ë`w H$m Cnm` Zmht Aa g~Ho$ Cnm` h¢& `h Xoh {Z:g§Xoh
{dZmerH$ h¡& VmV¢ emoH$ H$aZm d¥Wm h¡& Oo àdrU nwéf h¢ do AmË_H$ë`mU H$m Cnm` H$a¡ h¢&
éXZ {H$Egy§ _am Z Ord¡ Aa Z dMZmbmn H$a¡& VmV¢ ho ZmW! emoH$ Z H$amo& `h _Zwî`{Z Ho$ eara
Vmo ñÌr-nwéf{Z Ho$ g§`moJgy§ CnOo h¢, gmo nmZr Ho$ ~wX~wXmdV² {dbm` Om§`& BgH$m AmíM`©
H$hm? Ahq_Ð BÝÐ bmoH$nmb Am{X Xod Am`w Ho$ j` ^E ñdJ©gy§ M`o h¢& {OZH$s gmJam| H$s
Am`w Aa {H$gr Ho$ _mao Z _a| do ^r H$mb nm` _a|, _Zwî`{Z H$s H$hm ~mV? `h Vmo J^© Ho$
IoXH$[a nr{‹S>V Aa amoJ{ZH$[a nyU©, S>m^ H$s AUr Ho$ D$na Omo Amog H$s ~y§X Am` n‹S>o, Cg
g_mZ n‹S>ZoHy§$ gÝ_wI h¢, _hm _{bZ hmS>m| Ho$ qnOao Eogo eara Ho$ a{hdo H$s H$hm Amem? Amn
`h àmUr AnZo gwOZm| H$m gmoM H$a¡ gmo Amn Š`m AOa A_a h¡? Amn hr H$mb H$s Xm‹T> _|
~¡R>o h¢ CgH$m gmoM Š`m| Z H$a|? Omo BZhr H$s _¥Ë`w AmB© hmo`, Aa Am¡a A_a h¢ Vmo éXZ H$aZm&
O~ g~H$s `hr Xem h¡ Vmo éXZ H$mho H$m? OoVo XohYmar h¢ VoVo g~ H$mb Ho$ AmYrZ h¢&
{gÕ ^JdmZ Ho$ Xoh Zmht VmV¢ _aU Zmht& `h Xoh {Og {XZ CnÁ`m Cghr {XZgy§ H$mb BgHo$
bo`do Ho$ CÚ_ _| h¡& `h g~ g§gmar Ordm| H$s ar{V h¡& VmV¡ g§Vmof A§JrH$ma H$amo& BîQ> Ho$
{d`moJgy§ emoH$ H$a¡ gmo d¥Wm h¡& emoH$H$[a _a¡ Vmo ^r dh dñVw nrN>r Z Amd¡& VmV¢ emoH$ Š`m|
H$[a`o& XoImo H$mb Vmo dO«XÊS> {bE {ga na I‹S>m h¡, Aa g§gmar Ord {Z^©` ^`o {VîRo h¢& O¡go
qgh H$mo {ea na IS>`m h¡ Aa {haU ham V¥U Ma¡ h¡& Ì¡bmoŠ`ZmW na_oîR>r, Aa {gÕ na_oída
{VZ {gdm` H$moB© VrZ bmoH${df¡ _¥Ë`wgy§ ~À`m gwÊ`m Zmht& do hr A_a h¡, Aa g~ OÝ_ _aU
H$a¡ h¢& `h g§gma qdÜ`mMb Ho$ dZ g_mZ H$mbê$n XmdmZb ~b¡ h¡& gmo Vw_ Š`m Z XoImo hmo?
`h Ord g§gma dZ _| ^«_UH$[a A{V H$îQ>gy§ _Zwî` Xoh nmd¡ h¢ gmo d¥Wm Imod¡ h¡, H$m_ ^moJ
Ho$ A{^bmfr hmo` _mVo hmWr H$s Ý`mBª ~§YZ{df¡ n‹S>o h¢, ZaH$ {ZJmoX Ho$ XþI ^moJd¡ h¢& H$^r`H$
ì`dhma Y_©H$[a ñdJ©{df¡ Xod ^r hmo` h¡, Am`w Ho$ AÝV _| dhm§gy§ n‹S>o h¢& O¡go ZXr Ho$ T>mho H$m
d¥j H$^r CI‹S>o hr V¡g¢ Mmam| J{V Ho$ eara _¥Ë`wê$n ZXr Ho$ T>mho Ho$ d¥j h¢& BZHo$ CI‹S>{d H$m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

736 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Š`m AmíM`© h¡? BÝÐ, YaU|Ð, MH«$dVu Am{X AZÝV ZmeHy§$ àmßV ^E& O¡go _oKH$[a XmdmZb
~wP¡ V¡go em§{Vê$n _oKH$[a H$mbê$n XmdmZb ~wP¡, Am¡a Cnm` Zmht& nmVmb{df¡ ^yVb{df¡ Aa
ñdJ©{df¡ Eogm H$moB© ñWmZ Zmht Ohm§ H$mbgy§ ~M¢&
Aa N>R>o H$mb Ho$ AÝV Bg ^aVjoÌ _| àb` hmo`Jr, nhm‹S> {db` hmo Omd|Jo Vmo
_Zwî`{ZH$s H$hm ~mV? Oo ^JdmZ VrW©H$a Xod, dO«d¥f^ZmamMghZZ Ho$ YmaH$, {OZHo$
g_MVwaòg§ñWmZH$, gwa Agwa Zam|H$[a nyÁ`, Omo {H$gr H$a OrVo Z Om`, {VZH$m ^r eara
A{ZË`, do ^r Xoh V{O {gÕbmoH${df¡ {ZO ^mdê$n ah¢ Vmo Am¡am| H$s Xoh H¡$g¢ {ZË` hmo`? gwa
Za, ZmaH$ {V`ªMm| H$m eara Ho$bo Ho$ J^© g_mZ Agma h¡& Ord Vmo Xoh H$m `ËZ H$a¡ h¡, Aa H$mb
àmU ha¡ h¡& O¡go {~b Ho$ ^rVagy§ Jé‹S> gn©Hy§$ bo Om` V¡g¡ Xoh Ho$ ^rVagy§ H$mb bo Om` h¡& `h
àmUr AZoH$ _ydm|Hy§$ amod¡ h¡ - hm` ^mB©! hm` nwÌ! hm` {_Ì! `m ^m§{V emoH$ H$a¡ h¡& Aa
H$mbê$n gn© g~m|Hy§$ {ZJb¡ h¢ O¡go gn© _t‹S>H$Hy§$ {ZJb¡& `h _y‹T> ~w{Õ PyR>o {dH$ën H$a| h¢ -
`h _¢ {H$`m, `h _¢ H$ê§$ hÿ§, `h H$ê§$Jm& gmo Eogo {dH$ënH$[a H$mb Ho$ _wI{df¡ Om` h¡, O¡g¢
Qy>Q>m OhmO g_wÐ Ho$ Vbo Om`& nabmoH$Hy§$ J`m Omo gÁOZ CgHo$ bma H$moB© Om` gH¡$ Vmo BîQ>
H$m {d`moJ H$^r Z hmo`&
Omo earam{XH$ na dñVwgy§ ñZoh H$a| h¢ gmo Šboeê$n Ap½Z{df¡ àdoe H$a| h¢& Aa BZ Ordm|
Ho$ Bg g§gma{df¡ EVo ñdOZm| Ho$ g_yh ^E {OgH$s g§»`m Zmht, Oo g_wÐ H$s aoUwH$m Ho$ H$U
{VZgy§ ^r Anma h¢& Aa {ZíM`H$[a Xo{I`o Vmo `m Ord Ho$ Z H$moB© eÌw h¡, Z H$moB© {_Ì h¡& eÌw
Vmo amJm{XH$ h¢, Aa {_Ì kmZm{XH$ h¢& {OZHy§$ AZoH$ àH$maH$[a bS>mB`o, Aa {ZO Om{ZE gmo
^r d¡aHy§$ àmßV ^`m _hmamofH$[a hUo, {OgHo$ ñVZm| H$m Xþ½Y {n`m, {OgH$[a eara d¥Õ ^`m,
Eogr _mVmHy§$ ^r hZ¢ h¡& {YŠH$ma h¡ Bg g§gmar H$s MoîQ>mHy§$ Omo n{hbo ñdm_r Wm, Aa ~ma ~ma
Z_ñH$ma H$amdVm gmo ^r Xmg hmo` Om` h¡, V~ nm`m| H$s bmVm|gy§ _m[a`o h¡&
ho à^mo! _moh H$s epŠV XoImo, BgHo$ de ^`m `h Ord AmnHy§$ Zht OmZ¡ h¡, naHy§$ Amn
_mZ¡ h¡& O¡g¢ H$moB© hmWH$[a H$mao ZmJHy§$ Jh¡ V¡g¢ H$ZH$ H$m{_ZrHy§$ Jh¡ h¢& Bg bmoH$mH$me{df¡
Eogm {Vb_mÌ joÌ Zmht Ohm§ Ord Zo OÝ_ _aU Z {H$E& Aa ZaH${df¡ BgHy§$ àÁd{bV Vmå~m
ß`m`m& Aa EVr ~ma `h ZaH$Hy§$ J`m Omo CgH$m àÁd{bV Vm_« nmZ Omo{‹S>`o Vmo g_wÐ Ho$ Obgy§
A{YH$ hmo`& Aa gyH$a Hy$H$a JX©^ hmo` Bg Ord Zo EVm _b H$m Amhma {H$`m Omo AZÝV OÝ_
H$m Omo{‹S>`o Vmo hOmam§ qdÜ`mMb H$s am{egy§ A{YH$ hmo`& Aa `m AkmZr Ord Zo H«$moY Ho$ degy§

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 737


EVo namE {ea N>oXo Aa CÝhm|Zo BgHo$ N>oXo Omo EH$Ì H$[aE Vmo Á`mo{VfMH«$Hy§$ Cb§KH$[a A{YH$
hmod|& Ord ZaH$ àmßV ^`m dhm§ A{YH$ XþI nm`m, {ZJmoX J`m dhm§ AZÝVH$mb OÝ_ _aU
{H$E& `h H$Wm gwZH$[a H$m¡Z {_Ìgy§ _moh _mZ¡?
EH$ {Z{_f_mÌ {df` H$m gwI CgHo$ AW© H$m¡Z Anma Xþ:I gh¡? `h Ord _mohê$n {nemM
Ho$ de nS>çm g§gma dZ{df¡ ^Q>H¡$ h¡& ho lo{UH$! {d^rfU am_gy§ H$h¢ h¢, ho à^mo! `h bú_U
H$m _¥VH$ eara V{Odo `mo½` h¡, Aa emoH$ H$aZm `mo½` Zmht& `h H$boda Cagy§ bJm`o ahZm `mo½`
Zmht& `m ^m§{V {dÚmYa{Z H$m gy`© Omo {d^rfU CgZo lram_gy§ {dZVr H$ar Aa am_ _hm{ddoH$s,
{OZgy§ Am¡a à{V~wÕ hmo`, VWm{n _moh Ho$ `moJgy§ bú_U H$s _y{V©Hy§$ Z VOr& O¡g¢ {dZ`dmZ Jwé
H$s Amkm Z VO¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
bú_U H$m {d`moJ, am_ H$m {dbmn Aa {d^rfU H$m g§gmañdê$n dU©Z H$aZo dmbm
EH$ gm¡ gÌhdm± nd© g§nyU© ^`m&&117&&
AWmZÝVa gwJ«rdm{XH$ g~ amOm am_MÝÐgy§ {dZVr H$aVo ^E - A~ dmgwXod H$s X½Y {H«$`m
H$amo& V~ lram_Hy§$ `h dMZ A{V A{ZîQ> bJm Aa H«$moYH$[a H$hVo ^E - Vw_ AnZo _mVm
{nVm nwÌ nm¡Ì g~m| H$s X½Y{H«$`m H$amo, _oao ^mB© H$s X½Y{H«$`m Š`m| hmo`? Omo Vwåhmam nm{n`m|
H$m {_Ì ~§Yw Hw$Qw>å~ gmo g~ ZmeHy§$ àmßV hmo`& _oam ^mB© Š`m| _a¡? CR>mo bú_U! BZ XþîQ>{Z Ho$
g§`moJV¢ Am¡a R>moa Mb|, Ohm§ BZ nmnr{Z Ho$ H$Qw>H$dMZ Z gw{Z`o& Eogm H${h ^mBHy§$ Cagy§ bJm`
H$m§Yo Y[a, CR> Mbo& {d^rfU gwJ«rdm{XH$ AZoH$ amOm BZH$s bma nrN>o nrN>o Mbo Amd|& am_
H$mhÿ H$m {dídmg Z H$ao¡& ^mB©Hy§$ H$m§Yo Yao {\$a¡§& O¡g¢ ~mbH$ Ho$ hmW {df\$b Am`m Aa {hVy
Nw>‹S>m`m Mmh¡, dh Z N>mo‹S>o, V¡g¢ am_ bú_U Ho$ earaHy§$ Z N>mo‹S>o&
Am§gw{ZH$[a ^rO aho h¢ ZoÌ {OZHo$, ^mB©gy§ H$hVo ^E- ho ^«mVm! A~ CR>mo, ~hþV doa ^B©,
Eogo H$hm gmodmo hmo? A~ ñZmZ H$s ~obm ^B©& ñZmZ Ho$ qghmgZ {damOmo& Eogm H${h _¥VH$
earaHy§$ ñZmZ Ho$ qghmgZ na ~¡R>m`m& Aa _moh H$m ^açm am_ _{U ñdU© Ho$ H$bem|gy§ ñZmZ
H$amdVm ^`m& Aa _wHw$Q> Am{X gd© Am^yfU n{ham`o& Aa ^moOZ H$s V¡`mar H$amB©, godH$moHy§$
H$hr ZmZm àH$ma aËZ ñdU© Ho$ ^mOZ _| ZmZm àH$ma H$m ^moOZ ë`mdmo, CgH$[a ^mB© H$m eara
nwîQ> hmo`& gwÝXa ^mV, Xmb, \w$bH$m ZmZm àH$ma Ho$ ì`§OZ ZmZm àH$ma Ho$ ag erK« hr ë`mdmo&
`h Amkm nm` godH$ g~ gm_J«rH$[a ë`m`o, ZmW Ho$ AmkmH$mar, V~ Amn aKwZmW bú_U Ho$
_wI _¢ J«mg Xod| gmo Z J«g¡, O¡go A^ì` {OZamO H$m CnXoe Z J«h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

738 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


V~ Amn H$hVo ^E Omo V¢Zo _mogy§ H$mon {H$`m Vmo Amhmagy§ H$hm H$mon? Amhma Vmo H$amo, _mogy§
_{V ~mobmo& O¡g¢ {OZdmUr A_¥Vê$n h¡, naÝVw XrK© g§gmarHy§$ Z éM¡, V¡go dh A_¥V_B© Amhma
bú_U Ho$ _¥VH$ earaHy§$ Z éÀ`m& ~hþ[a am_MÝÐ H$h¡ h¢- ho bú_rYa! `h ZmZm àH$ma H$s
Xþ½Ym{X nrdZo `mo½` dñVw gmo nrdmo& Eogm H$hH$[a ^mB©Hy§$ Xþ½Ym{X ß`m`m Mmh| gmo H$hm nrd¡?
`h H$Wm Jm¡V_ñdm_r lo{UH$gy§ H$h¡ h¢& dh {ddoH$s am_ ñZohH$[a OrdVo H$s godm H$[a`o
V¡g¢ _¥VH$ ^mB© H$s H$aVm ^`m& Aa ZmZm àH$ma Ho$ _Zmoha JrV ~rU ~m§gwar Am{X ZmZm àH$ma
Ho$ ZmX H$aVm ^`m& gmo _¥VH$Hy§$ H$hm éM¡? _mZm| _am hþdm bú_U am_ H$m g§J Z VOVm ^`m&
^mB©Hy§$ MÝXZgy§ MMm© ^wOmdm|gy§ CR>m` bo`, Cagy§ bJm` bo`, {ga Myå~¡, _wI Myå~¡, hmW Myå~¡,
Aa H$h¡ h¡ - ho bú_U! `h Š`m ^`m? Vy Vmo Eogm H$^r Z gmodVm, A~ Vmo {deof gmodZo
bJm& A~ {ZÐm VOmo& `m ^m§{V ñZohê$n J«h H$m J«hm ~bXod ZmZm àH$ma H$s MoîQ>m H$a¡&
`h d¥Îmm§V g~ n¥Ïdr _| àH$Q> ^`m {H$ bú_U _ydm, bd A§Hw$e _w{Z ^`o, Aa am_ _moh
H$m _maçm _y‹T> hmo` ahm h¡& V~ ~¡ar jmo^Hy§$ àmßV ^E, O¡g¢ dfm©G$Vw H$m g_` nm` _oK JmO¢&
e§~yH$ H$m ^mB© gwÝXa BgH$m ZÝXZ {damoYê$n h¡ {MÎm {OgH$m, gmo BÝÐOrV Ho$ nwÌ dO«_mbr
n¡ Am`m, Aa H$hm _oam ~m~m Aa XmXm XmoZm| bú_U Zo _mao gmo _oam aKwd§{e{Zgy§ d¡a h¡& Aa
h_mam nmVmb b§H$m H$m amÁ` Imog {b`m, Aa {dam{YVHy§$ {X`m, Aa dmZad§{e`m| H$m {eamo_{U
gwJ«rd ñdm_rÐmohr hmo` am_gy§ {_bm, gmo am_ g_wÐ Cëb§K b§H$m AmE, amjgÛrn COm‹S>çm&
am_Hy§$ grVm H$m A{V Xþ:I, gmo b§H$m bo`do H$m A{^bmfr ^`m& Aa qghdm{hZr Aa
Jé‹S>dm{hZr Xmo` _hm{dÚm am_ bú_UHy§$ àmßV ^Bª {VZH$[a BÝÐOrV Hw$å^H$U© ~§Xr _| {H$E&
Aa bú_U Ho$ MH«$ hmW Am`m& CgH$[a amdUHy§$ hË`m& A~ H$mbMH«$H$[a bú_U _ydm gmo
dmZad§{e`m| H$s nj Qy>Q>r, dmZad§er bú_U H$s ^wOmdm| Ho$ Aml`gy§ CÝ_Îm hmo` aho Wo&
A~ Š`m H$a|Jo, do {Zanj ^E& Aa am_Hy§$ ½`mah nj hmo MwHo$, ~mahdm§ nj bJm h¡, gmo
Jhbm hmo` ahm h¡& ^mB© Ho$ _¥VH$ earaHy§$ {bE {\$a¡ h¡& Eogm _moh H$m¡ZHy§$ hmo`? `Ú{n am_
g_mZ `moYm n¥Ïdr _| Am¡a Zmht, dh hb _ygb H$m YaUhmam A{ÛVr` _ëb h¡, VWm{n ^mB©
Ho$ emoH$ê$n H$sM _| \§$ñ`m {ZH$gdo g_W© Zmht& gmo A~ am_gy§ ~¡a-^md boZo H$m Xmd h¡&
{OgHo$ ^mB© Zo h_mao d§e Ho$ ~hþV _mao& eå~yH$ Ho$ ^mB© Ho$ nwÌ Zo BÝÐOrV Ho$ ~oQ>oHy§$ `h H$hçm
gmo H«$moYH$[a àÁd{bV ^`m, _§{Ì`m|Hy§$ Amkm Xo` aU^oar {Xdm` goZm ^obrH$a eå~yH$ Ho$ ^mB©
Ho$ nwÌg{hV A`moÜ`m H$s Amoa Mmë`m& goZmê$n g_wÐHy§$ {bE àW_ Vmo gwJ«rd na H$mon {H$`m
{H$ gwJ«rdHy§$ _ma AWdm nH$‹S> CgHo$ Xoe Imogb|& ~hþ[a am_gy§ b‹S>|& `h {dMma BÝÐOrV Ho$ nwÌ

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 739


dO«_mbr Zo {H$`m& gwÝXa Ho$ nwÌ g{hV MT>çm, V~ `o g_mMma gwZH$[a g~ {dÚmYa Oo am_ Ho$
godH$ Wo do am_MÝÐ Ho$ {ZH$Q> A`moÜ`m Am` ^obo ^E& O¡gr ^r‹S> A`moÜ`m _| A§Hw$e Ho$ Am`do
Ho$ {XZ ^B© Wr V¡gr ^B©& d¡[a`m| H$s goZm A`moÜ`m Ho$ g_rn AmB© gwZH$[a am_MÝÐ bú_UHy§$
H$m§Yo {bE hr YZwf ~mU hmW{df¡ gåhmao, {dÚmYa{ZHy§$ g§J bo` Amn ~m[ha {ZH$go&
Cg g_` H¥$Îmm§VdH«$ H$m Ord Aa OQ>m`w njr H$m Ord Mm¡Wo ñdJ© Xod ^E Wo {VZHo$ AmgZ
H$ånm`_mZ ^E& H¥$Îmm§VdH«$ H$m Ord ñdm_r, Aa OQ>m`w njr H$m Ord godH$& gmo H¥$Îmm§VdH«$
H$m Ord OQ>m`w Ordgy§ H$hVm ^`m- ho {_Ì! AmO Vw_ H«$moYê$n Š`m| ^E hmo? V~ dh H$hVm
^`m - O~ _¢ J¥Ynjr Wm Vmo am_ Zo _wPo ß`mao nwÌ H$s Ý`mBª nmë`m, Aa {OZY_© H$m CnXoe
Xr`m& _aUg_` Z_moH$ma _§Ì Xr`m& CgH$[a _¢ Xod ^`m& A~ dh Vmo ^mB© H¡$ emoH$H$[a
VßVm`_mZ h¡ Aa eÌw H$s goZm Cg na AmB© h¡& V~ H¥$Vm§VdH«$ H$m Ord Omo Xod Wm CgZo Ad{Y
Omo‹S>H$[a H$hr - ho {_Ì! _oam dh ñdm_r Wm& _¢ CgH$m goZmn{V Wm& _wPo ~hþV b‹S>m`m, ^«mV
nwÌm|gy§ ^r A{YH$ {JÊ`m, Aa _oao CZHo$ dMZ h¡ V~ Vw_Hy§$ IoX CnOoJm V~ {Vhmao nmg _¢
AmD§$Jm&
gmo Eogm nañna H$hH$[a do XmoZm| Xod Mm¡Wo ñdJ© Ho$ dmgr gwÝXa Am^yfU n{hao, _Zmoha h¢
Ho$e {OZHo$, gmo A`moÜ`m H$s Amoa AmE& XmoZm| {dMjU, nañna XmoZm| ~VbmE&
H¥$Vm§VdH«$ Ho$ Ord Zo OQ>m`w Ho$ Ordgy§ H$hm - Vw_ Vmo eÌwAm| H$s goZm H$s Amoa Omdmo,
CZH$s ~w{Õ hamo& Aa _¢ aKwZmW Ho$ g_rn OmD§$ hÿ§& V~ OQ>m`w H$m Ord eÌwAm| H$s Amoa J`m&
H$m_Xod H$m ê$nH$[a CZHy§$ _mo{hV {H$`m& Aa CZHy§$ Eogr _m`m {XImB© Omo A`moÜ`m Ho$ AmJo Aa
nrN>o XþJ©_ nhm‹S> n‹S>o h¢, Aa A`moÜ`m H$mhÿgy§ OrVr Z Om`& `h H$m¡ebrnwar gw^Q>m|H$[a ^ar h¡&
H$moQ> AmH$me bJ aho h¢& Aa ZJa Ho$ ~m{ha ^rVa Xod {dÚmYa ^ao h¢& h_Zo Z OmZr Omo `h
ZJar _hm{df_ h¡& YaVr{df¡ Xo{IE Vmo AmH$me _| Xo{IE Vmo Xod {dÚmYa ^a aho h¢& A~ H$m¡Z
àH$ma h_mao àmU ~M|? H¡$go OrdVo Ka Omd|?
Ohm§ lram_Xod {damOo gmo ZJar h_gy§ H¡$go bB© Om`? Eogr {d{H«$`mepŠV {dÚmYa{Z{df¡
H$hm§? h_ {~Zm {dMmao `o H$m_ {H$`m& Omo nQ>~rOZm gy`©gy§ ~¡a {dMma¡ Vmo Š`m H$a gH¡$& A~
Omo ^mJmo Vmo H$m¡Z amh hmo`H$[a ^mJmo, _mJ© Zmht& `m ^m§{V nañna dmVm© H$[a H$m§nZo bJo&
g_ñV eÌwAm| H$s goZm {dˆb ^B©& V~ OQ>m`w Ho$ Ord Zo Xod {d{H«$`m H$s H«$s‹S>m H$a CZHy§$
X{jU H$s Amoa ^mJZo H$m _mJ© {X`m& do g~ àmU a{hV hmo` H$m§nVo ^mJo O¡g¢ {gMmZ AmJo na¡
do ^mJ|& AmJo Om`H$[a BÝÐOrV Ho$ nwÌ Zo {dMmar Omo h_ {d^rfUHy§$ H$hm CÎma X|Jo&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

740 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa bmoH$m|Hy§$ Š`m _wI {XImd|Jo? Eogm {dMma bÁOmdmZ² hmo` gwÝXa Ho$ nwÌ Mmam| aËZg{hV
Aa {dÚmYa{Z g{hV BÝÐOrV Ho$ nwÌ dO«_mbr a{VdoJ Zm_m _w{Z Ho$ {ZH$Q> _w{Z ^E, V~ `h
OQ>m`w H$m Ord Xod CZ gmYwAm| H$m Xe©ZH$[a AnZm gH$b d¥Îmm§V H${h j_m H$am` A`moÜ`m
Am`m, Ohm§ am_ ^mB© Ho$ emoH$H$[a ~mbH$ H$s-gr MoîQ>m H$a aho h¢& {VZHo$ g§~mo{YdoHo$ AW© do
XmoZm| Xod MoîQ>m H$aVo ^E& H¥$Vm§VdH«$ H$m Ord Vmo gyIo d¥jHy§$ gtMZo bJm, Aa OQ>m`w H$m Ord
_¥VH$ ~¡b `wJb {VZH$[a hb ~mhdo H$m CÚ_r ^`m, Aa {ebm D$na ~rO ~moZ¡ bJm& gmo `o
^r ÑîQ>m§V am_ Ho$ _Z _| Z Am`m& ~hþ[a H¥$Vm§VdH«$ H$m Ord am_ Ho$ AmJo ObHy§$ K¥V Ho$ AW©
{dbmodVm ^`m Aa OQ>m`w H$m Ord ~mby aoVHy§$ KmZr _| Vob Ho$ {Z{_Îm nobVm ^`m& gmo BZ
ÑîQ>m§V {ZH$[a am_Hy§$ à{V~moY Z ^`m& Am¡a ^r AZoH$ H$m`© Bgr ^m§{V Xodm| Zo {H$E&
V~ am_ Zo nyN>r - Vw_ ~‹S>o _y‹T> hmo, gyIm d¥j gtMm gmo H$hm? Aa _ydo ~¡bm|gy§ hb ~mhZm
H$amo gmo H$hm& Aa {ebm D$na ~rO ~modZm gmo H$hm& Aa Ob H$m {~bmodZm Aa ~mby H$m
nobZm BË`m{X H$m`© Vw_ {H$E gmo H$m¡Z AW©?
V~ do XmoZm| H$hVo ^E - Vw_ ^mB© Ho$ _¥VH$ earaHy§$ d¥Wm {bE {\$amo hmo Cg{df¡ Š`m?
`h dMZ gwZH$[a bú_UHy§$ Jm‹T>m Cagy§ bJm` n¥Ïdr H$m n{V Omo am_ gmo H«$moYH$[a CZgy§
H$hVm ^`m - ho Hw$~w{Õ hmo! _oam ^mB© nwéfmoÎm_, Cgo A_§Jb Ho$ eãX Š`m| H$hmo hmo? Eogo eãX
~mobVo Vw_Hy§$ Xmof CnOoJm& `m ^m§{V H¥$Vm§VdH«$ Ho$ Ord Ho$ Am¡a am_ Ho$ {ddmX hmo` h¡& Cg hr
g_` OQ>m`w H$m Ord _ydo _Zwî` H$m H$boda bo` am_ Ho$ AmJo Am`m&
Cgo XoI am_ ~mobo - _ao H$m H$boda H$mhoHy§$ H$m§Yo {b`o {\$amo hmo?
V~ CgZo H$hr - Vw_ àdrU hmo` àmUa{hV bú_U Ho$ earaHy§$ Š`m| {b`o {\$amo hmo? nam`m
AUw_mÌ ^r Xmof XoImo hmo, Aa AnZm _oé à_mU Xmof Zmht XoImo hmo& gm[aIo H$s gm[aIo gy§ àr{V
hmo` h¡& gmo Vw_Hy$§ _yT‹ > Xo{I h_mao A{YH$ àr{V CnOr h¡& h_ d¥Wm H$m`© Ho$ H$aUhmao {VZ{df¡ Vw_
_w»` hmo& h_ CÝ_Îm VmH$s ÜdOm {b`o {\$ao h¢, gmo Vw_Hy$§ A{V CÝ_Îm Xo{I Vwåhmao {ZH$Q> AmE h¢&
`m ^m§{V CZ XmoZm| {_Ìm| Ho$ dMZ gw{Z am_ _moha{hV ^`m& emñÌ{Z Ho$ dMZ {MVma gMoV
^E& O¡go gy`© _oK nQ>bgy§ {ZH${g AnZr {H$aUH$[a X¡Xrß`_mZ ^mg¡, V¡go ^aVjoÌ H$m n{V am_
gmoB© ^`m ^mZw, gmo _mohê$n _oKnQ>bgy§ {ZH${g, kmZê$n {H$aU{ZH$[a ^mgVm ^`m, O¡go eaX²
G$Vw _| H$mar KQ>mgy§ a{hV AmH$me {Z_©b gmoh¡ V¡g¢ am_ H$m _Z emoH$ê$n H$X©_gy§ a{hV {Z_©b
^mgVm ^`m& am_ g_ñV emñÌ{Z _| àdrU, A_¥V g_mZ {OZdMZ {MVma IoXa{hV ^E&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 741


YraVm Ho$ Adb§~ZH$[a Eogo gm¡h¢ O¡gm ^JdmZ² H$m OÝ_m{^foH${df¡ gw_oé gmoh¡& O¡go _hmXmh H$s
erVb ndZ Ho$ ñne©gy§ a{hV H$_bm| H$m dZ gmoh¡, Aa \y$b¡ V¡g¢ emoH$ê$n H$bwfVma{hV am_
H$m {MÎm {dH$gVm ^`m&
O¡g¢ H$moB© am{Ì Ho$ AÝYH$ma _| _mJ© ^yb J`m Wm Aa gy`© Ho$ CX` Ho$ ^E _mJ© nm` àgÞ
hmo` _hmjwYmH$[a nr{‹S>V _Zdm§{N>V ^moOZ Im` AË`ÝV AmZÝXHy§$ àmßV hmo`, Aa O¡go H$moB©
g_wÐ Ho$ {V[ado H$m A{^bmfr OhmOHy§$ nm` hf©ê$n hmo`, Aa dZ _| _mJ© ^yb ZJa H$m _mJ©
nm` Iwer hmo`, Aa V¥fmH$[a nr{‹S>V _hm gamodaHy§$ nm` gwIr hmo`, amoJH$[a nr{‹S>V amoJ haU
AmofYHy§$ nm` AË`ÝV AmZÝXHy§$ nmd¡, Aa AnZo Xoe J`m Mmho Aa gmWr Xo{I àgÞ hmo`, Aa
~§XrJ¥hgy§ Ny>Q>çm Mmh¡, Aa ~o‹S>r H$Q>¡ O¡go h{f©V hmo` V¡go am_MÝÐ à{V~moYHy§$ nm` àgÞ ^E&
à\w$pëbV ^`m h¡ öX`-H$_b {OZH$m, na_ H$m§{VHy§$ YmaVo, AmnHy§$ g§gma A§YHy$ngy§ {ZH$ñ`m
_mZVo ^E& _Z _| OmZr _¢ Z`m OÝ_ nm`m&
lram_ {dMma¡ h¢ - Ahmo! S>m^ H$s AUr na n‹S>r Amog H$s ~yÝX Vm g_mZ M§Mb _Zwî`
H$m OrVì` EH$ jU_mÌ _| ZmeHy§$ àmßV hmo` h¡& MVwJ©{V g§gma _| ^«_U H$aVo _¢Zo AË`ÝV
H$îQ>gy§ _Zwî` earaHy§$ nm`m gmo d¥Wm Imo`m& H$m¡Z Ho$ nwÌ, H$m¡Z H$m n[adma, H$m¡Z H$m YZ, H$m¡Z
H$s ñÌr? `m g§gma _| `m Ord Zo AZÝV gå~ÝYr nm`o& EH$ kmZ Xþb©^ h¡& `m ^m§{V lram_
à{V~wÕ ^E& V~ do XmoZm| Xod AnZr _m`m XÿaH$[a bmoH$m|Hy§$ AmíM`© H$s H$aUhmar ñdJ© H$s
{d^y{V àH$Q> {XImdVo ^E& erVb_§X gwJÝYndZ ~mOr Aa AmH$me _| Xodm| Ho$ {d_mZ hr
{d_mZ hmo` JE, Aa Xodm§JZm JmdVr ^B©, ~rU, ~m§gwar, _¥X§Jm{X ~mOVo ^E&
do XmoZm| Xod am_gy§ nyN>Vo ^E - Amn BVZo {Xdg amÁ` H$s`m gmo gwI nm`m? V~ am_ H$hVo
^E, amÁ`{df¡ H$mho H$m gwI? Ohm§ AZoH$ ì`m{Y h¢& Omo `m{h V{O _w{Z ^E do gwIr& Aa _¢
Vw_Hy§$ nyNy>§ hÿ§- Vw_ _hmgm¡å` dXZ H$m¡Z hmo, Aa H$m¡Z H$maU H$[a _mogy§ BVZm {hV OZm`m&
V~ OQ>m`w H$m Ord H$hVm ^`m - ho à^mo! _¢ dh J¥Õ njr hÿ§ Amn _w{ZZHy§$ Amhma {X`m
dhm§ _¢ à{V~wÕ ^`m& Aa Amn _mo{h {ZH$Q> am»`m, nwÌ H$s Ý`mBª nmë`m Aa bú_U grVm _mogy§
A{YH$ H¥$nm H$aVo& grVm har JB© Vm{XZ _¢ amdUgy§ `wÕH$[a H§$R>JV àmU ^`m& AmnZo Am`
_mo{h n§M Z_moH$ma _§Ì {X`m, gmo _¢ {Vhmao àgmXH$[a Mm¡Wo ñdJ© Xod ^`m& ñdJ© Ho$ gwIH$[a
_mo{hV ^`m, A~ VH$ AmnHo$ {ZH$Q> Z Am`m& A~ Ad{YkmZH$[a Vw_Hy§$ bú_U Ho$ emoH$H$[a
ì`mHw$b OmZ {Vhmao {ZH$Q> Am`m hÿ§&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

742 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Aa H¥$Vm§VdH«$ Ho$ Ord Zo H$hr - ho ZmW! _¢ H¥$Vm§VdH«$ AmnH$m goZmn{V hþVm& Amn _mo{h
^«mV nwÌ{Z Vo hy A{YH$ OmÝ`m& Aa d¡am½` hmoVo _mo{h Amn Amkm H$ar hþVr Omo Xod hmodmo Vmo h_Hy$§
H$~hÿ§ {MÝVm CnO¡ V~ {MVm[a`mo& gmo AmnHo$ bú_U Ho$ _aU H$s qMVm Om{Z h_ Vw_ n¡ AmE&
V~ am_ XmoZm| Xod{Zgy§ H$hVo ^E - Vw_ _oao na_{_Ì hmo& _hm à^md Ho$ YmaH$ Mm¡Wo ñdJ©
Ho$ _hmG${ÕYmar Xod _oao g§~mo{YdoHy§$ AmE& Vw_Hy§$ `hr `mo½`& Eogm H$hH$[a am_ Zo bú_U Ho$
emoH$gy§ a{hV hmo` bú_U Ho$ earaHy§$ ga`y ZXr Ho$ T>mho X½Y {H$`m& lr am_ AmË_^md Ho$ kmVm
Y_© H$s _`m©Xm nmbZo Ho$ AW© eÌw¿Z ^mB©Hy§$ H$hVo ^E - ho eÌw¿Z! _¢ _w{Z Ho$ d«VYm[a
{gÕnXHy§$ àmßV hþAm Mmhÿ§ hÿ§& Vy n¥Ïdr H$m amÁ` H$[a&
V~ eÌw¿Z H$hVo ^E - ho Xod! _¢ ^moJ{Z H$m bmo^r Zmht, OmHo$ amJ hmo` gmo amÁ` H$a¡&
_¢ {Vhmao g§J {OZamO Ho$ d«V Ymê§$Jm, AÝ` A{^bmfm Zmht h¡& _Zwî`{Z Ho$ eÌw `o H$m_ ^moJ
{_Ì ~m§Yd OrVì` BZgy§ H$m¡Z V¥ßV ^`m? H$moB© hr V¥ßV Z ^`m& VmV¢ BZ g~{Z H$m Ë`mJ hr
OrdHy§$ H$ë`mUH$mar h¡&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
bú_U H$s X½Y{H«$`m Aa {_ÌXod{Z H$m AmJ_Z dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ AR>mahdm±
nd© g§nyU© ^`m&&118&&
AWmZÝVa lram_MÝÐ Zo eÌw¿Z Ho$ d¡am½`ê$n dMZ gw{Z Vm{h {ZíM`gy§ amÁ`gy§ nam§J_wI
Om{Z jU EH$ {~Mm[a AZ§J bdU Ho$ nwÌHy§$ amÁ` {X`m& gmo {nVm Vwë` JwU{Z H$s Im{Z, Hw$b
H$s Ywam H$m YaUhmam, Z_ñH$ma H$a¡ h¢ g_ñV gm_§V OmHy§$, gmo amÁ`{df¡ {VîR>çm& àOm H$m
A{V AZwamJ h¡ Omgy§& _hmàVmnr n¥Ïdr{df¡ Amkm àdVm©Vm ^`m& Aa {d^rfU b§H$m H$m amÁ`
AnZo nwÌ gw^yfUHy§$ Xo` d¡am½`Hy§$ CÚ_r ^`m& Aa gwJ«rdhÿ AnZm amÁ` A§JXHy§$ Xo`H$[a g§gma
eara ^moJgy§ CXmg ^`m& `o g~ am_ Ho$ {_Ì am_ H$s bma ^dgmJa V[adoHy§$ CÚ_r ^E& amOm
XeaW H$m nwÌ am_ ^aV MH«$dVu H$s Ý`mBª amÁ` H$m ^ma VOVm ^`m&
H¡$gm h¡ am_? {dfg{hV AÞ g_mZ OmZ¡ {df` gwI OmZo, Aa Hw$bQ>m ñÌr g_mZ OmZr
h¡ g_ñV {d^y{V OmZo& EH$ H$ë`mU H$m H$maU _w{Z{Z Ho$ go`do `mo½`, gwa Agwamo§H$[a nyÁ` lr
_w{Zgwd«VZmW H$m ^m»`m _mJ© Vm{h Ca{df¡ YmaVm ^`m& OÝ_ _aU Ho$ ^`gy§ H$ånm`_mZ ^`m
h¡ öX` OmH$m, T>rbo {H$E h¡§ H$_©~§Y OmZ¡, Ymo` S>mbo h¢ amJm{XH$ H$b§H$ OmZo, _hmd¡am½`ê$n
{MÎm h¡ OmH$m& Šboe^mdgy§ {Zd¥Îm O¡gm _oKnQ>bgy§ a{hV ^mZw ^mg¡ V¡gm ^mgVm ^`m& _w{Zd«V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 743


Ym[ado H$m h¡ A{^àm` OmHo$& Vm g_` AahXmg goR> Am`m& V~ Vm{h lram_ MVw{d©Y g§K H$s
Hw$eb nyN>Vo ^E&
V~ dh H$hVm ^`m - ho Xod! {Vhmao H$îQ>H$[a _w{ZZ H$mhÿ _Z A{ZîQ> g§`moJHy§$ àmßV ^`m&
`o ~mV H$a¢ h¢ Aa I~a AmB© h¡ {H$ _w{Zgwd«VZmW Ho$ d§e _| CnOo Mma G${Õ Ho$ YmaH$ ñdm_r
gwd«V, _hmd«V Ho$ YmaH$, H$m_H«$moY Ho$ ZmeH$ AmE h¢& `h dmVm© gwZH$[a _hmAmZÝX Ho$ ^ao
am_, amo_m§M hmo` J`m h¡ eara {OZH$m, \y$b JE h¢ ZoÌH$_b {OZHo$, AZoH$ ^yMa IoMa
Z¥n{Zg{hV O¡go àW_ ~b^Ð {dO` ñdU©Hw$å^ ñdm_r Ho$ g_rn Om` _w{Z ^E hþVo V¡g¢ _w{Z
hmoZoHy§$ gwd«V_w{Z Ho$ {ZH$Q> J`o& Vo _hm loîR> JwUm| Ho$ YmaH$, hOmam§ _w{Z _mZ¡ h¢ Amkm {OZH$s,
{VZn¡ Om` àX{jUm Xo` hmW Omo{‹S> {ga {Zdm` Z_ñH$ma {H$`m& gmjmV² _wpŠV Ho$ H$maU
_hm_w{Z {VZH$m Xe©ZH$[a A_¥V Ho$ gmJa{df¡ _½Z ^E& na_ lÕmH$[a _w{ZamOV¢ am_MÝÐ Zo
{OZMÝÐ H$s Xrjm Ym[ado H$s {dZVr H$ar&
ho `moJrída{Z Ho$ BÝÐ! _¢ ^d àn§Mgy§ {daŠV ^`m {Vhmar eaU J«hm Mmhÿ§ hÿ§& {Vhmao
àgmXgy§ `moJrída{Z Ho$ _mJ©{df¡ {dhma H$ê§$& `m ^m§{V am_ Zo àmW©Zm H$ar& H¡$go h¢ am_? Ymo`o
h¢ g_ñV amJÛofm{XH$ H$b§H$ {OÝhm|Zo& V~ _wZrÝÐ H$hVo ^E - ho ZaoÝÐ! Vw_ `m ~mV Ho$ `mo½`
hr hmo, `h g§gma H$hm nXmW© h¡? `h VOH$[a Vw_ {OZY_© ê$n g_wÐ H$m AdJmh H$amo& `h
_mJ© AZm{X{gÕ ~mYma{hV A{dZmer gwI H$m XoZhmam Vw_go ~w{Õ_mZ hr AmXa¢&
Eogm _w{Z Zo H$hm, V~ am_ g§gmagy§ {daŠV _hmàdrU, O¡g¢ gy`© gw_oé H$s àX{jUm H$a¢ V¡g¢
_wZrÝÐ H$s àX{jUm H$aVo ^E& CnÁ`m h¡ _hmkmZ {OZHy§$, d¡am½` ê$n dñÌ n{hao, ~m§Yr h¡ H$_m]
Ho$ ZmeHy§$ H$_a {OÝhm|Zo, Amemê$n nme Vmo{‹S> ñZoh H$m n§r§Oam X½YH$[a, ñÌrê$n ~§YZgy§ Ny>{Q>,
_moh H$m _mZ _m[a, hma Hw$ÊS>b _wHw$Q> Ho$`ya H${Q>_oIbm{X gd© Am^yfU S>m[a, VËH$mb dñÌ
VOo& na_ VÎd{df¡ bJm h¡ _Z {OZH$m, dñÌm^aU `y§ VOo Á`m| eara V{OE& _hmgwHw$_ma AnZo
H$a {VZH$[a Ho$ebm|M {H$E& nX²_mgZ Y[a {damOo&
erb Ho$ _pÝXa AîQ>_ ~b^Ð g_ñV n[aJ«hHy§$ VOH$[a Eogo gmohVo ^E O¡gm amhþgy§ a{hV
gy`© gmoh¡& n§M _hmd«V AmXao& n§M g{_{V A§JrH$ma H$[a VrZ JwpßVê$n J‹T>{df¡ {damOo&
_ZmoXÊS>, dMZXÊS>, H$m`XÊS> Ho$ Xÿa H$aUhmao, fQ>²H$m` Ho$ {_Ì, gßV ^`a{hV, AmR> H$_m] Ho$
[anw, ZdYm ~«÷M`© Ho$ YmaH$, lrdËg bjUH$[a emo{^V h¡ CañWb {OZH$m, JwU^yfU,
gH$b^yfU a{hV, VÎdkmZ{df¡ Ñ‹T>, am_MÝÐ _hm_w{Z ^E& Xod{Z Zo n§MmíM`© {H$E& gwÝXa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

744 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


XþX§ ^þ r ~mOo& Aa XmoZm| Xod H¥$Vm§VdH«$ H$m Ord Aa EH$ OQ>m`w H$m Ord {VZZo na_ CËgmh {H$E&
O~ n¥Ïdr H$m n{V am_ n¥ÏdrHy§$ V{O {ZH$ñ`m V~ ^y{_JmoMar {dÚmYa g~ hr amOm
AmíM`©Hy§$ àmßV ^E& Aa {dMmaVo ^E Omo Eogr {d^y{V, Eogo aËZ, `h àVmn VOH$[a am_Xod
_w{Z ^E Vmo Am¡a h_mao H$hm n[aJ«h, OmHo$ bmo^V¢ Ka _| {VîR>¡o& d«V {~Zm h_ EVo {XZ `m|hr
ImoE& Eogm {dMmaH$[a AZoH$ amOm J¥h~§YZgy§ {ZH$go& Aa amJ_B© nmer H$m{Q> Ûofê$n d¡arHy§$
{dZm{e gd© n[aJ«h H$m Ë`mJH$[a ^mB© eÌw¿Z _w{Z ^E& Aa {d^rfU, gwJ«rd, Zrb, Zb,
MÝÐZI, {dam{YV BË`m{X AZoH$ amOm _w{Z ^E& {dÚmYa gd© {dÚm H$m Ë`mJH$[a ~«÷{dÚmHy§$
àmßV ^E& H$B©EH${ZHy§$ MmaUG${Õ CnOr& `m ^m§{V am_ Ho$ d¡am½` ^E gmobh hOma H$Nw>
A{YH$ _hrn{V _w{Z ^E& Aa gÎmmB©g hOma amUr lr_Vr Am{`©H$m Ho$ g_rn Am{`©H$m ^Bª&
AWmZÝVa lram_ Jwé H$s Amkm bo` EH${dhmar ^E& VOo h¢ g_ñV {dH$ën {OÝhm|Zo
{J[a{Z H$s Jw\$m Aa {J[a{Z Ho$ {eIa Aa {df_ dZ {OZ{df¡ XþîQ>Ord {dMa| dhm§ lram_
{OZH$ënr hmo` Ü`mZ YaVo ^E& Ad{YkmZ CnÁ`m& OmH$[a na_mUwn`ªV XoIVo ^E& Aa OJV
Ho$ nXmW© gH$b ^mgo& bú_U Ho$ AZoH$ ^d OmZo, _moh H$m gå~ÝY Zmht, VmV¢ _Z __ËdHy§$
Z àmßV hmoVm ^`m&
A~ am_ H$s Am`w H$m ì`m»`mZ gwZmo& H$m¡_ma H$mbdf© gm¡ 100, _§S>brH$ nX df© VrZ gm¡
300, {Xp½dO` df© Mmbrg 40, Aa ½`mah hOma nm§M gm¡ gmR> df© 11560 VrZ I§S> H$m
amÁ`H$[a ~hþ[a _w{Z ^E& bú_U H$m _aU `mhr ^m§{V Wm& Xod{Z H$m Xmof Zmht& Aa ^mB© Ho$
_aU {Z{_ÎmV¢ am_ Ho$ d¡am½` H$m CX` Wm& Ad{YkmZ Ho$ àVmnH$[a am_ Zo AnZo AZoH$ ^d
OmZo& _hmYr`©Hy§$ Yao d«Verb Ho$ nhm‹S>, ewŠb boí`mH$[a `wŠV, _hm Jå^ra, JwU{Z Ho$ gmJa,
g_mYmZ {MÎm, _moj bú_r{df¡ VËna, ewÕmon`moJ Ho$ _mJ©{df¡ àdaVo& gmo Jm¡V_ñdm_r amOm
lo{UH$ Am{X gH$b lmoVmAm| gy§ H$h¡ h¢ O¡go am_MÝÐ {OZoÝÐ Ho$ _mJ©{df¡ àdV} V¡g¢ Vw_hÿ§
àdaVmo, AnZr epŠV à_mU _hm^pŠV H$[a {OZemgZ{df¡ VËna hmodm|&
{OZ Zm_ Ho$ Aja _hmaËZm|Hy§$ nm`H$[a hmo àmUr hmo! ImoQ>m AmMaU VOhþ& XþamMma
_hmXþ:I H$m XmVm h¡, ImoQ>o J«§W{ZH$[a _mo{hV h¡ AmË_m {OZH$m, Aa nmIÊS> {H«$`mH$[a _{bZ
h¡ {MÎm {OZH$m, do H$ë`mU Ho$ _mJ©Hy§$ V{O OÝ_ Ho$ Am§Yo H$s Ý`mBª ImoQ>o nÝW _| àdaVo h¢&
H$B©EH$ _yI© gmYw H$m Y_© Zmht OmZ¡ h¢ Aa ZmZm àH$ma Ho$ CnH$aU gmYw Ho$ ~Vmd| h¢& Aa
{ZXm}f OmZ J«h¡ h¢ do dmMmb h¢& Oo Hw$qbJ H${h`o ImoQ>o ^of _y‹T>{Z Zo AmMao h¢ do d¥Wm h¡§& {VZgy§

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 745


_moj Zmht& O¡go H$moB© _yI© _¥VH$ Ho$ ^maHy§$ dh¡ h¡ gmo d¥Wm IoX H$a¡ h¡, {OZHo$ n[aJ«h Zht Aa
H$mhÿgy§ `mMZm Zmht, do G${f h¢, {ZJ«ªW, CÎm_ JwU{ZH$[a _§{S>V n§{S>Vm|H$[a go`do `mo½` h¢& `h
_hm~br ~bXod Ho$ d¡am½` H$m dU©Z gw{Z g§gmagy§ {daŠV hmodmo, OmH$[a ^dVmnê$n gy`© H$m
AmVmn Z nmdmo&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfm dM{ZH$m{df¡
lram_ H$m d¡am½` dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ CÞrgdm± nd© g§nyU© ^`m&&119&&
AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho ^ì`moÎm_! am_MÝÐ Ho$ AZoH$ JwU
YaUtÐ hÿ AZoH$ Or^H$[a Jm`do g_W© Zmht, do _hm_wZrída OJV Ho$ Ë`mJr, _hmYra,
n§Mmondmg H$s h¡ à{Vkm {OZHo$, gmo B©`m©g{_{V nmbVo ZÝXñWbrZm_m ZJar, Vhm§ nmaUm Ho$
AW© JE& CJVo gy`© g_mZ h¡ XrpßV {OZH$s, _mZm| MmbVo nhm‹S> hr h¢& _hm ñ\${Q>H$_{U g_mZ
ewÕ öX` {OZH$m, do nwéfmoÎm_ _mZm| _y{V©d§V Y_© hr _mZm| VrZ bmoH$ H$m AmZÝX EH$Ì hmo`
am_ H$s _y{V© {ZnOr h¡& _hmH$m§{V Ho$ àdmhH$[a n¥ÏdrHy§$ n{dÌ H$aVo _mZm| AmH$me{df¡ AZoH$
a§JH$[a H$_bm| H$m dZ bJdmVo ZJa{df¡ àdoe H$aVo ^E& {VZHo$ ê$nHy§$ Xo{I ZJa Ho$ g~ bmoH$
jmo^Hy§$ àmßV ^E&
bmoH$ nañna ~Vbmd| h¢ - Ahmo XoImo! `h AX²^wV ê$n, Eogm AmH$ma, OJV{df¡ Xþb©^,
H$~hþ Xo{Ido{df¡ Z Amd¡, `h H$moB© _hmnwéf _hmgwÝXa emo^m`_mZ, Anyd© Za XmoZm| ~mhþ bå~m`o
Amd¢ h¢& YÝ` `h Yr`©! YÝ` `h namH«$_! YÝ` `h ê$n! YÝ` `h H$m§{V! YÝ` `h Xr{á! YÝ`
`h em§{V! YÝ` `h {Z_©_ËdVm! `h H$moB© _Zmoha nwamUnwéf h¡ Eogm Am¡a Zmht& Oy‹S>o à_mU
YaVr XoIVm, OrdX`m nmbVm, em§{VÑpîQ>, g_mYmZ{MÎm O¡Z H$m `{V Mmë`m Amd¡ h¡& Eogm
H$m¡Z H$m ^m½` OmHo$ Ka `h nwÊ`m{YH$mar AmhmaH$[a H$m¡ZHy§$ n{dÌ H$a¡? VmHo$ ~‹S>o ^m½` OmHo$
Ka `h Amhma bo`&
`h BÝÐ g_mZ aKwHw$b H$m {VbH$, Ajmo^ namH«$_r, erb H$m nhm‹S> am_MÝÐ nwéfmoÎm_ h¡&
`mHo$ Xe©ZH$[a ZoÌ gH$b hmo` _Z {Z_©b hmo`, OÝ_ g\$b hmo` Xohr nm`o H$m `h \$b Omo
Mm[aÌ nm{bE& `m ^m§{V ZJa Ho$ bmoH$ am_ Ho$ Xe©ZH$[a AmíM`©Hy§$ àmßV ^E, ZJa _| a_UrH$
Üd{Z ^B©& lram_ ZJa{df¡ n¡R>o, Aa g_ñV Jbr Aa _mJ© ñÌr nwéf{Z H$o g_yhH$[a ^[a J`m&
Za Zmar ZmZm àH$ma Ho$ ^moOZ h¢ Ka{df¡ {OZHo$, àmgwH$ Ob H$s Pmar ^ao Ûmao noIZ H$a¡ h¢
{Z_©b Ob {XImdVo n{dÌ YmodVr n{hao Z_ñH$ma H$a¡ h¢&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

746 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


ho ñdm_r! AÌ {VîR>mo, AÝZ Ob ewÕ h¡ `m ^m§{V Ho$ eãX H$a¡ h¢& Zmht g_md¡ h¡ öX`{df¡
hf© {OZHo$ ho _wZrÝÐ! O`d§V hmodmo, ho nwÊ` Ho$ nhm‹S>! ZmXmo {daXmo& BZ dMZm|H$[a Xem|{Xem
ny[aV ^Bª, Ka Ka{df¡ bmoJ nañna ~mV H$a¢ h¢& ñdU© Ho$ ^mOZ _| Xþ½Y X{Y K¥V B©Iag Xmb
^mV jra erK« hr V¡`ma H$[a amImo, {_lr _moXH$ H$nyaH$[a `wŠV erVb Ob& gwÝXar nyar
{eIaUr ^br^m§{V {d{Y go amImo& `m ^m§{V Za-Zm[a{Z Ho$ dMZmbmn {VZH$[a g_ñV ZJa
eãXê$n hmo` J`m& _hmg§^«_ Ho$ ^ao OZ AnZo ~mbH$m| H$mo Z {dbmoH$Vo ^E& _mJ© _| bmoH$ Xm¡‹S>o
gmo H$mhÿ Ho$ YŠHo$gy§ H$moB© {Ja n‹S>o& `m ^m§{V bmoH${Z Ho$ H$mobmhb H$[a hmWr Iy§Q>m Cnm‹S>Vo ^E,
Aa J«m_{df¡ Xm¡‹S>Vo ^E, {VZHo$ H$nmobm|gy§ _X P[adoH$[a _mJ©{df¡ Ob H$m àdmh hmo` J`m&
hm{W{Z Ho$ ^`gy§ Kmo‹S>o Kmg V{O V{O ~ÝYZ Vw‹S>m` Vw‹S>m` ^mOo, Aa htgVo ^E, gmo hmWr
Kmo‹S>{Z H$s K_mgmUH$[a bmoH$ ì`mHw$b ^E& V~ XmZ{df¡ VËna amOm H$mobmhb eãX gw{Z _§{Xa
Ho$ D$na Am` IS>çm ahçm& Xÿagy§ _w{Z H$m ê$n Xo{I _mo{hV ^`m&
amOm Ho$ _w{Zgy§ amJ {deof, naÝVw {ddoH$ Zmht& gmo AZoH$ gm_§V Xm¡‹S>mE Aa Amkm H$ar-
ñdm_r nYmao h¢, gmo Vw_ Om` àUm_ H$[a ~hþV ^pŠV {dZVr H$[a `hm§ AmhmaHy§$ ë`mdmo& gmo
gm_§V ^r _yI© Om`, nm`Z na n{‹S> H$hVo ^E - ho à^mo! amOm Ho$ Ka ^moOZ H$ahþ& dhm§
_hmn{dÌ gwÝXa ^moOZ h§¡& Aa gm_mÝ` bmoH${Z Ho$ Ka Amhma {dag AmnHo$ bo`do `mo½` Zmht&
Aa bmoH$m|Hy§$ _Z¡ {H$E {H$ Vw_ H$hm Xo OmZmo hmo? `h dMZ gwZH$[a _hm_w{Z AmnHy§$ AÝVam`
Om{Z ZJagy§ nrN>o Mmë`o& V~ g~ bmoJ ì`mHw$b ^E& do _hmnwéf {OZ Amkm Ho$ à{VnmbH$
AmMmam§J gyÌà_mU h¡ AmMaU {OZH$m, Amhma Ho$ {Z{_Îm ZJa{df¡ {dhmaH$[a AÝVam` Om{Z
ZJagy§ nrN>o dZ{df¡ JE& {MÐÿn Ü`mZ{df¡ _½Z H$m`moËgJ© Y[a {VîR>o& do AX²^wV A{ÛVr` gy`©,
_Z Aa ZoÌHy§$ ß`mam bmJo ê$n {OZH$m, ZJagy§ {~Zm Amhma JE V~ g~ hr IoX{IÞ ^E&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_ _w{Z H$m Amhma Ho$ A{W© ZJa _| AmJ_Z ~hþ[a bmoH${Z Ho$ H$mobmhbV¢ AÝVam`
nmN>m dZ _| AmZm, dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ ~rgdm± nd© g§nyU© ^`m&&120&&
AWmZÝVa am_ _w{Z`m| _| loîR>, ~hþ[a n§Mmondmg H$m àË`m»`mZ H$[a `h AdJ«h YmaVo ^`o
{H$ dZ{df¡ H$moB© lmdH$ ewÕ Amhma Xo` Vmo boZm, ZJa _| Z OmZm& `m ^m§{V H$m§VmaM`m© H$s
à{Vkm H$ar& gmo EH$ amOm à{VZÝX dmHy§$ XþîQ> Vwa§J bo` ^mJm& gmo bmoH${Z H$s ÑpîQ>gy§ Xÿa J`m&
V~ amOm H$s nQ>amZr à^dm A{V qMVmVwa erK«Jm_r Vwa§J na Amê$‹T> amOm Ho$ nrN>o hr gw^Q>{Z

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 747


Ho$ g_yh H$[a Mmbr& Aa amOmHy§$ Vwa§J ha bo J`m Wm gmo dZ Ho$ gamoda{Z{df¡ H$sM _| \§$g J`m&
CVZo hr _| nQ>amUr Om` nhþ§Mr& amOm amUr n¡ Am`m& V~ amUr amOmgy§ hmñ` Ho$ dMZ H$hVr
^B© - ho _hmamO! Omo `h Aíd AmnHy§$ Z haVm Vmo `h ZÝXZdZ-gm dZ Aa _mZgamoda-gm
ga H¡$g¢ XoIVo!
amOm Zo H$hr - ho amUr! dZ`mÌm g~ gw\$b ^B© Omo {Vhmam Xe©Z ^`m& `m ^m§{V Xån{Îm
nañna àr{V H$s ~mVH$[a gIrOZ g{hV gamoda Ho$ Vra ~¡{R> ZmZm àH$ma ObH«$s‹S>m H$[a XmoZm|
^moOZ Ho$ AW© CÚ_r ^E& Vm g_` lram_ _w{Z H$m§VmaM`m© Ho$ H$aUhmao `m Va\$ AmhmaHy$§ AmE&
`h gmYw H$s {H«$`m _| àdrU, {VZHy§$ Xo{I amOm hf©H$[a amo_m§M ^`m, amUrg{hV gå_wI
Om` Z_ñH$maH$[a Eogo eãX H$hVm ^`m - ho ^JdmZ ! `hm§ {VîR>m¡, AÝZ Ob n{dÌ h¡& àmgwH$
ObH$[a amOm Zo _w{Z Ho$ nJ YmoE& ZdYm ^pŠV H$[a gßVJwU g{hV _w{ZHy§$ _hmn{dÌ jra
Amhma {X`m& ñdU© Ho$ nmÌ _| bo`H$[a _hmnmÌ Oo _w{Z {VZHo$ H$anmÌ _| n{dÌ AÞ XoVm ^`m&
{Za§Vam` Amhma ^`m& V~ Xod h{f©V hmo` n§MmíM`© H$aVo ^E& Aa Amn AjrU _hm G${Õ Ho$
YmaH$ gmo dm {XZ agmoB© H$m AÞ AQy>Q> hmo` J`m& n§MmíM`© Ho$ Zm_ - n§M dU© aËZm| H$s dfm©,
Aa _hmgwJÝY H$ënd¥jm| Ho$ nwîn H$s dfm©, erVb _§X gwJÝY ndZ, XþX§ ^þ r ZmX, O` O` eãX& YÝ`
`h XmZ, YÝ` `h nmÌ YÝ` `h {d{Y, YÝ` `h XmVm ZrHo$ H$ar ZrHo$ H$ar ZmXmo {daYmo \y$bmo&
`m ^m§{V Ho$ eãX AmH$me _| Xod H$aVo ^E& AWdm ZdYm ^pŠV Ho$ Zm_ _w{Z H$mo
nS>JmhZmo, D§$Mo ñWmZH$ amIZm, MaUmaqdX YmodZo, MaUmoXH$ _mWo M‹T>m~Zm, nyOm H$aZr, _Z
ewÕ, dMZ ewÕ, H$m` ewÕ, Amhma ewÕ, `h ZdYm ^pŠV& Aa lÕm epŠV, {Zbm}^Vm, X`m,
j_m, AXo`gmnUmo Zht, hf©g§`wŠV `h XmVm Ho$ gmV JwU& dh amOm à{VZÝXr _w{ZXmZgy§
Xodm|H$[a nyÁ` ^`m, Aa lmdH$ Ho$ d«V Ymao& {Z_©b h¡ gå`ŠV OmHo$, n¥Ïdr _| à{gÕ hmoVm
^`m& ~hþV _{h_m nmB©& Aa n§MmíM`© _| ZmZm àH$ma Ho$ aËZ ñdU© H$s dfm© ^B©, gmo Xem| {Xem
_| CÚmoV ^`m Aa n¥Ïdr H$m X[aÐ J`m& amOm amUrg{hV _hm{dZ`dmZ ^pŠVH$[a Z_«r^yV
_hm_w{ZHy§$ {d{Ynyd©H$ {ZaÝVam` Amhma Xo` à~moYHy§$ àmßV ^`m, AnZm _Zwî` OÝ_ g\$b
OmZVm ^`m& Aa am_ _hm_w{Z Vn Ho$ AW© EH$m§V ah¡§& ~mah àH$ma Vn Ho$ H$aUhmao, Vn
G${ÕH$[a A{ÛVr`, n¥Ïdr _| A{ÛVr` gy`© {dhma H$aVo ^E&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_ _w{ZHy§$ {Za§Vam` Amhma dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ BŠH$sgdm± nd© g§nyU© ^`m&&121&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

748 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


AWmZÝVa Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¡§ - ho lo{UH$! dh AmË_mam_ _hm_w{Z
~bXod ñdm_r em§V {H$E h¢ amJÛof OmZ¡, Omo Am¡a _Zwî`m| gy§ Z ~Z Amd¡ Eogm Vn H$aVo ^E&
_hm dZ{df¡ {dhma H$aVo n§M_hmd«V, n§M g{_{V, VrZ JwpßV nmbVo emñÌ Ho$ doÎmm, {OVoÝÐr,
{OZY_© _| h¡ AZwamJ {OZH$m, ñdmÜ`m` Ü`mZ _| gmdYmZ, AZoH$ G${Õ CnOr, naÝVw G${Õ{Z
H$s I~a Zmht& _hm{daŠV, {Z{d©H$ma, ~mB©g narfh Ho$ OrVZhmao, {VZHo$ VnHo$ à^mdV¢ dZ
Ho$ qgh ì`mK« _¥Jm{XH$ Ho$ g_yh {ZH$Q> Am` ~¡R>¡& Ordm| H$m Om{V[damoY {_Q> J`m& am_ H$m
em§Vê$n {Za{I em§Vê$n ^E& lram_ _hmd«Vr {MXmZÝX{df¡ h¡ {MÎm {OZH$m, nadñVw H$s
~m§N>ma{hV, {daŠV, H$_©H$b§H$ h[adoHy§$ h¡ `ËZ {OZH$m, {Z_©b {ebm na {VîR>Vo, nX²_mgZ Yao
AmË_Ü`mZ{df¡ àdoe H$aVo ^E, O¡go a{d _oK_mbm{df¡ àdoe H$a¡& do à^w gw_oé gm[aIo, AMb
h¡ {MÎm {OZH$m, n{dÌ ñWmZ{df¡ H$m`moËgJ© Yao {ZO ñdê$n H$m Ü`mZ H$aVo ^E&
H$~hþ§H$ {dhma H$a¡ gmo B©`m©g{_{V nmbVo OyS>m à_mU n¥Ïdr {ZaIVo, _hmem§V OrdX`m
à{VnmbH$ Ho$ Xod Xodm§JZm{XH$ H$[a ny{OV ^E& do AmË_kmZr {OZ Amkm Ho$ nmbH$ O¡Z Ho$
`moJr Eogm Vn H$aVo ^E Omo n§M_ H$mb{df¡ H$mhÿ Ho$ {M§VdZ{df¡ Z Amd¡& EH$ {XZ {dhma H$aVo
H$mo{Q>{ebm AmE Omo bú_U Zo Z_moH$ma _§Ì OnH$a CR>mB© hþVr& gmo Amn H$mo{Q>{ebm na Ü`mZ
Y[a {VîR>o& H$_m] Ho$ {Inm`do{df¡ CÚ_r jnH$lo{U M{‹T>do H$m h¡ _Z {OZH$m&
AWmZÝVa AÀ`wV ñdJ© H$m àVtÐ grVm H$m Ord ñd`§à^ ZmZm Ad{YH$[a {dMmaVm
^`m- am_ H$m Aa AmnH$m na_ ñZoh, AnZo AZoH$ ^d, Aa {OZemgZ H$m _mhmËå`, Aa am_
H$m _w{Z hmoZm Aa H$mo{Q>{ebm na Ü`mZ Y[a {VîR>Zm& ~hþ[a _Z{df¡ {dMmar do _Zwî`{Z Ho$ BÝÐ,
n¥Ïdr Ho$ Am^yfU _Zwî`bmoH${df¡ n{V hþVo _¢ CZH$s ñÌr grVm hþVr& XoImo H$_© H$s {d{MÌVm,
_¢ Vmo d«V Ho$ à^mdV¢ ñdJ©bmoH$ nm`m, Aa bú_U am_ H$m ^mB© àmUhÿV¢ {à` gmo nabmoH$ J`m,
am_ AHo$bo ah JE& OJV Ho$ AmíM`© Ho$ H$aUhmao XmoZm| ^mB© ~b^Ð Zmam`U H$_© Ho$ CX`V¢
{~Nw>ao& lram_ H$_b gm[aIo ZoÌ {OZHo$, emo^m`_mZ hb _ygb Ho$ YmaH$, ~bXod, _hm~br
gmo dmgwXod Ho$ {d`moJH$[a {OZXod H$s Xrjm A§JrH$ma H$aVo ^`o& amO AdñWm{df¢ Vmo eñÌm|H$[a
gd© eÌw OrVo, ~hþ[a _w{Z hmo` _Z BpÝÐ` OrVo& A~ ewŠbÜ`mZ YmaH$[a H$_© eÌwHy§$ OrË`m
Mmh¡ h¢& Eogm hmo` Omo _oar Xod _m`mH$[a H$Nw>BH$ BZH$m _Z _moh _| Amd¢& dh ewÕmon`moJgy§ À`wV
hmo` ew^mon`moJ{df¡ Am` `hm§ AÀ`wVñdJ©{df¡ Amd¡& _oao BZHo$ _hmàr{V h¡& _¢ Aa do _oé
ZÝXrídam{XH$ H$s `mÌm H$a|, Aa ~mB©g gmJan`ªV ^obo ah|& {_ÌVm ~‹T>md| Aa XmoZm| {_b
bú_UHy§$ XoI|&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 749


`h {dMmaH$[a grVm H$m Ord àVtÐ Ohm§ am_ Ü`mZmê$‹T> Wo Vhm§ Am`m& BZH$mo Ü`mZgy§
À`wV H$ado AW© Xod_m`m aMr& ~g§VG$Vw dZ{df¡ àH$Q> H$ar& ZmZm àH$ma Ho$ \y$b \y$bo& Aa
gwJÝY dm`w ~mOZo bJr, njr _Zmoha eãX H$aZo bJo, Aa ^«_a Jw§Oma H$a¡ h¢, H$mo`b ~mob| h¢,
_¡Zm, gwdm ZmZm àH$ma H$s Üd{Z H$a aho h¢, Am§d _m¡a Am`o, ^«_am|H$[a _pÊS>V gmoh¡ h¢& H$m_
Ho$ ~mU Oo nwîn {VZH$s gwJÝYVm \¡$b ahr h¡& Aa H$U©H$ma Om{V Ho$ d¥j \y$bo h¢ {VZH$[a dZ nrV
hmo ahm h¡, gmo _mZm| ~g§Vê$n amOm nrVm§~aH$[a H«$s‹S>m H$a ahm h¡& Aa _m¡blr H$s dfm© hmo` ahr h¡&
Eogr ~g§V H$s brbmH$[a Amn dh àVrÝÐ OmZH$s H$m ê$n Y[a am_ Ho$ g_rn Am`m& dh
_Zmoha dZ Ohm§ Aa H$moB© OZ Zmht, Aa ZmZm àH$ma Ho$ d¥j, g~ G$Vw Ho$ \y$b aho h¢, Vm g_`
am_ Ho$ g_rn grVm gwÝXar H$hVr ^B© - ho ZmW! n¥Ïdr{df¡ ^«_U H$aVo H$moB© nwÊ` Ho$ `moJV¢
Vw_Hy±$ XoIo& {d`moJê$n bha H$m ^açm Omo ñZohê$n g_wÐ Vm{df¡ _¢ Sy>~±y hÿ§& gmo _mo{h Wm§^mo&
AZoH$ àH$ma amJ Ho$ dMZ H$ho, naÝVw AH§$n& gmo dh grVm H$m Ord _moh Ho$ CX`H$[a H$^r
Xm{hZo H$^r ~m§`o ^«_¡, H$m_ê$n Áda Ho$ `moJH$[a H$pånV h¡ eara, Aa _hm gwÝXa AéU h¡§ AYa
OmHo$, `m ^m§{V H$hVr ^B© - ho Xod! _¢ {~Zm {dMmao {Vhmar Amkm {~Zm Xrjm brZr& _mo{h
{dÚmYa{Z Zo ~hH$m`m& A~ _oam _Z Vw_{df¡ h¡& `m XrjmH$[a nyU©Vm hmod¡& `h Xrjm AË`ÝV
d¥Õ{ZHy§$ `mo½` h¡& H$hm§ `h `m¡dZ AdñWm Aa H$hm§ `h XþÕ©a d«V?
_hm H$mo_b \y$b XmdmZb H$s Ádmbm H¡$go ghma gH¡$? Aa hOmam§ {dÚmYa{Z H$s H$Ý`m
Am¡a hÿ Vw_Hy§$ ~açm Mmho h¡§ _mo{h AmJo Yma ë`mB© h¢ H$h¢ h¢, {Vhmao Aml` h_ ~bXodHy§$ da|&
`h H$h¡ h¡& Aa hOmam§ {Xì` H$Ý`m ZmZm àH$ma Ho$ Am^yfU nhao amOh§gZr g_mZ h¡ Mmb
{OZH$s, gmo àVrÝÐ H$s {d{H«$`mH$[a _wZrÝÐ Ho$ g_rn AmBª& H$mo`bV¢ hÿ§ A{YH$ _Ywa ~mob¡§-
Eogr gmoh| _mZm| gmjmV² bú_r hr h¢, _ZHy§$ Amh²bmX CnOmd|, H$mZm|Hy§$ A_¥V g_mZ Eogm {Xì`
JrV JmdVt ^Bª& Aa ~rU ~m§gwar, _¥X§J ~OmdVr ^Bª&
^«_a gm[aIo í`m_ Ho$e {~Owar g_mZ M_ËH$ma, _hmgwHw$_ma nmVar H${Q>, H$R>moa A{V CÞV
h¡§ Hw$M {OZHo$, gwÝXa ûm¥§Jma H$ao, ZmZm dU© Ho$ dñÌ n{hao, hmd-^md{dbmg {d^«_Hy§$ YaVr
_wbH$Vr AnZr H$m§{VH$[a ì`mßV {H$`m h¡ AmH$me {OÝhm|Zo, _w{Z Ho$ Mm¡{JX© ~¡R>r àmW©Zm H$aVr
^Bª - ho Xod! h_mar ajm H$amo& Aa H$moB©EH$ nyN>Vr ^B© - ho Xod! `h H$m¡Z dZñn{V h¡? Aa
H$moB© EH$ _mYdr bVm Ho$ nwîn Ho$ J«hU Ho$ {_g ~mhþ D§$Mr H$aVr AnZm A§J {XImdVr ^B©,
Aa H$B©EH$ ^obr hmo`H$[a Vmbr XoVr amg_ÊS>b aMVr ^Bª& nëbd g_mZ h¢ H$a {OZHo$, Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

750 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


H$moB© nañna ObHo${b H$aVr ^Bª& `m àH$ma ZmZm ^m§{V H$s H«$s‹S>mH$[a _w{Z Ho$ _Z {S>Jm`do H$m
CÚ_ H$aVr ^B©&
gmo ho lo{UH$! O¡g¢ ndZH$[a gw_oé Z {S>J¡ VmV¢ lram_MÝÐ _w{Z H$m _Z Z {S>J¡&
AmË_ñdê$n Ho$ AZw^dr am_Xod, gab h¡ ÑpîQ> {OZH$s, {dewÕ h¡ AmË_m {OZH$m, narfhê$n
dO«nmVgy§ Z {S>J¡& jnH$loUr M‹T>o ewŠbÜ`mZ Ho$ àW_ nmE{df¡ àdoe {H$`m& am_MÝÐ H$m ^md
AmË_m{df¡ b{J AË`ÝV {Z_©b ^`m& gmo CZH$m Omoa Z nhþ§À`m& _y‹T>OZ AZoH$ Cnm` H$a¢ naÝVw
kmZr nwéf{Z H$m {MÎm Z Mb¢& do AmË_ñdê$n{df¡ Eogo Ñ‹T> ^E Omo H$mhÿ àH$ma Z {MJo& àVtÐ
Xod Zo _m`mH$[a am_ H$m Ü`mZ {S>Jm`doHy§$ AZoH$ `ËZ {H$E naÝVw H$Nw> hr Cnm` Z Më`m& do
^JdmZ nwéfmoÎm_ AZm{X H$mb Ho$ H$_m] H$s dJ©Um Ho$ X½Y H$[adoHy§$ CÚ_r ^E& n{hbo nmE Ho$
àgmXgy§ _moh H$m ZmeH$[a ~mahd| JwUñWmZ M‹T>o& Vhm§ ewŠbÜ`mZ Ho$ XÿOo nmE Ho$ àgmXV¢
kmZmdaU Xe©ZmdaU A§Vam` H$m A§V {H$`m& _mK ewŠb ÛmXer H$s {nN>br am{Ì Ho$dbkmZHy§$
àmßV ^E& Ho$dbkmZ{df¡ gd© Ðì` g_ñV n`m©` à{V^mgy§ kmZê$n Xn©U _| bmoH$mbmoH$ g~ ^mgo&
V~ BÝÐm{XH$ Xod{Z Ho$ AmgZ H$ånm`_mZ ^E& Ad{YkmZH$[a ^JdmZ am_Hy§$ Ho$db
CnÁ`m OmZH$[a Ho$dbkmZH$ë`mUH$ H$s nyOmHy§$ AmE& _hm{d^y{V g§`wŠV Xod{Z Ho$ g_yh
g{hV ~‹S>o lÕmdmZ² g~ hr BÝÐ AmE& Km{V`m H$_© Ho$ ZmeH$ AhªV na_oîR>r {VZHy§$ MmaU_w{Z
Aa MVwa{ZH$m` Ho$ Xod g~ hr àUm_ H$aVo ^E& do ^JdmZ² N>Ì M_a qghmgZ Am{XH$a emo{^V
Ì¡bmoŠ`H$[a ~pÝXdo `mo½` g`moJHo$dbr, {VZH$s J§YHw$Q>r Xod aMVo ^E, {Xì`Üd{Z {IaVr ^B©&
g~ hr ldU H$aVo ^E& Aa ~maå~ma ñVw{V H$aVo ^E& grVm H$m Ord ñd`§à^ Zm_m àVrÝÐ
Ho$dbr H$s nyOmH$[a VrZ àX{jUm Xo` ~maå~ma j_m H$amdVm ^`m& ho ^JdZ²! _¢ Xþ~w©{Õ Zo Omo
Xmof {H$E gmo j_m H$ahþ&
Jm¡V_ ñdm_r H$h¡ h¢ - ho lo{UH$! do ^JdmZ² ~bXod AZÝV bú_r H$m§{VH$[a g§`wŠV
AmZÝX _y{V©, Ho$dbr {VZH$s BÝÐm{XH$ Xod _hmhf© Ho$ ^ao AZm{Xar{V à_mU nyOm ñVw{VH$a
{dZVr H$aVo ^E& H$odbr {dhma {H$`m V~ Xodhÿ {dhma H$aVo ^E&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
am_Hy§$ Ho$dbkmZ H$s CËn{Îm dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ ~mB©gdm± nd© g§nyU© ^`m&&122&&
AWmZÝVa grVm H$m Ord àVrÝÐ bú_U Ho$ JwU {MVm[a bú_U H$m Ord Ohm§ hþVm, Aa
IaXÿfU H$m nwÌ eå~yH$ AgwaHw$_ma Om{V H$m Xod hþVm Vhm§ Om`H$[a VmHy§$ gå`½kmZ H$m J«hU
H$am`m& gmo VrOo ZaH$ Zma{H$ZHy§$ ~mYm H$amd¡& qhgmZÝX am¡ÐÜ`mZ{df¡ VËna, nmnr ZmaH$s{ZHy§$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 751


nañna b‹S>md¡& nmn Ho$ CX`H$[a Ord AYmoJ{V Om`& gmo VrOo VH$ Vmo AgwaHw$_mahÿ b‹S>md¡§
AmJo AgwaHw$_ma Z Om§`, ZmaH$s hr nañna b‹S>o& Ohm§ H$B©EH${ZHy§$ Ap½ZHw$ÊS>{df¡ S>ma¢ h¢ gmo
nwH$ma¢ h¢& H$B©EH${ZHy§$ H$m§Q>{ZH$a `wŠV emë_br d¥j {VZ na M‹T>m` KgrQ>| h¢& H$B©EH${ZHy§$
bmoh_B© _wX²J[a{Z H$[a Hy$Q>¡§ h¢&
Aa Oo _m§g Amhmar nmnr {VZHy§$ CZhr H$m _m§g H$m{Q> Idmd¡ h¢& Aa àÁd{bV bmoh Ho$
Jmobm {VZHy§$ _wI _| _m[a _m[a Xoh¡§& Aa H$B©EH$ _ma Ho$ _mao ^y{_{df¡ bmoQ>¡ h¢ Aa _m`m_B© ídmZ,
_mOm©a, qgh, ì`mK« XþîQ> njr ^I¡ h¢& Vhm§ {V`ªM Zmht ZaH$ H$s {d{H«$`m h¡& H$B©EH${ZHy§$ gybr
M‹T>md¡ h¢ Aa dO« Ho$ _wX²Ja{ZV¢ _ma¢ h¢& H$B©EH${ZHy§$ VmVm Vmå~m Jm{b Jm{b ß`md| h¢ Aa H$h¢
h¢ `o _{XamnmZ Ho$ \$b h¢& H$B©EH$m| H$mo H$mR> _| ~m§YH$[a H$am|Vm§gy§ Mra| h¢& Aa H$B©EH$m| H$mo
Hw$R>ma{Zgy§ H$mQ>¡ h¢& H$B©EH$moHy§$ KmZr _| nobo h¢& H¡$`H$m| H$s Am§I H$m‹T>o h¢, H¡$`H$m| H$s Or^ H$m‹T>o
h¢& dh H«y$a H$B©EH$m| Ho$ Xm§V Vmo‹S>o h¢& BË`m{X ZmaH$s{ZHy§$ AZoH$ XþI h¢ gmo Ad{YkmZH$[a
àVrÝÐ ZmaH$s{Z H$s nr‹S>m Xo{I eå~yH$ Ho$ g_Pm`doHy§$ VrOr ^y{_ J`m&
gmo Agwa Hw$_ma Om{V Ho$ Xod H«$s‹S>m H$aVo hþVo do Vmo BZHo$ VoOgy§ S>a JE& Aa eå~yH$Hy§$
àVrÝÐ H$hVo ^E - Aao nmnr {ZX©B©! V¡Z¢ `h Š`m Amaå^m Omo OrdmoHy§$ XþI Xod¡ h¡& ho ZrM Xod!
H«y$aH$_© V{O j_m nH$‹S>& `h AZW© Ho$ H$maU H$_© {VZH$[a H$hm? Aa `h ZaH$ Ho$ XþI gwZH$[a
^` CnOo h¡& Vy àË`j ZmaH$s{ZHy§$ nr‹S>m H$a¡ h¡, H$amd¡ h¡ gmo VwPo Ìmg Zmht& `h dMZ àVrÝÐ
Ho$ gwZ e§~yH$ àem§V ^`m& Xÿgao ZmaH$s VoO Z gh gHo$, amodVo ^E, Aa ^mJVo ^E& V~ àVrÝÐ
Zo H$hr- hmo ZmaH$s hmo! _wPgy§ _V S>ahþ, {OZ nmn{ZH$[a ZaH$ _¢ AmE hmo {VZgy§ S>amo& O~ `m
^m§{V àVrÝÐ H$hr V~ CZ_| H$B©EH$ _Z _| {dMmaVo ^E Omo h_ qhgm, _¥fmdmX, naYZ haU,
naZm[a a_U, ~hþ Ama§^, ~hþ n[aJ«h _| àdV}, am¡Ð Ü`mZr ^E, CgH$m `h \$b h¡& ^moJ{Z{df¡
AmgŠV ^E, H«$moYm{XH$ H$s Vrd«Vm ^B©, ImoQ>o H$_© H$sE, Cggy§ XþI nm`m& XoIhþ `h ñdJ©bmoH$ Ho$
Xod nwÊ` Ho$ CX`gy§ ZmZm àH$ma Ho$ {dbmg H$a¡ h¡, a_UrH$ {d_mZ M‹T>o Ohm§ BÀN>m hmo` dhm§ hr
Om§`& `m ^m§{V ZmaH$s {dMmaVo ^E& Aa eå~yH$ H$m Ord Omo Agwa Hw$_ma CgHy§$ kmZ CnÁ`m&
{\$a amdU Ho$ Ord Zo àVrÝÐHy§$ nyN>m - Vw_ H$m¡Z hmo? V~ dmZo gH$b d¥Îmm§V H$hm& _¢ grVm
H$m Ord Vn Ho$ à^mdH$[a gmo§bd| ñdJ© _| àVrÝÐ ^`m& Aa lram_MÝÐ _hm _wZrÝÐ hmo`
kmZmdaU Xe©ZmdaU _mo{hZr` A§Vam`{Z H$m ZmeH$[a Ho$dbr ^E& gmo Y_m}nXoe XoVo OJVHy§$
VmaVo ^aVjoÌ{df¡ {VîR>¡ h¢& Zm_ JmoÌ doXZr Am`w H$m A§VH$[a na_Ym_ nYma|Jo& Aa Vy
{df`dmgZm H$[a {df_^y{_{df¡ nS>çm& A~ ^r MoV Á`y§ H¥$VmW© hmo`& V~ amdU H$m Ord

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

752 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


à{V~moYHy§$ àmßV ^`m& AnZo ñdê$n H$m kmZ CnÁ`m, Aew^ H$_© ~wao OmZo& _Z _| {dMmaVm
^`m _¢ _Zwî` ^d nm` AUwd«V _hmd«V Z AmamYo VmV¢ Bg AdñWmHy§$ àmßV ^`m& hm` hm`!
_¢ H$hm {H$`m Omo AmnHy§$ XþI g_wÐ _| S>maçm& `h _moh H$m _mhmËå` h¡ Omo Ord AmË_{hV Z
H$a gHo$& amdU àVrÝÐHy§$ H$h¡ h¡ - ho Xod! Vw_ YÝ` hmo! {df` H$s dmgZm VOr, {OZdMZ ê$n
A_¥VHy§$ nrH$a Xodm| Ho$ ZmW ^E& V~ àVrÝÐ Zo X`mbw hmo`H$a H$hr - Vw_ ^` _V H$amo, bmo
h_mao ñWmZHy§$ Mbmo& Eogm H${h `mHo$ CR>m`doHy§$ CÚ_r ^`m& V~ amdU Ho$ Ord Ho$ eara H$s
na_mUw {~Ia JB©& O¡g¢ Ap½ZH$[a _mIZ {nKb Om`& H$mhÿ Cnm`H$[a `m{h bo Om`do g_W©
Z ^`m& O¡g¢ Xn©U _| {VîR>Vr N>m`m Z J«hr Om`&
V~ amdU H$m Ord H$hVm ^`m - ho à^mo! Vw_ X`mbw hmo, gmo Vw_Hy§$ X`m CnOo hr, naÝVw
BZ Ord{Z Zo nyd} Oo H$_© CnmO] h¢ {VZH$m \$b Adí` ^moJ¡ h¢& {df`ê$n _m§g H$m bmo^r XþJ©{V
H$s Am`w ~m§Y¡ h¡ gmo Am`w n`ªV XþI ^moJdo h¡& `h Ord H$_m] Ho$ AmYrZ, BgH$m Xod Š`m H$a|?
h_Zo AkmZ Ho$ `moJgy§ Aew^ H$_© CnmO] h¢, BZH$m \$b Adí` ^moJ|Jo& Amn Nw>‹S>m`do g_W©
Zmht& {Vggy§ H¥$nmH$[a dh CnXoe H$hmo {OgH$[a {\$a XþJ©{V Ho$ XþI Z nmd¢& ho X`m{ZYo! Vw_
na_ CnH$mar hmo& V~ Xod Zo H$hr - na_H$ë`mU H$m _yb gå`½kmZ h¡, gmo {OZemgZ H$m ahñ`
h¡, A{ddo{H$`m|Hy§$ AJå` h¡, VrZ bmoH$ _| à{gÕ h¡, AmË_m A_y{V©H$ {gÕ g_mZ Cgo g_ñV
naÐì`m|gy§ OwXm OmZ¡& {OZY_© H$m {ZíM`H$[a `h gå`½Xe©Z H$_m] H$m ZmeH$ ewÕ n{dÌ
na_mW© H$m _yb Ordm| Zo Z nm`m& VmV¢ AZ§V ^d J«ho&
`h gå`½Xe©Z A^ì`m|Hy§$ Aàmß` h¡, Aa H$ë`mUê$n h¡, OJV _| Xþb©^ h¡, gH$b _| loîR>
h¡& gmo Omo Vy AmË_H$ë`mU Mmh¡ h¡ Vmo Cgo A§JrH$ma H$ahþ, {OgH$[a _moj nmd¡& Cggy§ loîR> Am¡a
Zmht, Z hþAm, Z hmo`Jm& `mhr H$[a {gÕ ^E h¢, Aa hmo`§Jo& Oo AhªV ^JdmZ Zo Ordm{XH$
Zd nXmW© ^mg¡ h¢ {VZH$s Ñ‹T>lÕm H$aZr Cgo gå`½Xe©Z H${hE& BË`m{X dMZm|H$[a amdU Ho$
Ord Hy§$ gwaoÝÐ Zo gå`ŠËd J«hU H$am`m& Aa `mH$s Xem Xo{I {dMmaVm ^`m Omo XoImo amdU
Ho$ ^d _| `mH$s H$hm H$m§{V Wr, _hmgwÝXa bmdÊ`ê$n eara Wm, gmo A~ Eogm hmo` J`m O¡gm
ZdrZ dZ Ap½ZH$[a X½Y hmo Om`& {Ogo Xo{I gH$b bmoH$ AmíM`©Hy§$ àmßV hmoVo gmo Á`mo{V
H$hm§ JB©? ~hþ[a Vm{h H$hVm ^`m H$_©^y{_ _| Vw_ _Zwî` ^E Wo gmo BpÝÐ`m| Ho$ jwÐ gwI Ho$
H$maU XþamMmaH$[a Eogo XþIê$n g_wÐ _| Sy>~o&
BË`m{X àVrÝÐ Zo CnXoe Ho$ dMZ H$ho& {VZHy§$ gwZH$[a CgHo$ gå`½Xe©Z Ñ‹T> ^`m& Aa _Z
_| {dMmaVm ^`m H$_m] Ho$ CX`H$[a XþJ©{V Ho$ XþI àmßV ^E, {VZHy§$ ^mo{J, `hm§ go Ny>Q> _Zwî`Xoh

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 753


nm`, {OZamO H$m eaU Jhÿ§Jm& àVtÐgy§ H$hr - Ahmo Xod! Vw_ _oam ~‹S>m {hV {H$`m Omo
gå`½Xe©Z _| _mo{h bJm`m& ho àVrÝÐ _hm^m½`! A~ Vw_ Omdmo& dhm§ AÀ`wVñdJ© _| Y_© Ho$
\$bgy§ gwI ^mo{J _Zwî` hmo` {ednwaHy§$ àmßV hmodmo& O~ Eogm H$hçm V~ àVrÝÐ Cgo
g_mYmZê$nH$[a H$_m] Ho$ CX` Hy§$ gmoMVo g§Vo gå`½ÑpîQ> dhm§gy§ D$na Am`m& g§gma H$s _m`mgy§
e§{H$V h¡ AmË_m OmH$m& AhªV {gÕ gmYw {OZY_© Ho$ eaU{df¡ VËna h¡ _Z OmH$m, VrZ ~oa
n§M_oé H$s àX{jUmH$[a M¡Ë`mb`m| H$m Xe©ZH$[a, ZmaH$s{Z Ho$ XþIgy§ H$ånm`_mZ h¡ {MÎm
OmH$m, ñdJ©bmoH$ _| hÿ§ ^moJm{^bmfr Z ^`m& _mZm| ZmaH$s{Z H$s Üd{Z gwZ¡ h¡& gmobd| ñdJ© Ho$
XodHy§$ N>R>o ZaH$ bJ Ad{YkmZH$[a XrI¡ h¡& VrOo ZaH$ Ho$ {df¡ amdU Ho$ OrdHy§$ Aa e§~yH$ H$m
Ord Omo Agwa Hw$_ma Xod Wm Vm{h g§~mo{Y gå`ŠËd àmßV {H$`m&
ho lo{UH$! CÎm_ Ordm|gy§ na_ CnH$ma ~Zo& ~hþ[a ñdJ©bmoH$gy§ ^aVjoÌ _| lram_ Ho$ Xe©Z
Hy§$ AmE& ndZgy§ hÿ erK«Jm_r Omo {d_mZ Vm_| Amê$‹T> AZoH$ Xod{ZHy§$ g§J {bE, ZmZm àH$ma Ho$
dñÌ n{hao, hma _mbm _wHw$Q>m{XH$H$[a _§{S>V, epŠV JXm IS²>J YZwf daN>r eV¿Zr BË`m{X
AZoH$ Am`wYm|Hy§$ Yao, JO Vwa§J qgh BË`m{X AZoH$ dmhZm| na M‹T>o, _¥X§J, ~m§gwar, drU BË`m{X
AZoH$ dmXÌ{Z Ho$ eãX {VZH$[a Xemo§{Xem nyU© H$aVo, Ho$dbr Ho$ {ZH$Q> AmE& Xodm| Ho$ dmhZ
JO Vwa§J qghm{XH$ {V`ªM Zmht Xodm| H$s {d{H«$`m h¡&
lram_Hy§$ hmW Omo{‹S> grg {Zdm` ~maå~ma àUm_H$[a grVm H$m Ord àVrÝÐ ñVw{V H$aVm
^`m - ho g§gmagmJa Ho$ VmaH$! Vw_Zo Ü`mZê$n ndZH$[a kmZê$n Ap½Z XrßV H$ar, g§gmaê$n
dZ ^ñ_ {H$`m Aa ewÕ boí`mê$n {ÌeybH$[a _moh[anw hþVm, d¡am½` ê$n dO«H$[a Ñ‹T> ñZohê$n
qnOam MyU© {H$`m& ho ZmW! ho _wZrÝÐ! ho ^dgyXZ! g§gmaê$n dZgy§ Oo S>ao§ h¢ {VZHy§$ Vw_ eaU
hmo& ho gd©k H¥$VH¥$Ë`! OJVJwé! nm`m h¡ nm`do `mo½` nX {OÝhm|Zo, ho à^mo! _oar ajm H$amo,
g§gma Ho$ ^«_Ugy§ A{V ì`mHw$b h¡ _Z _oam, Vw_ AZm{X{ZYZ {OZemgZ H$m ahñ` Om{Z à~b
VnH$[a g§gmagmJagy§ nma ^E& Xodm{YXod! `h Vw_Hy§$ H$hm `wŠV, Omo _wPo ^ddZ _| V{O Amn
AHo$bo {d_bnXHy§$ nYmao&
V~ ^JdmZ H$hVo ^E - ho àVrÝÐ! Vy amJ V{O Oo d¡am½` _| VËna h¢ {VZhrHy§$ _wpŠV h¡&
amJr Ord g§gma _| Sy>~o§ h¢& O¡g¢ H$moB© {ebmHy§$ H§$R> _| ~m§{Y ^wOmdm| H$[a ZXrHy§$ Zht {Va gH¡$
V¡g¢ amJm{XH$ Ho$ ^maH$[a MVwJ©{Vê$n ZXr Z {Var Om`& Oo kmZ d¡am½` erb g§Vmof Ho$ YmaH$
h¢ doB© g§gmaHy§$ {Va¡ h¢& Oo lrJwé Ho$ dMZH$[a AmË_mZw^d Ho$ bJo doB© ^d ^«_U gy§ Ny>Q>¡ Am¡a
Cnm` Zmht& H$mhÿ H$m ^r bo Om`m bmoH${eIa Z Om`, EH$ drVamJ ^md hr gy§ Om`& Bg ^m§{V

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

754 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


lram_ ^JdmZ grVm Ho$ OrdHy§$ H$hVo ^E& gmo `h dmVm© Jm¡V_ ñdm_r Zo amOm lo{UH$gy§ H$hr&
~hþ[a H$hVo ^E - ho Z¥n! grVm Ho$ Ord àVrÝÐ Zo Omo Ho$dbrgy§ nyN>r Aa BZZo H$hm gmo gwZ&
àVrÝÐ Zo nyN>r - ho ZmW! XeaWm{XH$ H$hm§ JE, Aa bd A§Hw$e H$hm§ Omd|Jo? V~ ^JdmZ Zo
H$hr - XeaW H$m¡eë`m gw{_Ìm Ho$H$B© gwà^m Aa OZH$ Aa OZH$ H$m ^mB© H$ZH$ `h g~ Vn
Ho$ à^mdH$[a Voahd| XodbmoH$ JE h¢& `h g~ hr g_mZ G${Õ Ho$ Ymar Xod h¢& Aa bd A§Hw$e
_hm^m½` H$_©ê$n aOgy§ a{hV hmo` {d_bnXHy§$ Bg hr OÝ_gy§ nmd|Jo&
Bg ^m§{V Ho$dbr H$s Üd{Z gwZ ^m_ÊS>b H$s J{V nyN>r& ho à^mo! ^m_§S>b H$hm§ J`m? V~
Amn H$hV¡ ^E - ho àVrÝÐ! Voam ^mB© amUr gwÝXa _m{bZr g{hV _w{ZXmZ Ho$ à^mdH$[a XodHw$é
^moJ^y{_ _| VrZ në` H$s Am`w Ho$ ^moŠVm ^moJ^y{_`m ^E&
{VZHo$ XmZ H$s dmVm© gw{Z - A`moÜ`m _| EH$ ~hþH$mo{Q> YZ H$m YZr goR> Hw$bn{V, CgHo$
_H$am Zm_m ñÌr, {OgHo$ nwÌ amOmdm| Ho$ Vwë` namH«$_r, gmo Hw$bn{V Zo gwZr grVmHy§$ dZ _|
{ZH$mgr& V~ CgZo {dMmar dh _hmJwUdVr erbdVr gwHw$_ma A§J {ZO©Z dZ _| H¡$g¢ AHo$br
ahoJr& {YŠH$ma h¡ g§gma H$s MoîQ>mHy§$& `h {dMm[a X`mbw{MÎm hmo` Úw{V ^Å>maH$ Ho$ g_rn _w{Z
^`m& Aa CgHo$ Xmo` nwÌ EH$ AemoH$ XÿOm {VbH$& `h XmoZm| _w{Z ^E& gmo Úw{V ^Å>maH$ Vmo
g_m{Y_aUH$[a Zd_ J«¡do`H$ _| Ahq_Ð ^E Aa `h {nVm nwÌ VrZm| _w{Z Vm_«MyU© Zm_m ZJa
dhm§ Ho$dbr H$s ~§XZmHy§$ JE& gmo _mJ© _| nMmg `moOZ H$s EH$ AQ>dr dhm§ MmVw_m©{gH$ Am`
nS>çm& V~ EH$ d¥j Ho$ Vbo VrZm| gmYw {damOo _mZm| gmjmV² aËZÌ` hr h¢& dhm§ ^m_§S>b Am`
{ZH$ñ`m& A`moÜ`m Amd¡ Wm gmo {df_dZ _| _w{ZZHy§$ Xo{I {dMma {H$`m, `h _hmnwéf {OZgyÌ
H$s Amkm à_mU {ZO©Z dZ _| {damOo, Mm¡_mgo _w{Z`m| H$m J_Z Zmht& A~ `h Amhma H¡$g¢
H$a|? V~ {dÚm H$s à~b epŠVH$[a {ZH$Q> EH ZJa ~gm`m, Ohm§ g~ gm_J«r nyU©, ~m{ha ZmZm
àH$ma Ho$ CndZ, gamoda, Aa YmZ Ho$ joÌ, Aa ZJa Ho$ ^rVa ~‹S>r ~ñVr, _hmgån{Îm, Mma
_hrZm Amn ^r n[adma g{hV Cg ZJa _| ahçm Aa _w{Z`m| Ho$ d¡`md«V {H$`o&
`h dZ Eogm Wm {Og_| Ob Zmht, gmo AX²^wV ZJa ~gm`m, Ohm§ AÞ Ob H$s ~mhþë`Vm&
gmo ZJa _| _w{Z`m| H$m Amhma ^`m, Aa Am¡a ^r Xþ{IV ^w{IV Ordm|Hy§$ ^m§{V ^m§{V Ho$ XmZ {XE
Aa gwÝXa_m{bZr amUrg{hV Amn _w{Z`mo|Hy§$ AZoH$dma {Za§Vam` Amhma Xr`m& MVw_m©g nyU© ^E
_w{Z {dhma H$aVo ^E& Aa ^m_ÊS>b A`moÜ`m Am` {\$a AnZo ñWmZH$ J`m& EH$ {XZ
gwÝXa_m{bUr amUrg{hV gwIgy§ e`Z H$a¡ Wm gmo _hb na {dOwar n‹S>r& amOm amUr XmoZm| _aH$[a
_w{ZXmZ Ho$ à^mdgy§ gw_oé nd©V H$s Xm{hZr Amoa XodHw$é ^moJ^y{_, dhm§ VrZ në` Ho$ Am`w Ho$

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 755


^moŠVm `wJb CnOo& gmo XmZ Ho$ à^mdgy§ gwI ^moJd¡ h¢& gå`ŠVa{hV h¢, Aa XmZ H$a¡ h¢, gmo
gwnmÌXmZ Ho$ à^mdgy§ CÎm_J{V Ho$ gwI nmd¡ h¡& gmo `h nmÌXmZ _hmgwI H$m XmVm h¡& `h ~mV
gw{Z {\$a àVrÝÐ Zo nyN>r - ho ZmW! amdU VrOr ^y{_gy§ {ZH${g H$hm§ CnOoJm, Aa _¢ ñdJ©gy§
M`H$[a H$hm§ CnOy§Jm& _oao Aa bú_U Ho$ Aa amdU Ho$ Ho$Vo ^d ~mH$s h¢ gmo H$hmo!
V~ gd©kXod Zo H$hr - ho àVrÝÐ gwZ! do XmoZm| {dO`mdVr ZJar _| gwZÝX Zm_m Hw$Qw>å~r
gå`H²$ÑpîQ> CgHo$ amo{hUr Zm_m ^m`m©, CgHo$ J^©{df¡ AahXmg G${fXmg Zm_m nwÌ hmod|Jo, _hm
JwUdmZ {Z_©b{MÎm XmoZm| ^mB© CÎm_ {H«$`m Ho$ nmbH$, lmdH$ Ho$ d«V Amam{Y g_m{Y _aUH$[a
{OZamO H$m Ü`mZ Y[a ñdJ©{df¡ Xod hmod|Jo& Vhm§ gmJam§V n`ªV gwI ^mo{J ñdJ©gy§ M`H$[a ~hþ[a
dmhr ZJar {df¡ ~‹S>o Hw$b{df¡ CnO|Jo& gmo _w{Z{ZHy§$ XmZ XoH$a h[ajoÌ Omo _Ü`_ ^moJ^y{_ dhm§
`wJ{b`m hmo`, Xmo` në` H$s Am`w ^mo{J, ñdJ© Omd|Jo& ~hþ[a Cg hr ZJar{df¡ amOm Hw$_ma
H$s{V©, amUr bú_r, {VZHo$ _hm`moYm O`H$m§V O`à^ Zm_m nwÌ hmod|Jo&
~hþ[a VnH$[a gmVd| ñdJ© CËH¥$îQ> Xod hmod|Jo XodbmoH$ Ho$ _hmgwI ^moJ|Jo& Aa Vy gmobhdm§
AÀ`wV ñdJ© dhm§gy§ M`H$[a `m ^aVjoÌ{df¡ aËZñWbnwaZm_m ZJa dhm§ Mm¡Xh aËZ H$m ñdm_r
fQ²>IÊS> n¥Ïdr H$m YZr MH«$Zm_m MH«$dVu hmo`Jm& V~ do gmVd| ñdJ©gy§ M`H$[a Voao nwÌ hmod|Jo&
amdU Ho$ Ord H$m Zm_ Vmo BÝÐaW, Aa dgwXod Ho$ Ord H$m Zm_ _oKaW, XmoZm| _hm Y_m©Ë_m
hmod|Jo& nañna CZ_| A{V ñZoh hmo`Jm& Aa Voam CZgy§ A{V ñZoh hmo`Jm& {Og amdU Zo Zr{Vgy§
VrZ I§S> n¥Ïdr H$m AIÊS> amÁ` H$s`m Aa `o à{Vkm OÝ_ n`ªV {Zdmhr - Omo nañÌr _mo{h
Z BÀN>o Vm{h _¢ Z goD§$, gmo amdU H$m Ord BÝÐaW Y_m©Ë_m H$B©EH$ loîR> ^dY[a VrWªH$a Xod
hmo`Jm, VrZ bmoH$ CgHy§$ nyO|Jo& Aa Vy MH«$dVu amÁ`nX V{O _w{Zd«VYmar hmo`, n§MmoÎmamo§{df¡
d¡O`§VZm_m {d_mZ, Vhm§ Vn Ho$ à^mdgy§ Ahq_Ð hmodoJm& Vhm§gy§ M`H$[a amdU H$m Ord
VrWªH$a, CgHo$ àW_ JUYa hmo` {Zdm©U nX nmdoJm& `h H$Wm lr ^JdmZ am_ Ho$dbr {VZHo$
_wI àVrÝÐ gwZH$[a A{Vh{f©V ^`m&
~hþ[a gd©kXod Zo H$hr - ho àVrÝÐ! Voam MH«$dVu nX H$m XÿOm nwÌ _oKaW gmo H$B©EH$
_hmCÎm_ ^dY[a Y_m©Ë_m nwîH$aÛrn Ho$ _hm{dXoh joÌ{df¡ eVnÌZm_m ZJa Vhm§ n§MH$ë`mUH$
H$m YmaH$ VrWªH$a Xod MH«$dVu nXHy§$ Yao hmo`Jm - g§gma H$m Ë`mJH$[a Ho$db Cnm` AZoH$m|Hy§$
VmaoJm& Aa Amn na_Ym_ nYmaoJm& `o dmgwXod Ho$ ^d Vmo{h H$ho& Aa _¢ A~ gmV df©{df¡ Am`w
nyU©H$[a bmoH$ {eIa OmD§$Jm& Ohm§gy§ ~hþ[a AmZm Zmht& Aa Ohm§ AZÝV VrWªH$a JE Aa

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

756 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


Omd|Jo, AZ§V Ho$dbr Vhm§ nhþ§Mo, Ohm§ G$f^m{X ^aVm{X {damOo h¢, A{dZmernwa Ì¡bmoŠ` Ho$
{eIa h¢& Ohm§ AZÝV{gÕ h¢, dhm§ _¢ {VîRy>§Jm&
`o dMZ gw{Z àVtÐ nX²_ZmW Oo lram_MÝÐ gd©k drVamJ {VZHy§$ ~ma-~ma Z_ñH$ma H$aVm
^`m& Aa _Ü`bmoH$ Ho$ gd© VrW© ~§Xo, ^JdmZ Ho$ H¥${Ì_ AH¥${Ì_ M¡Ë`mb` Aa {Zdm©UjoÌ dhm§
gd©Ì nyOmH$[a Aa ZÝXrídaÛrn{df¡ A§OZ{J[a X{Y_wI a{VH$a Vhm§ ~‹S>o {ZYmZgy§ AîQ>m{•H$m
H$s nyOm H$ar& Xodm{YXod Oo Aah§V {gÕ {VZH$m Ü`mZ H$aVm ^`m& Aa Ho$dbr Ho$ dMZ gwZ
Eogm {ZíM` ^`m Omo _¢ Ho$dbr hmo` MwH$m Aën ^d h¢, Aa ^mB© Ho$ ñZohgy§ ^moJ^y{_{df¡ Ohm§
^m_ÊS>b H$m Ord h¡ Vhm§ Cgo XoIm Aa CgHy§$ H$ë`mU H$m CnXoe Xr`m Aa ~hþ[a AnZm ñWmZ
gmobhdm§ ñdJ© dhm§ J`m, OmHo$ hOmam| Xodm§JZm {VZg{hV _mZ{gH$ ^moJ ^moJVm ^`m&
lram_MÝÐ H$m gÌh hOma df© H$s Am`w, gmobh YZwf H$s D§$Mr H$m`m, H$B© EH$ OÝ_ Ho$
nmnm| go a{hV hmo` {gÕ ^`o& do à^w ^ì`Ordm| H$m H$ë`mU H$amo& OÝ_ Oam _aU _hm[anw OrVo&
na_mË_m ^`o, {OZemgZ{df¡ àH$Q> h¡ _{h_m {OZH$s, OÝ_ Oam _aU H$m {dÀN>oXH$[a AIÊS>
A{dZmer na_ AVt{Ð` gwI nm`m& gwa Agwa _w{Zda {VZHo$ Oo A{Yn{V {VZH$a go`do `mo½`,
Z_ñH$ma H$ado `mo½`, Xmofm| Ho$ {dZmeH$, nÀMrg df© VnH$[a _w{Zd«V nm{b Ho$dbr ^`o& gmo
Am`w n`ªV Ho$dbrXem{df¡ ^ì`m|Hy§$ Y_m}nXoe Xo` VrZ ^dZ H$m {eIa Omo {gÕnX dhm§ {gYmao&
{gÕnX gH$b Ordm| H$m {VbH$ h¡& am_ {gÕ ^E& Vw_ am_Hy§$ grg {Zdm` Z_ñH$ma H$amo&
am_ gwaZa _w{Z`m|H$[a Amam{Ydo `mo½` h¢& ewÕ h¢ ^md {OZHo$, g§gma Ho$ H$maU Oo amJÛof
_mohm{XH$ {VZgy§ a{hV h¢& na_ g_m{Y Ho$ H$maU h¢& Aa _hm_Zmoha h¢& àVmnH$[a OrË`m h¡
VéU gy`© H$m VoO {OZZo, Aa CZ O¡gr eaX H$s nyU©_mgr Ho$ MÝÐ_m _| H$m§{V Zmht& gd©
Cn_ma{hV AZwn_ dñVw h¡& Aa ñdê$n Omo AmË_ê$n Cg_| Amê$‹T> h¢, loîR> h¡ M[aÌ {OZHo$,
lram_ `Vrídam| Ho$ B©ída Xodm| Ho$ A{Yn{V, àVrÝÐ H$s _m`mgy§ _mo{hV Z ^E& Ordm| Ho$ {hVy
na_ G${ÕH$[a `wŠV, AîQ>_ ~bXod, n{dÌ eara emo^m`_mZ AZÝV dr`© Ho$ Ymar, AVwb
_{h_mH$[a _§{S>V, {Z{d©H$ma, AR>mah XmofH$[a a{hV, AîQ>mXe ghò erb Ho$ ^oX {VZH$[a nyU©,
A{V CXma, A{V Jå^ra kmZ Ho$ XrnH$, VrZ bmoH$ _| àH$Q> h¡ àH$me {OZH$m, AîQ>H$_© Ho$ X½Y
H$aUhmao, JwUm| Ho$ gmJa, jmo^a{hV gw_oé go AMb, Y_© Ho$ _yb H$fm`ê$n [anw Ho$ ZmeH$,
g_ñV {dH$ëna{hV _hm{ZÛªÛ, {OZoÝÐ Ho$ emgZ H$m ahñ` nm` A§VamË_mgy§ na_mË_m ^E&
CZZo Ì¡bmoŠ` nyÁ` na_oída nX nm`m, {VZHy§$ Vw_ nyOmo& Ymo` S>mao h¢ H$_©ê$n _b {OZZo,
Ho$db Xe©Z_B©& `moJrídam| Ho$ ZmW, gd© XþI Ho$ Xÿa H$aUhmao, _Ý_W Ho$ _WZhmao, {VZHy§$ àUm_

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 757


H$amo& `h lr~bXod H$m M[aÌ _hm_Zmok Omo ^mdYa {Za§Va ~m§M¡, gwZ¡, n‹T>o, n‹T>md¡, e§H$m a{hV
hmo` _hmhf© H$m ^am am_ H$s H$Wm H$m Aä`mg H$a¡, {VgHo$ nwÊ` H$s d¥{Õ hmo`& Aa ~¡ar IS²>J
hmW _| {bE _m[adoHy§$ Am`m hmo` gmo em§V hmo` Om`& `m J«§W Ho$ ldUgy§ Y_© Ho$ AWu BîQ>Y_©Hy§$
bh¢, `e H$m AWu `eHy§$ nmd¡, amÁ`^«îQ> hþAm Aa amÁ` H$m_Zm hmo` Vmo amÁ` nmd¡, `m_¢ g§Xoh
Zmht& BîQ> g§`moJ H$m AWu BîQ>g§`moJ bh¡, YZ H$m AWu YZ nmdo, OrV H$m AWu OrV nmd¡,
ñÌr H$m AWu gwÝXa ñÌr nmd¡, bm^ H$m AWu bm^ nmd¡, gwI H$m AWu gwI nmd¡, Aa H$mhÿ
H$m H$moB© ~ëb^ {dXoe J`m hmo` Aa CgHo$ Am`do H$s AmHw$bVm hmo` gmo dh gwIgy§ Ka Amd¡,
Omo _Z{df¡ A{^bmfm hmo` gmo hr {gÕ hmo`& gd© ì`m{Y em§V hmo`, J«m_ Ho$ ZJa Ho$ dZ Ho$
Xod Ob Ho$ Xod àgÞ hmo`& Aa ZdJ«hm| H$s ~mYm Z hmo`, H«y$a J«h gmoå` hmo` Om§` Aa Oo nmn
qMVdZ _| Z Amd| do {dbm` Om§`, Aa gH$b AH$ë`mU am_ H$WmH$[a j` hmo` Om§` Aa
{OVZo _ZmoaW h¢, do g~ am_H$Wm Ho$ àgmXV¢ nmd¢, Aa drVamJ ^md Ñ‹T> hmo` CgH$[a hOmam^d
Ho$ CnmO} nmnm|Hy§$ àmUr Xÿa H$a¡& H$îQ>ê$n g_wÐ Hy§$ {Va {gÕnX erK« hr nmd¡§&
`h J«§W _hmn{dÌ h¡, Ord H$mo g_m{Y CnOmdZo H$m H$maU h¡& ZmZm OÝ_ _| Ord Zo nmn
CnmO}, _hmŠboe Ho$ H$maU {VZH$m ZmeH$ h¡ Aa ZmZm àH$ma Ho$ ì`m»`mZ {VZH$[a g§`wŠV h¡&
{Og_| ~‹S>o ~‹S>o nwéfm| H$s H$Wm ^ì`Ordê$n H$_bm| H$mo à\w$pëbV H$aUhmar h¡& gH$b
bmoH$H$[a Z_ñH$ma H$[ado `mo½` lrdY©_mZ ^JdmZ CZZo Jm¡V_gy§ H$hm Aa Jm¡V_ Zo lo{UH$gy§
H$hm& `mhr ^m§{V Ho$dbr lwVHo$dbr H$hVo ^E&
am_MÝÐ H$m M[aÌ gmYwAm| H$s g_m{Y H$s d¥{Õ H$m H$maU, gdm}Îm_ _hm_§Jbê$n gmo
_w{Z{Z H$s n[anmQ>r H$[a àH$Q> hmoVm ^`m& gwÝXa h¡ dMZ {Og_|, g_rMrZ, AW©Hy§$ Yao, A{V
AX²^wV BÝÐJwéZm_m _w{Z {VZHo$ {eî` {XdmH$a goZ, {VZHo$ {eî` bú_UgoZ, {VZHo {eî`
a{dfoU, {VZ {OZ Amkm AZwgma H$hm& `h am_ H$m nwamU gå`½Xe©Z H$s {g{Õ H$m H$maU,
_hmH$ë`mU H$m H$Vm©, {Z_©b kmZ H$m Xm`H$, {dMjU Ordm| Ho$ {Za§Va gw{Zdo `mo½` h¡, AVwb
namH«$_r, AX²^wV AmMaU Ho$ YmaH$, _hmgwH¥$Vr Oo XeaW Ho$ ZÝXZ {VZH$s _{h_m H$hm§ bJ
H$hÿ§& Bg J«ÝW _| ~b^Ð, Zmam`U, à{VZmam`U, {VZH$m {dñVmaê$n M[aÌ h¡& Omo `m_| ~w{Õ
bJmdo Vmo AH$ë`mUH$ê$n nmnmoHy§$ VOH$[a {ed H${h`o _wpŠV Cgo AnZr H$a¡&
Ord {df` H$s ~m§N>mH$[a AH$ë`mU H$mo àmßV hmo` h¡§& {df`m{^bmf H$Xm{MV² em§{V Ho$
AW© Zmht& XoImo, {dÚmYa{Z H$m A{Yn{V amdU nañÌr H$s A{^bmfmH$[a H$îQ>Hy§$ àmßV ^`m,
H$m_ Ho$ amoJH$[a hVm J`m& Eogo nwéfm| H$s `h Xem h¡ Vmo Am¡a àmUr {df` dmgZmH$[a H¡$g¢ gwI

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

758 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


nmd¡? amdU hOmam§ pñÌ`m|H$[a _pÊS>V {ZaÝVa gwI god¡ Wm, V¥ßV Z ^`m, naXmam H$s H$m_ZmH$a
{dZmeHy§$ àmßV ^`m& BZ ì`gZm|H$[a Ord H¡$g¢ gwIr hmo`& Omo nmnr naXmam H$m godZ H$a¡ gmo
H$îQ> Ho$ gmJa _| n‹S>o& Aa lram_MÝÐ _hmerbdmZ, naXmam namL²>_wI, {OZemgZ Ho$ ^ŠV,
Y_m©ZwamJr do ~hþVH$mb amÁ` ^moJ g§gmaHy§$ Agma Om{Z drVamJ Ho$ _mJ© _| àdV} na_nXHy§$
àmßV ^E&
Am¡a ^r Oo drVamJ Ho$ _mJ© _| àdV]Jo do {ednwa nhþ§M|Jo& Bg{bE Oo ^ì`Ord h¢ do
{OZ_mJ© H$s Ñ‹T>àr{V H$a AnZr epŠVà_mU d«V H$m AmMaU H$amo Omo nyU©epŠV hmo` Vmo _w{Z
hmodmo Aa Ý`yZ epŠV hmo` Vmo AUwd«V Ho$ YmaH$ lmdH$ hmodmo&
`h àmUr Y_© Ho$ \$bH$[a ñdJ© _moj Ho$ gwI nmd¡ h¢, Aa nmn Ho$ \$bgy§ ZaH$ {ZJmoX Ho$
\$b nmd¡ h¢& `h {Zg§Xoh OmZmo& AZm{XH$mb H$s `hr ar{V h¡ Y_© gwIXm`r& nmn {H$go H${hE
Aa nwÊ` {H$go H${hE gmo Ca{df¡ Ymamo& OoVo Y_© Ho$ ^oX h¢ {VZ{df¡ gå`ŠËd _w»` h¡& Aa {OVZo
nmn Ho$ ^oX h¢ {VZ_| {_Ï`mËd _w»` h¡& gmo {_Ï`mËd H$hm?
AVÎd H$s lÕm, Aa Hw$Jwé Hw$Xod Hw$Y_© H$m AmamYZ, naOrdHy§$ nr‹S>m CnOmdZm, Aa H«$moY
_mZ _m`m bmo^ H$s Vrd«Vm, Aa nm§M BpÝÐ`m| Ho$ {df` gßVì`gZ H$m godZ, Aa {_ÌÐmoh,
H¥$V¿Z, {dídmgKmV, A^ú` H$m ^jU, AJå`{df¡ J_Z, __© H$m N>oXH$ dMZ, XþO©ZVm,
BË`m{X nmn Ho$ AZoH$ ^oX h¢ do g~ VOZo& Aa X`m nmbZr, gË` ~mobZm, Mmoar Z H$aZr,
erbnmbZm, V¥îUm VOZr, H$m_bmo^ VOZo, emñÌ n‹T>Zm, H$mhÿ§Hy§$ Hw$dMZ Z H$hZm, Jd© Z
H$aZm, àn§M Z H$aZm, AXoIgH$m Z hmoZm, emÝV^md YaZm, na CnH$ma H$aZm, naXmam naYZ
naÐmoh VOZm, nanr‹S>m H$m dMZ Z H$hZm, ~hþ Ama§^ ~hþ n[aJ«h H$m Ë`mJ H$aZm, XmZ XoZm,
Vn H$aZm, na Xþ:IhaZm BË`m{X Omo AZoH$ ^oX nwÊ` Ho$ h¢, do A§JrH$ma H$aZo&
Ahmo àmUr hmo! gwIXmVm ew^ h¡ Aa XþIXmVm Aew^ h¡& Xm[aÐ Xþ:I amoJ nr‹S>m An_mZ
XþJ©{V `h g~ Aew^ Ho$ CX`gy§ hmo` h¢& Aa gwI gån{Îm gwJ{V `h g~ ew^ Ho$ CX`gy§ hmo`
h¢& ew^ Aew^ hr gwI Xþ:I Ho$ H$maU h¢& Aa H$moB© Xod XmZd _mZd gwI XþI H$m XmVm Zmht&
AnZo AnZo CnOo H$_© H$m \$b g~ ^moJd¡ h¢& g~ Ordm|gy§ {_ÌVm H$aZm, {H$gr go d¡a Z H$aZm,
{H$gr H$mo XþI Z XoZm, g~ hr gwIr hm|, `h ^mdZm _Z _| YaZr, àW_ Aew^ H$mo VO ew^
_| AmdZm, ~hþ[a ew^mew^V¢ a{hV hmo` ewÕ nXHy§$ àmßV hmoZm& ~hþV H${hdo H$a Š`m? Bg nwamU
Ho$ ldUH$a EH$ ewÕ {gÕnX _| Amê$‹T> hmoZm, CZHo$ ^oX H$_©{ZH$a {db`H$[a AmZÝXê$n ahZm&
hmo n§{S>V hmo! na_ nX Ho$ Cnm` {ZíM` WH$s {OZemgZ _| H$ho h¢ do AnZr epŠV à_mU

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 759


YmaU H$amo, {OgH$[a ^dgmJa go nma hmodmo& `h emñÌ A{V _Zmoha, Ordm| H$mo ewÕVmH$a
XoZhmam, a{dg_mZ gH$b dñVw H$m àH$meH$ h¡ gmo gwZH$a na_mZÝX ñdê$n _½Z hmodmo& g§gma
Agma h¡, {OZ Y_© gma h¡, OmH$[a {gÕ nX H$mo nmB`o h¡& {gÕnX g_mZ Am¡a nXmW© Zmht& O~
lr^JdmZ Ì¡bmoŠ` Ho$ gy`© dÕ©_mZ Xodm{YXod {gÕ bmoH$ H$mo {gYmao V~ MVwW© H$mb Ho$ VrZ
df© gm‹T>o AmR> _hrZm eof Wo& gmo ^JdmZ H$mo _wŠV ^E nrN>o n§M_H$mb _| VrZ Ho$dbr, Aa
nm§M lwVHo$dbr ^E& gmo dhm§ bJ Vmo nwamU nyU© ahçm&
O¡go ^JdmZ Zo Jm¡V_ JUYagy§ H$hm Aa Jm¡V_ Zo lo{UH$gy§ H$hm, d¡gm lwVHo$dbr{Z Zo
H$hm& lr _hmdra nrN>o ~mgR> df© bJ Ho$dbkmZ ahm& Aa Ho$dbr nrN>o gm¡ df© VH$ lwVHo$dbr
aho& n§M_ lwVHo$dbr lr^Ð~mhþñdm_r, {VZHo$ nrN>o H$mb Ho$ Xmofgy§ kmZ KQ>Vm J`m& V~ nwamU
H$m {dñVma H$m Ý`yZ hmoVm ^`m&
lr ^JdmZ _hmdraHy§$ _wpŠV nYmao, ~mah gm¡ gm‹T>o VrZ df© ^`o, V~ a{dfoUmMm`© Zo AR>mah
hOma AZwîQw>n² íbmoH$m| _| ì`m»`mZ {H$`m& `h am_ H$m M[aÌ gå`ŠËdMm[aÌ H$m H$maU Ho$dbr
lwVHo$dbr àUrV gXm n¥Ïdr _| àH$me H$amo& {OZemgZ Ho$ godH$ Xod, {OZ^pŠV{df¡ nam`U,
{OZY_u Ordm| H$s godm H$a¡ h¢ Oo {OZ_mJ© Ho$ ^ŠV h¢, CZHo$ {ZH$Q> g^r gå`ŠÑpîQ> Xod Amd¡
h¢, ZmZm{d{Y godm H$a¡ h¡§, _hm AmXa g§`wŠV gd© Cnm` H$a AmnXm _| ghm` H$a¡§ h¢&
AZm{XH$mbgy§ gå`H²$ÑpîQ> Xodm| H$s Eogr ar{V h¡&
O¡ZemñÌ AZm{X h¡, H$mhÿ H$m {H$`m Zmht, ì`§OZ ñda `h g~ AZm{X {gÕ a{dfoUmMm`©
H$ho h¢& _¢ H$Nw> Zmht {H$`m, eãX AW© AH¥${Ì_ h¢& Ab§H$ma N>ÝX AmJ_ {Z_©b{MÎm hmo` ZrHo$
OmZZo& `m J«§W{df¡ Y_© AW© H$m_ _moj gd© h¢& AR>mah hOma VoB©g íbmoH$ H$m à_mU nX²_nwamU
g§ñH¥$V J«§W h¡& Bg na `h ^mfm ^B© gmo O`d§V hmod¡, {OZY_© H$s d¥{Õ hmodo¡, amOm àOm gwIr
hmod|&
B{V lr a{dfoUmMm`© {da{MV _hmnÙnwamU g§ñH¥$V J«§W, VmH$s ^mfmdM{ZH$m{df¡
_moj àmpßV H$m dU©Z H$aZo dmbm EH$ gm¡ VoB©gdm± nd© g§nyU© ^`m&&123&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

760 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


^mfmH$ma H$m n[aM`
Mm¡nmB©
Oå~yÛrn gXm ew^WmZ& ^aVjoÌ Vm _m{h à_mU&
Cg_| AmaO IÊS> nwZrV& dg¢ Vm{h _| bmoH$ {dZrV&&1&&
{VZHo$ _Ü` Tw>§T>ma Ow Xoe& {Zdg| O¡Zr bmoH$ {deof&
ZJa gdmB© O`nwa _hm& Vmg H$s Cn_m Om` Z H$hm&&2&&
amÁ` H$a¡ _mYd Z¥n Ohm§& H$m_Xma O¡Zr OZ Vhm§&
R>m¡a R>m¡a {OZ _pÝXa ~Zo& nyO¢ {VZHy§$ ^{dOZ KZo&&3&&
~g| _hmOZ ZmZm Om{V& god¡ {OZ_maJ ~hþÝ`m{V&
am`_ëb gmY_u EH$& OmHo$ KQ> _| ñdna {ddoH$&&4&&
X`md§V JwUd§V gwOmZ& na CnH$mar na_ {ZYmZ&
Xm¡bVam_ gw VmH$mo {_Ì& Vmgm| ^mî`mo dMZ n{dÌ&&5&&
nX²_nwamU _hmew^ J«§W& Vm_| bmoH${eIa H$mo nÝW&
^mfmê$n hmo` Omo `oh& ~hþOZ ~m§M H$a¡§ A{V Zoh&&6&&
VmHo$ dMZ {h`o _| Yma& ^mfm H$sZr _{V AZwgma&
a{dfoUmMmaO H¥$Vgma& Om{h n‹T>o ~wYOZ JwUYma&&7&&
{OZY{_©Z H$s Amkm bo`& {OZemgZ_m§hr {MV Xo`&
AmZÝXgwV Zo ^mfm H$ar& ZÝXmo {daXmo A{V ag ^ar&&8&&
gwIr hmohþ amOm Aa bmoH$& {_Q>mo g~{Z Ho$ XþI Aé emoH$&
daVmo gXm _§JbmMma& CVamo ~hþOZ ^dOb nma&&9&&
gådV AîQ>mXe eV OmZ& Vm D$na VoB©g ~ImZ (1823)&
ewŠbnj Zd_r e{Zdma& _mK_mg amo{h{U G$I gma&&10&&
Xmo h m
Vm {XZ gånyaU ^`mo, `h¡ J«§W gwIXm`&
MVw a g§ K _§ J b H$amo , ~‹ T > o Yå_© {OZam`&&
`m lram_ nw a mU Ho , $ N>§ X AZy n _ OmZ&
ghg ~rg Û` nm§M gm¡ ^mfm J«§W à_mZ&&
& & B{V lrnÙnw a mUOr ^mfmdM{ZH$m g_mßV&&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 761

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

762 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m


- V{X hZw_mZ ~mobo - AZm{XH$mbV¢ Ord MVwJ©{V{df¡ ^«_U H$a¡ h¢, n§M_J{V Omo _wpŠV
gmo O~ VH$ AkmZ H$m CX` h¡ V~ VH$ Ord Zo nmB© Zmht, naÝVw ^ì`Ord nmd¢ hr h¢& V¡g¢
h_Zo A~ VH$ `wÕ {H$`m Zmht, naÝVw A~ `wÕH$a déU H$mo OrV¢htJo
- déU H$m g_ñV H$Q>H$ hZw_mZV¢ hmaçm, O¡g¢ {OZ_mJu Ho$ AZoH$m§VZ`H$[a {_Ï`mÑpîQ>
hma¢&
- bmoH${ZHy§$ ^`ê$n XoI Amn YZwf H$s {nUM CVma _hm{dZ` g§`wŠV am_ Ho$ {ZH$Q>
AmE& O¡g¢ kmZ Ho$ {ZH$Q> d¡am½` Amd¡&
nwamU `m H$Wm gm{hË` àW_mZw`moJ nT>Zo H$m CÔoí` - naOrdm| H$m Omo ÑîQ>m§V h¡ gmo
AnZr em§V^md H$s CËn{Îm H$m H$maU h¡& `m njrHy§$ AnZr {dnar{V MoîQ>m nyd©^d H$s `mX AmB©
h¡ gmo H$ånm`_mZ h¡&
- MmbVo A§OZ{J[a g_mZ Xem|{Xem{df¡ í`m_Vm hmo` ahr h¡& {dOwar M_H¡$ h¡, ~Jwbm{Z
H$s n§pŠV {dMa¡ h¡ Aa {ZaÝVa ~mXb{Z Ho$ Ob ~ag¡ h¡ O¡g¢ ^JdmZ Ho$ OÝ_H$ë`mUH$ {df¡
Xod aËZYmam ~agmd¢&
O¡go `m¡dZ AdñWm{df¡ Ag§`{_`m| H$m _Z {df` dmgZm{df¡ ^«_¡& Aa `h _oK ZmO Ho$
IoV N>mo‹S> d¥Wm nd©V Ho$ {df¡ ~af¡ h¡, O¡go H$moB© Ðì`dmZ nmÌXmZ Aa H$éUmXmZ VO doí`m{XH$
Hw$_mJ©{df¡ YZ ImoO¡&
gmo XmoD$ nwéf grVm {~Zm Z emo^Vo ^E, O¡g¢ gå`Š²ÑpîQ> {~Zm kmZ-Mm[aÌ Z gmoh¡&
Jm¡V_ ñdm_r amOm lo{UH$gy§ H$h¡ h¢ - ho amOZ²! AHo$bm bú_U {dÚmYa{Z H$s goZmHy§$
~mU{ZH$[a Eogm amoH$Vm ^`m O¡g¢ g§`_r gmYw AmË_kmZH$a {df`mdmgZmHy§$ amoH|$&
O¡g¢ `m ^d dZ{df¡ AË`ÝV Xþb©^ _Zwî` H$s Xoh _hmnwÊ` H$_©H$a nmB©, Vm{h d¥Wm Imodo,
gmo ~hþ[a H$~ nmdo? Aa Ì¡bmoŠ`{df¡ Xþb©^ _hmaËZ Vm{h g_wÐ _| S>mao, ~hþ[a H$hm§ nmd¡? V¡g¡
~{ZVmê$n A_¥V _oao hmW gy§ J`m? ~hþ[a H$m¡Z Cnm`H$[a nmB`o& `m {ZO©Z dZ{df¡ H$m¡ZHy§$ Xmof
Xÿ§&
~hþ[a _hoÝÐ Zo XÿOm YZwf bodo H$m CÚ_ {H$`m VmHo$ n{hbo hr ~mU{ZH$[a VmHo$ Kmo‹S>o Nw>Q>m`
{XE gmo aW Ho$ g_rn ^«_¡, O¡go _Z Ho$ àoao BpÝÐ` {df`{Z _| ^«_¡&
V~ Amn ÑpîQ> Ya XoIm H$moQ>{df¡ àdoe H${R>Z OmZm& _mZm| `h H$moQ> {daŠV ñÌr Ho$ _Z

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m 763


g_mZ Xþ:àdoe h¡&
V~ do amdU H$s Amkm à_mU Hw$dMZ ~mobVo bo {ZH$go& gmo `h ~ÝYZ Vw‹S>m` D§$Mm Më`m
O¡g¢ `{V _moh\$m§g Vmo‹S> _mojnwarHy§$ Om§`&
gmo Amn Zaqghê$n VrúU ZI{ZH$a {~Xmar Aa JXm Ho$ KmVH$[a H$moQ> MyaU {H$`m, O¡go
ewŠbÜ`mZê$nr _w{Z {Z_©b ^md{ZH$[a Km{V`m H$_© H$s pñW{V MyaU H$a¢&
AWmZÝVa `h {dÚm _hm ^`§H$a ^§JHy§$ àmßV ^B©& V~ _oK H$s Üd{Z g_mZ Üd{Z ^B©,
{dÚm ^mJ JB©, H$moQ> {dKQ> J`m& O¡go {OZoÝÐ Ho$ ñVmoÌH$[a nmnH$_© {dKQ> Om`&
ñdm_r Ho$ H$m`© Eogm `wÕ ^`m O¡gm _mZ Ho$ _mX©d Ho$ `wÕ hmo`& AnZo AnZo ñdm_r H$s
ÑpîQ>{df¡ `moYm JmO JmO `wÕ H$aVo ^E, Ord{Z{df¡ Zmht h¡ ñZoh {OZHo$&
gm§P Ho$ g_` gm§P \y$br, gy`© AñV g_` {H$aU g§H$moMZo bJm, O¡g¢ g§`_r H$fm`m| H$mo
g§H$moM¡&
Aa AmnZo XoIZo H$s H$hr gmo XoIdoH$a H$hm Xmof ^bm? O¡g¢ {OZamO Ho$ {ZH$Q> M‹T>m`m
Ðì` {Z_m©ë` hmo` h¡, Vm{h Xo{IE h¡, naÝVw Xmof Zmht& A`mo½` A^ú` dñVw Am§{I{Zgy§ Xo{I`o
h¢ naÝVw XoIo Xmof Zmht, A§JrH$ma H$s`o Xmof h¡&
O¡g¢ Xe©ZmdaUr` H$_© Xe©Z Ho$ àH$meHy§$ amoH¡$ V¡g¢ Hw$å^H$aU H$s {dÚm dmZad§er{Z Ho$
ZoÌ{Z Ho$ àH$meHy§$ amoH$Vr ^B©&
H$_©^y{_ _| Omo _Zwî` OÝ_ nmH$a gwH¥$V (nwÊ`) Zmhr§ H$a¡ h¢, CZHo$ hñV _| àmßV
hþAm A_¥V OmVm ah¡ h¡& - nÙnwamU ^mfm dM{ZH$m, n¥ð> H«$_m§H$ 19
O¡go ^bo joÌ _| ~mo`m ~rO ~hþV JwUm hmo` \$b¡ h¡ V¡g¡ ewÕ{MÎmH$[a nmÌ{Z H$m| {X`m XmZ
A{YH$ \$b H$mo \$b¡ h¡, - nÙnwamU ^mfm dM{ZH$m, n¥ð> H«$_m§H$ 206
EH$ {dO`qgh Ho$ {dZm VmH$s gd© goZm {~Ia JB©, O¡g¢ EH$ AmË_m {dZm gd© B§{Ð`m| Ho$
g_yh {dK{Q> Om§{h& 58 noO na h¡& nwamZo ày\$ _|&

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.


www.vitragvani.com

764 lr nÙnwamU ^mfmdM{ZH$m

Shree Kundkund-Kahan Parmarthik Trust, Mumbai.

You might also like