C.
PALANSAK NA KAGAWIAN (COLLECTIVE
BEHAVIOR)
Kolektibong Kagawian o palansak na
kagawian – kabaliktaran ng kilos na buo at
maayos, nagsisimula sa pagkabalisa ng lipunan
dala ng mga pagbabago subalit hindi agad
matanggap ng tao.
TEORYA UKOL SA KOLEKTIBONG
KAGAWIAN
a. Pagkakahawa-hawa – ito’y pagsama-
samang kilos ng lipunan, walang
maaninaw na katwiran
b. Pagtatagpo – ito ang teorya na kapag
nagkatagpu-tagpo ang mga damdaming
galling sa mga taong magkakahawig ang
kultura at personalidad ay di malayong
makabuo agad ng kolektibong gawi sa harap
ng isang sitwasyong kinahaharap.
c. Biglang Pagsipot – ito ang teorya na sa
harap ng isang sitwasyong kailangang
harapin, ang mga taong magkakasamang
may taglay na magkakahawig na
damdamin ay biglang magkakaisa sa
isang kilusan, makakabubuo ng sama
samang layuning tumulong sa suliranin,
anuman ang kahihinatnan nito.
SENYALES NA NAGBUBUNSOD SA MGA
TAONG KUMILOS NANG SAMA-SAMA
1. Ang istruktura o balangkas ng isang
lipunan – maaaring makaakit o hindi
makaakit sa kolektibong pagkilos.
2. Ang pangambang dulot ng di-
matiwasay na kalagayan – ang pag-
aalaala ng tao na sya ay datnan at
panawan ng paghihirap at pagsasalat
3. Ang pagkalat ng isang paniniwala –
sanhi din ng palansak na pagkilos,
paniniwalang may darating na panganib
ay nagpapakilos sa mga tao.
CARL (Comprehensive Agrarian Reform Law) –
tugon sa nabubuong pagrerebelde ng maraming
mahihirap at magsasaka
IBA’T IBANG ANYO NG KOLEKTIBONG
KAGAWIAN
Ang palansak na pagkilos ay may iba’t ibang
anyo tulad ng:
1. Manonood – binubuo ng maraming tao
na ang interes ay nakatuon sa bagay na
pinapanood
Mga kasiyahan ng mga manonood:
a. Nagkakasama-sama ang mga
manonood sa isang takdang oras at
lugar
b. Sila ay nagtitipun-tipon para sa isang
tiyak na layunin
c. Ang kanilang pagtitipon ay sang-ayon
sa hinihiling na pagkakataon at ng
umiiral na kultura.
d. May nabubuong polarisasyon sa mga
manonood at sa pinanonood.
2. Masa – grupong walang kaayusan, ang
bumubuo rito’y di magkakakilala.
3. Publiko – Ayon kay Turner at Killian,
ang publiko ay “kalat-kalat na grupo ng
mga taong interesado ngunit
nagkakasalu-salungat tungkol sa isang
isyu o bagay na pinagtatalunan.”
4. Kaguluhan – marahas na kilos ng
maraming taong magkakasama.
5. Walang humpay na kilos – katumbas ng
salitang “orgy” sa Ingles.
Nangangailangan ito ng maraming tao o
isang grupo ng mga taong walang tigil at
magkakasamang kumikilos dulot ng labis
na damdamin.
6. Kaguluhang Dulot ng Labis na
Pagkagitla o Pagkasindak (Panic) –
anumang pangyayari o kapahamakang
biglang nagaganap ay nakahihikayat ng
kaguluhan, lalung-lalo na kung ito’y
lumilikha ng pagkatakot.
 7. Moda – umiiral na anyo ng gawi ng
lipunan na sinusunod ng maraming tao
tulad ng istilo, hugis, hitsura o anumang
kinagigiliwan ng mga tao sa pana-
panahon.
Opinyong Publiko – nalilikha ng maraming
tao, mahalaga sa isang bansang demokratiko
kaya’t marapat lamang na ito’y igalang bagaman
magkakaiba ang mga pala-palagay.
a. Kasaklawan ng Opinyong Publiko –
patunguhan, diin at pinagsanib na
pananaw (integration).
Patunguhan (direction) – palagay na
maaaring sumasang-ayon o
sumasalungat sa isyung pinag-uusapan.
Kapamigatan (intensity) – pagbibigay
ng diin sa pagpapahayag ng isang
palagay.
Magkasanib na Pananaw sa Isyu –
palagay ng isang tao ukol sa isang bagay
o isyung nakapaloob sa pangmalawakang
pananaw ng isang tao.
b. Pagsukat ng Opinyong Publiko – ang
mga lider ng grupo, kapisanan at bansa
man ay hindi makapangungulo nang
wasto kung hindi nila batid kung ano ang
nasa kalooban ng mga taong kanilang
pinangunguluhan.
Poll Surver o pagsukat ng opinion ng mga tao
sa pamamagitan ng talatanungan.
Komunikasyong Pangmasa – tumutukoy sa
paglalantad sa maraming tao, sa halos
magkakasabay na panahon, ng humigit-
kumulang na parehong impormasyong
nagmumula sa ilang bagay na pinagkukunan.
Ayon sa aklat ni Panopio, ang pagkakaroon
ng radio at telebisyon ay nagpapakilala ng
estado ng tao o lipunan.
Pahayagan – isang paraan ng pagpaparating ng
balita sa maraming tao
Radyo - pinaaandar ng baterya ay malaking
tulong sa laganap na pagpapakalat ng balita,
drama at iba pa.
Telebisyon – kasangkapan sa pagbabalita,
pagtuturo at pagdudulot ng kasiyahan sa
pagbabalita, pagtuturo at pagdudulot ng
kasiyahan sa mga nanonood
Manila Bulletin – pinaka laganap na babasahin
sa Pilipinas
Pelikula – layunin na makapagdulot ng aliw sa
mga manonood.
Propaganda – isang paraan ng pagpapakalat ng
impormasyon tungkol sa isang ideya o isyu.
Kilusang Panlipunan – isang anyo ng
kolektibong kagawian na sumasakop sa
mahabang panahon at may nabubuong
samahan.
Ayon kina Rush at Denisoff, may apat na tipo
ang kilusang panlipunan
1. Kilusang Pagpapahayag – ay anyo ng
pagtutol sa umiiral na istruktura ng
kapangyarihan – panggobyerno o
pansimbahan,
2. Kilusang Pagbabago – hinahangad nito
ang pagbabago sa pagkakahati-hati ng
kapangyarihan at karapatan sa kapisanan
pati sa kabutihan ng kasapi sa
pamamagitan ng pagbabago ng
kasalukuyang pamamalakad.
3. Kilusang Pagtutol – nagpapakita ito ng
pagsalungat sa umiiral na kaayusan ng
lipunan.
4. Kilusang Paghihimagsik – ito ay may
layuning higit pa sa pagbabagong hangad
ng reporma.
D. LAHI AT RELASYONG ETNIKO
Katawagang lahi – ay may kalawakan, di-
gaanong maipaliwanag pagkat walang katiakan.
Ayon kay Berry ang katawagang lahi ay
maiiukol sa sumusunod na mga grupo at
kategorya.
1. Mga mamamayan o nasasakupan ng
isang particular na bansa, estado o bayan
2. Mga nagsasalita ng iisang wika o uri ng
wika
3. Isang grupong may magkaparehong
relihiyon
4. Mga miyembro ng isang caste, o mga
taong nasa ilalim ng sistema ng pag-
aantas-antas, na ang katayuan sa buhay
ay pamalagian at hindi nababago ng
anumang pagsisikap.
5. Isang local na populasyon na nagging
magkakahalintulad dahil sa
pagkakabukod sa iba
6. Mga sinaunang taong may sariling
katangian
7. Isang uring may tanging pagkakakilanlan
(identity)
8. Isa sa mga pangunahing dibisyon ng
sangkatauhan
9. Isang grupong may kamalayan tungkol sa
lahi
10. Isang grupong nagkakaisa sa kultura at
tradisyon.
Minorya – ayon kay L. Wirth ay grupo ng mga
taong nag-aangkin ng sariling katangiang
pisikal o kultural, at namumukod sa lipunang
kanilang tinitirahan.
Kabansaan – nauukol sa mga grupong madalas
na tinatawag na lahi, nabibigkis ng
pagkakatulad sa kultura
Grupong Etniko – grupo ng mga taong may
magkakatulad ng kapaligirang kultural
Ayon sa pananaliksik ni Socorro Espiritu, ang
masamang pagpapalagay at diskriminasyon ay
nagbubunga ng mga sumusunod:
1. Pag-aaksayang Pangkabuhayan
2. Paghahasik ng di mabuting kalagayang
panlipunan
3. Pagpataw sa pangkat na mapanira ng
bigat ng kung paano nila isasagawa ang
kanilang pang-aapi sa mga magiging
sentro ng kanilang diskriminasyon
4. Pagiging balakid sa komunikasyon ng
mga nagpapairal nito at ng kanilang
nagiging biktima.
5. Pagdudulot ng kalungkutan sa kapwa
panig.
6. Paghantong sa dahas at pag-aalis ng mga
karapatang pantao.
MGA TEORYANG NAUUKOL SA DI-
MATUWID NA OPINYON O Masamang
Pagpapalagay, ayon kay Berry.
1. Teoryang Ekonomiko – masamang
pagpapalaganap sa lahi ay isang
saloobing panlipunang pinalalaganap ng
mga grupong mapagsamantala sa mga
mamamayan upang madungisan ang
paniniwala ng mga mamamayan sa
kanillang sarili.
2. Teoryang Simboliko – naninindigan na
ang mga masamang pagpapalagay ay
sumibol dahil sa katotohanang nakikita
natin sa ilang mga grupong etniko.
3. Teoryang Sikolohikal
a. Pagkasangkapan o Pagsangkalan
sa iba – teoryang nagsasaad na ang
mga tao ay nagaatubiling
tumatanggap ng sariling
pagkakamali.
b. Pagkasiphayo o Paglaban – ang
pagkapoot sa isang grupong etniko ay
isang paraang sinasang-ayunan ng
lipunan bilang pagpapahiwatig ng
mapupusok na mga gawi ng mga tao,
gawa ng kanilang pagkasiphayo o
kabiguan.
 4. Teorya ng Pamantayang Panlipunan – 4. Pluralismo – proseso sa isang lipunan
naninindigan na ang pagkayamot o na kamamalasan ng pagkakasundo ng
pagkapoot sa mga kasapi ng ibang mga iba’t-ibang grupong etniko sa kanilang
grupo ay isa lamang likas na mga pangunahing mithiin, layunin,
kinalalabasan ng pamumuhay na pagpapahalaga at paniniwala.
panggrupo.
5. Asimilasyon – proseso ng pagkakaroon
Mga halimbawa ng mga Pagkakaiba ng lahi ng pagsasanib ng mga minanang kultural
ditto sa pilipinas
6. Amalgamasyon – isang biyolohikal na
a. Mga Minoryang Banyaga pagkakahalo ng mga di magkauring lahi.
b. Mga Minoryang Kultural
7. Naturalisasayon – proseso ng
Ibat ibang tawag sa mga Negrito pagtanggap sa isang banyaga upang siya
ay maging mamamayan ng ibang bayan
1. Baluga o Ita – San Fernando, Pampanga
2. Agta 8. Pilipinisasyon – isang tanging uri ng
3. Dumagat – isabela asimilasyon. Isang taong may dugong
4. Pugot – Cagayan banyaga ay unti-unting natamo ang mga
5. Ayta o Aeta – Zambales mithii, pag-uugali at mga karapatan ng
6. Remontados – Tanay, Rizal lipunang Pilipino.
7. Ati – Negros at Panay
8. Mananwa – Leyte, Samar at Surigao
9. Ata – Davao Del Norte MGA REAKSYON NG MGA MINORYA SA
MGA MAYORYA
IBA’T IBANG MGA KAPARAANANG
PANLIPUNAN 1. Pagtanggap
2. Pag-iwas
1. Labanan – nangyayari ito kapag 3. Asimilasyon – pakikipagsanib
nagkakatagpu-tagpo ang mga taong 4. Agresyon o panlaban –
nagkakaiba sa isipan at damdamin. pinakamapanganib na reaksyon ng mga
minorya
URI NG LABANAN

a. Pagpatay na walng paglilitis

b. Mga kaguluhang panlahi o riot
c. Insureksyon – kilusang gumagamit ng
sandatahang lakas ng bayan laban sa
gobyerno

2. Istratipikasyon – proseso o
pamamaraan ng pag-aantas-antas ng
lipunan ayon sa mga sumusunod:
ranggo, grupo o posisyon.

3. Segregasyon – proseso o kalagayan ng

pagiging hiwalay o bukod sa nakararami.