POLITECHNIKA KRAKOWSKA

Katedra Konstrukcji Stalowych i Spawalnictwa

PRZYKŁADY WYMIAROWANIA
KONSTRUKCJI STALOWYCH Z PROFILI
„SIN”

Kraków 2003
Prof. dr hab. inż. Zbigniew MENDERA
Mgr inż. Krzysztof KUCHTA
Katedra Konstrukcji Stalowych i Spawalnictwa
Politechnika Krakowska

ALGORYTM OBLICZENIOWY STALOWYCH BELEK ZE

ŚRODNIKIEM FALISTYM (SIN) 1

Wymiary geometryczne profilu

Wymiary przekroju poprzecznego belek przyjmować należy wg katalogu „SIN – Profile z

falistym środnikiem – Dokumentacja techniczna”.

Parametry materiałowe

Gatunek stali: pasów – fyf ≡ Ref (np. 235 MPa),

środnika – fyw ≡ Rew (np. 215 MPa).
Moduły sprężystości: E = 205 GPa, Gred = 69 GPa.
Częściowy współczynnik bezpieczeństwa γM = 1,1.

Nośność obliczeniowa przekroju belki:

M R ,k = b f ⋅ t f ⋅ ( hw +t f ) ⋅ f y , f ; M R,d = M R ,k γ M , (1)

VR ,k = hw ⋅ tw ⋅ 0,58 ⋅ f y ,w ; VR,d = VR ,k γ M . (2)

Warunki nośności:

Założenia: a) belka jest zabezpieczona przed zwichrzeniem => φL = 1,0;

b) częściowy współczynnik bezpieczeństwa obciążeń γF = 1,35.

Md Vd
≤ 1, ≤1 (3)
M Rd ⋅ψ M VRd ⋅ψ V

Md = M ⋅γ F , Vd = V ⋅ γ F (4)

Vd Md
ψ M = 1,8 − lecz ψ M ≤ 1,0 ; ψ V = 1,8 − lecz ψ V ≤ 1,0 . (5)
VRd M Rd

1
Algorytm opracowano na podstawie badań teoretycznych i doświadczalnych, przeprowadzonych w Katedrze
Konstrukcji Stalowych i Spawalnictwa Politechniki Krakowskiej we współpracy z Zekon Sp z o.o. Ruda Śląska.

1
Warunki użytkowalności:

Ugięcie maksymalne

l
wmax ≤ , (7)
300
gdzie:

 w 
wmax = wel + wpl = wel ⋅ 1 + pl  ≈ 1,2 ⋅ wel ; (8)
 wel 

M ⋅ M1
l l V ⋅V
wel = ∫ dx + ∫ 1
dx , (lub wel z tablic) (9)
0 E⋅I
red ⋅ Aw
0G
y

M, V – rozkład momentów i sił poprzecznych od obciążeń charakterystycznych;

M1, V1 – j.w. od siły jednostkowej, przyłożonej w miejscu określania ugięcia;
Aw = hw ⋅ t w - pole przekroju środnika.

2
Przykład 1. Wymiarowanie belki wolnopodpartej.

Dane:
- rozpiętość belki l = 7,5 m,
- wartość charakterystyczna obciążenia stałego (z ciężarem wł.) g = 10,0 kN/m,
- wartość charakterystyczna obciążenia użytkowego p = 16,0 kN/m,
- stal pasów – fyf = 235 MPa,
- stal środnika – fyw = 215 MPa,
- współczynnik sprężystości podłużnej E = 205 GPa,
- współczynnik sprężystości poprzecznej Gred = 69 GPa

( g + p ) ⋅ l 2 26,0 ⋅ 7 ,52
M max = = = 182,8 kNm
8 8

Vmax =
(g + p ) ⋅ l = 26,0 ⋅ 7 ,5 = 97 ,5 kN
2 2

M d = M max ⋅ γ F = 182,8 ⋅ 1,35 = 246,8 kNm Vd = Vmax ⋅ γ F = 97 ,5 ⋅ 1,35 = 131,6 kN

[kNm]

[kN]

[m]

Rys.1. Wykresy momentów zginających i sił poprzecznych od obciążeń obliczeniowych oraz wykres ugięć belki
od obciążeń charakterystycznych.

Wartości sił wewnętrznych i ugięć belki przedstawione na rys. 1, uzyskano uwzględniając

odkształcenia postaciowe falistego środnika. W przypadku pominięcia wpływu odkształceń

3
postaciowych środnika na sztywność belki, wartości sił wewnętrznych pozostają bez zmian,
natomiast wartość maksymalnego ugięcia belki jest zaniżona i wynosi –0,0166 m zamiast
–0,0187 m (różnica między wartościami ugięć wynosi więc 13%, przy stosunku h/l = 1/15).

Przyjęto profil typu WTB 500-200x12 (tw = 2,5 mm), nośności przekrojowe wynoszą
odpowiednio:

f yf
M Rd = b f ⋅ t f ⋅ (hw + t f ) ⋅
235
= 200 ⋅ 12 ⋅ (500 + 12 ) ⋅ ⋅ 10− 6 = 262,5 kN
γM 1,1

f yw 215
VRd = hw ⋅ t w ⋅ = 500 ⋅ 2,5 ⋅ ⋅ 10− 3 = 141,1 kN
3 ⋅γ M 3 ⋅ 1,1

E ⋅ I y = 205 ⋅ 31457 ⋅ 10 −2 = 64487 kNm 2 Gred ⋅ Aw = 69 ⋅ 106 ⋅ 500 ⋅ 2,5 ⋅ 10−6 = 86250 kN

Warunki nośności:

- przekrój przęsłowy

Md 246,8 Vd
= = 0,940 < 1,0 ; =0, (ψ M = 1)
M Rd 262,5 VRd

- przekrój podporowy

Vd 131,6 Md
= = 0,933 < 1,0 ; = 0, (ψ V = 1)
VRd 141,1 M Rd

Warunek użytkowalności:

 5 (g + p ) ⋅ l 4 (g + p ) ⋅ l 2 
wmax = 1,2 ⋅ wel = 1,2 ⋅ (wM + wV ) = 1,2 ⋅  ⋅ + =
 384 E⋅Iy 8 ⋅ Gred ⋅ Aw 
 5 26 ,0 ⋅ 7 ,5 4 26 ,0 ⋅ 7 ,5 2 
= 1,2 ⋅  ⋅ +  = 1,2 ⋅ (0 ,0166 + 0 ,0021) = 1,2 ⋅ 0 ,0187 =
 384 64487 8 ⋅ 86250 
l 7 ,5
= 0,0225 m < = = 0,0250 m
300 300

4
Przykład 2. Wymiarowanie belki ciągłej dwuprzęsłowej.

Dane: - rozpiętość przęsła belki l = 9,5 m,

- wartość charakterystyczna obciążenia stałego (z ciężarem wł.) g = 6,5 kN/m,
- wartość charakterystyczna obciążenia użytkowego p = 9,0 kN/m,
- stal pasów – fyf = 235 MPa,
- stal środnika – fyw = 215 MPa,
- współczynnik sprężystości podłużnej E = 205 GPa,
- współczynnik sprężystości poprzecznej Gred = 69 GPa

Suma obciążeń belki

q = g + p = 15,5 kN / m

[kNm]

[kN]

[m]

Rys. 2. Obwiednie momentów zginających i sił poprzecznych od obciążeń obliczeniowych

oraz maksymalne ugięcia przęseł belki od obciążeń charakterystycznych.

5
Wartości sił wewnętrznych i ugięć belki przedstawione na rys. 2, obliczono komputerowo,
uwzględniając odkształcenia postaciowe falistego środnika. Siły przekrojowe mogą się nieco
różnić od obliczonych poniżej.

Wartości maksymalne sił wewnętrznych

Mmax = 170,60 kNm

Vmax = 91,54 kN

M d = M max ⋅ γ F = 170,60 ⋅ 1,35 = 230,31 kNm Vd = Vmax ⋅ γ F = 91,54 ⋅ 1,35 = 123,58 kN

Przyjęto profil typu WTB 500-200x12 (tw = 2,5 mm), nośności przekrojowe wynoszą
odpowiednio:

M Rd = 262,50 kNm VRd = 141,10 kN .

Sztywności przekrojowe (giętna i ścinania) przyjmują odpowiednio wartości:

E ⋅ I y = 64487 kNm 2 Gred ⋅ Aw = 86250 kN .

Warunki nośności:

Md 230,31 Vd 123,58
= = 0 ,877 , = = 0,876 ,
M Rd 262 ,50 VRd 141,10
V M
ψ M = 1,8 − d = 1,8 − 0,876 = 0,924 , ψ V = 1,8 − d = 1,8 − 0,877 = 0,923 ,
VRd M Rd

Md 230 ,31 Vd 123,58

= = 0 ,950 < 1,0 , = = 0 ,949 < 1,0 .
M Rd ⋅ψ M 262,50 ⋅ 0 ,924 VRd ⋅ψ V 141,10 ⋅ 0 ,923

Warunek użytkowalności

wmax = 1,2 ⋅ wel = 1,2 ⋅ (wM + wV )

wel = 0,0171 m.

l 9,5
wmax = 1,2 ⋅ wel = 1,2 ⋅ 0 ,017 = 0,020 m < = = 0,032 m.
300 300

6
Przykład 3. Wymiarowanie ramy siodłowej hali stalowej (bez suwnic).

Rys.3. Hala stalowa: a) przekrój poprzeczny, b) rzut hali ze stężeniami dachowymi.

7
1. Zestawienie obciążeń

1.1. Obciążenia stałe

Przyjęto rozstaw ram as = 6,0 m.

Przyjęto płatew z Z240x96x84x25x3 o ciężarze charakterystycznym gkp = 0,1044 kN/m i
rozstawie na długości połaci ap = 2,44 m.

1.1.1. Obciążenie połaci dachowej ciężarem płyt warstwowych (pokrycie dachu z

izolacją)

γFmax = 1,2 lub γFmin = 0,9 współczynnik obciążeniowy

G’kD = 0,1125 kN/m2 ciężar charakterystyczny płyty dachowej

G’D = G’kD · γF = 0,1125 · 1,2 = 0,135 kN/m2 ciężar obliczeniowy płyty
dachowej

gkD = G’kD · as = 0,1125 · 6,0 = 0,675 kN/m obciążenie charakterystyczne rygla na

długości połaci dachowej

gD = gkD · γF = 0,675 · 1,2 = 0,810 kN/m obciążenie obliczeniowe rygla na

długości połaci dachowej

GkD = gkD · ap = 0,675 · 2,44 = 1,647 kN obciążenie charakterystyczne rygla

GDmin = GkD · γFmin = 1,647 · 0,9 = 1,482 kN min. obliczeniowe obciążenie rygla

GDmax = GkD · γFmax = 1,647 · 1,2 = 1,976 kN maks. obliczeniowe obciążenie rygla

1.1.2. Obciążenie ciężarem płatwi

γFmax = 1,1 lub γFmin = 0,9 współczynnik obciążeniowy

Gkp = gkp · as = 0,1044 · 6,0 = 0,626 kN obciążenie charakterystyczne ramy

ciężarem płatwi

Gpmin = Gkp · γFmin = 0,626 · 0,9 = 0,563 kN minimalne obliczeniowe obciążenie

ciężarem płatwi

Gpmax = Gkp · γFmax = 0,626 · 1,1 = 0,689 kN maksymalne obliczeniowe obciążenie

ciężarem płatwi

1.1.3. Suma obciążeń stałych charakterystycznych

Suma obciążeń stałych obejmuje ciężar płyt dachowych oraz ciężar płatwi.

G1 = GkD + Gkp = 1,647 + 0,626 = 2,273 kN dla punktów oparcia płatwi pośrednich

8
G2 = 0,5 · GkD + Gkp = 0,824 + 0,626 = 1,450 kN dla punktów oparcia płatwi okapowych i
kalenicowych

1.1.4. Ciężar własny ramy

Przyjęto rygle z kształtowników WTA 750 – 200 x 12, zaś słupy z kształtowników
WTA 750 – 250 x 12.

γFmax = 1,1 lub γFmin = 0,9 współczynnik obciążeniowy

gkr = 0, 518 kN/m ciężar charakterystyczny rygla ramy

grmin = gkr · γFmin = 0,518 · 0,9 = 0,466 kN/m min. ciężar obliczeniowy rygla ramy
grmax = gkr · γFmax = 0,518 · 1,1 = 0,570 kN/m maks. ciężar obliczeniowy rygla ramy

gksl = 0, 612 kN/m ciężar charakterystyczny słupa ramy

gslmin = gksl · γFmin = 0,612 · 0,9 = 0,551 kN/m min. ciężar obliczeniowy słupa ramy
gslmin = gksl · γFmin = 0,612 · 1,1 = 0,673 kN/m min. ciężar obliczeniowy słupa ramy

1.1.5. Obciążenie słupa ramy ciężarem ściennych płyt warstwowych

γFmax = 1,2 lub γFmin = 0,9 współczynnik obciążeniowy

GkS = 0,1063 kN/m2 ciężar charakterystyczny płyty ściennej

gkS = GkS · as = 0,1063 · 6,0 = 0,638 kN/m obciążenie charakterystyczne słupa ramy

gSmin = gkS · γFmin = 0,638 · 0,9 = 0,574 kN/m min. obciążenie obliczeniowe słupa ramy
gSmax = gkS · γFmax = 0,638 · 1,2 = 0,765 kN/m maks. obciążenie obliczeniowe słupa ramy

Obciążenie charakterystyczne w punktach 2 i 2’ (rys.4) :

Gk2_2’ = gkS · 0,5 · (2,350 m + 3,000 m) = 0,638 · 2,675 = 1,707 kN

Obciążenie charakterystyczne w punktach 3 i 3’ (rys.4) :

Gk3_3’ = gkS · 3,000 m = 0,638 · 3,000 = 1,914 kN

Obciążenie charakterystyczne w punktach 4 i 4’ (rys.4) :

Gk4_4’ = gkS · (0,5 · 3,000 m + 0,460 m) = 0,638 · 1,960 = 1,250 kN

9
1.2. Obciążenia śniegiem

Przyjęto rozstaw ram as = 6,0 m.

Przyjęto rozstaw płatwi na długości połaci ap = 2,44 m.
Przyjęto kąt nachylenia połaci dachowej α = 10˚ .

γF = 1,4 współczynnik obciążeniowy

Qk = 0,7 kN/m2 obciążenie charakterystyczne śniegiem gruntu dla strefy I – Ruda

Śląska)

C = 0,8 współczynnik kształtu dachu dla dachu dwuspadowego przy kącie

nachylenia połaci α = 10˚

Sk = Qk · C = 0,7 · 0,8 = 0,560 kN/m2 obciążenie charakterystyczne śniegiem dachu

S = Sk · γF = 0,560 · 1,4 = 0,784 kN/m2 obciążenie obliczeniowe śniegiem dachu

sk = Sk · as = 0,560 · 6,0 = 3,360 kN/m obciążenie charakterystyczne rygla ramy na

długość rzutu połaci dachowej

s = sk · γF = 3,360 · 1,4 = 4,704 kN/m obciążenie obliczeniowe rygla ramy na długość

rzutu połaci dachowej

SkR = sk · ap · cosα = 3,360 · 2,440 · 0,985 = 8,074 kN obciążenie charakterystyczne ramy

śniegiem

SR = SkR · γF = 8,074 · 1,4 = 11,303 kN obciążenie obliczeniowe ramy

śniegiem

1.3. Obciążenie wiatrem

Przyjęto rozstaw ram as = 6,0 m.

Przyjęto rozstaw płatwi na długości połaci ap = 2,44 m.
Przyjęto kąt nachylenia połaci dachowej α = 10˚ .
Przyjęto, że budynek jest usytuowany w Rudzie Śląskiej, w terenie typu A – otwartym
z nielicznymi przeszkodami.

γF = 1,3 współczynnik obciążeniowy

H = 10,93 m wysokość całkowita budynku

L = 36,0 m długość budowli (wymiar prostopadły do kierunku wiatru)
B = 24,0 m szerokość budowli (wymiar równoległy do kierunku wiatru)

H/L = 10,93/36,0 = 0,304 < 2 ⇒ stała wartość obciążenia wiatrem na wysokości budynku
B/L = 24,0/36,0 = 0,667 < 1

10
 H 10 ,93
T = 0 ,10 ⋅ = 0 ,10 ⋅ = 0 ,223 Hz okres drgań własnych dla budynku o szkielecie
B 24 ,0
metalowym

∆ = 0,02 + 0,02 + 0,04 = 0,08 logarytmiczny dekrement tłumienia dla

konstrukcji stalowych spawanych z dodatkiem
na połączenia śrubowe i wypełnienie szkieletu

Dla T = 0,223 Hz i ∆ = 0,08 budynek jest niepodatny na dynamiczne działanie wiatru, stąd
współczynnik działania porywów wiatru β = 1,8.

qk = 250 Pa charakterystyczne ciśnienie prędkości wiatru dla strefy I (Ruda

Śląska)

Ce = 1,0 współczynnik ekspozycji

Cnp = 0,1 współczynnik aerodynamiczny dla połaci nawietrznej – parcie

Cns = -0,9 współczynnik aerodynamiczny dla połaci nawietrznej – ssanie
Cz = -0,4 współczynnik aerodynamiczny dla połaci zawietrznej – ssanie

Csn = 0,7 współczynnik aerodynamiczny dla ścian nawietrznych

Csz = -0,4 współczynnik aerodynamiczny dla ścian zawietrznych

pknp = qk · Ce · Cnp · β = 250 · 1,0 · 0,1 · 1,8 = 0,045 kN/m2 obciążenie charakterystyczne
połaci nawietrznej – parcie

pnp = pknp · γF = 0,045 · 1,3 = 0,059 kN/m2 obciążenie obliczeniowe połaci

nawietrznej – parcie

pkns = qk · Ce · Cns · β = 250 · 1,0 · (-0,9) · 1,8 = -0,405 kN/m2 obciążenie charakterystyczne
połaci nawietrznej – ssanie

pns = pkns · γF = -0,405 · 1,3 = -0,526 kN/m2 obciążenie obliczeniowe połaci

nawietrznej – ssanie

pkz = qk · Ce · Cz · β = 250 · 1,0 · (-0,4) · 1,8 = -0,180 kN/m2 obciążenie charakterystyczne

połaci zawietrznej – ssanie

pz = pkz · γF = -0,180 · 1,3 = -0,234 kN/m2 obciążenie obliczeniowe połaci

zawietrznej – ssanie

pksn = qk · Ce · Csn · β = 250 · 1,0 · 0,7 · 1,8 = 0,315 kN/m2 obciążenie charakterystyczne
ściany nawietrznej

psn = pksn · γF = 0,315 · 1,3 = 0,409 kN/m2 obciążenie obliczeniowe ściany

nawietrznej

11
pksz = qk · Ce · Csz · β = 250 · 1,0 · (-0,4) · 1,8 = -0,180 kN/m2 obciążenie charakterystyczne
ściany zawietrznej

psz = pksz · γF = -0,180 · 1,3 = -0,234 kN/m2 obciążenie obliczeniowe ściany

zawietrznej

wknp = pknp · as · ap = 0,045 · 6,0 · 2,44 = 0,659 kN obciążenie charakterystyczne rygla

ramy – połać nawietrzna, parcie

wnp = wknp · γF = 0,659 · 1,3 = 0,857 kN/m obciążenie obliczeniowe rygla

ramy – połać nawietrzna, parcie

wkns = pkns · as · ap = -0,405 · 6,0 · 2,44 = -5,929 kN/m obciążenie charakterystyczne rygla
ramy – połać nawietrzna, ssanie

wns = wkns · γF = -5,929 · 1,3 = -7,708 kN/m obciążenie obliczeniowe rygla

ramy – połać nawietrzna, ssanie

wkz = pkz · as · ap = -0,180 · 6,0 · 2,44 = -2,635 kN/m obciążenie charakterystyczne rygla
ramy – połać zawietrzna, ssanie

wz = wkz · γF = -2,635 · 1,3 = -3,426 kN/m obciążenie obliczeniowe rygla

ramy – połać zawietrzna, ssanie

wksn = pksn · as = 0,315 · 6,0 = 1,890 kN/m obciążenie charakterystyczne słupa ramy
parciem na ścianę nawietrzną

wsn = wksn · γF = 1,890 · 1,3 = 2,457 kN/m obciążenie obliczeniowe słupa ramy parciem
na ścianę nawietrzną

wksz = pksz · as = -0,180 · 6,0 = -1,080 kN/m obciążenie charakterystyczne słupa ramy
ssaniem na ścianę zawietrzną

wsz = wksz · γF = -1,080 · 1,3 = -1,404 kN/m obciążenie obliczeniowe słupa ramy ssaniem
na ścianę zawietrzną

Obciążenie charakterystyczne dla ściany nawietrznej:

Wk_2 = wksn · 0,5 · (2,350 m + 3,000 m) = 1,890 · 2,675 = 5,056 kN obc. w punkcie 2
Wk_3 = wksn · 3,000 m = 1,890 · 3,000 = 5,670 kN obc. w punkcie 3
Wk_4 = wksn · (0,5 · 3,000 m + 0,460 m) = 1,890 · 1,960 = 3,704 kN obc. w punkcie 4

12
Obciążenie charakterystyczne dla ściany zawietrznej:
Wk_2’ = wksz · 0,5 · (2,350 m + 3,000 m) = -1,080 · 2,675 = -2,889 kN obc. w punkcie 2’
Wk_3’ = wksz · 3,000 m = -1,080 · 3,000 = -3,240 kN obc. w punkcie 3’
Wk_4’ = wksz · (0,5 · 3,000 m + 0,460 m) = -1,080 · 1,960 = -2,117 kN obc. w punkcie 4’

1.4. Kombinacje obciążeń i siły przekrojowe

Punktom przyłożenia obciążeń nadano numerację według rysunku 4.

8 9 9` 8`
7 10 7` 6`
5 6 5`
4 4`

3 3`

2 2`

1 1`

Rys. 4. Numeracja punktów przyłożenia obciążeń

Na rysunkach 5 ÷ 7 przedstawiono kombinacje obciążeń charakterystycznych oraz wykresy

sił przekrojowych od obciążeń obliczeniowych. Przemieszczenia konstrukcji odpowiadają
kombinacjom obciążeń charakterystycznych.

Jako kombinację I obciążeń przyjęto obciążenia stałe ze współczynnikiem obciążeniowym

γF = 1,1 oraz obciążenie śniegiem ze współczynnikiem obciążeniowym γF = 1,4.

Jako kombinację II obciążeń przyjęto obciążenia stałe ze współczynnikiem obciążeniowym

γF = 0,9 oraz obciążenie wiatrem (ssanie na obu połaciach) ze współczynnikiem
obciążeniowym γF = 1,3.

Jako kombinację III obciążeń przyjęto obciążenia stałe ze współczynnikiem obciążeniowym

γF = 1,1 obciążenie śniegiem ze współczynnikiem obciążeniowym γF = 1,4 oraz obciążenie
wiatrem (parcie na połaci nawietrznej, ssanie na połaci zawietrznej) ze współczynnikiem
obciążeniowym γF = 1,3.

13
 Kombinacja I
(G+S)

Rys.5a. Kombinacja obciążeń I

Rys. 5 b. Wykres sił podłużnych od obciążeń kombinacji I

Rys. 5 c. Wykres momentów zginających od obciążeń kombinacji I

14
 Rys. 5 d. Wykres sił poprzecznych od obciążeń kombinacji I

Rys. 5 e. Ugięcia rygla od obciążeń kombinacji I

Rys. 5 f. Przemieszczenia poziome słupów od obciążeń kombinacji I

15
 Kombinacja II
( G + WL1 )

Rys.6a. Kombinacja obciążeń II

Rys. 6 b. Wykres sił podłużnych od obciążeń kombinacji II

Rys. 6 c. Wykres momentów zginających od obciążeń kombinacji II

16
 Rys. 5 d. Wykres sił poprzecznych od obciążeń kombinacji II

Rys. 5 e. Ugięcia rygla od obciążeń kombinacji II

Rys. 5 f. Przemieszczenia poziome słupów od obciążeń kombinacji II

17
 Kombinacja III
( G + S + WL2 )

Rys.7a. Kombinacja obciążeń III

Rys. 7 b. Wykres sił podłużnych od obciążeń kombinacji III

Rys. 7 c. Wykres momentów zginających od obciążeń kombinacji III

18
 Rys. 7 d. Wykres sił poprzecznych od obciążeń kombinacji III

Rys. 7 e. Ugięcia rygla od obciążeń kombinacji III

Rys. 7 f. Przemieszczenia poziome słupów od obciążeń kombinacji III

19
2. Wymiarowanie ramy portalowej

Przekrój poprzeczny hali i rzut hali ze stężeniami dachu podano na rys.3.

Schematy obciążeń, rozkład sił wewnętrznych oraz przemieszczenia ramy pokazano na
rys.5 ÷ 7.

2 4

1 5

Rys.8 Schemat statyczny ramy

Przyjęto słupy z profilu WTA 750 – 250 x 12 o wysokości obliczeniowej hs = 8000 mm.

Charakterystyki geometryczne słupa:

bf1 = 250 mm,
tf1 = 12 mm,
hw1 = 750 mm,
tw1 = 2,0 mm,
Iy1 = 87097 cm4,
Iz1 = 3125 cm4,
Af1 = bf1 · tf1 = 25,0 · 1,2 = 30,0 cm2,
Aw1 = hw1 · tw1 = 75,0 · 0,2 = 15,0 cm2,
h1 = hw1 + 2 · tf1 = 750 + 2 · 12 = 774 mm,
hf1 = hw1 + tf1 = 750 + 12 = 762 mm,

I y1 87097
i y1 = = = 38,1 cm ,
2 ⋅ A f1 2 ⋅ 30 ,0

I z1 3125
i z1 = = = 7 ,2 cm ,
2 ⋅ A f1 2 ⋅ 30 ,0

20
 2
I z1 ⋅ h f1 3125 ⋅ 76 ,2 2
Iω1 = = = 4 536 281 cm 6 ,
4 4

IΤ 1 =
1
3
(
⋅ hw1 ⋅ t w1
3 1
) ( )
+ 2 ⋅ b f1 ⋅ t 3f1 = ⋅ 75,0 ⋅ 0,2 3 + 2 ⋅ 25,0 ⋅ 1,2 3 = 29,0 cm 4 ,
3
I y1 87097
W y1 = = = 2250,66 cm 3 ,
0,5 ⋅ h1 0,5 ⋅ 77 ,4

I z1 3125
W z1 = = = 250,0 cm 3 ,
0,5 ⋅ b f1 0,5 ⋅ 25,0

2 ⋅ A f1 2 ⋅ 30,0
k1 = = = 4,59 współczynnik ścinania.
155 155
⋅ Aw1 ⋅ 15,0
178 178

Przyjęto rygle z profilu WTA 750 – 200 x 12 o rozpiętości obliczeniowej lr = 24 000 mm.

Charakterystyki geometryczne rygla:

bf2 = 200 mm,
tf2 = 12 mm,
hw2 = 750 mm,
tw2 = 2,0 mm,
Iy2 = 69677 cm4,
Iz2 = 1600 cm4,
Af2 = bf2 · tf2 = 20,0 · 1,2 = 24,0 cm2,
Aw2 = hw2 · tw2 = 75,0 · 0,2 = 15,0 cm2,
h2 = hw2 + 2 · tf2 = 750 + 2 · 12 = 774 mm,
hf2 = hw2 + tf2 = 750 + 12 = 762 mm,

I y2 69677
i y2 = = = 38,1 cm ,
2 ⋅ A f2 2 ⋅ 24 ,0

I z2 1600
i z2 = = = 5,8 cm ,
2 ⋅ A f2 2 ⋅ 24,0
2
I z2 ⋅ h f2 1600 ⋅ 76 ,2 2
Iω 2 = = = 2 322 576 cm 6 ,
4 4

⋅ (hw2 ⋅ t w2 + 2 ⋅ b f2 ⋅ t 3f2 ) = ⋅ (75,0 ⋅ 0,2 3 + 2 ⋅ 20,0 ⋅ 1,2 3 ) = 23,2 cm 4 ,

1 1
IΤ 2 = 3

3 3

21
 I y2 69677
W y2 = = = 1800,4 cm 3 ,
0,5 ⋅ h2 0 ,5 ⋅ 77 ,4

I z2 1600
W z2 = = = 160,0 cm 3 ,
0,5 ⋅ b f2 0,5 ⋅ 20,0

2 ⋅ A f2 2 ⋅ 24 ,0
k2 = = = 3,67 współczynnik ścinania.
155 155
⋅ Aw2 ⋅ 15,0
178 178

Zarówno dla rygli, jak i dla słupów przyjęto stal pasów S235: fyf = 235 MPa,
fdf = fyf / 1,1 = 215 MPa,
stal środnika: : fyw = 215 MPa,
fdw = fyw / 1,1 = 195 MPa.
E = 205 GPa, G = 80 GPa, Gred = (155/178) · G = 69 GPa.

Nośności przekrojowe wyznaczono jak dla przekroju klasy 3 (Ψ = 1,0; ϕpv = 1,0) :

• słup:

MRy1 = Wy1 · fdf = 2250,6 · 215 · 10-3 = 483,9 kNm,

MRz1 = Wz1 · fdf = 250,0 · 215 · 10-3 = 53,8 kNm,

VRy1 = 0,58 · Aw1 · fdw = 0,58 · 15,0 ·19,5 = 169,7 kN,

NRc1 = 2 · Af1 · fdf = 2 · 30,0 ·21,5 = 1290,0 kN,

• rygiel:

MRy2 = Wy2 · fdf = 1800,4 · 215 · 10-3 = 387,1 kNm,

MRz2 = Wz2 · fdf = 160 · 215 · 10-3 = 34,4 kNm,

VRy2 = 0,58 · Aw2 · fdw = 0,58 · 15,0 ·19,5 = 169,7 kN,

NRc2 = 2 · Af2 · fdf = 2 · 24,0 ·21,5 = 1032,0 kN.

2.1. Wymiarowanie słupa

Kombinacja obciążeń III (miarodajna)

I y1 87097
- sztywność słupa Kc = = = 108,9 cm 3 ,
hs 800

22
- współczynnik zamocowania drugiego końca słupa (sztywne utwierdzenie) η = 1,0 ,
I y2 69677
- sztywność zamocowania słupa w ryglu K 02 = η ⋅ = 1,0 ⋅ = 29 cm 3 ,
lr 2400
- sztywność zamocowania podstawy słupa K01 = 0,1 · Kc = 0,1 · 108,9 = 10,9 cm3,
Kc 108,9
- stopień podatności węzła podstawy słupa κ1 = = = 0 ,909 ,
K c + K 01 108,9 + 10 ,9

Kc 108,9
- stopień podatności węzła głowicy słupa κ2 = = = 0 ,789 .
K c + K 02 108,9 + 29

Na podstawie rys. Z1-3 b) normy PN-90/B-03200 przyjęto współczynnik długości

wyboczeniowej słupa ramy przy wyboczeniu słupa w kierunku „y”: µy = 2,65.
Współczynnik długości wyboczeniowej słupa ramy przy wyboczeniu słupa w kierunku „z”
jest równy 1,0 (µz = 1,0).

Smukłości słupa wynoszą odpowiednio:

µ y ⋅ hs 2,65 ⋅ 800
λ y1 = = = 55,6 ,
i y1 38,1

µ z ⋅ hs 1,0 ⋅ 800
λ z1 = = = 110 ,9 ,
i z1 7 ,2

2 ⋅ A f1 + Aw1 2 ⋅ 30 ,0 + 15,0
λv = 5,39 ⋅ = 5,39 ⋅ = 12 ,9 ,
155 155
⋅ Aw1 ⋅ 15,0
178 178

λmy1 = λ2y1 + λ2v = 55,6 2 + 12 ,9 2 = 57 ,1 .

Smukłość porównawcza:

215 215
λ pf = 84 ⋅ = 84 ⋅ = 84 .
f df 215

Smukłości względne słupa:

λmy1 57 ,1
λ my1 = = = 0 ,680 ,
λ pf 84

λ z1 110,9
λ z1 = = = 1,320 .
λ pf 84

23
Współczynniki wyboczeniowe według krzywej wyboczeniowej „c” (uogólniony parametr
imperfekcji n = 1,2):

( )
1
( )
1
− −
ϕ y1 = 1 + λ my1 2⋅n n = 1 + 0,680 2⋅1,2 1,2 = 0 ,852 ,

( )
1
( )
1
2⋅n − n 2⋅1,2 −1,2
ϕ z1 = 1 + λ z1 = 1 + 1,320 = 0 ,406 .

Wyznaczenie momentu krytycznego zwichrzenia słupa

Moment krytyczny zwichrzenia wyznaczono jak dla dwustronnie widełkowo podpartego

pręta o węzłach wzajemnie poprzecznie nieprzesuwnych, obciążonego liniowo zmiennym
momentem (wg tabl.12, poz. a, PN-90/B-03200).

µω = 1,0; β = 0,55; (dla obliczenia zwichrzenia wg tabl. Z-1-2 normy)

My1max = 303,440 kNm maksymalny moment na słupie (kombinacja obciążeń III),

N1 = 83,129 kN siła podłużna,

A0 = 0 dla przekroju bisymetrycznego,

B = 1/β = 1/0,55 = 1,8;

Biegunowy moment bezwładności względem środka ciężkości profilu:

i01 = i y1
2
+ i z12 = 38,12 + 7 ,2 2 = 38,8 cm ,

przekrój jest bisymetryczny, stąd is1 = i01 = 38,8 cm.

Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi „z”:

π 2 ⋅ E ⋅ I z 1 π 2 ⋅ 205 ⋅ 3125 ⋅ 10 −5
N z1 = = = 987 ,9 kN ,
(µ z ⋅ h s )2 (1,0 ⋅ 8,0)2

siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym:

 π 2 ⋅ E ⋅ Iω 1
1  1 π 2 ⋅ 205 ⋅ 4536281,3 ⋅ 10 − 9 
N x1 = ⋅ + G ⋅ IΤ 1  = ⋅ + 80 ⋅ 29 ⋅ 10 − 5  =
 (µω ⋅ hs ) (1,0 ⋅ 8,0)
2 2
is12  0 ,388
2
 
= 1108 kN ,

moment krytyczny zwichrzenia belki bisymetrycznej, obciążonej momentem liniowo

zmiennym:
M cr1 = B ⋅ i s1 ⋅ N z1 ⋅ N x1 = 1,8 ⋅ 0,388 ⋅ 987 ,9 ⋅ 1108 = 737 ,6 kNm .

24
Smukłość względna zwichrzenia:

M Ry1 483,9
λ L1 = 1,15 ⋅ = 1,15 ⋅ = 0,931 .
M cr1 737 ,6

Współczynnik zwichrzenia wyznaczony według krzywej wyboczeniowej „a” (uogólniony

parametr imperfekcji n =2,0):

( )
1
= (1 + 0 ,9312⋅2 ,0 )
1
− −
ϕ L1 = 1 + λ L1 2⋅n n 2 ,0 = 0 ,755 .

Sprawdzenie warunku nośności przekrojowej

N1 M 73,760 303,440
+ y1max = + = 0,684 < 1 .
N Rc1 M Ry1 1290,000 483,900

Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „y”

β = 1,0 zgodnie z tabl.12, poz. b, PN-90/B-03200,

składnik poprawkowy:
2 β ⋅ M y1max N1 1,0 ⋅ 303,440 83,129
∆ y1 = 1,25 ⋅ ϕ y1 ⋅ λ my1 ⋅ ⋅ = 1,25 ⋅ 0,852 ⋅ 0 ,680 2 ⋅ ⋅ =
M Ry1 N Rc1 483,900 1290,000 .
= 0,02 < 0,1

Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego:

N1 83,129
= = 0,076 ,
ϕ y1 ⋅ N Rc1 0 ,852 ⋅ 1290,000
β ⋅ M y1max 1,0 ⋅ 303,440
= = 0 ,830 ,
ϕ L1 ⋅ M R1 0,755 ⋅ 483,900

N1 β ⋅ M y1max 83,129 1,0 ⋅ 303,440

+ + ∆ y1 = + + 0 ,02 = 0 ,926 < 1 ,
ϕ y1 ⋅ N Rc1 ϕ L1 ⋅ M Ry1 0,852 ⋅ 1290,000 0,755 ⋅ 483,900

Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „z”

β = 0,55 zgodnie z tabl.12, poz. a, PN-90/B-03200,

składnik poprawkowy:
∆z1 = 0 .

25
Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego:

N1 83,129
= = 0 ,159 ,
ϕ z1 ⋅ N Rc1 0 ,406 ⋅ 1290,000
β ⋅ M y1max 0 ,55 ⋅ 303,440
= = 0 ,457 ,
ϕ L1 ⋅ M Ry1 0,755 ⋅ 483,900

N1 β ⋅ M y1max 83,129 0,55 ⋅ 303,440

+ + ∆z1 = + + 0 = 0,618 < 1 .
ϕ z1 ⋅ N Rc1 ϕ L1 ⋅ M Ry1 0,406 ⋅ 1290,000 0,755 ⋅ 483,900

Sprawdzenie warunku nośności elementu ścinanego

Maksymalna siła poprzeczna w słupie:

V1 = 41,978 kN ; ΨV = 1,0 .
Nie ma więc redukcji nośności na ścinanie ze względu na działanie momentu zginającego.
V1 41,978
= = 0 ,247 < 1.
VRy1 169 ,700

Sprawdzenie warunku użytkowalności

Maksymalne sprężyste przemieszczenia poziome słupa obliczone komputerowo wynoszą

wel = 35 mm (kombinacja obciążeń III).

Uwzględniając w przybliżeniu odkształcenia trwałe:

2 ⋅ hs 16000
1,2 ⋅ wel = 1,2 ⋅ 35 = 42 ,0 mm < = = 53,3 mm .
300 300

Warunki nośności i użytkowalności zostały spełnione; słup został zaprojektowany

prawidłowo.

2.2. Wymiarowanie rygla

Kombinacja obciążeń I:
I y2 69677
- sztywność rygla Kc = = = 29 cm 3 ,
lr 2400
- współczynnik zamocowania drugiego końca rygla (sztywne utwierdzenia) η = 1,0 ,
I y1 87097
- sztywność zamocowania rygla w słupie 2 K 02 = η ⋅ = 1,0 ⋅ = 108,9 cm 3 ,
hs 800
- sztywność zamocowania rygla w słupie 1 K01 = K02 = 108,9 cm3,

26
 Kc 29
- stopień podatności węzła okapowego 1 rygla κ1 = = = 0 ,211 ,
K c + K 01 29 + 108,9

Kc 29
- stopień podatności węzła okapowego 2 rygla κ2 = = = 0 ,211 .
K c + K 02 29 + 108,9

Na podstawie rys. Z1-3 b) normy PN-90/B-03200 przyjęto współczynnik długości

wyboczeniowej rygla ramy przy wyboczeniu rygla w kierunku „y”: µy = 1,13.
Współczynnik długości wyboczeniowej rygla ramy przy wyboczeniu rygla w kierunku „z”
jest równy 1,0 (µz = 1,0) dla rozstawu podparć bocznych (rozstawu płatwi) lp = 2345 mm (ze
względu na wykres momentów).

Smukłości rygla wynoszą odpowiednio:

µ y ⋅ lr 1,13 ⋅ 2400
λ y2 = = = 71,2 ,
i y2 38,1

µz ⋅ lp 1,0 ⋅ 234,5
λz2 = = = 40 ,6 .
iz2 5,8

2 ⋅ A f2 + Aw2 2 ⋅ 24 ,0 + 15,0
λv = 5,39 ⋅ = 5,39 ⋅ = 11,8 ,
155 155
⋅ Aw2 ⋅ 15,0
178 178

λmy2 = λ2y2 + λ2v = 71,2 2 + 11,8 2 = 72 ,2 .

Smukłość porównawcza:

215 215
λ p2 = 84 ⋅ = 84 ⋅ = 84 .
f df 215

Smukłości względne rygla:

λmy2 72,2
λ my2 = = = 0,859 ,
λ p2 84

λz2 40 ,6
λ z2 = = = 0 ,484 .
λ p2 84

Współczynnik wyboczeniowy dla wyboczenia względem osi „y” według krzywej

wyboczeniowej „b” (uogólniony parametr imperfekcji n = 1,6):

( ) ( )
1 1
− −
ϕ y2 = 1 + λ my2 2⋅n n = 1 + 0,8592⋅1,6 1,6 = 0,741 ,

27
Współczynnik wyboczeniowy dla wyboczenia względem osi „z” według krzywej
wyboczeniowej „c” (uogólniony parametr imperfekcji n = 1,2):

( ) ( )
1 1
− −
ϕ z2 = 1 + λ z2 2⋅n n = 1 + 0,4832⋅1,2 1,2 = 0 ,874 .

Wyznaczenie momentu krytycznego zwichrzenia rygla

Moment krytyczny zwichrzenia wyznaczono jak dla dwustronnie widełkowo podpartego

pręta o węzłach wzajemnie poprzecznie nieprzesuwnych, (wg tabl.12, poz. a,
PN-90/B-03200).

µω = 1,0; lzw = 2345 mm (na podstawie wykresu momentów zginających komb. I i

odstępu stężeń podłużnych),

My1max = 237,414 kNm moment w węźle okapowym,

My2 = 88,269 kNm moment na drugim końcu belki zastępczej,

0,55 ⋅ M y1max + 0,45 ⋅ M y2 0,55 ⋅ 237 ,414 + 0,45 ⋅ 88,269

β= = = 0,717 ,
M y1max 237 ,414

N2 = 41,299 kN siła podłużna w ryglu.

Różnica współrzędnych środka ścinania i punktu przyłożenia obciążenia:

as = h2/2 = 774/2 = 0,387 m,
parametr zginania:
by = 0 m,
współczynniki według tablicy Z-1-2:
C1 = 2; C2 = 0,
różnica współrzędnych środka ścinania i punktu przecięcia śladu płaszczyzny stężenia z osią
środnika:
cy = h2/2 = 774/2 = 0,387 m,
biegunowy moment bezwładności względem środka ciężkości profilu:

i02 = i y2
2
+ iz22 = 38,12 + 5,82 = 38,5 cm ,

przekrój jest bisymetryczny, stąd is2 = i02 = 38,5 cm.

28
Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi „z”:
π 2 ⋅ E ⋅ I z 2 π 2 ⋅ 205 ⋅ 1600 ⋅ 10−5
N z2 = = = 5886 ,9 kN ,
(µ z ⋅ l p )2 (1,0 ⋅ 2,345)2

siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym:

 π 2 ⋅ E ⋅ Iω 2
1  1 π 2 ⋅ 205 ⋅ 2322576 ⋅ 10 − 9 
N x2 = ⋅ + G ⋅ IΤ 2  = ⋅ + 80 ⋅ 23,2 ⋅ 10 − 5  =
 (µω ⋅ l zw ) (1,0 ⋅ 2,345)
2 2
is22  0 ,385
2
 
= 5911,0 kN ,

moment krytyczny zwichrzenia belki jednoprzęsłowej o przekroju dwuteowym z bocznym

stężeniem podłużnym, które wymusza położenie osi obrotu:
2
is2 ⋅ N x 2 + c y2 ⋅ N z2 0,3852 ⋅ 5911,0 + 0,387 2 ⋅ 5886,9
M cr2 = = = 2273,2 kNm .
C1 ⋅ (c y − by ) + C2 ⋅ (c y − as ) 2 ⋅ (0,387 − 0) + 0 ⋅ (0,387 − 0,387 )

Smukłość względna zwichrzenia:

M Ry2 387 ,1
λ L2 = 1,15 ⋅ = 1,15 ⋅ = 0,475 .
M cr2 2273,2

Współczynnik zwichrzenia wyznaczony według krzywej wyboczeniowej „a” (uogólniony

parametr imperfekcji n =2,0):

( ) ( )
1 1
2⋅ n − n −
ϕ L2 = 1 + λ L2 = 1 + 0 ,4752⋅2 ,0 2 ,0 = 0 ,976 .

Sprawdzenie warunku nośności przekrojowej

N2 M 41,299 237 ,414
+ y1max = + = 0 ,653 < 1 .
N Rc2 M Ry2 1032 ,000 387 ,100

Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „y”

β = 1,0 zgodnie z tabl.12, poz. d, PN-90/B-03200,

składnik poprawkowy:
2 β ⋅ M y1max N2 1,0 ⋅ 237 ,414 41,299
∆y2 = 1,25 ⋅ ϕ y2 ⋅ λ my2 ⋅ ⋅ = 1,25 ⋅ 0,741 ⋅ 0 ,8592 ⋅ ⋅ =
M Ry2 N Rc2 387 ,100 1032,000
= 0,017 < 0 ,1 .

29
Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego:
N2 41,299
= = 0,054 ,
ϕ y2 ⋅ N Rc2 0,741 ⋅ 1032,000
β ⋅ M y1max 1,0 ⋅ 237 ,414
= = 0,629 ,
ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,976 ⋅ 387 ,100

N2 β ⋅ M y1max 41,299 1,0 ⋅ 237 ,414

+ + ∆y2 = + + 0,017 = 0,699 < 1 .
ϕ y2 ⋅ N Rc2 ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,741 ⋅ 1032,000 0,976 ⋅ 387 ,100

Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „z”

0,55 ⋅ M y1max + 0,45 ⋅ M y2 0,55 ⋅ 237 ,414 + 0,45 ⋅ 88,269

β= = = 0,717 ,
M y1max 237 ,414

składnik poprawkowy: ∆ z2 = 0 .

Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego:

N2 41,299
= = 0,046 ,
ϕ z2 ⋅ N Rc2 0,864 ⋅ 1032,000
β ⋅ M y1max 0,502 ⋅ 237 ,414
= = 0,451 ,
ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,976 ⋅ 387 ,100

N2 β ⋅ M y1max 41,299 0,717 ⋅ 237 ,414

+ + ∆z2 = + + 0 = 0,497 < 1 .
ϕ z2 ⋅ N Rc2 ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,864 ⋅ 1032,000 0,976 ⋅ 387 ,100

Sprawdzenie warunku nośności elementu ścinanego

Maksymalna siła poprzeczna w ryglu:

V2 = 63,183 kN ΨV = 1,0 .
Nie ma więc redukcji nośności na ścinanie ze względu na działanie momentu zginającego.
V2 63,183
= = 0 ,372 < 1.
VRy2 169,700

Sprawdzenie warunku użytkowalności

Maksymalne ugięcia sprężyste rygla dla kombinacji I nie są ugięciami miarodajnymi ze

względu na stan graniczny użytkowalności.

30
Kombinacja obciążeń II:

I y2 69677
- sztywność rygla Kc = = = 29 cm 3 ,
lr 2400
- współczynnik zamocowania drugiego końca rygla (sztywne utwierdzenia) η = 1,0 ,
I y1 87097
- sztywność zamocowania rygla w słupie 2 K 02 = η ⋅ = 1,0 ⋅ = 108,9 cm 3 ,
hs 800
- sztywność zamocowania rygla w słupie 1 K01 = K02 = 108,9 cm3,
Kc 29
- stopień podatności węzła okapowego 1 rygla κ1 = = = 0 ,211 ,
K c + K 01 29 + 108,9

Kc 29
- stopień podatności węzła okapowego 2 rygla κ2 = = = 0 ,211 .
K c + K 02 29 + 108,9

Na podstawie rys. Z1-3 b) normy PN-90/B-03200 przyjęto współczynnik długości

wyboczeniowej rygla ramy przy wyboczeniu rygla w kierunku „y”: µy = 1,13.
Współczynnik długości wyboczeniowej rygla ramy przy wyboczeniu rygla w kierunku „z”
jest równy 1,0 (µz = 1,0) dla rozstawu stężeń podłużnych pasa ścinkanego lp = 9840 mm.

Smukłości rygla wynoszą odpowiednio:

µ y ⋅ lr 1,13 ⋅ 2400
λ y2 = = = 71,2 ,
i y2 38,1

µz ⋅ lp 1,0 ⋅ 984
λz2 = = = 170 ,4 .
iz2 5,8

2 ⋅ A f2 + Aw2 2 ⋅ 24 ,0 + 15,0
λv = 5,39 ⋅ = 5,39 ⋅ = 11,8 ,
155 155
⋅ Aw2 ⋅ 15,0
178 178

λmy2 = λ2y2 + λ2v = 71,2 2 + 11,8 2 = 72 ,2 .

Smukłość porównawcza:

215 215
λ p2 = 84 ⋅ = 84 ⋅ = 84 .
f df 215

Smukłości względne rygla:

λmy2 72,2
λ my2 = = = 0,859 ,
λ p2 84

31
 λz2 170 ,4
λ z2 = = = 2 ,029 .
λ p2 84

Współczynnik wyboczeniowy dla wyboczenia względem osi „y” według krzywej

wyboczeniowej „b” (uogólniony parametr imperfekcji n = 1,6):

( ) ( )
1 1
− −
ϕ y2 = 1 + λ my2 2⋅n n = 1 + 0,8592⋅1,6 1,6 = 0,741 ,

Współczynnik wyboczeniowy dla wyboczenia względem osi „z” według krzywej

wyboczeniowej „c” (uogólniony parametr imperfekcji n = 1,2):

( ) ( )
1 1
2⋅ n − n 2 ⋅1,2 − 1,2
ϕ z2 = 1 + λ z2 = 1 + 2,029 = 0 ,211 .

Wyznaczenie momentu krytycznego zwichrzenia rygla

Moment krytyczny zwichrzenia wyznaczono jak dla dwustronnie widełkowo podpartego

pręta o węzłach wzajemnie poprzecznie nieprzesuwnych, (wg tabl.12, poz. a,
PN-90/B-03200).

µω = 1,0; lzw = 9840 mm (na podstawie wykresu momentów zginających komb. II i

odstępu stężeń bocznych),

My1max = 25,150 kNm moment na jednym końcu belki zastępczej,

My2 = 21,208 kNm moment na drugim końcu belki zastępczej w węźle kalenicowym,

0,55 ⋅ M y1max + 0,45 ⋅ M y2 0,55 ⋅ 25,150 + 0,45 ⋅ 21,208

β= = = 0,929 ,
M y1max 25,150

N2 = 6,596 kN siła podłużna w ryglu.

Różnica współrzędnych środka ścinania i punktu przyłożenia obciążenia:

as = h2/2 = 774/2 = 0,387 m,
parametr zginania:
by = 0 m,
współczynniki według tablicy Z-1-2:
C1 = 2; C2 = 0,
różnica współrzędnych środka ścinania i punktu przecięcia śladu płaszczyzny stężenia z osią
środnika:

32
cy = h2/2 = 774/2 = 0,387 m,
biegunowy moment bezwładności względem środka ciężkości profilu:

i02 = i y2
2
+ iz22 = 38,12 + 5,82 = 38,5 cm ,

przekrój jest bisymetryczny, stąd is2 = i02 = 38,5 cm.

Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi „z”:

π 2 ⋅ E ⋅ I z 2 π 2 ⋅ 205 ⋅ 1600 ⋅ 10−5
N z2 = = = 334 ,3 kN ,
(µ z ⋅ l p )2 (1,0 ⋅ 9,84)2

siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym:

 π 2 ⋅ E ⋅ Iω 2
1  1 π 2 ⋅ 205 ⋅ 2322576 ⋅ 10 − 9 
N x2 = ⋅ + G ⋅ IΤ 2  = ⋅ + 80 ⋅ 23,2 ⋅ 10 − 5  =
 (µω ⋅ l zw ) (1,0 ⋅ 9,84)
2 2
is22  0 ,385
2
 
= 483,1 kN ,

moment krytyczny zwichrzenia belki jednoprzęsłowej o przekroju dwuteowym z bocznym

stężeniem podłużnym, które wymusza położenie osi obrotu:
2
is2 ⋅ N x 2 + c y2 ⋅ N z2 0,3852 ⋅ 483,1 + 0,387 2 ⋅ 334,3
M cr2 = = = 157 ,4 kNm .
C1 ⋅ (c y − by ) + C2 ⋅ (c y − as ) 2 ⋅ (0,387 − 0) + 0 ⋅ (0,387 − 0,387 )

Smukłość względna zwichrzenia:

M Ry2 387 ,1
λ L2 = 1,15 ⋅ = 1,15 ⋅ = 1,804 .
M cr2 157 ,4

Współczynnik zwichrzenia wyznaczony według krzywej wyboczeniowej „a” (uogólniony

parametr imperfekcji n = 2,0):

( )
1
= (1 + 1,8042⋅2 ,0 )
1
− −
ϕ L2 = 1 + λ L2 2⋅n n 2 ,0 = 0 ,294 .

Sprawdzenie warunku nośności przekrojowej

N2 M 3,786 92,652
+ y1max = + = 0,243 < 1 .
N Rc2 M Ry2 1032,000 387 ,100

Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „y”

β = 1,0 zgodnie z tabl.12, poz. d, PN-90/B-03200,

33
składnik poprawkowy:
2 β ⋅ M y1max N2 1,0 ⋅ 25,150 6,596
∆y2 = 1,25 ⋅ ϕ y2 ⋅ λ my2 ⋅ ⋅ = 1,25 ⋅ 0,741 ⋅ 0,8592 ⋅ ⋅ =
M Ry2 N Rc2 387 ,100 1032,000
= 0,0003 < 0,1 .

Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego:

N2 6,596
= = 0,009 ,
ϕ y2 ⋅ N Rc2 0,741 ⋅ 1032,000
β ⋅ M y1max 1,0 ⋅ 25,150
= = 0,221 ,
ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,294 ⋅ 387 ,100

N2 β ⋅ M y1max 6,596 1,0 ⋅ 25,150

+ + ∆y2 = + + 0,0003 = 0,230 < 1 .
ϕ y2 ⋅ N Rc2 ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,741 ⋅ 1032,000 0,294 ⋅ 387 ,100

Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „z”

0,55 ⋅ M y1max + 0 ,45 ⋅ M y2 0,55 ⋅ 25,150 + 0,45 ⋅ 21,208

β= = = 0,929 ,
M y1max 25,150

składnik poprawkowy:
∆z2 = 0 .

Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego:

N2 6 ,596
= = 0,030 ,
ϕ z2 ⋅ N Rc2 0,211 ⋅ 1032,000
β ⋅ M y1max 0,929 ⋅ 25,150
= = 0,206 ,
ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,294 ⋅ 387 ,100

N2 β ⋅ M y1max 6,596 0,929 ⋅ 25,150

+ + ∆z2 = + + 0 = 0,236 < 1 .
ϕ z2 ⋅ N Rc2 ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,211 ⋅ 1032,000 0,294 ⋅ 387 ,100

Sprawdzenie warunku nośności elementu ścinanego

Maksymalna siła poprzeczna w ryglu:

V2 = 19,190 kN ΨV = 1,0 .
Nie ma więc redukcji nośności na ścinanie ze względu na działanie momentu zginającego.

34
 V2 19 ,190
= = 0 ,113 < 1.
VRy2 169,700

Sprawdzenie warunku użytkowalności

Maksymalne ugięcia sprężyste rygla dla kombinacji II, nie są ugięciami miarodajnymi ze
względu na stan graniczny użytkowalności.

Kombinacja obciążeń III:

I y2 69677
- sztywność rygla Kc = = = 29 cm 3 ,
lr 2400
- współczynnik zamocowania drugiego końca rygla (sztywne utwierdzenia) η = 1,0 ,
I y1 87097
- sztywność zamocowania rygla w słupie 2 K 02 = η ⋅ = 1,0 ⋅ = 108,9 cm 3 ,
hs 800
- sztywność zamocowania rygla w słupie 1 K01 = K02 = 108,9 cm3,
Kc 29
- stopień podatności węzła okapowego 1 rygla κ1 = = = 0 ,211 ,
K c + K 01 29 + 108,9

Kc 29
- stopień podatności węzła okapowego 2 rygla κ2 = = = 0 ,211 .
K c + K 02 29 + 108,9

Na podstawie rys. Z1-3 b) normy PN-90/B-03200 przyjęto współczynnik długości

wyboczeniowej rygla ramy przy wyboczeniu rygla w kierunku „y”: µy = 1,13.
Współczynnik długości wyboczeniowej rygla ramy przy wyboczeniu rygla w kierunku „z”
jest równy 1,0 (µz = 1,0) dla rozstawu podparć bocznych (rozstawu płatwi) lp = 2345 mm.

Smukłości rygla wynoszą odpowiednio:

µ y ⋅ lr 1,13 ⋅ 2400
λ y2 = = = 71,2 ,
i y2 38,1

µz ⋅ lp 1,0 ⋅ 234,5
λz2 = = = 40 ,6 .
iz2 5,8

2 ⋅ A f2 + Aw2 2 ⋅ 24 ,0 + 15,0
λv = 5,39 ⋅ = 5,39 ⋅ = 11,8 ,
155 155
⋅ Aw2 ⋅ 15,0
178 178

λmy2 = λ2y2 + λ2v = 71,2 2 + 11,8 2 = 72 ,2 .

35
Smukłość porównawcza:

215 215
λ p2 = 84 ⋅ = 84 ⋅ = 84 .
f df 215

Smukłości względne rygla:

λmy2 72,2
λ my2 = = = 0,859 ,
λ p2 84

λz2 40,6
λ z2 = = = 0 ,484 .
λ p2 84

Współczynnik wyboczeniowy dla wyboczenia względem osi „y” według krzywej

wyboczeniowej „b” (uogólniony parametr imperfekcji n = 1,6):

( ) ( )
1 1
− −
ϕ y2 = 1 + λ my2 2⋅n n = 1 + 0,8592⋅1,6 1,6 = 0,741 ,

Współczynnik wyboczeniowy dla wyboczenia względem osi „z” według krzywej

wyboczeniowej „c” (uogólniony parametr imperfekcji n = 1,2):

( ) ( )
1 1
− −
ϕ z2 = 1 + λ z2 2⋅n n = 1 + 0,4842⋅1,2 1,2 = 0 ,874 .

Wyznaczenie momentu krytycznego zwichrzenia rygla

Moment krytyczny zwichrzenia wyznaczono jak dla dwustronnie widełkowo podpartego

pręta o węzłach wzajemnie poprzecznie nieprzesuwnych, (wg tabl.12, poz. a,
PN-90/B-03200).

µω = 1,0; lzw = 2345 mm (na podstawie wykresu momentów zginających komb. III i
rozstawu stężeń bocznych),

My1max = 303,440 kNm moment w węźle okapowym,

My2 = 163,350 kNm moment na drugim końcu belki zastępczej,

0,55 ⋅ M y1max + 0,45 ⋅ M y2 0,55 ⋅ 303,440 + 0,45 ⋅ 163,350

β= = = 0,792 ,
M y1max 303,440

N2 = 42,412 kN siła podłużna w ryglu.

36
Różnica współrzędnych środka ścinania i punktu przyłożenia obciążenia:
as = h2/2 = 774/2 = 0,387 m,
parametr zginania:
by = 0 m,

współczynniki według tablicy Z-1-2:

C1 = 2; C2 = 0,
różnica współrzędnych środka ścinania i punktu przecięcia śladu płaszczyzny stężenia z osią
środnika:
cy = h2/2 = 774/2 = 0,387 m,
biegunowy moment bezwładności względem środka ciężkości profilu:

i02 = i y2
2
+ iz22 = 38,12 + 5,82 = 38,5 cm ,

przekrój jest bisymetryczny, stąd is2 = i02 = 38,5 cm.

Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi „z”:

π 2 ⋅ E ⋅ I z 2 π 2 ⋅ 205 ⋅ 1600 ⋅ 10−5
N z2 = = = 5886 ,9 kN ,
(µ z ⋅ l p )2 (1,0 ⋅ 2,345)2

siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym:

 π 2 ⋅ E ⋅ Iω 2
1  1 π 2 ⋅ 205 ⋅ 2322576 ⋅ 10 − 9 
N x2 = ⋅ + G ⋅ IΤ 2  = ⋅ + 80 ⋅ 23,2 ⋅ 10 − 5  =
 (µω ⋅ l zw ) (1,0 ⋅ 2,345)
2 2
is22  0 ,385
2
 
= 5911,0 kN ,

moment krytyczny zwichrzenia belki jednoprzęsłowej o przekroju dwuteowym z bocznym

stężeniem podłużnym, które wymusza położenie osi obrotu:
2
is2 ⋅ N x 2 + c y2 ⋅ N z2 0,3852 ⋅ 5911,0 + 0,387 2 ⋅ 5886,9
M cr2 = = = 2273,2 kNm .
C1 ⋅ (c y − by ) + C2 ⋅ (c y − as ) 2 ⋅ (0,387 − 0) + 0 ⋅ (0,387 − 0,387 )

Smukłość względna zwichrzenia:

M Ry2 387 ,1
λ L2 = 1,15 ⋅ = 1,15 ⋅ = 0,475 .
M cr2 2273,2

Współczynnik zwichrzenia wyznaczony według krzywej wyboczeniowej „a” (uogólniony

parametr imperfekcji n = 2,0):

37
 ( ) ( )
1 1
− −
ϕ L2 = 1 + λ L2 2⋅n n = 1 + 0 ,4752⋅2 ,0 2 ,0 = 0 ,976 .

Sprawdzenie warunku nośności przekrojowej

N2 M 42,412 303,440
+ y1max = + = 0,825 < 1 .
N Rc2 M Ry2 1032,000 387 ,100

Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „y”

β = 1,0 zgodnie z tabl.12, poz. d, PN-90/B-03200,

składnik poprawkowy:
2 β ⋅ M y1max N2 1,0 ⋅ 303,440 42 ,412
∆y2 = 1,25 ⋅ ϕ y2 ⋅ λ my2 ⋅ ⋅ = 1,25 ⋅ 0 ,741 ⋅ 0,8592 ⋅ ⋅ =
M Ry2 N Rc2 387 ,100 1032,000
= 0,022 < 0,1 .

Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego:

N2 42 ,412
= = 0,055 ,
ϕ y2 ⋅ N Rc2 0,741 ⋅ 1032,000
β ⋅ M y1max 1,0 ⋅ 303,440
= = 0,804 ,
ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,976 ⋅ 387 ,100

N2 β ⋅ M y1max 42,412 1,0 ⋅ 303,440

+ + ∆y2 = + + 0,022 = 0,881 < 1 .
ϕ y2 ⋅ N Rc2 ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,741 ⋅ 1032,000 0,976 ⋅ 387 ,100

Sprawdzenie warunku nośności dla wyboczenia względem osi „z”

0,55 ⋅ M y1max + 0,45 ⋅ M y2 0,55 ⋅ 303,440 + 0,45 ⋅ 163,350

β= = = 0,792 ,
M y1max 303,440

składnik poprawkowy:
∆ z2 = 0 .

Warunki nośności elementu mimośrodowo ściskanego:

N2 42,412
= = 0,047 ,
ϕ z2 ⋅ N Rc2 0,874 ⋅ 1032,000

38
β ⋅ M y1max 0,792 ⋅ 303,440
= = 0,637 ,
ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,976 ⋅ 387 ,100

N2 β ⋅ M y1max 42,412 0 ,792 ⋅ 303,440

+ + ∆z2 = + + 0 = 0,684 < 1 .
ϕ z2 ⋅ N Rc2 ϕ L2 ⋅ M Ry2 0,874 ⋅ 1032,000 0,976 ⋅ 387 ,100

Sprawdzenie warunku nośności elementu ścinanego

Maksymalna siła poprzeczna w ryglu:

V2 = 60,394 kN ; ΨV = 1,0 .
Nie ma więc redukcji nośności na ścinanie ze względu na działanie momentu zginającego.
V2 60 ,394
= = 0 ,356 < 1.
VRy2 169 ,700

Sprawdzenie warunku użytkowalności

Maksymalne ugięcia sprężyste rygla obliczone komputerowo (z uwzględnieniem odkształceń

postaciowych) wynoszą wel = 42 mm (kombinacja obciążeń I).

Uwzględniając w przybliżeniu odkształcenia trwałe:

lr 24000
1,2 ⋅ wel = 1,2 ⋅ 42 = 50,4 mm < = = 80 mm .
300 300

Warunki nośności i użytkowalności zostały spełnione, rygiel został zaprojektowany

prawidłowo.

Kraków 14.05.2003 r.

Prof. dr hab. inż. Zbigniew Mendera Mgr inż. Krzysztof Kuchta

39