Univerzitet u Sarajevu Senzori i pretvaraci

Elektrotehnicki fakultet Laboratorijska vjezba 3

Odsjek za elektroenergetiku Akademska godina 2018/2019

Laboratorijska vjezba 3

Sarajevo, juni 2019.

 Zadatak 1.
Tabelarno i grafički (na jednom grafiku) predstaviti: 1) mjerenu statičku karakteristiku, 2)
aproksimiranu statičku karakteristiku dobivenu korištenjem cftool-a, 3) aproksimiranu statičku
karakteristiku određenu računski na osnovu relacija (5) i (6) za krajnje tačke temperaturnog
opsega. Za obje aproksimirane
statičke karakteristike dati postupak dobijanja parametara karakteristike (A0 i B): printscreen i
kopirani podaci o fitovanju, odnosno računanje parametara po relacijama (5) i (6). Dati i krajnje
formule koje se dobiju za statičke karakteristike. Izračunati apsolutne i relativne greške (relacije
(19) i (20)), tabelarno ih prikazati, te komentirati koja je aproksimacija bolja.

Parametre proracunate staticke karakteristike smo dobili koristenjem sljedecih relacija:

R(T1)=A0 eB/T1

R(T2)=A0 eB/T2

pri cemu je T1 temperatura od koje smo poceli mjeriti otpor termistora, T1=299.15K a T2
temperatura do koje smo mjerili otpor termistora T2=319.15K.

Dijeljenjem dvije navedene relacije dobije se:

𝑅(𝑇1) 𝐵( 1 − 1 )

𝑅(𝑇2)
=𝑒

odakle je

𝑇1

𝑇2

𝑇1𝑇2
B=
𝑇2−𝑇1

𝑙𝑛

𝑅1
𝑅2

pa smo dobili da je B=4512K

a onda koristeci relaciju za R(T1) dobili vrijednost za A0

𝐵
0
 -7
𝑅1 =5.95*10 kΩ
A =
𝑒𝑇1

Pa smo proracunatu staticku karakteristiku dobili koristeci relaciju

𝐵
𝑅 = 𝐴 0𝑒 𝑇

Parametri staticke karakteristike termistora dobijeni koristenjem Curve Fitting Toolbox -a iz

MATLAB-a su:

a = 6.275e-7

kΩ b= 4498

Karakteristika je oblika R(T) = a · eb/T.

General model:

f(x) =

a*exp(b/x)
Coefficients (with 95% confidence

bounds): a = 6.275e-07 (4.714e-

07, 7.835e-07) b = 4498 (4422,

4574)

Goodness of

fit: SSE:

0.003645

R-square: 0.9989

Adjusted R-square: 0.9988

RMSE:
0.01385

Slijedi graficki prikaz mjerene, proracunate i aproksimirane karakteristike:

Temperatura Mjereni Proracunati Aproksimirani Apsolutna greska Apsolutna greska Relativna Relativna
[K] otpor otpor [kΩ] Otpor [kΩ] aproskimirane proracunate greska greska
[kΩ] karakteristike[kΩ] karakteristike[kΩ] aproksimirane proracunate
karakteristike karakteristike
299.15 2.11 2.11 2.13 0.016363 0.002834 0.78% 0.13%
300.15 2.01 2.01 2.02 0.012467 -0.00071 0.62% -0.04%
301.15 1.93 1.91 1.92 -0.00571 -0.01855 -0.30% -0.96%
302.15 1.83 1.82 1.83 0.001478 -0.01102 0.08% -0.60%
303.15 1.73 1.73 1.74 0.013713 0.001549 0.79% 0.09%
 304.15 1.66 1.65 1.66 0.00069 -0.01115 0.04% -0.67%
305.15 1.59 1.57 1.58 -0.00787 -0.01939 -0.50% -1.22%
306.15 1.51 1.50 1.51 -0.00224 -0.01344 -0.15% -0.89%
307.15 1.45 1.43 1.44 -0.01267 -0.02355 -0.87% -1.62%
308.15 1.39 1.36 1.37 -0.01938 -0.02996 -1.39% -2.16%
309.15 1.34 1.30 1.31 -0.03259 -0.04287 -2.43% -3.20%
310.15 1.26 1.24 1.25 -0.0125 -0.0225 -0.99% -1.79%
311.15 1.20 1.18 1.19 -0.00932 -0.01903 -0.78% -1.59%
312.15 1.13 1.13 1.14 0.006799 -0.00263 0.60% -0.23%
313.15 1.08 1.08 1.09 0.005674 -0.00349 0.53% -0.32%
314.15 1.04 1.03 1.04 -0.00285 -0.01175 -0.27% -1.13%
315.15 0.98 0.98 0.99 0.011086 0.002443 1.13% 0.25%
316.15 0.93 0.94 0.95 0.017339 0.008945 1.86% 0.96%
317.15 0.89 0.90 0.91 0.01578 0.00763 1.77% 0.86%
318.15 0.85 0.86 0.87 0.016289 0.008374 1.92% 0.99%
319.15 0.82 0.82 0.83 0.008751 0.001066 1.07% 0.13%

Uocavamo da proracunata staticka karakteristika poprilicno dobro aproksimira mjerenu na

krajevima mjernog opsega medjutim na sredini opsega dolazi do znatnog odstupanja. Za razliku
od proracunate aproksimativna staticka karakteristika malo bolje aproksimira mjerenu na
sredini mjernog opsega ali losije na krajevima. Cjelokupno gledajuci mozemo zakljuciti da
staticka karakteristika aproksimirana alatom cftool bolje aproksimira mjerenu staticku
karakteristiku.

Maksimalna apsolutna vrijednost relativne greske za fitovanu karakteristiku iznosi -2.43%

dok je za proracunatu staticku karakteristiku ona 3.20%.

Zadatak 2

Dati postupak računanja vrijednosti otpora R1, te shemu spajanja otpornika i NTC termistora.
Opisati koji se napon mjeri voltmetrom i dati njegovu formulu. Tabelarno i grafički (na jednom
grafiku) predstaviti: 1) mjerenu karakteristiku, 2) aproksimiranu linearnu karakteristiku
dobivenu fitovanjem. Izračunati apsolutne i relativne greške (relacije (22) i (23)), tabelarno ih
prikazati, te dati komentar na cjelokupni postupak i reći šta se postiglo primjenom pasivne
mreže.

Shema spajanja otpornika i NTC termistora je sljedeca:

Napon koji se mjeri jeste pada napona na otporniku R1 i on je dat relacijom:

𝑅1
 𝑈(𝑇) = 𝐸 ∗
𝑅1 + 𝑅(𝑇)
Za svaku pasivnu mrezu sa jednim termistorom je izlazni napon dat relacijom:
𝐴1𝑅(𝑇) + 𝐴2
𝑈(𝑇) =
𝐴3𝑅(𝑇) + 𝐴4

Iz relacije

dobije se

|
ⅆ2𝑈 ⅆ𝑇2

=0
𝑇=𝑇𝑖

𝐵−2𝑇𝑖 = 0.99kΩ
R1=R(T ) *
i 𝐵+2𝑇
𝑖

𝑇1+𝑇2
pri cemu je Ti =
2

gdje su T1 i T2 najniza odnosno najvisa vrijednost temperature pri kojoj smo

mjerili otpor termistora

Aproksimirana linearna karakteristika dobivena fitovanjem je oblika:

Linear model

Poly1: f(x) =

p1*x + p2

Coefficients (with 95% confidence

bounds): p1 = 0.1056 (0.1042,

0.107)

p2 = -27.83 (-28.28, -27.38)

Goodness of

fit: SSE:

0.00697

R-square: 0.9992

Adjusted R-square: 0.9991

 RMSE: 0.01915

Grafik za mjerenu i aproksimiranu karakteristiku je sljedeci:

Temperatura Mjereni napon Aproksimirani Apsolutna Relativna greska

[K] [V] napon [V] greska (%)
[V]
299.15 3.7 3.76024 0.06024 1.63%
300.15 3.86 3.86584 0.00584 0.15%
301.15 3.97 3.97144 0.00144 0.04%
302.15 4.08 4.07704 -0.00296 -0.07%
303.15 4.18 4.18264 0.00264 0.06%
304.15 4.3 4.28824 -0.01176 -0.27%
305.15 4.39 4.39384 0.00384 0.09%
306.15 4.52 4.49944 -0.02056 -0.45%
307.15 4.62 4.60504 -0.01496 -0.32%
308.15 4.73 4.71064 -0.01936 -0.41%
309.15 4.82 4.81624 -0.00376 -0.08%
310.15 4.93 4.92184 -0.00816 -0.17%
311.15 5.04 5.02744 -0.01256 -0.25%
 312.15 5.12 5.13304 0.01304 0.25%
313.15 5.24 5.23864 -0.00136 -0.03%
314.15 5.34 5.34424 0.00424 0.08%
315.15 5.45 5.44984 -0.00016 0.00%
316.15 5.53 5.55544 0.02544 0.46%
317.15 5.67 5.66104 -0.00896 -0.16%
318.15 5.76 5.76664 0.00664 0.12%
319.151 5.84 5.87224 0.03224 0.55%

Uocavamo da se maksimalna relativna odnosno apsolutna greska javljaju na samom

pocetku mjerenja otpora tj pri temperature od 299.15K i iznose 0.06024 odnosno 1.63%.Pasivna
mreza ostvarena na ovaj nacin veoma dobro linearizira izlaznu karakteristiku, dok je cijena koju
placamo za to smanjenje osjetljivosti sklopa. Uprkos ovom gubitku, sklop i dalje ostaje dovoljno
osjetljiv na promjene temperature za vecine zahtjeva, upravo zbog iznimno visoke osjetljivosti
NTC termistora, koja ostaje dostatna i nakon ovakve redukcije.