I.

Mga Gawaing Pantalakayan

A. Talakayin ang iba’t-ibang puntos na matatamo sa komunikasyon berbal at di berbal.

Gamiting batayan ang tsart.

Mga Batayan ng Komunikasyong Berbal Komukasyong Di- Berbal

Hambingan

• Kalinawan ng Mensahe Kapag ang tagatanggap ng Pangunahing

mensahe ay abala sa ibang
gawain o kalagayan, ang
kanyang focus sa pakikinig
ay nababawasan
• Antas ng Pagkaunawa
kumakasangkapan ng
mga kilos o galaw ng
katawan at tinig upang
magpahayag ng
mensahe sa halip na
wika.

• Paraan ng Paglalahad

• Kalimitan ng Gamit

• Ambag sa Komunikasyon Pangunahing

kumakasangkapan sa
wika sa pagpapahayag
ng kaisipan o damdamin
• Mga Di-Mabuting Maidudulot
sa Pagkaunawa

• Paano nagiging epektibo sa

paglalahad ng mensahe?

B. Sinasabi na ang kultura ay karugtong ng pagkatao ng mga mamamayan ng isang

bansa. Bigyang pagpapalawak at pagpapatunay na tunay ngang mahalaga ang
kultura sa interpretasyon ng mga senyales at simbulo.

Ang kultura ay mahalaga sa interpretasyon ng mga sensyales at simbolo dahil ang

wika ay nalilinang dahil sa kultura, ang kultura ay nalilinang dahil sa wika at ang wika ay
ang kultura mismo. Maaari natin itong ituring bilang batayang gabay sa matibay na
kaugnayan ng wika kung saan ito ang nagiging daan o susi ng isang bansa at lugar upang
sila ay magkaintindihan. Dahil kung iba iba ang wikang gagamitin ng bawat isa, walang
pagkakaintindihan. Ang kultura ay mabisang kasangkapan sa pagtataguyod ng
pagkakakilanlan nating mga Pilipino.

C. Maglahad ng mga halimbawa ng mga sumusunod, tukuyin ang mensahe o

pagpapakahulugan ng bawat halimbawang ibibigay.

1. Mga Kulay na Ginagamit sa Pakikipagkomunikasyon

‣ Puting panyo sa noo = Nangangahulugang siya ay namatayan
‣ Kulay ng traffic lightay pula = Nangangahulugang hinto
‣ MiddleEast, ang puting tela sa ituktok ng bubong = Nagsasabing may babaeng nakatira roon
na maaari ng pakasalan
‣ Kulay pulang rosas na ibinibigay sa minamahal = Nangangahulugang pag-ibig

2. Mga Kilos ng Katawan at Pagpapakahulugan

‣ Mukha
a. Masaya kung nakangiti
b. Malungkot kung umiiyak
c. Nakasimangot kung galit o naiinis
d. Tulala kung naguguluhan
e. Paglabas ng dila ay may mga kahulugang ipinapahayag

‣ Mata at mga kalapit na bahagi

a. Katapatan ng isang tao
b. Galit
c. Lungkot
d. Saya
e. Umiibig

‣ Braso at Kamao
a. Pagsenyas
b. Pagsang-ayon
c. Pagtutol
d. Magpakita ng Kasiyahan o Papuri
e. Pananakit
f. Paghingi ng paumanhin o makikipag-alitan

‣ Pagtayo at Paglakad
a. Nagbibigay hinuha kung anong klaseng tao ang kaharap
b. Pagiging disente
c. Katamaran
d. Maligalig
e. Matapang
D. Talakayin ang kabutihan ukol sa kabatiran ng mga komponent sa isang akto ng
komunikasyon. Alamin ang pinakamahalagang elemento upang matamo ang
katagumpayan ng pakikipagtalastasan.

1. Enkoder. Ito ay tumutukoy sa tao o pangkat ng mga taong pinagmulan ng mensahe.

Siya o sila ang tumutukoy sa mensaheng pinapadala.

2. Dekoder. Sa nabanggit na halimbawa, ang pinagsabihan ng Magandang umaga ang

siyang tagatanggap ng mensahe. Siya ang magbibigay-pakahulugan sa mensaheng
kanyang natanggap.

3. Mensahe. Ito ang dahilan o layunin ng komunikasyon. Maaaring naglalaman ng mga

impormasyon, ideya o palagay ang mensahe, o kaya’y pagpapahatid ng saloobin,
damdamin o emosyon

4. Tsanel. Ito ang midyum o daanan ng mensahe. May dalawang kategorya ng mga
daluyan ng mensahe. Ang una ay ang daluyang sensori o tuwirang paggamit ng paningin,
pandinig, pang-amoy, panlasa at pandama. Ang ikalawa naman ayang daluyang
institusyunal.

5. Ang Tugon o Feedback. Tumutukoy ito sa sagutang feedback ng enkoder at dekoder

matapos nilang maibigay at maunawaan ang mga hatid na mensahe.

6. Mga Potensyal na Sagabal sa Komunikasyon. Ito ang tinatawag sa Ingles na

communication noise o filter. Bawat proseso ng komunikasyon ay maaaring magkaroon
ng potensyal na sagabal.

7. Konteksto/Sitwasyon. Ang konteksto ay ang sitwasyon o kalagayan kung saan

nagaganap ang komunikasyon. Ayon kina Barker at Barker, ang elementong ito ang isa
sa mga pinakamahalaga dahil naaapektuhan nito ang iba pang mga elemento kasama
na ang buong proseso ng komunikasyon.

8. Sistema. Nangangahulugan ito ng relasyon o ugnayan na nalikha sa pamamagitan ng

proseso ng komunikasyon.
E. Magsagawa ng hambingan sa pagitan ng dalawang modelo ng komunikasyon. Tukuyin

SALIK LINYAR SIRKULAR

‣ Layunin Maimpluwensiyahan ng
tagapagsalita at
mabago nito ang damdamin
ng kanyang mga
tagapakinig.

‣ Pamamaran ng paghahatid ng Nakapagpapakita lamang Bagama’t tumatanggap ng

mensahe ng isang tipo ng fidbak, ay muling
komunikasyon. bumabalik sa
pinagmumulan
nito
‣ Kalinawan at pagkaunawa

‣ Kabisaan

‣ Bilis ng paghahatid ng
mensahe

ang pagkakaiba batay sa mga salik na nakatala

II. Pagtatambal
1. Itambal ang wastong sagot s kaisipan sa hanay A at sa hanay B.
A J 13.Ang bumubuo sa pagkatao ng isang
tao na may kaugnayan sa paniniwala sa
D 1. Ang etnolohiya ng pinanggalingan kaugalian.
ng salitang “communication”. O 14. Gawaing pagpapakahulugan sa
A 2. Ang pakikipagtalastasang pasalita. binitiwang mensahe na tinanggap ng kausap
B 3. Pagpapakahulugan sa isang salita P 15. Pinakamahalagang sangkap sa
batay sa taglay na kaisipan ng salita. pakikipagtalastasan.
G 4. Ang paraan ng pamamaraan ng
pakikipagtalstasang pahiwatig ng tunog, bilis
ng bigkas, at lakas ng tinig. B
C 5. Ang kaisipang pandama ng
pagbibigay suporta gamit ang hagod ng kamay
(sense of touch). a. Komunikasyong berbal
F 6. Pakikipag-ugnayan sa kapwa at b. Denotasyon
nagbibigay halaga sa panahon. c. Haptics
E 7. Pakikipagtalastasan gamit ang mass d. Communis
media. e. Komunikasyong pangmadla
K 8. Pakikipagtalastasang may layuning f. Cronemics
maglahad ng mensahe sa mga kasapi o g. Para-Language
nasasakupan. h. Nagbabago
M 9. Pamamaraan ng pakikipagtalastasan i. Intrapersonal na pakikipagtalastasan
na ang paksa ay mula sa isang nagpasimula at j. Kultura
lumalawak sa palitan ng kuro-kuro ng mga k. Komunikasyong pampubliko
kasapi. l. Simbulo
I 10. Pakikipagtalastasan sa sarili. m. Close circuit
N 11. Nagsisilbing daluyan o daan ng n. Channel
pahayag ng mga nag-uusap. o. Decoding
J 12. Ang bumubuo sa pagkatao ng isang p. Wika
tao na may kaugnayan sa paniniwala at
kaugalian.
2. Ano ang mabubuong kaisipan sa larawang ito. Paano nakakatulong sa pagbuong kaisipan
ang kontekstong pisikal ng larawan? (tissue, paper, unan). Maituturing bang isang anyo ng
kinesics ang natunghayan sa larawan? Patunayan.

Oo, dahil ang kinesics ay tumutukoy sa pag-aaral ng kilos at galaw ng katawan kung kayat ang
larawang ito ay isang anyo ng kinseics sapagkat makikita at maillalarawan na ang bata ay
nagpapakita ng pagkagulat sa kanyang mga mata at takot o gulat sa kanyang tindig.

3. Ipakita ang implikasyon ng mga kontekstong pang-komunikasyon ( pisikal, sosyal,

historical, sikilohikal at kultural) sa mga aktong nakatala.
a. Panayam - Sikilohikal
b. Usapan ng mga kostumer sa parlor - Sosyal
c. Misa sa simbahan - Kultural
d. Mga namimili at tindera sa palengke - Pisikal
e. Ang abogado at ang kanyang kliyente - Historical

4. Isulat ang kahalagahan ng mga sumusunod sa Komunikasyong Pantao.

a. Pag-iyak - Nangyayari sa panganakan.

b. Cooing - 6 na lingo, parang nagsasabi ng ‘goo goo’ ang bata pag inoobserbahan. Parang tila
patinig ngunit di tulad g garantisadong patinig ng mga matatanda. Habang ikinikilos ng mga
bata ang kanyang kamay at paa ay umuusal ng tunog.

c. Babbling - 6 na buwan, pag-usal ng ilang pantig ng magkahalong patinig at katinig. Hal.

papapa…mamama

Sa mga ito natuto ang isang indibidwal ng wika. Ito ay may mga isteyjes na kailangang pagdaanan
upang matuto ang isang indibidwal ng wika. Ayon dito sa mga tatlong unang isteyjes,nagsisimula
na ang isang bata na matuto at makabuo ng mga tunog, at habang lumalaki ang isang bata ay
natututo na silang makabuo ng mga salita.

PANGUNAHING PAGSUSULIT

I. Isulat ang titik ng salitang binibigyang kahulugan sa bawat bilang.

A 1. Ito ay isa sa mga gamit ng wika na ang pag-uuri sa mga label ay itinalaga sa
isang bagay.
a. Maglabel at magtakda
b. Magpapahalaga
c. Magbigay impormasyon

A 2. Ang teoryang na ang mga tunog ng kalikasan ay may katumbas na

pagpapakahulugan dahil tao ang lumikha.
a. Bow-wow
b. Dingdong
c. Yum-yum

B 3. Ayon sa kanya, ang wika ay nakasalalay sa kasarian ng gumagamit nito.

a. Hudson
b. Ronald Wardhaugh
c. Basil Bernstein

B 4. Ito ang siyentipikong pag-aaral ng wika.

a. Ponolohiya
b. Linggwistika
c. Semantika

C 5. Ang kinahinatnan o fidbak ng mga kalahok sa mensahe

a. Konklusyon
b. Tsanel
c. Resulta

C 6. Ito ang taginting ng tinig ng tagapagsalita.

a. Bilis
b. Bolyum
c. Kalidad ng Tinig

C 7. Ayon sa kanya, ang wika ang masistemang balangkas ng sinasalitang tunog

na may pagsasaayos na arbitraryo upang maging daan sa pagpapabatid.
a. Noam Chomsky
b. Giambattista Vico
c. Henry Gleason
B
8. Ito ang isa sa tungkulin ng pagsulat na dapat gawin sa hindi nais ihayag o
dapat ingatan.
 a. Tagapagtago
b. Tagapagtuklas
c. Tagapaglinang

C 9. Significance ito sa ingles, dapat ay mahuhubog nito ang moral, ispiritwal at

pisikal na aspeto ng bumabasa.
a. Magganyak
b. Tagapagsiwalat
c. Kabuluhan

A 10. Kasangkapan nito ang isang malikhaing isipan at mayamang bokabularyo.

a. Wika
b. Paglalarawan
c. Paglalahad

C 11. Sumusunod ang pamamaraang ito ng paglalarawan sa isang tiyak na

balangkas na mula sa isang pangkalahatang impresyon papunta sa mga
ispesipikong detalye.
a. Grapiko
b. Masining
c. Progresibo

B 12. Ninanais nitong mapukaw ng damdamin at paganahin ang hiraya ng

bumabasa o nakikinig.
a. Teknikal
b. Masining
c. Objektib

C 13. Ito ang genreng naratib.

a. Paglalahad
b. Paglalarawan
c. Pagsasalaysay

A 14. Elemento na bumubuo sa kasiningan at pagkaepektibo ng salaysay. Hindi

dapat na patalun-talon ang pangyayari.
a. Kaayusan
b. Panahon
c. Kahulugan

A 15. Punto de vista na “omniscient point of view” ay nasa anong panauhan?

a. Una
b. Ikalawa
c. Ikatlo

A 16. Ang paraan ng pagkakatanggap sa mensahe ay nakabatay sa maganda at

masining na pananalita.
 a. Bisa
b. Estilo
c. Gilas

B 17. Ang ganitong uri ng ulat ay mga natuklasan sa tulong ng riserts at

experimentasyon.
a. Tekniko
b. Pananaliksik
c. Panayam
A
18. Ang daloy ng pangangatwiran ay nagsimula sa maliliit na detalye patungo sa isang
pangkalahatan.
a. Pabuod
b. Pasaklaw
c. Haypotetikal

A 19. Ito ang pag-aaral na nais na ipakahulugan ng mga salita sa loob ng

pangungusap.
a. Sinaksi
b. Semantika
c. Ponolohiya

C 20. Komunikasyong ang pagbabatid ng mensahe ng isang indibidwal o pangkat

ng mga tao sa mga taong hindi nakakahalubilo.
a. Intrapersonal
b. Pangmadla
c. Interpersonal

A. Mga gawaing pantalakayan

1. Ano ang kahalagahan ng wika, kasama ang kabutihan at kasamaang maidudulot nito
batay sa mga sumusunod.
a. Sosyal o Interaksyon - Mahalaga ang wika sa sosyal o interaksyon dahil ito
ang pinakamabisang paraan upang makipag-usap tayo sa kapwa natin o sa
lipunan.

b. Impluwensyang Panlipunan - Mahalaga ang wika sa impluwensyang

panlipunan dahil ito ay isa sa pinakakailangan sa lipunan, dahil ito ay
nagsisilbing midyum upang maipahayag ang saloobin.

c. Ambag sa Kultura - Bawat wika ay natatangi. Bawat wika ay naiiba sa ibang

wika. Dahil sa iba iba nga ang kultura ng pinagmulang lahi ng tao, ang
wika ay iba iba rin sa lahat ng panig sa mundo. Ang simpleng paggamit at
paggalang sa wika at kultura ay isang pagpapakita ng pagpapahalaga. Ating
gamitin ang sarili nating wika at bumuo ng isang kultura na kagalang-galang o
ginagalang ng lahat at tayo’y makakabuo ng isang bansang may pagkakaisa at higit
sa lahat maytiwala sa isa’t-isa.

d. Pagpapayaman ng sariling kakayahan - Ang isa na pangunahing papel

ng wika ay bilang isang instrumento sa globalisasiyon tungo sa mga
panlipunang layunin o mga social objectives. Ang wika ay isang pamamaraan ng
paggawa ng transaksiyon.

e. Panitikan - Ang kahalagahan ng pag aaral ng wika at panitikan ay upang

malaman natin kung anong at paano tayo nagkaroon ng wika mas makikilala pa
natin ang ating bansa at ang sariling nating pagkatao. Ang wika at panitika ay
sumisimbola sa ating bansa kung pag aaralan natin ito maraming tayong
makukuha na kaalaman sa ating bansang Pilipinas.
2. Magtala ng mga sitwasyong may kaugnayan sa mga sumusunod na tungkulin at gamit ng
wika.

MGA BATAYANG TUNGKULIN AT MGA HALIMBAWANG SITWASYON

GAMIT NG WIKA

1. Pagtatakda, Paglilimita at Pagbibigay-

katawagan (Limiting, Categorizing, Coining)
2. Evalwasyon ng mga bagay (Evaluating)

3. Pagtataya ng hinaharap, pangnagdaan at

pangkasalukuyan (Predicting)
4. Paghahatid ng impormasyon (Informing)

5. Pag-uutos, pag-aatas at pagbuo ng katungkulan

(Policy and Rule Making)
6. Pagtugon sa Pangangailangan (Instrumental)

7. Tagakontrol at tagagabay sa kilos at asal

(regulatory).

8. Gamit sa pagtuklas a paghanap ng tala

impormasyon at datos (Heuristic).

9. Para sa ugnayang sosyal (Interactionary).

Sa paggamit ng haraya at imahinasyon

(Imaginary).

Sa pagpapabatid ng sariling emosyon at opinyon.

(Personal).
 3. ANG MABUTING AKLAT

SALITA MULA KAHULUGAN SALITANG KAHULUGAN PANLAPI

SA AKDA NG SALITA UGAT NG SALITANG-
UGAT

Maihahalintulad Halintulad Ma
Mahahalagang Halaga Ma
Mabuting Buti Ma
Masusumpungan Sumpong Ma
Matatalinong Talino Ma
Huhulma Hulma Hu
Magpapayaman Mayaman Mag
Magpapatangi Tangi Mag
Katauhan Tao -an
Pangkasaysayan Kasaysayan Pang
Mahilig Hilig Ma

5. Magkaroon ng talakayan ukol sa kahalagahan ng bayling-guwalismo sa edukasyon o

sistema ng pagtuturo. Tukuyin ang kabutihan at negatibong epekto nito sa mga asignatura
at antas ng pagkaunawa sa mga aralin.

Ang bilingguwalismo ay ang pantay na kakayanhang umintindi at magsalita ng dalawang

magkaibang wika. Ang sino mang bilingguwal (bilingual) ay mamaring makipagusap sa sino
mang nagmula sa bansang pinanggalingan ng kanyang alam na “language”.
Halimbawa nito ay kung ang isang tao ay mahusay magsalita ng wikang Ingles at Pilipino,
siya ay maaaring tawaging bilingguwal, at posible siyang makipagusap sa mga taga USA,
England, Canada, Australia at iba pang lahi na sanay sa wikang ingles, at gayon din ang
ipapakita niyang kakayanan kung Pilipino na ang kanyang kausap.
1. Magsaliksik ukol sa isang pamamaraan ng pagsulat (cuneiform, binary, hieroglyphics).
Itala ang mga mahahalagang kaisipang kaugnay nito batay sa mga sumusunod na salik:

‣ Panahon ng Pag-iral - Unang nabuong sistema ng panulat ang Cuneiform o Sumerian

Cuneiform. Isa itong uri ng pictograph na naglalarawan ng mga bagay na ginagamitan ng
may 600 pananda sa pagbubuo ng mga salita o ideya. Dahil nito, naitala na nila ang
batas,epiko,dasal,at kontrata ng negosyo.Pagsapit ng mga 2,000 B.C.E., noong panahon ni
Abraham, napasulong na nang husto ang cuneiform. Nang sumunod na 20 siglo, mga 15 wika
ang gumamit ng sistema ng pagsulat na ito. Mahigit sa 99 na porsiyento ng mga tekstong
cuneiform na natuklasan ay nakasulat sa mga tapyas na luwad. Sa nakalipas na mahigit 150
taon, napakaraming tapyas ang nasumpungan sa Ur, Uruk, Babilonya, Nimrud, Nippur,
Ashur, Nineve, Mari, Ebla, Ugarit, at Amarna. Ganito ang sinasabi ng Archaeology Odyssey:
“Tinataya ng mga eksperto na mga isa hanggang dalawang milyong tapyas na cuneiform ang
nahukay na, at mga 25,000 pa ang natutuklasan taun-taon.” Ang cuneiform ay ang paraan ng
pagsulat ng mga Sumerian. Hango ang cuneiform sa salitang Latin na cunneus o ang
kombinasyon ng mga wedge na ginagamit na tanda nito. Hindi sa papel sumusulat ang mga
Sumerian kundi sa tabletang luwad na ginagamitan ng stylus habang malambot. Pagkatapos,
pinatutuyo ito sa araw hanggang sa tumigas.

2. Ipaliwanag sa klase ang dahilan ng ugnayan ng mga sumusunod:

a. Wika at lipunan - Malaki ang ugnayan ng wika at lipunan dahil sa kapwa nila
naiimpluwensiyahan at nahuhubog ang isa’t isa.

b. Wika at Kultura - Ang kultura ay hindi maipapasa o maipapahayag sa ilang henerasyon kung
wala ang wika. Ang isang kultura ay hindi mabibigyan ng anyo sa diwa at saloobin kung wala ang
wika. Ang nag-uugnay sa mga tao sa isang kultura ay ang wika dahil dito ang kultura ay madaling
naiintindihan maging sa mga taong hindi napaloob sa tinutukoy na kultura.

c. Wika at personaliti ng indibidwal - Ang wika ay katangi-tanging gamit ng tao sa kanyang

pakikipag-ugnayan sa kapwa. Ang wika bilang pakikipagugnayan sa personaliti ng indibidwal ay
ginagamit sa pakikipagkalakalan,diplomatikong pamamaraan ng bawat pamahalaan at
pakikipagpalitan ngkaalaman sa agham, industriya at teknolohiya. Sa pamamagitan nito ay
nagkakaunawaan at nagkakaroon ng medaling komunikasyon ang bawat mga mamamayan. Ito ay
ang ating midyum sa pakikipagtalastasan at komunikasyon. Ito rin ay katangi-tanging gamit ng
tao sa kanyang pakikipag-ugnayan sa kapwa. Ito bilang pakikipagugnayan ay ginagamit sa
pakikipagkalakalan, diplomatikong pamamaraan ng bawat pamahalaan at pakikipagpalitan ng
kaalaman sa agham,
industriya at teknolohiya.