Professional Documents
Culture Documents
Manuat 1
Manuat 1
Manuat 1
Pahina
Pamagitnang pahina i
Talaan ng ma nilalaman
I. Kaligiran ng tribo
A. Kasaysayan ng tribo/pangkat
B. Teritoryo/Lupain
C. Paraan ng Pamumuhay
D. Pupolasyon
A. Mga Paniniwala
B. Dayalekto
C. Seremonya sa Kasal
D. Seremonysa sa Paglilibing
E. Kaugaliang Panrelihiyon
F. Mga Pagdiriwang
G. Paraan ng Pananamit
H. Mga Sandata
I. Mga Ritwal
J. Mga Pamahiin
A. Mga Namumuno
B. Paghahanap Buhay
V. Mga Suliranin
A. Banta ng Modernisasyon
B. Problemang Pangkalusugan
C. Digmaan
D. Kahiripan
C. Imprastraktura
“man” na ibig sabihin ay “first” at “daya” ibig sabihin ay “upstream” o “upper portion of a
usapan naman ang isa pa sa 18 Lumad tribes na matatagpuan sa Mindanao, ang mga
Ayon kay Dolphing Cugan, isa sa mga pinuno ng mga Blaan, ang kanilang tribo ay
Pamayanan kung saan ang kalakalan ay masagana bago dumating ang mga Espanyol,
Pley Fubli ng isang mangangalakal mula sa gitnang silangan habang si Flasap naman
ay hindi. Ang mga anak ni Flasap ang kasalukuyan ngayong ninuno ng mga 18 grupong
Lumad habang ang mga anak naman ni Pley Fubli ay ang mga ninuno ng 13 grupong
Moro ngayon.
Moro, hindi ibig sabihin nito ay wala nang nagawang pakikipaglaban at pagdedepensa
depensahan ang kanilang teritoryo, ang lupang ninuno. Nilabanan ito ng mga angkan,
pakikipaglaban nilang ito dahil hindi gaano naabot ang mga Blaan ng mga ideolohiyang
Ngunit nang dumating ang mga Amerikano sa bansa, naabot nila at ng kanilang mga
Blaan ang mga ideolohiya at ilang kaisipang Amerikano ngunit kasabay nito ay ang
Nariyan ang 1905 Mining Act na hanggang ngayon ay hindi pa rin naisasaayos.
pambansang minorya, o “Indigenous Peoples” sa ingles. Ayon pa kay Cugan, hindi sila
title,” wika nga ni Cugan. Ang mga ito ay ang mga katawan ng lupa at tubig na kanilang
pinoprotektahan tulad ng mga bundok, bulubundukin, ilog, lawa, sapa, at iba pa. Sabi
pa ni Cugan, ang tribo ay isang tribo kung siya ay mayroong teritoryo, kultura, at
sistemang pulitikal.
pinapatakbo ang buong komunidad. Datu system ang mayroon sa tribo ng Blaan
habang umaabot naman sa Sultanate system ang mga Moro. Sa katunayan, ang
terminong “datu” ay nagmula sa mga “Moro.” Hiniram lang ito ng ibang grupong Lumad
dahil ito ang pinalaganap na katawagan ng gobyerno noong panahon ni Marcos. Bong
fulong ang tawag sa katutubong pinuno ng mga B’laan (Lalo 2014, 1). Kung kaya ang
Dahil na nga rin sa ang teritoryo ang nagsasaad ng ekonomiya ng kanilang lugar,
mayroong mga balakid tulad ng plantasyon ng mga saging, rubber, pinya, at oil palm.
pagmimina.
tirahan. Ayon kay Cugan, ang pakikipaglabang ginagawa nila laban sa pagmimina at sa
pangangamkam ng mga lupain ay hindi lamang para sa kanilang mga katutubo ngunit
Ang mga likas na yaman ng bansa ang ninanais nilang protektahan dahil ang
dapat magtamasa nito ay ang kapwa Pilipino nila at hindi mga malalaking korporasyon
mula sa ibang bansa. Sabi pa niya, kung ang Pilipinas ay magkakaroon lamang ng sarili
Maliban riyan ay isinusulong din ng mga Blaan ang laban sa sariling pagpapasiya o
ay may hinaharap pang mga sagabal. Ang mga kabataan nila ay minsan narerecruit sa
kampanya ng gobyerno upang sikilin ang mga inisyatibo ng grupong Blaan para sa
sustainable agriculture.
Ganito kapayak ang kanilang pamumuhay. Malaya silang nabubuhay kasama ang
Masayahin ang mga B’laan , mahilig silang kumanta at umawit ng mga katutubong
Ang mga B’laan ay matulungin, sama-sama nilang pinauunlad ang kanilang nayon,
sama-sama nilang binubuo ang kanilang mga pangarap sa mumunting ambag nila sa
nganga (betel nut) ay isa sa mga kapansing-pansing ginagawa ng mga B’laan, ang
nilang karanasan.
pumapasok ang mga batang B’laang nagnanais matupad ang kanilang mga pangarap
malalugaw naman pagdating ng tag-ulan ngunit hindi ito iniinda, mataas ang kanilang
kanilang nararanasan, tumutulo ang kanilang mga sipon, ganggabutil ang kanilang
mga pawis, nangingitim ang kanilang mga ilong dahil sa araw-araw na “pamumugon” o
edukasyon sapagkat naniniwala silang ito lamang ang magiging instrumento nila upang
mga burol sa likod ng Kanlurang baybayin ng Davao Gulf karatig ang Bagobo teritoryo
Nakatira ang mga bilaan sa bulubunduking tumatalon mula davao del sur
hanggang cotabato. Kaingero sila. Kapag nagkasakit ang mga bilaan, kumukonsulta
tubig, atbp. Nakatira malapit sa mg tboli ang ilang blaan./ malamang ng ito ang dahilan
kung bakit may mga pagkakahawig ang kanilang mga wik. Pagkumparahin natin ang
ng ani. Ang babaeng Priestesses na tinawag Almos ay nag-aalay ng hain sa mga Diyos
Ang kultura ng Bilaan ay kakaiba, ang tribo ay gumagawa ng mga katutubong ritwal
ritwal. Sa mga ritwal na ito, sila ang gumagawa ng mga handog sa kanilang mga sarili
gumawa ng isang paglilinis para sa isang partikular na panahon ng pagtatanim. Ang isa
sa mga ito ay ang mabah o handog sa mga mag-alis ng Persiya na tutulong sa kanila
na piliin ang mga field para sa pagtatanim. Naniniwala sila na may iisang Kataas-
taasang nilalang na cosmos ang mga batas at gayundin sa pag-iral ng isang kaluluwa
sagrado — isang kaloob mula sa D'wata. Ngunit ang B'laan ay nananatiling malakas
laban sa mga paghihirap at patuloy na humahawak sa yaong pinakamahalaga sa
Blaan (Tumanao)
Blaan gumagamit ng salita upang ipahiwatig ang thematic papel ng mga elemento
ng nominal sa pangungusap. [5] kamfe AV. catch kuku cat ungeh. daga ' ang cat
catches ang daga ' katulad sa iba pang uri ng Austronesian wika, Blaan gumagamit ng
bata na kasama ko. ' Pasyente boses/focus (-n-) Nemaging PV. dalhin libun batang
babae ALE. sila ' ang babae ang nagdadala sa kanila. '
English Blaan
chicken anuk
flower bulek
horse kuda
corn agul
needle dalum
basket been
broom fune
rat unge
money filak
goat uhe
scissors gunting
mat igem
clouds labun
fish nalaf
eye mata
pestle sung
leaf doon
bone tulan
lamp salo
snake ulad
crow wak
foot bli
mother ye
father ma
Pilipinas.
Makabuliuhan ang
ng wikang
B’laan
Bacong, Tulunan
Hilagang Cotabato
B’laan
Lampitak, Tampakan
Timog Cotabato
bisita. Si Sarah Sobrino, Malungon Community center coordinator, ay inayos ang kasal
disipulo. ' Natanto nila na ang pamumuhay nang walang pagpapala ng kasal ay hindi
kalugud-lugod sa Panginoon, at gayon din ang hakbang para gawing tama ang mga
Ang kasal officiant ay datu Edmund Pangilan, Sarangani Provincial tribo puno.
ay nilalaro sa isang agong (Gong) at ang fagmahaba (ang dalawang kuwerdas gitara).
Isang B'laan na tradisyon na napansin sa kasal ay ang bawat ilang mga pagkain mula
sa isang solong plato sa kanilang mga armas na naka-link at pag-inom mula sa isang
solong kawayan Cup. Ito ang sumasagisag sa kanilang pagkakaisa. Sa isa pang
may isang hibla ng buhok sa buhok ng nobya habang pareho ay sa kanilang mga
tuhod. Ang isang lalaking kaibigan at isang babaeng kaibigan ay pumasok sa pagitan
lalaki ang kanyang balikat sa kanyang tabi, at bandilang sumasagisag ang kanyang
ang nobya ay hindi bahagi ng B'laan kaugalian sa kasal, paliwanag ni Sarah. Si Sarah
pangyayari. Ito ang unang pagkakataon na B'laan namin ang ating mga kasosyo na
sundin ang verdict ng Diyos sa kasal alinsunod sa kultura ng kanilang lipi. Ang
Sarah.
Ang bagong kasal sa datu Edmund Pangilan (gitna), nangangasiwa ministro.
pagpapahayag ng kasal. Halikan ang nobya sa publiko ay hindi isang B'laan practice
Sa isang espesyal na karagdagan sa seremonya kasal, B'laan mga bata
hukuman.
Ang B'laan ritwal ay ginawa bago kami dumating at ang mga pangwakas na panalangin
tawag ito).
Pagkatapos ng kasal, nagkaroon ng pagdiriwang sa labas kung saan ang lumang
babae na ito sumayaw ang B'laan tradisyonal na sayaw. Siya ay graceful sa tuhn ng
[24] bago pa man ang impluwensya ng Kristiyanismo, ang mga Elder ay natakot na
(tulad ng Lumiang Cave). Gayunman, ang ganitong uri ng proseso ng libing ay katulad
OF ROMBLON)
. Ang isa pang kakaibang katangian ng pasadyang libing na ito na naglalaman ng
natuklasan sa Tabon cave, Palawan, ginagawa ang pasadyang bago na umiiral na kahit
na bago ang kolonyal na panahon. Para sa mga B'laan tao, ang puno ay nagsilbing
zone ng huling pahinga, na isang natatanging huwaran para sa karamihan ng mga lipi
pagdiriwang ng 1st Blaan Day sa General Santos Miyerkules, Hulyo 22, sa pamamagitan
ilalim ng kanyang termino, inilagay ni Mayor Rivera si Gensan sa ilang mga lungsod sa
bansa na nagtulak para sa pagdiriwang ng isang katutubong tao tulad ng Araw ng Blaan.
ng Proklamasyon Blg. 767 na nilagdaan noong Hulyo 17. Ang isang exhibit ng sining at
Oval Gym. Ayon sa City Economic and Cooperative Development Office, ang Blaan "ang
mga orihinal na naninirahan sa General Santos, at ang mga bakas ng kanilang unang
pag-areglo sa lugar ay matatagpuan sa mga pangalan ng lugar ng lungsod, na nagmula
sagana sa lugar at ngayon ay isang protektado na species sa ilalim ng Republic Act 8371
Ang saul o damit pang-itaas para sa mga lalaking B’laan ay gawa sa abaka (Musa
textilis) at may mahabang manggas. Ito’y may kasamang pira-pirasong kabibe, sequins,