GROUP 2 ERUDITE SCRIPT

VILLAS: Magandang gabi sa iyo Girl.

LAMAC: Magandang gabi din sa iyo Boy

VILLAS and LAMAC: …at magandang gabi sa inyong lahat

VILLAS: Ito ang… VILLAS and LAMAC: The Bottomline.

LAMAC: Ngayon ay tatalakayin natin ang kalagayan ng mga manggagawa sa iba’t ibang sector ng ating
bansa.

VILLAS: at para mas maintindihan natin ang table na nasa likuran natin ay tawagin na natin ang
kinatawan ng Department of Agriculture, Secretary John Johnson. Good Evening po sir. -pasok Topacio

TOPACIO: Good Evening sayo Boy.Good Evening sayo Girl. shake hands kila Villas at Lamac

LAMAC: Good Evening din po sir, so sir, pwede niyo po bang pakiexplain ang table po sir at para
maintindihan ng ating mga live viewers.

TOPACIO: So itong table, provided by the Philippine Statistics Authority noong 2016, shows na lumiliit na
ang sector ng industriya at agrikultura and yung services or serbisyo ay patuloy na lumalaki

VILLAS: Yung agrikultral na sector ang productive sector, tama po ba?

TOPACIO Uhmm .. Yes.

VILLAS At sabi niyo kanina ay patuloy na lumiliit ang sector ng agriculture, tama?

TOPACIO Yes, yes.

LAMAC So para marinig natin ang epekto nito sa mga magsasaka, let us hear the problems of our farmers.
Tinatawag po naming si Mang Kanor at Manang Klara para pumunta ditto sa ating studio. pasok
Fabonan at Samson

VILLAS Good Evening po sir.

SAMSON Magandang gabi posa inyong lahat.

FABONAN Good Evening po mam at sir.

LAMAC Ano po bang mga problema ang gusto niyong itanong kay Sec. Johnson?

FABONAN Bakit po ba mas mura ang mga dayuhang produkto dito sa Pilipinas? Diba parang lugi kami?

TOPACIO Ganito po kasi yon sir, mas mura ang mga dayuhang produkto na makikita sa mga local na
pamilihan kumpara sa mga local na produkto ng bansa dahil sa mas mura at mababa ang cost o gastos ng
produksiyon sa mga pinanggalingang bansa ng mga naturang produkto.

VILLAS Edi po sir lubhang maaapektuhan ang mga magsasaka?

TOPACIO Sad to say pero yes.

LAMAC meaning mas maraming incentives ang naibibigay sa mga dayuhang kompanya na nagluluwas ng
kanilang produkto sa bansa.

VILLAS Tama ka dyan partner.

TOPACIO Yes, pero may mga local na high class products na saging, mangga at iba pa na itinatanim sa atin na
nakalaan lamang para sa ibang bansa.

LAMAC Manang Klara, may mga problema pa po ba na nakaaapekto sa inyo?

SAMSON Isa pa po ay yung kakulangan sa patubig kapag tagtuyot, akala ko po ay kulang tayo sa palay ? pero
kayo tong hindi sumusuporta sa mga magsasaka.

VILLAS May punto po si Manang Klara, yung mga lupa na maaaring taniman ay ginagawa lamang na mga
mall at iba pang gusaling pangkomersiyo.

LAMAC Sir, ano po ba ang masasabi niyo ukol rito?

TOPACIO In order para makasabay tayo sa ibang bansa, we need to improve and make buildings and
infrastructure para mapalakas ang service sector naten. Di natin maiiwasan na maapektuhan ang kapaligiran
naten, pero kung may paraan para maiwasan ito, iiwasan naten yan.

FABONAN Mawawalan po kami ng trabaho kung masisira ang mga taniman diba po? Saan po kami
makakakuha ng trabaho?

TOPACIO Para sa mga magsasaka na mawawalan nang trabaho, pwede po kayong mag apply nang sa gayon ay
may kikitain parin kayo, at baka mas malaki pa.

VILLAS May mga katanungan po ba kayo sir at maam?

FABONAN Wala na po at nasagot na ang mga katanungan ko.

SAMSON Maraming salamat po sa pagimbita sa amin para marinig ang mga problema naming mga magsasaka.

LAMAC Maraming salamat din po Mang Kanor at Manang Klara, at kay Sec. Johnson at napaunlakan ninyo an
gaming imbitasyon.

TOPACIO Youre Always Welcome, Boy and Girl. exit Topacio at Fabonan

VILLAS Ayan partner, ano sa tingin mo? tatayo at pupunta sa harapan

LAMAC Masasabi kong maganda na may trabaho parin ang mga magsasaka kung sakaling gamitin ang lupain
nila para sa mga pangkomersyong imprastraktura.

VILLAS Yes partner, pero naisip ko rin, hindi ba’t tayo ay isang agricultural country? Nakalulungkot lang
isipin na sarili nating bansa ay hindi natin matugunan ang pangangailangang agricultural natin. Siguro’y
maganda nga ang pagpapatayo ng mga building, pero sana’y wag natin kalimutan an gating mga magsasaka.

LAMAC Pak na pak ka dyan Partner. Ngayon naman ay sa sector tayo ng Industriya.
VILLAS Paano nga ba sila naaapektuhan ang mga manggagawa natin sa Sektor ng Industriya? Abangan sa
pagbabalik ng … VILLAS AND LAMAC The Bottomline.

LAMAC And welcome back sa ating episode ng… VILLAS and LAMAC The Bottomline.

VILLAS Ngayon ay tawagin natin ang kinatawan ng Department of Trade and Industry, Secretary Maria Dela
Cruz pasok Rebita Good Evening po Maam.

REBITA Good Evening din po Boy and Girl.

LAMAC Maam, so magbabase parin tayo maam sa table natin.

REBITA Uhmm.. Yes, yes, as Secretary Johnson said earlier, patuloy na bumababa ang sector naten ng Industry
which includes Mining and Quarrying, Manufacturing and etc.

VILLAS So Maam, ano po itong International Monetary Fund and the World Bank Organization at paano po ito
nakaaapekto sa sector ng Industriya.

REBITA Dahil sa pagpasok ng mga TNC’s at iba pang dayuhang kompanya, bunsod din ng mga naging
kasunduan ng Pilipinas sa iba’t ibang pandaigdigang institusyong pinansyal. Example na nga ay yung IMF-WB
na nagpapautang sa bansa.

LAMAC Included po ba doon ang pagbubukas ng pamilihan ng bansa, import liberalization, tax incentives sa
mga TNCs, deregularisasyon sa mga polisiya ng estado, at pagsasapribado ng mga pampublikong serbisyo?

REBITA Yes, yes.

VILLAS Base din po sa nakalap na impormasyo ng aming staff, kasama na din po ang industriya ng
konstruksiyon, telekomunikasyon, beverages, mining at enerhiya.

REBITA Yes at karamihan sa mga ito ay pagmamay-ari ng ibang bansa.

LAMAC Bunsod din po ba nito ang pamantayang pangkasanayan at kakayahan, pagpili, pagtanggap at pasahod
sa mga manggagawa ay naayon sa kanilang mga pamantayan at polisiya?

REBITA Absolutely.

VILLAS Ngayon naman ay oras na naten para alamin ang mga kinahaharap na problema ng ating mga
manggagawa.

LAMAC Tawagin na natin sila Maam Teresa at Sir Kyle para samahan tayo ditto sa ating studio. pasok
Gorgonia at Belleza Good Evening po sa inyo.

GORGONIA and BELLEZA Good Evening din po.

VILLAS Maam Teresa, balita po namin ay muntik na po kayong maaksidente sa inyong trabaho. Maaari niyo
po bang ikwento samin ito?

GORGONIA Dun po kasi sir Boy sa pabrika na pinagtatrabahuhan ko, may isang makina po doon na akala
naming ay maayos pa, nang ginamit ko na po ay biglang nasira tapos po muntik ng maipit yung kamay ko po,
buti na lang at napatay po agad ni Kyle yung makina.
BELLEZA Opo, mahaba din po ang pagtatrabaho naming doon, Mababa pa po ang pasahod, pero wala naman
po kaming magawa dahil kailangan po talaga naming kumayod ng kumayod.

LAMAC Naku po, Maam Maria ano po ba ang masasabi niyo rito?

REBITA Yes po Maam, About sa Safety ng mga Workers naten, President Rodrigo Duterte already signed the
Republic Act 11058 or the Workers Safety Law, this law is para maging safe at syempre maging ligtas ang
workplace ng ating mga manggagawa.

VILLAS So meron tayong copy dito ng Republic Act 11058, The Law mandates employers, contractors, and
subcontractors to provide workers a place of employment ‘free from hazardous conditions that are causing or
are likely to cause death, illness, or physical harm to workers.

LAMAC Sabi din dito na may fine not exceeding P100,000 per day until violation is corrected.

VILLAS So ibig sabihin partner, may batas na pala for safety of our workers.

LAMAC Aware po ba kayo Maam Teresa at Sir Belleza about sa batas na po ito?

BELLEZA Naku maam wala po, di rin po kasi samin nababanggit ng boss naming yan.

GORGONIA Opo maam, ano po bang dapat naming gawin? Baka po kasi mangyari ulit ang nangyari sakin.

REBITA Maam, pwede po kayong magsumbong sa DOLE about sa mga ganyang cases. Also yung pasahod sa
inyo na mas mababa pa sa minimum wage? Pwede niyo po rin itong isumbong. Kasi po maam kayo rin po ang
lugi.

VILLAS Ayan, andami na nating natututunan partner.

LAMAC Tama ka dyan partner, Medyo napapahaba na ang ating diskusyon, siguro’y tapusin na muna natin
dito.

VILLAS Yes partner, maraming maraming salamat po maam Teresa at Sir Kyle at pinaunlakan ninyo ang
aming imbitasyon. shake hands

GORGONIA Salamat din po, sir Boy at may programa po kayo para talaga mapakinggan ang boses ng mga
manggagawa.

LAMAC Salamat din po kay Maam Maria Dela Cruz, marami talaga tayong natutunan. shake hands

REBITA Salamat din sa inyo, Sir Boy at Maam Girl lalabas sila Belleza, Rebita at Gorgonia

VILLAS Ano sa tingin mo partner?

LAMAC Naku partner, dapat talaga ay tutukan natin ang ating mga manggagawa lalo na sa kanilang kaligtasan,
hindi ba? DAPAT HINDI TAYO LAGING UNLAD LANG, dapat isipin natin ang kalagayan ng ating mga
mga manggagawa. Eh ikaw ba partner?

VILLAS Ha? LAMAC Ang sabi ko partner… VILLAS Hatdog partner.

LAMAC Hay nako partner, anyway, mga audience naming inaantok na ba kayo?
VILLAS Sana all. Okay Wala ng paligoy ligoy pa, simulan na natin ang huling sector, at nang makapagpahinga
na tayo partner.

LAMAC Ito ay ang Sector Ng Serbisyo.

VILLAS Tawagin na natin ang Kinatawan ng Department of Labor and Employment, Secretary Alliana Dalisay

ALLIANA Magandang gabi po sa lahat ng ating mga viewers. Magandang gabi, Sir Boy and Maam Girl.

LAMAC Magandang gabi din po sa inyo, so maam, ano po bang masasabi ninyo at ang sector ng serbisyo ang
talagang nangunguna sa ating bansa.

ALLIANA So, itong paglaki ng sector ng serbisyo ay masasabi kong malaking tulong sa mga manggagawang
Pilipino. Sakop po nito ang pananalapi, komersiyo, insurance, kalakalang pakyawan at pagtitingi,
transportasyon, pag-iimbak, komunikasyon, libangam, medical, turismo, Business Process Outsourcing at
edukasyon.

VILLAS So ibig pong sabihin ay tinitiyak po talaga ng sector na ito na makakarating sa mga mamimili ang
produkto ng bansa.

ALLIANA Yes. yes.

LAMAC Pero syempre may mga suliranin pa rin pong kinakaharap ang sector ng Serbisyo tama po ?

ALLIANA Yes, for example ay yung liberalisasyon o yung pagpasok ng bansa sa mga dayuhang bansa pag
magkaroon ng kasunduan na bubuksan ng Malaya ang kalakalan ng bansa sa mga dayuhang kumpanya o TNCs

VILLAS Edi nalilimitahan po ang bilang ng kalakal at serbisyo na gawa ng mga Pilipino sa pandaigdigang
kalakalan?

ALLIANA Sad to say, pero yes.

LAMAC Ayon po sa datos ng National Economic Development Authority o nang NEDA, noong 2016, mahigit
56.3 percent ng mga manggagawa sa bansa ay kabilang sa sector ng serbisyo.

ALLIANA Yes po maam, kaya nga po isinasuggest na gawin itong mas priority dahil ayon na rin sa pagtataya
ng 2016 Asia Pacific Economic Cooperation Summit na ang mga manggagawa under ng sector ng serbisyo ang
talagang makakapagpaunlad sa ekonomiya ng bansa.

VILLAS Kaya po ba kinikilala ngayon ang Pinas bilang isa sa mga emerging and developing countries sa Asya
dahil sa pagtaas sa sektor ng serbisyo?

ALLIANA Yes po.

VILLAS Paano po yung mgan Small Medium Enterprises sa bansa? Edi bababa po ang percent nito dahil
pinasok na rin ng mga malalaking kompanya o supermalls ang maliit o mikro kompanyang ito sa kompetisyon
na kung saan sila ay may kalamangan sa logistics, puhunan at resources?

ALLIANA Yes po sir Boy.

LAMAC Pero syempre may kaakibat itong mga suliranin sa mga manggagawa. Ngayon para marinig natin ang
mga suliraning ito, tawagin natin si Mang Karlo at si Manang Susan. Magandang gabi po pasok Basty at Mesa
BASTY Magandang gabi ho sa inyo.

ABAPO Magandang gabi po.

VILLAS Magandang gabi po sa inyo. Maaari niyo po bang ilahad ang inyong problema?

BASTY Nagkakasakit na po kasi ako dahil sa hindi normal na oras ng trabaho ko po,

ABAPO Ako din po, at syempre hindi naiiwasan na magkasakit ako at nahahawa ako sa ibang katrabaho ko po.

LAMAC Partner, mukhang kapareha ito ng kanina hindi ba?

VILLAS Sa tingin ko rin partner, so Maam, paano po ba ito?

ALLIANA yung sa may hindi normal na oras ng pagtatrabaho, we should know na under ng OSHA or nang
Occupational Safety and Health Administration, na dapat ay 40 hours per week lang ang pagtatrabaho, its equal
to 8 hours a day.

LAMAC Pero syempre di natin kailangang magovertime kung di kaya nang katawan natin.

VILLAS Pak na pak ka dyan partner. Also yung about sa pagkakaroon ng sakit, I think kasama na rin yon sa
Workers Safety Law, dapat safe yung magtatrabahuhan nila, kung may mga sakit man kayo, wag na nating
pilitin ang katawan natin.

LAMAC Ayan partner. Maraming maraming salamat po Mang Kanor at Manang Susan sa pagpunta ditto sa
studio. shake hands

BASTY Salamat din po, maam girl at sir boy

MESA Salamat po.

VILLAS Salamat din po Maam Alliana Dalisay sa pagpunta ditto sa studio

ALLIANA Salamat din Boy at Girl. shake hands sabay exit

LAMAC Ayan na partner, malapit na natin matapos ang episode naten ngayon.

VILLAS Pero syempre bago tayo magpaalam, dideretso na tayo sa hashtag POTD o ang…

VILLAS AND LAMAC… PULOT OF THE DAY

LAMAC Partner ang natutunan ko this episode is dapat lagi tayong aware sa mga batas natin, kasi mamaya may
mga batas na tayong nakakalimutan, at naisasantabi na yung mga karapatan natin bilang manggagawa diba.

VILLAS Bet ko yan partner, ang sakin naman, dapat balance yung mga sector na nabanggit natin kanina sa
interview, kasi dba kahit sabihin na nating kailangang palakasin ang isang sector, tapos yung isa naming sector
ay mahina, syempre lubhang maapektuhan ang lahat ng sector diba. Kasama na rin don yung nabanggit mo na
mga batas or law kasi nga baka naisasantabi na yung mga karapatan natin. AYAN.

LAMAC Natapos nanaman ang isang episode na tayo’y may natutunan

VILLAS Isang episode na kapupulutan ng mga aral at leksyon

VILLAS AND LAMAC Kaalaman sa kalagayan ng mga manggagawa sa bawat sector.

VILLAS Muli ako po si Boy Abounda

\LAMAC at ako naman po si Girl Dabounda at ito ang…

VILLAS AND LAMAC The Bottomline. Magandang gabi sa inyong lahat.