Liga ng basketball sa

Lokal na Isports ​

barangay, dinarayo ​ >>>Basahin sa Pahina11

Allen Drake Gaca (naka-asul) habang naglalaro sa final round ng chess. ​(Kuhang larawan ni Von Leynard

Mortel) ​ Gaca, kumupo ng

ginto sa chess
NAKALUSOT sa loosing position si Allen Drake Gaca, mag- aaral ng Ikaanim na baitang para
magpatuloy sa kanyang pananalasa sa 5th round ng chess at makuha ang pagiging kapiyon sa
Palarong Pampaaralan na ginanap sa Roxas Central School, Setyembre 20 – 21.

Basketbol: Paboritong ​laro ng mga Pinoy

SJES Nitters, wagi sa lawn tennis
event
Nagsipagtala ng panalo para sa SJES sina Mark Heiden J. Taytayan, para sa Singles B, kasama sina
Alexander Justine Gaca at Von Leynard Mortel para sa doubles pair.
Kailangan na lamang ng SJES na magapi ang manlalaro ng Roxas Christian Adventist School sa kanilang
huling laro sa eliminations upang makamit ang twice to beat advantage sa finals.​Hind naging madali para

sa SJES nitters na mawalis

​ ang kalaban sa court .
Sa kabila ng kabiguan, naging konsolasyon
SJES Nitters Von Leynard Mortel habang nakikipaglaban sa Lawn Tennis Event sa ginanap na District Meet 2018.
(Kuhang larawan ni Ali F Gaca)
ng SJES nitters ang mapanatili ang kanilang posisyon sa ikalawang posisyon taglay ang barahang 6-3.
(Ryan I. Fetalvero)
Tampok na Laro
Tinalo ni Gaca sa first round si Paul Yap
ang ikatlong round dahil naunahan siya ni ng Catalino Dizon Memorial School na
Laban, Kian Angelo ng makain ang kanyang mayroong 10 moves upang ma-mate ang
Queen. Subalit hnd nasiraan ng loob si Gaca kalaban.
at ipinagpatuloy ang laban hanggang makuha Sa ikalawang round ay nakalaban ni
niya ang ikatlong panalo sa third round. Gaca ang pambato ng John Paul College na
Nagpatuloy ang pagkapanalo ni Gaca si Mendoza Kian ng walang kahirap-hirap
hanggang sa 5th round at matagumpay na nyang natalo ito.
naiuwi ang pagiging kampion sa Chess. Subalit hnd naging madali para kay Gaca
(Michelle M. Talamisan)
ANG larong basketball na nagmula pa sa Amerika at inimbento ni Dr. James A. Nausmith physical
education sa YMCA training school sa Spring Mass
GINAPI ni Ali F. Gaca, mag-aaral ng Paaralang San Jose si Cyrus Lacosta, mag aaral ng
Paaralang San Mariano, 6-1, para makalapit sa asam na pagwalis sa double round elimination ng
Singles A lawn tennis na ginanap noong District Meet sa LMG Tennis Court.
ay ang pinakasikat na laro sa buong mundo.
Maging sa ating bansa ay isa sa kinagigiliwang laro ang basketball. Kinagigiliwan itong panoorin ng mga
tao.
Maging bata o matanda , babae o lalaki man ay talagang nahuhumaling sa larong ito. Ang mga bata sa
elementarya, sekundarya at lalong lalo na sa kolehiyo ang larong basketball ay di mawawala sa
kompetisyon.
Kahit na ang larong ito ay napakadelikado dahil kung minsan ay hindi maiwasan na magkasakitan minsan
ay sinasadya upang masaktan ang kalaban ay patuloy pa ring kinahuhumalingan.
May mga tao na ginagawang puhunan

Isp ​ A​ng ​R​eplika

rts
TOMO I BLG. 1 TAON 2018-2019
Ang talong basurahan ay para sa paghihiwalay ng mga basura. May basurahan para sa nabubulok, hindi nabubulok
at nareresiklo.
Galing sa solisitasyon at pinagbentahan ng mga bote ang pondong ibinili ng mga basurahan. Tumulong rin
>>>Sundan sa Pahina 11
OPISYAL NA PAHAYAGAN NG SAN JOSE ELEMENTARY SCHOOL

ICT integration mas

pinalakas
NAPAPANAHON ang pagdating ng mga bagong computer mula sa Department of Education.
Nagpadala ang DepEd ng 12 units ng PC Acer, dalawang laptop Acer, dalawang LCD/LED 55inches LG television.

RA 9003 ​suportado ng SPG

Jollibee Roxas Mindoro, bukas na
BILANG pagtugon sa proper waste management ng paaralan ay nagkaroon ng proyeto ang Supreme Student
Government na magbigay ng tatlong basurahan sa bawat silid aralan na pinangunahan ni Maria Zieravele L.
Ferrancullo, SPG president.
ISA SA ARAW na pinakahihintay ng mga mamamayan sa bayan ng Roxas ay ang pagbubukas ng Jollibee
Binuksan ito noong Augusto 8, 2018 sa bayan ng Roxas.
Hindi mabilang ang mga taong pumunta sa unang araw ng pagbubukas nito na nagging dahilan ng
pakakabuhul-buhol ng mga sasakyang dumadaan dito.
Ayon sa nakalap na balita ay isa ang Jollibee Roxas sa

A​ng ​R​eplika
Mga mag-aaral sa Ikalimang Baitang na nagsasanay gamit ang mga bagong computers. ​(Kuhang larawan ni Von
Leynard Mortel)
TOMO I BLG. 1 TAON 2018-2019
ROXAS DISTRICT, ORIENTAL MINDORO, MIMAROPA
Sa pamamagitan ng Columbia Technologies Inc. ay naihatid ang ang nga computers sa paaralan.
Ang dalawang television set ay ginagamit ng mga mag-aaral sa Kinder at Unang Baitang.
Napakalaki ng naitutulong ng television set upang mas lalo pang mapaunlad ang kakayahan at kaalaman ng mga
munting bata.
Ang mga bagong computers ay inilagay sa ICT room at ginagamit ng mga mag-aaral simula sa Ikaapat na Baitang
hanggang sa Ikaanim na Baitang
Tuwang -tuwa ang mga mag- aaral sa paggamit ng bagong computer.
“Masarap pala mag-aral Maam kapag may computer mas madali naming maintindhan ang mga aralin “ ang pahayag
ng mga mag- aaral. ​Dahil sa mga bagong computer ay
​ napapadali ang paraan ng pagtuturo ng guro sa mga mag-
aaral. ​(Jelly G. Garachico)
Mga SPG Officers habang ipinamamahagi ang proyekto nilang basurahan sa mga ​>>>Sundan sa Pahina 3
guro (Kuhang larawan ni Ali F. Gaca)
sa paglilikom ng pondo ang SPG adviser na si Gng. Cecilia F. Mortel.
“Mahalagang maaagang matutunan ng mga bata ang wastong pagtatapon ng basura upang makatulong sila sa
pagbabawas ng mga basurang itinatapon araw- araw”, ang pahayag ni Gng. Mortel. Nagbigay rin siya ng maikling
kaalaman kung anu-ano ang mga basurang nabubulok, hindi nabubulok at nareresiklo.
Nagpasalamat ang mga guro sa regalong basurahan ng SPG. ​(Aya Jade G. Anola)
Gulayan sa Paaralan, sagot
sa underweight
BALITANG KOMUNIDAD ​1.5M pondo tulong sa komunidad
NAGAGAMIT na ng mga mamamayan ng Brgy. San Jose at mga ang ginawang kalsada mula sa Sitio Kalinisan
hanggang Centro.
Ang nasabing proyekto ay kaloob ng KALAHI-CIDSS National Driven Community Program.
Ang “farm to market road” ay pinondohan ng KALAHI na nagkakahalaga ng humigit kumulang sa 1.5 milyong piso
, na nagbigay ng malaking tulong sa mga magsasaka sa pagdadala ng kanilang mga kalakal sa pamilihan.
Inaalagaan ng mga mag- aaral ang mga tanim na gulay sa hardin ng paaralan. ​Bagamat nagkaroon ng
(Kuhang larawan ni Von Leynard Mortel) s​ uliranin sa “right of way” ito naman ay naayos kaagad kung kayat hindi
nagkaroon ng sagabal upang tapusin ang nasabing proyekto ayon sa nakatakdang- panahon. ​(Mark Hieden J.
Taytayan )
Bagong evacuation center ng barangay, nagagamit na I​ SA SA
PANGUNAHING pangangailan ng tao ay ang tahanan lalo’t higit sa panahon ng mga kalamidad.
Nabiyayaan ang Brgy. San Jose ng bagong evacuation center na maaring maging pansamantalang
Mga magulang kasama ang ilang mag-aaral na nanghuhuli ng ​tirahan sa panahon ng kalamidad.
tilapia sa fishpond ng paaralan. ​(Kuhang larawan ni Ali F. Gaca) ​Ipinagkaloob ng KALAHI- CIDSS ang bagong
evacuation center na nagkakahalaga ng

Palayan, malaking tulong sa paaralan

humigit kumulang 1.2 milyong piso Sa pagiging masigasig ng punong barangay na si Danny Talamisan kasama ang
kanyang mga konsehales at kasama ang ilang mga guro ay gumawa sila ng resolusyon na nagpapatibay ng
pangangailangan ng evacuation center ng barangay. ​(Alexander Justin D. Gaca)
ng dalawang kahon ng fishpond ang Pang-ulong Guro na si Nonie F. Federico.
Iminungkahi niya sa PTA na magkaroon ng proyektong fish pond ang paaralan na tinugunan naman ng mga opiyales
ng PTA sa pamumuno ni G. Victor D. Ferrancullo, PTA President.
Ang fishpond ay nilagyan ng semilya ng tilapia upang alagaan.
Ang mga inaning tilapia ay dinadala sa pamilihang bayan upang ibenta. Ang kinita nito ay inilalaan sa ibang
pangangailan ng paaralan. Nakatutulong rin ito sa pagpapakain ng mga malnourish. ​(Maria Zieravele L.
Ferrancullo)
MALAKI ang tulong na nanggagaling sa kalahating ektaryang tubigan na pag-aari
na papasukan ang mga bata. ng paaralan. Ang palayan ay
Dalawang beses sa loob ng ipinagkaloob ng mga mamamayan
isang taon na umaani ng tanim na ng San Jose upang pagtayuan ng
palay. Ang mga inaaning palay ay paaralan na may kabuuang sukat
ibinibenta at at ibang palay naman na isang ektarya. Nag ambag-
ay binibilad at pinapagiling upang ambag ang mga mamamayan
may ipakain sa mga batang may upang mabili ang lupa at
mababang timbang. maipagkaloob sa paaralan. Ginawa
Ang napagbentahan ng palay ito upang magkaroon ng malapit
ay iniingatan ng kalihim ng
paaralan. Inilalaan ang pera para sa ibang gastusin sa paaralan tulad ng paglalagay ng sementadomg pader sa paligid
ng paaralan.
Ginagamit rin ang kinita ng tubigan na pambili ng ibang pangangailangn ng paaralan.
Tunay ngang malaking tulong ang palayan sa paaralan. ​(Nyka P. Aungon)

2
balita​Balit a
A​ng ​R​eplika ​TAON 2018-2019 ​

LALONG pinagyaman ng paaralan ang pagkakaroon ng Gulayan sa Paaralan ngayong taon. Dinagdagan ng
mas marami pang variety ng gulay ang itinanim ng mga mag-aaral sa kanilang mga garden.
Dahil sa mga benepisyong idinulot nito ay lalo pang pinaigting ang kampanya ng pamunuan sa pagpapanatili ng
kagandahan nito. Ito ang pangunahing pinagkukunan ng ginagamit sa School Feeding Program. Ito rin ay
nakadagdag sa kita ng paaralan dahil ang ibang mga gulay ay binibili ng mga magulang.
Sa patuloy na pagtutulungan ng mga guro, mag-aaral at mga magulang ay lalong mapaunlad ang proyektong ito
upang wala ng kulang sa timbang na mag-aaral ang paaralan. ​(Vhina Marie B. Torneo)

Fishpond, matagumpay na IGP

“NAPAKAMAHAL ng bilihin, lalo na ang mga isda na pang ulam” ​Ito ang palaging bukang bibig ng mga guro
sa paaralan ng SJES. Upang mapakinabangan ang malakas na tulo ng flowing na matatagpuan sa loob ng paaralan
ay nagpagawa

Liga ng basketball sa ​barangay,

dinarayo
lehitimong mamamayan lamang ng nasabing barangay ang pinapayagang sumali dito.
Ang palaro ay ginaganap tuwing Sabado at Linggo, isang buwan bago sumapit ang kapistahan. Punung- puno ang
barangay plasa sa tuwing may laro. Maririnig ang ingay ng sigawan ng mga mga nood na may kanya-kanyang
hinahangaang koponan.
Bata, matanda, babae, o lalaki ay kabilang sa nakikipagsiksikan upang makapanood ng laro. ​(Janrey L. Ferrancullo)

Chess, paboritong laro sa SJES ​Naglalaro ang mga

mag-aaral pagkatapos ng klase sa umaga at sa hapon. Simula sa ikatlong baitang na mga mag-aaral hangang sa
ikaanim na baiting ang mga batang naglalaro ng chess. Sa patnubay ng School Fest Coordinator na si Gng.
Catherine Gaca ay tinuturuan sila ng tamang mga moves at tricks upang mahasa ang kaalaman sa paglalaro ng chess.
Tinuturuan rin ang mga bata ng wastong
Palarong pang Unit, pinaghahandaan
PISTA ng barangay. Ito ang
ang pamunuan ng barangay na palaging inaabangan ng mga
pingangungunahan ni Kapitan kalalakihan na sa tuwing sasapit
Danny Talamisan. Ang nasabing ang kapistahan ng San Jose ay
pista ay ipinagdiriwang tuwing Ika-1 nagsasagawa ng paliga ng basketball
ng Mayo.

Ang paliga ay bukas para sa mga ​ BASKETBALL...

mula sa pahina 12 ​TAMPOK NA LARO
karatig barangay na gusting sumali at makipaglaban. Sinisigurado ng committee ng palaro na mga
ang galing nila sa paglalaro upang abutin ang kanilang mga pangarap.
Nagbabakasakaling mapansin ang husay nila sa paglalaro upang mabigyan ng pagkakataon na
mapasama sa magagaling na koponan upang sumikat at kumita ng pera.
Katulad na halimbawa ng mga sikat na koponan gaya ng Ginebra, Purefoods, Talk N Text at maging sa
ibang bansa gaya ng San Antnonio Spurs at Miyami Heat.
Ang larong basketball ay unang nilaro noong Enero 20, 1892 at magpahanggang ngayon ay paborito pa
rin itong laro sa buong mundo.

Isports​isports
A​ng ​R​eplika ​TAON 2018-2019 ​

Mahilig pa nga ba sa isports ang mga kabataan ngayon sa kabila ng paglabas ng mga
makabagong gadget at teknolohiya? Sikat sa kabataan ngayon ang paggamit ng teknolohiya sa
iba’t – ​ibang aspekto. Hindi natin maitatangging ang henerasyon ng teknolohiya ay
​ lomobo na sa
ating bansa. Lubos na lumaki ang bahagdan ng mga gumagamit ng internet. At dahil dito
maraming kabataang Pinoy ang makikita sa mga computer shop at enternet hub. Patunay ba ito
na mas pinagtutuunan ng kabataang Pinoy ang Enternet sa halip na isport? Lumalabas sa survey
na isinagawa sa sampung kabataan Pinoy, pito ​sa kanila ang nagsasabing mahilig sila sa sports

at tatlo naman ang hindi sumang-ayon

​ ito ay sa kadahilanang wala silang alam na laro.
Sa mga paaralan Elementarya man o Sekondarya ay hinihintay ng mga mag-aaral ang School
Meet, District Meet, Provincial Meet at nangangarap pa na makapaglaro sa matataas na antas ng
palaro tulad ng Asian Games. Hindi ba ito patunay na ang kabataang Pinoy ay mahilig sa isports?
Idagdag pa ang pagkakaroon ng liga ng palaro sa mga barangay na inaabangan ng mga
kabataang Pinoy upang maipakita ang kanilang talento ​sa paglalaro. Marami
​ sa kabataan ngayon
ang nanalo ng mga medalya sa nga palaro tulad na lamang ni Margielyn Didal sa Skate Boarding
at maraming pang kabataan na ginawang libangan ang sports at ng tumagal ay naging tanyag sa
isports na kanilang pinili.
Ang mga ito ay ilan lamang sa mga patunay na hindi mabubura ng makabagong teknolohiya ang
hilig ng mga kabataang Pinoy sa Isports. Ikaw bilang isang kabataang Pinoy, mahilig ka ba sa
isports?
 E D I T O R Y A L ​Kabataang Pinoy, mahilig
pa ba sa isport?
Pinaghahandaan ng mga mag aaral ang nalalapit na unit Meet na gaganapin sa Mansalay District, Masalay, Roxas,
Oriental Mindoro ngayong darating na buwan ng Nobyembre.
Sinasanay ang mga batang manlalaro ng kani-kanilang trainor at coach sa iba’t-ibang kompetisyon na kanilang
sasalihan sa palaro
Nagkaloob ng mga sports equipment ang ilang magulang ng na ginagamit sa pagsasanay.
Tinuruan din ang mga batang manlalaro ng tamang pag-uugali sa oras ng laro kalakip nito ang displina sa sarili.
Inaasahan na maraming manlalaro mananalo at makakarating sa Provincial Meet. ​(Jhan Rannie A. Claud)
“LARO para sa mga may utak, “ yan ang isa pang tawag sa larong chess. Ito ang kinahihiligang laro sa SJES.
Araw-araw ay may dalang chess board ang mga batang pumapasok sa SJES.
pagtatala ng galaw ng kalaban. Ang tamang pagggamit ng chess clock ay ​Mga mag-aaral ng SJES na naglilibang sa
paglalaro ng chess. ​(Kuhang larawan ni Von Leynard Mortel)
itinuturo rin sa mga mag- aaral.
Nagiging libangan na ng mga mag-aaral ang paglalaro ng chess .Marami ng mag aaral ng SJES ang nakarating na sa
mataas na antas ng palaro tulad ng Mimaropa Regional Atheletic Association o MRAA. ​(Alfred I. Gabutero)

11
10
agham​Agham

Plastik na basura,
A​ng ​R​eplika ​TAON 2018-2019 ​

krudo na paglabas sa makina

BASURA rito, basura roon. ​Tinatayang aabot sa apat hanggang limang libong toneladang basurang nagagawang
tao sa buong mundo kadataon. Ikatlo’t apat na bahagi rito ay mula sa mga kabahayan ayon sa ulat ng Environmental
Protection Agency sa Amerika. Kaya naman nakaisip ang Blest Corporation ng Japan ng appliance na ginagawang
krudo ang mga basurang palstik; ito ang Envion’s Machine.
Kumokunsumo lamang ng isang kilowatt ng kuryente, ang Envion’s Machine ay makatutulong upang makabawas sa
perwisyo sa kalikasan na nagdudulot ng climate change. Inaasahang magiging popular ang nasabing appliance sa
merkado sa susunod na mga taon.
Nabawasan na ang basura, may krudo pang kapalit na maaaring gamitin sa mga sasakyan at iba pang kagamitang
gumagamit ng krudo. ​(Pinagkunan: http://kampo.weebly. com/agham-at-teknolohiya.html) Kinalap ni Kristia Joy
G. Forcadas
Nakatutulong ang makinang ito na mabawasana ng basura sa mundo sa pamamagitan ng paggawa ng langis o
krudo mula sa basurang plasfik.

Better ang ​damong Vetiver

Bakawan, no.1 na panlaban sa

global warming
HUWAG nating maliitin na ang Bakawan ay nagsisilbing tirahan laman ng mga isda sa KILALA ​nyo ba ng
Damong Vetiver? Ito
dagat at mga palaisdaan. Ang Bakawan ay nakatutulong sa paglaban sa Global Warming. ​ay isang uri ng
damo na kahit saan ay maari nating Makita. Sa ating pagkakaalam ang damo ay walang mabuting dulot sa atin.
Ngunit ayon sa pananaliksik, ang damong ito ay malaki ang naitutulong sa paglaban sa global warming.
Sa tinding kapit ng mga ugat nito sa lupa, sunugin mo man ito’y sisibol pa rin ng kusa.
Ganito kabagsik sa pagdami ang halamang Vetiver. Kaya naman hindi nakapagtataka na ang damong ito ay
nakatutulong sa pagbawas ng epekto ng global warming ayon sa pag-aaral na isinagawa ni Dr. Alfredo Rabena ng
Research and Development ng University of Northern Philippines.
Hindi kaagad nabubunot sa lupa ang Vetiver kung kaya’t nakatutulong din ito sa pag-iwas sa pagguho ng lupa dulot
ng baha.
Sa dami ng mga dahon nito, malaking bulto ng mga greenhouse gases tulad ng chloro floro carbons (CFC), carbon
dioxide at monoxide ang nilalanghap ng mga ito.
Kaya’t ang isang puno nito sa bakuran ng bawat mamamayang Pilipino ay tiyak na malaking tulong sa kalikasang
tayo ang may benepisyo.
Patunay lamang ito na sa pagpuksa ng global warming, better ang Damong Vetiver. ​(Kinalap ni Vhina Marie B.
Torneo)
May kakayahan na mag-impok ng malaking bahagi ng carbon sa kanilang mga ugat ang mga Bakawan o mangroves.
Ito ang rebelasyon ni Nat Spring Senior Research Director ng Earthwatch. Dahil sa kakayahang ito ng mga
Bakawan, nakababawas ang mga ito ng matinding init ng mundo. Kaya naman Bakawan ang masasabing Number
One sa paglaban sa global warming.
Bukod dito, kilala rin ang Bakawan na kanlungan ng mga isda sa mga mahihigpit na nakakapit na mga ugat sa
baybay dagat. Nakatutulong din ang mga ito na pigilin ang pagbaha at pagguho ng lupa.
Kaya’t makibahagi ang Barangay San Jose sa mga gawaing may kaugnayan sa pagpaparami ng Bakawan sa tabing
Dagat at mga palaisdaan na makikita sa Dalahican. Ang Sitio ng Dalahican na sakop ng Barangay San Jose ay
napapalibutan ng dagat at mga palaisdaan na pangunahing pinagkukunan ng kabuhayan ng mga mamamayan doon.
(Jelly G. Garachico)
Natatanging Pinoy ‘Scientists’ at ‘Inventors’ ​Roberto Del Rosario ​- nakaimbento ng Karaoke Sing
Along System. ​Daniel Dingel - n​ akaimbento ng water-powered car. ​Agapito Flores ​- nakaimbento ng unang fluorescent lamp.
Pedro Flores -​ ang unang nakagawa ng yo-yo sa bansang Amerika. ​Francisco Fronda - b​ inansagang Father of poultry science
saPilipinas. ​Hilario - ​tumulong na maitayo ang National Research Council of the Philippines.
Felix Maramba - n​ akaimbento ng oil-fueled power generator. ​Francisco Quisumbing -​ nakaimbento ng Quink ink. ​Jose
Rodriguez ​- nakatuklas ng mga paraan para kontrolin ang leprosy. ​Rolando De La Cruz -​ nakaimbento ng anti cancer skin cream.
Benjamin Almeda ​- ang nagdesenyo ng food-processing machine. ​Julian Banzon -​ nakatuklas ng mgaparaan sa paghahanap ng
mga alternatibong gasolina.
Puno ng Bakawan
ITINAYO ni Gng. Catherine F. Gaca ang karangalan ng Paaralang San Jose ng masungkit ang pagiging
champion sa Science Action Research sa ginanap na District Science Camp And Fair sa Paaralan ng Benito
P. Garfin Elementary SchoolSetyembre 14
Kinakabahang humarap sa mga Hurado si Gng. Gaca upang idepensa ang ginawa niyang pag-aaral na may pamagat
na Computer Assisted Instruction and Pupils’ Achievement of Grade Three.
Ang mga hurado ay sina Melanie R. Raneses,ph.D, District Supervisor, Menirva F. Castro, Principal-II, Nelson D.
Gatdula, Principal I at District Action Research Coordinator at Rosita Defante, Master Teacher I.
Mababakas sa mukha ni Gng. Gaca ang determinasyon na maidepensa ang kanyang ginawang Action Research sa
harapan ng mga hurado. Ipinakita at ipinaliwanag niya ang kahalagan ng paggamit ng Computer Assisted Instruction
sa pagtututro ng Science.
Nagtagumpay si Gng. Gaca na maiuwi ang pagiging kampiyon sa Science Action Research. ​(Jelly G. Garachico)

Covered Court Project ng PTA, pinasimulan

“ANG INIT!” Ito ang palaging reklamong maririnig sa mga mag aaral ng SJES sa tuwing magkakaroon ng
palatuntunan sa labas ng silid aralan. Walang bata ang nakakatagal sa panonood at pakikinig ng programa dahil
nabibilad sila sa init ng araw.
Saksi ang PTA Officers sa mga reklamong ito kung kaya’y napagpasyahan nilang magkaroon ng Covered court ang
paaralan.
Upang makalikom ng pondo ay nagsagawa ang mga opisyales ng PTA ng Solicitation sa pamumuno ng masipag na
PTA President, Victor D. Ferrancullo.
Marami ang tumugon sa proyektong ito na nkalikom ng 50 libong piso bilang panimulang pundo sa pagpapagawa ng
covered court para sa mga mag-aaral at ng
KAUGNAY sa pagdiriwang ng “National Disaster Consciousness Month”, nagsagawa ang Municipal Disaster Risk
Reduction Management Office ng pagsasanay sa panahon ng kalamidad tulad ng bagyo , lindol at sunog .
Isinagawa ang pagsasanay noong Hunyo 18, 2018.
Dito ay ipinakita ang iba’t ibang mga kagamitan na maaaring
makatulong upang maiwasan ang mga sakuna kapag may dumarating na mga kalamidad. Ipinaliwanag ni G.
Augusto Peter Fuentes, LDRRMO1 ang kahalagahan sa pagkakaroon ng kahandaan, tamang kaalaman sa pagharap
sa mga kalamidad na dumarating sa ating lugar.
Ang lahat ay nagkaisa upang suportahan ang pagpupunyagi ng MDRRMO na mabigyan ng tamang
kaalaman ang mga mamamayan tungkol sa pagkakaroon ng tamang kahandaan kapag may

Guro ng SJES, kampeon

ng Science Action
Research
Sinisimulan ang pagtatayo ng Proyektong Covered Court ng PTA para sa paaralan. ​(Kuhang larawan ni Ali F. Gaca)
Maging handa at ligtas sa oras ng sakuna
- MDRRMO

Balit a​balita
A​ng ​R​eplika ​TAON 2018-2019 ​

paaralan.

Lubos na nagpasalamat ang mga guro sa napakagandang proyekto ng PTA sa paaralan. ​(Aya Jade G. Anola) ​ 2
mag-aaral, lusot sa DSPC
napakalaki ang kinita sa unang araw pa lamang ng pagbubukas. Tumagal ng halos isang linggo ang siksikan at
maraming tao na ​DALAWANG mag- aaral ang ​gusting kumain. ​nakakuha ng pwesto sa ginanap na District
​
Science Press Conference na ginanap sa Roxas Central School, Setyembre 6-7.
Nakamit ni Jelly G. Garachico, mag-aaral sa ikaanim na baitang ​ang ikalawang pwesto sa News Writing
​ English.
Hindi rin nagpahuli si Janrey Ferrancullo, mag aaral sa ikalimang
Hindi na talaga mapipigilan ang pag-unlad nga bayan dahil sa pagpapaatayo ng mga kilalang gusali sa lugar.
Umaasa ang mga mamamayan ng Roxas na sa susunod na taon ay madaragdagan pa ang mga establisementong
bubuksan dito para sa ganun ay mas marami baitang. Nakuha niya ang ikalawang
pa ang matulungan na mga pwesto sa Sports Writing English. mamamayan na magkatrabaho. ​(Maria Kristia Joy G.

Forcadas)
(Rencel Rose Pascua)
MDRRMO nagsagawa ng mga Gawaing pangkaligtasan sa oras ng mga kalamidad. ​(Kuhang larawan ni Von Leynard
Mortel)
Si Gng. Catherine Gaca habang ipinapakita ang ginawang action research sa mga hurado.(Kuhang larawan ni Von
Leynard Mortel)
mga dumarating na kalamidad na hindi natin inaasahan sa ating bayan. ​(Vhina Marie B. Torneo)

Jollibee Roxas... ​mula pahina 1

3
editoryal​Edit oryal
A​ng ​
R​eplika ​TAON 2018-2019 Pambubully, ​pansin
​

bigyan ng ​ MAY KILALA ka bang batang ayaw nang pumasok ​sa

paaralan sa hindi maintindihang dahilan ? Para bang may iniiwasan at

kinatatakutan na hindi mo maunawaan? Nakasaksi ka na rin ba ng pangyayari na

ang isang bata ay umiiyak dahil hindi pinasasali sa laro? Ito ay ilan lamang sa

mga kuwento ng pangbu-bully at ang maaaring epekto nito sa mga mag-aaral.

Ayon sa Wikipedia.com, ang bullying ay sinasadya o paulit-ulit na pang-aabuso o

pananakit sa paraang verbal, pisikal, o emosyonal sa kinauukulan lalo na ng

nakababata, higit na mababa ang abilidad, kalagayan sa buhay at iba pang

kahinaan. May kasama itong pananakot kaya ang biktima ay walang lakas ng

loob na humingi ng tulong hanggang matagpuan ang sarili na tulala,

malungkutin at ang kasukdulan ay ang pagpapakamatay. Masaklap itong

katotohanan sapagkat nangyayari mismo sa mga paaralan natin ang mga

gawaing ito na dapat sana ay ​“Child Friendly School” ​Lubhang nakababahala

ang mga pangyayaring ito. Kaya’t marapat lamang na ito ay maiwasan at tuluyan

nang masugpo. Hindi dapat ipagkibit balikat bagkus bawat isa ay daapat

mapagbantay. Malaki ang papel na ginagampanan ng mga guro at mga magulang

upang maiwasan ang mga bagay na ito.

ANG MGA BAGYONG nararanasan taun-taon ay may iba’t-ibang kalagayang naidudulot. Minsan ay di
mapaminsala at pagkakataon naming mapanira.
Nitong nakaraang mga araw, halos sunud-sunod ang bagyo.
PATNUGUTAN 2018-2019
ANG REPLIKA
OPISYAL NA PAHAYAGAN NG SAN JOSE ELEMENTARY SCHOOL, ROXAS DISTRICT, ORIENTAL MINDORO,
MIMAROPA
Rencel Rose Pascua ​Punong Patnugot ​Janrey L. Ferrancullo John Rannie A. Claud
Ali F. Gaca ​Isports
Kahalubilong Patnugot
Kristia Joy G. Forcadas
Jelly G. Garachico Vhina Marie B. Torneo
Aya Jade G. Anola ​Agham
Balita
Maria Zieravele L. Ferrancullo
Michelle M. Talamisan Nyka P. Aungon
Ryan I. Fetalvero ​Copy Reading
Lathalain
Cecilia F. Mortel Catherine F. Gaca Hiede J. Taytayan Janeth D. Manalo ​Mga Tagapayo
Nonie F. Federico ​Pang-ulong Guro III

BIGWAS ​big was

JELLY G. GARACHICO

4
EDITORYAL
May nagdulot ng pagkasawi ng mga buhay, pagkasira ng mga ari-arian, at pagkawasak ng mga pananim. At higit sa
lahat, bagyong nagdulot ng baha na hindi malilimutan ng mga biktima.
Bakit tayo humantong sa ganitong sitwasyon? Sino ba ang dapat managot? Ang bawat is aba sa atin ay may
tungkulin na dapat gampanan?
Sa ating kalagayan sa ngayon, ano nga ba ang maituturing nating dahilan kung bakit nangyayari ito sa atin? Ang
pagkakalbo ba ng ating mga kagubatan ay may kaugnayan sa mga nararanasan nating mga pagbaha? O ang maling
pagtatapon ng ating mga basura na siyang nagiging sanhi ng pagbara sa mga daluyan ng mga katubigan natin?
Parehong kadahilanan, na kahit alam na natin noon pa man ay hindi pa rin masolusyonan.

Paghahanda sa kalamidad, ​makatutulong ba?

Kailan tayo matututo? Kapag tayo na mismo ang makaranas ng mga ito? Gawin nating bukas na ehemplo ang mga
nangyayari sa ating kapaligiran.

Kapit-bisig, sama-sama, magka-isa nating harapin ang katugunan. Para sa akin, at sa iyo. ​ Liham sa
Patnugot
Mahal kong Patnugot,
Isang pinagpalang araw sa ating lahat! ​Nais ko pong ipahatid ang aking mainit
​ na pagbati sa lahat ng
bumubuo sa pahayagang “Ang Replika.” Sa mga guro at mga mag- aaral , hangad ko po ang inyong
tagumpay sa larangan ng pagsulat. Lubos po ang aking kagalakan sa inyo ​mga guro sa walang sawang

pahubog sa kakayahan
​ at talento ng ating mga mag- aaral. Maging sa pagbabagi ng inyong kaalaman na
walang hinihintay na kapalit. Dalangin ko na ipagpatuloy ninyo ang inyong mga nasimulan sa larangan ng
 malayang pagsulat at sa paghahatid ng mga
​ impormasyon na nangyayari sa ating kumunidad sa
pamamagitan ng inyong pahayagan. Hanahangad ko na malayo ang mararating ng inyong pahayagan.
Mabuhay at pagpalain tayong lahat!
Gumagalang, Victor D. Ferrancullo
PTA President

E D I T O R Y A L ​Kampanya laban sa dengue,

ipagpatuloy
SA PAGDAMI ng nagiging biktima ng dengue ay nararapat lamang na tayo ay laging nag-iingat.
Kamakailan lamang ay nagkaroon ng dengue ang isang batang mag-aaral ng SJES. Marahil ito
ay dulot ng walang patid na pag-ulan na kung saan hindi naging maingat ang bawat isa.
Alam natin na sa ating kapaligiran ay marami ang maaaring pamugaran ng lamok lalo na kung
may nakaimbak na tubig sanhi ng pag-ulan.. Hindi lamang sa ating lugar nakababahala ang
pagkakaroon ng mga nagiging biktima nito. Napapakinggan natin sa mga balita na halos
araw-araw ay may nagkakasakit ng dengue. Sadyang nakakaalarma ang mga ganitong balita
dahil ang ilan sa mga naging biktima nito ay binawian ng buhay.
Sa lahat ng dako o kahit saang lugar ka pumunta ay mayroong lamok, Hindi lamang kung
panahon ng tag-ulan. Kailangang gumamit tayo ng mga pampatay ng lamok.upang makasiguro
na hindi tayo tatamaan ng dengue.
Kaugnay nito marapat lamang na ipagpatuloy ang kampanya ng lahat ng paaralan laban sa
dengue. Kailanganan ang kooperasyon ng bawat isa, mga punongguro, guro, mag-aaral, mga
magulang at mga pinuno ng lokal na pamahalaan.
Tiniyak naman ni G. Nonie F. Federico, Paang-ulong Guro ng SJES ang katayuan naming mga
mag-aaral habang ipinatupad na

School Herbal Garden, ​botika ng

barangay rin​ ang mas matinding paglilinis sa paaralan at kapaligiran.

Dapat ipagpatuloy pa rin ang kampanyang ito upang masigurado ang kaligtasan naming mga
mag-aaral laban sa mapaminsalang dengue.
“PUWEDE ​po bang makahingi ng sambong nilalagnat po kasi ang anak ko. Puwede po bang makahingi ng
katakataka. namamaga po kasi ang ngipin ng anak ko”.

Ilan lamang yan sa mga katagang maririnig mo sa mga ​Hindi pagkain ng

gulay,
magulang na humihingi ng halamang gamot sa paaralan.
nakakapagpababa ng I.Q.
KAYO ​ba ay mahilig sa gulay? O Kayo ba ay hindi marunong kumain ng gulay?
Ang I.Q. o intelligence quotient ang sukatan ng talino ng isang tao. Alam nyo ba na lumalabas sa pag aaral sa
bansang America na mas mataas ang I.Q. ng mga batang mahilig kumain ng gulay o mga batang vegetarian kaysa
mga batang hindi kumakain ng gulay.
Ayon sa The Food Revolution Magazine, pumapatak sa average I.Q. na 116 ang mga batang mahilig kumain ng
gulay, Samantala nasa 99 lamang ang I.Q. ng mga batang hindi mahilig kumain ng gulay.
Lumalabas rin sa pag-aaral nan g batang mahilig kumain ng karne ay mas malaki ang posibilidad na mas lalo bang
bumaba ang I.Q. ​(Kinalap ni Vhina Marie B. Torneo)
inom ng sofdrinks ng mga kabataangnasa edad 6-18 kung saan naitala na ang sobrang pag inom ng mga inuming
tulad ng cola at soda ay nakaapagdudulot ng nasabing sakit.
Ang herbal garden ng paaralan ay itinuturing ng mga magulang na botika ng barangay.
Dahil kadalasan ay dito ang takbuhan nila kapag may mga simpleng karamdaman na nararanasan ang kanilang mga
anak.
Dahilan dito ay lalong pinagyaman ng paaralan ang pagtatanim ng mas marami pang iba’t ibang uri ng halamang
gamot.sa pangunguna ni Gng. Catherine F Gaca, School Science Coordinator.
Ang herbal Garden ay may iba’t ibang uri ng mga halamang gamot. Na nkatutulong bilang pangunahing lunas sa
mga batang may sakit
Dahil dito ay marami ang nakikinabang na mga kabarangay. Naging kaugalian na ng mga bata, guro at maging ng
mga magulang ang paggamit ng mga halamang gamot sa tuwing may mga nararamdaman tulad ng ubo, sipon, UTI,
lagnat, kagat ng hayop at sugat.
“Naging kapaki-pakinabang talaga ang herbal garden ng paaralan dahil kapag ang anak ko ay inuubo agad akong
humihingi ng lagundi na sya kong pinapainom”, ang pagbabahagi ni Gng. Ana Dulce, magulang ng mag-aaral.
(Kristia Joy G. Forcadas)
Binanggit ng mga siyentipiko na hndi dapat lumagpas sa isang bote ang pag inom ng mga inuming may caffeine
katulad ng softdrinks at kape sa isang araw.
Lumabas rin sa pag aaral na hnd sumasakit ang ulo ng isang bata na hindi umiinom ng sofdrinks kumapara sa mga
batang umiinom ng softdrinks. ​(Kinalap ni Nyka P. Aungon

Agham​agham
A​ng ​R​eplika ​TAON 2018-2019 ​

Sobrang pag-inom ng softdrinks,

nakapagdudulot ng migraine
SA PINAKAHULING ​pag-aaral ng mga siyentipiko sa Israel tungkol sa kalusugan ng mga bata, lumabas na
nakapagdudulot ng migraine o pananakit ng ulo ang pag

9
 L​athalain​Lathalain ​
8​ A​ng ​“​S ​ i​
mga ​
Sir!” ​
mag-aral ​
“Nandiyan ​
habang ​
na

si Sir” ​ ang sigaw ​

binubuksan ​ ang
ng

gate ng paaralan upang makapasok ang motor ng Pang-ulong Guro.

Maaga pa ay nasa paaralan na si Sir. Dediretso sa kanyang opis at bubuksan ito. Pagpasok sa

Super ​
R​eplika ​ TAON 2018-2019

Sir ​ loob ng kanyang opisina ay huhubarin ang p a b o r i t o

agad niyang pupunta ang mga mag-aaral at siya ang magtuturo.

Kapag oras ng pagkain sa tanghali ay pinapatawag niya ang lahat ng guro at sabay-sabay silang kumakain.
Palagi kong naririnig ang malakas na halakhak ni Sir kapag nagbibiruan ang mga guro.
Lahat ng pangangailangan sa loob ng paraan ay ginawan ng paraan ni Sir na matugunan. Isa siyang Ama para
sa lahat ng mga mag-aaral. Nakikipagkuwentuhan siya at nakikipagtawanan sa kwento ng makukulit na bata.
Pasukan noong Hunyo, hinahanap ko Sir. Lumipas ang ilang araw, ilang lingo, at maging ang buwan. Hindi ko
halos makita si Sir na pumapasok sa paaralan. Nagtataka ako kung bakit wala siya, hanggang isang araw ay
narinig ko sa usapan ng mga guro na may sakit pala si Sir.
“Kaya pala wala si Sir ay may sakit siya” ang aking nasambit. Kailangang sumailalim ni Sir sa dialysis tatlong
beses sa isang lingo. Nakita kong mahina ang katawan ni Sir ng isang araw ay pumasok siya. May benda sa
may leeg at hinahapo, pero kahit ganun ang kalagayan niya ay hnd niya matiis na hindi pumasok sa paaralan.
Hindi niya alintana ang kundisyon ng kanyang katawan. Ginagawa parin niya ng kanyang tungkulin bilang
Pang-ulong guro ng paaralan. aming Para ​Super s​ a amin ​Sir!
ikaw SIR NONIE F. FEDERICO ang ​ Barko -versus-
Bibliya
​ ​Ito ang pagsunod
“A NG ​
​ sa ​ Panginoon ​
pahayag ​ ng ​ isang lingkod ​
ay hindi ​
ng Diyos.
madali”

“Maraming bagay ang mararanasan mo na parang hindi mo kakayanin kapag sumunod ka sa Panginoon. “ At
maraming magagandang bagay naman ang ipaparanas sa iyo ng Diyos kapag nakita Niya ang totoong pagsunod
mo.” ang dagdag pa niya. ​Ayon sa aking panayam kay
​ Pastor Nestor De Guzman, siya ay isang seaman. Sasakay na
siya sa barko ng tawagin siya ng Diyos na maglingkod. Mas pinili niya maging Pastor kaysa sumakay ng barko na
pangarap niya noon. Kahit alam niyang magagalit ang kanyang mga magulang lalo na ang kanyang Ama ay hindi
inalintana ni Pastor De Guzman. Sa una ay nakaranas siya ng mahihirap na pagsubok, tulad ng hindi pagkibo o
pagpansin sa kanya ng kanyang
Ni: Michelle M. Talamisan
niyang dilaw na jacket. KuKuha siya ng walis tambo at magsisimulang magwalis sa loob ng kanyang opisina.
Ting! Ting! Ting! Pinatunog na ni Sir ang bell hudyat na kailangan ng humanay ang mga bata para sa pag-awit
ng pambansang- awit. Pagkatapos ng Flag ceremony ay magsasalita siya. Lagi niyang pinapaalala na dapat ay
wala ng mag-aaral ang hindi marunong magbasa. Lagi rin niyang pinapaalala ang kahalagahan ng kalinisan ng
loob at labas ng paaralan.
Kapag ang lahat ay nasa loob nan g silid aralan, nililibot ni sir ang buong paaralan na para bang sundalo na
sinisigurado ang kaligtasan ng bawat isa, Ayaw na ayaw ni Sir na may batang lumalabas sa oras ng klase.
Araw- araw ay maagang pumapasok si Sir na may pagpapahalaga sa bawat guro at mga mag-aaral. Kapag
ang guro ay may mahalagang bagay na ginagawa at hnd makakarating sa silid –aralan ay
ama, naranasan niyang maglakad papuntang bible study dahil wala siyang pera. Naranasan rin niyang makitira at
makikain sa bahay ng ilang kasapi niya sa simbahan.
Ngunit ang lahat ng hirap niya ay napalitan ng magagandang bagay sa kanyang buhay. Unti-unting
pinagpala ng Diyos ang kanyang buhay.
o revlateF. In ayR: i​
N​Nagkaroon sila ng dalawang anak ​“Kapag
nakita ng Diyos ang iyong totoong
pagsunod ay hindi maaring hindi ka niya pagpalain.”
ng kanyang asawa na sampung
taon nilang ipinagdasal, meron rin ​-Pastor Nestor De Guzman.
silang bakery na pinagkukunan ng kanilang kabuhayan. Maunlad na ang kailang kabuhayan, na kung titingnan at
parang wala na silang mahihingi pa sa Diyos dahil pinagkaloob na lahat sa kanila ang kanilang mga
pangangailangan.

Edit oryal​editoryal
A​ng ​R​eplika ​TAON 2018-2019 ​
HINAGAP ​hin agap

Malnutrisyon, may solusyon?

Mensahe
TRAIN Law: Nagiging
KABIG ​eek abig ​

problema sa pamilyang Pilipino

Punto Replika!!!
Hindi dapat mawala ang 4P’s dahil marami itong naitutulong sa mag-aaral na tulad ko.
-Angel F. Macatungtung, Grade 6
Nakakabili ako ng mga gamit na aking kailangan sa pag aaral tulad ng lapis at papel ng dahil sa 4P’s.
-Rhe P. Dancel, Grade 5
Masaya kami kapag may ibinibigay ang 4P’s dahil nakakain kami ng masasarap na pagkain at nabibigyan

Editoryal Layner
Mula sa Pang-Ulong Guro
Maraming dahilan ang malnutrisyon (1) kulang sa kaalaman o walang sapat na kaalaman tungkol sa wastong
nutrisyon. (2) mababang uri ng mahinang “food production” dahil sa mga kalamidad (4) paglaki ng bilang ng
pamilya at (5) hindi maayos na kaugalian sa pagkain ng pamilya lalo na ng mga bata.
Maaaring maiwasan at solusyonan ang malnutrisyon
NYKA P. AUNGON
sa pamamagitan ng (1) pangangampanya tungkol sa wastong nutrisyon, lalo na sa kahalagahan ng pagkain ng mga
Ang malnutrisyon ay isa sa mabigat na problema na kinahaharap ng ating bansa sa ngayon. Ang suliraning ito
marahil ay dala ng kahirapan at mababang sahod na tinatanggap ng mga manggagawa. Ang mataas na halaga ng
mga pangunahing pangangailangan ay isa ring dahilan ng ganitong suliranin.
Kapag kulang sa sustans’ya ang ating mga kinakain sa loob ng matagal na panahon, ang mga tao ay may
masusustans’yang pagkain (2) tamang pagpili at paghahanda ng balanseng pagkain (3) pagtatanim ng gulay sa
paaralan at sa tahanan (4) masinsinang programa mula sa pamahalaan tungkol sa wastong nutrisyon, lalo na sa mga
mahihirap na kasapi ng komunidad.
Ito ang tinutugunan ng ating pamahalaan kaagapay ang Department of Education (DepEd) upang makamit ang
makalidad na edukasyon.
Mahalagang magkaroon ng wastong nutrisyon ang mga bata. Pag maayos ang kalusugan, maayos ang
“performance” sa paaralan.
malnutrisyon.
Narinig mo na ba ang balita ang bagong Tax Reform for Acceleration and Inclusion, o Train law? Pero alam mo ba
kung
ALI F. GACA
paano ka naapektuhan nito? Importante para sa mga magulang kagaya ninyo na makialam sa bagong batas na ito
dahil may direktang epekto ito sa budget ng pamilya.
Ang Tax Reform for Acceleration And Inclusion Law ay isang batas na nagpapabago sa Sistema n gating buwis, o
ang National Internal Revenue Code. Isa sa mga pinag uusapang parte ng bagong batas ay ang pagbaba ng personal
na buwis sa
Hindi na kasya ang tatlong daang piso para sa isang araw na kunsumo.
Kahit ang dagdag na take home pay para sa mga manggagawa ay hnd ramdam dahil sa dagdag presyo ng bilihin.
Nagmahal ang softdrinks, mga pagkaing nasa lata, matatamis na inumin, make up, bigas at gasolina. Halos lahat ay
tumaas. Paano pa makakalampas sa pangangailang ang mga simpleng mamamayan? kita para sa nagbabayad ng
buwis .
Walang ibang masasagasaan ang Train Law Sa pagbaba ng buwis ay tumataas
kundi ang mahihirapa na pamilyang Pilipino. naman ang mga presyo ng mga
Ang tanging magagawa na lang ay ang matutong pangunahing bilihin na kailangan ng
magtipid at pagkasyahin ang mga bagay. Bilhin bawat pamilya. Maraming magulang
lamang ang amga bagay na kailangan lamang at ang nagrereklamo sa mahal ng bilihin,
mamuhay ng simple ayon sa ating kakayahan.
Reaksiyon at komento ng ilang mag-aaral, magulang at guro tungkol sa Pantawid Pamilya
Pilipino Program (4P’s)
ng baon sa pagpasok sa paaralan. bata sa klase ng walang dahilan ​-Cyrus U. Gas, Grade 4
-Hiede J. Taytayan, Guro sa Grade 1
Ang 4P’s ay magandang programa ng gobyerno na
Inaasa na lang ng ibang magulang sa 4P’s ang nakatutulong sa mga mamamayan lalo na sa mga mahihirap
pangangailangan sa pag -aaral ng kanilang mga anak. na pamilya sapagkat nasusuportahan nito ang pag-aaral ng
-Adeline D. Gaca, Guro sa Grade4 mga anak . -Ana M. Dulce, magulang
Sa pamamagitan ng 4P’s, nag kakaroon ng 100% na Nakatutulong ang 4P’s sa mga mag-aaral na mapaunlad
partisipasyon ang mga magulang sa community service ang kaalaman sapagkat naiiwasan ang pagliban ng mga
at maging sa school activities.
-Caroline D. Laban, School 4p’s Coordinator

“Habang bata pa ay mag-ipon ng karunungan, sapagkat ito ay yaman

na hindi maaagaw ng sinuman.”
SA MGA GURO, magulang at mag-aaral, Pinagpala tayong lahat! Hindi maitatangging malayo narin ang nararating ng ating
munting paaralan sa larangan ng Akademya at Isports. Subalit alam kong hindi lang ang mga iyan ang nais pa nating patunayan.
Nagpapasalamat ang inyong punong-lingkod sa pamunuan ng “Ang Repilka” na naging isang kasangkapan na mahubog ang mga
natatagong talento ng mga mag-aaral sa malayang pagsulat at pagkalap ng mga impormasyon na nangyayari sa loob at labas ng
ating paaralan.
Sa mga mahal kong guro, patuloy nating ibahagi ang ating kaalaman sa mga bata. Huwag tayong mapapagod na hubugin sila sa
mabuting paraan na alam natin , sapagkat naniniwala ako na hindi mawawalan ng kabuluhan ang ating mga paghihirap upang
magkaroon sila ng tiwala sa sarili at magkaroon ng magandang kinabukasan.
Sa mga magulang, lubos puso po kaming nagpapasalamat sa inyong walang sawang pagsuporta sa pahayagan ng ating
paaralan. Maging sa mga darating pang panahon ay patuloy naming aasahan ang inyong pagsuporta.
Sa mga mag-aaral, ipagpatuloy ninyo ang inyong mga nasimulan sa larangan ng pagsulat. Nawa ay magamit ninyo ang lahat ng
inyong natutuhan sa pagharap sa mas mataas na antas ng pag-aaral sa darating na panahon.
Pagpalain tayong lahat ng Poong Maykapal!
Gumagalang, NONIE F. FEDERICO Pang-Ulong Guro III

5
L
A​ng ​R​eplika ​athalain
TAON 2018-2019 ​PAHINA 6-7

Patawad, ​Inang
Kalikasan
​ ​Smoke isang
T ILA ​
​
Free ​
pangarap ​ na ​
City at ​ tinaguriang ​
lamang sa ​
Durian ​
akin ​
Capital ​
ang

makarating

Of the Philippines at masilayan ang ganda ng kapaligiran dito.

Nakaramdam ako ng ibayong kagalakan ng aking mamasdan ang​lugar na una kung namasdan sa aklat

lamang.
Naibulong ko sa aking sarili na talagang ang lugar na tinutungan ng aking mga paa ay isang pinagpalang
lugar.
Hindi ko alintana ang hirap at pagod dulot ng mahabang paglalakbay.Ang tangi kong nararamdaman ay
ang excitement na agad kong marating ang pinanabikan kong lugar.
Inihatid ako ng eroplano sa lugar na nabasa ko na walang usok ay hindi ko maiwasan ang mapa wow!
dahil sa ganda ng amimg dinadaanan tila isang paraiso na bumagsak sa lupa mula sa kalangitan ang
sarap langhapin ang hangin mula sa kapaligirang punung puno ng nagtataasang mga punong kahoy.
Mga kabundukang nalalatagan ng ibat ibang uri ng puno kung
saan pinahanan ng mga ibon na tila isang musika sa pandinig ang kanilang mga huni.
Sakay ng van ay ramdam ko na parang may mga dagang naghahabulan ang aking dibdib dulot ng
matinding excitement.
Halos tumulo ang aking laway ng makita ko ang mga tindahan na puno ng mga durian, mga kending
gawa sa durian at marami pang iba.
Habang sakay ng van ay kinakausap ko ang driver ng van kung bakit tinawag na Smoke Free City ang
lugar nila “ipinagbabawal po kasi ang paninigariyo sa buong lugar at sampung taon ng ipinagdiriwang ito”
ang pahayag ng driver.
Napanganga ako at hindi makapaniwala sa pahayag ng diver . Hindi madali na mapanatili ang pagiging
Smoke Free City sa loob ng sampung Taon.
Sadyang pinagpala ang lugar na dati ay sa pangarap ko lang nakikita.
Parang Isang Dalagang Pilipina sa aking paningin ang Davao!
“Mahalin at Pangalagaan ang ating Inang Kalikasan.”
​ ay isa lamang sa mga linyang ​binabanggit ng karamihan sa atin ngunit paano kung sa isang
I YAN
iglap na ang pinangangalagan mong kalikasan ay unti-unti na palang sinisira ng ibang taong walang
pakialam.
Kahit saan ka tumingin, Basura ang palagi mong makikita . Talaga bang wala na tayong disiplina sa
pagtatapon ng tama sa ating mga basura? Kung Dati ay lumalangoy ka sa dagat at ilog na asul at
malinaw, ngayon ay makakasisid ka pa ba sa ilog na kulay itim na?
Kung dati-rati ay marami ka pang punong aayatan, ngayon ba ay meron pa? Halos inubos na ng mga
illegal loggers ang malalaking puno sa mga kagubatan. Kahit ang ahas sa gubat ay

Paglalakbay ​ wala ng matirahan dahil

kalbo na halos

sa lugar na walang ​Usok

Ni: Michelle M. Talamisan
Ni: Ryan I. Fetalvero
an gating mga kagubatan,
Wala na ang dating mayamang dagat na nagbibigay sa atin ng pagkain at pang ulam. Kaya
nagrereklamo na sa mahal ng presyon ng isda at iba pang lamang dagat, Sinisira ang yamang tubig sa
paggamit ng mga illegal na paraan ng pang huhuli ng isda. Halimbawa nito ay ang paggamit ng dinamita
at lason.
Hinahangad ng tao ang umunlad ngunit hindi naiisip na may Inang Kalikasan na nasisira. Sabi nga ng
isang awit “Hindi na man masama ang pag-unlad kung hindi nkakasira ng kalikasan.”
Ang mga matitinding kalamidad na ating nararanasan ngayon tulad ng bagyo , baha, landslide lidol at iba
pang kalamidad ay dulot ng pagkasira na ginawa natin sa ating Inang Kalikasan.
Hindi pa huli ang lahat , Simulan nating ayusin, mahalin at alagaan an gating Inang Kalikasan.

Nabakanteng
ng dalawa niyang kamay sa kanyang baywang. Parang umaaakyat ako sa bulubundukin kapag naririnig ko ang boses
ni teacher na pababa at pataas ang tono dahil sa kamag –aaral ko na wala daw bibig.
“Nawawala na naman ang bibig mo!” ang palaging sabi ng aming guro na ikinukumpas ang mga kamay sa hangin.
Pinipilit niyang pasalitain ang magkapatid, pero palaging bigo ang aming guro na mapasalita sila. Isang mahabang
“Hayyyyy Naku, lagi nalang nawawala ang inyong mga bibig!” ang tuwina ay aking naririnig sa aking guro.
Hindi sumuko an gaming guro na maibalik ang nawawalang bibig nina Katherine at Princess. Araw-araw ay
binibigyan niya ng pagkakataon na makapagsalita kahit saglit ang dalawang magkapatid. At tuwang-tuwa ang aming
guro ng marinig niyang nagsalita ng “Opo” ang magkapatid, parang daing pa niya ang nanalo sa lotto sa sobrang
saya.
Ayon sa magulang nina Katherine at Princess ay nagsasalita naman ang mga anak niya kapag nasa bahay. Nahihiya
lang magsalita ang magkapatid dahil sa ibang pananalita ang kanilang nkasanayang gamitin.
Iyon pala ang dahilan kung bakit nawawala ang kanilang bibig kapag nasa loob ng silid aralan.

“​M ​ AGANDANG umaga po

Teacher” ang bati sa akin ng isa sa malambing naming mag-aaral na nakangiti. Kahit halata sa kanyang mukha na
nahihirapan siyang magsalita dahil siya ay hinahapo ay masaya parin niyang binabati ang mga guro.
Sa pagpasok sa silid aralan ay agad siyang uupo sa kanyang upuan na nasa unang hanay malapit sa guro. Agad
niyang ilalabas ang kanyang lapis at papel sabay sabing “Spelling na po tayo Teacher.” sabay hugot ng malalim na
hininga dahil siya ay hinahapo.. Sa kabila ng kanyang kondisyon ay araw-araw parin siyang pumapasok sa paaralan.
Sa tuwing umaga sa pagpasok sa silid aralan ay agad siyang uupo sa paborito niyang upuan na may pangalan niya
na nakasulat sa puting papel. Sa kanyang pag- upo ay agad siyang hihinga ng malalim na para bang mauubusan ng
hangin. Kahit siya ay hinahapo ay aktibo parin siya sa mga gawaing pinapagawa ng guro.
Isang araw ay bakante ang upuan na malapit sa aking mesa. Tinanong ko kung nasaan ang kanilang kamag-aaral
“Nasaan si Leann?” Teacher liban po,” ang sabay sabay na sagot ng mga kamag-aaral. “Bakit siya liban?” ang
tanong kong muli. “May sakit po kasi siya Teacher,” ang sagot ng isang mag-aaral na malapit ang bahay nina Leann.
Lumipas ang dalawang araw, tatlong araw at ilan pang mga araw. Hindi parin pumapasok si Leann. “Kumusta na si
Leann?” ang tanong ko. “Teacher papasok na po si Leann bukas,” ang sagot ng isa sa aking mga mag-aaral.
Tanging ngiti ang aking naisagot sabay sambit “Hayyyy, mabuti naman at papasok na siya. Marami narin kasi siyang
nakaligtaang mga aralin.” ang dagdag ko pa.
Kinabukasan pag pasok ko sa paaralan ay agad hinanap ng aking mata si Leann subalit

Upuan
hnd ko siya nakita. Sa loob ng silid aralan ay nakita kong bakante parin ang upuan ni Leann. Naisip ko na hindi pa
siguro kayang pumasok ni Leann. Hindi narin ako nagtanong pa kung bakit wala parin si Leann.
Nagsisimula na akong magturo sa unang asignatura ko sa umaga ng makarinig ako ng pamilyar ni tinig. “Magandang
umaga po teacher.”ang masayang bati niya. May tuwa sa aking puso ng marinig ko ang pamilyar na tinig na iyon.
Agad akong humarap sa pintuan kung saan naroroon ang pamilyar na boses taglay ang matamis na ngiti sa aking
mukha,
Sa aking pagharap ay unti-unting nawala ang ngiti sa aking mukha. Napalitan ng pagkabigla ang dating saya na
aking naramdaman ng makita ko siya. Parang tutulo ang aking mga luha. Si Leann, ang batang hinahapo ngayon ay
namamaga ang mukha at namumutla. Inihatid siya ng kanyang ina.
“Gusto kasi niyang pumasok Teacher.” ang sabi ng ina ni Leann. Sa pagkakataong iyon ay aking inusisa kung ano
talaga ang kalagayan ni Leann, Halos tumulo ang luha ng ina habang nagkukuwento sa akin ng totoong sitwasyon ni
Leann. Noon ko lang nalaman na may Kidney problem pala si Leann, Ang hirap niya sa pag hinga na parang
hinihika, at ang pamamanas ng kanyang katawan at mukha ay sanhi ng sakit sa kidney. Kailangan niyang
maoperahan o sumailalim sa Dialysis pero dahil walang pera ay hindi malapatan ng angkop na gamut si Leann.
 Araw-araw ko ​ Nawawalang ​ siyang pinagmamasdan sa

kanyang upuan.

Bibig
Nakatitig na mga mata! Taas at baba na mga kilay! Nakakunot na noo! Lingon dito! Lingon doon! Ito ang kanilang
mga ginagawa sa araw-araw sa loob ng aming silid aralan.
“Ano ang nangyayari?” “Kailangan mo ba ng tulong?” “Bakit hindi ka sumasagot?” ito ang palaging tanong ng
aming guro na si Gng Catherine F. Gaca sa tuwing tatanungin niya ang aking dalawang kamag-aaral na sina
Katherine at Princess. Silang dalawa ay magkapatid na bagong lipat sa aming paaralan. Galing ang kanilang pamilya
sa lugar ng Samar.
Sa bawat pagkakataon na magtatanong an gaming guro sa magkapatid ay nagsisimula na rin siyang mainis. Habang
pinagmamasdan ko ang aking guro ay hindi maiwasang mapangiti. Sa kanyang pagtatanong ay nagsisimula ng
tumaas ang kanyang boses sabay taas narin ng kanyang dalawang maiitim na kilay. “Bakit ba yaw mong magsalita!”
“ Wala ka bang bibig?” ang naiinis na tanong ni teacher, sabay hawak
Ni: Ryan I. Fetalvero
“Hindi ka ba nahihirapan Leann?” ang tanong ko sa kanya, “Hindi po Teacher,” ang nakangiti pa niyang sagot. Nang
araw na iyon ay nakita ko siya na masayang nkikipaglaro sa kanyang mga kaklase. Sa kabila ng kanyang hirap na
kondisyon ay masaya siyang nakikipaglaro. Gabi, tumunog ang aking cellphone . Kihuha ko at binasa ang text,
biglang tumulo ang luha ko . Nabalot ng lungkot ang aking gabi. Wala na si Leann. Wala na ang batang masayahin
sa kabila ng kanyang sakit ay nanatiling masaya maging sa kanyang huling sandali ay nagpasaya pa siya ng iba.
Bakante na ang upuan, inalis na rin ang pangalang nakadikit at nakasulat sa puting papel. Nawa ay wala ng bata pa
ang magkakasakit pa at mawawala.
Ni: Michelle M. Talamisan