รายววิชา 657-223 สส ขภาพของฟฟันและเนนอนื้ เยนอยื่ ปรวิทฟันตต์ 2

St. 2(5) E 5
สสสำหรรับ นทพ. Competency-based ชรัชนปปี ทปีที่ 2/2551

กวิจกรรม Gingival Diseases ครฟันื้งททยื่ 1 (Gingivitis)

ววัตถถุประสงคค 1. เพพที่อใหหนกวั ศศึกษามมีความรรรู้ ความเขรู้ าใจเรรรื่ องโรคเหงรอกอวักเสบ
2. เพรรื่อใหรู้ นกวั ศศึกษาสามารถใหรู้ การววินวิจฉวัยแยกโรค (Differential diagnosis)
Gingivitis ในเบร บื้องตรู้ นไดรู้
เอกสสำรประกอบ Periodontal Disease Classification AAP 1999 (เฉพสำะ part Gingival
diseases IA)
กกจกรรม
1. นศ.ทบทวนบทเรปี ยนเกปีที่ยวกรับ Basic Immunology, Oral Microbiology, Oral Biology
(Periodontium)
2. นศ.ทสสำแบบทดสอบ Station ทปีที่ 1 – 9 ดหวยตนเอง
3. นศ.ทสสำงสำนกลลลมตสำม Case ผผปห ล วย

หลรังจบกกจกรรมทปีที่ 1 นศ.สสำมสำรถ

1. เขรู้ าใจจถุดมถุงมุ่ หมายของการซวักประววัตวิ
(History taking)
2. เขรู้ าใจจถุดมถุงมุ่ หมายของการตรวจ
(Examination / Clinical appearance)
Key idea
- ตรู้ องถามเพรรื่อใหรู้ ไดรู้ ขรู้อมรลอะไรบรู้ าง
- ตรู้ องมมีการตรวจอะไรบรู้ าง และอยมุ่างไร (ใหรู้ บนวั ทศึก
เหมรอนเขมียน chart ทางการแพทยค)

3. เขรู้ าใจและสามารถบอก Signs and - ผรรู้ปมุ่วยนมุ่าจะมมีอาการอะไร และมมีการดดาเนวินโรคมา

Symptoms and Pathogenesis อยมุ่างไร
4. รวบรวมขรู้ อมรล ววิเคราะหคหาสาเหตถุของปวั ญหาผรรู้ปมุ่วย และใหรู้ การววินวิจฉวัยแยกโรค (อยมุ่างนรู้ อย 3 โรค)
พรรู้ อมใหรู้ เหตถุผลประกอบวมุ่าทดาไมจศึงใหรู้ การววินวิจฉวัยนวันบื้

Classification of Periodontal diseases (AAP 1999)

I. GINGIVAL DISEASES
Dental plaque – induced gingival diseases
1. Gingivitis associated with dental plaque only
a. without other local contributing factors
b. with local contributing factors (See V.A)
 2. Gingival diseases modified by systemic factors
a. associated with the endocrine system
1) Puberty – associated gingivitis
2) Menstrual cycle – associated gingivitis
3) Pregnancy – associated
a) gingivitis
b) pyogenic granuloma
4) Diabetes mellitus – associated gingivitis
b. associated with blood dyscrasias
1) Leukemia – associated gingivitis
2) others
3. Gingival diseases modified by medications
a. drug – influenced gingival diseases
1) Drug – influenced gingival enlargements
2) Drug – influenced gingivitis
a) oral contraceptive – associated gingivitis
b) others
4. Gingival diseases modified by malnutrition
a. Ascorbic acid – deficiency gingivitis
b. others

Non – plaque – induced gingival lesions

1. Gingival diseases of specific bacterial origin
a. Neisseria gonorrhea – associated lesions
b. Treponema pallidum – associated lesions

c. Streptococcal species – associated lesions

d. others
2. Gingival diseases of viral origin
a. Herpes virus infections
1) Primary herpetic gingivostomatitis
2) Recurent oral herpes
3) Varicella – zoster infections
b. others
3. Gingival diseases of fungal origin
a. Candida species infections
1) generalized gingival condidosis
b. Linear gingival erythema
c. Histoplasmosis
 d. Others
4. Gingival lesions of genetic origin
a. Heraditary gingival fibromatosis
b. Others
5. Gingival manifestations of systemic conditions
a. Mucocutaneous disorders
1) lichen planus
2) pemphigoid
3) pemphigus vulgaris
4) erythema multiforme
5) lupus erythematosus
6) drug – induced
7) others
b. Allergic reactions
1) dental restorative materials
a) mercury
b) nickel
c) acrylic
d) other
2) reactions attributable to
a) tooth pastes / dentifrices
b) mouth rinses / mouth washes
c) chewing gum additives
d) foods and additives
3) others
6. Traumatic lesions (factitious, iatrogenic, accidental)
a. Chemical injury
b. Physical injury
c. Thermal injury
7. Foreign body reactions
8. Not otherwise specified (NOS)

II. CHRONIC PERIODONTITIS

Localized
Generalized

III. AGGRESSIVE PERIODONTITIS

A. Localized
B. Generalized
IV. PERIODONTITIS AS A MANIFESTATION OF SYSTEMIC DISEASES
A. Associated with hematological disorders
1. Acquired neutropenia
2. Leukemias
3. Others
B. Associated with genetic disorders
1. Familial and cyclic neutropenia
2. Down syndrome
3. Leukocyte adhesion deficiency syndromes
4. Papillon – Lefevre syndrome
5. Chediak – Higashi syndrome
6. Histiocytosis syndrome
7. Glycogen storage disease
8. Infantile genetic agranulocytosis
9. Cohen syndrome
10. Ehlers – Danlos syndrome (types IV and VIII)
11. Hypophosphatasia
12. Other
C. Not otherwise specified (NOS)

V. NECROTIZING PERIODONTAL DISEASES

A. Necrotizing ulcerative gingivitis (NUG)
B. Necrotizing ulcerative periodontitis (NUP)

VI. ABSCESSES OF THE PERIODONTIUM

A. Gingival abscess
B. Periodontal abscess
C. Pericoronal abscess

VII. PERIODONTITIS ASSOCIATED WITH ENDODONTIC LESIONS

A. Combined periodontic – endodontic lesions

VIII. DEVELOPMENTAL OR ACQUIRED DEFORMITIES AND CONDITIONS

Localized tooth – related factors the modify or predispose to plaque – induced gingival
diseases / periodontitis
1. Tooth anatomic factor
2. Dental restorations / applianced
3. Root fractures
4. Cervical root resorption and cemental tears
Mucogingival deformities and conditions around teeth
1. Gingival / soft tissue recession
a. facial lingual surfaces
b. interproximal (papillary)
2. Lack of keratinized gingiva
3. Decreased vestibular depth
4. Aberrant frenum / muscle position
5. Gingival excess
a. pseudopocket
b. inconsistent gingival margin
c. excessive gingival display
d. gingival enlargement (see I.A.3. and I.B.4)
6. abnormal color
Mucogingival deformities and conditions on edentulous ridges
1. vertical and / or horizontal ridge deficiency
2. lack of gingiva / keratinized tissue
3. gingival / soft tissue enlargement
4. aberrant frenum / muscle position
5. decreased vestibular depth
6. abnormal color
Occlusal trauma
1. primary occlusal trauma
2. secondary occlusal trauma
Station 1
ววัตถถุประสงคค: ประสบการณคของการยรู้ อม และการตรวจหา plaque
คดาถาม 1. บรวิ เวณทมีรื่ยรู้อมตวิดสมีกระจายอยรมุ่ตามทมีรื่ใดบรู้ าง ?
1. ปวั จจวัยสมุ่งเสรวิ มการสะสมและการตวิด plaque ครออะไร ?
2. สภาพเหงรอกบรวิ เวณทมีรื่ยรู้อมตวิดสมีเปป็ นเชมุ่นไร ?
Key idea
1. ยรู้ อมสมีใหรู้ ทววัรื่ บรวิ เวณคอฟวั นและขอบเหงรอก
2. สวังเกตปวั จจวัยสมุ่งเสรวิ มการสะสมและเกาะตวิดของ plaque เชมุ่น บรวิ เวณ groove, บรวิ เวณทมีรื่มมี restoration
ฯลฯ
Station 2
ววัตถถุประสงคค: ความเขรู้ าใจเรรรื่ อง Bacterial dental plaque และ dental calculus
คดาถาม 1. Bacterial dental plaque เกวิดขศึ บื้นไดรู้ อยมุ่างไร ดรู้ วยกลไกอยมุ่างไร?
2. Dental calculus เกวิดขศึ บื้นไดรู้ อยมุ่างไร ดรู้ วยกลไกอยมุ่างไร?
3. แบมุ่งตามลวักษณะคลวินวิกของ dental plaque และ calculus ออกเปป็ น
- Supragingival plaque / calculus
- Subgingival plaque / calculus
มมีลกวั ษณะและองคคประกอบเชมุ่นไร ?
Key idea
1. บรวิ เวณทมีรื่พบการสะสมของ dental plaque และ calculus ไดรู้ บอมุ่ ย
2. องคคประกอบของ plaque และ calculus
3. ววิธมีตรวจหา
Station 3
ววัตถถุประสงคค: ความเขรู้ าใจเรรรื่ อง Local modifying factors
คดาถาม 1. จาก study cast ใหรู้ นกวั ศศึกษาสวังเกตและววิเคราะหคหาสาเหตถุสงมุ่ เสรวิ มเฉพาะทมีรื่ (รวมถศึงลวักษณะ
ทางกายววิภาค) ทมีรื่อาจจะสมุ่งผลใหรู้ มมีการสะสมและการตวิดของ plaque มากหรร องมุ่ายขศึ บื้น
Key idea
1. สวังเกต และใชรู้ ความรรรู้ทางกายววิภาคทมีรื่เคยเรมี ยนมา
Station 4
ววัตถถุประสงคค: ความเขรู้ าใจเรรรื่ อง Host / Bacteria / Environment
คดาถาม 1. การเสมียสมดถุลยคทดาใหรู้ เกวิดโรคขศึ บื้นไดรู้ อยมุ่างไร?
1.1 ในเรรรื่ องของ Host ครออะไร?

Key idea
1.1 Host: Immune response 1. Cells ตมุ่าง ๆ ทมีรื่เกมีรื่ยวขรู้ อง เชมุ่น PMNs,
- Specific / Non – specific Macrophages, Lymphocytes
- Humoral & Cellular 2. กลไกตมุ่าง ๆ ทมีรื่เกวิดขศึ บื้น เชมุ่น Phagocytosis,
* อะไร ในสมุ่วนของ Host ทมีรื่จะทดาใหรู้ เกวิดการเสมีย complement fixation
สมดถุลยค และอยมุ่างไร 3. ผลทมีรื่ตามมา
Station 5
ววัตถถุประสงคค: ความเขรู้ าใจเรรรื่ อง Host / Bacteria / Environment
คดาถาม 1. การเสมียสมดถุลยคทดาใหรู้ เกวิดโรคขศึ บื้นไดรู้ อยมุ่างไร
1.2 ในเรรรื่ องของ Bacteria ครออะไร?

Key idea

1.2 Bacteria : Normal flora 1. แบคทมีเรมี ยทมีรื่พบวมุ่าเปป็ นสาเหตถุสดาควัญของโรคปรวิ ทนวั ตค

Pathogenic bacteria เชมุ่น Porphyromonas gingivalis, Prevotella
Virulence factors intermedia, Aggregatibactor
* ชนวิดของ Periodontal pathogenic bacteria actinomycitemcomitans
และกลไกการทดาใหรู้ เกวิดโรค 2. Bacterial products ทมีรื่สดาควัญ เชมุ่น Enzymes,
Toxins
3. กลไกทมีรื่เกวิดขศึ บื้น เชมุ่น Chemotaxis
4. ผลทมีรื่ตามมา
Station 6
ววัตถถุประสงคค: ความเขรู้ าใจเรรรื่ อง Host / Bacteria / Environment
คดาถาม 1. การเสมียสมดถุลยคทดาใหรู้ เกวิดโรคขศึ บื้นไดรู้ อยมุ่างไร
1.3 ในเรรรื่ องของ Environment ครออะไร?
1.3.1 Local modifying factors
Key idea

1.3 Environment : Local modifying factors 1. ปวั จจวัยสมุ่งเสรวิ มเฉพาะทมีรื่ทมีรื่ทดาใหรู้ เกวิดการสะสมของ

Systemic modifying factors plaque
2. ปวั จจวัยสมุ่งเสรวิ มทางระบบทมีรื่ทดาใหรู้ โรคดดาเนวินไปรถุนแรง
และรวดเรป็ วขศึ บื้น
Station 7
ววัตถถุประสงคค: ความเขรู้ าใจเรรรื่ อง Host / Bacteria / Environment
คดาถาม 1. การเสมียสมดถุลยคทดาใหรู้ เกวิดโรคขศึ บื้นไดรู้ อยมุ่างไร
1.3 ในเรรรื่ องของ Environment ครออะไร?
1.3.2 Systemic modifying factors
Key idea

1.3 Environment : Local modifying factors 1. ปวั จจวัยสมุ่งเสรวิ มเฉพาะทมีรื่ทมีรื่ทดาใหรู้ เกวิดการสะสมของ

Systemic modifying factors plaque
2. ปวั จจวัยสมุ่งเสรวิ มทางระบบทมีรื่ทดาใหรู้ โรคดดาเนวินไปรถุนแรง
และรวดเรป็ วขศึ บื้น
Station 8
ววัตถถุประสงคค: ความเขรู้ าใจเรรรื่ อง การดดาเนวินโรคปรวิ ทนวั ตค (Pathogenesis)
คดาถาม 1. การดดาเนวินโรคปรวิ ทนวั ตคแบมุ่งเปป็ นกมีรื่ระยะ? มมีลกวั ษณะอยมุ่างไรบรู้ าง?
2. ความสวัมพวันธคของระยะตมุ่าง ๆ กวับลวักษณะทางคลวินวิก
Key idea
1. ทดาความเขรู้ าใจเรรรื่ องของระยะเวลาการสะสม dental plaque, การชวักนดาใหรู้ เกวิดการตอบสนองของ
รมุ่ างกาย, การเปลมีรื่ยนแปลงระดวับ microstructure ซศึงรื่ จะสอดคลรู้ องกวับลวักษณะทางคลวินวิก
Station 9
ววัตถถุประสงคค: ความเขรู้ าใจเรรรื่ อง ลวักษณะของเหงรอกปกตวิและผวิดปกตวิ
คดาถาม 1. ลวักษณะเหงรอกปกตวิเปป็ นเชมุ่นไร ?
2. ลวักษณะเหงรอกผวิดปกตวินมุ่าจะมมีการเปลมีรื่ยนแปลงในเรรรื่ องใดบรู้ าง ?
Key idea
1. พวิจารณาเรรรื่ องสมี, รรปรมุ่างและลวักษณะ, Consistency, Surface texture
2. ลวักษณะทางกายววิภาคทมีรื่เปลมีรื่ยนไป เชมุ่น Attached gingiva, เหงรอกรมุ่ น