“ANG EPEKTO SA MGA MAMIMILI NA NAGMULA SA PALA-O ILIGAN CITY SA

PAGLIPAT NG PALA-O MARKET SA TAMBO SA TAONG 2019-2020”

“Filipino Sa Piling Larangan”

Senior High School Student

Filipino Subject

Dumalagan, Jesavhelle

Wayas, Chryselle Dee

Micayabas ,Haidee

Beruela ,Angelika

Sandoy. Marc Rechie

Nabong, Marilyn

Hangcan, Joel
 TSAPTER 1

INTRODUKSYON

Ang pamilihan ay mahalagang bahagi ng buhay ng prodyuser at konsyumer. Ito ang

nagsisilbing lugar kung saan nakakamit ng isang konsyumer ang sagot sa marami niyang
pangangailangan at kagustuhan sa pamamagitan ng mga produkto at serbisyong handa niyang
ikonsumo.Sa kabilang dako ang mga prodyuser ang siyang nagsisilbing tagapagtustos ng mga
serbisyo at produkto upang ikonsumo ng mga tao.

Sa pamilihan itinatakda kung anong produkto at serbisyo ang gagawin at kung gaano karami.
Mayroong dalawang pangunahing tauhan sa pamilihan ang konsyumer at prodyuser.Ang
konsyumer ang bumibili ng mga produktong gawa ng mga prodyuser, samantalang ang
prodyuser naman ang gumagawa ng mga produktong kailangan ng mga konsyumer sa
pamamagitan ng mga salik ng produksiyon na pagmamay-ari ng konsyumer .

Ang pamilihan o merkado ay isang pook kung saan pumupunta ang mga tao .Kapag may mga
bagay na ibebenta ang mga tao, nagtatatag sila ng isang pook pamilihan o pook pakyawan,
katulad ng palengke, tiyangge, talipapa, baraka, tindahan, atperya.

Ang pamilihan ay isang mabuting paraan ng pagbabalanse ng dami ng bagay na maaaring

ipagbili at ng mga pangangailangan sa bagay na iyon, dahil mabilis na nagbabago ang mga
halaga upang magbigay ng tanda kung anong mga bagay na maipagbibili ang mababa o mataas
ang dami, o kung gaano kataas o kababa ang pangangailangan sa bagay na iyon.

Maraming Mamimili at Nagtitinda Kailangan maraming kumpanya ang nagtitinda para hindi
lamang isa ang magtatakda ng presyo. Gayundin, kailangang maraming mamimili upang hindi
lamang isa ang magtatakda ng presyo.
PAGPAPAHAYAG NG SULIRANIN

Ang pag-aara lna ito ay naglalayong sagutin ang mga sumusunod na suliranin:

 Ano ang magiging epekto sa mga mamimili na nagmula sa Pala-o Iligan City sa
paglipat sa Tambo Iligan City?
 Nakakatulong ba ang paglipat ng Public Market sa pag unlad ng Pala-o?

BATAYANG KONSEPTWAL

Ang daloy ng pag-aaral ay tungkol sa Epekto ng mga mamimili na nagmula sa

Palao Iligan City sa paglipat ng market sa Tambo Iligan City

Sa batayang konseptwal na ito ipinapakita kung anu-anoang ang epekto ng

paglipat ng Pala-o Public Market sa Tambo Iligan City

SAKLAW AT DELIMITASYON SA PAG-AARAL

Ang pag-aaral na ito ay napapatungkol sa Epekto ng mga mamimili na nagmula sa

Palao Iligan City sa paglipat ng market sa Tambo Iligan City taong 2019-2020.

Ang pananaliksik na ito ay nakatuon sa saloobin ng mga tao na nakatira sa Pala-o

Iligan City. Ang mga respondante ay ang mga mamimili na nagmula sa Palao Iligan City.

DEPINISYON /KAHULUGAN NG MGA TERMINO

Ang bawat termino na nababanggit ay napapaloob sa aming sulating pananaliksik. Ang

mga terminong ito ay napapaloob sa mga mambabasa upang ito ay maunawaan nila, at para
lumawak pa ang kanilang talasalitaan, upang sila ay maging pamilyar dito. Nanggaling ang mga
salita sa mga diksyunaryo, internet atbp.

Epekto - Ang epekto ay ang bunga, resulta o kinalabasan ng isang bagay o sitwasyon.
Mamimili - Ang mamimili ay isang tao o organisasyon na gumagamit ng serbisyong pang-
ekonomiya o paninda. Sa sistemang pang-ekonomiya, ang mga mamimili ay isang dahilan na
umaapekto sa pasya kung makikipagkalakal o hindi.

Pamilihan - Ang pamilihan ay nabuo upang magkaroon ng kalakalan sa isang bayan na kung
saan ang mga naririto ay mga bagay na pang-araw-araw na panagngailangan ng mga tao.
 TSAPTER ll

Kaugnay na Literatura at Pag-aaral

Ang kabanata na ito ay binubuo ng mga diskusyon ng mga impormasyon, prinsipyo at

katotohanan na kaugnay sa pag-aaral na isinasagawa. Ang mga materyal na ito ay nasa
klasipikasyon ng: a) Lokal, kung ito ay inilathala sa Pilipinas b) Dayuhan, kung ito ay inilathala
sa ibang bansa.

Kaugnay na literatura

Mayroong dalawang pangunahing tauhan sa pamilihanang konsyumer at prodyuser. Ang

konsyumer ang bumibili ng mga produktonggawa ng mga prodyuser, samantalang ang prodyuser
naman ang gumagawa ngmga produktong kailangan ng mga konsyumer sapamamagitan ng mga
salik ngproduksiyon na pagmamay-ari ng mga konsyumer.Kaugnay nito,ayon sa 6th Principle of
Economics ni Gregory Mankiw, “Marketsare usually a good way to organize economic activity”.

Bilang paraan na mabigat na gumagamit ng ekonomikang pag-aasal, ito ay nagpo-postula na ang

mga ahente ay pumipili ng mga stratehiya upang palakihin ang kanilang kabayaran (pay-offs)
kung ibinigay ang mga stratehiya ng ibang mga ahente na kahit papaano ay sa isang bahagi
mayroon magkakatunggaling mga interes. Dito, ito ay naglalahat ng mga
pakikitungong maksimisasyon na binubuo upang siyasatin ang mga aktor ng pamilihan gaya ng
modelong suplay at pangangailangang at pumapayag sa hindi kompletong impormasyon ng mga
actor na nagmumula sa 1944 na Klasikong Teoriya ng mga laro ni John von Neumann at Oskar
Morgenstern.

Kaugnay na pag-aaral

Ipinaliwanag niAdam Smith sa kaniyang aklat na An Inquiry into the Nature and Causes ofthe
Wealth of Nations (1776) na ang ugnayan ng konsyumer at prodyuser aynaisasaayos ng
pamilihan. Mayroong tinawag na “invisible hand” si Adam Smithna siyang gumagabay sa
ugnayan ng dalawang aktor na ito ng pamilihan. Itoay ang “presyo”, na siyang instrumento
upang maging ganap ang palitan sapagitan ng konsyumer at prodyuser. Mahalagang bahagi ng
pamilihan ang umiiralna presyo sapagkat ito ang nagtatakda sa dami ng handa at kayang bilhin
na produktoat serbisyo ng mga konsyumer.
 TSAPTER III
METODOLOHIYA NG PANANALIKSIK
Inilahad sa kabanatang ito ang mga pamamaraang ginamit sa pag-aaral at paglalarawan sa
mga hakbang naisakatuparan sa pagsusuri at pagpapakahulugan nang mga walong pangunahing
wika at wikang kultural. Matatagpuan dito ang disenyo ng pananaliksik at ang linggwistikang
pagsusuri ng mga walong pangunahing wika at wikang kultural.

DISENYO NG PANANALIKSIK
Ang uri o disenyo ng pananaliksik na ito ay isang deskriptiv, dahil nakasaad dito ang mga epekto
sa mga mamimili sa paglipat ng pamilihan.
Limitado lamang ang bilang ng mga tagasagot sa mga talatanungan, ngunit ang uri
ng disenyong ito ay hindi lamang nakadepende sa dami ng sumagot sa mga talatanungan. Kung
kaya lubos na nauunawaan ng mga mananaliksik na nababagay ito sa pag-aaral kung saan
maari ring magsagawa ng pakikipanayam at obserbasyon upang makadagdag sa pagkalap ng
mga datos at impormasyon.
Ang disenyong paglalarawan o deskriptibo ay ang nakita ng mananaliksik na
magiging mabisa sa pagaaral na ito upang mas makakalap ng impormasyon na magiging
epektibo sa pananalisksik.

PARAAN NG PANANALIKSIK
Ang pag-aaral na ito ay isasagawa sa pamamagitan ng pagsasarbey. Ang mga
mananliksik ay maghahanda ng sarbey kwestyuner na naglalayong makahanap ng mga datos
upang malaman ang epekto ng mga mamimili sa paglipat ng pamilihan. Magsasagawa din ng
pangangalap ng mga impormasyong ang mga mananaliksik sa iba’t-ibang hanguan, sa aklatan
tulad ng mga aklat, dyaryo magasin, at pamahunang papel. Kukuha din ang mga mananaliksik ng
ilang impormasyon sa internet.

RESPONDANTE
Ang respondante ng pananaliksik na ito ay ang mga tao na nakatira sa Pala-o Iligan City. Kung
saan maipapahayag nila ang kanilang saloobin tungkol sa paglipat ng Pala-o Public Market sa
Tambo Iligan City.

PAMAMARAAN NG PAGPILI NG RESPONDENTE

Tinutukoy ang mga respondente ng sarbey, kungilan sila at paano at bakit sila napili. Sila ang
sasagot ng sarbey o talatanungan.
 Upang makakuha ng mga impormasyon ang mananaliksik ukol sa paksang “Epekto ng
mga mamimili na nagmula sa Palao Iligan City sa paglipat ng market sa Tambo Iligan City taong
2019-2020” kung saan ang pagpili ng respondente ay malaya mula sa kinabibilangan nitong grupo.

INSTRUMENTO NG PANANALIKSIK
Sa pananaliksik na ito, ang ginamit o instrumento upang ang mga author ng pananaliksik na
ito ay makakalap o makakuha ng mga datos at maging mga impormasyon, ang kanilang
ginamit ay ang pag-gawa ng mga "Questionnaire" o mga katanungan. Sa mga katanungang
iyon, nakapaloob dito ang kalamangan at kalagahan ng teknolohiya sa mga mag-aaral.
Narito ang sipi ng survey questionaire upang lubos na maunawaan ang komposisyon ng
mga talatanungan na ginamit sa pag-aaral.

Pangalan: _________________________________________
Kasarian: ____________
Edad: _____
Panuto:

Pumili ng Oo, Hindi, Siguro, Hindi Sigurado , at Lagyan ng check (✓) kung ano ang napiling
sagot

1. Naapektuhan ba kayo sa paglipat ng market sa Tambo Iligan City?

2. Maganda ba ang naidulot sa inyo sa paglipat ng Public Market?

3. Sang-ayon ba kayo sa paglipat ng Maket sa Tambo Iligan City?

4. Nahihirapan ba kayo sa paglipat ng Market sa Tambo Iligan City?

5. Nakakatulong ba ang paglipat ng Public Market sa inyo?

6. Kinakailangan bang doon ilagay ang Market sa Tambo?

7. Madali bang puntahan ang Tambo Public Market?

8. Marami bang bumibili sa Tambo Public Market?

9. Maayos ba ang pamamalakad sa Public Market?

10. Marami ba ang nag bebenta sa Tambo Public Market?

11. Nalaman na ba ng lahat ng mamimili ang paglipat sa

Public Market?

12. Ito ba ay nakadudulot ng pag asenso sa ating Public Market?

13. Madali lang ba sa inyo ang paglipat ng Public Market sa Tambo?

14. Nagagandahan ba kayo sa bagong Public Market?

15. Hindi ba naging sagabal na inilipat ang public Market?

16. Nakakapili ka ba ng maayos sa Tambo Public Market?

17. Minsan ka na bang naligaw sa Tambo Public Market?

18. Mas nakakagastos ba ang paglipat ng Public Market?

19. Magulo ba ang Tambo Public Market?

20. Hindi ba naaapektuhan ang inyong araw-araw na pamumuhay sa paglipat ng Public

Market?
PAMAMARAAN NG PAGKALAP NG DATOS
Ang mananaliksik ang mismong kumalap ng mga impormasyon upang lubos namaunawaan ang
mga saklaw at mga posibilidad sa pag-aaral upang matiyak ang kalidad ng ipipresentang datos.
Ginamit nito ang talatanungan sa pagkolekta ng mga datos upang mas mapa dali sa mga
mananaliksik maging sa mga tagasagot. Ang mananaliksik ay nagsagawa ng maikling
oryentasyon sa mga mamimili at siniguro ang pagiging kompidensyal ng mga nakalap na
datos bago ang pamamahagi ng talatanungan upang mas makapagpahayag ang mga
sasagot ng tanong.
Upang masiguro ang impormasyon nakalap ay nagsagawa ng interbyu ang
mananaliksik sa pamamagitan ng talatanungan.

ISTATISTIKAL NG PAGSURI NG MGA DATOS

Ang nakalap na datos ay susuriin upang mas mapadali ang pagtataya rito. Gagamit
ng descriptive statistical Analysis ang mga mananaliksik upang ipresenta ang mga datos
kung saan gagamit ng mga talaan upang suriin ang mga datos.
Ito ang napili ng mga mananaliksik dahil mas madaling maintindihan ang mga
datos sapagkat nakabuod ang mga datos gamit ang iba’t ibang uri ng talaan ng talahanayan,
tsart at graphs gayon din ay may pagtatalakay sa mga resulta ng datos.
 TSAPTER IV
PAGLALAHAD, PAGSUSURI AT PAGPAPAKAHULUGAN NG MGA DATOS
Ang kabanatang ito ay tumtatalakay sa pagsusuri at pagpapakahulugan ng mga datos na
nakalap tungkol sa antas ng kaalaman ng mga mag-aaral. Ang pagtatalakay sa mga sagot ay
ibinatay sa pagkakaayos ng mga katanungan sa unang kabanata.
Ang bawat talahayan ay nagsasad ng bilang ng mga saloobin ng bawat respondente ayon
sa isinagawang sarbey. Nakasaad din dito ang mga porsyentong nakamit ng bawat tugon.

Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

1. Naapektuhan ba kayo sa paglipat ng market sa Tambo Iligan City

60.00%

50.00%

40.00%

30.00%

20.00%

10.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 50% ang sumagot ng “Oo”, 25% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 15% naman
sa “Sigurado”, at 10% sa “Hindi Sigurado”.
 2. Maganda ba ang naidulot sa inyo sa paglipat ng Public Market?

70.00%

60.00%

50.00%

40.00%

30.00%

20.00%

10.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 20% ang sumagot ng “Oo”, 60% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 15% naman sa
“Sigurado”, at 5% sa “Hindi Sigurado”.

3. Sang-ayon ba kayo sa paglipat ng Maket sa Tambo Iligan City?

45.00%

40.00%

35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado
 Talahayan 1, 40% ang sumagot ng “Oo”, 35% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 20% naman
sa “Sigurado”, at 5% sa “Hindi Sigurado”.
4. Nahihirapan ba kayo sa paglipat ng Market sa Tambo Iligan City?

40.00%

35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 30% ang sumagot ng “Oo”, 35% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 25% naman
sa “Sigurado”, at 10% sa “Hindi Sigurado”.
5. Nakakatulong ba ang paglipat ng Public Market sa inyo?

35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado
Talahayan 1, 30% ang sumagot ng “Oo”, 25% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 10% naman sa
“Sigurado”, at 15% sa “Hindi Sigurado”.
6. Kinakailangan bang doon ilagay ang Market sa Tambo?

60.00%

50.00%

40.00%

30.00%

20.00%

10.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 30% ang sumagot ng “Oo”, 55% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 0%
naman sa “Sigurado”, at 15% sa “Hindi Sigurado”.
7. Madali bang puntahan ang Tambo Public Market?
40.00%

35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado
 Talahayan 1, 35% ang sumagot ng “Oo”, 35% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 15%
naman sa “Sigurado”, at 25% sa “Hindi Sigurado”.

8. Marami bang bumibili sa Tambo Public Market?

35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 55% ang sumagot ng “Oo”, 30% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 5% naman
sa “Sigurado”, at 10% sa “Hindi Sigurado”.
 9. Maayos ba ang pamamalakad sa Public Market?

35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 35% ang sumagot ng “Oo”, 10% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 10%
naman sa “Sigurado”, at 45% sa “Hindi Sigurado”.
10. Marami ba ang nag bebenta sa Tambo Public Market?
60.00%

50.00%

40.00%

30.00%

20.00%

10.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 50% ang sumagot ng “Oo”, 40% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 10% naman
sa “Sigurado”, at 0% sa “Hindi Sigurado”.
 11. Nalaman na ba ng lahat ng mamimili ang paglipat sa Public Market?
50.00%

45.00%

40.00%

35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 45% ang sumagot ng “Oo”, 5% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 10%
naman sa “Sigurado”, at 40% sa “Hindi Sigurado”.
12. Ito ba ay nakadudulot ng pag asenso sa ating Public Market?

40.00%

35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 25% ang sumagot ng “Oo”, 35% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 10% naman
sa “Sigurado”, at 30% sa “Hindi Sigurado”.
 13. Madali lang ba sa inyo ang paglipat ng Public Market sa Tambo?
70.00%

60.00%

50.00%

40.00%

30.00%

20.00%

10.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 25% ang sumagot ng “Oo”, 60% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 0% naman
sa “Sigurado”, at 15% sa “Hindi Sigurado”.
14. Nagagandahan ba kayo sa bagong Public Market?
35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 25% ang sumagot ng “Oo”, 30% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 20% naman
sa “Sigurado”, at 25% sa “Hindi Sigurado”.
 15. Hindi ba naging sagabal na inilipat ang public Market?
35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 25% ang sumagot ng “Oo”, 30% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 15% naman
sa “Sigurado”, at 25% sa “Hindi Sigurado”.
16. Nakakapili ka ba ng maayos sa Tambo Public Market?
40.00%

35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 35% ang sumagot ng “Oo”, 30% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 15% naman
sa “Sigurado”, at 20% sa “Hindi Sigurado”.
 17. Minsan ka na bang naligaw sa Tambo Public Market?
35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 10% ang sumagot ng “Oo”, 30% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 10% naman
sa “Sigurado”, at “Hindi Sigurado
18. Mas nakakagastos ba ang paglipat ng Public Market?
50.00%

45.00%

40.00%

35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 45% ang sumagot ng “Oo”, 25% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 20% naman
sa “Sigurado”, at 10% sa “Hindi Sigurado”.
 19. Magulo ba ang Tambo Public Market?
60.00%

50.00%

40.00%

30.00%

20.00%

10.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 55% ang sumagot ng “Oo”, 30% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 0% naman
sa “Sigurado”, at 15% sa “Hindi Sigurado”.
20. Hindi ba naaapektuhan ang inyong araw-araw na pamumuhay sa paglipat ng Public
Market?
45.00%

40.00%

35.00%

30.00%

25.00%

20.00%

15.00%

10.00%

5.00%

0.00%
Oo Hindi Sigurado Hindi Sigurado

Talahayan 1, 40% ang sumagot ng “Oo”, 35% naman ang sumagot sa” Hindi”, at 5%
naman sa “Sigurado”, at 20% sa “Hindi Sigura
 TSAPTER V
LAGOM, KONKLUSYON AT REKOMENDASYON
Ang Kabanatang ito ay nagpapakita ng lagom ng pag-aaral at ang konklusyon at
rekomendasyon para sa solusyon sa problemang naitala sa pag-aaral na ito maibibigay.

LAGOM
Ang pag-aaral na ito ay isinasagawa upang matukoy ang epekto ng mga mamimili
na nagmula sa Palao Iligan City sa paglipat ng market sa Tambo Iligan City taong 2019-
2020. Ang mga mananaliksik ay nangalap ng mga impormasyon sa pagkakakilanlan ng
mga mamimili. Ikalawa ay upang malaman kung nahihirapan ba ang mga tao sa paglipat
ng pamilihan. At ang panghuli ay kung naapektuhan ang kanilang pang araw-araw na
pamumuhay sa paglipat ng pamilihan.
Upang matukoy ang kanilang mga saloobin, kalamangan at ang mga epekto nito,
ang mga mananaliksik ay naghanda ng isang talatanungan o survey questionnaire para sa
mga piling mag-aaral lamang na magsasagot. Ang datos na natipon ay nagsilbi bilang
pangunahing nakalap na kasagutan ng pag-aaral na kung saan ay maingat na iniharap at
nasuri ng maayos.

KONKLUSYON
Batay sa mga natuklasan ng pag-aaral, ang mga sumusunod ay:
1. Mas malinaw na naaapektuhan ang pang araw-araw na pamumuhay ng mga mamimili dahil
sa paglipat ng pamilihan.
2. Karamihan sa mga respondent ay nagsasabing magulo ang pamamalakad sa Tambo Public
Market.
3. Hindi maganda ang naidudulot nito sa mga taong nakatira sa Pala-o.

REKOMENDASYON
Matapos ang masusing pagkalap ng mga kailangang datos nabuo ng mananaliksik ang mga
rekomendasyong ito.
1. Kinakailangang bigyan ng pansin kung nakakaapekto ito o nakakatulong sa mga taong
nakatira sa isang komunidad.
2. Magtulongan upang maging maunlad ang lugar.