AZIMUTNE PROJEKCIJE: PERSPEKTIVNE

 Ortografska polarna projekcija

Vrsta i tip projekcije: Azimutna perspektivna ortografska polarna projekcija
- Azimutna: projektovanje geografske koordinatne mreže izvršeno je na
zamišljenoj ravni koja dodiruje Zemljinu loptu u nekoj tački (npr. u tački
pola).
- Perspektivna: Zemlja se zamišlja kao providna lopta, smanjena u razmjeri i
sa ucrtanim meridijanima i paralelama
- Ortografska (grč. ''orto'': prav): tačka posmatranja je na beskonačnom
udaljenju od Zemljine lopte, i zraci padaju na projekcijsku ravan pod
pravim uglom.
- Polarna: položaj projekcione ravni je takav da dodiruje Zemljinu površinu
u tački pola

Matematički uslov računanja: Zemljina lopta je smanjena u zadatoj razmjeri, pa je smanjen

i radijus Zemlje (Rz/R); izvršena je ortogonalna projekcija tačaka presjeka meridijana i
ekvatora sa lopte na ravan. Poluprečnici paralela (r) se mogu izračunati po formuli r= Rz cos
β (ugao poznate veličine).

Opis kartografske mreže: Meridijani su prikazani kao prave linije, koje se zrakasto razilaze
iz centra projekcije- tačke pola. Paralele su koncentrične kružnice, sa zajedničkim centrom- u
tački Zemljinog pola. Rastojanje između paralela se smanjuje od centra ka periferiji, što znači
da razmjer opada od pola ka ekvatoru, gdje će sva prikazana područja biti deformisana
(zbijena).

Karakter deformacija: Ekvidistantna (očuvana jednakost dužina- udaljenosti). Centar

projekcije je tačka ''nulte distorzije'', gdje nema deformacija, pa je i razmjera očuvana u toj
tački (glavni, opći ili osnovni razmjer). Sa udaljenjem od centra projekcije, razmjer opada
pravcem meridijana, od 1 do 0. Krug se isteže u elipsu, koja je spoljoštena na ekvatoru
(Tissotova indikatrisa).

Primjena: Za izradu karata polarnih predjela- omogućava prikazivanje područja oko

Zemljinog pola, jer tu nema deformacija.

 Ortografska ekvatorijalna
Vrsta i tip projekcije: Azimutna perspektivna ortografska ekvatorijalna projekcija- objasniti
svaki pojam...

Matematički uslov računanja: Zemljina lopta je smanjena u zadatoj razmjeri, pa je smanjen

i radijus Zemlje (Rz/R); izvršena je ortogonalna projekcija tačaka presjeka svih meridijana i
paralela sa lopte na ravan.

1
Opis kartografske mreže: Meridijani su prikazani kao krive- eliptične linije, sa ishodištem u
tački pola. Paralele su prave linije. Rastojanje između paralela se smanjuje od ekvatora ka
polovima, što znači da razmjer opada i da će područja oko polova biti deformisana.

Karakter deformacija: Ekvidistantna. Razmjer opada od centra projekcije (ekvatora) ka

polovima. Centar projekcije je tačka ''nulte distorzije'', gdje nema deformacija, pa je i
razmjera očuvana u toj tački (glavni, opći ili osnovni razmjer).

Primjena: Za izradu karata ekvatorijalnih predjela, jer tu nema deformacija; prikazivanje

Zemljinih polulopti, i Mjesečeve površine.

- SLIKA: ORTOGRAFSKA POLARNA I EKVATORIJALNA PROJEKCIJA –

(Folder: Azimutne)

 Stereografska polarna
Vrsta i tip projekcije: Azimutna perspektivna stereografska polarna projekcija
- Azimutna, perspektivna, ekvatorijalna...
- Stereografska: tačka posmatranja na površini Zemljine lopte (ili elipsoida),
dok projekciona ravan dodiruje Zemlju u tački nasuprot tačke perspektive
(npr. po polu)

2
Matematički uslov računanja: Zemljina lopta je smanjena u zadatoj razmjeri, pa je smanjen
i radijus Zemlje (Rz/R), a zatim je izračunata njegova polovina (rz/2).

Opis kartografske mreže: Meridijani su prikazani kao prave linije, koje se zrakasto razilaze
iz centra projekcije- tačke pola. Paralele su koncentrične kružnice, sa zajedničkim centrom- u
tački Zemljinog pola. Rastojanje između paralela se povećava od centra ka periferiji, što
znači da razmjer raste od pola ka ekvatoru, gdje će sva prikazana područja biti deformisana
(razvučena i uvećana).

Karakter deformacija: Konformna (očuvana jednakost uglova). Sa udaljenjem od centra

projekcije (pola), razmjera raste od 1 do 2. Centar projekcije je tačka ''nulte distorzije'' sa
sačuvanim općim razmjerom.

Primjena: Za izradu karata Zemljinih polulopti (sjeverna i južna).

- SLIKA: STEREOGRAFSKA POLARNA PROJEKCIJA –

(Folder: Azimutne)

3
  Stereografska ekvatorijalna
Vrsta i tip projekcije: Azimutna perspektivna stereografska ekvatorijalna projekcija-
objasniti svaki pojam...

Matematički uslov računanja: Zemljina lopta je smanjena u zadatoj razmjeri, pa je smanjen

i radijus Zemlje (Rz/R).

Opis kartografske mreže: Središnji meridijan i ekvatorijalna paralela su prikazani kao prave
linije, dok su svi drugi meridijani i paralele prikazani kao krive linije, čiji se luk iskrivljenja
povećava sa udaljavanjem od centra projekcije- odnosno, od centralnog meridijana i centralne
paralele (ekvatora). Rastojanja između meridijana i paralela se povećavaju od centra ka
periferiji, pa tako razmjer raste i područja oko polova će biti uvećana.

Karakter deformacija: Konformna. Sa udaljenjem od centra projekcije, razmjera raste od 1

do 2. Centar projekcije (ekvator) je tačka ''nulte distorzije'' i sa očuvanim općim razmjerom
karte.

Primjena: Za izradu karata Zemljinih polulopti (istočna i zapadna hemisfera).

- SLIKA: STEREOGRAFSKA EKVATORIJALNA PROJEKCIJA –

(Folder: Azimutne)

4
  Centralna polarna
Vrsta i tip projekcije: Azimutna perspektivna centralna polarna projekcija
- Azimutna, perspektivna, polarna...
- Centralna: tačka posmatranja u centru Zemljine lopte, a projekcijska ravan
dodiruje Zemljinu loptu u nekoj tački

Matematički uslov računanja: Zemljina lopta je smanjena u zadatoj razmjeri, pa je smanjen

i radijus Zemlje (Rz/R). Tačke su sa zenitnim rastojanjem od 45°.

Opis kartografske mreže: Meridijani su prikazani kao prave linije, koje se zrakasto razilaze
iz centra projekcije- iz tačke pola. Paralele su koncentrične kružnice, sa zajedničkim centrom-
u tački Zemljinog pola. Rastojanje između paralela se povećava od centra ka periferiji, što
znači da razmjer raste od pola ka ekvatoru, gdje će sva prikazana područja biti deformisana
(uvećana).

Karakter deformacija: Proizvoljna- ekvidistantna (očuvana jednakost dužina- distanci/

udaljenosti). Sa udaljenjem od centra projekcije (pola), razmjera raste od 1 do beskonačno.
Razmjer se mjenja pravcem meridijana i paralela. Centar projekcije je tačka ''nulte distorzije''
sa sačuvanim općim razmjerom.

Primjena: Za izradu karata polarnih predjela u pomorskoj i zračnoj navigaciji (nautika i

avijacija), te za izradu karata neba.

- SLIKA: CENTRALNA POLARNA PROJEKCIJA –

(Folder: Azimutne)

5
  Spoljna Lairova (La Hire) polarna
Vrsta i tip projekcije: Azimutna perspektivna spoljna La Hire polarna
- Azimutna, perspektivna, polarna...
- Spoljna: tačka posmatranja nalazi se na matematički izračuntoj udaljenosti
od Zemljine lopte
- La Hire: Phillip de La Hire, franc. kartograf i astronom

Matematički uslov računanja: Zemljina lopta je smanjena u zadatoj razmjeri, pa je smanjen

i radijus Zemlje (Rz/R). Dužina poluprečnika paralela se računa kao ¼ ispravljenog luka
obima kruga: O/4 = 2Rπ:4= Rzπ/2= Rz*3,14/2= Rz*1,57.

Opis kartografske mreže: Meridijani su prikazani kao prave linije, koje se zrakasto razilaze
iz centra projekcije- iz tačke pola. Paralele su koncentrične kružnice, sa zajedničkim centrom-
u tački Zemljinog pola.

Karakter deformacija: Proizvoljna- ekvidistantna (očuvana jednakost dužina- distanci/

udaljenosti). Razmjera raste pravcem meridijana od 1 do 1,6, a pravcem paralela od 1 do 0,9.
Centar projekcije (pol) je tačka ''nulte distorzije'', tj. tu nema deformacija.

Primjena: Za izradu karata polarnih predjela i Zemljinih hemisfera (sjeverna i južna).

SLIKA: SPOLJNA LA HIRE POLARNA PROJEKCIJA –

(Folder: Azimutne)

6
AZIMUTNE PROJEKCIJE: NEPERSPEKTIVNE

 Neperspektivne projekcije

Ove projekcije su rezultat uslovnog projiciranja geo-koordinatne mreže na ravan koja

dodiruje Zemljinu loptu u nekoj tački.

 Lambertova polarna
Vrsta i tip projekcije: Lambertova azimutna neperspektivna polarna
- Johan H. Lambert (18.st.), švicarsko-njem. kartograf

Matematički uslov računanja: Zemljina lopta i radijus smanjeni u zadatoj razmjeri (Rz/R).
Dijametar- tetiva, duž PE, vezuje tjeme kalote sa nekom tačkom na odgovarajućoj paraleli
lopte; PE je dužina poluprečnika kruga- ekvatora u projekciji, čija je površina jednaka
površini lopte. Poluprečnik ekvatora je izračunat po formuli: r0=1,41*rZ (d2=R2+R2;
d=√2*R; r=1,41*rz)

Opis kartografske mreže: Meridijani su prikazani kao prave linije, koje se zrakasto razilaze
iz centra projekcije- iz tačke pola. Paralele su koncentrične kružnice, sa zajedničkim centrom-
u tački Zemljinog pola. Rastojanje između paralela se smanjuje od centra ka periferiji, što
znači da razmjer opada od pola ka ekvatoru, gdje će sva prikazana područja biti deformisana
(zbijena i umanjena).

Karakter deformacija: Ekvivalentna. Sa udaljenjem od centra projekcije (pola), razmjera

opada pravcem meridijama od 1 do 0,7, dok pravcem paralela raste od 1 do 1,4. Centar
projekcije (pol) je tačka ''nulte distorzije'' sa sačuvanim općim razmjerom.

Primjena: Za izradu karata geografskih polova, Zemljinih polulopti i manjih dijelova

Zemljine površine.

7
 - SLIKA: LAMBERTOVA AZ. POLARNA PROJEKCIJA –
(Folder: Azimutne)

 Postelova polarna
Vrsta i tip projekcije: Postelova azimutna neperspektivna polarna
- Guillaume Postel (16.st.), franc. kartograf i astronom

Matematički uslov računanja: Zemljina lopta je smanjena u zadatoj razmjeri, pa je smanjen

i radijus Zemlje (Rz/R). Dužina poluprečnika ekvatora u projekciji, izračunata je kao dužina
¼ obima ispravljenog luka meridijanskog kruga: O/4=2r π/4=rz π (3,14)/2= rz*1,57.

Opis kartografske mreže: Meridijani su prikazani kao prave linije, koje se zrakasto razilaze
iz centra projekcije- iz tačke pola. Paralele su koncentrične kružnice, sa zajedničkim centrom-
u tački Zemljinog pola. Rastojanje između paralela su jednaka, pa je razmjera sačuvana
pravcem meridijana.

Karakter deformacija: Ekvidistantna. Omogućava tačno mjerenje azimuta i rastojanja od

centra projekcije do bilo koje druge tačke.

8
Primjena: Za izradu avijacijskih karata sa izradom avio-baze u centru projekcije i seizmičkih
karata sa epicentrom zemljotresa.

- SLIKA: POSTELOVA AZ. POLARNA PROJEKCIJA –

(Folder: Azimutne)