PDF

ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ
Σ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑ΢
ΣΜΗΜΑ ΗΛΕΚΣΡΟΛΟΓΙΑ΢
ΜΕΛΕΣΗ
ΤΠΟ΢ΣΑΘΜΟΤ
ΜΕ΢Η΢ ΣΑ΢Η΢
΢πουδαστές : Ντάμπαμπας Δημοσθένης 2827
Μπούρος Κωνσταντίνος 2867
ΜΕΛΕΣΗ ΤΠΟ΢ΣΑΘΜΟΤ ΜΕ΢Η΢ ΣΑ΢Η΢
ΠΕΡΙΛΗΧΗ
Αντικείμενο της εργασίας αυτής είναι η μελέτη και σχεδίαση ενός υποσταθμού
μέσης τάσης με ισχύ 2X800KVA. Οι προαπαιτούμενες γνώσεις αντλούνται από
το ευρύτερο γνωστικό πεδίο που αφορά υψηλές τάσεις και εγκαταστάσεις
Η εργασία αποτελείται από τρία μέρη:
 ΕΙ΢ΑΓΨΓΗ & Θεωρητικές βάσεις
 ΜΕΛΕΣΗ & Τπολογισμός στοιχείων
 ΢ΦΕΔΙΑ & Διαστάσεις μονάδων
΢το Πρώτο μέρος που είναι η εισαγωγή αναφέρονται συνοπτικά τα εξής:
Υορείς τυποποίησης,προτυπα και κανονισμοι,Έλεγχος αξιοπιστίας του
εξοπλισμού (Δοκιμές τύπου και δοκιμές σειράς), κτηριακά στοιχεία του
υποσταθμού Μ.Σ.,τυποι κτιριων και παροχων Μ.Σ. οι βασικοί τρόποι
σχεδίασης υποσταθμού, στοιχεία για την Αντιστάθμιση του cosφ, στοιχεια για
τα καλωδια και ακροκιβωτια Μ.Σ., γειωσεις και τέλος στοιχεια για τα
συστήματα ζεύξης καταναλωτή, συστήματα σήμανσης και προστασίας.
΢το Δεύτερο μέρος που είναι η μελέτη, θεωρείται ως δεδομένη η ζήτηση του
υποσταθμού. Με βάση αυτό το στοιχείο καθορίζεται η ισχύς του υποσταθμού
και η εκλογή των μετασχηματιστών και προκύπτει υποσταθμός μέσης τάσης
ισχύος 2X800KVA. Ο Τποσταθμός αυτός καλείται να τροφοδοτήσει μια
εγκατάσταση με ποικίλα φορτία όπως υπογραμμίζονται στο παρατιθέμενο
σχέδιο. Αποφασίζεται ο τρόπος παροχής, γίνεται σχεδιασμός για την είσοδο
του υποσταθμού από το δίκτυο πόλης και στη συνέχεια σχεδιάζεται ο
υποσταθμός Μ.Σ.
΢το Σρίτο μέρος περιλαμβάνεται παράρτημα και αναφέρονται συνοπτικά τα
εξής:
Βραχυκύκλωμα, μηχανική καταπόνηση και υπολογισμός ζυγών, κριτήρια
εκλογής καλωδίων. Επιπλέον περιλαμβάνονται οδηγίες που αφορούν την
δειγματοληψία ελαίου μετασχηματιστή για τη δοκιμή της διηλεκτρικής
αντοχής και για την αντιμετώπηση των ενδείξεων σήμανσεως του ρελαί
Buchholz των μετασχηματιστών με δοχείο διαστολής
Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 2

ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΑ
1ο Κεφαλαιο Εισαγωγή
1. Προτυπα και κανονισμοι 6

1.1 Γενικά 6
1.2. Υορείς τυποποίησης 7
1.3. Πρότυπο ηλεκτρικών εγκαταστάσεων 8
1.4. Πρότυπο ηλεκτρικών εγκαταστάσεων για κτίρια 10
1.5. ΢ύγκριση του προτύπου ΕΛΟΣ HD 384 με τον παλαιό ΚΕΗΕ 10
1.6. Πρότυπα και διασφάλιση ποιότητας υπηρεσιών και παραγωγής 11
1.7. Πιστοποίηση μετρήσεις - έλεγχος εξοπλισμού 12
1.8. Έλεγχος αξιοπιστίας του εξοπλισμού 14
2ο Κεφαλαιο
2. Κτιριακά στοιχεία υποσταθμού 25

2.1. Προμελέτη 25
2.2. Σύποι κτιρίων 26
2.3. Διαστάσεις κτιρίου υποσταθμών 30
2.4. Κτίρια υποσταθμών για παροχές Μέσης Σάσης τύπου Α1 31
2.5. Κτίρια υποσταθμού για παρόχες Μέσης Σάσης τύπου Α2 32
2.6. Κτίρια υποσταθμών για παροχές Μέσης Σάσης Β1 35
2.7. Κτίρια υποσταθμών για παροχές Μέσης Σάσης Β2 36
2.8. Παροχές Μεσης Σάσης τύπου Α1 37
2.9. Παροχές Μεσης Σάσης τύπου Α2 40
2.10. Παροχές Μεσης Σάσης τύπου Β1 45
2.11. Παροχές Μεσης Σάσης τύπου Β2 50
2.12. Γενικές κατασκευαστικές λεπτομέρειες κτιρίων υποσταθμών 53
2.13. Λεπτομέρειες κατασκευης χώρου μετασχηματιστή 55
2.14. Τπόγειοι υποσταθμοί 60
3. Τπολογισμός ισχύος υποσταθμού 61

3.1. Γενικά στοιχεία 61
3.2. Φειρισμοί και προστασία μετασχηματιστή 62
3.3. Πλήθος, τομή και βασικές συνδεσμολογίες ζυγών 62
3.4. Άεργος ισχύς-συντελεστής ισχύος 69
4. Εγκαταστάσεις υποσταθμού 88
4.1. Κύρια στοιχεία υποσταθμού 88
4.2. ΢υστήματα ζεύξης καταναλωτή 88
4.3. Καλώδια Μέσης Σασης 98
4.4. Ακροκιβώτια Μέσης τάσης 102
4.5. Εγκατάσταση καλωδίων Μέσης Σασης στον υποσταθμό 102

4.6. Γειώσεις υποσταθμού 104

4.7. ΢υστήματα σήμανσης και προστασίας 111
4.8. Πραστασία του μετασχηματιστή από υπερθέρμανση 111
4.9. Προστασία από διαφυγή λαδιού 112
4.10. Διαφορική προστασία μετασχηματιστή 114
4.11. Ηλεκτρονόμοι υπερέντασης 116
4.12. Μετασχηματιστής 118
4.13. Ηλεκτροδότηση υποσταθμού 120
4.14 . Ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη 120
5. Μελετη προκατασκευασμενου υποσταθμου μεσης τασης 123

5.1. Γενικά στοιχεία 123
5.2. Τπολογισμός ισχύος μετασχηματιστή 123
5.3. Τπολογισμος στοιχειων του υποσταθμού Μ.Σ. 125
5.4. Προσφορα (οικονομοτεχνικη) προκατασκευασμενου υποσταθμου Μ.Σ. 128
5.5 Σεχνικη περιγραφη κατασκευης υποσταθμου Μ.Σ. 2x800 KVA 144
5.6 Προϋπολογισμος δαπανης κατασκευης υποσταθμου Μ.Σ. ισχυος 151
2x800 ΚVΑ
5.7 Οικονομοτεχνικη μελετη υποσταθμου Μ.Σ. ισχυος 2x800 ΚVΑ 153
5.8 Ηλεκτρολογικα σχεδια κυψελων Μ.Σ. 2x800 ΚVΑ 159
Γ.Π.Φ.Σ. 2x1250 Α,πεδιου πυκνωτων 1x330 KVAR
5.9 Μηχανολογικα σχεδια προκατασκευασμενου υποσταθμου Μ.Σ. 177
(κιοσκι), βαση εγκαταστασης κιοσκιου (τομη-κατοψη)
5.10 Τπευθυνη δηλωση αδειουχου εγκαταστατου - Σεχνικο υπομνημα 182
εγκαταστασης
Παράρτημα
6. Βραχυκύκλωμα 188
6.1. Μηχανική καταπόνηση ζυγών 199
6.2. Τπολογισμός ζυγών 202
6.3. Κριτήρια εκλογής καλωδίων 206
6.4. Δειγματολυψία ελαίου μετασχηματιστή για τη δοκιμή της 214
διηλεκτρικής αντοχής
6.5. Οδηγία για την αντιμετώπηση των ενδείξεων σήμανσεως του ρελαί 217
Buchholz των μετασχηματιστών με δοχείο διαστολής
6.6. Ηλεκτρικά χαρακτιριστηκά 220
Βιβλιογραφία 222


1ο ΚΕΥΑΛΑΙΟ
1. ΠΡΟΣΤΠΑ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙ΢ΜΟΙ
1.1. Γενικά
Ο όρος «ποιότητα» άρχισε να µπαίνει στη διαχειριστική λογική µετά την πλήρη
συνειδητοποίηση των υπευθύνων της βιοµηχανικής παραγωγής ότι η
«παραγωγικότητα» δεν µπορούσε πλέον να στηρίξει την «ανταγωνιστικότητα»
του προϊόντος στην αγορά. Έτσι λοιπόν, αναπτύχθηκε η τυποποίηση στο
προϊόν τόσο για την αύξηση της παραγωγής όσο και της ανταγωνιστικότητας
στο περιβάλλον της αγοράς, με την εφαρµογή συγκεκριµένων προδιαγραφών
(διασφάλιση ποιότητας).
Με την πάροδο του χρόνου, την εξέλιξη της τεχνολογίας, την ανάπτυξη
συγκεκριµένων επιχειρησιακών δοµών και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας
στο επιχειρηµατικό περιβάλλον, δηµιουργήθηκε η ανάγκη για την
πιστοποίηση αρχικά των επιχειρήσεων και στη συνέχεια των προϊόντων,
προκειµένου να παρέχονται αντικειµενικά κριτήρια για την ποιότητα. Η
ποιότητα πλέον µε τα νέα δεδοµένα, άρχισε να µην εστιάζεται µόνο στο προϊόν,
αλλά περισσότερο στην αναγνώριση, χρήση και διαχείριση των κατάλληλων
συντελεστών για την επίτευξη της ικανοποίησης του πελάτη (διαχείριση
ποιότητας).
΢την πορεία αυτή συνέβαλαν εθνικοί και διεθνείς οργανισµοί και φορείς µε
την ανάπτυξη και καθιέρωση διάφορων «εργαλείων» ( πρότυπα, τεχνικές
προδιαγραφές κλπ.), η κατάλληλη χρήση των οποίων – όπως αποδείχθηκε
οδηγεί τόσο στην ενδυνάµωση του εταιρικού προφίλ (company image), όσο και
στην αύξηση της ικανοποίησης του πελάτη. Με τον όρο «πελάτης», δε νοείται
πλέον µόνο ο αποδέκτης ενός προϊόντος ή υπηρεσίας, αλλά νοείται και ο ίδιος
ο εργαζόµενος της επιχείρησης και στα πλαίσια µίας ευρύτερης θεώρησης, το
κοινωνικό σύνολο (κοινωνική ευθύνη).
Κύριος στόχος των Προτύπων διεθνώς είναι πλέον η ελευθερία του
διασυνοριακού εμπορίου, αγαθών και υπηρεσιών χωρίς τεχνικούς φραγμούς,
με θεματοφύλακα τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Σα Ευρωπαϊκά
Πρότυπα έχούν πρόσθετο στόχο την
προστασία του Ευρωπαίου πολίτη και καταναλωτή και γι’αυτό είναι γενικώς
αυστηρότερα και τείνουν να επικρατήσουν διεθνώς.
Σα ηλεκτρολογικά υλικά (π.χ. καλώδια, πίνακες), οι συσκευές (π.χ.
ηλεκτρικές μηχανές, οικιακές συσκευές) και ο τρόπος εγκατάστασης τους ή
σύνδεσής τους περιγράφονται και προσδιορίζονται από πρότυπα. Τπάρχουν
εκατοντάδες πρότυπα που αναφέρονται στις εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό
τους, τα οποία ενημερώνονται και επαυξάνονται ή καταργούνται με την
πρόοδο της τεχνολογίας. Τπάρχει π.χ. το πρότυπο καλωδίων PVC ΕΛΟΣ 843-
86, πρότυπα στρεφόμενων ηλεκτρικών μηχανών, IEC 60034-1, πρότυπα
ηλεκτρικών εγκαταστάσεων IEC 364- 4-41 ή το αντίστοιχο ελληνικό ΕΛΟΣ HD
384. Σα πρότυπα είναι κείμενα κοινής αποδοχής εγκεκριμένα από διαφόρους
φορείς τυποποίησης π.χ. IEC, ΕΛΟΣ κ.λπ. Ένα πρότυπο μπορεί να περιέχει
και οδηγίες, τεχνικούς κανόνες ή χαρακτηριστικά λειτουργίας που
απαιτούνται για να επιτευχθούν βέλτιστα αποτελέσματα.

Ορισμένα πρότυπα μπορεί να είναι υποχρεωτικά όπως π.χ. τα πρότυπα ηλε-

κτρικών εγκαταστάσεων κτιρίων, επειδή αυτά αφορούν στην ασφάλεια ατόμων
και περιουσιακών στοιχείων.
΢την περίπτωση ηλεκτρικών εγκαταστάσεων, εγκυμονούν εκτός άλλων οι
εξής δύο σημαντικοί κίνδυνοι:
 Ηλεκτροπληξία ανθρώπων ή εκτρεφομένων ζώων,
 Πυρκαγιά ή εκρήξεις λόγω υπερθέρμανσης αγωγών, σπινθήρων ή ηλε-
κτρικού τόξου.
Γι' αυτούς τους λόγους, πέραν των προτύπων, εθνικοί φορείς εκδίδουν
κανονισμούς οι οποίοι έχουν το περίβλημα της θεσμοθέτησης, δηλαδή είναι
Νομοί ή Τπουργικές Αποφάσεις. ΢την Ελλάδα π.χ. ο σχετικός φορέας είναι το
Τπουργείο Ανάπτυξης (Τ. Α.) και εκδίδει μετά από σχετική εισήγηση του
ΕΛΟΣ, το κείμενο των προτύπων.
Από το Υεβρουάριο του 2004 ισχύει για τις εγκαταστάσεις υποχρεωτικά
στην ελληνική επικράτεια το πρότυπο ΕΛΟΣ HD 384 «Απαιτήσεις για
ηλεκτρικές εγκαταστάσεις». Βρίσκεται δε στο στάδιο επεξεργασίας, κείμενο με
τον τίτλο «Οδηγίες εφαρμογής του προτύπου ΕΛΟΣ HD 384». Σο κείμενο
επιμελείται η ομάδα ΕΛΟΣ ΣΕ82.
1.2. Υορείς τυποποίησης

Υορείς της Ηλεκτροτεχνικής Συποποίησης, ηλεκτρικών εγκαταστάσεων και
εξοπλισμών, που μας ενδιαφέρουν εδώ άμεσα είναι οι εξής:
IEC: International Electrotechnical Commission.
Διεθνής Ηλεκτροτεχνική Επιτροπή
Ανήκουν 57 κράτη μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα καθώς και
κράτη εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έδρα: Ελβετία. - Διεύθυνση δικτύου:
http://www.iec.ch
CENELEC: Commite Europeen de Normalisation Electrotechnique

Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ηλεκτροτεχνική Συποποίηση
Είναι όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Έδρα: Βέλγιο-Διεύθυνση δικτύου: http://www.cenelec.be
ΕΛΟΣ: Ελληνικός Οργανισμός Συποποίησης.

Εποπτεύεται από το Τπουργείο Ανάπτυξης
Διεύθυνση δικτύου: http://www.elot.gr
Εθνικοί φορείς τυποποίησης ηλεκτρικών εγκαταστάσεων υπάρχουν σε όλα
τα κράτη της Ε.Ε. μερικοί από τους οποίους είναι:
VDE: Verband Deutscher Electrotechniker.
Εκδίδει τα πρότυπα VDE 100
Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις Φαμηλής Σάσης
Έδρα: Γερμανία - Διεύθυνση δικτύου: http://www.vde.de
BSI: British Standards Institution

Εκδίδει το BS 7671.
Απαιτήσεις για ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, που είναι το ίδιο με το
πρότυπο ΙΕΕ
Wiring Regulations
Έδρα: Ηνωμένο Βασίλειο
UTE: Union Technique de Γ Electricite,

Εκδίδει τα πρότυπα C-15-100
Έδρα: Γαλλία

Εκτός Ε.Ε. μπορούν να αναφερθούν οι ΗΠΑ με το εξής όργανο

τυποποίησης:
ANSI: American National Standard Institution

Εκδίδει το πρότυπο National Electrical Safety Code (ANSI C2)
Η ταυτότητα και ο ρόλος των παραπάνω φορέων IEC, CENELEC, ΕΛΟΣ,

στην τυποποίηση ηλεκτρικών εγκαταστάσεων είναι συνοπτικά ο εξής:
 Η IEC ιδρύθηκε το 1904 έχει διεθνή χαρακτήρα και εκδίδει πρότυπα
διεθνούς αποδοχής. Η εφαρμογή των IEC προτύπων στα κράτη μέλη είναι
εθελοντική σύμφωνα με το καταστατικό της IEC, στην ουσία όμως
υιοθετούνται στην πλειονότητά τους από τα κράτη μέλη. Η IEC έχει σήμερα
104 τεχνικές επιτροπές Technical Commitees (TC) και 2 κοινές TC, μία με
τον διεθνή οργανισμό τυποποίησης ISO και μία με τον οργανισμό για
ραδιοπαρεμβολές CISPR. Από αυτές τις επιτροπές η TC 64 ασχολείται με το
αντικείμενο των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων για κτίρια, Electrical Installations
for Buildings, που στην ουσία είναι οι Εγκαταστάσεις Φαμηλής Σάσης για
κτίρια. ΗIEC εκδίδει πρότυπα ονομαζόμενα δημοσιεύσεις. Οι δημοσιεύσεις
(Publications) εκδίδονται από τις τεχνικές επιτροπές, π.χ. οι δημοσιεύσεις των
εγκαταστάσεων κτιρίων που μας ενδιαφέρουν εδώ, εκδίδονται από την Σεχνική
Επιτροπή 64, TC64. Η έκδοση και η τελική έγκριση ενός προτύπου
υπόκεινται σε διαδικασίες που διαρκούν συνήθως πολλά έτη π.χ. 3-5 έτη.
 Η CENELEC ιδρύθηκε την 1.1.1973 και εκδίδει πρότυπα που έχουν
δύο μορφές: Σα Ευρωπαϊκά πρότυπα, EUROPEAN NORMS (ΕΝ) ή τα
έγγραφα εναρμόνισης HARMONIZATION DOCUMENTS (HD). Ένα μεγάλο
μέρος (80% περίπου) των προτύπων της CENELEC, βασίζεται σε υπάρχοντα
πρότυπα της IEC. Η CENELEC, παίρνει τα πρότυπα της IEC σαν βάση και τα
εναρμονίζει μεταξύ των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποτέλεσμα της
εναρμόνισης είναι τα έγγραφα εναρμόνισης Harmonization Documents, HD.
Ένα έγγραφο εναρμόνισης αποτελείται από το κείμενο της IEC, που είναι και
ο βασικός κορμός και ενδεχόμενα προσθέσεις ή αφαιρέσεις κειμένων που
αφορούν διάφορα κράτη της Ένωσης. Τπάρχουν συχνά κοινές αλλαγές για
όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. ΢υχνά όμως υπάρχουν και αλλαγές που ισχύουν
για ένα συγκεκριμένο κράτος. Η εναρμόνιση γίνεται αφού γίνουν εθνικές
προτάσεις και αφού γίνει ψηφοφορία, όπου τουλάχιστον 71% των "ειδικά
σταθμισμένων ψήφων" πρέπει να είναι υπέρ της εναρμόνισης (η ψήφος έχει
διαφορετικό βάρος για κάθε μέλος). ΢ε περιπτώσεις όπου η CENELEC δεν
έχει IEC πρότυπο να στηριχθεί, εκδίδει και ευρωπαϊκά πρότυπα European
Norms, ΕΝ. ΢την περίπτωση των εγκαταστάσεων, υπάρχει μια τέτοια
περίπτωση του προτύπου για εγκαταστάσεις υψηλών τάσεων, το πρότυπο ΕΝ
60 179, που είναι σε επεξεργασία.
 Ο ΕΛΟΣ ή οι άλλοι εθνικοί φορείς συμμετέχουν ουσιαστικά και δια
ψήφου στην εναρμόνιση ή τα Ευρωπαϊκά πρότυπα και επί πλέον
αναλαμβάνουν τη μετάφραση, «την τεχνικά ισοδύναμη απόδοση» στη γλώσσα
της χώρας τους.
1.3. Πρότυπο ηλεκτρικών εγκαταστάσεων

Οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις μπορεί να διακριθούν σε διάφορες ομάδες όσον
αφορά την τυποποίηση τους κατά DEC ή CENELEC. Η κάθε ομάδα έχει
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως αυτά αναφέρονται παρακάτω και διάφορες
περιοχές εφαρμογών.
 Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις Κτιρίων
Πρότυπα: IEC 60364... HD 384...
Σεχνική Επιτροπή IEC TC64 ΕΛΟΣ ΣΕ82
Σα πρότυπα αυτά εφαρμόζονται σε εγκαταστάσεις χαμηλής τάσης για κτίρια
και παρόμοιες εφαρμογές, για ονομαστικές τιμές εναλλασσόμενης τάσης
μικρότερης των 1000V (ενεργός τιμή) ή συνεχούς τάσης μικρότερης των

1400V. Σα πρότυπα αυτά αποτελούν τη βάση για τον Κανονισμό

Εγκαταστάσεων Κτιρίων που έχει εκδοθεί σαν αντικατάσταση του παλαιού
ΚΕΗΕ.
 Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις για τάσεις άνω του 1 kV

Πρότυπο: IEC 61936 (σχέδιο) pr ΕΝ 50179 (σχέδιο) Επιτροπή
IEC-TC49 ΕΛΟΣΣΕ82
Εδώ υπάρχει ένα σχέδιο προτύπου IEC και ένα σχέδιο ευρωπαϊκού
προτύπου, στην ουσία είναι κείμενο ισοδύναμο σε πολλά του σημεία με το
γερμανικό πρότυπο VDE ΕΝ 101. Η περιοχή εφαρμογής τους είναι
εγκαταστάσεις υψηλής τάσης (πάνω από 1 kV εναλλασσόμενη τάση και πάνω
από 1,4 kV συνεχής τάση). ΢την περιοχή εφαρμογής αυτών των προτύπων
ανήκουν π.χ. και οι υποσταθμοί μέσης και υψηλής τάσης.
 Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις Εξωτερικών Φώρων με σοβαρή

επιβάρυνση από το περιβάλλον
Πρότυπα: IEC 60621...
Σεχνική Επιτροπή TC71
Σα πρότυπα αφορούν εγκαταστάσεις υπαιθρίων χώρων π.χ. εξόρυξη πετρω-

μάτων, ανοιχτά ορυχεία, σπαστήρες πέτρας κ.λπ.
 Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις και Τλικά για Εκρηκτικά Περιβάλλοντα

Επιτροπή IEC-TC31
Σα πρότυπα αφορούν εκρηκτικά περιβάλλοντα π.χ. εγκαταστάσεις σε

καύσιμα (βενζίνη, πετρέλαιο), εγκαταστάσεις σε χημικές βιομηχανίες με
εκρηκτική ατμόσφαιρα κ.λπ. Δεν αφορούν εγκαταστάσεις σε υπόγειες στοές
ορυχείων. Εκεί τα πρότυπα εκδίδονται συνήθως, από τα κράτη ή τους φορείς
ορυχείων.
 Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις Πλοίων

Σα πρότυπα περιγράφουν υλικά και εγκαταστάσεις πλοίων. Εδώ

περιλαμβάνονται εγκαταστάσεις χαμηλής και μέσης τάσης μέχρι 11 kV, που
ευρίσκονται σε πλοία. Σα πρότυπα περιγράφουν και τα καλώδια για
εγκαταστάσεις πλοίων. Βεβαίως οι ασφαλιστικές εταιρίες (Lloyd) επιβάλλουν
αυτά τα πρότυπα ή ακόμη και αυστηρότερα.
 Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις Αεροδρομίων

Σα πρότυπα προσδιορίζουν τις εγκαταστάσεις φωτισμού και σηματοδότησης

των αεροδρομίων.
 Κανάλια και σχάρες για Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις Καλωδίων

Πρότυπα: IEC 60614... IEC 61055...

1.4. Πρότυπο ηλεκτρικών εγκαταστάσεων για κτίρια

Όπως αναφέρθηκε, σε προηγούμενη παράγραφο, το πρότυπο ΕΛΟΣ HD 384
"Απαιτήσεις για ηλεκτρικές εγκαταστάσεις", αντιστοιχεί στο αντικείμενο των
μέχρι τον φεβρουάριο 2004 υφιστάμενων ΚΕΗΕ. Αυτά είναι τα πρότυπα της
σειράς IEC 60364... με τις αλλαγές που αναφέρονται στα αντίστοιχα έγγραφα
εναρμόνισης HD 384... Τπάρχουν δηλαδή πρότυπα όπου οι αλλαγές είναι
από ανύπαρκτες έως και σημαντικές σε σχέση με τα EEC.
Η περιοχή εφαρμογής τους είναι οι μόνιμες εγκαταστάσεις κτιρίων για
εναλλασσόμενες τάσεις κάτω των 1000 V ή συνεχείς τάσεις 1400 V και δεν πε-
ριλαμβάνουν εγκαταστάσεις αντικεραυνικής προστασίας, εγκαταστάσεις
κίνησης και εγκαταστάσεις που περιλαμβάνουν άλλες σειρές προτύπων που
αναφέρθηκαν στο κεφάλαιο 1.3.3, δηλαδή δεν περιλαμβάνονται
εγκαταστάσεις πλοίων, ορυχείων, εκρηκτικών περιβαλλόντων.
Η συντακτική δομή των προτύπων ΗΕΚ περιλαμβάνει επτά μέρη, κάθε μέρος
δε έχει πολλά τμήματα. Σα επτά μέρη έχουν ως εξής:
Μέρος 1. ΢κοπός, Αντικείμενο, Βασικές Αρχές. Εδώ οριοθετούνται και τα
πεδία εφαρμογής.
Μέρος 2. Ορισμοί
Μέρος 3. Εκτίμηση των γενικών χαρακτηριστικών, εξωτερικές συνθήκες,
συμβατότητα, συντήρηση, χαρακτηριστικά εγκαταστάσεως, μορφές δι-
κτύων ΣΝ, TN-C, TN-C-S, IT Δίκτυα. Σρόποι γείωσης.
Μέρος 4. Προστασία για ασφάλεια. Προστασία σε ηλεκτροπληξία.
Προστασία σε υπερθέρμανση. Προστασία σε υπερρεύματα. Προστασία
σε υπόταση. Μόνωση και διακοπτικές ενέργειες. Εφαρμογές μεθόδων
προστασίας κατά της ηλεκτροπληξίας. Προστασία σε υπερτάσεις γενικά
και ειδικά σε υπερτάσεις που προκαλούνται από διασπάσεις σε
παρακείμενα κυκλώματα υψηλών τάσεων. Προστασία κατά της
ηλεκτροπληξίας που προκαλείται από εξωτερικούς παράγοντες.
Προστασία σε πυρκαγιά.
Μέρος 5. Επιλογή και εγκατάσταση ηλεκτρολογικού υλικού. Σύποι
Εγκαταστάσεων, Επιλογή του διακοπτικού υλικού και του ελέγχου.
Επιλογή γειώσεων και αγωγών προστασίας. Επιλογή ηλεκτροπαραγωγών
ζευγών χαμηλής τάσης.
Μέρος 6. Επιθεώρηση και Δοκιμές Εγκαταστάσεων
Μέρος 7. Απαιτήσεις Ειδικών Εγκαταστάσεων. Λουτρά, κολυμβητήρια,
σάουνες, εργοτάξια, αγώγιμοι χώροι, γειώσεις εγκαταστάσεων
πληροφορικής, τροχόσπιτα και κατασκηνώσεις, λιμένες πλοιαρίων και
πλοιάρια αναψυχής, έπιπλα, εξωτερικός φωτισμός.
1.5. ΢ύγκριση του προτύπου ΕΛΟΣ HD 384 με τον παλαιό

ΚΕΗΕ
Η σύγκριση του νέου με τον προηγούμενο Κανονισμό Εσωτερικών
Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι εκτός της
συντακτικής δομής υπάρχουν ουσιαστικές ποιοτικές και ποσοτικές
διαφορές. Μερικές από αυτές είναι:
 Σο πρότυπο ΗΕΚ προδιαγράφει δίκτυα καταναλωτών αγείωτα IT. Αυτά παρ'
όλο ότι εφαρμοζόταν σε ορισμένες εγκαταστάσεις στη χώρα μας π.χ. στην
επιχείρηση «Φημικές Βιομηχανίες Βορείου Ελλάδος», Νοσοκομεία κ.λπ.,
δεν περιλαμβάνονταν στον ΚΕΗΕ.
 Ο χειρισμός του ουδέτερου και του αγωγού προστασίας είναι διαφορετικός.
Επιτρέπεται π.χ. υπό ορισμένες συνθήκες ο κοινός συνδυασμένος αγωγός,
PEN, Αγωγός Γείωσης - Προστασίας - Ουδέτερος.
 Ο τρόπος υπολογισμού των επιτρεπομένων θερμικών φορτίσεων καλωδίων
και αγωγών, διαφέρει ριζικά, χωρίς όμως ιδιαίτερα μεγάλες αποκλίσεις.
 Σο νέο πρότυπο προσδιορίζει τις εξωτερικές συνθήκες και επιδράσεις με
μεγαλύτερη σαφήνεια απ' ότι ο ΚΕΗΕ.

 Οι τρόποι προστασίας από ηλεκτροπληξία που αναφέρονται στο νέο

πρότυπο είναι διαφοροποιημένοι ποιοτικά και ποσοτικά από τους ΚΕΗΕ.
Παράδειγμα, οι επιτρεπόμενοι χρόνοι απόζευξης σε βραχυκύκλωμα είναι
διαφορετικοί. Η εφαρμογή των μεθόδων υποβιβασμένης τάσης
διαφοροποιούνται ανάλογα με την εφαρμογή σε πολύ χαμηλή τάση
προστασίας (PELV) και πολύ χαμηλή τάση ασφαλείας (SELV).
 Ειδικές εγκαταστάσεις, όπως λουτρά, κολυμβητήρια, δεξαμενές, σάουνες,
εξωτερικός φωτισμός, εργοτάξια, μαρίνες, προσδιορίζονται διαφορετικά στα
δύο πρότυπα.
1.6. Πρότυπα και διασφάλιση ποιότητας υπηρεσιών και

παραγωγής
Έστω ένα πρότυπο που εφαρμόζεται από μια επιχείρηση για να παράγει
προϊόντα π.χ. καλώδια, ή από μια κατασκευαστική εταιρία για να
κατασκευάσει μια εγκατάσταση. Αυτό από μόνο του δεν αρκεί για να πείσει
τον παραλήπτη του καλωδίου, τον πελάτη, ή το φορέα της εγκατάστασης ότι
στην πράξη, δηλαδή κατά την παραγωγή, υπάρχει ακριβής εφαρμογή αυτού.
Σο τελευταίο αποτελεί αντικείμενο προτύπων διασφάλισης ποιότητας (Quality
Assurance). Αυτά ήταν μέχρι το 2000 τα εξής δύο:
ISO 9001 για διασφάλιση ποιότητας σχεδιασμού/ ανάπτυξης, παραγωγής,
εγκατάστασης και υπηρεσιών υποστήριξης (εδώ εμπίπτουν τα γραφεία
μελετών και συμβούλων).
ISO 9002 για διασφάλιση ποιότητας παραγωγής και εγκατάστασης προϊόντων
π.χ. Σηλεοράσεων, κατασκευής Η/Μ ενεργειακών έργων.
Από το 2000 αντικαταστάθηκαν και τα δύο από το πρότυπο ISO 9001:2000.
Αυτό το Διεθνές Πρότυπο καθορίζει τις απαιτήσεις για ένα σύστημα
διαχείρισης της ποιότητας στις περιπτώσεις όπου ένας οργανισμός
α) χρειάζεται να αποδείξει την ικανότητά του να παρέχει με συνέπεια
προϊόν το οποίο ικανοποιεί τις απαιτήσεις των πελατών, καθώς επίσης και
τις εφαρμόσιμες κανονιστικές απαιτήσεις και
β) σκοπεύει να αυξήσει την ικανοποίηση των πελατών μέσω της
αποτελεσματικής εφαρμογής του συστήματος, συμπεριλαμβάνοντας
διεργασίες για τη διαρκή βελτίωση του συστήματος και για τη διασφάλιση
της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις των πελατών, καθώς επίσης και με τις
εφαρμόσιμες κανονιστικές απαιτήσεις.
΢ΗΜΕΙΨ΢Η: ΢ε αυτό το Διεθνές Πρότυπο, ο όρος «προϊόν» εφαρμόζεται μόνο
στο προϊόν το οποίο προορίζεται για, ή απαιτείται από, έναν πελάτη.
Αυτό το πρότυπο προσδιορίζει δηλαδή την οργάνωση, τις διαδικασίες και
τους πόρους για την παραγωγή συγκεκριμένων προϊόντων και υπηρεσιών.
΢τόχος είναι να μπορεί ο παραλήπτης του προϊόντος να μάθει επ' ακριβώς τι
έγινε στην επιχείρηση που παρήγαγε το προϊόν. Δηλαδή ποιος παρέλαβε τις
πρώτες ύλες, σε ποιόν τις χρέωσε για να τις κατεργασθεί, τι ελέγχους πέρασε
το προϊόν, σε ποιες μηχανές επεξεργάσθηκε κ.λπ.
Σόσο τα μελετητικά γραφεία όσο και οι τεχνικές εταιρίες ανάληψης
δημόσιων έργων και πολύ περισσότερο οι βιομηχανίες παραγωγής
εξοπλισμού, είναι υποχρεωμένα να έχουν πιστοποιητικό διασφάλισης
ποιότητας ISO 9001:2000. Υορείς έκδοσης των πιστοποιητικών είναι οι
φορείς τυποποίησης ή ισοδύναμοι των, ΕΛΟΣ, VDE, Σϋν, Lloyds, UKAS,
κ.λπ.

1.7. Πιστοποίηση μετρήσεις ή έλεγχος εξοπλισμού
Ο εξοπλισμός που πρόκειται να διατεθεί στο εμπόριο από ένα απλό καλώδιο
μέχρι ένα πολύπλοκο μηχάνημα, πρέπει τουλάχιστον δειγματοληπτικά να
εξετασθεί, να μετρηθεί, για να διαπιστωθεί αν πληροί τα τεχνικά πρότυπα. Η
πιστόποίηση γίνεται από φορείς που διαθέτουν τα κατάλληλα όργανα,
υλικοτεχνική υποδομή και επιστημονική αρμοδιότητα. Οι φορείς αυτοί,
εργαστήρια συνήθως, διαπιστεύονταν παλαιά σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά
πρότυπα ΕΝ 45011 ΕΝ 45001. Από το 2000 αυτά αντικαταστάθηκαν από το
πρότυπο ΕΝ ISO/IEC 17025 Η πιστοποίηση γίνεται πάλι από φορείς
τυποποίησης ELOT, VDE, TLTV, Lloyds. Η πιστοποίηση αφορά στην
καταλληλότητα της οργάνωσης και των πόρων του εργαστηρίου για να κάνει
τις μετρήσεις, π.χ. επιστημονική επάρκεια του προσωπικού. Σα όργανα που
χρησιμοποιούνται για τις μετρήσεις πρέπει να είναι διακριβωμένα, δηλαδή
να ξέρει κανείς την ακρίβειά τους (ασάφεια στη μέτρηση), π.χ. αν η μέτρηση
ρεύματος είναι 15,3 Α πρέπει κανείς να γνωρίζει και το σφάλμα. Έτσι,
σύμφωνα με τα παραπάνω πρότυπα, τα όργανα μέτρησης πρέπει να συνο-
δεύονται από πιστοποιητικά διακρίβωσης. Σα πιστοποιητικά διακρίβωσης τα
εκδίδουν αναγνωρισμένα εργαστήρια πρότυπων μετρήσεων διαπιστευμένα
κατά ΕΝ ISO/IEC 17025, π.χ. Physikalisch Technisches Bundesanstalt
(ΡΣΒ) (Γερμανία), ΚΕΜΑ (Ολλανδία), κ.λπ. Αυτά τα πιστοποιητικά περιέχουν
μεταξύ άλλων και τη χρονική ισχύ, π.χ. μπορεί αυτή να περιορίζεται στα 2
χρόνια.
Οι φορείς που διαθέτουν εργαστήρια που είναι διαπιστευμένα μπορούν να
εξουσιοδοτηθούν, να δίνουν σήματα ποιότητας CE, VDE, κ.λπ. Σα σήματα
αυτά αναγράφονται πάνω στη συσκευή και ευρίσκονται στον πίνακα 1.1.

Σο σχήμα 1.1. δείχνει την εμπλοκή των διαφόρων προτύπων στην

παραγωγική διαδικασία.
Πίνακας 1.1. ΢ήματα ποιότητας επάνω σε συσκευές. Σα σήματα δείχνουν ότι

οι συσκευές είναι κατασκευασμένες σύμφωνα με τις εθνικές προδιαγραφές και
επιτρέπεται η χρήση τους στην αντίστοιχη χώρα

1.8. Έλεγχος αξιοπιστίας του εξοπλισμού
Όλος ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός για να είναι αξιόπιστος πρέπει να

εναρμονίζεται με διεθνείς κανονισμούς και πρότυπα (π.χ IEC, DIN-VDE,
ANSI, BS, CENELEC-EN) . Για το λόγο αυτό πριν τη διάθεση ενός υλικού στην
αγορά πρέπει να ελεγχθεί και να περάσει από το δοκιμαστήριο όπου
υποβάλλεται σε καταπόνηση. Με τον τρόπο αυτό διασφαλίζεται ότι όταν τεθεί
σε λειτουργία θα αντεπεξέλθει στις πραγματικές συνθήκες καταπόνησης. Οι
δοκιμές διακρίνονται σε:
α) Δοκιμές τύπου
β) Δοκιμές σειράς
α) Δοκιμές τύπου
Πρόκειται για δοκιμές που πραγματοποιούνται σε ένα τυχαίο δείγμα από τα
προς διάθεση προϊόντα και χαρακτηρίζονται ως καταστρεπτικές διότι παρά την
επιτυχή διεξαγωγή τους μπορεί να οδηγήσουν σε αιτία πρόκλησης
μελλοντικής βλάβης. Γίνονται σε περίπτωση μεγάλης παραγωγής (π.χ
προμήθεια χιλιάδων Μ΢ ή χιλιάδων αποζευκτών).
β) Δοκιμές σειράς
Πρόκειται για δοκιμές που πραγματοποιούνται σε όλα τα προς διάθεση
προϊόντα και δεν χαρακτηρίζονται ως καταστρεπτικές. Πραγματοποιούνται
παρουσία του αγοραστή. Όταν κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατό, τα αποτελέσματα
της δοκιμής πρέπει να επιβεβαιώνονται από πιστοποιητικά διεθνώς
αναγνωρισμένου εργαστηρίου.
Οι δοκιμές τύπου και σειράς δεν είναι ίδιες για κάθε ηλεκτρολογική διάταξη
αλλά εξαρτώνται από το είδος της (π. χ Μ΢ ισχύος, καλώδιο, διακόπτης
ισχύος, κινητήρας, μονωτήρας), τα ονομαστικά στοιχεία (π.χ ονομαστική
τάση, ονομαστικό ρεύμα) και τις συνθήκες λειτουργίας (π.χ εσωτερική ή
εξωτερική εγκατάσταση, συνθήκες πίεσης, θερμοκρασίας & υγρασίας). Οι
δοκιμές επιβεβαιώνουν:
α) το ονομαστικό ρεύμα
β) την μόνωση
γ) την καλή μηχανική κατασκευή
δ) την αντοχή στο βραχυκύκλωμα
Η επιβεβαίωση γίνεται με τις ακόλουθες δοκιμές:

1) δοκιμή υπερθέρμανσης
2) δοκιμή διηλεκτρικού
3) δοκιμή μηχανικής αντοχής
4) δοκιμή βραχυκύκλωσης
Τπάρχουν και ειδικές δοκιμές οι οποίες εξαρτώνται από την περίπτωση και
περιλαμβάνονται στις προδιαγραφές. Οι ειδικές δοκιμές αφορούν
συγκεκριμένες απαιτήσεις (π.χ καλώδια που τοποθετούνται στο έδαφος).
1)Η δοκιμή υπερθέρμανσης
Αφορά την εξακρίβωση του ονομαστικού ρεύματος In (μέγιστο ρεύμα

συνεχούς λειτουργίας/ Dauerbelastbarkeitstrom). Σο ονομαστικό ρεύμα

πρέπει να έχει συγκεκριμένη τιμή κατά VDE (π.χ για διακόπτες ή αποζεύκτες
μέσης τάσης καθορίζεται από το VDE 0670 και είναι 400, 630, 800, 1250,
1600, 2000, 2500 και τα δεκαπλάσια αυτών). Η δοκιμή υπερθέρμανσης με
ονομαστικό ρεύμα διαρκεί συνήθως αρκετές ώρες (για Μ΢ περίπου 24h και
για διακόπτες περίπου 4h). Θεωρείται επιτυχής όταν η θερμοκρασία δεν
υπερβεί ένα συγκεκριμένο όριο (π.χ για χάλκινες επαφές μέσα σε μονωτικό
λάδι 80 κατά VDE 0670). Η δοκιμή υπερθέρμανσης είναι δοκιμή τύπου.
2)Δοκιμή διηλεκτρικού
Αφορά την διαπίστωση της διηλεκτρικής αντοχής (μονωτικής ικανότητας) σε

καταπόνηση με:
1) Μέγιστη τάση συνεχούς λειτουργίας Ub/ Höchste dauernd zuläßige
Betriebsspannung
2) Ονομαστική εφαρμοζόμενη εναλλασσόμενη τάση UshN/
Nennstehspannung
3) Κρουστική τάση Us/ Stoßspannung
Ισχύει ο ακόλουθος πίνακας:
΢ειρά Ub UshN/50 Us ( 1.2/50) Αποστάσεις

[kV] Hz [kV] μόνωσης
[kV] (-) (+) [mm]
3 3.6 21 52 45 60/150
6 7.2 27 60 57 75/150
10 12 35 75 71 90/150
15 17.5 45 95 90 115
20 24 55 125 120 215/160
25 27.5 65 145 130 180
30 36 75 170 150 270
45 52 105 235 200 380
60 72.5 140 300 250 520
110 125 230 505 435 950
150 170 325 650 570 1350
220 250 460 910 795 1850
380 420 680 1425 1130 2700
Πίνακας 1.1.1: Σάσεις δοκιμής κατά VDE 0111 και αποστάσεις μόνωσης κατά
VDE 0101.
α) Η τάση Ub είναι μεγαλύτερη κατά 20% από την τάση σειράς. Είναι η
μέγιστη τάση συνεχούς λειτουργίας. Είναι μεγαλύτερη από την ονομαστική Un
για να καλύπτει εως και 20% τυχόν διακυμάνσεις της τάσης του δικτύου.
β) Η τάση UshN είναι η μέγιστη εναλλασσόμενη τάση (σε rms), βιομηχανικής

συχνότητας (50 Hz) η οποία επιβάλλεται στο δοκίμιο. Η διάρκεια της δοκιμής
με αυτή την τάση είναι 1min (VDE 0433-1§12). Η δοκιμή με την τάση αυτή
είναι και τύπου και σειράς.
γ) Η τάση Us είναι κρουστική τύπου 1.2/50μsec. Η τάση αυτή ορίζεται κατά

VDE 0433-3. Κατά ΝΕΜΑ/USA η δοκιμή είναι 1/50 και θεωρείται εντονότερη
από την 1.2/50. Αν όμως ληφθούν υπόψη οι ανοχές των VDE (±30%)

ουσιαστικά είναι το ίδιο πράγμα. Η κρουστική τάση παράγεται από κρουστική

γεννήτρια και περιγράφεται σε επόμενη παράγραφο περισσότερο καθώς
αποτελεί την « ψυχή του δοκιμαστηρίου». Η κρουστική τάση μπορεί να είναι
~5Un και οι καταπονήσεις με αυτή προσομοιάζουν τις εσωτερικές
(διακοπτικές)και τις εξωτερικές (ατμοσφαιρικές) υπερτάσεις. Η δοκιμή με
κρουστική τάση που είναι και η μέγιστη διηλεκτρική καταπόνηση ανήκει στις
δοκιμές τύπου. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι για το διηλεκτρικό μεγαλύτερη
σημασία έχει όχι το μέγεθος της υπέρτασης σε απόλυτη τιμή (kV), αλλά ο
ρυθμός μεταβολής du/dt.
΢τον παραπάνω πίνακα δίδονται και οι ελάχιστες αποστάσεις μόνωσης σε mm
(VDE 0101). Μέχρι τα 20kV, δίδονται δύο αποστάσεις. Η 1η αφορά
εγκαταστάσεις κλειστού χώρου/ Innenanlagen ενώ η 2η εγκαταστάσεις
ανοιχτού χώρου/ Freiluftanlagen. Για συσκευές άνω των 20kV είναι αδιάφορο
αν η εγκατάσταση είναι κλειστού ή ανοιχτού χώρου. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο
πίνακας ισχύει για δίκτυα ή εγκαταστάσεις που υπόκεινται σε ατμοσφαιρικές
υπερτάσεις.
Η κατηγορία αυτή συμβολίζεται (κατά VDE 0101§12) με Ν για μονωμένα
δίκτυα/ εγκαταστάσεις & με ΝΕ για γειωμένα δίκτυα/ εγκαταστάσεις. Για
εγκαταστάσεις ή δίκτυα που δεν υπόκεινται σε ατμοσφαιρικές υπερτάσεις,
ισχύει ο συμβολισμός S για μονωμένα δίκτυα/ εγκαταστάσεις & SE για
γειωμένα δίκτυα/ εγκαταστάσεις. Σα δίκτυα υπερυψηλής τάσης ΤΤΣ 380 kV
και άνω έχουν στερεά γειωμένο ουδέτερο και οι σειρές 380 είναι 380 ΝΕ &
380 SE. Δίκτυα με ελεύθερο ουδέτερο υπάρχουν μέχρι και 220kV (σειρές Ν &
S). Οι δοκιμές συνήθως γίνονται για τις τιμές που ισχύουν για σειρές N & NE
αφού αυτές είναι και οι δυσμενέστερες. Είναι βέβαιο ότι κάνοντας κάποιος
δοκιμές σειράς Ν (ή ΝΕ) έχει καλύψει και περιπτώσεις που αντιστοιχούν στις
σειρές S & SE. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν αναγράφονται στον παραπάνω
πίνακα οι τιμές που ισχύουν για σειρές S & SE.
4) Δοκιμή μηχανικής αντοχής
Αφορά την στιβαρότητα της κατασκευής. Με τη δοκιμή αυτή ελέγχονται τυχόν

παραμορφώσεις και αποσυναρμολογήσεις (π.χ ακατάλληλα ελατήρια
σύσφιξης, μοχλοί, αλυσίδες). Για τη δοκιμή αυτή σε διακόπτες, μετά από έναν
αριθμό χειρισμών (1000) με ονομαστικό ρεύμα, πρέπει ο διακόπτης να έχει
την ίδια συμπεριφορά. Η δοκιμή αυτή είναι δοκιμή τύπου. Μπορεί να είναι
και δοκιμή σειράς αλλά με μικρό αριθμό χειρισμών (10). Με το πέρας της
δοκιμής αυτής γίνεται η δοκιμή υπερθέρμανσης. Η δοκιμή μηχανικής
αντοχής δεν αφορά την αντοχή έναντι των δημιουργούμενων μαγνητικών
δυνάμεων αλλά την αντοχή έναντι καθαρά μηχανικών καταπονήσεων όπως
είναι η χειροκίνητη λειτουργία και γενικά η καλή λειτουργία του μηχανικού
μέρους του εξοπλισμού.

5) Δοκιμή βραχυκύκλωσης
Η δοκιμή αυτή γίνεται με ρεύμα που αντιστοιχεί σε συμμετρικό τριφασικό

βραχυκύκλωμα και ισχύ ίση με την ονομαστική ισχύ βραχυκύκλωσης Nsw
του εθνικού δικτύου. Δεν έχει καμιά σχέση με τη γνωστή μέτρηση
βραχυκύκλωσης (π.χ σε Μ΢ ) όπου προσδιορίζεται η τάση βραχυκυκλώσεως
Uk και το ονομαστικό ρεύμα Ιn.
Τπενθυμίζεται ότι η σχέση που συνδέει το ρεύμα βραχυκύκλωσης Ιk, την τάση
βραχυκυκλώσεως uk% και το ονομαστικό ρεύμα είναι:
100 I n
Ik  (1.1.1)
uk %
Η δοκιμή βραχυκύκλωσης, αφορά την θερμική & μηχανική αντοχή της

συσκευής με την καταπόνηση που δημιουργεί το τριφασικό βραχυκύκλωμα.
Σο τριφασικό βραχυκύκλωμα δημιουργεί:
-Θερμική καταπόνηση ~Ri2t. (Θερμότητα)

-Μηχανική καταπόνηση ~ i2 (Μαγνητική δύναμη)
Οι δοκιμές για τη θερμική και τη δυναμική καταπόνηση γίνονται με ρεύμα

συχνότητας 50Hz . Για μεν τη θερμική καταπόνηση διαβιβάζεται ρεύμα των
50Hz με ενεργό τιμή (rms) τουλάχιστον ίση με τη μόνιμη συνιστώσα
ρεύματος βραχυκύκλωσης Isw και για χρονικό διάστημα από 1 εως 5sec. Για
δε την μηχανική-δυναμική καταπόνηση διαβιβάζεται ρεύμα των 50Hz με
μέγιστη τιμή/ αιχμή (Scheitelwert) τουλάχιστον ίση με το Is=2,5Isw. (VDE
0660 & 0670).
Σο μέγιστο εκείνο ρεύμα (rms τιμή) που αντέχει θερμικά μια ηλεκτρική
συσκευή ονομάζεται θερμικό ρεύμα. ΢υμβολίζεται Ith ή I1sec λόγω της
διάρκειας που πρέπει να έχει η δοκιμή με αυτό. Απαιτείται IthΗsw.
Σο μέγιστο εκείνο ρεύμα (max τιμή) που αντέχει μηχανικά μια ηλεκτρική
συσκευή ονομάζεται δυναμικό ρεύμα. ΢υμβολίζεται Idyn . Όπως κατά την
κρούση με ένα σφυρί η χρονική διάρκεια είναι ελάχιστη αλλά οι
αναπτυσσόμενες δυνάμεις μεγάλες και το σύστημα οδηγείται σε φθίνουσα
μηχανική ταλάντωση, το ίδιο συμβαίνει και εδώ. Η δοκιμή δηλ. με το
δυναμικό ρεύμα γίνεται «εν ριπή οφθαλμού» (t<<1sec). Έτσι δεν προλαβαίνει
να δημιουργηθεί θερμική καταπόνηση ~i2dt.παρά μόνο μαγνητικές δυνάμεις
~ i2 (μηχανική καταπόνηση). Σο δυναμικό ρεύμα αρκεί να είναι IdynΗsw.
Η δοκιμή βραχυκύκλωσης διεξάγεται με δύο τρόπους:
Α) Σριφασικό βραχυκύκλωμα με τάση μικρότερη της

ονομαστικής
Γεννήτρια ρεύματος με κατάλληλες διατάξεις δημιουργεί ρεύμα

βραχυκύκλωσης στο δοκίμιο.

Η δοκιμή πραγματοποιείται στην Ελλάδα, στο κέντρο δοκιμών της ΔΕΗ

(ΚΔΕΠ-ΔΕΗ) και θεωρείται για το Isw ότι ισχύουν οι τιμές που δίνει ο πίνακας:
΢ειρά Isw [kA]

6 10
15 10
20 7.2
Πίνακας 1.1.2: Σιμές της μόνιμης συμμετρικής συνιστώσας ρεύματος

βραχυκύκλωσης Isw [kA] σε εξάρτηση με την τάση σειράς (Δίκτυο ΜΣ) κατά
την οδηγία 241 της ΔΕΗ.
Β) Σριφασικό βραχυκύκλωμα υπό ονομαστική τάση

Πρόκειται για την πιο ισχυρή καταπόνηση και στην Ελλάδα δεν υπάρχει
εργαστήριο που να διενεργεί αυτή την δοκιμή. Για να έχει κάποιος εικόνα της
δοκιμής αυτής αρκεί να σκεφτεί ότι π.χ σε Μ΢ 20/0.4kV μια δοκιμή με
7.2kA καταπονεί τον Μ΢ με 250MVA! Η δοκιμή πραγματοποιείται σε ειδικά
εργαστήρια στην Ευρώπη και στην Αμερική από τα οποία το πιο έγκυρο της
Ευρώπης θεωρείται το ΚΕΜΑ στην Ολλανδία/Arnheim.
Από τις παραπάνω δοκιμές η δοκιμή βραχυκύκλωσης και η δοκιμή
διηλεκτρικής αντοχής είναι οι πιο έντονες καταπονήσεις. Ενώ όμως η δοκιμή
βραχυκύκλωσης γίνεται μόνο σε εξειδικευμένα εργαστήρια, η δοκιμή με
κρουστική μπορεί να γίνει και γίνεται στα δοκιμαστήρια της βιομηχανίας. Η
δοκιμή με κρουστική είναι δοκιμή τύπου και καθορίζει το βασικό επίπεδο
μόνωσης της συσκευής, το οποίο ονομάζεται BIL (Basic Insulation Level) και
είναι από τις πιο σημαντικές παραμέτρους. Επειδή λοιπόν η κρουστική
παρουσιάζει μεγάλη σπουδαιότητα περιγράφεται παρακάτω συνοπτικά.
Κρουστική τάση & κρουστική γεννήτρια
Με τον όρο κρουστικό γενικά στη φυσική χαρακτηρίζεται ένα φαινόμενο το

οποίο αποκτά πολύ μεγάλη τιμή σε ελάχιστο χρόνο και αμέσως μετά
μηδενίζεται. Κρουστική τάση λοιπόν θα πρέπει να είναι μια τάση η οποία σε
πολύ λίγο χρόνο αποκτά μια μέγιστη τιμή και «αμέσως μετά» μηδενίζεται. Η
εναλλασσόμενη τάση του δικτύου είναι 50Hz πράγμα που σημαίνει ότι η
περίοδος είναι 20msec. Επομένως μια τάση παλμού διάρκειας μερικών μsec,
μπορεί να θεωρηθεί ως κρουστική αν μάλιστα έχει και πολύ μεγάλη τιμή.
Έχει αποδειχθεί ότι οι ατμοσφαιρικές υπερτάσεις (κεραυνοί) έχουν την μορφή
της λεγόμενης τυποποιημένης κρουστικής τάσης η οποία είναι η ακόλουθη:
Us %
100
50
τs τr t [μsec]
Εικόνα 1.1.1: Μορφή κρουστικής τάσης με χρόνους κορυφής τs & ουράς τr

Η τάση αυτή χαρακτηρίζεται από την μέγιστη τιμή ή κορυφή û (Scheitelwert)

όπως λέγεται και από τους χρόνους μετώπου/ Stirnzeit τs & ουράς/
Rückenhalbwertzeit τr. Σα χαρακτηριστικά αυτά καθορίζονται κατά VDE
0433-3 . Φωρίς μεγάλη αυστηρότητα ο χρόνος μετώπου είναι ο χρόνος που
αποκτάται η μέγιστη τιμή ενώ ο χρόνος που αποκτάται το ήμισυ αυτής της
μέγιστης τιμής (για 2η φορά όπως δείχνει και η καμπύλη), είναι ο χρόνος τr.
Ακριβώς επειδή η κρουστική είναι παρόμοια με τον κεραυνό, δοκιμή με τάση
αυτής της μορφής προσομοιάζει κεραυνικό πλήγμα.
Οι τυποποιημένες τιμές για τους χαρακτηριστικούς χρόνους της κρουστικής

είναι (τs / τr ): 1.2/5 1.2/50 1.2/200 σε μsec.
Συποποιημένες τιμές για την κορυφή σε kV έχουν ήδη δοθεί στον πίνακα
1.3.1. για τάση 1.2/50 μsec αφού με την τάση αυτή γίνονται συνήθως οι
δοκιμές.
Η κρουστική τάση παράγεται από ειδική διάταξη, την κρουστική γεννήτρια
της οποίας η αρχή λειτουργίας και τα ισοδύναμα κυκλώματα περιγράφονται
παρακάτω:
Rπ Rκ
΢
U
Cθ Rε Cθ Cδ
(α)
Rπ ΢ Rκ
U
Cθ Rε Cθ Cδ (β)
Εικόνα 1.1.2: Κυκλώματα παραγωγής κρουστικών τάσεων κατά VDE 0433-3.

Cδ είναι η χωρητικότητα δοκιμίου.
Επιβάλλεται τάση U στα άκρα των παραπάνω κυκλωμάτων. Η τάση αυτή είναι
ανορθωμένη. Αυξάνεται με κατάλληλο ρυθμιστή η τιμή της προοδευτικά και
φορτίζεται μέσω της αντίστασης Rπ ο πυκνωτής κρούσης Cκ μέχρι που
διασπάται ο σπινθηριστής ΢. ΢τη συνέχεια ο σπινθηριστής αποτελεί πλήρες
βραχυκύκλωμα και αρχίζει να φορτίζεται και ο πυκνωτής Cφ (πυκνωτής
φορτίσεως). Μόλις το μέτωπο της κρουστικής διαμορφωθεί αρχίζουν πλέον και
οι δύο πυκνωτές να εκφορτίζονται προς γη μέσω της αντίστασης Rε. Όπως
δείχνει και η παραπάνω εικόνα υπάρχουν δύο δυνατές συνδεσμολογίες. Οι
χρονικές σταθερές των κυκλωμάτων εξαρτώνται από τις τιμές των πυκνωτών
και των αντιστάσεων αλλά και από τις συνδεσμολογίες. Τποτίθεται ότι το
δοκίμιο τοποθετείται παράλληλα στον πυκνωτή Cφ. Είναι σημαντικό η
επιβαλλόμενη τάση στα άκρα της γεννήτριας να είναι συνεχής ώστε η
επιβαλλόμενη τάση στα άκρα του δοκιμίου να είναι η ζητούμενη κρουστική με
την χαρακτηριστική της μορφή. Η παραγωγή της επιβαλλόμενης τάσης U στην
είσοδο της γεννήτριας γίνεται με ειδικό Μ΢ δοκιμών (Prüftrafo) ο οποίος
παράγει ΤΣ. ΢τη συνέχεια με ανορθωτική διάταξη (π.χ Greinacher) η τάση
γίνεται συνεχής. Σα υπόλοιπα γίνονται από τους πυκνωτές και τις αντιστάσεις.

Με αλυσωτή σύνδεση των παραπάνω κυκλωμάτων μπορούν να προκύψουν οι

πολυβάθμιες κρουστικές γεννήτριες. Από αυτές παράγεται πολλαπλάσια τάση
από ότι παρήγαγαν οι μονοβάθμιες και μάλιστα περίπου κατά ακέραιο
πολλαπλάσιο, δηλ. αν π.χ παραχθεί τάση 200kV με μια βαθμίδα,
τοποθετώντας τρεις προκύπτει τάση περίπου 600kV , τοποθετώντας δέκα
προκύπτει τάση 2MV! Αυτός είναι και ο μόνος τρόπος δημιουργίας τάσης με
τάξη μεγέθους τα MVolt. Φρησιμοποιώντας μόνο Μ΢, αυτό πρακτικά δεν
γίνεται. Ορίζεται συντελεστής χρησιμοποίησης η :
Uˆ
  s (1.1.2)
nU
όπου στον αριθμητή είναι η μέγιστη τιμή της κρουστικής (κορυφή) και στον
παρονομαστή η συνεχής τάση εισόδου U επί τον αριθμό των βαθμίδων n. Ο
συντελεστής αυτός κυμαίνεται από 0,6 ως 0,9.
Σην ιδέα για πολυβάθμια κρουστική γεννήτρια είχε πρώτος ο Erwin Marx
(Braunschweig Γερμανία/ Δίπλωμα ευρεσιτεχνίας 1923). Για το λόγο αυτό
συχνά ονομάζεται και Marx-Generator. Σα αντίστοιχα κυκλώματα δείχνει η
επόμενη εικόνα:
΢3 Rε
Rκ ΢3 Rκ
3
3 Rε
Cθ 3 Cθ
Cθ 3
3 3 Cθ
Rπ Rε Rπ2
΢2 Rκ Rκ
2 2 ΢2
2 2 Rε
Cθ Cθ
2
2 2
Rπ Rε Rπ1
΢1 Rκ Rκ
΢1
1 1
Rπ Cθ 1 Rπ 1 Rε
Cθ
0 1 0 1
1
U U
Εικόνα 1.1.3: Πολυβάθμιες (τριβάθμιες) κρουστικές γεννήτριες.
Σο φαινόμενο της πολικότητας
΢τον πίνακα 1.3.1 δίδονται δύο τιμές για την τάση (στήλες με (-) & με (+) ). Η
επιβολή κρουστικής τάσης θετικής πολικότητας είναι μικρότερη. Μια εξήγηση
του φαινομένου είναι η εξής: Καταπονώντας με τάση το δοκίμιο,
συγκεντρώνονται επάνω σε αυτό ελεύθεροι φορείς αντίθετης πολικότητας.
Επειδή όμως οι θετικοί φορείς είναι στο σύνολό τους περισσότερο δυσκίνητοι
από τους αρνητικούς και επομένως δυσχεραίνεται ο ιονισμός και τελικά η
διηλεκτρική διάσπαση, όταν η πολικότητα είναι αρνητική (συγκέντρωση
θετικών φορέων στο δοκίμιο), η τάση που απαιτείται για διάσπαση είναι
μεγαλύτερη. Σο φαινόμενο της πολικότητας ισχύει γενικά για αέρια, υγρά &
στερεά μονωτικά.

Παραδείγματα δοκιμών ποιοτικού ελέγχου σε

ηλεκτρολογικό εξοπλισμό
1) Μετασχηματιστές ισχύος 20/0.4kV
 Προδιαγραφές δοκιμών: IEC 76, VDE 532, προδιαγραφή GR46 της ΔΕΗ.
Ι. Δοκιμές τύπου
1. Δοκιμή υπερθέρμανσης
2. Διηλεκτρικές δοκιμές
α) Δοκιμή με κρουστική 1/50( 5 κρούσεις θετικής 120kVκαι πέντε κρούσεις
αρνητικής πολικότητας 125kV).
β) Δοκιμή τυλιγμάτων/Wicklungsprüfung με εναλλασσόμενη τάση 55kV
βιομηχανικής συχνότητας 50Hz (εφαρμοζόμενη τάση/Eingeprägte Spannung)
για 1min. Η τάση εφαρμόζεται στο τύλιγμα ΤΣ με γειωμένο το τύλιγμα ΦΣ
3. Δοκιμή σπειρών/Windungsprüfung ή δοκιμή με επαγόμενη
τάση/Induzierte Spannung. Η δοκιμή αυτή γίνεται με εναλλασσόμενη
τάση 800 V και 100Hz στο τύλιγμα ΦΣ, οπότε επάγεται τάση 40kV στο
τύλιγμα ΤΣ. Η διάρκεια της δοκιμής είναι 1min.
4. Δοκιμή βραχυκύκλωσης.
5. Μέτρηση της ομάδας ζεύξης και της σχέσης μετασχηματισμού.
6. Μέτρηση της στάθμης θορύβου.
ΙΙ. Δοκιμές σειράς
1. Δοκιμή με εφαρμοζόμενη τάση (εναλλασσόμενη τάση 55kV, 50 Hz, για

1min, βλ. δοκιμή τύπου 2β)
2. Δοκιμή με επαγόμενη τάση (εναλλασσόμενη τάση 800 V και 100Hz για
1min στο τύλιγμα ΦΣ, βλ. δοκιμή τύπου 3)
3. Μέτρηση απωλειών και σχετικής τάσης βραχυκυκλώσεως uk%
4. Έλεγχος μόνωσης με Meger (βλ. εξήγηση παρακάτω)
5. Οπτικός έλεγχος (ποιότητα βαφής, κατάσταση μονωτήρων, αφυγραντήρας)
Η δοκιμή με διπλάσια τάση στη ΦΣ (800=2 γίνεται με διπλάσια συχνότητα

100Hz, όπου στην ΤΣ επάγεται τάση 40kV. Σο γιατί η δοκιμή γίνεται με
διπλάσια συχνότητα εξηγείται από την σχέση:
U =4.44Wf ̂ (1.1.3)
Όπου U η τάση του Μ΢ (rms) , W ο αριθμός των σπειρών, f η συχνότητα και ̂

η μαγνητική ροή (max).
Ο διπλασιασμός της τάσης σε συνδυασμό με τον διπλασιασμό της συχνότητας
έχει ως αποτέλεσμα την σταθερή τιμή στη μαγνητική ροή. Αν η τάση
διπλασιαζόταν με την συχνότητα σταθερή, από την παραπάνω εξίσωση
φαίνεται ότι θα διπλασιαζόταν η μαγνητική ροή Υ με συνέπεια αύξηση των
απωλειών του πυρήνα και υπερθέρμανση του Μ΢.
Οι απώλειες χαλκού και σιδήρου καθορίζονται για Μ΢ ελαίου 20/0.4kV κατά
DIN 42511. ΢ύμφωνα με το DIN η uk% είναι 6%. Για την Ελλάδα όμως ισχύει

η προδιαγραφή της ΔΕΗ και είναι 4.5-5% (μικρότερη βύθιση ΔU, αλλά
δυσμενέστερο βραχυκύκλωμα).
 Έλεγχος μόνωσης/Meger:
Ψς αντίσταση μόνωσης θεωρείται η αντίσταση που παρουσιάζει η μόνωση ως

προς γη.
Για συνήθεις εγκαταστάσεις στεγνών και υγρών χώρων ισχύει:

 Σάση λειτουργίας 220V: R> 220 kΨ , Ι<1mA
Ο έλεγχος της παραπάνω αντίστασης γίνεται εκτός τάσης και με ειδικό όργανο
(Meger). Μετράται η αντίσταση μεταξύ των φάσεων και μεταξύ φάσης και γης.
2) Αποζεύκτες 20kV εσωτερικού χώρου
 Προδιαγραφές δοκιμών: IEC 129, VDE 0670-2.
α) δοκιμή με κρουστική 1/50( 5 κρούσεις θετικής 120kVκαι πέντε κρούσεις
αρνητικής πολικότητας 125kV). Η δοκιμή γίνεται και για τις δύο καταστάσεις
του αποζεύκτη (On & Off), τόσο μεταξύ των φάσεων όσο και μεταξύ κάθε μιας
φάσης και γης.
β) δοκιμή με εναλλασσόμενη τάση 55kV βιομηχανικής συχνότητας 50Hz για
1min. Η δοκιμή γίνεται και για τις δύο καταστάσεις του αποζεύκτη (On & Off),
τόσο μεταξύ των φάσεων όσο και μεταξύ κάθε μιας φάσης και γης.
3. Δοκιμή μηχανικής αντοχής (1000 κύκλοι χειρισμού και κατόπιν δοκιμή
υπερθέρμανσης).
1. Διηλεκτρική δοκιμή με εναλλασσόμενη τάση 55kV, 50 Hz, για 1min (βλ.

δοκιμή τύπου 2β))
2. Δοκιμή μηχανικής αντοχής (10 κύκλοι χειρισμού και κατόπιν οπτικός
έλεγχος ).
3) Πίνακες 20kV
Προδιαγραφές δοκιμών: IEC 298, προδιαγραφή 298 της ΔΕΗ

α) δοκιμή με κρουστική 1/50( 5 κρούσεις θετικής 120kVκαι πέντε κρούσεις
αρνητικής πολικότητας 125kV).
β) δοκιμή με εναλλασσόμενη τάση 55kV βιομηχανικής συχνότητας 50Hz για
1min. Οι δοκιμές γίνονται όπως και στον αποζεύκτη.
3. Δοκιμή μηχανικής αντοχής του μεταλλικού περιβλήματος κατά GR 240
5. Προστασία έναντι επικίνδυνης επαφής με τα στοιχεία υπό τάση ή με
κινούμενα στοιχεία (IPH2 κατά IEC 298)

1. Διηλεκτρική δοκιμή με εναλλασσόμενη τάση 55kV, 50 Hz, για 1min (βλ.
δοκιμή τύπου 2β))
2. Δοκιμή μηχανικής λειτουργίας των διακοπτών (όπως η αντίστοιχη στον
αποζεύκτη).
3. Δοκιμή βοηθητικού- αυτοματικού κυκλώματος.
1) Δοκιμή στο κενό (απώλειες πυρήνα)
Διεξαγωγή: τροφοδότηση στη ΦΣ με Un
Volt
u U Off Μέτρηση Ampere
v V en
Watt
w W
m
p
E
2) Δοκιμή στο φορτίο (απώλειες τυλίγματος)
Διεξαγωγή: τροφοδότηση στη ΤΣ με τέτοια τάση ώστε το ρεύμα (πολικό ρεύμα)

να είναι το ονομαστικό In.
U u
Volt V v
W w Kurz Μέτρηση
Ampere
m
Watt
p
Η τάση Uk σε ποσοστό της ονομαστικής είναι η τάση βραχυκυκλώσεως του

μετασχηματιστή, αποτελεί βασικό μέγεθος & ορίζει τη βύθιση ΔU & το
βραχυκύκλωμα.

3) Δοκιμή τυλιγμάτων/ Wicklungsprüfung

Εφαρμοζομένη τάση/ Eingeprägte Spannung
55kV/50Hz
1min
U u
Η δοκιμή αυτή ελέγχει την μόνωση:
V v
W w
m ΥΤ/ΧΤ
p E
ΥΤ/
4) Δοκιμή σπειρών / Windungsprüfung

ΧΤ/
Επαγομένη τάση/ Induzierte Spannung
2Un/2fn/1min
 Εφαρμόζεται στη ΦΣ 800V/
100Hz
 Επάγεται στην ΤΣ 40kV/100Hz
u U  Διάρκεια 1min
v V Η δοκιμή ελέγχει την μόνωση:
w W ΢πείρα-σπείρα, στρώση-
m στρώση
p ΢πείρες-γη, στρώσεις-γη
Διπλάσια συχνότητα 2f=100Hz
E επιβάλλεται για προστασία του
πυρήνα από κορεσμό (πολύ
υψηλές απώλειες με κίνδυνο την
καταστροφή του πυρήνα)

2οΜΕΡΟ΢
2. ΚΣΙΡΙΑΚΑ ΢ΣΟΙΦΕΙΑ ΤΠΟ΢ΣΑΘΜΟΤ
2.1. Προμελέτη
Προκειμένου να εγκαταστήσουμε υποσταθμό Μέσης Σάσης σε εσωτερικό
χώρο, πρέπει αρχικά να καθορίσουμε τη θέση του, τόσο σε σχέση με το κτίριο
ή τα κτίρια που θα εξυπηρετήσει όσο και με τις δυνατότητες τροφοδότησης του
από την επιχείρηση μεταφοράς και διανομής Μέσης Σάσης (ΔΕΗ).
Ο τρόπος τροφοδότησης ενός υποσταθμού από τη ΔΕΗ έχει μεγάλη σημασία

για τους παρακάτω λόγους:
α) Αν πρόκειται ο υποσταθμός να τροφοδοτηθεί από εναέριο δίκτυο Μέσης

Σάσης επιβάλλεται να προηγηθεί μελέτη όδευσης του δικτύου ώστε ν'
αποφύγουμε τυχόν υπάρχοντα εμπόδια από κτίρια και άλλα δίκτυα ή δένδρα
και να καταστεί δυνατή η μελλοντική κτιριακή επέκταση των εγκαταστάσεων,
που βρίσκονται στο ακίνητο που πρόκειται να ηλεκτροδοτήσουμε.
β) Αν πρόκειται για υπόγεια τροφοδότηση που θα μεσολαβήσει από το εναέριο

δίκτυο μέσης τάσης μέχρι τον υποσταθμό, πρέπει η όδευση να μην εμποδίσει
την όλη μελλοντική κτιριακή μας επέκταση και ν' αποφύγουμε επικίνδυνες
προσεγγίσεις με άλλες υπόγειες εγκαταστάσεις.
γ) Αν πρόκειται για τροφοδότηση του υποσταθμού από υπόγειο δίκτυο μέσης

τάσης της περιοχής, πρέπει να προβλέψουμε και το ενδεχόμενο να υπάρχει
πέρα από το τροφοδοτικό καλώδιο Μέσης Σάσης και καλώδιο Μέσης Σάσης
που θα αναχωρεί από το πεδίο άφιξης της ΔΕΗ προς άλλον καταναλωτή,
πράγμα που μόνο αυτή (η ΔΕΗ) μπορεί να καθορίσει ανάλογα με τις ανάγκες
της.
Για τους παραπάνω λόγους όταν προσχεδιάζουμε ένα υποσταθμό, πρέπει
απαραίτητα να έλθουμε σε συνεννόηση με τη ΔΕΗ που πρόκειται να μας
ηλεκτροδοτήσει και να καθορίσουμε με οδηγίες της (τη θέση και τον τρόπο της
ηλεκτρικής παροχέτευσης ώστε να προσαρμόσουμε το κτίριο του υποσταθμού
στις πραγματικές ανάγκες της ηλεκτροδότησης.
Υυσικά ατά κύρια στοιχεία της προμελέτης μας θα πρέπει να
περιλαμβάνεται η προβλεπόμενη μέγιστη ζήτηση ηλεκτρικής ισχύος και η
ισχύς του μετασχηματιστή not) πρόκειται να εγκαταστήσουμε.
Αφού καθορισθούν τα στοιχεία της ηλεκτροδότησης και αποδειχθεί ότι η
ΔΕΗ έχει καθορίσει τον τύπο ηλεκτροδότησης, ο ηλεκτρολόγος (και μόνο
αυτός) προσχεδιάζει το κτίριο του υποσταθμού σε σκαρίφημα με διαστάσεις
και το παραδίδει στον αρμόδιο μελετητή (πολιτικό μηχανικό ή αρχιτέκτονα)
για την οριστική του αρχιτεκτονική σχεδίαση και τη στατική του μελέτη.
΢τα παρακάτω κεφάλαια δίδονται διάφοροι τύποι υποσταθμών
κατάλληλοι για αντίστοιχους τύπους παροχετεύσεων με μέση τάση.

Μελέτη παροχής μέσης τάσης από τη ΔΕΗ

Αφού ο ηλεκτρολόγος του καταναλωτή έλθει σε σχετικές συνεννοήσεις με τη
ΔΕΗ και καθορισθεί ο τύπος παροχής και το κτιριολογικό μέρος,
υποβάλλονται στη ΔΕΗ τα παρακάτω στοιχεία, απαραίτητα για την οριστική
μελέτη της παροχής:
1. ΢χέδιο γενικής διάταξης του υποσταθμού. ΢το σχέδιο αυτό θα
περιλαμβάνονται κάτοψη και τομές του χώρου που προσφέρεται στη ΔΕΗ,
όταν πρόκειται για παροχή τύπου Β.
2. Μονογραμμικό σχέδιο του υποσταθμού που θα περιλαμβάνει το

μετασχηματιστή, την παροχή μέσης τάσης, το γενικό πίνακα χαμηλής τάσης,
την ισχύ του μετασχηματιστή, τις προβλεπόμενες γειώσεις, τις ονομαστικές
τιμές των στοιχείων ζεύξης, τα μέσα προστασίας στη μέση και στη χαμηλή
τάση.
3. Σα στοιχεία και ο τρόπος ζεύξης ηλεκτροπαραγωγού ζεύξης (αν υπάρχει).
2.2. Σύποι κτιρίων

Ο τύπος ενός κτιρίου εξαρτάται από τον τύπο της παροχέτευσης μέσης
τασης και από τις δυνατότητες μας στη διαμόρφωση του υποσταθμού σε σχέση
με ολόκληρο το κτιριακό μας συγκρότημα.
Ανεξάρτητα όμως από τις δυνατότητες διαμόρφωσης του χώρου θα μας
επηρεάσουν κατά κύριο λόγο οι εξής παράγοντες:
α) Σο υλικό της ΔΕΗ που προβλέπεται, να εγκατασταθώ, στο κτίριο (πεδία

Μ.Σ. ΔΕΗ).
β) Ο ελάχιστος ελεύθερος χώρος προσπέλασης και χειρισμών στους πίνακες
μέσης τάσης τόσο της επιχείρησης ηλεκτρισμού, όσο και του καταναλωτή.
γ) Ο απαραίτητος χώρος για το μετασχηματιστή αφού λάβουμε υπόψη και τις
μελλοντικές ανάγκες του καταναλωτή. Ο χώρος του μετασχηματιστή θα
εξαρτηθεί τόσο από τις ελάχιστες αποστάσεις των στοιχείων του από τα
κτιριακά στοιχεία (τοίχους, οροφή και λοιπές εγκαταστάσεις) όσο και από
πλευράς ψύξης του μετασχηματιστή.
δ) Η διέλευση και η προστασία των καλωδίων μέσης τάσης, τόσο της ΔΕΗ όσο
και του καταναλωτή.
ε) Οι απαραίτητοι χώροι για τον χειρισμό της μέσης τάσης και την ενδεχόμενη
προστασία από πλευράς καταναλωτή.
ζ) Η δυνατότητα της ΔΕΗ να κλειδώσει τις δικές της εγκαταστάσεις
(στεγασμένες ή υπαίθριες) που έχουν σχέση με την τροφοδότηση του
καταναλωτή, την προστασία από πλευράς ΔΕΗ και τη μέτρηση της
κατανάλωσης.
στ) Η ελεύθερη προσπέλαση των τεχνικών της ΔΕΗ προς τις εγκαταστάσεις της
χωρίς τη μεσολάβηση οποιωνδήποτε κλειστών χώρων του καταναλωτή

΢τα σχέδια Β1-Β7 δίδονται διάφοροι αντιπροσωπευτικοί τύποι κτιρίων

υποσταθμών σε κατόψεις και τομές, χωρίς να είναι οι μόνοι.



2.3. Διαστάσεις κτιρίου υποσταθμού
Aφού γίνουν οι απαραίτητες συνεννοήσεις με τη ΔΕΗ και καθορισθεί ο τύπος

παροχής και ο τρόπος μέτρησης, ο μελετητής ηλεκτρολόγος οριστικοποιεί το
προσχέδιο του κτιρίου του υποσταθμού. Σονίζεται ότι το προσχέδιο
(σκαρίφημα με διαστάσεις) είναι έργο του μελετητή ηλεκτρολόγου αφού αυτός
πρέπει να γνωρίζει τις διαστάσεις των διαφόρων πεδίων και του μετασχη-
ματιστή, τις απαιτούμενες αποστάσεις τους από τα οικοδομικά στοιχεία
(τοίχους και οροφές), τους απαιτούμενους χώρους χειρισμών επισκέψεων και
προσπελάσεων, τα απαιτούμενα ανοίγματα για φυσικό αερισμό του
μετασχηματιστή, τις διαδρομές των καλωδίων μέσης τάσης και τον τρόπο
προστασίας των καλωδίων Μ.Σ. της ΔΕΗ. Κατά τη μελέτη πρέπει να
λαμβάνονται, υπόψη κατά κύριο λόγο διάφοροι παράγοντες που έχουν σχέση
με τον τύπο της παροχής

2.4. Κτίρια υποσταθμών για παροχές Μέσης Σάσης τύπου Α1
Όταν η μέτρηση γίνεται έξω από το κτίριο του υποσταθμού (παροχές

Μέσης Σάσης τύπου Α) ο υποσταθμός από την πλευρά του καταναλωτή πρέπει
να περιλαμβάνει και τα απαιτούμενα μέσα ζεύξης και προστασίας. Αντίθετα,
δεν απαιτείται χώρος για την εγκατάσταση πεδίου της ΔΕΗ. ΢' αυτή την
περίπτωση όταν έχουμε ένα μετασχηματιστή, αρκεί ένας χώρος στον οποίο θα
εγκατασταθεί ο αυτόματος διακόπτης μέσης τάσης του καταναλωτή (πεδίο
Μέσης Σάσης) διαστάσεων περίπου 2,5Φ3μ. και ο χώρος του μετασχηματιστή
που θα είναι αρκετός να δεχθεί τον προβλεπόμενο μετασχηματιστή κατά
τρόπο που να απέχει από τα οικοδομικά στοιχεία (τοίχους και οροφές) κατ'
ελάχιστο 0,60 μ. και να επιτρέπει την ασφαλή είσοδο ατόμων για οπτικό
έλεγχο χωρίς να είναι απαραίτητη η διακοπή της τάσης. Κατά συνέπεια ο
χώρος του μετασχηματιστή πρέπει να έχει ελάχιστο πλάτος ίσο με. το πλάτος
το\) μετασχηματιστή προσαυξημένο κατά 1,20μ. ελάχιστο ύψος 3μ. και
ελάχιστο μήκος ίσο με το μήκος του μετασχηματιστή προσαυξημένο κατά
2,40μ. από τα οποία 0,60μ. απόσταση του μετ/στή από τον οπίσθιο τοίχο,
0,60μ. απόσταση από το διαχωριστικό πλέγμα και 1,20μ. μετά το πλέγμα για
την ακίνδυνη είσοδο του συντηρητή για οπτικό έλεγχο. ΢το σχ. Β8 δίδονται οι
ελάχιστες διαστάσεις του χώρου στον οποίο πρόκειται να εγκατασταθεί ο μετα-
σχηματιστής.
΢την περίπτωση που πρόκειται, να εγκαταστήσουμε δύο μετασχηματιστές σε

υποσταθμό με παροχή μέσης τάσης τύπου Α, απαιτείται μεγαλύτερος χώρος
για την εγκατάσταση του πεδίου χειρισμού και προστασίας αφού για κάθε
μετασχηματιστή απαιτείται ξεχωριστός αυτόματος διακόπτης.
Ο χώρος του πεδίου Μέσης Σάσης του καταναλωτή σ' αυτή την περίπτωση
πρέπει να έχει ελάχιστες διαστάσεις 3Φ4μ. ώστε να μπορεί να δεχθεί ένα
πεδίο με το γενικό αποζεύκτη και τις ασφάλειες και τα δύο πεδία που θα
περιέχουν τους αυτόματους διακόπτες της μέσης τάσης (ένα για κάθε
μετασχηματιστή).

Για την παροχή μέσης τάσης τύπου Α1 πρέπει να συντρέχουν οι παρακάτω

προϋποθέσεις:
α) II ολική ισχύς των μετασχηματιστών ανεξάρτητα από τον. αριθμό τους δεν
πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 630 KVA.
β) Η ολική ισχύς του υποσταθμού από πλευράς παροχής να μην ξεπερνάει τα
630 KVA.
γ) Όταν η διακοπή με διακόπτη φορτίου και ασφάλειες δεν είναι ορατή,
πρέπει να προηγούνται αποζεύκτες.
δ) Η ΔΕΗ χρησιμοποιεί ασφαλειοαποζεύκτη εναερίου δικτύου με τηκτά.
2.5. Κτίρια υποσταθμού για παροχές Μέσης Σάσης τύπου Α2

Όπως και στον τύπο Α1, έτσι και στον τύπο παροχής Α2 η μέτρηση της ΔΕΗ
γίνεται έξω από το κτίριο του υποσταθμού.
΢την περίπτωση αυτή τόσο η ισχύς του υποσταθμού όσο και η ισχύς του ενός
μετασχηματιστή μπορεί να φθάσει τα 800 KVA.
Αντίθετα όταν έχουμε δύο μετασχηματιστές, η ισχύς του κάθε μετασχηματιστή

δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 800 KVA ενώ η ισχύς του υποσταθμού είναι
απεριόριστη.
Για την κατασκευή υποσταθμού με παροχή τύπου Α2 ισχύουν οι παρακάτω

περιορισμοί:
1. Η ΔΕΗ χρησιμοποιεί εξωτερικό διακόπτη απομόνωσης.
2. Σο δίκτυο πρέπει να προστατεύεται από διακόπτες που εκτελούν
κατάλληλο κύκλο αυτομάτων επαναφορών.
3. Η παροχή τύπου Α2 γίνεται μόνο όταν η ισχύς του υποσταθμού ξεπερνάει
τα όρια της παροχής Α1.
4. Οι ασφάλειες κατά μετασχηματιστή δεν θα ξεπερνάνε τα όρια των 50Α
(Κ50).
5. Όταν η διακοπή με τον διακόπτη φορτίου της παροχής δεν είναι εμφανής
θα πρέπει να προηγούνται αποζεύκτες.
Από πλευράς κτιριακών αναγκών ισχύουν όσα αναφέρονται στις παροχές ΑΙ

της προηγούμενης παραγράφου και έχουν εφαρμογή τα σχέδια Β8 και Β9.
Από πλευράς μετασχηματιστών πρέπει να διαθέτουμε το διπλάσιο χώρο από
εκείνο που θέλαμε στην περίπτωση του ενός μετασχηματιστή. Όταν έχουμε
δύο μετασχηματιστές, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ένα ενιαίο χώρο δι-
πλάσιο σε διαστάσεις κάτοψης από εκείνο που θέλουμε για τον ένα
μετασχηματιστή, με την προϋπόθεση ότι ανάμεσα στους δύο μετασχηματιστές
και σε ελάχιστη απόσταση 0,60μ. από τον καθένα θα τοποθετηθεί μεταλλικό
πλέγμα ασφάλειας ώστε να μπορούμε να επέμβουμε ακίνδυνα στον ένα
μετασχηματιστή ενώ ο άλλος θα βρίσκεται σε λειτουργία. Κατ' αυτό τον τρόπο,
εξασφαλίζεται η διαδοχική συντήρηση των δύο παραλλήλων μετασχηματιστών
σε χρόνο μικρής ζήτησης ισχύος, χωρίς να διακόπτουμε συνολικά τη χαμηλή
τάση από τις εγκαταστάσεις μας.

΢το σχέδιο Β9 φαίνεται κάτοψη ενιαίου χώρου για την υποδοχή δύο
μετασχηματιστών, ενώ στα σχέδια ΒΙΟ, Β11 και Β12 φαίνονται οι
διαρρυθμίσεις ολόκληρων των υποσταθμών τύπου ΑΙ και Α2 με τις ελάχιστες
διαστάσεις.


2.6. Κτίρια για παροχές Μέσης Σάσης τύπου Β1
Οι τύποι, Β γενικά διαφέρουν από τους τύπου Α, στο ότι η εγκατάσταση

της μέτρησης της ΔΕΗ γίνεται μέσα στο κτίριο του υποσταθμού, πράγμα που
σημαίνει ότι απαιτείται πρόσθετος χοίρος για την εγκατάσταση των πεδίων
της ΔΕΗ.
Και σ' αυτή την περίπτωση, η παροχή μπορεί να διαφοροποιηθεί στην
ύπαρξη ή όχι ιδιαιτέρου πεδίου εξόδου της μέσης τάσης για την τροφοδότηση
άλλων καταναλωτών. Αυτή η διάφορα στις παροχές Β1, προκύπτει από την
πρόβλεψη ή όχι εξόδου καλωδίων για την τροφοδότηση και άλλων
καταναλωτών από την ίδια γραμμή, πράγμα που εξαρτάται από το δίκτυο και
τις ανάγκες της περιοχής.
Γι' αυτό το λόγο, πριν από τη σύνταξη του προσχεδίου του υποσταθμού
από το μελετητή ηλεκτρολόγο, πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες συνεννοήσεις
με τη ΔΕΗ, για τον ακριβή καθορισμό των απαραίτητων διαστάσεων του
χώρου που απαιτείται για. την εγκατάσταση των πεδίων άφιξης, μέτρησης και
προστασίας. ΢τις συνηθισμένες περιπτώσεις, ένας χώρος με καθαρές
διαστάσεις κάτοψης 3,40X4,60 και ελεύθερο ύψος 3μ. είναι αρκετός για την
εγκατάσταση των πεδίων της ΔΕΗ.
Με γνωστές τις διαστάσεις του χώρου που απαιτείται για την εγκατάσταση
των πεδίων της ΔΕΗ, μπορούμε να υπολογίσουμε και τις διαστάσεις των
χώρων του καταναλωτή, αφού λάβουμε υπόψη μας ότι στην περίπτωση του
ενός μετασχηματιστή η προστασία από πλευράς καταναλωτή περιορίζεται ο'
έναν αποζεύκτη Μέσης Σάσης με τις αντίστοιχες ασφάλειες. Αντίθετα, όταν ο
καταναλωτής έχει περισσότερους μετασχηματιστές με όργανα προστασίας
ανά μετασχηματιστή, οδηγούμεθα στην επιλογή της παροχής τύπου Β2.
΢τα σχέδια Β13 και Β14 φαίνεται η διαρρύθμιση δύο κτιρίων υποσταθμών
Μ.Σ/Φ.Σ μ' ένα μετασχηματιστή, με τις ελάχιστες δυνατές εσωτερικές
διαστάσεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για παροχές τύπου Β1.
Όπως προαναφέρθηκε, οι κατόψεις των κτιρίων του υποσταθμού
μπορούν να επηρεαστούν από πολλούς παράγοντες, όπως είναι το
προσφερόμενο οικόπεδο, οι λειτουργικές ανάγκες των κτιρίων που θα
εξυπηρετήσει ο υποσταθμός, οι προσπελάσεις της ΔΕΗ, οι οδεύσεις των
καλωδίων, η υπάρχουσα κτιριακή κατάσταση, οι πολεοδομικοί περιορισμοί
κ.λπ.
Σονίζεται ότι για παροχή τύπου Β1 απαιτούνται οι παρακάτω προϋποθέσεις:
α) II εγκατάσταση της μέτρησης γίνεται μέσα στο κτίριο.
β) Η παροχή προστατεύεται με ασφάλειες.
γ) Πρέπει υποχρεωτικά να υπάρχει γενικό μέσο προστασίας από την πλευρά

της χαμηλής τάσης του μετασχηματιστή, όπως ασφάλειες ή αυτόματος
διακόπτης με στοιχείο στιγμιαίας λειτουργίας.
δ) Σα όρια ισχύος του υποσταθμού τύπου Β1 είναι από 200 μέχρι, 630 KVA.

2.7. Κτίρια υποσταθμού για παροχή Μέσης Σάσης τύπου Β2

Η παροχή μέσης τάσης τύπου Β2 διαφέρει από την παροχή τύπου Β1, στο
ότι, υπάρχουν περισσότεροι του ενός μετασχηματιστές και η προστασία τους
γίνεται με διακόπτη ισχύος.
΢την παροχή Β2 δε συνιστάται η εγκατάσταση μέσου προστασίας για κάθε
μετασχηματιστή χωριστά.
Θα μπορούσε να γίνει εγκατάσταση μέσου προστασίας για κάθε
μετασχηματιστή χωριστά, μόνο αν η ένταση του μικρότερου μετασχηματιστή
είναι μικρότερη του 10% της έντασης ρύθμισης του διακόπτη ισχύος της
ΔΕΗ.
Οι μέγιστες εντάσεις των ασφαλειών μέσης τάσης για κάθε μετασχηματιστή

δεν πρέπει να ξεπερνάνε τα 40Α.

2.8. Παροχές μέσης τάσης τύπου Α1

Οι παροχές τύπου Α 1 , είναι οι πιο μικρές παροχές μέσης τάσης. Οι
εγκαταστάσεις της ΔΕΗ γίνονται έξω από το κτίριο του υποσταθμοί).Οι
υποσταθμοί αυτοί μπορούν να τροφοδοτήσουν μετασχηματιστές (ένα ή
περισσότερους) ολικής ισχύος μέχρι 630 KVA.Οι ασφάλειες Μ.Σ της ΔΕΗ
φθάνουν τα 30Α ενώ τα τηκτά των ασφαλειών του καταναλωτή για κάθε
μετασχηματιστή δεν πρέπει να ξεπεράσουν τα 40Α.
΢την περίπτωση παροχής Α1 πρέπει να τηρούνται οι παρακάτω περιορισμοί:
α) "Όταν η διακοπή με διακόπτη φορτίου και ασφάλειες δεν είναι εμφανής,

επιβάλλεται η πρόταξη αποζευκτών κατά τρόπο που να φαίνεται η διακοπή.
β) Δε συνιστάται η εγκατάσταση διακοπτών ισχύος στη θέση των διακοπτών

φορτίου με ασφάλειες.
΢τα σχέδια Γ1 και Γ2 φαίνονται οι γενικές συνδεσμολογίες υποσταθμού με

παροχή τύπου ΑΙ με ένα και δύο μετασχηματιστές αντίστοιχα.



2.9. Παροχές Μέσης Σάσης τύπου Α2
Οι παροχές μέσης τάσης τύπου Α2 έχουν τη μέτρηση εξωτερικά (έξω από

το χώρο του υποσταθμού) όπως και οι παροχές Α 1 .
΢' αυτές τις περιπτώσεις η παροχή προστατεύεται με διακόπτη
απομόνωσης (Δ/Α).
Απαραίτητη προϋπόθεση για την εγκατάσταση παροχής Α2 είναι η
προστασία του δικτύου μέσης τάσης από διακόπτες που εκτελούν κατάλληλο
κύκλο αυτομάτων επαναφορών.
Η ισχύς του υποσταθμού με παροχή Α2 πρέπει να είναι μεγαλύτερη από
630 KVA, ενώ η ισχύς κάθε μετασχηματιστή να μην ξεπερνάει τα 800 KVA.
Με τους παραπάνω περιορισμούς, η ισχύς του υποσταθμού είναι
απεριόριστη.
Οι ασφάλειες μέσης τάσης για κάθε μετασχηματιστή δεν πρέπει να είναι
μεγαλύτερες από 50Α.
Οι μετασχηματιστές είναι δυνατό' να προστατευθούν με διακόπτη ισχύος,
με την προϋπόθεση ότι προηγούνται απ' αυτούς αποζεύκτες χωρίς ασφάλειες.
Οι διακόπτες ισχύος είναι δυνατό να λειτουργούν χωρίς στοιχείο γης όταν
οι ηλεκτρονόμοι οράσεων σ' αυτούς συνεργάζονται επιλογικά με την
προστασία γης του δικτύου. Αντίθετα μπορούν να λειτουργούν με στοιχείο
γης χωρίς κανένα περιορισμό.
΢τα σχέδια Γ3, Γ4, Γ5 και Γ6 φαίνονται υποσταθμοί με ένα και δύο
μετασχ/στές αντίστοιχα με παροχή μέσης τάσης τύπου Α2.





2.10. Παροχές Μέσης Σάσης τύπου Β1

΢τις παροχές Μέσης Σάσης τύπου B1, οι εγκαταστάσεις μέτρησης της
ΔΕΗ βρίσκονται σε ανεξάρτητο εσωτερικό χώρο του υποσταθμού.
Η προστασία της παροχής γίνεται με ασφάλειες.
Η' ισχύς του υποσταθμού (και των μετασχηματιστών) πρέπει να είναι 200-
630 KVA.΢' αυτές τις παροχές, επιβάλλεται η ύπαρξη γενικού μέσου
προστασίας από την πλευρά της χαμηλής τάσης του μετασχηματιστή , όπως
ασφάλειες ή αυτόματος διακόπτης με στοιχείο στιγμιαίας λειτουργίας.
Μπορούν να εγκατασταθούν ένας ή περισσότεροι μετασχηματιστές για
παράλληλη λειτουργία με τον περιορισμό του ορίου ισχύος του υποσταθμού
στα 630 KVA.
΢τα σχέδια Γ7 και Γ8 φαίνονται δύο τυπικοί υποσταθμοί με παροχή Β1,
που περιέχουν ένα μετασχηματιστή με διαφορετικό τρόπο προστασίας στη
χαμηλή τάση (ασφάλειες - αυτόματος διακόπτης φορτίου), ενώ στα σχέδια
Γ9-Γ10 φαίνονται παροχές τύπου B1 με δυνατότητα εισόδου και εξόδου της
γραμμής μέσης τάσης. ΢' αυτή την περίπτωση, ο υποσταθμός του
καταναλωτή μπορεί να παρεμβληθεί σε υπάρχουσα γραμμή ή μετά την
κατασκευή της παροχής να προβλεφθεί και αναχώρηση ελεγχόμενη από τη Δ
ΕΗ για την τροφοδότηση άλλου καταναλωτή.
Η εγκατάσταση περισσοτέρων του ενός μετασχηματιστών είναι δυνατή
και με τους δύο τρόπους προστασίας, με την προϋπόθεση ότι δεν θα
υπερβούμε σε ζήτηση ισχύος τα 630 KVA.
Από πλευράς κτιριακής διαρρύθμισης χώροι παροχής Β1 φαίνονται στα
σχέδια Β2-Β7 και Β13-Β14.





2.11. Παροχές Μέσης Σάσης τύπου Β2
Όπως και, στις παροχές τύπου Β1 η εγκατάσταση της μέτρησης γίνεται,

εσωτερικά (μέσα στον υποσταθμό) σε χώρο ειδικά διαμορφωμένο γι' αυτό το
σκοπό, σύμφωνα με προδιαγραφές και οδηγίες της ΔΕΗ.
Ο χώρος αυτός προορίζεται αποκλειστικά για τη ΔΕΗ και κλειδώνεται
απ' αυτή.
Συπική διάταξη από κτιριακής πλευράς φαίνεται στα σχέδια Β2-Β7 και
Β13-Β14.
΢τους υποσταθμούς με παροχή μέσης τάσης τύπου Β2 τοποθετούμε
μέσο προστασίας χωριστά για κάθε μετασχηματιστή μόνο στην περίπτωση
που η ονομαστική ένταση του μικρότερου μετασχηματιστή είναι μικρότερη
από το 10% της έντασης ρύθμισης του διακόπτη ισχύς της Δ ΕΗ. ΢' αντίθετη
περίπτωση δεν πρέπει να χρησιμοποιείται μέσο προστασίας για κάθε
μετασχηματιστή.
΢την περίπτωση προστασίας μετασχηματιστή με ασφάλειες (από την
πλευρά της μέσης τάσης), αυτές πρέπει να μην ξεπερνάνε την ένταση των
40Α.
Η προστασία της παροχής από πλευράς Δ ΕΗ γίνεται με διακόπτες
ισχύος.΢τις παροχές μέσης τάσης τύπου Β2 δεν υπάρχουν περιορισμοί από
πλευράς ισχύος υποσταθμού.
Όπως και στις παροχές τύπου Β1, έτσι και στις παροχές τύπου Β2 είναι
δυνατή η τροφοδότηση του υποσταθμού με μία γραμμή μέσης τάσης
(εισαγωγής) χωρίς να φεύγει γραμμή προς άλλους καταναλωτές, είναι όμως
δυνατή και η τροφοδότηση τρίτων από τους ζυγούς του πεδίου της ΔΕΗ πριν
από τη μέτρηση.
΢τα σχέδια Γ11-Γ12 φαίνεται η συνδεσμολογία υποσταθμού μέσης
τάσης με παροχή τύπου Β2 ανάλογα με τον αριθμό και τον τρόπο
προστασίας του μετασχηματιστού.
΢τα αναφερόμενα σχέδια Υαίνονται υποσταθμοί με δύο
μετασχηματιστές που λειτουργούν παράλληλα, ενώ στην πράξη μπορούν να
είναι περισσότεροι των δύο, όπως θα μπορούσε να είναι και ένας
μετασχηματιστής.
Από πλευράς χαμηλής τάσης, η ΔΕΗ δεν απαιτεί προστασία των
μετασχηματιστών. Ο καταναλωτής όμως πρέπει να προβλέπει μια τέτοια
προστασία, όπως συμβαίνει και στις παροχές τύπου Β1.
΢την κατηγορία των παροχών Β2 εντάσσονται και οι υποσταθμοί, στους
οποίους υπάρχουν περισσότεροι από ένας μετασχηματιστές και έχουν
όργανα προστασίας για κάθε μετασχηματιστή χωριστά, ανεξάρτητα από την
ισχύ του υποσταθμού.



2.12.Γενικές κατασκευαστικές λεπτομέρειες κτιρίων

υποσταθμών
Κατά τη μελέτη του κτιρίου ενός υποσταθμού, πέρα από τα στοιχεία που
αναφέρθηκαν για κάθε είδος παροχής και πέρα από την επιβαλλόμενη
προσυνεννόηση με τη ΔΕΗ, πρέπει πάντα να λαμβάνονται υπόψη και οι
παρακάτω περιορισμοί:
1) Πληροφορίες για τη θέση του υποσταθμού δίδονται από τη ΔΕΗ μετά

από αίτηση του ενδιαφερόμενου.
2) Η όλη διαρρύθμιση και οι καθαρές διαστάσεις του κτιρίου στο οποίο
πρόκειται να εγκατασταθούν τα όργανα και οι πίνακες της ΔΕΗ, καθώς
και η διαδρομή υπογείων καλωδίων πρέπει να προεγκρίνεται απ' .αυτή
και κατά την κατασκευή να τηρούνται με ακρίβεια.
3) Οι εξωτερικοί τοίχοι του χώρου άφιξης-μέτρησης της μέσης τάσης πρέπει
να έχουν ελάχιστο πάχος 20 εκατοστών.
4) Όλοι οι τοίχοι του χώρου άφιξης-μέτρησης πρέπει να είναι επιχρισμένοι
με τσιμεντοκονία ή μαρμαροκονία.
5) Όλες οι κατασκευές των κτιριακών στοιχείων πρέπει να είναι από
άκαυστο υλικό.
6) Η οροφή πρέπει να είναι απόλυτα στεγανή και να παίρνονται όλα τα
επιβαλλόμενα προληπτικά μέτρα για την αποφυγή εισόδου υγρασίας ή
νερού στο χώρο. Κάθε στήριξη ή ανάρτηση από την οροφή πρέπει ν'
αποφεύγεται.
7) Σο δάπεδο του χώρου άφιξης-μέτρησης της μέσης τάσης 0α είναι πλάκα
από σκυρόδεμα και 0' αντέχει σ' ελάχιστη φόρτιση (ωφέλιμο φορτίο)
1.500 χγρ. ανά τετρ. μέτρο. II ΔΕΗ κατά τη σύνταξη του προσχεδίου 0α
μπορούσε να διαφοροποιήσει το ωφέλιμο φορτίο, αν κριθεί απαραίτητο.
8) Όταν το δάπεδο εδράζεται στο έδαφος, πρέπει ανάμεσα στο έδαφος και
στο σκυρόδεμα του δαπέδου να παρεμβάλλεται στρώμα από σκύρα
πάχους 10 εκατ.
9) Από το δρόμο μέχρι το χώρο που διαθέτει ο καταναλωτής στη ΔΕΙΙ,
πρέπει να υπάρχει πάντα ένας διάδρομος μ' ελάχιστο πλάτος 1,70μ.,
στον οποίο να μπορεί να κυκλοφορεί το προσωπικό της ΔΕΗ σε κάθε
στιγμή.
10) Όλες οι σιδερένιες θύρες του χώρου, πρέπει να κατασκευάζονται από
λαμαρίνα μ' ελάχιστο πάχος 1,25 χιλιοστά.
11) Η εξωτερική θύρα πρέπει να έχει στο άνω και το κάτω μέρος περσιδωτά
ανοίγματα με συνολική επιφάνεια 1,5 τετρ. μέτρων. Για το χώρο του
μετασχηματιστή τα περσιδωτά ανοίγματα θα εξαρτηθούν από τη μελέτη
'ψύξης του μετασχηματιστή, πράγμα που θα μελετηθεί από τον
ηλεκτρολόγο του καταναλωτή.
12) Όταν υπάρχουν μεταλλικά πλέγματα, πρέπει να στηρίζονται
αποτελεσματικά πάνω σε μεταλλικά πλαίσια.
13) Σο σύρμα με το οποίο έχει κατασκευαστεί το πλέγμα, πρέπει να είναι
γαλβανισμένο και να έχει ελάχιστη διατομή 4 τετρ. χιλιοστών.

14) Η επιφάνεια κάθε ανοίγματος στο πλέγμα, δεν πρέπει να ξεπερνάει τα

550 τετρ. χιλιοστά.
15) Η μεγαλύτερη πλευρά κάθε ανοίγματος στο πλέγμα δεν πρέπει να
ξεπερνάει τα 55 χιλιοστά.
16) Όλες οι μεταλλικές κατασκευές πρέπει να βάφονται από τον
καταναλωτή με μίνιο και γκρι χρώμα σύμχρωνα με τις υποδείξεις της
ΔΕΗ. Η βαφή πρέπει να επαναλαμβάνεται από τον καταναλωτή όταν
απαιτείται.
17) Ο καταναλωτής κατά την κατασκευή του χώρου που θα διαθέσει στη
ΔΕΗ πρέπει να τοποθετεί σωλήνες σύμφωνα με οδηγίες της ΔΕΗ για το
πέρασμα των καλωδίων Μέσης Σάσης.
18) ΢ε βάθος 50 χιλιοστ. από την τελική επιφάνεια του δαπέδου πρέπει να
τοποθετείται δομικό πλέγμα από συγκολλημένα σίδερα διαμέτρου 4 χιλ.
κατ' ελάχιστο. Σα ανοίγματα του πλέγματος δεν πρέπει να είναι
μεγαλύτερα από 30 εκατοστά.
΢ε περισσότερα από τέσσερα σημεία και σε συμμετρικές αποστάσεις στις
άκρες του δαπέδου (στη συμβολή δαπέδου και τοίχου) πρέπει να
εξέρχεται πάνω στον τοίχο σύρμα από το σώμα του πλέγματος μ' ελάχιστο
μήκος 50 εκατ. Μπορεί αντί σύρματος να εξέρχεται λάμα πάχους 3 χιλ.
καλά συγκολλημένη στο πλέγμα.
19) Μετά από συνεννόηση με τη ΔΕΗ, πρέπει κατά την κατασκευή του
δαπέδου να εξασφαλισθεί τρόπος στήριξης των πεδίων και των
οποιωνδήποτε οργάνων της ΔΕΗ.
20) ΢το χώρο που θα προσφερθεί στη ΔΕΗ δεν πρέπει να υπάρχουν
παράθυρα ή οποιαδήποτε άλλα ανοίγματα.
21) Δεν πρέπει να περνάνε από το χώρο αυτό άλλες εγκαταστάσεις
(θέρμανση, ύδρευση, αποχέτευση, φωταέριο, αεραγωγοί κ.λπ.).
22) Ο χώρος αυτός δεν πρέπει να επηρεάζεται από σκόνες που θα
μπορούσαν να προκληθούν στην παραγωγή και γενικά στον
περιβάλλοντα χώρο.
23) Ο χώρος πρέπει να είναι απαλλαγμένος από κραδασμούς.
24) Οι σωληνώσεις εισόδου των καλωδίων μέσης τάσης πρέπει να είναι
στεγανές.
25) Δεν πρέπει να αποθηκεύονται ή συσσωρεύονται κοντά στο χώρο και
στον υποσταθμό γενικότερα εύφλεκτες ύλες.
26) Προστατευτικά πλέγματα και περσιδωτά ανοίγματα που επικοινωνούν μ'
ελεύθερους χώρους πρέπει μετά την εγκατάσταση τους να επενδύονται με
πρόσθετο πυκνό πλέγμα (σήτα) για την αποφυγή εισόδου εντόμων και
ποντικών στους χώρους μέσης τάσης.
27) Σα ενδοδαπέδια κανάλια όδευσης των καλωδίων μέσα στους χώρους του
υποσταθμού πρέπει να καλύπτονται με μπακλαβωτή λαμαρίνα
στηριγμένη σε πυκνό δίκτυο γειωμένων σιδηρογωνιών, κατά τρόπο ώστε
να μην παραμορφώνονται από τη διακίνηση βάρους και να μην
κινδυνεύουν με άνοιγμα χωρίς επέμβαση ειδικευμένου προσώπου.

2.13. Λεπτομέρειες κατασκευής χώρου μετασχηματιστή
Κατά την κατασκευή ενός χώρου στον οποίο πρόκειται να εγκατασταθεί και
να λειτουργήσει ένας μετασχηματιστής πρέπει να γίνονται προβλέψεις για
την εύκολη τοποθέτηση ή την αφαίρεσή του, για τον αερισμό (ψύξη) του, για
την αποφυγή να έλθουν πρόσωπα ή πράγματα σ' επαφή με την τάση, για την
αποφυγή εισόδου στο χώρο εντόμων και ποντικών, για την εύκολη και
ακίνδυνη συντήρηση, για την απορροή του λαδιού αν προκληθεί απ'
οποιαδήποτε αιτία διαρροή από το δοχείο του μετασχηματιστή κ.λπ.
Αναλυτικότερα πρέπει κατά περίπτωση να παίρνονται τα παρακάτω μέτρα:
2.13.1. Αερισμός - Χύξη μετασχηματιστή
Ο μετασχηματιστής κατά τη λειτουργία του θερμαίνεται. Η θέρμανση του

μετασχηματιστή εξαρτάται από τις συνολικές απώλειες και τη θερμοκρασία
του περιβάλλοντος.
Ψστόσο ένας μετασχηματιστής κατά την ομαλή του λειτουργία δεν πρέπει ν'
αποκτά θερμοκρασία μεγαλύτερη από 60-65°C.
Η μέγιστη θερμοκρασία του λαδιού ψύξης (στο ανώτατο στρώμα) δεν
πρέπει να ξεπερνάει τους 60°C.
Όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος (κατά τους θερινούς μήνες)
ξεπερνάει τους 40°C, το φορτίο του μετασχηματιστή πρέπει να μειώνεται
κατά 15% για κάθε επιπλέον 10°C και μέχρι τους 70°C οπότε η λειτουργία
του πρέπει να διακόπτεται ή να λαμβάνονται ιδιαίτερα μέτρα 'ψύξης.
Για την ψύξη ενός μετασχηματιστή κατά κύριο λύγο χρησιμοποιείται το
ρεύμα αέρα.
Ιδανική περίπτωση για τον αερισμό του μετασχηματιστή είναι η ροή του αέρα
κατακόρυφα από κάτω προς τα άνω. Σούτο μπορεί να εξασφαλισθεί, μόνο αν
η κατασκευή του κτιρίου γίνει σύμφωνα με το σχέδιο Β15.

΢ε πολλές όμως περιπτώσεις κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, οπότε αφήνουμε

περσιδωτά ανοίγματα στη Ούρα του χώρου του μετασχηματιστή καθώς και
σε άλλο σημείο που βρίσκεται σε σχετικά υψηλή στάθμη του κτιρίου, κατά
τρόπο που ο -ψυχρός αέρας που εισέρχεται από τα περσιδωτά ανοίγματα
της θύρας να φθάνει στο μετασχηματιστή όπου 0α θερμαίνεται και με
μικρότερο ειδικό βάρος (αραιότερος αέρας) να φεύγει από το άνοιγμα
υψηλής στάθμης.
Σο άνοιγμα για την είσοδο του αέρα στο χώρο του μετασχηματιστή δίνεται
από τη σχέση:
Α1 = 0.0425 *Ναπ*
όπου:
Α1 = Άνοιγμα εισόδου του αέρα σε τετρ. μέτρα (in2)
Ναπ =Απώλειες ισχύος του μετασχ/στή σε KW Κ= Αντίσταση του αέρα στα
ανοίγματα εισόδου του (λαμβάνεται συνήθως σταθερός αριθμός 7)
Η= Απόσταση του κέντρου του ανοίγματος εξόδου από το μέσο του
μετασχηματιστή
Θ=Η διαφορά θερμοκρασίας που μπορεί να προκληθεί στον αέρα μέσα στο
χώρο του μετασχηματιστή κατά τη λειτουργία του( Θεξόδου-Θεισόδου)

Παράδειγμα υπολογισμού ανοίγματος

Δίδεται Μ/΢ ισχύος 630 KVA με ολικές απώλειες 10%, πού πρόκειται να
λειτουργήσει σε εσιοτερικό χώρο δπον η υψομετρική διαφορά των
ανοιγμάτων εξόδου του αέρα από το μέσο ύψος του μετασχηματιστή είναι 5μ.
Να υπολογισθούν τα ανοίγματα ΑΙ (κάτω άνοιγμα) και Α2 (άνω άνοιγμα) όταν
δεχθούμε ότι η διαφορά θερμοκρασίας αέρα (Θ2-Θ1) φθάνει τους 20°C και η
αντίσταση του αέρα είναι 7.
Λύση
Η ισχύς απωλειών είναι Ναπ=Ν Φ 10% = 630X0,1 = 63 KW
Αι = 0.0425 *Ναπ* =3,54m2
Η επιφάνεια του ανοίγματος εξόδου θα είναι Α2=3,54Φ1,2=4,25 m2.
Παρατηρήσεις
α) Σα ανοίγματα που προκύπτουν είναι μεγάλα επειδή δεχθήκαμε πολύ
μικρή διαφορά θερμοκρασίας στον αέρα. Αν όμως δεχθούμε διαφορά
θερμοκρασίας ίση με 30°C θα έχουμε:
Αι = 0,04 25 x 63 x =1.93 m*
και άνοιγμα εξόδου Α2= 1,93X1,2=2,30 m2.
β)΢την περίπτωση που ο αέρας ψύξης έμπαινε στο χώρο του μετασχηματιστή
από περσιδωτό άνοιγμα της κανονικής θύρας, θα έπρεπε να
κατασκευάσουμε θύρα διαστάσεων 1,60Φ2,50μ. και να αυξήσουμε
περσιδωτό άνοιγμα 1,50X1,30μ. Σούτο θα σήμαινε υπερύψωση του
μετασχηματιστή ώστε το κέντρο του να βρίσκεται πάνω από την ανώτατη
στάθμη του περσιδωτού ανοίγματος της θύρας. Σο γεγονός ότι σ' ατή την
περίπτωση ο αέρας δεν έχει κατακόρυφη ροή στο σώμα του μετασχηματιστή,
αντισταθμίζεται από τη μείωση της αντίστασης του αέρα που σ' αυτή την
περίπτωση εισερχόμενος περνάει από ένα μόνο άνοιγμα.
γ) Διαπιστώνουμε επίσης ότι η αύξηση του ύψους εξόδου του αέρα έχει πολύ
ευεργετική επίδραση αφού το ύψος Η μπαίνει στον παρονομαστή και μειώνει
αισθητά το κλάσμα που βρίσκεται μέσα στην τετραγ. ρίζα.
Γι' αυτό το λόγο, πρέπει να εξαντλούμε όλες τις δυνατότητες αύξησης του
ύψους των ανοιγμάτων εξόδου του θερμού αέρα.

δ) Αν στα παράθυρα του χώρου που βρίσκονται κάτω από το μετασχηματιστή

τοποθετήσουμε απλό αραιό πλέγμα μειώνουμε αισθητά την αντίσταση ροής
του αέρα. Θα πρέπει όμως στη σχάρα που βρίσκεται στο στόμιο κάτω από το
μετασχηματιστή να προσαρμόσουμε πυκνό πλέγμα (σήτα) ώστε ν'
αποκλείεται το ενδεχόμενο εισόδου εντόμων, ποντικών κ.λπ. στο χώρο της
μέσης τάσης.
ε) Ένας συνδυασμός ανοίγματος κάτω από το μετασχηματιστή και

περσιδωτού ανοίγματος στη χαμηλή στάθμη της θύρας αποτελεί
αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισης του προβλήματος, διότι έτσι
αποφεύγουμε τη δημιουργία μεγάλων ενιαίων ανοιγμάτων
στ) Σόσο το περσιδωτό άνοιγμα της θύρας, όσο και τα περσιδωτά ανοίγματα
των φεγγιτών εξόδου του αέρα πρέπει να προστατεύονται με λεπτό πυκνό
πλέγμα (σήτα) για τους λόγους που προαναφέρθηκαν.
2.13.2 Διαφυγή λαδιού

΢την περίπτωση που θα τρυπήσει το δοχείο του μετασχηματιστή δεν πρέπει
να προκληθεί ατύχημα από το καυτό λάδι, ούτε ρύπανση του χώρου, ούτε να
γίνει ολισθηρό το δάπεδο που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ατύχημα.
Γι' αυτό το λόγο, το δάπεδο του χώρου στον οποίο πρόκειται να εγκατασταθεί
ο μετασχηματιστής, πρέπει να έχει κλίσεις απ' όλες τις πλευρές προς το
κέντρο του μετασχηματιστή της τάξης του 1% και από το κέντρο τα λάδια να
διοχετεύονται σε ειδικό φρεάτιο με τη βοήθεια τσιμεντοσωλήνα ή
σιδηροσωλήνα με διάμετρο μεγαλύτερη από 50 χιλιοστά.
Οταν δεν υπάρχει θυρίδα αερισμού κάτω από το σώμα του μετασχηματιστή,
επιδιώκουμε τη δημιουργία φρεατίου με σχάρα (τρυπητό) για την υποδοχή
και τη διοχέτευση του λαδιού σε φρεάτιο καταλλήλων διαστάσεων ώστε να
χωράει όλη η ποσότητα του λαδιού που περιέχεται στο μετασχηματιστή.
Μπορούμε ακόμη να κατασκευάσουμε κάτω από τη θέση του

μετασχηματιστή μεγάλο φρεάτιο γεμισμένο με σκύρα ικανό να δεχθεί όλη
την ποσότητα του λαδιού στα διάκενα που δημιουργούνται ανάμεσα στα
χονδρά σκύρα.
2.13.3 Σοποθέτηση πλέγματος στο δάπεδο

΢το δάπεδο του χώρου του μετασχηματιστή πριν από την τελική επίστρωση
(μωσαϊκού ή τσιμεντοκονίας) πρέπει να τοποθετείται δομικό πλέγμα που θα
συνδέεται με λάμες ή ράβδους εξόδου στην επιφάνεια ώστε στη συνέχεια να
συνδεθεί στη γείωση και έτσι ν' αποφεύγεται ο κίνδυνος δημιουργίας
βηματικών τάσεων. Ο τρόπος εγκατάστασης αναφέρεται στην παράγραφο 18
του κεφαλαίου Β8. Ψστόσο αναφέρεται και παρακάτω στο ηλεκτρολογικό
μέρος του υποσταθμού.

2.13.4 Δυνατότητα αφαίρεσης και επανεγκατάστασης Μ/΢

Κατά την κατασκευή του κτιρίου, πρέπει να λαμβάνονται μέτρα για την
εύκολη εγκατάσταση ή αφαίρεση και απομάκρυνση του μετασχηματιστή.
Σέτοια μέτρα είναι:
α) Ενσωμάτωση ισχυρού γάντζου ανάρτησης του μετασχηματιστή στην πλάκα

του σκυροδέματος πάνω από τη θέση του μετασχηματιστή, κυρίως όταν
πρόκειται να εγκαταστήσουμε το μετασχηματιστή πάνω σε βάθρο.
Ο γάντζος αυτός που πρέπει ν' αντέχει στο βάρος ενός μετασχηματιστή,
μπορεί να γίνει από ράβδο σιδήρου που θα επεκτείνεται σ' όλο το μήκος της
πλάκας, θα βρίσκεται πάνω από κατάλληλη ζώνη οπλισμού, ενώ στο κέντρο
θα σχηματίζει ημικύκλιο κάτω από την τελική επιφάνεια της οροφής ώστε να
επιτρέπει την ανάρτηση βαρούλκου (παλάγκου).
Ο υπολογισμός της διαμέτρου της ράβδου (μπετόβεργας) και ο τρόπος

τοποθέτησής της ώστε να αντέξει και αυτή και το σκυρόδεμα στο οποίο θα
ενσωματωθεί, είναι αντικείμενο μελέτης και υποδείξεων του πολιτικού
μηχανικού που θα σχεδιάσει το σιδηρό οπλισμό της πλάκας.
΢ε ειδικές περιπτώσεις, όταν πέρα από την κατακόρυφη μετακίνηση του

μετασχηματιστή επιβάλλεται και οριζόντια μετακίνηση, είναι δυνατό να
απαιτηθεί και δεύτερος γάντζος, ή ακόμη και ράγα ανάρτησης και οριζόντιας
κίνησης βαρούλκου.
β) Η εγκατάσταση σιδηροτροχιών κύλισης του μετασχηματιστή στο δάπεδο.

"Όταν ο μετασχηματιστής πρόκειται να κινηθεί σε σχετικά οριζόντιο δάπεδο ή
και να οδηγηθεί σε μικρό βάθρο επιβάλλεται η εγκατάσταση σιδηροτροχιών
κύλισης του μετασχηματιστή.
Οι σιδηροτροχιές (ράγες) πρέπει να διαμορφώνονται κατά τρόπο που ν'

αποκλείουν την εκτροχίαση του μετασχηματιστή και ν' αντέχουν στο βάρος
του όταν διέρχονται πάνω από άνοιγμα αερισμού.
΢την περίπτωση που με κάποια κλίση της ράγας θα μπορούσε ο

μετασχηματιστής να ανέβει σε μικρό βάθρο, είναι δυνατό να απαιτηθεί
γάντζος για τοποθέτηση παλάγκου έλξης σε οριζόντια κατεύθυνση (στήριξη
γάντζου στον τοίχο).
Γενικά το δάπεδο του χώρου του μετασχηματιστή πρέπει ν' αντέχει σε όλα τα
σημεία που θα περάσει ή θα τοποθετηθεί ο μετασχηματιστής.
Οι οποιασδήποτε πρόσθετες κατασκευές στο χώρο δεν πρέπει να μειώνουν τις

ελάχιστες αποστάσεις που θεωρούνται απαραίτητες για την ασφαλή
λειτουργία του μετασχηματιστή.

2.14. Τπόγειοι υποσταθμοί

΢την περίπτωση που ένας υποσταθμός πρόκειται να κατασκευασθεί σε
υπόγειο χώρο, πρέπει να παίρνουμε πρόσθετα μέτρα, τόσο για τον
αποκλεισμό εισόδου νερού στο χώρο, όσο και για τον επαρκή αερισμό.
Ανεξάρτητα από τη στάθμη του υπογείου χώρου σε σχέση με τον υπόγειο

υδροφόρο ορίζοντα, πρέπει να λαμβάνονται τα παρακάτω μ,έτρα:
α) Μέσα στον υποσταθμό πρέπει να υπάρχει φρεάτιο συγκέντρωσης του

νερού. Μέσα στο φρεάτιο πρέπει να υπάρχει υποβρύχιο αντλητικό
συγκρότημα κατάλληλο για ακάθαρτα νερά και ικανό να μπαίνει αυτόματα
σε λειτουργία με τη βοήθεια διακόπτη στάθμης. Σο μέγεθος του υποβρύχιου
αντλητικού συγκροτήματος από πλευράς παροχής και μανομετρικού ύψους
καθορίζεται κατά τρόπο που να υπερκαλύπτει τις προβλεπόμενες πραγμα-
τικές μας ανάγκες σε άντληση.
β) Πρέπει οπωσδήποτε να εξασφαλίζεται αερισμός του μετασχηματιστή

αρκετός για την κανονική του ψύξη. ΢την πράξη κρίνεται απαραίτητη η
εγκατάσταση συστήματος τεχνητού εξαερισμού του μετασχηματιστή με
αντίστοιχη δυνατότητα εισόδου νέου αέρα ψύξης από σημεία που θα
βρίσκονται σε χαμηλή στάθμη του χώρου.
Όταν ο υποσταθμός κατασκευάζεται σε. στάθμη χαμηλότερη από τον

υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα επιβάλλεται η λήψη των παρακάτω πρόσθετων
μέτρων προστασίας από την είσοδο του νερού.
α) Ο χώρος στεγανοποιείται απόλυτα ώστε ν' αποκλείεται το πέρασμα του

νερού από τους τοίχους και τα δάπεδα."
β) Κάτω από το σκυρόδεμα του δαπέδου πρέπει να κατασκευάζεται δίκτυο

αποστράγγισης με διάτρητους σωλήνες (τσιμεντοσωλήνες ή πλαστικούς) και
θραυστό υλικό. Οι σωλήνες αποστράγγισης πρέπει να καταλήγουν σε φρεάτιο
έξω από τον υποσταθμό. Σο βάθος του φρεατίου πρέπει να είναι κατά 1 μ.
κάτω από την τελική στάθμη του δαπέδου του υποσταθμού.
γ) Μέσα στο (φρεάτιο τοποθετούμε υποβρύχιο αντλητικό συγκρότημα

κατάλληλο για ακάθαρτα νερά. Επειδή όμως διατρέχουμε τον κίνδυνο να μη
λειτουργήσει η αντλία, επιβάλλεται η εγκατάσταση εφεδρικής αντλίας με
διακόπτη στάθιμης ρυθμισμένο λίγο πιο ψηλά από εκείνο της πρώτης
αντλίας, ή να τοποθετήσουμε μόνο διακόπτη στάθμης ικανό να δίνει
ακουστικό σήμα όταν για οποιοδήποτε λόγο παύσει να λειτουργεί η αντλία.

3ΟΜΕΡΟ΢
3. ΤΠΟΛΟΓΙ΢ΜΟ΢ Ι΢ΦΤΟ΢ ΤΠΟ΢ΣΑΘΜΟΤ

3.1. Γενικά στοιχεία
Με γνωστή την κτιριολογική κατάσταση των χώρων του υποσταθμού,
σύμφωνα με τον τύπο της παροχής μέσης τάσης, τις προσαρμογές στις
δυνατότητες του διαθέσιμου χώρου, τις οδηγίες της ΔΕΗ και το τελικό σχέδιο
(κατόψεις, τομές, τοπογραφικό) αρχίζει η σύνταξη της τελικής μελέτης του
ηλεκτρολογικού μέρους του υποσταθμού.
΢ε βιομηχανίες και κτίρια όπου ένας καταναλωτής έχει ανάγκη από
ηλεκτρική παροχή με ένταση μεγαλύτερη των 200-250 Α ανά φάση
επιβάλλεται η εγκατάσταση ιδιωτικού υποσταθμού. Έτσι η ΔΕΗ παρέχει
ηλεκτρική ενέργεια με μέση τάση (6.600V ή 15.000V ή 20.000V ή
22.000V).
Η μέση τάση διαφέρει από περιοχή σε περιοχή. Γίνεται όμως προσπάθεια
ώστε η μέση τάση να γίνει ενιαία για όλη τη χώρα και να τυποποιηθεί στα
20KV.
Γι' αυτό το λόγο, οι μετασχηματιστές των καταναλωτών πρέπει στην
πλευρά της μέσης τάσης να δέχονται τόσο την υπάρχουσα μέση τάση της
περιοχής, όσο και τη μελλοντική μέση τάση που θα είναι 20 KW.
Η ΔΕΗ χρεώνει αρκετά φθηνότερη την ανά KWh κατανάλωση όταν
παρέχεται με μέση τάση. ΢' αυτή την περίπτωση, ισχύει άλλο τιμολόγιο κι
επιδρούν πολλοί συντελεστές στη διαμόρφωση της αξίας της μηνιαίας
Η φθηνότερη χρέωση της κατανάλωσης με μέση τάση επιβάλλεται για
πολλούς λόγους, όπως:
(α) Η ΔΕΗ δεν επιβαρύνεται, με τη δαπάνη εγκατάστασης μετασχηματιστή

και κατασκευής αντίστοιχου δικτύου χαμηλής τάσης.
β) Οι απώλειες του μετασχηματιστή (απώλειες χαλκού, απώλειες σιδήρου

κ.λπ.) βαρύνουν τον καταναλωτή και όχι τη ΔΕΗ όπως συμβαίνει στις
παροχές χαμηλής τάσης.
γ) Η ΔΕΗ δεν βαρύνεται με απώλεια ισχύος στο δίκτυο χαμηλής τάσης.
δ) Ο καταναλωτής μέσης τάσης είναι μεγάλος σε σχέση με τους καταναλωτές

χαμηλής τάσης, καταναλώνει περισσότερη ενέργεια και πρέπει να έχει
φθηνότερη τιμή.

3.2. Φειρισμοί και προστασία μετασχηματιστή

Η επιλογή των μέσων που 0α χρησιμοποιήσουμε για την προστασία και τους
χειρισμούς, επηρεάζεται από τον τύπο της ηλεκτρικής παροχής μέσης τάσης
που 0α καθορίσει η ΔΕΗ.
Γι' αυτό το λόγο κρίθηκε σκόπιμη η αναφορά των μέσων αυτών ανάλογα με
τον τύπο της παροχής.
Σα όργανα που αναφέρονται στα παρακάτω κεφάλαια είναι τα επιβαλλόμενα,

ενώ στην πράξη πολλοί μελετητές και καταναλωτές τα ξεπερνάνε για
μεγαλύτερη ασφάλεια.
3.3. Πλήθος, τομή και βασικές συνδεσμολογίες ζυγών
Α) Απλός ζυγός
Ο απλός ή μονός ζυγός αποτελεί την πιο συνηθισμένη περίπτωση αφού

χρησιμοποιείται σε Τ΢ μικρής και μέσης ισχύος (εως μερικά MVA). Κατά τα
πρώτα χρόνια οι Τ΢ κατασκευάζονταν αποκλειστικά με μονούς ζυγούς.
Αργότερα έγινε αντιληπτό ότι σε ορισμένες περιπτώσεις ο μονός ζυγός είναι
ανεπαρκής. Οπωσδήποτε σε μεγάλες εγκαταστάσεις απαιτείται η χρήση
διπλών & γενικά πολλαπλών ζυγών.
B) Διπλός ζυγός
Η παλιά αντίληψη περί απλών ζυγών έχει σήμερα ξεπεραστεί και προς τούτο
συνηγορούν τα εξής επιχειρήματα:
 Βελτιωμένη ασφάλεια για το φορτίο και περισσότερες δυνατότητες
πρόσβασης για συντήρηση.
 Εισαγωγή στην τεχνική με συρόμενο φορείο για γρηγορότερες αλλαγές
στον διακόπτη ισχύος.
 Δικτυώματα/ Netzschaltungen με ύψιστο βαθμό ασφαλείας.
 Μοίρασμα της εγκατάστασης σε πολλά τμήματα με ξεχωριστές,
ανεξάρτητες τροφοδοτήσεις και επιπλέον συνδέσεις μεταξύ των τμημάτων
αυτών.
 ΢ε βραχυκύκλωμα στον έναν ζυγό υπάρχει εφεδρεία από τον άλλο.
Ο διπλός ζυγός είναι απαραίτητος όταν :

 Είναι αναγκαία η αδιάκοπη διανομή, λίγο ως πολύ σημαντικών
καταναλωτών ή απότομων και περιοδικά μεταβαλλόμενων φορτίων σε μια
παραγωγική μονάδα.
 Τπάρχει ανάγκη οπωσδήποτε ενός εφεδρικού ζυγού.
 Απαιτείται συχνή συντήρηση σε εγκαταστάσεις με έντονη ρύπανση (π.χ
τσιμεντοβιομηχανία).
 ΢ε εγκατάσταση εξυπηρετήσεως ομάδων με ποικίλες τάσεις (εθνικούς ή
αστικούς καταναλωτές) και όταν μια σταθερή διανομή διαμέσου απλού
ζυγού δεν είναι επαρκής.

 Ένα βιομηχανικό συγκρότημα έχει έναντι της τροφοδότησης από δημόσιο

δίκτυο ακόμα μια ιδιοτροφοδότηση /Eigenerzeugung & οφείλει να
τροφοδοτεί σποραδικώς διακοπτόμενα φορτία- αναχωρήσεις που πρέπει
να εξυπηρετούνται κατεκλογήν από αμφότερες τις τροφοδοτήσεις.
 Σο ύψος του ρεύματος βραχυκύκλωσης είναι τέτοιο ώστε να είναι
αναγκαίο το μοίρασμα σε περισσότερους από έναν ζυγό.
Γ)Σομή ζυγών
Η τομή ζυγών εξυπηρετεί:
 Για καλύτερη επιτήρηση, συντήρηση και καθαρισμό.

 Για εξυπηρέτηση φορτίων που ανήκουν σε δίκτυα διαφορετικής
συχνότητας.
 Για διαχωρισμό και εξυπηρέτηση φορτίων ιδιαίτερης σημασίας.
 Για διάσπαση του δικτύου και μείωση της ισχύος βραχυκύκλωσης.
 Για ανεξάρτητη λειτουργία ξεχωριστών τμημάτων της εγκατάστασης μέσω
διπλής τροφοδότησης.
Η τομή ζυγών μπορεί κάλλιστα να υπάρχει σε απλό-μονό ζυγό. ΢υνήθως η

τομή συνυπάρχει με διπλή τροφοδότηση. Είναι λοιπόν σε ορισμένες
περιπτώσεις επιβεβλημένη η κατασκευή Τ΢ με διπλούς και γενικά
πολλαπλούς ζυγούς, τομή ζυγών καθώς και διπλή τροφοδότηση. ΢ε τέτοιες
εγκαταστάσεις ο μονός ζυγός κρίνεται ανεπαρκής.
Δ)Βασικές συνδεσμολογίες:
1) Σομή απλού ζυγού
α)Κατά μήκος τομή με απλό αποζεύκτη
Δηθόλα 1.2.1: Καηά Με την τομή αυτή η εγκατάσταση χωρίζεται σε δύο

κήθνο ηνκή κε τμήματα. Με αυτό τον τρόπο γίνεται ισόρροπη κατανομή
απνδεύθηε
μεταξύ τροφοδότησης-κατανάλωσης σε κάθε τμήμα.
Τπάρχει η δυνατότητα για διπλή τροφοδότηση αλλά δεν
υπάρχει η δυνατότητα για χειρισμό υπό φορτίο.
β) Κατά μήκος τομή με δύο αποζεύκτες και διακόπτη ισχύος
Με αυτόν τον τρόπο υπάρχουν οι δυνατότητες που

υπήρχαν και με τον απλό αποζεύκτη αλλά επιπλέον
μπορεί να γίνει χειρισμός και πέρασμα από το ένα τμήμα
της εγκατάστασης στο άλλο υπό φορτίο. Επίσης
προστατεύεται η ίδια η τομή μέσω του διακόπτη ισχύος
Δηθόλα 1.2.2: Καηά
από βραχυκύκλωμα δυνατότητα που ο απλός
κήθνο ηνκή κε δύν
απνδεύθηεο θαη ΓΗΑ αποζεύκτης δεν είχε.

2) Σομή διπλού ζυγού
α)Κατά μήκος τομή με δύο απλούς αποζεύκτες
Ισχύει ότι και για την περίπτωση της αντίστοιχης

περίπτωσης της τομής απλού ζυγού. Επιπλέον εκτός από
το χώρισμα της εγκατάστασης στα δύο υπάρχει η
δυνατότητα χρησιμοποίησης οποιουδήποτε από τους δύο
Δηθόλα 1.2.3: Καηά ζυγούς.
κήθνο ηνκή δηπιώλ
δπγώλ κε απνδεύθηεο
Για ταυτόχρονη όμως λειτουργία και των δύο ζυγών δεν
αρκεί να είναι κλειστοί και οι δύο αποζεύκτες αλλά να
υπάρχει κατάλληλη συνδεσμολογία και στις κυψέλες (βλ.
συνέχεια).
Πάντως οι όποιες αλλαγές δεν μπορούν να γίνουν υπό φορτίο και το σημείο
τομής δεν προστατεύεται από βραχυκύκλωμα.
β)Εγκάρσια τομή με δύο αποζεύκτες και έναν διακόπτη

ισχύος
Με την παρουσία διακόπτη ισχύος υπάρχει η

δυνατότητα εναλλαγών υπό φορτίο καθώς και
προστασία της τομής από βραχυκύκλωμα στο
σημείο αυτό. Με τους αποζεύκτες εξασφαλίζεται
επί της τομής η ταυτόχρονη λειτουργία και των δύο
ζυγών. Δηλ. ανεξάρτητα από τη συνδεσμολογία στις
Δηθόλα 1.2.4: Δγθάξζηα κυψέλες αν αποζεύκτες και διακόπτες είναι εντός,
ηνκή κε δύν απνδεύθηεο
τότε οι δύο ζυγοί λειτουργούν παράλληλα. Όμως
θαη ΓΗΑ
δεν υπάρχει δυνατότητα ανεξάρτητης λειτουργίας
σε περίπτωση διπλής τροφοδότησης αφού δεν
υπάρχει ο κατά μήκος διαχωρισμός.
γ)΢υνδυασμοί κατά μήκος και εγκάρσιας τομής
Εικόνα 1.2.5: Παραλλαγές συνδυασμών κατά μήκος και εγκάρσιας τομής.

Όλοι οι συνδυασμοί περιλαμβάνουν 6 αποζεύκτες και έναν διακόπτη ισχύος.

΢υνδυάζοντας την κατά μήκος με την εγκάρσια τομή έχει κανείς όλα τα
πλεονεκτήματα και των δύο μεθόδων. Η τομή αυτή σε συνδυασμό με διπλό
ζυγό και διπλή τροφοδότηση αποτελεί την καλύτερη λύση για έναν Τ΢.
3) ΢υνδεσμολογίες σε κυψέλη με διπλό ζυγό
Δηθόλα 1.2.6: Γηπιόο δπγόο γηα ηξνθνδόηεζε κε

έλαλ θαη δύν δηαθόπηεο ηζρύνο
΢ε εγκατάσταση με διπλό ζυγό μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι

συνδεσμολογίες που δείχνει το διπλανό σχήμα. Μέσω του αποζεύκτη γίνεται
επιλογή ζυγού. Ο ΔΙΑς χρησιμεύει για τον χειρισμό του φορτίου και για
προστασία από το βραχυκύκλωμα. Τπάρχει μέθοδος με έναν ΔΙΑ αλλά και
με δύο. Η 2η περίπτωση είναι σαφώς αρκετά πιο δαπανηρή και
χρησιμοποιείται σπάνια. Παρέχει πάντως τη δυνατότητα χειρισμού και
εναλλαγής των ζυγών υπό φορτίο κάτι που με τον απλό αποζεύκτη δεν
γίνεται.
Εκτός από τον διπλό ζυγό υπάρχουν και τριπλοί και τετραπλοί ζυγοί.
Αυτοί αφορούν Τ΢ μεγάλης ισχύος, (συνήθως με ΤΣ) καθώς και μεγάλες
παραγωγικές μονάδες του εθνικού δικτύου.
Ε) Εφαρμογές
1) Τ΢ με απλό ζυγό
Δίζνδν
Φ Φ
ο
1 2
Εικόνα 1.2.7

Τπάρχει δυνατότητα χρησιμοποίησης είτε του φ1 είτε του φ2 από μία και
μόνη είσοδο. ΢ε βραχυκύκλωμα είτε στο ζυγό είτε στην είσοδο όλη η
εγκατάσταση τίθεται εκτός.
2) Τ΢ με απλό ζυγό και τομή κατά μήκος με απλό

αποζεύκτη
Τπάρχει χώρισμα της

εγκατάστασης στα δύο. Με
τον τρόπο αυτό μπορεί να
υπάρξουν δύο ανεξάρτητα
μεταξύ τους τμήματα με δυο
ανεξάρτητες εισόδους.
Δίζνδν Φ Φ Δίζνδν Επίσης δυνατότητα
ο1 1 2 ο2 ταυτόχρονης λειτουργίας και
των δύο εισόδων και
καλύτερο μοίρασμα
φορτίου.
Εικόνα 1.2.8
΢ε βραχυκύκλωμα είτε στο ζυγό είτε σε μία είσοδο, η εγκατάσταση μπορεί να
λειτουργήσει (κατά το ήμισυ),από την άλλη είσοδο, με ανοιχτό τον αποζεύκτη
τομής.
3) Τ΢ με απλό ζυγό και τομή κατά μήκος με ΔΙΑ

Τπάρχουν όλες οι
δυνατότητες της τομής με
απλό αποζεύκτη αλλά
επιπλέον δυνατότητα
χειρισμού υπό φορτίο και
προστασία της τομής από
βραχυκύκλωμα. Επαρκής
κατασκευή για περίπτωση
Δίζνδνο Φ Φ Δίζνδνο απλού ζυγού. Σίθεται εκτός
1 1 2 2 σε ταυτόχρονα
βραχυκυκλώματα
εκατέρωθεν της τομής.
Εικόνα 1.2.9
Ας σημειωθεί ότι σε βραχυκύκλωμα στη μία είσοδο η εγκατάσταση θα

λειτουργήσει αλλά μόνο κατά το ήμισυ. Σο πρόβλημα αυτό λύνεται με διπλό
ζυγό

4) Τ΢ με διπλό ζυγό χωρίς τομή
Τπάρχει δυνατότητα χρησιμοποίησης

είτε του φ1 είτε του φ2, αλλά από
μια είσοδο. ΢ε βραχυκύκλωμα στον
ένα ζυγό υπάρχει δυνατότητα
Δίζνδν χρησιμοποίησης του άλλου ζυγού
ο και ολόκληρη η εγκατάσταση να
Φ Φ
1 2 λειτουργήσει κανονικά. ΢ε παρόμοια
περίπτωση με απλό ζυγό και τομή, η
εγκατάσταση θα λειτουργήσει κατά το
ήμισυ.
Εικόνα 1.2.10
Τπάρχει δυνατότητα χρήσης είτε ενός μόνο ζυγού είτε και των δύο
ταυτόχρονα και καλύτερο μοίρασμα του φορτίου. ΢ε περίπτωση όμως
βραχυκύκλωσης στην είσοδο η εγκατάσταση τίθεται εκτός.
5) Τ΢ με διπλό ζυγό και τομή κατά μήκος με απλό

αποζεύκτη
Σα φ1, φ2 μπορούν να λειτουργήσουν με όλους τους δυνατούς συνδυασμούς

ζυγού-εισόδου: ζυγός1-είσοδος1, ζυγός2-είσοδος1, ζυγός1-είσοδος2, ζυγός2-
είσοδος2, και οι δύο ζυγοί από μία εκ των δύο εισόδων, και οι δύο ζυγοί με
ταυτόχρονη λειτουργία εισόδων. Λόγω της κατά μήκος τομής υπάρχει
διαίρεση της εγκατάστασης στα δύο και δυνατότητα για ανεξάρτητη
λειτουργία των δύο τμημάτων. Ακόμη και αν τεθεί εκτός η μία από τις δύο
εισόδους, μπορεί να λειτουργήσει ολόκληρη η εγκατάσταση από την άλλη
είσοδο. Δεν υπάρχει όμως δυνατότητα εναλλαγής υπό φορτίο και προστασία
της τομής από βραχυκύκλωμα.
Δίζνδνο
1 Δίζνδνο2
Φ Φ
1 2
Δηθόλα 1.2.11

6) Τ΢ με διπλό ζυγό και εγκάρσια τομή με ΔΙΑ
Δίζνδνο Δίζνδνο
1 2
Φ Φ
1 2
Εικόνα 1.2.12
Σα φ1, φ2 μπορούν να λειτουργήσουν με όλους τους δυνατούς συνδυασμούς

ζυγού-εισόδου, όπως και με την κατά μήκος τομή. Επιπλέον υπάρχει
προστασία της τομής από βραχυκύκλωμα και δυνατότητα εναλλαγών στις
λειτουργίες ζυγού-εισόδου υπό φορτίο. Δεν υπάρχει όμως χώρισμα της
εγκατάστασης στα δύο και δυνατότητα ανεξάρτητης λειτουργίας των δύο
τμημάτων πράγμα που εξασφάλιζε η κατά μήκος τομή.
7)Τ΢ με διπλό ζυγό και συνδυασμό κατά μήκος και

εγκάρσιας τομής.
1.2.13
Πρόκειται για την καλύτερη και πληρέστερη λύση με όλα τα πλεονεκτήματα

των παραπάνω μεθόδων: χώρισμα της εγκατάστασης στα δύο, ανεξάρτητη
λειτουργία έκαστου τμήματος, καλύτερο μοίρασμα φορτίων, καλύτερη
συμπεριφορά στο βραχυκύκλωμα, αποτελεσματική εφεδρεία (διπλός ζυγός
και διπλή τροφοδότηση), δυνατότητα χρησιμοποίησης όλων των συνδυασμών
λειτουργίας ζυγού-εισόδου, προστασία της ίδιας της τομής από
βραχυκύκλωμα και δυνατότητα χειρισμών υπό φορτίο.
΢ε βραχυκύκλωμα είτε στους ζυγούς, είτε στην τομή είτε στην μία από τις
δύο εισόδους, η εγκατάσταση έχει τη δυνατότητα να λειτουργήσει ολόκληρη
σαν να μη συνέβη τίποτα. Μόνο αν τεθούν εκτός και οι δύο είσοδοι
ταυτόχρονα, θα τεθεί εκτός η εγκατάσταση, γεγονός σπάνιο για
βραχυκύκλωμα.

3.4. Άεργος ισχύς-συντελεστής ισχύος
΢το εναλλασσόμενο υπάρχουν τρία είδη ισχύος:

 Υαινομένη S[kVA]
 Ενεργός P[kW]
 Άεργος Q[kvar]
Τπάρχει βεβαίως και η στιγμιαία ισχύς η οποία είναι το γινόμενο της

στιγμιαίας τιμής της τάσης επί τη στιγμιαία τιμή ρεύματος αλλά είναι μια
έννοια χωρίς πρακτική αξία.
Η φαινομένη ισχύς είναι το γινόμενο τάσης επί ρεύμα (rms τιμές) και δίδεται
από τις σχέσεις:
S=UI (1.3.1) μονοφασικό εναλλασσόμενο
S= 3 UI (1.3.2) τριφασικό εναλλασσόμενο (πολικές τιμές)
S=3UI (1.3.3) τριφασικό εναλλασσόμενο (φασικές τιμές)
1
T T
Η ενεργός ισχύς ταυτίζεται με την μέση ισχύ δηλ. P  p  p(t )dt
Οι σχέσεις που δίδουν την ενεργό ισχύ είναι:
P=UI cosφ (1.3.4) μονοφασικό εναλλασσόμενο

P= 3 UI cosφ (1.3.5) τριφασικό εναλλασσόμενο (πολικές τιμές)
P=3UI cosφ (1.3.6) τριφασικό εναλλασσόμενο (φασικές τιμές)
Όπου φ: γωνία μεταξύ τάσης και ρεύματος

Αν αναλυθεί η φαινομένη ισχύς σε άθροισμα δύο συνιστωσών τότε θα είναι:
S=Scosφ + Ssinφ
Ο 1ος προσθετέος είναι σύμφωνα με τα παραπάνω η ενεργός ισχύς. Ο 2 ος

προσθετέος είναι η λεγόμενη άεργος ισχύς. ΢υνεπώς η άεργος ισχύς δίδεται
από τις σχέσεις:
Q=UI sinφ (1.3.7) μονοφασικό εναλλασσόμενο

Q= 3 UI sinφ (1.3.8) τριφασικό εναλλασσόμενο (πολικές τιμές)
Q=3UI sinφ (1.3.9) τριφασικό εναλλασσόμενο (φασικές τιμές)
Υυσική σημασία της ενεργού και άεργου ισχύος
Επειδή η στιγμιαία τιμή της ισχύος είναι ένα δύσχρηστο μέγεθος, στο
εναλλασσόμενο χρειάστηκε να γίνεται αναφορά σε μεγέθη ισχύος χρονικά
ανεξάρτητα. Γι’ αυτό το λόγο επινοήθηκαν οι παραπάνω ισχείς.
Η ενεργός ισχύς προκύπτει από την ηλεκτρομαγνητική ισχύ που

μετατρέπεται σε άλλες μορφές ισχύος (θερμική, φωτεινή, μηχανική). Είναι η
παράμετρος της ισχύος που ενδιαφέρει άμεσα αφού σχετίζεται με την

ωφέλιμη μετατροπή της ηλεκτρικής ενέργειας σε άλλες μορφές για κάθε

χρήση. Η ενεργός ισχύς θεωρείται ότι καταναλώνεται στις ωμικές αντιστάσεις.
Η άεργος προκύπτει από την ηλεκτρομαγνητική ισχύ που δεν
μετατρέπεται σε άλλες μορφές ισχύος διαφορετικές από αυτήν. Έτσι
μετατρέπεται σε ηλεκτρική για να αποθηκευτεί στον πυκνωτή και σε
μαγνητική για την μαγνήτιση του πηνίου. Παρόλο που λέγεται άεργη είναι
απαραίτητη και παρούσα όπου υπάρχουν πυκνωτές & πηνία. Φωρίς αυτή
δεν μπορεί να λειτουργήσουν οι ηλεκτρικές μηχανές ή οι ηλεκτρονόμοι αφού
χρειάζονται οπωσδήποτε άεργο ισχύ για να μαγνητιστούν.
Θεωρείται λοιπόν ότι συνισταμένη είναι η φαινομένη ισχύς και
συνιστώσες κάθετες μεταξύ τους η ενεργός και η άεργος. Η ενεργός στις
αντιστάσεις, η άεργος σε πυκνωτές και πηνία. ΢υμβατικά θεωρείται ότι οι
πυκνωτές δίδουν άεργο ισχύ ενώ τα πηνία παίρνουν άεργο ισχύ.
΢τις ωμικές αντιστάσεις, τάση και ρεύμα συμφασικά (φ=0)
΢ε επαγωγικά φορτία, το ρεύμα έπεται (φ<0)
΢ε χωρητικά φορτία, το ρεύμα προηγείται (φ>0)
Γενικά ισχύει: tanφ=ImZ/ReZ όπου Z=R+ j(ωL-1/ωC) όπως έχει δειχτεί
και στα δίκτυα. Επιπλέον όμως ισχύει και :
tanφ=ImS/ReS (1.3.10)
S=P+jQ (1.3.11)
Q Q
P
S
+θ S
-θ
Εικόνα1.3.1 : Σρίγωνο ισχύος για επαγωγικό (κόκκινο) & χωρητικό (μπλε)

φορτίο. Η ενεργός ισχύς είναι και στις δύο περιπτώσεις ίδια.
Σο cosφ που ουσιαστικά καθορίζει την ενεργό ισχύ ονομάζεται συντελεστής

ισχύος
Για την μεταφορά της ίδιας ενεργού ισχύος (που αυτή ενδιαφέρει τον
καταναλωτή) έχει μεγάλη σημασία το cosφ. Επειδή η τάση καθορίζεται από
το δίκτυο (π.χ 380V) για παροχή ίδιας ενεργού ισχύος, αν το cosφ μικρό, το
ρεύμα θα είναι μεγαλύτερο. Μεγαλύτερο όμως ρεύμα σημαίνει μεγαλύτερες
απώλειες κατά τη μεταφορά (Ri2). Επιπλέον θα υπάρξει μεγαλύτερη πτώση
τάσης (βύθιση). Για το λόγο αυτό γενικά επιδιώκεται το cosφ να είναι μεγάλο.
Η ΔΕΗ επιβάλλει cosφ 

΢ε περίπτωση υπέρβασης ο καταναλωτής πληρώνει πρόστιμο διότι κάνει

κακό στο δίκτυο (επιπλέον απώλειες και πτώση τάσης για την ίδια μεταφορά
ισχύος).
Γεσκεηξηθόο ηόπνο ζηαζεξήο ελεξγνύ

ηζρύνο
+θ
Εικόνα 1.3.2 : Διάφορες περιπτώσεις επαγωγικού φορτίου όπου για την ίδια
ενεργό ισχύ όσο ανοίγει η γωνία απαιτείται περισσότερη φαινομένη
(υποτείνουσα) ισχύς πράγμα που σημαίνει κόστος αλλά και δυσλειτουργίες
στο δίκτυο. Ο γεωμετρικός τόπος της σταθερής ενεργού ισχύος είναι ευθεία
παράλληλη στον οριζόντιο άξονα.
Αίτια του μικρού συντελεστή ισχύος
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, ο μικρός συντελεστής ισχύος

προέρχεται συνήθως από την αυτεπαγωγική συμπεριφορά της
εγκατάστασης, και σπάνια από χωρητικά φορτία.
Οι πιο συνηθισμένες ηλεκτρικές καταναλώσεις που προκαλούν το μικρό

αυτεπαγωγικό συντελεστή ισχύος είναι:
α) Οι ηλεκτροκινητήρες
Κάθε ηλεκτροκινητήρας έχει ορισμένο συντελεστή ισχύος για το κανονικό

του φορτίο. Όταν όμως ο κινητήρας εργάζεται με μικρότερο φορτίο, ο
συντελεστής ισχύος γίνεται μικρότερος. Ακόμη πιο μικρός γίνεται όταν ο
ηλεκτροκινητήρας λειτουργεί χωρίς φορτίο (στο κενό).
Επειδή κατά την επιλογή ενός κινητήρα που θα χρησιμοποιούσαμε

προβλέπουμε κάποια ανοχή στην ισχύ του, σχεδόν όλοι οι κινητήρες
λειτουργούν με μικρότερη από την πραγματική τους ισχύ, πράγμα που
συντελεί στη δημιουργία μικρού συντελεστή ισχύος.
Πολλές φορές, και τα ίδια τα μηχανήματα που κινούνται με τους

κινητήρες, δε λειτουργούν μ' ολόκληρο το φορτίο τους. Έτσι ο κινητήρας,
όχι μόνο διαθέτει πρόσθετη ισχύ σαν εφεδρία αλλά και από τον τρόπο
λειτουργίας του μηχανήματος ξεφορτώνεται περισσότερο. Έτσι φθάνουμε
στο φαινόμενο να έχουμε κινητήρα που να λειτουργεί με το 80% ή το 70%
ή το 40% της ισχύος του ή ακόμη και να λειτουργεί στο κενό. Όλες αυτές
οι καταστάσεις λειτουργίας των κινητήρων επιδρούν σημαντικά σ ι η
μείωση του συντελεστή ισχύος.

β) Ο φωτισμός φθορισμού
Σα στραγγαλιστικά πηνία των λαμπτήρων φθορισμού, παρουσιάζουν

μεγάλο συντελεστή αυτεπαγωγής, πράγμα που έχει σα συνέπεια τη
δημιουργία μικρού συντελεστή ισχύος, Γι' αυτό το σκοπό

χρησιμοποιούνται μικροί πυκνωτές που τοποθετούνται μέσα στα φωτιστικά
σώματα. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και όταν χρησιμοποιούμε λυχνίες μικτού
φωτισμού (οε δρόμους και πλατείες).
γ) Οι μετασχηματιστές
Όταν από μια εγκατάσταση τροφοδοτούνται μετασχηματιστές, προκαλείται
σοβαρή μείωση του συντελεστήισχύος. Σέτοιους μετασχηματιστές συναντάμε:
1) ΢τις στατές συσκευές ηλεκτροσυγκόλλησης

2) στις ηλεκτροπόντες
3) στον υποβιβασμό της τάσης (220/42V, 220/24V, 220/110V, κ.λπ.)
4) ΢την ανύψωση της τάσης (φωτεινές επιγραφές, ιατρικά μηχανήματα κ.λπ.)
5) Γενικά όπου απαιτείται η χρήση τους.
Οι μετασχηματιστές γενικά προκαλούν σημαντική μείωση του

συντελεστή ισχύος που πολλές φορές φθάνει κάτω από 0,5
Επειδή κάποια φορτία είναι έντονα επαγωγικά με αποτέλεσμα cosφ<0.8
στην περίπτωση αυτή απαιτείται βελτίωση του συντελεστή ισχύος. Αυτό
μπορεί να επιτευχθεί με πυκνωτή ο οποίος μετατοπίζει τη γωνία προς τα
αριστερά. Η άεργος ισχύς που παρέχει ο πυκνωτής είναι ανάλογη με την
χωρητικότητά του και το φορτίο μπορεί να αποκτήσει οποιαδήποτε γωνία και
οποιοδήποτε cosφ ακόμη και χωρητικό. Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι όπως
το έντονα επαγωγικό cosφ έχει επιπτώσεις, έτσι και έντονα χωρητικό cosφ,
μπορεί να ανοίξει η γωνία ευστάθειας θ, πράγμα πολύ κακό για το δίκτυο.
Γενικά λοιπόν η βελτίωση του συντελεστή ισχύος πρέπει να είναι κοντά στο
0.85 προς μονάδα.
Η βελτίωση του συντελεστή ισχύος ονομάζεται και αντιστάθμιση & γίνεται
με δύο τρόπους:
 Αντιστάθμιση με πυκνωτή παράλληλα

 Αντιστάθμιση με πυκνωτή σε σειρά
Η 1η είναι που εφαρμόζεται στις περισσότερες περιπτώσεις. Τπάρχει

δηλ. κάποιο φορτίο επαγωγικό π.χ ένας ασύγχρονος κινητήρας, ένα
στραγγαλιστικό πηνίο, ένας μετασχηματιστής, ένας επαγωγικός φούρνος
όπου είναι απαραίτητη για την μαγνήτιση η άεργη ισχύς. Σοποθετείται για
τον σκοπό αυτό ένας πυκνωτής παράλληλα. Αν δεν τοποθετηθεί ο πυκνωτής
την απαραίτητη άεργο ισχύ θα δώσει το δίκτυο αλλά αυτό σημαίνει μικρό
συντελεστή ισχύος αυξημένες απώλειες και πτώση τάσης. Επιπλέον πρόστιμο
από τη ΔΕΗ. Η τοποθέτηση πυκνωτή παράλληλα παρέχει την αναγκαία
άεργο ισχύ. Πρέπει όμως να προσεχτεί το που θα τοποθετηθεί ο πυκνωτής.

Αν ο πυκνωτής τοποθετηθεί σε έναν Τ΢ που τροφοδοτεί μηχανές, πάλι θα

υπάρξουν και απώλειες και πτώση τάσης στη γραμμή από τον Τ΢ ως τα
μηχανήματα. Είναι φανερό ότι αν ο Τ΢ απέχει αρκετή απόσταση από τα
μηχανήματα η τοποθέτηση του πυκνωτή δεν έγινε σωστά. Η διαφορά από το
να μην τοποθετηθεί καθόλου πυκνωτής είναι στο ότι αντί να δίδει την άεργο
ισχύ το δίκτυο, την δίδει ο πυκνωτής. Ψστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν
απώλειες και πτώση τάσης. Αυτό μπορεί να μην φαίνεται από τη ΔΕΗ όμως
βλάπτεται το τοπικό δίκτυο και κυρίως η πτώση τάσης μπορεί να οδηγήσει σε
δυσλειτουργίες (ακόμη και καταστροφή του κινητήρα λόγω υπότασης).
Η σωστή τοποθέτηση είναι επί του κινητήρα ή σε απόσταση μικρή και
μέσα στα όρια της πτώσης τάσης (βλ. καλώδια/ πτώση τάσης). Με τον τρόπο
αυτό παρέχεται η αναγκαία άεργη ισχύς, το cosφ είναι καλό και το κυριότερο
είναι ότι δεν υπάρχουν αυξημένες απώλειες και πτώση τάσης στη γραμμή.
Σα περί βύθισης και απωλειών είχαν ως προϋπόθεση την ίδια ενεργό
ισχύ. Εξυπακούεται ότι για ίδια τάση και ρεύμα, μεγαλύτερος συντελεστής
ισχύος σημαίνει μεγαλύτερη ενεργό ισχύ.
Η 2η περίπτωση που είναι η αντιστάθμιση σε σειρά γίνεται σπάνια και
κυρίως σε μεγάλα δίκτυα στις γραμμές μεταφοράς. ΢ε μεγάλα δίκτυα
μεταφοράς, η γραμμή έχει έντονα επαγωγικό χαρακτήρα και μπορεί να
θεωρηθεί ως μια αυτεπαγωγή. Αυτό προκαλεί μεγάλη πτώση τάσης και
επιπλέον ανοίγει η γωνία ευστάθειας θ. Με τοποθέτηση πυκνωτή σε σειρά η
πτώση τάσης είναι μικρότερη και επιπλέον κλείνει η γωνία. Τπάρχει
περίπτωση η τάση στο τέλος να γίνει ίση με την τάση στην αρχή ή ακόμη και
μεγαλύτερη!
΢υνεπώς μπορεί να λεχθεί ότι η αντιστάθμιση παράλληλα βελτιώνει το
cosφ ενώ η αντιστάθμιση σε σειρά περιορίζει την βύθιση και βελτιώνει την
ευστάθεια και πάντως είναι κάτι που γενικά ωφελεί την εγκατάσταση.
U
c
ΓU1
Uk1 Uk2
ΓU2
Uo1
Uo2
U i
ζ1
ζ2
θ
Εικόνα 1.3.3: Παράδειγμα αντιστάθμισης εν σειρά. Περιορισμός της βύθισης

ΔU και της γωνίας θ (γωνία ευστάθειας) λόγω του πυκνωτή (μπλε διάνυσμα).

Γεσκεηξηθόο ηόπνο ζηαζεξήο ελεξγνύ Γεσκεηξηθόο ηόπνο ζηαζεξήο

ηζρύνο θαηλόκελεο ηζρύνο
Εικόνα 1.3.4: Αντιστάθμιση με πυκνωτή παράλληλα στο φορτίο.
α) Με σταθερή ενεργό ισχύ, για μικρή γωνία μικραίνει η φαινομένη ισχύς

άρα μικραίνει και το ρεύμα. ΢υνεπώς μικρότερη βύθιση ΔU και λιγότερες
απώλειες Ri2.
β) Με σταθερή φαινομένη ισχύ (ακτίνα του κύκλου) για μικρότερες γωνίες

(μεγαλύτερο cosφ) μεγαλώνει η μεταφερόμενη ενεργός ισχύς.
Με κόκκινο παριστάνεται το επαγωγικό και με μπλε το χωρητικό φορτίο.
Αντιστάθμιση με σταθερή ενεργό ισχύ

Q=P(tanφ2-tanφ1) (1.3.12)
Αντιστάθμιση με σταθερή φαινομένη ισχύ

Q=S(sinφ2-sinφ1) (1.3.13)
΢ε τριφασικές εγκαταστάσεις οι πυκνωτές μπορούν να συνδεθούν κατά

τρίγωνο ή κατά αστέρα και ισχύουν οι σχέσεις:
Αστέρας Σρίγωνο
Qc=U2ωCy Qc=3U2ωCΔ (1.3.14)
Φωρητικότητα ανα φάση σε τρίγωνο
(kVAr )
C   1.06 [μF] (για f=50Hz) (1.3.15)
(kV ) 2

Ισχύει γενικά και ανεξαρτήτως συνδεσμολογίας:
Qc=3UIc (1.3.16)
CΓ=1/3Cy Ic=Qc/3U
Δηθόλα 1.3.5: Υσξεηηθόηεηεο ζε

ηξίγσλν & ζε αζηέξα. Ηc είλαη ην
ξεύκα γξακκήο.
Από τη σχέση (1.3.16) μπορεί να υπολογιστεί το ρεύμα Ic. Σο ρεύμα αυτό
βρίσκεται ανεξάρτητα από την εσωτερική συνδεσμολογία (τρίγωνο ή αστέρας).
Δηλ. οι πυκνωτές είναι σαν να βρίσκονται σε «κλειστό κουτί» όμως το ρεύμα
γραμμής Ic, θα βρεθεί από την σχέση (16) όπου η τάση U είναι η πολική
τάση.
Σο ρεύμα αυτό πρέπει να υπολογιστεί ώστε να εκλεγεί διατομή καλωδίου
και ασφάλεια. Ψστόσο για τη σωστή εκλογή πρέπει να πολλαπλασιαστεί με
1.35 ή 1.5 (σε διατάξεις φίλτρου με 1.8). Αυτό οφείλεται στις υπερτάσεις και
στα φαινόμενα συντονισμού με τα οποία είναι συνυφασμένη η λειτουργία του
πυκνωτή. Έτσι υπολογίζοντας διατομές για 1.5Ι καλύπτεται και αυτή η
απαίτηση. Για τον τρόπο υπολογισμού διατομών και ασφαλειών βλ εδάφιο
περί καλωδίων (§2.1.1).
Επειδή για την ίδια άεργη ισχύ απαιτείται τριπλάσια χωρητικότητα σε αστέρα
παρά σε τρίγωνο φαίνεται εκ πρώτης όψεως ότι προτιμάται η συνδεσμολογία
σε τρίγωνο.
Παρόλα αυτά, στην Μέση Σάση προτιμάται ο αστέρας διότι σε κάθε πυκνωτή
η τάση θα είναι U/3 που σημαίνει μικρότερη μόνωση.
΢υνιστάται:
 ΦΣ σύνδεση σε τρίγωνο (λιγότερη χωρητικότητα)

 ΜΣ & ΤΣ σύνδεση σε αστέρα (λιγότερη μόνωση)
Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι ο πυκνωτής γενικά είναι μια διάταξη που
συγκρατεί φορτία και γι’ αυτό ακόμη και όταν είναι αποσυνδεδεμένος,
παραμένει φορτισμένος και εγκυμονεί κινδύνους. Για το λόγο αυτό πρέπει να
συνοδεύεται πάντα από ειδικές αντιστάσεις εκφόρτισης. Γενικά ο πυκνωτής
πρέπει να θεωρείται για λόγους ασφάλειας ότι είναι πάντα φορτισμένος και
να αντιμετωπίζεται ως τέτοιος. Για το λόγο αυτό αλλά και για λόγους κόστους
(αυξημένη μόνωση) συνιστάται η τοποθέτηση στην πλευρά ΦΣ και όχι στην
ΜΣ σε έναν Τ΢ ή σε έναν Μ΢.

U [V] Q I[A] C[μF]

[kVAr]
2.5 6,28 150
5 12,56 300
7.5 18,89 450
230 10 25,12 600
15 37,68 900
20 50,25 1200
25 62,82 1500
2.5 3,6 50
5 7,2 100
7.5 10,8 150
10 14,4 200
12.5 18 250
15 21,6 300
20 28,9 400
400 25 36,12 500
30 43,35 600
40 57,8 800
50 72,5 1000
60 86,7 1200
70 101 -
80 115,4 -
90 130 -
100 144,3 -
Πίνακας 1.3.1: εκλογής πυκνωτών.
Από 70 kVAr και πάνω απαιτείται συνδυασμός (συστοιχία) πυκνωτών.

Φωρητικότητα ανα φάση για πυκνωτές σε τρίγωνο . Σο ρεύμα είναι το ρεύμα
γραμμής και προκύπτει από (1.3.16).
Πέρα από το διαχωρισμό για το αν ο πυκνωτής είναι σε σειρά ή παράλληλα

υπάρχει και ο διαχωρισμός για το αν ο πυκνωτής θα τοποθετηθεί σε κεντρική
παροχή, σε ομάδα φορτίων ή ατομικά στο φορτίο που χρειάζεται
αντιστάθμιση. Έτσι υπάρχουν:
 Ατομική αντιστάθμιση (τοποθέτηση επί της συσκευής)
 Ομαδική αντιστάθμιση (τοποθέτηση σε υποπίνακα μιας ομάδας φορτίων)
 Κεντρική αντιστάθμιση (τοποθέτηση στον κεντρικό πίνακα)
1) Ατομική αντιστάθμιση
Η αντιστάθμιση αυτή γίνεται επιτόπου στη συσκευή. Με τον τρόπο αυτό δεν
υπάρχει πτώση τάσης & γι’ αυτό η ατομική αντιστάθμιση είναι το πιο
αποτελεσματικό είδος αντιστάθμισης. Ατομική αντιστάθμιση εφαρμόζεται σε
Μ΢ καθώς και κινητήρες και εξετάζεται στη συνέχεια:

Εικόνα 1.3.6: Ατομική, ομαδική & κεντρική αντιστάθμιση σε Τ΢
α) Μετασχηματιστής
Γενικά ο Μ΢ έχει ανάγκη από άεργο ισχύ για την μαγνήτισή του. Η άεργος
αυτή ισχύς μπορεί να θεωρηθεί ίση με αυτή που αντιστοιχεί στο ρεύμα
μαγνητίσεως (ρεύμα εν κενώ) που για τον Μ΢ είναι:
Io~1-3%Ιn
 ΢υνεπώς η επιλογή του πυκνωτή (kVAr) πρέπει να γίνει για 1-3% των kVA
του Μ΢
Ένας Μ΢ είναι μονίμως συνδεδεμένος στο δίκτυο και έχει συνεπώς μόνιμες
απώλειες, τις απώλειες εν κενώ (από το ρεύμα μαγνητίσεως). Σοποθετώντας
πυκνωτή η αναγκαία (ακόμη και εν κενώ) άεργη ισχύς δεν παρέχεται πλέον
από το δίκτυο αλλά από τον πυκνωτή. Ο επόμενος πίνακας δίδει στοιχεία για
το μέγεθος σε kVAr του πυκνωτή σε σχέση με τα kVA του Μ΢.
Ισχύς Μ΢ Ισχύς πυκνωτή

(kVA) (kVAr)
250 5
315 7.5
400 7.5
500 10
630 12.5
800 15
1000 20
1250 20
1600 25
Πίνακας 1.3.2: Ισχύς Μ΢ ελαίου 20/0.4kV (κατά DIN 42511) & συνιστώμενη
άεργη ισχύς αντιστάθμισης (kVAr)

Ο πυκνωτής πρέπει να εκλεγεί σε μέγεθος τέτοιο που να αντισταθμίζει μόνο

την ισχύ μαγνητίσεως του Μ΢. Αν το μέγεθος είναι μεγαλύτερο τότε θα δίδει
άεργη ισχύ στο δίκτυο ακόμη και εν κενώ. Σο φαινόμενο αυτό λέγεται
υπεραντιστάθμιση με βλαβερές συνήθως συνέπειες (υπέρταση). Για το λόγο
αυτό ο πυκνωτής πρέπει να εκλέγεται στο σωστό μέγεθος και όχι σε
μεγαλύτερο.
Η τοπική αντιστάθμιση ενός Μ΢ είναι κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε
κινδύνους και ατυχήματα με κυριότερο την «τάση από επιστροφή».
Επιπλέον επειδή η αντιστάθμιση είναι μικρή σε μέγεθος (1-3% των kVA),
συνιστάται να αποφεύγεται και στην παρούσα εργασία, στη μελέτη του Τ΢,
δεν γίνεται τοπική αντιστάθμιση στους Μ΢.
Σάση από επιστροφή
Η τάση από επιστροφή είναι ένας σημαντικός παράγοντας ατυχημάτων. Ήδη

έχει σημειωθεί ότι προτιμάται ο πυκνωτής να είναι στην πλευρά ΦΣ. Ψστόσο
ακόμη και αν τοποθετηθεί στην ΦΣ μπορεί να συμβεί το εξής:
Γίνεται συντήρηση σε Τ΢ και τίθενται οι διακόπτες off και στην ΜΣ και στη
ΦΣ (πρώτα οι διακόπτες φορτίου, μετά οι αποζεύκτες). Ο πυκνωτής ατομικής
αντιστάθμισης του Μ΢ παραμένει φορτισμένος (έστω και αν όλοι διακόπτες
είναι εκτός). Επειδή είναι συνδεδεμένος μόνιμα στον Μ΢ και φορτισμένος στα
400V, στο 1ον του Μ΢ θα υπάρχουν 20kV παρόλο που ο Μ΢ είναι εκτός
λειτουργίας!
Αυτή η τάση που παρουσιάζεται σε Μ΢ εκτός λειτουργίας ονομάζεται «τάση
από επιστροφή» & οφείλεται στον πυκνωτή ατομικής αντιστάθμισης του Μ΢.
Είναι φανερό ότι είναι ένας μεγάλος κίνδυνος για το προσωπικό που
εργάζεται στον Τ΢, ο οποίος αυξάνεται αν υπάρχουν πολλοί Μ΢ παράλληλα
συνδεδεμένοι.
ΠΡΟ΢ΟΧΗ
20kV ηάζε από
Γηαθόπηεο επηζηξνθή!!!
off
400V από ππθλσηή
΢πζηνηρία
ππθλσηώλ
θνξηηζκέλε
ζηα 400V
Εικόνα 1.3.7: Σάση από επιστροφή. Κίνδυνος για το προσωπικό.

΢υνιστάται λοιπόν να αποφεύγεται η ατομική αντιστάθμιση του Μ΢. Όταν

πάντως γίνει θα πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας
(αυτοματισμοί, μανδαλώσεις, έγκαιρη ενεργοποίηση αντιστάσεων
εκφόρτισης).
Εικόνα 1.3.8: Πυκνωτές ΦΣ και ΜΣ. ΢τη φωτογραφία φαίνονται στην τομή οι
στρώσεις του διηλεκτρικού.
β)Ασύγχρονος κινητήρας
Αν στον Μ΢ η ατομική αντιστάθμιση είναι κάτι που μπορεί να αποφευχθεί,

στον κινητήρα είναι επιβεβλημένη αφού η άεργος ισχύς μαγνητίσεως είναι
πολύ μεγαλύτερη (περίπου δεκαπλάσια). Ισχύει ο πρακτικός κανόνας:
Ιο~10-30%Ιn
Ιn~1.5[Hp]
Μια καλή προσέγγιση που δίδει το ονομαστικό ρεύμα σε τριφασικούς

ασύγχρονους κινητήρες 380V είναι μιάμιση φορά τους ίππους. Ο επόμενος
πίνακας δίδει στοιχεία για την εκλογή πυκνωτή αντιστάθμισης σε
ασύγχρονους κινητήρες.

Ισχύς Άεργος ισχύς σε kVAr για

κινητήρα
kW HP Διπολικό Σετραπολικό Εξαπολικό Οχταπολικό

3000 ΢ΑΛ 1500 ΢ΑΛ 1000 ΢ΑΛ 750 ΢ΑΛ
3 4 1,4 1,8 1,6 2 1,8 2,3 2,2 2,8
4 5,5 1,9 2,4 2,1 2,8 2,3 3,1 2,9 3,7
5,5 7,5 2,5 3,2 2,7 3,6 3 4 3,5 4,7
7,5 10 3,4 4,4 3,6 4,8 4,1 5,4 4,6 6,1
11 15 5 6,5 5,5 7,2 6 8 7 9
15 20 7 9 7,5 9,5 8 10,5 9 11,5
18,5 25 8,5 10,5 9 11 10 12,5 10,5 13,5
22 30 10 12,5 11 13,5 12 15 13 16
30 40 14 19 16 21 17 23 20 26
37 50 18 24 20 27 22 30 26 34
45 60 20,5 28 22 32 23 35,5 29 39
55 75 24,5 34,5 26,5 38,5 28,5 42 33,5 47
75 100 28 45 32 49 37 54 41 60
90 125 36 55 39 59 44 65 49 73
110 150 40 64 46 70 52 76 58 85
Πίνακας 1.3.3 : Ανάγκες σε άεργο ισχύ για τριφασικούς κινητήρες

βραχυκυκλωμένου δρομέα. Ανα ομάδα κινητήρα, η 1η στήλη δίδει την άεργο
ισχύ εν κενώ ενώ η 2η την άεργο ισχύ στο πλήρες φορτίο. Σα στοιχεία του
πίνακα είναι από την Dielektra (Rhein).
Εικόνα 1.3.9 : Διάγραμμα για εκλογή πυκνωτή αντιστάθμισης με βάση την

ισχύ του κινητήρα και παράμετρο τις στροφές (Baugatz)

Πάντως ο ακριβής προσδιορισμός πρέπει να γίνεται με βάση τη σχέση (8) &

το cosφ του κινητήρα όπως αυτό δίδεται από τον κατασκευαστή.
Η ατομική αντιστάθμιση απαιτεί προσοχή όταν γίνεται σε μηχανές που
εξακολουθούν να λειτουργούν για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την
απόζευξή τους (δράπανα, ανεμιστήρες). Αν ο πυκνωτής είναι πολύ μεγάλος
τότε επειδή είναι φορτισμένος θα διαγείρει τον κινητήρα και αυτός θα
εξακολουθήσει να λειτουργεί. Αυτό το φαινόμενο λέγεται αυτοδιέγερση και
μπορεί να αποβεί επικίνδυνο διότι ο κινητήρας εξακολουθεί να λειτουργεί
και ο άξονας να περιστρέφεται χωρίς τροφοδοσία από το δίκτυο.
 Για αποφευχθεί το φαινόμενο της αυτοδιέγερσης επιλέγεται πυκνωτής
με το 90% της άεργης ισχύος που θα έδινε η σχέση (8).
Προστασία αντισταθμισμένων κινητήρων
Η ρύθμιση στα προστατευτικά μέσα του κινητήρα εξαρτάται από τη σχετική
θέση του πυκνωτή και των μέσων προστασίας. ΢τον κινητήρα πηγαίνει το
συνολικό ρεύμα Is=Iw+jIb
Όπου Ιw η ενεργός και Ιb η άεργος συνιστώσα. Η άεργος συνιστώσα δίδεται
σχεδόν εξολοκλήρου από τον πυκνωτή. Έτσι ανάλογα με την περίπτωση θα
είναι:
Ηb
Ηb
α) β) γ)
Ηb
Μ Μ Μ
3 3~ 3
~ ~
Εικόνα 1.3.10: Προστασία κινητήρα με πυκνωτή αντιστάθμισης.
α) Όλοι οι διακόπτες & τα ασφαλιστικά θα δουν το Is δηλ. το ονομαστικό

ρεύμα του κινητήρα
β) Ο 1ος διακόπτης βλέπει μόνο το Iw. Ο διακόπτης του κινητήρα
(Luftschütz) και τα ασφαλιστικά του κινητήρα βλέπουν το Is δηλ. το
ονομαστικό του κινητήρα.
γ) Όλοι οι διακόπτες & τα ασφαλιστικά θα δουν το Ιw. Μόνο ο κινητήρας
βλέπει το Is. Για το λόγο αυτό όλοι οι διακόπτες, τα ασφαλιστικά και οι
ηλεκτρονόμοι πρέπει να ρυθμιστούν για ρεύμα Iw (μικρότερο από το
ονομαστικό).

Εικόνα 1.3.11 : Ορθή σύνδεση πυκνωτή σε κοινό διακόπτη αστέρα-τρίγωνο
Εικόνα 1.3.12: Κύκλωμα ζεύξης του διακόπτη αστέρος-τριγώνου για

αντισταθμισμένους κινητήρες (ειδικός διακόπτης αστέρας-τρίγωνο)
Ο ρυθμιστής διαπιστώνει μέσω μετασχηματιστή εντάσεως τις ανάγκες σε

άεργο ισχύ. Αυτός πρέπει να συνδέεται πριν από την συσκευή ρυθμίσεως. Αν
συνδεθεί μετά, οι πυκνωτές ουσιαστικά δεν ελέγχονται και τίθενται εντός
μόλις υπάρξει η παραμικρή ζήτηση αέργου ισχύος γιατί η αντιστάθμιση δεν
γίνεται αντιληπτή από το ρυθμιστή. Αν γίνει απόζευξη του φορτίου κανονικά
δεν πρέπει να υπάρχει ροή άεργης ισχύος από τους πυκνωτές. ΢ε περίπτωση
όμως που ο μετασχηματιστής έντασης είναι μετά την συσκευή ρύθμισης κι
επειδή ο πυκνωτής παραμένει συνδεδεμένος, τροφοδοτεί το δίκτυο με άεργη
ισχύ την οποία όμως δεν βλέπει ο μετασχηματιστής έντασης. Ο ρυθμιστής
δεν αντιδρά και υπάρχει περίπτωση υπεραντιστάθμισης που καλό είναι να
αποφεύγεται.

Εικόνα 1.3.13: Σοποθέτηση μετασχηματιστή εντάσεως και ρυθμιστή άεργης

ισχύος. ΢τη 2η περίπτωση που συνιστάται να αποφεύγεται, στο κενό φορτίο ο
πυκνωτής στέλνει άεργη ισχύ στο δίκτυο χωρίς αυτή να γίνεται αντιληπτή
από τον ρυθμιστή. ΢το φορτίο ο πυκνωτής στέλνει άεργη ισχύ με την
παραμικρή ζήτηση χωρίς πάλι να υπάρχει έλεγχος. ΢υνέπεια η
υπεραντιστάθμιση.
Πυκνωτές αντιστάθμισης Μέσης Σάσης
Αντιστάθμιση γίνεται και στη ΜΣ π.χ σε κινητήρες 6kV ή σε γραμμές

μεταφοράς για την ανύψωση της τάσης και την βελτίωση της γωνίας θ
(αντιστάθμιση σειράς). Οι πυκνωτές μπορεί να είναι τριφασικοί ή τρεις
μονοφασικοί μαζί. Προτιμάται η σύνδεση σε αστέρα για λόγους οικονομίας
στη μόνωση.
Άεργος U=3/3 U=5.25/3 U=6.3/3 U=10.5/3 U=11/3

ισχύς =1.73kV =3.03kV =3.64kV =6.06kV =6.35kV
Q[kVAr] I[A] C[μF] I[A] C[μF] I[A] C[μ I[A] C[μ I[A] C[μF]
F] F]
50 29 53 17 17 - - - - - -
75 43 80 25 26 21 18 - - - -
100 58 106 33 35 27 24 16 9 16 8
133 77 142 44 46 37 32 22 12 21 11
150 87 160 50 52 41 36 25 13 24 12
167 97 178 55 58 46 40 28 14 26 13
180 104 192 59 62 49 43 30 16 28 14
200 116 213 66 69 55 48 33 17 31 16
225 130 239 74 78 62 54 37 20 35 18
300 173 319 99 104 82 72 49 26 47 24
400 231 426 132 139 109 96 66 35 63 32
450 260 479 149 156 124 108 74 39 71 35
500 289 532 165 173 137 120 83 43 79 39
540 312 573 178 187 148 130 89 47 85 43
600 347 638 198 208 165 144 99 52 94 47
675 390 718 223 234 185 162 111 59 106 53
900 520 957 297 312 247 216 149 78 142 71
1200 694 1276 396 416 330 288 198 104 189 94
1350 780 1436 446 468 371 324 223 117 212 106

Πίνακας 1.3.4: Μονοφασικοί πυκνωτές Μέσης Σάσης. (Siemens)
Άεργος U=3kV U=5.25kV U=6.3kV U=10.5kV U=11kV

ισχύς Ι[Α] C[μF] Ι[Α] C[μF] Ι[Α] C[μF] Ι[Α] C[μF] Ι[Α] C[μF]
Q[kVAr]
75 15  8 9 7 6 - - - -
100 19 35 11 12 9 8 5 3 5 3
133 26 47 15 15 12 11 7 4 7 4
150 29 53 17 17 14 12 8 4 8 4
167 32 59 18 18 15 13 9 5 9 4
225 43 80 25 26 - - - - - -
300 58 106 33 35 27 24 16 19 16 8
450 87 160 50 52 41 36 25 13 24 12
600 116 213 66 69 55 48 33 17 31 16
900 173 319 99 104 82 72 50 26 47 24
1200 231 425 132 139 110 96 66 35 63 31
Πίνακας 1.3.5: Σριφασικοί πυκνωτές Μέσης Σάσης. Από 75-167kVAr

τριφασικοί (τριφασικές μονάδες/ Drehstrom-Einheiten). Από 225-1200kVAr
τριφασικοί αποτελούμενοι από τρεις μονοφασικούς. Η χωρητικότητα είναι η
συνολική χωρητικότητα (και των τριών φάσεων) για συνδεσμολογία αστέρα.
΢τοιχεία από Siemens.
Εκτός από τους πυκνωτές αντιστάθμισης υπάρχουν επίσης πυκνωτές

καταπότες για προστασία από υπερτάσεις από τα οδεύοντα κύματα
(Wanderwellenschlucker-Überspannungsschutz-Kondensatoren). Επιπλέον
υπάρχουν ειδικοί πυκνωτές φίλτρων (Glättungs-Kondensatoren).
Να σημειωθεί ότι τα παραπάνω αφορούν βιομηχανικές εγκαταστάσεις. ΢ε

οικιακές εγκαταστάσεις όπου υπάρχουν συσκευές με μονοφασικούς κινητήρες
με μικρό συντελεστή ισχύος, δεν λαμβάνεται υπόψη το cosφ, διότι αφενός
πρόκειται για μικρούς καταναλωτές οι οποίοι δεν κάνουν ουσιαστική βλάβη στο
δίκτυο και αφετέρου γίνεται συμψηφισμός με τα ωμικά φορτία τα οποία στη
διάρκεια του χρόνου είναι επικρατέστερα.
2) Ομαδική αντιστάθμιση
Με αυτό τον τρόπο γίνεται αντιστάθμιση σε μια ομάδα από παρόμοια φορτία
π.χ λαμπτήρες φθορισμού ή κινητήρες. Η αντιστάθμιση γίνεται στον
υποπίνακα της ομάδας. Απαιτείται για το σκοπό αυτό η εύρεση ενός μέσου
cosφ (της ομάδας) με βάση το οποίο καθορίζεται η συστοιχία πυκνωτών που
θα τοποθετηθεί. Η ομαδική αντιστάθμιση προτιμάται από την ατομική σε
περίπτωση πολλών όμοιων φορτίων όπου η τοποθέτηση σε κάθε ένα χωριστά
γίνεται ασύμφορη. Έχει πάντως το μειονέκτημα ότι από τον υποπίνακα ως το
φορτίο υπάρχει πτώση τάσης και απώλειες στη γραμμή.

3) Κεντρική αντιστάθμιση
΢ε εγκαταστάσεις με πολλούς καταναλωτές (ένας μεγάλος Τ΢) με διαφορετική

ισχύ και διάρκεια λειτουργίας η ατομική αντιστάθμιση γίνεται ασύμφορη και
η ομαδική μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο περιορισμένα. ΢ε αυτή την
περίπτωση η λύση είναι η κεντρική αντιστάθμιση δηλ. τοποθέτηση
συστοιχίας πυκνωτών κοινής για όλους τους καταναλωτές. Ο υπολογισμός
αυτής γίνεται συνήθως από τα στοιχεία του λογαριασμού της ΔΕΗ όπου
δίνονται η ενέργεια σε kWh, η άεργη κατανάλωση & το μέσο cosφ της
εγκατάστασης. ΢υνήθως αρκεί συστοιχία πυκνωτών ίση με το 1/3 της ισχύος
της εγκατάστασης (των Μ΢) σε kVA.
Εικόνα 1.3.14 : Σριφασικός πυκνωτής ΜΣ & συστοιχία απο τρεις

μονοφασικούς σε λειτουργία τριαφασικού (Siemens)
Εικόνα 1.3.15 : Πίνακας πυκνωτών ΦΣ

(Dielektra)

Αντιστάθμιση cosφ-Πρακτική εφαρμογή
Ενεργός ισχύς
Άεργος ισχύς
U
U
ν
ΓΗΚΣΤ
Ο
Δπαγσγηθ
ό
Φνξηίν
cosθ=0, cosθ=0, cosθ=0,

8 U 8 8
U
ν
ΓΗΚΣΤ
Ο Δπαγσγηθ
ό
Φνξηίν
cosθ= cosθ=0, cosθ=0,

1 8 8
U
U
ν
ΓΗΚΣΤ
Ο Δπαγσγηθ
ό
Φνξηίν
cosθ=
cosθ= 1 cosθ=0,
1 8
 ΢την 1η περίπτωση (χωρίς πυκνωτή) την άεργο ισχύ την δίδει το δίκτυο
(ΔΕΗ) και κάνει πτώση τάσης (βύθιση) στις γραμμές αλλά και απώλειες.
 ΢την 2η περίπτωση (πυκνωτής στην αρχή της γραμμής) την άεργο ισχύ την
δίδει ο πυκνωτής. Όμως και πάλι γίνεται πτώση τάσης (βύθιση) στις
γραμμές και απώλειες.
 ΢την 3η περίπτωση (πυκνωτής στο τέλος της γραμμής) την άεργο ισχύ την
δίδει ο πυκνωτής όμως τώρα δεν υπάρχουν ούτε βύθιση ούτε απώλειες.
Σο επαγωγικό φορτίο στο τέλος της γραμμής μπορεί να είναι κάποιος

κινητήρας. Ο κινητήρας απαιτεί άεργη ισχύ για την μαγνήτισή του. Σην
άεργο αυτή ισχύ μπορεί να δώσει το δίκτυο ή ένας πυκνωτής. ΢ε περίπτωση
που ο πυκνωτής τοποθετηθεί στην αρχή θα δώσει μεν την άεργη ισχύ αλλά
θα δημιουργηθεί πτώση τάσης στη γραμμή και απώλειες.

Η πτώση τάσης ειδικά σε ότι αφορά έναν κινητήρα μπορεί να αποβεί

εξαιρετικά βλαβερή. Αν στον κινητήρα φτάσει τάση μικρότερη της
ονομαστικής π.χ αντί για 380V να φτάσει 350 (πτώση τάσης 8%) ο κινητήρας
επειδή δεσμευτικά λειτουργεί με κάποιο φορτίο στον άξονα (σταθερή ισχύς
ζήτησης) θα αυξηθεί το ρεύμα με κίνδυνο υπερθέρμανσης.

4ΟΜΕΡΟ΢
4. ΕΓΚΑΣΑ΢ΣΑ΢ΕΙ΢ ΤΠΟ΢ΣΑΘΜΟΤ
4.1. Κύρια στοιχεία υποσταθμού

Ο υποσταθμός από πλευράς καταναλωτή αποτελείται κατά κύριο λόγο από
το σύστημα απόζευξης, τα καλώδια μέσης τάσης, το μετασχηματιστή ή τους
μετασχηματιστές, τις διατάξεις προστασίας, τη διάταξη σήμανσης, το σύνολο
των γειώσεων, τις εσωτερικές εγκαταστάσεις χαμηλής τάσης του χώρου και τη
γραμμή χαμηλής τάσης από το μετασχηματιστή μέχρι το γενικό πίνακα
χαμηλής τάσης.
Σα συστήματα προστασίας και απόζευξης έχουν άμεση σχέση με τη διάταξη

του υποσταθμού καθώς και με τον τύπο παροχής μέσης τάσης που όπως
αναφέρεται στα προηγούμενα κεφάλαια καθορίζει η ΔΕΗ σε συνεργασία με
τον καταναλωτή.
4.2. ΢υστήματα ζεύξης καταναλωτή

Όπως αναφέρθηκε και στα προηγούμενα κεφάλαια, το σύστημα απόζευξης
θα εξαρτηθεί από τον τύπο της παροχής μέσης τάσης.
Κρίνεται όμως σκόπιμη η καταχώρηση των συστημάτων, σε αντιστοιχία με

την παροχή και τον αριθμό το:>ν μετασχηματιστών:
α) Παροχή τύπου Α1
(Μέχρι 630KVA με εξωτερική μέτρηση)
΢την παροχή τύπου ΑΙ. ο καταναλωτής πρέπει να εγκαταστήσει στην είσοδο
της παροχής πεδίο μέσης τάσης με διακόπτη φορτίου και ασφάλειες.
Σα τηκτά των ασφαλειών δεν πρέπει να ξεπερνάνε την ένταση των 40Α.
΢την περίπτωση που ο υποσταθμός έχει περισσότερους μετασχηματιστές, το

πεδίο Μέσης Σάσης θα έχει αποζεύκτη σαν γενικό διακόπτη και διακόπτη
φορτίου με ασφάλειες χωριστά για κάθε μετασχηματιστή.
΢την περίπτωση που δεν είναι ορατή η θέση (ανοικτός- κλειστός) του
αποζεύκτη φορτίου, επιβάλλεται η εγκατάσταση πριν απ' αυτόν καταλλήλων
αποζευκτών κατά τρόπο που να είναι ορατή η θέση τους (ανοικτός-κλειστός).


β) Παροχή τύπου Α2
(Ισχύς 630-800KVA με εξωτερική μέτρηση)
Η παροχή τύπου Α2 καλύπτει ισχύ υποσταθμού μεγαλύτερη από 630KVA
και μέχρι 800KVA.
Οι ασφάλειες (Μ/Σ) προστασίας των μετασχηματιστών μπορούν να

φθάσουν τα 50Α. Ο καταναλωτής μπορεί στη θέση του κάθε διακόπτη
φορτίου με τις ασφάλειες να τοποθετήσει αποζεύκτη και διακόπτη ισχύος.
Έχει δηλαδή τη δυνατότητα της επιλογής.
Ανεξάρτητα από τον αριθμό των μετασχηματιστών που θα εγκαταστήσουμε,

καθένας απ' αυτούς μπορεί να έχει ισχύ 800KVA με τον περιορισμό ότι και
η ζήτηση ισχύος από τον Τ/΢ δεν θα ξεπεράσει τα 800KVA.
΢τα σχέδια Δ2 και Δ3 φαίνονται συνδέσεις Τ/΢ με παροχή τύπου Α2 με

διαφορετικά συστήματα χειρισμού και προστασίας. Όπως αναφέρθηκε και
παραπάνω, στην παροχή τύπου Α2 ο καταναλωτής έχει τη δυνατότητα
επιλογής του συστήματος χειρισμού και προστασίας.
Δεν πρέπει να τοποθετούμε διακόπτες ισχύος αντί για διακόπτες (φορτίου

με ασφάλειες. ΢το σχέδιο ΔΙ φαίνονται συστήματα ζεύξης Μ/΢ σε παροχές
ΑΙ.



γ) Παροχή τύπου Β1
(Ισχύς Τ/΢ 200-630KVA με εσωτερική μέτρηση)
΢τις παροχές τύπου Β1, ενώ δεν απαιτείται προστασία από την πλευρά
της μέσης τάσης καταναλωτή (επειδή μας καλύπτει η διάταξη προστασίας της
ΔΕΗ) και μας είναι αρκετός ένας (χποζεύκτης για τους χειρισμούς.
Επιβάλλεται όμως προστασία από την πλευρά της χαμηλής τάσης. ΢' αυτό
τον τύπο μιλάμε για ένα ή περισσότερους μετασχ/στές
Η προστασία από την πλευρά της χαμηλής τάσης, μπορεί να είναι
ασφάλειες ή αυτόματος διακόπτης ισχύος χαμηλής τάσης, με στοιχείο
στιγμιαίας λειτουργίας.
΢το σχέδιο Δ4 φαίνεται μονο-γραμμικό διάγραμμα συστήματος
χειρισμού και προστασίας Μ/΢ που τροφοδοτείται από παροχή Μ.Σ τύπου
Β1.


δ) Παροχή τύπου Β2 (εσωτερική μέτρηση)
΢' αυτό τον τύπο παροχής οδηγούμεθα όταν έχουμε εσωτερική μέτρηση και
συντρέχουν οι παρακάτω προϋποθέσεις:
1. Όταν έχουμε περισσότερους από ένα μετασχηματιστές με όργανα
προστασίας ανά μετασχηματιστή, ανεξάρτητα από ισχύ Τ/΢.
2. Όταν η προστασία της παροχής γίνεται με διακόπτη ισχύος.
3. Όταν η ισχύς του Τ/΢ ξεπερνάει τα 630KVA ενώ έχουμε εσωτερική
μέτρηση.
΢' αυτό τον τύπο παροχής δεν απαιτείται, προστασία στο χώρο της μέσης
τάσης και μας αρκεί η παρεμβολή αποζεύκτη σε Τ/΢ με ένα μετασχ/στή και
γενικού αποζεύκτη με μερικούς διακόπτες φορτίου όταν έχουμε υποσταθμό
με περισσότερους μετασχηματιστές.
΢την περίπτωση που έχουμε δύο ή περισσότερους μετασχηματιστές
πρέπει να παρεμβάλλεται μέσο προστασίας μόνο στους μετασχηματιστές που
λειτουργούν με ένταση μικρότερη από το 10% της έντασης ρύθμισης του
διακόπτη ισχύος της ΔΕΗ.
΢το σχέδιο Δ5 φαίνεται η συνδεσμολογία ενός και δύο κανονικών
μετασχηματιστών σε παροχή τύπου Β2, ενώ στο σχέδιο Δ6 φαίνεται η
συνδεσμολογία και προστασία Τ/΢ όταν υπάρχει δυσαναλογία ισχύος Μ/΢.



4.3. Καλώδια Μέσης Σάσης
Για τη μέση τάση γενικά υπάρχουν διάφοροι, τύποι καλωδίων, όπως τα

ΝΑΚΒΑ, ΝΗΚΒΑ, ΝΑΗΚΒΑ, NHSY και άλλα.
΢υνηθέστερος τρόπος είναι τα καλώδια τύπου NIISY, τα οποία (χπό πλευράς
αγωγού είναι χάλκινα, από πλευράς δε μόνωσης έχουν ωςεξής:
α) Ημιαγώγιμη ταινία αμέσως μετά το χάλκινο αγωγό.

β) θερμοπλαστική ύλη PVC υψηλής αντοχής.
γ) Ημιαγώγιμη ταινία όμοια μ' αυτή της Α' στρώσης που περιβάλλει το PVC.
δ) ΢τρώση από χάλκινα συρματίδια σ' ελικοειδή διάταξη.
ε) Φάλκινη ταινία που περικλείει τα παραπάνω συρματίδια. Η ταινία αυτή
τοποθετείται σ' ελικοειδή μορφή.
στ) Σελική εξωτερική μόνωση από πλαστικό υλικό (PVC).
Προκειμένου να χρησιμοποιηθεί το παραπάνω καλώδιο επιβάλλεται η

κατάλληλη προετοιμασία του (καθαρισμός) και στη συνέχεια η προσαρμογή
πάνω στα άκρα του των απαραιτήτων ακροκιβωτίων και ακροδεκτών.
Πριν τοποθετήσουμε τα ακροκιβώτια και τους ακροδέκτες καθαρίζουμε
το καλώδιο με την εξής σειρά:
α) Αφαιρούμε 50 εκατ. από την εξωτερική μόνωση.
β) Αφαιρούμε τη χάλκινη ταινία στο ίδιο μήκος.
γ) ΢υγκεντρώνουμε τα συρματίδια της ελικοειδούς μορφής, στο σημείο που
τερματίζει η εξωτερική μόνωση χωρίς να τα κόψουμε.
δ) Αφαιρούμε τον ημιαγωγό μόνωσης που βρίσκεται έξω από την κύρια
μόνωση και μέσα από τα ελικοειδή συρματίδια.
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σ' αυτό το σημείο ώστε να αφαιρεθεί καλά

το ημιαγωγό περίβλημα χωρίς να μείνουν υπολείμματα ημιαγωγού υλικού
που θα μπορούσαν να προκαλέσουν λειτουργικά προβλήματα όταν το
καλώδιο βρεθεί σε κανονική τάση.
Ο καθαρισμός πρέπει να γίνει κατά τρόπο που να μη χαραχθεί η
επιφάνεια του πλαστικού υλικού της κύριας μόνωσης.Η ευκολία
καθαρισμού, μπορεί να εξαρτηθεί και από τον τρόπο συγκόλλησης της
ημιαγωγού στρώσης πάνω στο κύριο μονιοτικό υλικό.΢υναντώνται καλώδια
που η αφαίρεση αυτής της στρώσης είναι πολύ εύκολη (με απλό χάραγμα
και τράβηγμα της στρώσης), οπότε στη συνέχεια μ' ένα χημικό καθαρισμό με
τετραχλωράνθρακα ή κάτι ανάλογο τελειώνει η όλη εργασία καθαρισμού.
Τπάρχουν όμως και καλώδια όπου η ημιαγωγός ταινία είναι ισχυρά
συγκολλημένη στην κύρια μόνωση οπότε ο καθαρισμός γίνεται με ειδικό
μηχάνημα (πράγμα σπάνιο) ή με γυαλί ημικυκλικής μορφής, (κομμάτι από
το σώμα σπασμένης φιάλης μικρής διαμέτρου) .Μετά την ολοκλήρωση του
καθαρισμού, τοποθετούμε πάνο^ στο καλώδιο το κατάλληλο ακροκιβώτιο και
συνδέουμε τόσο στο άκρο του κύριου αγωγού όσο και στο άκρο του αγωγού

που δημιουργήθηκε με τη συστροφή εξωτερικών συρματιδίων σε ακροδέκτες

της κατάλληλης διατομής, ώστε ο μεν κύριος αγωγός να συνδεθεί στον
ακροδέκτη μέσης τάσης που επιθυμούμε, ο δε αγωγός που δημιουργήθηκε
από τα συρματίδια να ενωθεί στη γείωση.
΢τις παρακάτω εικόνες φαίνονται 3 τύπου καλωδίων μέσης τάσης με
επεξήγηση των διαφόρων στρώσεων της μόνωσης και καλώδια με
τοποθετημένα τα ακροκιβώτια.
Ε1, Καλώδια NHSY (μέσης τάσης)
Σα καλώδια αυτά είναι μονοπολικά υψηλής αντοχής για ονο -

μαστική τάση 11600/20.000 V . Η μόνωση του χάλκινου αγωγού
αποτελείται:
α) Από ημιαγώγιμη ταινία.

β) Από θερμοπλαστική ύλη P.V. C. υψηλής αντοχής, γ) Από
ταινία (όμοια μ' εκείνη της α' στρώσης) που περιβάλλει τα PVG.
δ) Από ελικοειδή στρώση με χάλκινα συρματίδια.
ε) Από ταινία χάλκινη που περικλείει τα παραπάνω συρματίδια.
Η ταινία αυτή στο τύλιγμά της παίρνει ελικοειδή μορφή,
στ) Από τελική εξωτερική μόνωση με πλαστικό PVC.



4.4. Ακροκιβώτια Μ.Σ
Όλα τα άκρα των καλωδίων μέσης χάσης πρέπει, να είναι εφοδιασμένα με

κατάλληλα ακροκιβώτια, ώστε ν' απομονώνεται το τμήμα του καθαρισμένου
καλωδίου από το υπόλοιπο που καλύπτεται, με αγώγιμους μανδύες.
Οι τύποι των ακροκιβωτίων διαφέρουν ανάλογα με τους τύπους των
καλωδίων.
Για τα πλαστικά καλώδια μέσης τάσης υπάρχουν ακροκιβώτια
προκατασκευασμένα κι έτοιμα γι' άμεση προσαρμογή καθώς και ειδικά
καλούπια για τη δημιουργία ακροκιβωτίων με ταχύπηκτη χυτορητίνη, ικανή
ν' αποτελέσει φράγμα ανάμεσα στο καθαρισμένο τμήμα του καλωδίου και στο
τμήμα που συνοδεύεται με αγώγιμους μανδύες.
Και στις δύο μορφές, ο όρος ακροκιβώτιο δε θεωρείται επιτυχής αφού δεν
πρόκειται περί κιβωτίου αλλά περί εξαρτήματος απομόνωσης. Επικράτησε
όμως ο όρος από τα παλαιότερα ακροκιβώτια που ήταν κατασκευασμένα από
χυτοσίδηρο ή χυτοαλουμίνιο για να χρησιμοποιηθούν σε καλώδια τύπου
ΝΚΒΑ.
Σέτοια ακροκιβώτια (χυτοσιδηρά με ειδική πίσσα ή χυτορητίνη)
χρησιμοποιούνται αναγκαστικά σε καλώδια που μέσα στη μόνωσή τους
περικλείουν και λάδι. ΢' αυτές τις περιπτώσεις και ιδιαίτερα όταν τμήμα του
καλωδίου βρίσκεται σε στάθμη υψηλότερη από τα άκρα του, το ακροκιβώτιο
με το περιεχόμενο υλικό του συντελεί στη σφράγιση του άκρου του
καλωδίου, ώστε ν' αποφύγουμε την κένωση του καλωδίου από το
περιεχόμενο μονωτικό λάδι.
4.5. Εγκατάσταση καλωδίων μέσης τάσης στον υποσταθμό

Κατά την εγκατάσταση στον Τ/΢ των καλωδίων μέσης τάσης πρέπει vet
παίρνουμε τα παρακάτω μέτρα:
α) Ν' αποφεύγεται κάθε χτύπημα και κάθε κακοποίηση που θα μπορούσε
να μειώσει την αντοχή της μόνωσης του καλωδίου.
β) Να προστατεύεται το καλώδιο από μελλοντικές μηχανικές βλάβες με την
εγκατάσταση του σε ειδικές κλειστές σχάρες ή σε κλειστά κανάλια.
γ) Σα καλώδια μέσης τάσης να βρίσκονται μακριά από τα καλώδια χαμηλής
τάσης του υποσταθμού.
δ) Οι. οπές εισόδου των καλωδίων μέσης τάσης στο χώρο της μέτρησης, στα
πεδία μέσης τάσης και στο χώρο των μετασχηματιστών πρέπει να
κατασκευάζονται, και να σφραγίζονται, κατά τρόπο που ν' αποκλείεται η
είσοδος απ' αυτές, νερού, σκόνης, ποντικών ή εντόμων.
ε) Γενικά, πρέπει να προστατεύονται τα καλώδια από προσέγγιση ατόμων,
όταν αυτά βρίσκονται σε τάση.
στ) Πριν από τη σύνδεση των καλωδίων Μ.Σ πρέπει να δοκιμάζεται η
μόνωση τους με ωμόμετρο τύπου MEGER και να παρουσιάζουν
αντίσταση (αγωγός με μεταλλικό περίβλημα) μεγαλύτερη από 1.000Ψ
ανά βολτ.
ζ) Οι κάμψεις των καλωδίων μέσης τάσης πρέπει, να μην παρουσιάζουν
μικρή ακτίνα καμπυλότητας, ικανή να προκαλέσει, την καταπόνηση των
μονώσεων. Γενικά η ακτίνα καμπυλότητας σε πλαστικά καλώδια
διατομών μικρότερων από 95 τετρ. χιλιοστών πρέπει να είναι
μεγαλύτερη από 25 εκατοστόμετρα.

η) Κατά την είσοδο τους στο χώρο του μετασχηματιστή, τα καλώδια πρέπει
να στηρίζονται στην οροφή, κατά τρόπο ώστε κατά την τοποθέτηση ή
αφαίρεση του μετασχηματιστή να μη βρεθούν στο δάπεδο, όπου θα
μπορούσαν να δεχθούν διάφορες καταπονήσεις, όπως πατήματα, πτώση
εργαλείων πάνω σ' αυτά ή καταστροφή τους από τον ίδιο το
θ) Ένα σημαντικό μήκος του καλωδίου ('1,20-1,50μ.) κοντά στους
ακροδέκτες του μετασχηματιστή πρέπει να είναι ελεύθερο και
απαλλαγμένο από αγώγιμα στηρίγματα
ι) Σα καλώδια μέσης τάσης κατά την προσέγγιση τους στο μετασχηματιστή
(στο τελευταίο μέτρο) πρέπει ν' απέχουν μεταξύ τους κατ' ελάχιστο όσο
απέχουν τα σημεία σύνδεσής τους με τους ακροδέκτες Μ.Σ του
μετασχηματιστή, ώστε αν προκληθεί τόξο στο ένα καλώδιο να μην
προκληθεί ζημιά στα υπόλοιπα.
ια) Σα καλώδια μέσης τάσης κατά την είσοδο τους στα πεδία χειρισμού
πρέπει, να προστατεύονται από τα μεταλλικά στοιχεία (λαμαρίνες) που
έχουν κάθετη θέση σε σχέση μ' αυτά. Γενικά τα στόμια διόδου των
καλωδίων από λαμαρινένια τοιχώματα πρέπει να προστατεύονται από
ελαστικό δακτύλιο ικανό ν' αποκλείσει τη φορά του καλωδίου.
4.6. Γειώσεις υποσταθμού
΢τις γειώσεις των υποσταθμών περιλαμβάνονται όλες οι κατηγορίες γείωσης

που γίνονται σ' ένα τέτοιο χώρο όπως:
α) Η γείωση πλεγμάτων των δαπέδων και των μεταλλικών στοιχείων του

κτιρίου.
β) Η γείωση των μεταλλικών τμημάτων των εγκαταστάσεων.
γ) Η γείωση των μεταλλικών τμημάτων στην άφιξη-μέτρηση της ΔΕΗ.
δ) Η γείωση στον ουδέτερο κόμβο του μετασχηματιστή.
ε) Η γείωση των αλεξικέραυνων προστασίας του κτιρίου (αν υπάρχουν).
Αναλυτικότερα για την κατασκευή των γειώσεων στον υποσταθμό

δίδονται τα παρακάτω στοιχεία:

4.6.1. Γείωση δαπέδου και μεταλλικών στοιχείων κτιρίου
Όπως προαναφέρθηκε και στην παραγρ. 18 του κεφαλ. Β8, μέσα στο
δάπεδο του υποσταθμοί) και σε βάθος 40-50 mm πρέπει να τοποθετείται
δομικό πλέγμα που 0α συνδέεται με τη γείωση των μεταλλικών μερών της
όλης εγκατάστασης. Σο πλέγμα αυτό επεκτείνεται σ' όλα τα δάπεδα των
χώρων μέσης τάσης (άφιξη και μέτρηση ΔΕΗ, χώρος πεδίων μέσης τάσης,
χώρος μετασχηματιστών) .
Ανεξάρτητα από τη θέση και τον τρόπο κατασκευής της γείωσης, το
πλέγμα δαπέδου πρέπει στον κάθε χώρο να συνδέεται σε περισσότερα από 4
σημεία με την περιφερειακή λάμα γείωσης. Πρέπει επίσης να συνδέεται και
μ' όλες τις σιδηρογωνίες και σιδηροδοκούς που θα εγκατασταθούν στο
δάπεδο και γενικά στον κάθε χώρο.
΢ε κάθε χώρο του υποσταθμού επιβάλλεται η τοποθέτηση
περιφερειακής λάμας γείωσης πάνω στον τοίχο και σε ύψος 0,40-0,50μ. από
το δάπεδο.
Η λάμα γείωσης πρέπει να είναι χάλκινη μ' ελάχιστη διατομή 90 τετρ.

χιλιοστών. ΢την περίπτωση που είναι σιδερένια πρέπει να είναι γαλβανισμένη
και να έχει ελάχιστη διατομή 160 τετρ. ..χιλιοστών.
Η διατομή της περιφερειακής λάμας γείωσης δεν είναι ανάλογη με την
ισχύ του υποσταθμού, αφού δεν αποτελεί τον κύριο αγωγό ροής ρεύματος
προς τη γη, αλλά στοιχείο ισοδυναμικών συνδέσεων. Πέρα απ' αυτό, η λάμα
λειτουργεί σαν βρόχος που διαθέτει κατ' ελάχιστο δύο παράλληλους
κλάδους, οπότε κι αν ακόμη υπολογιζόταν σαν κύριος αγωγός γείωσης, μια
διατομή των 90 mm2 θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες υποσταθμού
ισχύος 630KV
Από πλευράς μέσης τάσης δεν υπάρχει πρόβλημα διατομής στη λάμα,
αφού στην πράξη έχουμε μικρές εντάσεις.
Η λάμα γείωσης πρέπει να συνδέεται με τους μετασχηματιστές, τα πεδία
μέσης τάσης, τις σχάρες των καλωδίων μέσης τάσης, τα μεταλλικά
διαχωριστικά πλέγματα (αν υπάρχουν), τα πεδία χαμηλής τάσης και
πυκνωτών (αν υπάρχουν), τα μεταλλικά περιβλήματα των καλωδίων, τον
κόμβο της γείωσης το.)ν μεταλλικών μερών, και το σύστημα αλεξικέραυνων
των μετασχηματιστών.
΢ε σπάνια περίπτωση που τα καλώδια μέσης τάσης δεν καλύπτονται από
μεταλλικά περιβλήματα, πρέπει να εγκατασταθεί παράλληλα με το καλώδιο
μέσης τάσης και αγωγός γείωσης.
4.6.2. Θέση γείωσης υποσταθμού
Ιδανική γείωση είναι εκείνη που κατασκευάζεται μέσα στο χώρο του
υποσταθμού και η ολική της αντίσταση είναι μικρότερη από 1Ψ.
΢' αυτή την περίπτωση, η γείωση είναι ενιαία για όλες τις επί μέρους
γειώσεις του υποσταθμού, όπως είναι τα μεταλλικά μέρη μέσης τάσης, τα
μεταλλικά μέρη χαμηλής τάσης και ο ουδέτερος κόμβος του

Ο τρόπος κατασκευής της γείωσης πρέπει να είναι αντικείμενο μελέτης

κατά την αρχική σχεδίαση του υποσταθμού που θα περιλαμβάνει:
α) Θεμελιακή γείωση στο στάδιο θεμελίωσης του κτιρίου του υποσταθμού.

΢την περίπτωση που η σύσταση του εδάφους το επιτρέπει, πρέπει η λάμα της
θεμελιακής γείωσης να συνδέεται κατά διαστήματα με πρόσθετα ηλεκτρόδια
γείωσης καρφωμένα στο έδαφος κάτω από τα θεμέλια, τα πέδιλα και τις
πεδιλοδοκούς του υποσταθμού.
β) Ηλεκτρόδια γείωσης εγκατεστημένα κάτω από το σκυρόδεμα των δαπέδων

του υποσταθμού με την αποφυγή αφανών συνδέσεων διαφορετικών
μετάλλων, ικανών να προκαλέσουν διαβρωτικές δράσεις στα σημεία των
συνδέσεων. ΢την περίπτωση που ο υδροφόρος ορίζοντας βρίσκεται πάντοτε
χαμηλότερα από την τελική επιφάνεια του δαπέδου, τα ηλεκτρόδια γείωσης
θα μπορούσαν να φθάσουν σε ειδικά φρεάτια, ώστε να είναι εύκολος ο
έλεγχος τους κατά διαστήματα. Κάτι τέτοιο όμως δεν θα μπορούσε να γίνει
όταν διατρέχουμε τον κίνδυνο να βγει νερό του υπογείου υδροφόρου
ορίζοντα από το ηλεκτρόδιο γείωσης.
γ) ΢υμπληρωματικά ηλεκτρόδια γείωσης έξω από το χώρο του υποσταθμού.

Όταν η ολική αντίσταση γείωσης είναι, μικρότερη από 1Ψ, η όλη
διαδικασία τελειώνει και συνδέουμε πάνω σ' αυτή όλους τους ακροδέκτες
γείωσης (ασφάλειας προστασίας και ουδέτερου κόμβου) .
΢την περίπτωση όμως που η αντίσταση γείωσης είναι μεγαλύτερη από Ι
Ψ, επιβάλλεται διαχωρισμός της γείωσης του ουδέτερου κόμβου από τις
γειώσεις των μεταλλικών μερών του υποσταθμού,
ώστε να βρίσκεται σε απόσταση μεγαλύτερη τιον 25μ. από την υπόλοιπη
γείωση.
Επειδή όμως και σ' αυτή την περίπτωση ούτε η γείωση του ουδετέρου
κόμβου, ούτε η γείωση προστασίας πρέπει να παρουσιάζει αντίσταση
μεγαλύτερη από 2Ψ, είναι ευνόητο ότι οι δύο αυτές γειώσεις ενοποιημένες θα
έδιναν ολική αντίσταση γείωσης μικρότερη από 1Ψ (παράλληλες αντιστάσεις),
πράγμα που Οα μας οδηγούσε ξανά στην ενιαία γείωση.
4.6.3. Γείωση υποσταθμού σε μη αγώγιμο έδαφος
Πολλές φορές βρισκόμαστε στην ανάγκη να κατασκευάσουμε

υποσταθμό σε θέση όπου το έδαφος από τη σύσταση του δεν μας διευκολύνει
στην κατασκευή γείωσης ικανής ν' ανταποκριθεί στις απαιτήσεις που
προαναφέρθηκαν. Όμως, η αγωγιμότητα του εδάφους δεν θα πρέπει να μας
οδηγήσει σε καμιά περίπτωση στην κατασκευή γείωσης με μεγάλη αντίσταση.
Τπάρχουν μηχανήματα ικανά να ανοίξουν τρύπες μεγάλου βάθους ώστε
να χρησιμοποιήσουμε πολλά ηλεκτρόδια μεγάλου μήκους, που θα μπορούν
ν' ανταποκριθούν στις απαιτήσεις μας. Ειδικά μηχανήματα διανοίγουν οπές
διαμέτρου 40-45 mm και βάθους μεγαλυτέρου των 40μ. Σέτοια μηχανήματα
είναι, αυτά που χρησιμοποιούνται για τοποθέτηση εκρηκτικών (φουρνέλων)
σε μεγάλο βάθος. Με τέτοιο μηχάνημα διανοίγουμε 5-10 οπές βάθους 12μ.
και αφού τις εμπλουτίσουμε με αγώγιμο μη οξειδωτικό υλικό (πολτό από

χώμα, καρβουνόσκονη και ρηνίσματα σιδήρου), τοποθετούμε μέσα στις οπές

ηλεκτρόδια από διπλούς εξάμετρους σωλήνες 1-1 1/4" (μήκος 12μ.) αφού
εξασφαλίσουμε τα σημεία ένωσης τους για την αγωγιμότητα τους και την
αντιδιαβρωτική τους προστασία. Ποτέ δεν βελτιώνουμε μια γείωση με αλάτι.
Μια τέτοια γείωση οπωσδήποτε θα έχει ένα σχετικά υψηλό κόστος. Σο
κόστος αυτό όμως σε καμιά περίπτωση δεν ξεπερνάει το 5% της αξίας του
όλου υποσταθμού και πρέπει να γίνεται μια αποτελεσματική γείωση έστω
και, με κάποιο αυξημένο κόστος.


Με την παραπάνω διαδικασία εξασφαλίζεται η εξεύρεση ηλεκτροδίων

μεγάλου μήκους και μεγάλης αντοχής, ώστε να επιτύχουμε χαμηλή
αντίσταση γείωσης κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.
Ση διαδικασία της απομόνωσης των σπειρωμάτων μπορούμε να την
εφαρμόσουμε διαδοχικά σε οποιοδήποτε αριθμό σωλήνων που 0α θέλαμε και
0α μπορούσαμε να εγκαταστήσουμε σε μια οπή.
΢την ολική αντίσταση της γείωσης του υποσταθμού, μπορεί να
επιδράσει σημαντικά ο μεταλλικός οπλισμός ενός τροφοδοτικού υπογείου
καλωδίου μέσης τάσης, όταν τούτο έχει σημαντικό μήκος. Σούτο όμως θα
μπορούσε να συμβεί μόνο αν ο υποσταθμός έχει παροχή τύπου Β και
υπάρχει σημαντικό μήκος από καλώδιο Ν KB Α ή ΝΗΕΚΒΑ ή ΝΗΚΒΑ.
Σούτο επισημαίνεται και από σχετικές οδηγίες της ΔΕΗ.
4.6.4. Έλεγχος βηματικών τάσεων
Μετά την ολοκλήρωση των γειώσεων και των ισοδυναμικών συνδέσεων

(γεφυρώσεων) με τα ενδοδαπέδια πλέγματα και τις περιφερειακές λάμες,
επιβάλλεται ο έλεγχος των βηματικών τάσεων. 'Όπως προαναφέρθηκε,
ονομάζουμε βηματική τάση τη διαφορά δυναμικού ανάμεσα σ' οποιαδήποτε
δύο σημεία του εδάφους που απέχουν μεταξύ τους όσο το κανονικό βήμα
ενός ανθρώπου (περίπου 70cm).
Αν στο δάπεδο ενός υποσταθμού παρουσιασθεί κάποια τάση, αυτή δεν
πρέπει να διαφοροποιείται αισθητά σε μικρές αποστάσεις.
Σούτο επιβάλλεται, για να μη βρεθούν τα πόδια ενός ανθρώπου που
βαδίζει πάνω στο δάπεδο σ' επικίνδυνη διαφορά δυναμικού. Αν το ένα πόδι
του ανθρώπου αυτού βρεθεί σε τάση 1.000V και το άλλο σε 800V, τότε είναι
σαν να πατάει ο άνθρωπος σε δύο γυμνούς αγωγούς που έχουν διαφορά
δυναμικού 200V (1.000— 800V). Σούτο θα μπορούσε να προκαλέσει
σύσπαση και παράλυση του μυϊκού συστήματος των ποδιών, την πτώση του
ανθρώπου στο δάπεδο και τον ενδεχόμενο θάνατο του από ηλεκτροπληξία.
Γι' αυτό το λόγο, σε εσωτερικούς ή και, εξωτερικούς χώρους όπου
γίνονται εγκαταστάσεις υψηλής ή μέσης τάσης, ελέγχουμε το δάπεδο για την
αποφυγή ενός τέτοιου κινδύνου.
Ο έλεγχος γίνεται με την παρακάτω διαδικασία:
α) ΢ε δύο σημεία που απέχουν μεταξύ τους 70cm, τοποθετούμε δύο

μεταλλικά τεμάχια (βαρίδια) διαστάσεων 10X10X30cm κατά τρόπο που να
πατάει στο έδαφος μια επιφάνεια 10Φ30 cm (περίπου όσο το πέλμα του
ανθρώπου).
β) ΢τα δύο μεταλλικά τεμάχια (βαρίδια) παρεμβάλλουμε ένα βολτόμετρο

ικανό να μετράει τάσεις από (), LV μέχρι 100V.
γ) Πάνω στο ένα από τα δύο βαρίδια δίνουμε τάση ελεγχόμενη 100V και
παίρνουμε την ένδειξη του βολτομέτρου. Από τα παραπάνω στοιχεία
υπολογίζουμε την τάση βηματισμού με τη σχέση:

όπου:
Uβ=Σάση βηματισμού
Uφ=Σάση φασική παροχής ΔΕΗ (μέση τάση)
Uε=Σάση ένδειξης βολτομέτρου
Uδ=Σάση δοκιμής
Η μέτρηση μπορεί να συνεχισθεί δίνοντας την τάση σε ηλεκτρόδιο
καρφωμένο στη γη κοντά στο ένα βαρίδι, σε πολλές θέσεις του κρίσιμου
χώρου.
Παράδειγμα
΢ε δοκιμαστική μέτρηση εφαρμόσαμε στο έδαφος τάση δοκιμής 100V και

πήραμε ένδειξη 1 V. Να υπολογισθεί η βηματική τάση.
Λύση
Για πολική μέση τάση 20KV έχουμε φασική μέση τάση 11.560V οπότε η
τάση βηματισμού θα είναι:
Uβ=1*(11560/100)=115,6V
πράγμα που σημαίνει ότι έχουμε επικίνδυνη τάση βηματισμού.

΢' αυτή την περίπτωση προσθέτουμε ηλεκτρόδια γείωσης σε διάταξη
ικανή να αποσβεσθεί η επικίνδυνη τάση βηματισμού.
΢ε περίπτωση που η βηματική τάση συνεχίζει να είναι επικίνδυνη,
καλύπτουμε το δάπεδο με μονωτικό υλικό ή με παχύ στρώμα από χονδρό
χαλίκι ζώνη πλάτους 2-4μ. πέρα από τα τελευταία ηλεκτρόδια γείωσης οπότε
η βηματική τάση μειώνεται από το ημιαγωγό υλικό ή μηδενίζεται από το
μονωτικό δάπεδο.
4.6.5 Γείωση ουδετέρου κόμβου

Η γείωση του ουδετέρου κόμβου αποσκοπεί κατά κ-ύριο λόγο στη
μείωση του κινδύνου να προκληθεί ατύχημα από πολική τάση. Αν ο
ουδέτερος ήταν αγείωτος, θα υπάρχει άμεσος κίνδυνος να έλθει, η μια φάση
σ' επαφή με τη γη χωρίς να καεί η αντίστοιχη ασφάλεια, οπότε αν κάποιος
ερχόταν σ' επαφή με άλλη φάση και πατούσε στο έδαφος, θα βρισκόταν
ξαφνικά σε πολική τάση (380V). (Βλέπε και βιβλίο ΓΕΙΨ΢ΕΙ΢ - ΑΛΕΞ/ΝΑ
ΜΙΛΣ. ΚΑΠ Ο Τ , κεφ. Β3, σελίδες 12-15).

4.6.6 Μέθοδος γείωσης στην εγκατ/ση χαμηλής τάσης

΢το χώρο της χαμηλής τάσης μπορούμε να εφαρμόσουμε τη μέθοδο της
άμεσης γείωσης ή της ουδετέρωσης.
Για λόγους μεγαλύτερης ασφάλειας προτιμάμε την ουδετέρωση σαν πιο
αποτελεσματική.
Ψστόσο πρέπει να σημειωθεί ότι απαγορεύεται η σύγχρονη εφαρμογή
και των δύο μεθόδων γείωσης στην ίδια εγκατάσταση ή στο ίδιο δίκτυο
χαμηλής τάσης. Σούτο επιβάλλεται από το άρθρο 19 (κεφ. Λ παρ. 6) των
κανονισμών εσωτερικών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων. (Βλ. ΓΕΙΨ΢ΕΙ΢ -
ΑΛΕΞΙΚΕΡΑΤΝΑ ΜΙΛΣ. ΚΑΠΟΤ, κεφ. Β15., σελ. 36-40).
4.6.7. Διατομή αγωγού γείωσης υποσταθμού

Η διατομή του αγωγού γείωσης σ' ένα υποσταθμό σύμφωνα με την
οδηγία 34/19-7-75 της ΔΕΗ δεν ακολουθεί τα άρθρα 19 και 21 των
κανονισμών εσωτερικών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων.
΢την περίπτωση του υποσταθμού δεχόμαστε διατομή αγωγού γείωσης
ικανή να αντέχει σε ρεύμα βραχυκυκλώματος διάρκειας 1 sec χωρίς η
θερμοκρασία του αγωγού να ξεπερνάει τους 200°C. ΢ε ειδικές περιπτώσεις η
παραπάνω θερμοκρασία μπορεί να αυξηθεί και μέχρι τους 300°C χωρίς αυτό
να συνιστάται σαν στοιχείο μελέτης υποσταθμού.
Οι μέγιστες εντάσεις βραχυκυκλώματος για τους αγωγούς γείωσης
δίνονται, από τον παρακάτω πίνακα Δ 1

4.7. ΢υστήματα σήμανσης και προστασίας
Κατά τη λειτουργία ενός-υποσταθμού ενδέχεται να προκύψουν διάφορα

λειτουργικά προβλήματα ικανά να επιβάλουν τη διακοπή της λειτουργίας του
μετασχηματιστή ή την έγκαιρη επέμβαση κάποιου εξειδικευμένου προσώπου
ικανού ν' αποκαταστήσει την ομ,αλή λειτουργία.
Σέτοια λειτουργικά προβλήματα θα μπορούσαν να είναι:
α) Η υπερθέρμανση του μετασχηματιστή που θα μπορούσε να προέλθει από

κακό αερισμό ή υπερφόρτιση ή διαρροή του ψυκτικού μέσου (λαδιού).
β) Η απώλεια λαδιού που θα μπορούσε να προέλθει από μια διάτρηση των
ψυκτικών στοιχείων ή των σωλήνων ή του δοχείου διαστολής ή του ίδιου του
δοχείου του μετασχηματιστή.
γ) Εσωτερικό σφάλμα ικανό να προκαλέσει την υπερθέρμανση.
δ) Τπερβολικό φορτίο πέρα από τα όρια ισχύος του μετασχηματιστή.
΢τα επόμενα κεφάλαια αναφέρονται τα συστήματα σήμανσης και

διακοπής που χρησιμοποιούνται σε κάθε περίπτωση.
΢υνηθίζεται η εγκατάσταση μέσα στον υποσταθμό ενιαίου πίνακα
σήμανσης και προστασίας, στον οποίο περιλαμβάνονται όλοι οι ηλεκτρονόμοι
(ρελαί) που με κατάλληλες συνδέσεις δέχονται τις διάφορες εντολές ή δίνουν
εντολή σήμανσης και διακοπής.
4.8. Προστασία του μετασχηματιστή από υπερθέρμανση
Ο μετασχηματιστής μπορεί να υπερθερμανθεί από υπερβολικό φορτίο,

από κακό αερισμό, από πτώση της στάθμης του λαδιού κλπ.
Γι' αυτό το λόγο, ο μετασχηματιστής είναι εφοδιασμένος με ειδικό
θερμοστατικό θερμόμετρο ικανό να προκαλέσει οπτικό ή ακουστικό ή
οπτικοακουστικό σήμα ώστε να εξασφαλισθεί η έγκαιρη επέμβαση του
αρμόδιου προσώπου. ΢ε περιπτώσεις που δεν πραγματοποιηθεί η
επιβαλλόμενη επέμβαση, μπορεί η θερμοστατική διάταξη να προκαλέσει τη
διακοπή της μέσης τάσης με το αυτόματο άνοιγμα του αποζεύκτη που
τροφοδοτεί το μετασχηματιστή. Σαυτόχρονα το παραπάνω θερμόμετρο μάς
δείχνει τη θερμοκρασία λειτουργίας του μετασχηματιστή.
Η θερμοστατική διάταξη του μετασχηματιστή ρυθμίζεται, στην ανώτερη
ανεκτή θερμοκρασία. Αν η θερμοκρασία του μετασχηματιστή ξεπεράσει τα
επιτρεπτά όρια λειτουργεί ένα σύστημα επαφών (άνοιγμα ή κλείσιμο επαφών)
ικανό να προκαλέσει τη σήμανση ή τη διακοπή ή ακόμη (σε ειδικές
περιπτώσεις) το ξεκίνημα ανεμιστήρων ή εξαεριστήρων ικανών να βοηθήσουν
στην ψύξη του μετασχηματιστή.
΢την πιο συνηθισμένη του μορφή ο μετασχηματιστής ψύχετε με τη
βοήθεια λαδιού.

Τπάρχει όμως ο κίνδυνος μιας διαρροής του λαδιού που θα είχε σαν
συνέπεια την έλλειψη ψύξης και κατ' επέκταση την καταστροφή του
μετασχηματιστή από υπερθέρμανση. Γι' αυτό το λόγο, επιβάλλεται η λήψη
μέτρων προστασίας από ένα τέτοιο κίνδυνου.
4.9. Προστασία από διαφυγή Λαδιού
Με τον ηλεκτρονόμο Μπούχολτς (Buchholz) εξασφαλίζουμε την

επιτήρηση της στάθμης του λαδιού στο μετασχηματιστή. Ο ηλεκτρονόμος
αυτός παρεμβάλλεται στο σωλήνα που συνδέει το κέλυφος (δοχείο) του
μετασχηματιστή με το δοχείο διαστολής του λαδιού.
Αποτελείται από σύστημα δύο πλωτήρων (άνω και κάτω) και αντίστοιχες
επαφές ικανές να λειτουργήσουν με το βάρος των πλωτήρων, όπως φαίνεται
στο σχήμα Δ8.
΢την περίπτωση που για οποιονδήποτε λόγο έχουμε απώλεια λαδιού, με
το χαμήλωμα της στάθμης του κατεβαίνει ο πλωτήρας (1), που με το βάρος
του πιέζει την επαφή (3), που βρίσκεται κάτω απ' αυτόν, με αποτέλεσμα το
κλείσιμο του αντίστοιχου κυκλώματος και τη λειτουργία της σειρήνας ή
κάποιου οπτικοακουστικού συστήματος. Σο σύστημα αυτό πρέπει να
βρίσκεται σε κάποιο χώρο που υπάρχει υπεύθυνο προσωπικό σε μόνιμη
βάση, (άστε να εξασφαλισθεί η άμεση επέμβαση του. Αν για οποιονδήποτε
λόγο δεν πραγματοποιηθεί η επιβαλλόμενη επέμβαση και χαμηλώσει
περισσότερο η στάθμη του λαδιού, θα κατέβει ο πλωτήρας (2) που θα πιέσει
την επαφή (4), με αποτέλεσμα τη λειτουργία του ηλεκτρονόμου (10) με τον
οποίο θα προκληθεί η διακοπή της τροφοδότησης του μετασχηματιστή. Η
διακοπή της τροφοδότησης επιτυγχάνεται κατά περίπτωση με τη διακοπή
κάποιου βοηθητικού κυκλώματος (επαφή α) ή με την τροφοδότηση κάποιου
πηνίου διακοπής (επαφή β)
΢το σχήμα Δ8α φαίνεται ηλεκτρονόμος Μπούχολτς με υδραργυρικούς
διακόπτες ικανούς να διακόψουν ή ν' αποκαταστήσουν τα βοηθητικά
κυκλώματα με τη μεσολάβηση υδραργυρικών επαφών. Οι υδραργυρικές
επαφές κινούνται και παίρνουν τις ανάλογες θέσεις με την άμεση επίδραση
των πλωτήρων. Οι πλωτήρες με τη σειρά τους παίρνουν τις ανάλογες θέσεις
(διακοπής - αποκατάστασης) επηρεαζόμενοι από τη στάθμη του λαδιού. Σα
καλώδια που συνδέονται στις υδραργυρικές επαφές πρέπει να είναι
εύκαμπτα, ώστε να μη δυσκολεύουν την κίνηση των υδραργυρικών επαφών.

΢χ. Δ8. Ηλεκτρονόμος (ρελαί) Μπούχολτς

ΤΠΟΜΝΗΜΑ
1. Πλωτήρας σήμανσης
2. Πλωτήρας διακοπής
3. Επαφές σήμανσης
4. Επαφές διακοπής
5. ΢ειρήνα
6. Εξαεριστικά
7. Κύριο σώμα ρελαί (κέλυφος)
8. ΢ωλήνας προς το δοχείο διαστολής
9. ΢ωλήνας προς τον μετασχ/στη
10. Ρελαί διακοπής και σήμανσης με ανοικτή και κλειστή επαφή

΢χ. Δ8α Ηλεκτρονόμος Μπούχολτς με υδραργυρικές επαφές
ΤΠΟΜΝΗΜΑ
1. Πλωτήρας σήμανσης
2. Πλωτήρας διακοπής
3. Τδραργυρικές επαφές
4. Εύκαμπτα καλώδια για την ευκινησία της αμπούλας (υδραργυρ. επαφής)
5. Γραμμή σήμανσης
6. Γραμμή επιτήρησης (διακοπής) ηλεκτρονόμου
7. Δορχείο λαδιού Μπούχολτς
4.10. Διαφορική προστασία μετασχηματιστή

Με το ρελαί διαφορετικής προστασίας προστατεύουμε το μετασχηματιστή
βγάζοντάς τον εκτός λειτουργίας αν παρουσιασθεί κάποιο σφάλμα ικανό να
προκαλέσει δυσαναλογία ρεύματος πρωτεύοντος και ρεύματος
δευτερεύοντος.
Με γνωστό το ρεύμα πρωτεύοντος και δευτερεύοντος σ' ένα μετασχηματιστή,
τοποθετούμε στην είσοδο και την έξοδο της κάθε φάσης ένα μετασχηματιστή
έντασης.
Οι μετασχηματιστές έντασης που τοποθετούνται στο πρωτεύον και το
δευτερεύον (σχ. Δ9) πρέπει να επιλέγονται ώστε σε συνθήκες κανονικής
λειτουργίας του μετασχηματιστή να δίνουν την ίδια τάση.
Αν συνδέσουμε τους μετασχηματιστές αντίστροφα, η τάση του ενός θα
εξουδετερώνει την ίση τάση του άλλου, με αποτέλεσμα να μην περνάει
ηλεκτρικό ρεύμα μέσα από τους αγωγούς σύνδεσης. ΢τον ένα συνδετήριο
αγωγό παρεμβάλλουμε ένα ηλεκτρονόμιο.

Αφού μέσα από το πηνίο του ηλεκτρονόμου δεν περνάει ηλεκτρικό ρεύμα
αυτός βρίσκεται σε ηρεμία.
Όταν όμως προκληθεί σφάλμα στο μετασχηματιστή, θα διαφοροποιηθεί το
ρεύμα εισόδου και εξόδου σε σχέση μ' εκείνο της κανονικής λειτουργίας.
Αυτή η διαφοροποίηση θα έχει σαν συνέπεια τη διαφοροποίηση της τάσης
στους δύο μετασχηματιστές έντασης, οπότε θα προκληθεί ρεύμα στους
αγωγούς σύνδεσης των δύο μετασχηματιστών έντασης με αποτέλεσμα τη
διέγερση του ηλεκτρονόμου.
Ο ηλεκτρονόμος με τη σειρά του θα λειτουργήσει και θα δώσει εντολή
ανοίγματος στον αυτόματο διακόπτη μέσης τάσης που τροφοδοτεί το
Για την παραπάνω προστασία υπάρχουν ρελαί διαφορικής προστασίας για τη
μία φάση ή και τριφασικοί.
Η τοποθέτηση των παραπάνω ρελαί συνηθίζεται σε μετασχηματιστές μεγάλης

ισχύος (πάνω από 2.000 KVA).

4.11. Ηλεκτρονόμοι υπερέντασης
Με τους ηλεκτρονόμους υπερέντασης προστατεύουμε το μετα-

σχηματιστή από μια ένταση που θα ξεπερνούσε τα φυσιολογικά όρια
λειτουργίας του.
Ο ηλεκτρονόμος υπερέντασης λειτουργεί με τη βοήθεια ενός
μετασχηματιστή έντασης τοποθετημένου πάνω στη φάση που θέλουμε.
Ο μηχανισμός του ηλεκτρονόμου δεν διεγείρεται με την ένταση του
ρεύματος που τον διαρρέει κάτω από κανονικές συνθήκες. Όταν όμως το
ρεύμα ξεπεράσει το όριο ρύθμισης, τότε αναπτύσσονται η απαραίτητη ροπή
στρέψεως ενός τυμπάνου που με τη σειρά του επενεργεί πάνω σ' ένα
διακόπτη με τη βοήθεια εκκέντρου Όταν το τύμπανο περιστραφεί και
πραγματοποιήσει τη διακοπή, απαλλαγμένο από το μαγνητικό πεδίο που το
είχε περιστρέψει, επανέρχεται στην αρχική του θέση με τη βοήθεια
ελατηρίου.,
Ο ηλεκτρονόμος υπερέντασης ρυθ μίζεται στην επιθυμητή
ένταση και για επιθυμητό χρόνο. Αυ ξανομένης όμως της έντασης"
επέρχεται αντίστοιχη μείωση του χρόνου, πράγμα που σημαίνε ι
ότι με δυσανάλογα μεγάλες εντάσεις οδηγούμεθα σε ταχεία ή και
ακαριαία διακοπ ή.
΢το σχήμα Δ10 φαίνεται ο μηχανισμός και το κύκλωμα ενός
ηλεκτρονόμου υπερέντασης


4.12. Μετασχηματιστής
Σα χαρακτηριστικά των μετασχηματιστών που θα εγκαταστήσει ο
καταναλωτής είναι τα παρακάτω:
4.12.1 ΢υνδεσμολογία
Η συνδεσμολογία στα πηνία των μετασχηματιστών πρέπει να είναι

τριγώνου - αστέρα (Δ/Τ) ή αστέρα - τεθλασμένου αστέρα.
Μόνο μετά από συνεννόηση με τη ΔΕΗ, θα μπορούσαν να γίνουν δεκτοί
και άλλοι τύποι συνδεσμολογιών.
΢' όλες τις συνδεσμολογίες, απαγορεύεται η γείωση του ουδετέρου
κόμβου στην πλευρά της μέσης τάσης (αν υπάρχει).
4.12.2 Ονομαστικές τάσεις
α) Για υποσταθμούς που πρόκειται να τροφοδοτηθούν με τάση 6.600V ή

15.000V ή 22.000V πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για τη δυνατότητα
τροφοδότησης του μετασχηματιστή και με τάση 20.000V όταν η ΔΕΗ προβεί
στην τυποποίηση της μέσης τάσης στα 20KV.
β) Για υποσταθμούς που τροφοδοτούνται με τάση 20.000V χρησι-
μοποιούμε μετασχηματιστές 20/0,4KV.Και στις δύο περιπτώσεις, οι
μετασχηματιστές πρέπει να έχουν στο πρωτεύον μεταγωγικές διατάξεις για τη
λήψη τάσης 19,19,5,20, 20.5, 21, 21,5 και 22KV
4.12.3 Σάση βραχυκύκλωσης
Ονομάζουμε τάση βραχυκύκλωσης ενός μετασχηματιστή, την τάση που

μπορούμε να δώσουμε στο πρωτεύον ώστε το δευτερεύον βραχυκυκλωμένο
να διαρρέεται από την ένταση κανονικής λειτουργίας.
Η τάση βραχυκύκλωσης φθάνει, κατά μέσο όρο σε ποσοστό 6-7% σε
σχέση με την κανονική (ονομαστική) τάση του μετασχηματιστή.
Η τάση βραχυκύκλωσης είναι βασικό στοιχείο που κατά την αρχική
ηλεκτροδότηση του μετασχηματιστή πρέπει, ν' αναφέρεται στο υπόμνημα
που συνοδεύει τη δήλωση του ηλεκτρολόγου εγκαταστάτη .
4.12.4 Απώλειες
Οι απώλειες ισχύος του μετασχηματιστή διακρίνονται σε απώλειες

χαλκού και απώλειες σιδήρου.
Απώλειες σιδήρου ονομάζουμε τις απώλειες κενής λειτουργίας του
μετασχηματιστή. Αυτές είναι της τάξης του 0,3-0,5%.
Οι απώλειες χαλκού είναι εκείνες που προκαλούνται όταν ο
μετασχηματιστής βρίσκεται σε κανονικό φορτίο και είναι ανεξάρτητες από τις
απώλειες σιδήρου που συνεχίζουν να υπάρχουν και κατά το στάδιο της
κανονικής λειτουργίας του μετασχηματιστή. Οι απώλειες χαλκού σε
κανονικούς μετασχηματιστές κυμαίνονται από 2% μέχρι 6%.

Οι απώλειες αυτές είναι γινόμενο του ρεύματος επί την εσωτερική πτώση
τάσης σε κάθε πηνίο, δηλαδή Nαπ=3ΔUεσ…1.
Μετασχηματιστή

4.13. Ηλεκτροδότηση υποσταθμού

Για την ηλεκτροδότηση του υποσταθμού ακολουθούνται οι παρακάτω
διαδικασίες:
1. Κατασκευάζεται ο υποσταθμός σύμφωνα με τη σχετική μελέτη (όπως
αναφέρεται στα κειραλ. Β και Γ).
2. Ελέγχεται από τη ΔΕΙ 1η ετοιμότητα του χώρου από κτιριολογικής πλευράς
(όταν διατίθεται χώρος στη ΔΕΗ για παροχή τύπου Β).
3. Ελέγχεται η ετοιμότητα των γειώσεων.

4. Τπογράφεται σχετική σύμβαση παροχής και καταβάλλεται η δαπάνη της
ηλεκτροδότησης.
5. Κατασκευάζεται από τη ΔΕΗ η παροχή μέσης τάσης.

6. Τποβάλλεται στη ΔΕΗ Τπεύθυνη Δήλωση Εγκαταστάτη στην οποία
περιλαμβάνονται τα σχέδια χαμηλής και μέσης τάσης με τα σχετικά φορτία
που δικαιολογούν την παροχή μέσης τάσης.
7. Τποβάλλεται στη ΔΕΗ τεχνική περιγραφή και προϋπολογισμός του
υποσταθμού.
8. Σροφοδοτείται με μέση τάση ο υποσταθμός με την παρουσία του τεχνικού
εκπροσώπου του καταναλωτή, μέχρι του πρώτου μέσου απόζευξης του
καταναλωτή. Σο μέσο απόζευξης του καταναλωτή πρέπει κατά την αρχική
τροφοδότηση να είναι ανοικτό.
΢' αυτό το σημείο τελειώνει η ηλεκτροδότηση από τη ΔΕΗ.
Οι υπόλοιποι χειρισμοί για να δοθεί μέση τάση στο μετασχηματιστή και στη
συνέχεια να δοθεί η χαμηλή τάση στην εγκατάσταση, γίνονται από τον αρμόδιο
κατασκευαστή και με δική του ευθύνη.
4.14. Ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος

΢τις περιπτώσεις όπου χρησιμοποιούνται από τον καταναλωτή
ηλεκτροπαραγωγό ζεύγη, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή για την αποφυγή
τροφοδότησης του μετασχηματιστή με χαμηλή τάση, που θα είχε σαν συνέπεια
να αναπτυχθεί στο μετασχηματιστή υψηλή τάση .ενώ αυτός θα έχει απομονωθεί
από το δίκτυο μέσης τάσης της ΔΕΗ.
Για την αποφυγή ενός τέτοιου κινδύνου επιβάλλεται η λήψη των παρακάτω
μέτρων:
α) Α ορού καθορισθεί το τμήμα των εγκαταστάσεων χαμηλής τάσης του

καταναλωτή που θα τροφοδοτείται από τη γεννήτρια, συγκεντρώνουμε όλες
τις γραμμές αδιάλειπτης λειτουργίας σ' ένα πεδίο. Σο πεδίο αυτό
τροφοδοτείται υποχρεωτικά από ένα τετραπολικό διακόπτη διπλής
ενέργειας.Ο διακόπτης αυτός συνδέεται κατά τρόπο που να μπορεί να
τροφοδοτήσει επιλεκτικά την εγκατάσταση αδιάλειπτης λειτουργίας τόσο
από το δίκτυο Φ.Σ. που παίρνουμε από το μετασχηματιστή, όσο και από το
ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος.

β) Επιδιώκουμε την εγκατάσταση του διακόπτη διπλής ενέργειας σε

ανεξάρτητο πεδίο ή ανεξάρτητο κιβώτιο επιδεχόμενο σφράγισμα από τη
ΔΕΗ ή από τον καταναλωτή, κατά τρόπο που ν' αποκλείεται διοχέτευση
τάσης από τη γεννήτρια προς το μετασχηματιστή ή αντίστροφα.
γ) Παίρνουμε ιδιαίτερα μέτρα ώστε τα βοηθητικά κυκλώματα του
υποσταθμού (σήμανσης και προστασίας) να μην τροφοδοτούνται σε καμία
περίπτωση από την τάση του ηλεκτροπαραγωγού ζεύγους.
δ) Αποφεύγουμε κάθε δοκιμή των εγκαταστάσεων χαμηλής τάσης με άλλη
τάση, όσο αυτές είναι συνδεμένες με το δευτερεύον του μετασχηματιστή.
ε) Σοποθετούμε υποχρεωτικά ενδεικτικές λυχνίες μέσης τάσης στην έξοδο του
διακόπτη μέσης τάσης για την ένδειξη της κατάστασης του πρωτεύοντος το
υ μετασχηματιστή όταν αυτός βρίσκεται εκτός λειτουργίας.
στ) Επιδιώκουμε τη χρήση αποζεύκτη με γειωτή ώστε κατά το άνοιγμά του να
γεφυρώνεται και γειώνεται το πρωτεύον του μετασχηματιστή αμέσως μετά
το άνοιγμα του αποζεύκτη.
ζ) Σοποθετούμε στον υποσταθμό ενδεικτική πινακίδα, ώστε να ενημερώνεται
το προσωπικό για τους κινδύνους που θα μπορούσε να προκαλέσει μια
αντίστροφη τροφοδότηση του μετασχηματιστή.

Η δυνατότητα της ανεξάρτητης διακοπής και συντήρησης των μετασχηματιστών

επιβάλλεται ώστε να μη βρισκόμαστε στην ανάγκη να διακόψουμε
ολοκληρωτικά τη χαμηλή τάση από τις τροφοδοτούμενες εγκαταστάσεις.

5Ο ΜΕΡΟ΢
5. Μελετη προκατασκευασμενου υποσταθμου μεσης τασης
5.1 Γενικά στοιχεία
΢ε βιομηχανίες και κτίρια όπου ένας καταναλωτής έχει ανάγκη από

ηλεκτρική παροχή με ένταση μεγαλύτερη των 200-250 Α ανά φάση επιβάλλεται
η εγκατάσταση ιδιωτικού υποσταθμού. Έτσι η ΔΕΗ παρέχει ηλεκτρική ενέργεια
με μέση τάση 6.600-15.000-20.000-22.000 V.
Η μέση τάση διαφέρει από περιοχή σε περιοχή. Γίνεται όμως προσπάθεια η
Μ.Σ. να γίνει ενιαία για όλη τη χώρα και να τυποποιηθεί στα 20 KV. Γι’ αυτό το
λογο οι μετασχηματιστές των καταναλωτών πρέπει στην πλευρά της μέσης τάσης
να δέχονται τόσο την υπάρχουσα μέση τάση της περιοχής, όσο και την
μελλοντική μέση τάση που θα είναι 20 KV.
Η ΔΕΗ χρεώνει αρκετά φθηνότερη την ανά KWh κατανάλωση όταν
παρέχεται με μέση τάση. ΢' αυτή την περίπτωση, ισχύει άλλο τιμολόγιο κι
επιδρούν πολλοί συντελεστές στη διαμόρφωση της αξίας της μηνιαίας
Η φθηνότερη χρέωση της κατανάλωσης με μέση τάση επιβάλλεται για
πολλούς λόγους, όπως:
1. Η ΔΕΗ δεν επιβαρύνεται με τη δαπάνη εγκατάστασης μετασχηματιστή και
κατασκευής αντίστοιχου δικτύου χαμηλής τάσης.
2. Οι απώλειες του μετασχηματιστή (απώλειες χαλκού, απώλειες σιδήρου κ.λπ.)
βαρύνουν τον καταναλωτή και όχι τη ΔΕΗ όπως συμβαίνει στις παροχές
χαμηλής τάσης.
3. Η ΔΕΗ δεν βαρύνεται με απώλεια ισχύος στο δίκτυο χαμηλής τάσης.
4. Ο καταναλωτής μέσης τάσης είναι μεγάλος σε σχέση με τους καταναλωτές
χαμηλής τάσης, καταναλώνει περισσότερη ενέργεια και πρέπει να έχει
φθηνότερη τιμή.
5.2 Τπολογισμός ισχύος μετασχηματιστή
Για να υπολογίσουμε σωστά την ισχύ του μετασχηματιστή που θα

εγκαταστήσουμε, πρέπει να έχουμε υπόψη μας τα παρακάτω στοιχεία:
α) Σην ολική εγκατεστημένη ισχύ.
β) Σην προβλεπόμενη αύξηση ισχύος.
γ) Σο συντελεστή χρησιμοποίησης της εγκατάστασης.
δ) Σο μέσο συντελεστή ισχύος της εγκατάστασης.

Η ολική ισχύς προκύπτει από την εγκαταστημένη ισχύ των καταναλώσεων
φωτισμού, θέρμανσης, κίνησης κ.λ.π. Επειδή η ισχύς των ηλεκτροκινητήρων
δίδεται στον άξονα (ωφέλιμη) θα πρέπει να προσθέτουμε στην ισχύ κίνησης
ποσοστό 25% για απώλειες.
Η προβλεπόμενη αύξηση ισχύος είναι πάντα αστάθμητος παράγων και
πολλές φορές ο μελετητής διαψεύδεται από απρόβλεπτα στοιχεία.
Γι' αυτό το λόγο, δεχόμαστε αυθαίρετα ένα ποσοστό προσαύξησης της ισχύος
αφού πρώτα συμβουλευτούμε τον καταναλωτή για τις προβλέψεις του.
Ψστόσο ποτέ δε θα χρησιμοποιήσουμε ένα μετασχηματιστή δυσανάλογα
μεγάλης ισχύος για να καλύψουμε κάποιες πιθανές μελλοντικές ανάγκες, αν
δεν έχουμε υπόψη μας τις πραγματικές προθέσεις και προβλέψεις του κατα-
ναλωτή.
Ο συντελεστής χρησιμοποίησης δίδεται από το πηλίκο της απορροφημένης
ισχύος διά της εγκατεστημένης.
΢την πράξη, ο προσδιορισμός του συντελεστή χρησιμοποίησης είναι
δύσκολος. Μπορούμε όμως να τον πάρουμε από κάποια όμοια εγκατάσταση
που βρίσκεται σε λειτουργία και υπάρχουν πραγματικά στοιχεία. Αν π.χ.
θέλουμε να υπολογίσουμε το συντελεστή χρησιμοποίησης σ' ένα υφαντουργείο,
μπορούμε να ζητήσουμε τη βοήθεια της ΔΕΗ που έχει στοιχεία για άλλα υφα-
ντουργεία, ή να πάρουμε στοιχεία (εγκατεστημένης ισχύος και ένδειξης
μεγιστογράφρου) από κάποιο καταναλωτή που έχει βιομηχανία αυτού του
είδους.
Ενδεικτικά αναφέρονται μερικοί συντελεστές χρησιμοποίησης σε διάφορα
εργοστάσια:
Εκκοκκιστήρια βαμβακιού 0,65

Ελασματουργεία 0,65
Εργοστάσια αναψυκτικών 0,60
Εργοστάσιαμαρμάρου 0,60
Εργοστάσιαπλαστικών 0,75
Κονσερβοποιεία 0,50
Λατομεία 0,70
Ξενοδοχεία 0,50
Ξυλουργεία-Επιπλοποιεία 0,55
Οινοποιεία-Οινοπνευματοποιεία 0,50
Ποτοποιεία 0,50
Τφαντήρια-Κλωστήρια 0,62
Φαρτοποιεία 0,72
Ο μέσος συντελεστής ισχύος (συνφ) πρέπει να είναι μεγαλύτερος από 0,8. Αν

είναι μικρότερος, τον υπολογίζουμε στο 0,8 και προβαίνουμε στη διόρθωση του.

5.3 Τπολογισμος στοιχειων του υποσταθμού Μ.Σ.
΢κοπος της παρουσας πτυχιακης ειναι, αφενως να δειξει τον τροπο

υπολογισμων και μελετης αφετερου να δειξει αλλαγες που προκυπτουν κατα τη
διαρκεια του εργου μεχρι την περατωση του.
Η μελέτη του υποσταθμού που θα εκπονηθεί εν συνεχεία αφορά μια
υπάρχουσα βιομηχανική μονάδα στην οποία κατασκευάζεται μια καινούργια
και ανακαινίζεται μέρος της υπάρχουσας.
Ο υποσταθμός που θα κατασκευαστεί περιλαμβάνει την υπάρχουσα και την
καινούργια μονάδα. Ο παρών υποσταθμός Μ.Σ. θα στεγαστεί εντος μεταλλικής
κατασκευής ( κιόσκι ).Σα μηχανολογικά σχέδια του κιοσκιού αναφέρονται
παρακάτω μαζί με τα ηλεκτρολογικά σχέδια.
Η παρούσα βιομηχανική μονάδα αποτελείται από μια μονάδα σφαγείου, μια
μονάδα επεξεργασίας, διαλογής και μεταποίησης σφαγίων, ψυγεία, το
συσκευαστήριο, τα γραφεία της εταιρίας και έχει τις παρακάτω καταναλώσεις:
Ολική ισχύ κινητήρων : 678,5 HP και 570 KW.
Η ισχύς των ηλεκτρικών κινητήρων αναγράφεται είτε σε ίππους (ΗΡ) είτε σε

kilowatt (KW) είτε και τα δυο μετρικά συστήματα.
Υωτισμός : 20 KW
Θέρμανση : 120 KW
Προβλεπόμενη επέκταση : 25%
΢υντελεστή χρησιμοποίησης : 60%
Τπολογισμοί
Ολική ισχύς κινητήρων

678,5 x 0,736 = 499,376
KW
499,376 + 570 = 1069,376
KW
Προβλεπόμενη μελλοντική προσαύξηση 25% 267,344 KW
Άθροισμα 1336,72 KW
Προσαυξήσεις απωλειών κινητήρων 25%

για μέσο βαθμό απόδοσης n = 0,8 334,18 KW
΢ύνολο ισχύος κίνησης 1670,9 KW
Υωτισμός
20 KW
Προβλεπόμενη μελλοντική προσαύξηση 25% 5 KW
΢ύνολο ισχύος φωτισμού 25 KW

Θέρμανση
120 KW
Προβλεπόμενη μελλοντική προσαύξηση 25% 30 KW
΢ύνολο ισχύος Θέρμανσης 150 KW
Ολική εγκατεστημένη ισχύς 1860,1256 KW
Με γνωστή την ολική εγκατεστημένη ισχύ υπολογίζουμε την ισχύ του

μετασχηματιστή. Με τα παραπάνω δεδομένα η ελάχιστη φαινόμενη ισχύ του
μετασχηματιστή μας σε KVA δίνεται από την σχέση :
Νολ * ΢χ 1860,1256 * 0,6

ΝΜ/΢ = ------------------ = ---------------------- = 1395,0942 KVA
συνφ 0,8
όπου :
ΝΜ/΢ = Ισχύς του μετασχηματιστή σε KVA

Νολ = Ολική εγκατεστημένη ισχύ σε KW
΢χ = ΢υντελεστής χρησιμοποίησης
συνφ = Μέσος συντελεστής ισχύος
΢την αγορά υπάρχουν μετασχηματιστές ισχύος 50 ,75, 100, 125, 160, 200,
250, 315, 400, 500, 630, 800, 1000, 1250, 1650, 2000, 3000, 5000 KVA.
΢την περίπτωση μας θα χρησιμοποιήσουμε δυο μετασχηματιστές ισχύος 800
KVA έκαστος. Οι λόγοι που θα χρησιμοποιήσουμε δυο Μ/΢ των 800 KVA και
όχι έναν Μ/΢ των 1650 KVA είναι οι εξής :
1. Μεγαλύτερη αξιοπιστία της εγκαταστάσεως

2. Πλήρωση όλων των προϋποθέσεων δυνατής συντηρήσεως των Μ/΢ των κυψελών
Μ.Σ. των πεδίων Φ.Σ. χωρίς να μειώνεται η παραγωγή του εργοστάσιου.
3. Ευχέρεια ταχείας αντικαταστάσεως βλαβεντων στοιχείων.
4. Εργασιακή ασφάλεια του προσωπικού που θα προβαίνει στη συντήρηση ή
αντικατάσταση βλαβεντων στοιχείων.
Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε όμως το κόστος που είναι σαφώς μεγαλύτερο.
Η γραμμή χαμηλής τάσης έχει συντελεστή ισχύος ίσο με cosφ = 0,756. Ο

επιθυμητός συντελεστής ισχύος είναι ίσος με cosφ = 0,99
H ισχύς των πυκνωτών που πρέπει να συνδεθούν προκειμένου να πετύχουμε

την επιθυμητή τιμή του συντελεστή ισχύος δίνεται από τον τύπο
P c = P w (tgφ 1 - tgφ)

Σο τόξο του συνημίτονου cos-1 0,756 = 40,88717556 (μοίρες)

Σο τόξο του συνημίτονου cos-1 0,99 = 8,109614456 (μοίρες)
P c = 1395,0942*(tan 40,88717556 - tan 8,109614456 )

P c = 1072,656056 KVAR
΢την υπάρχουσα εγκατάσταση υπάρχουν ήδη δυο πεδία πυκνωτών συνολικά

750 KVAR επομένως το καινούργιο πεδίο πυκνωτών θα είναι 330 KVAR.
Ο υπολογισμός του πίνακα χαμηλής τάσης γίνεται με βάση την πιθανή

εκδήλωση τριφασικού βραχυκυκλώματος. Σα στοιχεία που καθορίζουν την
επιλογή των διακοπτών είναι η ονομαστική τους τάση το ονομαστικό τους ρεύμα
και η αντοχή τους στο βραχυκύκλωμα. ΢υγκεκριμένα για τους διακόπτες
ισχύος λαμβάνουμε υπόψη μας το ρεύμα και την ισχύ διακοπής.
Ο υπολογισμός του ρεύματος βραχυκύκλωσης σε ΚΑ δίνεται από τον

παρακάτω τύπο :
100 * Sn 100 * 1600

ΙΚ = ---------------------- = ----------------------- = 38,49114704 ΚΑ
1,732 * UK * U2 1,732 * 6 * 400
όπου :
Sn = Ονομαστική ισχύς Μ/΢ σε (KVA)

UK = Σάση βραχυκύκλωσης του Μ/΢ σε ποσοστό επί (%)
U2 = Ονομαστική τάση δευτερεύοντος σε (V)
Έχοντας υπολογίσει την ισχύ του Μ/΢ μέσης τάσης κι έχοντας γνωστά τα
στοιχεία που χρειαζόμαστε για τον υπολογισμό του υποσταθμού μέσης τάσης ,
προβαίνουμε στο σχεδιασμό και την υλοποίηση του.
Εν συνεχεία παραθέτω τα μηχανολογικά σχέδια του κιοσκιού, τα
ηλεκτρολογικά σχέδια των κυψελών Μ.Σ. 2x800 ΚVA, του πεδίου του Γ.Π.Φ.Σ.
2x1250Α του πεδίου πυκνωτών 1x330 KVAR, την τεχνοοικονομική μελέτη , την
τεχνική περιγραφή , την προσφορά του έργου, τα έγγραφα που χρειάζονται για
την συμπλήρωση του φακέλου της Δ.Ε.Η. και φωτογραφίες κατά την διάρκεια
κατασκευής του κιοσκιού.

5.4 Προσφορα (οικονομοτεχνικη) προκατασκευασμενου

υποσταθμου μεσης τασης

ΠΡΟ΢ : κο. ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗ ΙΩΑΝΝΗ Θεζζαλονικη, 28/05/2006
ΣΗΛ : 27450 22385 Νο Προζθορας : 06-03-0549
ΦΑΞ : 27450 22852 Αρμοδιος : Νικολαοσ Γεωργιος
ΠΡΟ΢ΥΟΡΑ
Κύριοι,
΢ε συνέχεια της τηλεφωνικής μας επικοινωνίας και των στοιχείων που μας
δώσατε, έχουμε την τιμή να σας προσφέρουμε τα ακόλουθα:
1. ΠΡΟΚΑΣΑ΢ΚΕΤΑ΢ΜΕΝΟ΢ ΤΠΟ΢ΣΑΘΜΟ΢ "ΚΙΟ΢ΚΙ"

Ι΢ΦΤΟ΢ 2*800KVA
Ο υπαίθριος προκατασκευασμένος υποσταθμός «κιόσκι» κατασκευάζεται

από χαλυβδοέλασμα ΓΑΛΒΑΝΙΖΕ πάχους 2mm. Η χημική σύσταση και τα
μηχανικά χαρακτηριστικά του χαλυβδοελάσματος δίνονται στον παρακάτω
πίνακα:
Υεκηθή ζύζηαζε (C hemica l Comp os it ion)

Δίδνο C ΜΝ S Ρ SI AL
ΓΑΛΒΑΝΗΕΔ 0,03-0,09 0,20-0,35 0,01-0,02 0,01-0,02 0,03ΜΑΥ 0,02-0,07
Μεραληθ έο ηδηόηε ηε ο (M echanical pr op er t ies)

Δίδνο Y.S. Σ.Δ. ELONG (%) HARDNESS FINISH
(KGS/MM ) (KGS/MM2)
2
(HRB) ROUGHNESS
ΓΑΛΒΑΝΗΕΔ 21-24 30-33 35-38 46-54 30-50
Ο υπαίθριος υποσταθμός είναι πλήρως τυποποιημένος και αποτελείται από

τμήματα πλήρως κατεργασμένα και διαμορφωμένα προ της βαφής τους. Μετά
την βαφή δεν πραγματοποιείται καμία κατεργασία στα τμήματα του
υποσταθμού και η συναρμολόγηση του γίνεται με τη χρήση κοχλιών και
περικοχλίων, όχι ηλεκτροκόλλησης.
Επιπλέον, χρησιμοποιούνται μεταλλικά εξαρτήματα για τη στήριξη των
ηλεκτρολογικών υλικών και των καλωδίων εισόδου ή αναχώρησης εντός του
υπαίθριου υποσταθμού. Είναι τυποποιημένα, διαμορφωμένα και
προτρυπημένα. ΢τη συνέχεια, επιψευδαργυρώνονται με επιφάνεια 672 πάχους
8μm κατά DIN 5961.

Όλοι οι κοχλίες και τα περικόχλια που χρησιμοποιούνται για τη στήριξη

των εξωτερικών καλυμμάτων και στο εσωτερικό του υπαίθριου υποσταθμού
είναι γαλβανισμένοι κι επιπλέον υφίστανται την προηγούμενη διαδικασία
επιψευδαργύρωσης που περιγράφηκε.
Οι μεντεσέδες είναι Γερμανικής κατασκευής κατά DIN7349, τηλεσκοπικοί,
ανοδυόμενοι, με τρία σημεία στήριξης, ενώ η κατεργασία τους δεν γίνεται από
ρεβόλβερ. Κατασκευάζονται από μασίφ σίδηρο και είναι γαλβανισμένοι
ηλεκτροστατικά. Οι πύροι κατασκευάζονται από μπρούντζο και είναι
χρωμιωμένοι. Σα τεχνικά χαρακτηριστικά τους εγγυώνται σωστή μακροχρόνια
λειτουργία, αντοχή, ασφάλεια και πλήρη απουσία θορύβου ή τριγμών.
Η οροφή του υπαίθριου υποσταθμού είναι τύπου «σάντουιτς» με
χαλυβδόφυλλο πάνω και κάτω. Ενδιάμεσα τοποθετείται θερμομονωτικό
πολυουραιθάνης πάχους 60 mm. Η βάση του είναι κατασκευασμένη από
μορφοσίδερο διατομής 100 x 50 mm.
Κατόπιν ειδικής μελέτης του μεταλλικού υποσταθμού και για να
επιτυγχάνεται ο αερισμός και η ψύξη του Μ/΢ στις συνθήκες θερμοκρασιών της
ΕΛΛΑΔΑ΢, ο εξαερισμός του χώρου γίνεται με βεβιασμένη κυκλοφορία αέρα
μέσω 2 ανεμιστήρων και περσίδων βαρύτητας του οίκου S&P.
Αμνληθόο εμαεξηζηήξαο HXB/4-55/36D 1400 rpm 26m/s 180W 3450 m3/hr
Τπάρχει πλήρης εσωτερικός φωτισμός του υπαίθριου υποσταθμού με

στεγανά φωτιστικά φθορισμού και τερματικούς διακόπτες στις πόρτες για την
αυτόματη έναυσή τους.
Κατασκευάζονται θυρίδες ελέγχου από plexiglass στις θύρες που
επικοινωνούν με το εσωτερικό της κατασκευής.
Η μεταλλική κατασκευή φέρει περιμετρική γείωση από γαλβανιζέ λάμα
30 Φ 3,5 στην οποία συνδέονται όλα τα μεταλλικά μέρη των στοιχείων. Υέρει,
επίσης, όλους του αγωγούς γείωσης κατάλληλης διατομής εσωτερικά και
εξωτερικά με απολήξεις, έτσι ώστε να μπορεί εύκολα να συνδεθεί με το τρίγωνο
ή το πλέγμα γείωσης του υπαίθριου υποσταθμού.
ΗΛΕΚΣΡΟ΢ΣΑΣΙΚΗ ΒΑΥΗ
Σα τμήματα του μεταλλικού πλαισίου του υπαίθριου υποσταθμού και τα

εξωτερικά του καλύμματα ακολουθούν την εξής διαδικασία ηλεκτροστατικής
βαφής:
Προεργασία: Απολάδωση και φωσφάτωση με 2πλό ψεκασμό, πλύση και

στέγνωμα για να επιτευχθεί η καλύτερη πρόσφυση του χρώματος και η
αποφυγή της οξείδωσης.
Βαφή: Χεκασμός με πολυεστερική πούδρα (κονίαμα) ρητίνης μίγματος "epoxy
polyester" φορτισμένη θετικά, ενώ το μέταλλο φορτίζεται αρνητικά.

Πολυμερισμός: Εισάγεται σε θερμοκρασία 200°C για να πολυμεριστεί (λιώσει)

η πούδρα και να επιτευχθεί καλύτερη πρόσφυση.
Σο τελικό πάχος της βαφής είναι 70-100μm και το χρώμα είναι τύπου
RAL7032 (γκρι). Ποιοτικός έλεγχος: Πάχους ηλεκτροστατικής βαφής (50-100
μικρά) με ηλεκτρονικό μικρόμετρο.
ΑΔΙΑΒΡΟΦΟΠΟΙΗ΢Η
΢την συνέχεια όλη η μεταλλική κατασκευή του υπαίθριου υποσταθμού

ακολουθεί απαραίτητα την διαδικασία βαφής αδιαβροχοποίησης (παντός
καιρού) ως εξής:
Βαφή: Χεκασμός με βερνίκι πολυεστερικό και διαφανές.

Πολυμερισμός: Επανεισαγωγή σε φούρνο πολυμερισμού σε θερμοκρασία
200°C για να πολυμεριστεί το βερνίκι και να επιτευχθεί ομοιόμορφος
καταμερισμός του μετά το λιώσιμο. Σο τελικό πάχος της βαφής είναι 110-130
μικρά.
Ποιοτικός έλεγχος: Πάχους ηλεκτροστατικής βαφής (110-130 μικρά) με
ηλεκτρονικό μικρόμετρο. Ο υπαίθριος υποσταθμός τύπου «κιόσκι» συνοδεύεται
από πλήρη ηλεκτρολογικά σχέδια σε CAD των ηλεκτρικών κυκλωμάτων του
καθώς και κατασκευαστικά σχέδια των όψεων του.
ΕΝΔΕΙΚΣΙΚΕ΢ ΔΙΑ΢ΣΑ΢ΕΙ΢ (.ΜxΠxΤ) : 6750 x 2420 x 2800 mm
΢το εσωτερικό του Τ/΢ υπάρχουν 3 ξεχωριστοί χώροι:

 Σης Μέσης Σάσης
 Σης Φαμηλής Σάσης
 Σων δύο Μ/΢
΢τους χώρους αυτούς τοποθετούνται οι Πίνακες της Μ.Σ. και της X.T. οι Μ/΢
καθώς επίσης και τα καλώδια σύνδεσης των Μ/΢ από την πλευρά της Μ.Σ.
N2XSY 3x(lx50) mm2 & του Μ/΢ από την πλευρά του Γ.Π.Φ.Σ.
[3//NYY3x(lx240)+2//NYY(lxl85)+Cu2//(lx70)]mm2.
Ο παραπάνω υπαίθριος Τ/΢ περιέχει τα παρακάτω:
Α. ΔΙΑΜΕΡΙ΢ΜΑ ΜΕ΢Η΢ ΣΑ΢Η΢
΢το διαμέρισμα της Μ.Σ. θα εγκατασταθούν τρεις τυποποιημένες κυψέλες

Μέσης Σάσης κατασκευασμένες από χαλυβδοέλασμα DKP πάχους 2mm
πλήρως τυποποιημένες και επεκτάσιμες σύμφωνα με το πρότυπο IEC 60298 με
τα παρακάτω ηλεκτρικά χαρακτηριστικά:

ΗΛΕΚΣΡΙΚΑ ΦΑΡΑΚΣΗΡΙ΢ΣΙΚΑ
Ονομαστική τάση: 24 kV
Κρουστική τάση δοκιμής: 125 kV
Σάση Βιομηχανικής συχνότητας: 50 kV
Ονομαστική ένταση: 630 Α
Ένταση βραχυκύκλωσης: 16 kA
Ονομαστική ένταση κορυφής: 40 kA
΢υχνότητα: 50/60 Hz
ΔΟΚΙΜΕ΢
Οι πίνακες Μ.Σ. της " ΗΛΕΚΣΡΙΚΑ ΢Τ΢ΣΗΜΑΣΑ" κατασκευάζονται σύμφωνα

με τις προδιαγραφές του πρότυπου IEC 60298 , όσον αφορά τις δοκιμές σειράς
και τις δοκιμές τύπου, και διαθέτουν πιστοποιητικό για τις παραπάνω δοκιμές
από το αναγνωρισμένο εργαστήριο C.E.S.I. (Μιλάνο-ΙΣΑΛΙΑ).
Ο Πίνακας Μέσης Σάσης αποτελείται αναλυτικά από τις παρακάτω κυψέλες:
ΓΗΑ΢Σ Α΢ΔΗ΢
ΚΤΦΔΛΔ΢ ΣΤΠΟ΢ ΚΤΦΔΛΖ΢ (Π x Τ x Β)
• Μία (1) θπςέιε εηζόδνπ κε
δηαθόπηε θνξηίνπ SF6 αιεμηθέξαπλα SMS-SW/I 500x1950x975mm
γξακκήο θαη ρσξεηηθνύο
θαηακεξηζηέο
• Γύν (2) θπςέιεο αλαρώξεζεο κε
αζθαιεηναπνδεύθηε θνξηίνπ SF6, SMS-FS/Q 500x1950x975mm
αζθάιεηεο θαη ρσξεηηθνύο
θαηακεξηζηέο
ΠΡΟ΢ΒΑ΢Ζ ΔΠΗ΢ΚΔΦΖ
• Δίζνδνο θαισδίσλ => Κάησ κέξνο
• Έμνδνο θαισδίσλ => Κάησ κέξνο
• Δπίζθεςε => Δκπξόο κέξνο
ΕΤΓΟΗ ΓΗΑΣΟΜΖ
• Γηαλνκήο => 30x10 mm
• Γείσζεο =>25x5 mm

A1. ΑΝΑΛΤΣΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΥΗ ΤΛΙΚΨΝ ΚΤΧΕΛΗ΢ ΕΙ΢ΟΔΟΤ 20KV
Περιέχουν αναλυτικά τα παρακάτω υλικά :
ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΤΛΗ ΚΟΤ ΟΗΚΟ΢ ΣΤΠΟ΢ TEM
Σξηπνιηθόο δηαθόπηεο θνξηίνπ SF6,24KV,

ABB SHS2/T1 24.06.16 1
630Α, 16KA, κε ρεηξνθίλεην κεραληζκό
ιεηηνπξγίαο, θαη κηκηθό δηάγξακκα.
΢εη απνηεινύκελν από ηξεηο κνλσηήξεο κε

δηαηξέηεο ηάζεο θαη ηξεηο ελδεηθηηθέο ιπρλίεο ABB DGN24SHS2 1
παξνπζίαο ηάζεο.
Αιεμηθέξαπλα γξακκήο 21KV, έληαζε

δνθηκήο 10ΚΑ, κε ζηήξηγκα, απνδεπθηηθή ABB POLIM-D16K 3
δηάηαμε θαη βαιβίδα εθηόλσζεο.
A2. ΑΝΑΛΤΣΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΥΗ ΤΛΙΚΨΝ ΚΤΧΕΛΨΝ ΑΝΑΦΨΡΗ΢Η΢ 20KV
Αζθαιεηνδηαθόπηεο θνξηίνπ SF6, 24KV,

630A, 16ΚΑ κε ρεηξνθίλεην κεραληζκό
ιεηηνπξγίαο , κηκηθό δηάγξακκα, γεησηή ζηελ
ABB SHS2/T2F
έμνδν κεραληθά καλδαισκέλν κε ηνλ 2
24.06.16
αζθαιεηνδηαθόπηε θαη ηελ πόξηα ηεο θπςέιεο,
πελίν εξγαζίαο 220V/50 Hz,βνεζεηηθέο
επαθέο 2Α+2Κ θαη βάζεηο αζθαιεηώλ.
Αζθάιεηεο Μέζεο Σάζεο, νλνκαζηηθήο

ABB CEF24-40 6
έληαζεο 40Α θαη νλνκαζηηθήο ηάζεο 24 KV

δηαηξέηεο ηάζεο θαη ηξεηο ελδεηθηηθέο ιπρλίεο ABB DGN24SHS2 2
παξνπζίαο ηάζεο.

Β. ΔΙΑΜΕΡΙ΢ΜΑ ΓΕΝΙΚΟΤ ΠΙΝΑΚΑ ΦΑΜΗΛΗ΢ ΣΑ΢Η΢
0 Γ.Π.Φ.Σ. 2*1250Α αποτελείται από δύο (2) μεταλλικά τυποποιημένα πεδία,

συνολικών διαστάσεων 1200*2000*520mm (Π*Τ*Β), κατασκευασμένα από
χαλυβδοέλασμα DKP 2mm, βαμμένα ηλεκτροστατικά. Είναι πλήρως
ηλεκτρολογικά συνδεσμολογημένος και έτοιμος προς λειτουργία σύμφωνα με το
Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ 60439-1 και περιέχει υλικά του οίκου
SCHNEIDER.
ΠΔΓΗΟ Π ρ Τ ρ Β
• Γύν (2) Πεδία εηζόδνπ — αλαρώξεζεο 600 x 2000 x 520mm
• Α.Γ.Η. 1250Α 50x12mm
• Α.Γ.Η. 400Α 30x5mm
• Οπδεηέξνπ (νξηδόληηνη) 30x10mm
• Γείσζεο (νξηδόληηνη) 30x10mm
Δίζνδνο θαισδίσλ Πίζσ κέξνο
Έμνδνο θαισδίσλ Κάησ θαη εκπξόο κέξνο
Δπίζθεςε Δκπξόο κέξνο
Β1.1. ΚΤΡΙΨ΢ ΤΛΙΚΑ

΢τον Πίνακα τοποθετούνται τα παρακάτω υλικά:
ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΣΤΠΟ΢ ΟΗΚΟ΢ TEM
ΑΤΣΟΜΑΣΟ΢ ΓΗΑΚΟΠΣΖ΢ 3Ρ NS 1250/R1250 mic2.0 SCHNEIDER 2

ΠΔΡΗ΢ΣΡΟΦΗΚΟ ΥΔΗΡΗ΢ΣΖΡΗΟ ΠΟΡΣΑ΢ ΥΔΗΡ.ΠΟΡΣΑ΢ SCHNEIDER 2
Α΢Φ ΑΓΔΗΟ ΑΠΟΕΔΤΚΣΖ΢ ΡΑΓΑ΢ STI SCHNEIDER 6
ΦΤ΢ΗΓΓΗΟ ΚΤΛΗΝΓΡ. 10,3X38 1Α..32Α LIDNER 6
ΔΝΓΔΗΚΣ.ΛΤΥΝΗΑ Φ22 PRO LED 230V PRO 6
Μ/΢ ΔΝΣΑ΢Ζ΢ AC51 1250/5 FRER 6
ΑΤΣΟΜΑΣΟ΢ ΓΗΑΚΟΠΣΖ΢ 3Ρ NS160/TM 125D 3Ρ SCHNEIDER 2
΢ΣΟΗΥΔΗΑ ΠΤΚΝΧΣΧΝ 30YAR YARPLUS Ml 40KVAR SCHNEIDER 2
ΟΡΓΑΝΟ ΜΔΣΡΖ΢Ζ΢ ΦΖΦΗΑΚΟ DMK20 LOVATO 2

Β1.2. ΤΛΙΚΑ ΓΙΑ ΣΟΝ ΥΨΣΙ΢ΜΟ ΣΟΤ ΤΠΑΙΘΡΙΟΤ Τ/΢

Α΢ΦΑΛΔΗΟΑΠΟΕΔΤΚΣΖ΢ ΡΑΓΑ΢ STI SCHNEIDER 2
Α΢ΦΑΛΔΗΑ ΚΤΛΗΝΓΡΗΚΖ 4Α/10,3X38 LIDNER 2
ΓΗΑΚΟΠΣΖ΢ 2 ΘΔ΢ΔΧΝ XB4BD21 SCHNEIDER 2
ΚΛΔΜΜΔ΢ RK 2,5. ..4,0 CONTA - CLIP 4
Β1.3. ΤΛΙΚΑ ΓΙΑ ΣΟΝ ΑΝΕΜΙ΢ΣΗΡΑ ΣΟΤ ΤΠΑΙΘΡΙΟΤ Τ/΢

ΘΔΡΜΑΝΣΗΚΟ΢ ΓΗΑΚΟΠΣΖ΢ GV 2 1-1,6 SCHNEIDER 2
ΡΔΛΔ 4 KW ,3ξ, ΜΔ ΠΖΝΗΟ 230 VAC LC1-D09 SCHNEIDER 2
ΓΗΑΚΟΠΣΖ΢ 2 ΘΔ΢ΔΧΝ XB4BD21 SCHNEIDER 2
ΚΛΔΜΜΔ΢ RK 2,5. ..4,0 CONTA - CLIP 4
Β1.4. ΤΛΙΚΑ ΓΙΑ ΣΟΝ ΑΤΣΟΜΑΣΙ΢ΜΟ ΣΗ΢ ΢ΕΙΡΗΝΑ΢ ΣΟΤ ΤΠΑΙΘΡΙΟΤ

Τ/΢

Α΢ΦΑΛΔΗΟΑΠΟΕΔΤΚΣΖ΢ ΡΑΓΑ΢ STI SCHNEIDER 4
Α΢ΦΑΛΔΗΑ ΚΤΛΗΝΓΡΗΚΖ 4Α/10,3X38 LIDNER 4
ΒΟΖΘΖΣΗΚΟ ΡΔΛΔ ΡΣ 570730 SCHRACK 2
ΒΑ΢Ζ ΡΑΓΑ΢ 4ξ ΡΣ 78704 SCHRACK 2
΢ΔΗΡΖΝΑ MS 6.95 S 220V LA SONORA 2
ΥΡΟΝΗΚΟ on-delay RS-20/0.5-20sec RINGEL 2
ΒΑ΢Ζ ΡΑΓΑ΢ 8ξ MR 78755 SCHRACK 2
ΜΠΟΤΣΟΝ ΛΤΥΝΗΑ XB4BW34M5 SCHNEIDER 2
ΚΛΔΜΜΔ΢ RK 2,5...4,0 CONTA - CLIP 40
΢ημειώσεις:
a) ΢το Γ.Π.Φ.Σ. έχει υπολογισθεί μόνιμη αντιστάθμιση για κάθε

Μετασχηματιστή, καθώς και ο απαραίτητος αυτοματισμός για τον έλεγχο της
θερμοκρασίας των Μ/΢.
b) ΢το ένα από τα δύο πεδία θα τοποθετηθεί Αυτόματος Διακόπτης Ισχύος
ονομαστικής εντάσεως 400Α για την τροφοδοσία του «ρέντεριγκ» που
προβλέπεται να τοποθετηθεί σε παρακείμενο χώρο.

Γ. ΔΙΑΜΕΡΙ΢ΜΑ ΔΤΟ Μ/΢ Ι΢ΦΤΟ΢ 800KVA , 20/0.4KV
Γ1. Μ/΢ ΞΗΡΟΤ ΣΤΠΟΤ Ι΢ΦΤΟ΢ 800 KVA, 20/0.4KV
Μ/΢ ισχύος 800 KVA, 20/0.4 KV, ΞΗΡΟΤ ΣΤΠΟΤ με αισθητήρες ΡΣ100 για
συναγερμό και λειτουργία και σύστημα επιτήρησης θερμοκρασίας (όργανο
ΣΙ54), πιστοποιητικά δοκιμών (Ε1/φωτιάς-02/κλιματικό-Ε2/περιβαλλοντικό) &
διασφάλισης ποιότητας ISO 9001 του Οίκου MARNATE TRANFORMATORISRL.
ΣΕΦΝΙΚΑ ΦΑΡΑΚΣΗΡΙ΢ΣΙΚΑ Μ/΢
ΥΑ΢ΕΙ΢: 3
Ι΢ΦΤ΢ (KVA): 800
ΣΑ΢Η ΠΡΨΣΕΤΟΝΣΟ΢ (KV): 20
ΣΑ΢Η ΔΕΤΣΕΡΕΤΟΝΣΟ΢ (KV) 0.4
΢ΤΦΝΟΣΗΣΑ (Ηζ): 50
ΟΜΑΔΑ ΖΕΤΞΗ΢: Dyn 11
ΣΤΠΟ΢ ΧΤΞΗ΢: ΑΝ
ΜΕΣΑΓΨΓΕΑ΢ ΡΤΘΜΙ΢Η΢ (%): ±2X2.5
ΜΕΓ. ΘΕΡΜ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ΢ ΟC): 40
ΣΑ΢Η ΒΡΑΦΤΚΎΚΛΨ΢Η΢ (%): 6
ΚΛΑ΢Η ΜΟΝΨ΢Η΢: F
ΑΠΨΛΕΙΕ΢ ΚΕΝΟΤ (W): 1800
ΑΠΨΛΕΙΕ΢ ΥΟΡΣΙΟΤ (75°C) (W) : 9500
΢ΤΝΟΛΙΚΟ ΒΑΡΟ΢ (Kg): 2000
ΕΝΔΕΙΚΣΙΚΕ΢ ΔΙΑ΢ΣΑ΢ΕΙ΢ (ΜxΠxΤ) (mm): 1490x850x1750
1. ΣΙΜΗ ΠΡΟΚΑΣΑ΢ΚΕΤΑ΢ΜΕΝΟΤ ΤΠΟ΢ΣΑΘΜΟΤ Ι΢ΦΤΟ΢ 2*800ΚVΑ:

71.367€
(εβδομηντα ενα χιλιαδες τριακοσια εξηντα επτα ΕΤΡΨ)

2. ΠΙΝΑΚΕ΢ ΦΑΜΗΛΗ΢ ΣΑ΢Η΢
2.1. ΓΕΝΙΚΟ΢ ΠΙΝΑΚΑ΢ ΔΙΑΝΟΜΗ΢ 2*1250Α
Ο πίνακας αποτελείται από μεταλλικά τυποποιημένα πεδία τύπου "module"

κατασκευασμένα από χαλυβδοέλασμα DKP 2mm, βαμμένα ηλεκτροστατικά,
συνολικών διαστάσεων 3200x2100x700mm (MxΠxΤ) έχοντας και εφεδρεία
χώρου. Είναι πλήρως ηλεκτρολογικά συνδεσμολογημένος και έτοιμος προς
λειτουργία σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ 60439-1 και περιέχει
υλικά του οίκου SCHNEIDER.
΢υνολικά ο πίνακας αποτελείται από:
ΠΔΓΗΟ ΠρΤρΒ
• Έλα (1) Πεδίν εηζόδνπ από Μ/΢ - Coupler 700 ρ 2100 ρ 700mm
• Έλα (1) Πεδίν εηζόδνπ από Μ/΢ - Μ/Γ 700 x2100 x700mm
γξαθείσλ
• Γύν (2) Πεδία Αλαρσξήζεσλ 900 x2100 x700mm
• Γηαλνκήο (νξηδόληηνη) 60x10mm
• Α.Λ.Η. 1250Α 50x12mm
• Α.Γ.Η. 800Α 40x10mm
• Α.Γ.Η. 63 0Α 30x10mm
• Α.Γ.Η. 400Α 30x5 mm
Δίζνδνο θαισδίσλ Πίζσ θαη Κάησ κέξνο
Έμνδνο θαισδίσλ Πίζσ θαη Κάησ κέξνο

Ο Πίνακας περιέχει τα παρακάτω υλικά:
ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΣΤΠΟ΢ TEM

ΜΖΥΑΝΗΚΖ ΜΑΝΓΑΛΧ΢Ζ 3 NW ΝW (3) ΜΖΥΑΝΗΚΖ ΜΑΝΓΑΛΧ΢Ζ 1
ΑΤΣΟΜΑΣΟ΢ ΓΗΑΚΟΠΣΖ΢ 3Ρ W12H1/MICR 2.0Α 3Ρ 3
ΜΟΣΔΡ ΣΖΛΔΥΔΗΡΗ΢ΜΟΤ MCH (MASTERPACT NT&NW) 5
ΠΖΝΗΟ ΔΡΓΑ΢ΗΑ΢ Masterpact MX (NT & NW) 3
ΠΖΝΗΟ ΚΛΔΗ΢ΗΜΑΣΟ΢ XF 3
ΔΠΑΦΖ ΔΣΟΗΜΟΣΖΣΑ΢ ΕΔΤΞΖ΢ PF 3
Μ/΢ ΔΝΣΑ΢Ζ΢ AC53 1200/5A 6
Α΢ΦΑΑΔΗΟΑΠΟΕΔΤΚΣΖ΢ ΡΑΓΑ΢ STI IP 6
ΦΤ΢ΗΓΓΗΟ ΚΤΛΗΝΓΡ. 10,3X3 8 1A..32A 6
ΔΝΓΔΗΚΣ.ΛΤΥΝΗΑ Φ22 PRO LED 230V 6
ΟΡΓΑΝΟ ΜΔΣΡΖ΢Ζ΢ ΦΖΦΗΑΚΟ DMK20 2
ΑΤΣΟΜΑΣΟ΢ ΓΗΑΚΟΠΣΖ΢ 3Ρ NS800N/Micrologic2.0 3P 1
ΑΤΣΟΜΑΣΟ΢ ΓΗΑΚΟΠΣΖ΢ 3 Ρ NS400N/STR23SE 3P 1
ΑΤΣΟΜΑΣΟ΢ ΓΗΑΚΟΠΣΖ΢ 3Ρ NS160N/TM 125D3P 3
ΑΤΣΟΜΑΣΟ΢ ΓΗΑΚΟΠΣΖ΢ 3Ρ NS160N/TM 100D 3P 3
ΑΤΣΟΜΑΣΟ΢ ΓΗΑΚΟΠΣΖ΢ 3Ρ NS630N/STR23 SE 3P 2
ΡΔΛΔ Η΢ΥΤΟ΢ AC 4Ρ LC1-D65004.7 2
ΜΖΥΑΝΗΚΖ ΜΑΝΓΑΛΧ΢Ζ LA9-D4002 1
ΒΟΖΘΖΣΗΚΖ ΔΠΑΦΖ LAD-N22 5
ΜΠΛΟΚ ΥΡΟΝΗΚΧΝ ΔΠΑΦΧΝ LAD-T2 5
ΜΠΟΤΣΟΝ ΓΗΑΚΟΠΣΖ΢ ΜΔ ΚΛΔΗΓΗ XB4-BG21 2
ΔΠΑΦΖ ΑΝΟΗΚΣΖ ZBE101 2
ΡΔΑΔ Η΢ΥΤΟ΢ AC LC1-D09.7 3
ΚΛΔΜΜΑ RK 2,5-4mm2/35 30
ΔΝΓΔΗΚΣ.ΛΤΥΝΗΑ Φ22 PRO LED 230V 5
ΥΡΟΝΗΚΟ MULTI TIME H3DE-M2 3
ΔΠΗΣΖΡΖΣΖ΢ ΣΑ΢Ζ΢ RM4-TA32 3
Α΢ΦΑΑΔΗΟΑΠΟΕΔΤΚΣΖ΢ ΡΑΓΑ΢ STI IP 15
ΦΤ΢ΗΓΓΗΟ ΚΤΛΗΝΓΡ. 10,3X3 8 1A..32A 15
a) ΢τον Πίνακα Διανομής έχει υπολογισθεί αυτόματη εναλλαγή μεταξύ των

δύο αυτομάτων διακοπτών των εισόδων και του διαζεύκτη, για τη διαχείριση
των φορτίων σε περίπτωση «απώλειας» του ενός από τους δύο Μ/΢.
b) Δεν έχει υπολογισθεί UPS για την τροφοδοσία του παραπάνω
αυτοματισμού.
c) Έχει υπολογισθεί επίσης ο απαραίτητος αυτοματισμός για την αυτόματη
μεταγωγή της παροχής προς τα γραφεία, σε συνεργασία με το
ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος που περιγράφεται παρακάτω.

2.2. ΠΙΝΑΚΑ΢ ΠΤΚΝΨΣΨΝ 330KVAR
Ο κάθε πίνακας αποτελείται από με ταλλικά τυποποιημένα πεδία

τύπου "module" κατασκευασμένα από χαλυβδοέλα σμα DKP 2m m,
βαμμένα ηλεκτροστατικά, συνολικών διαστάσεων 800x2300 x700mm
(MxΠxΤ) έχοντας και εφεδρεία χώρου. Είναι πλήρως ηλεκτρολογικά
συνδεσμολογημένος και έτοιμος προς λειτουργία σύμφωνα με το
Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ 60439 - 1 και περιέχει υλικά του οίκου
SCHNEIDER .
΢υνολικά ο πίνακας αποτελείται από:
ΠΔΓΗΟ ΠρΤρΒ
• Έλα (1) Πεδίν Ππθλσηώλ 800 x 2300 x 700mm
• Γηαλνκήο (θάζεηνη) 30x10mm
• Γείσζεο (νξηδόληηνη) 30x5 mm
Δίζνδνο θαισδίσλ Πίζσ θαη Κάησ κέξνο
Έμνδνο θαισδίσλ Πίζσ θαη Κάησ κέξνο

Ο πίνακας περιέχει τα παρακάτω υλικά:
ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΣΤΠΟ΢ ΣΔΜ

ΓΗΑΚΟΠΣΖ΢ ΦΟΡΣΟΤ 3Ρ INV 630 3Ρ 1
ΠΔΡΗ/ΚΟ ΥΔΗΡΗ΢ΣΖΡΗΟ ΜΔ ΠΡΟΔΚΣΑ΢Ζ INV320-630 1
ΟΡΓΑΝΟ ΑΝΣ΢/΢Ζ΢ 6 ΒΖΜΑΣΧΝ VARLOGIC NR6 1
΢ΣΟΗΥΔΗΑ ΠΤΚΝΧΣΧΝ 15KVAR VARPLUS Ml 15KVAR 2
΢ΣΟΗΥΔΗΑ ΠΤΚΝΧΣΧΝ 60KVAR VARPLUS Μ4 60KVAR 5
ΡΔΛΔ ΠΤΚΝΧΣΧΝ 30 KVAR LC1-DPK12P7 1
ΡΔΛΔ ΠΤΚΝΧΣΧΝ 60 KVAR LC1-DWK12P7 5
ΒΑ΢Ζ 3Ρ ΠΛΑ΢ΣΗΚΖ 160Α ΒΑ΢Ζ 3Ρ ΠΛΑ΢ΣΗΚΖ 6
ΦΤ΢ΗΓΓΗΟ MAX. 125Α-160Α/00 18
2. ΣΙΜΗ ΠΙΝ. ΔΙΑΝΟΜΗ΢ 2*1250Α & 1 ΠΙΝ. ΠΤΚΝΨΣΨΝ

330KVAR: 19.269 €
(δεκα εννια χιλιαδες διακοσια εξηντα εννια ΕΤΡΨ)
3. ΗΛΕΚΣΡΟΠΑΡΑΓΨΓΟ ΖΕΤΓΟ΢
Αυτόματο τριφασικό Ηλεκτροπαραγωγό Ζεύγος ιταλικης κατασκευης, τύπος

J200K, ισχύος 200kVA σε εφεδρική λειτουργία, κατασκευασμένο σύμφωνα με
ISO 8528, με πετρελαιοκινητήρα IVECO σύμφωνος με ISO 3046, DIN 6271
και BS 5514 και γεννήτρια MECCALTE Γαλλίας, τύπος EC032-3S, σύμφωνη
με UTE NF C 51.111, VDE 0530, BS 4999, Nema MG 21, IEC34.1, στις 1500
RPM, με τάση 231/400 V, 50 Ηζ.
Σο προσφερόμενο Η/Ζ περιλαμβάνει επίσης: Κάλυμμα ηχομονωμένο,
ψηφιακό πίνακα ελέγχου και αυτοματισμού τελευταίας τεχνολογίας, τύπος
MICS NEXYS, αυτόματο διακόπτη ισχύος, προθέρμανση, στιβαρή μεταλλική
βάση εδράσεως, δεξαμενή ημερήσιας κατανάλωσης καυσίμου (100L)
ενσωματωμένη στη μεταλλική βάση, εξάτμιση βιομηχανικού τύπου,
συσσωρευτές μεγάλης χωρητικότητας, είναι δε έτοιμο να λειτουργήσει, μετά την
εγκατάστασή του από εσάς και την ηλεκτρική του σύνδεση με τους ηλεκτρικούς
πίνακες που προβλέφθηκαν παραπάνω στην εγκατάστασή σας.
Εφεδρική λειτουργία = 10% υπερφόρτωση υπό την διαθέσιμη ισχύ για
lhour/12hours
3. ΣΙΜΗ ΗΛΕΚΣΡΟΠΑΡΑΓΨΓΟΤ ΖΕΤΓΟΤ΢ 200KVA: 25000 €

(Είκοσι πέντε χιλιάδες ΕΤΡΨ)

4. ΚΑΛΨΔΙΑ ΜΕ΢Η΢ & ΦΑΜΗΛΗ΢ ΣΑ΢Η΢
ΣΗΜΔ΢ ΜΑΡΣΗΟΤ 2006

α/α Σ ΤΠΟ΢ Σ ΤΠΟ΢ ΓΗΑΣ ΟΜΖ Σ ΗΜΖ ΔΚΠΣ Χ΢Ζ Σ ΗΜΖ
Κ ΑΛΧΓΗΟ Τ Κ ΑΣ ΑΛΟΓΟ Τ
1 θαισδην ΜΣ N2XSY 1X50/16ηρ 25,3518€/ m 73% 6,8450 €/ m
2 θαισδην XT E1W- R 1 Υ 120 ηρ 29,013 3€/ m 73% 7,8336 €/ m
3 θαισδην XT E1W-R 1 Υ 150 ηρ 36,0348€/ m 73% 9,7294 €/ m
6 CU πνιύθισλνο 1 Υ 70 ηρ 12,1730€/ Kgr - 8,6211 €/ m
a) Οι παραπάνω τιμές των καλωδίων ισχύουν για τον μήνα Μάρτιο.

b) Σους τελευταίους μήνες κάθε 1η του μήνα η τιμή των καλωδίων αυξάνει
6-8%.

ΟΡΟΙ ΠΡΟ΢ΥΟΡΑ΢
• Οι παραπάνω τιμές επιβαρύνονται με Υ.Π.Α. 19%

• Ισχύς προσφοράς : 30 ημέρ ες
• Φρόνοςπαράδοσης : Κατόπιν συ ννενόησης τμηματικές παραδόσεις
• Σόπος παράδοσης : ΢το χώρο του εργοστασίου μας στο ΚΑΛΟΦΨΡΙ
• Σρόπος πληρωμής : 30% προκαταβολή με την έγγραφη ανάθεση
70% με την έκδοση του τιμολογίου, με επιταγή 2 μηνών από την
τιμολόγη ση.
• Ο Υ.Π.Α. του τιμολογίου θα εξοφληθεί μέχρι την 20ή του
επόμενου μήνα της τιμολόγη σης, μετρητοίς.
• ΢τις ανωτέρω τιμές συμπεριλαμβάνεται και η πλήρης σειρά
αναλυτικών σχεδίων σε σχεδιαστικό περιβάλλον CAD.
• Οι Κυψέλες της Μ.Σ. συ νοδεύονται από Πιστοποιητικά Δοκ ιμών
Σύπου από το ανεγνωρισμένο εργαστήριο δοκιμών CESI του
Μιλάνου (ΙΣΑΛΙΑ).
• Όλοι οι πίνακες Φ. Σ. συ νοδεύονται από Πιστοποιητικό Ελέγχου
Φαμηλής Σάσης και Δήλωση ΢υμμόρφωση ς σύμφωνα με τον
κανονισμό ΕΝ 60439 -1.
• Όλα τα προϊόντα Φαμηλής Σάσης, που κατασκευά ζει η εταιρεία,
συμμορφώνονται με την οδηγία 93/68 ( CE). Σα προϊόντα μας
καλύπτουν τις οδηγίες 73/32 (χ αμηλής τάσης) και 89/336
(ηλεκτρομαγνητικής συμβατότητας).
• Η εταιρεία ΗΛΕΚΣΡΙΚΑ ΢Τ΢ΣΗΜΑΣΑ ε ίναι πιστοποιημένη σύμφωνα
με το διεθνές πρότυπο ποιότητας ISO 9001:2000.
• ΢τις ανωτέρω τιμές συμπεριλαμβ άνονται και έγγραφα του
Υακέλου που θα κατατεθούν στη Δ.Ε.Η. και αφορούν τον
Τποσταθμό Μέσης Σάσης & τον Πίνακα Διανομής:
1) Σεχνική Περιγραφή Τποσταθ μού Μέσης Σάσης
2) Προϋπολογισμός Τποσταθμού Μέση ς Σάσης
3) Μονογραμμικό σχέδιο Μέση ς Σάσης
4) Μονογραμμικό σχέδιο Φαμηλής Σάσης
5) Κάτοψη Τποσταθμού
6) Σομή Τποσταθ μού
7) Φαρακτηριστική καμπύλη Λειτουργίας
8) ΢χέδια της βάσης πάνω στην οποία θα τοποθετηθεί ο οικίσκος

• Πάντοτε στην διάθεσή σας για κάθε διευκρίνηση ή πληροφορία.
ΜΕ ΣΙΜΗ ΜΕ ΣΙΜΗ

5.5 Σεχνικη περιγραφη κατασκευης υποσταθμου μεσης

τασης 2x800 KVA

ΣΕΦΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΥΗ ΚΑΣΑ΢ΚΕΤΗ΢ ΤΠΟ΢ΣΑΘΜΟΤ ΜΕ΢Η΢

ΣΑ΢Η΢ 2X800KVA
0 Τ/΢ έχει κατασκευαστεί σε χώρο, διαστάσεων 6750 Φ 2420 Φ 2800 mm

(ΜΦΠΦΤ), που έχει διαμορφωθεί κατάλληλα για την εγκατάσταση του Μ/΢, του
Διακόπτη Μ.Σ. και της Φ.Σ. Η τροφοδοσία του ΤΠΟ΢ΣΑΘΜΟΤ γίνεται από
εναέριο στύλο της ΔΕΗ και το δίκτυο μέσης τάσης μέσω τριών (3) ακροκιβωτίων
ΜΕ΢Η΢ ΣΑ΢Η΢ εξωτερικού χώρου - 24KV τύπου 35ΜΣGA του οίκου ABB και
υπόγειου καλωδίου ΜΕ΢Η΢ ΣΑ΢Η΢ 24KV τύπου N2XSY 1X50 τ.χ ανά φάση.
Α. ΠΙΝΑΚΑ΢ ΜΕ΢Η΢ ΣΑ΢Η΢
Ο Πίνακας Μ.Σ. αποτελείται από μεταλλοενδεδυμένες (metal - enclosed)

κυψέλες Μέσης Σάσης, σύμφωνα με το πρότυπο IEC 60298 και με τα
παρακάτω ηλεκτρικά χαρακτηριστικά:
Ονομαστική τάση: 24 kV
Κρουστική τάση δοκιμής: 125 kV
Σάση Βιομηχανικής συχνότητας: 50 kV
Ονομαστική ένταση: 630 Α
Ένταση βραχυκύκλωσης: 16 kA
Ονομαστική ένταση κορυφής: 40 kA
΢υχνότητα: 50/60 Hz
ΚΤΦΔΛΔ΢ ΣΤΠΟ΢ ΓΗΑ΢Σ Α΢ΔΗ΢

ΚΤΦΔΛΖ΢ (Π x Τ x Β)
• Μία (1) θπςέιε εηζόδνπ κε
δηαθόπηε θνξηίνπ SF6 SMS-SW/I 500x1950x975mm
αιεμηθέξαπλα γξακκήο θαη
ρσξεηηθνύο θαηακεξηζηέο
• Γύν (2) θπςέιεο αλαρώξεζεο
κε αζθαιεηναπνδεύθηε SMS-FS/Q 500x1950x975mm
θνξηίνπ SF6, αζθάιεηεο θαη
ρσξεηηθνύο θαηακεξηζηέο

• Δίζνδνο θαισδίσλ => Κάησ κέξνο
• Έμνδνο θαισδίσλ => Κάησ κέξνο
• Δπίζθεςε => Δκπξόο κέξνο
• Γηαλνκήο => 30x10 mm
• Γείσζεο =>25x5 mm
A1. ΑΝΑΛΤΣΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΥΗ ΤΛΙΚΨΝ ΚΤΧΕΛΗ΢ ΕΙ΢ΟΔΟΤ 20KV
Σξηπνιηθόο δηαθόπηεο θνξηίνπ SF6,24KV,

630Α, 16KA, κε ρεηξνθίλεην κεραληζκό ABB SHS2/T1 24.06.16 1
ιεηηνπξγίαο, θαη κηκηθό δηάγξακκα.

δηαηξέηεο ηάζεο θαη ηξεηο ελδεηθηηθέο ABB DGN24SHS2 1
ιπρλίεο παξνπζίαο ηάζεο.
Αιεμηθέξαπλα γξακκήο 21KV, έληαζε

δνθηκήο 10ΚΑ, κε ζηήξηγκα, απνδεπθηηθή ABB POLIM-D16K 3
δηάηαμε θαη βαιβίδα εθηόλσζεο.
Η Κυψέλη άφιξης τροφοδοτείται από το καλώδιο N2XSY 1x50 τ.χ. μέσω τριών
(3) ακροκιβωτίων εσωτερικού χώρου 20 KV τύπου 35MSCGA του οίκου ABB.

A2. ΑΝΑΛΤΣΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΥΗ ΤΛΙΚΨΝ ΚΤΧΕΛΨΝ ΑΝΑΦΨΡΗ΢Η΢ 20KV
Αζθαιεηνδηαθόπηεο θνξηίνπ SF6, 24KV,

630A, 16ΚΑ κε ρεηξνθίλεην κεραληζκό
ιεηηνπξγίαο , κηκηθό δηάγξακκα, γεησηή
ζηελ έμνδν κεραληθά καλδαισκέλν κε ηνλ ABB SHS2/T2F 24.06.16 2
αζθαιεηνδηαθόπηε θαη ηελ πόξηα ηεο
θπςέιεο, πελίν εξγαζίαο 220V/50
Hz,βνεζεηηθέο επαθέο 2Α+2Κ θαη βάζεηο
αζθαιεηώλ.
Αζθάιεηεο Μέζεο Σάζεο, νλνκαζηηθήο

ABB CEF24-40 6
έληαζεο 40Α θαη νλνκαζηηθήο ηάζεο 24 KV

δηαηξέηεο ηάζεο θαη ηξεηο ελδεηθηηθέο ABB DGN24SHS2 2
ιπρλίεο παξνπζίαο ηάζεο.
Β. ΔΙΑΜΕΡΙ΢ΜΑ ΓΕΝΙΚΟΤ ΠΙΝΑΚΑ ΦΑΜΗΛΗ΢ ΣΑ΢Η΢
0 Γ.Π.Φ.Σ. 2*1250Α αποτελείται από δύο (2) μεταλλικά τυποποιημένα πεδία,

συνολικών διαστάσεων 1200*2000*520mm (Π*Τ*Β), κατασκευασμένα από
χαλυβδοέλασμα DKP 2mm, βαμμένα ηλεκτροστατικά. Είναι πλήρως
ηλεκτρολογικά συνδεσμολογημένος και έτοιμος προς λειτουργία σύμφωνα με το
Ευρωπαϊκό Πρότυπο ΕΝ 60439-1 και περιέχει υλικά του οίκου SCHNEIDER.
ΠΔΓΗΟ Π ρ Τ ρ Β
• Γύν (2) Πεδία εηζόδνπ — αλαρώξεζεο 600 x 2000 x 520mm
• Α.Γ.Η. 1250Α 50x12mm
• Α.Γ.Η. 400Α 30x5mm
Δίζνδνο θαισδίσλ Πίζσ κέξνο
Έμνδνο θαισδίσλ Κάησ θαη εκπξόο κέξνο

Γ. ΔΙΑΜΕΡΙ΢ΜΑ ΔΤΟ Μ/΢ Ι΢ΦΤΟ΢ 800KVA , 20/0.4KV
Γ1. Μ/΢ ΞΗΡΟΤ ΣΤΠΟΤ Ι΢ΦΤΟ΢ 800 KVA, 20/0.4KV
Μ/΢ ισχύος 800 KVA, 20/0.4 KV, ΞΗΡΟΥ ΤΥΠΟΥ με αισθητήρες ΡΣ100
για συναγερμό και λειτουργία και σύστημα επιτήρησης θερμοκρασίας (όργανο
ΣΙ54), πιστοποιητικά δοκιμών (Ε1/φωτιάς-C2/κλιματικό-Ε2/περιβαλλοντικό)
& διασφάλισης ποιότητας ISO 9001 του Οίκου MARNATE
TRANFORMATORISRL.
ΣΕΦΝΙΚΑ ΦΑΡΑΚΣΗΡΙ΢ΣΙΚΑ Μ/΢
ΥΑ΢ΕΙ΢: 3
Ι΢ΦΤ΢ (KVA): 800
ΣΑ΢Η ΠΡΨΣΕΤΟΝΣΟ΢ (KV): 20
ΣΑ΢Η ΔΕΤΣΕΡΕΤΟΝΣΟ΢ (KV) 0.4
΢ΤΦΝΟΣΗΣΑ (Ηζ): 50
ΟΜΑΔΑ ΖΕΤΞΗ΢: Dyn 11
ΣΤΠΟ΢ ΧΤΞΗ΢: ΑΝ
ΜΕΣΑΓΨΓΕΑ΢ ΡΤΘΜΙ΢Η΢ (%): ±2X2.5
ΜΕΓ. ΘΕΡΜ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ΢ ΟC): 40
ΣΑ΢Η ΒΡΑΦΤΚΎΚΛΨ΢Η΢ (%): 6
ΚΛΑ΢Η ΜΟΝΨ΢Η΢: F
ΑΠΨΛΕΙΕ΢ ΚΕΝΟΤ (W): 1800
ΑΠΨΛΕΙΕ΢ ΥΟΡΣΙΟΤ (75°C) (W) : 9500
΢ΤΝΟΛΙΚΟ ΒΑΡΟ΢ (Kg): 2000
ΕΝΔΕΙΚΣΙΚΕ΢ ΔΙΑ΢ΣΑ΢ΕΙ΢ (ΜxΠxΤ) (mm): 1490x850x1750

ΓΕΙΨ΢ΕΙ΢
Εχει κατασκευασθεί ένα (1) τρίγωνο γείωσης με τρία (3) ηλεκτρόδια γειώσεως
διατομής σταυρού (DIN48852S), χαλύβδινα, θερμά επιψευδαργυρωμένα
(St/tZn), διαστάσεων 50X50X3mm και με μήκος 2000mm.
Σα ηλεκτρόδια συνδέονται μεταξύ τους αγώγιμα, με αγωγό Cu διατομής
70τ.χ. Από τα ηλεκτρόδια του τριγώνου γείωσης αναχωρούν δύο (2) αγωγοί Cu
διατομής 70τ.χ. που καταλήγουν στον Τ/΢, όπου γειώνονται όλα τα μεταλλικά
μέρη τόσο του χώρου (πόρτες, μεταλλική κατασκευή ,μεταλλικό περίβλημα
Μ/΢ κ,τ.λ.) και ο ουδέτερος κόμβος του Μ/΢. ΢υνεπώς η γείωση Μ.Σ.
(καταναλωτής - ΔΕΗ) & Φ.Σ. είναι κοινή.
Η γείωση αυτή της χαμηλής τάσης μετρήθηκε και βρέθηκε μικρότερη του
1,0 Ψ.
Ημερομηνία
......../......./......
Ο ΜΗΦΑΝΙΚΟ΢

ΠΡΟ΢ : κο. ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗ ΙΩΑΝΝΗ Θεζζαλονικη, 03/06/2006
ΣΗΛ : 27450 22385 Νο Προζθορας : 06-03-0549
ΦΑΞ : 27450 22852 Αρμοδιος : Νικολαοσ Γεωργιος
κ. Γρηγοριαδη
Η κατασκευή είναι σύμφωνα με την προσφορά No 06-03-0549 παράγραφος

Νο1:
1. ΣΙΜΗ ΠΡΟΚΑΣΑ΢ΚΕΤΑ΢ΜΕΝΟΤ ΤΠΟ΢ΣΑΘΜΟΤ Ι΢ΦΤΟ΢ 2*800ΚVΑ:

71.367€
(εβδομηντα ενα χιλιαδες τριακοσια εξηντα επτα ΕΤΡΨ)
΢την τιμή αυτή έχουν προστεθεί οι παρακάτω αναχωρήσεις που μεταφέρθηκαν

από τον Πίνακα του ορόφου:
ΣΙΜΗ ΚΑΣΑΛΟΓΟΤ
ΧΤΚΣΙΚΑ 1 800Α 1.028€
ΧΤΚΣΙΚΑ 2 630Α 800€
ΕΥΕΔΡΕΙΑ 3 ΣΕΜ. 125Α 3*211= 633€
ΕΥΕΔΡΕΙΑ 400Α 587€
RENDERING ΑΠΟ 400Α ΕΓΙΝΕ 800Α ΔΙΑΥΟΡΑ 441€
ΓΡΑΥΕΙΟ ΓΕΝΙΚΟ΢ ΠΙΝΑΚΑ΢ 1000Α __________________ 1.426€
΢ΤΝΟΛΟ ΗΛΕΚΣΡΟΛΟΓΙΚΟΤ ΤΛΙΚΟΤ : 4.915€ -20% = 3.932€
ΠΕΔΙΟ 800*2000*700mm - ΜΠΑΡΕ΢ Cu 2//80*10mm - 50*10mm -

40*10mm - 30* 10mm -
ΚΑΛΨΔΙΑ - ΕΡΓΑ΢ΙΑ - ΣΡΟΠΟΠΟΙΗ΢ΕΙ΢ 4.618€
΢ΤΝΟΛΟ ΣΙΜΟΛΟΓΙΨΝ: 79.917€

(εβδομηντα εννια χιλιάδες εννιακοσια δεκα επτα ΕΤΡΨ)

5.6 Προϋπολογισμος δαπανης κατασκευης υποσταθμου Μ.Σ.

ισχυος 2x800 ΚVΑ

ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙ΢ΜΟ΢ ΔΑΠΑΝΗ΢ ΚΑΣΑ΢ΚΕΤΗ΢ ΤΠΟ΢ΣΑΘΜΟΤ

Μ.Σ. Ι΢ΦΤΟ΢ 2x800ΚVΑ
1. ΜΕΣΑΛΛΙΚΗ ΚΑΣΑ΢ΚΕΤΗ (ΚΙΟ΢ΚΙ) 6750Φ2420Φ2200 10000 €

2. Μ/΢ 800 KVA 20/0,4 KV (ΞΗΡΟΤ ΣΤΠΟΤ) 2Φ19000=38000 €
3. ΚΤΧΕΛΗ Μ. Σ. ( 1 είσοδος -2 αναχ/σεις ) 23367,756 €
4. ΚΑΛΨΔΙΟ Μ. Σ. N2XSY 3x(1x150) τ.χ 8000 €
5. ΑΚΡΟΚΙΒΨΣΙΑ Ε΢ΨΣ. ΦΨΡΟΤ 36MSCGA 1500 €
6. ΑΚΡΟΚΙΒΨΣΙΑ ΕΞΨΣ. ΦΨΡΟΤ 35ΜΣGA 2000 €
7. ΓΕΙΨ΢ΕΙ΢ 2000 €
8. ΑΛΕΞΙΚΕΡΑΤΝΑ ΓΡΑΜΜΗ΢ 2000 €
8. ΜΙΚΡΟΫΛΙΚΑ 2000 €
΢ΤΝΟΛΟ 88.867,756 €
Ημερομηνία
......../......./......
Ο ΜΗΦΑΝΙΚΟ΢

5.7 Οικονομοτεχνικη μελετη υποσταθμου Μ.Σ. ισχυος

2x800 ΚVΑ






5.8 Ηλεκτρολογικα σχεδια κυψελων Μ.Σ. 2x800 ΚVΑ

Γ.Π.Φ.Σ. 2x1250 Α,
πεδιου πυκνωτων 1x330 KVAR


















5.9 Μηχανολογικα σχεδια προκατασκευασμενου υποσταθμου

Μ.Σ. (κιοσκι),
βαση εγκαταστασης κιοσκιου (τομη-κατοψη)





5.10 Τπευθυνη δηλωση αδειουχου εγκαταστατου -

Σεχνικο υπομνημα εγκαταστασης





ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ
ΒΡΑΦΤΚΤΚΛΨΜΑ
ΜΗΦΑΝΙΚΗ ΚΑΣΑΠΟΝΗ΢Η ΖΤΓΨΝ
ΤΠΟΛΟΓΙ΢ΜΟ΢ ΣΨΝ ΖΤΓΨΝ
ΚΡΙΣΗΡΙΑ ΕΚΛΟΓΗ΢ ΚΑΛΨΔΙΨΝ
ΔΕΙΓΜΑΣΟΛΗΧΙΑ ΕΛΑΙΟΤ ΜΕΣΑ΢ΦΗΜΑΣΙ΢ΣΗ ΓΙΑ ΣΗ ΔΟΚΙΜΗ ΣΗ΢

ΔΙΗΛΕΚΣΡΙΚΗ΢ ΑΝΣΟΦΗ΢
ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΝΣΙΜΕΣΨΠΙ΢Η ΣΟΝ ΕΝΔΕΙΞΕΨΝ ΢ΗΜΑΝ΢ΕΨ΢ ΣΟΤ

ΡΕΛΑΙ BUCHHOLZ TΨN ΜETA΢XHΜATI΢TΨN ΜΕ ΔΟΦΕΙΟ ΔΙΑ΢ΣΟΛΗ΢

6. ΒΡΑΦΤΚΤΚΛΨΜΑ
R+ θνξηίν
jσL Ο
Zk=R+j
σL
Vo=Vmcos t= ZL
σt 0
Εικόνα 1.1: Βραχυκύκλωμα σε γραμμή μακρυά από εναλλακτήρα

(μονογραμμικό σχέδιο & ισοδύναμο μονοφασικό κύκλωμα)
Μια γραμμή έχει εν σειρά ωμική και επαγωγική αντίσταση. Η εγκάρσια

χωρητικότητα για απλούστευση δεν λαμβάνεται υπόψη (συνήθως λαμβάνεται
υπόψη σε δίκτυα ΤΣ). Σροφοδοτείται ένα φορτίο και προ του φορτίου γίνεται
ένα βραχυκύκλωμα. Η περίπτωση αυτή για να αναλυθεί χρησιμοποιείται το
κύκλωμα που δείχνει η παραπάνω εικόνα. Σο κλείσιμο του διακόπτη για t=0
ισοδυναμεί με βραχυκύκλωμα.
΢ε αυτή λοιπόν την περίπτωση, έχουμε:
Ldi/dt +Ri = Vmcosωt (1.1)
Η γενική λύση της διαφορικής εξίσωσης είναι της μορφής:
i(t)= ke-Rt/L + iss(t) (1.2)
Όπου iss(t) είναι το ρεύμα στην ΗΜΚ (Ημιτονοειδής Μόνιμη Κατάσταση)
iss(t) =Imcos(ωt-φ) (1.3)
Η γωνία φ είναι πάντα μεταξύ τάσης & ρεύματος.

΢ε κύκλωμα R-L πάντα η τάση προηγείται και το ρεύμα έπεται κατά φ.
΢υνεπώς θα είναι -φ. Αυτή η γωνία αφορά στη συγκεκριμένη περίπτωση το
βραχυκύκλωμα και είναι διαφορετική από την γωνία της ονομαστικής
κατάστασης η οποία εξαρτάται από το φορτίο. Κατά το βραχυκύκλωμα, το
φορτίο όπως δείχνει & η παραπάνω εικόνα είναι εκτός, διαμορφώνει όμως τις
αρχικές συνθήκες.
Για να βρεθεί το ρεύμα στην ΗΜΚ γίνεται μετασχηματισμός της διαφορικής στο
πεδίο της συχνότητας.
jσLΗm + RIm = Vm ζ (1.4)
Όπου θ η γωνία της τάσης τη χρονική στιγμή εκδήλωσης του βραχυκυκλώματος

ζ σt
Δηθόλα 1.2:Γσλία ζ θαηά ηελ
Αν Zk = R+jωL εθδήισζε ηνπ
βξαρπθπθιώκαηνο
| Z k | R 2  (L) 2
 L  (1.5)
ar tan   
 R 
Λύνοντας ως προς Im την (1.4) είναι:
Vm
Im  (   ) (1.6)
Zk
Οπότε το ρεύμα στην ΗΜΚ από (1.3), (1.6) θα είναι:
ιss(t) =Vm/Zk cos (ωt- (φκ-θ)) (1.7)
Δηλ. η γωνία που έπεται το ρεύμα από την τάση είναι φ= φκ-θ
Για t=0 η (1.2) δίδει:
i(0)= k+ Vm/Zk cos (φκ-θ)
Όμως το ρεύμα μόλις πριν το κλείσιμο του διακόπτη είναι :
Vm
Io  cos(   ) (1.8)
Zk  ZL
η γωνία θ είναι της τάσης ενώ η γωνία ψ είναι η γωνία που έπεται το ρεύμα την
χρονική στιγμή t=0. Ισχύει για την ψ:
Im( Z k  Z L )
tan  (1.9)
Re( Z k  Z L )

U
o
σ
UL
ζ θθ (jσL)Η
θL o
RIo
ς
Ην
Εικόνα 1.3: Από το διανυσματικό διάγραμμα για την χρονική στιγμή t=0
προκύπτει ότι ψ-θ=φL
Όπου φL η γωνία του φορτίου. Εξαρτάται από την αντίσταση ZL του φορτίου.
΢υνδυάζοντας το διανυσματικό διάγραμμα και τις (1.8) & (1.9) μπορεί τελικά
να προσδιοριστεί η σταθερά k.
Vm V
k cos  L  m cos(   ) (1.10)
Zk  ZL ZL
Σελικά από (1.1), (1.2) & (1.7) προκύπτει το ρεύμα στο βραχυκύκλωμα:
Vm 
 cos  L   

ik(t) =    cos(   )e  Rt / L  cos(t     ) (1.11)
ZK  1   L / Z K
   

Άρα για τον ακριβή υπολογισμό του βραχυκυκλώματος πρέπει να είναι γνωστές
οι Ζk & ZL (κατά μέτρο και γωνία) ως επίσης και η γωνία θ της τάσης τη χρονική
στιγμή t=0.
΢το τριφασικό συνήθως είναι γνωστή η rms τιμή της πολικής τάσης U και για
να ισχύει η παραπάνω σχέση πρέπει να τεθεί η max τιμή της φασικής τάσης
οπότε η (1.11) γίνεται:
U 
 cos  k   

ik(t) = 2 / 3    cos(   )e  Rt / L  cos(t     ) (1.12)
ZK  1   L / Z K
   

Όλα όσα αναλύθηκαν έγιναν θεωρώντας βραχυκύκλωμα μακρυά από τον

εναλλακτήρα και αγνοώντας την εγκάρσια χωρητικότητα. Για πληρέστερη και
πιο λεπτομερή ανάλυση που να λαμβάνονται υπόψη και οι μεταβατικές
αντιδράσεις του εναλλακτήρα και η χωρητικότητα, παραπέμπεται ο αναγνώστης
στο βιβλίο Schaltvorg/ Rüdenberg.

΢ημασία όμως δεν έχει τόσο η στιγμιαία τιμή αλλά κάποιες άλλες παράμετροι
και συγκεκριμένα:
 Η συμμετρική ή μόνιμη όπως λέγεται συνιστώσα του βραχυκυκλώματος

είναι:
U
Isw  (1.13)
3Z k
όπου U είναι η πολική τάση. Αρκεί συνεπώς για τον προσδιορισμό του Isw η
αντίσταση Zk η οποία μπορεί να απαρτίζεται από πολλές αντιστάσεις σε ένα
σύνθετο δίκτυο.
Σο ρεύμα βραχυκύκλωσης όπως δείχνει η σχέση (1.12) περιλαμβάνει μια
χρονικά ανεξάρτητη συνιστώσα η οποία μεταβάλλεται εκθετικά (με το λόγο
R/L) και η οποία ονομάζεται συνεχής συνιστώσα. Επίσης περιλαμβάνει και μια
εξαρτώμενη από το χρόνο τριγωνομετρική της οποίας η rms τιμή είναι η
συμμετρική συνιστώσα. Σο «γεωμετρικό» άθροισμα αυτών δίδει την ασύμμετρη
συνιστώσα και ισχύει:
Iu= Ia 2  I dc  Isw2  I dc (1.14)
2 2
 Η max τιμή του ρεύματος βραχυκύκλωσης δίδεται από τη σχέση:


Is =κ 2 Isw (1.15)
Σο ρεύμα αυτό ονομάζεται και κρουστικό ρεύμα βραχυκύκλωσης. Σονίζεται ότι

δεν έχει καμία σχέση με τα τυποποιημένα κατά VDE0433/3 κρουστικά
ρεύματα. Ο όρος «κρουστικό» δείχνει ότι έχει πολύ μεγάλη τιμή σε μικρό χρόνο
(dt).

Εικόνα 1.4: Ρεύμα βραχυκύκλωσης συναρτήση του χρόνου. α)Βραχυκύκλωμα

κοντά σε γεννήτρια. β)Βραχυκύκλωμα μακριά απο γεννήτρια. Ik’’& Ικ=Ιsw:
αρχικό & μόνιμο ρεύμα βραχυκύκλωσης αντίστοιχα.
Η μορφή του ρεύματος βραχυκύκλωσης και γενικά το βραχυκύκλωμα είναι

τελείως διαφορετικό όταν είναι κοντά σε γεννήτρια και ότνα είναι μακρυά απο
αυτήν. Όταν το βραχυκύκλωμα γίνει κοντά σε σταθμό παραγωγής, το ρεύμα
συνδιαμορφώνεται απο την μεταβατική xd’ και την υπομεταβατική xd’’
αντίδραση της γεννήτριας. xd’’.Η πιο συνηθισμένη περίπτωση (και πιο απλή)
είναι φυσικά το βραχυκύκλωμα μακρυά απο γεννήτριες και αυτή εξετάζεται
στην παρούσα εργασία.
Ο συντελεστής κ εξαρτάται φυσικά από το λόγο R/ωL που υπάρχει στην

εκθετική συνιστώσα. Γενικά στις περισσότερες περιπτώσεις λαμβάνεται ίσος με
1.8 και ισχύει:
Is sw (1.16)
(βλ. VDE 660 & 670).

Εικόνα 1.5: Κρουστικός συντελεστής κ συναρτήση του λόγου R/X.
Σο βραχυκύκλωμα προκαλεί θερμική καταπόνηση. Σο ημιτονοειδές λοιπόν

ρεύμα (σε rms) που θα προκαλούσε το ίδιο θερμικό αποτέλεσμα με το ρεύμα
βραχυκύκλωσης, ονομάζεται θερμικό ρεύμα Ith και αποτελεί κρίσιμη
παράμετρο επιλογής ηλεκτρολογικού εξοπλισμού (π.χ διακόπτες, αποζεύκτες).
Είναι λοιπόν:
Ith = Isw m  n (1.17)
Οι συντελεστές n, m προσδιορίζονται από τα επόμενα διαγράμματα
Εικόνα 1.6: ΢υντελεστής m συναρτήση του χρόνου με παράμετρο τον

κρουστικό συντελεστή κ

Εικόνα 1.7: ΢υντελεστής n συανρτήση του χρόνου με παράμετρο Ικ’’/Ικ (αρχικό

ρεύμα βραχυκύκλωσης προς μόνιμο ρεύμα βραχυκύκλωσης) κατά VDE 0103
Ο συντελεστής n λαμβάνεται μονάδα για βραχυκυκλώματα μακρυά από

τριφασικές γεννήτριες αφού το αρχικό και το μόνιμο ρεύμα βραχυκύκλωσης
ουσιαστικά είναι ίσα και Ικ’’/Ικ=1.
΢υνήθως στις εργαστηριακές δοκιμές ο χρόνος βραχυκύκλωσης είναι t=1sec
και γι’ αυτό το Ith συμβολίζεται και I1sec.
Για το λόγο αυτό συνήθως θεωρείται ότι m=1 (βλ. διάγραμμα).
Οπότε τελικά
Ith sw (1.18)
Σο συμμετρικό τριφασικό βραχυκύκλωμα είναι η δυσμενέστερη καταπόνηση σε

ένα δίκτυο, μια εγκατάσταση ή μια μηχανή. Ο υπολογισμός του
βραχυκυκλώματος γίνεται κατά IEC & VDE και απαιτείται ουσιαστικά ο
υπολογισμός των ισοδύναμων αντιστάσεων όλων των στοιχείων του δικτύου.
Εκτός από αυτόν τον υπολογισμό υπάρχει και η μέθοδος του Prof. H. Prinz/
TU München: ―NSW Potenzialvervahren‖. Με τη μέθοδο αυτή ο υπολογισμός
δεν γίνεται με τις αντιστάσεις αλλά τις ισχείς (συμβολίζονται ―N‖ στη γερμανική
βιβλιογραφία). Ο υπολογισμός των ασύμμετρων βραχυκυκλωμάτων γίνεται με
τη μέθοδο των συμμετρικών συνιστωσών και υπάρχει πάλι κατά Prinz
αντίστοιχη μέθοδος NSW.
Για μεν το συμμετρικό τριφασικό βραχυκύκλωμα θα υπολογιστεί στη συνέχεια
μια αρκετά συνηθισμένη περίπτωση: Βραχυκύκλωμα μετά από Μ΢. Ο
υπολογισμός θα γίνει με τη μέθοδο NSW για να φανεί η κομψότητα και η
ευκολία της μεθόδου. Σο πλεονέκτημα της NSW φαίνεται σε περίπτωση εκλογής
διακόπτη όπου το ζητούμενο είναι φυσικά η ισχύς διακοπής. Επιπλέον σε μια
πινακίδα Μ΢ υπάρχουν η ισχύς και η uk% ενώ δεν υπάρχει η αντίσταση η
οποία απαιτεί επιπλέον υπολογισμό.
Για δε τα ασύμμετρα βραχυκυκλώματα επειδή η πιο συνηθισμένη και πιο
ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι το μονοφασικό βραχυκύκλωμα, εξετάζεται στη
συνέχεια (όχι με NSW)

Σριφασικό βραχυκύκλωμα (παράδειγμα με NSW)

Ns
w
Ns
S[kVA] Σα NSW πξνθύπηνπλ
w
uk% Nsw* ζαλ ππθλσηέο ελ ζεηξά.
NswT
NswT
Nsw*
NswNswT
Εν σειρά ισχύει Nsw*  (1.19)
Nsw  NswT
Για παράλληλους Μ΢, τα NSW προστίθενται (όπως και οι πυκνωτές!):
Ns
w
Nsw*
NswT NswT NswT

1 2 3
΢ε αυτή την περίπτωση είναι

Nsw  (Nsw T1  Nsw T2  Nsw T3  ...)
Nsw* = (NswT1+NswT2+NswT3 +…) 
Nsw  (Nsw T1  Nsw T2  Nsw T3  ...)
Τπολογισμός NSW στα 6.6kV
20kV Nsw=250MV Έστω ότι:

A
Nsw=250MVA.
3150kV Όμως μετά από Μ΢ 20/6.6kV 3150kVA/ uk=6.7%
A 6.7% , επέρχεται μείωση στην ισχύ βραχυκύκλωσης. Η
ισχύς βραχυκύκλωσης NswT του Μ΢, είναι:
NswT =100S/uk% =100.7=47MVA

Σελικά η ισχύς βραχυκύκλωσης στα 6.6kV θα είναι :

NswNswT
6.6kV Nsw* Nsw* 
Nsw  NswT
οπότε αντικαθιστώντας προκύπτει: Nsw*=39.6MVA
αντίστοιχα το ρεύμα βραχυκύκλωσης θα είναι :
Ik= Nsw* / 3 U και για U=6.6kV προκύπτει:
Ιk=3.5kA
΢το επόμενο διάγραμμα φαίνεται ακριβώς η μείωση της ισχύος στο

βραχυκύκλωμα μετά απο έναν Μ΢.
Εικόνα 1.8 : Περιορισμός της ισχύος βραχυκύκλωσης Sk2 διαμέσου Μ΢

110/20kV με uk=10% και ισχύος ST (κατα Waldmann)
Μονοφασικό βραχυκύκλωμα
΢το μονοφασικό βραχυκύκλωμα αλλά και γενικά στα ασύμμετρα

βραχυκυκλώματα δεν ενδιαφέρει τόσο η ισχύς αλλά η τάση που αναπτύσσεται
και φυσικά το ρεύμα. Ειδικά το μονοφασικό βραχυκύκλωμα είναι μια
περίπτωση που συμβαίνει συχνά Ενώ λοιπόν η μέγιστη ισχύς και το ρεύμα
υπολογίζεται στο τριφασικό βραχυκύκλωμα και έτσι εκλέγεται ο διακόπτης
συχνά πρέπει να εξετάζεται και το μονοφασικό ή κατά περίπτωση και τα άλλα
ασύμμετρα βραχυκυκλώματα. Ακολούθως εξετάζεται μονοφασικό
βραχυκύκλωμα για διάφορες περιπτώσεις σε Τ΢ με Μ΢ συνδεσμολογίας Dy που
είναι και η πιο συνηθισμένη περίπτωση Μ΢ διανομής.

ZT
ZL
Ισοδύναμο κύκλωμα
ακολουθίας
ZT1 ZL1
U
E
Ik/3
U/ 3 IF
ΕF
Εn ZT2
ZL2
3ZF
ZT0
ZL0
ZE
3Zn
=RE+jXE
Εικόνα 1.9: μονοφασικό βραχυκύκλωμα σε Μ΢ Dy και ισοδύναμο κύκλωμα

ακολουθίας όπως αυτό προκύπτει από την θεωρία των συμμετρικών
συνιστωσών.
Έστω ότι η φασική τάση είναι Ε=U/ 3 . Αναλύοντας με τις συμμετρικές
συνιστώσες για το ρεύμα βραχυκύκλωσης Ik θα ισχύει:
3E
Ik  (1.20)
Z1  Z 2  Z 0  3( Z F  Zn)
όπου :
Ζ1= ΖΣ1+ ΖL1
Ζ2= ΖΣ2+ ΖL2
Ζ0= ΖΣ0+ ΖL0
1) Μετασχηματιστής
2)
ΖT1= ΖΣ2= ΖΣ0= Ζκ =UkUn/Sn (1.21)
Η παραπάνω σχέση προκύπτει από τον ορισμό της Uk δηλ.
Uk= 3 ZkIn (1.22)
Πολλαπλασιάζοντας με Un κατά μέλη θα είναι
UnUk= 3 UnInZk όμως Sn= 3 UnIn

Οπότε λύνοντας στη συνέχεια ως προς Ζκ προκύπτει η (1.21).
3) Γραμμή (ή καλώδιο)
4)
ΕL1= ΕL2= (R’L+ jX’L )  (1.22)
ΖL0=(RL +3RE )+j(XL +3XE) (1.23)
Δηλ. η αντίσταση μηδενικής ακολουθίας της γραμμής δεν ισούται με την

αντίσταση θετικής και αρνητικής ακολουθίας αλλά επιρρεάζεται από την
αντίσταση του εδάφους ZE =RE +jXE. Ισχύει:
RE =μοω /8 (1.24)
 Για f=50Hz  R’E Ω/km
    
XE = ln   (1.25)
2 D
Σο βάθος διείσδυσης δ είναι :
1,85
 (1.26)
  
για f=50Hz και αγωγιμότητα εδάφους kε=1S/km (ξηρό έδαφος με ρ=1000Ωm

βλ. VDE 0100) είναι: δ=2946m
D: είναι η απόσταση από αγωγό σε αγωγό και για καλώδια ισχύει (VDE0271 &
0472):
 Σοποθέτηση τρία μονοπολικά σε τριγωνική διάταξη: 0,5cm+εξ. διάμετρος

 Σοποθέτηση τρία μονοπολικά στην ίδια ευθεία: 7cm + εξ. διάμετρος
 Για τριπολικό καλώδιο η D θα προσδιοριστεί από την σχέση:
   D 
XL’= ln   1 / 4  (1.27)
2 r 
Όπου ΦL’ η επαγωγική αντίσταση του αγωγού σε Ψ/km η οποία δίδεται σε

πίνακες καλωδίων και r η ακτίνα του αγωγού η οποία εύκολα προσδιορίζεται
από την διατομή.
Απλοποίηση της (1.20)
3E
Ik  =
Z1  Z 2  Z 0  3( Z F  Zn)
3E
= =
( Z T 1  Z L1 )  ( Z T 2  Z L 2 )  Z T 0  ( RL  3RE )  j ( X L  3 X E )  3( Z F  Zn)

3E
= =
( Z T 1  Z T 2  Z To )  ( Z L1  Z L 2 )  RL  jX L  3( RE  3 jX E )  3( Z F  Zn)
3E
= και τελικά απλοποιώντας προκύπτει:
3Z T  3Z L  3Z E  3( Z F  Zn)
E
Ik  (1.28)
Z T  Z L  Z E  Z F  Zn
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η για την αντίσταση ουδετέρου μπορεί να είναι:
 Zn=0 απευθείας γειωμένο δίκτυο

 Ζn  αγείωτο δίκτυο (πλήρως μονωμένο με ελεύθερο ουδέτερο)
 Ζn=Rn απευθείας γειωμένο δίκτυο με μια μικρή ωμική αντίσταση
 Ζn=jωL γειωμένο με πηνίο Petersen (ουδέτερος σβέσης)
6.1. ΜΗΦΑΝΙΚΗ ΚΑΣΑΠΟΝΗ΢Η ΖΤΓΨΝ
Η εκλογή ζυγού μπορεί να γίνει είτε με υπολογισμό σύμφωνα με τις

προδιαγραφές VDE 103 & IEC 865, είτε με απλοποιημένο υπολογισμό. Ο
απλοποιημένος υπολογισμός βασίζεται κυρίως σε γνώσεις τεχνικής μηχανικής
και στην ουσία δίδει σχεδόν τα ίδια αποτελέσματα με τον υπολογισμό κατά
VDE –IEC.
Οι συνθήκες αντοχής ενός ζυγού καθορίζονται από τις παρακάτω σχέσεις:
Cu : Ηs  aW  α

Al : Ηs  aW  (2.1β)
Όπου Is [kA] είναι βεβαίως η μέγιστη τιμή του ρεύματος βραχυκύκλωσης

βξαρπθύθισζεο (~2,5Isw), [m] το μήκος του αγωγού, α [m] η απόσταση μόνωσης
(π.χ 20cm στα 20kV) και W [cm3] η ροπή αντίστασης του ζυγού η οποία δίδεται
σε πίνακες ή από τη σχέση:
F
y
bd 2 b Δηθόλα 2.1: Ρνπή
Wy  (2.2)
6 x αδξάλεηαο θαη ξνπή
d αληίζηαζεο γηα νξζνγώλην
b F κε δηαζηάζεηο bd
d
Φρειάζεται προσοχή στη διεύθυνση της δύναμης. Για να αντέξει ένας ζυγός
πρέπει να ισχύει για την ορθή τάση:
    (2.3)

όπου για χαλκό και αλουμίνιο είναι:
 cu=3370 kp/cm2
 Al =714 kp/cm2
Για την ορθή τάση σ ισχύει:
σ = Μ/W (2.4)
Εδώ θεωρείται ότι:
Μ= F/12 (2.5)
Για τη δύναμη που αναπτύσσεται κατά το βραχυκύκλωμα ισχύει:
Fm=2.0410-2Is2(/α) [kp] (2.6)
ηα ,α σε ίδιες μονάδες και το ρεύμα Is [kA]
Η ορθή τάση σ εξαρτάται από τη ροπή κάμψης Μ δηλ. τη δύναμη, δηλ. το

ρεύμα και τελικά αποδεικνύονται οι (2.1 α & β).
΢την πράξη ζυγοί με 1-2m αντέχουν τις καταπονήσεις από τις δυνάμεις και δεν
ξεπερνούν τα όρια αντοχής (όρια ελαστικότητας του ζυγού).
Εκτός όμως από την καθαρή αντοχή ο ζυγός πρέπει να ανταπεξέλθει και στον
κίνδυνο του συντονισμού. Πρέπει συνεπώς να είναι έτσι κατασκευασμένος ώστε
η ιδιοσυχνότητά του να είναι μακριά από τα 50 Hz ή τα 100Hz (Εννοείται για
την Αμερική 60 & 120 Hz αντίστοιχα).
Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο συντελεστής ελαστικότητας χαλκού και αλουμινίου
είναι αντίστοιχα:
Εcu=1.25  kp/cm2

ΕAl=0.72  kp/cm2
Αποδεικνύεται ότι ισχύουν οι σχέσεις:
38.32d
Cu : fo  (2.7α)
2
52.8d
Al : fo  (2.7β)
2
fo [Hz]: Ιδιοσυχνότητα,
d: η οριζόντια διάσταση [cm] βλ. και εικ 2.1
 [m]: το μήκος.
Γενικά προτιμώνται οι χαμηλές συχνότητες (f<30Hz) και οπωσδήποτε

απαγορεύεται ο συντονισμός είτε στα 50 είτε στα 100 Hz καθώς και οι
συχνότητες ανάμεσα στα 50 και 100 (ασταθής περιοχή). Αν ο ζυγός που αρχικά

επιλέχθηκε δεν πληρεί το κριτήριο της ιδιοσυχνότητας τότε είτε επιλέγεται άλλο
μήκος, είτε άλλη διατομή, είτε αλλάζει η τοποθέτηση από οριζόντια σε
κατακόρυφη και αντίστροφα.
Σα επόμενα διαγράμματα δίδουν την ιδιοσυχνότητα με παράμετρο την οριζόντια

διάσταση d[cm] (βλ. υπόμνημα).
a)Iδιοσυχνότητα fo/ Ζυγός Cu
10000
0,5
1
1000 3
4
5
fo[Hz]
100 6
8
10
10 12
16
20
1
0,5
0,7
0,9
1,1
1,3
1,5
1,7
1,9
2,1
2,3
2,5
2,7
2,9
l[m]
Εικόνα 2.2 α: Διάγραμμα καθορισμού ιδιοσυχνότητας ζυγού από χαλκό.

Παράμετρος η οριζόντια διάσταση d[cm]

b) Ιδιοσυχνότητα fo/Ζυγός Al
10000
0,5
1
1000
3
4
fo[Hz]
5
100
6
8
10
10
12
16
1
0,5
0,7
0,9
1,1
1,3
1,5
1,7
1,9
2,1
2,3
2,5
2,7
2,9
l[m]
Εικόνα 2.2 β: Διάγραμμα καθορισμού ιδιοσυχνότητας ζυγού από αλουμίνιο.

Παράμετρος η οριζόντια διάσταση d[cm]
Σελικά για τον καθορισμό ζυγού το κρίσιμο και πιο δύσκολο στοιχείο είναι η
ιδιοσυχνότητα η οποία όμως με τα παραπάνω διαγράμματα καθορίζεται με
απλό τρόπο.
6.2. ΤΠΟΛΟΓΙ΢ΜΟ΢ ΣΨΝ ΖΤΓΨΝ
Κατά τον υπολογισμό των ζυγών λαμβάνουμε υπόψη μας τη μηχανική

καταπόνηση που αυτοί δέχονται κατά το τριφασικό βραχυκύκλωμα, κατόπιν
επιλέγουμε από τους πίνακες που ακολουθούν τη διατομή τους και τέλος από
τις σχέσεις της παραγράφου 2.1 υπολογίζουμε τη δυναμική αντοχή τους.
Γίνεται επίσης έλεγχος για ενδεχόμενο μηχανικό συντονισμό της κατασκευής
μας. ΢ε περίπτωση που αποδειχτεί ότι ενώ η διατομή είναι σωστή οι ζυγοί μας
είναι ακατάλληλοι αλλάζουμε το μήκος ή τη διατομή των ζυγών ή και τα δύο.

Πιάηνο Βάξνο Ολνκαηηθό ξεύκα (Α) Ρνπή αληίζηαζεο (W) θαη ξνπή
X δπγνί κε δπγνί ρσξίο αδξάλεηαο (J)
Πάρνο θαηεξγαζία θαηεξγαζία F θάζεηε F νξηδόληηα
W J W J
Mmxmm αξηζ. δπγώλ αξηζ. δπγώλ
Kp/m 1 2 1 2 cm 3 cm 4 cm 3 cm 4
12x2 0,21 125 225 110 200 0,048 0,0288 0,008 0,0008
15x2 0,27 155 270 140 240 0,075 0,0562 0,010 0,0010
15x3 0,40 185 330 170 300 0,112 0,084 0,022 0,0030
20x2 0,36 205 350 185 315 0,133 0,133 0,0133 0,0013
20x3 0,53 245 425 220 380 0,200 0,200 0,030 0,0045
20x5 0,89 325 550 290 495 0,333 0,333 0,083 0,0208
25x3 0,67 300 510 270 400 0,312 0,390 0,037 0,005
25x5 1,11 385 670 350 600 0,521 0,651 0,104 0,026
30x3 0,80 350 600 315 540 0,450 0,675 0,045 0,007
30x5 1,34 450 780 400 700 0,750 1,125 0,125 0,031
40x3 1,07 460 780 420 710 0,800 1,600 0,060 0,009
40x5 1,78 600 1000 520 900 1,333 2,666 0,166 0,042
40x10 3,56 835 1500 750 1350 2,666 5,333 0,666 0,333
50x5 2,23 700 1200 630 1100 2,080 5,200 0,208 0,052
50x10 4,45 1025 1800 920 1620 4,160 10,400 0,833 0,416
60x5 2,67 825 1400 750 1300 3,000 9,000 0,250 0,063
60x10 5,34 1200 2100 1100 1860 6,000 18,000 1,000 0,500
80x5 3,56 1060 1800 950 1650 5,333 21,330 0,333 0,0833
80x10 7,12 1540 2600 1400 2300 10,660 42,600 1,333 0,666
100x5 4,45 1310 2200 1200 2000 8,333 41,660 0,4166 0,104
100x10 8,90 1880 3100 1700 2700 16,660 83,300 1,666 0,833
Πίνακας 3.1.1 : Ζυγοί ορθογωνικής διατομής κατά DIN από χαλκό για
εναλλασσόμενη τάση 40 έως 60 Hz και θερμοκρασία χώρου 30 0 C.
Κατεργασμένοι είναι οι ζυγοί που έχουν υποστεί επιμετάλλωση για καλύτερη
απαγωγή της θερμότητας.

Για θερμοκρασίες που υπερβαίνουν τους 30 0 C ισχύει η σχέση Ιθ = Ι  / 30
Για συχνότητες που υπερβαίνουν τα 50 Hz ισχύει η σχέση Ιf = Ι 50 / f
X Επγνί κε δπγνί ρσξίο αδξάλεηαο (J)
W J W J
Kp/m 1 2 1 2 cm 3 cm 4 cm 3 cm 4
12x2 0,065 100 180 80 140 0,048 0,0288 0,008 0,0008

15x2 0,081 125 215 95 170 0,075 0,0562 0,010 0,0010
15x3 0,122 150 265 115 210 0,112 0,084 0,022 0,0030
20x2 0,108 165 280 120 220 0,133 0,133 0,0133 0,0013
20x3 0,162 195 340 145 270 0,200 0,200 0,030 0,0045
20x5 0,270 200 400 195 350 0,333 0,333 0,083 0,0208
25x3 0,202 240 410 180 330 0,312 0,390 0,037 0,005
25x5 0,338 310 535 230 430 0,521 0,651 0,104 0,026
30x3 0,243 280 480 205 385 0,450 0,675 0,045 0,007
30x5 0,405 360 625 270 500 0,750 1,125 0,125 0,031
40x3 0,324 370 630 280 500 0,800 1,600 0,060 0,009
40x5 0,540 460 800 350 650 1,333 2,666 0,166 0,042
40x10 1,08 670 1220 515 975 2,666 5,333 0,666 0,333
50x5 0,675 560 970 425 780 2,080 5,200 0,208 0,052
50x10 1,35 820 1440 625 1150 4,160 10,400 0,833 0,416
60x5 0,810 660 1130 500 900 3,000 9,000 0,250 0,063
60x10 1,62 960 1650 730 1300 6,000 18,000 1,000 0,500
80x5 1,08 850 1450 650 1170 5,333 21,330 0,333 0,0833
80x10 2,16 1230 2100 930 1650 10,660 42,600 1,333 0,666
100x5 1,35 1050 1750 775 1400 8,333 41,660 0,4166 0,104
100x10 2,70 1500 2450 1100 1950 16,660 83,300 1,666 0,833
Πίνακας 3.1.2 : Ζυγοί ορθογωνικής διατομής κατά DIN από αλουμίνιο για

X δπγνί κε δπγνί ρσξίο αδξάλεηαο (J)
W J W J
Kp/m 3 4 3 4 cm 3 cm 4 cm 3 cm 4
40x10 3,56 2060 2800 1850 2500 2,666 5,333 0,666 0,333
50x5 2,23 1750 2310 1550 2100 2,080 5,200 0,208 0,052
50x10 4,45 2450 3330 2200 3000 4,160 10,400 0,833 0,416
60x5 2,67 1980 2650 1800 2400 3,000 9,000 0,250 0,063
60x10 5,34 2800 3800 2500 3400 6,000 18,000 1,000 0,500
80x5 3,56 2450 3300 2200 2900 5,333 21,330 0,333 0,0833
80x10 7,12 3450 4600 3100 4200 10,660 42,600 1,333 0,666
100x5 4,45 2950 3800 2600 3400 8,333 41,600 0,4166 0,104
100x10 8,90 4000 5400 3600 4800 16,660 83,300 1,666 0,833
Πίνακας 3.1.3 : Ζυγοί ορθογωνικής διατομής κατά DIN από χαλκό για
X δπγνί κε Επγνί ρσξίο αδξάλεηαο (J)
W J W J
Mmxmm αξηζ. δπγώλ Αξηζ. δπγώλ
Kp/m 3 4 3 4 cm 3 cm 4 cm 3 cm 4
40x10 1,08 1650 2250 1350 1800 2,666 5,333 0,666 0,333
50x5 0,675 1400 1850 1120 1500 2,080 5,200 0,208 0,052
50x10 1,35 1960 2660 1600 2160 4,160 10,400 0,833 0,416
60x5 0,810 1580 2120 1300 1730 3,000 9,000 0,250 0,063
60x10 1,62 2230 3040 1850 2500 6,000 18,000 1,000 0,500
80x5 1,08 1950 2600 1650 2130 5,333 21,330 0,333 0,0833
80x10 2,16 2760 3680 2300 3100 10,660 42,600 1,333 0,666
100x5 1,35 2350 3000 2000 2500 8,333 41,600 0,4166 0,104
100x10 2,7 3200 4300 2700 3700 16,660 83,300 1,666 0,833
Πίνακας 3.1.4 : Ζυγοί ορθογωνικής διατομής κατά DIN από αλουμίνιο για

Διάμετρος Βάρος Ονομαστικό ρεύμα

Kp/m
mm Α
Φαλκός Αλουμίνιο
Φαλκός Αλουμίνιο
6 0,254 0,076 125 65
8 0,447 0,136 160 -
10 0,699 0,212 250 200
16 1,789 0,543 480 380
20 2,796 0,860 640 500
30 6,291 1,910 1100 870
Πίνακας 3.1.5 : Ζυγοί κυκλικής διατομής κατά DIN για εναλλασσόμενη τάση
40 έως 60 Hz και θερμοκρασία χώρου 30 0 C.
6.3. ΚΡΙΣΗΡΙΑ ΕΚΛΟΓΗ΢ ΚΑΛΨΔΙΨΝ
1) Μόνωση (διηλεκτρική αντοχή)

2) Υόρτιση (πυκνότητα ρεύματος)
3) Βραχυκύκλωμα (θερμική αντοχή)
4) Βύθιση (πτώση τάσης)
5) Ευστάθεια (ανατροπή δικτύου)
Σο πρώτο κριτήριο εκλογής είναι ασφαλώς η μόνωση. Γενικά ένα καλώδιο

πρέπει να είναι μονωμένο και για φασική και για πολική τάση. Έτσι σε πίνακες
καλωδίων αναγράφονται και οι δύο τάσεις π.χ 20/11.6kV.
Σο δεύτερο κριτήριο, η φόρτιση ενός καλωδίου σε Ampere, είναι ένα μέγεθος
που δείχνει το μέγιστο φορτίο που μπορεί να μεταφέρει το συγκεκριμένο
καλώδιο για κάποια διατομή. Για αγωγούς υπάρχουν τρεις ομάδες σύμφωνα με
το VDE 0100 των οποίων η ικανότητα φόρτισης φαίνεται στον επόμενο πίνακα.

Διατομή Ομάδα1 Ομάδα2 Ομάδα3
χάλκινου
αγωγού Υορτίο Ασφάλεια Υορτίο Ασφάλεια Υορτίο Ασφάλεια
[mm2] [Α] In[A] [Α] In[A] [Α] In[A]
0.75 - - 13 10 16 16
1 12 10 16 16 20 20
1.5 16 16 20 20 25 25
2.5 21 20 27 25 34 35
4 27 25 36 35 45 50
6 35 35 47 50 57 63
10 48 50 65 63 78 80
16 65 63 87 80 104 100
25 88 80 115 100 137 125
35 110 100 143 125 168 160
50 140 125 178 160 210 200
70 175 160 220 224 260 250
95 210 200 265 250 310 300
120 250 250 310 300 365 355
150 - - 355 355 415 425
185 - - 405 355 475 425
240 - - 480 425 560 500
300 - - 555 500 645 600
400 - - - - 770 710
500 - - - - 880 850
Πίνακας 3.1: Υόρτιση αγωγών χαλκού κατά VDE 0100 και ασφάλεια που
αντιστοιχεί.
Ομάδα1: Ένας ή πολλοί μονοφασικοί αγωγοί σε σωλήνα (όπως ΝΤΑ, NYAF,

NSGAFöu, N2GAFu)
Ομάδα2: Πολυφασικοί αγωγοί, εύκαμπτοι αγωγοί, αγωγοί φορητών συσκευών

(όπως NYM, NYIF, NYMHY)
Ομάδα3: Μονοφασικοί αγωγοί τοποθετημένοι διάμετρο παρά διάμετρο στον

αέρα.
Η 1η ομάδα περιλαμβάνει αγωγούς μονοφασικούς εντός σωλήνα. Κυριότερος

είναι βέβαια ο NYA, κατεξοχήν μονοφασικός αγωγός κτιριακών εγκαταστάσεων.
Η 2η ομάδα περιλαμβάνει πολυφασικούς αγωγούς. Σέτοιοι είναι το ΝΤΜ, το

NYIF («ΝΤΜ πλακέ») αλλά και οι εύκαμπτοι αγωγοί και οι αγωγοί φορητών
συσκευών (ΝΤΜΗΤ, NYLH). ΢τους εύκαμπτους εντάσσονται και οι NSHöu &
NMHöu αγωγοί για ισχυρές μηχανικές καταπονήσεις (π.χ δράπανα).
Με ικανοποιητική προσέγγιση οι τιμές της ομάδας 2 ισχύουν και για καλώδια
NYHSY τοποθετημένα σε τριγωνική διάταξη ως επίσης και για πολυφασικά
ΝΤΤ.

Η 3η ομάδα περιλαμβάνει μονοφασικούς αγωγούς τοποθετημένους στον αέρα.

Με ικανοποιητική όμως προσέγγιση ισχύουν οι τιμές και για μονοφασικά
καλώδια ΝΤΤ.
Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι το VDE 0100 είναι κανονισμός για εγκαταστάσεις
ΦΣ και ο πίνακας δεν αναφέρεται σε καλώδια αλλά σε αγωγούς. Ψστόσο όπως
εύκολα μπορεί να διαπιστωθεί ισχύουν οι προσεγγίσεις που επισημάνθηκαν
προηγουμένως και αφορούσαν καλώδια.
Εκτός από τους κανονισμούς VDE ειδικά για εσωτερικές εγκαταστάσεις στην
Ελλάδα ισχύουν και οι Κ. Ε. Η. Ε (Κανονισμοί Εσωτερικών Ηλεκτρικών
Εγκαταστάσεων). Ψστόσο οι κανονισμοί VDE είναι γενικότεροι, καλύπτουν όλες
τις περιπτώσεις και για τούτο επικρατέστεροι.
Λαμβάνοντας υπόψη τη σχέση που έχουν οι αγωγιμότητες χαλκού και

αλουμινίου ισχύει:
kAl/kCu =36/56 2/3
΢υνεπώς:
 Για αγωγούς αλουμινίου το φορτίο είναι τα 2/3 του χαλκού.
Γενικά σε πίνακες καλωδίων (ή αγωγών) αναγράφεται το μέγιστο επιτρεπτό

μόνιμο φορτίο. Οι τιμές αυτές βασίζονται σε προδιαγραφές και αφορούν
τυποποιημένες δοκιμές σε αγωγούς και καλώδια. Τποτίθεται ότι αν σε κάποιο
καλώδιο το μόνιμο φορτίο ξεπεράσει αυτές τις τιμές θα φθαρεί η μόνωσή του,
θα μικρύνει η διάρκεια ζωής του και τελικά θα καταστραφεί λόγω θερμότητας
Ri2t. Ψστόσο αυτό το μέγιστο μόνιμο φορτίο, από μόνο του δεν αρκεί για την
εκλογή ενός καλωδίου. Επιπλέον πρέπει να υπολογιστεί το μέγιστο επιτρεπτό
φορτίο στο βραχυκύκλωμα (φορτίο βραχείας διάρκειας) αλλά και η πτώση
τάσης.
΢την πραγματική λειτουργία, το καλώδιο δεν φορτίζεται πάντοτε στο μέγιστο
δυνατό. Πρέπει λοιπόν για την εκλογή της διατομής να γίνει υπολογισμός για
βραχυκύκλωμα και βύθιση. Πριν όμως από την ανάλυση που αφορά
βραχυκύκλωμα και βύθιση, ισχύουν κάποιες συνιστώμενες τιμές για την
πυκνότητα ρεύματος.
Πυκνότητα ρεύματος [Α/mm2] –΢υνιστώμενες τιμές
 Μετασχηματιστές 1.1 εως 2.2
 Δίκτυα 2.2 εως 3.3
 Μηχανές 3.3 εως 6.6
(μικρές τιμές για μεγάλες μηχανές, μεγάλες τιμές για μικρές μηχανές)
Λαμβάνοντας κανείς υπόψη τις παραπάνω τιμές μπορεί να κάνει σωστή εκλογή
διατομής.
Σο τρίτο κριτήριο, η πυκνότητα ρεύματος βραχείας διάρκειας στο
βραχυκύκλωμα είναι μια παράμετρος που πρέπει να υπολογιστεί διότι αφορά
μια μεταβατική κατάσταση που καταπονεί το καλώδιο. Για τον καθορισμό της

βραχυχρόνιας πυκνότητας ρεύματος δίδει στοιχεία η οδηγία 26 της ΔΕΗ.

Γενικά τόσο στην οδηγία της ΔΕΗ ισχύει για την πυκνότητα ρεύματος στο
βραχυκύκλωμα η σχέση:
ck  1  a(  20) 
Sk  ln   (3.1)
at 1   (  20) 
 Sk [A/mm2]: Βξαρπρξόληα ππθλόηεηα ξεύκαηνο

 c[mJoule/mm3C]: Θεξκνρσξεηηθόηεηα αγώγηκνπ πιηθνύ
 k[Sm/mm2]: Ζιεθηξηθή αγσγηκόηεηα
 α[C-1]: Θεξκνθξαζηαθόο ζπληειεζηήο αληίζηαζεο ζην βξαρπθύθισκα (θαζαξόο
αξηζκόο)
 t[sec]: Γηάξθεηα βξαρπθπθιώκαηνο
 ζα ,ζη [C]: Θεξκνθξαζίεο αξρηθή (ειάρηζηε) θαη ηειηθή (κέγηζηε) αληίζηνηρα.
΢ε εξειδικευμένη βιβλιογραφία δίδονται παρόμοιες σχέσεις με την παραπάνω.

Επειδή τα αγώγιμα υλικά είναι ουσιαστικά δύο: χαλκός και αλουμίνιο η
παραπάνω σχέση απλοποιείται αρκετά αφού οι σταθερές c, k, α είναι γνωστές
και ισχύει ο πίνακας:
Παξάκεηξνο /Τιηθό Cu Al
c[mJoule/mm3C] 3.45 2.45
k[Sm/mm2] 56 36
α[C-1] 3,9 4
Πίνακας 3.2: θερμοχωρητικότητα c, ηλεκτρική αγωγιμότητα k & συντελεστής

α, για χαλκό & αλουμίνιο.
Θέτοντας:
ck
ξ=
at
Και αξιοποιώντας τις τιμές του πίνακα 3.2 και για διάρκεια t=1sec θα είναι:
ξcu= 222,57 Α/mm2
ξAl = 148,49 Α/mm2
Αξιοπρόσεχτο στην σχέση 3.1 είναι ότι δεν υπάρχει η τάση λειτουργίας.
Τπάρχουν όμως η αρχική και η τελική θερμοκρασία. Σα όρια για αυτές τις
θερμοκρασίες εξαρτώνται από το υλικό μόνωσης και γενικά αυτές είναι
διαφορετικές.

Λαμβάνοντας ως:
* ζα=50-60 C
* ζη=150-160 C
και για τις τιμές του ξ που υπολογίστηκαν, από (3.1) προκύπτουν οι τιμές:
 Skcu  Α/mm2
 SkAl  Α/mm2
Οι παραπάνω θερμοκρασίες αντιστοιχούν σε καλώδια PVC, PET & χαρτιού

(presspan).
Λαμβάνοντας ως:
* ζα=60 C
* ζη=250 C
και για τις τιμές του ξ που υπολογίστηκαν, από (2.1.1) προκύπτουν οι τιμές:
 Skcu  Α/mm2
 SkAl  Α/mm2
Οι παραπάνω θερμοκρασίες αντιστοιχούν σε καλώδια XLPE & Gummi

(ελαστικά) με αντοχή σε υψηλές θερμοκρασίες.
΢υνεπώς για την πυκνότητα ρεύματος σε βραχυκύκλωμα ισχύει ο κανόνας:
 Skcu = Α/mm2
 SkAl  Α/mm2
γηα ζα=50-60 C, ζη=150-160 ζα=50-60 C

* ζη=150-160 C και διάρκεια βραχυκύκλωσης 1sec, για οποιοδήποτε
καλώδιο!
΢ε καλώδια από XLPE & Gummi για τις παραπάνω συνθήκες, η πυκνότητα
ρεύματος είναι ακριβώς η ίδια. Ψστόσο υπάρχει η δυνατότητα για λειτουργία σε
ακόμη υψηλότερες θερμοκρασίες (εως και 250 ).
* Για tsec τότε οι παραπάνω τιμές αλλάζοσν αντιστρόυως ανάλογα με την t
Με γνωστή την πυκνότητα καθορίζεται η διατομή και θα είναι:
Αmin=Isw/Sk (3.2)
Όπου Αmin[mm2] η ελάχιστη διατομή και Ιsw η μόνιμη συνιστώσα του ρεύματος
βραχυκύκλωσης (θεωρείται ότι Isw=Ith).
΢τις επόμενες σελίδες για λόγους πληρότητας παρατίθενται τα διαγράμματα
από την οδηγία 26/ ΔΕΗ, τα οποία έρχονται προς επιβεβαίωση των όσων
αναλύθηκαν προηγουμένως.
Σο τέταρτο κριτήριο αφορά την βύθιση η οποία πρέπει να είναι μέσα σε
κάποια όρια, διαφορετικά η διατομή μπορεί να είναι μεν ικανή να μεταφέρει το
ρεύμα αλλά λόγω της πτώσης τάσης κατά μήκους της γραμμής, η ισχύς που

φθάνει στο φορτίο θα είναι μειωμένη. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τα

φορτία να μην τροφοδοτούνται στην ονομαστική ισχύ και μάλιστα αν τα φορτία
αυτά είναι κινητήρες μπορεί να καταστραφούν διότι στον άξονά τους το φορτίο
είναι δεσμευτικό. Αν λοιπόν η ισχύς είναι λιγότερη, επειδή η ροπή είναι
συνάρτηση του τετραγώνου της τάσης υπάρχει κίνδυνος ανατροπής του κινητήρα
(Kip-moment).
Οι πίνακες καλωδίων δεν δίνουν καμιά πληροφορία για την μέγιστη απόσταση
(κρίσιμο μήκος) όπου μπορεί να μεταφερθεί η ισχύς χωρίς μεγάλη πτώση
τάσης. Η πτώση τάσης ΔU οφείλεται στην αντίσταση του καλωδίου η οποία
φυσικά είναι ανάλογη του μήκους. Είναι λοιπόν αναγκαίος ο υπολογισμός της
ΔU. Επιπλέον είναι αναγκαίος και ο υπολογισμός της γωνίας θ (πέμπτο
κριτήριο)που είναι η γωνία ευστάθειας του δικτύου.
Για δίκησα θ .5
Η ανάλυση μπορεί να γίνει με διανυσματικό διάγραμμα. Η τάση
βραχυκυκλώσεως Uk=ZkI της γραμμής, όπου Zk είναι η σύνθετη αντίσταση της
γραμμής (δηλ. του αγωγού ή του καλωδίου) μπορεί να αναλυθεί σε δύο
συνιστώσες ως εξής:
Α: Παράλληλη και κάθετη στο ρεύμα i

B: Παράλληλη και κάθετη στην τάση u
A: UR + j Ux τρίγωνο Kapp
Uk
B: ΔU + j δU τρίγωνο Prinz
Ισχύουν οι σχέσεις:
Τριφασικό
ΓU= 3 Roi l cosθ (1  η) (3.3)
Μονοφασικό
ΓU= 2Roi l cosθ (1  η) (3.4)
(+) επαγσγηθό θνξηίν/(-) ρσξεηηθό θνξηίν
Τριφασικό
δU= 3 Roi l sinθ (t  1) (3.5)
Μονοφασικό
δU= 2Roi l sinθ (t  1) (3.6)
(-) επαγσγηθό θνξηίν/(+) ρσξεηηθό θνξηίν
Όπνπ η= tanθκ tanθ θαη t= tanθκ / tanθ

θ: ε γσλία θνξηίνπ
θθ: ε γσλία ηεο Εθ ηεο γξακκήο

΢την επόμενη σελίδα υπάρχει το διανυσματικό διάγραμμα από το οποίο

προκύπτουν τα πάντα καθώς και τυπολόγιο για το τριφασικό σύστημα.
Ας σημειωθεί ότι στο συνεχές επειδή δεν υπάρχουν γωνίες, ισχύουν οι
σχέσεις του μονοφασικού για τ=0 & cosφ=0.
Για την επαγωγική αντίσταση της γραμμής ισχύει κατά προσέγγιση ότι:
Σξηπνιηθό θαιώδην Σξία κνλνπνιηθά δηάκεηξν παξά δηάκεηξν Δλαέξην (ζύξκα)
Υ Υ Υ
ωLο 0,1 Ω/km ωLο 0,2 Ω/km ωLο 0,3 Ω/km
Πίλαθαο 334: Πξνζεγγηζηηθέο ηηκέο γηα ηελ επαγσγηθή αληίζηαζε αλα κνλάδα κήθνπο
Σρία μονοπολικά σε τριγωνική διάταξη είναι παρόμοια με ένα τριπολικό

καλώδιο (επαγωγική αντίσταση από 0,1 εως 0,15 Ψ/km).
Οι πραγματικές τιμές για κάθε καλώδιο υπάρχουν σε πίνακες, όμως η
παραπάνω προσέγγιση είναι αρκετά κοντά στις ακριβείς τιμές.
΢ε συνήθεις εγκαταστάσεις (μεταξύ των οποίων και Τ΢ εσωτερικού χώρου) το
κριτήριο της ευστάθειας πληρείται. ΢ε εναέρια όμως δίκτυα όπου η επαγωγική
αντίσταση είναι η μεγαλύτερη δυνατή (σε σχέση με τα δίκτυα καλωδίων) το
κριτήριο της ευστάθειας πρέπει να εξετάζεται.
Από τις σχέσεις για την ΔU μπορεί για δοσμένη διατομή να προκύψει το μήκος
και το αντίστροφο. Αποδεικνύεται ότι:
Σριφασικό εναλλασσόμενο
U  U
 (3.7)
Ro P(1   )
Μονοφασικό εναλλασσόμενο
U  U
 (3.8)
2 Ro P(1   )
΢υνεχές
U  U
 (3.9)
2 Ro P
Όπου [km] το μήκος, U[kV] η τάση στο φορτίο, ΔU[V] η βύθιση, Ρ[kW] η
ενεργός ισχύς, Ro[Ψ/km] η ωμική αντίσταση ανα μονάδα μήκους & τ= tanφκ
tanφ.
Για την ωμική αντίσταση ισχύει:
Ro[Ψ/km] 17.8/[mm2] Cu
28.7/[mm2] Al

π.χ αν αγωγός έχει διατομή 50mm2 τότε για χάλκινο αγωγό Ro=17.8/50=0,356
Ψ/km
Για δοσμένο λοιπόν μήκος από τη σχέση αυτή μπορεί να υπολογιστεί η
διατομή.
Ειδικά για εγκαταστάσεις ΦΣ, η βύθιση επιτρέπεται να είναι 5% από τον Μ΢

εως τον κεντρικό πίνακα και 1% από τον κεντρικό πίνακα προς τους
υποπίνακες. Σο επόμενο σχήμα περιγράφει τη διανομή και παροχή στην ΦΣ
ενώ δίδονται και τιμές για το κρίσιμο μήκος.
Uo=400 U=380V Ue=376.2

V V
ˆ(m)  80( A / P) NYA
3 ˆ(m)  427 A / P 
 1  NYA
~
ΓU=20V ΓU=3.8V F
ΝΤΤ ΝΤM
5% 1% NYIF
ΓU=11V ΓU=2.2V
Uo=231 Uo=220 Uo=217.8

1 V  A / P  V ˆ(m)  13.5 A / P  V
ˆ(m)  68 
~  1 
ˆ(m)  427 A / P 
 1 
Εικόνα 3.1: Διανομή και παροχή ΦΣ σε τριφασικό& μονοφασικό με το κρίσιμο

μήκος για δεδομένη ισχύ P[kW] και διατομή Α[mm2]. Μετά τα 380/220V
θεωρείται ότι η επαγωγική αντίσταση είναι μηδέν (άρα και φκ=0)και γι’ αυτό
τ=0.

6.4. ΔΕΙΓΜΑΣΟΛΗΧΙΑ ΕΛΑΙΟΤ ΜΕΣΑ΢ΦΗΜΑΣΙ΢ΣΗ ΓΙΑ ΣΗ

ΔΟΚΙΜΗ ΣΗ΢ ΔΙΗΛΕΚΣΡΙΚΗ΢ ΑΝΣΟΦΗ΢
Α)ΓΕΝΙΚΑ
1) Ο Μετασχηματιστής πρέπει να είναι πληρωμένος με ορυκτό έλαιον Μετα-

σχηματιστών (Mineral Oil) Βλέπε παραγρ. Δ.
2) Εάν γίνεται με τον Μετασχηματιστή υπό Σάση, πρέπει να εκτελεσθεί
απαραίτητα από δύο άτομα. Δηλαδή, με ένα ηλεκτρολόγο ΢τ ' ειδικότητος
και με ένα Βοηθό ηλεκτρολόγο.
3) Εάν γίνεται με τον μετασχηματιστή απομονωμένο και γειωμένο στην
πλευρά Τψηλής Σάσης, εργασία που απαιτείται από τους κανονισμούς να
εκτελεσθεί από ηλεκτροτεχνίτη ΢τ' ειδικότητος, τότε μπορεί να εκτελεσθεί
η δειγματοληψία από απλούς αδειούχους ηλεκτρολόγους.
Β)ΠΡΟΕΣΟΙΜΑ΢ΙΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΣΟΤ ΔΕΙΓΜΑΣΟ΢
Ετοιμάζετε:
α) Μία Υιάλη ενός λίτρου που να κλείνει αεροστεγώς. Σην καθαρίζετε
ανάλογα με το περιεχόμενο που είχε, με νερό ή βενζίνη και μετά τη
στεγνώνετε μέχρι να χάσει όλη της την υγρασία. Σοποθετείτε μία ετικέτα για
να σημειώσετε τα στοιχεία του μετασχηματιστή και ό,τι άλλο κρίνετε
απαραίτητο.
β) Ένα κουβά χωρητικότητας 10 λίτρων για το άχρηστο έλαιο, που θα τρέξει
κατά τη δειγματοληψία.
γ) Κλειδιά κατάλληλα για την Σάπα και τον εσωτερικό της Κρουνό.
Γ) ΔΙΑΔΙΚΑ΢ΙΑ ΠΑΡΑΛΑΒΗ΢ ΣΟΤ ΔΕΙΓΜΑΣΟ΢
1) Καθαρίζετε με ένα ύφασμα και με άφθονη βενζίνη την Σάπα που καλύπτει
τον κρουνό δειγματοληψίας τον ευρισκόμενο στο κατώτερο σημείο του
σώματος του μετασχηματιστή. Ειδικά με προσοχή καθαρίζετε τη βάση της
τάπας.
2) Βάζετε τον κουβά των 10 Λίτρων κάτω από την τάπα για να δεχθεί το
άχρηστο έλαιο που θα τρέξει κατά τη δειγματοληψία.
3) Με ένα, καταλλήλων διαστάσεων, κλειδί ξεβιδώνετε σιγά-σιγά και με
προσοχή την τάπα, προσέχετε το έλαιον που συνήθως ρέει,κατά το
ξεβίδωμα της τάπας, να σταματήσει προ του τελικού ξεβιδώματος της
τάπας. Με τον τρόπο αυτό βεβαιώνεστε για την κατάσταση στεγανότητας
του κρουνού. ΢ε περίπτωση που η ροή είναι συνεχής, αναλόγως της
ταχύτητας της ροής, θα κρίνετε για τη συνέχιση του ξεβιδώματος της
τάπας και της δειγματοληψίας.
4) Μετά την αφαίρεση της τάπας καθαρίζετε και πλένετε με άφθονη βενζίνη
τον αποκαλυφθέντα κρουνό, ιδιαίτερα στη βάση και στα χείλη της εκροής
του ελαίου.
5) Με ένα άλλο, καταλλήλων διαστάσεων, κλειδί ξεβιδώνετε σιγά-σιγά τη βίδα
του κρουνού και αδειάζετε περίπου 4 λίτρα έλαιο μέσα στον κουβά. Σο
έλαιο αυτό θα αχρηστευθεί.

6) Μετά τη ροή των τεσσάρων λίτρων στον κουβά και χωρίς να σταματήσετε
τη ροή του ελαίου προς τον κουβά τοποθετείτε κάτω από τον κρουνό τη
φιάλη, την οποία γεμίζετε μέχρι το μέσον του λαιμού της.
7) Απομακρύνετε τη φιάλη και μετά κλείνετε τον κρουνό. Μετά το κλείσιμο
του κρουνού ελέγχετε για τυχόν διαρροή. Εάν υπάρχει μικρή διαρροή
στον κρουνό δόσετε μεγάλη προσοχή στο κλείσιμο της τάπας (βλέπε
παραγρ. Γ8) .
8) Μετά το κλείσιμο του κρουνού βιδώνετε την τάπα κανονικά και
περιμένετε μερικά λεπτά για να δείτε μήπως υπάρχει διαρροή
ελαίου για να την ξανασφύξετε ή για να αντικαταστήσετε το
παρέμβυσμα στεγανότητας που έχει συνήθως η τάπα.
9) Βουλώνετε τη φιάλη με το κάλυμμα της αεροστεγώς και τη
σφραγίζετε τουλάχιστον με μερικές στρώσεις μονωτικής ταινίας ή
με ό,τι άλλο στεγανωτικό υλιχό έχετε.΢ημειώνετε στην ετικέτα τα
στοιχεία του μετασχηματιστή και ό,τι άλλο κρίνετε απαραίτητο, για την
κατατόπιση του δοκιμάζοντος το δείγμα, σχετικά με το αρχείο
σας.Αποστέλλετε το δείγμα σε κατάλληλο δοκιμαστήριο υψηλής Σάσεως
ελέγχου ελαίων Μετασχηματιστών.
10) Σο συγκεντρωθέν άχρηστο έλαιο στον κουβά το εκκενώνετε στην
ειδική αποχέτευση που υπάρχει στο εργοστάσιό σας για τα άχρηστα
ορυκτέλαια.
11) Εάν ο μετασχηματιστής έχει και άλλους κρουνούς δειγματολειψίας
σε διάφορες στάθμες, λαμβάνονται δείγματα από όλους τους
κρουνούς ακολουθώντας την ίδια διαδικασία, σημειώνοντας συγχρόνως
το είδος και τη στάθμη του κρουνού στην αντίστοιχη ετικέτα.
12) Εάν ο μετασχηματιστής περιέχει συνθετικό μονωτικό έλαιο (Ascarel,
Clophen, Pyranel, Pyrochlor, κ.λπ. τοξικά έλαια που μνημονεύονται
και υπονοούνται στο ΥΕΚ 665 τεύχος δεύτερο 1.11.85), μην
προβείτε σε δειγματοληψία για τους γνωστούς περιβαντολογικούς
λόγους για τέτοια υγρά και γιατί δεν υπάρχει περίπτωση εξυγίανσης
τέτοιων ελαίων.
Δ) ΕΝΗΜΕΡΨΣΙΚΗ ΢ΗΜΕΙΨ΢Η ΠΕΡΙ ΣΟΤ ΕΛΑΙΟΤ

(Mineral Oil) ΣΨΝ ΜΕΣΑ΢ΦΗΜΑΣΙ΢ΣΨΝ
α) Η δειγματοληψία πρέπει να γίνεται τουλάχιστον μία φορά το χρόνο.

β) Σο τέλειο έλαιο έχει Διηλεκτρική Αντοχή 60 KV σε διάκενο 2,5
mm με παραβολικά ηλεκτρόδια.
γ) Σο ανεκτό κάτω όριο ελαίου έχει Διηλεκτρική Αντοχή 30 KV σε
διάκενο 2,5 mm με παραβολικά ηλεκτρόδια.
δ) Η κυκλοφορία του ελαίου στον μετασχηματιστή, ανεξαρτήτως τιμής
Διηλεκτρικής Αντοχής, για τον καθαρισμό των μονώσεων μέσα στα
κανάλια ψύξεως των τυλιγμάτων, πρέπει να γίνεται κάθε τρία χρόνια
τουλάχιστον, από ειδικό μηχάνημα, που αφαιρεί από το έλαιον την
υγρασία, τα στερεά αιωρούμενα σωματίδια των μονώσεων και τον
διασπώμενο άνθρακα, υπό μορφή κολλώδους άνθρακος, λόγω της
μεγάλης τοπικής θερμοκρασίας του ελαίου κατά τις υπερφορτίσεις του


6.5. ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΝΣΙΜΕΣΨΠΙ΢Η ΣΟΝ ΕΝΔΕΙΞΕΨΝ

΢ΗΜΑΝ΢ΕΨ΢ ΣΟΤ ΡΕΛΑΙ BUCHHOLZ TON
ΜETA΢XHΜATI΢TΨN ΜΕ ΔΟΦΕΙΟ ΔΙΑ΢ΣΟΛΗ΢
Εάν σημάνει το ρελαί buchholz απλή προειδοποίηση (alarm) ή συνχρόνως

προειδοποίηση μετά διακοπής στην τροφοδότηση του μετασχηματιστή (trip),
σταματήστε τη ΢ειρήνα από το STOP της και προβείται στις κάτωθι ενένειες:
Α) ΢την περίπτωση της απλής προειδοποιήσεως (alarm)

ενεργήστε κατά τα ακόλουθα:
1. Βεβαιωθείται ότι η στάθμη του ελαίου στα δοχεία διαστολής του

μετασχηματιστή είναι κανονική, στην αντίθετη περίπτωση εφαρμόστε τα
επιγραφόμενα στον παραγρ. Γ.
2. Εάν βεβαιωθείται ότι, η στάθμη του ελαίου στο δοχείο διαστολής του
μετασχηματιστή είναι κανονική ή περίπου κανονική τότε ελέγξτε μήπως
εγκλωβισθεί εντός του ρελαί Buchholz αέριο. Προσοχή! Μην
εξαεριώσετε τον θαλαμίσκο του ρελαί Buchholz από το ενκλωβισθέν εντός
αυτού αέρια αλλά προσδιορίστε, δια χημικού τρόπου,τη σύσταση του
αερίου προς διεξαγωγή συμπερασμάτων επί της δημιουργηθείσας
καταστάσεως στο μετασχηματιστή.
(Ειδοποιήστε μας δια να σας βοηθήσουμε, στον χημικό προσδιορισμό
του αερίου και τη διεξαγωγή των αποτελεσμάτων).
3. Εάν δεν έχει συμβεί τίποτε από τα ανωτέρω (χαμηλή στάθμη,
εγκλωβισμός αερίου) ελέγξατε το ηλεκτρικό κύκλωμα του συστήματος
Alarm της εγκαταστάσεως, σε διαρροή ως προς γη ή μεταξύ των
ακροδεκτών του ρελαί.
Β) ΢την περίπτωση διακοπής του ρεύματος (Trip) λόγω

πτώσης του αυτόματου διακόπτη ή του διακόπτη φορτίου
από την δοθεισομένη εντολή του ρελαί Buchholz ενεργήστε
κατά τα ακόλουθα:
1. Βεβαιωθείτε εάν έγινε σεισμός κατά τη χρονική στιγμή της διακοπής

ρεύματος.
2. Βεβαιωθείτε ότι,στο δοχείο διαστολής του μετασχηματιστή υπάρχει έλαιο
ή είναι τόσο άδειο ώστε η στάθμη του ελαίου να ευρίσκεται χαμηλότερα
της στάθμης του κάτω πλωτήρα του ρελαϊ Buchholz.
3. Ελέγξατε εάν εντός του θαλαμίσκου του ρελαί Βuchholz έχει
εγκλωβισθεί αέριο έστω και πολύ μικράς ποσότητας.
4. Εάν έχει γίνει ΢εισμός ελέγξατε μετά σχολαστικότητος εάν έχει
συγχρόνως εγκλωβισθεί εντός του θαλαμίσκου του ρελαί Buchholz αέριο.
5. Εάν έχει σημάνει συγχρόνως με την εντολή διακοπής (Trip) και απλή
προειδοποίηση (Alarm).

Μετά από τους ανωτέρω ελέγχους και τις επιβεβαιώσεις σας.
1. Εάν δεν έγινε ΢εισμός, δεν έχει εγκλωβισθεί αέριο, δεν έχει κατέβει η
στάθμη του ελαίου κάτω από τον κάτω πλωτήρα του ρελαί Buchholz, και
δεν έχει σημάνει απλή προειδοποίηση Alarm. Σότε ελέγξτε το ηλεκτρικό
κύκλωμα (Trip) σε διαρροή ως προς γη ή μεταξύ των ακροδεκτών του
καθώς και τη συνέχεια του κυκλώματος (Alarm). Επιμείνατε στον έλεγχο
διότι μόvo από ανωμαλία στο ηλεκτρικό κύκλωμα του (Trip) επείλθε n
διακοπή του ρεύματος στο μετασχηματιστή.
2. Εάν έχει κατέβει n στάθμη του ελαίου κάτωθι του κάτω πλωτήρος του
ρελαί Buchholz εφαρμόστε τα αναγραφόμενα στην παραγρ. Γ.
3. Εάν έχει εγκλωβισθεί αέριο εντός του θαλαμίσκου του είτε έγινε είτε δεν
έγινε ΢εισμός και εφόσον υπάρχει έλαιο στο δοχείο διαστολής του
μετασχηματιστού σε στάθμη ανωτέρα του άνω πλωτήρος του ρελαί Buch-
holz τότε: ΠΡΟ΢ΟΦΗ: ΜΗ ΘΕ΢ΕΣΕ ΣΟΝ ΜΕΣΑ΢ΦΗΜΑΣΙ΢ΣΗ ΤΠΟ Σ Α
΢ Η, αλλά προσδιορίστε την χημική σύσταση του εγκλωβισθέντος
αερίου. Τπάρχει κίνδυνος ολικής καταστροφής των τυλιγμάτων, του
Μετασχηματιστή εάν τον θέσετε υπό τ ά σ η !!! (Ειδοποιήστε μας για
να ελέγξουμε το αέριο και να σας δώσουμε λοιπές οδηγίες).
4. Εάν έγινε ΢εισμός και ο θαλαμίσκος του ρελαί Buchholz είναι πλήρης
100% με έλαιον τότε Δύνασθε να θέσετε τον μετασχηματιστή υπό τ ά σ η
και φ ο ρ τ ί ο.
5. Εάν έχει σημάνει συγχρόνως εντολή διακοπής (Trip) και απλή
προειδοποίηση (Alarm) χωρίς συγκέντρωση Αερίου στο θαλαμίσκο του
ρελαί.Σότε προβείτε στον έλεγχο των ηλεκτρικών κυκλωμάτων διακοπής
(Trip) και προειδοηοιήσεως (Alarm), όπως περιγράφεται στις παραγρ. A3
και Β1.
Μετά την εύρεση της βλάβης στα κυκλώματα και την επιβεβαίωση σας
ότι η διακοπή οφείλετο σε αυτά
Δύνοσθε να θέσετε τον μετασχηματιστή υπό τάση και Υορτίο.
Γ) ΢την περίπτωση που το δοχείο διαστολής του

μετασχηματιστή είναι άδειο και ο θαλαμίσκος του ρελαί
Βuchholz είναι άδειος θα πρέπει να:
 ΢υμπληρώστε το δοχείο διαστολής του μετασχηματιστή μέχρι την

κανονική του στάθμη με απηλαγμένο υγρασίας καινούργιο έλαιον
μετασχηματιστών (mineral oil) και στη συνέχεια να εξαερώστε τον
θαλαμίσκο του ρελαι Buchholz μέσω της ειδικής επί του ρελαί
στρόφιγγας δια να σταματήσει η σήμανση (Alarm).
 Εξαερώστε τους μονωτήρες Μέσης Σάσης από το άνω σημείο των, μέσω
των υπαρχόντων επί των ακροδεκτών, ειδικών κοχλιών Εάν δεν υπάρχουν
τέτοιοι κοχλίες αποκοχλιώσατε τους ακροδέκτες Μέσης Σάσεως μέχρι να
εξέλθει από το άνω τους σημείο έλαιον. (Απαραίτητη ενέργεια για την
ομαλή συνεχή λειτουργία του Μετασχηματιστή).
 Ερευνήστε τα αίτια της απώλειας του ελαίου που δημιούργησαν την
χαμηλή στάθμη.


6.6. ΗΛΕΚΣΡΙΚΑ ΦΑΡΑΚΣΗΡΙ΢ΣΙΚΑ
Κατόπιν συμφωνίας είναι δυνατή ή κατασκευή μετασχηματιστου με άλλΓ)ν

συχνότητα λειτουργίας.
΢υνδεαμολογία και συμβολισμός
Ό συμβολισμός συνδεσμολογίας του μετασχηματιστοϋ προσδιορίζει αφ' ενός
μεν την σύνδεση των φάσεων υψηλής - χαμηλής τάσεως, άφ'έτέρου δίδει την
φαοική άπόκλισι μεταξύ φάσεων υψηλής και χαμηλής.
Ή σύνδεση των φάσεων της υψηλής τάσεως χαρακτηρίζεται με τα κεφαλαία
λατινικα γραμμάτα D και Τ, (D για την σύνδεση κατά τρίγωνον, Τ για την
σύνδεση κατ' αστέρα.
Ή σύνδεση των τυλιγμάτων χαμηλής τάσεως χαρακτηρίζεται δια
των μικρών λατινικών γραμμάτων d, y κα z οπου :
d δια την σύνδεσιν κατά τρίγωνον.
y δια την σύνδ€σιν κατ' άστΐρα.
z δια την σύνδεσιν κατά τεθλασμενου αστέρα (ζΐκ-ζάκ),
Ή φασική άπόκλιση μεταξύ των φάσεων υψηλής και χαμηλής τάσεως
χαρακτηρίζεται δι'ένός αριθμού, ό όποϊος πολλαπλασιαζόμενος με 30° δίδει
φασικήν άπόκλισιν 6ίς μοίρας, π.χ. Ογ5, ΤϊΠ.

Ηλεκτρικά χαρακτηριστικά
Οι συνήθεις σχεσεις μεταφοράς κατά VDE 0532 Teil 1 είναι του κατωτέρω
πίνακας.

Βιβλιογραφία
Διεθνής
1. Baugatz. L: Blindstrom Fibel

2. Bornitz. E: Leistungskondensatoren & Blindleistungsmaschinen/
Oldenbourg- München 1965
3. Denzel. P: Elektrische Anlagen/ Technische Hochschule Aachen 1962
4. Denzel. P: Übertragung elektrischer Energie/ Springer 1966
5. Dielektra: Blindstrom
6. F. Möller: Leitfaden der Elektrotechnik Band IX: Elektrische
Energieverteilung (Flosdorf, Hilgarth)/ B.G Teubner-Stuttgart 1975
7. Fleck. B: Hochspannungs und Niederspannungs-Schaltanlagen/Girardet-
Essen 1974
8. Flegler. E: Grundgebiete der Elektrotechnik/ Karl Winter-Heidelberg 1954
9. Hütte: Des Ingenieurs Taschenbuch/ Wilhelm Ernst & Sohn-Berlin 1957
10. Koch. W: Erdungen in Wechselstromanlagen über 1kV/ Springer 1961
11. Küchler. R: Die Transformatoren/ Springer 1966
12. Küpfmüller. K: Theoretische Elektrotechnik/ Springer 1973
13. Lesch. G: Lehrbuch der Hochspannungstechnik/ Springer 1959
14. Möller. F: Leitfaden der Elektrotechnik Band I: Grundlagen der
Elektrotechik/ B.G Teubner-Stuttgart 1967
15. Möller. F: Leitfaden der Elektrotechnik Band II: Elektrische Maschinen
und Umformer-Teil1: Aufbau, Wirkungsweise & Betriebsverhalten (Möller,
Vaske)/ B.G Teubner-Stuttgart 1967
16. Möller. F: Leitfaden der Elektrotechnik Band II: Elektrische Maschinen
und Umformer-Teil2: Berechnung Elektrischer Maschinen (Friecke,
Möller, Vaske, Riggert)/ B.G Teubner-Stuttgart 1967
17. Müller. L: Reihenkondensatoren/ Technischer Verlag Resch Gräfelfing-
München 1967
18. Oberdorfer. G: Lehrbuch der Elektrotechnik Band I & IV/ Oldenbourg-
München 1961
19. Prinz. H: Hochspannungsfelder/ Oldenbourg- München 1969
20. Richter. R: Elektrische Maschinen III (Die Transformatoren)/
Birkhäuser-Stuttgart 1963
21. Rüdenberg: Elektrische Schaltvorgänge/ Springer 1974
22. Siemens: Drehstrommotoren, Schaltgeräte & Kondensatoren/Siemens
1957
23. Siemens: Formel & Tabellenbuch/ Girardet- Essen 1953
24. Siemens: Kabel & Leitungen für Starkstrom (L. Heinhold)/Siemens
1960
25. Siemens: Überstromschutz in Niederspannungsanlagen (T.
Schmelcher)/ Siemens 1974
26. VARTA: Stahlakkumulatoren (R. Kinzelbach)/ VARTA
27. VEM-Handbuch Schaltanlagen/ VEB-Berlin 1961
28. Vidmar. M: Die Transformatoren/ Birkhäuser- Stuttgart 1956
29. Wenz. H: Praxisnahe Aufgabensammlung/ VDEW- Frankfurt 1976
30. Westinghouse: Transformers. Authors: R. Bean, N. Chackan jr., H.
Moore, E. Wentz/ Shanon 1959

Ελληνική
1. Βουθούνης. Π: Αντοχή των υλικών/ Βουθούνης 2002

2. Βουρνάς. Κ, Κονταξής. Γ: Εισαγωγή στα ΢ΗΕ (΢υστήματα Ηλεκτρικής
Ενέργειας)/ ΕΜΠ 1999
3. Δέρβος. Κ: Μονωτικά υλικά/ ΕΜΠ 2001
4. Ζώης. Ε: Δίκτυα και στοιχεία αυτών/ αυτοέκδοση 1979
5. Κριτσιωτάκης. Κ: Βελτίωση του συντελεστή ισχύος στις βιομηχανικές
εγκαταστάσεις/ ΙΨΝ 2000
6. Μπιτζιώνης. Β: ΢ύγχρονες ηλεκτρικές εγκαταστάσεις/ Σζιόλας 2003
7. Μπούρκας. Π: Εφαρμογές εγκαταστάσεων σε νοσοκομεία/ ΕΜΠ 1999
8. Μπούρκας. Π: Εφαρμογές κτιριακών και βιομηχανικών εγκαταστάσεων/
ΕΜΠ 1998
9. Μπούρκας. Π: Εφαρμογές υψηλών τάσεων (΢εμινάριο για μηχανικούς της
ΔΕΗ) 2001
10. Νικολόπουλος. Π: Τψηλαί Σάσεις 1/ ΕΜΠ 1971
11. Ντοκόπουλος. Π: Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις καταναλωτών μέσης και
χαμηλής τάσης/ Ζήτης 1992
12. Ξυπτεράς. Γ: Ηλεκτρικές μηχανές Σόμος 2 (΢ύγχρονες μηχανές)/ Ζήτης
1996
13. Παπαδιάς. Β, Κονταξής. Γ: Ηλεκτρική οικονομία/ ΕΜΠ 2000
14. Παπαδιάς. Β: Ανάλυση συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας 1 (μόνιμη
κατάσταση)/ ΕΜΠ 1985
15. Παπαδιάς. Β: Ανάλυση συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας 2 (μεταβατικές
και ασύμμετρες καταστάσεις)/ ΕΜΠ 1985
16. Παπαδιάς. Β: Γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας/ ΢υμμετρία
1999
17. Παπαδόπουλος. Μ: Προστασία συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας/ ΕΜΠ
1997
18. ΢ταθόπουλος. Ι: Τψηλές Σάσεις /΢υμεών 2000
19. Σεγόπουλος. Ι: Ηλεκτρικές μηχανές Μέρος Β’ (Μόνιμη κατάσταση) /
΢υμμετρία 1991
20. Σουλόγλου. ΢: Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις και υποσταθμοί/ ΙΨΝ 2001
21. Σσαχουρίδης. Δ: Μηχανές συνεχούς ρεύματος/ Σζιόλας 1992
22. Σσιπότης- Bosch: Σεχνικόν εγχειρίδιον πυκνωτών
23. ΢εμινάριο ΣΕΕ-Πρακτικά: Τποσταθμοί μεγάλων εγκαταστάσεων 14, 16,
17, 18, 23 & 24 Οκτωβρίου 1991
24. Chapman. S: Ηλεκτρικές Μηχανές (Μεταφρασμένο)/ Σζιόλας 1993
25. Haberie G.D, Haberie H. D: Μετασχηματιστές και ηλεκτρικές μηχανές
(Μεταφρασμένο)/ ΙΨΝ 1994
26. Siemens: Βελτίωση του συντελεστή ισχύος cosφ (Μεταφρασμένο) /
Παπαζήσης 1970

Πρότυπα- Προδιαγραφές
1. VDE 0100: Bestimungen für das Errichten von Starkstromanlagen mit

Nennspannungen bis 1000V
2. VDE 0101: Bestimungen für das Errichten von Starkstromanlagen mit
Nennspannungen von 1kV und darüber
3. VDE 0102: Leitsätze für die Berechnung der Kurzschlußströme
4. VDE 0103: Leitsätze für die Bemessung von Starkstromanlagen auf
mechanische und thermische Kurzschlußfestigkeit
5. VDE 0110: Bestimungen für die Bemessung der Kreich und Luftstrecken
elektrischer Betriebsmittel
6. VDE 0111: Bestimungen für die Bemessung und Prüfung der Isolierung
elektrischer Anlagen und Betriebsmiettel für Wechselspannungen über
1kV
7. VDE 0250: Bestimungen für isolierte Starkstromleitungen
8. VDE 0265: Vorschriften für Kabel mit Gummi- oder Kunstoffisolierung
sowie mit Bleimantel für Starkstromanlagen
9. VDE 0271: Bestimungen für Kabel mit Isolierung und Mantel aus
Kunstoff auf der Basis von Polyvinylochlorid für Starkstromanlagen
10. VDE 0414: Regeln für Meßwandler
11. VDE 0433: Erzeugung und Messung von Hochspannungen
12. VDE 0532: Bestimungen für Transformatoren und Drosselspulen
13. VDE 0560: Bestimungen für Kondensatoren
14. VDE 0660: Bestimungen für Niederspannungsschaltgeräte
15. VDE 0670: Bestimungen für Wechselstromschaltgeräte für
Spannungen über 1kV
16. DIN 42500: Öltransformatoren bis 630kVA, bis Reihe 20N

17. DIN 42511: Öltransformatoren bis 1600kVA und bis Reihe 30N
18. DIN 42520: Öltransformatoren; Hauptbemessungen und Ausrüstung
für Öltransformatoren 50 bis 1600kVA, bis Reihe 30N
19. DIN 42523: Gießharztransfomatoren
20. DIN 42673: Asynchrone Drehstrommotoren; Anbaumaße und
Leistungen
21. DIN 43670: Stromschienen aus Aluminium, Bemessung für
Dauerstrom
22. DIN 43671: Stromschienen aus Kupfer, Bemessung für Dauerstrom
23. DIN 6271: Notaggregate
24. IEC 865: Calculation of the effects of shortcircuit currents

25. IEC 185: Current Transformers
26. IEC 186: Voltage Transformers

PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΣΕΦΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΤΣΙΚΟ ΙΔΡΤΜΑ

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 2

1. Προτυπα και κανονισμοι 6

2. Κτιριακά στοιχεία υποσταθμού 25

3. Τπολογισμός ισχύος υποσταθμού 61

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 3

4.6. Γειώσεις υποσταθμού 104

5. Μελετη προκατασκευασμενου υποσταθμου μεσης τασης 123

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 4

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 5

1. ΠΡΟΣΤΠΑ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙ΢ΜΟΙ

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 6

Ορισμένα πρότυπα μπορεί να είναι υποχρεωτικά όπως π.χ. τα πρότυπα ηλε-

1.2. Υορείς τυποποίησης

CENELEC: Commite Europeen de Normalisation Electrotechnique

ΕΛΟΣ: Ελληνικός Οργανισμός Συποποίησης.

BSI: British Standards Institution

UTE: Union Technique de Γ Electricite,

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 7

Εκτός Ε.Ε. μπορούν να αναφερθούν οι ΗΠΑ με το εξής όργανο

ANSI: American National Standard Institution

Η ταυτότητα και ο ρόλος των παραπάνω φορέων IEC, CENELEC, ΕΛΟΣ,

1.3. Πρότυπο ηλεκτρικών εγκαταστάσεων

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 8

1400V. Σα πρότυπα αυτά αποτελούν τη βάση για τον Κανονισμό

 Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις για τάσεις άνω του 1 kV

 Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις Εξωτερικών Φώρων με σοβαρή

Σα πρότυπα αφορούν εγκαταστάσεις υπαιθρίων χώρων π.χ. εξόρυξη πετρω-

 Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις και Τλικά για Εκρηκτικά Περιβάλλοντα

Σα πρότυπα αφορούν εκρηκτικά περιβάλλοντα π.χ. εγκαταστάσεις σε

 Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις Πλοίων

Σα πρότυπα περιγράφουν υλικά και εγκαταστάσεις πλοίων. Εδώ

 Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις Αεροδρομίων

Σα πρότυπα προσδιορίζουν τις εγκαταστάσεις φωτισμού και σηματοδότησης

 Κανάλια και σχάρες για Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις Καλωδίων

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 9

1.4. Πρότυπο ηλεκτρικών εγκαταστάσεων για κτίρια

1.5. ΢ύγκριση του προτύπου ΕΛΟΣ HD 384 με τον παλαιό

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 10

 Οι τρόποι προστασίας από ηλεκτροπληξία που αναφέρονται στο νέο

1.6. Πρότυπα και διασφάλιση ποιότητας υπηρεσιών και

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 11

1.7. Πιστοποίηση μετρήσεις ή έλεγχος εξοπλισμού

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 12

Σο σχήμα 1.1. δείχνει την εμπλοκή των διαφόρων προτύπων στην

Πίνακας 1.1. ΢ήματα ποιότητας επάνω σε συσκευές. Σα σήματα δείχνουν ότι

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 13

1.8. Έλεγχος αξιοπιστίας του εξοπλισμού

Όλος ο ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός για να είναι αξιόπιστος πρέπει να

Η επιβεβαίωση γίνεται με τις ακόλουθες δοκιμές:

1)Η δοκιμή υπερθέρμανσης

Αφορά την εξακρίβωση του ονομαστικού ρεύματος In (μέγιστο ρεύμα

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 14

Αφορά την διαπίστωση της διηλεκτρικής αντοχής (μονωτικής ικανότητας) σε

΢ειρά Ub UshN/50 Us ( 1.2/50) Αποστάσεις

β) Η τάση UshN είναι η μέγιστη εναλλασσόμενη τάση (σε rms), βιομηχανικής

γ) Η τάση Us είναι κρουστική τύπου 1.2/50μsec. Η τάση αυτή ορίζεται κατά

Σπουδαςτέσ : Ντάμπαμπασ Δημοςθένησ Μπούροσ Κωνςταντίνοσ Σελίδα 15