PIPES FOR LIFE www.pipelife.

com INFRASTRUKTURNI SISTEMI

PVC KG®
PVC kanalizacioni sistemi
 SADRŽAJ
1. OPŠTE INFORMACIJE .............................................................................................................................. 4
1.1. Uvod ...................................................................................................................................................... 4
1.2. Materijal................................................................................................................................................. 4
1.3. Proizvodnja ........................................................................................................................................... 4
1.4. Prstenasta krutost ................................................................................................................................. 5
1.5. Deformacija ........................................................................................................................................... 5
1.6. Hemijska otpornost ............................................................................................................................... 5
1.7. Otpornost na habanje............................................................................................................................ 6
1.8. Kompletan sistem odvodnje .................................................................................................................. 6
1.9. Vodonepropusnost ................................................................................................................................ 6
1.10. Trajnost ............................................................................................................................................... 7
1.11. Zaštita okoline ..................................................................................................................................... 7
1.12. Norme ................................................................................................................................................. 7
2. HIDRAULIČKI PRORAČUN ....................................................................................................................... 8
2.1. Opšte pretpostavke ............................................................................................................................... 8
2.2. Osnovne jednačine ............................................................................................................................... 8
2.3. Dopuštene brzine i ispunjenost cijevi .................................................................................................. 11
3. STATIČKI PRORAČUN .............................................................................................................................12
3.1. Postupak proračuna .............................................................................................................................12
3.2. Proračun deformacija ...........................................................................................................................12
4. TRANSPORT I SKLADIŠTENJE ..............................................................................................................17
4.1. Transport cijevi .................................................................................................................................... 17
4.2. Skladištenje cijevi ................................................................................................................................ 18
5. UGRADNJA CIJEVI ................................................................................................................................. 19
5.1. Izvođenje rova ..................................................................................................................................... 19
5.2. Izrada posteljice, polaganje i zatrpavanje cijevi .................................................................................. 19
5.3. Oblaganje cijevi betonom .................................................................................................................... 20
5.4. Polaganje cijevi na dionicama sa strmim dnom .................................................................................. 21
5.5. Posebne mjere pri ugradnji ................................................................................................................. 21
5.6. Skraćivanje cijevi................................................................................................................................. 21
5.7. Spajanje cijevi ..................................................................................................................................... 21
5.8. Priključci na ono i prolaz kroz zid ........................................................................................................ 22
5.9. Izvođenje kućnog priključka na ugrađenoj cijevi ................................................................................. 22
5.10. Izvođenje cijevi na otklon .................................................................................................................. 23
5.11. Prelaz na cijev od drugih materijala .................................................................................................. 23
6. PROIZVODNI PROGRAM ........................................................................................................................ 24
6.1. Cijevi klase SN2 ................................................................................................................................. 24
6.2. Cijevi klase SN4 .................................................................................................................................. 24
6.3. Cijevi klase SN8 .................................................................................................................................. 24
6.4. Račve .................................................................................................................................................. 25
6.5. Lukovi ................................................................................................................................................. 26
6.6. Klizne spojnice .................................................................................................................................... 26
6.7. Duple spojnice..................................................................................................................................... 26
6.8. Redukcije ........................................................................................................................................... 27
6.9. PVC nepovratni ventili ......................................................................................................................... 27
6.10. Revizioni otvori sa plastičnim navojnim poklopcem .......................................................................... 27
6.11. Čepovi .............................................................................................................................................. 27
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

1. OPŠTE INFORMACIJE
1.1 Uvod 1.4 Prstenasta krutost
Plastične cijevi su cijevi od sintetičkih materijala novijeg datuma te stoga čine savremeni matrijal za izvođenje kanalizacionih mreža, PVC sistem kanalizacionih cijevi proizvodi se u sljedeće tri klase nezavisne prstenaste krutosti SN klasifikovane prema ÖNORM
odnosno sistema odvodnje. U praksi izvođenja vodovodnih i kanalizacionih sistema dominiraju tvrdi polivinilhlorid (PVC-U - eng. EN ISO 9969:
unplasticised PVC) i termoplastični PE, pri čemu primat pripada polivinilhloridu. SN2 (≥ 2 kN/m2);
SN4 (≥ 4 kN/m2);
PVC cijevi sadrže posebna svojstva koja im daju prednost u odnosu na druge vrste cijevi, od kojih se posebno ističu: SN8 (≥ 8 kN/m2).
• otpornost prema koroziji, a time i velika postojanost;
• dobre hidrauličke osobine zahvaljujući glatkim unutrašnjim zidovima cijevi;
• mala masa (cca. 1400 kg/m3), što olakšava transport, manipulaciju i ugradnju; REZULTATI TESTA
• otpornost na mraz, što ih čini prikladnim za ugradnju i na temperaturama ispod 0°C;
• dielektričnost;
• mali koeficijent toplotne provodljivosti, što omogućava da se cijevi postavljaju na manju dubinu, čime se smanjuju troškovi
izgradnje;
• lagana montaža (obrada, rezanje, spajanje);

sila F
• mogućnost recikliranja materijala (zadovoljavanje ekoloških kriterija).

Određeni nedostaci PVC kanalizacionih cijevi su:

• neotpornost na visoke temperature (smanjenje čvrstoće, istezanje, zapaljivost), tako da se ove cijevi mogu koristiti pri
temperaturi otpadne vode najviše do 60 °C;
• krutost cijevi pri niskim temperaturama (< -10 °C).

1.2 Materijal
Polivinilhlorid je već decenijama afirmisan plastični materijal koji se u novije vrijeme sve više primjenjuje. U proizvodnji cjevovoda
ovaj materijala nalazi primjenu u vodosnabdijevanju, odvodnji, kao i u slučajevima odvodnje agresivnih industrijskih otpadnih voda.
Polivinilhlorid se proizvodi sintetičkom polimerizacijom gasa vinilhlorida, koji se dobija spajanjem acetilen plina sa plinovitom
solnom (hlorovodoničnom) kiselinom.
Za PVC sistem kanalizacionih cijevi, PIPELIFE proizvodi modifikovane tipove tvrdog polivinilhlorida sa tačno podešenim svojstvima.
Takav materijal generalno ispunjava sve zahtjeve koji se postavljaju za moderan sistem kanalizacionih cijevi.
1.3 Proizvodnja
PVC sistem kanalizacionih cijevi proizvodi se postupkom jednoslojnog istiskivanja (ekstrudiranja) prema visokim standardima
kvaliteta austrijskih normi. Proizvodni postupak se sastoji u tome da se zagrijani granulat polivinilhlorida istiskuje kroz mlaznicu
(ekstruder), a zatim hladi. Na priloženim slikama ( slika 1.1. i slika 1.2.) prikazani su dijelovi postrojenja za proizvodnju PVC sistema
kanalizacionih cijevi u Debrecinu (Mađarska).
deformacija
Slika 1.3. Rezultati testa ispitivanja prstenaste krutosti Slika 1.4. Postupak ispitivanja prstenaste krutosti
Standardne slučajeve opterećenja i uslova ugradnje ispunjavaju uopšteno već PVC kanalizacione cijevi klase SN4. Kod specijalnih
slučajeva kao što su otežani uslovi ugradnje, manja dubina rova, veće opterećenje ili veće rezerve (većeg koeficijenta sigurnosti)
preporučuju se PVC kanalizacione cijevi klase SN8. Spojni komadi iste debljine kao cijev, postižu zbog svoje geometrije barem
dvostruko veću čvrstoću od cijevi. Zbog toga se, u skladu sa ÖNORM EN 1401, čl. 4.1, spojni (fazonski) komadi klase SN4 mogu
koristiti sa cijevima klase SN8.
1.5 Deformacija
Prema ÖNORM EN ISO 9969 PVC kanalizacione cijevi i njihova posteljica trebaju se položiti tako da ne dođe do većih deformacija,
odnosno promjene prečnika cijevi do maksimalno 10% (najveća dopuštena dugotrajna deformacija). Deformacije od 15% na
pojedinim mjestima sistema PVC kanalizacionih cijevi (ne na ravnom kraju) utiču na upotrebljivost sistema (npr. vodonepropusnost).
Kod statičkog proračuna PVC kanalizacionih cijevi uobičajeno je pretpostaviti 6% (relativnu) vertikalnu deformaciju prečnika pri
mjerodavnom opterećenju.

1.6 Hemijska otpornost

PVC sistem kanalizacionih cijevi ima postojani nivo hemijske otpornosti na agresivna jedinjenja sadržanim u otpadnim vodama,
najprije industrijskim.

Iako je industrijama dopušteno ispuštanje otpadnih voda samo u zakonski prethodno pročišćenom stanju (nakon predtretmana),
iz sigurnosnih razloga traži se zadovoljavajuća hemijska otpornost cjelokupnog sistema odvodnje, te u skladu s tim i odgovarajuća
otpornost na koroziju. O hemijskoj otpornosti cijevi i zaptivki na kiseline i baze treba se u svakom pojedinačnom slučaju raspitati
kod proizvođača.

Slike 1.1. i 1.2. Pipelife postrojenje u Debrecinu

4 5
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

1. OPŠTE INFORMACIJE
1.1 Uvod 1.4 Prstenasta krutost
Plastične cijevi su cijevi od sintetičkih materijala novijeg datuma te stoga čine savremeni matrijal za izvođenje kanalizacionih mreža, PVC sistem kanalizacionih cijevi proizvodi se u sljedeće tri klase nezavisne prstenaste krutosti SN klasifikovane prema ÖNORM
odnosno sistema odvodnje. U praksi izvođenja vodovodnih i kanalizacionih sistema dominiraju tvrdi polivinilhlorid (PVC-U - eng. EN ISO 9969:
unplasticised PVC) i termoplastični PE, pri čemu primat pripada polivinilhloridu. SN2 (≥ 2 kN/m2);
SN4 (≥ 4 kN/m2);
PVC cijevi sadrže posebna svojstva koja im daju prednost u odnosu na druge vrste cijevi, od kojih se posebno ističu: SN8 (≥ 8 kN/m2).
• otpornost prema koroziji, a time i velika postojanost;
• dobre hidrauličke osobine zahvaljujući glatkim unutrašnjim zidovima cijevi;
• mala masa (cca. 1400 kg/m3), što olakšava transport, manipulaciju i ugradnju; REZULTATI TESTA
• otpornost na mraz, što ih čini prikladnim za ugradnju i na temperaturama ispod 0°C;
• dielektričnost;
• mali koeficijent toplotne provodljivosti, što omogućava da se cijevi postavljaju na manju dubinu, čime se smanjuju troškovi
izgradnje;
• lagana montaža (obrada, rezanje, spajanje);

sila F
• mogućnost recikliranja materijala (zadovoljavanje ekoloških kriterija).

Određeni nedostaci PVC kanalizacionih cijevi su:

• neotpornost na visoke temperature (smanjenje čvrstoće, istezanje, zapaljivost), tako da se ove cijevi mogu koristiti pri
temperaturi otpadne vode najviše do 60 °C;
• krutost cijevi pri niskim temperaturama (< -10 °C).

1.2 Materijal
Polivinilhlorid je već decenijama afirmisan plastični materijal koji se u novije vrijeme sve više primjenjuje. U proizvodnji cjevovoda
ovaj materijala nalazi primjenu u vodosnabdijevanju, odvodnji, kao i u slučajevima odvodnje agresivnih industrijskih otpadnih voda.
Polivinilhlorid se proizvodi sintetičkom polimerizacijom gasa vinilhlorida, koji se dobija spajanjem acetilen plina sa plinovitom
solnom (hlorovodoničnom) kiselinom.
Za PVC sistem kanalizacionih cijevi, PIPELIFE proizvodi modifikovane tipove tvrdog polivinilhlorida sa tačno podešenim svojstvima.
Takav materijal generalno ispunjava sve zahtjeve koji se postavljaju za moderan sistem kanalizacionih cijevi.
1.3 Proizvodnja
PVC sistem kanalizacionih cijevi proizvodi se postupkom jednoslojnog istiskivanja (ekstrudiranja) prema visokim standardima
kvaliteta austrijskih normi. Proizvodni postupak se sastoji u tome da se zagrijani granulat polivinilhlorida istiskuje kroz mlaznicu
(ekstruder), a zatim hladi. Na priloženim slikama ( slika 1.1. i slika 1.2.) prikazani su dijelovi postrojenja za proizvodnju PVC sistema
kanalizacionih cijevi u Debrecinu (Mađarska).
deformacija
Slika 1.3. Rezultati testa ispitivanja prstenaste krutosti Slika 1.4. Postupak ispitivanja prstenaste krutosti
Standardne slučajeve opterećenja i uslova ugradnje ispunjavaju uopšteno već PVC kanalizacione cijevi klase SN4. Kod specijalnih
slučajeva kao što su otežani uslovi ugradnje, manja dubina rova, veće opterećenje ili veće rezerve (većeg koeficijenta sigurnosti)
preporučuju se PVC kanalizacione cijevi klase SN8. Spojni komadi iste debljine kao cijev, postižu zbog svoje geometrije barem
dvostruko veću čvrstoću od cijevi. Zbog toga se, u skladu sa ÖNORM EN 1401, čl. 4.1, spojni (fazonski) komadi klase SN4 mogu
koristiti sa cijevima klase SN8.
1.5 Deformacija
Prema ÖNORM EN ISO 9969 PVC kanalizacione cijevi i njihova posteljica trebaju se položiti tako da ne dođe do većih deformacija,
odnosno promjene prečnika cijevi do maksimalno 10% (najveća dopuštena dugotrajna deformacija). Deformacije od 15% na
pojedinim mjestima sistema PVC kanalizacionih cijevi (ne na ravnom kraju) utiču na upotrebljivost sistema (npr. vodonepropusnost).
Kod statičkog proračuna PVC kanalizacionih cijevi uobičajeno je pretpostaviti 6% (relativnu) vertikalnu deformaciju prečnika pri
mjerodavnom opterećenju.

1.6 Hemijska otpornost

PVC sistem kanalizacionih cijevi ima postojani nivo hemijske otpornosti na agresivna jedinjenja sadržanim u otpadnim vodama,
najprije industrijskim.

Iako je industrijama dopušteno ispuštanje otpadnih voda samo u zakonski prethodno pročišćenom stanju (nakon predtretmana),
iz sigurnosnih razloga traži se zadovoljavajuća hemijska otpornost cjelokupnog sistema odvodnje, te u skladu s tim i odgovarajuća
otpornost na koroziju. O hemijskoj otpornosti cijevi i zaptivki na kiseline i baze treba se u svakom pojedinačnom slučaju raspitati
kod proizvođača.

Slike 1.1. i 1.2. Pipelife postrojenje u Debrecinu

4 5
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

1.7 Otpornost na habanje

Otpornost na habanje je jedan od važnijih kriterija koji se postavljaju pred svaki materijal za izradu sistema odvodnje. Ova vazduhom (“L“ postupak). Okna i kontrolni otvori smiju se
DN 100 150 200 250 300 400 500
karakteristika je bitna s obzirom na zagarantovani vijek trajanja sistema kanalizacionih cijevi, te zbog velikih protočnih brzina pri iz sigurnosno-tehničkih razloga ispitivati samo vodom. Za
odvodnji atmosferskih voda što dovodi do znatnog opterećenja materijalom (pijesak, šljunak i krhotine) koji uzrokuje habanje. kanale pod pritiskom važe pravila za ispitivanje pritiska prema ts [min] 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0
ÖNORM B2538/dio 2 i pEN 805.
Na slici 1.3. prikazan je dijagram srednjih vrijednosti habanja za neke karakteristične cijevne materijale prema postupku Darmstadt. Tablica 1.2. Vrijeme smirivanja PVC kanalizacionih cijevi pri
ispitivanju nepropusnosti vazduhom
Probni pritisak PVC kanalizacionih cijevi “L“ postupkom iznosi
0.2 [bara] (20 [kPa]) sa mogućnošću veće vrijednosti od najviše
15%. Vrijeme smirivanja ts [min] pri ispitivanju nepropusnosti
vazduhom u funkciji je nazivnog prečnika DN.

Nakon smirivanja počinje ispitivanje sa vremenom trajanja

t[min].
DN 100 150 200 250 300 400 500
U toku utvrđenog vremena ispitivanja dopuštena vrijednost t [min] 5 7.5 9 10 11 14 17.5
pada pritiska iznosi 0.015 [bara] (15 [kPa]). Ako je ispitivanje
Keramika vazduhom negativno, odlučujuće je naknadno ispitivanje Tablica 1.3. Vrijeme ispitivanja nepropusnosti PVC
vodom. kanalizacionih cijevi pomoću vazduha

1.10 Trajnost
Očekivani vijek trajanja, a time i ekonomičnost, je uz vodonepropusnost odlučujući kriterij za svaki sistem javne odvodnje. Kao
rezultat pozitivnih proizvodnih svojstava za očekivati je od PVC kanalizacionih cijevi trajnost od preko 100 godina u skladu sa
smjernicam LAWA - Zemaljskog komiteta za vode/otpadne vode Njemačke (Länderausschuss Was-ser/Abwasser Deutschland);
odjeljak “Istraživanja koristi i troškova u vodoprivredi“.

Slika 1.5. Poređenje srednjih vrijednosti habanja za karakteristične cijevne materijale

1.11 Zaštita okoline
Danas se, radi zaštite okoline s jedne strane, zahtijeva izvođenje vodonepropusnih sistema odvodnje kako otpadne vode ne bi
1.8 Kompletan sistem odvodnje dospijevale u zemljište i zagađivale tlo i podzemne vode, sa druge strane, kod sistema odvodnje, zahtijeva se primjena materijala
koji su u skladu sa ekološkim kriterijima i koji se mogu reciklirati. I proizvodnja sirovina, kao i njihova prerada u finalne proizvode,
Kod projektovanja i izvođenja sistema odvodnje potrebni su, uz same cijevi, i brojni fazonski komadi, čime je omogućeno izvođenje je neosporno ekološka.
kompletnog sistema odvodnje od PVC cijevi. Svi dijelovi sistema iz našeg proizvodnog programa uzajamno su prilagođeni. PVC
sistem se zbog usklađenosti spoljašnjih dimenzija može kombinovati i sa uobičajnim normiranim sitemima drugih vrsta plastičnih Cijevi i fazonski komadi proizvode se od polivinilhlorida bez omekšivača i bez primjesa. Također, nema prisustva ni halogenih
cijevi. spojeva, ni teških metala, a kao materijal PVC se može u potpunosti reciklirati.
Kompanija PIPELIFE je također član austrijskog društva za recikliranje plastičnih cijevi (Österreicheischer Arbeitskreis Kunststoffrohr
1.9 Vodnonepropusnost Recycling).
Osnovni zahtjev kod kanalizacionih cijevi je njihova potpuna
Omočena unutrašnja površina cijevi (m2/m]
i trajna vodonepropusnost, kako unutrašnja (prodiranje DN
SN2 SN4 SN8
1.12 Norme
otpadnih voda iz kanalizacionih cijevi u okolno tlo), tako i

!
spoljašnja (prodiranje podzemnih voda u kanalizacione cijevi). 100 0.0088 0.0084 0.0084 Kompletan sistem PVC cijevi proizvodi se i ispituje prema
125 - 0.0110 0.0109 ÖNORM pravilu ONR EN 1401-1 i EN 13476-1.
PVC sistem kanalizacionih cijevi ispunjava taj zahtjev
150 0.0185 0.0181 0.0178
kombinacijom kvaliteta materijala, čvrstoće i prilagođenim
oblikom mufa. Pokazalo se da PVC sistem ostaje 200 0.0290 0.0284 0.0278 PVC sistem zadovoljava specijalne zahtjeve GRIS-a,
vodonepropusan i u slučaju pojave određenih nepravilnosti pri 250 0.0453 0.0443 0.0435 austrijskog saveza za zaštitu kvaliteta cijevi za vodogradnju u
ugradnji (manja ugradbena dubina, lošije pripremljena podloga naseljima (Guteschutzverband Rohre im Siedlungwasserbau).
300 0.0719 0.0705 0.0691
i neravnomjerna zbijenost nadsloja). Naša oznaka kvaliteta je GRIS 146.
400 - 0.1137 0.1114
Ispitivanje vodonepropusnosti u režimu tečenja sa slobodnom 500 - 0.1775 -
vodnom površinom sprovodi se ili vodom (“W“ postupak) ili Također, PVC cijevni sistem ima certifikat prema ÖNORM EN
Tablica 1.1. Unutrašnja površina PVC kanalizacijskih cijevi ISO 9001, što garantuje konstantan visoki standard kvaliteta.

6 7
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

1.7 Otpornost na habanje

Otpornost na habanje je jedan od važnijih kriterija koji se postavljaju pred svaki materijal za izradu sistema odvodnje. Ova vazduhom (“L“ postupak). Okna i kontrolni otvori smiju se
DN 100 150 200 250 300 400 500
karakteristika je bitna s obzirom na zagarantovani vijek trajanja sistema kanalizacionih cijevi, te zbog velikih protočnih brzina pri iz sigurnosno-tehničkih razloga ispitivati samo vodom. Za
odvodnji atmosferskih voda što dovodi do znatnog opterećenja materijalom (pijesak, šljunak i krhotine) koji uzrokuje habanje. kanale pod pritiskom važe pravila za ispitivanje pritiska prema ts [min] 1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0
ÖNORM B2538/dio 2 i pEN 805.
Na slici 1.3. prikazan je dijagram srednjih vrijednosti habanja za neke karakteristične cijevne materijale prema postupku Darmstadt. Tablica 1.2. Vrijeme smirivanja PVC kanalizacionih cijevi pri
ispitivanju nepropusnosti vazduhom
Probni pritisak PVC kanalizacionih cijevi “L“ postupkom iznosi
0.2 [bara] (20 [kPa]) sa mogućnošću veće vrijednosti od najviše
15%. Vrijeme smirivanja ts [min] pri ispitivanju nepropusnosti
vazduhom u funkciji je nazivnog prečnika DN.

Nakon smirivanja počinje ispitivanje sa vremenom trajanja

t[min].
DN 100 150 200 250 300 400 500
U toku utvrđenog vremena ispitivanja dopuštena vrijednost t [min] 5 7.5 9 10 11 14 17.5
pada pritiska iznosi 0.015 [bara] (15 [kPa]). Ako je ispitivanje
Keramika vazduhom negativno, odlučujuće je naknadno ispitivanje Tablica 1.3. Vrijeme ispitivanja nepropusnosti PVC
vodom. kanalizacionih cijevi pomoću vazduha

1.10 Trajnost
Očekivani vijek trajanja, a time i ekonomičnost, je uz vodonepropusnost odlučujući kriterij za svaki sistem javne odvodnje. Kao
rezultat pozitivnih proizvodnih svojstava za očekivati je od PVC kanalizacionih cijevi trajnost od preko 100 godina u skladu sa
smjernicam LAWA - Zemaljskog komiteta za vode/otpadne vode Njemačke (Länderausschuss Was-ser/Abwasser Deutschland);
odjeljak “Istraživanja koristi i troškova u vodoprivredi“.

Slika 1.5. Poređenje srednjih vrijednosti habanja za karakteristične cijevne materijale

1.11 Zaštita okoline
Danas se, radi zaštite okoline s jedne strane, zahtijeva izvođenje vodonepropusnih sistema odvodnje kako otpadne vode ne bi
1.8 Kompletan sistem odvodnje dospijevale u zemljište i zagađivale tlo i podzemne vode, sa druge strane, kod sistema odvodnje, zahtijeva se primjena materijala
koji su u skladu sa ekološkim kriterijima i koji se mogu reciklirati. I proizvodnja sirovina, kao i njihova prerada u finalne proizvode,
Kod projektovanja i izvođenja sistema odvodnje potrebni su, uz same cijevi, i brojni fazonski komadi, čime je omogućeno izvođenje je neosporno ekološka.
kompletnog sistema odvodnje od PVC cijevi. Svi dijelovi sistema iz našeg proizvodnog programa uzajamno su prilagođeni. PVC
sistem se zbog usklađenosti spoljašnjih dimenzija može kombinovati i sa uobičajnim normiranim sitemima drugih vrsta plastičnih Cijevi i fazonski komadi proizvode se od polivinilhlorida bez omekšivača i bez primjesa. Također, nema prisustva ni halogenih
cijevi. spojeva, ni teških metala, a kao materijal PVC se može u potpunosti reciklirati.
Kompanija PIPELIFE je također član austrijskog društva za recikliranje plastičnih cijevi (Österreicheischer Arbeitskreis Kunststoffrohr
1.9 Vodnonepropusnost Recycling).
Osnovni zahtjev kod kanalizacionih cijevi je njihova potpuna
Omočena unutrašnja površina cijevi (m2/m]
i trajna vodonepropusnost, kako unutrašnja (prodiranje DN
SN2 SN4 SN8
1.12 Norme
otpadnih voda iz kanalizacionih cijevi u okolno tlo), tako i

!
spoljašnja (prodiranje podzemnih voda u kanalizacione cijevi). 100 0.0088 0.0084 0.0084 Kompletan sistem PVC cijevi proizvodi se i ispituje prema
125 - 0.0110 0.0109 ÖNORM pravilu ONR EN 1401-1 i EN 13476-1.
PVC sistem kanalizacionih cijevi ispunjava taj zahtjev
150 0.0185 0.0181 0.0178
kombinacijom kvaliteta materijala, čvrstoće i prilagođenim
oblikom mufa. Pokazalo se da PVC sistem ostaje 200 0.0290 0.0284 0.0278 PVC sistem zadovoljava specijalne zahtjeve GRIS-a,
vodonepropusan i u slučaju pojave određenih nepravilnosti pri 250 0.0453 0.0443 0.0435 austrijskog saveza za zaštitu kvaliteta cijevi za vodogradnju u
ugradnji (manja ugradbena dubina, lošije pripremljena podloga naseljima (Guteschutzverband Rohre im Siedlungwasserbau).
300 0.0719 0.0705 0.0691
i neravnomjerna zbijenost nadsloja). Naša oznaka kvaliteta je GRIS 146.
400 - 0.1137 0.1114
Ispitivanje vodonepropusnosti u režimu tečenja sa slobodnom 500 - 0.1775 -
vodnom površinom sprovodi se ili vodom (“W“ postupak) ili Također, PVC cijevni sistem ima certifikat prema ÖNORM EN
Tablica 1.1. Unutrašnja površina PVC kanalizacijskih cijevi ISO 9001, što garantuje konstantan visoki standard kvaliteta.

6 7
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

2. HIDRAULIČKI PRORAČUN
2.1 Opšte pretpostavke
Hidraulički proračun podrazumijeva odabir parametara gravitacionog tečenja u cijevim pri njihovom djelomičnom ispunjenju. Cilj Prethodni izraz za brzinu (vp) dobijen na osnovu Darcy-Weisbachove jednačine za proračun pada energetske linije zbog trenja po
hidrauličkog proračuna je odabir najekonomičnijeg prečnika cijevi za mjerodavan protok. Hidraulički proračun djelimično ispunjene dužini cijevi:
kanalizacione mreže u uslovima tečenja sa slobodnom vodnom površinom (slika 2.1.) provodi se pod pretpostavkom turbulentno-
jednoličnog režima tečenja po pojedinim dionicama mreže. Takav način tečenja odvija se sa: gdje
gdjesu:su:
• konstantnom dubinom vode (hd);
• istim podužnim padovima dna kanala (I), vodne površine (I0) i linije energije (hidrauličkim padom) (IE). Htr [m] - hidraulički gubici zbog otpora trenja
L [m] - dužina cijevi
[1] - koeficijent otpora trenja
Podužni presjek
v [m/s] - srednja brzina
Re [1] - Reynoldsov broj, definiran izrazom Re=vD/

i Colebrook-Whiteove jednačine za proračun koeficijenta otpora trenja (λ), koja obuhvata turbulentno prelazni režim i asimptotski
zadovoljava turbulentno hrapavi i turbulentno glatki režim:

Slika 2.1. Prikaz jednoličnog tečenja u djelimično ispunjenoj okrugloj kanalizacionoj cijevi
Protok kod potpunog ispunjenja cijevi (Qp) dobija se proračunom jednačine kontinuiteta Qp=vpAp i dat je izrazom:
2.2 Osnovne jednačine mêçíçâ=âçÇ=éçíéìåçÖ= áëéìåàÉåà~=
Ené F=
ÅáàÉîá= ÇçÄáà~=ëÉ=éêçê~ ìåçã=
Karakteristični hidraulički parametri pojedinih dionica kanalizacione mreže računaju se prema sljedećim funkcijama:
àÉÇå~áåÉ= âçåíáå ìáíÉí~=
n é=
Z=î é=
^ é=
gdje su: á=Ç~í=àÉ=áòê~òçãW
za brzinu: za protok:
vd [1] - koeficijent ukupne vertikalne deformacije
i Vrijednost hrapavosti εk obično se vrši odabirom u skladu sa preporukama ATV-A-110E, 10 Standards for the Hydraulic Dimensioning
vp [m/s] - brzina vode kod potpunog ispunjenja hp=D
and the Performance Verification of Sewers and Drains (1992) (Tablica 2.1.) ili na temelju vlastitog iskustva, odnosno drugih podataka
Qp [m3/s] - protok vode kod potpunog ispunjenja hp=D
hp [m] - dubina vode kod potpunog ispunjenja hp=D
iz literature. Odabirom vrijednosti hrapavosti εk na osnovu prethodnih izraza dobiju se za mjerodavan protok (Q=Qd), projektovanu
D [m] - unutrašnji prečnik cijevi vrstu kanalizacije i odabrani nazivni prečnik kanalizacione cijevi (DN), karakteristični hidraulički parametri na dionicama:
a. s najmanjim(Imin) i
b. s najvećim (Imax) podužnim padom dna kanala.
Protok kod djelomičnog ispunjenja (Qd) jednak je računskom protoku (Q) dobijenog kod prethodnog proračuna mjerodavnih količina
otpadnih voda. Prikazani hidraulički proračun odnosi se na proračun parametara tečenja kod javne kanalizacije, dakle za profile DN ≥ 250.

Kao približna aproksimacija gornje dvije relacije, dobijaju se izrazi:

gdje su: hrapavost

za brzinu: za protok: gdje su: Područje primjene
εk [mm]
Rd [m] - hidraulički radijus kod djelomičnog ispunjenja
Ad djelimi nog
[m2] - proticajna površina kod djelomičnog Cjevovodi sa priključcima i posebnim oknima; cjevovodi složenog profila
ispunjenja i cjevovodi složenog profila građeni na licu mjesta (zidani, betonski); 1.50
Rp [m] - hidraulički radijus kod potpunog ispunjenja cjevovodi od nestandardnih cijevi
Ap [m2] - proticajna površina kod potpunog ispunjenja Cjevovodi sa oknima, skretanjima i priključcima (do DN 1000); cjevo-
0.75
vodi sa posebnim oknima (za sve DN)

Brzina kod potpunog ispunjenja (vp) data je izrazom: Ravne dionice cjevovoda sa oknima 0.50
Ravne dionice cjevovoda bez okana; dionice pod pritiskom 0.25
gdje su:
gdje su:
Tablica 2.1. Vrijednosti hrapavosti prema ATV-A-110E,10
[m2/s] - kinematički koeficijent viskoznosti vode
(pri temp. vode od 10°C, =1.308 10-6 m2/s)
g [m/s2] - ubrzanje polja sile teže
k [mm] - apsolutna hrapavostcijevi
cijevi

8 9
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

2. HIDRAULIČKI PRORAČUN
2.1 Opšte pretpostavke
Hidraulički proračun podrazumijeva odabir parametara gravitacionog tečenja u cijevim pri njihovom djelomičnom ispunjenju. Cilj Prethodni izraz za brzinu (vp) dobijen na osnovu Darcy-Weisbachove jednačine za proračun pada energetske linije zbog trenja po
hidrauličkog proračuna je odabir najekonomičnijeg prečnika cijevi za mjerodavan protok. Hidraulički proračun djelimično ispunjene dužini cijevi:
kanalizacione mreže u uslovima tečenja sa slobodnom vodnom površinom (slika 2.1.) provodi se pod pretpostavkom turbulentno-
jednoličnog režima tečenja po pojedinim dionicama mreže. Takav način tečenja odvija se sa: gdje
gdjesu:su:
• konstantnom dubinom vode (hd);
• istim podužnim padovima dna kanala (I), vodne površine (I0) i linije energije (hidrauličkim padom) (IE). Htr [m] - hidraulički gubici zbog otpora trenja
L [m] - dužina cijevi
[1] - koeficijent otpora trenja
Podužni presjek
v [m/s] - srednja brzina
Re [1] - Reynoldsov broj, definiran izrazom Re=vD/

i Colebrook-Whiteove jednačine za proračun koeficijenta otpora trenja (λ), koja obuhvata turbulentno prelazni režim i asimptotski
zadovoljava turbulentno hrapavi i turbulentno glatki režim:

Slika 2.1. Prikaz jednoličnog tečenja u djelimično ispunjenoj okrugloj kanalizacionoj cijevi
Protok kod potpunog ispunjenja cijevi (Qp) dobija se proračunom jednačine kontinuiteta Qp=vpAp i dat je izrazom:
2.2 Osnovne jednačine mêçíçâ=âçÇ=éçíéìåçÖ= áëéìåàÉåà~=
Ené F=
ÅáàÉîá= ÇçÄáà~=ëÉ=éêçê~ ìåçã=
Karakteristični hidraulički parametri pojedinih dionica kanalizacione mreže računaju se prema sljedećim funkcijama:
àÉÇå~áåÉ= âçåíáå ìáíÉí~=
n é=
Z=î é=
^ é=
gdje su: á=Ç~í=àÉ=áòê~òçãW
za brzinu: za protok:
vd [1] - koeficijent ukupne vertikalne deformacije
i Vrijednost hrapavosti εk obično se vrši odabirom u skladu sa preporukama ATV-A-110E, 10 Standards for the Hydraulic Dimensioning
vp [m/s] - brzina vode kod potpunog ispunjenja hp=D
and the Performance Verification of Sewers and Drains (1992) (Tablica 2.1.) ili na temelju vlastitog iskustva, odnosno drugih podataka
Qp [m3/s] - protok vode kod potpunog ispunjenja hp=D
hp [m] - dubina vode kod potpunog ispunjenja hp=D
iz literature. Odabirom vrijednosti hrapavosti εk na osnovu prethodnih izraza dobiju se za mjerodavan protok (Q=Qd), projektovanu
D [m] - unutrašnji prečnik cijevi vrstu kanalizacije i odabrani nazivni prečnik kanalizacione cijevi (DN), karakteristični hidraulički parametri na dionicama:
a. s najmanjim(Imin) i
b. s najvećim (Imax) podužnim padom dna kanala.
Protok kod djelomičnog ispunjenja (Qd) jednak je računskom protoku (Q) dobijenog kod prethodnog proračuna mjerodavnih količina
otpadnih voda. Prikazani hidraulički proračun odnosi se na proračun parametara tečenja kod javne kanalizacije, dakle za profile DN ≥ 250.

Kao približna aproksimacija gornje dvije relacije, dobijaju se izrazi:

gdje su: hrapavost

za brzinu: za protok: gdje su: Područje primjene
εk [mm]
Rd [m] - hidraulički radijus kod djelomičnog ispunjenja
Ad djelimi nog
[m2] - proticajna površina kod djelomičnog Cjevovodi sa priključcima i posebnim oknima; cjevovodi složenog profila
ispunjenja i cjevovodi složenog profila građeni na licu mjesta (zidani, betonski); 1.50
Rp [m] - hidraulički radijus kod potpunog ispunjenja cjevovodi od nestandardnih cijevi
Ap [m2] - proticajna površina kod potpunog ispunjenja Cjevovodi sa oknima, skretanjima i priključcima (do DN 1000); cjevo-
0.75
vodi sa posebnim oknima (za sve DN)

Brzina kod potpunog ispunjenja (vp) data je izrazom: Ravne dionice cjevovoda sa oknima 0.50
Ravne dionice cjevovoda bez okana; dionice pod pritiskom 0.25
gdje su:
gdje su:
Tablica 2.1. Vrijednosti hrapavosti prema ATV-A-110E,10
[m2/s] - kinematički koeficijent viskoznosti vode
(pri temp. vode od 10°C, =1.308 10-6 m2/s)
g [m/s2] - ubrzanje polja sile teže
k [mm] - apsolutna hrapavostcijevi
cijevi

8 9
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

2.3 Dopuštene brzine i ispunjenost cijevi

Kod polaganja PVC cijevi pažnju treba posvetiti podužnom padu cijevi od kojeg zavise brzina tečenja i ispunjenost cijevi za
mjerodavan protok. Minimalna brzina u cijevima potrebna je kako bi se spriječilo taloženje čestica i začepljenje cijevi. Obično je
minimalna dopuštena brzina koja osigurava samoprečišćavanje cijevi:
• Vmin = 0.50 [m/s] za kanalizaciju kućnih otpadnih voda;
• Vmin = 0.60 [m/s] za mješovitu i atmosfersku kanalizaciju.

Brzina tečenja treba da bude manja od određene maksimalne vrijednosti da ne bi došlo do habanja cijevi i spojeva, uzrokovanog
djelovanjem čestica u otpadnoj vodi. Pri velikim protočnim brzinama atmosferske vode su po pravilu dodatno opterećene
materijalom koji uzrokuje habanje kanalizacionih cijevi. Obično je maksimalna dopuštena brzina u PVC kanalizacionim cijevima:
• Vmax = 5.0 [m/s].

Da bi se u kanalima osiguralo gravitaciono tečenje sa slobodnom vodnom površinom potrebno je voditi računa i o ispunjenosti
cijevi. Temeljeno na iskustvu, dozvoljena ispunjenost cjevovoda (hdop) daje se s obzirom na nazivni prečnik cijevi (DN) i projektnu
vrstu kanalizacije:
• hdop = 0.60D, za nazivne prečnike DN ≤ 300;
• hdop = 0.70D, za nazivne prečnike DN = 400;
• hdop = 0.70D, za nazivne prečnike DN = 500;
• hdop =D, za mješovitu i atmosfersku kanalizaciju.

odnos visine otpadnih voda kod djelimičnog ispunjenja (hd) i unutrašnjeg prečnika cijevi (D)

odnos protoka pri djelimičnom (Qd) i potpunom (Qp) ispunjenju cijevi

odnos brzina pri djelimičnom (Vd) i potpunom (Vp) ispunjenju cijevi

odnos hidrauličkih radijusa pri djelimičnom (Rd) i potpunom (Rp) ispunjenju cijevi

Slika 2.2. Zavisnost hidrauličkih parametara od relativne dubine za okrugle cijevi pri djelomičnom ispunjenju

10 11
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

2.3 Dopuštene brzine i ispunjenost cijevi

Kod polaganja PVC cijevi pažnju treba posvetiti podužnom padu cijevi od kojeg zavise brzina tečenja i ispunjenost cijevi za
mjerodavan protok. Minimalna brzina u cijevima potrebna je kako bi se spriječilo taloženje čestica i začepljenje cijevi. Obično je
minimalna dopuštena brzina koja osigurava samoprečišćavanje cijevi:
• Vmin = 0.50 [m/s] za kanalizaciju kućnih otpadnih voda;
• Vmin = 0.60 [m/s] za mješovitu i atmosfersku kanalizaciju.

Brzina tečenja treba da bude manja od određene maksimalne vrijednosti da ne bi došlo do habanja cijevi i spojeva, uzrokovanog
djelovanjem čestica u otpadnoj vodi. Pri velikim protočnim brzinama atmosferske vode su po pravilu dodatno opterećene
materijalom koji uzrokuje habanje kanalizacionih cijevi. Obično je maksimalna dopuštena brzina u PVC kanalizacionim cijevima:
• Vmax = 5.0 [m/s].

Da bi se u kanalima osiguralo gravitaciono tečenje sa slobodnom vodnom površinom potrebno je voditi računa i o ispunjenosti
cijevi. Temeljeno na iskustvu, dozvoljena ispunjenost cjevovoda (hdop) daje se s obzirom na nazivni prečnik cijevi (DN) i projektnu
vrstu kanalizacije:
• hdop = 0.60D, za nazivne prečnike DN ≤ 300;
• hdop = 0.70D, za nazivne prečnike DN = 400;
• hdop = 0.70D, za nazivne prečnike DN = 500;
• hdop =D, za mješovitu i atmosfersku kanalizaciju.

odnos visine otpadnih voda kod djelimičnog ispunjenja (hd) i unutrašnjeg prečnika cijevi (D)

odnos protoka pri djelimičnom (Qd) i potpunom (Qp) ispunjenju cijevi

odnos brzina pri djelimičnom (Vd) i potpunom (Vp) ispunjenju cijevi

odnos hidrauličkih radijusa pri djelimičnom (Rd) i potpunom (Rp) ispunjenju cijevi

Slika 2.2. Zavisnost hidrauličkih parametara od relativne dubine za okrugle cijevi pri djelomičnom ispunjenju

10 11
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

3. STATIČKI PRORAČUN
3.1 Postupak proračuna
gdje su, prema oznakama sa slike 3.3:
PVC cijevi predstavljaju deformabilnu strukturu, odnosno
preuzimaju naprezanje bez pojave loma. Usvojene metode Cv1, Cv2 [1] - koeficijenti vertikalne deformacije cijevi (Tablica 3.1.)
proračuna čvrstoće građevinskog elementa daju stvaran Ch1, Ch2 [1] - koeficijenti horizontalne deformacije cijevi (Tablica 3.1.)
odnos između naprezanja i deformacija kada je element pod K* [1] - koeficijenti pritiska reakcije podloge
opterećenjem. VRB [1] - koeficijent čvrstoće (odnos čvrstoće cijevi i čvrstoće
podloge)
2¥Æ SBh [1] - horizontalna čvrstoća podloge
Statički proračun se odnosi na proračun PVC kanalizacionih
cijevi položenih u tlo, odnosno na posteljicu (pijesak, šljunak), s ζ [1] - korektivni faktor horizontalne čvrstoće podloge
b E2 [kN/m2] - modul elastičnosti materijala u zoni bočnog
određenim uglom nalijeganja cijevi (2α) bez uticaja podzemne
zasipanja cijevi
vode. E1
Dv h αb [1] - korektivni faktor (faktor umanjenja) modula elastičnosti E2
Slika 3.1. Nalijeganje PVC kanalizacione cijevu na posteljicu i
E3 [kN/m2] - modul elastičnosti tla uz rov. Obično se uzima
Proračunom je potrebno odrediti veličinu deformacije cijevi i naponi koji djeluju na cijev s Du s E3=E1 (Tablica 3.2.)
naprezanja u cijevi koja pri mjerodavnom opterećenju ne smije
prelaziti dopuštene vrijednosti.
E3 E3 Δf [1] - parametar
b [m] - širina rova na dubini gornje tačke cijevi
E2 E2 Dv [m] - spoljni prečnik cijevi
3.2 Proračun deformacija 2α αBl [1] - parametar koji zavisi od uslova nalijeganja cijevi na
posteljicu, a obično se prema preporučenom načinu ugradnje
Vertikalno opterećenje na cijev uzrokuje njenu deformaciju (δv), β
od proizvođača uzima vrijednost αBl=2/3
smanjenje njene vertikalne visine, a cijev poprima eliptičan E20 [kN/m2] - računska vrijednost modula elastičnosti koja zavisi
oblik. od sastava zemljišta i načina postavljanja cijevi na posteljicu
E4 b0 kao i njenog zatrpavanja (Tablica 3.2.)
U konkretnom slučaju, izuzev kod specijalnih slučajeva
uzrokovanih uslovima ugradnje i opterećenja, zahtijeva
se da vertikalna deformacija, pri mjerodavnom
Slika 3.3. Karakterističan normalan presjek rova
opterećenju, ne bude veća od dopuštene deformacije
δdop = 6.0 [%] tj. δv ≤ δdop = 6.0 [%]
Slika 3.2. Deformacija okrugle cijevi pod vertikalnim
Veličina relativne vertikalne deformacije cijevi data je izrazom: opterećenjem

gdje su: 2 α [°] cv1 [1] cv2 [1] ch1 [1] ch2 [1] Skupina tla E1, E20x103
60 - 0.1053 0.1026
(u zagradama su oznake prema DIN-u 18196) [kN/m2]
cv* [1] - koeficijent ukupne vertikalne deformacije S1: Nevezana tla (GE, GW, GI, SE, SW, SI) 6 – 23
90 - 0.0966 0.064 0.0956 - 0.0658
qv [kN/m2] - vertikalno opterećenje cijevi S2: Slabovezana tla (GU, GT, GI, SU, ST) 3 – 11
120 - 0.0893 0.0891
qh [kN/m2] - horizontalno opterećenje cijevi
S3: Vezana mješovita tla (GU, GT, SU, ST, UL, UM) 2–5
SN [kN/m2] - prstenasta krutost
Tablica 3.1. Vrijednosti koeficijenata vertikalne i horizontalne S4: Vezana tla (TL, TM, TA, OU, OT, OH, OK) 1.5 – 2
deformacije cijevi u funkciji ugla nalijeganja cijevi (2α)
Koeficijent ukupne vertikalne deformacije cijevi (cv) s Tablica 3.2. Vrijednosti modula elastičnosti E1 i E20 za
pripadajućim parametrima definisan je sljedećim izrazima: karakteristične vrste tla

Legenda
S1: šljunkovita, pjeskovita tla;
S2: šljunkovita, pjeskovita tla s glinovitim vezivom;
S3: šljunkovita, pjeskovita tla s glinovitim i organskim vezivom;
S4: glinovita, ilovačasta tla.

12 13
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

3. STATIČKI PRORAČUN
3.1 Postupak proračuna
gdje su, prema oznakama sa slike 3.3:
PVC cijevi predstavljaju deformabilnu strukturu, odnosno
preuzimaju naprezanje bez pojave loma. Usvojene metode Cv1, Cv2 [1] - koeficijenti vertikalne deformacije cijevi (Tablica 3.1.)
proračuna čvrstoće građevinskog elementa daju stvaran Ch1, Ch2 [1] - koeficijenti horizontalne deformacije cijevi (Tablica 3.1.)
odnos između naprezanja i deformacija kada je element pod K* [1] - koeficijenti pritiska reakcije podloge
opterećenjem. VRB [1] - koeficijent čvrstoće (odnos čvrstoće cijevi i čvrstoće
podloge)
2¥Æ SBh [1] - horizontalna čvrstoća podloge
Statički proračun se odnosi na proračun PVC kanalizacionih
cijevi položenih u tlo, odnosno na posteljicu (pijesak, šljunak), s ζ [1] - korektivni faktor horizontalne čvrstoće podloge
b E2 [kN/m2] - modul elastičnosti materijala u zoni bočnog
određenim uglom nalijeganja cijevi (2α) bez uticaja podzemne
zasipanja cijevi
vode. E1
Dv h αb [1] - korektivni faktor (faktor umanjenja) modula elastičnosti E2
Slika 3.1. Nalijeganje PVC kanalizacione cijevu na posteljicu i
E3 [kN/m2] - modul elastičnosti tla uz rov. Obično se uzima
Proračunom je potrebno odrediti veličinu deformacije cijevi i naponi koji djeluju na cijev s Du s E3=E1 (Tablica 3.2.)
naprezanja u cijevi koja pri mjerodavnom opterećenju ne smije
prelaziti dopuštene vrijednosti.
E3 E3 Δf [1] - parametar
b [m] - širina rova na dubini gornje tačke cijevi
E2 E2 Dv [m] - spoljni prečnik cijevi
3.2 Proračun deformacija 2α αBl [1] - parametar koji zavisi od uslova nalijeganja cijevi na
posteljicu, a obično se prema preporučenom načinu ugradnje
Vertikalno opterećenje na cijev uzrokuje njenu deformaciju (δv), β
od proizvođača uzima vrijednost αBl=2/3
smanjenje njene vertikalne visine, a cijev poprima eliptičan E20 [kN/m2] - računska vrijednost modula elastičnosti koja zavisi
oblik. od sastava zemljišta i načina postavljanja cijevi na posteljicu
E4 b0 kao i njenog zatrpavanja (Tablica 3.2.)
U konkretnom slučaju, izuzev kod specijalnih slučajeva
uzrokovanih uslovima ugradnje i opterećenja, zahtijeva
se da vertikalna deformacija, pri mjerodavnom
Slika 3.3. Karakterističan normalan presjek rova
opterećenju, ne bude veća od dopuštene deformacije
δdop = 6.0 [%] tj. δv ≤ δdop = 6.0 [%]
Slika 3.2. Deformacija okrugle cijevi pod vertikalnim
Veličina relativne vertikalne deformacije cijevi data je izrazom: opterećenjem

gdje su: 2 α [°] cv1 [1] cv2 [1] ch1 [1] ch2 [1] Skupina tla E1, E20x103
60 - 0.1053 0.1026
(u zagradama su oznake prema DIN-u 18196) [kN/m2]
cv* [1] - koeficijent ukupne vertikalne deformacije S1: Nevezana tla (GE, GW, GI, SE, SW, SI) 6 – 23
90 - 0.0966 0.064 0.0956 - 0.0658
qv [kN/m2] - vertikalno opterećenje cijevi S2: Slabovezana tla (GU, GT, GI, SU, ST) 3 – 11
120 - 0.0893 0.0891
qh [kN/m2] - horizontalno opterećenje cijevi
S3: Vezana mješovita tla (GU, GT, SU, ST, UL, UM) 2–5
SN [kN/m2] - prstenasta krutost
Tablica 3.1. Vrijednosti koeficijenata vertikalne i horizontalne S4: Vezana tla (TL, TM, TA, OU, OT, OH, OK) 1.5 – 2
deformacije cijevi u funkciji ugla nalijeganja cijevi (2α)
Koeficijent ukupne vertikalne deformacije cijevi (cv) s Tablica 3.2. Vrijednosti modula elastičnosti E1 i E20 za
pripadajućim parametrima definisan je sljedećim izrazima: karakteristične vrste tla

Legenda
S1: šljunkovita, pjeskovita tla;
S2: šljunkovita, pjeskovita tla s glinovitim vezivom;
S3: šljunkovita, pjeskovita tla s glinovitim i organskim vezivom;
S4: glinovita, ilovačasta tla.

12 13
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

Kod uobičajenih uslova ugradnje cijevi, vertikalno opterećenje (qv) cijevi veće je od horizontalnog opterećenja (qh). Razlika
K2 [1]
opterećenja uzrokuje smanjenje vertikalnog i povećanje horizontalnog prečnika cijevi, tj. dolazi do pojave eliptičnog prečnika cijevi. Vrsta tla Vrsta tla φ [°]
U vertikalno opterećenje se ubraja uticaj tla iznad tjemena cijevi, te dodatno opterećenje na površini tla kao što je opterećenje od VRB>0.1 VRB≤0.1
zgrada, saobraćajno opterećenje itd. S1 0.4 S1 35
S2 0.3 S2 30
Vertikalno opterećenje cijevi, uslijed opterećenja nadslojem tla (pe) i saobraćajnim opterećenjem (pv) s pripadajućim parametrima 0.5
S3 0.2 S3 25
definisano je sljedećim izrazima:
S4 0.1 S4 20

Tablica 3.3. Vrijednosti K2 u funkciji VRB Tablica 3.4. Vrijednosti ugla unutrašnjeg
i vrste tla trenja u funkciji vrste tla

Saobraćajno sredstvo FA [kN] FE [kN] rA [m] rE [m] φ’ [1]

SLW 60 100 500 0.25 1.82 1.2
SLW 30 50 250 0.18 1.82 1.4
LKW 12 40 80 0.15 2.26 1.5

Tablica 3.5. Vrijednosti parametara saobraćajnog opterećenja

Horizontalno opterećenje (qh) definisano je izrazom:

gdje je λB faktor koncentrisanog opterećenja u tlu pored cijevi definisanim izrazom:

U konkretnom slučaju zahtijeva se da naprezanja vlakana na unutrašnjem zidu cijevi

(σi) pri mjerodavnom opterećenju, ne budu veća od dopuštenih (σdop).

Veličina dopuštenih naprezanja vlakana data je izrazom:

Simboli korišteni u jednačinama:

pe [kN/m2] - opterećenje tlom;

pv [kN/m2] - saobraćajno opterećenje; Naprezanja vlakana definisana su izrazom:
λR‘, λ RG‘, λ max [1] - faktori koncentracije opterećenja iznad cijevi;
vs [1] - koeficijent čvrstoće;
h [1] - visina nasipanja iznad tjemena cijevi
E1 [kN/m2] - modul elastičnosti materijala u zoni iznad tjemenog nasipanja cijevi; gdje su:
E4 [kN/m2] - modul elastičnosti tla u zoni ispod cijevi (obično se uzima E4 = 10 E1);
K1 [1] - odnos horizontalnog i vertikalnog pritiska tla (obično se uzima K1=0.5); σi [kN/m2] - naprezanje vlakana na unutrašnjem zidu cijevi;
K2 [1] - odnos pritiska tla u zavisnosti od koeficijenta čvrstoće VRB i vrsti tla; σr [kN/m2] - računska (maksimalna) vrijednost naprezanja vlakana PVC
χβ [1] - korektivni faktor (faktor umanjenja) opterećenja tlom; kanalizacionih cijevi;
δ [°] - ugao trenja na zidovima rova (obično se uzima δ = 2/3 ili δ = 12/3 , zavisno od uslova zasipanja cijevi); Fs [1] - usvojena vrijednost koeficijenta sigurnosti;
[°] - ugao unutrašnjeg trenja materijala; N [kN/m] - normalna sila (po dužnom metru cijevi);
β [°] - ugao nagiba bočnih zidova; A [m2/m] - površina podužnog presjeka cijevi (po dužnom metru cijevi);
γ [kN/m2] - zapreminska težina tla (obično se uzima γ = 20 kN/m2); aki [1] - korektivni koeficijent;
‘ [1] - udarni faktori, zavisno od vrste vozila (opterećenja); M [kNm/m2] - moment savijanja;
pF [kN/m2] - opterećenje mjerodavnim saobraćajnim sredstvom; W [m3/m] - moment otpora.
aF [1] - korektivni faktor (faktor umanjenja) saobraćajnog opterećenja;
Dm [m] - srednji prečnik cijevi;
Du [m] - unutrašnji prečnik cijevi;
FA, FE [kN] - uticajne veličine opterećenja mjerodavnim saobraćajnim sredstvom;
rA, rE [m] - uticajni radijusi opterećenja mjerodavnim saobraćajnim opterećenjem.

14 15
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

Kod uobičajenih uslova ugradnje cijevi, vertikalno opterećenje (qv) cijevi veće je od horizontalnog opterećenja (qh). Razlika
K2 [1]
opterećenja uzrokuje smanjenje vertikalnog i povećanje horizontalnog prečnika cijevi, tj. dolazi do pojave eliptičnog prečnika cijevi. Vrsta tla Vrsta tla φ [°]
U vertikalno opterećenje se ubraja uticaj tla iznad tjemena cijevi, te dodatno opterećenje na površini tla kao što je opterećenje od VRB>0.1 VRB≤0.1
zgrada, saobraćajno opterećenje itd. S1 0.4 S1 35
S2 0.3 S2 30
Vertikalno opterećenje cijevi, uslijed opterećenja nadslojem tla (pe) i saobraćajnim opterećenjem (pv) s pripadajućim parametrima 0.5
S3 0.2 S3 25
definisano je sljedećim izrazima:
S4 0.1 S4 20

Tablica 3.3. Vrijednosti K2 u funkciji VRB Tablica 3.4. Vrijednosti ugla unutrašnjeg
i vrste tla trenja u funkciji vrste tla

Saobraćajno sredstvo FA [kN] FE [kN] rA [m] rE [m] φ’ [1]

SLW 60 100 500 0.25 1.82 1.2
SLW 30 50 250 0.18 1.82 1.4
LKW 12 40 80 0.15 2.26 1.5

Tablica 3.5. Vrijednosti parametara saobraćajnog opterećenja

Horizontalno opterećenje (qh) definisano je izrazom:

gdje je λB faktor koncentrisanog opterećenja u tlu pored cijevi definisanim izrazom:

U konkretnom slučaju zahtijeva se da naprezanja vlakana na unutrašnjem zidu cijevi

(σi) pri mjerodavnom opterećenju, ne budu veća od dopuštenih (σdop).

Veličina dopuštenih naprezanja vlakana data je izrazom:

Simboli korišteni u jednačinama:

pe [kN/m2] - opterećenje tlom;

pv [kN/m2] - saobraćajno opterećenje; Naprezanja vlakana definisana su izrazom:
λR‘, λ RG‘, λ max [1] - faktori koncentracije opterećenja iznad cijevi;
vs [1] - koeficijent čvrstoće;
h [1] - visina nasipanja iznad tjemena cijevi
E1 [kN/m2] - modul elastičnosti materijala u zoni iznad tjemenog nasipanja cijevi; gdje su:
E4 [kN/m2] - modul elastičnosti tla u zoni ispod cijevi (obično se uzima E4 = 10 E1);
K1 [1] - odnos horizontalnog i vertikalnog pritiska tla (obično se uzima K1=0.5); σi [kN/m2] - naprezanje vlakana na unutrašnjem zidu cijevi;
K2 [1] - odnos pritiska tla u zavisnosti od koeficijenta čvrstoće VRB i vrsti tla; σr [kN/m2] - računska (maksimalna) vrijednost naprezanja vlakana PVC
χβ [1] - korektivni faktor (faktor umanjenja) opterećenja tlom; kanalizacionih cijevi;
δ [°] - ugao trenja na zidovima rova (obično se uzima δ = 2/3 ili δ = 12/3 , zavisno od uslova zasipanja cijevi); Fs [1] - usvojena vrijednost koeficijenta sigurnosti;
[°] - ugao unutrašnjeg trenja materijala; N [kN/m] - normalna sila (po dužnom metru cijevi);
β [°] - ugao nagiba bočnih zidova; A [m2/m] - površina podužnog presjeka cijevi (po dužnom metru cijevi);
γ [kN/m2] - zapreminska težina tla (obično se uzima γ = 20 kN/m2); aki [1] - korektivni koeficijent;
‘ [1] - udarni faktori, zavisno od vrste vozila (opterećenja); M [kNm/m2] - moment savijanja;
pF [kN/m2] - opterećenje mjerodavnim saobraćajnim sredstvom; W [m3/m] - moment otpora.
aF [1] - korektivni faktor (faktor umanjenja) saobraćajnog opterećenja;
Dm [m] - srednji prečnik cijevi;
Du [m] - unutrašnji prečnik cijevi;
FA, FE [kN] - uticajne veličine opterećenja mjerodavnim saobraćajnim sredstvom;
rA, rE [m] - uticajni radijusi opterećenja mjerodavnim saobraćajnim opterećenjem.

14 15
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

4. TRANSPORT I SKLADIŠTENJE
Veličine A, W, aki, N i M definisane su sljedećim izrazima:
4.1 Transport cijevi
Pri nestručnom transportu (kao i neispravnom skladištenju) može doći do deformacija ili oštećenja cijevi, fazonskih komada i
zaptivnih prstena. To u budućnosti može prouzrokovati teškoće pri polaganju i funkcionisanju ugrađenih cijevi.

Za transport cijevi treba koristiti vozila sa ravnom i čistom tovarnom površinom. Prilikom transporta cijevi moraju cijelom svojom
dužinom nalijegati na podlogu. Zbog toga je palete potrebno postaviti naizmjenično (Slika 4.1.).

gdje su:

ni, mi [1] - koeficijenti normalne sile i momenta savijanja zavisno od ugla nalijeganja cijevi;
rm [kN/m2] - specifična težina cijevi;
γm [kN/m3] - specifična težina cijevi; Slika 4.1. Ispravan način transporta Slika 4.2. Neispravan način transporta
γw [kN/m3] - zapreminska težina vode (γ w = 10 kN/m3);
s [m] - debljina zida cijevi;
Potrebno je da se cijev zaštiti uz rubove , odnosno vertikalne zidove prevoznog sredstva (npr. kamiona, vagona), te da se pažljivo
qv [kN/m2] - vertikalno opterećenje cijevi;
vrši utovar. Eventualni prepust cijevi preko vozila smije da iznosi najviše peterostruku vrijednost nazivnog prečnika cijevi.
qh [kN/m2] - horizontalno opterećenje cijevi;
K* [1] - koeficijent pritiska reakcije podloge.
Uopšteno, prilikom utovara i istovara cijevi treba izbjegavati veća udarna opterećenja (npr. bacanje) i ugibe (npr. naglo uspravljanje
ili spuštanje cijevi).

KOEFICIJENT NORMALNE SILE KOEFICIJENT MOMENTA SAVIJANJA

2α PVC kanalizacione cijevi se fabrički pakuju vezivanjem u snop sistemom “Habbock“. Za utovar i istovar koristiti prikladne tranportne
ngv ngh ngv* ng nW mgv mgh mgv* mg mw uređaje (npr. viljuškar sa širokom radnom površinom viljuški).
60° -0.080 -1.000 -0.577 -0.417 +1.292 +0.377 -0.250 -0.181 +0.840 +0.420
90° -0.503 -1.000 -0.577 -0.333 +1.333 +0.314 -0.250 -0.181 +0.642 +0.321
120° +0.027 -1.000 -0.577 -0.250 +1.375 +0.275 -0.250 -0.181 +0.520 +0.260

Tablica 3.6. Vrijednosti koeficijenata opterećenja dna cjevovoda u funkciji ugla nalijeganja cijevi (2α)

Slika 4.3. Pakovanje u snop sistemom “Habbock“

16 17
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

4. TRANSPORT I SKLADIŠTENJE
Veličine A, W, aki, N i M definisane su sljedećim izrazima:
4.1 Transport cijevi
Pri nestručnom transportu (kao i neispravnom skladištenju) može doći do deformacija ili oštećenja cijevi, fazonskih komada i
zaptivnih prstena. To u budućnosti može prouzrokovati teškoće pri polaganju i funkcionisanju ugrađenih cijevi.

Za transport cijevi treba koristiti vozila sa ravnom i čistom tovarnom površinom. Prilikom transporta cijevi moraju cijelom svojom
dužinom nalijegati na podlogu. Zbog toga je palete potrebno postaviti naizmjenično (Slika 4.1.).

gdje su:

ni, mi [1] - koeficijenti normalne sile i momenta savijanja zavisno od ugla nalijeganja cijevi;
rm [kN/m2] - specifična težina cijevi;
γm [kN/m3] - specifična težina cijevi; Slika 4.1. Ispravan način transporta Slika 4.2. Neispravan način transporta
γw [kN/m3] - zapreminska težina vode (γ w = 10 kN/m3);
s [m] - debljina zida cijevi;
Potrebno je da se cijev zaštiti uz rubove , odnosno vertikalne zidove prevoznog sredstva (npr. kamiona, vagona), te da se pažljivo
qv [kN/m2] - vertikalno opterećenje cijevi;
vrši utovar. Eventualni prepust cijevi preko vozila smije da iznosi najviše peterostruku vrijednost nazivnog prečnika cijevi.
qh [kN/m2] - horizontalno opterećenje cijevi;
K* [1] - koeficijent pritiska reakcije podloge.
Uopšteno, prilikom utovara i istovara cijevi treba izbjegavati veća udarna opterećenja (npr. bacanje) i ugibe (npr. naglo uspravljanje
ili spuštanje cijevi).

KOEFICIJENT NORMALNE SILE KOEFICIJENT MOMENTA SAVIJANJA

2α PVC kanalizacione cijevi se fabrički pakuju vezivanjem u snop sistemom “Habbock“. Za utovar i istovar koristiti prikladne tranportne
ngv ngh ngv* ng nW mgv mgh mgv* mg mw uređaje (npr. viljuškar sa širokom radnom površinom viljuški).
60° -0.080 -1.000 -0.577 -0.417 +1.292 +0.377 -0.250 -0.181 +0.840 +0.420
90° -0.503 -1.000 -0.577 -0.333 +1.333 +0.314 -0.250 -0.181 +0.642 +0.321
120° +0.027 -1.000 -0.577 -0.250 +1.375 +0.275 -0.250 -0.181 +0.520 +0.260

Tablica 3.6. Vrijednosti koeficijenata opterećenja dna cjevovoda u funkciji ugla nalijeganja cijevi (2α)

Slika 4.3. Pakovanje u snop sistemom “Habbock“

16 17
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

5. UGRADNJA CIJEVI
5.1 Izvođenje rova
Utovar i istovar slobodnih cijevi i fazonskih komada treba vršiti ručno, pri čemu se ne preporučuje bacanje sa prevoznog sredstva Najmanja širina rova mjerena na dnu (niveleti) cijevi, u zavisnosti od dubine rova i nazivnog prečnika cijevi, data je u sljedećoj tablici:
i povlačenje po podu (radi mogućnosti oštećenja kontaktom sa oštrim predmetima).
DN d < 1.00 [m] d ≤ 1.75 [m] d ≤ 4.00 [m] d > 4.00 [m]
Pri temperaturama ispod tačke smrzavanja potrebna je povećana pažnja pri rukovanju s PVC kanalizacionim cijevima.
160 0.60 0.80 0.90 1.00
200 0.60 0.80 0.90 1.00
250 0.75 0.80 0.90 1.00
315 0.80 0.80 0.90 1.00
400 1.10 1.10 1.10 1.10
500 1.20 1.20 1.20 1.20

Tablica 5.1. Najmanja širina rova zavisno od nazivnog prečnika i dubine rova

Za ispravnu ugradnju cijevi potrebno je dno rova na ispravan način zaštititi od dotoka podzemne vode, što se postiže izvođenjem
jednog ili više drenažnih sistema u dnu rova ili izvan prostora rova. Podzemna voda se iz drenažnog sistema mora ispuštati na
teren sa nižim kotama terena ako je to moguće, a ako ne, tada se mora skupljati u sabirne bazene pa crpiti.

Slika 4.4. spravan istovar 4.5. Neispravan istovar

4.2 Skladištenje cijevi
Cijevi se moraju skladištiti na ravnoj podlozi do najviše 2 metra u visinu sa istosmjerno ili naizmjenično postavljenim mufovima.
Kod slaganja sa istosmjerno položenim mufovima treba paziti da svaki red složenih cijevi bude oslonjen na najmanje tri tačke na
drvene umetke, širine barem 10 cm. Debljinu drvenih umetaka tako izabrati da mufovi leže slobodno.
Naizmjeničnim redanjem smaknutih mufova postiže se približno puna površina nalijeganja pojedinih redova cijevi tako da drveni
umeci nisu potrebni između redova cijevi.
U oba slučaja, treba donji red cijevi također osloniti na najmanje tri tačke na drvene umetke postavljene kao na slici 4.6. Minimalna
širina drvenog umetka treba da je 10 cm.
5.2. Izrada posteljice, polaganje i zatrpavanje cijevi
Prvo se radi poravnanje dna rova, a potom se pristupa izradi posteljice. U cilju postizanja podužnog pada potrebno je izvršiti
nasipanje donjeg ili temeljnog sloja sa veličinom zrna od 22 mm za DN ≤ 200 mm, odnosno sa veličinom zrna do 40 mm za DN
≥ 250 mm. Za izvođenje temeljnog sloja mogu se koristiti šljunak, krupnozrni pijesak, te reciklirani materijali ukoliko odgovaraju
zahtjevima ÖNORM EN 1610.
Ne smije se koristiti sitni pijesak ili sličan materijal koji bi se uslijed uticaja podzemne vode u zoni cjevovoda mogao isprati. Za
zaštitu od ispiranja čitava zona cjevovoda može se obložiti geotekstilom.
Donji sloj se u normalnim uslovima izvodi debljine najmanje 10 cm u zbijenom stanju, a kod rova u stjenovitom materijalu ili
podvodnom tlu najmanje 15 cm. Na donji sloj se potom od istog materijala nasipa gornji sloj u kojem cijev prilikom ugradnje
sama oblikuje ležište. Potrebna debljina izravnajućeg sloja proizilazi iz potrebnog ugla nalijeganja cijevi, a koji se prema statičkim
zahtjevima kreće u rasponu od 120° do 180°. Minimalna debljina gornjeg sloja iznosi 5 cm.

bo ni zasip
glavno zatrpavanje

iznadtjemeni nasip
iznadtemenina sip

cjevovoda
cevovoda
gornji ili izravnjavaju i zona
zona cjevovoda
cevovoda
sloj

zonazona
posteljica geotekstil

donjiil
donji it emeljnisl
ili temeljni sloj oj
Slika 4.6. Položaj drvenih umetaka pri skladištenju

PVC kanalizacione cijevi nemaju posebnu zaštitu od sunčevih zraka (UV zračenja), zbog čega se mogu samo vremenski ograničeno Slika 5.1. Prikaz slojeva prilikom ugradnje cijevi u rov Slika 5.2. Prikaz zaštite zone cjevovoda geotekstilom
uskladištiti na otvorenom. Prema iskustvu, skladištenje na otvorenom do 2 godine nema negativnog uticaja na mehaničke
karakteristike cijevi (čvrstoću), uprkos eventualne pojave promjene boje cijevi.

18 19
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

5. UGRADNJA CIJEVI
5.1 Izvođenje rova
Utovar i istovar slobodnih cijevi i fazonskih komada treba vršiti ručno, pri čemu se ne preporučuje bacanje sa prevoznog sredstva Najmanja širina rova mjerena na dnu (niveleti) cijevi, u zavisnosti od dubine rova i nazivnog prečnika cijevi, data je u sljedećoj tablici:
i povlačenje po podu (radi mogućnosti oštećenja kontaktom sa oštrim predmetima).
DN d < 1.00 [m] d ≤ 1.75 [m] d ≤ 4.00 [m] d > 4.00 [m]
Pri temperaturama ispod tačke smrzavanja potrebna je povećana pažnja pri rukovanju s PVC kanalizacionim cijevima.
160 0.60 0.80 0.90 1.00
200 0.60 0.80 0.90 1.00
250 0.75 0.80 0.90 1.00
315 0.80 0.80 0.90 1.00
400 1.10 1.10 1.10 1.10
500 1.20 1.20 1.20 1.20

Tablica 5.1. Najmanja širina rova zavisno od nazivnog prečnika i dubine rova

Za ispravnu ugradnju cijevi potrebno je dno rova na ispravan način zaštititi od dotoka podzemne vode, što se postiže izvođenjem
jednog ili više drenažnih sistema u dnu rova ili izvan prostora rova. Podzemna voda se iz drenažnog sistema mora ispuštati na
teren sa nižim kotama terena ako je to moguće, a ako ne, tada se mora skupljati u sabirne bazene pa crpiti.

Slika 4.4. spravan istovar 4.5. Neispravan istovar

4.2 Skladištenje cijevi
Cijevi se moraju skladištiti na ravnoj podlozi do najviše 2 metra u visinu sa istosmjerno ili naizmjenično postavljenim mufovima.
Kod slaganja sa istosmjerno položenim mufovima treba paziti da svaki red složenih cijevi bude oslonjen na najmanje tri tačke na
drvene umetke, širine barem 10 cm. Debljinu drvenih umetaka tako izabrati da mufovi leže slobodno.
Naizmjeničnim redanjem smaknutih mufova postiže se približno puna površina nalijeganja pojedinih redova cijevi tako da drveni
umeci nisu potrebni između redova cijevi.
U oba slučaja, treba donji red cijevi također osloniti na najmanje tri tačke na drvene umetke postavljene kao na slici 4.6. Minimalna
širina drvenog umetka treba da je 10 cm.
5.2. Izrada posteljice, polaganje i zatrpavanje cijevi
Prvo se radi poravnanje dna rova, a potom se pristupa izradi posteljice. U cilju postizanja podužnog pada potrebno je izvršiti
nasipanje donjeg ili temeljnog sloja sa veličinom zrna od 22 mm za DN ≤ 200 mm, odnosno sa veličinom zrna do 40 mm za DN
≥ 250 mm. Za izvođenje temeljnog sloja mogu se koristiti šljunak, krupnozrni pijesak, te reciklirani materijali ukoliko odgovaraju
zahtjevima ÖNORM EN 1610.
Ne smije se koristiti sitni pijesak ili sličan materijal koji bi se uslijed uticaja podzemne vode u zoni cjevovoda mogao isprati. Za
zaštitu od ispiranja čitava zona cjevovoda može se obložiti geotekstilom.
Donji sloj se u normalnim uslovima izvodi debljine najmanje 10 cm u zbijenom stanju, a kod rova u stjenovitom materijalu ili
podvodnom tlu najmanje 15 cm. Na donji sloj se potom od istog materijala nasipa gornji sloj u kojem cijev prilikom ugradnje
sama oblikuje ležište. Potrebna debljina izravnajućeg sloja proizilazi iz potrebnog ugla nalijeganja cijevi, a koji se prema statičkim
zahtjevima kreće u rasponu od 120° do 180°. Minimalna debljina gornjeg sloja iznosi 5 cm.

bo ni zasip
glavno zatrpavanje

iznadtjemeni nasip
iznadtemenina sip

cjevovoda
cevovoda
gornji ili izravnjavaju i zona
zona cjevovoda
cevovoda
sloj

zonazona
posteljica geotekstil

donjiil
donji it emeljnisl
ili temeljni sloj oj
Slika 4.6. Položaj drvenih umetaka pri skladištenju

PVC kanalizacione cijevi nemaju posebnu zaštitu od sunčevih zraka (UV zračenja), zbog čega se mogu samo vremenski ograničeno Slika 5.1. Prikaz slojeva prilikom ugradnje cijevi u rov Slika 5.2. Prikaz zaštite zone cjevovoda geotekstilom
uskladištiti na otvorenom. Prema iskustvu, skladištenje na otvorenom do 2 godine nema negativnog uticaja na mehaničke
karakteristike cijevi (čvrstoću), uprkos eventualne pojave promjene boje cijevi.

18 19
PIPES FOR LIFE PVC-KG
Donji i izravnajući sloj čine posteljicu. Posteljica je dio ležišta
cijevi , te se s toga mora omogućiti što ravnomjernije nalijeganje
cijevi kako ne bi došlo ni do linijskog ni do tačkastog oslanjanja.
Zbog toga je prilikom polaganja cijevi na posteljicu potrebno u
zoni kolčaka ručno formirati udubljenje.
Bočno zasipavanje se izvodi ugradnjom materijala istovremeno
sa obje strane cijevi uz ručno zbijanje. Nakon bočnog
zasipavanja, iznad tjemene cijevi se izvodi zasip najmanje
debljine 15 cm, odnosno 10 cm iznad mufa, u zbijenom stanju.
Glavno zatrpavanje izvodi se u preostalom dijelu rova do
površine terena u slojevima do 30 cm, uz korištenje materijala
iz iskopa. Mašinsko zbijanje materijala može se izvoditi tek
pri debljini nadsloja iznad tjemene cijevi od 30 cm. Za glavno
zatrpavanje se ne smije koristiti krupno kamenje, smrznuto,
blatnjavo ili sa snijegom pomiješano okolno tlo.
Za vrijeme izvođenja radova na kanalizaciji svakako treba
izbjegavati velika opterećenja cjevovoda, do kojih dolazi npr.
uslijed prelaska teškim građevinskim mašinama ili vozilima
preko nasutih cjevovoda.
5.3. Oblaganje cijevi betonom
Ako je visina podzemne vode u odnosu na cijev tolika da kod
male ispunjenosti cijevi otpadnom vodom djelovanje uzgona
može narušiti njenu stabilnost, ili se radi o znatnom iznosu
spoljašnjeg opterećenja, najčešće je potrebno sprovesti
oblaganje cijevi betonom.
Oblaganje betonom se vrši u prvom slučaju zbog povećanja
težine, a u drugom radi povećanja otpornosti na spoljašnje
opterećenje. Debljina iznad tjemene betonske obloge proizilazi
iz statičkog proračuna za djelujuće opterećenje (rijetko ispod
30 cm). Prilikom prelaza sa cijevi sa betonskom oblogom na
cijev položenu u tlu treba ugraditi jednu kratku cijev (cca. 0.5
m) radi formiranja zglobne veze.
20
INFRASTRUKTURNI SISTEMI
5.4. Polaganje cijevi na dionicama sa strmim dnom
Pri polaganju cijevi i fazonskih komada na strmim dionicama treba
2α = 180r uslijed djelovanja uzdužne sile preduzeti mjere protiv popuštanja
gornji posteljice, smicanja cijevi i razmaknuća spoja, a to se u parksi
gornjisloj
sloj
najčešće postiže izradom betonskih uporišnih blokova. Pri tome
se muf mora okrenuti uzvodno kako bi se cijevi prirodno nabijale.
donjisl oj
donji sloj Broj i izvođenje uporišnih blokova zavisi od podužnog pada i od
nazivnog prečnika cjevovoda.
Slika 5.3. Prikaz nalijeganja cijevi pod
uglom 2α=180° Kod izraženijih padova uporišne blokove treba postavljati iza
svakog mufa. Ukoliko dolazi do zadržavanja vode iza uporišnog
bloka, potrebno je izvesti drenažu kako bi se eliminisalo ispiranje
materijala posteljice.
2α = 12 8
gornjis
gornji slojloj Slika 5.7. Uporišni blok na strmoj dionici
5.5. Posebne mjere pri ugradnji
donji sloj
donji sloj Kod nestabilnog tla ili ako se očekuju veća slijeganja, potrebne su posebne mjere , kao npr. poboljšavanje tla, zamjena tla,
temeljenje cjevovoda na pilonima sa polaganjem na poprečnim gredama i sl. Kod specijalnih izvođenja upućuje se na norme za
Slika 5.4. Prikaz nalijeganja cijevi pod polaganje plastičnih cijevi ÖNORM ENV 11046.
uglom 2α=120°
5.6. Skraćivanje cijevi
Prvo što je potrebno uraditi je da se izmjeri dužina cijevi i označi rezna crta (rezni parametar). Označavanje je poželjno izvršiti
pomoću šablona kako bi zarez bio uspravan na podužnu osu cijevi. Nakon toga cijev se odreže pomoću alata za rezanje cijevi (npr.
testere, prikladne brusne ploče) ili pomoću fino vođenog cirkulara (šablonski cirkular).
Fazonski komadi se ne smiju skraćivati.
Nakon skraćivanja, rezne površine se iskose pod uglom od 15° do 30° prema osi cijevi. Preostala debljina zida cijevi treba da iznosi
Slika 5.5. Formiranje udubljenja na barem 1/3 najmanje debljine zida (smin).
mjestu spoja
5.7. Spajanje cijevi
Po potrebi, prvo treba očistiti cijevi i fazonske komade, a potom provjeriti da li eventualno ima fabričkih grešaka ili transportnih
oštećenja. Iz mufa izvaditi zaptivni prsten i očistiti žlijeb mufa i zaptivku. Tada se nazad montira zaptivni prsten.
Ukošeni ravni kraj cijevi potrebno je namazati odgovarajućim kliznim sredstvom, pri čemu nikako ne treba koristiti ulje i masnoće.
Prilikom spajanja cijevi pri mrazu, snijegu ili kišovitom vremenu, potrebno je koristiti Pipelife specijalno klizno sredstvo. Pripremljen
kraj cijevi se, uz lagano i naizmjenično uzdužno zakretanje cijevi, ugura do graničnika u muf odgovarajuće druge cijevi ili fazonskog
komada.
Preporuka je da se tako ugurana cijev u muf označi olovkom ili flomasterom, radi lakšeg očitavanja potrebnog povlačenja uguranog
ravnog kraja cijevi unazad, za 10 do 15 mm. To je potrebno jer je muf izveden na način da se cijev pri temperaturnim promjenama
može na svakom spoju dovoljno izdužiti, odnosno skupiti.
Slika 5.6. Mašinsko zbijanje materijala Slika 5.8. Postupak spajanja cijevi
21
PIPES FOR LIFE PVC-KG
Donji i izravnajući sloj čine posteljicu. Posteljica je dio ležišta
cijevi , te se s toga mora omogućiti što ravnomjernije nalijeganje
cijevi kako ne bi došlo ni do linijskog ni do tačkastog oslanjanja.
Zbog toga je prilikom polaganja cijevi na posteljicu potrebno u
zoni kolčaka ručno formirati udubljenje.
Bočno zasipavanje se izvodi ugradnjom materijala istovremeno
sa obje strane cijevi uz ručno zbijanje. Nakon bočnog
zasipavanja, iznad tjemene cijevi se izvodi zasip najmanje
debljine 15 cm, odnosno 10 cm iznad mufa, u zbijenom stanju.
Glavno zatrpavanje izvodi se u preostalom dijelu rova do
površine terena u slojevima do 30 cm, uz korištenje materijala
iz iskopa. Mašinsko zbijanje materijala može se izvoditi tek
pri debljini nadsloja iznad tjemene cijevi od 30 cm. Za glavno
zatrpavanje se ne smije koristiti krupno kamenje, smrznuto,
blatnjavo ili sa snijegom pomiješano okolno tlo.
Za vrijeme izvođenja radova na kanalizaciji svakako treba
izbjegavati velika opterećenja cjevovoda, do kojih dolazi npr.
uslijed prelaska teškim građevinskim mašinama ili vozilima
preko nasutih cjevovoda.
5.3. Oblaganje cijevi betonom
Ako je visina podzemne vode u odnosu na cijev tolika da kod
male ispunjenosti cijevi otpadnom vodom djelovanje uzgona
može narušiti njenu stabilnost, ili se radi o znatnom iznosu
spoljašnjeg opterećenja, najčešće je potrebno sprovesti
oblaganje cijevi betonom.
Oblaganje betonom se vrši u prvom slučaju zbog povećanja
težine, a u drugom radi povećanja otpornosti na spoljašnje
opterećenje. Debljina iznad tjemene betonske obloge proizilazi
iz statičkog proračuna za djelujuće opterećenje (rijetko ispod
30 cm). Prilikom prelaza sa cijevi sa betonskom oblogom na
cijev položenu u tlu treba ugraditi jednu kratku cijev (cca. 0.5
m) radi formiranja zglobne veze.
20
INFRASTRUKTURNI SISTEMI
5.4. Polaganje cijevi na dionicama sa strmim dnom
Pri polaganju cijevi i fazonskih komada na strmim dionicama treba
2α = 180r uslijed djelovanja uzdužne sile preduzeti mjere protiv popuštanja
gornji posteljice, smicanja cijevi i razmaknuća spoja, a to se u parksi
gornjisloj
sloj
najčešće postiže izradom betonskih uporišnih blokova. Pri tome
se muf mora okrenuti uzvodno kako bi se cijevi prirodno nabijale.
donjisl oj
donji sloj Broj i izvođenje uporišnih blokova zavisi od podužnog pada i od
nazivnog prečnika cjevovoda.
Slika 5.3. Prikaz nalijeganja cijevi pod
uglom 2α=180° Kod izraženijih padova uporišne blokove treba postavljati iza
svakog mufa. Ukoliko dolazi do zadržavanja vode iza uporišnog
bloka, potrebno je izvesti drenažu kako bi se eliminisalo ispiranje
materijala posteljice.
2α = 12 8
gornjis
gornji slojloj Slika 5.7. Uporišni blok na strmoj dionici
5.5. Posebne mjere pri ugradnji
donji sloj
donji sloj Kod nestabilnog tla ili ako se očekuju veća slijeganja, potrebne su posebne mjere , kao npr. poboljšavanje tla, zamjena tla,
temeljenje cjevovoda na pilonima sa polaganjem na poprečnim gredama i sl. Kod specijalnih izvođenja upućuje se na norme za
Slika 5.4. Prikaz nalijeganja cijevi pod polaganje plastičnih cijevi ÖNORM ENV 11046.
uglom 2α=120°
5.6. Skraćivanje cijevi
Prvo što je potrebno uraditi je da se izmjeri dužina cijevi i označi rezna crta (rezni parametar). Označavanje je poželjno izvršiti
pomoću šablona kako bi zarez bio uspravan na podužnu osu cijevi. Nakon toga cijev se odreže pomoću alata za rezanje cijevi (npr.
testere, prikladne brusne ploče) ili pomoću fino vođenog cirkulara (šablonski cirkular).
Fazonski komadi se ne smiju skraćivati.
Nakon skraćivanja, rezne površine se iskose pod uglom od 15° do 30° prema osi cijevi. Preostala debljina zida cijevi treba da iznosi
Slika 5.5. Formiranje udubljenja na barem 1/3 najmanje debljine zida (smin).
mjestu spoja
5.7. Spajanje cijevi
Po potrebi, prvo treba očistiti cijevi i fazonske komade, a potom provjeriti da li eventualno ima fabričkih grešaka ili transportnih
oštećenja. Iz mufa izvaditi zaptivni prsten i očistiti žlijeb mufa i zaptivku. Tada se nazad montira zaptivni prsten.
Ukošeni ravni kraj cijevi potrebno je namazati odgovarajućim kliznim sredstvom, pri čemu nikako ne treba koristiti ulje i masnoće.
Prilikom spajanja cijevi pri mrazu, snijegu ili kišovitom vremenu, potrebno je koristiti Pipelife specijalno klizno sredstvo. Pripremljen
kraj cijevi se, uz lagano i naizmjenično uzdužno zakretanje cijevi, ugura do graničnika u muf odgovarajuće druge cijevi ili fazonskog
komada.
Preporuka je da se tako ugurana cijev u muf označi olovkom ili flomasterom, radi lakšeg očitavanja potrebnog povlačenja uguranog
ravnog kraja cijevi unazad, za 10 do 15 mm. To je potrebno jer je muf izveden na način da se cijev pri temperaturnim promjenama
može na svakom spoju dovoljno izdužiti, odnosno skupiti.
Slika 5.6. Mašinsko zbijanje materijala Slika 5.8. Postupak spajanja cijevi
21
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

6. PROIZVODNI PROGRAM
5.8. Priključci na okno i prolaz kroz zid 6.1. Cijevi klase SN2
Priključenje kanalizacione cijevi na betonsko okno, ili uopšteno prolaz cijevi kroz betonski zid, rješava se za DN ≤ 250 RDS - sistemom, a 6.2. Cijevi klase SN4
za DN ≥ 300 KGF umetkom. KGF umetak za cijevi DN 300 do DN 400 izveden je od poliuretana, a za cijevi DN 500 od azbestnog cementa
(salonita). RDS - sistem i KGF umetak mogu se staviti direktno u oplatu i zabetonirati ili ugraditi naknadno. Prilikom priključenja kanalizacione 6.3. Cijevi klase SN8
cijevi potrebno je ravni kraj cijevi tanko premazati kliznim sredstvom i potom laganim i naizmjeničnim podužnim zakretanjem ugurati u uvodnik
Napomena 1: Cijevi i fitinzi isporučuju se sa mufom i zaptivkom od sintetičkog kaučuka.
RDS - sistema ili KGF umetka.
Napomena 2: Svi naredni podaci za dimenzije od DN 100 do DN 200 odnose se na kućne kanalizacije, a za dimenzije DN ≥ 250 na
ulične kanalizacije
RDS-sistem
KGF umetak
l = 110 mm l = 240 mm l = 250 mm l = 400 mm nastavak l = 60 mm
KGF300 RDS-110/L110 RDS-110/L240 RDS-110/L250 RDS-110VRING Nominalna
Nominalni Vanjski Unutrašnji Debljina
RDS-125/L110 RDS-125/L240 RDS-125/L250 RDS-125VRING prstenasta Еfektivna dužina cijevi
prečnik prečnik prečnik stijenke
KGF400 RDS-160/L110 RDS-160/L240 RDS-160/L250 RDS-160VRING krutost (L еfekt) Cijev/paleta Paleta/kamion
(DN/OD) (OD) (ID) (S)
(SN)
RDS-200/L110 RDS-200/L240 RDS-200/L250 RDS-200VRING
KGF500
RDS-250/L110 RDS-250/L240 na upit RDS-250/L400
kN/m2 mm mm mm mm 0,5 m 1m 2m 3m 5m
Tablica 5.2. KGF umetci Tablica 5.3. RDS - sistem
100 110 105,6 2,2 da da da da da
Bliže informacije o ovim načinima priključenja kanalizacionih cijevi mogu se naći u fabričkim normama/uputstvima. RDS - sistem postoji 125 125 120 2,5 da da da da da
u ugradbenim dužinama od 110 do 400 mm. Prema potrebi može se skratiti (rezanjem) i produžiti pomoću PVC kanalizacionih cijevi ili 160 160 153,6 3,2 da da da da da
nastavka (l=60 mm). Unutrašnji prečnik nastavka odgovara sljedećem većem prečniku cijevi (osim nastavka DN 110 koji se iskombinuje 200 200 192,2 3,9 da da da da da
SN≥2 kN/m2
sa cijevi DN 160), tako da se i prolazi kroz deblje zidove vrlo jednostavno i povoljno mogu izvoditi. Isto tako se sa korištenjem nastavka 250 250 240,2 4,9 da da da da da
sprječava prenos sila slijeganja, kako bi se cijev koja transportuje medij dodatno zaštitila. Tamo gdje se koriste premazi treba upotrijebiti 300 315 302,6 6,2 da da da da da
RDS - prirubnicu za zaštitom debljine 60 mm. 400 400 384,2 7,9 da da da da da
500 500 480,4 9,8 da da da da da

RDS prirubnica 110 110 103,6 3,2 da da da da da 60 720

RDS-110FLANSCH 125 125 118,6 3,2 da da da da da 54 648
RDS-125FLANSCH 160 160 152,0 4,0 da da da da da 49 392
200 200 190,2 4,9 da da da da da 20 240
RDS-160FLANSCH SN≥4 kN/m2
250 250 237,6 6,2 da da da da da 12 144
RDS-200FLANSCH 315 315 299,6 7,7 da da da da da 12 102
Tablica 5.4. Oznake za RDS - prirubnice 400 400 380,4 9,8 da da da da da
500 500 475,4 12,3 da da da da da
5.9. Izvođenje kućnog priključka na ugrađenoj cijevi
110 110 103,6 3,2 da da da da da 60 720
Kada se na već ugrađenoj plastičnoj kanalizacionoj cijevi izvodi kućni priključak ili mijenja cijev potrebno je upotrijebiti PVC - KGEA 45 160 160 150,6 4,7 da da da da da 49 392
fazonski komad (račvu 45°) i dva PVC - KGU fazonska komada (klizna spojnica). 200 200 188,2 5,9 da da da da da 49 392
SN≥8 kN/m2
250 250 235,4 7,3 da da da da da 20 240
Iz postojećeg kanalizacionog cjevovoda odstrani se cijev odgovarajuće dužine. Kod izvedbe kućnog priključka ta dužina je jednaka 315 315 296,6 9,2 da da da da da 20 240
ugradbenoj dužini račve u zbiru sa dvostrukom vrijednosti spoljašnjeg prečnika cijevi. Zatim se odstrani višak sa krajeva cijevi i izvrši 400 400 376,6 11,7 da da da da da
obaranje ivica, te ugradi PVC - KGEA 45 fazonski komad. Na drugi slobodni kraj cijevi i na spojni komad cijevi ugradi se po jedan PVC-KGU
fazonski komad.

5.10. Izvođenje cijevi na otklon

S
OD vanjski prečnik

ID unutrašnji prečnik
Ako je postavljenu cijev moguće otkloniti iz osnog pravca cjevovoda, tada se naknadna izvedba kućnog priključka može izvesti tako da se
prvo iz položenog cjevovoda odstrani cijev dužine jednake zbiru ugradbene dužine račve i dužine 0.2DN/OD. Zatim se odstrani višak sa
krajeva cijevi i izvrši obaranje ivica, pa se jedan kraj cijevi podigne i na njega ugradi PVC – KGEA 45 fazonski komad. Zatim se pomjerena
cijev sa ugrađenom račvom 45° spusti u početni položaj, a dvostrana spojnica navuče za pola svoje dužine s ravnog kraja na račvu 45°.

5.11. Prelaz na cijev od drugih materijala

Industrija PVC cijevi ne nudi samo mogućnost prelaza na druge plastične materijale (PE, PP, PB) već i na liveno-željezne i keramičke cijevi. L efekt

S
Stručna izrada ispravnog prelaza materijala uobičajeno se izvodi u oknu (revizionom, priključnom, prekidnom i sl.).

22 23
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

6. PROIZVODNI PROGRAM
5.8. Priključci na okno i prolaz kroz zid 6.1. Cijevi klase SN2
Priključenje kanalizacione cijevi na betonsko okno, ili uopšteno prolaz cijevi kroz betonski zid, rješava se za DN ≤ 250 RDS - sistemom, a 6.2. Cijevi klase SN4
za DN ≥ 300 KGF umetkom. KGF umetak za cijevi DN 300 do DN 400 izveden je od poliuretana, a za cijevi DN 500 od azbestnog cementa
(salonita). RDS - sistem i KGF umetak mogu se staviti direktno u oplatu i zabetonirati ili ugraditi naknadno. Prilikom priključenja kanalizacione 6.3. Cijevi klase SN8
cijevi potrebno je ravni kraj cijevi tanko premazati kliznim sredstvom i potom laganim i naizmjeničnim podužnim zakretanjem ugurati u uvodnik
Napomena 1: Cijevi i fitinzi isporučuju se sa mufom i zaptivkom od sintetičkog kaučuka.
RDS - sistema ili KGF umetka.
Napomena 2: Svi naredni podaci za dimenzije od DN 100 do DN 200 odnose se na kućne kanalizacije, a za dimenzije DN ≥ 250 na
ulične kanalizacije
RDS-sistem
KGF umetak
l = 110 mm l = 240 mm l = 250 mm l = 400 mm nastavak l = 60 mm
KGF300 RDS-110/L110 RDS-110/L240 RDS-110/L250 RDS-110VRING Nominalna
Nominalni Vanjski Unutrašnji Debljina
RDS-125/L110 RDS-125/L240 RDS-125/L250 RDS-125VRING prstenasta Еfektivna dužina cijevi
prečnik prečnik prečnik stijenke
KGF400 RDS-160/L110 RDS-160/L240 RDS-160/L250 RDS-160VRING krutost (L еfekt) Cijev/paleta Paleta/kamion
(DN/OD) (OD) (ID) (S)
(SN)
RDS-200/L110 RDS-200/L240 RDS-200/L250 RDS-200VRING
KGF500
RDS-250/L110 RDS-250/L240 na upit RDS-250/L400
kN/m2 mm mm mm mm 0,5 m 1m 2m 3m 5m
Tablica 5.2. KGF umetci Tablica 5.3. RDS - sistem
100 110 105,6 2,2 da da da da da
Bliže informacije o ovim načinima priključenja kanalizacionih cijevi mogu se naći u fabričkim normama/uputstvima. RDS - sistem postoji 125 125 120 2,5 da da da da da
u ugradbenim dužinama od 110 do 400 mm. Prema potrebi može se skratiti (rezanjem) i produžiti pomoću PVC kanalizacionih cijevi ili 160 160 153,6 3,2 da da da da da
nastavka (l=60 mm). Unutrašnji prečnik nastavka odgovara sljedećem većem prečniku cijevi (osim nastavka DN 110 koji se iskombinuje 200 200 192,2 3,9 da da da da da
SN≥2 kN/m2
sa cijevi DN 160), tako da se i prolazi kroz deblje zidove vrlo jednostavno i povoljno mogu izvoditi. Isto tako se sa korištenjem nastavka 250 250 240,2 4,9 da da da da da
sprječava prenos sila slijeganja, kako bi se cijev koja transportuje medij dodatno zaštitila. Tamo gdje se koriste premazi treba upotrijebiti 300 315 302,6 6,2 da da da da da
RDS - prirubnicu za zaštitom debljine 60 mm. 400 400 384,2 7,9 da da da da da
500 500 480,4 9,8 da da da da da

RDS prirubnica 110 110 103,6 3,2 da da da da da 60 720

RDS-110FLANSCH 125 125 118,6 3,2 da da da da da 54 648
RDS-125FLANSCH 160 160 152,0 4,0 da da da da da 49 392
200 200 190,2 4,9 da da da da da 20 240
RDS-160FLANSCH SN≥4 kN/m2
250 250 237,6 6,2 da da da da da 12 144
RDS-200FLANSCH 315 315 299,6 7,7 da da da da da 12 102
Tablica 5.4. Oznake za RDS - prirubnice 400 400 380,4 9,8 da da da da da
500 500 475,4 12,3 da da da da da
5.9. Izvođenje kućnog priključka na ugrađenoj cijevi
110 110 103,6 3,2 da da da da da 60 720
Kada se na već ugrađenoj plastičnoj kanalizacionoj cijevi izvodi kućni priključak ili mijenja cijev potrebno je upotrijebiti PVC - KGEA 45 160 160 150,6 4,7 da da da da da 49 392
fazonski komad (račvu 45°) i dva PVC - KGU fazonska komada (klizna spojnica). 200 200 188,2 5,9 da da da da da 49 392
SN≥8 kN/m2
250 250 235,4 7,3 da da da da da 20 240
Iz postojećeg kanalizacionog cjevovoda odstrani se cijev odgovarajuće dužine. Kod izvedbe kućnog priključka ta dužina je jednaka 315 315 296,6 9,2 da da da da da 20 240
ugradbenoj dužini račve u zbiru sa dvostrukom vrijednosti spoljašnjeg prečnika cijevi. Zatim se odstrani višak sa krajeva cijevi i izvrši 400 400 376,6 11,7 da da da da da
obaranje ivica, te ugradi PVC - KGEA 45 fazonski komad. Na drugi slobodni kraj cijevi i na spojni komad cijevi ugradi se po jedan PVC-KGU
fazonski komad.

5.10. Izvođenje cijevi na otklon

S
OD vanjski prečnik

ID unutrašnji prečnik
Ako je postavljenu cijev moguće otkloniti iz osnog pravca cjevovoda, tada se naknadna izvedba kućnog priključka može izvesti tako da se
prvo iz položenog cjevovoda odstrani cijev dužine jednake zbiru ugradbene dužine račve i dužine 0.2DN/OD. Zatim se odstrani višak sa
krajeva cijevi i izvrši obaranje ivica, pa se jedan kraj cijevi podigne i na njega ugradi PVC – KGEA 45 fazonski komad. Zatim se pomjerena
cijev sa ugrađenom račvom 45° spusti u početni položaj, a dvostrana spojnica navuče za pola svoje dužine s ravnog kraja na račvu 45°.

5.11. Prelaz na cijev od drugih materijala

Industrija PVC cijevi ne nudi samo mogućnost prelaza na druge plastične materijale (PE, PP, PB) već i na liveno-željezne i keramičke cijevi. L efekt

S
Stručna izrada ispravnog prelaza materijala uobičajeno se izvodi u oknu (revizionom, priključnom, prekidnom i sl.).

22 23
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

6.4. Račve 6.5. Lukovi

PVC-KG Račva 45° dn α Z1 Z2 t A
[mm] (°) [mm] [mm] [mm] [mm]
dn / d1 Z1 Z2 Z3 t1 t2 A
110 15 9 12 70 70
[mm] [mm] [mm] [mm] [mm] [mm] [mm]
110 30 17 23 70 70
110/110 38 133 133 70 70 70 110 45 60 60 70 70
160/110 57 163 170 84 70 84
110 87 60 66 70 70
160/160 92 205 205 84 84 84
160 15 22 29 84 84
200/110 35 201 165 124 70 124
160 30 33 44 84 84
200/160 93 239 211 124 84 124
160 45 45 56 84 84
200/200 124 236 236 124 124 124
160 87 95 106 84 84
250/110 153 370 305 130 87 135
200 15 25 34 124 124
250/160 153 340 305 130 107 135
200 30 40 50 124 124
250/200 153 320 305 130 130 135
200 45 56 65 124 124
250/250 158 335 335 138 138 138
200 87 115 118 124 124
315/110 179 460 373 138 87 155
250 15 153 32 130 135
315/160 179 430 373 138 107 155
250 30 205 84 130 135
315/200 179 410 373 138 130 155
315/250 179 383 373 138 130 155 250 45 261 140 130 135
315/315 201 438 438 154 154 154 250 87 483 363 130 135
400/110 208 582 464 150 87 176 315 15 179 39 138 155
400/160 208 552 464 150 107 176 315 30 244 104 138 155
400/200 208 532 464 150 130 176 315 45 315 174 138 155
400/250 208 510 464 150 130 176 315 87 595 455 138 155
400/315 208 487 464 150 138 176 400 15 208 49 150 176
400/400 318 588 548 189 189 189 400 30 291 131 150 176
400 45 380 220 150 176
400 87 734 575 150 176

PVC-KG Račva 87°37‘

6.6. Klizne spojnice
dn / d1 dn L
[mm] [mm] [mm]
110/110 250/160 315/315
110 120
160/110 250/200 400/110
160 180
160/160 250/250 400/160
200 199
200/110 315/110 400/200
200/160 315/160 400/250 250 265

200/200 315/200 400/315 315 320

250/110 315/250 400/400 400 330

6.7. Duple spojnice

dn L
[mm] [mm]
110 120

160 206

200 199

250 245

315 350

400 400

24 25
PIPES FOR LIFE PVC-KG INFRASTRUKTURNI SISTEMI

6.4. Račve 6.5. Lukovi

PVC-KG Račva 45° dn α Z1 Z2 t A
[mm] (°) [mm] [mm] [mm] [mm]
dn / d1 Z1 Z2 Z3 t1 t2 A
110 15 9 12 70 70
[mm] [mm] [mm] [mm] [mm] [mm] [mm]
110 30 17 23 70 70
110/110 38 133 133 70 70 70 110 45 60 60 70 70
160/110 57 163 170 84 70 84
110 87 60 66 70 70
160/160 92 205 205 84 84 84
160 15 22 29 84 84
200/110 35 201 165 124 70 124
160 30 33 44 84 84
200/160 93 239 211 124 84 124
160 45 45 56 84 84
200/200 124 236 236 124 124 124
160 87 95 106 84 84
250/110 153 370 305 130 87 135
200 15 25 34 124 124
250/160 153 340 305 130 107 135
200 30 40 50 124 124
250/200 153 320 305 130 130 135
200 45 56 65 124 124
250/250 158 335 335 138 138 138
200 87 115 118 124 124
315/110 179 460 373 138 87 155
250 15 153 32 130 135
315/160 179 430 373 138 107 155
250 30 205 84 130 135
315/200 179 410 373 138 130 155
315/250 179 383 373 138 130 155 250 45 261 140 130 135
315/315 201 438 438 154 154 154 250 87 483 363 130 135
400/110 208 582 464 150 87 176 315 15 179 39 138 155
400/160 208 552 464 150 107 176 315 30 244 104 138 155
400/200 208 532 464 150 130 176 315 45 315 174 138 155
400/250 208 510 464 150 130 176 315 87 595 455 138 155
400/315 208 487 464 150 138 176 400 15 208 49 150 176
400/400 318 588 548 189 189 189 400 30 291 131 150 176
400 45 380 220 150 176
400 87 734 575 150 176

PVC-KG Račva 87°37‘

6.6. Klizne spojnice
dn / d1 dn L
[mm] [mm] [mm]
110/110 250/160 315/315
110 120
160/110 250/200 400/110
160 180
160/160 250/250 400/160
200 199
200/110 315/110 400/200
200/160 315/160 400/250 250 265

200/200 315/200 400/315 315 320

250/110 315/250 400/400 400 330

6.7. Duple spojnice

dn L
[mm] [mm]
110 120

160 206

200 199

250 245

315 350

400 400

24 25
PIPES FOR LIFE PVC-KG

6.8. Redukcije
d1 / d2 Z1 t
[mm] [mm] [mm]

160/110 140 70

200/160 145 84

250/200 185 165

315/250 330 183

400/315 415 205

6.9. PVC nepovratni ventil

dn t A L H
[mm] [mm] [mm] [mm] [mm]

110 61 61 307 230

160 74 74 337 255

200 86 100 451 300

6.10. Revizioni otvor sa plastičnim navojnim poklopcem

dn Z1 Z2 t A D1
[mm] [mm] [mm] [mm] [mm] [mm]
110 210 65 70 70 102

160 260 90 84 84 151

200 358 110 165 165 193

250 468 235 183 183 191

315 490 235 205 205 191

400 519 235 324 234 191

6.11. Čepovi
dn d1 А L
[mm] [mm] [mm] [mm]

110 126 43 47

160 180 53 58

200 220 63 68

250 280 89 96

315 345 92 101

26
TONDACH Bosna i Hercegovina

71000 Sarajevo
Tel: +387 33 262 820
Fax: +387 33 262 822

e-mail: office@tondach.ba
web: www.pipelife.com