KPSS

Türkiye ve Dünya ile İlgili

GENEL | KÜLTÜREL | SOSYOEKONOMİK

Güncel Konular
ÖNEMLİ BİLİM ADAMLARI s.7 DÜNYA ÜZERİNDE ENLER s.10

ÜNLÜ COĞRAFYACILAR VE ESERLERİ s.8 TARİHTE İLKLER s.11

Z EL
Ö YI
SA

Sınav Taktikleri
2017 Anayasa
Bu yazıyı okumadan sınava girmeyin!
KPSS’ye çok az zaman kaldı. Sınava girmeden önce
neleri bilmeliyim? KPSS esnasında nelere dikkat

Değişikliği
etmeliyim? Sınav performansımı nasıl arttırabilirim?
Sorulara nasıl yaklaşmalıyım? Kaygı ile nasıl baş
edebilirim? Dikkatimi nasıl arttırabilirim? Sınav

Maddeleri
stratejim nasıl olmalı?
Sınav stratejinizi belirleyin
• Sınava en başarılı olduğunuz alanın testi ile başlayın. Hangi alanda iddialıysanız,
sınava o testi çözerek başlamanız moral, motivasyon ve zaman yönetimi açısından
faydalı olacaktır.
• Hedefiniz olan puan türünde, daha fazla ağırlığı olan, dolayısıyla daha fazla puan
getirecek testleri, test çözme sıralamanızda öne almanız yararlı olacaktır.
• Son günlerde sınav saatinde deneme yapmayı ihmal etmeyin.
• Sınavda yeni bir taktik denemeyin! Sınava soruları hangi sıra ile çözeceğinizi bile-
rek girin. Sınav stratejinizi, hangi sıra ile soruları çözeceğinizi sınavdan çok önce be-
lirlemiş olun. Sınav stratejinizi daha önceki deneme sınavlarınızda birçok kez denemiş
olun.

Testlerin Puan Türlerindeki ağırlıklarını bilin

• KPSS’de her bir testin puan getirisi, testin puan türlerindeki ağırlığına göre farklıdır.
• Örneğin Genel Kültür Testi:
P3 puan türünde %50 etkili iken;
P10 puan türünde %30; 16 Nisan Referandumu sonuçlandı
5
P121 puan türünde %15;
0 milyona yakın seçmen, mevcut Tür-
P48 puan türünde %10 oranında etkilidir.
kiye Anayasası’nın 18 maddesi üzerin-
v e t % 5 1.41
Hiç bir dersi tamamen gözden çıkartmayın deki değişikliklerini oyladı. Referanduma E 8 . 5 9
• KPSS’de her test için soruların zorluk dereceleri şöyledir: katılım oranı yüzde 85,46 oldu. Evet oyu
Hayı r % 4
% 10 çok kolay sorular. %51.41, hayır oyu %48.59 olarak ger-
% 20 orta derecede kolaylığa sahip sorular. çekleşti.
% 40 herkesin çözebileceği normal zorluktaki sorular.
% 20 orta derecede zorluktaki sorular.
Peki, Yeni anayasa maddeleri
% 10 oldukça seçici sorulardan oluşmaktadır. nelerdir? 18 maddeyi kapsayan
• Buna göre soruların yüzde 70’i temel bilgileri olan tüm adaylar tarafından çözülebile- anayasa değişiklik metni birçok
cek türde sorulardır. Bu nedenle bir konuyu tümüyle bilmediğiniz için o konu ile ilgili
soruyu okumadan geçmeyin. köklü değişikliği kapsıyor. İşte,
• Soruların %10 u ise öğrencinin, dersi bilmese de akıl yürütme ya da genel kültür ile 18 maddelik Ayrıntılar
çözebileceği tipteki sorulardır. Bu soruları kaçırmamak için hiçbir teste önyargı ile

12
yaklaşmayın. yeni anayasa
Devamı Sayfa 3’te maddeleri. ’de
 2
EKONOMİ
Türkiye Varlık Fonu Kuruldu Türkiye Referandumlar Tarihi
Türkiye Varlık Fonu (TVF) Yönetimi Anonim Şirketi, Türkiye merkezli bir şirket.
Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Mehmet Bostan. Ağustos 2016’da Baş-
bakanlık’a bağlı bazı şirketleri yönetmek amacıyla kuruldu.
Varlık fonu nedir, ne işe yarar?
Ü
lke varlık fonları, bir ülkenin elin-
de bulunan fazla tasarrufları eko-
nominin uzun dönemli istikrarı, krizlere
karşı korunması ve gelecek kuşakların
refahını artırma hedefine dönük yatı-
rımlar yapmak için kuruluyorlar.
Şirketin kuruluş amacı 65. Türkiye
Hükûmeti tarafından, “sermaye piya-
salarında araç çeşitliliği ve derinliğine
katkı sağlamak, yurt içinde kamuya ait
olan varlıkları ekonomiye kazandırmak,
dış kaynak temin etmek, stratejik,
büyük ölçekli yatırımlara iştirak etmek
için Türkiye Varlık Fonu ve bu fona
bağlı alt fonları kurmak ve yönetmek”
olarak açıklandı.
Büyük Projeler Hayata Geçti
Dünyanın en geniş köprüsü olan Yavuz
Sultan Selim Köprüsü açıldı. Deniz al-
tından karayoluyla iki yakayı birleştiren
Avrasya Tüneli, Marmaray’ın ardından
açıldı. İstanbul ile İzmir arasındaki ula-
şım süresini 9 saatten 3.5 saate indiren
Gebze-İzmir Otoyolu Projesi kapsamın-
KKTC ‘Can Suyu’na kavuştu
D ünyada ilk kez uygulanan yöntem-
le oluşturulan KKTC Su Temini
projesi, hizmete açıldı..
80 kilometrelik projede dev borular de-
niz yüzeyinden 250 metre derinlikte ve
askıda geçiyor. Deniz geçişi 1600 mi-
limetre çapındaki, yüksek yoğunluklu
polietilen boru hattından oluşuyor. Pro-
je kapsamında Anamur’daki Dragon
Çayı üzerinde kurulu Alaköprü Bara-
İLK KADINLAR
İlk Türk kadın savaş pilotu: Sabiha Gökçen
İlk Türk kadın tiyatro oyucusu: Afife Jale
İlk kadın bakan: Türkan Akyol
İlk kadın başbakan: Tansu Çiller
İlk kadın belediye başkanı: Sadiye Hanım
İlk kadın hâkim: Suat Berk
İlk kadın büyükelçi: Filiz Dinçmen
İlk kadın doktor: Safiye Ali
İlk kadın profesör: Prof.Dr. Fazıla Şevket Giz
İlk kadın vali: Lale Aytaman
İlk kadın romancı: Fatma Aliye Topuz
Yayın Sahibi: Beyazkalem Yayıncılık Ltd. Şti. adına Utku YAĞLIDERELİ
SÜRELİ-ULUSAL
Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Mustafa GÖREN
İdare Merkezi: Alınteri Blv. No:27 Ostim/ANKARA Tel: 312-385 24 11 • beyazkalem.com.tr
Baskı: Feryal Matbaası, Arı Sanayi Sitesi 31. Cd. No: 15 Tel: 312-395 22 37 ANKARA
ISSN: 2564-6613 • Baskı Tarihi: Mayıs 2017 • Sayı: 3
VARLIK FONUNA DEVREDİLEN
ŞİRKETLER LİSTESİ
BOTAŞ: Hazine payı % 100.
TPAO: Hazine payı % 100.
Ziraat Bankası: Hazine payı % 100.
Posta ve Telgraf: Hazine payı % 100.
BIST: Hazine payı % 73.6.
Türksat: Hazine payı % 100.
Eti Maden: Hazine payı % 100.
Çay İşletmeleri: Hazine payı % 100.
Türk Telekom’daki % 6.7’lik Hazine
payı da Varlık Fonu’na devredildi.
da inşa edilen Osman Gazi Köprüsü’nün
açılışı gerçekleştirildi.
2016 BÜYÜME RAKAMLARI
Tüm bu çalışmalar ve ekonomik faali-
yetler neticesinde Türkiye ekonomisi
2016’da yüzde 2.9 büyüdü.
Yavuz Sultan Selim Köprüsü
jı’ndan alınan su, KKTC’de Geçitköy
barajına aktarılıyor.
İlk kadın siyasetçi: Emine Semiye Hanım
İlk kadın rektör: Prof.Dr. Saffet Rıza Alpar
İlk kadın kaymakam: Özlem Bozkurt
İlk kadın gazeteci: Selma Rıza
İlk kadın beyin cerrahı: Aysima Altınok
İlk kadın heykeltıraş: Sabiha Bengütaş
Kamera karşısına geçen ilk kadın: Bedia
Muvahhit
İlk kadın yönetmen: Cahide Sonku
İlk kadın muhtar: Gül Esin (Gülkız Übbül)
Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk
Referandumu: 9 Temmuz 1961
27 Mayıs 1960’da ordu cumhuriyet tarihin-
de ilk defa yönetime el koydu. İktidardaki
Demokrat Parti’nin birçok mensubu tutuk-
lanarak yargılanmak üzere Yassıada’ya sevk
edildi. Müdahalenin başına geçen Orgeneral
Cemal Gürsel, birçok yetkiye haiz oldu. Yeni
anayasa kısa süre içerisinde hazırlandı, as-
keri müdahaleden tam bir yıl sonra seçime
sunuldu. Senato, Anayasa Mahkemesi, Devlet
Planlama Teşkilatı kurulacaktı. Bunun dışında
işçilere sendika ve grev hakkı tanınıyor, TRT
ve üniversitelere özgürlük vadediliyor ve güç-
ler ayrılığı ilkesi benimseniyordu. Başta Cemal
Gürsel olmak üzere askeri cihet halkı EVET
oyu vermeye çağırıyordu. HAYIR tarafını sa-
vunmak ise hiç kolay değildi. Netice itibarıyla
beklenen oldu ve sandıktan %62 Evet’e karşı-
lık %38 Hayır oyu çıktı.
Şeffaf Zarflı Seçim: 7 Kasım 1982
12 Eylül 1980 askerî müdahalesinin ardından
yeni anayasanın hazırlanıp halk oyuna sunul-
ması yaklaşık 2 yıl sürdü. Yeni tasarı 1961
Anayasasında ileri sürülen birçok maddeye
kısıtlama getiriyordu. Aynı zamanda Kenan
Evren’in cumhurbaşkanlığı onaylanıyor ve
bugün dahi Türk siyasetinde tartışma konusu
olan %10 seçim barajını içeriyordu. Seçim-
lerin en tartışmalı konusu ise zarfın dışından
gözüken mavi renkli hayır oyları olacaktı. Bun-
lara karşılık ise evet oyları beyaz renkliydi. Ne-
tice itibarıyla 7 Kasım 1982’de sandığa gidildi.
Çıkan sonuç Kenan Evren’i bile şaşırtmıştı.
%92 Evet, %8 Hayır oyu çıkmıştı. Böylelikle
Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ikinci kez askerî
bir müdahale sonucunda ortaya çıkan yeni
anayasa onaylanmıştı.
6 Eylül 1987
12 Eylül müdahalesi sonucunda, Türk siyase-
tinin en mühim isimlerinden Süleyman Demi-
rel, Bülent Ecevit, Alparslan Türkeş ve Nec-
mettin Erbakan’a siyaset yasağı konulmuştu.
Bu liderlerin siyaset yasaklarının kaldırılarak
kendi iktidarına rakip olacakları düşünce-
siyle Turgut Özal ve ANAP bu referandumda
HAYIR’ı desteklerken, bütün muhalefet EVET
oyunu savunuyordu. 6 Eylül gecesi sandıklar
açıldığında sadece 75.066 oy farkla değişiklik
onaylanmıştı. %50.16 Evet, %49.84 Hayır oyu
İSİMLER (Hükümet Üyeleri, Komutanlar, Kamu Kurumu İdarecileri)
TBMM Başkanı İsmail KAHRAMAN
BAKANLAR KURULU
Başbakan Binali YILDIRIM
Başbakan Yardımcısı Nurettin CANİKLİ
Başbakan Yardımcısı Mehmet ŞİMŞEK
Başbakan Yardımcısı Numan KURTULMUŞ
Başbakan Yardımcısı Yıldırım Tuğrul TÜRKEŞ
Başbakan Yardımcısı Veysi KAYNAK
Adalet Bakanı Bekir BOZDAĞ
Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Betül Sayan
KAYA
Avrupa Birliği Bakanı Ömer ÇELİK
Bilim Sanayi Ve Teknoloji Bakanı Faruk ÖZLÜ
Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanı Mehmet
MÜEZZİNOĞLU
Çevre Ve Şehircilik Bakanı Mehmet ÖZHASEKİ
Dışişleri Bakanı Mevlüt ÇAVUŞOĞLU
Ekonomi Bakanı Nihat ZEYBEKCİ
Enerji Ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat ALBAYRAK
Gençlik Ve Spor Bakanı Akif Çağatay KILIÇ
Gıda, Tarım Ve Hayvancılık Bakanı Faruk ÇELİK
Gümrük Ve Ticaret Bakanı Bülent TÜFENKCİ
İçişleri Bakanı Süleyman SOYLU
Kalkınma Bakanı Lütfi ELVAN
Kültür Ve Turizm Bakanı Nabi AVCI
Maliye Bakanı Naci AĞBAL
Milli Eğitim Bakanı İsmet YILMAZ
Milli Savunma Bakanı Fikri IŞIK
Orman Ve Su İşleri Bakanı Veysel EROĞLU
Sağlık Bakanı Recep AKDAĞ
Ulaştırma, Denizcilik Ve Haberleşme Bakanı Ahmet
ARSLAN
çıkmıştı. Böylelikle dört büyük siyasi liderin
yasakları kaldırıldı ve yeniden eski partilerinin
başına geçme fırsatı buldular.
“Hayır” Çıkan İlk ve Tek Referandum:
25 Eylül 1988
Aslında belki de Türkiye Cumhuriyeti tarihinin
en az bilinen referandumudur. Zira halk oyla-
masına sunulan konu sadece yerel seçimle-
rin 1 yıl erkene alınmasından ibaretti. Teklifi
Başbakan Turgut Özal liderliğindeki Anavatan
Partisi sunmuştu. Muhalefet ise beklenildiği
gibi değişikliğe karşıydı. 25 Eylül 1988 akşamı
sandıklar açıldığında ortaya çıkan tablo şaşır-
tıcıydı. Halkın %65’i Hayır, %35’i Evet demişti.
Dolayısıyla vatandaşlar yerel seçimlerin 1 yıl
erkene alınmasını istemedi. Böylelikle bu oyla-
ma, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde hayır çıkan
ilk referandum olarak tarihe geçti.
21 Ekim 2007’de bu defa vatandaşa
“Cumhurbaşkanını halk seçsin mi?”
diye soruldu.
2007 referandumu genel manasıyla Cum-
hurbaşkanlığı makamındaki bir dizi değişiklik
etrafındaydı. Makamın görev süresi ve göre-
ve geliş şeklini yeniden düzenleyen anayasa
değişikliği oylaması, %61 gibi az bir katılımla
gerçekleştirildi. Netice olarak ise sandıktan
%69 Evet, %31 Hayır oyu çıktı. Böylece Cum-
hurbaşkanının halk tarafından seçilmesi, gö-
rev süresinin 5 yıl olması; ayrıca milletvekili
genel seçimlerinin 5 yıl değil 4 yılda yapılması
da onaylandı. Bu referandumla aynı kişinin iki
dönem aday olabilmesi hakkındaki düzenleme
halk tarafından kabul edilmiş oldu.
12 Eylül 2010
2010 referandumu temel manasıyla yargı
üzerindeki bir dizi değişikliği kapsamaktaydı.
Yargıtay ve HSYK’nın üye sayıları arttırılıyor
ve üyelerin seçilme şartları da değiştiriliyordu.
AKP, BBP, Saadet Partisi EVET’i, CHP, MHP
HAYIR’ı savunurken, BDP ise seçimi boykot
kararı almıştı. Referanduma damgasını vuran
olay ise ‘’Yetmez ama evet’’ sloganıyla yürütü-
len kampanya oldu. %74 oranındaki katılımla
gerçekleştirilen seçimin sonucunda sandıktan
%58 Evet, %42 Hayır oyu çıktı. Böylelikle Türk
halkı, 6. defa bir referandumda daha yapılan
değişiklikleri onaylamıştı.
KUVVET KOMUTANLARI
Genelkurmay Başkanı Orgeneral Hulusi AKAR
Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Salih Zeki
ÇOLAK
Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Bülent
BOSTANOĞLU
Donanma Komutanı Oramiral Veysel KÖSELE
Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Abidin ÜNAL
Muharip Hava Kuvveti Ve Hava Füze Savunma
Komutanlığı Komutanı Hasan KÜÇÜKAKYÜZ
Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Yaşar GÜLER
1. Ordu Komutanı Orgeneral Musa AVSEVER
2. Ordu Komutanı Orgeneral İsmail Metin TEMEL
Ege Ordu Komutanı Orgeneral Abdullah RECEP
Kara Kuvvetleri Eğitim Ve Doktrin Komutanı
Orgeneral Tahir BEKİROĞLU
Genelkurmay 2’nci Başkanı Orgeneral Ümit
DÜNDAR
DİĞER KAMU KURUMU İDARECİLERİ
Yüksek Seçim Kurulu Başkanı Sadi GÜVEN
MİT Müsteşarı: Hakan FİDAN
Anayasa Mahkemesi Başkanı: Zühtü ARSLAN
ÖSYM Başkanı Ömer DEMİR
AFAD Başkanı Mehmet Halis BİLDEN
TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Ahmet Arif ERGİN
ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. İbrahim
ÖZKOL
TAI Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Oğuz Borat
YÖK Başkanı: Yekta SARAÇ
TİKA Başkanı: Dr. Serdar Çam GÜNEY
Yurtdışı Türkler Ve Akraba Topluluklar Başkanı
Mehmet KÖSE
İMKB Başkanı: Himmet KARADAĞ

Sınav
Taktikleri
Zor soru daha fazla puan getirmez
• Her bir test içindeki sorular, aynı puan değerindedir.
Yani çok kolay bir matematik sorusu ile çok zor mate-
matik sorusu aynı puan getirmektedir. Bu yüzden zor
bir soruyu çözersem daha çok puan alırım şeklin-
de düşünmek yanlış olur.
• Farklı testlerdeki soruların getirisi farklı olabilir. Örne-
ğin öğretmenlik için: 1 ÖABT sorusu 1 Genel Kültür
sorusundan daha çok puan getirir. Çünkü ÖABT testi
P121 puan türünde %50, Genel Kültür testi ise %15
etkilidir. Ancak Genel Kültür testi içindeki her soru eşit
önemdedir. Örneğin 1 Tarih sorusu ile 1 vatandaşlık
sorusu aynı ağırlıktadır çünkü ortalamalar ders ders
değil, test test hesaplanır.
• Puan türüne katkısı aynı olan Genel Yetenek ve Genel
Kültür testlerinin ortalamaları yakın olduğu için geti-
rileri de birbirine oldukça yakındır. Yani 1 Matematik
sorusu ile 1 Coğrafya sorusunun veya 1 Türkçe sorusu
ile 1 Tarih sorusunun puanınıza yapacağı katkı hemen
hemen aynıdır.
• Neticede sizin amacınız sorumlu olduğunuz testlerin
aritmetik ortalamasından 1-2 standart sapma yüksek
sayıda net yapmaya çalışmaktır. Bu da zor soruları
doğru çözerek değil; çok sayıda soruyu doğru çöze-
rek mümkündür.
Sorularla inatlaşmadan turlama tekniği
uygulayın
• Bazı soruların çözümü birden fazla basamak içerebilir
ya da bazen çözümü o an göremeyebiliriz.
• Bu tür durumlarda zaman kaybını önlemek için, turla-
ma tekniğiyle bizi durduran soruları ikinci tura bırak-
mamız gerekir.
• Zaman kazanabilmek için aşırı seçici sorular üzerin-
de fazla zaman harcamadan diğer sorulara geçmek,
daha çok net çıkartabilmek açısından önemli bir stra-
tejidir.
“Uzun soru zordur” mantığından kurtulun
• Bazen uzun paragrafı olan sorular gelebilir. Bazen de
sorunun açıklama kısmı uzun ve karmaşık gözükür.
Sorunun uzunluğu öğrencilerin gözünü korkutmamalı-
dır. Çünkü çoğu zaman en yapılabilir nitelikteki sorular
bu tür sorulardır.
Kendinize güvenin
• Bazen öğrenciler bilmediği bir konunun kavramlarını
gördüğünde o soruyu hemen geçme eğilimindedir.
Oysa soru karmaşık görünümlü kolay bir soru olabilir.
• Cevabı hatırlayamadığınızda hemen telaşlanmayınız.
Bir soruyu çözemediğinizde asla moral bozmayın.
Önemli olan her soruyu çözmek değil, çok net yap-
Anıl KARAMAN
Rehberlik ve Eğitim Uzmanı
maktır. Türkiye birincilerinin bile birçok boşu ve yanlışı
vardır.
• Soruları bir çocuk coşkusu ile bulmaca çözer gibi, ce-
vabı merak ederek, çözebileceğinize inanarak ve is-
tekli bir şekilde okuyun!
Dikkatinizi koruyun
• Tüm sorularda soru kökünü
çok dikkatli okuyunuz. “Altı
çizili, veya, hiçbiri, yalnızca,
ulaşılamaz, çıkarılamaz, de-
ğildir, öncelikle, vb gibi koyu
tonda yazılmış kelimelere
dikkat ediniz.
• Paragraflı sorularda, parag-
rafı okumadan önce soru kökünü dikkatle okuyun.
Paragraf sorularını kendi yargılarınıza göre değil soru
köküne göre çözünüz. Yani paragrafları bir eleştirmen
gibi değil anlamaya çalışan bir öğrenci gibi çözün.
• Kendinize görsel uyarıcılar oluşturun, önemli yerlerin
altını çizin, yuvarlak içine alın, sembol verin vb.
• Sayısal sorularda mutlaka yazarak işlem yapınız. Ma-
tematik sorularını kalemle yazarak çözün.
Şıklara dikkat edin
• Yanıltıcı ve çeldirici seçe-
neklere dikkat ediniz. Al-
danmamak için kesin emin
olmadıkça bütün seçenekleri
okumadan doğru cevabı işa-
retlemeyiniz.
• ÖSYM adaylara vakit kay-
bettirmek için tüm şıkların incelenmesini gerektiren
sorularda doğru cevabı “D” ya da “E” şıklarına yerleş-
tirme eğilimindedir. Bu nedenle uzun ve şık incelemesi
gerektiren sorularda şıkları okumaya tersten başlayın.
• Doğru cevaba ulaşmak için yanlış seçenekleri eleyin
ve birer işaret koyun.
• Optik forma yapacağınız kodlamaları asla sınav sonu-
na bırakmayın.
Bedensel ihtiyaçlarınızı gözetin
• Yorulduğunuzda bir kaç kez burnunuzdan derin nefes
alıp ağzınızdan yavaşça veriniz. Bir testi bitirdikten
sonra çok küçük bir mola verebilirsiniz.
• Beynin daha iyi çalışması için yanınızda şeker ve su
bulundurun ancak ölçülü kullanın aksi halde tuvalet ih-
tiyacı ya da şeker düşmesi yaşayabilirsiniz.
• Otururken kendinizi sıkmayın. Ne hep aynı pozisyon-
da oturun ne de sık sık hareket edin. Bedeninizi din-
lemeyin, sadece sorulara, soruları çözmenin zevkine
odaklanın.
• Bir soruya bakarken kaygılı düşüncelere kilitlenmeyin.
Bedeninizin rahatsızlıklarına fazlaca odaklanmayın.
İnsan, ruhsal ve bedensel olarak 2 saat sıkıntı yaşa-
maya kolaylıkla dayanacak kadar güçlüdür.
• İnsan vücudu; morali bozulduğunda, kaygılandığında,
üzüldüğünde; aşağı bakma, bedensel olarak kendini
kapatma eğilimindedir. Ruhsal değişimin bedenimizi
değiştirdiği gibi, bizde bilinçli olarak bedenimizin duru-
şunu değiştirirsek, ruh hâlimizi de rahatlatabiliriz: Güç-
lük yaşayacak olursanız vücudunuzu esnetin, kafanı-
zı yukarı kaldırın, bir süre yukarı bakın ve kendinize
olumlu telkinlerde bulunun.
3
• Sınav görevlileri kapıyı açık tutmak zorundadır ancak
pencereleri açmalarını ya da kapatmalarını isteyebi-
lirsiniz. Sınav ortamında dikkat dağıtıcı sesler olabilir.
Peçete ile kulağınızı tıkayabilirsiniz. Aksiliklere hazır
olun. “Neden böyle bir durum var?” diye düşünmeyin,
çözüm mümkünse çözümü deneyin aksi halde duru-
mu kabullenin ve devam edin.
• Kıyafet seçiminde estetikten ziyade rahatlığa önem
verin.
Cumartesi gece uyuyamama sorunu
• Zamanında yatmaya çalışınız. Bunun için uyku düze-
ninizi önceden sınav saatine göre ayarlamanız önem-
lidir.
• Sınavda yanınızda olması gereken belgeleri geceden
hazırlayıp bir dosyaya yerleştiriniz. Tüm hazırlıklarınızı
yatmadan önce bitirmiş olmanız halinde aklınızda bir
şey kalmaz ve uyumanız kolaylaşır.
• Akşam yemeğinin hafif olmasına dikkat ediniz. Ağır
sporlardan uzak durunuz. Doğada gezebilir, iyi hisset-
tiren arkadaşlarınızla etkinlikler yapabilirsiniz.
• Ancak stresten ötürü uyku tutmayabilir. Bu durumda
olan aday kendini uyumak için fazla zorlamamalıdır.
Uyumalıyım düşüncesi iyice uykuyu kaçırabilir. Uyku-
mu alamayacağım ve sınavda dikkatim kapalı olacak
diye endişe etmeyin çünkü sınav heyecanının yarata-
cağı adrenalin uykunuzu getirmeyecek ve dikkatinizi
açık tutacaktır.
• Adayın uyuyamadığı zaman bir duş alması, kendine
olumlu telkinlerde bulunması, dua etmesi, pozitif in-
sanlarla duygularını paylaşması, sevdiği bir etkinlik
yapması bu olumsuz durumu atlatmasına yardımcı
olacaktır.
Kaygı ve Heyecan
• Sınav günü kalkış saatinizi; kahvaltı, sınav hazırlığı ve
sınav yerine ulaşım sürenize göre ayarlayın ki sınav
kaygısına geç kalma telaşı da eklenmesin.
• Kaygınız yüksekse ve sınav salonuna daha önce git-
mediyseniz, gidip görmeniz ve mümkünse sıranıza
oturmanız yararlı olacaktır.
• Normal kaygı sağlıklı ve faydalıdır. Adayın bilmesi ge-
reken bu sürecin normal olduğudur.
• Bu heyecan, korkunç görülüp zihinde büyütülmediği
sürece sınavdaki dikkati arttırmaya da yarar.
• Sonucun kötü değil iyi olma ihtimaline odaklanmak,
zihinde pozitif düşüncelere yer vermek, stresi azalta-
caktır.
• Kendinize olumlu telkinlerde bulunun: “Elimden geleni
yaptım, bilgiler zihnimde, kapasitemi sınava yansıta-
bilirim; bu sınav bir son değil, güzel ve heyecanlı bir
fırsat; heyecanlanmam normal, bu heyecan bana mo-
tivasyon ve odaklanma sunacak, heyecan sayesinde
uykum gelmeyecek dikkatim canlı olacak; olumsuz
düşüncelerin aklıma gelmesi normal, ben onları takip
etmeyeceğim, sadece soruları çözmeyi düşüneceğim;
Ben, ben olduğum için değerliyim, benim değerimi bir
sınav ölçemez; başarabilirim, kendime inanıyorum,
elimden geleni yapacağım...”
 4
500 yıl önce yapılan
iyiliğin adına kitaplar
yazıyor
Osmanlı Devleti’nin atalarına
500 yıl önce yaptığı iyiliği unuta-
mayan Portekiz’in İstanbul Fah-
ri Konsolosu Aaron Nommaz,
yazdığı iki kitapla da Yahudilere
yapılan bu iyiliği tüm dünyaya
duyurmaya çalışıyor.
Gazze’de engelli
gençten resim sergisi
Resim tutkunu Filistinli engelli
genç Muhammed ed-Delv, Gazze
Şeridi’nde sergi açtı.
Reşad eş-Şeva Kültür Merke-
zi’nde açılan “Hayallerim” isimli
sergide, çoğunlukla çizgi film
karakterlerini resmeden Delv’in
100 çalışması yer alıyor.
‘Sikkelerin Işığında
Anadolu’ fotoğraf
sergisi açıldı
Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli
Kütüphane Başkanlığının deste-
ğiyle hazırlanan, fotoğrafçı Zey-
nep Orhon Targaç’ın “Sikkelerin
Işığında Anadolu” sergisi açıldı.
2017 Askere Gitme
Yaşı Kaçtır?
Askerlik yaşıyla ilgili düzenleme
2014 senesinde hükümet tarafın-
dan yapıldı. Bu düzenleme de,
20 yaş olan askerlik zamanı, 21
yaşına çekildi. 2014 senesinden
sonraki tüm yıllarda askerliğe
gitme yaşı 21’dir. Yine 2014 se-
nesinde yapılan bir düzenlemey-
le 15 aylık askerlik süresi de 12
aya düşürüldü. Bu da, hükümet-
ten beklenilen bir davranıştı.
Türkiye’nin en uzun
dördüncü asma
köprüsü tamamlandı
Elazığ’da Keban Baraj Gölü üze-
rinde yapımı tamamlanan Türki-
ye’nin en uzun dördüncü asma
köprüsü olan Karamağara Köp-
rüsü hizmete açıldı.
Elazığ’ın feribotla ulaşımı sağ-
lanan Ağın ilçesinde yapımı ta-
mamlanan 520 metre uzunluğun-
daki Türkiye’nin 4. büyük asma
köprüsü Karamağara Köprüsü
adını 40 yıl önce Keban barajı-
nın açılmasıyla sular altına kalan
tarihi Karamağara Köprüsü’nden
alıyor.
Yönetmen Fatih
Akın Cannes’da ana
kategoride yarışacak
Cannes Film Festivali Komitesi
yöneticilerinin Paris’te düzen-
lediği basın toplantısında, festi-
valde gösterilecek ve yarışacak
filmler açıklandı.
Buna göre, yönetmen Fatih
Akın’ın “Solgun” isimli filmi 70.
Cannes Film Festivali’nin ana
kategorisinde yarışacak 18 film
arasında yer aldı.
Prof. Dr. Çiğdem
Kağıtçıbaşı Hayatını
Kaybetti
Psikoloji ala-
nında yaptığı
çalışmalar ve
kaynak eser-
leri ile bilinen Prof. Dr. Çiğdem
Kağıtçıbaşı mart ayında haya-
tını kaybetti. Türkiye’de sosyal
psikolojinin kurucusu olan Prof.
Dr. Kağıtçıbaşı, Koç Üniversitesi
UNESCO kürsüsü sahibi ve psi-
koloji bölümü öğretim üyesiydi.
Araştırmalarında, insan gelişimi
ve aile arasındaki etkileşimi kül-
türlerarası bir bakış açısıyla ince-
leyen ve psikoloji literatüründeki
çeşitli araştırmalara esin kaynağı
olan “Kültürlerarası Benlik ve
Aile Modeli”ni geliştiren Prof.
Dr. Kağıtçıbaşı, birçok ulusal ve
uluslararası bilim ödülünün de
sahibi oldu.
Yusufeli Barajı
Yapımı tamamlandığında kemer
baraj sınıfında 270 metre yük-
sekliği Türkiye’nin birinci, dün-
yanın üçüncü en yüksek barajı
olacak.
Macaristan’da
Sultan Süleyman’ın
Mezarı Bulundu
Türk İşbirliği ve Koordinasyon
Ajansı yetkilileri ve Macar bilim
adamlarının çalışmaları sonucu
Zigetvar yakınlarında Üzüm Te-
pesi’nde Kanuni Sultan Süley-
man’nın kayıp mezarının bulun-
duğu açıklandı.
Türk güreşinde bir ilk
Avrupa Güreş Şampiyonası’nda
millî sporcu Yasemin Adar final-
de Rus Alena Starodubtseva’yı
yenerek Türkiye’ye Avrupa Şam-
piyonası tarihinde kadınlarda ilk
altın madalyasını getirdi.
Made in Turkey artık
tarih oldu
Made in Turkey yerine ‘‘Türkiye
potansiyelini keşfet’’ İngilizce
olarak ‘‘Turkey Discovery the
potential’’ konulacak. Yeni logo
Anadolu’ya özgü simgeler taşı-
yor. 1.5 yıllık çalışmaların ardın-
dan tanıtılan logo Anadolu kilim,
motif ve el sanatlarına dair izler
taşımakta ve logonun oluşumun-
da sekiz motiften esinlenerek
çağdaş anlamlar yüklendiği de
belirtildi. İşte o motiflerin anlam-
ları; yükselişi, sinerjiyi, dünyayı,
buluşmayı, doğu ve batıyı, ino-
vasyonu, birlikteliği ve harmoni-
yi simgeliyor.
89. Oscar Ödülleri Dünyanın En Büyük
Sahiplerini Buldu Yeraltı Şehri
89. Akademi Ödülleri’nin kaza-
nanları Los Angeles’te düzenlenen
törenle sahiplerini buldu. İşte 2017 Kentsel dönüşüm çalışmaları
sonrasında yıkılan Nevşehir Ka-
Oscar’larını kazananların tam lis-
lesi’nin etrafındaki evlerin altın-
tesi:
da dünyanın en büyük yer altı
En İyi Film: Moonlight
şehri bulundu.
En İyi Kadın Oyuncu: Emma
Stone – La La Land Büyük İstanbul Tüneli
En iyi erkek oyuncu: Casey Aff-
leck - Manchester by the Sea
En iyi yardımcı kadın oyuncu:
Viola Davis - Fences
En iyi yardımcı erkek oyuncu:
Mahershala Ali – Moonlight (İlk
kez bir müslüman oyuncu Oscar Raylı sistem ve karayolunu de-
Töreninde ödül aldı.) nizin yüz on metre dibinde bir-
En iyi yönetmen: La La Land - leştirecek olan “Üç Katlı Büyük
İstanbul Tüneli” projesi, Boğazı
Damien Chazelle
iki defa geçmek yerine tek seferde
En iyi özgün senaryo: Manches-
ter by the Sea - Kenneth Lonergan
geçilmesi için tercih edildi. 2 ayrı
tünel yerine tek tünelle geçiş sağ-
En iyi uyarlama senaryo: Mo- lanacak. Proje 2020’de bitirilecek.
onlight - Barry Jenkins ve Alvin
McCraney AP’ye Yeni Başkan
En iyi film müziği: La La Land -
Justin Hurwitz Avrupa Parlamen-
tosu (AP) Baş-
En iyi özgün şarkı: La La Land -
kanlığına, Avrupa
City of Stars: Justin Hurwitz, Benj
Pasek ve Justin Paul
Halk Partisi (EPP)
adına seçimlere
En iyi sinematografi: La La Land katılan ve son dakika kararıyla
- Linus Sandgren Liberal grubun desteğini alan
En iyi yabancı film: The Sales- İtalyan parlamenter Antonio Ta-
man – İran jani seçildi.
En iyi köstüm: Fantastic Beasts
TÜİK 2017 Nüfus
and Where to Find Them - Colleen
Verilerini Açıkladı
Atwood
En iyi makyaj ve saç tasarımı:
TÜİK verileri-
Suicide Squad - Alessandro Berto-
ne göre Türki-
lazzi, Giorgio Gregorini ve Chris-
topher Nelson ye’nin nüfusu,
2016’da bir önceki yıla göre 1
En iyi belgesel: OJ: Made in Ame-
milyon 73 bin 818 kişi artarak 79
rica
milyon 814 bin 871 kişi oldu.
En iyi ses kurgusu: Arrival - Syl-
2015’te binde 13,4 olan yıllık
vain Bellemare
En iyi ses miksajı: Hacksaw Rid-
nüfus artış hızı, 2016’da binde
13,5’e yükseldi.
ge - Kevin O’Connell, Andy Wri-
Erkek nüfusunun oranı yüzde
ght, Robert Mackenzie ve Peter
50,2 ile 40 milyon 43 bin 650
Grace
kişi, kadın nüfusunun oranı ise
En iyi kısa animasyon filmi: Pi-
yüzde 49,8 ile 39 milyon 771 bin
per - Alan Barillaro ve Marc Son- 221 kişi olmuştur.
dheimer
Türkiye nüfusunun yüzde
En iyi animasyon filmi: Zootopia 18,5’inin ikamet ettiği İstanbul
En iyi prodüksiyon tasarımı: La
en çok nüfusa sahip il olurken
La Land - David Wasco ve Sandy Tunceli 82 bin 193 kişi ile en az
Reynolds-Wasco nüfusa sahip il olarak kayıtlara
En iyi görsel efekt: The Jung- geçmiştir.
le Book - Robert Legato, Adam
Valdez, Andrew R Jones ve Dan Karlov öldürüldü
Lemmon
Rusya’nın
En iyi film kurgusu: Hacksaw Ri-
Ankara
dge - John Gilbert
Büyükelçi-
En iyi kısa belgesel: The White si Andrey
Helmets - Orlando von Einsiedel Karlov, An-
ve Joanna Natasegara kara’daki Çağdaş Sanatlar Mer-
kezi’nde düzenlenen fotoğraf
En iyi canlı aksiyon kısa filmi:
Sing - Kristof Deak ve Anna Ud- sergisinde uğradığı silahlı saldırı
vardy sonucu öldürüldü.
 5

ABD’nin İlk Müslüman
Vali Adayı
ABD’nin Michigan
eyaletinde 32 ya-
şındaki doktor ve
halk sağlığı akti-
visti Abdulrahman
Mohamed el-Sa-
yed, ülkenin ilk Müslüman valisi
olmak için adaylığını açıkladı.
Mısırlı göçmen bir ailenin ço-
cuğu olarak 1985 yılında Gra-
tiot County’de doğan Sayed,
ABD’nin kuzey eyaletlerinden
Michigan’a vali adayı oldu.
Türk Bilim Kadını
UNESCO’dan Ödül Aldı
Orta Doğu Teknik Üniversite-
si Fen Edebiyat Fakültesi Fizik
Bölümü Öğretim Üyesi Doç Dr.
Melahat Bilge Demirköz 017
L’Oreal ve UNESCO’nun ortak
düzenlediği programla “ Rising
Talents” (Yükselen Yetenekler)
ödülüne layık görüldü.
Almanya’nın Yeni
Cumhurbaşkanı Frank-
Walter Steinmeier
Oldu
2017 Şubat
ayında Al-
manya’da
yapılan se-
2017 Yılı – Avrupa
Gençlik Kış
Olimpiyatları
Çek Cumhuriyeti’nin başken-
ti Prag’da düzenlenen Avrupa
Olimpiyat Komiteleri Birliği
(EOC) 44. Olağan Genel Ku-
rulu’nda, Avrupa Gençlik Kış
Olimpiyatları (EYOWF) 2017
organizasyonunun ev sahipliğini
Erzurum resmen aldı. 2017 Avru-
pa Kış Olimpiyatları 12 – 18 Şu-
bat tarihleri arasında Erzurum’da
yapıldı.
Türkiye’nin İlk Şehir
Hastanesi
Türkiye’nin ilk şehir hastanesi
16 Ocak’ta Yozgat’ta açılıp hasta
kabulüne başlamıştır.
Mersin’de açılan ikinci şehir
hastanesi Cumhurbaşkanı Recep
Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla
açılmıştır. Cumhurbaşkanı Recep
Tayyip Erdoğan şehir hastanesi
projeleri için “14 yıllık hayalim”
demiştir.
ABD 45. Başkanını
Seçti
ABD’de baş-
kanlık seçimleri
her 4 yılda bir
Kasım ayının ilk
pazartesi günü-
nü izleyen Salı gününde yapılır. Bu
nedenle seçim günü yıllara göre 2
veya 8 Kasım olarak değişir.
ABD’de en son başkanlık seçimi
8 Kasım 2016’da yapılmış ve 45.
devlet başkanı halk tarafından
seçilen cumhuriyetçi Donald
Trump olmuştur.
Filenin Sultanları
10. Kadınlar Dünya Kulüpler Vo-
leybol Şampiyonası’nın finalinde,
turnuvaya unvanını korumaya gi-
den Eczacıbaşı Vitra ile ilk defa
katıldığı şampiyonada finale çıkan
Pomi Casalmaggiore karşılaştı.
İtalyan temsilcisi Pomi Casalma-
ggiore’yi 3-2 yenerek üst üste 2.
şampiyonluğuna ulaştı. Eczacıbaşı
VitrA böylece peş peşe 2. şampi-
yonluğunu elde etti. Eczacıbaşı
ayrıca turnuvayı 2 kez kazanan ilk
kulüp oldu.
Trump, Meksika
sınırına duvar
örülmesini öngören
kararı imzaladı
Dünyanın En Uzun
Uçuşu
Katar havayollarının Boeing 777
yolcu uçağı Katar’ın başken-
ti Doha’dan Yeni Zelanda’nın
Auckland kentine 17 buçuk saat
süren dünyanın en uzun ticari
uçak yolculuğunu gerçekleştir-
di. Katar Havayolları, 17 saat
30 dakika süren, dünyanın yolcu
uçağıyla yapılan en uzun seferine
imza attı.
TÜSİAD’a Yeni Başkan
TÜSİAD’ın ocak ayında yapılan
47. Genel Kurul Toplantısı’nda
yeni yönetim belli oldu. Toplantı-
da TÜSİAD’ın 2017-2018 döne-
mi yeni yönetim kurulu, yüksek
istişare konseyi başkanlık divanı,
denetleme kurulu ve haysiyet
divanı üyelerinin seçimi yapıldı.
Yeni yönetim kurulu için 146 oy
kullanıldı. Yönetim kurulu baş-
kanlığını bırakan Cansen Başa-
ran Symes’in yerine Erol Bilecik
seçildi. Seçime Erol Bilecik tek
aday olarak girdi.
Milli Savunma
Üniversitesi kuruldu
Millî Yas
Türkiye’de milli yas Başbakanlık
tarafından ilan edilir ve bayrak-
lar yarıya indirilir. Ülkemizde
TBMM ve Anıtkabir’de milli yas
durumunda bayraklar yarıya in-
dirilmez.
Türkiye’de Milli Yas ilan eden
kurum Başbakanlık’tır.
Milli yas ilan edildiğinde TBMM
önündeki bayrak ve Anıtka-
bir’deki bayrak yarıya indiril-
mez.
Türkiye’de milli yas, 2893 sayı-
lı Türk Bayrağı Kanunu’nun 24.
maddesi hükümlerine göre ilan
edilir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi
(TBMM) ve 10 Kasım günü ha-
riç Anıtkabir’de Milli yas ilan
edilmesi halinde dahi bayraklar
yarıya indirilmiyor.
Tarihte İlkler
İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi –
Şair Evlenmesi
İlk yerli roman : Şemsettin Sami/
Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat

çimlerle Al- ABD’nin yeni

manya’nın yeni Cumhurbaşkanı
Frank Walter Steinmeier olmuş-
tur. Steinmeier görevi Joachim
Gauck’tan devralmıştır.
Cumhurbaşkanlığı
Kültür Ve Sanat Büyük
Ödülleri Beştepe’de
Sahiplerini Buldu
Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sa-
nat Büyük Ödülleri Töreni Beşte-
pe’de düzenlendi. Törene katılan
Cumhurbaşkanı Recep Tayip Er-
doğan ödülleri takdim etti.
Törende sinema dalında Şener
Şen, edebiyat dalında Mustafa
Kutlu, müzik dalından Erol Par-
lak, sosyal bilimler dalında Prof.
Dr. Kemal Haşim Karpat, genel
sanatlar dalında Feridun Özgören
ödül aldı. Törende ayrıca mer-
hum Ordinaryus Prof. Dr. Ahmet
Süheyl Ünver’e de Vefa Ödülü
verildi.
EXPO 2017
EXPO 2017 Kazakistan’ın baş-
kenti Astana’da gerçekleşecek.
Fuarın bu seneki teması “Gele-
cek Enerji” olacak. EXPO 10
Haziran – 10 Ekim arasında ya-
pılacak. Ülkemiz de 2017 EXPO
Fuarına katılacaktır.
Kasım 2016’da Yeni
Kamu Başdenetçisi
Seçildi
Kamu Başde-
netçisi TBMM
Genel Kurulu
tarafından giz-
li oyla 4 turla
seçilir. Kamu baş Denetçisinin
görev süresi 4 yıldır. İlk Kamu
Baş denetçimiz Mehmet Nihat
Ömeroğlu’dur. Ekim 2016’da se-
çilen 2. Kamu Baş denetçimiz ise
Şeref Malkoç olmuştur.
Başkanı Do-
nald Trump,
Meksika ile
ABD sınırında
inşa edilecek “geçilmez bir fizik-
sel bariyer” için başkanlık emriy-
le inşaat talimatı verdi.
Rusya, Türkiye ve
İran’dan Ortak Astana
Bildirisi
Kazakistan’ın başkenti Asta-
na’da Rusya, Türkiye ve İran’ın
garantörlüğünde düzenlenen Su-
riye barış görüşmeleri sonucunda
üç ülkenin kabul ettiği ortak bil-
diri açıklandı.
Kazakistan Dışişleri Bakanı Kay-
rat Abdrahmanov tarafından oku-
nan bildiri metnine göre, Rusya,
Türkiye ve İran Suriye’deki ateş-
kesin denetlenmesi için üçlü bir
mekanizma kurmaya karar verdi.
25 Temmuz
2016 tarih-
li Kanun
Hükmünde
Kararname
(KHK) ile Milli Savunma Ba-
kanlığı bünyesinde Milli Savun-
ma Üniversitesi kurulmuştur.
Aynı KHK ile Harp Akademileri İlk resmi Türkçe gazete: Takvim-
Kanunu yürürlükten kaldırılmış i Vakayi
ve Askeri Liseler kapatılmış-
tır. Milli Savunma Üniversitesi
Rektörlüğü İstanbul’da bulun-
maktadır. Cumhurbaşkanlığının
İlk alfabemiz: Göktürk Alfabesi
04.10.2016 tarihli ve 2016/97
sayılı kararı ile Milli Savunma
Üniversitesi Rektörlüğüne Prof.
Dr. Erhan Afyoncu atanmıştır.
İlk Türk destanı:
EXPO 2021 Hatay’da Alp Er Tunga Destanı
Yapılacak
D ü n y a
Botanik
Expo’su
2021 yılın- Bizde batılı anlamda ilk eleştiriyi
da Hatay’da yazan: Namık Kemal
yapılacak. Böylelikle Hatay ili
Antalya’dan sonra Türkiye’ye
Expo kazandıran ikinci ilimiz
oldu.
 6
29 TEMMUZ: Darbe girişimi sonrası yürütülen soruşturma

Olaylar
İnsanlar
2016/2017
21 OCAK: 46. Dünya Ekonomik Forumu Davos’ta yapıldı. Da-
vos’un ana konusu ise ‘Dördüncü Sanayi Devrimi’ projesiydi.
30 OCAK: İstanbul Bakırköy’de Picasso’nun daha önce çalı-
nan Saçını Tarayan Çıplak Kadın isimli tablosu polis tarafından
bulundu.
2 ŞUBAT: Sabancı Suikasti failleri 20 yıl sonra yakalandı
2 ŞUBAT: Hamile kadınlara bulaşması durumunda bebeklerin
beyin gelişimini engelleyen ve kafalarının normalden küçük
kalmasına yol açan Zika virüsü, Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
tarafından küresel acil durum ilan edilmesine neden oldu.
21 ŞUBAT: Bursa’da oynanan 2015-16 sezonu Basketbol
Erkekler Türkiye Kupası final maçında Darüşşafaka Doğuş’u
67 - 65 yenen Fenerbahçe tarihinde 5. kez şampiyon oldu.
3 MART: 48. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri töreni Şişli
Kent Kültür Merkezi’nde düzenlendi. Gecede Emin Alper’in
yönettiği Abluka filmi En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi
Senaryo ve En İyi Kurgu kategorilerinin de arasında bulunduğu
4 dalda ödül kazandı.
24 MART: Lahey’deki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mah-
kemesi, Bosna Savaşı sırasında 11 ayrı suçtan yargılanan Sırp
lider Radovan Karaciç’in Srebrenitsa’da işlenen soykırımdan
suçlu bulundu. 11 ayrı suçla yargılanan Karaciç, toplam 10
suçtan hüküm giydi, 40 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
1 NİSAN: Türkiye 4.5G ile tanıştı
4 NİSAN: Tarihin en büyük veri sızıntısı: Panama Belgeleri.
Panama merkezli hukuk firması Mossack Fonseca’ya ait mil-
yonlarca sayfalık dokümanın sızmasıyla, aralarında 12 lider ve
143 politikacının da olduğu binlerce kişinin offshore hesapları
ortaya saçıldı.   başlamıştır.
7 NİSAN: Kırıkkale Silah Fabrikası Müdürü, milli piyade tüfeği-
nin sırlarını satarken yakalandı
24 NİSAN: Galatasaray Eurocup şampiyonu oldu
15 MAYIS: Beşiktaş Şampiyon oldu
22 MAYIS: Binali Yıldırım Başbakan oldu
26 MAYIS: Ziraat Türkiye Kupası’nı Galatasaray aldı
23 HAZİRAN: İngiltere’de Brexit Depremi: İngiltere AB’ye
‘Hayır’ Dedi, David Cameron İstifa Etti.
1 TEMMUZ: Osmangazi köprüsü açıldı
11 TEMMUZ: Terör ve Grevin Gölgesinde Fransa EURO
2016’nın Şampiyonu Portekiz.
15 TEMMUZ: Kara gece… Hain Darbe girişimi: 240 şehit
16 TEMMUZ: 8 Darbeci asker Yunanistan’a kaçtı
21 TEMMUZ: 3 ay OHAL ilan edildi
22 TEMMUZ: 15 Temmuz, Şehitleri Anma Günü ilan edildi
25 TEMMUZ: Boğaziçi Köprüsü’nün yeni adı “15 Temmuz
Şehitler Köprüsü” oldu
kapsamında Boydak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa
Boydak, Yönetim Kurulu üyesi Şükrü Boydak ve şirketin yöne-
ticilerinden Halit Boydak Kayseri’de gözaltına alındı.
5 AĞUSTOS: 15 Temmuz darbe girişimine ilişkin sürdürülen
soruşturma kapsamında gözaltına alınan eski İstanbul Valisi
Hüseyin Avni Mutlu ve eski Zaman yazarı Mümtazer Türköne
tutuklandı.
7 AĞUSTOS: İstanbul Yenikapı’da “Demokrasi ve Şehitler
Mitingi” adıyla Türkiye’nin ve Dünyanın en geniş katılımlı (Ge-
nelkurmay Başkanı, Muhalefet ve İktidar Başkanları, Diyanet
İşleri Başkanı, Cumhurbaşkanı ve 15 Temmuz Şehit Aileleri ve
Gazileri) ve kalabalık mitingi gerçekleşti.
21 AĞUSTOS: Türkiye olimpiyatları 8 madalyayla tamamladı
24 AĞUSTOS: Fırat Kalkanı Harekatı başladı.
26 AĞUSTOS: Yavuz Sultan Selim köprüsü açıldı.
26 AĞUSTOS: Tüm askeri sağlık kuruluşları, Sağlık Bakanlığı-
na bağlandı.
8 EYLÜL: Kış saati uygulaması yürürlükten kaldırıldı
11 EKİM: Ankara’nın Kazan ilçesinin yeni ismi Kahramankazan
oldu.
8 KASIM: ABD seçimini yaptı…Trump başkan seçildi
11 KASIM: Derik Kaymakamı Muhammet Fatih Safitürk,
makam odasına tuzaklanan patlayıcıyla yapılan saldırı sonucu
şehit oldu.
17 KASIM: Siirt’te bakır madeninde göçük: 16 ölü
24 KASIM: AP, AB-Türkiye müzakerelerinin dondurulması
tasarısını onayladı.
29 KASIM: Adana Aladağ’da yurt yangını: 12 ölü
5 ARALIK: Göktürk Uydusu uzaya fırlatıldı.
5 OCAK: İzmir’de bir terör saldırısı gerçekleştirildi. Bir araçla
adliyeye girmek isteyen teröristler, polisle girdikleri çatışmada
bombalı aracı patlattı. Saldırıda polis memuru Fethi Sekin ile
bir adliye çalışanı şehit olurken, 2 terörist de öldürüldü.
9 OCAK: Kıbrıs Müzakereleri İsviçre’nin Cenevre kentinde
10 MART: Uluslararası İnsani Forumunun aldığı karar ile
İstanbul 2016 yılının “İnsanlık Başkenti” seçildi.
12 MART: Karayoluyla Hollanda’ya giden ve Rotterdam’da
Başkonsolosluğa girişi engellenen Fatma Betül Sayan Kaya po-
lis eskortu eşliğinde, kalabalığın toplandığı bölgeden ayrılarak
Almanya’nın Kuzey Renvestfalya eyaleti başkenti Düsseldorf’a
geçti.
15 MART: İlk millî baz istasyonumuz Ulak başarıyla deneyim-
lendi.
30 MART: Türk Silahlı Kuvvetlerinin Suriye’de yürüttüğü Fırat
Kalkanı Harekatı’nın 216 gün sonunda tamamlandığı MGK
toplantısı ile duyuruldu. Suriye’nin kuzeyindeki Cerablus,
Çobanbey (RAİ) ve El Bab bölgelerinden DEAŞ terör örgütü
temizlendi.
7 NİSAN: ABD, Doğu Akdeniz’de bulunan 2 savaş gemisinden
fırlatılan Tomahawk füzeleriyle Suriye’nin Şayrat Hava Üs-
sü’nü vurdu. ABD’nin bu saldırıyı, “İdlib’teki kimyasal saldırıyı
düzenleyen uçakların kullandığı hava üssü” olduğu iddiasıyla
gerçekleştirdiği açıklandı.
Aramızdan Ayrılanlar
2016
2 OCAK
3 OCAK
Sabri Yirmibeşoğlu, Türk asker (d. 1928)
Halis Toprak, Türk işadamı. Toprak Holding Yöne-
tim Kurulu Başkanı(d. 1938)
4 OCAK Sedat Üründül, Eski Ata inşaat Yönetim Kurulu
Başkanı (d. 1920)
5 OCAK Önol Şakar, Türk siyasetçi (d. 1935)
7 OCAK Remzi Evren, Türk sinema oyuncusu (d. 1957)
11 OCAK Rock yıldızı David Bowie, 69 yaşında idi.
14 OCAK Şefik Döğen, Türk sinema oyuncusu (d. 1947)
14 OCAK İngiliz aktör Alan Rickman. Rickman Harry Pother
serisinde oynadığı Profesör Snape rolüyle tanın-
maktaydı
21 OCAK Mustafa Koç, Koç Holding Yönetim kurulu başkanı
Türk İşadamı (d. 1960)
22 OCAK Kamer Genç, TBMM 18. 19. 20. 21. 23. ve 24.
dönem Tunceli milletvekili siyasetçi (d. 1940)
19 ŞUBAT Dünyaca ünlü yazar, bilim adamı, Umberto Eco (d.
1932). Dünya kamuoyunun gündemine Gülün Adı
ve Foucault Sarkacı gibi romanlarıyla giren İtalyan
yazar, aynı zamanda Orta Çağ estetiği ve gösterge-
bilim dalının ustalarındandır.
23 ŞUBAT Tosun Terzioğlu, Eski TÜBİTAK Başkanı (d. 1942)
24 MART Futbolunun efsane ismi Johan Cruyff, 68 yaşında
idi.
3 NİSAN Milan’ın efsane futbolcularından, İtalya milli takımı
eski teknik direktörü Cesare Maldini 84 yaşında
idi.
20 NİSAN Atilla Özdemiroğlu, Türk Bestekar ve şarkıcı
(d. 1943)
21 NİSAN Pop ikonu olarak adlandırılan Prince 57 yaşında
idi.
15 MAYIS Oya Aydoğan, Türk sinema oyuncusu (d. 1957)
7 HAZİRAN Yeşilçam oyuncusu Tanju Gürsu.
15 HAZİRAN Gazeteci Hakkı Devrim, 87 yaşında idi.
22 HAZİRAN Türk İslam felsefesi profesörü Yaşar Nuri Öztürk.
7 TEMMUZ Turgay Şeren, Türk Futbolcu ve Eski Teknik Direk-
tör (d. 1932)
23 AĞUSTOS İsrafil Köse, Türk oyuncu (d. 1970)
29 AĞUSTOS Vedat Türkali, Türk senarist (d. 1919)
30 AĞUSTOS Naşide Göktürk, Türk besteci, söz yazarı ve yo-
rumcu (d. 1965)
2 EYLÜL Türkçe kelimelerin yazımına son derece uygun,
Türkçe için geliştirilmiş olan F klavyenin mucidi
bilim adamı İhsan Sıtkı Yener
8 EYLÜL Arif Ahmet Denizolgun, 55. Türkiye Hükûme-
ti Ulaştırma Bakanı (d. 1955)
16 EYLÜL Tarık Akan, Türk sinema ve dizi oyuncusu

“Tarihçilerin Kutbu” Halil İnalcık vefat etti

(d. 1949)
28 EYLÜL İsrail’in eski cumhurbaşkanı Şimon Peres
12 EKİM Kemal Unakıtan - Türk Siyasetçi Eski Maliye Baka-

26 Mayıs 1916’da İstanbul’da doğan ve aralarında Prof. Dr. İlber Ortaylı’nın da nı (d. 1946)
bulunduğu birçok tarihçiyi yetiştiren ve bu nedenle de ‘hocaların hocası’ olarak 20 EKİM Altemur Kılıç - Türk gazeteci ve yazar (d. 1924)
anılan Tarihçi Yazar Halil İnalcık 100 yaşında yaşamını yitirdi. 26 EKİM Nail Güreli - Türk Gazeteci ve yazar (d. 1932)
2 KASIM Korkut Özal - Türk Siyasetçi Eski İçişleri Bakanı

D ünyaca ünlü tarihçimiz Halil İnalcık, 100 yaşında ha-

yatını kaybetti (25 Temmuz 2016). İnalcık, eserleriyle
Osmanlı-Türk tarihine hem siyasî ve ekonomik konularda
2 KASIM
(d. 1929)
Gönül Ülkü Özcan - Türk Sinema tiyatro ve dizi
oyuncusu (d. 1931)
hem de kültür ve medeniyet tarihi alanında orijinal katkı- 25 KASIM Küba Devrimi’nin lideri Fidel Castro
larda bulunmuş bir bilim adamıdır. Tüm Balkan dillerine ve
30 KASIM Erdal Tosun - Türk Sinema tiyatro sanatçısı
Arapçaya çevrilmiş olan “The Ottoman Empire The Classi-
(d.1963)
cal Age 1300-1600” ve “An Economic and Social History of
7 ARALIK Eski bakanlardan Meclis eski Başkanı İsmet Sez-
the Otoman Empire” gibi kitapları dünya üniversitelerinde
gin
başlıca ders kitabı olarak kullanılmaktadır.Tarih alanındaki
üstün çalışmaları ve yetiştirdiği öğrenciler sebebiyle “Şeyh- 2017
ûl Müverrihin” (Tarihçilerin şeyhi) ve “Tarihçilerin Kutbu”
7 OCAK Gazeteci yazar Refik Erduran 88 yaşında idi..
gibi isimlerle de anılmıştır. İnalcık, Ankara Üniversitesi Dil,
22 OCAK Gençlerbirliği Başkanı İlhan Cavcav.
Tarih ve Coğrafya Fakültesi’nde 32 yıl hizmet verdikten
28 OCAK Tiyatro sanatçısı Engin Cezzar.
sonra 1972 yılında Chicago Üniversitesi’nde Osmanlı Tarihi
21 ŞUBAT Yapımcı, yönetmen ve senaryo yazarı Melih Gül-
Kürsüsünü, 1993 yılında Bilkent Üniversitesi’nde Tarih Bö-
gen.
lümünü kurmuştur.

ÖNEMLİ BİLİM ADAMLARI
A li Şir Nevai: 1441’de Herat’ta
doğdu. Timur Devletinde yaşa-
mıştır, Çağatay Türkçesinin en bü-
yük şairidir, Eseri “Muhakemet-ül
Lugateyn”de Türkçenin Farsçadan
üstün olduğunu kanıtlamaya
çalışmıştır. Sultan Hüseyin Baykara,
Herat’ta yönetimin başına geçince,
Ali Şîr Nevâî’yi önce mühürdar
yaptı. Daha sonra vezirlik görevine,
ardından Esterebad Valiliği’ne
tayin edildi. Valilik görevinden
sonra bilim ve sanat konularında
yoğunlaştı. 1501 yılında doğduğu
şehir olan Herat’ta vefat etti.
İ bni Sina (982 -1037): Büyük
bir filozof ve tıp bilginidir. Tıp,
mantık, fizik ve din felsefesi saha-
sında 220 civarında eser yazmıştır.
“Tıp Kanunu(El Kanun Fi’t Tıp)”
adlı eseri meşhurdur. Hekimlik
konusunda kendisine batıda
“Tıbbın hükümdarı” denilmiştir.
Batı dünyasında “Avicenna” ismi
ile bilinir.
Ö mer Hayyam (1048-1131):
Matematik, astronomi, edebiyat
alanında eserler ortaya koymuş-
tur. Celali takvimini hazırlamıştır.
Edebiyat alanında Rubaileri ile
ünlüdür. En önemli eseri “Cebir
Risalesi”dir. Binom açılımı onun
buluşudur. Paskal üçgeni olarak
bilinen üçgen aslında Hayyam üç-
genidir. Ömer Hayyam İspanyolcada
“xey” olarak bilinmeyen şeyler
için kullanılan kelimeyi “x” haline
dönüştürüp kullanmıştır.
H üseyin Baykara: 1430 yılında
Herat’ta doğdu. Horasan’da
hükümdar oldu.
Bilime, sanata ve sanatkarlara
değer veren, onları koruyan,
adaleti seven büyük bir Türk hü-
kümdarıdır. Kendisi de kahraman
bir savaşçı olduğu kadar güçlü
bir şairdi. Onun sarayında Türk ve
İran edebiyatı büyük bir gelişme
yolu buldu. “Meclisü’l-Uşşâk” adlı
bir eseri ile bir Divan’ı vardır. Bu
divanda Türkçe ve Farsça şiirleri
toplanmıştır.
Baykara, 1505 yılında öldü.
U luğ Bey (1394 -1449): Astro-
nomi bilginidir (heyet cetveli
ile yıldızların fihristini yapmıştır).
Aynı zamanda önemli bir devlet
adamıdır. Timur’un torunudur. Uluğ
Bey, Semerkant’ta bir medrese ve bir
de rasathane yaptırmıştır. Kadı Zade
bu medreseye başkanlık etmiştir.
Uluğ Bey’in yönetimi zamanında
fetihlerden çok babası zamanında
olduğu gibi yönetim güçlendiril-
miş ve önemli bilimsel gelişmeler
yaşanmıştır.
E l Razi (865-925): Ebû Bekir
Muhammed bin Zekeriyyâ
er-Râzî, Fars simyacı, kimyager,
hekim ve filozoftur; edebiyat ve
musiki ile ilgilenmiştir. Rey’de
felsefe, matematik, doğa bilimleri
ve astronomi eğitimi aldıktan sonra
Bağdat ve başka İslam şehirlerinde
öğrenimini tamamladı. Aldığı tıp
öğreniminden sonra Rey ve Bağdat
hastanelerinde başhekim olarak
çalıştı. Hâvî adlı ansiklopedi 17.
yüzyıl’a kadar tıpta en önemli
başvuru kaynağı olmuştur. Râzî
ilk defa kimyayı tıbbın hizmetine
sunmuştur.
El Kindi: MS.801 civarında Küfe’de
doğdu. Büyük ölçüde Bağdat’ta
yetişti. Kindi, geometride ilk defa
açıları pergel ile ölçen, sıvıların
özgül ağırlıklarını hesaplayan
kişidir. Felsefeden tıbba, ilahi-
yattan siyasete, matematikten
astronomiye, meteorolojiye,
psikolojiden diyalektiğe, optikten
kimyaya kadar yirmi ayrı sahada
eser vererek sayıları 270’in üzerinde
bir külliyat oluşturmuştur. El-Mu-
tamid’in hükümdarlığı esnasında
866’te öldü.
İ bn-i Rüşt (1126 -1198): Felse-
fe, tıp ve astronomi üzerinde
çalışmıştır. Pozitif bilime çok önem
vermiş, Rönesans’ın doğmasında
etkili olmuştur. Skolastik dü-
şünceyi sarsmıştır. Aklın inancın
önünde tutulması gerektiğini
savunmuştur. İbn-i Rüşd, en çok
Aristo’nun eserlerinden yaptığı,
bugün Batı’da pek çoğu unu-
tulmuş Arapça’ ya tercümeleri ve
şerhleriyle ünlüdür.
A bdülhamid İbn Türk: Dokuzun-
cu yüzyılda yaşamış bir Türk
Müslüman matematikçidir.
Tarihte Türk lakabını taşıyan nadir
Türk bilim adamlarındandır. Harez-
mi’nin çağdaşıdır. Cebir konusun-
da yazmış olduğu kitabın ancak
küçük bir bölümü bugün elimizde
bulunmaktadır. Burada, özel tipler
halinde gruplandırılmış ikinci
derece denklemlerinin çözümleri,
Hârizmi’ninkilerden daha ayrıntılı
olarak verilmiştir.
Caca Bey: Kırşehir emiridir. 1240
yılında doğduğu tahmin edilmek-
tedir. 1270 yılında Hacı Bektaş Veli,
1273 yılında Mevlana ile görüş-
müştür. 1272 yılında bir medrese
kurarak ismini ebedileştirmiştir.
Caca Bey’e ait Arapça ve Moğolca
4 vakıfname bulunmaktadır. Bu
vakıfnamelerde medresi, mescit,
hanıkaa, zaviye, mektep, dar’ül
süleha, türbe ile Kayseri, İskilip ve
Eskişehir’de pek çok eserler yaptır-
dığı yazılmaktadır. Caca Bey, 1301
yılında Rum tekfurları ile savaşır-
ken şehit düştü.
İ mam Gazali (1058 - 1112): İslâm
filozofudur. Melikşah zamanında
yaşamış, Nizamiye medresesin-
de ders vermiştir. Gazzâlî’nin
öğrenme merakı onun çok sayıda
dini ve fikrî akımları araştırmasına
neden oldu. Yaşadığı dönemde
hakikati bulmak isteyen insanla-
rın dört kısıma ayrıldığını ve her
birinin hakikati kendi yolunda
aradığını gördü. Bunlar; felsefeci-
ler, kelâmcılar, sûfiler, bâtınîlerdi.
H arezmî (780 - 850): Matematik
astronomi ve coğrafya ile ilgili
yaptığı çalışmaları ile tanınır. Mate-
matikte sıfır rakamı ilk kez Harezmî
tarafından kullanılmıştır. Bağdat
Saray Kütüphanesinde, yabancı
eserlerin tercümesini yapmak ama-
cıyla kurulan bir tercüme akademisi
olan Beyt’ül Hikme’de göreve baş-
lar. Harezmi’nin bu kadar önemli
bir bilim adamı olmasının sebebi
sadece cebirin kurucusu olması
değildir aynı zamanda geliştiricisi
de olmasıdır.
7
Firdevsî: İranlı şairdir. Horasan’da
Meşhet yakınlarında Tus’ta doğdu
ve aynı yerde öldü (934 – 1020).
“Şehname” adındaki büyük İran
destanı ile uluslararası ün kazan-
mıştır. Bu destanda İran-Turan
mücadeleleri özellikle önemli bir
yer tutmaktadır. Eser baştanba-
şa “mesnevî” şeklinde yazılmış
60.000 beyittir. Ayrıca, ünlü
“Yûsuf-u Zelîhâ” (Yusuf ve Zeliha)
mesnevisinin de Firdevsî’nin eseri
olduğu sanılıyor. Firdevsî, dün-
yanın en büyük şairleri arasında
sayılır.
A kşemsettin (1389-1364): Mikrobu
ilk tanımlayan alim. Fatih
Sultan Mehmet’in hocalarındandır.
Akşemseddin, bilim’de ve tasav-
vufta olduğu gibi, tıp ve eczacılık
alanında da büyük bir üne sahipti.
Fakat kaynaklarda Akşemseddin’in
tıp ilmini kimden ve nasıl öğrendi-
ğine dair net bir bilgi yoktur. Aynı
zamandan ruh hastalıklarının da
hekimi olan Akşemseddin, ruh
hastalıklarını da tedâvi ederdi.
F arabi (870 - 950): Matematik, fi-
zik, astronomi ile ilgili çalışmalar
yapmıştır. Aristo'nun fikirlerini en
iyi açıkladığı için "ikinci öğretmen
(Muallimi sani)", unvanıyla tanın-
mıştır. İslâm Felsefesini kurmuştur.
Türk - İslam devletlerinde pozitif
bilimlerin temelleri Farabi tara-
fından atılmıştır. Farabi'nin birçok
eseri tercüme yoluyla Avrupa'da
yüzyıllarca üniversitelerde temel
eser olarak okutulmuştur. Eseri,
İshaü'l-ulum (bilimlerin sınıflan-
dırması), El Medinet’ül Fazıla
 8

ÜNLÜ COĞRAFYACILAR VE ESERLERİ

Hekatus
 (MÖ 550–480) Humbolt
 (1769-1859) Galileo (1564-1642) Takiyüddin El Râşid
(1521-1585)
M ısır ve Asya’da
incelemeler yap-
mıştır. Yeryüzünün
B ilgi’nin, ancak
doğayla insan
arasında deneysel
Tanımı veya Dünya- bir ortaklık kurmak-
nın etrafında yolculuk la mümkün oldu-
(Periegesis veya Peri- ğunu savundu. Fi-
odos Ges) adlı eserlerinde, Hazar denizinin ziksel Coğrafya’nın,
okyanusa açıldığını, Nil nehrinin güneydeki Biyocoğrafya’nın Klimatoloji’nin, Okyanus

bir okyanustan geldiğini ve dünyanın üç kı- biliminin kurucusu, doğa bilgini ve yorulmaz
tadan oluştuğunu savunmuştur. bir kâşif olarak kabul edilmektedir. Gezile-
( Afrika, Asya, Avrupa) ri’nden topladığı bilgilerle meydana getirdiği
eserler, çağdaş bilimsel keşifler döneminin
Anaksimenes başlangıcı sayılmaktadır. Güney Amerika’nın
batı kıyısı’ndaki Humboldt akıntısı (Peru
(MÖ
 550-480) akıntısı) onun adını taşımaktadır. Kosmos
Y
aptığı teleskoplarla, mercek yüzeylerinin
eğrilik derecesini denetlemek amacıy-
1
la geliştirdiği yöntem sayesinde, astronomi 521 yılında Şam’da doğdu. Eğitiminden
gözlemlerinde kullanılabilecek ilk teleskop- sonra Tennis kadılığına atandı. Kadılığı
ları yaptı. Astronomi alanındaki bulgularını sırasında yaptığı gözlemler ile ün kazandı.
Sidereus Nuncius (yıldızların habercisi) adıy-
la yayımladı.
1571’de Mustafa Çelebi’nin ölümünden sonra
II. Selim tarafından saray müneccimbaşılı-

Y eryüzünü bir dik- adlı eserinde, o dönemde evrenin yapısına

ğına atandı. 1574 yılında Galata Kulesi’nde
dörtgene benzete- ilişkin olarak bilinen bütün verileri bilimin Kepler
 (1571-1630) gözlem çalışmalarına başlamıştır. Hoca Saa-
rek, dairesel bir deni- hizmetine sundu.

G ezegenlerin güneş dettin ve Sokullu Mehmet Paşa’nın desteği ve

zin onu çevrelediğini padişah III. Murat’ın fermanıyla 1577 yılında
savunmuştur. Gece- Miletoslu Anaksimandros çevresinde elips
biçiminde yörüngeleri Tophane sırtlarında Takîyüddîn’in yönetimi
lerin yüksek dağların altında bir gözlemevi (rasathane) kurulmuş-
güneş ışınlarını engellemesiyle oluştuğun (MÖ 610-545) vardır görüşünü ileri
tur.1580 yılında topa tutularak yıkılmıştır.
sürerek bu görüşünü

inanmaktaydı. Güneş ve ay ile diğer yıldız-
lar arasında ilk kez olarak bir ayırım yapmış,
güneşin kendi ışığına sahip olduğu yerde, ay
da dahil olmak üzere, diğer gök cisimlerinin
güneşin ışığını yansıttığını söylerken, güneş
ve ay tutulmalarına ilişkin olarak da doğru
bir açıklama getirmiştir.
A
stronominin kuru- Özellikle trigonometri alanındaki çalışmaları
ispatlamıştır. New-
cusu ve ilk kez bir ile meşhurdur. Takiyüddin sinus, kosinus,
ton’un evrensel kütle çekimi yasasını bul-
kozmoloji ya da dünya tanjant ve kotanjantın tanımlarını vermiş,
masında büyük rol oynamıştır.
üzerine sistematik fel- ispatlarını sergilemiş ve cetvellerini hazırla-
sefe görüşü getiren filo- Friedrich Ratzel mıştır. Ekliptik ile ekvator arasındaki 23° 27’
zof kabul edilir. Ona göre de her şeyin köke- lik açıyı, 1 dakika 40 saniye farkla 23° 28’ 40”
ninde sonsuzluk (Aperion) vardı. Yer kürenin (1844-1904) şeklinde bularak o tarihte ilk kez gerçeğe en

İ
uzayda diğer bütün nesnelerden eşit uzak- nsan ve çevre arasında- yakın ve doğru dereceyi hesaplamıştır.
Kopernik (1473-1543) lıkta hiçbir yere bağlı olmadan yüzdüğüne ki ilişkileri ele alarak bu
Kepler’in hocası Tycho Brahe ile aynı za-
 inanıyordu. konudaki ilk olma özel-
manda yasamış ve yaklaşık aynı gözlemleri

M odern astronomi-
nin kurucusu ola- Alfred Wegener
liğine sahip olan Beşerî
Coğrafya (Antropocoğ-
yapmıştır. Rasathane yıkıldığı için çalışma-
ları son bulmuştur. Diğer taraftan Kepler,
rak bilinir. Yunanlı ast- (1880-1930) rafya) adlı eseri meyda-
Brahe’nin gözlemlerini kullanarak Kepler
ronom Batlamyus’un  na getirerek, Beşerî coğrafyanın gelişimine
yasaları diye bilinen gezegenlerin dönüşleri
yanlış olan teorisini
dünyaya anlatarak bi-
lime büyük hizmette bulundu. De Revoluti-
A lman yerbilimci-
dir. Kıtaların kay-
ması kuramını ilk kez
önemli katkılar sağlamıştır. Friedrich Ratzel,
Siyasî Coğrafya akımının kurucusu olarak ka-
bul edilir. ‘’Politik Coğrafya - Devletler, Mü-
ile ilgili yasaları keşfetmiştir.

onibus (Gökyüzü Kürelerinin Dönmesi) adlı ortaya attı. Wegener, nakalât ve Harp Coğrafyası’’eserinde savun- Batlamyus (MS 2.YY)
eserinde dünyanın kendi ekseni etrafında başlangıçta tüm kıta- duğu jeopolitik ve siyasî görüşler, Hitler’in
günde bir kere, güneşin etrafında yılda bir
kere döndüğünü savunmaktadır. Heliosent-
rik (güneş merkezli) teori bugün Kopernik
ların Pangea adında tek bir kıta olduğunu,
sonradan parçalanıp dağılarak zamanla gü-
nümüzdeki yerlerine ulaştığını ileri sürdü.
dünya egemenliği politikasının oluşumunda
etkili olmuştur. B atlamyus astro-
nomi, matema-
tik, coğrafya ve optik
teorisi olarak da adlandırılır. Bu teoriyi ve teorinin temellerini ’Kıtaların ve Amasyalı Strabon alanlarına katkılar
Okyanusların Oluşumu’ adlı eserinde anlat-
mıştır.
(MÖ 58-21) yapmıştır; ancak en
Ksenefon

(MÖ 430-355) çok astronomideki
çalışmalarıyla tanınır. Dünya’nın evrenin
Eratostenes
A nabasis (Onbinle- merkezinde hareketsiz durduğuna ve yıldız-
ların Dünya’nın çevresinde dairesel yörün-
rin Dönüşü) adlı
eserinde Anadolu’nun
(MÖ
 276-195) geler çizerek döndüğüne inanıyordu. Alma-

C
nüfus özellikleri, coğ- oğrafya ilminin gest adlı kitabıyla tanınmaktadır.
rafyası, gelenek ve adını ilk koyan kişi
görenekleri hakkında olarak bilinir. Dünya-
Arkhimedes (MÖ 287-212)
D
bilgiler vermektedir. nın çevresini stadyum ünyanın ilk coğrafyacısı olarak kabul
Anabasis yedi kitaptan oluşmaktadır. Eser uzunluk birimine edilmektedir. Sardunya ve Etiyopya’nın

anı defteri biçiminde kronolojik bir düzen
izlemiştir. Çizdiği harita MÖ 5. yüzyılın en
detaylı haritası olarak kabul edilmektedir.
Anadolu Coğrafyacısı olarak anılır.
İznik’li (Nicea) Hiprarchus
A
göre dikkate değer bir sınırlarına kadar seyahat ettiği söylenmek- rkhimedes, İlk-
doğruluk ile hesaplamıştır. Bunun yanında tedir. Tarih, coğrafya ve felsefe konularında çağ’da önemli bir
eksen eğikliğini ilk hesaplayan kişidir. çalışmış, bilgi toplamış ve eserlerini yazmış- astronomi bilgini ola-
tır. Strabon’un ilk eseri tarih üstünedir. Pol- rakta tanındı. Çeşitli,
Aristo (MÖ 384-322) ybios tarihinin devamı olarak yazdığı 43 cilt- gökcisimlerinin yerden
lik Historika Hypomnemata (TarihseL Anılar) uzaklığı ile ilgili olarak

D
bazı sonuçlara ulaş-
(MÖ 160-125) ünyanın yuvarlak adlı eseri ünlüdür. Ünlü eseri Geographika
tı. Arkhimedes, ününü kendi adını taşıyan
olduğu görüşünü “Coğrafya” seyahat gözlemlerini ve dün-
H ipparchus, geliştirdiği
trigonometri yöntemle-
riyle birçok yıldızın konu-
rasyonel olarak ortaya
koyan ilk bilim ada-
yanın coğrafi yapısına ilişkin düşüncelerini
içermektedir. Eser, ülkemizin tarihi coğraf-
burgu ve biri yıldızların konumunu diğeri
Güneş’in, Ay’ın ve gezegenlerin hareketini
mıdır. Eseri Politika yası ve arkeolojisi açısından önemli bir kay- gösteren iki astronomi küresi gibi buluşları-
munu belirledi.
dır. nak durumundadır. Coğrafya biliminin adını na borçludur.
koymuştur.

ÜNLÜ COĞRAFYACILAR VE ESERLERİ
Katip Çelebi (1609-1657)
T arih, coğrafya,
bibliyografya ve
biyografya ile ilgi-
li çalışmalar yapmış
Türk-Osmanlı bi-
lim adamı ve aydını.
Dünya bilim edebi-
yatında en ünlü ve
bilinen eseri; Keş-
füz-Zunûn’dur. Arapça bir bibliyografya söz-
lüğü olan eserde, 14.500 kitap ve risalenin
adı ve yazarı verilir. İslam dünyasında da ge-
nel kabul gören Aristoteles’in bilim tasnifine
göre ve alfabetik olarak düzenlenmiş olan
eser, yirmi yılda tamamlanmıştır
Coğrafi eserlerinin en önemlisi olan Cihan-
nüma (Cihanı Gösteren Kitap); Osmanlı coğ-
rafyacılığında yeni bir çığır açmıştır. Kâtip Çe-
lebi Cihannüma’yı iki kez yazmıştır. 1648’de
yazmaya başladığı ilki klasik İslam coğrafyası
temelindeydi. Bu eserini henüz bitirmemiş-
ken eline geçen Gerardus Mercator’un At-
las’ını Mehmed İhlasî adlı bir Fransız asıllı
yazarın yardımıyla Latince’den Türkçe’ye
çevirterek yeni bilgiler edindi ve 1654’te Ci-
hannüma’yı ikinci kez yazmaya girişti. İkinci
kitapta Kristof Kolomb ve Macellan’ın keşif
gezilerinden söz eder. Cihannüma İbrahim
Müteferrika tarafından basılmıştır.
İbn Haldun (1332-1406)
T unus’ta doğmuş-
tur. Orta Çağ’da
İslam Dünyası’nın
en ünlü gezgin-
lerindendir.
önemli eseri Kitap
En
El-İbar (İbret Verici
Kitap)’dır. Berberi
topluluklarının ve İslam İmparatorluklarının
İslam öncesindeki sosyal-ekonomik özel-
likleri hakkında bilgi vermektedir. İnceleme
alanına ilişkin jeopolitik ve siyasi coğrafya
bilgilerine yer vermektedir.
Heredotos (MÖ 484-425)
T arihin babası
olarak kabul edi-
len Heredot, aynı
zamanda coğrafya
biliminin gelişme-
sinde önemli kat-
kılarda bulunmuştur. Trakya, Anadolu ve
Asya ülkelerine geziler yapmıştır. Çizdiği
dünya haritasında, Avrupa’yı, Asya ve Af-
rika’dan daha farklı olarak Hazar denizinin
bir iç deniz olduğunu ve Afrika’nın bir de-
niz le çevrili olduğunu belirlemiş olmasıdır.
Asya’nın doğusu, Avrupa’nın kuzeyini ihmal
etmiş, Hindistan çizimi konusunda hatalar
yapmış olmasına rağmen dönemin bilgileri
açısından önemli bir çalışma olarak kabul
edilmektedir. Heredot’un ortaya koyduğu
en önemli gerçek diğer coğrafyacılardan ay-
rılmaktadır.’’Mısır Nil’in hediyesidir’’ sözü
Heredot’a aittir.
Bîrûnî (978-1048)
A lberuni veya Aliboron olarak geçer. Gök-
bilim, matematik, doğa bilimleri, coğraf-
ya ve tarih alanındaki çalışmalarıyla tanınır.
Güneşin ve gezegenlerin eğimleri üzerinde
durmuştur. Eserlerinin büyük bir kısmını
dönemin önemli hükümdarlarından Gazneli
Mahmut ve oğlu Sultan Mesud’un himayesi
altında vermiştir.
Dünya ekseninin eğikliğini 23º 27’ bularak
gerçek değerine (23º 26,7’) çok yakın bir sayı
bulmuştur.
Dünyanın çapını da ilk olarak Biruni gerçeğe
çok yakın bir değer olan R=6425,7 km olarak
bulmuştur.(Gerçek değer 6376 km dir).
Jeodeziyle ilgili temel bilgiler verdiği için bu
bilimin kurucusu sayılmaktadır. Ayrıca, ma-
denlerin yoğunluklarını az bir hata ile bul-
muştur Yerçekimi kanunu üstüne, ilk defa
fikir ortaya atıp incelemelerde bulunmuştur.
İbn Batuta (1303-1384)
F as’ta doğdu. Dönemin, en ünlü gezgini-
dir. Kuzey Afrika kıyıları, Suriye, Mekke,
Mezopotamya, Yemen, Kızıldeniz kıyıları,
Mısır, Filistin, Anadolu, Balkanlar, Güney
Rusya, Batı Türkistan, Hindistan ve Çin’e
yaptığı gezilere ilişkin bilgileri ‘’İbn Batuta
Seyahatnamesi’’ adlı eserinde toplamıştır.
Eserde gezdiği alanlardaki toplumsal yapıla-
rı, zenginlik kaynaklarını, din, dil ve gelenek
gibi özellikleri anlatmıştır. Eser ilgili alanla-
rın beşeri ve ekonomik coğrafya özelliklerini
ele almıştır.
İdrisi (1099-1165)
A
kdeniz Havzası ül-
kelerini, Fransa ve
İngiltere’yi dolaştıktan
sonra Sicilya Kralı II.
Ruggiero’nun sarayı-
na yerleşti. En önemli
eseri Libro del Re Ru-
ggiero (Kral Ruggiero’nun Kitabı)adlı eseridir.
Bu eserde Rusya, Almanya, İskandinavya,Hint
okyanusu kıyıları ve Afrika hakkında bilgiler
vermektedir. Bir Dünya Haritası hazırlayarak
bu kitabına koymuştur.
Ali Kuşcu (...-1474)
İ
stanbul’un enlem ve boylamını ölçerek gü-
neş saatleri yapmıştır. Astronomi ve mate-
matik konusunda iki önemli eseri vardır.
FETHİYE: Astronomi kitabıdır. Otlukbeli Sava-
şından sonra Fatih’e sunulmuştur. Üç bölüm-
den oluşmaktadır;
1.Bölüm: Gezegenlerin hareketlerinden bah-
sedilmektedir.
2.Bölüm: Yer’in şekli ve iklim konusundadır.
3.Bölüm: Yer’e ilişkin ölçüleri ve gezegen-
lerin uzaklıkları üzerinde dur maktadır. Bu
eser özellikle medreselerde öğretim amacıyla
hazırlanmıştır. Diğer eseri ’Muhammediye’
adını verdiği matematik kitabıdır. Ali Kuşçu
1474’te İstanbul’da vefat etmiştir.
Bilimsel çalışmaları nedeniyle NASA tarafın-
dan Ayın bir kısmına Ali Kuşçu, başka bir kıs-
mına ise Abbas İbn Firnas’ın adı verildi.
Evliya Çelebi (1611-1682)
1 611 – 1682 yılları arasında yaşamış ünlü
bir seyyahtır. Evliya Çelebi, Seyahatna-
me adlı eserinde gezip gördüğü yerlerin
sosyal ve ekonomik durumunu, ilgi çekici
özellikleriyle dile getirmiştir. Kent yaşa-
mı ve ülke ekonomisine katkı sağlayan
unsurlar ayrıntılı biçimde anlatılmıştır.
Seyahatnamesi, yalnızca 17’nci Yüzyıl
Osmanlı Bahriye’’ adlı denizcilik eseriyle
tanınmaktadır.
Piri Reis (1470-1554)
O smanlı denizcisi, büyük kartoğraf ve
coğrafyacı. 1495-1510 yıllarında İnebah-
tı, Moton, Koron, Navarin, Midilli, Rodos
gibi deniz seferlerinde görev aldı. Kanu-
ni Sultan Süleyman’ın fermanı ile 1554’te
idam edildi. Amerika’yı gösteren Dünya
haritaları ve Akdeniz’de yaptığı seyirler sı-
rasında gördüğü yerleri ve yaşadığı olayları
anlattığı, dünya denizciliğinin ilk kılavuz
kitabı özelliğini taşıyan “Kitab-ı Bahriye”
ile tanınır.
9
Tales (MÖ 636-546)
E ge kıyısında bulunan
Milet’te doğmuştur. İlk
büyük astronomi bilgin-
lerindendir. MÖ 28 Mayıs
585’te güneş tutulmasını
önceden hesaplamıştır.
Matematik alanında çalışmalar yapmıştır.
Carl Ritter (1779-1859)
C arl Ritter Beşeri
coğrafyanın ku-
rucusu olarak ka-
bul edilmektedir.
Coğrafyacı kimliği
yanında tarihçi ve
felsefeci olarak tanınmıştır. Coğrafya İlminde
Tarihi Esaslar adlı eserinde, Beşerî Coğrafyayı
tanımlarken, çevre ve insan arasındaki ilişki-
leri inceleyen bilim olarak ifade etmiştir.
Mesudi (Ebu’l Hasan
El-Mesudi)
D
oğum ve ölüm tarihi
kesin olarak bilin-
memektedir. Bağdat’ta
doğmuştur. IX. yüzyılda
yaşadığı ve 957 yılında
öldüğü tahmin edilmek-
tedir. İran, Hindistan,
Çinhindi, Seylan, Kafkasya, Doğu Anadolu,
Batı Türkistan, Suriye, Mısır, Libya, Tunus,
Cezayir, Fas ve İspanya gibi alanları gezmiş
bu alanlara ilişkin gözlemlerini ‘’Al Müruc
Al Zekhb’’ (Altın Çayırlar) adlı eserinde an-
latmıştır.
Pisagor (Pythagoras) MÖ
596–500
İ ngiltere’de doğdu.
1669 yılında Camb-
ridge’de Matema-
tik Profesörü oldu.
Dünya ile bütün
nesneler arasında, onları birbirine çeken bir
güç olduğunu, Dünya’nın tüm nesneleri yer
çekimi gücüyle kendine çektiğini buldu. Ge-
zegenlerinde çekim gücü nedeniyle Güneşin
çevresine çekildiklerini gösterdi ve Kepler Ya-
salarını kanıtladı. Yaptığı deneylerle Güneş
ışığının beyaz olmadığını; menekşe, çivit,
mavi, yeşil, sarı, portakal, kırmızı renklerin
bir karışımı olduğunu kanıtladı. Çalışma-
larını 1687’de Doğa Felsefesinin Matematik
İlkeleri (Prlncipla) adıyla yayımladı. Hayatı
hakkında çok fazla bilgi bulunmamaktadır.
Sisam adasında okumuş, Mısır ve Babil’de
bir süre yaşadıktan sonra ülkesine dönmüş-
tür. Ülkesinde gördüğü baskılardan kaçarak
İtalya’nın Kroton kentine gelmiş ve bura-
da bir okul açmıştır. MÖ 6.Yüzyılda dünya-
nın Güneş etrafında döndüğü fikrini ortaya
koyduğunda büyük tepkilerle karşılaşmıştır.
Doğada meydana gelen her olayın matema-
tiksel olarak açıklanabileceğine inanıyordu.
Ortaya koyduğu fikirlerden rahatsız olanlar
tarafından MÖ500 yıllarında eğitim verdiği
okulunda öğrencileriyle yakılarak öldürül-
müştür.
10

DÜNYA ÜZERİNDE ENLER

En geniş ülke En küçük ülke En fakir üç ülke En kalabalık şehir En çok dil
Nijer konuşulan ülke
GSYİH: 415$/kişi

Etiyopya
GSYİH: 505$/kişi Tokyo
Rusya Vatikan Papua Yeni Gine
Yerleşik Nüfus: 500 kişi Sierra Leone Japonya
17.098.242 km2 Yüzölçümü: 0.44 km² GSYİH: 679$/kişi 37,832,892 (2014) Yaklaşık 820 ayrı dil

En büyük ada En büyük çöl En büyük göl Dünyanın En Büyük Buzul

Merkezine
En Uzak Nokta
Hazar Gölü
Azerbaycan, Rusya,
Büyük Sahra Çölü Kazakistan, Türkmenistan, Chimborazo Dağı Lambert-Fisher
Grönland Orta ve Kuzey Afrika İran Ekvator Buzulu, Antartika
2.166.086 km² 9.000.000 km² 371.000 km² 6.384 m 160 km

En yüksek baraj En uzun demiryolu En uzun asma Ortalama yükseltisi En Büyük Kanyon
tüneli köprü en fazla olan kıta

Nurek Barajı Seikan Tüneli Akashi Kaikyo

Tacikistan Japonya Japonya Antartika Kıtası Büyük Kanyon, ABD
304 m 53.85 km 1991 m 2200 m Uzunluk: 466 km

En Uzun Sahil En Büyük Tatlısu En Yüksek Nokta En büyük baraj En yüksek bina
Şeridi Gölü

Lake Superior, Everest Tepesi,

Kanada Kanada-ABD sınırı Nepal-Çin sınırı 3 Boğaz Barajı, Çin Burç Halife, Dubai
243.798 km Alanı: 82.103 km² Yükseklik: 8.848 m 22.500 MW 828 m

En Küçük Nehir En büyük yapı En uzun köprü En uzun karayolu Denize Kıyısı
Olmayan En
Panamerika Kalabalık Yer
Jiaozhou Koyu Karayolu, Etiyopya
Roe River, ABD Çin Seddi Köprüsü, Çin Amerika Kıtası 96.633.458 (Nüfus
61 m 8851.8 km 26.7 km 25.750 km Yoğunluğu: 70/km2

Okyanuslardan En En Çok Yağış En Uzun nehir En Yüksek En Derin Mağara

Uzak Nokta Alan Yer Dağ Geçidi

Krubera Mağarası,
Çerapunchi, Nil Nehri (Tanzanya, Marsimik La, Abhazya
Xinjiang, Çin Hindistan Uganda, Sudan, Mısır) Hindistan Derinlik: 2.190 m,
2.648 km Yıllık Ort. Yağış: 11,870 mm 6.650 km 5.777 m Uzunluk: 13.432 m

En Kurak Yer En Büyük Uçurum En Derin Nokta En Yüksek Şelale Dünyada Yerleşimin
Olduğu En Sıcak Yer

Mariana Çukuru, Angel Falls,

Atacama Çölü, Şili Thor Dağı, Kanada Büyük Okyanus Venezuela Dallol, Etiyopya
Yıllık Ort. Yağış: 0,1 mm 1.250 m 10.994 m 980 m Yıllık Ort. Sıcaklık: 34,4 °C

TARİHTE İLKLER
EN UZUN SÜRE SULTANLIK YAPAN
Kanunî Sultan Süleyman 46 yıl sultanlık yapmıştır.
EN KISA SÜRE SULTANLIK YAPAN
V. Murat
TAHTA GEÇEN EN YAŞLI SULTAN
Sultan V. Mehmet Reşat 65 yaşında tahta geçmiştir.
OSMANLIDA BASILAN İLK ÖNEMLİ ESER
Vankulu tarafından tercüme edilen Lugat-ı Sıhah.(1727)
İLK MEVLİD-İ ŞERİF
1409 yılında Süleyman Çelebi tarafından Vesilet-ün Necat adlı
ilk mevlit yazıldı.
OSMANLININ İLK MİZAH DERGİSİ
1869 yılında Diyojen yayınlandı.
İLK TÜRKÇE GAZETE
1831 yılında ilk yayınına başlayan Takvim-i Vekayi.
OSMANLIDA İLK ALTIN PARA
1478 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından bastırıldı.
İLK ŞEYHÜLİSLAM,
1425 yılında göreve gelen Molla Fenari’dir.
İSTANBUL’UN OSMANLILAR TARAFINDAN İLK KUŞATILMASI
1391 yılında oldu.
İSTANBUL’DA İLK DENİZ SEFERLERİ
1850 yılında başladı.
İSTANBUL’DA İLK TRAMVAY
1872 yılında faaliyete geçti.
OSMANLIDA İLK ANAYASA
1876 yılında hazırlanan Kanun-i Esasi’dir.
MERKEZ BANKASININ İLK KAĞIT PARASI
1927 yılında İngiltere’de bastırılan yeşil renkli bir liralığın üs-
tünde tarla süren bir çifçi vardı.
İLK UÇAK SEFERLERİ
İstanbul-Ankara arasında 1933 yılında yapıldı.
İLK ARKEOLOJIK KAZI
Alman arkeolog Heinrich Schilemann (Truva’yı bulan adam)
DÜNYANIN ILK ARABA VAPURU
“Suhulet” 1871 yılında Üsküdar - Kabataş arasında çalışmaya
başladı.
İLK KALP AMELİYATI
22 Kasım 1968 tarihinde Ankara Yüksek İhtisas Hastanesi’nde
Dr. Kemal Beyazıt gerçekleştirdi.
İLK GÜZELLIK YARIŞMASI VE KRALİÇESİ
Türkiye’de ilk güzellik yarışması, 1929 yılında Cumhuriyet ga-
zetesi tarafından düzenlendi ve Feriha Tevfik (Dağ), ilk güzellik
kraliçemiz oldu.
İLK BANKA
Ülkemizde gerçek anlamda kurulan ilk banka, Bank-ı Dersaa-
det-İstanbul Bankası (Banque de a Constantinople) adıyla 1847
yılında kuruldu. Bu bankadan sonra, 1863 yılında Osmanlı Ban-
kası ve daha sonra da başka yabancı bankalar açıldı. 1867 yı-
lında bütünüyle yerli sermayeli bankalar kurmak kararı alınınca
ilk yerli banka kuruluşumuz olan Emniyet Sandığı ortaya çıktı.
KÖŞELI YILDIZA SAHIP İLK TÜRK BAYRAĞI
Kırmızı zemin üzerine beyaz hilal ve yıldız konarak oluşan bayrak
ilk kez Osmanlı Devleti tarafından 1844 yılında kabul edilmiştir.
Bayrak, 29 Mayıs 1936’da 2994 Sayılı Türk Bayrağı Kanunu ile
şekillendirilmiş ve Türkiye’nin ulusal bayrağı olarak kabul edil-
miştir. 22 Eylül 1983’te 2893 Sayılı Türk Bayrağı Kanunu ile
bayrak ölçütleri belirlenmiş ve bayrak son hâlini almıştır.
İLK BORSA
2 Aralık 1873 günü bir tüzükle çalışmaya başlayan Dersaadet
Tahvilat Borsası, Türkiye’nin ilk borsası sayılır. 16. ve 17. yüzyıl-
larda Osmanlılarda sanat ve ticaretle uğraşanların lonca örgüt-
leri de ilk borsa kuruluşlarıysa da, resmi bir nitelik taşımazlar.
Ülkemizde ilk ticaret borsası İzmir’de, İzmir Ticaret ve Sanayi
Borsası adıyla 1886 yılında kuruldu.
İLK CAM FABRİKASI
17 Şubat 1934’te İş Bankası öncülüğünde İstanbul Paşabah-
çe’de kuruldu.
İLK ÇIKOLATA FABRİKASI
Dünyada çikolata fabrikasyon olarak ilk kez 1819 yılında, İs-
viçre’nin Vevey kentinde üretildi. İstanbul Feriköy’de Nestlé
tarafından açıldı.
İLK DENİZALTI
Dünyanın ilk denizaltısı 1719 yılında Mimar İbrahim Efendi ta-
rafından “Tahtelbahir” adıyla yapıldı.
İLK ELEKTRİKLİ TREN
1955 yılında İstanbul’da Sirkeci-Halkalı arasında çalışmaya
başladı.
İLK FESTİVAL
Atatürk tarafından 1931’de Beylerbeyi Sarayı’nda düzenlenen
Balkan Oyunları Festivali, ülkemizdeki ilk festival oldu
İLK TÜRK FUTBOL TAKIMI
1901 yılında Kadıköy’de Reşat Danyal, Fuat Hüsnü Kayacan ve
arkadaşları ilk Türk takımı Black Stocking Football Club’ı kur-
dular.
İLK TÜRK GAZETECİ
Çapanzade Agâh Efendi’dir. İlk özel gazete olan “Tercüman-ı
Ahval”i de o yayınladı. 21 Ekim 1860 günü çıkan bu gazetenin
en önemli yazarı da Şinasi idi. İki yıl sonra Şinasi, gazeteden
ayrıldı, ancak Agâh Efendi, tam 6 yıl sürekli olarak gazetesini
çıkarmayı başardı.
GÜREŞTE İLK DÜNYA ŞAMPIYONU
Güreş dalında ilk dünya şampiyonu olan güreşçimiz, Kara Ah-
met’tir. 1897 yılında Avrupa’ya giden Kara Ahmet, yaptığı bütün
karşılaşmaları kazandı. Fransa’da 1899’da düzenlenen dünya
şampiyonasında Kara Ahmet “grekoromen” dalında dünyanın
en önemli güreşçilerini tuşla yenerek dünya güreş şampiyon-
luğunu elde etmiştir.
İLK RADYO YAYINI VE İSTASYONU
Ankara ve İstanbul’da PTT’nin posta görevlerinde yararlanmak
amacıyla kurduğu beşer kilovat gücündeki verici istasyonların-
dan, 1927 yılında yapıldı. Deneme niteliğindeki bu yayınları,
1936’ya kadar Türk Telsiz Telefon Kuruluşu yönetti.
İlk radyo istasyonu da Ankara’da kuruldu. 28 Ekim 1938 günü
sürekli yayınlara başlayan bu yeni radyo, uzun dalga “Türkiye
Radyosu” ve kısa dalga “Ankara Radyosu” adıyla görev yapı-
yordu. İstanbul Radyosu’nun sürekli yayına başlayışı ise 1 Eylül
1949 günü gerçekleşti.
İLK TV YAYINI
Türkiye’de genellikle ilk televizyon yayınının TRT’yle birlikte
1960’lı yıllarda başladığı düşünülse de aslında Türkiye halkının
televizyonla tanışması 1950’li yıllarda İstanbul Teknik Üniversi-
tesi’nin idealist ve girişken akademisyenleri sayesinde başla-
mıştı. Kısıtlı imkânlar ve türlü vizyonsuzluklara rağmen İTÜ TV,
yayında olduğu süre içerisinde İstanbul halkının büyük ilgisine
mazhar oldu.
İLK SESLİ FiLM
Senaryosunu Nazif Tepedelenlioğlu’nun yazdığı “Bir Millet Uya-
nıyor” adlı filmdir.
İLK OSMANLI DEVLET DENİZCİSİ
Karamürsel Alp
İLK ATATÜRK HEYKELİ
Türkiye’de ilk Atatürk heykeli, İstanbul Gülhane Parkı’nın denize
yakın bölümünde 3 Ekim 1926 günü dikildi. Heykel, Avusturyalı
heykelci Heinrich Krippel tarafından yapıldı.
İLK BUHARLI GEMİ
Osmanlı devletinin ilk buharlı gemisi ‘‘Sürat’’ 1826’da İngilte-
re’den alındı.
İLK MÜZE
Türkiye’deki ilk müze çalışmaları Aya İrini’de başlamıştır. III.
Ahmet döneminde Osmanlı İmparatorluğu’nun çeşitli yerlerin-
den gönderilen eserler Tophane Müsiri (Maresal) Damat Fethi
Paşa tarafından Mecma-i Esliha-i Atika (Eski Silahlar Koleksiyo-
nu) ve Mecma-i Asar-ı Atika (Eski Eserler Koleksiyonu) isimleri
altında iki ayrı bölüm olarak Aya İrini’de toplanmıştı. Bu müze
1875’te Çinili Köşk’e taşındı. 1908’de yeni bir askeri müzenin
kurulması için Aya İrini’de çeşitli tarihsel malzeme depolandı.
1949’a kadar askerî müze olarak hizmet verdi.
TÜRK EDEBİYATINDA İLKLER
• İlk yerli tiyatro eseri: Şinasi / Şair Evlenmesi /1859
• İlk yerli roman: Şemsettin Sami / Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat
• Batılı tekniğe uygun ilk roman: Halit Ziya Uşaklıgil/Aşk-ı
Memnu
• İlk çeviri roman: Yusuf Kamil Paşa/ Fenelon’dan Telemak
/1859
• İlk köy romanı: Nabizade Nazım / Karabibik
• İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf / Eylül
• İlk realist roman: Recaizade Mahmut Ekrem / Araba Sevdası
• İlk resmi Türkçe gazete: Takvim–i Vakayi
• İlk yarı resmi gazete: Ceride-i Havadis
• İlk edebî roman: Namık Kemal / İntibah
• İlk tarihî roman: Namık Kemal / Cezmi, A. Mithat / Yeniçeri
• İlk özel gazete: Şinasi ile Agah Efendi/ Tercüman-ı Ahval
• İlk pastoral şiir: A.Hamit Tarhan /Sahra
• İlk şiir çevirisini yapan, ilk makaleyi yazan: Şinasî
• Noktalama işaretlerini ilk kez kullanan ilk Türk gazeteci: Şi-
nasi
• Aruzla ilk manzum tiyatro eseri yazan: A.Hamit Tarhan/Eşber
11
• Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri: A. Hamit Tarhan /
Nesteren
• İlk bibliyografya:Katip Çelebi / Keşfü’z Zünun
• İlk hatıra kitabı: Babürşah /Babürname
• İlk hamse yazarı: Ali Şir Nevai
• İlk tezkire: Ali Şir Nevai /Mecalisün Nefais
• İlk şiir antolojisi: Ziya Paşa /Harabat
• İlk atasözleri kitabı: Şinasi /Durub-i Emsal-ı Osmaniye
• İlk mizah dergisi: Diyojen /Teodor Kasap
• İlk hikaye kitabı: A.Mithat Efendi / Letaif-i Rivayet
• İlk fıkra yazarı: Ahmet Rasim
• İlk Türkçe yazılan ilk kitap: Yusuf Has Hacip / Kutadgu Bilig
• İlk siyasetname: Yusuf Has Hacip/ Kutadgu Bilig
• Mesnevi tarzında yazılmış ilk eser: Y. H. Hacip / Kutadgu Bilig
• İlk didaktik şiir örneğimiz: Kutadgu Bilig
• Aruzla yazılan ilk eserimiz: Kutadgu Bilig
• İlk mensur şiir örneklerini veren: Halit Ziya Uşaklıgil
• İlk makale: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi
• İlk edebî bildiriyi yayımlayan topluluk: Fecr-i Ati
• İlk seyahatname: Seydi Ali Reis / Miratül Memalik
• İlk edebiyat tarihçimiz: Abdulhalim Memduh Efendi
• Batı anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz: Fuat Köprülü
• Sahnelenen ilk tiyatro: Namık Kemal / Vatan yahut Silistre
• Kafiyeyi şiire serperek klasik nazım şekillerinden farklı ilk
örnekleri veren: T.Fikret
• Türkçenin ilk dil bilgisi kitabı: Süleyman Paşa / Sarf-ı Türki
• İlk natüralist eserimizin yazarı: Nabizade Nazım / Zehra
• Divan edebiyatında mahallileşme akımının temsilcisi: Ne-
dim
• İlk tarih ve coğrafya ansiklopedisi: Kamusul Alam
• İlk sözlüğümüz: Kaşgarlı Mahmut / Divanu Lügat-it Türk
• İlk Türkçe sözlük: Şemsettin Sami / Kamus-ı Türki
• İlk özdeyiş örneklerini veren: Ali Bey / Lehçet’ül Hakayık
• Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin: Orhun Abideleri (Göktürk
Kitabeleri)
• Edebiyatımızda objektif eleştirinin nasıl olacağını ilk açıkla-
yan: R.M. Ekrem
• Edebiyatımızdaki millî anlayışın açılmasına öncülük eden:
M.Emin Yurdakul
• Konuşma diliyle yazılmış ilk hikâyenin yazarı: Ömer Seyfet-
tin
• Edebiyatımızda ilk kafiyesiz şiirini yazan: A. Hamit Tarhan /
Validem
• İlk köy şiiri: Muallim Naci / Köylü Kızların Şarkısı
• İlk alfabemiz: Göktürk Alfabesi
• Tekke şiirinin kurucusu: Ahmet Yesevi
• İlk Türk destanı: Alp Er Tunga Destanı
• Bizde batılı anlamda ilk eleştiriyi yazan: Namık Kemal
• Bizde epik tiyatro türünün kurucusu: Haldun Taner
• İlk kadın romancımız: Fatma Aliye Hanım
• Süslü nesrin ilk temsilcisi: Sinan Paşa
• Dünyanın halen yaşayan en büyük ve ilk Müslüman Türk
destanı: Kırgızların Manas Destanı
• Edebiyat kelimesini bizde ilk kullanan: Şinasi
• Kurtuluş Savaşı’nı doğrudan işleyen roman: H. E. Adıvar/
Ateşten Gömlek
• İlk uyarlama tiyatro eserinin yazarı: Ahmet Vefik Paşa
• Deneme türünün kurucusu: Montaigne
• İlk divan şairi: Hoca Dehhani
• Hikayede gerçek anlamda ilk kez Anadoluyu işleyen: Refik
Halit Karay
• En başarılı psikolojik roman yazarımız: Peyami Safa / 9.Hari-
ciye Koğuşu
DÜNYA EDEBİYATINDA İLKLER
• İlk modern Roman: Servantes-Donkişot
• İlk tahlil Romanı örneği: Madam Dö La Fayet’in-Prenses Dö
Klev
• Dünya edebiyatındaki ilk hikayeci ve eseri: Boccaio-Deca-
meron
• Deneme türünün kurucusu: Montaigne
• Dünyanın bilinen ilk destanı: Sümerlerin Gılgamış Destanı
• Dünyanın halen yaşayan, en büyük ve ilk Müslüman Türk
Destanı: Kırgızların Manas Destanı
• İlk mizah dergisi: Diyojen /Teodor Kasap
• Komedi türünün ilk büyük ustası: Aristophanes
• Trajedi türünün ilk büyük ustası: Aiskylos
12

SPOR
l EURO 2016 Avrupa şam-
GÜNCEL
Fenerbahçe’yi 5 puan geride
piyonasında Portekiz finalde bırakarak şampiyon oldu.
turnavanın ev sahibi Fransa’yı l Milli tekvandocu Nur Tatar,
mağlup ederek ilk kez Şampi- 2012 Londra Olimpiyatları’nda
lMilli sporcumuz İbrahim Ço- yon oldu. aldığı gümüş madalyanın ardın- U23 AVRUPA
lak’ın Dünya Jimnastik Kupa-
l Bayanlar Voleybol Fener- dan 2016 Rio Olimpiyatları’n- GÜREŞ ŞAMPİYONASI
bahçe Grundig’i mağlup eden da da 3’ncü olarak, üst üste iki
sı’nda halka branşında yaptığı
hareket ‘THE COLAK’ ismi ile
VakıfBank, 2015-2016 sezonu
şampiyonu oldu.
olimpiyatta madalya kazanan
ilk Türk kadın sporcu oldu. M ACARİSTAN’ın Szombathely kentinde
düzenlenen 23 Yaş Altı Avrupa Güreş

literatüre girdi. Böylece Murat l Letonya’nın başkenti Ri-
ga’daki Avrupa Güreş Şampi-
Canbaş (1993), Suat Çelen yonasında 75 kiloda Yasemin
(2002), Ferhat Arıcan (2013) ile birlikte 4 Türk sporcu- Adar altın madalya kazandı
nun hareketleri literatüre girmiş oldu. l Fenerbahçe, Euroleague Fina-
line hakem hatalarının damga
l3 Haziran 2016’da boksun efsane ismi Muhammed vurduğu maçta CSKA Mosko-
va’ya kaybetti ve 2. oldu.
Ali 74 yaşında vefat etti. Tüm zamanların en iyi boksörü
l 2016 Rio Paralimpik Oyunla-
olarak kabul edilen Muhammed Ali, kariyeri boyunca
rı’nda Nazmiye Muratlı halter-
yaptığı maçların yalnızca 5 tanesini kaybetmiştir. de altın madalya kazandı.
l Milli güreşçi Taha Akgül,
lChapecoense, 28 Kasım 2016’da Atlético Nacional ile
2016 Rio Olimpiyatları’nda
Copa Sudamericana finalinde karşılaşmak üzere LaMia İranlı Komeil Nemat Ghase-
Airlines’ın 2933 sefer sayılı uçuşu ile yola çıkmıştır. mi’yi yenerek altın madalya
kazandı.
Kulüp, tarihinin en önemli maçına giderken uçak Ko- l Galatasaray Odeabank, Stras-
lombiya’da düşmüştür. Uçakta bulunan 81 kişiden 76’sı bourg’u evinde 78-67 yenerek
ölmüş, 3’ü kulübün futbolcusu olan 6 kişi sağ kurtul- Euro Cup şampiyonu oldu!
muştur. l Spor Toto Süper Lig de
2015-16 sezonunda Beşiktaş,
l Dünya Kulüpler Şampiyonası
Finalinde Eczacıbaşı VitrA,
Pomi Casalmaggiore’yi 3-2
yenerek şampiyon oldu.
l İlke Özyüksel, 2016 Rio
Olimpiyat Oyunları’nda mü-
cadele ederek, Türkiye adına
modern pentatlonda olimpiyata
giden ilk sporcu oldu.
Şampiyonası son buldu. Türkiye 6 gün sü-
ren şampiyonadan 3 altın, 3 gümüş ve 2
bronz madalya elde etti. 
Kategorilere göre madalya kazanan spor-
cular şu şekilde:
ALTIN MADALYA:
Erkekler serbest 57 kilo: Süleyman Atlı
Erkekler serbest 86 kilo: Murat Ertürk
Erkekler grekoromen 130 kilo: Osman Yıl-
dırım
GÜMÜŞ MADALYA:
Erkekler serbest 65 kilo: Haydar Yavuz
Erkekler serbest 61 kilo: Sedat Özdemir
Kadınlar 55 kilo: Bediha Gün
BRONZ MADALYA:
Kadınlar 48 kilo: Evin Demirhan
Erkekler grekoromen stil 98 kilo: Fatih
Başköy

2017 Anayasa hurbaşkanlığı kararnamesi” çıkarma yetkisi verildi. Ayrıca

cumhurbaşkanının dört yıllık üniversite mezunu olması
şartı değiştirilerek “yükseköğrenim yapmış” olması şartı
Askerî Yargıtay, bir üyeyi Askerî Yüksek İdare Mahkeme-
si ibaresinin kaldırılmasına karar verildi. Anayasa Mah-
kemesi’nde cumhurbaşkanının seçtiği üye sayısı 14’ten

Değişikliği getirildi.
9. Cumhurbaşkanının bir suçtan dolayı sorgulanabilmesi
için meclisteki milletvekili tam sayısının beşte üçünün
12’ye düşerken, meclisin hâlihazırda bulunan üç üye ata-
masında değişiklik yapılmamasına karar verildi.
14. Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun adı “Hâkim-

Maddeleri oyunun gerektiği şartı getirildi. Ayrıca cumhurbaşkanının

1. Bağımsız olduğu zaten belirtilen mahkemeler için ayrıca
“tarafsız” ibaresi eklendi.
2. Türkiye Büyük Millet Meclisindeki koltuk sayısı 550’den
600’e yükseltildi.
3. Milletvekili seçilme yaşı 25’ten 18’e indirildi ve maddede-
ki “yükümlü olduğu askerlik hizmetini yapmamış olanlar”
kısmı kaldırıldı. Yerine “askerlikle ilişiği olanlar” ibaresi
konularak bu durumdaki kişilerin milletvekili olamayacağı
belirtildi.
4. Meclis seçimleri için süre dört yıldan beş yıla çıkarıldı.
Milletvekili ve cumhurbaşkanı seçimlerinin beş yılda bir
aynı gün yapılması kararlaştırıldı. Ayrıca cumhurbaşkanı
seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun sağlana-
maması durumunda ikinci oylama olması kabul edildi.
5. Meclisin, bakanları ve hükümeti denetleme yetkisi ile Ba-
kanlar Kuruluna belirli konularda kanun hükmünde karar-
name çıkarma hakkı verme yetkisi kaldırıldı.
Cumhurbaşkanın veto ettiği kanunun meclis üye tam sayı-
sının salt çoğunluğuyla (301) kabul edilebileceğine karar
verildi.
6. Meclis, Bakanlar Kurulunu ve cumhurbaşkanı yardımcıla-
rını meclis araştırması, genel görüşme, meclis soruştur-
ması ve yazılı soru aracılığıyla denetleme yetkisine sahip
oldu. Cumhurbaşkanı yardımcılarının yazılı soru cevapla-
ma süresinin 15 gün olduğu belirtildi.
7. Cumhurbaşkalığına aday olacak kişilerin son yapılan
seçimlerde tek başına veya başka bir partiyle birlikte en
az %5 oy almış partiler tarafından veya 100 bin seçmen
tarafından aday gösterilebileceği belirtildi. Seçilen cum-
hurbaşkanının bundan sonra seçildiği partiyle ilişiğini
kesmek zorunda olmadığı kararlaştırıldı.(*)
8. Cumhurbaşkanı hem devletin hem de hükümetin başı ilan
edilerek başbakanlık kaldırıldı. Yardımcılarını ve bakanları
atayıp görevlerine son verme yetkisine sahip oldu. Kendi-
sine anayasa değişikliği yapan kanunları gerekli görürse
halkoyuna sunma ve yürütmeyle ilgili konularda “cum-
Yüce Divan’a gitmesi için tam sayının üçte ikisinin sağ-
lanması kararlaştırıldı.
10. Cumhurbaşkanına kendisine bir veya birden fazla yardım-
cı atama yetkisi verildi. Makamın boşalması hâlinde 45
gün içinde yeni seçim için süre verildi. Cumhurbaşkanı
yardımcısının yeni cumhurbaşkanı seçilesiye kadar cum-
hurbaşkanlığına vekalet edeceği belirtildi. Genel seçime
bir yıl veya daha az süre kalmışsa milletvekili seçiminin
de cumhurbaşkanı seçimiyle yenilenebileceği, genel se-
çime bir yıldan fazla süre kalmışsa seçilen cumhurbaş-
kanının milletvekili seçimlerine kadar görev yapabileceği
ve kalan bu sürenin cumhurbaşkanlığının görev süresi
açısından iki dönemden biri sayılmayacağı ifadelerine yer
verildi. Cumhurbaşkanı yardımcıları veya bakanlar için iş-
ledikleri iddia edilen bir suça dair meclis soruşturmasının
milletvekili tam sayısının beşte üçünün oyu ile mümkün
olması ve aynı kişilerin Yüce Divan’a gönderilmesi için
tam sayının üçte ikisinin oyunun gerektiği kararlaştırıldı.
11. Cumhurbaşkanının kendisine ve meclisin üye tam sayısı-
nın beşte üçüne seçimleri yenileme hakkı verildi. Her iki
tarafın da görev ve yetkilerinin, yeni cumhurbaşkanının
ve meclisin göreve başlamasına kadar devam etmesine
karar verildi. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde mec-
lisin seçimleri yenilemesine karar vermesi halinde cum-
hurbaşkanının bir defa daha aday olabileceği belirtildi.
12. Cumhurbaşkanına olağanüstü hâl ilan etme yetkisi ve
meclise bunu onaylama, süresini uzatma veya kaldırma
yetkisi verildi. TBMM’nin savaş haricinde olağanüstü
hâli dört aya kadar uzatabileceği belirtildi ancak üst üste
olağanüstü hâl ilan edebilme yetkisi kısıtlanmadı. Ayrıca
cumhurbaşkanının olağanüstü hâl sürecinde yayımladı-
ğı kararnamelerin de meclis tarafından görüşülüp karara
bağlanacağı belirtildi.
13. Cumhurbaşkanın bütün işlemlerine yargı yolunun açık
olduğuna yer verildi.
Savaş durumu olmadığı sürece disiplin mahkemeleri
dışında askerî mahkeme kurulmasına son verildi.(*)
Askeri mahkemeler kaldırıldığı için, Anayasa Mahkeme-
si’ndeki 17 olan üye sayısı 15 olarak değiştirildi. Bir üyeyi
ler ve Savcılar Kurulu” olarak değiştirildi, üye sayısı
22’den 13’e, daire sayısı üçten ikiye düşürüldü. Kuru-
lun dört üyesinin cumhurbaşkanı tarafından, yedi üye-
sinin meclis tarafından atanmasına karar verildi. Ada-
let Bakanı ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı’nın kuruldaki
üyeliği değişmedi.(*)
15. Cumhurbaşkanının bütçe kanun teklifini malî yılbaşından
en az yetmiş beş gün önce meclise sunması gerektiği ve
milletvekillerinin bütçe için gider artırıcı veya gelir azaltıcı
öneride bulunamayacağı kararlaştırıldı. Bütçenin süre-
sinde yürürlüğe girememesi hâlinde geçici bütçe kanunu
çıkarılacağı, eğer geçici bütçe kanunu da çıkarılamazsa
yeni bütçe kabul edilene kadar bir önceki yılın bütçesinin
yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanacağı
ifadelerine yer verildi.
16. Kamu tüzelkişilikleri düzenleme yetkisinde belirtilen an-
cak kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiye dayanı-
larak ifadesinin kanunla veya Cumhurbaşkanlığı kararna-
mesiyle olarak değiştirilmesine karar verildi.
17. Bir sonraki cumhurbaşkanlığı seçimi ve genel seçimlerin
3 Kasım 2019’da gerçekleşeceği belirtildi. Buna rağmen
meclisin erken seçim kararı alması durumunda her iki
seçimin de aynı gün yapılacağı ifadesi de eklendi. Bu ka-
nunun onayını takip eden otuz gün içinde Hâkimler ve
Savcılar Kurulu üyelerinin seçilmesine ve kanun yürürlü-
ğe girer girmez askerî mahkemelerin kaldırılmasına karar
verildi.
18. 2, 4 ve 7 numaralı değişiklerin yeni seçimlerin ardından
yürürlüğe girmesine ve geçici madde hariç diğer değişik-
liklerin yeni seçilen cumhurbaşkanı yemin ettikten sonra
yürürlüğe girmesine karar verildi. Cumhurbaşkanının ta-
rafsız statüsünün ise referandum onayı alır almaz sona
ereceği bildirildi.
KAYNAK: https://tr.wikipedia.org/wiki/2017_T%C3%BCrkiye_ana-
yasa_de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi_referandumu
(*) Kabul edilen düzenlemeler içerisinde bu 3 madde hemen yürür-
lüğe girecektir.