‫اﺳﺘﻘﻼب‬

‫داﻧﺮژۍ زﯦﺮﻣﻪ ﮐﻮﻟﻮاو ﮐﺎروﻟﻮ ﭘﻪ ﻣﻨ ﮐﯥ‬

‫اﺳﺘﻘﻼب )ﭘﻪ اﻧﮕﺮﯦﺰي‪ (Metabolism :‬ﭘﻪ ﺑﺪن ﮐﯥ د‬

‫ﻫﻐﻮ ژوﻧﮑﻮ ﮐ ﻧﭽﺎرو ﻮﻟﮕﻪ ده ﭼﯥ اﻧﺮژي ﭘﮑﯥ ﺟﻮړه ‪،‬‬
‫زﯦﺮﻣﻪ او ژوﻧﺪﻳﻮ ووﺑﻮﻧﻮ )ﻧﺴﺠﻮﻧﻮ( ﺗﻪ رﺳﯧ ي ‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﻪ‬
‫ﺑﻞ ﻋﺒﺎرت ﭘﻪ ژوﻧﺪﻳﻮ ﺳﯧﻠﻮﻧﻮ ﮐﯥ د ﮐﻴﻤﻴﺎوي او ﭘ ﻧﻲ‬
 ‫ﺑﺪﻟﻮﻧﻮﻧﻮ ﻮﻟﮕﻪ ﻟﻪ اﺳﺘﻘﻼب ﺨﻪ ﭘﻪ ﻣﺎﻧﺎ راو ﻲ ‪.‬‬
‫ﻣﻴ ﺎﺑﻮﻟﻴﺰم دوه ﭘ اووﻧﻪ ﻟﺮي ‪ .‬ﻳﻮ ﯦﯥ اﻧﺎﺑﻮﻟﻴﺰم او ﺑﻞ ﯦﯥ‬
‫ﮐﯧ ﺎﺑﻮﻟﻴﺰم ﻳﺎدﯦ ي ‪ .‬اﻧﺎﺑﻮﻟﻴﺰم ﭼﯥ ﺗﺮې ﺨﻪ ﭘﻪ دې ﮐﯥ‬
‫‪ ،‬اﻣﻴﻨﻮ‬ ‫ﺳﺎده ﺧﻮراﮐﻲ ﺗﻮﮐﻲ ‪ ،‬ﻟﮑﻪ ﮐﺎرﺑﻮﻫﺎﻳ رﯦ‬
‫اﺳﻴﺪوﻧﻪ ‪ ،‬او ﺷﺤﻤﻮﻧﻪ)د ﺑﺪن ﻏﻮړ( ﭘﻪ ﭘﯧﭽﻠﻮ ‪ ،‬ﻣﻐﻠﻘﻮ او‬
‫ﻣﺮﮐﺒﻮ ﻣﻮادو ﺑﺪﻟﯧ ي ‪ .‬د ﺑﺪن ووﺑﻮﻧﻮ د ﺟﻮړ ﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره‬
‫ﭘﮑﺎرﻟﻮﯦ ي ‪ .‬ﮐﯧ ﺎﺑﻮﻟﻴﺰم ﭘﻪ دې ﭘ اؤ ﮐﯥ ﻣﻐﻠﻖ ﻣﻮاد‪ ،‬ﻟﮑﻪ‬
‫ﺧﻮاړه او د ﺑﺪن ووﺑﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺳﺎده ﻣﻮادو ﺑﺪﻟﯧ ي او اﻧﺮژي‬
‫ﺗﺮې ﺟﻮړﯦ ي او ﺑﺪن ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻮړې اﻧﺮژۍ ﺨﻪ د ﺧﭙﻞ‬
‫ﺗﺮﻣﻴﻢ او ﺳﺎﺗﻠﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره ﮐﺎر اﺧﻠﻲ او ﻫﻐﻪ ﻣﻮاد ﭼﯥ ﻟﻪ‬
‫ﻣﯧ ﺎﺑﻮﻟﻴﺰم ﺨﻪ ﻻس ﺗﻪ را ﻲ د ﻣﯧ ﺎﺑﻮﻟﻴﺖ ﭘﻪ ﻧﻮم‬
‫ﻳﺎدﯦ ي ‪ .‬د ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﺑﺪن ﻳﻮه اﻧﺪازه ﺧﻮراﮐﻲ ﻣﻮادو‬
‫ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﺮي ‪ ،‬ﺗﺮ ﻮاﺳﺎﺳﻲ اﺳﺘﻘﻼب د ژوﻧﺪي ﭘﺎﺗﯥ‬
‫ﮐﯧﺪو ﻟﻪ ﭘﺎره ﺗﺮﺳﺮه ﮐ ي‪ ،‬او د ﻫﺮ ﺷﺨﺺ د ﻳﻮې ور ﯥ‬
‫ﺧﻮراﮐﻲ اړﺗﻴﺎ د ﻫﻐﻪ د ﻋﻤﺮ وزن ‪ ،‬دﺑﺪن د ﺷﺤﻤﻮدﺳﻠﻨﯥ‬
‫ﮔ ﻧﺪﺗﻴﺎؤ ﭘﻪ اﺳﺎس ﺳﻤﺒﺎﻟﯧ ي‪ .‬ﻟﻪ ﻣﺨﯥ ﯦﯥ د روغ او‬
 ‫ﻧﺎروغ ﭘﻪ ﺻﺤﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻮرې او د ﻧﻮرو ﻓﮑ ﻮروﻧﻮ ﻟﻪ‬
‫ﻣﺨﯥ ﺗﻮﭘﯿﺮ ﻟﺮي ‪ .‬ﭘﻪ ﻫﻤﺪې ډول د ﺑﺪن د اﺳﺘﻘﻼب ﮐﭽﻪ‬
‫‪ ،‬ﻧﺎروﻏﻴﻮ او ﻧﻮرو‬ ‫د اوﻣﯧﻨﺪوارۍ ‪ ،‬ﺧﻮار ﻮاﮐ‬
‫ﺑﯧﻼﺑﯧﻼو ﻓﮑ ﻮروﻧﻮ ﺨﻪ اﻏﯧﺰﻣﻨﻪ ﮐﯧ ي ‪.‬‬

‫د ﮐﺎرﺑﻮﻫﺎﻳ رﯦ ﻮﻧﻮ اﺳﺘﻘﻼب‬

‫اﻧﺮژۍ ﭘﻪ ﺳﻠﻮ‬ ‫د ﻳﻮﺷﺨﺺ د ور ﻴﻨ‬ ‫ﮐﺎرﺑﻮﻫﺎﻳ رﯦ‬
‫ﮐﯥ ﻟﻪ ‪ ۵۰‬ﺨﻪ ‪ ۶۰‬ﺳﻠﻨﻪ اړﺗﻴﺎ ﭘﻮره ﮐﻮي ‪ .‬د ﺧﻮراﮐﻲ‬
‫ﺨﻪ ‪ ۴‬ﮐﺎﻟﻮري اﻧﺮژي‬ ‫ﺗﻮﮐﻴﻮ ﻟﻪ ﻫﺮ ﮔﺮام ﮐﺎرﺑﻮﻫﺎﻳ رﯦ‬
‫د اﺳﺘﻘﻼب ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﮐﯥ ﺗﺮﻻﺳﻪ ﮐﯧ ي ‪ .‬ﻮل‬
‫ﮐﺎرﺑﻮﻫﺎﻳ رﯦ ﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻣﻮﻧﻮ ﺳﮑﺮاﻳ وﻧﻮ ﺑﺎﻧﺪې ﺷﻨﻞ ﮐﯧ ي‬
‫او د ﮔﻠﻮﮐﻮز )‪ (C6H12O2‬ﭘﻪ ﺑ ﻪ ﭼﯥ ﻳﻮه ﺳﺎده‬
‫ﺧﻮږﻧﻪ)ﻗﻨﺪ( ده ﺟﺬﺑﯧ ي ‪ .‬ﮔﻠﻮﮐﻮز ﭘﻪ ﻴﮕﺮ او ﻏ و‬
‫)ﻋﻀﻼﺗﻮ( ﮐﯥ ﺎﻳﻲ ﭘﻪ ﮔﻼﻳﮑﻮﺟﻦ ﺑﺪل او زﯦﺮﻣﻪ ﺷﻲ ‪.‬‬
‫ﭘﻪ ﺳﯧﻠﻮﻧﻮ ﮐﯥ ﮔﻠﻮﮐﻮز ﭘﻪ اوﺑﻮ او ﮐﺎرﺑﻦ ډای اوﮐﺴﺎﻳ‬
‫ﺳﺮه اوﮐﺴﻴ اﻳﺰ )د آﮐﺴﻴﺠﻦ او ﻧﻮرو ﻋﻨﻀﺮوﻧﻮ ﻳﺎ ﺗﻮﮐﻴﻮ‬
‫ﮔ وﻟﻪ (ﮐﯧ ي‪ ،‬ﭼﯥ اﻧﺮژي او ﺗﻮدوﺧﻪ ورﺳﺮه ﺧﻮﺷﯥ‬
‫ﮐ ﻧﻪ د اﻧﺴﻮﻟﻴﻦ او ﻴﻨﻮ ﻧﻮرو‬ ‫ﮐﯧ ي ﭘﻮرﺗﻨ‬
‫ﻫﻮرﻣﻮﻧﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻟﮑﻪ ﺗﺎﻳﺮوﮐﺴﻴﻦ ‪ ،‬ﮔﻠﻮﮐﻮز او‬
‫ﮐﻮر ﻴﮑﻮﺳ ﺮاﻳ و ﻣﻮﺟﻮدﻳﺖ ﺗﻪ اړﺗﻴﺎ ﻟﺮي‪ .‬د‬
‫ﮐﺎرﺑﻮﻫﺎﻳ رﯦ ﻮ ﮐﻤ ﺖ ﭘﻪ ﺑﺪن ﮐﯥ د وزن د ﮐﻤﯧﺪﻟﻮ ‪ ،‬د‬
‫ﭘﺮو ﻴﻨﻮ د ﻟ واﻟﻲ او ﺳﺘ ﻳﺎﺳﺒﺐ ﮐﯧ ي ‪.‬‬

‫د ﺷﺤﻤﻮﻧﻮ اﺳﺘﻘﻼب‬
‫ﺷﺤﻢ ﻳﺎ ﻏﻮړي د ﺑﺪن د اﻧﺮژۍ ﻣﻨ ﯽ ﺑﻠﻞ ﮐﯧ ي ‪ .‬ﭘﻪ ﺑﻠﻪ‬
‫وﻳﻨﺎ‪ ،‬د ﺑﺪن د اﻧﺮژۍ ﻣﺮﮐﺰي ﻣﻨﺒﻊ ده ‪ .‬زﻣﻮږ ﺑﺪن ﮐﻮﻻی‬
‫ﺷﻲ ﭼﯥ ﻏﻮړي ﭘﻪ ډﯦﺮه اﻧﺪازه ﺳﺮه زﯦﺮﻣﻪ ﮐ ي ‪ .‬ﻟﻪ ﻳﻮه‬
‫ﮔﺮام ﺷﺤﻢ ﺨﻪ د اﺳﺘﻘﻼب ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﮐﯥ ‪ ۹‬ﮐﯧﻠﻮري‬
‫اﻧﺮژي ﺗﺮﻻﺳﻪ ﮐﯧ ي ‪ .‬ﺗﻘﺮﯾﺒﺂ ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﮐﯥ ‪ ۹۰‬ﺳﻠﻨﻪ ﻏﻮړ‬
‫ﭼﯥ ﻟﻪ ﻧﺒﺎﺗﻲ او ﺣﯿﻮاﻧﻲ ﻣﻮادو ﺨﻪ ﻻﺳﺘﻪ را ﻲ د‬
‫ﺮاﻳﮕﻼﺳﺮاﯾ وﻧﻮ )‪ (Triglyceride‬ﻳﺎ ﺳﺎده ﺷﺤﻤﻮﻧﻮ ﭘﻪ‬
‫ډول دي او ﭘﺎﺗﯥ ﭘﻪ ﺳﻠﻮ ﮐﯥ د ﮐﻮﻟﺴ ﺮول ﻳﺎ ﻣﺮﮐﺒﻮ‬
‫ﺷﺤﻤﻮﻧﻮ ﭘﻪ ډول دي ‪ .‬ﺳﺎده ﺷﺤﻤﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﺟﺬب ﺨﻪ‬
‫وروﺳﺘﻪ ﺑﯧﺮﺗﻪ ﭘﻪ ﻃﺒﻌﻲ ﺷﺤﻤﻮﻧﻮ ﺑﺪﻟﯧ ي ‪ .‬ﭘﻪ ﺷﺤﻤﻲ‬
‫ووﺑﻮﻧﻮ ﮐﯥ زﯦﺮﻣﻪ ﮐﯧ ي او ﻟﻪ اوﮐﺴﻴ اﯾﺰ ﮐﯧﺪو ﺨﻪ‬
‫ﮐﺎرﺑﻦ ډای اوﮐﺴﺎﻳ اوﺑﻪ اواﻧﺮژي آزادﯦ ي او ﻣﺮﮐﺐ‬
‫ﺷﺤﻤﻮﻧﻪ د ﺳﯧﻠﻲ )ﺣﺠﺮوي( ﻏﺸﺄ د ﺟﻮړ ﺖ او د‬
‫ﻋﺼﺒﻲ ووﺑﻮﻧﻮ د ﺟﻮړ ﺖ او د ﻏﻮړو ورﺗﻪ ﻣﻮادو د ﻟﯧ د‬
‫ﻟﭙﺎره ّپ ﺑﺪن ﮐﯥ ﻣﻬﻢ رول ﻟﻮﺑﻮي ‪ .‬د ﺷﺤﻢ د ﮐﻤﻮاﻟﻲ ﻟﻪ‬
‫اﻣﻠﻪ ﺳﺘ ﻳﺎ او د ﭘﻮﺳﺘﮑﻲ وﭼﻮاﻟﻪ ﻣﻨ ﺘﻪ را ﻴﺎو د‬
‫ﺷﺤﻢ د ﺳﻮﻳﯥ د زﻳﺎﺗﻮاﻟﻲ ﭘﻪ ﺻﻮرت ﮐﯥ د وﻳﻨﯥ د‬
‫ﻓﺸﺎر ﻟﻮړواﻟﯽ او د زړه ﻧﺎروﻏﻲ ﻣﻨ ﺗﻪ را ﻲ ‪.‬‬

‫د ﭘﺮو ﻴﻨﻮ اﺳﺘﻘﻼب‬

 ‫د ﭘﺮو ﻴﻨﻮ اﺳﺘﻘﻼب د ﺳﯧﻠﻮﻧﻮ او ووﺑﻮﻧﻮ د ﺗﺮﻣﻴﻢ او‬
‫ودې ﻟﻪ ﭘﺎره ډﯦﺮه ﺳﺘﺮه او اﺳﺎﺳﻲ ﺧﻮراﮐﻲ ﺗﻮﮐﻲ ﻫﺮ‬
‫ﮔﺮام ﭘﺮو ﻴﻦ ﺨﻪ ﭼﯥ د ﻧﺒﺎﺗﻲ ﻳﺎ ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﺧﻮاړو ﺨﻪ‬
‫ﻻس ﺗﻪ را ﻲ ﭘﻪ ﺑﺪن ﮐﯥ ‪ ۴‬ﮐﺎﻟﻮري اﻧﺮژي ﺗﺮﻻﺳﻪ ﮐﯧ ي‬
‫‪ .‬ﭘﺮو ﻴﻨﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﺑﺪن ﮐﯥ ﭘﻪ ﮐﻴﻤﻴﺎوي ﺗﻮﮔﻪ ﭘﻪ اﻣﻴﻨﻮ‬
‫اﺳﻴﺪوﻧﻮ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﮐﯧ ي او ﺟﺬﺑﯧ ي ‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړي اﻣﻴﻨﻮ‬
‫اﺳﯿﺪوﻧﻪ ﺑﯧﺮﺗﻪ ﺳﺮه ﻳﻮ ﺎی او د ﺑﺪن ﭘﺮو ﻴﻨﻮﻧﻪ‬
‫ﺟﻮړوي ﭘﻪ ﻫﻐﻮ ﺣﺎﻻﺗﻮ ﮐﯥ ﭼﯥ ﭘﻪ ﺑﺪن ﮐﯥ د اﻧﺮژۍ‬
‫ﻧﻮرې ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﻤﯥ وې ‪.‬ﭘﺮو ﻴﻨﻮﻧﻪ ﭘﻪ ا ﻣﻴﻨﻮ اﺳﻴﺪوﻧﻮ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﮐﯧ ي او اﻧﺮژي راﺟﻮړوي ‪.‬‬

‫د ﻏ ﻳﻮ اﺳﺘﻘﻼب‬
‫ﻮل ﺳﯧﻠﻮﻧﻪ او ﻟﻪ دﻏﻮ ﺳﯧﻠﻮﻧﻮ ﺨﻪ ﺟﻮړ ﺷﻮي ﻏ ي‬
‫)ﻋﻀﻼت( د ﮐﺎر د ﺳﺮﺗﻪ رﺳﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﭘﺎره اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻮي‬
‫د ﮐﻴﻤﻴﺎوي اﻧﺮژۍ ﻣﻨﺒﻊ ‪ A.T.P‬ﻳﺎ ‪Tiriphasphate‬‬
 ‫‪ Adenosin‬ﻳﺎ ﭘﻪ ‪ A.D.P‬ﻳﺎ ‪Diphasphate‬‬
‫‪ Adenosin‬ﺑﺪﻟﯧ ي او ﮐﻪ اﻧﺮژي ﺗﻪ د ﻟ وﺧﺖ ﻟﻪ ﭘﺎره‬
‫اړﺗﻴﺎ وي‪،‬ﻧﻮ ‪ A.d.p‬ﺑﯧﺮﺗﻪ ﭘﻪ ‪ A.T.P‬ﺑﺪﻟﯧ ي ‪.‬‬
‫ﮐﺎرﺑﻮﻫﺎﻳ رﯦ ﻮﻧﻪ ﭘﻪ ﻫﻮازی او ﻏﯿﺮ ﻫﻮازی ﺗﻮﮔﻪ ﭘﻪ‬
‫اﺳﺘﻘﻼب ﮐﯥ رﺳﯧﺪای ﺷﻲ‪ .‬ﭘﻪ ﺷﺪﯾﺪه و ﺗﻤﺮﻳﻨﺎﺗﻮ ﮐﯥ‬
‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ ﮔﻼﻳﮑﻮﺟﻦ ﻣﺼﺮف ﺷﻲ ﺷﺤﻤﻲ آزاد اﺳﯿﺪوﻧﻪ د‬
‫اﻧﺮژۍ ﻣﻨﺒﻊ ﺟﻮړوي ‪.‬‬

‫د درﻣﻠﻮ اﺳﺘﻘﻼب‬
‫د درﻣﻠﻮ ﻣﯧ ﺎﺑﻮﻟﻴﺰم ﻳﺎ اﺳﺘﻘﻼب زﻳﺎﺗﻪ ﺑﺮﺧﻪ ﭘﻪ ﻴﮕﺮ‬
‫ﮐﯥ ﺗﺮﺳﺮه ﮐﯧ ي ﺧﻮ ﻴﻨﯥ وﺧﺖ ّپ ﭘ ﺘﻮرﮔﻮ ‪ ،‬ﮐﻮﻟﻤﻮ‬
‫او ﭘﻮﺳﺘﮑﻲ ﮐﯥ ﻫﻢ د درﻣﻠﻮ اﺳﺘﻘﻼب ﺗﺮﺳﺮه ﮐﯧ ي ‪.‬‬
‫ﮐﻠﻪ ﭼﯥ د درﻣﻠﻮ اﺳﺘﻘﻼب ﭘﻪ ﻴﮕﺮ ﮐﯥ ﺗﺮﺳﺮه ﺷﻲ د‬
‫درﻣﻠﻮ اﻧﺤﻼﻟﻴﺖ ﭘﻪ ﻏﻮړ ﮐﯥ ﮐﻤﯧ ي او ﻓﺎرﻣﮑﺎﻟﻮژﻳﮏ‬
‫اﻏﯧﺰې ‪ ،‬ﺑﺪﻟﻮن ﻣﻮﻣﻲ ‪ ،‬ﻳﺎﻧﯥ درﻣﻞ د اﻧﺰاﻳﻤﻮﻧﻮ ﭘﻪ‬
 ‫واﺳﻄﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﮐﯧ ي او ﭘﻪ دوﻫﻢ ﭘ اؤ ﮐﯥ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻮې‬
‫ﺑﺮﺧﻪ ﻟﻪ داﺧﻞ اﻟﻤﻨﺸﻪ ﻣﻮادو ‪ ،‬ﻟﮑﻪ ﮔﻠﻮﮐﻮرﻧﻴﮏ اﺳﻴﺪ‬
‫ﺳﺮه ﻳﻮ ﺎی ﮐﯧ ي او ﻟﻪ ﺑﺪن ﺨﻪ ﻃﺮاح ﮐﻪ درﻣﻞ ﭘﻪ‬
‫ﺑﺪن ﮐﯥ د اﺳﺘﻘﻼب ﭘﻪ واﺳﻄﻪ ﭘﻪ اوﺑﻮ ﮐﯥ ﻣﻨﺤﻞ او‬
‫اﻃﺮاح ﻧﺸﻲ ﻧﻮ د ﻳﻮې ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﯧﻬﻮ ﻪ ﮐﻮوﻧﮑﻲ درﻣﻞ ﻟﻪ‬
‫ﺗﻄﺒﯿﻖ ﺨﻪ وروﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺎروغ ﺗﻘﺮﯾﺒﺂ د ﻮل ﻋﻤﺮ ﻟﻪ‬
‫ﭘﺎره ﭘﻪ ﻫﻮښ راﻧﺸﻲ ‪.‬‬

‫ﺳﺮ ﭼﻴﻨﯥ‬
‫د ارﻳﺎﻧﺎ داﻳﺮه اﻟﻤﻌﺎرف ﻣﺨﻮﻧﻪ ‪۳۶۱‬ـ‪.۳۶۲‬‬

‫"?‪https://ps.wikipedia.org/w/index.php‬‬
‫‪&oldid=190446‬اﺳﺘﻘﻼب=‪ "title‬ﻧﻪ اﺧﻴﺴﺘﻞ ﺷﻮی‬

‫وروﺳﺘﯽ ﻞ ‪ ۳‬ﮐﺎﻟﻮﻧﻪ ﻣﺨﮑﯥ د ‪ ANBI‬ﻟﺨﻮا ﺳﻢ ﺷﻮی‬

‫دا ﭘﺎ ﻪ د ‪ CC BY-SA 3.0‬ﺳﺮه ﺳﻢ ﺳﺘﺎﺳﻮ ﭘﻪ ﻻﺳﺮﺳﻲ ﮐﯥ ده‪.‬‬