SVEUČILIŠTE/UNIVERZITET „VITEZ“ VITEZ

FAKULTET ZDRAVSTVENIH STUDIJA

I CIKLUS, I GODINA STUDIJA
SMJER: SESTRINSTVO

ANTIPARKINSONICI
SEMINARSKI RAD

Travnik,2019. godine
SVEUČILIŠTE/UNIVERZITET „VITEZ“ VITEZ
FAKULTET ZDRAVSTVENIH STUDIJA
I CIKLUS, I GODINA STUDIJA
SMJER: SESTRINSTVO

ANTIPARKINSONICI
SEMINARSKI RAD

IZJAVA: Ja. Brajić Anida, student Sveučilišta/Univerziteta „VITEZ“ Vitez, indeks broj: 099-
18/RZST, odgovorno i uz moralnu i akademsku odgovornost izjavljujem da sam ovaj rad
izradila potpuno samostalno uz korištenje citirane literature i pomoć profesora odnosno
asistenta.

Student: Brajić Anida

Predmet: Farmakologija
Profesor: Prof. Dr. Elvedina Kapić
Asistent: Indira dr. Abdulović

Travnik, 2019. Godine

SADRŽAJ
1. UVOD .................................................................................................................................... 1

1.1. Predmet, problem i objekt istraživanja ............................................................................ 1

1.2. Svrha i ciljevi istraživanja ............................................................................................... 1

1.3. Radna hipoteza i pomoćne hipoteze ................................................................................ 1

1.4. Znanstvene metode .......................................................................................................... 2

1.5. Struktura rada .................................................................................................................. 2

2. RAZRADA............................................................................................................................. 3

2.1. Parkinsonova bolest......................................................................................................... 3

2.2. Antiparkinsonici .............................................................................................................. 5

2.2.1. Biperiden .................................................................................................................. 5

2.2.2. L- Dopa .................................................................................................................... 6

2.2.3. Ropinirol................................................................................................................. 11

2.2.4. Rotigotin ................................................................................................................. 12

2.2.5. Amantadin .............................................................................................................. 12

3. ZAKLJUČAK ...................................................................................................................... 14

4. LITERATURA ..................................................................................................................... 15
1. UVOD

1.1. Predmet, problem i objekt istraživanja

Predmet istraživanja ovog seminarskog rada su Antiparkinsonici.
Antiparkinsonici su lijekovi za uklanjanje ili ublažavanje simptoma Parkinsonove
bolesti. Levodopa, amantadin, antikolinergici i dr. učinkovito suzbijaju i
ekstrapiramidni sindrom: tremor (drhtanje), rigidnost (povišeni mišićni tonus) i
hiperkineziju (kretnje protiv volje). Kod propisivanja i doziranja antiparkinsonika
potreban je oprez zbog nepoželjnih nuspojava i mogućeg razvoja ovisnosti.

1.2. Svrha i ciljevi istraživanja

Značaj i bitnost antiparkinsonika ogleda se u njihovoj ulozi u svakom
organizmu, iz razloga što Parkinsonova bolest pogađa oko 1% ljudi>65 godina i oko
0,4% onih >40 godina. Srednja životna dob oboljelih je 57 godina. Rijetko
Parkinsonova bolest počinje u djetinjstvu ili adolescenciji.

1.3. Radna hipoteza i pomoćne hipoteze

H.O.: Parkinsonova bolest (morbus Parkinson, PB) je progresivan poremećaj

centralnog živčanog sistema. Glavni simptomi bolesti su originalno opisani 1817.
godine, a opisao ih je engleski doktor James Parkinson, koji ju naziva drhtajuća
paraliza. Tek 1960-ih godina identificirane su patološke i biohemijske promjene u
mozgu pacijenta, što otvara put za prvi efektivni lijek za tu bolest.

H.1.: Lijekovi protiv Parkinsonove bolesti primjenjuju se za kontrolu tremora,

ukočenosti i drugih simptoma karakterističnih za ovo neurološko oboljenje, koje
izaziva postepenu degeneraciju nervnih ćelija u srednjem mozgu, odgovornih za
upravljanje fizičkim pokretima. Antiparkinsonici snabdijevaju mozak dopaminom,
neophodnom hemijskom materijom koju bolesnici od Parkinsonove bolesti imaju u
premalim količinama. Dopamin je od ključne važnosti za pravilan prenos nervnih
impulsa koji kontrolišu mišićne pokrete.

1
H.2.: Biperiden je antiparkinsonik iz grupe antiholinergičkih lijekova. Blokator je
acetilholinskih receptora sa većim afinitetom za one M1 tipa. Biperdin se koristi kao
doping u sportu i to kod sportova gdje je važna preciznost i mirnoća ruke (streljaštvo,
streličarstvo).
H.3.:L-Dopa ili levodopa je prethodnik dopamina koja se u centralnom nervnom
sistemu pretvara (uz pomoć enzima) u dopamin i time nadomješta nedostatak
dopamina. Problem levodope jeste taj što ima dosta nus pojava. Koristi se uglavnom
u liječenju Parkinsonove bolesti.

H.4.: Ropinirol je noviji antiparkinsonik. Djeluje na taj način što stimuliše

dopaminergične receptore u mozgu, to jeste mijenja dopamin (kojeg nema u
dovoljnoj mjeri) u obnavljaju njegove funkcije.

1.4. Znanstvene metode

Prilikom istraživanja, oblikovanja i prezentiranja spoznaja i činjenica u svrhu
dokazivanja postavljene temeljne radne hipoteze i pomoćnih hipoteza, u ovom
seminarskom radu korištene su u odgovarajućoj kombinaciji sljedeće znanstvene
metode: metoda analize i sinteze, metoda indukcije i dedukcije, metoda apstrakcije i
konkretizacije, komparativna metoda, metoda dokazivanja, metoda deskripcije,
povijesna metoda i metoda kompilacije.

1.5. Struktura rada

Rad je koncipiran na sljedećim dijelovima: u uvodnom dijelu rada
predstavljen je predmet, problem i objekt istraživanja, svrha i ciljevi istraživanja, te
radna i pomoćne hipoteze. Također, navedene su znanstvene metode koje su
korištene u radu. U razradi teme predstavljene su osnovne karakteristike o anemiji i
njenom značaju.

2
2. RAZRADA

2.1. Parkinsonova bolest

Parkinsonova bolest (PB) je progresivan poremećaj centralnog nervnog

sistema. Glavni simptomi bolesti su originalno opisani 1817. godine, a opisao ih je
engleski liječnik dr. James Parkinson, koji ju je nazvao drhtajućom paralizom. Tek
1960-ih godina identificirane su patološke i biohemijske promjene u mozgu
pacijenata, što otvara put za prvi efektivni lijek za tu bolest.

Liječenje Parkinsonove bolesti je simptomatsko i ne zaustavlja napredovanje bolesti.

U liječenju je potrebno individualno pristupiti svakom bolesniku ovisno o dobi i
stupnju težine bolesti, a sve u svrhu poboljšanja kvalitete života.

Parkinsonova bolest je progresivno degenerativno stanje, općenito okarakterisano

drhtanjem (tremorom), usporenošću pokreta (bradikinezijom), ukočenošću, te
abnormalnostima držanja tijela. U svom najozbiljnijem obliku, povezana je sa
dubokim fizičkim i mentalnim poremećajem. Etiologije i patofiziologija ove bolesti
relativno je slabo shvaćena i dojagnoze se obično temelje na kliničkim obilježjima.

Slika 1.: Parkinsonova bolest

3
Kada se pojavi PB, obično se pojave degenerativne promjene u području mozga
poznate kao crna tvar ili supstantia nigra, koja proizvodi dopamin, hemijsku tvar koja
omogućuje ljudima da se kreću normalno i precizno. Parkinsonova bolest je
okarakterisana jakim nedostatkom dopamina. Taj nedostatak je uzrok simptoma PB.

Slika 2. : Crna tvar/ substantia nigra

Glavni simptomi su: tremor u mirovanju, koji se najčešće prvo javlja na rukama,
rigiditet mišića i usporenosti voljnih pokreta, a često je i praćeno razvojem
demencije. PB je najčešće idiopatskog (nepoznatog) porijekla, ali može biti i
posljedica moždanog udara, virusnih infekcija, ili može biti izazvana lijekovima koji
smanjuju količinu dopamina u CNS-u (centralni nervni sistem). Poremećena je
ravnoteža koncentracije dopamina i acetilholina pri čemu nedostaje dopamin, a
acetiholina ima u višku.

Slika 3.: Simptomi PB

4
2.2. Antiparkinsonici
Antiparkinsonik je tip lijeka koji je namijenjen liječenju i olakšavanju
simptoma Parkinsonove bolesti ili Parkinsonizma. Većina agenasa ove klase djeluje
bilo putem povećanja aktivnosti dopamina ili umanjenja aktivnosti acetilholina u
centralnom nervnom sistemu.

Dopamin je hemijska supstanca koju proizvodi organizam. U centralnom i

perifernom nervnom sistemu djeluje kao neurotransmiter. Djeluje i kao hormon koga
luči hipotalamus, a koji inhibira lučenje prolaktina iz hipofize. Iz dopamina se
sintetiše adrenalin i noradrenalin.

2.2.1. Biperiden
Biperiden je antiparkinsonik iz grupe antiholinergičkih lijekova. Blokator je
acetilholinskih receptora sa većim afinitetom za one M1 tipa. Kako su ti receptori
smješteni pretežno na strukturama u centralnom nervnom sistemu, biperiden
uglavnom tamo postiže svoje efekte i uspostavlja ponovnu ravnotežu dopamina i
acetilholina.

Slika 4.: Biperiden struktura

Biperiden se ne koristi samo za liječenje Parkinsonove bolesti, nego i za suzbijanje

simptoma Parkinsonove bolesti koji se javljaju kod terapije antipsihoticima. Također,
injekcija biperidena predstavlja protivotrov kod trovanja nervnim bojnim otrovima
organofosfornog tipa (sarin, soma, tabun, VX).

5
Slika 5.: Biperiden C21H29NO

Biperiden se koristi kao doping u sportu i to kod sportova gdje je važna preciznost i
mirnoća ruke (streljaštvo, streličarstvo). Naime, biperiden uklanja sitne podrhtaje
ruke koji se prirodno javljaju kod većine osoba. Time su mogućnosti sportista da
dobro pogodi metu znatno uvećane- a to predstavlja doping.

Slika 6.: Biperiden tbl.

Obzirom na mnoge nuspojave koje se javljaju pri dugotrajnoj primjeni (suhoća usta,
zamagljen vid, konstipacija, retencija urina, izražen sedativni učinak, halucinacije,
konfuzija), sve se rijeđe primjenjuju.

6
2.2.2. L- Dopa
Levodopa je prirodni dijetarni suplement i psihoaktivni lijek nađen u
pojedinim vrstama hrane i trava (npr. Mucuna pruriens). Ovo jedinjenje nastaje iz
aminokiseline L-tirozina u tijelu i mozgu sisara. L-DOPA je prekurzor
neurotransmitera dopamina, norepinefrina (noradrenalina), i epinefrina (adrenalina)
kolektivno poznatih kao kateholamini. Pored njene prirodne i esencijalne biološke
uloge, L-DOPA se također koristi u kliničkom tretmanu Parkinsonove bolesti i
dopamin-responsivne distonije.

L-dopa ili levodopa (L- 3,4- dihidroksifenilalanin) je prethodnik dopamina koja se u

centralnom nervnom sistemu pretvara (uz pomoć enzima) u dopamin i time
nadomješta nedostatak dopamina.

Slika 7. : Hemijska struktura dopamina i levodope

Dobro se resorbuje u tankom crijevu, poluvrijeme eliminacije lijeka iz plazme je oko

2 sata. Levodopa u početku terapije čak kod 80% bolesnika značajno popravlja
rigiditet i hipokineziju, a kod 20% bolesnika oporavak motornih funkcija je
kompletan. Tokom lečenja efikasnost levodope se smanjuje. Oralna primjena
levodope produžava očekivani životni vijek bolesnika, vjerovatno zbog popravljanja
motorne funkcije.

7
Prvi pokušaji liječenja levodopom bili su dosta obeshrabrujući jer se levodopa, prije
nego stigne u mozak, vrlo jako metaboliše uz pomoć enzima. Zbog toga se pribjeglo
jednostavnom triku kombinovanja levodope sa karbidopom ili benzerazidom. Te
supstance blokiraju enzim koji van mozga razara levodopu, tako da u mozak stiže
dovoljna količina levodope, to jeste, efekat je osam puta jači nego u slučaju da nema
tih dodatnih supstanci.
Dakle, levodopa, metabolički prekursor dopamina, prolazi krvno-moždanu barijeru i
ulazi u bazalne ganglije, gdje se dekarboksilira u dopamin. Istodobna primjena
perifernog inhibitora dekarboksilaze, karbidope, sprječava razgradnju levodope, te se
na taj način smanjuje potrebna doza levodope, a neželjene nuspojave svode na
najmanju mjeru.

Slika 8.: Levodopa + Carbidopa

Levodopa je najučinkovitija u liječenju bradikinezije i rigidnosti, premda često

smanjuje i tremor. Kod bolesnika sa blago izraženim simptomima, oni mogu gotovo
potpuno nestati, a teški nepokretni bolesnici mogu postati pokretni.

Problem levodope je taj što ima dosta nuspojava.

8
Središnje nuspojave levodope su noćne more, ortostatska hipotenzija, pospanost,
diskinezije (nevoljni pokreti) i, osobito kod starijih i dementnih bolesnika,
povremeno halucinacije ili toksični delirij.
Periferne nuspojave su mučnina, povraćanje, navala crvenila, abdominalni grčevi i
plapitacije. Nuspojave se mogu ublažiti postupnim povećanjem doze i uzimanjem
lijeka uz obrok ili nakon obroka. Ako dominiraju periferne nuspojave, može se
povećati doza karbidope.

Većina oboljelih od Parkinsonove bolesti zahtijeva 400 do 1000 mg/dan levodope u

podijeljenim dozama svakih dva do pet sati. Nekim bolesnicima je potrebno više od
2000 mg/dan.

Liječenje levodopom najučinkovitije je tokom prve 3-4 godine. Slabljenje odgovora

na levodopu može biti rezultat progresivnog gubitka dopaminergičnih
nigrostrijatalnih projekcija ili patološkog procesa koji izravno pogađa strijatalne
dopaminske receptore. Levodopa ne zaustavlja razvoj bolesti, ali ranim liječenjem
smanjuje rizik od smrti. Uobičajeno se upotrebljava u obliku fiksne kombinacije s
karbidopom, inhibitorom periferne dopa-dekarboksilaze.

Slika 9.: Carbidopa, Levodopa tbl.

Ponekad se levodopa koristi za poboljšanje motoričke funkcije unatoč
halucinacijama izazvanim levodopom ili toksičnom deliriju. Psihoza se ponekad
može izliječiti oralnim kvetiapinom ili klozapinom; ovi lijekovi mnogo manje

9
pogoršavaju simptome parkinsonizma nego drugi antipsihotici (npr. risperidon,
olanzapin) ili ih ne pogoršavaju uopće.

2.2.2.1. Štetni i neželjeni efekti

Uzimanjem levodope bez karbidope, anoreksija, mučnina i povraćanje se
javljaju kod 80% bolesnika. Smetnje se mogu ublažiti korištenjem antacida ili
uzimanjem lijeka uz obrok.

Najizraženije su srčane aritmije kao tahikardije, ventrikularne ekstrasistolije i rijetko

atrijske fibrilacije. Smatra se da nastaju kao posljedica nastanka katekolamina na
periferiji. Uobičajeno se pojavljuje i ortostatska hipotenzija, ali obično nestaje u
nastavku liječenja.

Diskinezije se javljaju u 80% bolesnika koji se dugoročno liječe levodopom i ovise o

dozi. Najčešće su to koreoatetoze lica i distalnih dijelova udova.

Slika 10.: Apsorpcija levodope i levodope uz karbidopu

10
2.2.3. Ropinirol
Ropinirol je noviji antiparkinsonik. Djeluje na taj način što stimuliše
dopaminergične receptore u mozgu, to jeste, mijenja dopamin (kojeg nema u
dovoljnoj mjeri) u obavljanju njegove funkcije. On se može koristiti kao početna
terapija Parkinsonove bolesti, a također se može koristiti u kombinaciji sa
preparatima levodope zbog poboljšanja efekta levodope ili (s obzirom da levodopa
ima dosta nuspojava) smanjenja doze levodope kod pacijenata na dugotrajnoj terapiji
levodopom.

Dakle, ropinirol je predstavnik nove generacije i pripada tzv. non-ergot preparatima;

daje se već u ranim stadijima bolesti, u niskoj dozi koja se postepeno titrira. Njihova
rana primjena odgađa uvođenje levodope, a kasnije kada se levodopa i uvede u
terapiju, pojačavaju njen učinak i levodopa se može primijeniti u nižim dozama.

Ropinirol je razmjerno selektivan agonist D2-receptora. Kao monoterapija

djelotvoran je za blage slučajeve PB i ublažava fluktuacije na levodopu kod teških
bolesnika. Metabolizira se putem CYP1A2.

Slika 11.: Hemijska struktura ropinirola

11
2.2.4. Rotigotin
Rotigotin je jedini dopaminski agonist koji se koristi kao monoterapija u
ranim stadijima Parkinsonove bolesti u obliku transdermalnih naljepaka. Time je
omogućena kontinuirana dopaminska stimulacija. Lijek je povučen s tržišta zbog
stvaranja kristala na naljepnicama jer su modificirali bioraspoloživost i djelotvornost
lijeka.

Slika 12.: Hemijska struktura rotigotina

Na početku liječenja nerijetko se pojavljuju anoreksija, mučnina i povraćanje. Mogu

se ublažiti primjenom lijeka uz obrok. Posebice na početku liječenja moguća je
ortostatska hipotenzija. Pojavom srčanih aritmija, liječenje bi bilo poželjno prekinuti.
Pojava bezbolnog vazospazma u prstima ovisno je o dozi i periodu liječenja
ergotderivatima.

2.2.5. Amantadin
Amantadin je antivirusni lijek kojem je neočekivano otkriven
antiparkinsonički efekat. Mehanizam nije u potpunosti razjašnjen, ali se pretpostavlja
da potiče dopaminsku transmisiju. Eliminira se uglavnom mokraćom, neizmjenjenog
oblika. Manje je djelotvoran u usporedbi s levodopom i učinkovit je samo par
sedmica od početka primjene.

Slika 13.: Hemijska struktura amantadina

12
Amantadin ima mnogo neželjenih i štetnih faktora na središnji nervni sistem koji
nestaju prekidom terapije. U štetne faktore ubrajamo motorički nemir, depresiju,
razdražljivost, nesanicu, agitaciju, uzbuđenje, halucinacije i konfuzije. Konzumiranje
prekomjerne doze može potaknuti akutnu toksičnu psihozu. Opisani su i slučajevi
kožnih promjena kao teleangiektazija koje nestaju prestankom liječenja. Dodatni
oprez potreban je kod bolesnika s anamnezom epilepsije i zatajenja srca.

Slika 14.: Teleangiektazija

Amantadin je organsko jedinjenje, koje je poznato i kao 1-adamantilamin ili 1-

aminoadamantan. On se se sastoji od adamantanske osnove sa jednom amino grupom
na jednoj od četiri metinske pozicije. Rimantadin je blisko srodan derivat
adamantana sa sličnim biološkim svojstvima.
Na osnovu podataka Američkog Centra za kontrolu i prevenciju bolesti, 100%
sezonskih uzoraka H3N2 i 2009 pandemiske gripe su pokazali rezistenciju na
adamantane, te se on više ne preporučuje za liječenje influence. Osim toga, njegova
efektivnost kao antiparkinsonski lijek je kontraverzna. Kohranov izveštaj iz 2003. je
izveo zaključak da ovaj lijek nije djelotvoran za tu svrhu.

Slika 15.: Amantadin kapsule

13
3. ZAKLJUČAK
Nakon detaljne obrade uz dostupna znanja i informacije kroz literaturu na
temu Antiparkinsonici, možemo zaključiti da su antiparkinsonici, široko gledajući
veoma štetni ukoliko ih konzumiramo duže vrijeme. Hronična tj.dugotrajna upotreba
ovih lijekova dovodi do poremećaja u funkcioniranju neuronskih krugova i općenito
u metabolizmu CNS-a što se može manifestirati razvojem psihotičnih poremećaja sa
karakteristikama SCH ili razvojem organskih psihosindroma.
Objektivno, radi se o izuzetno opasnoj ovisnosti koja već nakon nekoliko
konzumacija može trajno oštetiti somatsko i duševno zdravlje.

14
4. LITERATURA

1. http://zedo-ovisnost.ba/antiparkinsonici-comeback-jedne-stare-ovisnosti/

2. http://www.belupo.ba/Default.aspx?sid=9083

3. https://farmaceuti.com/tekstovi/farmakologija-
2/antiparkinsonici/?fbclid=IwAR3L9jT3dIQV8u0ozmyD_vl0RHRVHVl2ItXqkd5jg
F6ObYh_hwwTiclM0kY

4.http://www.msd-prirucnici.placebo.hr/msd-prirucnik/neurologija/diskinezije-i-
bolesti-malog-mozga/parkinsonova-
bolest?fbclid=IwAR3ZW8bXM6y4dbH6db3GbfN8MKnm2bNYsTkykcJQB1RE5V
Ys2dnetoCgZQE

5.https://lekovi.blogspot.com/2010/02/antiparkinsonici.html?fbclid=IwAR3Id5jUai
M9f-T1k6gjkX5KApj88if_wuNBTV5Q50QueelBVa14iSJVLL4

6.https://www.plivazdravlje.hr/bolest-clanak/bolest/72/Parkinsonova-
bolest.html?fbclid=IwAR0wlCXw7xLhBRkxISsT023b0-pm8h-
fEg5GCFiQwjOaI_Txa953gnlBGIQ

7.https://www.cybermed.hr/centri_a_z/parkinsonova_bolest/lijecenje_parkinsonove_
bolesti?fbclid=IwAR1KycjrMy4shT2xdrAXGKpu74lZsFlTH_KpWVArysAECwRS
zWTehCjd5Es

15