Araling panlipunan

Eratosthenes - isang Greek scientist, mathematician, at astronomer; “Ama ng Heograpiya”

heograpiya - nagula sa salitang geographia na nangangahulugang “paglalarawan ng daigdig”;

siyentipikong pag-aaral ng katangiang pisikal ng daigdig

Heograpo - ang tawag sa mga nagpapakadalubhasa sa pag-aaral ng heograpiya

- mga asignatura ng heograpiya

⚫ Kasaysayan - kung paano naganap ang mga pangyayari sa kasysayan

⚫ Agham Pampolitika - ang pagtatakda ng mga hangganang politikal

⚫ Sosyolohiya - salik ang kapaligiran sa pagbuo at pag-unlad ng pamayanan

⚫ Ekonomiks - likas na yaman, vegetation, at klima

- limang heograpikal na tema

⚫ Lokasyon - sumasagot sa tanong na “Nasaan ito?”

✓ tiyak na lokasyon - eksaktong kinaroroonan ng tao o lugar

✓ Sistemang grid - ang sistemang ito ay ang pagtukoy ng lokasyon batay sa pinagkrus ng
line of lotitud and latitud
✓ Relatibong lokasyon - pagtukoy ng kinaroroonan ng isang tao o lugar sa pamamagigitan
ng nakapaligid dito

⚫ Lugar - sumasagot sa tanong na “Ano’ng mayroon dito?”

✓ Pisikal na katangian - tumutukoy sa likas na kapaligiran ng isang lugar tulad ng

kalupaan, katubigan, vegetation, klima, at likas na yaman
✓ Katangiang pantao - may kinalaman sa idea at gawi at kultura ng tao, tulad ng
kabuhayan

⚫ Rehiyon - sumasagot sa tanong na “Paano nagkakaiba o nagkakatulad ang mga lugar?”;

tumutukoy sa isang bahagi ng daigdig na may magkakatulad na katangian

⚫ Interaksiyon ng Tao at Kapaligiran - sumasagot sa tanong na “Ano ang ugnayan ng

tao sa kaniyang kapaligiran?”
⚫ Paggalaw - sumasagot sa tanong na “Bakit at paano nagkakaugnay ang mga ugar sa isa’t
isa?”

- tatlong uri ng distansiya:

⚫ Distansiyang linear - sumasagot sa tanong na “Gaano kalayo?”

⚫ Distansiya sa oras - sumasagot sa tanong na “Gaano katagal ang paglalakbay?”

⚫ Distansiyang sikolohikal - tumutukoy sa pananaw ng tao tungkol sa distansiya

⚫ - mga sangay ng heograpiya

⚫ Heograpiyang pisikal - ang sangay na nakatuon sa pag-aaral ng iba’t ibang katangian at

proseso ng pisikal na daigdig

⚫ Heograpiyang pantao - ang sangay ng heograpiya na nakatuon sa pag-aaral kung paano

namumuhay ang tao sa kaniyang pisikal at kultural na kapaligiran

Diyametro 12,756 km

Tinatayang layo mula sa araw 149.6 milyong km

Tagal ng pag-ikot sa axis 23h, 56m, 4s

Tagal ng pag-ikot sa araw 365.26 araw

Temperatura sa ibabaw ng daigdig -70° hanggang 55°

- estraktura ng daigdig

⚫ Crust - pinakamanipis at pinakalabaas na bahagi ng daigdig na may tatlo hanggang 60 km

ang kapal; binubuo ito ng lahat ng kalupaan at ocean basin

⚫ Mantle - makapal at mainit na layer ng semi-solid na bato: may 2,900km ang kapal nito

⚫ Core - may dalawang nahagi ang core:

✓ Outer core - 2,200 km ang kapal at binubuo ng ng tunaw na bato

✓ Inner core - solido at may kapal na 1,250km

Tectonic plate - naglalakihang tipak ng batong bumubuo sa crust ng daigdig

- mga karagatan ng daigdig - 71% na kabuoang ibabaw ng daigdig

Karagatan Kabuoang sukat (kilometro kuwadrado)

Pacific 155, 557, 000

Atlantic 76, 762, 000
Indian 68, 556, 000
Southern 20, 327, 000
Arctic 14, 056, 000
 Sukat
Pinakamataas Pinakamababang
Kontinente (kilometro
na bahagi bahagi
kuwadrado)
.

’
 Everest sa Nepal at Pinakamataas na
bundok; may taas na
China
8,850m

Andes sa South 8,900km ang haba;

pinakamahabang
America
ANYONG LUPA

hanay ng bundok

Tambora sa Pinakamapinsalang
bulkan; sumabog
Indonesia
noong 1815 at
kumuha ng 92,000 na
buhay

Sahara sa Africa 8, 600, 000 km

kwadrado;
pinakamalawak na
disyerto
 Pinakamahabang ilog
Nile sa Africa
311, 000 km
Caspian Sea sa
kwadrado;
Asya-Europa pinakamalawak na
ANYONG TUBIG

lawa

979m; pinakamataas
Angel Falls
na talon
sa Venezuela

Ebolusyong kultural - tumutukoy sa proseso ng pag-unlad sa paraan ng pamumuhay ng mga

unang tao; ito ay nahahati sa dalawang malalawak na kultura: Panahong Paleolitiko (Panahon
ng Lumang Bato) at Panahong Neolitiko (Panahon ng Bagong Bato) subalit ang iba ay
dumaan sa Panahong Mesolitiko o transisyonal na panahon ng dalawa

Nahahati sa dalawang bahagi ang kasaysayan: panahong prehistoriko, o ang panahong

wala pang nakatalang kasaysayan, at ang panahong historiko, o ang panahong may
kasaysayan.

 Panahong Paleolitiko

Nagmula ang salitang “paleolitiko” sa salitang Greek na palaois na nangangahulugang “luma,”

at lithos, na nangangahulugang “bato.”

*Nakuha nila mula sa kapaligiran ang lahat ng kanilang pangangailangan.

Pangangaso at panga-ngalap - pangunahing gawain ng mga tao

Laglag - walang permanenteng tirahan

Magaspang na bato - ang kasangkapang ginagamit na mga tao sa Panahong Paleolitiko

⚫ Apoy - pinakamahalagang natuklasan nila

✓
➢ Ginagamit ito upang lutuin ang kanilang pagkain.

➢ Nakatulong ito upsng maibsan ang lamig ng kapaigiran.

➢ Nagsilbi itong proteksiyon laban sa mababangis na hayop.

➢ Nagbigay-liwanag ito sa madidilim na yungib.

 Panahong Neolitiko

Nagmula ang salitang “neolitiko” sa pinagsamang Greek na naois, na nangangahulugang “bago,”

at lithos na nangangahulugang “bato.”

Sa panahong ito, higit na umasa ang unang tao sa kakayahan kaysa sa kaniyang kapaligiran.

Makinis na bato - kasangkapan na kanilang ginamit

Neolithic Revolution - natuto ang tao na magtanm at magsaka; ito ang nagbigay-daan sa
pagkakaroon ng rebolusyong agrikultural
Natutuhan din nilang magpaamo ng mga hayop tulad ng tupa, kambing, kamelyo, baka,
manok, at baboy. Ito ang pinagkukunan nila ng iba pang produkto tulad ng gatas, itlog, at
karne.
Naggawa din sila ng mga sisidlan, tulad ng palayok.

Urban Revolution - ito ay proseso na kung saan nagsimulang magtayo ng permanenteng

tirahan ang mga unang tao
Mahalaga ang mga nasabing Revolutions dahil ginagamit natin ang kanilang mga natutunan.

Artifact - kasangkapang gawa sa sinaunang tao, tulad ng palayok at pana

✓ Venus of Willendorf - inukit ba pigurang natagpuan noon 1908 ng arkeologong si Josef

Szombathy sa Aurignacian, Austria
✓ Otzi the Iceman - natagpuan ng mag-asawang Aleman sa hangganan ng Austria sa Italy
noong 1991

Fosil - labi ng sinaunang nilalang, tulad ng bungo ng tao at buto ng hayop

✓ Ammonite fosil - isang nilalang na kawangis na pusit na nanirahan sa isang coil-shaped

na kabibe

Olduvai Gorge - isang mahalagang paleoanthropological site na matatagpuan sa silangang

bahagi ng Serengeti Plain na kung saan naging mahalagang instrumento sa pagtaya ng tanda ng
mga labi

Radiocarbon Dating o Carbon-14 Dating - sa prosesong ito, sinusukat ang natitirang

radioactive carbon 14 mula sa fosil

Potassium-Argon Dating o K-Ar Dating - sa prosesong ito, sinusukat ang natitirang

potassium at argon mula sa volcanic rock