ΑΙΨΥΧΩΣΕΙΣ

ΜΕΛΕΤΑΙ
ΙΑΤΡΙΚΑΙ- ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΚΑΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΑΙ
ΠΚΡΙ

Φ l=>E Ν Ο ΠΑ(ΗJΕΙΩΚ
1'J[(J

ΣΙΜΩΝΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΟΥ
ΙΑΤ!'Οί'

E.l\AlA!!BS

ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ
ι.κ ι · π~ ΊΊΊΗΙ\Ί'ΙΦI ΙΣ ΊΊΙΣ ι:. Α1' \ΗΣ :-ilKO\ .\Ui Ι '. 11'1'.\t:~ll

1889
 Π1ΝΑΞ ΤΩΝ ΠΕΡ1ΕΧΟΜΕΝΩΝ

Τl\1111\ΙΛ ΠΡΟΤΟ1'"

Κ[;~ΦΛΛΑΙΟΝ Α '.
Συrοπτrκιί ίοτοpία. r6n· φpεrofίlaffώr χα{ τώr ppεrnχομείrιη'.

Ι
Ρ, 1 -- 2. Σπ:Χνις ψρενf')bλ7.bών παρi ,,,ίς iγρίοις κ.αί βαpb:iροι;
λαοίς . - Ή ψρενοbλibεια σ•ψ.bα~ίζει 11.ετά τοσ πολιτισμοti· αί'τια έπι­
~ρΧσεως :χ•)τοtί έπί των 'ρρενοπαθειών. - 'J~έαι τών i.ρχαίων λαών
πεοi τοtί ψpενQbλocbouς· οί Λίy•.ίπτιοι, οί 'F.bσαϊοι, οί 'Έλλ·r,νες. Δηύ.ό­
κ.ρ:τος, '],;r.οκ.ρi":'·11ς, ΠΗτων, Πυθαγόρας~ 'Αριr;τοτέλ·r,ς. -
1

e3. ίΙε­
ρίθαλψις ":'ών ψρενοbλαbών παρά. τοίς ά.ρzαί?ις ~ Ελλ-r,r;ι κ.:χi Ρι.ψ.αίrΗ;·
,χ '/ατpΕία. --:- ?. Ιι. Κα-;-iστασις των φρενοbλαbών χ.α'ά τόν ιι.εσαίωνα.
Έπ•.3·1111.ίοcι όαψQνοποιθείας κ.!Χί λωι.ανθρωπίας. ΤΧ μοναστ:ί;ρια, οί ~ιά.­
bQλοι κ.αl οι μiγοι. χ.αtίσι; τών φρενοbλαbών έπί πυροcς. θεραπεία αύ­
τ6°>ν 3ιά. ιι.αστιγώσεων' pαb~ισιι.r,ij' ά.λύσι;ων, "νηι;τείας Κ.7.ί άφαιμiξεων.
- ?, 5. Πολιτισιιλς Άράbων, σ•.ίr.ται;ι; ν?ι;οκ.ομείων έν Ίι;πανίc:~: χ.ατi
fΙ·ί11:11ι;ιν ":'ω·ι Άρibων. Φρ~νοκ.011.εϊα ιν Γαλλί~ κ.α.τi τον 17rn αίωνα.,
Λ? 1;8οbίκ.ος 14°;. - Έποι:fι τ·~ς Άναγενν-ί;σεως. - ?, 6. Έπίόραι;ις
της Γαλλι;6jς έπανα.ι;τiσεως έπi τΎ;ς τύzγ,ς τών ψρενοbλαbwν• έλ::•;fΗ­
ρωιτις ~·1τών έν Γαλλί~ uπό του Γinc+ 11.έτρα uπέρ αύτων έπί Να<-ο­
λέοντος τοtί 11-εγά.λου χ.αί τ-~ς Βαι;ιλείας. - ?. 7. Ό Esqιιi ι'nl' χ.α­
":'άι;τασις έν Άyγλί~ κ.αί τ·~ λοιπ~ Εύpώπ·rι· - Ρ, 8. '() πρώτος νόfΙ.?ς
περί φρενο~λαbών τ<;'1 J838 .
lI Στrιτισr1Χ1ί : Άριθιι.ός των ψρενοbλαbών έν Ε·)ρώπη κ.αί aαπiνη
ιJ,πkρ χ1Jτων .
' .
Σελ . \-'lU

ΚΕΦΆΛΑΙΟΝ' Α '.
rεrιχότητεr:

Ι
- ?, 1. 'Α τiλεια τ-Υjς 'ΊΠοχεψεrιχ.ίις μεlJΜου πρός ιι.ε'λε'την χ.αi
κ.ατανό·11ιην τών ψυχ.vλογιχ.ών ζητημάτων. ~ 2 'Λνiγχ.·11 ~Ύ;ς ι;πf')υδΎ;ς
τι;~ν παθο).οyιχ.ών ιt·υ:t:ιιιώr λεγου.ένων Φαι·ιοι.ι.ένων. ~ 3. Ή σπου3Υ,
τ?tί ψρενοbλα~ο;:;ς zρ·ί:ι;:ψΙJς πρός ~ιευχ.ρί~ισιν φι'λοι;f')ιp;χ.ών τινων ~ητ·11-
0

11-iτων, πρ·ός Χρσιν τών περί α•~τ'Jii προλήψεων, πρός λu9'ιν χ.αί χατα-
1
 νόησιν χ.01νωνικwν τινων πρa€ληιι.±των. - Αίψνί~ια τρα.γιχ.ά. σuμ€iντα,
" , ·~.
'Ε σφαΛιι.εναι ι<ιεαι , - - , eλ-
παρα -:<ι-> κοtν<ι-> περι -:ου ψρενaο αrJο:.ις.
e -
Σ~ί~ . 21-30
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β '.
Πεpί Φpεroe.la8είαc έr 1·έrει

1
?. 1. Δυσκολία όρ1σμοϋ τ·f,ς ·~γίειας ΚΙJ..ί ':'Ίjς νόσa'J έν γένει, κα.i. είSι­
κ.wς τΊjς έχεφροσ•.Jν-r,ς χ.αί πηαφpοσύν-Ι)ς. ΔιiΟεσις ·~ πρaSιάθεσις. ?, '2.
Hiiς άνθρωπος ·~γ1αίνει &μ?: κ.αί νοσεί, εiνε eχ έψρων iιι.α. χ.α.ί παράφρων.
''Ορισ.. ά;ψg·η μεταξu αύτων δέν 1:.ιφίσταν-.αι. ?, 3. 'Ατέλεια πα.ντi:ι~ όρι­
σ11.οu . περί φρεvοgλαgείας.
11
ϊ 1- 2. Γεrυιοί χ.αί ούσιώόεα: χα,pιιχτήpεt; τiιt: fjpεro8.lafJείaς . Αύτοί
καθ' έαuτοvς οι χαρακτ1\ρες οvτοί είσιν iνεπαρχ.εϊς. Όμοιότ·Ι)ς ..-:;ς
φυσιογνωμίας τΊjς 1)γ1αινο•.Jσης τά.ς ψρένας κοινωνίας πρ~ς τ·ί;ν τι';;ν ψρε­
νοbλα.ι)ων. Εϊόη διάφορα πλάνης. Ιlλiνη τοu παρiιpρονος ή παθολο­
γιχ.ή. Ή ·ί;θιχ·ή ~λε'Jθερία τοu άνθρώποu εlνε σz Η!Χ:/; κ.α.i ούzί ι7.πό­
λuτος. Σελ. 31-16
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Ι".
Ίστοpία τώr ιJοf.ασιώr πφί <Jψεrο8:lαr:είας. - Λ ί κατά.
τι/J' ':fψε'Υο6.lάfJειαr rλl.lοιώσεα:.
1
Ρ, 1. Δοξα.σίσ.ι των άρχσ.ίων Έλλ·ήνων φιλοσόψων περί ψυχ·/1~ · επι.
Sρ?:σις τ·Ιjς φιλοσοφίας α•jτων έπί τΊjς Ία:τρ1ϊ'.:Υ,ς. Έιι.πεδοχ.λijς, 'Ηρi­
κ.λειτος. Ρ, 2. Ίόέ?:ι ':'OU Ίπποχ.ράτους κ.αί γνι~σεις α·~τοϋ περi. των ιpρε­
νιΧών νοσημάτων. Ρ, 3. Πλάτων, Άρ1στr:ιτέλης, Θεόφρασ-:ος. Ρ, Ιι.
Άλεξανδριν-/ι ή Νεοπλα.τωνιΧΊi σχολ·f.· 'Ερασίστρατος, 'Ηρόφιλος. -
§ 5. 'Έλληνες ίατροi έπί Ρώμ·Ι)ς' Άρεταiος, Γαλ71νό;. - ~ 6, 'Επί­
δρασις τοϋ Χρισηανισιι.οίί έπί τ·r,ς Ίοιτριχ.'/iς · άθλία χ.ατάστα•ης ":'·/);
'Ια.τριχ.·Ιjς χ.ατά. τόν Μεσαίωνα. Έ-ποχΊi τ-Υjς Άνηενν-ί)σεως. ϊ 7. Ζω·ί­
σιι.ός χ.αt ψυχισμός τaiJ Van-Hclιnont καί τοv Stahl- μεταψuσικ.ο­
θεολογικ.η αύτwν θεωρία τ.ερί φρενοgλαbείας. ϊ 8. Ά νατψιχ.ή -ί; Σω­
!-'·ατιστικ:/ι σχολ·/ι έν Γερμα-ιί::c, ~asse, F1·ied1·cicl1, Jacobi χ..τ.λ. Ή
αύτ-/ι σχεδόν πορεία τ·f,ς ψuχ_ια.τριχ.1iς έτ.ιστ·ίJιι.ης χ.αί έν rocnί:r-. - ?. 9.
Ό Pinet Χα.ί ό Esqniι·ol. 'Ιατρο-ψυχολογιχ.·/ι σχολ·/ι α•~τwν. 'Επί­
~ρασι; τ·ης Πνευματιστιχ.ης ψιλοσοψίας κ.α.ί τ·fίς ιiψιρημένη; .Γυχολο­
1

γία; έπί τώ·ι ίδεων της σzοιΥις ταύτ-r.ς. Μεγά.λ:r~ πρr.)ο8ος τ-1); φ?εvaλο­
yίας διά. τοόJ Pinel κ.αί ERqι1irol. - ϊ 10. Άντί3ρασ~ς τ·Ιjς Άνατο-

·;,.
ι ..!lllo(. ~ .- ...
 ,
ε

μιΧ:r,ς r;zολής έν Γαλλi~. Calιnuil, Bayle, Gooι·t;·ct κ.λ. Άν~.κ.Χλu­

·-!ιις uπ' α.•)τώ•ι τ·fι; Γο-ιχiι<' :rι:cφιι.lύσεως τc";;γ 9ιpεrο(f./α(jώγ. Τποr;τpοq:ι·fι
: ~ - ' '
οπαοώ\Ι τινων τ-ι;ς vεα; τοο:•;τΊ1 ; r,zoλ·r,; cις •Χ οογμα.τα
- ' -:-o'J. p·lllC1 ;οιι'
' ~.

Esφ1i ι·οl. - ?, ι 1. Ψuχ ικ.ο-r,ωv.α.τιr,ηκ.:ί~ ·rι v.ιχ.τ·fι σχολή. - Ρ, l 2.

\ '
' 1-J.να.ποσπαστος ' ~
r,vνosr,μoς
'
Ρλ Ρ • ·~ •
τών π~ρι ψρενΟΌ αΌεια.ς ωεω•ι
•
μετ:Χ. των
•
rι-

λoσoψtJl.WV περί ψυzής χ.α.i τοίί ;ιόr,ι.ι.ου έv γi.vει 3οξασιώv. Ί"λιr,τ-αl ια­
τροί• άποzρώr;ε1ς ύλιση';;ν . Θετικιστσ..ί κα.ί σΧεπτικ.οl iατροί, ψvz ιστα.i­
ύλισταί· Μοι·eaιι cle ΤοηΓs, Gι·icsingcι·. Κ·ηίω; •)λ1ι;τ?:ί. - ~
\ . ,. ' ' \} - -· '\ - Ί)" ,,
: νατομαΊ)ζ -
"'-'ωv.α.τιστικ.η;
J3 . ~·.αψω\Ιια.ι fl.εταζ 1J τών Ο'Π?Ι.Οων τ·ι;ς

r;χολΤ,ς ώς r.ρός τάς άλλοιώσεις τοϋ έγ;ι.εφiλο•; κ.ατά τ·/~ν ψρενο€Η~ειαν.

- ~ 14. Σvν·ήθεις άλλο1ώι;ε1ς τοίί έγχ.εψΧλο•;. - ?, 15. Έρι.ι.·r;vεία. των
άλλοιώσεωv τούτων.
ΙΙ
2-'ι·μπέpασμα : - Σ•.Jνοψις τών έπαρα.τουσώv ί3εών περί τής ψvr,εως
καi τών άλλοιώσοων ,.ης q:ιρενοbλα.bείας. Σε). Ιιί -υ~

ΤΜΙ•Μ 1-~ rrI•ITON

~rΓXl'<J:\'Ul ΕΠΙΚΙ->ΛΤΟΎ'ΣΑΙ ΨΥ'ΧΟΛ<JΙΊΚΑΙ ~<JΞΛ~ΙΛΙ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ λ '.
'Ι' ~t'u.lιη·ι'α Φυσιο.lο}'ικι/ καί Γπικι/ Μιι.ι·urιχιί
1 !

- 8 1. 'ΙΙ άτυμι.ιιιί θεωρία τ~ν iρχαiωv Έ'λλ·r,νων ψιλοσόq:ιωv iπι­

κυρr..vται υπ;., τή; - Ψvχολογία. :iψϊψιψέΨr, C:);
νεωτέρας έπ1r,τ·ίψ.ης
ίόια.ιτέ.ρα έπιστ·ίψ:fl Χνευ τΎjς γvώσεως τή; άvατψίας καί ~ 11r;ιολογίας
τοίί νεοηικοu ι;υι;τ·ίψατος, ·Γιτοι di.vεv ψ·Jzολογίας φυσιοληικ·/Jς όεv ειν ε
όυvατ6ν νΧ ι)πiρχ;~. llΧντα τά φαινόμενα φυr,ιχ.ά ·f, βιολογιχ.i, ψυχικi
·ί\ κοι-.ωνιολογικ.i ά.vάγοντα.ι έπί τέλους εί:; ι.ι.iα ι έπιr,τ·ήι.ι.ηv : τ·f;ν Γενι­
;ι.·f;v Μηχανιχ:~ν. ΑΙ περί 11. 1),ης γνώσεις :iτελ~τς, - ~ '2. Τί έσ·η ζω·ή ;
Ίl όύνα.μις όΕ:ν όύνα.τα.1 ν'α. uπi.ρχrι ή νi vοηθ·fι έ;-.τός της ϋλ·r,ς. Ίσομε·
ρι;<:n ίόιότ·fl; τώ·ι σωι.ι.άτων. - Ρ, 3. 'Ανi.γκ.η r,πουόης τώv φυσιολογι­
;ιών (3ιοτ·ήτωv κ.αί τών :iνατοι1.αων πρός :Χλλ·r,λοc σχέσεων τώv νευρικ.ών
;ιυττiρων τοϋ έγχ.εφiλο•J πρός ;ιαταvόησιv •οίί /.Ι:flχαvισμοίί τών ψυχι·
χ.ών πράξεων. - e Ιι.. Σχηι.ι.ατι:ιι:fι παράστασις τοϋ ολοv νευρικοϋ συ­
σ•..ήι.ι.ατος (Σχ-Υ)ι.ι.α 1).
11
- § 1. Θψε.lιώJεις ίιfιόi:ητες τώr rευpιχ.ώr χ.υττcίpωr : 'Αριθμός
α•)τών έν τ~ φλοιώόει όύσir.- τΎ\ς ολ·r,ς έπιψανείας τοίί έγκεφiλου. Είχ.ών
1. Πόσα; λέξεις μετεχειρίσΟ·r, ό Σαίξπ·flρ έν 't'Οίς 3ρiμα.σιν αύ't'οίί χ.αί
πόι;ας ό Μίλτων. -- ?. 2. ~z.ηv.αηχ.ή παρiσ•αι;•.ς τΥι; 'ι ο·rι ι;εω; ( Σχ-f,ι,ι.α
2). - ~ 3. 'Η ι;:r.zα.ν . ~·ί-ι κ:χται;χ.ε·;-ί; τ,,.:; έγx. e. φiλtJ •J άr.tJ-:ελει ι;•Jι;κ.ευ·f.ν
.\rιγ1κ.·(.ν ·~ ~•ψ;~ψχι;ματι~:ί;ν ( Scl1lnss-cι1Ιt)<tt·ίti'). ΊΙ ν6·11r;ις είνε :i-.ο­
τέλει;μα αί-;θήσεων περιπλόχ.ων καί πολυ!!υνθέτων. - ~ Ιι. 'Η δι:Χ.νοια
καί σιι λέξει; η ή γλώι;σα . Άι.ι.r;ι~αiα έ-.ίδραι;1ς α•)τών προς τελειοr.r;ί·r,­
σ'.ν έκ.ατέρας. l:ελ. 93-l'l1
ΚΕΦΛΛΑΙΟΝ Η'.
Μι~rαrισιιός τιιίί . lό7·ου - 'Α ψισίιι .

1
?. 1. Ό Bωca. Χώcαι τι::ι•] έγχ.~φά.λr;u, ών ·~ BH~·r, έ;;ιιρiοs1 τ·f.ν
~ια~iραζιν του u:ι;·ιανι~υ.οιj του λόγΌυ. Είχών ϊ 'Οο, ισυ.ος
~ ι.. ~ \ lφαι;(α: ι .

τοόJ Bι'oca· διάψορα. εtδ11 αύτ.:;jς. Ψυχικ.·ί; κώφωι;ις: 6 r.Χη_ω'Ι δ·r,λ

άκr,ύει καί δύναται νά. όμιλ·fι τ·ί;ν γλwr;ι;άν του. ά.λλά. δίν έ'ινοεί -;ο\.ις
οcλλους όμι.λοi:.ίντας τ·f,ν αύτ·ί-;ν γλwdι;αν. Ψuzικ·ί; τύφλωσις: ό π:il!J_W'/
γράψοι, ά.λλόι δέν δ•.Jναται '17. άναγινι:)ι;Υ:~ "7. γραιpόι.ι.ενi -.;r;u κτλ­
?. 2. Έξήγηι;ι; τών ιpαινόι.ι.ένων τούτων. Είκ6νες 2 4 καi 5. - ~ 3 .
Δι 7.ιpοpα εϊδ·11 μν-ί-ιιι:Ι)ς κσιί άνι11"ότ·r.ς άναπ-.:ύξεως αύτwν . Όπτr.κοi. - ~
'1. ' Δ' •.ατι'
'Α χο •Jστιχ.ι::ιι. fl·'J θ ιστοριογp7..ψοι
· '
τιν ~ς '
πε ρ !γραφο•Jι;ι ζ ω·fιρως
- κ.αι '
έπιτυzι71ς τούς τόπους ή τοc άντικείv.ενα . Οί 'ΜΙ.λλιτέzναι ζωγρiψοι
Veι·net χ.σι! Don~ . Ί-1 πρόωρος μαθr,μα"κ:fι· μεγ α'λο-;.υ!α ;;αίδων τι­
νών. Μν-ίψ·Ιi Mεy:iλou Φρειόερίκου χ.αί Μεγ:iλοu 1\ απολέοντος· Lό­
h·onνe, Scι·ibe, Diderot . -?.
5. Διατi 6 Σωκρά-;ης διαλεκ.τικ.wζ
r;uνεζήτει. -?.
6. Γραψικ.οί· Geoη?;e SaιHl. - ?. 7. Κιν-rιτιχοi ή άρ­
θρο•:ϊντες· οί καθ' έαuτο~ζ uψ·11λοφώνως ό11.ιλοϊ:ίντεζ χ.αί zειρονομοtίντει;.
-Οί p·ίJ-:ορες. Δια.τί οι pήτορες όι.ι.ιλουντες εύγλωττότ~ροί είι;ι'Ι ·Ϊ; οτε
γ ρ :Χ.φοuσιν. -?. 8. Ν εκ.ροσχ.οπικαί πσ.ρ!Υ.τ·11ρήι;εις έπί έyκεψiλων διχ.·rιγό­
ρων, όιχ.αι;τwν καί πολιτικών ψη(J.t~ομένων έπί εύy'λωττί::-;. Έyχ.έφαλr;ς
Γ1χμ~έττα , είκ.ών 3. 'Εταιρία τ-lj ς Άμοι8αί.ας Νε:ιιpοfίας έν ΓαΗl~.
-?. 9. Περίεργα εrδ·rι άφασία;. -?, 10 . Άμν-Ι)σlα . παρα3είγιι-ατα .
Διiχ.ρισι; μεταξ•) ιiφασίας χαί ιiμνηι;ίας.

ΙΙ
~ 1. Ποpίσμα_τα. - p, 2. Τόι ψuχιχ.όι λεγciιι.ενz ψαινόιι.ενα σuιι.μsτα­
~iλλον-:αι μετά των ψ'JΙ!ΙΚ.ών. - Ρ, 3. Αϊσθ·11:ι.α τα1)τότ·11τος χ.αi iνό":'·Ιj­
τος του Έτώ· δι:iι;πασι; χ.αί διατiραξr.ς αύτοtί. - ?, 4. llώς πρέπει
νΧ. ψαντα/;ώιι.εθα τΥιν ·.Jιυz:ί-ιν. -~ 5. Τα•)τότης τ.:;j; ψ•.Jσεως των ψ•J­
-;ικ.ο-χηι.ι.ικ.wν χ.αί τώνπνεuι.ι.ατιχ.ών δυν:Χι.ι.εων .__;?, 6. l Ιειρά ματα Hc lιiff.
- e 7. Πότε όρyανιι;μός τις ε[νε έμψυχος : 'Όρια fη·ιχά δ εν ύπiρ-
χοuσιν . Σελ . f'l2- 162
 ΚΕΨλ:\ΛΙΟΝ 1' '.
ΊΙ f1t ω1 1 ι'α τιί ς /fε. lι'f.εως χrιί τά !fr ι:rικ.ά ψιΙJ' ύf'πα .
Ι
;; 1 --- ')~.
;;
' 11 ~' - ,,. 1"
ιJΠΟ 'JΟΊί τΊJς εζελίr,ειυς τών r,ντων κ. ·JΙ.ι Ί) σ·Jγκρ1τιΧ.Ίi ψυ-
" • • •

•ηολογί:χ. είσίν ::ίπιι.ραίτ·Ι)τοι πρός χ.αθορισμον τ'f,ς περί !b'V.(ii<' ί~iα;. Εί­
Κ.~)ν ϋ. - ~ 3. Βα.fJιι.ι:J.ία έξέλιξ"ς κ.αί εί3ίκ.ευσις τών όργ:ί:ιων i.•ι τοίς
όργανιιψοίς · κ.αταγωy·ί; -:ών νευριχ.ών κ.υττiρω•ι .
ΙΙ
1. 'Εξέλιξις τοίί ν;;υοικοίί ι;•JΙJτ·ί;υ.ατι;ς Κ.'Υ..t ι;υγχ.ριτικ.·ί; 7..νατοuία
Ρ.
;ι.:χϊ ψ'Jι;ιολογία. Είχ.όνες 7 -10. - ?, 2.~Τά. τέσr,α.ρα κ.έντρα το•:J νΈυ­
1 1

~ικο•:ϊ συι;τήματος · ι;-:-ε'Ι'ί; σχέσις και ιερηz.ία. α•)τών . ϊ 3 - 6. - Τά

ix. τΊ)ς έμ~ρυολογiας 3ι~όι.ι.ενα. Φi-:;εις άναπ":'ύζεως τοtί νευρα'Jίί συι;τ·ή­
μα":'(Jς. -- Συγκ.ριτικ.·ί; :1.νατοf'.ία έγχ.εψiλων. Είκ.όνες 11 - '2 2. - ?,
7. Τiι;ις ":""ϊiς ψύ-τεως πρός τό σηκεηpωηχόr η άπο.lυrαrχιχC.r σύ11τ·ιψ.Χ
iν τ·?ι 3ιοικ.·ήι;ει rών όργανισμwν · ,;_, σtίι;τ'Ι)f'.α τοtίτο σημείον τελειότ·11-
τός έιtτιν. - Όι.ι.οιότ·Ι)ς 3ιοικ.ήσεως τΊ)ς άν/}ρωπίν'Υ)ς χ.οινωνίας πρός τ·(, ·ι
τοtί Ν. συστ·ίιματος, Τ~ ί3εω3ες 3ιr,ιχ.ητιχ/ιν σtίσt'ΥΙ['·α ι.ι.ιiς ~ι.οινωνίας
έπιτε;η.θ·ί;σετα.ι , οταν έξοιι.οιωθ~ προς το του 'Ν. συστ·fιματος. - § 8.
Τό άπολυταρz.ιχ.~ν σuση;μα ~έν ά.ποκ.λείει την μερικ.·ί;ν αύτονομίαV' αύ­
-:-όυ.ατοι ποiξε1ς πνευυ.α·;ικ.αί. - r,~ 9 - 1Ο. 'Οποίου εϊaους χ.αί μέ:ιρι
~ Ι ~ ι
λ

ποίοu βαfiμοι::ί ι;υνεί~·/)σιν έχουσι τ~ aιiψορα "fl··ίψατα η κέντρα τοv Ν.

, ~
ως και
' ' t
τα υπο το·ι
\ ' "
αν
θ
ρωπον
,,
οντα ; ')"'Ι '
.-.υγχ.ρt'tΊΧΊ) πειρα.-
η"Jι;τηματος ,

μα.τιχ.ΊJ φυσιολογία.· βιχτρα.zοειaη, ίz.θ•}ς, πτηνi, ι.ι.αι;τοφόρα . - Ρ, 13

- 14 . ~·~ν τ'fι τελειοποιήι;ει των iJνrων αl ψυχικ.αι ί~ιότητες έντοπί ­
ζονται 6λονέν είς ά.νώη.ρα σηιι.εία τοί:ί έγχ.εψαλονωτιαίου Χξονος. "Uροι
γενέσεως τ·fiς συνειa·ί;σεως. Μετατροπ·ίι τών ΙJuνε:δ·r,τών πρiξεων εί; ..,.ύ­
-:-011.Χτr;υ; κ.:χ.ί Χνευ σuν ε ι3·ήι;εως . . Ή χ.ατ:iπ":'ωΙJ•.ς τcίί ά.•1θρι:1πο J εί; τi­
1

ξι·ι ιι.·r,χανής ά.ποτελεϊ ιι.έσον προό~ου κ.αί πνωματιχ.ής τελειότητος α·)­

-;οϋ. ΤΙ fΙ.Ονιστικ.·ίι θεωρία. φαίνεται ή άλ·Ι)θεστέρα. Σελ. t63-'ll Ι

ΤΜΙΙΜΛ ΤΕΤ&ΡΤΟΝ
ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΦΡΕΝΟΙlΑΘΩΝ
'lα."Cpιχη χα.ι χοιv(ι)vιολογιχη π~ρι α.u"Cώv μ~λέ"Cη.
1
§ α ' . "Επο!1~ις ί''f'' iίr έ(ειιiζοrιαι ο ί 'f'pεrο.7tα&εί("
~ j·-J'. Jιαιίιεσιςαιίτώrκατάκατηyοpίιις . Σελ. 212-2ιΊ.
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α '.
πι:.ΩΤΗ ΚΑΤΗΓΟΙ>JΑ

1
~ 1- Ί. Οι χυιιι'ως ή κλασικοί ψρενοbλαι5εϊς. Ή βλibη
 Ί]

νwν ·,.α.-' :χ.ύτοί' είν< πλ·f;c·fi;, βα.Οεία χ.αί χ.αlJολικ·f;. Ι'εν1κ.ό; κ.:χ.ί eι·)σιώ-
~ ι • .r , 3/
δης χαρακ.τ!fιρ τ·rι; z.:r.τηγοριας ταυτ·Ιi; εr,-;1ν
' ' • ... ' ' , '
·r, ϊλλεΙ'fι; π.χr,·Ιiς
\
"-~JVει 1i-
11εως τι~ν παr;zό·ιτων -:.ερί τ·/1; χ.αταr,τά.σεως α •)τών. Μανιαz.οi ·r. :l.α'Ιι­
χ.οί χ.αi p.αν1ώ8ει;, λu-:.οιι.ανιαχ.r.ιί κτλ.

ΙΙ
'1' :τιιιJιιιίpεσυ: τίjς Πfιc~της χιιηη ·υpι'ας : ?, 1 - 5. Οί μηιοιώς ψρε­
νΌbλαbείς . Τί 3έον νά νοωιι.εν uπό τόν δρον : μεpυιι/ 'jψΕrοfι'.lιi6'εια. Χα­
ρακ.τΊjρες αύτΊjς. ~.λ. 'lli:i-~2:3
ΚΕΦΑ:\ΑΙΟΝ Β ..
ΔΕΎ'ΤΕΡΑ ΚΛΊΊΙΓΟΡΙΑ

Πα.ράφροvε~ ~αι ήμιπα.ράφροvε~.

Ή pη·ά.lη κ.lάσις τώr x. lηporoιHxώr iι έχ;pύ.Ιωr ι;ιpεrοπα{)c;,r .

Ι
Πpοχατ:αpκrιχά ;rιιpί της έχpύ.lυυ ~·pιrο:rrαθει'ας καί rώr μοrομαrιώ)· :
Μονομανία. χ.αί μονιψ.ανϊϊς . οι ορο1 ο·~τοι -:>ροέχ.υψα.ν έz. τώ·ι έσιpα.λιι.έ­
νων Sογιι.άτων -.1\; οcρχαίας ά.(f>ϊψli!J·έ...-rις 1.J!'υχeιλογίας. ΊΙ έ'z.ψ'Jλος Υ,
χ.λ·11ρονψ.tχ.·/ι ψρενeιπi.θεια · MoΓel, Mag11an κτλ. Έpιι.ηνεία καί χ.αfJ­
opιr;μiJς -τj\ς έννοiας -τών ~Ιαψόpων έ.ν ι.ρ·ί-,11ε 1• έr.ιση1μeινικ.ών οpω•ι .
ΙΙ
Κ.lηpοrομικιί r;ιpεrο6.Μ. 6εια, Έχπην.ίισμίrοι ή 'Έχ;pυ.lοι ;ppεrοπa­
ΙΙείς : Όμοιόμnppο< κα} μειαμοp;pονμεrη χ.λ·rιρονοιι.ιχ.όη~;. Σχέσις τής
νεuροπαθειαχ:f,~ a1αθέι;.:.ως r.ρός τ.7.ς ~λλα.ς γενιz.i; 3ια.θέσεις, οiον τήν
ά.ρθριτιχ.ήν, pαχ ιτιχ:ί-,ν, χ οιρα3ιχ.1;ν χ.'λ. ·Α.τ.lι/ κ.αί ι/9pοισμέrη κλ·11ρο­
νοι.1..ικό-της · έν τ·Q -τελεu•αί~ •αvτ-r. κυρίως ά.ν-ί;χ.ουσιν οί έ'κψ•Jλaι ψρ~νο­
παθει;. Χαρακτ1jρες α.•),ων ά.νατοιι.ικοί ·ί) ψ•Jσίκ.οί. Ά τίfJασr;α. παι3ίιχ ·
-;;ρόωρος πνευμαηκ·ί; ά.νά-;;τuξις· αίψν13ία σ•άσις κ.αί πτώχευσις πνευ-
11·ατικ.·ή . Μερικ./; μεγα.λοψ'Jiα. Ά ντιθέσεις καί ά.νωμαλίαι διανο·11τικα.ί
κ.αί πρό πάν-των ήθιχ.αί τών ποιητών κα.l έ·ι γένει των χ.αλλ1τεχ.νwν.
Οι ιι.έλλοντες καχ.οuργο1. Χάσματrl. ψuχολογιχ.χ των 3ιαχ.εχ.ρψ.ένων Ύ,
έξόχων ά.νθρώπων. Ιlαρά.3οξο1 συμπά.θε1αι χ.αί ά.ντιπά.θειαι. Ζωοιι.ανείς.
'Αν-ήθικο1 καί άσυμbί~α.11-τοι. Έπαναστάται: ψανα.τιχ.ο\. Φυσιογνωιι.ί:χ.,
:tιν προσλαμ~άνει ή έχ.3ε3·r,λωμέν-11 ψρενοbλάbεια παρi τοϊς έχ.ψvλοις ή
κ.λΥιρονοιι.ικ.οϊς και νοσολογικοί α.•)τ;;Jς χαρακτΊ)ρες. Διαίρεσις τών ιΥ.ψύ­
λων ψρενο-;;αθών κατα ά.θροiσιι.ατα (groιιpes) έπί τ'?) βiσει τών ;.ρaε­
χόντων ψυχολογικών zαρακ-τ·ί-,ρων κα.ί 11υιι.π-τωμά.των: Α '.) Οι παpοp­
pηrικοί (iιnpιιlsifs). Β '.) Οι τuραννοvιι.ενοι ύπό έμιι.όνων ί3εών (obse-
des) καί σuγκινοvμενeιι (eωotifs). r ')
Οι γεννητικr:ιί (scxuels). Δ ').
Οι έγκλημιχτ(αι. Σελ. 22•-249
 Ο'

Α·.
οι ΙΙΛΡιJΡΜΗΤΙΚΟΙ \IMl' UL811'"S )
~ ι. Οrι;pόρμνισ'ς η -;ιiσ'ς πpός ιiν6ρωπο-κ,;ονιrι;ν -κrι;ι rι;\ι-;ο-κ-;ονιrι;ν.

Ψ·Jz.ι,λογιΥ.ος χ αρακ. τ·Γ,ρ τών :rαpοpιοίσεωr (inη)ιιlsions) · διαψο~χ

α•)τών Χπό τών ο.αρορ11.ήι;εων τών κ.•ηiως ψρενοbλαbών καί έπιλ·ι:πτι­
κών · πρόδροι~.α η συ11:παρι,11.αρτοuντα συιι.πτώ11.ατα. Διάψορσ. ϊ.αρα-
~ ' , α '
ο ειγμα τα :χ.ν•ιpωϊ.οχ.τονιας. '1' αι;ις
, • , '
πρι,ς αυτοκ.τονιαν. 'Ι . ' α -
ι;τορ~κ.α. ασ•ιεΊων.
· Κατα.στροψ-f, 6λοΔ·ί;ρων οίκογενειών διiι τ·(jς α•)-;-οκ.τονίας· r.οιρά.διιγιι.:χ..
· Ένiοτε πολλαί ταvτοχρόνως παρορ1.1.·ί;ι;εις τ.αρχ τ<ϊ> σ.\ιτ<ϊ> άτόμφ ύπάρ­
χουσιν. Έρμ·f)νεία τών ψαινομένων τούτων. - ϊ '2. Παpοppιίσεις ι1ιιί­
ψοpοι : Κλεπτομανία., πΙJροιι.ανiα, ώrαψαriα κτλ Ιlαρiλυσις τ·fις
βουλ·ί;σεως' ο.α.ρά.δε•.γιι.-χ. Σ zλ. 249-262
ο·.
οι ΤΤΡΛΝ Ν ύΤΜΕΝΟΙ ΤΠΟ !:;ΜΛΙΟΝΩΝ ΙΔΙ'ΩΝ (uι:s~υ~:;) ΚΑΙ οι ΛΨΙΚΔL'ΔΟΙ
Η >:1TKINOfl'tlE.NUI (~Λ[U'l'll':S)
llολυπρiγμονες (scnιpulenx). Μονοv.:χ.νία. τοu ά.μψιbάλλειν (dclin~
(1tι ιtοιιtc). Έρωτ1ψ.ατικοί. 'Ονοματομανία καί άριθιι.ομανία. Αίσ­
χρολαλιά , ·f;χ_Gλαλιά . Μονομανία τΊjς iψης ( cleliι'C cl ιι toncl1cι·) .
Άγορα.ψοbία, μεγαλοφοbίιχ. Μψ·ΙJταί. Σελ. 26'!-28.0
r·.
UI lΈΧΝΗΤ/Κ.01 ί:SEXUHS)

Ρ, 1. 'Απ.-lαί άrωιια.liαι τής '}'εrrητησίοv όJιμiις: Άνα.τeιμικ.αί άνω-

11.αλίαι τών γeνΨΙ1τιχ.ών όργά.νω·ι ·iJ τοu σώιι.ατος· αl ιiνωιι.αλία, αύτα.ί
εiσ1 σηιι.εrον έκψuλ\σeως τοu άτόμοu. Διατl ol ά.ρχαϊο•. " Ελλ·()νει; -.t(Ι.ρ(­
στων τοv; Σατύρους καί Σειληνοvς ύπ'- ουι;ειόη ιι.ορφήν. llρόωρο~
Οιέγερσις καl ίιπερδ1έγερσις τών γεvνητικwν όρέξεων ποcρά. το~ς βρέψεσι .
πα.ιοί καί ένηλίκοις. 'Ιστορικά. ιiσθενών. 'Έλλειψις η Ω..:Χττωι;ις ..-·~ς
γεννητησίου όρμ:7)ς .
e 2. Διαστpο1αί riίς τεrrητησiου όpιιι/ς. Διάφορα παραοείγμαrα.
'Αναστροψ/ι τοu ψύλου · γuναικεrο1 έρωτες άνδρων , ιiνόρικοί έρωτες γυ­
ναικών. Νεκρόφιλοι, αίμοbόροι άψροόισιακοί, άνθρωποφάγοι. Περιώ­
ν•ψα έν τοϊς έπιστηι.ι.ονικοίς χροvιχ.οrς ιστορικά · 6 λοχ,ίας Βcι·t1·<1ηι1.
'() στρατάρχης τΊ)ς Γαλλiοcς ψονε•:ις . όχ.τακοσίων πα.ιδίων Gi}]es ι1ι~
Hays. Ό κόμης c1e Chal'ola1s . 'Ο μαρκ·ί; σιος de Sacle .
Σκέψεις: Τό μοιραίον- ·ή ήθική έλευθερία · ή βούλησις. Σοφοί λόγοι
το(ί l\Iichclet πρός τοvς δικαστάς. ~ελ . 280-297
&'.
Οι Εl'ΚΛUΜΑ.ΤΙΆΙ
" Εκφυλοι φρενοπαθείς έγκληιι.ατίαι η ·/ιθ\Κώς φρενοπαθείς (fuus ΙηΟ­
r·aιιχ). Διαφορά α\ιτων iπο των κvpί(J)ς ffεrolJ.lafJώr tγκ~ημαηών .
 ')

ι'

~·1•1-i?:•)·ηι;~ς τwν iκ.ιrιύλων '!J,ενοπαΟών i.γκλ ·η11.-χτιώ•1 μ<-:Χ τι;)•ι ix )"F-

Χ7.l έf. έ.τaπ·ί.Ι,,ιαrος χιιχοι'·pyω~· (cι·i1~1inι·]::-; ιιϊ•::-;, ~ι·iωiιιc]::-;
11

ntii(
ιlσ ιιι·υf'ι:::;::;iωι ). Ίr;τοοιΧi: Είς ljQ'!JOς ΧαΧΟΟ:)σγο;· ή Μαοκ:r,ι;i:r.. (lL~
lJι·invilliι·ι·::; · ·(, ψαρμ~Χεύ,ρι:r.. Μίιι·i'c .Jcanιι~ι·c t · ό Κ;λιγοϊιλας·
ό Νέρω·ι· 3ιΧψορα :Χλλα -;;ηα3είy}'.α.τα.. ΣΞλ. 207-3\i

ΙΙ
'Έ}"χ.lιηια χαί gψtrο{ι'./,ιί(ltια.

~ 1. 'Εξiται;ι.ς τ-7,ς ι;zέσεω; τl'JiJ έγκΊ.·ί;μσιτος -;;ρός τ·ί;ν φρενο~λ~-.

~~<ιΧν. οι fX'jV.l()t fj'fΕΙ'ΟΠrιθεί( έγκλ·ι:μα":ίαι (fons l11Ul'ίHlX Cl'\lιll­
IH~ l::;) iν0pωπολr;.γικώ; ;ι.:r..l 1}·1χολογικώς εzo'Jr;~ το~; α•)τοvς z.α.ρuτ'i;­
pας μετ Χ ":ώ'Ι χ.οιrώr χrιχοι!p)·ωγ (Cl'i ιηi nrls ηόs ). Δοζαι;ί!Χ τών ία­
";ρών φρενολόγων -;;ερl τών έγΧλ·ιψ.α.τιών : θεωρία. τ·~ς t~χ.:ι•υ.lίσΕως . Δο­
.. ξ:χσία. των ά.v11ρωπολ6γων-έyχλ·ιψα'ολι1γων : fJεωρία. τoiJ Ά ra/Jισ1(1•i~
τ·f,ς Ίτχλικ.Ίjς σχολΊjς : ό Luιn1n·oso, ό GaΓUfιιlo. Συν-:('{•jτι.σι.ς ·~πό
τι,υ Loιn]Jt'OSO το•:ϊ ~ί{Jιχώς ι;rιπο.ταθοvr: έγκ.λrψ.α.τί':ιυ (fοιι lllOl'ίll
cι·iωincl) ιι.ε-:ά. τι;iJ έχ μηυ/r: Ε]'Κ.lηfΗΙϊ/ου (cι·iιnincl ne) κα.ί σ·ψ-
,,,, • ' • ' -
οιοασι~.ο; uπ αυτου των ouo
- 1>' ~ - .....
δ~ ο..,α.σιων '
)" χε-;ει.ς ' λ' ' ' λ
αψυ ιι;εως κιχι εγχ. ·11-

μα.τικ~τητος. Ιlόριι;μα πρα.χηχό•ι τών περί του έγκληματiο•J όοζα.σιών.

:\Ιέτρα νοιι.ο11ετιχ.ά );11φθέν-:α. κ.α.ί προτεινόμενα όιά ..-ούς έyχ.):r,ματt!Χζ.
Ol ι;·rιμεριvοί ΠΟ\νtκοl 'Ιόμοι gzουι;ιν έκ.3α·η-;\ΧΟν zαραχ.τΎiρα ά.ντιΧατα.­
r~τ·ήι;α.ντες -:·iιν ~λλοτε εί; βαρbiρο•Jς zώρ11.ς έϊη":ρε~ομiνην uπό τού
ν6μο'J iτψικΥ,·1 άrτεχrJίχησιr (νcnd e tta) 3\ά τ·Γ,ς YetHlcttn τ·(,ς 7.'ο­
λιτεiας .
?. 2. 1'εyοvό..-α καί iνέκόοτα περιωνύιι.ω·ι κακούργων ιι.αρτυροuντα
τό iνία.τον κα.ί ι7.όιόρf1ωτον τoij έγκ.'λη(J.α.τίου ώς κ.α.i τήν παθολογικ·ί;ν
qγ~ιην τ·i)ς όια.ι;τροqι-r,ς του .;,11ικοόJ αίσ/}ήμα.τος (sens Β10l'<ι1 ). Ι'ν<~ιι:r.
τr.ιu ία.το.1 ου τwν έ·ι ~Χω-:ί:;ι:• χ.εντοικών mυλα.κ.ώ•ι ΊΊωιηsοιι
·
πεcί
'
τών
ι Τ

κχι.ούpγων. γνώιι:ι: το•:ί έν Σιb·rιρί::r- κα.τα.~ίΧv'J όιασ·ίψ.ου ρώι;ι;Ο'J ι1.υfj.

tΗΟfιογpiψου Πustujc\Y::-;1\i. οι ;:εριώνψοι. z.ακ.οuργοι .Lίιccn<ιi ι·c.
13Rtellicι» Hobolio . Lcωaiι·e Oι·so1atσ, S11aιlolino κλ. 'λ­
crτειότητες, λογοιtαiy· νια καl τελευτ!Χί!Χι ι;τι-ru.αi κα.κ.ούογων π,οό τ·i)ς
' . ,, '
λαψ·ητόμου. Σελ. 318-341
ΚΕΦΛΛΛΙΟΝ Γ'.
Jιά'J'οpιιι τι;ποι Έκ~pύ.Ιωr Φpcrοπαθώr χαί Ήμιπιιpα'J'pόηύr.
Φpcrοπαθειαχιί ίδιοσυ1·χprισία 'Εχεψpό1-ωr.

Ι
~υνέz ω. περιγραψi:ς έκψύλων φρενοπα.(jωv. Ol Ψυι_ικ.wς fl·ιγ~3ες Υι
σι1rιιnια.ιιι•ί τύπcη . Χιχοαχ.τΊ1οες
' '
·f., τύποι έν τ·f,ι χ.οινω·ιίαι •jπ ενθ•J tυ.ίrοντες
•
S
rovς φρεvςιπα.θεϊς· ι;uγγiνεια α\ιτι";)·ι. ΦρενQπ~θει(Χ,κ.·fι ίδ~οσυγχ.ρασία. -

"
•
,
ια

Λ '.) l1::~θv11.οι, 'λ'1τα0είς, 'Εr.ιπόλαιοι, Τvzοόιώκται. - Β '. ) '.ι-\λαζό­

νε; , "Λ'1ωτο>., Ματαιόόοξοι. -1" .) l\Ι\ι;iνθμ>ο.ο>.. 'Εγωiσταi. -.l'.)
Ψανταο;ιόπλ-ηκτοι: 'Εψευpέτ7.ι. Όνε•.pοπ6λοι, ( ).),οπιr;τα:, οίQ·ι ητpα­
γωνιr;ταί τοu κ•.Jκi.O'J , έq:ιευρέται τoi.J ά.έικιν-f;τον, -:-oi.J 7'·r,οαλίr;υ τοtι :i.ε­
ρυσ"';·iτου , --;·!;; πχνακείας~ το 1J !J. έt1VIJ -:..ί); ά~ανα.'jiαζ :~τ)\. Ί\ϊ:r.;τι;χόντeς
καί 7'αpεγνωριιψένr;: ;;r;ι·η"t'αί, λογογFiψοι, Χαλλιτi.χναι καί κ'.ιινων>.ο-
λ ογο>.
. · παρα ~ '
1ειγι1.ατα. - Ε'
· . ) Ι' ~ ·
\.αταοιωκται και ' ;..~>.κοι-ι.ανεις
\ • · σχανοα'
~ λα
i.ν τ·(ι κ.όινωνί~. -- ς'.) Ί~ρω-:ιψ.α•ιϊίς: . r,τεν-r, σηγiνεια τών :τ.l(/τω­
ηχώς έρών•ων καί τών i οωτου..ανώ·ι · ·{, 'JΠε~b')λικ.·ί) αίr;θ·Ι)υ.ατα.ότη' εΊνε
' ι 1 ι ·
'1'Jf'.7'τωι.ι.α έ;ι.ψ·Jλίσεω; τr;iJ iτ6ι.ι.οv. Φυι;ιολογικ:I; καί παθολ')γικ:r, έf)ω-
τψανία. ιtα•:ίλο; καί Βψγ:νία, Δ;,ν l\1zώτο; καί Δο•;'λr;ινέ. Οι "Εχ·
. η1• ψι λ (;λΟγιr.
'.fL'- Ιοι εν . ' , ·ητο•.
~ . ,. • θ ' ' ~
ω; .,, ~ ωες των μυ >.ι;τΟf'fιf'.Χτων κα~ ΟfCΙ.-
V·iτων. Χαρακ.τ-r,ρε; χαί ι; 1 Jv.πτώv.ιχτ~ τή:; iρωτοv.ανl?:ς. 1\lε":':iπτωσ~ -;
τοu 7.γνοi.J fρωτο; είς ίιλικ.όν. ()\ περιπχfJείς ·~;.ι.·ιr.ιι Κ.7 ί τχ ι:;•;'Ι χξ).ρ1'>'.
τών iι;κ.ητώ'Ι καί μι;,να.zών. - Ζ '.) 'Εκ.ι;τατικ.οί, Ι\Ι•Jι;τικοί η Θει:ιμανεt:ς
Χαl 'Οp7.{J.α:ηr,ταί, Φανατ1κ.ι:..ίt Μετ;ιρρυ&μ1r;ταi : :-;pοψ·Ι)ται, ά~χγιγr,:
Οεοκρατι;ι.~ν αίρίσεω'Ι, ά.ι;κ.·ηταί, fJρησ;ι.ομανε\ς, ε•:J:-:ιa τοι, κο1νωνισταί,
οv'νη.ιτισταί, άναρχιχ.οί, βασι}οκ-rόνοι : ό Jacφω::; Clύ111ω1t οολr,­
?όνος τοv 'Ερfίκr,υ ΠΙ ,-;,~ l'αλλία.ς · ό HίιvnillίtC 3ολr,ψό~ι:ι; το•.J
'Ι<;οοίχ.ου IV. Ίστοοία -:oiJ 1'κ.ιη~ -:οϊ.ί οι:..λοΙDόνου το•j προέοοο•J τών
• ~ ' Τ ~
'l !νω:1.ενω'Ι
' Ι Ι 'J λ ιτειων
• •
τ·r,ς 'i \ μερικ:t,ς · λ~ . -
• !' αρψ·r, "\."ιηον - -'
της ψυzολ';- -
γικ·/jς κα-rαστiσεως τών άrωμά1ωt· τούτων άτό11.ων . Σελ. 342-37!1

ΚΕΦΑλλ ΙΟ:\ Δ '.

Mε)'a.iυ'.fVt'a χαί ψpεroO'.Mffειa. - llο.Ιιτισμος και έχ.yιύ.tισις.

~χiιης τ·Ιjς /.1-εγαλr;.ψ•Jίας καί τών ~κτzχτων έν γi.•ιει προσόν-:ων ~νr;ς

i':όι.ι.ο•J πρός τ;:ς ψρενοπαθείας Υ.αi νευροπαθοίας . ~ Η r:·ηγ-f; ·ii τό ifΊ.'·­
κόν αϊτιον ά11.ψοτέρων τό αύτό έr;τιν. Διατί οί έ'ξοχι;,ι &νορες άλίσκ.ο'Ι­
ται συχνiχ.ις ύπό νοr;η/.Ι.iτων ψρzνικών ·ί\ νευρικών. Συνθ·Ι)καί ηνε; yε­
νέι;εως τγjς μεγαλοψ•Jίας Κ'>'.t τών έχ.τiκ":'ων χαρισμάτων (talent). λu­
ταί είσιν έσωτψχ.αί καi έξωτερ1κσ.i. llαρi),ληλος αuξ·ηι;ις τών έξόχων
iνόρώ·ι μ1οcς χώρα.ς /.Ι·ετά. τΎjς ψρενο~λα~εία.ς κ.αί -:ών νευ~οπαθε1ών. Τ-ί;ν
' τα.ύτότητα τ·Ιjς ψ•)σεως τοv παράγο•ιτr,ς τΊ)ς v.εγαλοφvία~ καί των νο­
'1ημiτων τοϊί νευρικοi.J ι;•JστΊ;ματος ά.ποόεικνύει κα.l ":'ό ψαινόι.ι.ενον τΊ\ς
έκφυλίσεως τών άπογόνων τών έξόχων άνορώ'Ι. l\Ιοιρτυρία τoi.J 'Αριστο­
τέλους. Διατί τά. -rέκνα τών ~ιακεκρψένων άνορώ'Ι γίνονται \ιποόεέ­
ι;τεροι τών ;.ατέρων ":'ων, r;vχνi;ι.ις δέ. χ.:-ι.ί τών σvν-ήθων iνθρώπων. 1lο­
λιηι;ι.ι.ός καί i.Χψύλιι;ι;· ό J aco]Jy. Έξάντληι;ι; καί έκφυλιι;μός τώ ν προ­
. νοι1.1ούχων κοινωνικών τάξεων. Ι>εuv.α -:ο\ί πληΟυcψοu 11.ιiς χώρας πρό~
 •
•
c

τάς ιι-εγάλας ;;όλεις. Έπαχ.ολουθ-f,μα .. α ι;>ψέλψ.7.. Χαί χ.α.-σ.στρεπτιχ.i..

1!αραχ.ιι:i~ των Σπαρ.-ια.τwν Χαί τών l>ωμαiων. 'Απόσbεσις των ~ασι­
λιχ.ών όυναστ<ιών χ.αί τών ά.ρισ .. οΧρα .. ιών. οι βασιλιΧaί Ο~Ο\ -.ης Σπά.ρ­
της, της l'ώμ·Ι)ς, της llερσ\ιχς, -.ou Φιλί;;iου χ.αί τώ·J ~\αόόzω'J -:o(i
μεγά.λου 'Λλεξi.vόρου, τ·/jς 'Ιταλίας, Γαλ),(ας, 'lcrπα:;(ας 'Αγγλία;
Χτλ. Αί κοιrωrιχαί όυrαστείαι, ·ί)τοι αί έξέz ου σαι -:ά.ξεις ούz ί όιΧ τοu
γένους, ά.λλά όιά τ1\ς ά.,.ομιχ.Ίjς ίΧανότ·r,,.ος , ώ.;α•jτως έΧψ•;λίζοvται.
Λϊηοv -:·Ι)ς οcχμΊ)~ χ.αί ;;αραιψ.γjς ';'WV λαών Χαί τώv ά.τό11.ων. '.\_;;σ.ι­
ι;ιόόοξοι έπιστγψ.ονιχ.αl ίόέαι. Αι θεριι.αί μεγα.λοιpυίαι, Χλiσις η :1.ετά.­
;;τωσις αϊιτών πρός τ·fιν παρα.ψροσύνην. l lα.θολογιχ.αl συνθ·Ιjχ.αι Χαί πε­
ρι;;,.ώσεις τιvές έξαiροuσαι τό i .. οι.ι.ον •:ιr.ερ iαυτό · ό ο\στρος. 'Η παθο­
λογιχ.·/j ·.Jιυzολογί-χ ώς βο·Ι)Οός ,.ης Φιλοσοψία.ς ,,..ης ιστορίας. Εύψ(ΕηΧΊ;
iπίδρασις ψρενοbλαbών χ.ιχί ·ίψ.ιιpρενοbλαbών ά.τόι.ι.ων έπί τ·f,; r.ροόόο•;
τ·Ιjς οcνθρωπότητος. ~<λ. ;J80-lιU7

llAPAPTHMA ΤΟ1' ΚΕΦΑΛΑΙΟΙ' Δ '.

Uιοηιιι1ιιιiι 1·ηοrότα Μη·ά.ίωγ άrόf,ciιr ιιαί όιuκειιpψirωr

ή 7·rωστώr έκ τής ίστ.οpίας πpοσώπωr.

'U ~ωχ.ρi.τ·r,ς κα.ί τό Δχψόνιο~ α·~το\i. Έ;ηστ·Ι)μονα·/j έ.ξέται;ις χ.αί

έρμ·/jνείχ τοu ψαινο11.ένου το;:) rJαιμοrι'ου έ.;;ί ...~ βi.σει ίδiως τών Δια.lό1·ι1)Ι'
-;οιJ llλά. .. ωνος. 'Α·ιά.λuιης όιά τΊ)ς παθο.Lcφιιiϊς !frυι·ο.ίο1·ίιις Χ7..ί έριι:fι­
νωσις τοu zα.ραχ. ..·f.;?Ος Χ:t.ί τ·fi; πνε•ψ.α .. ι;ι;Ιj; κ.ατα.στiσεως τού ~ωχ.ρΧ­
τους. - · Ιlεριχ.λγjς. - }Ιέγιχς Άλέξχvδρος. - ΒfοGτος ό δολοψrπήι;ας
.
>ιJν 'Ι ou'λ ιον Ι' '
\.αισιχρα. - Ι'\.χ,.ων
· . ·- 'Ι ou'λ ιος Κ ΟCϊσ-χρ . -
ο νεωτερος.

1Ιέτρος 6 .Μέγας. - Κρό11.bελλ. - Ό Καρδιviλ1ος Ι_)ισzελιi. - Φρ<ι­

~ερϊχ.ος ό Μέγας. - Γκ.7..ϊτε. - l'ο•Jσι;ώ. - ιΙαι;χχλ. - λόρδος Βυ­
ρων. -·- 'λλιpρέοο; Μυσσέ. - ~bέδ•νbοpγ. - Λuγο·Jστος Cιιηιtι:.
v ,
- -'L:t.ppιγχ.τον. - '() ., \ Δ ,
, γιος · οv.ινιχ.ο;. - '1 .
γν7..τιος 1\ ..
O'.JO'λ
χς.-
,,
~α-

bονα.pόλα.ς . - ΛουfJ·Ιjρος.-Ν 0 ύτων. -Τορκουiδο; Τάσι;ος. - ~\νi!'ι

ό συyγραψεύ; το>:i l'Χ1ούλιbερ. - ~ατωbριάν. -l'εωργiιχ ~ivό·r;. -
ΒΧ~τερ-~χ.ciττ. -Βετzόbεν. - llαγα.νίν-fϊς. - Ί\Ιιχα·i~λ ~Λγγελο;. -
:\Ιόζα.ρτ. - Χόψv.α.ν. - Μ!ρ:ι.gώ. - Βα).ζάχ.. - ~I<ιtl<ιrne clc St;-ιι•Ι.
-λΙέγα; 'Ναπολi<ι)ν,-Διiιpοροι ·Χλλοι €ξοzω Χαί οιαΧεχ.ρψένοι α.νορ:;.
Σ<λ. 408-~U4
•

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Κατά τ·~ν τελεuταίαν ιόίως εεκαετ·r,ρίόα π:χpατ·r,ρετται μέγα

&λr,θως pεUμα καi σuνωσ-:ισμός έρευνητων πρός τ·ήν χώραν τοσ
'ιε•ηικοσ σuσ":ήματι:ις έπιζητ 1γ)ντων -6;" έκμετά.λλεuσιν των
, γ· """ Ι -. / Ι ~ι " /
οιτινες ενuπαρχ οuσι κεκρuμ- πο οων,
ανεςαντ ΑΊ';των 1 πλοuσιων

.·!. μένοι εις τά εγκατα τοσ ε~άψοuς αu'"=·Γις. Ό χνθρωπος εί νε καi

λέγεται aνΟρωπος ~ιι1. τοσ έγκεψάλου · 6θεν ·fι σπουδ·ήτοσ όρ-
,
γανου
' με
":ouτeιu
Ο'r'"'ι
ο \ων
- ·Ι1λ""
των 'J'f°"ίf .ων
'Ω ,
·και •Jαuμασιων
.. ~ '
ιοιοτΊj-

":ων
, .. . {; ,
αυτου επι ;'Υ.
λλ
εται
' ο'
και χα · ισ":ατ-χι
. '
απ-χραιτητος εις πα ντα
. '
•
επι
"" να γνωρισyι -;,σο'ι
ο
· uμοuντα
• 1 Η ,,
ενεστι
• f',;/
ακρι-;εστερι:.ν
'
-:ον πνεuμιχ-

, και' ·Γι' θ ικον

τικον
" θ ρωπον.
' ':Ι.ν
~"·
'Η vόος ιχυτη '\' η· θ ετικωτεριχ
·' εινε ' · εις
' και' η· λ ογικωτερα '
· ταυ-
την "' (\'
οε :ι.ιχ ο ωι:ιΊJγησε το ' '
(J ετικον -
7tνεuμα, "
οπερ 'Υ'
χιχρακτηρι1.,ει '
τον

αιω'ια ·fιμων. Έκ των ταπει·ιών καl άπλων πρός τά ·1·./ι·fJλά καl

Ι {j
σ'J'i'JE":'X Και
\
ouzι
' \ '
αντιστροψως.
/ .
fo eιργανισμι:ις ':'\
\ όεν ο
εωpείται

ιcλέον 6)ς iπλη :ι.αl αχρηστος Οήκη έ μπεριέχοuσιχ αuλ6ν ":ινα

ποΜτψο·ι ο•jσίαν, ·~ν μόνο·ι ?ί όπ-χόοl τ-ης ά?yιρημένης ψυ­
χολογίας κ-αl ":·ϊjς σχολαστικ·ης ψιλ?σοψίας Ε~λεπον καl περιέ­
γριχψον άνεξιχpτήτως άπό τοσ όργα·ιισμοσ ~ιι.Υ. των όψθαλμών
τ·fjς ψιχντ-χσί-ας.
Είς τ·~ν pήσιν τοσ Rί/)ιJt: ((ϊuιu[•rος ύfψω·ισμός, τοιαι;τιι
.-φοσω:rrιχι.;τψ:ι). δ•.Jναται νά συνι:.'fισΟfι ·~ νέ11. ο'f ις, •1q:ι' ·Γιν έξε-
ιy
τ'Χ-,εται
• '' ο
ο αν · ρωπος.
π \ Ι
ρος τουτοις
"\\
οε και
\ "'
τουτο
' Ι
αχομη
"' !:'\
ι:ιιι:ιει
 ,.,, , _ Q' "' ·~ Ι r ι ~ \
Ί/ ;:εp! τοσ αν-
..

!Οεαν τινα της εσεως~ εν ·rι σημερΙJν ευρr.σκε--:ιχ~

_Οpώπου έπια-τήμη ; /;τι, ι)'η.lrιοι'ι ι'ι _ψι!πιιι. lο;-ία τοίJ i1·χ1-,'fμιί.lιιι.•

τ«: [ ι·.-:ι ι·ι'ι ιΤV}Ό,'(ωι·Fι-Η Π ~ιπι'ι τϊιr. _ι'·υχο. lοr·ίrιι:. "'Ηό·rι ~i ·Γ, ψιλeι-
, " ' , . ' - . ,,, λ κορuψών -:·~ς
σο9ιιχ ηpχ~σε να κιχ"':ερχητιχ! ιzπο ":ων 'J'i'IJ ών

νεψελιι)όους με-;ιχq;•Jσικ·tjς κιχ\ μετ-Χ ίψ'jση:fις ν7. άκολοuθ~ Μί

'. "( ' ' (J' - · ·' - .. / (jf~
με,1ο~ου των
να αν~γνι•)ρt~'!) το Ξ.'J υ ":'"fιζ ')~ου ':-η:; ϊ:εtp~μα~tχ·~;

•ιεωτέ~ων έπισ-=·ημών.
ριλ)
v..
r.iς --:ην
\ νειχν
f
ταυτην
Ι ·",Ι.
?t-t'I -:ών πpαγμι:ι.των σ•ηε"J'Χ , ον"':ι:ι
' .... ,
\ .... ' ,
επι'J-.·r,μαι, 'JΙJσtJωρευσι:ι.σιχι
f . • 1

πάσιχr. αr. πεpt τ ·rις ?υσεως εν γενε!

κολι;ισσιαrον 1'.Jλικον γεγον6-.ων καl πιχρασχοσσιχι ~q;Οονα tJ.έσιχ

' , 'λ ' "'~'λ ~
κιχ~.ο7ον
,.,, ,, . f'1 ,~
Ε'JεtJτιν ι:ιρ•1οτεραν
.:.
~ρμ·r,-
ϊ.pος ιχνα uσιν και ε.,ε εγ.;.ν

θ '~ / , f

ι .ιιοτ-rι"':ων κιχ~ ?ιχινομενων, -.ι:ι. ι:ιο.eι!·ιχ

1 / '
'1
ιχυrJ.ιχσιων
, -
νειαν των ον-:ως

λιχμ~άνουσι χώριχν έν τ~ ά:ν/)ρωπίνφ έ.γκεq;άλφ.

'Αλλ' ο αvΟρωπος λίαν ά:τελως ·Γι καi ο•jό6λως θ!i έγνωρί-
. . ~' ε.,ηται,,ε
·J: ''!" , , , , , .r. λ ,
ζ ετο, εαν το και uπο ':ΊJV πασχοuσιχ•ι ·-rυχ-:ι ογοι·rιν
..,εν

ιχ(ιτι;Ο 5-ψιν · -~ πιχθολι;γικ·f) ψυχ ολογίιχ άληΟώ; ά:πο"':εΧεr πολ•;-

•·" '\ ' Τ ή
τψωτιχτον
' β '{j
οη•1ημιχ κα! την χ
\ \ λ
ει~α. ι;υ,ως ειπειν,
•f , -
~ι ης μι-

ιχν-:ιίγε-:ιχι & 6ργανισμ6ς κιχ! έπι-:ρέπετιχι ε!ς -:6ν 6ψθιχλμ6ν νιi ί~ΥJ
και κιχτιχνeι·ήσyι πολλ7. μυι:;τηριώ~η ψαινόμενα τοσ ψυχr.κr,i) βίr,υ
- , tι. ,
"':-:ιυ αvηωπου.
'Ε
,ν-:ευ•1εν
..n , ~,
·rι cιυνατο -:ις
, .
να Ίtpo!OYJ
.~~ ,.,
οτι το
,
ιχuστηρως
, .... ..
επιστη-

, ' .. ' - ' , Υ

' "~ - "- '
εις 't"ΊjV ιατριχΊ)V ανιχγομενων :.,ητη-
μι;ναον ε..,αψος των αμεσως

' ,, λλ ε να
' ,
ευρυν
/) y-ι- κ.ιχι
'
' επεκτα θ ;ι \
- ο. λ ονεν ι;υμπερι
λ ιχμ-
ματων εμε
' ' - . ",f, , (
f?., Υ
"'ηη1μιχτα, -:α οπι;ια
ι .....
εκ
,
πρω-:·ης
,
ο·-rεως fιχινοντιχι ως
,ανον και

μ·f) •)πιχγ6μενα · •)πο -:·'4ν όιΜιι:ι~οσίιχν -:·f.ς !ιχ-:ρικ.·tjς έπιστ-ί;μης.

Τ φ6ντι ·ί; παΟολογικ·f) !ιχ";"ριχη ψ•η_ ολογίιχ . σ·ήμερον ψέρει ε!ς
ψιϊις γεγον6τα κιχ!. ζητήμιχτιχ κινοσντιχ το έν~ιαψέροv χαί έψελ­
κ•..ίοντ7. ζωηρώς τ·ηv πpοσοΊ:fιν o•j μ6νον τοσ ίατρικοσ χ6σμ-:ιυ,
iλλ'1. κιχ! ϊ.αντος έν γένει πε~ωτισυ .ένοu χι:ιινeισ έξωκειeιυι.
ι
Lένr,t;
•
Τ ,
1
θ εματιχ
1

κ.α-:ιχ -:;-:,' -λλ ον

μα
''
·r
η . η:τι;,ν
'
ίtpος
•
επιστημο
'
•ιικα εν
'
σχεσει

προς τ6 περίπλοκον πρ6Ω·ημα, 5περ πιχροι•σιιiζει - ~ ·Ι;Οικος κ.αί

 ιε'

πνεuμ-χτικός ιϊν.θρωπος ώς ιiτομον Μί ώς ~ν έν τ~ κοινωνί~.

'Ο άvτίκτuπος -:ι\Jv ερευνών καl περιγεvομέvωv τ·r,ς επιστήμης
, • , • . , , • y _ . () , • ,
· σΊ'ΗJ.ερι:ιν ε1'ενετ~ λ~'Χν ~ω.,Jρως αtσ ητος ει.; παντιχς εν
γενει τους
Χ λ α:.ιους
'~ - ανηωπιν
της ' Δ ' ης '
'{Ίωσεως .

Έv -:~ χώρ"1_. ήμών -:ό πολύ τ·ης πεψωτισμέvης τάξεως τr,ς

κοινωνίας έχει ίσως άτελr, γνώσιν τ ·tjς τελουμέν-ΙJς iν Ειjρώπyι
t
υπο
'
την
' " ,f,
επο·-rιν ταυτην
' .. ... ' ' - ..
επιστηrJ.(.ινικης κιν-'ισεως και -:ων εν

·r.μερησίιr- ~ια-τ7.ξει,
ούτως είπεϊν, ζητημάτων, τα bπο ·ια εϊιτυ­
Ί_(J)ς όεν περιορίζονται έντός κι.Jκλοu θεωρητικών ϊεεών, άλλά
ι ~
,,;· κεχτηντ-χ ι
\
και ''
σποu:.ι-χι-χν πρ:χκτικην σημ-χσι-χν και\
ι Ο'
ιγουσιν αμε-
" 1

σως τtολΗ. σuμψέροντα τ ·ijς κοινωvίας .

.Διά τ-αiJ':'-χ όιά τοιJ έρ·rου ·~1J.ών τι:ί'.)1ου έπεχ ειρ-fισαμεν, ~"'·IJ
'~μίν όύv-χμις, να τηρΊjσω:J.εν έv-ήμερ(;ν τ·f.v · 1.εψωτισμένην με­
.(ίό'-χ καl τ·~ς ήμετέρας κοινωνί-χς ε!ς ζητήματ-α, τά όπι;,ία ·ίj
··fεωτέρ-χ έπισ't"fιμη •)πό νέαv 6λως ~ψιν π-αρουσιάζει, ώς κ-χί :προ­
iJπαρχο •.Jσας ά':'ελείς -~ έσψαλμέv:χς τυχόν κατά παράοοσιν κ-:χί
έκ προλήψεως ίδ'έας περί Οεμά":ων ":ινών νά ιΧρωμεν, εί ό•;να-
.,
τον, χ-χι
' μετα
~ 'λ
J'X ωμεν.

''fσως μέρη ":ιvά τοιJ βι6'λί-:ιυ τ-:ιύτ-:ιυ μετά Ουσκολί-χς καί ΚΟ­
ΠΙ)U άν-:χ'{vωσΟώσιν ι)πό κατηγορί-χς τ•.vός άναγνωστώv έντελώς
1
'!:
ι;,ενων προς '
την '
επιστ-ιιμ·
' '
ΙJν· 'λλ'
α ~
εvεκα -
της Ρλ η ο εισης
κ-χται:ι
1

ΠΙJ λλ ·r,ς '" ; οπως

ψροντι~ο. •/ παραστη' σωμεν οια
~ . - μα• λλ ον απ
τΙJυ . λ οΙJ-
στέρου ":pόπΙJυ και μετ' άν-χλυτικοσ- uψους τά γεγονότα και ":οuς
σuλλογισμοι)ς ήμών έπi τώv οιαr6ρων πραγματευομένωv Οεμά­
,των, ~λπίί,ομε
.. ν οτι ·r.., άνά·,νωσ
' ις όεv Οά έίvε τοσοατον όυσχ·... εο·f.ι- ι ,~

' εις π-αντός εί~ους &:ναγνώστας και α•)τών ετι τών μαλλον τε-
χνικών μερών τοσ βι6λίοu .
' ''Εν βλέμμα έπί τοιJ πίνακος τeι)ν Πεc-ι.<:χ(ψέγω~' ό•.Jvαται να
εώσyι ταχύτερον και άκρι/)εστέραν εε ιεέιχν περι τ·ης μορψ·ης
. .... ,,... ,, \ .... , • J ·γ
του ?λου εργου και του πνευματο.;, 'Jψ
.. ... .. "Ι\ •
-:ιυ εμψ?ρειται, η μα κρα
άνriλυσι~ κιχί έκΟεσις έν Π(Jοlιίyψ τώv πραγμιχτευομέvων θεμά-
 ς -:-ίι>ν ~ιιχ96ρων
κατά σειραν ανάγνωσι
':'ων: άψ' έτέpου όε ·fι ουσαν εν τι~ Ολ<J-1
ξει κ-1.λλιον τ·~ν t)πάρχ
Χεψαλαίων θέλει ~εί
εργφ έν6τ·ητιχ. ?J κιχθ' έιχ 1~τόν
ν άν αγ νώ στ ης , όιε ξελθων τό βι6λίον, ~rπ
'Εά 6 • ~ι ι "
νωστον ιχυτψ,
αγ
' ....
α ιοειχν τεω.;
' '

νεο'ι τι, νειχν τιν

.,, ,, θ f
Τ':'\
μοεν η εμα ε
,,
οτι
υ επετε 1.Jχ θη.
~ σκοπος τοσ βι6λίο

Δεκψ.~ρίον t 8~8.
'Εν 'Αθήνοcι~ τ·~ 10

~. Α.
 ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.

Συrοπrικ1) ίσrορία τώr gψεro61a6wr

καi τώ1' g:ψerοκομείωr

1
- § 1-2 Σr.άνις φpενο6λcι6ών πcιρcί: τοtι; άγρ!οιι; χιιi βαp6άροις λcιοtς. - 'Η
φρενο6λά6ειcι σι.μ6α8Ιζιι μετόι τοu Π(Jλιτι.αμοu· cιfτια έπιδράσεως αuτοu έπi τών ιpρενο­
παιθειών. - Ίοέcιι των άρχαiων λαών περi τοiί φρενο6λα6οσ.- οί Αίγur.τιοι, οι Έ-
6pαιtοι, οι Έλληνες. Δημόχριτο;, Ίπποχράτ11ς, Πλάτων, Πuθα-yόρcι,ς, 'Αριστοτέλης.
- § 3. Περ/θαλψις tών φρενο6λα6ών παρά: τοtς άρχαιίοις Έλλησι χ.:ι:Ί 'Ρωμcιlοις tcί:
Ίατp8ία. - § 4. Καιτάστασις τών φpενο6λcι6wν χατcί: τόν μισαiωνα. Έπιδτ,μiαι οιιιμο­
νοπαθ<lcις χιιί λuχανθρωπicιι;. Τcί: μοναστήρια, ο! /Jιά6ολοι χαί οι μά-yοι · χcιiίσις τών
φρενο6λα6ών έπί πuρaς · θεραπε(α αuτών /Jιcί: μίzστι-yώσεων, pα6οισμοiί,
άλuσσων, VΙ'j­
στε{αι; χαί άφαιμάξεων, -Πολιτισμός 'Αρά6ων σόστασις φpενοχομιlων έν Ίσπα­
§ 5.
νlqι χατcί: μlμησιν τών Άρά6ων. Φρενοχομεία έν Γαλλlqι χι:ιτciι τόν t 7ον cιίώνο:, Λou8o6t·
χοι; t4o;. - Έποz.ή τijς 'Ανα-yεννήσεως. - § 6. 'Επίδρασις της Γαλλιχjjς ίπ:ι.ν111-
στάσεως έπί τijς τύχης ;ών \ψενο6λcι6ώv- έλεuθέρωσις ο:u"tών iν Γο:λλlιιι lιr.ό τοiί Pinel ·
μέτρα uπέρ αύτών έπί Ν απολέοντο; τοu με-yάλοu χ~Ί •ijς Βαισιλεicις. - § 7. 'Ο Es-
quirol · χο:τάστcισιι; έν Άπλlιιι ~ιcιί τ!j λοιπ~ Εύρώ~ηι - § 8. Ό πρώτο, νόμοι;
περί φρενο6λcι6ών τιji t838.
11. Σ~-ατιιπική: 'Αριθμός τών φpινο6λα6ών ίν J<jύρώπ'!Ι χcιί ίJαπαίvη uπιp ιιύτ~ν.

1
~ 1. Ή ψρενο~λii~ειοι ε!νι σύγχ_ρονος τών πρώτων κοινωνιών τών
ιiνθpώπων τών όπωσοϋν είς τόν στοιχ_ειώ~η πολιησμ~ν προσχωρ'1)σοι­
σών. ΠοιρΟι τοϊς ιiγρίοις ιι.οιί βοιρ~άροις λοιοτς οιvτη 3ίν vψίσ':'οιτοιι σχ ε-
3όν • έπ(σης ΧtJιL είς τ0ι ζώοι ιlνε σποινιω':'ά'r'1). τοtίτο άπο3ειιι.νύει Οτt
οσον πλειότερον άνοιτ:τύσσετοιι ό lγιι.tψοιλος ':'Οϋ άνθρώποv, ή or.εp •οιu­
τόν, οσον π).ειότερον ό ~νθρωπος πολιτίζετοιι, τόσον σvχνότερον εΙνι
\ιποκιίμενος είς ψρενοbλάbειοιν· άλλως τι τό οιiιτό σvμ~οιίνε' ιι.οιι 3,0ι
τάς λοιποcς ιiνθρωπίνους νόσο~ς.
οι πιριηγητοιί, ιιι. ':'ών π~των 3ι ό Humbold, 3ιοιbεbοιιcϋσιν οτι
t
 2
μεταξu -rων ά.γριων λαών -rijς χ.εντριχ:lϊς Άφριχ.;jς. τ;jς Ώχ.εανίας χ.αι
της Άμεpιχ.7iς ούδiνα φρενοbλαb7i ri:τcήντησ;_ν. Οι ιεραπόστολοι οι ζών­
τες μεταξύ τών βαpbiρων λαών τό αύτό βεbαιοίiσιν . Άμεριχ.ανοί ία­
-rροi ΕΠιψορτισθέντες ύπό τ-ϊ1ς Κ.υbεpνήσεώς των ΟΠως σπουδάσωσι τόις
νόσους τών ίνδοαμιριχ.ανιχών λαών ούδέποτε εfδον ή ήχ.ουσά.ν τι περί
φρενοbλ.Χ.bών. llα.ρετήρησαν 3έ οτι οι μαίiροι έλθόν-:-ες είς έπαψΥιν μετά
τοίi εiιρωπα·ίχ.οίi πολιτισμοίi ήρχισι:ι.ν πάσχοντες έχ φρενοbλαbείας,
3ιότι η,ύθεροι γενόμενοι πα.ρεδέχθησαν βίον μiϊ.λλον οι.ι.οιον τφ εi.ιρω­
παi:χ.<!), χαί μάλιστοι ο,τι χ.αχόν καί έπιbλαbέr; έχει ό πολιτισμός τών
λευχ.ων· ένφ ή αύτ7J φυλ7J τών μαύρων έν δουλειqι; 3ιατελοίiσα έντελώς
ήν ά.πηλ"λαγμένη της διαταρά.ζεως τών φρενών. 'Εννοείται ο[χ.οθεν.
οτι πρόχ.ειται περi τ7jς κυρίως ψρενοbλαbείοις, χ.οιί ο•)χί περi τών δια-
. νοητιχ.ων διαταράξεων των έχ. τ7jς Χαταχp-ήσεως των οίν~πνευματωδών
ποτων, ών άμετρον χρ1iσιν π~ιοίiνται αι άγριαι χ.ΙΧi βάpbcitpoι φυλα\·
ή χ.ατάχρησις οιϋΤ'Υ) έπιφέρει μiiλλον τήν βλα;ι.ίαν χ.αi τΊιν έχ.cpύλισιν

μέχρι -riir; ίντελοίiς έξαφανίσεως των λαών τούτων.

Τό αi.ιτό βεbαιοίiσι χ.αί οι iατροί, οϊτινες 3ιiμειναν έπί άρ?<ετόν χρό­
νον ή &:πλώς έπεσχέφθησαν τόιr; 'Ινδίας, τΥιν Νουbίοιν, τ-Υιν Άbυσσι­
νίαν, τό Κορδοφiν, τό Σεναάρ, τ7Jν Αίγυπτον χ.αί έν μέρει τΥ;ν Τουρ­
χ.€αιν.

Κοιτόι τόις χώραις τοιύτας οι χ.uρίως φρενοbλιχbεtr; .;, έντελώr; έλλεί­

πουσιν, ή ό ά.ριθμόr; αύτών εΙνε '1άχιστοr; σχετιχ.ώr; πρόr; τόν όλον
πληθυσμόν. 'Εν Τουρχ.ιqι; ομωr; φρονοίiμεν οτι οι μουσουλμάνοι φρι­
νοbλαbεir; εrνε χ.οιτόι πολu πολυπληθέστεροι των έν τσιτς μντ,μονευθει-·
σαις χώροιιr; όμοθρήσκων αύτών, χ.αθό είς πλειοτέραν χ.αi συχνοτέ­
ραν έποιφ7Jν μετόι τοϋ εύρωποιi:χ.οίi πολιτισμοίi χ.αί πολλών έθνοτ-ήτων
ιύρισχ.όμενοι, χ.σιί διότι εlνε ή μiiλλον έχ. τών λοιπών μο•Jσουλμοινιχ.ών
λαών ά.νοιπτυχθείσα φυλ7J ύπό ά.νθρωπολογιχ.Υιν εποφιν .
..Οθεν ιίνε έχτός πάσης ιiμφιbολία.ς οτι ή cpρενοbλibιιοι lχει τ-Υιν
τιμ7~ν νά συμbα.3ίζ·ι;ι μετοc τοtί πολιτιψοu έν ήι σταδιοδρομίqι; τljς riν­
θρωπότητοr;. Δύνα.τιχι δέ άιpόbως νόι εϊπ~ τις οτι μiϊ.λλον πεπολιτισμέ­
νον εfνε έχ.εΙνο τό έθνος, οπερ έχει τοuς πλειοτέρο•Jς φρινοbλαbεΙr;_ !
Κοιi έν αύτφ δί τφ πιπολιτισμένφ χόσμφ ό πληθυσμός τών πόλεων
παιράγιι πλειοτέρους φρενοbλαbεi; ή ό ιiγροτιχ.όr; πληθυσμός .
ο

Ό 'λόγος τ')ίi λυΠ"11ροu τούτου γεγονότος συνοψί~ιτοιι έν ταίς ιζη~

όλίγοιιι; λέξεσιν : ότι ό πολιτισιι.ος πολλα.πλοισιάζων τόr. ύλιχ.ά χ.α.ί Υιθιχ.iι
σ·Jμφέροντοι, πολλαπλασιiζων τάς ί3έας, τάς ιί.νά:γχ.οις, τα r.άθΥ) χ.αί
τόr.ς ιiπολοιύι;ειι; ;ι.οιί κ.αθιστών .r,ν ύπίρ τ·/jς ύπiρξιως μάzην χ.αθ. όλη•ι
τ-r.ν γραμμήν ζωηροτέpσιν, παροι;ι.ινεί τον άvθρωπον είς μεγοιλειτέραν
ϊtαί πυρετώδη 3ραστηριότητα πρός τον σχ.οπον ο\.ι μόvυν τής έξι7.σιpοι­
·οσον πλειότεροι μσι­
λίσεως τής ζωής αvτοίί, άλλ:Χ χαί ~οίί εv είναι.
χηταί λσιμ~iνουσι μέρος είς τόν ιiγώνσι. τόσον μεγσιλείτεροι; εlνε ό
:iριθμος τών νεχ.ρών χσιί τρσιu!λσιτιών. Ού~έποτε 3ί άλλοτε ή όσον νίiν
έν τ<ϊι ι 9ι:ι σιίώνt Ελαbον πiiσοιι σχε3όν αι χ.οινωνι;ι.σιί τάξεις τοσοίiτον
ένεργον /Lέρος έν τ<ϊι οcγώνι. 3ιο ;ι.αί οι ψρενοbλαbείς σήμερον είνε ΠΟ­
λυΠΑΥ)θέστιροι ή άλλοτε. "Όσον πλειό-:-ερον έντείνονται σιι λειτουργίσιι
τοίί έγ;ι.εφάλοu, τόσον εύκ.ολώτερον παρεχ.κ.λίνουσιν άπό τοίί χ.ατόr. φύσιν.
Τό αύτό άλλως ίσχύει κ.αί διQι: τόr. άλλοι οργανσι τοίί άνθρωπίνου όργα­
νισμοu.

'Όσον :iψορ~ τ-/~ν μορφ-Τ.ν τ-ί\; ψρενοbλαbείαι;, αuτη lν γένει ιξαρ­

τiται έχ. Πις έποχΥ.ς, τώv -ήθων, τή; φυλής, τής 3ιανο·ι;τιχ·ίjι; άναπτv­
ξεως, τoi:i χ.λίμοιτοι;, τών θρησχ.ευτιχ.ών .χ.αί πολιτιχ.ώv δοξασιών, τijι;
χ.ληρονομι;ι.ότητος χ..τ.λ.

e 2. Ή φρενοbλ:ίbεια ιi.νοιφέρεται ή~η χ.ατά τοuς μvθολογιχ.οuς

χ.ρόνοvι; χ.αί περιλσιμbάνετοιι έν τοίι; φιλοσοφιχ.οίι; χ.σιί θρησχ.ευτι;.ι.οlς σ1ι­
στήμασι. Τότε, ώι; καί χ.οιτόι τοuι; άρχ.αιοτά.τους ιστοριχ.οu; χρόνους, tν
γίνει πiiσα νόσος έθεωρε'ίτο ώς προερχομένη έχ. τ1iς όργ7iι; τών θεών
χ.οιί έθεραπειίετ') ύπο ώρισμίνηι; τά;εωι; ιiνθρώπων έχόντων θι·ι:χ.ήν
χ.οιταγωγήν ή εύνοοuμένων •JΠΟ τών θεών, χ.οιί άποτελοvντων τ(.ν :rότι
χ.'λ1\ρον. Ή προ ομιοϊϊχοι; οιuτη τάξιι; συνεκέντρου έν έαvτ~ ιiπάσοιι;
τόr.ς ίατριχ.όr.ι; γνώσεις, αίτινει; έδιδάιr.ιοντο άποχ.'λειστικώι; έν τοiς νcιοιι;
ιίι; τiχ. μέλη τών προνομιοvzων οίχ.ογενειών.
Οι άρχοιϊοι Αίγvπτιοι εCχον έγείρει ναόν είς τ-/~ν θέσιν 'Ίιη3οι, ήτιι;
εΙχs τ-/~ν ϊaιότητσι νά θεροιπεv~ πii1αν νόσον· πόσοι 3f. χ.οιί σήμιρον
ίτι, p.ετόr. πιχρέ'λευσιν ή3η χιλιά3ων έτων, πρεσbεvοvσιν ότι νcιο( τινι,
lχ_οvσι τοισιvτην ίιχμοι.τιχ.ην δ!)νιχμιν !
Πρώτον πιχρi3ειγμ~ ιi'ληθοϋι; φρενοbλ~bιία, άνοιφέριτοιι uπό τοiί
Ήσιό~οv Π«ράι τοίι; 'Έλλησιν. Ό ποιητ-/~ς οuτο~ άν«φίριι δτι αιι
θuγοιτέρες του Προiτοu, βοιιηλίως του 'Άpγοuς, χ.οιuχηθι!Ιfοιι οτι ιlνε

Ηροις έφεCλχ.υ/fοιν τήν 6ργήν οιύτ'ijς χ.αί ιiπώλεσαν τϊις

0
ώροιLότεροιL τ'ijς
ψρένας· ή ψρενοbλάbεLοι αύ-.ών συνίστατο είς τό νόι νομίζωι;ιν OTt με­
τψοριpώθησαν είς ιiγδ'λiδας, διο χ.αι χ.ατέιpυγον είς τόι ορη μ-r;χ.ώμεναι,
ώς τόι ζω οι ταυτοι · ή ιpρ ενοbλοcbεLα οιvτη μετ εδόθη ά.χ.ολούθως χ.οιi είς
τοc~ λοLπάς γυνοιϊχ.οις τοu "Άργους, οιϊτινες ήχ.ολούθησοιν το ποιράδειγι.ι.οι
τών θυγατέρων του βασιλέως.
Ή έπιδημιχ.ή οιvτη φρενοbλά.bειοι ην συχνή , ώς γνωστόν, χ.ατά τον
μεσαίωνα (δοιψονοπάθεLα, λuχ.ανθρωπiοι) ίμφοινLί,ομένη δi χ.οιί ά.πο
Χ.«Lρου είς χ.οιLρον χ.οιi χ.ατά τον ήμέτερον οιίώνα. ~Ηδη ό 'Ηρόδοτος
όμLλών περi τών Neυpώr (λοιοiί τινος τ'iiς Θρq:χ.ης) ά.ναφέρει τόι έξi;ς
πδρi .lυκαrθι.ωπίας : «. . . λίγοντοιι γόιρ ύπό Σχ.uθέων χ.αί 'Ελλήνων
» τών έν η} Σχ.uθιχ."(i χ.οιτοLχ.ημένων ώς ίτεος έχ.ά.στου &ποιξ τών Ν ευ­

ι> ρών lχ.αστος .lύκος γίνεται ήμέροις όλίγας χαι οι~ης όπίσω είς τωύτό
» χ.οι.θίστοιται». ( Ήροδ . βιbλ. IV 105).
Και παρά τοίς Έbροιίοις έπεχράτει ή α•jτή δοξασία, οη πiiσοι νό­
σος +ιν άποτελεσμοι τ'Ιiς όργΊiς τοiί Θeou· διο μόνον {ν τοίς νοιοις χαi
ύπό τών ιερέων iγίνετο ή θεραπεία. Ό Ναbουχοδονόσωρ ήν έπi έπτόι
ίΤ'1) cpρενοbλοιbής έχων τήν ίδέοιν οτL μετεbλ·hθη είς ζώον · διό ίζη μόνο;
μοιχ.ράν τών ιiνθρώπων. Ή Άγίοι γραφή λέγει οτι, έπιιδή έτόλμησεν
ό βοισιλεvς ούτος νά νομiζ11 έοιυτόν ίσον πρός τόν θεόν, διόι τουτο άπώ"'
λεσε τόις φρένας. έθεροιπεύθη δε οτοιν μετενόησε χ.οιi παρεχ.οcλeσε τον
θεόν δLά πολλών προσευχών .
Ό Σολψών, οστις ίζη χ.ατά τόν 1 Oov οιίωνα π. Χ,. Ελαbε παρά.
του θεου τό δLχ.οιίωμα νά χ.οιτευνάζ11 τήν θεiοιν όργήν δLόι τών προσευ­
χών, χ.οιi νά ιiποδLώχ.~ διόι τών έξορχ.Lσμών τόι χ.οιχ.ά. πνεύματα, τόι
_όποιοι είσήρχοντο είς τόι σώματα τών ιiνθρώπων χ.οιι προεχ.άλουν δLοι­
cpόρους νόσους, ίδ(ως δε τ-Υ~ν φρενοbλοcbειαν.
Αι θεοχ.ροιτιχ.α.ι οι.ύτοιι ίδέοιι, οι.ϊτινες ένέχ.λε~σαν τήν ίοιτριχ.ήν έπιστή­
:-ι-ην έν τοίς ναοίς ά.πiντων τών ιiχ.μοισάντων ιiρχοιlων ίθνών χ.οιi ποι.ρε­
χ.ώλυσαν τήν ιiνά.πτυξιν οιύτ'ijς συγχωνεύσοισοιL 't'οιύΤ'1)ν μετά. τ'ijς θρη­
σχ.είοις, ίλοcbον τ-Υ~ν πρώτην βιοιίοιν προσbολ-Υ~ν χ.οι't'όι τήν έποχήν lχ.ιί­
ν"t,ν, χ.οιθ' ήν ιiνεφάνησοιν έν Έλ'λάδι ώς ιiπό μηχοινiiς οιι ιiθάνοιτοι
ιχ.είνοr.L μεγοι.λοψυ·tοr.L, οι Ποιτeρες το\ί f 9ou οιίώνος, Οtτινες όνο μοcζοντοι ι
\J
5
Άνοιξσιγόρσις , Δ-ημόχριτος, Έμπε3οκ.λής, Πvθαγόpοις, Ήρiκλειτος χ.τλ .
Ή έποχ·'rι . σιύτ-η ύπ.;\ρξεν -1; γίφvρα μcταbiσεως ά.πό το\ί ά.ρχαίου
εiς τον νεώτερον χ.ό11μον. οι φιλόσοφοι ούτοι ά.πέσποισαν τiχς iατριχ.iχς
γ·ιώ-rεις ά.πό το\ί προνομιούχοv κλήροv, χ.αi περιέλοιbον τ1~ν ίατριχ.Τ,ν
έπιστήμ-ην έν τ~ φιλοσc.φίq:, τ~ φvσιχ.~ χ.αί ήi μετοιφvσιχ.~, άφ' ών
ε~τα εύχ.ολώτεpον ήν 3vνοιτόν νά ά.ποχωρισθ~, ώς τφόντι έγένετο μετά
ταuτοι πpώτοv του Ίπποκρiτους άναπετάσαν-.ος τ1~ν σ-ημαίαν τ'Τ.ς
ά.νεξαρτ-ησίας τής ί~τριχ.ής.
'Αλλ' οιι ί3έαι, ύφ' ών ένεποτίσθ-η ή ά.νθρωπότ-ης ίπi μοιχ.pόιν -σ~ι­
ραν αίώνων, 3εν 1ίτο 3vνοιτόν νόι ίξαλειφθώσιν ώς 3ιόι μαγείας καί
άποτόμως, ιί.λλ. ύπείχοvσαι είς τόν ι.ι.οιροιϊον νόμον τής βαθμιαίας tξ­
ε).iξεως χ.α.ί
μετοιbολής έτpοποποιήθ-ησοιν μόνον χατά τι, μη ά.πω­
λέσοισαι !ντελώς τ1~ν έπί3ροισιν σι•:ιτών έπi τών νιωτέρων τότε πνεv­
μiτων, κοιί 3ιαχ.ρινόμεναι έν τφ μέσφ τής μεγάλ-ης έπιστ-ημονιχής έποι·
να.στάσεως rijς έποχής έχείν-ης iνεΚ:σι του κύpοvς' 3ι' ού πεpιέbοιλεν
σιύτόις ό ογχcς τοσούτων σιίώνων προ-ηγ-ηθέντων.
Ούτω βλέπομεν τόν Δημόχ.pιτον, τον ι3ρvτ1:ν τής θtωpίας των άιό­
pωr' νά φρον~ οτι ή ~3ιότ-ης τοϋ προφ-ητεύειν όφείλετοιι είι; ιΧτομοι
θείας φύσεως, τόι όποία πιθανώς ά.πορρέοvσιν ίξ άλλων ψvχών 3ι~­
σπαρμένων έν τφ σύμπαντι, ή έχ 3αιμόνων' ών οcλλοι μέν ιlνε χοιλοί ,
ϊ(.IΧ 1 άλλοι χ.οιχ.οί.
Αύτός 3ε ό Ίπποχ.ράτης, όσ:ίκις ά.πομοιχ.ρvνθ~ τών χ.λινιχ.ών αύ-:ου
ποιρατ-ηρήσεων χ.αi είσέλ!h~ είς θιωρίας, έπαναλαμbάνει τΟις πpό ιχ.ύτοϋ
έχ.φρασθείσας ί3έαι; πεpi φvχ'liς, ολως ά.ναλόγο•Jς ταϊς του Δ"ΙΙμοχ.pίτοv
ί3έαις, χ.σιi χσιταλήγει είς τό σvμπέpσισ~~οι OTL ολα.ι α.ι νόσοι, ίπομένως
Χαί ή φρενοbλibεια; προέρχονται έχ. μvστηριώ3οvς τινός χ.αi θιία.ς 3v-
νά:.ι.εως. 'Ίσως ομωι; ό Ίπποχ.ράτης ήνσιγκιi.ζετο ώς έχ. των προλή­
ψεων το\ί λοιο\ί νόι φρον~ ούτω ένtοτε.
Ό ί3εολόγος Πλάτων έφρόνει οη ύπάρχοvσιν, ώς άλλως τε ό Πv­
θιιrόρ11.ς χ.α.i οι μσιθ-ητσιi οιύτοϋ, 31.Jo εί3ω1ι ψvχα.ί, · ών ή μία., ή φvχή
τοϊί λόγου, ίχει ϊ3ρσιν την κεφαλήν, ή 3ε άλλη, ή τών α.iιJθημiτων ,
έ3ράζει έν ~ χ.α.ρ3ί1f χ.α.ί τοiς σπλά.γχ..νοις· ή πρώτ'1) εlνε ά.νωτίp:ι τής
3~u-tίρα.ς, 3ιό ύπάρχοvσι 3ύο εί3ων πσιραλ"llρήμσιτοι (delires)· τό 'ίν
~~ίετοιι ύπό τών θεών, τQ ~λλο προέpχ ετα.ι 3ι« -;ών νό46)ν τοϊί ~~ .. .
 β

μaι-.οι;. Με-.οιξv τών ποιραληρημi-.ων έξ ούροινiaιι; πηγηι; χ.α-.aι-.iσσεται:

1ον τ;, ποιροιλ·hρημοι -.ων προφη-.ών έμπνεόμενον ύπό τοϋ Άπόλλωνοι;·
2ον τό παραλήρημα τών ποιητών έμπνε6μενον ύπό τών Μοuσων· 3°ν
τό παραλήρημα τών οίνοπο-.ών έμπνεόμενον ύπό τοv Βiχ.χοu· χ.αi 4 ΟΥ
τό Παραλήρημα των ιίγαπώντων έμπνεόμενον ύπό τοv Έρωτοι;. (Πλά­
τωνος: Τίμοιιοι;, (Φαί3ων, Συμπόσιον, Φατ~ρΙJς).
Ό φυσιο3ίιpης Άριστο-:-έλης lφρόνει οη ή q:.ρξνο/:;λibεια έξαρτ«.ται
lx. τiiι; θερμοχρασίας τr.υ αϊμοιτοι;, τό όποίον έά.ν ήτο r.oλv &ερμόν,
ιπίφeρι τήν μανίaι'ΙΙ' τούναν-.ίον ίάν ήτο φυχρόν' r.ρούξί'llιι Π,ν μι­
λαγχολία'ΙΙ" ή ψυχ}'1 ιίχιν ϊδραν τήν χ.αp3ίαν.
~ 3. Τι tγίνοντο οι φρενοbλaιbείς χ.ατόι τήν χ.λασιχ.ην χ.οιi μιταγε­
νι~τέραν έποχήν τiiς Έλλά.3οι; ; Περί τούτοu ούδίν θετικ6ν γνω­
ρίζομεν. Εtνε γνωστόν όμως οτι οι tξ άΧλων νόσων πά.ιrχοντες 3ίν
ιiπι11τίλλοντο, ώς άλλοτε, εiι; τοuς ναοuς iνα θεραπεύωνται ύπό των
χ.ληριχ.ων, ιiλλ' tθεροιπεύc.ντο ύπό lπιστημόνων πλέον iοιτpών χ.ατ • c[-
χ.ον ή lν τοις Ίατρείr.ις, τόι όποια ήσαν i3ιωτιχ.ά. νοσοχ.ομετοι, λίαν
μεγιχ.λα, χ.ατόι τόν Γαληνόν, χ.αι πλο•)σιοι τ-fιν άρχιτεχ.τονιχ.ήν· ύποτί­
βεται λοιπόν οτι ταvτοι ιδέχοντο χ.οι! φρενοbλοιbεiς' χωρiι; lννοείτaιι νόι
ιiρνηθωμεν οτι τινίς τούτων διηuθύνοντο χ.αi πρόι; τοi.ις ναοuς ή --:όιι;
φuλαχ.iι;.
Πρf.πει νόι φθiσωμεν εί, την Ρωμα'ϊχ.ην lπr.χ-Υιν διά. νόι μάθωμίν τι
θιτι'ΧώΤf ρον περi των φρενοbλαbών.
'Εν Ρώμ'!), Ε'νθα ή νομοθεσία θοιuμασίως lτελειοποιήθ"t) χαi ό έλ­
ληνιχόι;· πολιτισμόι; ιiφθόνως είσέρρεuσεν, -h τύχη τοv φpενοbλαbοϊ:ίς
ύπijρξε ιι.ατά τι χ.αλλιτiρα. Ή ρωμαϊχ.-Υι νομοθεσία δίν lλησμόνη11ε τόι
σuμφίpοντα τοu παθόντος τιΧς φρένας μέλοu; τijι; κοινωνίας, τά. όποίοι
tξησφiλισι διόι διατά.ξεώ~ τινων lναντίον τυχόν πάστ,ς .,;λεονεξ!οις ή
ιiδιχ.ίας tx. μίροuς των σuγγενών του πα&όντος. Ή νομοθεσiα οιiωι;
αtuτη ήν έν μέρει ιίλημμίνη έχ. τ1jς έλληνιχ.ης, έξ ού διχ.οιίωι; πρίπιι
νά. σuμπερ:iν~ τιι; οτι καi έν 'Ελλάδι έλοιμbά.νοντο μίτρα τινα. ίιπίρ
των φρινοbλαbών.
'Εν Ρώμ~ tπίσηι; ύπΎϊpχσν 'Ιατρεία, οι δί πλούσιοι Ρωμαίοι είχον
θεpοιπεuτήρια lν ·~ περιοχ~ τήι; οiχ.ίας των διόι τοi.ις δούλοuς οιuτων,
χ.αιλούμενοι valetudinarium. Εtτε δε έν ιχύτοι~ εtτε ιi'λλοιχοϊί, φαι-
σ

CI ...
ι

νιτcιι οτι ·)m\pχιν ιi.ρχ.ιτός ipιθμός φρενο~λαι~ών' έπί τό αιuτο μίρος,

ώς ίξά.γεταιι έ:ι. Π,ς λαμπpiiς πιp•γpαιφ.;jς μο~φών ηνων φpενο(λσι~είcιζ
ύπό των 3ιαιχ.εχ.pψένων iαιτpών τών χpόνων έχ.ιίνων' τόις όποίαις 8εν
Τιτο 3uναιτόν νόι πεpιγpιiψωσι τόσον χ.αιλώς, έόιν 3ίν ιΙχον ύπ' οψιν
πολλούς φpενοι!;λcιι!;ιις χ.cιί έν τcj'> cιiιτφ τόπφ, χ.cιί 3ίν πcιp11χ.ολοvθοvν
έπί ιiρχ.ιτόν 3ιάστ11μαι χρόνοv τόις 3ισιφόpοuς φiσιις χ.αi τ·l;ν ποριίσιν
rijς νόσου.
Οι iαιτροί οvτοι ήσαν ό Άpεταιiος, ό Γαλ11νός, ό Κέλσιος, ό Άιrχ.λ11·
~ιi311ς έχ. Βιθuνίαις , ιiπαντες σχε3όν 'Έλλ11νες, ώς '1ισαιν 'Έλλ11νε; οι
πλείστοι των - ιiντιπpοσωπευόντων έν τφ χ.pά.τιι της iσχυρii.ς Ρώμ11ς τιΧ
γρά.μμcιτcι, την χ.cιλλιτιχνicιν χ.αί τάις έπιστήμα.ς. Πρώτοι οι σuγγραι­
φιtς οvτοι έ3ί8αξαιν οτι ή ~pενο~λi~εια είνε 8ιατάραιξις τών λειτουρ­
γιών τοίί έγχ.εφάλοu, χ.σι! οiιχί όργη τοϋ θεοϋ ή τών 3αιιμόνων πειρα­
σμός. Πρώτοι ύπέ8ειξαιν τόι μiσαι τής θεραιπείαις, ών τόι χ.upιώτεpσι
ήσ~ν ό iποχωρισμός τών φρενο~λαι~ών είς ί3ιαιίτερον μiρος χαιί ό !1-ει­
).(χιος προς αιύτούς τρόπος χ.αιi ή . άρσις τών 3εσμών, ύπί3ιιξαιν 311-
λα8ή άχ.ρι~ώς τόι μέσα έχ.είναι τής θεpα.πεiας, τόι όποίαι rrήμιpον, μόλις
μ,.τα παρέλευσιν ι 7 αίώνων, μεταχεψζόμεθοι .
Άλλ' ή έποχ_ή αιϋτη ήν ή τελεuτοιίαι λiμψις τοC όλονέν σι!;εννυο­
μίνοv φάp~υ τοϋ έλλ11νιχ.οϋ χ.οιί pωμαι\)(.οϋ πολιτισμοϋ, οστις εΙχε φω­
τίσιι ιiπανται τόν τότε γνωστόν χ.όσμον. Μελανά νέφ11 ήpχ ισαιν νόι χ.αι­
λύπτωσι τον όρί~οντα τ.;jς :iνθpωπότητο,, προμ11νύοντα χ.αιταιιγί3ας χ.αιι
τριχ.uμiας . Τό φως 3ιε3έχθ11 σχ.ότος · ή τριχ.vμίαι ήρχισε χ.αιl τό σχ.άφος
τοϋ ιiρχαιίοu πολιτισμοϋ χ.αιτεποντiζετο ίv τιj> ιi.γρίφ ώχεαινφ τής βαιρ­
ι;;αιpόΤ"tΙτος. Τό ναvάγιον έγένετο, ιiλλιΧ τοc πολύτιμοι σχ.εύ11 τοίί σχ.ά­
φοuς τούτοu έπέπλευσαιν ποιρά πiiσα.ν προσ8οχ.ίοιν χ.οtί έξει;;ράσβ"tJσαιν εiς
τήν riχ.τήν. Ή iποχ.αιτά"Jταισις τής ίσοpροπίαις τής 3ιαταραχθείιnις
3ιαινοίοις τής iνθρωπότητος χ.cιί ή χ.αr.ταιr.pάϋνσις των ίξαιγpιωθίντων
ήθων τοίί ιiνθpώποu έπ.;jλθε μετά riiς Άrηεrrήσεως βαιθμ118όν, μετάι.
παιpίλεuσιν ι 5 αιiώνων ιiμαιθείαις' 8εισι8αιιμονίαις χ.οιί ιiποχ.τ"t)νώσιως ..
~ 4. Άλλ' έν τφ μεταξύ τούτφ 8ιεμοιριiσθ"11σetν τόν χόσμον οι 3ιά­
~ολοι χ.οι;, οι μάγοι ιiφ. ίνός' χ.αιί ά.φ. ίτέροu οι οcγιοι χοtί οί ιiσχ.η"τ"οιi.
Τάις λίαιν ποι11τtχ.άις x.oti πρ*ο•Jς θιοχ.pcιτιχ.άις i3έαις τών ιiρχαιiων
διι3ίχθ11σαν &.γpιαιι θρ11σχ.ιvτιχ.αιi i3έcιι χ.αιi προλήψι~ς, Τίχνcιι χ.οιi ίπL-
 8
στ-t\μαι χατεστράcpησαν, βαθ\ι ~ι σχότος χατιχάλvψε τά έpείπια τοu
χσιτΊχχ.ρημνισθέντο, πολvnλοϋ, οiχ.οδομήματο, τ-t\ς παρελθούσης έποχης.
ΠΙ)λυipιθμα χιλλία άνηγείροντο, εiς α χ.ατέcprογον ιiθρόοι μοναzοι
χαi
μοναχαi πpός λύτpωσιν τής φvχ-lϊς των χαί βασiνισι ι τοϋ σώματος.
Ώ φανατισμό, ίλαbε μεγάλας ~ιαστάσει~, ή θρησχ.εvτιχ.Υ~ έξαψι, ίcpθα­
σιν εiς τό ύψιστον
σημείον ταράξασα τίχ.ς διανοίcις πολλων, παντα­
χοϋ τέλος ή ιiτμόσcpα1ρα ίμολvνθη τοσο\iτον ύπό θρησχ.ε•Jτιχ.ων προλή­
φ&ων χ.αι ίδεων, ώστε πriσα βλάστησις ώρα.ίων· χ.αi ώcpελίμων πνευμα-
τιχ.ών προ\οντων Υιν ιiδύνατος. .
Την άντιχριστιανιχωτάτην ταvτην χριστιανιχ.ην lποχην ~σQάνθησ
αν
πλειότερον παντό, άλλο•J οι δυστυχ εiς cppενοbλαbεiς. Οuδέποτε δl
άλλοτε ή cpρενοbλάbεια έσχε χαταλληλότερον έδαφος πρό, άνάπτυξιν
χαl πολ'λαπλασιασμόν αύτ-liς ή τόν μεσαίωνα. Πάντες έπίστευον εiι;
τοuς 3ιαbόλοvς χ.αί τίχ., μαγείας, πάντες έcpοbοϋντο .-τό χ.ράτο, αύτών.
άχ.ριbώ' δε ίνεχ.11. τοϋ ύπεpbολιχ.οϋ τούτου φόbοv, τών νηστειών, τοϋ
σχληροϋ x.cιi άθλίου βίου τοϋ ίξαντλοϋντος πάσας τάς δυνάμει, τοϋ
σώιι.ατοι;, χ.αί τη, διηνεχ.ου, διεγ.έρσιως τ-lϊι; cpαντασίαι;, οι άπλ?ύ­
στιpοι τών ιiνθpι;,πων' iδίω, δε οι ιι.οναχοι χαl αι μοναΧ.αi ίν τοi~
μο~οι.στηρίοις i.ιπέχ.uπτον είι; τ-1ιν cppενοbλibεια.ν' x.oti tνόμιζον οτι τφόν­
τι χ.ατέχοντα.ι ύπό τών δαιμόνων' οτι βαι;οι.νί~ονται ύπ. αύτών, οτι
μετε~λήθησαν ιίς ζωα, ο!ον λύχ.ου,, χοίpουι; χ.τλ. ώρυόμενοι δε χ.ατέ­
φεηον εiι; τα ορτ.' ή χ.ατε'λαμbάνοντο ίιπό παραδοξωτάτων φριχ.ωδωv
σπασμών, χ.αταγγέλλοντες έαvτtιuς εiς τ-1ιν διχ.αιοσύνην ώς έχοντας έν
τιj) σώματι cιίιτών διαbόλους, ώς οντας μάγοvς· ή χ.αι αύτιποι.γγέλτωι;
σvχν:Χ.χ.ις συλλιr.μbανόμινοι ίιπό των Άρχων ίιπεbάλλοντο εiι; τΥιν διά
πυpάς θεραπείαν, ~'\/ τοσοϋτον χ.αλώι; έγνώριζον οι σοψοi iατρο-διχ.α­
σται τη, lποχΤ,ς ίχ.είνης ! !
Κατ' έπιδημίαι; πολλάχ.ιι; ά.νιcpαίνετο ή cpρενο~λάbεια εί, τάς πόλεις,
τιi, χ.ώμας ~αί τά πολυάριθμα μοναστήρια, iδίως ίιπό μορφην δα.ιμο­
νολατρείαι;. Πάντες οι νομιζοντες i.αυτο\ις χ.ατεχομένουι; vπό των δαι­
μόνων έχ.αίοντο, ά.νεζητοuντο δε μετίχ. μεγάλη, δραστηριότητο, χ.αί οι
cpημιζόμενοι μάγοι ή οι έχ_οντις οιασδήποτε σχέσεις μετΟι του διαbό­
λοv, χ.αί οϋτω μάγοι χ.αί μιι..γιυθίντε, χ.αί φρενοbλαbείι; lχαίοντο tπ~
της ιiπ«.ισίαι; πυp«.ι; 1
 9

Τόσον 3! έ-:τιχ.ρά.τουν σιι ί8iα~ αύται, ώστε χ.σιi οι πλίον άνιπτυγ­

fΙέΨΛ τών ά.νθ.ρώπων , iατροί , φιλόσοφοι , 3ιχ.αστα.i χ.τ . λ . lπίστευον είς
τήν 3ιαbολιχ.ήν αiτίαν τΥjς 3αψ.ονολα-:-ρείας. Είς μiλ~ι;τσι 3ιχ.σιστ7;ς
ι3.,μοσίευσε σύγγραμμά τι, έν φ ά.νίπτυσσε τόν τρόπον 3ι. ού εύχ.όλως
ή3•.Jνσιτο νά 3ιοιγιγνώσχ.~ τούς τε μάγους χαi τούς χ.οιτεχ_ομένους ύπό
τών 3αιμόνων. Χάρις εiς τόις ύψηλά.ς το'J φρενολογιχ.όις γνώσεις ό 3ι­
χ.οιιrτης ούτος έντός όλίγο'J, ώς λέγει , χρονικου 3ισιστήματος χ.σιτώρ­
θωιrε νόι άναχ.αλύψ~ όχταιιοσίΟV( τοιο ύ τους, Οuς X'Xi παρί8ωκεν εiς τήν
πuράν !
'Εν Λομ~ιχρ3(α, ένθα χ.'Jρίως ό 3ι:ibολος ήρχεν, ίχ.σιυσσιν διόι τής
φιλανθρώπου σuνδρομ-rϊς τών ά.3ελφών τής τάξεως του 'Αγίου Δομινί­
χ.οu περi τούς rι.l.ίovc 3σιιμονολά.τρσις φρενοbλαbείς, ών αι πλείστσιι γυ­
νατκες.

'Εν Λσιγγε3οκίqι: τής Γαλλίας έν ίτει 156 7 ή γερουσία τής Τουλού­

ζης ίκαuσι 300 3αιμονολάτρας . 'Εν Γιρμανί'!' τόι αύτόι · σuνίbαινον.
Έπι3ημLαι τινέc ύστερο-3σιιμονοπαθείας έξερράγησαν τσιύτοχρόνως είς
ιlχοσι iπτά έχ.χ.λησιαι;τιχ.aς περιφερείας των Κόιτω Πυpρηνσιίων. 'Ά­
παντες οι παθόντες, άφου πρότερον έbασανίζοντο 3ιόι των σχ.ληροτίρων
βοιι;ανιστηρίων, εΙτα έρρίπτοντο είς τήν πυρόιν ώρvόμενοι χ.σιl μηχ.ώμε­
νοι ώς ~γρια θηρία ή 3σιίμονες του "~3ου, εiς ou; ένόμιζον οι 3υστυ­
Χ. εις ούτοι φρενοbλσιbεις ότι μετεbλήθησα·ι ! τά. σχ.ότη του μεσαιώνος
τοιαίίτα φώτα έφώτιζον ! αι πupαί !
"Οσον πλειοτέρους 3! ίχ.σιιον, τόσον ό τρόμος είς τόι 3εισι3σιίμονα
πλήθη ηϋξανε χ.αi τόσον πλειότερον ή φρενοbλάbεια αuτη 3ιε3ί3ετο .
Αι άπαίσιαι αύται πυραί ήναψαν μίχρι του 17ou αiωνος, άν χ.αi
χατ ' αύτόν ύmiρξαν σπανιώτeραι . Ούχ ήττον ·πάντες οι πάσχοντες
τόις φρένας 3!ν έχαίοντο· οι -ί\σuχοι χαi άbλαbείς περιεπλανωντο είς
τόις ό3ούς· οι βίαιοι χ.αi έπιχ.ίν3υνοι έχ.λε(οντο είς τά ύπόγειι:ι καi τιiς
φυλιχχ.όις άλυσσο3έσμιοι, άφου ώ3ηγουντο πρότερον εές τάς Έχχλη­
σίιχ; ή τόι ιι.οναστήρια, ένθα ύmipχον θοιυματουργαi εi~tόνες, άπιχρ~λ­
λάχτως ώς συμbαίνει σήμερον έν Ά νατολij κοιi ένιαχου rijς Δύσεως.
Μετd: τήν πυρόιν τό μοιστιγόνΗν ή pαb3ίζεtν τόν φρενοbλαbiί . iθεω­
ριίτο ώς ιi'λάνθαστον μέσον θεραπείας κιχτόι τ'Ϊjς παθήσεως · τό σον 3ί
ιiπαpσιίτητον ήν τοuτο, ώσ-rι κοιi οι βοισιλιΙς οι ~οιθόντις τόιςιφ ρίνctζ
 tO

ίιπι~iλλοντο εύχαpίστως 1i μή είς Πιν ίαιματικ.ήν 3ύναμιν ιniί . (ύ.1οu

τη, τrώσ6ως. Άναιpiριται 3ί ότι Γεώργιος ό Γ'. βασιλεύς riiς 'Αγ­
γλίας παθών τά.ς ιppίνας t3έpετο χαθ' έχοcΙJτην ύπο τοϋ i3ιαιτίροv αίι­
τοu ίατροϋ Francis Willis.
Ή πεινα, ή 3ίφα χα! αι &:'λύσεις ιiιp' έτίροv ΙJuνιπλήρουν τ·ίιν θεpα­
πείαν τijς φpε.,,~~λα~είαις, χατίi 3έ ':'Ον παιpελθόνται αίώνα χ.αi τά.ς ιiρ­
χόις -rou παρόντος χοcρις είς τήν πρό1)3ον rijς ίπιστήμης πpοσετίθ7! χ.αιι ·
ή ίiιpαiμαιξιζ θεισαι τήν χ.οpωνί3αι είς τήν τραιγιχ.ήν ταιύτην θεραιπείαιν
ιiπαιλλi-r"t"οvσαν τόν ιpρι'νl)bλαbή τών περαιτέρω βοισχνων τοv λίαν
ταχέως.
~ 5 . Εiνε λuπηρον να όμολογή~ τις ότι ό χριστιαινισμος μόλις
χ.αιτά. -rον t 5ον αιίωνα ίμιμήθη τον πεπολιτισμίνον τότε Μωαιιι-εθαινισμόν
ιίς σύστασιν ιpρινοκ.ομιίων. οι ά3ελψοi TOU 'Ελέους έπιιpορτισμίνοι τήν
ίξαιγορά.ν τών Χριστιανών αίz: ιαλιdτων έν 'Αιpριχ~ παι~ετ-ί)ρησαιν πpώ­
-rον παpόt τοίς • Αpαφι την ϋr.αρξι•ι ιpιλα'ιθρωπιχ.ών :iσύλων άποχ.λει ­
στιχ.ώς 3ιιΧ -rούς ιp ρ ενο{;λα{;είς .
Οι "Αραι~ες εΙz.ον τοιαύτα iι; ·,λαι -ί)3·η iπό τοu ϊοu μ. Χ. αίώνοι;,
Οτ& ήχμαιζον, Ο! 8έ 'Ισπανοί, Οtη~ες ·iJρχοντο είς έΠt;(.Ο~'νων{αιν μετά.
-rών 'Αpάbων , πρωτοι _ά.νήγειραν έν Βαλεvτi~ φρενοχομεϊον έν &τει 1409 ·
μετ' όλιγον 3έ παιρόμοια ά.νηγέρθησαν είς Σαραγόσσαν, Σε{;ίλλην,
Τολί3ην χ.. 't'. λ. 'Αλλά ίtαi ό ζ-1\λοι; ο\ιτος των Ίι;πανών 3έν εύρε μι­
μητά.ς lν τ~ λοιπi) Ε\ιρώΠ"!)", ~λλως τε χ.ιχi ό όργανισμος των ιpρενο­
χ.011.είων Υ~ν λίαν στοιχειώ31)ς- αι :iλύ11ειι; Υ~σαν έν χρήσει ώς χ.αi ή μα­
ιrτίγωσις , οι 3έ Ιατροί ήι;ιχν μiiλλον Ιερεις, τήν 3έ cpαιρμα.χ.ολογiοιν ιiν­
-rιχ.αθίστα. ΤΟ εύχολόγιον χ.αιί οι έξορχ.ισμοί.
Μόλις 3έ χ.ατά τον 17ον αίωνα έν Γαλλίι:ιc ήνοίχ_θησαν αιl πύλαι
νοσοχ.ομείων τινών χ.αί είς τούς φρενο~λα~είς 8ιαταγii rijς χ.11bεpνή-
11ιωι;· tπίΙJης τόt μοναστήρια χ.αιί 3ιάφοροι θpηιπ.εvτιχ.αi ά3ελιpότητε'
χ.αί χ.Ι)ινότητές τινες περιεπ:>ιο\ίντο χ.αi ιpρενο~'λαι~ιίς με't'άι. πλειοτίρας φι­
λιiνθρωπίαι; εtτε ιίι; τάι. νοσοχ.ομετα, εtτε είι; ί3ιαιiτερα οίχ.ήμαιτα, τά.
όποίοι ιiνήγειραν 3,. αvτού;.
Άλλ ' ό άpιθμοι; -rών περιθαλπομένων φρεν~~α~ων fιν ίλάχιστος,
αι 3ί προλήψεις περί του μή θιραπιυσiμοv τής cpρενο~λαι~είαις χ.αi πιρl
τών uπεpψvαι~ών α\τιων ~vrijς ίξ71χ.ολο~θοvν U!JΜτά.μενιχ.1 . Τά. &.γρια
 t1

;μωι; ήθη εΙχον όλίγον iξ11μιpωθii, 3ιό χ.αιί οι ψι'ενο{)λαι{)ιiς 3ίν ώ311-
γοuν-rο ά.μέσω' ιiι; τόιι; φλόγαιι;, iλλ' ά.ψοiί μετεφέροντο εiι; θαιuμι:ττοuρ­
γούι; τιναιι; έχχ.λ71σiαι; χαi ί3οχ.ίμαζον 3ια3οχιχώς τόιι; iαιματιχόιι; 3uνά­
μειι; πεφ11μ1σμίνων τινων άγίων είχ.όνων' εlτα τινίι; ίξ ι:τύτών ώ3η- .
γοi.ίντο ιίι; τόι νοσοχομεiιχ. η τόιι; ψuλιχ.χάι;, ίνθα lνεχλείοντο μετόι των

χαχούργων χ.αιι παν-r~ίων ά.νθρώπων α.iσzpων ήθων, ci.λλοι 3ί ιilί τήν

πuράν.
Toc νοtJοχομεiιχ. 3ί Π,ι; έποχ7iι; έχείν71ι; ίνιίχον τόι 3ιαφορώ-rιχ.ται των
στοιχείων- ά.σθενεiι;, γέροντες, <pρενο{)λοι~ειι;, περιωρισμένοιι γuνοιtχις
ή ποιι3ίαι έλοιψpών ήθων, πάντει; 3ι'!JΤWνΤΟ ά.νοιμίξ' 3ιό τα νοσοχ.ομεiοt
ταϊ:ίτα ίχ.αιλοϊ:ίντο 1·εrι~a rοσnιιοpιία, ά.νηγίpθ71σοιν 3ί ηi ~ιαταγi\ τοiί
Λο•.ι3fι{)ίχ?u t 4°u, όστιlί p71τώι; ιlχε 3ιοιτά.ξε•. όπωι; i3ιιχ.ίτεpά τινα τμή­
μοιτοι έν αύτοiι; όρισθώσι 3ια τοuι; φρενο{)λα{)ειι;· ά.λiόι τόι ά.νεπαιρχ7i
~οιϊ:ίτοι μέσοι έψ'1Ιfμόσθ71σι:τν μό"νον έν Πι:τρισίοιι; χι:τί λίοιν ιiτελώι;.
~ 6. Ή "οιτάστοισιι; α\ίτη 3ιήρκισιν eνιχ ίτι ιχίώνοι. Πάντοι iν γίνει
τόι φιλανθρωπιχόι άσuλοι ήσοιν έν οiχ.τρ~ κοιτοιστiοει. Άλλ' ή ίποχ-1~

ri\ι; Ά νοιγεννήσεωι; εΙχ εν .;)371 ποιροισχεuάσιι Πιν μεγοcλην γοιλλιχην

lποινοcστοισιν, ή μάλλον Πιν έποινάστοισιν τοϊ:ί ά.νθρωπίνοu πνιύμοιτοι;,
01Hf έπί τοσούτοuι; οιίωναι; έχ.ροιτεiτο •:.ιπό τόν ζuγόν. Νίαι i3έοιι 3ια­
χuθεισοιι βοιθμ713όν έν ηi σχ.οτειν~ ιίτμοσψοιίρζ\C i.ιπό τών Bacon, Des-
cartes, Leibniz, Voltaire χ. τ. λ. έφώτιζον χοιι ίζωογόνοuν την
νενοιρχωμ.ένην iνθρωπόΤ7)τιχ. Ό άνθρωποι; .;\ρχισι νόι σuνοι1σθοcν11τα1
τήν .jποιρξιν lν ίαιuτφ τη, σuνει3ήσεως χ.οιi τΥ,ι; ιιράι; ίλεu&ι ρίοιι; TOU
ά.Τόμοu· οιL ίπιστ7jμιχι όλονέν ά.νεπτύσσοντο, έπομένωι; χοιί ή ίοι"tpΙΧ.η
ίπί στεριωτέpων βάσεων έθεμελιοϊ:ίτο, ίντεϊ:ίθεt,ι 3ί ή έχτ(μησιι; τ7jι; θi­
σεωι; Τοϋ άσθενοiίι; ή τοiί ~Ρ· W>{)λοι~οiίι; +ιν όρθοτέροι χ.ιχί ά.σψοιλιστέραι ·
τιΧ ίθνη έξ11ι.ι.εροϋντο, ή πpόι; τό 3ίχοιιον χ.«ί πpόι; τόν πλ11σίον ιiγάπ11
iνιχ.οι τiiι; ά.μοι{)οιίαι; ά.νοιξιοπαθείοιι; τοiί λαοϋ i.ιπό τίν ζuγόν τών ά.ρ­
χόντων τ7jι; έποχ7iι; έχ.είνηι; όλονίν ζωηρότερον έξε3.,,λοϋτο, χ.οιί έν γίνΕι
Πάσαι οιL εvγενεiς i3ιόΤ1)Τει; TOU ά.νθρώποu ίξανίστοιντο, eωι; OU ίξιp:­
pάγησαν ήμέραν τινοι χαί χ.ατεχ.ρηι.ι.νίσθ71 &παι; ό άρχοιΤhι; χ.cσμο~ εiι;

τό χάοι; τοiί βοιp{)ιΧρου πά.ρελθόντοι; μετόι ψο{)εροϊ:ί πα-:ιίγοu.

Ή έ~ιχνιίσ-rαισ\ι; αvτ71 ίμελλιν όρισηχ.ωι; νόι ίπι8ρi~ ού μόνον έπi
'rijς τύχ11~ των i<Jθ~νcj)ν' iλλά χ.οιί πρό πάντ(ι)ν ί~i των <pρινο~λοι~ ών.
 12
Κατάι τό 1790 ή Σvνταχ.τιχ:/~ συνέλευσις δι:Χ τοu νόμου τής 16 χ.α~
26 μαpτίου 3ιέτιχξι γενιχ.ην έπιθεώp·11σιν τών έν -.αις φυλιχχ.ιχϊς ή ιiλλιχ­
χοu έγχ.<~λεισμένων φρενοbλαbών χ.ιχί έζήτησεν lχθεσ~ν ίχ. μipovς τών iα­
τρών περί -riiς χ.α.τιχστάσεως αύτών. Ή έπιθεώρησις ιχ•:ίΤ1) έγένετο 3ιοc
δ.jο λόγους, τό μίν 3ια χ.αθαρώς ψιλα.νθρωπιχ.ούς, τό δέ διότι ήν πι­
θ:χνόν οη πολλοί διi πολιηχοiις λόγους /}άι ένεχ.λείαθησιχν χαί ιiπώλε­
σιχν την προσωπιχην αύτών έλευθερία.ν χωρίς νά. εrνε <pρενοb'λαbείς, ή
iοιθέντες θάι έχ.ρατοuντο έχ.εt ιiδίχως uπό τών ένδιοιφερομένων συπενών
διάι την περιουσίαν τοiί παθόντος.
1Ιλ1Jν τούτων δέ ή Συνέ'λι•.ισι; ιχύΤ1) lλιχbε χ.αι άλλα. μ{τρα. 8ιάι τών
σχ ετιχ.ών νόμων πρός έξιχσφά'λισιν τών φρενοbλ~ών χιχί τ1jς χ.οινωνίιχς
άπό τούτων, iπεψiσισε 3έ την ά.νέγερσιν πολλwν ιpρενοχ.ομείων, ιiλ'λάι
τάι i11:ελθόντα πολιηκ.άι συμbiντα παρε..ι.ώλυσαν τ-Υ;ν γεννιχίιχν χ.αι cpι­
λάνθρωπον έχ.τέλισιν της ιiποφάσεως τα•.Jτης.
Άλλάι χιχτά την eποχ1~ν ταύτην χ.ιχi οι ίατροί lλιχbον λίαν ένεργόν
μέροζ ιiς την ψιλάνθρωπον ταύτ1)ν χ.ίνησιν · 11:εpιέγρα·~αν ~ι:Χ τών ζοψε­
pωτέρων χρωμάτων τ·/ιν χ.ατάι;τασιν των φρενοbλιχbwν ποιήι;αντει; ΕΧ­
χ.'λησιν εiς τάς γενναίας Υ..αρδίας χ.αi ύποδείξαντες τάι μέσα της βε'λ­
ηώσεως τών cpρενοχ.ομείων. Το\οϋτοι ίατροi ήσαν ό Daquin έν Σοι­
bοi~, ό Cullen έν Άγγλίqι:, χιχί ό Pinel ίν Παρισίοις, οστις πρώτος
έν τtj'l ιiσύλ<ι> τής
Bicetre ίθριχ•.ισε τάς άλύσους τών φρενοbλιχbών,
χ.α.τήργησε τό ξύλον χ.ιχί τΥιν μάστιγα, τοl.ις έξήγιχγεν εχ. τών σχ.οτιινών
χ.αi iιγρων ύπογείων, τοίς ίδωκ.ε τροcpήν, χιχτεσχ.εύιχσεν έfγοστάσιιχ 8ιάι
φρενοbλιχbείς~ περιπάτους, οίχ.ήμοιτοι ύπό ύγιεινάς συνθήχ.ιχς, χ.αi ιiπο­
χ.iτίστησε φιχρμιχκ.ευηχ.ήν, διιχιτητιχ.Υιν χ.οι! ήθιχΊ~ν θεριχπείιχν· lσχι δί
τό εύτύχημα νάι tδ-ri πολλούς , θεωρουμένους ώς έντελώς ιiνιάτους, νi
θeροιπευθώσιν χ.ιχi νάι ιiνιχχτήσωσι τό ο,τι πολύτιμον lzει ό άνθρωπο;
έν τιj) χ.όσμφ, τό λογιχ.όν !
Τάι ιiποτελέσμοιτιχ τιχiίτιχ μετ' ένθουσιιχσμοu έγένοντο δεχ.τόι ίν τφ
:επολιτισμέν<ι> Jtόσμφ, χ.ιχi ήρχ_ισεν ή μεγάλη έχ.ιίνη φ~'λιχνθρωπιχ.Ί~ χ.ί­
ν't)σις, ήτις έμελλε μετ' όλίγα ET't) νάι χ.αθωρα!~ τόν ήμέτερον α.ίώνα.,
ιiφοϋ έπί τινιχ χρόνον χ.ατάι τάις ά.ρχάις τοϋ ιχίώνος τούτου πιχpεχωλύθη
\.ιπό τών μεγάλων εύρωπιχ·Lχ.ών πολέμων.
Ούχ ήτ-τον χ.ιχί έπί μεγάλου Νιχ~ολiον-τος iγίνιτο ~ολλάχ.ι~ άπ6.-
πtιρα πρός βιλτίωσιν των φρενοκομείων, ιi).'λQι πάντο-rι ή πραγματό­
ΠΟL'ησLς αύ~ς άνεbάλλιτο Ενεχ.α τών πολέμων.
'Επί δε της Βαι:ηλείας οιL φιλάνθρωποι οιύτσιι τάσεις Ελιχbον έν Γιχλλί~
ιι-εγοιλειτέριχν ώθ'r)σιν· Κοιτά τό 1818 ό La.ine ύποvργός ίπi των tσω­
τεριχ.ών ύπέbσιλεν· iχ.θεσιν είς τόν βασιλέα Λοvδοbi;<.ον 18°ν περί τής
Χοιτοιστiσεως τών 7ρενοχ.ομείω·ι. Σvνεπεί(f δέ. rijς έχ.θέσεως ταύτης έγέ­
νετο μίοι~γχ.vκλιος ύΠ'.)ΙJργιχ.ή 3ιατάσσουσαt πάντιχι; τοuς νομάpχαtς Ο~ως
δια ποιντός χ.οιτοιργήσωσι τσ. ύπόγειοι τόι ώρισιJ.ένοι 3ιόι τοuς φρενοb'λοι­
bείς, είτε ~ν τοiς άσύλοις είτε έν τιχiς φυλιχχ.ιχίς, ώς χ.ιχί τΟις άλύσους,
χ.οιί νόι μεταχειρίζωνται οιύτοίις έπί τό φιλανθρωπιχ.ώτερον.
Άλλόι τόι μέτρα τοιϋτοι λίιι.ν άτελώς καί μερικώς έξετελέσθ"ησαν,
διότι τό ζήτημα rijς σVντηρήσιως τών φρενοbλαbών δέν εlχεν είσέτι
λvθij όριστιχ.ώς, ού3είς δέ νόμf.)ς χ.αί ού3εμια συσΤ"ηματιχ.η μέθοδος
vπ1iρχε 3ιόι την γενιχ.ήν 3ιορyάνωσιν τών άσύλων τής ι:pιλοινθρωπίας
χ.αί εi3ιχ.ώτερον τών φρενοκομείων· 3ιό μιγάλ'1) σύγχvσις έπεχ.ράτει ώς
πρός τό χ.ει:pάλιχιον το;:ϊτο.
~ 7. ''Εν lτος μετόι τήν έγχ.ύχ.λιον τοιvτην ( 1819) ό μέγας φρενολό­
γος χ.οιί όντως ι:pιλόσοι:pος Esquirol έπει:pορτίσθ'r) ύπό τ1)ς χ.vbεpνήσ;:ως νά.
έπιθεωρή~ τιi άσυλα, έν ο[ς ήσαν έγχ.εχ.λεισμέ"JΟL οι ι:ppενοbλαbείς.
'Έγραφε 3έ έν τ~ πρός τόν \ιπουργόν τών έσωτεριχ.ών έχ.θέσει τι.Χ ~ξης :
«Τοuς ψρενοbλαbείς μετιχχ ειρίζοντιχι χ ειρότεροv τών χ.ιχχ.ούργων, χ.ιr ί
»χ.ιχτήντ"ησαν οι 3υστυχ είς ούτοι ιiσθενείς είς 6έσιν πολu ύπο3εεστέραν
»τ_ών ζώων. Τοuς είδον γvμvοuς 7i,μόλις κοιλύπτοvτας τόι χ.οιτεσχ.λ'1)­
»;c.ότοι μέλ11 ιχύτών διΟι τεμιχχίων pοιχ.ών, χ.ιχί έξ'r)πλωμένους έπί ;c.ιχθύ­
»γρου πετρώδους έ8άipους 3ι' όλίγων ιiχύρων χ.ε;c.ιχλυμμένου έδώ χ.αί
»έχ.εϊ• στεροϋνται ι:pωτός, στιροϋντιχι άέρος πρός άνοιπνοήν, u3οιτος
)) πρός χ.όρεσμόν τής 3ιφης· τοuς ει3ον έντός ύπογείων στενών' σχ.οτειvών
»κιχi pυπαροτάτων άλυσο3εσμ(οvς, iνθοι θιi. έλuπεiτο τις νΟι έγχ.λε(~
»χ.αί τά ιiγριώτεριχ των θηρίων' τόι όποίοι ιiλλωι; τε οιι χ.ubψ'Ιήσεις
»χάριν πολυτελεiοις 3ιοιτηροuσι πλουσιοπαρόzως έν ώριχίοις χ.ήποις !.
»Εl3ον τοuς φύλιχχ.οις των ι:pρενοbλοιbών, ιiληθεις δημίους, &ίσιρχομέ­
»vοuς είς τόι ύπόγειοι ταϋτοι μέ τήν μάστιγα είς τάς χείρας χ.οι~ άχ.ο­
» λοuθοuμένο•Jς ύπό ιiγρίων χ.•Jvών. Ί3οίι τ( εi3ον παντα.χ οϋ έν Γα.λλί~ !
:ιί3οu ή θέσις των ι:pρενοbλοιbών ποιντοιχοϋ έν Εύρώ~ ! »
 t4 '·

Τφόνη r.α.ρατηροϋμεν οτι χ.ατά τ7~ν έποχ-l~ν έκ.είνην (1) αι έκ.θέιrεις των
ία.τρων Τ, των lπιτροπών περί τών ψρενοκ.ομείων τής Γερμανίσις, τής
Ίτσιλίσις χ.α.ί τή; Άγγλίσις είνε πληpέστσιτα. Ι)'uμφωνοι πρός τΥ,ν είκ.ό­
νσι, Ύ~ν έ8ωχ.εν ό Esquirol περί των φρενοg),σιbών τής Γαλλίας.
Ή [jovλ-li των κ.οινοτήτων τής Άγγλίσις χ.σιτόι τό ι 815 είχεν έχ.λi­
ξει έπιτρl)πήν τινα έχ. τών μελών α•)τής πρό; έ:ηθεώρησιν των έν
Άγγλίr. φρενοbλαbών. 'Η έπιτροπ-ί; χύπ. μετόι φρίκ.ης άναφiρει τ-ί;ν
τρομεράν χ.ατάστασιν τών δv11τυχών τούτων. "Εν δe μέλος αύτής, ό
λόρδος Sir Bennet άνέκ.ραξεν έν άγανακ.τήσει ίν τη Bo'Jλij : «έά·ι
»ποτε φιλανΟρωπιχ.όν Χσvλοv έχ.iλvψε δι · σιtσχοvς τήν Άγγλίσιν. τοϋτο
»είνε τό τοϋ Bedlam ! » Καί έν . τούτοις τό Bedlam έΟεωρεrτο τότε
ιν ολ~ Tii Εύρώr.τι ώς πρότυπον φρενοχ.ομείοv !
Άλλόι τόι lτη όλονί.ν πσιρήρχο.,το χωρίς .,ά, χ.άμ~ ή ίιπόθεσις τώ"f

φρενοbλαbων πολλά βήμσιτα πρός τ'1ιν πρόοδον. Νσιί μίν είνε άληθίς
οτι ή έπισriψη εlχε ποιήσει μεγάλας προόδους, κ.αί σιί Άχ.οιδ11μίαι ~ί
χ.οιί οιι άνώτεραι 'Λρχαί τoii χ.ράτους χ.αί (Ιι ίατροί συχνάχ.ις σuγχ.ινού­
μενοι ίιπό τών έχ.θέσeων τών έπιτροπών προέbαινr:ιν είς λ-!jψιν μέτρων
τινών πρός βελτίω11ιν τής τύz11ς τών φρενοbλοιbών. χ.αi συνέλεγον όλο­
νέν πληροιpορίας περί τοi:ί πολuπλόχ.ου τούτου ζ·Ιίτ+.μα-rος ίιπό ίποψιν
διοιχ.ητιχ.ήν. οίχ.οvομιχ.·f,ν χ.αi ίοιτριχ.ήν, χ.σιi έσχ.έπτοντο περί Π,ς χ.ατοιλ­
ληλοτέροις διοργανώσεως του σπουδαίου -:-ούτου χ.λάδοv τής δ11μοσίας
ίιπηρεσία;· ναί μέν αι πρ~λήψεις τοϋ λοιοϋ περί ιpρ!νοbλοιbών ίχοισαν
μέγα μέρο, τής έντάl)'εως χ.αί τής '&ρησχ.ευτιχ.ής σι•Jτών πηyljς, τά. δε
ιpιλάνθρωποι αίσθήμσιτοι πλειότερον :iνεπτύχθησσιν, ~~σιί ή διάνοια πλειό­
τερον έιpωτLσθη, ούχ ήττον οιι προλήψεις τοu νόι θεωρ7jτοιι ό ιpρενο­
bλοιbής άνίοιτος, :iνοιίσθητος, έπιχ.ίν~υνος χ.σιi ένίοτε χ.σιτεχόμενος ίιπό
τοϋ δισιbόλου ύφίστσιντΟ, διό χ.αί ή έν τij X.otν<uνL~ OLX. τpόι θέσις σιvτοϋ
δΕ.ν -liτo δυνατόν νόι έγερθ~ είς περιωπήν ζητήματος χ.οινωνιχ.οϋ, οvτε νόι
προχ.αλ~ χ.α.θ' ίχ.i11τ-1Jν διαμαρτυρήσεις έχ. μέρους τών πολλών, χ.σιi ίπι
τίλους οvτι τ7)ν 3έοvσαν δροι11tηρ1όΤ7)τσι πρός διεχπερσιιωσιν τής ίιποθί­
σεως τών δυστ1.χων ιpρενο~λοιbώv ε8ειξσιν οι χ.ατοc χ.αιροvς άρμόδιοι.

\1) "Οpιχ χιχί Rιφport General sur le service des alienes en 1874 par
les D•• Constans, Lunier et Dusmenil.
 'Έπρεπεν οθιν τό ζήτημαι ναι ωριμi~. 3ιότι iπρόχ.ιιτο νόι έφαιρμa­
σθii πρώ'Μ)ν 7)3η φορΟιν νέον σύσ'Μ)μαι φιλαινθρωπιχ.ων χ.αιθι3ρuμάτων
3ιΟι χ.αι'Μ)γορ€αιν τινά. μελών της κοινωνίαις, κ.αιτΥJγορία.ν, 1\τις, ώς έχ. της
φύσεως τών στοιχε€ων τά ό7t"οiα. περιλαμι:;άνει, έγείpει 3ιiφοραι ζ.,,τη­
μαιτα 3ιοικ.ητικά, οίκονομικ.Οι χ.αί χ.οινωνιχΟι λίαιν περίπλοχα, 3ιά Π~ν
3ιαρρύθμισι·ι τών cποίων ιiπ~τεiτο νΟι ύπiρχ~ νόμος τις.
Ό νόμος ούτος περιεμένετο νά φανii που ιiπό ήμέρας cίς ήμέραιν ώς
μεσία~ 3ι0ι τούς ~uστuχεϊς φρενοbλαbείς- άλλά παιρηλθον 3έχ.α· όλό­
χληρα έτη χωρίς ούσιω3ώ; νΟι βελτιωθ~ ή θέσις αύτών, πλ1Jν μιχ.ρων
τινων βελτιώσεων τών έν τη πcωτευούιrη μόνον τη~ Γαλλίαις ιiσύλων .
' 1 '

χαί της ά.νεγέρσεως τριών ή τε11σ:iρων νέων φρενοχ.ομείων έν ταις έπαιρ-

χίαιις. οι πλείστοι τών <pρενοbλαιbών εύρίσχιοντο πiντοτι είς τά.ς φu­
λαιχiς, τά μοναστήρια, εις τινα •ιοσοχομεια, είς ιiποθ·ίιχας έπαιι~ών χαιι
ιίς τά.ι; όδούι;.
'Ότε είς τό τέλος της 3εχαετία~ ταύτης (1818-1828) η Άγγλίαι
λσιμbάνει Π~ν τιμήν να χηρύξ~ τόν περί τών ιpρενοbλαbών χαιί ιpρινο­
χ.ομείων νόμον· είς πάσας τάς πόλεις αύτης έρανοι έγένοντο ύπέp ά.νι­
γέρσεως ιpρινοχομείων, ή κ.u~έρνησις ήλθεv ιiρωγός είς τάς εύγενεiς ταιύ­
ταις προσπαθείας τών πολιτών κ.αί έιpρόντισε περί της "c~ιοιχτ,τιχ.ης χ.αιι
οίχ.ονομιχijς 3ιοργανώσεως τών νέων ιiσύλων' οι 3έ ίατροί ιiιp. ίτέροu
ιiνέλοιbον τό είς αιύτοuς ιiνijχ.ον μέρος της ύπηρεσίας χ.αί οϋτω έντός όλί­
γων έτών .;)ρχισεν .; ταχ.τιχ1J λειτουργία έπί τό ιiνθρωπινότερον τών ά.παι­
ραιιτήτων τούτων ιiσύλων πάσης πεπολιτισμένης ;c.οινωνίας σεbομένης
ίαυτήν.

Άλ'λά πόσοι α~ώνες έπρεπε νά παρέλθωσ~, πόσαι ί3ίαι να χαταιπί­

σωσι, πόσαιι προλήψεις νά ιiρθώσι, πόσα οcγρια ένστιχ.τα του ιiνθpώπου
νΟι έξημερωθωσι, πόση πρόο3ος τών έπιστημών νά τελεσθ·~, τί στε­
ναγμοί χαί. 3άχ.ρuα vά χuθώσι, πόσαι χιλιi3ες χιλιi3ων ιiνθρωπίνων
ύπάρξεων νά χαώσιν έπί της πυρiiι; ή νά ιiποθ6'νωσι 3ιά της μάστιγος,
των άλύσεων χ.οιί της πείνης έν τοίς ύπογεiοις έν μέσφ τών φριχ.ω3εστί­
ρωv ιtαχ.οuχιών χ.αιί της pυπαρότητοι;, 3ιά νά ιiναχ.τήσ~ τέλος ό 3uστυ­
χέστερος χ.αιί μiiλλον άξιος otx.τou των νοσούτων τήν ιiνθρωπίνην ιiξιο­
πρέπειαν χ.αί. Π~ν άτομιχ.ήν έλευθερίαν, Π~ν τρC7.γιχ.ήν έχ.είνην έλιuθε­
pίαιν lν τφ έν ιpρενοχ.ομείφ περιορισμιfΊ αύτοσ !
 ο

tβ ο

1
Εν Γαλ'λίqι ciμέσω~ Υιθiλ.ησα.ν νiι. μιμηθώσι τό ποιρά.δειγμαι τ1\ς Άγ­
γλ{οις, ά.λλiι. πά.λιν τά. πολιηχ.ά. γεγονότα: τοϋ f 830 πα:ρεχ.ώλυσα.ν ΠJν
ιvγεν-1i τα•.Jτην όίμιλλαν τοϋ γαλλιχ.οϋ έθνους, εως ού τφ 1833 ό ίατρός
Ferrus ά.πεστά.λη έχ. 11-έpους το~ Γενιχοϋ Σ•ψb_ουλίου τών ά.σύλων
της Γαλλίας είς Άγγλίαν πρός μελέτην τ-1jς διοιχ.ητιχ.'1jς x.a;i ίατριχ.1iς
ύπηρεσίας, ώς χ.αi τ·/jς ά.γγλιχ.'1jς -.ιομοθεσί->:; έπ! τών cpρενοbλαbών.
Ό Ferrus έπιστρέψας τif> 1834 είς Γαλλίαν ύπέbαλε τήν ίχ.θεσ_ίν
του ιίς τόν τότε ύπουργόν τών Έσωτεριχ.ών χ.όιι.ητα d 'Argout, διορί­
σαντα α:.uτόν γενιχ.όν έπιθεωρητ1ιν τών ά.σύλων τ'1iς Γαλλίας, όπως συλ­
λiξ~ τiι.ς ά.παι-rουμέ-.ιας πληροcpορίας πρός έν-rελ7j μελέτην τοϋ ζητήματος
Yιii όpιστιχ.1Jν λύσιν αuτοu.
'Αλλά μόλις χ.ατά τό
1837 έπροτά.θη είς τ1Jv Βουλην τό ά.πό τοσού­
των έτών περιμενόμενον νομοσzέδιοv περί ψρενοbλαbών ύπό τοϋ ύποvρ-
γοϋ χ.όμητος Gasparin. .
~ 8. Τό vομοσχ έόιον τοϋτο ήν λίαν ά.τελές έν ά.ρχii, ά.λλά. μετά. έπα­
νειλημμsνας σ"Jζητήσεις έν Tij Γερουσίqι χ.αί Tij Βουλ~, χ.οιί μετά. πολλά.ς
προσθήχ.ας χ.αi τροποποιήσεις έψηψ(σθ-11 τέλος σχ ιδόv παμ·}ηcpεί ηϊ 30
'Ιουνίου 1838 (1) ηϊ είσηγήσει τοϋ τότε ύποuργοϋ τών έσωτιριχ.ωv de
Montalivet. ·
Ό ν~μος ο\ιτος πpοbλέπει 1ον Πιν έξασφάλισιν τ-1jς προσωπιχ.'1jς έλευ­
θιρίοις χ.ατά. π:Χ.σης τυχόν ά.8ίχ.ου κατα.χρα.τήσεως έv cpρενοχ.ομιίοις ύγLοuς
1i παθόντος τά.ς cpρένα.ς ά.τόμου · 2οΥ τ·~ν έξασφά.λισιν τ'ijς περιουσίας
τών παθόντων· 3°ν τήν χ.αλήν έσωτεριχ.1Jν _διοργά..,ωσ~ν -rών φρενοχ.ο­
μείων· 4ον τήv ά.νέγερσιν έv iχ.άστ<ι> Νομ<ϊ> και διοιτήρησιv ίvός τοi.ι­
λάχιστον φρ.ενοχ.ομείου χ.αi 5ον τ-Υιν δαπάvην τ7jς συντηρήσεως των πε­
ριθοιλπομέvων.
Πολλοι! ύπουpγιχ.αί έγχ.ύχ.λιοι συνεπ}ήρωσοιv τόr.ς διατάξεις τοίi vόμοv
τούτου, μέχρι δε τοϋ 1866 ή lcpαρμογ1J τών διοιτ&:ξεων τούτωv ά,.,,.ήντα
πολλιiς χ.α.ί ποικ,λοις δυσχ.ολίας έγείρουσα iχ.ά.στοτε διά.cpορα οίχ.ονομιχ.iι.
χ.αι διοιχ.ητιχ.ά. ίδίως ζητήμοιτοι, τα όπr:ιία σuν τ<ιι χρόνφ βοιθμηδόν ίξω­
μαλύνοντο χ.οιί παρισχ.εύαζον τ1Jν λε,αν όδόν, -tΊν μόλις σήμερον διίρ-

(t) Σημ. 'Ο νόμος οότος μετεppuθμ!αθη έπί τό βέλτΊον χιιί σuvεπληpώθη σήμερον
τεθείς 6πό συζήτησιν έv τ~ Βοuλ~ χιιι ήi γεροuσl~ Πj; ΓσιΗΙιι; ήi 25 Νοεμ6ρlσu t885.
J

J
t7
χtται μετ' ε•)κ.ολίας ή 3ιοικ.ητικ.Τ, μηχ_αν-Υι τοϋ λίαν έκ.τεται.ι.ένου κ.αί
πο λ 'JΠλ οκ.ου. .
τουτου κ.
λ ·~
αοου
-
τη;
~ ' • ,
οηrι.οσιας υπηρεσια;
l
.ν
~
τι:η; πεπο
λ
ιτι-

σμέ~οις κ.αι μεγiλοι; κ.ρiτεσι τΎiς Εύρώπης παρέzουr;α είς τοv; 3 1Jστυ­
χεϊς φρενοbλαι:;ετς τόι ά.yα.fJόι τή; φιλανθρωπίας κ.αί τΎ\ς όιχ.αιοσύνης,
ών έr;τεροuντο έπί τοσοtί"':"ους αίώνας !
"Ο.τι έλέχθη πεpl τής έπιτεuχθείσης προό3ου έν Γαλλίqι άναιpορι­
κ.ώς πρός τό ~ήτ·ΙJμα, περί ou διελά~ομεν ένταuθα, τό αύτό συν&/)
σzεόόν ταύτοz.ρόνως ~ν Άγγλί'{:- κ.αί Γερμανίq:, κ.αί έπομένως ή τ;μ·/i
έξ ίr;ου κ.αί είς τά τρία ταiίτα χ.ρiτη όψ;.ίλεται, }.ν κ.αι εινε όικ.αιό-
7~pον vα ε~πωμεν Οτι τά. ;;ρωτεια ίχοuσι μάλλον αι ~ύο 3υτLχχL 3u-
νάμει~.
Ιlεραίνψεν τό ίστοριχ.όν τοuτο μέρος 3ι. όλίγων λέξεων κ.αί περί
-
τοσ πληθυσμοu των φρενοbλαbών έν Εύρώπr. έχοντες ύπ' οψιν τας
μέχρι τοσ 18 7 4 σ-:αησηκ.:ίς' ατε τών -7τα:ηστικ.ών τής τελευταίας
3εχ.αετίας, ήτοι 18 7 4-188 4 (1) /.Ι·ή όrιμοσιευθειr;ών είσέτι.

ΙΙ

Σz;ατιστικiι

?. ι. Αι ποό το..:i 1865 στ-ατισηκαί πε~ί Φpενοbλαι:;ων ο·~~ευ.ίαν

r, 6 1 ι '
•
εγγγuησ~ν
' , ρ'
ΙΧΚpιΏεtας παρεχουσ~,
, ~'
οιΟ παρα
λ.
ειποιι.εν
. \
αvτας και
. λ ρ,
OC(l.bX-

νOf.1.εν ύπ, οψιν 11.όνον τάς άπό τοσ 1865 καί έντεuθεν' Ζ iριν περιερ­
γείας ομως άναφέρομεν χρονολογίας τινά; άρz.αιοτέρας τοσ 1865, κ.αΟ'
&ς σ1ιμειοuται ό πληθυσp.ός των ί.ν Άγγ).ίr. καί Γαηίq: ψρενο~λαbwν.
Οϋτω έ·ι Γαλλίqc πρό τοσ 1865 •'.JπΎipχον έν ~ιαφόροις άσ•Jλοις έy­
;(.εκ.λεισp.ένοι φρενοbλαbείς ά.11.φοτέρων τών φύλων :
Κατά τό έτος 183 4 10322
)) )) t844 16255
)) )) 1854 245~6
)) J) 1864 3ΗΗ9
'Εν ηϊ χ.υριω, Άγγλί~ δέ :
Κατ~ τό ετο; 1847 13832.

( [) Σημ. Την στατιστοι1jν τ:ιό':'ηv έγ_,άψαμεν τψ 1883. Αί Ε':r.':'οτε 1>~ ίlημοο:rιε :.Οε!σα ι
στιχτ:στ:χαί aιν ίlι:t';><!ρο:.ισιv iπί r.ολ~ τij; παpο:Jση;.
2
; ';.·
 t8

Λίαν άχ.ρι~είς ομως εlνε αι στατιστιχ.αί αi άρχόμεναι άπο του 187 Ο.

'Εν. αvταίς μετ' έχ.πλήξεως βλέπει τις όπόσον ταχέως ηuξησεν ό ιiριθ­
μός των cpρενοbλαbών. ό σπουδαιότερος δε λόγος τής αvξήσεως ταύ­
της έγχ.ειται είς τό οτι ή ψιλανθρωπία έ'λαbε μεγάλας διαστάσεις έν
η\ νεωτέρ~ ;ι.οινωνί:f, χ.αί περισυνέλεξε πάντα τόι πάσχοντα μέλ11 ταύ­
της έν νεοδμήτοις χ.αί ώραίοιι; q:ρενοχ.ομείοιι;, πολλαπλασιάσασα τα\ίτα
ιiναλόγως το\ί ιiριθμοϊ:ί τών ύπαρχόντων ψρενοbλαbων χ.αί μ-1, έγχ.α­
ταλείπουσα τούτους, ώι; οcλλοτε συνέbαινεν, έν ταίς ψυλαχ.αίι; η έν τοίι;
ύπογείοις η είι; τόις όδούς η έν ταϊς ιiποθήχ.αις έπαιτών, τυχοδιωχ.τών,
χ.λεπτών η αίσχροcς δισ.γωγΊiς γυναικών η ιiνδρων .
•Κατά. τά.ς στατιστιχ.όις τόιι; μεταξύ 18 7 Ο χ.αί 18 7 5 των διαψόρων
χ.ρατων της Εvρώπης έχομεν τούς έξης ιiριθμούς :

'Εν άσύλοι; έ{χεχλεισμένοι

νΕτο; φρενο6 α6ετ;

1874 Γαλλία 42077 ήτοι έπί 866 χ.ατοί χ.ων.

f 873 'Αγγλία 70054 )) 1 )) 478 ))

1871 Πρωσσία 40560 » 1 )) 591 ))

Ώς πρός τ-1,ν ιiναλογίαν δέ τών cpρtνοbλαbών έπί του ο'λου πληθu­

σμοu έ.ν τοίς διαcpόροις χ.ράτεσιν' εχομεν τοc έξης :
Γαλλία, έπί 36448793 χ.ατοίχ.ων όπάρχουσι 88467 ψρενοbλαbείς:
ήτοι 1 cpρενοbλ. έπί 4 t 2 χ.ατοίχ.ων.
Έά.ν έχ τών 88467 τούτων cpρενοbλαbών ιicpαιρέσωμεν τούς 42077
-rούς νοσηλεuομένους έν τοίς ψρενοχ.ομείοις, μένοuσι 46390 διαιτώμενοι
έiτος τούτων, χ.ατ' οΙχ.ον. Έχ. των 46390 δε τούτων, οι 35000 είνε
β).ii.χει; (idiots) έχ. χ.ρεηνισμο\ί πάσχοντες (cretins) χαί μωροί (iιnbe­
ciles)· οι δε 11390 εΙνε χ.υρίως cpρενοbλαbείι;.
'Αγγλία, έπί 33500000 χ.ατοίχ.ων ύπάρχουσιν 90792 ψρενοbλαbεiς:
ήτοι 1 ψρενοbλ. έπί 370 χ.ατοίΥ.ων.
Ό όλιχ.ός δε ούτος άριθμόι; των ψρενοbλαbών διαμοιράζεται είς τόι
-rρία χ.ρά.τη, έξ ών ιiπαρτίζεται ή Μεγάλη Βρετανία, ώι; έξης :
Κυρίως 'Αγγλία χαί Οvαλλία, έπί 24500000 χ.ατοίχ.ων 64136
cpρινοbλαbεϊς :
. ήτοι 1 cpρενο~λ. έπί 382 κατοίκων.
·' ί9

Ίρλσιν3ία., έ~i 5500000 χατοίχ.ων 18456 ψρενο~λα~ιις :

ήτοι 1 έπί 2 98 χ.ατοίχων.
Σχωτία, έπi 3500000 χατοί.ι.ων 81 'lO ψρενο~λοιbείς:
ήτοι 1 lπί 43 t χ.ατοίχ.ων.
Είς τά άλλα κρiτΥΙ ιjψίστοιται ή έ.ξης ά.ναλογία :
Έλbετία, έπί 2700000 χ.οιτοίχ.ων 13366 ψρενοbλοιbεfς :
ήτοι ι έπ! 202 κατοίχ.ων.
'Αλλά έχ. τών 13366 τούτων, οι 5058 είσί βλάχ.ες χ.οιί cretins
ήτοι έ-:.i
533 χ.ατοίχ.ων .
1
οι 3ε λοιποί χ.uρίως ψρενο6λοιbείς 8308 :
ήτοι ι έπί 325 χ.ατοίκων.
Καί 81' οcποιντοι 3έ τά λοιπά., χ.ράτΥJ αι στατιστιχ.σιί 3ί3οuσι τήν αu­
τήν ά.ναλογίαν περίπο•;. 'Εοcν θέσωμεν τήν ά.ναλογίοιν 1 έπi 500 χ.α­
τοlχ.ων χ.ατά μέσον όρον 3ι ' &παντοι τά χ.ράτη πλήν τής 'Ρωσσίσις,
Τοuρχ.ίοι;, τών Ποιροι3οvναbείων χωρών χαί τΤjς Έλλά~ος, τότε ό
ά.ριθμός τών έν ΕύρώπΥJ ψρενο~λοιbών έχ.τός τών μνημονεvθέντων χ.ρα­
τών lχει ώς έξης :
Γερμcχ.ν{οι έπi ΗΟΟΟΟΟΟ χ.οιτοίχ.ων, 88000 φρενοbλαbeίς.
Αύστρ ίοι » 38000000 » 76000 »
Ί-.cχ.λίοι » 28000000 » 56000 »
Βέλγιον χ.οιi Όλλαν3ία 9000000 » 18000 »
Δανία έπί t 9()0000 » 3800 »
Σοv113ία -χαί Νορb·ΙJγ!σι 6200000 » t 'l400 »
Ίσποινία χ.αi Πορτογαλ. 208()0000 » 41600 »
Τό όλον έπί 14 7900000 χ.ατ. 295800 ψρενοbλαbεις.
'Εάν εiς τοιίίτα -προσθέσωμεν τά πρότεpον μν-ιψ.ονεvθέντα χ.ράτη, ήτοι
-rήν Γαλλίαν, Άγγλίαν χ.αί Έλbετίcχ.ν, lχ_ομεν :
'Επί 2 20. 548. 793 χ.σιτοiχ.ων , 488 . 4 'l5 ψρενοbλοιbείς έντός χ.αί ίχ.­
τC.ς των ψρενοχ.ομείων :
.. ·ί)τοι f ψρfνΟbλ . έπί 452 χ.οιτοίχ.ων.
οι πλείστοι ά.νcχ.λόγοv κολοσσιαίου ά.ριθμοϋ ψρενοbλοιbών χ.cχ.τά τοuς
ποιρελθόντοις οιίωνας χ.οι\ κοιτόι · τά.ς άρχά.ς του r.αρόν-rος έν Εύρώ~ ή
έθσινατοGντο -::αντοιοτρόπως ή έζων χ.ατατηκόμενοι έν η\ μeγαλειτέρ~
3uστuχί~ χ.αi άθλιότητι !

,, .. ! '
 ~εν γνωριζομsν 8ε ήμείι; χριστιανικώτερον κα.ί εύγενίστερον α.lώνα
τοϋ πα.ρόντοι; μεθ ' ολας τόιι; ένα.ν't'ίον αύτοϋ 't'α.ρ't'ούψων ηνών 't''ί\ς ήθι­
κ1jς έπιθέσεις χα.ρακ-τηριζόντων α.ύ't'όν ώς αiώνα έχλύσεως ήθών καi
ίιλισμοϋ !!
Σημειω't'έον 3! οτι ό λόγος ένταuθα μόνον περί τ'ί\ς περιθάλψεως
't'ών ψρενοgλαgών. Άφίνομεν είς -iόν άναγνώσπ~ν νόι ψαν't'ασ~ 't'ό
πλΎ\θος τών λοιπών άσύλων τΤ,ς ψιλανθρωπίας, έν οίι; περιθιiλπονται
iσθενείς, γέροντες, παι3ία , "Πτωχοί, όρψανοί, ά.νάπηροι κ. τ. λ. κα.τόι
μuριά3αι;, νόι ψα.ντασ~ τήν πελωρία.ν κίνησιν •Υiς ψιλα.νθρωπία.ς, Ύiης
ιtνε ιlς έκ τών λα.μπροτέρων ά3αμάντων, 3ι' ών ατολίζεται ό α.κτινο­
gολών είς 3ιάνοια.ν καi αίσθήματα ήμέτερος αiών !
* ..
•
Σημειώσωμεν ένταϋθα Υ.αl την 3απάνην, ήν ποιοϋσι ~ρός σuντήρη­
&πασαι όμοϋ α.ι μν71μονεuθείσα1
σιν χ.αl 3ιατροιρην 't'ών ψρενagλαgών
χ_ώραι · ό ύπολογισμi:ς ούτος είνε εϋκολaς.
Έχ του ολοu άριθμQu των ύπαρχόντων ψρενagλαgων έν τ~ ήμισείqι
Εvρώπ-~ σuμποσοuμένοu, ώ; είποιι.εν, εiι; 488425, πλέον τοϋ ΥιμLσεως,
ώς έξάγεται έκ 't'ών στατιστικών, συντηρείται καl 3ιαιτοcται έν τοίς
ιpρενοχ.ομείοις, άλλ' έπει3η μεταξύ ~ούτων ίιπάρχοuσί τινει; r.ληρόνον­
τις έξ ί3ίων τα εξο3α. της aιατροψΥϊς των, 3ιόι τούτο παρα8εχθώμεν
οτι είι; βάρος των ψρενοκψείων σuντηροϋνται μόνον 230000 ψρινό­
~λαgε!ι;.
Ό μέσος οροι; έξό3ων 3ι' εκαστον άτομον χ.ατά μΎ\να. ε(νε 30 φράγ­
κα· ωστa 230 χιλ. έπl 30 ιpρ. = 6 !)(.ατομμ. κα.l 900 χιλ. φράγ-
κων χ.ατά. μ'i\να. ,
Κατ' lτος .Χρα 82 lκατομμ. 800 χιλιά3αι; ψράγχ.ων μόνον 3ιόι ψρι­
νοgλαgείς 3απανώντα.ι ύπό κρατών άποτελούντων μόλις τό -1\μισu · τ'ί\ι;
Εύρώπης.
•
 ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟΝ

ΚΕΦΆΛΑΙΟΝ Α'.

Γεrικότητεc.

1
χα.ταιvόηc:-ιv τών
- § {.Άτ~λεια. τijς Ύπο:ιιεψnι:ιιi;ς μεθόιJοv πρός μελiτην χαι\
Άvι:ίγχη της σπou/Jijς τώv πa.Οολογι χώv ψvχι:ιιώγ λι­
ψuχολογιχώv ζ'ητημι:ίτωv. § 2.
πρός οιεuχplνησιν
γομiνων φαιινομένων . § 3. Ή σποuοή το::ί φpενο6λa.6οiί• χρήσιμος
προλήψεων, πρός λόσιν χα.ί
φιλοσοφιχών τινων ζητημάτων, πρός &ρσιν των 1>εpΊ a.uτou
χα.τα.νόησιν χοινωνιχών τινων προ6λημι:ίτων - Α!φνl~ ι α. τpαιγιχiι σuμ6ι:ίvτα. . Έσφαιλ­

μiναιι iο{αιι πα.pά τιj) χοινιj) πεp\ τοίί φpενο6λαι6οίίς.

1
§ 1- « Τί ά.ναγινώσκειc έκεί, Κύριί μου ; » έρωτιf ό ΠολώvLΟ'
τόν Άμλέτον · ούτοc 3ε ά.παντ~ μελαγχολικwc : .lέ(eις ! .lέf.eις ! .lif.sις
!

Ή piJσιc αϋτη, ήν ό 8αιμόνιοc "Άγγλοc 8ραματοποιόc θέτει ιic "tό

ψuχολο­
στόμα τοu -t\ρωόc του, f.χει "t<jΊ Oν't'L βαθuτciτην f.ννοιαν, ιic τά
γικ.ά 3έ ί3iως ζητήματα αριστα έφαρμόζεται.
φι"λόσοφοι των παρελθόντων αiώνων
Πά.ντε; οι μεγάλο\ έρεuνηταi
εί, τά.
και ούκ όλiγοι 8ε τοσ παρόντος, οσοι ήθέλησαν νά είσ3ύσωcη
χ..αι
βάθη των ά.γνώστων χωρών τοσ έσωτερικοσ κόιrμοu ώc έμπαθιί;
pιφοκίν3uνοι περιηγηταί, πάνης ά.πώλοντc ά.φίντις ώς σημιια riic

31αbάσεώ7 των έπι "tών βράχων και "tών σκολιών 3ιό3ων "tών ά.ξίνων
tκείνων χ ωρών 1/ζeις, 1έf.eις, .lif.ea: !
. ' Πόσα φιλοσοφικιi συστήμα:τα και Α!Π"t!ΠLΑΕΠΤΟΙ ί3ίαL, πόση όξύπ,ς
3ιιι.νοία.ι; και tολμηραι και μεγαλοπρεπείc 3ιανοητικαι συλλήφeιc, πόσο,
πολυσύνθετοι συλλογιαμο\ και πόσαι πιποιθήσιιι; μιγαλοφυων ά.ν3ρω.,
ιαν
.ήμερον ώς lπι τό πλιιστον 8ιιλύθ11σαν ώς πομφόλuγιc και ά.νήχθηι
ιic τά έξ ών συνιτiθεντο στοιχεία, εic όr.πλάc κενάς .Uf.eις, ά.πiναν·η

τοu ~pο~λήματοι; τώ~ φαινομίνων ίχ.ι(νων τοv ιίνθpώποu των ~υλλή-

\•
b3ην !fυχικώr χ.;ιλουμiνων, τό όποϊον ό άνθρωπος Οiτει ά.eννάως αύ­
τός 'έαυτ<j) πρός 'λύιrιν ύπό άχ.ουσίας χ.αi άνησύχου περιεργείας ώθού­
μενος !
Μυστήρια τιλοίίνται έν ή~ιίν χ.αί έν άγvο€ο.c ήμων 1 Διατl σχ.επτό­
μεθα οuτως χα! ούχ! ~λλως ; πώς σχ.επτόμεθα, πώς αίσθανόμεθα, 3ιατi
ίχομεν τοιαύτας ή τοιαύτας τάσεις ; τί έσ-:l συνεί3ηιrις, τί προσωπιχ.ό­
της ; 3ιατ1 πράττοι.ι.εν τό χ.αλόν ή τό χ.αχ.όν ; πώς σχηματ(11αντες ίδέαν
'ι'ινά περί Πjς ήθιχ.ης ή 3ιανοητιχ.ης άξiας τοϋ Έrω ήμών 3ιαψευ3όι.ι.εθ:χ
lν(οτε χ.αi ύπό τών έλαχίστων γεγονό'>ων τοίί καθημερινοίί βίου, χ.α1
πειθόμεθ.χ, ό μίν όλιγώτερον, ό 3ε πλειότερον, οτι ίσφαλμένην ί3έαν
περι ήμων αύτών είχομεν 1 χ.αί οτι αι πεποιθήσεις Υ,μων χ.αl αι ί3έαι
Υισαν λέξεις! λέξεις !
Ή άποχ.λειστιχ.ως ύποχ.ειμενιχ.η έξέτασις των ψυχιχ.ων φαινομένων
χαραχ.τηpίζει κυρίως τό σαθρόν της βiσεως πάντων τών ψιλοσοψ'αών
συστημάτων των στηριζομένων ίπi τοιαύτης έξετiσεως.
Ούδίν όρθότερον κ.αl ούδίν σφαλεpώτερον της λογικi)ς· αύ-:-η εlνε
'ι'υφλόν οργανον τών ί3εών χ.αί γνώσεων έχ.άστηυ άτόμου • έάν αύτα'
είσi σφα.λερα.ί, χ.αi ή λογιχ.η εΙνι σφαλερά.
Διά. νά ίχωμεν 3e οι;ην τό 3υνατόν όρθοτέρας ίδiας περί ήμών α.ύ­
τών και του έξωτιριχ.οu χ.όσμου δεν πρέπει νά. έγχ.λεισθωμεν έν έαυτοτς
χ.αl νά ζητώμεν τήν έξήγησιν πάντων τών φαινομένων συ'λ'λογιζόμενοι
χ.αθ' έαυτούς, ά.λλά νά. ιiνοίξωμεν τά.ς πύ'λας Πjς 3ιανοίας χ.αι πάντων
τών αίσθητηρ(ων, νά παρατηρ·~ιrωμεν, νά. πειραματίσωμεν, νά. συγχ.ρί­
νωμεν, νά. έξετάσωμεν ού μόνον τ~ν λόγον, δι' Ον γίνεται φαινόμενόν ':'1 1

ιi'λ'λά χ.αi τόν λόγον, 3ι' ον δίν γ€νεται ή 3ι' ον έτροποποιήθη τοuτο.
§ 2. Ιlροχ.ειμένου έν γίνει περί των όργανιχ.wν οντων χ.αi εί~ιχ.ώτε­
ρον ένταuθα περί τοίί ιiνθρώπου, ί3ίως 3ί πεpί τών ύψηλοτέρφν αύτοiί
ί3ιοτήτων, 3!ν πρέπει νά έξετάζωμεν μόνον ·. τοuς λόγους χ.αi τά.ς συν­
θήχ.ας, 8ι' ών έν όp.αλ~ χ.αται;τάσει συμbαίνουσιν έν αύτιj> φαινόμενά.
τινα, άλλά χ.α.ι τοuς λόγους δι' οuς ταίίτα τροποποιοiίνται η έξαφανί­
ζοντα.ι.' eν ιi'λ'λαις λέξεσι διά νά ϊχωμεν άχ.pιbεστέραν ί3έαν περί τοu
άνθρώπου πρέπει ού μόνον τήν φυσιολογίαν, άλλά. χ.αi τήν παθολογίαν
αύτοϋ να σπου3άαωμιν.
Ό μέγα.~ Descartes χ.α.i οι μεταφυσικοί άποχ.ρούο 11σι τήν . μαρτv ..
 23

ρίαν των αίσθτ1 τηρίων χ.αί είσούοντες είς τα ιγκ.ατα του έγώ αuτων,
ι.ίναχ.α.λύπτοuσι τ-Ι~ν γνώσιν του ά.πείρο~ έν τφ χρόνφ χ.αί έν τφ οιαστή­
ματι, τ-Υιν γνωσιν του ά.πολύτως τελείου, τοίί κ.αλου, του ~ικ.α.ίου, +;\ς
συνειοήσεως τ1)ς ύπάρξεως χ.. τ. λ. κ.ηρuσσόμενοι ύπέρ του. σ•;μψύτου τών
ίοεών τούτων τοu ά.νθρώπου έμbληθεισων αύτφ ιjπό του Θεου.
Άη' οταν λάb"!J τις ύπ' οφιν ά.φ' ίνός μlν ότι αι ίοέαι αύται εί~
τοvς πλείστους τών ά.νθρώπων η οΕ.ν ύφίστα.ντοcι, η είσίν ά.τελεϊς κ.α.ί
ιiσαφετς; ο!ον είς τοuς ά.γρίους κ.αί βαpbάρους λαοuς η είς τόν ά.παί­
οευτον οχλον' ά.φ. έτέρο'J οε οη, ύφιστάμεναι, είς περιπτώσεις τινάς
έξαφανίζονται τελείως η τροποποιοuνται, ο!ον είς τοvς φρενοbλαbεiς,
.;.\ οιάι φαρι~άχ.ων τινων κ.. τ. λ., τότε έννοεi εύκ.όλως ότι οι /Ι·εγαλοφυεΙς
έκ.είνοι φιλόσοφοι οεν έψuχολόγουν iπί τl)U ιiνθρώπου, ιiλλ' iχ.αμνον
τ-Ι~ν Ψυχολογίαν έαv;τών, κ.αί έξωτερα.εύοντες τάς ίοίας αύτων ίοέας κ.α.ί
συναισθήματα έγενίκ.ευον τα.uτα έφ' όλων τών ιiνθρώπων.
Ή ίοέα, φερ' sίπείν, τijς ύπάρξεω; Ί~μών, ή σuνιίοησις τής ά.τομι­
χ.ότητος, ή ίοέα τοu χρόνου, ή γνώσις τοu οιχ.αίου, ή έλεuθέρα βούλη­
σις έξαφανίζονται η τροποποιοuνται είς πλείστας οσα; πα.θολογικ.άις πε­
ριπτώσεις ά.ποοειχ.vuούσας οϋτω ότι ή iκ.ερα.ιότης α\ιτών μόνον ίιπό . ώρι­
σιι-ένας τινά.ς ίιλιχ.ά.ς συνθήκ.ας τοiί έκ.οηλοtίντος τάς ίοιότη•ας' ταύτας
όργάνου, ήτοι τοiί έγκ.εφάλο•J, ούναται νά ύφίσταται, ιtαί οτι μεταbαλ­
λομένων τών σuνθηκ.ών τούτων βλέπομεν τiς παραοοξοτέρας τών με­
ταbολών έν ταίς ψυχικ.α.ίς λειτοuργίαις.
Λάbωμεν 'Εν παράοειγμα οσον ιiφορ~ τήν συνείοησιν τής ιiτομιχ.ό­
τητος, του έ1·ω ήμών.
Ό Καρτέσιος οιά. νόι ά.ποοείξ"!Ι ότι ύπάpχει είπε ccσχ.έ­
(Descartes)
))πτομαι, άρα ίιπάρχω». έπί τούτου οε έστήριξε ολον τό φιλοσοφικ.όν
αιύτοiί σύστημα.
Εlς πάσχων οιηγεϊτο είς τόν οιαχ.εχ.ριμένον τής έν Παρισίοις ίαιτριχ.iiς
σχολijς χ.αθηγητ-Υιν χ.. Ball, ότι ήμέραν τινά, ένφ sίργάζετο έν τφ γρα·
φείφ, αϊφνη~ έπijλθε μεταbολή τις είς τόν τρόπον του βλέπειν τόι έξω­
τεριχ.άι ά.ντιχ.είμενα.
ccΠάντα, έ'λεγε, μοί έφάνησαν παράοοξα, ά.λλόχ.οτα, &ν χ.αί έτή­
»pοuν τ-Υιν αi.ιτ-Ι~ν μορφ-Υιν χ.αί -:ι.ί αύτιΧ χρώματα. Ή κατάστασις αύτη
»Οιήρχ.εσε πολvν χρόνον, ότε ήρχισιχ βαθμ·ηοόν νά. αiσθάνωμαι έμαuτόν
 24
»έκλείποντα , σμιχ.ρυνόμενον μέχρις έξαφανίσεως. Δέν lμιινεν iξ lμοϋ,
Ηί/1.η 'έν σώμα κεν?ν. Ά πό της έποχΊ)ς έκείνης ά.πώλεσα έντελώς τήν
»ιfυrείιfησιr τiί< πpοσω.τιιχότητόc μου, κα\ οcν καί προσπαθώ vix ά.ναλά~ω
»τό έκλιπό·ι 'Ε1·ώ, έν τούτοις 3έν δύναμαι .
«Τώροr οχι v.όνον 3εν γνωρίζω τί είμαι, ά.λλiχ 3ίν 3ύναμαι καi να
»έννο·ίιι;ω τ( έσην ύπα ρ ξις , πραγv.αηκ.ότης. 'Ό,τι i.ιπάρχει πέριξ έμοv,
τι,τ,Τ
''
>>υπαρχει '
τφοντι ; τ (ειμ--ι;
' ειγε ι:κε.νοι, • • "' •
οιτινες εινε πεπΛασμενοι ως

»έγώ ; 8ιατ( lγώ; τίς έγώ ;

«'Υπάρχω, ά'λλ' έκ.τός τ.;jς πραγμιχτικ·ίjς ζω.;jς · lν τούτοις 8έν ά.πί­
nθοrνον. Διατί ύπάρχουσιν δλα ταvτα τiχ ώς έμέ πpάτμaτα; ( lννοιϊ τοuς
»άνθρώr.οuς). Τι είνι τiχ πpά1:uατα ταίίτα ;
» Άν και ιi.ιρίσκ.ωv.αι είς την θλι~ερiχν ταύτην κατάστασιν , πρίπιι
»έν τούτοις νά. 8ρω ώς και πρίν, ά.λλiχ χωρi; νiχ γνωρίζω 3ιατί, καi 8έν
:»3ύναμαι νiχ έννοήσω δη 8ρωπραγι.ι.αηκως. Tix πάντα γίνονται iν lμol
»μηχανικ.ώς κ.αί ανω σ\Jνει3·ίισεως.
«Φυσικ.ώς αίσθχνοv.αι τiχ έξ'ίjς: τό σii>μα , οπερ ού3ψίαν ιmμασίαv
nlχει, μο! φαίνεται χ.ενόν· κατiχ τούς κροτάφους αίσθάνομαι περίσφιγξιν,
»κ.αi έλκ.υσιι.όν κατiχ -τ-Υ~ν ρrνα κ . τ . λ.
«'Όταν μοi ά.ποτείνωσι τό-ι λόγον, ά.παν-τω, και τυγχάνει ώστε ή
»ά.';l;άντησίς μου νά είνι όρθ-ίι. 'Εν -τούτοις έξακολοuθω τ-Υ~ν έργασίαν
μου χωρl~ νά. χ.άμνω σφάλμα-τα ('). Έξσ.κ.ολουθώ νά. λiγω χ.αθ' έαυ­
»τόν· (ηrιι.σ.ι έν τ·~ έργασίζ'f μου, κάμνω τοiJτο, κ.άμνω έκ.ετνο» ciλλά.
:ο3Ε.ν ~ύΨψ7.ι νά έννοήσω ότι τoiJn είναι ά.ληθές.
« Έν συνόψεL vοιι.ί~ω ότι aύναμαι να εϊπω ότι το αίσθημα της άτο­
»ιι.ικότητός μου έντελώς ά.πωλέσθη· νομίζω ότι είμαι τεθνεώς ά.πό 8ύο
:οή8η έτών' καί τό πpiίr,μα, ο;;ερ νομί~ω νόι i.ιφίσταται σήιι.ερον 8εv έν­
»θ-ψετται ο·~3έν, τό όποτον νά. ίχ~ σχ έσιν μΕ: το ~ρχαtον Έrώ μου ·
. »ό τρόπος. 8ι' ού βλέπω τα πράγv.ατα τοίί χ.όσμου, aεν δύναται νi μοι
» δώσ~ νά. έννοήσω, νόι αίσθανθω δτι τιj> ον τι i.ιπάρχ ου σι· έξ ού -ή ά.μ-
»ιpιbολία. περί τη, i.ιπάρξεως κ.τ.λ. .
«"Ενεχ.α τ.;jς θλι~ερωτάτγ,ς ταύτr,ς χ.αταστχσεώς μο•J πολλάκ.ις ·~ρώ­
»τ'r)σα έμαυ-;όν μήπως θόι γείvω φρενο~λα~ής, ή μήπω~ aεv θόι κ.ά.μω

(1} Σημ. Ό πi.-s"J.ωY ήv !ιπi.λληλ~ς iv Τpαιπίζη.

'
~.·/ ~~:·,
 25
»χαλώς να άπαλλαzθώ άπό τής άσθενείας μου ταύπις ~ιά β1αίου τpό­
»που· 8ιnτι :z.ωpiς νά 8ύναμαι νά έννοήσω τi lστι ζωή. ϋπαρξις, εΙμαι
»ήναγχ.ασμένος νa ύψίσταμαι, ό,τι ύψίστανται οι άλλοι, οίτινες tσως
εύpίσχ.ονται έν cμαλ~ χ.αταστάσει.
«'Ορέγομαι .π~ν χ εϊρα έψ' έ.νος άνηχ.ειμένου χ.αi ιχ. τών πρότέpων
»είμαι βίbαιος οτι οίν θά άπαντήσω' είμη σκ.ιάν• έν τούτοις χ.αλως
»άπτομαι τοu άντιχ.ειμένο•J, ά.Χλ' ή έχ. τΎiς άψ.:;jς έντύπωσις μετ« ..-ίjς
»έχ. του όφθαλμοu ο!ν εΙνε ιχ.αναi νά μέ πείσωσι περi της προιγματιχ.Υϊς
»ύπάρξεως του ά.ντικ.ειμένου χ..τ .λ. ))
Ώς βλέπει ό ά.ναγνώσπις, ό πiσχων έχει πλΤ.ρ"tl συνεί~"t)σιν ήjς
χ.οιταστiσεώς του, χαi άρ~ι.ετά λεπτην οιάνοια ν, ώστι νά με τα χ ειρί­
ζηται σχε3όν τάς αύτάς μετοιφυσικ.άς φράσεις, άς συνειθίζουσι φιλό­
σοφοί τινες, ~ι.οιi νά άναλύ~ Μ-λώς την y•Jχολογιχ.ην αύτοiί χ.α':'άστα­
σιν' χ.αi νά έννοii αύτός ό tοιος ότι εχ ει άνάγ~ι.ην τ.:;jς συν8ρομ.:;jς ία­
τροu. 'Εάν ~ε ι.ι.εταχειρίζηται την λέξιν έl·r~ ή ρήματα προσωπιχ.ά,
τοuτο έπραττεν ώί; έχ. συν"t)θείας, Χαi ~ιότι Επρεπε νa έχ.φpασθ~, 8έν
ή8~νατο όμως ού8έποτε νά πείσ~ έαυτον ότι τφόντι ύπ.:;jρχεν αvτος ή
ό έξωτερικ.ος ~ι.όσμος. Πολλiχ.ις μάλιστα, ώς έλεγεν ό χ.α.θ"t)γητ1Jς BaJl,
ύψοuτο είς ίδέα.ς όλως μεταφυσικ.άς (άν κ.αi οv8έπ'.)τε είχε μελετήσει
φιλοσοφιχά συγγράμματα) χ.αi μετεχειρίζετο φράσεις όι.ι.οίας έ~ι.είναις,
οιϊτινες άπαντώσι συνήθως είς τοuς μεταγενεστέρους τών μετοιφυσιχ.ών
φιλοσόφων.
Ή χ.ατάστασις αϋτ"t) τοϋ πάσχοντος ύπενθυμίζει τ1)ν σ-ι.ολην τών
Πυρρωνιστών, οίτινες περi παντός άμφέbοιλλον, Υ.αi είνε ι~ι.ανη νά δώσ~
ήμιν ίοέα.ν τινά τής ά.ν,;ιλόγου ψuχολογικ..:;jς χ.οιταστάσεως, έν ~ εύpi­
σκ.οντο οι Πυρρωνισταi Χα.i ίδαν1σταί τινες φιλόσοφοι, οίτινες 8ι' ίσχu­
ρiiς συγκ.εντρώσεως τοu νοός χ.αi διεγέρσεως ήjς φαντασίας αύτών
έοημιούργουν έν iαuτοίς τοιαύτην τινa ψυχολοyιχ.ην χ.ατά.στασιν' ώστε
μετηρσιοuντο είς ϋψη δυ,,πρόσιτα τιj> τυχόν!ι θν"t)τιj>, ά.πό τών όποίων
μόλις διiκ.ρινον πλ!ον τον πραγματιχ.όν χ.όσμον έκ.σψενοονισθέντες είς
τον δτ~μιοuργ-r.θέντα ύπ' οιύτων νέον ί8εώο"t) χ.όσμον, είς τό πνευμοιτιχ.ον
χάος, πρός ποιpά.στοισιν τeu όποίοu μετεχ ειpίζο1ιτο φράσεις χ.αi λέξεις.
τάς όποίας τότε μόνον lννοε! τις, όταν 8eν τiις έννο~.
Ή σvνειοησι~ τη~ ύπάpξεω' ήμ<ι)ν, ~ ή συνείδ·ι~σις η βεbαίωσις τη,
 26
προσωπιχ.ότητοι; 3έν υφισταται συνεπείq-. συλλογισμοϋ τινοι; τΊ\ι; δια­
νοίας όι.ι.οίου έχ.εiνφ , ον διετvπω1'ε" 6 Descartes , η άναλόγοu ιχύτ<i»
ά.λλ' εί·ιε ιiποτέλεσμα ένaομύχου χ.ιχί αύτομιiτου πεποιθήσεως έξαρ­
τωμένηι; τελείως έχ. τΊ\ς φυσιολογιχ.'1jς χ.ιχτιχστάσεως τ1jς ΙΧίσθητιχ.Ίjς
σφαίρΙΧς τοϋ έyχ.εφάλου, είς ήν άπολήγου•η πάντα τά περιφεριχ.α νεϋρα
του όργανισμοϋ ήμων. Ή ένδόμυχος aε ιχϋτη ά.όριστο; ιχϊσθησις ά.πο­
χ.ταται βαθμηδόν χ.α.i χ.ιχτ · όλίγον. Τό βρέφος έν ά.ρχti συγχέει έντελώς
τό σώυ.α ιχ\ιτου
' . .
υ.ετόι τοtί έξωτεριχ.οiί χ.όσυ.ο•J" είι; τήν πιχιδιχ.ήν ήλι-
χ.ίαν πρίν η άνιχπτυχθ~ ή διάνοια., iσχηιι.α.τίσθη ηaη ή συνείδησις τΊ\ι;
ά.τομιχ.ότητοι;,
Εiς aε την άνδρικηv ήλικίαν έν όλ:~ η\ άχ.μti της 3ιανοίιχς, ιίι; πα­
θολοyιχ.άι; τινα.ι; περιπτώσεις όμοία.ι; η ά.νιχλόγουι; έχ.είν:~, ήν άνωτiρω
άνΕcpέραμεν ώς παρά3ειγμα, ή συνείδησις τΊ\ι; άτομιχ.ότητος έξαλεί­
φετα.ι ή τροποποιε!ται παρα τήν ύπα.ρξιν τΊ\ς διανοίας χ.ιχi τής χ.ρίσιωι;,
Ύ\τιι; άγωνίζετα.ι ματαίως 3ια των πλέοv λεπ":"ων χ.αi λογιχ.ών συλλο­
γισμών νά. πεί~ τόν πάσχοντα ότι τφόντι \ιπάρχει.
'Ενίοτε f.Ι·άλιστιχ συμbιχίνει μεριχ.η όλως άπώλrιιχ τ1jς συνει3ήσεως
τής ύπiρξεωι;, όπότε τό Ύ\μισυ τοtί σώμ('/.τος ή 'έν μόριr,ν μόνον α.ύτοtί
ά.πόλλυσι δια TQ άτομον τό αίσθημα τ1jς \ιπάρξεώς Tl')'J' οίοσδήποτε
δε συλλογισμός, εϊτε έχ. μέρους τοu πάσχοντος είτε έχ. μέρους 3ευτέpου
προ11ώπου σχ.οπών νόι ά.ποδείξ:~ τό άτοπον τ1jι; ί3έαι; ότι .lιίπει 'έν
μέροι; τοu σώματος η μετε~λήθη είς ύελοv χ.. τ . λ. άπο~α.ίνει μάταιος.
Αι lμψυrοι lrfeaι των μέταφυσικων, τό ένιαϊον καί άδιαίρετον τ1jς ψυ­
χΊ\ι; καί τά. τοιαύτα, ο•)δόλωι; σuμ~ι~ά.ζονται βε~ιχίω; μετΟι τοιούτων
. γεγονότων.
Τοσο•:ϊτον είνε /.Ι·οιριχία κα.ί ιχύτόματοι; ή περί τ1jι; \ιπαρξεωι; ήμων
συνείδησι? 1\ αϊσθη•η.ι; έπιbαλλομένη άναγκαίωι; ιίι; την 3ιά•ιοιαν ήμων
άναλόγως τής κα•αστάσεω;, έν ~ ιύρίσκε•αt ή :ιιοιriι πίσθητι:ιιiι σφαίρα
του έγχ.ιcpάλου, τό (<sensorium commune)) 1
'Άπειρα παραδείyιι.ατα ύπiρχουσι πρός άποδειξιν ότι τό αϊσθημιχ
η ή σuνείδ·ι,σιι; τΊ\ι; προσωπικότητος ήμων η έντελωι; έξαλείφεται, ή
τροποποιιί:•αι, ή διχάζεται είι; δύο.
Είι; άστuνομιχ.όι; κλητήρ, άναcpέροuσι τG- «Γ•ppαrικά άp.rιia !fιυzο­
rl-οrίας», έπληγώθη βιχpiωι; κιχτόι τ·fjν κεψαλήν · ά.φοu 3~ άνέλα~ιν έJΙ.
 27
τών τραυμάτων, τφ ά.πέμ!ινε μία παρά3οξος iόέα, χ.αίπερ τ' άλλα
!χων ύγιείς τάς φρένας. 'Ενόμιζεν ότι έόιχάσθη ή άτψιχ.ότης του·
όμιλων πάντοτε έλεγεν «ήμείς». ιι.ετά 3ε το φαγητόν Ελεγεν «έγω έχ.ο­
ρέσθην, άλλ' ό aJloς πειν~». Ό κ.λητή.ρ οϊιτος μετά. τινα χ.α1ρον χ.α­
τήντησεν έντελwς ψρενοbλαb·/ις κ.αί άπεπειρά.θη νά. αύτοχ.τονήιτ~ 3ιά. νά.
φονεύ~ τον al.lor έ.αυτόν του' έξ 01j 3εν ήτο πάντοτε εύχ α.ριt)"τημiνος.
Ό Azam (1) άναψέρει ό"η είς άt)"θενής έν ά.vαρρώι;ει εύριt)"χ.όμενος
tξ f.νός άνθραχ.ος έπενεγκ.όντος αύτφ μεγάλην έξά.ντ)ησιν, ένφ χ.ατά.
τά. άλλα εΙχ εν ώς ύγιής τόν νουν οcνθρωπος, έν τούτοις ένόμιζεν οτι
μετεbλήθη εiς Κ ινέζον, ότι 3e ό ϊ3ιος εύρiσκ.ετο έχ.τός του νοσοχ.ομεiου
και πάντοτε έq;ρόντιζε νά. λέn~ «3eν είμαι έγώ οστις εΙvε έόώ» χ.τλ.
Εϊ3ομεν χ.αι ήμετς !να άγγλον άσθεν-Υj έν τ~ κλινιχ.~ τ1jς Snte Anne
των Παρισίων, οστις είχε τήν i3έαν Οτι συνίστσιτο έκ όύο προσωπικο­
τήτων. εtχ ε aε 3ώσει μά.λιt)"τα 3ύο όνόματα εi; έαυτόν.
'Ημέραν τινά. ό έσωτεριχ.ος ίατρος του χ.ατα.στήματος τφ είχι κάμει
μίαν ύποliεριι.ική·1 ένεt)"ιν μορφίνης πρός τά. όιξιά. · ό πάrη,ων ήσύ­
χως χ.αί μe όλως ψυt)"ιχ.ον τόνον πα.ρετήρηt)"εν είς τ~ν ία.τρο_ν ότι έχ.αμε
τΤ,ν ένεσι.ν πρός τό μέρος -;οϋ Gabbage (οϋτως ώνόμαζε τήν άλλην
προσωπιχ.ότητα) χ.αi έπψένως ούόΕ.ν άποτΟ.εσμα θιΧ έπέλθ~ Jι'έαυrόJ'.
Αι ένόόμυχοι μεταbολαί τών κ.υττά.ρων του ;ιωιrοϋ αtσθητικοϊi, O'J ή
λειτουργια παράγει τό αίσθημα τ1jς ήμετέρας προι;ωπικότητος, τοσου­
τον μοιραίω~ καί άμεταχ.λήτως έπενεργοϋσιν έπί τών iόεων ήμω~, το­
ι;ουτον αύτομά.τως και παρά. τήν θέλησιν ήιι.ων. οι;ον εν αtσθημα. λυ­
πηρόν έξ άνχγκ.ης παρακολουθειται ύπό θλιbερων iόεων ή Έν αίσθημα
εύχάριστον ύπό εύθύμων ~όεων · όιο ού3eν άπορον άν σ1;ινεπεί!f τοιούτων
μεταbολων του κοιrοϊΊ αίσθηιυιnv έν ά.όμφ τινί γεννηθώσιν αι παρα­
όοξώτεραι. τών iόεών' ο ίον ότι αι χείρες η ή ρίς εiσίν ·~έλιναι, ή οτι
το Ύ\μισυ του σώματος εiνε νεχ.ρύν η ά.ν-ί;κ.ει εiς !lλλο πρόσωπον έχθρον
η φΟ-φ αύτφ χ..τ.λ.
Λέγων τις έν 3ε3ομέν·~ στιγμ~ ccέ7·ω» κσιί έχων συνεί3ησιν ότι ύπά.ρ­
χ ει, 3Ε.ν lχει άνά.γκην προς άπό3ειξιν τοϋ αίt)"θήματος ότι ύπάρχει νά.
ποι~ συλλογισμούς, οίον π. χ. c<σχ.έπ•ομαι, άρα ύπά.ρχω», η «~πτQ-

(it Hypnotisιηe. J)oιible conscience 1$87 σελ. 241.

 28
μοιι τ;\ς τραπέζης τσιύτης' άρα ύπάρχω}). οι σvλλογισμοι ούτοι θόι
ιΙ;(ον την αύτην άξίσιν, οϊαν θόι lχr. ό σvλλογισμος « 3έν ίqιαyα ίπί
8ύο ήμέρας, άρα πεινώ» έν f1 περιπτώσει θελ~σει τις νat ά.πο3είξ~ το
αϊσθημΙΧ τ;\ς πιίνης, ύψ' ού χ.ατσιτρύχεται.
Ή συνεί3ησις τοu «έγιd» ιίνε έχ.τός πάσης 3ιανοητικ;\ς έργοισίας
και έξσιρτοcται έχ. τ;\ς φvσιολογιχ.;\ς άκεραιότητος τοu κοιrοu αίσθητι­
κοϋ, τό όποίον, οταν κοιτά τινα τρόπον βλαb~ 3ιά 3ιαψόρων κα.χ.ών
έπι8pά-rεων έπί τοϋ έγκεψάλου, εϊτε iξ έι;ωτερικ;\ς εtτε έξ έξωτεριχ.;\ς
αίτlας' τροποποιεί ά.μέσως το αίσθημα τοu (( έγώ»' χ.αί έξαναγκάζει
τότε Υιμiς ~ι.ι;ιρ11ίως οπως έκφρά(ωμεν τοϊίτο πρός τά έχ.τός 3ι. ά.να­
λόγων πρός την νέαν ταύτην κατάστασι~ τ;\ς προσωπικότητος ήμων
λέξιων και φράσεων' είτε έντeλώς αρνούμενοι αύτήν' εϊτε όμιλοϋντες
περί αύτής' 8ήλα aη περί ήμων αύτών' έν 8εvτέρ<ι> ή τρίτ<ι> r.ροσώπφ
ή καί πληθυντικιj>, ήτοι τροποποιοϊίνται α.L ίδέαι, οcς είχομεν περί "':"Οϊί
οιίσθήματος τής ύπά.ρξεως ήμών καί ψερόμε11α τότε ά.ναλόγως πρός
τόν πιριστοιχουντα ήμοcς χ.όσμον.
Σvμbαίνει μάλιστα πολλάκις ωστε ή 8ι:Χ.νοια, &.ν χ.αί 8ιατηρ~ ολην
αύτής την - 8ύν~μιν του σκέπτεσθαι, κρίνειν χ.αί συγκρίνeιν, ώς άνεφέ­
ραμεν μίαν 'Τοιαύτην περίπτωσιν έν τοίς πρόσθεν είρημένοις, έν τούτοις
νά. μη 8 1.ίναται νά πείσrι τό άτομον οτι ύπάρχει η δτι ύπάρχει ύπό
την προτέραν αvτου χ.ατάστασιν. 'Εν οcλλαις λέξεσιν ή συνεί8ησις του
«έγώ» ήμών 8έν eίνε νοητή, ά.λλ' αί~θητή. Τά ζώα έπίι;ης ίχουσιν
εύκρινεστάτην συνεί8ησιν τής ά:rομικότητός των χωρiς νά ποιώσι συλ­
λογισrι (,uς του Καρτεσiου η άλλο•J οιοu8ήποτε.
e 2. Ή σπου8η οθεν τοϋ φρενοbλα~ους ή ή παθολογικη ψυχολογία
3ιαφωτίζει πλε!στα δσα ζητήματα περί των ίδιοτήτων του άνθρώπου,
τά. όποια ·8ιάφοροι κατά χ.οιιρούς φιλόσοφοι ά.πεπειρά.θησαν νά λύσωσιν
ικ του προχείρου άντλο~ντες έκ τοϋ βάθους τής ί8iας αύ'rών ά.τομι­
χ.ότητο;, έχ. των θησαυρών του ί8ίου αύτών μεγάλου νοός, τά στοιχετιι
τ;\ς 8ημιουργlας ίνός κοινου 81' ιΧπαντας τούς άνθρώπο•Jς ψυχολογικου
κόσμου, όμοίου έχ.ε\νφ, ον αίσθάνονται και έπισκοπουσιν iν έαuτοiς,
ά.παραλλάκτως ώς έ8ημιούργησιν ό iνθρωπος τούς θεούς η €να. θεόν
ίχοντας πάσας τάς μaγάλαμαi εύγινι!ς ί8ιότητας των θνητών , συχ.νά-
Χ.L' 8έ. χ.αί τόις καχ.ά?, . ·
 29
Έά.ν ή σπου8Υι τοίί φρενοbλαbοίίς είνε χρήσιμο; άφ' ένος προς 3ιευ­
χ.ρίνησιν χ.αθσιρώς θεωρτ,ηκ.ων η φιλοσοιpιχ.ών ζη't"f!μάτων, άφ' έτέροu
είνε έπίσ't)~ χρησψωτάτη προς ά:ρσιν των όλεθρίων χ.αi παραδόξων προ­
λήψεων περi ιpρενοbλαbοίίς, οίαι δυστυχώς έπιχ.ρατοuσιν έν ά.π6cσαις ταtς
χ.οινωνίαις είς μείζονα ή έλάσσονα βαθμόν.
οι πλείστοι τών άνθρώπων φαντάζονται τόν φρενοbλαb"ίj ώς όίνθpω­
πον άεννάως Παfαληροίίντα, κ.pαυγάζοντα, χεψονομοίίντα, ΠΎ]όw~τα,
θρ,.ύοντα πiν το προr;τυχόν, ούδεμίαν ι;υνείδησιν η γνώσιν έαυτοίί χ.αl
-;ών πiριξ προσώπων η πραγμάτων Έχοντα κ. τ. λ. έν ά.'λ'λα1ς λέξεσιν
Ίχουσιν ύπ' οψιν τΥιν είκ.όνα ένός μαrιώόους. ΦρενοbλαbΥις χ.αί μα .. ιώ-
011ς είναι χ.ατ' αύτοuς ταύτόσ11μον · έκ.πλήσσονται δe η χ.αί οi.ιόόλως ένi­
οτε παραδέχονται φρενο~Μ:bειαν, όσiκις ιpρενοbλαbής τις δέν παρέχει
τΥιν είχ.όνα μανιώδους, Ύ~ν έκτων προτέρων καί έκ. προχ.αταλήψεως f.χου­
σιν έν ~ φαντασίqι: αύτών.
Των χάριν περιεργείας έπισκεπτομέ,νων ιpρενοκομ'έ!όν τι είνε λίαν χα­
pακτ11p1στικ.Υι ή άιpέλεια, μεθ' ής έκιpράζουσιν είς τόν ί1.τpόν τοίί χ.ατα­
στ-ίιματος τΊ~ν άπορίαν των έr.t τi\ ήσυχίqι: v..αί τάξει τών πασχόντων
χ.αί έπt τi\ σωφροσύν~ κα.ί όρθότ11"":ι τών ίδεwν πλείστων έξ αi.ιτών, περί
ών μάλιστα εύκόλως σχrιματiζοuιη τήν πεποίθησιν πολλάκις οτι άδi­
χ.ως κατακρατοίίνται έν τφ ιpρενοχ.ομεί<p !
Δέν uπάρχει ίατρός άσχολούμενος περί τά φρενολογιχ.ά, οστις νά μΥι
iγνώρισεν ένίοτε έν ταϊς οίκ.ογενείαις φρε·ιοbλαb"ίj, περί τ"ίjς ύπάρξεως τοίί
όποιου έν τφ μέσφ αuτών οuτε αύτοί οι στενοί οίχ.sίοι i.ιπωπτεύοντο !
η όσάχ.ις ούτοι παρετήρουν άνωμαλίαν τινά καt έλα.ιpρά.ν μεταbολΥιν τοίί
χαραχ.τ"ίjρος, τοίί βίου καί των έ:ξεων, η παραδόξους τινάς ίδέας τοϋ
οίχ.είου των είς παν &λλο άπέδιδον τοίίτο η είς φρενοbλά€ειαν, χ.αί διά.
παντός i'λ'λοu όνόματος ώνόμαζον την νέαν ταύ't"t)ν κ.ατάστασ1ν τοϋ οί­
χ.είου η διιΧ τ"ίjς λέξεως ψpεrο8.lά68ια, fως ού ένίοτε τρομερόν αίφνiδιον
σuμbά.ν έξ'f.γεν αύτοu.ς έχ. τής πλάνης 1 οuτω δέν είνε πολu σπάνια τά.
11:αραδεiγματα, χ.αθ' &. τέως φιλόστοργος καλη μήτη~ Ίσφαξεν ιiνηλεwς
'C'ά. rδια αύτ"ίjς τέκνα' ιiιpοϋ' χωρίς οi.ι~εiς ·έκ τών οίκείων νά. ύποπτεύ'()
τι, έπl μακρόν χρόνον έπάλαισε καθ' ι!αυτ"ίjς, χ.ατά. τ"ίjς ιiποτροπαιο­
τάτ11ς ταύτ11ς ίδέας, τ"ίjς ιpριχ.αλεό't"t)τος τijς ό,.οίας είχε πληρεστi't"t)ν
συνει311σιν 1 ιiλλά πρός τήν πραγματοποίησιν αi.ιτ"ίjς έν τούτοι~; iχ.ατα-
 3ο

~χ έτως έφέρετο ώθουμέν'Υ} ύπό μυστιχ.Ίjς τινος χ.οιl f'·οιρα.(οις ~υνάμεως,

1\ης έπί τέλους χ.ατοιgα.λοϋσα. χ.αί τΊ~ν τελευτα(α.ν άπελπισηχ.Ί~ν άντί­
στα.σιν των εύγενεστέρων ά.νθρωπίνων αίσθ'Υ}μάτων χ.αί τγjς όρθοφροσύ .. 'Υ}ς
χ.αl άνοιτρέψοισα χ.αί τό τελευταίον πρόχωμα τΎjς ύπερα.σπίσεως των
τέκνων' το μητpικοr r;ί1τpor' ώπλισεν ά.auσωπήτως τ./~ν Χ. εϊρά. τ'Υ}ς χ.ατά
τών ί~iων οιύτΎjς τέκνων' aιοιμοιρτυρομέν'Υ}ς χ.ατά. τΎjς φριχ.ώaου; οιύτ-rϊς
προcξεως f'-έχρι χ.οιί τΎjς τελευταίας σποιραχ.τιχ.Ίjς φωνΊjς τοϋ aολοφονου­
μένου τέκνου, άλλΟι ~εu 1 μΊ~ 3υνα.μένης νά. άνα.χαιτίσ:~ τΊ~ν ά.ποιισίοιν
χετ~οι !
Πόσαι οιύτοχ.τονίαι η ά.πρόοπτοι φόνοι χ.ατΟι τοϋ πρώτου τυχόντος
3ιοιgάτου, .;.\ καθ' ώρισμένου τινός προσώπου σημαίνοντος .;.\ ά.σήμου έν
, ήi χ.οινωνί(\C, συνέgησα.ν iνευ α.ίτία.ς .;.\ συνεπεί~ των πα.ρα.3οξω:rέρων
ίaεων, τΟις όποία.ς τέως έχ έφρων παρ Οι πάντων νομιζόf'.ενος άνθρωπος
ίκυοcpόρει νυχθημερόν, έπί f'.οιχ.ρΟι lτη πολλάχ.ις, έν τραγιχ:~ χ.αί άπαι­
σία υ.υστικότητι, εως ού ήμέοοιν τινΟι. ή α.ίιnνι3ίοι έχ.3-ιίλωσις χ.οιί ή έκτέ-
ι ~ ' Τ
λεσις αύτών πρός ζηf'.ία.ν τοσ πάσχοντος η άλλου άτόμου, χ.οιτέπλησσε
τοuς οίχ.είους η τοuς γνωρίζοντας τόν πά.σχοντα κοιl έπληττε χ.οιιρίως
τΊ~ν χ.οινωνίοιν !
Μέγα πλΊjθος τοιούτων θλιgερών γεγονότων f'.νημονεύετα.ι, τα. 3Ε: cpρε­
νοχ.ομεία. έγχ.λεiουσιν ο•'η_l όλίγους τοιούτους φρενοbλοιbείς.
e 3. Δια. aύο αρα. λόγου; ό. φρενοbλοιgης Sέον νά. ~ ά.ντικείμενον
σπου3οιίοι.ς μελέτης χ.οιί έν3ιοιψέροντος· άφ' ένός πρός 3ιευχ.ρίνησιν χ.οι!
έπίλυσιν ύπό τΊjς έπιστήμης διαφόρων σπουSα.ιοτάτης σημασίας φαινο­
μένων, ών τΊ~ν άληθή πηγΊ~ν χ.α.ί τόν τρόπον τής πα.ρα.γωγ-tjς πειρiiτα.ι
α.ϋτη να χ.α.τα.νοήι;·~' ώς χ.αl τοuς ο ρους ύφ' οuς παράγονται κα.ί ίχ.δη­
λοϋντα.ι να άνεύρ'{Ι, tνoc χ.α.ταλήξ~, πλΊ~ν τής 3ιεκρινήσεως διαφόρων φι­
λοσοφιχ.ών η χ.α.θαρwς έπιστημονιχ.ων ζητημάτων, είς πρα.κτιχ.Οι. συμπε­
ράσματα άφορwντα. τΊ~ν ύγίεια.ν χ.α.ί τό συμcpiρον τοσ πάσχοντος τΟι.ς
φρένας· άφ' έτέρου δε ~ιότι ό ψρενοgλοιgης είνε στοιχε!ον ά.τοιξίοις χ.οιί
πολλάκις χ.ινδύνο:J έν τ~ χ.οινωνί~ έγείρων οϋτω διάφοροι χ.οινωνιχ.Οι. προ­
gλ·~μα.τοι, ών ή 3ιχ.α.ίοι χ.αl λυσιτελΊ~ς λύσις έξοιρτiiτα.ι έχ. τΎjς βα.θείοις
μελέτη; χ.α.l γν~σεως αύτοσ.
Τό έν3ιοιφέρον τΊjς κοινωνίας περί τοσ ψρενοgλοιgοϋς εiνε τοσο \ίτον
ιι-εγοιλείηρον, οσον α.vτη πλειότερον όρθοτέρα.ς χ.οι! εύχ.ρινεστέ ρα. ς ίa έα.ς
 3t
eχει περi αi.ιτοϋ χ.αl οσον μiiλ'λον πεπολιτισμέν'Υ! τυγχάνει. ;Αποκ.τ~ ~έ
τοιαύτας χ.σι! ά.ποbάλλει άφ' έτέρου τιΧς άπ' αίώνων έπικρατούσας περί
αi.ιτοίί προλήψεις μόνον r~ βο'Υlθεί~ τών όλοΕ.ν 3ια~ι3ομένων γνώσεων
τής έπιστήμ'Υ/ς.

Διο έν τοϊς στενοϊς όρίοις, οσον έπι•ρiπει ήμιν ό σκ.οπος τοίί παρόν­
τος βιbλίο•J έκ.ρίναμιν κ.αλόν,οπως παράσχωμεν τοίς πολλοίς ί3έσιν τινά.,
περί τοίί φρενοbλαbοϋς τοϋ έγείροντος τόσον έν3ιαφέροντα έπιστημονιχ.Οι
\ ' )"' ,
χ.σιι κ.οινωνικ.α ι.,'Υ!τηματα.

Πριν ή ομως ι.ι.ελετήσωμεν έν έκ.τάr;ει τον φρενοbλαbή, άνάγχ.'11 να

προτάξωμεν lν όλίγοις τινά περί τΊjς φρενοbλαbείας κ.αθ' όλου.

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.

§ t. Δuσχολίι:ι δρισμοϋ τijς uγ!ειι:ις χαιί της νόσοu έν γένει, χι:ιί εί/Jιχώc; της εχ,εφρο­
σuνης χι:ιί παιραι<pροσόν7j;. Διι:ίθεσις η προοιι:ίθεσι>- § :!. ΙΙΟίι; Ιίνθρωποι; ίιγιαιlνει ιΧμαι χαιί
νοσεt, είνε έχέ<pρων <Χμαι χαιΊ παιρι:ί<pρων. Όpιαι ι:ίχρι6Τ, μεταιεu aύτων δέν ίι<plσταινταιι.
§ 3. 'Ατέλειαι π:χντό; όρισμοu περί φρενο6λαι6ε1αιι;.

ΙΙ

§ t-6. Γιr~κοl και ούσ~ώόειι; χαpακrfίpες Πjς g>pεro61a6εlaς. Αuτοί χαθ.' ~αιu­
τοuι; οι χαpαιχτijρεc; οότοι είσ\ν άνεπαιρχεtc;. 'Ομοιότης τijς φuσιογνωμίαις τijc; uγ!αινοu­
σηc; τάς φpέν:χ, χοινων!αc; πρός την τών φρενο6λα.6ών. Εfοη /Jιι:ίψοραι πλι:ίνη;. Πλι:ίνη
τοίί παιρι:ίφρονοι; η παιθολογιχή . Ή ήθιχη έλει.ιθερίαι τοίϊ όινθρώπuι.ι ε;νε σχετιχη χcιί ούχί
ι:ίπόλυτο-.

1
e 1. 'Ως 3!ν 3ύναται νά. όρίσ~ τις ά.κ.ριbwς ο,τι έστlν ύγίεια ή νόσο~
τοίί όργανισμου έν γένει, οϋτω ιlνε ιi3ύνατον νιΧ όρισθ~ ή ύγίεια ή 1ι
νόσος τοίί έγχ.εφάλου ώς όργάνου τών φυχικ.ών φοιινομέ.νων θιωρουμένου,
τοvτέστιν ο, τι έστίν έχ εφροσύν'ΥΙ ·;\ παραφροσύνη. Ή i~έα της νόσοv
χ.αι της ύγιιίας εϊνε, σχετιχ.ή. Οuτε ά.πόλυτος ύγίεια, οuτε ά.πόλυτος
 νόιtοι; · ύπiρχει. Πας ύγιΥ,.; ταυτοχρόνως νοσε{ χ.σιί παι; νοσών δγιαίνει .
Έiν ό νοιtών 3!ν εlχ ε ταύ~οχρόνω; έν έαυτι~ τ1)ν ύγiειαν, θόι ά.πέθ~ησχεν ·
έπίιτηι; έά.ν ό ύγιαiνων 3έν εlχεν έν έοιυτ.ij> τήν νόσον , θχ .;jτο ά.θ:iνοιτος.
Ή νόσος 3!ν είνε ύποχ.οιτάσ:rασις τής ύγ,ειοις ποιρσιγομένη 3ιόι ν.έων­
νό μων χ.αί 3ιόι νέων ιΧλ'λης φύσεως φαινομένων τής ζωiίς τών στοιχεLων
τοtί όργοινισμοϋ, τούνοιντίον μά.'λιστοι πολλάκις εlνε αύτή σιύτη ή ύγίειοι
έν βοιθμφ ύπερbολιχ.ij> · εί·ιε έχ.8ήλωσις τοϋ ά.ποτελέσμοιτοι; τi); ύπιρ­
bολιχ.ής έντά.σεως η έξ°'σθενήσεως των ζωϊχ.ών έν τοίς στοίχ είοις φαι­
νομένων χ.7.ί τ·~ς π:χ.ρεχ.χ.λίσεως των λειτουργιών οιuτών ά.πό τοiί χ.ατά
ιpύιnν όρiου, τοtί όλως ·νοητ!;ίί, γινομένης όυσοιρέστως οιίσθητής Υι ιiντι­
λΥJΠ'Γ~ς 8\όι σημείων τινών χ.αi συμπτωμάτων ύποχειμενιχ.ών ή . ά.ντι-
χ.εψ.ενιχ.ώv. .
Σi.ιν η\ μετοιbολtί 3ιά. τινοι αίτίοιν τών ύλιχ.ών συνθη;ϊών των ά.νοι­
τομιχωv στοιχ ε(ω., ζωντός τινος όργάνου 11.αί ή θρεπτι~ή έργσισiα, έπο­
μίνως χ.αi α! λειτουργιχ.αί 8uνάμεις τών σ:οιχεiων τροποποιοtίνται,
8ιότι πάντα τοιtϊτοι ά.vαπόσπαστά είσιν ά.Π' ά.λλήλων. Άλλ' οι ύί..ιχ.οί
ούτοι όροι τής ζωΥ,ς χ.ατ' ά.πείροuς χ.αi ά.νεπαισθήτους βαθμοi.ις 8uνανται
νdι τροποποιηθώσιν είς τρόπον, ώστε ιι.σιθίστοι-.οιι ά.πολύτως ιi3ύνοιτον ν' ιi-
, π.οφοινθώμεν, ότι παύει ή ύγiεια τοtί όργάνο•J ύπάρχοuιrα χ.αί ό·η ιΧρχεται
ή νόσ'>ς ά.χ.ριbώς τότε, οταν ή Άειτοvργιιι.ή 8ιοιτάροιξ~ς ά.φιχΟ~ ιίι; ώρι-
αμίνον σ'r)μείον , εi; ώρισμiνr:;ν βαθμόν . .
'Από τής έξ έ.Άσιφροcς τιvος προστριbiiς, φέρ' είπειν, τοσ 8iρμσιτοι;
ο;
προχ.σιλοvμiνης άπλής συ11.φορήσεως μετόι θερμότητος χσιi έρuθρότητ
αύτοϋ μiχρι τής έξ έντονωτέρσις ιι.αί μαχ.ροχρ-ονιωτέρχς προστριb1jς

παρσιγομένης φλεγμονής χ.σιί 3ισιπυήσεωι; αύτοtί ' οι βαθμοι τής_ πεpι'

-τήν θρέψιν 8ιιχταράξεως των ά.νοi.τομιχ.ών ατοιχε{ων τοϋ 3ίpμ:χ.τος
, ποιχ.iλλοv-~ιν ίπ' άπειρον. Δέν 3υνiμεθα 8ηλα3ή ν~ όρίαωμ~ν άχ.ριbως
τον χρόνον, χ.cιθ. α .. αι έχ. τοϋ μηχσινιχ.οiί lρεθισμο~ προχ.'ληθει.σα.ι όιαι­
ταράξεις τής θρέψεως των χ.υτιrάρωv τοv 3έρ·μά.τοι; 8έον νόι. θεωpηθώσι
πα.θολογιχ.α.ι Κ~Ι. χ.ατόι τόν πρωτον χ.αι ιι.οιτιΧ τόν τιλεvτα.ιον βιχθμόv
·
-rοϋ έριθισμοσ τοϋ 3έρμσιτος οιι σιύται πράζ&ις τής . ζωής χ.αι χ.ατόι τούς
α.uτούς νόμους tγένοντ~ ίν τφ βά.Gει των μορίων των χ.υττάρων, .;\τοι
ζω'r)ροτέρα. ένιχλλαyΥ~ 'rijς u'λ11ς, Τ~ν σvνο3εuιι πάντο-.ε συμφόρησις αi­
ι:cοtτος, θερι-ιότη~, χ. : τ. λ, η\Ιζησι 3η'λ.αι3ή ή θριπτ;χ.1! 3uναμις-, ή ζω~
!!-
33
τwν Κ'J't'τχρων. υ0σον όε ή θρέψι~ .;} ·ί; ζω·/~ αύτών γίνεται lντονωτέρα,
τόι;ον πλειότερον ό κίνόυνος -6',ς κα.ταr,τpοψΥ,ς τών στοιχείων είνε με-
,
γα λ ειτερaς, Ί;τοι
" '
η
λ
ψ εγf'-ΟΨfί
' r
εινε
' ' '' λ
εντονωτεpα και Ί) ψ•Jσιο ογικη
' οuτω
"
κ.ατiστασις μετιΧ\!;Χλλεται είς πct.θολογικ·ί;ν.
Κu~ίως είπεϊ.:ν 6λόκ.λr,pι:ις ό όfγανιψός ήμών όιηνεκ.ώς φλεγι.ι.αίνεt,
έξ ov ή θεpfΙ.ότης, ·(, i.κ. τΤ,ς έναΗαγΥ,ς τΥ.ς ϋλ·nς -:τηγΧζοuι;α, έφ' ής
στηρίζεται ή ζω·fι καί Χπασαι αί ίό .. ότητες τών άνατοv.ικι;>ν ι;";οιχ. εiων
":0 1) σώf'.ατο~, άλλ' ·ή ψυσιοJ-ογικ·ί; αvτ·n ψλεγιι-ονή εύpίr,κεται ψvσει έν
όέοντι βαθf'.ι"i), iχό·nλουμiνιp όι~ τ·f,ς ύΊ·ιει'αr., Τ.τις τείνε\ πρ~; τΥ,ν
,-όοοr , γενικ:fιν .η τοπικ·ί;ν, Gταν ·Γ, ψνr,10/, ογικ·fι αϋτη ψλεγf'.ΟΨfι, ·ί)τοι
αι πρiξεις τΊjς ζω·Γ,ς, ;ίνωσιν iντι:.ινώτψχι. Ούz. ·fιττον Χ:Υ.ί όταν ·ί;
ζω-y;ρ6,ης τ·Ι;ς θρέψεως κα rέλ(j~ κΧτω βαθf'οV τι'Ιος ":W'Ι ψυι;ιι:.ιλογικ.ών
όρων τΥ,ς ~ωΊiς
.
αί ποοκvπτουσαι
νόσο;. ΆλλΧ Χ'Jpίως
'
λέγοf'.εν
άλλοιώσεις
Ο";ι τότε
. έκόηλοvνται
νοσοvι.ι.εν,
i;.ίι;ης
οταν αίσΓJχνώι.ι.εθα
ώς

ύποκ.εψε·ι•.κ.ώς ·!: ταuτοχpόνως άντικεψε·ιικώς άντιλη.~αvώfΙ.<θα τΊiς

με":'α{5ολής -;Ίjς κατχr,τχ,.;cως τοv όργ7.νισf'.ΟV ήf'.ών. 'Εάν όε :-;ολλiκ.ι~
ο•:ιόεν αίι;!Jανώυ.ε/)α. τoijτr) ό~ν ι;·r,υ.?:.ίνει ότι όεν νοσοuυ.εν . όιότι αι
\ . ' ' .
έν ·ί;υ.ϊν υ.ετ?:.~ο/.αί αvτ'Χι όuν::ιτi:ιv ν~ wσι το1οvτου βxfJu.ov, ώστε νά.
' ' '
μΥ, γίνωνται αίσθ·r,ταί i.:-;ί ;,ολvν ποΗiκις χρόνον . Ε:ως ού ι7.ργότερον
έκό·nλωθώσιν ώς νόι;ος, iψο·:ϊ όγ,λ. αί ά.λλοιώι;εις τών άνατοv.'.ί'.ών στοι­
χείων κ.α.ί αί~ιαταρiξε•ς -;ώ •ι λειτο·;ργιών αuτwνγίνωG'.ν ή/-'.ί'Ι αίσθ·rιτσί
όιοc όιαψόρων Ελ<Χψρaτά.των η βαρέων συμπ";ωv.Χτων.
Το1αuται ό€ έν λχνθανο•)r;·r, κ.αταr;τΧι;ει εϊιοισκ.6υ.εναι 'Ιοι;·nοαί κ.ατα-
• ι ' Ι

στiι;εις τοi:ί όργανισμοi:ί είνε καί αl λεγόι-ι.εν?:.ι ι1ιαθέGει(,' Υ, .τpοcfιαθέσεα;,

αϊτινε; ώ; r:ρός τόν βαθv.όν τΥ,; έντiσεως άπό άτ6v.οu είς χτ•ψον ποι­
κίλλοuσιν έπ' {Ιπειρον, όιό κ.αί τi συf'.πτώι.ι.ατα αuτών είσίν έπ. οcπειρον
ΠΟι7.0.α .

Ό μέλλων , φέρ' εί;.είν, είι; ώριr,11.έ'Ιην τινΧ ·ί;λικίαv νΧ π:Χ.θ·rι φυμ.α·

τίωσιν ·Γι ά.fJ·ί;ρωv.α τών άρτηρ'.ών ·(, :-;ροι;bολ·ί;ν όξέως ρεψατιιψοu τών
οcρθρων η ογκου ·{; νοι;·ί;ματ'Χ τοlί όέρ:1.?:.τος ·Ϊ; ~ιαψόρο'Jς παθ ·f.ι;ειι; τοu
νεupικaij ι;υστ·ί;ματος Χ. τ. λ. ΟVν?:. roc'. να όι?:.>ελ~ vγι·fι ς /1.έχρι τι;ij χρa­
•1ικai:ί το1~του όιαστ·f.ματος , εlτα ~ε αί'ψ'Ι'/)ζ :; βαθf'.·f)όόν να έκό·nλωθ~
μία έκ. τών παθ·ί;ι;εων τούτων . Tav";a βε~αίως Ι')Ίψ.αίνει ότι ό παθών
εί;ιεν έν ~αυτι"i) ·ί)~·η ";Ί;ν νόσ':!ν έν λανθανο•)ι;·~ χ.αταστάσει , -:οvτέστιν
3
αι ί:ν τφ όργανισμφ ιruνθηχ.αι της v'λης Υισα·ι τοιαϋται, ώστι βαθμη-
3όν χ.ατόι τας πράξεις της ζωης χ.ατ' άνiγχ.ην ι:)cpe1'λον νόι ά.πολήξωσ1ν
είς ιiλ'λοιώσεις τής θρέψεως τoij bργανι•ψ.οϋ eίς τοιοίίτον βαθμόν, ώστε
ίπι τέ'λο•Jς νά. έχ.ραγΊ\ ή νόσος χ.αί νά γίv-{Ι α1σθητ·η δ1ά τινων συμπτω­
μάτων ...Ωστe χ.υρίως eίπείν ό παθών έν τίj) μεταξύ τοvτι,> δέν ήτο
i.ιγιής, ά.'λ'λ. ένόσει, ή νόσος ομως ΕVfίσκετο έν τίj) ά.ρχιχ.ίj) σταδi<ι> αv­
τη, είς τοιοiίτον βαθμόν, ώστε νόι μ-1ι γίνηται έτι αίσθητ·η ή άλλως
πως νόι έχ.δηλωθ~, ώς ό ένοcpθαλμιζόι.ι.ενος ύπCι ίοiί τινος μολυι;ματι­
χ.οij, ο!ον σ•Jψιλίδ·ος η δαμαλίδος, έπί ηνα χρόνον ' ον χ.αί ά.ποκ.α'λοijμεν
χpόror έπωάσεως' ούδέν ά.πολύτως αίσθάνετα1 χ.αί διατελεί vγιΥ.ς χ.ατά.
τό φαινόμενον μέχρι τών πρώτων σvμπτωμiτων, γενιχ.ών ή τοπιχ.ών,
δι' ών θόι έχ.δη'λωθ~ ή νόσος, ά.ν χ.αί αl ά.λλοιώσε1ς έν τοίς στοιχείοις
τοv όργανισμοv πρό τής έχ.δηλώσεως τής νόσον eίχον .;)δη ά.ρχίσει γι­
νόμεναι. Διό λέγομεν οτι οvτος ήν πpοιJιατεθεψirυς είς νενριχ.όις η
ρενματιχ.όις πα%σεις, η ότι ό άλλος είνε vποχ.είμενος είς σχ.ληρώσεις η
ιίς 3ερματιχ.όις παθήσεις χ. . τ. 'λ .
ΊΙ προδιάθεσις δέ ήδη χ.ατά τόν σχ·11ματι1Jμόν TOV όργανισι.ι.οv vψί­
σταται διόι τοv νόμου τής χ.ληρονομ1κότητος, μεταδιδο/'-ένης τής ίδιο­
ιpυfας τοίί όργανισμοίί ά.πό τοiί γεννήτορος είς τόν βλαστόν αi.ιτοij.
Ούz ήττον σπουδαία έστί χ.αi ή f.πίδρασις τοίί μέσου, έν <!> καί καθ'
ον τρόπον ζ-ζι τό άτομον, έπl τ-Ιiς ίδιοσνγχ.ρασίας τοϋ όργα.νιι;μοϋ. Ή
πpοιJιάθισιι; δέν είνε λέξις χ.εν.;, έννοίας, ά.λλ' έχ.cpρά~eι πραγματι­
χ.ήν τινα κατάστασιν τοϋ όργανισμ!Jϋ, τούτέστιν i.ιλιχ.άς τινας, έστω
χ.οιί ά.γνώστονς -ΥJμ!ν ά.'λλοιώσεις, τ-Ιiς σνστάσεως των στοιχε€ων αύτοϋ
χ.οιτόι τοιοϋτον η τοιοϋτον τρόπον.
Ώς έκ της 3ιαψοpίiς δί ταύτης μεταξύ τών λεπτεπιλίπτων τούτων
άλλοιώσεων 1 ~L' ών χ.αθοpίζονται τά είδη ΚαL οι βαθμοί -.ών διαθέσsων
μεταξύ των ά.-.όμων' ϊχ.αστος όpγανισμός δέον χ.ατ. tδιόν -.ινα τρόπον
ίπ' άπειρον ποιχ.ιλον ν' ά.ντιδρ~ είς τόις έπ' αύ-.οϋ ίπιδράσεις. Τά.
ά.ποτελέσματα της ά.ντιδράσεως θά. ι1σι μικρόι η μεγάλα, τοπιχ.όι ή
γενικά, μόνιμα η παροδιχ.i, νόσοι λειτονργιχ.αi ή δυναμιχ.οιl (1), ή έξ
όργανικων ιiλλοιώσεων.

(t) Σημ. Ή λιιτουpγιχή νόαο; πιίντοτ' αυνο8εύετιχι ~ιιχί !ιπό cίλλοιώσιω; της uλης,
aλλ' iπιι!ιή τό λεπτεπlλ,πτον τοιαύτης cίλλοιώαεως 8ίν ,1ν, άντιληπτόν !ι ιάι των μίαων
 35
~ 'l. 'Εάν νϋν 't'όις γενιχ.άς τα.ύτα.ς γνώσεις lχωμεν vπ' οψιν κατά
τ·/~ν έξέτα.σιν τών παθήσεων τοC νευpιχ.οu συστήματος, χ.α.ί είaιχ.ώτερον
τοίί έγχ.εψiλου, έν τ'{i σψαίρqι: τών aιανο·Ι)τιχών χ.αί -i~θιχ.wν ίaιοτήτων
α.ύτοu, ή ~ιατάρα.ξις τ!;1ν όποίων έκ3ηλοuται aια -rijς ppεro8la81ίaς,
ε·)χόλως θά κατανο·ί;σωμεν διατί aεν εlνε δυνατόν νά ύπiρχωσιν άχ.ρι~'11
όρια ι.ι-ετα.ξ\ι τijς ύγιοuς καί τijς πα.θeιλογικi\ς χ.αταστά.σεως το~ bργά­
νου τούτου τών ύψηλwν ίόιοτήτων τοϋ ά·ιθρώπου. Διό τό άνω•έρω
άξίωμα περl τoiJ όρισμου τΊiς ύγιε(ας χ.α.ί νόσου τό έξα.γόμενον έχ. τΊjς
έπιστηι.ι.οvιχ.ijς κ.αί cpιλοσοψικ.ijς ά.πόψεως τών φαινομένων έν γένει τijς

ζωής πληρέστατα. έφα.ρμόζετα.ι κα.ί έπι -ri\; vγιε(ας ή τjjς νόσου των φρε­
νών, χ.αl δυνάμεθα. νά εϊπωι.ι.εν δι' ένός γενικ.οίί τρόπου ο-rι : πiίς έχi­
'fpωr ει'rε ταύτο:rp6rως καί πapdr;pωr χαί :τiiς παpιλppωr εlrt irr:aύτf,J
.ιιαί έχir;pωr.
Ό χ.α-rοινοων ..ή.., ίπιστ-nμονιχ.ήν ι;ημοισiαν riiς άληθείοις -rαύτης aίν
lχει δίχ.αιον ν0ι ξενίζηται όιόι τ1Jν άπόcpανσιν -roiJ περιωνύμου lχ.!ίνοu
σηγραcpέως του χ.ηρύξαντος ιΧπα.ντοι; τούς άνθρώπους ώ; παράφρονας,
ώς όf.ν είνε όρθόν νοc ξενίζ·Ι)ται όιΟι τΥ,ν ίδέαν ":Ov ία•ροv τoiJ κηρύττοντος
ύπό τ·/~ν Εννοιοιν ταύτ·ην α':':αντας τούς άνθρώπους ώς νο11οuντας, διότι
ώς εϊδομεν τόι ψαινόμενα τΊjς ζωης ίν τινι όργiνψ, είτε φυσιολογιχ.~
εtτε παθολογιχ.;i, μόνον ώς πρός τόν βαθμόν -:ii; έντάσεως όιαψέρουσ1,
χ.α.ί ούχί ώς πρός -rην φ•.Jσιν, άχ.ρι~ώς δέ τόν βαθμόν τούτον άδ•ηατοiJ­
!1·εν νά προσaιορίσωι.ι.εν είς τρόπον, ώ11τε νά δυνάμεθα ·ιά ε!':':ωμεν δη
tν τοιούτφ ή τοιούτφ ώρισι.ι.ένφ βαθμ~ άλλοιώ11εως τό ο,ηανον τοiJτο ή
ίχ.εινο, ό έγχέφαλος π. χ., λειτουργεί άπο.lύτως ψυσιολογιχ.ώς ή παθο­
λογιχ.ώς, ήτοι εΙνί τις παράιpρων ή έz.έφρων άπολύτως, οη έντιίiθεν
ιlνε τό λογιχ.όν χαί έχεiθεν ή πα.ρα.φροι;ύνη.
e3. Τοσοίiτον στεν-1iς οvσης της σχέσεως τiiς ύγιeίαι; χ.αι Π,ς νόσου,
ciδύνατος βεbαίως άποbαίνει ό γενιχ.ός όρισμός τΊjς φρενοbλαbεiας 8ιά.
γενιχ.iiς χα.! άχ.pιbοϋς παραστάσεως ολων τών χ αρακ.τήρων ~οϋ ένός ι.ι·ό­
νου iχ. τών 8ύο τρόπων τοίi εlνα.ι -riiς ψ•Jχολογιχ.1\ς χ.α.τα.στάσεως τοίi

~μών τηι; lpιόνης, όνομ&tομε~ α~τήν κcιt ιJ1Jιγαμική·~-, πpός Οιcίχρισιν άπό tών όpγ«­
νιχών νόσων, cιFτινες ε!νι Cιντιληπτcιί xcιl οuτως ε1r.εtν άπτcιί ήμtν !>ι!ι τών «vcιτομοιών
«λλοιώσιων.
 36

ά.νθρώποu. Ό τοιοίiτος όρισv.ος χ.ατ' ά.νά.γχ.ην θα εΙνε ά.τελής, ούaιμίαν

σ~φη χ.αl πλήρη ίSέαν Sυνάμενος να παρά.11χ.~ είς τον ά.ναv.ένοντα έξ
αίιτοiί μόνον να χ.ατανοήσ~ ο, τι έστlν ή φρενοbλά.bεια.
ΈΧν, ώς Ε'χ.ομεν οργανον προς χ.ατσιμέτρη11ιν τής θερv.ότητος, ·i-,ό·Jνά.­
μεθα όι. ά.ναλόγοu όργά.νο'J να κ.ατασχ.εuά.σωv.εν βαθμολοyιχ.·f;ν χ.λίμα.χ.σι
ΟειΧνύοuσαν ά.χ.ριbως τας Sιαφόρους ψυz.ολογιχ.Χς 1'.σιτσιστά.σεις τοC ά.ν­
θρώπου άπό τοu ψυσιολογιχ.οu μέχρι του παθολογιχ.οu, τό ζήτηι.ι.σι τότε
&α ήτο ά.πλούστσιτον χ.σιl εύχ.ολώτσιτον, ά.λλά Sυστuχ ως -:ο πρiiγμα Sεν
lχει ούτω.
ΟύSέν ά.ντεπιστημονιχ.ώτερον τ-r\ς ά.7':σιιτήσεως οπως ό ίσιτρός ά.-:tο­
ψαίνηται πά.ντοη χ.σιl έν οι~~·ήποτε περιπτώσει χ.αταψατιitώς η ά.ποψσι­
τιχώς περί τ-r\ς νοσηράς η ύyιοi.ίς χ.αταστά.σεως των φρενών ένός ά.νθρώ­
που προσαγομένου, φερ • είπείν, είς το Sα.σιστήριον έπt έπιληψίμψ τινl
πράξει ή ά.πειλουμένου ύπό τ1iς ά.πωλείσις, ουνάμει τοi.ί νόι.ι.ου, άστιχ.ών
τινων Sιχ.αιωμά.των σιύτοu.
Ή οοξασία: η εlrέ τις ψpεrο8.lα8ιίς f'ι όέr εlrε είς πλείστας περι­
πτώσεις ούSφ.ία•ι έπιστημονιχ.ήν βάσι., Ε'χει χ.σιl έλέγχει έχ. μέpους τών
ψρονούντων τοϊ:ίτο πλήρη οcγνοιαν τοu θέματος ΚΧt fλλειψιν στοιχ ειώ­

ΟΟUς παρατηρ·ητιχότητος έπί τών τ-r\ς φuι;εως έν yiνει φαινομένων.

Ή ήμέρα εύχ.όλως όιαχ.ρίνεται ά.πό τ-r\ς νυκτός, ά.λλά μεταξύ τού­

-.ων ύπά.ρχ ει τό λυκόφως έν Sιαφόροις χ.αί άπεiροις άποzρώι;εσι φωτός

ή σκότους, ούτως ωι;τε Ε.ν όεSομένΊJ στιγμ-1.\ θα εΙνε άπολύτως ά.όuνα­
τον νά. παραστή~ τις τήν μεσάζουσαν κατάστα11ιν ταύτην καl νά ά.πο­
ψανθΊJ &.ν είνε ήμέρσι η νύξ.
Τοιοϋτον.lυχόψως ύφiσταται πολλά.κις καl έν τφ ά.νθρωπίνψ πνεύματι.
Έαν ή έχεψpοuύrη ήτο χ.ατά.στασί; τις όμσιλή, στερεότυπος ~αl ό­
μοιόμορφος ούτως ωστε νά. έχρησiμευεν ώς σταθερόν τι μέτρον 1 ώς όρος
άχ.ριbης συγχ.ρίσεως, εύχ.~λως τότε θά. προι;Οιωρiζομεν τ·ί)ν παpαιypοσύrηr.
Τοιοuτόν τι ομως Sεν σuμbαiνει, ώς οcλλως ούτω Ε'χοuσιν έν γένει τά.
της φύσεως πρά.γματα. νΕχομεν &μως πάντοτε έν τ<ϊ> πνεύv.αη ήμων
προς όιά.χ.ρισιν των ίSιοτήτων τών οντων η τών πρσιγμά.-.ων χ.σιl έν γέ­
νει τών τ-r\ς φύσεως φαινομένων γενικόν τινα τύ"Πον, φανταστιχ.ον χ.ιχl

χ.cιτα χ.οινην έχ. τών προτέρων παρσι.Sοχήν, χρησψε•.Jοντα ώς όρον σuγ­

χ.ρiσεως. Ούτω, φέρ' είπεtν, έάν οοθ·~ ήμτν έρuθρόν τι χρώμα προς άνα-
 37

γνώρισιν , εύθύς θα σuγχ.ρίνωμεν τοίίτο προς τήν rεrικήr εαονα., Ύ~ν

έχομεν έν τ~ φα.ντασί::ι; ·ίψ.ων σχετιχ.ώ; προς το έρuθρόν χρwμα., χ.αί θά
εiπωμεν, οτι το προκ.ιί11.ενον ι.ρwμ'Χ. είνε έρ•;θρον χ.α.i οχι χ.uα.νοίίν.
Τοuτ' α.ύτό πράττομεν πpοχ.ειμένοu χ.α.i περί τΥ,ς όιακ.ρίσεως μετα.ξύ
έχέφρονος ά.νθρώποu χ.αi τοu μ-li εχοντος σώας τάς φρένας. Έχ.άστην
τών χ.α.τηγοριών τούτων τwν ά.νθρώπων ά.νά.γομεν είς τ1;ν σχ ε-:αήν γε­
νικήν ίδέαν, ήν εχομεν έν τ<f> ν<ϊ> περί αύτών. Λέγοντες οτι ούτος ή
έχ.ε!νος είνε φρενοbλα~Ί~ς ή έχ έφρων, έννοούμεθα. κατά το μiiλλον η ήτ­
τον vπο π::iντων.
'Αλλ' α.! τοιαuται γενιχ.αl περί φρενοbλαbοuς η έχ έιpρονος γνώσιις
α.! ά.ποκτώ11.ενα.ι ά.συνειόήτως πως όιά τής πείρας χ.αί τιί;ν iντuπώσιων.
είσ!ν όλως άνεπα.pχ.εϊ; προς άχ.ριbη ~χ.τίμησιν των καθ' f:χ.α11τcν ά.πεί­
ρων έκεlνων περιπτώσεων ά.νωμαλία.ς τών φρενwν, αίτινες πληροuσι τοc
κενά τα 11.ετα.ξύ όύο σαψwς ώρισμένω'Ι χ.αταστάσεων τοu ά.νθρώπου,
της έχ εφροι;ύνης χ.α.! της παραφροσύνης 1 καί αι όποίοιι :iπαρτίζουσιν
άπείροuς άποχρώσεις, όιαφόρους σuνόυα.σμούς καi βαθμιαίας μεταbi­
ι;εις ά.πό της ιι.ιiiς είς τ-Ι~ν fί..λλην τών καταστάσεων τούτων, &ίς τρό­
πον ώστε να καθίσταται άδύνατος ό καθορισμος άποτόμων όριων με­
ταξύ α.ύτών, ώς εlνε ά~ύνα.τος ή uπαρξις άποτόμων όρίων μεταξu δuο
διακεχ.ριμένων χρω11.άτων, τοu κuανοϋ κα.ί τοϋ μέλανος, ψέρ' είπ:ειν, ή
τοϋ λευκοίί χ.αί τοϋ κιτρiνο'J .;\ μεταξύ των τεσσάρων ώρών τοϋ lτους.
Ούχ ήττον &.παξ έξeρχόμενοι τών ολως θεωρητιχ.ων τούτων άπ:ό­
ψεων τοϋ ζητήματος 1 εϊμεθα Ύ~ναγκασμένοι, οπως συνεννοώμιθα, να
με τα χ ειριζώμεθα. προς εύκ.ολίαν χ.α.! έπί το πραχ.τιχ.ώτερον λέξεις ή όρι·
ι;μούς άπαραιτήτοuς πρός ώς lγγιστα. παράιrτασιν ώρισμένης τινός
χ.αταστάl)'εως τοu σώμα.τος ή του πνεύματος vφ. ά.πάντων ώς lγγιστα.
κοιrώς νοητής. 'Έκαστος, φέρ' είπεϊν, σχηματίζει γενικήν τινcι ίν­
νοιαν έν τ<ϊ> vφ, οταν εϊπωμεν οτι ή κατάστασις α.vτη ή έκιίνη εCνε
παθο101·ική η ι:;uσιο107·ικn, οτι οuτος πάσχει ή ύ7·ιαίrει το σώμα. ή τό
π·1εϋμα.. Με τα.χειριζόμενοι τούς πρακηκοuς τούτους ~εριεκτικοuς ο ρους
vπο πάντων γινόμεθα χατα);ηπτοί.
 38

11
Γεrικοi καί ούιιιώlJεις χαρακτήρες τής gyρεrο61α6είας.

~ t. Πριν ή ~ώσωμιν νϋ·ι γενικόν τινα όπωσ3ήποτε όρισμόν τής

φpινο{;λα~εiας, iχθίσωμιν lνταϋθα άναλvτιχ.ώς χαi ίν σvντόμι+> τούς
ο•Jσιώ3εις χαραχ.τ'l\ρας αύτής, ίνα με't0ι 't1iν γνώσιν αύη7Jν χαi ή κατα­
νόησις τοϋ όρισμοϋ ~ σχετικώς πληρεστέpα χ.αi ή έχ't\/Ι.ησις χ.αi ή χρί­
σις των καθ' ϊχ.αστον πεpιπτώσεων 8ιοιφόpων μορφών χ.οιι άποχρώσεων
φpινο~λα~ε!ας χ.οιτοιστοιθ~ σχ ετιχ.ως πλ"tΙpιστέροι.
Ό Griesinger (1) λέγει οτι ό οvσιώδ·Ι)ς χαpαχ.τ-Υ!ρ lν τ~ φρενο~λα­
~ειC!C ίγχιι'tοιι έν τούτφ, δτι 8ιοιθέσεις τινές τοϋ άνθρώποv, σvγχινήσεις,
αίσθήμοιτοι, ί3έοιι, κρίσεις χ.αi άποφά.σεις ποιρά.γοντοιι tξ lσωτεριχ7jς αί­
τiας cruνεπει<\' νoσ"f)piiς χοιταστά.σεως τοϋ όpγiνοv τ'l\ς ψvχ'l\ς, τοίί
Ιγκεφάλοv, ένφ ίν ~ φv-ηολογιχ.~ χοιτι.ισ'tά.σει τοίί όργά.νοv τούτου τά.
διiφοροι τοιϋτα ψυχικά. φαινόμενοι σuμ~οι!νοuσι ~ lπιδρά.σιι lξωτερι­
χ.ων αίτιων έπαpκώr, κοιi έπομίνως εύρίσχονται έν άρμονίqι τινί προς

τόν ιξωτεριχόν κόσμον. Ού3είς π. Χ.· έκπλήττετοιι OTL ίν άτομον λuπεt·

ται, μελαγχολεί, δτοιν ίποιθε δuστύχημά τι, κοιι δτι άλλος lχ.δηλοί
θορv~ωδώς 't1iν χαράν το•J δια μίαν lπιτuχ\αν, ήν διοι;ι.οιω·ς lπόθει.
'Όταν ομω; ή λύπή ή ή χαρά. οιuτη ιχ.8ηλωθ~ άνευ ού8ιμιοcς οιί'tία;,
χ.ιχ.ι δη διαpκί~ lπί τι να χρόνον κατά το μii.llor η 1ίττοr pαιιpόr, τότι
πρίπει νά. παραδεχθωμεν, οτι ύφίστατοιι παθολογική τις κατάστασις·
ώσοιύτως 3ί κοιi οταν συνεπιίqι: μικρiiς τινός καί ά.α11μάντοu οιίτ\ας
ίξωτεριχ7j; -ίι άντι8ροισις ιΙνε 8vσοιν:iλογος, τό 8! άτομον ύφίστοιτοιι
't1Jν ιξ οιuτής ίντ•.Jπωσιν, ιύχά.ριστον ή λuΠ"tΙpάιν, έπί πο.lύr rpόror.
Κοιτά τόν οιύτόν τρόπον, λέγει ό άνωτίpω σvγγpοιφεύς, lκτιμώμεν
και διiφοpοι άλλα. φαινόμενοι τοϋ νεvpιχοϋ σ'Jστήμοιτος· οτοιν π. χ.
μετά. μα.χρά.ν ποpείαν οιίσθάνητα\ τις κόπωσιν, τ~ πpiiγμα εΙνε φuσιο­
λογικόν, ιiλλ. οτοιν ίν ά.νοιπαύσιι χοιι ιΧ.νεv προηγηθέντος κόπου εύρι­
σχόμενό; τις οιίσθiνηται μεγάλ"1)ν κόπωσιν είς τά. μέλ'tl, τότε τ~ φοιινό.
μενον τοϋτο lχει τι ΤΟ παθολογιχ~ν. 'Ωσαύτως οτοιν σuνεπείqι: τ7\ς
ψvχpότητος τ7\ς άτμ')σφαiρας οιίσθανώμιθα. pϊγος, τό πp~γμα ι!νι cpu-

(i) Traite des Maladies Mentales αιλ. 68.

 39
σα.όν, ένίj>- έ~ν ριγώμεv οcνευ τοιούτου έξωτeρικ.οu αίτίου, ή οτα.ν συνι­
πεί!:f μ1κ.ρiϊ.; άφορμης όργιΙJθi\ τις μέχρι πα.ραψορiϊ.ς άκ.α.τα.Ι)'χ έτου, 3ια.­
τηρουμέν-η ς μά.λιl)'τοt Κ.otL έπί πολuν χρόνον, τότε σημαίνει ΟΤΙ συμ­
gα.ίνει τι πα.θολογικ.όν έν ήμτν".
'Εν τούτοις πά.ντο;ε είvε ά8·.Jνα.τον vά. προσ8ιορίσωμεν άκ.ριbη ορια.
μετα.ξu της ψυσιολογικ.ης κ.αi πα.θολογικ.ης κ.αταστά.Ι)'εω ;, κ.α.Ι ΟΤΙ τα
πάντα. είνε Ι)'χετικ.όι ώς πρός τΊ~ν έrτασιr κ.α.i την ιJιάpχ•ιαr των φαι­
νομένων τούτων. Ούτω κ.αί άνευ έξωτερικ.ών αίτιων πολλά.κ.1' 81α.τ1-
θέμεθα εi.ιαρέl)'τως ή 3υl)'αρέστως, κ.α.τεχόμεθα ύπό ά.ορίl)'του θλίψεως
κ.α.ί μελαγχολία;, κ.•ηιευόμεθα ύπό μελανων κ.α.ί παρα.8όξωv ί3εών κ.α.i
μισανθρωπίας, ή κ.ατεχόμεθα ύπό εi.ιθυμίας ά.3ικ.α.ιολο(ήτοu κ.α.i τα
πάντα. ύπό τΊ~ν κ.αλην α.ύτων οψιv βλέπομεv.
'Επίσης πρός στιγμην 8ύvαvηιι νi γενvηθωσιν έν τφ έγκ.εψά.λφ ήμων
α.ι μiϊ.λλον τερα.τώ8ε1ς κ.α.Ι άτοποι ί3έα.1, τc1cς όποία.ς ύγ1ως τον νοϋν
!χοvτες 8υνά.μεθοt νά. άπο8ιώξωμεν, Οτοtν 8Ε το•Jναντ(ον α.ύτα.1 έπψί­
νωσΙ κ.αί τυρα.νvώσ1ν ήμα.ς 8ι0ι της έπψόνου παρουσίας τω·ι, τότε 8έον
νά. κ.ληθώσι πα.θολογικ.α.ί. ΙΗντα. 8ε τα.ϋτα. αυμbαίvουσι συνεπε(Ι:f έv3ο­
μύχων τινώv λεπτεπιλέπτων ύλικ.ών μεταbολώv έv τίj) έγκ.εφά.λφ έπιφε­
ρουσών τΟις μετα.bολΟις της ψυχιχ.ής 8ια.θέσεως ή ψυχικ.ης αίσθητικ.ότη­
τος. 'Εά.ν λοιπόv τα φα.ιvόμεvα τα.ϋτα 81α.ρκ.έσωσ1ν έπί πο.lύr χpόror,
χ.αi 8η έν ηi αύτ~ ή όλοέν αύξού~ έντάσεL, τότε λέγομεν, οτι τό
άτο!-1-οv εύρίσκ.ετα.ι sv πα.θολογιχ.ij ψυχικ.~ κ.αταστά.σει. 'rπό τΊJv στι·
νηv χ.αί έπιστημοvικ.ηv κ.αi θεωρητικ.η.,. lvνo1α.v 8iov βεbα.(ως τάς πα.ρο-
81κ.Οις κ.αi έλα.ψρΟις 81α.ταpά.ξεις τών 8ια.Οέσεων τούτων vά. Οεωρήσωμιν
ώς φpεvοbλά.bεια.v, φυσιολογ•κ.ήv, ο•:ίτως είπείv, φρενοbλά.bειαν, ύφ' ής
ϊκ.αστος έξ ήμων ά.νεξαιρέτως συχvάκις προσbά.λλετα.1, ά.λλ' ύπό τΊ~ν
πρα.γμα.-.ικ1ϊv κα.ί τΊJv σvvήθη σημασία.ν της λέξεως άλλως ίνν(.οuμιν
τΊ~v ψ?εvοbλάbειαv.
Ποιι:.ς ομως 3ύ·ια.τα.Ι νά πpοσ3ιορί~ τά ορ1α. τη, 8ιαpκε(ας και τής
iντά.σεως τώv ρηθε1σών 81αταράξεων, ά.φ' ών άρχεται ή κυρίως φpίνο­
bλά.bεια.; τοϋτο είvε ά.πολύτως ά.8ύνατον' 81ό και ή έκ.τ(μηcrις τούτων
ά.φίετα.ι είς τΟις χ.α.θ' ϊκα.στοv περιπτώσεις.
1 2. Πληv τώv pηθέvτωv στοιχιίων, ήτοι της ύπάρξεως ή μη iζω­
τtpcκώr αlτίωr, τοiί f3aθpoii τη, ά.νη3pάσεως τοϋ ά.τόμου πpός ταϋτα,
 ΙιΟ

ώς κοcί τΎjς όιαρκείας των φαινοr•.ένων' όέον νά. eχ ωμεν ύπ' οψιν προς
όιΧγνωιην τ-fiς ύπΧρξεως φρενοbλαbείας κα1 οcλλον ούσιώόη παρΧγοντα,
το•)τέστι τiιr 111/ ϋπαrι(ιr 1i'ίς σv1·ειrtήσεως τ-ϊjς eπελθο 1)σ·f)ς διαταράξεως
ή f'·εταbο).Υ,ς έν τφ τpόπφ τοu είναι έκ μέρο•;ς τοu παθόντος.
'Όταν, φέρ' είπεϊν, πΧθ\Ι τις ψευόαισθ+ισεις (hallucinations) τΊjς
άκο-fiς. τ-Υjς όράσεως, της άφΤ,ς κ.τ.λ οταν άκοu\Ι φωνόις ~ κρότους ή
βλέπ\Ι όρά[-'.ατα καί F.χ-r:. τr,ν. συνr(δησιν, οτι τόι ψαινόμενα ταuτα F.χοu­
σιν ύπι;κειμενικ.Υ,ν άρχ.Υ,ν καί ύπόστασιν, ούχί ae. καί άντικειμενικ+.ν,
τότε βεbαίως ·ή όιατΧραξις αϋτη των λειτου?γιwν τοu έγκεφάλοu όΕ.ν
άποτελε! φρενοbλάbειαν. Άλλ' έάν τόι όράμσ..τα ή τόις φωνάς άποόώ­
σ-r:. είς έξωτερικόις μuστηριώSεις καί ύπερφuιηκόις αίτίας, έψ' ών ιrτη­
ριζcf'.ενος είτα μορφόνει ίSέας καί πεποιθήσεις έι;φαλμένσ..ς καί άτόπους
και άσuv-ήθεις ή· πpοbαίνει είς πράξεις τινάς, έά.ν τούτέστι όέr (:rrι
σvrεtόησιr της έπεl&ούσης όιαταpd(εως έν έαuτίj)' τότε τό οcτομον έκεϊνο
όέον νά. θεωρηθ~ ώ; παθόν έκ φρενοbλαbε(ας. 'Αλλά. καί έν τ~ τελεu­
ταi~ ταuτ~ περιπτώσει όφεί'λομεν νά. λάbωμεν ύπ. οψιν τόν έξΥ,ς σπου­
όσ..τον ορον, ήτοι τ·f,ν σuγκρισιν τοu ά.τόf1.01J πρός τ.Υ,ν προτέραν έαυτοϋ
κατάστασιν, οσον άφορqc τήν πνευματικΎιν αύτοϋ άνάπτυξιν καί τόις πε­
r.ι;ιθ·ήσεις. 'Εάν π. χ. ίατρος ή οcλλος τις γνωρίζων ήδη τΎιν πηγΎιν και
τΊ~ν αίτίαν τΊjς γενέσεως τών όραμά.των ά.ποaιd11\j τ·/~ν έμφά.νισιν αύτwν
είς ύπερ9•;σικόις αίτiας καί πιστεύσ-r:. είς τΊ~ν πραγματικ·/Jν έξωτερικΊ~ν
\
ύπόστσ.σιν α·)τών καί ρυθμίσΎJ τΊ~ν όιαγωγ·/Jν αύτο\ί, τόις ίόέας καί τόις
πεποιθήσεις συμφώνως πρός το γεγονός το\ίτο, ό τοιοuτος πάσχει έκ
φρενοbλα.bείας. Άλλ' έ Χν ά:πλοϊκός τις α.~θρωπος ή τον νοuν άνεπτυγμέ­
νος μέν 1 άλλ •άγνοων τό φαινόμενον τοϋτο, έπιρρεπ·f,ς όε ων φ•.Jσει προς
προλήψεις καί προς τυψλΊJν πίστιν θα.υμασίων καί ύπερφυσικwν φαινο­
μένων πιστε•JΙ1\j είς τΎιν έξωτερικ·/~ν ύπόστασιν των όρσ..μάτων' μολονότι
Sέν eχει συνείδησιν της έπελθούσης έν τ<ϊ> έγκεφΧλφ αύτοu διαταρά­
ξεως, όΕ.ν όφείλομεν άπολύτως νόι κηρuξωμεν αύτον ώς ιpρενοbλαb'1\,
άλλ' ά:πλώς ώς πlarώpεror. 'Εν σ..ύτίj) τό παθολογικον στοιχ εϊον Sέον
νόι άναζητήσωμεν έν τίj) μέηοντι τρόπφ και τ~ μετα€:ολ~ το\ί βίοu
αύτοϋ · έά.ν όη λ. τό :Χτομον σuνεπείιf τών όραμά των ή των φωνών κτλ.
μεταbληθ~ οϋτως, ώστε νόι άποτελέσΎJ σποuόαίαν όιαφορά.ν ή άντίθεσ•.ν
προς τΊ~ν προτέραν αύτοϋ ά.τομ\κότητα. ώ; πρός τά.ς ί~έας, ώς π ρος τόν
 41

χαρακ:riiρα, τό εl3ος τών ά.σzολιών χ.α.ί τ7)ς lν γένει 3ια.γωγ7)ς αύτοίί Ι

χ. . τ.λ. τότε 8έον νά ά.π~3ώσωμεν τ·(Jν τοιαύτην μεταgολΥ,ν είς παθολο- )
γικόν α!τιον' ώς βοήθηι-ι.α aε θά. χpησψεύσ"!Ι ·ί~μϊν χ.αi ή ταύτόχρονος \
τυzόν παρουtJ(α 8ιαφόρων ιΧλλων συι-ι.παρομαρτούντων νιuρικών φαινο-
μένων, έξ έκείνων, τά όπο\α σ'Jχνiχ.ις tJuνo3ε 1.JoυtJι τ.Υ,ν φρενοbλigεια.ν. \
Πολλοί τq, δντι άπλοr τόν νοίίν η πεπαι8ευμένοι χνθρωπ'Jι ο•)~εμίαν βλi- 1
gην uφ!στανται έχ. τών ψευ3αισθ·ήσεων, εί μ·(J οτι σzηματίζουσι πεπλα- \
νημένην γνώμην περί τi~ς γενέtJεως τών ψευ8αισθήtJεων, ώς 8ύναταί τις
νά iχϊι πεπλανημένην γνώμην περ' οιου3·ήποτε άλλου φαινομένου η ζη­
τήματος, χωρίς ή πλ:iνη αuτη νά έπι3 ρ i~ έ1'i το\.i ψυχιχ.ο\.i βίο•J τοu
χ.α!νά ~ 3ιηνεχ.Ί~ς τυραννία καί ένασχολησις. 'Επί άλλων ομως - οι
τοιοϋτοι aε είσι λίαν προ31ατεθειμένοι πρός ψρενοgλ:Χgειαν-'έν τοιο\.iτον !
Εκρυθμον φαινόfΙ.ενον, ο{ον είνε αt ψεu3α.ιtJθ·f;σΗς, έπι3ρ~ έκτi~τως έπί
των λειτουογιων τοtί πνεύu.ατος ο·~τ-ως ώtJτε βαθu.η3ον -
ι ι ι
οοια aε καi
1
.\
είς τοtίτο aεν vπ:ΧρχουtJι - χρησψ.εύει ώς αίτία fl·εταπτώσεως τοσ
ά.τόμοu είς φρενοbλάbειαν , ά·ι καί ώς έπι τό πλείστον αι ψεu3αι­
σθ·ήσεις εΙνε Ί)8η σύμπτωμα άρχομένης φρενοbλαbε!ας . Ή ιστορία

) τών άtJκητών , άναzωρ·ητii'>ν, αtρεσιαρχων χ.αί θεμελιωτών θρησκειών,

περί ών έν τοϊς έπομένοις θά εϊπωμέν τινα, άρκούντως ά.πο3ειχ.νύει
τό πρα.γ 11.α.
~ 3. 'Ωσαύτως aεν ά.ρκεϊ οvτε το εί3ος μόνον, 11.•)τό καθ. έ.αυτό, τών
ί3εών νά χαρακτηο(ση
,,, ,
τ-Υ;ν mοενοgλά.bειαν. Δuνσιταί τις
ι Τι
νά lχ_η τάς
ι

μiλλον παρα3όξους, τερατώ8εις , ο•)τοπικiχς και έσφα.λμένας ί8έας και

7tεποιθήσεις χωρίς νά είνε χ.αί 8ιiχ τοtίτο ψρενοbλαbής. Έν τι'i) κόσμφ \
το•.Jτφ έάν τεθώσινείς τ-fιν πλ:Χ11τιγγοc ή πλ:Χνη καί ή ά.λήθειοc, βεbοcίως .
ή πρώτη 8ιά τοtί βά ρ ους αύτής θά ύψώ~ τ·Γ,ν 3εuτέραν είς ~uσθεώρητον _
ϋψος. Ό εtς νοv.ίζει έ.αυτόν γενναιότατον , ένψ είνε 3ειλότατος · άλλος
θεωρεί έαυτον ήθιχ.όν καi ψιλαλήθη, ένί{J είνε ά.νηθικώτατος καί ψε•.JtJτ'/1ς'
ό τρί..-ος σεμνύνεται έπί τ~ 8ιανοητιχ.ij αύ..-οίί ίσχuϊ καί τοίς άλλοις πνευ­
ματικοϊς προτερήμασι καί οίκ..-εί;ει τοuς ιΧλλους, ένι'i) είνε σχε3όν Ύ~λίθιος·
ή νοι-ι.ίζει έαυτόν ά.γαθόν, ένφ είνε μοχθηρός καί καχ.ός· ό ;χλλος θεωρεί
ίαυτόν tκανόν &πως καθέξ"!Ι τά ϋπατα άζιώματα έν τ~ πολιτεί~, τ~
έπιστ·ίψ:!) χ.αί τοίς γρiμμα 1ην' ένφ μόλι~ aιαχ.ρίνεται μεταξu τοϋ σω­
ροσ τών μετριο..-ήτων, ~LQ χ.αi aιαιι.αρ..- 1.Jρεται ά.εννοcως χ.ατοc ..-7\; τύχη;
 42
ή κατά των iξεπ(τη~ες ~'ϊiθεν παρψbαλλομένων ύπο άλλων προσχ.ομ­
μάτων είς τ·fιν έπίοο•ην των έκτάκτων αύτοϋ προτερημiτων, οι' ών
άκραοiντως πιστεύει οτι θά οιακριθ~ και θά ώφελήσ~ την κοινωνiαν,
ού3εμ(αν συνεiοησιν lχων τ-;jς άσθενείας τω·ι πνεt;ματικών 3υνiμεώντου
χ.αι τ'ϊiς πλάνης αO:n-oiJ, ο·)3Ε: γνωρ(~ει οτι ή αίτία. 't"iις άποτυχ(α.ς του
χ.ε!ται έν έαυτ<ϊ> κα.ι ούχι είς το•ι έξωτερικον Jtόσμον, ά.παραλλiκτως
οπως ό πiσχων έκ παρανοίας τινός φρενοbλα\)·fις ούοεμίαν συνεlοησιν
lχει ':'Οίί έν έαυτij) νοσηροu αίτίου, Ενεκα τοίί όπο(ου εύρίσκεται είς πλi­
νην και ύπο τό κ.ράτος των παραοοξοτέρων ίοεων και πεποιθήσεων
τυγχά.νων νομίζeι τοuς άλλους πλανωμένους καi άοικ.οίίντας αύτόν.
'Ενίοτε οί ή αύταπάτη αϋτη των ύγιως έχόντων τάς φρένας προ­
bα(νει μέχρι τοιούτου βαθμcϋ, ωστε ούοε αύτη ή ιι.αρτυρ(α των αίσθη·
τηρiων εΙνε ίκανη οπως άπομακρύν~ την πλάνην. Δυσει~εϊς άνορες ή
γυναίκες, είς το1.ις όποiους ό καθρέπτης άουσωπήτως οεικνύει την ούσ­
μορφον' φίρ' είπειν, ρίνα ή τάς ρυτί8ας ή το βάρος των χρόνων έπ!
των ώμων, 3Ε:ν είνε 3υνατον νά πεισθωσιν οτι 3Ε:ν εiνε Άοώνιοες ή
Άφρο3τται· κα! αύτη 3e πολλάκις ή σατανικη ιλαρότης τοlί προσω­
πείου τ-;jς σατύρας είνε άν(κανος οπως φέρ"!) αύτοuς είς έπίγνωσιν τ-;jς
πλάνης των, Ύ\':'ις Ε.χει μεγίστην .Χναλογίαν προς την πλiνην έκείνην
φρενοbλαbων τινων, Οtτινες νομίί,ουσι π. Χ· οτι f.χουσι την ρίνα ή τόι
άκρα αύτων ύέλινα. Πλ'ϊiθος 3ε παρομοίων και άλλων ιiναλόγων εί~ων
πλάνης παρατηρουμένων έν τ~ ύγιώς έχούσ~ κ.οινων(Ιf παρέχει είς τ.f)ν
ολην ϋψιν αύτ-;jς φυσιογνωμίαν χ.ατά πολλά ύπομιμνήσκουσαν την
φυσιογνω1J.iαν τών έν φρενοκομε(οις κ.aινωνιων.
~ 4. ΤινΕ:ς ταύτίζουσιν ιiπολύτως τΊJν πλάνην τών χ.ατά φύιην έχόν­
των άνθρώπων πρός τΊJν πλiνην των φρενοbλαbwν· άλλdc τοuτο 3eν εΙνι
όρθόν. Πρέπει νά γείν"!Ι 3ιiκ.ρισις μεταξ1.ι πλά.νΥΙς και πλάνης. 'l~τiρχου•η
ούο ιί3ων πλάναι · το πρώτον είοος είνε πλάνη προερχομένη είτε Ε:νεκα
άουναμίας τοσ νοός, ε'Lτε Ε:νεκα έλλείψεως έπαρκων γνώσεων περί άντι­
κεψένου τινός· αϋτη ο•)οΕ:ν τό παθολvγικ.όν Ε.χει κα! εΙνε συνηθεστiτη
είς τΊ~ν κ.οινων(αν. Το οε•.Jτερον 3ε είοος εlνε ή πλiνη ·ίι προερχομένη
έκ. τ-;jς ίοιαιτέρας έκείνης κ.λίσεως, -rιν Ε.χουσιν άτομά τι να πρός τυφλΊ~ν
π(στιν είς τόι Οημιουργήματα τ-;jς πάντοτε έtημp/rης φαντασίας των
και πρός άοιάτρεπτον ίσχυρογνωμοσύνην είς τdcς μετ. έ~.παθεiας ύ~το-
 43
στηpιζομένας πεποιθήσεις των· αύτη χ.λlνιι ~3η πρός τό π'Χ.θολογιχ.όν .
ΠλεΙ11τα. 011α. θεοκρατιχ.ά κα! ψιλο11οιpικά συι;τήματα, άτινα έθεωροϋντο
~λλοτε, έν μίρει 8ί ύπό τινων χ.α.i σήμερον ίτι, ώ; ύψηλ'Χ.i ά.λήθειαι,
εiσiν ώς tπi τό πλεϊστον πρ?ϊόντα ί~εων ο•jχί πλέον άπλώς -~rεπλαν"ΙΙ­
μiνων (τής πλάνης τοϋ πρώτου εt8ους), ά.'λλi αi.ιτόχρημα προ·,όντα
παρανοίας καi παθο.lο1·ααl χ.α.θ' όλην τήν ίατpικήν σ't)μαιrίαν riiς λέ­
ξεως· 3ιό καi π'λεί11τοι οσοι των ιδρυτών των συστημά.των τούτων
ήσαν ή tγίνοντο ψρενο{5λαι"5εϊς .
'Αλλά τίς θόι 8υνηθij ποτε να χαράξ~ ά.κρι{5ως τ"α ορια μεταξύ τών
3ύο τούτων είδων πλiνης καi riiς πλiνης τοϋ χ.uρiως ψρενο{5λα~οϋς ;
Ώς μεσiζον εl8ος μεταξu τών 8ύο τούτων εί8ών πρέπει . να θεω­
pηθi\ καi ή πλά.νη ή ίχουσα ώς βiιην ά.φ' ένός μεν τα στοιχεια riiς
τοϋ πρώτου εt3ους. τοv't'έστι rijς ά.γνοiας και της 3ιανοητικής ά.8υνα­
μ(ας, ά.ψ' έτίρου aι τα τοϋ 8ευτίpοu, ήτοι rijς ψυχικής ί3ιοσυγκραιriας
rijς σχε8όν παθολογικής. Ή πλά.νη όμως τοϋ φρενο{5λα{5οϋς ώς \
ά.φετr~ρίαν καi κ•;ρίαν αίτίαν ίχει τοϋτο ί3ίως, οτι σ•Jμ{5αινει β1ά6η ή 1
παθολογικη ά.l1.οι'ωσις των στοιχείων τοϋ έγκεψiλοu, 6ιν ή λειτουργία

έκψρά.ζεται ώς ύποκιιμενικη ψυrικlι αlσθητικότης (sensibilite psy-

chique) · συνεπείqι: δέ Τ'~ς :Χ.λλοιώιηως ταύτης ·ή είς τόι.ς έντuπώιrεις
ά.ντίδρασις εϊτε 81' i8ιων, εtτε δι' αίσθημ:Χ.των καί πράξεων, είνε ά.σu­
νήθης και ά.νώμι;ιλος κ:χί μοιραiα . Ένόσφ ύψίσταται ή τοιαύτη πα­
θολογική ά.λλοίωσις αL πεπλανηιι-έναι σχ.έψει; καi πίiς συλλογισμός τοϋ

παθόντο~ pιζοϋται 11uν τφ χρόνφ βαθύτερον· ~ιό 3έον πρώτον νά έπα­

νίλ~ ιίς τό κατά <γύσιν ή fυrικlι αtσθητικότης, ϊνα ό βα&μός -=ών
έντuπώσεων ώς και ή είς αi.ιτά.ς ίντασις τiiς ά.ντιδρi11ιως ωσιν έν άρ­
μονi~ ":':pός τόν έξωτιρικόν κόσμον χ.αί πρός ά.λλήλας . 'Όταν π. χ.
ιύpισκώμεθα. είς στιγμά.ς δυ11θυμίας καi ψυχικοϋ ίρεθισμοϋ, οταν ήμεθα
:ιιακώς όιατtllιιμέrοι, ..-ότε εi.ιχ.όλως πλανώμεθα, παpιζηrοϋptr ά.θώα.ν
τινά ά.στιιότητα, άbλαb1\ τινα λόγον ή βλέμμα ή χ_ειρονομίαν προ­
σώπου τινός καί πολλiκις παραιpερόμεθα. είς έπιλη'fίμους πρiξεις ή είς
λόγους, ψρονοσντες έσψα.lμirως οτι προσεbλήθ'tlμεν είς τά. καiρια. κτλ.
Έν τοιαύη~ ά.λλοιώσει τ1\ς ψυχικ'liς αίσθητικότ-r:τος κα.i αι πρότερον
ιi.ιχάριστοι ήμtν έντuπώσιις γινο·ιται πολλiκ.ι~ 8υσά.ρεστοι. Εί~ παρο­
μοίαν ή ά.νάλογον ά.λλοiωσιν τijς ψυχικ1\~ αίσθητικότ't)τος όψ ιίλοντα\
 α.ι πλά.να.ι η παρχνοιαι ":ων φpενοb'λα.bών, αϊτινες εί11l μοιραίον ά.ποτέ­
λiσιι.α τ1jς τοιαύτης βλibης καl ά.ναποσπά.στω; v.ετ' αvτών σuν8έονται.
Έν<j> α.t παντοειοείς προ'λ·ή·.\ιa\ς κα.l πλiναι ~νός άπλοϊχ.οσ άνθρώποu
8έν όφεiλονται είς παθολογιχ.·ήν τινα. τοu έγκεφiλοu βλάbην, άλλ. ά­
πλώς ή είς τ·(Jν iγνοιαν τών πρα.yμiτων ·1] είς τΊJν ψ•Jσ•.χ.ΊJν άο•ηα.μία.ν
τοu νοός πρός το σκέπτεσθαι χ.α.l κρiνειν α•)τi. οιό αίρονται εvθuς &μα
έκλείψωσιν οί a.Jo ouτrJι πα.ρά.γοντες,
1
τiι 8•.Jo τα.uτα αίτια τ·f,ς πλΧνης
8ιά. τ1jς παροz:Ιiς ·/; κτή11εως τών yνώ11εων κα.ί έν1σzύσεως τοu νοός , ιί
τοuτο όuνατόν. Ή πα.ρο •Jσiα τεχ.μ·ΙJρiων χ.α.ί ή πειθώ έντασθα ίσχύο•Jσιν,
ο'αν ί8ίως τό ζήτη!-1.α ι\νε άπλοίίν, 0 1)8έποτε ομως καl παρά. τ<j> φpενο­
b"λαbεί. Οvόεlς βεbαίως θά. θεωρήσ-fl 'έν παι8ίc.ιν φpενοbλαbές, όιότι ά.νά.
πiΧ.σαν στιγιι31ν ψωρiΧ.ται 7t'λανώμενον έ:νεκα έλλείψεως γνώσεων χ.αί
όιανο·Ι)ηκ1iς ά.νικανό-;-ητος· ό έξ έλλείψεω; aε έπαρχ.ων γνώσεων καl
όιανοητικ;;jς ά.όuνιψίας -:tλα.νώμενος εύρίσκεται είς τiις σtινθήκας τοu
παιοίου. Τοιοίίτον zαραχ.τ·Ι\ρα. l/.χουσιν αι πλά.ναι τοv λαοu, ον οικαίως
άπεκά.λεσαν :τό μέ1·α παιόίοr, πλά.ναι, τι7>ν όποίων τόσον ε•)χ.όλως έπω­
ψελοσνται έπιτήΟε\Οί ηνες οημαγωγοl έν τα.ϊς ΚQινωνίαις πά.ντοτε πρός
ζημίαν του.
Μεθ' όλην οέ τΊJν οιiκρισιν τα.ύτην μεταξu των πλαν ων, οέν aυνά­
μεθα., ώς εϊπομεν, νiι χαρά.ξωιι.εν άκριbΤ, ορια μεταξu αvτών και της
κυρίως έκ οε3ηλωμένων παθολογικών -χίτίων πλά.νης, f)ϊα ύφίσταται
παρά. τφ φρενοbλαbεί.
'Όθεν οϋτε ή uπαρξις ή μ·fι έξωτερικων αίτίων, οuτε τό εlιfος τώr
ιιtεωr, οuτε ·iJ ιιiι υ.rτapξις της σvrειόήσεως τ·Ι\ς έπελθού11ης οια.ταρ±- •
ξεως έν τ1,\ λΗτουργi.qc τrJ\J πνεύμα.το; άπο.lύrως .lαμ8αrόι.ιεrα ούναν­
τα1 νά. ώ1'ιν άσψαλ;;j κριτ·ήρια. περιπτώσεώς τινος έν γένει ψρενοbλα­
bείας. Τά. στο•.χεϊα όμως ταίίτα. έν σχέσει πρός τΊJν σ•Jνήθη προτέρα.ν
άτομιχ.ότητα ά.νθρώπο•J τινός εί11ί τφόντι Ο•Jσ\ώaη ΟιΟόμενα, έψ' ών
στηριζόμενό; τι~ ούνατα1 νά. Οιαγνώ~ τ·(Jν φρενοbλά.bε\αν.
§ 5. Τελευταίον εl; έχ. τών ,,,)σιωοεστέρων χαραχ.τ·ήρων τ1iς φρενο­
g"λαbεία; ιίνε ή άπώ1εια τής ή&οιής έ.lευθεplας, τοϋ αύτεζουσίου, έφ'
ou στηρίζεται ή ήθιχ.ή εvθ•.Jνη το'J ά.νθρώπQυ. Άλλ' ή lλευθερiα αϋτη
ι[νε σχετική, 0 113έποτε aε άπό1υr:ος, ώς τινες ήθολόγοι ήθέλησαν να
81·ίσχυρισθωσιν. 'Έκαστον άτομον iχει τΊJν ήθικήν έλιυθερ ίαν του, το
 45
αύτο όέ ά.τομον χ.ατά όιαφόροu; περιστάσεις έχει όιάιpορον βαθμον έλεu­
θερίας άναλόγως τ1jς ψuχικ.1jς διαθέσεως, έν ~ τυχον εύρίσχ.εται. 'Εν
γένει ΟΕ ή ·fιθιχ:fι έλεuθερία τοu. άτόf.Ι.Ο'J ποιχ.ίλλει πρώτ•στα μeν πάντων
έχ. τ·/jς ίδιοσuγκ.pασίας ή •o(j ·f,θιΥ.ΟU χαρακ:6jρος αύτοu, ί'.αί Οεύτερον έχ.
TOU βαθμοu '".-ii; διανΟΊ')τιχ.Τ,ς όuνά.μεως κ.αl τοu πλούτου τών ήθικών
γνώσεων, &.ς έχ.τήσατο οιά. τ1jς άνατροφ·f\ς χ.αl Ώ\ς άνα.στοφΊ)ς, έν <ί>
μέσψ ζ·~.
'Υ'πά.ρχουσιν Χνθρωποι άντιόρώντες τά.χιστα. χ.α.ί ά.νωι.ι.άλως είς ται;
ι.ξωτερικάς έντuπώσεις, είς γεγονότα. τοu βίοu, έ:νεκ.α τ1jς ίδιοσυγκρα­
σίας αύτών παρασ•Jρόμενοι ύπό παντοίων βιαίων παθών· ή θέλησις,
Ύ\τις θά έκ.δηλωθ·~ πρόι; τα έκ.τος δια. λόγων ή πράξεων, τάχιστα έκη­
λεϊ τΊϊν πρώτην ;~ίνησιν τΥ,ς ψυχ1j;. χωρίς νά γείν-r, ή δέουσα στά.θμισις
χ.αί ό 'έλεγχοι; τω~ πρώτων προκ.υψασων ίοεών όι' Χλλων νέων άναλόγων
" αντι
η ' θ.ετων. 'Ε νψ
~ "λλ οι προΌαινουσιν
:ι.. ρ ' ε:ς •~
' πραι;,εις '
επι ''
λ ·ι;ψιμοuς εuχ.ο'λ ω;,'
διότι Ενεχ.α τ.;jς ιpυσιχ..;jς άόυνα11.ίας τοu νοόι;, ή έ:νεκα Ώ\ς έχ. τ1jς άνα­
τροψ1jι; πτωχ είας η όιαστροψ1jς α•)τοiJ όέν γεννώνται έν άψθον(~ προ
τ.;jς πράξεως, ·'l;ν προύκ.ά.λεσεν αίτιόν τι, ά.λλα συμπλέγματα ίόεών, εί;
τρόπον ώστε τό Χτοι.ι.ον πi.ντα νά τά σ•,γχ.pίη~, νά συλλογισθ~ κ.αί ε[τα
να ' '
ι. χ.τε λ εσrι '
δ ια ~
της '
β ou λ Ίϊσεως ' ~ ,
τα οεοντα. '
'Ι r;χuρα '
εσωτεριχ.η' πα'λ η

παρά. τοίς τοιΟ>Jτοις δεν συμbα(νει, άχ.ριbώς ΟΕ ή έργα.σία α~Jτη άποτε­

}ε\ παρά τij) άνθρώπψ ο, τι λέγομεν τίθιχι/r σν'1-·ε/ιtησιr, σuνείΟησιν τ1jς
άξίας τ'Υiς πρ:Χξεως, έξ ής ή όι:Χχ.ρισις ι.ι.ε-;-αξv τοu ιι.αλοu κ.αί τοu χ.ακ.οu,
έπομένως ό ψύσει ή θέσει στερούμενος τ.;jς συνειδήσεως ταύτης είνε ό
ιίττοr έ.lεύθεpοc είς τάς πράξεις εύχ.όλως παρασυρόμενος είς αύτά.ς έξ
άπλοuστi.των αίτίων, ώς π. χ. τά πα.ιδία η ό χυοαϊος δίνΟρωπος η τα
ζώα, όιό κ.αί ή ε•)θύνη παρ' αύτοίς δέον νά. ·~ μιχ.ροτέρα.
υΕνεκ.α του γεγονότος τούτου ό όιχ.αστ-·fις βαθμολογεί διαφόρως τΊϊν
ποινΥ,ν κατά. τά διiφορα Χτοv.α. ~ιά μίαν χ.αί τ·fιν αύτ·!Jν πρ!iξιν · ή
ύπο τοu όικ.αστοu έν δεδοιι.έηι τινί περιπτώσει βαθιι.ολογιχ.ώς έψαριι.ο­
ζομένη ποινΊ~ έπί άτόμο•J τινός ο•)οέν Χλλο έστlν είμ·ΙJ ό προσδιορισμος
κ.αί ή έ.κ.τίμησις τ.;jς ικ.ανότητος ή τ'Υiς δυν:Χ.μεως, f]ν το .Χτομον f.σχεν,
οπως παλα(σ~ r:ρός έαuτό' τούτέι;τιν τΊ)ς 1ίθιχίιc ai•τov έ.lενθεpίας,
.;Jτοι βαθμολογεί το αύτεξούσιον τοu άνθρώποu. Άπόλuτος -Χρα ήθικ.1ι
έλεuθερία δεν ύψίσ .. αται.
 46
'Όσα &:το μα ι)πά.ρχουσ1, τόσα~ ί81οσυγχ.ρασίαι χ.αl τόσοι βαθμοί 3ια­
νο't)τιχ.1\ς χ.αί ήθιχ.'ijς 3uν::ίμεως, έπομένως χ.αί τόσοι βαθμοί ήθιχ:i\ς έλεu­
θερίας ύπ::ίρzουrην. Οvχ Υιττον χ.αί είς τοϋτο, οπως χ.αί είς fλλα, πα­
ρα3εχόι.ι.εθα άμο1bαίως χ.αί χ.ατά γενιχ.ήν τρόπον τινά. σιωπΎJρά.ν σύμ­
~ασιν μέσον τινά. όρον 1iθιχίjι; 6.lευθεpiαι; τοϋ άνθρώπου, ης τον βαθμόν
ίχ.τιμώμεν άχ.pιbέστερον άναλόγως τών ~~αφόρων εί~ιχ.ών περ1πτώσιων.
Ή άπώλεια λοιπόν τής σz•τικής τα·.JτΎJς ήθιχ.'iiς έλευθερίας τοϋ άν­
θρώπου ή ή κατά. τ~ μαλλον ή Υιττον έξασθέν't)σις αvτ-Υiς παp::ί τινι
ά.τόμιιι εtνε ε!ς έχ. τών οvσιω3ε11τέρων χαρακτήρων τής φρενοbλαbε(ας.
g 6. Συνοψίζοντες λοιπόν τά άνωτέρω ~υνά.μεθα ~ιά. γενιχ.οϋ τινος
τρόπου νά. εtπωμ~ν, ότι τόη ύφίσταται φρινοbλά.bεια, όταν ύπά.ρχωιη
οι έξης παρiγοντες : 1ηy ~ιατά.ραξις τών ψυχικών λεγομένων λειτουρ­
γιών τοϋ έγχ.εφΧλου, τοvτέστιν έν ή\ σψαίρ~ των ί~εών, των αίσθΎJμά­
των χ.αί τ'ijς βουλήσεωζ 2°ν ~λλειψις τ'ijς συνει3ήσεως τής έπελθούσ't)ς
ταύτης ~ιατάρά.ξεως · 3ον άπώλεια ·~ έξαι;θέν't)σις χ.ατά. τi:, μαλλον ή
ήττον τοϋ αvηξουσ(ο 11.
Άλλ' ό όρισμός ούτος πολu άπέχει τοϋ νά. συμπεριλάb~ άπ::ίσας
τά.ς περ1πτώσε1ς ";ής ~ιαταρά.ξεως χ.αί τής άνωμαλία.ς τών φρενων του
άνθρώπου, ούz ήτ":ον όμως ~ύναται νά χρΎJσιμεύσ·~ ώ; γενικόν η μέ­
τρον, ώς γενικός κλασικός τ•)πο;, είς ον πρέπει νά. χ.α.ταιpεύγωμεν,
όσάχ.ις θέλομεν νά. σχΎJμα.τίσωμεν ώς επιστα ί3έα.ν τινά. περί τοϋ βαθ­
μοϋ τής προσεγγίσεως ή άπομα.χ.ρύνσεως, τ'i\ς όμοιότ't)τος ή άνομοιό­
ΤΎ)τος πρός τον τύ:τοr τοϋτον' έχ.άστης εί3ικής περιπτώσεως βλ&:bης
των φρενών.
 ΚΕΦΆΛΑΙΟΝ Γ'.

'Ιστορία τwr όοtaσιw·ι-- πφi rρρεrο6..lα6~ία;.--Αί κατa

τiμ· rρρεrο61Δ.6ειαr ά11οιώσει~.

§ ί. Δοe:ιισίοιι τών άρχοιlων Έ~λλiινων φtλοσόφωv πεpί ψuχη;· ίπli3ροισις τής φιλοσο­
φlοις οιuτώv έπί τής Ί:ιιτριχης. 'Εμπεδοκλής, Ήραίχλstτος. § 2. 'Ιοέοιt τοσ 'Ιπποχραί.
τοuς χοι\ γνώσει; οιuτοu περί τώv φρzvtχών vοσr,μαίτωv. § 3. Πλάτων, Άpιστοτέλ,.ς,
Θεό'Ρρ:ιιστος. § t. Άλεeαvί3ριv71 η Νεοπλατωνική σχολή· Έρασlστρ'!'το;, 'Ηρόφιλος.
§ 5. Έλλ,.vι; ίατrο\ ίr.ί Ρώμ')ς" Άρ<τ:ιιtο;, Ι'αλφός · § 6 . Έπiδρασtς τοu Χptπια­
vισμοtJ έπl τijς Ίοιψαij;- ά.θλiα χcιταίστασι; τη; 'l:ττριχη; κατά τόv ~Ιεσαίωνα . 'Εποχή
τijς Άνοιγεννήσεω; .. § 7. Ζωϊσμό; χα\ Ψ~χ.ι'1μό; τοiί Van · Helιnont χαί τοu Stahl·
μεταφuσιχο-θεολογιχή αuτών Ο~ωρlα περί φρεvο6λα6ε!οι; § 8. Άν:ττομιχ71 η Σωμ:ι"­
στcχή σχολή έν Γερμαviqι Nasse, Friedreiclι, Jacobi χ.τ.λ. 'Η αuτr1 σχεδόν πο­
ρεία της ψ:.χιοι-:ραij; έr.ιστήμη; χα•. έν Γοιλλίqι . § 9. Ό Pinel χα'ι ό Esquirol·
'lοιτρο-φuχολογιχ71 σχολή οιuτών. Έπ!ορασις τη; !!νεuμαησ"tιχης ιpιλοσοιplας χαίτης
άιφ!'ίpημέ\ι')ς Ψ"χολογ/οις έr.ί τώ" ί/Jεών τijς -Jχολ1j; tαuττ,ς Μεγαίλ'Ι πρόοοος της φp<­
νολογlοις διόι τοu Pinel χαί Esquirol. § 10. Άντίοροισις τής Άνοιtομιχης σχο­
λij; έv Γαλλ/qι. Calmeil, Bayle, Georget χ.λ. - Άναχ.tλuψις δπ' αuτών tης
Γιγικίϊι: παpαlύσεως rώγ YJpno6.la6ωY. •rποσtρο:ρή όπ:τοώv tινων τη; \ιέοις τοιuπ,ς
σχολ7;; είς τiι δόγματα τοu Pinel χαι\ Esquirol. § 1 ι. Ψuχιχο-σωμα-:ισtιχή η μιχτή
σχολή. 12 . Ά vοιr.όσπαστο.; σuvδεσμο; τών περί φρεvο6λα6εiα; ίi3εών μετά τω" φ : λο­
§
σο9ιχώ\ι περί ψuχij; χοιί τοίί χόσμοu έv γέvεt aοeχσιών. - 'Τλιστα\ ί"τpο/· ά.ποχρώσε<ς
δί.:στών. Θετιχιστα\ χα\ σχεπτιχο\ ίατροί, ψuχισtοιί-lιλισταί. Moreau de Tours,
Griesinger. Κuρίως δλιστοι!. § 13. Διαφων!αι μετα~u τώv όπχl!ώv της Άvατομιχη;
~ Σωματ ιατιχης σχολij; ώ, πρό; τόι; ι:ίλλοιώσει; τοσ έγχεφαίλοu χατά τήv φρενο6λαί-
6ειαv. § t.ι . Σuνήθεις ι:ίλλοιώσει; τοίι ίγχεφαίλοu . § 15. Έpμ>jνιία τώv άλλοιώσιων
τοV:τω'ιl.
11
Ιvμπtpασμο.. - Σuvοφι; tώv ίπιχρατοuσώv ί8ιιίίν πιρί της φό•ιως χαί tώ• σiλλοιw·
σιω\ι τη, ιpριvο6λοι6i/α;

1
~ 1. Άνίκαθεν ή ίατρικη καί πλειότερον 3ί τό μέρο~ αυτης τό ιiφο 4
ρων τόι νοσήματα των φρενών, ώς καί αι r.ερl παραφρόνων ί3έαι, κατόt
πό8α; πσιρηχ.ολού&ουν τόις φιλοσοφικόις περί τ-Υjς φύσεως τοϋ ιίνθρώ7>ου
καi των τοϋ κόσμου tπιχ.ρατούσσις ί~ίας τήν σιύτην ιξέλιξιν μετά. τής
~ιλοσοφίας uφιστοcμ,ναι. Τοϋτο ά.λλως ε•:ινόητόν ίστι, καθ' οτι πρό τη~
 4$
' J - , - , ,. ,._,,
η των
' ,. -
σωματος
,
αιτιων της νοσΊJσεω; του
, -
γνω.σεως του τροποv και των

ψρενών τοϋ άνθρώπου ώψειλε νά προηγηθi,i ·ή γνώσις περί τiiς ψύσsως

αύτοu, ζήτημα , όπερ άψ' έτέροv στενώς συνδέεται μετά τοu προgλΤ,­
ματος τοσούτων οcλλων ιpαινομέ'ιων τοu κόσμου.
Αι περί τών τοu κόσμου ίοέαι τών άρχαίων ψιλοσόcpων καί ποιητών
Έλλ·ί)νω'ι τijς μεγάλης έκ.είνης έποχ'Υϊς τijς πρι~της έξεγέρσεως τοu άν­
θρωπίνοv πνεύματος συμπ:ριελάμbανον κ.ατ' ιiνάγκ.ην χαί το ζήτημα
τijς γνώσεως τ·Ι)ς άνθρωπίνης ψύσεως' το ζ·ήτημα τijς ψυχiiς η τών δυ­
νάμεων, Οι' ών τό σώμα έκ.Οηλοί τάς τε άνωτέρας (πνευμαηκχς) ώς κ.αί
τά.ς κατωτέρας ίδιότητας αuτοσ. Έντεuθεν βλέπομεν ότι αι περί ψuz.iiς
ίοέαι τiiς κ.λασικiiς έποχΥ,ς τijς Έλλiοος ήσαν σuνέzεια κ.χί άπόρροια
τών περί τοu κόσμου έν γένει θεωριών τών μεγάλων ψιλοσόψων τijς ιiρ­
χαίας Ίωrιχιίς Σχολijς (Θαλiiς, 'Αναξίμανδρος, 'Αναξιμένης), τiiς
Έ.lεατα/ις (Ξενοψάνης, ΠαρμενίΟης, Ζήνων), τών Πυθατοpεlωr καί
τι;Ίν Άτομικώr (Ήράκ.λειτος, Λεύκιππος, Έμπεοοκλt)ς, 'Αναξαγόρας).
Α! ί~έαι οιuται έπεκρά-:-1.σαν καθ' όλους τοvς μετέπειτα αίώνοις, ών
πολλοιί οcλλως έξαχ.ολουθοuσι καί σήμερον ίτι ύπάρχο•;σαι οι! αvταί σχε­
δόν μετά -:-ινων μόνον παραηαγών. Οvοεμίοι τιpόντι οvσιώοης οιοιψορόι
ύπάρχ ει έν τι/) πaμ frυτισμij) καί τι/) ύJισμij), έν τ·ζ. μοrιστικfι η όυαιJικfι
θεωρί(f περί τijς άρχ:fις των πραγμάτων τοϋ κόσιι.οv, η περί τ1\ς ιp•)σεως
τοϋ άνθρώπου, των τε άρχαίων καί τών χ.αθ' ήμiς χρόνων ψιλοσο­
ψούντων.
Αι ίατρικαί θεωρίαι τοu Ί πποκ.ράτο·;ς περί των νόι;ων ψέροvσιν οcι:pθονα
-τόι ϊχνη τiiς έπιδρiσεc.,>ς ":'ών qηλοσοcpιχ.ών δοξασιών τών προγενεστέρων
η σvγχpόνων αύτιJ) ψιλοσόcpων. Ό 'Ηρiκλει.-ος π. χ. έι:pρόνει ότι -το
πϋρ, το άι{ζωοr πvp εlνε τό μόνον στοιχείον, έξ ou σύγκειται τό ποcν :
(( 'Εκ πάrτωr 2r καί έζ έrός τά πdrτα )) . ότι μ(α οvσία ύπιiρχει έν -τ<J>
κόσμιp (τό πuρ), .Υ\τις ίαμbάνει άεννάως Οιαφόροvς μορψάς. Ή ψυχή
. οcρα κατ. αvτόν είν. ε έπίιrης πϋρ' διό καί όσον τοίjτο' ίλεγεν' είνε ξηρόν'
τόσον ή ψρόνησις είναι μεγαλειτέρα, ή •ίγρότης 8έ. τijς ψvχ;lϊς τούναντίον
iπιψέpει -τ-fιν έξασθένηι;ιν χ.οιi διατάραξιν τοϋ νοός.
Ό Έμπεοοκλiiς έψρόνε,ι ότι το r.σρ, ό ά·ίJρ , ή γη χ.αί το ϋοωρ άπο­
τελοϋσι τi στοιχεία, έξ ών ό χ.όσμος σvν!στηκε, χ.αί ή ψ•;χ-fι ιΧρα έκ τού­
-.ων συνίσταται. όσον οε ταϋτα έν ιiναλογί(f σuμμεμιγμένα είσί, τόσον
 49
αύτη σοψωτiρα lι;τl, τούναντiον Sε Υι S·Jι;αv:iλογο; xpaσa: των στοι•
χ"' είων χ:χθ1ι;τ~ι τ·/~ν .Ιyι-Γ,ν
ψ /.,.
:iνώυ.αλον
ι
καί άιncονα'
Τι
ή νό·ιισις Se τελείται,
χ.:χτ' α·)τόν, !1.ΞΥ.λλον nιχ τοσ αι!1.:χ.τος, S ·.ότι iv το•~•<ι> κυρίως τiχ. στ?ι-
zεια εύκόλω; συγκ.ερ:iννυνται· i)f)εν τό αίv.α είνε * Ψ'Jz·ii τοt.ί iνΟρώ:-:ο•J.
'Εκ τών -:;χ•ι:χρι_:χίων τι:ι•~των θεωριώv έ;;Υ,γασαν, καi ε\νε ;;ερίψγον
• ~ •ι. ' , , ' ' ' - • ' () '
οτι •Hf-;η? ·t;•J'IJ':i:XV Κ.7.L μεzρι GΊψ.ερον :ΧΧ.~ψ:ΙJ, Οι οροι, t;Lζ zρω•μ. :Χ, ;;ρο;

Π:Χ?:ir,τα ιην το\ί z~ηακ•·'ϊ-,ρο; Y.:XL τοt.ί ·(.θ')υ; ένiJ; οcνθρώ:tΟ'J' λέγ?v. εν
π. '/..· οη
• οu--:ος
• εzει
w ~
χpασιr ηπιαr
• • η
" ο·f,'θ
ι· vμor '
Χ.Τ.Λ. 'Ο 'Ε• V-:":ό•J')Χ
~ λ-·r,ς
• , .. ,. • , .. ' - ., Τ '
εφρονει οη ο.-7.ν ηι σ·ηκεραννuι.ι.ενα ι;-;οιzει7. ~ν τ<ι> αψατι ωι;ιν α.-

ρ:χιi, οι άνθρω;t'')\ γίνονηι νωf}ρ')ί, cτ~. ν sε πuκν:i, cξείς καi ζω·ιιρσi

χ.τ.λ. Έχ. τΎ); χrάσtιιJι: ίθεν -;ων στο•.χε ί ων έξαρτaίται τό iιθuς. Ώ­
σ:χ.vτω; ό ορο; f'E.lαn"Q),ta είνε έν zρ ·f,ι;ει Κ:Χί σ·fιv.eρον, 'λΧbώ·ι τ·ί;ν
άρ·ι.:'r.ν α•)το·~ έκ ·6;ς θεωρίας τοt.ί Ί π:-:?κ.ρiτο•Jς ;;ερi τ·'ϊ-,; μετ:χψηi;
τ·f.; ι.,.,ι . .r,; εi; τ?·ι έγκi77.'λον, έξ ο·~ γεγον~.-ο; γεννών-:-:χι αι θλιbερ:χ.i
·~,
ιυε:χι, ·r,. l
_με. α~]··ο. _ ια
l' , ,
!1·εzρι r.7.ρ:χψρ-:,ι;'JΊ·r,ς.

~ '2. Ό 'J;;c:oκ.p:i,.,;ς, οι;-:-ις λέγz.-χι '.τι uπ·f.,:ξο κ.7.ί fl-'l.~·r.τ·'r.; το ~~

ΊΙ,J~;tλείτο•J, !κ. τών ψ'Jι;\ΟΑ'jj'tκ.ών κΧί ψΩ.-,ι;r,ιpαών "tCι"J-:-ωv S-:.ι~αι;•.ών
έμ;:λεω;~ έd·1.~.ιtι'J 1:γ·fίιj~ ":'α.; ί1τ?tzi; α 1J-:c,•:J Ο::ωpίz; ~~fί 1.Jγρώ·ι, ~εrt
τ·ί;; έ-::ιSρitjεω; ·τt;ι'ϊ ξ·r,ρ~~ κ.7.! τeι•j Οε 1::~-~ 1) Τ, ~v 1j Y·Jz ρ ΙJ•j , ;;ερt ~·ι,;
γ•·ιέr;εω; κ.:JΙ.ί έκ.~:Χσcω; -:ών νό-;ων, όι? κ.χ\ ~ι:ι -;·f;v ~:ι. fJογένεσ~·ι τών
o:::•ιtzW'ι νr:γ;γt1.Χ-:ω'ι
i
":'~Λ7..'~"':':χ. α~-; 1.?: 7:7.:ε~izε-:-ο. '.ι\.).).:_Χ -;;;6 -;;~ντ~; ό
1 ' ' \ .. \

cl;:';;fjz.? i-:"'f,; ()!';~i'.. ~; ω•ι ';:'Χ 1:α'°:'"f, 1;·η-;·ί;; Κ'Χ.i &?tt:ίt~; X.1tV 1.Κ.6; όiν ·ί;τ.'J
ό ·J·ιz::~'ι 'ιΧ Γu:i} έ;:ι~ :·i-.t;·ΙJ. τ·ί;·ι -::='J'i')z·'ι
ι ... 1
•1 α·~-;r;,ιj
.
i.-;;~ ιυ. ~:ιιι:Jώ•ι
1 Τ
":°L'ιων -:::χ.-
ρ Χι:ι:οι;•J.η1; . Δ·J? ιίιlη ό~ κ.·J=ίω;
ι ι \
ά·ια?i=ει έν τ',ί; G'J•1 ••1·;:iu.u.?.ι;•.•ι
• ι\
oι·~':'',tJ: ι

' ·
τ·r,ν ιιrιrυιι· κ.χι · f'E· Ι rΙJTO - l'ιιιr. 'Ε'ν -:'Jι;
- ..ι 1'}Uf''"fΙCll(
· 7.'J70'J
' - ( 't"'j:1··
. \'1
ε~~- Littl'·6) 6:1. ι). :ι κ.~~ ~Ξρt ":"·;,; ~κ~Χ'ί,ω; τώ·ι νC'jωV ';'Q 1~των : ff.aί
/ΙΕΥ ' μπα· )'<~· Ι ωπιι: ι·ιι-ο,ιιιrαι
' i,<ννοει
' - ,,p<ο:Χ:ω;
r! · '
τ·r,ν •
V· 7.'Ι\α'Ι " κα:• fΙ·':ιV')-
'IJ
μ.Χνiχ; η•ι7.; ε·~()·}?ι;'J;) ιiσprι .Ht!rFf"' (ά·r,λχ~·/~ fl-il.λ':ιν ί:iι;ι~.ι;ι), ιιί ι!i
μετά cποιδιί< (ό·r,λ-χο·/~ σ.ι σο~χρ?.ί κ.χ :. μ<λΧγι.οΧ•."Ι.7.ί, -~ .lι·.τrηια1·ίο)
lπιrτ;ιι".l/rrτηιαι (ήττον ίiι;ψ.Gι)>>. 'Ε:-:ίι;·11; :-:ερi τ·f.; ι;·Jzν6-:.·fl-:o; τ·r.;
φ,:εν',~λ,._b:ία; κ.α-:ά τ7.ς wp7.; τeι•:ϊ l-:-,.,'J; ( 'Αyι:ι,::ι;μc.ί, τόιι. IV) λiγει:
«Ηι ϋ fΙΕΥ 7·np 7,f'O( τa fΙΠJ'/Χά χαί fιε.lon·u.lιxa Χ'J.ί έπι.lη.ττιχa (ν'JG·i)­
fl·"-":"-X) κ. . τ.λ.>> Ό Ί-;-;-::ι:ι~ρ ·i":·r.ς ώι;~ 1~-:ως f·r.-;ώς ι:ί.vαψi~ει ~~ι ~~?Χ ~1;;
? ·η;Τ;ς έστίν ό έγκ.έφ).ο;. 'Εν τψ <.ε7α).1.i·-ι~ ;;ερί έο.ιλη•}iας ( 'l π;;οκρ.
4
 5ο

χ.ε11. «Π!pi Ίεpijζ rούσου») έντο;;ί~ει σα?ώς τά φυzικ.iι φαινόμενα lν

τι'j) έγκ.ειpiλφ χ.αi δίόει τήν έξήγησιν τ-Ιi; παθογενέι;εω; τών φρε·ιικ.ών
ν~ΟΎΙf'·i-.ων, λέγων τά έξ·/jς: ( 1) « .. , .. Εί8έναt 8έ χρ·f, τού, ιiνθpώ­
απους οτι έξ ούο~νό; ήv.ϊν αί ήοοναl γiνοντα.1 κ.αi αι ε1)ιpροσύν:χ1 χ.αί
«r:ιί γέλω>ες κ.αi παιόιαi ή έν>εuθε·,ι (έκ. τοσ έγκ.ειpiλοu) κ.αi ),ύ;;αι κ.αί
ιιά.νίαι κ.α.ί δuσψροσύναι κ.αi κ.λαuθμοL. Καi -.ο•.J•φ (ηϊ> έγκ.εφiλ(fl) <pρο­
«νοuμεν μχλισ"t"α Χ.αί νΟΟUf'.Εν χ.α.~ βλέπομεν χ.α.ί ΟCΚ.ΟύΟ!'-ΕV κ.α.ί γινώσκ.ο­
cψεν, τά τε αίσχρά κ.α.i τi κ.αλχ κ.αi τά ήόέ7. κ.:χί ά.ηοiα. κ. . ..-• λ. »
«Tcf> ο·fι αύ•ιϊ> -.ού-.φ κ.αl ι.ι.:χινόμεθα κ.αί παραφρονέο~ι.εν κ.αί οεiμα.>α
σ:κ.αi mό{)οι παοίσηχνται ήι:.ϊ:ν . . . . . . Καi ταuτα. πiιτιου.εν έκ. τr:ιu
Τ • • ι .. '

«έγκ.ειpiλοu ;.iν-.α, Ο"t'α.ν OU"t'Oς ιι:iι ύγιαίν~, ιiλλ. ·ii θsρμ~τερος τ·ίj; φ•.J-
«σεως γέv-η-.α1 ή φυι.ρότερο; ·ii ύγρό•όρος ·n ξ11?ότερο; ·~ ';'Ι 1λλο
«πε;;όνθ·!J -..άl)ος ;.αρά τ·Ι;ν φύσιν, δ ιι:iι έC:>Ι)ω>.
.;ι;γ·r,σιν έ ν
'Α κ.ο λ ou'θ ω; οι. ~·~
~· υιοΗ ΤΊ;ν' αχ.ο'λ ο~ Ο ον
' έι:' ,
σχεσε1 .
προ; τα. γε-

vικi αί'•ια. δύο μόνον f'·ορψwν τ-f,; παθ·ί;σεω; τών ψ,:ενών (•·ii; ι.ι.ανί:χ;
κ.α.ί ι.ι.ε"λαγχr.ιλίας) συ11.ψC:>νως ;.άντο-.ε πρός τήν γενικ.·f,ν αύτοi.ί Οεωρίαν
περί τών ύγρών : «Γίνε"t"αι aε ή δια.ψθορχ τοσ έγκ.εψiλοu ύπό φλέγμα­
«"t'Ος Υ.αi zολ:'fι;· γνώσ~ δέ. έκ.i,.ερα <j>δε. Οι ι.ι.Ξν γiρ ίι;;ό το\ί cpλέγ­
«fΙ.α."t'ο; (2) μαινόιι.ενοι ·ΪJσυzοί τέ είσι Υ.α.ί ού βοώσιν οuόέ θορu~έουσιν, οι
«δέ ίιπό χολ-f,; Υ.εκρiκ.τα.1 χ.αi κ.·.χκ.ι:ιi.ίργι;ι χ.α.i οvκ. ιi-.ρψαιοι, ά.λλ' α.ίεί
«TL άκ.αιρον Οpώντες. •'flν fΙ.ίν ο~ν ξuνεχ έω; μαίνωνται, αuται α•)τοί;
«αί προψiσεις ε(ι;(· ·~ν οέ Dείμα.τα καί ψό~Ο\ παριστώντα1 /J.ε":'α­ ur.o
α:στχGεω; (μετα.~ολ·Ιjς) το\ί έγκ.ε~χλοv· μεθίστατα.ι ~ί θερ~ι.αινό11.ενο; ·
«θερμαίνεται όέ ύπό χολ-Ιi;, ό;;όταν όρμ·ίJσ:~ έ;;ί :.όν έγκέιpαλc.ν Υ.α"t'ά
«τάς ιpλi{:ας τά; α!μα.τίτι~α.ς έχ. τοσ σώμα.τος. Άν1iται οέ κ.α.i ιiσατα.1
«πηά χ.αιρόν ψuχομίνοu το\ί έγκ.εψiλοu καί ξvνισταμένοu (σuστελλο­
«μένοu) παρά τό il)o;. Τοuτο όε ά.πό cpλέγιι-ατο; πiσχει ιι.τλ. ..•.. ».
, , 'Ι , , - , .
οι
1 , -•
χο.ιωυtιζ χ.ατα τον πποκρατ·ην ανΤΙG"t"ΟΙ;(ΟΙJσιν εις "t'ΟΙJς Jιαrιο.-

(1) Σημ. Κοιτά τιvσι; :ιριτικοίις tό χε11::ιίλ11ιο•1 touto ά:vήχει εί; Ίr.::οκρ:ιtι:.ιόν ':ιvα Πf;
Άλ<eσιvοριvijς Σχολij;. Όπω;οήr.οη σιί έ.,,tιΟiμεvσιι οοeσισlσιι ι:ίvήχοuι.ιιv ιί; σιutόv τόv
'Ιτ.r.οκριίtηv κσι'ι τήv σχ ολήν cιutoi1.
(2) Σ11μ. Καί σήμερον ίtι r.ρο:ι.ιιμένοu 1;eρ~. τοίί χ_cχρα1.τΤ;ρο; η τοίί 1,θοuς τών ά:ν­
Ορώ:-:ων όvομιίζομιν gι.1εγματικούι: tolι; ψuχροίι; χσιί ι:ί;;σιΟεt; c:ίvOρώr.ou;. Ώ; βλέr.ιι
/ι ιi•1σιγ1ώ1.1tης οτι to:ouτo{ tινε; οροι έν κοιν!j ι_ρήσει σήμερον ονtο; έ'λχοuσι tήν ιισιτ:ι­
'fωγήν .χuτιiίν έχ. tιiίν cίρχ σιίων 'Ιr.r.οχpσιτι1.ων οο;σισιcϊiν.
 χούι:, ·~ l-::i -rό ιΧpzοιϊκ.ώτεFr,ν 11nrι:ιιούς, ..-;.; σl;μ!ρον, οι 9'.lη~αaιώιfιιi:
~· ει;
σε ' -r'1v; '
' Ί)• • l ι·.τnιιαrιωιοι·ς.
' Ι''· l a7:ιΌ· Ι ιχι,υς
:J.
~ 3
' • ι1 · -
Χ?Χ Τ<ι> rι· · · ·
Λ>:τωνι ε;;ιr, ·r,; σχφω;- ,
ΚΧ':'αqιχινε":"αΙ ·
η ,,.
ι 7.\•ιpχιn,

-rT,; φ~λι;ι;')?ίχ; των ;;ρr,γενει;τi~ων σχι;λών έο.ί τί;,ν ί8εών oι•j';'r,ij -::ε?ι
ψυz:ϊi; κ.χ; ':'ών νοι;·ιψ.::ίτων α·j":'·ϊi;, ιiλλ' ό Πλ::ίτω•ι ϊ8;.)κ.: μiλλ•,ν ά.1>·~- .
ι:·ι;•~.i·,·r,ν ίννr,~χν εί; -:-/~·ι ψ! 'Jl. 'ί;•ι, θεω:ώ·ι α·jτί;ν μ5:ιον Ο:ίχ; 8·ηiυ.rω;·
'
~.
'
~· - •
.

•
. -
' - 'λ .
'
. • .,.
'
r.χpεηει.ετο σε οτι οι'J":'η εκ τpιων μει:ων συνιι;':'α":'Χι, και ω,:ι.,ε Ι'·Χ 1'1τα

χ.χί -r·ί;·ι ϊ3ρχν οιiιτων έν τφ σώ;~.χη· ή μέν λογιχ·/~ ψ·Jz·ή, τό .lοrιστι­

χόr (αv•ΙJ 3έ Κ.'JF(ω; έι;":'ί Οεlα; 7-Y."(ii;) ί8?::ί~ει έν -.φ έγχε?i'λ<ι>, 3\χ
το•jτο 3ε τi νοι;·ήμ,,τα οι•j";'γ,, -::pοiρzοντοιι ίκ. των ο~ων· τέι;ι;χp-χ 3ί
τοιαστα εί8η -:;α:αΦ~οι;•.ίνη; ώ:1~ι·ι (ϊ8ι Πλ:ί":'ω·ιο; : Τί•1.α1ον χχί Φχί-
' Τ' ' '
8ωνα): τ-ί;ν πχραψ?οι;!.ίνην τώr :rpngιηrώr, τ·l;ν τώr :τοιηrώr, ιώr tf·<Jr·
τωr κ.χί τώr {Jrιιι,ι·FυnιιέrιιJr. Έ~ τών 3·J') ~λ/.ων 8! με,:ών τή; ψ.z·ii;
-rό θυf'ΟΕΙιfiς έ8?i~ε1 lν τ·~ κη8ί~, τ~ 3έ i:ιιθιγιητιrόr ή γε •ινΥ,":'ΙΚ.ην ή
9'υωιr:r i·ι τιj'» Τ,-::χτι (ο?Χ Κ1.ί Γa.l,.rrlr ;;:?i 'Ι-:::.οκ.?χ;ικ.ών Κ.'7.ί Ιlλα­
τωνικώ., 8ογμiτων βι~λ. 6ι;ν it:xi 7°ν). 'Εκ τ·ϊi; y~ι;r,•J τΥ,; Υ.'1.":'ω":'ίρ:χι;
τα'J':"Ι); ψ•Jzή; 7.,,')Κ'J7.'t'O'Jι;tν αι 11'JΨ(;9οι; χ.αt Κ.':ι!ΥΧί τώ•ι Χ'Ι~,:ώ-::ων
~~ ~ 1) ... ' " 1 .. 1 ,
•
-::χρα?:οσ·,ναι
•
· τ:χ
• "
α1":'1α σε οι •,των ειι;ι χ:χ χρω; 9 ·Jο;1κ.:χ ·η cω;J.7.•1.ι.:χ,

·~τG1 :ιετχbολ·iι -rών iιγρών των pεό ·ιτων /l-~τi το•:ί οιί;~.α-:-ο;· ή ό~·.ίτη;
0 -
..,.
T0'J (j>Λεγμ:χτο; ' )- . ,. '\ ) ' . -
Χα\ Τ':Ι 7.ΙΚ.fΟV τη; zι:; .η; 7.F'X',ΞVO\JGL Τ'ΊjΥ μεΛχγzr, ,\:Χν,
- .
• ' ' "
't"Ι)ν μ:ινι:χν, τ·ι;ν ανοιαν, ω;
'
... .,... ~ κ:ιι· ο• 'Ι 7.7.')κpχ~·ι;;.
' έ~oG:;x
Ό Άριι;":'οτέλr.; έπίι;·ι;ι; εί; 3·.ί':Ι 81χιρε~ τ·i;ν ψ·Jzή·ι : εί; .lrφχιίr κχl
εί; alo1·or· ιiλλ' ή ε3ρα αv•·ii; είνε ιι.ίχ, ή καρ3iα (ra. /ηγόι;: πεpi
Ί::;;οκ.ρ:χ·ηκ.ων κχi Πλ:χτωνιχων όογμχ-;ων β~~λ. 6ον κχί 70· 1 • Άριι;";"ο·
')
τε .·ι;; : α -
r1 εpι· ·'·ψ ''Ζ'Ιίt; • · •
και περι αινα~νο·Ιί;» - χ.εφ. 4) . Ί''·ην ι
ψη:r,·ι cι.·
•ιεωρει
-

έ .κ ,
/Ι.':Ιpιω·ι
•cι.'
αιι•ιεpο; σ•Jνιι;τχμ:ν-ην,
•
κ:χτχ τ·ι;ν
• '
ο;;εpι
• '
α((ψωr
' ~ ..
σc:;χι;ιαν
'
-rov-
'
Δ ημοκ.p1το•1, αι
'λλ'.
ει_ο•Jι;αν
•
έ ν E:X 'JT'~ - κ.αι
• '
θ ε;>μΟ':'"Ι)":':Χ' .
ι::οιι.ενω;
' •
πpG;

tξ·(;γησιν τ·f,ι; ο.αp:χφροι;•~ν-ι;; ·~ τΥ,; φ'Jχιχ;ί)ς έν γίνει κ:χται;τir~ξω; ξzη

ίιπ' (;ψιν τc., β:χθμ~ν τοiί θεpμου ή τού ψυzροu· έά.ν τi ίιγρχ τοiί
σώυ.χτο;, ·~ υ.έλ:χινα χολ·/~ ή -rό "Ιλiγυ.α, έzωσιν έ::i3,χι;ίν τινα ίr.1
' ι .. Τ ' .,. '
τϊ;; · 1 ·r.ιz·ί)ι;, τοστο ι;•Jυ.bαίνει ό1όη εiι;t θε~υ.ά. η ψ! ψιοi.
r .. ' '' ,...,
Τ χ' αιυ':'χ ' .
' ' ειpρο·ιοvν κ:χι · ;;λ ειστοι
- "λλ οι
σι " '
ψιΜι;οψ':Ιι, •
ω; •
ο 'Ε '
• -;;ικοvFeιι;,
ό Χρτ.ίσι-;;::ο; χ.αί άλλοι θεωροσν-:ε, τ-ί;ν ψ·Jz·ίιν ώς α.ί9i.ρα, ώ; πηί-μα
ίνίχον θερμότητα κ.αi έξατμι~όμενον lκ -rο\ί αιϊι~.ατο;, ό1ό κ.:χί ώ; Ε~p :χν
 52
α~~ς τ1Jv κ.άρaία.v κ.α.i ούχί τόv lγκέψαλοv έvόμιζοv. Ό ΘεόφρΜτος •
μάλιστα. θεωρεϊ τόν έγκέφα.λον ώς σ-;rόγγον προωρισμένον νά. με-rριά.ζ-~
τ1~ν θεριι.ότητα της φvχΊjς.
e 4. Εiτα. lρχοvται ο! Άλεξανaριvοί, ·ι1τοι ή σχολ·~ των Νεοπλα­
-;ωνιχ.wν , έχθρικώς όια.χ.είμεvοι πρός τά όόγι.1.ατα τr.ϋ 'Αριστοτέλους
κ.αi Έπιχ.ούροv χ.αί παραaεχθέντες τήv r.ερi ψυχ1\ς όοξασίαν τοϋ Πλά­
τωνος. ΕΙνε τφ οντι περίεργον ότι ή πrενμaτισrααί σχολή καi ούχί ή
ύ.lιστιχή όιά. των ίόεων αύτΎjς περι τγjς ε όρας τΊjς ψυχΊi; eν τ<ϊ> έγκ.ε­
ψάλ<J> σvνέτεινεν είς τ1~ν πρόοόον τ1iς ψv11ιολογ(ας χ.αί άνα":"ομίας τοϋ
έγχ.εψάλοv. Οϋτω ό 'Ερασίστρατος χ.α.ί ό Ήρόψιλος (300 π . Χ.) ο ·~ μό­
νον ώς εόραv της φvχ·ϊ)ς τόv έγκέι:ρα.λον έθεώροvν' άλλά. χ.αί ! πειράθη­
σα.ν ώριψ.ένα μέρη α.ύτοϋ ώς κ.έντροv ":"Ίjς ψvχΊjς .;ά. ύποόείξωσι. Διά
τόν Έρασίι;τρατον τοιοϋτον +ιν α.ί ιι.ήvιγγες, όιά. τόv Ήρόψιλον ή
!fra.l.lίς τοϋ έγκεψiλοv (voute a
trois piliers) (1). Μάλιστα οέ ό
Έρασ(στρα.τος έξήνεγκε γνώιι.ην, Ύiv έπικ.vρεϊ σήμψ:ιν ·ή νεωτiτ·Ι) έπι­
στ·ίψ·Ι), οτι όηλα.ό·ή : ·h όια.νοητικ.Ί~ . ά.νiπτvεις ε•)ρίσκ.ετα.1 έν σχέσει
πρός τ1~ν άν:iπτvξι·~ καi εκ.τασιν τΊj; έπιψανεία.ς κ.αί των γύρων τοίί
0

lγκεφάλοv, ό όε 'Ηρόψιλος (!) λiγετα.ι οτι άνέταιι.ε ~ξα.κ.όι;ια πτώμα.τα•

ά.νθρώπων.
e 5. Άργότεροv έν Ρώμ:~ ό Άρετα.ϊος ό έκ. Καππαόοκία.ς άκμάσα.Q>
iπί ΔΙ)μιτιανοϋ (81 f.1·· Χ . ) -;rεριέγρα.ψεκ.:ίλλιον παντό; αηοv τών 1ψ:..u­
παρξάντων καi τών ιι.εταγενεστέρων α.ύτοϋ ία.τρών όι:Χ.ψορ:ι. εtοη πα.ρα.­
ψροσύν-Ι)ς κσ.i πα,,αλύσεων, ώς χ.αi άλλας νόσοvς, ι.ι.ε-;αξ\.ι τών ό::οίων
λίαν έπιτυzώς χ.αi ιι.ε-;ά. χ.λινιχ:ϊ)ς όεινό-rητο; έξέθ·rικs τά. συιι.;;τώιι. α-rα
τΤ,ς l;;ιλ·Ι)ψί:χς. Ό σvγγραφε\.ι; οuτος τ·f,ν άρz·f,ν τ·ϊ)ς κ.ιv-ί)σεως κ.αί τΤ,;
διανοία; !ντο;;ίζει έν -;φ έγκεψΧλφ · άvακαλύ~τε1 τ·l;ν όιαστα.ύρωσιν των
νεύρων έν τι;'> προιι.·fικει ιι.υελφ, έξ-r,γών οuτω τΊ;ν με-:ά. τ·f.ν βλ7.{)·r,ν
τοϋ έγκ.ειpiλο~ εί; το ά.ν,(qετον 11.iρο; τοίί σώ11.ατο; έ;;ερzομi·ιην - ;;α­
ράλvι;ιν. Περιέγραψε ;;ιστώς κα.ί ά.χ.ρι~w; ~ιiψορα εϊο·r, μανίας κ.αi μ. ... ·
lαrχο.l,ίας. κ.αi τΥ,ν ipωrιχήν μοrομαrίαr, άτελw; όε κ.:χ! τΥ,ν πιpιοJι-

Η) Β. Ball : Maladies mentales σελ. 8 κα\ έ?εεη._

(2) Ulisse Tre/at : Rechercl1es historiques " sus la folie . ί839 . σελ. 4.
( '.
53
ιιiιr ιιυιι.lωίr μar{ar· όμιλεί έπίστις περί -ri\ς προγνώι;εως τών 3ιαψό­
pων -:-cύτων εί8ων φ ρ ενοbλαbείας , ώ; χ.αί r.ερί τ·fj; φ•;ι;ιχ.Ίj; χ.αί ήθιχ.'l)ς θε-
. ραπείας τών παραψρόνων . Ώς πρ;,ς τ;, 3οyμσιτιχ.όν μέρος ό Ά~ταί'Jς έν
ά.ρχ~ ήν όποι3ός τών περί •.jιυz.Ίiς 3οyf'.iτων τοϋ 'Αριι;τοτέλους χ.αί τών
στω"ίχ.ών. παρα3εχθείζ ώς f'3pαν τών ψυχι)(.ί;°)ν ψ:Χ.ινομένω'Ι τ·rιν Καp3ίαν•
είτα όιι.ως ήσr.iσθη τ·/ιν 3οξαι;ίαν τών νεοπλατωνιχ.ών. -;ουτέι;τι 3vo
ψvχάς , ών ή λογιχ.7J έ3ρ:iζει έν τφ έγχ.εψiλιp ή aε αλογος έν η) χ.αρ-
3ίqι χ.αί τίjΊ 7\πατι, έξηγεϊ Sέ, οπως χ.:χί 6 Ίπποχ.ρiτης, τr1 ν παθογi­
νει;ιν τών φρενικών νο.,.ημiτων, 3οuς όr1.ως ί3ι:χιτέραν tξήγηι;ιν είς τόν
τρόπον τής γενέσεως τής fl·οcνίας χ.αί μελαγχολίας. ήτοι ότι ή μέλαινα
χολ-fι έρzομένη έν τίj) στομ:iχιp προξενεί iντί3ρασιν τοϋ έγχ.εφ:iλου κατά
ουμπάθιιar ' έξ ού ·~ μανία' όταν aε λείψτ, ή ά.ντίaρασις αvτη ' τότι
ίzομεν τ·/ιν μελαγχολίαν.
Παραλείποντες τούς οcλλους ι;υγγραφετ,, οϊτινες την αύτήν γνώμην
μετiχ τών προεψrψ.ένων συnραιpέων περί -rijς cpρενοbλα~εiας είχον έp­
χόμεθα είς τόν μέγαν Γαλ·Ι)νόν (1.31-201 μ . Χ.) τόν μετά Χριστόν
τοijτον Ίπr.οκ.ράτην.
Ό Γαληνός οστις έ'γραψε πενταχ.όσια · βιbλία περί ίατριχ.Ίjς, χ.αl ίπε­
bλ·f,θη 3ι1 τοv πλο•.Jτο•; τών γνώσεων , τΊ)ς ε•)ρείας 3ιανοίας Κ.αί τ1jς
3εινότητος ώς θεωρ·Ι)τιχ.ός αμα χ.αί πραχ.τιχ.ός ίατρός έπί τών μεταγε­
νεστέρων αίώνων μέχρι τών χ.αθ' ήμiς σzε3όν χρόνων' q;αίνεται ότι 3εν
εί3εν ί3ίοις οιψ.ασι πολλο•.Jς φρενοbλαbείς χ.αί πεpιέγραψεν εϊ3η τινiχ
?ρενοbλαbεί:χς εχων ύπ' οψ~ν προγενεστέρο•1ς συγγραφείς. Έπει3Τ. όμως
είzεν ί3ιi~ουσ:~ι.ν Υ.λiσιν πρό; θεωρητιχ.·/ιν 3ιξριι.·fινευι;ιν των ψαινοι.ι.ένων,
έχ.fJέ':'εΙ έν eκ.τiσει τχ; ~Οξ7.σ(7.ζ αύτι;~ίj περί 'fυχ:ί\ζ χ.αί τών ψρενιχ.ών
νοσηυ.iτων. 'Ηθiλησε νά συμgιbiση τόν Πλiτωνα χ.αί Άοισ-rοτέλην
'
1 •

πηαaεz.θείς μιχ.τ·r.•1 τινα θεωρίαν. Καθόλου π7.p:~r.δέz.εται ότι ό έγχ.ί-

φcιλος εινε ή έστί:~ι. τών Ι.χ.ουι;ίων κ.ιν-r.σεων' τ·Ιjς 3ιανοίας' των α.ίσθημ:ί­
των χ.αί τ-11; μνήμης· (( irιfε{χrυται χιrήσεώς τε χαί αισθήσεως άp.rl}r
ύπάρ_rειr αύτοr (έγκ.έφα.λον) » (Γζιlηrός : περί Ίπποκ.ρ. κ.αί Πλiτων.
~όγι.ι·· ~ιgλ . 6°v). 'Αλλά πλην της χ.ατά Πλiτωνα ψυχΎiς, ήν ο•jτο~
ώς Μν :χ μιν, ώς θείαν τι να όντότητα έψαντχζετο, πα ρα3έχ ετα.ι :ιιaί
ιfrυ.l·ιιιοr πrέϋpα, λιπτεπίλεπτόν τι να aϋpar ή ούσίαr, ~ι' ής ή ψ υ z.Υ,
έπιaρ~ χ.αί ίρz εται είς συνiφειαν μετά τοu έγχ.εφ:ίλοv. Το πreϋμα τοGτο
Πj')ίj·ιετα~ -, • , των ~·(~ων
έχ. τ'Yic lΈ.ατuίι;εω: • Υ.α\ το~ α'ίυ.ατοc
\ χ.αί 3ιοc των
ι . •ι...

ιiρτηrιων 8ιαzίετ:χ1 μizρι το•j lγκ.εφχλΙJΙJ, ίνθα λε;.τ•Jνόμενον μετα~iλ-

'\ . , . .ι , - ,, , λ , ,,
:rrειΊ'α ·
• , ,
eιvι;ια εν
ωσ-:-ε η εr.τη αvτη
Λtτα~ ι:c τΙJ "ΚΙJptως ,.·~ι·ι.ιιοr

ιiρz~ μεν -riic r.αρηωγ·ii; αίιτ·f.c θιωρειται ώ; ζωi'Ίιnr π,·eϋμrι (τό

csprit Yiιal το;; Stahl μετηενέστερ?ν), μετίr.ειτα 3ί λιr.τv•ιόμενον
r.:χρέzει τό ίιλιχ.~ν r.ρόc γlνεσιν τοi.ί !fυχι.ιιοϋ πreύpατος (esprit ani-
mal τΙJi.ί Van-Helm ont, ώ; θi r3ωμεν ιiχ.ΙJλούθω;), (Γa.ίηrός Περί
8ογμ, 'Ιπποκ.p. Υ.αi Πλάτων. Βι~λ. 7ov). •Όι;ον άφορ'!t τήν ψη,ολο­
γίαν.τοΙJ ό Γαλην?c λiγει ότι ή λογ1κ.1ι φυχ1ι lx.'tό; τών αiσθ·Ι)τιχ.ών χ.αί
χ.ινητικ.ων ί8ιοτ-ί;των ϊχ.ει χ.αι τpείc άλλαc 1i7·eιιοrαaς 3vνiμει~, -~τοι την
μνήμην, τ1ιν χ.ρίι;ιν χ.αί τ1ιν φαντασίαν- ή ά.λογοc ~ί ψυz·ή, -t'iηc !χει
ϊ~ραν τ1ιν χ.αp3ίQtν χαί τό ή;.αρ lνizει τό θυpοeι<lf.ς χαί τό 7·errητικοr
.η 1υταοr ή έ:rι//υpηrι.ιιόr. Τό θυ;ιοeιJές ομωc συντiσι;ετοιι σvν-ήθωc

χαi σ·ψμαzεt, χ.ατά. τ.Υ,ν γνώμην τοi.ί ΠΗτωνοc μετά. τΙJi.ί ..lο7·ισταοϋ.
Ή γνώιι.·ΙJ α•j-;οi.ί πε?ι των ψ•Jχικ.ων 8ια":'αρiξεων, ή,ο, τ'Yic ποιραqψJσ•.J­
ν-r,; ι;υνοψίζιται ώ; iξY,c : ή παpα1pοσύrη r.ροέρχεται τό μίν ιχ. τ·iic
άραιώσιωc ή lλατ":'ώcrεωc τοi.ί ζωίχοϋ πrεύpaτος, τό 8έ ίκ. τ'Yic ύγρότη­
το; ή τοi.ί ξ-r,ροi.ί των iνων τοi.ί ίγκ.εψiλου· ι ) -:αϋτοι ίπ~3ρωο;ιν ί.:ί των
1

τριών ήγεμονιχών ί8ιοτi~των ":';;jc •}uχ'li; lλαττοi.ίντ:χ, έξ:χφανίζΙJντα .η

8ι:χστρέψ'JV't":Χ ctv-:-ά.,· tι\ίτω ~ί ίχομιν μετχ την βλi~"Ι)ν τ7j; πρώπ,;
i3ιότητο, (τη~ μν·ί;ιι.η;) τήν aroιar (demence), μετά βλi~ην 3ί Π,;
3ι·Jτέρχc {τή; χ.ρίι;ιω;) τ·/~ν pώpωσιr (imbecillite), ή βλi~11 3ί -rij,
τρίπ,; προξ!νεί -:ην 11arίar χχί -~ην pιlαrzolίar (Γα..lηrίς : Θεpαπ.
Μι~ . βι~λ. 12 χειp. 5).
Πρι';)τΙJ; ό Γcιληνb; 3ιαχ.ρίνει σαφω; τό "αρ:χλ·ί~ρ'tlμα τών όξειων νό­
σων τοi.ί έγχειpΗοv, .Π,ν fJ'f~rίτιrJo, ιiπό ..η; χρο·ιίας ή πpοσφ:ίτο•J κλα­
σ~χ.'Υi; ψρεν~~λα~εiα; (Yesanie), ώσαύτω; δέ. lψιστ~ την προι;οzην ίπ ι
-rij; χατά. συιιπάθιtαr σuνε:rεί1'= παθήι;εωc τών όργά.νων τοίί σώματο,
3ιχταρ:Χξεω; των ψρενων.
Μετiχ. τόν Γαλην~ν σ~ίννυνται τά. φωτοι τ'Yic ίατριχΥ.c lπιστήμηc, ώ;
1':Xt π:ίιτι~c άλλη; γ·~ώσιω; ίν γίνει τοίί ιiνθρώ;.ου χαί άρχεται ή ίποχ_ή

( ι) Σημ. Ώ; ~λir.ει ό civιι-yνώr.τ,ς ιι! ίοίι:ιι ιιvο;ι:ιι ε!oiv cir.ι:ιpι.ίλλιιχτοι χιιί 3μοιιιι τιι!'
•ciίν cipΊ.α.!ων 9ιλοσότων τj\; ΊωvιχΤ.ς ij τfι; ΆτομιχΤ.; οχ_ολΤ.;.
,. 55

τοv σκότους, οπεp βαθύτατQν ί8€ω; κ.ατέσ':7) Μ.τiχ τόν μει;αlωνrι. 0L

μετiχ τόν Γαλ"1)νόν ίατρQi έτΥ,pουν 11-ετά θρ"1jσ".ι.ευτυ6iς ε•)λσι{)ειας τιΧ 3όγ­
μ:t•σι σιίιτοϋ κ.αi πσιρε~ίχοντο τυφ'λώς τcΥ.ς i8έσις τοϊί πσιpε'λθόντος, ούδέν
ιiφ' έ:tυτών προστιθέμενοι ή άφαιροϊίντες ιiπ ' αύτών . Ά πό χσιιpοϊί

εiς κ.αιρόν ά.μυ~pόν τι φω; δι"1)ύγαζε τό έπελθόν σκ.ότο~ κ.σιι άσθενΥις ης

κ.iν7)σtς σr.ασμωδικ.η τών νεναρκωμένων μελών Πiς έπιστ-ή!-'-7); έγίγνετο.
~ 6. Ή μεγcίλ"1) ομως διά τοϊί χρισηανιι:ιμοϊί έπσινcίστσιι:ιις τών πνιu·
μiτων προi:όντ!)ς τοϊί χρόνου έμελλε μοιραίως νiχ έπιδράιηι κ.αi έπi των
ίσιτρικών ίδεών. Μετiχ των βαρ~i.οων λαών είι;~αλόντων είς Εύρ&)Π7)ν,
μετiχ 't"Yjς βα.θείαι; άμα.θείας κ.αi τοϊί ιiξέστο·J κ.αi άγροικου •ών Υ~θων
κ.αi το\ί πνεύματος τii; νέας εύρωπαϊκ·Ιjι; κοινωνίας ~λθεν εί; σύγκρουσtν
ό τε ιiρzσιίοι; έκ.πνέων Έλλ"1)νο-p<ιψαϊκ.όι; πολιτισμός καi ό άρτιγένν"1)τος
χριστιανισμός · ή σύρραξις ύπΥίρξε φο{)ερά καi α! ζ"1!μίσιι μεγcίλσιι , άλλ'
­
ό ιiρχσιτος πολιτισμός έχfησίμευσε τούλcίχιστον ώς πρόχωμα. μετριαστι
κόν κ.α•iιι 't"Yjς όρ11.1ί; το\ί χειμcίρρου, όσης Ύ-1πε~λ&ι τό πa.ν νiιι άνσιτρέψ~
κ.α! νά. έπανσιγcίyrι τ7~ν άνθρωπόΤ"1)τσι είς τ1~·ι ά.ρχέγονον άγρίαν κσ:riστα·
σιν. Α! ίδέαι τών λειψcίνων τοϊί πολιτισ!Lοϋ, αi τε θεολογικσιi κ.α\ φιλο­
σοφικα(, ώς κ.αi ή ά.γρία εί8ωλολατρεία ·;ών νέων φυλών ι;υνεκερiσθ'1)­
σαv μετά των άρχων τοϋ χριστιανισ;1.οϋ' όσης l'λα{)εν εν 't'E ...~ έξωτι­
ρικ.·~ καi ήi έσω't'ερι.ι'{ϊ αύτοiJ μορφ'{ϊ ίδιiζοντα τύπον· ό φανατισμός,
αι προλήψεις καi αι ~εισ:~αψονίσιι, τiχ τέκνα ταuτα τljς ά.ι.ι.αθείας, προσ·
ίλα{)ον όξuν κ.αi άγριον χαρσικ.τΥίρα έν 't'~ άκατεργiστφ καi 11φριγώ~
νέ~ κοινωνί~· τέχναι κ~i έπιστ-ljμαι, ή πολιτεία , ή κ.οινων(α τά πiντα
ίλα{)ον θει:ικ.ρατικ7~ν χροιcίν" τό ε8αφος έγένετο κ.ατiλλ-r,'λον οι.ως βλα­
στ+.σωr;ιν οι διi{)ολοι, οι μcίγοι, ~α κακοποιά πνεύι.ι.ατα, οι θαυματο­
ποιοί, οι &γιοι,. οι !1-Χpτυρε; και οι ψα·1ατικοi· παν ΕΚΤαΚ.'t'Ον κ.αi έκπλ-ljσ­
σον φαινόμενον άπε8ί8ετο είς ύπερφur;ικ~ς 8vνάμειι;· τ1~ν ίατρικ.ην διa­
μοιρil]&nr;αν έξ ίσου οι ίατροί χ.οιί Κ.λ'1)ρικ?ί, τά συναξiριοι καi οι ιξορ­
χ.ισμοi συμπεριελήφθησαν έν ήi φαpμακολογί~· πλ'1)σίον ένός χ.αθαρη­
χ.οί:ί και ίν εύχέλαιον , οπισθεν ίνός φλε{)οτόμου καί εt; έξορκισ-.ής. 'Ό,τι
)(.α.λόν καί σοφόν της άρχαiας ίατρικ1j; iξέλειψεν ~ παρεφθcίρ71 κ.αι 3ι­
ιστρε{)λώθ'1). Φυσικόν ή't'Ο οτι ίκ πασών τ<i..ν νόσων τc;ϊί άνθρώπου τών
μοcλλον έχ.πλ11σσουσων και μυσΠ)ριω~ων κοιi άκαταλήπτων ώς ίχ. τών
ποιρα8όξων συμπτωμάτων, &τινα προσibαλ.λον τιΧς οιίθήσεις τοϊ:ί ά.γf?L-
 56

χ.ου πλ·~θους, ησα ν τά ψρενικ.όι νοr,·ίψατα, aιό κσ.Ι άπεaιaοvτο είς μυ­
στ·ί;ριώaεις κ.αί ύπ ε ρψυσικόις όυνά.μεις' είς τc.ί.ι; aιαbό),c,υς, εiς τόις μα­
γείας και τα κακοπο1όι πνεύματα. οι κατεχόι.ι.ενοι 6θεν ύπ' αvτών έθεω­
ροuντο άκά.Οαρτα aντα κσ.ί ϊτ.ρεπε νόι καwσι, καί έκαίοντο, η έτίθεντο
ύπό την προστασίαν τών ά.γiων πρός έλευθέρωrην άπό τ·(jς κατοχΊ\~ τών
aαιμόνων' η περιεφρονοuντο καί ένεκ.λείοντο έντός ύπογείων καί φυλα­
κών- Άλλοίμονον είς έκεϊνον, οσης θόι έτόλμα να κηρύξ"Q ότι αι
πνευματικαί aιαταρά.ξεις l:x. ουσιν αλλτιν πτιγ·/ιν καi αίτίαν.
Οuτω κατεχομέντι ή έπισ-:ήμτι τΊϊς φρενολογίας ύπό των aαψόνων
ώaηγ·ί;Ο·Ι) aια. τοu σκότους 11.έχρι τΊ\; έποι.·Ιi; τΊi; Ά rαγεrrήσεως, iλλ 'έν
τούτοις aεν άrηεrrήθη πρό τΊjς άρχΊiς τοu παρόντος αίώνος, ό ι.ότε
ιι.όλις οι aαίμονες έτρά.πησαν είς φυ·(/ιν προς τό χάος, έζ ού ·ί; φαν­
τασία και ή ά.μά.θεια τών λαων εΙχε φέρει αvτοί.ις έπt τ·/iς γΊiς, a1αλυ­
θέντος τοu σκότους \.ιπό τοu μεγαλο;;ρεπώς ά.νατέλλοντος ·ί;λίοu τοϋ
19ou αίώνος.
Οvχ ήττον aαίι.ι.ο·ιές τινες παρέv.ειναν κ.αί ':'·έzρι σ·ί;μeρον έr.ψ.ελως
κρur.•όμενοι καί φιλοξενο•.Jμενοι εϊτε έν τ'{i πτωχ·~ καλύ~~ τοu χωρικ.ο\ί,
εϊτε Ε.ν τιj> στενιj> κρανίφ των ι.ι-ωρών καί τοu ά.γροίκοu ά.νθρώπου.
'Εν τc.ύ•φ τιj> 11.εταξv όμως καί αι λόγιαι τάξεις τ-Ιjς κοινωνίας
~
ειzον
'
φ.-;;οτιr,
ο-
·{! ' . -
υ-;;ο των
~ ~
οεισιοαψ.()νων
. και
. -
θ ει; λ ογικ.ων ·~
ωεων·
- σιο
~ '
βλέϊ.Οf.Ι.εν ίατρού; τινας καί ίατροψιλι:ιr,όψοuς -;Ίjς 'Αναγεννήσεως είς
τ·ί;ν iρμ·ι;νεία.ν των r;νς•ψατικών όια.ταρά.ξεων καί τών κ.α.~όλο•J aυνά­
ι.ι-εω'Ι τοϋ ά.νθρωπίνου όρyανισμοϋ νά. προσόί~ωr,ι θεολογικΥ,ν χρr;,ιά.ν.
~ 7. Οuτω ό πψώνυι.ι.ος Stahl (1660-173η έν Γερ[Ι.ανί~ eίς
τ·f.ν λίαν άρχαί'!.ν κα•σ.γωγΥ.·1 lzο·Jσαν Οεωρίαν τοu frυz.ισμοv κ.αl ζωϊ­
σμοv τοϋ Γαλr.νοϋ (ani1nisme-νitalisme), κ.α.l τήν ό7:ΙJίαν -;;pό-:ερον
ε!zεν άνα-;;-:uξει ό Βέλγος Van-Helmont (1577-1654), εaωκε νέαν
zροιά.v, νέαν έρμηνείαν, ι;υνάaουσ:7.ν ϊ.ρός τά; έ;;ιι..?οιτούσας ήΟικ.i; κ.αί
0.;ολι:ιγικi; ίδέας.
··ο . •
rιυγγρχψεu; ouτf'J; ;;χι'jχν
- .
νΟ'ί")'J τeιυ
-. - .-~ ~
οργχ.νtl'j:~.')υ απ~οιοεν ε~;
. τ-ηv
,
δια.":'iραξιν --:ων σzέι1;ων τοu -;;νε·.Jιι.~•"; καl τοu σώι.ι.ατ'Jς. Κα.,ά. τ·f,ν
~ ....
οο:,-χr;ιιχ·.,
' '
αυτου
- ο• οργανr..ι;:J~ος
' \ ( • '
ευριfj'χ.~τα.~ e.ι;
δ" - ' \
ιηνεκ:r, τχσιν προ; α.-;;οσυν-
' ,

θεσιν εi~ τά έξ ώ·ι r;υνέι;-:-rμε χ·ι;fΙ.tΧά στcιχεία έ:νεκ.:χ. •Ou Jίσt'et0() 1~; των
όpγαν1κών συνΟέr,ε~ν ό1i τ'ii; iϊ.~a?iσεω; τώ·ι δυν:ίμεων τοu ψυσ1κοu
 57
κ.6σμQυ . 'Αλλά. τ-fϊν άποσ•.Jνθεσιν ταύτην παραχ.ωλύει 11.ία. iόιαιτέρσ. 3ύ­
ναμις τοu σώιι.ατος, μία iρ/ι; ί,ωϊz:f, (principe vital), ε~ πνεvμα 9ι.
χ.ατi ;όν \'an Helrnont. 11. ία ψη:Γι νο·ί;ιι.ων ίόιαιτέραν όντότητα ά­
ποτελοvσα, Τ.τις έφορεύε•. έπί π:ίvτων τών φαινομένων τ·ί)ς ζωής τοu
όργα.νιι;μοv, οiον έτ.ί τ'f)ς θρέψεως, τοv πολλαπλα~ηασμοv τών στοι­
χείων κ.:ιί τής iναπτύξεως τών Ιστών, έπί τής άναπαραγωγής, έπί
πάσης λειτουργίας •ών όργ·:iνων, έπί •ών έχ.κ.ρίι;εω ·; , έπί τ-ί)ς πέψεως,
lπί τής ι;υστιχλτιχ.ότ·11τος τών μΙJών, f.πί τ-ίiς αίσθητικ.ότ·11τος κ. . τ. λ.

·ο διαρχ:ί;ς δέ ΟVτ(;ς χνταγωνισμc· ς μεταξύ του πνεύματος το 1.Jτου κ.αί

τής vλης ένόσφ βαίνει iριι.ονικ.ώς κ.αί σ ,yκ.ρατεϊται έντός όρίων τινών.
πάν.-α ηλοuντιχι καλώς έν τ<J> όργανισμ<ίl κ.αi 'Jψίσταται πλήρης uγίειιχ
τοv τι ι;ώματος χ.αί τοv πνεύματος · όταν οιι.ως 8ιαταραχθ·~ ή σχέ­
•ης ιχvτη, τότs γενναται ·ί; νόσος. Διά νά ση.b::.:ίνωσι δί διατσ.ρ:iξης
τίi>ν λειτουργιών τοu όρyανισμο;\ί, έξ ών α\ όαφοροι νόι;οι , πρέπει νίι.
προ·11γηθ·(1 όιατiριχζις χ.αί ~ιαστροψ·~ το\ί πrεl:μα1ος το\ί όιέποντος τίι.ς
λΒτουργίας ταύτιχς.
Άλλόι r.ως συιι.bαίνει, έvίj> ό σχ.οπός τής θε ί ας Ιlρονοίa.ς έν τ-~ aη­
μιο•;ργί~ εiνε άyαθός, νά κ.αταμσ.στiζ·r,-:-αι .;, άνθρωποτης uπό τών νό­
σων ; Το cι.ϊτιον τοv γεγ(;\ότος τούτου είνε, ). έyει ό Stahl. ή παpi­
bαι;ις ύ;τ;ό τοv ά·ιθρώr.οu τ·/iς άποστολής του. -Υιν fλαbε r.αρά τοv Θεοu.
είνε τό -;;ρώτον iμχρ•rψ.α τοu 'Λδiμ καί τΊj; Εvας κ.~ί τά ά~ομιχ.ά
ά'J.α,,-:-ί;u.ατα
• '
τi ό1απραττό11.ενα
ι
ύ"~ των σ.νΟ,ώπων
Ι
όιά τη-'"~ παοα-
1

G:Χσεω; τwν ά.ρzών τίi>ν ση1ρι~'ψ. ένωv έr.ί τ·Γ,~ -ί;θιχ.·f;;· €νεκα τΊj; παρα-
bχσ<ως τσ.ύτης ~ιαι;τρέφονται αι κ.αλαί τάι;;.ις τ·f,ς ·.Jιυz:r.;' χ.αί έ7t'ομi-
σώμα το'
κιχ! το\ί

~νε~~. ΧΤΟζ.
1\ατχ
7 ' •
":Υ,ν
~ ,. '
οο:ι;αcιαν
λ
ο~;τ;(ιν
. '
ταυτην το
1 ζ '
·rιτ·ι;ιι.α
- '
τr,ς νοσοu
'
ειΊε
ζ '
η-

τ·ι;μα ·ί;θ:κ.·r,;, Sιi; κ.αί . ·(, ψρε-1c.bλ:ibε1α έπί μακ.ρi ετ·11 Υ,ν ά.ντιχ.είμενον
ά-;;οσ-:-?<ι7»1';;. οι ψρενο~λαbεί; έ;ι;ι;ρ~σr.οντ-; άνΊ;θικ.οι.
Τ·ί;·ι μεταψυι;ικ.ΙJ-θ.;ολc.γικ.·ί;ν όοξασίαν •ο\ϊ Stahl •)πει;τ-ί;ριξχν ι.ι.ετέ­
ο.ειτα fl-E"t'~ θέρι~.ης 7t'Ολλ·Ιj; όι:iψοροι ά.ντιπρόσωΠΟ\ τής σzολΊjς αvτοίί,
'
ων c. ι '
-;;εριψ·φ.ι;τεροι
. - ,.
u::Ί1ρ;αν
.
ο
'r .
.1 ~llllΌ
th , r.
f'·α•1ητης
' ' . ,.
υπαfζα; τ',"
.

γiλλc.u Pinel, ώς κ.αi ό μ:&r,.-:-·ί;ς αvτc.υ Beneke. Κατά τ~ν Hei11-

 58
ΓOf h ή φρενο~).ά~εια ε!νε νόιrοζ της ψυχ7\ς προκύπτουσα lx τ7\ζ Χ.'%­
χίοcς χαi τ7\ς άνηθιχότητο; τοtϊ ά.νθρώπου . Ή δοξασία ομως της γερ­
μανιχΎ\ς ταύτ·ης σ·ι.ολΎ\ς l~έησε νά μετριασθi\ ύπό τινων τών ά.ντι:-;ρο­
σώπων αvτΎ\ς. Ούτω ό ldeler διατ~πόνει τΊ~ν iδέαν , οτι ή διατάραξις
τοtί πνεύματος ώς ά.ρχήν lχει τ·/~ν μ1J ίχ παρα'λ'λήλου , άλλ' άνισον
ά.νά..,.τvζιν ~ών διαφόρων τά.σιων χαί όρμεμφύτων τής ψυχ7\ς. 'Όταν
μία ικ τών τάσεων ά.ναπτuχθ~ ύπεριι.έτρως, τότε v.ετα~άλλεται ιiς
πάθος ίσχυρόν' τό όποίον έ;ηδρ~ iπi των ίδεων' τΎ\ς κρίσεως χ.αi των
οιίιrθγ,μι:ίτων χ.αi μετα~άλλει τΊ~ν ύγιii κατάστασιν των φρενών είς
παθολογι:~tήν.
'Α),).. ή χαθημερινή ποιρατήρ11ιr1ς διδάσκει ότι οvδέποτι ύπάρχει
παρά τφ ά~θρώπφ τοιαύ't'11 παράλλ11λος ά.νiπτυξ1ς χοιi ίσορροπία τί;Jν
δια.ψόρωv τάσεων χ.οιi όρμεμφύτων, ά.κρι~ως δί ή άνιι;ορροπία. οιύτωv
ιiποτελεi' τό δι,):ιpορον τοtί χαραχ.τΎ\ρος κ.αi τοtί πνεύματος, όπερ παρα.­
τ·ηροtίμεν ίν τ~ χ.οινωνί(\' είς έ'κ.αστον άνθρωπον , είς τρόπον ώστε
κατά
τΊ~ν ά.νωτέρω ίδέαν έπρεπε πι:ίντες οι άνθρωπ.οι νά γίνωντα.ι φρενο­
~λα~ετς.
Κατά τΊ~ν μεταφ•Jσικ.ο-QεολογικΊ~ν τα.ύτ1')ν ψ•Jχολογία.ν, τΊ~ν πλήρη
ιi.φ~ρ-rψ.ένων iδεών, έννοεϊται ότι οvδεiς λόγος δύναται νΟι γεινΊΙ περί
άλλοιώιrεων έν τ<j) lγκεφάλφ ώς αίτίων τ-Υ)ς διαταράξεως των φρενων.
Άλλ' ή άντίδρασις είς τiχς ποιραδόξοuς ταύτας θεωρίας δίν ήργησε νά
έπέλθ~. Έγενν-ί)θ11 ή Άrατοpική ή Σωματιιι1ί λεγοιlέν11 σχολή, .;\τις
iντεπροσωπεύθ11 ίν Γερμανίcr- ύπό τοtϊ Ν assc, V erin g, F1·iedre ich
κ.αί άλλων, μεταξύ τών όποίων ό ένθερμότερος άντιπρόσωπο ς ταύτ1')ς
ύπ1ϊρξεν ό Jacobi (1).
§ 8. Κατά. τ~ν σχολήν -:-αύτην α.! ψvχικαί νόι;οι, ήτοι ή φρενο~λά­
~εια, ovδ lv άλλο εiσlν ή σ•ψπτώματα μιiς σωματικ.Ίjς ·~ όργανιχ.Ίϊς πα­
θΥ~σεως, ής ή ϊ8ρα 8έον νά ζητηθ~ πλήν τοtί lyκεφiλου χ.αi έν ταί'
8ιαφόροις πρό πάντων συσκευαι~ τών όργiνων τοv σώματο;, έν τφ πε­
πτικιϊ> σωλ1ϊνι , τcj) γεννητιχφ και άναπνεvστικ<f> σvστήμαη κ.τ.'λ . T-liν
ί~iαν ταύτ11ν, Ύiτις είς πόλλΟις r.εριπτώσιις ε'ίνε όρθή, άνέπτvεεν ί~ίως
ό J acobi όρμηθιί, χ.vρίως lχ. τοϋ γεγονότος, ότι πολλiχ.ις ύφίσταται

(tJ β . Ball. Leι;ons sur les '1laladies ιnentales t8~~ -

cpρινο~λi~ιια ~νευ οv3εμιiiς άλ'λοιώσεως έν α•)τφ τφ iγχ.ιcpiλφ, τφ όρ­
γiνφ 311λιχ3ή των φ·η.. ικών φαινομένων, ένιJ) άφ. ίτiρου ύcpίστιχντιχι
3ι:iψοροι βλά~αι των λοιπων σπλiγχνων. Οvτος χ.υρίως ιlνε ό θεμι­
λιωΠις τ-~; θ;,ωρία; τής κατά συ_μπdθειαr λεγψ.έν11ς cpρενο~λαι~εiας,
τοvτίση τής 3ιαταράξεως των φρενών χ.ατά. συμ.,.άθιιιχν ϊνεχ.α ~αιθή­
σεώς τινος ":ων όργάνων τοϊ:ί σώμαιτος, i;ι.ιχστον των όr.οίων tθεώpιι
ώς lχον εί3ι;c:);ν έπi3ρασιν ίπί των ψυχικών 3ιαθέσεων χ.ιχi ίπομίνως
lπi τοiί ιi3ους χ.α\ έπi .. ης μορφiϊς τής cpρενο~λιχ~ιiαις .
'Η 3οξασία αιύΤ'Υ) lzει τι τό ύπιρ~ολιχ.όν χ.ιχί τd lλαττωμα'ηχ.όν ότι
ιiπομακρύνει Πιν 7.pοσοχ-ί~ν ά.πό τοϊ:ί lγ.ιεφiλοΙJ χαί 3i3ει 1'λειοτίροιν
τοu 3έοντος αημασlαν ιίc τάς lκ.τός αvτοu ιiλλοιώσεις τοu όργανισμοu.
Οvχ ήττον ή β:iσις, έψ' ή; σrnρiζεται, είνε όρΟή χαί σ~ηχεκ.ριμίν11,
3ιότι θεωρεt άπαραίΠ)τον συνθήχ.11ν πρός γένεαιν "t";jς φρενο~λα~είας Πιν
3ιατά.ραξιν των λειτουργιών τοϋ νε•Jριχοϋ συστήματοζ καθόλου, έπεp­
χομίνων χατ' άνiγχ.11ν συνεπεί~ άλλοιώσεων ~λλων όργά.νων .
Δ'Jνiμιθα νά. εtr.ωιι. ιγ οτι ή Σωpaτικiι αuτ11 σχολή, ής αι θεωρίαι
συμπλ11ρωθεtσαι χαί τελειοποι11θεtσαι 3ι:i τής προό3ου τής lπιστ-i~μ11;
3ι11ρμηνεύθ11σαν λαμr.pώ; 3ι~ τοtί έξαιpέτου x.~i χ.λασιχοiί συγγρiμματος
_ τοv Griesinger, (1) ;ι.αί tγίνοντο κ.αθ' ολ11ν τ-/ιν Γερμανίαν άσπαστιχi ,
ιvιχ.11σι χ.ατά χ.piτος χ.αι ωθ' ολ11ν τήν γραμμήν έv ολ~ η\ Εvpώη
τήν παλαιά.ν σχολήν τr\c άψ~ρ11μέν11c ψυχολογίας, τό 3έ ιίποτέλειη..:.α
τής νίχ11c τα•.Jτ11; ύπ·~ρξεν ή έγχατά.στασις τiϊς ψρενολογLας έν ήi σειp~
των φ•Jσικων έπισΤ'Υ)μών.
Τ1~ν i3ίαν όδόν ήχ.ο).ούΟησαν χ.αi iν Γαλλίqι: αl iδέαι περί των 3:α­
ταιράξεων ..-ων λει-:ουpγιών τοi:ί έγκεφiλου, τών έχ.311λο•ψένων 3ιά. των
ψ·η,ικων λεγομiνων νόσων, ήτοι τiϊ; ψρινο~λα~εία;. Ναι! μίν οι έν Γαλ­
λί~ ίαι':'ροψιλόσοψ'.)ι χ.αί. ίαιτροί. 3ίν προέ~11σα.ν ιί; τοσοi:ίτον, ώστι νά.
θέσωσιν ώc βiσιν των συσΤ'Υ)μiτων αύτών τ-ί~ν μεταφ'Jσιχ.ο-θεολογικΥ,'11
φυχ_ολογiαν τω~ Γερμανών (ιiν χ.αιl παρομοiα δοξιχσiα ίπιχ.piτιι χ.αί.
lν Γοιλλί~ χ.α":"ιi τόν t 6ον χ.α.ί. 17°ν αιiώναι), ά.λλ' όπωσ3ήποτε χ.ατοc τά
τέλη τοϊ:ί 1 Sov αιίωνο; χ.αιi τάc ιiρχαc τοi:ί πα.pόντο, χ.αιί οίιτοι ύπέ11Τ11-
σα.ν τ-ί~ν ίπi3ραισιν των r.νευμαιτιστιχ.ών 3οξαισιων χαι τij; ιίψ~ρ11μίνη,

(1) Traite des m;ιladies ment;ιles. trad. i873.

 60
ψuχι;ιλογίας, iv και ύπο ήττον παρi~οξον ιι.ορφ·f!ν, ή έv fΈρμανlqc, δοξα­
σιών, αϊηνες ΕΠiεζο'Ι παv.αχόθε'Ι /.αί έν τ·~ zώρqι τα·~ηϊ το έπιστΥψ.ονι­
κόν πνεϋμα καi έπέδρων έκ των προτέρων έπί τοG τρόr.ου- ":'1)ς iρεύv-ι;ς,
ίξηγήσεως καί ιι.ε'λέτης τών ψρενοπαθε:ών.
~ 9. "Ηδη ό Pinel κ.αi ό μαθ·ητ·ί~ς α•)τοG Ε~qιιίrο1. ο! εύεργέται
οίιτοι καi έλεuθε οωται των ψοενοbλαgών καί θευ.ελιωταi τ1)ς νε.ωτέρας
' 1 1

φρενολογίας, είχc.ν θέσ~ ώς δόγμα όρθοaοξiας έπιι;τημονικ.Ίjς, οτι )(.7.τά

τήν ψρενοgλibεJ.αν δεν uψίστανται άνατομιχ.αί :Χλλοιώσεις , ·και οτι ό
ψρενολόγ1')ς i~:τρ~ς C.ψείλει μέν νά μελετ~ τά ψ p ενικ~ νοσ·i,ματοc aια ":'Ίjς
κλινικΊiς μεθόaοu, .:Χλλ' ά.κολοuΟων προς ~ι:Ζγ"ωσιν ·6\ς μορψ1iς αι)των
κ.οιl πρός ταξινόμησιν την μέθοδον τών ψuχ ο λόγων. καθ ' ήν ούτο•. , ώς
γνωστόν, iχοuσι διαιρέσει τήν ψυχήν είς ώρ111ιι.ένας ~uνiμεις η i~ιό"t"η­
τας (fac11ltes) ή•οι είς έ'νστιχ.τα, ιίς χ.ρlσιν, είς μνήμην, ιίς πiθη κ. τ. λ.,
τήν μεγαλειτέρ:χν η μαρο•έραν β'λibην των όποίων λσψbiνοuσιν ώς
βάσιν διαιρέσεως τΊjς ψρενοbλαgει:χ; Μι1ά μορψiς. Δεν ήρνοϋντο ου.ως
άψ' έτέρου τήν ίπίaρασιν τοίί ήθ:κοϋ έπί τοσ ψuσαοϋ . ώς καί τάνiπα­
π.χλιν, τήν έπίδρασιν τών άλλοιώσεων τών όργά.νων τοϋ σώματος lπί
τών ψυχιχ.ών ψα1νομένων, θεωροiJν•:; τό πνε'ϊιι.α στενώς σ>Jνaεόμενον
μετά των ύλικών ορων,έξ ών έξαρτώνται αί λειτο'Jργίαι τοϋ έγκεψχλr;•J.
Ό Esquirol έ'λεγεν : ΈΧν έχεψρον-~ ό ~νf1ρω;>;ος διά τοϋ έγκε-pi­
λοu, βebαίως πρέ-;:ει δι' α•)τοϋ πi.λιν νi ;>;αΟαΦοΙJνΎ)
1 1 t '
Καl αuτος οέ ό
Pinel είχε παpα~εχθ~ 't"/;ν έπίδρασιν τώ'Ι παθήσεων τ'r.ς [Ι.ήτρας έπί
τ-ί)ς άναπτ•.ίξεως τΊjς ψρεν':ιbλαgeίας, 6 δε Εsψιiωl έδ·ηιι.ιο •.ίργησs την
έπι.l~ι~ωr (jψεrυ8.lά8ειαr z.αί έψρόνει τό δυνατόν τΊiς r.χiσεως τών
παθ·ήι;eων τοϋ πεπτικ.οϋ σωλΊjνος π ,ο~ς τά.ς πνεuματικ.άς όιαταρiξεις,
ίν ~λλαι; λέξεσιν άιι.ψό τ εροι ;>;αpεδ i.χθηι;αν τ·f.ν ιιατά συ,uπάθειαr ψpε­
rolJlάCειar τοϋ ,J acobi.
Έπi •u.ακοά
1
έ:τ·η ϊ11χuσ:χν
•
αι aοξασίαι αv rαι του Pinel χ.αl Esqui-
rol, αϊηνε ς ένι;> ά.ψ' ένος ά.;>;έχου'ίt λίαν τών τερατωδών δοξασιών
τΊjς παλα~ας γερμανιχΎjς σzολ-ί)ς τοϋ St.ahl Χαί Heinroth, ά.φ' έ•έροu
ii,υ.ως δεν φαίνο-.ται διαφηο•:ϊι;αι ένηλώς τΥ,ν έπίaραι;ιν τΊ)ς άψ'()ρη­
μίνης ψυzολι')γίας καί τoiJ έ;>;ικρατΊJσαντος πνεύματος τΥjς ψιλο:;Ι')φίας
"t"ών παρελθο•Jσώ~ έποχών τών τόσ<ι> • yονiμων εί; μεταψυ σ1χ.ας ίδ έα ,
ο•Jχί ι;;>;χνίω; έχ. λέξεων μόνον ι;υνιι;-.αμένας.
 6t
'Εν τούτοις έξαιρέσει τοϋ δόγματος της σχολΥ,ς ταύτη,, ότι ή ιppι­
νοbλi~εια ε[νι νόσο• τού iyκεψiλοt.ι άνευ 7.λλοιώσεω\Ι, χ.ατόι τόι iλλc
οι θεμελιωταί αύτ-r,; 1:ιπ-r,ρξαν πρό πiντων iατροί Οετιχ.οt έπιστήμονες,
όιό τόις νόσο•;ς τοϋ πνεύματο; καθυr:έbαλλο·ι <Lς τ·{,ν αύτ-fιν μίθοόον
tξετάσεως, εiς ήν καί τόις λοιπόις νόσους τοϋ όργανισμοϋ, -~τοι είς
τΥ,ν ~ια ,ης χ.λινικ·f.ς μεθόόου μεΗ,γ.·; αύτwν χ.αί ίz.ρησίμευσαν ούτω
ώς πρόδροι.ι.οι τΥ,ς χ.αθαρας χ.αί μαλλον σαψοuς !fυι-αο-•ωμaτικής σχο­
λrος, άψ' ής ~λλως όέν όιαψέρει ο•)σιωόώς ή iόιχ.·ή των, ώς θίλοv.ιν
ϊόει. Τοuτο 1:ιπrορξεν ή :7.ψετr.ρiα ,ης προόόοu εί; τόν σπουόαιότατον
τοuτον χ.λiόο·ι τΥ,; iατριχ.·ϊ1ς έπιστήι.ι.ης, τΥ,ν ψρενολογίαν. Ό ιpρενο­
bλαb·/;ς έθοω~είτο ώ; iσθεv-/ι; καί ούz• ί ώ; ά.μαοτωλός ή :iν-ήθιχ.ος · ώς
ι '
άσθενή; ~ε ώψι:ιλε νόι ύ;.οg'λr.θ·(., πλΊ;ν τ·r,ς Υ,θι>-.1)ς θεραπείας, εί; -Υ~ν,
εΙνε :iληθές, εόιόον πλειοτέραν του όέοντο; σr,μασίαν, χ.αt είς σωματι­
χ.·Γ.ν ·f. ψ:χρ;ι.ακευτικ:/;ν θεραπείαν.
Ή ύποόειz.θiϊσ:ι αu-:η 63ός -1;11 έπιστημΙJ11ικωτiτη χ.αt γονιμος εί;
παρα•"Ιψr,σει; χ.αθαρwς ίατριχ.7..ς, ών αί έπιστηιι.ΙJνικαί, φιλοσο7ιχ.α! χ.αί
r.;ακ.τικοϋ κοινωνιχ.οtί ένόιαΦiCΙJ'Ι":'Ος
r 1
r,t.ινέτ.ειαι όεν ~u.ελλον έr.ί r.ολύ- νά.
• ,

"''
β ρ:ιουνω-;ι. .\ '
~ι:ι - .... λ
- θ λ '
της προ~οοu τΊ;; ψ•,σιο '1'{t7..; .ι.:ιι τ·r,; ;;:ι ο •ηικης ανα-
. - - .

τοι.ι.!ας, ώ; >'.αί δια των βαθ:~.·ι;όόν ;;-:ιr,ωρεuθεισwν κλινικών ;;αρατ·11-

ρ·ί,r,εω•1 ο·~όεμία ;-:}έο•ι άιι.ψιbολία έν:χ-::ελεiς;9η, ότι ή ψ?ενοbλibεια aξν
ε!νε νόσο; τc.G πνε~ι.ι-ατο;. ν6r,ΙJ; !i:1ε·1 χλλοιώσεων ":'Υ,ς uλ·ι;;, άλλiι κχ-:-'
άνi·ικ·ι;ν 7;:X.;)iyε :-αι ΕΚ -:Υ,; aιατ:Υ.οiξΞως τών \ιλι>-.ών ό~ωνΙ
τ-f,; ζω·r.~
1 • ι

τών Χυ":"τiρων τoij fγχε9:ί)~ ι:ιυ , έξ ·;,; ~ιαταρiξεω; ;;ροκ.•~;;το~;Ιj~ τά νο-

, ' . ,,, λ λ ,,. ' ' . -
;-:α~σ:γωγ·ι;ν •ων ψ'Jχαω'Ι
1 -
σηρα ι;•ψ.-:-:•ωματα, εν αλ αι; εc;εr,ιν ει; -;ην

λεγο;ι.έ·1ω•1 νοr,·r,:.ι.iτων ώ; βir,ι; ά-:-:αραίηιτο; \ι:.ό;t:ιντχι άνατΙJr.ι.ικα!

'λλ otωt;ct;
σ: ' ' ' "
υ-:ι:ο~ι-:-:τ~υσχt "Ίi fl·"tί ' '
εt; τα; ' αttj Ο ·r,σεις
' ' . -
"1,f!.ων . 'Η ' '"'
~ν-=ιηρα.ι:ϊι;

αϋ-:-·η εί; τΥ,ν σz.r-,λ·'r.ν του Pinel κ.7.ί Esquirol i,ν έ:.όμενον ο-.ι οα
-:-:ρο·ήρχετο lχ. τ·ί1; Σωμαr.:ιtiΊς η Άrαrο1ιικίjς σχΙJλ·~ς, ώ; ι;-υνi~·η lν
Γεpμ:r.•ιί~.
~ 10 •
t> Α•'
Ht
(Jλ '•
α.νατr.ψ.ικο-π:χ. ο ογικ.αι εFευ•ι.,.;ι
' '
tJ;;o ,,. ,
εζr.zων φρενο
λ'
ογων,

ο!οι ό Foville, Calmeil, Bayle, Geoι'get, Falret, Parchappe,

προϊ6ν,ος τοG χρόνου έξηχ.ολr.·~Οουν aραr.,r.ρiως· ηνές είς οία•ιόήr.οτι
fl·IJfψήv ψpενο~λαbεί7.ς εuριr.κ.ον άλλοιώι;-ει; τοu έγκεψiλοu ·ίι παθ·~σει;
άλλων όργάνων · έγίνετο μετ' lπιστημονι~tης λεπτομερείας ή σπο\J~η
Τώ11 ιiλ'λοιώι:εων τοu έγχ.ειp:Χλοu :ν σzkει -:;ρός τ3ι:; lπαχ.ολο·J~ο·.Jσα~
πνεuμαηχ.χ; aιαταραχ.ά:;· ά.νεκ.αλύψf)·ι~ ού-:ω ή .ποrία :rη;ιηκεφαlίτι(
ή άλλω; λεγομ€νη Γιrυιή παιιά.lυaις τώr n•γolJ.lafJώr, ΤQ•Jτίση μία
μη-p·li ψρεν'.>{)λαe5εία; Παρέχο'Jf;χ "':iς χονδρ'.>:ιaει;τέpχ:; ά.λλοιώι'Jεt:; "':OU
. 'λ ' • .! '
νεκ.pοψιχν,
'λλ
α
.
οιωσει:;,
,, .
α; ;:ρι:ι"':ερον
. . γ •
Ε'ιcμι,.ον ω;
εγκ.ε p:ι ου J'.Χ"':α την

ιiπο-:-ίλεσμα τ·iiς νόσου κ.αi oύzi ώ:; αίτιον τα•.Jτγ1 ς.

Καi lν 't'Ού"':οι:; ή έπίa~ασι;
1
.. η; παλαιaί.; σ·ιολγj;
,...,
έπί του ;:νε·.Jυ.ατο;
'

ένίων ix. τών όr:αδών τ·ii:; 'Α rαr:rψιχϊίι: σ,ι-οliίι: ήν τοιχ·.Jτη, ώστε ο•~-:-οι
f)ίσα11·:•:; κ.α-:-i μίρο:; τχ:; ;:αρα-:-ηρηf}ε\σα:; ά.λλοιώι;:ι:; τγj:; rει·ιχϊιc πα­
pαlύ(fιως ϊώΥ 'f('E'YOfJ./a{Jώγ 1 ώ:; καί Τtνα:; άλλα:; ι·pοrίας f'1/ι·ιyyίrιιfac
κ.αi έri(ειyα.lιrιrla< καί άrιούσαι: (llNlι'rιιfac ;:ροξεν'.>ύι;α:; r.•ιε•ψ.α-ηκΧ:;
δια-:-α~:Χξει; κ.αί fJ;ωο·~σαντε:; τα•.J-:-ας ώ; έζ"Χί~ε•ην εί:; τόν γεν:κ~v κ.αΨ.i·ια,
' ' '
vr.ίστρεψαν -.άλιν εi:; "ό bfθ6δοξr;.ν δ6γμα -:ou I>inel κχί Esquiι·ol
ά.;;οφανf)iντε:; οη ή ?ρενο~λi~ε•.α είvε ν6σο:; :Xvεu άλλοιώσεων.
Ή σύγχuσι:; ύπ.;Jρξεν eι\.ι σμικρi, αι ~έ ά.-.οzpώι;ει:; τώv διαφόρων συγ­
γραψέων πολλαί. Ή πάλη μεταξi.ι τ·f,:; -r:αλαιaϊ.:; σzολΊϊ:; .-.xl τ·f.:; νέα:;
• - ..
υ;;·ι~ρ~ε λ'ιαν ·
.,._ω.,~ρα. οι · ~
οπαοοι -
· "':·η; ·
πρωτ·η:; · ·
~
\Juoε::on ..
pλ επc.ν
εο 'λ
α -
λοιώσεις έν τtϊ> έγχ.εψάλφ χ.ατχ τ·fιν νεκ.ρc.ψίσ.ν. οι όπαδr.ί τ·ίjς δε'Jτέρσ.;
• , , ~.. ,., , 'Ε • •
. α-;:ο-
τc.uvαντιον π:r.ντc.τε σzεο(J"Ι ευρισκο•ι ΤΟtΟ:ΙJ"':ας. 'ννοε\ται, OTL η

κ.λειστικ.6τη:; α•~τ-η ΤWν 8ύο ά.ντιθέ-:-ων 11.ερί~ω•ι έ-;;ρε-;;ι νi ;;:ιρακ.\Ψί;ι;~

-ix U.ετ:ιι:ιr.χθέσ.-ε:;α καί συντ·ηο 0ΙJ"':\Κώτεοχ πνεύυ.ατα, C;;ω; τχ,υ.ωι;ι τ·ί;ν
~ '

ή ά.λ·ί;f)εια· ούτω ι8·ηυ.ι-

' ' '

μ έιrr,ν όδόν, iν ή ώ:; έπί -τό πλείστον ε\i:·ηται

1

. '
έν μέσφ τc.u άγώνος ή !fυχικο-σωl'αωαί
'
σΊ...-,λ+,, ·~':'Ις έ·ι 11.έρει
ο•ηy;ίf)·ι~
Lχ.ανο;;οίει άμιpότερα -:-:Χ. 8ιαμαΊ..όμι·ια !'·έfη, όμ'.>λογο•ψ.ένω:; 8έ ;:λε!ό­
τeρι:ιν τc.v:; ά.νατομ~στά:;.
Κατά. ..η.., σχολήν τχύτην οi.ι8εμία πνευματικ.Ί~ aιατάραξιι; ιίνε 8u-
νατό~ νά. συu.()·δ άνεu ύλικγj:; τιν~ς 'υ.ε-:αe5ολ·f.:; έν τώι έγχ.εmάλ<ι-1. Εί; ;;c.λ·
ι • Τ

λά; περιπτώσεις ψpενοe5λαe5aία;, εΙνε άλ·ηθέ:;, οτι 0 1:ι3:ψ.ία όργανιχ.·~ άλ-

).οίωσ!ς χ.ατχ τ·fιν νε~tροφiαν άπαντ~ · άλλi γνωστόν τuγzάνει έχ. τ·ίjς γε­
νικ-tj:; παθολογία:;, οτι παντός όργiνοu αι λειτοuργίαι εΙνε 3·Jνατόν νi
8ιαταραχθωσι, χ.ωρlι; ο\.ι~ψ.(α ά.λλι:ιίωι'Jις, οi.ι8εν σγ,!'.είον έν τ~ νεκροψί::ι;
νi έξηγ-η τχ έπελf)όντα χ.α-:-ά τ-(ιν '..,Υωήν σ•.ιυ.;;τώυ.ατα
'
τοια•.Jτας δέ τότε ν6σο•Jς C:νομά~ομεν
'
J•.ιrαμιχάι: ή
τ-ίiς νόσο'J. Τάι;
.lειrουη·ιχάς. Τοϋτο
.
3έν σημαίνει οτι οi.ι8ψ.ίά. έγένετο άλλc.ίωσις ή τροποποίησις εί:; τήν ίν-
 63
3.j;ι.vzoν vr-ί;ν Κ:ΧL 3ιiταξιv τών μοpiων τών ά.νατομιχ.ών στοιχείων τοu
όργiνοv έν ;ι.::ιψj> ζω·ί\;. ά.λλ' όη ·fι γενομέv-11 -:ρ-:.ποποi·11σ1; εr:νε -:ό­
σον λε;;-.·iJ, ώι;-:-ε διαψεύγε~ ·ί;μ~; ώ; έκ -:·/jς ά.τελεiα; τών μέσων χ.αί
έργ~λεiων, οι' ών έξετi..ζομεν -:οίι; ίστο•.Jς, ή έχ.λεi;;ει με-:ά. θiνοιτον·
όιό μία ιj;;εpαψ.ία π. z. έν τι/) έ:-l..εψiλφ, ·ή λ·Ι;ψι; οίνοπνε•.Jμα.το; ή
άλλ·11; .. οξικ.·/j; ο•)ι;i::ι;, ά:ι κ.::ιί έ;;ιψiρ~ έν κ.::ιιρ</) ζω·/j; σ•.ψπτώμ:ιηt έχ.
το•::ϊ έγχ.εψiλο•J, ι:.ίον μέθ·11ν, παραληρ·ί;μα.τα, όπτα.ι;ίοι;, πα.ροινοία; χ.τλ. 1
ούz. ή"-:ον με-:i θiνα.-.ον ούδίν ίν ηj> έγκ.εψ:ί.λφ διοικ.ρίνετοιι.
« Ό έγκ.έψαλο;, λέγει ό Dagonet (1), είνε πασιψ::ινώ; τ~ όργανον
Dτov ν-:.ό;· το\ίτο είνε γεγονός ά.;;ι:.3ειχθίν κατ' ά.ν::ιμιpισb·ί)τητον τρό­
»πι:.ν διά. τών κλινικ.ώ·ι παροιτηρ·ί;σεων κ.αί έ;;1-:;τ·11μονικ.ών γεγονότων
Dχνεπιδέκ.-:ων ;.iση; ι;υζ·11τ-ί;σεω;. Πολλiχ.ι; i'θηκ.αν τό ζ·ί)τημ::ι ciν ή
»(ρε·ιοbλi~εια εLνε νόσ?; -:·ί\; 'f'Jz·Ιj; ·ί) νόι;ο; το\ί σώμα.το;· εr:πον ότι
»5 Φ•ε·ιοbλαb·~;
• ~
είνε άνθ,ω;;ο;,
ι
ό ό;;όίc.; ;;λανi":αι ·~ παοαι;ύpετοr.ι
ι •
Dsί; ΠΑΧV-Ιjν v;;ό πiθου; τ1νό; ηόδρ::ι ά.ναπτuχ.θέντο;, vπεστ·ήριξ::ιν 3e
nτ·f.ν -:οια•J't"fίν γνώιι.·ι~ν όιi •ώ·ι iξ·lj; iπιz. εψι~μi-:ων : 1ΟΥ Δέν εvρι­
Dσχ.ι;•JGL κ.::ιτχ -:ή·ι νε;ι.ροψί::ιν ούδεμί::ιν έγκεψαλικ·ί;ν βλά~ην εί; μέγ::ι
»πλijθο; ψρενοbλαbώ~. 2ον Εί; τi; πλείι;-.α; τώ•ι περιπτώσεων ή ψρε­
Dνοbλibωι -;;::ιρiγεται ι.ξ ·Γ.θικ.ών α.ίτ:ων (λ'.);;η, 3·Jστ•Jzίαι, πiθ·11
D;ι.. τ . λ. ). 3ον Συzνiκ.ι; οι ι;>ρενοξ)λ::ιb.;~; θερ::ιπεϊιον .. αι δι. ήθα:Ι); θε­
ραπεία; .
.οΕ[νε τι/) οντι ά.λ·ι~θΞ; ο-:ι πολλiκ.ι; οr.ι ·ή Jιχ.7.I έντ·J;;ώ-;~ι;, τi π:ίl)η,
Dαl λ-Jπαι κ.::ιί α.ι Φ~οντiοι;
11
σπl)·J~::ιίω; σ·Jντελ?\ίι;ιν εί; τήν ά.νiπτ•.ι~ιν
»τη; ψρενο~λ::ιbεiα;, ciλλ' ·ή 3ρiσις αύτών ψέρετ::ιι χ.::ιτ' ε·~θεί::ιν έπι
Dτοίί νευρ~κ.ο\ί σΙJστ·ήματος, ίc:ί -:ων με?ών, τχ όπ~Ια χ_ρηι;ιμs·.Jο•Jι;ιν
Dώς οργοr.νοr. τών ψυχικών ίδ ~οτητων. Πρώ•ον vλικ.ώ; aιχταρ:ίσσοντοr.ι
' οργαvα
D τα v - ' - ' ' • 11-•λ • δ~ ιατ::ιρα;ις
ταvτα κ.::ι: σΙJν.:r.ως επ!ρχε .. ::ιι ω; εχ.0 ·11 ωσι; η
• ' ,.

»το\ί πνεύιι.α"Ι);».
Οιανa·ίιποτε γνώμην χ.αί &ν ίχϊι -:-ις περί της ούσιώόου; φύι;εω; τοu
πνε•.Jμcιτος καί τijς ά,yεξαρτ·ί)-.οv α•)το\ί v;;iρξεως ά.πο τ·~ς iίλης, σήμε­
fΟΥ εlνε ΟC:t1)3ε~ειγμένον, λέγει ό Maudsley (i), οη αι έ"~ηλώι;εις τοϋ

(1) Malaclics mcntales· introduction σελ. 3 χαιί έ9φj;. 1876.

(2) Le crime et la folie . 1880 σελ. 14.
 64
n-νεvv.ατος γίνονται όιά τοίί νευρικοίί συστ·ίψατος και οτι το r.νιvv.α
έξαρτiται έκ. τών •Jλtκ.ών r;υνθ11κών, lν αίς εύρίσκονται τά στοιχεία τοίί
συστ·~ματος τοvτου. 'Εάν τά νευρικά στοιχεία ταϋτα εύρίr,κωνται έν
ύγιε(q;, κ.αί αί έκόηλώ•Ηις τoij r.νεύιι.ατος είσίν ύγιεϊς, έdcν όε ώσιν ά.σθε­
νΊ), τότ< καl αί πνε•ψ.ατ:κ.αί έκό·ΙJλώσ<ις γίνονται παθολογικ.αί. Ή ψρενο·
bλ:ibεια προέρχεται έξ έγκ.ει:pαλι;ι.Ίjς βλά.b·ΙJ;, έξ ·ί,ς προκύπτει ή 3ιατi­
ραξις τοίί πνεύμχτος' το•J.τέστ\ τ·/jς aιοcνοίας' τών αίσθ1111-iτων :;c.αl τΊiς
θελήσεω:;, κ.αθολικ.·/) ·i\ μεfική, ά.λλ' &ίς βαθιι.όν ;ι.αί τρόπον τοιοόJ•ον,
ώστι τό οcτομον νά κατασ-;αfj~ ά.νiκανον νά όιsυθ•.Jν-~ τόις συν-ί-,θεις αύ­
τοu σzίr;Ης έν τίj> βίιι~. Οίαόήποτι καί &ν ~Ι ή αiτία ή παραγαγeιvσα
τΥιν φρενοbλά.bειαν' κ.ατ' ά.νάγκην πρότερον έπενεpγεί έπί -;oij e.γκειpi­
λου, τοίί όργάνΟ •J τoii πνι~Jματος. Ή έπελθο•:ϊσα όέ aιατiραξ•.ς ίν τίj>
όργάνφ το•)τ<p όυrαμιχ .? ο~σα είς τ:i; -πλείσ-:ας τών περιπτώσεω•ι, έά.ν
ί πψ.είν~ ίπl πολvν χρόνον, προξενεί καί όFγανικiς σίλλοtώ7εtς ίι;-;οπι -
π-;ούσας εiς τάς αίσθ ·~σξ\ς ·~μών κ.ατ.Χ τ·/;ν νεκ.ροψίχν SιΧ τών 11.iσων
οtΊjς έριύνηι;, ο!ς zρώμ&θα σήp. ερον.
-Αr.αντες ά.νεξαιρ:ί-:ως οι ψ,σιι:.λ6yοι, ό Longet, Schiff, Vul-
/ pian, κλ:τ. καί &;;χ•ιης a\ 'Ρ?'νολ?y-,ι, ό l1'oνillu, Pί.1r'cl1apίJC 1
Baillaι·gcr, Morel, G1·iesinger, Goll, Caι'penter, Mauιlsley
καi πλείσ•Ο\ iλλοι, είr;~ σvιι. φωνοι cτι έν τ·Q ψ·:Χι:? 'J•~σί7f. τ-,;:ϊ έγκ.ξ7Χ­
λου τ·(j• ά;-;α~τι~r;υ.έν-1)• iξ
ι ι
:i τείρr,υ r.λ·f;θι:ι•;; S:α'9ό ~ ων εί~ώ·ι χ.·,ττΧcων,
ι 1 1

- . 1 • • • • - "λ . ;:..)
' ε;ι.u
τι λ ου•ιται τα ψυι.ικ.α Ι?:ΧΙ'ΙΟμε'Ια. κ.αι c-:1 7':7..σα π1. ·ιι:. 'J"{!Z.ΊJ ·r. , ωι;ι;

το 1)των εiνξ σίπο-:έλε·ι;11.α -;-γjς τροr:οr:οι ·(;σεω; τών ύλιχ.ώ-. ό~ω·ι τώ•ι χ.·;-:­
τiFων τοίί έγχ.εψiλου. Τ·ί;ν cγρενοbλ.;_ έ:εια.ν Οεωροvr;ι κα•χ τό ;:λ<ίr;:-r,•1
ώ; νόι;ον τοG lγχ.ε~iλο•J ύL'rnμιχιίr ·ί\ .Ιιι rrι υrl·ιχιίr, ώ; τοια.•;:-·ΙJ Sξ όέ·ι
ά.~(νε~ ϊ;_νη ά.πτi κ.ατΧ τ·/;ν νεχ.ρο·}ί:>:ν, ώ; σ-ψ.b:ΧίνΗ -:-οGτο ;:ηω; εi;
r.χν-:-α τα ο,:γανσ. καl εiς π:iι;:Χς τ~ς όίλ).ας S 0J'Ι~ψ.ιχ.χ; ν~ι;Ο'Jζ -;ι;ij
νaυρικ.οU r.;υr;τ·iι!-1.ατο;, τά.ς Χ·Χλtιυ~.ιέν~ς ·'J"Et'[• ώσtrς, οί'Jν εi; "':~ν ί•cτ1pι­

σμόr, εi; τ·/;ν lπι.lη1·/α,.·, εί; τ~ς όια7όρους νευρα).γίας, ι;;:αrψc.ύ; V·t·
(1-tκ.'Ju ς κ.. τ. λ.
uΩστε ή συντ"fορητικ·ή αϋτη σχολ·'ι~ κ.α-:-ά. τοίίτο r;•ψ.ψωνεί πρός τΤ,ν
'
- .:..~ ωμαrιχηr, • ~. ' ' '
'λλ ι:.ιωσιν .
u'). ικ.Ί;ν
κ.α θ αpωι; οτι παραοεί'. εται 11.εν π:χντοτε . α

έν τοίς στοιχ είοις τοίί έγχεψiλου, άΗά. κ.α ί κατά. τοvτο Ο t7. ψ€ ρ ει πρός
ιι.vτήν, ότι ή άλλοίωσις αϋτ·ΙJ έν τ(i) έγκ.ειpiλ<ι> ώ; ο6σΧ λειτο 1J π ιχ.·/~ ή
 65
~υν«.μικ.ή, συνιστοψ.ίνη 3ηλ. ιiς α.γvωστόν τιναι μιτοι~ο).;J~ν "C'ών σχί­
σιων τών λεπτεπιλίπτων μορίων τΤ,ς ϋλης τών χ.υ"C'τι:ί.ρων πρός &.λ­

λ"Ι)λα ίν χ.αιρij> ί,ωης, 8ιήχ.ει ώς "C'Οιαύτη πολλάχ.ις έπ' ά.όριστον χρό­

νον &.νευ τοιούτων κ.οινώv ά.vα.τομικ.ώ·ι ά.λλtιιώσεων, οιίτινες ίν "t"'~ νεχ.ρο·
ψ(~ ν;.. ύποπί7.τω·ην είς τά.ς αίσθήσιις ήιι.ων, χωρίς ν' ά.ρν;;jταιι ά.φ 'έτέ­
F)') οτι παρα•ηροijνται ίνίοτι κατά. τήν νεχ.ροψίιχν ά.ναιτομικ.αί ά.λλοιώ­
σεις, ά.λλ' αύται είσίν ά.ποτίλεσμιχ τΤ,ς περί τ-J~ν θρίψιν "C'Ou lγχ.εφάλου
σuν τij> χρόνφ 3ιαταράξεως τ;;jς lπακ.ολουθούσr,ς τ-J~ν φρν&νο~λάbειαιν.
Ένij> τούναντ!ον πολλοί τών όπα8ών rijς Σωpατικiίς ή Άrατοpι­
κής σχολης ίφρόνουν, οτι ή φρενοbλάbεια είνε νόσος όργιχνικ.-'1, αι 3ί
ά.λ'λοιώσεις κ.ιχτ' αύτ-'1ν 8έν 8ιαφέρουσιν ούσιω3ως των ά.λλοιώσεων
"C'ης κ.οινης έγκιψαλίτι3ος (Sc. Pinel) ( ιίμ-'1 χ.ιχτCι βαθμόν· 8ιό
1),

καί πάν-:οτ& lν η\ νεκ.ροψίqι. οτοιν έπί χρόνον τινά. 3ιιχμέ~ ή νόσος,

χ.οι-:' ά.νάγχ.ην ύπάρχ ουσιν iνατομικ.αί βλάbιχι, ":'Ot lλ:iχιστα 3ε σημιιαι
ά.νατομιχών ά.λλοιώσεων ίν τ~ έγχ.εφάλφ, οlον σμικροcν α.uξησιν τοiί
ίγχ.εφαλιχ.ο'.::ί ύγροiί, ά.μcpίbολον σκ.ληρότητα ή άποιλότητιχ τ.;jς συστά­
σιω< τi)ς μυελώ8ους ούσία.ς, ύr.εραιμίαν tλιχφpά.ν ή ά.νιχψίαιν, πάχυν •
σιν τώv "C'οιχωμάτωv τώv ά.γγείων η 3ιάτιχσιv οιύτων, βοιθυτέροιv χροιάν
τi)ς λιυκ;;jς ο\ισίιχς κ. τ . λ. lΟεώpουν ώς ά.-~ςό8ειξιν προϊιπα.pξάσης βλά.­
~ης τοϊί έγκεcpάλου, -iiτις έπήνιγκ.εv έν χ.οιιρίί> ζωης τΥιν Ψrενο~λi­
bιιιχν χ.οιί ο\ιχ ι ώς ά.ποτέλεσμοι ":';;jς νόσου ταύτης.
Άφ' έ.τίρου 8έ πιiλιν ή Συrτηpητικ1ί οιύτη σχ.ολ-'1 συνεφώνιι πρός
τ-J~ν κιχθαpώς Ψuχολογικ.Ί~ν κοιτά τοuτο, οτι ποιpε3ίχι-:ο τ-'1ν 3~ξοισίαι~
τi)ς 3ιπλ'iiς φύσεως τοϊί ά.νθρώποu, τ-Jiv ι1υαι1υιήr Jο(αtιία)·, χ.οιθ' ήν
3'1Ιλ. ό &.νθpωπος θεωρι'tτιχι συνίστιiμεvος ix. πνεύματο.ς χ.ιχί \ίλης, ίν(j)
ιξ άλλου 3ι!ι.rτοr.το πρός οr.\ιτ-J~ν, πρώτον ι.ι.εν 8t6τι παρε3έχετο ώι; άποι­
ρα.iτητον ~ν ί.ίπαρξιν άλλοιώσεως τi)ς έγκ.εψαλιχ.'iiς ύλ'r)ς, κrι.i. 3ιύτι­
ρον, διότι 3εν πιχρε8έχ ετο πάθηαιν τοϊί πνεύματος οι\ιτοu χ.αιθ' έeιυτοu
άνεξαιρτήτωι; τ'iiι; ύλιχ.ης άλλοιώσ,ως τοίί έγχ.εcpiλο•J, οuτι 3ι έλάμ­
~ιινι πρόι; -ταξινόμησιν τών μορφών τi)ς φρενο~λα~είοιι; "C'Cc.ς α.ύθοιι­
ρέτου; τών ψυχολόγων ύποδιοιιρέσεις τοίί πνεύμα.τοι; είς διαφόρους ιl­
ιfικάς Jυrάμεις- facultes - (μνήμ'rlς , προσοχiιι;, κρίσεως, συζιu-

(t) Scipion Pinel. Traite de pathologie cerabrale t844.

 66
κηκΎjς 3vνάμεως των ί8εων κ..τ.λ.) . έψ' ών οι τελευτα.ιοι ούτοι έστή­
ριζον την τα.ξινόμησιν τών είδων τ.;j; ψρενοbλα.bεiα.ς.
Οϋτω έν σ•JVόψει ή ψvχιχ.ο-σωιι.ατιχ.·~ σχολη σvμψωνει ιι.έν προς τήν
ψvχολογικ.Ί~ν ώς προς το δόγμα. -:Ίjς όυαδικiίς ψ•.Jσεως τοϋ άνθρώποv,
άλλά διαψέρει ώς r.ρός τΊ~ν γνώμην περί τΎiς σχέσεως τοϋ πνεύιι.α.τος
προς _τΊ~ν ϋλην, ώς κ.α.ί περί τοϋ τρόποv τΎjς πα.θήσ!ως α.vτοϋ.
e 11.
Δέν δυνάιι.εθα. σαψέστερον νά. έ 'Ι.θέι;ωιι.εν τά.ς δια.ψορά.ς τα.•.J­
τα.ς των δοξασιών' είμ1ι πα.ρενθέτον τες έντα.uθα τά.ς ίδέα.ς ~νός των
μοcλλον έξεχόν":'ων προσώπων τΎ)ς ψvχικ.ο-σωr.α.ηκ'iiς σχολΎjς τοϋ
J. Ρ. Falret (1).
«Ό σ.νθρωπος , wς τι όλον θε ωρο ύμενος, σvνlι;τατα.ι έκ 3ύο δια.φόρων
»στοιχείων , τΎjς ψvχ'Ϊ\ς και τοϋ ι;ώματος· ά'λλ, ·~ στενο-:άτη αvτων

>>~ι.αι άόιά.λvτος εvωσις άποτελεί άπα.ραίτ·Ι)τον όρον τ'liς ύπiρξεώς του

)){όώ κ.άτω είς τόv χ.όσμον . Οϋτω καίτοι πα.ραδεχόμενοι τήν ϋπαρξιν
))~ύο διαφόρων στοιχείων έν ':"Yj ψύσει 'riμwν κ.αί δια;~ηρύττοντες έπι­
»ι;ήμως ότι εϊμεθα όπαaοί της όυαόιιιης ψ•.Jσεως τοϋ άνθpώποv, άνα­
»γνωρίζομεν έν τούτοις άψ' έτέρου μετά. τών πλείσ•ων άνθρωπο λόγων,
»ά.ρχαιοτέρων κ.αί νεωτέρων, ότι τά. δύο ταϋτα στοιχεία τοσοϋτον
»σηνώς σvνδεδεμένα είσίν, ωστε ε!νε άδύνατον, !ϊτε έν ψvσιολογικ.~
>>εtτε έν παθολογιχ:~ κα.ταστάσει, νά. ά.να.~ι.αλύ ψ~ τις ψvχολογα.όν τι
»φαινόιι.ενον , δπερ νΟι. μη παρήχθη έ~ι. τ'Ϊ\ς τα.vτοχρόνου ένεργεlα.ς ~ι.α.ί
))τών δύο 'tούτων στοιχείων.
»Παρ Οι. τφ ύγιει άνθρώπφ, ώς κ.α.ί παρά. τ<j) πά.σχ οντι, πάν διανοη­
»τι~ι.όν η ήθικόν φαινόμενον προϋποθέτει ώς άπα.ραlτητον όρον την

»συνεργασία.ν τοϋ έγκεφά.'λοv. Δέν δύ'ναταi τις νdt έπιδρά~ έπί τοϋ
»όργάνοv τού.οv, χωρίς ταvτοχρόνως νά. έπιδράσ~ χ.ιχί έπί των ίδιων
»και έπι τών α.ίσθ"tψ.άτων· κ.αί άντιστρόφως , 3έν aύνατiχi τις νά έπι­
»3ράσ-(1 iπί τών ίδεών και α.ίσθημάτων, χωρίς νά έπιδράσ~ κα.ί έπί
»τοϋ έγκεφάλοv .;, έφ ' δλου τοϋ νιvρικοϋ σvστήματος. 'Αλλά τοϋτο
:ι>δίν άρχει' ϊνα. έννοήιΓ!'ι τις τήν άλληλεπί3ρασιν τών δύο στοιχείων τΎjς
»ήμετέρα.ς φύσεως. Καί έντα.ϋθα. άκριbώς διαφέρει Υ, ήιι.ετέρα. δοξασία

(i) J. J?alret: Les maladies rnentales et les asiles d'alienes. 1864. Ι η·

troduction ~-XIV.
 67
))των -:.λείστων όr.α~ών τής ιJvαιJι:ιιiίι: 3οξαι;ία;. 'Άνευ τής έρμ"11νείας,
»Υ~ν θόι 3ώσωμεν έr.i τοϋ τρόr.ο'J τ:;\ς ένεργείσις των 3ύο στοιχείων, 3έν
»θά ήτο 3υνατόν νά νοήσωιι.εν χ.αλώς οuτε τήν γένεσιν των ί3εων χσιi
>>των αίσθηιι.άτων έν φυσιολογικ.Ί} χατσιστάι;ει των φρενών τοu ά.νθρώ­
))ΠΟυ, o:.Jn τ·/~ν γένεσιν τής r.αρσινοίας έν παθολογιχij χ.σιτσιστάσ~ι αvτών.
«Καθ' 1Jμiiς τ<ϊ> οντι, ή έγχ.εψαλιχ.-/~ λειτουργiα-ϊνα ίατριχώς όμι­
»λήσωι.ι.εν-ή ή έχ.3ήλωι;ις τών νοητικών κ.αi Ύ~θικών φαινομένων-iνα
»μεταzειρισθωμεν τόν ορον των φιλοσόφων-εΙνε ύποχ.ειμένη είς ολως
»ί3ιάζο'Ιτας νόμους, 3ιαφέροντας τών οcλλων , οϊτινες 3ιέπουσι τάς λει­
»τουργiας τοtί όργα.νιι;μοu . Ό ο•)σιώ3ης χαραχ.τ1Jρ τ:;\ς εί3ιχ.ης ταύτης
»λειτουργίας lγκ.ειτσιι εί; τό να 3ύναταt α\ίτη χ.ατΟι τ-/~ν ~ξάσχ.ησίν της
»νόι παρατηρΊ} έαυτΊ;ν χ.αi νά χ.ατέχ~ χα.τόι τοvς 3ιαφόρους χρόνους τ:;\ς
» ένεργείας αύτης τΊ;ν δύναμιν τοϋ έλέγχ ειν Υ.αί 3ιευθύνειν έαυτήν. 'Όταν
. οιν
»Ο " θ ρωπος αιι;
• θ'χνηται η• ,
σκεο.τηται, 11-,
ουνατσιι , '
σιπο - -
β οι'θ ους της
του συ-

»νε•.3ήι;εώς του νόι παρευρίσκ.ηται είς -:ΊJν έ?γαι;ίαν τοu πνεύματός του,
»ής είνε τα•)τοχρόνως θεατ-Υ;ς οcμα καi ύποχινητής· δύναται 3ιόι τ:;\ς
»βοηθείας τής βουλ·ί;σεώς του νόι βρα3ύv~ ή ταχύν~ ή νά 3ιευθύν~
»χ.ατά. τό 3οχ.οϋν τ-Υ;ν έργασίαν ταύτην· έν οcλλαις λέξεσιν ό ~νθρωπος
»παρατηρεί έαυτόν 3ιά τ1\ς συνει3ήσεως. Ίδοv ά.ναμφι~όλως εi3ιχ.αi 3υ­
»νάμεις, αϊτινες έν ο•)δφ.ι~ οcλλ~ λειτουργίr- τοίί όργανισμοίί παρα­
))τηροϋν..-σιι.

« Τί προκύπτει έκ της θαυμ:χσiας τα•)της ίδιό't"'t)"t'Ος, .;\·ης ά.νήχει

»εί3ιχώ; είς τον συνδυα.σμόν της ένεργεία.ς της φυχης χα.i τοίί σώμα·
:ιτος, 3ηλα3·'1 είς τ·/ιν έξά.σχ.ησιν τών έγχ.εφαλιχ.ών λειτουργιών ; Προχύ­
»πτει μία νέα λειτουργία, .;\τις, συν3εομένη μετά. -;οίί λοιποίί όργQ;νι­
»σμοίί μέσον τοίί νευριχ.οίί συστήματος, ϊχει έν τούτοις τοvς ί~ίοuς αύ­
»τής νόμους, τοvς εί3ιχ.οv; ορους ένsργεία.; χαi ε!νε ά.ξία οπως μελετηθ~
»ί3ιαιτέρως έν τ1\ ά.ναπτύξει τών 3ιαφόρων αύτ:;\ς προϊόντων.
α:Τοίίτο ά.πεχ.αλέσαμεν εν:rior όpτaror-novum οrgaηοη-ίχον
»τ-/~ν πρώτην ΙJΙύτοίί άρχΤιν έν τΊ} λειτουργίr- τοίί έγχ.εφάλοu, άλλ, οcποιε
:ιποιροιχθιν 3ιά. τ'i;ς ταvτοχρόνοu ένεργεiας 'ri\ς 3ιπλ1iς ήμων φύσεως άχ.ο­
»λοuθεr είτα τΊ;ν ί3ίαν αύτοίί έξέλιξιν. Λι ί3έοιt χ.οι! τά. αiσθ·ίψ.οr.τοι , τά
»όπο!οr. γεννωνται έν τ1\ ά.νθρωπίν'!Ι χ.ιφοιλii, ιύριακομέv~ ίν ύγιεί ή πα­
»θολογιχii χ.ατισ-.iσει, σuνεπεί~ Π\~ σuν~uαστιχ.1\ς ίνεργείας τ'i;ς ψuχ:;)~
 β8

1jς νέων
DX.αL τοu σώι.ι.ατος γίνονται άνοc ποcσαν στιγμ"1ν α.ίτία.ι παρα.γωγ
. πάλιν εlτα. γιννωσιν αηα διά
))ίδεων η νέων α.ίσθ. ημάτων, τά όποϊα
ξης.
»3ιαδοχιχ.οϋ συνειρι.ι.οu καί ou't'ω κα.θε
μις, .;\τις πολλα. πλαιηάί,ει έπ' όίπειρον
«Ή μυστηριώδης α.\ί't'η δύνα
ομένων' δuνα.τα.ι μόνη να έξη­
»τόν 'άριθμόν τών πα.ραχθέν't'ων φαιν
των φαινομένων·
»yήσrι, κα.θ' ήμiiς, τ"1ν ποικιλίαν χ.αί τό σύμπλεγι.ι.α.
ίας κα\ τ1jς παθολογίας τοϋ έγ­
Dα.ϋτη δίδει τ.;,ν κλείδα. της ψυσιολογ
τας άνατομικας θεωρίας των σω­
»χ.εψάλου χ.αί δύναται νά συμbιbάσ~
.lότωr
»fατιστώr ίατρων μετά των ψυ. σιολογικων θεωρι~ν των ψυχο

»ίατρων.
ού­
τροποποίησις, ή όίγνωστος έν τ~
«Καθ' ήμiiς ή πρώτη όη·αrικiι
ά.ποτελεσμi.των, οuσα ή άληθης χ.αί
»σί.Ιf της, ά.λλ' ά.ντιληπτΊ, έκ των
ημάτων προξεν{ί έν άρχΊ\ έκείνο, οπερ
»πρώτη α.ίτί.α των ψρενικων νιισ
» λέγψεν όιάfJεσιr πρ6ς τό παρα.ληρεϊν
a
(aptitude delirer). Άλλ'
ς
ένη ά.ναπτύσσεται εiτα κατ' ίδίου
»ή παρiΧ.νοια ούτω &παξ πα.ραγομ
προτέρων νά προ!δ°!" τις, καl
DαύΤΊ\ νόμους, οuς δέν δύναται έκ των
έκείνην τ-ίiς ig/ έαυτfίς .ltιτουp­
>>οι όποϊοι όψείλονται είς τ"1ν . έργασίαν
μεν.
»τίας, περί ής ά.νωτέρω ώι.ι.ιλήσα
ρώς ψυ ro.lόr·ωrίατρων κατά
«Διαφέρομεν λοιπόν έκ των καθα
δήποτε όργανικ"1ν ά.λλοίωσιν ώι;
»τοϋτο, Ο't'ι παραδεχόμεθα μίαν οιαν
ά.λλά διαφέρομεν πλειότερον rσως
»βάσιν πασων τών ψρενοgλαgειών,
τήν θεωρ(αν Ύ~μων ,_ή πρωτογε­
»τών Σωfαtιστώr ία.τρων, διότι κατά
ύποπίπτουσα. η μ"1 είι; τΟις αίσθήσεις
»νης αύτη όργανικ·/~ ά.λλοίωσις,
.lηpείr
»ήμών, δέν έξηγεϊ εί μ"1 τ.;,ν 1·εrαiιr Jιάθεσιr πpος το παpα
μορ­
νοιων (delires), τό πλΎjθος -rΊiι;
»καί ούχί τ-/jν ά.πειρίαν των παρα
παρα ­
μους άποχρώσεις, έν μι~ λέξιι
»ψ1iι; αύτων, χ.αί τιΧς ά.πειραρίθ
, ·~τις ά.πο-rελεϊ τι/r in·ασtar
»δεχόμεθα έκείνην την δύναμιν ώς βάσιν
παραγωγΊJν -rΎiς πaparotaς όιά τής
»riίς J.ειτουηlας έfJ' έαυιής προς
»παpαrοίας».
-rόν
Δεν πιστεύομιν νά ικανοποιΊϊ ά.ρχ.ούντωι; ή μικτ"1 α\ίτη θεωρία
νΟι διιδ"{Ι έν 't'Ί\ βεgιασμέν"{Ι 't'αύη1
άναγνώστην, οστις εύκόλως δύνα-rαι
-r"1ν έπίδρασιν, ήν έξήσκησαν έπ'
ίδέ!f -rou συγγραφέως ά.φ' ένός μέν
-rων καθχρων ψυχολόγων η πνευματιστων, οϊηνει;
αύτοu αι θεωρίαι
καθιστωσι τάι; σα.ψε!ς και διαχ.ε-
ίχουσι πάντοη τΊ,ν άδυναμίαν ν' ά.ντι
 69
άτων ~ιi λέξεων
κ.ριμένας έν τ<ίJ νφ όvνατάς παραστά.ι;ει; των πραγμ
3έ τήν έπ' αύτοίί
κ.αί φράσεων συγκ.εχ1ψ.ένων κ.αί ά.11αψwν, ά.φ' έτέρου
βασίζο νται .τούλάχ ι­
ciκ.ατανiκ.ητον iiλξιν των ύλιστιχ.ών i3εών' αϊτινες
όρίου τ1jς ά.νθρω­
στον έπί γεγονότων αίσθ·ητών καί νοητών μέzρι τοίί
νίίν προbαίνομεν.
πίνης ά.νηλήψεως χ.:χ.ί είς τήν εκθεσιν των όποίων
et 2. Έχ. παραλλήλου μετά τi;ς χαθapώς ψυχοlο7·ικiίς ώς χ.αί τ1iς
ώς εϊόομεν, πρό
rι.ικ.τγjς ταύτης ιfυrιχο-σωpατιχfις σχολ1jς ύφίστατο,
Ίiτις τήν πηγΎJν
πολλοίί χ.αl ή Άrατψιχ,ή .;\ ύ.lιστιχή ή Σω;1ατισιιχι/,
ου ή τών οντων
σ.ύτ1jς iχει έν ταϊς θεωρίαις περί τής φύσεως τοίί άνθρώπ
i σήμερον το~ς
κ.αί των τ1jς φύσεως έν γένει φαινομένων, καί .;Jτις iριθι.ι.ε
φυσιολόγων χ.αί φρι­
πλειοτέρους όπα3οuς έκ τών μοcλλ'Jν 3ιακεχ.ριμένων
Jυσιν ύπο3ιαιρί­
νολόγων. Άλλ' ώς έν ηϊ ύ.lιστιχ!ί φιlιισοrί'! ύπά.ρχt
τάς ί3έας περί
σεις καί ά.ποχρώο;εις ηνές δοξασιών ά.ναφορικώς προς
ίιπάρχουσι τ'Jιαίίται
τοίί σύ11.παντος καί περί τών οντων έν γένει, ούτως
ογίας περί -riiς φύ­
χ.αl έν τ~ v.lισιιχff 7j Σωμaτιστιχff σχολtϊ τ1iς φρενολ
έγκεφάλου, 3ιότι
σεως καi τοίί τρόπου τ1iς βλάbης τών λειτουργιών τοϋ
νται πάντοτε
αι ίaέαι περί τ1jς παθολογίας τοίί όργά.νου τούτου έξαρτώ
έχ. τών φιλοσοφικών ίaεων περί τ1j ς φυσιολογίας αύτοίί.
τ1jς έννοίας τών
Ούκ. όλίγη σύγχυσις χ.αί παρανόησις έπικ.ρατεί περί
ς καi τών τοιούτων .
ίν γιναtϊ χρήσει ορων: ύlισωιaί θεωpίaι, ύ.lισJLο
τάς διαφοράς, σιί­
χ.ρίνομεν καλόν έν":'αίίθα οπως έν όλίγοις έχ.θέσωμεν
ς έν τφ ζητήματι
τινες χαραχ.τηρίζ'Jυσι τοuς ύlιστάς λεγομένους ίατροu
τούτφ.
ι έν τφ άνθρώπφ
οι όπαaοί τγjς θετιχ.Ίjς φιλοσοφίας ίατροί καί βιολόγο
τας η ιfυrάpεις αuτ1jς
οuδeν αηο βλέπουσιν η τήν ύλην και τάς ιιJιότη
(proprietes), αiτινες εΙνε σύμφυτοι χ.αί ά.ναπόσπαστοι ά.πό τ7iς ύλης.
\ίλης όυνάμεως
Ούόεμίαν παρέμbασιν ξένης χ.αi ά.νεξαρτήτου ά.πό της
ή ψυχιχ.ων φαινο­
παραδέχονται προς έξήyr.ι;ιν των διαφόρων ζω·,χ.ων
ς δέ άσχο­
μίνων τοίί όργανισμοίί τοίί ciνθρώπου ή αηου οντος, ούδόλω
ή τών δυνάμεων
λοίίνται κ.αί περί τής ά.ρχης χ.αί της φύσεως τής \ίλης
χ.σιί 'λει't"ουρ­
(θεός, φύσις, ψυχή, 1'.τ. λ.) Ή όίπαξ όργανωθεtσα ζωσα
και ίόίου; ν6μους
yοϊ:ίσα ϋλη lχ ει' χ.ατ. αuτοu;, ίο ία; ολως ίοιότητσις
αηως, λέyουσι\/,
lνιρyεία, a,αφέροντας άπό τών τής άνοργάνου, διότι
χημεία;. Ούχ -1,~
ή βιολογια θά συνιχίιτο μιτά τ1jς ψυσιχ.1j' ιισιl τ.:;\ς
 7()

τον_ αι όργανι;ι.αi αύται ιιJιότητιι;, εϊτε ψυχααi η ιiπλώς ζωϊκαl, τ.;jι;

ζώση~ ϋληι;, οι! 11'Jν ήi μετοιbολ~ ταύτηι; τpοΠΟΠΟιο•)μεναι κ.αί άνευ
ταύτης μΊJ 8υνά.μενα1 νόι ύπά.ρχωσιν η νόι νοηθώσιν, ύφίστανται μίν κ.αi
ικ.8ηλοϋνται πάντοτε ύπο τον ά.παραίτητον όρον τελέσεωι; φuσικ.ών η
χημικ.ών φαινομένων έν Τ~ ϋλ°!), ά.λλόι ΚαL 8ίν ταvτ(ζονταL μετ' αvτών
τούτων των χημικων ή φuσικών φαινομένων ' οvδεν 8ί άλλο είσiν είμΊJ
ή ιJυrαμική ίκ.φρασις τ.;jς ϋληι; θεωpοuμένης έν έrιηιίq. καi o•jχi έν στα­
τικfl καταστάσει . Ό 4υrapισμ ός δε ούτοι; τiiς uλης ποικίλλει κ.ατ' εΙ8οι;
χ.αi χ.ατ' f:ντασιν μετά τ.;jς λεπτεπιλεπτοτάτης κ.αi έν~ομύχοu μετα­
bολ.;jς τ.;jς τοιαύτηι; η τοιαύτης διοιτά.ξεωι; τών μορίων τ.;jς ίίλης. Έν­
-rιϋθιν ώς έκ. τ.;jς 8ιαφοpας τiiι; έν8ομύχοu συστάσεως χ.αι ύφiiι; των μο ­
ρίων αι 8ιά.φοροι το ε'ί8ος ίδιότητιι; η λειτοuργίαι τών ά.νατομικ.ών στοι­
χείων χ.οιί των ίξ αvτων συγκ.ροτοuμένων διαφόρων ιστών, όργά.νων κ.οιί
συσκ.εuών τοϋ όργοινισμοϋ (i8ιότητει; τοϋ μυ'ίχ.οϋ ιστοϋ, ο!ον συστalτι­
χότηι;, τοϋ νεuρικου ιστοίί, rιvpικότηι;, περιλαμbάνοuσοι άπά.σας τόιι;
i8ιότητας οιvτου' ο!ον αiσθητικότητα' 8ιατήρησιν τών έντuπώσεων' αu­
τοματισμόν, άντίληψιν κ..τ.'λ.).
Πολλοί τών τ.;jς 8οξασίας ταύτης ύλιστων-iατρων εiσl Ο'κεπτικιστaί,
οσον ά.ψορ~ ΤΟ ζήτημα τ.;jς ύπάρξεως τ.;jς ψυχiiι;, περιορι~όμινοι ιiπλως
είι; τ1Jν ιξέτασιν των iδιοτ-ί)των, &.ς έχει ή νεuρικ.Ί~ οvσία ώς κοιί τών
όργανικών ορων,ύφ'οϋς έκ8ηλοϋνται αύται, οιασ8ήποτε τάξεωςχ.&.ν ώΙJιν,
ιtτι ιiπλώς νευριχ.iiι;, εϊτε ψuχικ.1jς. Έξετά.ζοuσιν άπλώς τόις σχίσεις τών
ψuχικών φαινομένων προς τόις όργανικ.όιι; συνθήκας του έγχ.εφάλου, 8ι' ών
ταίίτα ικδηλοίίνται , χωρίς οu8ίν ν' άποφα{νωνται περί τiiι; φύ σεως τών
ψuχιχ.ων φαινομένων έχ. των ά.8ιαρρήχ.των καί ά.ναποφεύχ.των τούτων σχέ­
σεων . Έόιν παρεντίθηται και άλλος τις παράγων, οcvλός τις ά.ρχή, ψv;rή,
ή άλλως πωι; καλοuμένη, χ.ατά τοιουτον μuστηριώ8η κ.αi cίγνωστον
χ.αi άχ.ατανόητον ήμτν τρόπον, ωστε ή ϋλη 8ι. αvτiiς νόι κέχ.τηται τόιι;
ί8ιότητοις ταύτας, τουτο 8ίν άποτελε! ά.ντικιίμενον τ.;jς έρεύνης οιvτων,
8ιότι ίξίρχεται των όρίων τ.;jς έπιστήμης, ά.νήχ.ει 8ί πλέον εiς τΊJν
μεταφuσικήν.
'Από των θιτικιστώr και οχιπιικώr τούτων ύλιστών 8ιακρίνοντιχ.ι οι
κυρ(ως ύ.1ισταί, οίτινες τόις φuσιχ.ο-μηχιχ.νιχ.όις :ιι.οιi χημι:ιι.όις πρά.ξει ς τόις
τιλουμίνας ίν ήi lν8ομύχφ ύφ~ τών κυττάρων του έγχ.εφάλοu κατΟι
 71

τ·/)ν λειτουργiαv αύτwν ταύτίζοuι;ι πρόι; α•)τά. ταuτα τά. ψυχιχ.ά. φαινό­
μενα τΟι χ.ατά. τΊJν λειτουργίαν λα~.~iν?ν't"α χώραν, θεωροuντιι; αύτά.
ώς ύπωιειpεrικήr οψιν των φυσικ.ο-χ;rιμικ.ων πράξεων, αϊτινει; χ.οι-.' ούaf.ν
άλλο aιαφέρουιη των άλλων έν ήj ά.νοργάν<ι> ψύι;ει τοιούτων είμΊJ ώς πρόι;
τον βα.θμόν 11.όνον τοu ;;ολuι;·ηθέτου. Ώ; ό ·r,λεχ.τρισμός ή ό μαγνητι­
σμός χ.αi lν γένει αι άλλοιι ~υνάμεις τ·Ιjς φύσεως είι;iν ή ύποχ.εψ.ενιχ.ή
οψις χ.α.ί το ά.ποτέλεσμα τοιούτων ή τοιο•)των 3ονήσεων χ.αi aια.τάξεων
πρόι; άλληλα των μορiων τΥις ϋλη;, αϊτινές είι;~ το ά.ντιχ.ειμε·ιιχ.όν,οϋτωι;
ιίπείν, μέρος ένος χ.οι! τ'.);:i αύτο•:ί γεγονότος μετi ~ύο οψεων' ήτοι 3ονή­
σεως Πiι; \ίλης ά.φ' ένός, χ.οι! ·r,λεχ.τραΊ)ς η μαγνητιχ.Ίiς ί~ιότητος ή 3u-
νάιιεωι; ά.φ. έτέρου, οϋτω τοιαι)τ·rι σzέι;ις ύπάρχει μεταξύ Πjς ψυχιχ.Ίiς
iόιότητος των κυττάρων χ.-χί των τελου11.ένων έν αύτοίς ψuσιχ.ο-χημι•
χ.ών πράξεων.
Περί Πις 3οξασίας ταύτ·rις fλ/.ω; θοc όιαλά~ωι.ι.ιν έν ίχ.τiσει lν τφ
έπομέν<ι> χ.εψαλαί<ι> : Πψί τώr έπικpατουαώr rεωτipωr yrυ,ro.lorιπώr
όο(ασιώr.
Έν τούτοις ίιπάρχουσι κ.αt άλλαι άποχρώσεις ίιλιστων, οuι; τ~ ά.λη­
θεiqι: ά.πορεϊ τις ποu άχ.ρι~ως νά. χ.οιτατάξ"{Ι. Οϋτω π. χ. ό Moι·eau
(de Tours), είς lχ. των aιασήμων φιλοσόφων ψρενολόγων, φαίνεται
μf.ν χ.οιθ. εξιν χ.αi χ. ατά. παράaοσιν' οvτωι; είπεϊν' ποιραaεχόι.ι.ενοι; χ.ατ.
ά.ρχΊJν τΊJν ϋπαρξ1ν τΊ)ι; ψuχΊ)ς, ά.λλ. έννοεί χ.ατα 3ιάψορον ολωι; τρό­
πον ιiπό /ζων χ.υρiως πrευματιοτώr (spiritualistes) χ.οιi ψυχολόγων
τΊJν σημοισ{αν, τΊJν ένέργειαν χ.αi τάς σχ έσιις αύτ-ϊ;ι; πρόι; τ-l~ν ύλην, Υ~ν
θεωρεί ώι; άπαραίτητον ι.ι.έσον πάσης ψυχιχ..;jς lχ.φάνσεωι; χ.αi ού~εμlαν
~ί ά.νεξαρτησίαν χ.αi αύτοτέλειαν ιiναγνωρίζει είι; την ψυχήν.
Έν ήj είσοιγωγ~ 4ύτοu είι; τ-l~ν ΠαfJο.101·ιπ1ίr ψυχο.lηίαr ( 1) lχ.­
φράζετοιι ώι; έξης :
« Ό άνθρωποι; χ.ατά. τήν γνώμην τ1;ν γενιχ.ώτιρον ποιροι~ι~ιγμίνην
»ι!νέ τι σύνθετον ιξ όργάνων χ.οι! έχ. μιίίι; ivλou ά.ρχης, της ψuχΊiς.
)) 'Επi του τρόποu Πjς έ.νώι;ιως των 3ύο τούτων παραγόντων μuρίοι
»συστήματα προιτάχθησοιν χωρίς ού3ίν βημα προς ... α πρόσω ν« ποLή­
» ι1"{Ι τό ζήτημα 't"Ouτo · χ.αί τοuτο 8ιότι ή λύσι; αύτοu 8ίν ι1νι ήτ"ι"ον

11) Moreau de Tours. Psychologίe morbίde.

 7'2

»~ι.ίσχ.ολος το\ί τετραγων1σμο\ί τοϋ χ.•)χ.λου, χ.α.θ' ήμiς τούλiz.ισ•ον.

» Άλλ' άλλως ίχ εt τΟ πρΟCγμα προχεLμέvου περt τών σχέσεων αύτωv.
)) Πρό παντός α! lρευνα1 κα.ί ή πp'Jσοχη ήμων δέον μιiλλον :να στρα­
»ψώσι πρός τό οργανον, το όποίον πασιφανώς χρησψει.ίιι είς την έχ.­
)} δ·ί)λωσιν τών ψυχικών ψαινομένων, και είς την κατανόησιν το\ί μ·ΙJχα­
»νισι.ι.οϋ τών 3υνiμεων τ1jς ψυχ11ς. Άλλ' lξετiζοντες την σχέσιν το\ί
)) έγκεψάλου πρός τα δι' αύτο\ί τελοι.ίμενα ψυχιχ.ά φαινόμενα ι:.ύδέν
))συμπέρασμα. ήμείς έξάγομεν οι;ον άψορ!f τ-Ιιν ψύσιν των φαινομένων
))τούτων. 'Εν ηi ίατρικ~ Θεός, ψυχή, είι;! ζητήματα., τα όποiα. πρέπει
>>νι3c τεθώσι κατά. μέρος. όύδεμία.ν σχέσιν lχουι;ιν οι!~ έρευναι ·ήμων
»πρός τ·Ιιν ψυχην έκείνην την θεωρουμένην άyηιpημerως, ήτοι ώς ον τι
»'ίν κα! άδιαίρετον και ούδέν τό κοινόν lχον έν τ~ <!1ύσει αύτο\ί πρός
»την vλην. Δι' ήμας αϋτη έν ·~ είδιχ.ότητι ήμων ο•)3έν χλλο έ11τ!ν ή
» α•)τό τό σώμα έξετοιζόμενον έν σχ έσε1 πρός τινοις είδιχ.άς δυνάμεις
»αύτο\ί (τάς ψυχικ.ας) έχ.δηλουμένας κατ' άνiγχ.ην ώς έχ. τΥ]ς ψύσεως
»αύτο\ί το\ί όργοιν1σμο\ί τοC σώμα.τος.
» 'Εκ τών δύο στοιχιίων τ1jς άνθρωπίνης άτομικότητος ούδέν έξ
»αύτών δύναται να θεωρηθ~ άνεξαρτήτως κα.l έr άr;αιpέσει ίκάτερον
»ίκατέρου· δέν 10ρέπει δέ οuτε τΊ~ν ψυχην να ταύτίσωι.ι.ιν πρός τό σω­
•ψα, οuτι το σώμα. προς την ψυχήν.
»Ούδέν οcλλο έπρά.ξαμεν έν τατς μελέταις ήμων ιίμΊ~ ο, τι και οι
»ψυσιολόγοι, οlτινες δια τών πειραμάτων και τ1jς άναλύσεως πα.θολο­
»γικών τινων γεγο"ότων έζήτησαν να προσδιορίσωσι τας ίδιότητας και
»τιiς λειτουργίας, &ς τα διάψορα μέρη το\ί έγκεψά.λου χ.έχ.τηνται. Ή
»σπουδη τoiJ έγχ.εψά.λου, ώ; άρχ11ς χ.α.! άψετηρία.ς πχσης πνευματιχ.1jς
»έχ.δηλώσεως, ή σπου3Ί~ τίbν π;ιροδιχ.ών η μονίμων τροποποιήσεων,
»τας όπο(α.ς προξενε! α•)τι/) ή νόσος ή ή κ.ληρονι~μ1χ.ότης κα.ί έξ ών
»προκύπτουσιν οι διάψοροι τρόποι ':'Οϋ εΙναι το\ί πνεύματος, τα\ίτα
»άποτελοϋι;ι τό άντικιίμενον τ1\ς μελέτης ήμων. ·
»Τι μέλει ήι.ι.ιν δια τά.ς συνεπείας, αlτινες έχ. τοιούτων ίρευνών θα
»προίλθωσι ; τl μέλει τίj) πνεύματι άν ή ένέργeια αύτο\ί χ.αl έκδήλω­
»σις έξαρτιiται !χ. "t"1ϊς νιυριχ.11ς Ι)vσiας '6αt ά.πό τl)ιούτου η τοιού-:-ου
» συνδυαι;μο\ί των μορίων των νευρικών κυττάρων το\ί έγχ.εψάλου ;
1)Εtς ψιλόσοψος ίατρός, ό Lelut, λίαν όρθως ιΙ"ιv οτι : Q:ώς αι
 73
»πρ:iξεις τii' ζωης τών χ.uττάρω'Ι, ούτω χ.α.ί τό -;:νεϋμα. με•α~:iλλετα.ι
»μετά. της ύλης· πα.νταχοσ ΟΠΟ'J βλέπετε ιι·•ται'!:ολήν ηνα έν τίj> σώ­
»μαη, πρέπει τα•Jτοχρόνω; νά. ζητησητε τοια.•)την χ.αί έν τιj> πνε•)­
» μαη, χ.αί τ:i'Ιάπα.λιν. ΤΊJν σχ έσιν ταύτην δέον νά. άναζητήσ-rι τις εί,
»ολας τά.ς βαθμίδας χ.α.ί εί, ολας τά.ς έξ:Χρσεις χ.αί τά.ς χ.αταπτώσεις
»τοϋ νοός, άπο τοtί τελευταίου βαθμου τ1jς pωpώσεως μέχρι τ1)ς με­
»γαλοφufας, ~πο τοtί μαλλον στερεου χ.αί όρθοiJ νοός μέχρι τών βαρu­
»τάτων 3ιαταρ:iξεων αύτου». «θά. προι;θέσωμεν οη είς μέγα πλ1)θος
»περιστά.σεων αί λειτουργίαι της ψυχ1\ς 3ιαφε•.iγουσι r.ασαν έχ.τίμησιν,
»ίά.ν 3ίν παρενθέσωμεν πρός έρμηνείαν αύτων τον όργα.νισμόν. Διά. νά.
»φθά~ τις μέχρι α•Jτ1\; πρέπει νά. διέλθ~ ιι.ατ' άν:iγχ.ην διά. τών όργά­
»νων. 'Εν ηϊ ούι;(~ α•)της ή ψυχ·η δέν εΙνε ύποχ.ειμένη ο\ίτε είς α\ίξη­
»σιν οuτε είς έλάττωσιν, ο\ίτε 3ε είς ύγίεια.ν ή νόσον' έχ.άστη των
»λέξεων το•)των έχ.φράζει μεταbολάς, αϊτινες 3έν ση.bιbάζονται ι.ι.ετόt
»μιας άρι;fις άuλου χ.αί άδιαιρέτου. Ή βεbαίωσις τοιούτων μεταbο­
»λών συνεπάγεται τΊ~ν άρνησιν χ.αί τΊ~ν έχ.μηδiνισιν της ψυχ1\ς. 'Εν
:ιτούτοις αι μεται'!:ολαί αtίται συμbα.ίνfJυσι χ.αι ύπάρχο'Jσιν, άλλόι 35ν
»γίνονται εύνόητοι χ.αί άπταί, εί v--η έν τi) ϋλ~. 'Εν ταύry λοιπόν 8έον
»νά. ζητή~ τις τΊ~ν άρz·'rιν χ.αi τά.; φάσεις των ψυχιχ.ών φαινομένων».
Ό 3ε Griesinger (1) άποφαίνεται ώς έξης :
«'Εκ. του οτι ε!νέ η' Τ.ναγχ.ασμένος ύπο των γεγονότων ν. άναγάn~
»Πιν 3ιάνοιαν χ.αί Πιν θέλησιν είς τον έγχ.έφαλον, δεν όφείλει άχ.όμ11
»νόι προδιχ.ά~ η περί τη, φύσεως -:-ών σχέσεων, αϊηνες ύφίστανται
»μεταξύ τών ψυχιχ.ών φαινομένων χ.αί τoiJ έγχ.εφάλοu, μεταξύ της
»ψυχ1iς χ.αί του σώματος. 'Τπό τΤιν ίποψιν του έμπειρισμοσ ομως
»όφείλει τις προ πάντων νά διαπ,ρήσ~ το γεγονός του έrιαίου -:-1jς
»ψuχ1iς χ.αί τοσ σώματος χ.αί νά. ιiφεθώσι κατά μέρος αι έχ. τών πpο­
»τέpωr έχ.ετναι piθorJoι του μελετifν μίαν ψυχΊ~ν άϋλον, άνεξάρτητον
»τοσ σώματος, χ.αι ιiρχ.εϊσθαι είς ιiφ~ρημένας θεωρίας περί τοσ ά.Gλου
»χ.αι του ένιαίοu αύτης έν ά.ντιθέσει πρός το πολυμερές της ·:ίλης χ..τ.λ.
:ι Άλλ' αι ύποθέσεις αvται, &ς Ί1δ11 έφαντάσθησαν 3ιά. νά χ.αταστήι;ωαι
»μοcλλον χ.ατανοητόν το ένιαιον τοuτο, το άλλω, ιiν&ξήγ'llτον, OCΠQ

(t) Traitό des rnaJadies rnentales ~ελ. δ.

 74
»τΊi, ύποθέσεω, των lεπιώr pεvσrωr, τα. όποία ~Ίi'1εν μεσάζοuσι με­
»τάξu ψuχ_Ί\ς χ.αί σώμα.το,, μέχρι τοu συστήιι.ατο; τη, πpοϋπαpχούοης
-.άpporίar; (harmonie pΓeetablie), ϊνεκα τη, όποiας ή ψυχή καi
»τό σωμα δρω11ι παραλλήλω; χ.αι ο•)χι :Χμοιbα.ίω, έπ. ά.λλήλων, ολαι,
))λiγω, α! ύποθέσΗς αuτα1 διά. τον lμπεψσμον εϊνε δύσ;,ι.ολον εϊτε νόι
»ύποστηριχθωσ1 εί'τε νόι ά.πορρ1φθ&'>σ1ν.
«Πως 'έν ψαινόμ&νον ύλαόν, φυσικόν, συμbαϊνον έν τοϊς κυττάροις
»τοϋ έγ;,ι.εφiλου δύναται να γείν~ μία ίδέα, μία κ.ατάστασις συνει­
»δήσεως ; Τοuτο εlνε ά.πολύτως ά.κ.ατανόητον,
»'Εν τοιαύ-:·~ καταστάσει πραγμά.των·ή άπ).ουστέρα ύπόθεσις εlνs
»καl ή κ.αλλιτίρα, κ.αί βεbαiως ή ύλισηκή θεωρία παρέχει όλιγωτέρα.ς
>>δυσκ.ολίας κ.αί όλιγωτέpας ά.ντιφάσεις καί σΥ.οτίαν (ίδίως μά.λιστα
»σχετικ.ως πρός τήν πρώτ"t)ν ά.νάπτuξιν τΊ\ς ψυχιχ.Ί\ς ζωης τοu ά.νθρώ­
»ποu lν τ~ κατω•άτ·~ ήλιΥ.ί~) η πασα όί.λλη. ΈπιστημονιΥ.ώς λοιπον
»εlνε έπιτε•ραιι.μένον, οπως, τιθεμένων κατά. μέρος πάντων των ιtια­
»pέσωr παpατόrrωr, ών ή ϋπ:χ.ρξις ε!νε μέν ϊσως πιθανή, ά.λλ' άγνω­
»στος ήμϊν, ά.ναγάγ-ι;. τις τάς λειτουργίας τΊiς ψυχης είς τό σωμα, και
» ιiδικ.ώτερον είς τόν έγχ.έψαλον, ώς ά.νάγονται r.iσα.1 έν γένει α! λει­
»τουργίαι τοu όργανισμοu εί; ιίδιχ.ά οργανα, και θεωpήσ~ τήν διάνοιαν
>>καί τ-Υιν βούληιην ώς είδικάς έργασίας, ώς είδικ.·~ν λειτουργίαν τοu
»έγκεφάλου' ώς ή ά.ντανακλασt'Ικότης π. Χ.. εlνι λειτουργία τοu νω­
»τιαiου μυελοu κ.τ.λ. τ-Υιν δέ Ψυχ-/~ν νά. φαντασθΊ) ώς ούδέν άλλο
»ο~σαν πρό πάντων η τό σύνολον των λειτουργιών τοu έγχ.εφάλου.
«0v't'ε ό ύλισμός, ο στις θέλει νά. έξηγήσ~ πάντα τά. ψυχ ιχ.ά. φαινό­
» μινα διά τ1jς ϋλη;, οϋτε ό πνευματισμό;, οστις &έλε1 να έξηγή~ .. α.
»πάντα διά. ,.η, ..Jιυzη,, δiδουσιν ήμϊν ά.κ.ριb'i) ίδέαν περί των συμbαι­
»νόντων έν ήμϊν. 'Άλλω, χ.αί &.ν ά.κόμη χ.ατορθωθ~ νά γνωσθ·~ ά.κριbώς
»ο,τι συιι.bαίνει έν τcj'i έγκεφάλφ, οταν λιιτουργ·~, και ά.ν διεισδύστι τις
»μέχρι των μυστηρίων τ'i)ς χημείας, τοϋ ήλεχ.τρισμοu, τ'i)ς ψυσικΊ\ς
» κ. τ. λ,, τά. όποϊα 't'ελοuνται έν καιρcj'~ της λειτουργίας τοu νευpικοu
»συστήματος, είς οrί τοuτο δ•.Jνατα1 νά. χ_ρησιμεύσ~ ; Δονή11εις, κινή­
» σεις, ήλικτρι11μός, μηχανιχ.ή, πάντα ταϋτα δέν εlνε μία ψυχική κα­
»'t"άστασις, μία iδiα. 'Αλλά πω, ταuτα μεταμορφοvνται είς πνευμα­
))'t"ΙΚΟt fα1νόμενα; Το ζήτημα τοvτο θα. ιι.ιίν~ οcλυτον ~ΙcΧ τον οcνθp(ι,)-
»πον μέχρι συντε'λιία; τω·ι αίώνων, χ.αί νομίζω ότι, χ.αi ά.ν αχ.ομη άγ­
»γι'λος χ.ατέ'λθ~ έξ οvρανοσ χ.αί έξηγ·ί)σ~ i~μ~ν τό μυστήριον τοίίτο, πά­
)) 'λ1ν ό νοίίς ·iιμων θά. είνε ά.ν(χ.ανος νά το έννοήσ~.
«ΔΕ.ν 3·Jνάμεθα 'λοιπόν 3ιά των παρουσων ήμων γνώσεων νά 'λύσω­
»μεν τό ζήτ-ι1μα τ-rϊς ύλιχ.ότητος η μΊ~ ύ'λ1χ.ό·η1τος των ψυχιχ.ων ιpαινο-
1ψ~νων. Ό ψυχιχ.ός η νευpι~ς παpάγων οvδ~ν τό όμοιον ή ά.νάλογον
»έχει έν ήi 'λοιπij χ.τ(σει. Ώς ή3η έξειpράσθη χ.αί ό Locke, ή θεωρία
»3οχ.ιμάζει τάς αvτά.ς 3υσχ.ο'λ(ας, εϊτε έάν παρα3εχθiϊ τΊ~ν uλην ώς δυ­
»ναμiνην νά σχ.ειpθ·~, εtτε έά.ν παρα3εχθij οcij'λόν τινα παράγοντα δpωντα
»έπi -riiς u'λης. Τό βέgαιον όμως ε!νε ότι ποcσα ψυχιχ.·~ ένίργε1α χ.ατ'
»άνάγχ.ην πάντο.-ε παραχ.ολουθεϊται ύπό ύ'λα.ων ιpαινομένων, χ.αi μά­
»'λιστα όσον μεγα).ειτέρα είνε ή όργανιχ.Ί~ παρέμgαιης, χ.ατά. τοσοίίτον
»χ.αi ή ά.ντLλ·ΙJψις εrνε ζωηροτέρα. Ψυχικά τινα ιpαινόμενα είσίν στενότε­
»ρον συν3s3εμέν.χ. πρό; ύλιχ.άς πράξει; τοσ όργανισμοίί. 'Εν ήi μνήμ~
>>π. χ . .;\ τιj'> lρωτι χ.αί τ·~ ψαντασi~ μi'λ'λον χ.ατάδη'λος γίνεται ή πα­
»ρίμgασις ύ'λ1χ.ων όργάνων χ.αί ιpvιηχ.ων ιpαινοιι.ένων έν αvτοις τε'λου­
»μένων προς έκδή'λωσιν των ψυχικων τούτων ιpαινομένων. Ή μνήμη
»χ.αi ή γεννητήριος όρμή, είπεν ό 'Αριστοτέλης, δέν προέρχονται έχ.
»Π)ς ψυχης, ά'λλ' έχ. τοίί σονδυασμοίί -riϊς ψuχ1jς καί τοϋ σι:ψατος.
«Κατά. ταίίτα 'λοιπον 3έ.ν 3ύναταί τις νοc όμι'λij, ώς έπραξαν οι ψυ­
»χο'λόγοι, περί r~ς ψuχ1jς αvri)ς χ.αθ. έαυriϊς, ώ; δέν δύναται οvδε­
}) μία παθολογία νά όμι'λii περί νόσων ψυχικώr ιiνεξαρτήτως καί χ.ε­
»χωρισμένως άπό των όργάνων,:έν οtς αι ψυχικαί 'λειτο1Jργίαι τι'λοίίνται,
»ιi'λ'λά μόνον περί παθήσεων τοίί ίγχ.ειpά'λοu, αϊτινες συνεπάγονται τΊJν
»3ιατάραξιν Π)ι; διανοίας χ.αl τ1iς θελήσεως ήτοι τ-l~ν ιpρενοg'λάgειαν
»καί έν γένει τόι ιpρενιχ.όι νοσήματα».
Οϋτω περίπου έχ.ιpράζοντα.1 πολλοί συγγραιpεϊς Π)ς χ.ατηγορίας ταύτης
των συντηρητιχ.ων χ.αi σχ.επτιχ.ων ύλιστων' εtτι ιpι'λόσοιpοί είσιν' ιlτι
ίοιτροί η φυσιολόγοι χ.αί ιpυι;ιοδίφαι. 'Επομένως οι όπα3οi των ίδιων
τούτων φρενολόγοι 'λίαν 31αιpέροuσι των χ.αθαρως fυτο.1ό7·ωr η των της
ψ.,χικο-σωματι:ιιiίς σχο'λ1jς θιασωτών, &τε μή βεbαιοίίντες τ-l~ν uπαρξιν
της ψuχ1iι;, ίδιαιτiρας τοvτίστι χ.αί ά.νεξαρτήτου δυνάμιως, χ.αi πρός
ιiνά-:.τυξιν δί >ι.α~ tξίλιξιν των ψuχιχ.ων νοσημάτων καθ' ό.lηr τήr ~ιdp­
κιιαr ~vτw-ν 'Ι'αpqιδε~όμινοι ώς βάΙJιν τόις ά'λ'λο1ώσε1ς χ.οιi μετοιbο'λ ά ς 1
 76

λειτουργικ.Οις η i>υναμικ.άς, τοu νευρικ.οίί συστή11.ατο; και είi!ικώτερον

τοu έγκεψάλου.
e 13. Άλλα και έν τ{1 Άraτομικff η Σωμaτιστικff σχολij ύπάρχουσι
διαψωνίαι τινές, καθ' οσον άψορ~ τό είi!ος των άλλοιώσεων τijς ϋλης,
έξ ών προκύπτουσι\Ι α{ ψυzικα! i>ιαταραχαί. οι μέν ύποστηρίζουσιν οτι
ίν τij κυpίως ;ppεrofJ.lalJείq. (folie simple οιι essentielle, vesanie)
ύψίσταται μόνον i>υναμιχ.ΊJ i>ιατiραξις των κ•;ττχρων τοu έγχ.εψάλου οcνευ
όργανικiiς ά.λλυιώσεως αύτοu και θεωροίίσι τΊJν ψρενοbλibεαν ώ; νόσον
sine materia, ώς rει~pωσιr, ώς εΙνε ή έπιληψία, ό ύστερισμός, ή χορεία,
και ~ιάφοροι νευραλγίαι, ·ή ύποz.ονi>ρία χ.. τ. λ. τΟις i>ε παραη1ρουιι.ένας
έν{.)τε κατΟι τΊJν νεκ.ροψίαν όργανικ.οcς άλλοιώσεις θεωροuσιν ώς άποτέlε­
σμα των έπι πολuν χρόνον παραταΟεισων λειτουργικ.ω·ι aιαταράξεων τοu
έγκεφάλου, η εiς τοcς πλε{στας των άνατομικων τούτων έλαφρων πολ­
λάκις άλλοιώσεων ούi!ψίαν σημασίαν ά.ποi>ιi>ουι;ι λέγοντες οτι τοιαuται
συχνάκις παρετηρ·ήθησαν κατοc τ·/~ν νεχ.ροψίαν έν τιJ) έγκ.εφάλφ καl έπί
άνθρώπων' οϊτινες ύγιείς τόν νοίίν i>ιετέλεσαν' η οτι είσ! πτωματικοc
φαινόμενα, καl οτι σταθεραl εiσlν αl άλλοιώσεις πάντοτε, όσάχ.ις έν η
ψρενοgλαbείqι; ύπάρχουσι παραλυτιχ.Οι φαινόμενα (γενιχ.ΊJ παράλυσις φρε­
νοbλα~ών, έγκ.εψαλίτιi!ε; κ.τ.λ.). 'Υπό τοιούτων ίi!εων άγό:.ι.ενοι έντελώς
i>ιεχώρισαν τΊJν παθολογίαν των ψρενιχ.ών νοσημάτων άπό τiiς κοινΎj;
παθολογ{ας τοu έ.γχ.εφάλου. .
Το•)ναντίον i>έ :Χλλοι σωματιστai (Scipion Pinel, Calineil, Fo-
ville χ.αί ιΧλλοι) έτράπησ'αν τ·/~ν έναντίαν όi!όν χ.αl παρεi>έχθησαν μtar
παθολογίαν τοu έγκεφάλου, ώς ύπάρχει μία παθολογία χ.αl i!ιά. τά οcλλα
,, " , , ,. t , ' , 'λ
οργανα, αν και τινες τουτων ειτα ψ.ετριασαν τ·ην γνωμην των ο ίγον.

Ή παθολογιχ.ΊJ άνατομία χ.αl ψυσιολογ\α τοu έγχ.εψάλου έχρησίμευσεν

εiς αύτοuς ώς βάσις πρός έξήγηι;ιν τών έν χ.αιρφ ζωης παρατηρουμέ­
νων χ.ατοc τΊJν ψρενοbλάbειαν ψυχικών συμπτωμάτων. Πάντοτε κατ'
αύτοuς ύπάρχουrην άνατομιχ.α! άλλοιώσεις, άλλ' αύταιi>έν εfνε όραταl
όσάχ.ις ή νόσος τοu έγχ.εφάλου όλίγον χρόνον i!ιαρχ.εϊ. Κατώρθουν
8t: οντως να εύρίσχ.ωσι πάντοτε τοιαύτας, &ς περιέγραψον !.επτομερως.
Άλλ' ώς πάντοτε ή άλήθεια κείται έν τ<j) μέσ<ι>. Άς έξετάσωμεν λοιπόν
έχ. τοu πλη~(ον τΟις χ.ατά τό φαινόμενον άντιμαχομένας δ•.Jο ταύτας
γνώμας.
 71
'Εν πρώτο\ς εiνε βίβαιον (Griesinger, Ball), ότι αι χονaροειaεr,
βλάbαι τοϋ έγχ.εψάλου ώς έπί το π.lείσιοr όέν 7t'α.ράγο•,ι;ι Π~ν κυp{ως
yιpιrο8.lά8ειαr (•), οίον οι δγχ.οι -.ou έγχ.εψiλο•,, τά. άποστήματα έν
αύτ<;>, αίμορραγία\ χ.αί έντε•Ο<t'\ι;μέναι; μαλαχ.•.Jνσε\ς συνε<t'είq-.: άποφριΧ-
ξ εως '
αγyειο•J ' Ίί μ<ρ'.χ.ης 'Ρ λ εγμο-ι-ης, χ.υστεις
" - - ' ·~ ·~
υuατιοων χ.. τ. λ . Σ υνεπειq:
'
τοι9ύτων βλαbι';)ν ι;\,ν ;οίς όίλλοις ψαινομένοις, οίον παραλύ-.;εσι, σπα­
σιι.οrς 1 aιανο·η;ιχ·~ χ.ατ!1r.τώσεt Χ. τ. λ. ι;πανίως έπέρχεταt ή κοιriι ή
άπ.lι/ ψpεrnlJ.lάlJtια, ο ίον 11.αν(α, μελαγχολία, Χ. τ. λ. 'Ενίοτε μάλιστα
είνε aυνατόν νiχ. έλλείπ~ 6λόχ.λ·ηρ;ν ήιι.ισψα.ίριον τοG έγχ.εψάλου ~νευ ού­
~εμ\ας aιαταρiξεως, 8ιότι τό fτερον) έπαρχ.εr είς τόις a\ανοητιχ.άς λει­
τουργίας· όίλλως τε χ.αί τό α·~τό σ•ψbαίνε\ χ.αί είς τά όίλλα οργανα,

7t'νεύμονας, ήπαρ, νεψροuς Χ..τ.λ. τχ ό;;οία χ.ατά. 11.έγα f·έρος Πολλάχ.ις

είνε aυνσ.τόν νiχ_ χ.α-.αστραψώσ\ν άνευ έχ.a·ηλώσεως σ•ψ;r.τωμάτων.
wοθεν aέον νiχ. στραψώpεν πρός τ-Υ~ν έξέ;οισtν τών λε<t'τών χ.αί aιαχύ­
των άνατομιχ.ών βλαbών τοϋ έγχ.εψiλο•J χ.σ.ί νiχ. έξε-.iσω[.Ι.εν, &ν χ.σ.ί χ.ατά
πό-.;ον αύται f.χουσι σημασίαν τινά. χ.αί ι;zέι;ι.., προς τiχ. συμπτώματα

τ-;jς ψρενοbλαbε(α.ς, χ.αί :Χ.ν άντα<t'οχ.ρίνω•ιτα.t πρός ταu-:-α.. vlaωμεν όμως

πρότερον όποrαί " -:ινές είσίν αl ο;;α.ρατ-·f)ρο•.Jμεναι χ.ατά τ-·/jν νεχ.pοψίαν

άλλοιώσεις έν •<i> έγχ.εφiλ~, ίόίως των π-χλα\ών φρενοbλα.bών' aιότι

ΠΟλλά.χ.ις μετ-i όξείαν χα\ πρόσψα.τον ψρενοbλibε\αν έν 't'~ νεχ.ροτοιι.~
οvaεν f.χ.ταχ.τον παρατηρείται έν τ<;> έγχ.εψiλ<:>, &τε ;αχέως έξα~ειφοιι.έ­
νων των άλλο:ώι;εων 1 τ-οϋ χρόνου ιι:ί; έ:;;;αρχ.έσαντος όπως τό δργανον
τοvτο πάθ"(Ι μονίμους :iλλοιώσεις 1 τοϋ aε θανάτου ά;ταλείψαντος ποcν
!χνος ω.ιχ.ών μεταbολw'Ι, αϊ.-ι'Ιες σ•Jνέbησαν έ'Ι χ.αιρ<;> ζω·/)ς, ώς έν παντί
ά).λως έv γένε~ όργiνφ συμgαίνει τοϋτο χ.ατά. τ·/~ν ·r,ύζ-r,μέΨf)ν ~ ήλαττω­
μένην, φυσιολογιχ.·/jν ·ί] 7t'α θολογιχ.·ί;νλειτουργίαν α•)τοόJ.

(t) Σ1jμ. Εί; τΤ,ν κuρlω; ιι -=iιν χοινήν cpρ<νο6λαίεzιιχΥ tfolie simple , νesanie) οέν
uπάγοντιχι ο! έχ γενετ7j; δπωσ~ή::οτε -=όν νοuν, οΤον οί β.Ιάχες Ιidiots), ο!
βλιχ6έντε;
χpετί>"οι (cretins,) ο! μωροί ι_iωbcciles) κιχi άσθι>·είι: τό,. >'Or>' η ιύ1ίθειι: (faibles
d'esprit), οuτε οί πι:fσχ_οντε; Ot:t?όpo:ι; ΠYEUf-'Glt'r!Χiι; ο ι :χτιχρ:i;Ξι; σu•ι<r.ιΙ;ι ;(OYGpOHOOU'
έ'ίΧεφιχλιχη; όργιχνιχη; βλ:i61j;, οί λ,γόμενοι έγχεpα.lικοί (cercbraux) ο7ο•ι ές έγκεφιχ­
λιχJi; αίμορρα.γ{α;, η έκ 8 t ιχ:pόρω'Ι ιχίt~ων ϊ:pοz~χομ i 11η; μαλχχ:J'ΙΙ3~ω;, ~ε Ογχων τοG έγ­
χεcpάλοu, έγχεφιχλlτιίJος, μφιγγlτιaο; χιχί 1·ε>"ιχίϊι: πα,οα.ωσεως ι;;'η· ppno61a6'ώ>'.
Λiγοντεc; λοιr.όν χvpίως ppε>"ο6lα6είι: (n\sani([Ues) έν τ~ φρινολογl;ι έννοοuμεν τού,
ίχτό; τη; τάςεω; τιχιίτη; των βλιχχών, μωρών χ.τ.λ. χαί τών έγκεpα-lιχ'ώ>' λο ιπο\ι; σu­
γιjθει; cppενο6λιχ6εt;.
 ~ 14. Αι ά.να.τομιχ.αi ά.λ'λοιώσεις αι πα.ρα.τηρούμενα.ι (Sc.
Pinel,
Griesinger, Ball, Foville χ.. λ. π.) έν -:ιj} έγχ.εφά'λ<j) τών χρονίων φρε­
νοgλα.gών είσiν α.ι ~ξης έν συνόψει :
TQ~ )(U)(λQφορt)(Ο~ σuσ"Cήμα."Cο; : Ή ά.να.ψία. χ.αi ή έχ. ταύ·
της ώχρότης "t7jς έγχ.εφαλικ7iς ούσίας, ώς καi τό κενόν
των ά.γγείων,
σπα.νιώτερο-. ά.παντωσι, συνήθως aε ή ά.ναιμία είνε μεριχ.η
χ.ατα. τό­
πους παρα.τ·Ι)ρουμένη Ενεχ.α διαφόρων ά.λλοιώσεων -:ών
τοιχωμάτων τών
ά.γγιίων πα.ραχ.ωλυουσών τον ροuν χ.αi την χ.ανονικην aιανοι.ι.
ην τοu α.ί'­
ματος, ή fνεχ.α σπασιι.ων τών -:οιχωμάτων α.vτών, έξ ού
ή λειτουργιχ.η
ίσχαψία. Άλλα συνηθεστέρα είνε ·ή ύπερα.ψία., γενιχ.η ή
μερική, έν τ~
φλοιώaει οvσίr- τοu έγχ.εφάλο•J η είς τΟι.ς ι.ι··ήνιγγας ·ί\ έν τ~ μυελώδει
λευχ.~ ούσίq:. ΤΟι ά.γγεϊα τότε είσίν ά.νχπλεα αlματος,
ή νευριχ.η ούσία.,
ή λευκ.η κ.αi ή φαιά, ιι-άλλον χ.εχρωματισμένη είς μεγάλ·ΙJ
ν έχ.τασιν ή
χ.ατόι νησ(α · έχ.χύσ,ις αϊματος κ.ατΟι. ιrl)μεϊα μικρά η
ι.ι-είζονα. παρατη­
ροuντα.ι, ώς κ.αί όρρώόης aιιaρωσις χ.αί οί'όηι.ι.α τη; έγκ.εψαλ
ικ-Υjς οvσ(ας·
tπίσηι; ά.λλοιώσεις τών τοιχωμάτων τών ά.γγείων, οίον 3ιά.τασι
ς α.vτών,
χ.ιρσώδeις ά.νευρtίσεις, .. αχύνσεις, κ.αί λιποχ.οκχ.ιώ8εις aιηθ·fιι;ε
ις χ..τ.λ.
Τη; νεuρt)(η; QUσ!α; : 'Ατροφία γύρων τινων τοu
έγκεφά­
λου, ί3ίως τοu ιι.ετωπικ.οu λοgου (εaρα κατ. έξοχ·/~ν τijς 3ια.νοία
ς)' ώι;
έκ τούτου aε αι α.ϋλακ.ες αι μεταξύ των γύρων γίνοντα
ι πλατύτεραι,
εiς τρόπον ώση ·ή ολΥΙ έξωτερικη μορφη τοu έγκεφά.λου
ά.ρκούντως
τροποποιε!ται καi εύκόλως έκ πρώτ·Ι)ς οψεως δι' ά.πλ-Υjι;
έπισκοπήσεως
!νίοτι δια.κρίνεται ά.πό _ένόι; uγιοu; lγκεφάλου. Ένιαχο
u σκλΥΙρύνσεις,
ά.λλαχοu μερικ.αί μαλακύνσεις τ-Υjι; νευριχ.Ί)ς οvι;ίας παρατΥι
ροuνται. Τά.
νευρικά κύτταρα πάσzουσ.ιν έπ(σης 3ια.φόρους ά.λλοιώσεις, οιον
έκφυ­
λiσεις λιποκ.οκ.κ.ιώaει;, ά.τροφίαν Ί\ έξόγκ.ωσιν, κολλώaεις, ύα.λοειδ
είς ή
ά.μυλοει3οτς η χρω'στιχ.άς μετα.11.ορ φώσεις χ.. τ. λ.
Τών μην!γγων : 'Ιδίως ή παχεία μ"ί\νιγξ χ.α.i ή ά.ραχνοε
ι81~ς
όιpίστα.νται &πα.σαν τ-Υ~ν έπi3ρασιν τών κυκλοφοριχ.ων χ.α.i θρεπτιχ.ί
ί>ν δια.­
ταραχών χ.ατά την φρενοgλάgειαν χ.αi ά.να.λόγως τών συχνών
συμφορή­
σιων η ίσχοιψ.ιων ύφίσταντοιι πάχυνσιν η λέπτυνσιν" ά.λλαχοίί μίν
όπεραψιχ.οιί εiσ•. κα-τά. -τόπους ή είς έχ.τιταμένΥJν έπιφάνει
α.ν, τό χρώμα
θολερόν καi ά.διοιψανές, 8ιηθημέναι uπό όρροίί, ά.λ'λα.χοίί δε
ώχρα! καί
iδιοιιpανετς η ά.παντώσι πλaχ.ες χ.υανιιγαλακ.τώδ εις χ.. τ. λ.
 79
Είνε σπανιώτατον, λέγει ό Gries inger,
νά μ1J άπαντ~ ού8εμίιχ
τών άνατομικ.ών το•Jτων άλλοιώσεων έν χρονιι;i~ φρενοgλοιgεί~. Άλλ'
οι! άλλοιώσΗ' αύται φαίνονται ποιραχfJεισαι ούχi δι' lνεργηηκ.Υϊς έr.ε­
ζεργασίας, άηά μiλλον έv.φαίνουσιν ότι είνε έπαχ.ολουθήv.ατα προη­
γηθέντος διηνεκ.οίίς έρεθ\ιψ.οίί κ.αι -;;αρο•Jσιάζουσιν οcr.οιντοι τά. σημεία έγ­
κεφαλικ.οiί 11-αρασv.οu άνταποκρινομένου είς το σύνολον τοίί χαριχχ.τΥϊρος
τών ψυχιχ.ώ•ι συμ.-:τωv.χτων τών παροιτηρηθέντών έν κ.αιρψ ζωΥiς (χρον{α
άνοια, κατάπτωσις η;ij πνεύματος, διότt ε(ς τοίίτο καταλήγουσι σuν τ(j)
χρόν<ι> !Χ:;;ασαι αι ψρενοgλigειαι). 'Εν άλλαις λέζεσιν, ό συγγραφεύς
ούτος, ώς χ.αι πολλοί άλλοι, φρονετ οτι ώρισμέναι άνατομιχ.αί άλλοιώσεις
άνταποκρινόμεναι είς ώρισμένην πορεiαν καί μοpψ/r τ1jς φρενοgλοι­
gείας δεν ύπάρχουσιν, άλλ' οη αι άλλοιώσει; οι•jται έ-; συνόλ<J> είσiν
iπταl άποδείξεις, οτι ό έγκέφαλος έν καιρι/) ζωης f.πασχe καl ικανοιl
δ~ να έξηγ·ί~σωσι τ7~ν βλάgην έν συνόλ<ι> η τ1Jν έζασθένησιν τών
πνευματικών δυνάμεων.
Ένιϊ~ τοvναντίον άλλοι δι·ίσχυρίζονται ότι τόι παρατηρηθέντιχ έν
καιρ<ϊ> ζωής ψυχικά. συ11.πτώ11.ατα, κ.αί έν γένει ·ή όλη πορεία τΥϊς φρε­
νοgλαgείας είς τόις .-:λείστας τών περιπτώσεων έξ-ι~γοίίνται πληρέστατα
δ\όι τών ε•)ρισκομένων έν τ·~ νεκpοψί::ι: άνιχτομ\κών άλλο\ώσεων, -:ούτi­
στι πρός διερμήνευσιν τ-Υ\ς πορείας καί μορφ-Υ\ς των φρενικών νοσΥιμά­
-.ων κοιί τΥjς σειρiς τών συμπτω11.άτων δύνατοιι νόι ό8ηγΊJτοιί τις ύπό
τ;;jς ποιθολογικ;;jς άνοιτομiοις κοιί ψυσιολογίας, ώς πράττει τοίί":"Ο καί
8ιά. τάς νόσους τών άλλων όργάνων. Αί έν τοίς πνεύι.ι.οσι π. χ.
παρατηρούμενοιι κοιτά τ1Jν νeκροψίοιν σίλλοιώσεις άντοιποκρίνονται πλη•
ρέστα.τα. είς τ1Jν έν καιρ<ϊ> ζωΥjς παροιτηρηθeίσοιν μορφ1Jν καl πορ!ίαν
τής νόσου τοίί άναr.νευστικοίί τούτου όργά.νου, δηλοιδ1J τά συμπτώ­
ματα του νοσ·ίισα-.τος όργάνου, ή δύσ;;νο\οι, ή βήξ, οιι άποχρίμψεις,
ό πυρετός, τα φυσικά σ1ψ.εϊοι, ώς κοιl οιι έν τοίς όi.λλοις όργά.νοις τυχόν
ίπελθοuσοιι μετοιgολαί άνταποκρίνοντσι άκριgώς είς τό εiδος τ-Υ)ς όργοι­
νικ;;jς βλά.gης τοίί όργάνου, ώς κοιl είς τόν βοιθιι.όν κοιl τόν τόπον αύ­
τ-f,ς, καl tξ·rιγοϋντοιι ώς Κγγιστα διόι τών eύρeθεισών έν τοίς πνεύμοσιν
ώρισμένων άνατομικών άλλοιώσεων.
Τό αύτό, λέγουσι, δέον νόι συι.ι.€οιίη;, καi συμ€αίνeι, κοιτ' αvτούς,
καί διά τόν έγκέφαλον· οι νόμοι τΥjς πα/}ολογίας καl φυσιολογίας τών
 80
όρyάνων εΙνε οι αvτοί· 01)3έν προνοιι.ιοuχον οργανον ύπάρχει iν Tti> όρ­
yανισμ~.. 'Εάν 3! οέ.ν ουvάμεθα iνίοτε να. έξηγήι;ωιι.εν τΊJν πορείαν κ.αι
τό εΙοος της .,.αραψροσύνης οιιΧ. τ-ϊ\ς παθολοyιχ.ης ά.νατομiας τοσ έγκ.εφά­
λου, τοuτο προiρχ ε-.αι τό μέ.ν έκ. τοu οτι μετιΧ. θάνατον έξαλείφονται αι
ά.λλοιώσεις ( όσάκ.ις ή νόσος όλίγQν οιήρκ.ει;ε), τό οέ. ενεχ.α της σχ ετιχ.ης
ά.νεπαρκ.είας των τεχνητών ήμων μέι;ων πρός έξέται;ιν των ιστων οια­
ψεύγουσιν ήμοcς πολλαί ά.λλοιώσεις, κ.αί έπί τέλ~υς οιόη ό έικ.έψαλος
εύρίσχ.εται ύπό είοι~ιιΧ.ς ψυσιολογιχ.ιΧ.ς συνθήκας μ-IJ ά.παντώσας είς αηο
οργανον · τ2•)τέστιν ό έγχ.έψαλος εΙνε οργανον πολυ.,.λοχ.ώτατον χ.αί λε­
πτότατον συνιστάμενον έκ πλείστων οσων συσκευών κσιί νευρικών κέντρων
συνοεομένων ά.μοιbαίως καίέπιδρώντων έπ. ιΧλληλα έξ ιiποστάσεως, είς
.. ρόπον ωστε, έά.ν κέντρον τι σπουοαίως βλαbi,i, ούνσιτσιι νά έπενέγχ.~
είς αηο ά.πομεμακρυσμένον θρεπηκ.ά.ς ή ιΧλλας άπλως λειτουργικ.ιΧ.ς
οισιταράξεις, αι όποίαt κατα τ·ην νεκ.ροψίαν ουνατόν οvοέν ϊχνrJς ν. ά.­
φ+,σωσι κ.αί να μ·ηfεύρεθώσιν οϋτω έν τ~ νεκροψίqι: αι πάσχουσαι έι;τ(αι,
καί έπομένως τ:Χ. έ ν. χ.αψ~ ζω-ϊ\ς 0\0C τΊJν βλάbην αvτώ'iι έκοη λωθέντα
συμπτώματσι της ολης νόσου ιι.ένουσιν ιiνσιτομικώς ιiοιερμήνευτα. Οϋτω
sε ή συσχέτισις καθόλου των ά.νατομιχ.ών ά.λλοιώσεων το\j έyκ.εφάλου
ώς έκ. ":'ης ύιpης Κσι! τΎ)ζ ψυσιολογίας αvτοu πρός ώρισμένα συμπτώ­
/Ι·ατα τΥiς ψρενοbλάbείας εlνε πάντοτε ουσχερ7~ς ή καί ιiδύνατος, μόνον
οέ κατά περιωρίσμένον τινα. τrόπον ούνατσιι να γείν~ καί τάις γενιχ.ιΧ.ς
μόνον γραμμάς της πορείας κα( τινα συμπτώματα τΥjς ψρενοbλσιbείας
.,:Χ. έρμηνεύσ"{).
·Όσον ιiφορ~ οέ τΊ~ν φύσιν τΥiς βλάbης χ.ατά. την φρενοbλάbειαν οι
τϊλευταϊοι ovtoι ψρενολόyοι ίατροί Sc. Pinel, Ferrus, Foville,
Bouchet οvοόλως οιαχωρίζουσι ταύτην ιiπό των κοινων όργανικων
βλσιbών τοu έγκιψάλου, θεωροuντες τ7~ν ψρενοbλάbειαν ώς ά.ποτέλεσμα
εrοους τινός έλαψροcς έγκεφαλίτιοος (ή cerebrie τοσ Sc. Pinel), όρ­
γανιχ.ης οηλ. παθήσεως του έγχ.εψάλου, οιατρεχού<ιης ολα τα στά.οισι
τ.:;jς ψλεγμονης, ά.λλ. ένίοτε έμμενούσης έν τ~ ά.ρzικ~ σταο(φ τϊjς συμ­
φορήσεως κ.αί τοu έρεθισμοu, χ.αl εvκόλως πολλάκις μεταπιπτούσης
ιiποτόμως η Ύ~ρέμα ά.πό τΥiς άπλγjς λειτουρyικΥiς ύπεραψίας και ά.πλ-ϊ\ς
Οιεγέρσεως τοu έγκεφάλοu είς τ7~ν χ.αθαρά.ν όξειαν ή χρονίσιν φλεγμο­
νήν· οιό καί έπρότειναν οπως ή σπουο1~ ~άσης φρενοbλαb ε(σις ά.νσιχθi,i
 ΒΙ

·
είς την απου31'ιν της χ.οινης παθολογίας του έγχ.εψά.λου χαl. αυντα~η
φρε­
σθ~ μετ' αύτ-ϊ;ς. Ένij>, ώς εϊ3οι.ι.εν, άλλοι συγγραψετς την χ.υρίως
νοbλά.~εια.ν (Yesanie) θεωρουι;ιν ώς ά:πλην rεύpωσιr άνιυ ι:Χ.πτών
ν,
ίιλtχών οc'λλοιώσεων, ώς νόσον sine materi a μiχρι τίλους 8ιήκοvσα
είς 8e τά.ς κατά. "Ι"f.ν νεχ.ροyίαν παρατηροvμένας ίιλιχ.ά.ς iλλοιώσεις ή
ο.Jδψ.ίαν σημασίαν άπο~ίδουσιν, ή θεωρουσιν αύτά.ς ώς tπιγενομiνην
θρεπτα-Υιν 3ιατά.ραξιν ϊνεχ.α τ1jς προ')')γηθείση; ίιπερμiτρου λειτουρ­
γίας χ.αί του παρατεταμένου έρεθιι;μου τοϊί έγχ.εψάλου.
'Άπαντε; μετά του έπαναλαμbάνουιrιν οτι εχ.αστον οργοι.νον
Bjchai
ς της
του όργανισμοϊί νοσεί χ.ατ' ϊ3ιόν τινα τρόπον ώς έΥ. της 8ιαφορii
ίιπαγόμε νον ίιπό
άνατομιχη; ίιψης χ.α.ί ψυσιολογία.ς αu':'οϋ, χ.οιί πιρ
τΊ)uς αύτούς γενιχ.ούς νόμους της παθολογία;. Τό γεγονός τοϊiτο

~-ής γενιχ.Ίjς παθολογίοις ώς οπλον πρός άμυνοιν ri\ς 8οξασ(ας οιίιτών

λόγο; φρενολόγοι τ-Υιν έπί μιιχ.ρόν πολλάχ.ις
ίχοντες οι περί ών ό
χρόνον χ.αί έν τψ α•)τψ βαθμψ έιι.μον-f,ν τών κοιτά τ1~ν φρενο~λά.­
χ.ών
bειαν έν τφ έγχ.ειpά.λιp ':'ελουμένων λεπτwν παθολογικών άνοιτομι
έπεξεργαι;ιών άνευ μεταπτώσεως οιvτών είς την χ.οιθαράν φλεγμονήν
του όργάνου άπο3ί8ουσιν εί; τ1~ν Μιο1νtαr αύτοϋ ,_ ·r.τoi είς ί8ιiζου­
πάντα
ιrοιν τφ έγχ.εφάλφ ίχ.οινότ')')τα πρός τό άντέχειν. Έν γίνει 3e
τοϊi νεvριχ.οϋ συστήματος ιpαινόιι.ενιχ ψυχιχ.ά η χ.ιχί ι:Χ.πλώς
τά ~.πό
τόις νεvραλ­
νεuριχ.ά., ο!ον τ1~ν έπιληψίαν, τόν ίιστεριι;μόν, τ1~ν χορείοιν,
τ·f,ν π~θολογι χ.ήν των άνατομί αν. οιι
γίιχς χ.. τ. λ. θεωροϊίσιν ώ; έχοντα
ά.νοιτομιχ.οι.Ι. 3e ιχύται ά.λλοιώσεις π:iντοτε όραταί κοιθίατανται μιτιi

8ιάρκειάν τινα τών νόσων τούτων χ.ατά τό μiiλλον ή ήττον μαχ.ράν.

Νομίζομεν οτι εύχ.όλως 8ύναται νΟι σuμbιbοισθ~ ή ίν τισι μόνον
ήτοι
σημείοις ίιψιαταμiν')') 8ιαψορόι αuτ')') τών 3ύο είρ')')μίνων 8οξαι;ιών,
θ)
μεταξύ lχ.είνων, οϊτινες ψρονοuσιν Οτt ή άπλη ψfΕVΟbλάbεLα (VeSaΠΪ
τών κυττάρω ν τοϋ ίγ­
όφείλιταt είς 3vναμι~t-1~ν ή λειτοvργιχ.-1~ν βλά.b')')ν
ν και μο-
κεφάλοu, είς rεύpωσίr τινοι άνεv σuμπαρομαρτο•Jσών σταθερώ
κών ά.λλοιώσεων. οι.ίτινες, κοι.τ' οι. :ιτούς, χοι.Ι.
1 όσάχ.ις ίιπάρ­
f νίμων ά.νατομι
οv vάc
χοuσι 8ίν πρέπει νόc. θεωρ')')θώσιν ώς ά.να-:-ομιχ.ον ιχϊτιον 8uνάμεν
έξ')')γή~ χ.οι.ί 3ιερμ')')v&ύ~ τό ε!3ος των ψυχιχών συμπ"Ι'ωμά"Ι'ων, τηv
χ.ιχί
ποιχιλ(οι.ν οι.ύτων, ώς καί .Π,v πορείαν έν γiνει τηι; ιpρεvοbλοι~εiιχι;,
(-t\τιι; κατ Οι .Π,v
έχ.sίvων' οίτιvις ψροvοϊίσιv οτι ή 3uvαμιχ.-1ι αϋτη βλά~')')
6
 82
όμ6ψωνον ά:λλως γνώμην άμψοτέρων τών aι'ίστα11.ένων συνίσταται πάν...:
τοτε έχ. λεπτwν ι.ι.εταbολwν τ'ϊjς ένόομ•)χ ου 1:ιφ-Ι\ς τΎ)ς ':ίλης} σπανίως μένει
ώς τοιαύτγ;. χ.αί aη ι.ι.όνον έν έξοcιρ!ηκαις περιπτώσεσιν, οταν 3γ;λα3Τ,
ή νόσος όλίγο'Ι χρ6νον όιήρχ.εσε ' καi οτι πά.·ιτοτε σχ εόόν εύρίσκονται
άνατοι.ι.ιχ.αι άλλοιώσεις, οταν έπί μαχ.ρόν χρόνον αϋ-ι:η ~ι·ήρκιι;εν' οϋτως
wσ'\"ε ·iι ψρενοbλibεια έ_στiν ούχί 3υναμικ·ί) νόσος ή νεύρωσις, άλλ' όρ­
γανιχ.ή.

Διότι άμψότερα.ι αι γνiϊψαι ~.ϊιται κατΟι τοvτο είσι σύμψωνοι, οη

είς τΟις πλείστας περιπτώσεις ·iι άπ.lη κυpiως rfpιrofJ.ldfJεια ώς βάσιν,
.s ubstratu m, μόνον λειτοvργικΟις ·ί\ όvναμικάς ~ιαταράξεις τοίί έγχ.ε­
ψάλοv έχ_οvσα ού~έν ίχνος μετά θάνατον έγκατσ.λείπει μετΟι flpαμίαr
όιdpκιιαr αύτijς, 3ιαψέροvσι aε μόνον ώς πρό; 'έ ·ι σημείον ' τό τοίi χρό­
rου, όηλαόη 1"Ύ)ς 3ιαρχ.ε!ας τΎ); νόι;ου , τwν μέν λεγόντων δη παρελ­
θόντος ΧαL μαχ.pοίί χρόνου ή νόσΟζ 0 1JόE'I 7"Ολ°λάχ.ις Ϊχ_νος όργοινικΎ)ς άλ­
φαι­
'λοιώσeως {γχ.αταλείπει, ή όσάχ.ις ύπάρχο•Jσι τοιαtί ται, είσίν έπιγsνΎ)
νόμενα θρεπ·η~Ύ)ς όιαταράξεως καί ούχί αίτια τΎ)ς γενέσεως της ψρενο­
gλοιbείας, Ύ\τις συνήθως όιατ?έχει ολας τάς ψάσεις αίιτ'ϊjς όιαμένουσα ώς
νόσος λειτουργικ.Ύ~ _χ.αί όύχί άρχ'ϊiθεν όρyανική' των όέ 3ιατεινομένων οη
πάrτοτε μετΟι μαχ.ρόν χρόνον χ.αί έrίοτε μιτΟr. βραχ\ιν είιρίσχ.ονται ά1λοιώ­
έν
σεις, χ.αi οτι αύται οίσί σημεια ένεργητιχ.·Ι\ς παθολογιχ.Ύjς έπεξεργασίας
τιϊ> έγχ.εψάλ~ ά.νταποκpινόμεναι ώς έκ τοv έντοπισμοv αύτών έν αύτίf> εί;
...-όν χαραχ.τiiρα, τ·/ιν ποιχ.ιλίαν χ.αί -;ΎJν μορψΎ~ν των συι.ι.πτωι.ι.άτων της
ψρενοbλαbείας, χ.αί οτι έποι.ι~ένως αϋτ·11 όψείλει άρχ·fιθεv τ·~ν ϋπαρξι-ν
αύτΎ)ς εί~ όργανιχ.·/Jν βλάbην τοv έγκεψάλου 0 1)όόλως όιαψέρουσα των νο~
σημάτων ά:λλων όργάνων έχόντωv έχ.άστου τΎ~ν παθολογικΥ,ν άνατομίαν
αuτοίί.

e 15. Ούόψίά άμψιbολία ο-rι ικατέρωθεν ·iι άποκλειστικότης αvτη

των 3οξασιών παρακωλύει τ·ί)ν λύσιν το\ί ~ητ-ίψ.α-.ο~, καl οτι ά.μψότε­
ραι ά.ποόείκνυντ7.ι όρθJΧί καί έν τ~ύτίf> έσφαλι.ι.έναι, έΟιν γενιχ.~uθι!Jσιν εί~
οcπάσας τας μορφά~ χ.αi την πορεiαν τΎ)ς φρενοbλα.bείας. Διότι εiνz φα.­
νερόν οτr. ό χρόνος, χ.α.θ. ον ·iι ψρενοbλάbεια παύει τοίί εί•ιαι άποτέλεσμχ
ιiπλΊ)ς λειτουρyιχ.jjς βλάb11ς καί <Χ.ρχεται καθισται.ι.ένη σύμπτωμα όργα­
νιχ.wν άλλοιώσεων, όΕ.ν είνε 3υνατόν νdc χ.αθορισθ~. Πότε τελεττα.ι ή
μιταbολη α\Ιτη ; Μετά. όέκα. ήι.ι.έρα.ς άπό τ-Ι)ς άρχjjς τjjς νόσου, μετά
iνα, 3ύο ή όχ.τώ μ}ϊνας, μετά. εν, 3ύο ή πίντε ίτ11; Εtνε βε~αίως ocr.o ..
λύτω; ά.3ύνα.τον νά όρί~ τις τά ορια όιπλΎjς λειτουργιχ.Υ,ς vπεραψίας
ή ά.ναιμίας ή 3ιηθήσεως όρροίί τών ιστwν χ.α.i παλ1ν8ρόμοu μεταμορ­
φώσεως τών στοιχείων τοίί έγχ.ειpοιλιχ.οίί ;ιστοίί χ.αi νά σuλλά:~~ έπ' αύ­
't'ΙJψι~ρφ, ο.Jτωι; είπείν, τ·/~ν οcνηχ.ατάσ':'ασιν τwν έλαφρwν τούτων μή
φλιγμονω~ών iτι ά.λλοιώσεων vπό τ}jς χ.αθαρα; πλέον ιpλιγμονώ3οuς
lπεεεpγασίας χ.σιi έχ.ιpuλίσεως -:-wν στοιχείων.
'tι παθολογία τοίί νεuριχ.οij σuστ·ήματοι; γέμει γεγονότων' χ.αθ. α
πάθ'Ι]σίι; τι; άιύτοίί 3ιήχ.ει 81~ μαχ.ροu χρόνου ποιχ.ιλλομέν11 πολλάχ.ις, ώς
ίν τ~ vστερισμιϊ: π. χ., iπό σηγμ}iς εί; στιγμήν ή iπό ώρα~ είι; ώραν,
3ιά τ1ϊι; μεταgολ·Ι)ι; χ.αi 3ιαόοχΎjς συν3ρομΊjς τι·ιο; συμπτωμάτων ψυχιχ.ων
η όιπλωι; νευριχ.ών, χ.αί ίν(οη μάλιστα αϊφνης ίεαφανιί,ομένη, τοuθ' οπερ
3ηλοί Ο'η Ο•J3ψία μόνιμοι; οcνατομιχ.·/~ οcλλοίωσιι; ύψίστατο έντι~ νεuριχ.ιϊ~
αυστήμαη, ά.λλΟι μόνον 3υναμικ.Ί~ ή λειτουργιχ.ή, χ.αίτοι ό χρόνος τήι;
3ιαρχ.eία; τ1jς νόσο•J ύπ"Ι)ρξε μήχ.ιστο; . Διο χ.αί τά; τοιαύτα; νόσουι; 3ι­
χ.αίωι; ώνόμασαν rJvrapιxάς η .lειιουΡl·ικάς. 'Εν τιj> ύστερισμφ είνε 3υ­
νατόν ίπί μΊ)ναι; χ.αί ίτ·Ιj νΟι ύπάρχrι ι.ι-όνιμος σύσπασις Τών μuων ινόι;
&:χ.ρου, εtτα 3έ αίφνης Ύ:μέραν τινiι. νiι. ά.ρθ·~ ή σύσπασις αvτη, ώς ε!-
3οι.ι.εν
, 1μ.ίοιν τοιοι•)την περl-•ττω.σιv έν τ:rι• κλινιχ.Υi·.• τοu Cl1a1'cot πασά. νεά-
'

νι3ι ύστψχ.·~, ήι; ό μ11ρος ·~το χ.εκαμμένο; έπί τΎjι; λεκάνης, ή 3έ. χ.νήιι.η
έπί τοu μηροu έπί 16 οιουι; μ'i,ναι;.
Ό Briquet (1) ά.ναφέρει -:rερί μιας προ~&~ηχ.υίας τ·/~ν ήλιχ.ίαν ύστε­
ρικ'1j; γυναιχ.όι;, ·~τις είχε παραλελuμένον τό ά.ριστερον σχ.ίλος έπί 3ύο
σuvεχη ίτη. Παραχ.αλέσαι; τον Dnchenne de Boulogne, οπως έψαρ­
μώ~ τον ψαρσ.3ισιι.όν. εί3ε μετ. έχ.'ίl•tιεεωι;, οτι ή παρ:Ηuσις ίπσιυσιν
dίμα ·~ πρώη1 έψαρμογ~ τοu ήλεχ.τρισιJ.οu. ·ή γυνΊ~ ίαθείσα οvτωι; αί­
φνι3ίωι; έ~ά81ί,ε χ.άλλιστσ.. Ό αvτοι; σuγγρσιφι~ς λέγει οτι ιΙ3ε μετ.Χ
τοv Duchenne πολλά.ς ήμιπληγίας ύστεριχ.iι.ι; 3ιαρχ.-,ύσας ά.πο πολλών
tτων χ.οι\ ίαθείααι; μετα μίαν η πλειοτέροις iψαριι.ογΟιι; τοu ήλεχ.τρισιι.οu,
χ.αί μάλιστα παρετήρησεν δη αι παλσιιότερσιι παραλύσεις εύχ.ολώτερον
χ.οι\ ταχ_ύτερον αίρονται.
'Επίσης ά.r.ειράριθμοι περιπτώσει; ~ιαψόρων νευραλγιών ύστερ1χ.wν, ή

(f) Traίte clίnίque et therapeutique tle !' h)'Sterie, 1859. Σιλ. 718 .
 84
ών, τρόμου Κ.τ.'λ. ύπάρ­
11Ποtσμων μερικών, ά.ναισθηιη(;)ν ή vπεpοtισθησι
εϊτε έχ. φυσικών αί­
χουσι, χ.αθ' &ς οιι παθήσεις οtύται, εϊτε έξ ήθικων
, η μ·ί) ίώμεναι μετά. θά­
τίων παραγόμεvαι, μετά. μα.χ.ρόν υό·ιον ίώνται
λείπουιη. Μεταξu πλεί­
' νατcν ο•jδέν tzνος ά.νοιτομιχ.ών άλ'λοιώσεων χ.α.τιχ
τpομώι!η παpαlυσίαr
στων οσων νόσων ά.ναφέροιι.εν έντα\iθα τΊ~ν
ν τρό-
Paral ysie agita nte, νόσον συνισταμέν11ν είς τό~ ά.έννιχ.ον γενικό
• - ' ~
' '' - ... και'
....
των μυών χ. . τ
μ ον τ ων
- wν χ.αι του σωιι.ατος' εις 0Ι)uΚ.οtf1·'~ιας
μι λ"
κις τΎjι; νόσου.
κατ' έξοχΊ~ν φειοομένην των φρενων f'·έzρι τέλους πολλά
, ούτως είπεϊν, και
Ή νόσος αuτη ή έχ.δηλουμένη 8ιά. τοσούτων vλιχ.ων
ιη~ τριάκοντα πολλάκις
φυ11ικίι")ν συμπτωμάτων εΙνε δυνατόν νά. 8ιαρκέ
ανόντα έξ έξαντ'λή­
lτη' ώς ιrχομεν ήιι.εϊς έ'να τοιοίίτον ά.σθενη ιi.ποθ
τελευταίων μην(;)ν της
σίως νέυρικης και μαρασμο\i ίντός τών τριwν
α ά.νατοιι.ιχ.η άλ­
τριακονταετοuς νόσου α.ύτο\i, έν τ~ νεκροψίqc δε ούοεμί
έπ1. 8εχ.αε τηρί8ας 8ιαρ­
λοίωσιι; έφάνη έξηγοuσα την ά.ένναον ταύτη'Ι
το; ώ; και τά. !}.'λλα
χ.ο\iσαν τρψώδη σύσπασιν τών μυών τοu σώιι.α
συμπτώματα. Ό έρεθισιι.ός λοιπόν τών κινητικών νευριχ.wν κυττάρων
ανών τούλά.χιστον ά.λ­
ήν ικανός νά 8ιαρκέσ"{) τοσαuτα ετ·11 Χνευ καταφ
λοιώσεων, μολονότι ό 1.uys οιατείν~τ~ι οτι χ.ατά τΊ~ν νόσον ταύτην
.ονται ύπερτροψικά, οπερ
πολλόc κύτταρα έν τ~ ΟύαρσλείC;) γεφύρr- εύρίσχ
οψιν της έπί μακρά ίτη
άλλως ούδό'λως παράδοξον λαμ~ανοιι.έν'Υ)ς i.ιπ.
'ΥJύξημίνης λειτ<:.υργlας αύτων.
έξ άπλο\i έρεθισμοu
'Ωσαύτως έχομεν φρενο~λα~ε\ας προχ.α'λουιι.ένας
υ ηνό;, οίον τοu στο­
τών περιφερικών νεύρων έ'νεκα παθήσεως όργάνο
ς κ.τ. λ.' τά.ς λεγομένας
ιι·ά.χου, των έντέρων, το\i Ύiπατος, της μήτρα
αuτ·11 τών φρενών έξαλεί­
κατά συμπdθιιαr yιpεrofJlafJείaς~ Ή πiθ'Υ)σι;
, ή έπψένει ένίοτε και
φιται, έξυyιαινοιι.ένου τοu πάσχοντος όργοcνου
μέγαν ά.ριθμόν ά.τόμων
μετά.τ-l~ν ά:ρσιν της πρώτ'Υ)ς αίτίας. Έπίι;η; είς
και έχ εφροσύν'Υ)ς ,είςπά·
ιi.ιρισκομiνων tν τοίς όρίοι; μεταξu φρενο~λα~είας
aς ffiOΓa)e)
σχονται; Π.χ.έκ διαφόρων f'·Ο?φών 1ίθtκfίς ryperofJlalJι{
(folie
ν , &ς παρατ'Υ)ροuμεν είς
καi ποικίλων ά:λλων πνευιι. ατικων ά.νισορροπιώ
ων, ή uπαρξις ά.να­
μέγα πληθσς ά.vθρώπων έ\τός της κοινωνίας βιούντ
ών τούτω ν φαινομένων
τομιχ.ων άλλοιώσεων πρός iξήyηιnν τών ψυχικ
καί έv τη ά.π ε(οω Ποικ.ιλ!α
β ι~αίως ά.παpάδεκ.τός έστι, ~ιότι αλλως ι ι 1 •

ων ά.νθρώπων θ α
των χαρακτήρων και οιαθέι;ιων χ.αi των uγιώ~ έz.όντ
 85

ήναγχ.αζόμεθα. νά. παρα8εχθώμεν ώ; λόγον τ}\; ποικιλίας ταύτης άνα.­

τομιχ.ά.ς άλλο ιώσεις τοίί έγκεφ:Χλο·J , τοt.ίθ ' ίiπερ ή άπλοvστά.τη παρα.­
-:ήρησις άπο3ειχ.νύιι ώς ιι:rι σ·ψbαϊνον κ.αί ό χ.οινός όρθός λόγος ά.πο­
χ.ρούει .

Π ρ ό; τούτοις όvνά.μεθα. να εzωιι. εν βαρύτατα. φαινόιι.ενα. νεvριχ.α. η

ψvχιχ.ά. ~ χρήσει ψα.ρμiκ.ων τινών, χωρίς οiι8εμιαν οvόε τΥιν έλαχί­
στην ιiλλοίωσιν εtτε έν ~ tJ.ορφ~, είτε έν τii ύψii τών νεvρικών κυτ­
τάρων χ.αl νεύρων νά. ά.νεύρωμεν, κ.α\το~ προ8·~λως νέα lξωθεν \.ίλη
προσετiθη είς τά. κύτταρα κ.αί i.π·ί;νεγι<.εν άρα ύλr.κ.ήν τινα. ένόόμυχον
μεταbο);ήν έν τ-~ ύφii καί ~ συνθέσει αύτών. Ή στpυ,trίrη, φέρ' εί­
πείν, αiιξά.νει τά.ς ά.ντανακλαστικ.Χς ίόιότ-ι~τας τοίί νωτια.ίοv ιι.υελοίί ,
ή χουpάpη, ώς άπε8είzθ·r, 81ά τών πε: ρ αμά.των, παραλύει μόνον τά
άκρα. τών περιφερικών κινητικών νεύρων, ·~ lrιJική κάrα8ιι; (χασίς) έπι­
φέρει Ολα. τά παρατηρr..ύιι.Ξνα ψ υχικά ψα.ινόιι.ενα χ.ατά. τΥJν ψρενοbλά­
bειαν κ..τ.λ. άνε•; οiιόεμιi; όργανικ}\; άλλο ιώσεω; τοίί ν~vρικ.οίί συστή­
ματος . Κα.ί άπειρά.ριθμα τέλος τοιαίίτα φα.ι•ιόμενα. συμbαίνουσιν έν -:ίί>
νευρικ.<]) συστήμα.τι, εrτε όιά τών νόσων, είτε όιΧ τών φαρμά.χ.ων, 3υ­
ν6ιμενα μόνον όιά τοίί ιJυrαμισμ ο ίJ το.:ί νευρικ.οίί lστοίί νά. έξηγ:t~θώσιν.
Al ~vναμιχ.αi αύτα.ι άλλοιώσεις παρ' οiι8ενός ι;ήμερον 3ια.μφισbητοίίν­
τα.ι. Άνiλογον φαινόμενον σvμbαίνει καl έν τii έξω φύσει. Ήλεκτρι­
χ.όν π. Χ.. ρεuι.ι.α 3ιερχόμενον 8ιά. μετα.λλιχ.οίί ΙJύρματος οiι8εμία.ν χ.α­
τόι8ηλον ήμϊν ύλικ1Jν ιiλλοίωσ1ν έν τ~ μο ρφii ή ~ ύφii α.iιτοίί έπιφέρει
χατά. τι τήν /]'Τ\γμ1~ν τ-rjς 8ιελ'1σεως τοίί ρεύμα.τος ώς κα.i ιι.ετά. τα.ίίτα.,
χ.αίτοι τό /]'ύρμα. tξεόήλωσε κιχ.\ έχ.τήσατο νέας ολω; ί8ιό,ητα.ς, νέα.ν
8ύναμιν. Ό σί8ηρος μεταbληθεiς όιά. τοίί ήλεχ.τρισμοίί ιίς μα.γνήτην
χ.iχ.τητα.ι νέα.ν ί81ότητα. άνευ όρα.τ-rjς Ιλλοιώσεω; τ-rjς \.ίλης αiιτοίί. Έά.ν
3ι ό έγχ.έφα.λος τηρών τά.ς συνήθεις α.ύτοίί ίόιότητας σvνίστα.το έχ.
σιόήροv χ.αi 8ι' 1Jλεχ.τρικοίί τινο; ρεύμα.τος μετεbάλλετο είς μα.γνήτην,
θά. είλχ.-.Ην έξ ά.ποστάσεώς τινος χ.όνεις π. χ. σιόήροv ή βελόνας, α.ϊ­
τινις θιΧ. ένεπηγνύοντο έπi τοίί χ.ρα.νίοv, άλλά. χ.ατά τΥιν νεχ.ροψίαν οiι-
3εμίαν ιiλλοίωσιν θά. εύρίσχ.ομεν χ.α.i οv8όλως θιi 8ιεφωτιζόμεθα. περί
των lν χ.α.ιρίί> ζωης 8vνάμεων και ίόιοτήτων τοίί ύποτιθεμένου σι8ηpοίί
iγχ.ιφάλοv, 81' ών ε!χε τελεσθii τό φαινόμενον της ϊλξιως.
Οϋτω 8ίον να ψα.ντα.qθωμεν τόν όι•r«ιιισιιόr τοv νιvp~χ.οϋ ι στw · ό
 86

δυνάμιιψό' ούτος, τοtί όποίου έκφρασις ·~ iκ8ήλωσις είσ! τά ψυχικά

ιγαινόι.ι.ενα, φυσικιj) τιj) 'λόγ<ι> έν καιρίj'> ζωης μόνον ύφίσταται. Τά
φαινόμενα ταtίτα (αίι;θήματα, ί~έαι, άνηλήψεις α;σθ·ήσεων, βούλησις,
κιν11τικά φαινόμενα κ. τ. λ) εύρίrrκ.ονται Ι.ν φυσιο'λογικ.~ κ.αταστάσει,

όταν ύπάρχ~ ίσορροπία τις κ.αί άρι.ι.ονία μεταξu τοtί 3υναι.ι.ισμοϋ των
διαφόρων κυττάρων, ατινα σu'ιδέονται πρός ά'λ'ληλα δι' ίνων κ.αθ. δ'λιχ;
τάς 3ιευθύνσης· όταν όμως δια-:αραχθ~ ή ίσορροπία αϋτη 3ιά τοtί­
τον η δι' έκε!νον τόν λόγον' τούτέστιν οταν άριθμός τις κυττάρων
έν lρεθιστικ:~ χ.α.τα.στάσει 3~ατελούντων iναπτύσCΤ{) ύπfρ τΟ χ.ατά

φύσιν καi τό σ•)νηθες π'λειότερον δυναμι11μόν μεταδιδόμενον ~ιά των

νευρικών ίνών κ.α! είς &λλας έστίας κυττάρων, ών ή 'λειτουργία
"" "Ι ' "Ι ~ • ,
• ,, !: l ~ • • • , •
εστιιχι ΛΕLτουργουσι κατα φυσιν,
ουτω αυι,εται, tV</) ιχψ ετερου αΛΛαι

ή &ν μετΟι vπέρμετρον κ.α! διηνεκ.η έρεθισμόν ό 8υναμισμός κ.υττάρων

τινων τοtί έγκ.εφά'λου έξαντ'λ1jται και καταπίπτ~ ύπό τό κατα φύσιν,
lνij) ά.λλαχοtί άλλα κέντρα έκ κυττάρων ύπερμέτρως Ι.ν,ργοuσι, τότε,

έννοείται, ότι ή άρμονικ-Υι λειτουργία τοtί έγχ.εφά'λου 3ιασποcται καί

καθίσταται ά.κανόνι11τος κα! άνοι.ι.οΙιι, ώς άποτίλεσμα 8ε τ1iς καταστά­
σεως ταύτης προκύπτει ή φρενοgλά.gεια μετά των 3ιαιpόρων μορφών
αύτγjς.
'Εκ πάντων τούτων επεται οτι ή \.ίπαρξις δυναμικών ή λειτουργικών
νό11ων ε!νε άναμιpισgήτητος καi οτι τα νευριχ.Οι κύτταρα ~ύνανται νά.
διαμε\νωσιν έν έρεθι11τικ~ κ.αταστάσει έπi μακρά έ'τη άνευ όργανικων
άλλοιώσεων τοtί ι11τοtί, καi έπομένως τα έκ των χ.•;ττάρω'Ι, οϋτω δυ­
ναμικως πασχόντων, έξαρτώμινα είτε ψυχικά ( φρενοgλάgεια) εϊτε άλλα
νευρικά φαινόμενα ε1νε δυνατόν •να διαρκέσω'1ιν έπi ι.ι.ακρόν χρόνον,
χωρ!ς νοc δύpίσκηταί τι άξιον 'λόγου έν ~ νεκροψίqι: έξ·ι:γοϋν καi διιρ­
μηνεϋον τα παρατηρηθέντα έν καιρφ ζωης συμπτώματα τ1jς νόσου.
Ού3&-. έπομίνως ιΧ.ποροv &ν ή φρεvοg'λάgεια όφειλομένη ιίς έριθιστικην
η vαρκωτικ-Υιν κατάστασιν τωv νιυρικ.ώv κυττάρωv, δι' ών συμgαίνουσι
κ.αi ικδη'λοtίνται τα ψυχικά λεγόμενα φαιvόμενα, 3ιήκ~ ώς νόσος λει­
τουργικ.Ύ~ πολλάκις έπiμακρόv χρόνοv άνευ κατα.φανwv έν ~ νεκροψ(~
η τού'λάχιστον προσιτών είς τα &ρευνητικά ήμων τεχνικΟι μέσα ά.να~
τομικών ά'λλοιώσεωv.
Άλλ' ούχ οϋτως πάντοτε f.χοuσι τά πράγματα. Γνωρίζι:>ιι.εν ότι είς
 87

το νευρικον χ•)ττα.ρον, ώς κα.i είς πiν άνα.τοt~.ικον έν γένει στοιχε!ον

τρειpόμενον κ.αl λειτουργοvν, σ·ψ.~7.ί-1-;·;σι aι:Χ.jiορα ψυσαο-;ι;'f)μαά. ψαι

..,
ήλέχ.τραiχ­
νόμενα. Ή έναλλαγ.;, τΊ\; ϊ.ίλ·ι;ζ καί ή θiρμότης αύξiνουσιν,
-
ψα.ινόμενα λα+ι.~i'Ιο•;σι χώραν, ·ή συρρο·/~ αίμα.το; γί'Ιετα.ι ι.ι.εγαλειτέρα 1
οuροις εv­
·ή ποσότ·r,; τΎjς ούρίας Κ.1.~ των ιpω1ηορικω·1 άλiτων έν τοtς
ζωηρο•
pίσi<.εται ηύξημέv-r,, σηι.ι.ετον τοijτο ό-:-1 ή κ.αvσις ·της &λ·Ι); εiνε
τi-ρα. κ.τ.λ. Κατά τ·/~ν θ?i•}ιν τα•)την τΟι στοιχεία. -.oij νεvρικοϋ ίστοϋ,
ώς κ·α.ι τ~ τοϋ περι~iλλr;ντο; ·'ή σ·nέzον-rος αύ-:ό'Ι ίστοϋ (νευρόγλοιαί

ciγvιϊα., · ι.ι.ή'Ιιγγε ς' πολλα.r.}7.σιχ~r,·1•'1.ι, κ.αταστο lΦονται χ.αi άνατ.λάσ•·

• ι ' ' ι
ης lν'>ός
σοντα.ι ά'Ιτικα.θιrιτά;ι.ενα. άεν'Ιiως, τΊ)ς έργα.σίας ταύτης γινοιι.έν
jς λιι­
ιpύσιολογικ.οσ όρίο·; έξ'1.ι;ψχλί~r,vτο; τχ; σ•;νθ·ί~"α.; της κ.ανονικΎ
το•;ργίας κα.ί θρέψεως τοC 6ργiνου.
τών
Κ7.τ.Jι τήν ψρενο~λi~ειαν λοιπόν ~νεκα τoij Οιηνεκ.ο\ί; tρεθιιψ.ο\ί
1~6ούσης
JΙ.υττiρω'Ι, ε\τε συνεπε(~ 'JΠEf!J·iτ;''J'J ~ρεθιr,μου κ.αί τΊ)ς ΕΠαΧΟΑΟ
όρ­
άύτόν έξα.ν-:λήσεω;, ε!τε t;'J'IE7t'Eί1f Πιέι;εω; αύτών VT.O Οι·ι;θημέvΟ\J
του
ρο\ί έξελθόντο; τών άγyείων διά τ-/ιν μεγάλ-ι;ν σιη.φόρ·ι;σιν η στάσιν
αϊι.ι.α.το; , αl ι;•;νθΎjκ.α.1 τ·f,; θρέ•.Ιιεως δ1Jι -:οϋ χρόνου δια.ταράσσονται;
ς τ_ων
Συμ~αίνουσιν vπερπλα.σ\αι τών στοιz ε!ων των ίστών, ο\ον πiχvνσι
Θίας ,-
τοιχωμάτων των άγγείων, των ιι:'f)νί:yγω•ι, σκ.λ·ήρ\Jνσις τΎj; νε•..ιρογλ
στάσεις αίματος ενεκίΧ.:
a;.ιμψορήr,εί; διά. τ.;,ν vπέρι.ι.ετρον λειτουργία.ν'
νευριχων στοιχείων vr.ό των
ά.λλοιώσεως των iγγε\ων' πίεσι; τών
ΕΧ.Ο­
·~γρων Χαi χ.αχ..;, θρέψις καi νεκ.ροgιωτικ·ί; χ.ατiστΜις αύτών , aιό
ήτοι
μεν μετα~ολΟις έν --~ vφr, τών κ.υττάpων κ.αi των νευρικών ίνων'
vπό
iπλας άτροφίας, λιποκ.οκκιώδεις με ..αμορψώσει;, διηθήσει; αύτων
χ.pι.>στικ.ων ο•jσιών a1α pΎiξιν των ιι-ι~ων ά.γγε~ων κ.τ.λ. .
Άφ' έτέρο\J δ~ yνωpίζομεν οτι, ~ρχ.ούσ'Υ)ς τής νόι;ου του έγχ.εφi­
τίθενται μοιραίως είς ψα.ϋλον κ.•)Χλον' ό έpεθισμος
λου, τά κ.•)ττοιρα.
Τ.;,ν
προκαλεί 1·/ι" σ•ψψόρησιν, α.οτη δε α•jξΟCνουσα καi έr.ιτα.χύνουσα
αύτ.;,ν
ίναλλοιγην τής vλ'Υ)ς δια.τ-ι1ρεί τόν έρεθισμόν, έναπόκειται δε είς
τοιύτηv τΊ,ν ζωτικότητα. χ.α.i τ-/ιν ίδιοσυγκρασίαν, ούτως είπείν, τών. χ.υτ­
δια­
-rά.ρων; ήτις εΙνε άλλοτι α.ηη Χα.'t'ά. τά δ1iφορα άτομα., όπως
σϊ>α.σθ·~ ό ψα.\ίλος χ.ύχλος,_ (άν τό αίτιον aεν Et'IE ψ'Jσtκ.ώς άνvπέρgλητοv,)
ται
~pίν-.;'ι lπiλθωί.1 μόνιμοι άλλοιώσεις, όπότε πλέον · ~ ϊασις χαθίστοι
πλέον ά.πολύτως cίaύνιχτος.
 . ....
..._ - . ..
88
.Εί, την χρονlαν λοιπόν ταύτην έπεξεργασίαν όψείλον•αι αι πάντοτε
σχι8όν εν τ~ νεκ.ροψl~ μιη;ι paκpάr όιάpκειαr τΤ,~ φρινοbλαbι\ας ά.πα.ν­
τώσαι ά.νατομικι.ιi άλλοιώσεις, είς ταύτας όφεl'λεται ή μετα μακρα ΕΤη
πνιυματικη ίσοπέ8ωσις καi όμοιότ·rις πάντων τών χρονίων φρενοbλα.bών,
(χρονία. άνοια., de1nence), ή κα.τα το μiiλλον ή ·~ττον πλήρη; συγχώ­
νιuσις πασών τών μορφών τ;;jς φρενοbλαbεία, είς μίαν, κοινόν χαρα­
κτηρα ίχουσα.ν την ά.πόσbεσιν τών ύψηλοτέρων 3ιανοητιχών καi ήθικων
i3ιοτήτων του άνθρώπου καi την μονότονον καi ιiξίαν οίκτου κατόcστα­
σιν έκι\νην των παrιχόντων, Ύ\ης μεταbά'λ'λει α•),ο\ις εiς ζωντα αύτό­
μα.τα πολλάχ.ιςσυνιστάμενα ίκ μόνου του πεπηκου σωλ;;jνος !
Έαν λάbωμεν τον έγχέφαλον τοιούτων χρονίων φρενοbλαbών καi
έπισκοπήσωμεν τας άνατομικας ιiλλοιώσεις, τά. iρείπια, οϋτως είπείν' του
περικαλλsστέρου ποτε τών οίκο3ομημάτων, εύκόλως έξ αύτων τεκμαι­
ρόμεθα τα έν τ~ ιστορi~ τΥ,ς ζωής~λαbόντα έν αύτ<ϊ> χώραν 3ράματα,
κ.αi κατανοουμεν τον λόγον' 3ι' ον ά.3ύνατόν έσην έν τοιούτοις έριιπίοις
να ίξακολουθώσt 3ιαμένοντες κάtοικοι πολυάριθμοι, ύγιε\ς κα.i ιvρωστοι,
ώς προ τ;;jς καταrιτροφ;;jς.
Αι χρόνιαι αύται έν τ~ φρενοbλαbεl~ άνατομικαi άλλοιώσεις lχουσι
τον αύτόν λόγον ύπάρξεως καi την αύτην σημασ(αν' οϊαν !χουσι π. χ.
cιι άλλοιώσεις του 3έρματος ένός πάσχοντος έκ κιρσών τ;;jς κνήμΥΙς ή
σuνιχων προσbολών •)πο έκζέμα.τος, όπόη τό 3έρμα ά.λλοιουται την
ύφην κα.i την σύστασιν. Ή Ενεκα των κιρσών στάιnς του α.ϊματος
έν τ~ κνήμ"(Ι προκαλεί ϊξο3ον όρρου ά.φθόνοu 3ια των φλεbών καi τρι­
χοει3ων άγγείων ϊνεκα. της. α.ύξηθείσης πιέσεως του αϊμα.τος 3ια την
στάσιν iπί των τοιχωμάτων αύτών. Το ύπερbάλλον τ;;jς όρρώ3ους 3ιΥΙ­
θήσεως καi της 3ιατριφούσης το8' ίστο\ις ύλης 3uνατον κατα μικρόν
νά. κα.ταλήξrι ιίς πλα.στικήν 3ιήθησιν, .;Jτοι sίς ίξο3ον μετα.νcιστικων ή
έμbρυακων κυττάρων κα.i. είτα. είς όργάνωσιν νέου ιστου ή κα.τα.στροφην
αύτου, τούτέστιν άνα.πτύσσετcιι χρονία. έπεξεργα.σlα. ηύξΥΙμέν-ης θρέψεως,
χωρουσα ίν(οτι κα.i μέχρι φλεγμον1iς, μιτα σκλ-ηρύνσεων, ύπερτροφιων,
ιiτροψιών ΚotL παλιν3ρόμων μεταμορφώσεων των σ't"Οιχε{ων του tστου
Κ,'t'.λ.
Τουτ' αύτο συμbαίνει καi είς τόν ίγκίφα.λον, ένθα. σταθ ερώς 3ιάφοροt
κ.υκλοφορικα.i 81ατcιράξε1ς 3ιΥ)νικως vπάρχουσt χ.ατά. τήν φp ινοbλάbιιαν,
 89
όπότε κ.αi αiρομέν11ι; της άρχιχ.ης αίτία.ι; -:οϋ έρεθισμοϋ κ.αi τ-liι; 11ύξ11μί­
ν11' λειτο•Jργία; τοϋ έγχ.εφiλοu, αι iπελθοϋσα.ι θρεπτικ.αi διαταράξειι;
ιiι; τόν νευpιχ.ον ισ't'όν εiσiν ιχ.αναί νόι διαιων(σωσι την παθολογιχ.Υ~ν
λειτοuργLα.ν -:οϋ όργάvου. Δια τοϋ't'ο ή ιpρεvοbλάbεια άρχομένη ώι;
νόσοι; λειτουργιχ.·/~ ή δυvαμιχ.ΊJ άπολήγει εί; όργαvιχ.ΊJν ίχουr;αν ται;
παθολογιχ.ο-ά.vατομιχ.αι; αύ..η; ά.λλοιώσειι;.
'Όταν 3ί τινει;, πρός ύποστήριξιν τ-liι; iδίcι.ς αύτων οτι ή ιppενοbλά­
bιια εl·Jε νόσος 3υναμιχ.·/~ κ.αi άνευ ά.λλοιώσεων, λίγωσιν οτι αι πcιpαπι­
ρούμεναι αvται άνατομιχ.αi άλ'λοιώσεις εiσiν άποτελέσματα χ.αl ούχi cιi­
τLαι τ-liι; φpενοbλαbεLας, χ.αi οη δέν ίχουσι μεγάλην χ.αi ούσιώ3η ση ..
μασLαν, 3έν ίχουσιν άπολύτωι; 3ιχ.αιον, 3ιότι έν τφ έγχ.εφάλφ, ώι; χ.cιl
ίν παντί πάσχοντι όργάνφ, μετα των συμπτωμάτων τΊjς νόσου των ίχ.-
3Υ)λουμίνων tξωτερικω; βα.Lνουσι ταύτοχpόνω; χ.αί lχ. παραλλήλου χ.αί
αι ύλιχ.αί iν αύτφ ά.νατομιχ.αi με-:αbολαί, αϊ.. ινει; ίν ιiρχ~ 3υνατόν νi
ώσι μιχ.ραί ή μή χ.ατά3ηλοι ή έξαλειπταi &.μα τίf θανάτφ, ιiλλα μετΟι
χρόνον τινά, άλλοτε άλλον, οcπταi κ.αi μόνιμοι γίγνονται, οvτωι; ώστc,
οταν ιvρωμιν χρονίου τινός φρενοbλα.bοίίι; τον ίγχ.iφα.λον άτpοφιχ.όν TOU~
γύρους αύτοϋ χ.α.i ήλλοιωμiνον τόv vε•ηιχ.όv χ.αί τόν άλλον !στόν, 3υ­
νάμεθα νιi εϊπωμεν ότι αι παpα'"Ιρ11θεϊσα.ι έν χ.α.ιρφ ζωηι; 3ια.στροφαi
χ.αί χ.αταπτώσει; τοϋ πνιύι-ι.ατος, ή 3ιατάpαξιι; των ίδεων χ.αί αίσθη­
μάτων κ.τ. λ. όφεLλονται είι; τόις εύpισχ.ομένας ταύται; άτροφίαι; χ.οιί
άλλοις άλλοιώσειι; τοϋ όργάνου τοϋ χρ11σψεύοντοι; εiι; τΥ~ν έχ.δήλωσιν των
πνευματιχ.ων τούτων φCι.ινομένων.
Καi δίν ίχουσι μέν αι συμbαίνουσαι άνατομιχ.αi άλλοιώσει; χα.τα τΥ~ν
φρενοbλά~ιιαν χαραχ.τ-lipαι ένιργητιχ.Ύiι; έπεξιργασια;, ιpλεγμον11ι; τοiί
νευριχ.οίί ιστοϋ, οϋτι δί ώι; άρχιχ.ΊJ χ.11.l πρωτοπαθής αιίτLα πρόι; άνάπτυ­
ξιν τ-liι; νόσοu των φρενών δέον να θεωp11θίϊ>σιν, ώι; σuμbαLνει τοϋτο π. χ.
χαιτα ΤΥ~ν rιrι,Π,r .πapά.lυσιr τώr rιpιroGlaGώr (paralysie generale
des alienes) ήτοι τό είδος έχ.ετνο της φpινοbλαbείαι; τ-liι; παpοuσια­
ζούσηι; πάσας τά' δυναται; μορφαι; τ-liι; χλασιχ.11ι; φρινοbλαbεLαι;, parίar,
luπομαrίαr, ύποχοrιJpίαr,μηα1οpαrίαr, aroιar, χ.τλ. χ.αθ·ο 1) ά.ρχιχ.1,
αίτιοι τ11ι; νόσοu εlνε όργοινιχ.Υι βλά.~11, τούτέστι φλεγμονΥι τ-liι; ιpλοιώ-
3ουι; ούσία~ τοϋ έγχ.ειpάλου χ.αi τ-liι; παχεLαι; μήνιγγο; σuνιπάγουσοι ται;
πνιυrοιτιχ.α~ 3ιοιταfάξει~ : ~λλ' είνε iν(οτι 3υνατqν αι χ.ατ.Χ. τΥJν χ.λα..
 90
σιχ:f,~ χ.οινην ψρενοbΗ.bειαν (vesanie) 8ευηροπαθετς παθητιχ.αί έπιξερ..;
γ0ισ/αι α! 'όψΞΙλόμiναι είς τΊιν χρον{αν 8ια τοcραξιν των συνθηκων τ1)ς
θρέφεω; να. Ηbωσι'ι ένεργηηκον χαραχ.τΎ)ρα ψλεγμον-r,ς, χ.αί τότε ή νό"'
1iοζ lξ ά.πλΎiς 8υ,1αμιχ.Ύ)ς η λειτουpγικγ\ς νά. χ.αταστ~ ά.ληθης όργανικ-ί),
~ιότι τα. οριά , ώς εϊπψεν χ.αί έν τοίς πρόσθεν, 11.ε-:-αξu ά.πλΊiς θρεπτι­
χΎ)ς ~ιαταράξεως χ.α! χ.οιθαρiς ψλεγμονΊiς εlνε ά.προσ~ιόριστ11..
- Οϋτω έν τηι λειτουοvικΥ,i
~, ι
η 8υναu.αη
Γ ι
π. ..
·z.
νόσω,
ι
τωι uστερισ11.<j},
Γ
ό
Charcot ε 1'Jρε σκλήρωrην των πλαγίων 8ψατίων τοίί νωτιαίο•J 11.υελοG
είζ μlαν περlπτωσιν ύστερικΊjς γυναικός, Ύ\τις έπ! πολuν χρόνον είχε σπα­
σμω8tχ.ήν σtίσπασιν τwν χ.οcτω ακρων. 'Επίσης έν .ηi έπιlη.ιfιίq κα! τ~χό­
μίq, εύρίσχ.ονται aιοcψοροι όργανικαί βλάbαι τοίί έγχ.!ψάλου έν8εικνύοu­
σοιι τΊιν •jπαρξιν φλεγμονώ8ους έπεξεργασίας ~ευτεροπαθοuς : '-Επίσης
έν τij πορεί']' τΎ)ς φρενοbλαbεiας ή ά.πλΊi λειτουργιχ.Ίι 3ιατάραξις 8ύναται
νά μεταb~ είς 6ργανικΊιν βλi.bην ~\' όξεiας ψλεγμονΎ)ς , ώς- είς περιπτώ­
σεις τινάς άπ.Jης μαrία( η .lυπομαrι'ας μεταbαλλομένης είς ιό όζίι πα­
pαlήpημ~ (delire aigu , φρενίτις), όπότε συν-r1 θως έν τ~ νεχ.ροψίο,ι: εύρi­
σχ.ονται ά.λλοιώσεις έξ όξίίας ψλεγ11.ονΎ)ς, η είς τάς συμffοpητι:ιιάς λε­
γομένας q:.' ρενοbλαbείας (foliΘs το\ί Bai1la1·ge1·), ό;τcτε
cong·estives
μετάέπανειληιψένοcς προσbολάς ιtαί ίάσεις ά.πολήγουσιν ένίοη αι συμ­
ψορήσεις αuται είς την ψλεγμον-f,ν τοίί έγχ.εψοcλου κα\ τών μηνίγγων,
·~τοι είς τ·fιν 7·εrικ1/r παpά.lυσιr τώr ffpεro61aCώr , νόιτeιν κατ' έξοχήν
όργανιχ.ήν .
Δια. ..-αuτα λία•ι όρθώς ό Gι·iesinger· (1) εΙΠεν ότι πασα ά.πόπειρα
προς ά.χ.ριbΎj χωρισμον τi)ς άπλi)ς ψρενοbλαbείας (vesani~) ά.πο -rών
!J.λλων όξι•.ων ·ί) χρονίων έξ όργα.νιχ.1); βλάbης παθήσeων τοίί έγχ.ιιpiλοu
ιΙνε ματαία καi ά.νωφελ·ί~ς. Οvχ -~ττον 8ε καi ή έντελης συγχώνευσις τ-Υ\ς
ί~ιαζοtίσης ταύτης νόσου, (τΎ)ς ψρενοbλαbείας) τής ~ιαχ.ρινομένης ίχ.τοG
συνόλου τοίί zαραχ.τΎ)ρος και τ-i;ς πορείας των συ11.πτωμάτων αvτΎ)ς ά.πο
-.ων άλλων χ.οινών έγχ.ειpαλιχ.wν παθή11εων χ.αί ή ά.ναγω"(η αvτΎ)ς εί;
τΊιν χοινήν παθολογίαν του έγχ.εφάλου - εΙνε ατοπος καl ά.οιχ.αιολόγ11τος,
κοιτά τοσό\ίτον μiλλον, χ.αθ' όσον τά φρε'Ιιχ.ά 'Ιοσήματα συνδέονται
μετά πλήθους πραχ.τικών χ.οινωνιχ.wν ζητημiτων (άσυλα των ιpρενο~

(1) Maladies mentales σελ Η,

 91
~λα~ών 'ζητή11.ιχτα ίατpοοικαστικά κ. τ. λ.)' τα όποτιi ΟLΟΟ'Jσιν ίοιο·ι χα­
pακriiρα είς την ψυχιατρικην έπι11τήμην' ώς καi αvτοτέλειάν τιν"α καi .
ίκ.τοισιν δικαιολογοίίσαν τ·/;ν καλλιέpγειαν αvτ-Υjς ώς ιίδιχ.οίί ολως κλά.δου
τ-Υiς ολη~ παθολογιας. 'Όταν δέ, λέγει ό συγyραψεύς, ίχ"!Ι τις -;;ά.ντοτι
έν τίj> νίj> τόν στενόν σ 1.Jνδε11μον' οσης συνδέει τ1~ν ψρενο~λά~ειαν μετά
των οcλλων παθή11εων τοίί -έrιι.εφά.λου' καί άκολουθi\ τ-rιν αvτ-1~ν άνατο­
μο-ψυσιολογικ1~ν μέθοδον πρό; lριυναν καί ιι.ελέτγ;ν καi των δύο τούτων
κατηγοριών τών νοπ,ιι.άτων του έγκεψάλου, ή παθολογία οvδf.ν εχει νά
άπολέστ,, τι;vναντίον δΕ πολλά να κερ~ήσ-~. Οι θελήσαντες νά ύπαγά­
γω11ιν είς τ-/ιν κοιν-/ιν παθολογiιχν τοίί έγκεφάλου την ιρρενο~λά~ειαν βαιη·
ζόμενοι είς ι~ρισιι.ένα; :iνατομικiς άλλοιώσεις έριι.γ;νευο•.Jσας ο-r)θεν άκρι­
~ώς χ.αi άνταποχ.ρινομίνας είς τά σ'Jμπτώματα α•)τ-ljς, άπέτvχον, ώς
ά.πέτυχο'Ι χ.αί έκεινοι , οϊτινες έθεώργ;σαν τ-/;ν φρενο~λά~ειαν ώ; πά.θγ;σιν
τής ψυχής άνεξiρτγ;•ον της βλά~γ;ς τοu έγχ.εφάλου.

ΙΙ

~uμΤeέpα.Gμα : Καταλ·ί~γομεν έκ των είρημένων ιίς τά ~ξης

συμπεράσματα διοισαφηνίζον•α κιχί δια γράφοντα τ-fιν θέσιν , έν ~ σή­
μερον ή έπιστήμγ; εύρισκεται σχετιχ.ώ; πρό; τό ζ·ήτγ;μα της ψύσ&ως
των φρενικών νοσγ;μάτω~ .
1ον Ή :iιπλii κοιν-Υ: κλασική ιpρενο~λά~εια ( vesanie) εi~ε νόσος τοϋ
ίγχ.εψάλου όιρειλομένγ; εiς τΊ~ν ιξ οιίτίων ήθιχ.ών ή ψvσιχ.ών i•.1ικήr μή
όρατη~ τροποποίγ;σιν τΊiς ένδfψ.•.Jχου ύφΊjς των άνατομιχ.ών α 1:ιτοίί στοι·
χιlων κατά τρόπον p.ετα~άλλοντα τοίις ορους Πiς συν-ήθους φuσιολογι­
κης λιιτοvργίας η τόν δvναμισμόν αvτών καί ,δι·ήκ.ουσα ώς έπί τό
πλείστον ώς νόσος 'λειτουργική ή δυναμιχ.ή.
2ον Μετά ηνα χρόνον κατά τό μάλλον η ·~ττον μακρόν εύρίσχ.οντα'.
σχιδόν πάντοτε μόνιμοι άνατομιχ.αi άλλοιώσεις δευτεροπαθείς έξγ;γοtί-
11α.ι τόν λόγον τ-Υiς διανογ;τιχ.-Υiς καταπτώσεως χ.αi του πνεvμαηχ.οtί μα­
ροισμοίί.
3ον Σαφη κιιι ά.πότομα ορια μεταξi.ι της ψρενο~λα~είας χ.οιi τών
~).),ων Qpγαν1~ών ~αταfανών βλα.Gων TQV έγχ.εφάλοv, έξ ών άποιρτί-
 92

ζονται τά κοινά καl χ.uρίως έγκεφαλιχ.ά νοσ·ίιv.ατα καλο•)μενα , οέν

ύπάρzουσι, τη~ πρώ-."·11~ ένίοτε v. εταbαινούση~ εί~ τά οεύτεpα , κ.αί τού­
των οέ έκοηλουμένων πολλάκι~ οιΟι τοϋ συνόλου τοί:ί εϊοοu; έχ.είνου
των συμπτωμiτων των χαραχ.τηριζόντων τΊiν ;ppιrο81ά6ειαr.
4ov Ή σπουόη τ1i; φρενοbλαbείαι~ οέον να ά.παρτίζ~ είοιχ.όν κλiοον
ίν τ~ παθολογίqι ώ~ έχ. τ1j~ iοιαζούση~ φύσεω; των συμπτωμiτων
αύτη; σuνεπαγομίνων χ.αί οιάφορα άλ'λα ζητ·ίιματα ίκτό~ ,..η, κuρίω;
iοr.τρικη,,
 ΤΜΗΜΑ ΤΡΙΤΟΝ

ΣΥrΧΡΟ~ΟΙ ΕDΙΙr1ΤΟΥ'Σ11 ΨΙΧΟ.10f1111 ΔΟ!!ΣΙΑΙ

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.

Ψvχο.lο1·ία Φυαιο.lο1·ική ·~ καί Γεrική Μηχαrική.

1
§ t. Ή άrομικιί θεωρ!αι τω·ι άρχαι!ω., 'Ελλήνων φιλοσόφων έπιχupοίίταιι uπό τη, νιω­
:iραι; έπιιπήμη> -Ψuχολοτlα άφ!Jpημένη .;,, ίοιαιτέpαι έπιστήμη &νεu τη, γνώσιωι; τη,
αιναιτομ!αις χ::ι\ cpuσιολογlα, τοίί νεupιχοίί σuστήμαιτο, fιτ?ι ιίνεu ψuχολογlαι, φuσιολοτιχη,
olv εtνι οuναιτόν νάι uπcίρz.η . Πcί•ιται τάι φcιινόμενcι φuσιχάι η βιολογιχcί, φuχιχάι η χοινω­
νιολογιχάι άινcίγοντcιι ίπl τD.ou, εί, μlcιν έπιστήμην: τ},ν ΓενιχJιν Μηχαινιχήν · ΑΙ περί
cιύτηι; γνώσιιι; άιτελεtι;. - § 2. ΤΙ έστι ζωή; 'Η δuνcιμιι; οέν οuνcιιtcιι νάι (ιπapχη ~ νάι
νοηθjj έχτό; τηι; iίληι;. Ίσομιpιχή iοιότη• των σωμcίτων. - § 3. Άνcίγχη σποuί3ηι; των
φuσιολογιχων ίοιοτήτων χα\ των άιν:ιτομιχων πpό; Ιiλληλαι σχέσεων των νεupιχων χuτ­
τcίpων του έγχεφcίλοu πpόι; χ:ιταινόησιν του μηχαινισμου των ψuχιχων πpcί;εων. - § 4.
Σχημαιτιχή παιpάσταισι; του δλοu νεupιχοίί σuστήμαιτοι; (Σχημαι t.)
ll

§ 1. θ1μελιώι11ις ίι1ιόrηrις rί;°Η· γιvpικί:>1· κvr_rάpωi·: Άpιθμόι; cιιuτων έν τjj φλοιώ­

διι ouσl~ τηι; οληι; έπιφαινι!αι, του έyκ•φιiλο". Είχών t. Πόσcι, λίεει, μετεχ ειp!σθη δ
Σαι!εr.ηp έν τοϊ; οpcί;ι.αισιν αιr.του και\ πόσα; b Μiλτων. - § %. Σχημαιτιχή παιραίσταισι;
της νοήσεως (Σz.ijμ:ι 2.).- § 3. 'Η μηχαινιχή χαιταισχεuή τοίί έγχε9αίλοu ιiποτιλιt σιι­
σχεuη., Λογιχήν η Σuμr.εpαισμαιτιχήν (Schluss-apparat). 'Η νόησι; ιiνι άτιοτέλεσμcι
cιίσθήσεerιν πιpιr.λόχων χοι\ r.ολuσuνθέτων. - § -'· 'Η διcίνοια χcιί cιl λέξεις η ή γλωσα«'
'Α"°οι6cιlαι έπlοpαισι; αιύτων πpόι; τελιιοποlησιν ιχ:ιτέpcιι;.

1
§ 2. Πρό εiχο11ιπέντε περίπο•J οιίώνων ή Ίωνιχ~ τών μιγάλων 'Ελ­
λήνων ψυσιο~ιψων σχολή, ό Θοιλijς, ό Άνοιξίμοιν~pος, ό Άνοιξιμίνης,
είτα ό ΔΤ.μόιψτος, ό Ί-Ιράχλειτος χιχί λοιποί, 8ιάι τών ό~θοιλμων τη~
 μεyα'λοψυtας σιύτων ~ιεϊ8ον τΊ~ν θεμε'λιώ81) ά.ρχΊ~ν κ.αί αίτ!αν τΎjς έπ' lJ...
πειρον ποικ.ι'λ(ας τΎiς μορφης της u'λ'"Ι)ς κ.αί τω·ι έν τίj) σύμπαντι φαινο­
μένων. Ό 'Αναξαγόρα; ιξήγει τα πάντα μηrαrικώς· ·ή ποικ.ιλία των
έν τίj) κ.όιηι.φ προήρχετο κ.ατ' α•)rόν εχ τίjς Jια1όpου έr τiρ ~ιαστήματι
θέc-εως τώr μopfωr της v.lης, έκ τίjς έrώσεωc καi χωpισμοv αύτώr.
Ό 8ε Ήρiκ.λ~ιτος 8ια τΎϊς βαθ<ίας αuτoij ρ·ήσεω; «πάrτα pεir, εlraι
~έ πα1·ίως oMir)), συνώψιί,ε τΊ~ν μεγαλεπίbουλον κ.ατοcλ'"Ι)ψιν τοϋ παν­
τός uπό τΊjς έν~όξου έκ.ε(νηι; σχολη; τών φυσιο3ιφών.
'Ό,τι οι μεγάλοι νόες της έποχης έκ.ε(νης συrθιrικώς κ.αί έξ iμφύ­
του, οϋτως είπείν, γνώσεως .έξέφρασαν, σήιι.ερον μετα ά.νοcλυσιν το­
σούτων γεγονότων τΊjς φύσεως έλθόντων είς φώς ~ιά της προό8ο"υ των
αίώνων ή σ•.Jγχρονος έπιστ·ί)μ1) περί της r;ύσε'ως έπεbεbαίωσε χ.ατά
γράιι.μα. Ή πayκόσμιος p01ί, ·ή πα.γκ.όψ.ιο; κ.ίν'"Ι)σις κ.ατέστ'"Ι), οϋτως
ιίπeτν, όρατοτέpα κ.α.ί αίσ61)τοτέρα. 8ιά. των ιι-έσων της έρεύν1); κ.αί
των γνώσεων της συγχρόνου έπιστήμη;. Ό Jules Soury 'ν τιj> ζη­
τήματι της έξ1)γήσεω; των ψυχικών φαινομένων συνοψίζει κ.αί ~ιερμ1)­
νεύει ώς έξΤ,ς τάς έπικ.ρατούσας σήμερον ί~έα.ς : ( 1)
oc 'Οπουaήποτε κ.α.ί &.ν στρέψωμεν_τούς όφθαλιι.οuς .Υψών, ειτs είς τΊ~ν
. συσσώρευσιν κ.α! κ.ί·ιησιν τών ιι-ορίων έν τ'{j όργανικ.'{j uλ~, εϊτε είς τ-/Jν
:τροχιά.ν τών πλανητών περί τόν ·ί}λιον η τΊ~ν περί έαυτούς περιστροφήν,
εΣτι είς τΊ~ν μετατόπισιν τοu ήλίου έν τιj} ά.πείρφ, είτε είς τΊ~·ι παρα­
γωγΊ~ν των ψυσικ.ων ·Ιι χημικ.ων φαινομένων (θερμοτ'"Ι)ς, +,χος, φως,
·ί~λεκ.τριιψό;, χημιχ.Ί~ έ'λξις), ε!τε είς τας συνθήχ.ας καί τούς 3ια.φόρους
τρόπους τοu. είνα.ι της ζωης, · είς τΊ~ν α.!σθησιν 31)λονότι η τΊ~ν νόησιν
· .καί σvνεί3)')σιν χ..τ. λ., πα.νταχοu χ.αί πάντοτε δσον μακράν κα.i &ν προ­
χω·ρ·ί)σωι~.εν ή βαθέως 3ιεισ8ύσωιι.εν, οίι8έν lJ..λλο βλέπομεν, είμΊ~ μίαν
ιύρεϊαν σύrθeσιr κιrήσεωr, ά.πείρο·J; μεταμο,~φώσεις ένός χ.αι τοσ αύτοϋ
γεγονότος, συμφ<dνως προς τού; χ.αθωρισμένοvς νόμοvς, οϊτινες ~·.Jναν­
τα.ι να ά.ναχθώσιν εlς τούς τίjς μηχαrικτ;ς.
»Πiντες οι 3ιiψοροι τρόπόι ·ί1μων της έπισχ.οπ·ί;σεω; της Φύσεως έπί
τέλους ά.νοcγοντα.ι εί; Έν κ.αί τό α•)τό ιι.ονα8ιχ.όν γεγονός, τΊ~ν κίrησιr,
χ.οι! lJ..ρα εί, τΊ~ν 1·εrικ1/r μηrαrικιίr. Ή φυσική, ή χημεία, ή οvρανία

- {t) J.ules Soury: <<L' Encβphaleιι, Ν• 1, Janvicι', 1883.

μηχανικ.ή, ή βιολογlα, συμπεριλαιι.bανομέν"/1~ χ.αί rii~ ψυχολογία, χ.αi
κοινωνιολογίας, ούδέν ιΧ:λλο είσ\ν ή -::εριπτώσεις κατά τό μiλλον χαί
-~ττο-ι σύνθετοι τής :ιιιrήσεως κ.αί έπομένως τ1jς γενιχ1;ς μηχανιχης».

cclliiσαι α\ ίόιότ"(ιτες τΥ,ς \ίλης εχουσ~ν ώ, ύλιχήν ύπόστα.σιν, sub-

stratum, ι;ύστημά. τι κινήσεων των μορίων αύτης, χ.αί ού~εν ιΧ:λλο
είσίν η έκφρασις τοϋ γ'γονότος τ1jς χ•.ν·ίισεως. Ό όιά.φορος συνόυασμός
τών μορίων καί τGιν κινήσεων αύτών γίνεται άντιληπτός ήμiν 31άι των
άποτελει;ι.ι.ά.των ·;\ φαινομένων. αί κιv-ίJσεις αvται έχόηλοϋνται ώς
Μιότητες η όυrάμιις τ'ί); vλης. Al ίόιότητε; αύται η 3υνάμεις της
ύλης, ώς άντι"λαμbά.νεται το•.Jτων ό άνθρώπινος νοϋ;, είσiν αι έξ);ι;'
τέσσαρες θψελιώ3ειs :
tον fηrαrι:ιιαί
2°ν pυσικαί
3ον χηpι:ιιαί
4ον ι)n·αruιαί ή ζωϊιιαί.
σ:Αι έπιστήμαι αι έξετά.ζουσαι τΥ.ν ϋλην, τό σύμπαν, )C.α.τάι τας
όιαψόρους ταύται; ίόιότητας, λαμbά.νουσι τά. :iνάλογα όνόματα, οtον
yιvuικιί, χημιία, pηrαrιχ.ι/ καi έπιστήpη τίjς ζωης η βιο.lοrία, ά.λλάι
πράγματι ύπάρχει μία κ.αί μόνη έπιστήμη , ή έπιστήμη -.ης κινήσεως,
τ1jς Τtrικiις pηχαrικfις. Ή τοια•;τη ψιλοσοφιχη άντίλ·Ι}ψις των ψαι-·
νομένων τοϋ σύμπαντος, -~ άναγωγή αύτωΎ είς 'Εν χα! τό αύτό γεγο­
νός, ύr.Ίiρξε τό μέγιστον τών β·ιψ.ά.των τής προόόου, όπερ έποίησεν η;
α>ιλοσοmία: κατά. τούς νεωτίοους ·ιΛ.Γοόνο•Jς, ένέv ει όε· έν τ~• ~υ.εvαλοr.οεπε-
• Τ r Λ. • •

στάη~ αύτ1jς iπλότητι cϊ.παντα τά. στοιχεία τ1jς άληθεlα;».

« Έά.ν έγνωρίζομεν τούς νόμους τής l'·'Υίχ.ανιχής των μορίων, τότε
τά. λεπτότερα κ.αί άνωτέρας τάξεως φαινόμενα τ1jς ζωής, τά έχ. τοϋ
νευρ•κοϋ ιστοϋ (όιά.νοια, αίσθήσει, κ.τ.λ.), θά ητο όυνατόν νά. παpα­
οταθώσι 3ιά. ,,.αθηιι.ατικΊ)ς τινος έξισώσεως, 3ιότι όίπαντα τά φαινό.­
μενα τοϋ νευρικοϋ συστ·ίψ.ατος, αίσθ·rιι;\ς ·ί\ ιχίσθ·ήματα χαi ί~έα.ι, uπό
ιίσiν ·/: σύστ'Ι}/Ι.α χιν·ήσεων των μο­
άντιχ.ειμενικ·/ιν iποψιν ού3Ε.ν ιΧ:λλο
ρίων τi,ς νευρικής ούσίάς: 'Αλλά. ~υστυχwς αl έπιστήιι-αι τ1jς ζωής
~ύρίσκονται iτι πολύ μαχρ~ν τ·;jς σχ ετικΊiς τελειότητο,, είς ήν ά.φίχοντο
αί ιΧ:λλα.ι φυσιχα.ί έπιστΊiι.ι.αι.
« Όπωσοήr.οτt σi.μερον /vχο.lο7·ία ά1f/pημirη ώς ί3ιαιτέρα έπι ..
 96
στήμ11, άνευ προ11γοuμέν11ς σπου8ης τ1jς άνοιτομίοις χ.οιί τ-tjς φυσιολο­
γi.οις του νιvρικ.οϊί συστήματος' οεν είνε 8uνοιτόν νά. ύπάpχ~' οιότι
άνευ οιύτοίί οέ.ν ύποcρχει Οιοcνοια, ούοe οιiσθ11ηιtόΤ't)ς ή θέλ't)σις. Πριν η
σπουοcί~ τις τά.ς iδιότητοις τοιύτοις όφείλει πρότερον νά. σπουδοcιηι την
vλην τ.;,ν ένέχουσαν οιuτάς· άλλόι Τ~ νευρικόν σύστημα είνε vλη όργα­
νικ..;, ζώσα, οθεν ή ψυχολογία δεν ούνα.ται νόι χωρισf)~ τών έπιστηιι.ων
τ7iς ζω1ϊς ήτοι τ7iς βιολογίας».
«Ή χημεία πρό πολλοίί οιά. τ-tiς άναλύ11εως εύρεν οτι ο ΤΕ άνόργα­
νος χ.αί ό όργανιχ.ός κόσιι.ος συντίθενται έκ τών γνωστών οcπλών στοι­
χιίων τ1jς φ•.Jσεως. 'Εν τφ ένοργ!Χ~<JΙ οέ. κόσμφ, ήτοι έν τοϊς φuτοίς
ιtαί ζώοις, c άνθραξ
ιrνε πάντοτε στα.θερ~ς χ.αί έν στεριqc χ.α~αστάσει,
τρία οί άλλα άπαροιίτητα στοιχεία οιά. πάντα ζωϊχ.όν όργανισμόν, ήτοι
το όξυγόνον, τό ύορογόνον χ.αι άζωτον, εiσίν άέρια. 'Επειaη δε έν τ~
φύσει ύπάρχει v.ία χημεία, μία φυσική, μία μ't)χανική, οι οιάιpοροι
συνδυασμοί τών στοιχ ιίων τούτων, έξ ών έπί τέλους άπαρτίζεται ή
στοιχιιώοης ζώσα όργανικη ϋλ·11 και ό έκ ταύτ't)ς στοιχειώδη; όργανι­
σμός, χ.ατ' άΨiγχ.ην θόι ύπάγωνται είς τοuς οι:JτΟU> γενιχ.οu; φυσικοuς
κ.αί χημιχ.οu; νόμους».
e2. Ή ζωη τφ οντι εlνε ά:πλοίίν άποτέλεσμοι ή έχ.ιpρασις τών ΚΠ)­
θεισων iοιοτήτ"ων τ1jς κατά τοuς νόμους τούτους σχ't)ιι.ατισ3είσ't)ς όρ­
γανικ7j; vλ't)ς. Αϋτ't) συνίσταται έχ. τών άplσωγ ούσιώr (principes
immediats), ήτοι λεπτεπιλέπ':'ων ιι-ορίων όργανικών ούσιών, πάντοτε
άζωτούχων παρά. τοίς ζώοις, έχ. τοϋ άθροίσμοιτος τών όποίων συνέ­
στηχ.ε τό πρωτόπλασμα των ιiνατομικwν στοιχείων, τά. όποία γέν­
νώνται και πολλαπλασιάζοντα.ι κατά τ·/~ν έργασίαν της θρέψεως. Αι
apισοι οε αύτοιι ούσlαι άνοιλυόμινοιι έπί τέλου; οιά. τ7jς χ't)μιiας άνά­
γονται εiς τά. άπλi ΧΥΙ!'·ικόι στοιχεία -rΊjς ψ•.Jσεως. 'Ό-rαν τόι "•ομα
των στοιχείων της ψύ'1εως διατίθενται πρός οcλληλα χ.ατά. τοίίτόν ή
ιχ.ιίνον τόν τρόπον' τότε ώ; έχ. τοίί εϊοους των ά.τόμων χ.οιί της οιατά•
ξιως αύτwν πρός rJ.λληλοι ή σχηματιζομένη vλ't) λαμ~άνει τοιαύτα;
ή τοιαύ.τας νέας iοιότΥJτας. Έά.·ι π . χ. ούο μέρη ογχ.ου ύορογόνου ίνω·
θωσι μεθ. ένός μέρους ογχ.ου όξυγόνου, άπαρτίζεται νέον σώμα, τό
Μωp (Η20), τοu όποίου αι i~ιότητες ολως οιάφοροί εiσι χ.α ι τοίί όξu­
γόνου χ.αί τοίί &8ρογόνου. Ή i8ιότΥJι; ":'Οίί ϋ8α.τοι; 8Ε:ν προi.ί πηρχεν είς
 97
ούδΕ.ν τών δvο τοvτων στοιχείων, οvτε ά.λ'λαχοu που· έν τοvτοις !χ.
τοϋ συνδυασμοv τών δvο τοvτων στοιχείων έχιψεν νέον σώμα μιτά
νέων ίδιοnίτων.
Τό α.•jτό ιruμ~αίνει χ.αί εις τeι φαινόμενον τής ζω.;jς. Ή ζωή δeν
εΙνε 8vναμί; τις ίδία, όντότης τι;, προστιθεμένη είς τήν ϋλην χ.αi διέ­
πουσα 't'Ocς ένεργείας της , ά.λλά νέα ίδιότης τ.;jς vλης προχ.vπτΟ 1J!11Χ ix.
τοv ιrυνδuα.ιrμοu - χ.α ~ τ7j; διατάξεως πρός άλλη'λα τών ά.τόμων στοι­
χείων τινών -:.;jς φvσεως . 'Όταν άτομ:i τινα π. z. :Χνθραχ.ος, όξυγόνου,
uδρογόνου χ.αi ά.ζώτου ή χ.αί χλλων στοιχείων ένωθώσιν ούτως, ώστε
νά ά.παρτίι;ωιην όργοινιχ.:i τινα μόρια, ώ-ι ":ό άθροιιrμα ά.ποτε'λεr τάς
άplσους ούοίας , έξ ών ά.π οτελεϊται χ.ύττιχρόν τι, -τότε ή νέοι ιχύτη \.ίλη
ά.ποχ.τaί• νέα; ολως ίδιότητοις πάντηι διαιnεοοvσας
Τ ι
τών ίόιοτήτων έχ.ά-
στου τών στοιχείων, έξ ών ά.παρτίί,ιτα.ι, χ.α.i τ•.θεμένη δΕ. ύπό χ.αταλλή-
λους συνθ·ίμc.ας μέσον έχ.~ηλοϊ ταύτα.ς. 'Έχοντες δε ύπ' οψιν τό σvνολον
-τών νέων -τού-των ί8ιοτή-των, λέγοι.ι.εν οτι ή όρyανιχ.1~ rι.i.ί-τη ούσίόι , ~είτε
ιpυτιχ.ή, είτε ζωϊχ.ή ίστι, ζff, οτι έχει ζωϊχ.1~ν δύνοιμιν. Ή πpώτη χα!
ά.παραίτητος έχ. τών ί~ιοτΥ~-των τούτων εΙνε ή τ.;jς θplfιεως, ήτοι ή.ίόι~της
ίχ.είνη, ή χαραχ.τηριζομένη διά. τής ΙJ'Jνεχ ΟUζ ά.ναΥ&ώσεως τών μορίων
τ-/jς όργανιχ.ής ϋλης. Ή θρεπτιχ.1~ όί α.ϋτ·ιι δύναμις ή ίδιότης, εlνι η
~:ποιροιίτητος βiσι; χ.αi. ~.φετηρία πρός ίχ.δήλωιrιν χ.~ί τών άλλω·ι ίδιο­
τήτων τής ζώσης όργανιχ.ής ϋλης, ήτοι τής άrαπr:ύ(ιως χ.αi τ.;jς άrα­
παpαpηfίς, ή τής συοτα.l,τικόr:ηr:ος όιά. τά. μυ'ίχ.όι χ.ύτταρα, τής αlσθη­
τικότητος διόι τόι νευριχ.όι χ..τ.λ.
Τό σVνολον λοιπόν τών ί8ιοτ-ί;των τούτων, &ς παρουσιάζει ·ή όργα­
νιχ.ή ϋλη, όνομιίζομεν ζωήr. 'Όπου ύπάρχει θρέψις, έχ.εr χ.ατ' ά.νάγ)(.ην
ύπάρχει ζωή· ή ζωή δέν διαφέρει τής θρέψεως, ά.λλ' εΙνε άπλη. λίξις
έχ.φριίζουσοι τό φαινόμενον τής έργασίας τ·Ιiς θρέψεως, ήτοι ού8έν 2.λλο
ίστίν ή -τέλεσις έργοισιών φυσιχ.ο-χημιχ.ών περιπλόχ.ων τών στοιχείων,
έξ ών συνίσταται ή όργα.νωθεϊσα \.ίλη. Αι φυσιχ.ο-χ:ιιμιχ.αί δί αvται
πράξεις λcιμ~άνουσι χώραν συνεπεί:ιc τών συμψύτων ί8ιοτήτων, . &ς
έχοuσι τiχ χημιχ.ά. στοιχεία χ.αί ούzί 8ι' ίόίας ξίνη~ ηϊ ϋλ'!Ι δυνi·
μeως, ·Ϊ)τοι κατά. τοl.ις παγκοσμίου~ φυσ~χ.ο\.ι~ κιχi χημιχ.οl.ις νόμοvς τής
ϊλξεως χ.οιί τής χημιχ."ijς ιrυγγενείας . Ή 8ιαιpορά. τών πράξεων τοv-των
άπό τών ίν ηϊ άνοργά.νφ ψύσει παρομQίων έγχ.ιιτιχι μόνον εί, τό περ ί-
7
 98
πλοχ.ον αύτών έν τ~ όρyανωθε(ιη~ ϋλ~ καί ούχl είς τήν ψύ•ην αύτών,
προέχ.vψε 3έ τ~ σvνδρψ~ (πάντοτε χ.ατά τοvς αvτο~ς τ7jς ψύσεω'
νόμοvς) περιστάσεω"i η σvνθηκ.ών ' αιτινες έπέτρεψα.ν ο πως σvν3•Jασθώσι
τά. στοιχεία "t"7jς φύσεως οuτως, ώστε ή σχηματισθείσα. ϋλη νά κατα.­
σταθ~ Ικανή, όπως αvτοτελώς έναλλάσσ"!Ι τά ιι.όρια αύτj)ς μετά τοϋ
πέριξ κ.α.τα.λλήλου μέσοv διά τών σvνήθων ψvσιχ.ών χ.αi χηιι.ικ.ών πρά­
ξεων , τοvτέστιν όπως τελώνται τχ φαινόμενα τής θρέψεως, τά όποϊα
δια μιας λέξεως, σuλλ+,(5δην' άποκ.α.}οijιι.εν ζωiιr τΊjς όργανιχ.j)ς uλ·ης
η ζωϊχ:Γ,ν ί3ιότητα η δύναμιν.
Ή ζω·ή λοιπόν δέν εΙνi τr. κ.εχ_ωρισιι.ένον τ-Υ)ς ϋλης, riΡ.τή τις έκ.τός
τΊjς ·uλης, άλλ. έχ.ψράζει άπλώ; τήν ίδιότητα, 'ΪJν ά.νέπτvξε χ.αί εχει ή
όργανωθεϊσα uλη, οπως τελ~ πράξεις ηνάς ψυσικ.ο-χημικ.ας χ.ατά τοι­
οϋτον τρόπον, ώστε αϋτ·η νά τρέψητα.ι η να άναπτύι;σ·ητα.ι χ.α.ί πολλα­
πλασr.άζηται, τοϋθ' όπερ δέν παρατηρεί"t"αι είς τήν μη όργανωθείσαν
ϋλην. Ή ζωι/ είνε ά.πλώς κ.α.τηyόρηιι.α. της όργα.νωθείσης uλης, χ.αί
ίποιι.ένως 3έν ύψίστα.τα.ι α.νεv α.·)τΊjς, ώς δέν ύπάρχει θρέψις .Χνε•J τ·ης
τρεψομiνης όργα.νωθε(ι;ης ϋλης, ·ί\ λειτουργία. .Χνεu λειτοvργοGντος ορ­
γάνοv, η iιχ_ος :ίνεv Ύ~χοuντος σώμα.τος κ.τλ.
'Αλλά τίς έστιν ή ένδόμυχος , οuτως είπ&ϊν, ψύσις τΊjς ζω·ης , εlνε άδ•)­
νατον ό άνθρώπινος νοuς να χ.α.τανο+.σ·{), ώς έν γένει πάσης ιJυrάμιως

ή ίδέα., οίον της βαρ ύτητος, τοu μαγνητισμοϋ η Ύιλεχ.τρισμοϋ, τής

χ_ημιχ.Ίjς Ελξεως χ. . τ. λ. είνε άσύλλ·ηπτος έν τιϊ> νιf. χ.α.ί άκατανόητος.

Τοuτο μόνον δvνάμεθα. να εϊπωμεν, οτι ή 3ύναιι.ις εiνε -rρόπος του είναι
τΊjς uλης, σχέσις τών άτόμων α.ύτΊjς έν τιf. διαστήματι, -~ ύπο:ιιεψε)·ιχιί,
οuτως είπεϊν, οψr.ς τΊiς σχlσεως ταύτ·ης. ΊΙ uλ'f) πρός ήμiΧ.ς εlνε άντι­
. )(.είμενον, .Χρα άντιληπτή , καi τοϋτο δέ, έννοείrαι, ούχί έν τ-~ ούσιώ-
δει φ•)rrει σιύ":'Ίjς , άλλ' ώς τι ύψr.στάιι.ενον κα.l δ-Γ, r.ά.ν-rο":'& ώς σuγκεχ.ρι­
μiνον τι σημείον' χ.αί σ.ν ετι έπ' <Χπειρον δια.ιρέ~ αiιτήν ή φαντασία
ήμων. Άλλ' ή δύναμις ή ύποκ.εψενική οψις έστί τΊiς ϋλ'f)ς , αρα μ-Γ,
~ι.α. rαλ'f)πτη ήμrν, διότι ό άνθρώπινος νοvς δέν δύναται νά. συλλά(5'!1 η
έν έαuτιf. ιι:Ιι άντιχ.εψενικ.όν. Εiιθi.ις ώς τις ψαντασθϊι τήν δύναμιν χ.α.ί
τ1~ν uλ'f)ν ώς δύn συγκ.εχ.ρψένα. χ.αί χ.εχωρισμέν~. ΠpάγfΙ.ατα, τότε χ.ατ'
«νάγκ.ην ή δύναμις κ.α~ίστ:χ.τ:χ.ι ιΧντικείιι.ενον κ.αί <Χ?α., έπιτρα.πήτω ή
έ'κψρασις, drτοποιιίται · διό χ.α.ί πολλοί λαοί έθεοποίοuν ·ί\ έ προσωπο-
 99
πο\οvν α•)τήν (θεός τοu φωτός, τής ζωής , τοίί σχ.ότc'J; καi
έν γένει r.αν­
τό; φαινομένου τ1j; φύσεω;), φιλόσοφοι aέ ηνε; ~iόοvσιν ίοίαν
όντό­
τητα. είς τά; οιαφόροψ; auν:iμει; .η ψα.ινόμενα, οί')ν rηχή ζωΊ;κή'
ψλο­
γιστικό·ι, πνεϋμα, ιiρχή μαγνητική, η ήλεκτριχ·fι κ.τ.λ. 'Αλλά
auναμις
οcνεΙJ ΚCXL έκ-;ό; τής uλης aεν a 1.Jνα.ται νχ ύπάρξ°!) ή νιi
νοηθ·~ι ΚCXL E~VE
έννοια κεν-IJ' οcνευ ύποστ:Χ.σεως, διότι όύ·ιαμις ι;ημ.χίνει ένέργειeιν'
aρii­
σιν , Οuναμι; όί σιvτή καθ' έαυτΥ,ν w; ΤΙ μ·η έvεργοuν, ιίνέ Τι οcνηψα·
ψατικόν καi α•:ιταναιρ>.ιuμενον. ~ρα μ"1 ύπ:iρχον' aιότι μΤ,
ένεργο;:iσα
aεν Ούναται νά κληθ·~ Οuναμις , f. .χν aε ένεργ·~, iνεργεί έπί
"':'ι, τ-tιρεί
είς χ.σιτ:iστa.σίν τινα ή μετ~.b:iλλει τι, διότι αλλως δέ.ν θi
ήτι; 0 1.Jναμις·
Ρ λ' ~· " , Ρ λλ
με:αQΟ η ΟΕ η σι.εσις w
Τις ανευ /1-ETCXQX , • .τος, ω;
ομενΟ J πρα.γμα
1 • κινη••
ι;ις &.νε•J χ.ινουμiνο•J πρ:iγματος, οuτε σ•ψbα.ίνει η ί.ιπ:iρχε
ι, οuτε νι:ιητ·fι
έστιν. ~σθεν ούνα.μις Υ.α.i uλη είσiν ιiχώριστα, μ·η Ουνiμενα
νi ύ:t:ip­
χωσιν .η νχ νοηθώσι Υ.εχωριιψ.ένω>- 'Εάν δε μετοcχsιριζώι.ι.εθ
α. ένίοτε
τόις ~ύο ταύτα.ς λέξεις ώς τ.α.ριστώσα.ς o•.Jo ιiνεξ:iρrl)τα καi
κεzωρισμένα.
ά.π' ιiλλ·iϊλων πρ:iγματα, τοGτο πρ:iττομεν τiι-rιχώι; κ~ί
Οι' fίφα1pί~
σιωι; καi χ:iριν εvκολωτιίρας πσιραστ:iσεω; τών aιανοr.ι.ι.:iτων
·ί,ιι-ων, ι;v­
δόλως aε πρ:iγμα:rι θεωροGμεν σιvτόι ώ; άνεξαρτ ·ί;τω; rίπ'
άλλήλων
ύφιι;τάι.ι.ενα.

'Όταν λiγωιι.εν οτι ό σίδr,ρος cύτος ίzει μαγν-ΙJηκ·ί)'Ι- Μναμιν

, ώς
π«ρi'1τασιν έν τ(f) ν~ -i)ι.ι.ων τή; έννοίας ταUτ"Ι), ού~Εν ιΧλλο
όuνΧf.Ι.εθα
νχ εχωμεν η μόνον .:·ί)ν τ1ί; ι;χ έι;εως τών μορ\ων τι:ιίί σιa·ή,οου
πρός iλ­
ληλα καί τοϊί ύποπίπτοντος είς τάς αίι;θήσεις ήμών έξωτεfι
κοu φαινο­
μένου τής ελξεως, ήτοι τ1ί; προι;πελ:Χ.σεως ξένου σώμα.τος
πρός τόν με·
μαγν'Ι)τισμένον σίο-r,ρον· οvοαμώς όέ ~ύναται ό άνθρώπ1νος νοu;
νά φαν­
τασθ~ τΤ,ν ένοόμ•Jχι:ιν ο•jι;ίαν, ο•:ίτως είπείν, -.·ίjς ι.ι-αγvη-:
ικγjς η ι;ίασ~ή­
ποτε άλλης δυνάμεως, Χαί άρα ιiο•j·ιατον ν:i νο·ήι;rι ή φαντασ
θ~ α•jτ·i:ν
ιiνεξ:iρτητι:ιν ιiπό τ1jς uλη;. 'Όσι:..1 δε νομίζο•Jσ1ν οτι χ.ατορθο
ίίσ1 τοuτο
πάσχουσι δυσ:Χ.ρεστόν τινα αvτοιπiτην , τοισιuται δε καί &λλαι
άν:iλο­
γοι αvταπά.ται έγf.νο•ιτο πρόξενοι Τ0'1Q•.Jτων λυπηρwν χ.αi
. :iτελευτήτων
συγχύσεων έν τοίς ψ1λοσοφικοίς περί τ·ίj; 'P'Jt;<ω; οιαιωνιι;θεϊι;ι
ζητήμα<rι
Κ7.L έκρα.ταιώθησαν οί οιά τήν •Jπέρv. ετρον εvκολί:χ.ν' μεθ.
ή; ό άνθρω­
πι:ις :iντικαθι-;τ~ -.Jις παραι;ι:iι;<ι; Χαt ;χς έννοίας τ:ί.;
:Χ,·τατ.οκρινοιι.έ- .
 tOO

ν11.ς είς ά.ντιληπτά. πράγματα ~ιά. κενών λέξεων καί ψράσεων, αίτινές
ούδeν οcλλο ε1σίν ή παι3ιαί τοίί νοός.
Το αύτο .ρητέον κ.αί περί τ-/jς ζωiJιής ~υνάμεως η ίδιότητος, Ύ~ν κ.έ­
χ.τηται ή όργανωθεϊσα ϋλη, έξ ής συνιστήκαι;r. οί άπλοί μονοκ.ύττσιροι
ή έχ. πολλών κυττάρων σuνιστάμενοι όργανισμοί ιι-έχρι τcϋ ά.νθρώπου'
ώς καί περί τ7jς ψuχικ·/jς ίδιότητος αύτών.
Λiγοντες οτι το κύτταρον τοϋτο η έκεϊνο F.χ ει ταύτην η έχ.είνην την
ί3ιότητα, ώς παρΧστ-ασι-ν ταύτης έν τφ νφ ήμών ο•:ιδέ.ν ά:λλο 3u-
νόψεθα νά. F.χωμεν η τ·fιν είχ.όνα τών έξωτερικώς έχ.aηλοuμένων χ.ατά.
μυος
τΥιν λεr.τουργίαν α•)τοϋ ψαινομένων (F.ιι.χ.ρισις, ά.πορρόψησις , χ.ίνηιης
κ.τ.. λ.) ώς κ.αί τήν ά.ιι.οιgα(ας έν κ.αιρφ τΊjς λειτουργίας θέι;εως
τΊiς
τών μορίων τΊjς \.ίλης' έξ ής ι;υνίσταται το κύτταρον, τούτέι;τι τήν
είχ.όνα συστήματός τινος χ.ινήι;εως χ.αί συνόuασμοϋ •ών ιι-ορiων τού­
των, είς το όποίον ώς έσωτεpικiι η ύποκεψεrικiι κατάστασις ά.νταπο­

κρίνεται ή ίιfιότης. Ή αίσθητικότης π. χ. τοίί νεupιχ.οϋ κυττάρου ή

ή συσταλτικότης τοί: ιι-υ·ιχ.οίί κ.υττάροu κ.. τ. λ. είσίν ίaιότητες ή 3vνά­

μεις χ.αταληπταί ούχί έν αύτ~ ταύη1 τ~ ψύσει αύτών, άλλά. μόνον

άrτικεψεrικώς, τούτέστι ψανταζόιι.εθα ιι.όνοv σύστημά τι κινήσεως η

συν3uασμοϋ τών ιι.ορίων τi)ς νευριχ.i,ς η ιι··ΛκΊiς \.ίλης. ΜεταbολΥι

3έ τις τής σχέσεως τών ά.τόμων .;\ μορίων τής ϋλης προς ά:λληλα έχ.3η­
λοiίται άμέσως κ.αί vπο νέας ί3ιότητος '~ 3uνάμεως αύτής. Οuτω σχέσις
τις τώv άτόμων τοu ιηδήρου προς οcλληλα έκ.οηλοuται ~ιά. τοG μαγvητι­
σμοϋ, ά.λλαχοίί 3όvησίς τις τΊjς uλης έκ3ηλοuται ήμίν ώς ήχος, θερμότης,
·ίιλεχ.τρισμός, ψώς, ζω·ιχ.Υι ί3ιότ-ης χ.. τ. λ. Ή άπ' άλλήλων 3ιαψορά. τών
ίδιοτήτων τ1iς \.ίλης έξαρτiiται το ιι.eν έχ. της ταχύτητος τής δονήσεως
χ.α.ί τ7jς προς οcλληλα θέσεως τών ιiτόμων τ7jς \.ίλης, το δε κ.αί έκ τΊiς
σvνθέσεως η Πjς ψύσεως τΊiς •'.ίλης, ήτοι τοv εί~ο•Jς τών στοιχείων τής
ψ•Jσεως, &-.ινα άπα.ρτίζουσι τΥιν ί.ίλην, ώς χ.αί τοv τρόπου ..r,ς ~ιατά­
ξεως των ιiτόιι.ων, έν -~ περιπτώσει 3ύο σώματα σύγχ.εινται έχ. τών αύ­
τών στοιχείων. Οuτω 3ύο σώμα.τα κ.αίπερ Ε.χοντα τά. αύτόι στοιχεία,
ήνωμένα κ.α.τά. τά.ς αύτας ά.ναλcγία.ς' παρουσιάζουσιν έν τ')ύτοις ολως
διαψόρο•Jς ίδιότητας, 3ιότι ό .. ρόπος τ1jς 3ιατά.ξεως των μορίων lν τοις
δύο σώμασιν είνε 3r.άφορος, τοίίθ' οπερ χ.αλείται 3ιόι τοv έ πιστημον ιχ.οίί
ο ρου ίσομεpική ίδιότης τών σωμάτων. π. χ. ύπάρχουσt 3ύο εϊ3η τρ•J-
 101

γιχ.'Ju όξiο; κ.αθ' όλα όμοια. ιp•;ι;ικ.ώς τε χαί ;ι_ηι~. ικ.ώ; είς τόι ομι.ι.ατα
-ήμών" ά.λλά. το eν το•.Jτων στρέιpει r.ρος ί>εξιχ τ~ προι;πίπτ'Jν ιpώ; (πό­
λωσις ί>εξι:i), τό ί>f: πρόι; ά.ρι11τερά. (πόλω11ι; άριστερ:i)· έν τ'Jύτοις
f.χουσι το11α•.Jτ-ην ί>ιάψ'Jρον ίί)ιciτ·ητα τά. έκ. των α1)τών στοιχείων συνι­
στάιιενα
1
ταϋτα σώιιατα,
1
ω11τε, lνw• είς την ί>ιάλυιην τοϋ ένός ί>ύναταt
νά. ά.ναπτυχθfι ιp•.Jραμ:i τι, τό αύτό φ·.ίραμα είς την ί>ιiλΨην τοϋ έτέ-
ρου ί>εν ί>·.ίναται να άναπτυχθΊϊ. Ή ίι;rψερικ.-ή ί>ε α·)τη ίόιότης ύψ\ι;τα­
τα1 tJύ μόνον είς τΊ~ν ά"όργανον, ά.λλόι κ.αi είς τ·ήν όργανικ.ην ύλην, ί>1ό
χαi τά χ..Jτταρα ένός όργανιι;μοϋ κ.αί Περ πολΗ.κ.ις συνιι;τάμινα lκ. τών
αvτων ΙJτοιχ είων τών συγκ.ροτούντων τ·ί;ν όργανικ.Υ.ν ύλην, lν το ·~τοις
f.χουσι ί>ι:iφορον ίί>ιότητα κ.αί έποι.ι.ένως ί>ι:iφορον 'λειτουργία.ν.
Τό γεγον~ς τοϋτο έπίσης έξηγεί 8ια.τί, έν<ϊ> ούί)φ.ία ά.λλοίωσις φαίν!­
ται \Jπ:iρzουσα έν τφ κ.υττ:iρ<:>, έν τούτοις ή λειτουργία οιύ':'οϋ τροπο­
ποιιϊται, ·f,τοι αvξiνιι ή έλα':'τοϋται την fντασιν -~ κ.αί τέ'λεον χ.ατα­
στρiιp!ται. Βεbαίως καί έντοιϋ/jα σ•ψbαίνει άπλij μεταbολη είς τΤ.ν 8ι:i­
ταξιν των μορίων τοv χυττάρου, ί>ιό καί τά.ς νόσους, είς οcς ούί>εμία ά.λ­
λο(ωιrις r.αρατηρείται, όνομiζι:ιμεν Jυrαpυιάς ή λειτουργικiχ.ς νόσους,
sine ηιate1·ia.
~ 3. 'Ιπ:iρχουσιν όργανισιι.οί στ:>ιχ ειώ8εις έξ ένός μόνον κ.υττάρου
συνεστηκότες, ά.λ'λόι τά. πλείστα έκ τών οντων συνiσταντα.ι έξ ά.πειρα­
ρίθμων τοιούτων όργανισμών. Ό οcνθρωπος οvί>έ'Ι άλλο έστίν ή άθροι­
σμα ά.πειραρίθμων τοιούτων στοιχειωί>ών όργανισμών' Θέλον':'ες νόι κ.α­
τανοήιτωμεν τόν οcνθρωπον ώς όλον τι, ί>έον πρότερ'Jν νά. σποu~:iσωμεν
τα ι.ι.έρη' έξ ών συντίθεται, νi μελετήσω μεν τας γενικά.ς κ.αl εiί>ικ.ά.ς
iί>ιότητας, &ς έχουσιν αι έλiχισται αύται ά.τομικ.ότητες τοv ολοΙJ όργα­
νισμ'Jϋ, ·ί}τοι τά. κ.ύτταρα ή ά.νατομικ.ά. στοιzεrα α•)τοϋ. Διότι τά. ί>ι:i­
ιp'Jρα γενικ.όι φαινόμενα. ατινα παρουσι:iζει ό bργανισμός, είσί τό άθροι­
σμα τών χ.ατά. μέρος είί)ικών φαινι:ιμένων τών τελουμένων έν τοίς έλα­
χίστο1; μορί'Jι,, εί~ & 8ύν7.τοιι νά. χωρισθΊ\ ό όργανισμός, ·~τοι έν τοίι;
ΚΨrτάρQις.

Γνωρίζοντες 8ε ότι τόι κύτταρά είσι 8ιατεταγμένα έν τ<ρ όργαν1σμ<ϊ>

ούτως, ώστε ν. ά.ποτε'λώσιν ιστούς, οι ~ί ιστοί οργανα, τόι ί)Ε. οργανα
σ•;σχ.εu:iς, ΕΠ!ται οτι θέλ'Jντες νά σποuί>:iσωμεν χ.αi κατανοήσωμεν τήν
λιιτουργίαν ίνόι; όργάνοu 8iον νά ίρευvήσωι.ι.εν πρότερον τΟι, iί>ιότηται;,
 102

&ς - κέχ.τηντα.1 τi>- κ•.Jτταρα, έκ τοϋ ά.θροίσματος των όπο\ων συνίσταται

τό οργανον. Ιlροχ.ειμένου aε ένταϋθα περί τών ψυχικών φαινομένων,aέον
lν τφ όργiνφ αύτών, -ί)τοι τφ έγχ.εφiλφ, καί έπομένως έν τοις νιυρι­
κο!ς κυττάροις νόι ίρευν-ήι;ωμεν τον λόγον τ.:;)ς ά.ναπτύξεως των '?αινο­
μένων διανοητιχ.Ύ)ς ~ι.αi ήθικΥί; τiξεω;. 'Αλλά 3έν άpκεϊ μόνον ή γνώσις
των εί3ικ-ών χ.αί γεν1κών ί3ιοτήτων των χ.υττάρων, αύτών καθ' έαυτών,
όπως παράσΗ Υιιι.tν ά.>ψbΥί ίaέαν τοu τρόπου, χ.αθ' ον συμbαίνουσιν
ίν τφ έγχ.εφiλφ τόι ψυχιχ.όι φαινόμενα. 3ιότι το οργανον τοϋτο ιύρ(σκι
ται ύπο ολως έξαιρετιχ.όις συνθήχ.α.ς λειτουργίας μεταξu ολων τών λοι­
πών όργάνων τ.:;)ς οίχ.ονομίας, το•jτέστιν ϊκαστον νευριχ.ον ά.νατομικον
στοιχείον αύτοϋ συν3έεται ά.μέσως η έμιι-έσως μεθ' ολων τών άλλων,
ώς καί μιθ. όλων των όργάνων τοίί ολου ι;ώματος· ϊνιχ.α aε τΥίς ά.να­
τομιχ.Υίς ταύτης σχέσεως τών στοιχείων τοϊί νιυριχ.οi.ί συστήματος συν-
3ίονται χ.αί αι φυσιολογικαί λειτουργίαι των καθ. ϊκαστον στοιχείων
τούτων ά.λληλιπι3ρωσαι έπ\ τ.:;jς ά.μοιbα(ας lργαι;ίας, χ.αί οvτω παρά­
γεται ώς τελικόν ά.ποτέλεσμα σύνολόν τι έργασιών έντελώ; 3ιάφορον
των χ.αθ. ϊχ.αστον έκάστου χ.υττοcρου ί3ιοτ·ήτων' αίτινες όμως χρησι­
μεύουσιν ώς βάσει; καl ά.παρτίζουσ1 τόι μέρη, έξ ών συντίθεται ή ολη
-rιλικ-1J έpγα11ία, ήν χ.αλοϋμεν πνευμα"rιχ.ήν, Ή γνώσις π. χ . -rώ·ι πραγ­
μάτων χ.αί τών σχέσεων αύτών θά ήν ά.δύνατος άνευ τ.:;jς τοιαύτης ιiνα·
-rομιχ.γjς καί φυσ1ολογιχ.Υίς σχ έ11εως τών χ.υττiρων -rοίί νεuριχ.οίί συστή­

ιι·ατος προς άλληλα· 3ιότι έκάστη έντύπωσις, Τ,ν λαμbάνομεν, f.ιόι ίμι­
νιν έπί τόπου, ού3ψ.1α aι σύγχ.ρισις μεταξu i;.ιiiς νέας έντυπώσεως καί
-rων 3ιόι τΥίς μν-fιμης έναποταμιιυθεισών έντυπώσιων ή αίσθήσιων θόι
ή.,, 3υνατή, ού3 είς σ 1;λλογι11μος χ.αi χ.ρίσις, ού3ιμία ίδία κ. τ. λ., θιΧ. έλάμ­
bανε χώραν. 'Εν !νι ).όyφ τόι λεγόμενα πrιυματικά φαινόμινα παρά τφ
άνθρώπφ ή ζώφ τινί δέν θά συνέbαινον. .
Έόιν λοιπόν έχωμεν ύπ' οψιν 11. φ' ένός τόις ίδιότητας -rων κu-r.άρων
τούτων, ά.φ. iτέρου δ~ τόν άrατοpυιόr uύrιJισpor αύτών, ώς και τ-1~ν
άλληλιπί3ρασιν αύτwν έχ. τοίί πλ"flσ(ον ή iξ άποστάσεως, ήν ίπιτρίπιι
άμοιbαίως ό σύνδεσμος, τ<;vτtστι -τόν 9vσιο..l,07 ·ικδr uύrιfισpor, θόι χ.α­
τανοήσωμιν άρχ.ούντως τόν μηχανισμον χ.αί τόις σuvθήχ.ας των ψυχι­
χ.ων λειτουργιών τοίί tγχ.εφάλου.
1 4. Δωμεν νίίν ιν όλίγοις γενικόν τι 3ιάγραμμα τΥίς χ.ατα~εu-Υ\~
 103

του έγχιq:ιiλου καί του ολου έν γένει νε•Jρικοϋ ι;•Jι;τ·fιv.ατο; . καί έξετi-·
11ωμεν ιiτα ί3tόΠΙτiζ ηναζ τών νωριχ.ών χ.υ-:-τiρω ·ι.
Τό πολύπλοχ.ον νε·ηιχ.;,ν ι;•.ίι;'ΙJV·α του ά·ιθρώπου aύναταί τι; ν' iνα­
a.
γiη εί; 'έν λ\αν ·ί;7';'λΟΠΟ\"/)!/·έν~ν σι:fιμα, ό;τερ .Jνατ:ιι ν:Χ θεωρ·ΙJθ-~ ώ;
γενικ.ό; τύπο; i;τiντω·ι τών ζωϊ;ι.ών όpγχνιψ.ών τών χ.εχ.τ·ΙJfΙ·ένων νευρι­
χ?ν ι;•.ίι;-:-·Ι)μα. κ.αl ώ; ι;·ηοπτιχ:Ι) παρiι;ταfj'ι; του ~λο•J iνθρωπίνο'J νευ­
ριχ.οϋ συστ·fιματο; .
Φα.ντα.ι;θώΙLε ν a •.Jo κ.•.ίττ'ΧΟΙΧ νευ~ικ.i άποτελοuντα. το κεντοικ.;,ν
1
νευ-
. ι • '

ρ~χ.?ν ι;·.ίι;η1μα., συνδεόμενα δε πρ;,ζ Χλληλα διi v.ιi; νευρι;ι.Υ,ζ ίνό; ,

~' '
' rι·ια; έ ;ι.q:ιυομενας
'i.' • Χwλλ α.ς νε•ηικ.α.; ' ' των
απο
'
- ;ι.υττα.ρων '
-::ουτων
ουο σε

κ.αί έκ.ατέραν ά.πολ·ή γουfjαν εί; εν aιον~·ήποτε ι;r,μεϊ:ον το\ϊ σώματο;, χ.αί
Θτι ή 1ΙLέν μία πεοιιnεοικ.·ΙJ νευοιχ.Ίι
ι
ϊ; π~οι;~έzεται
ι ..
τiχ; έπί του σώ 1υ.ατο;
ι Τ ι

ίντ·Jπώσει; (αίσθητιιιιί rιυpι.ιιiι ίς) ;ι.αί μετ:ιψiρει α\.ιτχς είς τ? 'έν κεν-
τρικόν νεηιχ.?ν κύτταρον, ϊνθα. λαμ~iνει χώραν ·ή αϊι;θγ,σι; (αlοθητιχ.όr
;ιύτταpοr), ;ι.α.l οτι έντε\ϊθεν ή αϊι;θηι;ιζ μεταοiδεται εί; τό ~τερον κύτ­
τηον, τό όποiον μετατρέπει τΊιν αϊι;θ·Ι)σιν είς κ.ίν-ι;ι;ιν (ια-rητιχ.όr ;ιύιtα•
pογ) κ.α.ί μεταψέρεται τέλος διi τ·fις Χλλης περιψερι;ι.Ί)ς ίνο; (κ.ινηηχή
νε·Jρικ.ή ι ;) είς περιφερικ.όν η σημείον το\ϊ ι;ώματο; .
Νuν φανται;θώμεν μέγα. r.λΥ,θο; τοιούτων στοιz.ειωδών νευριχ.ών
συστΥJμiτων, ών iπαντα τα κ.ε ·ιτριχ.α χ•.ίττα.ρα ά.ποτελο•Jντα τόν έγκε·
ιpα.λ?νωτιαϊον αξονα σ·Jνδέ?ντα.ι πρ?; αnη λα. ~ιi .,ευρικ.ών ίνών 1 τών
όποίων το σύν?λον &; ά.πο.-.αλέσωμεν συrJF.σpι.ιιόr -~ συζιυ.ιιταόr σύστη­
ιια (systeme d 'association), τχ; δέ μετά τών κ.υττάρων τοu άξο­
νος το•.Jτο•J σ·ηεχομiνας περιψερικiς rνας πpοπεpπωιόr σύστηpα (sy-
steme de projection)· 'Υποθέσωμεν νuν οτι αι περιψερι~tα.ί ίνες,
αίσθητικ:~r. ί κοcί κινηη.-.αί , συνεpχόμενα.ι έπί τό α•)το ά.ποτελοiί11ι τον

νωηα.ίον μυελόν, όπόθιν, ά.-pου fλθωσιν εi; συγκοινωνίαν πρός άλλήλα.;

3ιιΧ μέσου τών ξν τιϊ> άξονι α\.ιτου ύπαρχ όντων κυττάρων, άνέρχ ονται
(πpοπιpπτιιιόr σύστημα τοίί rωτιαίου pυεJ.ov) χ.αl όιε•Jθύνονται πρδ;
χ.ιντριv.ά τιναι γάγγλια. , ·;),οι ά.θροίσμα.τα. η έστίας κ.uττiρων, παρά.

Πιν βiσιν τοίί έγκιψ:iλου, πρό; τά. pα6Jωτά aηλονότι σώpατα. το\ις
όπωιούς θα.lάμους, το uτpάlo1or κ..τ.λ. (noyaux opto-stries et
sous-optiques, τόι των γερι.ι.ανών subcortical centren), aιά. τοu­
τ~ν 3ί προχωροϋσι 3ιαιχωριζόμεναι άπ. ά.λλήλων μέχρι -rii; ψλοιώ 8οuς
 104

ούσίας το u έγκιφiλου (πpοπεμπrιχ.όr r:ov έ7·χ.tφά.l ο ν σύστημ rι). Ούτω

ή ολ-11 ιίr.ών τοu νι•Jρικ.οu ι;υστ·~μzτος ό·.ίνα":'αι νά. παρασταθ·~ όιά.
δύο ;ι.ώνων Ι)ΙJ'ΙΙ_)ΕΟfl.ένων διά. τοu 'Ιωτιχ(Οu μ•JεΑΟU X.IX,L τών βιχι;ικ.ών

γαγγλίων όιά. τών κορυφών αvτwν.

- - -- --- Σσa
· ---·~σε
Σσι-----~ - ---- Πp ~
Πpι - -- -- --

Βγ -- - -- - -- -

Βγ · --- --- -------- - -- -

-- -- - - -- - -- - · -- Νμ
- - - - - . - . Πpv
Πpv . - -- -

Ιlρπ

Πρπ

Ε.,.

Σχ. t.
ίvwv . -
Εσ= lπ ιιpάv& ι« τοίί ιrώμcιτο, . - Πpπ= πpοπεμπτιχόv περ ιιpιριχόv σuστημ«
μu ελοu. -
Νμ= νωτιcιtο; μuιλό;. - Πp~ προπεμπτικόν ιrόστημ« ί •ιών τοu νωτιcι!οu
Br= βcισιχά γάγγλιcι. - Πpε= προπεμτ:τικόv σuστημ« ίνών τοu ίγχειpάλοu . - Σσε=
vον ο ι ά τών τσεσει-
σuν~tσμιχόν η σuζεuχτ ι 1.όν σuστημ« ί•ιιίiν τοu έγχιιpάλοu Π«pιστάμι
Πpα= πpοπεμτ.τι 1.όν σu-;τημα αίσθητηρ!ω ν. - Εε =έτ.ι9άνιιcι έγ­
8wν γραμμwv . -
χιιpάλοu ίχ χuττάρων νεuριχών (φλοι ώοη; η φαιά οuσlα).

'Ως lχ. τ-Υiς aιατάξεως ταύτης τοu νευριχ.οu συστήματος ι 'ι νε ευνοη-
ν~
τον οτι πασα ίνη.ίπωσι~ άπό τ-Υjς έπιφανείας τοϊί σώματος avναται
 105

μιταδοθ~ ιίς οιον~ήποτε 11ημιίον τΊ)ς ίπιφανείας τοϋ tγχ.ιφάλο•J, lνθα .

ά.πολήγοuσι ποcντα τά. νεϋρα.
11
θεμεlι,ώό'εις ίό'ιότητες τwr rενρικώr κνττάρω)'.
e 1.
Έζετοcσωμεν νϋν καi γενιχ.άς τινας ί8ιότητας των νιυριχ.ων
χ.uττάρων. Αι θεfi.ελιώ8Ης ί8ιότητες αvτών ' ιiφ. ών ιiπορρέοuσι πάσα\
αL άπλα\ χ.αί σύνθετοι λειτουργίαι τοϋ νεuρικοϋ συστήματος ιruνίσταν­

τιχ\ είς τά.ς ίξης τpεϊ; : 1ον είς τήν αίσθητιπότητα, 2°ν είς τόν aύτοpα­
τισpόr, χ.αi 3°ν εlc τήr ίιJιότητα περι τήr ιJιοτήpησιr παί άraπαpα1·ω­
τ1ιr τώr έrτvπώuεωr.
1ον. Ό όρος αlσθησα: ή αίσθητιπότηr: έχει 8ύ ο σημασίας έν ήi έπι­
στημονιχ.~ γλώσ~· τούτίσην ένίοτε έννοοϋμεv την άrτt.lηιjιr (perce-
ption), 1Jτο1 αίσθησιν μετά. αuνιι8ήσεως, άλλοτε δε αίσθησιν άrεv σv­
rιιιJήσιωr: ή ίvτυπωταην ί8ιότητα (impι'essionnabilite). Ή λέξις
ιχύτη χ.υρίως ώφειλε μόνον την πρώτην έ\ινοιαν νά. ίχ-ι;ι, διότι αί'σθησις
άνευ συνειδήσεως δεν 8ύναται να εtνε αίσθησις, 8ιό καί καλείται συχνά­
χ.ις πρός διάκρισιν 8ιά. τοϋ όρου : έpεθισψότης. Ούχ ήττον ή χρ7i(ης
καθιέρωσδ τόν ορον τοίίτον καί ύπό τ-fιν 8ευτέραν ίννοιαv· τών συστο­
λων π. χ. τοϋ έντεριχ.οίί σωλ1\νος ή της Υ.ύσ-:εως καί τ1\ς καρδίας χ.αί έν
γένει των έντuπώσεων τών όργάvωv τ1jς όργαvικΊ)ς ήμών ή φυτικής ζωης
ού3εμίαν αtσθ71σιν ή συνείδησιν έχομεν. ίν τούτοις ή συστολη ιχύτών
προχ.αλεττιχι ϊνεκα τ7jς διεγέρσεως νευρικών τινων κυττάρων ' τοvτέστι
ϊνiχα rijς άντιδράσεως ιχύτων είς έντύπωσiν τινιχ • άλλωςτεκα! πάντα τά.
ζώντα Χ.•Jτταρα οιουδήποτι i.στοίί χ.ίκτηνται την ί8ιότητιχ -:ιχύτην τ7jς
ιuαισ θ ησιιχς
' ' ' ' ' '
εις τας ιντυπωσεις. Τ οιαυτιχι
• αντιχνιχκ λ αστικαι πραι;,εις συμ
' ' •t

~ιχ(νουσιν έν ήμϊν πλεtςα.L οσαι οcνευ Οv8εμιάς έν τ~ σuνειδήσεL οιίσθήσεως.

Ό χ.οιθ7)γητ1Jς της έν Βιένν-ι;ι ψ!Jχιατριχ.Ίjς χ.λινιχ.'iς Meynert έν τίj'>

ίργφ ιχύτο\i: De1' Βaίι der Gross-Hiι·nrinde σελ. 4 (ϊτος 1868)

λέγει, ότι βασιζόμενος έπι των ύπό του Rudolf Wagner κοιτιχμετpή­
σιων τη, ίπιφανsίιχ, τοϋ έγχ.sιpάλου εύρεν οτι ό ιiριθμός τών έν τij φλοιώ8ιι
1
ouσί:ir: α\ιτοu χ.υττάρων ά.νiρχ.εται εί, 612112000. Κατά. 3ί τον Ribot( )
ό ciγγλο, Sir Leonel Beal εύρsν όλίγον ~ι άνώτερον ιiριθμόν τούτοv ,
HJ Maladies de la memoire οελ t7.
 ιο6

Ό Luys (1) ε·~ρεν έπί έπιφανείας ένο; τετραγωνιχ.οίί χιλιοστομέ­

τρου έzούσης πizος

1
/ χ1λιοστο:-ι.έτpου 100- ~ 20 κ.•.ίτταρα. Καίτοι
10
ό συγγραφεύς ούτος ού8έν λέγει περί τοίί όλικ.ι;ϋ ά.pιθιι.οϋ, 3υνiμεθα έr.ί
τ~ βiσεt τοίί 3ι3ομένο•; το•.ίτο•; .'ιπολοyίζοντε; νiχ ε·~.~ωμεν τον 6λαόν
ιipιθrι.όν. Έ!ιν ή ένός τετρ. Υ.λ/1·· i;-;ιφiνεια 'έχουσα 'j10 χλ/1·· πάχος
έμπερ1έχ~ ι 1ο χ.ατά μέσον ορον κ.ύτταρα., τό εν Κ.'J~ικ.ον χλμ, θiχ έμ·
περιέχ"!Ι t 100. Έπει3Ί, ~έ ό μέσος ορος τοϋ πiχο•Jς της φλοιώ3οvς ού­
σίας των γύρων τοϋ έγχειpiλου εΙνε 3 χ"λμ., ή 8έ ολη έπιqι:Χνειοι τοϋ
ίγχ.ιιp:Χλου χ.ατά τον BailJarger iχει 'έκ.τασιν 1700 τετρ . έκ.ατοστο­
μίτρων, τ~ύ•έι;τι ι 70 χιλι:Χ8α; τsτραγωνικ.iχ χϊλιοι;.-ό:ι.ετρσι, ϊπεται
οτι ·iι ολη έπιψiνε1σι έμπεριέz ει 561 , 000' 000 κ.•.ίτταρα, .;\τοι 3300 έπi
ι 70,000 = 561 έχ.α•ομμύρια .
Άλ'λ' lν ταί; νεωτέραις έρεϊινσιις αύτοϋ ό Μ e~rneι·t (') έπί τ~ βiσιι
ί3ίων χαταμιτρ·ίισεων εύρεν (1,000,000 ,000) !r ~ι.l.lιόrιο)· κ.υττiρων.
Τόν οι•)τόν άριθμόν ε•jρε κ.αί ό 'Άγγλος ψυzολόγοςχ.αθr,γητ·~ς Bain ταύ­
τοχρόνω; χ.αi ολω; iνεξα.ρτήτως ά:r.ο τοϋ Meyner·t, ώ; λέγει ούτο~,
ύπολογίσας .
Έiχν ύπετίθετο οτι ολα τiχ κ.ύτταρα ταϋτα ήι;αν προωριι;μένα νiχ
ίνοιποταμιεύιrωσι μόνον τiχς λέξει;, 'έν πολ'λοιrτόν μόνον τοίί άριθμοίl
τούτου θiχ ·~ρχει 31. ολας .α, λέξεις των γλωι;σών κ.αi 3ιαλέχ.των τοϋ
χ.όσμου. Ό Maudslay (3 )λέγει ότι ή άγγλαή y)ώιrσα iχει λεξιλόγ1ον
συνιστάμενον ιξ 90- t 00 χιλι:Χ3ων λέξεων χ.αi έν τούτοις ό ΣαίξΠΎJp
μιτιχειρίσθη έν τοίς ipγοι; α•)τοϊi μόνον 15,000 περίπου λέξεις, ό aε
Μίλτων 8,000, οι ~έ γεωργοί χαi χειrώναχ.τες χ.ατά μέσον ορον χρών'rαι
τpιαχοσίαις μόνον λέξεσι.
Ό άριθμός ούτο; τοϊί ένός 8ιλλιονίου τών χυττ«pων χ.σιί &.ν iτι χ.ατά
τό 1\μισυ προωρισθ~ ούχl μόνον ~1όι τΊ,ν αtσθησιν , ιiλλόι χαί ~Ι·Χ τήν κίνη­
,,ιν ή άλ'λας λειτουργίας, πάλιν θiχ erνι πλέον f; άρχ.ετός όπως έμπεpιλi­
~~. ώ; είπείν, έν ιiποθή-ι~ το 1jλιχ.ον ού μόνον των λέξεων, iλλiχ κ-χ.Ι
ο'λων των γνώσεων χ.α! των γεγονότων τoij βίου, τάι όποτα. άλλως 3ίν είνε
npiγμα-τι τό~ον πολ'λiχ ώς άγιταί τι; iχ. πρώτης οψιως νάι πιστεvιη~.

(1) J. Luys Maladies mentales σελ. 4. 1881.

(2! Zur Mechanik des Gehirnbaues σελ . 7. t874.
(3) Physiologie de l' esprit· σελ. ΗΟ.
 107
(EIK Ω Ν 1 ) (Ι Ι
 108

(Κοιτά Meynert) : Τομή χιiθετο; τij; φλοιώ~ουι; οuσιοιι; τη; επιφοινεί2ς του εγχε­
φ<ίλου έχ τοσ 3ου μετωπιχοσ γόρου ινός 19ποίίι; νέοv (μεγέΟ. ΙΟΟ). 1= πρώτον στpώ­
μ~ έχ νεupoyλr.ιlcι,, πυρήνων xcι't όλ{γων μt)'.ρώv πuριιμι~ο ~ ι~ι;')•ι vc :Jρtxώv χvττιίρωγ
. -
2= οεύτερον στρώμοι πυχνjν έχ μιχρwν πυpαμιοοειοών νεuριχών χυττcίρων. - 3= τp!­
τον στρώμιz έχ μεγάλων πυροιμlδων η γιγοιντ ωοών νευριχών χuττάpων, των με ιζόνων
ιvρισχομένων πρός τά χατώτεpα μέρη τοu στρώμοιτος τούτου. Είνε σz. εοόν βi6οιιοv
οτι
τόι χύποιροι τοιίίτ2 είσί χινητιχά. - 4= τiταρτον στρώμα πuρηνοφόρον δμοιάζον
τιf>
πρώτφ στρ~ίματt. - 5 =πέμπτον στρώμοι έε ι:ίτραχτοει'iών νευριχών χuττcίρων.
-
μ=: λεuχf) μvελr.J~ης οUσ!ιχ έχ vευρtκών ίνών μ~τ , όλ!γ ω·ι tίτpιχχτοειaWΥ χτ.ιττάρωv
τοU
ι:ίμέσωι; iιπερχεψένοu στρώματο;, ώς χαί πολλών πυρήνων σuνοετιχοu ίστοu .
Α= Γιγχ·ιτ:χtο•ι πupχμι~οει?έ; χ~ττοιροv i~ τοσ ι:plι:ου στρ~ίματο; (μεγέθ.
500) .
•= τd σώμcχ τοu χuττ&ρου μετά τοiί πυρij•ιο; καί πuρην!σχου έν αuτψ . - β= βασιχr,
nρο6ολή ίν ο r.ερι6αλλομένη &πό μυελ!νη; χαl οιήχοuσα μέχρι τij; λευχ7jι;
μuελώοοuι;
οuσlcιι; τοiί έγ:1.ε9ιiλου έν μ. - γ= πυροιμιοιχή προ6ολή συνέχεια ο~σ:ι τοv χυττιiρου
πpόι; τόι lXvω οιήχουσα χαί ιivαοlοουσα χατόι τήν οια'5ρομήν ο ι ατόροvς r.λαγlαι; προ6ολόι;

•, ~, '·
Β, Γ, Δ= οιάφορα σχήματα χυττάpων τfιι; τλοι~\οους οuσιαι; τοv έγχεφάλου.
Τό μέγεθο; τώ•, κuττιiρων τοίί έγχεφ.Cλου χ:;μαlνεται μεταεu 5 χιλιοστών τοίί χ.ιλιο­
στομέτροu (0,005 μ ) χαί 25 ϊ_tλ. Χλμ. ίωι; 50 χοιτόι τόν Lt!j"S 1Jιόι τόι γιγαvτώ/Jη
χότταροι.

~ 2. Εiς την πλήρη λοι:-:ον ζωης κα.i ίνεργητικ6τητος έπι-piν!ια.ν

ταύτην το~ έγκιφiλοu iφικ.νο\ίνται ιχι έκ 't'OU έξωτερικο 1J κόσμου ώς
χ.αί αι άr.ό το\ί i~ίou σώμα.τ?ς ήμών μοριώ8εις 8ον-ήιrεις 8ια τών κα­
ταλλήλων ό8ων' r.ηαλσιμbανόμεναι aε ύπό το\ί πλήθους τών έχ.ατομ­
μυρίων τούτων ίργατών 1)φίι;τανται την περαιτέρω κ.ατεργαι;ίαν ιΧ.να­
λόγωι; τΎjς εiόικότητοι; έκ.iι;τ~υ άθροiσματος αuτών' έ~ώ ιι.έν έκ.οηλού­
μεναι ώ; αϊσθηιrις ήχου, έκ.ετ 8έ το\ί ψωτόι;, άλλαχοG τΎjς ά.ιpΎ)ς, τΎjς
γι1)σεως, τΎίι; όσιpp·ήσεωι;, ·ίι ώς γενικ.·/ι οιiσθητικ.ότης χ.."'. λ. Το σ•.Jνολον
8ί τών χ.υττiρων τούτων τΊjς α~ι;θήσεως iν τ~ έπιψανεί~ το\ί έγκειpά­
λου άποτελεϊ τήν σιpα.ίραν τoij κοιrοv αίσθητικοv, τό sensoriu m
commune. 'Εν οιuηi σχηματίζεται
το αϊσθημα τΊjς άτομικότητος
ήμών, ή συνεί8ησιι; το\ί έ1·ώ· έν αuτ~ καi ή ιjιυ_rική αισθητικότης,
το•)τiστιν ό τρόπος τοϋ αiσθiνεσθαι χ.α\ άντι8ρ~ν εiς τόις έντυπώσεις
ιiπr,τελών τον λεγόμενον χαpακτiίpα τοu άτόμοu η άτομικήr ιιJιοσιη·­
'Ιtpασίαr έκiστου άνθpώπου, -Υiτις έστiν έπ' άπειρον 'ΙtΟLΚ.ιλη, Μθ' Οτι
ό βαθμός τΊiς εuα~σθηι;ίας καί άνηόρiσεωι; τών νευρικών τούτων κvτ­
τάρων ,[νι iπ' άπειρον 8ιάφοροι; κατά τά όιiφοροι άτομα, ώι; άλλως
TQ αi.ιτό σvιι-bαiνει καi όιά πάντα τά άλλα κύτταρα 't'Ou όργανισμοu ,
ίξ ού χ.οιi ή 8ιάφορος κpaσιι: -~ σωματιχ.-Υ~ ίι1ιοσυ1·κpασία τών άνθρώΠών.
Πώς συιι.bοιίνει ομως ·~ 8όνησις τών μορίων τΎϊς \.ίλης ή ιiπο τοίί
σώμα:rος ή εξωθεν ά.ψιχ.νουμένη μέχρι των χ.υττ:iρω·ι τούτων τoij έγχ.ε­
φά.λο•J νiχ. έχ.όηλοuται ώς αϊσθη<ης ·~ ιiντίληψις τών πραγμ:iτινν, νά.
λαμb:iν-1ι το•)τέστιν ύποκ.εψενιχ.0•1 ή ψυz.ιχ.όν χοιρα.κτ-Υiρα ; Τοίίτο sίνε
ά.χ.ατανόητον είς τον ά.νθρώπινον νοίίν' ώς θiχ. ήτο ά.χ.ατανόητον ιίς τον
μοιγνητισθέντα σί3ηρον, έά.ν uπεθέτομεν ότι ούτος Τ.8ύνατο νά. αίσθά.­
νηται χ.αi νά σχ.έπτηται, πώς, όιόη τά. μόρια αύτο\ί lλαbον τοιαύτγ,ν
ή τοιαύτ·rιν όιάταξιν χ.αi κ.ινοϋνται ούτως η άλλως χ.αi μετά. τοια•.Jτης
ταχύτητος, συμbαίνει το ψα.ινόιι.ενοι τ-Υjς f:λξεως.
Τό κείμενον τοϋ βιbλίου τής ψ•.Jι;εως, ώς λία.ν προσφυώς είπεν ό J.
Soury, είνε παντοτε Έν κα.i το α•)τό, Jόr1,σις, κίrησις, ά.λλά. τόι οιί­
σθητήρια ήμων οργανα μεταφρά.ί,ουσι το\ίτο έ:χ.αστον χ.α.i ε1ς ί~ίαν
γλωσσαν (θεριι.ότης, ψω;, Τ;zος, ήλεχ.τρισιι.ός, αίσθησις χ..τ.λ.) Αι έρ·
μηνείοιι χ.οιί αι ιι.εταψρά.σεις 3ιbι των αίσθητηρίων είσiν έφηιι.έρο·J καi
όε•Jτερ&υούσης σημασίας' 3έ.ν ύπ-Υipξαν πάντοτε , οuτε πάντοτε θόι ύπάρ ·
ξωσι · ιι.όνον το χ.είμενον ιι.ένει αίώνιον : 1ί Μrησις ιιίς ϋ.lης, ά.λλ. είνε
ά.πρόσιτον έν ηi κατανοήσει τ-Υjς ούσίας αύτο\ί.
Τίς οίόε 3ε όπόσων ετι έρμ.ηνευτων καi μεταφραστών όεrτοιι ό όρ­
γανισμος ήμών προς ά.·ιτιγροιψ-Υ~ν χ.οιi έριι.ηνείσ.ν των ιερογλυφικών τοϋ
μυστηριώ3ους βιbλίου τ-Υjς φύσεως, ού αι σελί3ες πρόχ.εινται πρό των
όφθαλμων ήμών, χωρίς νά ώσιν όροιταί, η ίιπαγορεύονται είς τό οuς
~μων, χωρLζ οU3εν ν' άκούωι-ι.εν, άλλων ~λληζ φύσεωι; αίr;θ71τΎϊρίων
3ε~μενοιι, ϊνα ώσιν ύφ' ήμών ά.ντιληπτιχi ύπο &λλην ολως μορφήν, ην
3Ε.ν 8υνάμεθα χ.!Χ.ν νά. φιχντασθωμεν !
Άλλ' ού3εμίοιν ίόέαν οuτε ήμών α.ύτώ~. οuτε του έξωτερικοϋ χ.ό•η.ι.ου
θά. εϊχομεν, έά.ν τόι χ.ύτταρα τ-Υiς σψαίρας το\ί κοιrοϋ αlσθητιχοίJ με­
μονομένως χ.αi ά.νεξαρτήτως ά.π' ά.λλήλων ύπά.ρχοντα είχ'Jν μόνον τ·hν
θεμελιώδη τσιύτην ίόιότΥΙτΙΧ το\ί ιχίι;θ:Χνεσθαι. Δέον οπως r. συνεργασίιχ
καί ή συyχ.οινωνίσι αύτων οιόι του συνοε 1ψ.ικο\ί η συζευχ.τιχ.οu συστή­
μσιτος των νευριχ.ών ίνων ώς χ.ιχί ·ii ίοιότης το\ί αύτοματισιι.οϋ χ.σι! τΊjς
τηρήσεως χ.σιί ά.ναπιχραγωγ-Υiς τών έντυπώσεων ή αίσθήσεων σuνuπάρ­
χωσιν, οπως ~ όυνατ~ν νi προχ.ύψ~ Τ, σ•Jνε~3ηι;•.ς το\ί έΤώ, ή νόΥΙGΙ~
και ή χ.τ-Υ)σις γνώσεων.
 Ηό

2ov. Ό avropaτ,tιpόeε!ν, ή οiισιώ8η~ tκείνη ί3ιότης ~ά.ντων

ίν γίν ιι
των ζώντων κuττά.ρων' καθ. ήν τα.uτα άντι3ρωσιν είς τον
λ.χμ~άνοντα.
χώραν ιν α.iιτοίς έρεθισμόν, είς έντύ?t"ωσίν τινα, και έκ8ηλοu
σιν ε!τα. τήν
έν αiιτοίς ύπάρχ.ουι;αν ένεργητικότη.-α. κα.ί μετά τΎιν πά.ρο3ο
ν των lντu­
πώσεων. 'Ως έκ του σuν8έσμ'.>ιι όέ των χ.uττά.ρων τοϋ έγκειpi
λου, ή ά.ν­
τίόρασι; αϋτη μετα8ί8eτα1 ά.πό ένός 1111μείου είς έ:τερον
η ιίς πολλi
άλλα σημεία, κιχ.\ οϋτω λαμbiνει χώραν ή λειτο'Jργία. των έρεθιί,ο
μένων
v-ερών κα.Ι μετά. τήν παϋσιν της ά.ρχικ.ης έντυπώσεω;. Ή ά.ντί~ρα
σις 3έ
Qιvτη είνε το έξωτερικόν, οvτως είπείν, γvώρ1σμα. οτι τό
ύποστά.ν έντύ­
πωσίν τινα κύτταρον αίσθάνετα.ι ή μiiλλον είνε έΤ.ιόικτ
ικόν έντυπώσεω;
κα.ί έπιτρέπει τΎ~ν έκό·ί)λωσιν τής εί8ιχ.1jς λιιτουργί-χς, ήν
κέκτηται τΌ
κύτταρον. Ή μετα τfiv ά.ντί~ρ-χσιν αvτόμα.τος α.ϋτη ένεργητ
ικότης των
κ•Jττάρων τοu νευρα.οu συστήματος είν& ό παράγων, 8ι'
o•j τελοuντσιι
έν ήμϊν τό μέγα πλ1iθος των ά.ντα.νακ.λα.στικων καί
των πολ•;συνθίτων
αiιτομiτων πρiξεων κιχ.\ σκέψεων, αϊτινες ά~ά πiiσαν στιγμΊJν
λαμ~ά.­
νουσι χώρα.ν έκουσίως η άκ.ουσίω; ·ήμωv, πάντοτε ομως
έν ά.γνο(Ιf ήμων
τοϋ τρόπου, καθ. ον σ·ψ.~αίνουσι, χάρις είς τ·l;ν προvπά
ρχουσαν κληρο­
νομικώς;, έν κοιιρ<ϊ> το·) βίου 8ιi τής έξα.σκ.ήσεω; έξα.σφα.λ
ισθείι;οιν έπι­
κοινωνία.ν των 8ια.ψόpων μερών του νεuριχ.οu συστήματος 3ι'
ώρισμένων
και πεποιτηιι.ίνων, ώς είπείν, νευρικών ό8ων.
3ον. 'Έχομεν πρός τούτοι; καi τ·l;ν σποu~οιιοτά.την άλλην
ί3ιότητα
-rων νευρικών κυττάρων, καθ' Ύ~ν τσιίίτοι τηpοϋσιr !ν έαυτοις
τάς έντu­
πώσεις ώς φωτογροιιpική τι; πλiiξ (1) κιχ.\ άγαπαpdrουuι
ταύτας άνευ
τ·ί)ς έκ νέου παροuσίοις των α.vτών έντ•;πώσεων. ΤΊJν ί8ιότητ
α ταύτην ό
Luys(i) άποκαλεr όpτπrικοr pωu;popιupόr (phosphorescence orga-
nique) κατ' άνοιλογίαν προς τόν ψωσφόρον καί τόι φωσψορίζοντα σώ­
ματα, τά όποrα τηροϋσι την έκ. τοϋ φωτός έντύπωσιν κιχ\ άπο3ί8ο
uοιν
1' ' \ ' - ,
ιιτιχ αυτην ιν τ<ι> σκοτει,

Ή ίόιότης αύτη τών κ.uττάρων ά.ποτελεr τήν όη·αrικήr

βάσιν τη,
μνήμης, ~ι' ής καί μόνον είνι 8υνατ-ίι ή κτΊiσις των γνώσιω
ν ήμων.

(ί) Σημ. Μή ιpcιvτcισθ~ ό &vηνώστη; ~τι cιί έντυπώσει;

έντό; ~νός ~χcίστοu χuττcίροu
~ιcιτηpοuντcιι \ιπό μοριpήv είχόνω'Ι, ώ; η ιίκών έπ \ ιpωτογρ:ι;
ηχij; πλ"'χό>" η ιΧνωτlρω
<pρ&σις εiνε ιΧπλ7j π"'ρcι6ολή.
(2) Luys : Maladie s mentιιles σελ. t 26 χ:χί 140.
 1t 1
"
~ ('J. '' L''-'l. r;ν-:ε; •ιίJν

":ι;) ·ι ι.. ·Ητiρων τr;.J Jγ ι..ε-pi:λο•J. ώ~ ι..α.ί -:·ί;ν :i·ιχ-:ομι-ι.·f;ν -z ·~-:oiί zρz ιτε­
z. :-ονιι..·ί;ν, δ·J·ιiv.εfJ-x νχ λi~ω,υ.~·ι ί~iα'Ι -:ινχ -:r;•) fJ·'fι/'Χνιι;v.v•:ί, ι..-χΟ' rj.,
~ ' . , ν
l'J'Jfl. J'Χ.L'JQ 1 Jlj~V 'Χ~ 7:νευ11.-χ-: 1.κ.~ι• ;:ρ?.ζe~ς ' •
%.αι •ιχ
• '
7.•ιαγχ"''(ι}~. ξ·ι ΧU7:t.;
' • '
~ ι~
•
τχ

iξ <~ 11 r;•J•ιί(j-;α_Ψ-:χι :iπλΧ Ι'j7Vι·ι ~ϊα:. ~;:ω~ ΧΧ-:α.νο·i-ιr;ωu.ε.ν δεόντ(J)ζ τ·fι ν

Ι~ ι

ι.οcτχyιuγ·f,ν κ.αί γένε,Ην-:-σ·~ ?Ζινav.έ~Ο'J ";'"ης νο·ίγ;εως~ τ·f,ν 6ποίαν·fυχολ~γΓJ'.

' . ,,. . . " ·~ . . .
-:ιν<;; εv~ωρ·11ι;α.ν ω; z..χ-: ·11yr.;p-r,~.Χ ·η ιr ιο-;·r,τχ f1.tii; ':iVTOΓfl-:-v;. -: ·/iς y•Jz-ίi;.
:ο! '> ' [~ •
?. ... . . ~·ι γ.:νικ.ον G/Ίι- :1."'Ι. rHE'J%.ι)
"' ) ~'Jνει
' • λλ ~ον -: ·rιν
:ι..χ . χ::ι..τ:χ.λ·rιφr.ν
. ;
-;·; ; ίοicι.ς 1

-~~.Wν.

/// ~ yλ'.ΗtΛι)r,; f>Uσ{x i γ :ι.~?:X).rJ:;. - .Υ:, Ί όr.ηχr~;ι 11~~ p(Jν. - "1011 χl'σ0τ1 ι:tt; όρΧ-
11.:ως. - .ΊΑ~1 1 -= ϊ:;p~:pε: ~zx~ 7.~cr0r1 : tzx· ~·ι.!; iJT;; .J.io == ιxϊ,,fJτ1 cr :; i:pi1;. - . \': ι 8 ==
~ι..ο:.ισ:!χόν 'ΙεU;;fι·ι. - 8. Ju :x:'-,0r1'1t; 7,._,Jη;. - 8 ' z;;;..:.ι 11 1_ r1 : i;ι. r":, ·1 '1:.ιμ:jr:λr 0 1 •1 Ιλ.:'-
'
.;~··•:).-:- >ι·
, ..
-:: 13.χ"J~;ι.:ι γ α.·;-;ι.t :ι... -
1 , ..
σ,α.σ == '1J'ιΙJΞ,'1:1. ~/.'Χ' r
.... • ••
1
,,,. • ...
'1'~ 7 Ξ'J;ι..•:ι.-χ! t •ι.; ; :7j.: ?1·''~''''1'1:.1;
... ... • ....

~uσ:α; εγzε?.χλη~.

' 1'ποf! i ι;ωυ.<'Ι ~-;•. υ.iχ ΧίΕ -;:-~r,ι;:;~.χλε -;r, ~:: :-ιι.~., 7,υ.ι;J•ι 'ιεu,οον :'..:ρ·?.
ι Ι
· 1 •,

'J-[ είχ(υ•ι -: 'ιύ ~(;)'oU ξ γέν:τlj iν:-'.λt;τ.τ·r, :;, 7.ίι;f)·ηΓr, i'ι :- ·~, !1.Cιίp~ 'tα.r, -:eι•)
iγκ.ειρiλr;•J. 7.ψ')ϋ '-?ό--:-ερίJ•ι ~·:r,λ11ε ~ι7. -:ών βα<;ικ. ών γzγγλiων ~γ (ό :::-ικ.ός
fJiλα.:1.ίJ; J, έ:νl)χ ι; •ψ.b-Υ.ίνΞ•. ·fι 7.τελ·/jς :Υ.·ι:-ίλr,·~"~· 'Ιc;Χν iφfJι;-ψ.ε'Ι το•) ζώοιι,
( ' •Ρ ',
Jχ λ.ΧΥ)<•):J.εν δια • -
-:-ών νε.'~ρων -: ~fι; 7.ψ·ιι; - \
;). '? 'ί' . •
0 1.α.ιγι; ρο 1 J; εν • '
-:- 'J -;;ιuσ ε ις !Χ τ·rι;
:i.yfι; i·ι ;>ΑΧ. r,ίr;ν -i..::οΧλ6-:·11τr;ς ·ί\-:ρη>-;·η-::ος -:·(.; iπ •.-pη εϊ?: ; 7.•)-;r,). η:'r. -
 112
'Ε , ~, , ρ , 'λ , , , 'λ . _, , - ~ •
(1) χ.-:'λ .
• "
φωνΊ)'Ι ΙJα εχω11.εν τ·r,ν αντι ηψιν αυτ·ης οια
(>
ματος •αν οε εκΌα. :.
HA:r.. 'Α).'λ' αί υ.οίοαι τοσ έ'yκεΦi-
του Np8 r • το;; 1.γκειnά}ο•J
έν τΎ\. έ-;;ιmανείχ ι 1
, ,

'λου 'lαο. 5Α α z.αί 8Α rι είσί ι;'JνδΕ3ε,υ.έv'1.ι π •J;,ς ,;_υ,·ί;λα;~ιά -: c7)ν συνδεσυ.ι-

1

• ,.. . . . " . λ 'θ '.

χώ•J -r, .ών ινώ'ι σοσ, sι; ";ρljr.υν ω'7;~ %Χ.t:ι O'.J ω; , ε'Χ.v 7:Qτ!· ~zωρίς
tϊυ~ε'Jχ.τικ

νά. 1'3λέπωυ.εν τό rώον, :Χ.κ.ούσωυ.ε -1 ,υ.ό •ιον ·6); mωV"i;

Τ
ς TO'J.' ·(; 1υ.οr ιοα 8Α (/ (άν-
~ - ι

τί'λη•}ι; ιpων-f,ς) έρεθ•.ι;θε!σ.α Oi διεγείρ~, ~\Χ τώ'Ι όδών σσσ τάς μοiρα.ς 5Αα
z.αί 2αο, 11.εΟ Ό·j EL'f.E 'λibε\ -:αύτr;ι.ρ~νω; η διαar;χαώς τ-Υ;ν έντ•Jπωσιν έκ
το;; α•)τr;ϋ :iΨ:ικεψ.ένr;υ Χ7.ί 1)7_ λi'5ω~J..εν ο·~τω γνώΙJ\ν τών όc:τιχών καί
ά.πηχ.ών χαρακτ+,ρων τoii ζώ?u.Τ6 αύτ6 fEx συμ{;·~ έάν -:ό ζώον ύποπέσ·~,
"~(> 1 λ - . ,.._ . - . ' -
ψΊί αψουντε; π. χ. -:ο ,.ωr;ν εν τφ σκοτει εννοου-
-
• ' - •
εις την οιιp1ησιντη; αψΊ)ς ·
11.εν ~τι •οϋτο είνε arf.. zάρι; είς τόν σύνδε•ψ.?ν τι7,ν 5Αrι, 2an z.οιϊ 8Aa.
ι Ι ~ • ..... • ....,
τοϋ .,ώ'ου,
,. ' ' ' • r
αναπαρισ•α-:αι μονον οια της αψ·Ι)ς Κ::ΥΧ/j οπ-:-ικ:r, ιικ.ων
~' ' ,
δι o•J.,
ώ; καί -:ό είδος τ·/jς φωνΎ\ς α•)το•j "·· τ. λ ο·:ίτω ~·.ία έν":"•)πωι;ις ά.ρκ.ε r
• ~ ' - - ' ' Υ-
't"O ,.ωον
• θ-
ανσιποιραι;τα ~
• .
εν 'Ι)μϊν
οπως ιιιΙΧ ":OU [l-'fιϊ. α.νιι;μου TO'JτO'J

Ι'.ετά των Χλ'λο-:-ε γνωι;θεισώΊ διόι τώ·ι χλλων αίσθητηρίων ί~ιοτήτων

, , .,, , ιJ- ' , ι;ις
cH 17.'117.γνωρι r '
εινa α.υ't"'ι; αυτη "Ι) rοησtς,
• /1 • ,

αυτοu χ.οcι α.ρα ara]"rωpισrr!/·

διότι όταν έκ τΊiς ιpων-f,ς -.. . !.· συμπηιάrωμεr .Ιο;·αώς οτι τό έκ.bα.λόν
ταύτην άντικ.είμενον εlνε 17.ίξ καl 'tιχι 1.λλο τι, ,;, σ•ψ.πέροισμα τοϋτο
3eν κ.ατορθι:ιϋτα.ι ε( fl-'ί; ~\Qι τ·(,ς 7.να-;:ηοιι;τiσεω; -:ών λοιπών έχ. 0 οϊί
ζώι:ι•J ιιίσθ·ήι;ιων, ·ί; '":.',":"όzρονο; -;:αρο•Jι;ία τών ~;;οίων άποτελεί τ-Υ;ν

rοητικήr πρiξιν.
Είς τόι ζώα ή rόησίς rχει τ·/ι'Ι ι;τοιzειώδ·11 τα•.J-:-·11ν :1.•ηι1»Ιιν καί δια­
κρίνετα.ι ι;αψέστερον ·ί; τα•)τότ·11ς α•),η; ι.ι.ετόι τών αίσθήι;εων. ών ό συν3υ­
αι;ιι.ός, ·ή· i.'ιόrrις κα.ί :r, -:α~τόzρονος Πσιρ?•Jι;ί.,. iποτελεί τb ο, τι λέγομεν
,
rόησιr . Νό·ηι;ις 7-νευ α.iι;θ·ί;ι;<ιι>; εiνε τ~ι;ον καταλl\-;:τόν κ.αi ύπαρκ.τόν
" .,.. ' 'Ι''ο y. - ~, • λ-
•
οι;ον
·
κχι το
' -
ψω; χνευ rpω-:ι.,,,·ιτ'Jς ljω:1.:r.,o;. ~ω'Jν σεΊ ποιειτοcι ι;υ

λογισ11.ι:ιvς δ·.i τώ'ι λέζεω·ι, :Χλλ' έν τr;•)τ•;ις νοεί z.:r.l έκτελεί τάς κ.σιτσιλ-
'. ' ,. . ~· -
- • -τω'ι ' '
"Χ 1 JτΌ 1 J
'
• ~ποτε λ • '
ουvται εν..
λ 'fJλ"Jυς ϊ;ρ·χc;ει~, τz οε r;τοtχε~ιχ νοη~.z-;-ων

ΠΟΙ'?'1.στάσεων αίι;~·11τικ.ώΊ πα.ντοίο•J εϊ3ου;. 'Εiν ,. ψέρ' εiπείν, μία γαλΥ,

. ψωραθ~ πράττ'J•Jι;α έπ\ζ·ί;ιι.ιο'Ι ;;ρiξιν κ.χί 3αρ·f, δι:Χ ξύλο•J , ιίτα έν
παρο11.οίr: περιπτώσει d.ρκεϊ μόνον ·(; οψις τοϊί ξ·)'λου ·Ιi ·ί; ά.πει'λητικ.·ί;
ι;τάσις τοϋ τύψοιvτο; Ο:•Jτ /ιν i3ίου ·Γ. rί.l.loυ rίrr:μrιυ, οπω; τρέψ-r. σιύτ-f.ν
00
 113

Ε'.ζ ψηήν. Ί-1 λογικ:ί~ αϋη1 πρiξις της γαλΎjς έξsτελέσθη ά.νευ οvaενός
σ·Λλοyιι;ιι.ο•) ~ι:Χ λέξεω'Ι ·ίJ ψράι;εωv τών συγγραμιι.:Χτων τ'i\ς Λογικ.Ί;,,
έν τούτοις tλαbε χ&)ραν σύγκρισις, χ.ρίι;ις, συλλογισιι.ός, σ•Jιι.πέpα•ψ.α
κ.αi r,.J;.ι.ψωνος -;:ρός το;:ίτο πραξις, ί)τοι ύr.άρzουσιν ολα τ:Χ στοιχεία
τ:Χ ιi-;:ι:ιτελauντα •t"ί;ν γι;ησι.r' μάλιστα aε γίνεται χ.αι 1·εrίχευσις τΎjς
ί3iα·., , έν 'Ι)τ. -;:εο~πτώ'Η"
ι ό χ.ρατwν τό c.,?:,.Jλον ά.νθοωπος
ι 3έν είνε ό αύτό;,
cσης ά.λλοτε είχε τ•.J'fει το ζωον, ά.λλ. ά.λιcς τις· ·ί; γαλ'i\ τότε θ:Χ συllο-
Ί'ισθ~ί κ.αθ' i.~.>Jτ{;ν: ccό τι1fας με 1ίr άrθpωπος καί οbτος ιJέ ό κpατώr
τιίr pιί8·1οr εί1'Ε ίί 1·θιιω τος , ι'Εpα θά pέ τύf{Ι ή εlrε πιθαrcr rά pέ τύψrί ·
δθιr ι1ς .lάtJω τά μ /rpa f10V)) . Πiντ,; τσ.;:ίτα χ.ατά τόν αύτόν ιι.ηχαινι-
σμ.ον
'
εγενr:ιντο,
' ' Τ
οιον
'~ {Ι •
ε~ε•ιεσαμεν
' '
ανωτερω, .
"\λλ
1
Ν θ
ως τε . χ.αι ο αν ρωπος
' '
{χ.τελεί μiγΧ π).-fιθος στοιχειω3wν πράξ«ι>ν · μ·/j 3\αινοούμενος χ.αθ' έα 1J-
'
τr,ν ~ '
tJι:X. -
τω~ λ',.
εζεων, 'λ)'
:χ. ,α ~ '
οιι.ι -
της '
r.αραι;τ:χ.σεως ' '
εικ.ονω•ι . Μ'
ονον ο.
στερο·.Jv.ενο; τoij λογικ.aij aύνατα.ι ν. ά.ρν-r,θ·~ τό .lo7·ικdr είς τά ζωα.
~ ο σ•.ίν3εσμος τών έκ. τών aιαιψόρων έvτυπώσεων αιίσθήσεων έν ταίς
ι;χετικ.αιίς zώραις τοίi έγκ.εψ:iλου κ.αθίι;ταται στενότaρος καi ι;ταιθερώ­
τερος , αι 63oi τ·Γ,ς ι;υγ~.aινω•ιίας α•)τών γίνονται, οϋτως είπεί•ι, μοcλλον
;:εr.α.τ-ιψ.ενσ.1
, '
κ.7.ι
,, Ρ
εv'Ο7. τοι,
,..
οσον
( '~
αι <ζ
~ '
ενaς
' . ,
α.ν τι κ.ειμενaυ
έ '
ντυπωι;εις ~ισι
' '
συχνότεραιι καί 7'Χν-:-οτ• α! αι1)ταi. καi κ.ατ0c τόν α•)τ~ν τρό;:ον γινό­
μεναι, ό;.-ό-:-ε κ.Χί' ή !1.v-ίιμΊJ ι;ταιθερωτέρα. καθίσταται. Ό μανΟ:iνων
Π. χ; f'·')'Jlίι;ι.όν τι opγ7.'IOV έν ά.ρχij μετα. ;;ο'λλ·ί)ς βραούτητος Υ.αi aυ­
σχ.ολώτα.τα ι;υν3u:iζει τΧ όπτικ.i σύιι.bολα -:-Ίiς μο•Jσικ.ης γραψΎiς ιι.εfj'
ώρισμένων τt'Ιών μυ'ίκ.ώv κ.ιν-ί;σεων των χ ειρwv προς έκ.τέλειrιν τιlίi τε­
μαχίου, αl Sε μυ·ίχ.αι κινήσει, είι;tν σ.Sέξιοι, έσχεμplraι, ιι-ετΧ πολλοij
χ.όπου κ.αi άνωιι.αλίας γινόμενα~, οcλλχ βρα3ύτερον 3ι:Χ τ1)ς έζασχ1ίσεως
ά.στραπ17.ίως ι;•ψ.bαίνο•Jσι κ.αl ιύκολώτατα aε γίνετα•. ό συν3uαι;μό~
ούτος τών όπτιχ.ών είκ.όνων τΊjς ιι.ουσικ.·ί)ς μετά τών /Ι·'Jϊχ.wν ιιιν-ήσεωv,
ώς χ.αιί ό ι;υνaυχι;μ6ς τwν λεπτών τούτων Κ.ΙΨί;σεων /.Ι·ετ • οcλλήλωνe
ΈΧv νuν τό ζώον των ί3ιοτήτων τoij όποίου έλ:Χbομεν γνwι;ιν 3ια
των ~ιαψόρων αίι;θητ-ι1ρίων ·ί;ι~.ών όνομάσ~ τις 3ια. της λέξεως : alζ, ή
λέξις αϋτΊJ ώ; ·fιχητικ.ον σύ/ibολον 3ιΧ τοu άχ.ο•Jστιχ.οu νεύρου Ν ρ8 έν -
τυπο\ίται έν τ·~ ιι.οίρ'f 8' τοίi έγιιεψiλου (ορα. Σz.ιι·· 2) , ·ί\τις ι;υνaέεται
μιθ 'ολων τών λοιπών γνωστών ·ί;μϊν ά.ντιλ·ήψεων έκ. τοίi ζώου, εί; τρόπον
ώστε ;<.άρις εί; τό συζευκτικcη- σ•.ίι;τ·1ψ.α τwν ίνwν τοίi ~γχ.εψ:iλου σ, σ, σ
8
 114
(systeme d'association) έάν προφέρ~ τις Πιν λέξιν τοιύτ11ν ά.μέσως &α
3ιεγερθώσιν ιιι λοιποιί έχ του ζώου f.ντυπώσεις ήμων έν 2Αο, 5Αοι χοιι
8Αοι χ.οιι θά έχ_ωμεν οϋτω ιιJΙar -.ου ζώου. 'Εννοείται οτι τουτο 3έον
νά έποινοιληφθ~ πολλάκις ϊνοι tξομαλυνθώσιν οι! ό3οί τών συνιχομένων
G'11μsίων -.ου έγχ.εφά'λου κοιl 3ιευχ.ολυνθ~ ή πρiiξις -.Ύjς συζεύξεως, -.ου
συrειpp.οϋ. Τό ποιι8ίον , -.ό όποϊον μαν~άνει νόι όιι.ιλ~, lχ_ει άνάγχ.ην ν'
άκούσ~ πολλάκις -.ΎJν οιύ-.ΎJν λέξιν, ϊνα κοι-.ορθώ11'!1 βοιθ~η3όν εύχ_ερώς νά.
συν~έ~ τόι πράγμοι-.οι πρός -.ήν λέξιν· -.ό οιύτό συμgαίνει χ.αί οταν έν
ώρίμφ ήλικί'!' μανθάνωμεν ξένην τινά γλώσσαν.
~ 3. Ή βάσις λοιπόν τών γνώσεων τών προιγμά.των τοίί έξωτερι­
χ.οίί κόσμου, τΎjς rοήιι8Ιις αvτών, έγχ.ειτοιι έν τ<J) pηθέντι μηχ_οινισμφ
τοiί έγκειpiλου, ~'t'~ n -rατ~ ά.νατομι;-.αϊς σuνθήκαις καί ταίς φuσιολο­
γικ.σιίς ί31ότησι των χ.υτταί~ων οιύτου, ών έν τοίς πρόσθεν έμνήσθημεν.
Τόν μηχ_οινισμόν τουτον οι Γερμανοί χ.οιλουσι schluss-appa1·at, ήτοι
ΣvσΙCιυήr Λοrικiιr ή ΣvμπιpασpαrιΙCήr, 3ιόη μιiiς έξ ιiντικειμένοu
-.ινός 3οθείσης έντυπώσεως, κατ' άνοcγχ'Υ)v, χ_άρι; είς τό συν3εσμικόν
σύστημα τών νευρι'Χών ίνών, 3ιeγείpι:ιντοιι :tοιί οι! λοιποιί, &.ς έσχομιν έχ.
τοίί αύτοG άντικειμένου, είς τρ6πον ώση ίκ τΎjς μιiiς όρ(J.ώμενοι 8υνά.­
μεθοι νά. εϊπωμεν πολλόις ά'λ"t}θείοις, .lοrικάς lόlας, -:.ερl του άντιχ.ειυ..έ­
νου. Βλέπομεν π. Χ.· μΎiλόν τι ή άπτόμεθα οιύτοu· ιύθύς.3υνά.μεθοι νόι
ιϊπωμεν οτι τό μΎiλον εΙνι γ'λυχ.v, οη χ.όπτετοιι είς πολλά τεμάχ_ιι;, οτι
ίχ_ει ίντός πυρΎiνοις , ότι εΙνε χ.οιρπός 3iν3ροu τινός, οτι γίνεται γλύκισμα
ic..τ .λ. άίποισοιι οι! ί3έαι οιιίτ.ιι.ι εlνε .1ηικαί ά.φ. ίοιυτών ενεκοι του ρη­
θέν~ μ'ΥJχ_οινισμου τοίί έ-γχειpάλου. Ού8εlς θά εϊπ·~ οτι τό μΎ\'λον πετ~
ιiφ. Ε.αυτου, ·ί) οτι συρίζει χ..τ.λ. 8ιότι ή είκών τοu μήλου έν τ<J) έγχ.ε­
ιpά.λφ 3έν συν3ίετοιι 3ι' ίνών μετάι τ-ίjς έντυπώσεως πτήσεως ή συρίγμοι­
τος, -ήν ο\ι3iποτε ποιρέσχεν ήμϊν τό μΎi'λον.
Άλλ' άκρι~ώς ή τοιαύτη Δοτική Συσ;ιευή τοίί έγκεφάλου πολλάχις
χ.αθίστοιτοιι ώς οργανον τή~ πλά.νης ήμών περt τών προιγμάτων, ώς
μηχανισμός ά.lorlaς· ~ιότι τά πρά.γιι.ατοι καί τιi γεγονότα iν ταίς σχέ­
σεσιν οιuτών 3εν πρόχ.εινται πάντοτε ήμϊν έν στοιχ ειώ~ει άπλότητι, ά.λλ'
{ν ιi3ιεξιτήτ<ι> συ'Υ3υασμιj>, συνθέσει χ.αί ποικιλίq; πολλάχ.ις τυγχ_άνουσιν
οντα, έξ ov τά πεπλανημένοι συμπεράσματα, οι κοιχ.οί συλλογισμοί, ή
3ιαφορά. γνωμών χ.α.Ι α! συζητήσεις, αι πλάναι καl οι! άνοη σίαι.
 t t5

Αλλ' ώς πιχpιχτ11pετ ό Cha1·lt.on Bastian (•) χ.ατά τον James

1

Mill : «plrισror π.lήθος τώr έκ τώr άrτιιιειpirωr αlσθήσεωr ήμώr

D~ς καί ποllαί σχέσεις αύτώr παpουσιάζοrr.αι 1jμίr πάrτοτε χατά τόr
»αύτόr ιpόποr έr σηχpόrcp η όιαόοχιχff τά(ει, χαί έποplrως fl~rόpεθa
)Πάrτοτε ;ιαr.ά τόr αύrόr τpό:rr:or τaς αύτaς έrτυπώσεις, αϊtιrες οίJτω έr
>>ιiρ έrχε~ά.lcρ ;ιατ' άrά1·;ιηr άppήχτως σvrιfέοrται» · ~ιό χ.αί ό Η. Spen-
cer ίθη;ι,εν ώς νόμον οτι : << 1ί έμιιοrι/ τοv σvrJlσμου μετα~ύ τώr έrτυ­
»πώσεωr 1ίμώr εύpίσχεται είς εύθείω· άνα.lοrίαr μετά τίjς έμμοrίjς τοίί
»συrιJlσμοv τί;;r ίιtιuηίτωr η τώr Ο'χlσεωr τώr άrτιιιεψirωr, είς τά όποίrι
»άrιαπο;ιpίrοrται αί αίσθήσεις 1ί11ώr ». 'Όθ!ν όσον~ήποτε μεγcίλη Jf.αί
&.ν ·~ π'λiνη τις, πi'λιν μέγ.:ι ι.ι.έρος των προς ιJποστ·~ριξιν τιχύτης έν
τοι; χ.σ.Ο' έ'χ.αστον συλ'λογισμων και συμπεpσ.σμά.τω·ι χ.ατ' ά.ν:iγχ.ην λο­
γικόν έστι ενεχ.α τοίί μν-r,σθέντος έγχ.εψαλιχ.οίί ιι:tιzανισιι.οσ, (schlus:..
sapparat), έν τ<j) όποί<:J τά 3ιά.ψορα χ.έντρα των αίσθήσεων η άντι­
λήψεων καί τών έχ. τούτων γνώσεων συνε~ί'iησαν μετ' άλλήλων ά3ιαρ­
ρήχ.τως χ.ατά τήν μα;ι.ροzρόνιον πετραν χ.αί έξχσχ.ησιν . Ό ~ιά των ίνων
3ε τοίί συζεvχτοιοϋ σvσrήιιατος σ•.Jν~εσμο; ούτος των παραχθεισών έντυ­
πώσεων έχ. τών άντιχ.ειμένων τοίί έξωτεριχ.οίί κόσμου iJ των ί3ιοτήτων
χ.αί αχ έσεων αvτων ψυσιχ.ώς είνε ά.3ύνατον νά. ~ιασπασθ~ χ.αθ. ολα τά
σημεία τγ\ς ιpοροcς τών νευρικών σvζευχ.τιχ.ών ίνών, 3ιότι πρέπει νόι ύπο­
't'ιθ~ οτt άνεξαιρέτως &.πασα\ αι άπειρο\ tνες τοίί συr~εσpιχ.οίί -~ συ~ιυ­
χ.τιχ.οίί -:ού':'ο•J σ•Jστήματος -roij έγχ.ειpάλοΙJ χ.ατιστράιpησαιν .;\ 6πωσ3ή­
ποτs ~ιιχ.όπη πανταχο\ί ή σΙJγχ.οινων(α αvrων, όπερ ά.δύνα-rον.
Του .. ' αvτό άλλως παρα.τηροίίμεν συμ~αϊνον χ.αί έν ήi ;ιιιrητιιιff
σψα.ίρqι; ήμων, ίνθα τελοίίvται l·ι άγvοίqι; ·~ι.ι.ων χ.αί παρά τ-ίιν βούλησιν
πολλάχ.ις π'λε'i'στσ.ι οααι. άν't'ανακ.'λασ-rικ.άί χ.ινή11eις χ.αί αύτόματοι ή χ.ατά
βούλησιν περ(πλοχ.οι ;ιαί 'λίαν σύνθε-rοι ά.ρμονικ.αί κινήσει~ iν -rίj) χ.οιθ'

ήμέραν βί<ι> ϊνιχ.α τοίί σταθερο\ί συν3έσμου πρός άλληλα -rών ~ιαιpόρων
χέντρωv τών κ.ινητιχ.ών χ.•J-rτάρων · γε'λώιι.εν π. Χ.. ή βα3ίζομεν ή χ.λα(ο­
μεν ή)1ργιζόμεθα κ. .... 'λ. αι μυϊχ.α.ί χ.ινή11ιις προς παρά11τασ•.ν -.ων χ.α-rα­
σ-rοcσεων -rούτων χ.ατ. άrάrχηr θα έχ.τελεσθωσι κ.αθ. ώ?ισμένον τινασυν-
3υασμόν ώρισμένων χ.ινητιχ.ών χ.uτ-rάρων Ε:νεχ.α -rοίί σταθιρ~ϋ συνδi-

(t) Ch. Bastian : Le cerYeau organe de la pensee asλ. t36. ί88%.

 116

σμου α•Jτών' τον όποϊον ή κληρονοιι.ικότηι; και ή μακρά έξάσκησιι; lστε­

ρέωσε καί καθ1έρωι;εν · αι μυΊκαί κ.ιv-ίισειι; θ1c ώσιν, ο\:τωι; είπsίν, 107·ικαί,
Διi ταϋτα. άπό.iυτος έλλειψ1; λογικ.1\ς έν τοίς καθ' fκαστον είι; τό:ι;
πράξεις καi τοv; λόγους κ.:χί αvτ(;Jν των βαθύτατα πασχόντων φpενο­
bλα\)ών 8εν οίνε 8υνατον νά. ίιr.:ipξ°!) . Άλλ' αι αίσθήσε1ι;, ώ; r.αρατη­
ρετ: ό Cl1. Bastian (•), αι έκ τών riντι:.ι.εψένων παρίστανται έν ήμϊν
ι;•Jν-ίιθως κ.ατi άθροiσμαη:, πρώτον, ~1ότι τά άντικεiμενα ταύτοχρόνωι;
προι;{)iλλουιη πολλά. έκ. τών αiσθητηρίων ·ήμών όργάνων, κ.αl όεύτερον
τό α•)τό αiσθητήριον ύπό πολλών τα•)τοχρόνως ί81οτή.-ων, συνήθως των
αύ-:ων η όμοίων , τοίί :Χ.ντικ.εψ.ένου προσbiλλεται. Βλέπομεν π. χ. μii-
, ' " , θ, .. , .. , - ,
). ον σz·r.ιι.:χτος, του χpωματος, του /Ι·εγε-
";\ κα: εχοιι.εν αισ Ί)'1Εtζ 'rO'J

θους κ.αί πασων τών κ.αταστ:iσεων α•)το\ί' οι;αι ίιπέπεσα.ν είι; τΊιν ορα­
ΙJtν ·iψ.ών κ.τ.λ.
Ε\ς τά. ιiθpοίσ11.α•α 8έ ταiίτα τών lντυr.ώι;εων, εί; τάς ά.r.λiς σχετι­
κώς αίσθήι;ει; r.ροστίθεν•αL καί :Χλλαι καί r.r.λλαπλαιηάζοντσ.ι οvτω α!
σχέσεις τwν ιiντικ.εψένων πρός ά'λλήλας ο\:τως, ώση eχομεν αίσ%σειι;
έ:.ι. τοϋ άθροί•ψ.:'ι':'Ος των ά.Οροισμiτων. Τό άντικείμενον r.. Χ.· τpάπεtα
.. ήυ.ϊν έντυr.ώσε1; σχετικώς
πα:~, έχε1 ~ ... . .
όλιγαcίθυ.ους· ένώ ή olxla ή τό .
π.lοίοr πολυαριθμοτiτας, -ί)το1 συνθέτου;' ή πd.lις όε ·f, ό στό.lος έτι
αί­
πολυαριθι.ι.οτέρ ας. Ο.:ίτω α! κ.ατά ι.ι.έρο; iκ. των άντ1κειμένων ά.πλαί
σ%ιτεις καί ί8έαι iνεκα το\ί συχνο'ϋ κ.αl σταθερο\ί συνaέιψ.ου α•)τών βαθ­
!1·η8ό·1 συγχωνεύονται είς μίαν σύrθετοr lιtiar ( ), Ύi•ι; μετiι κόπου πλέον
2

3•)νατ-αι νά iποι;υντε%" κα.ι δ\α•ιωcισθ

Λ. ι
v.ΊΙ είς τάς έξ ών συνίσ-:-αται ά7'λiι;,
κ~ί τ·/Jν όποί-χν ό Χν(}ρωπος σ1ψ.~ολiζει ό1i των .lltεωr κσ..ί χα.τορθο\
ώστ-ε ιiθροiψ.α-:-σ.. τοtούτων συνθέτων ίδεων νά συνδυχζ·rι διά τοίί μέσου
έτέ­
το•.Jτου , τοϋ λόγου, ε•)χερwζ προς άλλας, καl ταύτας 7.iλιν r.poς
pας κ.αί οvτω κ.έ,ξ.' είς τρόπον ώστε δια τΊϊς έξασκ·ίισεως ό συνδυα-

(1) Lo c. cit. σελί; t35 καί έφες;;._

~
(21 Ση,ιι : Ιδέα, στο~χ z ιώ~ης ίJέα r.'1), εί:cχι ή ~ν:χϊ:αpάι:1:«'1t; έν ήμ'tν ι.ίvrιχε ιμένωv ,
τώ•ι tΟω~ήτων :ιUτWν, μή πσιρόνtω'Ι r.λέον πρό τί: ν cιίοθητηp{ων όργ:ίνων ήμWν , cΧλλ
•
!ίλλοτΞ π:ιpασταθέντω'Ι έν<>Jπιον αύτών. 'Η cΧ'ΙΙΧΠΙΧpcίστασι; iJέ α~τη (represe
ntation-
gsbίld) δύν:χτ:χι ν' ι:ίναπαραγcίγ !Ι (μέ.,οv το:J ~uv}·ιJισμικ οv
\"OΓ S te!IUΙJg 1j errίnerun
θiι παρή-
οvστrίμαrος τb°>'ι ίνών το\ϊ έγκεφάλοu) ιΧλλας iιJέας, &~λλοτε χτηθεiσα ς, οίαι
6' 'Jνtο έ; ιχUτών τώ•J iντ ι ~ειμiνων άμlσως, έΣν ταϋτ:χ ήσ~ν r:αρόντ~.
 117
των πpαγv.άτων καi
σμύς αύτων καθίστα":'αt εύχερ-fις, ή 8έ r.αρχστασις
ερεί-χ.1; σαιp<ι;τέρα .
τών σχ έι;εων αύτων καί έν ταίς έ.λαzίι;":':χι; λεπτc11.
.άλ~ι;,σ_
e 4. Ή zρήσις του .lόι·cυ ί'.-χ.ί ":'ής ypαψίίς, (·i; τελευ:-αία 11
ώ; πiι;-χ. !ί.λλη έψε•.Jpεσις)
ιίνι καθ' όλcΧλ·iJρίαν έιpε 1.Jρει;ι; ·t":J'i άνqρώπου .
• , •• r. , . . . ξ - ~ , "
, β θ
α μον προ; Qtνχr.τυ ιν της οιανο ~ α; η τ·Ι);
συνετειναν εις τον uψ1στον

οϋτω; εiπ<ίν, ~ων κα-:-Χ

"οήσεως , ·r,τις ούaέν ιΧ.λλο έι;τiν ή ·ί; συνιι;-:ι:ψένη,
μέρος · συνθέτων αίσθ·ήσεων. Ό Sir Willi am
H<nnilton (') λέγει:
, . • .~ ~. .. . . ο·
ι.-
• ~·λ ·~·
ν-y κχμ·~ τ ~ ; ο•;σιωο·Ι) οι:χκρ1'1ιν 11-H'X.C.~ αισ
«εινε προοη ως αουνατον

καί κρίσις, aιότι

>>σεως καi 3ιανοίας· μία αϊσθ·ΙJι;ις εΙ·ιε τα·:ιτοzρό-ιως
·εν iνταείμενον {ιιpίστοc ·
))βεgαιουτοιι i-ι τ'δ αίσ0·Ι)τικ·~ ήμών σψχίρ~ οτι
).
))ται, 1<.αί ύφίσταται ούτως καί οuχί άλλως)
ώσ<ων η ή τα•)τό­
Ή 3ιαφορα τφ οντι των αίι;θ·/)τικων ·f.11.ων έντυπ
περί της ταύτότητος η 3ια­
της αύτων έπιτρέr.ε1 ·ήμί-ι νχ άποφανθώμεν
των ·?, 31Χ τ·Ι)ς 11-Ψfιιι.η;
φορiiς τω•ι πραγμάτω·ι ή γεγονότων, τών παρόν
rooϋμsr ταϊjτα. συγκρί­
άναπαρισταμένων έν τtϊ> έγκεφάλφ , έν ένί λόγφ
t:>ς έκ της 3ιαψορii; η
νοντες, της συγκρίσεως άφ' έαυτ·Ι\ς γιγνομέv-Ι)ς
!ί.γyλr;; ψυzολόγος
ταύτότητος τοίί ποιου τών αίσθ·ήσεων· 3ι~ κ'.1.ί ό
Jame s Mill έν τ~ πραγματεί~ α·)το>:ί « 'Αrιί.lυσις rov ά1·&pωπίrου
πrεύμaτος)), ώς λέγει ό 011. Ba::;ti an , 3έν ιι-οταχ ειρί~εται τόν ορον

όιάrοια η πrεvμα, άλλά το\ις ο ρου; : (ίπ.lα'i κ.αί σύr&ετοι αlσθιίσεις.

ιζ•ψ.ένων aια λέ­
Ούτω τό άθροισμα τών συνθ έτων αίσΟ :ίισεών σψgολ
αuτών κ.ατi τήν λει­
ξεων κα.ί ό ταχύς καi πολύπλοχ.ος συν3υασμός
έπ! μiiλλον καi μiλλον
τοuργίαν του έγκεφάλοu λα.~.ι.bάνει χαραχ.τΥ)pα
μεrοr άνεξάρτ·Ι)τοv, εί;
όιαrοηr:ικοr .;\ πrευματυιοr χ.οcί ιιατά ιό ~αιrό
την άνiλuσιν καi την πηyήν
βαθι.ι.όν ωστε οι μη έγκύπτοντις καλώς εiς
εύκόλως &γονται είς την
τής άναπτύξεως τοίί νέου τούτου στοιχείου
υσ:Χν τινα καί αύ­
πλά.νην τοϊί νΟι: θεωρήι;ωσι τοίίτο ώς πρiγματι ί8ι:Χζο
έ.στίν η άποτέlι­
τοτελή ί31ότητα ή άp_rήr, ένφ πρiγματι ού~Ε.ν άλλο
ϊνεκα τής άρχιτ!κτο·
σμα τών κατΟι: μέρος α.ίσθήσεων λαιι.bάνον χώραν
έν λειτουργί~ έγκεφάλου.
νικής κα~ασκ.εuής καί του μηχανισμου του
8έν θα είχομεν είμή
ανευ τη~ . τοιαύτης μηχανικής κ.ατασκευης αύτου
έπί τόπου μενούσας, ώς
στοιχειωaεστάτας καί μεμοvωι.ι.έvας αίσθήσεις

(t) Ch. Bastia n. idem. σελ. t42,

 t t8

μeμονωμένοι ήχοι μουσιχ.οij όργά.νου οv3εμίοιν συνοχ;'rιν έχοντες , οvιtεμίαν

με'λφ3\αν 3ύνανται νά ιiποτελέσωσι, χ.αί σύνολόν τι ύπαρχ.τόν χ.οιi ένό­
τ·ητα έχον. Ή pεlφ~ία έστiν ή ι1ιάrοια, ό rΘϊίι;-.
Νϊίν 3ύναταί ης 3εόντως νά έκτψ·f.σ:. τ7~ν βαθεϊοιν του Άριστοτέ­
λοuς ρ·/iσ1ν : «οΜέr ίr τφ rlj), (~ μή πpόrεpor ir rfi αlο&ήσιι». Κοιθώ;

3!.ν ύφίσταται μελ<ι>3ίοι τις κεχωρισμένον πρα.γμοι έν τίj'> χ.όσι.ι.φ,

w; ΤΙ
άλλ' εlνε ιiποτέλεσμα. τ1j; ύπά.ρξεω; 3ονουι.ι.ίνων zορ3ων ένός κλει3ιι­
χ.•Jμ~άλου, ψέρ' είπαν, κοιi τΎ)ς καθ' ώρισμένην τάξιν 3ιοιτά.ξεως χ.αi
σχέσεως τών ιι.ερwν, έξ ών συνίσταται τό οργα.νον, ώς κ.οιi τΎ)ς κα.θ' ώ­
ρισμένον τρόπον πλ~ξεω; οιvτών κτλ ' έξ ών συνθηκ.ών παράγεται ή
μιλ<ι>3ία., ούτω χ.α.i ή 3ιάνοια. πρός τόν έγκέψα.λον εΙνε ώς ή μελφ3ία
πρός τό χ.λει3οχ.ύμ~αλον. Πολλοi χ.ατά κόrον ποιρέbαλ'Jν τόν ίγκiφα­
λον πρός οργανον' τήν 3ε ψυzήν' ή; μέρ'Jς ή 3ύνοιμις έστi χ.οιi ή
3ιάνοιοι, χ.ατ' οι·)τούς, πρό; πιχί~οντα τό apγοινον άνθpωπον. Ή παροι­
~ολ7J οιϋτη ε!νε έσφα.λμένη · ή λεγομένη ψυχ-1, κ.αί α.ί ι1υrά,uειι: οιύτη ς
3ίον νά ποιρα~λ·Ιjθώσι πpός με'λφ3ίαν τoij όργάνου, ό παίζών 3ε τό aρ­
γοινον είνι όλοι οι έξωτεριχ.οi χ.αi ίσωτεριχ.οi έρεθισμοi τ-iις φύσεω;.
'Όσον ιiψορ~ τάς άgηιpη,ulrαι: καi ~·εrιJtάι: ί3έοις ή έννοίοις, οιύτοιι
ύφίστοιντοιι χ.υρίως 3ιά τών .lέζεωr χ.αί Έ.χουσιν ώς πηγ-/~ν αvτών τά
συγχ.εχ.ριμένα πράγμα.τα. 'Όταν σχ.επτώμεθοι περί τινος πράγμα.τος, 3ύο
τινά συμ~οιίνουσιν έν ήμϊν · τό μίν γεννώνται κοιτά τό μα.λλον ή ήττον
ά.μυιtραi παραστάσεις ή ιiχ.όνες συγχ.εχ.ρψέναι μετόc ά.ναλόγων αίσθrιμά­
των' τά. όποϊα ~λλοτι τά. πράγματα 3ιήγειρον έν ·ήμτν, τό 3ί ολως ιiσυ­
νει3ήτως 3ιερμηνιύομεν ταϋτα χ.οιθ' έοιυτο\ις 3ι.Χ λέξεων, ·ί)τοι όμιλοϊίμεν
χ.οιθ' έοιυτούς. Αι λέξεις έχ.ψράζουσι συμ8ο../.ιιιώι;- χ.αi έν fJpαχύτητι τόι;
σχέσιις Τών άντιχ.εψίνων, ήτοι τόι γεγονότα χ.αi ψσιινόμινσι του χ.όιrμG'J,
τά. όποία άνευ τών λέξεων θά. ήτο ιi8ύνσιτον νά. συλλά~ωμεν έν τ<j) νijJ
μιθ' όλων τών λεπτομιρειών ή νά. μιτα8ώσωμεν πρός άλλήλου;, χ.α~
ώ' ίχ. τούτοu 3έ ό ιiριθμό, τών γνώσεων ήμων χ.αi ή ιiνάπτυξι; τii;
8Lσινοία; θιi ήιrοιν ΠΟλu χ.ατώτιpα, ώς συμ~α(νιι τουτο παρά τοt; ζώ:ιις,
τCι όποία ενεχ.οι rijς λ{αν πτωχiϊ; γλώσιt11ς των (φωναi, χ.ινήσεις τοϊί
σώματος χ.αi μψιχ.οιi lχ.ψpάσιις) ιi3υνατοϊίσL νά. ιiποχ.τήσωσιν lχ.τεταμέ­
ν«.ς χ.αi ιvρείας γνώιrιις πεpi του χ.όσμου χ.αi ναι εχωσιν ά.φ~ρημένα~
i8ίοις, τουθ' οπερ ~),λω~ πάσχουσι χ.αi οι άγριοι λοιοi,
 119
εiς τά. ι.ι.αθηματικά: ειιrι σ•ψ­
Αι λέξεις εί01ίν ώς οι ά.λγιbρικο! τύποι
λόγος) ιίτι όπτικ.ά. (γραψ1ι),
~ολικα σημεία, είτε ήχητικ.ά. (έναρθρος
έγ συγτομίq. είς μέγα ταuΤοχρόνως
ίκ.ψροc~οντα ή ά.νταποκρινόμινα
αίιrθήσεων ή αίσθημάτων. Αι
πλ7jθος παρελθουσών ή παρουσων
σιν καl έξάσκ.ησιν τ7jς δια­
λέξεις ιίσl.ν άπαραίτητοι διά τ1ιν lκ.φρα
οπως διεpμΥινεύσ~ έν Τ~
νοίας, παντός άλJ..ΟΙJ σημείου ά.δυνα-:-οuντος
ις τών ά.ντικιιμένων· 81ό
3εού~ λεπτομερεί~ τά.ς πολυπλόΧ?'Jς 'Ιzέσε
iδέας, οuτε δε τό μό­
':'Oc ζωα δf.ν δύναντοιι ·ιά. f.χωσιν σ.φr,ρημένας
έν ταίς κ.ατωτάτα1ς βαθμίσι
λις φελλίζον λέξεις τινά.ς βρέφος , ό δε
αξ.στο; άνθρωπο; όλιγ\στας
'rijς κ.οινωνικ.Ύ)ς κλίμακ.ος ε•Jρισκόv.ενος
το λεξιλόγιον εCνε λ!αν σμικρόν·
τοιαύτας έχε1. Παρά. τοϊς άγρίο1ς λαοίς
ο{Jτο1 τά στοιχειωδέστερα τών
δι' όλίγων λέξεων κ.αi φωνών έκ.φpάζου01ιν
ό-.ων τοG κ.αθη11.ερ1νοϋ βίου,
αίσθ·ΙJμάτων καί σuyκεκρψένων γεγον
ιrυνεννοώνται, 81όη αι ίννοιαι
έν τίj> σκότει μiλιστα δεν 8ύνανται νχ
άνοcρθροuς φωνάς των καi
είσίν ά.τελείς άν δεν συνο3εύωιrι τα, σχ ε8όν
ς O't't ή 8ΙJίνοια πλουτίζει
8ιά. χ.αταλλήλων χειρονομιών. Εϊνε μέν άληθε
τίζει τ-~ν 8ι~.νοια'ι' άμψότεραι
τ1ιν γλώrrσαν, ά.λλά. καi ή γλώσσα π'λο•J
βαθv.ίδας ίνα άναρριχώνται εiς
με't'αχειρ(ζονται 8ιαδοχικώς ά'λλή'λας ώς
ζοulfι πρός σΧαπάνην έκ.χώ­
vψο; όλονiν ιι.εγαλείτερον. Αι λέξεις όμοιi
ς είς τό βάθος ήμων κ.εί­
νουιrαν κ.αί φέροuσαν είς φως τά χ.ατά. μοcί,α
διαιροϋσιν είτα χ.αί ύπο-
μενα αί11θήματα κ.αi 8ιανοήιι.ατα, τά όποϊα
εiς το~ς όμοίο•Jς ήμίν
8ιαιροϋσιν είς λεπτότερα τεμάχ•.α · ~ιο ή μετάδοσις
ροφ7iς χ.ατορθοτ -..;,ν λίπτι•ν­
τών λέξεων διά. τΎ)ς παιδείας καl 'rijς ά.νατ
ν καί άγει τόν άνθρωπον είς
σιν τών αίσΟ'"ΙJμάτων κ.αi των διανοημάτω
τοϋ κ.όσμου πραγμάτων.
μίiλλον έκτεταμένην έπαφ1ιν μετά. των
ς άναπτύξεως οι βά.pbαpοι
'Ένεκα τοϋ μικ.pοu βαθμοϋ τΎ)ς 3ιανοητικ.7i
ς άνθρωπος έκφράζονται ~ιά.
λαοί καί ό . •6iς κ.ατωτάτ'r)ς κ.οινωνικ.Ύ)ς τάξεω
παραιrτiση' έν τιj) έγχ.εφiλφ
λέξεων ιίκονικά.ς χ.αi λίαν συγκεκρψένας
άφ~,ρημένων· αι i~έαι αvτών
παραγουσών , σπανιώτερον δε δtόι λέξεων
χ.αi εi8αά. πράγματα ;\ ιί,
άνταποκρίνοντ-αι μαλλον εiς συγκεχ.ριμένα
οτι ιίνι αίσθήσεις. 'Εκ. 'rijς
ά.φ:ιρΥιμένα χ.αi γινικ.οc· αί ιJέaι φαίνονται
ιον πεpi της φuιrεως :;c.αι
γλώσι;ης ~' α;Jτών διαφωτιζόμεθα i~(ως κ.ά'λλ
, οjτως εiπείν, συλλαμ~άνο­
τη, άρχ7iς τ7iς νοήσιω,, ην lπ' αύτοφώρφ
περί τοu τρόπου rij ς β αιθ-
f&ν ώς μηδf.ν άλλο οuσαν ή αiσθηιην, ώς καί
 1~()

f':r,_~ό" yε'1έ'1εω; καί παραγωγ·f;; τ·r,ς εκ. των ι;ηκι.κρψένων ίaεώ·ι Χψ·~,­
pΥΙμένα.; ί3έα;. Δtoc τον α•JTO'I lc:ίι;·r,; λόγον ό 'ΠΟ\Τ,'t..ί;; r, ό ρ·r,τωρ 6μι­
λων προς τόν οχ).ον aιΧ λόγο•J f'· ει;το\ϊ είκόνων γi·ι<ται κα-:αλ·r,πτος χ.αί
ε•)χ.όλω; συγχ.1νεϊ καί ι;•Jναρr.iζεt ο:ίιτόν.
Άλλi χ.αl r.ηoc τίϊJ f'-iλλον iνε'Πτη11.ένφ καl πλουσίφ τ~ν νοίJν iν­
θρώπφ ό λόγος εΙνε fΙ.εστός είχ.ι:>•ιtκών παfα.ι;τ:lι;eων κα-:-ά μέγα ι.ι-έρος·
,,
ανευ
,
-:-ουτω•1
~
&t'Ι<
·~,
αου'Ι'Υ..":Ο'Ι
' .. ,.
ν-:1. υπχρ<;·fι y .ωι;σ:χ .
)~ )'
. <γοv.εν π.
./.· ..
ι>ιε-

~prψμlrοc ·ί\ ltο,_ι·ος Ιίrθpωπος, τό lθrος βαιfiζιι χαrά χpιιμrώr, άrij.l­

θιr iπ\ rώr :rrιpύ1·ωr rι/ς φαrτασίας κτ'λ. πiι;α1 α·~ται α\ έκφρiι;ει;
καl μυρίαι zλλαι έπ·f;γαι;αν έξ αίσθ.,fι;εων η είκονιχ.wν r.αρασ"':iσεων'
&; έι;zψεν zλλ·:>η έκ συγκ<κριμένων πραγμΧτων .
Συμ~ολiζοντε; ),01πον -:-άς είκονικά.; έν ·ίψίν r.αραστάι;εις των ά.·ιτι­
κειμένων, ώ; καl τiς ι;zέι;εις αvτών' αί όr.οϊαι ένεποί11σαν έν ·i;μrν
' , ''
εuzαριστα ΊJ
~ '
ουσαρεστα
' θ, ''
αισ "ΙJμ'Υ..τΟ: η
ι
7.0\ΙΧν τt'\Ια
, ,
Εν't"'JΠωσtν,
~
1J/J.\01Jf-
γοϋμεν τάς ά.ψ{ψlίμέναζ λέξεις, ών τά. συμπλέγμα":α άποτελοϋσι τάς
ά.ψ~ρ·r,μέ·ια; λεγψένα; έννοίας. Ή ά.lιίθεια, -~ χaχ/α, ή άpετιί, τό
άιJιαχώpηtοr κ. τ. λ. εί'1ίν λέξεις ώς έν ι;τενογραψί~, οϋτω; είπείν, έχ.­
φρχ:ου-;αι σειράν όλ?κλr,ρο'Ι συμ{;εb11κότων αίσθ·r;τών ήfΙ.ίν κατ:i τινα
τρόπον γενομένων χ.α.ί χ.ατχι;τασίν τινα συνειό·f;-;εως χ.αί αίι;θ ·ί;σεως έ'Ι
ήμrν παραγαγόντων.
Διά. νχ βε~α.ιώίι-εθα ~έ χ.αi πε1θώμεθα έκχστι:~τε, οτι ά.φ~ρ11μένη τις
Ε'Ι'ΙΟ\α Κzει τφ6ντι Ε'ΙΟια.ν χ.αl σ·r,μασίαν τtνi, aέο•ι οπως άναγά.γωμεν
αίιτήν πiντοτε εί; συγ~εχ.ριμένα ομοια ή ά.νiλογα. πρiγματα ύποπε­
σόντα. είς τάς α.ίσθήσιις ή!J-ών. Ή μέ~οaο; αϋτη είνε ·ή λυ~iα. λίθος
πpός χ.ατανό11σιν, Οτt τ<ϊ> QνΤΙ οcψ~ρημένη τις ψρχσις ΕΧ. λέξεων έχει
έννο1άν τινα. · διότι συχνότατα σ•;νibη χ.ατά τήν έ.ρμ11νεία.ν ίδίqι ύψί­
στων χ.αl δυσ-ι..όλων ζητ1111-Χτων να με ταχ ειρισθώι;ιν όρμαθόν λiξεων
χ.αl ψρiσεων ά.πο'λ•)τως κενών χ.αi πiσης έννοία; πραγ11.ατικ'tiς έ11τε­
ρη11.ένων.
Ο!αό·~ποτε ψ•;χιχ.ή πραξις τοG έγχ.ιψiλου, είτε ά.ντ(ληψίς τις π. χ.
άντικιψένου ~ιά τ'tjς όρiσεως ή ά.x.oij;, εtτε ·i; διάνοια, τα πiθ11 ή ένστι­
χ.τQt, άποτελεί ψυχολογιχ.όν ψαινόμενον έχ. των μοcλλον σ·;νθέτων πα.ρ­
αγόμενον κοιτ αναγ-ι.·rιν έ-ι. τής συνεργασίας άπειραpίθμων νευρικών
στοιχείων έτερογινεΊ'ς λειτουργίας χ.εχ.τημένων, εiς τό άποτiλε σμα τη~
 1'2 1

όποία; ως ·η r;•)νολον όίόομεν ονομi τι πρός παρ:iστασιν το\i προκ•)­

ψαντος είδους τΊ)ς ολ·11ς λειτουργίας· ι.;uτω λέγοιι.εν (tιάrοιαr , βuύ.lηοιr,
όpμ~uψντοr κ..τ. λ., τα\iτα. δε'/ \.ιψίστα.ντα.ι αύτά κ.αθ. ια.υτά. ε.χοντα
είaικΟι 'όργανα περιγεγρα.μιJ.ένα έν τι'J) έγκ.εφiλψ κ.αί έν ώpισμέναις χώ­
ραις αύτοϋ, ώς Χλλοτο \.ιπεστ·hριζεν Τ. σzολη τοϋ Ga1l, άλλ' είσί τό
τελικ.όν άr.οτέJ.εr;μα συrηη-ασίας ι.ι.εyiλου άριθμο\i iτερογενε\ς λειτουρ­
γίας lχόντων νευρ•.κ.ών κ.υττjρων διεr;παριι. ένων έν aιοιψόροις χώραις
τοu έγκ.εφ:iλου.
οι μ·ί~ έξψκ.ειωι.ι.ένοι ά·~αγνωσται πρός σπου~·ί)ν είς τά τcιιούτου
εϊόους ζ·11τ-ίJι.ι.ατ:ιι το•:ί νευρικ.οϋ συστ·hιι.ατος δυσκόλως βε~αίως όύναν­
ται νΟι φαντασθώσι τΟις σχέσεις τών έγκ.εφαλικών ίόιοτ·r,των (facultes),
τΥιν παραγωγήν π. χ. τjjς ιJιαruίας έκ. τώ'Ι · ά.πλών καί συνθέτων α.ίσ­
θ·ί~σεων παντο{ου εϊδους, η 'Ιά. σχ·11ιι.α.τ(ι;ωσιν ίδέα.ν τινά. περί το\i μηχα­
νισ:Lο\i τών έγκεφαλικών πρiξεων, ·ί)τοι τών ψυχικών η πνευματικών
λεγομένω'Ι ίόιοτήτων τοϋ έγκ.εφiλου. ''Εν γεγονός τΊjς παθολογικ.Ίjς
φυσιολογίας, ή άψασία, 8·.Jνατα.ι, νομiζομεν, να ύr.οbοηθή~ κ.ατi τι
πρός -;;ληρεστέραν κ.α.i εύκ.ρινεστέρα.ν κ.ατ:iλη'fιν τοu ζητ·ήματος. 'Εκ.
τjjς σπουδής τοϋ μηχαrισμοϋ τοϋ .lόyου όύναταί τις κατ' ά.ναλογίαν
νά φαντα.ι;θ·~ τον βα.θμόν το\i συνθέτου το\i /Ι·ηΧ. ανισμοϋ χ.αί τών χλλων
ψυz.ικ.ών λειτουργιών το\i έγχ.εφiλου, έπίι;ης aε θά. ϊό'!Ι τ·ί)ν στενΥιν
σχέσιν τοu λόγου ιι-ετά. τΊ)ς 8ιανοίας , τ·ί)ν r,ηχώνςυr;~ν, ούτως είπε~ν,
κ.αθαρώς φυιηκ.ων φαινομένων μετά. ψυχικών, ώς κ.αί τά.ς ά.ξιοθαυμά­
στους είόιχ.Οις ίόιότητας, α.ς κ.έκ.τ"t)νται τά νευρικΟι κύτταρα.
 122

ΚΕΦΆΛΑΙΟΝ Β'.

' Ι
'Α [ρασια.
Μηχαrι<rμος τού .ιιογου
1' -

τοίί
§ f. Ό Broca. Χwρχι το~ ίγχεφοίλου, ών ~ βλιίεη έπιφiρzι tήν /Jιιχtοίριχε!ν
11-'1Χ.Ο1Vlσμοu tl)U λόγοu. Είχώ·ι 2 . 'Ορισμό, :ί.φιχσ{ιχ, t(JU
Broca· οιοίφοριι ιrδη ι:ιιύτϊj,.
νά άμιλ~ τήν γλwσσοίν τοu, ιiλλά
Ψuχ.ιχή χώφωσις : ό ποίσχων οηλ. :ί.χοuει χαί οuνcιτιχι
όμιλοuνtι χς τήν cιύτήν γλιJ;σσαν. Ψuχιχή τv,λιιισις: δ ποίη_ων
3ίν iννοεt τοίι; !ίλλοu;
cίλλά δέν οuνατcιι νά cίνcιγινώσχ' !'Ι τά γρ cιφόμενοί τοu κ. τ.λ. - § 2. Έεήγ7iσι,
γροίφει,
Διοίψορcι είοη μνήμr., χαί άνισότη,
τών φιχινομiνων toutων. Είχόvε; 3 κcιί 4. -§ 3.
aνcπτuεεω, ιχύτών. 'Uπτιχο!. - § ... Άχοuστιχοί. Διιχτ{ μuθιστοριογροί'!'ΟΙ τινέ; περι­
vα. Ο! χcιλλιτέχ.ναι ζωγροί­
γριί'!'οuσι ζωηρώς χcιί έr.ιτuχώς τοίις τόποu; η τCι cίvτιχεlμε
Dore. Ή π~όωρl); μχΟημcιτιχή μεγαλο:pulσι πσι!οων τινώv. Μνήμη
φοι Vernet χcιί
Μεγοίλοu Φρειί3ερ!χου χσιi .ί\Ιεγοίλοu Νσιπολiοντο,. LegouYe, Scripe, Diderot . -

§ δ. Διcιτ! δ Σωχpιίtη; δισι)εχτιχώ; σuνεζήτzι. - § 6. Γρ::ιι'!'ιχοΙ· George Sand. -

§ 7. Κινητιχο\ ij cίρθροuντες· οί χχθ' ~αυτο~; Ιιψηλοψώνω, όμιλοίίντις χαί χειρονομο\ίν­

τεροι είσ\.ν η οτε '(ροίφοuσιν.
τι,.- Οί pή:ορε, . Δ,σιτl οί pήtορε, δμιλοίίντε; εύγλωττό
σεις έπί έγχε'!'οίλ ων διχηγόρω ν, ~ιχσιστών, πολιτικών
- § 8. Νεχροσχοπιχσιί π:χρατηρή
ι. Έγχέ:pσιλ ος Γαμ6iττσι , είχών 5. Έτ<χιρlcι τη, Άμοι6αίας
φημιζομι!νων iπ\ εύγλωτ<:Ι::
Νικpοψίας έν Γαλλl::ι.- § 9. Περ!εργσι εί?rι cίιp<χσlσι;.-§ fO. 'Αμνησ{σι· πι:ιιρσι8ε!γμι:ιιτ<χ.
Διοίχρισις μετσιείι cί:pσισlσις χιχί cίμνησ!<χ,.
ΙΙ

&λλονr.ιχι μιτiz τώ1

§ f. Ποplσμαrα. - § 2. Ti& ψuχ.ιχCι λεγόμενοι :pσιινόμεν<χ αuμμετιι6
τσιuτότrιτ ο, χα\ ~νότητος τοσ Έ1·ώ· 8ιοίσπcσι ς X«t 8!«tοίρα­
φuσιχών. - § 3. Αίσθrιμα
ει, ιχύtών. -§ '6. πω, r.ρίπιι νίχ φαν-:<χζώμιβα τήv ψu:ι_ήv.
- § 5. Τα~τό-:τ.; ti'\; φu­
. - § 6. Πιιροίμαt« Schiff.
•rω; TWY :puσικο-χημιχwν χσι\ τώv 1;Υiuμaτιχ.ών auνrJίμεων
ιν.
- § 7. Πότε όργcιvισμό; τι; ιίνe ξμψυy_ος; •οpιcι ψυχικά 8έν ύπ~ργ_οuσ

ι)f,φρiζομεν
~ 1. Γνωστόν οη τχ 8ιανοήματοι )f.Xi οιiσθήμα.τοι ήμων
υ λόγου (-rijς
πρός άλλήλο•;ς 3ιά πολλων τρόπων, ήτοι 3ι.Χ. τοϋ lνiρθρο
μοΙJσι)f.1;ς
λοιλιοcς), 3ιά τ1;ς γραφ1;ς, -riiς μιμιμ1;;, των C'ίριθμων, τ1;ς
)f.,τ.λ. Σήμερον )f.ατά τό πλείστον )f.οιθωρίσθησιχν οι! χώροιι τοϋ !γ)f.ε•
της
φiλου, ίν οιtς ί8ρεύουσι τά. ψ-αιν6μινοι της iξω'tιρι)f.εύσεως τοιύτης
είπεϊν,
8ιοινοιοι, ή/l'ών 3ιόι τοϋ λόyου, lγνώσθ11σοιν οι! άποθ1;)f.οιι, ώς
 1'2 ~

ί11.ατισ11.οϋ, ~ι' τ~ ~1α.νο·ίψατα καί α.ίσθ·ίψατα ήμων πιριbαλλό11.εν«.

ov
ιν ύπό στα.σι ν.
λα. .b-7.νουσι ν έξωτιρικ-IJν χα L μiiλλον συyχεκρψiν-r
11
(ΕΙΚΩΝ 2 .ι

ω;· γύpι.η· ) .
!' Λ p ισιιpό;· ίγκεg>α.lικό>· 1ίμισg>αίpιο1· ιιcθ' 1).τ.lο ποοψέ>·
α~λα!;. - J\1 = τρ ίτο; μοτωπι­
3
Σ Σ= Σvλούειος οιvλαξ η σι.ισμr; - Ρ= Ρολ:ί.,σο~ 1
κ:χ\ οεuτερο ς μ < τωτ:ικιi; γuρος. - Κ ,
Υ.ός γύρος τοu Bι-oca. _ J\1 καc i\1'= πρώτο;
1
. -
Κ' καί Κ =1ος , 2ος χαί 3ο; κροτα:pι
1 r.ός γύpος. -A i\f= ά·ιιι:,., f" : ωτ:ιχό; γύρος
­
τ.;',•; δύο τοότω•ι γόpω ·ι λij«Ται r.οιί χώρα ψ,
ΑΒ = ά.,,,;,., βρ<γματιχός γ~ρος· η χώpα
λο6ός. - ΚΛΒ = χατu1rε ρο; βFΕΥfJ.:Χ τι>.ός
χηκι-ιτ1τιχή. - ΛΛ= άν~iτερος βρογμα τικό;
1 , 0 8= io;. 2 ος κα\ 3ο, ίνι:αό; γύr-ος. -
λοοό; (9, Jobul e dυ plί COLΙ ΓIJc) . - QI, 0
βρεγματ ικός ).ο6ός. - ΙΛ= ί•ιιακός λο6ό;. - ΚΛ =
l\ΙΛ = μετωπ~κός λο6ός. - ΒΛ=
χ pοταφιχός λο6ός.
~JY αί άλ). οtιδσε~; έπήνεγκ.0•1 τάς Οιαψό­
(Α! στιχτ«\ γραμμαl Οeανύοt..σι τi.ις χώρας,
ροuς μοft'i'άς τi]ς διαταpάξ<ως τοίί λόγου).

Πρωτος ό Β roca έν Γα.λλίr. ώρισεν ά.χ.ριbως (

1R61 ) τ·/~ν g~ρα.ν τοϋ
έν τ~ βάσει τοϋ τρίτου μετωπιχ.οϋ γύρου (Μ 3 ). Ή
lνά.ρθρου λόγου
ά.ψα.σίας, η,ι ώνό­
βλά.b·rι τΎ)ς χώρας ταύτ·rις έκ~·rιλοϋται 8ι' ένός εi:~ους
μασε κιrητικιίr άψασίαr ή άψημίαr ( ) (aphe mie,
1 apha sie motri ce).
6:ίνων πάσα; τά, μορ φ.>, οιατα­
(11 Σημ. Ό οpος άg>ασίa χατiστr, γε'Ι:χός r.ερ:λαμ
ι άκpι6ώς ολα τόι εΥaη τη, οιαταpά­
p άξεω; τοϋ λόγοv, χα!τοι έτuμολογιχώς aε., έχι:~pάζε
έκ τών άναφεpο μένων !νταίίθα παpαδε ιγ μάτω ~
ςεως τα~τη,, ώ; φαίνεται ~οuτο σαrrώ•
~αί μορφών cίφασ ία~ :
 124

Το 1)τέ στιν ό πiσχων έν()υι.ι.εϊται καθ' έαuτόν τα; λέξεις, δύναται νά

γράψ\'J, να ά.να.γινώσχ.·~,, νά έννο~ τόν όμιλουντα, ά.λλά 3έν 3.Jνα.ται να
ά.ρ()pώιr\'Ι ού3εμία'Ι λέξιν, 3ιότι ά.πώλεσa τ·ί)ν έν τι;, έγχ.εψάλφ μνήμην
τ1jς συναρμολογ-ijς τώ'Ι κιγίJσ:ων τών ά.πα.ιτουμένων προ; έκτίλειην

τ-ijς άρ()ρώσaωι; τών λέξεων 3ιά. τών ιpωνητικών όργάνων. Ού3εμiα. πα­
ράλυσις τών μ•Jών τ·Ιjς γλώσυης, ή του λάρυγγος καί του προσώπου
ύπi.ρχει, έν το•)τοι; ό πάσχων 3έν 3.Jνα.τοιι νόι προψέρ~ ού3φ.ίοιν λέ­
ξιν, tνί'.Jτε 3έ μ6νον μίαν λέξιν ή ιpράσιν aύνοιται νόι μεταχ ειρLζητοιι ή
συλλα(5άς τινας ιΧνευ ού3εμια; υημοισίας, ώς ό ά.σ()εν-ί)ς έκείνος του
Trousseau, οστις εiς π α.σαν έρώτησιν ά.πήντα 3ια τ-iiς α.νε•J έννοίας
τινός λiξεω; coιιsisi' .η ό .Χ:λλος έκείνος' ο στις έr.ρόιpερε .. ην ά.χ.οιηχ­
νό·rιτον λίξιν monomoιnentif χ..τ . λ.
Με .. α ,.ην ά.να.κάλυψιν 011.ως τοϋ Broca πολλ'.Jί έπέστ·rισαν τ·ί)ν
προσοχ·ί)ν οιύτών κα.ί έπί .. ων ιΧλλων μοpιpών τ-/j ς aιατοιράξεως του
λόγου κα! ά.νεκάλυψα.ν 3ιαφόρους Χλλας χώρας .. ου έγχ.εφάλου, έκάσ .. ·ης
των όποίων ή βλά{;η προξενεί κα! ώρισ11.ένον εΙa,,ς aιαταράξεως τοϋ
λ6yου. Ό Charcot χ.αί Magnan i3iως έν Γοιλλί~ χ.α.i ό Kιιssιnaul
έν Γερ11.ανί~ καλώς 3ιευκρiνησαν τό ζ·ίJ,.·rιμα ..ουτο. Qιjτω aε σ·ίψερον
Εbεbαιώθη t οτι ή fΥ1ί/~1/ τοϋ fί1:ο υ τώr .lέtεωr i3ρά.ζε•. έπi .. οϋ πρώ-rου
κρο .. αιpιχ.ου γύρο•J (ορα είκ. 2 έν ΚΙ) · ·h aε prήpη τώr όπτιχώr είχό­
yωγ τι';Jr .lltεωr έχει ώς ε3ρα.ν .. αν χ.α.τώτερον βρεγματικόν λο~όν (pli
COUl'be) έν ΚΛΒ, tνίj) ή χώροι τΊjς γενικΊjς όράσεωι; χ.α.. α μέν τόν
Munk έaράζιι έν .. ι;, iνιακφ λob<iJ , κοιτά. δέ τbν Ferι'icr ( ) έν τφ
1

3φ τοξοειaεϊ γύρφ (gΎΓUS angularis) .. ου κοιτω.. έρου βρεγματικοiJ

λο~οϋ όλίγον πρός τά. όπίσω τ-ijς σημειουμένης έν τη είχ.όνι ζώνης
ΚΛΒ, ou ή βλάb·η προξενεί παρά. τοϊς ζώοις τήν τελείοιν τύιpλωσιν,
χα\ τίλο~ ή μνήμη των κινήσεων τ1iς χειρός των ά.ρμοaiων πρός τό
γρά.φειν ιaράζει έν τ~ βiσει -.ου ~ευ-rέρου μετωπιχ.οϋ γύρου έν Μ •
2

'fποθέσωιι-εν οτι 3ιά ":'ινα ποι()ολογιχ.ήν α.ίτίαν tbλάbη ή χώροc Κ'.

Ό παθών 3ύνατιι.ι νά. γρά.ιp~, νά. άναγινώσχ.~, νά. έκψράζ~ ά97' έαvτοίJ
τά.ς i~έα, του όμιλών, ά.λλ' οταν τφ ά.ποτείν~ τις τόν λόγον, 3εν ίννοεί
ού3έν έχ. τών λεγομένων. 'Εν τούτο~~; ιiχ.ούιι χ.οιλώlί οιον3ήποτε χ.ρότον

f) W . Wundt. Physioloiίsche Psycholo~ie· trad· Roιιvier. Σιλ. t 6~,

 125

όμιλοίίντος,
ή ήχ.ον ώς καί πρίν, άκούΗ έπομένως καί ':'Χς λέξεις 't'Οίί
Ί~ αύτου γλώσσ α τ<ϊ>
άλλά 3έν έννοεϊ τΊ~ν σημσ.σίαν αvτών. ή Ι'·ητρικ
λέξεις άφιχνοϋντι.ιι
εlνε άγνωι;τος ώς ξένη ης καί οcγνωι;τος γλώσσα· αι
ν οι . Γάλλοι έκ
είς τό ο~ς αύτου <;,ς άπλοvς ήχος- πάσχει ώς λέγουrη
ής κωr;ώσεως
κω1ώσεως τώr .liζεωr (surdite des mots) 1ι iκ !frυrιιϊ
κατά τ"1ν έ'κψρΜιν των Γερμανων see]en-taubheit, κατά Munk
wort- taubh eit.
κατά ι;υνθή­
'Τπάρχει λο.ιπόν έν τ<Τ.~ έγχ.εψάλφ εί3ική τις ι.ι.νήμη τών
τά κύτταρα τοϋ
κην ·~χων τώ·ι άπαρτιζόντων τάς λέξεις ε3ραν έχο•Jσσ.
':'Ου άrισtεpοϋ, έχ.τός
πρώτου άριστερου κροταφιχ.ου γύρου κσ.ί πάντοτε
εvρίσχ.εται είς τόν πρώ­
των άpισrεpοχείpωr άvθρώπωv, όπότε ή βλάbη
τον όεζιδr χ.ροτοιψικόν γύρον ώς περ!πτωσίς τις του W
estphal (1) έb~­
bοιiωσε τό γεγονός τοuτο.
λo~t;i έν ΚΛΒ,
'ΕΟιν νuν ή βλάbη συμ~~ έν τιt~ κατωτέρφ βρεyματιχ.~
τα, άλλά ~έν 3ύ­
ό παθών όμιλεϊ, άχ.ούει χ.αί έννοεi καλώς, γράψει ιι-άλισ
ίόίου, μήτε 3έ τΟι του
νοιταt νά άναγνώσ·~ τά. γραψέντα vπ' σ.ύτοί:ί τοϋ
άλλά τΟι γρiμ­
τύπου η όίλλα χ ειpόγραψα · έν τούτοις b'λέ-:ηι καλwς,
ς. Εtς ει.ι.πορος πα­
μοιτα ψοιίν')νται αvτιt~ ώς άγνώστου τινός γλώι;ση
[1-!ταbαίνει είς τό
θών έξ άποπληξ!ας καί ά.ναρρώσας μετά ηνας ήμέρας
ιψέ ':'ι έπ1-
γραψείόν του κιχ.ί γράψει έπιστολ·ί;ν· νψίζων 3έ οτι παρέλε
λιχ.μbάνει έψη­
χειρεi να ά.ναγνώσ~ τ"1ν έπιστολήν του, άλλ' είς μάτην·
Ό άσθενΎ; ς ούτος γρά­
μερί~α · τά γράιι.μιχ.τα ιrνε οcγνωσ•α 3ι' α•)τόν.
χωρίς να
ψει, ώς θά. ή3ύνιχ.το να γράψ·~ εκαι;τος -r;ι.ι.ων έν τ<ϊ> σκότει,
χ.λλήλων κινΥί­
βλέπ~ τα γραψόμενi του, '>Ο•)τέστιν ή μν-ί;μη των JΙ.ιχ.τι
άλλ' έξηλείψθη
σεων -.ης χειρός προς τό γράψειν 8ιεηψί;θη παp' αύτ<ϊJ,
γραψΊϊς. Το χ.ιχ.τΟι
ή μνήμη -.ων όπτικών είχ.όνων του λόγου,όηλα3-Υι τi)ς
εvκόλως 1 έά.ν σκε­
το φαινόμενον παpάόοξον τοuτο γεγονος έξηγεϊται
οίονεί ν' άντιγρά­
ψθώμεν, ότι όιΟι νΟι γpάψωιι.εν 3εν εΙνε άπιχ.ραί•η-.ον
των στοιχείων τοίί
φωμεν τά.ς έν ήμiν όπτα.ας παραστάσεις καί είκόνιχ.;
ιχ.! έχ.ψρα­
άλψαbήτο•J, έξ ών συνίστανται αι λέξεις" 8ιότι οcί ί8έοcι ήμων
οθwσι είς το
ζόι.ι.εναι όι:Χ τΊϊς γραφης κατ' εύθετσ.ν εΙνε 8υνατόν να ιι.εταό

(1) \Vunt : PS)'Chologic ρhysίologique . ton1. t . σελ .

'167 . Ko:l Μ. Duval:
Scientifiqιι€ 17 Dcceιηbι·e 1887 : J,' ::φhasic deρuis Broca.
Revue
;ιίντρον Της μνήμης των μυϊκών Χ.ΙΨί:σεων τj\ς χειρός, ίν Μ'. Τοuτο ε­
χ.iιστος 3ύνοtτα.ι ίφ. ία.υτοϊ:ί νόι r.α.ρα.τηρήσ:ι, οτοιν, φέρ. εiπειν, γράφ~

ταχέως χ.οιι 3ίν iψιστ~ τ"1ν προσοχ"1ν έχ. τών προτέρων πω; νόι χα.ράξ~
τά ιi"λφα{;-pτιχ.όc. στοιχεϊοι .. ων λέξεων. Συνήθως 1ί χιίp iψώr rpάιpιι
ι.ι.όν11 χ.α.i άψ' !αυ':'1\ς. Δι:Χ. παρόμοιον λόγον έν -rii μορψii τ1\ς έχ. ψυχι·
%"~( 1tωφώσεως ά.ψασία.ς, ό πάσχων 8ύνα.τα.ι να όμιλij χ.αί νόι άρθρόν~
τά; λέξεις ένίοτε διχ ..ης χώρας Μ , ά.λλά δίν έννοιί -rούς ~λλοuς όμι­
3

λοuντας πρός α.ύ .. όν.

'Εν τii χ.λινιχ.ii τοv Chaι·cot εraομεν χ.οιt ήμει; ιι.ίαν τοια.ύτην περί­
πτωσιν. Ό πάσχων έξηχ.ι:.ντο•.J-rη; περίπου τ·ί~ν ήλιχ.ία.ν έξιφράζετο ;c.οι·
λώς όμιλων ή γράφων χ.αi χ.αλω; ένόει τ"1ν σημα.σiα.ν τών λεγομένων,
iλλόι δέν ή~ύνοc":"Ο νά άνοιγνώσ·{Ι τά. .. ου τύπου γράμμα.τα., ·~ τi ύπ'
cιύτου του, i8ίo 1J γρα.ψόιι.ενα · όσάχ.ις 3$ πα.ρωτρύνι':'ο νά rί.να.γνι~σ:ι τόις
iν τ~ πiναχ.ι ύπο τoij χ.αθ·f)γη':'Ο~ γραψείΙJοtς λέξεις, άσuνει3ήτως χ.rι.τέ­
φιηιν ιiς τέχνα.σμά τι, τούτέστι διά. r~ς χειρός του έποίει εiχ.ονιχ.ώς
lν ':'~ oclpι τόι σχή11.ατα. τών άλψα~ητιχ.ών ΙJ':'Οιχ_ είων των έπί του πί­
να.χ.ο; λέξεων, οϋ-rω δί ·~ έχ. τών μυ'tχ.ώ·ι τούτων τj\ς χειρός χ.ινήσeων
π:χραγομένη μ•./~κ.η αlσθησι; ύπεμίμνησχ.εν α.ύτφ τ"1ν σηι.ι.α.σίιχν τοσ ιiλ­
ψα~ητιχ.οu στοιχείου χ.αί χ.ατώρθου διοc τοu τρόπου τούτου ν' άνrι.γι­
νώσχ.~ παrτοpψι:ιιώς, ούτως εiπείν, χ.α.ί ο•'η_i 3ιά των όψθαλμων του.
Ή όπτική λοιπόν ιι-r1ίp11 τών λέξεων παρά. τοις τοιούτοις πάσχουσιν
ίλλείπει· ιiσi τυψλοi είς τόις λέξεις (cecite des mots· seelen-blin-
dheit =ψυχική τύ1lωσις, ώς λέγουσιν οι Γερμανοί)· τό αίτιον 3έ τού­
-:ου, ώς άπεδείχθΊJ έχ. τών ·ιεκ.ροψιών, είνε ή παθολογικ.Ί~ άλλοίωσις
ίν Tij ΚΛΒ μοίρ~ του βρεγμα.τι;c.ου λο~οu .
Τίλο; ύπάρχει χ.ιχi τετάρτη περίπτωσις, χ.αθ' ήν ή βλάbη έν τii βά­
αει τοσ 3e•Jτέρου μετωπιχ.οu γύρου έν Μ γιγνομένη, έπιψέρει τ-!)ν λεγο­
1

μέ>tην άr"Ρα!fίαr (agraphie)· ό iσθεν"1; διατηρεr πiντ.χ τά άλλα εt3η

τοu ίχ.φροcζεσθιχι, άλλ' άπώλεσε την μνήμΊJν τών μυΊ:χ.ών κινήσεων τη,
χειρό~ πpό, το γράψειν.
'Ώστι ύπάpχQυι;ι τέσι;αρα θψiλιώ~η εϊ3η ά!fασίας: 1ον Κιrητική
ά!fασία ή άφηιι-ία του Bι'OCa. 'lον ά1ασία. έ:ιι fυιικiίς κωφώσεως· 3°ν
ά!fαΟ'ία iκ ψυχικής τυ1.lώσιως· χ.αί 4°·1 άτpαφ{α, 'Εν τούτοις είνε σπά·
νιον fψονοι.ι.ένω~ νά παρουσιι):ζωντιχι τόι εt~YJ ':"ΙΧϊ:ίτα. · συv-~θω; χ.ατά
 i 21
i'λειότερον
3ι~ιpόρους σuν3u α11μοv; πα.~ίστα.τα.ι τό πάθημα, ί~ιχ.ρα.τούση;
ταύτης ή έχ.είνης τη, μορφη;, χ.αl οvτω !χομεν πλιιστα οσα 8ευτι­

ρεύοντα ιίδη άφασ(ας.

γων τούτων γι-
~ 2. Ό μηχανισμός των χ.ατά τό φαινόμενον περιέρ
- .., ' ι
Τ ' t ' • - r
τεσσαρων χωρων του εγχ.εφα-
, '
εινε ευνοητος' εχ.ασ'tη εχ. 'tων
γονοτων
μετά των ίπιλοl­
λου, &; ίιπε3είξαμεν έν -ή1 Είκ. 2. συν3έετα.ι όι' iνών
α.t έχ. τών cίντιχ.ει­
πων μερών 't"OU έγχ.εψάλου, iνθα λαμ~άνουσι χώραν
λέξεων ίιπό μορ­
μένων αίι;θήσεις χ.αl iόiαι, αϊτινες συμ~ολίζονται όιά
), τά; όποίας, όσάχ.ις
1

φήν όπτιχ.ών (έν ΚΛΒ) ή άχ.ουσηχ.ων εiχ.όνων (έ·ι Κ

χ.ινήσεων,
θέλομεν, έχ.ψράζομεν χ.αί πρός τά έκ.τός Οι' ώρισμένων μυ"ίχ.ών
τοϋ έγχ.εψίλου, (έν
ών ή μνήμη έοpάζει έν ώρισμέναις έπίσης χώραις
ιν των λέξεων).
Μ 2 μνήμη πρός τό rpά1ειr, έν Μ μνήμη πρός ά.ρθρωσ
3

'Εάν οιασ3ήπο-ιε έξ αvτων ή συγχ.οινων(α όιαχ.οπ~, ϊνεχ.α

..η, παθο­
lf'tOLX,ELων, άπό τiί)ν
λογιχ.η; άλλοιώσεως Ί\ χ.αταστροφ-ijς τών νευρικών
ς οη ή έντύπωσι; ή ίν
ίπιλοίπων μερών τοίί έγχ.εφάλου, ϊπεται φυσιχ.ώ
όπτικrι είκ6Jr της
Κ', φέρ' εiπειν, ώ~ άκουΟ'ιιχiι 1iζις, ή έν ΚΛΒ ώς
όιά τών συνήθων
λέξεως, μένει ίπί τόπου χ.αi δεν μετοι~αίνει νά. διεγείp"!J
μέρη τοϋ ίγχ.εφά­
οcλλοτι τ~ έξασχ.ήσει χ.τηθεισων ό~ών τά. λοιπά έχ.είνα
η ί8ία., ής σύμ­
λου, έχ. τής διεγέρσεως των όπο(ων προέχ.υπτεν ή σχ_ετιχ.
~ολόν έστιν ή λέξις. ΟύιJείς σνr1ιpμός η ονrηέ1κνοις
(association)
λέξεως ά.δύνατος.
λαμ~άνει χώραν, χ.αί ίπομένως ή άrαyrώpισις της
χ.αί της φυσιολο­
~ 3. "Εχοντε; uπ' οψιν τάς άνατομιχ.όις τοιύτας
ήν παρα,.ήρησιν, λέγει
γιας χ.αταχ.τήσεις τόις όφειλομένα; εiς -:ήν χ.λινιχ.
τώ­
ό Duval (1), ίδωμεν &ν μόνον 7ί σπ<;υόή τών ποιθολογιχ.ών r.ιριπ
&.ν μή όiν έπιbε~ αιοι οιvτόt
σεων διευκριvίζ~ τά ζητήματα ταϋτα, η
χ.αι ή παρατήρησις έπi τών ίιγ,ως έχόντων cίνθρώπων, ην οcλλω; χ.αί
είδη μνή­
έ:χ.αστος έφ' έα.υτοϋ δύνα'tαt νά. χ.ά.μ"!J. Τφόντι τ:i διάφορα
έπιψανείας 't"Οίί έγχ.ι­
μη; τοίί λόγου, ών τόtς ΕΟρας ά.νω'tέρω έπt της
Ε:χουσι διάφορον
ψάλου ώρiσαμεν, φυσιολογιχ.ώς χ.ατά. τά. διάφορα ατομα
βοιθμόν ά.νιτπτ•.Jξεως χ.αi τελειόη1~ος.

, Λάbωμεν π. χ. τήν όπτικ~r ιιrιίpηr τώr 1i(ιωr·

τινα εύρηται φυσιολογιχ.ώς εiς ά.πίστευ-.ον βαθμον

(1) Hevue Scient lfique. loc. cit.

α.ύτη εi~ άτομi
τελειότητος χ.αί άνα-
 128

"Ιrrύξιω~. Ό Charc ot i~·f) 1J.')ι;(ευ;:. ΙLiαν τ?ια•.Jτ·f)ν περίπτωσιν, τοσούτω

'
17Π'ΟV~οιιοτέραν ι;ηf'.α'1ίαν έ'zουr;rι_ν' ώς λέγει ό Dιιval' '
χ.αθ. δσον το
.
)/ ' .,. , • 'λ ' .. , ,
OC"rOf'.OY, "Π'tpt ΟΙJ -:tpο:ι.ειται, σtΠω εr;ε μετα ταυτοι συνεπειqι: YOfJO'J
'
't'·r,ν
ον·τω; θαυ•1.α11ίαν α ·)τυ·::ί (j τrιχι'ιr ιιrιι' uηγ. Τό ά.τοΙLΟ'/
t
j .ι ι
τ?ίiτο εi.ιχ.όλω ς
άπεσιήθιζεr, ώ; κ.?ινως λέγοv.εν, τχ άναγινωr;κόιι.ενα • 3ύο
Ύ~ τρεϊς ιpορχς
a.ν iνεγiνωι;κ.εν ι1.ία·ι r;ελ(~α, είτα ·f.3·.Jνατο νχ έ-;;ανα
λi~~ αi.ιτ·iιν έκ.
μνήι-ι:f)ς, ~ιηγεt•ο ~έ οτι -rόr;r,ν ζωηρώς έναπετυποuντο
τά. γράμματα
έν έαυτφ, ώστε τφ έψ:;ιίνετο οτ: ε~λεπε 7t','ό τώ•ι ό-pθαλμ
ων το•J όλό­

κοιι '
.
χ.λ·r,οθν τ·i)ν σελί3α υ Ε. τχ; λέξε::, •Χ; 1:,-;;?~ιαιοέσεις τών πεοιόaω
ο ι ονει' '
~ -
, ~ '
' ' '
ν κ.. •. λ.
· β ι,
~λ ιου.
σινεγινωσκ.εν εν το; ανυπαρκτο•J ' 'Αλλ α' χ.αι η ' • 7-εrιχη '
όπτιχιί ιιrήpη τ?;:ί άτόfΙ,Ο'J -rο'..ίτο•J ήν λίσιν άνετ.τυγμέν-r,.
G:ι έ'~λεπεν
εσι,·αν τι·ια,
" ι: τοπο θ ' ·r;rιυνχτ
'~, ' περιypα''.r. • ' μεχρι
απαc;, ο ειr τα να 1'~ αυτΊ)ν ' - ε'λ α-
των
χίστωνλεr:τοf'.ερειών άκ.pι~iστα-rα. Είς τό εί8ος τοϋτο τijς
μνήμης όφεί­
λοντοιι αi λrψ.πραί κ.αί ζω·r;ραi έκεϊναι περιyραιpαί τών τοπεi~ν
/J.υθι-
στοριοyραι.pων , ηνων. - "Ο -:-αν ' .
απω λ εσε την 11.νγψ.·r;ν ' ' ' δ"'εν Ί)συνατ
'b'
ταυτ·r,ν, ο
πλέον νά. zαοiξη τχ; y,οαυ.υ.χς ovn ένό; ~ένaοου ·/\ ένός
.. • 1
τόζο•J' ccγνω-
ρί~ω, eλεyεν, ότι μί7.. ·ί;μικ•.J:ι.λι'>ς ypαv·v··iι άr:r;-:-ελεr 'Εν τόξον,
''
'
j

άλλά ~εν
ήυ.ποοώ νχ -:-·iι·ι (O '/Yί((IJ'flώ». Δέ'Ι έvθ JU..~ίτο έ:tίσ·Ι);
ι ι ;τ ι
το ;;Jόσω;;
ι
ον τ11ς
γ·Jναικ.ο; κ.αί τw'Ι -:-έ"Ι..νω ·ι α·~τ-ο;:ϊ, έληι;v.όνηι;ε όΞ κ.αί τ·l;ν ίaΙαν
έαυτοG
ιpvσιογνωv.ιαν.
' 'Η , . "
11-εpαν ηνα ει;πε•Jr;ε ' Υ , 1" , '
να -,·1Jτ-rισ·1 συγγνωι.ι.·r.ν α;;ο αγνω-
•
~\
στον τινα · ο
f ,,,
αyνωστο; σε
.,.
ουτο;
,.
·η·ι
,
ο
f
εα•Jτ-ο;
,

•o•J '
αντανακ.
λ () . •
ασ εις εν
τφ καθρέπη1 διόόου τινός (p<ιssage) , πρό; ον ένόμι11εν
οτι θα συγ-
θ -~,
κpο·Jι;~ ' • σε
πριν η ~· . ' ' ;; λ'χν-ην εr;:;;sυr;ε
εννο ·ησ·!J -r·ην " • ' ' ~ τ·ην
' 11υγ-
να εκ.ιpρχ

γνώμ·r;ν το•J είς τόν άyνωr;τον έαυ-:-όν τΟΙJ.

'Ο Horac e Veι·net. χ.χί ό Gnstaγe Doι·e , aιακεχ.οιυ. ένο\ ί,ωγοi-
, ' ι
ιpοι, ή3 1.Jναντο μετά fΙ.ίαν έπιι;κ. .5πησιν νά. άναπαραγά.γωσι
χ.αί 11zε8όν
είπεϊν να άrτι1·rάιlrωσι τ·ήν εiχ.ciνχ iνό; άνθοώr.0•1. Ή
•' ~
όπτιχ.Ύ~ μν-ήυ.η
είνε τόσον ζωγ;ρόι παρi -:-ισι κ.αλλι-:-έχναις, ώ11τε τα•~τίζε '
τα.ι πολλiκις
πρός τάς ψευιfαισθιίσεις τΥ,ς όρiσεω; (1) (hallu cinatio
ns) . Ένταt:θσι
έπίσ·Ι)ς άν·ί)κ.οΙJσι χ.αί οί θαυμιίσιοι Ε;(.sίνο\ ύ.τι:ιι.lο7·ωrαί
(calcu lateur s
prodiges), οϊ-riνες έΧ /J·Ψί)μΊ;ς 3•.ίνανταt νά. ΠΟλλαπλασιiζωσιν ή νΧ
προσθέτωσι ι.ι-εγά.λους άριθμοu; !1.ετΧ τΊjς ι.ι-εγαλειτέρας e •)χ.ολίας. 1
Εν

\1) G. B:.ιllet.. [,e l :ωgage intί-ι·i e ιιr · -.r ελ: ; 36. 1886.
 {29
'Ελλά&ι πpό τινων έτών παίς τις έκ Κεpχ.ύpας, οcν 3έν ά.πατώμεθοι, είχε
κ.ινήσει τόν γενιχ.όν θαυμσ.σμόν 8ιιΧ τήν ί8ιότητά του ταvτην . 'Γό χ.οινόν
3ιόι τ1\ς ~ημοσιογpαψίας ά.π~τησε παpχ τijς κυbερνήσεως τήν ύποσ>ήpιξιν
TQiί ιι-έλλοντος pηαlοψυοvς μαθηματικοiί παιδός τούτου άγνοοiίν οη
ο•j~ψί'Χ. rίrιψ"αία σχέσις ύπ:άρχει με-.αξu μεγαλοψυfας μαθ'Υ)ματικοiί καί
iπλ1\ς όπτιχiίς μrιίμης τών άριθμών , μεθ' ής -iiτo ψύσει π:επpοικισμέ­
νος ό -;rαίς ούτος. 'Εν τφ έγκεψάλφ τών ύπολογιστι-;)ν τούτων αι είκ.ο­
νικαl παραστάσεις τών ά.ριΟμών δίνε τόσον ζώηραί, ώστε σχε3όν βλί­
πουσιν αύτοuς κεχαραγμένους έν φανταστικij> τινι πίνακι, ίφ' ού 8ιόι
τ·ίjς ψοιντασίας των ποιοϋσι τόις διαψόpους άpιθμητιχ.όις πράξεις, ώς
πράττει ό 7tpάγματι 'f.χων ένώπιόν του μ<Χ.ϋρον πίνακα , έψ' ού 8ιόι τijς
χ.ψωλίας χαράττει τοuς ά.ριθμοuς καl ύπολογίζει.
(Ο Μέγας Φρει8ερϊ:χ.ο; '":.η, Πρωtjαίας λέγεται Οτt ένθυμεrτο τά όνό­
μα'>α πάντων τών -ά.ξιωματικών ώ; και μεγiλου άριθμοij στρατιωτών.
Βεgα(ως παρ' αύτ<i) πλήν τ1\ς όπτιχiίς μrήμης κα.l ή άχο υοτιχιί -iiσαν
λίαν ά.νεπτυγμέναι.
Ό Μέγας Ναπολέων εiχεν έπίσγ,ς έχ.τακτον χ.αί ύπερφυοc όπιιχήr
μrήμηr. ccνEz.ω ( 1
), 'f.λεγεν, ένώπι~ν μου πάντοτε τάς καταστάσεις
μ<)'J ., εχω
· σεr " ' _. ' ' '
μrημηr σια rα εr θ υμ.ουμαι μητε- ' ..
εrα
1 ι: _. '
'Α ~εςarσptror •
σιι-

χοr, σ.λλόι 3έν λ'ΥJσμονώ ιι:Υϊτε μ ίαr σv.l.la8ιίr έχ. τών χ.αταστά.σεών
(1-0•J' δέν χ.οψώμαι πρlν 1\ τόις ά.ναγνώσω χ.αθ' έκiσ>'Υ)ν τό έ.σπ:έρας».
Οuτως ένθυμείτο τόν ά.ριθμόν, τό μέγεθος χ.αί τό ποιόν πάντων τών
πλοίων του· έπίσγ,ς τόν ά.ριθμόν τών πληρωμάτων έχ.άστου πλοίου,
τό προσωπικόν, τό ύλιχ.όν, τόν ά.ριθμόν τ<Ι>ν χ.ανονίων, τόν ά.ριθμόν,
ον ίδωκε χ.αί θόι δώιηJ ή στρατολογία lν έκάση~ έπαρχί:ι: κτλ. 'Επί­
σης 3ι' ολους τοuς χ.λάδους τijς διοικήσεως' εiς τόι οiχ.r,νομικά, ιiς
τήν 8ιπλωματίαν, είς τά έκχ.λησιαστικά κ.τ.λ. έκράτει χ.α:rάσηχα,
~ιόι τijς συ;ινΊiς ciναγνώσεως των όποίων σuνεχ.ράτει έν ηi μνήμ~ όκτι­
κώς τοuς έν αύτοίς ά.ριθιι.οuς χ.αί τοuς συνοπτικοuς πίναχαι; χ. τ. 'λ.
ΥΕχ.ταχ:τος ήν ή τοπογραψιχ.Ίι χ.αl γιωγραψιχ.ή αύτι:.iί μνήμη· ό σχr.­
/l·ατισμός μιας χ ώρας, έ.νός έ8iψουι;, αί άποστά.ι;ει;, τόι . άπαντώντα

(i) Taine : Napoleon Bonapart.e . - HeYue des Deux Mondes.

6fouocρlou
t 887.
 130

τοπικά κωλύματα iισαν ζωηρότατα έγκεχαραγμένα έν τ'fι μνήμ~, ώσεl

Ε.Ιχεν αύτΟι πρό των όφθαλι.ι.ων, aιό και έ'όιοε τα τελειότερα σχέaια
τών μοιχών προbλέπων έκ των προτέρων τά πάντα, uπολογίζων 'ξ
άποστάσεως 200 λευγων τά σγψ.είοι, είς α ώφειλον να εuρεθωσι τα οιά­
ψορα στρατιωτικά. σώματα έν ώρισμέν~ ήμέρ!f· ταuτα. aε ύπελόγιζε
πολλάκις πρό aύο, πρό τεσσάρων μηνών, έ'χων uπ. οψιν πάντα τά το­
πικά κωλύματα ώς και &λλας περιπτώσεις, είι; τρόπο·ι ωστε ή πρό­
bλεψίς του έξετελε!το κατά γράμμα ! 'Εάν έκ της ολης μεγαλοψυ!οι;
του έλειπε τό εΙaος τοuτο τΊjς όπτικηι; μνήμης αύτοu, βεbαίως όλιγώ­
τερον έ'νaοξος Θα καθίστατο, τά κατορθώματα αuτοί: Θα iισοιν όλιγώ­
τερα. και ϊσωι; προώρως άποτυγχάνων δεν θά έπέορα τοσοuτον έπι της.
τύχης της Εύρώπης. Ή -.ελειότης -τοu κατωτέρου βρεγματικοu λobou
αuτοu συνέτεινεν ούκ όλίγον είι; τάς κολοσσιαίας έκείνας μεταbολάς η
καταστροψάς τηι; τύχης ;οσούτων βασιλείων και τοσο•)των έκα-τομμυ­
ρίων uπάρξεων 1
Οι έ'χοντες τό εΙοος τοuτο τ11ς μνήμης μοcλλον άνεπτυγμένον ·ii .. α
λοιπα εΖΟη όνομάζον't'αι έν 't'ij έπισ't'ήμ~ όπτικοί (visuels)· οι 't'OιOU't'Oι
έν καιρίjΊ
..ης σκέψεωι; f.χουσιν έν έαυ't'οίς 't'αι; όπτικάς παρασ't'άσεις 't'ων
λέξεων" άrατιrώσκουσιr, ΟU't'ως είπεϊν, 't'OC ιfιαrοήpατα αu't'ών.
ΠλΊϊν .. ων όπωιώr 't'Ούτων uπάρχουσι και οι λεγόμενοι άκουστικοl
(auditifs). ΠλΊ)θος σuγγραφέων διακεκριμένων, λέγει ό Μ. Duval (1),
οίaουσιν -Υιι.ι.ιν ά.ξιολόγους περί έαu't'ών πληροψορίας ώς πρός 't'όuτο,
άναλύσαντες 't'όν "ρόπον, καθ 'Ον έργάζεται ή οιάνοιοc αύτων. Ό άκα­
οημαϊκός Legouve λέγει οτι ή μετά 't'OU Scribe συνεργασία ~U't'OU
καlσυνεννόησιι; όφείλεται είι; .. ην οιαψοράν της μορψΎJς 't'Ί)ς οιανοητικΊ)ς
έργασίας. «'Εγώ, έ'λεγεν είς .. όν Scribe, άκούω, οταν γράψω μίαν
»σκηνήν, σu β.llπεα;. Είι; έκάσ't'ην ψράσιν, ην γράψω, ή ψωv-ίJ τοu
»προσώπου 't'OU οράματος πλήττει τό ο~ς μου· ο! τόνοι 't'Ί)ς ψωνΎjς τών
»ψανταστικών -hθοποιών -hχοίίσιν uπό τόν κάλαμόν μου, καθ. ον χρόνον
)j οι λόγοιtχαράττονται έπt,τοϊί χάρ't'ου μου. Ένίj) 't'OC ίοιχ.ά σου πρόσωπα
»περιπατοίίσι, κινοuνται έπι τΊ)ς σκηνΊjς· εlpαι άκpοαη/ς (auditeur),
»εlσαι &εαηίς (spectateur)». Ό Legouve χωρίς νά γνωρίζ~ τό έπι-

(1} Revue Scientifique, loc. cit.

ο

131
στημονικ.όν τοίίτο ζήτημα, έ'δωκ.ε τοl.ις αύ-:οl.ις σχεδόν ορους, 8ι.
ών ή
iπιστήιι.η χαρα11.τηρίζει ηΧ. εt8η ταϋτα -ri\ς μv-~μης. Auditi f
11.αί
Yisuel άντιστοιχεί πρός τό audite ur 11.αt specta teur τοίί Legouv e.
Ό Didero t έγραφεν άκοί-ωr τρόπον τινα έν8οι.ι.ύχως τ1Jν ίδίαν
α•)τοϋ φων1Jν ώς 11.αi τ1Jν φων-ί;ν τοίί φανταστι11.οίί άντιπά.λου,
μεΟ' ού
συνεί,ήτει τα έπιχειρήματα, lξ ού χ.αt ή έχ.λογή τ1jς μορφ1iι;, ήν
έ'8ιδε
συνήθως είς τα έ'ργα του, τούτέστι την τοϋ Jιalόrov. Πολλοί
άνθρωποι
δύνανται νά. παρατηρήσωσιν έφ' έαυτών οη σχ.επτόμενοι ύια.1Ι7·οrται
μεθ. έαυτών, α! λέξεις δέ δι. ών lκ.ψράζουιη τα διανο.Υψ.ατα
αύτών
είσίν οιονεί ώχρα κ.αί άμυδρά άπήχηιης λέξεων, &ς οα προέφερον
ή θά.
·ί)11.ουον παρ' άλλου pηαlοgιώrιΜ: όμιλοίίντος· διαλέγονται ένδομύχ
ως,
χ.ατ' έρωταπόχ.ρισιν πολλά.κ.ις, - ούτος δέ εlνε ό χ.αλούμενος έσωrtp()ι
ος
η έrJιάθeτ~ς .lrή·ος (langag e inteι·ieur)-ώς διαλέγεταί τις μετ'
άλλου προσώπου χ.αί άχ.ούει -rάς λέξεις αύτοίί μεγαλοφώνως όμιλοίίντ
ος.
e 4 . Ό Σωκ.ράτηι; άναμψιbόλωι; +,ν άκcυσr:ιχος (auditit ) είς μέγαν
βαθμόν, άπόδειξις δέ, οτι τά. διανοήματα αύτοϋ μετεbάλλοντο
ένίοτε
είς ηχον, elς ψωrιίr (ορα έv τοίς έμπροσθεν: Περί Jαιμοrίοv τοϋ Σωχpά·
rουι'). Συχνάκ.ις είς τοuς Δια.1ό7·ους τι:ιίί Πλοcτωνος βλέπομε
ν τόν Σω-
11.ράτη έν ήi pύμ~ τοϊ:ί λόγου προbάλλοντα έαυτφ lρωτήσεις χ.αί
άπο­
χ.ρινόμενον είι; αύτά.ς, ώς :Χλλως χ.αi πολλοί pήτορες χρωνται
τφ pητο­
ριχ.ι'i) τούτφ σχήματι -rοίί λόγου, πpοbάλλοντες 8ηλα81J είι; έαυτοuι;
έρωτήσεις, ώσιί ταύτας !ποiει 8εύτερόν η πρόσωπον.
Τό γεγονος τοϊ:ίτο δέ.ν συμbαίνει είχ~ 11.αi ώς lτυzε, τό αtηον
δέ
αύτοϋ εiνε οτι τά διανοήματα τών τοιούτων άvθρώπων κατά πpοτίpη
σιr
(tνεχ.α -r·ί}ς άναπτύξεωι; κ.αί -.ηι; lντονωτέ.ρας λειτουργίας -.οi:ί
1 ou κp(J­
ταgιικοϋ rύpου : κι τ1jς είχ.. 2) διερμηνεύονται συνήθtο)ς μαλλον διά.
-rών
άχ.ουσrικώr συp8όlωr τοu λόγου η διά των άλλων τρόπων· ή
μόλις
γεννωμένη ίδέα άμέσως μεταφέρεται είι; τόν χ.ροταφιχ.όν γύρον,
ίνθα
συμbολίζε,αι είς λέξιν άνευ ήχου ι.ι.έν, άλλ' έχουι;αν χαραχ.-ri
\ρα, οv­
τως είπεLν, εί(]ώ.lου ήχου· όιό 1'.IXL όρθωι; Ελεγεν ό Legoιιve οτι
άχού1ι
δταr σ1tέπτητaι ή rpάprι. Ή όδόι; της ι;υγχ.οινωνίας μεταξl.ι τοϊ:ί ~έν­
τρου, έ'νθα γεννοc-.αι ή ίδέα, 11.αί -.ου χ.ροταφικ.οϊ:ί γύρου, ένθα συμbο­
λίζεται είς ήχηη;ιόν ι;ύμ~ολον, είνε μαλλον πεπαηψlrη χ.αί συχrάζε
­
ται, έ'Πιτραπήτω ή έχ.φρασιι;, πλειότερον ύπό τοu νευριχ.οϊ:ί pεύμ ατος
 132
't"tiς ίόέας η πiΧ.σα !ί..λλ"f) όaός. 'Άλλως άνάλογοι τοιαϋται πpοτιμήσεις
νευρικων όόών συι.ι.bαίνουσι και είς π);tjθος !ί..λλων χ.αθαρως νευριχ.ων
φαινομένων. Συνα!σθ"f)μά τι, π. χ. ό ψΜ~ος, ε!ς τινας έκaηλοϋται χ.αί
δι. αίσθήσεως ύποκώψου πόνου χ.ατά τον στόμαχον, είς !ί..λλους διά
συστολ-r,ς τwν iντέρων, όπότε χ.αί έρχονται έν!οτε είς p(';Jς λίαν aυιrά­
ρεστοι χ.αι έξευτε_λιστικαι άποόε!ξεις όιi τον ύπο τοϋ ψόbου χ.ατεχόμε­
νον, ώς συνέbαινε τοϋτο τακτικως είς f:να περιώνυμον καl πεψηι.ι.ισμέ­
νον !ί..λλως έπ. άνδρείif 'Ισπανόν' νψίζομεν' στρατ"f)γόν' ο στις πρό τής
στιγμ'tiς τΊjς ι.ι.άχ"fις χ.ατελαιι.bάνετο πάντοτε ύπό f.νός εtόους ψόbου η
ιι.οcλλον συγκινήσεως άπολ"f)γούιr"f)ς είς πρiϊ.ξίv τι να Ύiκιι;τα τιμητικήν'
πρό πά.ηων όέ όι. ενα στρα.τηγόν• ή άόυναι.ι.ια. ομως αύτ"f) ήν γνωστή
εiς τό έπιτελείον αvτοϋ, διό και οvόεμ!αν άν"f)συχίαν προvξένει, εί ιι·ή
άπλ'tiν ιι-όνοv θυμ"fιόίαν, διότι μόλις έψα!νετο ό έχθρός, ό στρατηγός
όλονέν ιruγκινούιι.ενος έπι τέλους άπεχώρει εiς ύπόστεγον μέρος ι.ι.όνος,
κα.ί σuνε(θιζε νά λέγ~ άστεϊζόμενος είς τοvς περί α.vτόν: ((Π"f)γα(νω νά
μαγειρεύσω καλόν τι όιόι τον έχθρόν», μετά ταϋτα. ~ε έπιστρέφων έρρί­
πτετο τ~όντι ώς λέων άτρόμητος κατά το\.ί έχθροϋ. Παρ' α.vτφ ή
παραγοιι.έν-η σηχ.ίvησις έλοcμbανε πά.ντοτι μ!αν και την α.vτΊ~ν όόόν
άντανακ'λωι.ι.ένη άπό τ'tiς έπιφανείας τοϋ έγκεψά.λου εiς τό νευρικόν
χ.έντρον τοϋ προμήκους /Ι·'Jελοϋ, ι.ι.εθ' ού συγκοινωνοϋι;ι τά γάγγλια τοϋ
συμπαθ"f)τικοϋ, άπό τοϋ όποίου άποψύονται τΟι σπλαγχνικά νε\.ίρα. σχη­
ματίζονται τά πλέγματα τοϋ συμπαθητιχ.οϋ έν τ~ κοιλίif, ών ό έρεθι­
σμός σuνέστελλε τόι έντερα. βιαίως' ?πως εiς οcλλους ό έχ. τ'tiς σuγκιν-ίι­
σεως έρεθισμός άκολουθε! μοcλλον τ~ν όόόν πρός τό πνεuμονογαστριχ.όν
μόνον νεϋρον, ίξ ού ή ταχύτης και ή σψοδρότης τwν παλμών τ-tjς
χ.α.ρόίας ·ί\ ή στάσις αvτΊiς /ι.έzρι λειποθυμίας και σuγκοπΊjς και ούτω
χ.αθeξΊjς.
Ε ις
' ' · ' "ΛΟιπον
τους ακουσιικους · '
ψυσει, ·
χ.αι έξ ' '
ασκησιως ~· ΟΛιγον,
σε ... • αι

ίόέαι λαμbάνοuσι μiΧ.λλον τη·ι πρός τόν κpοταpικοr J'ύpor ό3όν, έντεϋ­
θεν ή τάσις προς τό Jια.lέ1·eσ/)αι μεθ' ~αυτων χ.α.ι δίόειν τΎιν μορψηv
ιtιalότου είς τΟι χ.αθ' έαυτοvς όιανοήι.ι.ατα, ώσεl νόι 1ίκουοr τόις λέξεις
των παρατ"f)ρήσεων και σ.ντιρρήσεων, ας ποιοϋσιν είς έαυτοuς χ.ατά την
σχ.ίψιν, χ.αl f.πομένως ώσε\ νά προήρχοντο αl λέξεις έκ μέροvς δ ευτέρου
προσώπου. Τοϋτο βα.θι.ι.ηόόν γίνεται τά•ης η f:ξις, χ.αι ό άκουοτικόc
(J

J33
τότε, εϊτε γράψων είτε όμι"λών 11.ετ' ά:λλου
, δίδει ιJ1α.lεxrtJι/ιr μοριr-Υιν
εiς τ-Υιν ΙJυνομιλίοcν ·Ϊ) τά. γραψόμενά του,
έν οίς συχνότερον ή εiς τοϋ
_μή άχουσι:ιχοv θά. άπαντG>σιν αί έρωτ1f ι;εις
καl αt οcπο:ι.ρίσεις ή έ•ι γένει
θά. έπ1κρατ-~1 uψος λόγου συζητοϋντος άνθρώπου
μετά. δευτέρου προσώ­
που. Διά. ταϋτα 8ί: καί ό Σωκρά.τ·ΙJ;, καθό
άχυυσι:ι.κός καί δη είς ο..,._
μαντιχ.όv βαθμόν, 11.ετεχειρίζετο τό ιJιαlεχ:ι:ιχόr
.:.ίψος, ούχί δΕ. διότι διά.
τ.;jς μεθόδου τοιύτης εύχερέστερον -;ο;εριέπλεχ.ε
το\ις σοψιστά.ς, καθόΙJον
καί μετοc των ι-ι-Υι σΙJψιΙJτών ούτω συνεζήτει.
Είνε άληθeς οτι ·iι άκουστιχή αuτη u.νήυ.η ι;τενω
Γ 1
ς ΙJυνδέεται iδίως υ.ετά.
τής μνήι.ι.ης τών μυϊκ.ών κιvήι;εω'> τών πρός
1

ιiρθρωσιν τών λέξεων διά.

τών ψωv-Ι)τικών όργάνων, ·ί)τοι 11.ετόι τcϋ 3ou
μετωπαοϋ γύρου (Μ 3 ), διό
καί έχ.τε"λεί τις ένδομύχως είκοrικάς κινή11ε
ις πρόι; προψορά.v α.•)τώv.
Ούχ ήττοv είς τιvοι ιΧτομοι, ώς ε!δο:J.εν, ή
είς ποιθολογικά.ς τιvας περι­
πτώσεις, όλως άvεξcιρτήτως ύπάρχει ή άχ.οu11"
τικ-Υι αuτη μνήμη. 'Ενίοτε
aέ' οπως ~λλως τε καί είς τοvς όπτικ.ο•jς 1 ή
ζω-r,ρότης τώv άκ.ουστικωv
ποιραστ:iσεωv εtνε τόΙJον εντονος, ώστε ή έvδόι.ι
.υχος κ.αί άμ•J~ρά χ.αί όλως
είχ.οvικη φωvη λοιμgάvει χαρακτ.;jρα χ.οιί
έ:ντοr.σιν έξωτεριχ.1jς ψων1iς,
όπότε πλέον θεωρε~:τοιι τό ψαινόμενον τοϋτο
παθολΙJγιχ.όν. Τα•)τr,v τήν
άρχ-Υιν έ:χουσιν αί λεγόμεναι ψιυιJαισθήσεις της
άχοiίς (hallucination::;
de l' ouie). Τό ψαινόι.ι.ενον τοϋτο έγένετο άψορι.ι:Υ~ μεγάλ
ων πολλά.χ.ις
γδγοvότων τ.;jι; άνθρωπότητος· διότι έχ.λαb
όντες πολλοί (άλλως προ-
. διατeθειμέvοι πρός φρεvοgλ:Η5ε1αν χ.αί παν.-ο(ας ά:λλας
νευ;οπαθείας) τά.ς
ψευδείς ψωvά.ς τοιύτας ώς πραγ~ι-ατικά.ς καί
ώς εξωθεν άφιχ.νου11.έvας είς
τό ο~ς, έθεώρ·ΙJσαν τό γεγονός τοϋτο ώς τι
ύπερφυσιχ.όν, ώς τι θείον, ώι;
π.χ. ό Σωχ.ρά.της, ή διοιbολικον, χ.αί έσχ.ημ
iτισα.v τήv ;.εποίθησιv οτι
εiσίν οι )(.λ·11τοί τοϋ θεοϋ, η οτι τίθενται ύπό
τοϋ θεοϋ εί~ ~οκψαι;ια.ν
δια των ~ιοιgόλων, κοιί λογικως σκεπτό!'-ενο
ι εfτα συστηματοπο~Qϋσι
τή-. ποιρι.ίνοιαv οιuτώv δι~οvτες είς αύτ-Υιν ivάλο
γον τύπον κοιi μορψήν.
Πολλάκις αί )(.οινωνία.1 καί τά. έ:θvrι έπλήρωσαν
ά.κριgά. τi έξο~α τοϋ
άπλοuστάτου τούτQυ πιχθολογικοϋ φοιιvο
μένοu !
Πλήν των άκοιιστικωr χ.αi όπtικώr iνθρώ
πων, ύπι.ίρχουσι ΚΙΧL οι λε­
γόμενοι 1-pαψικοt (graρhiques ou moteιιrs gr·aphiques). Τινίι; δu­
σ"όλως έκφράζοντοιι ό1ιι.lοϋrτες, έν<jΊ J'pάψο
rtις μετΟι τής μεγοιλειτέρα~
~ύχ.ολίας έξωτερικεύο1.1σι τΟι ~ιανοήματα. οιi.ιτω
v· οιι λέξεις άψικνοϋντοι~
 134

άφ~ έαυτών ύπό τόν χ.iλσψ.ον, αί ίδέαι ρεουσι ταχείς, χ.αθαpαί χ.αί

πλούσια~' τήν μορφήν. Ή Gcorge Sand, λέγει ό Μ. Dn val. φαlνε­

ν εται νά -i;το 1·pαpική. "(('Εν τ<ϊ> γράφειν έγεννwντιι αι ίόέαι αύτΊjς· ό
»κάλαμος ήτο ό ούσιωόέστερος παράγων έν τij πράξει τοϋ σιιέπτεσΟαι
» χ.αί φαντ:Χζεσθαι».
Τέλος ύπάρχουσι χ.αί οι χ.αλούμενοι άpθpοvrτες .;\ κιrητικοί ( ) (mo-
1

tou1·s verbaux), τούτέστιν έχ.είνοι, οϊηνες χ.σιθ' Υιν σ":ιγμήν σχ.έπτον­

ται, ταύτοχρόνως χ.αί ιiρθρόνουσι χ.αθ' έαυτοuς τ~ς λέξεις, χωρίς νά
ποιwσι τάς πρός άρθρωσιν τwν λέξεων χ.ινήσεις τοϋ λάρυγγος .;\ τών χει­
λέων χ..τ.λ. Ό Stricker, οι;ης έγραψε τόι.ι.ον όλόχ.λ11ρον έπί του .lότοv
λέγει περί έαυτοϋ. «'Όταν θελήι1ω νά ένθυμηθώ στίχους τινάς μοί
»φαίνεται οη όμtλώ έσωτεριχ.ώς, έν τούτοις τόt χείλη χ.αί ή γλώι;σά

)) μου είσίν ιiχ.ίνητα, άλλ' αίσθ~νομαι πάντοτε οτι προφέρω τόν στίχον,
»ον έχω έν τij όιανοi~ !1-Ου. Δέν όύναμαι ιiπολύτως νά φαντασθώ λέ­
)) ξιν τινα, χωρίς νά. αίσθάνωμαι έν έμαυτι\} τιΧς κιrητικάς παpαστάσεις
>>τά.ς άνταποχ.ρινομένας εiς την λέξιν». (Duval).
Έά.ν έτι ζω"rJρότερον συμgαiν~ τό φαινόv.ενον τοϋτο, τότε θόt ϊόω­
έαυτοuς χα­
1
μεν τοuς άpθpοϋrτας τούτους νόt όμιλώσL πράγματι χ.αθ
μηλ~ τ~ φωνij .;\ άπλώ; νά. χ.ινώσι τά. χείλΎJ. Δέν ε!νε όε τφόνη σπά­
νιον νά. ά.παντήιηι τις χ.αθ' όόόν άνΟρώπους όμιλοϋντας καθ' έαυτούς
ύψηλοφώνως χ.αί χειρονομοuντας πολλάχ.ις χ.αί χ.ινοϋντας ούτω τήν πε­
ριέργειαν των όιαgατών.
«Παρά. τοίς τοιούτοις ή έκφρασις των όιανοΎJμάτων ε!νε ψυχρά. χ.οιί
))άχρους, αι iόέαι βραόε\ς χ.αί όυσχ.όλως παράγονται, όσάχ.ις γράφου­
»σιV" ά.λλ' &ν ύπαγοριύωσι, θερμαίνονται βαθμ"rJ~όν χ.ινούμενοι χ.αί
»χειρονομοϋντες χ.αί τότε ή έχ.φρασις χ.αθίσοrαται πλουσία χ.αί ζωΎJρά. Ό
)) Daudet είς τό έργον αύτοίί Ν uma Roumestan ~iόει τ1~ν εiχ.όνα

(t) Σημ. 'Α/Juνcχτοuμεν νόι cίποδώσωμεν .ιλληνιστί τόις λφις moteurs verbaux.
'Υπιίρχ.ει &λλωι; μέγα πλijθος λέ!;ιων η ορων γαλλικών η γερμανικών δημιοuργηθέντων
σuν τ~ προό/Jφ των νεωτiρων iπιστημων πρόι; διερμήνεuσιν τijι; έννοlαι; νέων ολωι; γε­
γονότων. Εuχ ηι; eργον θόι 1\"το &.; σuνεγpιίφετο Λι(~κιh- iιπό των ποcρ ' ήμtν φιλολόγων
τη σuνSρομη των iπιστημόνων πcχντόι; κλιίSοu των φυσικών έπιστημων, rνα δοθη τέρμα
εί; τήν παρ' ήμϊν ~πιχρατοίίσαν έπιστηιι-ονιχήν {Ja6v.lωrίar σχετιχωι; πρό, τήν χρijσιν
tών ιπι<Jtημονικών .οpων, .
 135

»ένός τοιούτου τύπου, αvτοu τοu Roιιme stan, οσης ύπαγορεύει είς
»τόν γραμματέα του χ.οι! 8ιαgεgαιοι οτι 3έν 8ύναται να συνθέσ'{Ι η,
>>ά.ν 3έν ψαντασθi,i οη ε•Jρίσκεται έπi τοu βήματος · μέ τόν κ:ίλαμον
»είς τ1~ν χείρα καl έν ήσ•Jχί~ ό έγκέψαλός του 8έν 3ύναται νιΧ έργασθi,i
»χ.αi 0 1)8έν 3ε οϋτω εlνε ικανός να αvτοσχε8ιά.σ'{Ι» . (Duval).
οι ρήτορε ς λοιπόν άνήκουσιν είς τΥιν κατηγορίαν ταύτην.
§ 8. Άψοu σήμερον εΙνε γνωσταl αι χωραι τοC έγκεψάλου, έν αίς
τα 8ιά.ψορα ταuτα εϊ8'1) μνήμης τοϋ λόγου είσίν έντετοπισμiνα , καi
ά.ψr:ιϋ άτομά. ηνα ίχουσι καθ' ύπερgολΥιν άνεπτυγμένον :J.α.λλον τοuτc.
ή έκείνο τό εl3ος μνήμ'11ς, γεννiiται άψ' έαυτοu τό ζήτ'11/.1·α, λέγει ό
Dιιval, &.ν είς τ1~ν ύπερgολικ.1J ·,, λειτουργίαν τΊiς Ε:3ρcις τού.του η έκεί­
νου τοϋ εi:3ους !1-νή:J.ης τοϋ λόγου άντιστοιχ~ καi ύπερg(Jλικ1~ άνατομικΥι
άνάπτυξις αvτΎ)ς.
Τό ζήτημα τοuτο ή8ύναντο να 31αψωτίσωσι πολλαi νεuροσκοπικαι
παρατηρήσεις έπί 8ιακεκριμένων άν8ρων· άλλα πλΥιν .τών έπl τών άp­
θpoύrτωr-moteurs Vθl'bauχ-γενομένων νεκροψιών, οv8ψία fρευνα
έπl των λοιπών έγένετο. Ό Rιιdinger ( ) έ8ΥΙμοσίευσε πραγματείαν
1

τινά, ίνθα έσχε8ίααε καl περιέγραψε τά εύρεθέντα μορψολογικα χαρα­

κτΥΙριστικα άριθv.οu τινος έγχ.εφr.ίλων 3ικηγόρων χ.αi ~ιχ.αστών, πάντων
περιωνύμων έπί εvγλωττίqc καί pητορικ~ 3εινότητι. Είς ολους τούς
εύρέθη θτι ό 3°> μετωπικός γύρος (Μ ) +,ν κατα­
1
έγχ.εφά.λους αvτων
φανώς ύπιρτροφιχ.ός χ.αί πλειότερον άνεπτυγμένος ή είς -τούς χ.οινούς
έ-yχ.εφά.λους. .
·Ό Μ. Duval ι.ι.ετα τοϋ Chudzinski έξετάσαντες τόν έγκέφαλον
τοϋ Γαμ8iττα ( 2) εύρον έπίσΥΙς -rόν 3°ν μετωπικόν γύρον λίαν άνεπτυy.­
(.Ι·ένον άποlύιωι:, χ.αl σχ•τικώι: 8έ έν συγκρίσει πρός τόν ι"ίντίστοιχον γύ­
ρον -τοϋ 8εξιοϋ ήμισψαιρίου.

(1.) Anatomie des Sprachcentrurn (Beitrag als Fest~abe deιn Anat.

Bischoff, t882, ('Μ. Duval. loc. cit).
(2) Bullctin de la Societe d' anthropologie. 1.8 mars t886. 3eιne serie
t. ix. p. 129. Decsription morphologique du cerveau de Cambetta, (Puva:t
loc cίt.)
 136

Τό zαρακτ·ιιριι;τικόν τοu 3συ 11.ετωπικοu γ•.ίρου (J\1 ) -:Jv ~γκειpΧλΙJυ

8

Ν ~,
,

TOUTOU
'

Η'Ιε Οτι το
' '

"-ρος
'

την
,, ' '

....JUΛΟUειΟ'Ι (J.•JΛαΚ(J. -'-')

(\_,,, . .,

zειΛΟς
- ,

':"OU '(U?IJ'J

Dια.ιρεί-;-ΧΙ. έν (J. Sιά. κ 1χΟέτου crι.ιιψ'ίjς βα.θεία.ς, είς τρό-..&ν wι;-;-ε κα--:ά. -:·(•ι
βiσιν τοίί 3ου γύρου τ·r,ν S 1.?ι.. γραιψ.ων κεχαρcιγv.iΨην ~ν τ·~ Είκόνι r;z:ιι­
v-α.τίζονται Sύο ετι v.ικροί γύροι (σι;') άπα.ρτίζοντε; -:ό γρχv+'-'Χ Κ'Χ :, w
;iρχ v-εγεlJύνετ'Χι
(1) ή iπιψ:ί..νεια. περιλα.11.bχνοu r;α. οϊίτω πλειότι.ρ'Χ κ•.J-:­
τα.ρα. (Dιιval) . •
ι ΕΙΚΩΝ 8!

( Έγχέpα.lοι: Γαμ 6έηα).

Άη' ϊνα Οετικως βεbα.ιωθ~ τό προcγμcι καί Ίνα κα.τcισ-:·Q ;ι.τ'ί)ι1.α.

ά.δια.ψιλονείκ·ητον τ'i)ς έπιr;τ-ίψη ς , πρέπει cιί τοιαίίτα.ι πα.ραηψί~σεις νΓι.

yίνωσιν έπί v-εγάλου άριΟμ.οu έγκεφχλων, ώcrcι ύτως όε κcιί Sι.iι πάντα
τά εi:S·ιι f.1-Ψίψnς τοίί λόγου (2 ) · ·ή Sια. πολυα.ρίΟμων νεκροyιων τυχον

(1) Ση,ιι. Δi:ν πρε'πει νά Οzωρ7jται ή χώρα ί1! 3 ώ; το οργα•10 11 τ7jς <ύγλωττ ίας, κατά
τiιν i:ν•1σια•1 της οοξασ!ας : οϋ Gall, άλλ' ώς έ:ορα μνήμης τw •ι μ~ϊχwν κινήσεων πρύς
προψοράν τwν λιiξεων καί ώς όοιί;, οι' ή'ς έκ6άλλει, 11Gτως είπεϊν, πρός τά ίiζω ή οιά­
•ιοι:χ η παραγομέ •ιη καΟ' ολην σχεοόν τήν έπιψά•1εια•1 τοu έγr. εψάλου. Έπειοη ομως τά
σύμ6ολ« τοu λόγου είνε σηνότατα συνοεοψένα μετά τ7jς 8ια•1ο(ας, ταύτης π~οκαλο~­
σης έχeί 1Jα, χα!. έ-ι.εl 1Jων Οιαγε.ιρόντων τcιύτην, Επε τιχι Οτ~ ή σuχνοτέρα Οtέγεpσιι; ένΟς
εϊοους μνήμης τοϋ λόγου πpιJς ίiκψρασιν των οιανοημάτων, ώς π.χ. έ'Ι τι{• έγχεγάλψ
τοu Γαμ6έττα τοιαύτη είνε ή της άpθώσεωι: τwγ λέf.εωγ (έν ί11 3 ), Ο.Χ τ::χpαγάγn τr1 ν
ύπερτροψ/α•ι τ7jς μο!ρας τιχύτης ώ; έκ τ7jς ίιπaρ6ολιr.ωτέροιc; λειτουργlας ιχύτ7jς.
(2) Σημ . Πρό; τόν σχι,τ;ri•ι τοuτο·ι 7βη άπό τοίi 1880 συ•ιέστη Έταιρlα έr. οιακεκρι­
μένω•ι r.αί σοιpw'Ι ά'Ιοpών iν Γιχλλ lι::ι όνομαcrΟ<ίσα : Έταψ!α τί'ίι: ιίμοιGα lα ι: rεxpo­
~·laι: 1 i;ς τά μέλη Ο!ά διαΟή:ι.ης άψtνοuσt ώς χληρονομlcιν εt; τfιν έtαφ{~ν τ'.ι Υ έyχέ­
φαλον ι;ι;ύτών ϊ}-ρ ι ν έπιστημονικώ•ι έρεuν~·ι.
 137

έπιχ.ύρωσιι; τών μέχρι τοuSε εύρεθέντων άνα.ψοριχ.ώι; πρός τό ζήτη 11.α

τοuτο θά. ίνισχύσ~ εη πλειότερον τήν γενιΧ.ώς σχ εaόν σ1Jμερον παροc­
όεόιγμένην όοξα.σία.ν των έr·κε1α.{ιχ.ωr έrτο:πίσιωr.
e 9.Πλ.Υ,ν των είaων τούτων τΊiς ά.φασία.ς ( ) , τά. όr.οια περιεγρά­
1

ψαμεν ύπιiρχουσι καt Sιάφορα !J..λλα εϊ3η όια.τα.ράξεωι; έν γένει τΊjς πpόι;
α έκτόι; έκόηλώσεως των Sια.νοημάτων καί α.ίσθημάτων 1if'.ων Ί\ κα.­
..
θόλοv μερικ-rϊι; η γεν1κ-rϊι; άπωλείας παντός εϊaους μνήμης.
Οvτω άpaσιχ.οί ηνες ούνα.νται νά. ύπολογίζωσι, iνφ άψ' έτέροv 8Ε.ν
είνε ικα.νοt νά. προψέρωσι τούς άριθμούι;, μήτε όέ νά. τοvς γράψωσι~ η
να τούς άνα.γινώσκωσ1ν. 'Άλλο; άκούει ήχοvν τό ώρολόγιον, οια.κρίνεΙ
'έ.ν πρός εν τά. κτvπήμα.τα., άλλά. όέν aύνα.τα.ι νά. τά. άριθμήσ'!J. Έ-:.ί­
σης ύπάρχει ή ιιιμιχ.η ά':Ρaσία, τούτiση τό άτομον οέν Sύνα.τα.ι χ.ατά.
βούλησιν νά. ποιγjται χρ-rϊσιν των κα.τά. συνθήκην χ ειρονομιων. αϊτινει;

έκψρiζουσιν ίό€α.ν τινά· λ. χ. όέν Sύνοιτοιι νά. άνοινεύσ~ η νά χ.ατσ.­

νεύσ"{ι Sιά τΊjς κεψαλγjς πρός ενόειξιν της έ.πιόοκψαι;ίαι; Ί\ άποδοκιμα­
σίας του, η άδυνατεί νά. μψηθ~ οιανδήποτε ΚLΨΙjσιν' ήν βλiπ6ι lνώ­
πιόν τοv γιγνομένην παρ' άλλοv. Τινές Sέν κατορθοuσι όιά. τΊiς βου.l1ί­
σεωc νά. Sώσωσιν είς τό πρόσωπόν των τ.Υ,ν iκφρασ1ν μειόιάv.ατος ή νά.
γελάσωσιν έκουσίωc όιά. τΊiς άπομψ.ήσεως των κατα.λλ·~λων πρός
τοuτο κινήσεων των μ•Jwν, τούνα.ντίον Sέ γελώσιν εύχερώς, όταν αίτία
τις κινεί αύτούι; πρός γέλωτα, ώς θά έκίνει οίονόήποτε !J..λλον οcνθρωπον
άστεϊόν τι γεγονόι; πρός γέλωτα.
Άη>α'fικοί τινες χαράττοvσι γεωμετρικi σχήματα η γράφουσιν
άριθμούς, άλλά. δeν όύνανται νιΧ γρ:ίφωσι λέξεις. "Αλλος όύναται μέν
νά. προψέρ~ τά.ς λέξειι;, άλλ 'έπι τ<ϊ> ορφ νiχ ψά'λλ'!J τα.ύ.-οχρόνως(Duval).
'Ανά.λογον τφ τελεvτοιίφ τούτφ φαινόμενον συμbα.ίνει !J..λλωι; κοιί ψv­
σιολογιχ.ως • f:χ.α.στος θα πα.ρετήρησεν ένίοτε iψ' έαvτοu οη πολλά.κις
Sέν όύναται να ένθuμηθ~ τά.ς λέξεις ένός ~σματος, οcν όέν ψά.λλ~ ταύ­
't'οχρόνως. Τα.uτα πάντα. άποδειχ.νύοvσιν οτι αί έγκεφα.λικα.ι προcξεις
ύπ:ίγοντα.ι α.ύστηρώι; είς τοl.ις νόμο•Jς τοu pη;ι;αrισμοv της συrεpεlιιύ-

(1) εrοη οιιιιτιιιpάεεω, τοίί λό-yοu χα. \ έν tfj ύπό τη, ΜΙΙc Skwor-
Όριιι οιάφοριιι
tzoff γριχιpεlση έrαισήμι:) διατpιθfί uπό tr1Y ό~ηγlιχν τοίί Magnan : De la cecite
et de la surdίte des mots. 1881. Ώσιχuτω.; G. Ballet: Le langage intericur
e. t, c. 1886. Έπlση.; Kussφaul : Die st9rungen der Spra.chε1,
 138

σ'εως τών χ.τηθοισwν Οιοc τ·/)ς ~ξα.σ;ι:ήσεω; η τ·/j; χ.ληρονrψίας χλλοτε

έντuπώσεων έντοπιζομ ένων έν ώρισιι. ένφ d:.θροίψ.α.τι χ.uττiρων Οι' ώpι ­
σμέrωr σ'UΥΙί θως όοων συνο εοv. ένων χ.α.ί άλλ·f)λοπα.ρα.γομένωv. Τό
γεγονός οε. τοuτο άποχ.αλύπτο•Jιην ήμϊν α.ί πα.Οολογικα.ί περιπτώσε ις
οιεuχ.ολύνουσα.ι, f:νεκα. α.ύτΊ\; τα.ύτ·f)ς άκ ρ ιbώς τΊ\ς βλά.bης, χ.ά.λλιον τ·!)ν
χ.α.τά.λf)ψιν τoiJ /l·ηχ.ανιrψοu τοu έγκεψα.λιχ.οiJ όργά.νοu, άπχρα.λλά.κτως
οπως 6 τεχνίτης ούνατα.ι νά. έννο ·ήι;·!Ι τΎιν λειτουργίαν μιας εϊς η των
έλατ·f)ρίων βλαbείσης μ·flχ_α.νΊjς, ·ής άτελΊj ίο έαν έχ_ει , κi'λλιον η αν : έπε ­
σχ.όπει τ·!)ν ολην λειτοuργία.ν αuτΊjς όιι.αλώς βαίνοuσαν.
~Ισως μίαν ήμέρχν προσοιορισθωσιν έν τφ έγχ.εφά.λφ άκριbώς αί ~οραι
καί τών είοων τούτων τΊjς άψασία.ς, η, ό ρ θόηρον , τΊjς Οια.ταρά.ξ ε ως
τ ών Οια.ιρόρων μέσων τΊjς έκψρά.σεω~, ώς έγένετο τοiJτο Οιά. τ-!)ν χνpίως
άgχισι'αr, ·fις τά τέσσαρα εϊοη άνωτέρω περ ι εγρά.ψαv.εν.
( ΕΙΚ Ω Ν 4)

/
J
_.--/

Πα.ραθέ11ωv. εν ένταuθα. καί ούο εικονας άιyασιχώ,·, τΊ\ς μιας παρι­

στώσης (είχ.ώ~· .η έ:να. χιrητ:ιχοr άpασιχόr' τΊiς έτέρας οε (είχ.ών 5) άτpcι­
ιyιχόr . Τά. έν τ·Q κειραλ~ σ·f)με ία 1, 2, 3, 4 άντιστοιχοuσιν είς τά.ς χώ ­
ρας τΎ)ς έπιψανείας τοu έγκ εψά.λοu, έν αίς έ ορά.ζοuσιν α.ί Οιά.φορο ι t'·νΊi ­
fl·αι τοίί λόγου, καl τά.ς όποίας περιεγράψαμεν προηγοψένως έν τ~ Ε?­
χόrι 2 τ·Q παριqτώσ'{) έyχ.εψα.λιχ.όy Ίψ.ισψαίf ι ον ,
 139

ΕΙΚ.ΩS 4. Πα ριστ~ τ)ιν κιη1ιικ1/~· cίpασία» (aι ιJ1:isic ωot1·ice τοϋ Bι·oca).

1= Υ.fν:ρον μνήμης άρ0pώσ1.ως τι;',ν λέξεων. Ό στικτός Υ.ύκλος δεικνύει τήν γε•ιο­
Μ 3)
μένην βλc:f6ην έ·ι τfι χώρCf ταύτn (βc:fσις τοv 3ου μετωπιχοu γύρου· ορα είκόνα '2 έν
ιο παΟWν βλέπ.:ι ;ι.αλWς, ά:ι. οVε!, έ·.ιvοεϊ κal γράφει , άλλά Οέν Ούνατ.χι νά άρθρώσ;ι
ν
λέξιν, διότι άπώλεσε τ )ιν μνήμην τwv άρμοοlωv μυϊκών >.ινήσιων τwν άπαιτουμέvω
-
προς όCρΟρωσιν τwν λέςεων οιά τwν ιpωνη τιχw •ι ό pγ:ίνων. 'fό y. έντρον 1 ο ιά τijς βλc:f
6ης άπεμοvώΟη τw •ι λοιπwv κέντρων, τά δ π οία eχουσι χαλwς . Οuτε θέ καθ' έαντόr

και έΥδαμύχως δύναται ό παΟών ν:Χ άρΟρόνn τάς λέξεις.

'2= κέν τρ ον άχουσtιΧΤjς μνήμης τwν λέξεων. - 3= όπτιΥ.ijς (.Lνήμης. - 4=γpαιpι>.ijς
μνήμης. - 5= σχηματική παράστασι ς τΥjς θιανο{ας της λαμ6ανούσης χώραν έ•ι τfι
λοιπfj φαι~ ούσί~ τijς έπtψανε{cχ; τοU έγχεφάλοu χαί r.ρό πάντων έν tοίς μετωπικοί~
άιρ' wν
λeοοϊς. - Πμ= τ:ρομήχη; ΙJ.υελός, e•ιθα ε~ρ!σzονται τά κέντρα Jj οί πυpηνες,
τήν άρχήν τά θtάrροpα νείίρα ( προσωπικόν, ύπογλώσσιον, πvευμονογαστ ρι­
λαμ6άνοu~ι
Υ.. λ.
χόν χ. τ .λ . ), τά qποία χαταλήγουσ1ν είς τό πρύσωπον, τ ijν γλwσσαν, τόν λc:fρυγγα
1.αl aιά τr;ς συστολη; τwν καταλλήλων 1.Lυών οιενεργοuσι τήv CίpΟρωσιν τwν λiξεων. -
Νμ= νωτιαίος μυελ.J~.

(ΕΙΚΩΝ 5)

ΕIΚ.ΩΝ 5. - Άγραpικόc . Ό αύτό ς μηχανισμός , άλλ' τ, βλά6η iγένετv ΕΥ 4. 'Απω­

λέσθη ή f.L'Ιήμη τwν μυϊχwν κινήσεων τ ης χειρός πρός γραιpήν τwν λέξεων· ή σuγχοι­
νωvlα της βλα6εlσης χώρας μ ετ ά τοu νωτιαίου μυzλοίί, άιρ ' aiί έ χrρύον τα ι τά τήν χεϊρα
βλιχ-
κινοUν τcχ νεUρα) Οιεχόπη, καl έ ;n;ομένως οVΟeμ(ι:ιν Οιcιτcχγηv λαμ6άνο uσι ταUτα άπό τοV
6έν τος Υ.έν τρου 11 · η χ<\ρ iv τούτοις δύναται νά έχτελn οίασοήτ:οτε &λλας >. ινήσεις, πλήν

τwν καταλλήλων πpός γρα17ήν, Οtότι ο ι' &λλων νευραwν ό8wν λαμ6άνει Οtα tαγ<iς ΕΥ. τοu
έγχειράλο u π ρός τήν ύπη ρεσl αν ταύτην. ' Il ίiρθρωσις μόνον, οϋτω<; είπ είν, τwν λέ~εων
& τ.ό της χειρός έξέλι πεν ,
 140

· Ρ, 10. Έχ.τός τούτων των aιαταράξεων τiiς 11.νήμ·rις, ύπάρχ ει χ.αι η

'λεγομέν-η άprησ{ιι ( 1) (amnόsie) συνισται.ι.έν-rι είς τοϋτο, οτι ό~πάσχων
lχει 'λησιι.ονήσει τόις λέξεις η τόι πράγματα, ύπ' ούaεμ!αν aε ι.ι.οpφήν,
εϊτε ·f.χητιχ.Ί~ν είτε όπτιχ.ην χ..τ.λ. έχει αυτας έν τφ. νφ, εν<j) χ.ατά
τΊJν άψασ{αr ή λέξις ύπό μορφήν, ύπό παpάστασ{r τινα, ύφίσταται μέν
έν τιj> νίj'>, ά'λλ' ό παθών άπώ'λεσεν 'έν ή πλειότερα μέσα τ1ϊς πρός τόι
έξω έκ.φράσεω; ή άναγνωρίσεως αύτών. 'Εν όμι'λl~ τινί π. z. ι.ι.ας
8ιαφεύγει πρό~ στιγμην τό ονομα ένό~ φl'λου η οιου8ήποτε άντιχ.ειμέ­
νου · τοϋτο χ.α.λείταt άprησία. Είς πα.θολογιχ.όις λοιπόν περιπτώσεις ή
άμrησία αϋτ'Υ) 8ύνατα.ι νόι ~ μεριχ.η ή γενικ.ή, των λέξεων μόνον, χ.α.ί
8η ένίοτε των χ.υρίων όνοι.ι.άτων ή των ούσιαστιχ.wν ή των έπιθέτων
11.όνον η των άρ1θμών, οc'λλοτε ~ε τ-1jς μορφ-1iς των άντιχ.ειμένων η
των προσώπων χ.αί τών σχ'Υ1/Ι·άτων έν γένει, (ώς προηγουμένως άνεφέρα.­
μεν παρα.8είγv.α.τά τινα. σχετικώ; πpό~ τQ τελευταίον τοϋτο φαινόμενον),
κ.αί οc'λλοτε πάλιν ολων τών γεγονότων τοϋ βίου.
Πα.ραθέτομεν lντα.ϋθα σχ ετιχ.ά τινα. πα.ρα.8εlγι.ι.α.τα :

(t) Σrιμ. ΣΙJχνάχι; σuμ6αlνει σuγχΙJσlς τις έπί της έννοlας τών οpων : άpaola χαι
άμrrισlα. Ή άιρασlα ί'~ει νά άναιpiρηται ε1ς τάς οιαταράξεις τοiί .lόγοv (Iangage)
και μόrοr το'ϋ .lόγοv, εrτε τοίί προφορικυίί η τοίί γραπτοίί, εrτε τοϋ παραστατιχοίί,
οηλαοή τijς ήχητιχijς (χώιpωσις τwν λέξεων) καί τijς όπτιχijς (τύφλωσι; τών λiεεων)
παραστάσεως η άναγνωρlσεως μό·ιον τωv λι'Εεων. •ο άgιaσικόι: a6λά6rι ε1ς εν η είς
Π(!λλά δμοίί τών στοιχε!ων τοuτων, ένιji ό άι,rrισιακόι; η δ ιiμνήμωv !'χει &ρτια ταίίτα,
άλλ' εtνε άποvσα ή λέΕις, &μα οέ αίίτη παροΙJσιασΟ!j χατά τινα τρότ.ον, οuναται νά
γράφ'(), νά προφέp'() χαί νά ιiναγνωρ!σ'() αuτήν βλέπων η άχοuων, τοiίθ' οπερ δέν οuνα­
ται νά πράξ'() δ άιρασιχός δι' ολων όμοu η όι' έrόι; μόνον τwν τρόπων τοuτων. 'Εν τη
'Λgιασlr,ι δπάρχει πάντοτε άμνησlα, άλλ' οuχί χαί έν τ!j Άμrrισlι,ι ή άιρασlα.
: Οuχ ~<τον τιθεμένοΙJ χατά μέρο; τοίί J.6γov, οηλ. της γλώσσης, προφepιχοu η γρα­
πτοu, Υ.αί μή λαμ6ανομένη; uπ' οφιν της έ<ΙJμeλογιr.ijς σημασ!ας τη; λέξεως: άgιασlα,
δ Ι'Jρος άgιασικόι;, άgιασlα, έπψ,άθη χαί lσην έν χρήσει χαί οιά τά &λλα εrδτ,, οχι
μόνον τοίί J.6γov, άλλά χαί lν γέvει "tijς οιαταράξεως της έχψράσεως τών οιανοημάτων
χαί αίσθημάτων ήμwν διά τijς μιμιχijς, λ.χ. ητωv άρι0μ.;'ιν, τηςγpι:ιιpιχij; χαί τij; μοΙJσιχijς.
'Λgιασlα λοιπόν fιιp!σταται, όσάχι; ίιπάρχοuσι τά ~ξijς ouo στοιχεία: tον άrικαrότηι;
τij; πρός τά eξω έχιρράσεως των οιανοημάτωv χαί α!σΟημά<ων προιpοpιΥ.wς η γραπτwς,
διά λέξεων η 1Jι' άριθμών, οιl της μιμιχης ij μοΙJσιχijς χ.τ.λ. ήτοι άπ~\λεια μνήμης twν
πρός lχιpρασι ν <ών ίοεwν δι' ~νός η πλειοτiρων έχ τwν τρόπων τοuτων χαtαλλήλων
μuϊχών χινήσεων, χαί 2ον πά~·τοτe πapovσlιi έν τψ νιji ίrόι: τοuλάχ ισtον εί'δοΙJ ; π α­
pαστάσεωι; των σΙJμ6όλων, εΥτε άχοΙJσtιχη-, εΥτε όπ< xij;, εrτο τη; μΙJϊχης χινήσεως. Έv
τ~ 'Λμ~·rισlςι τοuναΗ!ον πίiσα παpάστασιι; έλλεiπε\. . . . .
 141

Κατά τόν Ribot (1) ό αarρenter άναψέρει tν τ~ Mentale Phy-

siologie περι ένός παιόός, ό όποίος ιι.ετόι κάκωσίν τινα τΥ;ς κεφαλ'Υ\ς
του, ά.ψοϋ έ'ιι.εινεν έπί τρεiς ήμέρας έν πλήρeι ά.συνειόησlr, συνελθ<:~ν είς
έαuτόν έλησμόνησε παν ο, τt εlχ ε όιόαχθ·~ χ.αί έκι1.άθει έχ. τ'Υ\ ς μουσικ'Υ\ς .
Εiνε γνωστόν Ο't"ι ιruμ~αίνεt ένίοτε ή ιiπώλεια τ'Υ\ς μv-ήμης μόνον τών
κυρίων όνομάτων, ή των ο:Jσιαστιχ.ών, η τών ά.ριθμών χ.τλ. Ά11θενής τις

συνεπείqc ά.7'οπληξίας όέν ήόύνατο νόι ένθυμ'Υ\ται τόι όνόματα των φίλων
αύ-fοϋ, άλλ' ύπεόείχ.νυεν αύτοuς όιά τ'Υ\ς ήλιχ.ίας των χ.αί όιι:ί περι­
ψράσεων.
Είς περιηγητης έκτιθείς έπί πολu είς ψύξιν εΙόεν έλαττοuμένην τ1ιν
μv-ήμην του έπί τοσοϋτον, ωστε όέν ήόύνατο νiχ ποιήσ~ ούόε τον έλά­
χιι;τον χ.αί ά.πλούστατον όιόι τ<ϊ)ν άριθμών ύπολογισμόν.
Τινές άπολλϊ:ίt"ι τΥιν μνήμ·ην τών σχηιι.άτων η τών μορψων τών πραγ­
μάτων η προσώπων. Ό Villermay (Diction. scien. Μόd. artc.
Memoire) άναψέρει σκανόαλωόές τι γεγονός ένός γέροντος, οστις εύρι­
σχ.όμενος πλησίον τ'Υ\ς γυναικός του ένόμιζεν οη Ίi..-ο παρi τινι αη~
χ.υρίqc, ιι.εθ' ής άλλι:>τε είχε σχέσεις τινiχς σχ.ανόαλώόεις, όιό χ.αί Ελεγε
προς τΥιν σύζυγόν του: <<Κυρία, πρέπει πλέον να έπιστρέψω πλησίον τ'Υ\ς
συζύγου μου καί τών τέχ.νων μι:>υ)>.
Παρι:ί ταϊς ί.ιστεριχ.αϊς όέν εΙνε τόσον στ:iνιαι αι περιπτώσεις, καθ'
&ς τοια.ϊ:ίται άπώλεια.ι μνήμης τών προσώπων συμ~αίνουσιν. Μία. Άιι.ε­
ρικα.νίς (2 ) μετά παρατεταμένον τινά ύστερικόν ϋπνον έλησμόνηι;ε τόc.
πάντα: έόέησε όε να μάθ'!) έκ νέου τΥιν ά.νάγνωσιν, τΥιν γραψήν, τΥιν
άριθμητικ·/ιν χ.αί νι:ί έπα.ναχ.τήσ'!Ι τ7~ν σημαι;ίαν των άντιχ.ειμένων χ.. τ . λ.
Μετά τινας μΎiνας με·rΟι. τΥιν έγερσιν άπο τγ\ς προσ~ολ'Υ\ς όεuτέρου τινός
νευριχ.οϋ ϋπνου έπα.ν'Υ\λθεν εί; τ7~ν άρχικ7~ν α.ύτ'Υ)ς ύγια χ.α.τάστα.σιν,

έχουσα ολας τiχς κα.τiχ τον βίον αύτ'Υ\ς πρό τ'Υ)ς νόσου κτη~είσας γνώσεις,
όίν ένεθυμεϊτο όε τα μεταξu τών όύο παροξυσι.ι.ων σuμ~άντα.
'Έτι περιεργότερον παράόειγμα. άνα.φέρει ό Carpenter ( ). Γυνή τις
3

άγγλίς 24 έτων έπα.θεν έξ ύστερικοϊ:ί ϋοτνο•J χ.οιμηθεiσα ά.όιαJ(.όπως έ;τ ι

όύο μ'Υ\νας. Βαθμηόόν έλαττωθείσης τ'Υ\ς •)πνηλίας, ·ή πiσχουσα άνέ•

(t) Maladies ί\e Ia Menιoire. Σελ. 1t/ι.

{2) Α. Herzen: Lc cerveau et l'activite cc reblale. Σελ\ς 300.
(3) Herzen : loc. cit. αελ. 302.
 i42
Κτησε t"Ον πρφην ψυσιολογικόν ύπνον· ιiλ'λά. τότε Παρετηρήθη τό οντω~
παρά3οξον ψαινόμενον οτι ή ψυχικΊι ζω.;, τ1jς παθούσης μετεbλήι)η είς
άγραψον χάρτην. Εiχε τά. πάντα λησμονήσει· πάντα η\ έψαίνοντο νέα
και έξέπληττον αύτΊιν ώς μικρόν τι παι3ίον. 'Όλα τά πρόσωπα, κ.αί
τά. οίκειότατα αύτ·~, κ.αί ολα τά. πράγματα τij ήσαν άγνωστα. "Ηρχι­
σαν οθεν οί οίκε!οι έκ. νέο•J τΊιν ά.νατροψ-1ιν αύτ1jς· κ.αί ναι μεν έι.ι.άνθανε
τΊιν γραψήν, τ.;,ν οcνάγνωσιν, ή ιiπέκ.τα άλ'λας γνώσεις πολu ταχύτερον
ή παι3ίον τι, οcλ'λά. 3έν ή3ύνατο νά. οcναμνησθ·~ κ.αί νά. εχ~ 11υνεί3ησιν
οτι τά.ς 3ιά τ1iς νέας ταύτης οcνιχτροψ1iς έκ. νέου οcποκτωμένας γνώσεις
τά.ς εΙχε και άλλοτε ιiποκτήσει. Τέλος έντός σχετικώς ιι-ικρου 3ιαστήμα­
τος χρόνου ή παι3είιχ και ιχι γνώσεις ιχύτ1jς 11υνεπληρώθησιχν οcρκ.ούντως
ώστε .νά. δύναται νά οιαbιοϊ, ώς και .,.ριν, έν τ<ϊ> κοινωvικ<ϊ> αύτ1iς κύ­
κ.λφ κατά ψυσιολογικ.όν ολως τρόπον. Άλ'λ' ό πρώτο; βίος αvτ1iς όλο­
τελώς έξέλιπε της ιι.νήμης, και Ύ;3ύνατό τις νά. είπ~ οτι ήλθεν έν τ<ϊ>
κ.όσμφ τοι.Jτφ είς ήλικίαν 24 έτών. Κατά τόν δεύτερον τουτον βίον της,
οσ-:ις ύπ1iρξε μακρός, Υιν νοημονεστάτη ύψ' ολαι; τά.ς έπόψ!ις· ύπηρ­
ξεν οcρίστη σύζυγος κ.αί μήτηρ, κ.αί έγήρασεν έκ.τιμωv.ένη πάντοτε διά
τάς 3ιανοητικάς κ.αί ήθικά.ς αύτ1jς ί3ιότητοις' ώς κ.αι }ιά. τον ζηλον προς
τάς ιiγαθοεργίας. •
Νεαρά τις γυνΊι (1) ;ι.ατά. τόν τοκετον αύτ1jς έπαθε συγκοπήν, κ.αί
συνελθουσα εΙτα εΙχε λησμονήσει πάντα τά. γεγονότα τά οcπο του γά­
μου μέχρι του τοκ.ετου συμbάντοι, έν<ϊ> ένεθυμειτο πάντα τιΧ κ.α.τά. τον
βίον της μέχρι τ1iς έποzης του γάμου· 11υνεπω; ' 3έ 3έν ήθελε μήτε
το τέΧνον αύτ1jς νά. :iναγνωρ(~, μήτε τον σύζυγόν της, ή παρουσία το\ί
όπο(ου λίαν έξέπλ"tΙττεν αύτήν. οι γονείς κ.αί ψίλοι αύτ-ϊϊς κ.ατώρθωσοιν
νά. τΊιν πε(σωσιν οτι ε!νε νυμψευμέν'tl κ.αί οτι ιiπέκτ'ι)σε καί 'Αν τέκ.νον·
ή παθουσα προσπαθεί νά παροι3εχΟ'{i τουτο προτψωσα νά θεωρ'{i έαυ­
τΥ~ν μα.λλον ώς πάσχουσαν, ή νά. νομίζ~ οτι οι γονεις κ.οιί οι οίκ.είοι οιύ­
τ1jς έγένοντο ιiποιτεωνες. Διά του συλλογισμου παρα3έχεται το ά.λη­
θές του πράγματος, οcλλ' έν3οv..Jχ ως δέν 3ύνατοιι νά. ΠSLσ~ έοιυτΊιν οτL
έσχε σύζυγον κ.αί τέκ.νον, ών ή θέα πάντοτϊδιήγειρε τ1;ν έκπληξίν της.
Κατά τόν Ribot ό ίατρός Beattie ιiναψέρει περί ένος ψίλου του,

t) Ribot: Loc. cίt. σελ. 61.

 '

143
έ.1.­
οστις μετα πλ1)ξlν τινα έπί τ1)ς κεφαλ1)ς έλησμόνησε τ1ιν άpιαίf!r
του
.lηrιιιήr 1·.lώσσαr, ην εlχε καλώς έχ.μiθει, ένψ ή λοιπ1J μνήμη
Ύίτο ά.νελλιπής.
ά
Ήμεϊς εt8ομεν έν τ'fι κλινιχ:~ τοί:ί BaJl έν Snte Anne ιι.εσήλικ
των
τινα Άλσατιανόν, οστις, συνεπεl!\' μανιώ8ους τινός παροξυιψ(,ί:ί
ήτοι τ1ιν γαλλικ1ι1 1 καί
οίνοποτών, έκ τών 8ύο γλωσσών, &ς έγνώριζε
τ1ιν γερμανικήν, έλησμόνησε τήν πρώτην.
'l'πσίρχουσι πλείστα οσα τοιαί:ίτα παραδείγματσι άναφερόμενα ύπό
φερεγγύων καί αύθεντικών παρα~ρητών .

ΙΙ

Πορίσματα

§ 1. Έκ των γεγονότων τούτων έξάγψ.εν ίδίως τα έξης πορίσματα

η αί­
ύπέρ το\ί θέματος ήμών, ·ί)τοι α,.) οτι όι' ώρισμένας έντυπώσεις
ν
σθήσιις ύπο μορφ1Jν όπτικών ή ήχητιχων συμbόλων η μυϊκών κινήσsω
ύπάρχουσιν ώρισμένα μέρη τοί:ί έγκεφάλου έναποταμιεύοντα καί ά.να­
ύπό­
παράγοντα αύτάς, ·iι συνεργασία καί ό σύνδεσμος τών όποίων δίδει
στασιν εiς νέαν iόιότητα ή σ•JΙΙθετιχΊιν λειτουργίαν τοίί έγχεφάλου

(faculte) /l·η ύπαρχ.τ1ιν αύτ1ιν καθ' ~αυτ1ι11 ώς κατηγορούι.c.ενον ψuχ1\ς

τινός η χλλης ά.ρχ11ς έν ήιι.ϊν (iδιότης ή δύναμις π. χ. του 1όr·ου,
fa-
ιών καί σύ­
culte dn langag e), ά.λλ' 06σα11 σύνθεσιν pεpικώr λειτουργ
νολον τ1)ς iδιότητος τών κατci μέρος έγκεφαλικων χωρών η όργάνων
έοιυτά
των γνωστων ήδη ήμϊν- ~'.) οτι τα νευριχ.cic κύτταρα αύτά καθ'
~ι.αι ά.νεξαρτήτως οιασ8ήποτε ύποτιθεμένης έν 1ιμϊν άpχiίς καί όrτότη­
ίδιότητα
τος παροuσιάζουσι τό έξόχως ψυχολογικόν φαινόμενJν η τ1Jν
ν
το\ί άrτι.lαμffd.rεσθαι η αίοθdrεσθαι ώρισμένας έντυπώσεις έχ δονήσεω
pυϊκώr :ιιι­
παραχθείσας (είιιώr 1έf.εωr, 1ίχος .lέf.εωr, τήpησις prήμης
rήσεωr κ.τ.λ)· γ'.) ή ά.κεραιό-iης τ'iiς είδιχ.ης ταύτης μνήμης, όι' ~ς
­
κατορθοϋτοιι 1ι πρός τα έκτος ίχ.ψρασις των διανόημάτων και αiσθημά
έκ τ1) ι;
των Υιμών (ό 1ό1·ος, ή άλλος τις τρόπος έκιpράσεως) έξαρτiiται
ά.κεραιότητος νευρικών τινων χ.υτ-.άρων ~ι.αί το\ί πολυπλόκου συνδ έσ μου
 :1

144
α~τών, .;)τοι άψ' ένός ύλαου μηχανιι;μου· 8 '.) ποcι;-α /Ι·νήμη ούδέν αηο
ο6σα ή άναπαραγωγΊ~ καl άναπαρά.ι;-τασις προηγηθειι;-ων αίσθήσεων ό­
ψείλει νά. βαι;-ίζηται έπl τών αύτών ύλικων ι;-υνθηκών λειτουργίας καl
έπl άναλόγου μηχανιι;-μου, έψ' ού καi ή είδικΊ~ μνήμη τοίι .l67·ου. ε '.)
έπει3Ί~ ποcι;-α ι.ι.νήμη άναπαραγωγΊ~ αίσθήσεώς έι;-τι, άρα καl ποcι;-α αί'­
ι;-θησις ώς ορον άπαραίτητον ύπά.ρζεως έχει τΊ~ν άκεραιότη':'α των αύ­
τών ύλικων στοιχείων, ·ί)τοι των ν ευρικων κυττάρων· καl στ ') έπει8Ί~
νόησις ή 81ά.νοια άνευ αίσθήι;-εων όέν ύψίι;-ταται, επετα1 οτι και ή
ϋπαρζις η μ·iι τγjς διανοίας, ως τι άποτέλεσι.ι.α άθροίσματος αίσθήσεων
θεωρουμένης, έζαρτοcται έκ τ'Ιiς άκeραιότητος η ι.ι-Ί~ των α1)τών ύλικών
ι;-υνθηκών λΗτου9γίας τών νευρικών Κ'Jττάρων .
.. *

e 2. Άλλ' αι αίσθήσεις προκαλουνταr. και παράγονται διά. των δο­

νήσεων των μορίων ':'Ίjς ϋλης με':'α8ιδομένων διά τών αίσθητηρίων όρ­
γάνων η ιΧλλως πως μέχρι τΊjς ένδοτάη1ς ύψΊjς των κυττάρων του έγ­
κεψάλου· αι δέ δονήσεις η κινήσεις αύται είσi ψυσικόν φαινόμενον, ώς
τοιουτο δέ ύπάγεται κατ' άνάγκην είς τοuς γενικοuς νόμους τ·iiς φύ -
σεως, καθ' ο>)ς ούδεμία κίνησις η δύναμις γεννοcται έκ του μηδενό~ η
ά.πόλλυται είς τό κενόν, έπομένω; αι μέχρι των κυττάρων μεταδοθε!­
ι;-αι δονήσιις δέν ~rνε δυνατόν νά. άπολεσθωσι, θά. έκδηλωθώσι δέ κατ'
άνάγκην είτε ώς θερμανηκΊJ δύναι.ι.ις, εϊτε ώς ·iιλεκτρικ1~ η μηχανικΊ~ η
χημικΊ~ δυνάμει του rόιιου τοίι lσοόυrάιιου τώr όυrάpεω1·, καθ' ον ή
μία δύναμις μεταμορψουται είς άλλ"f'ιν. 'Αλλά. πλΊ~ν τών δυνά.μεων τού­
των, ών τΊ~ν παρουσίαν, ώς θά. i:όωμεν κα':'ωτέρω, δυνάμεθα νά βεbαιώ­
~ωι.ι.εν καl διά. τών πειραμάτων, βλέπομεν οτι συνεπιί!f τών δονήσεων
τών μορίων του κυττάρου άναπτύσσεται και rla τις δύναμις, ή όποία
~.~
προι;οιοει εις
'
1
το κυτταρον
'
την
' ·~ '
ιοιοτητα του
-
αντι
' λ αι.ι.-=ιανεσ
Ρ' θ αι η '
~ αισ θ'
α-

νεσθάι τάς έντυ~ώσεις, τΊ~ν αίσθηηκΊ~ν ίδιότ"f'ιτα' τοϊίθ. οπερ άποτελεi

εν φαινόμενον ολως είδικόν καl έκτός τΊjς τάξεως έκείνων' τά όποία σ•1λ­
λή~8"f'ιν όνομάζομεν gιυσικά .;) χΥΙμικά. φαινόμενα, φαινόμενον ομως, τό
όποίον άδιασπά.στως συνέχεται μετά των οcλλων καl άνευ αύτων μΊ~ δυ·
νάμενον νά. έκδηλωθ~ και ύπαγόμενον είς τον αύτόν' ώς καl τά. IJ.λλα,
νόμον τοίι ίσοόυrάιιου, ώς παρακατιόντες τοϊίτο θά. Ι:δωμεν .
 145

Έχ. το·.J~ων λοιπόν tαί'11εται χ.αλ~ βe~αιούμενον οτι τι7. vιupιχ.ά. :ιιuτ•
ταpα. 8εχόμεvα ίντύπωσLν τινα χ.αι ιiντ13ρωντα ή ιiναπαράγοντα αύτην
(αίσθησις, μνήμη χ..τ.λ.) πάσχουσι πάντοτε Ενιχ.α 'rijι; 3ονήσιωι; ποιιίν
τtν.οt τών μορίων αύτών τροπΟΠΟLησιν, .;\τις ύπόχ.ειταL ώς opot; έχ. τών
ώ'tl oux. άνευ πpόι; έχ.3ήλωσιν τών φuχιχ.ών τούτω'11 φαινομίνω", 3ιότι,
ιic:t~ιι; σuνιπsίqι βλάbης τινός ή ποιά τις αϋτη χ.ατάστασιι; των μοpίων
τών Χ.ΙJ'fτάpων τpοποποιηθij σπου3αίωι;,ώς άναγιι.αίαv συvίπιιαν ίχΟ(Αξ-V
την άpσιv ή τpοποποίησιν ίtαί τών φυχιχ.ών φαινομίνων, {οtον ιiπώλειοι
μ.,,-ίJμηι; λέξεων, πpοιγμάτωv, προσώπωv, αίσθήσιων :χ.αι αίσ&Υιμάτωv
J.....-.λ.) ώς άνεφίpαμεν πpοηγουμέvωι; παpοι3εLγματά τινοι· ή ιiπώλεια
δ( ή ή Ο.άττωΙJιι; των παpαγόντωv τούτων, ιε ών άλλως ιiπαpτίζεται
ή διάνοια, συνιπάγετα~ φυσιχ.ώς -rην έλά-ττωσιν ή έξαφάνισιν αύτiiι;.
Ή Άμιpι:χ.ανίι; λ. χ. έ:χ.είνη, περί ήι; ιivωτέρω ό λόγοι; έγίνιτο, lπί
τινοι. χρόνον ύπό διανοητιχ.ην iποψιν χ.α'rijλθεν είς τό pη~b· πiiν ο,τι
πpό-rεpον 3ιάνοιαν ή νόησιν έν αύηϊ έχ.αλοίiμιν, έξηλείφ&Υι. Ό ίγχ.ίψα­
λ~ι; αuτiiι; χ.ατέστη άγραφοι; χάpτηι;, έφ. ού i3έησι με-τά. χ.όποu χ.αι σuν
-tφ χpόνφ "α χαpαχθώσιν έχ. νέου νέαι έντυπώσειι;, χ.αι iπομένωι; '1Ιέοtι
γνώσεις, ών ή :χ.τiiσιι; έπέτpεφοι.ν αuηϊ οπως έμφανισθij ειι; ήμiiι; uπό νέα.ν
ολωι; προσωπιχ.ότητοι., ήθι:χ.ην ή 3ιανοητιχ.ην, ύπο rέor 8rώ. ·~ν 'ri.i γυ­
νοι.ιχ.1 ταύηι ο, τι πpαrpαtικώς ύφίστοι.το, ήν ό έγχ.έcpοι.λοι; ώι; συσχ.&•J1ι χ.οι~
τάλληλοι; χ.αι ιχ.ανη οπωι; λιιτουργοίiσα έχ. νέου ιχ.δηλώ~ τά. διανοη­
·ηχ.ά cpαιινόμενα. Τό νά. εlπ~ 3έ τις onή 3ιάvοια παρ' αύri,i 3ίν tξη­
λιίcpθη, άλλ' ύπiipχιν ιν τιj) έγχ.εcpάλφ ~υ'Y'dptι, ιtνι τpόποι; τις τοίί
λέ.γειν ού3εν ιnιμαίνων. Ή διάνοια ώι; TL tδιον χ.αι αuτοτελΕι; δίν uφί­
σ-tατοι.ι, ά.λλ' ύcpίσταται πpάrμαιι τό οpγανον ή μiiλλον τό πλiiθοι; των
συσχ.εuών των συνδεομένων πpός ιiλλήλσιι;, έχ.άστηι; αuτών έναποτοι­
μιεuQΙJσ;v,~ι; χ.αι ιiναποιpαγούσηι; ίδίσιι; έντuπώσειι;, ί3ίαι; «νΤι'λήφιιι;', ών
ό σuν8•Jσισμόι; χ.αι ή συνεcpέλ:χ.υσιι; χ.ατ' άθpοίσματα χ.~ι χ.αθ' ώpισμέ.,,οοι;
νόμοuι; συγχ.οινωνίοιι; οtύΤών ολωι; οtvτομάτωι; χ.αί έν άγνο(q; ήμων σuμ­
{)αίνων άποτιλεi σύνολόν τι, οπεp άποχ.αλοίiμιν rόησιγ ή ιJιάrοιαr.
Το ιiρτιγενίι; βρέιpοc 3ίν έχει 3ιάνοισι" ιν τφ ίγχ.ειpά'λ<ι» cru.,.εσπι~pω.!
μένην lv τινι γωνLCF οιύτοίi χ.αιι Ίtαpα3οχοίiσοι.ν τόν χpόνον, χ.αιθ' ον . 3εον
νοc ι:χ.3ηλωθij πpόι; τοc έχ.'t'όt;, ιiλλ • iιει 't'ό Χ.οtΤάλλη).ον οpγανον, Q"Vf~
βαιθμηδcν θχ συνο:γάn χ.αιί θά. έναιποτοιμιιύ~ έν '«)fc ό'λο~ν αi.ιν- ή
to
 146

ιiναπτύξιι αύτοίί γεννωμίνοις χ.υττά.pοις τόις έχ. τοίί έξω.fεριχ.οίί χ.όσμου

θόι
έντυπώσεις, ώv ή χ.ατόι νόμους τινα; σVν3εσις χ.οιί ιiνοιποιροιγωγη
ιiποτελέ~ τόι 3ιανοητι~tά φαινόμενα.
Ή φλοιώ3ης φαιά. ούσία τοϊί έγχ.εφά'λοu ίνός βpέφοuς συνίσταται
νόησις
έξ άμόρφων έτι καί όλίγων νεuρι~tων στοιχείων, 3~ ~tαί ποcσα
έλ'λε(πιι. Άχ.ολούθωι; βαθμη3όν ~tαί χ.ατ• όλίγον τιi ιίΤοιzεια ταϋτα r.ολ­
άλ­
λαπλασιά.ζονται χ.οιi σuν3έονται πρός άλ'λη'λα χ.αi ~ποτιλοίίιrι πέντε
λεπά.λληλα στρώμα:t'ΙΧ ( ), EX.otστQV των όποίων ιίποτελείται έχ. χ.uττi­
1

_ :_:. ν, ·,παραλλήλως 3έ μι-τ-Cι

pων μορφολογιχ.ων χ.αi λιιτοupγιχ.ών --~-~~
χ.αι
τ7iς αύξήσιως χ.αι μορφώσεως των ~A;i τούτων βαίνει αuξοuσοι
ή ιfιάrοια, τό σταθερόν χ.σι puθ~4~::f1_ χ.ινήσεων, τό σuναiσ&ημα
τοίί έγω χ.τλ. χ.αi έν γένει &πα~#~-iος. Ώι; άνταπό3ειξιν τοίί
γεγονότος -rούτοu 3υνά.μεθα ~~~φέpωμεν !χ. τοu πpoχεLpou τοϊίτο, οτι
βλά.~η τις περί -~-~iαaιν ~tαί · περαιτέρω ιiνά.πτuξιν τοίί έγχ.εφάλο•J
β1ι.ι-
συνεπάγεται , :ι:-h·ι' 3ιανοητιχ.ην χ.οιι.ήθ\Υ.ην στασιμότητα, ήτοι τ-Γ,ν
1ιίαr (idiotie), ΠίΥ pώpωσιr ή ά.Πlηr t1ιαrοητι1ι1/r e~ασθlrησιr χ..τ.λ.,
έξ . ών άνοιρί&μ11~ι•αν&ρ~ποι\;πά.σχ_οuσιν· έπίσηι; βλά~η τις τελείως μοp­
φωθέντος ίγχ.εqi~~οu· έ:Πίψέpει τΥιν χ.ατάπτωσιν τ1jς 3ιανοiας, 3ιό χ.οιί
β'λίπομεν μεγiλους'- π~~~~~-χ.ριμένοuς νόοις μετά ciποπ'λη­
γι­
ξίαν τινά π. Χ.. έχ.πίπτοντοις χ.οι! χ.ατά πολύ ύπο3εεατέροuι; ίαuτων
βλέ­
yιομένοuς, ή σuνεπεL:ιι: 3ιαφόρων άλλων ποιθήσεων τοίί έγχ.εφά.λοu
των ποιρα3ο ξοτέρων ψu­
πομεν έπερχομένην τΊ~ν φρενο~λi~ειοιν μετά.
χολογιχ.ών φαινομένων, ήτοι 3ιχασμοίί τοiί σι.Jναισθήιι.ατος rijς προσω­
χ.οιι άμ­
πιχ.ότητοι; ή έντιλοίίς έξαφοινίσεως αύriίι;, ήθιχ.1jς 3ιοιστροφ-;jς
~λύνσεως, πτωχείοις rijς 3ιοινο(οις, άπωλείοις τοίί οιίσθήματος -rYiς -rαιύ­
τότητος χ.τλ.
~ 3. Οι παλαιοί φuχολόγοι χ.αι οι πνιuματιαταί (spi~itualistes)
πρός ύποστήριξιν τ1jς ί~έας οιύτων, οτι έν τφ άνθρώπφ ένuπά.ρχει

(t) Σημ. 'Ο Meynert (Der Bau der Gross-Hίrnrinde σελ. 17 (t869)· Sιιχι­
pεt τήν φλοιώ8η ούσ!ιχν τοiί έγχεφι:ίλοu είς πlντε στpώμσιτcχ χuττι:ίpων, !λλοι
31 ε!' Ιπτά
τοϋ Meynert. Ή
ι/ i2, δ δ! Luys ιi; 2•. ΟΙ πλειότipοι σuντι:ίσσοντcχι t?j yvώμu
σuπpιιφέω ν lγχειτιχι έν τούτφ, δτι τινΕ.ς ι~ε aύtων χaί τιiς ίλιχ­
Sισιιpοράι σιί!τη μετιιεu των
βι.ίσιν Gπ~ιιχιρl­
χlατιι; μορφολογιχόις με-:σιεΙι των χuττι:ίρων Sιιχ'Ροράις λιχμ6ι:ίνοιισιν ώ;
σιω~ των πέντι ιipx ιχων σtpωμι:ίτων.
 147

πνευμιχ ·η ή ψuχή, wς τις όντότης ένιιχία καl. ιiνεξάρτητος καί ιi3ιιχί­

ρετος, στηρίζονται έπi τοtί ψαινοιι.ένου ..ης ίrότητος κιχi ταύτότητος τοίί
έrώ, έν~ πο).uάριθμιχ ποιρα3εiγμιχτα έν -;"{\ έ1ησ•ήμ~ ιiπο3ειχ.νύουσιν
οτι ή έrότης ή ή τaύτότης ιχvτ·11 πηλλιχχως 3ιιχτοιράσσετοιι η κοιί έξοι­
λείψεται.
Είς τοιαύτας οcλλως μεταιι.ορψώσεις και μετιχ~ολάς του έ7·ι~ ήμών
κ7..i ψuσιολογικώς \.ιπόκειτοιι ό χνθρωπος χ.ατά τάς 3ιοιψόροuς ψάσεις τ1jς
ήλικίιχς του βίο•J. Ό J. Foster (Herzen) (1) 3ιιει ώροιίοιν έπί τό (J.Ε­
θuγριχφικώτερον είκό•ια τwν μΞτΟψ'ψψ~;)σεων τούτων τοϋ έ1"ώ : «Κοιτά
τό 3ιάστημιχ, λέγει, 11.ακρου βίου ό οcνθρωπος 3ιοι3οχιχώς μετα~ά'λλεται
είς 3ιάφοριχ άτομα τόσον άνόμοια, ώστε έάν έχ.άστ-11 φάσις του βίου
ένός άτόμου ένεσιχρχ.ουτο καί είς ϊνιχ q.νθρωπον, κοιί έάν οι 3ιiψοροι
ούτοι &:vθρωποι συνήγοντο έπl τό οι\ιτό, θά άπετέλι:ιυν 'ίν οcθροισμα. το­
σοϋτον έτερογενές, ώστε ιiφεύχ.τω; θcΧ. 3ιεπληκτί~οντο πρός άλλήλους ·
ό εις θοc. έκίνει τοϋ οcλλο•J τό μει3ίιχιι.α, η θάι περιεψpονουντο άιι.οι~αίως'
ΚIXL lπί -:-έλ'Juς θ0ι Εστρεψ'Jν τά νWΤΙΧ ϊνοι μ·~ έπανί3ωΙΤLν άλλήλους Ποτέ».
~Αλλως τε χ.ιχί έν τ·~ συνήθει ήιιών καταστάσει τό έrιαίοr rοίί έ,·ω
' ' ι
άπέχει πολύ του νi F:χ~ πράγματι τον χαρακτ1ϊρα. τ71ς ιiπολύτου
ένότητος.

Ό εύτράπελος ποιητ1Jς Piron (2) πιστότιχτιχ ποιρέστησε τό φυχο­

λογιχ.όν φιχι·ιόμενον τ1jς 3ι·11νεχ.ους 3ιιχσπάσεως τοϋ έ7·ι:1 3ιά τών έξης
στ(χων μεστών ε•jφυ!σις χ.αί θυιι.η~οϋ χάριτος άλλά κιχi ιpιλοσοφικΊjς
ίννοiιχς :
Deux Μοί sans cesse en moi se font sentir,
Entre lesquels, se voulant diYertir
Λ mes ιlepens, quelque malin gcnie
Α fait si bien gerrner la zizanie,
Que chiens et chats Yivcnt moins dcsunis.
Ce sont griefs et debats infinis.
L' un tire au ciel, l' autre tient a la terre :
Voila de quoi longtemps nourrir la guerrc.
Mais tout le mal encore ne Yient pas d'eux.
Voici bien pis : peι·plexe entre les deux,

(t) Loc. cit. craλ. 286.

(2) Arsι!ne Houssay : Les homωes ιl' esprit. 1858, crελ . t81 .
 148

Un Μοί troisie me, etabli pour enten dre

Et pour juger, ne sait quel parti prend re ;
Et, ballot e par les Mais et les Si,
J_,ui meme en deux se subdiνίs;) aussi.
Conclusion : si la Sages se habile
Ν' y met la main, bientδt je ser:ιi mille.
C' est tι·op souffrir un abus impor tun,
Messi eurs les Moi je preten ds η' etre qu' un :
Que la-des sus, s' il vous plait, on s'arra nge,
Et qu' il en reste un bon Moi sans melan ge.

καί ~ν i8έαν τ1iς

Πως δί χ.ατορθοϋμεν νά. έχωμεν τΊJν πεποίθησιν
ή[l.ών, καίτοι μετα~αλ­
ταύτότητος π. χ., ή,.οι της συνιχ εlας τοi:ί έrώ
λόμεθα μετά. των 8ιοιιpόρων ιpά11εων τοϋ βr:()υ ήμι;'>ν
;
ς παρα3εχό/Lιθοr.
Τοίί erώ της βριφικ1jς η μικρας παι3ικ1jς ήλ1χ.lα
οτι είμεθα τό αύτό πρόσωπον,
έν-ηλικιωθέντες οτι εtμε&α συνέχεια,
ιiναθρεψάντων ήμας·
8ιδοντες πίστιν εί; τούς λόγοuς της μ-ητρός ή των
τό 1J1Jναr:σθ-ημα έν
ήμεϊς ομως 01)8ίν ένθυμούμεθα και' έλλείπει τέλεον
ποτε -.ό μικρόν ον
ήμϊν, ή ένδόμυχος έκείν-η συνείδησις, οτι είμεθά
βάσει τής βε~αιώσεως
έκείνο. Διά. -τοϊί ι;υλλογισμοϊϊ μόνον καί έπί ήi
-τοϊϊτο 8ί 3ιόη 8έν
άλλου προσώπου πισ-rεύο11.εν οτι εϊμεθοι οι αύτοί·
ϊίς και συγχ.εχυμέν-ης "Προ­
ύφίσταται έν ήμτν ή μνήμ-η της -τόη ιiσαιpο
της ήλικίοις έκείν-ης.
σωπικότητος, ώς χ.οιί -.ων διχιpόρων γεγονότων
της -τελειοτέρας ιiναr.τύ­
Βραδύτερον ομω, οταν σύν -.φ χρόν~ Ενεκα
ώσεις συγχ.ροιτώντοιι
ξεως -τοϊί έγκειpάλου αι έν αύτφ είσερχόμεναι έν-τuπ
υχθ~, ιίνε εύνόητον
και 8ιοιτηpώντοιι, τούτέσην οτοιν ή μνήμη ιiναπτ
τοϊί irώ ήιι.ων -τά.ς
ότι 3υνάμενοι νά. ιiναπαp~στωμεν τά.ς ένtυπώσεις
ς άνάt πiσοιν στιγμΊJν
κατ' ιiδιάχ.οπον συνiχειαν γινομίνας, χ.αί οι~τινε
θοίίμεν νά. έχωμεν
άπό παpουσων γίνονται παρελθοi:ίΙJαι, εύχ.όλως χ.οιτορ
έν ήi 1J1Jνιιδ·~σει ~ν άνευ διαχ.οπ1jς ιrυνέχ&ιαν τοίί οr.ίσθήματος της
jς, μολονότι 8έν
πpοσωπιχ.ότηΤος ήιι.ων της τε ήθ1χ.7jς - χ.αι της cpυσιχ.7
ως· ιiλλ' οταν τις έν­
εtμιθα πλέον οι αύτοί, οuτε Μιχ.ως οuτε φυσιχ.
είνι ό οr.ύτός. Πει­
θυμ7ϊται OTL ύπ1ϊρξί ποτε άλλος, τότε γνωρίζει οτι
υσιν ήμτν αι μνη­
ροψατιχ.Ί~ν ιiπόδειξιν της άλ-ηθείας ταύτης παρέχο
χ.οr.θ' άς οτοr.ν Ιrτε­
μονευθεϊσαι ήδη ποcθολογιχ.οιι ίχ.ειναι περιπτώσεις,
έγχ.εφάλου έχ.'λειψ~
.lώς ή κατά μέγα μέρος σ•Jνιπεί(f βλi~-ης τινός τοίί
 149

ή μν'Ιfμη, το ατοιι.ον 3eν έχει συνεί3ησιν τi\ς ταuτότητος τοίί r.αρελ­

θόvτος έ7·ώ μετά. του παρόντος, ή μiiλλον 3έv έvθvμειται τουτο, 3ιά. της
νέας 3ε άνατροφ.;)ς χ.α\ έξασχ.ήσεως σχηματίζει νέαν ολως προσωπι~ι.ό­
τητα, οu3εμιαν σχέσιν πρός τ7~·ι παρελθουσαν eχουσαν κιχ.\ πολλάχ.ις
έχ. 3ιαμέτρου 3ιάφορον ώς πρός τά.ς τάσεις, τόν χαραχ.τηρα χ.α\ τ1Jν
ιχ.ανότητα του άλλοτε i7·ώ αύτοv. Σημειωτέον 3ε οτι έν τσι.ϊς τοιαύ­
ταις περιπτώσεσι 3eν r.ρόχ.ειται περi q:.ρενο~λα~οίίς, άλλόι περi άτόμου
ύγιώς έχοντος, άπό3ειξις 3ε εlνε ·h μετα. τ7~ν νέ'Ι.ν ά·ιατροφ1Jν χ.αi έξχ­
σχ.ησιν φυσιολογικ7~ ολως λειτουργlα τοίί έγχ.εφάλου τοίί παθόντος.
Δυνάιι.εθιχ. να. εtπωιι.εν οη τρ6πον τινα. τό άτομον άπiθανεν ή άπιτε­
φρώθη χ.αi οτι άνεγεννήθη πάλιν έχ. τijς τέφρας του ολφς νέον χ.αi 3ιά·
ψορον τοίί πρώτου· ή βλά~η παρά. τφ πιχ.θόν-η τοιούτφ άτόιι.φ ε3ρασε
3ιχ.ην σπόγγου άποσ~έσαν":"ος τΟι. έν τφ έγχ.εφαλιχ.ίj) π(ναχ.ι γεγ~αμ­
μένα, άλλ' ό πίναξ eιύτος μίνει χ.αl είνε πάλιν ετοιμος νά. χ αραχθii
ύπο τών νέων έντυπώσεων τοv έξωτερικου κόσμου.
Ούτω ιχι 3ιαταράξεις αι συμ~αινουι.rαι έν τ~ λειτοuργίqc των χ.υττά­
ρων, ών τό σύνολον άποτελε\ τό χ.οινόν αlσθητ(J(,οr (sensorium com-
ιnune), έν τ<;> όποίφ παράγεται έν ήμϊν τό έν3όμυχον οιϊσθημα τjjς
πpοσωπαότητος ήμων χ.αi της έrότητος του έγώ, τό· αίσθημα, 3ι' ού
3ιαχωρίζομεν ήμiiς αuτοuς άπό τοίί πέριξ χ.όσιJ.ου καi 3ι. ού αίσθανό­
μεθα οη ύπάρχομεν, φυσιχ.φ τ<;> λόγιι> έχ.3ηλουνται 3ια. τ.;)ς 3ιαταρά­
ξεως τοϋ θεμελιώ3ους τούτου συrαισθιίματος της πpοσωπιιιόrητος. Ό
παθων θα νομίζ'{} οτι 3εν ύπάρχει πλέον ή οτι μετε~λήθη είς άλλο
πρόσωπον· θα. όμιλii πεpi ίαυτου ώς περί τρίτου προσώπου, ή θά ez.rι
τ'1ϊν πεποίθησιν οτι τό 1'ίμισυ τοίί σώματός του ύπάρχει ώς παλαιόν ~
έ7·ώ, τό 3e Ετερον Ύiμισυ ε{νε a.l.lη πpοσωπικότης Χ, τ, λ., ώς έν το\ς
πρόσθεν άνεφέραμεν τοιαύτας τινά.ς περιπτώσεις. .
Παραλείπομεν πλέον οτι τόι εϊ3η τοιϋτα της ψυχιχ.i\ς χ.ατατμήσεως,
τi\ς 3ιασπάσεως ταύτης τ.;)ς έrότητος τοϋ έ7·ώ ήμων, 3υνάμεθα χ.αi χ.ατά.
βούλησιν νόι προξενήσωμεν τοf.ικο.lοrικώς 3ιόι ;;λειστων φαρμάχ.ων, 3ιόι
τ.;)ς ίν3ιχ.ijς π.χ. χ.αννά~εως, (τοϋ χασlς) όπιου χ.τλ. 'Ωσαύτως 8ιά. τοϋ
ύπνωτισμοϋ, 3ι' ού κατά βούλησ•.ν χειριζόιι.εθα τόι ψυχιχ.Οι λεγόμενα ώξ
χ.αi 3ιάφορα νευριχ.ά. φαινόμενα τοϋ ώς άντιχ.ε(μενον πειράματος χρησι­
μεύο11τος ιί-τόι.ι.ου, είιrάγοντες, ο&τω; ιίπ,ϊ·ι, έν αύτφ εUθυr.ιχ ή 8υaιί..

\
 15()

ρεσ-rα σ•Jνοιισθήμοιτοι, τοιαύτην ή τοιαύτην σεψάν ί3εων, ιiφιχιροtίντιι;

χαi. έξαφοινiζοντες ή ένισχύοντες •t"l:ν βούλησιν α~τοtί, μ5ταbάλλοντες ή
3ιχοc~οντις τ~ αίσθημα τής προσω1ηχότητος, rijς τε ·ί;θιχ.;jς χαi. τ.;jς φu­
σιχ.;jς, ιiφαιροiϊν-rες τό αίσθημα τ.;jς ύπάρξιως τοiϊ ήμ(σεως τοiί σώμα­
τος, η τ1~ν αίσθησιν περιωρισμέντ,ς χώρας άύ-rοiϊ ή χοιi. ίνόι; μόνοu έλα­
χί«ου σημείου' ή καθιστώντες τό ά.τομον κωιpόν τό εν ή χάi τά 3·.io
ώτα χ.τ.λ.
Άλλ' ·fι χατά:rμησ1ς χοιί -rό 3ιαιρετόν πράγματός τινοι; σuνεπάγετοιι
χοιί την ά.ρσιν τήι; έννοίοις τ.;jς ιi{;λου φύσεως αύτοϋ ώς χαι τοiϊ άπο.lύιου
τίjς έrότητος. Ψuχη ή πνεiϊμιχ. 31ιχ.1ρούμενον είς πολλά τψ.άχιιχ., ή δπάρ­
χον χοιi έχ3ηλούμενον ίιποχε1μεν1χώς ή ιiντιχιψ.ενιχώς ι.ι.όνον όσά.χιι; ίι­
λιχοί ηνες οροι ίιλιχοiϊ όργάνοu έπιτρέπι:ιuσι τοiϊτο, χ.ιχ.i έξοιφανιζόμενον
ή τροποποιούμενον με-raι. τών ορων τού-rων, 3eν ε!νε 3υνιχ.τόν νά έννοηθ~
ίιπό ιiνθ?ωπίνοu νοiϊ έχτός πάσης προχιχ.ταλήψεωι; ιστιχ.μένοu ώι; τι χε­
χωρισμένωι; ύπαρχ-rόν. Ή έμμεσοι; χαί ή 3ιά μεταφuσιχ.;jς ό3οϋ 31ϊ­
f)εν ιiπό3ε1ξ1ς τοiϊ ένοιντίο•~ ~πεpbαlνtι πλέον τόν ού3όν τοiί χοινοiϊ όρθοiϊ
λόγου χαί τής έπ1στημον1χ.Ίjς ιiπο3είξεως ίνα ι.ι.ετοιμορφωθ·~ είc; πίοτιr.
'Η· .
πι στις
••
ο εν
~
eινε
• •\\
ιχ.ποοει
ξ ιι;.

~ 4. ''Εν 3ιλλιόνιον χ.υττάρων έπi. τΊiς Ίπιφοινείαι; τοiί lγχ.εφάλοu, ώς

ε!3ομεν , είσί προωρισμένοι οπως 3έχωντοιι τάς έχ. τοu ίσω χοιί ίξω χόσμοu
3ονήσεις, οιϊηνει; είσίν ιiπεiρως ποιχiλαι τήν τε ίντασιν χ.αί τ'1~ν ίχτασιν .
'Εχ. της σuνεργοισίιχ.ι; και τής έναρμονίοu λtιτοuργ(ιχ.ι; των χuττάpων τού­
των προκύπτει ώς ιiποτέλεσμα, φυσιολογιχώι; έχόντων των πpιχ.γμiτων,
ή .iξιοθαύμαστοι; έχείνη ένότης _ τΊiι; λειτουpγ!αι; τοϋ έγχεφοιλιχ.οii όργά­
νοu, 3ι' ήι; ιχ.ίσθοινόμεθα κιχ.i έννοοίίμεν τόι ίν ήμτν και lχ.τόι; ήμων σuμ­
bαίνοντιχ. ίν τι"j) κόσμφ, χαi. την όποίαν όν-rοποιήσιχ.ντίι; τινει; ιiπεχ.οcλε­
σ-χ.ν ψυ.rήr: πrιiJpa χτλ . ενεχ.α τΊiι; ιiχατοιγωνlστου έχειν11ς τάσεως, 1!ν
ίχει ό &:νθpωποι; νόι θεωρ~ ώς άrιιuίpιrοr χ.ιχ.i. έπομίνωι; να όντοποι~
παν ο, τι έξετάζει, χ.ιχ.i. 3η χα! τό μίiλλον ύποχεψ.ενιχόν πρίiγμαι, οtον εΙνε
-i-ό έ7·ώ οιύτοiί.
Έντεuθεν 3έ ή ιiέννοιος πιiλη χ.οιi. 31χογνωμίοι μεταξu τών πνευμα­
τιστών χ.αί uλ~11-.ων: «"lν~ ~ποφύ~ τιι; την 11vγχuιην, λέγε ι ό Η .
 151 ·,

«Maudsley (1), δέον πρότερο·ν νά. όρισθ~ ά.χ.pιbώς ό,τι όφείλομεν νά.
«νοωμιν διiι των λέξεων ψυ;ι-ιί ή πreϋμα. ''Ο' η λέγομεν πrεϋμα ιiνε
«γενιχ.ός τις όρος συμbολί~ων τήν ά.φ~ρηιι.ένην ίννοιαν, ήν ποιούμιθα
απαρατηροσντες τήν μεγάλην ποιχ.ιλίαν τών χ.ατ' iδίοιν ή μεριχ.ών φu­
ιι:χολογιχ.ών φαινομένων. "Εν παράδειγμα. θά. έξηγήσ~ τήν iδέαν μου.
«Μ11χανή τις άτμοϋ είνε μηχανισμός λίαν σύνθιτος, ού τά. μίρη . ώς
«χ.οι.! ό τρόπος rijς λειτουργίοις α.ύτοϋ είσίν έντελώς άγνωστα. είς πολλούς
«άνθρώπους, άλλ' ή δυναμιιtη ίνi.ργεια χ.α\ ή τελιχ.η λειτουργία, ήτοι
«ό σχ.οπός, ον πραγμ.ατοποιει, εlνε γνωστός είς πολλοl.ις άνθρώπους
«οι όποίοι δύνανται νά. έχωσιν έν τι'ί) νφ γενιιtην ίδέα.ν τοσ έργου, όπερ
«€χ.τελει ·~ μηχανή. Άλλ' ή λειτουργικότης ή ή μηχανιχ.Τι ίνέργεια τ1ϊς
«μηχανijς έν τίj) συνόλφ, ώς συλλαμbάνομεν αύτήν €ν τ<j) νι'ί), δια.ιpέ­
« ρει έντελώς τijς ίbέας Π,ς συνα.ρμολογijς των χ.ατ' ίδίαν μερών τ1jς
«μ·11χανijς η τijς ένεργείας έχ.άστου μέρους χωριστ:Χ: έν τούτοις ή δ.lη
«.lειτουη·ία τijς μηχανijς έξαpτaίται χ.α\ ΕΧ. τοί) !Lηχανισμοu αuτj\ς ώς
«πράγμα..-ος χ.~ι έχ. τijς χ.αυσίιι.οu uλης, ήν δαπαν~ χ.αl δι' ής τίθεται
«ιί; ίνέργειαν. 'Όθεν δεν είνε δυνατόν ή λειτο'Jργία τiίc μ11χα.νijς ν'
«iποχωρισθij τών ορων τούτων, άνευ rijς ύπάρξεως των όποίων -~ λει­
«τοuργί:χ. δεν έχει πραγμιιηχ.7~ν ίιπόστασιν, .Χ.ν χ.αi δύναται νiι ίιπάρχ'!Ι
. «€ν τίj> νίj> ήμων ώς ίννοια. Διόι μιας σειροcς παρατηρήσδων σuγχ.ιχ.ρι­
«μένων γεγονότων χ.αl είτα τijς ά.ιpαιρέσεως αuτών ψθάνομεν είς γινιχ.ην
«ίδέαν τijς ύπάρξεως μιiς μηχανijς άτιι.οϋ μετά τών δυνάμει ίιιpιστα-
. «μένων πάντοτε ίδιοτήτων α.ύτijς. η αύτό ιιpαρμόζεται χ.αι διόι τά.
«πνευμαt"t"ιχ.ά. φαινόμενα. Πα.ρατηροuντες τiι χ.ατά μέρος λαμbάνοντα
«χώραν γεγονότα, ιlτα διόι τijς ά.ιpαιρέσεως αuτών φθιίνομεν ιίς τήv
«γενιχ.ηv σύλλ'r)φtν rijς ίδίας της ολης λειτουργίας του ίγχ.ιφαλιχ.οϋ όρ- .
αγά.νου, ώς έποιήσαμεν ~Οι τήν μηχανήν, είς τ7~ν ίδίαν δί τijς λει­
«τοuργίας ταύτης έδώΥ.αμεν τό ονομα πrιϋμα, οπερ αύτό χ.αθ. ίαuτb
ccως τι πραγματιχ.όν χ.αl ίχ.τό; των όρων του περιπλόχ.οu μηχ_α.νισμου
τοϋ έγχ.ιφάλου δΕ.ν ίιιpίσταται. 'Αλλά. δυνάμει rijς άχ.α.τα.γωνίστοu έχ.ιί­
νης τάσεως του άνθρώποu του νόι έφαρμόζ~ ή ταύτίζ'!Ι την πραγμα­
«τιχ.ότητα μετα τijς γενιχ.ijς ά.φ'!Ιpημένης ί~έας, τ~ς τάσιως, 1'\τις τοιαύ-

1) Physiologie de 1' esprit οιλ, 75.

 152

«πιc συγχύιrιωι; πρόξενος έν ηϊ φιλοσοφί~ έγένετο, ή ,·ιrιιιή οιv'tη ά1!1 ..

«pηplrη lόla μετετρά~ ιίς όrτ&~τα πpαrματαήr, χ.οι! ύπό τ1Jν μορ­
<.. φ1Jν χρόνον lπίειrε τ1~ν ιiνθρωπίνην 3ιά.νοιοιν.
τοιύπιν έπι τόιrοίίτον
«Μlοιν μετοιφυσιχ.1Jν ιiφοιiρεσιν έθεώρησοιν ώc όrτότητα πpαrpατιχήr!».
«0ιοι3ήποτι ~λ'λως χ.οιί &.ν ~ ή φύσις τοίί πreύpατος, ύπό τ1~ν ίν­
»νοιοιν τοιύπιν θεωρουμένου, . 3ηλ. ώς λειτουργιχ1J i3ιόπιι; τοίί έγχεφ«­
»λι~οίί ίν συνόλφ όργάνου, έπι -rii; χοιτοινοήσεως της όποiοιι; εΙνε το­
»σοίίτον μάτοιιον χ.οιί ιiνωφελίς να ποιii TLC θεωρ(οις, οσοv χ.οιί ίπ\ -riϊς
»χcιτανοήσεως της φύσεως τοίί μοιγvηησμοίί,τοίί ήλεχτpισμοίί, τ1\c χ"fl­
»μιχ.Υjς συγγενείαι; χ.οιι -riϊς βαρύΤ"f'ιτΟι; χ.οι\ ίν γίvιι πάlJ"flc χ.ιvήσεωι;,
»οu3ιμία ιiμφιbολία οτι οιύ""f'ι ιξοιρταται άποlύτως lx τοίί ιγχειpάλοΙJ
»χοιι iν γίνει ιχ τοίί vευριχ.οίί συστήμοιτος» .

••
•
Έαv 3ίν ίχωμεν οu3ιμίοιν i3ίοιν τ11c φύσεως τ11c έγχεφοιλιχγjς ταύ-rηι;
i3ιότητοι; ή τοίί πreύματος 1 φέρι t3ωμεν άν 3έον να θιωρήσωμιν τοιύτην
ώς 3ύνοιμιv ολως χ.ιχωpιιrμένην ιiπό ται; ~λ'λοι~ 3υvάμεις της φύσιωι;
χ.οι! οu3ιμ!αν πρόι; οιuτά.ς rrχέσιν ίχουσαν , ώσει προνομιοίίχον χοιι είς
.... .. • t' " • ' •
IY..ΛΛ't)V τοιι;οιν ουναμιων ανηχου11οιν.

β, 5. Τό φοιιvόμιvον -riic αυοταlιικότητος τοϋ μυόι; εlνε χοιθοιρωι;

βιολογιχ.όν φαινόμενον. Ή λειτουργ(α αύΤ"f'ι ή ή ιJύrαμις ή i3ιότ"f'ις εlνε
όλως elιJιπή ιίι; τόν μϋν. Πρέπει &ρά γε vά. ποιροι3εχθωμεν ο-rι ή 3ιί­
ναμις αϋτη ι!νε μία των 3υνάμεω~ της φύσεως οιuτοτελώι; ύπάρχουσα
ιν τii φύσει χ.οιί. όντοποιοίίντες μάλιστα τοιύτην t ώι; πράττουσι &σι τ1iv
λιιτουpγίcr.ν τών χυττά.ρωv τοίί νε:Jpιχοίί συστήματος, νιi φpοvωμεν ότι
' ή uυιπαlτιπ&της εΙνε ϋπαp(ίc τις, ε!3όι; τι πνεύμοιτοι; ή ψυχ1ίς τοίί μυόι; ;
Βε~αιως οuχι. .
Πίiσcr. όpγcr.vιx.1J λειτουργiοι uπάγετοιι εic τόν γινιχ.όν νόμον -riic θep­
μoιJvrαp.ιπijς· εlνε μεταμόρφωσις -rων ι:ίλλων έν ή! φύσει 3υνάμεων,
ι1ς χ.pίχ.οι; -r1jς ιi3ιασπάcrτου άλύσσου οιuτων 1 έχ.άστης 3υνιΧμεως ποιρι­
στώΙJ"f'ις τό ltιoιJύrapor 't'1ίι; x.ct-rα τό φαινόμενον ίχ.λιιψάΙJ"f'ιc ~λληι; 3υ­
νάμεως, ιξ ής προ'iίλθε, 3ιότι ού3εμία νέα 3ύναμιι; 3ημιουργιτται έχ. -rοϋ
μηιJεrος χ.αί. ού3εμια iπόλλυτοιι είς τό pηMr.
Είς ?fοιοιν λοιπον rεταμόρψω<Jιν δνεpγιίοις ή 3uνείμεωc όιpιιλeτοιι ή
 153
ένέpγι1α τοu μυόι;, τοi.ιτίσην ή συστα.lωιότης τοu
μυός, ή β1ολογ1χ.ή
οιvτη lpγοισιοι j
Αι τpοφοι ι οιφ
. t • t
-to ό1ιυγο, νον οιφ
\ '
ινοι;, χ.α1
' • ι:
t • t , • ~
ετ~pοu, ι1σ1ν 1/ πηγ11, ε'ξ .1
• •
ης
ιiντλοuσ1ν ολοι τά. οργοινοι τΊ;ν ένέργε1α.ν -rην aνοιγ~ι.
α.ίοιν είι; Πιν λε1τοvρ•
γLοιν αίιηi)ν. Ό μviχ.ό~ ι~-r6ι;, ώς πας άλλος ιστός,
έμπψίχε1 έν ήi έν-
3οτάτ~ \ιφi\ α.ότοu τ7ιν χημιχ.7ιν ένίργειοιν έν χ.αταστiσει
rάσιωι;. Ό σvv-
3uασμόι; τοίί όξυγόνοu μετά. των χ.οιυσίμων vλών τcu
μυό;, ώς χ.αί 31ά­
φοpο1 άλλοι σvν3υασμοί των χημ1χ.ων στοιχε€ων
συvιπιLqι:Ί-riϊς χ.αύσεως,
μετοιμορφοίίσ1 Πιν .lαrθάrουσαr τοιύ..-ην 3ύναμ~ν είς
3ύνοιμιν πapoϋt1ar ή
Jpώσar. Μετά. τοιuτοι χ.οιτά τ1να;(1) μεν ή 3ύνοιμι
ι; οιu..-η ά.μίιJωι; μετοιμοp­
φοuτοιι είι; τ7ιν β1ολογ1χ.7ι·ι ή φυσ1ολογ1χ.7ιν ίργοισίο
ιν_, ήτοι είι; το φοι1νόμε
νον τiϊι; qυ.lσταωιότητος, χ.οι! ε!τοι είς θεpμό..-ητοι
χ.οι! μηχοινι-.ι7ιν έργασ(οιv,
χ.ατ'άλλουι; 3ε πρωτον είι; θεpμό..-ητα, ής μίpοι;
μετοιμορφοίίτοιι είς Πιν
φυσιολογ1χ.ήν έργοισLοιν, τό 3ε vπόλοιπον ώς θερμότ
ης 31οιχίετα1 είς τά
έχ.τόι;. Όπωσ3ήποτε τό ζήτημοι τοίί•ο έντοιϋθοι είνε
3ευτερεϋον. Ήμας
έν81αφίρε1 νά. γνωp(ζωμεν, CTI ή μια. 3ύνοιμις μετοιμ
ορφοϋτοι1 είς οcλλην,
o-t-1 οιι έχ. τοu χ.όσμου ληφθεrσοι1 έν τφ μυt 3vνάμεις ά.πο3ί3
οvτοιι πi­
λιν οιύτφ, χωρίς ού3!ν ν' ά.πολεσθ~. χ.οιι οτι ή νέα
μορφή μιαι; 3υνιΧ.­
μεωι; ά.ποτελεί τό lσο&ύrαμοr τiiι; μετοιμοpφωθε(σηι;.
Άφοu ή θeρμό-rη;
ιι.ετα~iλλετοιι είι; μηχαν1χ.ην χ.(νησ1ν' οιvτη 3ε ιίι;
τ7ιν θεpμό..-ητα, 3ο­
θίντοι; ώpισμένοv ποσοίί θερμαντ1χ.οu, 3υνάμεθα
έχ. των προτέρων να
όρίσωμεν τό ποσόν τiϊι; τελε-σθησομiνηι; μηχοινιχ.ijι; χ.ινήσεωι;,
ώι; χ.οι\ τά.νi­
παλιν. Τό οιύτό ίσχύιι χ.οιι έπί τiϊι; μεταμορφώσ
εως τiϊι; χημιχ.iϊι; ένεp­
γείοιι; ιίι; ιrOv .f\λεχ.τp1σμόν, τούτοu 3ε είι; θερμό
τητα, φωι;, μηχοιν1χ.ην
χ.iνησιν ή πάλιν είι; χημ1χ.1~ν ένίpγειοιν χ.τλ. (σημει
ωτέον 3ί οτ1 πάντοc
τοιίίτοι τά. φαινόμενοι ού3εν άλλο είσίν ή 3ονήσειι;
μοpiων ). Οvτω χ.οι(­
τοι 3av γνωρ(ζομεv τήv φύσιν τiϊι; ίpγοισιοιι; τοu μυόι;,
3υνάμεθοι ομωι;
να έχ.τ1μήσωμεν ώι; iγγιστοι τό ίσο3ύνοιμον αύτijι;
, τοi.ιτίστ1 τ1~ν θεp­
μό..-ητοι χ.οιί τήν τελεσθεiσοιν ύπ' Οιύτοίί μηχοινι
'Χ7ιν έpγοισ€οιν, τΟιι; ά.vοι·
πτυχθιίσοιι; χ.οιτα Πιν λε1τουpγίοιν του μυόι;, χ.οι!
να έξοιγιΧ.γωμεν το σvμ­
πίροισμοι: ά.) οτι ή ύπό τοu μυόι; τελεσθεrσοι λε1του
ργ(οι (το φοι1νόfi.ενον

1) Chauv eau. Reνoo scieut ifique t Fevrie r

1888 : L'equi valence du
tra~I ..plιysiologiquo,
 154

τής σvστολ1ϊς), .;jν μία 3ύναμις lση πρός τήν χ.αταμετρηθείσαν vφ' ήμών
θερμότητα σύν ηϊ τsλεσθείιη~ μηχανιχ.~ έργασί~, έά.ν τοιαύ't"fJ έγένετο,
χ.αl ήν άλλως 3υνάμεθα, &ν θέλωμεν, νά άναγάγωμεν εiς τό ίσο3ύνα­
μον αi.ιηϊ θερμαvτιχ.όν. b Ό) δη ή 3ύναμιι; αϋτη ή ζωϊχ.iι 3ίν εί·ιε οi.ι­
Qόλωι; 3ιάψοροι; r/iν φύσιν τών άλλων 3vνάμεων τοϋ χ.όσμοΙJ, 3ιότι έξ
αvτων λοιμbά.νει τήν άρχήν αvτήι; χ.αl εiς αi.ιτiς χ.ατ' άνάγχ.ην χ.οι! πά­
λιν μετοr.μορφο•jται, χ.αθ. ον τρόπον οιί άλλαι δvνά.μεις (χ·ΙJμιχ.ή' μη­
χανιχ.ή, φvσιχ.ή) μετcψ.ορφοϋνται πρόι; άλλήλαι;.
'Όθεν ίξ έποιγωγ1iς 3ιχ,.,.ιούμιθα νά. φθiσωμεν εiς -τ1~ν πεπο(θησιν περl
τής τοι\ι-τό't"'tjτοι; τής φύσεως οcπασών -τού-των τών 3vνάμιων. Αύ-τα.ι
οv3Ε:ν άλλο είσιν ή lχ.φρασιι; τοϋ τpόποv τώ,.. ιfnrήσεωγ χ.αί ιfιαιti!εωr
τών μορίων τής ϋληι; πρός άλληλοι. Έ:Χ.ν έ3ώ τοιοιύ't"'fJ τιι; 3όνησιι; χ.οιi ·
3ιιiταξις τών μορίων 3ι3ωσιν είι; σώμοc τι Π.ν ί3ιό-τητοr. τοϋ μαγνητισμοίί,
έχ.εi άλλο εΙ3οι; 3ονήιηωι; καi}ιοιτάξεωι; παρέχει τήν βιολογιχ.ην ή ζω·ι­
χ,ην ί3ιότητοι.
Άψοϋ τφόντι ποcσοι λειτοvργία τοϋ μvός (βιολογιχ.όν φα.ινόμενον)
σvμπίπτει μετά. Π,ι; αvξήσεωι; τijι; θερμότη-το~ χ.αί τών προ"ίόντων Π,ς
κ.α.ύσεως -τοϋ μυ"ίχ.οϋ tιποiί ( ψvσιχ.ο-χημιχ.όν φαινόμενον), χ.αl 3ή οσον
έν-τονωτέροι έσ-τiν ή λειτοvpγίοι τοίί μvός, χ.ατά. τοσοϋτον έντονώτερά είσι
χ.οιi τά. ψvσιχ.ο-χημιχ.α ταϋτα ~αινόμενcχ, επετοιι οτι ή σχέσις τών 3ύο
τούτων εί3ών φαινομένων είνε σ-τενοτάτη χ.αί ά3ιά.σπαστος ώς οιί-τίοu πρόι;
άποτέλεσμοι · έ.πει3η 3έ άψ' έτέροv μία ψ•Jσιχ.η 3ύναμις μετοιμοpφοϋτοιι
είς άλλην φvσιχ.ην 3ύναμιν άλλης φύσεως (ώι; πρόι; τ-Υ~ν μοpφην τοvλάχι­
σ-τον, χ.αi με άλλcχς ολως i3ιότηται;) οtον ·ii θερμό't"'tJι; εiς φως ιίς μοιγνη­
τισμόν, είι; χ.\νησιν μηχ_ ανιχ.·ήν, εiς ήλεχ.-τρισμόν, ή είς χημιχ.ην 3ύνοιμιν
ήτοι είι; 3ιαφόροuς χημιχ.ά.ς πράξεις, επιτοιι οτι χ.αί ή βιολογιχ.η 3ύνα­
μιι; (λειτουργία τοϋ μvός, ή συιπα.lιι:ιιόιηι:) μεταμόρψωσίι; έση τών πpοη­
γοuμένων fUσtΧ.Ο·χ_ημιχ.ών 3uνιiμεων, άνεu χ.οι\ έχ.τός -τών όποίων οv3έ­
ΠΟΤΕ βλέπομεν αuτήν έμψανιζομένην.
Θά. ή,ο όλως οιvθαίρετον χ.αi έχ.τόι; πάσης άνθρωπίνης χ.αταλήψεωι;
νά. παροι3εχθciμεν οτι αι φuσιχ.ο-χημιχ.αi 3vνά.μιις αι άνοιπτuσσόμεναι
έχ. τ1ϊι; χ.αύσεως τοίί μuός α{~rηι: παύοvσι χ.οιί άπολήγοuσιν είι; lr :ιιιrόr,
εϊς τι 3ιάμiσον, μή ύ.lι;ιόr, 3ιοι3εχόμενον τά.ς 3vνά.μεις τοιύται;, -ίlτοι την
~(νησιν τών fLOfLων 't1j~ ~}).η~! χ.αί εί~ ~ό QΠO~OV 3ί3Ql/lfL '!ό ονομοr. ;

,·
 155

ζωϊιιή ή •fJιο.lοrική Jύrαμις, 7iτιι; εlνε ή δύνοιμις ή 3ί3ουσοι Πιν συσια.1-

τιιιήr ιιJιότητα sίς τόν μϊjν (διότι ό μη ζων ιστός δέν lχε' τοιοιύπιν ίδιό·
πιτα.), πpοχ.εψένοu δέ περί του νευριχ.ου !στου, δίδουσοι Πιν rιυpιχι}r
~ 1
l σιυτητα ητοι
" την
' • θ ησιν η
οι~σ ' 'ληψιν
• οινη λ , χ.οιι' ειτα.
·1• χ..τ •. ' ' σιαpεσος
η J '

aϋτη rJύraμa:, άcpοίί έργα.σθij αύτη χ.οιθ' iοιυτήν, άχ.ολούθως έχ.δη'λουτα.ι

πάλιν πρός τά. έχτός δια cpυσιχ.ων χ.οιί χημιχ.ων φοιινομένων, .;\τοι θερ~ό­
τητος, προ'ίόντων χ.αύσεω~ χ.οι! μ'11χοινιχ.1jς έργοισίας του μυός, διότι έπί
τέλους είνε άπαpα.ίπιτον οπως ό μϋ; ό 'λα~ών έχ. τοϋ σύμπαντος τά.ς δυ­
νάμεις α.vτοϋ τά.ι; iποδώ~ α.~θις είς αύτό. Ά'λ'λ' ούδέποτε μία κtrησις
ι.ιοpίωr χοιi ίπομένως χ.οιi ή άνα.ποσπάστωι; μετ' αύτ1jς σuνδεομέν't} Jύ­
rαpις, εtτε θερμανηχ~, μηχανιχ-Υ~ ή χημιχ.-Υ~ τυγχciνει α.vπι, εΙνε δυνα­
τόν νά. άπολήξ~ εiς τό χ.ενόν- οθιν ή 3ιαδεχομέν'r) ταύτ-11ν νέα. δύναμις,
ή pισάζουσα, ή βιο'λογιχ.-Υ~ δύναμις,άνα.γκ.αίως όφείλει νά. ~ τροποποίη­
σίς τις ή μετα.μόρcpωσις τ1ϊς προηγουμένης· άπ?δειξις δέ εΙνε οη, ένφ έν
ένεpγείrf εvρίσχ.ετα.ι ή βιο'λογιχ.η αvτη δύνοιμις, τα.•)τοχρόνως άcp. f.τέροu
μεταιι.ορcpοϋται ό'λονέν είς 't'ά.ς cpυσιχ.ο-χ'11(l·ιχ.ά.ς δυνάμεις (θερμό't''t}ς, χη­
μιχά. προϊόντα χαύσεως δεικνύοντα τ'1Jν δα.ποινηθεiσαν χαi είς χ.ατάστα­
σιν ί'λεuθερίας τεθεiσοιν χημιχ-Υ~ν δύναμιν χα.τά. την λειτουpγ€α.ν χ..τ.'λ.)·
ή ίργασία. τφόντι τοv μυός ( συστα'ληχ.-Υ~ ίδιότηι; ή δύναμις), ή έργα.σία
τοϋ έγχ.ειpci'λου (πνευμα.'t'ιχ.η ίδιό't"t}ς ή δύναμις) δέν άπο'λήγει εiς τό
χενόν, άλ'λ' ιiποδιδετοιι είς τό σύμπαν ύπό μο?φήν θερμόπιτος, μηχα­
νιχ.1jς έργασίας ή χ'11μιχ.ών προ'ίόντων· ταϋτα είσι τό lσοόύrαμοr τ1ϊς
μυ~χ.ης ή ίγχ.εcpcιλιχ1jς δυνάμεως. Ή άλ'λ't}λομεταμόριpωσις άρcι οιϋ't'Υι
τών δυνάμεων συνεπάγεται χ.α.ί τ-Υ~ν ταύτό..,.τcι τής 11ύσeως αύτων, χ.αί
περ 3ιαψερουσών Χ.α't'όι τt,r popyιήr, ώ; άλλως X.'XL αvταtί αι y>Vσιιιαt δυ­
νάμεις μεταξύ των διοιcpέρουσιν ώς πρός τ'1Jν μορcpήν, ο!ον Υι θερμότΥ)ς
διαφέρει τοϋ ήλεw.,..ρισμοϋ χ.οιi ούτος του φωτός χ.. τ. 'λ. Ή μορcpολογιχ.ή,
δέ, οuτως είπεϊ:ν, διοιcpορόι αvτη προέρχεται ix. τ1ϊς συστάσεω; 't}iς tΪλΥιι;
χ.οιi τ'ljς δια.τάξεως των μορίων οιύτης πρός ά'λ'λη'λα. η των σχέσεων
οι.ύτ1\ς πρός άλλα μέρη v'λΥις· διό ούδΕ.ν άπορον ή έχ.τciχ.τως πολυσύνθι­
θετο' όργανιχ.-Υ~ ϋ'λη νόι lιι.3ηλοϊ: χ.α.ι lχ.τciχ.τους i3ιότητα, ή 3υνάμει~ "λiαν
3ιιιφιρούσας των σχιτιχ.ώς ά.πλών ί3ιοτήτων τ1ϊς ά.πλ·nς άνοργάνοu φύ·
σεως; οtαί είσιν οιι φυσιχ.α.ί χ.αί χημιχ.αi ίδιότητε, ή 3υνάμεις αύriiς.
~ 6. "Ό 1 τι ~Ϊποrεν πεp& του fυό,, τό αvτό ίσχύιι χ.αi πίpi τών V4ΙJ ·
 15β

ριχ.ων χ.υττάρων ή τοίί lγχ.εφi'λου μετΟι των πνευμα.τ

ιχ.ων 'λεγομένων
ί3ιοτήτων α.ύτοίί' τών όπο(ων τiιν στενήν σχ έσιν μετ Οι των ψυσιχ.ο-
:χ.η­
μιχ.ων φαινομένων άπέ3ειξα.ν άρχούντως οι ιpυσιο'λόγοι πειρα.μα
.ηστα.ι.
Ό Schiff ί8€ως χ.α.τi τό 1870 άπέ3ειξε(1) τοϋτο έν τοίς περ1ωνύι
ι.01ς
αίιτοίί πειράμασι έπι των ζώων 8tΟι της θερμο-η'λεχτριχ.
7iς συσχ.ευ7iς.
'Εμπήξας τιΧς ~ύο βελόνας τα.ύτης εί; Μο 3tάιpοpα μέρη τών 3ύο
ήμι­
σιpα.ιρίων τοίί ζώου, χ.αί ένώσας αύτιΧς 3ια σύρμα.τος πpός 'έν
γα.λgα­
νόμετρον ποι.ρεΠιριι οτι μετΟι έχάστ"Ι"Jν 3ιέγερσιν τοίί ~χpου
ή τοu >Ι.ορ­
μοu τοίί ζώου ό 3είχ.της τοίί γαλ{!;α.νομέτρου άπεμαχ.ρύνετο
τ7iς θέ­
σεώς του, τοίίθ. οπερ προέp;ιεται έχ. τ7jς άναπτύξεως ήλεχ.τρι
σμοίί 3ι0ι
τών βελονών συνεπείqι: τοίί «νισου τ7jς θεpμότητος
τών μερών -rοίί έγχ.ε­
ιpά'λου, ίνθα είσίν έμπεπηγμέναι αι βελόναt τ7jς συσχ.ευ7jς (11
). ΜετΟι τΟι
πο'λύπ'λοχ.α χαί εύιpυα πειράματα ίιπό τοίί Schiff έπι;ιεψr~θέντοι. χ.αί
Τ ""Ι"Ι
'Jψ θ' χ.α ι οιιpοu
ι
ειτα < \
υπο οιΛΛων l '\
tπαναΛ"Ι εντοι, - - ' ' l
πσισα οιιτια '\ '
ΠΛαν'r)ς ~πιμε-
'λως άπφ.αχρύνθη' προέχ.υψεν ώς βέgαιον' οτι συνεπείqι: 8ιεγέρσ
εώς τι­
νος, είτε ίιιp' ένός άπ'λοίί άντανοι.χ.λοι.στιχ.r,ίί ιpοι.ινομένου
ή άπλ7jς οιίσθή­
σεως, εtτε ίιπό ιpιχινομένου χ.οι.θιχρώς φυ;ιιχ.οu (ψόgος, ίχ.πλ"Ι"Jξ
ις χ..τ.'λ.),
τΟι 3ύο ήμισιpαίριοι ποιράγοΙJσι ποσόν η θερμαντιχ.οίί έν εύθιίqι:
άνα'λογίqι:
ιύρισχ.ομένου προς '"1ν lντιχσιν της 'λειτο•ηγίαι; σιύτων. Έχ.τός
τούτο·J
3έ τό ποσόν τοϋτο τοίί θερμιχντιχ.οίί χ.ατά '"1ν πιχραγωγ71ν των
κυpίως
πreυμaωιώr ιpιχινομένων εΙνε πάντοτε άνώτερον του θερι.ι.αντ
ιχ.οii, οπερ .
πιχρiγουσιν αι ά.τι:.laϊ έrτvπώσeις τώr aίσθητηpίωr. 'Ή3η χατά.
τό f 848
ό Helmh oltz εΙ;ιεν άπο3ειξr. 3ιΟι πειραμάτων οτι έν χ.αιρφ
τ7iς 3ιε­
γέρσεως νεύρου τινός, ήτοι χ.ατΟι τ1Jν 'λιιτουργίιχν οι.ύτοίί
μεταφέροντος
έντύπωσ(ν τινοι, χ.αθ. ο'λον το μ7ϊχ.ος το νείίρον άνέ3ι3ε θερμότ
ητά τιναι,
ήν ομως άχ.ρι{!;ως 3έν ή3ύνιχτο νά. χ.ιχτοι.μετρήσ~ χ.αί βεgαιώ
~ όριστι­
χ.ώς ϊνεκιχ τ7iς τόη άτελε(ας των μέσων τ7jς έρεύνης. 'Ολίγον μετέ­
πειτα ό V alenti n χ.ιχι ό Schiff έ{!;εgοιιωσοιν τό γεγονός, lχ.τοτε 3ε χ.αι
άπαντες οι φυσιολόγοι.
Λ(ιχν περίεργοι. έπίG"Ι"Jς είΙJί χ.αι τιΧ πειράματα έσχάτως ίιπό τοίί

(t) G. Sergi. La Psychologie physiologique trad· par Mouton

.
αιλ\~ ΗΟ.
(2ί Α. Herzeρ, Lιe cervea,q et !' ~tίvite ~erebra!e, α~λ 108,
 157

Mosso γενόμενιχ. Ό 3ιαχ.εχ.ριμένος οvτος κα.&ηy11·:..1)ς τοv έν Τουρίνφ

πα.νεπισtΥJμ~ου 3ιά. λίαν εvφυών μηχανημάτων σπου8άζων '"~ν 3ιανο­
μήν τοv αϊματος lν τφ σώματι, εύρισχ.ομένφ ύπό 3ιαιpόρους συν%χ.ας,
π. χ. νΥJστε(ας η ~ι.ορεσμου, ψύχους η θεpμόΤΥΙ-:ος, ύπνου ή έγρηγόρ­
σιως, σuγχ.ινήcιως ή ήσuχίας χ..τ.λ iπέ3ειξεν οη ιiς '"~ν έλαχίσΤΥ)ν.
lργασίαν του lγχ.ειpάλοu τό αίμα συρρέει προς αvτον tλαττούμενον

χ.ατά. τά. άλλοι μίρΥJ του σώμοιτος· ιίς έλαιpρός π. χ. χ.ρότος, ή οψις
ίνός ά.νηχ.ειμένοu, μία έλαιpρά. συγχ.iν11σ1ς, έντονος η έλοι~ρά. ~1οινοη­
η;ι.1J έργασία χ..τ.λ. παραχ.ολοuθeϊται χ.αι ύπό ποσου τινος αίματος

συρρέοντος έν τφ έγχ.ειpάλφ πάντοτa έν εvθείι:ιc ά.ναλογίι:ιc προς τον βαθ­

μόν τ.;jς έγιι.ιιpαλικjjς 3~εγίρσεως εύρισχ.ομένοu· οι σιpυγμογράιpοι 3έ
ιi.ιp' έτέροu 3ειχ.νύουσι χ.αι τά.ς μετα{)ολας του σιpuγμοv έν ταίς 31α­
φόρο1ς χώραις του σώμοιτος, είς τρόπον ώστε, λέγει ό Mosso (1 ) :

«έά.ν eχω ύπ' οψιν· μου τά. έπl ένός χάρτου ίχνΥΙ 3ύο σφυγμών, 3ύνα­
.ιμαι να ά.ποφανθώ ότι οvτος ή έχ.ετνος ό σιpuγμός ά.νήχ.ει εiς άνθρωπον
»3ιανοητιχ.ώς έργασθέντοι ή τοvναντίον ήσuχίαν άγοντα, χ.οιμώμενον η
» έγρηγοροvντα, έν συγχ.ινήσει 3ιοιτελέσαντα ή έν ά.πα.θεί'!' χ..τ. λ. ».
'Ημέραν τινά. προσήλ&εν εiς τό lργοιστήριόν του 3ύσπιστός τις λογο­
γράφος σuγγραφεuς οπως βε{)αιωθ~ ί3ίοις ομμαcη περί τής ά.λΥJθειας τών
πειραμάτων τούτων. Ό Mosso έξήπλωσεν αvτόν όριζοντiως έπι τ7iς
ώς πλάστιγγος χρΥΙσψ.εuούσΥ)ς πsιραμαηχ..;jς χ.λίνης κ«I ί3ωχ.εν αvτί!)
'εν ίτοιλιχ.όν κείμενον έν ά.ρχ~. σημειώσας τ1Jν μορφ1Jν τοv σφυγμοv
χ.α.τιk '"~ν ά.νάγνωσιν τοv βι{)λίου ύπό τοϋ ύπό πείραμα τεθέντος αυγ­
γραφίως. Εlτοι l3ωχ.εν αvτ<j) τόν 'ΌμΥΙρον ;.ρός μετάφρασιν εiς το
ίταλιχ.όv- ά.ιι.έσως τότε ό σφυγμος μeτε{)λήθη σπου3αίως ώς έχ. τ.;jς έν­
~ονωτέρας 3ιανοΥJτιχ.'l)ς έργασίοις, εiς Υ~ν ύπε{)λήθη ό συγγραφεύς.
Τα πειράματοι τοιvτα έρχονται ώς ιrυμr.λήρωμοι των προηγουμένων,
3ιότι, ώς γνωστόν, μετα τ.;jς εiσρο1iς αϊματος e\ς τι σημείον 'tOV σώ­
ματος αύξάνοuσι χ.αi αι φυσιχ.ο-χημιχ.αl πράξε•.ς, ο!ον θερμόΤΥΙς, προ·ι­
όντοι χ.αύσεως χ.τλ.
Καi ~ν μέν έχ. τών προτέρων βί{)αιον οτι οι νόμοι οι ιpuσιχ.ο-χΥΙ/Ι·ιχ.οι

(i) Α. Mosso: La Peur: Etude psycho-phy siologique , i886, αελ. 72· trad.
par Hement.
 t5S
οι ~ιίποντες απαντα τά στοιχεία τοίί ζώντος όργανισμοίί θα. ίσχuον
κ.:χ.ί· έπ! του νευριχ.ου συστήματος, άλλCι. 8έν ή3ύνατο νά θεωρηθ~ χ.αi
ολως περιττόν οπως 8ι' ί3ίων πειραμάτων χ.αι έπi τοu έγχ.ειpάλοu, ώ;
όργάνου ύψηλοτάτων λειτουργιών ύπεριpυσιχ.ων ύ,.ό πολλων έχ.λαμgα­
νομένων, βε~αιωθ~ τό γεγονός, οτι χ.αi τά ψυχικ.ά λεγόμενα ιpαινό-
• ,., ' , - , , « ·- ,, '
μενα ως ορον απαραιτητον της εκ.ιp:χ.νσεως αυτων εχουσι τας ιpυσιχ.ο-

χημικ.άς πράξεις τοίί νευριχ.ου στοιχείου του έγκ.ειpάλου, οπως χ.αί πiiσα
&λλΥΙ λειτουργία οtου8·ί;ποτε άνατομιχ.ου στοιχείου ύπe τών αvτών
r.ράξεων ιrονο8εύεται.
Πλήν του θεριι.αντικ.ου του παραγομένου έν ϊ(.αιρφ των φuχιχ.ών
φαινομένων χ.αί παριστώντο; τό ίσο8ύναμον αvτών' έχομεν καί τοc
προϊόντα τής χ.αύσεως, τά ό,.οτα έναπολείπονται μετCι. πiiσαν φυχιχ.ήν
λειτουργlαν των χ.υττάρων· τοιαυτα 8έ είσί τό γαλαχ.τιχ.όν χ.αί οvρι­
κ.όν όξύ, φωσφοριχ.ά άλατα έν ά.φθονίqι:, χ.ρεατίνη, μηρμυχ.ιχ.όν χ.αί
όξιχ.όν όξύ, τά έχ. της ά.ποσΙJνθeσεως των λιπω3ων σωμάτων προερχό·
μενα χ..τ.λ.
Ή τέφρα αvτη ή ύπολειr.ομένη μετά πiiσαν ψυχιχ.ήν lχ.ιpανσιν 8ηλοι
τ·~ν χ.οι.ταναλωθεϊσαν χημιχ.·~ν 8•)vαμιν, τΥ~ν πρότερον· πρό riiς λειτουρ­
γίας έν λανθανούσ~ χ.ατασ•άσει έν τοίς χ.uττάροις εύρισχ.ομένην, .;\τις
τεθείσα έν ένεργεl:ι-: έ8απανήθη πρός ά.ποσύνθεσιν χ.σι\ άνανέωσιν των
μορίων της vλγ..; τοίί λειτrιυργήσαντος χ.uττάρου, χ.αί μίρος riiς όποία ς
μετιμορφώθη είς ψυzιχ..fιν 8ύναμιν (λε~το•Jργl.αν τοίί x.vnάρou) χ.αl εiς
θερμαντιχ.όν. ΈCι.ν 8έ ύπερ~άλλουσ.χ ·b ή λειτοuργ€α του κυττάρου
χ.αί 3eν 3οθ~ καιρός οπωι; ά.ναπληρωθ~ χ.ανονιχ.ώς ΤΟ 8ιοc -rijς χημιχ.;;jς
έναλλαγ-rϊς χ.αeν ύλιχ.όν αvτου, τότε 8ύ·ιαται να έπέλθ~ χ.αι τελειαι
έξάντλησις ή 3ιατάραξις των πνευμαι-ηχ.ών ιpαινομένων ώς έχ. riiς 3ιαι­
ταράξεως riiς θρέψεως του κυττάρου. ΈΟιν τ(j) οντι μίαι lJla 3Ε.ν
πα.ρηχ.ολοvθιϊτο ύπό -.αvτοχρόνοu τοιαύτης ύλιχ.;;jς μεταgολ;;jς έν τοίς
χ.vττάριις, θιΧ ήτο ολως ιiνεξήγητον τό φαινόμενον τ.:;jς χ.οπώσεως χ.αι
έξαν":'λήσεως μετοc σύντονον πνευματιχ..fιν έργασ€αν .

..
Όπωσ~ήποτε πάντοτε τόι εrτε έν τοrς άτελεστάτοις των ζώων, είτε
έν τι'i) άνθρώπφ παρατηρούμενα φαινόμενα, τCι. χ.ληθέντα ζω·ι:χ.α. ~
 159
άνθpώπινον νοvν .η τΟι cpυσιχ.ο­
φυχιχ.ά, πλιιότεpον έχ.πλήττουσι τόν
νουσι, 8ιό χ.σιl τα
i.11μιχ.ά, έξ ών τσιvτσι την άρχην σιίιτών λσιμbά
τάξιν 8υνάμεων άνή­
πpώτοι έθεωρ+,θ11σοιν ύπεpcpυσιχΟι χσιl είς ά'λ'λ11ν
χ.οι! ούσιώ8ους
χ.οντοι. Τινές 8έ προύχώρ11σοιν χ.σι! ι.ι.έχρι θεμελιώ8ους
ώr χ.ληθεισών 3υνά­
8ιοιχ.ρίσεως άπ. ά'λ'λήλων των πrευpαωιώr η yυχικ
- ό οcνθρω~ος
μεων τού":"ων ώς πρός την cpύσιν χ.σι! την εύγένεισιν σιύτων '
, .ι, "' ~'·
,, ' (' - ' ' , , τοιοιυτην υυrαpιr η yυι-ηr,
εν εσιυτφ, χ.οιτ οιυτοuς, μιαν
π. χ . εχει
άλλων ζώων. Άλλ'
τ1Jν όποίσιν άbυσσος χωρίζει άπό τ.Χς φυχάς των
νγ.ς, χ.ατ' άνliγχ.ην όcpείλει
&πσιξ της ί8έοις τσιύτης πσιρσι8εχ.της Ύενομέ
ολως 8ιάcpορος τΤ,r
τις νΟι παροι8εχ θ~, οτι χ.αι ή φυχΎJ τοv κυrός εlνε
οtJος χ.οι! τούτου της
pύtrιr -rijς τοv όστpέου, τούτου aι -rijς τοv πο.lύπ
άπόστασις μεταξύ τοu
των έrχυpατικώr χ.αι οi.ίτω χ.σιθεξ7jς, 3ιότι ή
τέ~οι .η μετσιξu τοv χ.υνόι;
ά.νθρώπου χ.σιi τοu χ.υνόlί εlνε βεbαίως ι.ι-ιχ.ρο
ύπάρχουσιν έν τ</)
χ.οι! ίνός όστροιχ.ο3έρμου· οi.ίτω aε οσοι εϊ3η οντων
κόσμφ, τόσοι ει811 καί !fυ.rώr 8έον νΟι ύcpίστσιντοιι
!
πιστεύουσιν, οτι ή
Ή άλλο~ ύπό άκα.τσιν ο+του έγωϊσμοίί κινούμενοι
σοιν yυχΤ,r, ένυπάρχει
ύπ' αύτων 811μιουργ11θεϊσσι όντότης, ήν ώνόμοι
έκ τοv λοιποίί βσισιλε(οu
μόνον έν τφ άνθρώπφ , άποκλείσα.ντες αi.ιτΎJν
των ζώντων όργοινισμων. Ό άνθρωποlί, κατ' οιύτούι;, έθεωρήθη ώς τό
πρός κοιτοικ(οιν τiiς
μόνον πολυτελές μέγαρον άντάξιον νΟι χρ11σιμεύσ~
άντιλοψ.bάνιτσιι τοu
φυχ;;,ς τσιύτ11ς. 'Εν τούτοις εις κύων αίσθάνεται,
πάντα aε τΟι φαινό­
πέριξ χ.όσιι.ου, λυπείτσιι, χα.ίρει, άγσιπif κ τ. λ.
ογον θά ήτο έΟιν ήρ­
μενα τοιvτα. όνομάζοιι.εν !fυrικά ~ οθεν λίαν παράλ
νούμεθα τ1)ν ταύτότη':'οι τ7ilί cpύσεως καi τοίί fl·ηΧcινιι;μοίί των αύτων

φαινομένων παρΟι τ</) ά.νθρώπφ χ.αι τφ χ.υν(.

τά φυχιχ.ά φαι­
~ 7. ΈΟιν ;x,cp' ίτέρου θεωρήσωμεν πρός στιγμην οτι
ραις βοιθμίσι της ζω.ο­
νόμενοι παρΟι τιj) άνθρώπφ καi τοϊς έν τοιiς ά.νωτέ
8ύναp. ις 8ιάcpορος τών λοι­
λογιχ.ης χ.λίμαχ.ος ζώοις είσiν ύπερcpυσιχή τιc
i.ίλης συ•ιεζευγιι.iν11, εύ­
πών 3υνάμεων της φύσεως χ.οι! άπλώς μιτά τ7iς
χοιτά. πρώτον έιι.cpοινίζε­
θuς πpοbάλλ&ι τότε τό ζήτ11μοι τοίί όρίου, έν ιj>
την ά.ναχ.άλυφιν τοv
τσιι ή 3ύναμις αi.ίτη . Έρευνώντεςχ.οιi ίπιχειροϊίντες
τάς βοιθμι8ας τ.;jς χ.λί­
όρίου τούτου λελ11θότως πως χ.ατερχόμεθα ολας
άορά.του χ.οιί μιχ.pοσχ.ο­
μαχ.ος τών ζω'Lχών οντων μέχρι τοϊί σκοτεινοϊί
τ1ii; συν εχεία;
πιχοϊ:ί Κ:όσμου οi.ι8αμοu άπαντωντε~; χάσμχ τι ·ij λύσιν
 !60
~ι; ζω·ιχ.1jς ά.λύααου. Έφ' οαφ χ.ιχ.τερχόμεθιχ βλέπομεν οτι ή ίχ.φrι.WJις
τ~ν ιiνωτίρων λεγομένων είς τόt αχετιχ.ώς ιiνώτερα ζώα ψυχιχ.ων φαeινο~
μένων (3ιάνοιιχ, ιχίαθήμιχ.τιχ, ιχίσ&ήαεις, όρiξεις χ.τ.λ.) τιίνιι πρcς ί'Ητ­
τωαιν χ.ιχί. βιχθμη3όν είς πλήρη αυγχώνευαιν έπί. -:fλους μιτόt τών ά.....
πλών φ:ιινομίνων τής ζω-;j;, τιΧ όποίιχ πιχριχτηροίίμεν ιίς τόt στο~χειω ...
3έατεριχ μιχ.ροαχ.οπιχ.ά ζωιχ ή τόt ά.ποτελούμινιχ ιξ ένός μόνου χ.υπάpου,
τόt χιLμενιχ μετιχξu τοiί ζω·ιχ.οϋ χ.ιχί φ'Jτιχ.οίί βιχαιλε(ου, χιχ.ί. τάι. όποί:ι
ά.ποχ.ιχ.λοίίντιχ.ι πpωτόζωa ή 21-ι..vpατιχά ζωtιJια Protozoen, Infusions
thierchen). (1) 'Εν τοιούτφ μιχ.pοαιι.οπιχ.φ ":"ινι οντι, 1t". χ. ήi Ά­
μοίdrι ι ov3eν άλλο βλέπομεν ·ij τό φαινόμενον τής ζω1jς, ":"ΟύτέατL τ-f,ν
γένεαιν, ιι~ξησιν, πολλιχπλααιιχ.αμόν χιχί. τ7ιν lπί τόπο•J χ.ίνησιν (ά.λ­
λιχγ1ι τής μορφ7ίς τοϋ αώμιχτοlί τοίί οντος) ή τ7Jν μετιχ.χLνηι;ιν ιχ.ύτοϋ
ιχπο τόπου είς τόπον. 'Αλλ' οπου ίιπάpχ ει ζωή, ίιπάpχ ει χ.ιχί. ψυχή ;
Πότι πρέπει νόt λέγωμεν οτι όργιχ.νισμός τις ιtνε ίμφυχος ; Βι~ιχ{ως
οτιχ.ν ούτος,
πλ1~ν των φαινομένων τής ζω1jι;, τόt όποια πpόχ.ειντοιι
·ίιμϊv ώς ά.ντιχεiμενον, χ.έχτητιχι τοιύτοχρόνωlί χ.ιχί. ύπο;ιeψεrικ1,r ί3ιό­
τητιχ, αίσθησlr τιra. Τό φαινόμενον τοίίτο ιίνε ολως vποχ.εψενι­
χ.όν, ώς ιiποτέλεαμα τών φυαιχ.ο-χημιχ.ων πράξεων τής ζω1jς, ή έτέρ~,
ούτως ιίπειν, οψιι; αύτων. Πίiι; λοιπόν οιίαθιχνόμενο; όργανιαμός είνε
lμφυχος. Άλλ' οι μιχpοιrχ.οπιχ.οl lχ.εϊνοι όργοινιαμοι, οtι; βλίπομεν
χινουμένουι; έν τϊϊ> πε3ίφ τoij μιχ.ροιrχ.οπίο:J ήμων μετόt ζωηρ6τητοι; πρ?ς
τιχ.ύτην ή έϊt.&ίνηι τ1~ν 3ιεύθυναιν, ή έvτόι; ά.γγείου τινός ιiνιρχομένο•Jς
lπί τ-;jς έπιφ:ινείιχι; τoij ύ3ατο; πpόι; ιiν:ιπνο-fιν ιiέρο;, ή ατιχθιρως χ.αί.
πάντοτε 3ιευθυνομένου; πpόι; τ7ιν φωτιζομένην πλεuρόtν τοίί ιiγγεiου έπι­
θυμοίίντιχι;, ούτωlί είπείν, τό φως χ.ιχ.ί. lχ.λέγοντας τήν τpοφ1~ν σιίιτων
χ.τλ. lχουσιν α!σθησlr rιra, άισθάrονται, τούτέστι 8ιατiθιντιχι εύοιρέ­
στω; ή 3uσιχpέστως ή τέλος χ.Οιτόt τρόπον τινά. πρόι; τοί.ις έξωτεριχ.οuι;
έρεθιαμούι; ; Τοϋτο βι{)ιχlως ιiπ' εύθιίιχι; 8έ.ν 8υνάμεθα νόt ιiπο8ειξωμεν,
ά.λ'λ' ιiφ. ίτέρου βλδπομεν οτι αι πράξεις αuται των ατοιχειω3ων όpγαι·
νισμων ού3ψ.(ιχν όμοιότητα ίχουσι πρός τόt συνήθη χημιχ.όι ή φuσιχιi
φαινόμενα των στοιχε(ων τής φύαιως, 3ιό πρός 3ιάχριαιν lχiλεσοιν
αύτόt, ζωϊπaς ή ψvχι;ιάς.

i) Ernat Haeckel: Zellseelen und Seelenzellen. Vortrag gehalten am

22 Mirz t878 ln der «Concordίa11 ίn Wίen.
 161

'Αλλά τi ~έοv voc 11οωι.ι.ε11 ~ιi του ορο•) αίσθησιr. ; Έξ Ίψ.ω11 α.ύτωv
;tjίΙΙΟV't'ε; λέγου.εΙΙ
. ι
O't'L ό οcνθ~ωΠΟζ ή οιr)Ι;8·ήποη όJγα11ίιr1Lι); ~tα.τιl)έ!L!·
' ι ι ι • ι

vος ε•)χρέr;τως η ~υr;αρiιrτω; η ~tατ:ί τιvα τρόπον είς έζωτερικήν τιvα·

έπί~ρΜιΙΙ αlσθrf.rετrιι. Ί-Ι αϊιrθηιrις έμπεριέχει έν έα.υτ-~ χ.α.ί τό στοιχειοv
τ·/j; συrειιlιίσtως. Ό άλγώ11, ψέρ' είπεί-ι, E.z ει τα•)τοχρόνως σuνεί8ηiη11 ή
άντΟ•11ψι11 τοtί ιΧ.λγο•Jς, ~ιότι &.ν ~έν εiχε σ•Jνεί8ηr;ι11, 8Ε:ν θά .;)λγει. wΑλ­
γος ocν&u οcλγους 8έν εiνε ά.λγος. Παιr Ζ λοιπό11 α.ϊσθη"σις εiνε χ.α.i σuνεί-
8ησις. Δέ11 πρόχ.ειτα.ι ένταtίθα περi τγjς συvθέτο•J χ.-χ.i τελειοτέρας σuνει­
~ήι;εως έχ.είvης, Υ~ν ό οcvθρωπος ή τ~ τελειότερα των . ζώων χ.έχ.τηvτοιι ,
οτα.11 έχωι;ι ι;αιpγj χ.α.l χ.α.Ι)α.ροc11 α.ίι;θηι;ι11 ~ ά.11τίληφιν τώΙΙ γεγο11ότω11
του έξω χ.όιψο•) χ.α.i έα.uτών' τ1}11 t;Ι)\Ιεί8-Ι)σιν π. χ. τοv έ1·(~ ή του χ.όσ~
μο•J χ.τλ., ά.λλοc περi τγjς στο~τεαΜους :ιιαί άπ.liίι: αίσ/Jήσεως.
Πα.ρα.8εχόμε11οι τήν ίίπα.ρξιν ":'οιαύτ-r,ς αίσθ1ίσεως ποιρόι το~ πλησιε­
στέροις ήμϊν ζώοις, -τοvθ' οπερ εlνι έχ.-τcς πά'fη,ς ά.μφιbολ(οις, 8tν βλέ­
πομεν οτι εΙvε 8υνα.-τόν vόι χαρiξωιι.εv iχ.ριb1ί με-ταξu των οντων ορια,
έντεvθεν -τώ11 όποίων ύq:ιίσταται ή αίσθησις, έχ.εϊθεν 8έ έλλείπει έντελώς.
Οί 'Άλλω; -τε χ.αi ποιρ' σιi.ι•tϊ> τ<ίJ ά.νθρώπφ παρα.-τηροϋν-ται ολοι οι βαθμοί
α.ίι;θήσεως ή σuνει~ήσεως, ά.πό τ/jς χ.αθα.ρiς συνει~ήσεως τών πραγμi­
-των (ή με-τοc προσοχ_γjς πα.ρα.τ+Jρησις-aperceptiοη) μέχρι -.ης σuγχ.ι­
χ_uμέν-r,ς χ.σιi σ;<ε~όν έσbεσμένης χ.αl άορίστο•; σuνει8ήσεως· 3ιό χ.αi τοG
τελεuτα.ίου -τού-του εϊ~ο•;ς -τοcς αίσθήσεις χ.αλοvιτιν έν τ~ έπιστή!'·~ αί-
•σθήσειι: άrευ συrειJήσεωι: (sensations inconscientes), χ.α.ίτοι ό ορος
οuτος ά.πο-τελει όξύμωρον. Τό βi~ισμα π. χ. εiνε πραξις ά.ν-τανα.χ.λα­
σ-τιχ.ή, ής ού3εμία.ν συνει8ησιν έχομεν· βα~ίζομεν μή έχον-τες συνε€3η­
•ην τγjς α.ίσθήσεως -.ης έχ. τοϋ l~iφο•;ς ά.ντιστάσεως. Ή σuνεi8ηιης -τ1iς
οιiσθήσεως -ταύτης έλλεlπει σuv-ήθως ή εΙνε πως ά.μυ3ρόι χαί άλλοτε λίαν
σαφής. 'Εν τούτοις έν τη πρώτ~ τών- περιπτώσεων τού.των ή έχ. -τοv
έ8οcιpους έπί 't'OV πο8ός έντύπωι;ις β&~ίως /l·ε-ταιpέρε:r:χι μέχρι τοϊί ΙΙw­
τιοιίοu ιι-uελοv χ.άi -.ων ά.νωτέρω11 έγ.ιεq:ιαλι~tων χ.έντ-ρων, τiχ όποϊα. πί­
σθάrοrται ταύτ-r,ν, lσ-τω χ.α.i εί; λία11 άόριστον βαθμ6ν. Έπίι;ης ~ιόι
των α.ίσθη-τηρίων ήμών (όρiσεως, ή i;ιo'Yj;) έvί?-τε σαq:ιως ιiντιλα.μbανό­
μεθα των έν-τυπώσεω11, ή-.01 αίσθανόμεθα.· ή είχ.ών π. χ. ένός ά.ντιχ.ει·
!'·ίνοu είνε σαφής χ.αί ζωηρi, άλλοτε ~ε πiλιν ιι.όλις :iντt'λ"Ι!πτή ,' ο-τχν
lπίτη~ες ~Ε:ν προσέξωμεν εί:; αύτήv. Τ~ άρτιγενές βρέψος βε~αίως lχει
Η

..-
 162
ι;iJ~ιi~ησιν, ήτοι αΥ.σθησιr τώr irτυπώσεωr, όιατlθtται tύαpiστως ή
όυσαp/σrωι:, άλλ' ή σιtιrθησις οι•:ίτη εlνε άσσιψ1ις χ.σιί ι;υγχ.iχυμένη ov-
. 3ιμίσιν ίννοιαν ή ί3έαν πσιρέχουσοc τι/) βρέψει. 'Εν 'tΟύτοις πiντες το
βρέqιος θεωρουμεν ίμφυχ ον ον.
Άνάλογον περίπου αισθησιr η συνείόηοιr 3έον νά. παρσι3ιχθωμεν
χ.σι~ παρά. τοίς χιχτωτάτοις των όργσινισμών, σι!ιrθ11σιν. 1\τις βαίνει όλο­
νέν σuν Tii τελειοποιήσει αύτων λιχμ~άνουσσι σαψεστέραν χ.οι.l 'Π'&λυπλο­
χ.ωτέροcν μορψ"1ν ϊνιχ φθά~ 'Ι':αρά τοις άνωτέροις ζώοις, χ.σιί πλειότερον
3ε ίτι παιρόc. τι/) άνθρώπφ, μέχρι τijς συrειόήσ1ως του i'ώ χ.αιί -ri\ς ίτι
άνωτέραις συrειόψιtως τ;;jς συrειόήσεως, τοvτέστι τ;;jς ψ.lοσο1ι:ιιfίς
συrειι1ήσεως. 'Αλλ' cσ1]3·~ποτε 3ιαψορά. χ.αιί &ν ύπάpχ~ μεταξu τiiς
αίσθήσεως iνός μιχpοσχοπιχου οντος χ.αιl τ;;jς συνει3ήσεως του i1·ι~ του
άνθpώποιι, ή 3ιαφοpόc. αύΤ1] ίγχ.ειτσιι έν τφ βαθμifl χ.οιι ο•iχι ίν 't~ 1ύσει
του φιιινομένου. Τό θεμελιώ3eς, τό οvσιω3ες γεγονός, ΤΟ ο,τι χ.αιλουμεν
!fvχι:ιιrr, ε!νε tr :ιιαί τό αύτό, είνε ή αι·σθησα: ,τοvτέστι τό ύπο:ιιεψt­
rι:ιιόr μέρος τών qιυι;ιχ.ο-χ11μικών πράξεων τ1jς ϋλ·Ι)ς.
 163

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'.

§ t-2. Ή σr.οuοή τijς έεελ!εεως τών ί).,των χαί ή σuγχpι

ω.ή φuσιολtJγiα είσίν ιίπc:t­
ραlτητοι πρό; χαθορισμόν τij; περί ψvχrjς ίSiα;.
ΕίΥ.ι:>ν 6.- § ~- Βαθμιαlα έΕiλιει;
χα\ είοiχεuσι; τών όργιίνων έν τοί; όργανισμοtς ·
χαιταγωγή -;ών νεuριχών χuπαίρω;.
1(
§ t. Έεiλιει; τοiί νεupιχοiί σuστήμαιτο; χ:ι~ σuγχριt
ιχή ιίναιτομία χαί φuσιολογla.
Είχόνε; 7-ιΟ.- § Ί. Τ:ί τiσσ:χρα χiντpα τοu νεupt(οίί σuσrήμ:ιτο;·
σηνή σχiσι; Υ.αιί
!εpαιρχ_Ι:ι αύτων. § 3-6. - Τ:ί έχ τijς έμ6ρuολογlα; οι13όμεναι. Φιίσει; ιίναιr.τ~
ίΕεως τοίί
νsupιχιιίί σuστήμ:ιrος . -ΣuγχpιτιΥ.ή ιίνοιτομlα
έγχεφαiλων . Είχόνι; Η-22.- § 7. Ταiσι;
τij; φuσεω; πρό; τό σvr.ιιεγrpu~τικ ·}t· η ά.πο. lυrαpχι
κό1· σ~στr,μ:ι έν τjj Sιοιχήσει τών όp­
γοινισμwν· τι:ί σ~στημοι τοiίτο c;ημείον τελ;~ότ
ητό; έστιν.-Όμ?ιό:η; 810,χήσεως τijς άν­
θρωπlνης χοινων!οις πρό; τήν τοίί Ν . σu'Jτήμο
ιτο;. Τό ίο;ώί)ε; 8ιοιχητιχό·ι σ~στημα μισίς
χοινωνlοις έπιτεuχθή.,.ετ:ιι, δτοιν έΕομtJιωθ]i Π?ό;
τό τοu Ν . CJ11στήμχτος.- § 8. Τό ιίπολu­
τοιρΊ.ιχόν σuστημοι οέν ά:ποχλ!Ιει τήν μεpιχήν οιύτονομ
{οιν · cιύτόμ1τοι Πrαίεεις r.νεuματιχαl.
-§ 9-10. Όr.olou εί'οοuς χοιί μέχρι ΠΙJ!οu βοιθμοu σuνε!δησιν
iχ_οuσι τάι !Ιιαί;ιοpα τμή­
ματα η χέντρ:ι τοίί Ν. σuστήμιχτο;, ώ; Υ.αtί
τ:ί uπό τόν &νΟpωπον οντιχ ; ΣuγχριτιχΓ.
πειρcιμιχτιχή φuσιολογiιχ· βιχτριχχοzι/Jij, ίχ_θu;,
πτηναί, μιχστοφόpcι.- § \3- Η Σiιν
τ!j τελειΟΠΙJιήσει twν Ονtων ιχί φuχ_ !ΧΙΧ\ ίaιύtητε;
έντοπ!~ονtΙΧι όλΙJν1ν ιίς cΧνώτεpcι ση­
μεία τοίί ι!γχεφχλονωτιιχlοu &εονο;. Όροι γενέσεω
; τijς σuνειiJήσεως. Μετcιτpοπή τών
σuνειl37Jτών πραίΕεων εί; οιύτομαiτο;ις χιχι &νεu σuνειοή
σεω;. '/{ Υ.ctταίπτωσις τοίί ιίνθρώ­
Ποu εί; ταίΕιν μljχctνij; aπο-;ελεt μέσον ΠpΙJdoou χιχ\
πνεuμcιτιχijς τελειότqτο; αιύτοiί . Ή
μονιστιχή θεωρlιχ φ:χlνετιχι ή ά:).ηθεστέρ:ι.

11
~ t. ''Ινα έχωμεν ί3έαν τινά τ.;jς φuχ.;jς στοιχειώ3οuς τινός
όpγανι­
σμοϋ ή ίνός τελειοτίροu ζώοu ή το\ί ιΧ:vθρώπο•J, ή μόνη λογιχ.η χαί
άσψαλ1~ζ ό3όζ πpοζ τοϋτο άπόχ.ειται ήμϊν ή !pεuνα
χ.οι' σιrοu3η τ.;jς έ[ε­
.ίtF,ιωc ή άναΠτύξεως τών οντων χ.αι τοϋ άτόμοu χ.οιί ή σuγχ.pιτιχ.η
ψuσιολογία αuτών.
Έχ. τ.;jς σηχ.ριτιχ..;jζ σποu31jζ τ1\ς lμgpuολογίας
χ.αί τ.;jς όpγανιχ.ής
έξελίξεως πpοχύπτει τό θεμελιώ3ες τοϋτο γεγονός,
οη ή εΜΙπευιrιt: τών
όργiνιuν τών ον των' είς α. άνταποκ.pίνονται αι εί3ιχ.α
ί λ&ιτοupγίοιι, λαμ-
bά.'ιει χώραν βα.θιι.ηοόν. "Οσον κατώτερον έν τ·~ ζωο'λογα"{i χ.'λίfΙ.αχ.ι
χ.εϊ.ται τό ζωϊκόν ον' τοσοίίτον συyχ ώνευσις των όρyάνων χ.α.ί ~πο;,;.έ ­
·'1
νως τwν 'λειτουργιών είνε π'λ·ηρεστέρα. Είς τά. fΙ·Ονοϊ'/ιττα.ρα ζωα. τό
πρωτόπλασμα χρ·ησψ.εύει ό 1.ά. τήν πέψιν χ.αί όιά τ·/~ν ά.να.πνο·/~ν χ.α.ί
όια. τ·/~ν yένεσ1νκ.α.ί όιιΧ τ·/~ν αϊσθησιν κ.αί τήν κ.ίν-ησιν. Είς τόι ~yχυv.α.τικά
ζωίόια, τα. ί'.οp:i'λ'λ•.α, τούς πο'λύποD!Χς, τούς σπόγγους κτλ. εί'δοι&ς ιστός
όέν
όιόι τ·/~ν αϊσθ·ησιν καί τήν κ.ίνηι;ιν , ·ί\τοι νευ?tΧος χ.αί μυικ.ός ιστός
ύφίσταται · έν τούτοις τά. ζw'Χ τα.ίίτα. είσίν εύα.ίσθ·ητα. είς τά.ς έξωτε­
ρικ.ά.ς έντυπώσεις κ.α.ί χ.ινοίίντα.ι χ.αί έκ.'λέyουσι τήν τfοφ-/~ν αύτwν . "Ηό·r,
είς το•)ς ποJύποιJας' π. χ. τήν σχ. εόόν f.1-\Χροσχ.οπικ.·/~ν Uόpar τc3r ι·)v­
κ(ωy ύΜτωr (Sϊίssvasser-P o 1,yp) τ·~ν σuνισταιι.έν-ην εξ ά.θροίι;ματος
πολλών κυττάρων ;cαρα.-ι ηρεϊται είόίχ.ευσίς τις όρyiνων.
(ΕΙΚΩΝ 6)

οεξιά έν C: ια ­
Κατά (Ε. Jlaeclιe l;. Δύο " Ί"δpαι. 'ΙΙ άριστ ερiι. έν Οέσει συστολΤjς, ή
-στ =στεrράνη άποτελοuι~έ νη έχ Ιι-8 νημ:ίτων εu~ισΟι)των ι:ροωpι­
στολΙj. σ=σwμα.
όπη tfγot.H:r«
σμένων καl πρός ΙJ:Jλληψιv τijς τροψής· είς τό κέντρον τifς στεφάνης Uπcίρχεt
 165

Ιj ό:tίj έr.iχει τr)ποΥστόματr,ς.

sί; τ~ν χοιλότηται τοiί ζώου, ~νθαι γ!Υεταιtlj r.iψtς τώ·ι τρο~~ι>>ν·
τό έΕωτεριχό'J στρώμα τοϋ
σ, rι, α, = τρ{ιχ νιuρο:Luϊχ~ χύττ:χρ:ι ι:ίνήχη'Jτα εt~
lj ι:λεlοναις
r.oλvr.o~oς · -μ = τό έσωrερικόr τ/μισv τοίί χuτταίρQu 2πολijγον ε!; μlαιν
ouo στρωμάτων χα\ οιάt της σu­
λεπτiς r.ρο6ολatς χυχλοεt 13ώ; οtτ,χ?~σαις μετιχ;u τών
άtπεpγαιζ'ο­
σ r oλij; OtUTWY ο{χηy μu 'iΧW 'Ι ίΥwΥ τήv ολτ,ν σuσ-;ολήν τοίί -:ιώμιιιτο; tΟίί ζι.ίοu
τό εuχlσθτ,τον είς .σι, έντu­
μέναις, οιό χαί λέγεταιt μvϊ.ιιόγ.-ν=τό έ(ω•εpικόγ ιϊμωv,
r.ώσεις, οιό χαιί rιvρικόr έχλήθτ,.

Τό μιχ.ροσχ.ΟΠ'ικόν τοGτι> ον, ού τό σώιι.α έχει περίποv ι;χ·~μα ιpιi­

ων· · τό έι;ωηρι­
λης, σv·ιίσ-rατα.ι έχ. δύο ψύλλων Ίι σ-rρωμi-rων χ.υτ-riρ
ό:J.ενον παν­
χ.όν σ-rρώμα έι.ι.περιχ.λείον έπψήχ.η χ.οιλότητα χ.αί περιbαλλ
ων, ών ή
τ χ χ_ όθεν στενώς ύπό τοϋ έξωηριχ.οϋ ι;vνίι;':'α ται έlf. χ.υττάρ
οϊ.ί στρώματος.
λιιτοvργlα ιίνε ολω; διάφορος των κυττάρων τοίi έξωτεριχ.
Τόι τoiJ έ~ωτεριχ.οϊ.ί χ.•.Jτταρα έχ.πληροϋσι ιpυτιχήν λειτουργiαν, ·ίίτοι τΥιν
Υι χ.οι'λό­
τ1jς 7'έψιως χ.αι έναλλαγής τών στοιχείων, διό χ.αί ή έσωτερικ
τόι τοϊ.ί έξωτεριχ. οϊ.ί στρώμα­
της έπέχει τόπον πεπτιχ.οϋ σω'λijνος, ένιj>
Πρό, τούτοις
τος κύτταρα διόι τήν αίσθησιν καί κίνησιν χρησψεύουσι.
κόν 1)μιι;υ,
δε καί εχ.αστον τών τελευταίων τούτων κ.ατόι [1-Εν τό έξωτερι
δετό έσωτε­
τό χ.αί πυρηνοιpόρον, χρησψε•)ει διά τΥιν α.~σθησιν (ν ), χ.ατά
προ~ολ άς άπο­
ριχ.όν 1)ιι.ισυ τοϋ αύτοϋ κυττάρου, τό κ.αί ιίς νηματοειδείς
~ιόι της
λ1iγον, έπέχ ει τόπον μ•/ί1'?ϋ χ.•;ττiρο•J {μ) χ.α.ί διενεργείται ούτω
ων ή κίν11σις τοϊ.ί όλου
συι~τολi;ς του μέρου; το•)του όιπiντω'Υ τών κυττιiρ
ζώου. Διά τ-Υ~ν 8ιπλ1iν τα•)την 'λειτουργiα.ν τα χ.ύτταρα. τα.ϊ.ίτα όpθώς
~:,νόμασαν rιυpο-ιιυϊχά.
8α ιυρι­
Οϋ-rως η ϊδρ α . τ-ϊjς ψυχ-ϊiς είς τον -Υ~μέτερον το\ίτον πολύπο
ι;χ.εται είς τό έξωτερικόν ι;τρωμα. των κvττάρων αvτου, καθό οντων όρ­
ς.
γχνων f υrι:ιιώr · φαινοιι.ένων, οία ι~νι τά. τ1jς αίσ%σεως χ.αί χ.ιν+.σεω
ό στοιχ ειω-
Τά νε•ηοιι.ιΛκά 8έ rαϋτα κύτταρα δέον νά θεωpΥιθωσιν ώς
τών οντων κα­
8έστερος ιύπυς ψυχιχ.Τ,ς συσχ.εv1jς, 1\τις ιίς τόι τελειότερα
ούντων εί-
θίσταται λίαν πολvπλοκωτέρα, τών f'·v·ι:κών κυττάρων ά.ποτελ
σμφ {μV\χ.ον
8ικόν πλέον χ.αί χ.εχωρισμένον σύστ11μα ιστών έν "=<i> όργανι
των νευ­
σύι;τημα), άλλόι πάντοτi στενώς 8ιΟι μέσου των νιύρων μετά.
τελειότεριι
ριχ.ών χ.υττάρων σuνεχομένων, (1) τούτων 8έ έπίσης είς τά.
ciφ. ινός, ιi'i'' lτέ­
(1) Σημ. Κοι•άt •fιν φιλοοοφιχήν !σ•ιολογlοιν τό μυϊχιiν XVt'tαtpoν
τιjj ίγχειpαίλιιι εύρ ισχόμενον
pου οέ τό νευpιχιJν χύττοιρον tό έν t~1 νw• ιαl~ι μυελιjj χοι\
σuνεχ όμενον δ ι όι 'tijς νεuριχij; ίνός, δέον νάt θ εωρ ών•αι
ιιοιί μιτάt tών μuϊχών χυ-:-τ«ρων
 166

τών. οντων άποτελούντων tδιον σύστημα (τό νευρικόν σύστ"Ι)μοι), ίπερ

ποιρα τφ άνθρώπφ άφικνεΊτοιι είς τόν άνώτατον βοιθμόν πλέον τ1\ς
τελΗότητ?ς, τών νευρικών κυττάρων οι\ιτοϋ όλονέν είδικευομένων έν ταίς
λειτουργlοιις αύτών (κύτταρα τών αίσθ"Ι)τηρlων, τ1\ς γενιχ."ίiς οιίσ%σεως,
της κινήσεως κτλ.), ώς κατά τόν νόιι.ον της όργοινιχ."ίi; έξελίξεως είιJι­
κεύθησαr τάι διiφορσι οργοινοι τοu σώματο; προελθ~ντ'Χ έχ. τΊ\ς f'·ετοι­
~ολ"ίiς ίνός άρχικοϋ πρωτοπλάσιι.σιτος δια της βαθμιαίας έπi σιίώνας
:rpοΟ'οιιιtιώσεως (adaptation) αvτoiJ είς τούς έρεθισμούς της εξω φ·.J­
σιως, Χαi τήν όποίσιν μsτοιbολήν βλέπομεν χ.σι~ 3υνάμεθοι νά ποιρσαο­
λουθήσωμεν βαθμηδόν άνερχόιι.ενοι τήν ζωολογικ.ήν κλίμαχ.σι άπό τών
ιiορiτων χ.αί ιiτιλεστάτων ζω·,δίων άρχόμενοι καi προχωροuντες πρός
τάι τελιιότερα.
Διάι τόν ~νθρωπον κσιi τάι τιλειότερα ζωα λίγομεν οτι εδρα ή όρ­
γανον τ'r\ς ψυχ'r\ς ιlνε ό έγκiιpαλος· διά τόν αύτόν λόγον τι% rευpομυϊιιά ·
κύτταpα τοϋ πολύπο3ος, τάι όποi'σι άποτελοuσι τόν στοιχειώδη έγχ.έφα­
λον αuτοϋ δίον οπως θεωρ"Ι)θώσιν ώς οργανον της ψυχ1\ς αύ"τ"οϋ, διότι
1ί α(Ο'θησις τοϋ πολύποδός, έσ'τ'ω καi ύπό Π~ν στοιχειώδ·ΙJ αύτης μορ­
φήν, εlνε !fυχικοr φαινόμενον.
§ 2. Ε'ίδη τινά ΜειJουσώr γεννώνται κατ' εύθείαν έχ. θαλασσίων
πολυπόδων, τάι 3έ ώi τών Μεδοvσών τούτων μεταu.οοΦοiJνται π:ίλιν ιίς
' r •
πολύποδας. Οι θαλάσσιοι π. χ. πολύποδες του γένοvς Corymorpha
ιiναπτύσσονται έν τιj> έ~:ίιpεt τοϋ πvθμένοι; της θαλάσσ"Ι)ς' έκ τούτων
ιiποσπώντοιι έκιpύμοιτοι, -rάι όποιοι άνσιπτύσσον"τ"αι είς Μεδο•.Jσοιι; έλεvθέ­
ρως έπιπλεούσοις έπi τής έπιφοινείοις τoiJ ύδατος, αϊτινες διοιφέροvσιν ο\ι­
σιωδώς τών γεννητόρων αύτών πολ•Jπόδων, διότι έχοvσι κεχωρισιι.ένον
τόν συστοιλτικόν ή μu·~όν ιστόν ιiπό •ών αίσθητηρίων όργάνων σvνι­
στeιμένων έξ άπτ11ιώr τινών μόνον όργάνων καί ό1θα.l1ι.ιώr. Ή είδίχ.ευ­
σις τοϋ ισ-rοϋ ένταiίθα προύχώρησεν 'έν έτι β'r\μα.
'Εν ήi πλο•Jσίιf είι; εtδ"ΙJ κλάσει των 'ΥιfpυpειJουσώr ιiποιντώμεν καi
τό θαυμά.σιον εtδος "t'ών Σι1ωrο1όpωr, (1) "t'OC όποια ούδέν άλλο είσίν ή

ώ; ιίποτελοiίνται ε~ rιvpομvϊ:ιιόr χuτταιρον, ομοιον τφ τοίJ πολύπο8οι;, περl ο~ ό λύτο-.

ώ; η φιλοΟ"οφιχή ι:iναιτομίαι τάι όΟ"τ~ toiί χpιιν{οu θεωρεt ώς Ο'Πονοuλοuς.
l) Perrie1·: Col<>nie!! anim~les Ο"ελ. 248 χαιί ίφεςη, · ώς χιιί H;ieckel loc, cιt,
qελ. t73.
 f 67

άθρο,σμ-χ, άπο,κίοι, εi3ους Μιδο:.ισώ•ι ;;αr:ομοίων πρός έκιίνοις , &ς άνω­

~έρω άνεφέροιμεν, οιί·ηνες οιύτοτελείς χ.-χι μψ.ονωμένως ζωσιν ιί.ποτελοίί­
σοιι άνεξάρτη-.ον προσωπιχ.ό-.ητοι. Ό χα.τα.μερισμός των φuσιολογαων
έργοι-rιών έντα.ϋθοι είνε ίτι μοcλλον προκεχωρημένος· άτομi τινοι -nϊι;
~ποικίοις τοιuτη<; cpροντίζοuιrι 3ιά τ./ιν λ1\φιν -rii; τροφής και τ./ιν πέφιν
σιύΠjς• άλλα πα.ραλοιμ~:ίνοuσι τάς έντuπώσεις τοίί ίξω χ.όσμοu (αίσθη­
τήρια. οργανοι)· άλλοι χρησιμεuουσιν ώι; άσχ.οι 31ά τΊ~ν έπίπλεuιην έπ.ι
TOU i.ί3οtΤΟς TOU ολου ζώοu· ιίλ'λοt πρός παραγωγην ι:1ων
χ..τ.λ. π:ίντα
δε τά. μέρη ταuτα τοv ολοu ζώοu κυρίως είσίν Μiδουσαιι λα~οuσοιι ί3,ά­

ζουσαν άνα.τομιχ.Ί~ν μορφην χ.α.ί μοcλλον περιωρισμένην χ.αί είδιχ.ηv λει­

τουργiα.ν άπεργαζόμενοιι, άπεχ.δυθείσοιι δε άριθμοίί τινός άλ'λων λειτουρ­
γιών . Τό ολον ζώον έντα.uθα. άπα.ρτί~ετα.ι οi.ίτω έκ μερικών άτομικοτΥι·
Των μη δυναμένων πλέον έκτος του ΟΑΟυ ζώου αύθυπάρχ.τω<; νόι ζώσι,
3ιότι οιι άτομιχ.ότητες είδικεuθησαν είς οργα.να πλέον (αίαθΥισεως, κινή­
σεως, πέψεως χ.. τ .λ . ), ένψ τούναντiον συμeαίνε1 είς τόι όλiγον χ.οιτώτερον
έν τ~ ζωολογιχ.~ κλίμοικι ιστάμενοι ο ντα., είς τινοι<; πολύποδοι<; π . χ.'
είς την "ΓιJpar, περι ής έν άρχ~ έγένετο λόγος (Είχ.. 6). Παρά τ<"Juτοιι;
τά άτψοι χ.οιί άν iποχωρισθώσι τοίί ολου όργανισμου δuνοιντοιι νά ζωστ:
καί νόι άνα.πτuχθώσι π:ίλιν εlτα. είς όλόκληρον όργα.νισμόν, διότι ϊχ.α.στον
άτομον οιύτών έχ.πληpοϊ άπiσα.ς τά.ς λι1τι:~υpγiας πέψεως , οιίσθ'hσιωι;,
χ.ινήσεως τα.ύτοχρόνωι; πρός σuντήρησιν -riiς ζωης, δεν ίγένe-rο τούτiστι
είδiχ.εuσις όργανική. Οi.ίτω τό σύγο.Jοr του έν λόγιι> Σιφωνοφόρου iπο­
τελιτ t3ιον ζώντα όργα.νισμόν, ίδί-χν άτομιχ.ότητοι προχ.uπ-τοuσα.ν έχ.
τ'ijς σuγχ ωνιuσεως χ.αί σuνεργοισiα.ι; ολων των χ.ατά μέpος ιΧ:τομιχ.ο-τήτων.
ίχει τΤ;ν iα.υτοu προσωπιχ.ότητοι χ.α.ί βοuλησιν, ώι; τ:«ν ζώον, χ.α.ί χ.έ­
χ.τη-τοιι έrότητα έν τ~ ένεργεi!f. αύτοϋ χ.ατά τόν βίον.
Σοιψέστιρον 3uνατοιί τις νά. χοιτοινοήσ'!J τόν σχηματισμόν -nϊι; όμο­
σπονδία.ι; τοιuτη<; των μερικών όργα.νισμών' έξ ών άπαρτίζετα.ι τό όλον
Σιrιωrο1όpοr, έόtν φοιντα.αθ~, ότι έν χ.οινωνί~ -τινί άνθρώπων όί.πα.ντοι
τόt άτομα α.ύ-nϊι; είσι προσχ.εχ.ολλ"ΙΙμένα. χ.α.ί άδια.σπάσ-τως σuνηνωμένα.
σωματικώς πpός άλληλοι. 'Έκαστον &.τομον θόι αίσθ:ίνητοι1, θά. τρώ)'"!Ι,
θόι σχέπτητοιι ~αί θά κιν'1jτοιι έντός στενοu όρiοu άνεξοιpτή-τωι; τών
ιiίλ'λων άνθρώπων, θά. ΕΧ.ΎJ τ1~ν ί3iοιν αύτοu προσωπικότητα., '"1ν iδiοιν
~\ιτοϋ ψυχήr, άλλά. ταύτοχρόνως όlη ή κοιrωrία δμοϋ, ήι; τό άτομον
 tG8

άποτελεϊ: iδι:Χr.παστeιν μέρο;, f)Χ e:ι.:ι:ι ι~ιeιν τρόπον τοϋ σχ.έπτεσθαι,·

ΠΟ:ί ένεργείν, -.ου δρ~ν καί έχ.πλ·ΙJροϋν καθήκοντσι πρός τό σ•ψ.ψέρον
έαuτiiς wς η σιινόλου, ΟΧ έ:zη ί8ίαν ~λως τ.;~οσωπικότητα καi m•Jσιο-
"'' ~ Τ

γνω:ι.ίαν, iιtίar y·υχι/r χ.αί ένότητα, Ύ\ης έστί "'ό Χ()ροισμσι ολων των
.ιt·υι·ώr τών κατi μέρος άτό~.ι.ων. «Καί μΤ. δΕ.ν όι.ι.ιλοϋμεν, λέγει ό
Hrecke]. περί έθΥιχ.ο'ύ αίσθιίμnτος, έθrιχ.ι,ς θε.l1fσ1ως, έθrικοϋ πι·εύ- ·
p.αιος καί δεν γνωρίζοι.ι.εν έκ χιλι:iδων τ.σιραδειγμ:iτων τ-Ιjς 1.στορίας
πώς ·iι lαϊιιή αϋτ.η !§·υι ·ή, τό έtJruιrίr τοϋιο :rτrεϋμα σχ.έπτεται , αί7rΗ.­
νεται χ.αι ένεργει ώς είς Χνθρωπος ; »
Qιjτω κατ' ιiναλογίαν δέοv νi ψαντα'10wιι.εν τΥ.ν γενιχ.ήν ~·υχιίr
τοίί ήμετέρου Σιψωνοψόpου, ώς <Χλλω; καί παντός οντος, 1\τις α.υτ·r.

καΟ' έαuτΤ,ν ώς τι ίδιον δέν ύιpίστατα;, άλλ' ύπiρχ ει μόνον ή ταuτό­

Ί.ρeινος συνεργασία τών ιι·εριχ.ών ψυχών τών κατα ιι-έρος όργανισμών
τοίί ολου ζώου τών συνεz.011.ένων στενώς πρός iλλήλοuς ά.νατομιχ.ως
και λειτοuργιχ.ώς χ.αi έργαζομένων ταuτοzρό'iως δια τό χ.οιν~ συιι-ψέ­
ρον, έξ ής σuνεργα'1iας προκ•.ίπτει ή ένότης χ.αl ή προσωπιχότης,
~ 3. Παρά τιJ'> ά:ιθρώπφ χ.αί τοις ιiνωτέροις ζώοις ομως, Jιν ό όρ­
)'ανισμός οcλλως συνίσταται έπίσης έξ άναλόγου, ώς τά Σιφωνοφόρα,
άποικίας έχ. χ.uττiρων -1ι άνατομιχ.ών ιiτοι.ι.ιχ.οτήτων, πλειότερον είδι­
χ.ευΟέντων, τόι χ.ύτταρα τοϋ νεuρα.οu ι;uστήι.ι.ατος, χ.αί ίδί~ τοϋ έγχ.ε­
φiλου, είσiν έχ.εϊ:να, τά όποια άνηπροι;ωπεύουσι τήν έrότητrι της έrεp-
1·είας τ-ίiι; ολης χ.οινωνίας τών χ.υττiρων του όργανισμοu χ.αί ά.ναλαι.ι.-
. bάνο•Jσι τήν λειτοuργίαν τj)ς γενα:ljς διευθύνσεως αuτοu· διό τοc μέχρι
τούτου το•1 βαθμοϋ είδικε•;θέντα. ταϋτα έγχ.εφαλιχιΧ χ.ύτταρα θιωροίίμεν
ώι; χατ' έξοχήν χ.ύτταρα .~·ηίίt: ή !t·~r·oxύττapa-seelenzellen-:x.ατόι
Haeckel, άηα δε~ πρέπει νά. λησι.ι.ονωμεv άψ • έτέρο•J. οτι ·h ύπεροχή
τούτων f:λαbε χ ώραν σuν~πεί=:ι τής βαθp.ιαίας συγχ.εντρώσεως ~ι.αί τοϋ
καταμερι11μοϋ τών λεtτοuργιών χ.ατά τήν έπί μα.κ.ρiν σειροcν αίώνων
έξίλιξιν των οντων, οτι ή άρ'ιστοχ.ρα'τιχ.·iι' οίίτως είπείν, χ.αί έξευγε­
νισθε\σα φυλ·/~ αuτών χ.ατοcγεται έξ άσήμων χ.αί ταπειν<71ν προγόνων~
έξ ών ά.ποτελοίίvται χαi ο! λοιποt ιστοί τοίί σώματος ή11.ωv, διότι τοc
Ξγχι;ψαλιχ.;ι ταuτα χ.ύτταρα, ώς χ.αί ολον έν γένει τό νευριχ.όν σύστημα,
3ι. ών έχ.3ηλοuνται τοc ά.νώτατα §υχιχά φαινόμενα, οίον τά. τήι; σvr­
ειι1ήtιεως ~αί τοv .lό,·ου, ή έπιστήμη τ7)ς lμbρuολογίαι; ά.πο8ιιιι.νύει οτι
 169
':"OU (~00 ;
γε.,νωνtαι ~;t -;ι;\ν JΙ.'J'tτ:ίpω-ί TOU έ~ωτεριΧΟ~ β'λαιJfο3ίρ(ί.αΤΟ~
, οίον τόι
)tαι οτ\ τέλbς οcΠα.ντιt έ'Ο yέ1ε\ t!t. χ.ufταρα το\ί bργοινισιι.οG
ιι.έχρι βα.θ­
τώv ~ιίtών\ τού 3έριι.ατQς, το\ί Ύ\πα.τος χ..τ.λ. κέχ.τ"t)νται
α., κινητιχ.ότητα
μt.u -:-ινο; ίδία.ν ολω; χ.α.ί ά.νεξiρτητον οιίσθ·11τιχ.ότ"t)τ
ά.νάλογον
καί αύ0ύπ7..ρκτον ζω.;jν , . ·i\τοι εχουσι στοιχ ειώ~η τινά. !f·v r1ίr'
τής όπο{ας άπα.ντώιι.ιν έν τοtς Χατωτ ·χτοις τών οντων των ά.ποτι-.

λο•.ίντων, ώς ιϊ3ιψ.εν, i3(αν ~pοιfωΠιΧότητtι.. ,

οvρανό­
Ούτω αι ά.νώ't"εραι φvχιχ.~ί ί3ιότ11τε; 3ί·ι ιίι;ί~αλ'jν .χ\'φν"ΙJ;
προίκυφσ.ν
Ο<ν η ά.λλαχόθιν έντος των ;ι.•)ττipων τσ-:.i έγχ.εφ.iλου, :iλλόι
την ταύτην β,.(j.
βα.Οιι.η~όν τιλειοποιηfJείι;αι χ.αί έξιzθεϊΦχι είς τ-l~ν ά.νωτά
έpα.ς ά.tία;
11.ί~ιχ έχ. Χ-χτωτέρων στοιχειωa~ιrriρων ίaιοτή-rων τών κ.οιτωτ
3έ πάλιν προέχ.υψαν
Χ•Jττiρων το\ί λοιπο\ί νεvρι~ιο\ί συστήματος· τα\ίτα
ύπο8εεστέράς ά.ξία.ς
έξ <Χλλων κυ-:-τάρων το\ί όργα.νισ11.οϋ έχόντων [τι
πΗ:σματος τοϋ
ί~ιότ11τα.ς, κ.αί ούτω φ'Ηνοιι.εν μiχρι τοϋ οcρχικοϋ πρωτο
τοϋ όργανισμοiί .
ι:,αρίου, lξ ού παρ·~χθησαν πάντα τόι. εtaη τών κυττάρων
ου ή καi πλειο­
Είς τόι. ά.τελέστατα τών οvτων τόι έξ έ.νός μόνον Χ'Jττάρ
ώ; εt3ομεν,
τέρων συνιι;τάμενα το πρωτόπλασμα. συγκεντροι έν έαυτtj>,
τ-l~ν οcναπνοήν, .
άπάσας τάςίaιότητα; έ.νός όργα.νισμοϋ, ήτοι την πέψιν.
δε ά.νωτέ­
τ1ιν αϊι;θ·11ι;ιν καί τ1Jν χ.ίνησιν ή σ1Jσταλτικότητα · είς όλίγον
χ.αί ή αlσfJ"t)•
ραν βα.fJιι.ί3α πα.ρατ11ροϋμεν οτι ή συσταλτικ-l~ αύτη i8ιότης
σημεία ι;υνεz.Υ-ι τοϋ
σις ή τό εύιtιηipσψογ περιορίζεται εiς ώρισμένα.
ι ή συ­
πρωτοπλάσματος, είς τρόπον ώστε aιά. τοϋ χρόνου τελειοποΊεϊτα.
ος, κ.ατα νόμον
ι;ταλτικ1ι α.ύτη ί8ιότης μορiων τινών τοϋ πρωτοπλάσματ
ζώσης ύλ11ς,
3ε βιολογικ.όν πάντοτε έπέρzοντα.ι μtr:afJoJ.aί έr τ[ί ί•1Π τ·~ς
, ώστε τό
ο ταν α.ι αύτα.ί ένέργειαι έπi τών α.vτών σ11μείων 8ρωσιv
1
( )
αθ"{ι σ•Jι;rα.λτικ.ώτε­
τροποποιηθeν μέρος το11 πρωτοπλάσματος θχ κ.αταστ
πολλαπλα.σιαζο­
ρον ·~ τό άρχικόν πρωτοπλασιι.α, έξ ού προέρχεται· εlτα
σι τΊιν· i3ιάζουσαν
μένων τών κυττάpων νέα τινα κύτταρα θά. χ.ληρονομήσω
σύστημα
-ταύτην συσταλτικ·~ν ί3ιότητ~. i.ν ~λλαις λέξεσι θΟι πα.ραχ_θ~
είς τούς έξωτερικοuς
νέον έκ pυϊκώr κυττάρων 11-οcλλον εvα.ίι;θητον
ζώου ά.πό τόις έξω­
έρεθισv.οuς καl έξασφαλίζον κάλλιον τ"t)ν ζωήν τοv
Εϊ3ό:.ι.εν ~(ς τ-l~ν περιγραq:ιεϊσαν vιJpur ήμώv
τερικόις έπι8ράσεις .

/Η Bas,tίa~ Ιοc, cit: σ•λ. t~ ,

 170

(Εiκ.6) οτι τα μυϊκi κύτταρα ι:ίπ&τέλει;αν -ί)δ"Ι) ϊ3•.ον ι;•.Jστ't)μα ή στρώμα

κ•Jττά.ρων, καl οτι μέρος τοϋ σώματος α•J"':ών -ί)ρξατο νά. προσλαμbiν~
καl νευρικά.ι; ίδιότ't)ται;, -ί)τοι μέρο; το•:ϊ πρω•οπ-λiσματο; νά. καθiσταηιι
Ετt εύαισθ"Ι)τότερον είς τοv; έξωτερικοvς έρεθισμοvς, ή οπερ ταύτόν είς
λεπτοτέραι; 3ονήσιιι; τοϋ πίριξ κόσμ?υ. Κατά τόν α.•)τόν τφόντι τρόπον
και δια τόν αύτόν βιολογικόν νόμον παρiγεται ίκ τοϋ πρωτοπλάσμα­
τος και ό νευριχ.ό; ιστός, καθ' ον και ό μ•Jϊκός, συλλαμbiνομεν δε έπ.
αύτοφώρφ, οϋτω; είπείν, -:-ά πρώτα ϊχν't) τ'ljς γενέσεως τοϋ νευρικοϋ
συστf,ματοι; εiς τά. κ•.Jτταρα ...ων οντων, ώς ;.. Χ.· είς τ1Jν ''rδραν
(Είκ. 6), είδικιυομέν?υ όλονέν τοϋ cίρχιχ.οϋ πρωτοπ;,iσματος έν ηi
ύφ~ αύτοϋ.
Είι; τον γενικόν και θεμελιώδ't) τοϋτον νόμον τ'liι; έξελiξεω; και τε­
λειοποιήσεως τών όργανισμών ύπiγεται και ή έξέλιξις καί τελειοΠΟL't)­
σις τοϋ νευρικοϋ συστήματος, οπερ μέρος έστl τοϋ ολου όργανισμοϋ ένόι;
οντος. Ή τελεLΟΠΟL't)σις δέ αϋ'C"t) τοϋ νευρικοϋ συστήμιχτος είνε ά.κριbώ;
ίκεiν't), -1\ης χυρiωι; ά.ποτελει χαl καθορίζει τΊJν ίtpαpτίαr έν τi\ ζωο­
λογιχi\ τάξει των έπl γ-ljς οντων. 'Όταν όμιλώμεν περί -τ'liς ύπεροχ'liι;
Κ'Χ.L τ'ljι; τελεLό"'C"'t)'tΟς ίνός οντος, Εχομεν uπ' ο'fιν τ1Jν 'tδAELOΠOi't)σtν 'tOU
νευρικοϋ συστήματος αύτοϋ, διό Κ'Χ.L ό οcνθρωποι; θεωρείται ώι; 'tιλειό­
'tερον ον, καθό ει.ων τό τϊλε~ότερον X'X.L πολ•Jπλοκώτερον νευριχόν σύ­
σ'C"t)μα.

11

~ 1. Ή ίι;τορία τφόνη τ'ίiι; έξελiξεω; τοϋ νευρικοϋ συστήματος τοϋ

ά.νθρώπου εlνε έπiτομο;, ούτως είπειν, ιστορία 't'liι; έξελiξεωι; τοϋ νευ­
ριχοϋ συστήματο; ολω~ τών οντων όμ,,υ. Ό ά.νθρώπινοι; όργανισμό;
περιλαμbάνiι έν -τόπφ χαl χρόνφ ά.r.εiρωι; σμιχρφ ά:πάσοις -τάι; φiσειι;
-τ'ljι; ά.ναπ'tύξεωι; 'tοϋ νευριχοϋ σ•Jσ-τήμα.τοι;, οιϊτ~νει; ά.νηπροσωπεύοντcιι
χωριστά έν 'tαιι; 3ιαφόροιι; κλάσεσι τών οντων. 'Εν 'ti\ τάξει π. χ.
Μεδουσών τινων, ή τών ά.τελεστέρων pa.lωιlωr (οίον Βραχιονοπόδων,
Χιτωνωτών κτλ.), ηi_ στεροuμέν~ συνήθως είJικώr αίσθ't)'t"Ι)ρίων χέν­
τpων, τό νευpιχόv qύστημοι quν~11rαrαι ιι.όνQν έξ ένοι; ή πλειοτίρ ων
 171

γαγγλίων ( 1) (όροι ΕίΧ. 7) 3ιεσπαρμiνων έν τ<j> σώμα:η. Είς τό σύ­

ση~μα τοϋτο iναλογεί ποιρόt τ<j> άνθρώπφ τό Συp:.,;αθητικόr 1·an·.lιa­
xόY" σύιrτγ,μοι (ορα Είχ.. tΟ έν Η), οπερ έιp•ψ•.ίει μ6νον είς την ιpυτι­
χην ή όργανικην ζω·/~ν τοίj ολου όργανισμοϋ. διό χ.αι τά. γάγγλια ή
τ;ι χ.έντρα τοu τοιούτου νευρικοϋ συστήματος χ.αλοϋνται Κ lrrpa όp-
1·αrικa παριΧ τ<j> άνθρώr.ΙJ>.
'Γόι 3έ Αlσθητηpιακa κirτpa τοϋ άνθρώπου (γάγγλια τών αίσθητη­
ρίων όργάνων χ.ατά τ1Jν βάσιν τοϋ έγχ.ε'Ράλου, ή βασικiι. γάγγλια (ορα
Είκ.. 1Ο έν 7 8, χ.αi 10) άναλογοϋσι είς τό ολον νευριχ.όν σύστημα των
τελειοτέρων MaJ.aκlωr (γαστερόπο3α, χ.ειpαλ6πο3α κ.τλ. ), των Σκω­
.iιίιιωr χ.αί Άpθpοπόdωr (μ•Jριόπο8α, όστρσιχ.ό3ερ11.α, άραχνοει31) , έν­
τομα· ορα Είχ.. 8 χ.αι 9). Ή τάξις αuτη τών Άσπον3ύλων στερείται
τοϋ ο,τι χ.αλοuμεν κυplως έJ·ιιέψα.lοr (τόι ήμισψαίρια), κ.έκ.τηται 3ε μό­
νον αί11θ11τ~χ.ων χ.έντρων (Εlιι. 8 χ.αi 9 έν 1·ε χ.αί 1·υ·) πλ7Jν . των άλλων
θωραχ.ιχ.ών γαγγλίων τών 3ιόt τ·/~ν όργανιχ.ην ζωην χ.αi τ.iς iντιχνακλα­
στιχ.iχς πράξεις προωρισμένων (γθ', γθ2 χ.τλ.).
Καi τέλος τόι Κέrτpα τ1jς '/όεοποιήσεως (Centres d Ίdeatiοη)iπαν­
τώσιν είς τόt έτι τελειότερα οντα τά. ΣποrrJυ.lωτά, χ.αί άποτε'λοuσι τον
κυpίως έ1·κiyια.lοr (τα ήμισιpαίρια), μοριpολογιχ.ώς χ.αί λειτουργιχ.ώς οντα
άτελέστερον είς τόι Χοιτώτερα εt811 τj)ς τάξεως ταύτης, βαθμη~ον δί
χ.αi ο•)χί άποτόμως βαίνοντα τελειοποιούι.ι.ενον άπό τών 'Ιχθύων,· τών
Άμφι~ίων, των Έρπετων, τών Πτ11νών χ.αί των Μα.στοφόρων μέχ~ι
τοϋ 'Ανθρώπου, παρ. ιί> ή άνάπτvξις χ.αi τελειοπο!11σις αuτη του έγχ.ε­
φiλου άφιχ.νιίται ιίς τόν ύψιστον βοιθμόν, (όροι Είπόrας 13-22).
Σ11μειωτέον έν τούτοις οτι τό εν χ.αl ιι.ονα31χ.όν γάγγλιον ή εν έχ.
τών πλειοτέρων γαγγλίων τών προε1ρ11ι.ι.ένων άτελών οντων, πλην
τών λει τοvργιών ή ί3ιοτήτων αύτοϋ όργανιχ.1jς φύσεως , ένέχ ει βαθμόν
τινοι χ.ιχi ύφηλοτέρ~.ς ί3ιότητος, ήτοι αlσθήσεως, άντιλήφεως ~'t\ λα.3ή
τijς έν't'υπώσεω~, ( αϊσθ11σις iιpiiς ή ιpωτό~), ί8ιό1'"1Jτος, ή~ στεpεiται τό
γάγγλιον τοσ Συμπαθ11ηχ.ο\ί συστήματο~ παρά. τ<j> άνθρώπφ προωρι­
σμένον μόνον 3ιόι ιpυτικ1Jν ή όργοινιχ.1Jν λειτουργίαν· τόν λόγον άλλω~
τοu γιγονότο~ τούτου θα t3ωμεν iν τοϊς χ.α.τωτέρω pηθ11σομένοις. 'Εν
 17~

:ί.τελοιJς καί uπό -

~λλαις λε~ε.ιη ;ιαί τb ι;τbι;.ειω8έστε,cον γ!ι..γγλιον ~νό;
έν
3εεστέρο ι; bργΙΧνιιtιι.tJίJ χ.έh°f·f)τΙΧι έν σπ:iρv.rι.τι ·Ϊ)
' Ι 1 ·~ \
•ι:.οχ:r.ν
7) •ι \ ( '\
Ι ΕΙΚΩΝ • κσ.ι χ.α.-:-
χ.ΙΧταστ;ισει ιχνοv; τ·r1 ν vψηΑοτερet•ι
ν
_ιfιυ ι·ι χι)r ί~ιόηjτΙΧ. τ-ί;ν αίσθησιr, :r,ν 07. ϊ~ωv.ε
- ' ·~ .
• ' fl·ΙΧ-λλ Ον και' !1·α.-λλ Ον σχ9·η χ.α.ι εω•.χ.ώς εντοπ ι-
επι
.λικά.
ζψέν-f)ν είς τά :ί.νώτερα κέντρ-χ, είς τΧ ~γχ.εψrι
7.ν­
Ύ;μισψα.ίρια. TW'I -τελειοτέρων O'ITW'I χ.α.ί O·/i TCJCi
Ορ ώ;;ου , ώς θελψεν ϊ~ει κατωτέρω .

( Εiχι:, ,. 7. κατiι l~c Γl'iCI' ) . ΧιrιΜ·ωrό,. ιΛsc iJi cn ) . Γ =

iίλ•ιv τr~ νεu~ιΥ.όν
-:-ό μονα~ικόν γάγγλιον τοϋ ζώο u ~r.: rΗ<ληϋv
σύστημα ιχύτοU - ν, ν ==
νεϋρα έχ~uύ:ιc νιχ έκ τοϋ γαγγ λ{οu

ρο:1.rjλιχ τ ξ κα'ι 1.,νrρύ:ι uγιχ. τούτέστι •ι αίσ0r 1 ταά κιχί i'.t •ιητ~χcί .
π ρ,)-; τΤ1 ν ϊ:εp ~cp έpεtcr. •1, χ~νt
. - στ == στόμα.-
- σ = σ ιJ,μιχ τοU ζι/ιο:.ι. - ο == άτ;οκρ ι -:ικ ,: v στι)μιον

<ΕΙΚΩΝ 8)

ί
[

'
!

\~.:::.._
\ /ι

~
χ ο c Ul1. Dnsιia11). ΈνταuΟ:ι τiι
(Εiχ.ι:, γ 8. Ν <,ψ 1.ύ·1 ovoτr,:n: τοu Λευκοv ιιιίρμυ
Υ.εψα)3·1 ν σu'Ι < χωνεύΟφάν τt•ια χα\ άνέ­
'Ι<uριχiι γάγγλια <ίηί τ:ολuάp ιΟ μα, άλλiι πρός τήν
!ΧίσΟήσcως τWν cχίσ0r1 τηρ{ων όργά.νων .
λα6ον είΟιχωτiραν λεtτοuργ{αν γ ενόμενα χέγrpα
ιον ~τ:ο~ ι .,ΙJg:rάγιον · άλλiι μετέ­
γε = γάyyλιυ •ι χεrραλαό •ι η έπιηισυ;ιάγιιιν, Υ.α\ γυ =γάπλ
cί 11τιστοιy_οuσW 1 r.ρrj; τό: ς των έγχε­
1
y_οuσιν ένταUτι:') z.cιl ίδιrηήτω 1J στηιχειιΛ~οu; φύσεως
ψvχ.ιΥ.iι g:r:ιιvύι~εν:ι). - γΟΙ, γΟt, γθ' ==:
rραλιχwν ήι~ιοg:r:ιιρίων 7'JU όι·ιΟρ~)ποu (α rσΙJr,σ•;,
λειiQuργ!ας.-
/)ωρακιχiι γάyγλ ι:ι ~χοντα ~αλλον τij ς όργα.,ιΥ.ijς ζωijς
 173
Υ.Ο'.τά C\1.
(Eiκ&Jr 9. Νευρικόν Κολ εοτ: τέρου uοροε!ου - Dysti<'US -
σύστημα
ι:,; κα\ έν τi) είκόη 8. άλλά παραπ1 ροίίμεν ο τ t
B .ιstian). τά γράμμα τα τόι αύτά
­
νεύΟησαν άποτελέσΟ".ντα όλιγώτερα τον άριΟ
πλε{ηνα Οωpακικά γάγγλtα ένταίίΟα συνει.ω
μόν Οωρακικά γάγγλιΟ'..
pt Υ.ην
πpέπεt 1.ιά φαντο:11ΟWμεν, Υ. -χτά τή 1 q:ηλοσοr
1
'Εκ π(tρομο{ας &λλως σuγχ_ωνεύσεω;
τ.αριΧ τljν
άνατομt'ιχν. Οτ~ άπετελέσΟησα,1 zcι't τ.:α.pα τι}ι ά 11Οριδπψ ό νωτι:ιίο; μυ ελό; , τ:Χ
βάοι •ι τοίJ έγ,..εcράλοu γάγγλια u,; Υ.αl τcΧ έγκ~φcιλιχά Υ,μιι:Jφαlρια.

[ΕΙΚΩΝ 10)

άποχωρ!σασα τά ούοr1 μισιpαlρι:ι μέχρι

(Είκώ,- !Ο . Νευρικ όν σύστημα άνΟpώπου. Τομή
τοϊί νωτιαlου μυ ελοu. f = νωτιαίος μυ ελός. 2 =
τ: ρο μήκης μυελι)ς. - 3 = τομή Uύα­
=έγκεφαλιΥ.όν r,μισιpαίριον.- 6 =μεσόλο-
ι:-ολε !ου γεφύρα;. - 4 =τ:αρεγΥ.εψαλ!ς. 5, 5 ,5
όπτιχός Οάλαμο ;. - 8 = pα6οω τόν σwμα ( or·ps
60·1 (COl'J1S callcu x). - 'ί =
όια.gια1 · ο"ϋc όιαgιριίy,uατος. ο ιό τι ο έν εiνε
s tι·i6) είzο•ι<σΟέν έπ!τηοες έν τi) Οiσει τ οu
τοϊί Τjμ.ισpαιρίοu.- 9 = Ι,Ι-;χος η σκέλο;
ύρα,όν έν τi) τομi), 1)ν παριστ~ η είκών α\ίτη
10 = τ ετράλοιpο •ι η τετράουμοι λοφ lσκοι - 'l'ά 7, 8, κα\ i O εiνε τά
τοϋ έγzε:;>άλου.-
κέ1·τρα, ϊνΟα ~ηλ . άφικνοuνται κ2τ!ι πρώ­
λεγύ:Ηνα βασι~ιί yάyτ.lια ί/ αiσθητηρ ι ακιl
κόσμου οιά τών αίσΟ ητηρ!ω ν όργά·ιων τοu άνΟρ~Ιποu έντuπώσει~, ώ~
τον αί έκ τοίί ί:Εω
χιχί ot άπόΟλοu τοU σώματος, χα'ι λιχμ.6ά 11εt χώραν έν αύτιχίς.πλήν άντ.:ινακλαστιχWν ttνων
κιrήσcωJο·. κχι τ6 φχ~νr)μενο,ι τη; άτΕλοϋ; και ο!ονεl άχιχτΕργι:fσtοu αίσθήσιωr., άνά).ογόv
πω; τ~ αtι:τΟήσεt τοϋ άμyι6ληστροε~Ο'>ϋ; χιτW 110; τοU όψΟο:λμοU, ε,,Qα έr.!. τ~νcχ χ_ρόvοv
πrzριχμiνει πολλάχ tς ή έv τ ύr.ωσις -:oU ά·ι τιχειμ.ένοu χαl με τά τΤ1 11 ιΧρσιν α~τοϋ iι. τοίί μέσο:ι.
cl-1 κuρ!.ως Ομως α"ίσθησιι:, ή άrτί.l 1η~'· ιι: :o;:i ά•ι-:ικ~ιμένοu, σuμ6α(νει €τι. άνωτiρω
εtς τ ην ψλοιι,) Οη ούσ!.ιχν τιιj,, έγ:ι.εψιχλtΧW•ι ήμισyαφ{ωv, ΞνΟα f3ι~?:..ιλάττετιχι ή έντ6r.ω'1t;
Uπό των 7.uττάρων, τά όποία εχοuc-ι τΥιν ίΟιιJτη:α Κ!Χ l νά άvιχr;ιχραγ.i γω σιν αuτην bπο:ε­
~ήτ:ο't"ε" ή έντ~ϊ;ωcrι; όηλ. γ!.νε:αt πλ-!ον ίδέα, είκ ώ ... , iιηtιge. t 1 =γάγγλια τοU σ:;μ­
τ.αΟη:ιχοG σuστήματο; χατά μijχος κιχl ΞχcιτέρωΟΕν τη; σr:ο 113uλιχη; στήλης 61ς κι:ι'ι εt;
ο:άtρnpοι μipη τοu όpγcχ•ι•.σμοίί είιρ :σκόμε'ΙCΧ,

ι ΕΙΚΩΝ 10) {ΙJί,Ι

Διά νά λά6n ι'ι άνοιγνώστης άμuοpσίν τινcχ ίοέο.ν π ερί το~ πολvπλόχοu τJjς σχέσεως
τών οιαψόρων ΧVfιωο;στέpω'Ι μερw •ι :οϋ έγκεψο.λονωτιο:Ιοu ν•vρικοίί σuστήμcχτης, τά όποίο:
ίιrωiίeιχ'Ιύομεν έν :~ ::pηηγοvμiνn είκόι·ι 10, πcχρcχΟέτομ•" ι:Jο; τήν ιtpJχειμέ ,ην είΥ.όνcχ
 Πιχριχλιχ6όvtε; ιχιίτηv έχ τοίί 'Άτ..lανrοι: τοίί σuπpαίμμιχτο; τοίί J. I~uys πιpι τοiί
Νιvρι:ιιο'ϋ Σvστiιμαι:οι:. Ή εί•ώv ιχίίτη έστl σχ.ημιχτιχή μίν πιχραίστιχσι; τοίί έγχεφαιλο­
vωτιιχlοu σuστήμαιτο;, άλλiι πράrματι οlοει μ{ιχν loiιxv άχpι61'j xCΙl άληθij τοϊί σuνόλοu
της οψεω; ιχιίτοίί ώ; έv τji πρ:χγμιχτιχότητι uψlσται.ται, άλλ' ήπλοποιημένη; χαι.ι έπί
τό σχημιχτιχιJτεροv τ.ιχριστωμέvη;, ώ; χαι.l τώv σχέσεων χιχl τοίί σ~vοέσμοu τcίiν μερών
ιχιίτοίί προ; &λληλιχ. 'Εάν, r.ποθετέοv, χιχτwρθοίίμεv viι ί'χ.ωμεv μlαι.v τοιιχιίτην τομήν τ.;ίί
έγχεψαι.λονωτιιχ{ηu &eovo;, οϊαι.v τ.ιχριστ~ η είχώv έvται.uθαι., χιχί νάι rl.ίωμεv ιχιίτή•ι είται οιiι
το\ί μιχροσχοπ{ο,, σαιψώ; χαιί χαι.θαι.ρ;;;;, η οψι; τη; είχόνο; θiι ήτο μuριαίχι; πολuπλοχω­
τέριχ τη; r.ιχροιίση; έv τοί; μέρεσιv, άλλ' έv τιjj σuvόλψ r.αίντοτε δμοlαι τji παιροιί<JΊJ, J\τι;
οli>ει όπωσaήποτε ίοέαιv τινiι γεvιχήv τοίί εί'οοuς τη; έγχεφιχλιχη; πολuσuνθέτοu μηχ αι­
vη; τοu ιivθρώποu, "Εχιχστο; vίίv &; ψ:χv.τιχσθji, άv:χλογιζόμεvος t!ι οιλλιόvιαι Βιλλιονlων
των νεσριχωv κυττάρων χιχί τά; ιiπεlροu; λεπτεπιλέπτοuς νεuριχiις 1ναις, Βι' ιΤ.ν τιχuται
σ~νa{ονταιι χαιτ' άaιεεΙτητοv τρόπον χιχίχοιτ' άπεlροuς Βιεuθιίνσεις, δπόσον τψόντι άειοθαιu­
μάστω; πολuσιίvθετοv χαιί πολuπλοχον μηχ. ιχνισμόν άποτελεt δ έγχέφαιλος μετά τών λοι­
πών τμημάrων τοίί νεuριχοϊί σuστήμαιτος, μηχ.ανισμόv, !χαινόν νά έχ!!ηλώση τάι πλέον
ιiειοθαι.uμιχστιχ χιχί πολιίπλοχαι των φαιιvομένων τη; ψuσεω;, ο'fά είσι τά τ.νιuμιχτιχά η ψu­
Χ. ιχάι λεγόμενοι ψαιινόμεναι.

Τομ·ιί :ιιάθιτοι: :ιιαra μη:ιιοι: τοϊί iy:ιιεgια..lονωτιαlοv llξονοι:.

Εί:ιιώ,- tO ιbis) : Τό άvώτερον μεtζον τoeo:noz; χαιί άχτινωτόν τεμαίχ,:ον τό ιiντισtοι­

χοuv εί; τό οιiι τwv άριθμωv S, 5, 5, είχονιζόμενον έν τji πpοηγοuμέν'!Ι είχόνι tO παιpι­
σο;~ τό !γχεφιχλιχόν ήμισφαι.Ιριοv. Α! έχ τijς περιψερεlαι.ς αιίτοu άναι.χ_ωροίίσαι ιiχτίνε; χαι.ί
σuμπlπτοuσιχι έπί της έπιφαι.νεlα; των βασιχών γαγγλ!ωv (όπτιχοίί θαλαίμοu χιχί pαι61Jω­
τοίί σώμαιτος 8 χιχί 7 της είχόνο; tO) παιpιστωσι τά; νεupιχ«ς ίναι.ς, έΕ ών άποτελaίτιχι
η λεuχή μuελώllη; οιίσ{αι. τοίί ίγχεφαίλοu, χαί cιϊτινες σuνΒέοuσι τάι χ:Jττ:ιραι. της έπιφαι.νalcις
η ιpλοιώοοuς ~pαιίί; οιίσ{ιχ; των ήμισιpιχιplων μετάι των βασιχών γαπλ!ωv χαιί περαιιτέpω
εiτιχ μετάι τοίί προμήχοuς χιχί νωτιαιlοu μuελοu ιiμέσως η έμμέσως.
Τό χιχτώτερον το;οει!!ί; η έν ει'Βει χόμμιχτο; τεμάχιον χιχί τό Cιπ' ιχιίτό ώοει!!έ; παιρ~­
στώσι τιί pηθέντιχ βιχσιχάι γάπλιιχ, iJτοι τό pιχ6οωτόν σώμιχ χαιί τόν όπτιχόν θάλιχμοv
(8 χιχί 7 τη; ε!χόνο;. tO) τιί δποtιχ πρό; τά &νω σuνΒέοντιχι μετά τοίί ήμισψιχιplοu χιχί πρό;
τιί χάτω μετάι τοϊί προμήχοuς χιχί vωτιαιlοu μuελοu 8ιάι ποιχι'λων τήv 8ιειίθuνσιν lνών.
Άμέσω; χάτωθεν τών βιχσιχων γιχπλlωv χεtτιχι τό σ:ιιέ..lοι: τοίί fιμισφιχιρlοu (9 έν τ?ί
ε!χόνι fΟΙ, οπερ πρός τάι χάτω σiποτελεί μετά τοίί άντιστοlχοu ιτίροu σχέλοu; ινοιίμενον
τόν προμή:ιιη ιιvι..lόν έ;ιχνοιίμενον μέχpι τη; άρχη; τοίί νωτιαιlοu μuελοίί (οραι εlχόνιχ
iO, iν 2, 2,). 'Εν τji παιροό<JΊJ είχόνι τό σχέλο; μετά τοίί προμήχοuς μuελου παιρlστα­
τιχι διά στιχτων έπιμήχων πιχριχλλήλων γpιχμμων. 'Όπισθεν τοϊί Πpομήχοuς μuελοίί χιχί
χιiτωθεν tou έγχειpαιλιχοϊί fιμισψιχιp{οu χε!ταιι fι Παριr:ιιιgια..llι:: (~ τijς είχόνος fOj, J\tις
r.pός τiι χιίτω σuνίχετιχι Βιά 8εσμ18ων νεupιχων lνων μετάι τοϊί νωτιιχlοu μuελοu, πρό;
τiι έμπρό; Βί μετάι τοϊί Προμήχοuς μuaλοϊί χιχί πρός τάι lίνω 8ιάι τοϊί σ:ιιέ..lοvι:: εlσχωρετ
εlς τiι ήμισφαιlριαι.
, Τό χιχτώτερον τεμάχιον πιχριστ~ τόν νωτιαιΤον fiuελόν (f της είχόvος 10) τεtμημένον
εγχιχρσlως είς πιχράλληλιχ τεμάχιαι δπερχεlμενιχ χιχί άπέχονtιχ σiλλήλων. •οπισθεν τοu
yωtιιxlou μuελοίί φιχ!νοντιχι ιχί όπlσθι'Χι p!'ζιχι των νεupων ιχιίτοσ, αιrτινες 8ιε;έpχονt αιι διιί
 171i

τ~ν σπον'3uλιχών τρημ2τωv χαί πρlν η Οι~νεμηθW11ι11 εί; ~ό ~wμ~ σ~ηαν-:ιίi~! ~i έv τfι
είχόνι ώς έ;~η;ιότχ σωμάτιαι r.χρισtώμΞν:ι γ:ίγγλ!α ιχUτών .
Τiι γιΧγγλιχ -:ηiί Σ"μπχΟητtχ?u σ"Ηήμοιτο; δέν ,ίχον/ζονtαιι ένt:ιίίΟαι .
. "

~ 2. Οϋτω ό άνθρωπος δύναται νά θεωρ"r)θ·~ ώς έγ~ι.'λείων έν έαυτι!}

&πα.ντα τα είδ"1) τών νευ·ρ~κ.ών σuστηιι.iτων δλ(ι)ν τών κ.λάrιεων τών έ-:.ί
γής οντων, άπό των Με8ουrιών p.έχρι τοϋ ΙΙ-ί;Οικ.ος· ώς 8Ε. ιϊδομεν τά.
~l~"1) ταϋτα είι;ί 4 ( 1) τόν άριθp.όν, ·iίτοι :
1ον τιΧ Όργανικ.ά Κέντρα: (rιύστημα ι;υμπα&"r)τικ.όν).
2ον τά. Άντανακ.λιχ:σηκ.ά. Κέντρα (προμήκ:ης κ.ιχί νωτι:χίος μ•Jελός).
3ον τi Κέντρα τών αίι;θ"1JΤ"1Jρίων όργiνων (βασικ.ά. γiγγλιοι).
4ον τά. Κέντρα τής Ίδεοποιήσεως (τά 8ι.Jο ήιι.•.σφαίρια τοϋ έγκ.ειpiλου).
Είς τόν άνθρω;.ον κ.αί τά τελειότερα τών οντων, έν οίς &πα.ντα όιι.οu
τά. συστήματοι ταϋτα σ•Jν•Jπiρχουι;ιν, ή ι;χέσις τώv κ.έντρω·ι το•)των

εtνε λίαν στενή' 'τ"r)ρεϊται 8έ πiντοτε ή ιεραρχία κ.αί ιχ:ύστηρ:i πειθ:χρ­

χία χ.ατά τΥιν λειτοuργίιχ:ν αύτών έν cpυσιολογικ.·~ κ.αται;τάιrsι, τών

Όη·αrικώr χέντρων 8εσπο~ομέvων ύπό τών Ά rταrακ.iασιαώr, τούτων

. ύπό τών Αlσθηιηpιαχώr κ.αί τούτων τέλος ύπό τών τής '/Jεοποιήσεως,
'τοϊί χ.υρίως έγκ.εcpά.λου, 8ιό χ.α.ι ·ίι μόνιμος -ή προσωρινΊι 8ιάσπασις χ.ιχί
8ιατiραξις τΥiς σχ έι;εως αύτών ή συνεπείqο: παθολογικ.ής βλi~"r)ς προξε­
νουμέν"1) παρέχει ήμιν τό cpαινόμενον τοσούτων ποικ.ίλων νε•ηικ.ών ·~ ψυ­
y..,ιχών cpαινομίνων πολλάκ.ις τΊιν έκ.πλ"r)ξιν ήμών 3ιεγειρόντων.
'Αλλά μεθ. ολ"r)ν τΥιν άλλ"1)λέν8ετον σχέσιν κ.αί τΊιν αύσΤ"r)ράν πει­
θαρχίαν, εκ.αστον τών χέντρων τούτων τ"r)ρεί χαί βαθμ~ν τινα άνεξαιρ­
τησίαr,, ώς σuμbαίνει έν ταίς χ.οινων{οιιr, τών άνθρώπων, ένθα χαίτοι τά.
άτομα χ.αί οιι iιπο8εέστιραι οcρχοιί ύπείκ.ουσιν ιεραιρχιχ.ώς είς ,.ην άνω-
. τιiτην άρχήν, έν τούτοις εχαι;τον οcτομον χαί άρχΊι χέχτη'ταιι βαθμόν
. τιναι οcνιξοιρτησίαr, χοιί οιύτενεργείαr, .
. ').'ό ί3εωδε; χ.οινων\ας τινός θά έπραγματοποιείτο, έiν ποτε χ.οιτωρ­
θοϊίτο, ώστε 6 μ"1Jχιχ:νισμός ιx:•)rijς νχ λειτο•η)iί μετά τοια•.Jτης κ.αινονι­
. χότητο~ κ.αί ίσορροπίας τών έξουιrιών iι.αί αύστηροc; τ"r)ρήιrεω; τ·~ς ίερ­
αιρχίαις, μεθ' .ο\ας λειτο•ηγεϊ ύγιές τελειοποι"r)θ!ν νε•ψαόν σ•)στ"r)μα.

(1) Maudsley. Physiol. ιle 1' csprit, σελ. tΟΊ.

 177

e3. "Οτι τψ οντι ό άνθρωπος ά.πο τ1jς γονιμοποιήσεως του ώαρlοu

μέχρι της τελείας ά.ναπτύξεω; ~ύτοϋ έπαναλαμ~άνει χ.αί ά.ναπαριιrτ~
ιΧπαντας έν περιλήψει τοuς βαθμοuς ... ης έξελίξεως της ολης σειρiiς
τών λοιπών οντων, τοϋτο χ.αλώς 3ι3άσχ.ει ή έμbρυολογiα αύτοϋ. 'Εν
ά.ρχ~ το ώάριον το\ί ά.νθρώπου ού3όλως 3ιαψέρεL το\ί ώαρίου άλλου
ζώου. "Έχων τLς ύπ' οψιν 3ύο -rοιαϋτα ώάρια, δέν 3ύναται ν' ά.πο­
ψανθ~, ώς είπε συγγραιpεύ; τις, ποίον θά γείν~ Σωκράτης χ.αί ποίον
'Ιπποπόταμος. Τό ώάριον τοϋτο ~fυrυιώς χ.αί όη·αrιπώς ούδόλως είνε
ά.νώτερον των μονοχ.υττάρων έχ.είνων οντων, τά όπο!α ά.πηνηfσαμεν έν
τ~ χ.ατωτάτ~ βαθ11.iδι. Μετά ταϋτα οταν βαθμηδον άρχηται ό πολλα­
πλασιασμος του ώαρίου χ.αι μετέπειτα δε ή ~ίιJίπ•υσις των ιστών χ.αί
όργάνων, παρατηροϋμεν οτι το ά.νθρώπινον τουτο ώάριον ά.νέρχεται
·ίJρέ11.α τ1Jν ζωολογιχ.ην κλίμα.χ.σι, έν ιpάσει τινί ά.ναπτύξεως όμοιάζον
προς την κλάσιν των Πολυπό~ων, είτα τ-r;ν των Σχ.ωλήκων, χ.αί μετα-
• bαϊνον βσ.θμηοον είς την χ.λάσιν των Σπον~υλωτών των άνευ χ.ρανίου
(τύπος 'Αμ1ίοtοr:, amρhioxus), είτα όμοιάζον τόν όργανισμόν των
ίχθύων, είτα βαθμηδόν τόν των ά.νωτέρων έτι σπονδυλωτών ( 1). 'Όσον
δε χ.ατά το γένος και είδος συγγεν1j είνε τά οντα, τόσον δυσχ.ολωτέρα
χ.αι ά.3ύνατος ά.ποbαίνει ή 3ιάχ.ρισις μεταξu τών έμbρύων αύτών έξε­
-:-αζομένων έν τ~ μιχ.ροτέρ~ ήλLχ.ί~ της έμbρυαχ.1iς ζωης· ή διάχ.ρισις
αϋτη εύχ.ολωτέρα έστ(ν' οσ~ πλειότερον τά lμbρυα lχουιrι προχωρήσει
πρός την ώριμον ήλιχ.(αν αύτών.
Τάς αύτάς ψάσεις 3ιέρχεται χ.αί τό νευρικόν σύστημα του ιiνθρώ­
που. ''Εν 11-έρο; τούτου ά.ποτελε!ται έκ γαγγλίων 3ιεσπαρμένων χ.αθ' δ­
λον τό σώμα, ώς είς τά :ιtατώτερα ζωα, χ.αί χ.ατά σειράν τεταγμένων
χ.ατά μ1iιιος της σπον3υλιχ.1jς στήλης (σuμπαθητιχ.όν σύστημα)· eίλλο
μέρος ά.ποτελεί τόν νωτια\ον 11.υελόν' ο στις χ.υρ(ως δέον νά. θεωρηθ~
ώς συγχώνευσις τοιούτων γαγγλίων πολυπλοχ.ωτέραν έpγασ(αν €χ.τε­
λούντων, χ.αιθό είιJαευθέrτωr 3ιά. ζω·ιχ.ωτέpαν ή ψυχιχ.ωτέραν, οϋτως
είπείν, λειτουργίαν. Είτα δε κατΟι τό :Χνω άκρον του νω11α(ου μuελου
έμιpανίζονται έξογχ.ώσεις τινες χ.uστοsι3εϊς, αίτLνες βαθμη3όν ιiναπτύσ­
σονται περαιτέρω είς τiχ 3ιάφορα μέρη τοϋ έγχ.εφάλοu, οστις δέον

(t) Ε. Haeckel : Anthropogenie, σελ 2Μ.

 178

έπίσης νόι θεωρΊ\τα.ι ώς συνιστοcμενος έχ. συγχωνεύσεως ι.ι-εγαλειτέρου

ά.ριθι.ι.οu γαγγλίων, είόrχ.ενθέrτωr πλειότερον, ώς παρατ·ηροϋιι.εν ιΧλλως

τοuτο εύχερwς έν τ<j> σχ.·ηματιιψ.<j> τwν στοιχειωοων έγχ. εζfιάλων των

ά.σπονούλων ζώω•ι (Μαλά.χ.ια, Άpθρόποοα χ..τ.λ. ορα είκ . 8 χ.αί 9

γε= κεψαλιχ.bν γάγγλιον η iγχ. έψ αλος), ένθα 'Εν έχ. των πολλών γαγ­
γλίων τοu ζώου καθίσταται έχ. τr)ς συγχωνεύσεως ούο η τριwν τοιού ­
-:ων ι.ι-εγαλείτερον των λοιπwν χ.αί έφορεύει είς τόις {·~τίκωτέpας χ.CΥ.ί

ύψηλοτέρας, 01)χί πλέον χ.αθαρwς φυτικόις ·ί) όρyανιχ.όις, λειτουργίας τοu

ολου όργανισμοu .

Παραθέσω ιι-εν νuν ένταϋθα έyκεφάλους Οιαψόρων ζώων προς σuy­

κρισιν .

(ΕΙΚΩΝ 11)

"

\Εlκώ..- Η. :ι.,,.τόι Luys). Έγχέιpαλος έμ6ρύοu άνΟρ~)ποu 12 ι6οομάοων έκ τοϋ πλα ­

γlοu δpώμενοc; . - = έγ:ι.εψαλι:ι.όν ήμισιpαίριοv. Τρ = τετράλοψον, οδ άποτελεί σvνέ­

lI
ϊ..ειαv ό ί:μπρο σθεν αuτοϋ :ι.εlμενος στοιχ.ειώοτ,c; όπ τικός θά.Ααμσς, οστις καλόπτεται ύτ.ό
τοιJ ήμισψαιρlοv. - Π = παρ εγκεrαλi-. - Ν = νωτι,,.ίος μυελός.

Σrι,u . Είς τόι :ι.ατώΗρα εΥδη τw •ι οντων δ ό πηκός θά,lαμος :ι.αί τό τειpάlοrρ ο..- άτ.ο­
-:ελοUσιν Εν χcιί τό αVτό σχεδ όν γάγγλιον Οιά μtχρΞς μόνον έπ~ της άνωτέρας έτ:tφιχνε{α;
αuτοϋ έΨ:ομ7jς μόλις χ.ωριζόμεvον είς δύο πρόσΟια καί δuο ότ.ίσθια λο ψί8ι α, έΕ ο5 χαί τε­
τράλοιpοv καλείται· οιό άοιαφόρως τετpάlοpο..- η όπηκό..- θίι1.αμογ Ούνατα! τις νόι Χ',Ι;­
λέσ'!J τό γάγγλιο•ι τοίίτο, η χαί όπτι:ι.όν λο6όν, ώς ύτ.ό τινων χαλείτ<Χι οGτω. "Οσον άνερ­
ϊ..όμεΟα τή •ι ζωολογιΧή•ι Χλiμαχα παρατηροίίμεν οτι εί; μέν τό πρdσΟιον iίχρο•ι τwν ούο
r.ρώτων λοψιο/ων άναr.τύσσ ετα ι νέον μiγα γάγγλιον, δ όπηκόι: θίι.lαμοι:, τό ο~ Χu ρiω;
τετpάlοrρογ τοόναντiον οέν άναπτύσσεται χα\ μέ •ιει στάσιμον χαί μιχρόν, ώc; παρατη­
ρείται τοuτο είc; τόι τελειότερ α μαστοιpόρ α χα\ οή r.λ zιό τερον είc; τόν όί·ιθpωποv. 'Αντι­

στρόψως οέ οσψ Χατερχ.dμεΟα τόιc; βαΟμlοαc; τijς ζωολογιΧ7jς Χλ{μαχος, τό τ ετράλο ?οv
έπαρατεί ώς πρό; τό μέγ εΟος , δ aε Χuρiω; όπιικόι: θά.:Ι.αμος !j ε(νε στοιχ ειώοη ς η οέν
uψ{σταται σuγχεόιJ.εΥος μετόι τοu τετpαλόp ο11, όπότε χα\ τό ολον γάγγλιον Χαλοuμεν τε­
τpάλοψον η όπταόν Ο:fλαιJ.ον 7j όπ·"χόν λο6όν, 8 ιότι έχ εί άτ.ολήγοuσι τόι όπτιχόι νείίρα,
ώc; π. Χ.· παρά τ~ ίχ.Οuϊ Kur. ρlv~1 (caι·pe, εiκώ..- 1ϋ) παρατη ρεί το: ι ή σvγχώ•ιεuσι;

αGτη.
 179
Είκι:~~· t 2. ΊΙ αύτή είκών 7οίί έμ6ρuαχοίί έγκεpάλοu &νωΟεν όρωμένη. Τά γράμ­
ματα τά αύτά. 'Ε •ιτιχϊίΟα σαψwς καταοε!χνuται ή όμοιότης τοίί άνθρωπi•ιοv έμ6ρuοαοu
έ γ κ~φάλοu .;,; τ.ρός τήν οιάταειν κιχ\ σχέσι•ι τw·ι οιαφόρω•ι μερwν τοσ έτ~ειpάλου τ.ρό; ":όν
έγχέ:pαλον τοϊί ίχΟuος Κυπρ!νοu (είκώ1· 16), τοσ βατράχου ( είκώ)· t4) χ7λ. Τά έγχε-
9αλοιΧ ήμισ:pαt'ριcχ μή άνcχπτuχθiντα είσ{:ι cίpκούντως Οέν καλύτ;τοvσιν οϋτε τό τετρι:iλο­
ι:ρον , οlJτε την Π(Χρεγκεψαλ{Οα, ώς lίλλω~ τοιοUτο; είνε δ κ.ανWν Οrά 1:Cι δποΟεiστερα Οντα.
(ΕΙΚΩΝ 12) ( ΕΙΚΩΝ 13)

(Είκώr 13 κατά Bastian). Έγχέφιχλος έμ6ρύου Βοός. Τό οφόν ήμισφαlριον iχω­

ρ iσΟrι χα\ είλκuσΟη όλ!γον τ.ρός τά !iΕω οιά νά φαlνων ται πλειότερον τά βασικά γάγγλια·
η δι~ψορά άτ.ό τοU έγκεψάλοu τοU άνΟρωπίνοu έμ6ρύηu ε1νε έλcιχ{στη, 6Jς Οειy,ν~ει ή εί­
χών «Vτη. - rΓά γρciμμιχτcι τά αUτά fuς χ::ι't ε(ς τά.ς r.ροηγοuμέν~ς είχdνας .
(ΕΙΚΩΝ 14) (ΕΙΚΩΝ 15)

Είκώr 14. κατά Luys, παρ ι στwσα τό •ι έγχέιpαλον Βατράχου. Ο= όσφρητικο\ λο-
601. - Η= ήμισφαiριον. - οΟ = όπτιr.ός Οάλαμος. - ψ. = τετράλο:pον - Π =
τ.ιχρεγκεψιχλ!ς, - 4=":ετάρτη Υ.οιλ!α. -Ν=νωτ ιιχίος μυελός.-Πρ=τ.ρομήχης μυελός.
Είκώr t 5. r.:χτά Bastian τ.αριστwσα έγχiφαλον Σαuρας. Τά γράμματα τά αύτά ώς
κιχ\ έν τ!j προηγουμέν!Ι είκύνι· οΟ = hπτικός Οάλιχμος η όπτ ικός λο6ό;. Τετpά.1 οg>ο)·
Υ.εχ ωpισμένον Οέν fιπάpχ ει.
 180
rov (car·pe). Έ•ι­
(Είκώr 16 Υ.ατό: Fenieι•). Παριστ~ έγχέψαλΘν τοίi ίχΟύος Kvπpl τι:; ζώ<f
αψ!ων Η. Πα ρό:
ταίίΟα οί όπτικο l lo6ol οθ εί σί ΙJ.εγαλεiτεροt χαί αuτίίίν τwν ήμισψ
ς ψuχιχό: ς λε1του ργlας iiχει άναλά6 ει τό βασιχι.ίν τοίίτο γάγγλιον.
το1'τ<f τό:ς σποvοα ιοτέpα
δρώμεν ον. Άρχε·
Είκώ~· 17 χατά I•'eni er, παριστwσα έγκέ<;>αλον Πεp ισrεpaι:: όίνωθεν
άκάλuπτον uπό τιC.ν ήμισψαιρ!ων. - Τό: λοιπά
τόν μέ ρος τίίίν όπτικwν λο6ων οΟ μένε ι
ώ; έν τοί; προηγουμένοις.

( ΕΙΚΩΝ 17)
(ΕΙΚΩΝ 16)

K orίκlov ix τοίί πλαγiου όρώμενον .

Είκ&>~· 1. 8 χατό: Ferrieι-, παριστwσα έγχέψαλο•ι
οέ •ι ύπάρ­
άκάλuπτος . ΈγΧεq~αλιΧοί γύ ροι είσέτι
'Η παρεγχειpαλ\ς π μένει ετι έΥ"rελwς
Ο, Ο εlνε λ!α ν άν ε πτuγ­
Ό όσψpη τικός λο6ός
χ ου σ ι ν εί μή έλαψρά τινα Υχvη αύτw ν.
! ώΟη χατά στασtν Ε Uρ{σχετ αt.
μέyος, ένιp παριΧ τί}Ι άνθρώπψ ε~ς στοιχε

18 ) (ΕΙΚΩΝ 19)
(ΕΙΚΩΝ

ώς
Μvόι:: όίvωθ εν δρώμενος. Τό: γράμματα
Είκώr 19 χατό: l"erri e ι·. Έγκέψαλος
τοι η η πα ρεγκεψ αλίς κα\ μέρ ος τwν ό­
άκάλuπ
χοιί έν τ!j προηγουμέν"!) είκr!νι . Πά ντοτε
πτικw ν θαλάμων, οθ.
Έγκέψαλος Κvrό ι:: έκ τοίί πλαγlοu όρώμεν
ος .- ΣΣ =
Είκώr 20. κατό: Meyn ert. 1
.- ΟΛ= όσψρητιχός λο6ός Τ , Τ', Τ =
1
Σuλλοuειος αJλαξ. ~ Μ=μετωπιχός λο6ός
.- ΙΝ =
τόξον . - Α= όίχρον χροταψιχοίί λο6οίί
iον 2ον Υ.αί)ον κpοταψtκο - βpεγματtχόν
οχρινο μένη εί ς την Ρολλά v οειον αcrλαχα παρό: τί}ι
ίνιοιχ ός λο6ός. - ΑΡ= σχισμή cίνταπ
Οί
ατιΥ.ός λο6dς. - Π = παρεγr. εψαλlς.-
cίνθ pώπψ (gρα Είχ. 2. έν Ρ ) .- ΒΛ =βρεγμ ά ρχοuν -
ώς έν τ!j είχόνι ταύτ"!Ι ψοιiνεται έν μέρΗ,
έγχεψαλικοί γuροι ποιρό: τι"}) xu•ιl εί σ lν,
 181

ται ιiτ;' άλλήλων οι κυptώτεροι έε αuτων.

"":ως τέλε.ιοι :ι.αί Οι&. βαθiων αύλ&κω ι1 χ ωρ(ζον
1
α,
άχάλur.τος ίιπό τώ•ι fιι~ισψαιρίων κιχ\ έντιχuΟ
'ΙΙ παρεγ11ε]?ιχλ\ς :.ιιχτό: μέγα μέρος μέ•ιεt
όπτικόι : θάλαμο ς.
άλλό: τελεlως χαλύπητιχι ό

( ΕΙΚΩΝ 20)
8/\----~

είχονίσωμεν έπ\ τό λεπτομεpέστορον μέγαν

Σημ. Δuστu;z ώς οέν οuνάμ"Ο"' ένταuθα ν ,1.
λοu
τήν βαθμια{αν τελειοποίησιγ τοu έγr.εψά
άpιθμό•ι έγκεψcίλων οπως οε/ξωμεν χάλλι?Υ
τά cΧνώτερα σταΟερώ~ βαlνοuσ αν. Ούχ' ήττον
άπό των χ.ατωτiρωv εiόWΥ τών Ον των πρό;
νοι~ίζομεν, έr.αρχij ίΜα•ι περί τοuτοu, χαlτοι,
χα\ ό άριθμος τών ι)J8ε είr.ονιζομένων οlοει,
εν τοσοvτ ον άποτύμως άπο τόν iγκέψαλον τοu χο­
παpαλεl·-ίαπες οιάμεσα οντα, ψθάνομ
είς τόν έγκέψιχλον τοu κυνός.
νlκλοu 7J τwν ίχ_ θuων ιοvΥ.ατω τέροu εΥοοuς ά.μέσως

(ΕΙΚΩΝ 21 )

Ρ ΑΒ

γυναικός. (Κατά Cratio let έκ τοίί

Είκώγ 2 1. παριστώσα έγχέφαλον Όττεντότοu
~ Ρ Ρολλάν οειος αi5λαξ. -
= 13= μεσο6p•γμα-
J3astian)- Σ= Σyλλούειος α~λιχξ.
 182
τική σχισμή. - Κ= χάθετος σχισμή ι~εταεu βρεγματικοσ χαί ί.,ιακοϋ λο6οu. - Μι,
Μ', l\1 3=1.ος, 2ος καί 3ος μετωτ.ικός γ:Jρος. - 1\ 3 = χροταψικοί γύροι.- ΚΒ
Κ 1 , Κ',
καί ΑΒ = κατώτερος καί ά•ιώτερος βρεγματιχός λοοός. Ν = ί'Ιιακός λο6ός -Π =
παριγ:ι.εφαλlς.
'ΙΙ παρεγκεψαλίς καλύπτεται έ.,τελwς uτ.ο τwν ήμισφαιρίων. 'Η έπιφάνεια τοu έγκε­
ιpάλου πλοuσιωτέρα είς γύροuς τ.α ρ όι τι}> άνΟρώπq.ι έστ!ν η ε!ς τ.ί5.ν ό!λλο ζώο•ι.

( ΕΙΚΩΝ 22)

Εi1.ώγ 22 χα τά Cratiolet, παρ ιστwσα έγκέψαλον Ούραγκοτάγκοu ·- Τόι γράμ.ματα

τά αιύτόι ώς καί έ., τι}> έγκεφάλq.ι της Όττεν,ότοu γυναικός. 'Η Σuλλούειος αJλαε Σ
ένταuΟα μί5.λλον :ι.άθετός έστιν η παρά τψ άνΟρώπ~J, uπε •ι0uμ1ζει δέ τήν τwν ίιτ.οοεεστέρων
μαστοφόρων ώς και{ τινων πιΟήΧω•ι τοu κατωτfροu εΥοοuς, ένψ τ.αρόι τψ ά.νΟρώπq.ι ή α~­
λας αιGτη εiνε μί5.λλον όριζο•ιτία, διότι ό μετωτ.ικός λο6ός άνατ.τύσσεται πλ ε ιότερο•ι.
Ή πcιρεγχε~ιχλ1.ς Π όλιγώtερον Υ.ο:λVπτετcχι η πιχρCι τψ άνΟρωπ{νψ έγχεφ&λψ, εΥς
τινα δέ κατώτερα εrοη πιΟήκω•ι μέρος αύτης μένει άχάλυπτο•ι, ώς άλλως χαί παρόι τqi
κuνl, ηj γαλ~, τψ ϊππq.ι χ. τ. λ.

e4. Ό έγχ.iψαλος τοϊ:ί ά.νθρώπου, ά.τελ-fις έν ά.ρχ~, χ.ατά τ-fιν 6 ην

f.~aομάaα ( όμοιά.ζει πρός τόν έγχ.iψαλον των κατωτέρων ίχθύων χ.Ο'.ί
1
)

ώς πρός ~ην σμιχ.ρότητα των ήμισψαιρίων σχετικώς πρός τά. &λλα ιι-iρη
τοϊ:ί έγχ.εψάλου χ.α! ώς πρός τό λεϊον της έπιψανείας χ.αί τ:~ν άπου11ίαν
των γύρων χ.α\ ώς πρός τΎ~ν ά:πλότητα. έν γένει τΎiς ολ·ης χ.ατασχ.ευΎjς
τοϊ:ί έγχ.εfάλου. Άργότερον, χ.ατά τ7Jν 1211" έ~aομάaα (Είχ.. 11 χ.α'

(i) Mιιudsley. P!lysiol. de Ι' csprit· σελ. 99.

 183

12) ό ά.νθρώπινος έγχ.έφοι"λ.οc; πλ11σιάζει πλειότερον προc; τον των Άμ­

ψ1glων χ.αί Πτηνών. Τά. ήμισφαίρια '1]uξ11σαν πλειότερον κατ' ογχ.ον καί
έχ.τε(νονται βαθμ118ο'Ι προς τά. όπίσω, ιiλλά. δε'Ι καλύπτουσι'Ι έτι τovc;
όπτικοvι: fJα1άμουι:, ή όλιχ.-Υι ή μεριχ.-Υι κάλυψις τώ'Ι όποίω'Ι είc; τόι Μα­
στοφόρα εΙ'Ιε Ε'Ι έκτων ούιηω3ώ'Ι μορφολογικών χαραχ.τήρω'Ι τοϋ έγ­
χ.εφάλου αύτώ'Ι. Έπίσ'1]ς ιiχ.όμ11 δε'Ι ύπiρχουσι σαφετc; γύροι έγχ.εφα­
λικοL. 'Αργότερο'/ κα~όι τό τέλος τοϊί 4°u καί τιlς ιiρχόιc; τοϋ 5ou μηνός
οι μέσοι λοgοι ά.'Ιαπτύσσο'Ιται χ.αί καλύπτουσι τοuς dπτιιιοvι: fJalάpoυι:
χ.αί ":'oc τετpάιJυpα σώιιατα ή λοφiδια, εΙτα 3Ε. ά.'Ιοιπτύσσο'Ιται βοιθ­
/1·'113ο'Ι χ.αί οι όπίσθιοι έγχ.εφαλικοί λοbοί, ο'ίτινεc; παρά. τφ ά.'Ιθpώπφ κα·
λύπτουσι και vπερbα(νουσι τ-Υιν παρεγκεφαλίδα, τοϊίθ. οπερ ιι.όνον μόλις
εrc; τι'Ιαc; πιθήκους παρατηρετται, χ.α.ί πάλιν είc; όλιγώτερον βαΟμόv ή
παρά. τιϊ> ά.νθρώπψ, είς πάντα δε τά. λοιπά. μαστοφόρα ή παρεγχ.εφαλίς
μένει χ.ατά. ΤΟ μοcλλον χ.αί ήτ't'Ον ά.χ.άλυπτος,

* *
•
e 5. Οuτω καί έχ. της έμgρυολογiας σαφώς έξάγεται, Θτι η εμφάνι­
σις των ά.νωτέρων ψυχικών φαινομένων βαίνει παραλλήλως μετά. τ'i\c;
έμφοινίσεως χ.αί ά.ναπτύξεωc; τών ήμισφαιρίων τοϋ έγκιιpάλου, τά. όποια
έξαχ.ολουθοϋσι ν' άνα.πτύσσωντα.ι παρά. τφ ά.νθρώπφ χ.αί πέραν τής βρε­
φιχ.ης χ.αί ποιιδιχ.ης ήλιχ.Ιας, καθ' .;\ν, ώς γνωστόν, ή έπιφάνεια τοϋ έγ­
χ.εφά.λου χ.α~ μαχ.ροσχ.οπιχ.ώc; άχ.όμη 3ιοιχ.p(νsται 3ι0ι το λιϊον χ.αί όμαλον
αύτ7ic; άπο τοϋ πλήθοντος γύρων εγκεφάλου ώρίμου ά.νθρώπου.
'Όσον κατώτερον ίσταντ«ι έν ήi χ.λίμαχ.ι τ7iς ζωης τΟι οντοι, τοσοϋ­
τον τΟι έγχ.ιφαλικόι ήμισφαίρια είσί μιχ.ρά. χ.αί στοιχ ειώδ11 τ-Υιν χ.ατα­
σιf.ευήν, ό ολος 3έ. έγχ.iφαλοc; φαίνεται ιiποτsλούμενοc; χ.υρίως έχ. των γαγ­
γλίων τών αίσθη't"1Jpίων όργάνων (βαtJι1ιά 7·άrrlιa η 1'iripa), τΟι όποία.
διευθύνουσι τόιc; πράξεις τοϋ ζώου έν τιϊ> βίφ και συγχ.ιντροϋσιν έν ίαυ­
τοiς μέγα. μέρος τών ά.νωτέρων ψυχικών ίδιοτήτων, α'ίτινες παρά. τοiς
πλησιέστερον τίj) ά.νθρώπφ χ.ειμένοιc; ζώοιc; μετατοπίζονται έτι ά.νωτίρω
προς τα πλειότερον εί3ιχ.ιυθίντα κύτταρα τοϋ κυρίως έγχ.εφάλου (ήμι­
σφαίρια), τόι όποrα. χ.έχ.'t"1]νται τό extrait, οϋτωc; είπειν, των ίδιοτήτων
των ~λλων χ.υττάρων των ιiνηχ.όντων είς χ.iντρα. νιυριχ.ίi: ιερα.ρχιχ.ώς

~ι.α.τώτερα, οια είσι τQι κέντρα των α.ίσθ11't"11pί(ι)v όργάνων (βοισιχ.a γαγ-
 18·\

γλια), ό μίσχος τοϋ έ1·αιιά.1ου, 5 Νωτιαίος ιιυε.l}ς χ.αί τό Συpπαθη­

ιικι:Ιr σύσπ~μα, ών άλλως κοιί ή άρχιτεχ.τονιχ.ΊJ χ.οιτοισχ.εuΊJ εΙνε ά:πλοu
στέ.ροι.
~ 6. Ή πειραματιχ.Ί~ ψuσ ιολογία ί3ίως 3ιεuχ.ρίνησε τό ζήτημα τΊjς
έντοπ{ι;εως των 3ιαφόρων φuσιολογικων χ.αί φuχολογαών λειτουργιών
τοίί νεuρικοu ι;uστήμα-:ος. Διά. τοιύτης 3ιετυπώθη ή άλήθεια ή άνα­
χθεϊσα είς νόμον, χ.αθ' ον: « /Jσ~ οί όη·αrισμοί είσt τε.Ι.ειότεpοι και άrώ­
τεpοr έr τij ζωοlο7·ιχff κlίμαχ.ι ί:στarται, κατa τοσοϋτοr τd rευpικοr
σύιπιιμα εlrJικεύεται έr ιαίι: lιι τουf]·ίαι< α ύιοϋ τε.l.ειοποιουμlrαις, ήτοι
κατά τοσοϋτοr έrτοπίζοrται έr α ύτijJ αί lειτουη·lαι, έ( ώr αί ύψη.1.ό­
ιεpαι και εύrεrlοτ•pαι κατa σταθεpar rJιεύθυrσιr πpός τa άrώτεpα ό.10-
rέr σημεία τοϋ έrκει;pα.l.ο-rωτιαίου al.oroς /lαίrουσι, και στεrοτέpα rJέ
καθlσταται ή ά.Uη..lηrύη και ό σύrrJεσμος τώr rJιaιιdpωr rευpικώr κir­
τpωr καl 1tατά τοσοϋτοr ή άrέ(αpτησlα αύτώr έ.lαττοϋιαι. Toύrarτlor
~8 όσφ άτε.liστεpοί είοι, κατά τοοοϋτοr σηκετωrευμlrαι και συ7·κεχυ­
μirαι εlσίr αί ..lειτουprlαι τοϋ rευpικοϋ συιπήματος, ή ιJέ άrε(αpτησία
tώr μεpώr, ί( ώr τοϋtο συrίσταται, μηα..lειτlpα έστir».
Ό νόμος άλλως ούτος, ώ; εϊ3ομιν, ίσχύει χ.αι έπl -:οίί ολοu όργανι­
σμοu. Είς τα ιi't'ελίστεpα ζωα ίν όργανον iχ.'t'ελεϊ πολλάς 't'αύτοχρόνως
έργασίας, εiς τα χ.ατώτερα 3ί των οντων ιt3ομεν οτι μόνον τό πρω­
τόπλασμα, μονοχ.uττοcροu τινός π. χ. όργανισμοίί, ιiρχ.ετ χ.αi. 3ιά τΊ~ν χ.ίνη-
σtν χ.οι ι οια
![\ ' την
' θ ριψιν
'·" χ.αι· οια
![\ • την
' ιι....
α ι σΙΠJσιν και• οια
![\ ' την
' αναπνοην,
• •

χοιi. μάλι11τοι τοσαύπ~ είνε ή ά.νεξαpπισία 't'ων μερών 't'ων χ.οιτω't'ά­

't'ων όργανισμών, πολuπό3ων 't'ινών π. χ., ώση 3ιασπών't'ες χ.αι άπο­
χωρ{ζοντις τα μέ.ρ-r~ οιύτων, βλέπομεν ο't'ι ίχαστον μέρος εΙνε ιχ.οινόν
ά.φ. ίοιuτοίί χωριστ~ να ζ~ χ.αi. ν. ιiναπτ'Jχθ~ πάλιν πολλαπλασιαζό­
μενον ιίς όλόχ.λΥΙpον ζωον, ομοιον τφ έξ ού άπεσπiσθ'1!. 'Επίσ'1)ς !ιΧ.ν
χοt't'ατμήσωμιν είς πολλά τεμiχ_ια σχ.ώληχ.ά τι να π. χ. παpατηροϊίμιν
o't'~ lπl. πολuν χρόνον τα 3ιiφορα τεμοcχιοι α.ύτοu ζωσι χ.αι χ.ινοίίνται
ά.3ιοιχ.όπως, τοϋτο 8έ. ώς έχ. τ-ϊ\ς σχ,ετιχ.7\~ ά.νιξοιρΤΥΙσ(ας 't'wν 8ιοιφόρων
νιuριχ.ων χ.ίντpων οιύτοϋ.
~ 7. Κα.τιΧ τοιuτα. ή φύσις τιλιιοποιοίίσα τα. οντα τείνει όλονίν πρός
τό dυfltεrτpωωιό,,. ή άπο.lυταpχι1ιοΥ σύστηιι.α, ή χ.αί άλλως, ή τιλε,όπ:~
- α.ύτων ϊγχ.ιιται έν ήi πλ'1!pιστίρ~ erότητι χ.οιι συrκεrτpώσει , χ.οιι iγχ.οιθι-
 185

8ρύεt 8ε τ-Υιν πειθαρχίαν καί !εραρχίαν μεταξu τών 8ιαψόρω·1 μερών τοϋ
όργανισμοϋ Ε.ν γένει χ.αi τοϋ νεuριχ.οϋ συστήματος ί3ί~.
:Εάν ή ψύι;ις εΙνε ά.'λ&.θητος, καί εΙνε, τότε χ.οι! f.ν ταίς κοινωνίαι;
τών ά.νθρώπων 3έον νά θεωρηθΊj το συ1·κεrτpωτικοr σύστημα ώς τό
άρμο3ιώτερον χ.αί λuσιτελέστερον 8ιά. τό γενιχ.όν σuμψέρον χ.ρά.τι:Jυς τινό;,
τό 8ε άπο;ιιε)·τpωτιιfόr' βλαbερόν. Καταπληχ.τιχη τίί> οντι, ούχι πλέr.ν
ά.ναλογία, ά.λλ' όμοιότης, ύψίσταται μεταξu ένός όργοr.νισμοϋ χ.αι μιας
ι • θ ι
κοινωνιας οr.ν ρωπων.
"Ο
σι:Jν
"\ , t , ,
':'ΕΛειοτερα ει;η χ.οινωνια τις αν
' θ ι ~
ρωπων η

έθνος τι, χ.ατά. τοσοϋτον ή εlιtίκευσις η έrτόπισις ,.ων έργασιών παρά.

"ι'Οίς ά.νθρώποις εΙνε μεγαλιι,.έρα, ή σχίσις αύτών πολuπλοχ.ωτίρα, ή ά.λ­
ληλεγγύη στινοτέρα, καί έπομένως ή irότης ,.ης ένιργείας μαλλον κα­
"ι'ιπείγοuσα καi έπιbα.λλομέν'1!, έrότης, ά.νηπροσωπευομέν11 ύπό ά.νω­
τά."ι'ων ά.ρχων, είiε μονάρχοu , είτε βασιλέως σu·ιταγματιχ.οϋ η οcλλοu .
προσώποu. Αι 8ιχογνωμίαι χ.αi lρι3ες ,.ων ά.νθρώπων 3εν προέρχονται
έκ τγjς παρα8οχ1jς ύπό τινων χ.οι! τγjς ά.ποχ.ρούσεως ύπο .Χλλων τγjς ά.νάγ•
χ.ηι; τγjς ά.ρχ'Υiς "ι'α.ύτης ,.ης έrότητος, ά.λλ' έχ. ,.ης 3ιαψορας .. ων γνω•
μων περί τγjς μοp1iίς, ήν αι πολιτικαί μερί8ες έπιθuμοϋσι νά 3ώσωσιν
ιίς τ-Υιν ά.νηπροσωπεύοuσαν ,.ην έrότητα "ι'αύτην 3ύναμιν.
'Όσοv 8ε "ι'ούναντίον ά.τελέστερον καί βά.pbαρόν έι;,.ι έθνος τι, χ.ατά.
τοσοuτον ή εί3ίχ.εuσις η ό χ.αταμερισμός (έντόπισις) τών έργασιών τών
ά.νθρώπων εΙνε ά.τελίστeρος, ή σuγχώνεuσις πολλών σuγχρόνως έπαγ­
γελμάτων χ.αί έξάσχ.11σις αύτών ύπό ένός χ.αί τοϋ αύτοϋ προσώπου εΙνι
συνηθεστίρα χ.οι! ά.παροιιτητος, ή ά.νεξΟιρτησίοι ά.πο τγjς κεντρικ'Υiς ά.ρχης
κσr.i τό αύθαίριτον τών 8ιαφόρων άρχων χ.α! τών ά.τόμων εlνε μεγα­
λείτερα, ή 8~ έrότης τοϋ ολου χ.ράτους εΙνε χαλαρωτέρα, πα.ρά τ1Jν τυ­
ραννιχ.1Jν και αιμοbόρον πολλάκις ά.νωτάτην χ.αί κατά. τό φαινόμενον μό­
νον Έγιαίαr ΆρχΥ.,ν, τ-i~ν 8ιοιχ.οϋσαν 8ιά τοϋ τρόμου μαλλον η τ'Υiς
πειθαρχίας τό βά.ρbαρον χ.αί ήμιά.γριον έθνος• 3ιό εύλόγως 3ύνστιχί τι;
νά παριχbά.λ~ τόν έγχ.έφι.ι'λον τοϋ φρενοbλαbοϋς, παρ' ιί> tπγjλθε ά.νιχ­
τροπ-i~ τών χ.αθιστώτων χ.αι σύγχυσις χ.οι! ά.νεξαρτησ(α χ.αί ά.νυποταξία
των 8ιαφόρων μερών πρός οcλληλα του έγχ.εφάλου, πρός ά.γρίαν χ.αί
βάρbαρον χώραν, ίνθα ή έrότης της 8ιοιχ.ήσεως ά.τελής Lι;τίν ή χ.αi
3ίν ύφίσταται, ή πρός πεπολιτισμiνον χ.ρά.τος έν έπαvαστάσει χ.αi
έμφvλίφ πολέl"-φ 8ιατελ 0 vντι.
 186

~ 8. Ούχ ήττον έν τιj) 3ιοργανισμιj) το\ί Ν. συστήματος τοu ιiνθρώ­

ποv Υι:1~ περ ιiπολvταρχιχ.φ, καίτοι έπιχ.ρατεί έν αύτφ τό σvγχ.εντρωτιχ.όν
ιrύστημα, ή αύτοrο,ιιlα των 3ιαφ6ρων αύτοu χ.έντρων ύιpίσταται ιiφ'
έτέροv είς σπου3αϊον βαθμόν, ώς άλλως παρατηροuμεν τοίίτο έν τοiς
τελειοτέροις και τελειότερον χατηρτιιrμένοις χ.pά.τεσι. Μέγας τφόντι
άριθμός έγχ.εφαλιχ.~ν πράξεων άπλών ή λίαν περιπλόκων lκτελε\ται •
άνεv τοu έλέγχοv τοίί ά.νωτάτοv κέντρου, άνεv τ1)ς συμμετοχΊ)ς της συ­
νει3ήσεως και της θελήσεως. Πλεϊσται οιrαι :iνταναχ.λαστιχ.αι ή πνευ­
ματιχ.αι πράξεις λαμbάνουσι χώραν ολως ά.συνει3ήτως χ.αι άνιυ τ1jς ποι­
pε_μbάσεως της lσχιpμ!rης θελήιrεως. Κατ.Χ νόμον 3έ φυσιολογιχ.όν, οσον
συχνότερον έπαναλαμbάνονται αι αύται πράξεις έν τr, σιpαlρqι: των κι­
νητικών ή 3ιανοητιχ.ών ή άλλων φαινομένων, κατ.Χ τοσοuτον ή έχ.τέλε­
σις αύτων εΙνε 3υνατ~ν ν3ι γίνηται έν ά.γνοίqι: ήμων, η 3έ ποιpουσ(α τ1\ς
ιrυνει3ή11εως ν.Χ καθίσταται περιττή, ούτω 3ί αι πράξεις αύται εlνε 3υ­
νατόν νά. λ1χμbά.νωσι τόν χαραχ.τηρα το\ί αύτομaτισpοϋ. 'Εν ά.ρχ~ ό
μανθά.νων να γρiφ~, να ά.ναγινώσχ.~, ή νά. παΚr. μουσιχ.όν οργανον η
νοc έχ.τελii έργασίαν άπαιτοϋσαν ώρισμένσ..ς χ.ινήιrεις της Χ. ειρός χ.. τ. λ.'
έχει πλήpΥJ συνεί3ησιν των έντυπώσεων τών ίκ. τής έχ.τελέσεως τών
πράξεων τούτων πρcεpχομένων και χ.αταbiλλει 3ι"rjνεχ.ώς τήν πpοιrοχήν
του πρόι; ά.ντCλΥJψιν χ.οcί των έλαχίστων λεπτομερειών τών ένηιπώσεων
των άπαιτουμένων πρός έχ.μάθησιν της γραφ1iς ή της ιiναγνώσεως ή
τ1iι; μουσικής χ..τ . λ. Γνωρίζ'οιι.εν 3έ μετά. πόσου χ.όπου χ.ατορθοuται
τοuτο. 'Έπειτα ομως αι πράξεις αύται έχ.τελοuνται ολωι; αύτομάτωι;,
ιιrιrαrιιt,ώς' ώι; λέγεται κοινώς, χ.αί άνευ ού3εμιiiς προσοχ1jς παρ. ήμων .
Άναγινώσχ.οντες 3ίν πpοσέχομεν πλέον είς .,ά. στοιχεία τοίί ιiλιpαbή­
του ~ν πpός ίν, οcλλ' είς ολην τήν λέξιν 1 είς ταύτ"r)ν 3έ όλιγώτεpον ή
είς τήν ολΥJν φpάσιν τΥ~ν έχ. τών λέξεων συνισταμένην, είι; 3έ τ1)ν περίο-
3ον πλειότερον ή εiι; τήν ιppiσιν χ.αί οvτω χ.αθεξης· πολλά.χ.ις 3έ
ιiναγινώσχ.ομεν όλόχ.ληρον σελi3α, το\ί νοός ήμών ιiλλαχοu άπη­
σχολΥJμένοu οντος. Οvτω 3υνάμεθα νΟι έχ.τελέσωμεν μετά. . της μεγα­
λειτέρας εύχ.ολ(ας όλόχ.λΥJρον σειρΟιν πράξεων, συνήθων ήμϊν ώς έχ. "ής
συχνής έπόιναλήφεωι; αvτών γενομένων χ.αί ολως αύιοpdτως 3έ χ.α.ίάνευ
σuνει3ήσεως, πολλiχ.ις 3έ μΥ! ιiπομενουσών μετά τήν έχ.τ έλε σιν αύηί>ν
ού3~ έν ηi ιι-νή~ι-~ ήιι-ων. 'Jl οψις π. ~~ #ντιχ.ιψ.ένου τ~νό' 3ύνατα~ νQ\.
 187

προκαλέσ'!) πολuπλοκωτάτας ά"λλ' άρμο8ίας κινήσεις Π,ς χειρός Ύιμwν

πρός '1ύλληψιν αύτών και χρησιν οtαν8ήποτε, χωρίς έπειτα νά: ένθuμώ­
μεθα, άν έξετελέ'1αι.ι.εν ή οϋ τ1~ν πραξιν ταύτην κ.τ.λ. ή οφις τοϋ άν­
ηκεψένοu, τούτέστιν ή άΠλη στοιι·ειώιJης alσθησις ή άrτί.lηfις 8ιά. των
όφθοιλμwν ·iίρκεσεν οπως προκαλέ~ σειράν όλόκλ·ι;ρον κινήσεων' αiτι­
νες 8ύνανται νά. έχ.τελε.,.θώσιν ύπο χ.έντρων τινών τοϊί έγχ.εφάλοu (τών
βασιχ.ών 'Π'. χ. γαγγλίων) ολως άνεξαρτήτως της ψ'λοιώ8οuς Ο•Jσίας τών
ήμ1σφαιρίων τοϋ έyκεψάλοu, οcνεu Π,ς παρεμ~άσεως 3ηλ. της βουλή­
σεως και της ά.νω't'έρας σuνιι8ήσεως.
Κατά. τοϊίτο όμοιάζομεν σuχνάχ.ι, έν τφ κιχθημερινφ ήμών βίφ πρός
τόν έν ύπνο~ατική, mυσική ~ 8 1.ά. τοϋ ύπνωτισυ.οϊί προκληθείση, κα-
• Τ • ' ι

ταστ&.σει εύpισχ.όμενον άνθρωπον. Θά Τίτο 3έ άληθως λίαν έπiπονQς

χ.αι 8uσχερ-Υις ό βίος ήμων, έά:ν 8εν έκοψώμεθα οϋτω 1αpικώς, άcp' έ.­
τέροu ομως έγρηγορότες ταύτοχρόνως οντες, και έά.ν κατε~άλλομεν

πάντοτε 8ι. ολας τάις πράξει; καί μέχρι των lλαχίστων λεπτομερειών
τ7;ν προσοχ-Υιν ήμών, τούτέσην έά.ν ε!χομεν πάντοτε σuνεί8ησιν τών
γινομένων πράξεων καt σκέψεων.
Οϋτω λοιπόν 8ιά. Π,ς iπαναλήψεως τών αύτων έντuπι~σεων είς τό
α.ύτό μέρος τοϋ νεuρικοϋ συστήματος, μία έκ τών θεμελιω8ων χ.αι ού­
σιω8ών ί3ιοτήτων τοϋ έγκ.εψα'λιχ.οij όργανιιrμοu, ή συrείιJησις τώr
πpάζεωr, έξ ής ή χ.τησις των γνώσεων, 8ύναται νά. κατασταθ~ περιτ­
τή' πολλά. 8έ οuτω νευρικά κέντρα έκτελοϋντα 81αφόροuς φuχολογικά;
πράξεις χ.αθίστανται αύτόrοpα χ.αι άrεζάpιητα μέχρι βαθι.ι.οu τινο;,
είς άσuνήθεις μόνον και νέας περιστάσεις ύπαγόμενα είς τόν έλεγzον

της κεντριχ.ης 8101κήσιως, ής ή παρέμ~ασις 818ει τ1~ν εrοτητα ένερ­

γείας είς τά:ς ύφη'λάις λειτουργίας τοϋ όργάνοu τών πνευματικών ψα.ι­
νομένων.
Τά. 'λεγόμενα, ψέρ' είπείν, ένστικτα, τά όποϊα είσι πολ•Jπλοχ.ώταται
καt λίαν σύνθετοι πράξεις παρά. τοϊς ζώοις, άνεu σuνει8-i~σεως και.
pηχαrικώς έκτιλούμεναι ύπ' αύτών τii ταύτοχρόνφ σuνεργασίιr; τών
νεuρικι!)ν χ.έντρων, πρότιpον Τiσαν προcξΗς Εν σuνει8ήσει και μετά βοu­
~ήσεως γιγνόμενοιι, άλλά. σuν τ~ έπαναλήψει αύτών 8ιά. τοϊί χρόνοu
και 81ά. της κ'ληρονομικότητος μετε~'λήθ't)σαν είς αύτnμάτους' 8ιό και
ηνες ψιλόσοcpοι ή φu~ολόyοι άλλοτε ήρνήθησQtv ιίς τά. ζώα. τήν ψuzήν,
 188
θεωροuσι τ·f)ν παρουι;(α.ν
·ή ς ούσιώό·f) και εκ τών ών ο•)κ. !J.νευ ίόιότ·f)τα:
ύ -;·f)ς άπορρεούι»f)ς βουλ-ί; ­
τΊjς συrειόήσεως τΊjς προcξεως κ.αί τ-Υjς έκ. τα
ς' πρωτον : οτι v.iγα
σεως κατα. λόγον' μ·ί~ βλέποντες ·ί\ λ·f)σιι.eινοuντε
.τωr ποοccε ων λαu.{5άνει χώοαν κ.αί παοά τω,
πλ-Υiθος τοιeιύ-;ων αύτοΝά
J 1 • ... 1 ι
~

ιι.έγιστον ά.ριΟμό ν πρά-

άνΟρώπψ, κ.αί όεύτερον, ο-;ι τά ζώα έκτελοvσι
λόγον.
ξεων μετά συrειόιίσεως καί βουλ·ήσεως κατά.
*

ένα ταu-;α.
e9 . ϋν tόωv.εν έν όλίγοις , [χοντες ύπ' ο.jιιν τά όεόοιι.
•
τ·/jς βιολογίας τών
τά έκ τ-Υjς έρεύΨf)ς τΊ\ς συγκριηκΊ\ς ά.ναπ-:-ύξεως καί
ή συνόίό·f)σις εί; τά ύπό
οντων προκύ;;τοντα, ~ίς ποίον β αθμόν ύπάρχει
βαθv.οu τά όι-Χ­
τόν ά.νθρωπον κείμενα. ζωα., πρός όέ ;ι.αί μέχρι ποίου
ματο; (νωτια ίος μυελός ,
φορα κυριώό·f) ψ:ήμα.τα τοίί νευριχ.οϋ σ•Jστ·ή
νθρώπου. η ένός ζώου
βασικά γοcyyλια:, ·ίψ.ισφαίρια ~γκεφαλικά) τοϋ~ά.
' ' '~ )\ J
εαν
\ ,
τοιαυτ-r,ν
.
εκ των
- σχετικώς τε
λ
ειοτερων, κεκτ·f)ντα•. συΊειο·f)ι;ιν , η

ν στοιι..ειώόες νιυρικόν
f:χωσι καί τά ά.τελέστΟ'.τα τG;ν οντων των έχόντω
σύστ·f)rι.α ή στερουμένων έντελώ; τοιούτου.
( ΕΙΚΩΝ 28)

τfi εί1.όν ι 14 . - Αί σttΥ.τcι ί γραμμα ;

Έγκέrpα.l ος Βαιρά,ϊου: 'Γiι γράμματα ώς έν
οιαφόρο υς t!)μiις τοίί iι1.ρωτηριασμοiί.
Α κα'c Β οεικνuουσι τά; ouo

Πρός τοϋτο ·ή συγκριτικΎ~ πειρα.rι.ατιχ.·ί~ ψυσιολογία παρέχει Ύιv.ιν

ν
σπουόαϊον βο·ήθηιι. α. Άφαιρεθέντων τών έγκεφαλικών ·ήv.ισφαιρ(ω
αύτου · κατά 11.έγα
βατροcχ_ου τινός ( ). οvτος έν τij) τρόπψ τοίί εi.ναι
1

(t) F'eιΤίeι· : Lcs foncti ons ιlιι ccr·veaιι, 1878· σελ.

32 καί ~1.
 189

έχ. πρώτης 3ί οψεως εΙνε ά3ύνα­

μέρος όμοιά.ζει προς βάτραχον <Χρτιον,
ξu τοG έγχειρισθiντος χ.αί τοG
τον νά. 3ιοιχ.ρίνΊJ τις την 3ιοιιpοράν μετοι
ψσθεlς βάτροιχος (Είχ. . 23 τοιι.η Α)
άρτίου βοιτράχου. 'Εάν ό οϋτω έγχε
άμέσως άφ' lα•JτoG στρέφεται
τεθ~ έπί τών νώτων έπί τοG έ3άφους,
ψυσιχ.~ χ.οιί συνήθει θέσει οιύτοG.
χ.αί τίθεται έπί τ"/iς κοιλίας έν "t"~
τ-Ιiς στάσεώς τοu θέτων αvτόν
Έά.ν 3ιατοιράξ~ τις την ίσορροπίαν
πeιραματιστου χ.ατά 3ιαφό­
έπι σανί3ος τινός προσχ.λινψένης ύπό τοG
εί ολας "t"ά.ς άναγκ.αίας χ.ινήσεις πρός
ροuς 3ιεuθύνσεις, ό βάτραχος έχ.τελ
ίγξωμεν αίφνιδίως τόν πόδα τοu,
τήpησιν τ"/iς ίσορροπίοις-::οu. Έά.ν σuσφ
λεχ.άνης ϋ3ατος, νήχεται, Ε:ως
ιiμέσως φεύγει πη3ών. 'Εάν "t"εθ~ έν"t"ός
δοχείου. 'Εάν χ.νήσωμεν Π~·ι pά­
ov εϋρ~ άντίστ.χσιν είς τά.ς παρειάς του
ΊJ Οορυ~ω3ώς, χ.οιί -roGτo πάν­
χιν"t"ΟU έλαφρως 3ιά. μολυ~δί3ος, θά χ.οάCJ
ογ-Υίς "t"οιούτου ~ιεγερτηρίοu , ώστε,
τοτε τόσον σταθερώς έφ 'έχ.άστης έιpαρμ
νά. σχ.ηματίσωμεν μίαν συναuλίαν
ώς εΙπεν ό. Goltz, εvχ.όλως 3υνάμεθα
pάλο11 βατράχων χ.οαζόν"t"ων "t"O
έκ. τοιούτων στερηθέντων τοtί έγ1tει
, είς τρόπον ώστε θά. έπλη­
Βpέκ εκέ(-κcaζ-~οaζ χατά βούλησιν ήμων
έά.ν πα.ρίστα"t"ο έν τοιαύ~
ρουτο χαροcς ή χαρ3ίσι του Άριι;τοιpάνους,
ους ϋδατος βαθμηδόν θερμαι­
σuναυλί~. 'Εάν τεθ~ έντός λεχ.άνης πλήρ
ώς ή θερμοκρασία κατασ~ αvτίi)
νομένου, θά πηδήσ-~ έχ.τός αvτ1jς εvθuς
είς βά"t"ρσιχον άποχ.ειpαλισθέV't"σι
δυσάρεστος, τουθ' όπερ δέν συμ~α.ινει
ήθη μόνον ό rωτιαίος χαί πpο~
έντελώς, παρά. τιj) όποίφ δηλσι3η έτηρ
ψα.lικά 1ίpισψαίpια καl οί όπτι­
pήκης ;ι·υe.lός, άψΊ1ρέθησαν δέ τά i7·κe
δίων {είχ.ων 23, τομη Β.) Τφόντι
κοl .lo6ol μετά των τε"t"ρσιδύμων λοιpι
μiνει έν τ<jι ϋ3ατι χαi άποθνή­
ό οϋτω ά?tοχειpαλισθείς βά.τραχος παρσι
δι' οvδ,νός σημείοu έχδηλοί OTL
σχ.ει έχ της ίιψηλ1jς θερμοχρασίας, άλλά.
ηιpόρον θερμότη"t"α. ΜΥι νο­
~σθάνθη την δυσάριστον, όδuνηράν χ.αί θανατ
σμου, ον ύπέστη, παρελύθ71
μί~ δέ τις οτι Ενεχα. τοtί δεινοG iκ.ρωτηeια
άνίχ.ανος οπως διαιpύγrι τόν χ.ίν3υνον
τάς κινήσεις, χαί iπομ!νως χα.τέστη
αχ.λαστιχ.αί Ιtινήσεις ύψισ"t"σιvται,
πη3ων έχτός του ϋδατος· διότι σιι άνταν
"~λάξ~ τις σ"t"αγόνα χ.α.υστι
ώς άπο3ειχνύει τό πείραμα, χσιθόσον iv έvσ"t
τος, τό ζωον ποιε\ ιiν"t"αναχ.λα.­
χ.ου όξίος έπί σημείου τιvός τοG σώμα
πρός ιpυγήv, χαίτοι όλίγον ιi3εξίω;,
στι'<.άς τινας χ.ινήσεις πρός άμυναν η
ώς άπέδειξι τοtί"t"ο ό Goltz διά. πειραμάτων, ώς χ.αί ό Pflίiger (1) .
(i) Ferr ier loc. cit.
 190

. Τόι πειράματα ταίίτα ::ίποδεικ.νύοvσιν: t ον οτι ή είι; τό κοιvστικόν όξύ

ιiντίόρασιι; τοίί βατράχου τοίί έστερημένου τών τε έγκ.εφαλικ.wν -i;μ•.σφαι­
ρίων καi των όπτικων λο~ών εΙνε φαινόμενον χaθapώς οcνταναχ.λαστικ.όν·
ό βάτραχος οηλαόΊ~ oύιJer. αίσθάrειαι, όεν 'έ"J.ει συrείόησιr τ=;jς έrτυπώ­
σtως,οπως ούόεμίαν αfσθηqιγ 'έχει ό άνθρωπος, οταν ή κόρη τοϋ όψθαλ­
μοίί τοv σvστέλληται ήτοι ~ιιrείται Οιόι τοίί έρεθισμοϋ τοίί φωτός. 2ον
οτι ή εορα τΊjς αίσθιίσεως, τΊjς συrειJήσεως τών έrτυπώσεωr, τοϋ fυχι­
χοϋ όλως φαινομένου τούτου, ποιρά τοίι; βατράχοι; χ.εϊται έν τι/) pεση­
u91ά.lφ, είς τόι γάγγλια Οηλ-χ.8Ίϊ τόι μεταξύ προμήκ.ους μυελοϋ κ.αi των
ήμισφαιρίων τοϋ έγκ.εφάλοv,οιότι,ώς εϊόομεν, ~ ό βά:ροιχος ό έστερημένος
-rών ·hμισψαιρLων αίσθάrεrαι -.-Υιν θεpμοκ.ρασίαν κ.αί πηοif 'έξω -.ης λε­
κάνης, εύθύς &μα ή θερμοκρασία τοϋ ίίδατος κ.α-rασηί α~τ~ δvσάρε­
σ-rος, μά.λισ-rg. of. χ.αί β.lέπει όιόι -.ων αύτων γαγγλίων, ώς ιi.ποοει­
κνύουσι τοίίτο τά έπόμενα πειράματα.
Έόιν ό πειραιι.αησ-rης θέ~ εμπροσθεν τοϋ έσ-rερηι1.ένοv -.ων ίγχ.ε­
φαλ"'ων ιχίιτοόj ήfλ'ισφχιρίων βα-:-ράχου (είκ.. 23, τομ·/~ Α) κώλuμ.ά τι
;ι.αι σφίγξ~ εί-rα ίσχvρώς -rόν πόόχ -.οϋ ζώου, -rοϋτο χ.α'χ -.ην cpύγην
πηοών οf.ν θ.Χ προσκ.ρούσ~ τωpλwς κ.α-rόι τοίί κωλύματος, άλλχ θόι
παραχ.άμψ~ ιχύτό ώς uγιής τις και άρτιος βά-.ραχος.
Μέχρι τοίίόε ο•:ιόψ.ία οιαιpορά. ψαLνε-rαι ίιπάρχοuσα ώς πρός την
3ιαγωγην μεταξύ ένός τοιού-rοu οcχ.ρωτηριασθέν-rος βα-rράχοv χ.αi. τοϋ

ά.ρ-rίω; κ.αi. ύγιώ; εχοντοι; βατράχου. 'Εν τούτοις ούσιώιJης οιαφορόι

με-rοιξu α•)τών uφίσταται σχετιχ.ώς πρός άλλα σπουόαίας . σημασίας
φαινόμενα. Ό οcκ.ρωτηριασθείς όηλαόη β:Χ.-rραzος, iνόσφ ιiψίεται Ύiσv­
χος χ.αi. δέν έριηι~ετ:ιι uπό περιφεριχ.ων οιεγsρτηρiων, μένει χ.αθηλωμέ­
νο; έν fi θέσει ε•)ρίσκε-rα.ι· ούόέποη θόι έπιχειρή~ νCιι. ιpάnι άψ' έοιv-rοίί,
κ.αi. ά.ν ίτι πρό τοϋ στόματός -rou χ.1jτοιι άφθονος κοιi. όρικ.τικ.η -rροψή,
;t.αi. ά.ν 'έτι κ.ινόuνεύ~ νCιι. άποθάν~ έκ. τΎiι; ά.σι-r(ας· οf.ν έκοηλοί οi.ι8ένα
ψό~ον έν τφ μέσφ περLστάσεων -rοLούτων, αϊτινε' άλλοτε πάν-rο-rε θόι
ίτρεπον αύτόν είς ψυγήν. Πiiσα αύτόpατοςκ.ίνησις κ.αi αi.ιτενέργειιι(spοη •
taneite) έξέλιπον" πiiσα προηγοvμένω, κ.τηθεiσα πείρα, πiiσα μνήμη
χ.αt θέλησLς έξ"Ι)ψανίσθησαν. 'Ώσ-rε έit. -rούτοu οuνάμεθα νόι σvμπερά­
νωμεν οτι ό κ.uρ(ως έγχέφαλος (-rόι ήμιι;cpαίρια) εΙνε -rό aργανον έκ.ε!ν ο,
3,' ού άλλοτε τό ζώον έξε8ήλοu τιΧς άrωτipας ψυzικάς -rαύτα ς λεL-
 191

τουργ(α.ς τάc; πρόc; συντήρησιν κα.Ι έχ.8ήλωσιν 't'η~ άτομικότητόc; του

άναγκα(αc;, πρόc; aε οτι κατωτέρω τών ήμισψαιρ(ων το\ί έγκεψάλου'
είς τά άλλα τμήματα. το~ νευριχ.οu συσ,..ήματος, ύπάρχουσι κέντρα 8ιά
τ1Jν αίσθησιr καί τ-fιν έκ1'έλεσιν πολυπλόκων κιr1ίσεωr καταλλήλων
πρός άμυναν καί συντήρησιν τ1jc; ζω1jc;, κέντρων λειτουργούντων
άrεζαpτήτως τοu χ.υρ!ωc; έγκεψάλου, καl εlόικευθέrτωr πρόc; ώρι­
σμένιχς πράξεις έχούσας έπ(σηc; !fυχtΚδr χαρακτ1iρα, ώς εlνε π. χ. ή
αίσθησις της θεppοκpασίας' εvεκα τ1jς όποίαc; άνεπή8α τό ζωον έξω
τγjς λεχ.άνηc;, ή αίσθησις 1ί μυϊκiι (προσπάθεια ύπό τοu ζώου πρόc; τή­
ρησιν τΊjc; ίσορροπ(αc; τΊjc; στάσεως), ή όpασις η αϊ.σθησις τοίί άνηχ.ει­
μένοu η τοίί ιpωτόc; (παράχ.αμψις ύπό τοu ζώου τοίί χωλύμ~τοc;).
"Ωστε ή στο~rειώόης αίσθησις ή σ~rείόησιr; έν τφ βατράχφ, χ.α.ίπερ
στερηθέντι των έγχεψαλιχ.ων ήμισψαιρίων, ύcpίσταται έν τοίc; όπτικοίς
σuν τοϊc; τετpαόύp(Jtς λοbοίς αύτοίί, οϊτινεc; χ.έχ.τηντιχι αύτοτελΊj χ.αί
άνεξάρτητον. ένέργειαν είς σπου8αϊον βαθι.ι.όν, πρόc; 8ε χ.αί ψυχιχ.ήν ί8ιό­
τητ°α ή y·υχ1ίr, άλλά ψυχήν άτελεστέραν έχ.είνη;, '1\τιc; ένυπάρχει έν
τοϊc; έγχ.εψαλιχοϊς ήμισψαιρίοιc;, 8ι' ών τό ζώον έχ.8ηλοί τ-fιν (3ού1ησιr
αύτοϋ, έrθυpείται, κpι'rιι έπί τοϋ βαθμοίί το\ί χιν8ύνου χ.αί ρυθμίζει τ-fιν
8ιαγωγήν του πρόc; τάς έχάστοτε πε9ιπτώσεις χ.. τ. λ.
'Ανάλογα πειράματα έκτελεσθέντα ύr.ό των Flourens, Longet,
Vulpian, Goltz χ.αl άλλων(•), χ.αl έr.ί των ίχθύων, έπl τοίί κυπpίrου
π. χ. χ.α.ι τώr πεpιστεpώr' άψ. ών άq:ι~ρέθη ό έγχ.έcpαλος, ε3ωχ.αν τά
αύτιΧ άποτελέσματα.
e 1Ο. 'Εάν νίίν άcpαιρεθij ό έγχ.έψαλος ζώου έχ. τΊic; τάξεως των
p.αστο~όpωr, τά παρατηρούμενα ψαινόμενα Ε'χουσι χαραχ.τ1iρα ποιχ.ι­
λώτερον. 'Όσον άνερχόμεθα τ-fιν ζωολογιχ.-fιν χλίιJ.α:ιtα, χατά τοσοίίτον
τιΧ 8ιάψορα κlrτpa, έξ ών συνίσταται τό έγχ.εψαλονωτιαϊον νεuριχόν
σύστηι.ι.α, είσl στενότερον συν3ε8ψένα λειτουργιχ.ώc;, είc; τρόπον ωσ .. ε
ή άψαίρεσις ένός ίξ αύτων συνεπάγεται σπου8αιοτέραν 8ια:rάρα.ξιν είς
τ1Jν έχ.8ήλωσιν των λειτουργιών. Μεταξύ των μαστοψόρων οι κόrα.lοι
χ.αί τά lrόικά χοιpίόια χ.ατά προτίμησιν έχρησίμευσαν ώς άνηχ.είμενα
πειρα:ι-άτων, χ.αl μεταξu τούτων 8ι τά νεαρά τ-fιν ήλιχ!αν είσl χαταλ- Ι
,
(t) Ferricr: loc. cit. σελ. 55.
 192

λ't)λότερα ώς έχ. τοίί μιχ.ροτέρου βαθμοίί rijς άλληλεγγύηι; χ.αι τ1jς συ­
νοz1jς των 3ιαψόρων νευρικών κέντρων αύτων, γεγονός, είρήσθω iν πα­
ρό3<ι>, 'f.χον σπου8:.ιίαν σημασίαν έ.ν σzέσει πρόι; τ·/ιν έ·ιίσχυσιν rijι; ί8ι!αι;
περί βαθμιαίας έ.ξελίξεως τών οντων έν γένει χ.αί τοσ νεuριχ.οίί σ:;στήμά­
τοζ ί8ι~. Διό όρθώς τά. νεαρά. άτομα τοίί αύτοϋ είιtους θεωρούνται ώς
ε•~ψσχ.όμενα ζωο.lο1·ι:ιιώς είι; χ.α-:-ωτέραν βαθμi8α έξελίξεως άναψοpιχ.ωι;
πρόι; προκεχωρ11μέν-Ι)ς ήλιχ.ίαι; άτομον ένcς χ.αί τοίί αύτοίί είJους· παpά
τιj) ιiνθρώπφ τό βρέψοι;, χ.αί πλειότερον 8έ τό 'f.μbρ•Jον, ζωο'λογιχ.ώς
έν σuγχ.ρίσει πρός ώριμον άνθρωπον εύρίσκεται είι; χθαμαλωτέραν βαθ­
ιι-ί3α ;ιαl πλ"t}σιέστερον των ζώων.
'Εάν λοιπόν άψαιρέσ~ τις τά. έ.γχ.εψαλιχ.Οι ήpισtpαίpια ένός κονiχ.λου η
ίν8ιχ.οίί χοιρι8ίοu, τό ζώον έν άρχij ψαίνεται ώι; χ.αταbεbλημένον, ιiλλ'
εlτα βαθμη8όν εtνε ιχ.ανόν νciι έ.χ.τε'λ~ πράξεις 'λiαν·σuνθέτους. 'Εν πρώτοις
παρατ11ρεϊται έξασθένησ(ς τις μυϊχ.ή' ί8ίωι; τών έμπροσθlων μελων' ιι-ετά.
8uσκο'λιας 8έ τηρεί τό έ.γχειρισθέν ζώον τήν ίσορροπίαν, 1\τις ύπό τοίί
πειραματιστοίί 8ιεταράχθη· 8έν 8ύναται άψ' έαuτο~, ώς τούναν-:-ίον
εί8ομεν οτι 'f.πραττον ό βάτραχος κ.αί ή περιστερά, νά έπαναλib~ τήν
προτέραν ψυσιχ.ήν αύτοίί στάσιν. 'Εάν θλίψ~ τις ίσχuρώς τόν όπισθιον
πό8α, όρμ(f τό ζώον πρόι; τά. έμπρός χ.ατ' εύθεϊαν, ϊως ού προσχ.ρούσ~
τήν κ.εψαλήν χ.ατά. προσκόμματόι; τινοι;, τοίίθ. οπερ ό βάτραχος, ό ίχθίίς'
ή περιστερciι iποιpεύγοuσιν.
'Εν τούτοις τό ύπό πείραμα ζώον βλέπει χ.αλώς, 8ιότι άν ιiπειληθ~
αίψνης ό όφθαλμός, χ.λείει τά. βλέψαρα η όπισθοχωρεϊ· έπίσ'r)ς ίσχυρόι;
αίψνi8ιος iιχος προξενεί ψριχ.ίασιν είς αύτό. Πιχ.ραί ή ά"tΙ8εϊι; ούσίαι
τιθέμεναι ε1ς τό στόμα, προξενοίίσι χ.ινήσει; χαραχ.τηρι11τικά.ς έκ μέροuι;
τοίί ζώου πρός ιiπαλλαγήν άπό τών 8υσαρέστων τούτων οi.ισ~ών. 'Ωσαύ­
τως οτοιν ίσχ•Jρως θλlφ~ τις τήν ούρά.ν αύτοίί, έχ.bάλλει παρατεταμένας
χ.ραυγά:ι; ό8ύνης· αι χ.ραυγαι αύται 8έν ε1νε άνταναχ.λαστιχ.αί, ώς 'f.χ.λινε
νά παροι8εχ0~ τοίίτο ό Vulpian, άλλ 'εχουσι τόν χαροιχ.τ.;\ρα τοίί άλrοuι;
χ.αι όμοιάζουσι πρός τciιι; ψων~ς τοίί άρτίωι; 'f.χοντοι; ζώου, οταν τοίίτο
άλγ~. Τό ζώον άρα aίσθάrετaι χ.αί arευ τώr ήpισtpαιpίωr τοίί έγχ.εψά­
λου· αι αίσθήσειι; 8ε αύται 'f.χουσι τό ύποχεψεrιχcr η ψυχιπο,· στοι­
χεϊοr, ·ίίτοι είσlν έrτυπώσεις μετά. συrειι!Jίσεως ή άrτι.l1ίψεως r.αί ούχί
ά.νταναχ.λαστικ.όι ψαινόμενα άνευ αίσθήσεωι;.
 'Εάν τό ζώον άψεθ~ 1\αuχον, μένει άχ.ίνητον, &ν 3έν τpοι<p~
3ί τεχν'fJ­
τωι;, άποθνήσχ.ει ίξ άαιτ(οιι; μη άποπειpώμινον ά<p.
ίαuτοu νά 'λά.~~ τ-1~ν
ένώπιόν τοu χ.ειμένην τροψήν.
Έχ. των πειραμάτων τούτων έξiγεται οη τχ μετά
τ-1~ν ι7.ψαιpεαιν
των έγχ.εψαλιχ.ών ·~μισψαιpiων άποτελέσματα παpέχοuσι
σποu3αiαι; . 3ια­
cpοpαι; μιταξίι τών διαφόpοu τά.ξεωι; οντων, 3ηλ. τών
βατpαχίων, 't'ών
ίχθύων Χ.αL των Πτ1jνών ιiψ 'ένός, X.IXL τών Χοtτωτίpων μοιστοcpόpων ιiψ'
ίτέροu .
Μεγάλη σuζήτησιι; ήγέpθη μεταξύ των φuσιολόγων
πιιpαματιστών,
&.ν αι παρατηpούμεναι ιiνη3pάσiιt; έ!ι; τοίιι; ίpεθισμοίιι;
των ατεpηθέν­
των τοu χ.upίωι; έγχ.ιcpάλοu ζώων σημαίνοuσιν οτι
ταuτα τφ οντι αίσθά­
rο1τaι, ήτοι ίχοuσι συrι/Jηqιr , ή άrτίlηyrιr (perception) τώr irτυ­
πώσεωr, ή μήπως αι παραπιpούμιναι πολύπλοχ.οι
ιiλ"tJθώι; χ.αι ολωι; ψu­
χιχ.όν χαpαχ.Πϊpα iχοuααι των άχ.pωπιpιασθίντων
τούτων ζώων πpά.­
ξειι;, ομο1α1 σχεδόν χ.αθ' ολα πpόι; ίχ.εiναι; , &ι; έx.3'rJA
OVG\ τά. αuτά. ζώα
Χ.ΙΧL οταv ύψίστανται τ.ά. έγχ.εcpαλιχ.ά. ήμισφαίpια,
μήπως, λίγομεν, είσiν
άποτίλεσμοι πpοοpγανισθίντοι; μ"tJχανισμοίί των έναπομ
εινά.ντων μετά. τόν
ιiχ.pωπιpιασμόν (3ασι~ιώr νεvριχ.ων χ.έντpων, μήπωι;
τα χ.ίντρα ταuτο:
λιιτοupγοϋαιν ολως αύιοpάτως χωpιι; νά. ύπ_άpχ~ τό
fυrt1tor στοιχιίοr
Πϊι; σuνει3ήαεωι; ή ιiντιλήψεωι;, οπωι; 3ηλιχ.3η ό νωηατο
ι; μvελόι;, οστιι;
έχ.τελεi άναλόγοuι;, άλλ' ήττον πολvπλόχ.οuι;, πράξειι
; μετά. τόν πλήρη
ά.ποχ.εψαλισμον π. χ. τών βατράχων, όπόη 3ειχ.νύει ιiνη3ρά
.αιιι; εiι; τούι;
ίpιθισμοίιι; χωpi.ι;.ν~ ύπά.pχ~ f11JrείιJησις, ή αϊαθησιι; των
έpεθιαμών τούτων.
Οι πλείστοι ψpfJνοϋαιν, έν οι; χ.οιι ό Vulpian, όGoltz, ό Herze n
χ.. τ. λ, οτ~ ή συr1ίιJησις .η άrτίJηfιις ιν τοίι; βασικοiς γοιγγλιοιι; ύφί­
σταται χ.αi μετά τ-1~ν άφαίpεσιν των ήμισψαιplων των
ζώων τούτων'
άλλ' αϋτη εlνε συγχ.εχuμένη, ιiσαιpηι; χ.αι άόpιστοι;,
άνάλογοι; πpοι; '"1v
σuνιi31jαιν έχ.εiνην' 11ν Ίχ ει ό ιΧνθpωποι;, οταν μετά.
λειποθuμία-ι. cpέp ~
είπεiν, μόλιι; ιiρχ(~ νά. σuνέpχηται είι; ίαuτόν χ.οιι
σuγχ.εχuμίνωι; ιiντι­
λαι.ι.~iν1Jται των έντuπώσεων έχ. τοϋ lξω χ.όσμοu, ή οπωι;
οταν lιων
τιι; συγχ.εντpωμίνον τόν νοϊ:ίν χ.αι έν βαθιί~ σχ.έψιι βλiπ~ ή
άχ.ούr. 't'όt
πέρις σuμgαiνοντα δλωι; ιiαοιφώι; χ.αι μετ~ ήμιCi"Jνει3ήσεωι;.
Όπωσ~ήποτε είι; τοϋτο χ.υρίωι; 3ίον ίνταϊ:ίθα νά. tπιατή
σωιιιν . τ1Jν
πpοσοχήν, δτι 311λα3η είι; τ~ χ.ατώτερα ζωα Y.OtL μετά.
'"1ν ά.11αιρ ισιν
tS
 τι7w iγχ.εφα'λιχ.ων ~μισφαιpίων έκ.τελοίίνται έτι λίαν Πολυσύνθετοι πρJ...
ζειι;, κ.αι οη ύψίστατοιι είι; τά κ.α..-ώτερα νtυpιχόι κέντρα, 5ργα.νωθέντοι
είc; αύτομάτουc; πλέον μηχανισμούc;, μεγάλη άνεξοιρrησία έν ήi 'λει-;-ο•η­
γί~ των άπό τών έγχ.εφα'λικ.ων ήμισιpαιρίων, τα όποια Χ.αt παρά τοίς
κ.οιτωτέροιc; τούτοις ζώοις ' ώς έξάγετα~ έκ των πειρσιμ&.των, κ.υρlως είσ!ν
ε3ροι τ1jς βοv.lήσεως χοιι τ-liι; (fα1οϋς- (fVrειιJήσεως, ώς κ.αι τ1jς αύτιf'εp-
1·ηιι:ιιόιητος (spontaneite).
Eic; τα άνώτερσι ομως . ζωσι , τΥ,v γσιλΤ.ν, τΌv κ.ίίvα, τόν πίθηκ.ον, ή
άνεξσιρτησ(σι αvτη των βαοιιιώr γαγγλίων άπ~ τών έγχεφα'λιχών ήμι­
ι;φα.ιρίων lλσιττοίίτσι•. χ.σιτόt πολύ. Ή (fVrtlιJηqa; ή άντίληψις των άν­
τικ.ειμένων σαφώς πλέον έντοπίζετσιι έν ηϊ έπιφοινείι::c τών ήιι-ισιpσιιρίων,
ή ποιρέμ~ασιι; τ1\ς φλοιώ3ους ούσίαc; των ό;;οίων συχνότερον λοιμ~άνει
χώραν είι; τic; τάξεις των έν ται'c; άνωτέραιc; βοιθμίσι -;-1jc; ζωο'λογιχ1jς
κ.λίμακ.ος ον των τούτων' τόι όποία ζώσιν ·~ττον αύιοp.dτωι: ή οι βάτροι­
χ οι κ.οιi οι ίχθϋς.
e11. Ούτω έφ' οσοv προχωροuμεν πρός τόt τελειότερα ζωα, ή :ιιεr­
τpι:ιι1ι ιια; έrιαία 3ιοίκ.ησιι;, ή μετόι συνει3ήσεως κοιί λόγου, άνέρχεταιι
όλονέν ~.ίς τα οcνώτερα ΙΤ7Ι[l-Είσι TOU έγχεψσιλονωτιαι(ου άξονος, ή 3f. έν­
τόπισιι; των κινητικ.ων χσιί,.σιίσθητικών λειτουργιων των νευριχων κ.έν­
τρων περιοριζετσιι έντόι; μiλλον σσιφων κσιl στενων όρίων. ΈΟιν π. χ.
πειpσιμσιτικ.ώι; ;ι.αταστρέψωμεν τό pσι~3ωτόν σωμσι (πpόσθιον βοισικόν
γάγγλιον) !νόι; χοrί:ιι.lου ( 1), τό ζώον 3ύναταιι νόt . έκ.τελi1 κανονιχΟιι; χι•
νήσειι; (&'λμσιτος, 8ρόμου, ίσορροπιαι; χ. τ. λ.). 'Εαν· ομως τό σιύτό
γάγγλιον χσιταστρέψωμεν παρ« τφ χυrί, τό ζωον τόίίτο μένeι παρσιλε•
'λυμίνον. 'Ε0ιν έπ(σης τα ψυχΌ-Χινητιχόt 'λεγόμενοι χ.έντρα (γύροι άπο­
τελοuντει; τόt cpιot μετοιξv τοίί μετωπιχ.οu καi βpεγματιχ.οίί lο~οϋ τοϋ
έγχεφάλου, !3ε είχ.. ~. -ΑΜ χαι ΑΒ, σελ. 123) χσιταστραφώσι ποιpόt
τ~ άνθρώπφ κσιl τφ πιθήκφ, ή παράλυσις των άντιστοίχων άχρων έν
τφ άντιθέτφ ήμιμορίφ τοίί σώματος εlνε π'λrfιρης· ίΟιν ομωι; τόt σιύτόt

t) Σrιμ. Τόι γι:{ηλιαι ταιiίτz χαιtέχοuσι τήν αιύτήν σχεί3όν θiσιν χσιτάι τήν βιίσιν των
ήμισφαιιρ{ων, οΓιχν Ε'χοuσι χιχι παιράc τ~ ιίνθρωπlνφ έγχεφι:{λφ (ιίκ. tO). ί!ιό χαιί θεωροu­
μεν · Πtpιττόν νάι είχον/σωμεv έvταιuθαι έγχεφιίλΙJuς τwν Εν t~ Παιpιχγpαί<pφ t αιότ'(l ιίν αιιpεpο­
μένων ζώων.
χ.lντρα ποιρόι τφ κυrί πειραμοιτιχ.ως χοιταστρέψωμεν, έν ιiρχ~ μΕ.ν συμ­
bαίνει παρi>.υσίς τις 't'Wν μελών τοίi ζώο'J, άλλ' αvni ταχ_€ως παρέρχε­
ται, το aε ζώον είτα. χινεlται έλευθέρω; zάρις είς τό pαfιόωτοr σώpα
αύτοίi (βα.σιχ.όν γάγγλιον), οπερ ενεχ.α τ11ς σχ ετιχ.ως π λειοτέροις Υ.
πα.pfι. τφ ιiνθρc;>πφ . ιiνεξα.ρ-rησίας του ιiπο τ1jς ιpλοιώ8ους ούσίαις ":'ών
ήιι.ισψα.ιρίων, ιi~οτελεί κέντρον χ.ινήσεως έντελώς ώργανωμένον χ.α.l
χ.ατηρτισμένον προς τάις χ.ινήσεις και άνευ τ1jς παpεμbiσεω; τ11ς βου­
λήσιως.
Κατά τα.ίiτα. etς έγχ.&ιpιχλιχ.ο; μηχα.νισιι.ο~ 3ύνα":'ιχι νά θεωρηθ~ συν­
ιστiμενος έχ. 3ύο τεμα.χί(ι}ν. Το 'έν τεμiχιον, το 1ιαιιJτεpοr, (άπο των
βα11ικών γα.γγλίων μέχρι τοϋ άχ.ρου του νωτιοιίου ιιυελοϋ) λειτουργεί
αύτομdrω;, .Χ.νeυ οχε~όν συνειδήσεως, ώς μηχα.νΥ!, ής τά 1\ιiψορα. μέρ't)
χ.αθ' ώρισv.ένον τρόπον συν3ε3ψ.ένα. όργανιχ.ω; χ.αί λειτουργιχως έχ.τe­
λοu11ιν ώρισμένας χ.ινήσεις συνεπιίqι: ιiντι3ράσεως ώρισμδνων έντυπώ­
σεων. Τό 3έ Ε'τsρον τεμάχιον, τό άrώτεpοr, (ήμισφαίρια) λειτουργεί
όσάχ.ις χ.ατά τό μα.λλον ή ήττον ιiσυνήθεις έντ•Jπώσεις προσbάλλουσι
τό νευριχ.όν σύι~τημα, όπό":'ε χ.ιχi. το φαινόμενον τΎjς συrειιJήσεως λιχ11.­
biνει χώραν είς βα.θμον χ.ατά τό μα.λλον η ήττον ζωηρόν Χαi ι~αφ11,
αι 3ί r.ρiξεις έχ.τελ')UVΤαL μετά συγειό1ίσtως χ.οι! ...lό}'Ου 3ιευθυνόμεναι
1. •
χα":'α σχ.οπον.

'Αλλ' οσον πλειότερον χ.αi συχνότερον έπαναλcιμbάνοντα.ι αt αύταl

έντυπώσεις χ.χ! άντι3ράσεις, χ.ατfι. τοσοϋτον το συrειJητοr α.ύτων μετα.­
bάλλεται είς τό άσυrεLιJητοr. Ή ι~υνεί3ησις γεννα.τα.ι χ.αi. ε!νε παροίiσα
τότε, οταν έντύπωσίς τι; άπα.ντή~ 3vσχ.ολίαν είς τήν μεταφοράν
αύrijς ιiπο νιυριχ.οu τινος στοιχείο•J ιίς ετερον, οταν 3ίν f.χωσιν f.τι
λειιχν~ ιχι ό3οi. προς ό3οιπορίιχν ιχύτΤϊς όv.αλήν χαi. μή χ.οπιώ8η. Έν
τοιαύη~ τφόντL περιπτώσει ή λειτουργία, ιίς ήν ύΠΟbοcλλετα.L το νευρι­
ΧΟν στοιχειον είνε ζω"rJρά, τόt φυσιχο-χ"rJμιχόι ψοιινόμενιχ έντός ιχύτοίi
σvμbαίνουσι μετά μεγιχλειτέριχς έντάσεως, ώς ιiποτέλισμα 3ε προχ.ύπτει
ή ιχtσθ'r)σις χ.οι! σ•Jνεί31)σις, -ίiτι~ ε{νε ή ύπο:ιιεψεrοιή ό!fια: των φιχινψί-
,
νωv τουτων.

'Εντεuθεv μέγα μέρο; ψvχιχ.ωv πράεεων πρότερον ιν συνειδήσει

ήμών γενομένων μεταbάλλετα.ι είς α. 1:ιτο11.άτους κοιi ά.νευ συvει3ήσεως,
ιiχ.pιbώς 3έ ~ ιiναγωγ-l~ α.ϋτ"rJ συrειιtητώr πράεεων είς αύιοpάιουt:, είνε,
 tM
ώ_ς λέγει ό Herzen, ό άποιpαί-rητος οροι; της πεpοιιτέρω άναπτύξιωι;
της άνθρωπίνης διανοίας· 3ιότι άλλως θά χ.α-rηναλίl'Jκ.ομεν άπαντα τόν
βίον πρός έχ.τέλεαιν άπ λοuατάτων πράξεων του χ.ιχθημερινου βίοu ήμων.
Tb ποιι3ίον μανθάνο·ι τό fν3ύεαθαι καταbάλλει ποcααν την προσο- .
χΥιν οιύτου πρός έχ.τέλεσιν των χ.αταλλήλων πρός τουτο χ.ινήιiεων'

αί'τινέι; είl'Jιν έπι μαχ.ρόν χρόνον λίαν ιi3έξιοι, άχ.ριbώς 3ε χ.ατά τ1;ν
έχ.μά.θηαιν ή σuνεi3ησις αuτου εlνε ποιροίίσα 3ι0ι τiχς χ.αθ. εχ.αστον
χ.ινήαεις κ.αi εύρίαχ.ετ:χι είς τόν μεγοιλείτερον βαθμόν iντάαεως. Βρα­

δuτερον αvν η\ έπανοιλήψει ..1ϊι; πράξεως τοιύ-rης; τούτέατι σuν η\

ίξομαλύνσει χ.αι σuν3έσει τοu πλέγματος τών νιuριχών ό3ων, 3ι' ών
έχτελουνται αι χ.οιτάλλ·11λοι χ.ινήσειι; Πρόι; τό ίνδύεαθαι, ή αuνεί3ηαιι;
8ύνοιτοιι- νΟι έλλεί'"1J, χ.αi λιίπει ώι; έπί τό πλείστον, ίν3uόμεθα 3ί τότι
ό.1.ως pηχαrικώς, άιpου έσαει πλέον αί ιΧρμονιχ.σιί χ.αί χ.οιτάλληλοι χ.ινή­
σεις έγένοντό χ.τημοι ήμων ολως α\ιτομάτως ίχ.τελούμεναι. ΈΟιν τό
τοιουτο 3εν αuνέbαινε, θόι είμεθα πάντtτε ώς τά. βρέψη, οχι μόνον
J.
ιiς τό έν3ύεαθαι, ιiλλά. χ.αί εiι; τό τρώγειν, είς τό όμιλείν, περιποι­
τειν' χαί είι; πά.σσ:ι; έν γένsι τάι; πράξιιι; του βίοu ήμων' ή δέ οψιι; του
άνθρωπiνοu γένους θά παρίliτοt έξόχως χ.ωμιχ.όv χ.οιί γελοιον θέαμά..
Τό α\ιτό σ1ψbαiνει χ.αι εiς τΟιι; χ.οιθοιpάς πνεvματιχ.άιι; πράξεις (Her-
zen). 'ΕΟιν ό μοιθηματιχόι; ώψειλεν !χ.ά.στοτε νάι έχ~ σαψ7i σuνείδησιν
του πίνοιχ.οι; -tου ποΆλοιπλοιαιοισμου χ.οιί 3εν έξετέλει οιuτομά.τωι; χ.αι
ολωι; άαuνει3ήτως τοuι; ατοιχειώ3ειι; ύπολογισμούι;, 3έν θά. ήτο ιχ.ανόι;
νά. προχωρή~ είι; τήν έπίλvσιν ύψηλοτάτων προbλημάτων· ό ιpuσιο­
δίιpης 3ίν θά. άνεγνώριζεν έχ. πpώ-rηι; οψεωι; ψuτόν τι ή ζωον, έά.ν
~ιpειλε 'ιl0t ίχ~ σαιp7i χ.οιι ζωηρόιν σuνι&δηαιν έχ.ά.στο•J χαpαx:riipoι; αιu­
.rων μιμονομένως, θά. ί3απάνα 3ί μέγιστον χρόνον οΠωι; ιiνα1'11ωpίζ~
ίχάσ"ι'οτι ..ό αιu .. ό άντιχείμινον. Ώσαύ ..ωι; μέγαν άριθμόν α~ι.ίψεων και
αuλλογιαμών ποιούμεθα άνεv της lλαχiσ-rηι; αuνει3ήσεωι;. Του"ι'ο δί τό
γεγονός ό Maudsley (1) έχων ύπ' οψιν έξέιppαΙJε '"1ν παράδοξον ίδέα'ιl~
οτι ό άνθρωποι; 3!ν θΟι ήτο χειpοτέpcι διανοη-rιχ.η μηχcι'ιlη άνεu τ7jι; αu­
νιι3ήαεωι; ή lχω'ιl "ι'Οιαύ-rην, 3ιό χ.αί παιpοιδίχεται ο-rι Τ, αuνιί3ηαιι; 'λεί­
πει ίντελώι; ί3ίωι; ιiπό των -r7jι; χ.cιτωτίpαίι; ιiξiοιι; νεupιχ.ών χ.έντρων (νω-

(t) Herzen : Lecerveau et l'actίvite cerebrale σελ. 266.

 197

ηαϊος μvελός, βααιχ.ά. γιίγγλια) lν η\ τάξει των άτελεστέρων ζώων,

στοιχειώ3'1)ς 3ί έστiν εiς τα βασικά τάτγ.lια τών τελειοτiρων ζώων,
καi 3}) χ.αi τοϋ ά.νθρώποv, ολως 8έ χ.ατά. συμ6εGηκός ύπάρχιι σαψής
χ.αi π.lήpης εiς τάι ά.νώτερα χ.έντρα αu'i'ών (ήμισιpαίρια έγκειpάλοv),
περιορίζων ούτως σπουδαίως τόν χ.ύχ.λον τοϋ !fιυ;rικοϋ xapaκτijpoς τών
πράξιων τών ζώων χ.αi τοϋ ά.νθρώποv χ.αi. θεωρων τα•Jτας ώς έχούσας
άπλώς pηrαrικόr ή ψυσικόr χαραχ.τ-ϊ\ρα, σvχνότερον έννοείται εiς τά.
ζώοι ή τόν ιΧ.νθρώπον, χάρις εiς τόν όργανιζόμενον καί χ.λ'11ρονομικως
~Ιτα. μεταδι~όμενον χ.αί 3ια.ιωνιζόμενο·ι μ-r:χανισμόν τών νεvριχ.ών
χ.ίντpων.
Ή i&έα α.\ίτη τόσον ά.πολύτως έχ.ιpερομέν11 είνι βεbαίως ύπερbόλιχ.ή,
3ιότι ϊνεχ.α τ1iς ά.πείροv ποικιλίας τών ίξωτεpιχ.ων ή έσωτιρικών έρεθι­
σμών, ίiς πpοσ3έχ εται όργα.νιdι.ι.ός τις, ή ά.ντ€3ρασις των νευριχ.ών χ.iν­
τρων 3Ε.ν εΙνε 3υνατόν νάι ~ πάντοτε ή αuτ·ή, ε&τε ώς πpός τήν ίντα­
σιν ε!τε ώς πρός τάς vεvρικά.ς ό3ούς, &ς θά. ά.χ.ολοvθή~ ό έρεθισjι.ός
χ.ατά τήν μεταbί~ασιν χ.α.ί ό3οιπορίαν αuτοϋ. 'Όθεν έπει3}) ή έργα­
σια, ώς εt3ομεν, τών νεvpικών στοιχείων πρός μετα.bίbασιν ά.συνήθων
ίντvπώσεων πρός άσυνήθεις ό3οuς εΙνε ό 1υιrικ6ς δpος πpός παραγωγ"1ν
τής σvrιιιJήσεως, ϊπιται ότι έν τοια.ύταις lχ.τά~tτοις περι~τώσεσιν οιον­
~ήποτε νεvριχ.όν )(.έντρον 3ύναται νά. lχ~ σvrείιJησιr, διό ό Pfluger, ό
Lewes και ιΧ.λλοι παρα3έχονται OTL οιον8ήποτε χ.ίντρον τοίj νιvρι)(.6U
σvστ7~μ.ατος )(.αί α\ιτά. 8Ε. τΟι )(.ατώτερα (νωτιαΊος μυελός χ.αi γοcγγλιοι
τοu Συμπαθ11τιχ.οϋ) 3ίον νόι ίχωσι τήν i3ιόΤΥΙτα τής σvrιι<tήσιως, ίστω
χ.οr.ί είς λ(α.ν στο~χιιώ311 βαθμόν.
Εiς ά.ποχ.ειpα.λισθέντας π. χ. βατράχους, ( 1) ή εiς το\ις τpίτωraς χ.αί
τά.ς σalapάrι:fpaς (τάξις βατροιz.ίων), Οτοιν άποχ.οπ·~ μέλος τι Χαί έpι­
θισθ~ ϊν σημείον )(.ctτOt τήν p(ζαν οιuτοϋ, πα.ρ«ΤΥΙρείται 5η ό βάτραχος
μιτοιχειρίζετοιι ά.ντοιναχ.λοιστιχ.ως τό ϊτερον ιΧ.ρτιον μέλος πρός έπαιp.;,ν
τοϋ ίpιθιζομένοv σΥ!μιίοv χ.οιι προσπαθεί νά. άπομοιχ.ρύν~ τό έριθίζον
. α.uτό αtτιον. Αι σαλαμάν3ροιι μοινθάνοvσι βαθμηδόν νόι έχ.τελωσι μό-
νον 3ιάι τοίί νωτιοι(οv μvελοίί των άppοrικάς κιrήσιις ά.ντί των -πpότι­
τιρον άσυrαpτήrωγ και άτάκτωr κινήσιων προχ.υφοισων έχ. τοίί άπο-

(t) Herzen. οιλ. 239.

 t98

· zωρισμοϋ_διά. τής έγχειρίσεως των ιiνωτέρων κέντρων. Τ~ ζώσι λοιπόν

τσιϋτσι άντι τών ολως κανονtχ.ών χ.σιi. αιύτο11.iτων κινήσεων' τάις όποίσις
έξετέλουν δτε ήσσιν άρτιοι, μετά τήν έγχειρ~σιν ιiντιδρώσιν ήnor σιύτομi­
των,διότι δέ.ν ύπάρχει Ε:τοιμος μηχανισμός πρός έχ.τέλειην τών κινήσεων,
ιiλλά. σχημα.-.iζοντα.ι νέα.ι όδοi βαθμηδόν, έν -τα.τς νία.ις δε ταύτα.ις συν­
θήχ.-χις ή συrεtιJησις έν τιj) νωηα.ίφ 11.υελφ τών ζώων τούτων όφείλεt νά.
εύρίσχ."t)τσιι είς τό maximum τής έντάσεως α.ύτή;, ϊως ού είτα. 8ιά.
τής έπανα.λήψεως τών αύτών χ.~νήσεων x.a.i. τής έξa.σχ.·ήσεως ό μηχανι­
σμός λά~~ τόν α.ύτόμσιτον χα.ρα.χ.τήρα., όπότι χ.σιi. ή σvνεί8-1~σις ίλα.τ­
τοϋτα.t ή έξα.λείιpετα.t έντελώς, άπαραλλά.χ.τως οπω; ό μα.νθάνων μου­
σικο~ οργανον ίχεt έν άρχ~ ζωηρά.ν συνείδ"t)σtν κα.i. -τ-ών λεπτομερεστί­
pων χ.ινήσιων, &ς δέον νά. πρiξ~ διάι τών δα.χ.τύλων, είτα ομως βα.θ­
/l·"tlδόν άνευ ούδεμιας ΠfΟσοχής x.a.i. συνιιδήσιως έχ.τελεί πολυπλοχ.ωτά­
τα.ς χ.ινήσιις άνευ προσοχής χ.α.i. ολως α.uτομιi'rως.
'Όταν ομως 't'ά. ζώα. ϊχωσι τόν έγχ.έφαλον α.ύτών χ.αi. ώσιν ~ρτια, οί
νέοι lρεθισμοi. χ.σιi. α.ι νέαι ίντυπώσεις δεν πα.ραμένουσιν είς τά. χ.ατώτερα
χ.ίντρα, οπως 8"t)μιουργήσωσt νέα.; ό3οuς μιτα~t~ά.dεως, ιiλ'λ' ιiντανα.­
κλώντα.ι ταχέως μέχρι τοϋ ίγχ.εφά.λου, έπομίνως ή συrιίι1ηt1ις έν τ~
συνήθίι χ.α.i. φυσιολογιχ.~ ταύ~ χ.ατα.στιiσιι τών πραγμάτων έν τ<ϊ> νω­
τια.ίφ μυελφ εύρ€ΙJΧ.ετα.ι ιίς τό minimum αύ'r1ϊ;.
• Άλλ' ώς εtδομεν χ.ατά. τήν έξέλιξιν τών οντων τό νευpιχ.όν σύσ't"tlμα
άνα.πτύσσετα.ι όλονεν χα.τά. τό ιiνώτερον άχ.ρον τοϋ άξονος αύτοϋ
χαi. σχ"tlμα't'ίζει τόν έγχ.έφιχλον, πριi>ην δέ τινες φυχιχ.άι ή άλλα.t ίδιό­
Τ"tJΤΕς ( ) τών κατωτέρων χ.έντpων άχ.ολουθοίiσι τήν α.uτήν πορεία.ν συγ-
1

(t) Σημ. KcιτGi τόν Herzen ό έε Άϊ8ελ6έpγης Steiner χαιτέληςεν εί; τάι ιςης αuμ­
πεpιιiαμcιται μετόι πεtpιιiμαιται έπί οιαιφόpων ζώων: tον είς τοiις ίχθVι: μετcί τήν cίφαιlpεαιv
τών ήμιαφαιιρ{ων παιpετηpήθη δτι αιι έ:ιιοtίσιαι χινήαεις χαιί η !χιχνότης πρός τό cίναι'(ητεtν
τήν τpοφήν 8ιαιτηpεtτcιι. 2ον ιίς τάι βαrpαχοιιό;j σι! λε:τοupγ!αιι cι~τοιι έςιιpτώνται: ίχ τών
ήμιαφιιιplων, έχτός της αιίσθήσεω; χιι'ι της όριιiσιως, αιί'τινες fιπspχοuσιν ίν iot; χιιτωτipοις
γαιπλlοις. 3ον είς τόι πrηrά πλήν τών &νω είpημένων χιιί η ο~ιισις έςιχρτ&τιιι ίχ τών ήμι­
σφαιφίων, ιίλλ' οχι ή ιιrαθη•ι; τοiί 8έρμαιτος. 4ον είς τcί μασrο91όpα τέλι; χιιί οιuτή ή
οεpμαιτιχή αιrσθησις ίeαιpτ&τιιι έχ τwy ήμισφιιιplων. Οuτω δέ χαιτιιλήγει είς τό ΤΕΥ!Χόν
σuμιι:ι!pαισμαι, οτι η έeέλΦς χιιί cίνα!πτueις τών ήμισφαιιplων ΕΥ τ'/j αειp~ των Σποrόvlω­
τωr, χαιθόσον πpοy_ωpοi:ίμεν πpός.;ι;I~ τελε!ότεραι ιΥδη αιuτcίν, βαισ{ζιτιιι έπί τ ijς 8ιαι8οχ.ιχ7jς
χαιί βαιθμιαιlαις αuσαωpιuσεως των fιψηλοτipων λειτοupγιών lν τι]'> έγχεφα!λφ,αιίτινες πpότεpον
cίνijχον είς τόι χαιτώτεpαι χέντpαι τών χcιtώτεpον έν τ!j ~ωολογιχ!j χλlμcιχι ίατιιμένων οντω~ι.
 199

κ.ιντρούμενα.1 χ.α.i έντοπιζόμενα.ι έπi μii.λ"λον χ.αί /l·iiλλον είς -rά. α.νωτερα
χ.έντρα, ώς ιΧ.πε3εiξοιμεν το\ίτο ίν τοίς πρόσθεν έκ.θέσαντες ΙJειραν δια­
φόρων -πειραμά.των. Οϋτω δΕ. -rά. κ.ατώτεpα κ.έντρα όλονέν τείνοvσι νόί
μεταbληθ~σιν είς μηχανισμοuς λειτοuργο\ίντα; χ.ατ' αύτόματον τρόπον
κ.αι μηχανικ.ώς, κ.α.i νά. έξαρτών•αι έκ. τών άνωτέρων κέντρων, έπομέ­
νως όσον r.λησιάζομεν πρός τά. τελειότεpα τών οντων και δη πρός τόν
όίνθρωπον; κατά.. τοσο\ίτον τά. χ.ατώτερα κέν•ρα ΙJτερο\ίνται συrειιΝσεως
x.:xi λειτοuργο\ίΙJι μηχανικ.ώς, τούναντiον δέ όσον ·κατερχόμεθα πρός τά
ι:ίτελέσ.τερα, κ.ατac τοσο\ίτον ή σuνεiδ711Jις δέον νά. ύπάρχϊι έν τοίς χ.ατωτέ­
ροι; κ.έντροις-ι:ίντιθέτως πρός την γνώμην το\ί Maudsley-ιiς βαθμόν
μεγαλείτερον ή εiς τα αύιa κ.έντpα τών τελειοτέρων ζώων' διότι εiς τα
ι:ίτελέστεροι των οντων, ώς εtδομεν, ή' οιύτοτέλeιοι κ.αi ι:ίνεξοιρτησίοι των
διαφόρων μιρών το\ί όργοινισμο\ί είνι μιγοιλιιτέροι, αL λιιτοvργiαL 3Ε.ν
χ.αταμερ(ζοντα.L κ.αi δέν έντοπίζονται τοσο\ίτον σαφώς ώς -εiς τac τελειό­
τερα οντοι, ένός όργάνοu έκ.τιλο\ίντος πολ'λά.ς λειτουργίας.
Σημειωτέον ότι όμιλο\ίντες έντα\ίθα περί σuνει3ήσεως έννοο\ίμεν
πάντοτε την στοιχειώaη ή θεμελιώδη αίσθησιr, τούτέστι την ι:ίντίληψιν
των έ.ντuπώσεων, τό ιJιατίθεσθαι εύαρέστως ή δuσαρέστως η χ.ατi τινά.
τρόπον έκ. τών έντuπώσεων, την οίκ.ειοποίησιν τijς έντuπώσεως, ούτως
εiπεϊν, πα.pα του οντος, την ύποuιμεrικ.οποίησιr αύτης. Ή αίσθησις
λοιπόν ένέχει έν έαuτii τΎι-ν συνείδησιν, διότι Ιiλλως δίν θα Ύiτο αtσθη-
Νθ - " θ
σις· ο εν πασα οιισ ησις
Τ • ' θ ,, ,~
εινε χ.αι συrαισ ησις η συνειοησις.
tH α.νη-
• '
δρα.σις δέ εiς f.ντυπώσεις τινάς, -ί~ν 3εικ.νύοuσι στοιχειά. τινα τoiJ όρ­
γανισμο\ί ήμων ή τών ζώων, χωρiς να lχωμεν συreίιJησιr Πjς ίντυ­
πώσεως ( αι ι:ίντανα.κ.λα11τιχ.αi π. χ. πράξεις το\ί συμπαθητικ.ο\ί η το\ί
νωτιαίου ένiοτ& μυελο\ί χ..τ.λ.), έπl τό κ.υριολεκηκ.ώτερον δέον να λέ­
γη•α.ι έpeθισιpότης των ~τοιχείων χ.αi ούχi αiσθητικ.ότης· άλλ ~ είθι~ται
κ.αταχpΤ,στικ.ώς νά. χ.αλητα.ι χ.αi το\ίτο αίσθησις άπλώς, ή συνηθέστεpον
αlσθησις ιίrευ συrειιJήσεως (sensation inconsciente).
Ή συνείδνισις αϋτη διαφέρει τών οcλλων συνθετωτέρων συνειδήσεων,
δι' &ς μάλιστα ό όρος : συrείόησιc ά.ρμόζιι χ.αι σuχνότερον άλλως εrν.ε
έν κ.οινii χρήσει, ήτοι τiίς συrιιόήσεως του έ1·ω χ.αi της συνειδήσεως
της συνειδήσεως ταύτης, τούτέστι της βt8αιώσεως ιοϋ e1·ώ· ή τελευ­
τ~(~ αvτη συιι.~α.ίνe~ ~ια σvλλογισμων κ.αi σκέψεων κ.αi ~iδικ.?iς προ•
 200

tιoχri' τοu ιiτόμοu έφ' iαuτou· 3uνάμεθοι ταύτγ~ν χ.οιi 1tlοσυ1ικήγ συ­
rεlόησιγ ·νaι άποχ.αλέσωμεν· άΧλ' ή ΤΟLοιύτη συνεί3ησLι;, 7iηtϊ ε1νε χ.αίή
έντονωτίpα χ.οιi ζωηροτέροι, lν ιξαιριΤLΧ.αiι; μόνον περιπτώσιm τίθιτοtL
ιίι; ένέργιιαν, ouχi 3ί χ.αi ύπό πάντων των ιiνθρώπων.
Αι πράξειι; χ.οιi αι tJχ.ίψεLι; του ιiνθρώπου έν τφ χ.οιθηιι.ερινφ βιφ 3εν
ποιραχ.ολουθοuνται ύπό -riiι; φLλοσοφικ1\ι; τοιύτηι; συνει3ήσεωι;, ιiρχ.οuιn
3ι μόνον ή πtρi ήι; ιiνωτέρω ό λόγοι; Ο'lοιχειώόης αtσlJησις, ώι; καi ~
ίχ τοιύτηι; προχ.ύπτοuσοι. άπ.lη ουr~ltJησις τοv έrιJ.
Βλέπω π. χ. 'έν ιiντικιίμινον, ιiκούω lνα ήχον ή ιχiσθάνομοιι πόνον
μετά πλ1jξίν τινοι τοu · σώματός μου 3ι' ιiντιχ.ιιμένου τινόι;· τόν πόνον
οιίσθiνομσιι πρiν ή λά{)ω καιρόν νΟι σκ1p1Jώ πιρi τοϋ 61·ώ· τοiίτο 3ί οτι
αίσθά.νομοιι τόν πόνον ή βλέπω καi 3ιατίθεμοιι τίλοι; χοιτά. τινα τρό­
πον, χωρiι; νόc ίχω οϋτε τόν καιρόν οuτι Πιν ιiνάγχ.ην νΟι σχ.ιφθω πιρι
ιμοu ή των σχίσεων των ιiντιχ.ιιμένων πρόι; Αμέ, σημιχtν" οτι lrω ώι;
όργανισμόι; ίχω . συ·rεiόησιr -riiι; Lντυπώσεως.
Τό βρέφοι; μίχριι; ήλιχ.ιοιι; τιvόι; οu3εμl~ν σuνεί3γ~σιν τοu ή·?u οιύτοϋ
χ.έχ.τηται χ.οι.ι συγχέει !αυτό προι; τόν πέριξ χ.όσμον χ.αi. 3ίν ιΙνι ιχ.οι­
νόν οu3εμιοιν γν{;)σιν εtτι ίοι.uτοu, εlτε τοu ίξω χ.όσμο•J νά ίχ11. 'Εν
τούτοιι; άlσlJdrnaι τάιι; lξωθεν ή ιχ τοu σώμοιτοι; αύτοu lρχομίνοι.ι;
ίντu7"ώCJΙLt; 1 ήτοι ίχει σuνεί3ησιν τ(;\ν ίντu'Ιtώσεω'ι τούτων X.ctL 3Lατί-
' , ~ , ; προι;
.. οuσαρεστωι ' ,
' αυται;. Α" Τ • \ •
θιτctι ευσιρεστωι; η υτη εινε η 7-εrι;ιη η

1Jη.ι1.lιώόης ttvr1lόησις, περι ήlί όμLλοuμιν, χ.οι!.' 7iτLς lχει τόν χαρα­
χ.'"1ρα τοu ιiσαφοuι; χ.σιi συγχ.ιχuμένου. Άργότερον χ.αi βαθμη3ον ιiνσι- ·
πτύσσεται ή συrtlrJηO'ιt; τοv έrώ, .;\•ηι; ίχει ώι; βάσιν χ.σιi. ΠΥΙγήν Π!ν
θιμιλιώ~η ταύτην συrιltJηqιr χ.αι προχ.ύπτει έχ. -riiς ίνσιποτσιμιεύσεως
χ.οι& ιiνοιποιρσιγωγ1itϊ πολλών lντuπώσεων ή σιίσθήσεων σuγχ.ρινομένων
προι; ιiλλήλcις, χάριι; είι; τον λειτουργιχ.όν χ.οιi. άνατομιχ.όν σύν3εσμον
τών 3ιοιφόρων νιυριχ.ων χ.υττάρων' τοϋθ. οπιρ προϋποτίθησι σποu3οιiον
.t,3γi βοιθμον προό3ου όpγοινιχ.1jι; ιiνοιπτύξεωι; τοu νευριχ.οu σ-Jστήμοιτο~
t , ,,
ενοι; οντοι;.
'Ε -
χ. τηι;
, ;Δ " ' , • '
σuγχ.ρισιωι; τ'Ι" οντι τοιuτη~ ~cιραγετοιι ωlί οιποτι-
,

λισμοι τό ,-eriπor ata6ηpa ή tιυralalJrιpa τοϋ έτώ, ώι; τι ίνόι; χ.cι.ι

~- χ.ιχωρισμένου ιiπό των wέριξ, χ.οιi. οπιp χ.υpιωι; έχ. μεγ&στου άριθμοu
σ-τcιχιιω3ων αίσθήσιων συν(ΙJ"C'οιτοιι.
Ό χ.uων lχει συνιι311σιν τοu irω oιu-rou χ.αι 3ιοιχωριζιι ίοιυ-rόν ά~Q
 \-
ι

201

τ<ί\ν ιi).'λων )(.Vνών .;\ τών ιiνθpώπων χ.αιί όλων τών πέpιξ, χωpL<ί νοt ιχ~
οφιχοu, πpό<ϊ ιiπό8ιιξιν
ιiνάγχ.ην νόι nροσ8ράμ~ εi, σvλλογισμοu<ϊ ιpιλοσ
ιiπό τών ιiλλων οντων ή
τ1j; ιiτομι.)(.ότ11το<ϊ Χ.~ τ1], 8ιοιχ.pίσιω<ί ίοιvτο\ί
ον τό μη 8vνάμινον ίτι
πριχ.γμάτων . Οϋτω σvμbοιίνει χαί 8ιόι τό παι8ί
οστι, 3f.ν εύρiσχ.ιται
νά. σχίππ~τοι~, ώ, καιί 3ιόι πiντοι ανθρωπον'
χ.οιθ' Υιν σχ.ιπτόμ_ενο<ϊ έπί­
lντό; τ1i<ϊ έξιχ.ιρετικ1i<ϊ έχ.ιίνη' πιριπτώσεω<ϊ,
ι: τοϋ έ7·ώ ή ιiλλων
π~3ι<ϊ χ.αιί ιpιλοσοιpών ~rει συrεΜησιr της 011rε1ι1ήσ1ω
ήσιω<ϊ τοv ιiνθρώποv
φαινομένων. Ή σvνήθη, χ.οιτάστοισις τ'li<ϊ σuνει3
ποιι3ίοv ή το\ί ~ι.vνός, όσον
ίν τtj> κ.αιθ11μερινφ βίφ όιι.οιάζει τ~ τοv
ικό't"tJΤΟ<ϊ , μολονότι χ.αί otU't"tl
άφοp~ τό σvναίσθ11μα τοvτο τ1], πpοσωπ
φ.
lχιι 3ιοιιpόροv<ϊ βαθμr.ύ, ποιpόι τtj> οιuτ<!) ιiτόμ
τών άπλών ίν't'uπώσεων 't'ών
Ώσαuτω, χ.οι\ ή iποιχειώι1ηι: συ,·εtι1ησα:
3ιοιφόpοu βοιθμοϋ. "Οτιχ.ν ,
πpοσbιιλλοuσων 'tόι . αίσθητήρ.ια ήμων εΙνι
φίp ' ιίπιiν, lπιστήσ-~ τι' Π~ν προσοχήν 't'CV πpό<ϊ ιiνοιγνώpισιν iνη­
ν -riιν σuνιί311σιν -.1\<ϊ ίν't'v·
χ.ιψίνων ή προσώπου 't'ινό<ϊ, έ'χιι ζωηpο't'ίpοι
q:ιημίνο, εί; . σχ.ίψιι.<ί έν
πώσεω<ϊ τοιuπ~<ϊ ή Ο't'ε ιiιp~p11μίνQ<ϊ χ.οι; άπερρο
ή. ά.ντιχ.ιίμινοι σχι3όν
περιΠάτφ π. χ. βλίπει 3ιερχομίνοv<ϊ ά.νθpώποu<ϊ
η ο\ι3όλω, ιiνnληπτόι 3ι' :χ\ιτόν ~νόμενοι.
1ήιπωι: 3έον νόι παιροι-
Όποίοv λοιπον εt3οu<ϊ χ.οιί οποίοv βαιθμοίί συrειι
τεpαt ;
3ιχθωμιν ΟτL X.ίX.'t"r)\/TotL τόι ζωαι, ί3ίω<ϊ τόι ιi Τε°λίσ
φ β:χ.θμφ οι\ιτη, 3vνi­
Τ1)ν μί'J ~ι.iοσο1ιιιqr συrείι1ησιr έν τφ ύψίστ
ιiνθρώπων χ.αιί όλων ιrών
μεθοι ν' ιiποχ.λείσωμιν άπό -rών πλείστων
ι σιr χ.ιχ.ί τ7ιν συrείι1ησιr
ζώων . 'Όσον 3' άq:ιopqt -r1ιν στοιχειώι1η συrεiιJ 1
πλεiστ~ -τών τελιιο­
τοϋ έ7·ώ, οι\.ίτη άπο3ειχ.νύετοιι ύπiρχοuσαι ιi<ϊ τόι
ίχ. τιiiν άντι3ρiσιων αιvτών
τίpων ζώων, tξ οσων 3vνάμεθαι νόι χ.ρ(νωμεν
!λώσιω; τών πράξεων αιύΤών
πpό<ϊ τάtς έντvπώσεL<ϊ χ.:χ.ι ίχ. τη, ίχ.3'1
Τ~<ϊ ήμιτέρα,· ιiλλω<ϊ τοιu•
ίχοuσών όμοιότηταt<ϊ χ.αιί άναλογίαι<ϊ πpό<ϊ
ογίοις μεταχιψζόμιθαι x.:x.i
't'ην τήν μί6ο3~ν Τ"iί<ϊ όμοιότη~ο, χ.αi ιiν:~ιλ
χ:ι;αντε<ϊ αίσθοινόμιθαt χ.α.6' Q-
ήμιiς οι !νθpωποι, Οπω; ':':SLσθώμεv Ο't'ι
μοιον τρόπον.
ζώων , ίσ't'ω χ.αιι ιί<ϊ
~ 12. Άλλ'ύπiρχιι 1t~i Εί; τ;ι κ.:χ.τώτεpα -rών
ιiσ~φή<ϊ, παιpομοιιχ. Π· Χ·
ΙJΤΟLχιιώ3η βαθμόν χ.α\ ολω~ σ•.ιγχεχ_vμέ't'tl χ.οιι
Ο'υr1lι1ησιι; τώr irτυιιώσιωr ,
η\ -rοϋ άp't'ιγινοiί<ϊ βρέφοvς, ή στοι.,rιιώιfης
φαιινό μινον
ή ά.nίληψι<ϊ 1 ~ν ίνi ').aγφ ή αtα~ησις ; Διότι ιiχ.pι~ω~ :-το
 202
τοϋτο εlνε ή μυσπ~ριώ3ης έχ.είνη ύποχ.ειμενιχ.ή i8~ότης τijς vλης, ή
ύποκιιpιrι.ιι;, ufιις των έν αuτ-~ τελουμένων ύπό συνθήχ.οις ηνόtς ιpυσιχ.ο­
χημιχ.ων φαινομένων' ί3ιόπ~ς, ϊνεχ.οι τijς όποίοις τήν vλην τήν χ.εχ.π~­
μένην ταύτην όνομάζομεν lpyηor πρός 3ιiχ.pιιην άπό της άfύχου.
Ή μή &πα.σαι οιι πρά.ξεις των ιΧ:rελ εστέρων οντων, αι μονότονοι 'λ.
χ. άντι3ρά.σεις τών μονC"Jχ.υττά.ρων ή άλλων σ-:-οιχειώ3ους μορφώσεως
οντων' ιίσi φαινόμενοι χ.αθοιpώς μηχανιχ.ά. ή χημικά., χ.οιι τα οντοι 3ε
τοιϋτοι ε&σι μηχανισμοί. οιύτόμοιτοι άνάλογοι -~pός τά.ς άνf)ρωπίνους
μηχοινιiς σηρούμενοι παντός fυ:rικοv χοιροιχ.riiρος ;
Βε~οιίως άμiσους άπο3ειξιις ύπίρ rijς ύπά.ρξεως του χοιροιχ.τ1ϊρος
τούτου 3ίν 8υνάμεθοι νά. προσοιγά.γωμεν, ώς . άλλως χ.οιί. ,περί. πολλών
ιΧλλων ιpοιινομένων riiς φύσεως· 3ίν ~ύνοιταr: τις ομως νά. προσοr.yά.jΊί­
τοιαύτας χ.αi περί. μή -.ης ύπάρξεως οιuτου· άλλ' έξ ιποιγωγης χ.pί­
νοντες ού3εμίοι ιiμφι~ολίοι lπιτρέπεται ·~μίν περί rijς ύπιiρξεως τοιούτου.
Διότι έχ. τών γεγονότων, τόt όποιοι .;)γα.γεν ιίς φως ή σπου3η τών ον­
-~-ων έν 'ri.i έξελίξει χ.αί. ιiναπτύξει αuτών' μία ιiλήθεια πασιφανής πpοχ.ύ­
πηι, οτι ού3οr.μοu άποr.ντιf χα.ροr.χ.τηp~στιχ.όν τι χά.σμιχ. χωρr:ζον εί~ 3ύο
χ.οr.τηγορίοις τά. ονται, άφ. ένός μέν είς οντα. άναίσθητοr. χ.α.ί. 3ρώντα. ώς
μηχανοr.ι παρά.3οξοι χ.αί. άχ.οιτα.νοήτου χ.α.ί. άγνώστου φuσεως, άφ' ίτίρου
3Ε. ώς όντα α.ίσθανόμενοr., ήτοι ίχοντα. συνει3ησιν τών έντυπώσεων χ.αί.
ιi.ντι3pώντα χ.ιΧπως άλλως ή ΟΠω; ιi.ντι3ρα. ύγpόν τL ιίς χημιχ.ον ά.ντL-
3pοιστήριον• Είς ποίον ζώον νΟι στοιματήσωμεν οπως έξενέγχ.ωμεν τΊιν
έτυμηγοpiοr.ν ήμών χ.ατιχ3ιχ.ά.ζοντες αύτό είς μηχαν1Jν άφuχον χ.αl έγ­
χ.λιiοντες όμοϋ μετά. τών άλλων οντων, τών ύπο3εεστέρων αύτοϋ όρ­
γανιχ.ώς έν 'ri.i ιεραρχi~ τ7jς ζωης, έν ά.πεpάντφ ειρχ.ήί περι~οr.λλομίν~
ύπό τειχών έσοr.ει 3ιοιχωριζόντων ταϋτοι ά.πό τών άλλων οντων έν τιχ.ίς
ά.νωτέραις βα.θμr:σι rijς ζωολογιχ.1jς χ.λiμαχ.ος εύρισχ.ομίνων ; Είς τόν_
πίθηχ.ον ή τόν ~ι..Jνα. ; Είς τόν ιι.όνιχ.λον ή τόν χοίpον ; Είς τιΧ πτηνά. ή
τά. βατράχια. ; Είς τά ίντομα. ή τούς σχ.ώληχ.α.ς ; ή μη είς τά. μοιλά.~f.ια.
ιι.αί. τούς πολύπο3ας ; ή είς τόt έγχυματιχ.ά. ζωι3ια ;
Ή φ·.Jσι; οv3οιμοϋ φοιίνετα.ι χαριiξα.σσι άνυ,.έp~λητοι οpια εiς .τόt βα­
σiλεια των οντων 3ιαχω~ίζοuσα. τα.ϋτα είς ίμφuχα χ.αί. αψ uχα. Έά.ν
τινες ίξ αίσθηματιχ.ών χ.αί. pομανπχ.ών λόγων όρμώμενοι ίθηχ.αν iαuτοu ς
χωpοιpύλαιχ.αις εί~ τΟι σύνοpα τοu β~qι).ι{Qu 'TQu cίνθfώΤfQ\1 1 έ~ ύπιpμέτρQ~
 203

ζήλου ξιψο'Jλκ.οϋντες, ώι; περιώνψοι; τον Τ.ρωας •οϋ ΣιptJάrιε, ύπί;ρ

τijς ά.ξιοπρεπείας δiiθzν :χ/ιτοϋ κ.οι.i κ.οι.τά. πiσηι; ίδέαι;. τεινούσ"tΙς ν' ά.πο-
8είξ~ τό αvθαίρετον χ.αι άνύπαρχ.τον χ.αi όλωι; τεχνητόν των συνόρων
τούτων, ή έπιστήμ"ΙΙ άμείλικ.τοι;, ψυχρά κ.αι θετιχ.ή, ιpιλαλήθ"!Ιι;, τpοι­
χ ειοι χ.αι έργατιχ.ή οvδόλωι; λαμ~άνιι ύπ. οψιν τάι; τοιοι.uτοι.ι; άποι.γοpευ­
τιχ.άι; φωνά.ι; τών χωροφυλάχ.ων τούτων χ.αι βαίνει όλονέν έπι τά πρόσω
lγιι.οι.θιδρύουσα παντοιχοϋ τά. δικ.οι.ιώμοι.τοι τiiι; φύσεως, μοι.χομίν"fl οίίτω
ύπεp τοϋ ύφ"!Ιλο•έρου χ.αι εvγινειrτέρου άγων οι;' τ1iι; έπιχ.ροι.τήσιωι; τΥ,;
ώροιιο't'έρα.ι; τών μοναρχιών, τiiι; ά.ληθeια~, άνατρέπουσα. ποιντοι.χοϋ
τόν τυροιννιχ.όν θρόνον των ·προλήψεων χ.οι.ί τών -:rροχ.οι't'οιλi;ψεων, αϊτινε;
συγχ.ροιτοϋσιν ύπό τόν δουλιχ.όν ζvγόν το άνθρώπινον πνεϋμα., χ.οιι άπο­
δί~Ο\JΙJIΧ ιίι; οιvτό τήν έλευθιρία.ν ?t«L Την άξιοπρέπιιοιν.
'Εάν δε δεν δ 1Jνάμεθα. νά. διαΙJπάσωμεν τήν iλυσσον των ον't'ων, εi
μ1~ αvθαιρέτως χ.αι έπι τφ όρ<ι>. άνοιτροπijς πασώ~ τών έχ. τiiι; παραΤ"fl •
ρήσεως προχ.υφαΙJών άλ'r)θειών περι τijι; 't'αvτότ'r)τοι; 't'ών νόμων Π,ς
φύσεως έν ηϊ έχ.ιpάνσιι των φαινομένων τiiι; ζωiiι; -ί-ων όντων, έά.ν δεν
δυνάμεθα ιίς τοιαύΤ"!Ιν ή έχ.ε(ν1)ν τΥιν χ.λάσιν, είι; τοiίτο ή έχ.είνο τό ιΙδο;
τών ζώων, ν' ά.να.χ.α.λύφωμεν τά. όρια, ίνηϋθεν τών όποίων αι πράξει;
τών οντων ίχουσt ψυχuιdr χοι.ροι.χ.-riiρα., έχ.είθεν δέ φυσιχ.όν ή μ'1Ιχανιχ.όν,
όιpείλομεν νά χ.α.τέλθωμεν μέχρι κ.α.ι των στοιχ ειωδεστάτων, μέχρι τij;
μοcλλον ά.σ"ΙΙμάντου όργα.νωθιίσ"ΙΙι; ζώσης ίί'λ1Jι;, κ.~ι νά ποιρα.3ιχθωμεv f. ι
αι.vτ~ τήν ίίπα.ρξιν τ1jι; ύποχ.ειμενιχ.';iι; ~χ.ειν'r)ς ίδιόΤ"!Ιτοι; τ1iι; ίίλ'r)ς, ήν χ.α­
λοϋμιν aισθητιl(,ήr ιJύraιιιr ·ί\, οπερ τοιύτόν_, Ψυ.rιl(,ήr.
Ή α.ίσθηΤ\Χ.η ί8tόΤ"!Ιι; ή ή φυχ1ι ένός ~ορα.λλίου X.IX't'' . οvδίν δια.φέρει
't'-ίiι; φuχ1iι; 't'Ou Άριστοτίλουι; ώι; πρόι; τι\r 1ύσιr, διότι ιlνε ύποχ.ειμε­
νιχ.όν cpαινόμινον Πίι; ύ'λ1)ι;· τοϋτο δέ tr μόνον 8ύνα.τα.1 νά. ~· ώι; -rrρό;
't'Ον βαθμόν ομως τ-ίjς ά.ναπτύξεωι; ύπάpχοuσιν άπειροι βαθμοί μεταξύ
τών δντων, οι βαθμοί δε OV't'OL . βοιίνοvσιν .f~ρέμοι~κ.αι ά.νε-rrοιισθήτωι; σuν
ήi όργα.νL)!.~ τελεtόΤ"!Ι't'L τοϋ νεuρίχ.οϋ σuστήμα't'οι;, ϊωι; ov ή στοιrιιώ~ης

χ.α.ι άπpόσωπος αiσθησις τοίί στοιχιιωδισ't'άτου όργανισμοϋ άπο~~ σvν·

θετωτέpα χ.οι( πpοσωπι1t1ι παρά τφ τιλειο•έρφ όpγα.νισμι;> ενιχ.οι τη~
ά.νσιπτύξιω, νέων νευpιχ.ών στοιχείων χ.α.ι όργάνων βαθμια.iωι; είδιχ.f4 ..
θέντων lν τα.iι; λιιτοvργίοιι, χ.οιι ϊνιχ.α. τ1jς -rrολυπλοχ.ω't'έpοιι; συν3έσeως
αvτών, i~ -;7j~ -;Qιv't'oχpόvQ\I σuνεpγασ€σι~ 't'ών qπο€ων πpoxvπ-r~uσ~ ν ~~~
 204

ιιί°σθήσει; ή συ11εt1%σει;, 3ι8ουσαt ύφηλό:ι-ιρο11 χ.αί π11ευp.ατιχ.ώτερο11 χα

ροι.χ.τ1)ρα χ.αι πλιιοτipοι.11 χ.αι πολυσυνθετωτέρ~ν λογιχ.1~ν εi; τόι, πράξεις
τώ11 τελειοτέρων ζώων, συriltJηua: παί .ίο,·ιπόr, ά.φιχ.νοvμενα εί, τόν
τελεtότερον βαθμον πα:ρΟι τφ άνθrώπφ χ.αi. παραλλήλως βαιίνοντα μετόι
rij, τιλειοποιήσεως τoij νευριχ.οϋ συστήματος αuτοϋ .
Μια ίπi. τό ιίχ.ονιχ.ώτερον παρα~ολ1~ 8vνατιχι χ.ά.λλtον, νομίζομεν, νόι
παρiσχ~ μα.λλον συγχ.εχ.ρ~μίνην χ.αi. σαφ.;j ί8ίαν περι ri\; 3ιαφορii, τ.;jς
ψυχ·ϊ\, μεταξu ίνό~ χ.οραλλίοu ή όστρίου χ.αi. Π\ς ψυχη, lνό, 'Αριστο­
τέλους. Φαντασθωμεν 'ίν χωpiον ιχ. πέντε ή 8έχ.α οίχ.ιων χ.ατοιχ.ούμε11011
ύπό ιi.11αλόγου άpιθμοϋ i11θρώπω11, άφ' έτίρου· 8έ μίαν μιγιίλην πόλιν ίχ.
500 χtλ. οίχ.ιών χατοιχ.οuμένην ·ύπό έχατομμυρίων άνθpώπων.
Όπο(ιχ τεραστία 8ιαφορόι μεταξu των 8vo !
Το χωpίον τοϋτο, οπως χ.αi. ή μεγάλ11 πόλις, έχει τΊ~ν ό8ον ή τΟι,
ό8οv' του, μιχ.ρόις χ.ιχί στοιχειώ8ει,, άλλ' ιίσι χ.ιχi. λίγονται πάντοτε ό8οί.
"[.;χει τόις οίχίιχ, του, πενιχρά.ς χ.αί ιsτοιχειώ3εις, άλλ' είσι πάντοτε οί­
χ.ίαι χpησψ.εvο•Jσιχι πρός τον αuτον θεμελιώ3η σχ.οπόν, πpό; 011 χ.αι αι
μίγιστιχι χ.αi. πολυτελιις οίκίαι τ.;jς μεγαιλουπόλεω;· χ.αιτοιχ...uνται αιι

οωαι ύπό άνθρώπων άξέστων χ.αi. άμαθων, άλλόι χ.αi. οvτοί εiσι πάντοτε
άνθρωποι. 'Υ'πάpχιι χ.{νησι:, τις χ.αi. ζωη έν τφ χωpiCJJ, iλαχίστη χ.αί
μη8αμινή, άλλ' ιίνε χ.αi. λέγεται πiν"'ι'οτε χ.ίνησι,.
'Οποία άντίθεσι' οτα.ν έπισχ.οπήσωμεν τ1~ν μεγά.λην πόλιν! Αι οiχ.ίαι
είσi. παμμέγιστοι χ.α.ί πολυτελεt', a.ι ό3οi. ιίπειριίριθμοι άποτελοϋσαι
πλέγμα περίπ'λοχ.ον, ή έν αuτα.ίς χ.ίνησις ζωηpοτά.τη· . άμάξa.ι, τροχιό-
3pομοι, σι8ηpό8ρομοt, τηλιγpαψιχ.iχ. σύρματα, ύπόνομοι X.IXL uπόγ"οι σω­
λ.;jνε; ϋ3α.τος, φωταεp(οu ή άχ.αθαpσtών, 3ιασχίζουσι τΊ~ν πόλιν, τάι
πίριξ ή -rό ί~α.φος αuτ.;jς· μ•Jριά8ε; 8ί μυριά.8ων άνθpώπων 3ια"'ι'pίχουσιν
αuτήν· ύπ~η.ουσι θέα-rρα., 8ημόσιιχ χ.τiρια, βιομηχανιχ.άι χ.αταιστήμιχ-rα.,
lπιστημονιχ.iχ. χ.ίντρα, θύρυ~ος -rίλοςχ.αι άπερiγpα.π-rος χ.ίνησις παν-rσιχοϋ.
'Εν τοvτοt' ούσιώιJης 8ιαφοpάι μετα.ξu -rou μιχ.pοσχ.οπιχ.οu χωρίου· χ.αi.
τ~, -rεpασ.....ίας πόλεως 3ίν ύιpίστοt"'ι'αι. άμφότεpα "'ι'ΟV σιuτόν θεμελιώ3η
σχ.οπόν tξυπηpι-τοϋσι· το 'ίν ίν σμιχ.ρ~ χ.αι στοιχιιώ8ιι άπλότητι, . . . ό
ϊτιpον ίν μεγάλ~ χ.αi. ά3ιιξιτήτφ συνθέσει. Οϊαν σχέσιν ίχει τό χωρίον
προς τΊ~ν μεγάλην πόλιν, ""rη\Ι αιuτΊ~ν χ.αιι το ίπi. τοu βράχου ιίς τάι
βάθη τοu wχ.ιοtΙΙΟU πpοσχ.εχολλ11ιι.ένο11 QΠfEO\I πpός τον άνθρωπον.
 Τό οστρεον iχεL 'Εν ή 3ύο γάγγλια μιτά πίντι ή 3ίχ.α νεuριχ.ών χ.uτ­
τάρων, τό νεuριχ.όν σύστημα. τοϊ:ί άv9ρώποu έχει μέγιστον πλ7jθος γrt.γ­
γλίων μeτάι ίχ.ατομμuρίων χ.αί 3ι'λλιον(ων νιι•ριχ.ών χ.uπάρων.
Αι νε•ψχ.αί ό3οί ή . 1νες τοϊ:ί πpώτΙJu άpιθμοίivται ίπι τώv 3ιχχ.τvλων,
αι όδοί 't'Οίί έγχ.εφiλοu τοίί άνθρώποu είσίv ιiπειράpιθμοι χ.ιχί ιi3ιεξί"t"η­
τον πλίγμα άποτελοίίσιv· άνεπιχίσθητοc χ.ivησις έv έχ.εiναιις χ.αί σχε3όν
σιγ1ι χ.αιί έρημ&α. νεχ.pοταφι&ου έχ.ιί βασιλεύει, τούναντ(ον δί ζωηροτά"t"η
χ.ίνησιc χ.ιχί σuνωστιιrμός iδεων χ.αί αιiσθημ~των χ.ιχί πλήμμupαι έργιχσιαις
ίν τaίι: Μοϊι: χ.αί τaiς οίιιίαιι: του έγχ.ιφiλοu. Τό · οστpεον ώ; όρίζονται
έχει τό οστpαχ.όν τοu, ό Άριιrτοτέληc τό σύμπαν !
Διαφορά. ύπάpχει ώc πpός τόν βαιθμQv μόνον· 3έν άποχωρίζονταιL δι'
ά~ύσσοu, άλλόt 3ι' ιiπεLpαιpίθμων βαθμ(δων μιiiς πανυφiστου χ.λιμαχ.ος·
i3ov ή δLαφοpά τ7\ς fvχiiς τών ον't'ων. .
Μεταξv τοίί στοιχειώδους χωpiου χ.αί τ7\ς μεγαλουπόλεως ύπipχου­
σLν ά.πιLpοι μεσάζοντες βιχθμοί χ.αί άποχρώσεις πόλεων μετά τ7\ς iν αι.ύ­
τιχίς ζωης. Ίδοv iι είχ.ων της διαφοpiiς τής όργανιχ.7\ς χ.αί ίπομένως τ7\ς
φuχιχ.7\c τελειό"t"ητος;των οντων. Έ~των ιiεννάων χ.αί βαιθμη3όν πpοστι­
χ.αιί
θιμίνων νίων σuνθηχ.ών πpοιr.ύπτουσι χ.αιί νέοι οpοι βίου, νέοι κίνησις
δpiiσις, ά.'λλη οψις χ.ιχι θέσις των πόλεων' ά.'λλοι ά.νθρωποι , νέον τι μ7ι ύπάp­
ξαν ποτε αύτό χ.αθ' έαιυτό ώς τοιοvτο. Έχ. τοϊ:ί σύμπαντος συνάγονται
τόt αιιτιαι ίπί τό αιύτό καιί παιράγουσι νέον άποτέλεσμαι: 3ιά. τοσ χρόvου,
μ1ι ύπαιrχ.τόν ώς τοιοίίτο iν τ<"j) άμέσως παιρελθόντι χρό\(~· τό στοιχειώ­
δες μεται.~αιινει: eίς τό σύνθετι.ν· ή ψ•Jχ1ι τοίί χ.οpαιλλίου γίνεται ψυχ1ι
Άpιστοτέλου,. Α~τη ίστίν ή ιΙJτοpίαι τ7\ς έξελίξεως οντων τε καιί πραγ­
μά.τωv, 1iτιc εΙνε χ.αιί ιστοpίιχ τ7\ς πpοό3ου.
~ 13. Δίν 3υνά.μεθα ν' άpνηθωμεν τόν ψυχιχ.όν χαιpοιχ.τ7\pιχ άπό των
ολως αιύτομciτως χ.αιί μηχαινιχ.ως γιγνομίνων πρ:iξιων ύπό των ιiτελι­
ιrτίpων οντων, 3ιότι πλεiσταιι τοιαίίταιι συμ~αι(νουσι χ.αί παιpάt τφ άν­
θpώπφ. Ειδομεν 3έ οτι αιι αύτόματοι χ.αί όλως μηχανιχ.αι χαί άνευ
σιχφοuς σuνιι3Υισεως αιύτοίί γινόμενιχι αιύταιι πράξεις, πρότερον ίγένοντο
έν ιιvrιιlήσeι, τούτίστιν ίνιίχον τό fυ.ιuιόr σιοιχeiοr έν ίαυταιtς. Έόtν
αιiφνης ιiπειλητιχόν τι ιiντιχ.είμενον ή αiψνίδιος χ.pότος προ~άλ~ Τ'όtς
Οιiσθήσιις ιiνθpώπου τινος ιν άπολύτφ ήσuχίο:; ιuρισχ.ομίνου, οuτος ποιεί
ί.ν
μίγαιν άριθμόν πολυπλ6χ.ων χ.ιν-1Jσεων πρός ~μυνιχν ή όπVJθοχώpηαιν,πp
 206

~ λάg~ σuνείδ"t)σιν της άτομικ.ότ"t)τός τοu κ.αι σuσχετί~ τό σuμ~άν

πρόι; έαuτόν. Μια άπλη σrο~rειώ~ηι: αίσθησις .;Jρχ.εσεν οπωι; τεθ~ είι;
ένέργειαν όλόκλΤ)ρος ό προεσχηματισμένος iν f.αuτφ μ'1Ιχανισμόι;, οστιι;
ώργανώθη χ.αι μετεδόθ·ΙJ αύτφ κληρονομικ.ώ; ήδη άπό μακ.ρiiι; σειρiiι;
αίώνων. Ή άντίδρασιι; αϋτη του άνθρώπου εΙνε πρiiξις ολωι; αuτομα­
τος κ.ιχl. μ"flχανιχ.ωι; γινομέν"t), εΙνε δε .lο1·ικ1ί ταύτοχρόνωι;, χωρίι; νόι
ποιρεμ~~ τό .lorιxdr η ·ί; διάνοια και ή έσχ.εμμέν"t) βούλησιι;. Έόιν είι;
":'-/ιν fιϊνα μιχ.ρiiι; γαλΊ)ι; (πiρ.χτήρησιι; τοtί 'Άγγλοu Romanes), -ίlτιι;
ού~έποτε ε!δε κtίνα, πλησιά~ τις τΊ;ν χεϊρ.Χ τοu, ήν πρότερον προσέ­
τριψεν έπt τΊ)ι; fιάχεωι; κυνός, ή γαλ1) άμέσως φρίσσει κα! λαμ~άνει τΊ:ν
κ.ωμικ.Ύ~ν έχείνην ά.μuντικΎ~ν στάσιν τοtί σώυ.ατοι;' ώς οτε εύρiσχ.εται ένώ­
πιον του χuνός. Ή άπλη οσφρησιι; .;Jρχεσεν οπωι; τό ί,ωον έκτελέ~ πο­
λύπλf)χ.όν τινα πρiiξιν .lοτικ.Τιr και άνεu σαφοtίι; σuνειδήσεωι; και σuσχε­
τίσεωι; τών γεγονό't'ων, κ.οιι άνεu έπομένωι; ούδενόι; συλλογισμοtί, χ άpιι;
είι; τόν πpοίjπάρχ οντα έν αύτφ μηχανισμόν' ο στις ύπόχ.ειται ώς βάσις
όργανιχ.Ί: τοϋ ένστίκτου τοtί ί,ώοu, τΊ)ι; ψ'Jχικ.1)ι; τού-.έστι r.ράξεωι; αύτοtί.
'Άπασα~ αι τοιαtίται και άλλαι άνάλογοι πράξεις, αι κ.ληθεϊσαι άr­
τaraκ.1.aσrιxal και αύτόpαιοι .;\ έrστιιιτα τοιοuτοτρόπωι; έξηγοtίνται.
Έαν νυν λεiπ~ ή σοιιpΊ:ι; συνείδησις έξ αύτ11ι;, πρότερον ομωι; ύmϊρχεν,
άλλωι; τι δέ δύναται νόι γεννηθij και χ.ατά συp6ε6ψιοc χ.οιι νi ύπάρη
και νίίν δι' άλλοις πράξεις ολωι; νέαι; και άσuνήθεις, χάρις είι; τΎ~ν
άπιιpάριθμον ποιχ.ιλίαν τών έκ τ1)ς φύσεως έντuπώσεων, μεθ' ώv 'έν
ζώον έν τiJ πάλ~ τοtί βίοu εύρiσκ.ετιχι άεννάως είι; έπαφήν, χ.οι!. δη
κατά ":'Οσοuτον ποικίλων, οσον πολυσύνθετός έστιν ό όργοινισμόι; αύ­
το\ί. Ο\ίτω, ένφ άιp' ένόι; έλαττουται όλονέν τό χ.ράτοι;τ1)ι; συrιι­
ιJήσεωc, άφ' Ε.τέροu ομωι; αuξει f:νεχ.α των νέων ίντuπώσεων, &.ς προσ­
δέχεται το ον. Ή οιuξησιι; δέ οιϋτη iφ' ένός, και iι μείωσις άφ' ίτέ­
pοu, τών έν σuνειδήσει γινομένων πράξεων ε!νε ή αίτια τ11ι; προόδου,
ίδίωι; του άνθρώποu, οστιι; ώι; έχ. 'tου μiiλλον 'tελειοποιηθέντοι; όργα­
νισμου οιύ'tοίί εύρίσχ.εται είς έποιφΎ~ν μετόι πλειοτέpων νέων έντυπώσεων
έχ. του χ.όσμοu. Ε{νε ον'tως ποιράδοξον γεγονόι;, λέγει ό Herzen, οτι
ό άνθρωποc, ένφ άφ' έ.νός άνuψουτοιι είι; άνωτέροις σφοιίρας σuνειδήσεωι;
κ.οιι πνεuματιχ.ών ένεργειών, άφ' έτέρο'J χ.αταπiπτει ταύτοχρόνωι; είς τ.Υ,ν
τάξιν άπλΊjι; μηχανΊjς.
 207
;Εκ τούτων f:πετοιι οη ού3eν ον ού3έποτε εlνε ~υνατόν νόι μετοι~λ
ΥJθ~
τελείωι; είι; μΥJχοιν7~ν ή είι; αύτόματοr χ.οιι νόι ιiπολέcηJ
τ-l~ν θεμελtώ3η
ί3ιότητοι, -tiτιι; λέγεται συrείόησις' κοιθ. οσον οιι νέοιι ΚotL ιiσ•Jνήθ
ειι;
έντυπώσειι; r.οιχ.ίλλουσιν έπ' άπειρον κοιi έπομένωι; ποιρ:Χγουσι τΥ,ν
συνεί3ησιν έν τι'j) ζώιι> .
Έόιν τμήματ:Χ τινα του νευρικου συστήματος τοu
ιiνθρώπου, ή ένοι;
χ.οιτόι τό μαλλον ή ήττον πολυπλόκου νευρικου συστήματr.ι; ζώου,
οίον τό αυμπαθητικόν γαyγλιακόν σύστημα ή ό νωτιαίο
~; μυελός, ιiπώλε­
σαν τ1~ν ί3ιότητρι rijι; μετά συr11. ι1ήι1εως αίσθ1ίσεως
ενεκοι τ;;jι; όργοινώ­
σεωι; α•:ιτων είι; συσχ.ευόιι; πρόι; ώρισμέναι; πρiξει;
χ.οιi λειτουργίοιι;, ιiφ'
έτέρου τ1ιν ί3ιότητοι ταύτηv προσέλα~ον τόι τελειότερα
κα! πολΙJπλοκώ­
τερα ώι; πρόι; τ1~ν ·:ιφ1ιν και χ.ατασχ.ευήv χ.αι ιiνώτεp
ον οιύτων ιστάμενοι
τμήματα του νευριχ.ου συστήμα-τος' εvθα κατ. εύθείαν
μεηι~οιίνουσιν
αι iντυπώσειι;, iπλώς μόνον 3ιερχόμεναι των άλλων τμημά
των, κοιi προ­
χ.οιλοίίιn τό φαινόμινον τ;;jι; συνει8ήσεωι;, 3ι' oiJι; λόγουι;
εtπομιν έν τοϊι;
πρόσθεν. 'Επομένως είι; 'έν ζωον, οπερ κέκτηται, φέρ'
είπεrν, ίν ή 3ύο
γάγγλια (ώι; π. χ. μαλάκιά. τινα χαι πολύπο3ει;)
χ.αι προσ3έχε-ται 3έ
κιχi χ.ατεργάζετοιι ποιν-:-όι; εt3οuι; έντuπώσεις , συνήθει
ς τι χαi ιi'3υνήθειι;,
θόι ποιρά.γηται κατ' ιiνά.γκην τό φαινόμενον στοιχειώ3ου;
τινόι; συνει3ή­
σεωι; ή αίσθήσεωι;· τουτο aε άχ.ρι~ωι; τό φαινόμενον
χ.οιθιστ~ τό ζωον·
ικανόν πρόι; α•:ιτοσυντήρησiν του, 3ιότι καθό αίσθοινόμενον
άποφεύγει το\ιι;:
χ.ιν3ύνοuι; ή φροντίζει πιρi rijς τροφ;;jι; κτλ. ~ιό καί το
στοιχειω3έστερον
των οντων ε!νε τιλειότερον και TOU τελιιοτέρου ζώου
TOU έστερημίνου
του iγχ.εφάλου οιύτου. Ό ά.ποχ.ειpοιλισθεiι; βάτραχοι; 3έν
3ύvοιται νόι χ.α­
τορθώιη~ τ1~ν αύτοσυντήρησίν του, χ.αi ό άνθρωποι; 3ε
ίστeρημένοι; των
έγχ.εφαλικων -ί~μισψαιρίων, ( ώι; ,ιι; σvμψvειι; τι ναι;
περιπτώσεις οίον β.lα­
'Χίας, idiotie-ή ποιθολογικόις περιπτώσιίι;-ψλεγμοναi
κτλ.-3ύνιχτοιι
νόι θεωρη~ ό άνθρωποι; ώι; πράγματι στερούιι.ενοι;
των Τιμισφοιιρίων),
ιiνε Jf.ατώτεροι; χ.οι! οιύ~ου του σκώλ't)κοι;· έν τούτοις κοιi
ό βάτραχοι;
χ.οιι ό άνθρωποι; 3ιοtτ't)ρουντε; τον νωτιαίον μuιλόν
αύτών χ.οιτiχοuσιν
'εν ν6vpικον σύστΥJμα πολu πολυπλοκώτερον τοu όστρέο
υ ή του σχ.ώλη­
χ.οι;, άλλ' ού3έν αlσθάrοrται, 3ιό χ.οι! 3έν χ.ατορθοϋσι
τ1~ν αύτοσυντήρη­
σιν αύτων. Παρ' οιύτοϊι; τό ψοιινόμενον τ;;jι; αιίσθήσ
ιωι; εvρηται ιίι; τόι
άrώtεnα χ.έντρα ένω ποιρόι τω πολύπο3ι ·~ τω όστpέω
Τ ' • ' •
τα. πάντα είσi
•
 208
σuγχ.ιχωνεuμένα ίν !νι γαγγλί!ι). Και αύΠι 3ί ή ΆpοίGη, τό μονοχύτ­
ταρον τοϊ:ίτο ζώον τό ισ-:ερημίνον νεuριχ.οϊ:ί ιστοϊ:ί' έχ.λέγοuσα τΥιν τροιpην
α•jτής χ.ιχ\ ά.ποφe.ύγοuσα τόις βλαbερόι; 3ι' αύτΊ~ν έπι3ράσιLς, ά.πο3ει­
κνύει ο-:ι αίοθά.rεται, οτι 31ατίθεται εύαpέσrω< η ιJυσαpiσrως είς τόι; lν•
τ•Jπώσεις, καίτοι 3ε ού3εμίαν ί3έαν έαuτiiι; κ.αl τών πέριξ σuμbαινόν­
των ίχει, iι αίσθησιζ μόνη ά.ρκ.εί οπως 't'ό ζιϊ>ον προσενεχθ~ lιτιiιώς,
ήτοι προσοιχειωθ~ πρόι; τόι; περιι;,ά.σεις (adaptation), χ.ατορθοvν οϋτω
τήν αύτοσuντήρησίν τοu. Τό πρωτόπλασμα αύτ1jι; ά.ρχεί είι; την παρα.­
γωγην τοv ιpαινομένοu τ;;jι; αίσθήσεωι;, -iiν ί3ιότητα 3ύναταt ν' ά.πο ..
bάλ"Q, οταν cίναιpαν~ δ νεuριχός ιστό; ό παραγόμενο; ίξ .οιύτοv, χιχτα­
μεριζομένων των λειτοuργιων τοϋ πρω-:οπλάσματοι; σuν ~ ιξελίξει των
όpγάνων των οντων, ώς τφ ΟντL παρατηροvμεν "t'OV"t'O ιίι; τόι ιiμίσωι; έν
ά.νωτίρ~ βοι.θμί3ι χ.είμενα οντα, εί; τόι.ς ϋιtpας, πο.lύποόας χ..τ.λ.
Ού3έν λοιπόν ζωον στερεϊται τΊjι; αlσθήσεως, τούτέση riiι; ύποχ.εt­
μενιχ.Τjς ταύτ11ι; ί3ιότητο;, ήν όνψ.άζομεν fυχήr· αύτη, στοιχειώ3ηι;
lν τοΊι; ά.τελεστά.τοιι; των ζώων, έξοι.iρετοιι είς μέyαν βιχθμόν σuνθέσεωι;
χιχl . τιλειότητος πιχρόι. τοίι; ά.νωτέρ~ιι; χ.ιχ! πολuσuνθέτοιι; όργανισμοϊι;.
Δ!ν πρέπει 3έ νόι φαντοισθώμεν αύΠιν ώι; ί3ίοι.ν' όντότητα., ά.λλ' ώ;
ά.ποτελεσμοt .η ιχ.3ήλωσιν τής λειτοupγία.ι; τοίί ά.θpοίσμοιτος πλείστων
οσων ά.ν .:χ;τομιχ.ων μονά3ων TOV νεupιχ.οij σ•Jστήματοι; έπi μαλλον χ.οιί
μαλλον τελειοποιηθεισων.
~ 14. «Δέν lννοώ, λίγιι ό Maιιdsley ('), 3ιοι't'ί 't'ινει; άρνοϊ:ίντοιι
»είι; τόν 3ημιοuργόν, τόν χ.ατ' αύτοu; πιχνίσχuρον χ.οι.ι πι:ίνσοφον, Πιν
»3ύναμιν οπως χ.αταστή<Γ!) την ϋλην iν τ~ μαλλον πcλuπλόχφ οιύrijς
»χ.αταστι:ίσει ιχ.αν1~ν πρόι; τό σκiπτεσθαι χ.αι αίσθι:ίνεσθαι, οuτε lννοώ
»3ιατί. μια τοιαύτη ί3έα lμποιεί αύrοτι; φpίχην. Λησμονοvσι πολv
))ταχ έως, οτι ό lγχέφαλος 3ίν είνε νεχ.ρόν η οργανον' ιiλλόι. lπιπειpοp­
))'t'tσμίνον λιιτcupγίας ά.νωτίpαι; τάξεω~ ή τόι ά).).α οργοινα iov σώμαι-
1.Ι't'Ο~, λειτοuργ€αι;, ιiντοι.πο~ινομίνας >'..«ί παραλλήλω' βοι.ινούσαι; προς
»Πιν πολύπλοχ.ον ύιpη·ι χαί . χ.ατασχεu1ιν. αύτοv χ.ατά πολv ύπ~pbαιLνοu-
:»σαν 't'ήν των άλλων όpγάνων . .Ποϊαι .λοιπον εΙνε οι.ι λειτοupγίαι 't'oi.j
»lγχειp:Χλοu, &.ν 3ίν ιΙνε πνεu.μ~ηχ.α.ί; ΕΙνε χαλόν να ίχ~ τις ύπ' ο•}ιν

(1) ι.οc. cit. σι;λ. t20.

 209
»-C-«, χαί1'οίπληχτιχ.άtζ πριiξetζ χ.ιχι τά θιχuμιίαια ιiποτιλίαματιχ, τάt ό-toti
:ιιεtνι ι~ιανή νάt lχ.371λώ~ ή i.ίλη. Παρατηρήσατε 'έν απίpμα, οπεp ρι ...
JJπτιται ίπt rii; γη,. Έχ. τοίί απίpματοζ τούτου θάt πpοχύψ~ ,,.ια λε­
»Π't'οφu-1J; ριζα, χατόπιν 3ί ό χοριι.ό;, εΊτα τά φύλλα, τά. οcνθ1ι μι τά
»λcιμπpότεpοι τών χpωμιίτων. ό χ.αpπόζ χ.τλ. Τοιίίτα πάντα γίνονται
J>3ιά: θιχuμοιιJiων χημιχ.ών πράξεων χ.οιί (J.ιθόδων ιίΧαtΤοtνΟήτων ήμιν.
»Δίν iιπάpχει ούδίν πrtvparuιόr 51vτor ίντο, τοv φuτοίί, τό όποtον
»μίιrον ~; ϋ.lης ίχτιλιi πάντα τοιίίτοι. Τά· ιiποτελίσματα ταίίτα είσίν
»ιiρ~ούντως θ«uμάαιιχ οπως φαντcιιJθώμεν όποίοις πιpιπλόχ.ο•Jς i3ιότητας
»3•Jνα.ταt νclc lχ-rι ή i.ίλη · 3ιό ιtιι.ιθα .Υ,ναγχ.οισμίνοι νά παpα3εχθώμίν
:eaτι ή vλ"tl έν τιj> ιiνω-rάτφ βαθμι/) τη~ ΙJ•Jνθέσιως χ.αι όργαινιχ.7jς ιiνα~
»πτύξιως αύriiς, εCνε tχ.οιν-1J νάt ίχ.τιλij πράξιις ίτι ιi~ιοθαιuμciστου;. Άν
:n&λοuθ-ί)αωμεν βiiμοι προς βήμα τl;ν έξίλιξιν τοίί νεuριχ.οίί σuaf-ί1.ιi
»ματ~ς 3ι' ολης rijς αειpiς τών οντων ιiπό τ;\ς cτοιχ Ε\ώ3οuι; οιύτοίί
cι:μοpφ~ι; μίχpt τ-ης μiλλο<ι αυν&ίτοu,3ίν θά 3uνηθώμεν νά πpοσδιοp{αωμcν
»'"2ν βαθμίδα έν fι τό Ν. σύ11nψ.α τοijτο iπόλλ•JΙJtν αrφν11; τΟις iμtύτοu;·
:ιτοι«iί~ ζώ~ vλ~ ί3ιότηται; χ.αί χ.οιθίσ-rοιται άπλοiίν δpγοινον παθη­
»τιχ.όν pιiίς tifί./ol) ,jγrότηι()( ύπειιJερχ ομ!V11ς ώ; θεό~ ιiπό μηχ_οινή;.
«Τινίι; ιi'Ι'tο~pιφόμενοι ίνα τοιοiίτον, ώ; ήμιϊ; έΧ:θίτοιι.εν, u.lιopι5r,
«παpηγοpοϊ:iντοιι φ~vτιιζόμενοι τ-f,ν vποιρξιν μtα; iίλη; λεπτιπιλιπτο-'
~εν ειοο; • ,!, J ..
".lηι:, '1\Τις " 'Ι' '
οtcιοεχε-.αt
'
την .... '
ΟΛονιν λ ιWΤUνΟ'"'
«τotT'riC,
• . ' "
αυ.ιοv υ

«μiv11ν ύλην τών νιuρικών στοιχεlων ιinοτiΜίίGcι τό πrείψα. Άλ'λ'

ιιε(τε Πnvιιaτοπυιήοωοι τήr ϋ.lηJ", εf-rε iJ.lι:ιιοπο11ίt16ΚΤι τ~ πrιίΊμα, τn·
« ~pίiγμα ιΙνι 'έν ~οιι τό α•~τό· τα.iίτοι ε[νε ζητ-ί}μαtτ« λέξεω" χ.αι δχϊ
«'Ι'tp-ctγμiτων .•. »
. . . «ΙΙαιντοι;(οϋ lν 'fij φύιJει βλίπομιν τιiς ί~ιόΤt)ΤΙΧC riίι; i.ίλ11ι; γι­
;ι~μίνοι; μίiλλον ΙJUνθίτοu; παtpαλλήλω; πρό; την όλον&.ν αuνθιτω•
»τίpαν ιιγνομίnιν vλην. Έχ. των άπλών ~uσικων ί3ιοτ-hτων με'ς'οι~:χι:­
»νομιν ει; τat; χ11μιχ.ά;' lx. τούτων εί; τόι; ιpuτιχ.1%; χ.οιι ζω·ίχ.όι; μίχpt
JΙβσι6j.ι:rι3~ν "t'ών άνωτά-των πvιuμοιτιχ.ών. Τό χαραχ.-ι:ηριιJτιχ.όν τii; ιiνι­
»ού1111ς ταuτη; '" πα.pοιλλ-ί)λο•J μιτοιμοpφώιιεω; rii; \ίλ11; χ.αι Πι; 3υ-"
»~μtώ; είνι ή όλονίν' Ίιuξeυααι. ιiιJ{UΙJffιr: των ιrωμάτων χαί τό πο)u•·"
»ιJύνθετον τών αuν3uσι.ιJμων ri\;· i.ίλη; γιγνομίνων· .ιντό; χώpο•J έπt μίiλ'-'
•λ'Ον ieaeι' μίi'λ~ιw cφ.tiι.poO'. • fi'iιJ« πρό~ος 't"'ί;ς ϋ.l'Ι( ~ι· τής Jυrάp•ωι:
i~
 210

»!f1)νίστcιται είς τ7ιν συr;ιerτpωrιιιήr τοιύτην .τάσιν. 'Όπως ϊν ίιrο3ύνοιμον

>>χ·ΙJμιχ.η, 3υνάμεω, άντιστοιχετ ιί, πολλά. «λλιχ ίσο3ύνοιμοι χ.οιτωτέρων
»3υνάμεων, ώ, ίν ίσο8ύναμον ί,ωi:χ.η, 3υνάμεως άντιστοιχετ ιίς «λλ«
»ίσο3ύνοιιι.οι χΥΙμιχ.Ίjς ~υνά.μεως, ούτω χ.οιι έν ηϊ χ.λίμcιχι των ιστων τοϋ
»όργιχνισμοϋ, ό ιστό, ό μάλλον τίλειος παριστif μίαν σύrΟισιr πολu
»πολυr.λοχ.ωτέριχν ή εlς ιστός στοιχειώ3ΥΙ,, χοιι έποιι.έν~ι; έγχ.λιίει έν
»έοιυτι'j} άριθμόν ένεργειών πολu άνωτέρων. Ή πολύπλοχ.ος αύτ'r) σVr­
»θεσις χ.οι! σurχirτpωσις ά.ψιχ.νιίται lν τφ νιυριχ.ίj> ιστφ είι; τόν ύψιστον
»βοιθμόν. Ή ύπιχρξιι; λοιπόν τοϋ νιυpιχ.ι:.i;ϊ ιστοϋ μετά των 3uνιΧ.μεων
»α.ύ-;01) tξαρτάται έντελωι; έχ. τη, πpοϋπιΧ.pξεωι; ολων των οcλλων :ιι.α­
».τωτέραι; άξία.ι; ιστών, οίτινε, προΥΙyήθ·ΙJσαν αιύτοίj έν ηϊ τιΧ.ξιι τ1jς όp­
»γανιχ.ης ιξsλίξaω,· 3ιό ολη ή 3ύναμις τοϋ σύμπαντος 3ίν Μναταιι νά.
»χ.ατορθώcη~ οπως έξα.γάηι εν νεupιΥ.όν χύττοιpον έχ. τη, ιiνοpγάνου
:ιiύληι; άπ' εύθείαι;. Ώ, ό μεγοιλοψuη, έγχ.λείει έν έαuτφ ολην τ7ιν άν­
»θρωπότητοι, ούτω χ.οιι τό νιuριχ.όν στοιχείον έμπεριέχει tν συrό/eι, ώ,
»extrait, ιiπάσοι, τόtς 3uνά.μει' της ψύσεως».
Εlνε τφόντι μuριά.χ.ιι; άξιοθα.uμοιστότεροι; χ.οιi σοψώτεροι; ό· ΔΥΙμιοuρ-:
γός χ.α.τορθών τό πλέον ~ θοιuμιΧ.σιον ψοιινόμενον, ώστ• μίιχ χ.αr.ί ή ιχi.ιτη
ύλη νά προσλα.μ~ιΧ.ν~ ά.ψ' έιχuτη, ιiπείρους μορψόtι; μιτ' ιiπείρων ί3ιοΠι­
των, νά. μεταμοριpόν~ βαθμη3όν έιχuτ7ιν 3ιόt των οιύτων στοιχείων, έξ
ών συνίστιχτοιι εt; βράχο,, εί, «νθρωπον, ή ίΟιν άπε3ειχ.νύετο άνίσχuρος
χ.ιχ! ά.νίχ.ανος πpός τοϋ-:ο, χ.αi. ·~να.γχ.ά.ζετο να χ.ατοιιpύnι εί, τ7ιν συν3ρο­
μην νέου ποιpάγο1tτο,, ά'ό.lοv rιrος πpάrpαιος, χ.οιθ' όλοχ.λΥΙpίαν άχ.οι­
τοιλ-i)πτου χ.οϊi άσυλλήπτου i.ιπο το\ί άνθρωπίνου νοός, οπερ, ά.γνοοϋν,
ιίρήσθω έν ποιρό3</}, χ.αθ. όλοχ.ληρίαν έα.υτό, νόt ένερ)ii τα !χ.πληχ.τιχ.όt
οντω, πνευμοιτιχ.Οι ψιχινόμενα., τά. όποιοι άλλωι; ού3έποτι ό άνθρωποι;
ιlδεν ιχ.τό, χ.οιί άνιu τη, ύλ"ης έχ.3.,,λούμενα, χ.οι! ·τα όποiα χ.οr.θ. όλοχ.λ'r!­
ρίαν ύπό τό χ.ράτος αύτ1ίς της vλ'r)ς ιύρίσχ.ονται χ.οι! μετ' cιύτηι; σuμ­
μετα.~άλλονται.
Εlνε αιύτόχp'rlμ« ούτ'}πίαι ό 3ι·Lσχυρισμός !:ιι.είνων, οϊτινες ά.pνοiίντα.ι
ιίς τ7ιν ύλ'r!ν την πνεuμιχτιχ.ην ί3ιότητα, ένφ 3ίν γνωρίζοuσιν οr.uτ7ιν τΤιν
ούσίαγ, αιuτην τ7ιv 'Ιύσιr τη~ \ί).ης, χ.αι έπομίνώ; ο~τι τάς i3ιότ.,,τα;,
&ς αύτη δύναται νιΧ ίχ~ ή νόt προσλιΗ~~.
~Εάν ό Δημιουpγο, ~σθάνιτο τ7ιν ιiνiγχ.'rlν τοίί αίνου ήμων iιπίp
 211

αιύτοii, ώ, ~ι.οιί τoii θσιvμαιαμοu χ.αιί τη, έπι3οχ.ιμοιαία, ήμών 3ιάι τ·ίιν
τιλιιότητα ~ι.αί τήν αοιpίοιν τών έργων του, θά. έ3οκίμαιζεν ιiπολύτως
πλειοτέραν ιχ.αινοποίηιrιν χ.αιί θχ lξέιpραζε τήν. εvαpέαχειαιν σιίιτοii μίiλ'λον
πpό; έχ.είνοuς τοuς ιiνθρώποuς, οϊτινες ιiναr.γνωρiζουαι τήν αοιpίαν χ.αί
ίσι_uν oιvτoii, 3ι. η, ωριαεν' ωστι ή μία χ.αί ή οtvτ·ή \.ίλη νάι αυν3uάζη­
τctι χ.ατ' ιiπείροuς τρό~οuς χ.αi 3ι~ ΙJειρiiς βαιθμιαiων έξελίξιων νάι χ.α­
ταιfl'αtθi\ ιχ.αιν-ή νi t1ιιlπtηtαι χ.οtί νi αίσθάrηται' η πpός έχ.είνt"Jυι;, οiτι­
νες ciρνοiiνται otvτtj) τ-ίιν αοιpίctν χ.σιί ίαχ uν ταύτ-11ν.
Ή μοrιοτι.χ.ιί θεωρία, χ.σιθ' Ί~ν -~ &.πειρος ποιχ.ιλiοι της μοριp1ϊι; τών
ιiντιχ.ειμένων )(.σtί Τ~Υ οντων τ}jς ψύαεω;, ώς Χ.σtί πάντων τcί)ν έν τiι)
αV-μπαντι τελοuμίνων ιpυαιχ.ών ή πνιυμαr.τιχ.ώ·ι ιpοιινομένων, ιivι;γετ~ι είς
plar \;λην, ftίar Jύrαιιιιr, ε~νε ή μιγοιλοπρεπεατέραr. ιpιλοαοιpι~ι.ή α•.Jλ­
ληψις του ciνθρωπiνου νοό;, Ί~ν πρώτοι ϊαχr:.ν τήv ίιπερτάτην 3όξαιν νάι
έξενiγχ.ωαι ;ι.αί νi .iναπτύξωσι ααιpίατοιται Ελληνες ιpιλόσοιpοι.
Αί ίιπό τινων 3ί ιiπόπειpαι ίιπ&ξαιιρέαιω;, τρόπον τινά, του αί .. Ι)ρώ­
Π')U έχ. του μίαου τής ιpύαιως, ή ύπίp οιvτοίί 3ιctμιpια~·ήτηαις ιpctντα­
ΙJΤ\)(.ών τίτλων εvγινεiας, χ.αταγωy~ι; χ.αιί θεμελιώδοu; 3ιαχ.ρίαεως ιiπό
τών λοιπών ον των' -~ ύ;;αγω-(ιι οιvτου ύπό νόμους εί3ιχ.ο\ιι;' ιpυαι­
χ.η, ή -ίιθιχ.7\ς τάξεως χ.αί έχ.τός τών του α>.Jμποιντος, χ.αi ή παραι3οχή
μιίiι; μυαn~ριώ3οuι; άpχ;;ι:' 1)τιι; ε3ρααι κοιτά -.ρόπον έπενεγχ.όντοt τήν
πσιροuαίαιν τοu έν τ~ ~ι.όιrμ«tΙ τούτιι> ώς άπό pηrαrής, ιrίιμιpον οv3ί χ~ν
τήν πpοαοzήν τής έπιατήμη; ίιpιλχύοuΙJιν.
 •
ΤΜΗΜΑ ΤΕΤΑΡΤΟΝ

ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΦΡΕΝΟΠΑθΩΝ

11TPll.R 1.11 Ι.ΟΙΙΔ"ΝΙΟ.\Οrιι.π ΒΙΡΙ 1 ΥΤΔΝ •Β&ΙΤΒ

1
β, a'. 'Έπο'!fιc: ύp' rι)· έζετάζοyται οί ppεrοπαθεϊc:.
~
~ 6'. ·Δ ιαιpει1ιc:
' αύτwr κατa ' .
' κατηγοριαc:

e 1.'Η έξέτασιι; τ1iι; φρενοbλαbείαι; έν γένει, των ~ιαφό·pων αιύriϊι;

μορφών χ.αί 'rijι; ταξινομ:t)σεωι; αύτων, ώς χ.αί των συμπτωμιίτων, 'rijς
πορείας, τϊjς έ~tbιίσεωι; ~tαι 'rijς θεραπείας , έν ένl λόyφ ή νοσολογία 'rijι;
φρενοbλα~είας ιiνή~tιι εiς ιi3ιχ.άι. σuγγριίμματα πpαγματευόμενα έν ολ~
τ~ έκ.τάσει τό ιiντι~tείμενον τοiϊ-:-ο, ήν χ.αιτέχει έν η\ έπιστήμ~ τοιαιύτηι;
φύσεως ζήτημα. Ήιι.εrι; πρό~tειται ένταιuθα νιi. ιξιτιίσωιι.εν τοvς φpενο­
bλαbείι; ίχοντες ύπ' όψιν τόν βαιθμόν, τΎιν iχ.τασιν χ.οιί τό εl8οι; "C'Τίς
συμbαίΙΤΥ)ς ή ύπαρχούσης έν αύτοτς ψυχολογιχ.Τjς 3ιατοιριίξεωι;.
Ή είι; τινιχι; χ.απ~γορίας, &ς θΟι ποιήσωμεν ίνταuθα, 3ιαίρεσιι; των
φρενοbλαbών έχουσα ώι; bάσιν τ~ν βαθμόν χ.αί τό εΙ3οι; 'rijι; ψυχολογι­
κ.ης p'λιίbης, τούτέστι 3υσόριστα ολωι;, ιiσαφ;;j χ.αί εύμιτάbλητα ψυχο­
λογιχ.ά στοιχεrα, δέν εΙνε χ.υρίωι; όρθ-Υ~ χ.αl φvσιχ.ή, οuτε χ.ατορθωτ-l~ ύπό
θεωρητιχ.ην κ.αί έπισ-rημονιχ.ην Έ.ποψιν- 3ιότι ιix.pιb;;j οpιαι 'rijι; βλιίbηι;
ταιuτης φuσιχ.ώι; δέν δπάρχοvσιν. Άλλ' ίιπό πραιχ.τιχ.ηνϊποφιν ή τοιαύτη
σπουδη χ.αιί 3ιαίρεσις έχει την ιiξίαιν αύτ1iς, χ.αιί στηρίζεται 3ε ίπί rijι;
προτέρας γνώσεως ..rjι; νοσολογίας των φρενοπαθών' ήτοι των 3ιαφόpων
μορφών 'rijς φρενοπαθείαι;.
Π.άσχει τις ή 3έν πάσχ_ιι ή χ.αιτιi πόσον πάσχει τΟις φρέναις ; Έ3ω
έπί τέλο•J; ιiπολήγουσι πάντα τιi ζητήματα, όσ.iχ.ιι; άνθρωπός τις παρ-
 2t3

έχων 3είγμιχ.ται ά.νωμαι).ίαι; πνόι; τών φρενών πρόχ.εLτοtL ναι χ.ρLθ~ ύπό
-.ήι; χ.οLνωνίαι; ή τοϊ:ί νόμοv.
Δύο περιπτώσιιι; φvχολογιχ.7\ι; χ.ιχτιχ.στάσεωι; τοϊ:ί ιivθρώπι;υ θέτουιην
σιuτQν έχ.τόι; νόμου: α. '.)ή ιiπώλιιιχ. τοϊ:ί αύτε(ουσίου μετ' ά.πωλεία.ι; τ1jς
σ~νεL3ήσιωι; τ1jι; ιiξία.ι; τών πράξεων· β '.) ή ιiπώλεLιχ. τοϊ:ί α.uτιξου'σίου
3ιά. πιχθολογιχ.ήν τινοt α.ίτία.ν, καίτοι ή συνείδησL; τών πράξεων 3tατη­
ρειτιχ.ι ιiχ.ερα.ίιχ ή σχε3όv ιiκερσιίσι . Άλλ' α.ιπεριπτώ'Jεις σιvταt 3έν πσι­
ρουσιάζοντσιι πά.ντοτε τοσοϊ:ίτον χ.α.θιχ.ρσιί χ.σιi ε•)3ιiχρLτοι ιiπ' ιiλλΥιλων·
ύπcίρχουσι βσιθμισιίοιι μεταgάσιιι; πρόι; ιiλλΥιλσις χ.οιi μεΙJάζουσαL χ.σιτα­
στάσεLι; μετοιξu τοϊ:ί πιχ.θολογιχ.οϊ:ί χ.οιι τοϊ:ί φυσLολογLχοϊ:ί. Ο\ιχ ήττον ώι;
γενιχ.όν μέτρον χ.ριτήρLον 3έον νόι έχωι.ι.εν vπ' οφLν τοcι; δύο τσιύτοις
X.ctL

θεμελιώδεις φυχολογLχ.όιι; περLπτώσεtς πρόι; μεθοδιχ.7~ν χ.σιτάτοιξιν τών

ίχ.άστοτε εί3Lχ.ών περLπτώσιων. Ή τοιιχύτη ίιχ.τροδααστιχ7J χ.οιί φυχο­
λογιχ.7~ ίποφLς τοϊ:ί ζη ....~μιχ.τοι; θιi ιiγάγ~ ήμα; εΙτα ιiνεπιχισθήτως είς
τ1)ν ίπισχ.όπησιν χ.αί iτέρα.ι; δψεωι; αύτοϊ:ί, τ1jς κοιrωrιο.lοτι:ιιης, το\ι­
τίστιν είι; τ1~ν μελέτην τοϊ:ί cpρινοbλσιbοϊ:ίι; ώς μέλους τ1jς χοινω·1ίσιι; πσι­
θολογιχ.οίί, εiι; τ7~ν ιξέτοισιν τ1jι; θέσεωι; χ.α.ί έπιδρiσεωι; οιiιτοίί έπί τ1jι;
χ.οινωνίσιι;.

~ 2. Έχ. τοίί χ.οιθορισμοu τών στοιχείων, έξ ών σvνίστοιτσιι ή cpρενο­

bλά.bειοι, χ.σιί περ! ών 3ιιλά.bομιν έν τφ περί ΦpεroG.laf:1ίaς χ.εcpσιλαίφ,
3υν~μεθιχ. νίίν νά 3ιιχ.τυπώσωμιν γενιχ.όν τινσι, ίστω χαί ιiτελ71, όρισμόν
τοu cpρινοποιθοuι;. Πολλοί ίπεχείρησοιν νά. δώσωσιν έν όλίγσιιι; λέξεσιν
ιix.pιbY'i ώι; ίγyιστσι ίδέσιν πεpi τοu cpρενοgλσιg')uς, ά.λλ' εiι; πολλοuι; έχ.
τών τοιούτων όρισμών, ίδίως 3έ ψυχολόγων τινών χ.σι! ήθιχ.ολόγων,
3ύνσινταιι νιi ιiνσιχθώσt χ.σιί πλείστοι οσοι σώον τόν νοϋν ίχοντει; ~νθρω_;
ποι, 1) νόι μ7J συμπεριληψθώσι Πολλά. εiδη ιpρενοbλαbών. Οι λόγοι τ1jς
3υσχ.ολισις τοϋ όρι.,μοiί ίξετέθησαιν ή~η ' iν τοίι; περi cpρενοbλσιbιίιχι;. Ώς
ίντελίστεροι; χ.οιί ιiχ.ριbίστεροι; 8ύνοιτα.ι ίσως νάι θεωρη~ ό ίξ1ίι;, ό όμοtά.­
ζων .Χ.λλωι; πλειότερον προι; τόν vπό του Esquirol 3οθivτοι:
Φpιrο8.lαGής ιlrε έuίrος, δστις, συrιπtίq. Jιαιαpd(εως ιiίς ιJιαrοίας,
ι'(' ψυχι:ιιiίς αlσθητι:ιιότηιος ·η rώr αlσιJημάτωr (τοϋ θυpιιwv) :ιιαί της
θιJ:ήσιως αύιοϋ άπώ.l1σι χατa το pii.l.lor η ~ττοr το αύτε(ούσιόr (τ7Jν
ήθLχ.1Jν ίλιυθεpίοtν), ιJtr /χει ιfέ ΠpΟς ιούτοις ώς έπί το :π.Jείστοr χαί
σvrιtιJηαιr της ιJιαταpά(1ως ταvτης :ιιαί iπopirως btaυuι ra 1lrt ύπιύ-
 214

6υγος rώγ .lό1·ωr καί zώr πpά(tώr του άπlrαγτι τη( κοιγωγίας (•).
Άλ'λόc. μέχp' τίνοι; βαθμοίί πρέπει νόc. φθάσ~ ή 3Lατά.ραιξLι; cιύπ~ μ,αι;
η ιiπ«σών όμοu ή συν3υασμοu ηνοι; μόνον των τρLών τούτων παρα­
γόντων τήι; φυχ,;ι.7jι; 'λιLτουργίαι; τοίί ίγχεφά'λου, χαι μέχρι ποιου βαιθ­
μοu 3ίον ν 'ά.πολέ~ ε!ι; ~νθρωποι; το aύuf.ούσιογ (libre arbitre) 3,α
νόc. χ.ηρυχ~ ά.νεύθυνοι; ~ιαί ιpρiνο~λα~ήι; ..Τοίίτο ;ι.υρίωι; 3εLχ.νύεL ~ιάλ'λLον
ίχ.ιΧ.σπ~ εί3,χ.η περίπτωσLι; βΗ~ηι; τLνοι; των φρενών. Άλλόc. πρόι; 3ιευ­
;c.όλυνσιν τήι; ιξετάσεωι; τοίj ζητήμαιτοι; χ.ρίνομεν χ.α'λόν νόc. 3ιαιρίσωμεν
εiι; γενιχ.ά.ι; τιναι; χαπ~γορίαιι; τοuι; ιpρενοπαιθείι; ίχοντει; vπ. οψιν οiιιrιώ-
3ειι; 't'ινόc.ι; φυχο'λογιχ.οuι; χιχρcιχ.τ7jρα.ι; αιύτων.

(1) Σημ. Είς τοlις δριwς : ι!ιά,.οια, αίσθ-ήμα~•, βοulησιι: ιιεv πρέnιι νίι ιίποδίδ11
τι, Ιννοιcιν uτl τόν τρόnον τfic άgtrιpημί,.ης Ψvχοlοτlαι:, θιωρών δηλ. τcιώτcις ώ;
cιίνιςaρτιjτοuς «•' ιίλλήλων δv?'ά~ις ~ ίllιότητcις ιίνηχούοcις ιlς μlοιν όντότητcι μuατη •
pιtl&llη uι &γνωατον, Ψvχήν η Πνnp.α αuνήθως χaλοuμένην, ιίλλιί τήν lννοιcιν lχεlνην,
~ν χaθωplαcιμεν iν τι"j) &μέσω; προηγοuμένι~ι Τplrιιι Τp.ήp.αrι δμιλοiίντις πεpl διανοlαι:
και αlσθήσιων χ. τ.λ., τούτέcnιν ώς ιpcιινόμινcι β«σιν iχιpιίναεως x•l γινέσιως ~των
lχ οντ• &νcιτομιχιίς xczl ιpuαιολογιχιίς τινας αuν&ήχαι;, ώς cίnοτελέαμaται nροχώπτονται έχ
rijς τaύτοχpόνοu lνεpγι(aς nλε!ατων 8αων νεupιχών ατοιχ. ε{ων (τεpογενοiίς λιιτοupγlοις
τοϊι ίγχειpaλοu, ίε η, πpοχώπτει αώνολόν τι : ώς Jιά,.οια, ώς arσθημα ή βοvlrιtιιι:.
tcziitcι δί nιίλιν cίδιιιρpήχτως ιίαί σuνηνωμέν• μετ' ιίλλήλων, ιίλλ' &λωt τιχνητιϊις Ιιω·
ροϊιμεν •uτίι ώς χεχωριομέν• ιiπ' ιίλλήλων 7Cf&γμιιτ• χ,cίριν nλειοτέp•~ ~vxollcι~ έν ήj
ίχφρ&οει xrιi ήj μελέτι~ τιίΊν ίν ήμfν ψu1.,ολογιχι1ν ι•τ•π\t~eφν.
 215

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α'.

ΠΡΩ.ΤΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ.

1
§ t-2. 01 xvplω!: η χλσιαιχοί cpρενο6λa6εtς. 'Η βλcί6η τών φρενών πσιp' σιύtοt; ε'ίνι
χcι.π1 γορ !ιις t ιι utη'
πλήρης, βσιθεtσι χσιί χσιθολιχή. Γενιχός χαιί ούαιώ~η ; χσιρσιχtήρ tης
; αιlιtών. l\Ιαι ­
ίατίν ~ lλλιιψ ι ; πάσης αυνι ι δήαιως tών πιιαχόνtων περί tijς χιιtαιατάαεω
\Ιιαιχοl η μαινιχοί χαι\ μσινιώδιις, λυπομσινιαιχοι χ, t.λ .

11
tς" Τ ι
'Ύ:ιrοιJιαlpισις τίjι: :ιrpώιης xann·oplaς : § t - 5. 01 μιp~κως φρινο6λσι6ε
οίον νiι νοwμιν lιιrό τόν οpον : ιupι:ιιή g,pεrο6.λά6 1ια. Χσιραιχτηρε ς σιύτης.

§ · t. 'Ενταιϋθοι ιi.νιiγομεν τόι οcτομοι έχ.εϊνα, ών ή ~ιάrοια, ιά αlσΙJή­

μαια 1tal ή βού.lησις οvτως l~λά~ησοιν, ώστι ού3εμίοιν συνιί311σιν τη~
νίοις οιότων παθολογιχ.7\ς χατοιστάσεως ίχουσι χαιi έπομένως έnιλω,

ιiνεύθuνοι ιiσι διi τι τού, λόγους, τόις i3ίοι, χα\ τόις πpάξεις αότων.
Ή βλιί~η τιdν ιppινων εΙνι βαθaϊα χαί χ.αθολιχ.ή.
Ί3οu εtς άνθp ωπος, οσπς νομίζιι i.αυτόν βασιλέα, οιύτοχράτοpα · θιί
χ.ατοιχτή~ τόν χόσμον, θά χατοιppiψ~ ιiπό τοϋ θpόνοu πάντα έστεμ­
μίνον, θόι άναμοpιpώ~ τ11ν ιiνθρωπότητοι. Διά. τό ίpγον τοϋτο tπίτη3ες
ίειλίyr. όπό τοϋ θεοϋ, ού ΤΥ)ς ιpων7jς ήχουσεν ή ιl3ι τήν μορφήν έπi
των νεφων τοϋ ούpανοϋ · εΙνε ιiνΤLπpόσωπος αύτοϋ ίπi τ;jς γ;j,, ιΙνε ό
uιό, τοu χαί βοιθμ713όν άποχτ~ τήν πιποίθησιν οτι οιύτος ό t3ιος εΙνι
θεό,. Βα3ιζιι μιγοιλοπpιπω,, πψιppονεί πάντας χ.αι ιpέρaι διοι:ιι.pιτιχ.όι
11'1!μειοι έπi τοiϊ στήθου,· όμιλιι lπιτοιχ:ηχ.ώς χ.αι ιiγερώχως χ.αι ού3ε­
μlcν. ιiντiρρτι~ιν χ.οιi συζήτησιν δέχεται έΠi τών i3εών οιότοϋ.
Ό ιiσθιν-l~ς ούτος, lciν ιi.ιpιθ~ έλεύθιρος, θόι lmχειρi;~ πpάεει, vποι­
γοpιuομίνοι, των ιi:τόπων ί3εων χ.οιι των νέων οιότοϋ αίσθΥJμάτων.
v"o
Ή βόύ.lησις εόρίσχ.ετrι.ι ίντελως vπο το χ.pά."C'ος των όpίξιων χοιί 3ιοι0έ­
σιων Πjς νiιχς αότοu προσωπιχ.ότητος. Το αύτιζούο-ιοr ιiπωλέqθ11 μe'\'~
 2t6

rij; παλαιiι; πpο11ωπιχ.ότη't'οι;, 8ιο 3ιιi Τόιι; πρά.ξιι; -ιοG νίοu 'Ε1·ώ 3Ε.ν
ιύθύνι't'αι 't'ό παλαιόν Έ,·ώ , ώ; 3ιν εύθuνι't'~ ει; άνθρωπο, 3ιόι 't'όις
πpοcζει, &λλοu ιiνθρώποu.
Ή λαηνιχ.η λέξι,; : tξ .η, χ.αi. ή γ.cιlΜ&ή : aliene, aliena-
alienus
tion, σημαίνουσα άπο(ίrωtιιr ίαu't'οiί-χ.αι ~ν ' όποίοιν έπι τό ιiχ.pι­
~ίσηρον 3u.,,iμεθα ίλληνιστι νόι ιiπο3ώσωμε.,, 3ιόι τiiς λίξιως : ά.Uο­
ppοσύrη, ώς 3ηλα3Υι ίχιιν ηνόι φρόνημα οuχι ίοιuτοiί, ιiλλ' «λλου πpο-
11ώπου,-έχ.φράζει τφό.,,τι ά.χ.ρι{)ω; Τόι; τοιούτου i3ίως βαθμοu φuχιχ.όις
3ιαταpάξιις. Ούχ -ήτ-:-ο.,, αι λίξειν aliene- alienat ion χpηaψιύουσι.,,
ώς γενιχ.ός opo; έν η\ γαλλιχ.~ έπιστήμ'!) πιριλοιμ{)άνω'ΙΙ πάντα τόι ι(3η
φpιονο{)λα{)δίαtς. Ά.,,τ{στοιχον ϊν.,,οιαν ίχ.φpάζοuσι χ.οιι οιι Υ,μίτιpοιι λίξιις
παpά,,pωr ή 1peroC.la&ής χαi ffιro&.lfi&ffa .
Ί3οu ϊτερος πicrι..ω-v ιχ. .lvπoparίac· .,,ομιζει οτι ά.πώλισεν ολη.,, ~.,,
πιpιοuσιαιν του, οτι χ.ατί11τpιψι την οίχογίνιιι:ίν του, οτι ίπpοιξε τιiς
μii.λλον έπιληψίμοuς πράξεις χ.οιi. θανάσιμοι σφάλματα x.cr.i. ιiπιιλιtταιι
ιi.πό σ-τιγμης ιiς σηγμην .,,όι, σuλληψθii uπό των όpγάνων τiiς Διχ.αιιο­
ιrύnις· ή ΟΤ\ Χοtτι3ιχ.άαfhι ιίς ':Ο αιiώνtΟ'V πup 3ιόt τάι; ιi'n)χ.Ούπους
ά.μαιpτ(α.ς οιύτοϊ.ϊ· ή οη ιiσ'iiλθιν ό aιά{)ολοι; ή όλόχ.λΥΙρος λεγιων 3ιαι­
{)όλων ί-vτός τοϊ.ί σώματο; πpός βcιαά.νιcJL-ν οιύτοiί, (οι possedes χ.οιi.
οι damnes των γάλλω.,,) χ.αθό μιγάλοu όιμα.pτωλοu, οη μετε~λή&..,
εiι; ζωον (λuχ.ανθρωπία), ή οτι lπι{)οuλιύο.,,ται ~.,, ζωήν του «rνωποι
3,άt 3Υιλ"rΙ't'Υιριου ή «λλι,>ς πως χ. . τ.λ. τρέμει ιiς π«.ιJοιν χ.ροiίσιv τiiς
θuρ~. νομιζιι ο-rι ήγγισε πλίον τό τίλος τοu , οτι ιΙνι τό ιiντιχ.ιLμινον
riίι; γενιχ.-ϊ\ς ιi.ποστpοψ-ϊ\ς χ.. τ . ).. χ.. τ. λ.
"~λlος μί φuαιογνωμιcιν έν3ιιχ.νύοuι.rιι.,, γ•"'χ.ην :iνοιατιi.τωαιν τοσ
πνε~μcιτοι; όμLlεί μετ' ιί.χατααχίτοu ταχ_uτητος x.cιi μετ'ιίσuνοιρ~αiοις,
χροιυγάζιι, -:;η3ιf, χορεύει, Θρcιύιι πa.ν τό προtrruχόν, Guaέvoι ιi.ν"γvω­
ρίζu, ιiιννάωι; έν μιγάλ·(j 3ιιγέρσι~ ιύριαχ.όμενο, χ.ι~ί.''θuμα πουuλωτάτων
πapaιu(Jήq•ωr (illusions) των . 3ιαφόpων αιiαfhιπιp&ων του φο~ιJτοιL 1i
lπLτ\θετοιι x.ιz.τac τών f«V't'OtaLω3ώv ιiντιχιιμίνJι)ν ή :pΟCJώΠων' ouaεμ\CY
iν«.γχ:r,ν οuτε TOU uπνοu ο!Jτε rij' τροφijς αiσ6άνετα.ι, ού3'. ιπ& Ο'ηγ­
Ρ,1ιν 3ί ~ν προαοχ_ην qtύτοϋ ίπi μιa.ς ί3ίι.ι, ή cίν,τιχιιμίνου~ νQι auw~·
τή1J11 3υνάμινοc χ.αί. ιiπωλίαας πίiαοιν ί3iοιv χρό~ου v.cιί. χ_ώpου, πiαιιv
IJUYtL3'tjqμι ~i ίq.υ19\ί Μ;-~aτiσ~~' i ~Α~ ~~ξ ~Q~u ~.-;.+. ΠOti,,.
 2t7

χων -τί).ος τήν γνωσ-r?ιν ίχιίνην τοiς πάσι ιίιι.όναι -rou parιώtloυc. Ή
τόν
μαινιαιχ?ι ~λλως αιv-τη χαιτά.σταισις 3ύναιτα.~ νάt ποιχV.λ~ ώς πpός
ιίτόμφ
βα.6μόν rijς ίντιΧσεως ιι.α.τάt -τάt 3ιά.φοροι ά-τομα. ή παιpΟι τ~ αvτιf)
ίν ταιrς 3ιι&ψόpοις ψcίσισι τη, r.α.θήσιω ς.
~ 2. Έντα.ίί6α. λοιπόν ιίνήχουσι πάντες οι ίξ οιαισ3ήποτι μοpφ1iς
φ pινο~λ«~ιία.ς πάαχοντις ιξ οtα.ιr3ήποτι αιίτί«ς πpοιpχομίνης, ιtτε cιu-t'Y!
ιi.πλ;j μανία. x.cιi λυπομα.ν(αι τυγχcίνιι οvσοι άνιυ όργ«νιχ7jς βλά.~ης
(folies essentielles, vesanies), ιtτι αυνιπιίο,c όργcινιχ.7jς βλά~ης
πα­
π«pάγιτσtι, ώς ιrνι τό ό(ύ παpα.lήpημα (delire aigu), ·h 1·n-uιή
pά.lvuις τώr 1pιro8.la6ώr (paralysie generale des alienes}, ιtτι
μός,
ώς οιίτία. X.atL ί3αιψος της Πσtp«ψpοιfύνης uπ7jpξσtν γιυpώσιις (uστιpιa
υ
ίπιλr,ψ(σι, χοpι€αι), ή χp~νίαι 3ηλη-τηpίοισιlί ίξ οίνοπνιύμα.τος, μολύ~3ο
'«ν
ή νcr.pχωτιχ.ών χ.τλ. (alcoolisme, saturnisme), ή χ.σιτ« συμπά66
thiques ) ιι.-rλ.
πα.6ήαιων όpγάνων τινών τοiί σώμα.τος (folies sympa
x.ati ίν γίνιι πάντις OιJOt Πλ'Υ!pΟίίσι ΤΟVς 3ύc τού-:οuς Οvσιώ3εις opovς,
τοuτέαπ: πpώτογ, οτοιν v~ά.pχ~ ισιτι:ίpσιξις φvχιχή, ~ι.σtί ιtιύτ1pοr, οτσtν
6 πσι6ών . οu3ιμ!«ν αυνιι3ηαιν της lπελθοuσης τοιuτης βλά.~ης lχ~.
j Τοuς τοιούτους 3ί 1C.lαt1ιιιούς ή ιιυpίως 1p1roG.la81U; ϊχ.α.ΙJτος ώς ίπι
τό πλείστον ιχ. πρώτης οφιως 3ύνοιταιι νΟι 3ιαιγνώ~, 3ιχ τοίίτο 3ί ψ
3ίν lmμίνομιν lνταiί6α ιίς λιπτομιp7j περιγροιφήν α.uτών.

11
•rno8cαιpcσι~. 1 1. Είς τl~ν vπο3ιαίpισιν τσιύτην τη, Πpώnιι
ιιαιηrοpίας vπάγομιν ιχ.ι\νοt τάt ιt3η τών πιpιπτώσιων φpινο~λοι~ιισις,
χ.αι6' ci. τό λο-r~ι.όν :w.σtί ή πσtp«tpοσύνη 7r4p' ένi χ.σιi τφ σιύτφ ιi.τό~
, χpόνον
αυνυ,;ιί.pχ_οντcι βσιινοuσιν έχ. πσtpσtλλήλοu ιπi μοιχ.pόν πολλά.χ.,
• , .,
η
ι
π οιοpιιrτον.

Ό πάαχων παpοοσιάζιι 3vo οφιι, xai !JΙΩίrιται ιiποτιλοvμενο, ί~

3uo πpοσωπιχ.οτήτ(ι)ν, έξ ών ή μισι μίν όpθοφp~νει, ή 3i ιlλλ11 ι~ιλώ~
πιip«φpovJt, χωplι: rά lzll t1vr1l~tιιr τοiί πapa.lo1·uιμor. Ή πcr.pά.~
ξο, αiini cίντί6ι~~; ί3,~ζόντω, ίχ.πλήσαιι πά.ντσι άνβpω~ον ι~ώπ,ον -m&':ι
ούτου φ~,ν~~'!'911 •\φιq-ιι~μ~νον, 3ιότι φαίνιτσιι οτι ιϊp3ην ιiwι~p,t\.4-~
ή ~ι.ο,νη x.~i. 6ψιλιw3η~ i~'cι, ήν ~χ,οf~ν πιfi. τη~ ~'cιν•-νιτ•v.~ JC.4ί ήQ,.,
 218

χήι; irό~ηr:oc τοϋ ιi.τόμου χοιί έχ. προχοιτοιλήφιωι; 8ί τοϋ ά&ιαιplτοv οιύτοίί
' '
υπο '
την ,, ·'·
εποψtν ,
τοιυτην.

Έντοιϋθαι ιi.νήχ.ουσιν εt8η τινα φρενοπαι θων, οuι; χ.αιλοϋσιν, ούχ_L όρ­
θωc;, μοrομαrιίc ή μιpι1tώc φρενο~λαι~ιϊι;, ίχοντσιc; 3ηλ. σταιθεράc; ηνσιc;
περιωρι11μένσιc; χ.αιi ποιρσιλόγουc; ί3ioιc;-·idees fixes - · , ίχτόc; τοίί χ.ύ­
χ.λου των όποίων οι πάσχοντει; οίιτοt όρθοφρονοίίσt χσιi 3pωσιν ίπi πολύν
χρόνον πολλάχ.ιι; iν ήi χ.οινωνίc:ι:, ώc; οι συνήθεις οcνθρωποι, πο:ηοι 3&
χ.οιi ίξίχουσt των χ.οtνών ιiνθρώπων χ.οιτέχοντει; λ(αν ίπιζή'λουc; θέσειc;
lν Τ~ χορε{qt τίdν μιγά'λων 3ισινοιων, οttτινεc; fιpώτισαιν τΤιν ιi.νθρωπό­
τητσι 3ειξοιντεc; οιuήi τΤιν ό3όν riic προό3ου χ.σιι πολλαιχωι; lr.. oιurijc;
lπί3pοισαιν. Ό J. J. Rousseau π. χ. ήτο πσιράφρων, Θτε συνίγραψι
τCιc; ι: Έιομοlοrήσιις», ίπίσηc; 3ί χ.οιi πλείστοι lλλοι περιώνυμοι ιΧν~ ρει;
ήσαν ποιpάφpονεc; χ.οιi ίντοιύτφ ποιpεϊχον 3ιίγματοι lχεφpοσύνηc; χ.οιi
ύφηλών 3ιοινοητιχ.ων προ·,όντων.
~ 2. Ό εtι; ιi.νιχ.άλυψεν r3ιον σύστημα φιλοσοφιχ.όν, ό ϊτεpοc; ιΙνε
tφιυρέτηι; σπου8αιίου τινοι; μηχανιχ.οίί συlfτήμαιτοι;, ΤΟ όiοiον είνι
προωpισμένον γενιχ.ήν έπανάστοισtν ιίι; τόν βίον rijι; ιi.νθpωπότητοc; να
iπινέγχ.~, έπί τούτφ 3ε iργαίζετοιι ιiνεν3ότωc; lπl μα.χριi lτη μελετών
χ.οιι πειpοιμοιτιζόμενοι; χ.. τ. 'λ. Ό ιΧλλοc; ιΙνε πεπεισμένοι; οτt χ.οιτέστη
ιiντιχε(μενον συστηματιχ.-ϊ\c; χ.οιτοι8ιώξεωι; · ίν ιiρχ~ ιύp\σχ.ετοιι εic; iό­
pιστόν τινα lι.νη11υχίοιν χ.σι1 3uσπιστίαν χ.οιτόι πάντων, βαιθμη8ον 3ί ή
ύποφία γίνεται βε~ιχιότηι;· f.χεt πολλcύι; έχθρούι; έπι~ουλευομίνο'Jc; τήν
τιμήν ή τήν ζωήν του χ.αl ένασχολουμένουc; ιi.εννάωι; , οπωc; βλάπτωσtν
οιiιτον 8ιόι ποιντο(ων μέσων, οiον 3ιόι συχοφοιντiίιc;, 8ιCι 3ήλητηpίων ,
3ι0ι. χ.οι-.οιχθονίων μηχανημάτων, 3ιΟι χ.ρυφ(ων ήλεχ.-.pισμων x«i. μα•
γνη-nσμων χ..τ.λ. Άχ.ούει φωνάc;, v~ριιc; έξιρχομέναι; έχ. των τοίχων,
έχ. τοίi ί3άφουι;, 3ι0ι των όπών τ-ϊic; &ύροιc;· 3ιεpμηνιύει χ.αχώc; χ.οιί -.όι
μi.λλον ιiσήμοινται χ.αί ιi3ιάφοροι πίpιξ α•Jτοϋ συμ~αιίνοντοι νομίζων
kι γινον-.αι 3-ϊiθιν πpoc; πιριφpόνησιν ή χλε•Jοισμον αιύ-.οίί εr-.ι ίχ. μί­
pουι; Τών ο&χ.ειων, ι(-.ετών γιι-.όνων, .1i τών τυχοι(ων χ.αιθ' ό3όν 3,αgαι-.ων.
Ή μα.νια. αvη1 τ1iς συσιηματιιeiίς 1taτa&ιώl;~ωc (delire de persecu-
tion) 3ύναταιι νi 8ια.pχ.ίιr'(Ι lν τφ ιipχ,χ.φ ί3ίωι; στοι3ίφ · αύτης tπί
μοιχ.ρ«. πολλiχ.ιc; ίπι 1 ό 3ι πάηων νόt ιξοr;χ.ολοvθ·~ ιiσχολοuμινος ιίc;
1Ωtς ipγαι~ιαιc; του,
 219
μίνην
~ 3. ΠολΑ.οi. lπίσης ίιποχον3ρίοιν πcίσχοντε' ποιρlι. Π~ν ίιφισται
πλοϋτοv τώΥ
αυνοχήν τώv i8εών, Π~ν λογιχ.ήν, τ1)ν όρθ7ιν χ.ρίσιv, η τόv
3ίν ίχ ει σχ ί­
γvώιrεων χ.οιi. Π~ν ιiχ.ρι67i έv γένει iχτίμηιrιν ποιντός ο, η
ι.ίφ' ίτίρου 3ιά
σιν τινlι. προς Π~ν ύγίιιοιν οιύτών, έμποιοϋσιν ίχπληξιν
ημcίτων
τ1).,, lπιμονήν μεβ' ής ύποστηρiζουσι 8ιόt λεπτεπιλέπτων Lπιχειρ
τiιν χαιτi­
χαιι συλλογισμών ώρισμένον χύχλον i3εών iνοιφερομένων είς
οτι vοσου11ι
στασιν του σώματος αιύτων, ού τόt οργανοι ψαιντi~ονται
ίως iπει­
χαιτlι. πρωτοφοιν7ί ολως χοιi. άιrυν-~θη τρόπον χα.i. οτι σπου3οι
ις 3ιcί­
λεtταιι ή ζωή α•iτών χ.. τ. 'λ. προς ϊν 3ε μόνον ή λιπΠ~ πολλcίχ
ποιηθ~,
νοιαr. χαι ή λογιχή 8ύναιμις αι 1:ιτων 8εν 3ύνοιται νlι. χpηιnμο
ιiτόπου
ήτοι πρό; χοιταινόησιν τοiί χιμαιψχου, ι.ί3υ-,άτου χ.αi. έντελώς
χ.ώροιν lν τιμ
των φαιινομίνων, τlι. όποιοι φαντάζονται οη λαιμ~iνουιn
σώματι αύτών.
περι-:
Ώσαιύτω' είς Π~ν ίιπο3ιαιίρεσιν ταιύτην ύπcίγοντοιι χ.οιi. πολλοιi.
μεpυι;;ς
πτώσιις λuπομαινιαι; (tJαιμοrοπαθείι: π. χ. χοιi. 3ιάφο~οι εi3η
.lvπομαrlας), ώ; χαιi. αt έχ. ψεvtlαισθήσεωr φρενο6λi~ειοιι
(deliι·e hal.-
lucinatoire).
όν άλί-
Βε6αίως οι πλείστοι τΤί; χ.οι"Μ)γορίοι.ς ταιύτης ιiσθινιtς βαιθμη3
του χύχλου τών
11χονταιι έντελώ; ίι~ό γενιχ.Τίς συnuσεως τών φpινών,
πii.11οιν ψυ­
ποιθολογι.χών ί3εων όλονίν ίπεχ.τεινομίνου χ.οι/. ιiποχλείον~ο;
ήττον ομως
χι.χ.ήν ύγιi έπί3pαισι.ν έπi. τών 31αινο11ηχ.ών πράξεων· οvχ
βλίπομιν συμ­
lν ιipχ~ τ7jς νό<Jου χ.οι/. πολλάχ.ις ίπ' ιiόρι.στον χρόνον
.lο,·ιιιόr χ.αι.Ι
~αι3ιιοντα. tν Μ χοιι τφ αιύτφ ά.τόμφ έχ. παpοιλλ-fιλου ~ό
εί; τlι. βλίμ­
τήν πapdroιar, τών τοιούτων ά.σθενών παρεχ_όντων ούτω
μοιται ήμών θίοιμα ί-.. των παιροι3οξωτίρων.
.
· Τ φοντι. .
οι.
"\
πα.ροιΛογι.σμοι
. χ.οιι
"
. οιι• οιτοποι "~"
ισεαιι
1 "'"'
~ντιΛw;
•
χ.υριευουσιν

ctvτούς, είιp{'1-..οντα.ι έπί μα.χρόν χρόνον ιίς 3υσiριστον φυχο).ογι-w.:'1ν

3!
ι ή άπαιθεί;
χ.αr.τcίστοιΙJιν, παιραιλιλυμένοι. iντιλώ; τήν θίλ1111ιν, 3ύσθυμο
; χ.α.i. ολω; ιi.ναιιτίου
ή ύπό τό χpάτος ά.ορίστου τινό; Μιχ.ης 3 J11ψορίοι
1
παpά τή-r
ψυχιχ..;jς ά.νηιrυχ_ίοι; τυγχάνοντες πpο~οιίνουσιν ιί, πpάξιιι;
ί3ιων.
θl.lησίγ τωr, άπο3οχψοιζομένοις πολλάχις χ.οιi. uπ' οιύτων τών
υ· τpίμουσιν
Κcιτέχοντοιι uπ~ ά.ορίστοu ηνό, tό~ου ολως ιi3ιχαιολογήτο
τινο,
ιίς πίiσοιν -..pουσιν τ'1i; θύροι, ή Πιν ιiπρόοπτον ίμφ«νισιν . οίχ.ειου
ή
πpoq~~Qu. Φq~jjντ~ι fL'1 ~~ί'λ6Ί~ οιifνι3Lαι ΤΙ' 3uστvχι~ ιίι; αιvτοu~
 i20

Πϊν οίχ.ογίνειiν των· τοις έπίpχεται ή ί3ία να χ.pvbωσιν ή νάι λάbωσι

πpοcpvλσι.χ.τιχ.ά. μiτpα, άν"t)ι;vχοuσι 3ί χ.αi οι r3ιοι 3ιά. 'r"i)ν ·πσι.ροvσ(cιν
τοιούτων ί3εών, ών τό γελοίον συνήθως άνοιγνωpίζοvσιν. 'Αποφιuγοv11ι
τ7ιν χ.οινωνίαν ψαντοιζόμενοι μή τι 3vσάρεστον ιiναψερόμενον είς .τό
οcτομόν των ιiχ.ούσωσtν, ή ψρονοi:ίντες οτι θά. άνεχ.οvφίζοντο έχ. Πjς
ήθιχ.7iς 3vσφορίας χαι Πjς ιiν"t)σvχίοις , iάιν ιiνοιπέμφωσιν ίσχvροuι; άναι­
ιrτιναγμοu; χ.αi φωνάς, ή έάιν μεταχ.ινωντοιι άπό τόποv είι; τόπον ·~
θροιύιrωσιν ιiντιχ.ιίμενά τινα ή ιiπεχ.3vθωσι των έν3vμάτων, πpοbοιί­
νοvσιν ιίι; τας ιiτόποvι; ή γελο(οιι; χ.αι ίνοιντ(ον τοi:ί όρθοi:ί λόγοv πpά­
ειιι; ταιύταιι;, έχπλήττοντις τού; περi οι:Jτούι; βλέπονται; τήν άντiθισιν,
-t\τιι; ύcpίστοιτοιι μεταξύ άcp' lνό; τής άχ.εραιότητοι; τοi:ί λογιχ.οi:ί οιύτών
χ.οιi των πpά.ξεων παpάφpονο; άφ' έτίpοv.
Εt3ομιν πολλοuς τοιούτοv; άσθενείς, ποιpάι τοίς όπο,οιι; τοι«ύπι
χ.σιτάατσι.cηι; 3ιήpχ.ει έπι μαχ.pάι lT"tJ, χ.αι των όποίων ή ύπηχ.οόπ~ι;, οϋ­
τωι; είπείν, 8ιημcpισb"t)τείτο ίπι μαχ.ράιν σειpάν ένιαιvτών ύπό των 3ύο
όμόpων χ.pαιτών, τiίι; έχεφpοσuν"tJι; x.xi Π,ι; παιpαcppοσύν11ς, χ.οιίτοι Πϊι;
τελεvται(αις έχούσ"t)ς όμ')λογοvμίνω; πλειότεpοι 3ιχ.αιιώμαται tπ' οιύτών
χ.οιι ώς ιπι τό πλείστον παpαλοtμbοινούσ"t)ς έπι τίλοvς αιvτοv; ύπό τό
χ.ριiτοι; της.
~ 4. οι τοιοi:ίτοι πάσχοντες μεται.bοιίνοvσι τφόντι πολλιiχ.ις ιίι; τ1Jν
χ.αθαράιν cppεναbλάbειοιν, άν χ.οιι τότε πολλοι f.ξ οιiιτων 3ιοιτηpοϋσι
μίχpι τίλοvι; τοi:ί βio •J των ίν τφ μίσφ άπιiρων παι.pαλογισμών χ.οιι
άτόπων ί3 εω ν ίν μδpοι; τοίί λογιχ.οίί αι.ύτών' χp11σιμεύοντοι; ώς <pά.pov
cpωτiζοντος τά. σχ.ότη τοϋ νοόι; των χ.αι έπιτρίποντος είι; τοvι; 3 1Jστvχιίι;
τούτοvι; νά. σχ.ίπτωντιχι, νά. αιiσθάνωνται.ι, νά όμιλC.)σι χ.οιi νά. πράττωσι
ιιχειtόr ώι; οι ύγιιίι; τών ά.νθpώ"J;"ων, έν περιωpισμίνφ ομωι; χ.ύχ.λφ τοϋ
χ.οιθ11μεpινοίί βίοv.
οι ιiαθενειι; τοίί εt3ov; τούτοv ιiνήχ.οvsιν είς τ1Jν χ.οtτ"t)γοpίαν τών
11.vpiως ή χ!-ασιJιώγ φpενοb'λαbών, άλλΟι χ.α.τιχ.-.ιiσσομιν αiι-.οuι; iν't'αιϋθα.
χωριστά, 3ιότι tπi ιiρχ.ε-.όν πολλιiχ.ι~ χpόνον 3ιατηροϋσιν ά.ρχ.ετόν μiροι;
τοu λογιχ.οϋ σι.ύτών πριν ή γίνωσιν έντελώι; cpρενοbλοtbειι;, παι.ρίχοντιι;
OVrω ί3,οtν ολως ψvσιογνωμίοtν 1 ά.ποτιλοίίlfL ~Ε τήν μεσάζοvσαιν τά.ξtν
μιταξϋ τών χvpίως φρενοbλα.bών χ.οιι Πϊι; μεγάλης τάξεως τών ivrε1v­
.lw1Ιrωy (deg-eneres)~ ~ιpι ~ν χ.ατωτέF ό λόγοι; yεν-ίι crι~Qt~ .
 221
ύγείοιq ~ λ~­
~ 5. Σημειώτέον έντeιu6οι 5'rι ή μepιιιή 3ιοιτήpηfftc τiic
c των -=εpcQ)~μί­
γιχοu πιpι iντιχιίμινοι ά).).ότpιοι χοιι lx.τoc τiic αφοιίp«
ν ?tοιθο'λογιχ.ων ί3ιω-ι
νων, ποιpοιλόγων, ά.τόπ-ω ν χ.οιι αuατηιι.οιτοποιηθεισώ
ψuχα-l~ βλά.~
των πασχόντων τούτων 3!ν αημοιίνιι οτι ή ύπά.pχοuαοι
να Ιj)«'ΙΤσtαθ~ ή
εlνι πpάτpατι μψχ.ή. Ού3εic βε~οι{ωc 3ύνιχτcti ΠΟΤ!
οuαιν έν τι"ί) iγ­
να πιχpιχ3εχ.θii τήν πλέον ή ούτοπιχ.-l~ν ί3έοιν, οτι ύπά.pχ
ή i91evpiσeως ή iιπ1-
χ.εφά.λφ χωpοιι, ίνθιχ έ3pάζοuΙJιν ίtJlaι ιιαταιJι.ώ(eωι:
άποχ.λι&σηχωc
pτι91αr/αι: χιχι τά παρόμοιοι, χ.αι οτι ή βλιi~η έ3pάζει
είc τάc χώpαc τοιύτοιc, έξ χοιί τά εt3η ταuτοι τiic πcr.pαιφpοαύνηc
ov
ως ίνeχa ~c
(parίa ιιαταιJιώ(eως, μηahwpaγίa χ.τ'λ.), χοιι οτι ίπομίν
χ.ατά τα cί.λλιχ..
ύγιι{αc των λοιπών μεpών ό παθων όpθοφpονι\
ΤούνοιΥτLον ή βΗ.~η των ψuχιχ.ώ ν λειτο1ιp γι(ί)ν εΙνε χcr.θολιχ.ή • νοαει
νιι τόν τόrοτ
&.ποιαιχ ή αφιχ\pιχ τiic !fvrιιιiίι: αlσθητικdrητοι:. έξ ή; λιχμ~ά
πιχθολογιχιχί. ί~a,
τοu τό irώ. Έχ τοιο•.Jτοu νοαηpοiί i3ά.φouc φύονται οιι , , ,
... , 7
• ,~
c Υ'νοντιχ.ι -π«-
μονομερειc φαινωνται οuσαι, εν τοu-:οι
•
ιχιτινεc οαον χοιι αν
. "Έπειτα 3ί αι
pοι3εχ.ταί ύπό τοίί δ.lov έ1·ώ. Νοαε\ άpα τό ο'λον cί.τομον
ιίσί ?tpοϊόντιχ. -C
παθο'λογιχ.αί ί3έιχι, εύθUμοu ή 3•Jαθύμοu χαpαr.x.riipoc,
οιήαεώc τινοc τοiί
άποτιλέaματα άνοιλόγοu ψuχιχ7ϊc 3ιοιθiσεωc, τpοποπ
3ηλ. 'Εrώ· οιί­
τpόποu τοίί είνιχ.ι riic ψuχιχ1ic αίαθητιχότητοc, τοίί ολοu
εtνι 3uνιχ.τόν.
σθητιχ.ότηc 3ε αύτοίί pepική OV':'E να αuμ~·~ οiίτε νιΧ. VO'r,θii
γιχcϊ>c τpο­
"Ότοιν ή λογιχ.ή τ<θητιιι vπό τό χρά.τοc riic όίπιιξ ~cιθολο
ποr.οι"ηθείαηc ψuχιχ.7ϊ~ 3ιαr.θέαεωc, σuσπ;μοιτοποιει βιιθμ113όν τάc έν
ϊνεχοι τοίί 'Ιtοι­
άpχiί ιiστοιθέic χ.αί άορίατοuc ί3ίοιc, οιίτινιc χά.pιc ιitί τόν
'\"OU lγχ.εφάλοu πcιpά­
θολογιχοu έpeθιαμοu άνοι'Ιtτuασόμινον αύτοpατιqpόγ
νόμον τοίί σuνειρμοiί x.cx.i
γον'\"αt{ tit' ίcιuτων αυνεφελχuό/Lενοιι χοιτά τόν
ύααι,, cιϊτινιc ιuρί.;.
βοιθμη30ν ί.,;ι~αι).λόμεναr.L εί, τιic πρότιpον ύπαtpχο
ιχ.-l~ cιuτη t.,;ι­
σχ.οντο tν. «ρμον&cιc πpόc τό πpότεpον irώ. Ή ποιθολογ
άποτόμω,, εί,
ξεργcισίcι αuμ~ιχ.ίνιι βcιθμη3όν :ιι.αι χαιτ' όλ~yον, χ.αι ούχι
οιϊτινεc 3ιν θίγοuσιν
'\"pόπον ώιrτι ό πάσχων ιν πολλοιf(ί πεpιπτ~ιαιν,
ονη, ώti ύγιως
άμίσως τήν προαωπι~ι.ότητοι οιύτοίί 3ύνοιτοιι νά. όρθοφp
τών 'Ιtαtθολογιχ.(;)ν 'τ'ΟU
lχων άνθpωπος, πρίν ή x.uptιuθii lντελώc vπό
τοιcι.ncιc φpενο­
i3ιων. 'Ένε~ι.οι τοίί ί3ιcιιτίpοu χαpc:ι:ιι.τ.;jpοc τοuτοu ταc
ή βλά~" ιΙνι
πα.θείσις ώνόμοιttοιν ptpuιiι.ς (delires partiels), χ.οιί τοι
opOVJUJYθJUlγiα,
1·πιιιή, ό 3ε Esquirol πpώτοc μετεχειρίαθη χ.αι τόν
 222

πεpιλαbών έν αύ'ri,\ χ.αl άλλα εϊ3η Cfιpενοbλοtbών' ώc θέλομεν r3r, πα­

pαχ.ατιόντες. Ό οροc οuτος, χ.rι.ίπεp tσψαλμίνως αύτός χ.αθ • ίοιυτόν, χ.αi.
σ-ί~μιρον ίη εΙνε έν χρ+.σει , άλλά χρώμενοι τοuτφ ίχψεν ιν νψ τήν
ίννοιαν, ήν άν1ι>τίρω χ.αθωρίσαμεν.
Ό ούσιώ3η, λοιπόν fυχο.lηικδc χ«ραχ..Π,ρ τ.;jι; χ.απ~γορiας ταuτης
των φρενοπ«θιιών ίγχ.ειταt έν τοuτφ, όη οι πάσχοντες ιJ8r ~ουσιr
uurιlUησιr τής σuμbά.σης iν ίαιuτοiς πνε•ψατιχ.;jς κ.αi ήθιχ.;jς 3ιαταpά.­
ξιωι;, χ.α' τοι -τινε; τούτων 3ιατηροϋ11ιν ίπl μιχ.ρόν -ί\ ίπ' άόριστον χρό­
νον τ1~ν όpθο<;pοσύrηr' ή μάλλον τήν ιχαινόΠιτα περί. τό λογιχ.ιuισ~αcι
ιπι άντιχ.ειμένCυν έχ:rος τοϋ χ..uχ.λου των r.αρανινl)ημένων i3ιων αi.ιτων
(conception~ delirantes).
Άλλόι -καi πολλοί των περl ών ό λόγος ψρινοποιθών τούτων, ώ; θόr.
ϊ3ωμιν, ιiνήχ.οuσιν ιiι; τοi.ιι; έν τij Διυτέpq. κaτηroplq. πιριγραψομίνοuι;
K.lηporopικovc rιpεrod.lα&ιίc ή 'Εκπιrιu..l.ισplrουc {fons hereditaires,
degeneι~es).
~ 5. ΆΩς ύπι3ιίξαμεν χ.αi tν άρχ1,ϊ, ή ά.pχή, ίξ ής ώρμήθημιν, ή
βάσις, έφ 'ής iσπ~ρίχθημεν προι; 3ιαίρεσιν των ψpενοbλαbών χ.αί. σποu-
3ήν αύ'τών ιlνι πlιιότερον iαιτρο3ιχ.ασηχή ή νοσολογιχ-ή · έξετά.ζομιν
3ηλα3ή χ.ατά. ποιον τρόπον χ.αi 11.έχpι τίνοι; β~θμοϋ ύπάρχει ή 3ιατά.­
ραξις ή ή β'λάb't) τών ψρίνών, συνεπιί~ τής όποίας είς cίνθρωπος θιω­
ριιται πολu ή όλLγον ψρινοb'λα{)ής , χ.αί. τίθιται ίπομίνωι; ίχ.τόι; τών νό­
μων κ.αί Πίι; κ.οινωνίαι;, η 3ιχ.αιοϋται νιi τuχ~ ·:ιπ' οt•Jτών της ιbψbοϋς
~χ.τιμή'Ciεωι; χ.αί. 3ιαγνώσεωι; τ.;jι; ψυχολογι~ι..;jς αύτοϋ άξίας χ.αί. "Πολλά~ι.ις
'f'Ϊ\ι; έπιιιχ.ιίαςώι; μέλοι; i.ιπό ολωc άνωμiλοuι; χ.αί. έξαιριτιχ.άς συν­
θή~i.ας άτομι~ι.οϋ όργανισμοϋ εi.ιρισ~ι.όμενον. 'Άπαι; ό όpγαινισμός χαιi ή
3ιοίχ.'t)σις μιiiς χ.οινων€α; άνθρώπων, ώς χ.αιi ή ϋπαρξι; των νόμων, σπ~­
pιζεται iπl - της γινικ'Ϊ\ς ά.ρχ;Υj; της ήθικiίc i.1.ιυθιpίας τοv <Χ.τόμου, χ.αί.
ίπο11.ένω, τοϋ ύπιυθύ)·ου αuτοϋ' τοϋθ. δπερ προϋποθέτιι βε~αιω, κοιί
~ -.
τήν ϋπαιρξιν rii; σuνεL3ήσεως χ.αί έχ.τιμήσεως τών ί3ιων οιi.ιτοϋ 10ρ~ξεων
(discernement). Ή ούτω γενικώι; έ~ι.φερο[J.ίV't) ιiρχ-ί~ αϋπ~ έν πολ­
'λοιίς '!;'εριπτώαεσιν έστi σψαλιρσί: τοϋτο 3ί έπιχιιροϋμεν ένταιϋθα Βιά τε
γενικών σ~ι.έψεων χ.αί. 3ιάt παραι.3ειγμάτων νά. άπο3ειξωμεν. Διότι ιΙνε
3υναιτόν πολλάχ.ι; νι7. ύπά.ρχ·{Ι ή σuνε€3't)αις ~ϋπ~, ά.λiιi -:ό &:-τομQν νόι
ϊχrι ιν ταvτι"ϊΙ ιiπολέ~ τήν ήθιχ.ην ίλιuθιριοιν του. η χ.ατάt τό ιpαινόιιε-
 223
νον νόt ύπάρχ~ άχ.εραιότης τ.;jς συνει3ήσεως των πράξεων χ.αι τοu λο•
γιχ.οσ, άφ' έτέρου 3ί το ά":ομον νάι ώθ.;jται ύπο μοιραίας τινος παθο1ο­
Τι1tfίς έν α 1:ιτ<j> 3υνάμεως ·ί) ί3ιοσυγ~ι.ρασίας είς πλ1jθος έπιληψίμων πρά-
ξεων ά3ικ.οϋν την κ.οινωνίαν ~ι.αί έαυτό. .
Τά. γεγονότα ταuτα γνωρίζοντες οι έφαρμόζοντsς τοuς νόμους μιiiς
χ.οινωνίας θά. ώσι 3ιχ.οιιότεροι χ.αϊ έν ήi άληθείqι: έν ταίς~έχ.άστοη έτυμη­
γορίας οιύ""ων, ή 3ε κ.οινωνία, -ί\""ις ώσοιύτως εΙνε 3ιχ.αστης, είς πολλΟις
περιπτώσεις θΟι. εΙνε έπιειχ.εστέρα χ.οιι ά.χ.ρι~εστέροι εiς τΟις χ.ρίσεις η την
χ.ατανόησιν ά.νωμάλων τινων μελώ:ν οιύτ.;jς, χ.οιι ίπομένως 3ιχ.αιοτέρα
χ.οιιιiς την .ίτυμηγορίαν της. Διόι ταuτα. 3ε χ.α.i έπε~ά.λλετο ή 3ιοιi­
ρεσις των φρενοπαθών, ύφ' οϊαν ίποφιν ίξετά.ζονται ένταuθοι, εiς ~ύο
μεγάλας γενιχ.ιΧς χ.α.τηγορίας : α ') είς έχ.είνους, οίτινες 3Ε.ν ίχ ουσι συνεί-
3ησιν της παθήσεως των φρενών αύτων χ.αί συνιπώς άπώλεσαν τ1Jν ήθ~­
χ,ην fλευθερίαν χ.αί siσίν έ·ιτελώς άνεύθυνοι · χ.αί β ') είς έχ.εiνους, οίτινες
ίχουσι μέν τ1~ν συνεί3ησιν ταύτ·11ν άχ.εραίαν η χ.ατά το μiiλλον χ.αi ήτ­
τον ά.χ.εραίαν' ά.λλ. άπωλίσθη !ντελώς η έμειώθη χ.ατά το μiiλλον ή
_ήττον ή ήθιχ.-l~ έλεuθερία (τό αύτεξούσιον, libre arbitre) ίνεχ.α της
νοσηρiiς έγχ.εφαλιχ..;jς ή ψυχιχ..;jς καταστάσεως.
Εiς άμφοτέρας ..-άς περιπτώσεις ταύτα; τό άτομον εiνε ιίνεύθυνον,
χ.αι έπομένως .ά.χ.αταλόγιστον· πiiς 3έ άχ.οιταλόγιστος 3έον νόι θεωp.;jταί
)f.otL φρενοΠαθή;, άρχ.εϊ μόνον το αtτιον τοu άχ.αταλογiστου των πρά·
ξεων νόι ~ παθο.lοrιιeiΊι; 1ύσιως χ.λ71ρονομιχ.ως ή ιπιχ.τήτως έπενεγχ.όν
τ1Jν 3ια.τάραξιν ή ά.νωμαλlοιν των ψυχιχ.ων λειτουpγιων τοu ίγχ.εφάλου.
·. ΕΙνε άρχ.ετόι σύνηθες πολλοί των τ1ϊς 2aι: χ.ατη)'ορLας φρενοπαθών νίχ
μιτα~αίνωσιν εiς τόις τάξεις Π,ς 111ς· ώσαύτως 3ε άλλοι εύθuς iξ ά.ρχης
ή3η ίχουσι τον αvτόν μετά -τών της 1ης ούσιώ3η ψυχολογιχ.όν χαρrι.•
κ.τ.;jρα, ήτοι την ίλλειψιν συνιι3ήσεως Π,ς έαuτων νόσου, ά.λλ' ίπει31J
ά.φ. ίτέροι..; ίχουσιν ολως ί3ιάζουσαν νοσολογιχ.ην φυσιογνωμίαν και
άλλην παθολογικ.-l~ν χ.αταγωγήν' 3ιόι τοuτο . περιλαμ~άνομεν χ.αι περι­
γρά.φομεν οιύτοuς έν τ<j> έπομέν<ι> )!.ιψαλαi<ι> τ.;jς 211• ~ι.ατηγορίας. 'Ώστε
χ.υρίως ή μέθο3ος ήμων ένταuθα Προς 3ιαLρισιν χ.α.ί έξίτασιν των φρε•
νοποιθων 3έν ε[νε μόνον ψuχοληγι)!.η χ.αι iαιrρο8ι)!.αστιχ.ή, ιiλλίχ χ.αί ίν
μέpεt rοσο.lοrιιeή.
 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Β'.

ΠλΡΑΦΡUΝΕΣ ΚΑΙ ΗΜΙΠΑΡΑΦΡΟΝΕΣ

Ή μεrά.lη κ.ιάσις τώr κ.lηpοrομικώr ή έκpύ.lωr

pρεrοπαθwr.
1
Πpοκαταpκrικά πιpl τfίι: iκψύ.Jοv gιpεrοΠαθFlαι: καl τωr μοrομαrιί:Jr: Μονο~
μσινlσι χα'ι μονομσινιt;. Ο! ίίροι ο~τοι προέχuφσιν έχ των iαcpσιλμένων δογμιίτων τη; «ρ­
χσιlσι; ιίιp!jpημίνηι; Ψι.ιχ,ολογ{σιι;. Ή Ιχιpuλοι; η χληρονομιχή ιppενοπcιίθεισι· Morel, Mag-
nan· χ.τ.λ. Έpμηνι!σι χσιί χσιθοpισμό; τij; έννοlσι; των Clισιιpόρων iν χρήσει έπιατημο­
νιχων δρων.
11
.Κ.1ηpοrομικt) gιpεrο6.1ά6εια, Έκπιgιv.1ισμίrοι ;j ~ Εκgιv.1οι gιptrοπαθιrς : 'Ομοιό­
μοpgιος χcι'ι μεταμ.οpgιοvμ.ί1·η χληρονομιχότη;. Σχ έαιι; τ1j; νιupοπσιθειcιχ7j; Clισιθίαιω; πρός
τa; &λλσιι; γινιχa; οιcιθέαειι;, οίον τήν ιίρθpιτιχήν, pσιχιτιχήν, χ_οιpσιοιχήν χ.τ.λ. 'λπ.lη"
χσιl iιθpοισμέrη χληρονομιχότη;· έν τ'jj τελεuταιqι τσιώτ!Ι χuρlωι; ι:ίνήχοuαιν ο! Εχιpuλοι
φρενοπσιθεtι;. Χσιρσιχτϊjpει; σιuτων ιίνσιτομιχοί η ιpuαιχοί χσι'ι φuχ_ολογιχοl. Άτlθσιααcι πσιι-
8/σι· πρόωρο; πνεuμσιτιχή ι:ίναίπτuειι;· σιίιpνι31σι cπαίαι; χσιί πτώχ_εuαι; πνιuμσιτιχή. Με­
ριχή μεγ:ιλοιpufοι. 'Αντιθέσει; χσιί ιίνωμsλ!σιι οιοινοητιχσιί χοιί. πpό πσlντων ήθιχσιί των
ποιητών χσιί έν γένει των χσιλλιτεχ_νών. Οί μέλλοντε; χσιχοupγοι. Χιίαμσιτσι φuχολο­
γιχ:i των δισιχεχpιμένων η έςόχων ιίνθρώΠων. ΠσιρcιίδοΕοι αuμπσ\θεισιι χσι'ι ιίντιπιίθιισιι.
Ζiuομοινιtι;. 'Ανήθιχοι χσιί ιίαuμδlδσιcποι. Έπσινσιατcιίτσιι, 'Ρ'σινσιτιχο{· πνεuμσrrώ8ει;. •u-
αιογνωμlσι, ~ν προαλσιμδιίνει ή iχ8ε8ηλι.)μένη ιppενοδλιί6ιιe1: πσιρdι τοtι; έχιpι\λοι; η χλη­
ρονομιχοtι; χσιl νοαολογιχοί αuτ7jς χ σιροιχτ7jpει;, Δισιlρεαιι; των έχιpι\λων ιppενοπσιθ~ν χοιτι!ι
&θροlαμσιτσι (groupes) έπί τjj βιίαει των προεχ_ό\Ιτων φuχ_ολογιχων ~.χρσιχτήpων χ&\
αuμπτωμιίτων: Α'.) Οί παpοpμrιτικοί (impulsifs). Β'.) οι cupσιννοι\μινοι 6~ό έμ­
μόνων Ιaεων (obsedes) κσιt αuγχινοι\μενοι (emotifs). Γ'.) Οι γεννητικοί (sexuels).
Δ '.) Ο! iγχλημοιτlοιι.

Προκαταρκτιικι'ι περί τfίς έΚpύlοv pρε,•οπαθεtαι:

' -
και τω'' μοrομαrιωr. -
'Εν -rιfi κιψα.λα.ίφ 't"Οvτφ κα.-rα.-rάσ11ομεν ίκεlνου, τών ιppιΥΟπαθώΥ·,
παρ' οί, ύπάprει per ι1ιαιάpcιζιι; τώr fuχιιcώr .lιιτουη·ιώr ιcαί ιtuτη-
 pάζει.>ς ιαιίτης, (ί.l.l'rί­
p1ίθη έr ιιipει η π.lιίpης 1ί συγε/ιtησις rιίς ιJιατα
or 1ί 1,ιτοr uπουιtaiως τu
πω)iσθη έrτε.lώς η έpειώθη κατά ιό μiil.l
αιίιεζούσιοr τοϋ πάσιοrτος .
τών φρενοπαθών πεpιλαιι.­
.Σημειωτέον οη έν τ·~ χ.α.τηγορί~ τα.vτ"!Ι
καηποpίας, a~ν Έ.χουσιν
bάνομεν χ.αί πολλοvς, οϊτινες, ώς οι τής πpώτψ
α.ύ-;ώ•ι έμπίπτοντες έν πλ·ί~­
ο •:ιaεμίαν συνείaησιν riις νόσου τών φρενών
aι • ον επροτψ:fι.,αμεν να
ρει ιpρενο~λα.~ει:ιι:Ί ά.η • εϊπομεν -:όν λόγον,
λαί~ τούτ~.
περιγράψωμεν αvτοuς έντα.ϋθα , εν τίj) χ.εφα
iχ.qψχζετα.ι διiχ. των εν τ~1
Ή τοια.ύτη aι,,.τάραξις τών φpενών
των χρ6νων του I)ine}
lπιστήμ"!Ι εi81χ.ών όρων, έν χρ·fισει ·ί}a-ιι οcπό
oιιnante (Pine l),
κα.Ι Esqniωl: eχέyιpω;· πapagιpoσύrη-f'olie ι·ais
ικι/-η1οη01ηaηίe 1·ai-
·~ folie lιιcide (Trel at), Moroμaria .lο7·
ως-fΌ1 ie a \'ec
sonn ante (b:sqιιi1'dl), ΦptYofJ.lάCtιa ιιετά ου;·ιιι1ιίσε
cons ience (Bail large 1·), Ήuικιί yιpεroό'.lάό'ειa-f'olie
11101·ale (P1·i-
σ.; έπιχ.ρατιϊ ·ί;
cl1a1'd). Ίaiως aε a~α. -;:ας περιπτώσεις έχ.εiνα;, καθ'
παράνοια μίΧ.λλον έν ταiς Πfιά~εσι τοϋ ;;άσχοντος
·{. έν τ<ϊι λογιχ.ιJΊ χ.αί
τ6 pαιrόμεrοr ιι.ό~ον είσί χ.ατi
τοις αiΙJθ·fιμασιν αύτοϋ, τά. όποrα κατά
οcνiπαφα, ε8ωχ.αν τ~ ονομα : ιnanie 011 11101
10-
τό μίΧ.λλον ·~ ήττον
c ( 1). Δι' έχ.εί­
man ie ι'aisonnante, folie (]es actcs , folie lucid
μiλλον είς Ώ~ν ιί&ικιί1·
νας 3έ, Έ.νθα ύπάρχει όιαστροφη .;, οιατάροιξις
αίσθηιικότηια κ.α.i τt1.ς όρέξεις τοϋ ά.τόμt;•J (sens
il>ili te aft'ectiνe. το
ψ-η.ολόγοι) έπεψυλάξα.ντο τόν
έπιθυμηιικοr χαί θυμικό,.-, ώς λέγοuσιν οί
Διά. aε τόι &.τψα έκ.εiνα,
δρον: folie Il10l'ale, mani e ιle ca.ι'aCt(~l'e.
τ.λ·fιρ-ιις χ.αί ή ι1ιάrοιrι
τών όποiων aιετηρήθ-ιι κ.ατά. τό [Ι·ίΧ.'λλον η ·ίιττον
οντα.ι ύ;;ό έιωιίrωr lJιώr -
χ.αi τό fJυιιικόr, ..-ά όποια διι.ως κ.ατiχ
ίου εi:oou; (iιn­
idees fixes , obsessions-κ.αί παpοpμιίσεωr παντο
.λλαγώσι τούτων παριστά­
pulsions):χ.αi φαίνονται ά.νίι;χuρα οπως :7..πα
"λισι·ι τ:χ.ύτ·tιν -:ov α.ϊιτοιι.α.τι­
μενα ώς ά.πλοϊ μiρτυρις είς τ·/~ν παρέκχ.
κ.αί•οι συγχρόνως έχουσι
σμοu τών ψυχιχ.ών λειη;uργιών τοG έγχ.εψiλοu,
":'ών έν ~α.uτοίς τελου­
συνείaησιν τ'ljς παθολογιχ.'ljς φύι;εως κ.αί :7..ρι_ής
ιι-iνων ψα.ινομένων, ιι.ετεχ ειρίσθ-ιισοιν τόν όρον
: folic a νec cons ience ,
ι;pιrο61ά6εια μετά συrιιιJήσιωc.
l'olic tR88 . 'Ωσοc:Jτι.οι; Η .
(1\ 'Ί8ε Υ.αι! Α. Cullcι'l' e : Lcs ι·ι·οιιtίι~ ι·c:; ιlc Ι:ι
ιlι 1 gι•ηcι ·ι)s 1886.
Saury : f,a folio hcrcιi itairc , lcs
 226

· 'Α'λ'λ' είνε εύνό71τον όποίοr. σύγχυσις έμελλε ν~ προχ.ύψ\Ι έχ. τη, ο'λω,
τεχν-Ι)τΎ).; τοr.ύτ71ς aιοr.ιρέσεως των φρενοπαθων είς τοιαύ'f«.ς τάζεις, βα­
σιζοv.έν71ς έπl τΊjς έσφα'λιι.έν71ς άρχΎi; καl των 3οξασιών τΊjς άρχαίας
ψυχο'λοy(α;,Ύ\ης τοσοϊίτον έπέ3ρσισε χ.αί έπl τΊiς σχο'λ·fις τοϊί Esquil'Ol,
κ.αl χ.ατά. τ-ΥJν όπο(σιν τάς aιαι:pόρους ί3ιότ71τας (facultes) τοϊί άτόμου
έθεώρουν ώς τοσοr.ύτοr.ς pοrάιJας κεχωρισιιένως ύπαρχούσας, οίον τΟι
πάθη καl τά lrστιχrα (πλεονεξία, ψι'λο3οξίσι, έρως χ.τλ. ), τ·~ν όιάrοιαr,
τά αlσθήματα, τ-ΥJν θέ.lηuιr, χ.αί έπομένως δυνοr.μένας pηιικώς μόνον νΟι
βλαbώσι, των λοιπων μενουσών έντελώς η κατά. τό μοcλλον η ήττον
άνεπάφων' οίίτω aε τοίί ο'λοu άτόμο•J θεωρουμένου χ.ατά. τά. άλλα ώς
•'ηιώς έχοντος.
'Επί τΎ)ς έσι:pαλιι.έν.,,, ταύτ71ς ψuχο'λογικΊiς δοξασίας στ71ριζόμενος ό
Esqιιiι·ol, ον ήχ.ολούθ71σαν πολλοί, ό Leuret, Guislain, MaΓC,
Gcorgct κor.l άλλοι ό11.όφρονες κοr.ι όπαδοί οr.ύτοϊί, ιδ71 μιούργ.,,σε τΎ~ν
f'·εγάλ·Ι)ν κλάσιν των μoroparώr, κοr.Οιερώσοις έν τ~ έπιστ-ίψ·\Ι τόν ορον:
μ01·ομαr{α, χ.αί άνσιλόγως aε τών έπιχ.ροr.τούντων χ.σι! προεξεχόντων
Ι

σύμπτωμάτων, τά. όποίοr. ποr.ροuσιάζει ό πά.σχων, προσέθετε τοr.ίίτσι είς

τόν ορον: μοrοpα~·ία, καί οίίτω; eπλαι;ε τ-ΥJν poroμar{αr τοϋ ιιηα.lείοv
1) ιιηα.lειopar{ar-monomanie de grandeur, όσάχ.ις .. ό πάθος τ;;jς
ά'λαζονεiσις καl ,.ης φιλοδοξίας προέχει c:ις σ•.Jμπτωιι.α · τ-ΥJν έpωτικήr
μuroparίar-monomanie erotique, τ·~ν p.oroparίar της ά.rθpω­
πoxτ01·ίaς-monomanie homicide, τ-ΥJν μoroμarίar της μέθης­
monomani e d' ivresse, ..ου πuρπολείν-mοηοmaηie incendi-
.
<tll'C κ. τ. " · '
Λ. οσακ.ις τα • '"
· αναΛογα πα · '"
'θ 71 και· α ι αναΛογοι τασεις ·
' επι-
κρα.τοϊίσι χ.αl οίίτω χ.αθεξης ( ).
1

~- Αι δοξασίαι αύται σή[l.ερον έγκ.ατε'λείφθ71σσιν, πο'λ'λwν pΜ·οιιrιrια­

κώr τοu EsqιιiΓol χ.αταταχθέvτων είς <Χλλσι εr~.,, φρενοπσιθιιών ίδίσιν
νοσολοyιχ.Ύ~ν όντότ71τσι άποτελοϊίντσι, ώς π. Χ.· είνε ή τιrικι/ πnpάlvσις
τci>r φpεro8.la8ώr (JJ<ιralysie geneι·ale des alienes), Ε:νθα συχνά­
κις ά.παvτώσιν αί ίιfέαι τοϋ μηα.lείοv κτλ., ή μαrία τiίι: κrιταJιώ­
/-.εωι: (delire de persecntio n τοίί Laseg·ue, οη deliι·e chronique
systeιnatise τοϊί Magnan), ένθα αι αύτσιi. τοίί pηα.lιίου i8έαι η έγ-

(t) Ε. Esc1uίrol : Dcs lllala(\ies ιnentales 1ος χι:ιί 2ος τόμ. t838.
 227

κλη!Jοατιχ.αi 't'~!Jεις ά.παν't'ώGιν κτλ. άλλων δε ύπαχθiντων είς τ1ϊν με­

γχλην κ"λάι;ιν τ~ν έκ.'>tεψυlιO'pέrωr(degeneres), περi ών ένταίiθα χυ­
ρίως γενήσε't'αι ·ίψ.ίν ό λόγος.
Ό Morel (1) ίδίως πρώ't'ος κα't'ενό·11ι;ε ..ήν στεν-f.ν ι;χέι;ιν ...;.ν ώπ::ίρ­
zουσα.ν μετα.ξu ά.πάντων τών είιfώγ κα.i Ποικι.lιώΥ τών Κ.α.'t'ά. το φ:χι­
νόμενον μόνον ά.π' ά.ηήλων διαφερόντων έν ηϊ τάξει ηχύτ~ τΎ)ς έ.ι·έ­
ψpοrος-παpαψpcσύrης, και ά.ν'lίγαγε ταίiτα εiς μίαν χ.οινήν ιiρχήν χαi
χ.αταγωγήν: τ·f.ν έκcpύ1ιaιr. 'Ακολούθως δε ό Falι'et (πατήρ), ό Mo-
reaιι de Τοιιrs, ό ι.egrand dιι Sanlle καi ίδίως χ.αηi το\ις τ'λεu­
ταίοuς zρόνοuς ό Magnan (2 ) έν Γα.λλίqι ιiν€πτuξα.ν έν όλ"!J τ·~ έκτάσει
τ1ϊν θεωρία.ν ταuτην τ-Ι)ς i.ιι1υ.lίuεως (degenerescence), {ξ ής ά.πορ­
ρέουιη τοσοίiτον πραχ.τιχ.ά. χ.αί έπιστημονικ.ά. ~ητήμα.τα κ.αi συμπερά­
ι;ματα κοινωνιχ.-ϊi ς χ.αί φιλοσοcpικΎ)ς σπου~α.ιό't'·11τος.
Ή νεωτέρα. έπιστήμη δεν παραδέχεται πλέον σήμερον οτι είνι δ•;­
νατόν μία lμ;ιοr(!< lJέa-idee fixe-, r, μία πρiξις παράλογος, Τ.
ιι.ερική τις διεσt ραμμένη τάσι; τοu χ α.ραχ-:7)ρος ή πάθους τινός, νά.
1jr.άρχ"!) ώς φαινόμενον ι.ι-εμονωμένον καi άνε•J τΊjς γενικ'Ϊjς νοσήσεως το;;
i)'ώ. 'Οσονδήποτε μεμονωμένη κα.i &ν cpαίνηται διατάραξις τι;, εi:τε έν
ηϊ σφαίρqι 't'Oίi χαρα.κ.τ-ϊi ρος κ~ ί τών οcίσθ·11μάτων εϊτε έν τ·~ σφcιίρ~
των ίδεων χ.αί τ-ϊiς βουλήσεως, αϋτη είνε πάντοτε ~ροϊόν χ.αί ιiποτέ­
λεσμα. όcpειλόμενον εiς πιχθολογιχ.όν έδαφος. Moroparίa κυpίως, κ.ατi
τ·f.ν έννοιοcν τ-ϊiς παλαιiiς σχολ-ϊiς, δέν ύcpίσταται.
Οϋτω ύι;τερικόν τι άτομον έχει, cpέρ' είπε!ν, παρ::ίλυσιν τΥ,ς δεξιiiς
χειρός η σποι.σμούς τ-ϊiς γλω't'τίδος ή διασ.. ροψην τοu αiσθί;ματος τ·~ς πεί­
νης καί τ'Ϊjς όρέξεως, έκ. 't'Οuτου δέν έ:πεται οτι τό άτοι.ι.ον τοuτο μερι­
κώς νοι;ει χ.οι.ί οτι κατά. τά. άλλα μέρη τό νευρικόν σuστηιι.α ίχει ύγιως.
Τά. μερικά. -ταuτα συμπτώμχτα είσiν έχ.δ·ήλωσις καί προ·cόν τΊi; πα.Οο­
λογιχ.'Ϊjς Κ«'t'οι.στάσεως 't'OU ολου νευριχ.οϊ::ί συσ-τήματος· ιiπόοειξις ~έ οτι
ιiπό σ-τιγμΊiς εiς στιγμ·f.ν τi μερικiχ. -ταuτα συμπτώματα. εtνε δυνατόν
νά. έχ.λείψωσι χ.αί νά. άν-τιχ.α.ται;ταθωσιν ύπό άλλων έπίσης μερικων r, γε-

(t) Β. Α. Morel: Traitc des ιlegencrescences ίle 1' esρcrc Jιuιnainc ί85ί.
(2) Lecons c liniqι1cs sur la folic hCrι\Uitaiι·c ί883· χαι\ Α. ()οι:/e : lιn­
prcssions ιlc Sainte Annc. I~cs anonιnlics intellc('tu('llos (l('cons ι\c :\ln-
gnan 1882).
 228
νικωτέρων, η νόι προGτεθώσιν ιΧλλα τοιαίίτα άπλwς νευρικ'ljς η ψυχολο­
γικ'ljς -pύσεως (οιαστροψη τοίί ηθους, παράδοξοι .. άσεις καί όρμαί, διατά­
ραξις έν ταϊς ίδέα.r.ς, ψευδαισθήσεις κτλ.). 'Όπως σχηματίσωμενδέάκρ&t.
ί~έαν-:tsρί τ.;jς άρχ-tiς καί τ-tiς ψύσεως των μεριχ.ων το•.Jτων συμπτωι.ι.άτων,
δίν&οc άποbλέψωμεν μόνον είς α•~τόι ταίίτα τόι συμπτώι.ι.ατα δημιουργοuν­
τες έξ αvτών καί ίδιαιτέρας νόσους παpαlύσιω( η σπnσμώr της όε­
ξιaς χειpός η τής τlωττtόf.Jς κτλ . άλλόι όδηyοuμινοr. έκ των οιαψόρων
χαρακτ-ί;ρων τwν πα.ρόν...-ων συμπτωιι.άτων καί προσέχοντες είς τόν σvν­
δυασμόν κα.ί τcί.ς σχέσεις αi.ιτών πρός ιΧλλα, χ.ατορθοuμεν νόι χ.ατανο1J­
Ιfωμεν τήν ψύσιν αύτwν καί να οcναyάγωμεν ούτω μέγα πολλιίκις πλ-ti­
θος συμπτωμάτων έντελώς άπ' άλλήλων Οιαψερόντων είς μιαν άpχα1/1·
νόσον, είς 11.ίαν πηγήν, τον ύστεpισ;ιόr, έξ ής άπορρέουσr. πάντα. 0{ίτω
μόνον είνε. Ουνατ·ί~ ή γνώσις τij; φυσικής ίστοpίας των νοσημάτων καί
κατορθωτη ή λογιχ.·ί~ δ~αίρεσις αύτwν ιίς gιυσοιάς χ•.lάσιις καί είίJη.
Κατ' αύτόν τόν τρcπον έδηι.ι.ιοvργήθη καί ή μεγάλη χ.lάσι< τ'ljς ix-
r;ύloυ ή τών ;_έκπεr;υ.lισf'έrωr r;pεro61a8είac (folie de c1egeneres-
cence) ή κα.ί χ.lηpοrομικiις r;pεrο81a8είιις (folie her·editaire), είς
τή., όποία.ν ύπήχ.θησα.ν ύπό τ-1jς νεωτέρας έπιστήμης ι.ι-έγα πλ-tiθος ποι­
χι.lα,)r ψυχιχ.-tiς διαταράξεως, τ:iς όποίας πρότερον έθεώρουν ώς ιlιfη
φυσιχa και άπεκάλουν μυrοpαrίας, ύπό τό αύτό όνομα. ού't"ω r.εριλαμ­
bχνοντες πολλάκις ολως διάφορα ε1Jη παθήσεως των φρενών και είς
άλλην δΕ. έντελώ; τiξιν άv-ίικ.cντα. ΊΙ μoroparίa π. χ. rοϋ pηα.lείου
άνήκ.ει κ.οι! είς τ-fιν τεrικήr παpά.lυσιr τώr r;pεr(JfJ1α6ώr καί είς την
σvσrημαιιχι/r παpά1·οια'J<' τής καταιJι(~(εως , κ.αί είς μορφάς τ\νοις -niς έξ
οίrnπrεύματος ψρενοπαθεία.ς καί είς τήν κlηporopικiιr έπίσης φρενοb'λά.­
~ιιαν. Ή pnroparίa τοίί κλέπτεr.ν ή ~1αφόρων έν γένει τάσεων ώσαύ­
τως ·jψίσ't'α.τα1 είς ολως ~1άψορα άπ' άλλήλων είδη φρενοπα~ειών κτλ.
~ 3. Άλλ' &παξ τ'ljς 3οyματικ-tiς ταύτης διαφορίiι; μεταξv της πα-
ο λα.1iς κ7..ί τijς νέας σ.χολΥις έν σχέσει πρός τ1;ν μέθο3ον ...-ης 3ιαιρέσεω;
των ψρενικώ·ι νοσημάτων 8ιευκρ1νισθείσης, έτέθη ύπό τινων προ~ λ•.ίσιν
τό ζ·ί}Ηιp.α., τό ολως ψ•η,ολογικόν κ.αί ιι.εταψυσικ.:;)~ φύσεω;, &ν 8ηλ. είνε
3•Jνατόν ν~ σu11.ι!>~ μεpιχή βλάbη των φρε'Ιών' τοίί ολου ά τόμου χατόι
τ!t. JΧλ).α έντελώς ύγιοϋς μένοντος.
Τοστο 1Jί;11.ερο·1, ώς ε!:r.•ψεν, ~~ν είνε παροι3εκτόν · έά.ν παρατrιρήιr~
 2'29

καί παρακολοvθήσ:; τις έΧ τοt.ί πλησίον τi iτομα έΧεtνα, τα οποί Χ κα.­

τέχοnαι ίιπό μιοcς περιωρισιι.ένης μονομανίας, ώς θά άναφέρωμεν :ι.:>:­
τωτiρω πολλά τοια.\.ίτα πα.ρα3είγματα π. χ. υπο τής τάσεωc πρός iν­
θρω;τοκ.τον\αν ή αύτοΧτονίαν, ύπο τοϋ ψltJoυ τοϋ 8ί7·εο· ιά άrτικείpεrα
κ.. τ. λ. θά άνακ.αλύψ~ οτι τόι όίτομα -rαt.iτ.x Sιαφέροvσιν ώς πρός την
ολην 31α.γωγην χ.αι τό Μος των όίnων άνθρώ;των η χ.αι έαvτών, πρiν iι
πάθωσιν έκτης νόσοv των. ή οτι ·ή ιι.ία κ.α.α. τό φαινόιι.ενονπεριωρισιι.ένη
ιι.ονομαν\α. πα.ρακ.ολοvθεϊται ταύτοχρόνως κ.αi ύπC. πι:ιλλών οcλλων κ.α.ι πολ­
λάκις μάλιστα βαθμηSόν μετατρέπεται καί είς γενικ.-r,ν φρενο~λοc~ειαν .
Ούτω τό o.lor iτομον 7:'άσχ ει, κ.αίτοι ·ii βλά~η φαίνε-ται μερι;ι;ή .
'""' ' \ .. ,, .1. 1'
ΟfΙ.ως ΕΠC.ψL'Ι εινε
t
ορ
θ'
ον
' ~ ' ' '
να οιακρινωιJ.εν τΊ)ν κ.ατ·Ι)γοριαν
1 ΠΟ πρακ.τικ.ην

-:-α.•)την τών πασχόντων άπό τών όίλλων, παρ' οίς έπικ.ρατεί προφανΤ,ς
γενιχ:iJ Sιατάραξις ολων των πνε•ψατικ.ων και ήθικ.ων aυνάμεων, ι:.~ς
εί'Sοιι.εν οτι τοιο\.ίτοί είσιν ο\ έν τιj>· προη (Ο'ψ.ένιμ κεφαλαίιμ τ-Υjς .11'.(ιώτηc
χατη7·οrιίac. Διό και Sιετηρ·ί/:Jη iη ό ορι:ις μηιιχιί 9'fE)'OfJ. lάtfεια (deJiι·c
οιι fo1ie partielle), κ.αi έκ των έπικρατο•.Jντων 3ε καί προεξεχόντων
συιι.πτωμiτων κ.αί σήιι.ερον ετι έν τ~ έπισ-:-ήμ·~ χάρι·ι εύκ.όλου συνεννο·ί;­
σεως 3Ι3ι:ιvσιν ένίι:ιτε •όι άνάλογα όνόματα είς μορφiς τινας φρενοπχ­
θΗών τ-Υjς ιfευτipαc ταύτηc καrη7·οpίαc, έπιτα.σσr.ιμένων η προτασσομένων
των ορων μοrομαrία η μαrία. Οϋτω λέγοvσι: rJι3t·rψarίa κα:. ιJι!fu.rιrι­
rιίc-dipsomanes · έpωτομα,-ία καί έpωτr.μarείc-erot.omanes κ.-:-λ
Πολλόις Sε ποικιλίας, έχούσας ομως κοινόν τινα χαρακ-;-Ύiρα •.Jιvχολοyι­
κόν ώ; μοcλλον έξέχοντα, οίον τήν όιατά.ραξιν έν ~ σφαίρ~ τΊϊ; f-3ου.lιί •
σεως, συμπεριiλα~ον ύπό τC.ν γενικώτερον όρον: impn]sifs, παpοpμη­
τικοί, ·ί)τοι έκ.είνοvς, οtτινες παρiι. τήν βούλησιν έκτελr.ιuσι πράξεις άπο-
8οκψ.α.ζομένα.ς ύπό -r'i\ς συνει8·~σεώς των. rx. ου σι -rάσιν π. χ. προς αύ­
τοκ.τονίαν, άνθρωποιtτονίαν, κ.λc.πήν ή !J.λλην lπιλήψιμον ·~ κ.αί γελοία.ν
προcξιν, ην κ.αι έκ.τελοuσι πο λλάκ.ις παρόι τήν fJέλησίν των. 'Ονομάζοv·
σιν όμως ένίοτε iπιpulsifs κ.αι έκ.είνοvς, παρ' ο!; Sέν ύπάρχει πλέον ή
συrεt&ησιc καl ·ή μεθ. ιαvτών αuτη πάλη' άρκεϊ: sε ιι.όνον νόι ύπάρχ~
ίσχvρiι. ή άrά7·κη πρός έξωτερικ.ήν έκ.Sήλωσιν Sιανοήματός τινος η αί­
σθήματο, ~ιόι πράξεως· άλλά κ.υρίως παpοpμητικοl είσίν οι πρώτοι; τού­
του, 8ί νοοuι.ι.εν ύπό τόν ορον τοuτον. 'Ή τέ).ος 3ί8οvσιν εiς έκάστην
ποικι.ltαr (variete) φρενοπαθείας κ.αι 'έν ονομα πα.ραστα.τικ.όν α.i.ιτοί:ί
 Ί30

-:-οϊίτου τοϋ μiλλον προέχοντος συμπτώματος, 7;. Χ · λέγομεν δτι ού­

τος πiσχει έξ ά1·οpαrο8iας, κοιί έννοοίίμεν οτι ψοbείται νά. 8ιέλθ~ ov μό­
νον 3ιά τΊiς άyορiiς , άλλόι καί ~ι • εi.ιρέων διαστημάτων έν γένε1, 8ιά
ιι.έσου μεγάλη~ έκτάσεως έ8άψους, η καί νόι ϊστοιται είς ύψηλόν μέρος,
έν τ<J> 8ευτέρφ π. χ. η τ<J> τρίτφ όρόψφ οίκίας (agoraphobie τοίί
\ιVestphal). Άλλ' ή έκ της έτυμολογίας του ορου τούτου εννοιοι

3ύνατα.ι νά. ποιράσχ_~ ιiψορμήν πρός σ{ηχυσιν η πρcς έπ' άπειρον πο'λ­
λα.πλοισιασμόν ιiναλόγων λiξεων πρός ποιράστασιν μιiiς κοιί της oιvri)ς
νόσου· ή άyopa'fo8ίa δεν έκψράζει π. χ. -r"1ν πάθrισιν έκείνων, οlτι­
νες ψοbοίίνται νόι ϊστοιντοιι έπί ύφ11λων μερών κοιταλοιμbα.νόιανοι ύπό
'Τψο~ροϋ τρόμου καί ά.γωνίας μέχρι πολλάκις 'λειποθυμίας, WΙ)'τε θόι
·ί;νοιγκα.ζόμεθοι νόι πλάσωμεν ίδίοιν λέξιν : ύ1·η.lnffoCιa κ.-r . λ. διό πάσας
τiχ.ς ά.ναλόγους περιπτώσεις καi όμοίας τ7~ν φύσιν καί τ7~ν έκδήλωσιν
περιέλοιbον ύπο τόν γενικόν ορον : ffόθος τοϋ διαστήματος - peur des
espaces τοϋ Legrand du Saιιlle.
Ό γενικώτερος ού-rος ορος ψυσικιj> τ<J> λόγφ δύναται νiχ. σψπερι'λάb~
κα\ νά. έκψράσ·~ κοιί ά.'λλας περιπ':'ώσεις, ά.νοιγομένοις είς τ"1ν οιvτ7~ν ώς
πρός τΥ.ν ψύσιν νόσον, άλ'λ' έκδ11λουμένην δι; !;.λλων ά.ναλόγων συμπτω­
fΙ.<Χτων. 'fπάρχο'Jσι π. χ. οcτομα., τά. όπο\α καταλοιμbάνονται ύπό τοϋ
ποιθολογικοίί τρόμου, έξ ού και οι έΕ. άγοpα'fο8ίας πάσχοντες, όσάχ.ις
ιύρίσκονται έν χ.εχ.λεισμένφ χώρφ, έν ιiντιθέσει πρός τού; ψοbουμένους
νά. διέλθωσιν ή νόι μένωσι έν έχ.τεταμένφ χώρφ· OV"ι'OL 6ίσιν οι claus-
trophobes -rοϋ Ball. Διά. "όν αv-rόν λόγον, άπό τών συμπτωμά."ων
-rοv-rέστι, χ.αθιερώθ11σαν έν τ~ έπιστήμ~ κα\ άλλοι ά.νά.λογοι δpοι πα•
ριστώνης ~χ.ριbώς μορψiς -rινοις ψρενοποιθείοις πiν-rο-rι σχεδόν με-rά.
των αύτών zαροιχ.τΥιρων χ.οιί διόι τών οιύτων πράξεων έχ.δηλουμένας, ώς
π. Ί.. ή μοrομαrία τοv άμffι8άJ.lειr, pετά '!68ου συrή&ως της έπα'!ης
τώr άrτικειμέrωrύπάρχουσοι -folie du doute avec delire dιι tou-
cher- χ.."ι'.'λ χ. . τ. λ.
?, 4. 'Αλλά. πολλάκις 'έν χ.οιί τό οιi.ιτό άτομον εϊνε δυνατόν νά εη
τοιύτοχρόνως δύο, τρεϊς η κοιί π'λειοτέροις τών ιωrομαrιώr το•.J"ι'ων,
όπότε θά. εύριιnόμεθοι έν π'λήpιι άπορί~, άγνοοuντε~ πώς νόι zαροιχ.τη­
ρίσωμ'ν τ-lJν ολην πά.θησιν χ.αί ποϋ νόι Χ.οι"ι'οιτάξωv.εν τόν πάσχοντα,
ίόιν 3ίν ίγνωρ!ζομεν οτι πάντες οι ΤΟΙΟύτου Εfδους ψρενοb'λοι~ε'lς οcνή-
 '2 31

κουσιν <ίς τΊιν ιι.εγiλην τ:Χ.ξιν τών έχπηυ.lισιιirωr (Dcgcncr·cs), τών

Κ.lιιpοrψ.ιχώr λεγοιι.ένων 'f'{'<Το:ταθειώ1·, Τ,ν ·(; έπισ-:ήμη σήιι.ερον έοη­
fl·ιούργησε, βασιζομένη είς χαρακ·6iράς τινας ψυσικοuς και ψυχολογι­
κοuς έπιτρέπον-:σις τον χωρισμύν και τ-fιν οιiκρισιν της τ:Χ.ξεως τα•.ίτης
:iπό iiλλων, άκολουθοuσα οCτω τΊJν βιολογικΊJν ιι.έθοοον, ώς αCηι έν
χρήσει έστ!ν έν τΊJ ψυσικΊJ ίστορί~.
'Ώστε καίτοι και σήμερον έν τ'{ϊ έπιστήιι.~ με τα χ ειριζόι-ι.εθα ο ρους
όιι.οίους ή ά.ναλόγους πρ~ς τοuς κατα. τ·/ιν έποχΥιν -:ou Esquiωl ή
και μετέπειτα έν χρήσει οντας χάριν ε·~κολωτέρας παραστiσεως -:ών
πραγμάτων και ταχυ-:έρας ά.ιι.οιbαίας συνεννο·rσοως, ούχ ήττον αι
άρχαί, ά.ψ • ών ώρμ·ήθησάν προς οιαίpεσιν των είvώr και ποι:ιιι.lιώr τών
φρενοπαθειών ή παλαια. καί ή σύγχρονος σχολή, είσιν ούσιωaως aιά­
ψοροι. ΊΙ πρώτη συμπτωιιατο.lο]'ιχιίr μ:Χ.λλον οιαίρεσιν έποίει, έπι τ·~1
βάσει τοίί έν τοϊς πρόσθεν ·ί]aη έκτεθέντος έσψαλιι.ένου ψυχολογαο..:ί
οόγιι.ατος της οιαιρέσεως και της αύτοτελο\.ίς ύπάρξεως των §υrικώr
ι1υrάμεωr (facultcs), ή οευτέρα οε ·'1κολούθησεν, οσον ήτο ουνατόν,
τΊ~ν ψ•Jσιιι.Ί~ν μέθοοον
(methode naturcllc), συμπεριλαbοίίσα έν ιηζί
xrιl τιΙ aύτff οίκοl·εrεt~ι οια.ψόρους ιι.ορcpΧς και ποικιλ(α.ς ψρενοπα.θειwν,
&.ς ~ότεpον ώς είύη και παθο.lο 1·1.κάς ιίrτότητας έθεώpουν' ένίj> .ττpά)'­
ιιατι άποτελοίίσι μ(αν κα.i τΊιν σιύτην νόσον έπειuοόια:ιιώς με οιάψορα
συμπτώματα. και έπ0f1.ένως οια.ψόρο•Jς έξωτερtχ.ά.ς μορψά.ς πα.ρουσισι­
ζοιι.ένην.
οι οpοι και α.ί λέξεις ούοεν σημα.ίνουσιν' ά.ρκεϊ νά. καθορ(~ τις
τΊ~ν έ'ννοιαν, Ύ\τις έι.ι.πεp1έχετα.ι έν σιύτοίς. Ό ά.σψαλέστερος τρόπος,
είπεν ό Πα.σχά.λ, πρός άποcpυγΊ~ν πάσης συγχύσεως και έπ(τευξιν συνεν­
νο-ί~σεως είνε ό ά.κριbΊ~ς πρότερον καθορισμός της έννοίας των ορων
και λέξεων, ο!ς χρώμεθα.. « Άνα.γκα.ιότα.τόν έσ-:ιν eκαστον των όνο­
)ψάτων έψ' οτου λέγεται πράγματος άκριbως άψωρίσθα.ι>)' συμbου­
λεύει καί ό Γα.ληνός.
Δια το\.ίτο όε έπεμείναιι.εν έπί της έννοίας των ά.νωτέρω ορων, καi
θά. όμιλήσωμεν έκτενέστερον έν τοίς άμέσως έπομένοις περί της μεγ:Χ­
λης τσιύτης κατηγορίας των έχπε1υ.lισμέrωy' οϊτινες άποτελοίίσι το
~ύριον ά.ντικείμενον -το\.ί κεψα.λα.ίου τούτου.
 11

Λ:.lη!Jω·ιψικlι yψε~·u6. (ιί6ε ια. 'Εκπε;ρυ .lισμέJ·οι ·rί lκ[pυ.lοι,

r11ρεrοπαθείι~ . (J1'olic hereclitιιiΓc, les degeπeres).

g 1. 'Εν γένει r.ocljα ψρενοbλά.~εια ε(νε χ.ληρονοιι.ικ:ή, έ)(.-rός έξαι­

pεη;ι.ών -ηνων κ.α\ ολως τvχαίων περιr.τώσεων, κ.α.θ. iς άποχ.τqι τις

T·iJν 8ιάθεσ1ν πρό; νεvρικ.iις ·ί\ τwν ψρενwν πα%σεις, ο ίον μετά βαρείας
κ.αί έξαντλητι)(.χς του όργ-ανιιηι.ου νόσου;, 11.ετοc τραυματισμούς τής κ.ε­
ψαλγ\ς, τής κ.αταχρ·ήσεως τών οίνοr.νεv:1.ατω8ωv ποτων των γονέων,
η αύτου τοϋ πιχθόντο; κ.τλ. ' Ο μέλλων νά πά.θ~ φρενο~λά.~ειαν ~έον
νά εχ~ έν iαυτ</) τό σπέρμα rli; νόσοv, νά. ε(νε, ώς λέyομεν συνήθω;,
.τpοr1ιαιεθειpirος· ~f.v κ.ληρονψεϊ 8ί α•Jτ-IJν τοιύτην τ-ί)ν ψρενο~λά~ειαν,
ά.λλά την Jιά&εσιr r.ρός παθ1ί11ε1ς του νsvρt)(.Ι)υ 11υστήματος έν γένει.
Πρότερον κ.lηpοrομικότητα λiγοντες ένόουν τ-fJv μετά.8οσιν αύτης

ταύτης τ1j; νόσΙJυ καί όμοία; τό εΜοςά.πό τών γεννητόρων ιίς τά

τέκνα (κ.ληρονομικότης όμοιόμορψο; , heι·edite similaire)· σήμερον

οιι.ω; μετά τα εργα ί8ιω; του Morel ά.πε3είχθη δη ή τοιαύτη κ.λη­
ρονομικότης είνε 'έν τών ιiπανιωτέρων, συνηθεστέρα ~δ ά.συγχ.ρίτως εΙνε
ή μεταμοp;pουpέrη κ.lηpοrομι:ιιότης (heι·edite par transfo rmation
ou paι· metaιnorphose ). Γονεϊ; πάσ-ι_οντες έξ άπλωv νευρώσεων,
ώ;
οιον ύστερισμου, έπιληψίοις ή χορείας, είτε έκ. νΈυριχ.ων πα%σεων,
νευραλγιών, σπασιι.ών μιμικών (tics), ή νόσων τοi:ί νε•ηικ.ο\ί 11υστ·ή­
/Ι·ατος έν γένει έξ όργανιχ.ων οιίτίων, η ύπερ~ολικ1jς εύαισθησία; τών
νεύρων χ.τλ.' γεννώ11ι τέκνα λ\αν έπιρpεπ1j πρό; παθήσεις των φρενών'
ή χ.αί τά.νάπαλιν, έ)(. γονέων φρενο~λα~ών γεννώνται τέκνα πάσχοντα
μίαν ή πολλάς έκ. τών ~ιαφόρων τούτων νευpιχ.ων παθήσιων . 'Εν μι~

3ί χ.αί τ~ ot•Jηi οίκ.ογενεί~ πολλiκ.ις ύπiρχ.ουσι πολλαί ταύτοχρ?·ιω;

των παθ-(ισεων τΙJύτωV' 'έν μέλος πά.σχ ει έ)(. ψpενο~λα~είας, αλλο έξ
ύστερισμου, τρίτον έ)(. νευραλγιών κ.αί 8ια.ιpόρων νιυρικων 81αταράξεων,
άλλος εfνε ά.πλώς έκ.κ.εντρικός ή καi βλi7..ξ(idiot) ή μωρός (imbecile)
·~ άσθενης τόν νο\ίν (εύήθης, faible d'esprit) η iνίοτε χ.αί μεγαλοφυης
η χ.αχ.οϋργος κ.τλ.
Ό Mω·eau de Τοιιrs ε3ειξι χ.άλλιστα την στεν ην σχ έσιv, -1\ η ς
11υν3έει τΊ~ν φρενο~λi~ειαν πρό; τΟις μεγάλας νευρώσε ις (ύστε ρισμ όν,
 οcλλας νιυρικ.ά.ς 8ια.τα­
ίπιληψίαν, χορείαν), πρb; τiχς νευραλγίας κ.αί
ιν, τόν τροιυλι­
ράξεις, τή'Ι ά.ποπ'ληξiα.ν, τού; σπα.σμο•.ίς, τήν βλακ.ίο
χ.αί &σθματο; κ.αi
σμόν, προς εt8η τινα στρα.bισμοu κα.ί κ.ωφότ-ι1τος
συστ·ήι.ι.α.τος.
πρός διαφόρους όπανα.ά.ς παΟ·ήσει; τοu νιυριχ.οu
Προχωpοuντες Κτι περαιτέρω εύρον οη στεν1) συγγένεια ύπάρχει
χρονίας διαθέσεις, τΥ,ν
μεταξύ τ·~ς νευριχ.ης δια.θέσεως προς αηας
ρευμα.ηχ.ήν. Ή ψαμ­
ραχιτικ;ήν, την χοιρα3ικ.ήν, -.ήν ιiρθριτιχ.ήν χ.αt
άρθριτισμόν· παρά.
μίασις χ.αί ό 3ια~ή-.ης συνδέονται στενώς /Ι·ε τον
σεις χ.αί νευριχ.αί
τοϊς άpθpιτικοίς δε ~υχνότα.ται εΙνε αι νεuρικ.αί ένοχλή
νόσοι.
Ό Bouc hard εl.ιρεν ότι ·ii .ι/ιαιψίfισις χ.αί ό ιfια81ίτης ένοιλά.σσον­
μετά τη; ψρενοπαθείας κ.αί οcλλων νεuριχ.ών
ται lν τισιν οίχ.ογενείαις
πιχ.θ-ί)~εων ( 1).
Ό Berth ier (!)συνέλεξεν 26 περιπτώσεις άpθpιταiίς ψp~rο8.lα-
ωσα'Ι τήν ϋπαρξ1ν
8είας · ό Gι·iesinger, Lockaι·t-Clarke έbε~αί
Mor·eaιι de Tour s
τ'Ι)ς έπιληψίας είς οίχ.ογε'Ιείας 8ιαbητικ.ών. Ό
προς τόις 3ιαφό­
iδιιξε τ·~ν σχέσt'Ι τοu ρα.χ1ησμοϋ κ.-χί τώ'Ι χοιροι8ικ.ών
.
ρο•Jς νεηιχ.όις παθ·ί)σειζ και Ιδίως τιΧς ψρενοπαθειας
νται έπί τίλους
Πiiσαι αύται αι χρόνιαι διαθέσει; χ.αί νόσοι ά'Ιιίγο
τοϋ όργανισ.y.οϋ στοι­
είς άρχικ.ήν τι να δια rάραξιν της θρέψεως τών
εύνοϊχ.ώ'Ι ή χ.α.χ.ών Κ.Υ.τόι
χείων. 'Αναλόγως ·δε τυχαίων περιπτώσεων
ις δύναται νόι έξαλει­
τά.ς 8ιαιrταυpώσεις τών οίκ.ογενειων, μ\α 3ιiθfσ'
ιχ:πογόνους μιiiς οίχ.ο-
ψθ~ ή νόι γείνΊJ βαρυ•έρα. χ.α.ί νόι ά.γχγ~ τούς ι
Ι 1 ' ιι
ειι~υ.Α-ισιr χ.αι επομενως
' )\ ' '
τεΛεια.ν σωματιχ.·ην η πνευμα.τικ.η·ι
, ' '\ ,
γενεια.; εις

είς άπόσ~εσιν α.ύτ-riς.

Ίιν ή νευροπα­
Όπωσ8ήποτε περιοριζόμε'Ιοι ένταιϋθα. είς τήν νευριν.
ράξεως ταuτης είνε
θειακ.ην 8ιάθεσιν βλέποι.J.εν οη ό βαθμός-της 3ια.τα
ι.ι.έτρφ τινi νόι περιο­
3ιάφορο; έχ.iστοτε τόν βοιθμόν, κ.αi τείνει 3ί έν
ργίαν τοϋ νιυριχοϋ
ρισθ·~ είζ ταύτην ή έχ.είνην τήν χ.ιφα.λαιώ3η λιιτου
ένταϋθα ύπάρχει μίiλλο'Ι ή τάσιζ προς π11θήσ
εις lx τώ'Ι
11υστ-ί~μα.τος·
lχ.ετ πpόζ όργανιχ.iχζ πα.θήσιι;, ά.λλαχοϋ πρός
μεγάλων νευρώσεων,

(\) Cullerre, loc. cit. σελ, 20.

fCullerre).
(2) Ρ. Berthier. Des nevroses diathe siques , t875, Paris.
 23/ι

ψuχικ.όι; παθήσεις κ.τλ. α/ιτοcι 3ε αt τiι;ει; v.ετοcοί~οντοcι κα.ι κληρο­

νομικwς, είς τρciπ:ον ώστε ι.ι-,,ρψοϋντα.ι κ.:χί άνΧλογα 1·irη νόσων τοϋ

νεuρικοϋ σ'Jστήιι.ατος, αϊηνες διαψiρο'Jσι μέν οcπ' iλλ-ί;λων τήν 11.ορψήν

και τον χαρακτ-Υjρα, άλλ' άνήκ.ουσιν είς μίαν. κ.αί τήν αύτήν οlχο1·έ­

rειαr, είσi κ.λάδο•. ψuόι.ι.ενοι έξ ένύ; κ.7.ί τtιϋ 11.•)το•j κορι.ι.ο.J, τ-Υjς rευpο·
παθειωιης ιfιαθiσεως.

e2 Έiν έπικ.~ατ ·ή~ ή τάσις μiλλον ;:ρός ψυχικόις παθήσεις η

υ­
r~rώσεις, παρατηροϋι.ι.εν οτι τό παΟολογικόν στοιz είον το έyκαθιόρ
ου είνε
θέν έν τΊϊ σψαίρqc ταύη) των άνωτέρων λειτουργιών τοϋ έyκ.εψάλ
καί
έκ.άστοτε και κ.α.τόι τά 3ιάψορα οcτομ:χ &:λλο ώ; πρ ος την έ'ντασιν
ά:νtσ')Υ τήν έκτασιν η τον έντοπισιι.όν.
'Υποθέσωμεν οη 'Ε.ν οcτομον συνεπείqc ίσzuρiς τινος .αίτίας έ'παΟε ψρε­
σις, Τιν
νοbλάbειαν· είς το άτομc,y τοίίτο κ.αθ' ολον τον βίον ή πρ')διάθε
είχε βεbαίως έν έαuτίj) προς ψρενοπiθειαν, 8ι' ού3ενός σ·ιψ.είοu, είτε

ιrυσικ.οίί είτε ψuχικοίί, είχεν έκ.3-ιιλωθ ·;j· είχεν ύγιώς ώ; οί άλλοι ύγιείς

όίνθρωποι 11.έχρι τ-Υjς σηγμΊiς τΊjς παθήσεώς του· α\ιτη ή παραψρι:ιι;ύν-ΙJ

του οv8ένα εκ.τοcκ.τον και άνώμαλον zοιρακ.τ-1iρ:χ ψ έ ρει πάσχει έκ ι.ι. ιΟίς
τοια.ϋτα
κλασικ.Ίiς μορψΊiς,άπ).-Υjς, ψέρ 'είπ:είν, ιι.α.νία; ·ί) λυπομανία.; · τόι
τ·f, ς
μάλιστα οcτομα. ε•)κ.όλως θεραπεύονται. Ό Kι'aft't-Ebing( ) διόι
1

άνέρχοντ αι αt ίάσεις
στοιτιστικ.Ίiς άπέ8ειξεν οτι είς 58 iπί τοϊς 100
παρ' αvτοϊς.
Ή προ~ιάθει;ις είς τ-ά έν λόyψ οcτομον ύπ:Υιρχεν, άλλ' ήν άσΟενοϋς
δε έκλη­
βαθμοίί κ.αί είς λα.νθάνοuι;α.ν, ώς είπεϊν, κ.ατά.ι;τασιν· κ.α.ίτοι
ρονόμησε ταύτην, ούχ' ήττον ·ί. ψρενοbλά.bεια α.•~τοίί έν τ~ έπιστ·ήμ~

δέν χα.ρα.κ.τηρίζετα.ι ώς χ.lιΙfοrομιχή r;pεro6lιίflε ιa (folie \1όr'έditaίι' C),

κατωτέρω
ύφ' ην εννοια.ν κα.θιερώθη ό ορος ούτος, κ.αί τήν όπο\αν εvθύς
Οά. προ-iδιορίσωμε•ι.
ς
Είς &.λλην ομως σειράν άτόμων ή προ31ά.θεσ1ς α.\ίτη πρό τ'f)ς όριστιχ.Ίi
παθήσεως έκδηλοίίτα.ι 31όι πολλών συμπτωμάτων. Κα.θ' όλον τον βίον

περιο31κ.wς ή λ€α.ν συχνά. τά. τοια.ίίτα. όίτομα ένοχλοϋνται ύπ:ύ διαψόρων

κ·/ιν έν
νευρικών ψαινομένων, iχουσιν άνώμαλον χαραχ.τΊiρα καί ύπερbολι
πvε~-.
γένει εύα.1σθησίαν τοϋ νευριχ.οϋ συστ-ίψ.ατος κ.αί άνιι;ορρ οπ(α.ν a ε

(1) Η Saury loc. cit. σελ. ~ι

 235
η παρο•,σιά­
ματικ.ήν · ι;υzνά.χ.ι; ειιην :iσθενοGς ;ι.ράσεως καi λεπτοψυοίίς
(ουσιν ένίοτε και 8uψ.ορψίας άνατομιχ.ας τοv ολοu σώv.ατος γ\ -:ov
χ.οανίοu χ.αι τοv ποοσώπο· ι· ή ιu.oom·f, τΊjς ιrιοενο~λ
Ι 1
αbείας, έαv τοιαύτη
ι ι Τ
ι
αi-
συμb~ , ποικιλωτέρα ιστί, ι.ι.ε σ'Jντόμου; 3ιαλείψεις και ύψέσιις και
και μερικήν ένίοτε
φνι3ίους παροξυσμού;, η μe βραδuτά.τ·/)ν πορείαν
αι έν
διά.σωι)'ιν κιχ\ ~ιατήρησιν τοu λογιχ.οv, οπερ lν συνόλφ εύρίσχ.ετ
άξιοδαχ.ρύτφ χ.αταστά.σει κ.αί πiντοτε Ύ~κρωτ°f!ρια.σμένο ν.

Τούτους iδίως χ.αλοvσιν έν τ-~ έπιστή!-'·~ κ.lηp οrομιχούς yιpιγοtJ. Ια-

ά-
6είς (fοιιs heι·editaires), η zριiιντιχι εiδιχ.ώτερον τφ Ciρφ ; yιp1rο6.l
8εια τώr iχ.πεr;υ.lισιιirωr (folie (les dόgeneι·όs), οταν οι άνωτέρω
σμέ­
pηθέντες χαραχ.τΊiρες εiσίν πολλοl τόν άριθι1όν xxl άρχετά έκπεψρα
των fΜ.α •
νοι. Ή τελευταία; βαθμlς τ·/)ς τάξεως τα.ύτης άποτελείται έχ.
κώr (idiots) , όλlγον άνωτέρω δε ϊστανται οί μωpοi (iιηbcciles) χ.α.ί
οί εύήθεα: 1) άσθ1Υείc τόr roϋr (fai})}es d' esprit). Ούτοι άποτελοvσι
τόν τελευταίον χρϊκ.ον τ·f,ς μα.χ.ρiiς άλύσσου όλοκλήρου σειρiς έν γενεq1
τΊ]ς
τινι έχ.ψυλιστικΊjς τoij νευραοv συστήματος έπεξeργασίας. Μεταξύ
.ι
άπ..lι'ϊς κ..lηpοrομικότητος (heredi te siιηple), είς ην συνήθως ύπά.γοντα
ς, χα\ τΊ]ς
οι κοινοί χ.α.i κλασικοί ψρενοπαθείς τ·fi; llpώrηc Κ αιιη-οpία
ήflpοισpέrης ή συr·χεrτpωμirης ιι.lηpοrομιχ.ύr:ητος (hόrcditc accn-
mulee) ' ίνθιχ άνήκουσιν οι ιι.lηpοrομιχοi. η iκπεφυ.lισιιίrοι ψρενοπα­
πλΊ\Οος
θεϊς, καl οι β..liχ.ες, οι μωpοί κ. . ":".λ. ύπά.ρχει βεbα.ίως μέγα.
άποχρώσεων.
, &ς
'Όσον και &.ν ":"εχνητα.' ώσιν οιί γενιχαl καί μεγά.λα.ι γραμμαί
άνωτέρω έχαρά.ξαμεν πρός χωρι•ψόν τών ~ύο τούτων p.εγάλων τάξεων,
, 8ιότι
έν τούτοις εχουσι την πpαγματιχήν καί πρακ-:ικήν ιiξία.ν των
καί
διευχολύνει ή 8ια.ίρεσις αvτ°f) χ.iλλιον τήν πλ·ΙJρεστέραν κατανόησιν
ας
κατάταξιν έκάστ°f!ς εί8ικΊ]ς περιπτώσεως βλά.gης ή ά.πλΊ)ς άνωμα.λί
κυriως
τών ψρινων εiς -:ο\.ις άπlώς κ.i.ηpοrοpικούς -~ το )ναντίον είς τοuς
1

κ.lηpοrομιιιούς' τοuς degene rcs (ή&ροισμέν-1) κληρονομικότ°ΙJς).

'Εν τ~ τάξει λοιπόν τα.ύτ-~ ":'ών κ.lηpοrομικώr ή iκπεφυ.lισμέrωr
καί
περιλαμgά.νονται τα ιΧ.τοv.α. lκείνα, τά όποία καθ. ολον τόν βίον'
­
συχνάκις 8ε και lιι. γενετης' εϊτε πρόκειται νά πiθωσι πλήρ°f! παρα.ψρο
ψυχολο­
σύνην είτε μή, παρουσιάζουσι χαριικτΊjρά.~ τινα.ς ψυσ1κοuς ή
!f~v ..
γικούς, ών ή i8ιάζQΙJσα φυσιογνωμία πρQ~ί8ε1 π6ιντοτε τόν στενόν
 236

3εσιι.ον, τ·l;ν στεν-/~ν συγyiνειαν καί κοιν-Ι;ν κ.α.ταγωγ·ήν, ·~τις i.Jπάρz ει

11.εταξύ δύο περιπτώσεων παραφροσ 1,)νης η iπλης ά.νωι.ι.αλ\α.ς τών ψρι­
νων ~ύο άτό11.ων πολλiκ.ις ώ; πρό; τ·/iy μopplιr της πα.θήσεως τών φρε­
νών λίαν ά.φεστώτων ά.π' ά.λλή'λων. Τούς χαρακ.•t"Υ\ρας τούτοuς ~uνά.­
: .rαpακτiίpας της έιιψυ.l.ίuεως, 7) κ.lηpοrομ ικούς,
/l·εθα νχ ά.ποχ.α'λέσωv.εν
χ.αί περi ών λεπτομερέστ;ρον εuθ\ις έν τοίς χ.ατωτέρω διαλαμ~iνοι.ι.εν :
~ 3. Χα.ρα.~-;ηρeς άvα.τομι~οι η φuσι~οC. ~α.ι ψuχο•
'λογι~οι. 'Αιpίν:~ντες χ.ατά. 11.έρος τούς έν τα.τς χ.ατωτέραις βαθ11.ίσι
της χ.λ(μακ.ος της έκφυλίσεως κ<ιμένους βlάιιας (idiots) καi 11ωpοί:ις
(imbeciles), έιf. τών όπο(ων οu3έποτε σχεδό'Ι έλλείποuσι ά.νατομιχ.ΟC
έλαττώματα, παρατηρουμεν οη είς τοuς λοιποuς κ.lηpοrοpικούς η έκ­
;τtψυ.lισμέrοvς, τούς πλησιάζοντας Ί\ όι.ι.οιά.ζοντας /l·iiλλον πρός τούςφu­
σιολογικώς καi ύγιώς εχοντας των ά.νθρώπων ,' είνε auνατόν νά. έ'λλείπωσι
η μοcλλον σuνήθως έλλείποuσιν αι ά.νατομικαί ά.νωι.ι.αλίαι καί τiχ. σ't)μεία
τΊ)ς καταπτώσεως του όργανισμου· όσiκις ομως ύπά.ρχοuσιν, η~Υ)
~ιακρlνονται άπό .-()ς μιχ.ρiiς ·ήλικ\ας, Τά. παιaία είσiν ά.σθενοt)ς κρά­
σεως, pαχιτικιΧ η χοιραδικά.. lλ'λειψις άνα'λογίας των aιαφόρων μερών
του σώματος, άνά.στημα λίαν βρα.χu ή λίαν μέγα· τό κρανίον ώς πρός
τόν ο). ον ογκο'/ ύπερbαίνει τό κοινόν μέτρον -~ ύπολείπεται αvτου, η
ύπάρχει ά.11uμμετρ(α, προεξοzαi, ή έπιπλατύν11εις τών ~ιαιpόρων μερι;")ν
αvτοv. 'Εν τψ προ11ώπιp ώσα•)τως ύιpί11τανται 3ιάιpοροι άσuμμετρίαι καl
όυσμοριpίαι · μέτωπον στενόν, έπιχ.'λινες καi ύπεκιpευγον, σιαγόνες προέ­
χ ουσαι, χείλη παχiα, plς ά.νωμά.λοu σχήματος χ.αί ιι·εγέθοuς, ό~όντες
χ.αχ.ώς ψuόμεΥΟI χ.αl τρεψόμενοι , ώτα ά.νω11.άλως προσΧ.Ειf.ΟΑλ11μένα. ένίοτε
παρατηρείται στραbισιι-ός, ή έλά.ττωμα περί τό όμ1λείν, ψεu3ι1111.ός
η τραυλισμός τ.;jς γλώσσης, ·~ ά.παντώσι διάφοροι μιμικοί σπασμοί (tics)
. των μuών του προσώπο•J :;, του τραχ_·ήλοu· -~ τρίχωσις ά.νώι.ι- αλο;, αιpθο­
νος 'ii iλλιίπουσα. Έπί11ης διάφοροι άνωμαλiαι ά.παντώσι χ.αί είς τόι
γιννητιχ.όι μόρια, μοριpολογιχ.αi τε καί λΗτοuργικ.αί, ·ί)τοι πρόωρος ά.νά­
πτuξ1ς αvτών ή το•)ναντίον' ·ΪJ ύπερ~ιέγερσι~ πρό τ;;)ς συν-ήθους ώρα~,
έξ ού αι όλέθριl}t lχ.εϊναι eξεις 11.ικρων πα ιδίων χ.αί έφ·ή~ων' η το•)ναν­
τίον ά.ποcθεια καl ά.διαφορία πρός τό ά.ντίθετον ψvλον κα! μετά τήν
ώρψον ήλιχ.lαν, ή 3ιαστροιp·l;τών γεννητικών όρiξεων κ.. τ. λ . (Magnan ,
Saury, Cnllene, Moι'el. Mor~~u de Tonrs).
 237
ς
Πάντα ταίίτα τΟι φυσιχ.Οι σ11μετα πσιρουσιά.ζονται χ.ατΟι διαφόρου
Όσά­
συν8υασμούς χ.αί είς 8ιάφορον άριθμόν χ.αί βαθμόν έχ.φράσεωι;.
μ!ν χ.οιθ'
χ.ις είσίν όλίγα τόν άριθμόν χ.αί άσθενως έχ.r.εφρασμένα., αύτΟι
ιαυτ~ δεν 8ύνα.νται νά. zρ·Ι)σιμεύσωσιν ώς σ-1){1.εία. σπου~αίας άξίας,
μbά­
άλλ' έόιν συνυπ:Χpχωσι χ.οι! άνωμαλίαι ψυzολογιχ.cχί, τότε προσλιχ
ν χ.αί
νο,;σι σ11μαντιχ.-i~ν σr.ουδαιότητα χ.αί συντελοίίσιν είς Πιν διάγνωσι
άσεως τοv άτόμου .
συμ1iλήpωσιν τ·ίiς είχ.όνος της πσ.θολογιχ.ης χ.αταστ
Τά. φυσιχ.ά. ταίίτα σ"tjμεία ή στtπιατα είσίν άποτίλεσμα τοίί α•Jτοίί
.οu
παθολΙJγιχ.οίί στοιχείου τοίί παρ:Χ.γοντος την έκπτωσιν τοu όργανισι.ι
μέχρι τοu βαθμοu έκείνου, όστις παρατηρείται είς τούς βλοcχ.αι; (idiots)
,
η ά.νατομικ ά.
καί καθ. όλα δέ όμοια τυγχάνο υσιν οντα πρόι; τόι φυσικιΧ
­
στίηιατα (stigma tes) τών τελευταίων τού't'ων, ά.λλ' ήττον έκπεφρα
σμένα είσί παρόι τ~ τάξει, Ύιν νίίν έντα.ίίθχ περιγράφομεν, χ.αί τ1Jν

όποίαν δυνάv.εθα νά. καλέσωv.εν άrωτlpω' τάtιr τω,· έχπεt;υ1ισpέrωr·

·ή 8ιαψορόι έγκειται ~ν τ<ϊι βα.θι~·<ϊι 11.?νον, ούχί 8έ έν ηi φύσει των φαι­
δύο
νομένω·ι, έξ o•j καταδει;ι.ν•)εται ·f, ταύτότης της χ.αταγωγηι; των
κλί­
τούτων τάξεων τών έχπεpυ.lισplι ωr, τών είς τΟι δύο άχ.ρα τ1\ι;
χ.αί τέ:)ν
:J.ακος της έκ.ψυλίσeως εuρισκομένων 1 τών τε άrωτepω)· δ"tίλ.
κατωτlpω,-, ένθα εupίσκονται ο! (31άκες, οί μωpοί κτλ.
τα1)­
Άλλόι συμπλ11ροϊ τ1Jν άπόδειξιν της συγγενείαι; ταύτ"tίς κ.αί ή
ιών,
τότης χ.αί όμοιότης του χαραχ.'t'·ίiρος των ψυχολογικών άνωιJ.αλ
αϊτινει; παρuτ"tίptίίνται ~rς τε τούς άrωτlpους κ.αί κατωtέpους iχπιpυ­

\ .lισpe'rους· έκ τών πρώτων δέ τινες, ώς θόι ϊδωμεν, είνε δυνατόν

άφιχθώσιν ένίοτε καί p.έχρι της μεγαλοψυiας, Ί\ το•)λάχιστον πολλiκι
νόι
;
χ.αί κ.οινοuς τών
νά. vπepbάλωσι πνευματιχ.ώς 't'Ούς ύγιώς ίχοντας
άνθρώπων.
•

~ 4. Όποϊοί τινες είσίν οι ψυχολογιχ.οί οvτοι χαραχ.τηρει; ;

'Εν πρώτοις εlς γενικός χ.οινός χαροcκ.'t'·~ρ διαφοcίνεται έν τοcί~ ψυχ_ι­
χ.ατ~ έχ.δ11λώσεσι πάντω~ των οcτόμων της τάξεω; -.αύτη~ των κ.lηpο­
rοpικώr ή έκιιύlωr, ό έξης : ή ~υσaralorίa μεταζύ της έrτυπώσεως
καί ·ηίr: άrτιόpάσεως, 1ί άrισοppοπίrι τώr .if·vrιx.ώr όυrάpεωr ιιαί 1ί
\
άσιάθεια αύτώr παl άrισότης.
'Ήδ"tί έχ. 11.ικpοcς ήλικίοcς ·ή φύσις των παί8ων εlνε άνηπιιθαρχιχ.1J η
~ιεστρα11·ι.ι·έν11 . ώς προ; τον χοιραχ.τ:;jρα είσίv όξύθvμοι χ.αl βία1οι , δι 'ά-
 238

σήμα ντον αιηαν -.αραφέρονται 11.έχρ1 ιι.α.,r.ώSους όργης · τό ·ήθ1χ.όν αϊ­

σθημα εΙνε άμbλύ, άγαπώσι νά. βασανίζωσ•. τά. ζωα, ρiπουσι πρός
τό ψεύόεr;θαι χ.αί χ.λέπτειν, η άνευ λόγου μισοtίιrι σφο3ρω; πρόσωπά
τινα οίκεϊα, .;\ τούναντiον ό 1.' ύπερbολικ.ών έκ.όηλώι;εων άγάπης καi
συι.ι.παθείας προσηλοϋνται είς οcλλα πρόι;ω;;α, πρiγιι.ατα η ζωα, ετοψοι
πάντοτε αίφνιSίω; καl άνευ λόγου νά. μεταλλάξωσι τάς πρότερον όια­
θέσει.ς των· ή έπίορα•η; τ·~ς άνατροφΎiς είνε 11.αρά. χ.αί άι;ήμαντος έπ!
τοιούτων παίόων έντελώς άχ. ·Jbερνήτων· ·(; έπι&•ψία τάχιιrτα μετατρέ­
πεται είς πρiξιν, της ι;χ.έψεω; άπούιrης .;\ ο•)όεμίαν μετριαι;ταΎιν όύ­
ναμιν έπ! της θελ-i)σεως χ.εχ.τημιίΨης · α! πράξεις ο•:ίτι.) ίχ'J•Jσr. χαρα­
χ.τηρα παpοpftητιχ.όr (irnpιιlsif) κα! αύτ6μαrοr σχε3όν, ώς είς τούς
-.λείστους τών βlωιώr καί τών μωpώr.
Ή έά.ν τό .f~θιΥ.όν χ.αί τχ αίιrθήματα (affect.us) όέν είνε Οι!ι;τραι.ι.­
/Ι·ένα, ή όιάνοια παρουσιiζει Sιαφόpους άνω:ι.α.λίας χ.αί άνισότητας.
'Γινές έχουσι ι.ι.εγάλην ιι.ν·~μην χ.αί ίσχυράν, ίοίως όε μεριχ.·~ν, τών
άρ1Ο11.ων π. χ. ή τών τόπων χ.α! όνψiτων, πρωτεύο•Jσιν είς τά. μαθή­
ματα, έπί τοίί πλεονεκτήματος δέ τούτου οι γονείς π?λλάχ.ις στηρί­
ζουσι τ~ς χ.αλλιτέρας έλπίSας περί τοtί μέλλοντος τοu τέκ.νο>J των, ή
όειχ.νύουσι καλλιτεχνικά. τάλαντα, οίον εiς την μουσιχ.ήν, τ1~ν γραφιχ.ήν,
τήν ποίησιν, .;\ παρέχουι;ι σημεία προώρου όιανοητι.κΎjς έν γένει άναπτύ­
ξεως, άλλ. αϊφνης χ.ατά. την έφηbικ.ην ήλιχ.ίαν συιι.bαίνει στiσις, ούτως εί­
πείν' χ.αi πrώr,·ευσις τοσ βίου. τά πλεονεχ.τήματα έκεί..α έξαφανίζον .. αι,
ή όιάνοια έξασθενεϊ, τά. παιόία Sεν Sύνανται πλέον νόc. έξακ.ολουθήσωσι
περαιτέρω άνωτέραν σπου3ήν, λησιι.ονοϋσι όε ταχέως χ.αί οσα έμαθον
χ.οcθ' ολον τόν βίον, ένήλιχ.οι όε γενόμενοι μένουσιν ύποόεέστεροι τών συν­
·ί;θων' άνθρώπων· άνίκ.ανοι χ.αί άσθενε~ς τόν νοϋν, άνευ πρωτοbουλίας χ.οιί
όραι;τηριότητος έν τι"ί) άγwνι τijς ύπάρξεως, χ.ηόaμονiας άνάγχ.ην πάντοτε
i.χουσι πρός ιι-εγίστην άπογοήτευσιν των γονέων. ή όιατηροϋι;ι χ.αλ­
λr.τεχνιχ.όν 't'\ τάλαντον πρωτε•)οντες πολλάχ.ις έν τij τέχν~· τοuς τοιού­
του~ ώνόμασαν pεpικάς μη·a1orιυί'aς-genies paι·tie]s-ώς ύπάρ­
zουι;ι χ.αl οι idiots savants, ο! σοrιοί βliiχες, οι όιαπρέποντες με­
ταξu τών ι;υνα3έλιpων οι.ύτών έπί ικανότητί τινι, έν μιqc τέχν~ π. χ. η
είς τόι μαθηματικα κτλ. ά.λλ' άφ' έτέρο•J μεγάλη άνωιι.αλία χ.α! ά.νισό·
της ύπάρχ ει έν τιj) χαρακτΎiρι χ.αί τij νοητιχ.ij 3υνάμει τών μεpικ(';;γ
 239
τούτων μηα.lοφuώr· είσί δ11λαδη, άχ.ριτο1 χ.αi άσvνεπείς είς τόις ί3έας
καl. έπιπόλα1οι, όιεστραιι.μένοι ':"OC αίσθήματα, ύπέρ τό όέον εύαίσθητοι
η άναίσθητοι έντελώς έν συγκινητικαίς περιστάσεσιν, έχ.χ.εντριχ.οl καί
άσταθεϊς τΥ,ν όιαγωyήν. Ίόίως οι καλλιτέχναι καi πο1ηταl παρέχοvσι
τοιαύτηv άσvν.Χρτη't'ον καί άνώιι.αλον είκόνα κατιi τι την όιά.νοιαν καi
τ·/~ν ήθικήν' τοiJθ' οπερ βεbαίως εκαστος έν τ~ κοινωνίqι: θόι lι.rι πλει­
στάκις παρατηρ·ήσει. 'Εν γένει δέ έπιχ.ρατεί πά.ντο•ε παρά τοϊς τοιού­
τοις ή άuτα θι/ς ψvχ ολοyιχ.ή ίσορροπία καi άν1σότγ,ς.
ΤινΕ.ς έξ αύτων είσiν άbλαbεϊς, άλλοι ομως άποτελοuσ1ν άλ11θΊϊ
μά.στιγα δια τΥ.ν οίκοyένειά.ν των η τήν κοινωνίαν. 'Εκ μικρiiς ήλι­
κίας, άπό εξ καi όκτώ έτών πο'λλιiχ.ις, έκδηλοiJνται έγκληματιχ.αi τά­
σεις, ώς θΟι άναcpέρωμεν τοιαiJτα παραόείγματα κατωτέρω, η έν γένει
βλαπτικαi τάσεις κατα τών προσώπων η πραγμιiτων. Έξ αύτών
στρατολογοuνται οι μέλλοντες μεγάλοι χ.ακοuργοι καi παντοίου εϊόοvς
κακοποιοί. Ή τιμωρία καί ό cpόboς έκ τΊjς τιμωρίας όέν είνε ιχ.ανά. νόι
, ' ' ( - ' ,,,.. \ , '!" , ' ,
μετριασωσι τας κακ.ας αυτων ορεc,εις και τα.σεις. αιτινες εισι μοιραια

έκ.όήλωσ1ς παθολογικοiJ έχ. γενετΊjς όργαν1σμοiJ. ΈνταiJθα άνήκοvσ1

πολλοί i:1ι φύσεως κωιοϊΊποι (criminels nes).
Ούόόλως παρά.όοξον εΙς κληpοrομtκος έκπεφv1ισμi1ος (degenere
heredit.aiΓe) ν0ι είνε κά.τοχος μεγάλης όιανο(ας καl ιχ.ανότ'Υ)τος· νά.
εlνε, cpέρ' είπείν, ό1ακεκριμένος όικ.ασηfς, σοφός μαθ'Υ)ματαός, μέγας
κα'λλ1τέχν'Υ)ς, η εξοχος πολιτικός, άλλ' άψ' έτέροv είς τό 7~θ1χ.όν, τον χα­
ρακτΊϊρα, ή άνωμαλία καί τά. χάσματα είσi κ.αταcpανΊj (Cullerre). Ποίος
!1-αθ·ητης όέν έχει να όιηγ7)τα1 άνέκ.όοτα άστεία, είς βχρος ίόlως χ.αθ'Υ)­
γ'Υ)τών τών μαθrιματικ.ών' λίαν όιακεκ.ρψένων πολλάκις, τα όποία όψεί­
λοντα1 είς άφαιpέσεις κωιι.ικάς, είς παραόόξοvς τρόποvς χαί είς ίaιοτρο­
πίας άλλοχ.ότοuς αύτών καi lλλειψιν πολλάκις κοινΊiς όξuνοίας ;
Ό Morel άναcpέρει περί ιiνόρών μεγά.λ'Υ)ς άξίας χατεχόντων πο'λ­
λάκ.ις τόις ύψη'λοτέρας θέσεις έν τ~ κοινωνί~, οϊτινες έν τίJ) ίόιωτιχ.ίJ) καί
στενιf) οίκιακίJ) βίφ παρεϊχον όείy:1.ατα παραόοξολοyιών καί άλ'λοκ.ότων
τιiσεων ολως πα&ολοyικών.
·ο MoΓeau de Tours έπ(σ'Υ)ς παραθέτει :τολλά. τοιαuτα, έξ ών
πολλΟι κα.l ήμεϊς ένταuθα οα άναcpέρωμεν.
Είς τινα οcτομα παρατ'Υ)ροuνται ά~ικαιολόγ'Υ)τοι 6λως καί παρα3οξώ-
 240

τα:αι συμπάθειαι χ.αi άντιπάθειαι είς πρόσωr.α ή πράγματα. ή οψις,

ή έπαφΎJ ή όσμΎJ εκ. τινων iντιχ.εψένων προξενεί αύτοίς λίαν ~υ11αρέ­

στους έντυπώσεις, uπιρτάτην άη3ίαν καί άποστροφ1~ν ή καί τρόμον.
Βασιλεύς τις τΤ,ς Πολωνίας χ.ατελαμbάνετο ίιπό τρόιι.ο'.Ι ή κ.αί επιπτε
λειπόθυμος έπί r~ οψει μ·ί;λων . Γυνή τις, :ην έγνωρίσαμεν, έχ.'.Ιριεύετο
uπό ιiκ.αταγωνίστου ψόbο•.ι, όσiκ.ις ~1·ί;ρχετο πρό fl·εγάλων /Ι·V"t)μείων ή
lbλεπε μεγάλα ζώα.. 'Άλλοι έχ. 11:113αιι.ιν-ti; αίτίας παραφέρονται uπό
σφο3ρα.ς όργ-tiς ιι-έχρι μανίας. ένιj> μένουσιν άπαθε!ς πρό τ·f.ς άγωνίcις'
πρΓ; τ.:;)~ τσ'λεuτcιία.ς πpοσq:ΗλοU; αύτοίς προσώπου, ά.φ' έτέpου
πvο-t)ς
πρό τοίί θανάτου f.νός ζώου 3εικ.νύοuιη τ·~ν λύπην χ.αί .....~ν οcπελπισ(αν
των 3ιά τών θορυbω3ει;τέρων αίι;θ·11ματικών έχ.3ηλώσεων. Ό More]
άναφέρει περί ένός μεγάλου τραπεζίτου, οσης ιι-iχρι παρακ.ρούσεως έξε-
3ήλωσε τήν ό3ύνην τοu έπί 't'iι) θανάτφ ένός έ;-. τών πολυαρίθμων βα­
τράχων, ot; F:τρεφε ~ν μιχ.ρ~ τινι λίμν"{) τοίί κήπου του. Πεpi -:-ου Βi­
σμαρχ. άναφέρουσιν (CnlJerre) οη έπί τιj> θανάτφ ένός έκ. των μολοσσών
το'.Ι, τοϋ Σουlτάrου, παρέσχε χ.ατά. τ-Υ;ν άγωνίαν ικύτοίί το11οϋτον σφο-
3ράς κ.αί ίιπερbολικ.ά.ς έ;-.31)λώσεις θλίψεως, ώστε ό υιός του φο~ηθεiς τον
·ί;νάγχ.ασε νά έyκαταλείψ·!) τό 3ωμάτιον, ένθα έξέπνεεν ό Σοv.lτάrΝ:
του· ά.λλά. κ.αθ' ήν στιγ;~.-l;ν έξήρχετο τοίί 3ωματίου τό βλέιι.μα του συ­
v-ήντησε τό τελευταίον βλέμιι.α τοίί r.ιστοίί του φίλου : «'Λ1ήσατέ fLF
μόrοr ! » είπε, χ.αi έπέστρεψε ιι-ετιΧ παραcpορiΧ.ς παρά τιϊ> Σ ου.lτάr~ι> του.
Ή uπερbολικ.Ύ~ άγά.π't) ":>ρός τά. ζωα 3έν εfνε σπ.ανία παρά. τοϊς π.lη­
poropιxoϊr:, χ.αί λαμbάνει ένίοτε τφόντι παθολογιχ.?ιις 3ιαστάσεις. Τινές
χ.αταστρέφονται οίκονομιχ.ώς συντηρουντες μέγα πλ-tjθος γαλών, η χ.•J­
νών ί3ίως, έν οίχ.ήμασι πολλάχ.ις πολuτελεστάτοις· ούχί 3έ όλίγοι ψωρα­
λέοι γεγηραχ.ότες κ.ύνες, lλεεινοί ιiπόμαχοι του βίου χωλοί, ή πολλαχώς
άχ.ρω•ιιριασθέντες, 8ι-tiλθον τάς τελευταίας ήμέρας τοίί βίου των ολbιοι
έν ιι-εγάpοις πλουσίων 3εχόμενοι παντοίου εt~ους περιθάλψεις χ.αί έπt-
8αψιλεύσεις προ; μεγάλην έχπλ't)ξίν των χαi όφεiλοντες άνελπiστως τήν
εύ3αιμονίαν τα•)τtjν είς τόν έγχεcpαλιχόν έχ.τροχιασμόν του προστάτου
rι.ίιτwν. οι τοιουτοι 3ε ζωοpαrείr: ιiφ. iτέρου μένουσιν ιiπαθεϊς χαί 8ει­
χ.νύουι;ι την /Ι·εγαλειτέραν σκ.λγ,ρότ't)τα άπέναντι τών άνθρωπίνων 3υ­

στυχιων.
Ή 3ιαστροφή είς τινας έξ σ. 1'.ιτών τοίί 1/θιχrιϋ αlnθ1ίιια τοr. (Sens
 241

moral) είνε τοσαύτη, · ωστε ούοεμίαν προσοχήν οίδοuσιν είς τ1ιν ύπό τ~ς
κοινωνίας παpαοεοεγμένην ήθιχ:~ν · συντηροiίσ\ παλλακ.Lοας ύπό .Π,ν οί­
χ.ογενειαχ.1ιν στέγην, νυιι.ιpεύονται τόις ύπηρετρίας των ή έχ.λελuμένων
ήθών γ'.Jναιχ.ας ά.01οιψοροϋν-.ες δ1ά. .Π,ν γνώμην τών άλλων, εχ.δοτοι είς
παντοίου εiοους ά.χ.ολασιαι;, πολλάχ.ις κ.αi μέχρι βοελυρiiς αιμομιξlας
προ~αίνοντες· ά.μέτρως άσωτοι ή ιι.έχρι βοελυγιι.ίας χοιl ά.πανθρωπίαις
γλiηροι χαi ιpιλά.ργυρο1, φιλόνεαοι , ψεϋ11ται χαi συχοφάντοιι εiς άπί­
σrευτον βαι.θμόν κ.αi ολως άνευ λόγου, πρός tχ.ανοποίησιν δε μ~νον "t ης
παθολογιχ.ης ο:ύηίιν τάσεως πρός τό βλάπτει.ν · άσυμ~ί~αστοι, άδιόpθω­
τοι, αίωνίως άνηλέγοντες χαi οιαστρέιpο-.τις τόι πράγματα, πλήρεις έν
γέ..ιeι ά..ιτ1χο1..ιων1χ.ών τάσεων, eίς αίώνιον οέ χ.αi άδιάχ.οπον πόλεμον
χ.ατά τ1jς κ.οινωνίας εύρισκ.όμενοι κ.αθιστώσι τ1ιν ιι.ετ' αύτων άνα11τροφην
χ.οιl συμ~ίωσιν άδύνοιτον.
'Άλλοι ένθοuσιωσιν ιύκόλως ύπeρ τ7iς ποιροι~ολωτέροις ίδέιχς χαi των
μiiλλον οvτοπιχ.ών πολ1τ1χ.ών χ.οιi χ.οινωνιολογαων συστημάτων, φανιχτι­
ζόμενο1 ύπερ~ολικωι; κ.αi έξάπτοντει; κ.οιi έξοιγριοίίντες τόι πλήθη ίν
καιιριj') πολιτικών ιiνωμιχλιών ά.νοιπτύσσουσι μεγάλην οραιστηριότητοι
r.ιχντοιχοϋ -παρόντες χαl χηρύττοντες .Π,ν χ.ατιχστροφ-fιν χ.ιχi .Π,ν έρήμω­
σιν . Κοιτά. .Π,ν έποχ~ν τ7iς Κοιrότηιος των Παρισίων έν Ε"τει 1871 οιt
πλείστοι τών καταστροφών έν τ<i) ιχιμιχτηρι'ί) έχ.ε(ν~ οράμιχη όφείλοντοιι
ιίς τοιούτους 1ίpι-παpά9ιprιrας, ών πολλοί χ.οιτέλ·ΙJξιχν ιΙτοι είς τόι διιΧ­
cpοpιχ φρινοχ.οιι.εϊιχ (1) ή έτοuφεχ.ίσθησαν.
'Εν γένει πιχρόι τοίς iκ1ύ.lοις ή κ.lηfοrψικοί< ύπάρχ ει μεγάλη
ά.νεπάρχεια χ.αi ά.τέλεια της ήθιχ.1jς προσωπιχ.ότητος· διανοητιχ.ώς δε
ίχουσι χ.ρίσιν έπιπολιχίαν χαi 11τενήν, αι ίοέα1 τω·ι εύρίσχ.οντιχι ά.πολ•)­
τως ύ'Πό τό χ.ράτος των παθών καi όρέξεων· φρονοίίσι τόι έναντιιχ τών
χ.οινώς παρα.δεδεγμίνων ίδεων χ.αi έχ.φέρουσι πιΧντοτε γνώμΥΙν iΧ.ντιχ.ει­
μένην είς τόις γνώμα.ς τών πλειοτίρων άπλώς χ.ιχί μόνον διόι νόι Ε"χωσιν
άντίθετον ίδέαν καi νόι προχ.ιχλώσιν έχ. της σuγχ.ρούσεως τιχuτΥΙι; 11υγχ.ί­
νΥ1σιν χ.οιi δ1iγeρσιν τοϋ ιiεννάως διεγέρσεως οεομένο•J 1ίdικοϋ (τοiί θuμι­
χ.οίί) ιχύτων. Έχάστη ιpιλονεικία ή ιiντιλογίιχ είνe όργανιχ.η r.ίνάγχ.11 οι'

(1) J . V. Laborde : Les hon11nes et Jes actes de l' insurrection de

Paris de\'ant la Psychologie morbiιl e . 1872.
i6
αύτού:;· ή έκλπήρωσις τής ά.νάγκης ταuτης προξενε\ αύτοίς ικ.ανοποίη­
σ•.ν ε1)ά.ρεΗον, σχε3όν πνευματικ-Υιν -ί;3ονήν, έξ ο·~ καί ·ή ά.έννοιος έπιSίω­
ξις τής ·ή8ονής ταύτης. "'Ο, η εΙνε 'έν ποτ·ήριον οίνοπνε•iιι.ατο:; 8ι ' i.νοι
οίνοπότην θέλοντα νά 8ιεγείp°!) τόις σωμα.τιχ.όις 8υνοcμεις του, τόν αύτόν
τόπον έπέχει είς αύτοuς ~(α ψιλονεικία, μία σuκοψοιντία, 'έν ψεϋ8ος η
έπιλήψιμός τις πραξις πρός βλΧbην Υι βά.ι;ανον iλλου. Καl ·~ μορψΊ~ δέ
των ί8εων καi τοϋ λόγου δια11έρει εϊς τινα.ς έξ α•)των ά.πό τής τών ά:λλων
άνθοώπων
1
· ποωτοτuπία
\
είς την έκmοασιν,
Τ\
κ.ωιι.ικότης
Γ
πολλάκις καl 8η-
Κ.τικότης έν τ·~ συλλήψει καl η] παραστάσει τής ίSέας, τό ά.πρόοπτον
καi τό άλλόκοτον έ ν τψ συν8υασιι.ψ των έννοιων, χαρακτηρίζοuσι τΥ,ν
ψράσιν καί τ·ί)ν ί8έαν των τοιούτων ά.τόμων · ο\ιδ έποτε ι;χ ε8όν ά.κολοu­
θοijσι τΊ~ν πεπατημένην όSόν τών πεζών, ά.λλόι στιρεών συλλογισμwν, καί
συλλοψbά.'Ιουσι μίαν ίδέαν' 'έν θέμα πρός συζήτ·ησιν, έξ άπροόr.του όλω:;
μέρους· διό καi θeωρο\ίνται ύπό τής κ.οινΊj:; γνώιι.η ς πνευιι.α.τώ8εις και
εvψυεϊς, ά.λλά. πάντοτέ είσιν έχ.χ.εrτpι;ιοί, η lκrοποι ώς -:οuς όνομάζει ό
Άριστοτέλ·ης. Έά.ν δέ τυχόν όέν f.χωσιν είς μέγαν βαθμcν Sιεστραιι·ι.ι·ένον
τό ήθικόr αίσθημα χ.αί ώσιν άbλαbεϊς, άσμένως γίνονται δεκτοί έν τ~
κοινων(~ πρός τέρψιν χ.αl διασκέδασιν διά. των λόγων καί τών παραδό­
ξων πολλάκις τρόπων α~των καί έχ. τών προτέρων. iχουσι τΊ~ν έπιείκειαν
αvτ·/jς.
Τά τοιαϋτα 6ίτοf'~α iχουι;ιν ιΧ.μυδράν συνείδησιν τής ά.νωμάλου αύ­
των καταστάσεως ή Sέν iχουσιν ο •iδψίαν συνείSησιν. στερούμενοι τΊ)ς
αύτοελεγκτικΊ):; έκείνης 8υνά.ιι.εως, 8ι' ·~ς έξετοcζει τις, ι;z.ολιάζει καί
γιγνώσκει έαυτόν , τοϋΟ' όπερ ε\νε συΨήθως γνώρισμα τΊjς στερεότητο;
καi τοϋ έν ίσ&ρροπί~ εύρισ<tοι.ι.ένοv άνθρωπίνου νοό:;.
'Άλλοι είσί καθ ' ύπερbολ·fιν ά.λαζόνες, έγω'ίσταί μέχρις ά.γριότητος,
έπίμονικ είς μίαν κεντριχ.Ί~ν ίδέαν, ·~:; τΎ;ν πραγματοποίησιν διά. μέσου
παντοίων κωλυιι.ά.των έπιδιώχ.ουι;ιν . Έπι3ί3ονται πολλοcκις sίς μελέτας
ά.νωτέρας των δvνάμεώ·ι των καi άνωψελείς κοιί ά.χ.άρποvς πολλciκ•.;, μεθ'
ύπερμέτρου ζ·ήλου χ.αt ά:νευ ώρισf'.ένου σκοποί) καi ι;ψ;τήματος έργαζό­
μενοι νυχθΊJμερciν, έπl μ1iνας η καί eτΊJ, άναaιψώντες βιbλ:α παλαιας
έποχΊiς, καί είτα αίψνης έyκαταλψ.πiνονης τά π:Χ.ντα, ϊνα έπι8ο~ώιην
είς ~πάγγελιι.οc η , όπερ μετ.Χ τινοι χρόνον ύπερbολαής έπψελείας καί
ά.ψοσιώσεως παραιτοϋσιν' οπως έκλέξωσιν !J.λλο, καί είτα iλλο i!.otl ο ϊ.ί τω
χ.αθεξης· .η μεταbαίνουιrι ..-:ολλiχ.ιc ά:πό χώρας eίς χώpαν 3ιiγοντe;
τυχο~ιωχ.τιχ.όν χ.αί :Χ.τακ.τον βίον· .η κ.•ψ.ευόμενοι ύπό μιας χιμαιριχ:Υiι;
\δέας, πρός εϋρειrιν π. z· τ·f\; παναχ.είας, τοu άεικ.ινήτου, το\; τετρα•
rωνισιι.οϋ τοίj χ.•.Jκ.λο•J, τ·ίjς παρατiσεω; τ·ϊiς νεότητ')~, τοίί πη~αλίοv

"ο\ί άεροιrτά-;ο•J χ.αί τών τοιούτων, έργά.ζονταr. άνεν8ότωι; έπί !τη μαχpάι.
ι;τερούι.ι.ενοι πολλiχ.ις χ.αί τών ι;τοιχειω8ειrτέρων γνώσεων τών σχε't'ι•
ζομένων πρός τόις οίκ.είας έπιστ1ιιι.α;, αϊτινες 8ίδουιην άφορμ1Jν ιίς -τ-l~ν
πρόταιrιν χαί γένεσιν τοιο•.Jτων ούτοπιχ.ών η άλλιυν ~υνατών μέν άλλάι
~υσκ.όλων προbλΎΙμά:rω'Ι. Έννοε~ται ο-η πολλοί τούτων ταχέως μετα­
~αίνο•Jlj\V εί; τC. βασiλειοv τ·f\ς έντaλοuς παραφροιrύνης.
'Αλλά. πολλiχ.ις, έiν ή ί3έα τύη ν'α. ·b φυσιJ<,ώς 8υνοι"t'ή, ώ~έλιμος
καί πραγματοποι-ίισψ.ος, ή παθολογιχ.·iι ολως ί3ιο11υγχpασία αϋ-τη 't'ων
άτόμων τούτων, είς ην όφεiλετσ.ι ή τοιαύτη έπιμοvή, ό τοιοίίτος ιiχα't'α•
γώνισ"t'ος φανατισμό;, κ.ατόpθοί πολλiκ.ις πολλά ύπέρ το\; χ.οινο\ί χ.αλο\;
:1ιάς χ.οινωνία; .η όλοχ.λ·fιpου τ1); άνθρωπciτ·Ι)τος. Είς τό παθολογιχόν

τοίίτο αίτιο•ι ?φείλετσ.ι ·ή ~ci~α 7.ολλών -::εριωνιίμων μιταppυθμιστώr,

,,;~, άναιpέρει ·ή ισ .. ορία.
ν Αλλοι χ.!1.τα.bα.σανίί,ον"t"αι 'Jπό έμι.ι.όνων ί8~ων, μιαι; λέξεωι;, ένόι;
άριθ:1.0G, μια; άi.όγου η γελοίσ.ς έπιθυμίας (ol)session, obsedes),
.η ύπό τχσεων χ.αί πnpοp1ιιίσεωy (ίπφιιlsiοηs, impnlsifs), αί't'ινες
λαμbiνΟ•JΙΗν {νίοτε έπιχ.(ν~'JνΟν χαρακ."t"·f\ρ17.. 'ΓOtiXVTt:l.L είνε αι τάιrεις
πρός ::iνθρωποχ.τονίαν, πρό~ α•)τοκ.τονίαν, πρός χ.λοπ·iιν .η πvρπό'λησιν,
πρός πψο~ικ.·iιν οίνοπνευματοποι;ίαν (dipsomanie), πρός πράξιιι;
προσbαλλούσας -.·/ιν 8·Ι)μι:Jσία.ν -ί;θα:fιν · έπίι;"Ι)ς παρατηροuν-ται 3ιασ-τρο­
όρμΥjς έΧ τί;)ν !'·α_).).ο'Ι άνηχ.ούtΤτων κ.αί ψοbεpων
φαi της γενν"Ι)"t""Ι)σίΟΙJ
(οι sexuels τών γάλλων), ώς θά ιiναψέρωμεν κατωτέρω πολλά τοι•
α\ίτα παρα~είγι.ι.α.τα. ο~ τοιοtίτο~ ;rcαpοpμητικοί ώι; έπί τό πλιισ-rον
!χουσι ;:λήpη συνεί~ησιν τ-ϊiς κατα11~·άιrεώ; των κ.αί ούχ\ σπανίωι;
προστρέχουσιν είς τC.ν ίατρόν ί,"Ι)τοuντες τή·ι ιruν3ροιι:i,ν του.
'Εν γένει λοιπC.ν ιίς τήν 11.εγάλ·Ι)ν ταιί"t"ην χ.ατ"Ι)γορίαν των κ.lηpο­
rομιχώι· κ.α.ί έχ.πt~υ.lισμlrωr παρατΎΙρεϊ:ται πiντο"t"ε ή ιiνιιrορροπια, τό
άνισον 1 ή ::iστάθεια. έν τii -Ϊ;θικ.Ύj χ.αί ~ιανΟ"Ι)τιΧ~ σψαίρ~ των λειτουp•
γιων τοϊί έγχ.ιψάλοu. Εύρίσχ.ον;αι πολλιiς βαθμί8ας χ.άτω των \ιγιων
χ.οιί ψvσικ.Gι~ έχόντων iνθρώπων, η π'λησιάζουiην ·f. χ.α.ί ύπερbαίνουιrιν
 244

ένl.οτε αύτοuι; χ.ατοc πολλοu; βαθμούς έν τij έχ.3'1)λώσει χ.αi έξασχ.ήσει

τών ύψ'1)λοτέρων ίόιοτ·~των του άνθρώποu, άλλ. ού3έποτε έξισοί:iνται
4Πpόι; τούς χ.ατά ιpύσιν έχονται; , χ.αθό έν τ<fι σΙJνόλφ χωριζόμενοι
αύτών μοιραίως ύπό χασιι.ά.των 8ιανοιχθέντων ύπό τΊiς παθολογιχ.1iι;
έπεξεργασίαι; έν ή\ πνευματικ~ χ.αί ήθιχ.~ αύτών σcpαίρqι:, αύξανομέν'1)ς
η μετρια.ζομέν'1)ς 8ιοc της ό3ου της χ.λ'1)ρονομιχ.ότητος άναλόγως του
εύνο·,χ.ου η μή τών περιστάσεων ,.ηι; 3ιασταυρώσεως τών οίχ.ογενειών.
e 5. 'Εννοείται οίκοθεν δ,.ι άπότομα χ.αl cpuσιx.ιt ορια με .. αξύ τών
3ιαcpόρων τύπωr άνθρώπων' οι όποίοι παροuσιάζοuσι πολλά η όλίγα έχ.
't'ών όίνω μν1Jμονευθέντων άνατομιχ.ών 't'E χ.αί ψυχιχ.ων 0"1Jμείων ,.ης άρ­
χομίν'1)ς η προχ.εχωρηκ.υίας έχ~υ..lίueως, χ.αi των ιpυσιχ.ώι; έχόντων τύπωr
έν τ~ χ.οινωνίqι:, όέν ύπάρχουσιν" ή μετάbασις εlνε βαθμιαία, αι άποχρώ­
·σεις άπειροι, οπως χ.αi μεταξύ έν γένει της ύγιείαι; χ.αi της νόσου. Ούχ
ήττον έν τ<fι σuνόλφ ή 8ιά.χ.ριιrις χ.α.θίσταται εvχ.ολοι; λαμbανομένων ύπ.
οψιν τών φαινομένων' ών έμνήσθ't)μεν.
Τιλιυταϊον σ't)μιιώσωμεν χ.αi ϊ.ν ϊτι χαραχ.τ'1)ριστιχ.όν τών χlηpοrο­
μιχώr τό έξης : οτι cσά.χ.ις έμπίπτουσιν εί, τήν χ.αθαράν cpρινοbλά.­
bειαν-συμbαίνει aε τουτο συχνά.χ.ιι;-, 'r'1Jρουσιν ολωι; ί8ιά.ζουσαν cpυσιο­
γνωμίαν. Ή παράνοια (delire) ήτοι αL παρά.cpρονες ί3έαι χ.αi οι παρα­
λογισμοί (conceptions delirantes) αί~ν't)ς ώς άπό μΥΙχαν1iς πο'λΗχ.ις
γεννωνται ετοιμοι έν πλήρει συστ'1)ματοποιήl}'ει, ούχi 3έ: χ.ατόπιν μαχ.ρας
σeιρiiς συλ'λογιστιχ.ων έργασιών χ.α! 'λογιχ.1iς άλ'λ11'λουχίας των ί3εων έπl
άρχιχ.ώς σαθρiiς βάσεως στ'1)ριζομένων" ού3εμία έξέλιξις τ-riς παpαrοίας
παp'αvτοίς συμbαίνει. υοπως aε cpύοντα.ι 3ια. μιiiς η έν όλίγιp χρόνφ,οϋτω
χ.αi έξαλεiφονται χ.ατοc τόν αύτόν τρόπον, οπως έπανέ'λθωσι .πάλιν μετ'
6λίγον· πρός τούτοις 3ί αι πapareroημlraι αύται ίJlαι (conceptions
delirantes) 3έ:ν περιορίζονται έν μι~ χ.ιχί τ~ αvτ~ μορcp~. 3έν στρέ­
φονται περί ϊ.ν χ.σιί τό αύτό άντιχ.είμενον, άλλ' ιίσi συνήθως πο'λύμορ­
ιpοι, χ.αi συχνάκις άπό ήμέραι; είς ήμέpαν, άπό ώρα.ι; είι; ώραν πολλά­
κ.ις, ( ώς παρε't"1Jρήσοιμεν τουτο είς μίαν ήμετέραν άσθεν1j τέ'λειον χ.αi
ώραίον τύποr κ..lηpοrομικότητος) άντιχ.αθιστώσιν άλλή'λαι;. Τiς ίJlας
τοϋ μηα..letου (μεγσιλειομανiα) 3ια3έχοντοι.ι ίιJiαι καταιJιώ~eως, Πιν εύ­
θυμiαν 8ια3iχετοι.ι 3υσθuμία μετ' άναλόγων ί3εων, τόν μυστιχ.ισμόν
χ.αi τ"'1ν ιpσ.νατιχ.ότ'1)τα περί τιΧ Εlιϊα ολωι; άντίσ-rροcpοι; χ.ατάστασις άν-
τtκαθιστ~, YJ περ~φpόν1)σι~ 8"11'λα~~ οιύτων χ.αι YJ τά11ι; πρΟ, άν"Ι)θίκο'J;
πράξεις καί πρό, παράbασιν ολ<1>ν όμοu των έντολων του Μωϋσέως, έν
γένει 3έ ή φρενο~λάbεια παρΟι τοϊς τοιούτοις λαμbάνιι τΟις ί3ιόΠJτας τοlί
Πρωτέως μεταbαλλομέν-η ταχ.έως τΊ~ν μορφήν. Αι :rcαθοlο1·ίκαί παρά­
λογοι πεποιθήσεις καθόλου δέν f.χοuσι βαθείας ρίζας, οι πάσχοντες νο­
μίζει τις οτι μάλλον έκ πείσιι.ατος ύποστηρίζοuσιν αuτά.ς, i3ίως οταν
καταπολεμώνται, καl δέν φαίνονται δίδοντες ι;πουδαίαν υημασίαν είς
τΟις πεποιθήσεις των ταύτας, καθόσον δέν ζητοuσι νi σuμμοριpώσωσι
τΊ~ν διαγωγΊ~ν ιχύτών κοιί νά. προσαρμόσωσι τΟις πράξεις πρός τά.ς νέzς
ίδέας των, ένφ ταuτοχρόνως άφ' έτέρου όμιλοuσι λογικώτατα, πολλά.­
κις εuγλώττως κοιl πνεuματωδώς, άλλΟι πάντοτέ είσιν έκκεrτpικοί τοi.ις
τρόπους καi τοi.ις λόγους έφελκύοντες άμέσως τΊ~ν κοιν-f,ν προσοχΊ~ν δια
μυρίων οσων άνωμαλιων τοtί χαρακτ"i)ρος και τ1\ς ολης διαγωyrϊς· οι
τοιοuτοι έχουσιν ιiμυδpΟιν ή καi οuδεμίαν σuνείδησιν τ1)ς καταστάσεώς
των' οu3έποτε δέ παραδέχονται οτι 3έν έχουσιν όμαλω,, καίτοι έν μέρει
ένδομύχως άνομολογοίίσιν ϊσως τοίίτο.
~ 6. Είς οcλλους ομω; είνε δυνατον μία οιαδήποτε πapiroιa να πε­
ριοσθ·~ μiΧ.λλον είς μίαν κεντρικην ίδέαν καl νά. παραμέν"!Ι έπl ι.ι.ακρόν
χρόνον. Άλλ' ο,τι χ_αρακτηρίζει αύτΊJν εΙνε πάλιν ή αίφνιδία γένεσις
καί συστηματοποίησις αuτ1)ς· ό πά.σχων νομίζει OTL κατά.γεται, φέρ'
είπε'ίν, έκ βασιλέων ή πριγκ·4πων, ή οτι είνε άπεσταλμένος τοv Θεοu ή
έφεvρε μέσον πρός γενικ-1Jν είρήνην τοίί κόσμο•J κ.τ. λ. καί τότε πολλάκις
σuμμορφόνει τΥιν διαγωγήν τοu πρός τΟις νέας ταύτας ίδιότητας αύτοv
χ.αί προbαίνει είς χ.ατά.λληλα μέτρα προς έπίτευξιν των σχ.οπών του.
Παρουσιάζεται πρό τών ά.νακτόρων καί ζητε! ά.πο το\.ις φροuροi.ις τΊ~ν
άδειαν νΟι είσέλθ"!], οπως χ.αταλάb~ τόν θρόνον τοv βασιλέως, ή μετα­
bαιίνει είς τΥιν έκχ.λησ(αν ΟΠως χ.ηρύξ"!J τας νέας ίδέας του, ή προbα(νει
χ.αιί είς δολοφονίιχν ένίοτε των σημαινόντων προσώπων ένός κρά.τους οπως
έξομαλύν"!Ι τΟι πρά.γματα. Σηιι.ειωτέον οτι τινές των τοιούτων φρενο­
bλαbών παpουσιάζουσι χ.ατάδηλα σημεία συp~ύτου μωpίας (imbecillite)
ή άπ.lής Jιαrοητικiίς if.ασθεrήσεως (faiblessa d 'esprit)· ούτοι εuκο­
λώτερον ~προbαίνοuσιν εί, τΥιν ίκτέλεσιν των ύπο των παθολογικών αύτών
ί3ιών ύπαγορευομένων πράξεων, ή τυφλω, ύπακούοuσιν είς τΟις ""«f'
«λλου τυχόν προσώπου ύποbαλλομένας παραλόγου; ίδέας.
 Ένθυι.ι.ούμιθα. ί3όντε• έν τφ φpενοχ.ομεi<p τής Snte Anne τών Παρι­
-ιiιυν ϊνα γiλλον χωpικόν ' pωpόr έχ. γενετής (imbecile)' οιrης αϊφνης
ήμίραν ηνΟι έγχ.αταλείπει τiις έργασίας του ~ν τφ zωρί<p κα.ί λ•ψ.b:iνει
τήν προς τούς Πα.ρισίο•Jς άγο•Jιrαν ό8οιπορήσας έπi τρεiς ·ίψ.έρα.ς χ.αί
φίpων μίαν πεπαλαιωμένην στραηωηχ.·~ν στολ·~ν. Φθάσα.ς είς Παρισίους
χαηυθύνεται προς τό άν:iχτορον των 'Ηλυσίων, έ'νθα 3ιαμiνε~ ό Πρόε-
3ρος της Δημοκρατία; :
-Τί άγαπ~ ό χ.ύρ~ος;
- Έξιλίγην Πρόε3ρος τ7iς Δ·1ψ.οχ.pατ\ας κ.αί .;jλθον εις τήν θέσιν μου,
λίγει άφελώς ό 3υστυχής πιi.σχ ων.
Μετ' όλίγον έπανελάμ~ανε τά αύτΟι χαi έν τφ φρενοχ.ομεί<ι> ολως
'~'1ύχως ΧotL μεθ' vιpους έμcpαιiνοντος σπου8αίαν 3ιανΟ'1)ΤLΧήν έξασθiν-Ι)σιν.
οι 3ιατηροϋντες οι.ι.ως τήν όξύτητα τ7\ς 3ιανοίας των :ιι.lηpοrοpι:ιιοί
3εν προb7ίνουσιν εύχόλως είς τοια\ίτα παραχ.εκιν3υνε•ψένα 3ιαbήματα,
ά.λλΟι μ~λλον περιορίζονται είς λόγους χ.αί έπιχ ειρήματα ύπeρ του οcλη­
θο\ίς τών ί3εων αύτων· ούχ. ·ήττον ύπ:iρχουσι και πολλοί ύπό τής πα­
ρανοίαις των παρασυρόι.ι.ενοι εiς πράξεις. Παραθέτομεν iνταιϋl1αι 'iν ϊ.αp:i-
3ειγμα, οπερ 3εν στερε\ται χαi γ.ωrι.ιχ.ότ·ιιτος.
Πρόχειται πεpi ίνός νέου iν3ρός λίαν εύφυοGς χ.αi άνεπτυγμένου, έξ
οίχ.ογενε(ας νευροπαθών χ.α τα γομένου χα\ παθόντος έπαινειλ't)μι.ι.ένως τόις
φρένας. Τήν έσπέραιν τής πτώσεως το\ί ύπουργείου Γαμ~έττα ό π:iσχων
μεταιbαιίνει εiς τήν Opera των Παρισίων. καθ' ό3όν άπήντι:χ. όμίλους άν­
θρώπων μετά ζω't)ρότητος συζ't)τούντων και\ σχολιαζόντων τό σπου3αιον
πολιηκόν γεγονός τ7jς ήμέρας· ήχουί τινων έχιpραζόντων ιpό~ους περί έν-
3εχ_ομένων ιrπου3αίων πολιτιχών άνωμαλιών καί πανταχο\ί ίbλεπε ζω't)ρόν
tν3ιαιφίρον χαί σuγκ\ν't)σιν το\ί λαιο\ί. Έν τ<!) θεάτρφ ώσαιύτως εiς τούς 3ια-
3ρόμους πολλοί 11υνωμίλουν περί των συνεπειών τ.;jς πτώσεως τοG ύπουρ­
γείου. Πιiντα τα\ίτα ά.συνήθη έν':'ύπωσιν έπο(ουν εiς τόν έν λόγφ ά.'1θεν7j,
οστ~ς η3'1) ά.πό 3ύο ήμερων παρε\χε συμπτώματα 8ιεγίρσεω.; προμ't)νύ­
οντα τήν είσbο'λ:~ν τ7\ς συνήθους περιο3ιχ7\ς άπλ.:ι\ς μανιακ.:ιjς 3ιεγέρσεως.
ίξ ής έπασχε. Μετα(5αίνει, όλον!ν έχ τών πίριξ γεγονότων lξαπτόμε­
νο,, ιt'ς τι θεωρείον· έχείθεν παρατ't)ρεϊ ότι ολων τα βλέμματα lστρά­
φησαν προς αύτόν· είς τό ά.πένανη θιωρεiον νομίζει οτι βλέπει τόν Μακ­
μαών' ο στις τιj> ίνιυε κατα. μυσΤ't)ριώ3'1) τρόπον . ιiς άλλα θιωριiα ό
 ?47

κ~μηζ των Παρισίων καί aιά.ψορο1 πρίγκηr.ε; κσ.ί πριyκήπ1σσαι έχιιρr.­

νόμουν σuμbολικwς. 0.j~εμία πλ iον άμqηbολία ότι ίπρόκειτο περί σποu­
aαίας σu·ιωμοσίας σκοπούσ·ιις τ·ί;ν παλι·ιόpθωσιν των Όpλεανι3<ϊιν καί
τ·Ι)ν κα.τiλ•;•ην τ·ης a·ιιμοκρατίας. Τό βασιλικόν κ?μμα έλπίζει πολλά
παρ' α.•:ιτο•::i · bιpείλει νοc κiμϊι τό καθ·ηκ.όν του. 'Όθεν έγείρεται κατε­
σπε•Jσμένως, έξέρχ εται του θεάτρου καί μεταbαίνει έψ' iιι.ά.ξης είς τό
ύποuργεϊον των έξωτεριχ.ών.
•ι
Ο! r.λειό ·ηροι τών ύπ11 ρ ετών i.πωιpελούμενοι τΊ)ς έχ. τΊ)ς iλλαy7\ς τ<;}
\ιπηρεσi~ εϊχον
ύπο•;ργείων συνήθως έπιχ.ρα.το•jι;ης άχ.αταστασία.ς έν τ·~
έξέλθε\" ό πά.rrχων συναντ~ gνα. v.ιχ.ρόν ύπηpέτην χ.αί 31ατ:Χσσει α.•)τόν
νΧ τ<fί ύπο3είξ~ ':"ΟUζ θαλiιι.οΙJς, ενθα 3ιαμένε1 6 ΙJΠΟυpγός.
- Εiιι.αι ό νέος •jπουργός, λέγε~ πρός τόν πα ~οα, ώ~·ήγ·r;σόν με εiς
':"όι 3ωμάτια του ·:ιποuργοϋ !
'() μικρός ύπηρέτης έπίστευσεν άμέσως πτο·ιιθεiς καi έκ -.ου έντόνοu
τήν
r.ροστακτιχ.οu ύφους τοu πά.σχοντος καi ύπέ8ε1ξε τόι γραψετα κ.αί
κατο\Χίαν τοtί ύπουργοtί.
Ό rέος ύπουpr·dς μεταbα.ίνιι εί; τό 8ωμά.τιον, κ.λείει τ·ί;ν &ύραν κ.αi
άναπαύεται 3ι' όλης της νυκτός έν ιι.ιΧ κλίνη' .
' '
Τήν έπαύριον λίαν πρωi κρούει τόν κώοωνα χ.αί παρουσιάζεται ό
ιι.1χ.ρr,ς ύπηρέτ-ιις μεθ' ένός οcλλου, οστις v.αθών τ·ί;ν πρω!αν τοc 3ιατρέ­
ξαντα είχε συλλά.bει :Χ.rι.έσως τήν ύπόνοια.ν ότι ό rioς ί•πουηcς θοc ητο
ίπιτή~ειός τις λωπο3ύτης.
- Τί 3ιατάσσει ό κύριος ;
Να μί ιpέρετε άμέσως τόν λουτ1Jρα, τον άργΙJρο~:;ν έχ.είνον λοuτ7\ρα,
έν τ<)) όποίφ έλά:μbανε τό λουτρόν του ό Γα.μbέττα.ς- ήλθε χ.α.ί ή ίaικ·ή
fl·O'J ή σειρά.
-'Αλλά, κύριε, τίς είσΟε ύf1.είς ; ...
- Εiμα.ι ό νέος ύπουργός, χ.α.l μά.θεη ότι θα ι[μα.1 αύστηρότα.τος
~ι. ολοuς· -.ί: 3ιστάζεις; ιΧ.ν ~έν σοί άρέσκ.ω, 3ός τήν πα.ραίτησ\ν σου·
ί'λα. ! γρήγωρα. !
'Εννοεiτα.ι με-.' όλίγον ό πάσχων lλά.μ~ανε τό λουτρόν του έν Snte
Anne.
Τόι γεγονότα τα.tίτα. έbεbαιώθησαν ~εόντως, ό r:aιος 3Ε. πάσχων 3ι·ιι­
γιiτο ταϊίτα. μετQι τόνου πλήρου, πεπο\θήσεω, ίπί τό ά.ξίωf'.α. α.ύτοίί,
 248
ιiλλ' ιiιp' iτiρου ίψαίνδτο χ.αί 8Lστά.ζων βλέπων τούςγέλωται; τών άχ.ροω­
μέν~ν τ.;,ν δLήγησίν του , γελών καί ό i8~ος f.νίοτι κατόι τΎJν άψήγγισLν
ώσει 8L11γούμινοι; χ.ατόρθωμά. τL διαπραχθίν ίπίτ118&ς χάρLν :ίστειότη­
τοι;. Την έπαύριον παρ~τήθη μίν του άξιώματόι; του, άλλ' δπiμενε νi
ψρον~ οη εlνε οργάνον έπαναστατιχ.όν του rιtχ.ου τών Όρλεανιδών, μεθ.
ού 8ι'ίσχυρίζετο οτι ά.νέκαθεν εί; μυστιχ.όιι; συνιννο·ί~σεις εύρίσχ.ετο. Αι
παρανενοημέναL α;)ταL ί8ία~ 8ιήρκεσαν σχε8όν περί τόν ϊνα μ1ϊνα• ό πά­
σι.ων έξελά.μ~ανε τινόις έκ τών παrrι..όντων συναδέλφων του η τούς lπι­
σχ.ιπτομένουι; τό χ.α.-:άστημα ίατρού~ ώι; πρίγχ.ηπας η άλλα σημαίνοντα
πρόσωπα, πρός τούς όποίους πλ11σιάζων μετά. συνωμοτιχ.ου ύψους χ.αί
ο!ονιι προψυλαττόμενος έχ. τών κατασχ.όπων έψLθύριζεν είς τό Οuς
συνθημαηχ.ούι; ηνας λόγους σχετιζομένους πρόι; τ·~ν μελετωμίνην lπσι­
νά.σταιην χ.ατά. τ1jς 8ημοχ.ρσιτίας.
Ό άσθενης ούτος iά.θη μετ' όλίγον έντελώς χ.σιί ιξηλθι του ψρενοχ.ο­
μιίου• ~ν χ.όσμLος πiντοτε τούι; τρόπους x.xi εύγινης χ.αι lν πολλοίς
λογιχ.ώτσιτα συνομLλών χ.αθ' ολον το διά.ΙJτημα. τ1jς έν τφ χ.α.τιχστήματL
δLαμον1jς του ILt; βαθμόν, ωστι δ ·.ισχ.όλως έχ. πρώτης οψεωι; ήθιλέ TLt;
θιωρήσεL αύτόν ώς παράφρονα.
Ή τοιαύτη μορψή, πορεία χ.σιi ίχ.~ασLς τ1jς παρσινοίαι; μόνον εiς τούς
κlηpοrοpικοvς παpατηριίταL χ.ι:ιl διαψίρεL έντιλώς τών άλλων χρονίων
ψρινο~λσι~ων, οϊηνις μιτά έξiλLξιν lπί μσιχ.ρόιν σεLράν ένLα.υτών τ1jς πα­
ρανομίας των συστημιχτοποιουσι ταύτην χ.αί μίνουσιν άνία.τοL μέχρL
τίλους του βίου, άποχ.ρυστσιλλeυμένων των παθολογιχ.ων σιύτων ίδιων,
προς τάς όποίσιι; αύστηpως προσαρμόζουσL τοuς τρόπους χ.αl την ολην
δLσιγωγήν 1 ώι; Π. χ . παpατηpι'tτα\ τουτο 6L(ί ΤΟ τρίτον στά.δLον τ1jς pa-
y/aς της καιαιJιώ(ιως (delire de persecution), όπότε ίπLχ.ρατουσιν α.ι
τοιαuται ίδέα.L τ1jς μιγα.λιLομα.νία.ς.
"Ο,τι λοιπόν χαραχ.τηρίζεL τούς κ..lηpοrοpιιιού< ιypιrο81α8ιίς είνε τό
σιίφν~ιον ή το ταχύ Πjς γενiσιως μια.ι; ο!α.σδ-1ιποτι πα.ρα.νοίσιι; ολωι;
ίτοίμο1.1 χ.ιχι σuστηματοποιηθείσ:rις, το πολύμορφον χ.α.ί άσταθίς, το προσ­
χ.σιίρως πολλά.χ.ις ίατόν, ή δια.τήρησLι; τ1iι; λογLχ.1jς δυνάμεως ίν τοτς
καθ ' f:χ.α.στον 1 α! 8ια.λείψεLς Κσt.L ύψέσεLς.
Άλλ', ώι; εϊπομεν, χ.α.Ι πολλοl μiνοuσιν είι; τόι ορια με't'αξύ 't'Ίiι; έχι­
ψροσuνη, κ.αι πα.ραφροσuνης, ΠΘlλοί τς~uτeι>ν ίνο~λουντ«ι ύπό μιi.ι; ή
πολλών ipιιόrωr ί3εων χ.αί παρορμήσεων (impnlsions) κ.αί διαqιόρο\ίς
ά:λλας ήθικ.άς ή δια.νοητικ.άς άνωμαλίας πα.ρουσιάζουσι μετά. 3ιο:τηρ·ί~·
σεως πολλάκ.ις της συνειδήσεώς -των άκ.ερα.ία.ς η σχεδόν άκ.ερα.ία.ς.
Νϋν με-rά τά.ς γενικ.ότητο:ς -rαύτας χ.αi πρός πληριστέρ11.ν χ.α.τα.νόη­
σιν της φυχολογικ.7iς κ.αταστάσεως τών έν -rii μεγάλ~ ταύη1 χ.ατηγορiqc:
άν-ιικ.όντων K.lηporopικώr-' Ειeπι1υ.lισpirωr φρενοπαθων (heredita.i-
res clegenel'es) r.αραθέτομεν έν τοις έφεξης 3ιάιpορα παραδείγματα
;ι.α.ί τύ.'t'ους, τάσσοντες αύτούς, έν έλλείψει μιiiς κ.οινii παραδεδεγμέν-ιις
έπιστημονιχ.Ίjς ταξινομ·ί~σεως, χ.ατά άθpοίσματα (gronpes) βασιζόμενοι
iπί των μiiλλον προεχ_ό-ιτων χαρακ.τήρων τ"ίjς φυχιχ.7iς βλάbης.

ΟΙ ΠΑΡΟΡΜΗΤΙΚΟΙ (IMPULS IFS/

ι:ιύτών «τ:ό τώv

Ψuχολογιχό, χι:ιpι:ιχτήp των :ταρορμ1ίσεω}· (iιιψulsίons)· οιι:ιψοpόι
p­
τ.ι:ιpοpμήσεων τών χup(ως 'jψενο6λι:ι6ών χα\ έτ.ιληπtιχών · πpόδpομι:ι ij σuμπι:ιpομι:ι
lcιις. 'Γι:ιίιιις τ.ρός cιιύτοχτονίιιν .
τοuντι:ι σuμπτώμι:πι:ι. Διι:ιίιpοpι:ι πcιιpι:ι8ε1γμι:ιτι:ι ιιίνθρωποχτον
πιιρι:ιί8ειγμαι.
Ίστοpιχάι άσθενών. Κι:ιτι:ιστpο<pή όλοχλήρων οί~ιογενειών ίΗι της ιχύτοχτονίιις·
ί τιιu;οχρονω ς παιpορμήσει ς πιιρiι τψ αιύτ~ άτόμψ ίιπι:ιίpχοuσιν . Έpμη­
Έν 1οη πολλαι
ιι, τ:upομιι­
νεlcιι τών γιιινομένων τοuτων. - § 2. Παρο(Jfοίσεις όιiιg;οpuι: Κλεπτομαινl
·ι!αι, ώrιομαrία χtλ. Παράλυσις της βουλήσεως· παιpι:ιίδειγμιι.

Έν-rοιuθα πρόκειται περί -των παθολογικών έκ.είνων τάσεων προς

ίκ.τίλεσιν πράξεων, τόις όποίας ό πάσχων, οιατηρών πλήρη κ.αi άκ.ε­
ροιίαν την συνείδησίν του (folie avec consience), ιiποδοχιμάζει κ.σιί
κσιταπολεμεϊ δι' ολων των δυνάμεών του πpοσπαθών οπως άπαλλαγii
τών όλεθρίων χ.αi άποτροπίασιν κ.αί φρίχ.ην έμποιουσών αύτ<j> τάσεων,
κ.ατορθών μίν πολλι:ίκ.ις νά ιiντισηi έπί μα.χ.ρόν χρόνον η έπ' άόριστον
εί, τάς παρορμήσει, ταύτα,, άλλά κ.αί πολλάκ.ι' ήττώμενος παpασύ­
pιται παρά τάς διαμαρτυρήσεις τ'Ϊ)ς συνειδήσεώ, του εί, έχτέλεσιν τών
φρικ.ω3εστέρων πράξεων,
Αι έpporoι ιιJΙαι ύφ' ών βασανίζεται (idees fixes, obsessions),
κα.ί αL όποίαι έχ ο•;σι σφοaράν -rάσιν οπως έξωτεpικ.ευθώσι διά πράξεων,
3ίν εtνε πiν..-οη συνεχεΊς, ~λλά παρουσιάζονται χατα παροξυσμού~ ,
iξςϊλειφόι.ι.εναι καί πάλιν παρουσιαζόμεναι α1)τομάτως η έπί τfi θέr.
πραγμάτων έξεγειρόντων αύτάς, σvνο8εύουσι δί. η καί προηγοuντα\
α•)των 81άφορα li.λλα ψαινόr.ενα μαρτυροtίντα τΤ,ν yεναΤ,ν παθολοyικήν
κατάστασιν, έν ·f. εύρίσκεται τό νευρικόν σύστημα τοtί πάσz ο ντο~·

το\αuτα. είνε : 3ιάθεσις πρ~ς ι-ι.ελαγz.ολίαν, άγωνιw3ές τι αtσθ"Ιψα καί

8υσιpορία, παλμοί τ-r\ς καρ~ίας, κεφαλαλγία η ~ιάφορα ύποκειμενικά.
συναισθήματα κτλ. καί έν γένει παρά. τΊ~ν άκ<ραιότητα τοtί λογικοiJ

είς τα τοιαtίτα lJ..τομα η τiχς οίκογενείας των άπαντωσι συνήθως ποι­

κίλα~ ψυχικαί ά.νωμαλίαι καί 81άφορα νευροπαθειακΟι φαινόμενα.

ΑΙ τοιαίίται παpοpμήσυς (impηlsions) έντελως 8ιαφέρουσι των
παρατ"Ι)ρουμένων ένίοτε εί; τήν κυρίως tpρενοbλάbειαν .;\ τΊ~ν έπιληψίαν,
όπότε οι πάσχοντες ύπ~ τό κράτος πεπλανημένων ί~εwν ~ιαπράττουσιν
ίπίσης έπιληψίμους, κακούργους η βλαπτικά; καθ' έαυτων ή κατ' οcλ­
λων πράξεις' καθ. οσον παρ, αύτοίς έλλείπει ή συrtίόησις καί έκτιίιησις
των πράξεων. Ένφ τούναντίον ένταtίθα ή συrεΜησις ίιπάρχιι. διό καί
πολλάχ.ις συνάπτεται ίσχupά. πiλη iν τφ ά.τόμ<ιJ, τό όποϊον ήττοcται

έπί τέλους :rcarά τiιr 81.lησιr ύπό τwν όλεθρίων τiσεών του.
Ί~οu καί παρα~είγr.ατά τινα .παpυpμήσεως πpός άrθpωποκrοrίαr η
μοrομαrίaς, ώ; λέγουσιν ένίοτε, .πpnς άr8pωποκτοrίαr (monomanίρ
homicide) (•).
Ό Π., πατΎ~ρ τεσσάρων τέκνων, διηγεiτα.1 τΟι έξης :

(f) Σημ. Άλλοτε έν τfί έπt~τήμΏ άr.οzάλeιv ·ι ati τιιu ορου : 1101·1ψn1·ίιι ά~·θρω.-ι ο ­
ήe νο].
:ιαο-,.ίαι: η αύrοκτο.-ίαr: η κ.1οπi)ι: κτλ. (monomani c l1oιniricle. sniri({C,
τά­
;ttλ.) άaιαχρlτως πάν εiοο; ςpρενοπαθεlας, χαθ' Τ)ν έπε>.ράτεt μlα η πολλα\ έ>. τών
σεων τοuτων, άοtαιpοροuντε ; ολως χα\ μή ;ο;ροσέχ_ οντε; είς τού; οuσιώοεις νοσ;;λογtχοv;

χαραχτ7jρας της ολr,ς νόσου· έλάμ6ανον οτ,λ. uπ ' l:φιν μόνον τήν έπιχρατοuσαν rάσt1·,
ί'ν r.ροεεέχο•ι σι.Ιμπτωμα, μιη·άόα φuχ_ολογιχήν (πάθη r. . χ. 'Ενστιχτα κτλ.) συμφώνως
πρός τό έσιpαλμένον οdγμα της άρχα{ας φuχολογιχ7jς σχολΤj>, περί ο~ !χανόι έν το!ι;
r.ροηγοuμένοις ε\'πομ<ν. Οuτω οί: ι.ίοιατόρω; έχαραχτήριζΌ•ι ώς :ιο1·ομα)·ίαι: (ωono­
rnanie in stinctiYe, .:1; σu~ήθως έχι:ίλουν αύτάς) χαί τόις σuνε7:εl~ παιι α.1οyισιιw,.
χα\ έπί τfί βάσει έσφαλμένω•; (πομα\ π. χ. πψπτώσεις χαθcιρίiς μανlας Jj λuπομα­
η
ν!ας κτλ.) νοσηρών ίοεων γινομέvας πpι:ίΕεtς χαί έπιμόνοuς τάσεις πρός cιύτοχτονlαν
pόνον κτλ . .;,_ χα\ τόι; &ν<u παραλογισμών χα~. έν πλήρέι συvοι/Jήσεt· χα\ άχ<ραtότr,τι
του λογιχου &μοlας τάσεc;, ένψ κυρ!ως δ χαρcιχτηpισμός τ7j; μοηιμα1·lαc. μόνον oti
τάς τελε υταlcις ταύ~α; περιπτώσεtς μίiλλον :ίρμόζε ι, χα\ σήμερον οιά ταύτcις τψόντ'
ι1νε έv χρήσει, δσάχις χpwvταt τψ ορι.~ : ιιυrομιιrίοι,
 ((Περί τα τίλη το•) παρελθόντο:; μηνός /ΜιL iπi)λθεν r. ίδέα να φο-

1ιιύσω τiι. τiκνα μοu. Κύριος ά.κόι.ι.η ~~uτοίj δεν ·Ι:δuνάμγ,ν να κοιμώμα\
;.ι.σ.ί ·~σθανόμην σuχνά~ι.1ς 'Εν βάρος χ.ατά τόν στόμαχον, άλλiι. πάντοτε

μί έbασiνιζεν ·ή ά.ποτρόπαιο; ίδέα. 'Ή8η πρό πiντε μηνών εlχο\ι τοι­

αύτας ί3iας καi ·~σl1ανόμ·ην έαuτό1ι ώς <lιθούpεrοr πρός τ·ί;ν στuγερά.ν
πρiξιν vπό ίσχuρiiς τινος i.σωτερικ·(,ς 8uνάμεως· τ·ί;ν νύκτα, τήν ·fιμέ­
ραν, κατά. τήν έργασίαν, πάν-:οτε έτυραννούι.ι.ην uπό τ-Υ)ς α•)τΎ)ς ί8έας.
Έγείpομαι τέλο; !J.ίαν ν·)κτα 81ά. νiι. ψονεύσω τα τέκνα μου· άλλ:Χ.
κατώρθωσα νdc όιασκε8iσω τήν ά.πόφασίν !J·O'J ταύτην έξιλθών εi~ τ-f;ν
αvλ1ιν καi παλαίι;ας πρός έαυτό ·ι ά.ποηλεσματοιως. Τ·ί;ν έπομέΨΙ)ν

νύκτα πάλιν έγείρομαι' λοψ.bάνω εν ξυράφιον ά.νά. χ εϊρας χ.αi ά.ρχ ίζω
νά. πιριπατώ έν τίj) 3ωματlφ λία·ι ά.νησύχως μεγάλοι:; β·ήμασ1 καi βλi­
πων μετiι. περιπαθείας τiι. 3υστuχ1\ τίκνα μου· εlχον καi τ·ί;ν νύχ.τα.
.­
ταύτ·ην κατορθώσ&\ νά. νικήσω έμαυτόν. Τήν τρίτην νύκτα έπανειλ-,ψ
μiνως έξΎ)λθον εiς τήν αi.ιλήν 3ιiι. νά ά.ποφύγω τήν ιrτυγερiι.ν πρiξιν .
ά.λλ' έπl τέλους uπέχ.υψα. 'Έλα.bον 8ιiι. ,ης !J-tiiς zειρός εν χ:ηρίον χα.ί
8ιiι. τΎ)ς οcλλ·ης μίαν 3Ιχελλαν καi προχωρώ πρός τήν χ.λiνην τοσ uiov
μου' ή όποία Υίτο χεχαλυμμέν-η 3ιiι. παραπετάσματος· έγείρω τοvτο,
ά.λλ' εύ-τuχώς 8εν ·~το έχεί. Τό-τε πλ·ησιά.ζω πρό:; τ·ί;ν χ.λ\νην τών 11υ­
γατέρων μου, αtτινες ·ήσύχω; έχοιμωντο . συγκεντρόνω ολας -τάς δυ­
νiμεις μου χ.αi χ.τυπω έ.πανειλημμένως κατά. -τών κεφαλών αi.ιτων·

οu3έποτε πλέον έξύπνησαν ! ..... Μετiι. τό ϊγχ.λημα ~/Ο'θάrθηr με­

yά.lηr άrακούι;ισιr· Χλλ' όλiγον μετiι. τα.στα έπανελθών είς φυσιχ:t;ν

κατάσ-τασιν Υιρχισα νiι. κλαίω χαi νiι. ό8ύρωμα.ι .. . .. . κτλ.» καi

παραχ.αηι;ιν έπρόσθεσε : ιψοί ·hτο άπο.lύrωι; ά8ύνατον νiι. ά.ντιτάξω
θέλησιν ιίς τ1ιν κακοϋργόν μου ά.πόψασιν, -ί\τι; μοιραίως έξετελέσθη
κτλ.))

Ό 1. iνευ α.ιτιας χ.αι επι παρουσiqι: τοϋ πα-τρός του φονεύει διiι.
πιστολίου τήν πενθερiι.ν αuτοϊί χ.αi παρα8ί8!ται είτα άμέσω, άφ. έα•;τοϋ
εί, τάζ Άρχά;. Είς τόν άνα.χρ~-τ-ί;ν ίκθέτει ώ; iξης τiι. σuι.ι.~άντα :
απQ
«Πρό τινος χρόνου ·~σθανόμην τι τό άνώμα.λον έν έαuτφ, f.πασχον
μελαγχολ!σιν ~νευ οv~εμιας αiτίας. Ήμέροιν τινόι άν1ίλθον ξiς τQ ~ω~
 ο
μάτιόν μου 3ιά. νά. θερμανθώ άποχωρήι;α' τΎ\; αίθούσΥΙς , ϊνθα εύρiι;κ.ετ
ού8f.ν
ή πενθερά. του πατρό, ιι.ου . 'Ολ(γας ι;τιγμόι.ς πρό του έγκ.λήματος
πυρός τΎ)ς f.στία, τοϋ 3ωματίο υ
χ.αχ.όν 3ιελογιζόμΥΙν. έπi τ~ Οέο/- ομως του
αϋτη
μου αίι;rης pοί έπη.ι&εr 1j lιJia r;;ς αύτωιrοriας, άλλ 'άμέσω, ·~ ί3έα
ί3έας τοv νόι φονεύσω την πεν­
ίξηφα.νίσθη και άντιχ.ατιστάθη ύπό τΎ\ς
θεράν 11.ου . Τρέχω τόη είς τό 3ωμάτιον τοv πατρός μου και λαμ~άvω 3ύο
τΎ\;
πιστόλια, ε!τα. 3ε χ.α.τίρχομαι εί, τΎ~ν αϊθουσα.'t και πυρο~ολώ χ.ατόι
Δ.!r )'"Υω­
πενθερii' μου χ.αi ένώπιον τοϋ πατρός μου χ.αl Πιν φονεύω.
ptζω ύπο ποtας ιJυrάpεως ώΙJούμηr καί παpεσυpόμηr rά πpά(ω το
l1·-
κlημα τοvτο παpά r1ίr 1Jέ1ησίr μου . 'Εάν, καθ' ήν ι;τιγμΎ~ν είι;ηρχό­
μίαν
μ·11ν εί, Πιν αtθοuσα.ν , ό πατήρ μου έπρόφθανε νόι μοi άποτε€ν-r
μi­
λέξ1ν, τό λογιχ.όν μοu θά. έπανήρχετο, είμα. βέbα.ιος· ένvοω ολον τό
νά. πιστεvσ ω τώρα οτι έγώ τό
γεθο, τοv έγχ.λήμα.τος χ.ιχi μόλις 3vναμα.ι
ό1ίπριχξα !»
όμολογίαν πά.ντων πρ~ος, τί­
Ό άσθενΎ~ς οuτος ήτο χ.ατά χ.οινΎ~ν
ήτο
μιος, χ.αi γλυκύς , άλλ' οτα.ν ώργίζετο ήτο φοbερός. Κληρονοιι..ιχ.ως
μητρός ηύτοχ.τόν ηιrα.v·
προ31ατεθειμίνος· είς θείος χ.α.i μία θεία του έχ.
' Νλλ η θ εια. ' ? • ' '
ο
~
-ιοιος ~\
οε χα.τε
Ρ '
λ αμοανετ ο
'
έ νιοτι • .
uπο
μια α του ητο υι;τεριχ.·11,

πα.ροξυσμων μελαγχολία, ιiνευ αίτία.ς τ1νός.

οτι
"Αξιον παρατηρήσεως είς το\ις το1οvτοuς άι;θενεiς εϊνε τό γεγονός,
ένώπιον έλα.χίστοu έν\οτι κωλύματος άποτρέποντα.ι α.iφνι3ίωι; τΎ)ι; έχ.τε­
άνωτέpω
λίσεως τ'Ϊ\ι; ίγκληματιχ.Ύ\ι; πράξεώς των· όιό λίαν όρθωι; εlπεν ό
χ.α.θ 'ήν ι;τιγμΎ~ν
άαθενΎ~ι; οτι, έ!t.·ι τφ άπέτεινεν ό πατήρ του μίαν λέξιν'
θόι άνέ­
ιiι;ήρχετο εiς τΥιν αί'θοuι;α.ν, 3εν οα προέbαινεν ιίς τον ψόνον χ.α.ι
κτα τό κράτος έφ' έαυτοϋ.
Ό Marc (1) άναφέpει 'Εν τοιοvτον παρά3ιιγμα. τοϋ φ.χινομίνου

τούτοu :
οϋ,
Χημικός τις λίαν 3ιαχ.εκριμένο; , χα.ρακτΎ\ροι; πρ*ου και κο1νωνιχ.
προ­
έκυpιεύf.το ένίοτε ύπό rάσεως πpός άrΙJpωποκτοrtαr. Είι; μάτην
του,
σιπάθει 3ι. ολων των μέσων νόι άπαλλαγ~ των φρικαλέων ί3ιών
καi ϊτοι-
κ.α.i οτα.ν έπi τίλους ~ι;θάνετο Πιν θέλησ(ν του καιι.πτομένην

(l) C. Marc : De Ia folie dans ses rapports avec les question s medic9
judiciaj res χι'Ρ. IV. Ρ~ }a monomanje οιλ 2~f t8..,
 253
.ττι νά 8έσωιη 3ιά μιiiς ταινίας το\Jς
μος νά 8ιαπράξ~ τό lγχ.λημα., 3ιέτα
τοίί α.ηο•J, οuτω 3ε 3ιά. τοϋ έλα­
8ύο άντίχειράς του, τόν ενα πλησίον
εu­
σετο τώ·ι χαχ.ών ί3εων αύτοu χ.αί
φροτάτου τούτου όει;μοίί ά.πη).).άσ
, παθώ ν 3ε
&φόνευσεν ενα ύπηρέτην
ρισχ.εν ήσυχία.ν. Άη' ήμέραν τινά
ι tξ ι r ' p,
Τ '
ο ειας μα.νιας αιπεΌιωσεν.
ειτα. υπο
παραόείγματα τοιαύτης παθή­
'ίπάρχο•Jσι πλετσται οσα παρόμοια
­
λίαν χαρα.χ.τηριστιχ.όν έχει οτι ιχ.3η
σεως τών φρενών, .;jτις τοίίτο το
οτε τυ.?tιιιώς, μετά τών αύτων σχε-
λοίίται είς τα 3ιάφορα οcτομα πάντ
~όντων φυχολογιχών χαραχ.τήρων·
3όν συμπτωμάτων, τών αύτών ί3ια.
ύμε­
πιστΥι ά.ντιγραφΥι τοίί α.ηου μιμο
νομίζει τις οτι ό είς πάσχων ε[νε
lν τcj) τρόπ φ τ'Ι\ς ψ•J­
ν λεπτομερειών
νος αύτόν χ.αί μέχρι τών έλαχLστω
τοίς lπ~:ιc.ολουθοiίΙJι τ.fιν πρiiξιν συ•
χικ.'Ι\ς πάλης προ τής πράξεως, lν
ταίς έκ.ψράσισι πρός 3ιχαιολογίαν τΊ\ς
να.ισθ·ίψ.ασι, και έν αύταϊς άκόμη
στυγιρiiς πράξεως .
..
*

ίαν, λίαν συχν.fι ε1νε καί ή τάσις

ΠλΊ,ν τ'Ι\ς τάσεως προς άνθρωποχ.τον
1)ν
ιι;τος ι.ι-εθ. ολην τ.fιν συνε(3ηι;ιν'
πpος αιίτοχτοrίαr' τάσις άκαταγών
ί
της πράξεως, τΥιν όποiαν προσπαθε
έχει ό πάσχc.>ν πιρl τοίί όλεθρίο•J
έσω­
μέΙJων, η άηοτε άνευ πάλης
ένίοτε νά άποφun~ 3ι' ολων τών
ς
είς αύτήν. Ό χαρα.χ.τΊ,ρ 3ε cύτο
τεριχ.'Ι\ς α.ύτομάτως πως ύπείκ.ει
ήσιων·
ιχήr φύσιν των τοιούτων πα.θ
άποόεικνύει σαφώς τΥιν κiηpοrομ
νται
αγώνιστον έν α.ύταϊς. Άνα.φέρο
ύπάρχει τι το μοιραίον καί άχατ
πα.ρα.3είγματσι lν ήi ίπιστήμ~, καθ'
& παρατ-r.ρετται οη ή αύτοχ.τονία
νούν­
-Υ~, 8λων τών ι.ι-ελών α.•jτοχ.το
ίν τισιν οίχ.ογενείαις εΙνε κληρονομικ
3.;, κ.σιί έν ώοισ μένη• πο).).άχ.ις ήλικ.ία.
των χ.ατά τον αύτον τρόπον κσιι
•
1

τοίί γαηιχ.οίί στρατού χ.ατόπιν νό-

'Ισ-.;ορ~)(ά. : 'Αξιωματικός τις
έ~
ολιχός, άηά λογιχ.ώτατος χ.σιί έχ
σου τινος lγένιτο ό λίγον ι.ι.ελσιγχ
ηαι
ψόμενά του. Μίαν έσπέρα.ν tζήτ
ψρων εϊς τε τά λεγόμενα. χ.αί γρα.
τ~
')όλον οπλον· οvτος -iJρνήθη νά.
παρά τοΙJ υπηρέτο•J α.vτοίί ίν πυρο{
του τον pίψ~
τεινεν ϊνα ό ύπηρέτης
προμηθεύ~. μετά. τα.iίτα. lπρό
ιιύ·
νομίσας οτι ό χύριός του άστs
ίχ τοίί παραθ•)ρου. Ό ύπηρίτης
ς ό iξιωμα.τιχ.ός άμέσως piπτεται
ex.
εται, άπΊ\λθεν. Μείνα.ς τότε μόνο
;jς. εύτυχώς ή πτώσις sε lπήνεγχ...
ε
τοiί πα.ραθύρο•J τής 3ευτέρα.ς όpοψ.
 φρονα αύτοu προcξιν, άπ·ήν­
τόν ΙΗ.νατον. 'Ερωτηθείς 3ε όιά. τ·ήν παρά
πολιορχ.οuμαι ύπο
τησεν: ((όι.ι.ολογώ οτι πρό .-ινος χρόνοv έπψόνως
ζωής· τοιαύτην iδέαν ούδέποη
τής idέας .-ou νά. άπαλλαy_θώ .-ης
τά.ς προσπαθείας ιι.ο'J ι.ι-οί εlνε άδύνατον νά.
iλλοτεείχ ον. μεθ. ολας
έπιθυμiαν τοu νά. αύτt;Jκτονήσω.
άποόιώξω τ·ήν άχ.ατάσz.ετον ταύτ·ην
• το· λ ογικο,ν μου, οuτε '
" το· αισχο ς
·~,
ο "υτε α ι θ ρησχ.οvτικ.αι· ιοεαι fl·"'J, οuτ<
διά. τ·ήν οiχ.ογένειάν μοv έχ. v. ιiς
κχl ·r. δυ11τvχία, Ύiτις ήθελε προ;-.ύψει
φobOV/l.α\ , οiJτε αί r.αραί'.λΤ,σεις 1J·OΙJ
τοια1)της πράξεως , 1-ιν <Χλλως και
εις προς ά.ντίστασιν, ύπηρξαν ίχ.α­
προς τον θεόν, οπως μοί όώσ·{Ι δυνάμ
ταύτης τ6cσεώς μοv».
ναί νά. μέ σώσω11ι άπό τής όλεθρίας
ν όι' ύδροθεραπεiας χ.αί iλλων
Ό άσθιν-ής ούτος έθεραπεύθη μετ' ?λίγο
ι.ι.έσων προσωρινώς τούλάχ ιστον.
παραόειγι.ι.άτων. Και ·fιμει:ς αύτο\ δέ
Βρίθει ·ή έπ1σ,ήμ·η τοιο ι)των
νεις . 'Λναψέρομεν τ·ήν ίστορiαν τοu
εlόομεν ούχ. όλίγους τοιο·.J-:ο'Jς άι;θε
'Ημέραν ηνχ μετίbη ό
έ.νός, ον έν Κωνσ':α.ντι'Ι'.:;υπόλει έθεραπεύο;ι.εν.
.ής οίχ.ογενεiας· μετά. τ·ήν έπίσχ.εψιν
άσθεv-i)ς ·ί;μών πρό; έπίσχ.εψιν ψιλιχ
έr.έρχεται αϊιpν-ης ή iόέα ν~.
καθ' ~3ον έπ:. τi\ θέqι .-·/jς &αλάσσ"t)ς τ<Jj
σιpόδρα. έπί τ~ ά.λλοχ.ότ<ι> ταύτ~
pιφθ~ άπο τοu βράχου · iχ.πλ·ί~σσεται
.οv καί ιiγωνiας· έν τούτοι; -~,σ­
έπιθvμί~ καί χ.αταλαμb:iνεται ύπό τρόι.ι
ν πορεuόμενος προς τ·ήν θάλασ­
θάνετο άφ' iτέροu ιiχ.ατάσz ετον χα.ρά.
v
ησιν τοu ιiχ.α.τανο+.τοv κα.ί είς ίαuτό
σαν προς έκπλ ήρωσιν χ.αί ίχ.ανοποί·
πόθου.
τινά, ή Οέα. 'tOU όποiου ώς και
Εύτυχώς καθ' όόον συν-ήντ-ησε φΩ.ον
κίνδυνος τ·/j; ζω·/j; του έπανέφερε
ό ιiπό στιγμης είς στιγμΎJν α·)ξάνων
ν ψυχ1κΎJν γαλήν-(Jν. 'Εξηγηθείς εί;
το έφ' έαυτοϋ κρi ~ ος και προσωριv-ή
καί ά.κα •ανο·ί~•ου όλως φαινομένου
τόν φίλον του πaρι τοϋ έχ.τiκτου
εiχεν άπολέσει τΎJν εiς f.αu-:όν πε­
!ζήτησε .-·ήν σuν3ρομ·~ν α•)τοu, διότι
είς τον σταθμον το·:ί σι~ΎΙρο~ρό­
ποίθ·ησιν. Άμιpότεροι οlτα μ•τέbησαν
έμ~ ανίσε1 μαχ.ρόθεν τής άμα.ξο­
μοv πρός ά.ναzώρησιν · iι.ι.7. όμως τ{ι
η
εiς ιγυγ·ί~ν, όιότι, iλεγε, ~ι.ατελήφ~
στο1χίας, ό ~σθεν-ής ·(ιμων έτράπη
χ..-ονήσ~ pιπτόμενος προ της άτ­
πάλιν ύπό •1iς έπ1θvμίi7.ς τοu νοc α·~το
χ.ατωρθώθη νά. εί11έλθωσιν εiς
μαμάξης. άλλά. τ~ βοηθιία τοϋ ψίλου
και ά.νεχώρησαν. Καθ. ό3όν πα­
μίαν τών iμαξών τΊ\~ ά1-1.αξ0Ηοιχiα:;
χ.ρατ~ αvτόν καλώς ιiπό τοt:ί βρα-
ρε~ι.iλει έπψόνως τόν ιpιλον τοv ... ~
χίονος χ.:χί νά χ.λεί~ χ.:χλώς τά παρiθuρα τής iμiξ ης, 3ι?τι έξηχ.ολούθει νi
κ.σιτέχηται ύπο τiiς αύτγjς όλεθρίσις τiσεως προς :χύτοχ.τονία.ν. Κατελθών
·r-Ιiς ά.μαξοστο~χία.ς ιι.ετ-α. τ·ί}v Χψιξιν είς !ί..λλον στα/}11.όν, έπορεύθ11 είς
έχ.χ.λ"Ι')σίαν •;ινά, lνθα. ·ί)λr.ιζεν οη ·fι σ'Jνόρψ·'1 τΟ'J Οείου θά ήσύχαζεν
όλίγον τό ·iιθιχ.όν του χ.αl οτ1 θά άνεΗμbα.νε θ:Χρρος· άλλά κ.αι έχ.εί ή
θiα παντος όξυ:χίχιι.ου χ.αί λά.μ:tοντο; άντα.εψ.ένου όιήγειρεν έν αύτφ
τ1Jν ίόέοιν τiiς αύτοκ.τονίοις. Τέλος μετέbη είς Π,ν οίχ.ίοιν του, ενθα 3Ε.ν
·iϊόuν·ιίθη έr.ί 24 wρ:χς ο•)οέ έπί σηγμήν νά άπαλλα.zθΥ;ι τής ψρικ.ώόους
ί3έας α.ύτοϋ πα.ραγγείλα.ς είς τοvς περί αύτόν' οπως μ1J έγκ.αταλίπωσιν
α.vτον μόνον χ.α.! νΧ. οcρωσιν οιπο τοίί μέσου πiν όξύαιχμον οργα.νον -~
όπλον. 'Ν;ν έπα.ύριον +,ν ήσυχώτερος κ.:χ.ί ·}ιλθε πρός ·ήμας μόνος ζητών
ίατρικ.·ί}ν σvν3ρομήν.
Μετά ζω·ΙJροτά.των χρ ωμά.των έξiψραζε ·t..iιν eχ.πληξιν αύτοίί έπl τιfι
παρα.3όξφ κ.α.ί μυστηριώ3ει 3ι' α•Jτόν ψvχιχ.iϊJ ψαινομένφ, ov τ1Jν προ
τεραίαν μιχ.ροϋ 3ετν έγένετο θ'Jμα . ~Ελεγεν οη ·~1 σθiνετο cίνέχ.ψρα.στον
εύχα.ρίστ1}σιν νά. έχ.τελέσ~ άμέσως τάς όλεθρίας ίόέα.ς του, κ.α/j' -Υ~ν στιγ­
/J:ί;ν έγεννώντο αύται έν τcϊ> έγχ.εψάλιr αύτοίί, ώθούpεrος ύπό άχ.ατασχ έ­
του τινός έσωτεpιχiίς ύνrάμεως, ύπό έπιθυμiας λα.μbανοvσ"Ι')ς χαρακ.τ·ίjρα
άχ.α.ταγωνίστου πάθους, άλλ' ι3τ1 τα.ύτοzρό•ιως είχε πλήρ"Ι1 σ·Jνείοησιν
του τραγιχ.οu άποτελέσ11.α.τος τγjς έκ.τελέσεως, έχ.τιμwν χ.ατά β:Χθος τ·/; ν
πρiiξιν, κ.αl άνα.λογιζόμενος τ1Jν ).1.Jπ·Ι]ν κ.αί τήν ψρίχ."Ι')ν, &ς θά ·~1 σθ:Χ­
νοντο οι συγγενείς χ.αί οί οίχ.εrοι αύτοij 3ιά τον ολως 3ραματιχ.όν χ.αί
ά31χ.α.ιολόγ"11τον θ:Χνα.τόν τcu · κ.ατελαυ.biνετο έπί τ·(j ί3έα τγjς α~)το-
ι ' '
, ' ~ , c 1 , ' ' 'λλ' ' 'fε-
t'.τονιας
,
εκ. των προτερων uπ ο τρομοu κ.αι αποτροπιασεως, α α.ψ

τέρου μόλις σuνείχ εν έοιu-.όν.

Ό άσθενής οvτος 3ιά. καταλλήλου θεραπείας είχε βελ-.ιωθ~ cίρχ.ι:.ύν­
τως έντός όλίγοv χρονιχ.οϋ ό1αστήμα-:ος- μετά ταuτα 3Ε.ν έπανείόομεν
πλέον α.ύτόν .
Διά νά. λάbωμεν ίόέαν τινά -:ων συναισθ"Ι')μiτων, ύψ' ών χ.ατέχον•
ται ο! τοιοίίΤοΙ πάσχ,οντες έν ώρ~ τοιούτων πα.ραόόξων τφόντι ψυχι­
itών όρμων, παρα.b:Χλωμεν τα.ϋτα. πρ6ς τά άν iλογα ψvχιχ.ά. φαινόμενα,
τά όποία λαμbάνουσι χώραν έν ψ'Jσιολογικ.·(ι χ.ατασ-.άσει τοv άνθρώπου
εν τι11ι περιστάσεσι. Τοιαvτα π . χ . είνε τά -;-;άθ"Ι') τΎ;~ όργ1i,, τοίί έ'ρω­
τος, .η ο ταν' ψiρ. είπείν, μόλις συγχ.ρατεί τις τ1Jν lκ.ρ"Ι')ξι ν τοv γέλω-
τος ιiς μέρος, ενθα ή σοbαρό":ης τών περιΙJτάσεων ή -~ οcbροφροσύνη
άπαγορεύει τ-fιν πραξιν ταύτην. Είς τοιαύτας περιπτώσεις ό ιΧνθρωπος
οιίσθά.νεται έν έα•Jτφ ιiκ.ατάσχετόν τινα. έπιθυμίαν, έσωτερικ.ην wθησ1ν,
τάσιν σψοδρά.ν κ.αί πίειην ψυχικ.·~ν κ.οιί στενοχωρίαν έπιbάλλουσοιν την
πρός τόt έκ.τος ϊκ.φρα.σιν τοu ι;υναιι;θήμοιτο~,· ύφ. 0 1:ι κ.ατέχετοιι, 3ιά.
μέσων κ.αί τρόπων πολλάκ.1ς έκ. τών ;;ροτέρων ά.ποδοχ.ιμαζομένων ζωη·
ρώς ύπό τΎjς φρονήσεως κ.αί τijς συνειδήσεως κ.α.ί τijς ·iιθιχ..;jς αύτοu.
Ούχ ή":τον ή τοιαύτη τά.σις χ.οιτανικ.~ κ.αί παρασύρει τό ιΧτομον

πολλάχ.ις ολως ιiκ.ουσiως κ.οιί παρά. πάσαν άντίσται;ιν κ.αί ίνδόμυχον

σψοδρά.ν 3ιαμα.ρτύρησιν οι•)το\ί είς πρiiξιν θεωροuμένην ύπ' οιύτο\ί του
ί~ίου πρώτιστοι ώς έπιλ·ήψψον -~ ά:τοπον, ή έχ.πλήρωσις ομως τ1jς
όποία.ς ά.μέι;ως ιiνοιχ.ο•Jψίζει 3cόουσα. οιέξοξον είς την οιίφνιδίως γεννη­
θιΊ~οιν χ.οιί μόλις διά. διχ.λει3ος τρόπον τινά συγκ.ροιτοψ.ένην έν τφ
ίγκεφάλφ ιάσιr. 'Υποκ.ύπτει 1ί θi.lησις 1ί ιJpώσα, -:-ijς συνειδ-Υισεως
μενούσης άνεπάφου, tψ' οσον ή διάνοια ιι-ένει άνέποιψος.
Εrπομεν οτι ύπά.ρχουσιν οίχ.ογένειοιι, έν α.ίς έπιχ.ροιτεΊ είδιχ.ώτερον ή
πρός α.ύτοχ.τονίοιν τάσις, κ.οιi δη είς τοιουτον βοιθι.ι.όν, ώστε έξοιιpανi­
ζονταιι ά.πο του κόσμου 3ιά. τΎϊς οιύτοχ.τονίοις πάντων τών μελών της.
Ίδοv 'έν παράδειγμα ιiνοιψερόμενον ύπο το\ί Έσκ.ιρόλ : ( )
1

Πλούσιός τις έμπορος, χοιρακ.τ-r\ρος λίαν ποιροιψόρου, είχεν 'έξ τέ­

κνα. ό νεώτερος τών υιών ήλιχ.ίας 26 έτών παθών μελαγχολίοιν οιύτο­
κτονεϊ ριπτόι.ι.ενος άπό τΥjς ά.νωτέρας όροφ1ίς τΥjς οίχ.iοις. Εtς έχ. τών
άδε'λφών αύτο\ί κ.ατηγορε\ έαυτόν ώς αίτιον τΥjς αύτοκ.τονίοις το\ί ιiδελ­
ιpου το•J κ.αι ά.ποπ-ε1ράται πολλάκις νά: οιύτοκ:rονή~, έπί τέλους 8έ 'έν
ίτος μετά. τά.ς ά.ποπείροις ταύτας άποθνήσκ.ει έξ έχ.ουσίας ιi.σιτίοις. Είς
τρίτος ιiδελφός, ίιιτρος τό έπάγγελμοι, έπίσης οιvτοχ.τονε~ προειπών
είς τον Έσκ.ιρόλ δύο ϊτη πρότερον ολως άπελπ:ς οτι δέν θά διαφύγ-rι
τό μοιραίον τέλος. Δύο lτη μετα τοι\ίτα μία άδελψη προσbάλλετοιι
ύπο μανίας κ.οιί πλειστά.κ.ις ιi.ποπειράτοιι νdι: γείν"{Ι αύτόχειρ· ό πέμπτος
άδελφος έπίσης γίνεται μανιαχ.ός, άλλ' ία.. a.ι. Ό εκ.τος, οστις διηύθυνε
μέγα εμπόριον μόλις ή3ύνα.το νά. συγκ.ροιτ~ έα.υτόν ά.πο τijς αύτοχ.το­
νίοις, χά.ρις eίς την μεγάλην έπ' α.ύτοϋ έπίδρασ•.ν τijς συζύγου του,

( t) Cullerre. loc. cίt. σελ. 93.

 257

χ.αi !ί,ησεν ιχ.α11όι έτη. Άλλόι aυ11τuχώς ο Έ11κ.ιρόλ !τη τινα μετά
ταtί:-α είς τό χε:ρόγρ~.φο11 τΊj; παρατηρήσεώς ":'ΟΙJ ταύτης ήναγχ.iσθΥΙ
νόι πp?σθέσ~ έν ύποσηv.ειώσει ο·η χ.αί ό εκ.το; άaϊλψό; lπl τιίλους
ηύτοχ.τόv-Ι)σεν !
Κ -χί Χλλοι 3ε πολλοί συγγραψεϊς παρόrι.οια περιr;τατικόι άναφέρουσιν,
&τινα χ Χριν συντοιLίας !νταtίθα πιχραλε(πι:ιμεν.
Πολλ7..κι; πιχρ' έ11ί χ.αί τιϊ> ιχ•jτιϊ> άτόμφ ύπάpΊ,.Ο•Jσι πι:ιλλαi ταύτο­
χρόνως πηορμήσεις ώ; κ.αί άλλαι ψuχικ.-χί χ.αί νωρικ.αί άνωμχλίαι,

·ί)τοι ή τάσις πρός άνθρωποχ.τονίχν, πρός α•)τοχ.τονίαν, οtρός χ.λοπήν,

πρός πuρπόλησιν' ώσα•)τως ή ι1.0νομανία τoij ιiμψιbάλλειν, ή aιαστροψή
":'ων γεννητησίωv όρμών χ.αί aιicpoρoι έπίσης έκ.χ.εντρικότητες τοtί zα­
ραχ.τ'ί)ρος καί νευριχ.ά. ψαινόμενα, έξ ο·~ άποaειχ.νύεται τό iσφαλμέ11ον
τΊjς :iρχαίας θεωρίας, καθ. -/ιν πάντα ταtίτα τόι έπεισοιJιrιχa ολω; σuμ­
πτώμιχτα iθ,ώροuν ώς ίaiας αύτοτελεί; νόσου;, &.; έχ.iλοu11 μοrομαrία(.
Ή νόσος είνε μία, τούτέστι παθο.lιη·ικιί χaτάσrασιζ του έγχ.εψiλου·
αuτη έδημιοuργήθη έχ. τ/iς περί τ·Γιν θρέψιν όιαταραχ7i; τών νευρικών
στοιχείων αύτοtί μετα8οθείσης καί αύξ·Ι)θείσης όλο•ιeν όιόι τ-/iς χ.ληpονο -
ι.ι-ιχ.ότητος. Ή ιiνωμαλία αuτη της θρέ·}εω; (οιαaήοtοτε χ.αί ίiν έν τ-~ ·b
έν8ομύχφ φύσει αύτΊi;) έχ.φράί,ετχι διόι τΊj; ιiνωμχλίας τΊjς λϊιτοuρ­
γlας των νευριχ.ων στοιχείων· οθεν αι ψuχιχ.αί έχ.ψiνσεις ά.ναλόγω; τ"ίj;
χ.α.λ-ϊjς η χ.οα.Ίi; χ.χτχσt'άσεω; α.ύτων είσίν όμαλαί η ιiνώι.ι.αλοι, χ.ατά
τόν ψ'Jr,ιολογικόν νόv.ον : χ.α.λόν οργα.νι:ιν, χ.αλή χ.αί όμαλ·/) λε•.τοuργία.
Ή δι-χταραχη αuτη περί τΊ~ν θρέψι11 μονψοποιηθετr,α πλέον καί δη­
μιουρyοuσ-χ τήν νευροπα.f}ει-χχ.1ιν ί8ιοσυγχ.ρασί:χ11, χ.αταρρίπτει τόν έγχ.έ­
ψαλον, ήτοι έιιψυ.lίζει χ.αί έξισόνει α.ύτόν πρός τόν νωτιαίον f'.υελόν,
ού ή χ.~;ριωτέρα ί8ιό,·r,ς χα.ί λειτουργ(α εΙνε ή άrταrαχlαστιχόιη(, 8ιό
-χι πpάξsις έν τιϊ> έγχεψiλφ γίνονται ι.ι.αλλον αύτομi-.ως χ.α.ί ά;ντ-χνα­
χ.λαστιχ.ως· ό έγχ.έψαλος γίνεται μiλλον εύαίσθητος χ.αl εύερέθιστος · ό
έλάχισ':'ος έρeθισμός, μί-χ ίδέα, μία έντύπι.ισις, ιiv.ίσω; τείνει νά έχ.~η­
λωθ·~ πρός τά έχ.τός ΟΑως οcντανσι;ι.λασηκώ; 1 ώ; συ11.bαίνΟ 'J<Τtν α! οcν­
ταναχ.λαστιχ.αi πρiξεις έν τιϊ> νωτιαίφ μυελ<ί). ΊΙ ά.νωv.:ιλία α.ϋτη τ7jς
θρέψεως έγχ.ειτοcι έν τούt"φ οτι πρ,,ξενεϊ ιiν:ιλόγου; μεταbολχ; εί; τ·/ιν
έν3όιι.υχον 11ύστασιν των κυηiρων , οίας έπιψέρει, ψέρ' είπεϊν , ή ι;τρυ­
χνί11η είς τ1Jν σ•.Jσt"ασ\ν των χ•Jττiρων τoiJ νω':'ιοcίου μ•JελοiJ, όπότ ε
17
 258

σ4νεπείqcτ-ϊiςμεταbολ-ϊiς τα•.Jτης χ.αθίσταται εύερέθιlfτος αύξά.νει ή ά.ντανα­

χ.λασταότης αύτοι:ϊ. Άνiλογος λοιπόν ι.ι-ετα~ολΎJ συμbαίνεr. χ.αί έν τ<ϊ>
έγκ.ει:pά.λφ, Ύ\τις άλλοτε άλλ·t1 χ.ατά. τόr. διά.ι:pορα άτομα ύι:pίσταται, τοuτο
δέ άποηλεί έχ.είνο, όπερ κ.αλοuμεν rευpικύιητα 7) rευpικήr ιJιάθεσιr.
Καί ι:pυσιχ.ω; έχόvτων των r.ραγμιΧτων ολαι αί έγκ.ει:pαλr.χ.αί πράF.εις
ήμων γίνονται αύιοpάτως καί άrταrαχ.ίαστικώς. Αίσθανόμεθα ή χ.ατόr.
τΥιν σκ.έφιν γίνονται διάφοροι συνδυασμοί iδεών ά.πό χ.υττάροv είς χ.•.ίτ­
ταρον χ.ατά. συνειρμόν ολως έν άγνοίqc χ.αί άχ.οvσίως 7-ιμwν· ούδείς γνω­
ρίί,eι, έν<ϊ> ποιι'ί τοuς συλλογισμούς του, ποία iδέα v.ετά. 'έν δευτερόλε­
πτον θά. γεννηθ~, μήτε ~έ δύ·ιαται πάντοτε χ.ατά. βούλησιν νά άπαλ­
λαγ~ μιοcς ίδέας ή ένός συναισ%ματος. 'Εν τ-~ παθολογι-χ~ λοιπόν κ.α­
ταστάσει ό αύιο/'ατιuμός ούτος συμbαίνει έν μεγαλιιτέρφ βαθμ<ϊ>. Είς
ϊχ.αστον έξ ήμων εiνε δvνατόν νά. γεννηθώσιν αι μαλλον τερατώδεις
ίδέαr. χ.αί αι μαλλον ά.ποτρόπαιαι τάσεις, άλλά. τα 1.Jτ~ς δvνάιι.εθα
νχ "' ωμεν
' χ.αταστειΛ ~
οι ' "λλ ων
οι ·~-
ιοεων \
χ.αι αισ θ ηματων
, ' •
αντιστρατευο-

μένων είς τά.ι; 7rpώτας. Είς τόν πάσχοντα όμως ό αύτοιιαιισpός, ή άν­
ταναχ.λαστιχ.ότης του έyχ.εφά.λου είνε ίντονωτέροv βαθμοu. Ή διαφοριΧ
μεταξu του πάσχοντος χ.αί τοίί ύγιοίίς, παρόι τ<ϊ> όπο(φ 5ιι.οιαι iδέαι χ.α1
τάσεις ένίοτι γεννώνται, εlνε διαι:pορόr. τοίί Ύ\σσονος πρός τό πλείον, ούχi
διαι:pορόι ώς πρός ...ην φύσιν χ.αί τόν μηχανr.σμόν των φαινομένων.
'Όσον πλειότερον ι:pοbιίτα( τις μΎJ παρουσιασθ"{i ίδέα .;\ τάσις τις, τό­
σον αvτη είνε παρουσα· έά.ν λοιπόν είς πάσχοντrί. τινα χ.ι.ιτόι τύχην άνα­
θρώσχ.·~ αlι:pνης ή μετόι άφορμήν τινα: μια χ.αχ.Υι iδέα ή τ.iσις, αϋητ ώ;
έχ. του εύδιεγερσίμοv των χ.vττάρων' έν οις παράγονται τά. αίσθήματα
χ.αί αι ίδέαι αύται, ώς έχ. τ'Ϊ\ς εύερεθισψότητος τΊjς αiσθητιχ.Ίjς σι:pαί­
ρας, μεταbαίνει η τείνει ~ιηνεχ.ώς νά. μεταb~ άνταναχ.λαστιχ.ώς εiς τ-ί)ν
χ.ινητιχ."'1ν σι:pαίραν (άνιών μετωπιχ.ός χ.αί βρεγματιχ.ός γύρος τοίί έyκε­
ι:pάλοv· ορα Εiχ.όνα 2 σελ. 123 ΑΜ χ.α.ί ΑΒ) πρός έξωτιρίχ.εvσιν διά.
των χ.αταλλήλων πράξεων. Ώς iv τφ νωτιαίφ μυελ<ϊ> ή .αϊσθ"1)σις με­
τατρέπεται είς χ.~νησιν' οvτω έν τφ έγχ.ει:pά.λφ τό αίσθηιι.α ή ή έπιθv.
μία έvτεινομέν-rι μετα~άλλsται είς θΙ.lησιr. 'Όσον δέ προσπαθει τις να
άπαλλαγi,i μιοcς i3έας χ.αί του σvμπαραχ.ολοv()ο\ίντος ταύτην αίσθήμα­
τος, όσον ψοgείτα~ μ·/ι lπαν€λθrι, χ.ατά τοσοiJrον μένει παροιϊσα, ή πα­
ρουσία δε αuτ;;jς χ.α't'. ά.νά.yχ.-rιν 8ιά. τόν α.u•ον ά.νω't"έρω ί.χ.ηθέντα λόγο ν
 259

θά. 3ιερμηνεύηται ή θά τιίν~ να όιερμ-rινεύηται πρός τα εχ.τός 3ιόι τοσ

α•)τοu μηχαινισμοϋ. Οϋτως ό πάσχων εύρίσχ.εται έντός φαύλου χ.ύχ.λου,
όιόι τοστο ~ε χ.αi βλέποιι. εν πολλοuς τοιούτους πiη,_οντοις ιπι μοιχ.ρά
lτη τυροιννουμένους ίιπό μιιiς χ.οιί της αύ-:-1ϊς i3έοις η αηων <Χ.να.λόγων
χ.αί όμοίων ύπό τΊiς άρχιχ.ης τα•)της ί3έοις 3ιιγειρομένων. Διά. να έξiλθ·~
":'Oij χ.ύχ.λου τού του ό πάr;χων, πρέπει πρώτον νόι έπέλ~ βελτίωσις της
χ.αται;τiσεως των Κ'Jττάρων, έπάνο8ος οιύτών είς τ1Jν οσον οίόν τε χ.ατά
ψύι;ιν 3ιiθρεψιν, έξ ής χ.αί ή χ.οιτά ψύσιν λειτουργια.
'Όσον παρά3οξα χ.αί άν ώσι τά. παρ:~.3είγματα, τά. όποίοι ιΧ.νεφέρα­
μεν προηγουμένως, χ.αi παρόιι.οια ~ε τών Θποlων θά ι3ωμεν χ.αί έν τοτς
έφεξ1ϊς, έν τούτοις έπι3έχοντοιι γενιχ.1jς τινος έξηγήσιως, οτοιν έ'χ~ τις
ι)π. ί5ψιν τόν μ·ι~χανισιι.όν του ίγχεφiλου, χ.αίτοι ούτος 3υστυχώς 3εν
εlνε ετι γνωστός έν τοίς χ.α.θ. iiχ.αστον. ιΧ.φ. ίτέρου 3! έλαιττοvται -rό
θοιυμάσιον μέρος αύτών, οταν 'λάb~ τις ίιπ' οψιν !ί..λλα ιΧ.νχλογα φαινό­
μενοι 3ιατοιράξεως των λειτουργιών τοίί νε•Jριχοϋ συστ-hματος. 'Εν τ~
ίισηρισμίj> π. χ. βλέπομεν συχνiχ.ι; συμπτώμαιται παθολογιχ.ά. λίαν πε- .
. ριωρισμένα. ή 3ιατάρ:ιιξις λειτΟ•Jργίσ.; τινός έντοπίζεται είς ιι.ιχρόν σχ ε­
τιχ.wς σημειον ή μέρος τοϋ έγχ.ε φiλου · ούτω lχομεν 11.ιριχ.Ίιν ή όλιχ.ην
άχρωματοψίαν, /1.eριχ.ήν οcναισθησίαν ιϊς τι σημεΙον τοu σώματος ή ίιr.ερ­
ευοιισθησίοιν, ποιράλυσιν ένός μυός, η έρεθισμόν τοϋ φρινιχ.οϋ νεύρου ,
έξ ού λυγιι.ός χ. . τ . λ . Ούτω συυ.{)αίνει χ.αιi ιν ταϊς άνωτέραις λ~ιτουρ-
' '
γίαις τοϋ έγχεψχλου, ταiς ψυzιχοιίς, ·~ βλά~η 3ύναται νά. είνε μιχpά. ή
.
μεγάλη ά.νατρέπουσοι ολην τ·/~ν λειτουργίαν τών μιτωπιχ.ών λοbών (ϊόροι
ίδεοποιήσεως, 3ιάνοια), ή μέρος μόνον οιύτων, ιξ ou χαί ή σχιτιχή 3ια ύ ­
γιια χ.οιi λογικότης, ή μiλλον ...-/~ν οιίσθηι.ι.ατιχήν σιpαίραν χ.αi ούτω χ.αθεξη ς .

..
~
~ ~- Dα.pορμ~σet~ fltάφopot.

Νϋν άναφέρωμεν χ.αιί άλλα ίστοριχ.ά άσθενών, παρ 'οίς έπιχ.ρατεί μiiλ­
λ{;ν ή τάσις πρός τό χ.λδπτειν, iγορiζειν , πυρπολετν χ.τλ. (kleptoma-
nie, pyromanie, oniomanie) .
Έχ τQ•)των ί3ίως οι πυpομαrtίς άν-ί]Υ.Ο 1JΙ1ιν εί~ τόt~ χ.ατωτέpοις βαθ μί-
 260

~ας τ1jς κλ{μακος της έκ1υlίσεωι:. οι πλειότεροι άλ'1)0ώς τούτων είνε

έξ'Υ)σθεν'Υ)f'.iν'Υ)ς aιανοίας (im1)eciles' faibles d' esprit).
Παρi τοί:ί Marc παραλα11.{;άνει ό Cullene τήν έξης περίπτωσιν :
Ν ειiνίς τις έκ. πλουσίων γονέων κ.α.ταγομέν-11 Ίισθάνετο τ·/ιν άχ.α.τα.νίκ:11-
τον άνάγκ.'Υ)ν νά κλέπτ:~ πiiν ο,τι ύπέ·,τιπτε είς τούς όφθαλιι.ούς τr,ς.
Ίiι.ι.έραν ηνά άνεκάλ'Jψαν cτι ε1χ εν έναποθηχ.εύ11ει μέγα.ν άριθιι-~ν pι­
νομάκτρων, zειροκτίωι, περ1κν-11μίaων, όακτvληθρων , τά όποϊα έ';ι.λεπτε
παρiχ τι7>ν φίλων ιχύτ.;jς· έπιτψ'Υ)θεϊσα ai aια τοί:ίτούπεσχέθη μετά όακρύων
νά μή ύποπέσ~ πλέον είς τήν τόσον ταπεινωτικην όι' αύτήν τάσιν, ην
.

προσεπάθει είλαρινώς νά κατιχπολφ:~, ά.λλ' έν πρώτ~ εύχ.ιχιρί~ πάλι·ι

έπανήρχιζε τckς κλοπάς.
..
Κύριός τις Μ ... ον άν~φέρει ό Trelat, (Cu1leI'Γe), πλο•.ίσιος χ.αl
χ.αλΊjς οίκοyενείας, ά.λλ' άσθενοί:ίς πνεύι.ι.ατος, έξ·11κολούθει νά χ.λέπτ~ έπί
τριάκοντα κατά συνέχειαν eτ'Υ), χωρίς ούa' &παξ νά. ι;υλλ'ΥJψθii, ιiνα­
πτύξας μεγίστην έπιτηaειότ'Υ)τα πρός τό κλέπτειν. ,'Όταν άπέθανεν,
ιύpον είς τά όωμάτιά του μέγιστον άρ1θ11.όν άν;ιχ.εψένων χ.λαπέvτωv
παντοίου εϊόους: παροψίόας, pινόμακ.τρα, άγyεία, άλεξι{;ρόχια, είκ.όνας,
όιάφορα χ.οσμ·~ιι-ατα, ώρολόyια, μαχαίρια χ.α.ί πειρούvια, p:Χ{;όους,
λυχνίας κτλ, ών τά πλεϊι;τα. έ'κλεψεν άπό φι/.ιχ.ών οiκογενειών, είς &ς
έσύχναζεν. Πολλάκις iγένετιι αi'τιος της ιiποποv.πΎiς τών ύπηρετών, ο Ι)ς
ύπώπτευσεν ό οίκοόεσπότης. 'Οσάκις ~ί τυχόν έν συνομιλί~ μετ' α.ύτοί:ί
φίλος τις έξέιpραζε τήν λύπην του όι' άπολεσθέν τι προσιpιλές α.ύτιϊ> άν­
τιχ.είι.ι.ενον' ούόόλως ι;υνεχ.ινιίτο χ.αί περιωρίζετο ά.πλώς να έκ.φράζ'{) τά
συλλυπητήριά του. Έχ. των άντιχ.ειμένων τούτων τών χ.λαπέντων ού~έν
κέρόος έζήτησε νοc χ.αρπωθ·~. καθόιτον πάντα εύρέΟ·11ιτα.ν σώακαί άκ.έρα.ια
μετά τόν θάνατόν του πληρο\iντα. όλόκληρα όωμάτια. , τα όποία έφρόν­
τιζε νά κλεί-~ χ.αλwς.
* •

Ό Magnan παρετήρησι μίαν πιρίπτωσι•ι ι~γιοιιαrlaς, μαr{αι: τοίί

άτοpάζειr (onioma nie) κληρονομικώς μεταόοθείσης άπό της προμήτορος
~ιά τοίί πατρός είς τόν έγyονόν. Ή πρώτη, Ύ\τις χ.αi ~ιετέλεσε έπί τιν α
 '261

zρόνον έν τιvι ιpρενοκ.ομείιι>,συνείθιζε vά ά.γοp:Χ(!) πρά.γμα.τα. , ών ο•)δψία ,;

χρ'ί~σιν έπο1εϊτο. Ίχθuς, οpνιθα.ς, iλλα. άν':'ικ.είμενα., ·ήγόρα.ζεv είς 11.έγα.ν
άρ1θ11.όv, εΙτα δε τά έρριπτε κ.?ύ.:ρ-χ. έκ. τoiJ πιχρ-χ.θ•.Jροu τ7i; οίκ.ία.; της.
Έργ:iτα.1 τινΕ.ς πα.ρα.η1ρήσα.ντε; τό γεγονός τοiJτο, όπερ κ.α.f}' ώριιψέ­
νην ώ; έγγ1στα. ώραν συνέbα.1νε, πα.ρεψ·.ίλλα.τον χ.α.ί α:Χ.μb-χ.νον τά. τρό~
qnv. α τα.ϋ-τα · τοUτο iννο·~rjασα ή πiσzουrιχ έρρ~πτεν εlτα. τΧ άντtχ.εt ·
μενα. τα.Gτα. είς τό άποχωρητήριον τ7jς οiκ.ίας.
Ό υιός α\ιτης τ·/iv α•1τΥιν μονομα.νί7.ν είχεν . Ό δέ έγγονός ·~δη άπό
υ.ικ.ρας ·ήλικ.ία.ς ·ί;ργισε νά δεικ.νύ·(Ι1 πα.οόu.01α. συ:.ι.πτώυ.α.τα. γα.ρίζων εί;
' ι.. 1 ,- - ' ' ι. .

~ούς μιχ.ρο~; συντρόιpους τοu διά.ψορα. άvτικ.εί11.ενα.. h:ίς ήλικ.ίαν 2'2 έτών
ή τ:Χσις πρό; το άγορ:iζειν κ.α.τiση1 άχ.α.τα.νίκ.·ητος· -ί~γόρα.ζεν iνευ άνά.γ­
χ.ης πολλούς πήχε1; ύιpα.σμά.των , ~ιiψορα. έπιπλα, πλ·Ι)θο; όρνίθων, σά.­
κ.ους όλοκ.λήρο•;ς λα.χα.ναών κ.α.ί παντοίο•; εi:δους οcλλων πρα.γμοcτων'
τ:Χ. όποία ·/~δύνα.ντο νά πληρώσωσιν όλόκ.ληρο-. &ιι.α.ξα.ν · συνωδεύετο δέ
πο'.λ:Χ.κ.ις εiς τάς ά.γοράς κ.αί ύπό δ•.ίο ύπηρε"Ιών , ο\ις έλά.μbανε με(}'
έα.1ιτο\ί πρ~; βοήθειαν, κ.αί έπέστρειpε κ.ατiιpορτος α.uτός τε χ.αί οί ύπη­
ρέ: :Χι είς τ1Jν οiχ.ίαν. 'Ενίοτε διχ νά δα.πα.νήσ·!) τ.Χ πολλά τρόφιμα,
διχ.α.ιολο fΟUμενος, Οuτως εiπεi:ν, εiς έαυτόν 1 -ίJνα.γκ.iζετΟ νά. δίδ·{Ι [J·Ε­
γάλα γεuιι.α.τα. προσχ.αλών ιpίλους.
Όιιά.χ.ι; ϊστα.το πρό χ.ατα.στ·ήμ~.τος έπίπλων, iμέσω; ή παpόpμησις
έχ.•Jρίευεν α.ύτόν χ.α.Ι «έπρεπε, λέγει, νά ιΧγορiσ~ όσον ήδύνα.το πλειό­
τερα. έ'πιπλα.» · « iπϊλπιζόμη'ι κ.α.ί έπ :7..'λα.ιον χ.α.τ' έμα.υτοu, ά.λλ' .;)μην
ίγώ πά.ντοτι ό ά.σθενέστερος».
Άψοίί ~έ χ.ατέστρεψε τήv περιουσίαν του, χ.α.τέψηεv ε[τα. είς πρiξεις
έπιλη·~ίμοu~ πρό~ προμήθεια.ν χρηιι.iτων, οπως κ.ορεννύ~ τό ά.δυσώπη­
τοv πά.θο~ του.
..
Άλλ' έ:χομ~ν έvίοτε κ.αi ολω~ ά.ντίθετα γεγονότα., χ.α.θ' &. ή βού.lη­

σις ιpαiνετα.1 έντελώ; πα.ραλελυμέv-11 · πα.ραθiτομεν ένταϋθα έν παρέργ(f

'έν παρά3ειγμα :
Ό Έσκ.1ρόλ ( 1) ά.ναψέρε~ περί ~νό; ά.ρχα.ίου 81χ.αστοu λίαν 8ια.κεκ.ρι-

\t) Esquirgl : l)e~ ιηalaφe~ mental~s tοιη. ι. σελ. "it. Η!3θ~

 262

μίνοu, 011,.ι; v-ετit. ftελαγχολία·ι τινά. ίαθεtσαν έΧυριεύθη •)πό μιας ιi3ρα­
νιίαc ά.χ.α.τα.νι;ι.ήτου, είς τρό-;ι;ον ώστε 3ίν ή8ύνατ') οv8ιμίαιν άπόφαιην
ά.φ' ίαυτο\ί χ.α\ ~ιά. τιi έλά.χ ιστα νit. λιχμbά.ν~. Είς τit. r; ~ροτροπΟι.ς ;ι.α\
τάr; συμbουλάς τών οί;ι.ε(ων πάντοτε άπε;ι.ρίνετο: «'Αλλά γνωρίζω χ.ά.λ-
.. Ν
>>Λtσται ο,τι
• ...
οφειΛω
• , ι: •
να πραι.ω' ιχι συμΌΟUΛα
ρ .. ι
σα.ς
,
εινε
~ .
αρισται χ.αιι
έ
πι-

»θυμω ζω"Ι)ρότατιχ οπωc συμμορφωθώ πρό c α.vτά.c. άλλά ;ι.ά.μετέ με

»πρώτον νχ θilω, νιi 'έχω την θέλ"Ι)σι·ι έχ.είν"Ι)ν, ·ί\ηr; ίκτελει. Εfνι βέ­
»bα.ιον οη 3ίν 'iχω αηην θiλησιν είμη τήν θίλησιν τοu νά μ·i; θiλω,
))ά.ν και ίχω 3ί ολον τό λογι;ι.όν μου, έν τούτοις αι 3υνάp.ειc μί ίγκ.α­
>>ταλιiπουσ1, χ.αθ' ~ν 11ηγιι.ήν άχ.pιbώr; άποφασiσω νά. πράξω τι.))

ο·.

ΟΙ TTPANNOl'MENOI l'ΠΟ ΕΜΜΟΝΩΝ ΙΔΕΩΝ (OBSEDES!,

ΚΑΙ ΟΙ ΑΨΙΚΑΡΔΟΙ 1l ΣΤΓΚΙΝΟΤΜΕΝΟΙ (E}fOTIFS) (1 )

Πολυπpαiγμονε' (scrupuleux). rtlοvομαιν!αι τοiί αiμιpι6cίλλξιν (delire du doute).

Έρωτημαιηχοl. Όvομαιτομαιν{ιχ χιχ\ αiριθμομαινlαι. Αίαχρολιχλι4, ήχ_ολαιλια!. Μονομαιν!αι
:η, ίιιpη, (delire du toucher). Άγοραιιpο6!αι, μεγcιλοιpο6{αι. Μιμηται/.

Ένταϋθα ιi.νήχ.ει μlγrι. πλΥiθοc άνωμαλιών τών φρενών λαμbανοuσών

3ιάφορα όνόμα.τα έχ. των έπιχ.ρατεστέρων ;ι.α.L μάλλον προεχόντων σψ­
πτωμά.των χ.αί ψuχολογιχ.ών χαρrι.χ.'nίρων.
Είς τιναc έπικ.ρατιί πλιιότερον τό στοιχειον τήr; σuγχ.ινήσεως, (φό­
bοr;, ιί.γωνιώ3εr; αtσθ,ιιμιχ) ϊνιχ.α 3t: τούτο•J ό 10άrιχων παραχ.ωλύιτα.ι είς
ΤΟ νά πράζ~ ώρισμίνας πράζειr;, €ζ ών χ.αί 3ι8ετα1 ΤΟ ονομα είc τήν
νόσον, οίον: d,ropapo8(α, poroparίa τijς άpijς (delire du toucheι'
ou du contact), μηalopo8(a χ..τ.λ.
Είr; ~).). ου' ύπά.pχ ιι ιiπ).η obsession ήτοι έπιμον·ί) πα.ροuσίοι, έν τφ
ίγχ.ιιpάλφ T'i\c α.uT'i\, λίξεωr;, τη, oιuT'i\c ί3ίοι:c μετοc πα.ρ•ρμήσεωc πpό,
προφορ~ cιύτων πολλάχ.1, χ..τ.λ.
'Αλλά άχ.ρι~ήr; ~ιάχ.ρι•1' μsταξύ τη, τά.ζεωc ταύτη, χ.αi τής προη-

ΙI) Σrιp. Δέν εδρlαχομ•ν έν τ~ γλώααrι ήμώv χαιταιλληλοtίpους iίροuς .ίναιλόγους τών
γiιλλιχών τοutων.
 263
γουμένης τι'Ο»ν παpοηιηrιχώr (impulsifs) βεbαίως δεν ύπά.ρχει· χ.αi ιι-ε­
ταξύ δέ των διαιpόρων ένταίJθα ποιιιι.Jιώr ούδεμία χ.ατά βά.θος διαιpορά
•)φiσ-.αταιι ·διότι Έ.ν κ.αί τό α•)τό άτομον δ•)•ιαται νά 'έχϊJ πολλά ταύτο­
χρόνως συμπτώματα των διαιpόρων τού-.ων ;rιοιχι.lιώr· οταν δετό στο1-
χϊϊον τijς παpοpμήσεως λαμbiν~ σ;;ο•Jδαi'J•Ι μέρος ένταϋθα, τότε οί
άσθενε!ς καλοϋ•ιται καί παpοpμητιχοί (impnlsifs).
Διό παροιθέτομεν έν τοίς έφεξijς άδιαιpόρως καl άνευ ώρ1ιψένης σειράς
~ιάφορα ι11τοριχ.ά πασχόντων.

Ό δόκτωρ Σαμου·ί~λ Τζόν11ων, πψών υμ<Jς κ.ριτιχ.ός κ.σιi συyyριχψεύς

'Άγγλος τοϋ παρελθόντος σιίώνος, δέν ήδύνσιτο νά. περ1πσι τ'{\ είς τά.ς όδού;
το•) Λονδίνου, χωρίς νά θίγ'!) διόι τοϋ δσικ.τύλου τούς στύλους πλησίον
των όποίων διέbσιινεν' όσά.χ.ις δε έλ·ησιι.όνει νόι θίξϊJ ενσι,άμέ11ως lπέστρεψεν
ιίς τόι όπi11ω 8ιά ·ιόι τόν θίξΊJ καί νά έξακ.ολουθήσ·{i είτα τόν δρόιι.ον του .

..
Ό Έσχ.ιρόλ ά.ναφέρει περi μιοcς νεάνιδος ύπσιλλήλου εις ψποριχ.όν
χ.ατάσπψ.α, -1\ης έιpοbεϊτο πάντοτε μή τυχόν άδικ·~σ~ τούς άyοροιστάς
έσψαλμένως δiiθεν ύπολογiζουσα έπi ί,ημ\~ των, διό χ.αί έπανιλάμbανε
μέχρι φορηχ.ότητος τόν λογαριασμr;ν παρά -.άς έπανειλ11μμένας βε­
bοιιώσεις -.οϋ πελάτου περί -.ης όρθότη-.ος αύ-.οίί.
'Ημέραν τινά. δ! έξερχομέν11 -.ijς οίκίας μιας θείας -.ης χ.α-.ελ'Ι\ψθ11
ύπό άΨησυχ\ας, ής -.ό ΟC'fΟΠΟν άλλως τε άνeγνώριζεν,έπ\ '>tι ίδέο.ι οη θόι
ίλαbεν ϊσως μεθ' έαυ-.Ί)ς ά.νηχ.είμενόν τι έχ. τοϋ οϊχ.οu μ·ί~ άνijχ.ον αύ-.iΊ,
διό ΊJρχισε νά έξε-.άζ~ -.όι θυλάκια αύτiiς. Άκολούθω, έν η/) κατασ-.ή­
ματι όσάχ.ις έμέ-.ρα χρήματα, .;Jνοιγε καλώς τήν παλάμην και lτεινε
'fOUς δακ-.ύλους διά νά. βεbαιωθtι ΟΤΙ δεν έχ.ρά.'>ΥΙσiν έν ά.γνοίο.ι '>Υlς οvδεν
νόμισμα.
Όσά.χ.ις παρε-.ήρουν αv-.ij πεpl. -.οϋ i-.όπου -.ης -.οιαύ'>Υlς πολυπραγ­
μ~σύν11ς, άπήντα: «γνωρίζω καλως οτι είνε γελοία ή άν11συχία μου
οιϋ'>ΥΙ χαί παράλογος, άλλόι δεν δύναμαι νόι άπαλλαχθω ταύτ11ς».
'Επί τίλους, ~ς κα-.αστιίσεως ταύ'>Υlς lπ1ταθείσ11ς, ή νεανις ήναγ-
 '264

;ι.iσθ·ΙJ νά. έγκ.α.ταλεί·}·~1 τό έμ;;όpιο•ι, χωρίς ποτέ ν6ι. iπολέσ'fι τό λογικ.όν

κ.αl τήν συνεί3·r.σιν τών πρiξεων ιχύτγ\ς.

• *

Κύριός τις μετά. παροξvσιι.όν όζέος pεvματισμοίί τών :Χρθρων έ'παθε

μί-χν ά.ρχ.ετά. παρ7.3οξον όιατάραξιν τγ\ς θελήσεως. 'Οσάκις ήθελε νά.

.
εiσiλθη ή νi έξέλΟη οίκ.ίάς τινός, παοελ•.Jετο έντιλώς ή θέλ"t]σίς του κ.αl
'
3εν ήόύνατο νά. διαb~ τόν ο·j3όν
'
..η, οίκ.ίας. έπρεπε να τόν ώ%σωσιν έκ
τών οπισθεν 8ιοc ν7.. προχωρ·f.σϊι. Συχν:ίχ.ις 3έ καθ' όόόv 'έν 8ένόρον η
λίθος τι; ήτο 81' αύτόν ά.νvπέρbλ"t}τον κ.ώλυμα είς τΊ~ν πορείιχν του· κα­
τανοών όε τό γελοίον τοϋ πράγματος κ.ατέbαλλεν ολας τά.ς όυνάμεις
του 3ιά. νά. όιέλθ"!), ά.λλά. ιι.όλις έπλ"t}σίαζεν είς τό όένόρον, ά.μέσως όπι­
ι;θοχώρει 3ιά. νά. έπαναλάb!ι έκ νέου τΊ~ν έ'φοόον ! Δια νά. ~η έπιστήσ"!J
όε τήν προσι:.χήν τών 8-ιαbατών έπ' αύτοϋ, έμηχανα.το πολλά· οϋτω
π. χ. έά.ν ήτο έπί της iμάξ"t}ς του καrίιρχετο όια νά. 8ιορθώσ"!J όηθεν
τοuς χαλινοu; τοίί ϊππου του ή έλατήριόν τι τγ\ς iιι.:ίξης· έrχν ·}iτο πεί,ός ,
μετέbαινεν είς τό ά.πέναντι πεζοόρόμιον ·iι προσεποιείτο οτι έχασεν ά.ντι­
κ.είμενόν τι καl έπέστρεφε πρός ά.ναζ+,τησιν, η έξήταζε τά. οπισθεν τών
ύελωμάτων ά.ντιχ.είμειιχ καταστήματός τινος έκ.εί τvχόν εύρισκομένου,
χ.αl έπl τέλους έν ά.ποτuχί!f πάQ'"t}ς ά.ποπείρας πρός 3ι:ίbασιν έπέστρεφε
χ.αl έλάμbανεν άλλην όόόν. Ώς έκ περισι;οu όε ό κύριος ούτος, άλλως
χ.α.θ' ολα ύγιής τόν νοϋν καί τό σώμα χ.α1 λίαν εύόοχ.ψών είς τό έμπό­
ριόν του, Οπερ μόνος 3ι"t}ύθυνε, κατεbασανiζε";'Ο έκ. όιιχλεψμάτων έπί
μίαν ή όύο ήμέρας ύπό λέξεών τινων ά.εννάως νοερώς έπαναλαμbανομέ­
νων · μεταξύ τών λέξεων τούτων ή συχνότερον καταδιώχ.ουσα αύτόν ήτο
ή λέξις corbillaι'd (φέρετρον) .

.. .
Ό Lelut (έν τιj> σuγγράιι.V:αη le Demon de Socrate) ά.ναφέρει
περί ένός πρέσbεως μεγάλου κράτους lν 1ΙιχρισL01ς, μεγάλ"t}ς παι8εία"ς
χ.αί είόικώς ολως 8ιακρινοιι.ένου έν ταϊς ιχίθούσαις τ;;jς ύψ"t}λ'1\ς κοινωνίας
"ών ΙΙαρισίων, ο στις πολλάχ.ις αίφνιόίως άπεχώρε1 ,.ου όfΙ-η.ου , lvθα έτερπε
 265
τούς ιiκροωμένους Sιά. τ'iiς εύψραSείας καl τΊjς χάριτος τοtί λόγου, Χαί
είσήρχ ετο εϊς τι παρακεiιι.ενον κενόν Sωμάτιον, τοu όποίου -ί)νοιγε τόι παρά­
θυρα καi ϊ~ι.ροιζεν ώς ιiλέχ.τωρ ι;είων ταύτοχρόνως καi τού; ~ύο βροιχίονάς
-:ου 3ίκηv πτερων. Άψοi.ί ή άκατάσχ ετος αuτη ά.νάγχ.η έξετελεϊτο,
έπέστρεψεν Τ,συχος είς ,..ην αϊθουσαν καί έπανελάμ6ανε τ-Υιν συνομιλίαν
του, χωρίς οi.ι3είς νά i.ιποπτεύ~ τι περί τοtί παρα3όξου αi.ιτοtί πάθους.
Πολλiχ.ις ~έ ή παpJppησις αvτη κα τελάμbανεν οι 1)τόν τ-Υιν πρωίαν,
&μα έγειρόμενον τijς κ.λίνης, καl ούτω ό 3υστυχΤ,ς πρέσgυς όλως άκου­
σίως άνέλα~ε, πλ-Υιν -.ων σοbαρών τiiς θέσεώς του καθηκ.όντων, καί
. χρέη ά.λiκτορος τiiς συνοικ{ας, έν ~ 3ιέμενεν .

• *

Ό καθηγητης Ball έν τιj) συγγράιι.μοιτι αi.ιτο•:ϊ άναψέρει επισης

πολλόι τοιαtίτα περίεργα φαινόμενα' iξ ών ιι-εταφέρομέν τι να ένταuθα :
Εtς ιι.αθητής, έπψ.ελ-Υις χ.αi καλώς lχων πάντοτε, !τυχε νόι ά.χ.ού~1
ήμέραν τινά. παρά τών συμμαθητών του περί τοtί ιiπαισίου τοtί ά.ριθ­
ι1.οtί 1 ~. εi.ιθuς τότε κ.υριεύεται ύπό μιiiς παραόόξου ίόέας καi παρα-
3οξωτέρου συλλογισμοu : ίά.ν ό άριθμός 13 εlνε άπαίσιος, ίσχ.έπτετο,
θά. Ίiτο άξιοθρ·ήνητον ό θεός νά. ε lνε 13' τό 3ιάστηιι.α t 3, τό οcπειρον
13, ή αίωνιότης 13 ! 'Εν τούτοις, lλεγεν είς τόν μνησθέντα κ.αθηγη­
τήν' γνωρίζω τό γελο!ον χ.αi τό οcτοπον τοίί νάι φαντάζωμαι όλα 13 !
'Επί τέλους sε ό 3υστυχ-Υι; μαθητ1;ς ιiχ.ουσίως χ.αί κατα ποcσαν
στιγμ-Υιν προ φέρων χ.ατά. νοίίν τόν ά.ριθμόν τοίίτον, ήναγχ.:Χσθη νά. όια­
κόψ~ τά.ς σπουόάς του, όιότι Ίι ιiεννάως παροίίσα αuτη ίόέα χ.ατέστησεν
αi.ιτόν ιiνίχ.ανον είς πiiσαν έργασίαν μεθ' όλην τiιν συνεiόησιν, -Υiν είχε
περί -rοίί ά.τόπου τοιούτων συλλογισμων χ.αl τ1,ν σψο3ρά.ν έπιθυμiαν τοίί
νά. ά.παλλαγ~ ιiπό τΊjς τυραννίας τοιύτης. ·

..
Εtς ίοιτρός, άψοίί έξήταζε χ.αλwς τοuς άσθενείς χ.αi lγροιψε -rά. 3ίον-rα
ψά?μοιχ.οι έν τ~ συν-rοιγ~, έχ.άλει πάντοτε τόν πελάτην του μετ' άν­
ησυr..ίας -rινός, χ.α~' ην στιγμ-Υιν ού-rος έξήρ~ετο τoij 8ωματίοu -rQΙJ,
 266
Τοiίτο όέ, διότι iψο~ε\το ό έίC. pοrομαrι'ας ιfiς- άpψι&ο.lι'ας- πir;χω'Υ ού­
το, ία.τρ?ς μή τvχό'Υ iγραψεν έν ήi συνταγ~ ό·ηλητηριώ8ει, 3όσειι; ·ίi
ιΧλλα ψiρμακα ιiντί άλλων. Έξήταζεν όθεν έί(. δευτέροv ίC.αί έχ. τρίτου
τ·(.'Υ σvνταγήν, ην ίC.αί άπέ313εν εΙτα είι; τόν πελiτην, οστις, έννοεϊται
οrχ.οθεν' έξερχόμενος λίαν όιχ.αίως ίC.ατελαμbi'Υετο ύπό ι;uσυιιίς άμψιbο­
~ίαι;' iν πρέπ"!Ι ή ou νόι ϊχ~ έμπιστοσύνην είς ϊνα τοιοvτον ίατρόν .

..
Ε ίζ φαρμαχ.οποιόι; λίαν νοήμων ;-.αί έργατιχ.ό;, άλλ' όλίγον •)ποχον­
~ριαχ.ό;, ταξει8εύω'Υ διόι τού σι3ηρο3ρόμοv έτvχε νόι ιiπολiιr{i τό είσι­
τήριόν του· ·ήτοιμiζετο δί νόι πλ"Ι)ρώσrι διόι δευτέρα'Υ q:ιορόιν τή'Υ θέσ\ν
του, ότε παρετήρησεν ότι εΙχεν έπίσ·ης ιiπολέσει κιχί -:ό βαλάνηόν
ΤΟΙJ. Τό δvσiρεστον το\ίτο γεγονός σ•Jνεχ.ίνησεν αi.ιτόν uπέρ τό δέον' διό
άπό έχ.ε(νης τijς σηγμi\ς εlχ εν ιiποκτήσε~ τήν σvνήθειαν νόι έρεvνff
εί, τιi θvλάκιά τοv διόι ν~ βεbιχιο\ίται περί τi\ι; ύπiρξεως το\ί βιχλαν­
τιοv. Άλλ' όλίγον χ.α-:' ό'λίγον ή tξις αύτη ίγiνετο πλέον καθαρά
μονομανία. ' αlcpνης έν τcj> μέσcp μιιiι; σvνομιλί-χι; ή χ.αθ' ήν στιγμήν
ήτοίμα.ζε τόι φάρμαχ.α τών πελατών αύτο\ί διήρχετο όιόι το\ί νοόι; τοv
ώ, ιiατραπή ·ή ίδέα οτι ιiπώλι11ε τό βαλάντιόν τοv· άμiσως τότε έπρεπε
-rόι πάντα νόι έγχ.αταλείψ~ όιόι νόι ζη-r~ τό βαΗντιόν τι:ιυ !
Ό ιpαρμαχ.οποιός οίιτος εfχε πληρεστάτην σvνείδησιν το\ί γελοίου
τη, πράξεως ταύτης κ.αi ·(,σχύνετο διόι τό ιiνόητον αi.ιτης, άλλόι δέν
ήδύνατο νόι κατισχύσ~ διόι τi\ς θελήσεώς τοv τijι; τυρανν1χ.1jς ταύτη;
άνησυzίαι;, -ljτις δ 1Jστυχώι; έπί τοσο!Jτον έπετάθη, ώστε τόν ήνiγχ.ασε
νόι tγιι.αταλείφ"!ί πιiσαν έργοι11ίαν χ.αί νόι ζ~ μαίC.ρόιν τοϋ χ.ό11μο•J έν τ~
ίξοχij διόι νόι ϊί'Υε έλεύθεροι; νόι ίρεvν'* τόι θυλάχ.1ιi τοv ιiπό πρωίας
μίχρις iσπi ρας.

••
Εtς πρίγχ.ηφ ρωσσος, ιiναφiρει ό Griesinger, κ.ατιτυρα.'Υνείτο άχα­
τιχπιχύστως ιι.αi ολως ιiκουσίωι; ύπό τ1iς iδέας : διατί οι οcνθρωποt νόι

(t) Le<,; ons sqr les ιnaladies meρtales tβ8t .

 267

μ"1 ώσιν vψηλοi ; διατί τά παράθυρα νά. ϊχωσι

όσον χ.αί αι οiχ.Ιαι
τοιοtίτον σχ:1iμα χ.α\ οχι χλλο ; χ.τλ.
''Α'λλο, ιiεννάως έθετεν είς έαυτόν τό έρώ't"r)μα : 3,ιt.τί νΟι ύπάρχ'!Ι
μία σελήνη χα\ ovχl 3ύο ;
Κυρία τ'' χατε~ασανίζιτο έρωτωσα αίωνίως έαυτήν: «Πώς συμgαί­
»νουν τά. έν ηϊ γ~ ημων πράγματα; Διατί περιστρέφετα' τό σύμπαν;
»Διοιτί χ.άθημαι lπ\ τη, χοιθέχ.λας ταύτης; Ti σημαίνει ή χ.οιθέχ.λα αύ't"r);

» • ι
Δ ιατιι υπαρχο•Jσιν " θ
αν ρωποι; » χαι. ουτω
Η ,
ι
ξ
ηχ.ο
λ 'θ
ου ει
,
l π ..οιπειρον. Αι,
ερω-

τήσεις οιύται οιίφνι3lως άνέθρωσχον iν τ·?ι χ.εφαλ~ αύτ7iς όλως άχ.ουσίως,

προσιπάθει 3ί ή 3υστυχ1'ις νά. ά.παλλαnϊ της βασάνου τοιύτης, άλλά.
3ίν χ.οιτώρθου νά. εύρlσχ.~ Τισ·Jχίαν χ.οιτοιπονουμένη άεννάως μέχρι χι­
φαλαλγίοι, χ.οι\ στερουμένη τοu ύπνου πο λλάχ.ις. Ή χ.οιτάστοισι, οιuτη
παρήγε 3ιοιρχ.-1) άνησυχίαν χ.οι\ στενοχωρiα.ν άφόρητον μίχρι' άλυσμοu
χ.οι\ πολλά.χι, χ.ατελαμgάνετο ύπό γενιχ.ής νευριχ.1i' χ.ρlσεω,.
Ούτοι εlνε οι λιγόμενοι les Interrogatcurs-ot έpωτημaτικοi­
ιiποτελοϋσι 3f: ΠΟι>ι.tλ(αν τ~νά. τ7j, flO'Y'O(lU'Y'ίaς tοίι άp9'ιtJά.l.lειr (delire
du doute).
Χοιροιχ.-r"1ρ οvσιώ3ης ιί, πάσα, ~τιχύτοις τά., περιπτώσεις ιlνε οτ~ oi
πάσχοντες ίχουσι πλ·~ρη ι~υνε\3ησιν τ1iς χ.αταστάσεώς των.
..
Μία γuνή, χ.αλλιτέχνις χα\ λίαν νοήμων, όσάχ.ις ίξήρχε-.ο είς τ-f~ν
ό3όν ίχ. ηνο~ οίχ.ία, έφοgειτο πάντοτε μ-fi τυχόν ϊ3~ τινά. πίπ-rοντα έχ.
τοϋ παροιθύρο•J πρό των ποδών της, διό χ.οι\ σφό3ρα άνησύχ ει 3ι0ι τάς
Ι'J!Ινεπείοις, αiτινες θάι προίχ.υπτον lχ. τοιούτου ιiποτροποι\ο~ συμgεgη­
χ.ότος, χ.οι\ έφοιντοcζε-rο ·~δη έα•Jτ1'ιν συλλοιμgανομένην ύπό τής άστυνο­
μία.ς χ.οι\ χ.ατηγοροuv.ίνην lπ\ άνθρωπQχ.τονίqc. Τ"1ν ποιχ.ι.lίαr -rαύτην
les scι·upuleux =πο.lυπpάJΊ1οrες. Κοιί
χ.αλοϋσιν οι γάλλοι 3ι0ι τοίί όρου
ολαt 3ί αι άνιiλογοι περιπτώσεις περιλοιμgάνοντοιι \ιπό -rόν γενικόν ορον;
delire emotif, les emotifs,
..
άψlκαpι1ος.

'Τπάρχουιην οc-rομοι, τάι όποια μετροtίcη πάντα. τά. άντιχ.είμενοι τοv

μίροuς, iνθα τυγχάνουσι νάι εύpίΙJΚων-rα.ι. Είσίρχοντα.ι, φίp' ιiπεiν, ιί;

Ι
 'l68

τό aωμάτιον τοi:ί ίατροϋ, χα\ πρiν ·;\ τφ όιι.ιλήσωιη περί τijς νόι;ου αύτων,
iμέσω; 7.ρzονται νιi μετρώσι τόι. έν τ·~ βιbλιοθf;χ.·Q βιbλία, τά. ίπιπλα.
χ.~ί ολα. τά. ΟCVτtχείμενα μέχρι τώ'Ι κ.ομbίων τών ένδυμά.των το!) (α.τροiJ
κ.αi των γρα.μμων τΊ)ς όροψ.:;;; τοϋ 3ωματίου.
Είς τοιούτος άι;θενής ίλεyεν είς τόν φρενολόyον Legrand du Saul-
le: ((Με σuγχ_ωρείτε, ία.τρέ, τοi:ίτο τό όποϊον χ.άιι.νω εlνε ολως άκ.ο·jσιον,
άλλόι. πρέπει πρώτον νά. μετρήι;ω χ.αi ύι;τερον σοcς όμιλω περί τ1jς χ.α­
ταστά:σεώς μου• έ'Jετε 44 τό~.ι.ους έν τ·~ βιbλιοθ·ί}χ.~ ι;α;, τό gi1et σας
iχει έπτόι. χ.ομblα χ.τλ. >)

Ό μiγας Να.πολέων είχ_εν έπlσης τΊ;ν ιι.ονψανίαν νά. μετρζf χ.ατά.

ζεύγη τά. παράθυρα τ;:;)ν οίχ.ιών, b11iχ.1; περιεπάτει είς τάς ό3ούς.
ΤΊιν μονομανίαν τα.ύτην περιέγραψαν oi. Charcot χ.αi Magnan (1)
χ.αλέσαντες αύ-.ην όroμaroμartar χ.αl άpι&μo,uartar. 'Έχει δέ αύτη
δι7..ψόρου; μορφi;: 1ον ό πiσχων ζητεί ν~ !Li~ ή νά. ένθυμηθ~ ιι.ί7..ν
λ ιt
ει..ιν
"~ ,,
η ε.·ι ονομοι μετ
1 t
οιγωνιωοου;
,~
περιεργεια; χ.α ·
ι '. - '
και επψονη;, η μη
'ι

νοποίησις δε τ1jς παθολογιχ..:r,ς ταύτης έπιθυι.Lίας προξενεί ά'Ρ6ρητον ά8η­

μον(αν χ.οιl ι;τενοχωρίαν. 2ον ύπiρχει άχ.αταν(κ.ητο; τiσις πρός έπανi­
ληψιν χ.αί προιpορόι.ν τοi:ί όνόμα.τος ή τοϋ άριl}μοϋ · η μιiς λέξεω;, τά.
όποίοι είσίν άεννiως παρόντα έν τ<ϊι έγχ.εφiλψ. 3°ν ή λέξις προξενεί 'έν
παράδοξον ένίοτε ύποχ.εψ.ενιχ.όν αίσθημα ώσεί άλλοτρίου σώιι.α.τος εύρι­
σχ.ομένου έντός τοi:ί όργανισιι.οv, έν τ<ϊι στομάχ ψ συνήθως, ό πiι;χων δέ
' εχ:οα
;;ροσπα θ εϊ να ' ρ 'λ~ α•JτΊιν
t
'
πτυων
,
η
,.
εμων.
' -

Π2ροιθέτομεν ένταuθα μίαν έχ. των ποιχ.ιλιων τούτων ώς παράδειγμα.

Ό S ....
έχ. μιχ.ροcς ήδη ήλιχ.ίας πσιρεϊχε συιι.πτώματα πνευματιχ.Ύϊι;
άνισορροπίιχi. Είς ήλιχ.ίαν. 18 έτών lπαθε με.laπ;oltar, άργότεfον 8!
δια11τροιpάς τΊ)ι; rεrrητησίου δpplις, μιμιχοuς σπασ~οuς (tics), κ.αί μoro­
μariar του άμ~ιfJά.l.lιιr.
Ήμiραν τιviΧ. σuναντ~ γνωστόν τι πρόσωπον, ού το ονομα 3εν 3ύ­
νιχται νά lνθυμηθΊί· άμέσως τότε χ.αταλαμ~άνεται ύπό άγων~ώ3οuς τινός
συναισθήματος δυσφορίας με't'ιί ιδρωτος χ.αί ψύξεως τών cϊ:χ.ρων μέχρι
σχεδόν συγχ.οπ1iς. 'Επιστρέψει είς τΊιν οίχ.ίαν άπελπιζόμενος, όδuρόι.ι.ενος,

(t) Η. Sauι·y : La folie hereditairι:. t886. ~cιί Α. Cullerre : Les fron-

t1eres qe la Folie. σελ. 8~,
 269
ά.νήσυχος. Μετά. 15 ήμέρας όμοία. σκ.ηνΊJ ι.ι.ιτιΧ παρομοίαν συνάντηιην
προσώπου τινός. "Εκ.τοτε όιαbιbρώσκ.εται ύπό τγ)ς ~εριεργείας νά. μαν­
θά.νΊJ τό ονομα ιι.αί τό έπώ·ιυμον ~ιι.ά.στου ;;ροσώπου, μεθ. ού ερχεται είς
συνάφειαν. Βαθμηόον ·ί\ρχισε νά. έπιθυμ·~ νά. μανθά.ν'Q κ.αl τά. όνόματα
ολως ά.γνώστων προσώπων' oi~; συνήντα κ.α.θ. όόόν' έπίσης aε τά. όνόματα
των έψ' ά.μάξης όιερχομένων, ιι.αl τέλος ιι.α.l των έΠ\bατων μιας άμα­
ξοστοιχίας. Τό άόύνα.τον τΊiς έιι.πληρώσεως ιι-ιοcς το\α.ύτης έπιθυ:1.ίας
έξ·fJγρίονεν α.ύτον κ.α.ί lρριπτεν είς άφόρητον άνία.ν καί στενοχωρία.ν, διό
καί -ί;ναγκ.άσθη νά. κλεισθϊϊ έν τϊϊ οίιι.ί'f πρός άπαλλαγ-fιν άπ~ των βα­
σάνων τ<Ίυ.
'Αλλά τριίς μΊiνας μετά ταuτα κυριεύεται κ.αί ύπό άpιθp.ομαrίας,
τοuθ. οπερ κατέστησε πλέον τον βίον του άφόρητον. 'Αριθμεί ο,τι
ύπάρχει έ;;ί τγ)ς τραπέζης του ψαγητοu, πόσα τεμάχια άρτου ύπάρ­
χουσιν έπί τi)ς τραπέζης, πόσα κρέατος, πόσα κοχ.λιά.ρια ϋόα.τος ή γά­
λα.χ.τος η οίνου περ~έzει ή φιάλη, πόσας σταγόνας έμπεριέχει εν κοχλιά­
ριον γάλα.:~τος ! Έαν ϊό~ μι/.la, τομάτar, &πια κτλ., ι1μέσως πρέπει
ν_Qι μετρήσ'Q τοvς έμπερ\εχομένους είς αύτά. π•ψιινίσκ.ους.
'Ημέραν τινά. έφαγεν είκ.οσι κεράσια, άλλ' έι.ι.έτρησε μόνον 19 πυ~
ρi)νας· ζ·f)τεί πανταzοu τόν είκ.οστόν πυρi)να, άλλi ιι-Ίι ειjρίιrιι.ων αύτ~v
ο·:ι~αμοu, ύποθiτει ψ•Jσικ<j: τ<fι λ?γφ ότι τον κατέπιεν· λαμbάνει τότε
εν ίσχυρόν καθάρσιον καί καθ' ολην τ.fιν νύκ.τα. ένα.σχολείται είς τ-Ιιν εϋ­
ρεσιν του πυρ1jνος έντός τύlν άποχωpηfΙ.ά.των. Περί τήν πρωιαν τέλος
κατά την τελει;ταίαν κένωσιν εύρίσκ.ει τόν είκοστόν πυρ-fινα, όπότε ~ί
έπα.νακτqί τ-fιν ήσυχίαν άπαλλαχθείς τγ)ς άγωνίας το•J καί κ.οιμiiται τΊJν
έπομένην νι.ίκ.τα ·'fισυχο;.

....*
Ό Trelat έό·f)μοσίευσε 11.ία.ν περιεργοτάτην έπίσης περίπ,ωσιν :
Ό κ. W. ήλικίας 45 έτων, έγκεκλεισμένος έν τ<fι σπουόαστηρίφ
του έργά.ζεται άvενόότως κ.αί ούόέποτε έξέρχ εται τi)ς οίκίας του. ΊΙ σύ ..
ζηός του, -ί\ης έγνώριζε περί τίνος έπρόκ.ειτο, άπέκ.ρ•Jπτεν άπό τών
φίλων, οϊτινες έπεσκ.έπτοντο ένίοτε τόν σύζυγόν 't"YJς, τ-f~ν άληθη αίτίαν
τ1jς άκαταποΨ~του φιλεργίας α•)τοu. Είς τ·~ν ψιλόψρονα μέρψναν τών.
 •
270
~ίλων ύπiρ τ1jς ύγίειας του συζύγου της κοιί τ·~ν έπψονήν οιύτών, οπως
31ά. τ1jς έπιρροΥ\ι; της 11υντείν-rι είι; τόν μετριασμόν τΊiς έργασίοις του
φίλου των, ά.πήντα 01'\ πα.σα προσπάθεια αύτ1jς εrνε ά.νωφελΥ~ς , iλλ.
ά.φ' έτέρου έν ηi μεpί[l.ηΙ α•)r/)ς ύπiρ τΊjς ά.ξιοπρεπείας τοtί συζύγου
της δέν ·~θελε νά ά.ποκαλύψ~ είς αύτούι; τό γελοίον τών ένα11χολήσεών
του, δiδο•Jσα διαφόρο•Jς έξηγήιrεις πρός χάλυψιν τΊjς θλιbερας ιι.ονομα­
νίας, έξ -ί;ς lπαrrzεν ό δυστυχής σύζυγός της.
Τpία όλόχ.ληpα Ετη έξηχ.ολο•)θει άνευ διοιχ.οπ1jς νά έpγοcζηται ό πά­
σχων έγχεχλεισμένος έν τψ γραφεiφ του. Ή έργοισiα του συνίστατο είι;
τό νόι iριθι.ι:~ ποιriχ.ιι; 'έν ά.λφαbητικόν 11τοιχ εϊον, ότί τό S, ότε τό Τ 1\
τό G χ.τλ. ά.παντ~ είς τΥ,ν βίbλον τ'ίjς Γtrέσεως, είς τήν Άποκάlυ_ι!rιr,
ιiς τό Λιυrtpοrόμιοr, είς τό "~lσιια τώr ·1σpάτωr, εiς τόν Έχ.χ.lη­
Ο'ιαστήr, είς .τό Λιυϊrι.ιόr. εί; τΟι Παpα.lιιπόpεrα, είς τό Βι&.lίοr τώr Βα­
σιlέωr χ.-t-λ. Πόσαι σελίδες τα•)της ή ίχείν-11ι; τ1j; έκδόσεω; τών βι~λίων
τούτων ά.ρχίζουιrιν ά.πό το\ί στοιχείου Ρ, πόσαι ι:ίπό του Α, πόιrοιι
άπό τοϋ Β. Πόσαι σελί3ες λήγουιrιν ιίι; Τ, ή εiς Ε ~-.τλ.
Μετ:7. ηιtίτα ίγχ.ατέλειφε τήν ιpοbερά.ν ταύτην έpγασίαν χ.αί ένη•
σzολεiτο lπί 'έξ μ1iναι; χ.ατοc συνέzειαν νόι ά.ποσυνθέτ~ τάι ώρολόγια
Π,ς οiχίας TO'J ε!ς τοc τψiχιάι, έξ ώv ι;υν(σταντοιι, χαί να μετρ~ αύτi:
καί νά. τ~ι συ~αρμολο)i πiλιν lκ νέου. Τήν lπιουσάν έπανελiμbιιινε
τό αύτό ίργον χ.αί 0 13τω χ.αθεξ-iiς άvε•J διαχ.οπΥ\ι;.
Πολλiχις· δέν έ3έχοvτο έπισχ.iπτα; : «ό χ.ύριος δεν δύναται νάι δε­
χffrι, διότι έvαιrχολεϊται ι;πουδαίω;>>. 'Όλοι r.εpιέμενον δη ό χ.. W.
όσονούπω μίλλει νά. έχδώ~ έργον μεγάλη; iξίας. Ή σύζυγος τοtί
δυστυχο\ίι; τούτου π:ίσχοντο; χ.ατώρθωσο ιι.ίχpι τοu τέλους τοtί βίου
του vόι συγχ.αλύψ!Ι τήν μηδαμινότητα αύτοϋ.
οι ()harcot κ.αί Magnan λέγουσιv οτι ώς έπί τό πλείστον οι
οcσθενείς το\ί είδούς τούτου ά.vήχ.ουσιν είς τόις άvωτέpας βαθμi8ας τ1jς
κ).\μαχ.ο; τών eιιπ11υlισplrωr ή κ.lηpυrοpιιcώr' τούτίστι ~εν ίχουσιν
είς μέγαν βαιθμόν σ>Jνεσωρεuμίνον lv έαυτοίι; τό π-αθολογιχ.όν σπέρμα
(heredite accumulee), οcλλ' είσiv η.αφpοtί βαθμοϋ κlηpοrομικοί
(simples degeneres), πολλοί ~ε τούτων είι;iν άνεπτ~ημίvοι χ.αί πε­
παι~ευμίνοι, χ.αί εχο•Jσι πληpεστάτην συνεί~ησιν τ1jς θλιbε pα, χατα­
στάσεώς των, ά.ψ' ήι; ~ητουσ1v είι; μάτην vά iπαλλαγώσ1. Κ ατά τά
 271

άλλα ή 8ιiνοια ε!νε 8ιαυγής, ώς άλλως εΙνε τοιαύτη είς ποc11ας σχ εδC.ν
τάς περιπτώσεις, ας ιiναφέρ•ψεν ένταuθα (folie lncide).

Μία αη.,. ποιχι.ίtα συγγενεύου11α μετιi των προηγουμένων εlνε ή

πapόppησις r, τάσις πρός προφοράν αi11χρών λέξεων καί ϋ~ρεων , κοιί
τήν όποίαν οι γά.λλοι ιiπεκ.ά.λεσαν λίαν ιiκ.αταλλήλως 8ιά του κακ.ο­
ήχου όρου: coprolalie, δια τόν λόγον ότι συχνάκις ή μξις merde
ιiπαντ~ ~ν τα.τς ϋgρε11ι των πασχ_όντων έκ. τ;;jς μονομανίας ταuτηι;.
Περιεχ.τικ.ώτεροι; και ~ρμοδιώτερος θά ήτο, νομίζομεν, ό όρο;: alσχpo­
.laJ.ιcl, καθό περιλαι.ι.~άνων πάντα τά εί8·11 ":ών ·:ί~ρεων και βωμο-
λοχιών. '
Ίδοu μεταξύ fλλων 'έν παρά8ειγμα ιiναφερόμενον ύπό του SaurJr
χ.αι Ιi.ν11κον είι; τον ίατρόν Gilles de la Tourette. .
Ή χ.όρη Χ. ε!χε πατέρα π&.σχοντα lκ μιμιχ.οv σπασμοij τοϊί προ­
ι;ι;,που. Μία θεία α•)τ11ς εlνε ήμιπαράφρων, ζi\ έν ιiπομονώσει και
ύπόκ.ειται είς 8ιαφόρο•;; νευριχ.άς διαταράξεις, χ.ατά περιόδους πιί­
σχ ει έκ βουλιμίας κ.αί ένίοτε ιiρνεiται νά bμιλi\ σιγώ11α iκ.ουσίως έπί
περίο8όν ηνα χρόνο•J. Ή Χ. έν ήλικίqι -~δ"Ι) έrrla έτών . εσχε μιμι­
κοuς σπασμούς είς τό -;.ρόσωπον και σπασμώδεις συστολάς των άχ.ρων,
πολλάκις δξ ταύτοχρόνως συνέ~αινε νά προφέρ~ όλως ά.κ.ο•Jσίως λiξειι;
άπρεπεiς καί αίσχράς. Μετά. τιναι; ι.ι.11ναι; τά φαινόμενα ταuτα παρ­
·~λΟον, άλλ' 'έν έτος άργότερον πάλιν έποινελήφθ't1σοιν. Συν"Ι)θέστερον ή
ά.σθεν.fιι; Ελιγε τήν ιiκόλουθον φράι;ιν : «Φύγι ! φύγε! ιiνόητε ! ιι · άιι.ο­
λούθωι; όμως έπρόφψ χονδροειδεστέρας λέξεις. Ή άνατροφ.fι έν τού­
τοις οιύτ;;jς ήν λίαν έπψεμελημέν't1, καθόσον ιiν;;jκεν εiς τ.fιν ύψ"Ι)λήν
κοινωνίοιν" αι συνήθεις ϋ~pεις Ύ.σαν: «ΠΟΠl de Dieu , fοιιt. ι'e, 1net'·
de κτλ.» ύ~ρεις των κατωτέρων στρωμάτων του λαοv.
'Οσάκις εύρίσκ.οντο πρό αύτ11ς ξένα πρόσωπα κ.ατέ~αλλι πάσας τά~
δυνάμεις τ"Ι)ς Κλείουσα ίσχυρώ; το στόμα, Οπωι; μ.fι διαψ•.Jγωσιν α!
χ.αχ.αί λέξεις, ιiλλ' έν8ψύχως έπρόφιρεν αύτά.ς καi ήχ.ούeτο γογγυσμός
τις συγχεχυμένος. ΙΗντοτε δέ !ξεφώνοvντο α! ύ~ρειι; ταύτοzρόνως
μετά. των μυϊκών σr.α11μων · οταν οί σπασμοί ΕΠαvον, ή τάσις πρός
τ·~ν αίσχρολογίαν δέν ύπ11ρχεν.
 2ί2
..
Έντεuθεν ούναταί τις νά. ό8"ΙJγ"ΙJθ-~ είς τήν έξ·ήγ"ΙJσιν των κοιτά τό
ψα.ινόι.ι.ενον παρα3όξων τούτων ψαινοιι.ένων. 'Όπως συμgχίνη ή παρiχ
τ·Ι;ν θέλ"Ι)σιν σπασμωaιχ.ή συστολ·/~ :iθροίσματός τινο; μυών, τοίί ;;ρο­
σώπου π. χ.' τοu τραχ·ήλου η τwν αχ.ρων σuνεπεί~ τοtί έν τ<J) έγκε­
ψάλφ έρεθισμοu ώρισμένων τινwν κιν"Ι)τικwν κυττάρων, οϋτω χ.αί 6
έρεθισμός τών κυττάρων, έν οίς παρΧγεται μία ίaέα ι.ι.ετά. της συναψοuς
α.•)τij λέξεως ή ά.π' ε•)θεία., μόνον α•:ιτ·/~ α•)τ"ΙJ ή λέξις ( ~ιεγείρει έ:νεκα
1
),

τijς σψο~ρότ"Ι)τός τοu άνταναχ.λαστικώς τά. άνάλογα κινηηχ.i κύτταρα

( 30; μετωπικός γuρος τοu ~γκεψάλο•J) τά. θέτοντα είς συστολήν τοuς
καταλλήλους μuς των ψων-11τιχ.ων όργάνων πρός προψορά.ν τijς άνη­
στοίχου "Γ~ ί~έ~ λέξεως.
'Εν τ"?ϊ πρώηι περιπτώσει τό ψαινόμενον εlνε άπλοuν, έν τΊ\ δευτέρ~
συνθ~τώτερον, άλλ' ό ψυσιολογαός /Ι·"/JΧανιι;μό; εlνε ό οιύτό;, ·ή άνα­
-:ομικ1; βάσις εlνε ·ή αύτ-ή' μόνον ώς έκ. τοu διαψόρου έντο;;ισμοu έν τ<J)
έγχ.εψάλφ τοu έρεθισμοu, ψυσιχ.<J) τ<J) λόγφ κ.οιί τά. ψα.ινόι.ι.ενα είνε 8ιά­
ψορα · έδώ άπλij ι;υι;τολ1; ένός μυός, έκεί ά.ναισθ"Ι)σία., άλλαχοϋ αϊσθ"ΙJfΙ.α.
ά.ο"ΙJιι-ονία.ς κοιί έχ.ψρασις αύτοu άντανα.χ.λοιστικwς πρός τά. έχ.τός ~ιά. τii; ·
ταχυ-rέρας συστολijc τiiς χ.α.ρδία.ς η των άνα.πνευστικών μυwν,άλλαχοu aε
διέγερσις μιοcς ίaέα.ς καί τii; στενώς /Ι·ετ' α.•)τ;;j; συν~εψέν"Ι)ς λέξεως, Ύ;τις
~ιά. τών .κ.ιν"/)ΤιΚών νεύρων έκψράζεται πρός τά. έχ.τός, καί οvτω χ.αθεξ;;jς.
'Η περί ής ό λόγος νεοcνι; άργότερον παρέσχε χ.α.ίσυ/Ι.πτώματα παpοp-
111ίσt.(ι)ς πρός έπανάλ"ΙJψιν των ψωνων, &ς τυχόν ·~χ.ουεν, τοϋθ' όπερ κα­
λεϊται 1ίzοlα.lιά, - echolalie-,ώς κ.αί πρός μίμ"Ι)σΙν τών κιν-ήσεων, &_ς
•Ρλ
ε~ επεν.
0,,υτ<U εσπεραν
' , ~ ιι λ ' t , ' ' , " '
τινα ηκουσεν υ ακην κ.υνος, χ.αι οιμει;ως ·r,ρχισε να

άπομιμ11ται κ.αθ' ολ"Ι)ν σχεοόν τήν νύκτα τά.ς ύλακά.ς τοtϊ χ.υνός. 'Άλλοτε
~έ πάλιν ίaοϋι;α f.ν τινι παν"ΙJγύρει όμοίωμi τι άνθρώπου Ε.κ χάρτου κα·
τεσκευασμένον' τό όποϊον aι' f.νός μ"ΙJχανισμοu -~νοιγε καί έχ.λειε pυθμι­
χ.ως τό στόιι.α, μετ' όλίγον κατά. τήν έ.πιστροψήν χ.α.ί έν πλήρει περι­
πάτφ ΊJρξατο :iποιι-ψουμέν"ΙJ τά.ς χ..νήσεις ταύτας άνοίγουσα καί κλείουσα
τό στόμα αύτ;;jς. Ή άχ.ουσία αvτη παpόpμησις (impulsion) προς μί­
μ"ΙJσιν έξ"ΙJγεί τά.ς περιέργους έκείνας έπιaημίας των ύι;τεριχ.ων καί νευρο­
παθών, α.ϊτινες ίaίως πα.ρετηρήθ"Ι)σαν συχνάκις χ.ατά τόν μεσαίωνα. ώς

(1) 'Όpα σελ. 124 Ξνθα έν έ>tcάσεt r.εριΞγρά'fαμεν τiχς εοpας της μviιμης τ;;J ν λέΕεωv.
καί ι.ι·έz.ρι τώ-. άρχω-. τοίί· ;.αρό-.το; αίώνος. Σu-.έι3·fJ ένίοτε όλο~ϊλήρο•J
χωρίο'J αι γu-.α.ίκες νά. vλακτώι;1ν ώ; κύνις ·/) νά. ά-;;οιι.ψ·ώνται τά. μια­
(Ι'Jλίιη.ι.α.τα γαλΊ\ς κατ' άπο11.ίμ·fJι;1ν μεταa136v. ενα άπο τ·7,ς -:;ρώτον -;;α­
θοuι;·ι;ς γυνα.1κός εί; τάς άλλας.
Παρα3εΙγv.α.τα τελειότερα. ":"Ι)t'J•.Jτων μιμηrώr έν το\ς κατωτέρω θΧ
7.να.Φέρωμεν.

'Εν τ·~ κλινικ·~ τοίί Cl1aTcot ίτuzε καί ·ί;μείς νά. ϊ~ωμεν μίαν -;;ερί­
-;;τωσιν αίσχpο.lα.lιaς. Πα.ϊς 3εκα.ετ·ί~ς, άι;θενοuς κ.ρχι;εως, -;;αρο•Jι;ίαζε
κατά. 3ια.λείμι.ι.α.τα. σ•ψ;.τώι.ι.α.τα. χορεϊκΧ, ήτοι σπα.ψ.ώ3εις ι;uι;τολά.ς
-:-ών ι.ι·•;ών το;:ϊ προ11ώ;;ου κ.α.ί τώ-. ~κρων. Παρ' .χ·~τιϊ> ·ή rιίι~τpο.ln.Ιιά
~\ ; ' . , ' - .... - , ' • . λ ,,.
ε;ι;
οεν ητο α.να-:;011;.αι;τος α.πο τω-. σπαι;ιι.ω'V του σωματος· η αισzρα

έζεφωνεϊτο άνεξαρτήτως τών !Χλλων φα1νοv.ένων. Ό ;.αϊς α.Υφν-ι;ς έ-πα 4

νειλ·ι;ι.ψ.έvως έπρόψερε τ·ίιν λέξ1ν : <oneι'(le». ΊΙv.έραν τινά. lτυχε -. Χ
;.αριχτΥψQ ομιλον -.α.ί3ων άπ·ι;σι.'Jληι.ι.ένων είς ;.α.ιγνί3ιόν τι Εν η~ι γω-.ί'Υ:
ιι.ι.iς ό3οu. α.ϊψνης ·ή λέξις 111e1·dc, ιneι·de, ll1Cl'Cle 1 OC'l't"/Jχ εϊ άνωθε-.
τώ-ι κεφαλώ-ι α•~τών · ·~ .. ίη.,.υρόν τότε piπισι.ι.α 3έz ετα.ι άμέι;ως ό 3•;ιrτ•;­
y:'rις ;.i.ι;χων έκ μέρο•;ς ένος έκ τG>ν -;;αιζόντων ά.γuιοπα.ί3ων ϊ:α.ρά. τώ-.
όποίων βε~αίως 3ε-. έ3ιχ7.ιοίί-;ο νά. -;;ερψείΨ(ι ίατρικόις 3ι7.γ'Vώι;ιις,

..
Μία περίεργο; ποιχι.lίn της μορφης έκείνης τών ψ·;χοπαθει<7.ιν, -ί\τt ς
χαλεϊτ11.ι έν τ·~ έπιστή/l·"':Ι : ιιο)·ο;ιnrία τϊις άμ~pιfιο.lίnς, r]e]i l'Θ d ιι
don te, καί ·r;τις σuχνοcκις σuνΙJπά.ρz ει μετά τοϊί ι;ύ8ου τοϊί θι'yειr τά
rίrτι:ιιεlιιεra, deliΓe du toιicl1e1', είνε ·ί; έξης : οί πiσχοντες ~ηλα.3·):
άμφι~ά.λλοντες περί πiντων οcίσθiνονται ιι.εγάλ·f)ν άνακούφισιν καί
άνα.κτώσιν εύθvι; τΊ~ν ·~σuχίαν των, όι;χκις 3εύτερόν τι πρόσωπο·ι άπο­
φανθ~ κατ·flγψflμα.τικώς βε~α.ιοίίν το γεγονός, πsρί ά.ιι.ιp1~Χλλο1Jιrι · ov
~ \ ' '
• επι
\ ως \
το π
λ -
ειστον
,~
σuνοοεuοντοcι
,
ποcντοτε
( '
uπο
"λλ
α
' '
ο•; ατομοu,
οιο κ.αι

του όπr;ίόu το καθ1jκ.ον σuνίι;ταται εiς το νά. άποφαίνηται ώς άπό

τρίπο3οι;.
'() Ritt.i άναφέρει περί μιας κηίας, Ύ\ης έψ'Jbείτο κα.ί ά.μφέι3α.λλεν,
t8
 "λ " επραττε
οr,:ι.κ.ι; ε ιyεν η " , τι, μη~ ειπε·ι
.. " " ,.. ... · ~ . ' ,ι
η επραζε κ.ακ.ω; οιο ειχ ε παντοτε

'
υ.εfJ. έα'J·6;ς ά.του.όν
\ τι, το όποίον ώ'!"Jει}ε να ΕΠ•. g < ~'1. ιοί Υ.αl έπι3οi'.\U.Χζγ;
τ ι ι
. . . . . . .. ' .
τοvς Αογου; κ.αι τ:ι.; r.ρχ~ε\ς
~
α•JτΊjς ,
~
σ\οη
"λλ
;ι: ω; ·r., . .
α•ιησι·zια τΊiς
θ'
α
.;,το άψόρ·r, το; κ.αί άηλε •.Jτ·r,το; .

..
«Μία πελiης έκ. τών έπαρχ.ιών, λέγε: ό κ.αθ·Ι)γητής Ball, ήλθe νά

'
υ.έ έπ:σκ.εΦθ·i'1 εiς 't'O ·rcαmειόν'υ.ου. Μόλ\ς είσιλθοvσ::ι.
ι •

σως. αν ·iJv.·r,ν έγώ ό iατρός.

' Τ '
u.f.
'
11.ετiχ -τήν χ.αταψατ\κ.ήν άπiντησίν μου
·f,ρώτησeν άυ.έ-
ι

~f:ν έψiνη πει.;θεϊι;α κ.αί ~ιετiλει έν άμψι~ολί~, ιι.οι έζήτησε 3f: τ·f,·,
ι3ί8 ει αν "χ έρωτ·ί; σ·~ το•~; αλλο•Jς άσθενείς. οίτινες εuρίσχοντο έν τ·~
π •.? ακ.εψ i ν ·{ι α ί f}ι:,•j7·r, 11.

Ι Ιολλ:ί..z.ις οί τοι-, ·:ϊτοι οcι;Οενεϊς , λέγε~ 6 Bnll, άψοϋ έξαντλ·ί;ι;ωιη

πχι;ας τχς έρωτ·ί;σει; κ.αί λibωσι τ·ί;ν δέουσαν έπιgεgαίωιην, πiλ\ν
δέν :i;ηλλ:ί..ι;r,ονται τγjς άμψ\bολί·1. ς των κ.αί προσ9έτο •Jιην tπί τέλους
τ·f.·ι iξ·ii; zαρακ.τ-Ι)pιr.ηκ.·ί;ν έρώτ·Ι)σιν; «Μοί όίJΗ8 έπ·pάιιως τιίr Jια­
tfεfιιιίωσι'r σας ; >J

''l<:·ι έκ. τών περι ε ργοτέρων παραδειyμi.των τοtί είδους τούτου τΊiς
τ.αθ(.σεως , οπερ ομως τό μf:ν άν-ίμει είς τ·f,ν pοrο;ια,· ίαr τής άp1ι60-
.Ι/ιι( . ,6 δέ είς τ·/jν oropaτψarίar, -.εpί -~ς έν το\ς · r.ροηγουμένοι;
ώιι.ιλ·ί;ι;αμι-1, άναψέρει κ.αί ό BaillaΓger, έγκ.ριτος γηραιός ψρενολόγος
iκ. τών -. ρ ώ,ων τΥ,; Ι'αλλίας , είς τiς παρατηρ·fισεις τοϋ όποίου 3έ'Ι
ε-.ιτρέπε,αι eιv~ψία iμψιbολία, έκ.τός έiχν κ.ατέχηται ό 3υσπιι;τών uπο
τγjς νόσΙJυ τ·f\ς ά.11.1ιιbολίας . περi ής ένταuθα i λόγος.
'() συγγραψεuς 01jτος aι·Ι)γεϊται περί f.νός άν~ρός , ήλικ.ίας 60 έτων,
οστις προ πολλι:ιtί zρόνου έταλαιπωρείτο uπό τΎ\ς ολως παθολογιχ.Ίjς
έπιΟ•ψίας το.J νi ιιανθiη1 , όι;iκ.ις μετέbαινεν εiς τό fiέατρον , ποίαν
·J.λικ.ίαν ί.zουσιν αι ·r,&οπο•.οί, ποtί κ.ατοικ.οϋν, ποία είνε ή θέι;ις τΊiς
οίκ.ογεvεί-:ι.~• των. πο ί ον βίι:ιν
1
δ1iγο•,ι;ι κ.τλ. Κατ.1.λαυ.ι:::ανόυ.ε··ιος έΥ.iστοτε ι ι

i.ν τ~ &εi-τρ<p ur.ό τοια 1.ίrl)ς άΨΙ)σύχο•J περιεργείας , Ύ;ναγκ.iσθη ν χ μ·r.

υ.εταgαίν-1)• πλέο·ι si; τiι θ έατρα .
ι
'Αλλi 3υΗ•Jzώς υ.ετ' 6λ iγ'Jν άνi-
.. ι
λογός τις έπ.θυιι.ία χ.ατεχ.υρίευεv ιχύτόv, 6ιr:ίχ.ι; άr.ήvτ~. χ.σιθ' ό3όv γυ -
να\χ.ας' ύπό τόv οροv οv.ως vά. ηι;αν α·:~,αι
όπωι;ουν ώραϊαι . ώς έχ.
τov•ou 8έ ·ί;vαγκ.iσθ·r, v~ ι;•Jνο~ε·.ίηΗ.\ πiντοτε 'Jjι' i.νόζ προσ~)':;ο•J , τ<JiJ
όποίΟ;J ·ί; uπηριΙJία συνίσ't α.το είς τb νχ Ηη r!rι' όσ.iχ.ι; ό χ. 1.Jριο;
σ·nαντών χ.αθ' όόόv γυ·ισιίχ.σι προέ~αλλε τΥ.ν άvαπόψεuχ.τ<Jν iρώτησιν :
1 ' ' 'Ι1 ' ΊΙ
fJ.Et'YE ωpαια ,' )) t; 01Ί
-
τουτο
.,
ΕΚ.ΟΠ":'Ε
- ,
ΠΧ'Ταν περαιτερω ερωτηΙJιν
, ,
του

πri.σzοντ<Jς χ.οcί ά.ι:p~ρε•. ά.π ' σι•)του ":'·ί;ν 7.κ.'1.-:-1.σχετον έπιθuv.(οcv τ<Jυ μαv­
θ:ίvειv τόι χ.ατά. τον βίον τών Υ'JVαιχ.ι~J'Ι.
Ή u.έραν -;•.·ιdι 7.νεzι~~·rιι;ε
ι .. δια του ι;ιό·11~r,3;όυ.ο· J i:ι.. Jlα.,, ι11ίω·1 όιχ
ι , ι ι

f'·ψσιχ.ρυσμέΨΙJ'I Τ\'ΙΧ zώραv, άλλά. Α'1.:ι.~ivων τό είσιτ-ήριον 8ιά. τΊjς

θvρι8ος 8εν είχε χ.αλώς -:ταρατ·flρήσει τό πρόσωπον τ1jς ύπιχλ'λήλου γυ­
ναιχ.ός, -t\τις f:τuχε νιΧ πωλ~ ":'Χ εiσιτ·ί;ρια έν τ<;ι σι8-r~ρι:ιόρομιχ.<;ι έχ.είν<p
σταθμιf> , βιαζόμενtις 8Ε. άψ' έτέρο•J 1jπό τ1jς έπειγούι;η; ώρας τ1iς οcνιχ­
Ίωρ·ήσεως .-ης iυ.αξι;στοιχίας έλησυ.όνηι;ε νά. έοωτήι;η ";'Ον ι;ιjντΟΟΙDόν
1-.. \ ~ ' ι
' • τ
.-ου άr ιί πωlοvσα τά εlσιτιίpια χυpία ι/το ώpαία. Άψιχθείς μετάηι.ία·ι
·ί)μέραν είς τi:ι·ι πρόν ον όρον ένεθ·ψ.ήθ·Ι), είς προχ.εχωρηχ.utαν ώραν τή ς
ν•Jκτός, ό,τι είχε παρσιλεί·.Jιει νόι πρ:ίξ:~ έν τ<j) ι;ταθμ<;ι τών Παρισίων ,
χ.αί Τ,ρώτηι;ε τον συνοόεύοντα οιvτ6ν 1 &ν ·n χ.uρίοι έχ.είν"t), ποιp 'ή~ ίλοι~Ο'Ι
'
"rα
'
ειαιτηrια,
' ,.
ητι;ν
.
ωραια.
,

Ό σύν ... ροφός "rO'J "rότε, ειη 3ιόη έλ"t)σμόν"t)σε τ.r,ν 'Τ:ΙJΠι~ι.ήν ύπη­
ρισίαν του , ε!:'τε 3ιόη έ~αρύνθη πλέον αύτΥ~ν -~ ί'Τ:uχ ι νά. ιύρεθ'{Ι ά.ψψ
ρημίνος, iπήν,ησι'Ι ότι ο·)όέν γνωρίζει κ.οιί οτι ΟU'Τ:ε εlχ εν ά.λλω; προαέζεt
ιiς~τ·(,ν γυνα.\χ.α. lχ.εiν·11ν . Τουτο ήρχ.εσι νi προξινήσ"Ι,Ι 'Τ:Οια.ύτην ιiγωνία ν
χ.οιi στενοχωρlαν εί; τόν πάσχοντα., ωστι έ3έησεν ά.μίσω; νά. ιiναχω­
ρ·;,σ:~ εί; Πα.ρισίους 3ιοc νά ί:3"Ι,Ι τήν γυναιχ.α. τήν πωλοίίαοιν τi ιίσι'Τ:-i,­
~ια χ.αί νά μiθ·ι;ι τ~ χ.ατ' αι)τ-f.ν

Καί οiς :Χλλην ποω ..lίαr ψuz οπαθaιών, οί<Jν tlς τι/r ά}'o.paψotfιto·, τό
ψh~είσθαι 8ηλα8Ύι ί.ν ά.νοιχ.τ<j> χ.α.ί ε;;ρυzώpι~ι τόπ<p, ήτοι έν 7tλατείαι;,
ά.γορ!f,, πε3ιά3ι, μεγάλ·~ αίθο•.ία-{Ι χ.τλ. ή χ.αί έv γiν11 τiι κ.αταλαμ~ά­
νισθαί τι να ύπό άχ.ατασv,._
ίτοu ιnό~ο•;
Τ
ε•:ιοισχ.όu.ινον u.όν'Jv χ.αί άνι •J συν-
ι 1 \

τpό-po•J. ή παρουι;ί~ όε•J-;iρο•J -:-:,~'Jσώπου :i11κ.<ί ~ι.αθηιτ•Jχα11τιχ.·ί; ν Ιπί -

3ρασιν έπί του π:ί,,zον-;eς .
 276

Σuνταγιι.ατά.ρχ·11ς τις το\ί γαλλικ.ο\ί στρατοu, ον εϊοομεν έν Σαλπε­

τpιέρ~, διηγειτο οτι κατελαμbά.νετο vπό ουι;κατοιγωνίστοu κα.i ιiνεξη­
·1··ί~-:ου ολως φό~ου, όι;χχ.;ς εucίι;κετ ο ιu.όνο; έν τω. δωιι.α<ί
ι
ω• ·ίi έν iu.ά.tr.,
ι C..
ι
, • t ,, ,, •
,
εστω Χ:Χt f.1.tκpou Παt-
~ ~ , ' .... •

σιοηροοροι-ι.ο•J, Και ~τι. Ί'ι Π:XpO'Jljt'X. Ε'Ι'); α:-:ομο'J,

, ρ
~ , ,,, ' ,,,.. λ , t
οι:t"
' '
-χ.υτο•J
- ....
πχσχν
'
α·η;r;:.ιzιχ'Ι
, •
κ:χι φι:Jr:..ον.
σος, ΊϊρΧει 'Ια εζα. ειφ"!]
"fi ,.
-.λ '
π ΟΛ οι
Ρ '
φοοουι-ι.ενοι
• ~ 'λfi
νχ οιε •ιωσι
-.
r.Λ-χ.τει-χ.ν
.. ·1"1 οιι•ιο•Jr;:χν, r.ρατ-.ο•Jσι

τοuτο εύχ.όλως καί α.νε •J οιι;τα.yμοiJ τ~ ι;•ηοοε(::c συ'Ιτρό9ου :

*
••

Πλ·~ν τ"/iς ά7·opapo8laς uπά.ρz ει καί -fJ ιιηα.lnr;ο6ία. Έγνωρίσαμεν

Ρ ι t ' ι ι ' , -
tΙ "'\
ΕΠι -;·~
t ' _
ητt~ Χ:ΧΤεΛαμ>:ι'Χ.'ΙΕΤΟ υ-;;Ο f.Ι.εγισ-;Q•J τpOft-O'J
ΙJστερικην γυνοια,α,

μεγά.λων ά.•ιτικειμένων, ο\ον ζώων , μεγά.λων ά.γαλμάτων κ.αί

θέ_Ι;{-
συν­
vψ·r.λων μv-ιψ.είωνκτλ. πρό των όποίων 0:1.ως οι·ί~ρχετο ά.ψόbως μετχ
­
τρόφου. 'Άλλοι -.ού·ιαντίον καταλαιι.bά.νονται ur.ό μεγίστ-11ς r;τενοχω
έ­
ρίας ε•:ιριι;χ.όι-ι.ενοι έν κεχ.λειι;μέν1t1 τό;;φ, οιό r.:ί.ντο-;ε έzο u r;ιν ·ί;νεφγι-ι.
;ιν.
Ψf,'/ την θ•.Jραν ή τό παpά.θυpον -rou δωι.ι.:χτίοu, έν ψ Οιαμένουr
' μεν
'Ε<, γνωρισα " . ' λf ικ.ραν '
. 'Α. σιαν ~·
ταζειοιφ "
Ίψ.ων γ ε ρον•οι ' - '
εν τινι κατα τ·r,ν Jt
lχ.";ός . τΊ\.;
Ζεϊμπέκον, οστι; χ εψώνό~ τε κα.ί θέρους έμε'Ιε χ.οι! έχ.οψατο
οί.κίας του' ά.δuνοιτών νά. μέν~ έν κεκλεισμένφ οωματίφ .
ά.ντιχ.εί­
"Αλλην ποικιλία.ν ιiποτελοur;ιν οί ψοbούμενοι νά. θίγωσι τά.
lν
_1ι.ενα (cle1ire c1 ιι tonche r). Έπ ε σκεπτ6ι.ι.εθα όΟωμοινι~οι κ6ρ·Ιίν
τε τά.ς χείρας, οπως μ·I;
Κω·Jστοινηνουπόλει, .;\τι; οιαρκω; ιiπέκρυπ
ίφάπτητοιι των έξωτεριχ.wν ά.ντικεψένων' ά.λλ' &παξ θίξασα οιύτά,
ιiμέσως ώφειλε νά. ά.ποπλύv-~ τάς χεϊpάς της.
ε μεϊ­
'Έ-:-ι περιεργότερον καl ιivά).ογον τοιοuτο παρά.~ειγμα ποιρεϊχ
n έν Παρισίοι ς, τόν όποιον
ρά.ξ τις ι 7ετής έν τ·~ κλινικ1\ τοu Magna
' . Ο ' • i1' ' οτε
" οιοσο·ι,π wλλ ο; •α ~ •
' 'Ο σακις οιοι
πο λ...ΛαΥ.ις -~
ειοοι.ι.εν. ο κ.α ·r,γ11-:-·ης Ί) οι ε•ιιγε

-;οϋ Sαχ.τύλοu 'iν μέρος -;ou r;ώμοιτο; του νeου το•.Jτου , ο •)τος ώιpειλεv

ά.p.έ~ω; νά. θίξ·~ έπiση; τό αύτό μέρο; του σώιι.ατος τοίί θίγοντος οιύτόν
προι;ώποu · έά.ν δέ παρεκώλυέ ·ης τόν ':':άσzον τα να r.ρά.ξ~ τοuτο, τότε
,
κατελα.ιι.bάνετο 1:ιr.ό μεγίστης άγωνίσις και" ά.οημονίας καί ά.-::επειρατο
μεν ον
κλαίων σχ ε~~ν καl παραχ.ολο•;θών τόν πειpα.μοι-:ιι;τ·/~ν προ σποιού
οτι άπέρχεται , ν:Χ. .ά.νταπο~ώσ"!J τ·/Jν Επαιp·ήν· εύθvς &μα τ ι;> έr.ε- oe
 '!.77

-:ρέπετο ή έπαψή , άποτόrι.ω; rι.ε-:α~άλλε το ·ί-, έ'κψραιη; -:ο(ί προιrώπου αύ-

-:ο(ί aηλοiJι;α πλ·ήρη ίκ.ανο;;οί·Ιjι;ιν Κ.l'J..L ψ•;z.ιi'.·/ιν γα.λ·ί-,ν-Ιj 'Ι. ~·ιψειωτέον Οτ
ό 11.είραξ ούτος Υιν μωpοι: (iιnbι;cilc), ·;)τοι iν-ίiκεν εί; τ ·/;ν -:Χξ1ν τw·ι
κατ' iξο;ι;fιν έχπε;p ι•.Ιισμlrωr (ι!Cg·e n e n~ s ).
Ή ψορά των περ~έργων τούτων χαί πα.ραοόξων yuzικwν ψα1νι;μένων
~γει ·ήμοcς είς τό ν:Χ. άναφέρωμεν ;ι.α( τινο-. r.ερί των ιι ψ ψ(~r, ·f,τοι περί
των ά.νθρώπων έκείνων, οϊτιν ε ; ολως άκο •Jσίως /l·ψο•:Jνται τά; χειρονο­
μ(ας ή έκψρ:Χσε1ς άλλου -.: ρ οσώπο •J , καί 7..ν άκόμ·η κατα~7..λλωιη ολ·r1 ν
τ·ήv Svναu.ιν τΎj; θελ·ήι;εωr αύrwν c;:ω; ιu:ή ποΧττωσ~ τοuτο.
~ ' ι

'Εν -:<)> έν Έr.ταπυργί<ι> Κω ·ιστα.ντι•ιο •Jr.όλεω; έθναιj> νοι;')χ,rψεί<ι>

ύπ·ίiρz ι νοσοκόμος τις ' οσης έι.ι.ψεϊτο άκ.')ΙJΙ'jίω; τοίις ιι-ορ-ρ:χψού ς ·ίi τά;
;ι_ε1ρονομi-χς, αι όποί!Χι έπί-:ηοες έξετελόυντο ένώπιόν του· έάν· έ'ψερέ τ1ς
τ-Υ.ν zείρο-. έπt τ·/)ς κεψαλΥ,ς, ά.μέι;ως ό πi.ι;zων έ:ι.ψ.ε\τ') τ·/;ν κ(νησιν·

έά.•ι χ.α\ αί aύο χεϊρες wψ ε ιλον νά SΚτελ έι;ωσΙ χ.(ν-φ(ν τΙVα, ό νοσοκόμος
έγχ.ατέλειπε τότε το ά.ντιχ.ε(v. ενον ' οπερ τ 1Jχ όν έχ.ρ:Χτει' όιά. νιΧ ά.ποv.1-
ιι.ηθii την χειρονομί!Χν. Κατά τά οcλλ!Χ ό νοσοκόι.ι.ος ούτος είχε χ.α).wς
καί έξετέλε1 άνελλιπώ; τ-Υιν ύπηρειrία.ν το •J.
Ούz i σπανίως ·ή ι.ι.ιι.ι.ητικ·/~ αϊ.ί-:η ίόιότ·Ιj ς ά.παντr. παρά. -:οίς χνpίωι:
iκπε1ν.lαιμέrοι.ι:, παρά. τοί; (d.latί το·~τέι;τι (iιHo ts), χ.αί τοlς μωpο ίς
(imbecile s). 'Εν τψ νοΙΤοκψεiφ τ·ίj; Κωνσταντινοuπόλεω~ παρετ·ιψή­
σαιι.εν το(ίτο είς ί'να /J.lrίxa πχι;χοντα συνά;ι-α καf. έχ. χορείας. 'Εά·ι έτi­
θετό τις tνώπιόν του κ.αί iψίΙΤτα τ·/~ν προι;οχη" αύτοu έπί μορψασμοu
τινος ·ίi zειρονομ(ας, ό πΧσzων πα.σοις σχεaόν τάς χειρονψ\ας έ11-ψεϊτο
ολως άντανακλαστικώι; .
'Εκ των γεγονότων τούτω'Ι Χπ-χξ ετι κατάaηλον γίγνεται ότι (Μα­
χία' ι·οpεί1ιά ή οcλλ'Χ νευρικά ψοcινόμενα' μοrομαrίαι μετά παpοpμιίσεωy
·'ή άλλων έμμόrωr Μεώr (idees fixes-ob s essions), έξ ών πλεΙστα ·
οσα παραaείγμα-:α ένταϋθα ποcρεθέσοcμεν' μιμητικαt παpοpμιίrrειι: καl
aιχψοροι οcλλαι /l·ψονωμέναι ψυχικ-χi ά.νωι.ι.αλίαι, ά.ποτελο(ίσι μiσ.ν κ-χί
\ ' \ ~ " ' ,
-λλ ον πα θ ο λ οyιχ.ην καται;ται;ιν , '
μιαν και
' \ ,
την αu-
την αυτην νοιrο'Ι η /1-Χ

την οίκογένειαν , ής τά μ έλ"f) ά.ποτελοuνται έκ των 3ι:ιφόρων τούτων

φαινομένων κοcτ:Χ aιαφόρους πολλiχ.1ς συνauασμοv; συνυπαρχόντων
παρ' lνί και τιi) αύτφ άτόv4~ ' καt Οτt όσον f14εγiλ . η χ.αt άν ψαίνη ται ή
όιαιpοpόι ιι.εταξu ~νός βlαχdς έντελως στερηθeντοι; τών uψηλών ί~ιοτή-
των -:οϋ iνθρώπου κχί ζώντος 3~α το\ί νωηοιίr, •J μυελr,\.ί καί τών γαγ­
γλίων :χ•)τοϋ ι~; μοιλiχιόν τι, χ.αί ένός ά.νωτέρας ποιι3είοις χοιί iσχυρο:.ί
νοό; ά.νθρώπου, iηα ~αρο•Jσιiί,οντος μία'Ι μψ.ονωμένην ά.νωι.ι.οι'λιαν,
i~ όσων iνταϋθοι :i.ναιpέρομεν' ·rι ~ιαιpορ α οι·~τη ιίνε 3ιαψορά χατχ βαθ­
μον χ.αl μοpψfιν, ο·~zί όέ κ.α·ϊ 0'JΙ1(αν καί ψuι;ιν. ή Εντασις χ.αί ί;ι.τοισις
χαί ό έντοπισμό; τ·/\ς βλibτ,; ~.π?τελεί τά; 3ιαιpορχς η.•.Jηις χαί τάς
7..τελε•Jτ·ί;το•Jς άποχρώσεις ":ών ψ·Jzικ.ώ'Ι ·fι νευριχ.ών το •~των ά.νωμαλιών.
'Ενίοτε εί; -.ο ;Jς /3.lάxrιr: ·ί; ι.ι.ιμητι;ι.η :χϋτη ίόιότ·r,ς όίv είνε χ.αί όλως
άχ.ίν3υνος έπeχ.τεινομέν ·r, καi είς ά.πομψήσει ς σ>ηθέτων πρiξεων.
Βλiξ -:ις. ά.νοιιpέρΗ είς συγγραψε•.ί;. ό Mag·nan , ά.v 3!v ά.ποιτώ­
μεθοι , iόων σψοιζόμενον "/. οϊρον πρό τών όψθαλμών το •; ' έπεχ είρησε να
σφάξ'!l χ.:χτά τόν οιύτόν τρόπον 'ένα συμπiσχοντ:χ σ•JViόελφόν του, λα­
~ων 3e υ.άχ:χιοοιν
ι - ι
.;Jοzισε
...~
ν .χ άποκ.όπτ·fi τόν λαι,υ.όν -:οvτου.
ι

'Εν έποιρχί'{- τινί Π)ς Σιbηpία.ς άναψέρετα.ι ότι εϊς τινα zωρίοι ύπάρ-
z..ιι μέγα; ά.pιθμος .!'ψ'Ιτώr, είς ~:/ι; οι έγχώριοι 3ι3ουσι χ.αί ίόιαίτι­
ρον έπίθιτον. Φαίνεται 3ε ότι τό συχνόν το\ί φαινομένοv το•.Jτου ίχει
τ-Υιν αίτίαv έν τη στενη ~ιά τών vάμων
ι ιJ έπιίι.ιξία τών χατοίχ.ων , 3ι'
ι ι

ής χ.ληρονομιχώς μεταόίόεται ·ίi μιμιχ.·/ι αύτη i3ιότ-ης .

Πλοίαρχό, τις είχεν ώς ναvτην ϊνα τοιοϋτον μιμητήν, χάριν 3ε. ά.στει­
ότητος τcj> ϊόωχεν ϊ•ι ξλα.ιpρόν piπισμα έπί τγjς ποιρaιας · ό ναuτης μεθ.
σλον τό σέbα.ς χ.αί το·ι ψόbον, ον είzε 3ιόι τόν πλ'Jία.ρχον, άμέσως τφ
ιiνταποόί3ει τό piπι11μα. μετά. τοιαύ•η; άνταναχ.λασηχ.γj, τοιχvτητος,
ώ?'τε 3ίν ίλα.bε χ.αιρόν νά. κ.α.νονί'J'!) τ·ί~ν 3ύναμιν Π)ς χειρό, του κ.αί νά.
ά.νταποόώ~ ά.κ.ριbώ; όσον ε!χε λibει παρά. τοϋ πλοιά.ρχ_ο•J, 011τι, χ.άλ­
λιι:ιν πα.ντό; χλλο•J .;1σθ:1..νθ·r, τ·ί;ν 3ιαmο~άν ταuτηv.
'
..
Τ Ι

'Όσον παp:ί3ι:ιξα χ.α.ί σχ ε3ό·ι μυστηpιώ3·η ;ι.οι ί iν φα.ίνωνται πiντα

't'αϋτοι τχ ψυχιχ.όι ιpαιν~μενοι , έν τούτοις ά.πολλϋσι μίγα. μίρο' τοίί πα­
pα3όξου χ.αι !J-Uστηpιώ3ου~ αύτών, Οταν οcναλογισθ~1 τι, Υ.οtί παρατηρ+,~
όη ταϋτα. λαμbά.νοuσι y_ώpαν έν έκ.άστφ :Χ:τ~μφ ίν φυ11ιολογιχ.i} κ.αι ύγιει
;ιαταστάσιι εύρισχ.ομίνφ . Καθ' iκ.άστην χ.ατά τό•ι βίον συμ~α.ίνοucιιν
tν ήμτν ομοtα φαινόμενα, έν :ιiσσονt ομως βαθμcj> , είς τόι ό ποια ώ, ιru ­
νήθη, ού3εμίαν προσοχήν 3ιόομεν . Η Αμα όμως ταϋτα λά~ωcιιν ι:ίαu-
 279
ων
νήθ·11 έντα-rιν καί ί'Πψ.ον·r.ν κ?:i μ.ον•ψ.εpώς ~έ ~κ.~·r,λωθώ11ι ~t' i11υν-ί-,θ
πράξεων, τ6τε προκαλοijΙJ\ τ·fιν προ-rοz·'r,ν κ-zί έμπr,ιr,iJι;ιν έ'κ.πλ·ι;ξιν,
Τα περίεργα ποιραδείyfΙ.7.ΤΧ τ·ί; ς f'·ψ··ί;ι;Εως, Π<?ί ών iνωτέρω έyέ­
ί~·- ό-
νιτο λόγος, ο •)δέν έ'·,ουι;ι τό έ'κ.ταχ::-οv , οταν άν-χλοvιι;θώu.εν οτ\ ή • 1

,., - ' "'·

;
ιινε στα
θ '
εpα
1
χ,-_ι γεν κ·ι;.. ' '
εις
,,
απαντας Υ.Χι
\ ' ~
εκο·f)-
της οιυτη τ'Υ)ς μψ.η11εως

ι1.να­
λοvται ύφ' ήμών καθ' ί.κχ11την έν ψ•Jι;ιολογικ.Q βαθ,.ιQ ~ιΧ πράξεων
βαθιι.οσ.
λόγων μέν τοις iνωτέρω r.αθολογικοίς , iλλ' έντiι;εως -~1111r,νr>;
ιί τις πλ-r;rrίον ·f.u.ών. 1u.ιu.o •.Ju.εθ:z τ·ί;•ι ;;;i-
·Όrαν, Φiο' είπε1.'ν, χα1111.iτ::
1 ι .. \ ' 1 ι ι

ξιν τοιuτην 3λως άκοu11ίως · έπί11ης ,;, ίλαρόy, τό θΆιbερόν ή το όργίλον

ri\ς φuσιογνωιι.ίας ένός προσώπου 3ιαγ~Χψετα.\ χ;-.ι;·,ι;ίως ~πί τl'J·) πpc,­

σώπου ήιι.ών · ό πανικ.όc,·, ή iυ.ετά~Ο'1\'" δια ~ό.

;ων iξεω•ι τών προσώπων,
1
Γ
Άόγον
μεθ' ών έν διηνεχ.εί σ•Jνανα11τ?ο-pΊ,1 ε•:ιρι11χ.ό:J.εθα ϊ.χο'J'η , ,,ν α.•)τόν

γενέσεως.
Ώσοι•)τως τά -5.n'J. ψυχικ?! φαινόμ.<να ~ν το(ς ανωτέρω ΠαfαΟείγ­
νίας τοί:ί
μασιν, έν οίς έγένετο λόγο; περί iτόμων ;;α11χόντων έκ ι.ι.ονοf'.α
άποιρ1θι.ι.εϊν τi άντικεlp.ενα , τοί:ί άp.ιpιb:iλλειν , τaij ψabείσθαι τό διχ­
-rτημα, ·Ϊj τ·f;·; άπΟfΙ.όνωσιν κτλ. εχουσι τΧ ΟfΙ.ΟΙ!Χ α•)τοίς έν τϊι. ψ•Jσ\Ο­
λογικ·~ Μ.τοιι;τiσει τοϋ ά.vθρώΠου. "Εκαι;τcις έξ ·f.ιι.ών έν τQ βί<ι> του
6οοΦΎ\;
θά f:τυz.• ε βε~αiως πολλχχ.\ς νά. ά.r.αριθυ.ήσ11 τΧc- 'yoxu.u. Χς τ·f,;
ι ι ι ι ι ι ~

τοG 3ωμα.τίaυ του άνi μίαν η κατά. ζε•.Jγη καί νΧ παραχ.ολουθ-fισ\Ι έπι-
ιι.όνω; ~Ιά. τών όψθ:Χ.ΑtJ.ών τάς ~ιαψόρους aιευθύνσεtς α1)τών εύθείας ·f,
Έπίι;ης θά. έμέτρη11εν όλως άχ.ο•Jσίω;
κ.αμπuλα; η περιπεπλεγμένα.ς.
τάς ά 1υ.άξας 11ιδηροaοο1 υ.ιχ.Ύ\ς ~u.αξaσ τοιΛας ισταu.έν
ι
ης ή έλαυνeι•.Jσης.· η
ι ι ι~

fH: ήρlθμησε τοvς στρατιώτας ιι.ικ.ροu άπο11πάσrι.ατος ~ιερχομένου πρό

τών όφθαλμών του άνά Ε:να ή κοιτά. ζεύγη, .;, μετά. προσοχ'ίi; κωμιχ.ώς
σο~α?iς θά. ένέκηψεν είς την άρίθμησιν τών όδόντων :ιτενίου κτλ
Ή καταδίωξις έχ.είνr, τΙJϋ f'·αθητοϋ ύπό τοϋ ά.ριθιι.οϋ 13 , τοϋ :Χ.λλοu
•)πο riiς λέξεως coι·billaι·d, ή ό 'Ρ6~ος τΎ\ς νεΧνι~ος έκείνης μΎ~ ύπε­
ξαιρέση• Υ.κοu11ίω:.• · z~ήu.ατ α ·ί\ άντικείu. eνα καί έν γένει πα.σα ίόέα ή λέ-
.. 1 ' '
ένη καί
ξις έπιμόνως κατέχ ο•Jσα τόν νοϋν κ.α.ί τυραννικώς έr.ι~αλλοrι
ποιροcχ.ωλtίουσα 8ιά. τ·Ι\ς όχληρα.; παρο·Jσία; αύ-:Ύjς ~χς έργαι;ία; αύτοϋ
πλείστον τά.
καί πλ~ίστα άλλα παρόμοιοι ψα.ινόμενα ϊ.χουσιν ώ; έπί τό
νοu
άνiλογeι α•)τών έν τη φυσιολογικ1\ σuνήθει λειτο•Jργίqc τοu ά.νθpωπl
1 ή μtν
πνεuμοιτος. Έά.ν π. χ. γεγονός ε•)iρεστον ή ~υσάριστον έμποιή'1\
 '280

ίσzυρ7..ν έ·ιτ•);;ωσι'Ι, aέ·ι a•J'Ιά.ι.ι.εθz ε•)κύλω; οιη: 'ΙΧ άπαλλα.γίi'ψεν α•)τjj;

κ~i πίπτομεν ύπό τό κρά.το; τών uϊ.ο τ-1); έν"υπώσεω; ταύτη; παρα.­
zθεισών iδεων, αϊ"1·1ε; έπί πολλά.ς ·ίψ.έρας πολλά.κι; έr.ικρατοίίσ1 πασών
~
των
λ .. ~
01πων χ.αι συγκεντρουιη
.. '
και
.ι
.φε
/λ
χ.οuσ1Ί
'
αχ.ουσιω;
' '
τΊ)ν προσοχ:r,ν
'
·ί;ιι.ων έπ' α.•1των. Έά.ν 01' ολης τjj; νυκτός έν ~σπερί3ι άκο•.Jσωιι.εν συ­
zνi:ι.ι; τό αύτό τφ.ά.zιον ιι.ουσιχ.1iς, τ-ί;ν έπαύριο·ι 31' ολ·Ι)ς τjjς Ίψ.έρας
έπαναλα.μ~ά.νεται έντός τών wτων ήμών, ώς νά. ύπ1ϊρχε μουσ1χ.όν ορ­
γανον έν τιj} iγκεψά.λιp, τό τεμά.zιον έχ.εϊνο, χ.α.Ι ο•~τω χ.αθεξ'Ιi;.
Ή μόνη δια.φορά. μεταξύ των ϊ.αθολογικών χ.α! των φυσιολογικών
το•)των πεοιπτώσεων lγχ.ειται έν τ-~ 3ιαοκείχ τών rnαινομένων χ.α! o•1z ί
' • ι • Τ "'
iν τιj} μ·Ι)χανισιι.ιJ> χ.α.ί τ~ ψύσε1 α•)τών' ·ί; aε. 31ά.ρχ.εια α>)τών π.:ίλιν έξαρ-
τiται έκ τ'li; έπt μακρότερον zρόνο•ι !1.ονψότητος του έρεθ1σι.ι.οu τών
ι;τοιχείων του έγχ.εψά.λου, δι. ών έχ.3·1)).οuνται τα ψα.ινόι.ι.ενα ταuτα,
έρεθισμοu, όλως πα.θολογικΊ]ς φύσεως καί lzοντος τ-fιν αίτίαν α.Jτοίί έν τ·~
είόικ~ έχ.είν-~ 3ιαταρά.ξει τΊ]; θρέψεως κα.1 τ·~ μεταbολ·~ τΊ]; ί3ιοσ.υγ- f.
κρασ,ας, οu't'ως είπεϊν, τών έγχ.εψαλ1χ.ών χ.υττά.ρων, ·ίlη; ά.ποτελεί την
λεγομέν-Ι)ν ·ηυpοπαθειακΤιr ir τέrει Jιάθεσιr.

r·.
ΟΙ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟΙ (SEXUELS)

§ t 'Λπ.lαί ά .. ω,ιια..lία' ι:qι: }'tΙ'Ι'ψησίuv όpμ';ϊι: : Άv:χτομ:κ:χι cί~ωμσιλl:χι .:ιiίν γε~­

νητιχ.ων όργάνωv η τοU σώματο;· αΕ άνωμαλlαι α~τα~ ιίσl αημεtο'Ι έχφ:..ιλίσεω, τocr άτό­
μl)υ, Δι:χτ! οί cίρχ. :χίοι "Ελληve; π:χρ!-;τωv τ'.Ju; Σαιτόροu; κσιl Σeιληvοu; &πό 8u-;:ιδij
μηρφήv. Πρόωρο; aιέγερσι; κ:χι δπzρaιέγep-;ι; τwv γivνητιχώv όρέεzωv π:xpi.r. τοϊ; βpέφε-;ι,
ι:σιισl κσιί ίvηλ!κοι;. 'Ιστορικά ά-;θενών. 'Έλλειψι; ~ ίλάττωσι; τrj; γεvνητησlου lιρμη .
1
§ 2. Διασι:pοg>ιιί τϊjς yε1Τηι:ηυίοv όpμqι;. Διά:;ιΙJρσι π:χρσιi!zlγμσιtσι. 'Αναιατροφή το\!
:;ιόλου· γυvαιιχεtοι ϊρωτε; cίvopwv, cίvopιxol eρωτο; γu•ιαι:κι1\·ι. Νεκριlφιλοι, αιίμο6ιίρqι
' ' Ι αv
:χψροοισισικο., 'θ ρωπο:pσιγοι.
' Π •ριωvuμσι
' ' τοί; επι-;τημοvικοί;
ΕΥ • z.ρονικοt; ίστοp:κά· q
λοχ_!σι;
Bertrand. Ό στpσιτάρχη; τη; Γσιλλlσι; r~vεu; ό~ιτ:χκοσlων π:xιolwv Gίlles
de Rays. Ό χόμη; ι\e Charolais. 'Ο μαρκήσιο; ιle Bwe.
Σκέψεις: Τό μtJιρσιίl)V' ή ήθ:κή έλεuθεp!~· ή βο~λη~ι4. ΣοΦο'ι 1.ιjγοι τοu Michelet
ι:ρό; τοu; οιχαιστά;. ' .

~ ' ,
ε;·rητικους εν γεν ει χ.αλοuυ.εν έχ.ε(νοΨ έί( τη~~ •ειρα~ ~ ταυ'
\
- •
• • •" • της των εκ~
πεpυ.lισμέrωr ;ι./,ηpοrομικωr, οσοι παροuσιιiζQUQ'\ quμnτώιιατα ~πλη,
 281

ά.νωμαλίας ·ΪJ aιάστροφ·~ς τώ'Ι γενν"Ι)ηκων όρέξϊων. Οί )Πrητιχυί (sexn-

els) ούτο1, ώ; αλλως καί πά.ντες οί κJηpογομιχοί, είνε aυνατον νά. lχωι;1
ταύτοχρόνως καί aια.ψόρου; αηας ψυχικά.ς ά.νωμαλ(ας καί Τ:Οιθολογικά.;
τάσεις έξ έκείνων, ας έν τοϊς πpο"ΙJγοuμένοις άνεψέpα11.εν, άλλ Ό.Jτω εί3ι­
κώτερον καλου11.εν αύτοvς άπο των έπικρατεστέρων ΙJυμπτωμάτων των
έν σχέσει πpός τ·/ιν λειτουργlα.ν του γενν"Ι)τικου συστ·ίψ.ατο;. Ούχ ·~ττο'Ι
·Ϊj aιατά.ραξι; ταύηJς καί ολως μψονωμέν"Ι) κατά. τό 11-iλλον η ήττον
δύναται νά. ι 310 καί ο! 1'εrrητικοt άποτελουσιν έν τ"{\ σειρ~ των έκφζ­
λων φρενοπαθών ολως ί3ίο•J~ τύπους λίαν ένδ1α.ψέροντας την κοινων\~'/
διά. λόyου1 ~·~νο~'t"·ου σπου~ΟCLQτητο~.
'E'flotέ έίς to~~ 1·trrητικοί•ς το~τους άπαντώσιν άνωυ.α.λ(αι πεοί τ·fιν
1 ' '
&tάπλασιν των γενν"Ι)τικών 11-ορίων, ο\ον 11.έγεθος η σ11.ικρότ"ΙJ; αύτων
' ' ' , )\ ~ , ' ' ' ' ..... '
παρα τι; κατα ψυσιν, Ί) σια.11.αpηαι περι την κα.τα.σκευΊJν α.υτων κα.τα 't'"IJ'Ι
'

θέσιν ·ΪJ τό ι;χ_'riμα κ.τ.λ. άλλά. πο'λ\ι συν"Ι)θέστερον ταυτά. είσι ψυσιολογι~
κ.wς /Ι·ψοpφωμένα.. Εϊχομεν ε\'πει έν τοϊς προηγουμένοι;, οη παρ:Χ τοϊ;
κ.lηpοrοpικοίς iκπε1υ.lισμ έrοις ούχ ί σπανίως ά.πα.ντώσι διοcψοροι άνα­
τομικαl άνωμαλίαι καi δυσμορφίαι του ολου σώματος, συχνότερον δΕ
τ·~ς κεφαλ.:;\ς (πρόσωπον και κρανίον) καi οτι αύτα.ί είσι γνωρ!σματα
σπου3αίας σ't)μασίας τής iΚff'υ.lίσeως του άτόιι.ου. 'Όθεν α! παρά. το\;
7·εrrηrικοίς τοιαvται τυχον άνωμα'λίαι η τών γ•ννητικων μόνον μορίων,
όιrά.κις άπαντώσι, χρ"ΙJσψ.ιύουσιν ώ; σπου3αϊον βο·~θ·nμα. ~~ν 1'tσι περι­
πτώσειη 3ιά. τό διαγνwσηκόν,
Νοιι.Ιζομιν, είρήσθω τουτο έν πα.ρόδφ lνταυθα, οτι οι άρχαϊοι ελλ·Ιί­
vε~, οϊτινε, ε!χον λίαν έξ'Ι!σκ'Ι!μένον τον όφθαλμόν καi όξ 1J3έρκειαν καί
παρατ·n ρητικότ"Ι)τα εκτακτον 31α. τα. έν τii φύσει και τii κοινωνi~ ιrυμ­
{)αlνοντα, παρετ·ίιρ"ΙJσαν τό γεγονός τοuτο τ;;j, παθολογικ;;jζ ψυχολογίας,
κ.αi Οτt 8~α. τουτο πσ.ριστώσι τοvς Σατύρους καί Σetλ"Ι)νοvς με μl)pψά;
8υσει8εr,. Ώ, θά. ϊ3ωμιν έν το τς έπομέ\ οις παραδιίγμασ1ν οι πά.σχον~
-rες έξ ύπερbολ1κijζ λαγνείας ή 31αστροψ'riζ των γενν'Ι)τησίων όρέξεω·ι
είσι κ.lηpοrοιιικnl έχπε1υ.lισμlrοι. Είς τούτους αι άνατομ1καi ~υσιι.ορ­
φlαι καi άνωμαλίαι του προσώπου, ώ; είπομεν, ά.r.αντώσι συχνότερον ή
εί, τοl.ις ό11.αλως έχοντα; των ά.νθρώπων• τό γεγονός τουτο λοιπόν 8ίν 81ί­
φυγε τ.fιν προσοχ-fιν των άρχαίων• ~πει3ή 3έ οι θεοι αύτων και αι θ eότητε;
ήσαν προσωποποιήσεις ύπεpbολ1και ή 6'λων τί;)ν ά.νθρωπ(νων ά.ρετών μέχρ~
το;:ί ί3αινα.ο;:ί ή τών κακιών κα.i έλ7.ττωμiτων , ~1 ·Χ τrι;:ίτο. ψρονο•:ίμ.εν, ιίς
τοtς Σατύρους καi ΣειληνοiJς οί άρχαίοι ϊδωχ.αν τον τΩ.!'.ον Κ?:i '1Τε­
pεότυπον τής 3υσμορψία.ς τ•.Jπον λ·f)ψθέντα. έκτ:pοτύπων άνθρώπων 3υι:;ει-
3ών, ·τούς όποίο•J; έν τή κοινωνίχ παοε":·~c·f)11α.ν ~τι εί~ί 11υχνότι:ιον τών
ι ι Ι Ί '

άλλων έπιρρεπεις είς άσελγεία.; χ.α.i 3ια.στροιpiχ; τών σα.ρχ.ιχ.ών όρiξεων .

Μίcι lκ τών συzνών άπλών λειτο•jργι:.ιών άνωμαλ•.ών , λέγει ό Cul-
lerre ( είνε ή πρόωρος 8ιέγερσις τών γεννητι:.ιών όργ:iνων . Παρετη­
1)

ρήθη iιπό 3ια.φόρων συγγρα.φέων ότι ·ίι 8ιέγερσι; -χ.vτη 3ύνα.τα.1 νχ άνα­
πτυχθ~ άπό τοϋ 4°u ·i)3·f) έ'το'Jς τijς ·iιλιχ.ίας. Μίαν τeιια•)η1ν περlπτω­
ΙJ"ιν εί3εv ό Paι'ent-Dnchatelet, είς μίαν κόρην 4 έτών, τii; όπQία.ς
ό χυνισμός χοιί α.ί άσελγείς πρiξεις έξέπληττον tο\ις οίχ.είο·J;" ό Marc
παρετήρησεν έπίσ·f)ς εί; :.ιόρ·tJν 8 έτών σψο3ρiν rυμyιομrιrίιιr. Ό La-
sέgιιe ε!3ε 3ύQ παι3ία., έξ ών τό 'έν 18 f'·ηνών, τό ϊτερο·ι 3ύο έτών,
τac όποια. άπέκτησα.ν τήν ϊξ1ν του α·)·ιανισμrιu. Ό Magnan ώ1αύτως
πα.ρε τήρησε ποιι3ίι;κην 7 έτών άπασχολουι-ι.έV'r,ν άενν :iως είς .Ρ.,ν ιχ.ανο­
ΠΙ)(ηιην τών Υ,8ονtϊtών όρέξεών τ·f)ς' ή μήτηρ α.•:ιτηςήν νευροπα%ς, όπα.Πι~
οiνοπότης. Τά. φαινόμεvα ταuτα. ~έν εiνε άποτέλεσμα χ-.ηθείσης κα.ϊt1jς
ϊξιως, άλλά. συμφύτου •)περ31εγέρσεω; α•Jτιψiτο•J τοu γεννητικο-.νωτιαίου
ϊtiντρι:ιυ (centre genito-spinal). Τά. παι8ία , λέγει ό Lasegue. τά.
όπι:ιία 3ιιχ.νύουσ•. τοιαύτας τάσε•.ς, 3έν ε!νε ώς όλα τΧ παι3ία. Τά. φαιι­
νόμενιχ τα.ϋτά είσι συμπτώματα. τ1jς έκ.φ•Jλίι;εως το\ί όργανιΙJμοϋ. Ή
ύπιρ81έγεpσις αϋτη άπαντqί χ.αιί είς ένη'λίχ.ου~ η λίαν προ~ε~ηχ.ότας
Π,ν ήλικ(ιχν. Μία γραία. 72 έτών, ·ί\η; ΠQλλχκις χ.ατά. -:-Ί;ν νεανικΎ;ν
ήλιχ.ίαν 'ίτr:ασχιν έχ. 31αφόρων νιυpιχ.ών a~αταρiξεων χ.αί πο1χ.ίλων :ιαprιp­
μήσιωr, έξηϊtολι:ιύθιι νdc αύνανίζηταt χ.αί lνώτr:ιΟΙΙ ξένων προσώπων
ποιοϋΙJα παρα3όξου~ τινάς κινήσεις τ1jς λιϊtάνη; ϊtα.ί τών κiτω άχ.ρων,
ίνφ εiιρίσχ.ετο έπi τοϋ χ.αθίσμοιτος καl. σ•Jvωμί'λιι. Είς τi:,ν ίατρόν ώμο­
λόγησεν ΟΤ\ τοϋτο τii προξενεΙ ζωηρόν ή3ονιχ.όν αίΙJθημαι, κ.αi ότι τa;
χ.αχ.ά.; τα~τας εειι; εlχεν ή3η άτr:ό τοu 4°u έτους τής ή'λιχ.{ας τη;! Άν
ϊtαi αίσχύνηται, προΙJ"έθηϊtι, 8ι~ τ·~ν -:tpiξιv ταιύτην, έν τούτι:ιις ού3e­
τr:οτε χ.ατώρθωσε νiι άτr:αλλα.γii των τi11εων το•)των-

/1 j Les frontieres de \a fo\ie · σε/.. 255. Τi.ιι πλ~ί,tα πιχριχ~ιiγμαιτα ίντ:ιiίθιι ιτ:α­
pιιλ~μ6:*νομιν παιpi.ιι τοu a'.Ιγγpαι'fέως τοότοu, ώ, χαιί τοϋ Saury : Les degeneres χ-:λ.
 283

Ό Magnan ((jnJlerre) άνα11έρε1 περί έ\ ός ά.v3ρός ήλιχ.ίας 55 i τωv,

χωιpοϋ υ!ός χ.αί χ.ωφός χ.αί αύτός, έχων ά.3ελιpόν χ.αί ά.3ελιp·/Jν έπir;·r.ς
χ.ωιpοi.ις χ.αί ιpρενοbλαbείς πir;χοντας έχ. λυπομανίας. Άπό πολλών !τών
ό ιiν1Jρ ο•)τος έπαη._εν έχ. πριαπιr;μοu, ωσ.ε ήναγχ.ά.ζετο μέγ,α μέρος
τΎ)ς νυχ.τός νά. ~ιέρχηται έκ.τός τ·Ιjς χ.λίνης τΟ'J χ.αi νά. λαμbiν~ τοπιχ.όν
ψυχρον λουτρόν χ.αί πλύr;εις 3ιηνεχ.είς, είς τά.ς όποία~ aεν ύπεχώpΒ ό
πριαπισμό; πiντοτε, οστις ήν πολλiχ.ις όa'Jνηρός. Ή συχνή σuνουσία
l •
c.πι
-
της
'
νοι;ο•J
'
ταυτ·rι;
~·
οεν
•
εχει
θ
χ.α ηr;υχαr;τικην
' . .~
επιοραr;ιν.

Ή ιe.lηpω·ομι ο/ {1 ι ·ί)τοι ή τc;jr χ.lηροrομικώr-έχπεψυ.lισμlrωr νυμ.

φομανiα παρiι τα\ς ϊυναιξί χ.αί ή σατυρίαι;•.; παρά τοίς ιiν3ρά.σι συχνά.­
χ.1; είνε τόr;ον -ά.χ.α":αyώνιr;τος χ.!Χί λαμbiνΗ τοιαύτας 3ια.στiσεις, ώστε
oi πir;zo..,n;, χ.αlτοι έχουσι 31αυγ-Ι\ τόν ·ιοuν χ.αί πλήρ·ιι 111Jνεί8ησ1ν της
χ.ατ?.ι;τir;εως χ.αί προr;τρέz.ουr;ιν είς τ·/Jν ίατριχ.ήν σ•1ν3ρομήν, έν τούτοι;
προ~αiνο•1ι;ιν πρό; ί1(.ανοπο(ηr;1ν τών όρέξεών των είς πράξεις 31ακυ-
Ρ ,
~εuοuι;ας •
τ·r,ν ,
•ψ:r,ν και' '
uπο'λ η•,Jι ιν • εα•Jτwν
χ.αι ' ·' '
χ.αι -
των ' -
01χ.ογενε1ων

αύτων.

Ό Trelat άναιpέριι μίαν περίεργον περίπτωσιν : Πρόχ.ειται περί

~ιiς γuνα.ιχ.ός 67 έτών λίαν σεμν-1\; τοi.ις τρόπους, χαpακτ1\ρος μειλι­
χlου χ.αί όμα'λοu. Κατά τό 3ιiστημα τών τεσσάρων έτων, καθ' ο ήν
ίγκεκλεισιι.ένη tν -:φ ιpρε•ιοκομεί~. ή aιαyωy·r. αύτΎ)ς ήν άιι.εμπτος χ.αθ.
όλα· άλλ' όταν ά.ιpίετο έλευθέρα έν τ~ χ.οινωνί~, ·ί; σχ.ηνή -iίλλαζεν
ιir.οτόμως. "Η3η ά.πό τ·Ιjς νεανιχ.Ύ)ς α•)-:"fiς ήλιχ.ίας προιχ.iλιι ποcντοτε
τοi.ι; άν3ρας' ένιj) άφ. έτέρου ήρυθρία, όταν ά.πέ ηινέ τις τον λόγον πρός
αύτή..,. ήν πρότυπον τέλο; σεμνΊiς νεiνι3ο;. Μόλι; ομω; εύρί~ετο μόνη
iνώπιον άν~ρός, ά.μέσω; άνήγε~ρε τό φόρεμα χ.αί τό \ιποχ.άμισον χ.αi lπε­
't'ίθετο άγρlφς χ.αi λυσσω3ως χ.ατ' οιύτοϋ.
οι γονε!; αύτ-1\; προ; χ.ατiπαυr;1ν τών ά.ΙJχ-r~μιών ~ο·.ίτων άπεφi­
•ηΙJαν νάι τ~ 3ώαωσ1 σύζυyον φρονοuντε; οτι ό γiμο; θά. ή.., τό αωτή­
ρ1ον ιpiρμαχ.ον χ.ατ~ -:-Ύ); παθολογιχ."ίjς όρέξεωζ τοQ τέχ.νΟ'J .των.
Πλοcνη. Ήγάπα τόν aύζυγόν της μετ%. λύσση;, ά'λλ' ·~γάπα iπίση;

1t) ''Ι'πcίρχ_ει vuμφομαv/α η ααηιp{αιαt; αuμτ.:τωματιχlj χαι\ ολω; χαιτάι αuμ6ι6ηχό,

ιί, liιαιφόpοu; μορφιί; 9pιvο6λαι6εlαι' τ.:αροuα~αιζομέvη, οίοv εί, τήv yεγικ1ίr πιιpά.lvσιν
τ(;'ιγ gιpενο6)ιι6(;'ιγ, r?jr ίπι.lηψ/ιιγ, r>i1· ιιιιrίαν, τήr rεpΟ'Ι'l'ιΚή'Ι" liroιa1· 1\.\ ,).,
 '28 ·'ι

11.ετά λ•jσσ'Ι')ς κ.αί πiντα. ανορα. Σκ.iνοαλα πολλ:i έπ·ΙJκ.c.λούθ·ΙJσαν.

' • . ~· ' '
κ 7.Ι ο-;αν οε εγεΊετο
'
/l·'Ψ· f'·Υι,
'~· wλλ
Ο 'Jοεν "ΙJ α ..1= ~ ·ι l
ον
-
η1
~
οιαγωγ·{i
- • -
α•J't'"ΙJ;.

Τό αίιτό άιpροοίσιον πϋρ οιεbibρωσκ.εν α•)τ·ή·ι · περίεργον όε ό•ι αι κ.ατα-

υ.α.κ.οά.ν τc.•::ί ν:i χ.ατα.στοέ•lιωσι τ·Γ,ν ύvιεία·ι, -;ο•)ν :.ιν•ίον είιτ~αιrιε·
Ζ.ιοήσειι; ι ι . ~ ι ' , r τ
στέραν κ.αί άνθ·ΙJροτέραν τ·ί;ν οψιν α•)-rη; κ.αθίστω·ι , ;ι.αί α •)τός aε ό χρό-
νος, ό όιασπείρων πανταzοσ τ·ί;ν παρακ.μήν, -liν ψειόωλ~; οι' α•)τ·ί;ν εί;
'
το κ.αταστρεπτtκ.?ν
' του
~
ερyον.

Άν-;ιQέτω; πρός τ·ί}ν ύπερ3ιέγερσιν τω·ι άψροόισίων όρiξεων ύπiρ­

χουάι ~ερι.:τώιtεις ά~ιαψορ!α; κ.αί ψυχρότ·Ι)το;, (χ.αί ά.ναανό-;ητο; δέ
παρά το~; :iνορ:iσι) 11.έχριι; ά.ποστροψΊiς πολλiχις πρός τό ά.ν>ίθετον ψvλον.
'Όπως 3! έν ηi προ·11γουμέν~ τiξει ε!; η να ατψ7. ·ή οιέργεριης είνε πψο-
8ιχ.·ή, ούτω κ.αί ιίς τούς άπαθεϊς ένταijθα ή άόιαφορί7. χ.αί ·ή ύπνη λία,
ο•)τω; ι~πείν, των γενΨ/)τtΚ.ών όρέξεων συμbαίνει περιοΟικ.ώς ~νίοτε . λuτ·ί;
ά.χ.ριbώς ·ή περιοοιχ.ότ·ΙJ; είνε 'ίν έχ τών συνήθω•ι z.ιχρακ.τ·ίιρω·ι τή; κ.λ·ΙJρο­
νομικ.ό't'"Ι)τος, άποτελοuν σποuaαϊον σr.11.εϊον ή σ•jμπτωμα της έκ.ψυλίσεω;,
~ιό πρός βο·ήθιιαν τΊi; όιαγνώσεω; έν τ'{ί παθολογί:J( του νευρικ.οu ·συ..:
σ-i-·ίιματος, ίόίως χ.ατά τά; ψυχοπαθείας, 3έον νά. λ:~tμbάνηται ύπ 'οψιν.
Άλλ' ύπάρχ.ουσι χαί οcτομα, τόι όποια καθ' δλον τ~ν βίον οvόψ.ίαν
ά.φροο1σίαν άνάγχην ;(.σθ:iνθ·ΙJσαν.

'Όλως ά.ν·ήκ.οuστα χ.αί ά.πίστεuτα περιστατικ.ά. όιαστροψ·Γ,; των γεν­

νηηκ.ών όρέξεων (pel'Veι·sion) σuνέλεξεν ή παθολογικ.Ί~ ψη.ολογία. Λι
κ.τηθεϊσαι κ.ακ.ίαι έξ έχ.όεόι~'t'"ΙJ/l·ένοu βίου αί /l·έzρι πολλάκ.ι; όιαστροφ·~ς
τών φυσικ.ών όρέξεων ά.ψικ.νο•.Jμεναι όιαψέρουσι•ι έν πολλοΙς τ1); παθολο­
γικ.η; όιαστροφης , περί ής πρόκ.ειτα.ι ίνταϋθα, Ό iξ'Ι')σχ.·Ιίί'·ένο; ίατρός
ε•'Jκ.όλως ώς έπι τό πλείστον ~ύνατοιι νά. χάμ~ τ·/~·ι όιiyνωσιν μεταξύ τών
όύο τούτων είόων. οι iληθως νοσοϋ-;τες 1·εrrητιχοί (sexuels) f.χοuσι τό
ΙΚvτό στοιχειον της παpοpμήσεως (impulsioή) καί τi)ς obsession,
οiον εt8ομεν ύπiρχον εί; ολας τάς περιπτώσεις των προηγοuι.ι.ένων χ.ε­
φοιλοιίων' ·ή φύσις τ1); νόσου είνε ή αύτή, ή έκgιύ.lισι;, αί τ.ρiξεις μό­
νον χαί αι lιψοrοι ίιJίαι (obsession~) όιαφέροuσιν, έντα.ϋθα τούτων
σχετιζομένων πρός τόις όρέξεις τwv γεννητικών όρyάνων '
 285
Ίσtnpικa άσθεrώr:
Νεανις ( 1) 29 έτων ·(iσθά.νετο έρωτικ.ά.ς όρμά.ς 8ι' 'Εν βρέψος όύο έτων.
Ή πάσχουσα Ι'l.ύτ·ΙJ lχει μ·ΙJτέρα ύστερο-έπι"λ.ηπτιΚ.ήν, 6 Sε έχ. με~αγ­
χολίας πi.r,-ι.ων πατήρ αvτ1\ς άπέθανεν έξ όξέων έγχ.εψαλικων φαινο­
μένων. Πολλάκις Sέ ·iJ πi.σχουσα -:.ρο·ΙJγου11.ένως παρiσχε ~ιαψόρου; ψυ­
χικ.'ά.ς άνωμσ.λίας των έχ.πεψυλιιψένων, ·ί)τοι lπασχεν iχ. κlεπτομαγι'ας,
έξ άγωνιώ~ους μοrομαrίας της nμrιιtlo.lίr(( , ά.11.φι~άλλουσα καί άνησυ­
χο •jσ-:χ., οcν τοιαύτην ή τοιαύτην πραξιν επραξε χ.αλως, ή αν το~το ή
έχ.είνο το πρiγ11.α άληθως ύπάρχει ή ou
κ..τ.λ. lχ. μoroparίaς τον 10-
tlεlσθαι άντιχ.εί11.ενά ηνα κ.τ. λ. κσ.ι τελευ-:αϊον 8ε επαθεν εκ τη; Sια­
στροφ-Υις, περί ής ό λόγος ένταίίθι:ι.
Προ όχ.τώ ήSη έτwν, το•)τ έστιν είς ήλικίαν 2 t lτους ·(ι σθάνετο άχ.α­
τανίχ.η..-όν τινα έπιθ•ψ.ίαν ·ι!Χ συ yκατοικ~ μετά τοϋ 11.ικροίί άνεψιο\ί αύ­
τΊ)ς, ·ίιλικ.ίας μόλις πirτε έτων. 'Όταν ε~λεπε τό παιSίον τοίίτο ·~σθά.·
νετο άι;ελγεϊς όρέξεις χ.αί σψόSρα Sιηγ<ίρετο, άνεστέναζε, το πρόσωπόν
τΊϊς έγίνετο χ.ατέρυθρ-:.ν, καί ένίοτε ή έπιθυ11.ία άπέληγεν εί:; ή8ονιχ.ούς
σπασ11.ούς χ.αί πλ·ήρη έρωηχ:fιν άπόλαυσιν. 'Γό άνόσιον τοϋτο αϊσθημα
προσεπά.θει νχ χ.ατcιστείλ·~ Sι' ολων των ~uν:ιμεων, σ.η · είς μi.τ-ην.
'Εντελώς έχ έψρων άπ·f)λπίζετο χ.αί ·(, σχύνετο s~i τό π.:iθος τοίίτο. ή όρ11:Υι
·~το άνωτέοα
1
της θελ·ήσεώς της.
Άρyότερον οτε έγε ·ινήθη Sεύτερος άνεψ ιός, έγχ.ατέλειψε τον πρwτον
χ.αί τό αi.ιτό οr.tσθη11.α έστρi.ψη πρός τό νέον βρέφος. 'Ακολούθως Sε τό
τρ(τον lγένετο άντιχ.είι.ι. ενον των παθολογιχ.t.·)ν 6ρέξεών της καl εΙτα
το τέταρτον κor.i κ.α-rόι το παρόν τό πέμπτςν ποη~ίον, ήλιχ.ίας tptώ'I'
έτων. Πάντοτε , ώς λέγει , αί11θάνεται μίαν ωθφιν οπως ένόχως lναγ­
γχ.αλισθ·~ αv-rό.
Τέλος ήναγχ.άσθη ν'ά. έγχ.λεισθ·fι lν τψ ψρενοκομεl<ι> προς άπαλλαγήν
άπό των παθολογικών τούτων παροpfl.ήΙJεων. Είνε ·~ση_ος, έργάζε-:-αι
καλwς, έχέψρων. 'Λπο κ.αιροiJ είς κ.αιρον έξέρχεται χ.:>:l έπιι;κ.έπτεται τ·/ιν
οίκ.ογένειοcν 'tης ~ι'ά. ν~ 3οΥ.ψ.i.σ:, Υ.ατά r.6σον έ~ελτιώθη . Άλ'λά. πάντοτι
·ή οψις τοίί μtκ.ρο\ί ά.νεψιο\ί v.εγi.λ·f)ν έντι.ίπωσιν έμποιεί είς αi.ιτ·ίιν. εi;

(t / Παpατήpτ,σ • ; τοιi Μ ιιgη:ιη έν Αιω :ι \ f' s n1 e ι.li~o-μ s~·c}10\og· iφ1es τοu t88:J
(Cull c n e /.
 286
-:-ην τράπεζαν φροντιζaι ν« χiθ·ΙJ•οι' μοικ.ρά.ν αi.ι-:-οϋ • κ.αi JΙ.αθ' ολην
Πιν 8ιiρκ.eιοιν τοίί γεuματος 7.οιλοιίει χαθ' έαυτής, οιίιJfJχ•1ετα1 περισφίγ­
ξεις χ.οιτά. τόν λiρυγγοι , 8Ψ1ψορίαν εί; τ~·ι στ6ιι.αzον, ~7. 'ψΟ•J; ή~'.)νι­
χ.r.ι •.ίς, χ.αi r.ιϋτω ή πiλη α•jτη χ.αfJίστατοιι άψόρητQς.
Σημειωτέον οτι οi.ι8iποτε ύπι!χ.•Jψεν είς ιi11χ·ΙJμiαν κ.αi ά.νήθαόν τινα
πραξιν , -:-ό 8Ε. περίεργον iiν ότι αι r.αθολογιχ.αl οιύται παρορμΜιις μόνον
τr.ι•)ς μιχροuς οιύrf,; άνεψιοvς ε[χον ώς άντιχείμενον έπιθυι.ι.lοις, οi.ιχi 3e
iλλα μικ.ρά. παι8ία,iν κ.α i χiριν προψυλiξεως πiντοτε έψρόντιζε νχ iπο­
φι•.ίγ~ τήν μετά. τ1;Ίν μιχ.pι';iν πα18iων ir.οιqι·ί;·ι •

..
'~ν η\ χ.λινικ.·~ του ό Magnan διηγείτο περί ένός ά.σθενοϊ:ί~, τελεί ου
η.ίπr.ιυ κ.lηpοrο1ιιχοv τα έξής , όίr.ερ έσ7)μειώσαι.ι.εν . Ό πiσχων ίrtχeν
·Γ,~r, έκ. μιχρaίς ήλιχ.ίας ψευ8σιισθήιηις τής όρiσεως (hallucinatio ns de
la vue), αίτινeς άπό χ.αιροϊ:ί είς κ.αιρόν έξακ.ολουθοιϊσι νά Ιf•ψbαίνωσι χ.αί
ν'jν . Ό πiσχων 01)-:-ος χατχγεται έξ οίχ.,γενείας έχ μελών έχχ.εντριχ.ών
χοιi άνωμiλων συνισταμένης, πολλiχις 8e F.11χε περιό8ο•Jς μελαγχολlας
μιτΟι. τάσεων πρός α•)-.οχτονίαν , ώσοι..Jτως f.χ ει χαi 11Uμπτώματσι άrοpα-
1ο&ίας χαl άλλοις παρορι.ι:ί;σεις χ.αi έμμόνους ί~ίας. 'Εν ή).ιχ!qc πέντε lτών
ί-:ο:i .-:iντε μήνας έχοιμaίτο έν ηι αύη', χλίηι μιθ' iνός συγγενοίίς τρια­
χονταετοίί;, όπότε νι.ίχτα τινά. ένθ•ψειται ότι χατελΥ:ψθ·ΙJ ύπό σqιο8ρiiς
iιnοο8ι111αχ.Ίjς όοiξεω; έπl ....wϊ
τ. • "'.' θέα, τοϋ συγ,ι ·ενοίίς χαλύ·Lαντος
• Π,ν χε-
ιpαλ-Υ;ν 81' ένός Υ 1JΚ.ΤιΥ.οG σκ.ο•)ψου.
Κατά την αvriϊν έποχήν πολλάκις
ίτυχε νi βλέη; μίαν γραϊαν ύ7-'·11ρέτριοιν έχ8υομένην κ.αi θέτουσαν εί;
τ·/;ν χεψοιλην ν•.ικ.τιχ.όν σκ.οϋqιον χ.αi χ.ατiχχ.λινομένην ιiχ.ολούθως. Μόλι;
αuτ11 έφόρει τ~ νυχ.τιχόν χ.iλ•ψμα τ;\ς χ.εψαλ-1\ι;, ό πατς ιiμέσως -~σθi­
νε-;-ο αιpο~ρΟι.ν 8ιέγιρσιν τών γιννητιχ.ών όργiνων.
'Έχ.το•ε ή ιiναπαρ:Χστασις ι.ι.όνη μιας χ.ιφαλής γραίας κ.αi έpρυτι8ω­
γ.ένης, ιiλλόι ψερούσης ίr.i τiiς χ.εφαλής νυχ.τιχόν χ.ά.λυμμα, άμέσως προε­
:ιιiλει τόν όργσισμόν.
~0-rαν είς ·fιλικ.ίοιν 3 2 έτών ένυμψι•.Jθη ώραία·ι ηνοc νεiνι8οι, τήν
"ρώτην χ.αi τ·iϊν 8ιυτέραν ~σπiραν -rοϋ γάμου 8eν ή8υν-ί;f.Jη νi έχ.τελέσ-~1
-:-i συζηιχi χ.αθ ·ί;χ.οντα, 8ιό τ·ί)ν τρίτην ~11r.έρ7.~ κ.-χ τ έφυγιν είς την ά.νi·
 287
μνΥΙσιν χ.αι σιναπαpάστασιν rijς έλεειν'1jς έχ.ιίνης ίρpvτι8ωμίνης μορφ'1iς
τ'Ιjς γραίας ι.ι.ετά τοv σχ.ο•.Jφου lπi κεφαλής συγχ.εντpώσας ίσχupως την
φαντασίαν το'J, όπότε τό ά.π-,τiλεσι.ι.α 8έν ήργησε νά. έπέλθ·{). Έχ.τοτε
8ί 8~ν 8ύναη:1 νά. έχ.τελ~ τά ΙJ•Jζuγ1κά χρέη, ιαν 8εv εrvε παpοvσοι ίχ.είνη
ή κεφαλΤ, τ'Ιjς γραlας.
Πολλάχ.ις ή 8ιά. τ'1jς χειρός μόνον lπαφ ·~ ~νός νuχ.τιχ.οv χ.αλύμμιχτος
τ1jς χ.εφαλ'Ιjς ήρκει εiς τον πάσχοντα τοϋτον νά προχ.αλέ~ τ-rιν lχ.σr.εp­
μά.τωσιν, έν<ϊ> ή ιι.ακρόθεν οψις ιχύτοu όλίγην lντύπωσιν έμποιεί.
Τ·f,ν :iνωτέ.'ω περίπτωσιν ά.νέιpερεν ό pηθείς φρενολόγος ίπi τ~ εύ­
χ.α1ρί~ ένός άλλου ά.σθενοϋς, δν παρο'Jσίασεν ένώπ1ον τών πιχρόντων
ία.τρων.
Έπρόχ.ειτο περί lνός νέου τριαχ.ονταετοϋς, οστι; είχε τ-rιν μονομα­
νί?.ν τοu χ.λέπτειν περιζώιηρας (έι.ι.προσθέλας) λε •η.?ι, γυναιχ.είας, lντό;
των όr:οίων συνεί'1ιζε •Ji α1)νανiζ·flται. Ιlολλάχ.ις σ 1Jλληθεi; χ.λέ~των
χ.ατε8α.iσθη ύπο τών 8ικαστηρίων . Κ ατ?ι τ·ίιν τελευταίαν κλοπήν,
γενοιι.έΨflς χ.ατΌίχ.ον ίρεύνης.εύρέθη ·εν Υ..ι~ώη'.Ιν πλήρες τοιούτων περι­
ζωστpι;")ν, έιp. ών έψαίνοντο τά zαρακ.τηριστιχ.?ι ϊzνη τοϊj :iχ.ατανοήτοu
πiθοvς. Τό 8ικαστ·ί;ριο•J τέλος έπείσθ·fl ΠΕ pί των -.αθολογιχ.ωv έλοιτη­
pί!Uν τής πράξεω; κ-χi ά.πέστει"λε -:-?ν ;ι.ατ·flγορούμενον είς τό φρενο­
κομιϊοv.

Ό πiσχων οιjτος χ.ατχ τiι 7."λλα είχε χ.αλως χ.αί -~1 σχύνιτο 8ιά τΤ,v
άχατανίχ.ητον ταύτην παp6ριι.ησ~ν, ·f.,ς ·f.το θϋμα, χ.αl ά.νεγνώpιζε τό
γε"λοίον τής r:ράξεω; κατα~:Χλλων iπασχν τ·f,ν βο•.Jλησιν οπως μ1J \ιπο­
χ.ύπη~, :iλλ' είς μiτγ,ν.
Τά. έπιι;τημονιχ.ά r.ρονικά άναψέρουι;ιν όιι.οίοcν περίπτωσιν ίνός άλ'λοu,
οστις τότe ιι-ό·ιον Υιν !χ.αvός νά lκτελ·~ τ·~ν πρiξιν τής συνουσία;. όταν
8ι0ι τής φαντασίσις το•J :iναπαρίσ-:-σι τ·f.ν !ίχ.6να 7:έ"λ!'.ατος )"Jναιχ.!ίο•J
\ιπο~ήματο; στιχ.τοϋ ~ι' ·~λων. 'Ημέραν τινά σ•nf"λήψθη α 1)ναvιζόμιvο~
πpό των ύελωιι.άτων \ιπο8·Ι)ματοπο1!(Q'J 't'L'lό~.

'"fπό τον όρον: ιiι-αστpοψι/ tοίο <jΙί.Ιοι', clie contraι·e Sexualern-

pfindung, (inνersion du sens genital ή sens sexuel contraire
 ?88
-:-ών γάλλων) ό Westpl1al περιέγραψεν ιiνωι.ι.αλίαν τινά. τοu γεννη't'1]-
• , _ο , , , _ ,., tl , ~ '"\ , r ..
ι;\ου αισ•Jηματος σuν~σταιι.εγr,ν εις τουτο, οτι ατοιι.ον ενος ψυΛου επι.,ητει

Χτομον είς τό αύτό ψuλον άν7iκ.ον, ό ά.v-~ρ πρός άνδρα αίσθάνεται ίσzυ-
ραν
' κ
λ'
ισιν, Ί)
f
γυv-fl
'
r.ρος γυνχικ.-χ.
' - 'Ε ,
νιοτε αι τ-χι;εις
f ' Υ' ~' t
α•Jτα~ οεν vπερ'Οαι-
Ρ ,

'Ι'Jυσ1 τά. -;;λατων1κ.ά. ορια, ά.λλοτε δε ίκ.'ΧνΟΠΟ\ΟUντ:Χ.Ι διά. τοϋ οιί.σθ·11-:-οτέ­

fΟ'J τρόπου. Κοιl έντοιϋθα οί -;;i.σzοντες έχουσι -;;λ·ί;ρη συνείό·11σιν τγjς
,;νωιι.άλοu καταστάσεως κ.αί πα.λαίουσι κ.-χθ. έοιυτών πολλ:i ιι:rιχανώι.ι.ε­
'ΙΟι πρός χ.ατανίκ.·11ι;ιν της παθολογιχ.·(jς τα.ύτ-ι;ς όιαστροφ7iς τοίί έρωτος,
~ροσψεύγουσι δε συχνi-ι.~ς είς τόν ίατρόν. οι έζ έχ.όεόι'!)Τ"'1μένου βίου
:ί.πο-ι.τήσαντες τόι.ς παρdc φύσιν χ.αχ.άς ~ξε1ς όιαφέρουσιν έντελwς των περί
ϊιν ό λόγος ένταuθα, οϊηνες έzουσι ;.ολλάκ.ις μέγαν ταύτοχρόνως ά.ριθιι.όν
;~αι . ""'λ ων
'1.Λ συμπτωι.ι.:r.-:ων ' .
κ.αι γνωρισματω·; ' της - νευροc:α θ ε1αχ.ης - κ. λ η-

ί· ι:ινομικ.ότητος.
Οι πάσχοντες άνόρ•ς κομψεύονται ώς γυν:~ιίχ.ες κ.αί ένόύονται δε ένlοτε
ι~ς αύτα.ί , έπιτηόευόιι.ενοι το\ις -:ρόπους και τά. ΟCΧ.Χίσv.ατα τών γυναι­
'Ι.ι7Jν χ.αl έπιζητοuσι τόι. εύνοϊ κ.όι βλέμματα τοϋ είς το αύτό φuλον ά.v-ή­
'Ι.Οντο; ά.ντιχ.εψένοu τ·(jς έχ.λογ-r.ς των. 'Ενίοτε Ο.Ε -ι.αl ~νεv ";ίjς /1.ετα­
~Ι.Ορψώσεως ταύτης χ.αί χωρίς οvδεν σγψ.ε ίον είς τό έζωτψχ.όν α:Jτών
·ιά. όειιιν•)'!} τήν τοια.ύτην 7.αριi φ •.ίσιν κ.λίσιν έπιόιώχ.ουσι τόις σχέσεις τοϋ
t1
Ί.ρρενος
,
γενοvς
- ~ ,
οαπανωι.ι. ενοι
'
εις ψι
λ
οφρονησεις
' •
απαρα
λλ'
αχ.τως ωσει
• •
~ πρόκειτο περί καταχ.τήσεως γυναικός. "Αλλοτε δε φο~ούμενοι μη έκθέ­
ι;ωσι τήν τιμήν των περιορί~ονται iπλώς είς έρωτιχ.ο\ις pιμ~ασμο•Jς ·
:ί.νηχ.είμενον έχοντας ιί-ι.όνα:άρρενο; χ.αl έπιθuι.ι.οϋσ•. νιi βλiπωσιν άγrί.1.-
' ' ~ - ,, ~
·1,,1 α•ιορα; \
γuι.ι.νους χ.. τ.
λ
.
~ ι.ατσι γuμνα. ανορων

'Ήδη ά.πό τ-tjς ιiρχ_αιοτάτ-11ς έr.οzΤι; παρετηρήθη ή rlraσrpogn/ α ϋτιι

ϊι>v gιύ.1ου. Ό Ήρόόοτο; (χ.χθά. έ bε~:~ι(ωι;εν ήf'.ϊν τοϋτο ιpίλος τις ένθu­
;-ι.ούμενος καλώ; O't'L iνέγνωι;έ ΠΟ'J το\ο;:;τό τι έν τοϊς lργοις τοu Ήpο8ό­
':" 01J) όι·11γεϊται δ-.ι έν έκι;-=ρατεί~ ά.νά. τΊiν Σuρίαν βασιλέως τινός ύr.Τιρ­
"f.Ον στρσι:rιώτ:~ι\ τινες, οίτινες μείναντες ιι.ετόι τον πόλψ.Ι)Υ Κν τινι r.όλει
i~εώντο γυναικείως ένόεόυμένοι χ.χί ώς γυναϊχ.ες τούς τρόπου; ψερόι.ι.ενοι,
έ Χτελοuνης γυναιχ.είας έργσι.ι;(ας κτλ. Κα.ί ι;ήμεpον δε εν τισιν έπσιρ­
ι.ίχις του Κχυκ.iι;ο•J έν ' Ρωι;αί~ ά.παντωαι τοιοuτοι Χν~ρες, κληρονομιχ.ως
~ ~
ιι- ετ11.οιοομεΨ11;
, - ,
τΊ1 ; ανωι.ι.ιι
λ'
ιας ταvτης,
' . "~
ω; εωο11.εν
"
οτι εν ησι χ.ώ μχ ις
 289
riiς Σι~ηρ(ας uπiρχουσι πλiiθος pιμητi~r 8ιά. τ1i; χληρονο:ι.ιχ.ότ·11το;
~ιομωνιζομένων'.
Τούναντίον 3! οιί γuναίχες έν3.Jονται ώ; άν8ρι;, ά.πο:ι.ψ.οϋνται τού.­
τρ6πο•Jς, τό βά3ισv.χ, τΥϊν στάι;ιν αύτων χτλ χαl τ:iς φιλοψρονήσιι,
των 3έ -.ρός ":'όις γυναrχ.α; -.οιοί.ίσιν ώς ιiν3ρε; 11.ετά θι.p11.οτiτων ίχ.qψi­
σιων διαχ.αοίj; έρωτος.
Ένiοτε ή ά.81αιpορία πρό; τό άν•ίθετον 9ί.ίλον ιpθiνει ιι-iχρις άπο­
στροφ1iς.

..
Νεκpό1ι.l.οι, Α ίpο8όpοι. Έκ. των ά.-.οτροπαιοτέρων ~ιαl πιχρα3όξων
; ..,ωι.ι.αλιών κ.αί 3ιαι;τροφων τ-;,; γινν-r,τησ(ο•J όρμΥ,ς εlνε ιtαί ή rtxpo1ι­
Jla, ο βιαι;11.ός τούτέστι τών 7-τωμάτων. Ή νικ.ροφι'λία. συχνiχ.ις σv­
νvπάρχ Η /1.ετi:r. τάσεων αιμο{;;όρων 1 καίτοι αι τελε•Jτοιίοιι οιuτοιι σvνη­
IJί~ερον έιt3η'λοί.ίνται χ.ατά. τόν β~"ιψ.όν κ.αί έν κ.αιρίj) τ'ii; άσελγιίιχς &πi
ζώντων προσώπων. .
''Εν περιώνuιι.ον ποιρi~ειγμα άναιpερό11.ενι:.ν ύπό πάντων των συηρα­
φlων ε\νε τό τοί.ί λοχίου Beι'tι·anιi.Ouτo; πολλά. πτώματα γυναιχ.ων έζί­
&οιψε κοιl έ~ίοισεν έν τοίς νεκ.ροτοιφείοις τήζ Bleι·e, τοί.ί 1vry-sιιr-Seine
χα! τovMontparnasse ":'ών ΙΙοψι;ίων κ.οιτά -τό ίτος 1847-1848.
Πρω-τον 3ιεσπάθιζε ":'άι πτώμοιτα χα! είτα έξηγε -τiχ έν-τόσθια χοιι
·ί;11{λγει i~ιο'λο.JΟως έπί τoiJ πτώμοι-:-ο;. Ίi ψρικ.ώ3ης ιχϊίτη πapόppη­
qιc ίξι3η'λοϋτο περιο8ιχ.ω;, περ(που κοιτά 3ε>ι.οιπεν/}ηιι.ερίαν, χαί · άνηγ­
γίλλιτο 3ιόι προ3ρό11.ων τινών συμ7'τωιι.7.":'ων, ·Ϊ)τοιμε'λιχγχο'λίιχς, ιiγωνιώ·
~οvς τινός αίσθήμα.το; χοιi 3vσφορίοις κ.οιί κειpαλοιλγ\οις. 'Ότοιν ο πi­
trι..ων έκυριεύετο \,;;ό παροξuσp.οί.ί το(.ί πiθοv; α\.τοίί ~εν ύπεχώριι πρό
ο·)3ενός όψ/}αλ:ι-οψοινοϋ; χ.ιν8 1.J11ου. 'Εν τψ νεκ.ροταιp<ί<~> τοί.ί Montpaι·­
nasse πολλά.κι; έπvροgeι'λ·ί;θ't1. Έp.αθέ ποτι οτι πρός σύλ'ληψί11 τοv lν,ή­
~ρε·Jον φύ'λαιχ!ζ >ι.ιχl οτι εστ't)σαν κ.ατοι.χθόνιόν ηνα μηzαν-'r,ν πρός χ.ιχτιχ­
σtροιγΥ;ν του· πάντοι ταί.ίτα είς ο•jδέν έλογί~ετο· ι~φει'λε νά ιχπ'ληρώcη~
τf1~ν ιiχα.τιχνίκ.ητον iνi.γχ.ην u,/}ο•)f'.ινο; ύπό iσχuρα.; έσωτεpιχ.Υjς ~uνi­
μ~ως. 'Επί τiλοvς ομως συνελήιpθ11 έσπiραν τινi, κ.αl έλιγεν ιΙται εί;
τοu; 81>ι.α.στrΥ.ς κατα τΥϊν ~(Χ.η'/ : (( Έγνώριζον ότι έν-fι~ρε•JΟν έν τίj» νε·
Υ.fΟ"':οιψeί<ι>, Ο'η εlχε στη{jή /1•1)Χ,QιΨf1 -:tρός iξολόθρεvαίν ιι.οu; ιiλλόι τοιyτοι
ti
 290
3Αν μι έχ.ώλvσαν νiχ. άνοιρρ1χηθω τόν τοιχον χ.οιί ·ιίι. είσελθωείι; τό νεχ.ρο..:
't'οιψείον πρό; 3ιάπροιξιν .. οσ βιοισμοϋ τών r.>ωμ iτων. 'Εσπέραν τινά
τό σχ.ότος ήτο β:χθύ, ή νύξ θvελλώ3ης μετίι. βροντών χ.οιι βροχ7iς, έν το•)­
τοι~ είι;Ύ)λθον είι; "ό Montpaι'nasse, ένθα έξέθοιψοι πολλά. πτώμοιτοι,
μετίJ. τοιuτοι έξελftών μετέ{)ην είς τό νεχ.ροταφείον 1vry' .όποv έξε-:έλεσα
't'ίι.ς «•)-:ίι.ι; άι;ελγείς πράξεις» .
Καίτοι άνεγνωρίσθη ή νόσος ύ-:;ό τών 3ιχ.οιστών, έν τούτοι; ό Ber-
trand χ.οιτε3ιχ.χσθη είς lνός lτοvς φυλάχ.1σιν.
Ό Michea άνοιιρέρει περί ένό; ;ι.αλογήροv, όσης ι;'JνελΥ,φθη άσελ­
γων έπί πτώμοι't'ο; α.ρτι ιi;-;οθα.νούσης γvνοιιχ.ός· ό Legrand du
Sanlle iπίσης περί iνός ιερέως, οστι;, μείνας μόνος έv τ<f'> νεχ.ριχ.<f'> θοι­
λiμφ ι.ι.όλις άποθανούσης γvνοιιχ.ός, ένθα άνεγiνωσχ.ε τίι.ς νεχ.ρωΙJίμου;
προσεvχάς, έξετέλεσεν έπ' οιύτης τΊιν πρiiξιν τ7iς σvνοvσίοις. (Cullerre).
'Ιπάρχοvσι χ.αί πολλά άλλοι ομοιοι παρα3είγμοιτοι iν τοίς έr.ιι;τ71μο.;.
ν1χ.οί; χρονιχ.οίς' χ τι να παροιλείπομεν. οι πάσχοντες OV't'OL ε~νε οι χ.υ­
ρίως rεκpόffιlοι, ώς 't'ού; ώνόμ?ισεν οϋτω πρώτος ό Gιιislain.

Ό Ball (1) ίν τ~ 3ιατρ16~ οιύτοu περί 't'1\ς έρωτιχ:ίiι; cpρενοποιθιίοις

όμιλε! χ.αί περί μιiiς άλλτ,ς άνοιλόγοv τ?ι προηγοvμίν~ μορφ-rϊι;· τούς
πiσzοντοις τ-rϊς πο1χ.ιλίας τοιύτηι; ώνόμασεν αι'pο&όpους (les sangui·-
naires)· ποιρiχ. το•)τοιι; έviο-.ε ύπάρχε1 κ.αί ·~ τάσις πρός άrθpω-

πo1a1·tar.
Σv'νίστοιται 3ε ή vόσος εί~ τοuτο, οτι οι πάσχοντΈι; ώ~οίίντοιι άχ.οιτοι-
σχ_έτωι; νίι. βοισοινίί,ωσιν ή νίι. άχ.ρωτηρ1άζωσ1 τ2. άτομα, έcp' ών άΙJελγοιί­
νοvσιν, ή χ.οιί νiχ. ,.ά φονεύωσιν. 'Εντοιίiθοι ή 7·εrική ήθικ-ή ι1ιαοτpο1ή
(perve1•sion du sens moral), 1\τις ώθεί τόν άνθρωπον πρός 3ιiφοροι
χ.οιχ.οvργήμοιτα. ή lπιληφίμο•J' πράξεις, μετά της ιfιαστpοpίjς τiίς ΤΙ'Υ­
rητικiίι: όpιιiίι: πολλά~tι; σvνvr.άρχο•Jσι χ.σιί σvμι.ι.ίγνvντσιι ιί, 'έν χ.ρα.μα.
Τάξις τις χ.οιχ.οuργων άν.fJχ.ει είς τ·/ιν χ.α.Τ'r)γορίαν τοι•)την των φρενοπα­
θών. Πο'λλάχ.ις εσq.οιλον οι 3ιχ.αιστσιl θeωρήσαντες το·)· τοιο•)το•Jς ώ;

(1) Encephale : La folie erotique 188 7 Ν 0 • 2. et 3. :\lar!!-Juin .

χ.οινοuς χ.οιχ.ο!)ργους· εν τούτοις ή διοίγνωσι; 3!ν είνι τοσοiJτον 31.ίσχ.ολο;' .
οταν λοc~τι η; ύπ. οψ\v ~tαί έξετiιτ~ χ.αλώ; τά τε r.pοηγο•.ίμεvα χχ& τi
ποιpόντοι 1111ι.ι.eϊα χ.αi ψαιvόιι.εvα. τ·/); κ.ληpονομικότητο; καί έκ1v.lίσeως,
't'ά όποία παρο•Jσιiζοuσι τi το\αuτα Χτοv.α, ά.ρ~tεϊ μόνον ν~ γνωρίζ·~
χ.cιλως νά ίξετάζϊι α•)τά χ.αί νά ·λξεύρ·(ι νά. όιαχωρίζ°!) το~; zαραχ.τi\­
ρα; τi); έχ. 3ιεφθαρι.ι.έ·ιο•J βίου Χ!Χκ.ία; έvό; ά.τόι.ι.οv ά.πό τώv της χ.οιχ,ας
rii; όιpειλ~ψ.έν-11; εί; νοι;ηpά.ν χ.ατiστοιιfιν, ξίς παθολογικόν αrτιον.
Ό I.JollliH'OSO (•) ά.ναφέρε\ περί ένός ποιμivο; Legier, δστις συλ­
ιά~ϊtJν Πα\δίι:.•1 τι ά.νχ τά Οfη άr.έ'iπαι;ε τά έν-:όσ-θ\α α•)τοϋ, ·ί;σέ).γησεν
f ~ ,, \ ' ~ •
ιιτ~ χ.αι ξΠιε και τι:, οιψ.α -:O 'J.

Ό α•)τός ά.vα.φiρει περί ~νό; γ<ρμανοίί στρατιώτο•J, όι;τις, ά.φου i~ί­

αιη τρεις Υ'Jναίχ.α;, έξiσχιι;εν ε~τα διά τών δαχ.τύλωv 't'Ou τό περίναιον
αvτών ι.ι-ετα~αλών ΞLς v.ί.α•ι χ.οι'λότητα τό iπό τoiJ .(.Ολ!ΙJU μέχρι τοίj
ir.ευθυσμένοv διάστηιι.α.
Ό οιvτός ι;υγγραψ•u; παραλοιμ~άνει παρά του Bι·jel'l'~ cle Bois-
mont τήν iξης περίπτωσιν: :\.οzαγό; τι; Υi~άγκαζε τ-f;ν παλλακίδα 't'Q!)
νά έπιθέτ"!Ι βδέλλας έr.ί τώ•ι γεννη·ηκών αι:ιτης όpγάνων 8ιά νά βλέπ"!Ι τό
pέον αίμα αvri); χ.ατά τ·ί;ν στιγμ·fιν -;·f,ς σvνουσίας.
'() Ball ά.ναψέρει περί ~νός iι.ι.πελουργοϋ, όσης σ-vναντήσας χ.οιθ ·
όδ~ν παι3ίσχ.ην 12 έ~ών βι:Χζε; α•)τήν, είτα 3! 11zίζει τiι γιννητι:ι.iι ορ­
γανr:ι. αvτ-1),, άποσπ~ τ'1ιν κ.αρ~iαν της' η., χ.αί τρώγιι, πίνει aε :ι.α& ίχ.
τoii αϊv.ατό' της χ.οιί άχ.ολο.Jθως θάπτιι τό πτώμα· σvλ'ληφθιί, ώμο­
λόyΥ117ε τήν πρiξίν του χ.αi aι-ι')'(f;θη λεπτομερώ; ;ι.αί άπαθώ; τ'- γι­
νόμeναι.
Έχ. τών άποτροποιiως περ1ων1.ίμων ;.f.αί iκ τ-ί\ς ίστορίας γνωστών πα­
pα~ειγμάτων iναφέριται τό τοϋ Gilles ιle Ra,vs, maI'echal de
France, σvγχρόνου τ'Ι; Jeanne ιi' Αι·c χ.α\ σvι.ι.πολεμιστοσ r:ι.ύτ1i;,
όστι, έψόνευσεν όργιάζων έπ' αύτών όκταχόqια παι3Ια, τά όποία elται
lθαπτιν είς τ.Χς βοιθεlοις τάφρι:ι•Jς το\ί πύργοv του, έν ψ χ.ατ<ι)χ.ιι. Ό
~άσχων οvτο; κακοϋpγο; πρότιρον εvρ(σχ.ετο έν τ~ ύπηρισi~ τη, αtύλ1irϊ
το.; Καρόλου Ζ' ώς αύλάρχ·11ς. iλλ' ·ί;ναγχ:Χσθη, ώ; ώμολόγει ό r3ιο,,
.. α έγχ.αιταλείψ"!Ι τήν αύλήν ' aιότι ~σθ7.νετο άχατάσχtτοr iπtθ"llfιlar νάι

_(t) 1) homnιe (~ι·irιιinel αελ. 649.

 Άποχωρήαιχς ~η~
1
βιάσ~ χ.αt νά. φον!uσ~ τόν Δε.lgιϊrοr (Danpl1in) ( ).
πιχθολογιχ.ών όρέ­
i.ιπηρεσίας έπε8όθη είς . τόν χ.ορεσμόν τών φριχ.ω8ών
ξεών τοu έπi τών . ποιιδίων .
. _'Ο Comt e de Charo ]ais, έχ. τοu Βοvρ~ωνιχ.οu οϊχ.ι:ιυ, πεpιώνψος
πανταχοu !_ό
χ.αχ.οuργος, όστις έν τ<ϊ> μέσφ τών όργίων του διέχυνε
του
α~μσι, ψονε•.Jων τόν πρώτι:ιν τυχόντα ~ιοιgάτ·η•• ~~ ":"ou παραθvρο•J
τάς :-;σιλλαχί8ας
χάριν όιοισχ.εόάσεως : κοιί βοισοινίζων καί άχ.ρωτηριάζων
ον Π'Jρίτιόοι;
του, fν!Fi ·ί;ι;έλγει έπ' οιύτών. Ή μέραν -:-ινά έθηκε φυσίγγι
α•jτό κ.αταχ.αuσοις
i.ιπό τόι γεννητιχ.όι οργανα μιiς γυναικός καi ·ί)ναψεν
τ-/Jν 8υι;τυχi) πρός άπόλαυσίν του.
.
έξά8ιλφ ο.ς
. "Ετερον περιώνυp.ον θηρίον, ό Ma~quis de Sade (
2
),

1'(,)9 Λουδοι)ίχ.ου ΧΥ,όιέπρε·.Jιεν/.ιπό τοu ποιθολο

γιχ.οu ~iτίι:ιυ ώθοϊίμενος,
πρός πολλοu; των Ρι,.>­
έ.:π:ι χ.οικ.ουργ-ί;v. οισιν άνθαμιλ'λώμενος έ7'ιτυχώς
μαίων άσελγων αύτοκρατι5ρων.
έξης :
Μετα.ξύ άλλων πολλών κατορθωμάτων άναφέρομεν τό
τάσεως) 8ια.~ά­
_'Ημέροιν τιν:Χ, (όλίγα έτη πρό τής γαλλιχ.Ύjς έπανασ
γυναι~ιός tν οίχ(~
ται τιν~ς .;Jκ.ουσαν, όιερχόμενοι μί7.ν όόόν, όλοφυρμούς
eν τινι τών θοιλάμ~ν
ηνί. Θραvσαντες ..ην . θύραν εiσiJλθον κ.αί εύρον
ης,έφ 'ής τόι μέλΎJ
γuναΙκ.α έντελώς γ•ψνήν, έξηπλωv.ίνην έπi μιας τραπέ~
. δια σχοινίω ν. Τό αJμοι
x.~i τό σώμα αύτi)ς ήσαν iσχυρώς ;,ροσδεδψένα
γινομένηι; έπί τ~\Ι
~ρριεν άψθόνως άπό τών τραυμάτων τής φλε~οτομίας
έπιπολαίως 1
όvο:βρ~χ ιόν ων· έκ. τών μαστών, zαραχθέντων διόι μαχ_αψόίο~J
έπίσης δέ καi έκ. -:-ών γε•ιν-ητιχ.ών όργάνων χαραχθέντων
·
:ίνέ~λυζεν αtμα,
ή ~υστυχ-fις γuν-ί; q-υν~
τό έχ.ρεuσοιν αlμα έπληιι.μuρει την χ.λίνΎJν. 'Όταν
η ώς έξηi τόι
7iλθε .δια της περιθάλψεως των ~ροσ3ραμόντων, διηγήθ·
ι το~ς
~ιοιτpίξοιvτοι : 'Ότε τό γεσμα Ελα~ε .;.;έρας , ό μαp~ι.ήσιος ~ιέταξ
ένόύμα~ά πις··
i.ιπηρέτας του vόι τ·IJ11 αυλλάbωσt χ.α.ί να άφαιρέσωσι τα
ην τοσ μοιρ~η":'.
ιίτα τ-fιν tξ-ί;πλωσαν έπί τjjς τpοιπiζης χ.αi χα..-ά ~ιατοιy
φλίbοις τΎJς χ~~
σίου ~νθρωπός τις -Υivοιξε διά ιpλει)οτόμοv ~ι.α( τόις δύο
άπi)λθο-ι 1'Qι~
ίz..άραξe τό σωμα είς πολλά G1Jμεία. Μιτά. ταuτα πάντες
·.·.
·ι βιχαιλέω v.
ft) Ί'Ϊτλο; τυί:ί οιαοόχ_οu τυϋ θρόνυu έν τ~ υrx'J' των Όpλειχνώ
vloε χιχί Ρ. l\Ioι·eau de Ί'οuι·s : Des abeιΨations ιlu se ns genesi que
(2)
2111 • ed. αtλ. 6t, t880.
 29.3
μέσιι~
ίμιινι μόνος ό μαρκ+,σιr:ις, οι;ης έκ3υθείς ή11έλγησεν iπ . αvτj\~ έν
ή"fl 'Jf''
των σιiμi.των · τ~ lλεγε όέ «δτι ctεr εlrε σχr·ποr rά rήr :xaxo.11:01
προιr-
ά.λλ' ίπει3·1; είς τάς φωνάς τ·tις -fικούσθη ό θόρυ~ος τών ϊξωθιν
των
3ραμόντων' ό /Ι·α ρκ:ί;σιος ψο()ηθείς άμέσως -rιγέρθη καi έ'φυγε ιι- ετά
ύπηρετών του .

Έπi μεγά.λου Ναπολέοντος ό marqu is de Sade συλληψθεl.ς 3ι ά

'Πcιpόμοια χαχ.ουpγήματα lνeχ.λεl/Jθη έν τι/) φρενοκ.ομείιp το\i Cha1·enton,
iνθα τ<j) t 814 έτελεύ't"1)σεν .

..
Τό ονει3ος, οπερ 3ιά τοιctίτων 11τυγερω-. πράξιων καi βόιλυγμιων
άξιοπpέ..;
,rpοιιάπτεται είς την τιμήν τ"ίjς ά.νθρωπίνΥ:ς ιyuσεω; καi τ1,ν
έλατή­
~ πιιαν άuτής, μόλις ιι.ιτριάζιται , όταν άναλογισθώμιν οτι τi:
τούτων καi τi); οι·ασrρο.;.
pιον, ή ά.ρχική άίτ(α πασών τών ώμοτ·ί~τω·ι
σiου
φ1iς ένός -.ων φυσικ.ωτέρων πα.6ών τoij ά.νθρώπου' τοσ γεννητΥ)
τών
αίιιθήμα:-.ος, όφιιλεται είς τ-ί~ν παρέχ.ιί.λισιν άπό τοίί κατά φtίιην
'ών έξαρ­
όργανικών lκιίνων ι:ruνθ11χ.c~ν τών lγκεφαλικών λειτουργιών , άφ
τ~νται αt 3ιά.φορο~ φuχικαi ίχφάνσεις (συναισθήp. ατα, πάθ11 , βούλησις
γικήν
χτλ. ), έν χλλαις λέξισιν όιpιίλιται εiς νόσον καί ούχi εiς ιpυσιολο
κατάστασιν.
οή~ος
Ό iνθρωπο; εiνε μiλλον θϋμα των νόμων της φύσεως η
χαί αύτων τι:~ν
eι.jτής. Οι άρχαϊοι τήν Elμapμlrηr ιΙχον θδσιι ύπιpiνω
rη εlνι ή
θεών, οϊτινις ύπήχ.ουον είς τάς βουλάς αύτης· ή είμαppέ
ίγνωστος και ά.καταμάχ11τος άλληλουχ~α τών ιr>;μ~αινόντων ίν 1'φ

-ί)θιχ.φ χόσμφ . Τό ιχληθές τ.;j; πα'λα~ας ταύ't'Υ)ς άpι·iίc (άψάιpοuμl~11ς

-i'ijς n-όι11τιχ.η; -Ϊ; θρησκ!U't'tκ..;jς χροιας αύτjjς) lν τ-~ ήθιχ.~ τάξιί iων
ού•
'it'pαγμiτων έπι{:;ε~α:οuται ύπό τiiς νεωτέρας !πι11nfμ11ς. Ού8ιμία
vαμι; lν τψ κόσιι-~ εiνε ικ.αν-/) νά έκμΥΙό!νt~{Ι καi νά μεtαστρiψ~ έν­
'ι'6vόu~ όλεθpίας τiσει; ή ~λλα; ψυχικάς ά.νωμαλίας του άτόμου, όφιι­
όpγιiνΟυ
'λόμiνας !ίς lλαττωματικ·~ν bpγανιΚ:ήν χ.ατιiστασιν αύτοϋ τοu
πεπpωpi rωc, ίμφανiζο ., ...
cιύτ&sν, τοu έγκ.εφάλόυ, χ.!%& αϊτινις μοιpαίωc,
ofiι μttά μ~6-Ι)μ11τιχ.~ς Πόλλάχ.ις άχ.p~~είας παρ~ τφ ά.•θρώπφ ώς άπc.­
'ι'έλι11μα προ'tlγ'flθίντων αίτίων, τά όποια πάλιν εiσ&ν άποτελiσματα
~λλων προηγοuμίνων αiτ(ωv.
 294

. Ή πινταίηι; παιδ\σχ:ιι, έν τ~ όπο(~ τόσον προώpωι; ιiναπτύσσονται

αί σαρχ.ικ.αi όρίξειι;, ό όκ.ταε;·~ς παiι;, οιrτις lπιθυμεϊ νi φονεύ~, χ.αιi
ιpονεύιι -πο'λ'λάχ.ιι;, το;J; συνομήλικ.i; του, 1ι lzει άχ.ατα•η_ίτο•Jς τiσιιι;
πρόι; χ.αταστpοφ·r,ν κ.αί βλά.~ην, είσί τόσον •'.ιπεύθυνοι 31Οι τά.ς πρά.ξιιι;
των' οσον θά. ήι;αν δι~ ..-f,ν παρο•Jσ!-ι:-ι τοϋ ιίτόμο•J των έν τcj) :~όσμιμ
τούτφ. Αι πράξεις α•)των είνε ώς τά. φυσι1<.ά. φαινόμενα,τά όποια είσίν
ιiναπόφιυχ.τά ιiποτελίσματα προϊjπαρχόντων αίτίων. Οι ένήλιχ.οι 3ίν
ύπάγονται βε~αίω; είς Χλλους νόμο•Jς' ·~ νε•Jρο-παθιιαχή χ.ληρονομιχ.ό­
τ·ιις, ήτοι ή συσσώρευσις μεγάλου άριθμοίί αίτίω•ι νοσηρίi>ν τοίί νιυριχ.ο\ί
συστήματος μετα3ι3ομένων άπό γενεοcι; είς γενεάν, ;ι.ατ' άνάγχ.ην θά
iχ.3ηλωθii ήμίραν τινά, οταν ύπερ~ληθii οριόν τι, 8ιά. 3ιαφόρων ~ιυpι­
:ιιών ή ψυχιχ.ώv ώς έχ.3't)λοϋται φυσιχ.όν τι τοϋ προ­
ψχ1νομένων,
σώπου ή τοίί σώματο; zαρα;ι.τ·ιιρισηχ.όν. Ή 3vσμορφία τ;;jι; pινόι; π. χ.
ιtι; τινας οίχογενείαι; μετα3ί3εται χ.ληρονομ1κ.ώι;, ι\ινο\χ.ών οvσών των
περιστάσεων της 3ιασταυpώσεως, άπό γενιίiίι; εiι; γενεάν. Οvτω μιτα ..
3ί3ονται χαί aί Υ,-~rο.lο1'ικαί ιJvσpοpφlαι, περί ών άνωτίρω ώμιλήαcι­
μιν• ένταϋθα μάλιστα τό στά3ιον ιiνε ε\ιpύτεpον, καθόσον ·~ κ.ληρονο­
μιχ.ότης 3έν ε{νε πάντοτε όμόλογος χ.αί όμοιόμορφοι;, ά.λλά. χ.αί :ι.ιτ«•
μοpφουμένη (loi c]' he1'edite pa1· met.am01'phose).
Τί γίνεται δί έν τοιαύταιι; περιπτώσεσι τό αύrtfούuωγ, ·~ ήθιχ.ή
έ'λιυθιρία τοϊί άτόfΙΟU ; Λϋτη έν γένει ιίς -:τάνται; τοvς άνθρώπουι; πάν­
τοτε ηετικ.ή έση, περιορίζεται 3έ π'λειότερον ·ii χ.αι έξαφανίζεται ιί,
το•)ι; πάσχονται;. «Πολλοί, λέγει ό Heι·zen , 'ΙΟμίζουσιν οη ή έλευ­
.,,θεpία σuνισταται εiι; τό νά. rJύraτai τις rά πpάrτy δ, τι θι.lήuιι, λη­
»σμονοϊί111ν ομω~ να έξετάσωσι τήν f.τέραν οψιν τοϊ:ί πράγματο, : &r
»δη.lαrJΤι rJύraτal τις ra θl.l~ι δ,τι. θε.l1ίσιι. Τοuτο 3ίον νά θιωρ·ι~θii
χ.υpίως ί.lιvθεpία J). Άλλ' ·~ έλευθιpία cι\ίτη ιύρίιr.ιι.ιτcιι ύπ~ τό κράτος
τοϊί μηχανt~μοϊί χ.αί τη, ί3ιοσιιγχ.pcισίcις -rοϋ lγχ.εφάλου έν συνόλφ ;c.ιι,ί
τb)ν ίγχ.ιψαλιχ.b)ν όργάνων ί3ι,, έξ (~)ν iποppίουσιν ό βαθμό, χ.αί ή
lντασι, των όpέξιων, των πιι.θων, -rων τάσεων, τα όποία εΙνε 3ιάφοp.cι
χ.ατ« τά ~τομα ·ii χ.αι πιι.pόι τφ αύτφ άτόμφ ιv 3ιαφόpοιι; χρόνοι,. ,
Ό Kant (1) ιίπεΥ οτι τό πρό~λ't)μα της ήθι;ιiίς Uιvθιplat: ιiνά-

~t) Th. Ribot : Leι- ιηaladieι; fle la \' O]n11t~, αιλ. 2, 188'7.
 '295

γεταt lπl τέλους είς τοϋτο: «οcν δηλα3ή 3 1.ίνατα.ί τις νά tξέλθ~ τοϋ
κ..Jκ.λου τών ά.ποτελεσμά.των καί τών αiτίων 3ιά νά. θέιηι μίαν ά.pχ-f1 ν
ά.πόλυτον>>. Τ·fιν ά.ρχήν ταύτ-rιν ή μεταψυσι>'.-fι τ-/~ν θέτει, ά.λλά τ-fιν θέηt
όλως αύθαιpέτως.
Πολλά.κ.1; ·iι χ.οινωνία έκ.πλήσσ-εται καi ά.πορεί !πί τφ ά.κούσι.ι.α η όη
ό 3εϊνα 3ιέπραξεν ά.νήκ.ουστον, ά.νέλ7τtστόν τινα r.ροcξιν, ην 01)3είς παρ'
α..Jτοϋ, τέω; σώφρονος >'.αί τιμίο1J, ·fι~ύνατο να ά.ναμείη1 ποτέ. Και
είς αvτόν τόν παρεκτραπέντα έΟιν τίς ποτε πολvν χρόνον πρό τής προc­
ξεως lλεγεν ', ότι εΙνι 3·Jνατόν να uποπέσrι είς τοιαύτην παρεκτροπήν,
ούτος καλ·~ τ'{\ πίστει θα 3ιεμαρτύρετο.
Τί συνέ~η ; ό άνθρωπος ούτος δεν -IJτo κύpιος ra θε.lιίσιι δ,τι ήθi­
.lησε ra πpιif.rι καi lπpaζ1 τιpόντι · έπί πλέον 3~ δεν έγνώρι~ε πρότερον
καί τόν βαθμόν τ1jς ά.ντιστά.σεώς του, τον \ιπχρχοντα έν έαυτφ, είς τΎιν
πειραστικήν lπιλήψιμον πραξιν. Πrιptσύp&ιι, ώς λέγεται κοινώς, \ι.,.ό
των περιστάσεων.
ΈΟιν δέ τι; εϊπ·~ οη ό άνθρωπο; ούτο;, καθ' 1Jν στιyμ·fιν έξετέλει τήν
πραξιν, ·~κοuε τΊj; 1ωriiς τί/ς συrειιJήσεώς του 8ιαι.ι.αρτυροιι.ένης, τού­
τέστιν ό-.ι εΙχεν έν έαuτιϊ> άλλην θέλησιν, τήr κυpίως ιJη&εr &l.l.ησtr,
τήν ά.ντιστρατευθεiσαν έπί βραχvν χρόνον είς τ·fιν θέλ·ησιν τήν έχ.τελέ­
ιτασαν, θχ ά.παντήσωμεν ότι κυρίω; ή θέλησις εΙνε pία, ή έκτε.l.οvσα, ή
άλλη 3έ, ή λεγομένη r;ωγη τΊjς σ•Jνει3·ήσεως, η άγωτlpα &l.lησις, εlνε
άπλΊj ά.ρνητικ.Ύι έπιθυμία χ.αi συλλογισμός, όσης τότε μετα~ά.λλεται
είς βού./,ησιr καί εΙνε τφόντι βούλ·ησις, όταν ά.πολήξϊ' ιίς ά.πόφασίν
τινα, θε-.ιχ.ήν Υ, ά.ρνητικήν.
Ή θέλησις δε ή έχ.τελουσα είνε προέκτασις, οϋτως είπεtν, πρός τιΧ
έκτός έπ•.θυμiας τινός· αϊjτη δέ 3ιέγερσίς έση ποιας ηνος, έντόνου ή
ά.σθενους, συναισθημαηΚΊiς καταστάσεως, ·~τις ,ώς βχσιν, ώς substra-
tum, f.χει τΎιν λειτουργίαν ά.νατομικων ηνων όργά.νων του έγχ.εφά.λου,
·ί) διέγερσις των όποίων yενν* καi έπιgά.λλει τ·/;ν έπιθuμlαν εί, τό άτο­
μον, τό προ·Lόν 3έ τΊjς 8ιεγέρσεω; τα•.J-.ης ώς συναlσθημα, ώ, συγχ.ινΥι­
σις χ.αi έπιθuιι.ία, οίκ.ειοποιεtται \ιπ' αύ't'ου, ·ί\τοι γlνεται βούλΥΙσις χ.αl
iντανα.κλασηχ.ω, μεταδi3εται εtτα εί, τα, χ.ινητικά., χώρας του lγχ.ι­
ψiλόu ώς βούλησις έχ.τελουσα. Άκ.ριgώ; 3έ 3Ε.ν εtμεθιχ ού8όλω ς χ.ύριοι
αvτου του β.αθμοσ τΊjς διεγερτιχ.ότητος των όργά.νων χ.αi έπομένως τοv

•
 Ί96

βαθμοίί τi;ς όρέξεως τi;ςτάσιως ;ι.αί σηχινήσεως ·~μώ'ι μέχρι πάθου,

πολλάχις· 3ιο ;ι.αί λέγομεν οτι gχαστος' άνθρωπος ίχει τον rαpιι;ιτήpd
τΘυ, Πιν ·nθι;ι.ην i8ιοσυyχρασίαν του :tαί ά.ντι3ρ~ 8ιαφόρως ιίς τόι; ίν­
τuπώσεις τοίί μέσο•J έν ι1> ~~. ό εiς τάz;στα παρασ•)ρεται uπο τών πα­
~ων, ό άλλοι; 3υσιιολώτερον· έχ 3ύο ά.νθρώr.ων εί; μίαν περίστασιν ό
ιtι; θόι 3είξΊJ τοιαύτ1)ν 3ιαγωy·~ν, ό Ετερος !ί..λλην.
~οτι 3έ τφόντι 3έον πρότερον νi συμb~ ποιά τις συναLσθΎJματι;ι.ή
Χά.tiΧ.σ':'ασις, ·/iτοι 3ιέγερσις τών στοιχείων τοu έγχεψάλο 1J,. Οπως αύτη
μeτατραπ~ ιί-:-οι εί; βού.lησιr έχτελουσαν, 8εικνύουσι τoiJ>v ποιθολο­
γιχαί τινει; :tαται;τάσεις. Εϊ3ομεν, εiς 'έν έχ τών προΎJγουμένων παpα­
~ιιγμάτων, τον 3ικ.αστΤ,ν έκ.εί•ιον, οστις ίλεγεν είς τοuι; περι α•)τον ά.πο­
pουνται; πω; 3έν ή3ύνατο νόι λαμbάV"{Ι άφ • έιχυτου iπόφασιν κ.αί ίμινιν
i3ρανής : «ά.λλ~ χάμετi με πρώτον νόι θε.lιίσω. νά ίχω τ·~ν θέλΎJ­
σιν έκ.ι(ν-11ν, ·~τις ίκ.τελεί κτλ. J>. Είς τό·ι ά.σθεν1) τοuτον ό μηχανισμός
~ ολης σειρi; τών ψυzοφuσιολογικ.ων ίν το\ς όργάνοις του έγκ.ειpά­
λοu πpχξεων βε(5αίως έbλάb"ΙJ, ·ί; άλuσσοι; α·~τών 3ιισπάσθ·ι~ ·~ 3ιικόπ-,,,
3tiL τοf.ίτο 3! ό πάιη_ων, χα( περ έχων πλ1jρες τό 'λογικ.όν, ιJέr ήτο ;ιύ­
pιοζ rίί θέ.lrι. να έκ31)λώσ·~ προς τα έκτόι; μίαν έπιθ•Jμ(αν, -ί\τις ίνιχα
τ1i' παθολογικ.;;jς βλibΥις τών κυττάρων 3έν προσελάμbανε Π.ν 3έο•J·
ιtαιν ίντασιν, τόν 3έοντα έρεθισμό·ι, 3έν ~το, έν άλλοις λόγοιι;, πλήρης
χ.αί iλΎJθ-r~ς έπι~uμία 3ιά νά 3•Jν1)θ·~ νά μεταbλ·ηθ~ είι; πρiΧ.ξιν, ·/iτοι είι;
!χ.τελεστικ.ην βούλ1)σιν. Ό .Χνθρωπος, ώς εlπε φιλόσοφός τις, τοσουτον
μόνον ε!νε έλεύθερος, οι;ον ει; κ.ολυμbητ·l;ς ε{ιpισκόμενο; έντόι; του pιu·
ματοι; όριι.ητιχ.ου ποταμου· ό πλέων ε!νε έλεύθιρος νά. έχτελ~ χ.ινήαιιι;
τινόιι; του σώματοι; κα! νά. 3ιευθ 1.JΨ11ται bλiγον 3εξι~ η ά.ριστιρqt, ά.λλάι
1tάν'rc;τε ώθείται πpός τά. έμπpό; κσι.τόι Π.ν φοράν του pεuματοc ά.3u­
νδιτG>ν νά. πλέΊJ ά.ντιθίτωι; πρό; α•)τό.
'Εν τrfί βίφ των iνθpώπων τοιοuτο•ι pεuμα ύπάρχ ει· tιν!ι; ιύpL­
σκονται έντός iσθενεστί~ου· pεύματος, ~λλοι ίντόι; ίσχuροτέροu χαι
όpμητιχ.ου. Οι πρώτοι εΙνι μiΧ.λλον έlεύθepοι είι; τ1~ν έχτiλισιν τών
Χ.tνήσιων και Πιν 3ιεύθuνσιν αvτών' οι 3εύτεpοι ήττον έλιuθιροι χ.αι
μοιpαίωι; ·/ιρέμα ~ μεθ. όρμ1\ι; φερόμενοι ύπό του pιύματο; πνίγοντοιι
~ lχ~άλλοuσιν εt~ τόν ώκεανόν της 3ιαφθοραι;, τ1jς καχ(αι; χαi του ιγ-·
;ι,').ήματός.
 ~97

'Επε13η ιίς τας πλιίστας των μν'V)μονεuόεισών ίν 't'oiς 'Ιt'pοηγοu­

μίνο1; πεpιπτώσεω'ι, ί3ίω; 3ί είς τ·~ν τάξιν των 7·ιrrητικωr, ή 3'1α­
τήρησ1ς τοϋ λογικ.οij είνε ή φ αίνε:rαι άκ.εραία, φuσιχ.φ τφ λόγι,) γιv­
νώντα.1 έχ.άστοτε πλε'iστα οσα λεπτότα-:α πολλάχ.ις ίατρο31χ.αιιτιχ.ά
~ητήματα. Τήν λιjι;ιν τούτων ;ι..Χλλιον 3ιευκ.ολύνει ή ίχ.άστοτε ιί3ιχ.Υ,
περίπτωσις ή γε•ιιχ.αί τινες άρχαi σκ.οπQ\ίσαι τΎJν ύπό3ειξιν τοv βαθμοU
ΤΟίί VΠευθvνΟ•J ή τοίί άνωθύνοu, ον 3•.Jνα't'αL νόι ίχ"('ι ΙL; ~νθρωπος.
Έντοι\ίθgι ε[νι χ.ατάλλ·11λο; ό τό,.ος νit. ύπομνήσωιι.εν ιίς τούς 3ιϊtαt­
στόις τούς πeριωνύμοtις χ.οιi βοιθιίοις έπισ'1' 0Ι)μον1χ.1\c iννοίιχc χ.αi προιχ.τι­
χ.όΤ"Ι)τος άμα λόγους τοϋ Michelet: «Πρέπει ή Δ1χ.αιοιιύνη νit. γιίνrι
)) Ία't'pιχ.ή' φωηζομένη ύπό των φυσLQΑογιχ.ων έπLσ"rΥιμων χ.αi lχ.τιμωσα
»τ-fιν μεp(3οι το\ί JΙOtpaίov, Π,ν ύπεισερχομίΨΙ)V είς 't'όις ίλευθίpΙΧς Πpά­
»ξιις .... Πρέπει ή 'Ιατρ1χ.·Ι; νά γεLν·~ Δι~ί.αιQσύν-1) χ.αi 'Ηθιχ.ή· πρίπε1 ό
»iοιτρός, 3ιχ.ιχιιτής γνώστης 't'1\ς έν3ομύχου ζωης τοσ άνθρώπου, νά
bιίσ€λθrι εiς τήν έξίτασιν των φυάιιι.ών αiτίων, τΟι όποiα προξeνόσ-n
»τό -ί~θιχόν κακόν, 'ι"ήν Μιχ.ήν ..,όσον» ( ).
1

4.'.
ΟΙ ΕΓΚΛΗΜΑ ΤΙΑΙ

"Εχφ~ιλοι φpινο~ιιιβεtς ίyχλημοιτίοιι ~ ήβιχιϋ, ιpρενδπαc'tttς ifoUιι ιn6tauiι ). Δ:οιφ~

ιι~τώ., ~πό τιίΊν :ιctιplωι: fpptro8.la8ί:ιr Ιγχλημαιτιών· Σ11ντοιuttαι~ τbιν i~ιφuλων ;ιpινοπαι­
&~ν lγχλημ:ιtτιών μιt4 των lx rιrιτiίι: χσι:ί i( iπα.1·τίlματος :ιcaxovprωr (criminels
n~ΙΙ. ~tinHήels de profι!s$lόn). 'lοτοpιχσl: ΕΤ, αοφός 1ιοιχοiίρyο,· η Μσι:ρΚη~αι de
B'l'iιι~llietι· η φ•pμοιχtύtpισι: Marie Jeanήeret· δ Κcιλιγούλοιι· d Νlpων· ΙιιfφΘρ'σι
JU. χσιpσι:διlyμσιτσι.

Έξε6ήχ.αμtν άνω-rίρω οη ίν{ο't'ι «ύν τ~ !ιαστροφt\ τοσ πάθου, 't'η;

γινν'Ι\'t"Ι)σίου όpμ-1\ς συνυ~.ipχο\)σ\ ιι.cιl iγx.λ"riμrt't'tX.ΙXi τiσ_ίι,, ή ύποΉ τ~
x.p/t"r~, αtuτoij άναπτύιJ(fΟνταιl 't'OtαuτlXL 't'άσεις χ.αί. 3ιαt1t'pάtτο-Jται ίy­
χ.iήματαt.

(t) Ρ. Moteau (vlό•): Des ab~rrattori!!- 4u sens g6ne~ique ιrιϊ 30'7.

 298
Ένταuθ~ νϋν θά 3ιαλά ~ωμεν περί τών έ}(,'fύ.lωr ppεrnπaθώr irιt,.lη­
/·irιτιώr των παρο•Jaιαζομένων . vπό τύποr χ.ατi τό μiλλον ή ήττον Χ.'Χ­
θαρόν χ.αί ά.μιγ1i. οι έγχ.λ·Ι)μα-rίαι ο •jτοι 3ιιχο;;ράττουσι τό lγ?tλ"Ι'Ιμα 8ιάι
τό lγι!.λημα, χάριν άπλ'Ϊ\ς τέρψεως, χάριν ικανοποιήσεως παθολογιχ.-iiς
τινο~ iνάγχ.ης πρό; χ.ατα11τροφ·'1ν ή βλά~ην, βχσανίζοντες ·~ φονεύοντες
ζ~α ή ά.νfJρώπο•J; . Τό ήθυιόr aίtιθηpα (sens ιnoι·al), ή ήθική εύαι­
σθησίa (sensibilite morale) εiνε άμ~λυτχτη ή έντελώ; έλλείπει παρ'
ιχuτοι;: Ούτε αίτίαν iνακ.αλ•iπτιι τις είς τάς χ.αιtούργο•Jς πράξεις αuτών,
οϋτι αχ.οπόν· ή iν vr.άpχ'!) αί":ί'Χ τις ~ιχ.αιολο)'"11τtχ.ή, αvΤ"Ι') εiνε μη3α­
μινή, ά.νεπαρχ.ης χ.ιι.ί ά.11·ί)μαντο; . Τό lγχ.).:rιμα 3ιά τό lγχ.λημα.
'Ενφ 8ε ά.ιp' ίνό~ ή ·~θικ.·Ιι αϋΤ"Ι') 3ιαστροψΊ; χ.αί ά.πiμ~λvνσις εΙνι χ.ιι­
ταιφι:ινής , ά.φ. έτέρου ώ; πρό; τήν 3ιάν'.Jιαιν τυγχiνουσιν οντες σχ_ε3όν
ώς οι 11vνήθιις χ.αί . φυ11ιολογιχ.ω9 ίχοντε; τόν νοvν :Χ:νθρωποι. ίνίοτι μά­
λιστα εί11ί πεπροιχ.ισμένοι ύπό έχ.τiχ.του νοητιχ.1j; 8υνάμεω; χ.αί λεπτοv
πνεύματος , ή τ'.Juναντίον , οr.ερ κ.αί σuνηθέστερον, χ.α.τωτέρω τοv lπιπi3ου
't'OV χ.οινοiJ νοός εύρίσχ.'.Jνται, πάντοτε ο:J.ως ό ι;χ:tJματισμός, ~ μορφή,
ούτω; είπείν, τής 3ιιχνοίας α•)των 3ιαφiρει τής των συνήθων άνθρώπων.
οι έγχ.λ"Ι')ματίαι ι:ι·~τοι είσi μία ποιχ.ιλία έν τi1 μεγάλ'!) οίκ.ογενεί~ τής
ήθαίjς ppεroG.lrιff1ίaς (folie moι·ale. moral insanity τω-ι VΑγγλων),
τοuτέστι τή; παθο.lο,·ικίjς <Jιanιpopίίt: τοϋ .rrιpακιίjpος ή ιοϋ ήθικοϋ,
8ιατηρουμένης τ'Ϊ\ς 3ιανοίας, άλλ' ύπό τό χ.ράτος χ.αί την 3ιεύθυνσιν
'ri\ς 3ιαστροφ1iς τοv χαραχ.τήρι:ι; χ.αί των αίaθη!Jοiτων 3ιατελο•)σης, 3ιά
TOVTO 3ί χ.αιί πiντοτι έλαττωματιχ.1i ;. Εt3ομεν lν ά.ρχ~ lχ.θέτοντε, τοu;
γινιχ.οu, 'fviολογιχ.οuς χαραχ.τ1iραι' τών 1t.lηpοrομικώγ οτι ύπάρχει κ.αί.­
τηγοplα Τ\ς α•Jτών, οίτινε, χ.α.λ'.Jvνται 8ιά TOV τεχνιJC.ΟV ορο•J ·~θικώς ppι­
rο8.lαGιίς (fous moraιιx), χ.αι οι όποίοι ίχουσι τ-Ιϊν τά.σ1ν τoiJ βλάπτιιν
χ.οι! 3ιατελετν lν γένε\ είς ά.iνναι:ιν πόλεμον x.α't'oc τ1j; χ.οινωνίαις· ψιύ3ον­
ται ~νεu λόγο•J , σvκοψαντοiJσιν, ά.ν•ιπολιτιύι:ιν-:α1 τά πάντα, ψιλονειχ.οv­
σιν' ά.ντιλίγουσι , 3ιαι;τρέφουι;ιν ολα iπλώ, κ.αi μόνον 3ιά νά ~ορέσωσι
μίαν. έπιίγουσαν έν αύτοιζ ":tαθολογιχ.ήν άνάγκην avγκιν-Ιιιr~ω;. οι τοι­
οvτοι ήθι1tώς 1pεrοπαflείς 3υνατόν ένiοη νά προ~ώιr1 μέχρι των βαρu•
τiτων έγχ.λ·ιψ.iτων 11uνε':t'ε(~ ίλαψρi; τινο~ ά.ψορι.ιΥ\~, 3ιότι ιίσi χ.ατ'
ίξοχην παpοpμηrt1tοί (impulsifs), των ':tpάξεω•ι παρ. αuτοίς lχοuσών
ι:χε3όν ά.ντανα.χ.),αστικόν χαραχ.τ7\pα. iλ).,άι 3ίv εrνε ά.παιp αiτητον ίν
 299

τούτοι.ς ιiίπαντις νά. lχωσ1 χ.λίΙJι~.ς οιι!'-οbόρους' πολλών περ1ορ1ζομίνων

μόνον ιίς άπλ1jν χαχίαν.

Είς -Νιν τάξιν ομω:; αύτων π:ίντως ιiν-ί)χουσιν οι πιρί ών ό λόγος ίν­
ταuθα i7·ιιlηματίαι' ών ή 31αατροφ-Ι~ τοu ήθι.χοu λοψbάνει εi3ικώτερ')ν
-Νιν αιμοbόρον μορψ·ήν' τ-fιν τάιην προς ιiνθρωποχτονίαν' ή έν γ!νιι προς
ίγχλ'Ι!ματιχ.ά.ς πρά.ξει.ς. Διαφίρουσ1 3ί ούτοι έντιλώς τών lγκλ't)ματιών,
Οuς iπαντώιι.εν είς Τ?Vς "υp{ουc .""(apάgιporac, οΪηνες \ιπό το χράτος της
1rοtρανοiας χ.αi. των πεπλανημένων ί3εων ε\ψσκόμενοι προι;αiνοvαιν είς
τό ίγχλημct ,' ώς χ.αί τών ιϊ:λλων έγκλημσιηών , των παpοppητιιιώr (im·
pulsifs)' οϊτtνες π_σιλα(οvσι ~ι.αθ. f.αvτών προαπαθοuντες ~1 • όλων των
3vνάμιων νi iπαλλαγώσ1 τών όλεθρίων τάσεων προς άνθρωποχτον(αν
(μονψανία προς άνθρωπ?κτονίαν, monomani e homicide) μετα­
νοοuντες π1κρώς μετά. -Νιν 3ι.χ~ραξιν τοu έγχ.λήματος χ.αi όμολογοϋντες
ότι ά"αταγών1στός τις μv11τ't)ρ_1ώ3't)ς έσωτεριχή 3•.Jναμις άνωτίρα ίαvτών
τοvς ώθ't)σε παpά τιir θέ.lηulr τω,· εiς τ-~ν ιiνθρωποχτ1:ινiαν. Περί τούτων
ιϊπομεν l)tαν~ έν τοί; πpοηγοvμένοις, όρθότεpον 3έ εlνε οίιτοι νά. χ.λ't)­
θώ111ν έruηματοfιrιεc ~ι.αi. ούχi. έγχ.ληματίαι.
'Γούναντίον οι έ1·ιι.lηpατlαι, περί ών όμιλοίίμεν έντσιϋθοι, ίχοvαιν όλως
3ιαφόροvς ψvχολογιχ.οvς χαραχ.τ7jρα:;. Ώς εtποfί.εν, πάσχοvσιν ήθιιι/ιr
άrαιιιθηq{(lr κ.αi. ατρέ€λωα1ν μετά. τάσεων αιμ'.)χαρων Χ.αi. βλαπτιχ.ωv'
3ιαιπράττοντες ΤΟ ΕΥΧ.Α"Ι:μα προς τέρψιν ή ιχανοποίηΙJ\Υ ιiχ.οpίΙJτΟU JΙ.σtt
~ιιφθσιρμiνοu πάθοvς, προσπσιθοϋντε; νά. άποχ.ρύπτωσιν ίν ά.νάγιι.Ί\ τό
l~λ11μα, ή iναχαλvπτό!Α-ενοι μένο•JΙJ1ν άπαθείς προ αύτοiJ, ιiναίαθητοι,
:Χ.νε•J τής ί'λαχίστης σvγ~ι.ινήσεως ή τύψεως τοu σvνει3ότος, άνοιιδιις μίχp1
;c.uyιaμou, ή έ71:1πολοιίοιν τινόι 31χ.α1ολογiαν ε\ιpία~ι.οντε~ ά.8ιαιιpορο\ίαιν iν­
τελω; περι τη, ;ι.01ν-~ς γνώμ·11~.
τα έγχλήματα αύτών ~χοvαι πολλά.χι.; τοσαύτην ώμότητα, ωaτι ή
ίtοινωνια μίνει έχ.πληχτος, ιiποχαλεi' 8ί αvνΥιθως οιύτοuς τ:ipnτα, θηplα
ίtοtί τα ποιpόμοιοι. Έν τούτοι; οι τοιοuτοt ίγχ.λημσιτιαι άνήχ.οvαι μα?-­
λον ιίς τ-l~ν ποιθολογίοιν , είΙJ! 3ί τvφλά κοιί μοιραιοι όργανα ~ς . ί8ίας
α~τών παθολογιχ.1\ς χ.αί ά.νωμάλοu όργανιχ1jς ί3ιοσuγκpαα(α.ς άλλοθιν
χ.ληpονομ-nθιίαη;. Άλλ' έάν εί; πολλούς τούτων άναχ.οιλύπ~ τις ιvχ.6-
lως τά. 3ιiφορcι φuχολογικ.ά. γνωρίσματα, ή ~ι.αί ένίοτι ιiνατομιχά, τών
κ-l11ιmropueώr~ί~ι1ι,ι.lrσr.ιlrωr 1 ~ι.οιί ιύχιpως -.ταροικολοvθi τό παθ ολQ-
 300

γ~κόν σπέρμα ύπiρχον έν η\ γενε~, είς ήν άv-~ΙtQυσιν, ιiς χλλου; λi;_~

riσαφη εiσι τά γνωρίσματα ταuτα, η καί ο.J~ξν φαίν!ται ύπάρχον ώς
κλ·ΙJpονομικόν π~οrιγο•.Jμενον, όπότε κ.αi ·ή 3ι:Χ χ.ρισις α 1:ιτων άπό τών
κοιrώr 1ηομlrω~· χαί έt έπαπ·i.lματοr; έ)·χlημαrιώr τής κοινων(α~
κόιθίστατοιι 8 1.Jσκολο;, μάλιστα ~έ &.ν τύχ·~ να ύπipz"f) αiτiα τις χ.αi
aκι>π~ς -Προς ~ι:Χπραξιν του έγκ):ί')ματος. Το'jτο 3ε το γεγονος riχ.ρι~ώς
άπο8ιικνύει οτι άχρι~ή ορια μεται:ξύ των .ταθο.lο1·1κώr τούτωr ir1ι.lη­
ματιώr(fous mοι·aιιχ criminels) χαi των κοινών (criminels nes-;
ctiminels de pι·ofession) ·ί)τοι έζ έπαγγέλματο; ίγκλ~ματιων, 8έν
ύπχρχουrsι, κ.ατiι. τοσο\ίτον μίiλλον, κα/)' οσον, ά:ιτιστρόφως, ποη.όι των
το.ε•Jταίω·ι τούτων παρουσιάζοvrsι χαp7.κτ·Ιipας ·i\ γνωρίσματα' ε!τε άνα.:.
τομ!κά, είτε ψvχολογικ:Χ. ομοια πpός τα τών πρώτων τών iνηκ?ντων
όφθαλμοφανώς εiς την ήθικήr ffpιro8.lά8ειar (folie mo:rale), χ.αi μά­
λιστα χοι-rάγοντιχ.ι, ώ; χ.:χί αuτοί' ιξ οiχογινειών' ίνθα αι νιυροπάθιι'αι
χ.αi ή ιpρενο~λά~εια άφθονοuσιν.
rΙαραχ.ατιόντες θά. εiπωμεν ό'λiγα ηνά. σχ ιτιχώς πρός τό ιmου3αίον
.καi μεγ:ί'λ"Ι)ς χοινωνιχ.ης σημασίας ζήτημα τοϋτο, τό όποtον, lσχάτως
ί~(ως, χοιτίστη άντιχεί.μενον ζωήρίiς συζητήσεως μιταξu των φρενόλιj­
γων καί -:ιiν έγκ'λ"tlματο'λόγων, παρα"Κο'λόυθοuντος ιχ.uτό μiτ' ίν3ι~φε­
pοντος χαi τοσ 8ιχ.αστιχ.ο\ί χ.όσμου , καi 3ιά το όποίον πολ'λαί γv~μ~ι
iντ(θε-rοι ίξεφράσθ·11σαν.
Nciν παρ~θέσωμεν iνταuθα πάpα~είγι.ι.άτ:Χ τινιχ lγχ.'λ·ΙJμ-ct-rιQν ~~­
χ.όντων χ.αταφανίστερόν εί; τήν παθολογίαν, έi; -ί-Υ,ν ήdιχiιr 9'Pt)ι'o8.ta~
&ιiar (folie mbι·ale): · ·
'Ο Ba11 ά.ναφίpει '"1ν ισ'tοpίαν ίνός · άν3pός όνόμαη Β ... lχaυdctv
~ι~,: -
' « Ό Β ... χ.ατήγετο ίχ. μιγά3ων · ό r.α-rήρ -rou ιlχεν t3ιι όίχ.ιiο•J~ τι­
νοt~ χ.οι\ συγγενείς σφαζομίνου; ίν τ-~ ιπανα11τάσει των Μαύρων τοσ 'Α­
γlου Δομινί~ι.ο·J χαι χiιομίνου; ιν τφ μίσφ των φλογωv. 'Η lν-tij­
πωσις των G'Jμ{5άντων τούiων .;)το τοrsαύτη, ώστε 3ι' ολοv τοb βL-a\J
ίγίνετο αχ.vθρωπό; και ~ιώiηρό;, ά.πίθαίνε ~ί lν άrόίq. ( demence)'.
'ό ά~ε),φος τοt Β ... ~το έΠ\'λ.ηΠτιΧ.ο; χ.α\ άΠ~ανtν - ίν tl'λ:.pόξυσμt;>
-:ινι μαν&ιt;· η θυγάτη"p !ι αύτόv Χ.άι ανεψι~ -tοίί -n ... ' μιΘ ' ο'λου;' οfό'\)ς
~yίiνοι; τη, μά/ψ"fl' iivri\ι;, οΠ'ω; άv!Χθpίψ~ ιiύτ1ιν 1tp~ttιx.6ν>tω{; ι~ μ<.,
 301

χ.ρ~' ή3.η ήλιχ.ίαι; ~πέχ.η1σε τόιι; χ.αχ.οηθeσ-;-ίραι; τiσι1 ι; χ.οι~ ίξίπισιν eiι;
τόν }aχα.τον βα.θμόν τ1)ι; ποpνείαι;. Πλείστα. lπίσηι; άλλ7. Π)ι; οίχ.ογι­
ν~.ίας μέλη εfχον άπολεσθ~ 81' α\.ιτοχ.τονl.ας.
« Ό Β ... 1iτο tν το•jτοις πεπροιχ.ισμf.νος ύr.ό πολλών καλών πp.οτι-.
ρημάτω·ι· -iϊν ίι;χυροi.i όργανισιι.οi.ί, νο·ίψων, έργα.τικόι; και σι8ηραι; θe-.
λ~Ιfεωι;. 0.'.Jχ ·hττον άr.ό τών πρώτων ή8η lτών Π)ι; παιδιχ.ης ήλιχ.ίαι;
TO'J 31εκρίνετο 31ά του· χαρακ.τ·ϊiρος. ~πό τών ι;;υνομηλίχ.ων αύτοϋ. Hto
7

uπερ~ολικός είς πάντα, είς -:·~ν έpγασίαν, ώς χ.αί είς τόις παι8ιάι;. Λίαν
ιύερέθιστος ~)ν' 3ιά ιι.ιχ.ράν άντιλογίοιν των συντρόφων του τ. 3ι' έπιτ!­
μησίν τινα έ.χ. μέρ')•Jς τοϋ 8ι8ασχ.οcλου έτίθετο έχ.-:ό~ έαu-rοϋ. Ί8ιοιιτίροι~ ·
οiωι; κλίσιν εΙχ_ε πρός ":'ά οr.λα χ.αι' lτέρπε":'ο λίσ.ν είς ιστορίας φόνων,
3ολοφονιών 1J παντός εt~οuς τρα.γικών καταστροψών. Δίν ήγά.πα. τ~
δ.~iα. ώι; τά. άλλα παι3ίοι χάριν ;;αι8ιοcς, άλλ' ώ·ς άνθρωποι; θέλων χα-.
λώι; νά. yνωρίζ"{) τ.ΟC ψονικ.όι ταϋτα οργανα· ήθελε νόι fχ!) άληθη ίγχιι­
ρί3ια, ά.ληθη πιστόλια, ίζήτει πυρίτι~α, σφοιίρa.ς· έ8οκίμαζε •ιά 3ιοιλύ~
ιίς τόι μέρη, έξ ών συντίθενται -:όι πιστό) ια , χ.οιί lσπούδοιζε τόν μηχα­
νισμόν α\.ιτων. Νέος ετι tΙχε τό χάρισμα τοϋ σχe81ογρά.φειν, ιiλ'λ~ πάν-
10.τε έζωγράφει σκηνάς σφαγών' άνθρώπους ά.λληλο3αχ.νομίνουι; ιι.eτόι
λύσσηι; και πα.λαίοντας ιi.γρίως και διοιι;χιζομένους 8ιόι μα.1.αιρίων' πάντ~
85 τοιvτα έξεικόνιζε μετά λεπτομερειών άνηκούστου ώμότητος. Μετ '
όιιγο:ι ~ρ;ιισε νΟι γυμνάζητε είς τό ξίφος και τήν σκοπο~ολήν. Έσύ­
χν'fζεν ~~ι; τό. Νεχ.ροσχ.οπείον (Morgu~) των Ποιρισ~ων, είι; τά. χ.~χ.ουρ­
γQ3ικετ~, ενθα μεγiλα χ.σ.χ.ουργ·ίψ.ατα έ8ιχ.iζον-:-ο ' eίς τόν τόπον τη~
~ΠQκεφα.λίσιωι; τών κα.ταδίκ.ων, διηγούμενQ; εlτα μετ' ά.κ.ρι~εστά.των λε-:
Π!ομεp,ιιων -tόν τρόπον τ-Ϊjς lκτελ~σεω; τοv άποχ.εφαλισμοϋ. .
, .~Κοι:;~ τΟι~ στάσε~ς -rοϋ 1830---:-1837 τω·ι Ποιρισίων άνψιγν~ετο eχ.
τφ-ν πp~τ~ν παντα.χοϋ, ·ίικολούθει τi πτώιι.ατοι τών ιpονευομίνων .~αι"
ινεφανίζετο ποινταχοϋ, ~που ερρΕΕν 9(ίιι.α. Δεχ.ο:οκτοιετήι; ή~·r. τελιί~ς
γuμνqισθεlς είς τάι οπλα, tσr.ού8οιι;εν iνατψικ.ώ; τάς χώρας ίκε(νοις τοu
σ~ματος, ών ή , βλά~η δύναται νΟι lπιψέρ~ τάχιστα. τόν θάνοιτ~ν · ic;χvι­
μά.τισε . δε 'Υ.αι ί~ίαις θεωρίας ϊtερί τι;ϋ τρόπο•J, χ.α&' ον δέοy ν.« ϊμ~
Πu)'νύ"!) τις τό ~γχειρί8ιQν είς τό σωμα : «iιιι τώr κάτω πpόt: ιά aγω~
»lλεγι, καl QΜ/ποιι ί;c ιώr άrω πpός τά κάτω , ιtιότι ιlrt πιθαrόr rά
-.οι1ιοlιοθήογι το έπιιpl&ιοr έπί τώr πlιυpώr». Τελειοποη1θεί ς πλέQi
 3ό2

1'αι είζ τόι v.αθήματα ταϋτα, -ίip1_ισι νόι έπtζ'1)τ~ χ.αι τήν πραχ.τιχ.-Υ~ν αύ­
των έψαρμογ-tJν είς βάpος τής χ.fιtνωνίαςΆ 3ιό προεχ.iλει 3ι' άι~-ήr1.αντον
α.ίτία.ν εpι8ας r.pός ":όν σχ.οπόν ·ιά μονοιι.αχή~, χ.αι τόν έλαψρότeρον
3! . ίi.στε·ιι~-μόν έκ. ιι.iρους κ.αi •ών άρzαιοτέρων χ.αί στενοτέpων του
ψίλων έξελάμbανεν ώ; 3ειν-1;ν Ι~bpιν κ.αί Κ~τει έπανόρθωσιν 3ι~ των
οπλων.
«AL μονομα.χίαι έκ. πολιηχ.ών λόγων χ.ατi τΊ~ν έποχ·ήν ίχ.εlνην ήσιχν
συχνόταται. Εί; πiσαν τοιαύτ·fιν ό Β.... έλσίμbανε τό μέρος τοί:ί
. νιχ.11του μετά τοιαύτης έζάψεω;, ώ; νχ προέκ.Ητο περ~ έοι•Jτοϋ · χαί
α.•'ιτός 3! ίψόνευσέ τινας έν μονψαzί=f, ύποστ11ρζι,}'Ι γνώv.α; τινά.ς 7':ρό;
3ιχ.αιολογία.ν, ίν εi:3ει άρθρω·ι πίσ•εω;, (~·ι κ.α.i ο•'ι3ιί; τ~ έλεγε τό
iνα.ντίον) οτι κ.αλώ; eπραξε ιpονεύσα; τόν iv.ίπα.λόν του. ε•'ιθiι; 3ε. τότe
μεταφερόμενος 3ιi τή; ψχντα.ι~-ία; εί; τό πεjίοr της •ψϊiς ;;εριέγραψe
μετά. ζω11ρό'n!το; τ~ν πiλην, λαμb7.νων τ-/;ν θέσιν τ~ϋ μονομα.χοϋντος,
ύ•}όνων τόν βραχίονα., σ-ημα3εύων χ.•λ. ώς νόι εύρίσχ.ετο !ν τ·~ σ•ιγμr,
τής μονομαχίας.
»Τά.; νύχ.τας έξήρzετο χεχ.α.λ•Jμ/l.ένος ύπό μiλανος μα.ν~ύοv χ'Χί έι~-ύ­
χνα.ζεν είς τόις μiiλλον l1ttχ.ιν3 1)νους ό3ο\ι; της πpωηvού'11)ς πρός άνοι­
ζ+,~σιν ίπεισο3iων.
»Ή άγi;;-η 'αvτοϋ πρός τΥ.ν μεσαιωνιχ.ήν έποzΊ~ν .;.;το τοιαύτη, ώστε
μιτεχειpίζετο τ-ήν γλώσσαν τοϋ 13°'-' αίώ•ιος. χ.αι ένι3 1.Jετο σι:ε3όν ώς
χ.οιτόι τΊ~ν έποχήν έχείν-Ι)ν. "Εμα.'1ε τάχιστα πολλόις ξένοις γλώσσας·
ιίς Πιν γvιι.ναστιχή·ι χ.αί τό χ.ολύμbη/l.α ήτο πρώτος, έψιλοτιμεϊτο 3!
με χ.ίν3υνον rij; ζωης το•J vi 3ειχ.νύ~ Πιν ~περοχήν του είς τ~ϋτοι χ.οιί
νόι χάμν~ πiiv ο,τι οι άλλοι 3έv έτό'λμωv vά. πράξωσιv:'Ήτο vπιpbο­
λιχός ιίς πάνη: ώ; κ.αί είς 't'ήν έpγασίαν Ή έ7':ί μηναι; όλοχλήpοvι;,
ή μέραν χ.α.ί νύχ.τα, ένησχολεϊτο είς τό ν Χ. ιiνα.3tιp~ χ.α.i. 3ια.σα.ιpην\ζ~ ιip­
χrι.tα χρονιχόι 1j σvι.ι.~ολιχ.όι γράμμα.τα γrι.λ'λιχ.ιi ή σα.εωνιχ.ά χ.τλ.
,>'Ημέραν τινόι χ.ύpιόι; τι; τιj'ι iναγγέλλr;ι οτι Τι γυνΥι, μεθ' ήι; ό Β .•..
σvνι~ίου, παρe3όθη είι; άλλον iντl χρηιι.iτων. Τότε zωρίι; νά ζητή~
&:λλας π'ληροφορίαι; χαί χωρις νά. 3ισ~ά.~ λαμbiνει τά οπλα τοv χ.οιι
ιι-ετοιbαίνει είι; τήν οίκ.ίαν τήι; παλλιχιι.ί3ος του· είσέpχεται είς τό 3ω·
μάτιον αvτii; χωρί; νά χ.ρούσ·~ τήν θ·.Jραν, χ.αθ. η., σ~ιγμήν ή 3υστυχήι;
γ\ιvη ά.μέριμνοι; άπό τοϋ παραθύρου έθεώρει τοvς 3ιόι τ-ϊ\ι; ό3οϋ 3ιερ-
 303

χομένους ~ια~ά.τας, χ.αί πυρο~ολει 3ίς ιχ. τοϋ πλησίον είς τά. νώτα. 't'Yiς
γvναιχ.ός, -t.ης χ.αί έξέπνευσεν αύθωρεL.
~Ή ~ι.οLν-/ι γνώμη ήτο ή3η παρεσχ.ευα.σ~ι.ένη νόι ά.~ι.ούιτ{l τοιοίίτο γε­
γονό;. ο-:-οιν δε τιpόνη ·i-,κούσθη οτι ~ι.ύριός ης, λίαν 3ια~ι.ε~ι.ριμένος ~ι.αί
γνωστός είς τόν ά.νώτερον χ.όσμον τών Παρισίων, iφόνευσε μίαν γυνάιί~ι.α
~ιόι. !Οιούτου τρόπου, άv.έσως έμά.ντευσοr.ν ':'ό ονομα τοϋ Β.... .
» Ό Β .. ,. ήλπιζεν ότι θά -ί,θωοϋτο, διότι εΙχε τήν πεποίθησιν οη
τό δι~ι.αστήριον θά έξωιι.οίου α•)τόν πρός νόμιμον σύζυγον διε~ι.ι~ι.ή­
σαντα τήν περιϋ~ρισθείσαν τιμήν του, μολr;,ιότι πλήν τής παλλακ.ί3ος,
τi)ς ψονευθείσ-ης, είχε ~ι.αί ά.λλας ":'Οιαύτας. 'Άλλως τε eδiLξε χ.αί τόν
β"-θμόν τής άφοσιώσεω; πρός τ·rν φονευθεϊσα.ν, όταν ό~ηγι~θιίς ύπό τής
Άρχ1ϊς είς 'tO νe~ι.ροσ~ι.ο;ωον πρός άνηπαρά.στααιν προς τό πτωμα
ά.νεμίχθη εiς τάς συνομιλία.ς τών έ~ι.εί πα.ρευρισχ.οι.ι.ένων χ.αί άνέπτυξεν
έκ τοίί προχείρου μετά τ1j; μεγα.λειτέρας ψυχραιμίας καί άδιαψορίας,
ώς νόι. ήτο ξένος εiς τήν ύπόθεσιν, θεωρίας τινόι.ς περί τής διευθύνσ&ι.)ς,
ήν Ελοιgον οιι σψα.ϊραι είς τό σώμα.
»Καηδικά.σθη έν τούτοι; εί; δέκα ίτών καταναγιc.αστιχ.όι lργα, μετά
έ πανη
-λθ εν ' Π οιρισιους, " θ α. 1
'"
σε την' •
εχ.ησιν -
τη; -
ποινης εις ' εν ' '
ιc.αι. ':'Ον ~
ειοον,

λέγει ό Ball, lχοντα τό α.ύτό ύπερ-ί;ψανον βλέμμα, τήν αύτήν άρL­

στοκραηχ.Ί~ν ψvσιογνωμία.ν, τό άμεμπτον εiς τΊJν άμψίισιν καί iξω­
τερικόν πρίγκ-rιπος καί κάλλιστα. άνατεθροr.ιι·ιι·ένου άν&ρώπου· ούδiποτε
ήθελεν ύποπτεύσει ης όη -;Jρχ ετο ό άνθρωπος ο•:ιτος κα.τ• εύθεtαν !κ
των χ.ατέργων.
» Έπα.νέλα~ε πάλLν τόι.ς χ.οπιώδεις έργασίας του, ώσεί ούδέν ιίχεν
ίν τφ μεταξu συμ~~. Κα.τεγίνετο είς μελέτας τής μεσαιωνικής έποχής
συγγρά.ψων διά.ψορα σπουδαία βι~λία, λαμ~ά.νων σημεLώσεις έχ. μικρο­
σκοπικών γfαψων' σχ εδιά.ζων ιι.ετά μεγίστη; λεπτοιι.ερε(ας διά.ιpοροι άρ­
χαtα σχέδια γραψικής Τι γλυπηκijς τέχν-rις γοτθικής, καί πολλά.ιc.ις έπε­
χιίρει p.ακρόι. ταξεί3ια πρός συλλογην 3ιαψόρων πληροψοριων διόι τάς
μελέτας του.

» Ό ίδιαίτερός του βίος έν τ~ οίκίr- ή-το ά.νιπίληπτος· !λάτρευε '"1ν

μητέρα του, -ί\ης ήτο άπαρηγόρ·ητος 3ιά τό έπελθόν δυστύχημα, πρός
τούτοις δε ήτο λεπτότατος είς τάς σz. έσεις πρός τΊ~ν νεαρόιν σύζυγόν του,
1Jν εrχε νvμfευθη έν τ~ ιι.ετοr.ξύ, είς δε τόις κοινωνιr.άς ιr,<.έσει ς αiι τοG
ή-;ο ιύθύτατοι; χαι τιμιώτατοι;. Άλλ' έν τούτοιι; ο•)3ίν χ.υpt:ωι; ιΙχι μιτοι­
~ληθη έν αύτίj>" ή κ.αταδiκ.η, ήν vπi11τη, έσωψρόνισε μίν όλiγον αύ­
τόν, άλλόι δ&ν :ιατώρθω11ε νά. έξαιρέιηι τήν ψοbερόιν έχ.ε(νην τά.σιν, η.,,
ιlχεν, ε!ς τό νά. άγσιπ~ τό αίμα. χ.αi -ί)η; άπετέλει τ·/~ν βάσιν του χα­
pαχ.τ1iρόι; του.
».. Ηλθεν 'ιi έr.σινάστσιι;ις τοϋ 184 8 · μόλιι; ·r,κ.οv11θησ:χ.ν οι ;;ρώτοι
π•;pοbολιιη.ι.οί είς τόις όδοvι; καί ι7.ιι.έr;ως ό κ. Β .... pίπτει τό ίπανωψό­
ριρν το•J καi έν~vεται τό κυανοϋν τών iργατών χιτώνιον, θέτει iτ:ί
κεψαλης τόν δ..,ψ.οκρατικ.όν σκ.ουψον, είι; τΥ.ν όσφijν δέ πυριτιδοθ-hχ.Τιν
τοϋ 16°11 αίώνος κσιi λαbών τ·f,ν κapalJίrar του άναμιγνύεται μeτi
-.~ν μαχοιι.iνων. Έγκ.σιθι8ρ•.Jετσιι εiι; τό 63όψραγι1.α (banicade) τ"liι;
!)~ου τοϋ Άγίο·J Όνορίου, 6r.όθεν ~ρzεται vόι πυροbολΥ,i χ.ατά των
στρατιωτών των vπερασ;;ιζο11.ένω·1 θέσιν τινά..
))Αι έψημερίδες των 1ψ.ερων iκεiνων ώς περίεργον γεγονός άνέψερον
ότι 'ΙΡΟ'λλοι των στρατιωτών είz.ον κεκοιι.μένας 3ιόι σφαίρας τά.ς καρc.u­
τί3ας κατόι -:-όν τρά.zηλον. Ό Β .... ~το ό -ί\ρως τών κ.ατορθωμάτφν
;ούτων, οστις διά. νά. βεbαιωθii περί τών άποτελεσμάτων τηι; σκ.οπευ­
τιχ.1iι; του ~εινότ·r.το; εiχε κ.α..-ορθώσει μετi τ·l;ν ;;αυσιν τ1i; ρήξεως νόι
~ριρακ.ολουθ+.ΙΤ!) ποηόι ;;τώματσι σ-:-ρατιωτω.., κ.αi νόι έξετά.ΙJ'!) τ-l~ν χώ­
p~ν τοϋ τρσιzήλο•J αύτών · ώ11.ολόγει δέ είτα οτι εΙδε τόις οϋτω άπο­
χ.οπείσα; χ.αρωτίδας 1F, στρσιτιωτών ! Άκ.ολούθω; μετέbη είς άλλο
ό~όψραγμα, όr.όθεν έξηκολούθει νά. ψοvεύrι π•Jροbολών χ.ατά τιν(Ιν
lθνοιpυλάκων, ϊωι; oC έ;;ληγώθη κ.α! σι•)τόι; βαρέωι; κσιτ~ τό πλευρόν
χ.αί. έτέθη έκτόι; ιι-iχ:r.ι;. Toc α•)τόι διέπρσιξε κ.αί κ.ατα τό πpαξιχ.όπJJμα
τοϋ Ναπολέοντοι; Γ' τιi} 1852,
»Μετ~ τ-r.ν έπελfJοij~σιν δε εΙτα ήσυχίαν πpο€λέπων οτι έv Γοιλλί'f
3!ν fJά παροΙJΙ1ιάζοντο ϊσως έπι ιι.ακ.ρον χρόνον εύκ.αιρίαι πρός ιχ.οιν9-
ποίη11ιv του πiθου, οι•)τοϋ χ.αι τΊ); 3εινότητοι; περί ":"ό σχ.οπεύιιv, άνοι­
χωρε! 3ιά τ.r,v Καλλιιpορνίαν, ϊνθα. ό χ.ομψόι; ο•:ιτοι; άριστοχ.ράτης ~ι.α-:­
τατά.σαεται ώ, χ~ροιpvλαξ, μόνον χ.α.ί μόνον διόι v~ τρέχ·ι;ι είι; τόι 3άση
χ.cιί vόι ψονεύ'!Ι τοv, χ.α.τα3ιωχ.ιψ.ένους τότe Ίν3ού,.
. «Μετά. εν ϊτος 3ιά. λόγον, ον ού3έποτε -ί)θέλησε νά. !χ.μυ11τηρευ~~
ίπιστρέ~ει οιίιpvηι; έχ. Καλλιφορvίαι; είς Γαλλίαν χατισπε\Ισμίνως. 'foijτo
αvνί~η ..-<fί 1853.
 305

«Κατά. τό eτος aξ 1865 έγένετο γνωστός είς τόν φιλολογιχ.όν κόσμον

-.ων Πα.ρv.;ίων aιχ σπουaοιίω·ι τινών άρχ α.ιολογιχ.ών ίργ.ων τοu. F~ίχι
~γ,μοσιιύσει δι:iφορα. σπουaαία. fρθρ:ι.. κ.α.ί βι~λi:ι.. τινά. μετά. τοιαuτ71ς
~-..αλλιτεχνικ:f.ς έ;1.δόσεω;, ώσ-;ε τά. eργα. του :i.. ετέλουν σπα.νιότ·ΙJτας !v
τα.\; βι~λιοθ-ί;κ.αις χ.α.Ι <:,ς πρός -:ο κ.0:1:.jιόν κ.αl ώς πpός τό σποuδαιον
....
τwν περιεzοι.ι.ενων.
, 'Ε ,
< ;;ιι;ΊJς
.~
ωΊψοσιευσε
, ,
11.εγα.•1
" ) -
:ι..τ .'1..ντ'Ι. των αρχαιων
, ,
Παρισίων σχε~ια.σθέν-:-α. έ·ι ι1.έρει 'Jίt'' α•J.roij τr,u ίδίο•J. Ήτο τέλος σοφός
, , - ~ , ' ~· ,,.. ' ' ' f!
α.νγ,ρ, του ο;;οιου τ·r.ν κ.ρι-:ικ.γ,ν α.;;α.ντε; α,eτψων Χ'Ι..ι ειpοοοuντο ;ι.αi

τ·ί;ν δεινότη-:'1.. α•)τΊjς, (ϊσως ~ε 6Η.γον z.ιχί ':'ό r.ιστόλιον 11.ετά. τοί.ί tγ­
Χ. ιψδίου το•;).
(('Εν το•)-:-οις ό τόσον σz.ληρός ο·)το; -Χ.νθρωπος κ.α.τελαfΙ.biνετ') ύπό
).~ιποΟυιι.ίχς ΧΙΧL •Jπό σπ11.σ11.ώ·ι ένίοτs έπί τ·~ Oi'f σzάσεως ίνό; ά.ποστ·ίϊ­
μσι:rο; ·'1 ~ταν παρε•Jρίσκ.ετο είς Οα.νατικ.aις έχ.ηλέσεις· οvχ +.ττον ί.ιπό
παθολογικ:r.ς ηνο; έr.ιθuμίας ι~θο·)11.ενος !τρεz !ν εί; ά.ναζ-ί;ττ.σιν -rώv
c1.πανθρωποτiρων σχ.·ΙJνί;)•ι !
« Ό R .... ά;;έΟανεν έπί ':'έλου; iξ έγκ.aφα.λικ:f,; ηνο; •ιόσοu».

••
Ό Έσκ.ιρόλ καi ό ,J. ~f ΟlΨίΗl ιle Τοιιι·s, ώ; κ.α.ί πλείστοι ~ηοι
σηγραψεϊς, ;:ραγμα.τε•1όιJ.ενο1 7.epί τ·f,; ιίθtJιiίς τιιύτης ιfιασrpοφiίς, τiί<·
ήθ,χijς, ώς έΤ r1) ίπιστιίf?/ ./J7·ετaι, φp&VOr.atθ~ίatς, σ.να.ψέρουι;ι
πλεfση: οι;α ψρικ.ώ3·r, ίστορικ.όι i":όtJ.ωY, /1.t"Ι.ράς Χ'Ι.ί f'·εγάλ11ς ή).ι>tία;, έξ
ώv παρα.θέτομέν -:ινα. ένταϊiΟα..
Τ·~ί 7 'Ιουνίου 1835 ό Έσ;ι.ιρόλ '-ροσεκ.λ·ήθη ο7'ως έξε-::ilr!J χ.οράσιόv
τι έπτά κ.αl ή:1.iσεο; έτώ·ι, ezoν το σω11.α κ.α.ί τ·fιν διάνοι7..ν κ.αλω; ά.νε ...
πτuγμένα,
ΆΗ μ+,τ·ΙJρ 3ι·r,γείτο εiς "':όν iα,..ρόν οη ·ί; 11ηά.τ·ΙJρ αύτ·ϊ~ς ά.πό. τ~~
τ.έυ.ππ.~
\ ., ηa.Ι) ·fιλικ.(οcς ποοσιr.ά&ει νόι τ•.Jπτ·(Ι ocvτ·r,v η νά σχίζ·(Ι τό πρό ..
ι 1 ... ι

(I<t}'ΠQV της 3ιά. τ(;}ν όν 1.Jχων ΙjΙJzνά.κις έπανα.λσ.tJ.~ΧΥΟΙJι;α: (( θ/.lω -;·(ι

άποθάηις )) !
. .α. "J-1:1.71ν Ε'γκ.uος, λέγει ·ί; ι.ι:fιτrιρ, r;τε ή f)uγά.τ·rιρ μι;u, ήλιχ.ίας !τι
r.ίv;ε έτώv κ.α.ί τριών μηνωv, ιι-οl l3ωκ.εν ·εν λά.χ.ησμα. ιiς την χ.οιλiοιν
έπαvαλαμ~:iνο•Jσα την αύτην βλά.σψ·ΙJμον ψρiσιν. Ήναγχ.ά.σθ'Ι)ν νaι .την
ά.ποστeί).ω εiς -rόν 7'ά.r.πον rl)ς, παρόι τ<iJ ό7'0Llfl lμεινε δύο f.τη · ε[τ α.
20
 306
πάλ~ν τήν παpίλαgον πλησίον μο'J. 'Αλλά 3έν παρήρχeτο {μέp7. χ_ωρί~
να ίπιτί~ηται .έν2.ντίον μου · ότ:χν ήμ·ι;ν πλ·ΙJσίον τ·ii; iι:rτίοις, ·r.ρzετο
οπισfJεν κ.αi α.ίφνι~ίως μέ. έλ:iκ.τιζε.., εί; τόι νώ-:-:χ δια νά μ! pί·}~ είς τό
πυρ· άλλοτε ήρ;:αζε μαχ_αίριον ·f, ψαλλί8ιον κ.αί έ;:ετίθετο κ.ατ ' έμοϋ
λίγοvσοι : « θίλω V2. σί ιpονεύσω » , η μί ίτυπτε 3ιόι -.ών ϊp6v&ων. Ό
πατήρ α•)τής πολιάκις τήν έτψώρησε παρά τάς ένστάσεις (·'J'J, χ.οιi
μίαν Τ.μέpαν τΊJν ·fιπείλησεν όη θόι τ-fι·ι φυλοιχ.ίιr{ϊ· α•jτη άπήντησε:
<ιτοίίτο 3έν θόι μέ έμποδί~ νά φονε•jσω χ.οιί την μητέρα :ι.ου κ.αί τόν
μι;c.p6ν μου Ηελq:ιόν ».
Είς τ-f.ν δι"Ιίγ-ΙJσιν τοιύτην τής μητροι; .;;το παροϋσοι καi ή θυγiτηρ
αύriiς, Ύ~τιι; ·ί\κο•Jσs" τοιίίτοι
μεθ' όλ·ΙJ; -:--iiς ψvχραψίοις · τότε 6 iατρός
άπηύθυνε τόις έξης έρωτ-fισει ·; πρός τΊJν μικ.ράν κ.αχ.οuργον, 1\τιι; άπή·ιτα
ανεv θvμοϋ .;, 8uστροπίας, ι.ι.ε-:-όι ήσυχίαι; 3έ κ.οι! ιiδιαφορίαι;.
'Ep. Διατι θi), εις ν~. ψονεύσ~ς τΊ~ν μητίρα σου ;
Άπ. Διότι 3έ.ν τ·f.ν άγοιπώ.
Διατί δέν τΊ~ν άγοιπ~ι;;
Δέν ήξεύρω.
Εrνε καλη 3ιά σί; σέ περιποιειται;
Μάλιστοι.
Διατί -ιότε τΥ;ν κ.τυπ~ι; ;
Διόι νά τήν χ.άμω νά ά.ποθάηJ .
Πιϊι; ! 3ιά νά ά.ποθiν~ ;
Μάλιστα, θέλω νόι iποθiν~ .
'Αλλά σ\.ι ε[σαι μικ.ρόι ά.χ.όμη, τά. κ.τυ~.ήμοιτά σο•J 3ίν 3ύνοtνται
νόι τήν φονεύσουν .
- Τό ήξειίρω · πρέπει νά. ίιποφέρ·{Ι 3ιά. νόι ά.ποθάν"!J · θέλω νόι -τήν
χάμω νόι ά.σθε·ιήι:f'!) χ.αί νόι άποθάν°!J, 3ιότι εlμαι μικ.ρόι κ.αί 3έν 3ίιναμαι
νά. τήν φονιύι:rω ιι-ί 'έν κτύπημα.
Άλλ' όταν θόι άποθiν~ . ποίο; θά ιpρ-.ντίζ"!J 3ιόι σέ ;
Δέν ·ί~ξεύρω.
Ού8εiς θόι ιpροΗί~·!ϊ πλέον, θόι εlσαι χ.οιχ.οενδεδιψένη, 3•Jστυzή~.
Ά~ιάψορον· θi τ·i)ν ψονεύσω, θέλω νά. ά.ποθiηι.
θ~ έιpόνεvει; ;ι.αi τ-ί~·ι μiμμην σου ; (α.jτ·ΙJ εtνε ·(, μ1;τη ρ τ1jς
μητρός τη~ κ.αί παροσσα είι; τήν συν3ιάλεξιν ταύτην).
 307

"Οχι.
Και 3ιατί :
"Οχι.
Άγοιr.~ς -:ον πατέρα ι:ιο•) ;
Νοιί.
θέλει; ν7. τόν ιp?ν!ύ~ς ;
"Οχ_ι.
Έν --:Q•)τοι; α:Jτ~; σ! τιμωριt.
'Α3ιiιpοpον · 3ίν fH. τό·ι ιpονιύΙJω.
Άν )!,1..t ι:ιe τιμωρ·~. κ.α! σί 3έρ~ {νίοτe, πiλιν τ~ν :iγοιπ~ς ;
Ναί .
"Εχει; μικ.~όν i~ελί'6ν ;
Ναί.
Εfν! εi; τήν τροtό ·ι, Κ.Q(\ 3ίν τόν σ[3ις 3ιόλQu
"Οχι .
Τόν ά.γοιπ~ς :
'Όχι.
θtλιις ν;: ά.ποfJiν~ ;
Νοιί.
Θέλεις ν7. τόν ιpονι·)~ς ;
Νοιί· !ζ·~τησα iπό τόv πατlροι vi τόν ιpέρ·r. J3~ &ι-χ νά. τόν fO-
νιύΙJω.
Διατ\ 3έν ά.γαπ~ς τήv :ι-ητέρα ι;ο•J ;

Δίν Τ,ξιιJρω τί~οτε· θέλω ν7. ά.r.οθiν'!Ι.

Πόl}εν ιr~ iρχοvται οιι ψρικ.ώ3ιι; α•~-:-αι iιtίοι1;
Ό πir.r.ι:ι; , ή μiμμγ. κ.οι~ ή &ι€οι μοv ιtπον Π?λλiιc.1ς ότι ή μ-ίιτηp
κ.οιι ό μ1χ.ρός /l·O'J ά.3ελιpός ;;ρέπει v): 7.πι:ιθάνωσι·ι .
- 'Α),λ7. τοϋτο ιΙναι Η ι.ίνατι:ι·ι !
- Μχλιστα, μiλιqτοι .. . 3ίν &έλιu πλέ'Jν ν7. 6:ι.ιλήσω 3ιόt τόι σχίθι-1
Ιί' • ) •t' " • '\ •
ι-ιοv' Ψ1. τα ιpv ,αr.,ω ιω; O'J !1·ιγοιΛωΙJω.

..
"-/j:rtf'CJ'' : Έν τiϊ Jι.ω:J.'JΠ6λιι ri;; Βs'λλίμη; tξήγαγ~ν fx. -:'tνος ιp ρ i α­
τfις ,r; πτώμοι Jι.6ρη~ •:ν?; 3•.Jo f":'ών Τ,λικ.ία;. Δuο ή μέρα; μετ ά ταίi":'α
 308
δύο και 'f.[J.ι­
iνiΙJυpσ'ι έχ. ":"οί:i α.Jτοίί ψρέα•ο; χ.αί :Χλλο Τ."•wμα Τ."αtιόο;
:ης, γνωι;τή
ι;εο; lτwν. Είzε γνιΜ;θ·~ ά.:ι.-,λσ•jθως" ο-:ι χ.όρ·r, τις ινόεχαέ
α•~:-·Ιiς -:Χσεω'Ι i.v :-·{, r.όλει, εtχε pίψει ιiς -:i:ι
Χλλως έχ. τw'ι χ.αχ.ι7>·1
οοέαp
,, -:Χ ό~ο έχ.εϊ'Ιcι .παιόία, :Υ.Φοί:i
iτυzΥ,
.. ' -;;ρσΊ;·-1·ο ·~υ.ένως
\ .. σcι-
τά. είχε
το·~ ιpρέατο ς. Ιlχντο το
γ·r,νε•jι;ε•. όιΧ fjω-;;sι ι;1 ν ι.αί 6a·rιΓί;ι;ει αvτΧ ι-ι-έ;ι_pι
. ;;αι~iιχ. μ!.κροτέρ~ς
όΕ "':~ κοράr;ι.Cι'ι ":'ΟίJ":'ο 6r;:iz.ι; σ 1'J·f,ντ -Χ ;ι.Q..θ ': 6~6"
1
1

ων τρόπων iνεv
·iιλ ικ.iα;~ τα Κτυ-;:-:ε z.αί τιχ έ~~~:ivι.~ε όιΖ ι-1-'Jpiων σκλ·r.ρ
ο'~aεu.ι Χς αi:-ί~;.
\ .

·• .
'Η πψών·ψ.ος 11.αp;ι_·r,ι;ία ιle Bι'inνillieι·:s. έ πταέ-:ις ·iiarι γ•nη
τ'J•~; ιrJίλου; 1..rι;
•1Ψιου.έν·
,
fJ., ·Γ,cέι;χ.ετσ νΧ S·r,λ·r,":·(Joι:i{t,. ":Οuς \.ιο,·f)ρέ•α;,
ι
ι
τ

-;·r,ρίασ ε -;οuς ό~σ

ί'.οιί τοu~ ::iσθενείς των V(jljQX.'\JU.<ίων· χ.ατό-:tιν ~Η ~ί)·ηλ·r,
.
τελευτα.ϊσ·ι -;σίί­
:Χόελ9ούς ":'(jς , 11.ί11.·1 , ~ό~λ.ψΥ,ν κοιί. -:;ό·ι , ;;ατέ,011. τrις . Τ~.ν
υ.Ίj'ια; έπιόsι;ι.Ψ)οψ;οι
τον έόr,λητηcία1:'ε gοιθu.·r,όο·ι έπί δέι.α 6λοχ.λ·ίιρου; '

οιη.-/Jν οι1)ζi-
'

τ·f)τοι ;;;Gι;;;
' .., 1

προς α•)τόν υ.ε•rίστ·r,'Ι iΦοι;ίωσιν χ.χί ":f· 'JΦι ε;;ό

~
ι ' Ι
,.
-'i:'- • , . - , .
l1' ' ' ·~ · ο;;οι?v ε;:οτt~,ξΊ
• '7':.ι 'J υ·ηJ.·fίτ·ηριου, ":'Ο
νοuσα cμω; κ~-'J εκ.χι:;-:·ην -;·rιν ο()ι;~ν

6.ξ άλγ·ηaό·ιων
ίόίοιις Χ. εrι;ίν είς τΟ'Ι i.ν τ-~, ί'.Ηηί χ.είμενΟ'Ι χ.α.ί ψfΙΚ.ωδώ;
• ' - - ' • ,
' - 'i:' ) • ' π~τε.ρ~ :t:J-:"Ύ'J~ . Oιj-;t.; e.ν α.γνοt~
qυνεπ~ι~ του ο·tϊ \·rιτ.,-ϊρια·; j;α,rrz.a·ι"':x

-;oij -:ελσυυ.έ'Ιου y_ατ·α ·ιθο·ιiD·J όρ:Υ.υ.cι ,

.τος εϊιοιι;.ιe.όυ.εν(J; ά.νέπευ.πεν ε•)λο- 1 -· \ ~
ι Λ.

~)).α τέχ.να. -:o•J ,

γί~ς. ;yρ?; .':"ο~. ~ε_i~ν ίi-:ι ·r,·)a6r:rιι;εν, iψDG :Υ. πώ).εσs ':"Χ
υ.ίοι•ι fJ·;γα-:έ ο α οπω~ τ;,ν πεcιθiλπ·r,, :iσθενο>Jντα
! 'Η .
νi "ώ• ά.'fΥ(;ι;·rι
Τ Γ ι 1 • ι

τοίί
1

.ο·~ς τDu":ou;
υ.α:;ί'_·rιι;ία ·~χσ·.;ε καθ' έ κ.iστ·f)ν τοίι; ε·'ιλαbεr; όλ~Φυου1 1
Ι
ι

μέσ~
~

έλ~ησμόvει i.'I
πα.-;ρό; τ·r,; με~ ' 'J7.(JX.ftτιχ.·f,; χ.οιτα.ν .Jξεω; ι.αί όέν
1

πα τf!Jς αύτΤ,ς 'li 11.•)ξiν-(ι ~:ι~μη~όν τΥ,ν

":ών ε•~ηνι,ψόνων θωπΗ~ν ":OU

~ . - 'i:' ) ' 1
οp~1,ν, ;:o.\J ~·η ,ηJΊ1ρι~υ

ο ιατρr;ς
:.. ~ί, τ~ .\llfl~)es ωedico-vs.ycl1ologiqι1es τoij ι 869
(Jhafe]airι έ1·t;•ι.ο Γ ι;ίευσεν 6υ.οίz·1
, ;;εοί;;
1
· 8'1' ). ·rι-:11.-: .
τωσιν ,ι.ιι.iς. • υν α ικος ·r
r. πεpιών •ψ.r;; i.·ι
ριαστι:ιu, -: ·fι; MaL'ie J eaιιneι·ct, .;,; ·ί; aiχ.·t; κ.α.τiσ,·
-:οι;· aιχ.χστιχ.οϊ; z.ρον1;ι.οι; ·r-ti; Έλ~ε τία;.
. . 1( .
.,
' 'i:'. '1: Ί. ' 1 • • " .
• . , ., Ί'ι(;'Ι/ι αμ."=·t; . .ε.ψο'ι~ι;ε~ .οια. .'!7J,..·Ιίτ:-'Ι)ρ~ο 1 0;ννεα
'Η 11.rοϊ γε-
·χτο11,α.
.
·;~.r.·r,ν . 'J"ιώι-ι~ίιν 6 .i~ιθ:1.ί:ι; . -:ώ•ι. θυμi":ω11--οι·)-;ji; ·hν :-;ολu fλ<γqr.λεiτ..:ρο;,
 309

1:λλχ πλ-ί;ρει~ χ:-;ο~<ίξεiς uπfψ/όν u. 6νον ~\;,. -:α !νΛi -:Χ'J-;α ~~ou.i'

'Η JeanΊ1eι·et -~,, l,ι;τερι~·(, έΨ;.ϊ)';'lμi.ν-r, -'.~-;:b 3iα76' ~ω'1 ."ν<νf\1-d>ν. ~(Υ.\-
.
• • V. tκ.p:xζ
~ "δ" . ;.
. ). ,Χ~'"L. - . ~7= ιp ,~ε-;:γj; 7:~a;
νομενων εκ. ·r, Ίi ·r, /'l_ p~κ. ~·r, p r;; ~·Jκ.ιν·r,-:v · ; t
• ') ' ' ' '
• _, •</> ll ' - "
.χκρ~-:-ο;. ε:-:-~:"':'Ο .-χ ι'J;. ~-:::~t-ι-r;νο; κ.χι ~r;zu-
το ψεuοεσ 1α'. Χ ·Χι
1 ι7 1 JΧ')ψχντ ε ι·1:

, ; \ ' - :'\ ',.. .

ω; π . !. · ~_ολ-
;αι. :τrιprιrμησιι<: ηη; ϊ.7.?Χι'i οςο·1 ; .
ό\
ρογνι.ψ.ων, ε\zε ε
";ι;ε ρ \ ε χ6 ~1. ! νr1·1
λάχ.1; ·r,11%·1ε-:ο μϊ-r:ι 7.κΧτi111..ετο·1 i;.ι.~·ψ/7. '1 νχ ϊ.'J':Υ)
-:b
γυχtεpι1·οv 7.γγε(οu είς το•ι ~ωμciν .
ό~ ιiίχ ·ι
. Πρ' ~: κοοει;,uλν -:ώ·ι Χ"/..Χ/) 'J ~'· ων -;-Χ,ι;gων χ ·)-:7); άνέλαbεν u;;·ιι ι,
ι

·f.~-;
νοσοχ.όv.6υ . εν η νι ψjlj'Jί'.Ου.εί~ ..-·(,ς ΛώζiνΨΙjς. ΙΙ ολλiκι; πα:;ετ-r. =
• 1

1 1
1 '

άπέ~v ·r:..:
οτι ol 7.11θενείς, ών τ·r,'1 r.εοίθ:ιλ ·t1·1 7.νεΆiv,,gΧνεν ·i; Je:ιnneret,
\

. '
ι

ι: · ..-ι•ια σ •Ju.r.τω•ιι.ατ:χ. ·r·:χ rι·ιι

ι

·r · <1> ''Χ
,--
~ Ά ·r,-:·r,• c ι.α. , f.ι1ς
11κον r. -:ι.~ι:.uι;ιχ,,,ο'Ιτες r.αοχοο" ι 1 ι
Ι 1

έz·.. ροcτο -~ π:f..σΊουι

•
;:χ.· ·J.ιι;αν Ι!υΨήθω; ·(. u.ο ο'!JiΨιι. ·(; ά-:ροπίΨr, καi ή i.υ_«:;,: · ι 1 •
ι

·f. '": ;οv.εοά αϋτ·ιι νί:ισο;.. 6 υ.Ι):

τικ·f. -:ρ•.Jξ. 'E'IW• aι ά.ι;l.Jε'ιείς 'f,'1' W'Ιίων, · ι Ι ι ι

λευε (J.ετά /'·εγαλε ιτίpα.; i.ψl)ι;1ώ ι;εως .

Ι' '1.ί τρuψεp~τ -tj":Ος -:~ς
έπεοαψί 't..f,;
-;-ρ ίzσ.:, -:ής
7:-ερ\ποιήσΗς --:γ,ς, άπ~ Sέ τών θ·Jιι.Χτων τ·r, ; έ'κ.οπτεν ϊίτα
προ"έλεyε -.i;v θi.,;
κεrp:ιΆΊ);, τ:Χ; όπο(:χ~ έφ•)λαττεν ώς έ.νθ•.Jμιr; 'Ι. fΙολΗκι;
οϊj-:ω ε iς
ν'1.τQ'Ι άι;θενώ\ι έξ έλαφρwν 'ιό'ίω'ι r.Μχόντω·ι, έ πι~<ικ.ν•.Jο•Jσα
δέ οί έκ.λi-
--:~, ι;υναοέλψο•Jς της βαθεία; γνώσει; 't"f,ς· ί:χτρι.κ7);· τφόν"ι
α•)τΤ;, ώζ θύυ.ατα ~Ε.ν -~όγο·1ν νά άποθ·ι·ί;ι;κ.ωι;ι-ι.
/... θiν-:ε, .•jπ' ι ι

ί~ία έλιΧu.b:χ νεν Ι.νίοτε 11.11'.οχ; δόσε\ς άτοοπίΨι; -::• Μι\

Καί α";τή δε ·i; \ \ 1 \

-:ου
ι;•;vεbου'λε•)ετο -:ο~; ίοιτρ!')~ς ~ί-:α ώ; δηθcν πiσχοuι;α υπο άνεξγ,γή
, μεθ' ών .;J?χετο
τιν~ς παθΊ;σέω; τ1ϊ; όρiι;εως. · ΙΗντιi τά πρόσωπα
'J•1ν:f..ψεια'Ι , tΠ\Π-.Ο'Ι !J.E':'' όΆίγον άσθενΊJ κ.αί r.i.σχόν τα έκ 't'WV ι;υιι.­
εi;
ώμολόyηι;ε
πτί.>μi"°W'Ι τΤ,~ ·δ·r,λη-rιιριάσεω;. Συλληφθείσα έπl τέλους
μ~ιι· "δ°λ"fι; τ·~ς 7.πα~είά.ς τΥ,ν ένοχήν της ; :άλλ' iλεγε'Ι οτι χάριν ϊ.~ιρα"'"
0

κα-:απ~ι Χϋνσιν των ταλαιπωριών των r.~σνόν των

ύ:ατισμοu ·κ.α~ π=ό:
ι ·
Λ

τών Ία τρων
!3ι 3έ τά δΊ)Αητ·f.ρ\Χ ττ;ς, ~ιr)τι παpετ·ί:ρε\ οτι τα φχριι.ακα
1

l)•J8ε:J.~7.'I ι:)ψέλ!tfJ.'1 έπέφερον έfti των ά11θενών,

· ΪΩ.Τ.οο'1011.\Δ: 'πcο·Ι)γι:.•)11.ενα α•)τ-1jς . ·fι11αν : μiα -.τοl'Jμή τωρ πiσχ·... ου'11(i
ι
1
ι 1 ' '

;οι;ύνα; της· ή 1ι1;ήτ·!)ο• της λ(άν νεuρο-'

1

έ'ιϊ ιD~ένο~).χ~sίi:. Ι'.'Χ.τΧ -:χς έvχ.•J,ι.ι

ι
~ '
' , ~·
'n• σε
r.'
7":!Υ.'1'fιζ'
')
' :ηγα . ·rι
μιΙΥ.
θ ' </> ' ' ' ,
:ι:ι η'Ι 'J7.Ο'j_ ονορ~α·ι:r, και ·nυτοκτονησεν-,
. ,_ .. . ... κα:
,, ,
ευρι11χ.ετο
·'ό
•)ΠΟ ιηνεκη
-ι·
>ιtι-
θ 'JYX":'fίf ~:;τη; :πασzε·ι μγ,":'ηρ
ω; Υ,

~λεψ\ν . ο r.iπ:;ι;ς -:·r,; ~1t'l.'1'f. Εν iξ (ιr..οzον3ρία; και άπέθανεν ~. ί­

ψνιaίως ιν μiσιρ πιριστiσεω·ι ιι.uστ:~ιριωόι;)ν' ·jποτi~εται δε οη η\ιτι:ι-

 310

<ι-:rάνησι · μία ~λλη στινΥ. .;~ηγιv·'r,, ιίν6 μελαγχ ο11κ~ ;c.αι( (ιποχον3p1cικ·~ .
Ή πιί.η..οvιια. ;c.ατι~ι;c.ά.σθ·r. ι\; 20 iτGn ~ισμά! (Cn1lerre).

Μ·ί:•·ι:p -ε~χ ε μονογεν~; τέΥ.νοv 4 έτών, τ~ όποtον ίφόνιvσι μιτiιι 3ιΥ,­

νι;ιη χα.ί άνήχ.tιvιΗ·ον ηιρα.ννίαν iπί ϊξ χ.ατ~ σ•)νίχειαν μήνοις.
Καθ' ίκ.άστ·r,ν !τvπτιν α:Jτό είc Π,ν χ.ιφ'Χλ·ί;ν η είς ~λλ:χ ι-ι-ίp"ΙΙ -rou
σώμα.τος 31i pά.~3o•J ή δια σ1·Jρ\ο•,· 111..ι3dν πάντοτε lνίχ.λιtέν τ;, τί­
;c.νον της ι:ς 't'Ι 3ωμ:iτιΟ'Ι καί έγ·ι..ατέλιt"Πεν αvτό ίπί πολ'λόιc ώpαc μό­
-νον· ίi~ 3ί Τό παι3ίο·ι έpρϊιπ:χιν< τi ~νδ•;ματά. τοv έχ.τε'λοvν τόιc ιp'J-
111ic.Oιc ~νά.γχ.α; TO'J, -rό ί~·.Jθ\ζ~ν ίν ώprf χ ιιμώνο; έv-rόc ψvχpοτάτο·J
vδor:T(;C χ.αί ε{τα τό ίτρι~~ 81i ι;κ.);rιpο>Χ.'~η; ψ·ήχ.τpας· μί'Χν ήμέpα·ι
μάλιστα lθ·ιρι.εν εί; τ~ σΤdμα ΤΟ;; πα.13ό; .. ~ iποz.ωρήματά. το•J έpω­
τώσα iν έχωfΙΙ χ.αλ·/:ν γεGσιν ! Ό ία.τρόc Danneι-, οστιc έξήτασι τό
- - \\• 1 • • • " • 1 •
:1. ιχ
" •
':':Λ ε•;ρ:χ
r ο.
Ί;-:ο τε•ιf!L'J-
πτωμ:χ τον r.χισο;, c.μεΤρ·Ι)σεν r χατοr ΠΛηγχ;.

aμίνη· εt; 3ά.κτυ).ο; -:ι:iG πι:~δός ·ί. ν i:τεψιλωιι.ivο; μizρι το~ 6σ7οiί συ•ιι-
'
πιιι:~ι
•
τραυματοc · :ι.ε
fJ ' "λ \\• ' , \\ ~ . λ .
ο ο ν σι το oηvν-rιpov μιας το~αυτΥ,; π ·r,γη; Ίί 11η·
- . (}.
pιώ3η, μήΤ·rιp ·fινάγχ.αζι Τό τέκ.·1~,γ τη; έ;ιiστ-ι;ν Κ'Jpιακ·ί,ν νά ~3οιr.ορ~
iπi ώρα,. Έ-π! η'λους τό ~uστvχί; πα.ι3ίον έεαντληθίν έκ. τών 3ιηνιχών
ίf.οιχώσιων ':'"Ϊ); μ·ι;':'pό, ΤΟ') ιiπέθανεν έ-κ μιiς σ·Jμψορ·ί;σιω~ τ;;\c ;ιιφοι):ίi;,
~ν έr.ροξένη'Ιε -rό τελεvταίον κ.-:vπημα το\ί σφ•ηίοv , 31' ο •~ ίτvπτιν οιύτό
τα.~ι.τιχ.ώ; ή μήτ·Ι)p τοv .
Ή γυνή αuτη Ο·J3 iνα λόγον ιlχε νχ φονι•)σ-r, .. ~ -:ί;ινο•ι "Γι;;· iλλ,
ή3η ίχ. ri), έφη~ικ.ή; ήλιχ.i:χ; της 3ιιχ.piνιτο ιπι βαθιi~ 3ιαr.στροφ·~ τών
' Q •
αισ ·rιματων.
1,, , t ~ ,, ' r '\ , p • , ~
r.αραΛα".)aι ~ρφανΊ'jν χ.α1
Ί'ίV μχμμην α.•Jτ·r,;, ηη; T'f.'I !.ιχι

τ1ιν iνίθpεψε , ;ια(J' ιχ.ά.στήν έ~ασάνιζεν, ή 3ί κ.tιινή γνώμη τοG τόΠΟ'J

fλεγεν Οτl ό θά.νΧΤΟ; τής γpα{α; ώφεί).ιΤΟ ιί; τά.ς Χ.αJΙ.ώ'Ιει; ~ι.α! -:ά., ί3ιl)•
τpοπίrι.; ri\c Π?οστατε •JομίνΥι~ bpφανi;;. 'ΩfΙα•.J-rως , 6τοιν ένuμιpεvθη,
μετ' ov πολύ ήν:Χ.γ;ιΜε Τόν σύζvγον οιύri\, νi lγκ.οιτοιλaiψ~ τήν οί~ι.Lαν
πολuιι3ώ, τvpαννοϋσα αvτόν .
Κα.τι3ι~ι.ά.σθη ύπό ΤΟϋ 3ιχ.οιι~τηpiου ιίς ίσ6~1rι. 3εσμά .

•
••
 3f f

'Εν χωρίιp τινί π);ΙJΙΤiον τοϋ ΣαλΙΤ~ο'.Jpγο•J πα.ιδίον έrriα lτών έδο •
τό
λοtι6Ψr,ΙΤε ~\Χ pοπiλου 'έν .Χ'λλο παιδίον τεσσr(rωr lτών, τοu όποίοΙJ
τοϋ χω­
r.τι-:ψ.ιχ έπψελώς ά.πέκρuπτιν είς άπόκεντρόν τι μ.iρο( έξωθεν
ιπι ϊνα '1'J-
ρiου. Ό μ.1κρός ούτος δολοφόvqς έπιΙΤκέπτετο κα.θ. έκiι;την
ί­
•ιιzι7>~ !'·ηνα τό πτώμα τύπτ~ν αύτό κιχ! ά.κρω-rηριiζων καί διασκορπ
ζω•~ τόι τψ7.χ1α (Cullerre).
..
+

Γ•Jν-ή τις. καtά. τόν Gall , r.ροσεCλκυει είς τ-Υ~ν οίκ.ίαν τη' μικρόι πα1-
δία' τόι όποτοι, ά.φ' Q!J έ'σφαζεν' έπέπασσιν είτα δ1' 7.λα.τος και ϊτpωγι
χα.(). iκi11την εξ α 1)των ιίς τά γε·)ματi της.
Κατά. τόν αύτόν ~ηγpαφία Όλλαvδός τις κλ·rιριχ.ός είχε μιγίστην
έ-:ηθυι.ι.ίαν vόι φονεύ~ . -ί; να βλέπ~ •ίπ. άλλων φοvε•Jομένου; άνθρώπους
ή ζώα.. 'Επίτηδες ε!χε κα-.:αταχΡ ·· · -.:iγιι.α ώς στρατιωτικός ιερεύς.
οπως έv περιr.τώσει πολέμο'J' ι;. -ν, πολλούς φονευοι.ι.ένο•J;.

'Εν τ~ οίκ.€~ τοu δε έ'τρεφε ., έ'χ~ εiς τήν δ1i-

θι11ίv 'tO'J πολλόι νεογνά πρ · -τ~ κο θ' iκά-
- ~κ.τικην
11τ·Ι)ν 'tόις κεφα.λόις αύτών.
~ι
άλληλογραφίαιν καί μετi
ιίς θανοιτικ.άς έκτελίι;ι·

Εί~ τΥ,ν Μ
ψο·1εύ.οu11ι όιά
Ό Γύ.ϊc
κα.κ.οu ργ+
Ήν έ'Ι'
νευ ,ο-
'
 31?

;ια.i νά γελώ'1\. Κατ):. τ·ί;ν έγκ.α.1'Ιία•ην μ\i; γεφ·jρα; f:ρρ1ψεν εiς τ·r,ν
fJiλΜΙJοι•ι μέγα.ν ά.ρ1θιι.όν Οεα-:ων χ.α! 3ιiτ,,.ξε ν:ι.. ψονεύωσιν α•)το·~ς 3\7.
τών χ.ωπών κ.αί να τύπτωσ\ τάς κεcpαλ!χς των ά.ποπειpωμένων να άναρρι;.
ιωντοιι εί; τάς ).έιι.~ι:ιuς . Μονοιι.iχι:ις τις, όσης έ~ί3Μκ.εν α..Jτb·ι τ·/~ν
χρήσιν των όπλων, χiρ1ν κολακείας χ.ατά τ·~ν ώραν τγ\ς έξοισ;ι:ί)σ&ως
πpοι;εποι·ί)θη ότι έπλί)γ·r, ύπό τοί.ί ξίqιο•Jς το;:ϊ ιι.αθητο;:ϊ α•)τοκpiτορος κcιi
ν
επει;εν· αμει;ως
' ' τοτε
• ο• Ι' ·
\.αΛιγου'λ ας ·"ο\α.τρυπ~ -α
- το' στη•ι?; ~ ~ 'λ ov
- υιοασκ.α
του

το•J καί τον φο·ιε•.JΗ. 'Άλλοτ~ πάλιν <-ροι;ψiρων θ•Jσίαν τινά. ·ίi·rειρε τ~
·'
pοΊΟοι λ ον οια.
~ · ·
να '
ψονεvι;f1 ·
τι:ι r-
-,ωον, 'λ)'
α · ·
. ανη ·
νχ · ι:
π) :η~~ ·
το ζ- ~-
ωον, υιευ-

θύνεL τό pόπα.λον κα.τz τ·/iς κεφαλής τοί.ί ιερέως κα.ί τr,ν ψονεύει. 'Έτρεψε
τά ζωα. τοί.ί θ·ιιριοτροφείου 3ι' ά.νθρωπίν-r1 ς σαρκός· τίι. θ•.Jιι.ατα τά έξi­
λεγεν ό r3ιος μετα~αίνων itς τάς φυλα.χ.άς και 3ιατiσσων παρiλαι;ι•ι
τι;>ν φuλακισμένων καί άπεzώρι~εν ά8ιακρίτω; ην!χς έξ αύτων ώς βορ!χν
-
των α.
•ιηριων. ρ · r
κ ατ&\')οισα•ιι,ε ~'β α.σα.ν1ιττ11ριωΊ,
οια · "'
οια '
ο:;επυραϊ<.-:-ωμε•ιοv

ιτι8+,ροu, ή πpίονος κτλ. τά. θύιι.α.τά. τον, προι;εκiλ!Ι 3έ τούς πατέρα;

τών χ.ατοι3!κων όπως παρίστανται είς τά βαιτανιι;τ-ί;ρια.. Ό πατήρ
iνός των βασοινιζομiνω'Ι lζ-ί;τ·ιιι;ε τ·/;ν ~8ειαν άπό το\ί άγρίο~J τούτου
καίσαρος -.α κλείσ:; το\ις όψθαλμούς του οπως μ·/; βλiπ~ τχς βασiνο•Jς
τοίί v!οί.ί το•;· 6 Καλιγούλας ~ιέταζεν άμέι;ως νά φονεύσωσι τόν α 1)θi311
-:ο:ατέρα.

'Εν τι'i) θεχτρφ ·iψ.έραν τινά μ·fι εuρι:>'Ι σύμφωνον πρbς τά; φ1λολο­
γικi; τοu ?ρiξε!ς Ενα στίzο'Ι τοίί σuγγρα.ψέω;, 8ιέταζεν άμiΙΤως •ιά
 313

Ό ΝJpωι', άλ'λr; πρότω:-r;ν ά.τψίας καί οχ.ίσχρότητο;, ήν tψiμ\λ'λQ~

τοί.ί πpοηγοvr.ίνο•J ώς προς τ·(,ν ωμότητα, τή•; ά.ι;έλγειαν καi τ-Υιν ά.νή­
Κt.>υστον 11χ.ληρότητα τών πράξεών τοv. 'Γ~νοc έκ τών 11.υρίων γεγονότων,
τοc όποίσι 3ύναντσιι νοc 3ώσωι;ιν ί3iαν τινιi ο•) μό•ιον •-fις ιfιaσιpοpίiι: roίi
ήθι.ιιοίJ (peι'version lllOΙ'<tle) τι;ϋ μ·ιιτροκτόνοv, τοiί συνι•.Jνου τη; !J·η­
τρός 't"O'J 1 τoiJ 8ολοιpόνο•J χιλιά~ων vπiρξεων, τοϋ ιpο~εροϋ τούτου έγ­
κλημσι-.ίου, οι;ης κσιλε!'τ7.Ι Νέρων. άλλ7. χ.σι! τη; νοσηρiς κα-.σισ-.iσεως
τϊ;,ν ιpρεν(;)ν 'τΟ'J: θοc άναψipω~.ι.εν έν'τσιuθα.
Ό Νέρων ( 1) +ι·ι •Jίός τοfί Δο:1.1τ(~ •J κα\ τ·/\ς 'Λγριππiνης. Ό Δομί­
τιος ιίχ ε ιp 1.Jσε1 όρμάς JC.O()c,oύρyo •Jς. ·f,μέρσιν τιν Χ έιpόνευσεν lνα ~-πι'λε•.J­
θερον, 3ιότι Ο'J'>Ος 3εν fΠιεν ΟΙΤΟV ποσόν ΟLνΟυ τ<j> είχε 81ατάξΗ νοc π\·~j
άλλοτε πάλιν κατεσ•Jνiτριψεν έπiτ·ιι3ες 3ιά το\ί :Χpμσιτός το•J 'ίν παι3iον ·
.lπlσης έξώρυξε τον όψθσιλμον ένός πολίτου ΡωfΙ.αΙο•J, 3ιότι οvτος 8η­
/J.ο.,.ι::ι iκαχ.ολόγει ένσιν-.ίον του. 'Ότε 8έ κατα τ·/;ν γένν"f',σιν τοϋ Ν έρω­
νος αuνεχipηι;αν αύτt;'> οί οίκείοι έπί ηi ά.ποκτ·~σει τέκ·ιοv, ά.πήντησε
τά έξης zσιρακτ-ιιριστικά : «έιt τής 'Α 1'(JlΠΠίrης κα/ lf; έμοίι ι1έr εl1'F
)>ιfυ~·ατόr rά 1·εrrηθ~ εί pή t'r τ'pαι:, μία pάστι[ riίι: άrθpωπότητοι:>1,
τοσθ' όπερ οντως χ.σι! ·f,λήθευσεν. Ή Άγριππίν-11, ή μήτ-11ρ του, ·f.ν
ιi3ελφ-ί, τι:ιϊ:ί Καλιγο•)λα , ιι.εθ' ο·) εtz.ε β3ελ•Jpάς έρωηκάς σχέσει;, iρ­
γότeρον 8ί εσχε τοιοιύτας καί f'-ετα του 'Jίοtί τη; Νiρωνος, vψ' ov έπ!
τίλο'J; κ.οιί έ~ολοψον·ί;θη. ·ί: iκ.λυσι; των ·ί:θων τ'1\; γυναικός -.αύτης
\ιπιpib·11 πiν όριον. 'F~κ. τοιούτων γονέων c Νέρων ·/]ντλησεν iφθόνως
τό 3ηλητ·ιιριώ3ες σ.τ/pμα τϊίι: έιιpυ.lίσιως, οπεp κ.α>i κ.λ·ι')ρονομίαν 8ι!­
eιΡ
ο οpωσχ.ε
.
-:Ί;ν
' ,
οικογενειαν του
.
~ Α''"γουστοv, "
·ιιτι;
' " λλ ! να.
μοιραιω' εμε

.ir.oσbε~&·~ χ.οc! έκλeίψ·r. ά.πό προσώπο•J γ7iς μετά τοίί Ν έρωνος .'Εκ μι­
κρiς ήλικίοις είχεν ώ; πσιι8αγωγόν καί μετέπειτα 3έ ώ; 3ι3άσκαλον
τόν σοφόν Σενέκαν, ον, iντ! πi11η; iμοιb-fις, ά.pγότερr;ν έ~ίασs r.ολλά­
χ.ις νά σιύτοκ.τΟΨί;σ·r. !
'Εκ τοtί vπο τοϋ Σουετονίοv eξιστοροuμένοu βiου τav χ.αίσαpος τού­
το•) Χpιστοι έξάγετσιι ή είκών τοϋ ηλείου τύπου ίκ..ιp•.Jλου φρενοπαθούς,
τοί) 1ί8ικώς rΡpεrο8.lα8οϋς ά:νθρώπο'J (fon 1110ral) κατά τον iν χpήσϊι
ορον έν τ~ έπιστΥ;v:(Ι.

(t) .'iuetοιιίιιδ: Loc ..cit. tonι. 11, ~ιλ. 63.

 Τό i.νισ?ρpοτ.0·1, :ίστα.θίς κ.αί εiψετά~'.)λl'Jv της ~\α.fΗ-~εως (hnmeur).
·ι; τερα.τώ3ΥΙ; -ί:θα.η άνα.ισθΥ,σiα. , οϊα iπαντ~ εί; το~ζ ix 7·ιrn·rιc !7·-
.ιι.lηpατLαι; (criminels nes), τό i11uνεπες καl άντιjιαΤικόν έν τ·r, 3ια­
γωγ~ ιι.έχpι το\i γελοίου, αι έξ :ίσ·ιψ.iντο•J αiτία; έκ.ρήξεις όργ·ης !J-έχρι
μ~.-ιιώ8οvς παραφορίi;, αl παράλl'Jγοι καl παι8αριώ3ε:; η τιρ:r.τώ3εις
όpίξεις, ή τάσι; r.ρ~ς τχι; προλήψεις, ή ύπερ~ολιχ:ή ματαιο3ο~iα κ.αl
λαγνεία είι; βα.θμόν iπiσηυτον, τό παpοpμηωιόr l-ι τατς ί8ίαις iι.'7.l
πρά.ξεσι κ.τλ. άπετέλου·ι τ-ήν ήθικ.ήν καl πνε•ψοιτι11.ήν ί3ιοσυγ~ι.ρασίαν
τοv Νέρω'ΙΙ'JC.
'Ολ(γα τινά iκ τωι iπειριχρίθμων γηονότων τοσ βίου το•1 χαρα­
κτηριζουσι κάλλιον τ-1Jν κατάστασίν του.
'Ότε lστειλε-ι ιiνθρώπο•Jς 81όι νόι 3ολι~φονήσωσι ,,.ην μητέρα του χ.οι!
r~τα μετέ~η Q t3ιος 3ιi νόι ϊ3~ τό πτώμα, ιiντί ο.iσης συγκινήσεως
rlλΥ)θοίί; .;; προσπ~ποι·rψένης, Τ,ρzισεν ένώπιον των π~ρισταμένω'Ι ν7.
. lr.11nν'f. tό κάλλος /Ι·ερων τινω•ι τ'.)σ σώματος τοίί θύr.ι.ατό; το•J, τόι όποτιχ.
~~\ lθι;>ΠΕ'JΕ 8:χ rij; χειρ~ς, •ιά. ψiy~ 3! άλ'λα ώς μ-ί; κ.αλλ~τεχvιΚ.ώζ
πεπλασμένα ! 'Άλλοτε περι3ένων εi; στ•)λους γυμνούς •ιίοuι; χ.οι! γ 11-
μvόι; γυναϊκα; εiσ·ήρχ ετο ιίς τρι;,γλΥΙν τινόι ώς θηρίον , όπόθεν περι~a­
~λημένος 3ορχν iγρίου ζώ'.)•J έιpώρμ~. κατχ των θυ:Liτω•ι πρός κ.ορε­
•ψόν των άσελγων bρiξεών τ'.)υ. Ε.Jvο•jχ(σχζ νεανiαν τινά, Σπόρον κ.α­
°λ'.)vμινον, ~ι·~σχυρίσθ.,1 οτι μετεμ6ρφωσεν αύ-:-όν εί, γυναϊ.κα, 8ιό καί
ίνuμφιύθ"t1 μετά πάσης πομπ1\• έν3ύσα, α•jτόν ώ~ α.Jτοκ.pάτειραν, μεθ'
bv καi lξήρχετ'.) είς τά.ζ ό~ού; τη, Ρώμηζ έν τιj> αύτφ φ'.)ρεlψ μιτέ~ΥΙ
ιι.iλιστα χ.αl είς τήν Έλλi3ΙΧ. συνιστιίl·ι έπισήμω; πανtαχοσ τbν εύνοσ­
χ'.)ν τοϋτον ώ, σύζυγ6ν του χ.χί αύτοκ.ρχτειραν καί 'Ιrολλά.χις άσπαζό­
fl-Ινο, α•)τόν χ.αί ~Υ)μοσίq: . 'ΑΥ.Ο/.'.)•jθως 8έ lλα~εν ώς iν3ρα σύζuγ')ν
τb,· ιiπελε•)Οερόν τl'J•J, Δορ•Jψόρον κ.αλοvμενον, κ.αl έθεώρει έα'Jτόν ώ;
γ11vαίκα.

Μία έ~ι. τών ύψίστων ματαιοδοξιων του {;το χ.αi τb νχ vψίζηηcι

.ώς ό κάλλιστος ά.οι3ό; χ.αί -~θοποιός το\i χ.όιψ')ΙJ" 8ιό καί ϊψαλε r.Ι)λ­
.Ηκι; άπό σΧ"f1νΤι; ~·r.μοσiω; ή ~ι.αi iν ταις οίκιαις των i~zόr:ων. λαμ­
~άνων lνίοτε χ.αί χρήματα. 'Εν "'Ϊf> θεάτρψ σvνεμορφοϋτο πιστώς, ώς
οί χ.οινοί και έε έπαγγίλματος ·~θοπο~οί, πρός τούς ίν ':'i,Ϊ σχ.ην-~ χ.α­
νόνοις των ήθοποιων χ.α;~ rόις ΠΙΧfασrάι;ιις. Εί~ Τ?«γ~~ίαν ηνιΧ, ίν ~
 ιl;ιι λά.c;η μίρο,, ~tιξέφvγε τώ•ι χειpων το•J poιb3io•ι τι χ.οιί ίπισe ;c.οιτα
γ·r,,· ιvθίις τότε μεθ' όλης τη, προψυΗξεω; κοιί χ.ρυφίως πω; lχ.vψι
χ.cιί τό ίλοιbεν εί, τ·ί;ν χ ιίρα τρέμων χ.:χί ψοbούμενο' μή οι χ.ριταi
ιrημtιώ'fωΙJ\ τQ λάθο, τοϊίτG χαί aεν 3ώσωΙJι τQ βροι~εtον εί, ΙΧvτόν.
Έ3ίησιν ·ί;θοπc.ιός τις ν~ βιbαιιdf'Ι"!ϊ α.vτ6ν έποινιιλημμένω' έν τοι,
ο;;αιpοι.ΙJΧηνίοις, ο-:-ι τΥ;, ά.προσεξίοι; του -.οιύτ·ι~ς έν υ.ίσω τοσούτοv ένθοv-
.
ι'Ιιαιrμοu και των χειροχ.pοτ·ι~μΧτ<uν τοv λαοv ο•)3ει, άν-rελήφθη. Πρός
' .
τοl.ις χ.pιτ:Χς τοv ώμίλεt r.άντοτε μετά. μεγάλοv ι;εbασμοϋ χ.:ιi μεi' άνη­
ιrvχίοις τtν~ς X(.(i ?ό~ο•; άνέv.ε-..ε τΥ,·1 άπόφασiν των, χαι πρίν ·~ ά.ναbi\
lπi τής ακη·ι~ς fισθάνετο τη·ι άνiγχ.ην νχ έξασφαλiσ~ τ?.ς ψ·fιψο .ις τω·ι
3ιχ.αιολογούμιν'Jς έ~ι. τών προτέρων και lν 'fυστ'Jλi\ πως 3ιά τινοι τu;ιόν
ίλ).ιιψ{ν το•;, Χαί rΟΙ έγνώpιζε χάλλιστα Οτι ή ζωη τών κριτών, ώς Χ.ΙΧI
παντός άλλου άνθρώπου, έξηρτατΙJ lκ της θελή11εώς το'J.
'Ότε ιξερράγησαν α! άραί τοv λα'Jij καί ή έπαν iστα<ης έπi της χ.ιψα '
).ης του ;c.αί χ.::ιτε3ιώχ.ετ'J 3ιά. ·ιχ ΙJ'Jλληφθfι ;ι.αί θ.χνατωθ·f,, ;c.ατίφvγεν
ιiς ίξο;ιιχ:1ϊν οί;c.ίαν ψίλο'J τινC.; καi έχ.ε! ~ιίταξε ·ιά σκάψωσιν lνώπιόν του
~ το μνημα, χ.λαίων aε χ.:χί όλ'Jψi.ιρόμενο; έπα·ιελάμbα•ιε σvχνiχ.ι; i.ν τ-ϊ;\
iιψιση·, τ11.ύη1 στιγμ·rι αύτοϋ ώς α•)τοχ.ράτορο;: 1( Ό:τοίά τι:rη ιtι' lra
HJQM' μ/,·αr JlOVQιxόr» !
'Ό , τι θΟι ψανi'j έχ.π;,ηχ.τιχ.όν, λiγει ό Σουετόνιος , είνι τοϋτο, ότι 6
Νίpων έφάνη έπιεικ.έιrτατο; κ.αί ού3ίποτι tτιμώpησε πάνται; τ'Jv<; ιξυ­
~pίσαντας ct•)τόν βαρύτατα' εrτε 3ιχ τοίί -πιζοϋ λόγο•; ιtτε 3ιά. των ΙJct•
-:υpων έν στίχο1ς. Τόν iπεκ.iλε11αν 3ολοφό·ιο•ι τή; μ·ι~τρός το'J χ.cιι η••:ί
θε€ου του, πόρ•ι·"'' κ.τλ . εtι; μχλιστα ·~θοποιόι; άπQ σ;ι.·ι;νΥ,ς τοi:ί θεάτρο''
χ.αί χ.ατά πρό11ωϊ.'.ιV -;ι;i:ί Νίρωνc.; ~\. vπονοουμίνων,_ 'ΙG"Ι)τών τοις πα.σιν,
iνίμνησεν είς αύτC.ν την 3ι:Jλοφονίαν τ·ii; μ-r.τρός τι;'J· ό Νέρων Υ.ρκέσθη
νχ tξορίιη; τής 'Ιταλίας τόv τε συγγραφiα χ.αί τC.ν ήθο;;οιόν, ένif> 31'i-
• wλ"ι • , • w • ι ~ , ~ , 1 • "ι ,
ιτr,μαντι:Jν α ΛΟτε αιτιαν η :χνευ αιτιοις οιιτα,ε χαι •φονεvσοιν ΠΛΗ-

στοvς οσο'Jς 'Jίκ.είι:~vς,

φίλο·;;, 11·ι~μαίνοντας η iιrr,μο'.ι ι; ά.νθρώπουι;.
Τοιαύτας ~λ)..ω; iντιθiσιις έν ταίς πρΧξεσι κ:χi τ~ ~ιαγωγ·~ του Ν ί­
ρωνος π'λε{στας οσα.; εύρί11χ.ιι τις.
'Όταν ϊθηίC.ι τό πvp ιίς τ-r,ν Ρώμην ίθια:το iπό τοϋ ϋφοvι; τοϋ πύp•
γον του Μοttχ:ί;να τ-Ι;ν τρομερά·ι χ.αταστροφΥιν fν3ι3υμίνο; ώς -1~θοποιός
χιιί ψά.ηων τήν πvpπόλησιν τ'i\ς Τρφά.3ος.
 316
'
Τ ην ')'° • π
. οππα1αν,
. " . '
·r,ν r;γzπ·Χ , cιpo·ιε'Jl'J<
\)..' ,·
οι <'ιr, ς
~ ,·
Λ CΙ.Χ-η-
Ι'Jυ,υyο'ι το•1
) ' γ ' ' '\' -·
1> ' Τ ' ' ' ') ' \). '
α υ τον ο . ιyο·ι οια -:-r;\/
u
ε-κ. τι11'Jς ε·ωρ1ψ:r,ς
σματο; , οιοτι ειz.ε11 επ1π . Ί) ζει

βραδε\αν ~πιστροφ·ί;ν το•1 είς -:bν οίΧΟν.

'Η κατα
. ~
σιαταγ·r,ν
' '
αuτου
• 'λ οφονια
- οο ' -
τ·r,ς
·
f.Ι·γ,τρο; το•1 . α
ι περιι;τ_Χ-
..·'
σιις, Χαθ' ΟCς αίίτη έξετελέσθ·η, ΧΧί ~. ί r.ρότεpο'Ι ~έ 317..ψοροι 7..':':'όπειρα•.
Χατα 'rii; ζω1)ς 7.•)τΥjς ;ι.αρακ~pίζουσι ~εόντως τ6ν βαθμ. όν τΤ,; ώμό.:.
τητό; του. Πρwτον iπεπειο:ίθ· r, νΧ τ·ί)ν Φονε•jι;·r,, 3ιά 3ηλrι":-·r,ο(
1
ο~.
1 ι

ά'λλ' '1; μ.·ί;τηρ του ύr.οπτε•)ο•)ι;α. πpοεφυ).:ί.ι;σετο κα}wς. Είτα 01έταξ~

τήν κατασκ.ε•11;ν Γιι:η·ιαΨ(ιυ. 7.το;, τό ό':':'οϊον θΧ r.=ι.τέcοιπ

1 1
τε -:-Ύ;ν ό 1ο οΙDήν
Τ
/.., ~

τοϋ κοιτώνός τ·r,ς έν ώοχ vπνι:, •; κ.αί θά κατασ•,νiτρι~εν αύτή·ι · ' ~.λλά
''
τοϋ μέιrο•1 άποτη_όντος , διέταξε -:..fιν ΨJ.υπ·ί;γησι•ι πλοίου
χ.αi τούτοu
ιrJνηρμολογημένου δι' έλατΥJ,οiων , τό όποϊ:ον lμελλε κ.ατοc τ;,ν πλοϋν
νά θρα•1σθ·~ είς τεμ:ίχια, όπότε ·ί; μ.ήτηρ του ή Qdc ΙJ•.Jνετρί~ετο -~
' ' ' "Οθ ''' •
υπε;ι.ριΨι·r, . 'Ι ' ' - ι;•ψ.φι 'λ ιωσιν
· και' πpοtϊ-:
θα επνιγετο. ":'f; ι.ι.ετ α•)τΊjς

ι;ι.iλεσεν αvτ..f)ν διΧ -:-ρυφερωτiτων καi πε p ιπαθι7>•1 iπίι;το'λών. QΠω;

l'Jυμf.Ι.ιθέξ ·~ έν παραλ!:r- τινί πόλει τών έο ρ τw ·ι τ·~ς Άθηνχς. Ή μ.ήτηp
του έπίστευσε καί ή'λθιν έπί τοόJ ίδί,,u της πλοίο•; . 'Λλλ' 6 Νέρω;ι
;ι.pοιτήι;α; α•)τήν iπί ά ρχ.ετό-y χpόνον /.ν T~J •(εuματι ει;ι_ εν έν τφ fl-Εταξu
~ιατ:ίξει τον Χ.')~ερν-f.τ·ην τoij r.λοίο•J τη; ν1. Χα":Μυντρίψ·(ι αvτο δ·fiθ;-ι
ίξ iπροl'Jεξία; προι;χρο•~ω·ι καθ. ύφάλο•J" ~οόJθ' οπεp καί ί.γί.νετό. ~οτε
δέ -:; μήτγ1 ρ του ·;/Η.λησε νά έπιστρέ·.)ι~ είς τ·/;ν i:παυλίν τ·11ς Βιχ πλοίου .:
f~έ·ησε να δεzθ-tj τa δια τ·ί)ν Καται;τοο
ι
ψήν της .;.ΟΟωDtΙJθ
ι Γ
Εν π).Οίl)~.. τ~6
... •

"Ν έρωνος . κ ατιΧ τον ά.ποχωpισμυν ο•:Ίτος τ·ί)ν ·r,ΙJπάι;θη τρυφεpω; iϊα~
, · • ' • r ~ ' · - ·
t •
ειτα r;γρυπνηιην
' ")
ο :r,ν
• •
σχεσον
•
τ·η·; νυκτα · 7.να:1.ενων τ·r,Ί αγyεΛtΊ.ν τη;

χ.ατα.11τροφΊ\ς τ·/iς ι-ι:r.τρό; του. Ά'λ'λ' οτι τΩ.ο; 1:'ι.ι.αθεν οτι ·(; .,.Αγ?ι;t­
πίvη έσώθη κόλ•ψ~ώι;α , έξ&πέ11τεΩ. ε τότε το•); 3ολοφ6ναuς ε1ς τ·ί)ν
~χθ'flν, οϊτινις χ.αί έφ6'Jιυσα•1 α•)τ·ήν .
'Γήν σύζυγόν του Όκτα~!αν τ.ρώτον 31αζευχθείς, εCτα κατηyόρ·Με~
α•)τ·~ν i.π! μοιχ εί~ μετ Χ τινος έκ τών 8ι8ΜΧόι'λων τ·ι:ι.j, 011 ·f.νiy;ι.αί;ε ,ϊ~
6μο'λογ-f.ι;'rl ·-iιεu3ώ; οη Ιj'J'Ιευpί.θ·r, ιι.ετ' α•)τΤ,ς, δ·.ό χα\ έφ~νε•1σεv . α:'/ι;·;.ν'.
Δώδεχ.α δέ ·ήμί.ρα; ι.ι.ετ!χ. ταuτα ένuμψεύθη τ·ί;\ι 1Ίο1τπαi~ν , -~~ έi~~.'tiϊ"
ώς ιίποι.ι.εν ά.vωτέρω, έφό•ιευσεν. Άχ.ο'λούθώ; έφό~ευάέ' ;ι.'άi τ-/;ν· 'Αντω­
vίαν , θυγατέρα τοv Κ'λαυδίου, · κα-i·11γόρ·ί;σας ά\ιτ·Ιiν . έπι συνωιϊ6σi ~·:
πράγματι οιJ.ωζ προέb·rι είς ":όν φόνο'/ τοίίτόν' διότi -r,·ρ vε~το . αϋττ, 1α
 317"

γιίν~ σύζuγΌς του a1αόεχομέv·tJ τήv Ποππαiαν. Μετά. ":"ήν Άντων1ιrν

έφόνξVΙ)"ε κα! . 7.άvτας οσο1 ήt;'1.ν ψίι(Η ·/) 11υγγενείς οιυτης . Ή llοπΠα iα
~_ριν ή a•ΧεvΧ.θ f. τr.ν Νέρωνα. ε ίχε'ι iiνα •J!όν, όνι:iμαη Ι(ρ1σπϊνον· ..-6.
i~1όίοy τοiJτο όιεr,κέδαζε παιζο·ι τ.α.ιό1iν τινcι. κα.ί .όί~ον ό1α'tα.γ'1.ς δiς
ψαντασι~;)δεις στρατιώτσις· "t"ΙJυτο ·ίJρκεσεν όπως διατiξ~ τοuς ~(ι!JJ, Q•J;
:~·:, Ύά ;;νίξωσ1 ..-ό όuστ·;χές -;;αιόίον, όταν ·. ":"'Jχόν θά. ι.ι-ετέbαινε χipι~
3ίασ.κ.εόiσεως τ.ρός άλι<iα.ν. "Άρχων ης του Ιlρα1τωρίr;υ ;;αρεπr;νεί't'Ο
·ίψέfαν τινΧ είς τόν Νέρωνα δη πiσχει τόν ψάρυγγα· ό Νέρων ϊ.ιπε­
σχέθη νά. άποι;τείλ·~ είς α•)τόν 'Εν κ.ατ~λλ·11λον ψάρι.ι.ακ.ον πρός fJεραπεi-Υ.ν .
Ό πiσχων λα.ι1.~άνε1 τό φάρμακον κ.αί άποθνήσκ.ει δηλτ,τ·ι;ριασθε(ς.
Κατόι
.
τόν α.ύτον τQόπον
ι .
ιό·tJληηJ ,;ίαr,ε ·ιiοιν
Λ. ,
τέρΨεως
•
ό "\έcων
r χ.αί ο;;λΎi-
ιiρ;. άλλων συγγενών, ψίλων καί όπα.8ών ·f, ~·ψ.~ούλων το•;, πα.p' (:}ν
γ.Ηιστα.· εiχιν i•;!pγέΤηθ~ .
~ Και έκ. πυiστων τέλο~ οcλλω~ γεγονότων κiθιστα.ται προψαv-ί;ς ·rι
ι/,Οιχι; .yιpεrofJ.iάfJε;a χαί ά rωμα.lϊα τω~· φpι,-ώι · (tΌlie ωorale) του Ν έ­
ρ ωνος ώς κ.αί πο),λι~ν ΧλΆων ι.ι-eλών ":Τ,ς οίκ.ογενείας ":Oii Α•~γο•./σ,οv.
Έόιν ό~ οι έστεμμέΥοι κ.ακ.ο::ϊργοι τ·f,; Ρώ:κ11ς ·:.περέb·ηι;οιν κα.τά. τε τόν
άριθv.aν κ.α.ί ,.r,., ι:ψ.ότ·ι;τα των έγχ.ληι.ι.άτων τού; κοινούς κ.αί έκ. ψ•.Jσεω:;
;ι.ακ.οϊιργου; (c ι· inιinels nes) , •oiiτo όψείλεται εί; -:-·r,ν ::1.πόλυτον &ξοu­
σία~, ..Ύϊν . είχον έν τα.ί, χερσί, τ.ρό; οc~.ι.ει1ον έκ.τ iλ ει;ιν τών μσ.λλον iδ10-
-:-,ρόπων ·i) ;ι.ακο•.Jργων ορέξεων' αϊτινε; :ί. ποηλοuι;ι τά. μοιραία. σ•ψ.π'tώ ..
:1~α•α.v.ιii:; i;;ό του χ.ατά 'f'ύσιν ;;'αρεκκ.λινiι;·ης 6ργανιχ.Ίjς κ.-χτα.σ;iσεωξ
τού έγκ.εψiλι:ιυ, ~;ι.~·fJλουγ.ένη; ύπό /Ι·'ϊfψ~ν i3ια.~ούο00(J<; τινό~ νόσο'J, τi,ι;
ιίθιχης φpεrο.τtιllείας. Υ,; τού.; πο•.κ\)..ι;;·;ς zαρακ.τήρχ:; ίν τοις πpο·ι;γοv­
μ€νοις πψεγράψαμεν.

ΙΙ

•Εyκlημα καi !flfJP.Yo6.~ά 6t!ια.

Ρ. 1.
' Ι!°:εέτασι ; -:ij; σι.i?<ωr, -;f)u έγ :ι.λl;ι~ατr, ; ;;p•}; τ r1 •ι ?ρ ;ν1)6λά6; , ,. ., , ()! ;:χψv.lο ι ψpΕ- .
ι·υπαθεϊς έγχλημcιτ!α ι ιίΌus ιnoι·aux (•1·iιni11 e l:-; 1 άνθρωπολ~yιχώ; χcι\· ψuzολαγιχ.i,_
i'χσvσι το~; cιv:-ouς .χ::ιpαxtijpα·; μ :!τά των ΚοΊ,·w•· :ιιαχοiψ}'ω•· ( c 1·iιniιιe!s ne~ ) . Δο -
 318

fcιolcι τCιν . ίιιτp ι;;ν φpι ·ι ολόyων ιtι pί tών έyκλημ"'τι/J;ν : 6εωρί<ι :η; i3C!j>tιlίuιωι: . Δοειι­
οlcι τών a...θpb)r.ολόγων - ιγκλημ:χτολόγων : θεωp!ιι τοiί 'λια6ισιι.ο'iί ti\ς '(tcιλικ~ς ")'.ΟΑ~ς:
Ι~ I.ιombl'Oso , δ Garofalo. Σιινται.Jτ : αι; 1ιr.ό -:οσ Loιnbroso τοiί ήθι3Cwι: 9'ΡΕrοπαθο'iίι:
ίyχλrιμιιτ!οιι ( /tΌu moι·al c riωίnel) :iatά -:ο \ί ίχ yEr~rfίι: ί1·3ClηJλατίοο (criminel ο~ι
'·"ί Ο'\1:~6ι6cιαμός δπ' cιuτα\ί τών Μ~ aσ;αι.,ιών . ~;:έοις ίx;i11λt'7Eb>; 1.αιl ίyχλημιιτιχότητα;.
Πόρι01μ:χ πραιχτιχον τών r.ιρί τοu έγχλτ,μαιτlοιι οο;ιι01ιιϊ1ν . ί\fέτρ:χ νομοθιτ ιχάι ληφθιντcι χιιι
r.ρο•uνi)μιrιι ~ιάι ταiι; έγχλτ,μαι-: !α; , Οί οτ,μιpινο\ r.οινιχσ\ νόμοι iχοιιοιν ίχ!Ι11ιητιχcί~
χιap"'χτijρα Cιντιχ:χταιο~:ήααιντι; τήν όίλλοτε εί; βαιp6αi?οιι ; '/,ώpαι; ιiπιtρεr.ομivτ,ν ~πό το~
Ιιόμοιι cίτομιχΤ;ν άrτ1χι!ίχηιr"· (νι>nd ~ t. ta) ~ι:iι τη; νeηι:let.ta τη , r.ολιr< !οι ς

Γεγονό~:οι χαι\ άνίκόοται ::ι:ιων~μων v.αιχο.Jργων μαptηοiίνται το αινιαιτι.ν κ:ι\ αiaιόpθb•­

~~ν το!; έγκλημαιτlο:ι ώ; χαί τήν r.αιθολ•ιγιχήν ιpύοιν τ1j; ilιαιοτροφf\; το!; ήθιχοG αιίοθήγ.ιιτο;
ιsens moralι . Γνώμη τoii ίιιτροu τών έν Σχωτ!~ χιντριχών pιιλcιχών Thomson χιpι
τώψi«χούpγων' γνώμη τοiί iν Σι6ηplqι κχ-:αι~(κοu ί!ι:χ'7ήμοu ~ώοαοu μ~θιοτοpιογριΧφο11 Do-
stojewski . Uί πapιώνι.ιμ()ι χαιχο::ϊpγοι Ι,acenaire, Batellier, Robolio, Lernιι.ire
Orsolato, Spadolino χ λ . Ά'7τε ι όtl)tS;, /. ογοr.αι{γνιιι χιιί η λε~•:χ !αιι g τ ιγμ.:χ ί χιι><ο~pγω~
r. ρ ό ~η, λαιιμl)•όμοu,

~
·'
..
'\-{ 'f'Ofir. τtι\ί πεpί έγχ.):r)[Ι.οtΤιών θίμα.το; ιiνοιγχ.άζιι ήμ!; ΟΠως ~pοιγ­
ιι, ~ τι•Jθw•J.i'i ~-ί;τ·Ι)υ.οt μΥι ιiποτελοtίν χ.•Jpίω, ιί.ντιχείιι.ινον
'
το\ί χ.ιιnαιλαι(οv
Τ
t ~ t · ·

τοvτοv, ποιρeκ.bοι(νοντι; ΟV":'ω ~λίγον τ·Ιj; ό3οϋ, ην πpοιχ_οιpiξοιμιν 3ιάι

-.·ί;ν τ;•,:ιίαv ·ί;μώv. 'Εννοοϋμεν τΎιν iξiτα.Ο"ιν τοϋ ζητ-ήμαι·ο, τ7\ς ηί­
ιrεω; -:ο\ί ~ ;·κΗι1.α.τος πρ~ς τΤ,·ι φρeνοbΗ.bεtαν .
'Aψ'J iJ έ γνω?iι;αμεν τiξr.ν τινά ffpιrοπαθώr έ7·χ. l711ιιατιώr , iπιbάλ-
•
) , ! :~ι ·ιψτ·ι w~
·r,"" ·r.• γνώιης των
- λ - ' •
εγκ ημοιτιων εχ.εινων,
• ~ ~· Δ - •
οvς ηεν ιιεωpοννι,

-.1 ·1ες ' '

ω ; .rιflο;ι·οrιΊιι;, 7.Λλ .
' '. ' ω; '
χο ι~·ουι;
•
χαχοιψ,.-υυι:
·~ ',,
ισr.α1,ο •Jaοιν τχ'ξ ιν
•
ιν

τ·~j κι;~νω ·ιί~ iπο-ηλοuντοι;. "Ό~εν ~έον ν): γνωpίζωμεν, iά·ι τc,>όντ1 3ιαι.­
ψο?:1. τι; •)φίστατα.r. μ!τοι;ύ τω·ι ~·.Jι:ι τι:ι•.Jτων χοιτ-Ι)yοριών ιiτόμων, χ.οιl
ι(ς τ\ :ι.•JΤ'Ι) avνίι;τοιτχ1 . έ;ιν τό ίγκ.λημα. έχ~ χλλην οιίτ(α.ν XIJtL ά_).).11ν
-::·rιγ-'r,ν γενέσεως iπό της φpενοπαθeίας , χ.αί όποί'J•J εί~οv~ τίλο~ αχ.ίιJι~
·~r.7.ρχιι 11.εt'αξ\J αι•)τών . Το ζ+.~1)μοt i'ο;:ϊτο εlνι ϊJφiατ11; απο·J~οιtότητο~.
χ.α.fJ~ σ•J'ι~εόμενον f'-~t:Χ πολ•Jημοτiτων σ·ψφεpόντωv μια, χ.οινωνίοι~.
Δ\ο QVX. οcπό σΧΙJπQ\j έθεωρήα-χfΙ.Ε'\Ι ν~ γνωρίσωμ!ν f ντα.vθα. τ<ti ιiν αιγ-tώ-
 319

σ~ έν όλtγοι~ τη~ θέσtν, ΥJν · α-hμιρον τό ζ~τΥιμα τών Ιγχ):11μ~<tιών

χατίzει έν τ~ έπιστή:--~. και τό σημιϊον 1 εiς δ iφίχιτ-:. μιτiι. τiι.ς τόσσις
G(ι~αρ~ς ί<.OCi iμ~ρt'Jείς συζητήσει;, ζήτ'f,μοι, οπερ ίσχ_άτω;, χατόι τήν
τελευταίαν ί3ίως 3ε~tαετηρί3α, vπ1\ρξε τό χ.ατά. προτίμησιν χ.αί προσφί­
λί; ί,·fιτημα τών ίατρώv χ.αί άνθρωπολόγων καi τών .;,Οολόγων 8ιεγeι­
f*"' ιι4ί προσελ~tuσοιν τό έν3ιαφίρον καi τ-1Jν πpοσοχ·fιν τοG 3ι~tσισηΜιG
έν Εuοώπη ~tόιrυ.ο·~.
' 1~
τώv χu~ερνήσεων χ.αί τη,- χ.οιv1\ς • 1' iνη'
πεΦωτισυ. •

γνώμης.
νΑνθρωπός τις έξετέλεσιν lγχ.λγ,μοι ιpρtχ.w3ις μι-:' άvηχ.οvστο ·J ώιι.ό ­
τητος 3..' ο•13εμίαν η ~ιi ).ixv χιr·ι;μα·ιτοv αίτίιχν . ·ο Ξ-r~tλημΗi.σ'Υ.ς
οvτο; χ.ατά. τ·fιν πρα.ξιν, ώς χ.αί 11.εrέπε1τα, έπι3οιχ.νuε: ci.;;~-;;.;υ:-:.ν σ'ι_.;-
1

3όν ιiπiθε:αv χ.αi ά.3ιαψορiαν, ;c.αi ού μόνον 8ί ού3ίv σημεtο•ι Ω.έγχr:. •J

συνει8ήσεως iχ.3·11λοr, ά.λλ7. itαi τέρπεται .;, Υ..αυχά.ται ::ι:ιλλiχ.ι; !r.ί
τοvτω, ή χ.σι\ 3ια~ι.ηρ•)ττει ένίοτε ,υ.ετi θ~ασuτ-(jτΟ
~
; Ιη;ί~ι.-r,ν
Τι
ξu.;;r,ι~~r;η;
, .
•

ότι θόι έποινοιρχίσ-~ όμοία; έγχ.λ·11μοιτιί'.dcς 7.pάξε~;. ιύQ·); iμα σίφιθ-j

ιλεvθερος. Ί3ο\ι μία έχ. τών μup\ων r.εριr.τ~1σεων, αϊτινες είνι 3vνατόν
νiι. ποιρουσιασθώσιν.
Ή περίπτωσις σιύτη ETL ιι.οcλλον π~ριπλέκιη:ι, οταν ό lγχ.λημοιτlας

οvτος vπό τών ίγ;ι.λ·11μαηχ.ών αvτοϋ τάσεων ώθούμενος ~ι.α rοιτάσσητα'

έν a>ψ.μopίqc τινί &ίλλων χ.αιι.οποιwν σίvθρώπων ;ι.αί διαπράτη-1 τάι φο­
.~ιρώτερα τών έγχ.λ'fιμiτων, ιι··r; σίποιραιτήτων πολλά~ι.ις ϊv τισι πιρι­
πτώσισι κοιi vr.. ο•)δενός λόγο·· αύτοι;uνr·11ρήι;εω; v r.αγορεuομiνων. εlνι
τέλος ιε επαγγέλματος έγχ.λημοcτίας.
Μετά Πιν διάπραξιv lγ;ι.λήματός τιvος δ•.Jο όδοi παρουι;~:ίζονται ιίς
τόν tγχληματήσαντα. ή μίν μία iγιι χ.ατ' εvθεi:αν είς τόι χ.άτιpγοι ή
τήν λαιμητόμον, ή δί iλλ·11 είς τό φρενοχ.ομεiον . Δύο δί ά:νθρωποι 3ιιχ.-
3ιχ.οϋσι τ-1Jν χ.οιτοχ-1Jν τοϋ έγχ.ληματ·~σαντος καi τό δικαίωμοι τοϋ όδη­
γοv εiς τΟις 3vo τα•)τας άντιθέτο•J διευθύνσεως όδο•.Jς · ό 3ιχ.οιστής χ.αι ό
ίαιτρός.

Καi ιiς πολλάς μιν περιπτώσεις ή σίιι.οιbοιίαι σvνεννό·11σις τών δvο

τοvτων vποιλλήλων τής χ.οινωvίας ~ι.~θίσταται ε·~;ι.ι:ιλο;· είς ~λλCις οu.ως
έγειρονται 3ιοιφωνίοιι ώς πρός Πιν έχ.τίμησιv ~tαί -τήν ~ιάγνωιrιv •τής
ψυχολογιχ.'ijς κ.ατοιστάσεως τοG έγχ.ληματήσαντος χ.οι\ προχ.ϊιπ-:-οΨη σ•,­
ζ·11τήσέις τοσούτιμ μάΗι:ιν σο~αρώηροv χαραχτ1\pα χ.αi σπου3~ι6 τητα
 3ΊΟ

πικ.οίi ζητήιι.ατος τή~

l.νίχοuσαι, καθόσον ιι-εταπίπτοuσιν α.r.ο το>J -::ροι;ώ
ΤΟ γινιχ.όν πpόbλΥψ.α
ιί~ικ.ης πaριπτώσεως είς ιi;;ρόο-ωr.ον ζήτ11μα, εlς
":'1iς ·~θιχ.ης τ.οίi ιiνθpώ..,
τοu έγκληματίοu ιiνθρώποu, εiς -.ο ί,·ί;τημα
ς τοϊ.:ί όποiου ίξαρ­
που _ ε•)θύv-Ι)ς έκ τ·/jς 3ιΥ.αlας κ.αi όρθ1)ς λύσεω
τώνται ή τψ:η ;ι.αί -~ ~w-iJ ο;;ολλiχ.ις τών άτό~ι.ων μιiiς κοινωνίας .

Άλλ' ή λύr,ις τοίi προbλί;~ι.α.":v; τούτου . κ.αi

αί ;npl α.\.τ,,ϋ !3έαι ov
ροίi, άλλόι κ.αί μeτ11ξv
μόvον .ιι.εταξύ τοίi 3μαστ_οίi κ.αί τοίi ιpρενολόγο•j ία't
όγω; τών ~οξαισιών
τών ία.τρων κ.αi άνθρωπι;λόγων λία.ν 3ιαφέρουσιν ,ά.ναλ
έκ. τ·/jς ψ•η_ολογικ.η;
κ.αi 3ογιι.iτων ίκ.άστου , ο!ς τόι ~π.οiα ά.v-ίιγαγον 'tΧ
ιι.ατιών περιγενόιι.~να σuμ­
ι-ι-ελέτγ,ς Υ.αί των παρα.τηρ·ί;σεωv έπί των έγκ.λ·r,
πιράσιι.οι't'α..
ς θiι. έκ.θέ11ωμεν sν
Τόις δοξασίας όΕ. τα•)τα; ;ι.αi ,ας 3ι7.ιpόρο•;ς γνώ:~.α
?λίγοις lν-:-αίiθα..
~; 11-ΨΙψ')'ΙΕvθέντας έγ..:
Έόιν σvγχρίν-~ τ~ς το•); έν 't''.ιίς προειρ-ιψένο
τής έπιστήιι:r.ς ώ; Fκ1ύ.lnuς
κ.ληματίας, τοl.ις χαρακ.τ·r,ρισθέντα; •:ιπό
ς :ιια:ιιοvp7·οι·ι:, έκ. ":'Ι)•.ίτων
1ρerοπά&ιίς iτ""t..lημrιτ/ιις, . πρό; το•)ς χοιηv
't'Ο(ς χρονιΥ.Ο{ς τω~
3( i3ίως προς έΧΕLΥΟΙJς, ο!τινε; ά.ψΎ\;ι.α.ν έ:tοz.-fιν έν
Ιστοpίq: το•j !γχ.λί;­
3ιχ.αι:r•ηρίων ά.πιχισ\ως περιώνυιι.οι γ~νόιι.ενοι έν τt.
τικιi κ.ιχi πσιθογνω,­
ματος, ιίνε ά.~ύνα.το•ι νόι ά.νεύρr. μεταξύ α.•)τών 3ιακ.ρι
α, ί.πi ":'ών όποiων νόι βιχ­
!'·ονικ.:ί, ο·)-;ω; είπείν, σηιJ.ε!:α. ή ι;·ψ.πτώ11.α.τ
σισθ~ μία 3ια.ιpορικ·/: όt:ίγνωι;ις .
η ~λλοι όμοιοι αv>οiς ;
'Ο "\ipων, ψέρ' ε(πεϊν, ~.α\ ό Κοιλιγο•jλας
1·ους, ώς έκ τήι; ψυχο­
οtς είθισται νόι ά.ποκ.α.λι;Ίσιν iσιηψέrιιυς καχούp
ησίa<, 1~~ύ­
λογικ-1); ίόιοσυγκρ:Υ.σία; αύτι-.-~ν , .τ'f.ς έντε).οϊ.:ίς ι/&ιχίiς άrαισθ
κ.:χκ.ούργων,χ.οιί ~cιατάι
ναντο κ.iλλισ;οι ν ά. όι:χπρέψωσιν έν συμιι.ορίr.- τινί
't""/iς τύχης οπως πιpι­
πίiο-α.ν πιθανότη-.α, έi·ι όέν ε ίχον ε·)νοη'1 ·~ ιJπό
ν έν ":'οι\ι;
~ληfJώσι τ·Ι;ν βα.ι;1λικ.·/:·1 ποpψύραν κ.α.ί τό στiμιι.!Χ, θόι άν-ϊ)κ.ο
ίως προ; τό ίγκ.λημοι
σελισι της ιστορίας των :ιιυ ιrώr χαχούp1·ωr 11.οιρα.
τiσεων , τόιι; όποiαt;
ι;,θούιι.ενοι ύπό τι;Ί ν ~μύσtι έγκ.λ·rιιι.α.-;ικ.ώ·ι α.ύ-.ων
<~J ix ιού μηιJ8γ/ις ή
εiνε άδ•.ίνα.τον νόι παpα.γ'1.γ-ι:ι παρα πα.ντί ά.νθρώΠ
σuνα.iι;θηι;ις τ·f.ς ά.πι:ιλύτου έεουσία; ;ι.αί έλιυθιρiα.ς πρός τό πpά.ττιιν

;ι.α.τόι τό όοκοϋν κ.αtί ·h Ε'λλιιψις παντός χ α.λινο;,J τ_ών όρέξιων .

ψα. , 'JΠ 'Jύ-
1

.οι βασιλείς οvτοι όιέπραττον το ϊγκ.λ·ιψα όιόι . τό eγκ.λ-r

zi ριν τί-ρψιως
3ενός σ'.Ιμψέροντος .πολλi;ι.ις κινούμενο~, ά.λλόι ιι.όνον
 3~3

τοις ύ·;cό ϊποψίν τινα, ώς θdc ένθuμεϊται τοuτο ο χναγνώστης, π:χρου­

miζουσι Ι8ιά τιν:χ χ αρακτηριστικΧ είς τοuτο συνιστχιι.εν:χ, οτt παραλ­
λ·~λω; η έκτός τοϋ κύχ.λου τΊ\ς έντελοuς παραφροσύνης χ.:χί τΊ\ς άλλο­
φρ'}σύνγ,ς τοtί ολου έ~·ώ, 3ιετηρείτο μέγα μέρος του λογιχ.οϋ καί τΊ\; συλ­
λογιστιχ.Ύ); ικανότητο;, 11-έγα fΙ-έρος ξz εφροσ•.Jν-11ς, εϊτε έ'ιτό; 't''}ij χ.•.ίκλ'}'J
-:ων παpανενοημένων ί8εων, εϊτε έκτός αύτών έν τ~ κ.αθημεριν~ 3ια­
γωγ~ του βί'Jυ. Ούτοι ήσαν οι μηηκώς ψpεrnlf.la8είς, iνήχ.οντες ώς έπί
τό πλείστον είς τάς 3ιαφόρους μορφάς τΎ)ς .lvπo,uar(ας. Ή γενικ.Ύ~ άλ­
λοίωιrις καi άναι;τχτωσις τοϋ ί:iλου πνεύιι.α-:-ος, καί περ 7.p:χγματικώς
t ι J ' ... ~\ ~ , , ι '' \ • ,
υφισταιι.ενγ, παρ αυτοις, οεν οιακρινεταt εν τουτοις εν παντι και πχν-

τοτε καί 3εν iκ8γ,λοuταt οuτε πλ·:;ττει τούς όψθ7..λιι.ο·'.ις 'οσοuτον ζωη­
pώ; κχί εύ8ιακρίτως' οσον εί; το\ις ό.lικϊJς έκ.είνο•Jς φρενοbλαbείς. ών .;,
πσ.pαψροσύνη άμέσως προσελκύει τό βλέμfΙ.Χ χ.αί 't'OU μα.λ'λον Κ.Οι'ΙΟU Π:Χ­
ρ7..τ·r,ρητοu. Πολλάκις κόπος χ.7.ί ποι:i τις άrακpιrικι/ τέχνη καί έπιστη­
ιι·ονιχ.ΎJ οιονεί πονηρία iπα.ιτείταt, όπως ά.χθ~ είς τό φώ; ·ίι παρ:iνοια αύ­
τών (π. χ. των πασχόντων έκ μαrίας της χαταrJιώ~εως' έκ &pησκεvτι­
κίjς .Ιvπομαrίας κ.τλ.).
Ούz' ήττον, ώς εϊ8οιι.εν, οί τοιοuτοι πολλά;ι.ις τχzέως ύφ' &αυτών
παριχσύρον,α.ι είς τό pεuμα τ·/\; γεναΊ\; ψpενl')bλαbεt7..ς, άπολλσντες καi
τό τέως ί8ιαίτερΌν, τ·/jς ψιιrομεrιχής έt'Ε'jΙ[Οσύrης προι;ωπείον οπερ Εψε­
ρον' καί ιι-εταbαίνουσιν έν rελώς πρός το\ις έκ πρώτης ο·.jιεως γνωριζψέ­
νους κλασιχ.ούς έκείνο;Jς ό.lικώς ψpεrofJ.latfείς. ,'Οπωσ8·~ποτε ομως χ.οιι
πολλοί •υ.ένουσιν ώς ήσαν εύθύς • έξ iρχΎJς. 1υ.ετά τών εί8ικών ~κeίνων
ψυχολογιχ.ων χαρακτήρων τΎ)ς μεpικiίς λεγοιι.ένης φρενοbλ:χbεί:χς, 8ια-
τηροϋντες ί8ιάζουσiν τινα φυσιογνωμίαν παθολογικήν, ήν όφείλει ό
σποu8άζων τούς φρενοbλαbε!ς νά γνωρίζ~ καί ί8ιαίτερον δέ τόπον είς
τούς κεκτγ,/.Ι.ένοuζ α•)τΥ,ν έν τ'f. νοσο'λογίqι νά όρίζrι.
Μετά. -:αuτα ό'λονeν [~α~ίζοντες πρ~ς τά σύνορα τοu Βα.σιλείου τΊ\~
παθολογίας τών φρενών iπηντήσιψ.εν άλλου; κατοίκους, εη περιεργο­
τέρους vπό πολλάς έπόψεις, παροω;1άζοντας άλλα ·Γ,θη, άλλον χαρ'Ι.­
κτΎ)ροι, οcλλΥΙν Ιf-Uσιογνωμίαν ψυχολογικ.ήν, εiδικόν τινα τύποr μοcλλον
-έπιτραπήτω ή εκ.φρα.σις~iπαp~·ιακοr ή σvrοpιακόr, τοσούτφ εv)(.ρt­
νiστεpον 8ιαγραφόμενον, οσφ ά.πώτεpον του Υ.έντpου τοϋ παθολογιχ.οϋ
βασιλείοu κ.εϊται κ.α\ οσφ π'λειότερο•ι προσπελάζει πρός τό βασίλειον τi)ς
eχ_ ιφρr:ισ'JΨ/jζ, μετiι τW'Ι "- 7..τΟίΧων ~Ου ΟΠΟίΟ•J είς aι'ΙjVΕΚη σ•Jγχ_ρω-:-ισ!Ι.Q'/
κοιί έπιχ.οινωνίαν οι σι:ηpιαχοί οvτοι τ•.ίπο•. ε·~~ί11;ι.ονται, ~.ποιραλλάχ.τως
οπω; οι πρ;,ς τά σύνορα καί τάς i.πομε;ι.~. χ.ρurψ.ένας έπαρχίας ένός χ.ρά­
τοuς οiκοvντες κάτοαο•., κ7.ίπεp -;r,•ι 7·εt·ιχ~1· /θnx.nr τι:.11:,,r ύπό lπο-
.ι 'θ ... ' ... , , ' " , , ετερου
':ι'JΊ... ηττον σιφ
f ,

ψιν Ί) 1κγ,ς χ.αι ψυσικ·r;ς ψυσ1ογνωιι.ια; κεκτ·ιψενοι,

. • ' . ~' ' • '1. , , <ι- ' - ' ••

Χα1 υr.ο τοις ουο ταυτας επο•rεις εν γενει οιαψερου111 του τυπον ενος ;ια-

τοίχο•J τη; πρωτε 1 J~,)~γ,, Χ.α~ -:-otj -:-·~πr;•; τών κ.ατοiκ.ων τών πλησιef'Jτέ­

pων τα•.ίηϊ κειμένων SιαfΙ.εpισfΙ.Χτων -:o•J βασιλείr:ιυ, προ11λαμ~άνοντες

zαρακ.τηρ111τι.χ.α
ι τινα
'
εκ
...
του
'
r; J'1ορ:υον-:ος ι
γειτr:ινος
~'
ζενου
"θ νους
ε χ.αι
'
άποτελο\ίντες ο\ίτω Χεκραμένον τινοc -;1);;0•1 Ολως ίaιά.ζοντα.
Τούς κατοίκ.ου; -το•.ίτοuς τ·/iς πα~ο). ι:ιγία; ϊiχΙJ!Ι-<'Ι 6νομi11ει Ι'οrομα­
rιαιωι:ς, l;τi1f•M·rιr;-."frιfιfi~r·rιιιι · rις Υ, ιίμ ιπαιιrίφpΜ'ας, καί κ.αη -:iζσιfΙ.ΕV
ιίς fΙ.ίαν μεγάλην κ.λiσιν, τ·Ι;ν -:ώv λ".Ιιφοrιψα.ώr-- Έχ.πεψυ.Ιισμirωr·
·~ • ' • •
εντε
-
). ως Ρ '
μετα>οαινοΟJΙΗν ενιοτε
• ' •
εις
'
τΊ)ν ιι
). α-
εισΟfΙ.ε'Ι οη τινες τουτων

σι:;ιι/1' γεvικήν ψρενο~λi~εια·ι, ί·πnχωpοvσι aηλ πpος τά κerτpικώτει;α

μipη τοϊι ηιάrους των φρενοπαθειών, ένθα ένίr:ιτε χ.αί όρ1σηχ.ωζ άποχ.α­
θίστανται, ά.λλ~. κ.αί ο\ίτω r.iντοτε ~ια":ηροϋσ1 πολλο•)ς χαρακτ.:;jρας τοίJ
... ι ~'~ ,.. ' ..... ' ' ' ' ""
'!ι:rοpιαχου τι•που, .προοιηο•1τε; , ουτω; ειπειν, τΊ;ν t·παf._z-ιωιηr !1.'Jτω•ι

κ.ατrι.γωγ·~ν• Οτι ήι;r;•ι Π'Jικ.ίλαι κ.αi άν ώι;ιν αί μοpψαί τΊjζ ψρενικ,Ίjς ~ια·
-;σιpάξεώ; των, lzo•J11ιν έν τούτοις κοινόν ":t γενιχ.~ν γνώρι11μα, κοινούς
..
zσιρακτ-Ιiρας, :.ι.αρτ•;ροϋντας τ·fιv τα1)-:ότητα τ.:;jς πγ,γΊjς, έξ Τ,ς προέρ­
zονται αι τόσον iπ' iλ'λ+,),ω·ι ~ιαφiρο'Jσσι.ι f'·οριpσιί τ·Ι)ς παραφροσύνης
των• Q't'I παp • α•~τοίς ·ί; πrι.pαιpροι;ιjψf) Κ!Χί ή ~zειpροσύΨf) σvνvr.άpχοvσι
, ~ιηνεκ.ώ; π:ϊλσιiο•Jσιν, ότf. υ.έν i.ιπ5,οισ·ιuο•)-.
ι1
καi. ι;uυ.~ιο~11ιν
ι
ίν είο+,ν·r
Ι
·(; ~ Λ.

ση; τής πρώτ·rι; , ότέ ~έ της Sε•Jτέpας , ~ι' δ κ.σιi έκλ·iιθ1111αν μω'ομrrrια-
ιιιιί -iJ •tι\J·tr.αρi(\ψ'ι'ΙΕ;, ώ; ,(ΙΕJ>ΙΧ(';)( a-r./,.. π'1.11J.ΟVτες (p.οΥfψαΥία), ένφ
7.ιp' έτίpοv χ.ατά τ~ ~λλ?: σzε~dν ιjyιώς lχo'Jl'Jt τά; ιppένας.
NiJν έν . τij> παρ6ν-;-ι κεφαλσιί~ θz έξακολο•Jθ-,ίσωμεν περιγρά.ψο'Ιτε; κ.α\
άλΑιχ; τινάς ΠΟtϊ(tλίας . τούτων , zλλ' iπi πλέον θιί πpοχ_ω{ιfισωμεν πε­
ρισσό":εpο'Ι ΠpQς το '(Εtτονικ\-.'Ι ~σισ\λειον τ'Ϊ)ς ίχΕψpοσϊινης_ ~να πι ..l.lώr

(Ϊσrεα καί ηίοr ϊ8ωμ!ν χιχi γνω 1σίσωμε•1 , βαθ11.·rι8όν οϋτω μετοιbrι.ίνοντες
άπο τών παθολογικι:ι-φυσιολογικ.ών τύπω•ι' τών ψνι·ικώr τούτωr ιιιyά­
ιfωr, ώς ιύστοχω; ούτως iπεκiλεσεν αύτούς ό Moι·ean (de Tonrs),
προς -:οi.ις 9vσιοlο}·ικοi·c τύπονς •
.,
 345

Αί άrώμα.lοι ί~\Οσυγκ.ρασία1, οι έκχεrrpιιιοί τ•.Jποι, οvς ά.παντώι.ι.εν

iν ίrJιοppύθμ~ι) ταύτ~ κοινωνi~, εiσlν α.ύτοί ούτοι οι φuσιολογιχ.ο\.

ri.i
ά.λλΟc. μαλλον χ.εχpωμα.ησμiνοι, μαλλον ζωηροί χ.αί προizονης εtι; γραμ­
fΙ·άς τινας, ε•)χ.όλως lπισπωντες τ·/~ν r.ροσοz-'r.ν τοίί πα.ρατηρητοόJ χ.α.ί
Οιαγι:yνωσχ.όμενΌΙ μετα.ξ•) τώ·ι ά.πε1ραpίθf1.W'Ι r.ροσώπων Πjς ΟλΥ)ς ΠΟλυ­
σuνθέτοu :c.ο\νωνιχ.-li; είκόνι:ι;. Τα άπό τών συΨήθων ά.νl)ρώπων iν πολ­

λοίς διαφέροντα ταtίτα 7.τοv.α aεν είνε --:υzαϊα προ"ίόντα κ.αί οιονεi έξ
ίοιοτροπίας τ-li; φύι;εως προκ.•.ίπτοvτα είς τό μiι;ον, άλλά. ιι.οιραία ά.πο­
-:-ελiσu.ατ α, όιnειλόu.ε να συΨί)θω:· εί; r.ρ';η•ro.Ju,.ενr;ν χ.ληοονομ.ι
~ ι
χ.όν σπiοu.α
1 1
ι Τ ι

τοϋ όργανισμοϋ, όπερ έv τ·~ έξελiξει α\ιτοij Ο Εν ά.ψίχf1η είς τό·~ βαθ:1.r..ν

έχ.είνον τΥ\; άναπτύξεως' κι~θ. ον έπ1<pέρε1 τΊ;ν ;αθαράν ψρεν?bλάbειαν.

ά.λλ' ύπάρzει ιι.όνον μέzρι τοiί β~Ομ.οϋ . έχ.εlνι:ι·;. οστις τηρεί --:ά.ς έγκ.ε­
φαλ1χ.Ιχι; ψυχολογιχ.?ις λε1τουργία; i.·ι 11.εσαζο·)σ·{ί τινί μεταξu τοϋ παflο­
λογιχ.οu χ.αί φuσιολογιχ.οij καταστiσει. Ο.:ίτως ά.ποτε'λείται μία τάξ1;
ά.νθρώπων Ε'Ι τ-~ κ.οινωνίqι: χ.ατά r.7.ντα όμοία τοίς :ιι.οινοϊς χ.α"ί χ.ατά
φ•.JιJιν ίχοuσιν ά.νθρώποις 11.ετά τών α•)τών έλαττωμit"ων ή προτερηιι.ά­
των , των αύt"ών παθών χ.αί όρiξεων' τών α\ιτων έν ένt λόγφ zαραχ.τ+.­
οων ·Ϊ; r.νεuυ.αηχ.ών χ.αί ·IJΙ)ιχ.ών ί~1οσυ)'Κ.οασιών, ών πολυαρίl)υ. ο•Jι; χ.αί
' ' '

ποιχ.ίλας μορφάς ά.παντώμεν ~ν τ~ 1)γ1αινού~ κι:ιινωνίqι:, ά.λ'λΟι τα έλατ-

i '

τώματα ταϋτιχ ·;) ποοτε.:~ήυ. ιχτα..· ιχί ί8ιοι;uγχ.

, 1
οασίαι ·ίi ί~ιοmυiιχι
Τ
α.vτα.\
~ ι ~

παρά τοrι; περί ών ό λόγος χνθρώποις ε·)~ια~ι.ριτότεροi είσι κ.α.ί ώσεί 8\α.

φαχ.οόJ 'Εάν χ.α.λώς ψυχολογή~ ης κ.αί έξετάσ-r.

τινο; ι.ι.εγεθ•;νθιiι;αι .
τ'1ν γενεαλογίαν η τi πpοηγο·j~.ενα. α..Jτών' οcq:ιε•.Jχ.τως θα άνε•.Jρ~ τον πα­
ρ:Χ.γοντα. της μεγεθ•.Jνσεω; τα.ύτης' ο στις εlνε ή κ.lηpοrομ ιιιότης t Yi νε•J­
ροπιχθειακ·ί; έν γένοι κ.ρασ1;. ~ιiψορος τ-/ιν iνται;1ν χατχ τχ ~\άφορα.
~τομα..
Έννοεtται οlκοθεν οη ηνες τών ά.νωμ.iι.λων τούτων iνθ,.:~ώπων πλιιό­
τερον ocνή)f.()'JIJ'L'I είς 't'O βασϊλε~Ον τής ΠΙΧΡΙΧΊ!?Οσ•)νης, :Χ.λλοΙ 8ε πλε~ό­
τεpον είς τό τη, έχεrppοσϊινης, άεννiι.ω; 8ιαμιρ1σ6ηt"ουμ.ένης τή; ύπη­
.-.οότητος α.uτών 'JΠΟ τών ~•JO ;ιpατcj)'/ .
ΙΙεpι~ιαtiζοντες iλ'1)θώς iντό; της κοινωνiα.ς πpοσκ.όπτομ.εν :Χνά πiν
β.Υψ.α ήμών χ.αί ~ιαγχ.ωνιζόμε/}α 11.ετγ_ τι'Ιων ά.τόμων iποτε'λο•.ίντων έν
χύt"~ ί8ιi(οντας ολωι; τύ.του(, προκύπτοντας τών λοιπών και τήν πρ ο­
rsοχΤ,ν 'rOV πα.pα.τ·t1pΥΙ'>Οi:ί ά.χ.ουσίως {πισΠ~'Ι'>IΧ' a\'
ιί8\J(.~V 'nV(J)ν έχ.~η ..
 346

λώαεων τού χαρακτΥifος αύτών , ~1' i8ιαιτiρου τ1ν6ς άσυνήθους τρόπου

τοσ είναι καi τοϋ δρ~ν έν ηJ κοινωνίqc, ~πομιμνήσκοντο' τόν κατόι τόν
μοcλλον ή ήττον ιrτενόν αυyγενικόν σύν8εαμον, οσης συν8iει α•)τι;uς
ψυχολογικως πρός τήν τ:iξιν τwν ιιυpiως prεroB.lafJώr, iπαρα'λλάκτως
οπως αωμαηκά. τινα ί3ιαίτερα χαρακτΥ)ριστικόι τών ά.τόμων μιας 81α­
κλαδ11Jθεία'Υ)ς οiκογενείας ύπο11.ιμνήαΥ.Ο•;σι ;ι.ατά τό μαλλον κ.α~ ήττον χ.α­
θαρως τόν iρχιχ.όv -.ύποv τι~ν προγενν-11-rόρων.
'Εάν ό ά.ναyνώατ·11ς pίψ"!Ι το βλέ/ψ·α είς τό μέγα πανόραμα. τ7iς μνή­
μης -rου, έ'νθα καθ' ολον τόν βίον έναποταιι.ιεύθΥ)σα.ν πλ~θος εiχ.όνων χ.σιi
γεγονότων, θά !:3"!1 προ;ιειμένας καί παρελαυνούαας τόις εiκόvας τινών έκ ·
τών .οiχ.είων η γνωρίμων καί φίλων -.o•J iντΧπο;ι.ρινομέν~ς i.ν πο'λ'λοτς εί~
τού; τύπους, οtς iνταϋθα θ7. περιγρiψωμε·ι.
Διά. τούς άrωμά.lους τούτους τ•.Jπους χ.αί προς χα.ραχ.τΥ)ρισμόν α.•)­
τών ή κοινωνία έψ.ϋρεν ί8ία; λέξεις iποκα.λοϋrrα αύτού,, ώς iμνήιrθη­
μεν έν τοίς.προΥΙγι:ιυμένοις, έκ.ιιεrrpικούς, παpuιJόf.ους, lδιοppύθpουc κ.τλ.
Τά. 7.τομα -rαϋτα ά.ντι~ρwσιν ολως ά.σ'Jνήθως έν ταϊς ;ι.α.θηι1.ερ1ναtς
περιιrτάαεrrι τοϋ βίου δ\ακ.ρινόμενα ~.Οι τάς παρα.λόγους χ.αi παρα.~ό­
λο•;ς ίδέας, 1i τόις ά.λλοχ.ότους πρiξεις καi τό παρά.δο~ον τή; 8ιαγωγ1)ς ,
χ.αί ')•Jχί σπανίως ιι.ετα.Πίπτοντα είς πλ·ήρη φρε,ο~λά~ε1α.ν . Εύλόγως
δύναταί η; νόι εί1t"fι ο-rι οί. τοιοϊ;τοι χνθρωποι έ'χουσι ι;pεrο.τuθtιακίιr
Μιωηχpασίαr (temperament t'ou), μολονότι πολλοί τοuτων χ.α.τορ­
θοϋσι 8ι' ολου -rοϋ βίου νά μΤ. παραφρονiϊι;ωσιν.

ETΘfMUI, Λ~ΊΆΘ\<JΙΣ, ΕΙΙΗfΟΛΑΙΟΙ. ΤΤΧΟΔΙΩΚ'ΙΆΙ

Ί~πiρzοuσιν ατομσι. τά όποιi είσιν 11.ίωνίως εuθυμ11., ζω11ρ:Χ, πiν­

τοη κα.i έν r.αντι iι;-.εt~όμεν->:, αίαιό8οξα., z.α.ί πiντα τχ τοϋ κ.~ι;μ')υ \ιπ:i:ι
την καλ·ί;ν 11-ορψ·ί;ν αύτwν βλέποντα. Θίϊουιη ":'όι πiντα έπιπολαίως
Γ
κ.α.ί ε(ς ούδέν iμ~α.θ 1)ν(ιυαι, τήν ψρiσιν ξλευθέρ17., ένίοτε χ.α.τ' έπιπολήν
πνιψ.α.-.ώ~11· ή χροιά -.οϋ χαραχ.τήρος αύτών απανίως παρα.λλάασει,
πρόιr;ι.οι.ι.μοι πρός έχ.8ήλωαιν των ίοεων κ.αί τi)~ διαθέσεώ~ -.ω ν κ.ατόι τόι~
μετα~α'λλομένα; iχ.οίιrτοτε πεp1στοίσει~ δέν \ιπάρχει ~Ι. οι~τού ~. Π~Τ'Η'ξ
l
 347

· ~ειJ'.νUΟ'J'Η ,..f,·ι α.:;τήν ψvχολογιχ.ήν πρόσοψιν, ~Ε.ν ίιπο~άλλοντσιι 3ί είς

c.ύ8ψlαν κ.01νων1χ.·i,ν π:ιθαρχlαν · δίδο•Jσιν, οϋτως εiπιtν , τ( r riiror εiς ·
τίχζ 1'ερ1στάσε1ς καί oiJχt αι περιστiσεις αvτόν. 'Ενίοτε χ.ατέχc.νται UΠQ
έγωΊ:σμοϋ ιi~λα~οϋ; χ.αl •:ιπό πiντων 1'pοθ·)μως ά.νεχ.το ·j'χ.αl. lx. των
προτέρων σvγγνωι;τοiί.
Ή πολλάχ.ι; ψλuαροι , ά.χ.ατ:ίσχετοι είς τ~ ~μιί,εϊν, 8ρ:ι.στηρ1ότατοι,
:ί.ειχ.(ν"(ι-.01, ριπτόμενοι είς έπιχ.ινδuνοvς χ.ιχί μεγάλας έπ•.χειρήσεις μετ'
έλιχψρότητος σκέψεων χ.αί σvλλογισμών' ών τό ά.ποτέλεσμα aν τ~ βοη­
θεί(\' τ1\ς τύχης ίνίοτι ά.πο~Ίι Ε•JνΟΊ:ί(.όν' πολλάχ.ις ομως χ.ιχταΙΤ't'pεπτι­
κώτατον άποgαίνεt διά -:·fιν πιριο'Jσίαν α·j-.ώv. Φέροvσιν έν8ύματα ί,ω11-
ροϋ χρώματος ά.σ•)μφων:ι. 7'ρός τ·ί;ν ·ί;λιί(.ίαν των κ.αί σι:ί:ματο; παρελ­
θούσ11ς πολ'λάχ.ις έποχ'ίjς, ν~άζοvιrι Χωμιχ.ως, η είνε έπιρριπεις προ~
'Παντο!οv εrδο•;ς iσωτείας, άναφανδ~ν πολλάχ.ις· ιrπάταλοι, γενναιό~
δωροι, εϋχ.ολα θuματα τών άνθρωπίνων παθών, ·~ :cαχ.ο~οuλων άνθρώ­
-:rων, lξ ίσοv πράττοντες τά.ς εvγενεστέρας τώ-.ι πράξεων ώς χαι τ.Χ~
ά.νΥΙθιχωτiρας, έ.ν πλήρει ο•:ίτω άrισοrpοπtr,ι χα( άrτrθ/σει ·fιf}ιx.ij χ.αί
πνιvιι.ατιχ.ii ε\.ιρισχόμενοι .
Τινές έπιδiδονται εiς ταξεiδιοι δοιπανωvτες iφειδως χ.σιί χνεv ούδε­
μιiς ψρον-:ίδος χ.αl ύπολογισμοϋ διά τό με'λλΙJν, ά.γαπώσι τάς έπιδεi­
ξεις χ.αί έπιδιώχ.οΨην έπεισόδια τοϋ βίου pωι.ι.αντικ.~ ή .;.\κ.ιστα pωιι.~·1 •
-:ιχ.ά, διότι πολλ:Χ.χις \ιποπiπτο•;σιν ιίς -:Υιν 3 1.Κ.>χ\οδοσ,αν -:ης άστvνο­
μία,· μετα~αlνο•Jσtν άπό πόλεως sίς πόλιν κ.ατασπαταλώντις οϋτω
iσκ.όπως τ·ί;v μικρΟιν πολλΧκ.ις Πεfι?υσίαν των ,χ.αi έΟιν 8ίν έγχ.λεtσθω-αιν
ιπι τiλοvς 3ι. lπ\λήψιμόν ηνα πρiξιν είς τάς ι:pυλαχ.Οις ή 3ια τό έπελ­
θον γενιχον ναυάγιον τοϋ άσθε•ιοϋς χ.ιχl φύσει σαθροίί νοός των εiς ι:pρ•­
νοχ.ομιϊόν η, ίπιατρέφο•Jσιν εiς τ1ιν γινέθλιον μέ χενόν 11.!ν -rό βαλάν­
τ\Ον, πλήpη δe τάι θvλάχ.\α χ.αί τάι Χ\~ώηα ψεύδεων, τά όποίιχ διη­
γοϊ:ίνται άσvΙJτό'λως κ.αί πολ'λάχι; ΠtΙΤτιύο•Jσι κ.αί αvτοί . οι raιοι εiς οιvτά
έξ αvταπάτης; ώς i~όντες 3ηθεν κ.CΥ.ί πράξαντε, eχ.ταχ-:α χ.αί θαvμiσια
πράyματα.
 "".:ι. . i~
'

348

n·.
ΑΛΑΖΟΝΕΣ. ΑΣΩΊΌΙ, ΜΑΤΑΙΟΔΟΞΟΙ.

Εiς άλλο•Jς πpοεξέχει πλειότeρον τό αϊσθημιχ τ1jς άλαζονείας· άγα­

ιiσυ­
πωσιv έμιι.ιχνως ':'Οι πιχράσημιχ χ.-χί τούς τίτλους. ι:ι\ις οi.ιtε1ποιοi:ίνται
στόλως αiσθανόμενοι σq:ιο8ράν άνάγχ.ην 8ιακρίσεώς τινος έν τ~ κοινω­
νιχ.·~ tεραρχ.!~. Φέρονται άγψ;>χως 7t'ρός το\ις έν τ~ α•)τ~ κοινωνιχ.·f1 τi­
ξει iνήχ.οντας χ.2i ένίοτε καi 7.pόc α•)τά τά μελη τΤ,ς οίκογενείας των.
τή~
Άνιχσκ.αλε•)ουσι τΟι άρχεια τΎ\ς οίκ'Jyενε(ας των χ.αί lρευνωσι τά
γενιαλογίας άναχ.οcλύπτοντες φαντασιώ8ε1ς τίτλους ε·)γενείας η ύψ-ι;λ·/;11
81iθεν χ.αi έ'118οξον κοcταγωy·ήν , :r,ν χ.αί 8ιαχ.-r,ρύσι;ουσιν έν πάσΊ1 πεpι­
.των
στάσιι. προσκ.ολλωσιν είς τό ονοιι.σ. αύτων έπί ~ων έπισχ.eπτηρίων,
έπιστολών, -ί) ο!C"ιυ8-ί;τινος έγγράψοv τόν vπ' αi.ιτwν όη&εν άναχ.α).vψθέντα
τίτλον, οστις έν οίχ.τρ~ καί γελο 1.ώδeι ά·ιτιθέσει πρός τ.Υ,ν παρο~::σαν χ.01-
νωνιχ.1~ν α•)των θέιην eύρίσ~r.eται · 87.πανωσιν άψρόνως τΥ,ν 1Ηριοvσία11
των εiς μα τα ίας έπιόείξεις χ.αί πολ•Jτeλείας, σvνer.άγοντες οuτω πολλά­
κις τ·/;ν ,.·ιλeίαν χ.αταστροφ·/;ν τ·f,ς ο~χ.ογeνείας των.
Ή σύζηος περιφρονεί τόν σύζυγον χ.αi προσπαθεί νά τ"Υψ~ καi έπι-
8ειχ.νύ"!Ι τΤ,ν χ.c.ινωνικ·(,ν άπ ' αi.ιτοii άr.6στασίν τγ,ς, ιiιι.eλeί των οίκιακών
χ.αθ11χ.όντων, πλάττει σχ έόια έπ1 σχ εSίων. iπιόιώχ.ιι ύψΥιλάς σχiσε~ς χ.αί
έν άποτυzίqι πλάττeι φαντα11ιωόώς τοιαύτας όια~ε~αιοϊ:σα τούς πάντας
ότι !χει φιλαΟις ι;z.έσεις πρός -:Υ,'ι όεϊνα ή ~είνα ύ•.jιηλ·/;ν οίκ.ογένειαν.
πρό; τt 8εϊνα εξοχ'Jν πρόσωπον έν τ·~ πολιτεί!f, τοίς γράμμσισι. τσιίς
τέχναις κτλ. Ό σ 1)ζυγο; ά.με).εί των οίχ.ογeνeιακών ύποχρeώσεων καί

των ύποθέσεών -του καί περιιppονεϊ -:ήν σύζvγον ' στερούμενος όέ πάσγ,ς
συνειδΥ,σεως τής εi.ιθύν'r,ς αύτοu ·ά.πέ·ιαντι τής οίκ.ογενείας του σπατσ.λ1*
τΥιν περιουσίαν αύτοu είς μωρΟις καί ματαίας έπιδειξεις, κoci καταφεύγει
έν τέλει πολλάκις πρός ύποστήριξιν χ.α! παράτασιν τΎ); ψιυόοuς σιύτοu
κ.οινωνιχ.-rjς θέσεως είς πράξεις ιiνηθίκι:.υς, έγκλ11ματικ.ά, χ.αi αίσχράς.
Οί ':"'Jιοuτοι πολλiκις , r.αρατεινο11.έν(ι)ν καi σ.vξ7..νο11.iνων όλονέν των
σ•ηΧ 1.Ψί;σεων 1 των ι;vγκ.pι:.ύσεων Κ.αt τ·/)ς 8ι·Ι)νΕΚΟUζ s~εγέρσεως, άπολ-r,­
γοΙJΙΗV έ7'l "riλου~ ei; τΥ,ν καθαfάr χ.αί (3ε8αιωμίrηr ψpενο ~λ~~ε ιαν 1

.
.
,.,· ·
i

349

εις πα.ροξvι;μόν f'Ε}"α.lειομαrίας έντελώ' παθολογικ.Ύjς κ.αί μετόι πολλά

σκ.iν3αλα έπί τiλους συλλαfΙ.biνονται κ.αl έγκ.λείονται iν ψρενοκ.ομείψ,
iνΟα ~εν παύουι;ι 3ιαμαρτυρ•.ίμενοι έντόνως 3ια παντοίων eγγρiιpων
πρός ~πiι;ας τόις ά.ρχ:Χ.ς, δι' έπιι;τολών πρός τόν τ•.ίπον, τοvς φίλους
χ.οι ι τοvς οίκ.είους.
Αι έπιστολαί αvτών iχουσι πολλοcκ.ις κ.ατόι τό φαινόμενον χροιόιν
λογικότητος, διό κοιi εvκ.όλως ά.πατώνται ο! πολλοί. έντεϋθεν αι 3ισι­
μαρτυp·f;σεις κ.αί τόι φλογΕfά. ιΧρθρα τών έφ1ψ.ερί3ων χατοc τ-t)ς γενο­
μέν"tΙς α•)θαιρεσίας κ.αί r.ροσbολΎjς το·:ι !εροtί 3ικ.αιώ~ι.ατο; τ·Ιjς προσω­
πικ·Ιjς έλεvθερία; γενομέν"tΙς δ-t)θεν έν τiι) ;;ροσ~>πφ το\ί έγχ.λεισθέντος
έν τιϊ> ψρενοχ.ομείψ· φω•αι θόpvbος, σκ.iν3αλα, ά.ναστ:Χ.τωσις των ά.ρ­
zων' i.κ.λογ·/; έπιτροπών r.ρi,ς έξέτασιν τοtί παθόντος' ·~bρεις κ.ατάι των
ίατpών, ο~; κ.ατηγοροόJι;ιν οτι ;;αντα.χού β'λέ::οvσι φρενοb'λαbιίς καί
τ:i ;;αρόμοια. Πολλiκι; ο•~:-ω i.λε•;θερο•:ίται ~ ;;iι;zων, ά.'λλ' όί.μα τ~

έξό3ψ μiα σκ.ανδαλώ3"tlς καί '-αρiψρων πράξις α•J":'OV θέτει τό φίμω­

τρον εί; τάι στόμοιτα ?λων κ.αi άποδεικ.ν•.Jεηχ" οη ."l:o.lvς θόpυCος i7·Ι­
rετο ι1ιά ιό τι'ποτε .
'Εν γένει δε εί; π:Χ.ντα; το•.Jτ-ου; τούς παθQλογι)(.QVς ;ιαροιχ:τ1iρας,
ο,τι ί3ιiζον καί κ.οιν~ν ϊ"ώρισμα άπαντ~ τις, εlνε αι ποικ.iλαι κ.αί
πολλα.ί ά.ντιθέσεις κ.αί ά.ντιψ:Χ.σεις i.ν τ·(ι 3ιαγωγ·~. ":'ων χαθ. ολον τόν
βiον, κα.ί πiντοτε μiα προ-;εκ.":'ικ..r, iξέτασι; τ·/)ς βιογραφίας χαi της
γενεαλογίας αvτών ά.ποκ.αλ•.Jπτει εύzερώς τrι κ.lηpι,-;·οιιιχJγ στίηια (taι-e
he1·editaire), είς ο όψείλεται ·ί; ά.νώμαλος Τ, 'jψΤrιπαθeιωιιί ί1"ιοσυ]"­
κpασ/u, ό έκ.κ.εντρ~χi,; χαρσ.κ.τ·/ιp α•)τwν.

r·.
ΜΙΣΑΝΘΡΩΠΟΙ, ΕΙΏΙΣΤΑΙ

ΆντιfJiτω; των έκ.τεl}ίντων τ-•)πων :Χ.τόrι.ων,τά όποϊα οιονεί πολλαπλα­

ιηiζοψη τά. -;·ι~με\α τ·7,ς Ξr.αψ·)j; τ·Ιjς r.ροι;ωπικ.όη;τος αύτών μετά τoij lξω­
τ~.-ικ.οϋ κ.όσμο·J,, ιjr.-i-?1.ουι;ιν Χλλοι, οiτινι; έλαττοtίσι τά σ·ι~μετοι τοι;;τα

τ-t)ς έπαψ-;jς iπομονeιuμενοι τ1j~ λοιr.·Ιj; κ.οινωνiας χαί πάντοτε ύπ~δροι

κ.α.Lμετά. ~υι;r.ιι;τίας κ.αί λο;ο1J βλiμματQς πρQσbλέποντες αύτ-ί;ν. Σ•Jt;ί':!\-
 350
ρουνται χ.αθ. ολον τόν βίον .τερi έαυτοu; x.oti α.ίω·ιίως είς ά.μ1ηηκ.1~ν
θέσ~ν εvpίσχ.οντοtι ·:ιπερασ1ηζόμενοι τΤ,ν iτομιχ.ότηταί των χ.ατά πάσης
μετα~όσεως άλλοτρ!ων ίοεών και αίσθ11μάτων κ.αί ά.ποχ.ρούον-.ες ταστα
έντόνως χ.αί lχ. προχ.αταλήψεω;, ίτοιμοι πάντοτε νiχ ένισχύσωσι τό
άπόρθ11τ()ν cpρούριον το\ί έ7·ωϊομοu αύτών οι' όλοχ.λήρων τηλεbολοσ't'Qt­
χιων έπιμονης χ.αί μισανθρωπίας χ.ατiχ πάσ11ς είσόοο•J cpίλων ή ά:b'λα­
bών χ.αί ά.3\αcpόρων ά.νθρώπων, χ.ατiχ πάσ1)ς συμgουλ7iς, ήν έκλαμbοc­
νουσινώς παγίοα, κ.ατόι πάσης cpιλόψρ()νος π~τρQπ7\ς, ην έκ.λαμbάνουσιν
ώς ecpQOOν έχθρα:ί~ν. Άχ.ίν-t)τοι, οcχ.αμπ-:-QL, άμετάbλητο\ έν τ(j'Ι μέσψ τόυ
ρεύ(J.α't'Qς τ-iϊ; προό3ου, 5περ πiρασύρει τiχς χ.οινωνία; ά.ναb'λ 1)ζ()·1 ά.εν­
νάως κ.αi έκ.χυνόμενQν iπό της Π11γ-iϊς τQυ παν3αμiτQpος χρόνι;υ,
μένι;υι;ιν έκ.εί ορθιοι, ά.παθείς θεαταί -;1\ς χ.ινήσεως χ.αί τ1\ς περί έσιυ­
τοvς 1-'·ετιχ.bολής τών πραγμiτων, .i3υ11ώπητοι νιχ.ηταi χ.αl αύτfιϋ τ()υ
χρόνου, •:ιπερηcpανευόμενοt οι.Χ τ-ήν νίχ.11ν κ.αi ίχ.ανοποιημένοι, ώσεί ή
ά:πr;στολ·Ι; α.ύτών έν τ(j'Ι χ.όσμφ έν το•:ίτφ συνίστατο !
Ή έν3υμασία α·~τών ε!νε πολλiχ.ις. ά.μετibλ11το;, εξεις τι·ι!ς τοϋ κ.α·
θημερινου βίου χ.ατά τό ιι.αλλον iαί ·ί}ττον πα.ράοοξοι χ.α.ί ά.λλόχ.οτ()t.
μένουι;ιν αί ιχύταi· ή οιύτή ωρα του ίίπνου. τοv cpαγητοσ, το\ί περιπά­
του, της έργασίας, ού3ενός μή έχ.τάχ.-.ως σ"ουοαίου λόγου 3υνιχμένο•J
ποτε νά. παρεχ.χ.λίν~ τ~ν ώροοείχ.την του Ι'·ηχανιχ.οσ αvτών βr:o•J. είσί
ζωντα τίλος χρονόμsτρα χ.αί ά.μ!τάbλ-r,τοι ώς προσωποποίησις, οίίτω;
είπείν, των νόιι.ων τ'i\ς cpύσεως. 'Ενίοτε οι τοιουτοι r:>vοεν cpίλτρον μήτε
προς τiχ tοια αύτών τέχ.να αiσθiνονται, περί τ·ίjς 't".ίχης των όποίων Qύ-
3όλως ένοια.cpέρονται ' η το r.oλu πέραν το'} χ.•)ϊϊλr;υ τ7jς ()ίχ.ογενείας των
οvοίν γενιχ.όν αϊι;θγ,μα ούνανται νiχ έχωσιν iν τ·~ χ.σιροί~. Πολλάχ.ις 3ε
πάθη ηνόι ϊχ,οντα τούς χ,αρακτ71ρας χ.άθαρίίς μονψαν(ας 3ιεuθύνουσιν
ά.πάσας τάς προcξεις τοίί βίου αvτών μετ. ά.πολύτου ίσχύοι;, ο!ον τό πά­
θος τ71; cpιλαργυpίας χ.αi τΥ,; γλισχ,ρότητος μέχρι βοιθι.ιοίί β8ε'λυγμία;
χ.αi ά.πανθpωπίας ή το τ'i\ιο ζηλοτυπία; μέzρι παθολογ1itοίί βαθμοίί, χαί
συzνάχ.ις 8ε πάσχουσιν ιε ύποzονορίας χ.ατεχόμενοι ύπο ύποχον3ριαχ.ών
ί3εων χ.αί άσυνήθους αίσθηηχ.ότητος τών όργάνων τοίί σώματος, άλάν­
θαστον τοϋτο σημείον, ότ~ ή ί3ιiζοvσα ψυχ ολι;γιχ.ή των ί3ιοσυγ­
χ.pασία χ.αί αι νευριχ.οιί ένοχ,λήσεις οv3εν οcλλο ιίσίν ·ί\ σύμπτωμοι μιiς
χ.οιί της αύτ1\ς άrωpa.llaς -.;w·ι λειτουpγιων τοiί νευριχ.οίί σvστήμΓ."Ος ,
 351

·ί\τι; έχ.311λοίίτοιι ταvτοzρόνως διά 3 1.Jo tίόων φαινομένων' ήτοι των ψυ­
zιχ.ών η ·f,θιχων χ.α.ί τών νευριχ.ών.

&'.

ΦΑΝΤΑΣΙΟΠΛΗΚΤΟl - ΕΦΕrΡΕΤΑΙ , UΝΕΙΡΟΠΟΛΟΙ, οrΤΟΠΙΣΤΑ{

σ:ι3είς ά.γνοετ τοvς έ.ιαιrι:pιχοvς έχ.είνους τύπους έν τ'ό χ.οινωνίqι:, οϊτι­

τε; ϊ.ροσκ.ο'λλώfΙ.όΥΟι, ώ; τό οστραχ.ον έπί τοϋ βράχου , έπί μιοcς ί8ίας
iκ.λονήτου χ.αl ά.χ.iμπτου' δ1έρz ονται όλον τον βίον α.i.ιτών χ.ατcιγινό­
μενοt πρός έcpευρέσεις β1ομ11χα·.ιιχ.άς, μ11χανιχ.άς χ.αί lν γένει sπιστημο­
νιχ.iς, ή προς έπ1νο·ί)σε1ς συστ1111. iτων σχ.οπούντων τ1~ν ά.νcιaιοργά.νωσιν
των κ.οινωνιων, τϊjς στρατ11γ1χ.1jς τέχ_ν11ς, τΊjς .;,θιχ.οπο1ήσεως τΊjς ά.νθρω­
ϊ.ότ11τος χ.αί των τοιούτων. 'Ενίοτε iν ταίς βάσεσι τγjς χ.ιντριχ.·ίjς ίδέας
αuτών ά.7'αντώσ1ν Ί.χ_ν11 τι•ιχ διeι;παρμένα τΊjς ά.λ11θείας χ.αί τοίί δυνατοίί
.η της πιθανότ11τος, ά.λλ' ώς έϊ.l τQ ϊ.λεir,τον αι βάσεις α ·~ταί είσι σιιθρα.ί,
οvτοπιχ.αί, έν>rϊλως πεπλαν11μέναι χ.αί ά.λλόχ.οτοι. Ηοcντοτε δί τά r.ρο­
~λήματιι, ών Π~ν λ~ι;ιν ά.νοιλαμ~iνουι;ιν, είι;ίν ·iνιi.τεροι των γνώσεων
.• χ.αί riiς δι12c~~Ίjς δυνοcμεώς των χ.αί lνίοτε δε οι ":?ιοϋτοί είΙJιν ίντε-
1

-~~- ·
λως ά.στοιΧ!:~;f9_ι. στερο•.ίμενοι χ.αί τών ιι-οcλλον στοιχειωδών γνι~σεων
τών ά.ποιρά\
. • .,7:ρος ιι.εθοδιχ.Ί~ν iνχλ•.ισιν,έξeρeύν11σ•ν, ι;υζήτ11σ1ν χ.αί
λύσιν τoij •.~;" Ή θέματος. 3ι • Ο icpιεροίίσι r.ολλ:iχ.ις:όλον τ;,ν βίον χ.αί
όλ11ν τ1J~ i~f~·dtiiα.ν των, iμελοϋντες τών πάντων, μ1J <.>οούιι.ενοι προ
τοίί γελοίου χ.αί των zλευασμών κ.α.ί πρό τοίί προΊ:όντος ιι-αρασμοίί χ.αί
τής ίσχνiνσεως τοίί ,.ρό-.ερον Ισως ά.νliηροίj βαλαντίου των.
Ή ά.ιpοσίωσις α.Jτων πολλi.χ.1ς δέν περ1οpίί,ετα1 είς τ·ί~ν έξερεύν-Ι}σιν
χ.οιί πραγμα-:οποί11σι.ν μιάς χ.αί μό ·Jης ί~έας, ά.λλά χ.οιί είς πολλάς ταi.ι­
τοχρό·ιως ή aιαδοχ ιχ.ώ; . Τό χ.·)ρ•.ον πάθc.ς τό i.ιποστ11ρίζον χ.αi συντ·Ι}ροϋν,
οvτω; εiπεtν, τ~ς δυνάμεις τΊjς έr.ιμονΊjς χ.α.Ι i.ιποιι.ονΊjς τών τοιούτων
άrωpά.lωr χ.αί άrισυppόπωj· (desequilibι·es) είνε -:ό π:iθος τ·ii; φιλο­
δοξίας, ή iνi.γκ.11 τi); a1αΧ.(LGεω; οti.ιτών έν τ~ JtQLvων(qι: iπό τώ•ι λQι­
π.;)ν iνθρώr.ων · ώ; πρό; τοϋτa δέ όμοιά~Qυσ1 πρό; τ·ί)ν τάξιν έχ.~ίν11ν
τών ά.lαζοrωr, πεpi ώ·ι προη?υιι.ένως ώμιλ·ήσα.μεν, άλλά χ.ατ7. τοϋτο
διαψίρουσιν αvτών, itotθ' όσον εί~ έχ.ε(νους μέν ·ή i'λσtζονείοι ιt•ι! '(!'Ι~z.·fj
 ..J

aέικνυμiνη εί• ολα; τdις λεπτομερείας τής προι;ωπ1κότητος κα\ του

βίο•J των' έν<j> είς το•.Jτους ε\νε περιγεγραμιι.ένη, ~κaηλο'Jμένη aι' άξιώ-
,
, • • " , ,,.. , '
Υ
τeιιαυτΊ1ν η τοιαuτ·ΙJΊ 1.ζιαν των, ε1• τeι1αuτην
σεων περ1οριι,•ψ.ενων ει;

·fι τοιαύτην ικανότητά των.

έ·ι πάσ·r,
Είς τήν κατηγορίαν τα: •.Jτην άv-hκοuσιν ι,ί άπαραίτ"t)τοι έκείνοι
κοινωνίqι άμαθεϊς χαί άπαίaευτοι άνθρωr.οι , οι τιτpα7·ωrίζοrτες τi
r κύ­
ίψΕΙlfΙ/Ται rοί~ rίtιχο·ιίrου, το υ :rιηδα.lϊΙJL' το υ rίtpοστάτου,
TOV
χ.lοr. ()/
ν περι­
.uι'σου τiι<· άθαrασι'ας, τiί(' :ιτιιηιχει'ας, ή παντοίων τίλο; μ·rιz.ανώ
ίαν.
πλόκων προωρισμένων ν?. άνατρέψωσι κ.α\ ι.ι.εταbάλωσι τ·rιν ~ιομηχαν
το έμπόριQν' καί i:πομένως το•)ς ο ρου; τού βίο'J τ·iiς άνθρωπό ..ητος.
ι
ώσαvτω; ~ε ένταuθα άν-ί;κουr;ι·ι οί Χ::r:•,τυχόντες κ.:.ιί πιι('ηrωf'ιrrμί,·ο
ύπ6
:ιτοιη,..αί, lo7·orpάgιo1, ζω7·pιίgιοι, κοο ωrιο.Ιό1·οι, pι.lι:σοgιοι, οίηνε;
στοιχείο'J ,
τQiJ έν iαvτοίς φt.ίσΗ ύπiρχο•ιτο; κ.λr,ρονομικ.οϊί παθολQγικοu
fοιι)
ϊπερ ά.πο,..ελεί τ.Υ,ν g>f'η·ιι.τιιflηακιίr aύniJ)· χρiίσιr ( tenη}eι·aιnent
βα~ί­
ώθι;•.Jμενοι, έκ .. ροχιΧζοντα1 τ·i)ς συΨί;'1ου; καί κο1ν-/)ς όaου, έ7' ·h;
ο•:ϊν­
ζεt το όμα). όν καί στερeί:,ν πνεuμα τών λοιπών άνθρι;)πων, καινολι,γ
νέα;
τες παραοόξως, έγκαι~ίζeιντε; νέο •1ς a-r,θεν κανόνα; τ·/); "':έχν-rι~.
παθολογικ..ά.ς χεtρο- ~
ίaέας, έψ. ών Χ'Π~Υ"':(ύV aιακρίνι1 τ1; εvzερώς τά.ς
c.ίπείν . του πάσχοντο; πνεvματός
•ιομ\ας καi τοu; :ιορφασι.ι.')ύς' οuτως
το οvτο-
των Χαi τό άι;•,•1~tρτ"1)τον κα.i ιiσυνεr.ές Κ.?.L ιi'Ιτtψατικ.6ν α1)-;οu,
τών
πι~ι.όν καl ,.ο κ.ω''[ι.ικώς παράξεν')ν καί ιiλλόκοτον καί ιiνεφiρμοστο•ι
πνευματικών πρ<'Λόντων' καί συη·rιι:Jaην τον cλον -~θικον κ.~ί πνευμα-
τ1κ.6'Ι χαρctκ..Ύ\ρα ; Υ.αί τ-f,ν ψ•Jr;ιογνωιι.ίαν VΠενθ•ψ(ζον .. α το•~ς κυp(ως κ.αί
έντελώς φρενοbλαCJε~ς.
~!.; τετραγωνιστής το•) κ.Jκλοv iφαντiσθη ~τι έλυσε τό προbλημα
έκ μo­
τοtίτο κατά τ~ν έξης !Χ::-;λr,•.ίστοcτQν τρόπον : Έλα~ε σιpοr.ϊραν
),v~ao•1 κ.αί σφυρηλατ·r.σα; α •)τ-f,ν ίσχuρώς ιι.ετέ~αλεν εί; .. ετράπ),ευ-
ρον σχήμα, ou έιι.έτpησ~ τό έι.ι-~αaον καί τiς πλευροcς, ιiχ.ολούfιω; .f

3ε πάλιν ~1ά τΥ); σψ·1ρ·ΙJλατ·hσεω; τό τετράγωνον vετέ~αλεν είς σφαίpαν,

κα.ί οuτω πλ·ί;ρης iφ:ί.του ίκανοποι·ί;ι;εω; άνέμενε τον θαυμασιι.όν . τoij
έπί τ·~
έπιι;τη~ι.ονικ'.>u κόσμου κ.αί την στεφάνωσίν του ύπό τΥ)ς 3όξης
ικοϋ -:tρο­
λύσει -:-έλος πάντων τοtί άλύτ')'J το•.Jτοu θεωρο•ψ.ένου μαθηματ
C)λ·~ματος.
'Άλλο; έπεaόΟ·r, εί; έρεύν7.ς τής μ·r,χανική; Χ'7..ί τ·Ι); χ·r,μιίσι ; καί έφεGρ.ε
 353

1ν νiον σ•Jστημα σ1aηροορ6μοu 11.ε..-ά κινητών έ;.ί ":'οϋ έοάφοuς σι~ηρών

έλασμ ατων,
' z ' '
!Ι·ια.·; "λλ ην ·ΙΠ't"αμενην
α ' /l·ηzανην, "
' η..-ιι; '
προωρισηχι ·
να
~πιση;

μεταbiλ·~ τοu; κ.α.·ιόνα.; τ·/j; πολψ.ικ.Ίj; -rέχν-r,ι;, ώσα•.Jτωι; aε καί μίαν

;ι_ηv.ιχ.ή·ι σ•.Jν11εσιν, ~ι' ·Ι); 11Χ +ι:ο ουνατόν έξ άποστiσεω; νi ψονε•.Jσ~ τις
χιλιi~α.; ι;τρα..-ιωτω·ι . Νυzθηιι.ερόν είρyάζετο ~ιi τά.; άνακ.αλύψει; ταύ­
τα.; γράφων 'JΠΟfΙ.Ψί)μ7.τα r.ανταχr,ij καί τηρών άλληλογραψίας· aαπα­
ν-ήι;α; οε Ολ-Ι)ν .,..ην r.ε~ιουι;ίαν ":O'J ό1ετ·Ι)cεϊ..-ο ε\τα •)πό υ.ιi; vuναικόι-
~ Γ ι "'
ί~ιοτροπiας του Ή
'
ιι.εθ' ·ί;; συνέ~·η, κα.ί ή όποiα. vπέμενεν ολας .-όις
. ΕΦθασεν
μονοιυ.α•ιία .-ων άνακαλ•.ί·lιεων καί πειραu.ατισu.ών ~
είι; τοιούτον
ι
ι ι

~αθι.ι.όν r.αρ' α;)..-<J>, ~>στε ·ί)νάγκ.αι;e ..-·f,ν ~υστuχ·Ιj γuναϊχ.α ν7. έκκολάφ'!Ι
ι;,α. έyκλεiσα; αύ ..ην έ.·ι θαλiι.ι·<ι> vπό θερμοκρασiαν 25° βα.θμων οιηνε­
κωι; ε•)ρισκομένφ, καί O't"c ο'Ιτω; έξεκολάφθησαν ύπ' α.ύτΊj; ..-όι ώά. τ~
άπέ3ωκε τ·/~ν έλεuθερίαν τη;.
'Άλλοτε πάλιν έιρόνευσε οιχ πρωσσικ.οu όξέοι; χi.ριν πειραματισμοϋ
ίπιbi.η1ν τινbι. σιο·ηροορομικΊjc iμαξοστοιχίας, ι.ι.εθ. ού εvρίσχ.ετο μόνο;
!ν ι.ι·ι* :iι:-ι.iξ~· iπει3·'1 ~ε εlχ.εν άνάγκ·Ι)ν κ.α~ χρ·ηιι.άτων 3ιά. ..-ά ιι.έλ­
λον":'α -;.ειρi.μα.τi -.ου, ένό:i.ισε καλόν έr.ωφελούμενος τΊj; περιστάσεως
χαί χάpιr της έπιοrιίμψ; νχ άφαιρέι;:, άπό τοv θ·.ίv.ατοι; τό βαλάν­

..-ιον αύ-:οu ώ; κ.α.ί όιάφορα r.ολύτιμα άνταeίμενα · σ•;λληφθείι; όμως

JΙ.ατεοικάσθη vπό των γαλλικών οικαcrτηρίωv είς 20 έτων οεσμi.. Οί
δααστα.ί eξέλα{;οv ir.λούστατα έ'να. .:αράψρονα ώ; .-.οινόν ξγχ.λη­
μα-:ίαν' τοu/1' οπερ οέν εlνε 6ίλλω; ΙJ'ί:άνιον. ΤΧ προηγούμενα τοu
t:ψtι..•pirov τούτου έν ..-ούτοις ηr;αν λίαν iπι{;αρυνηκά vπό παθολογικήν
εποφιν' λέγει ό Cιιllerre, παρ. o•j καί έλάbοv.εν τό ίστορικόν τοuτο.
Δ 1.Jο θεΊ:αι και είι; θείοι; αύτοσ ·l~11αν φρενοbλαbεr:ς· έπ(σης ·~ γuνή, μεθ'
·ίιι; συνέζη 3ιηγaϊτο οη Ιt'ολλi.χ.ι; ό μ<Jνομαψf,; ο•jτος +.γείρε-:ο -:·~ν
νύκτα κ.αί ώμiλει άσuναρτ·ήτωι; λέγων άκατάλ·Ι)r.τα πράγματα.· ίπειτα
oe τό εΙ3οι; τών έψεuρέσεων καί αί άξιώσεις το•; Τ,r;αν ίχ.αναί νά χrι.ρα­
κτηp(σωσι καλώ; ·τ·ί)ν "νε•;ματικήν 't"ου κα't"άσται;ιν. Ούz ·f.-.τον κατ­
εaικi.σθη vπό -rou ό1J'.αστηρίο•; τ·~ άποψάνσει ίατρών, ο\τινες ώς il.a-
;ppυrrαάζ περιστJ.σει; -:οϋ iγκλ-iψ.α-:ο; σuνiστ·Ι)r;αν τ<J> ό1καστηρ!ψ -τά
κ.lηpοrοιυχά πpο1η-ούpεrα καί rι/r κpιίσιr -rou χ.ατηγορουμένου ! !
Ώ; βλέπει ό άναγνώστης aεν είνε κ.αl ολω; ά>'.ίν3uνοι οι έψευpiται
κ.αί ούτοπισιrιί. Οvχί σπανίως 3έ ~οντι έν ταίς κοινωνικαί; θυέλλαι;
23
 354

Κ.:Χt τας έr:α.νΜτiσει:; έχbρά.ζοντ-α.ι ά.πο τοu πvθμiνος τής χ.οινων\α.ς

iτ.ί ·6;; έπ19αν<iα; το1ι:ι•::i-;οι lφενpe ται κ.:χί ό)'εtpοπό.lοι σ>Jστημάτων 1

κ.οινωνιολογικ.ών, fiεωpωμαrείς κ.αί μεταppν8pισταί χοιrωrιώr, ά7·rοού­

pεrο·ι <;tlόσor;nι, οιηνες έπωφελο.,)μενοι τΊjς -:t"εpιστά.ι;εως τίθεvτσιι έπί
κ.εψαλΤ,ς τώ•ι ά.τά.κ.των κ.:χί έγz.λtιμαηκών στι:,ι;ι_ είων τΊj; κ.οινωνία.ς
..... • ,
;
... '" - ,

προ; πpαγι.ι.'Υ.-:Όr:r,ι-,ιι;ιν των z.ιμ'Υ.ιρι;ι.ων ιό<ων α.v--;-ων, κ.αι παρα.συροντε:

1 , ....

. ' ~ '
τινα.; αν
. θ ρωπων ' ·r," fl·•γx
' λ :χ r: λ Ί,'θ ·r, .
εν
.
μεσ<ι> --;-·η;
- r: λ'·r,ρο'Jς κοινω-
~ψ.α.υας

νικ:/]ς συγzύσεω; κ.αl τ·/j; ά.νψοζiλης τών παθών χ.11.τό;ην τών πα.ρ:χ-
·~ .,. 'λ
Κ. ·:ΧΙ
.
' ανυπο λ ,
ογιστων
fΙ·<γα ων
< '
φρονων
•
αvτών ιοει:Jν γινονται r:ροc,ε•ι(Λ

κ.α-;-αι;τροq:ιwν .
Πολλοί iπiι;·11:; ar,λγ,τ·f)οιαι;-;χί ά.ν·ί;κ.ο•,σι•ι Η:; -;·{,ν -;-χζιν τα·~την τών
'
(lfιYO,llayώι · iψευpεtώΥ, Οtτινε:; "J..!-.~t'I Πειρα.v.α-:-ιψ.οο:J aολίω; , ά.λλ' έν
κ.αλ·(, r:ίι;τει, ~·f)λr,τ·f)ριi:ζουι;ι•ι ά.γνώι;το•J:;, οίκ.είου; Ύ, r;i.1.ους.

Ε'.

ΚΑΊΆΔΙΩΚ'ΓΑΙ ΚΑΙ ΔΙΚΟΜΑΝΕΙ~

''Αλί. οι χ·ιώυ.αλοι ·ι α,::α.κ.τήρες, iπίσ·r,ς είς τ·~ν τάξιν "':α.ύn;ν --;-ών

• ι. . ι

χ..lηpω-rψιχ.ι~r-έκπιr;νlισμ/rωr ά.ν-ί;κοντες, είσίν οι καταόιώκται κ.α.ί οί

tJι:ιιι.1 ιαrείς. Ο! x.l ιrnrnμιxol χαrαιJιώχται κ.ατχ τoij-:-o κ.ηίω; διαψέ-

. , - "\ - ' , -Ρλ
(l.Ο(ψ·f)ς της ψρενοΌ α-
-
ρουι;ι τών πα.r;z.οντων :Χ -:-·r,; Κ.Μιι;ικ.η; εκ.εινης

~ε(ας τή; κ.αλο•J:-ι.έν-1);: μro · ι'rt τίίς χαταιfιώ~Εως (delire de peι·secu­

tion). , ο-:ι α! ίaέα.~ '/.'~τών δf'J /j'J/j't''f)!Lα-:-o:
•
-:oιoijν-;αι Χ:Χt aεν aιέ~γονται
,.., ί

3ιχ ":"ών 't'ftώ·ι έκ.<ί·ιων ι;ταδiω·ι ·{, ?Χr;εων -:Υ,ς κ.λαr;ι;ι,.ή; παpαyιpυσι;y ης

τj'ις χαταιJιώr."εω< .. .-ο•)τέστ: •οίί ι;ταaίου κα-:χ ποώ•ον τ·Γ,ς io ~ίσ--;ου

1 '

άνγ;συχία; τ?u -r:i.trΊ:wτr;; Χ:Χt -;·7,; δ•Jι;r:ιr;-:-ίας Χ:Χt ·~c:οψ(α:;, εΙτα aε τoij
-:rροσδιοριl)'μοij Χ'Χί τ·l,ς ϊιποι)~iξω; τών πρr,ι;ώ-:rων ώρισμένως, τi όποία
ψαν--;iζεται ο-;ι τιν κ.α-:-α3ιώκουσι: καί είτα τ·r.ς ι.ι·εγ:χλειομανίας χ.α.ί τΊiς
~ - ,. ,,. θ ' 'λ ...1~1.' • .. '
κα.t Χ1Jμ7.ινο-
.
ο~σ.'ιΟ"fJτtκ.11~ ":'ελr;; ~ζ~'i Ξ 'ι·ηι;:(u;. 1. !-l· ~ ·Jl)'Jιj''.'J "-~rtl'j-:-o•.

υ.ιναι.' z.α.ί a~., E'/O'JIJ'. τ;, 6ι:;ιθ'ZAU.')ffi:;l.' Jώ:· r:?Ιci/.r.:ι'.'O•ι

ι
Χ~.\ r:αcα.κ.οοiJον·
. Ι •
ι /\.. , • Τ ί

εlνε δέ 3υν:ι.-:6·ι •11.Χ}ιι;<;α ώ:; :i.ι:;ιz-:·r,;ία·ι z.α-:αδι :;~~εω: νΧ z·ιωι;ιν ... ε•)λο- ι
ι 1 • •

- \ ' , , λ, , ' ( l~ ' \ ,

γοφα.νει; τινας χ.ατα το ψα:νοι.ι.ενο•ι 't'Q'J αι.ισ-:ον αι':'ια;. πο -;- ·r,ν ;;ρ>J -

ψασ1ν .. ~ ·
ο-;-ι αυtκ.ουν-;-αι - X.'1.t· ~
χ.α-:αο1ωκον• αι · • ·
υπο "λi,ων, γι•10 •1-;αι ο ι
α · · λ·ΙJ-
oz
 355
ρ6τερr.η Χ7.":'α3t6°)i'.. "':7.'•• έν~ ":'Οϋτο elνe fj7:ι:lνtώ-:-εpr;ν είς ":'Ο 11ς Εκ. "':'Τ,; ·ι.'λα­
σικ.:;;; σuι;-:·r,fΙ.α-:-ικ.Τ,; μrιrίrιr; τϊίr: xrιτnrJ((~tεωr; 7:Χι;Ί..ον-:ας. r.ιϊ-:ινε; r;υψf,­
θως ψε·~γr,'Jσι το~; ψiν-:-αι;ιώ~ε•.; :ι.'1.τα3ιώκ.τα; -:-ω·ι.
"Ο
-:αν
"
Χi'C7..ζ
,.. εκ.
. )\Εζ'ύ/j'L
,,.. • fJ-'Jμ~.ι.
τf)
, -
7..'J"":ων
ι· .
,·rι
~.
σε
• "'
ε:ι..Λ'J"•(fι
• "
'"J.. 'J":"fι
~ ,
οuν?. ":αt
. ' ""\
νΎ. γει-;·~ ΟΛω; -:•;χΎ.ιω;
, .
κ.αι
..
ο7:ι
'"\ '
εΛαχισ-:-ι:.
. -)
αψορv:~ .
~·
οε-; -:ο
.. '
εγχατα}Η-

-::ουσι -:7Λε'Jν
"', κ.αι
. εισιν
, , ·~ ..,.,
αοtαΛΛακ.-:'Jι.
Δ ,
ιερzr;ν-:αι
")
ο .·r,ν
,
-;·r,ν
. ,
ηf'.εραν ει;
.
-:r;ύ; aιαaρόι~.ους -:-ών ύπο•ηγείων, ζ·/)-;'J'ίσιν iκ.ροiσει; ;-;αρά. τών ίσzυ-
,
'J'Ι":"ωV 7':ffJ'1ωΠ<.ϊ)'I
, -
't"Ί/ζ 1:0 \t"':"Et~;,
) ,
-τ:ρος
. ' ' '
του; ΟΠΌι'J 1Jζ [J.. E'"t'X
. . ':'"fjV προφο-
, " ι:.
ρικ.r,ν ::κ.•ιει;ιν
-
-:-ων
,
γεγr;νο-:ων
' '"\'\
α-::οr;-:εΛΙ.οuι;ι
' "
ι;•;χνχκ.ις εγγραφα κ.αι
• επι-
'

σ-;ολά.ς χ-pr;οώι;α; -:ό χaιχ.Υ)σ7.·1 κ.7.ί κ.7.ταaιwχ.ον ι%θεν α•)τοτ~ς Χ-:-ου.r;ν •

1 ι ~

Άιι;;~ ":'~ζ if'j'τ•Jνf)μίι;ι. ς v. eτσ. bα.ίνουljι'Ι eί; τ~ ~~κ.~r;τ·iϊριον κ.αί έν":'$ϋfJε'Ι

πΧ'λιν εί; -;ά, •);-;r;υρyε~α ·ίj τΤ.ν χσ": 1 ηοι~.Ι.αν. γι•16r1.ενοι χαθ' ύ;-;ερ~ο}·ί;ν
' "\ \ ' , 1 ' "\ , ... ' , • ~ /
'Υ"/_Λ·r.pοι ει; ;-;αντας κ.αι εyχ.7.':αΛειποντε; ;-;ασαν ε9γασιαν και οιηγου-

- ' , • '~ ' " ~-Ω. ( / l ι

μeνο~ --::αν-:αχr;'J κα~ ίtι.Χ.'J·':Ότε ταζ ~οικ.~?'.ζ, α; οη,ιεν υ-;-:εστγ,tjαν ~ι.. με-

pr;•;ς -:ο\:ί
r;κον-:-ες
, -::ροι;ι:>7:'J'J.
·.;ι:υοη
.
,~
και
τό όποίον
-::αρα.fΙ.οριpουν-:ες
-
έ;:ιf}υr1.ο'ίσι νόι έξοντώσωι;ιν, έψωρί-
τ7.
. , ~, '
<-ραγfΙ.α-:-α.
, \'•
<Jt α•;τα;-;α-;·r,ς σε

;-;ειθό[J.ενοι ;-;r;).'λάχις χαί α.τ)-:οί ο! r~ιοι είς -:χς ;-;αp7.f1.Οfψώι;ει; κ.αί -:ά.
·.!ιε·.ίό-r,
.
των. Άπελπιζ6u.ενοι
,
έκ. τών -1.σzwν
"'
:ι.α-:α9ε•.ίγο•;r;ιν εί:· τ·i;ν aη- ι ι

f'·οr;ιογpαφια•ι
, ,..
<-pοζενο•;ν-;ες
- 11.εγ7.
, ·~Ά.
σκ.7.νο7. ο•ι εν
~
-;·~ κ.r;ινωνι~.
, σ•;γκηο•Jσι
-
":'"~ν κQιν·~ν γνώ!J/Ι;ν κ.αi ποcρα.ι7 1Jρου11~ν εί; 7..τ~λευ-:·~-:r;υς ι;·;~·Ι)τ·~σ:ιζ το1Jς
;.ο 'λΆ ους,
' '.
εαν ·r,' υ-::ο '
' 'θ εr;ις τυγzα.ν'/) ~
ι;7.Ό•Jσαι7. ' ;ι.αι' ι;χανοα
" Ά ωοης,
'~ Y.7.t'
"οιαιpο•;σιν
- • • 'θ ,
εις αντι ετα r;τρατο;-;εrια
" '
":'f,ν
, ~ ' "\ ,
κενοσπουοr;ν Υ.7.ι 'ptΛοr.εριεργον

κ.ο•.νωνίαν, τ;.,ν κ.όσv.ον τών. αίθο•;.ι;ών, -;;.,ν κόι;v.ον τώ•ι ~ηι1.οι;ιογρiφων

καί των -.οΆιηχ.ων. -;ο•)ς fΙ·ωpr;πίσ-:ους καί σ:~ανδοcλοΟήpας. Ε:ως ov ~έ
·ί; άκ.7.τ7.πόνητος χα.ί όια()ιgρώr;χοuσα -:όν πiη_ον":α ένεργr,-:ικ.ότ·r,~ έκ­
σπάιr:~ είς καθα.ρά.ν πολλάκις μανίαν καί είς όψθαΆv.οφανεϊς παροcλο­
·ιιι;υ.οuς
ι ~
καί υ.ονοιι.ανιακ.άς
~ Γ
;-;αρακpούσεις' καί iως ο·~ εχασ-:-ος r.εισθ·~·
περt τοϋ νοσ"/jροϋ ":'OU
,
ϊν'ιεuv.ατο;
.
χ.χι -:-Ί;ς
~ δ -
ι~γιι)γ·r;;
. -
~'J'":"O'; ~ '7':0
Άλ'
α κακα.
.
,;νε ~υνα-:όν έν -:ω, • •1.ε-:-αΕu
~ •
νά. ;-;οοκ.•.ί·lιωr;ι
1
· :ι.αί ~ ι
u, .'1.λιστα :ι.αί τό-:ε πο).-
λ~,ί έκ.λαι~J:;χνονσι τ·i;ν έκ.δ-r,λωθεΙr;αν 'Τα'!'G>ς 7:/.έον νόσον τοu κnταrfιώ­
κτnυ ώζ άπnτl.lεl'fln -:ών συγκ.ιΨf,r;εων χα\ -:-<7>•1 ~.aι:ι.ιών :ι.αί -:ων ζ-r,v.ιwν,
iς τjπέτιr-:-η δηθεν ό ;-;αθών, iγνr;r;uν-:ες 6-:ι τό ;;7.θο'λογιχ.όν στοιzείον
,,~ ' - • ' .... ~\ ' p... ) \ ,, ... '
ηοη ~νυπηpzεν εν αυτij), -:ουτο σε ακ.ptΌως ·rιν τ~ αιηο·ι τr,ς αν ωv.χ-

).\ας -:Υ,ς όι7.yωγΥ,ς α•Jτι:J•::ί χ.αί -:ο\:ί zαρα:ι.-:Τιρος, ·ή aε έ;-;ελ/)οijr;-χ Y.'l/)o-

 356

λιχη των φρενών ~ιατάραξι, ην άπλώ; περαιτέρω ά.νοίπτuξι; τοi.ί u'Ι'ι.ίp·

χοντο; παθολογιΜίj σr.έρι.ι.ατο;.

Μια ποιχιλία τών καταJιωχτώr -:ο•)των ε!νε χα\ οι λεγόι.ι.ενοι Jικομα.-

~ ο· ,, , , ,
r.εισμονι;,
, ,., .
ευεc,αr.•οι,
~ ,
οοκ.ησισοφοι χαι
,
rιις. 'Jτοι ει; ακ.ρον εγωϊσ"':αι,

ά.λαζόνες, ούδέr.ι;τε διατεθειμένοι εί; άσημάvτου; παρσιχωρήσεις ;ι.αιi. 11.ι­

κ.ρdις θυ11\σις, έχον-.ες πάντοτε περί -.oij ά-.όμου -.ωv ά.νω-.έραν ίδέαν, τί­
θ!νται έκ.τό; έαυ-.ώv, εύθύς χμα ύποιrτώιrι ζημίαν ηvά, χαί κσιταφεύ­
γουι;ιν ά.11.έσως εί; τχ διχασ-.ήρια . Διέρχον-.αι ολον τοv βίοv διεξάγοv-
.. λ, , ~, }\ \ ,, , , ~, ~ ...
ες
-.ε; ΠΟΛ πεντι, οεκ.α η χαι εικ.οι;ι ηιυτοχρονως uικ.ας, σαπανων-.
αχι;

μέγιι;τον ποσον i~ίο-η Οι. ά.ι;·ίψα'Ι't'ΟV ύπο χρημαηχήν εr.οψιν \.ιr.όθεσιν

ά.ντί -..:;jς ά.ιpiτου έκ.είνης οι 'αύ-.ούς ά.πολαύrrεως έκ τ.:;jς ·ί\ττης το\ί ά.ντι­
~άλου. Έάv τύχ'!Ι έr.ί 11.ικρόν τι ~ιάστημα χρόνου νχ μ1ι έχωσι δίκ.ας,
παροτρύνουσι κ.αί r.ροτρέπουσιν άλλον ζητήσαντα τ·/jν γνώμην κ.αί τάς
Ιfυμ~ουλά.; των έr.ί ζητ·ί~ματο; νομικ.οu, οπως ά.μέσω; κ.α-.αψύΎ'!Ι είς τά.
~ιΚ.ΙΧ/f't'ήρια ή Οημιουγ·ίJΟ"!Ι ά.ψορμά.ς ηνα; προ; γένεσιν έκ τι;ίj μη οντο;
•
δ·ικ.ης 1 ης ' • · · ' υιε .. ·
~ ι: αγωγ·ΙJν προ θ 'ψ.OτlX't'IX.
' ΙΧνΙΧ λ IΧ./1.-
·
την υπερασΠLΟ"Lν ΧΙΧ.ι 't'Ίjν

~άνουσιν.
Ή lκ. τών διχαστηρLω'Ι ι;η;ι.ίνηι;ις Οι. α•Jτούς όμοιά.ζει τ.Υ,ν των zαρ­
τοr.αικ.τών ·ί\ άλλων κ.υριευόντων τον άνθρωr.ον παθών, διο κ.αί έπι8ιώ­
χ.01;σι μετά. μονομανοuς ίr.ψον-~ς τ-Υϊν ά.πόλαυσιν -.αύτην. Ή μοcλλο•ι

εvχάριστος χ.αί προσιpιλ1ις συνδιiλεξις αύτών τυγχάνεL -1i πιρί_ διχ.αιrη­

χών ύποθέσεων · πανταχο\ί κ.αί πάντοτε Οιηγοuν-.αι περΙ!τών δικ.ών α\ι­
-tών, περί τών φάσεων , έν αί; έκiστη αύτών εύρίσκ.εται, καί -.αuτα μετ'
ά.τελ&υτήτων λεπτομερειών ' διαστρέφοντις τα γεγονό-.α συχνάχ.ι; η
πλά-.-.οντε; ψεύδη' είς &: καί αύτοί οι ϊδιοι πιστεύουιrιν' ίπαινοuσιν
1

ίαυτοuς Οιά τ-Υϊν έπι~ειχθείσαν ΠΟΨΙJpLαν κ.αί τ-1ιν ίχ.ταχ.τον έπιτηΟειό­

't"Ι}τά των 'χ.τλ. οι διχ.Ύ)γόροι άφ11ονον χ·ψ.όν ιύρiσX'J'Jtf\V εί; τ~ τοιαύτα
«νώμcχλα άτομcχ , άλλά τό λ•Jπηρό'Ι 3ι' αύτοu; είνε οη ό ά.ριθμοι; τώ·ι
ήμιπαραφρόνων το•)των ~ξν είνe τόσον ιι-έγας, οσον θiι 11vχοντο '
 357

~τ·.

Εf>ΩΤΟΜΛΝΕΙΣ.

"Ωσοι
-
είνε προaια-τιl}ειυ.iνοι π );,ό; τόν .rr:.laτωrιxόr lpωτα 8!ν ε{Jοiσκον-
~ 1

τοιι iν λίαν &ύσταθεί r.νεuu. ατιχ:"Ί' ίιrο~οοπίχ . ''Εν β ·~ιια

ι
σιnα.λιρόν
Τ
χ.αi ά.u.έ-
'
Γ ι ι •

σως iξολισθαίνουσι πρός τό γιλοίον κ.αί τ·(]ν πηαψροσ . )νην. Ί-f ά.πόστα.σις
μεταξύ τών .rr:laτωrιxώc έpι~rτωr καί των έpωτομαrώr 8Ε.ν ιίνε πολ•J /Ι·•·
γά.λΙJ · ο! πρω-:-01 ά.ποτε'λοίίι;ι τ·(]ν έφε~ριίαν, ο•jτω; είπαν, -:-oG έν ένερ­
γείr- τ:1.γ11.ατvς τών 8εuτiρων · ά.μψ?τεροι έχ. το\ί οιύτοίί ψ·1χολογικοϋ
ίστο\ί ε(σιν έξ•Jψοισμένοι. Κοινό; χαρακ.-;Υ,ρ ά.ι.ι.φοτέρων έστ\ν ·ί; ύ:ηp&ο­
.lυαί αίσ&ηματιχότης, ·ί; 11-εγiλ·ΙJ εύαισ&·ΙJι;ία καi εύπiθεια rij; χορ8Ύ\ς
τοϋ ίρωτος, -Ϊ)ν έλαφρχ πλ-ϊ\ξι ς , άπλη έπαφή, ~ονεϊ έπ' ά.r.sιρον σχε·
8όν χ.αί γεννα ·iizou; λίαν 8 11σα•1οι'λόγοu; έν σχ iσει πρό; τ·f,ν εντασιν τής
πλήξεως.
'Έν φuσιολογικόν γεγονός καταaeιχ.νύει κiλλιστα τΊ~ν στενΥ.ν σχέσιν
καi ιruγγένειαν των πlατωrιχώr (1) καί -;ών έpωτομαrώr . 'Εννοο\ίμεν

τΊιν ί8ιάζουσαν έκείν-rιν έπαν-ί.στασιν τοϋ όργανισμοϋ τΎ~ν λαμbiνουσαν

χώραν χ.ατdc τ·);ν έιpηbικΊJν ήλικίαν. 'Όταν ώρψά~ ό όργανισμός χ.αi
ίχ.811λωθ~ ιι.ία ίχ. των σπου3αιοτέρων λειτουργιών αύτοϋ, τούτέστιν ή
1·ιrrητι:ιιή ..lιιτουη·tα' τότε 81ανeίγοντα1 πρό των όφθα'λμων τοϋ ά.ν­
Ι)pώπου νέοι ο'λως όρίζοντες, νέοι κόσμοι αίσθημάτων, ό πέπλι,; ό χ.α­
λύπτων τέως αύτοuς ·iJρθη καi ή8iω; έκπιπλ11γμένο; ό lφη~ο; θεiται
μ118εμίαν lη σαψ7ϊ ί3έιχ.ν έχων τής έν έαυτ~ σzε8όν αιίφνι8ίιχ.ς σχη­
rικϊ;ς ταύτης μετιχ.τροπής χ.αi κατιχόμενι,ς ύr.' ιiορίιrτο•J τινό; χ.σιί

σvγκεχvμίνου ιχίσθήματος λιχν&ανούση; ε •jτυχίας καi συχνiχ.ις ή8είας

μιλαyι.ο'λία,. Νέον πνεϋμα ένεφυσήθη είς ολον τόν όργαν~σι.ι.όν, ό τiως
ο(ονεi έξ άπόπτου θίωρούμενο; κόσμο, πλησιiζει πλε~~τερον καί μαλ­
'λον άπτό~ κσιi αίσθητό, κ.σιθίσταται, ή α!σθησ~ς των έντ•Jπώσεων λεπτ<"J-

(1) Σημ. 'Εννοοuμεν τού; ι:ίλ11δώ; πλα:τωνιχώ; lpώντ:ι;. ών τiλιιον τύπογ :rτ:ιιpιατώ­
.,,., ό Dαvlor: χeιί ~ ΒιprιΥία, 8ιό~ι [ι πιίpχοucιι .ιeιί πολλοί "eιτiι τό φeι ινόμενον :τlα­
τω,,ι~ιοi iε eι~τeι:rτ:ιίτη; νομlζοντες gτι :rτ:λeιτων ιχw; ίpώαιν.
τερα. i.ι;τί κ.αί βαθ 1.ίηρι:.'1 είσ~•)ουσ:ι., ·ή .-:?'Jli'J/;'rι επι 7·ης i:•J.'J'ltας κ.αί
-:ου κ.iλλου; -r·/jς ψ•.Jσεως έν-:εί·ιετ:χ.ι, χ.~ί ·ή f'·ιχ.ρ'Jτέρα aε lν-:·) :-;ωι;ι; ι;·;γ­
χ.ινεί κ.αί μ<-rαaίaει εi~ ~λr,ν -: ;, έ7·ώ -:χ; ~ΙJ·ι ·hr;εις , ·ή iν:Χϊκ.η ·:-1'); iκ.­
ψρiσ<ως iπ:Χσ·fίς -;α•.J-r·r.; τ'/i~ ε~'Χ.·.σΟ·r.σ\ας κ.α\ αίr;θr,μχ-:ικ6-:·r,-:ι)ς Χ:>'.0(-
" • - - '
- ) 'Ί ' ' '
Κ.7..~
' • .
εν~
) •
-~ϊ~ α;tα.V":'Χ '":"Χ νεurα. ":'~'J :γ-
'1t'αται μα \ΛΟV ;πειγουσα, ':.'J

;ι.εψαλtΧΟU όργάνου zορaί~Ον't''Χ.t εi; τό"ΙΟV ;-; χl)η-:1κ.όv, {;·ΙJψα VX 7..'1αr.έf'.­

ψωσ1ν άyνώστι:,υς -rέως λιγ~.,ψθόγγους f'.ελφaίας.
'Εν":εί:ίθεν βλέπει ·ης ··l;ν λΙJ.fΙ.πρiν ηχuττιv ·fιλικ.(χν του άν~ρώπr;•; τ·'ι,ν
πλ·ίιρ-r, παραισθήσεων, ":ι;ύς 1·1οσυ.l.ίέχτοιχ: •οuτους -:ο ·~ z.·>ηι.ι; ·; κα τα­
τασσοιιiνους άθpόως κ.αί i.·ι ένθ,,υσιασ,ιJ.ώ' ύϊ.~ τ·Ι;ν στιυ.α(αν τών Μ<"Jυσών ·
'
,,ύ8ε\ς σχ εaόν aια.ψεuγει τ·/)ν θ·r,-rείαν - -rα•.ί-rην' είς ηv έξαναγχ.άζει ό νό-
.
μος -rΊjς ψuσεως.
Έντεί:ίθεν Υ, παρα-;ηρουμένη έκ.είνη -:άσις -.ων έψή~ων καί νεχνίσκων
πρός τό r;τ1χουργεϊν ·i; άναγινώr;κ.ειν αίr;θηι.ι.ατα~ ποι·ί;μαη:. ·r. ρωιι.α'ι­

ηχ.ά προ"ίόντοc -rΊjς ψιλολογίας, Υ, -rcf.σις πρός -rήν :.ι. '.)υr;ικήν, τόν zορ6ν,
τi f.σματα. Ποίος τφόντι 8Ε.ν •)πΊjpξε :•r:rιpοι!ικδr: Π'1ι11τ~ς .τrιpφιtώr τήν
ποίησιν ; Έντεuθεν ή ά.νiγκ;r, έκείν-11 't'OU :iτόΙJ.Ο'J οπως μ.:.τα~ώση• 't'Ο~ς
ι ι ι

πλ+,ρε\ς με).φόίας ψθόγγο•Jς Π,ς ψυχ-Ι)ς το•J είς l.ί.ηο ΟfΙ.Ο\ον ον' ή τά-
σις r.ρός άναζ·ήτησιν αύτοϊ:ί . Ό Πnϋ1ος ζ·r,τeί τ-IJν Βιηιrίαr καί ή
Βιργινία τόν Π()',ϊ:ίλον · 8ιόχ.αί αl άτε'λε•.ίτ·11το\ lκ.ε!ν()'.1 πρ?ς Χγνωr;τον
πολλάχ.ις 8ιεύθυνι;ιν ιiποστελλόμεναι άκρcστιχίόeς J6αί τχ -;;οι11μχτια,
\ ' "\ \ t'>' ' , ι \ ~
προr;z11μα οοκ.ψ.~ων κχι
, , ' θ '
εμχτων μά )'1)-
f
κ.α\ εr.111τ0Λαt σε ;νιοτε, υπο

ταρίων τινων χ.αί νεανιaων ·ίJ~·Ι) άπό τοίi θρανίο•; των σχολείων yραψ<"J­
μένωv, ώς κ.οιί ή -;:λ+.ρωσις των άγρiψωv σελίόων τών .lιυχωιιάτωr χ.τλ.
Ή cpαντασία, καθό λίαν πλι:,υσία έν ή\ ήλι-κί~ τχύηJ , ά.νχλαμbάνει
όλα -rά έ:ξοaα τΥ,ς ότ.ι.ι.ι,,υργίας -rou άντιχειμένο•; -:'ίjς λοcτρε{ας r.ερι­
bάλλουι;α κ.αί κ.οσμοϋσα αύτ6 όι' ολων τών φυσικ.ων χ.αl ·ί;θαων χα­
ρισμάτων· άλλά βαθμη8C.ν -rό ίόεωόες ":''1i:ί-ro ά.ντtκ.είμενον -:είνει νά
λάb~ μοcλλον συγχ.εχ.pιμένηv μορφήν, ύr.όστασιν πραγμα":'ικωτίρα•ι, :ιαί
έ'ιr;αρχοuται έπι τέλονς είζ r.ρώτΤιν συγκ.uρίαν έν τφ προσώ"Ιtφ 7.pαγ­

ματικοi:ί οντος.
Ό Παϋλ'1ς εύpε τ"1ν Βιργινίαν.
'Η Βιργι-.ία εύρε τόν Παuλον.
"Ενεκ.α της v7:ερbολιχ.ης τα•Jτ-r,ς αίr;θηματικό-:-r,τc; ίξηγοijνται αι
 τών έρώντων
έν:οτε ταvτόz.ρο ν r.ι κατα'ϊτροψ:ι.ί , αί ~ιπλαί αύτοκτονία•.
ά.λλ·ίιλους.
Ή έpωτοιιαrίη. αύτΊ) ε ίνε ιρυσιολογικ.ή, καθότι εlνε έκ.ό·ίιλωσις ιρυ-
τοϋ iγκε­
σιολοyικης καί έν ώρισιι.iv-~ ήλ~χ.ί::r- bρyανι;ι:r)ς κ.ατοcστiσεως
καi αίσθ·Ι)ματικ.ό­
<[-ά).ου, ής ά.νοcγκαiον ά.ποτέλεσι-ι.ά. έστιν ή εύαισθΊ)σ(α
τα~τΊ)ς έεαρ­
π,ς. 'Εάν οιι.ως -~ όρyαν~κή α ·~τΊ) κατiστ:χσt; καi ή έκ.
ήλικίας, -;ότε τόι
τωμέν-Ιj αίσθΊ)τtκότΊ)ς πα ρ αταθώσt -;;έραν ό μ ου τινοζ
~ια ύr.ερbολικ.οϋ τού-:-ου π. lατω1·ισμ v ϋ έκ.~ηλούι-ι.ινα ~uχ Ο" έρω~ιχ.Cι
"t'OU
είσi ;;αθο­
οciσθΥ,ματα, +. ύπερbολα·Ι; αίσθηματικ.6-:-·ης , θ<ωροϋ'Ι-:-αι καί
τινός ψαiνεται
λογιχ.i. Ή νοσηρi ον τως α ϋ τγ, ί81οσ·ηκρα11ίχ :1..τόμο·j
έζέλιξιν καl
οη προκύπτει ~νεκα τής στάΟ'ιως ';t'ερi τ·/~ν περαιτέρω
ο ~ τά. νεηικά σ-:οιχεϊα
ά.ν~ί.πτυξιν τοtί όργαν111μοu τοu έγκεψ:iλου,
τηcοϋσι τ-f.ν πσ.ιόι:ι...r,ν καί νεαοiν ί~~οσ!Jστα11ίαν των. Δ~όη τωόντι .
' '
νε•;pοπiθεtαι
Π'JAAOL συγγραψεϊ:ς ύποστ·ηρi~Ο•Jσtν ΟΤΙ α! Κ.A'l)pOVOf.1.ααi
καi φρaνοπiθεtαι όψείλοντα.ι εί; Ο'τdοε ιc πεpi τ/ιr άrάπτυζιr
(anets de
nt) τώ'Ι νευρικών στοιχεί ων τούτου η έχ.είνου τοt:ί μi­
clevelo ppeme
ακ·ί;ν .;)
ρους τοϋ νεηικοϋ συστή~.ατος , όιχ-:"r,ροt.ίσας εiς α•)τά. τ·/~ν έμbρv
δύνατσ.ι νά
τΎj; νεαρiς ήλιχ.ίας τ·ί;ν φυσιολογικ·/~" ίόιο11•Jστασίαν. Ούτω
τοίί ;;\ναι
έξηγηθ·~, λέγει ό Arnclt (Culle lTe σελ. 22), ό τρόπι:ις
κα.i ε•~οιισθη­
i:ίλων τών νευροπαθών, ·ή μεγάλη αύτών εί•ιtιηηισιμότηc
σία. Ύ~ν iπαχ.ολουθεί ταχεία έξάντλησ1ς , το'Jθ ' οπερ ά.ποτελεi τόν γε­
στοιχείων έν ηi
νι;ι.όν ψυσιολογικον χοιροικτ-Υ,ρα τών νεαρών νευfικών
ποιι~ιχ.i} καi νεοιρ~ ήλικί~ -:οϋ ά.νθρώποu· ούτως έξηγεϊτοιt
6 χοιρακτ ·/jρ
έν γένε~, τά. χi11~ατα κα.ί το άνtσόρροr.ον κ.αί αί
των νευρ'Jποιθών
σ.•"Ίτwν. αϊ τε πνε•;ματαοιί χ.αί ήθικαi, οιι ποιpσ.τηρο ύ μενοιt
άτiλειοιι
ι.ίζου­
πολλάκις κοιi είς τούς f.Ι.iλλον έξέχοντας τwν ά.νθρώπων, ύπενθυι.
σαι έν πολλοϊς τΎ;ν παι3ι;ι.Ύ;ν κ.7-τiστα.σιν.
το~­
Ό Schul tze χ.α! ό Pick (CulleΓl'e loc . cit.) παρετΥ,ρησοcν
φρε-;ο~λχ­
σ.•.Jτας στάσεις πιpί τιίr άrάπrυfι)• ε!ς r.ολλούς έγκ.εψiλους
~ων, f.πενεγκο'.)σα.ς κοιi. μορψολcγιχ;/jν v.ετσ.~ολ·/jν είς το σχ_-1\μα τοϋ
τοιαύπ.
ολοu έγ;ι.εφάλοu καi έξ ά.ποστάσεως f:τι 3ιοικρινομέv-Ι)ν. Ή
ψυχολο­
όpγανικ.ή χ.ατάστασις χαl ή μετ. αuτi\ζ άρρ·ίιχτως συνδε3εμένη
όργοινισμοϋ χ.αί
γιχ.·'1 iδιοφυ ί "Χ. κ.οιί εύαισθηι:;(οι εt•ιε ση!!εϊον έκπτώσεως το\i
τοίί άτόμ ο υ.
άπr,τέλεσμα ά.ρχομένης ·ί\ προχ<χωρημέ•ιης ·ϊjδη iκιyυl.ίΟ'ιωc
 360
'Όπως ·ίι 11.ικρότης του νοος κ.α.i. ή ά.δ•Jνα.μία, ό ·ί-,θικός χαραχ.τήρ,
~ ' ,,.. ~ ,
α.~ οpεζε~ς, α.ι τσισεις
' ' , • , ... Τ θ
και εν γε•ιει ο τροπος του εινα.ι ,
"'
φuσικα. εω-
ρούμενα. παρά τιj> πα.ιδίφ, έΟι.ν ξξαχ.ολοuθήσωιη πέραν τοϋ όρίοu τ1jς
παι3ικης ή'λιχ.ίας, θεωροίίντα.ι παρά τιj> έν-η'λίκφ ώς γεγονος παθολογικόν
χαρσικτηριζόμενον ώ; βlαχ/α -ί\ ώς 1-''Jpωσα; κτλ. άνσιλόγω ς το\ί βσιθμοu
τ1jς ιrτσισιμότητο; τών πνευμα.τιχ.ών κα.i ήθικ.ών δuνάμεων του ά.τόμοu,
οϋτω καi ή ύπερgολικ-1J α.ίσθημα.τικ.όη;ς καί ή παράτα.σι; σ..ύτ.;jς παρά
τιj> ένηλίκφ, συνεπείq; τ1jς όποίας ούτος είς τον έρωτά τοu δίοει μορφήν
χ.α.i. χαρακ.τ1jρα ομοιον τιj> τοίί έφή{5οu η καi έπί τό ύπερ{;ο'λικώτερον
έχ.πιφρασμένον , σηv.αίνει ά.ρχψένην .;\ τελεσθεϊσαν ήοη μετάπτωσιν του
άτόμοu είς τό παθολογικον έδαφος.
ΈΟι.ν οέ οντως καλως έζετάσr, τις τα. προηγούμενα των έpωτομαrώr,
γενεαλογικως τ ε καί ά.τομικώς, θόι εϋρ·{) εύκόλως οτι αίτιον τ1jς τοιαύ­
της παθολογικγ}ς ίδιοσυγκρασίας είνε ή χlηpοrομικότης , οτι άνάγονται
και ούτοι είς τ-1~ν μεγάλ"/jν τάξιν τώv έxpνlιζopirωr όργανισμων.
οcλλως τε κα.ί συνuπάρχουrην. ώς παρ. &πασιν έν γένει τοίς κlηpοrο­
pικοίς, και ά.Χλα οιάφορα σημεια διανοητιχ.1iς καt. Μικiiς ιi.νωμαλίας,
πλήν τ'iϊς έπιχ.ρατούσης μοrομαrίας αύτων το\i έpijr.
'Οποίο( τινές είσιν οι χαρακτ'iϊρες τ'ijς έpωτοpαrίας ;
οι έρωτομανείς έρώι;ι πολλά.χ.ις φαν"t"ασιώοες κσιi ά.νύπαρκτον πρό­
σωπον, η ώς άνηκείμενον τ'ijς λατρεία.; των έκλέγουσιν οcτομα, τόι
όποία ι~ς έκ τ1jς ύψηλ'ijς αύτων χ.οινωνικ1j; θέσεως η του πλούτοu ούοέ­
ποτε θιΧ συγκατέ{5α.ινον νόι ά.ντα.ποκριθωσιν είς τον ερωτά των· ώς έπί
τό πλείστον δε είσί πληρέστατα πεπεισμένοι οτι τό λατρεuόμενον iJπ'
αύτών ~τομον συμμερίζεται μετα. τ1jς αύτ1iς περιπαθείιχς χ.αί θερμό­
τΥ}τος τα. σιίσθ-ί;ματά των' περί τούτου οuτε κά.ν σ~ζ'Ι)τη•ην δέχονται,
ή πεποίθησις δε α.ύτων εiνε ά.κράδαντος έπε{5ληθε~σα αύτοiς μετά τοu
αύτοtί ά.καταγωνi~του κύρους καi. μοιραίοu τρόποu, μεθ' ού έπιgάλλον­
τσιι οcνευ συλ'λογισμοίί χ.αί ά.ναλύσεων καί έλέγχοu τά τερατωδiστεpα
τών όνείρων είς εvα χ.οιμι:ψενοv άνθρωποv. καί ά.'ληθώς οι ίρωτομανιτς
όrειp16οrταt έrpητοpότες.
Πλήρεις ά.ρρήτοu εuδαιμονίας χ.αi μακαριότ-ητος ά.νεκφράστοu οι ίρω­
τομανεϊς παρα.ιι.ολουθοuσ~ μακρόθεν τό έχ.λελιγμένον πρόσωπον τνϊ~ ic.αp­
δiαc των, τοίί όποίοu παριρμηνεύουσι καi τάς έλαχίστας των χ.ινήσεων
 361

.ια.L πρiξεωv υ;;ερ ~α.υτώ'ι · ·iι ά.πόl-1.σ.ξι; -=-·ϊ1 ς ρ~νό; ό~Χ. το;J pινομiκ.τpοu,
υ.ία. Κ.ίΨΙ)σΙ; τ·ΪJc Κ.tΦ:χ.λ'fι: , 'έ'Ι τυzα.ίΟ'Ι
ι ~ ι ~ •
υ.ειaί:χ.υ.:Χ. . 6 πεο(πιχτο;
ι ι r έν τη α\ιτη ι ι

6aιjΊ, ίχουσιν ί8ιαιτέραν σ·ιψα.σίαν όιi τ6'1 έρω-:οιι.αν-ΪJ ή τ·Ι~ν tρωτοι.ι.:χ.νΊ\,

κ.αi άποτιλουσ1 νtΟ'Ι τ•χ.μήριον, 'Ιέαν άπόaειξ1ν ένθέρμου λατρεία~ χ.αi
άκ.ραaοcντοu προς α\ιτοuζ ερωτος το\i έρωμένοu προσώπο•J, βέbαιον σ-11μιτον
ιίνταr.οκ.ρίσεως κ.αί σuμμετr;.χ'ίiς των 8ια7>ύρων αίσΟ·11μάτων αύτων , ά.8ιά.-
" , \ ' ' t/ )f ,, ~ ,, ,,, "

φορον αν πραγματι το <ρωμενaΊ α τομον Ο'JΤε ειο·Ι)σ1ν εχ'Ί), ουτε χ.αν

γνωρiζ'{ι τον πάr;χοντα λiτρ·rιν α\ιτου.

'Άλλο; χαραχ.τ-Υιρ του έρωτψ.ανοuς εlνε cτι ό fρω; α•:ιτο\i στερείται
πάσης όπισθο~οΙJλί:χ.ς προς σαρκ.ικ.Ύιν έπιθuμiαν, ε!νε ά.γνόζ, ~μωιι.ο;, τό
άωτοr του πλατωνικ.οίί lρωτος, οίον θά έψαντχζετο α•Jτόν ό μάλλον αί­
σθ't)ματίας ί8εολόγος.
Μετά. τά. συμπτώματα "'α\iτα τά. χαρακ.τηρίζοντα τ·ίϊν έρωτ(ψ.:χ.νίαν,
τίς ~εν ά.ναr.ολε~ ά.κ.οΙJσίω; έν τ·f,• μν-ήu.η
1 •
το•J τ·ί:ν είκόνα τοu Ίππόrου
τίjι: Έ.lεεο-iιι: Μοpψίι:; τό·ι περιώνυιι.ον J~r Κ~~·ώτοr έπισάττοντα έν
σπου8~ κα.i μετ.Χ σοbαρότητο~ τον 'Αι·aμrόεrτα α~του κ.αl σr.εύ8οντ:χ.
προς άναζήτησιν τΤ,ς φιχντασιώ8οuς Δοvlσιr{;
Ό Cervantes .;ιθέλrισε βεbα.ίως aιά. του ά.θ:χ.νάτοu έ'ργοu αύτου ν~
aιακωμ~8ήσ'Ί) μίαν γελοίαν οψιν τ-Ϊ)ς έ;.οzής τοu, τον vπερbολιχ.όν pω­
/.Ι.Οtντισμόν' μέχρ1 τοu γελοίο•) χ.αi τΊ\; ι;ιαντασιοπλ·11ξίιχ~ ά.ψιχθέντα καί
νιμόμενον τήν τότε κοινωνίαν. Τό εΙ8ο, τών προϊόντων τΊ\ς φιλολογία,
μαρτυριr άρχ.ούντω; τά έν r~ έποχii έχ.είηι τοϋ pωιι.αντισιι.οϋ έπικρα­
τοuντα ·~θη ώ~ χ.αi τό πνιuμα. καί τiις τάσεις τw'Ι άνθρώπων' τΟι άφθον::ι
μυθιστορήματα χ.αί τΟι 8ιηyήματα r.λ·ήp·11 τερατω8ων σuμbά.ντων κ.ιχί
ίπιισο3iων ιπποτισμοσ εΙχον ~ιαφθεiρι\ πολλούς προ8ιατεθειμένους έγ­
χ.εφάλοu; άναγινωσ'Χόιι.ενα ά.πλ·ί~στως· ·ή pαrτασιοπ.lηfία ήτο ·ί~ έπικρα·
-:-οuσα τότε νόσος, ήν ύπέθαλπεν ή νοσοϋσα έπίσης φιλολογία τΊjς πα·
τρίδος τοϋ Cervantes.
Ό Don Quichotte εlνε o;J μόνον τέλειος τύπος έpωτοpαrοίΊι:, άλλ ι
και pηαl.ιιοιιαrοiΊι:' άντιπροσωπεύων γνησιότα.τα., άλλά χ.αί ίπι τό ύπερ
-
bολικ.ώτερον, τ-Υιν τά.ξιν τών ιpαντασιοπλήκτων έχ.είνων γελοίων άνθρώ­
πων πάσ't)~ κοινωνίας· καίτοι aε ό άμiμητο~ συγγραφεu; Ύ~θέλησι 8ι.
αuτοu νΟι διακωμφ~1!~ τήν έποχήν τοu (f 60; αiών), χ.αθ' Ύ~ν έπλιόνα­
ζον οι ψαντασιόπληκτοι, iν τΙJ•)τοις ό τύποι: τοίί 11ρωός τQυ ίχει παγ-
 31)2

κόσμ1ον χ αρακri)ρα., 3ιότι άν-ήκει είς τ·fιν παθολογίαν, ιίς τ·fιν νόσον, η
νόσος aε εiνε ιι.ία κ:t.ί ή α. ·)ΠJ iν -:·~ O'Jσίqc, καίτοι κατά τόις 3ια.ιpόρους
ίποχόις τ.Χ σ•ψ.πτώμΗα. 'JΠό (1-Ορψολr:ιγικ·fιν έ;;οψιν πα.ραλλά.σσουσtν.
Ό Coι·vanϊes τοσeιίίτον πιστώς καί 11-ε-:.Χ βαθεία; ψυχολογίας έξ~ι­
χ.όνισε τΊ~v pηα.lει(,μα)·ίω· καί ιψυrομαrίαr τοίί 7\ρωός τοu, wστε ύπο­
τίθετοιι i5τι έπεσχ.iπ-:-ετο τά άΧμiζο'Ιτα τότε έ.ν Ίσπα.νίqc πολυά­
ριθμα. ψρενοχομεία καί i.μελiτα ε,.ί τόπου τοuς ιpρενοgλα.bείς. Δι ..Χ
>Οίί Sancl10-Panς.;;ι ά.κο'λοvΟeιίJντος έ7'ί ονου τC.ν άτ~όμ·ητον κύρ16ν
>ου ό συγγραιpεvς θέλει \όι παρα.στ·ή<Jfi τό .lο1·οιόr, τόν κοιrόr ιίp-
8οr 1ό1·οr, παρακολουθο;:iντ:.ι τ·fι·ι παpα;ppοσύrηr, πα.pιστωμένην 3ιόι
τοϋ Δόr-Κιrώτοv. Ό ()eι·yantes a~ωρίσας τόv Σάαω·- llάrσιιr
ώς ιiκόλουθον καί ύπα.σ<tιστ·l;ν ;οίί J&r - Κ~(ώτου 3ε·ι iπραξε τοuτο
ίξ ίοιοτροπία.~ τ·ίj; ε•)τ-ρα.πέλου ιpα.ντα.ι;ίας του κ:χί ολως τυχαίως χi..­
ριν τέρψεως καί προς πr;ικιλίαν το•) Sιηγήιι.ατος , ώς έκ πρώτης
οψεως ϊσω; Οχ ένόιι.ιζi τι; τοόJ-:ο, άλλ' ώSηγήθη '"ρός τοίίτο ύπό
τ·ίjς βαΟείας παρατγ,ρ·ί;σεως i~ός τ.αραSόξοu ψ•Jχολογικοίί ιpαινομivου,
της ταvτοχρόvοu Sr,λαSη σuνυπiρξεω; έν iνί κοιl -τψ οι•)>φ ιi τόμιμ
τijς παραιpροσύν-ης καί τ·ίjς iχ εψροΙJύν-ης, ψαιvομένου , όπερ ιiπαντ~ είς
τοuς κ.iηpΜ·ιψικούς~έχ.τεpυ.lισμ/rοι.:ς, '-Ef L ών πραγμα.τευόμεθα έν­
ταϊίθα, καί είς τών όποίων τ·fι·ι τάξ1ν άν-ί;Χουσι Sιά.ψοροι άrισόppοποι
καί άrώ_μα.lοι χα,\ pαΥtασιόπJηκtοι, ώ'Ι ά.7t'λΥ, ποικιλία είσίν οι έpωτο­
μα~·tίς κα.ί ολο1 ot Δό'Ι-Κιχώτοι -.άσ·11ς κοινωνίας καl πάσης έποχης.
Τό φαινόμενον τοϋτο τι:αpετ·ί;ρηΙJs καl έσπούSασ! καλώς ό Cel'van-
tes καί ·fιθiλ·11σεν οcλλ·r,γοραώς έ.v τ·~ τέχνr;ι κα.ί 31. δλου τοίί πλούτου
τη; ιpαντασίrχς του νόι παραστή,,·~ αvτ6 · Sιό καί έπροσωποr.οίησε το iο-
1·ιιιur ~·.ά. τοίί συμτ.αΟεστοcτ~υ Σάαο-Πάrσα θέσας αύτόν 11.ά.λιστα. iπί
OVOV πρός άλλ·ηγορι:;ι.ην παράσταΙJtV το\ί βρα~υκιv-ί)του ίtΟCί τ1jς έλειvης
κατασ-:iσεως, έν ~ χ.αί τό λογικ~Υ α.ύτό εύρ(σι.εται παρόι το"ίς έκ'jιύ'λοις
ιiτόιι.οις, καί όρ(σχς άχώριστον σύντροψον τοίί Δόr-Κ~(ώτου, ·ί)τοι -τοίί
παρα.ψρο•ιοίίντος 1l έρους τοίί νο~ς τf.ι>:ί εκπεpv.lισμϊrου τύπου . άνθρώπου
τΊiς έποχ1jς του, ον έπεχείρησε νά περιγρά.ψr;ι 11-ετά τοσα.ύτης ιiξιοθαυ­
μοcστου χάριτος καί άκpιbε(ας.
Μετά τ'ίjς αύτης ψuχολογικη; άκριbείας καi χοcριτος κα.ί κ ατιΧ μίμr.­
σιν τoiJ Σεp8άrτε κα.ί 6 λίαν Sιάσ·ημος έν τφ καθ' ·iιμliς χρόν <ι> γενόμε-
 363

νος γάί.λr;,ς Daιιd c t Οα ;ψ.ασίως είχ.ονίζει r.αp~fl-Oι'Jν τφ Jό1·-Κιι·ώτιρ τύ­

πον ίκmvλοu iτόu.o'J, τόν X'l.i!J.·r.τr.,ν Τϊ:Η ' t ϊ:ιι·iη clc Taι·ascon , i.ν τώ'
Τ ι ι '
όποίφ ομως ό άpιστοτέχνη; σuγγραψεύς σuνεzώνευσεν είς Έ·ι τον Jόy­
K~rωιor μετόι τοίί Σάπυυ-Πάrσα όοίις πιστην είχ.όνα τής ·fιuχ(Jλογ1κ1\;
:χ.αταστάσεω:; τοίί -ί)ρωός του όr.:t. τΥ,; άγ11γ~ι;εως τών ;;ρiξεω'Ι,τ·Γι; όr.α·
γωγης καί τών σχ.έψεωv α.•)το;:ί Χφθο'Ιον τόν γέΆω-:'J. όιεγειροuι;ών. Καί
πλείστοι όέ Χλλοι περr.ώνυμοt συγγρ '-ψεϊ; τr;;:ί ;;αρελθ ό ντο; χ.αί τής σ•η­
χρόνο•; έr.οzη; ά.r.·11θα·1άηι;αν όιχ •·/;:; τέχνης ~ιαιpόρο'Jς τύ.'tους έχ.φύλων
<Χ.τόμων Πις κοινωνίας άπc.θαvατι11Οiντε; δr.χ τσίίτο ;ι.αί α/ιτοί οί ίδιοι .
Ίόίω; όέ \.ι;;έρ πάν--:α G.Hov ό Σαίξπ·r,ρ .Χφθοvοv ~ποιήσατο ι.ρ-r.•ην
τύπων φρεvο~λ7..~ών -ί\ iτ.λώ; έ;ι.φύλων άι lU()fιpόπωr :7..τόμωv, έξ ών ό
Άμλέτος παρίσταται ώ; ή τελειοτέ ρα Ε'κφρασις ά.νωτέρας σφαίρα:; άrω·
μά.tου καί άrισοppόπ(}υ (desequilibι·e) άvθρώ;;ου.
Ή έρωτομανία έvίοτε --:αύτίζεται μ<-τόι το;:; θρ·1111χ.ευ·ηχ.ι:ιu ιιυmυιισμοϋ ·
-~ α.ύτ·/; πα.θολογιχ.·/; ίόιοι;uγχ.ρασία, ·iϊ rι/ς ύπ1p60. lικiίς ό·11λ. nίσθηι~ατικό·
rιιτο<, u;.όχ.ειτχ.ι ώ:; ~iι;ι:; εϊ; τε τούς καθαρώς ipω ωμαrείς ;ι.αί είς το ·~­
μυσωωί:ς ·f, θεopurttς (mystiqucs)' ώ:; χλλως τε καί είς πάντ'ας τοvς
έζημfiΥοι•ς ;ι.~.\ ψα.vται;ιο;;\·r,χ.τους έ v γένει . μόνον το άντr.κε(μενοv, Π!fί
6 ι;τρέφ ε ;αιτο έεrιμμένο•ι r.iθος, ε[•ιε όιiφοροv. το~θ' όπερ όίδ:οι καί
8r.άψορον JlOp1iιr είς τ·rν έχ.δ·fιλωσr.ν τ·f.ς νόσου, έξ Ού ΧαL ή παρ:Xψf'.IJ 1J'IY)
-pαίνεταt ώς όλως όιάφο ρ ος. Άλλόι πολλάκις ό ~.γνό, ϊρω:; πρός :-χ
θεια ;;αρΟι. τοις μυστικοίς μετατρέπεται εί; uλιχ.ώτερον' ·ί) μiλλοv του
έpωt(Jς τούτου λα~θiνον χ.αί χ.ρύφιον έλα1"fιρ1ον τυγχ iνει uπό;ι.ωφός τις
έρεθιι;μος το;:ί χ.έντρl)v τών γεvνητιχ.ών όργάνωv' οι;τι:; γενvif χ.αί !ξiπτει
'
τr,
11
'
παvο; "
ερωτος, ' '
ο•;'/} π λ'
εον -
ι' δ" ανιχ.ου, α .
'λλ α' ι;τενω--:ερον μετα . -
των αι- '
σθιίσεωr συνόεομέvου καί iiς ί•. lι ιιdι· οϋτω 11.ετα.τ ρεπομέvου.
Πολλοί :iσχ.·ηταί, μοναχ_c.ί ·/) ιι.οναχαί, θεοσεbεϊς χ.αί έπιρρεπει:; -:;ρος
τC.ν μυστιχ.r.σμόν, Χπr, το!J άσπ1λο•J , ί εροu καί θρ·ι;ιrχ.ευτιχ.ο;:ί ϊρωτο; ;.ρός
τον Έmnυpu•,rιϊιΊι ι· , ιήr Πapθlror η Άγίαν τινi, μεταπίπτο·;σ1ν ή ρέμα
• \ t • ,, • ' , θ .ι
και εν ·αγνοι~ τω•ι !~ς tι , ιχ.0·1 r.ρΙJς α•,τοu:; ερωτα, ει:; χγαπην αlσ ητοr~pα)·
' ' • , • ')

γινομένην {ιπό το;:ί σώιιατο:; , 5πότε μiλι-;';α τ.ροσ":ίθενηι αίψeυάαισθιίσεις

(hallucinations) .:x.i αί . παpαισθήσεις (illusions). 'Εντεuθεν αι φλο·
γεραί lκείν:ι:ι ι.αi π< ρ•.-:-::χ.θ tϊ:; έκφρiι;:;ις θεοσεbών τινων έ•ι :-αiς προ σευχαί~,
-
τοι; •
υμνeιι;,
• Ω
τQι;
' • '
'Jp·ljtj'ΚC'J":~κr;;~; 7:Ι)ιΊίf1· ασ~ rνρ~; "";"Ον
- 'Ι Τι''ΙΟ'Jν η - ' '
~ τ'Ίίν ΙΙ αρ θ Εvο ν,
 364
αί λοψbiνουι;αι χρο~ά.ν κα ! z.α.ρα.κτ'Υj?α όια.πύρου συν·ί)θους χ.αί χ.οινοϋ
iρωτος μετά. των αύτών φρiσεων ώς άπό Ον"Ι)τοϋ πρός θν"Ι)τον έκψρα.ζοι-ι.έ·
νο.υ χ.αί ούχί πλiον προς τό θείον άρι-ι.ο3ίου. Τοιαύ":'ας συνθέσεις προσευ­
χιiJν καί ϋμνων και συναξαρίων ίόίως βλέποι-ι.εν παρά. τοϊς Καθολικοίς
σκανόαλιζούσας τά. μέγιστα τόν ά.ναγνώστ"Ι)ν
Ό Morean de Tonrs (Psychol. mor})iιie σελ. 269) ά.ναφίριι
έν το1οϋτον λαμπρόν παράόειγμα μιοcς ά.νωτέρας όιανοίας νεά.νιόος, ής
0

ό ϊρως μετετρά.π"Ι) καί έξέπεσεν ά.πό τοίί ί3ανικοϋ και θείου χαρακτ1ίρος
α.ύτο\ί πρό; τόν Έσταυpωμέrοr είς ~-.οcΟα.ρως σα.ρκικόν έ'ρωτα. . Ή i.ιπε­
ρεκχε1λίζουσα οciσθημαηκότ"Ι)ς καί ή άόριστος περιπα.θ1)ς έκε(νη μελαγ­
χολία, Ύ1ης ίόίως κατά. τοuς παρελθόντα; χρόνους ωθει πολλοu; νέο\ις καli
πολλά.ς νεάνιόας, οπως ά.φιερωθώσι προώρως είς τόν μονασηκον βίον κα
τον έρωτοc προς ":'ό θείον, Πολλάκις έσχε'Ι ώς VΠΟΚ.εκρυμμίνον έλατήριον
τΊ~ν uπερδιέγερσιν τών γενν-11τι1<.ών όργάνων. Ό έν άγνοί(\', οϋτως εiπείν,
λuρισμος τoij όργαν1σμοϋ (sentimentalisme) ένό; άτόμοu προς τον
ούρά.νιον η έπίγειον έρωτα. τοια.•)την πολλάκις χ.ρuφίαν α.ίτία.ν έχει.
Οι έρωτομανεις τέλος , οταν &παξ έχ.λέξωσι τό άνηχ.είμενον της λα­
τρείας των, όεν περιορίζονται πiντοτε είς τ-/ιν έξ άποστάσεως άγάπην
και θεωρίαν κα.ι τΊJν χ.αθ' έα.υτοuς έντρύφησιν κα.ι μα.χ.αριότητα, άλλά.
προσπαθοϋσι νά. πλ"Ι)σιάσωσι προς τό λατρευόμενον πρόσωπον, διο χ.αί
καθίστανται τότε ένοχλητιχ.ώτα.τοι καταδιώχ.ται· γράφουσιν άτελευτή­
το•Jς lπιστολάς, ϊστα.ντα.ι έπι ήμερονύχ.τια προ τ·~ς οίκίας τ'Υjς iρωμέ­
'ΙΥις, ά.ποπειρώνται νά. είσέλθωσιν είς αύτήν' χ.. τ. λ. και προ της αiσθη­
τοτίρα.ς όέ πολλάκις ά.ποόείξεως διά. ά.ριθμοϋ τινος pαbοισμάτων έπι τΥjς
pάχιώς των, μετά. τ'Υjς αuτ-/)ς εύσταθείας και πεποιθήσεως καί ώς έν
παρφόi'Ι' -το\ί pητοϋ τοϋ Γα.λιλαiοu έξαχ.ολοuθοϋσι λiγοντες : «"Ιtαί 6r
τούτοις pe άποό(όοντες πά.ντα. τά. παρψ~α.λλόμενα κωλύ­
άr·απq. ! >>

ματα. προς σuνάντησιν -rοϋ uπ' αύτών λα.τρεuομένοu άτόμοu εiς άλλα
πρόσωπα. κα! ούχ! εiς το λα.τρευόμενον' το όποiον φαντάζονται εtπερ
ποτί ώς φθίνον έξ έρωτος προς αύτοvς.
 365

z·.
ΕΚΣrΑΤΙΚΟΙ, ΜΥ'ΣΊΊΚΟΙ Η ΘΕΟΜΑΝΕΙΣ ΚΑΙ ΟΡΑΜΑΤΙΣΤΑΙ,
ΦΑΝΑΤlΚΟΙ, ΜΕΤΑΡΡΎ'ΘΜΙΣΤΑΙ ΚΤΛ.

Σπουδαίοι έ11τlν ώι; πρός τόν ipιθμόν χ.αl τό ποιόν Τ, τάξις τών
προδιαιτιθειμένων iχ.ξίνων κοιί έπιpριπών πρός πί11τιν χ.οιl παραδοχην
έχ. τών προτίρων παντός ύπεριpυσικ.οίί, θαuμασίοu κ.οιί μuι;τηριώδους.
Οι τοιοίίτοι, έόι.ν ι.ι.ά.λιστα τύι...:ι νά. έχωrη πλοίίτον διανοίας χ.αί μιγά­
λην φαντασίαν, iιpιεροίίσιν όλόκλrιρον τόν βίον αύτών είς τ·/;ν διιρμή­
νιuσιν τών τοϋ χ.όσμοu πραγμάτων έν σz έσει πρό; το &εϊον' πλάττοντες
ϊδια σuσ-:-ί~μαι-;-α θεοκ.ρατικχ ή ιpιλοσοψικχ καιί έμ~ι.ένον-;-ες μετ' άκαιταγω­
νίστοu έπιμονης έν τ·~ χ.εντρικ~ iδέ~ αύτών, περί τ·/;ν όποίαν πλέχ.ο•Jσι
πάσας τΟις λοιπά.ς, κ.αl. βαιίνοu11ιν ε•jθ\ι πρός τόν σκ.οπόν α•)τών προτψών­
τις νόι. θραuσθωσι μαλλον χ.αιτόι. τών κωλ·ψά.-;-ων ·ί\ νά π:lριχ.κ.λίνωσιν

ο\ιδέ χ.ατά γραιμμήν. Τινsς τούτων πλ·~ριις ζω·ΙJρας χ.οιί λεπτi)ς ~ια­
νοία.ς, τ.ολλiκ.1; σχεδόν μέχ_ρ1 ι.ι.εγαλοφυία;, ε\ιαίι;θrιτοι καl κατεχόμενοι
ύπό τοϋ πρός τό θείον έρωτος, μει;τοί φαντασίας σπινθηροbολούσ-ης, δι'
ίσχuρας σuγχ.εντρώσεως τοίί πνεύματός των μεταρι;ιοίίνται πρόςτόν ο\ιρα.νόν
κ.αί έν τ1ϊ έχ.στά.σετ.. αύ-;-ων πλήρeι άφ:iτου κ.αl ίδιαζούι;ης μuχ_ ιαιτ:iτrις
ή~ονΎίς ψαντά.ζονται οτι έπλ·ΙJσίασαν πρό; τό θιϊοr χ.αί οτι αίσθά.νονται
α\ιτο έν έ.αυτοiς η χ.αί •αuτίζονται :J.ετ ΊΧ•J•οίί. Τότε δs λαμbά.νοuσι τόνον
χ.αί uιpος προφήτου, άνθρώπο•; έμπνεομένου κατ' εύθεlαν ύπ. οιύτο\ί το\ί
θιοϋ, καί γράψοuσιν η όμιλοίίσιν ϊιπό τ·f,ν οcμεσον δηθεν ύπαγόρεuσι·ι
οι\ιτο\ί άποιpθεγματιχ.ώς καl μξτχ ι.ι.εγαλοπρεποίίς ϋψους πρός τοuς λοι­
ποuς άνθρώπους, άπό το.:i β:iθους τών έρήιι-ων ή τών ι.ι.οναστηρίων
έμποιο\ίντες ;ρόμον χ.αl κ.αταr.•οοίίντες 't'όν κ.όσμον κ.αί έπιbαλλόμενοι
είς α•J't'όν διά. τοίί άκατανοήτου των λεπτεπιλέπτων κ.αl παραπαιόντων
~ιανο·ΙJμά.των, διόι τών ζωηρώς κεχρωματισμένων είκ.όνων τοίί λόγο•J,
διόι τών Ύ~χrιρών κα.l άρι~.ονίαν άνα~ιδουσών η ώς κεραυνός κροτοuσών
φρ:iιiεων, διόι θυελλωδών άρών κ.αl iπειλών κατΧ τής άνθρωπότητος,
ή δι' ϋμνων πρός •ό θείον μετ' έκψρά.ς~εως αίσθημ:iτων μεστών περιπα.­
θείας καl τρuφερότητος πλήρο•Jς μυσηχ.ισμοίί, :.ιαί έ;;ί τέλου~ άνακη­
ρuσσόμενοι ϊιπό -.ώ·ι ποΗώ·ι ώ; '-??ψ·~ται, ώ; :1.:-;(χι ~οι\ θψελιω-rα
 366
φϊλοσοφικώ•ι σχr;}ών.
θρ·11σκε\ών, ·Ϊ; χρχηγοί αίρέr;εων κ.α! θεοκρατιΥ.wν
?-ρεiλεται ή
Εiς τΙJιοι.Jτο'Jς ·ί;μιψρενοbλ α~εί; ·ί\ ιίντελώς ψρενοbλ7.bεί;
τw·ι i.r.ι11ηψων,
δημιeιυρyία Χαί τι/ς Θt(Jσr. φ/rιr, . τ'1•)τέr;-:\ τ7)ς έπι'fτΥ,μ·r,ς
τoij Θεοϋ κατ' ε·~-
ώς λέ·ι1 ουfj\'Ι ΙJί θεόιfΟΦ' Ο\ ,, aι. ·f,; rί:τι -χrι.lι~ΠlΟ'ΥΤrιι ·~πό
πcο•ιeιΙLι ι:ι·)·ιι... ων iνθ~ώr .ων ~ι 1. τ·f,ς r;•J•11 κ.•'Ηνων iας ο:•)τ·/)ς
θεία•ι είς τ·l;ν Ψυχ_·l;ν
• ~ ι ι .

11.ετά τοϋ Οεοv χπαvτα -tx/J.•1Ιfτ·ί;f1α "Τ,ς ιp•)ι;εως Υ.αί -;;\πτr;'Jσιν G.παντες
Ό θtϊσοψ;ς ·i) θεοpώ­
r,ί πέπλοι οί χr,ι,'λι.Jπτο•ιτες ":'ά ~a.Jτα τοv ΠC1.ν>ός.
θείαv έμπνευσιν,
τισΤΟ( (Illυmine) γνωρίζε\ τά πάντα χάρις είς τ·f,ν
'~' 'θ .. '
τγ,ν
' ' ~ .,

επιστη11:rιν κ.α1 r;ικ.τειρει :χπα-

1 '

χωp1ς
1
ο'Jοεν να εχ:; μ:ι.
' "
ει· περ\φρr;νει

ϊ.ίψου; της q;αν­

r;7ν τ·/;ν ά.νθρωπότητα ~ιi "·Ι;ν ά.11.άθειiν τ·11ς άπό τοϋ
. ψη,ολογική κατά­
τασιώ3ους θέσεως, είς ·f;ν v•}ωσεν α•)τόν ·ίι νοι;·r,ρά
σταιrίς του.
ατιι;ταί, ο! θει:.­
'Άr.αν-:ες c.l πpοt;>'fιτο:ι, c:λs~11τr;ι. τwν iγίων, οί όρα:-ι.
ά.ν-,.χωρ·11ταί, οι
μανεr; ' ol ~αψ.ονιζ6;_ι.ενοι ' οί θεόπνε•Jι;τοι ιp1'λό1109c.\' οι
έν 't'~ι ιιοινωνίqι.: τών
p.άγοι , ο! μάντεις Κ')(.ί πάσα ·ί; είaικ.·1; έκeίΨΙi τiξις
άνΟ~ώπων ·f, προσκου. ωΙLέΨΙ) προθ•.Jυ .ως καί •J.ετά. ιι.ονου.ανιαχ.Ύ)ς έπιμο·ιΎ\ς
ι ' '
3έν /J·ΕταbαίνΟΙJσΙν
' '

πpος παν ούτοπόν, •~περψvέ; καί θα •ψ.άσιον , 6σάκις

•

~1αμέν ουσ1ν έν 't'Οίς όρίοις

έντeλwς ιίς 't'O βαι;ίλειον τΎ\ς ψρενοbλ~bεiα;,
ι;αν αύτών ταύτην
αύτοϋ iκπ'λ·ήτ-;ον't'ες τόν παρατηρ·rιτ·iι•ι ~1;, τ-ί;ν ί~ιiζο•J
κρίμσ." :ος στενώς μεμιγ­
ψ ·,χο).ογιχ.-f,ν ί.όιο11uγκρασiα·1, άποτε'λουμiΨrιν !κ.
τ:ίσεως τών ψρενών.
μένης ψ•Jσιο'λογα·Ι)ς Κ(1.ί παθο'λογικΎ\ς κ.αται;
Πολ'λαliνiλογοι κα\ δiJ.'Μ. ι πολ'λάκ.ι; r;ε/.ί3e; ( 1) ταϊ; τ'fις Πύ.lεως
ς καί JΟίί Α ύτε~ου­
τοv Θεuί-, τ·f,ς Πpηϊ'ατείας :rεpί τϊjς Θείας ιάpιrο
τΊ\; ΠJ.ltως τοiί Ή.lίου τοϋ Ίταλοϋ
σίου 't'ΙJ\.ί Άγίοu Λ ·~γοvιr't'ίνο·J ,
?ιλυvόφυ·, Καμπαviλλα. ·6j ς Νιίσου τiϊς Ούrο:τίας τοv Θω:J.α Μόρου ,
τώr 'Αστέpω}· του
'Άγγ'ΛΟ•J πr.ιλι't'ικοG κ.αί συyγραψέως, τώr ΧωpώΥ
θρησκείας, ιής Πο­
Σbέν't'ενζ?,οργ, Σου·ι;3οu θεοv6ψοv καi iρχηγοϋ 'Ιiας
έν έγρ·ΙJγόpσΗ όνει­
.7ιτείιις τυv Πλ1.τωνος καi πλε(σ't'ων iiσων ~.λ'λων
ίας άν8ρων,
f<Ψψ. ένων, ί.σχυpα; 8ιανοία.ς καl πεπυρακτωμένης φαντασ
ν πο'λλαί 't'Οιαϋ­
οϊτι ·ιες με-:-έbα).ον 't'Ύ;ν οψιν τ-f\ς άνθρωπότητος, ι;-ίψ.εpο
ων
":1.\ 11ελ!Sες, λiγοv.εν, ά.7'α.ν't'ώ11ιν έν τοtς γρα.φομένΙJις τών κατ~ίκ
τούτων μετα
't'Ou ψρeνοκ.ο:J.είο ·J, ·f, ά.πσ.γγέλ'λονται •'J7;ό τών 3υστuzών
 36ί

τοu αύτοϋ μεγαλοπpeποί.ίς uψeιυ;, τoiJ α·)τοϋ τόνου, τΥ,ς αύτ·f,ς μορφ1iς
τοϋ pήματο; κ.οιί τών ίόεών f'-εστώ·ι 7:pωτeιτυπ(ας κ.αί ούτοπ\ας χ.αί τών
οι•Jτών σπινθ11ροbολ1111.άτων τοv πνεύματος καί τών κ.αταπλ11κ.τικών τήν
όρμ·fιν πτερυγισιι.άτων της φοινται;ίας ! Ταuτα όf. πά.ντα r:eιλλάκ.ις αϊ-
9ν11ς έξαψαν\~ονται όι' ένό; ψεu ! συναπισιι.οϋ έψαρμοζομένο•J έπί τοtί
τραz·ηΛΟ'J
,
.... τι:.ιυ- θ Ηιπνευστο•;, ~ δ" • • •
ΥΙ ι
• • θ ' '
ενι:.ι; ισχυρr;υ :ι.'Χ. αρσιου κ.οι-:ακ.p·rψνι-

r~οντοζ · ·
r:ι.ΛJ"":Ον ·
xrwoτo:i~ω; · · ·
:χ.πο τον "'
- '.J'~ου; ':'OtJ · ·~ Jς
- ονεt.ρωοο 1
χ.οσμου · ·
εt; ·
τr;,

' .
ά.πέρι-:-τον όωu.άτιον τoiJ «ιΩ.ανθcωπι:ι.οv κ.αταστήυ.σ.τος, έν ώ όιαυ.ένει,
καί ένθα iντί ψαντασιωόών iγγi.λων~ ο;~ς τέως έbλε;τε κ.αί τών ό-;;οίων
' \ . '

·iϊ ούραν\α f'.ουσικ.·/ι πλήρ·rις ά.ρρ·f;το•; κ.αί θείας άρ:1.c.ν(ας κ.ατεκ·ήλει τχ

Τ
ωτα α.υτου,' -
ουδεν ' .... " λλ ο
α , .
Βλ ε7:ει ·η ' '
" ακ.eι·;:;ι, ει' '
μ·r. .
τ·r.ν ' τοv νοσο-
11·'-fψ·rιν

κόμου κ.αί τοu ία.τροu κ.οιί τήν παρ·f;yορο·ι φωνΊ;ν αύ":ώ'Ι !

Το οιύτ6 ψυzολογικ.όν φ•)ραιι.-χ. Ε.χουσι κ.α:. έν τ-Υ,) αύτ-~ κ.ατ·r,γορi~ άν+,­
κ.ο•Jσιν δίπαντες έκ.είνοι οι ~νθρωποι, οϊτινες, κ.αίπερ ΕΥ,ΟΨ':Εζ όρθή·ι κρίσιν
χοιί χαλώς έκ.τιμώντες πάντα τα τοϋ χ.σ.θ·rιμερινοv β(ο•J, ώς οι κ.οινοl τών
έ)'_ εφpόνων, έν το•.Jτοις ε•)πιστότα-:οί είσι πρός r.ocν τό ύπεριpυι;ικ.όν, τό
'
&οιυμχσιον κ.αι ' τυ '
' αχ.ατα
' λ 'f/7:'t'O'I. 'Ε κ. '
τ')uτων ι;τρ-ι.το λ ο ,·ουν-:-αι ο ι - ιpα-

ναηχ.ο(, οι θερμοί όr.αόοί θρησχευ ·η:ι.ων αιρέσεων χ.αί όιαψόρων ά'Ιοήτων

3ιόασχαλιων κ.αί ι;υστημiτων έκ τών ι.ι.iλλον r.αραόόξων, οι ύποι;τη­
ρικ.τοιί κ.οιί τών μiλλον παραλόγων r.ρολ+,ψεων, :ι.αί οι ':'t"\IJ't"!•JO'ITE:;

τέλος εί:; τά ύπερψυσικ.ά ψαινόμενοc, οίον εί:; τά θαvv.ατα τοί.ί πνsυμχ­

τισμοiJ, τά φάσματα, τά προα.1σθ+.;.ι.οιτα κ .•. )•.
'
Ε ις '
του:; το1αυτ11ν
, 'Ω
ΊJ•Ηκ.ην
' '~
ιοι'Jσυγκ.ρzι;ιαν
' "
<.χο'Ιτα:;
'
χν
θ
ρωπ')υς
' • '
αΊη-

χ.ουι;ι χ.αί oi ipημίιαι, uί pοηιχοί, χαί οί άσχ; 1 ταί έκεϊνοι , οϊτινες έθεώ,~ι:. 1 ;•1
ιiχiνητeιν έπί μακ.ράν ι;ε~pάιν έ·ιιαυτών τ~·ι ?μψοιλ6•1 -:-ων, Ί) κ.α•iψευyr:ι'Ι
είς ιiποΥ.ρή11.νου:; βρizους καί ά.ν'7. τά Οfη καi ~bχσiνιζο" ό.ιά τ1jς πεί•ιη~ ,
τοϊ:ί ψvχου:; χ.οιί ;tοιντr..(ω'Ι 11-:ερ-f;σεω·ι χ.ιιιi καχ.ώσεων τ~ σώfΙ.α σ.•'.ιτών.
'Α·λλ' ' ~·
επειοη '
ιpυσει .
Ίi ~ '
οιανοια αυτων' - .,.
·η•ι r.-:ωχ·r, κ.αι ' . '
~ οεν ετυ ι..ον
στεν-r,, η "'' "
εύρείοις τ.νευματικ.·Ι):; :7..νατροψ'ίi; κ.αί τοu Χνzyκ.χιοuν-;ο; ·:ιλικ.οu προς •iπό­
tiα.λψιν τ·f,ς θερf'.αινοvι;11; τi.·1 έγκ.έψαλον z•jτώ'Ι π-υρi:;, ev.ειναν έν 8ευ­
τέρ~ γραμμ1\ ώς βα.θιι.?ψόροι ·Ι\ i;;λο\ σ-:ρα-:-ιώ-:-αι, μετιΖ γενvαιότ·ητος
κ.αί ιpοcνοcτικ.οϊί Υ,ρω·ίσμοu άχ.ολο•;θοvντες πολλiκ.ι; -:-eι•~; ά-:-ροf'.ήτου; αύτών
άρχ.ηγeιv:; έπιη/}ψένου; μετά λ•)σι;·ης κ.ατχ τoiJ λογικ.οv τΊj~ :Χvθρω-:-:ό ­
•ητο; κ.αί τοi:ί κ.οινοv 6c(j-,:;
\
λόΥ':ι'; κ.7.i έ;·r,υ.'J>:iντε;
\
ένίοτ< τ1ν κ.'Jι; υ.<J •ι ~,χ
ι ί ~
 368
ά.πετύψλωσαν
τής σr.ά.61); κ.οιi των φλογών τών πολέμων. ών ο\ κ.οιπνοi
ά.νθρώπινον πνεilf'.α !
κ.αi ιί(.ρά.τ'Υ)σαν έν άσφυξί~ έπί μοικ.ρl'):;; οιίώνας το
ι οιύτα1 έπο;ι:α.ί,
Δίν εlνε πολύ άπομψακ.~υσμέναι iφ '·ίψwν αι πένθιμο
κ.αθ. oc; τοιούτοι νευροπαθείς iρχ·rιγοι θρ·ησχ.0:1.ανeiς ή φιλόσοφοι ' οον-:ες
:-α μεγα.λοφυlα'
πολ"λά.κ.1; σuν τοίς παραλογ1ιψ.οις α·) -:-ών κ.α.ί 3είγμα-
. - λ' '., ,.
Ι ψανα-:-LΚ.01 ΟΠα-
'βfi'
Κ.αι fl·α θ'
α.'ιειας 1)σεως, κ.αι '":Ο\ΟΙJΤΟ\ -:υψ ΟΙ χ.αι ευπιστΟ
πρός Οιαφό­
3οi αuτών, παp<.~:iλιι;Χν τ·r,ν i•ιθ?ωr.ό-:-·Ι)'t'α ι:Jθοuν't'ες α•)τήν
1 όηθεν το\ί χρ1-
ρους ά.σχ.όπου; διευθύνσεις κ.αί έκ.•ροzιά.~οντες έν όνόμα-:
χ.αi πνευμαηχ.ον χ.όσμον,
ι;τιαν1σ11.οϋ -~ άλλων Υ,θιχ.ών iρz ών τόν ·f.θικ.όν
αν τόσον διαρκ.η
κ.αi τοίί όποίου έχ.'t'ροzιαιψοij τ~ iπο't'ελέσrι.ατα ύπi)ρξ
κ.αi όλέθρια !
χ.αιρόν τοιαu't'αι πνευ­
Καi σ·~μερον έτι iναψοcίνονται α.:ο κ.αιρου εις
α 't'Ov ναυα­
ματικαί κ.αi ·f.θικ.αi ί31οσυγκρασία1 θpησχοpαrώr, λείψαν
αι iπλως τήν περιίρ­
γίου τ1iς παρελθούσης έπczης, άpχaιότητες κ.1νοijσ
ίας. Άλλ' ιΧν
γsιαν πολλiκ.ις 3ε χ.αί τό μει3ί7.μα τ·~ς συγzρόνο•J κ.οινων
ώθγ;, iνηκ.ατ ει;τά.θ 1) ομως
ό άριθμός αύτών έν γένει σπου3αιω; ·iJλαττ
fΙ·Εν .ιfυχο.lο1·ι1tοϋ
iφ·' έτέρου •)πό :Χλλrις τάξεως iνθρώπων, του σ.•J.ro;:i
'λλ' ' ~ λ ουντων την
' ' "
εκ.ταΚ.'t'ΟΥ ,
έ Κ.ΚΕΥ-
Ι ατος
'fυpαp
-
το1; προ'Υ)γCuf'.ενοις, οι.
' <Κ,0'1)

ογιχ.ήν αύ1'ών
τρικ.ήν κ.αi ά.πο τοϋ συrιίθους χαί χοι. rοϋ 3ιαιpέρο•Jσαν φ•Jzeιλ
τηριζου σών τήν έπ:οχ·~ν,
ίδιοιpυίαν έν :Χλλ~ σειρ~ ίδεώ·ι κ.αί τάσεων χοιρακ.
ίχ.ψρα.σιν, elrε τό
έν fι ζω μεν. « Τό χοιrα6ωτόr, κ.ατ:i τι να έπιτυzΊj
ών, Ίχ ο­
)) αύτό , ά.l.1.ά τό 1t.έrτη~uιι διa1Ιpει)). Ά ν.-ί 1θεοκ.ροιτ1χ.ών οuτοπ1
ι, 11.ε-:ά του αuτoij
μεν σήμερον πολι rικiς κ.αl κ.οινωνιολογιχ.άς οu-;οπίο
ύποστ'Υ)ριζομiνα; ~π:ό
φοινατισμου, τής αύτΊ;ς έπιμον-i)ς κ.αl βιαιότ'Υ)τος
-:Ίjς Παr·ιιοσμίοv
άτιθάσσων κ.αί iχκεrτpοιώr πνε•ψ.iτων. Οι όπ:α8οi
Δυrαpιτισταί,
ιJημοκpατίιις, οί ~1αφόρ_ων iποzρώσεων Κοιrωrισταi, οί
όποι~ού, ~ιαφό­
οί ΆrαpχιΙtοί χ.. τ.λ. άντιστοιχcϋσι πρό, τούς άλλοτε
φανατι σμου κ.αί τη, α.Jτη,
ρων θρ·rισκ.ευτικ.ών αιρέσεων 11.ετόι τοv οι•)τοi)
βιαιότ't)τος ύπ:οστ'Υ)ρίξοιντας α•)τά.,.
νοι.ι νοό,
Κατ' !ι.ρχΥιν ο•)3ψία των συλλ·ί;ψεων τούτων του iνθρωπί
3ιότι ή άπό­
3ύνα.ται ν7. θεωρ·rιθ~ ώ; άπολύτω; χ•οπος καί παράλογο;·
νά εύρεθΊ) · iλλ' 7J
lvιος ά.1.ήθεια έν τιfΊ κόσμ<ι> 't'Ούτ<ι> είνε ά~ύνα.τον
~ώσωσ ιν είς μί-χν
ί ιτασι, τη, έψαρμογ'Ιi', :fιν θέλοι.ισιν άτομi τι να νά
. . ' - ·"
ρερ
.. - -
ειπειν, εc, 7.υτιuν των
·~
ιο~ων,
. . . .
ο τροπο; κ.αι τχ μεσα, οι
' ~ .. .
ων επιοι ώ-
~
 369
ξοι, ι;οφ1στιιι.οί
Κ')Ψη τ·Γιν πρα.γματοποί·Ι)ι;ιν α.vτών, ol κατά :1.έρο; -;;αρΧaο
αvτών κ.αί ·r.
·ί) έι;ψα.λμένοι συλλοϊιι;ι.ι.οί -;;ρi:ις άπόaειξ\ν . -;Ύ)ς 6ρ0ότγ,τος
' -;ων ,
'θ ·r,ι;ι; ,,,. .Ι. ,
' ει:,αψι; ' 'δ~ ια'λ'Λακτο'ι,
'
α.πο
'λ 'Jτος και' '
:χκρ:χοαντος
'~ -;;εποι Ίί το :χ

ό φχν:χτιι;γ.ό; , ·ίι βι:χιότ·ι;ς, ·f. μο·1011.αν-ί;ς έπψ.ον-ί;, ·ή τiσις προ; το

·jr.ερbολικi:ιν χ.αί τά Χκρ:χ κ.αί πρό; πiν 5, η έι;τίν dσύν-Ι)Θε; 1. έκτα-

, , , - r · .. -. . , , ..τη; κοινωνιας
,
,.ητ·r,11.αι;ι τ·r,ς ΠΟΛΙτειας κ.αι
κ•ι;,ν κ:χι χψχιραον εν τοις

είι;ί γνωρίσματα
τι:ιϋ αίώνος ·ίψ.ών' r.:Χντα τ:χ•)τα, οv:-ω ι;·ψ~αίνοντα ,
. •J.' Υ , ' 1 λ - ' των
- , .
:χτομων
' • J.' λ
1rιια,.ου11·ης τινο; ψ•η_ο ογ\κης κρχσεω;
Χ:Χι εχ.rι ·η ωι;εις

·f. τοιαύτη
το·.Jτω'Ι, έχ.ούσγ,ς τι τό παΟολογικόν . aι 'ο χ.α.ί όρθως έκλήΘη
κροcι;ι; φpεrο:ταθειαχιί (t cιη lH~Γaωcn t f Otl) .
καΟ'
Έ:Χ.'/ οι ι;·ί;μερο'Ι ά ~-αp,ι·ιχοί καί ιtυrαμιτιrrτrιi έζων iν τϊι έποz:~,
θα έγί'Ιοντο οί μάλ­
·';.,ν τόν κ.όιψ.Ο'Ι ένέμε":Ό ό θρηι;Υ.ε •Jτιχ.ός ψανατιι;μός,
τοϋ Παπι­
λον iνΟερ11.οι κ.α.ί ι;ί μiiλλc.ν έ-;;ικ(νa•JVΟ\ 6πα3,,ί Τι iρχηγοί
ιη.ι.οϋ η τοϋ Καλ~ινισι.ι.')ϋ. τοG Λουθηρα.νιι;μο•ϊ ·ί\ τοίί Ί α.νσεν1ιψ.οί.ί καί
υ.·,~ίων Χλλων 11σ·ησκε υτιΧών 1υ.εοίόων καί iτελΞ'Jτ·ί;των α!ρέσεων.
ι ' ι 1
ζοuσι κ:χί
Τα τr;ια.v-.7. λοιπόν Χτομα ιι-ιi; ΧΟ\νων(χς έ•ι ":') 'J τ<tJ πληι;ιi
οτι ε·)κ.όλως
iν -;;ολλοί~ τα•)τίζο'Ι"::Χ\ πρός το•)ς κ•;ρίως ψρενι:J{:;λα.bεϊς,
' . .. - ' ' ' '
"
•ιιεγειροντοι.•.
·ι: .
Υ.α.ι ι. α.;-;τοντ:χ•., οτι προ
,
θ •ψ.ω; ;ι.α.ι μaιρχιω; τΗνοuσt πρr,ς

iσuνήθων,
vπQι;τ·fιριζtν άρχών καί iόεών •)περ~ολι;ι.ών, -:ώ'Ι Χκρων, 6λω:;
. κσι.ί πρός τχ:;
κα.ί πολλΧκις έ'Ι-:ελwς χψα.ψ.;ι.ών κα.Ι 11.:ι;-;ών ο ·)τοπίχ;
αύτα:;
όποία.; λί?:.ν ψιλοσ-:-όργω; όιΧκε•.τα.ι ή τυ.ο•~σα. κχί γχλa •η_οϋι;α
ψ'1.'ΙΤΜί:Χ αύτών, Οτt άπρόι;ιτ(".\ ε(ι;ι•ι εiς πiι;Χν 7":<ιfJώ κα.ί λογικ.r,ν Κ'Χί
έπψaν-/;ς •)πο­
·ίiρψον ι;υζ·ί;τ·ησιν, άόιΧλλα.;ι.τQι Υ.α.ί 11.:τά fl·"νψανιακ-Υ\ς
έκλείπ')ν όια
ι;-;ηρίζοντες τilς πεποιθ·ί;ι;ι.ις των, κα.ί οτ'1:'1 ~έ. ?:.ίι;θχν0ι;)ι;•.'/
των ά;ι.όι.ι:ι;
τ·iiς ι;uζ·η,·ί;ι;εως τί; εόα.ψr;:; •)πο -:au:; πόόχς καί όιχ τών όνιjχ(υν
ρι:Jι;qηλεις, όιότι
ϊ.χο'"αι των άι.ι.ετα~λ·ί;των α.•)τwν ίόι.ων , ?:.ϊ τιν <:; τοίς είν ε ::
ι;υγκι.ν-ί;ι;εων, ών
z_ρ·ηι;ψεύ')υι;ιν ώς ιlιη·εpτιχά τών αί1θηι.ι.Χτων, ώς fΙ·έι;ον
1.ς. Τ~ ~iΧΙQ'Ι aε
ά.π6λυτον άνiγχ:ην 'έχει -~ ψpεΥοπrιθηnχίι α.•)τώ·ι ψ·.ίι;
-;;ο
,,
λ ΛΧΧις
- ,
των μετρων και α.ι ψ?ικω
, • ·a ...
εις -;;ρχς,ι.•.:;.
.. . .
<ις τ:ι.; οπ-;ι:χ:;
f'·
προt)αι-

έr.ί τiλtι•Jς
νtιυσι χ Χριν τοv θριΧμbaυ τών ί~εών α.ύτών, ι;•ψ.-;;ληρ')vι;ιν
τ·ί;ν όμο1ότητα τ·Ιj:; είκόνος τ·~; ψυχολογ~χ.·iiς χ·)-:w'ι κ.ρiσεως πρός τήν
ψιc:' ex;ιl­
των έ[ιιιψέrωr ψpnofJ.lαtJώr μοrιψαrΗιχ.ι-:ι~· (1ηοιωιηη11ί.ι
ι;το•.χείων τ·ίj; •iυ-
tόs) τών :i;-;αρτιζι:ψ.ένων έΥ. -;ών α•)τών ;-;:χ(Jr,λοϊ'·Χ<;}·ι
χ ικ·f,ς ·α.•)τών συνθέσεως . • •
 370

Είς τΎJν τiξιν τα'.ίτην τών ·ί;μιr.αραψρόνων pυσrυιώ,· χ.αl. ψαrαωιώr,

τών μεταπιπτόντω•ι ση_νiχ.ις είς τ·r,ν κ.σ.θαράν ψρενοbλάbειαν, ύπά.­
γονται κ.αi πολλοί βΜιλ?κ.τci·ιοι. 'Ο Jacques Clement ( 1), όολοψόνος
τοσ ΈρρίΥ.ου Ill τ·Ιjς rαλλίας ( 158!:1). -;,ν χαραχ.-:-Υ,ρ?ς σκ.υθρωποσ κ.σιί
μελιιγχολιΥ.οu, πνε•.ίματο; 7.ν-tιι;ύz.ο•J χ.αί ψαν-:-αι;ίας άκ.ρατοu;, ψανατιΥ.Qς
έν τ-~ θρησκ.εiqc κ.αί έν τσι•)τ<j°) ά.κ.όλασ-:-ος τά ·Γοθ·11• ώv.ίλ=ι ι;υz.νiκ.ις περί
έξολοθρεύσεως τών αίρε;1χ.ών , δ\6 κ.αί ι:ινrψ.iσθγ; \.ιπό ":"ώv συνα~έλψων
;ου Δομινιi'.ανώ •ι le capitaine Cleιnent. ΤΊ;ν προτεραίαν τοί:ί lγκ.λΥ,­
ματος έκ.οιμ·ή θη βαθύτα.τον {ίπνον άψ·ί;ι;σ; πλησίον -:-ης χλίνης τό ε•)­
χολόγιό·ι το•J ·r; •ιεφyv-iνον ά :~ριbώς είς τ·ί;ν σελίόα, έ·ιθΧ ύ:<:1\ρχεν ή περι-
.
γραψη τ-11ς - ~ λ Qψονιας
σο ' του - 'Ολ '
_ οιpερνο•Jς ' '
υπο τΊiζ- 'Ι O'Jυ" ·r-,•1.
' ιι "Ο τε σε
~· ι;υ λ -
λ·11ψθείς v.ετiι τό eγχ.ληιι.α 1:ιπiι;τ·11 τΧ 9ρ1χ.ώδη βαι:rάν1ι;τήp1α τά. έν χρ-ί;ι;ει
κ.ατά τΥ,ν έπr,zΥ,•ι έ;ι.ι;ίνην. ·Γ.τc.1 τΥ,v διαυλiΥ.ωσι•ι --:ώ·J υ.ελών διiι σιδη-
. '
ρwν όaQντωτών ά.ρπiγων ί'.αί είτα --:·f:ν έπίχ•Jι;ιν ζέοντος μι;J.ϊιbόου έπί
τών ά.πογεγυv.νωιι.i·ιων σα9;ι.ών χ.τ.λ. ί'.αί είτα aε -:όν aια aι~ψ.ελισμοί:ί
θiνατQν, ο•)δeν ιrιη.ι. είον με-:-ανeιία; η ψόbο•J έπεόείξατο κ.α.ί έψοcΨtJ άτοc­
ραχος καί άναίι;θ·r, τος είς •οuς ψρικτο·~ς πόνους , ο;~ς θά. -~;σθοcνετο πας
αnος ανθρωπος έχ. τοιού--:ων ψοbεpών βα1Jαν1στγ;ρίων .
Ό J ean Cl1atel όεΥ.αεν..,εαετΥ,; άπεπειροcθη νi ΙDΟνε•.ίσ·r1 τόν Έροϊ-
, . '
χ.ον IV ( 1594) χ.αί ύπέι;τη τά. βασανιστ·ί;ρια καί τ~ν θiνατο'Ι μετά
τοu α•)τοί:ί καταπληκ.τιiοu θiρρο•Jς κ.αί Υ.αρτερ1κό":·Ι)τος, 11.εθ' ·ής κ.αί ό
-::ρο·ΙJγούμενο; βαι;ιλοχ.τόνο;. Ήv eχ.Sοτο; εί; ά.κ.ολασίας, zαραχ.τηρο;
μελαγχ ολικ.οij. ένόv.ισε·ι οτι ό ιpόνο; το.J βοισιλέω; :;,ν ιοφiλιμος είς τ·ί;·ι
'Εκκ)ησίαν καί ότι Sιά. τoij iγ;ι.λ·ί;ματος --:ού•ου Οά. κα":ε~\~αζε 8ι' Εαυ­
,;,ν -:ά. bχ.τιΊ> βασανιι;τ·ήρια τοiί "".μου είς τέι;ι;ηα. .
Ό Ra \·aillac ό ό?λQψον-ήι;ας -:όv Έρρϊκον IV ( t 61 Ο) ·l-;ν έ"<-στα­
-:ικός χαί όρι.ψατιστής. είχε τ·φ ο;;εποίθ·r,σιν o-:t έξετ-Ω-ει θtίrιr άπο­
σrοlΤ,1· φονε,Jων ~ον βασt'λέα, Χα~ Οτt έν·fιργει ιJτ;~ ~'.ι έμϊ:νεtJΙ'jtν '":'aij
Θεοu.
Ό Ίο•.ίνιος Βοοϋτος. ό δολοιpόν'J; τοί:ί 7.ooi~oo•J Λίγκολν, ήτο έχ.-
' · ι1 ,

ί'.. ιντρtχ.ό;, μελχγχολικ.ό;~ Vr.οκ.Εi:.J.ενος είς πχρl'}ξ 1Jσμο~; v. χνιώ3Ι)υζ θ 11μοtj

v-iχρι παρα'Ιοίας κ.τλ

(f ) _\1uι'ei-1Ιι ιlι• Τι>ιιι ·-~: l',; ~·ι- lιul 11ιuι·Ι1ίιle c,λ. 371-::!ϊ;:Ι.
 371

Κατά το•:ις νεωτέρο•J; aε χρόνοΙJς εi.ς έχ. -:ων ι.ι.iλλον 7tεριωνύμω·1

θεομανwν ά.νθρω7tοχ.-:-όνων ύπ·ϊ;ρζεν ό Γχ.ιτώ. ό 8cι'λ"ψ"νήσας προ
'εξ
μό/ ις έτwν τ6ν πρόεaρον -:ώ•ι Ή νω11.iνων τ:Qλιτειwν -:·iiς 'Αμερικ·f
,ς
Γάρq:ιηλι Εί'κοιη καί aύο ψ?ενολ6γοι, λέγει ό (;ιιllel'l'e, έχ. τών
μιiλ-
.λον ο!αι;η11.ω
" ' ν - 'Α μεFαης,
.. ',. ' .
της εζ'Ιjτασοcν τr,ν . κ.•.τω'
Ι' , '
;ι.αι-:01 ~·
σε "
οιεψω- ·
ν-ησα.ν έν πολλοίς έκ-:ψ:ί;σαντες 8!αψόρως ηνές το•.Jτων ":·ί;ν ψρενολο­
γικ.Υ;ν κ.α.τάστασιν τr;.(ί 8ολοι:ρ6νου, έν το •.Jτοι; έκ. τών έχ.θέσεω•ι
περί
α•:ιτοϋ tξά.γε":αι :1.σψαλώς ~":\ ό ['y.ι-;-ι;> iν-f,κεν είς το\.ις χ.lηpοrομ
ιχ.οιίς,
είς τ·r, ν τiξ!'Ι ":W'I fX.XE'J-'t(IΙXώr Χαl ΧΓΙΗJιfιωχτi;>Υ /1.<τά. iι!ECiι)· (1 VστtX.lUf~
O V.
'Ο Ι
Π7.ππο;
.
του
- \'
. κι-:ω
' >
·r;ν
\\ ,
"'.~'-11.εΥ.ρψ. ενος '
ι:ι. τρος,
•
7.'λ'\'
Λ'l.. και
' '\'
Λιαν
έζ·ΙJμι.ι. ένος κ.αί ψανατιχ.C,ς έν ταίς θρ·ΙJσΥ.ε•Jτικαίς ':Ι. ύτ9•) τ:εποιθή
σεσιν ·
ό ~Ε 7t'Υ.":·ί;ρ τοΙJ }, ν }(α•ι Ενεργηηκο\ί χαρακτΊ)ρος καί ίχ.α.νώτα
τος είς
έ7>•.χεψί;ι;εις· κ.α.ί οv-:-ος Υ,ν φαν:χ.ηκός, άλλ:Χ. κατά. τά. ":f!iΜντα
τελευ­
ταία f-:-η της ζωης τQ•J ι;•J'ιηγόρε! θεριι.ως κ.7.ί έ:ι.f;ρ•Jτ":ε τίν
χ.οινωνι-
•
ιψ.r.ιν και• -:ον
• ') • (1
ε ,ε'J•ιερον ερωτα,
" • 'θ ~·
απε !Χνε οε εις
' ·r.' λ ιχ.ι' ·Χν ·r=~ ' •
ε ηυοι.ι.·r;χ.οντα ετών

έκ νόσQυ ~ιαρκει;ά.σης ιι.Υ,ν Χς -:ινας κ.αί έτ:ε•ιεγΜ·.Jι;ης ιι.οyά.λην rσχναν­

ι;ιν παρακολουθου11.έν·ης κ.αί ύ;;ί:, τ:αραληργψ.Χτων · έ•ι ·ί;λιχ.(~ 52 έτwν
κ.ατ:Χ. τ·ί;ν 11-αpτυρ(αν τοί.ί ίατροϋ l<,e1·Janrl εΙzε ;;:i.6ει 7>αραψροσvν-fιν
8•. ,,,_ ηινό11.ενο:; οτι εύρiσχ. ε -:ο είς άιι.έι;ο•Jς σι.έσε!; μετά -:ο;:; Θεοu χ.αί οη
όι' ά:π):ίjς /.;;ιθ!<;εως ":ή; χειρr:ις έπί ...-ώ·ι άσθε•ιών ·ί;~ύ'Ιατο νόι
θε,ρα­
-:-:ε•.Jr1 αuτούς. καί κσ.θ. 0}0•1 δε τr:ιν βίον το•J ό -:-:ατ-Υιρ του Ι'κιτι~
έθεωpείτο ύr.ό .των οίχ.είων χ.αί φίλων ώς έ~.Υ.ε'Ιτ ρ ικ~,ς Υ.αί ώς μεpιχ(';Jς
'fψεrotf.laffιίς.
ΕΙ; πρό; r.ατρ6; fje( r; ; τοu Γχ.!τώ οcτ:έθανεν έν τινι ψρενQκ.οιι.εiιρ·
")'λ ος επισης
α ' 1
-
θ ειος Τ 'l1 ' θ αν εν 1
·r,ν V·Ε•ιυσος χ.αι' '
α7>ε εν ανο!~.
' '
ιι.ια
,
προς
•
;;α-
-:ρός θεία Ίσzε θηα-:έρα ~ρενοb'λαbη · μία fλλ·rι έ:να •Jl;,ν ε.:.ιριιrχ.
όμενον
έν q:ιρενοκοιι.είιρ, καί α.•)τή 3έ ·rι ίS~α παρeσι.ε συ:1.πτώιι.ατΧ -:ινα ψρενο­
Π8ιθεία;. Ή μή-:·ηρ •oij Γχ.ιτώ , οτε έχ.υοψ6ρει αύτb'Ι )'.αl /l·ηνiς
τινας
7>pO -:oij ":Οχ.ετο\.i f;;αθεν έγχ.εψα.λικ.Υ,'Ι ν?σον, ~ι' :;.,ν <tχον ξυρίσει τΥ,ν
χ.εφα/:ί;ν της- ·rι 11.όνη 3ε ζwσα ~- ~ελφ·Ι; τQij ~,,).o-p~νr.ι·J ε·)fίι'.ι; μετά τήν
έν
τG> ~ιχ.αστ·ηρίιρ χ.ατ7.θειrίν της κα\ κατά τ·ί;ν ~ιε~αγωy·ί;ν τ·f,ς Sίχ.ης
τoij
'\\
αοε -
Α φου
αυτ·rις
' - Ρ'\ 'J"I)
7tpoσε'QΛ"l) 'Ω ' ' ,. 1 - ' ~
1 ' α;, ' ~· '
ΙJ'ί.Ο -:>αρο~;J ψ.ου επιΛ·r;ψι ο σε ιατρQς
'
ΟC•JτΊ)ς έ~ε~α(ω~εν Οτι έ":>?.σχε προ -:tΟλλο\.i έ!'. τ·(,ς νόσΟ•J ταύτης Κ.αt 0'1'!
~Ηοτε είzε προιrbληθ·f, ύ7.ο έr.ιλοzείο •J :1.-χ.νίαc. Είς ά.~!'λ'?ός το υ , ο
 372

μόνος έπιζwν' ώμiλ·rισεν f.ν τιf! aιχ.αι;τ·rιρίιp , έξεταζόμενος ώς v.:Χ.ρτυ; έν

τ~ ~ίχ.:~, περί τοίί ~ιηνεκ.ο•:ϊς :7.νταγω•ιιι;μl)όJ τς.ij Σατ?.νi καί τοtί 'Ι'Υ)σl)tί
Χριστοij καί περί τΥ,ς πα?ψgiσεω; των 8 )1)
1 τούτων άντιθέτων έπι8ρi­
σεων είς ολας τοcς έν Τ<Ϊ> Χόσμιμ τl)'J't'<p πρiξει; τoij άνθρώπου, έτε­
λείωι;ε 8ε τον μετά ψανατtκ:'ίj; έξiψεως πρό τwν 8ικαι;τών έχ.ψων-ι;­
θέντα λόγον ":"OU 8ιόι τι;'Jν έξ·ί); : (( Tl)\7.ijτ7..\ ·°ή ι;αν αι θεολογιχ.αί δaξα­

))t;ίαι τοίί πατρός (M'J, τοια•:ίταί είσιν αί τοv άδελψοv μου κ.αί τοιαί:­
»ται αi ίδιχ.αί μl)υ>>.
Ό Γχ.ιτώ aι·ί)γαγε βίο•ι ΠΙ)λ•Jχ.ύ~ι.αντον χ.αί ταραχώδη' .;,ν σψόδρα ψα­
ναηκ.ός Μη έν ·fίλιχ.ίqι: 18 iτων, καi έντα.·)τιf! a~ εχ.~οτο; είς άχ.ολασία;,
ώς οcλλως συzνi-ι.ις τl)\ίτο ι;υμg?.ίνε\ παpi τοϊς νευpοr:αθέσι κ.αί χ.λrιρο­
νομιιtοίς. 'Εξέδωχ.ε είτα έψ·rι~ι.ερίaα ·~r:ό -;ον τίτλον: ό Θεοκpατιχος rι}-
ι • Ί 'ξ ,
,
't'I)•
1
" • ,
πυς, O'J το προγραμμα συνιι;τ7..το ει; να. Κ.7.ταρρι·.;ι"!Ι κ.αι ε αψανιι;·:,

ολας τόις έκ.κ.λ·Ι)σίας κ.αί μορψώσ·(i θρ·Ι)crκ.ευτικ.ώ; ολας -;άς Ήνω~ι. ένα;
"' '
π 0Λtτειας -
της -
'Α f/·ΕΡtΧης. (( ~Η"'θ '
Λ Ον Εν -...τ
,,f~ ' 'l"ΟpΚ."{) 1 "
εγραψε ;;ρος· τον ·
»πατέρα. του, ~ιόι νά ύ;;αιtl)•)ι;ω εί; ο , τι έγώ θεωρώ ώ; έ'μπνευι;•.ν -:οίί
»ΘεοίJ .. .. Είιι.αι 7.'επεισ~ι.iνος ότι ό Θεοχpατιχ.cς τύπος εlνε προωρισ~ι.έ­
»νος νά iνηχ.αται;'t"ίϊσ~ χ.ατά ~ι-έγα μέρος ι;•)ν τιf! χρόν<ι> τήν έ:~ηκ.ραι­
JJ ':'οίίσαν νi:ίν έν τ7..ίς iχ.χ.λr,σίαις λατρείαν JJ.

Ιlαρ·φ·ί)θη ομως τα.χέως τ·Γ.ς έπιχεψί)ι;εώς του καί 11-i'όι πλ·ίψf) περι­
πετειών βίον χ.αi άνώμαλον χ.αί άν-f;θιχ.ον 81αγωγήν ' v.·i; άποχωριζόμε­
•10; οv.ως πο-:έ τ·Ι)ς Βί8.lου α\ιτοίJ, Τ,·ι πiντοτε άνεγίνωσκεν έπιμελω;,

ε•:ιρί11κεται τ<ϊ> ι 880 έν Βοι;τώνr~ ζών άσ·f;v.ως καί :Χγνωι;τος καί χ.ατi­
χpεως. Είς το•Jς όανειστόις καταδιώκοντας α·~τόν Εi,εγ!ν δη είνε ύ:τη­
piτης τιιϋ Θεοϋ καί ότι ύ Ίησοϋς Χpηστος όέr συrειθ/ζει νά έξοψλ·~ τοv;
λογαριασμούς το'J . Τiλος άνα11ην•.Jοται είς τ·ί;ν πολιτικ·fιν καί ψαν,7.,­
~εηιι οτι σψόδρα συνέτεινε είς τ·r, ν έπιτυχίαν τ·/i; έκ.λογ·Γ.ς το•::ϊ Γiρψ·Ι)λό,
~ιό ιtαί γράφει συΥΊ.αρη,·ήριο·ι έπιι;τολ·f.ν ;;ρό; αvτόν. Άκολο•.J­
11.ίαν
θω; γρχψΗ ' έπισ.ολiJις έπl έπι11τολών πpο; τον lJρόεόρον :·rιτr:;)ν σπου­
όαίας θέσεις καί ιtαθί11ταται άληΟ·ίις καταιJιώχrης ( ρeι·secuteur) έιt
τών ένοzλ·ι;τικωτέρων a~x τών :iτελsυτήτων αtιτοίί έπιι;τολών, τών ~ια­
~ημiτων παρχ ":'Οϊς ιrη~ι.αίνουι;ι κ.αi τών :ir.αιτ·f;'ίεών το•J είς βαθv.όν,
ώστε τι]) ά;;·r,γορεύθ·Ι) Ί ;ίς τ·ί;ν Λεuχι/r Oixίar (τ·ί;ν ;ι.ατοικίαν του
προέ~pου) εϊσοόος.
 373

Ό Γκ.ι>ώ βλέ;.ων έαυ > ~ν ο •:ί>ω ;;α ρ αγχ.ω ·1ι~/, ;1.εΨ1 ·1 11•Jλλαμbiνε ι η,ν
iδiαν νΧ. ~ολοιpοψή11·ιι• >~ν Ι Ιοόξδ
~ •
~ ο·ι. 'Η ί3iα α u ":"'fι,. ώς ώ,υ.ολόγηι;εν ό
ι

!~ιο;, τij> lπι;.l/Jεr αίgιrιrJι'ως rι;;αα τιr<i , ;ι.:χί έν :iρz.~ μεν κ.αητiραξεν
αύ>όν, πp ο σηvχιίθη δέ :rrdς τόr Θείr οπω; :ir.αλλαγ·~1 τα•)»ιις η το·)­
λizισ>ον μif}·r. πχρ' α 1)>ο•:ί , ·χν ·ί; ίό e α α.ϋ>η ε(νε i·πο6ο.lίι τοϋ Σrιταrii
Ίi flεία lμπrει:σις.
Σ·Ιiμειω>έον ένταu 1)α οτι <.ολλι;,ί f}εοfl.ανεϊς κ.αί φαναηκ.οί ·~ ψϊλόι;ο­
ψ:η μυσωιοί κ.αί έν γέν<.ι λίαν ε•)αiι;θη>οι κ.αί αίι;f}·r,;ι.α>αοί fνf}ρωπο:,ι

11.έ ~ιiπ·Jρον ψαντασ(αν κ.αi rί.Ιτpουϊσrrιιn. αίσ!)f.11. Ηα , ot Ιj'ψ"-αθο ·) ν7ις

δ·ιιλ . κ.αί σ•JU.Πilj·ιoνn, διΧ. 't'Χζ δ •Jσ":"•Jzία; τ·~; xνf}Jω;;ό7·r,>r,;, .Jπέ~ ·:-1);
' /\.. '* ι '
ε·:.,ψερίας τ·/\; όποίας άφιερο •:ίσιν όλ6κ.λ·r, ρ ο·1 -:~ν ~·: -,•ι αϊιτών κ.:χ.ί προ­
~iλλουσιν i:χυτο·); α•)τοκ.λ·ί;το•Jς 'J:>εραι;;;ιι;τ-Χ.ς πχι;ης •Jποf}έι;εως α·)τijς,
πολλοί, λέγο;ι.εν, τών ά.νθρώ;.ων ·τούτων, οϊτινε; !zουσι την εί~ικ.·ί;·ι τα•.J­
't"fiν 'fpεrο:ταθειαχιίr Μιοσυ7·ιιιι αnίar , ώ; '" · z. -,ί προψ-tjται , μ ε ταpρ•JΟ­
fl·ισταί, /1.<:ι;ίαι , οcr.όσ-:-ολοι τώ•ι Κ.Ο!'Ιωνιώ •ι Κ.. τ. λ . έχ.λ~ψ.bΧνΟ 'JΙΤι τi
\Ϊ)ι'Χ 'Υ. 1J'tών διΧνοήυ.ατα . ώ; fU.τΥΕύσεις
~ J
,' ώ; ίιfέας εξωθεν 'JΠαγοcΗ'JΟ-
•

f1.ένα;, 8ιότι τΧ. 8ιανο·ίψ.:χ-:-α έν έα•J-:-'J\ζ αίσθητύτη>οr z.αρακ.τ·Ι)ρα λα;ι.~i-

νουσ1 , :iντιχ.εψ.εναω-:-έραν 'J-;>;όι;ται;ιν καί ζω ·r,ροτέραν zρο1iν' συv.bαίνε \
' '
τοvτεση ' -
παρ ' αυτοις ~
"εν ε 'ί οος ' Ι ~
ημι-.υει•σαισθ'
ησιως ' '
η ·~ '
ισεα ρ ' λλ ετα1
πε ρ ιΌ:χ

ο:ι·ειfόr ήχ"tΙρο'Ι zαρακ.τΎ\pα · είς βαθμός έντi11εω; περιπλέον, κ.αl ίχομεν

τότε τ·(,ν κ.αθαράν ιjιtυιfαίσθησο· (lιallncination ) , τί ίrJέα τότε 1·irεται
αίσ/Jητ/ι ι~ι; ιyωrή.
Διό καl ή 11.ει;iζουσα α.'ίη1 κ.α-:-iσ-;ασις, ·ί; τiιr ήμιyευόαισθιίσεωt;.
ι:Jνι:ψi.;θ·Ι) .Ψ ~τιχlι fιυόaίσflησις (lιallncination ι)s.vchiqne) , σ·Jz.νi­
κ.ις δε άπαντ~ είς πολλοu; ψρενο~λαbεί;, οϊτινες rrιμίζουσιr οη :iκ.ού­
ουσιν δεvτεcόν τι ποόσωr.ον έ'Ι ~Χ•JτΟίς όυ.ιλοtίν, ένώι πρiγματι ΟCΧ.Ού·
~ ί '

ουσιν ή σχ εδον άκο•.Jουι;ι τών ίδ(ων α•)τwν ίδεών, κ.αl ι;•Jνiπτου11ι υ.i-
λ1ι;τα κ.αί .διαλόγους μεθ ' έα•Jτών , διόη πi.;ιχ ψων-ί~ η όμιλία σ~νε­
πiγεται κ.ατΧ. λογικ.;,ν ά.νηκ.αίον συ•1ειρμ~·1 τ-rιν ίδέαν τή; ίιπiρξεως
~ , ' εc,
'
· ι: ο•ι' προερzετα1 ' ψων-ιι' κ.αι' ·r,. ομι
η
~·
' λ'ια. "Ο ταν σε
οευτερου προσω7t'Ο'J,

το λογικ.όν δεν εϊνε άκ.έριχιον οπω; i.ν περιπτώσει ψε·Jδα1ι;θήσεώς τινο;

έπανορθώ~ τ-rιν πλiν-Ι)ν τών αίι;θητ·Ι)ρίων, η iν ά.γνοi) το ά:τομον τα
τοια.Gτα φα1νόμενα, τότε ιΧ.μέσως παρα8έχετιχ1 οτι το φαινόμενον !χει
iξωτερ1χ.ην πηyήν, προέρχεται έ:ξωf}εν. Ό Σωκρiτης άχ.ούων μιας ιyω -
 374
- , , r .. ., , ,,~ θ " ~, . , .
χ.α1 τώ•ι
rψ:, οΨψ.ι.,εν οτι α·~τ·rι προ·r;ρχετο α,ω εν· ·rικ'J•J< σε ενι'Jτε

'8
ι ιων ·
' c.αυτl) •, ·
- 31ανι;)Ί'ψ.7.των "
·rι -λλ 'Jν εrο
μα r
' '!.ιιι.ΙΥ • ''
οτι ηκ.ουε τουτων ' - χ.αι '
το πρώτον 3u.ως εlνε 3υνατόν νά. /j'J!J.b'~ - . :ιαί ΙΤυ'Ιε<:ώς :iπiδι~ε τ·i;·ι
ι ι ι ,

παρουσιαν χ.αι
, ' ,
γ ενει;ιν
~
των
' δ~
ι εων
.. το•J ε1ς
' 'ξ
ε ω-:-ε?ιχ.·rιν
' ' '
αιτιαν
'
και ιι-•J-

ι;τηριώ~·r, χ.αί θείαν -:-1νά. 31.ίνοψ1ν, ε ί ; έμπι ·ΕL•σιr . Κ•ηίω; έ;ιπι.rι:rευ­

σιιirοι είι;\ν r;•~zί Οί rίχοδοπες σαψb"Jζ τ·(,ς 'J'ωrίίς -:-ο\ί θε~Ο'J, :iλλ' Ο~
rιlσθαrόμεrοι έr iαυτοiς ζωηpώς τά.ς ί~ίας α ·~τών ίδέας ο•:Jτως, ώστε
νά νομίζωι;ιν ?τι α•)ται lf.ωθιr προέρzον•·οc1, έπο:J.ένως ~τι έμ.rι:rέοrτπ ι
' ' "ll ο υ.
υπο π. Δ ια ' -
τουτl) ~·
υε '
χ.α1 ο ι ποι-ι~ται, ' ..
01τ1νε; "\ '
Λιαν ~
ζ ωηρως '
αισ θ α- '
νονται τάς ί3έας των, κ.α\ παρ. οι; ό πι"τrι,uατιοflhς α•Jτών διά τ-f,ν 3ιi­
γερσιν το\ί έγκειpiλου είναι ~ ντονώτεfος, θεωροόJνο;α1 ώ ; iιι.η"εόμσnι
\ ,,.. .... ~ ' ,, ' ' ' 1 , '
ε•Jψ7.νταστοι '1.ρ-
t
υπο εζωτ ε ριχ.·rις τινο ς συνχιαω;, ·r,ν , ως γνωι;-:-ον, ο.

χαtοι 'Έλληνες έπροσωποπο(ηι;οcν δηfl.ιουργ+.σαντες -::iς Μr.ι·.Jσας Υ.α\

τόν 'Απόλλωνα.
Ό Λαv.αρτϊνος lλεγε : ce sont ιnes idees qni pensent J.!Olιt'
ΠlΟΪ)), έννοwν ια τού-ι-ου τ~ν α ύtοιιατισut;Υ
J
, τή•ι α•)τόu.!Χ τον Χ'Χί ά.ιr,' ι ι ι

έαυτών όηλα3ή γένεσιν κ.oci ολω; ά.χ.a•Jr,ίω; τών i~ε<-;)ν• c.ί; ~•ροφ·fιτ·r;ς 5μω;
·~ ποι·ΙJτής ή θεοι.ι.αν-/jς χ.αί προλ·ΙJ,.ηκ.~; αίι;θα.•16μενa; ζω ·rιρώς χ.αί σz.ε3ο'Ι
ώς ή~Lι-ψευδαισθήι; ε ι; τας ίδέαςτου χ.αί βλέπων α.•)τάςσuνωσηζοι.ι.ένας ;c.α.ί
γεννωμίνας αiιτομiτως εύzερω; χ.αi άκ.ο•J/jίω; s αυτοv , έχ.πλήσσετα.1 3ιά
τό παρiδοξον τοuτο ψαινόι.ι.ενaν' δια τ·fιν εχ.τ~.κ.τον ταύ-:·r,ν aν έαυτοϊς
Μναμιν, χ.αi λίαν ποοθύυ.ως
1 -
θΧ ι;πεύι;·r,• νά ~.ποόώι;r,• τοuτο <ίς r.α.οέμ~α.σ1·1
ι 1

έξωτερικ1iς τινοζ ι.ι.•Jι;τηριώόους κ.α.i θείας όvν i :1. εω; .

Ή φρενοπαθειαχ.Υ, λοιπόν αuτ·r; κρ α.σις όί3ει τQ'I ψuzολογιχ.όν λόγον
της έμφανίσεως έπί τ:ι\ς ι;χ.ην-1\ς τοu χ.cσμου τούτου τaσQύτων θεοπνεύ­
ι;των ~.νόρων ίσ·ιυοισθ έντων έν άχ.οαόiντω πεποιltr, σει δτι εvοίσκ.οντο έν
ι~ , 1 • •

έπιχ.οινωνί:f μετά τav θεοϋ. "Οπως το λογιχ.όν των '.fpεrοπαθιιωιήr έ•ι γένει
ιιJιοσυ7·κpασ{αr (teωperament fon ) έzόντων ά.νθρώπων εvρίσκδ"C"αι έ·ι
μεσαζούσ~ χ.αταστάσει v-εταξu έzεφροσ•.ίνης καi παραφροσύνης, οvτω
>e.α\ ένίοτε ή ί~έα παρ' α•)τοίς ώς προς το ζωηρόν χ.ατέχιι μει;iζουσαν
θίσιν μεταξu τοu φυσιολογικav βαθμοϋ χ.αi Πjς χ.οιθαρας ψεvόοιισθ·fισεως·
Jι.σti οπως συχνάκις ο! τοιοuτοι μεταπίπτουι;ιν εί; τ·fιν χ.αθαρά.ν φρενο­
'1λά.~ειαν, ο•:ίτω κ.αί ή ίόέα έπi τέλους πολλάχ.ις ι.ι.ετ11~ά.λλεται εiς 1ω­
r'1r ή ε1ς άλλοις yrευιJαισθήσεις .
 375

Έπανερzόιι.εfJα είς το'ι l';ι.ιτώ. Τ-~ Ι ·~ Ί r;·, ·1ί'J 'J ί ::είσfJ·r, r; •,~o; στι ·ι,

ίόέα τοίί φόνο·; το;:) f'άρφ·r,λό ·f.ν Οεία έμπrευοt('. Τοια•.ίτα.ς Χλ1ως έ!'­
.·eyε/:σεις προκεψένου καί περί άσ·r;μiντων ίιποθέσεω·ι τοtί ;ι.αθημερινο::ί
βίου Έ,.,χεν αηοτε ό Γκιτώ, τoGfJ' όπερ ε[νε λίαν zαροικτηριστικόν -:-ΊJ;
;ι.αταστάσεως των ιpρενών του.

Τ~ 8 'Ιουνίr'>υ όανείζε-:-αι 15 όολλiρια καί :iγορiί,ει 'έν μέγα πολύ­

κοοτον · τ·~ι
'
18 Ίουνίο•; v.'Χ.θών ότι ό πρόεό.Jος ϊu.ελλεν έ;ι. σταfJμο•j η-
t ~ \

νrJ; νά :iναzωρ·ή~ όιά πόλιν τινi, μετib·r, έκεϊ. :iλλά. όίν προέ~η εί;
τ·f,ν δ-,λοmΌνiα'Ι . όιότι έλ•η•·ήQ ·r, τ·~ν σ·.ίζ1;γον χ•)το·j σn1οιζοu.έν-
ί ~
r1 ν τοσοίϊ-
τ ι

'tO'I ο;;εριποιfJώς είς τόν βραχίονα 'tOV fJvματΟς 1 ώς f:γpαy< "t'0'Jτ0

ό ~όιος

άκολο•.J/)ως έξιστορων τό τραγικ.6ν σ•ψbάν . Τέλος έπ-ί τρεϊς Έτι έgόο­

fΙ·άόας παρειρύλατη τ6ν Πρόεδρο'~, ~ως ο·~ τ·/;ν 2 'Ιουλίου ε~ς σιδ·r,ρο-
3ρομιχ.όν τινα σταθf1.6ν σvνα'ιτ·ί;σας αύτον πλησιiζοι καί έ;ι.χ.ενοϊ μετά
τ·fις 11-εγοιλειτέρας ψυχροιψ.ία; όύr:ι βολάς χ.ατΧ τ-/;ν όσφυαχ:/;ν χώραν. Ό
δυστυz·/;ς Γiρφ-r,λδ ιι.ετά τινα; μΊ\νας :iπέθανεν έκ. τοv τρα•.ί:J.ατος· ό όε
Γ;ι.ιτώ συλλ·ΙJψθεiς όιψαρτύpετο λέγων οτι έλατ·ί;ριον τοίί έγχ.λ·ήματός
του δέν -~το f'·ήτε ·ί; έκδiχ.ησι; μ·ήτε τό συιι.φέρον,άλλά. <ψετi σr.ουόαίας
»προσευz χς προς τ6ν Θεόν έπi δ·.ίο κατdι συνέχ ε\αν έ~δο:.ι.iόας, εlπ:,
))έπείσθην τέλο; τΊϊ 1·~ 'Ιουνίοv οη εtμαι έπ\φορτισμένο; παρά τοϋ ~jψί­
))στου νά. έκτελέσω τ-fιν 7'ροcξιν τα 1.Jτ·r,ν>1.
·ο r · ·
κιτω , ο ιpρενοο ρ, Ι' κιτω,
Ρλ :χ.οης · ο · κ λ ΊJf'Jνομ·r,ι;α.
· ; ·
την μεyχ. ·λ η'Ι πε- ·
ριουσία·~ τ-Τ,; νε•ηοπαθείας τοίϊ -:tiπ7.ου, τοϋ πατpός, τ·f,ς μ·ΙJτρός καί τών
θεiω11, χ.ατεaικiσθη είς το'Ι ~ι' :ι.γχόνη; θάνατον !
Λίαν όρθώ; ό λαός iποχ.αλιϊ το;;ς τοιο •.ίτο•;ς :iνθρώπους έ/-.ηιψέrου( .
'Εν τ·Ιj λέξει ταύτη έvυπiονει
ι 1 .. • ι
·i; εννοια Π); όιηνεκ.Ι)u' όιεγέρσεω; τοϋ
έγχ.εφάλl)υ,-ϊiτοι τοϋ πσ.θολογικ-J•::ί ι;τοιχ είοv. ϊνεκ.α τοv όπο(ου ·fι τiξις α\ίτη
τών ά.νθρι:>πων aικα(ως θεωρείται ώς :iνή;ι.ουσοι μiλλr:ιν είς τ~ βασίλειον
τής π:χ.θολογία;, η τούλiχιστον-καί τοίίτο ά.να"λ6γω; τοϋ βαθμοv-είς
μεσiζουσαν θέσιν με•αξύ -τών παραipρόνων χ.αί έχεψρόνων.

Καιi χλλοι πλεΙ11τοι 0110\ τύποι ά.·ιθρώ.,.ω'Ι, -;rλ-ί)ν των μνΥΙμονευθ iντων .
ύπάρχο•Jσιν ίν τοίς χ.όλποις τ·Ιjς ύγιαινούσης λεγομίν'Υ)ς χ.οινωνίας ~ ών ή
 ~υι. ολ(Ιγικ:ί; :iν iλ•;ιης κ.:χταΛεtκ.'Ι'JΕ\ ι;αψώς τ·ί;ν ·:ιχ•)τ+.;ητα τών iν α 1)τ(Ι\ς
πλιίι;των ~ι;ων -:rαθι:ιλογικ.ώ'ι ι;τ'J\χείων προς έκ.είνα, οία ά.παντώι;ι Χ(Υ.\
είς το•)ς χυpiως 'fιpεrolJ.lafJεϊς , κ.:χl ,;, 3υνα":;,ν τ·(,ς πλή ρους συγι. ωνι.•)­
ι;εως ·f, έκ. ;;αραλλ·Γ,λr,υ ι;·ψ~ιώι;εως τ·(,ς έχεψροr,•)ψr,ς Υ.:χί 7-αpαφροι;•)ψι;ς
παρ' ένί κ.αί τ~ αvτ<iJ :iτόι-ι.ιp, τι;ποι παρiοοξr,\ καί πρiγι-ι.α.η , κατά
τ·fιν έπιτ·;z:Ι1 εκ.φρασιν το::J Μοι·eaιι, . ~·υι-ιχοί ιιι7-rίδες , ώς vπiρzουσι'ι
r,ί σωι-ι.ατικοί ιι.ιγi3ες. .
Οί ψvχολογοiJντες κ-χί ψ•.λοσοψοvντε; ·ί;θολ6γο\ ·f, θεολ6γοι έκπλr,σσόιι.ε-
~ . ' ~ ,. ." . '
νοι οια το παρ:χο'Jζον κ.αι εκ.τ:χκ.τον του ψα•.νοιι.ενο•; το•;του, -
·~· ~· . ιυιως σε

;;ροκεψένου πεpl έξεχόντων η ί'·εγαλι:ιψυών ά.νθρώπων, κ.αl ά.3υν:χτοuντες

νά ά.νεύρωσι τ·/)'1 ά.ρχ ικ.Ί;ν -π·Ι)γ·r, ν κ.αί αίτίαν τών τοιο•.Jτων άνωμiλων
ψιη_ικ.ών Χ'Χται;τΧσεων, zρώνταt 7-pος έξ·Γ,γ·ι;ι;ιν ·ί] z.αρακτ·r.ρισ:1.ον α•)τώ·ι
'\ '
φραι;εοΛογι-χις και
,,.
' '\Λεζεσι, ..
:χιτινες τουτο
' '\ ' -
το ΠΛει:ινεκ.τ·Ι)11.α
~ '
οι
' .
αυτους
,, .. , .,. 1 , , , _ ' '\ , δ~\ J ι ,,..
ιz.ουι;ιν, οτι ασαψ<ι; εισι κ:χι κ. ε ναι :.ννοιων , ειΛ·r,μμεναι ε ενιοτε εζ

α•)τ';\ς τ:iiς Πaθο.lο7·ι.ιιης .ιfιυχοlο7·ίιις ολως έ·ι ά.γνοί~ των. Σ•Jχνiκις

τιpόντι, λέγει ό Μοι'eaιι de Τοιιι' s, ά.;;αντ~ τις παρ' α•)τοϊς τα; λέ­
ξιις: έζapσις, παpαφοpά . ά.ιιιιτ:α7·ιJrισιοι τ:άσεις, ljψoroι Μέaι (iιlee~
fixes), illιάζωr όpyαrισμός , έμπrευσις, παpάιypωr irθnυσαισιιός, ι)θιχιί
όιαστ:pοφιί, το ι'ί.ιιαμπτοr τ:ώr lόεώr, αiςρν~βια. τpοπο:τοίησις τοϊί πrει;­
ματος χ.α.ί τά. παρόιι.οια , δι' ών έν τ~ι α·)ταρχ.εί~ κ-χί α•)ταπ:iηι αύτων
νομίζουσιν 3τι δίδουσι τ·ί;ν έξ·ήy·r,ι;ι'ι τ·f,ς 'fυzικ.·i\ς ά.νω.μαλίας -:ών έκτi­
κτως διασ·ήμων ·~κοινών άνω11.iλων άτ6v.ων, έvij> παραι.ι.ελοόJr,ιν άκρι~ώς
τό 0'J'1tω8έστερον ι;·~μεϊον τοv ζ·r,τ·Γ,ι.ι.ατος, τ-ί;ν γνwr,ιν 8·Ι)λαδ·ί; τοσ λό­
γου, δι' ον Χτομόν τι είνε έπιρρεπές π. χ. είς έζapσιr χ.αί πapaφopάr ·f,
είς παpιίφpω·π εr&ουσιασμόr, ·f, lχει iμμόrου(' iόέας η ίιfιά(οrτα όη·α­
rισμόr' η αίφrιrJ/ως τ:pοποπο ιείτα ι το :τy4ί-μα χ. τ. 'λ.
Ένόσιp είς τοvς φιλοr,οψοuντα; τούτου; ·i:IJολόγους καl λογογρiφου;
εiνε άyνωι;τος ·ή ά.ληθΊ;ς ψυχ ολογικ.·'1 καταγωγ·ί; τών i.ιιτάκτ:ωr ,άσυrήθωr
·ί] άrωμά. lωr άτόμων κ.οινωνία.ς τινός , ενοσιp άγνοείται vπ' α•)τών ο-:ι
·ή βάσις τ·~ς ψυχολογικ·f,ς άνωιιαλίας αύτών , όπως καl τ';\ς έντελοuς
κα.l χ.υρίως παραφροσύνης, ι!νε ή αvτ·ί; πάντοη , ·fιτοι .;ί rευpοπαθιια.ιιή
κατάστασις, τόν 'λόγον του εΙνα.ι αύ'ri]ς f.χουσα. είς ί~ιαιτέρα.ς όλως ύpyαrι·
.ιιaς συνθήχ.ας τοίJ νευρικοtί συστήμα.τος όφειλομένας πρό πiν των ε ίς τήν
έπίδρασιν τής χ.ληρονομικότητος κα.l πασών έν γέν<.ι των πρ ο ς άν άπτ•J -
 377
ξιν αύτών α.ίηών , πiι;α. :.ιπ ' α.·)τώ·ι χ.α.τανό·r,σις ;ι. α\ i..ρμ·ΙJνεία τών iχιι ι: θ­
f'C•JΥ fυ_ι-ο. Ιο7·ιχ<~~- ί !fιοσι•7 ·χιιασιώr, τώ•ι ε·~ρισχ.r.ψένων ι;υν-ί;θως-ϊνα με­
τα)'_εψι;θώιι.εν ΟfΟ'ι -:ινά i;ι. -:·r,ς ψ.,ι; .;ι.-f.~-έ'ι .ιt· υ_ι· ιχ!ί άστaθεί ίnοppοπίι,ι,
'
ειν.; α.'ΙόψtΧ't"Οζ, αι
. οε
"' λ ,,.. ' 'ι. - . ,,.. ' . . •
<.ζΞtς , αις G'JV'f,'JWζ zρωνται, πρc.ς <ζ"Ιί'(1J'1!V Χαt
zαρα;ι.τ-ι;ριιψ.όν α·)τώ ·ι 'izr, ·γ;ι περιγρα'Ρι χ.·i;ν μόνο·ι lννοια•ι χ.οι\ σγψ.ασίαν
χ.α\ χρησψ.ε·.Jουι;ι ;;ρcς ·~πέρ;ι.αv.ψιν χ.αί \.ιπερπ·ί;~·ΙJ•ην τών ~uσχ.ολιών .
.\ .
uια ":'7.υτχ• "' (
υε ρ λ ε;;οr~.εν
' '
-:-01.ι:,•,-:ι:.υ; . λ ογι:.υς
11 ' φι λ οσοψους
' ·r," νλλ ου;
·r.·10 α
6μοiου; ":'Ο'J":'Οι ς νi IJαη.:ί.~ωΙΗ X.!1.i •ιi έχ.λχ11-~i·1ωι;ι τοuς χ.ατά χ.αιροu;
θεομαrείς Χ'Χί iχστrιτιχ(Jι~ς' ":'Ou; δι· ιψαιιστaς ' τοu; ιίπιισπi.Ιονς χ.αί μειαμ­
ιιν θμιστάς τώ•ι ;ι. fj \'IW'l \ W'Ι, 6ι;οι iδiω; έ ζ α ·>:ώ·ι ;;'λ οiJτό'Ι τινα χ.αί Sύνα­

'
u.ιν Sιανο·r,τιχ.·i;ν έπε~εiζαντο, ε~τε i.ν -;~;λί;ρι.ι -;;αcαmροσ•)νη εί"η έν ήυ.ι-
ι Τ ι 1

παραψροι; •.Jν·~, Sια-;ελέι;αντε;, ώ; iν&pώ-;-;c.•;ς -;;ρονομιο•.Jχο•;;, ώ·ι τό -;;νεϋι~.α

κiχ.-:ηται έχ.τ:ί.χ.το•Jς ~λως χ.αί ίJπερψ•,ι;ικi; ί~ιότ·r,τας , καί ri. ε&' ών χ.αι
α•)τ ό -;~ &είr,ν ι;υyχ.αταb7. ίνει νά f:λ(J-~. είς ί;-;ιχ.οινωνίαν , έν<t> πρ:ί.γματι
αϊ-:-ιον τών φαι·1011. ένων τc. 1.J-:-ω•1 -;;αθr-,λογιχ.·ή τι; κατ:ί.σται;•.ς, ι;νν·ί,θως κ.λr,­
pr,νori.ικ·f., -;ι;γziνει iν σπέρr~.ατι :;, έ·ι -;;i:ί;pει βλαστ·ί;σει ύπiρχουσα.
' Η έ;;ιι;-:-·ί;μ·r, ":'Ί\ζ ία-:- ρ ιχ.·f. ς ψη_ολογiας π ρ '-ς ε·:ίρεσιν ":'·(,; άλy/}ε(ας πρό
παντός άχ.ολr-,uθοίiσα -:·i;ν μέθοόr,,, τών '{''Jι;tΥ.ών έ;;ιι;τη11.ών βασιζομένγ,ν
~ ;;ι ;; χρα τγ;ρ·;.η ε ων ~ σ·Jγκ.ρ ίσ ε ω ν, -;; ε '.p Χ [J·Χ-:-ι11~.ών, ά.νατο!1. tχ.ών κ.α! φu­
•ηολογικών έρευνών , δ 1.J ·1ατχ t κ.Χλλι•,ν-;: χ ι;·r, ς Χλλ·r,ς ψη'λαψο(jσα με-:ά. προ­
ι;οχ.. ·i\; έν τω σχ.ότει τι:ι ίi ),,_ g·;οίνθr, •; -: ώ·ι '.!Ι'Jztκών ιηαινοu.ένων νά. άνε·;-
• ι ..
1 Τ ι

'
ρισχ.!Ι κχι ' παραχ.ο λ 0 1 J ·J·~,
1 •
~r;,· ν~rι!ι.
- 'Χ. "':'"J' rj •; ·ι ο~ον
" ' τ~ς
• ϊ.Όικ.ι'λ ας εκσ·Ίί
~ λ ωljε~;
' '
α•)τών τi ς χ•ιε•; διακ.οπΎ)ς ό=ίων.
,
7.::6 -:·r..~• κατά. τό 1u.~'λλον Τ, ·f,ττον έν-
-:-ελοίίς χ.αταλ•.Jσεως ;ι. αί ΧΠ(Jσυ ν& έ σεως ":'Οόj λογικ.ο;:ί ;ι.αί διά. μέΙJο•; τών
Χπείρως ποιχ.ίλων χ.αί μει;αζι:ιυι;ών όια":'αρiξεων χ.αί άνω11.αλιώ•1 αύτοu,
u. έzοι τής νο·Ι}τΊjς χ.αί ίόεώSο•;c. ούzί όε άπο.lύτως πο:ί.· ·υ.ατο. •)ΦιΙJ":'αιιέ-
, ,., .. ' ... ' 11 ' ~

ΨΙ)ζ πνευματικ.;jς έχ.είνη ς καταστ:ί.ι;εως , -Υιν καλοuμεν ~{'t1ψοσύrηr , χ.αί

;,;;ως κατάδεικνύ:; τ·i;ν τα•)τότητα τής ?'.Jσεως χ.αί τ·f,·1 κοιν-f,ν π·r;y·f,ν τώ•ι
~ιιχψορωτ:ί.των -:-:ενυματιχ.ών χ.αταΙΤ-:iσιων , όσον καl &ν αύται έχ. πρώ-:-γ;ς
~ψεω.ς ψαiνωνται iσzετο•. καί άτ.ομψακ.ρυιψέναι άλλf,λων.
~atura ηο η facit. saltιιs. Τό άξίω11.α το·:ϊτο ίη;.Jει καί έν "'~ τ:iξει
τών ·.Jιυχιχ.ών λεγοι~.ένων ψα!νr.ψένων.
Εϊτε 6ρθοψρο·ιεί εϊτε -;;αpαψρονεί ό έγκέψαλο;, οι! λε•.τουpγιχ.αί δ·;ν:i-
 378

μι1ς α•)τοίί εiνι αί α·)-:-οcί κ.αί a·)~είς ξένr;; παρiγων 'JΠΗσiρι.ετα1 πρός
31ατάραξ1ν α•)των.
Ή όξεία .;\ χcον(α,
\,ο•
ή •1•ενιχ:ή ·Α ~υ.εJικ.·ί;
,
mοενοπiθεια,
τι
αt νιυραλ•:ίαι.
• ·
οί σπασμοί, αι μεγiλαι νε•Jρώσεις (vστερ\σμός, έπ1λr,'fία, zορεία), αί
δ1iφορο1 όργανιχ.αl παfi-ί;σε1ς τοί.ί νεηιχ.οu συστ·ί;ματο;, ή βλακ.17., ·iι 1-'·ώ­
ρωσ:ς, ·iι iπλ'ίj aιανfJητ1χ.ή έξαι;θέν-1)'1\ζ, ·ίι 1-1.ογ -α).η·Jί:ι, .;, έγχ.λ·Ι)1-1.αηκ.ό­
της. :χι άνωμαλίαι κ.αί έχ.χ.εν-.ρικ.ότ·Ι)n; τr,•j zηαι.τ'ϊ\ρος κ.αί τ·/iς aια­
νοίιχ;, >.iσαι έν γένε.1 αl a\ατα~iξε•.; '1."W'I λΗ'1."ΟΙJ-"Υ'·ών
• 1 r τοu νε'Jcικ.οiJ
• συ-
στ·ί;ματος, ε\σl τέχ.·ι:ι ο;·/jς α\.ιτ'ίjς aίκ.r,γεν::ίας , iχr;•Jσ1 τ·r.ν α•)τ·f; ·ι αίτίαν
'
κ.α1 χ.01νην
' '
π·Ι)γ·r,ν,
,,. • . .
εc. Ίί; απο::::ει;;υσ1,
• ,
τουτεστ1 τΊ;ν
' rtυp(Jπα
θ
ιιωtι/)'
' '
" ια-
θεσιr. Ή άντιχ.ειμενα·r. 3έ 31αφορχ τών πο1κ.ίλων το•)των έχ.ψiνσιω·ι
έ'γκειτα1 έν τφ κ.ατά τό·ι έγκ.iψαλον έντοπισ:J.ί!Ί, τφ βαfJμιi). τΊ\ έντiσει
χ.αl έχ.τiσε1 των σ•J11.~α1νa•Jσώ·1 iν α•)-;-ι!J ~ιαταρiξεων χ.αl iλλr;ιώσεω-1
-;;01χ.ιλλομένων έπ :Χπεψιν.
Τήν τα·)τότ·Ι)τα. τ'ίjς κ.01·1·ί)ς τα•~τ·Ι)ς κ.-χταγωγr\ς α•)τών -iπaaειχ.νύει
χ.iλλιστα ·ίι έπ1στημονα·r. π:ί?α κ.αί πα?α-:Υ;:·r;σ1ς . Ό c:Χσzων π. !.· γε­
-.ιχ.·iιν .;, ι-ι.ερικ.·f,-. φρενο~λi~Η7.ν iz ε1 πiντο-:-ε σχ εa~ν κ.αί Χλλα ταύτο­
zρi;νω; πολυ:ίριθι-ι.α χ.α\ ποικ.ίλα κ.α~αρώς νε •ηιχ.:Χ ?αινόμενα , οίον ~ια-
',. - λ ' . ι:. ' "' fj • ' ~ .
ταραc,εις της χ.vχ. οφορι:χς, α·ιαιι;•ι·r,-;ιας η υπε?αισ ·r;σια, και σχ.r;τr;,,1ν1ας,

Υ, 'Ι'υ;αλγίας χ.αl <'ϊπα-rμωaιχ.ά. φαινό ι.ενα χ..'. λ. 'Ωσα•jτω; έκ. r.ασ·ι1. όντων
1 • \

ύπό 3ιαφόρων χ.αθαρω, νευρι~ων φαινψένων γεννώντα~ φρενοbλαbεί;.

ώ; χ.αl τάνiπαλιν · :;, έν τινι οίκ.ογενεί~ έχ. πολλών μελών. ~λλα μέν
τ.iσz.ουσι φ~ενοbλibειαν, 7-λλα Ι-'·6·1ον νευρικ.ά φαινόμενα, Χλλα βλακ.ί!);.•1
Υ, ίχουσι μόνον ά.νωμαλία; τa•:ί χ:χραχ.τ·/iρr;;, ·fι γίνονται ύπερμέτρως
ίι;χυρ~ τήν 8ιiνοιαν κ.αi μέzρ1 11.εyαλη'Jίας, ·ί\ aιαπ?έ;;ουι;ι-. ώς χ.α.ιι.οuρ-
γ fιl . Πρός τούτο\ς παρ' έν! χ.αί τώ α·~-:ώ ά.τόυ.ω νεύοωσίς τις . oir;·ι έπι-
• ι , ι 1 ·

λ ηψ1α, ' • χ..τ. λ . η" νευρα λγια

.r.• υστερισμος . λ"'
' τις Ενα Λασι;εται με τα' παρο..,ι: •J-
σι-ι.οu ψυχ111.ης 3ιαταρiξεως· οταν 7.. Ί.· παύσ-(1 αϊψν"Ι)ς ύψισταμένγ, ·iι
νεηαλγία ·ί\ παύσωσιν οί σπασμοί έπιληψίας η •)στεριψοϋ, οcμέσως ά.ν-
τικα ,
θ ισταντα~ έ νιοτε
' ,.
' ' παροc,υσ1-1.ου
υπο """
' "Ι)" :ΧΛΛ"Ι)ς
- ι-ι.ανιας .1 -
ψυzιχ.rις ~ •
οιαταρα-

ξιως, ή Ε.πάνο3ο; 3ε τc.•)ναντίον των πρώτων αtρει την ψυχ1κ·/jν 3ιατiραξιν.

Ώσοιύτως οί πλείστο\ τών μεγαλοφυών ( 1) η Χ'λλως πως έχ.τiχ.των
 379
να , "11
ά.ν~pών παρ{ιUΙJΙiζaυιJι ταvτοzp~νω; ~ιχψηα νευpιχ.1_ ψα1νόμε
Ίz.'Jυσι μεγάλας ά.νω11.αλίας τοϊ:ί ήθιχ.οu, η ιJ'Jχνά.χ.ις παραλ·ηροuσι χ.αί
α
ϊχουιην ίνδάλμοιτα , ·1; F.zοψη•ι έν τ~ οίχ.ογΞνεί~ α·~τών μiλη πiσzοντ
νευρικ.ων vό'Των, η έπi
έκ. φρενQ~λαbε(α, , βλακ.ίας η έχ. διοιψόρων ά).λων
bι1αν.
τίλους με•αbαίvου'Τ~ καl α•)τοί οί ϊδ1οι όριι;τικ.ώς :.ίς τ·Γιν φρεvQgλά
φαινο­
Ή ά.λληλεγγύ·rι ΑQιπόν ιiπiν-:-ων τών νευρικ.ών καi ψυχικών
έπιτρέ-
μίνων κα,αδείκ.νuται πλ·ί;ρ-1ις ·~πiρχο•Jι;α, εί; -;-pόπQν ώι;τε δεν
, λ' !
' δ" φ.ια
ου
,
' αμψηιοΛ
Ρ '. •
ια
' ,
ει; τον
, '
εκ.τος παι;Ί)ς προκ.ατα Ίίψεως ποιρατ·ι:-
πεται
.ρα­
ρ·rιτήν, προκειμένου περί τ·/) ς κατα%·f;σεως τ·/)ς ψ ·Jzaλογι-κΊjς ίδιοσυγχ
σίας κ.αί τη, φυι..ολογικ·Ιjς , ()'Jτως είπείν, κ.αταγωγ-1); τών έκτάκτων η
τi)ς κοι­
ιiνω11.iλων χ.αί έν-:ελώς ψε-ενοπ:ι.(jων ·f. ·r,ι1.ιπαραφρ ~νων άτόμων
νωνίας' οη ·(; π·ιιy-fι ·ί\ ·(; αiτία τών έξόzων προσόντων ' τών νευροπα­
, χ.αί
θειών καί τών φρενaπαθ ε ιών lγκ. ε ιται έν τ·f. ηυpn.τtαθειαχ!Ϊ ιtιαθlσει
ύπιp­
ότι έπομένω; εtνε μάταιον νά ά.ναζ·ιιτ~ τις α\ιτήν άλλαχοiJ, εί,
φυι;ικχς.;) άλλοι, ά.χ.αταλ·ί;πτ{ιυς κ.αί μυι;τηριώδει, οιίτίας.
'Αλλά το τελευταίον τοuτο ζ·i, τ·ιιμα τ.:;jς σχέσεω; τ·Ιiς μεγαλοψυία;
πρfις τήν ψpενοbλibεια•ι λεπτομερέr.ηρον κ.αί ε ·'.ιρύηρον έξετiζrψεν έν
στην.
τφ ά.μiσως ~ποιι.ίνι;> χ.f.φά.λαί~, lνθα κ.αί παροιπέμπομεν τόν ά.νοιγνώ
 ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'.

Μεrα.lοφυiιι χαί Jψeηι6.lιίf.::εια .-/lο. lιηιψι'Η: καί έκ:ριUισιr..

~Ί.i~ι; :y;ς μεγ:χ).η:ρ:{~:χ; κο:l tW'I Ξχ-:άχτιιJ'ι έν γi.νct r.ροσόντω'Ι ένΟ; ~-;όμυ"J r.ρrj;
τόr.; ψρ<νο::αιίι;;!αι; ;<.aιί •ιε~ρω;αι0ε 1 αι;. Ή πτ,γή ;.; -:-ό rι.ρΊ_ tΧόν αι(τιο•ι άμτ~<>τέρων τό αι~τύ
ί,,τι•ι. Δι.χτ { 'Jt Ξ;οz.ο! &νΟρε; ::Χλ{σκο'Ιtαt σuχν:Χκι; :Jϊ:Ο νrJ'1r1 μάτω·ι ?ΡΕνικι,,)•ι 7] νεuρ~­
κι;)ν. ~JνθiJκα{ -:!νeς yε 1.ιiσzω; 7Τ,ς μεγ.χλο?u~·:χ~ καl τώ'Ι έκ.τάκτων χαρtσμc:Cτω•ι (t.a-
lent). f l\~τα{ ε~σtν έ11ωτερικ:ι~ :ι.:χ~ i;ι•J-;ξpιχ:χ{. ΙΙ~ρ:.ίλλΥjλο; :χ~ςτ1 σ~ς τ<.ι)·ι i;όιω'ι .Χν­
ι3ρWν ~J.ι«ς y_r_ό?a.; !J.zτ X -:r.; · ιrρενο:;λα6ε{:ι; 1.αi -:ώ" 'Ι ~υF'ι:ι τ;χΟa •. ιtlν. 'ΓΤ1 ν ταύ-:ότητα τij;
y:Jσεω; to:J ϊ::ιρ:Χγe,,ντο; της μεγαλο9;;·(2; :ι.α~ "':ιιj•J νοστ1 :J.:ίtιιJ'1 το~ νε~ρικοU σϊ.Jστήμrιτο;
άποΟεtκ 11~εt κ:ιl τ~ 9αινόμενον τΤ,; έκ9Jλ(11Ξως τW'Ι ά::ογrJνων τW·.ι έ;όχω•.ι άν;ρών. ~I:xp­
τup{ιx τοG Άρ~11το:-iλο:J;. Δtα.τ{ τ2 τέκν:ι. τι;,.., a~:α~κρψ.ένω 'Ι :Χν3ρών γ{νηντα! ~r.oaΞi­
ι:Jtεpα τών πα.τέρω·ι των , σ'Jzνάz:; ΟΞ χα·~ τι7,•ι ':Juνή~ω·.ι :Χ ·ΑJr-ώτ:ω·.ι. Πολιτ~11;J.ός χ:ιΙ ίκ­
:pUλ!σ~;· ό .J a<:nbi. Έςάντλησι; χα't έκyuλ~~μό; τών 7;ρονομιοUχωv χοt·ιω'.ιικώΥ τά;εω•ι.
Ι)εσμα τυ~ τ.λτ,Οuσμυίi μ:a; zιιJ~ας r:ρr~; τά; μεγ.Χλα; πrJλε~ς. Έr::χκολοuΟήματα ώ~i­
i.!μιχ xcιl κα-:ιχ~τρ~r.τ~κ:Χ . Παpο.χ ~1ή τών Σr.αρτ~ατCJΥ καl τt7''J (ρωμ:ιlων. ' ..-\πόσ;~,,~;
των .β :χα!λιχών a~ηιχστειων κ:χ ·~ -:ών cΧριστοκριχτιώ·ι. Ol β%.,~λι:ι.ο~. ο7κύι τη; ~r..Χρτης .
τijς (Ρώμης, -:7j; Περσlας, το~ (pt),{πr.ov χαί τιι1ν liια~όχων τοV μεγ.:Χλο:J Άλ c ξ::ίνΟ:ο:.;,
τη; 'Ιταιλlαις, Γαιλλ!αις, 'l7πΟι., { cχ; Άγγλ!αι; χτλ. Αί κοι1·ωγικοί όι'>·αστεiαι, t;τοι "''
έεiχου,,α: ! τά;ει; οVϊ) Οιiι -:ο~ ~-έΨJ'Jς , Q:λί.ά Ο!ά -:η; cίτομικΤ,~ lκcχ:.ιιjττjτο; , ώσαUτω; έκ­
y:;λ{ζον-:αι. Αt'τιον τi,; άκμΤ,; κα~ ;;αF'αχμΤ,.; 7W'J λα.ιι)•.ι κα·~ 7ώ·ι :Χtύμω'J. '.Λπχ~σtόόο­
;ο~ έπtστημο'Ιtκα'~ ίΟiοιt. Α1 0.;ρμα·~ μzγαλ()yutΌ:ι, zλ~σ~; η μ;τcίπτωσ!; ι:ιV-:ώ·.ι ::ρό; τή•ι
πcχρ«~pο~ύ 11ην. ΠοιΟολογικα~ σu'ΙΟΥ;χαι χιχ~ π::ρ~τ:τιι)σεις τι'Ιές έΕ:ι~ρο~σαι τΟ Cίτομο•.ι ύr.~ρ
zcxuτό· ό οίστρο; . Ή τ.αιθοί.ογιχή <J.η_ολογ!αι ~ι; βοr,Οός τη; Ψιλο-,οφ!αι; τΤ,; ί.,τοε-!αι,.
Ι.ι~Uεργ.;τικΤι έπ!Ορcχσ:; 9ρε 1.ιr1'5λα€ιJJν χα~ Τ,μι?pΞ'ΙοΟλcι;f-;J'ι άτόμω•ι έr.ί τΥ,~ προόΟσu τΥ~;
άνθρωπότητο;.

Ή στεΨfι σz.έrη; χχ( σηγένειοc τ·ί)ς μεγαλοψυίας Υ, έν γένει το\ί >)πε·

ρόχο•; τών πνευματικw'Ι ί~ιοτ·ί;των τοϋ άνθρώπου μετχ τ·ί); ψρενοgλ:χ.­
~εία; ή γενιΧώτερον -τών yυzώι;-εων κχί νε•;ρώσεων παρετηρ·ήθη :iνέκ:χ.­
θεν οcπο τών οcρz.αίων ·;)~·11 zρόνων κ.αί ;ι.αθ' ολοc; τάς ξποχiχ; κ.αί ύψ.
όλων τών λαών. Ή ί3έα α•:ίτ·11 Ελα.~εν έπισηψ.ονικ.·fιν άν:iπτυζιν κ.αί έπι­
κ.ύρωσιν i~ίως κατiχ τούς τελευταίο•;; χρόνους μετχ τά lρyoc κυρ(ω; -τoij
Lelnt, τoij yfoι·el. κ.αί προ πά.ντω'ι του Moι·eau de Ton1·s .
Καί χ.lιrικώς ι.ι.έν, ο•)-τω~ είπείν, θά. ένιι;z1)σωμ.εν τ·fιν ί3έαν τα.•)τη·ι
~ιόι τών παροcτηρ·ί;σεων καί έpευνών έ-.ί τoij βίου -τών μεγάλων η όπωσ.
 381

όήποτε έξεχ όντων έν τ·~ ίστορί'{- ά.νορwν, ~κθέτοντες τΧ πρός τό ζ·ήτ"Ι)μα

τοίίτο ,,χέσιν f.χοντα. βιογρα.ψ•.;ι.ά. έπειι;ό~ια τΧ zαρακ.τ"ΙJρiζοντα τό
πνεuιι.α. κ.αί τό .;jθος κα.ί τ·ί;ν έν γένε1 ί~ιοσηr.ρα.σίαν α.vτων έν τιϊι άιι.έ-
11ως είς -τό χε;ιιά.lιιιΜ' το>Jτο έπψένφ Παpιιpτιίμαrι. Έντα.tίθα. οέ θα άρ­
κεσθwμεν να eίπωμεν όλίγα.ς λέξεις συν-r.γοροίίντeς και ψέροντες έπιχ_ει­
τοu
ρή[J.ατi τινα. vπέρ τοtί ά.λ·r.θοtίς τ·ίjς σο.ου~α.ιο;iτη; ταύτ·r.ς θεωρίας
Μοι·eaιι Τοιιι·s). ·ίiτις έ:ρριψε τοι;οtίτον λα.11.πρόν ψως έπί λία.ν
(ue
περιπλόκ.ων κα.ί σκοτεινwν ζ·r.τ·r.μiτων τΤ,ς ψυχολογίας καί της πνε 1ψα.­
τικ.ής ζωής τοίί ά-.fJ ρώπου.
Καί έν πρώτοις πολλοί οτα.ρεξ·ί;γ·r.σαν τ·'r,•ι ίόέαν το•:ί Μοι·eιιη άπο­
οόντες είς αvτ·ίJν ε,,νοια.ν. Τι·ι, •ιcψ.ίζομεν, -;-;όρρω iπείz. εν ό ι;vγγραψai.ις
να
ο·~τος να ez·ι:ι έν νψ. Είπον οη έΟεώρ<'- τίιv ι.ι-εγαλοιpvία.ν ώς J'OfyJ1ίr τι
ψρενο~λ-χ~είας ,;.:ιiλογον τ·/iς μrπιαχiί(' · 'ιη ·έpιΙΕωt; r.-:λ Τοtίτο οξν f t \lli

όρθόv.
Ή οτρός ά.πό~ειξ .. ν .:τpιίτασι< το·:ί :Μοι·caιι έχει ώς έ.ξ·ί)ς :
Τό ιιϊτιοr, δ.ττεp κάιιrει ι~στε εlι; ϊίrθpω.rτ:οt; rά ιfιαχpirηται άπιί τώr
.lοιπώr άrθpιJπωι· διά τής /χτιίχτου πpωτοτυ.τία( χαί τοϊί ύ!fιηlοϊί rώr
τέ­
ίόεώr, ιtιά ιίις έι ·tp) ·ψιχύτητιι(' τιιι~· ι/θοvς , χαί ιJιά τι;ς ύπεpοιιίι; έr
:και
rη τώr πrειψατικ.ι;) ~· χαί ιίf)ιχώ.- ί. Ιι ιιτιίτωr αύτο ϊί , έι-ει riιr άpχήr
τι/r :ηη ·ιίr του lr ταί(' rιύταίς ιjιιι-rιrιχιιίς συ~·θιί.ιιαιt;, έr αlι; καl αί ιJιά·
ψιpοι !fιυχιχaί .ττrιflιίσΕι(' χrιί rirωμα.lίrιι, rώr iι:rcοίωι· ·ιί ;ιιpεrοlJ.lιίtfειιι

χαl 1ί /J.lαχίrι ( iιliotiι~) rίσίι· ιί «.lιιοτipα έ"χψpασις. 'Εν ά:λλα.ις λέξεσιν,

·fι ιι-εγαλοψυί:χ. κ.?: :. τΧ ε ξη_ :χ. iv γ έvε" zα.pί'ψ.ατα προέρzοντ-χ1 έκ rευ­
pοπaθειαχ=fι< χατιιστriσtω(', ·ί);Ι)•. έ ξ lpιθιστι.ιιlις τι·ιος κατα.ι;τοcσεω; τώv
vεv~ικ.ών Ιj";!)'.Ί. εί,ων τοίί έ'ι'Χο'!) 7.λο•J. Tou•o ου.ως όέv σ·r.u.αίvει οη ·ίϊ ~u.ε-
ι ' ~
Γ ..

γαλοψvίχ είνε μεταμόρψωσίς τις τής ψρενr,bλαbεία.ς, ιι.ία. μορψ-f: αvτ·fi;

έΧ --;ώv πολ'Jα.ρίθιι.ων έκ.είνων, Οι. ιS)V αuη; έκόηλοίίτα.ι, άλλ . . ότι άμ­
ψότepα.ι έχο •Jσι τ·IJv αύτ·ίJv κο'.Ψί;ν π·ηγ·ί;v, τό α •)τό ά.ρχικόν -χϊ·:ιοv (1) 't'I)

ό1ατη ο οίίv είς έοεθιστιχΥ ιv χ.ατοcστ,χι;ιv τό νeυ ,~ιχ.~v στο•:ιετο·ι

Α
.
1 ,

οια·
(i) Σrιμ. ΕΥπομοv κι:ι\ ά.λλι:ιz.οu οtι τό ι:ιί'tων τοuτο σv •ι !σ•:ιται εί; ένaό11.uz.όv τινοι
σu •ιε:η{~ τΤj ~
-;α F :ι.χηv (κλη ρονr>[J. ~ 7.η ., Τ; έτ: {χ~η t ο'J~ -;Yj; Op i'f s ω; τ ι;',ν Y S V? t Χ{U'/ κvττάρων,
Χρ ; Χ
rJπη:ιχ; τιχUτα ε~ρ{σΧ')Υt:Χι sί; f;ιην&χη έρεΟ~σ:tκΤι'' χ.αtά'1-:χσ~ν, τfιν όπη~~ν ταχΞω; η
η έξ& · ι tληι:η; .χα~. έεαι:ι0ένη1'ι; τ~; λειτοuργ(~; ι~; χ:χ~. ή έλ:ί~tωσι; τi); ζωt! Κij;
ΟιαΟέχετα~
λ έ-
Ο'J 11άμεω; χ~τών' ή Υ.αt:.ί7tασ~ ; 01 :ιUτη -;οί,i ·ιzι.ιρ ικοU ,,:;σtΥιμ-χτο; Χr:QtΞλε1 τQ Ο~τι
 382

Κσι.Ιτοι 8έ έν πολλοίς ή ιpρινοbλibsια καi ή μsγα.lοφυ!α. ολω, 8ιi­

φορi eίσ1 κα.ί ;;οΗ:Χκις ( ο•)χ ί ο.:Χντοτε ) ~κ διαμέτρου χvτiθετα, •οi:ίτο
ο(ν iποδεικνύιι τό οιάφορον τΊ\ς φύσεως τoij ά.ρzικ.οij αί-:-ίου . tξ o•i ιiμ­
ψό-: ερα '!>~οκ•)πτουι;ι · δ1ό•1, ώ; εi'~ομε'Ι, έζ i ·ι;,ς καί του α •'ιτοu αίτίου
ιίνε δuvοιτο'Ι νχ προκ.•.J•Jι·11 \υ.έ·ιιι;,ο•ι ;;).Ί)f}ος ~1αφορω-;ά•ω
ι
" τ·f,ν 'υ.οο, Φ·f.ν
ι
ι •

καί τον zαρακτΊ\ρα νεuραών νόσων Υ..:Χί ?. vωμαλιών ' iπό τoij έλαφρο•j
βαθιι.οu έκ.κεν•ρικ.ότ·r,τος Κ.'Χί iνωμαλίας -:-oij zαρχκτήρος , άπό τ:t,ς ετι
βαρυτέρας ή&ικής (j'fΙΠ(•fJ. lαt:εiας γ.έχρ\ τ·t;; βαθ•;τi τγ,; φρινο~λα.bείχ; ,
' ' ' ) - . -
' ·~ - -~ ' .
χ.οιι xr.o -:ων απ . ων κ.-:χι οΛαφρωv ·ιε •ηικ.ω·ι ε•ιοz Λ·rισεωv και
' της αr.Λης
~ - . -
3ιαvογ,-;ι~ι;/jς έζσισθεν+,-rεως 11.έzρ1 "":ών βχρειών νε•;ρι~ι;εων (1:1-rτεριι;μου,
έπιληψiας κτλ) ·{; τι71ν ι;r.ο•Jι)α iων 6πχ'ΙtΚώ'Ι •ιεηικώ'Ι νόιrων Υ..α! τή;

βαρείας βλοικίας Χ?ιί έντελοίίς iΥ..ψ'Jλίσεω; τoij όργα.νιιψ.ου.

Τ χ iποτελ~ιψαη: -:7.υ-:α βεbαίως είσί δι:Χψορα ά.;; 'iλλήλων, εν το•,­
τοι; -:-~ ιχtτιι:ιν είνε εν κ.χί -:r) αVτό· 6 βα.~v. 0; v-όνοv ":-f;; lν-:-iσεω; τ~fις
~ωτιχ.ότ·r(t"Ος το1:ί σπέρμ~.τf'jς τι:ιύτtJυ, έξ οϊι βλαστ:iνο 11r;tν ot 8ιicp')ροι
ο·~το1 νοσηροί ·ί\ κχτ?: τl, p.:iλλον η ·f,-.;τον νοσηροί χ.λ:Χόοι, ό1:Χφορο;
τυyzά-.eι, ώσαύ-:ως δέ όιiφορι;ί είι;1ν α.ι χwρrι..1 τcυ νεupικι:ιG σ•Jι;τ·i]­

ματος, ένθσι Χατά προτ\p;ηt;t'/ ~ ν'JΠάρχ ει τό ι;;;έρμοι τοίίτο έν /Ι·εyοιλει­

τέρ~ ποσότητι. Ti> τελευτχίον τοijτι:ι p.iλιστσι γεγον&ς iποόε1κνύει τ·f.ν
μίχρι βοι/)μοu τ~νος rι..vθυπαρξίαv ;ι.αί 7.νεξάpτητοv ζω·ί;ν -;ιjν όιαψόρων
1-'·!ρwν τοG νεuριχ.οίί συι;τήf'.ατος , ιi>ς χ.αί το ό•,νοιτον -:Ίiς •)πάρξεως ·ί\
δ·rιυ.10 1Jογίσ.ς μεταξύ ι:ι..•)-:ώ·ι ώοιtJυ.ένων λcιτοu~· ·ικων ι;zέ11εων,
ι 1 ...
ώς βiιrεις..
ι ~ ' ι

~ννοε!ται, izou11wν τά; :iνατψ•.χ.ά; 11/.έσει, . 'Εν τιJΊ ύοτ1pισpi;> r. . z .

το ποιθολογιχ.i>ν αϊ-:ιον ;;ολλiκις περιορiζιται έν βαθμιϊ> πλείονος έντά­
σεως εί; ώρ1σμένην περιφiρειοιν το>; πεόίο•J τι:ι>; νευριιι.ου σuσ-Πψ.ατος,
είς τ-f,ν Υ.ινη-;ικ·ί]ν λ. χ. σψαί~αν, η τ·/iv ·6)ς αίσθ·ήσεως καί των όργά.­
νων τ·/j; ψ'Jτtκ:/]ς ζω.:;jς έν άποχ.λεισμ<iJ ;ι.ατχ το ιι.αλλον χ.α! ήττοv 'tΊiς

γομεν : γεvpοπαθεια:ιυί>· διάθεσιt• κα! έχyιύlισο· οιuτοu, fιν χοιτJι πόοοι, πσιρ«χ.ολοuθεt
χα\ τ, iκyιύ.1.ισι; το\ί ολοu όργ:ιιν t •ψο:ί, ;),ό ,, ο&το; σίντλε! μiγιατον μέpt>; τij; ζι.ιτιχ~.;
3uν<iμεrΔ~ -:oii έΥ. ~οσ νε:.1ριχοϋ σ:J"Jtήματο;. Έ2ν ~ έχ1'{,λι'1'ι; cxύτori βαιl'ί-η δλον!ν αιΖ:εοιισοc ,
τότε ir.σιχολο~θοίiαt τi β1ρέοι ν ε ιη~ιχά >.σι\ φρενο<όι νοαήμ:ιι-:οι μέχρι τη; βσιθι!ιι; ~λοιχίσις.
της σ-:εtρι.Jσεω; χ~·~ οίr.οσ6iσ;ω; μιi; γενzi; , ~toU έν τ~ με't'χξ~ πληθος ιϊλλο με11cι­
ζο:Jaωv χ.χταιι:ϊ-:.ί~:ων κα~ Οιαφόροu %r.οχριι)σsω; π::r:θQλογαι:ϊ.ν 9.:ιt'ιομiνων iπΟ tf}σ νεu­
~·- ~ ο ·J .,.~7~:...ι~-:-'> ; ). &~fi f''ί'?f'J." .
 383

ε8ρας των ύψηλοτέρων ίόιοτήτων τοίί άνθρώ-:tοv , της ~ιανοίαις 8ηλο­

νότι καιί των αίσθ11μάτων.
Πολλάκις τψίντι παρόι ταϊς ύστερικαϊς λαμ{:;i.νουσι χώραν πολvi­
ριθμο1 ψευnαισθ1ίσεις αϊτινες ο·'.ι8ψίαν όια.νοητιχήν
(l1a.llucinations),
8ιατripαξιν προξsνοijι;ιν· ό lρεθισv.ός τΎ)ς zώ?ας τΎ)ς έκ~ηλο.Jι;ης τό
ψσ.ινόι.ι.ενον τοijτο τών ψευ8αισθήσεων περιωρίιτθη κατόι μέγα v.iρος ιν
αύτ~ χαί μόνrι • ·ί; ώς t'Πi το -:tλείσ":'Ον 8έ. έν ταίς ύστεpιχ.α.ίς συνvπάp­
χ ου'1α έλα.φρόι άλλοίωσις τοίί ·ί;θικ.οij καi το;: χαρακ.τ-Υ)ρο~ σηι.ι.αίνει οτι
τό παθολογιχ.όν αίτιον ί.ν τ-~ όιανο·r,•tκ.Ί\ ·f, ·i;θα·~ σφαίρr. το J έγκaφi.­
1

λο•J όέ.ν εlνε είς τοιοu":'ον έντονον βαΟμό·ι , οσον είς -:όις ~λλας χώρας
α•'.ιτο;:ί. ών ό έρεθισι.ι.ός ο•)τος 'Πpοξενεt' τiχ βαpέα ψαινόμενα τ-Υ)ς κινητι­
ί'.ότητος, τ"ί\ς αίσθη":'ικότητος ή τ(;)ν ψev3α~.σ0ήσεων .
ρ ~ )/λλ ' '\ \ f
·
Τ οΙ
\
νο(πψ.ατα
\ '
νe·ιpικ,.;
F
η
1
ψρενιχ.,ι
'
αvτο συμοαινει και nια ":'Χ χ ~

καίτοι όηλαόΥ; τό παθολογικ.όν α!τιον εlνε 8ιεσπαpf!.ένον πανταχο!;, ~ν

το•.Jτοις πλειότερον ή όλιγ&>τερον ύπi.πει ένταijθα η ά.λλαχοϋ, είς τοtίτο
μάλλον ":'Ο zθρι:ιισμσ. ΧΙJ,τiρω·ι λειτοηγιχ.ώς καί .Χνατοι.ι.ικώς συσχετιζο­
/Ι· iνων κ.σ.ί σvνaeοιι. ένων ή εί; έκeίνο· 8ιό έχοv.εν τάς ποικ.ίλας έκείνας
χ.αί τόσον 'Παριχοόξο•;ς μορφάς τι;)ν φpενοπα.θειι;,ν, τάς 11·ψονωμέ·ια;
ιχ.eίνας χ.α\ έπιυ.όνο·ις ί8έ,._ς ;ι.1. ί -:i'7«.;, τχς τεοατ~1δz:ις
\ ~ ~
·ί) γελοίας πα.ο-
\ . γένΗ
ορμήσεις, το Χpii(l.'1. -;-·/)ς έμψροσ•>ηJ; Χ~.\ ΠΧpαψροι;ύ'Ιη~ ΚαL έν
πα.ντός ειόο'Jς Ψυ.ι-(·ίσης.
'Eckν λ?ιπόν -:ό παθολογι;ι.Q'Ι στοιz.εϊον ·;\ ή rευpn.τrιθειαχιί λεγοιι.ένη
κ.α-:-άι;ται;ις τοόj ivι.εΦiλο ·, έπιιrιέο-, 1 τόσον όιαmόοο•ις τ·ί;ν \υ.οοΦ·~ν
\ ι
καi
' ι • 1 τ ' 1

τ·ί~ν βαρύ-;-ητσ. •Ίiς ~η.Χ~·"; νόι;οuς, aιι.αιο·.Jv.;θα αρχ γe νά παρα3ε-

z.θώμεν οτι είνε ~ ·;ν:χ.τον ν Χ παραγiγ:~ καi ":'·ί]ν μεyαλοψ•Jί7.ν ·Ι\ τi F:κ­
;ακ.τοc ι.αρίσμ7.τ'J. (t.alent) :Χ:τόιι.0•1 τι •ιός 1 . οτι ταtίτα νοσηρά σuμπ :ώ­
ματά είι;ι, νόσος τις όμοία. ,σ.ϊς -;-;ροειρημ€.ναις iλλ 'ύπο lJ..λλην μορφήν;
Βεbοc(ως ~έ.ν πρέπει νχ θεωρήσιη.εν ταijτα ώς νciσο•Jς, άλλ' ώς άπο­
τέλεσl'.α τοtί oc•)-:-o•::i τ../;ν ?'.Jσιν 7.αθολογιχ.οtί σ'οιz. είοu τοtί παρiγοντο~
'~ς νόι;ους 't'O'::i νευρικοtί συστ·~υ.ατος.' νeυοιχ.άς ή •.!ιυΊ.1κi,, ε•)ριι;χ.οι.ι.έ
\
νου
' 1 .. •
•

~ ο (.). Ω ..... ' t: , ' ι • • '

εις το με-:-αιz.μιον
1
αναπτvι.εως και eντ:~ισεως ,
1
011-ως ι.ν ·Ι)ττονι f-1'1.'ψ-<J-I

τρόπον -:-ινΧ με-:αξ•) ;οtί r.αθολογιχ.r;;; καί φυσιa-λογοιοG όρίου, ~ιό ϊtα.i
ιvί'.όλως μεταπ(πτοντο~ προς τό -;;;ι.θολογικό·ι· γνωστόν τφόντι τuγχiνει
ότι 'ΠΟλ/-οί τών έξ~,ιι;η~r iνθρώπων, τών :ιrεpιτι:ώJ-,ώς κα.λεί α.ύτοuς ό Ά ρ•.-
 384

σr-,τέλης, rrη_νότχτχ iλίι;κ.r;νται •)πο διαψόρων νοr;11μiτων νευριιι.ων ·ί)

9ρε.νιχ.G)ν · ·ή γνωστ-f; iχ.:ι.εντρικ.ότ·r;ς -:ώ·ι :ι.χλλι rεχνw·ι, τά χ Χσ:~.χτα χ.αί
έλαττώυ.χτα
1.
έν τώ χαρχκ.r-t\ρι,τ·r,
...
·ί;Οαη χ.χί
ι ι •
-;·r,ι
διχ~r,ίχ τών υ.εγiλων κ.αί
1 ι

οιαποει.1Χντων
1
:iνδ~ων. •ο σ•1z·1~v τ-f,; 1.υ.ετχπrώσεω; χ.'r:w·ι εί; το παΟr,-
1 i "'

'
'λ Ι')γικον "~
Εt1αφος,
" YJ.
·η '";'Χ
λ '
χν-;ευι'J'!.ζ
- "'
τη; οιzνυ~α;
, • -
α 1 Jτων
,. . ";'·r,;
[-1.. ΕτΧζ'J - j;αρα-

'ΏΟΟσtίνης
Τι
γ.αί έχεm~οσtίνη;
"' ΤΙ
κΧί 6 ~ισ-;α•rυ.ο;
Ι.
-;;;6πον
Ί
τινά το•:ί πνε•.ίυ..α.-;ό;
Ι

των καί ·ή αiώρ·r;σις :~-εrα.ξ·~ -:ων ~tίο το•.ί-:ων χ.α.τασ-:iσεων, τοGτο·ι τόν
λόγον 16zου'1ι, τ·ί;ν lpε&ιστιχ1ίy δ·r;λον6-;ι ·;\ rευpο:rα&ειαχ.ιίJ· κατi'1':'Χσι·1
τών νευρικ.wν στ-,ιχ.είων, ·Γ.-:ις δι·r;νεκώ; -;-r;ρε\ •)πέ.ρ ,c, κα.τi ψ•.Jσιν τ·Ι;ν
Εντασ~ν τ·fις λει οι:οtJργLας κ.αi τ·~ς ζωτιίtότ·r,-;ος 'Υ..ι'Jτώ·1, έζ o,J ;ι..αί ·ίϊ εtito­
λo; με-:Χπτωσι; α.·~-:·f,ς iπ-,τό:~.ως ;, βα.Οv.·r;δόν είς τ·l;ν πλ·ήp·fi πα.Οολο­
γικ·'1ν κ.ατiστοc'1ιν καί i.πί τέλ-,•1; εiς •·ί;ν i.κψ•Jλιr;ιν.
Άλλα a~α. νΧ ~lνέ -;~; v.εγzλfjψυ·fι; ·fι iζozo; Χν-1-ιρ δΞν άρκεϊ v. ονον
τd rευpοπα&tιαχι~r σrοιχΕlrι~.. πρέπει προς τοtίτως έκ 9•.ίσεω; κ.αί
κα.τΧ συγκυρίχν τινά νΧ πρr;;jπipι:fι ε•)νοϊχ:ί; τι.ς διiταξις κ.αί αv.οιbαία
λειτουργικ·Ι; σχέσις -:ών διΧψ~ρων i'.Ηα.λλ·ί;λων v.ερών καί ι;υι;κευών
- ' 'λ
τr;υ εγκ.εψα. ου,
,~
ε-:,
.,
Ίίζ
'
σχεσεω;
,y
ε:;χ?τατΧι
..... ' ,,
-:r:ι εκτακ-:r;ν z.αρισμα
' '
και προ-

τέρ"tJμα. ένός ~iνθρι~ΠΟ'J (κα.λλιτεzναόν τiλχνrr;ν : μουσικόν, ΠΟ\"/JτtΧό'Ι.

γραψικόν κτλ. ·I; ·r. ε•)γλω-;τ(α, ·r, ε·>pευρετικ6τ·ι:ς πρός μηχανικά. Ιiργα
κτ λ .) , ' .
το οποιον - '.
Εκ -
μιχ.ρα.; Ί/ΟΊ) ''"' η λ ικιας
. ' σ·;zνχκις ' εκ.οη λ οuται
' "' - · ,;λ'λ.
""
είς τ·l;ν ε·)νοϊκ-l;ν τα.>.Jτγ,ν διiτα.ξιν καί σχέσιν τών έγκ.εψαλικwν χωρι~Jν
τ·ί;ν ίaιiζο•Jσαν καί ΕΧ•ακ-:ον ζω·l;ν θΧ δώ'1~ -:ό rευpοπrι&ειαχdr στοι.~·είιι?-·,
περί ού 6μιλ.-,ϋ(J.ε'Ι έντα;:ϊθχ, ή •)πέρ τ!.ι κατΧ ψύσιν το•)τέστιν έpεθισrικιί
έκ.είνη κ.α.τiστασι; των νε•ηικ.ών κ•;ττiρων, ·ή τελει;;οιοίί'1α 11.έ.ν κ.αί άνu­
ψοίίσα, οΟ:ίτως είπε~ν, -:ό πο~ον α.•)τών κΧί έι''J(J.ένω; τ·(jν λειτουpγίαν
των, άηά. καί οι' α•)τό τo>Jrc. iπειλr,•}r;χ άψ' έτέρου α.•)τi 3ι:Χ. κατα-
'
πτωσεως κ.αι ε:;αντ
' ',. λ.
·fiσεω;. χν
.. ' .
ο•;χι ·r.·,·rι
"~ '
ε•ι τι~~
- . -
χυτιι~
' '
ατο11-ιι~, α
'λ'λ'α β ε-
ρ ι ' • • ι , , ,1 l1 • • ' ....
'07.ιως εις τ·rιν αμ~r;ως Εί.Εfϊ.r:ψ.ενην ·r, (J.ε•JΕΠΟμεψr,ν γενεαν αυτου.

Τφόνη ώς π::ιρακχτι6πε; fJά ίSωι.ι.εν iκΟέτr,ντε; τά Χ'Χ.";ά τον ψυχο­

λογικ.όν βίr;ν τών έξόzων άvδpών. πα.ρά τ-,•.ίτr;ις r;•ψπίπτει σχεδόν πάν­
τοτε ·ή παρο•;σ(α. •οίί παθολr;γικ-,ίί στ-,.,1_εί-,•1 μετά -;ώ•ι έκ....-iκτων προ-:­
σόν-:ω~ α.·~των· ·ή t;τ~τισηκ·I; τr:,•)λΧχισ...-ον ή άψοpώσ'Χ. τοvς τοιο·.Jτους
:iνθρώ.:ου; -:ο•:Jτο i'.αλώς δεικν•.Jει καt είνε λία.ν έπιbiλλουσα. ώς πρός τε
';"Q ποιον κ.αί το ποσόν των παραη:ρ-ί;σεων.
 385

'Αλλ' όμολογητέο•ι ότι ·ή πα ρ χγωγ·ί; ε ν zώρr- τιν t μεγάλου 7.ρι.θμοG

ιι- ιγσ.λοψvων χ.ιχί έξόχ_ων έν γέν z ι iν/)ρώ-:;ων 3έν έξιχρτiται ά.r.οχ.λειστι­
κώς ΕΚ. των 3ύο ΙJ.όνον ΠΟΟΙJ.'Ι'Ι)μονευθέν-.ων όοων · ά:παιτο;:J'ιται χ.αί οcλ-
\ ι ι 1

λέγε-
),αι τινeς συνθ.Υικ.αι . ·f;τοι. πεpιστiσει.ς χ.ιχί r'ι~μr5σφαιpα, ώς χ.οινώ;
ι;vνυr.ipχ ο•Jσι μετ~
ται, κιχτά.λλ·Ι)λοι, 11.ίτινες iλλως κ.α -;' 7.νάγι.γ,ν
•ών ιiνωτέρω όρων , κ.αθ ό ο δ ι;αι 7.ποτέλεσιι.α κ.11.i ι;vνiμα αiτιον

ποιραγωγΎiς α•Jτών , ώς ε;Α;_,; Υ.ατωτέ ρ ω θα ϊ~ωιι. εν . Ή κ.οινΥ, παpα­

-;ήρησις 8ι~ά.rαει ότ•. είς έποzά.ς τινας iναψαίνονται πλijθος 3ια.,...

πρeπwν καl έχ.τά.κ.των 7.τό11.ων , έν<f~ ε~ ; iλλας παντελ-fι.;. σz ε8όν lλ­
l-ιιψις αι)τών ύπ~ρχ ει· έχ.τ"ό; τι;ύτου ~έ. τ·ί;ν :1.οpψ·ί;ν τ.Υ, ς μεγαλοι:pυ ίας
χ.αί τών a χ.τάχ.τω•ι προι;6ντω •1 προσ~ιορί~ει ΧΙΥ, ί ~ι:zπλά.σσΒ αuτ·r, ·(. έποχ·fι.
iν ·fι• ζωσι τα ~ ξέχοντσι: Χτοιι.α . ' Εν sπι;z·.. ηι κ.σ.το π-;<;>ι;εως η άναοzί11.
, ...
ς καί
,.. Γ'

άνα~ρασμοϋ τώ·ι λαών :Χ:ναψαίνι;νται αί θρηι;κ.ε•Jτικ.αί μεγαλοι:p•; ία.ι · έν

iποχ"{Ί r.ολέμων κ.αi έπα.ναστiσεων' αι ι;τρατ~.ω·ηγ.cι.\ JΙ.αi πολιτικ.αί · f.ν
κ.αλ­
έποχ~ ιίρήνrις. πλο•.ίτου ιtαi ί(η_ύος τών Κ.(ατών, αι i.πιι;rημονιχ.αίΊ
λιτιχνικ.α. ί JΙ.αl 'Dιλολο·1 ·ιΜ•.ί. · Η ίιr-:-οcία -π11.ντός
Ι .
i'θνο•1ς ά.πο3εικ.νύει
.,. ι

-:-ουτο . 'Ώστε ό εξaχος κ.αί ιι. εγαλοψΨίις . Χν/) ρ ωπο; έν ιι- έρε•. ιι.έν τα lκ.­
χ.τακτα -;;ροσόντα αύτοG ~ψείλει eiς iαυτόν , i'I ~ι.έρε1 ~έ ε:; τr, pέσοr,
έν ώ ζή κα~ τρέΦετα.ι ~·.i τών έπιχ.cατουσ~)ν . ί8εων τ-1\ς έπο·ι-/iς.
ι ι 1...

'Εν τtϊ> λαι.ι.πρ<ί) συγγpά.f.1·!1·ατι α·~τι;>J ό ΤΥ .r ac~o}1i (1) άπ'J8εικ.νύει

ι •

ο-:-ι 1jπά.ρχ ει σχ i σις στα(}ερΧ v.εταξ;J των i ξόχων ι1.νθρώπων μιiς χ_ώρα ς
καί •οϋ πλ·Ι)θvσι.ι.'J ;; τG>ν πό), εων ώς χ.αί τ1j; όλιΥ.-r\ς πvχ.νότητος τών
ή
κ.ατοικ.ων α.uτΤ,ς. 'Όσφ Ε.ν zώρ~ τινί ό πλr.θ•Jι;f'.aς πωι.νός Ε.στιν , οσφ
πνεvιι.αταή χαί Κ.Ο\νωνα·fι ~ωr, ζωrιρο.τέpα εινε, ήτοι QG(/> Πλειότερα

κίντρα ύπ i αουι;ιν, ένθα. έν τεiνονται αι έγκ.εψαλικ.αί λειτο'Jργiαι τών

ciνθρώπων, τοσούτcρ αύξά.νει ό ά.ριθ11.ός τών έξόχ<ι>ν i.τόμων , κ.αί ιi.ντι­

στρόψως. Άλλ. ·r. ι;τα.ιι;ηκ.-Υι ι1.πο8εα·. •jε~ έπίσrις ο τι ~'ΙΕJΙ.α τών αύτων
συνθrικων τα•)τοzρόνως α:)ξi.νε•. κ.οιί ·ή ψρενοgλi~ειοc , ::tί νε•ψ)πά.Οειαι έν
γίνει κα.ί ·fι ~ιιψύλισις · 6/)εν τά ϊξοzα προι;όντα κ.-χ.ί ή ι:pρενο~λά~εια
ώ:;
ά.r.οτελέσv.οιτά είι;ι •t"fις έyκεφα.lικiις r!ιη ·ipσεως, κ.αί lχουσιν άρα
ΧΟ\Ψ;ιν 'Π'Τιγ-fιν το α·)τ~ αίτιον . Ή έpεθιστιχι/ aε αvτη κ.ατάστασ : ; τοi:ί

(tl Etudes s ur Ι a Sel ecti o ιι dans sns 1·1t1ψor1. s a\'ec Ι ' her·edit t\ ι:: lιez
Ι' l1ornme. 2m• partie. Chaρ . tre 1881 .
 386
δια τ·~ς κλ-t)ρονομιχ.6-
lγκεψ:Χλου 11-εταδίδετ:1. ι :i;:ό γενεiς είς γενεαν
τε νi •11.εταπiι;·η• σιπο
-:-·r,:-ο; , όλονΞν ~i: ά.ναc:τυ-;ι; ο 1u.έν-rι κινδυνεύ ε ι -;;iντο
θεν ·iι τα •jτόzρονι:.ι;
-;oij Ιf-'Jι;ιολογαοu όρίο•J είς τό πα.IJο).ογιχ.όν. Έντεόϊ
δ•. αχ.εκρι:1.ένων ά.νδρών
ίν ;,ο.οtνωνί:r- -:-ινί α:~ξ·ησι; τών ξξεχόντων κσ.ί
των νε•ηο~rαθειων· δtό
άp. έν6;, χ.αί ά?. έ-:-έρr;υ τΥ,; φρενοbλσιtεία; κ.αί
σύν τ'fι ι;πανει ":&'>ν
Κα.Ϊ έν τα ί' ς βαρtiρο~ καί ά;:Gλιτί.;τοις z~> ρ αι;
ν · γνωι;τ ·ή ά).·ι;θώ; το!;
1'f!V'.iιgλαbών •jπiρzεt κ.αί ι;;:iν1; έξόχων 7.•ιδρώ
τών 7.τόμων τώ ν
7'iι;ι :-υγz iνει ή ;.νε•ψατικ.·ή Κ:1. ί ·r,θικ:iι ίι;οπέδωσι;
:.<.οινωνr.ών τοι~uτων zωρών.
τό παρχy ον ,η.ι v.εγσιλοιp,Jίαν κ.ιχί -::ι.
''Ωη τ'ι.ι~όν-:-1 -:ό r;τοιzεϊον
α•jτ·fiς ψ•.ίσεω; πρό; έκ.είνο ,
έ'κ.•σιΧ":α χαρίι;!J.ΟC"t''!. άτό11.ων τινών εί•ιε τΊjς
δι:Υ.ιr, οοοι •1υ-
εί; ο :iQ:ιείλ ονται ή r;ιJενοιgλibωι., αί νευp'.iπ:Υ.θεια.ι κ.αί αί Τ • Τ
,
ι
. '
1 \

- - • . - -
/_tΧαt
' !1.., 'IW!1-ΧΛ"\ \' 7. Ι , :1."ΠΟ τ ·ης
'λ
ε -χ-pρzς ΕΚ.ΧΕ'Ι"t"p•.:ι.()τΊJτος του zα?ΧΧ":ηpο;

r;1~v /
11.έΊ,ο~ τ·f. ; iντελtJ 1)ζ πνε'Jυ.
ι
ατtχ.~r.; Χχt ~;/Jικ. ·fι:; Ζποr; 1 .ινθί~ ε ω;. τοGτο
,. .
ίσεωι: κ.α.ί χ;.r.ισb i -
ι

,,,;;; ~λλοι; iποδεr.κν•.ίεr. κ.αί τό γεγον6; τ·fi; έχ<;υ.l

γενεα; τών έκ.τ:Χκ.των τού­
ι;εω; i.ν τέλει, πολλiκ~~ λίαν •αzέως, τ·Ιi;
-:ων ά.τόv. ων.
'. . λ '1.'';
. ' ), υ;.·ιιρr,' ν -
ΝΗ~ ' .. 11-Χκ.ρου
- χρονr; ·J ο "'χ ρ ετ ιι ρ ·rιιr< τr, τοιιτο
ο·η χr;r;,
έν γένε1 τών όιαπρετ.ων
ψαι·ιι)ι.ι.ενον' Κ?.i ΕΚ.'1.στο; όε γινώι;κ.εt α•jτ?' οη
τi; πνευu. ατικ.Χ; a-niu.~ :r.:~ κ.α.ί τi iλλα κ.α(j ό -
~.νο ~ ών τΧ -:έχ.να ώς ποό;
ι ' ' .

τ·/j; ίκ.αν6τητο; τών ι;υν-ί;-

~,ι;υ προιrόν't'ΟC \ι;;ολείποντα.ι τoij μέσου ορου
~ν εiς --: bν βυΨ;ν τ·Ιjς κ.οινω-
θι.)V ά.νθpώ~ων, η κ.αί ένίοτε κ.αηιπί;.•ου.;
•Ω - • • α
'
' θλ ιοτητο; ~
aια
' '
τ-r,ν
'
α.-:-;ω
'λ ειαν
- ' -:·rι; -πτωχc:ιας κ.αι
νι;ι.:ι;; 'J7t'οι;τα•ψ:rι;,

'
... ιι;ορρο ' ( •\ ~ ' ' ' ' . . ;;νε•ψ.α-
- ·r,, θ ικ.ης
τ·ης π~?. ς οc•ι-:ών 'η οια. τ ·ι;Ί α.νικα.νο:Jτ·rιτα :ι.-χι -:·r,ν

του bποcνιψ.ο•:ϊ , η χλλο-:ε άποι;;:ώ­

τικ·ί;ν πτ<>'>zευr;ιν κ.αί έκ.ψ~λι'7ιν
τ·/j; ά.;-:οι;•η(jεηκ ·f,ς έν f'X'J-
μενοι ά.πό τών κ6λπ ων τ-Υ)ς κοινωνlα; όιχ
;όντων έκεί~ων τών
-:-oτ~ Ο•Jν:Χιι.εω; καί όιαv.ελiσεω; πiντων τών -:-;ροι,, . - . . •ι
,,. r, λ , , . . . .
ειρ·rινιχ:r,ν ι;υμ~ιωιην του α.τοv.()
~

•ζαr.-pα. ι.,οντων τ·rιν προοοον και τ·ι;ν

λ:ψbiνουσιν ·ί;ρέμα κ.αί
με-:Χ τ·Ιi; κοινωνίας ξκι;-p<•ιόr,νίζονηι βιαίως ή
• ο'λ'ιγον • ·~ ·
•·ην Οο(ιν τ ·r,ν
• ιιι
Χγο •Jι;α.ν εις "α
1 •
ν(ιι;1κ.0 :1.εία
1
Κ7.t τα ψρενr;χο-
;,ο.α-:

μεϊα ·{, είς τχ; ?'Jλα;,ο.άς κ.αί ,α κ.α.-:εργα..

' ',.. '!> ' β"', ~·
Λf;tfJ Χ οεν . '~'
~fjηυ'Ιατο 'Ι"λ
,
'Ο 'Α ') -
t l. p ~'7-:o:-ε ,·Ί) ζ, το'J
• '
οποιου το ο~υοερχ.ε;

- ' ' Α - u"\A α , , • -

τα οr.οια επεκ.•J-
' '
~ ' -;.-,' 'r . . •
ι ·,"~1.ενον τ')υτο. ως και π ειι;τα. αΛ
οι?.ψ"J'{{•

ρωι:; εν ·ί; σ·r,v.eρ~νΊ-: Ξ-:-:~r;-;·f;:J~~IJ 1 iκ.?.:i~ετ1..ι ώς έξ

.~; : «Ε 1jγεvεί ιΧ; μ kν ο ~ν
 387
>>ήf:ι6; έστι τ~ φιλ?ημότερον ε ίvχ1 τόν χ.εκ.τ-ιψ.iν?ν α•)τήν · :Υ.πα.ντες γi.ρ.
J>Gτα.·1 ·~πic.z·r. η , πο~; τι:.ιστο ι;ωcεύΗν είι;>IJcχlfιν · ή 8ε ε,), -έν;.~χ. έvηυ.ό-
r .. . ~ ' 1 ~
»'t..ης τις προϊονων !.στίν . . ,. Έη-•. 8ε ιι'η ·ιrέ( :1.έν κ.ατοc τ·ί:ν -:οϋ ;·έν?•J;
ι>άρετ·ί;v (ά.νωτέpα 8·ηλ. κ.αί εύγεvής κ.α't'σιγωγ·ή), 1·υ·ηιίο1· 8έ κ.α-.Οι 't'ό
ιιμ1; έζίστοcι;θαι •Ίi; φύσεως (κ.αλόν γένος, κ.-χ.1-(, pάτσα), οr.ερ ώι; έπ( τό
Mυ.lv ο·~ σ•,iι.~αί·ιει τοίς εύyιrέσο . iλλ' είσ!ν οι Π'Jλλο! f.U'Cf.λι.ις (μ·ηa7.-
1ψ1νοί , iκ.;ηφ;Jλισμένοι) · 'f'Opoc γχρ τ(ς Elf't'Ιν !.•ι τοίς γένε11ιν iν~ρων ,ι~ιτπep
ι>iJ· τύi( κιιτά rά( χώραι: ]'Ι]'Υψέ1·οι(, κ.αl lvίοτε Χν ·~1 ή yafJ?.r τό 7·έrrις,
ι>ίγγίνονται 8ιχ -:ινο; χρόνου Χ•ι8ρε; πη•ιτ:τιιί ( έξοχ?1 κ..χ_ί 8ιαχ.εκρψένοι),
>ιχifπειτu πά.iπ άrαόίι1ωσιr ( έκ.πίπτει, tε&υμαίJ·υ). Έζίrττ:rιτuι ~ε ( :ι.ε­
))-;c.ιπίπτο·Jσ1ν ) ιι'ι ι.ϊεr εύψυΠ 1 ·/yη (τά 8 1.-χ.;ψ.·1όιι..; •1α ~ηλ . {πί bξ·)τηη νι:.ιό;\
ηίι; ιιurιχ.ώτεprι ι/&η, OtM' ιι ί άπ' 'Α.lκι6ιrίιtιιι• χuί οί ιίπι: :Jιοrυσ/ι; υ
JιtύV Πfιοτ:e'pου , ιiι όέ στάσιμα (~α ~1ακ.ρ1'Ιόμενσ. έπί βαρ•)τητι χ.αl ε•'ψ)-
J)ΤΥιΤΙ ' )
vοος ε :' c aue.l ιηpιιιr
'ι? ' ;ιuι' Δ 1
1·ωιψοτ:ητα, •
Otf')' οι '
απfl
•• Κ ιμω~·nι;
' χαι .
JΙ Πtpιxl.iυv« xat .Σω;ιpάτιιυζι\ . (Ά ρ 1σ't'οτ : Ρ·r,το:ιχ.·r,. Β κ.εψ . 15 11ελ .
1390, b 16 ;-.αl iξ-ij;) .
'Εvνοε!'t'αι ~τι ό 'Αριlf-:-οτέλ'η; τ~τε ~ίν ·ή~vνα~ο iκpι~εστέραν χ.αί
άναλvτιχ.ωτέcαν
1
έου.ηνε(αν
~ ι
τ?.:ϊ ΙDαινr,μένrJ'J
Τ
-rο•)του νά. ~~Jση• , ?ϊαν ποι?•j'ϊιν
οι σ·Ι)μερινοί έπιστ1Jμονες.
ΈΧ.ν λοιπόν τό αlτιον, εi; ; όφεΩ.Ο'χι ή μεγχλοψ·Jία η τά rξοχα
προσό'Ιτα ένός χ τόμου' ·Ι:ν τΊϊν 'fi'J/1 1.ν 31iψορον ξκείν?'J . είς a bιpείλε't'αι
·ί; φρενοbλχbε1α κ.αί 6ίπα11σι1 α.ί ψυχικ.7.l ά:'Ιωμ.χ_λ\αι καl παθ·ήσεις το.:ϊ νευ­
ρικ.οiJ ι;•Jστ·ήμiτ?ς, o·j~εl; λίγ'Jζ θά •)π7i~χεν ~πως λαμgiνrι χώραν τό
c;.α.1νόμενο·1 τ'ijς ;-.ατσι;τονήι;εως ί'.:Χ.ί έξα.ντλ·ή11εως τών νεηικων στοιz ε ίω•J
μiχ.ρις έκψυλiσεω; χ.αί ν'Jθεύσεω; τών γενών . Ά λλ' Υ, νοθείχ α•:ί't'η πα­
pχτηρε\'t':Χ.Ι βαθμηa;,ν κ.:χ.ί σταθερw; y•.yνr,!Lέν·r, παρaι τοί; νe•ψ;~αθέσι,
παρχ 't':Χ.!ς οίκ.ογ&'Ιείαι;. Ενθ7. •)ιp(σταται -:ό Yft'fOΠrtflEιπx,r\γ στίηια. ·~
ύπερ -:-ό κ.ατΧ. ψvι;ιν τού,έι;η κ.αί τό ~υνατόν ~ριΓJ'Ι ~ρεθεσταη κ.α-.χ-
" ~ ~ . 'ξ. ~
ιrτασις των νε•Jρικ.ώ•ι 11το1χ εiων, ·r,ν •ησωει. εται
' ' t"'\
ε -:t"ι τεΛο · ις ·r,• ε 'Χν't'Λη-

σις χ.αί Ω.χττωιrι; τijς ~ωηκ.ότ·ητΓJς · τό ,-.ίτιο ν fρα τή; μεγαλοψυ!α; χ.αι
τών tκ.τiχ.των χαρισμiτων ~έον νi ~ ?:ι.οιΓJν κ.αί -:ό αύτί; πρός τό τών
νιυrοr.αθω'/' χ.αθότι ή αύτή έξχν't'λησις καί νοθεία τοϋ γένους τών νευ­
ροπα.θων οίκ.οyενειων ~ι.οιραίως σuμbαίνει κ.α ί είς τάς οίχ.ο rενείας χ.αi τό
γένο; •G>ν :1.ογαλοψυών καί ίχ.τ:7.κ.-:ων iν6pώπων.
 388
οcς ίι;τl)­
Ό ιν τφ μv-ιψ.ονεΙJθiντι έργ~ α•)τοiJ ~ιά. λη.;:ρ
Jacobi (')
ό; τοίίτr.> τΊ;ς έκ.φvλίι;εως κ.αί
ρ1χ:fiς ι;τατιι;τα.-;jς μ.ελέτης ά.πέ~ειξε τό γεγον
χουι;wν τάξεων τ·fiς κοινωνίας,
έξαν-:-λ-ιίι;εω; τών προνο11.ιο 1.Jχων κ.αί ύπsρε
ς θέσεις έκ. υ.έρου;
O'J μόνον 3έ έκ.είνων., αϊτινε'· κ.έκ.τηνται τά.ς 3ιαι..οιτικ.ά. ι
ι

11πες κ.α\ έν γένει αi ά.ριι;-:οκ.ρα-

τ·fi; κ.ι:>~νωνίας' ο[ον οι βαι;ιλεϊ;' οι πρiγκ.·
3ημ.ιουργοuσι•ι έν τ·~ κ.οινωνί~
"':ίαι "':Ο;:.ί γένου;, ά.λλά. χ.αί έκ.είνων,οιϊτι.νε;
χ.1)' ά.ξίας χ.:χί τών έχ.τάκ.των
ύπέροχον %:ϊιν ~ιά. rl)ς ίi~ία; αύτών ά.-rομι
.
... ι επ1σ".·· ' λλ

προι;οντω·ι,
' .
ως π. z. .
οι μεγα
λ -
οιpυεις, 01' εt,οχο ι;ιι.ονες, Κ.7.. ι-

ί το\; πλο•)το•1 κ.. τ. λ. Ή

τέzναι, πολ1τ1Χο\ , σ-:-ρατιωτικ.οί , οί ίσχυρο
τούτων ι;•;νεπάγεται έπί τέ­
-;;οιρακ.μ·n aε χ.αi έξiντλ·Ι]ι;ις τώ·ι τiξεων
έθνους.
λους κ.αi τ·/;ν παρα~ψ:/;ν κ.αί ά.π6>λειαν !·ιός
.J ilCOl>i, •)πάρχει ποcν-rοτε
'Εν τψ πληθυσ!'-<f> πάι;'Υ)ς χώρας, λέγει ό
:ιπόλεων -;;ρο; τχς :-ι-εγα), ειτέ- .
Έν ι;ταθερον ρεϋιι.α έκ. τών i.γρών καί κ.ωv.ι
sίι;7.γον είς α\.τά.ς τά.ς ά.;,ψ.αίας
ρας πόλεις ι..:χi τΊιν ;;ρωτε•.Jουσαν, pεt;μα,
ώς ά.ποτέλει;υ.α ~ε τ·/jς συσ-
καί ά.νεκ.υ.εταλλεύτο•Jς a·1νάυ.ε1: τoiJ τ?;;ου· ι ~
ι

ν έπι.lο}'ιί (selection) τών

~

σωρει.ίι;εως τα•.Jτης έ.:έρχεται ή sν ταiς π6λεσ1

άνωτέραν ίκ.ανότητα ":ών λοιπών
ά.τό11.ων έκ.είνων, τά. όπ?ϊα κ.έχ.-rηνται
v.ετχ ;;ρο·iο•)ι;·11ς τχzύτ·11τος ά.νέρ-
χ.α.ί ΕΧ::'(1.Κ.τα πpοσόντα, εiς τ~όπον ωι;τε
ν έ;τl r·11υ.LΧ τ·Ι)~ ΠOOQ~O 'J Κ.Χi
χ εται το ~\XVO'l]"t'\Κ.~V έr.ίr.ε~')V τών π?λι.ω .. • f ., ~

. Άλλχ παο!Χλλ·ί)λως τΎjς ~οα-

....

ά.ναπτύξεως ":'OiJ ιivροηκ.οσ πληθυσυ.Ω•:ί Ιι ' '

έξεzόντων κ.:χί διακ.ρινοv.έ-

•

στ'Υ)ριοτiρας ζωΊiς κ.α.ί τ·/); έμφανίι;εως των

1 κ.αi το rευpοπαθειακnr σtοι-
νων ά.νθρώr.ων τών -;;όλεων. ά.vαο;;τ •)ι;ι;ετα
' . ~ '
λ ουv.ενΙ ' λ- '
v.οιρα.ιως εις
,
- ~ ' .
χιιοr υπο 01'1.ψοp?υ; μ?ρψα
'
; εκ.0·11 Jν κ.αι κ.ατα ·r;γον

κ.αl ~ι:χψόρ'Jv; παθ·ή<Jεις το'J

τόις •.)ιυ;ι._?πα.θεία.;, τχς ιι.εγ7.λα; νευρι~'1εις
εί; τ1,•ι οι•)τ,κ.τονiαν, τ~ Εγκ.λημα., τ·ί;ν :-ι.εγiλην
νε;ιρικ.ο•j συστ-ίψχτος,
Ο·ι·Ι]ι;ψ.ότ-ι~τα τών πα.ίaων, τ·f,ν στείρωι;ι•ι καl
Er.i τέλου; είς •--fιv ιiπόσ'5ε­
σ~ν των γενών.
έκ. τΤ,ς ί.;τορίας. Q.jτω
Φέρει δε ~ aυγγρ::ιψεuς διiψορα παρ:χ~είγμα-:α
τΤ,ν ε·)γ.:v-r,
οι Σπα.ρτιiται, οϊτινες 7.-:>ετέλι;υ·ι ο·)Ί) πλέον λαόv, ά.λλά
τάι:1ν τ·Ι); Λά.κ.ωνίας.- όλi'/?ν zcόνο ν ,.11.ετi τον Λ·1-
κ.οιf. ;:οον?υ.'10;:.ϊz... ον
.,.1
' c,
'~ ' '"'Ο
ι.}~ ' '~
<\f· χι λ ιαοε;·
- α zι λ ι:χσχς
- ' ' i εν ετει ·r,ι;α.ν tζ
w
·
κ.ουργον συ·ιεπ?σουντ? εις εrr
_οv-:ο είς ιJύο χιλιάδα;• κ.ατα
ι.ι.ε-:χ τ·/;v iν Λε•.Jκ.τροις μάz.ην (371) ά.νήρ;ι.

605-6 08, 32'ι-38Ι, Η3.

ιΙJ Lικ:. ι;ίt· '1ΖΑ.
 389
έπί
τ·ί;ν έποz·'rιν aε το·j μεγiλο•J Άλεξi·ιόρου iι-;αν χί.lιοι. έν Ε'ΗΙ 230
'Ά γ1~0; .l' ύπελείιpθ·r,ι;αν iπrαχόσιοι, έξ ών μόνον οι eκ.cχτόν, ώς γν-h•ηοι,
εizον aικ.αίωu. α νi· λα•J.biνω
,
ι;1 ΙJ.ioo~
ι ι .,
εί=· ΤΟ ι;•;σι;(τιον . ΉΣπiοτ-• ιJ ίξηιnα-
τ
.. ,
;, έλλεί.Jιε1 άνδρωv. Εiνε aε γνiUστόν ο-:ι ιί; τ·ί;·ι
. νίζετο, λέγει ό Ιlολ·.ί()ιο
λαοί ι\ ΆΟ·ηνα.ίοι., Σπα,οτιοcται., Ρωu.αtοι
άρzαιότ-ι
.. ι • tίzοι
ϊrα οί π~ονοu.ιο .. ι

κ..τ.λ.) προς iναπλ~pωι;ιv ":ών όλονέν κ.ενου!-'.έvων κ.:χ.ί έξ:χ.φα.νι~ομίνων

ηον είς
τiξεων τής ά.ρισ"t"οκ.ρατίας κ.αi τών έλευθέρων πολιτών κα.τέφε•
τοG
τον χαιά μάζας έζεηεησμόr aa•)λων, i':t'ελευθέρωv, v.ε-:aίκ.ων κ.αί
-:;τέρας κ.οινω­
7t'εριοιχ.ου πλ·ι;θυσμι;G· ":'Ο~το fλλως κ.αi είς τάς μ•τα.γενε
νίας "t"Ί]ς Εύρώπης συνέb-r,.
οίκ.ο­
'Εν Ρώv:{Ι χ.:χτ:l. τc τέλο; τ·f.ς ,,.ρώr·ης βα.ι;ιλε!:χς τ'5σον 6λίyαι
εόiησε
yένειαι ε·~γενών άπό rijς έ ... οz·Ι)ς το;) t>ωμ•.Jλο•; οJΤ.'ελείιpθ·r,ι;α.ν, ώ11τε
; ιniηuηι ιη f;-entjιι ιn,
νά όηv.ιο·;ργ·f,σωσ1·1 ί3ια.ιτi.ρα.ν τiξιν ε·)γενώ·ι
·r,ρiθιι.ει
κ.α.ί έν το·.Jτοις κ.ατά τόν 2°~ Καρz.ηi>ι;νικ.i:.·1 Τ.'6λφ.ον ·Γι γερουσία
• 11.ό·ιον 123 •1.i.).-r,. διό ... ~ό; συυ.πλf,cωσιν τoij
1 ' ί ' 1
κ.εκ.αvι;νι σ•1.
'
ένου ά. 1 1 τών
cιθυ.-;Q
νi':Ι. μέλ·r,. Ό Ίο•)λιο; Κα.rιrαρ
'

300 ·f.·ιαyκ.7..σ(Jησ:χ·ι νΧ il,ευ1·εrίσωσι 1ϊ7

·Γ,να.γκ.iι;Ιf-r.
κ.α.-:όπιν β).έπων τ·ίιν έλi":τωι;ιν τοG :iριθv.ο'1 τώ•ι πατpιχίωr·
3ιi τoij νό•1.ου (Jassia ν:Χ 3·1Jυ.,ο•;ο'r
1 1
·;,ι;-ΙJ κ.οι.ί Χλλaυ; πατριΥ.ίο·J=. Το α.•)τό
ι
•
ί

'~ ' "

" • 1= '
επρα-.α.v σικ.ο ,ου (). Awυγουστος κ.αι' ο. Κ"ι..αυοιος,
) 'θ ως '
αενναω; ουτω συv.-

πλ-r.ρουμένων τών άραιο•ψ.ένων τiξεων τώ·ι 7t'ρονοιι.ιο•Jχων ;:ολι"t"ών 3ιi

νέων νόv.ων.
Τίιν α•)τ·fιν τύΊ·r, ν ί);:έr;τηr;α.ν κα\ αι 'βαι;ιλικαί όυνασηία\.
. !-'·ε-
'Ο οίκ.ος τa•:i Α•jγο•)r;του ά.,εr;bέ-;Ιfη έν τίj) Ν έρωνι, πάντων -:-ών
έπι­
λών τ1ϊς aίκ.ογενείας ταύ-:-ης όιελ(jόντων δι:Χ τή; φρενοbλαbείας, τ·ίjς
λη•.Jιί χς, τοv έγκ.λ·ήματος, "ti·. α\ιτοκ.τονiας, τ-7;; λ':Ι.yνεiας , τοϋ άλκοο­
τ-ίj; έξαν­
λισμοtί , τ1]ς ά.κ.ολασίας, τοu pαz.ιτι•ψ.οij, •·f,ς στειρώιrεως χ.σι\
τλ ·ήο;εως.

Κατά τόν αύτόν ι;z.ε3ον τρό;.ον άπεξ·ΙJρivθησαν κα.Ι οι ~ύο χ.Η.όο\

.,
- β σ..σι) .ι χ.οιι- οικ.ου - ,-.
τη;
'
~Π'-f"·r,ι ; , των
" s:- -ων κ.αι• 'Α γιuων.
- 11 ροκι..εω s:- - -
το•1
•Ου
ί8ία;
έχ. τών Ήρακλειaων ~λκ.οντος τ·/;ν χ.ατ-αγωγ-ί-,ν. 'Ωσαtίτω; aι:Χ τΊJ;
68oij 81·/)λθε Κ.α.ί ό οίκ.ος τοϋ τυρ7.ννου -:·fι; Σι.κελίΧς Διoν•Jt;Ll)'J του ' πpο­
έπί­
ιipου, ώ; ποι.ρετ·;ιρ·r,σε -:oijτo κα.ί σι•)-:ός ό 'Λριστοτέλ·r,ς. Γνωστ·ίι
ο; ,
σ·r,; είνε ·ή ά.πόσ',;;εσις τοv οϊκ.ου τοv μεγ7..λο ·J Φιλίππου τοϋ Μακε8όν
~νθα τά έγχ.λ·ίιμσιτα, ή ·rιΟιχ.·ίι 8ιαι;τροqrfι, ·ή άνισοpροπ(α το\ί χαρα κτ:r,-
 ;390

ρος, ή :ίνοια ΙΧί μανιώδεις παραψορσtί, ό άί.κ.οολι•ψ.ός, αί νε•Jροπi.θεtΙΧ\,

α! ιiκ.ολασίαι κ.αί ή στείfωσις διέ~ρωσαν έ•ιτελώς πάντας το•~ς χ.λάδους
-:-ου μεγΙΧλοπpε;;ους κ.ορμου τΊiς ~υναστείας τα•.Jτ·ι;ς.
'Γήν αvτ-l~·ι τ•.Jzην ·~πiσπ; χ.αι ή δυνα.σηiα ,ης Περ-1ία; 11ιμελιωθεϊσα
ύπο τι:,tί μεγάλο'J K•.J?o'J· ή πρώτη α.vπ. 3υ·ιαστεία άποσ~ένν'Jται 3:α
,,,υ Κοιμ~ύσου. ά.νδρ;,ς μανια.κ.οv· ή 8ευτέρ?. έξ~.φανίζεται 81:i του νοf1ι:ιυ
-ι t·"
"'"\.ρται;.ερζο•J ~r·
του . . 'fiλ·ιΟ'J
, α•ι κ.αι'έλ εει·ιου
~·~·
ανσρος. κ.αι.~. ~Δ'
σισt -;ου 'Xpιιr;•J

Γ' του Κο3οιι.ανοtί, ένός άνάνδρο'J.

Αί 3·;ναστε'\αι -rwν ΔιαΜιω)· ':'ΙJtί .Μεγάλ:.•J Άλεξiν8ρ<:.·; 3ίν irη,.ο·ι
ι..αλλiτερον τέλος. Ή Ιστορία των ~ελε·Jκ.ι8ών (δυναστεία -r·i1; Συρίας).
ά.ποτελιί μακ.ρiν σειρΟιν ά.κ.ι:ιλασιών, ώιι.οτήτων. παpαψρι:ισ•.Jνης κ.αi έγ­
κ.λημοί':'ων παΨt'?iου εί3ους · (Σέλευκ.ός,Δ·ιψ.ήτριος Γ Ή ό Σωτ·ί;ρ, Δημ·h­
':'ρ10; Β' ό Μικ.άτωρ, 'Αντίοχος IV ό 'Επιφανής, ού τ-Ι~ν προσωνψ€αν
ταtίτην τοv Έπιφa1·οϋ( μετέ~αλον είς το χα.ρ"κ.τηριστικ.όν : Έπψω·ή()
κ..τ.λ.

Ό οiκ.ο; τών Λαγιδών, ήτο' Υ. 8•JVαστεία •wν Πτολεμαίων τij; Λί­

γύπτου, ώσα.•.Jτως iξηφα.νίσθη, ά.φοtί ό κ.όσμος εί~εν έπ\ τi\ς σκ.ην1jς τοϋ
βίου α•Jτών ολα τά. έγκ.λ'lfιι.ατα: μητροκ.τονίας, πατροκτονία.ς, ά.8~).­
φοχ.τονίας, α.ιιι.ψιξία.ς, ά.ν't]χ.ούστους ιiχ.ολασiας κ.αi ά.σωτείας. Ό
Πτολεμαίο; Β' έπωνομάσθη χ.ατ' εvιpημισμον Φιλαδελψε·.J;, διότι ίψό­
"ιυσε τόν ά.δελιpόν του· ό Πτολψαiος Δ' ίπωνομi"iθ·r. Φιλοοτάτωρ,
3ιόη έφόνευσε τον r.α.τέρα του· ό Πτολψαϊο; Θ' 6 φονεύσα.ς τ'1iν μη­
τίρα το•J ώνομά.σθη Φιλομήτωρ · 6 Π τΙJλεμαίος Ζ' ό Ε•Jεργέτης χ.ατίστ~
τι:ι!J'οtίτον μισ·r,τtς 3ιόι τόι πλήθη τών έyι.λημά.των 'tO'J, wστι έλα~ε τήν
r.ροσων1ψ.ία.ν: /(rικ~η·irψ;. Ή Κλεο'ί:'iτρα, θuγάτηr: του Πτοi.εμαίι:~υ
ς' του πρώτο•J Φιλομήτορος, lιpόνευσεν i3iα.ις χ εpσ! ~ι' έγχ ιιρ13\')υ τόν '
υίόν τη; χ.τλ .
.;Οσον ά.ιpορ~ 3έ τά; μεταγενει;τέρα.ς 8υνα..;τε\α; τΤ,ς Εvpώπης -1;
πα.θολογ,;ι.η ιστορία α.ύτων 31~άιrι.ε1 τΟι αvτά.
'Εν 'Ιταλ\qr;, ό οίχ.ος τ1j; Σα~ο!α., χ.αί Σαρ3ην(ας, τijς Τοσιι.iνη;
(οΙχ.οζ τών Με8ίχ.ων), τ1j; Νεαπόλεως κ.αί Σιχ.ελiα.;· iν. Ίσπανίqr; ?
r;ίχ.ο, τ1i; Καστιλλiα,, τών Βουρ~όνων χ.α.ί ό τ1j; Αvστρία.,· έν Γα.λλίqr;
~ οΊχ.οζ των Valois. Βουp~όνω·ι, τω·ι Bonl'bon-01·Ieans, το~
(~onde χ.αί ό χ.λά.8ος Conti · έν Άyyλίqr; ό οiκ.οζ των P lantagenet!i,
 391

Ρ
ι;τεία.ι Κ?. τά σει.ρi·ι έξ·r,λ~ίψfJ·r,σαν ~αfJμ·rιδόν Τ, τείνο•Jι;tν
• ' '
r.p';; α;τοι;ο<-

ι;1ν διi τΥ.ς ι;τειρώσει->ς, τοtί προώρ';•J fjανiτr,•J. τ·f,ς 7 ρε νο!!:λοc~εία;,

τι";')ν νεv ,cοπαf)ω;)ν, τών έγκ.λ·r,11.7.των, τ·/j ς άκ.ο).αι;ίας, τoti pαχ ι τtι;v.o·:i,
-
τ·rις χοιpασωι;εως Χ.ΧΙ
~ ' •
τΊjζ
- 'i-
Εζαντ •r,'1εως
) ' , -
ΧψΟv ΠΟλ
• λ'
Χ
.λ
!1·Ε η
' -
αυτωΊ σιε-
<:- '
1

' ' ' ' ι - ι , ' •

;,ρεψαν <πι εκ.τα.χ.τοις πpοτψr,v.ασι σvχνα.Χ1; /Ι·ψ1γιι.ενο1ς μετα ταr.εt-

νwν καί ~ιει;τραυ.υ.ένων ;;αfJών κ.σ.ί τiιηων Κ.7.l παντcίου εϊδοvς Ι!ιυχι-
ί ί 1 ..

- ' ... -
χ.ων ::ι:νωμα.Λιων ·r," •'-.)
ι:J.Λ .ων
11 ...
τ.-α•1r,Λογαων
-
ι;•ψ.πτω:1.ατων.
•

0.) 11.όνον--δέ α\ pαι;ι),ικ.αί 0'J'Ια.στεί:Χ.ι κ.αi οί r,tκ.01 τών r:ρ1γκ.·ήτ.-ων κ.αi

τών άρι•ηοκ.ρατών έν γένει iκ.ψ•;λίζοντα.ι κ.αί χ;;';σ{ίέννυνται, :Χ.λλά κ.αi
-· " ' f "' " . ,... , ι Υ ...,
;-;αι;α.1 αι χοιrω,-ιχαι οιπ·αστεια.ι, Ί;το1 α•. ;;pοε~εχο·;σαι -:-χζεtς τ·r,ς κοι-

νωνία;, αί ~·r1 v.ι';υργο•):.Lε·1α1 διχ τ·/); έκ.-:-7.Χ-:-ο·; ίκ.α:16τ-ι1το; κ.:ι.ί δρ:ι.σ;·r,­

=ιότ-ι;τος τών 7.τόυ.ων κ.αί ;ι.ατα./.αΙJ.;:;i.ν';υσα.1
Ι ί ί
τάς :Χ.νωτi,α:
1 ..
~αfJ•.ι.iοα:
Γ • ~ ~

αυτ·1ϊ;, ε~":'ε α'~τα~ Χπ~ρτi~ον":'~'. iξ έπι'1τ·ιιv.όνω·ι κχ~ π:ιv~oi'J'J ε~~ο·;;

Οιαπ.;ετ.-ών Χαί διακ.α~ιυ.έ·ιων λογίω'Ι κ.αl κ.αλλιτεzνώ•ι,
ί ,..
εϊτs ~κ. 310ΙJ.ΊJ-
ι ί ι Γ ί

χiνων έπιχειρ·rψ.α-:-ιών κ.αί μεγΧλων έιι.-;;~?ων

·{, 7..λλων ί.,-χ•;ρών τ?':i
;;λ(ι•jτου, είτε έκ. πολιτιΧ~ν κ.χl στρα:ηωτ\Κ.ών κ.τ)•. Πi1χι ::ιι.·~τΧ\ αι

:Χ.φ' έαυtών aιά. τΊj; ί~\ας έκ.τΧκ.του ίκ.χν6τ·11το; κ.α.ί aραι;τ·r:,~1ι5τΊJτ?ς κ.α\
τι~·ι έξαιριτικ.ών ;;ροσόντων :Χ.νερzόμεναι ε\; τ1.; άνωτέρα; βαΟιι.ίδ.ι;
τ·ί); κ.οινωνικ.Ίjς κ.λ!υ.ακ.ο; κ.αl :Χ.;-;·χ~~ί~ο·Jσχι τί;ν ίκ.•ι.iaα. έν~; ΚΟνου;,
0
<.•)λόγω; 8vνανται θεωρ·rιfJwσιν ώ; ιJυ1·aσrείαι έν τ·~ κοινων\r-· βλi­
1

.;7._
πομε·ι δε οτι και αύται τ·f, ν αύτήν τ•Jχ·r,ν 'Jψίι;τανται' οια. ν και αι
κ.lηpω·ο1rιχώ< πpοrομιο'ύχr,ι δ•JVαστεία.1 τών βα11λέων κ.αί τώ·ι ε•)γιιwν
,,\χ.ων. Πi:ιτοτε δέ ·(; ταχ•Jτ·ιις τΊ); έι..ψ·Jλ\σεω; κ.αi κ.ατα.;;τώ11εω; τώ•ι
κι·ιrωrιχώr rοιίτω~· ιfυrαστtιώr ε•)ρίσ;ι.zται έν ε·)θείr- :Χ.ν:Χ.λοjί~ πρό;_ τ~
• ' - - Cι. ' •• ' • 11 • • •
υψο; της κ?ινωνικ.·η; 'Jοσaω;, Εις ο α-pιχ•Γιιι;αν · ·r,. κ.?ι·ι·η ;-;αρα:-·ιιρηι;ι;

δsικ.ν•Jει τοϋτο σαφως Κ.7.t Ε:κ.αστο; δέ γ·ιωρί~ει τό γεγο·ιό; τΊ); iξα.φα­

νίι;εω; κ.αί έκ.,.τώ-;εω; τών προεχόν-:-ω•ι οϊκ.ων κ.:ι.l τών ά.κ.μα.σiντων
ποτε ά.ρχόντων ·ί\ &λλω·ι Οιαπρεψiντω·ι :Χ.νδρώ·ι τώ·ι π6λεω·1.
'Ε κ. τ-ι1ς
- παιψ.εγιι;τη;
' κ.οιτι·~ ο; τ·r,; ' rι
- αν•ηωπ?τ·rιτ.,;,
• λ'εγε1 ο. J aco b'11
:l:ιαθρώι;κ.r:ι•;σιν :Χτομα, οίκ.ογένaια.ι, ψ•Jλαί, αϊηνε; τείνο•;ι;ι νά ίι·.Jιω­
θώι;ιν iιπιpiνω το>J κοινοtί έπιπέδ'J'J. iναρριzwντοcι μετΧ. χ.όπο•; εί; τ:Χ.
χ;τότοv.α. vψώματα κ.αl ?fJiνουι;ιν εί:; τ·ί;ν κ.ορυψ·ί;ν τ·/); ~-r-ι.·lj;, το.::ί
7;/.ούτου, τii; δ1ανοία.; ;ι.α.l τών πpοτψ11μiτων, άλλ' είτα άπό τ·/j ; κ. -:. ~
 392

ρυψi;ς ταύτης χ.αταχ.ρ·Ι)μνί~οντα\ χ.iτω καί έξαψανίζονται είς τiις οc~ύσσr,υς

τ'i)ς παραφροσύνης , τ1jς έξαντλ·ί;σεως ;ι.α~ τής έχ.ψvλίσεως. Ό θiνατος εiνε
ό μέγας ίσοπεδωτής · έψ·Ι)δενίζων παν τό προέχον , τείνει να ίσοπεδώιη.
τ1!ν οcνθρωπότητα. οcλλά. καί ·ii ψυσις εlνε χ.ακ·Ι; οίκονόμος· δεν έπι-
τυγχοcνει . '
τον .
rικοπον ' '
εψΊ'i δ \7.' μεγιση;ς ' '"
σπαταΛΊJ; ""
υΛ·r,ς και " '
' συνοcμεως.
'Έκαστος .Χνθρωπος μεγα).οφυ-f.ς ή έκ-rάκτων χαρι;;ι.ι.άτων, λέγε\ c Re·
nan, εl·ιε εν κ«pάλα1ον ι;ωρευθεν δ•.ά τ·f\ς r.υνδρομ-Υiς πολλων γενιων ·
. .. '\' • ... • " ,. ll' ' ' , ' ~·
αΛΛα τι; κεψ«Λαtον -rουτο :χ.ποιc, προι;ω7'r:ιΠΟ\η•ιεν εν :χ.τομιp τιν\ σεν

είσέρχεταt πλέον είς το κοινόν ταιι.ειον το;:/ πλούτου τΤ,; άvθρωπότητος

χ.οι i άπόλλυτα\ πλέον διiι παντός , καθό άποσυρόι.ι. ενον τ·f,ς κυκλοψορίας,
καί ώς ιι-όνον ίχνος αvτοίί οcπο:ιένε1 1; οc!ιλιότ-r,ς, ·r. ψρενοπάθεια καi ·(.
έκψύλισις διiι -rάς έπερχψ.ένοις γενεάς· εi.ιτυχως δέ μετ' οi.ι πολ•'.J έξιχ.­
ψανίζεται καi αi.ιτό διiι τοίί θανάτο•J.
Τό φαtνόιι.ενον τοίίτο έξηγετ τόν κύκλι:ιν τ'i)ς ζω·Ι)~ των πεπολιτισμέ­
·ιων έθνων. Άνερχόιι.ενα -rαίϊτα είς τ·l;ν κ.ορυφ-f.ν τoij πολιησμοϋ r.αρά­
γουσιν οϊΜυς βασιλέων, άριστοκρατών, σοψων , καλ/.1τεχνων, πλο•J­
σίων, κομyοπρεπwν καί λεπτών ivθρώπων, · ένεργ1ϊτικw11 κτλ. άλλά
ταύτοχρόνω; καί βαθιι:Ι)δον τό οcψpόγαλα το;:iτο τοίί έθνους οcφαtρείται
κ.αί έξαψα•ιίζεται , οcπομένουσι δε τiι ίσχνiι συστατικά αύτου· 01:iτω ~ε
τ~ iθνος έξαδυνατιι;θeν καί άπισχvανθέν πίπτει έγκαταλείπfιν έλιύθερον
-:-ό στάδιο·ι είς 7.λλ:χ. νεώτερα εθν-r, πλ·ίψι, ζω·f,ς χ.αί z.υv·oij' τά όποία
πiλι•ι βαθμ·r,δόν •)j>ίσταντιχ'ι τ1'!ν αi.ιτ·l;ν τύχ·Ι'ι~ καί ο•:ίτω καθεξΤ.;.
"Ο, τι έι;τί -rό :Χ.τοv.ον 1\ μlα οίκ.ογένεtα πρός όλr\κληρον κοινωνίαν .
. τοϋτ' α·)τό καί ~ν έθνο:; r.ρός τ1Jν ι1..νθρωπό-:ητα · τό οι•)τ~ αίτtον τή:;
iπι,lοriίς, οπερ vψωσεν eν :Χ.τι:ιι.ι.ον ύπeροcνω τών λοιπών έν μι~ ΧΟ\νωνί~
καί είτα κατέρριψε τ·r,ν γενεiιν αuτι;ϋ ι..αι.ι.αί, 1:ίψωσε καi τό έθνος ύπε­
ράνω των λοιπών lΟνων τής άνθρωπότ-ι:το:; καl διiι τr,ν α 1)τόν λόγον
έξα.ντλεiται κα ί καταπίπτει. Οί !στορtκοί iπλώ:; βεbαιοϋσι τό γεγονός
τΥ,ς άκμ1\ς καί παρα;ψ1iς των έθνων άναγαγόντες τοϋτο είς rόpor
ίστοpικόr· άλλΟι τόν έν~όμυχον χ.οι\ έσωτερικόν, ~vτω:; είr.είν, λόγον τοtί
γεγονότος τούτου: περί ,.ης ιiληθείας τoiJ όποίοv :Χ.λi.ως απαντές είιrι
~·.ίμφωνοι, δίδει ·f; ίατρικ·ί; · ·ί; άρχικΊϊ πηy·f, τοϋ ;ι.αχ.οϋ fγκιιτα.ι ίν τφ
πα&ο.lο7·ικiρ έκείνιρ παpά7·οrτι, ον άνωτέρω lξεθ-ί,καμεν, κα l το ϋ όποίου
 1
\ .....

393

-i; έξέλιξις, ~.Ι'Jιραίω; i.πι'fiέpεt τα περί ι:>ν ό λόγο~ καταστpεπτικ.α ιι.πl'J­

τιλίσ μα τα .

Τοιιι.ύτ·Ι) vπΊiρξεν ·i; τϊη;r, των /.Ι·εγiλων λιι.ών 't"Τ.ς άρχαιότητος , Τ'Jt­
οιύτη ίσιται καi ή των συγχρόνων λαών τΤ,ς πεπολιτισμέ~ης Ε·~ρώπγ,;.
Καi ·ί)δτ, Πολλά G'ψ.Πτώματα προμην •J(j'JΙ}'\V Οτι ι(σερy.όμεθα είς τήν όaον
το\ί γ·ίιρατο; καi τ'Τ.~ καταπτώσεως · ·i; φρiσι;- : 1 ·ηpαιά Εύp(Jπη, χ.ατέ-
. στη η3η σ'Jν ·ίιθ11ς καi κ.οιν+,. Δι?-:-ι ού3έν έκ μηόενC.ς 7'αρ iγεται · πiσα
παρ,αγωrfι προvποθέτει κατανiλωι;ιν a•Jνάμεuν. -;. έπιστ·ήμ·r,, αι τέzναι,
οιί ί3έαι, όιΟι νά γενv-r,θwσι 'χ.αi νά άναπτυχθώdι καταναλiσχ.ουσι τάς
γενεάς καi τούς λαούς , οπως ·fι άνiπτυξις τών ψuτων καταναλίσκει τό
έ'8αφος , τό όπο\Ον ίχ_ ΕΙ οcνάγ;ι.ην. πάντο-;ι νέου λtπάσματ-<ι;.
Συι.ι-~αίνη ένίοτι , λέγει ό J aco1Ji , ε\ς /.Ι·έγας νο\ίς. ιι.iα μεγiλη χ.α.p3ία .
τελευταίον λείψανον παρελθούσ-ης λΧμψεω; καi μεγαλείοu ~νός ϊθνο•J;, νά
χ.αταλΥιψθ~ ύπό όιαπύρι:ιυ έρωτος πpός τ·i;ν πατρί3α το'J , ~αι ζητεί νά 3ώστ.
νίαν ζωΤ,ν εί; τό θν-r,σκ.ον ϊθνος του , νά γαλ~ανίσrι τό πτι";ψ.α, νά παpοι­
:<ω).1.JG~ τ-/;ν ;;pο·ιο\ίσαν ά;;οσ•.Jνθεσιν- ;ι.αi έ7'ιτuγχά.νε1 ι.ι.!ν tνiοτ' νχ piψ·~.
μίαν τελεu-.αίαν άκ.τίνα όόξη; έπi το•j κατερχομένοu ιίζ τόν τάcpον
ϊθνους τοΙJ χ.αι νά άναzαιτί~ το ι.ι.01pαίο•1 και άναπόcpευχ,τl)ν τέλος , άλλά
το\ίτο ιι.όνον ΟCΠΙ)Τελεί σταθ11.6ν βραzύν . το εθνl); άπόλλυται lλλιί•f ει
iνόρwν , έλλείψει πρl)σωπικοτ-ί;των · πiσα r;·11y1ϊ ί,ω;;\; έσ":'είpε•Jσε χ.αi έπί
τί'λο'Jς vποχ.ύπτιι κ.αί έξαψανίζεται ά.πό τ·ί\ς σχ.ην-ί\ς τoij χ.όσιι.'.)'J κατα­
κρημνιζόμενον ιίς τά. βάθη τ1jς λ·~θης χ.αί το\ί μη8ενό;. Και μ!νοuσιν
μίν ιiχ.όιι.η ά·ιθρώπινα ~ντα , ά.λλάι τό ί'θνο;, ό λαός , ή cpυλή, όέν vφί­
ΙJταται πλέον , ·i; προσωπιχ.όπ,ς έξ·ηλεicpθη · ό τάφος σφραγίζεται όιά
-παντός !
οι άνθρωποι ψαίνετα•. οτι εtνε πεπλασμένο1 3ιά τήν ίσότ·ητα . πiσα
3ιiκρισις είς τάξει;, εϊτε πολιτικάις εtτε οίΜνο11.1χ.iς , ~κ του γένους ή
τΤ,; πνι·;μοιτιχ.1iς ίιπεpοz1\;, κ.αί πiσα iπι.lο1·ή (selectίon) , Ύ\ης φυ­
σικ-1; σuνίπειi ίση τ1j; 3ιοιχ.ρίι;ιως ":αύτη;, iπο()αiνει cλε/}ρία είς ,η.,
iνθpωπότΥιτα. Ε\ιθ\ις αμοι ιiς μεpί~α τινiχ. α•)τΊiς vπάρξ-r. π.lιι5rπσpα
τοv στοιz. ιίο·~ η παpά~·οrτοι: ίκε\νο•J τΊ\; όιαχ.piσεως χ.οι~ τ·ί\ς ύπ<pοχΥ,; ,
ίν Τ~ ύπο'λο(Π<ιJ /.Ι·ιpί3ι σχ_ηιι.ατίζεταt ί.l./ιψf'Π . ούτω ~ί ιiμψότιpα τά
μίρ·r, πάσχοvσ1ν . Ή φύσις ομως τείνει νά -piρ·!I ιίφ' ία!JτΊiς τό Uιοζύ-
7·ιοr, χ.αl ίν τ<ϊ> ά.γωνι τούτφ, iν τ~ ίpγοισi~ ταύτ·!ί ίγχ.ιιται τό μvστή-
 394
pι')ν, ό χ.ρύψ~"• ιμη.λ6; ·:--/jς κ.•Jzλtκ:f,ς ~ω·f,ς τών iθνώ'Ι, τΊ\; Χ.ζ:.ι.·f.; τι;·~­
τέ'7τι κ.~t πα 1~,ΧΚ.!J.,.Ϊι; α 1'Jτώ'J, τ~ i'λα:-·fι:ι.οv ~·fι; ~~·J·ήσεu); κ.χt σ'J ..{Κ.FO'Jtjεω;
των λα.ων.

Οι νόμ')\ τ'/jς ψ•.ίι;εως εινε Χπχ.οχ~ίαι;τοι -ι:ι.ί ά3·Jι;ώπ·r,τοι· ~υι;τυzί'Ι.

είζ ~Χείv~.,ν, Gι;τLς -:-0 1J; π-αrα.bχiνΗ · -;;Χr;χ ~~ρα.biα'1~; -:ών νό[J.ων ~:Jτ-1;;
7τε,οί ίσόr ηίο(', τι,υ.ωσεtr:ι.ι
ι
· 7"iι;:ι. ;;οόο~');
1
zα.! •)πέοο·ι·ί;
1 ι..
iνό; Χτόυ.ι:ι•J,
ι

μιοc; Κ.(.ιtνω•ι(α.ς, ένος f:θνΟ'Jζ, ε~νε κ.αl 'i.•ι β·f\μα πρ6ς τ·ί;ν έκ.ψ•.Jλιι;ιν. -:χ;
ψρ~νοπα4είας κ.αί νεuροπ-χθεία.ς κ.α.\ τr,ν IΗνα.τον τών μελλουι;ι.">ν γενεών
καl τΊjς ιr,υλΊj;.
Τ
Ή 1)7:ec~o}1ιι.·r,
Ι
zύτμ('J.
/,.
-.οοι;~±ηει
•
κ:ι.l κ.tνεϊ τό'Ι ΦΟ',νον
ι

":"ων
• ιιεωv,
(> - ' · • κ.αι· ~Ιί· t~τρ~ι.:Ιj
ε"λ εγον ? ι αρχαι':J~ ' · σε ~ · τώ'ι tj"J'IZ';;'Etων
~· r;;;~1.Jo·η -
-:τiσ·r,ς 1)1.εροχr,ς κ.αl 3tα.κ.ρίσεως -:ων 7,τόιι.ων καί τών κ.οινωνιών ~γει
ιί, τό α·~τό συιι.πέρα•ψ.α.
'Εκ των άπα.ιι;ιο3όζων το·.Jτων iδεων τοίί .J acobi' &ς ι;;_ε3όν κα-::Χ.
'
ΊP"-fl·f1·7.
'
χνωτερω
' , ... (>'
.ζε'Ι'/)Κ.αι.ι.εν,
,... •
οζ:ι.γετα.1 -ι.χι
• ..
εν
""'λ
ΧΛ
' .
ο ι;•η... εραι;μχ, SY.

πρώτ·Ι}ς ο'fεως ίσως άρκ.ε-:α παρiδοζΙJν. ο-:ι 3·r,λαό·ί; ·ί; δο•Jλε1α είνι 'Jω-
'
τ·ΙJριο~ δ' .
tΧ 't"'X ε"θ ΨΙJ, ..
χ-:ε πχρακω λ'
υοuι;:ι. '
την -.εp χι-.ερω . '
εκ9υ'λ 1σ~ν κ.α1 .
ίξσίντλ·Ι}σιν τών ά.τόιι.ων· δ1ότ1 ό ~·;γός τοv κ.Ύ..τ:ι.κ.τ-ι~τοίί έ7'ικ:ι.%11.ενο;
-
του
,..
τραχ·r,ι.aυ
,
π:ι.ντων
~'
οεν
' ,
:πιτρεπ<t
\ f1'
τ·r,ν vψωσιν Υ.αι 'Jπεροχ·r,ν
' '
χ.χι τ·r,'ι
'
όιi;ψσιν τών ά.'t"όfl.ων 7.π' οcλλήλων εί fl."f, /Ι·όνον έν σ;~.ικ.pίj) κύ:<.λφ Χ'Χί
έν πολλώ -ί}ττον1 3ε Βαθι... ω ·Ϊ; Εν ταϊς έλευθέμα~, κ.01·1ω'ιία•.ς· έποιι.ένω:;
ι Ι ' ι ι ι

τ'- ·1ποόr:ι·Jλωθέν εθνος περ1συλλέγο1 βΎ..θ:1:Ι}όόν τχς χα:-χνχλωθείσα.; δυ-

ν:ίιι.ει:; του χιχί έπανορθοι α•)-.όις διi των :1:ί; είσέτι έκ.:1.εταλλευθέντων ;ι.αί
ά.κ.ατιργiστω·ι ε-.ι iνα-.ομωiντων '1το•.χε\ω'1 α•)τοv. Ή 8ουλεί:χ. f.νb:;
iθνοuς είνε vr.νo:; έ·<tανορθωτ1κός τών κ.ατα.ναλυθεισών έν Υ.ΧΙf<iί τΊ);
έγρ-r,γόρσεω:; όυν:ίμεών του.
Άλλ' ώ; ό πολi.ις ·~:.νο:; 7.:.χμ~λ·.ίν:1 κ.χί ά.ποκ.τ·Ι}νοϊ τον οcνθρωπον,
ο\.ίτω χαί ·f; ί.ιπερ11.έτρως 11.Ύ..κ.ρΧ δουλείΎ.. 7..ποσgεννύει -.ό ε•)λ-χ.gώς ύ-.~
-:ώ·ι iι;ηi~ων τοίί •)πο3., •.Jλο•J έθνο•Jς κ.ρ•J-πτόμενον κ.χl ?'JλΎ..ττόιι.e·ιο·ι
π•:ίρ έ·ι τ·(i τiψρ~ αύτοίί, ή ~ε ιι.υσ-;·()ριώ3η; έκείνr, 6ριι.έι1.ψ•Jτο:; τiι;ις πρb;
τ-Ιϊν η.ευθεfίαν έζα.σθενεί κ.αί έκλεί-.ει. έiν aε ό zατακτητ·/~:; κ.έκ.r-Ιj't"'Ι.\
ί(;ιι~ υ ..7.ν ά.mου.οιωτικ/jν
τ ι
Ο·~ν~ω.ιν,
,
ό ,)r.οδουλωθό!ς έπί τέλους iπόλλ•ι'Jι
τΊ~ν προσωπι.ι1.ότητ~. α.·)τοv.
Ώς λη.πpb·ι χ.lιrιχότ·, ο,:Jτω:; είπε(ν, πΎ..ρiδε1γι.ια. ~ι. τ·r,; ί'1τΙJρία:;
iπικ.•ηΙJ\ίν πρα.χηκ.ώς ,.;, Χλ·rιθές τΊj:; εύεργετικ.·::ς έ-:τι3ρiι;εω ς τ·/i:; όΙJυ·
 395

λείας lπί τΤ,ζ ά_ναγεννήιJεως ίνος eθνι;;υ; ώς Χαί •wv προεψι;μίνωv ία-.
τριχώ·ι i3εών περί i.χu.Ί\ς κ.α.ί παοα.χ.ιι.Ί\ς. 8ύνα.ται νiχ χ· ρη•ηιι.ιύση
~
το Έ'λ- 1
, ' ' ..

' ι?νο;.
λ ηνιχ.οv •ι. Ρ.
'Α κ.ριοως •
οτι • θ ασεν ει;
εψ
.
' τr,ν ΧΟ οψ να η;ς σο.;Ιίς
λ ώ - \\ '/: χ.α:'

τγjς άχ.ιι.ης. Τ.οχισe νiχ κ.α.ταορέ·r,, να κ.α-:-απίπτη ι.ι.ετχ τ'ίϊ; α•)τής σ·ιε~όν
Λ
ι , Ι,. ' ' ''

-:-αχύτητο;, μεθ' όσης εΙι.εν i.νέλθει είς τ·Ι:ν Χορυφ·/ιν -.ι:ιυ πολιτισμοϋ χ.α.;
τΊ\~ ~όξης. Μία. μερίς το;:ϊ έλλ ηνικ.οϋ ί'θνου;. -tiτ~ς ω8ευεν έπί τά. rzνη
τ·f,ς πρώτης, πλ·(;ρης ΕΤι τ.ολλων νέων Χα.ί άνιΚ.!J.Εταλλς•)των στοιχείων.
3ιε8έzθ·rι τΥ,ν πρώτην χρησψοποιοuσα χ.α! τχς iναπΙJλειιpθείιrας εiιrέτι
3υνάμεις σ.ύτης· ·i: ζώσα Έλλ7.; με τά τοϋ Άλεξάν~ρο•J ιι.εταφίριται
ιί; τΥ,ν Άσίαν, χ.αi μΊ; f.χo'Jf;α. πλέον τάς π·Χ'λαι πι;;τ( ζωτιχ.iχς 3υνi.μεις
tν ίαυτ~ πίπτει eνειι.α. της ί8ία.ς α. 1~τη; ά.3•ηα.μίας χ.α.i gξα.·ιτλr,υμέν-rι 3ε
όλονtv Jtαί iχ.φυλιζι;;/Ι.ίνη /Ι·ΕΤ'Χ~iλλεται είς έλεει .. ήν Χαt χξι.ι;θρ;(;νη-.ι;;ν
3ούλην τοίί άγιρώχου Ρωιι.αίου.
Οι Ριη.αιοι 8ιiχ ":"Ί\ς ί8ία; ό8οϋ ει;ησσ.ν ι.οcί iπο τη; α·1τ'ί1ς χ.οριη·ί\ ς
τοG 7.Ολιτιι;μοϋ χ.αί Π,ς 3όξης χ.ατεκρημνίσθησάν ιί; τό yj.ι;;ς. οι Β•J­
rσι·ιτινοi εtτ:χ. πιοισ•Jλλέξαντες
~ t
τ!Χ λεί•17.να Χ'ΧL Χ.Ηιι.ήλια τoij παριλ/)όν-
ι \

τος χ.αί είσαyαγόντε; νέον 7.ψQ'>νον αί:J.α εί; τiχ; ψλέ~ας τoij yιγηραχ.ό-
τος άpχαίο·J πο'λιτιιψ.οϋ χ.ατα.ναλ\11χ.ο•Jσιν l<.i ":'έλ'J•J; τi, τελευταίας 3υ-
,
·ι:χμεις
-
του
- '
'Ελλ ηνισιι.ο•J κ.:χι ' . λ ' · ,,. λ ,
πιπτου11ιν ικ.πι-ρ•J ΙΙJ(J.ινοι Χ.7.ι <~ηντ "/J/1·<-

νοι χ.αταλιπόνη' ώ; κ.):rιfον•ψ. ίαν είς 11.έ•ι τ·Ι;ν χρηγεν1\ Ε•)ρώ-:r·11ν χ.ειμή­
λια τοίί πο),ιησμ<.ij των 'Ελλήνων, ε\ς 8~ τούς 'Έλληνας τΟις άλύσσο'J'
της 3ο•J'λείας.
Ό vπνο; έν τ~ύτοις i.ν τψ σχ.6τιι τη; 8ουλείας ύπηρξιν εύιργετιχ.ό;
ιι.αί έπανώρθωσε τiχς κ.αταναλωθεiιrα; 8·,ν:ίμει; -.ης ψ•Jλ·~ς ,ων 'Ελλή­
νων. Πάντες ~ι παλαιοί οfχ.οι τΤ,ς άριστοχ.ρατ(ας τι;;ίί πνι•.Jματο; , τοιj
γiνοvς χ.αιi riiς έ~εργηταότ·Ι)το; χπώλοντ'>· Υιρχι11ε•1 ·:·, iπι.lnΓί των ιiχ.α­
τεpγάστων στοιzείων τι;;ij έ'θνους κ.αi έ'1ι_ημ:χτίσfi·Ιj1t-χ.·1 βαθμη~ον lκ. -:-ώ·ι
«.σήιι.ων στρωιι.άτων τής ίσοπε3ωθιίσης χ.οινων(ας νiχι χριστοκοατ(αι τι;;ίί
1 1 '

γίνου;. τοϋ πνεύμα.τος κ.αi τoij Μου;. νέαι •:ί.~ει; iτόιι.ων 8ιαχ.,~ινομέ-
νων χ.αi έξεχ_όντων -.ων λοιπwν · ο! άpματω.lnί έν τ·~1 ξηρ~, ι;! χαπιτd-
1·οι ίν τ~ θαλάσσ·~· ιrτρ:χτιωτιιι.:χi τινις μsγαλοψυ!αι χνεψ:ίνησαν Κ.(fi
iτομα 11τιpεοϋ ήθο•Jς, χαραχ.τηpε; 11ι~ηροί κ.αί μεγαλοπρεπϊiς, χ.αi l)vzί
ιiσθ&νι~; χαιί ίχ.πεφ•Jλισιι.έν ·;•. ώ; iν •:lI; έξ·ι;ντλημiναι; χο1νωνίαις . Ta
iθνοζ ":'έλος ιίφυπνίσΟ·ι;. ώ; ιίψ•Jπνιζεται άφ' ί.,,vτοG ό κορ <σθ είς -.i;·ι
 396

•)πνον χzί έπανορθι~σοc; ,ας 8υν χι.ι.ει; του 6ργανισι.ι.ό;. Ή ι;ύρfαξις ι.ι-ετα
τοϋ tχθροϋ ύπ..tiρξε ψοbΞρά καί άνταξία σχε8οv τών κοc•απλ·11χτικ.ών
έΧείνων συγχρο•.Jσεων των ι.ι.εγ:Χλων λαών τ·Ι\ς Χρχαιότητι;, άλλ?.< Κ!Χί ή
έξχντλ·Ι)σις ύ-:t"·f\ρξε μεγάλ·r,• 6 άqρος τoiJ eθνους άψ~ρέθ·r, Χαί O,'tt aιε-
' Cl ' , - \ - λ Ι • λ'
σω•ιη
..,
α;:ο τr;,υ πυpος
' - ,,..
•ου πο ει.ι.ο•ι ο μοιραιος νομQς της εζοcντ ησεως

τoiJ γένο•ις τί;!ν 8ιακριθέν•ων ά.τόμων καταστpiφει · έντεϋθε•ι 8e κ.αί ή

ιrί;μερον ποcρατ·r,ροψ.έΨf) λειyαν8ρίχ παρ' ·(;μϊν λ(α•ι έπίψQbΟΥ χαρα­
κ.τ'f\ρα όλοvέν λαμbiνο•ιι;α · 8ιό έπιbάλλεται είς το•); κυbερν-ί;τας τΊi;
zώρας 07.ως .. :Χμωσιν νέαν 68όν οc·ιατρr,q»ίiς τοϋ έ~νους, οπως iλαττώ­
σωσιν οι;ον οίόν τε τούς παρ:Χγοντας ·6)ς σ':'ειρώι;εως τοϋ πνε•.Jι.ι.ατο;
τΊjς έκ τΊjς ήμψ.αrtείας κ.αί
- πλ·rιμι.ι.ελεστ:Χτης ά.γωγ·%ς προερχομέν-ι;ς,
τΊjς στ'ρε~λώι;εως τoij ·:1rtους καί τ·Γ,ς ~ιαι;τρι:.9·Γ,ς τoij zαρακ.τ·Ιiρο;, τού
πλιονασι.ι.οiJ των έγκ.λ-rιμΧτω·ι. τ·f,ς z.αλαρώι;εως τ·Γ,ς 8ικαιοσ•.Jγι;ς, τΎ);
κο1νωνικ.Τ,ς ά.πειθαρz.ίας, τ·/;ς έξαι;θεν-ίϊσεως 't·/;ς σvνει8·fιι;εως τοG κ.αθ·ίϊ­
κ.οντος των ά.τόμων προς '1..λληλα κ.αί πρός τ·r,ν ;;ολιτείαν χ.ιχ.ί παντός
κωλ•.Jιι.α•ο; πρός ιiν3ρικ.ήν κ.αl. στρατιωτικήν ιι-όpψωσιν τoij εθνο•ις.
Τά iθνη είνε οι άνθρωποι· οπου έξοχοι νόες κοcί μεγαλοπρεπε!ς χα­
ρακτ'f\ρις καί ·f.θος τών πολλών στερεόν κα.ί ε•)Ψι, έκεϊ καί ι.ι-εγα.λουρ­
γήμα.τα. κα.ί πρόο8ος κ.αί 8όξα. · Υ. iπι.lΟJ'ιί τοιούτων ά.τόιι.ων συι.ι.bαίνει
iψ ~ έα•ιτΊiς, &ταν τά έθνη ύποbοηθ·11θωι;ιν ύπό τών κ.•ιbερνητων αύτw·ι
όπως τιθώσιν είς τήν κα.τάλληλον ό8ό·ι, ·i\τις ά.φεύκ.τως όόηγεϊ πρός
't"/iν πρόοaον' τοvνσιντίον ό~ ·ή ιι:r. χ.α't'iλλ·rιλο; έκ.λογ-r. τ·(,; ό~oij Υ.α.ί ·(,
ιvθuς έξ ά.ρχΎJς σψα.λερά ώθησι; πρός ~σκ.ι;πι;ν 3ιε•.Jθvνι;ιν συντείνει είς
":'ήν iπι.lΟ}'ΙίΥ ΤWν άτόι.ι.ων i.κ.είνων ':'WY . ΧΕΧ't''f)μένων -.i έλeεινότερα
τών προι;όντων πρό; έιpήιι.ερον &ρiοcμbον α•)των κ.αί 3ι3: παντός ϊσω;
χα':'άπ•ωσιν κσιί έξιχ.φiνισιν το\ί έθνους.
'Ίσως γενν'f μιλαγχολ!α.ν τινi Ί~ σκίψ1ς ~τι, αψ η; στιγμ-ϊiς είς
ίίνθρωπος ιiποχωρiζετα1 τoiJ κοινο\ί ίπιπέ~ο·ι τwν λοιπων ιiνθρώπων όιά
νόι άψιχθ~ ε(ς τόι 3•ισπρόGL':'ΟC u·}71 τ·f\ς /J•εγα.λοψυtας ·'f. τών έξόχων
zα.pιιψάτων, τα.•)τοαόνω, πα.ρασκεv:Χζει έοcυτij> 11 τ·~ γενε~ σ.\.ιτοtί τά.
ι;τοιχi!'Χ τΊjς κ.ατα.στροφΤ.ς καί έκ.ψ·~λίσεωζ, οπως ό ώρψiζων καρπό;,
κ.ατόι τ·/jν προσφυα έ'κφρασ1ν το\ί Λαμαρτίνοv, παραι;κευ:Χί,ει τα•)το­
ι.ρόνω, κα.ί τ·r,'Ι γένεσιν τoiJ 8ιαbι~ρώσκ<.η·ος α•)τόν σκώλ·rικο;' οτι εν
έ'θνος ό8ιϋον πρός τήν άκιι.ήν, τ·/~ν πρόοaον κα.ί τό μεγαλείον, όόιύει
 397

ένταύτφ προς τ-fιν παραψ:ί;ν κ.α.ί τον τiψον · ά).λά τQ γεγονός εiνε

'ι'ε'rονός· ο·'.ι~ί:ν aε %.ωλύιι ποο τοιο•.ίτου άπσ.ισίου υ.έλλοντ ος τό άτο•tον

•
ι '
τρέ-
ή τά fθνη ΟΠως :ι.αταναλ(σκ.ωσιν ολην τ·ί;ν aραστ·Ι)pLό>ητ:i των
zονη_ κ.σ.τόπιν τ·f,ς φιλ'J~Qζίας. -.ης άκ~ι.·f.ς κ.αί τη; πpοόδου κ.αί άμιλ­
λώυ.::νσ. έν -:ώι σ-.αδίfι)ι τοίί ί~ί'Jυ διά. τ·ί;·ι ποωτοπο ρεlαν Καi -:·~,ν vπεοο-
Ι
Γ 1

'
'

JΊ~ ' • w θ ' ' - ~ - '

η
λ ,
ικ.ιας
.~ '
')Οευων
' '
προ; τη ·ι
Cι 1.'/ pω7'Ος απο τ·Ι)ς παιοικ:r, ς
zηΊ. LJ"(j

7.κ.μ·ί;ν τ·f,ς :iνδρικ.Τ,ς ·ί;λικ.ία~. δέν βχδίζΗ ταύ't'οχρόνως προς -ι-/jν παραχ.-
, ' ' ' ; α')λ'α τr,
. . '
' χ;;αισιον 'tΌυτ-ο με'λ"ΛΟν
- ~·
σεν ανα-•
μην κ.αι τ·r,ν κ.α-:αστρ'JψΊ;ν

'tης
zαιτiζει :ι.•)τόν ο;;ως έργiζ·r,ται μ::θ' ολι.>ν -:!;>ν ι~>J'liμεών του {;πέρ
r;:;τε
;;ροοcγωγ·f.ς κ.αί της ύ;;ερr;χ·fι; αύτο~ . Ό τirρr;; ο;~τε διά. τά. άτομα
έπί
~ιά τά. €/)ν-r, ά.7.οτελετ κ.ώλυιι1t κ.αί ο•)δαυ.ώ; έ:.ιδ,οΧ• κ.αται;ταλτιχώς
ι ι

;. Αι
-:οίί μένους τ·f.ς πρ~; τ:i iμπρός ;;iν-:οτε ι;,/)ο•)ι;ης αύτον 8υν:iμεω
~, t 'Θ- , Ίi, ' , , ,,
εισι τυψ
Α •·
αι
ι:>υι;αι -: <;ν -:ε ·r,•ιικ.ον κ.αι ψυι;ικ.ι;ν κ.οιψ.ον
o•n :;φ.:ις α. ω

είπουσι ..-ί;ν
ϊκ.ασ-;ο, μοιραίως ύ7wακ.ο•.Jει είς αύτiς· r;L πίπτοντες έγκ.αταλ
ας Κ.Χί διά. ΙJ.έ<;'J'J των οcίώνων τό ιεοον ΠUΟ
ΧΑ.1)00'/QΙJ.ίαν ε(~ τr;•)ς έπιζώντ ί ' '

υ.εταδί3ε-:-αι. Όποί1t [σται ·ί; τύ·ι-ι;

' 1 .

της . ποι:>όδου άπο zειοος

.. ι
ε\ς z.. εϊcα.
ι ι
/...
ι

-:·ίjς κ.λ·Ι)ρονοv.ίας -.α.•.J-ι..Ι)ς ; Χγνωστι;ν ! .

·f.πει­
Τό έψ' ·ίψ.ϊν θΧ ·Ι)·'ιzόμεθα εί; το Έλληνιχόν έθνος, κ.αί &ν in
ίων τό ,v.έ-rεθο; ι;•Jιι.,..,r;r >ων, οία; ο!
λειτ') έ.ν τωι ιιιέλλ,,ντι •);;~, τ~ιπλασ
ι - ι r '
ι ' ι • λ ' ,
ονιωηρα.,
, • - '
υπεστησαν, κ.αι 'JΠ''J τpι;; ασια; μακ.ροzρ
:.ρογονοι ·rιμων

~ουλεία;, C;;ως άψιχθ·~ εiς τ·ί;•ι α•)-:·ήν Μp'ηΥ,'Ι τ·r,; ~ι)ξης, τ·r,; ίι;χuο;
' - λ , ' (\ ...
' ' . . , ο;;ω; , ' . , ' f
7w'Y..f'1.GZ"fι ηις αυηι; \JΠ'Ί)-
κ.αι ":CιtJ /Ι·εγα ειου, εις ·Ι)ν κ.αι εY.i.tV'H

την
ρεσίας :.,οος τ·ί;ν άνθρωπόη1τα Υ.αί ιι.εταδ~>σ·~-. είς -.ον ογ;ιον αύτ·f,ς
, ' ... , . '
. έ 1-'·"ρο; ω•η1σι•1 .
"ll 1
α•Jτ·Ι)ν. 7.εΛωριαν 7:?'1; -.:χ

..
άπο­
Άλλ"α r.λί~ν τoij ψαι'Ιοv.ένο•J τη; έχ.ψ•Jλiσεως Υ.α.ί 'έ•ι iλλο γεγονος
υία;
δειχ..,1.J::ι τ·ί;ν τα•'ι-.ότη-:α τΊj; ψ•.Jσεω; -:ο•) παρ7..γοντος τΊjς μεγαλοφ
·ί\ τών έκ.τiκ.των πρ~σόντων άψ' .έν~ς καί -:ων φρενr;παθειών
.;, νευρr;­

πα.Οειι-;)ν άφ' Ξτέρο•J. 'Eννr,oiJv.sν -:·ί;ν iν τιι;ι 7t'εριπτώσεσι μετ:iπτ<:>ι;ιν

... . ,γ, , u , ' 'λ
ω;
•Ω. ,
εν•ιοΙJσιωμενων
'
ει'
'
ταr.
<.νε•ψ.ατο; τχ:;εω; •ινο; αν•ιρω;;ων ευκ.ο
•O'J

ορ•.α τό εδχφο; -:·/); :.αραψροσύν-1);, ά.κ.ριbώ; ;ι:ιθ'Ον κ.αιpόν τό πνεijμα

·ii
μεγαλο­
αϊρεται είς τά. ϋψ·Ι) τών μεy:iλων ;ι.:ι\ λαv.Π"ρών ί3εων ~ια.ί τών
ίαι
π:ρεr.ών αίι;θr.ιι.χτων' ήτοι οτε έντείνονται α.ί έ γκ.εφαλιχ.αi λειτουργ
 398
ή δί π-νευμιχτα:r, iργ:χσί:χ λαιι.biνε\ ι. :χρα;ι.τ·/\ρ~. ιι.εγοιλοφuί:χ; . Έν­
-::χuθ:χ τό ipεθισιιχ(, y στο~ι·είυr, τό :~ιϊ-:-ι?ν -;-·f.ς ~ιεγέρσεως είν ε ίt!Χ τ1. ­
~·r,λον. ιίς το στο όψείλομεν πολλο·~ς ιι-ιγαλιι~·,είς ·f, {χτχχ.τr;υ; 7.νορας '
oC; μετά. τών αίώνων θαυμ7.ζο;ι.ον, iλλά ϊtαί είς τοu-;-ο i;;ίσης τιχ,
;;-αραψροσ 1.Jνχ; χ,j":'ων. Ei~ rX.; fυ.τpΟ.ς .ΙJ..εγοcλ')ψ ·Jι-χ.; τΓ) χi'-;ι~ον βε . .
Ρ • ~· ' ~ ' ~ ' , ι:. , ·· ~ , , ' •
οσ.ιως uε•ι iινε Ο\Χψορον, •ι•.cτι. ως •ιχ ωωιJ-;ν. ϊtαι :'.~
-
-;-α.υ"':α; .χπαντ~

μiγ:~ι ;;λήθος ·}υχικ.ων iνωιι.αλ\ών ·r, παραλογισμών ώς κ.:~ιί οι:iψορα νευ­

ραi ψαινόμενα, ':':XVT:X f'·:Χ.pτ•,ροuντα -;-·~ν Εντον?ν ιlιηη«(tΑΙίΥ Κ.!Χί fϊt,~υθμον
κ.οιτ:iστασιν τοίί έγκ.εφ :χλο•J. 'Αλλ' ώ; εϊπομεν ·(; ;,.,. ε ρ τί; κ.α-;i y.J'iιv t'ιιεθι­
σταίι α{;-;-·r, ϊtατά.στα.σ\;,-ί~ ει. Qυtfα μάλλον π:χ'1ολ•ηιϊtόν πλέον /. :.ιρ:χκ. τi;ρ:χ'
οίν ίπιψέρει -:-ά α·~-:-~ iπι;ιτϊλέι;μοc-:-α (μεγαλόνοι:χν, iι..-ακ.τ:χ Ι,rJ.ρίσμα-.α
• ' ' • ' ,. ' ' • ~ ~· '1- • ' ••
κ..τ.ι..) <ις π:χντα 7.νόζ ·αιρετως .-.χ χτιψ.:χ. · -:ουτι; σε οιr,τι κ.ιχτχ πασαν

-;-;ιθανόπ1 τιχ :iπα\ το•jντα\ έκ.-::iϊt-:-ω; εύνοϊκ.αί σ'Jνθ-1\κ.αι κ.ατα).λ·ί; λου ~ιοι:­
τάξεως κοιί σz.έffεως ':'ών μερ<ι""~ν το•; έγϊt«piλου r. ρ ~ς 5.λλ·r,λα, ώρισμένη
χ.αi όιι.αλ·ί; όιανοιι.Υ. -;-·ίjς 3ιεγέρσεω ; ϊtαί κ.α':"iλλ·ι;λος ζωτ\χ.ότ·Ι); Υ, ποιόν
τών νευρικών κ.•J"':τi.ρων .
Όπωσό·ί)ποτε r.ολλi 3ιδiσχ.ει ·i;μίν κ.7.l οιαφωτίζει ~έ iρχ.?vντω; τό
π~οκ.εit1.ε·.ιον θέυ.α ή τΧξις ::ι·~τη -:-ών iνθέων Κ.7.ί έξόχων π-:~ιητών . Ι!Jι).ο-
r , ' .. · τ
• )\. ,,. ' ' ' • /γ ' t l • , ..
σοιρων η μουσιϊtων και εν γεν ε ι ·r, •Χ~ις εκ.ι:ινη, .πιτρ:χπ ·r,τω η?.ιν
r
r,
.,
ειι.-

ψροισις , τώv θηψώr μηα.lο1υώr ·ί\ έιtτάχ.•ων iν3ρων. ΓνωστrJν είνε

-:ο λόγιο ·ι τοtί μεγάλο·J \'οιπολέο .. -:ο; : aιlu subli1ne aιι ι·idicule
ίl η ',χ <ι qιι' Ull ρa~ >) • κ.α-: · '1:1i.λογον πνείJμ::ι ~~ναταi ης νi ~tΠϊ,
13-:ι: ix τfι« p.ε)"α.lοι;ι·ί'α< Ιi< rιίr .'f:(/('ιιψpυσύrηr §v flόror βiίμα ύπάpχει.
0.)zί όε εί; όλlγου; τών iκ.τiκ.των :iνόρων €qιαρμό~ε•αι -~ p1J'iι.ς τ?tί
Ιlαιη_άλ: l 'extr·b1ne esρι·ίt est Yoisin Jp l'extrΔιne tΌlie». "' Ηόη
iν τ·{'j iρχ α~ό,·r,"':ι 6 l Ιλ:i των .;:χψώ; έκ.ψρΧζεται περί τοu ψuzολοyιχ.οίί
-:ο•.ίτου ιpα<.νομένου:

'Ο Σωκ.ρά-:-ης λέγει προς τόν p7.'fφ8όν ~lωνα : ί< Κο\ίιpον γiρ χρήμα
J)ΠΟιητή; 1.στι χ.αί πτη'Υ?νX.otL ίερόν ; χ.α.ί l)•J πρό~:ρο·ι οlός 1"Ε ΠΟιείν ,
»πeίν Χ·ι έrθtός τt 7·έrηιαι Jtrιί iιι'J•(iωr καί ό 1''οί'c μηκίτι έι· αύriρ irfί ·
JJfως ~' άν ":Ου1"ι έ'χ~ το κτr\μοr. (τον νοi.ίν 3ηλα3ή), ά.8vνα1"Ο; r.ας ποι­
Ι>ε{ν .. i'fτι•ι 7..νθrωπο; ϊtα\ zρη'1fΙ·<ιJ8ετν .... » (ll.lάτωro(' : Ίωr. κ.εψ. : '.
ι>σελ. 7>31, Β) .... κ.αl: «? '1ε?ς έf.rιιpούμεrος ιω}ιω'· ιόr YOVY το•.iτο \ ς
η_ ρ·fιτα~ •:~πr:ρ{τχι; z.α.ί τοϊ~ z.ρη·;μ~8?ί; z.α.ί -:-1ϊς μiν"':εσι τοίς θ: iο•. ;,
 399

))tVα ·ίψ.εϊς οι tΧί(.Ο•.Jον.-ε; εί~Gψ.εν ' cn οuχ ο·iτοι !~'HV ι:>l τ-α'jτχ Ηγον-
" . "\ "\ - ,,,. ' ' • • "\ "\ •• ι:ι • • ' •
>>-;ε~ Ο';τω ϊ.'JΛΛΟ'.J ~ζ'.Χ, r;~; νοjjς :1:r. ~ΧρεtJτ~v: ΧΛΛ ~ 'ΙSQς αυτQ::; ~ ·tτ~v

•
• ) .εγων, ~ . • "'' ι:ι, • . -
ι>ο οιχ -:'O'J':'W'Ι σε ψ·ιεγγε•αι πρ-,; Ίψ.α;1> .

Έν τιfι Φαίιfιι~ ~~ λiγει: «τli 11.iγιση τw·ι iy χθών ·ί;~ϊν γίγνη·αι 3ι"­
•ι Γιιffr{ας, θείχ• tιυ.iντοι ~ό'1ει ~ι~ου.ένηc.
, -.
"Η τε γχ~Γ S·ί; iν Δeλ~οί;
•
r.:?'!JΊ-i-
tι ι

)) τις αϊ τ' iν .lω~ών-ι;• iiοέι:χ.ι υ.!1.νεισαι u. ~ v ;;ολ), χ δ·ί; κ.αi :ι.αλ iι ίδίχ, τε~ ι ι

))ί'.:Χ.ί δ·/)'J.'J'1ίΧ τr,ν Έλλiδα είιο'1'Χ'1:t.:1το.· ι;ω!fJ;f)ψ)•)-;αι

Τι
~ε •β;αzέα
ι ,.
.,, ού-
tι •

\'• "
ο; ο
~' • " ' \ r
· - ' • .
χν 7.'IE'J ?Χ'Ιt7.; . Ίο•Jσων ε-;:ι ;;οιη·ηκ.χς
Ο.
vpας
' .
αιpικ.·r:-
ι>σ<ν.. .. . .
. . ,. . , . . . . . . . λ'

»-:-αι, πεισ θ εις ω; χρα α τεχνΊjζ ικ.:χ.ν-:.; ποιητΊ)ς <1Όf1.ενο;, χτε Ίjς α.υ-

. · · • • )) (. i'.~ψ. 99
•• λ 9, ~
r,ε . • · Η
Jj>. ' .:. ~ ~
χ.χι ~ .:ι;)
Α) .
)Jτο; τε r.αι η ποιησις .

Τφόνη Χί ιιεγαλο .. ρεπείς -;:τi,σεις κχί 7.l ;_υόι.οτοι t;•Jλλ·ί,ψει; τc.tί

iν'1ουσιwντο; ιι-εγαλοψ•ιοtί; ;;οι·ι;τr;•) ·r. ιpι).')'ί~ψου, αι θε'j11.ανεί; έιι.7.νε·~-
,. \' - "ι Ρ • ,
r;εις
' '
κ.αι ει..στχ .'ίεις
'
:-ων
-
:1. Ξγχλων ο~'Χ.ν'Jιων, -:-=ι:zειι); .7;ρr,ιι;Λαl1 '!Χνοuσι . π-χ-

ΙJολr,yι,..όν zoιpαY.>'ijpα ~ιά .-f,ν είς μi.γαν βα(jv.Qν 8ιέγερσιν >Gί.ί ξγ;ι.ε'ρ;ίλl)•J .
'Ό-:-:χν iλ·ηθw; το 1.νfJρώ.,ινον -;:νεijι.ι.α έξ1zθ~ εi; τ;, κ.αταχ.6ρυψ"ν r,η­
!'·είον τ·rις έξifr,εως ,,_.~τοi.ί κ.χi ώς ).χμ,.ρόν -ι>ηοτizνημχ άρχ:rιται νά
3ισ:σκ.οc-;:ίΥ..,.,, εi; τόv 1.zαv-~ ?ρίζοντα των i~εW'I Η.υ.·~ει; έκ.τiκ.του θiu.- .. ' • '
' 1

c;ου;, κ.,-).λον-1); κ.αί !'·'-γευτα.w'Ι ι.ρω:1. Χ των. Sτα•ι i ξiλθ·rι -.η; r.α νονικ.η;
• {l ' • • ' ~ • - '1- {l. • "\ • •
•
:ι.χι συνΊ; •ι';•ις 7-Έ?Ι -:-ο λ'ηι;ιr,ν -;,;οzιχ; α.,,.,., rHZ'1cOν ω; ΛΧf'.;-;ροv ~-ιετ.:-

ωρljν τΧζ έΧ't'ifjεις -:-Qί) .1..ί'j~ϊ1V.. 7..τ~ιtοί) ί'.χί το 1J των tδεών 1.όσ~. t:ι'J: ώσεi
,
Ω.ι.6μενον ·)πό μ'J'7t"r,ριώδου; η'Ι?; iν τιfι ά.τ:είρφ ~·η:.ίιι.εω;' r.χί πλΧν~>­
υ.ενον έν ">Χντ .χσηv.w• κ.:,σΙJ.ω, τό-:ε iiι.oιgw: 3λi"ε\ η; ',~αθ·.Lηδ~ν i~-
' Τ ι • ~ · ι , '
, ' λ. • - :πι . . - . - '1- .,. •
1.0;1.ενΊΊΊ τ·ην ηι 7.ντ<'ι'1ιν 7.'J':f)'J τωΊ "·'ψ.χ-:ων τωΊ τ.:χ.ραη?ζων αι-

σθ-ιψi-;ω•ι ΧΧί παρzg6λων ~~εwν, "ροϊ6ντω•1 ~ξ i:r,oυ το•) λογικ.οtί κ.αί

τ·Γ,ς -;;:χοαφ~οσvσ·η;, τά. ότ.οία ·~'ι'ειοεν α•)-:·f,. οr.ϊίτ-ι; ή. ~ιέγεοr,ιι; κ.χί ·(, ι;mο-
τ
• ι r ι ι

~ρΧ κ.αθ' ολχς τά.; 8ιε·Jθ•.Jνσει; όρι1.Ί; -:oij -;:νεο.iιι.ατο;. 'Εν τ·~ κ.αταστ:i-
, - - . ιυε'Χι
·~. ' λ .
. -;:ρω•Όrυπ-:ιι.
σει -:αυτ·{ί -:·{) "νευμχ. ηκ.ϊ, Χι γιγΊον-:7. • -:':ι f';ΙJρ?..ι, 1

ί~ιόρρυQιι.οι, διχκ.~κ.r;i-'·:1.ένχι, "λήρει; ο·)το-;:ιώ•ι κ.αi iχ.-χτα·ιο·ίϊτων έννοιwν .

iφΟονοι κ.χί έπ;ίγο•ιο;χι r;ίονεί κ.ατ ·χd:ώ-.ι.?•177.ι iλλ·ήλχ; κ.7.ί χ'iΟμχίνο·Jσαι,
κ.χτα;ι:1λ\ν~.,ύυ.ενα1 ~έ •.;.εθ' ?:)υ.·Ιi=
, ·
-;:αο-rκ.όπτουr,ι·ι
r ~
ένtΎ./.. (!•; χ.αi ΠQιο€ϊσιν ι

Χλματα., έξ ο·~ το ~σ·ινάρ•ητον ;ι.α.i τ1. zά-rμ:χ.τχ fΙ.ετχξ·~ Χ•Jτώ·ι· Υι ζωη-

Τ • '~ ' ~· λ f'!• . • ,. '
εζω•.ορικ.Ίj'Ι
, "
Ρ'Υ-:·η~
•
εινο -:'?\:Χ.UτΊ}, ωστε 'Xt tιιfα\ σzειιο·ι ΧfΙ.?Χ~Ο:ισι-ι

, ' • • ' • "' • ι '/- • , · "\ · "\ Ρ' '

υπr;σ":-α.σ1ν υπο !'·Qρφην ινοΧλ[Ι.α.των, οιο κ.αι ~ ΛΟγος ΛΧ~.ιοχνιι μο.:ψ.,,ν

είκ.0·1 ~;ι+,ν. οι συν~υα.σ11.ι:.I aε α•)τwν γίνον rα.1 τiχ ιστz ;ι.χ i εί-;i πι;. ιχ.ίλι;1 ι.:ιί
 400
αί προσπελά­
ολως άπρόοπτοι, αι 11.εταbάσεις είσίν άπότομοι. αl είκο'11χ.
αι r.αρακρού­
σει; τιρατώόεις, αΕ συγκρο•.ίιrει.ς τώ·ι α.ίι;θη11.iτων βiαι.αι.,
σιις σvχνιχ.ί.
'*
σvvοδεvόυ,.εναι iνίοτε z.αί •)πο ivόαλυ.Χτων ή παντοίων Ψ&v-
ι
~ 1

καί ό σiλο; τοιοϋ-

δα.ισθήι;εων, ή μέθη τέλος τΊjς ψvχ'Ι\ς εiνΕ πλf,ρης
προς σ-rιγ-
τος,- ώστε τό λογαόν ·χπόλλvσι ~χεόόν τΊ;ν iσορροπiαν χ.αί
1-'·ήv η Sιά παν-:ός πίπτει πpός τό εόΙΥ.ψος της παρα.ψροι;·.ίvης ·Ιi είς
ίχ.σταιηv.
εύρισχ.όμενος
·ο έv τοιοrύη-1 ολως ί~ι.αζοl)~ π•ωψα.τικ~ καται;τ .iιrει
iξiσταται κ.αί αύτος πρό το\ί θαύμα τος τού,ου ":'Υjς έμπrεύσεως χαί τοϋ
.κ.ών λειτοvρ­
irθουσιασpοϋ, πρό το\ί αύτοιι.αησt-'.ο •j όηλ. τών έγκεφαλι
ν μv­
γιι.;1ν, v:'rι δvνά.μενος όέ νιΧ i.ννο·f,σ~, τή·ι 'ν έαυτ<;> •:ίπαρξιν τοιο•~τω
φαινόμενον
Ιίτ-t)ρι.ωόων χ.αί θαυμασίων Svνiμεω·ι χποόίόει πολλάχ.ις τr,
είς θεόν !
το\ίτο εί.ς έξωτψκ·ί;ν. iyνωστον έπίόρασιν, είς ~αψόνι.ον, .
τινων
Ίόοu ή ά.ρ.χή τών προψ-r,τών, -:rών ~'}ΥfΙ·άτων χ.αί ι:ριλοσοψι.κών
τών μει;ιτών τoij θεοij καί 16.ντων τών έfΙ.Πνεομέ.νων,
ι;vστ·ιψ.iτων,
ποιθ+.σεως
ίδοu ή πηy·ί; 't''Ϊjς ι;ι3ηρiς θελ·ίιι;εως. τΎ\ς άκ.λοv-ί;το•J α•)τοπε
τω•ι ματα•.οτή­
και τΎ)ς μεγαλυπρεποijς r.εριψpονήι;εως τών χ.ιvό•.ίνων η
ν έκ τijς ιστορίας.
των το\ί κ.όσμοv πολλώι έχ.τ7.χ.των προσώπων γνωστώ
τ·~ν π·11-
Ή λέξις ίrθουσιασpος (έκ -.ου έ:νθεος-έ:νθους) όρίζει. σαψώς
εκ·τακτο ς κ.ατΧστ ασι;. -.ου
γήν, έξ ·~ς ένόμιζεν ό λαός ότι προέρz εται ή
, ή έ7iι­
πνιύ11.-χ.τος, iv ·f. ε~ρι~κεται. c irθουσα,j)·. Ή κο~νΎ: 3ε όοξαι;iα
-:-οι; βαρbάρο ~ς λαοτς, ότι
χ.ρα•οίίσα τό πiλαι, ώς καί σ·Ι~μορ')•/ ετι παρ~
τiίς θεό­
rΛ · ψρενοbλα.(::;ετς ιερά. πρόιrωπi. είσ•. καl προνψιοϋzα έκ. 11.έpοvς
ν-.αι,
τητο;, η οτι ύτ;; τήν ίπi~ρα-rιν καλών η χ.α.κ.ών όαψόνων εύρίr;χ.ο
ολως _πα­
προσεπιχ.vροί τήν ίaέαν περl ,.η, τα.1)τότ11τος τής ψύσεως τ·Ιjς
τ11ς •ών
θολσγιχ.Ί}ς πνευιι.ατι.κΊi; ΚΙJ.τοιστΧι;εω; των φρενο~λιχbών με't'ά.
ν έσχημiτισεν
ίχ.'t'iκτων προl'jώπων, περί ών ά.νω-.έρω 6 λόγος, ίaέαν,Ύ)
i λαdς ~ .. α. τij; θαυμασίας αύτο•j ψυσι.χ:/jς π!:ιρατηρ·r,τικiiς aυviμεως κ.~\
των .
τ1iς ά.σvν<ι8ήτο 1 1 6ρθης ψ1λοσοψικ1jς άντιλήψεως τών πραγμi
έvθουσιασμοu,
Ή χ.ατχι;.-χι;1ς α.·:Jτη τ<;> ον-:-ι τ71; έιι-'-νε~σεως ,..αl το'J
ων νόων, τα.ύ­
-/)ν πα.ρ:χτηρο·:iμεν παρ. ένίοι.; των μεγαλοψ•Jών η εξεχόντ
ή μεγαλο­
τίί,ιται πλέο'Ι έν πολλοίς μετά. τ1j; ψρενοbλαbεί:χ.ς· ένταϋθα
τήν μεγα­
~Ν!α ιναγχ.χλίζετα.~ τ-f:ν παρα.ψροσύνην καi ή πα.ραψροσύνη
έγκι-
λοψviα.·ι · άv.ψότερΧ είσιν άποτελέσματα. ι;ψοaροcς aιεγέpσiως τοϋ
ιpάλοu ~ιιχσπώαης τήν άρμονίαν τών λειτουpγιών αvτoij, σύμπλεγμοι τέ­
ρατωδες ιiιpόμοιωθίν εiς ϊν τι όλον, lν φ ώς έχ. τής στενΤ,ς περιπτύξεως
καί π&ριπλοχής 3υσ3ιάχ.ριτός έστιν ή φύσις τών μελών, ώς τά. ι:ppιχώδη
iχ.είνα ιiμαλγάματα τών ψυχών μετά: των οι:pεων έν τ<ρ "~δ~ τοv Δάντοu.
Έννοετται οϊχ.οθεν, ότι ϊχ.αστος έγχ.έι:pα.λος χ.α.τοc τό μiλλον ή ήττον
ε[νε έπι3εχ.τιχ.ος έξάριrεω; χιχr vπερθέρμου ίνθουιnοισμοv μέχρι πολλάχ.ις
ιiλλοιpροσvνης. iλλi τοc ιiποτελiσματα. τής τοια.uτης vπερμέτροu eνεp­
γη·ηχ.ότητος τι'dν λειτουργιών αvτοϋ δέν εΙνa τοc αύτά. δι' ίχ.αστον iν­
θρωπον. Ώς εiς δ·1ο ~ιαφόρου ποιότητος i3άι:pη το αύτο προϊόν έν η\
~λοιστήσει ιχύτο•j δια.φέρει χ.αί ώς προς τήν εvpρωστiαν χ.αί ώς πpόc τήν
ιiι:ρ/;ονίαv, ούτω χ.αί ή oι.vrfι διέγεριrις είς 3vo ιiνθρώπους διαφόρου έγ­
χιι:pΙJ.λικής r.cιότητος έπ1φέpε~ 3ιάφορα ιίποτελέσματα · ό είς ιίνα3ιίχ.νυ­
τιχι μεγαλοι:p•Jής πλiττωv ή πλοuτίζων τήν έπιστήμην χ.αί την τi.χνην
ή δημιουργών θρησχ.είαν , ό ϊτερος χ.οινός τις φοι~όληπτος χ.αιί μωρός φοι­
νατιχός ή συν-ί)θης τις ι:pρενο{5λα~·ίις.
Εiς τi άχ.ρι~ώς συνίσταται ή ~ιιχι:pο~~ eιvτη τοίί ποιοϋ, δίν γνωpί­
ζομιν. ώς δεν yνωρίζομεν τον έν3ότεpον λόγον τής 3ια~ορας τοϋ
ποιοϋ μεταξύ π. χ. δύο τεμαχίων μ«λλίνων vίpασμάτων' ή δύο
χ.uττάρων ένός όργαινισι.ι.οϋ ίντιλώς διiιpορον ίδιότητα. έχόντων, τοi:ί αί­
σθητιχ.οϋ, ιpέρ' είπείν, χ.αί τοϋ χι·1ητιχ.ο•j νεuρικοv χ.uττίροu, ή τούτων
χ.οι! τοϋ σuνδετιχ.οi:ί Lστοίί ή τοu μu·Lχ.o•j x.•Jττi?O'J χ.τλ. ,δι.Χ τό iδύνα-:ον τής
χ.ατοινοήσεω; χ.ιχί τής δια τών αiσθητηρίων ή[i.ων άν..-ιλήψεως τής ίνδο­
τάτης vφ'ijς χ.α! συναρμογής τών λεπτεπ1λεπτοτάτων μορίων τής ύλ11ς,
έξ ής ταϋτιχ σύγχ.εινται, χ.αί έξ ών ύλ1~ι.ών σuνθηχ.ών ~ηγάζει ή ~ιαφορά
τής ποιότητος ;ι.αί ί3ιότητο; α•~τών. 'Εκ. τής χ.αf)' έχ.iστην ομω; πε(pαtς
;ιαί παρατηρήσεως γνωpίζομεν' 6τι χ.αί μεταξύ κ.οινών ά.νθρώπων vφi­
στατοι.ι μεγάλη 3ιανοηηχ.ή ~ιαιpορά ιί; βαf)μόν, ωστε, ένφ ό έγχίι:p:~ι­
λος τοu iνός λειτουργών πα.ρίγιι ά.ξία; 'λόγου ί3iα.ς .ιαί είνε ά.γχίνου'
Χ.α.L ίχ.ανός οπω, όpθώς τ~ Πpiγμα-rαι έχ.τψ~, τοίί έτέpοu τοvναντίον
παιράγει πνευ~ατ•.χ.i,ώ; εiπιiν, •)ι:piσματα, χατωτέρα; άξία; )(.αι πιχρέχει
o.Jx. όλ(γα 3είγματα. iσθενεία.; τής άντιληπ'-rιχ.1ί; 3•Jνίμιω; ή μωρίας.
Ό . 'λόγο; τ7j; 3ιαιφορα; μεταξu τών 3ύο τούτων ι[νε ό α•)τός τιf) λόγ1t1
τ1\ς ~ιαιpορας μεταξύ ίνος μεγαλοφυοίί' χ.αί Ενός συνήθο•Jς ά.νQρώΠοu , πλ.f~ν
τοv μιγέθο•Jς αιvτής·δ\οtφοpάt ;.\(f(fΟνοςπρός πλεtον.Πάντω; λοιπόν ώς β~-
26
 402

ιtr.ς χ.α.ί αίτί<Χ τi); 3ι-7..mοοiς τi) ς πνευυ.-χηκ :ίj ς ιχ.-χνό-:-ητο; 'υ.εταξu 3ύο ά.τό-
τ 1 ~

ιι.ων ύπόχ.εινται ύλικ.-χi τινε; ι;υνθΊjχ.αι έν τΊϊ ύφ·~ ·των στοιχείων τοC έγ-

χ.εψά.λου, ά.λλά κ.αί έν τ~ ε•)νο'ίχ.·~ βεbα{ως 3ιατάξει των μερων αύτοίί

προς άλληλα, κ.αίπερ πάντα τ~\ίτα άyνωστ-7.. καί 3ιαψε•Jγοντα τΊ,ν άι.ι.ε-
σον ά.ντ~ληψιν αύτών ύφ " ήμών. .
'Άλλως τ& καi τό α•)το άτο11.ον δύναται, πολλάκις νά iνα3ειχθ·~ ά.νt:>­
·τερον έαυτοϋ, έόιν τεθ~ ό έγκ.έφαλος αύτοϋ ύπό όρους τινάς λειτουρ­
γίας , τούς όποίο>Jς 3υνά.11.εθα νόι παρασκ.ευά.σωμον 3ιόι τεχ νητων μέσων,
οtον 3ιόι τοξικών τινων ούσιών, η, έόιν οι όροι ο·jτοι παραχθωιην ά.φ'
iαυτων, ώς έν ησι περιπτώσε11ι νόσων, το\ί ύ στsρισι.ι.Qij --'Π'. z. ·ί\ ά.ρχQ­
μένης τινος ψρενοbλαbείας, τοϋθ. όπερ άπο3ει>ινύ ει , ότι αι πνε•ψ.ατιχ.αi
3υνά.υεις είι;ίν άναποσπά.ι;τως ι;υν3ε3εu.έναι μεθ' ·)λαων τινων ι;υνθηκ.ων
1 •

σις
το\ί όργά.νο•J τοu πνεύματος , ών ·(; τοια •Jτη ·ί\ ή τQ•.α•Jτη τροποποίη
tκ3ηλο\ίται πρός τόι έξω κ.ατ' Ιiνά.γκην κ.αi ~ια πνε•ψ.ατικΊjς τροπο­
ποιησεως.

Δ~ά. του οίνοπνεύf.Ι.ατι:>ς π. χ. η τοϋ όπiου η τοU έκχυλίtΤp. ατοι; της

ίν3ικ.Ύjς >ιαννάbεως (χασίς), το\ί αίθέρος , τ:Jίί όξvγόνου κτλ. αί ί3ίαι

γίνονται πλουσιώτεραι κ.αί ά.ψθονώτεραι, ή φανται;ί-χ ζωηροτέρα, τ·ίjς

11.ν+.ι.ι.η; οι όρίζοντες 3ιιχvοίγονται , τόι αίσθΎψ.ατα πολυει~ως μεταbiλ­
λονται, ·ή 3ιάθεσις γίνεται εuθvι.ι.ος η 3ύσθυμος >ιτλ .
Έπίιτης παρά τισιν ύστερι>ιαϊ.; ή ι\.ιαισθησία τών αίσθητηρίων άφι­

;ινείται είς τοιοuτον βαθV.όν ' ώι;-:ε tπερbαίνει τ.;,ν των ζώων έκ.είνων'
τόι όποία κ.έχ.τηνται τα\ί"α είς τό άνώτα.τον όριον τΎ\ς τελειοποιήσεως·
α
ώσα•.ίτω; ή μνή/1.~ί αύτων ένίοτε 3ιεγεiρεται έπί τοιrοuτον, ·(; εύφρά~ει
χ.αί τό πνεuι.ι.α τοσQίJτον πρόχειρα καθίστανται, ώστε πολλάχ.ις πα.ρε­

τηρ·i)θη , ότι έντελως άπαί3ευτοι η με-:ρiως έγγρά.ιι.ματοι ύιrτεριχ.α ί αιt­

rι.ύ­
ψνης χ.αί έν έχ.στατιχ.~ κα ταστά.σει ώμίλησαν όλως άγνωστον τέως
τ~. ίς γλώσσαν (ής 011.ως τόις λέξεις Έ.τυχεν έν παρό8φ νόι &:κούσωσιν
άλλοτε), ή έξέψρα.σαν μετόι καταπληχ.ηκ.·ίjς ε1)γλωττίας τά 3ια.νοήιι.ατα.
αύτων /Ι·ψ'Υlθε'i:σαι η σίπομν-ιψ.ονεύσασαι ψρiσεις καi ί8έας καi όλοκλή­
ροvς σελί8ας έχ. τών iερων βιgλίων -ί\ εύψρα.3ών ρ'1)τόρων κ.αt συγγρα­
­
cpέων τΎ\ς έκ.χ.λ·ησiας, ο ;~ς eτυχ εν &.παξ /Ι·ό_νον νόι iκο •.Jσωιrιν η νά άναγνώσω
ύπ ό τών π ολλ ωv
ιrι. Τά γεγονότα. τα.iJτα, ώς είχ.ός , ~ιχ.αίως έθεωρήθηδ'α.ν
ώς •)περψvσι~dc χ.!Χί θαυμiιrια · ώ~ 3ε πiντα τά άνεξ·ί)γ·ητ α κα ί μυστ'1) -
 403

ριώδη ψα1νό11.ενα άμέι;ως ι)rι;;, τών πc;'λλών iποόίόο·.ιται είς θsίαν όv­
να11.1ν, οϋτω χ.αί τά. παpiδοξα ταίiτα. ψχ.1νό:1.ενα τών uι;τεριχ.ών ά::;­
!δόθηι;αν ε~; τ·ί)ν τ.:αρέιι-~αι;ιν rov flεloυ, είς ()ει'αr έμπrευσιr.
Τοι:ίτ' α 1)τό ιrυμg7..ίνει κ.αί εi:ς τινας μορψΧς άρχψέ...-11ς ψρενο~λα­
~!lας, το•)τέ-;τιν iρχο11.έν-11ς ά.l.lοl(Jσεως έν τψ έγκ.εψiλ~, bπcτε ό πi­
σz ων κ.αθίστατ7..1 πρό; ι;τιϊιι:/Jν διανο·11τιχ.ως άνώτερο; ~αυτοί:ί. Όπό­
ι;οι τοιοtί".:01 πiσχονης χ.αί έν τιf! ά.ρχικ.ιf! ιrταδί~ τής διαταράξεως
των ψρενών όιατελοί:ίντες παρ-ΥJλΟ')ν, άψέντε; ώραίας τινοcς ι;ελίδα; πρός
f1αυμαιr11.όν -;ών μεταγενεστέρων, α.ϊηνες τ.:ολλiχ.ις έχρησίμευι;αν χ.αl ώς
ΧρΟρα f1ρηι;v..ευτα'ί\ς ή χ.οινωνικ.Ύiς πίστεως ! Ή lι;το:; ;α δέ γνωρίζει
6π<.ίαν έπίόρα.σιν έπί τής τύχ·11ς τ·Ι\ς άνf1ρωπότητος ir;χον τα τοιαϋτα
φαινόμενα , τ:Χ ώι; μόνον αϊτιον ':"Ύiς παρα.yωγής . αύτwν έχοντα παθο­
λογιt'.01)ς τινιχς ορους χ.οcτα τ·ί;ν έκ.ψανσιν των ίδι(Jτ·f,των τών κυττάρων
τοG έγχ.εψiλου !
'Εν τ~ χ.λινι.χ.·~ τοϋ r;οψοι:ϊ χ.αf1·rιγητοί:ί τής ψυzιατρικ.ής έν Βιένν~ χ.αl
νsυρολόγο•J Meynel't εϊδομεν άσθε...-1) έν τψ πρώτ~ eτι σ":αόί~ τί/ς
]'tΥΙΧΙίς . ππpα.JύσΕως τώy ;pf18Y'OfJ.lafίcdY ωι·οgι•essί VC paι•al,ysie) ΕU­
Cισχ.όμενον ' οr;τις αύτοσzεδίω ς σ 11νέταττ-ε στί·ιους πλfϊaεις
Γ
πνεύιι.ατο;
ι .
.. Λ
1
. ~ ' ' .
ερωτικας
. . 'δ
ακ.ροι;'t'ιχι ας
"
η
'
ποιΎΙματια
και οηχ:ηκ.ω":Χτο·; ι;χ.ωf'·f'·ατος .

λυριχ.i, έν τοϊς 6ποίοις ό πλοί:ίτος κ.αί τό λεπτ;,ν τών αίσ/j·ι~μά των χ.αί

πολλά.χ.cς τό 1',ψ·11λόν χ.αί τό χ.Χλλο; τw'Ι i~εών ·fιr;αν :iψθόνως 8ιει;παρ­

μi.να είς βαΟμον 8υνir.ι.ενον ν:Χ χ.ιΨ(jσ·Q τ6ν ψθόνον πολλών ~ιακε~ριμέ­
νων ποι·11των · ό ά.ι;θεν-/;ς οuτος , ώς ΟΧ eλεγεν ό llλi":'ων, ένεπνεύσθη
αi:ψνης uπό τών Μουσών, ~ιότι πρότερον , 6Η η-;ο vγι·ίις, ούόεμίαν ο:~τε
πόρρωθεν εiχ ε πρός α•>rχς r;χ έσιν, έδούλε•;ε ~ε. τιj> χ.ερ~<i>φ Έρμ'{\ •)πό
συγχ.αταbαi"ικ.ωτ iτους μiλιι;τα ι3ρους, διότι Υιτο ά.πλο•~στατος χ.σι\ πτωχός
τι; μετσ.πρά.της λίαν ιι.ετρίας παιδείας · α.ί Μοϋσαι, αί'τινες έδωρ·ί~σαντο
αύτti τΊ~ν πα/jολογιχ.Ί~v λ•)ραν, ούaeν Χλλο Υισαν :;, τά. τΊjς έπιφανείας
τοίί έyχ.εψά.λου νευριχ.iι. χ.ύτταρα. τΧ όποία μετ' όλίγον έντελώς ψλεγ­
μαθέντα ( ώς συμ~αίνει π:iντοτε είς τό ε tόος ·r oijτo τής ψρενοbλοιbείας)
έρριψαν τόν ~υστ•1χ'r\ πο ιητ·/;ν με":'οc τΊjς :iψώνου πλέον χ.αταστσίση;
λύρας αuτοϋ είς τiι.ς άγκ.iλοις τής -ί~λιθιότητος χ.αl έχ.εϊ/jεν ,\τα είς τόν
τiψον έ.ν μέι;ιv τραγικών τινων ι;πασμwν ! ' Ο δuι;τυχ:/Jς ο'ύτος εt; τινας
περιόόο1;ς τγ)ς διεγέρσεως ~εν ·ί~~•)νατο μiλιστα νά έχ.ιpρiζ·r.ται ε ίς τδ
 404
πιζοr λόγον, ά.λλά πάντοτε όιiι στίχων. Υ..σιί όι;χκι' ά.χόιι.11 ίπρόχειτο
νac ί,11τ·ί)σ~ 'έν ποτήριον vδσιτος '
Άνiλ~γον περίπτωσιν εί3011.εν χιχι εν τ~ εν Πιχριι;ίοις χλινιχ~ τοu
Magnan. Έπρόχ.ειτο περί νέου χ.ιχλλιεpγοuντος τiι γρiμιι.σιτιχ, ~σ·ης
iνοσηλεύετο έν τιj) ψρενοκομείφ τής Snte Anne εύρισχόμι..,ος ύπό τό

κράτος pαrιαχίμ: ι1ιηέpσεως (excitatio n maniaqιιe). Ό νέος ούτος

συνέτα.ξεν έν τω ά.σtίλω τούτω 3ια.τελών 'έν έχτεν!ς ποίηυ.ιχ, τό όποιον

1 1 1 •

ά.ψιέρονεν είς γαλλιχόν στρα.τιωτιχόν ά.πόσπα.ψ.α δια:πρέφαν lπi ήρω·ί-

σμφ έν Ίσπα.νiqc• τό πο(ημα τοί:ίτο ό πiσzων άπ·ίJyyειλεν lνώπιον τού
ά.χροατηρίου, χα.τiι παράχλησιν τοίί χαθηγητοu, μετά πολλοu πάθους
χ.αi δ~αματιχ."ίi; τέχ_νης,ά.ποσπχσας iπα.νειλ·Ιίfψένως τόν θιt•Jμασμόν
των ά.χ.ροωμlνων διiι τό έξαίσιον πολλών μερών τοu. ΠΟLΥψσιτος, όπερ,
κατά. τΥιν όμολογίαν αvτοu τοiί καθηy't)τοu, ήδ.Jνα'ο νiι παρα~ληθ~ έν
πολλοίς προς τiι καλλiτερ:~r. ποιήματα τοίί Vi ctoι· Hugo. 11-ολονότι
ίνίοτε oi στίχοι παρήλαυνον τριποδίζοντ~; διά. τό ανιι;ον των πο~ώr '
χωρίς δια τοvτο νι7. διεταράσσετο πολύ ή τάξις έν ταίς γραμμcιις κατά
τ-Υιν πcιρέλcισιν.
'Εν ταί; περιπτώι1εσι λοιπόν ταύταις θiγομιν, ο.Jτως εiπείν, ια τοiϊ
δσιχ.τύλου χα.! βλέπομεν σαιpώ; τούς ι:ιλιχ.Quς παρχγοντας τ"ίiς μεγαλο­
φ•Λας, διότι τφόντι οι άσθενει; ο•jτt>ι ύπό τ1Jν έπr:3ρασιν τών παΟολο­
γιχ.ών τούτων ι;υνθηχών ίγένοντο ο:rετιχώς πρός iαυτούς μεγαλοφ•Jεί; .
Ή ά.πόλυτο; 3e μεyα.ληυtα έντελώς όμQία ο~σα. έν τ·~ έχφάνσει . αύτ-~ς
πρός 't"/ιν έχ των 3ε3·fίλωμένων το•)των παθολογιχ.ών αίτίων προχ.ύπτοu­
σαν ταύτην σχετιχ-Υιν μεγαλοφυ!α.ν δέν 3.Jνατα.ι είμ-Υι νiι ίχ~ ώ; βάσιν
όμοίας συνθήχα;, ώς αηως τε το•ϊτο έν τοϊ; πρόΙJθεν χατε~είξαμ~ν
ί~όντες, ότι πολλοί μεγαλοφυείς ή οι iπό του χ.ο>.νοu έπιπίδου τη,
πvιυματιχΊjς χ.αί ήθικ"ίiς ί11zύος τ~ μiλα. tξέzοντες Χν~ρες ι.ι.ετα.πί­
πτο•Jσιν όρι11τιχwς είς Πιν ψρeνοgλά.~ε>.α.ν, ή προι;χ.αίρω; ποιραληροvσι.
κ.αί ο;;οιραπαLουσιν , ή πάσχουσιν έκ. 3ια.ψόρων νευρικ.ών ψαινομένων και
-~θικ.ων ά.νωμαλιών' χ.ιχ.ί eν ένί λόγφ :ύρίσχ.~νται ύπό τό χ.ράτο~ -;ών
ί3ια.ζο•Jσών έχείνων ύλιχών συνθηχ.ών τοϋ νευριχ.οϋ συι;τήμα.τος, αίτινες
ά.ποτελοϋιη Πιν λεyομέν't)ν rευpοπαθέιαχιίr ιJιάθιοιr. Τό ότι δε έγχέφαλοί
τινες εfνε Ιχ.α.νοί νiι •)φίΙJτανται μayά.λQυς χ.λονισμοuς ;ι.αi ταλιχ.νηύι;εις τή ς
πνευμα.τιχ."ίiς ίσορpοπία.ς,χωρι; Ποτε νά ά.πολέσωσι 3ιοc παντο ι:; αύΠ,ν,ίν~
 405

τοuναντίον άλλοι ε•)θuς έξ άpχ~ς ά.πολλϋσ~ ταύτ.,,ν, τοίίτο ιΙνι ζήτ71μα.

. tJιά­
i3ιοφυοuς άντιστάσεως όφειλοιι.έν71ς ιίς τ-Υiν ποιό-rητα α.ύτών, ώς ή
fPOfO( ποιότης 8•.Jo όμο(ων ιι11χανών 8ίν έπιτpέπει α\.ιταlς ΟUτι τΊJv
α•)τήν πίεσιν άτμοv νά. ύπ-ιστwσιν ο\ίτε τόv αvτόν βαθμόν 8υνάμιως
νά ιiναπτύξωσι, rii; άσθsνεστέpας πάντοτε ε•Jχ.~λω; έν τα\; λιιτουρ­
γίαις α•jrijς 8ιαταρασσομέν71ς η χαί θραυομέν71ς.
χ.αt
Τήν τα.•Jτόrιι-:-α · τίλο; Πίς φ•.Jσιως τοu αίτίο•J rij; ψpινο~λα~είας
τής μιγαλοφ•Λας μαpτυpοϋσι φαινόμενi τινα χ.αl Ε:νιχ.α τοϋ ιpόπ~υ, χ.αθ'
ήι.τrrευσις
Βν λοιμέ:iνουσι χώραν χ.αl έΥ..Ο"Ιίλοuνται παρ' άμφοτέραις. Ή
π χ. , ό olστpor; , χ.αταλαμbχνει πολΗχ.ις ,.ο\.ις μεγαλοφ'Jιίς έξ ά.πpο)­
ς χ.αi .
πτου , έχ.p71γνύμενος αίιpνι~iω; κ.-χl ά.ναστατών τό πνευμα πολλiχ.ι
παρά τήν ένεργητιχ.·/jν ά.ντίστασιν αύτών ;ι.αί καθ' ήν σηγμ·/jν ε.:ιρι­
καθ··
σκονται έν πλ·ί~ρει ψυχικ~ Τ.ρεμί'::'. Τό φ-χινόμενον τοtίτο όμοιi~ει
νων ή πα­
όλα πρός παροξυσμόν έπιληψ(ας η άλλων νeυριχ.ών φαινοιι.ί
τό φαι­
ραφρόνων ί~&wν αlψrιόίως ένσχ.71πτουσών ~ίς τiως ύγιείς κατά
­
νόμενον η καί πάσχοντας ή3η (τάσις πpό; ά.νθpωποχ.τοvίαν , αύτοχ.το
νί αν, χ.λοπήν κτλ.)
Ό J. Moreau άναφέρει περί του aιa.σήμου μουσιχ.οϋ Donize tti,
' χ.αί
ότι ό μουσιχ.ός οlστpος χ.ατελiμ~ανεν αvτόν ένίοτε έξ ά.προόπτου
τής
πολλάχ.ις μάλιστα. ύπερησπίζετο έαυτό•ι ό χ.αλλιτέχνης ούτος χ.ατά.
ο είς
tπι3pομ~ς χ.α.l τ7iς όpμ7iς α.ύτοϋ. Ήμlpαν τινά ό Donize tti ε•:ιρίσκετ
καl
γεϋμα παpi. τινι Κυpί~· μέχρι το\ί μέσου τοί:ί γεύματος ε~χε χ.αλώ;
έλiυ.~ανε υ.έpος έν τή, ''{Ενιχ.Υi• ιΝνου.ιλία των σuν~αιτuυ.όνων
ι ι ,
· ά.λλ' είτα.
ι Γ

ο, τt
όλίγον χ.ατ' όλίγον ·~pχισε νά γ\νηται ά1rιpηpiroς itαl ξίνος πpο~ πάν
ψιλ­
σ•Jνί~α.ινε r.έpιξ α.•)τοu· ιίτα. αϊφνης έγείpεται τή; τpαπiζη; χ.αί
έγχ.λείε­
λίσα; λέξsις τινά.ς σηγνώμ·ιις προς τήν Κυpίαν άπέρχ εται χ.αί
τα\ εί~ παpα~είμενόν τι 3ωμάτιον' ενθα 3ιά. μ•.άς χ.αί έντό; όλίγοu
αuτοϋ
χρόνοu σuνθέτιι μία.ν όλόκλ71pον πραξιν ένό~ έκ των τελεuτα.ίων
ιι.ιλο3pαμάτων: Τα.στα ~111γήθ11 αύτός ό r~ιο; καλλιτέχνης τφ J .
Morea u, ύπ6 τήν θερα.πείαν τοίί όποίοu , είpήσθω έν παρό3φ, άpγό­
τώr
τιρον έτέθ11 ό ιiτυχή; Donize tti πχrtών ί;ι 1·erι;ιής παpαlύrrεως
ψpεro8.la8ώr χ.αl ά.ποθανών έν πλήpει ~ια.νοηηχ.~ άποιrυνθέσΗ
!
άλων
Ό Νεύτων )(αΤ~ τόν α•)τόν τρόπον έπο(11σι πολλά.ς τών μιγ
πα pοu-
αύτοu ά.ναχ.αλύψεων, τiiς λύσεως πολλών μιγάλων πp~λημeίτων

'~:
 406

αια.ζομένης αϊφν-ΙJς ένώπιον αύτσiJ δλως έτοίμης καί ώ, (ίποκά.lυ!frι« rι<",

;ι. αθ' ήν σηγv.·ί)ν ο•)aόλως έσκ.έπητο περί α•)τών.
πολλοί aε κ.αί άλλοι όιακεκρ•.μένοι νόεζ ήσαν ύποκείv.ενοι είς τοιαστα
ϊκτακτα ψυχικοc ψαινόμενα.
•Όταν οvτω έπ.ιστ'ΙJf'.ονικ.ώς έξετα.σθώσι τά. ψ•;χ.ιr.ά φαινόμενα το•j
ά.νθρώπου, όταν προς έρευναν , iνiλυ•ην καί έρμ·f)νείαν α.•)τών όι·f)νεχ.ώ;
παραλληλlζ"{) τις τ·ί)ν ψυι;ιολογικ·ήy καί τΊϊν πα.θολογιχ;ί)ν έκψανι;ιν :1.•)τών
προς πληρεστέραν γνώσιν ,oij π.,ιευματικ.οϊ.ί καί ήθικοίJ άνθpώπο•J καί ύπό
τάς aι.ίο αύτοiί οφει;, τήν τε πάσχουσαν καί τΊϊν ύγιαίνουσαν, τότε ούόc:ί;
.Jπάρr.ει κί.,ι8υνος .,,χ πιχραπλανηθ~ έν τ~ έξ·ηγ·~σει τώ.,ι έκτiκτω.,ι ψ~η_ι- ·
κών ψαι.,ιομένων ά.τόμων -;ινών καί νά 8απα11ηθtι, ώς ·rιθολόγοι τινές καί
ιpιλόσοιpοι, · είς λέξεις καί φράσεις κε.,ιάς έννοιώ.,ι η είς έρμηνείας ίι-:tαγο­
pευομένας αύτοίς ύπό τ-1\ς πρός τό ύπερψυσικόν καί θαψiσιο.,ι ίόιαιτέ­
ρας κλlι;εως. τγ\ς iόιοσυγκρασίας των, καί τώ.,ι όποlων ~ρμηνειών 7.παντα
τά iξοaα ποιε!ηχι ή φαντασία αύτών.
'Άνευ της πα.θολοyικης ψυχολογίας είνε ~όύ.,,GΙ.τον νά εiσ8 1.ίσϊ, τις είς
τά. βΧθη τ-1\ς ψυχ-1\ς τών έπιόρά.,ιτων έπ! τ-1\ς έξέλίξεως τΎ)ς ά.νθρωπό­
τη"ι'ος άν8ρών κα! νά ά.νεύρτι τΊϊν ά.ληθη ά.ρχικ.Ί~ν αίτίαν τής ύπεροχ/',ς
α•Jτών καi τΊ~ν ά.ληθ·Ιi πηy·ίιν ,- έξ ής ά.πέρρεvσεν ή μαγεvτικ·fι έκείνη a.j_
'iαμις καί ή κολοσσιαία lπιρροή, Ύ~ν έξήσκησαν iπί τoiJ πλήθους, έπι
τω.,, έθνών καt έπί τοu αiωνος αύτων ! Πολλάκις τφόντι θά εύρεθ·~, οτι

ιί.φετηρία σπουόαιοτiτης τροπης τiί)ν τοtί κόσιι.ου ύr.ηρξεν ή rοσηpά

κατάσrασιζ' rοίι rευpικοv συσιήματ:ος όιασ·ήμων τινώ.,ι ά.νόρών ! Ή φ:­

λοσοψία τ-1\; ισ,ορίας έπομένω; θά. είνε ά.τελ·ί;ς και θά· παραπλανiται

συχνi:ι.ι; εiς τά σχ.ότη τοu λαbυpίνθου τώ.,ι πολυπλόκων κατά μέρο;

παραγόντων της ~ξελίξεως τών ά.νθρωπίνων πραγμάτων, έά.ν οέν προσ­
λά.~·~ ώς βοηθόν και τ.;,ν παθολογικ.η.,, ψvχολογίαν, -ί)τι; ~lνε !καν-ή νJt
-Χνευρίσκ.rι τό αί'τιον τώ.,ι αί-:-ίων πολλώ.,ι γεγονότων της ίσ•ορίας.
«ΠλΊ~ν τ-1\ς κοιν-1\ς ίστορίας ύπiρχει καί ·ή !frυ_i-o.lol·ί;ι tiί<' ίσrοιιlιις,
λέγ!ι ό Lelut ( ) ·~':'ις, ένι{> άφ' ένός έφιστqc τ·fιν πrοσοχΥιν α•)τΊ); έ.πί
1

τγjς ιι.iζης τών έθνών, ώ.,ι τ-/ιν άνάπτυξιv μελετqί οιόι μέσου τών αiώνων
παρακ.ολουθοuσα. τΟις μεταbολάς κ.αί τόις αίτίας τών μeταgολών καL ζη-

(i) Lelut : L' Amulettc de Pascal σελ. 356.

 407
ης ψάσεως προό~ο'J
τεϊ νά. είσ~·~σ-~ εiς το -;τνεϋμα έκ.iστης έπη_Υ.;, εκαΙJτ
τών λαwν, ά.ιp' έτέρο•J
η .ir.οπλαν-fισεω; ά.πό τijς b~οϋ τ·Γ,; iληθεία.ς
τοuς έξέχοντας έκ~ί­
fJ'J'j_ί όλιγώτερον όιpείλε•. νά γνωρίί,τι χατόι βάθος
είπε\ν, iκ.ψραΙJις έκ.iι;της
νοvς iνθρώπο'Jς, οϊηνές είσιν ·ή ζώσα, οϊίτως
αί17θ·11τό­
ίπeιχ·~ς, &.ν ..ι.α.ί έπt το ύπερbολι;ι.ώτερΌν ά.ηi κ.αι ~ιχ τούτο
έπόzi\ς , έν ~ ά.v-fιxov1J1 καl
τερον ά.ντανακ.λώντες τό ιi.'ληθές πνεύμα τ·Ϊ)ς
νέων i~εών έπιbαλλοιι.έ­
ίν τ·~ όποί~ χρησψ.εύοvσ1ν ώ; πηy·Γ, iπορροία;
έπι~ρώντες έπi τ·ίjς εί;
νων έπί τού αίώνο; α\ιτών ιt~ί τόι μέγι11τα οϊ.ίτω
ς».
το μίλλ<>ν μεταb<>'λ-1\; τ-fiς ο·.Jιεως τ·ί)ς ά.νθρωπ6τητο
11το,ιχε\ον παρχ τ<J)
Ού~εμία τφόνη ιi.μφ1bολία οη τό παθολογ1χ.i;ν
γεγονότα. τ-1\ς ί11τορία.ς .
iνθρώπφ έλαbε μέγι11τον μ έ_ρο; εi; τχ μεyiλα
τό πiλα.1 ώθησε τχ ϊθνη
Είς χ.όχ.χ.ος όπiο•1 ·ΪJ iν31κ.·()ς χ.αννibεως πολλχκ.ις
Πλi-rων,
~1όι -rών. μαντείων ·Ϊ] τών φοιbο'λ·ήπ-rων , ώς ό!1-ολ~γε\ χ.α.ί ό
εiς ιi.προόπτους όδο•.ίς.
ά.τόμων ηνων lσzε
Ή νοσηpά. κ.ατi11τασ1ς τοϋ νεvρικ.οu 11vστήμα.-rος
ά-rων, αϊηνες εlνε ιi.~ύ­
σvνεπείας έπl τ·Ϊ)ς φορiς τών ά.νθρω"Πίνων πρα.yμ
να.τον νόι \ιπολογ1σθώ•ην.
'Πολλάκις -rά. 'tOG
'Εκ -rοιούτων α.ίτίων ~υστvχώς η εύτυχώς έξαpτώντα.ι
κ.όσμοv 1
θόι ί~ητε, ότι οί
Άναγνώ11ατε -r·~ν ίσ'tορία.ν, ά.ναφωνι\ ό Ball, κ.α.Ι
<<
ι'νξ ίκ.ι\νο1. οϊηνες .
φριvο~'λαbιίς η οι ήμιφρενοbλα.bιίς Eit";XX.'tOL άνaρ&ς
ίας, έδημιοuργησα.ν η
ίπανιστάτησα.ν τόν κόσμον, ίθεμελiωσαν θρησκ.ι
καl ά.ιpήχ.αν βαθία. ϊΧ.ν-11
ά.νέτριψα.ν χρά-rη, iσωΙJα.ν ·Ι\ χ.α.τέ11τρεψα.ν iθvη,
ίν τη~, έπιστ·ίi1 ιu:11, τ..~ι τέvνη, τ-rι mιλολο
Τ
γίαι χ.αl iπi τώv ήθών τού ϊθvου;
, 1 11.
•

θόι εμενεν όπίσω, έόιν

κα.i τοϋ αίώνος αv-rών. Ό πολι·ηaμός πολλά.κι;
σι προ; ... α έμπρό;.
3!ν ύπΥιρzον τοιοίί-rοι πάσ(urτ~ς ~ιά νΟι. τον ώθήσω
ωρiσωμεν έv αvri,i ϊναι
Τιμήσωιι.εν λοιπόν τήν φρενοb'λibιια.ν κα.ί ιiναyν
προό~ου τών
ix τών θιμελιω3ών παραγόντων χ.α.ί μεγ5ιλων μοχλών της
rων 3vνάfJ.εων τών χ.v­
πιπολιτισμίνων κοινωνιών κ.αi μίαν έΧ -rών μεγίσ-
bϊρνωσων -r·f.ν ά.νθρωπό-rη-rα! >>
 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ror ΚΕΦΑΛΑΙΟr Δ'.

Βιιοrpα[pΙιΚQ rεrοrότα Mε7·1l.lωr άrό'ρώr και: ό'ι,ακεκρψέrωr

"'
η rrωστωr
- )
εκ
-
της
. ,
ιστοριας προσωπω?·.
,

Ό Σωχpιίτης χαιί τό Δαιιμόνιον αιlίτοii . Έ~.ιστημόνιχή ίεi-;αιαις χαιί ~pμηνείιι τηίί :pιχι­
νeμίνο11 τοiί δα~μοriου ί~.\ τfι βιίaε: ίοίως τών Δ~α.lόγωr τoii Πλιίτωvο;. Άνιίλ11αις !),άι
τη, πaθolori1CTjι: tJt.vxo.loτlaι: χ«"ι ιpμήvει.ια:; τοίί Ί. αιριχχrijρος χιχί της ~νι11μαιtιχijς χaται­
eτ8αιως τοiί Σωχpcίτο11ς . - Ιlεpιχλη-. - Μέγα; 'Λ λέεαιv1ipο;. - Βpοίίtος ό Sολοιpονήαιχς
τόν Ίούλιον Καιίaαιpαι. - Κάτων δ vεώτερι;ς . - Ίο.:Αιο; Κιχtααιρ. - Πέτρος ό Μέγ«ς.
-Κpόμ6ιλλ.-Ό Κιιpδινάλιο; Ι~ιαχελιί.-Φpειοεpιχος ό Μiγιις.- Γχαιιτι.-;-Ροι.ιαaώ.
-Πιιaχάλ.-Λόpοος Βύρων.-Άλ9pέοος l\f11aαi.-Σ6έοιν6οργ.-ΑΙ:γο11αtο, Comte.
- Χcίppιγχτον. - Ό Άγιο; Δομ!νιχος . -'Ιγνάτιος Λοuόλαιι;. -Σαι6ονιιpόλιι;. -Λοu-
θjjpοι;.-Νιuτων.-Τοpχοucίδοι; Tciaao-.-Swift δ aιιπραιrpιiιι; toiί Γχ1Q~λι6εp.-Σιχτω­
~pιιίν.-Γιωργίαι Σcίν1iη.-Βιίλtεp-Σχόπ . -Βeτiό6εν.-Πιιγαινίνης.-Μιχιrήλ ~ Αγyε­
λος.-Μόζ"«pt.-Χόιpμαιν.-Μιραι6ώ.-Βαιλrιίχ.-Μadame de Stael.-Mίγαι; Ναι­
:;ολίων.-Διιi9οpοc &λλοι ϊεοχ.οι χαιί /Jιαιχεχpιμένοι &viipις.

Πρό, ύ~οσΠ~ριειν τών έπιχρατοvσών σ+,μερον ίν ηϊ έπιστήμ~ ί3εώ•1

-πεpί τοu ζ11Π~μοr:tο,, όπερ ίν τφ προ11γοuμίνφ Κεφαλαιίφ lπρcχγματεύ -
θημιν, χαιί των όπο\(ι)ν τό ά.λη6ίι; -rχ_ι3όν οv3εLι; σ·ί)μεpον σποv3cχιωι; 8ιcχμ­
φισg11τει, παιροιθίτομεν ί-ιταuθα 3ίχην zιlιrικώr, οϋτωι; εiπειν, παιρατ'r!­
pήσεων χ.οιί τεχ.μηρίων πρός iπό3ιιειν βιογραιpιχ.ά τι να γεγονότα, tx τών
εί3ιχ.ώι; τ7Jν lπιστ1)μην έν3ιαιφεpόντων, cίναφερόμεναe εΕι; τιναι iτομαι tx
":'OU άν6οuι; -r1\, "ΙtΥεuμαιτιχ.7j, άριστοχpατίας χαιi lx. Τώv μαλλον χ.ατά τήν
~άγχ.οινον όμολογ\αν έν τφ παιpελ6όντι 3ιιχ.~ψ6ίντων iν τij ι>ολιτεί~, ή\
θpηι.rχ.είqι, ταιίι; ώραιίαιι; _τέχ_ναιι;, ταίι; ίπισΠ~μαιι; χαιi τοίι; γρiμμασιν.
Τ7Jν iSίοιν ri\ι; tx. ri\ς βιογραφ\ας τών 3ιασ+,μων ιi.νθpώπων ι:ταχuο­
λογήαεως τών ατοιχείων τών χαραχnιριί,όνΤων την πνιuμcχτιχην ή ~6ι­
χ.ην χ.ατάστασιν αvτων κ.αι έν γίνει τών i~ό τοϋ νeuρικ.οu σuσ~μαιτος
cχvτών φαινοιι.!νων, lλαιφρων ή βοιρiων, την ίSίαιν τ7jι; lπιατημονι­
χ.;;\ι;, οvτως ιίr.εiν' βιογpοι.φίαι; των ίξόχ_ων ά.ν3ρων' συνίλα~ε πpώτο,
ό J. Moreau (de Tours), εt; lx τών πrώτων φιλοσόφων φρε­
νολόγων τ.:;\ς σuγχρόνοu ίποχ;;\ς, έπισΠ~σοις riiν προσοχήν πάντων έπί
 ~09

τοiί 5λως νί'J•J τούτου έπ1στημον1χ.ο\ί σγ;μείου, εiς ο ού3ιί• προ αύτοϋ
3εόντως εlχ ι προσέξει. ~Εχ.τοτι, iπαξ τ-1\ς προσοχή; Ι'Ι'τραφιiσης πpός
-.ί;ν 3ιεvθυνσιν τα•.ίτην . άνεφύη νέος ιrπο•J~αίος )(λ~~ο; l)( τ-/jς lπιστ-h­
μης περί το\ί ά.νθρώπο•J : ή lla&o.lo1·lq ίr ηί ioτopίg, .;\τις βοηθεί χ.αί
σ•Jμπληροί έν ;;?λ'λοϊ; τ"1ν ιp1λο'1οιp~«ν τη; iσrορlας εiς την ίρευναν χ.αί
31ε•Jχ.:ιίν1σ1ν τ·/j; )(•J:ιix; αi't'lx; 3:αp?Qων ι;ι;?•J8.χίων σ•Jι..c.bεbηχ.ότων τjjς
1 \ ι '

iστορίας 31~ τ·/j; έΠ1σ'C'ηJJ-OVtX.jjς ·~uχολογι;ι.jj; ά.ν:χ.λ•.ίσεω; τών έπ13ρ:iντω•1

έπί τής μεταbr:ιλής χ.αi τΊjς πορείας τΊjς ά.νθρωπ6τητος !χ.τ:Χχ.των προ­
σώπων-
Ώς πολλοί μίν κ.αί Χλλοι, κ.αί 8-f. κ.αί 6 Ηολ ταίρος,&ν ~έν ά.πατώμε&α,
ξενισθιίς χ.αί ~1απορ·ί)ιrας ~ια. τό παp:Χ3r:ιξ-:.ν •Ίiς μεγχλγ;; iντι/)έσεως, 1-ι·ι
Ι'Ι'uχνχχ.Ις 3ειχ.νύουσιν ο\ μεγαλΙJψ'Η°ί;, "αρi.z.οντες X'j) 'ένος !J·fν iσχ•ηοτχτης
χ.αί μεγαλοπρεπεστ:iτης 31ανοίας χ.αi ύ'fηλοϋ zαραχ.τήρο; 3είγματα,ά.φ.
ί.τέρου 8 'έντα•)τιj) παρα3οξολr:ιγιών χ.αί iνοησιών κ.αl μr;νονο\; 31-χνοητ1χ.1ϊ;
ά3uναι.ι.ίας χ.αί ήθ1χ.1jς χ.αταπτώσεως Χ7υν-ί)θο•Jς χ.αί Τ<jΊ )(0Ινοτέρψ τω•ι
ά.νθρώπων. ποιρέbαλεν α•)τοvς πρr.ς το•); uφ1πέτε1ς ιiιτr:ι•.ίς, οlτινι;, iφοιj
ά.νέλθω-~ι 31iι μεγαλοπρεποϋς χ.α.i ταχείας πτ·ί).,-εως μέzρι τών νιφελών,
ι[τα αϊφνης •)πο<7τpέφοντες χ.ατέρχονται μεθ' όpμής χ.αi έπ1χ.άθηντα1 lπi
ΙJωροϋ χ.οπρίας σταύλο•J !
Τον λόγον τής ι)...,.:·ιθέl'!'εως ταύη~ς ή !πιστήμη ι•)pίσχ.ει έν τιj> πaOn­
.lo1·ι.κijJ σπlppατι, όπερ cpipo•J.,.ιν έν η~ ·•ε•ηιχ.cfι αύτων σuστήματι τir. ~

ϊ)(ταχ.τα ταϋτα άτομα , χ.αί τ/J όπο'Lον 01) μόνον είνε ό χ.ύpιι:>ς παράγων
τη, ύπεροχ1ϊ~ α\ιτων , · iλλi, ώς εt3ομεν, x.~i ή αiτlα τής ιiς την φpενο­
~λi~ειαν μεταπτώσεως α•Jτών ή τής ιΧ.πλής μόνον μετ' α\ιτής ίπαφi.ς,
ώς χ.α! τών 8ιαφόρων όpγανιχ.ών παθήσεων τοϋ νιuρικ.οϋ συστήματος ή
ποιχ.Ο.ων ::ίλλων νοιnιpών νευpιχ.ων cpαινομίνων x.cιi ψυχιχ.ών ά.νωμαλιών .
Περί -τοϋ έrιαίου τοiί παράγοντ'Jς τούτου τών 3ιαφόpων αύτών φαι•
vομίνω'Ι ΕΧ.αστος θε'λει 'IVEL<Tθ~ χ.αί 31αψωτ1σ!ηi Χ.α! iχ. τ1)ς έπιστημοvιχ1)ς
βιηραφίας πολλών έπιιpσινών ιiν~ρών, ·Ϊjν χ.ατωτipω έπ! τι/) σχ.οπφ τούτφ
ποιούμεθα, χ.α! έν 'Γ~ όποic:ι θίλει r3ει,όη iπαντες OV';OL η.,.αν ύποχ.εί­
μενοι είς 3ιαφόρου; νευρι~ι.α.ς πcιθ·ί;gιις ~ είς βχρία ή lλαφρir. ψυχ~ir.
ιpαινόμιvα πα/}ολογι;ι.η, ~ύtfaως.
Ό Άpt.,.τοτέλης, ό πανεπtστ1{μων οvτο, ϊ~οχος ά.νήρ, τ(ιij όποίοu ό
~α.ιμόνιος νοiίς νομίζει τις ότι πψίbαλλε ~~Qιqotν -τήν φvσ'ν ιι.«.ί έφεώp«.
 410

eι>i πiΨ:-ων τώ•ι 'tυσικ.ών κ.:χ.i ·ήθικ.ών έν α•)τ·~ ψ:χ.ινrψένων με"':' ?ξυ~ερ-
, ,,. ιι ι ~ • • ~ ιι· ' " λ'(} '
τ·ι'jν πpο-
κ.ttας αι:_1011οι•J11.αι;η:J'J, μηυενο; •Qυτων ουνΊ)•Ην•ο; ν:χ. οια 7. ϊι

'10"/.:'r.ν :ι.αί νi 8ιαφ•1γϊι τ;,ν iλεγχον το·:ί έρέ•jν-η"':Ιί'.'JiJ πνε•iιι.ατος α •)το\ί,

6 •Λρισ':"•Jτiλ·r,ς έξεψρiσθγ, πρό εrκ.οι;1·1 ·Γ,δ·r, αίώνων περί •OU ψρενολο­
γιΧοtί το·)τr;•J ί,·Ι)τ·ί;ιι. ατο;, ώς 8έν θi έξεφρ:ί~ε"':r, κiλλιι;•ι ό άριΙJτος τών
'Ρρενολόγων τής Χαθ' ·ίψiς lπr,z.'f.ς , ώ~ iξ·ίjς :
(1) ((Διατί πiντε:; Olfo\ .τεpιττοί (έ:ξοχοι χνθρωποι)γεγόνασιν άν~ρες, ·f.
)JΚ.ατχ ψιλοιrοψίαν ·f. πολιηκ·'r.ν ·~ ποi·Ι)ι;ιν η τέχ.•ι:χ.ς ψt1.ίνονται 111. Ιαη·ιι­
>)./ιχ.ιιί (!) ύηες' καί οι μέν ο•:ίτως, ώστε κ.αi λα.11-~:ίνεσθα.1 τοlς ά.r.ό
»μελ:χ.ίνη; χολ=fις ά.ρρωστ-1Jμ:χ.σιν,. ο!ον λέγεται τών "θ" ήρω"ίκ.ών τα περί
»τόν Ή?:χ.Χλέ:χ. ; x.:x.i γiρ έκ.είνο; έοι;tε γενέσΟαι τ:χ.ύτ-ΙJ ς τΥις φ•)ι;εω;" δι~
»κ.αί τ χ οcρρω'lτ·hματα τώγ έπι.lηπrικ6!.r ά.π . έκείνοu προσ·r.γόρεuον οί
»iρχαίοt !εράν νόσον· Χ7.L -~ περί •ο~; Π:Χ.ί8:χ.ς ΕΧσ•ασις ;ι.σιί -i; πρό τΤ,;
»iφανίσεως έν Οϊτ~ των αχ.ών έ'ιι.q:ι'Jσις γενψέν-,, τοϋτο 8ηλοϊ· κ.:χ.i γάp
>Jτοϋτο γίνεται πολλοίς ά.πό 11.ελαίν-r, ς χολ·ίj; . ~·;νέb·Ι) 8ί χ.αi Λ'Jσάν8ρι~)
>>τφ Λiχ.ωνι πρό τ-ίjς τελευτ-ίjς γενέσθαι τά Ε:λιc.η ταϋτα . "Εη 8ί 1"ά πepi
»Αtαιντοι Χσιi Βελλερεφόντην , ών ό μέν έιι.στσιτικ.;,ς i.γέ.νετο r.αντελώς,
»ό 3ί τiς έpημίας έ8ίωχε· 8ιό ο•:ίτως {r.οiησεν Ομηρο; :
0

('Ιλ . Ζ.} «Λύtiιp ίπε\ χιίχε!νος ιίπήχθεtο χ&σι θευ!σιν,

v>)τοι ό χαιππεο{ον τό Άλήϊον oio; ιίλ«το ,
}>δ'J βuμΟν κ«τέ3ωv, πrlτον ~νθρ(ιίπων άλe~~νων. J)

» Καιί iλλοι 3ί πo.l.ln/. τών ήρώων όv.οιοπαθείς φα(νονται το.Jτοι;· των

n3' ϋστιρον 'Εμπ6rfοκ.lίiς καί Πlάrωr χαί Σωχpάτηι;, χ.αi f:τaροι ΙJυ­
nχνοί των γνωpίμων · έτι rfέ rr;ίr .1ttpl τlιr πιιίησιr οί π.Ιιίστυι, :'fο.ιlιιίι:
»μtr 7·ap τ(;}γ τοιούτωr 7·ίr1r:αι rnσήματα άπό τής τοιαύτη< χpάσεωι:

111 •λρ,σ-,ο-,ϊλοuς, Πpο6.lήιιaτα: "Οσαι τ;ε?~- 1'Ρόνησι·1 χαι\ νο:ίν χαιi σο-,ι!αν .
('l) Σημ. Διiι τijι; λέξ;;ω; μι.lα)-χο.ίι:ιιόι: r,ί ιίpχαι!οt ί:χtρο\ ;ι(Σ\ φιλόσο;;οι ένόοvν tr1v
ί?ι')σvγκρ:ι.,!αιν έχέ!vην ησ όpγ:ινtσμοϋ τήν πpο?ιαιθέτοvσαιν ε1ι; φρενο6λαί6ειαιν χαι\ <ίι; νιu­
ριχiιι; παιθrjσοtς, η ΧΩιt το\ι; παίσχον-:.αις ηaη iξ αιύτώv· tOVtO ο! ΕVΕΧΩι τijι; r.ερ\ tώv δγpώΥ
το:ϊ σr..Jμαιtο;. ίδ lω; ?έ τiι; χ_ολij;, χαι\ τijς έπ tpp()i}; αιuτών lπ\ τijι; γενέσεωι; τών φu­
χιχών zppωστημαίtωV Υ.:Χί ΟtΩιtαιp:ίξtωΊ έ;;οι,pαιτΟUιJΤ)<; Π:Χp' αuτοtς Οοξαισ{αις· ίξ' ο& ΧΩι(
τό ρτ,μαι: χο.lόω=όργίζομαιt, χ:ιι\ παιp' ήμtν -&~ atι σή:J.εpον τό: χο.lιιί(ω :ιιαί χο.lο­
u:ιιάrω=όpγ{ζομαιι, ιrvyxv(oμaι.
 411

))Ht> σc.ίμnτι. τοίς rJ' 1ί 'f'Vσt(' όιί.lη fιiπουσα πpι)< τά :rιάllι( .-rcr(1·ιει: J' ·
nΙJiJr, (~(' είπείr r(π.lώς, xatlά."fEp i.l~rfJη τοιοί!τοι τιί)· rύσιr . . .. »
)) Ό v.ελαγχολι;ι.ος χ•ψ.ος /jεριι.οv ϊ<αί Ψ·Jzρot:i κ.ράι;ίς έι;τιν. έκ τούτων
ηγά.ρ των aυοϊν ή φύι;ις ι;υνέστη;ι.ε, 3ιό κ.αί .Υ.1 μέλαινα z.ολΤ, κ.οιί θερrι.ό­
)) τα τον καί ψυχρότοι τον γiνετα.1. "Οι;οtς μέν πολλή καί ψυχρά lνυπάρ­
»z ει, rωtlpoί κ.αί μωpοί γίνον;οιι. οι;οις aε λίαν πολλΊ; κ.αί θερμή. μιι­
>)rιχο/ χαί εύφυεΊ:ς , καί έf'ωτιχοί :ιιαί εύκίrητοι πρό; τούς θυμούς κ.αί

»τάς έπιθυrι.ίας, ένιοι aε χαί . Ιά.lο ι μαλλον. Πολ'λοί δ! κ.αί aιdι το έγ­
JJγύς ~ίναι τοv roεprιv η5που (τοv έyκεφιίλο•J) τήν θερμότητα τιχύτην,
)) νοι;·~μαιην iλίσχοντοι ι rra rαοί< η e,,.ιιουσι,, σιιχοίς, δθε•ι Σ i~υ λ λαι χ.α ί
))Βάκ.χι3ες :ιιαί οί lrflεoι γίνονταt πάντες, δταr _μή rοσιίματι 11γωι· ιαι
Ιιά.l.lά ψυσι:ιι(ί ιιpάσιι. Μοιρακίς aε ό Συρακ.ο•)σιος )(α,~ ~μeιvωv ώv
>> ΠΟtη"Cης9 O"C' t)(ιJ"Cα.ι~ . ''Οσοις a·
οcν έποινθ·~ τ·ί;ν 7..γα.ν θεριι.ό­
(('f"/)τα πρός τό μέσον (τ·/;ν κ.αρ8iαν), ο •~τοι με.lαπ·ο .lικοί μέν εϊσi, φρο­
J)νιμώτιροι aέ, κ.αί ήττον μί., έκτοπο~ (έκκ.εντρικ.οί), πpος πο.l.lά όe όι­
)) α1Ιpοrτες rώr rί.l.lωr, οί (lir πpός παιόείαr , οί Ιιi πpός τ~r1-ας, οί όi
J).-rtpός πο.lι.τι/αr . . . κ . τ . λ. »
Ό Λαιι.αρτ!νος, χ.ατά τl;ν Μοι·eιιιι, λέγε~ : <<'0 μεγαλοψ•JΥ.~ φiρε1
»έν iαυτφ τό · σΤοtχεϊον τής κ.αταστροψ1ί; , τοu /)ανάτου, r~ς παρα­
J>ιρροσύνης ' ώς το όπωρικόν φέρει έν έαυτίi.J τόν σκώληκ.οι)).
'Ο 8έ Ηολταίρος έπιτυχως κ.αί έπί τό γεναώτερον έξέφρασε τ·f.ν iοέαν
τγjς παρά 'nj) ά.νθρώπι~> συ .. υπά.ρξεως της έχ εψροσύνης καi παραιpροΙJΙ.ί-
νης
. ~ ' .
οιοι των
...
~ '
sζη; στιχω>ι :
Le ι~iel en ΙJOUS t·oι·man t ιnel a n g·ea notre vie
de raison, ιle foli c .
De notre ctre impa rl"ait Yoila le s eleιnents.
Ils ωηψοse11ί to11t Ι ' Ιιοωιrιe , ils forωent son e s senι;e .

: « L 'extι·~ωe e :ψι·it. est voisin

Ώσαι.ίτως χ.ατiι τον Pa~cal
de l 'extrcrne folie» . Ό δέ Σενέχ.ας , χ.ατά το~ Jacobi, λέγει :
«Ν οη r)otest gΓan ι1 e aliquiι1 et su μι·a ceteι·os loqui nisi
mota mens»' .;\τοι (( ~Εν ~ύνατοιi ' τις νά ει1η1 μέγα ΤΙ ·:ιπέρ τούς λοt•
πaύς άνθρώπaυς, &ν αι φρiνες aεν ε[νε ιωιιrηftirαι» .
'Εν γένει δε οvδεlς αίών παργjλθεν, ά.πο των iρχαιοτάτων χρόνων
μέχρι ιΠιμερον, χωρ!ς νά έκ.ιpρασθ~ ίκ.ά.στοτι χλ'λως ύπο των μεγαλεt­
τέpων πο1ητών κ.αί ιp1λοσόιpων μιiiς έποχης ή iδέα αvτη' λα'5οiϊ σα
 ~t2

?ι"λίον τύπον άξιώματος χ.αi άποφθiγματος· άπό αiώνων ~ε Μη πχντις

lποιναλαμ~iνουαι, λίγιι ό Moreaιι, μιτi τΙJίj 'Αριιrτοτέ/. ο•Jς : ((nul-
}um magnιιm ingenium sine mixtuι·a ιlementiaeιJ. Τό φχιvό­
μινον λοιπόν τοίjτο ού~ίvα έχ. τών σπου~αίων ιiν3ρων ~ιέιpuγιν.
·ο Moι·eau ιie 'Γοuι·s έχ.πλαγιίς, ώς λέγΕΙ, 3ιά τ·~ν α•Jχνότ11τα
τοίj παθολογι)(.Ι)ίj πχ? iγοvτο:; (τoij νε•ηο~α/}ειακ.οG στοιχ είοv), ;ι.λ .,,ρονο­
μιχ.ΙJG Τ, ίπιχ.τήτο•J, έν ταί:; οίχ.ηινιίαις πολλώ ·ι έχ. τών α•ηχρόνων
3ιαιτήμων ιiv3ρών' οτχν iξ «.πλής σ•ψπ•ώΙJεω:; χ.αί iνευ οv~ιμιiς
προχ.οιταλ-h jιιω:; έπλήροψοριϊτο πιρι των προηγο'Jμέvων αvτών &Πii iα­
τριχ.ήν ίπο'.Jιι•ι, δ'Jνέλα~ι τήν ί8iαν• φυΙJιχ.ιjΊ τfi' λόγ<ι> νά lρευv·ήιτ~, χ.αi
τάι .ιrατi τ?ίι; 3ιαΙJ·ήμου:; iν~ρας τών παρελθο•JΙJών ίποχών . Τάι ά.πο­
τιλίσματα τj\ς έpιtί•ιη; δέ.ν uπ.;jρξαν αvτ~ iΠ,'ΟΙJ;ςόχ,ητα, iλλάι τούναν­
τ(ον ίντελώ; ΙJύμφωνα πρός τi τ.;jς χ.α/} 'έκ.iΙJτην παρατηρήσεως έπi των
ίξεχόντωv iνθρώπων, χ.αi ένίσ/.υιrαν 3έ τ~·ι πιπc.ίθJ]ιιιν, 1)ν ιtχ ε πρό
πολλοij αχ'Ι'Ιματίιιιι πιρi τ.;jς τα•Jτοrιιτος χ.ιχί τοu ενιαίου τοG παρά­
γοντος τii:; τι μιγαλοιpυlας ή τών έξόzων προ11όντων ιiιp' ένός, χ.αi
τών ποιχιλωτiτων πα/}ολογιχ.ών νευριχ.ών Τ; ψυχιχ.ών ιpαινομέ~ων ιiφ'
ίτίpου.
Ν•jν ~αpαθίτομεν ίνταϋΟα ~λίγαις μόνον ίχ. των πa'λλών βιογραιιpίας
3ιαιτήμων άν3ρών ιiλ'Ι'Ιμμίνοις ώς έπί τό πολίι ix. -τοG J .. Morea11 (de
Tours), ιruντcιμ-5.,,τις μί.,, έν πολλοί; -τ.i χ.ατ 'α·ίτΧ.;, συμπληρώσαντε;
ομω; χ.-ιιί r.οηα, ίξ α•Jτών χ.χi προσ/}ίααντε; χαi iλλα; ήμιτίρας μιτ'ά
μιλίτην 3ι«.φι5ρ·ω.,, β1ογρα~ιών χ.αί ιrυγγ(αιpiων •

..
:Sω•ρά-eης. Δια τ6ν μέγαν τοijτο.,, οcν~ρα, τον χ.ολοασόν της ά.v-
6ρωπ~.,,η; πραχ.τιχ.;jς ΙJοφlα; χαi iρετ7j;, f.vώπιον τοtί όποίου lχ.λ1νον μι-τάι
'Jε~αιιμrιij ίπαvτε; οι αίώνις προσαγοριύιιαντι; α.Jτόν 3ι8i11χ.αλον' εrπον'
οτι Χ.'Χ":'Ι~i~ασε -τήν ??φίαν ιiπό -τών Ο'Jρανών είς τήν γ'ίiν. Δίχα~ον χ.αι
όpθόν. Πρό αvτοίί ιίς Τιτiv, ό Προμ"Ι]θιύ;, ϊχ.λεψε τό πϋp -τουτο lx των
οupcινών χαί τfι ι.ι.ιη3ωχεν ιίς ':'OU~ θνητοϊις· ιiλλ. ό Πpομηθείι ; είνι μi«
i,λλ"Ι]γορία, ένιp Q Τιτ~ν Σωχ.piτ"Ι)~ ε1νε μία πpαγματι;ι.όΤ'Ι')ς, μί-χ πpο-

..
aωπιχ.οτης . . Π'
ρο παντος ' .
λ οιπ,,ν ην
1' "θ pωπος,
7.ν . ω;
χ.οιι
. "Δ •
:χ.v11pωπος ητ•ν

'JΠΟΧ.είμενος είς οι7.ν3ήποτε νόιrον , ώ; 6 χ.01νότεpος . τών θν'Ι)Τών. Πολ­

λiχ.ις οι\ιτό, ό Σωχ.ρiτ11ς. χ.α.ί ση,νiχ.1ς μiλιιr•χ, έχ.αμε λόγον πιpί τ1jς
νόσου αύτοv όμιλών πεpί το\ί ~αψοrίου του, π1pi 1ωriίι: ιιαί tnιpιloυ·
« ipoί ιr; το υτ' έστιr , ώς λίγιι ό ϊ3ιος, (Πlάτωrοι: : 'Λπολογιαι),
«tιι, παι~οι; άp/;άμeror !Ρωrή τiς 7-η-rrψίrη , η, lfrar rlrηtaι, άιl άπ'>­
« τpέπει. 8 άr μi.l.Jω πpάτrει γ , πpοτpέπει ιr; οι)ποτι ».
Άπολογο•)ι.ι.ενος έν~:1π\Ι)ν τών ~1χ.αιrτών όπως .8ιχ.α\ολογή~ i.oιv.rόv
;ι.α.τiχ τ-~ς χ.α.τηγοpίας , ΎJ•ι -ΪJ~•Jνατό τ~.ς νά άπε•Jθύν~ ίναν•ίοv τοv ώς 3\α ...
ψθείροντος τοuς νέους, ώς χ.αί πiντας ;ro;Jς πολίτας, ~ιά τοϋ IJ!JΙJτ'hματος
•
τη, ·χaτ' Mίar κοιτ11zήσεως ;ι.αί μή τολμώντος Jηιωσίq νiχ χ.ηρύττ~ τόις
ί3iας του, ή χ.οιί ώς ιiχρήιr~ο•J iν η\ πολιτεί~ ιiν3ρός, χ.α/jό μ-1; πολι'­
τευομένου , λέγει ό Σωχ.ράτη. «τούτο (τό 3αψόνιον) έrπιr lf f'Οι έrαr­
τιοϋται τά πο.lιταiι πprfττειγ· Jt.aί :rrαrιιff..lωι; 7·iμοι tfοιιlί έrπrτιοϋtιθαι
π. τ .. l.
» . Ό γνωpίιrας χ.ΙJ.λώς τούς φρενο~λα~ε\ς έν τοις φρινGχ.ομιίοις
ση_νάχ.ις θiχ εl8ε ΠΙ)λλοuς τοιούτο•Jς άποτριπομένους •Jπό μιiiι; 1ωrής
ή ·~πό όpάμπτό< τινl)ς (θεοϋ ή ι;·ψ~ολικl);; τινος ;ι.αί μυστ11ριώ3ο•Jς ~­
μsίοv) οπω; τιλέσωι;ι πρiξίν τι•ια. (π . χ . τοϋ τρώγειν ή έργi~ισΘαι χτλ. )
ή vάι 3ιαχ.όπτωσιν G(.ίφvιδίως {χ.τελr1υμένΊ1ν ηνά. πρiξιν χ.. τ. λ. Πολλοί
μiλιιrτσι ψpενοbλαbΕίς ά7:ο3ί3ουι;ι χ.αί ι;ή~ε?ΟV ΕΤΙ τi; φωraς τσιύτσι ;
χαί τιΧς 3ι' οιύτών παpοpμήσ~ιι; (i~pιιlsi o ns) είς ι,αψόrια . ·Ως γνωστόν, ή
λέξις αι•:ίτη είνε έτι πσιρi Ttj) έ).λ-ηνικίj) λα<!> έν zρήιrει ' χ.αί 3Υ. πολλάχ.ις ύπr,
τ1Jν oι•jτ1Jv σχι3όν ίννοιαν ; ύιp' ήν χ.αί οί iρχαΙοι " Ελλ·11νε~ έχρι;Ίντο α•Jηi,
τούτέιrτι θεωροϋσι ταϋτσι ώ; ύπερψ•JΙJιχ.όις ~•1νiμιις μεσαζο ·)ιrσις ιι-ιτοιξi..
θιοϋ χ.σιί άν/jρώπων · τ~ tfαιμόrιά είιη χ.σι ·~α καί εi..ιργε τιχ.ά. ·;, )(.σtχ.ά. χαί
βλαπηχ.i, ώ;χ.αί ποιρiχ το\ ; 17.ρχαίοις. 'Εν τ«ϊ> ·~πό τήν ~1ε ύl)·ησιν ήμών
οcλλοτε δ1ατελέσαντι Έθνιχ.ιj) ψρενοχ.οι.ι.εί~ τής Κων/πόλεως εrι.ο:J.εν iσθενή
τινοι πiσχοντοι έχ. ψευιJάισ&ιίσ1ωr rijς ιiχ.ο·~;. οιrτι; χ.ατείχετο ύπό δύο
δοι.ιμ~νLων, ίvός χ.οιλοϋ χ.αί ένός χ.αχ.ο•). Ό11iχ.1ς ό 3ι•.JτιρG; 3ιέτα<tτιν rι.ύ­
τόν ιJιά ~riίς όπως ύbpι~~ -.ά. θεϊα(ί8ίως όταν εύρίσχιτο έν τιj) να<!))' η ο-::ως
πρiττ~ έν γένει τά.ς μάλλον έπ1λ11ψίμοvς ή χ.αί άπλώς γιλοιοι.ς πρiξιις
(οι.Ι)v πη3~ν ή ποιeιν χ.•Jbιστήιrεις ιι..τ . λ.), ό πρώτο;° . ό χ.αλ?ς 8οι.ίμων ,
το•)νοιντίον σvνιbούλευιν αύτόν τόι βέλτιστα χ.σι! τόι iνοιντίiχ το ίί χα~f.ο ίί
8σιίμο'Ιος. Ή πχλη α•)τη μεταξu τών δύο ιJaιporiωr, ώς :iπιχ.Χλiι οι ύ τi
 414

ο πασzων, ήν ϊ:iντοτε κρατeρi, r,•ψ.bαίνο•;σα iνά πiσαν στιyμ·f;•ι χ.αί

~ . ' 'λ . - • 1: - θ - (J . • • δ'ε
οια. τας ε αχιr.τα; · των πρ:r.ι.,εω'Ι το•J κ.α. ΎJ:~.ερινου ,Λου το •J, η νικ:η

ΕΧλινε ότέ υ.eν ύπέQ τoij ένi;ς δαιυ.ονίου, ότέ όe ύπέρ τοϋ fλλου. Ιlολ-
' ' 1

λ iχις μετά την όριιrτικ.·ίιv νίκ·11ν 't'oij καλοίί όαί:~.οvος , ό ·ί;-:-τηθείς καχ.ός
δαιμων όέν κ.α.θ·ησ•)zαζεν έντελώς, ά.λλ' έξερρ·f.γνυτο eίς ψρικ.ώδει; ·::ί~ρεις
χ.ατά τoij iντιπiλου -i"o•.J κ:χί χ.α.τέbα.λλε κ.αί τάς \.ιr;τΥ.:~ας δ'Jνiμεις όπως
•:ιπερισzύσ~ παρά τ<ϊ> πir;zοντι, όσης ένiοτε ;ι.αi έγtλα κ.ατ·η•Jzαριστ·η­
μivος έχ. τΤ,ς '""="°fιζ τοίί ΧIXXOiJ όαψ.ονίο•; καί τών iπελπιι;τιχών α.•)τοij
• ά.ποπειρών ύπερισχ•)ι;εως ώςθεα.τ·/;; πzρακ.ολο•Jθών τ·/;ν ;;iλ·r,v τα•.Jτ..r,v τών
δύο iντψ7.χομένων έν έ7.υτiJ) δαιμονίων. 'Επί τoij Ιjεiτρο•J τoij έγ;ι.ε·
ψiλου α•:ιτοij ό άσθ<vής ο•~-:ος ·(;ιrlji.'lετo τρείς προσωπικότ·ητα.ς όρώσας·
αί δύο ·hσα.ν τά 3 1.Jo όαψ.όνια, ·ί: τρίτη οέ ,χύ-:-ί:.ς 6 ίδιος, 3ιό χ.αί ένό11.ι­
ζεν §.αυτόν ιpισυπrίσrαιοr, χ.αί Χα-:-ά λογ~v G'Jνειρμόν, ώς ezον-:-α, Κ.'1.θί;
τρισυπόστατο' ώς ό Θεός , θεϊόν τι έν έα•Jτ<)) χαί έπομένως ά.ποστα.λέvτα
έπί τ·/jς γΎ)ς έξ ούpαvών ώς 3.v-.ιπρόr,ωπος τoij Θεοij κ.τ.λ. Ό iσfJεΨr;
Ο•~τος πρός τούτοις εtχ& χαί v.ίαν 1JΠΟΚ.εψενικ·/;ν αίσθησιν' ·(,σθi.νετο ότι
πάrrοrε ix ιJεf.ιώr χαί ό.lί:·οr πpc< ιά ιίπίσω τoij σώιι.ατό; το•) π~ψΙΙ­
κολουθείτο \ιπό τoiJ ;ιια.lο ϊι ιf,, ψοrlου του ώς vπό συντρόψου ο-:rισθεν

ιστοι.μένου κ.αί ά.οpiτου,οστι; συνε~ού'λ~•Jεν ;ύτ(~) δ~σ λίαν σαφοiJς yιωr1/r:

τiχ :iριστα χαι παpεϊzε τ-f,v r,υvόρο:~:Γ.v του κατά τών χακ.ών πα.ρο-:ρύν-
σεων του :ιιωιοίΊ ιJαψοrίοι· . .
Είνε εύνόητον οτι παρά τ<ϊ> ·r.ιι.ετέριp το•.Jτιp ifj,θενεϊ χ.αi α ί κ.αλαί χ.α.ί
'
αι χακα.ι
' ·~ ·
ιοεαι,
.,
αιτινες
w θ ουν
ω
' '
σ.υτον
' '
Ε'ΙtΟτε
'
κ.αι
'
εις
' "\'
α. •ιαΛ?yους
•!:
πρ:r.c,εις,

έγενvωvτο έv τω• ίSίωι OC•Jτ')\i έ-ικ.εtUiλω . II!iς ivθo, ωπο:· σκ.επτόu.εvος

Γ
3ια.-
• Τ •

λοyιζετ-αι καθ' έα•Jτόν Sιά. των λέξεων, συνοιι.ιλών κ.αi σuνiπτων με'l'
~αυτοu όιαλόγο•)ς χα-.iχ τ·/~ν στiθμιr,ιv τώv όιοι.<pόρων έπιzειρηιι.iτων
των ύ ....;[p ή χατά έv περιπτώσει τινί, :;ι.αi έν τελaι λαμ~iνων :iπόφασίν
τιvα ώς πpός τόv προσδιοpιr,μό'Ι "t -1\ς τΎJρητέας διαγωγΊjς τοv ά.πέναντι
τΎ)ς πεοιπτώι;εως.,
έκόηλών δε τό τελικόv πόοισιJ.οι.
ι Γ
τών ίόεώv χ.αi συ-
ι

νοι.ισθ·ιιμiτων αίιτου όιiχ πρiξεως, ή τούναντίον iπέχων. Ούόόλως S'

εκ.τοι.κ.τόν έστι νά. γεννώνται χ.αί iv τ<ϊ> \ιγιεστέριp έγχ.εφiλψ αι μi'λλον
ηρατώ~εις, παρi~οξοι, :iστείαι ή άνήl:!ικ.οι ί3έαι γ\ τiσεις, ί3ίως iν
τόποις ή -::«ριστiι;εσιν, α.ϊτινες ά.πα.ι't"οίί'ι τήν μiλλον σώψρονα κ.σ.ί έπι­
μεμελ·ιιμέΨΙ)ν ~ια.γωγ·f,ν (έν η) έχ.κ.λησίqι π. Χ.· ή έν Ιi•Jναστροψ αίς κ.τλ.).
 415

Ή 3ιαψορά. ομως 11.εταξ·:ι τoij ·1γιο•jς ;ι.α.ί τοϋ πiι;χοντος έ'γ;ι.ειτα.ι lν

τούτc~>, Ο't'ι Εν τij> πρώτ<ι> ταχέως ;ι.α.τα.-;τέ'λ.λονηιι α.ί :iντ~χ;i!'.εναι ΤιiΊ
Έ7·ω αύτοϋ ί3έαι, :7..ί λέξει; aε α~ !;ι.ιpρiζο·Jι;αι τ~; ίaέα.ς έν χ.αιρι~
τη; χ.α.θ' έαυτόν σκ.έψεως μένουι;ιν έν ηi- ~-.ατα.ι;τ:iσ~ι iMiν~ τ·~ δλως
είκοrιχfl χαί έι;bεrψ.έν~, οϊίτως ε(;tε!ν' τήν όr.οία.ν eχα.ι;τος έξ ·ίψώ'Ι γνω­
ρίζει κ.αi αίσθiνετα.ι έν έαυτιj>, οτα.ν χ.αθ' f.α•Jτόν σΧiπτηται, Γίrευ ιί,[ΟU
~ηλονόη ;ι.οιί τρόπον τινi ιiπαa•Jθεrσοcι τοG ·ίιχ:ηρ'>i: καί 8ονώ3ους περι­
bλήματος αύτών. 'ενij> πα.ρi τφ πiι;χον--:ι χ.ατά. -r'>u; 3ιαλοyισίι.οuς ιχί
· γεννώμενοιι ι.ι.ετi τών ί~ει:)ν λέξεις πpοπέιιποrιαι προς τά. έχτός λαμ­
~άνοΨΙοιι ζω·ηρότητα κ.οιί έ'ντα•ην ά.ι;υν-ήθη, ~νεχα. τ'ίjς πα.θολογιχ.1jς 3ιε­
γέpσεως χαί εύα.ιι;θηι;ίας τών χ.υττiρων έΧείνων, ~ιi τής λειτο•Jpγiας
τών όποίων έκ.3ηλοίίντοιι τ:i ·ίιχ·ητικ.Χ ι;•.ίμbολοι (·ίJτοι οιί λέξεις οιι άκου­
ιπαaί, οpα είχ.. 2. σελ. ι 23 κ.αί έψεξ7iς), ζωηρότητα χ.αί lνταΙJιν,
έξισουμένην πρ~ς τήν τών ·ί;χηpών λέξεων, α.ί'τινες άφικνοvνται εiς τόν
έγχ.έιpαλ'>ν προφερόιι.εναι παρά. 3ευτέpου προσώπου έΧτός -ί;μών ε•)pισχ.ο­
μένο•J · ό πάη_ων :iντιλαιι.biνετα.ι τι;1ν ;ι.αfJ' έοιυτον λέξεων ι~; συνήθως
ιiντιλαμbiνετα.ί τις 1-οίί ·'/;zo•J τ<ίJν λέξεων iνός όι.J.•.λοvντος :iνθρώποu·
αι έν τ<ϊ> έγ~εψiλφ γεννώμενα.ι λέξεις παρά τι'j> πάσχοντι άίuθητοποι­
οίιγται. το ψvχι-χον έν τij> έγΧεψiλ<)} ;ι.έvτρον τ·~ς :i;ι.οης ( f ος γύρος τoij
κροτοιψικ.οίί γύρο•) Εi;ι.ών 2 έν ΚΙ) έΧ~Υιλοr .πρός τi έκ.τός μiοιν έντύπω­
r.ιν, Ύ~ν δΕ:ν έ3izθη έξωθεν έξ όι.ι.ιλοijντός τινος iνθρώπου, iλλ' έ'ι;ωθεν,
ϊνεκ.ιχ τ1j; έντόνου όίεγέpσεως ιχύτοϋ· τό ψαινόμενον τQϋτο καλεlτα.ι έν τ~
παθολογί~ ψευJαίσθησις (11a1lncination) .
Τοιαίίται ψε·J~οιιι;θ·ήσεις Φψ.bοιίνουσι δι' όλα -:ά. εϊδη τών . α.ίσθ·ητ·η­
pίων: ~ράι;εω;, γε•)ι;εως, όσφpήσεως, ώς ;ι.α.ί τ·η; 7·εrικiίς αίσθήσεως. 'Ως
γνωrιτον ό έρεθισιι.ός τοίί Χέντρο•J οια.σ3ήτcοτe αίι;θήι;εως (·f. ψλοιώόη;
Ι'J\ιι;ία τοG έγ;ι.εφάλου εΙνε το κέντρον ..:iση; αίι;f)·~ι;eως) ;ι.ατi νόμον τινά.
φ•JσιολογιΧόν προπέμ.:ετα.ι 1'ρός την περιφέρεια.ν · ~πομένω; εϊτε έν r<fi
κ.ίντρφ διά. παθολογικ.ήν τινα αίτiαν ό έρεθ;ι;ιι.ός σ•ψ.b·fι, εϊτε ού-:ος έ'ξω.
θεν προχληθ~, ή προκ.•.Jψο•Jσα. οιί'σθ·ησις θ χ προπεμψθ~ προς τά. έ;ι.τός.
Έiι.ν -:t. χ. έpεθίι;ωμεν 'εν αίσθη'1:'ικ.όν νε\;ρον εϊς ·η σ·rιμει:ον τής πε­
pιψεpεiας το•j σώιι.οιτος, ό έπα.Χολο•Jθών πόνο; λοιμbiνει μέν χώραν πάν­
τοτε έν τij> κ.έντρ<ι> (τ<ϊι έγχ.εψάλ<ι>), γίνε•οιι όιι.ως αίι;θητός έ-ι τφ έρε(jι­
σθέντι r:εριφερικ<ϊ> σηι.ι.είιp, ώσεί ii~ρ~ t7iς αίι;θ-ί;ι;εως :J.;ν αύτό τό νεvρον.
 416
'Εάν τt'.Jij οι•~τοG νεύpου έpεθισθij τό ~γχεφαλ•.χ.όν χ.έν-:-pον, έξ o•j τό νεϋ­
pον ?tηγiζει, ό πόνος πiλιν θά yεlη1 αιίσθητό; χ.αιτά -:-ήν περιφίρειαι~ .
'Επίσης iάν πιέσωμεν iιrχ_υρώ·ς τόν βολ~όν τοu ;φθαλι.ι.ού κ.αί έρεθισθ~
ούτω
.
τό όπτιχλν νιuοον , τiι. έχ. τoij έοεθιιrιι.ο•:;
ι ι,
τούτο•J ποοχ.ύπτονται .•-Dω-
ι

τιινάι σημείοι τάι βλέπομεν έχ.τός ήμών είς τό 3 1.iστημ-χ χ.ινούμεναι. χ.οιί
οiίτω καθ' έξi);.
Ο·~τω ποιρiι. τοι; πiιrzοvιrιν έχ. ~·ει•ιtnισθήοεωr οι ipεθισμοi oi λοιμ­
~iνοντες '/..ώραν έν η\ σιpαιίρ~ -:-ών αιίσf}η-:·Ιίρ~ων ίν τ(i) έγχ.eιpiλιp ..
fvεx.'X τής άλω; παιθολογιχ.Υjς iντiιrεω; αύτών, προπέp:ποντοιι πρός τα
ίχ.τός. Ό ΠΧ'Ιf..ων εlνε 3uν!7.τόν π . z. νiι. βλέΠ11 ιiντιχ.ιίμενόν τι r.ρiγ­
μαιτι iν•.ίποιρχ.τον έν τώ έξωτεριχ.<j) ;ιόιrμιp, r.ιχιιοιγόμενον ομω; ώ; είχ.ών
έν τcj\ έξ έιrιt)τεpιχ.ής αίτίας iρεfιισθέντι -:-όπφ τοίj έγιι.εφχλου, Υiτις καί
προπέμπεται πρός τΟι έχ.τός. ('νωρίζομεν πρr,; το'..ίτοις , οτι έχομεν τήν
ί81ότ11τοι το•:; iναπ-χρισ-:-~ν τά; :ίλλοτε έντuπώιrεις· ίάιν π. χ. προ~λέ­
ψωμεν iντιχ.είμενόν τι έχ.τr,ς ήμών •)φιιrτiμsνον έν τc;> χ.όσμιp, εrτοι 3ε
χ.λείσωμεν τούς ;ιpθαλμοϊι;, lχομsν έν ήμίν τήν είκ.όνα ToG iν-:ιχεψέ­
νοu, &.ν :ιι.αί ο•'η_ί τόσον ζωηρiν, ώς οτε πρό των ;φθοr.λμων ήμων
τοuτο τvγχιiνει όν , .;)τοι άyαπαpιοτώptr lν ·ί~μϊν τό ιί.ντιχ.ιίμενον .
'Εν ποιθολογιχ.αι; λοιπόν περιπτώσεσιν ·ί; άrαir:αpάοτασις αvτη είνε
τόσον ζωηpi, 6 έρεθι11μό, τών χυττοίpων, έν οις παρήχθη ή είχ.ών ~λ­
λοτε, ιίνι τόσον lντ'}v'}ς, wΙJτε έξισοiJτοιι -πρός τόν βοr.θμόν τοu έρeθι­
σμοiί, Οστις Π7.ρ iγετοιι παρόντος το•.i iντιχ.εψένου. "iXt πpοσ~iλλον't'ο,
iξωθιν ά.μέσως τό αiσθη-: ·~ριοv τi)ς όρiσεώ;, ιiπαραλλiχ.τω, όπως έρε­
θιζομένοu τοu χ.έντρου ιχiσθητιχ.οu τινος νεύρο'J 3ιi τιvαr. !άωτιριχ:/ιν
Πi~ιθολογιχ:lιν ιχίτiιχν (ιiναιμίαv , ·)περαιμίαν, πίεσιν κ.τλ.) οιίσθαtνόμεθιχ
ίν η\ πεpιψεpεί~ vευροr.λyίαv, ώσεί πρiγματr. τό νεuρον νiιι Τ~pεθiζετο χ.οιτά
τήν πιριψέρειοιν "αι .iιι.έσως vπό iντιχ.ειμένοu τινός έ"τός ήμών 3pώvτος.
Ζωγρitοι τινίς, ώ; ιί3ομεν , ιίς μέγαν βαl:lμόν χ.έ"τηνται Π,ν άrα­
παpαστατιιιqr τοιύτην 3ϊιναμιν, είς τρόπο'/ ώιrτε, ·ιχίpομίvου 't'OU ιiν-n­
Χ:ειμένου, 3uναr.νται vάι γρiψωσι τήν είχ.όνοι, ώσεί ύπήpχι τ'}uτο πρό
τών όψθοιλμών. Ή ζω11rότης τής ~ναποιροιστiσεως ιlνι άλλοτι iλλη
ποιριi τοις 3ιοιψόροι; χ.οιλλιτίχναις, παρi τισι 3ε τούτων χωροuσα itar.ί
fλέχpι ιjιυι1αισθήοιως . 'Έ:y_ο(l-ιν ·ί)3η έν τοίς πρόσθεν, έν τ~ πtpί.
'Α auίας χ.εψαλαί~, ιiνοιψέριι τοιοιvτιi τινα πιχριχ.3είγμοιτοr. .
1

. ..... =

'...J
 ··· ~·· ·

417
"Ο, τι Ηγιται έν:-'Ι.uθιχ r.ερt τη; ό?iι;εως , το•:ίτ' α·~τ;., pητέι;ν κιχ~
, - , , , . --
. · •;ν7.ται, -:-ις νΊ.., ακ.-;υ·~
, , ,,
λ Δ,
-::ερι ":"η; ytυr,εω: ?vψρ·r.ι;εως, 7.ΧΟΊ); κτ ·r;zoυ;
•
.fί
• •
tpωνχ;
• • CJ.
εv7...p 1 1p'.1'Jς
(λ ... \ . . . . λ . 1.11·11"':' ' ·'!= fj
εζ~t; ί , χ<iipt;
..r;ριον ε..,ω !'1"':'rJ ιχνχ ογr:.ι'V σ:t'1 1

να r.p?ι;λα11.~i·ι·fι -:-~ς έντυπώι;εις -:-α.J-:-σις. (}:ίτω 7.'ολλοί ψfενο~λα~εΙ;

ιίχούυυσι πpάπιατι -~)ν ίδίων α•'.J-;ών ~ιανοηv.7..τω•ι, τα 6r.οία 7.'ΟLQϋν­
τσιι κ.αfJ ' έαυτο•:..; 3ιΧ λέξεω·ι ώι;εί α·~ται έ'ξωl}εν ·'r.ϊ:r.ρώς προeψέροντο,
ώς iλ)ως r.iς •)γι·/;ς -iν~ p ω-:.r:ις τοuς ι;•;J.ληγιι;μQ;Jς 7.'JTO'J έχ.ψρiζε,ι
;ιαθ' έαυ.όν δι?. ').έξεων, αί-;ινες ο;;.ως. ?'JΙ1ΙΟλογα.ώς έzόντων τών
r.ρ'Χ)'U~iτων. είr;ίν, ι;):· eίπείν, 1Jπόκ.ωΦΟt Κ.(Χi έr:;"":~:·1;rJ.iναt ·~zου .
ι
.. ι ι ι

Ό ·r,υ.έ-:ε c ι;; έν Κωνσ-:αντινο·;πόλε•. 1.ι;θε.Ψ/;; άχnι;ωr τών i~ίων α•)-

' 1

το:; δ17.νr,ηι1.i-
1
;ων κ.αί u:f.
Ι
~ 'JΨ1.υ.ενος ν:Χ. έΕ-r,y·(;ι;11 -;;., ΕΧΤΟCΚ.τον τοV <Dαι-
, • , Τ
,
νομε.νΟ'J, ψυι7tΥ.<p
- • λ . ;CJ. ' - , • • ~ • • '
τ~, ογιp, , 1 1Εf.1)ρ·fισε τουτ') υπερψ'J'ηκ.ι:ιν χϊ:οοους αuτο
1

ιi: -~ί";'ί~v έκ.τό; 't'')V 7."':'6~J.O'J ":'Q 'J ε·Jρt'1t.')~J.έΨr:ν. Ή ·J;;Οt'L~εμέν·Ι) α 1}t'"Ι) αί•
τία. 1οr,ι;λα.υ.~i
' .~ νε•. ,υ.•,ριv·ί;•ι π1.ν -:ο τε σ·)υ.'Dωνο'ι r.cό; τΧ:; έπικ.ρ'Ι.το•.ίι;α.ς έν
• , τ ,
ir.ι;χ~ τινι ίaέα:; 7':εοί τών 'D'Χ•.νου.i.νω'Ι τ·/)ς ΙΤJ•Jσ#ως χα\ -;ο·) -f.f)ικ.οϋ Χό'1υ.ο•J
... ι ~ Τ ' Τ '
)'.α.ι πρ6:; -:ό-ι ~αf:J;1.6ν -;·(,; r.ν <·ψ.α':'ι;ι:Γ,; :Χ.vχr.-;ϊιξεως Χα.ί :iνα.τροψΥ,ς το~
7.'Χσχοντος. σ:ί":ω τινέ; -;ώ ·ι Τ:'1.Ιj'j_6-ι-:ω'Ι -;r, έ'ΧταΧτ'ιν τοίj -pιχινο11.ένο•J
. ~ ·~
αr.οοωοuσιν
.
εις τr,ν
, ι
)εQν
, ·r.-· ει;. . .r . ,.. . - , -
τχ 1-1.ει;χ.,ον-:α 1-'.<.τ:itζ'J 7..Ι.ΗΟ!J κ.α.ι των
1.νf:Jρώπων ίερ:Χ -~ /l·'Jl'j";'fι?L<::i3 ·r, οντσ., είς -;')·~; iyyέλ':J•Jς π. Χ· ·ϊι τοuς
:1.γίοv; χ.":λ . ·(, εί; -;ο•):; ~ια.~όλr:ι·J;, η.λ':J" εί:; ·iϊλεκ.τ-ρ"ψοu; κ.α.ί μα.yv-ι;-
τισι.ι.οιJ; ή εi; - ~J. 1Jστ~;ι.. ?.; iτΧr.ρίχ;, ώς τoij--:rJ r,•Jν·rιf1έvτερόν έ'7τι Χ~":'~ ~~~ν
·ίψ.ετίρα.ν σύγχρr,,νον έποz·Γ,ν .
Κατά. τ·/;ν iποι:r, ν τοG ~ωκρiτο ·;ς :iπι .. οίχ f:J~οτ·f,~ων ;ι.7.ί ·:~1tερψ ·1σι-
κ.ών Οντων iπλ+,ρο•J τ·~v '?'~ι7Lν. x':';~fj~L αι '1/υι;ικ.:χ.i. Ο •;'ι iυ.εις ~f}εοπο•.ή-
'
f}·ησαν zα.ί ir.ρr,r;ω-;,ι:.πr,ι·f,f)·ηι;α.ν. Εί:; iστό:; χ:χ.ί ' '
κ.α.τ:Χ τχ; μάλλον iσ1]-
• ' ' '~
μα.ντο•J; και εποvσιωο<•. ") • • ,. - CJ. β' .
ς r.οι. . α.;ιις r.ρχ;ει:; -:ου
-
;ι.α.•ι·ι;ιι.•ρι'ιου ιο•J ε;;s-

:ιc.α.λιtτο τ·/;ν :iντΩ;r,φιν καί βr,·f,θcι7.ν ίι~ίr,·; τι'Ιος r.ρQι:rτiτου κ.αi εiaικ.οu
θeοί.ί• iκiι;ηι οiκr,γέ'Ιεια. είzε κ.cι.ί ί~ίr,•;; ίψει;-;ίο•;; ~εr,u; κ.αi. προι;•οcτιχ;,
χ.αi. 2.>J'tOi οι νεκοοi ~θεω~ΟiJ'ΙτΟ ώ; ζώντε; κ.α.ί ε•)Jισκ.όυ.ενοι ε(: iέ•ιναον
ι ι ι ι •
iΠΙΧΙ')tνωνίαν /1·6-;ά_ τώ'Ι έr.tζ(;)'l't'W'I Οίκ.είων •);;r, :1.ορψ ·r;Υ ι;;ι•.ών αίι;~ανο-
/l·f\/WV τχ; r.poς α•)τχ; όα.ψι'λει; zαί ε•)σει5είς ψροντ\3α;, ·f, το•)ναντίQν
'ΓΙ;ν πηα.μi>:Ι)ι;iν των •)π;., τών ι;υyγενών. Έ•ι γένει ~! iπα; ό ί~~ω­
ηχ.ός χαί ό·1ψ.?ι;ιο; βίο; των -:.r,λ~τών , 11:1)8. α •)τής της πολιτεία ς πολ­
λά~~· έξαιροvμένης, ε.:.ιρiσ;.ετο vπό τό κ.ρ::ίτr,ς της έπι~~άσεω~ όιαψ? Fων
'l7
 4tS
θέων χ.α\θεοτήτων παντοίας ίιραρz.ιχ.1jς βαθμί8'Jς 1 ώς Χαί πνευμχτω'Ι ψιλι•
κων -~ έχθρικ.ών. 'Εν μι~ τ•Ηαύτ~ θεοκραηκ.·~ κ.αί πλ+,ρει πρQλ·ήψεων κοι•
νωνΊqο:, έν -~ τί; Π'ιευιι.α iκ.iι;τr,υ πολίτο~J ·i7.ό τ'i;ς ι.ι.ιχριiς παr.~;;ι·η; ήλ•.χ.ίας
έτρέmετο u7.ό τwν θc·r,σχ.ε•Jτιχ.ων
Τ 1
ί~εών καί ποολή·lιιων , ι
χ.αί έπ!στευεν εi;
τ0ις /Ι·υστrιριώόεις έπιόρiσεις vπεpψ'Jtrιχ.wν οντων, 'Π'Χντοτε παρόντων καί
r.αρεμι;σ.ιν6ντων εί; τε τάς σο~αράς καί έπr:Jυιrιώόει; πρiξεις τolj βίοu,1Jν
r\ινότ,τον ο, τι ή ιn•Jσικ·/;
Τ
Ι.χ.είΨfι τi•ης τoij iνθ~ώπι;•J ποr,ς πiν θα•ι•J.iιrιον χ.α.ί
ι ι ι

μυστrιpt6°Jόες ε\ίpισκ.ε k.ατχλλ·ι;λον eaα:-ος πpός οcνiπτ•Jξtν,Ο•J f.Ι·όνον 7>αpά

τιt> iμαθεϊ καί 8ειιrι8αiμονι λαίϊJ, iλ'λi καί παρά τοϊς fΙ-iλλ'Jν -:τ'Jλλiκις
:Χνεπτ•J''( 1υ.lνοr.: τον νο•jν
#
X.!Xi έπ! σοιnί:Χ
Τ ι
Κ.αt ΠΟλυυ.αθείΧ
ι ι
3r.αχ.ΕΚ.Q\υ.ένοις.
~ ~

Ο.'ι86'λως λοιπόν παρi~οξον iν •)πέστrι κ.αί ό Σωχ.ρiτ·r,ς τ·r,ν έ-:τi8ροι....

σιν τwν iφθόνως έν τ~ τ6τε κοινωνιχ.~ iη.ιι;ιrψαίρ~ 8ιοιχ.εzυμένων
όοξοιιrιwν κ.αί προλf.ψεων τοϊί λαοίj ':t'ερί τ'Ϊ;ς σzέι;εως τrι•:ϊ iνf:Ιpώπι:.•ι
πρό, τον χ6ι;ι.ι.ον έν ζ·ι;τ·ίψ.ασιν ήθικ:f.ς τε κ.αί φucικ·f.; τiξεως . "Άλλως
τε ;-.αί είς πίiσαν έ'Ποχ-/ιν τΤ,; ίστορία; τ·/;; ά ... θρωπότ·r,τοςκαί iν οί~όήπl)τs
χ.οινωνί~ ά ... θρώπων, παρατr,ροijιι.ε'ι ότι ένίοτε χ.σ.ί τi 11.ιiλλον έ~έzονηι
μέλη α·~τ1j;, οι ~ισ.κ.ρι&έντeς Π'Jλλ7.χ.ι; έπί ι.ιηαλο'Ρ·Λr- :iίν~ρες 1 ο·~~όλω;
}ισσ.ν iπηλl-αγυ.έν{ιt των ~πικρατο•Jι;ών παοΧ τω λαw ποι;λ·f;·'·εων. . 3Ε\-
' ι \ ' \ ψ
σι3αψονιι7Jν χ.αί 3οξασιών, καί f'.iλι-;τα α·~το\ ?.χ.pr.~ώς ~ .. i τ·ης ύπs-
pόzου πνευματικr,ς Λυviι.ι.εω; ;-.αί τΥ,ς έκτiκτο•J ~-Ι)ιι.ιο•ηγικ?π;τaς τ·ης
φαντασίας των άv-Γιγον είς ιrυι;τ·Γ,μσιτα φιλοσ?ψικ:Χ χαί θε'Jχ.ραηχά τά;
σ.ορ(στους X.'XL r;υγκΕ'f_'ψένα; ί~έας κ.α.ί ΠΕ':t'ΟΙθ·ί;ιrει; των λαών IJ•Jνθέ­
τοντeς εις f;· τι ολον τά ά.ψεr;τώτα καί 3ιεσπαρι.ι.ένα καί 3i3Ι)ντε; ώρι­
σμίνην μορφ·IJν eί; τήν :χ.ο?tστον καί ιr•ιγ;-..J.χυμiv-r,ν 11-i~αν τι;ιν ίΛεwν
τύ>ν πολλών.

·Κατά. τον μεσαίωνα η X.7..L Π?"λ•J μeτέπειτ7.. Π'Jλλ?ί φ•.λόιrr,φοι Κ.'Χί

~ ' ιι ~ ' ι ' , ' ' ' ι~ ~
OιαX.EXfψEVQL ανnρες EΠLljτE'JOV ει; v.αγειας, Εtς τ·lj'I ΕΠωpασtν 't'Wν Ο:Χ.L-

μόν-ων η είς τ·/;ν :iίμ~σο'ι έπιΧ?Ινωνiαν f.1-E't'xξ•) θοι;ij χαί ivθρώπων τινών.
ΚιχL σΥ,με 1.:ον 8~ έ-:-ι ~ΌλλΌί έξ,..,z~~
,. iν~~ες είιriν Επιο:)επεt:
ι \ εί; τ-/;'ι πί'iτtν
ι ~

vπερψ•Jσι·~ων κ.αί f.l·'Jlj't'"r,pιω3ών ψχινl)μένων' 7.ντιπροιrωπε•)οντε; ο·~τω

μερί3α ην:i τΥ,ς καθ' ήμiς r,ηzρ6νο•J ~·'ιρωπα'ίκ.·ης Χ'itνωνίας ΟCΠQΗ­
λούση~ . τρόπ'Jν τινά συνέχε•.αν τών παλαιώ'Ι έv 't'Q'.α•~ταις πρ'Jλ·ί;•}εσι~ι'Χ­
~ιωσοι-των Χ.'Λνωνιώ·ι .
Ό . ~ωκ.ρiτγ,ς έπίr;":Ε'Jt~ Ι.. 'li iπίι;τ~'Jε με-:' i>t,~α~Χντeιυ Πi πι ιθ·ίι11εω;,
 Η9
είς τ-/;ν
οcμεσον έπικοινωνίαν αύτοu μετά τοu θείου, την ι;ω)·ι/ι· ov
ιψpόνει Gτι ·i\κουε, καi ύπό τοίί όποίου ένόιι.ι~εν -,τι είχεν
iκλεγ~ ίνα
Οι 7.~ώσ·(1 είς το\ις :iνθρώπου ς τήν :i).-i;θειαν.
Έξετiσωιι.εν νuν έν όλίγοις χ.ατ:i πόσον έ·ιυπi.ρχει τό παθολογ
ιχ.όν
στοιχείον έν ταίς πεποιθ·ήσεσι καί ίδέαις του ΣωκρΧτους
ώς καί eν τ<ϊ>
τρόπφ τοίί βίου καί τ<ϊ> z.α.ρακτΤ,ρι α•)τοtί· ( 1)
Την ψ•Jχολογιχ.·ί;ν ίστορί'Χν ":"Ou Σωκράτους ~ιJνα"t"αί τις να γρiψ·(,
ά.ντλών τό ύλικ6ν ί~iω; i.χ. τών Διrι.lό]'ω1· τοtί Ιlλiτων
ος , ένθ'Χ 'Χ 1)τ6ς ό
Σωκράτης π'Χρέzει έ·ι :iγνο(~ του πιστ·/;ν είκ6να τ-ί\; ί~iας
έαυτοόJ νο•ηJρας
1
ψυχο λ ογιχ.·ι;ς
- ~'Χταστχσεω;·
· 'λλ α· και· ο.ι λ ογοι
α · - α"λλ ων _προσωπ
των · ων εν
·
-:-οις Δι'Χλ6γοις iρχ.ο•.ίντω; zαρακτΊJρίζοuσι τόν Σωκρiτ-
ιJ, όσiκις ταuτα
πsρί α•)τοu ποιρψ.πιπτόντως πως 6μιλι;tίσι σχετικώς πρός
τό ~αψ.όνιόν
του ·Ι) περί αλλων τι~ών νευρικών ιpαινοp.ένων παρ' α•)τιiJ. 'Ιlμεϊς ένταuθα
Οά :iρκεσθώμεν είς όλίγα" π:χραθέσεις χωρίων τινών
το·j Πλάτωνος iρ­
κοιJντων καθ. έα•Jτi οπως ι:ρέρωιrιν είς ψwς τό έν τ(j) βiθει τ·ί\ς ψυz.ι;ιής
~ωiι". τοu Σωχ.οiτο•Jς ένυπi.οχον παθολογιχ.όν στο1·1 είον ,
~ ~ \ ,,
,... όπεο\ •)π·Ιiρξεν ·i;
ά.ρχα.f; X.!Xt κυρία αίτία., τό ο•)σιώδες έλατήριον , ολων
των σπο•Jδαίων
;.ράξεων τοtί ~ίου 'Χύτοίί' ·ίι αίτία τ·fις ολώς είδικ:/jς έχ.είν-11;
κοινωνr.χ.ής θέ­
σεως, ήν έδημιοιJργΊJσεν έα•Jτ<i) ι.ι.εταξύ των συγz.ρόνων του ,
+. ΠΊJ"Γr, τ·ί\;
iνεξα.ντλή>ου aυνiμεως τΎjς 1)πομον-/)ς Κ'Χt !πψ.ον.:r,ς το •J, χ.αi τό
G':t(ι!ον
!8ωχ.ε τόν άξιι:~θαιJμαστον καi i'χ.τακ.τον έκεϊνον έκ.τός τών
ψυσιολογιχ.ών
?tλiον όρίων τύποr είς τ·/;ν ψυιrιογνωμiαν τοv Χ. αραχ.τi)
ρο'ί α•)τοu, πiν­
τοτι όιι.οίο•Jiαυτ(j), άμε"t"α~λήτο•J, iχλ')νήτι;•J ώς βράχο; κ.αi πρr, τών
θυελλiUν, /j'JVEΠoUς ένίοτε fΙ·έχρι τοtί γελοίΟ'J, fl·Ι)νοτόνο•J
μiχ~ι μr,νομ'Χ­
νία.ς, με:rριόφρονος μέχρι τcu ?χλΊJροtί, ιι)ποr, •)πενθυμίζοντα
;ι.αi. ταύ­
τιζόμενον iν πολλl)ίς πρό~ χ.ατΊ)γορiαν τt'Ι~ κ.λαιrικ.ώ'Ι ψρενο~λ
α~ι.) ι,
ών όλόχ.λΤJρος ό βίος aι,.:r,ν χ.ισι;οtί περιελίι;σετα.ι iεvνiως
μετ' iπελπ~­
στικής έπιμονi;ς ΠΕ?i τό'Ι fΙ·έγαν i'.Oefl·Oν fl·'.i; κ.α.! μόνης χ.εντριχ.
i;; ίδέας

\t) IΙ<ρί τοu δαιμα~· ίοv ωv Σωκρiιτοvι: έπραγματεύΟη iχτενώ;

πρώτο; ό l.ι! lut
ίν τii> Ιiρyψ otV~(ιU : ι,e ΜΗΗΟ\1 ιlι~ Sor.ι·at.11 κατχ
τι) 1838, 001'; την 8t!ο,σοιν έπι­
~τημονα~y έεήyτ1 σιν . Άπ' C(ίr.)vωY r.ολi.17ιν πολλ1 r.::ρί
το~ όαι.ιιο,-lοu το~ Σ6Ηtρiτοu;
ίγριίy~ησιιν, !κ:ίατ()u σuyγραψέω; κ.:χ\ ί;J{αιν !ρμην~{:χν Or;'ltO;
ΠΞp~ toU φ~tνtJμ{νQu -:o :JτQ~ .
Διάιιt:λε!Ι)νοι; λ~r.•ομιρε!οι; r.οιροιπίμπημ;ν τόν ιiναγνώατη•ι εί;
τiιν 2οιν ϊχοό'Ιιν ( 185ι:ί) τr;cr
'ίργοu τοίί Lclut.
 42().

. ιiτ: α.pχΥ.; ιι- έz.ρι -.;ών -:-ε). ευταίω·ι στιγιι.ών ":7)ζ τε"λεuτχίοις 7.·ιαπνr,·f,ς.
'Ο Σωκ.piτ-tί; .η.,_r,.,ε μιCi; ψωι·i/<'. ~-::'Χrη.ε ~-,;}. i i'. _ι!·tυιfαισθήσεως -;Ύ;;
ά;ιι.»fiς · ά.υ.' αι ...ι!rεvιlaισθιίσει(' -::αρ' ά.-;όυ.ω
ι •
-:ινί ~έν ι;,,νε-::i-,-ο·ιτα.ι
ι
ά.mε·)-
Τ

κτως καl. ,:,,ν Ιδέαν ~τι τοvτο -:71.ι;z.ει -.;χ; qιρέ·η;. Πολλοί ι;•;νεπείr. έξα·ι-
τλ·Ι}τtκΥι; το1j 6ρ·γ:χνtσu.. rJϋ ν6σv•J ~ υ4Ξ··γ1.,).~Ιj; κ.~τ1ϊ";~γίϊ1Jεωζ τ,γj πνe 1Jυ~α-
• Γ ~ ι ι

τος F.χ ουσ•. !frενόαισθήσεις τ·Ιj; ii'.OY,; τ:. Ζ. :;, τ·i;ς 6ρiσεως ανεu ούδενό;
ίr.ακολουθ·ί;11.ατο;
• .
;ιαί ο•)δευ.ιi; έπιδοiι;εω,' έ:-;ί -;ώ-. •ιο·r.ηκών λειτουο-
\ .
γι<7~ν · iρzονται αί ·.Jιε ·,~αιι'jθ·ί;Ι'jει; καί τ:αpέρzοντ-:χι σ-;ιγ11. •.αίω; ϊνα (J'~δέ-
ποτε πλέον η ι;π::ι.vίω; κ-:χί κσ.-;Χ ιι.σ.κ.ρi όιαλείιι·!.Ι·α-:σ. iιι. ψανισθώσιv · 6
παθών ·(. θεω p εϊ -;ά ψ7.ινό:1. ε·1α. -;σ.(jτα ώ; V')'Hif Z γνωρί~ων -:Υ,ν ά);r.θή
' ' ..
πγ,γ·r,ν και αιτια:ι τΊ) ; παραγωγγ,ς αu-:ων
- ~ .- . '' '
κ.αι ουliψ.ιαν -::ροσοι;r,ν οισε1.
. ~·\'

( 1) .;j παρέχων είς -.;·f;ν παpr:ι•,σίαν σ.. ·~-:ών έι;ψχλμέv-r,ν έ?11:rινείχν, εί'τε
Ενεκα ψ'Jv\Κ.'(.ζ τ\'ΙΟζ τΧt;ΕWζ r.ρό; ":"Χ 'J7:Efψ'J/j\l..X Κ.7.ί θ7.•ψ.χι;ια, εtτε i-ΙΕίtΧ
τοU εi:~οuς κ.αL τοU ~αθ:J..ο•:ϊ τ~~; ;;νευ!-1. α-;ι;ι.η; ~9ν1πτιJξeιι); Υ..Χί τ~rις κοινιυνι~
κ.Υις ά.γωγi); ~πrιρεα.ζοfΙ. έV"ΙJς : ώ; είκό;~ πΧντοτε Uπ~ ":'ώ\f 7:pο1Υ;ψεων χ.αi ":"ών
ίπικρα-;ο •Jσών έν ·;-/j' κοι.νωνίz• 3οξασιών πεοί
1
•ών δ ,, .ιΧ,υ. εων το.; κ.όl}'ΙJ.r;•.ι,
•

11z:r.μοι":'ί~ει -;;επλιχν-ιψένγ,ν τινi πεποίfJ·ησιν Κ.Χt ί1iσ.ν ο;; ε ρί -;·!;; iρχ·ί;; καί
-.οϊί αίτίοu τών . ψΗ•ιlαισθιίσtώr ":'O'J iπr:ι3ίδωv σ.•J":'Χ; είς αt-;ι.σ. :,-;;ερψu­
σικ.~., είς ί~ιχ.ιτiρας τινiς θαη.ασίχ.ς κ.χ.ί f'·'Jt;''t'ΊJ pιώδιις ~ ·.ινiμει; (είς τον
θεόν π. /..· ·{, τ6ν διi~ολον , τ-οvς :1.γίου;, το·~; μiγο•,ς , είς ":'Χ πνεύ­
ματα τών iποfJσ.νον":'ων , εί; ":'Χ κσ.λΧ ·(, κ.σ.κi τ:.νε•jιι.ατα κ. τ. λ. ). κ.οιί
ίp. μένει ei~ τ·ί,ν -:c1ά.ν-r1ν τα.ύ-:- . rιν, χωρtς αϊ)τ·rι -;6 -;-;οcρiπαν ν* έπ:ι~ρi'i·~
έπί το\ί τpόπου ωiι εlrαι τοΟ:ί βίου i'.χ.ί το•:ϊ ολου ι..αρακτ·ί;ρός το•;· (όρ-χ
καί σε'λ. 40-Η) .
'Εν τ·(ι πρώηJ περι.π-:ώι'jει 6 παΙJών iz ει j_πολύ-;ω; ύ ιιεϊ; τiς ψρίνοι;,
ώς έπίση; καί έν ..-ίj ~ευτέρz. έν ·iι ϊ.ι:ιιίστατσ.ι :1:;τ'λ·/i π. Ιάrη κ.χ.fJιl)'τώ1)'7.
• 1 • •

το
"
α.το~.tιν
δ'
~itJt
~ -.
αr.:ι ον
• ~;-:ιρρε-;:ες
~.α.L
. . •
π:rJ;
•
"":f;ν ϊt'αρα.
δ
" .
Ο '/.''ι'"
_ ..~πt ,, Χ-
";'Οι.ι
..
νο•,, • ο·;'ό εν
κ.αι ' '\ ' ·
ΠΛεον ''\
fΙ-Χ.Λιστχ ~·
σε .
!;-;α•ι αι . .ι/rευιJαισvησεις
ι..ι ' .
ι;τ::>:νιωτερον

λ -χμc;iνουσι zώρ ·"/..V. Ο·~ι. ·f.ττο·ι cψ.ω; Κ.Χί -:i -:οι.α(j-;σ. χ-:ομα , παρ οι;

( 1} ( lπ~ρχ ΟU"1~ν ~r.i-:cpιxιx{ τ~ν!;, ::ρ~ τιU•ι όy&αλμ<f",·1 τι;)'J σπη~ι. ι) 'ι έκτ:Jλtσσονt=ι•. ι~J;
πο:νορ:ιμα::κcι~. εtκό·,ε; ο~&~ορ ι.Η ό:-:~ι:ισί:ιι, εUι.:Χρι-Ιτοι η ~:Jσ&.ρ::.'1-:r; !, χωpΊ.; ... χ ϊ:~ρ~γιu­
σι ·ι οVΟ,:..ι.~αι" Ο~α·ιοτ,:ι;ι.t v r; t~-:c:ίρχ;~ν 1j "vΎΧ{ντ,aιν iί; τά:; r.«'ΙJ.Φ.ίσι:χ; τα~τα;, !aϊω; μ::τΧ
οο.ιχvijν έπ~ν:ίλ1;'~ ! '1 τών ;J ? :ι:μ::ί:ω ·ι . ι.Q:ί. iν:;λι~; ~: ~;rιοt ~ ιοUν :cιι ::ρ6; -; r~ Ξ'χ.ο:-χ 7.-; α -.=ώ..,
τι:ι~:!νομ έ\Ιω'ι :οUτω ν .
 421

!;ι.~ηλο•:ίτ:χ.ι τό ιp:χ.ι'ι?μ.ν-;'Ι ·:-Ι;; .ιf·«ι.• 1ιιιrτΗ ιίπFωr:, ~i'>·ι ·ιi ΙΊ:ω,)ώ'Ι":'Υ.•.

ω:
εi; ίσχ•η;,ν ·i;~·r, ~:ι.f1μ6ν 7.ν:χ.πηίξεω; T:lj'l )'FL'fΟ.ταθηaχιίΥ rlιrί­
l/;'J'i't"l'J.

fί1σιΥ!Ι..'Χί ε·~-χ.λωτότερ:χ. ~~ είσi•ι •)πό -:ώ•ι ;:-χ.Ο·ί;σεω'Ι τών ιρρενών κ.-χ.ί ir:•.ρ-
ρ sπiστερα πο;,ς
ι
α•)τά:· .;, α.ηχ :Ζτ~ιι.α ο·)όειι.i:χ.ν έ·ι •yένει άπό -:oiJ νε·ισι-
ι ι •
χι;ιJ σ·ιιττ·ί;ματο~ 7.νωμαλiαν ·ί\ νοσ·ηρόν τι χα.i lκ.p·1θμο·1 ;-;αρiχοντα.
'Εάν ο;J..ω; :χ.ί ·~ευ~:χ.ιr;θ·f,r,ει; .;η_νiκις έ;-;ανικλαι1.b7..νων,αι, ;ι.αί ~-f:
Χνιv σπι;υ~αiα; τινό; αί-:iα; , iλλ' ολω; α •1-:οv.Χ-:ως, ibι~ έπι~ρiσωσιν
iπί τ·fις όι:χ.·ιοητικΥjς κoci ·r,Οικ:(jς σψ:χ.\ρ:χ.; -:ι;•) :i.τ6v;o•; ο.Jτως, <;)ι;η νi
έπενέγ;ι_ωι;ι f/.εταbολ-ί;ν τt'Ι'Χ εί; 't"Q 7':fό":ερΟ'Ι f]'&) Χαί. 'ΙΧ aι~σωσι ΟΑω;
•ιiαν q.υσιογνωιι.iαν ...~ ·r,θιχ·δ προσωπαότ·11τl, ;-;ρός Υιν τό ΧτοrJ.ον προσ­
αοu.ό~ει -:·f.,ι ποοείαν -:ο\ί νέ6•; β\ο'J, έiν :ΧποτελέσύΗrt τόν πv:J·i\να στερεο-
' ι ' ~ r
ποι·ί)ι;εως •ιέο•, κ.όσιι.ο·; ίόεων, αίσ(j·ημ:ί..των, τχι;εων Χ·χi 6ρέξιων, r.υρήνσ.,
πρό; τ~ν 6πι:ιίr:ι•1 άκ.α.τασzέτω; πΧντα ταίίτα ψέρον-:α.ι καi περιστ,σέψοντα.ι
άεν'ιiω; ιiιιrεί •)πό 11.εγΧλ-ι:ς Τ \ ν~; κ.εν-:ρικΎ\; ~ 'J'I Χμεω; ~ΑΚ.'Jό~· ενα, Ι.άν αι φεv­
~αισθ·ί;,σει:- Ί ΟΎ)σιμε•.ίωσ\'1 ι:)ζ ποίσιJ.'Χ' ο•:ίτω; είπε'Lν, aι. ο·~ τό χτοιι.r;ν βλiπει
·' 1 1 \

\.ιπ' άΗοίαν ο•~ιν

. τ:Χ έ•ι τί;j• χ.6σt1.ύ) Χ'Χί -:·fί• χr,ινωνίχ κ:χί συ·ιεπώ: χα.Qοοί~ει
ι ι • \ .. ι .

ιiναλόγω; τ·f,ν θέσιν χ:χί -;·f,ν σι. iσ 1.'Ι τr,•; πp6; τα.·:ϊτα καί μο?ψόνeι πεπλ:χ-
νημένα: ί~έα, περί έα•ιτa•j έν ι;zέσει Π?όζ τοί.ις λοιπa•); τών Χνθρώ'Π'ων,
f)εωρών Π. Ϊ.· έl'J.υτ;._,ν ώ; Π~Ο'ΙΟιJ.ιοuzόν τtνl'J., έζαιοετιχ.όν ;ι.α.ί ΟΑ'uζ έχ.-
~ ' \ . '
τα.κτaν χ.αί aΙΙ'J..'?έρr;Ψrα τών Χλλων Χνθ?ωΠ')'Ι κεκ.λ·ιψένον .:,;ό τΎ;; θείας
' " 'ΧΛ
προνοια, ·r, '
-~):11; υπεραν '
θ pω'Π'Ου "'συνχιι.εως
' . . ~ '
εις αποστοΛr,ν τινα
·~ '
εωικr,•1

παρ:Χτ-Ιj κοι•ιωνί::μ.τ.λ.καί iνισχvόv.sνος είτα όλaνέν \ιπό τών φευόαισ%·

1 ' Ι ' tt\I. Ι Υ \ , φ
σεων ει; τ·r,ν στερεοποιr.ιυμενΊjν ταυτrιν ιοεαν, ης την πραγματωσιν v.ετ

iκ.αταyωνίστr,υ έπιμονΎ\ς έπι~ιώκει πανταzοG κ.αί π:Χ.ντοτε χ.αί ώς πpό;

. ιυ.όνον όε σΧΟ'Π';,ν του Βίου 7t'Οοσζ5λέπει, χ.αί άπό τΎ\ς όποί'1.ς υ.όνον aι:Χ τaij
. ι Ι '

θα.νiτο ·, zωρίζεται, Ην, λέγ')μεν, αί φεvaχισθ-ί;ΙJει; τοια.ύτην έπίapα-

σιν ίχωrη χ.αί τοια.•.ίτας 'Ιtνε·;μ:χτικά.ς καί το•:ί χα.ρακ.τΊ\ρος μετα~ολάς
ίπενέγκωσι, -:ότε βε~αίω; -:iι τοιa~:.ίτι:ιν Χ-:ομον πλ·r,ρόϊ π:Χ.σας τά; σvν­
θ-ί;κ.α; χ.7.ί κέ;ι.τ"Ι)Η.t πiντ7. τά στοιχεία έκ.εϊνα , έψ' ών βασιζόμενοι 3ι­
κ.αιο•.ίv.εθ:χ ν:Χ κ.·ιψ~ζωι.ι.εν α·~τό ώ; παθολογιχ.ώς έχον τ:Χς φρέναζ.
~οθεν ό Σωκρiτη; Ψ'Jzολογιχ.ω; πληρων,ώς θά raωμιν,πάντα.ς τού­
τι:ιυ; 'rOvς πα.θολογιχ.ο•)ς οροv; aέον ν ,Χ. θεωρηθ~, χ.αl εrνε τιιιόντi, r;pεro­
ff:..la~ήr;, έν δλ-~1 τ·~ αύστηρ* κα.l έπιστημονικ7, lννοi~ τής λέξιως κ.αί
ouχl ώ; έννοεl τ·f,ν ψρενο~λi~ειαν ό κ.οινός λαός, την πλήρη 1'Οuτέστ
1
 ~ιαν(;"fjτικ·ί;ν :Χ.ποι;•)-,Qe•ην
καί τ·f,ν , ..r,ζ πpοσωΠΙl.ότητο; όιiλυιην.
'() ~ωκρiτ·flς iιπi; τι;)ν ι;•ηχpόνων του έθεωρείτι:> 6λίγονi.ιι.ιιεηrιχός Χ'Ι­
rJρωπος ώς έκ. ";"l)ij ELOO•Jς τoij βίου, 0'1 Ο•:()γε' καί ώς έ'l. TW'I τρό-:tων του,
~-1
'l.αί iψ' έτέρου έθαυιι.iζετο καί /.l·εfJ' όλου το•) ι;ει:::ι.•ψοu r.α-ιταzr
.υ οε­
χ.τός έγίνετa διά τ·ί;ν Ε'κτακτον πνευματικ·f.ν •'.Jπερr.z·'r.ν αuτοϋ. Τ·f.ν ιι-ορ
ιpην ήν λίαν όυι;ει8·t;ς · ό Άλκιgιiο·flς Χ11τεϊζ6ιι.ενο; π:~.ρέ~αλλεv αv-
. . " , (D""Λά~ωv
,
τον προ~ .:..ατυpον Q~ .::-,. υιιποιrt0
, 1Ί' · . ~· ,
γνωr;το•ι ο< τυγχ:ι.νει
Οτι αί /.Ι·εγiλαι ΟΙJσfl.Οpψίαι, ·ί]τοι αί iνατομικαί iνωv.αλi'1.Ι τών
όστων
τι:>u προι;ώπa•J κ-:ι.ί τι;'i κριχνίου, iτ.αντwι;ι ι;υν-f;θως παρά τοί; Κ.lη­
pοrψικι/iς καί Έ.ιιι;ιύlοις (ορα σολ. 236 'l.αί έψεξΊ;ς). Αί άνωμα-.
λία ι αvται βεgαιω, α·~ταί κcι.fJ' i.αv-rαί οέν izovι;ι παθογνι.ψονικ;(,ν
'i"fifl·ασί-:ι.ν, iλλά. ΡJ'Ινπiρzaυσα1 'l.αί 11.ετ' fλλων έκp~~μων ψη_ικwν
-~ νιυpικwν ιpαινr:.μένων , ώ; π. παρi τψ Σωκρi rει, λαιι-~iνουσι
z. σπου­
z
όαιQν 3ιαγνωι;τικόν αραχ.τΥ,pα. 1Ιεριεπiτει, ειμώνος χ .αί θέρους,
z. πολ­
λiκ1ς άνυπόο·flτος , κατΟι τά.ς έχ.στρατεία; οέ, ώ; π. χ. έν Ποτιοαι~,
έν
κιχιρcj'> χ εψώνος έ~αινεν έπί τών
πiyων με γυιι.νοi.ις πόοας · έ''flιρε τ(ι..,
αvτ6ν τρi~ωνα καθ' ολα; τiς ώρας τοί.ί έ'τους- δεν ·ί\θελε νΧ ~iχ"fίται
~ώρα ·ί\ διοακ.τρα έ;ι. μέρους των μαθητών' άλλ' έζήτει ένίοτε παρ.
αvτών
έ'νουμ:Χ. τι, όσiκις είχεν ά.νiγκ.·ΙJV' π~:ψflμέ'λει τά τ·()ς ο!χ.ίας , χ.αί ι~ς
μόΨr,ν
i.ναr;χόλησιν ~Ιχε τάς σuζητ·ί;ι;ει; . πανταχι:./ϋ, έν τ~ iγορ~, iν
περι­
πάτφ, Ε.ν συναναστροφαrς κ.αί συμποσίοις χ.αl έν το!ς έργαστ"fί
ρίοις iχ.όμη
των τεχνιτών .

Έξγ)ταζε τούς ά.νθρώπους 3ι0ι περιέργως έτα11τικ.οι:ϊ ~λέμματο; άπ~

κεcpαλ·~ς μέχρι ποοων · ((τ.:ι όι;θa.iμώ πεpι6ά.l.lωr)), ώς λέγει περί
αvτοί.ί
ό 'Αριστοφάνης ~ίς τΟις Νει;Ι.laς· gτοιμος πiντaτε νά. συζ·r,-;~ χ.αί
νχ ·
σκ.ώπη1, χ.αί έν γένει ό Σ@'.ρiτ"fίς έκ.τ·ί;σατι:ι φ·ί;ιι:flν παpαδόξου χ.αί
iκ.τiχ.τr;ιυ άνθρώr.ου' μεθ' ού ~χ.αr;τος των φίλων έν πρώηι
σ•ηαντ-~11ει
ήστειεύετο η iνέυ.ενε κα•Jι;ταόν τινα ·(, iθώον μυκτ·flοισυ.όν, κ.αί
'
1 1
η~ τέ-
λος άντικεiμενον ;-.οινΊjς περιεργεlας χ.αί προσοy:()ς, τvπο; ϊ.ιπομιμν
ήσ;ι.ων
έν πολλοt; τά έν πiσ-rι άλλως κοινων(~ uπάρχοντα παράδοξα χ.αί
άστεια
έκεiνα Χτομα τά οιονεί Χ.ΟLνQν κτ·()v.σι πiντων οντα καί εύπροσπέλ
ι.ι-
11τα ~ί καί Χνευ πολλών διατυπώr;εων πρός yνωριμiαν χ.αi πp6; σύναψιν
11υνομιλiας .;\ άνταλλαγ~ν μεθ; iJλo•J τοί.ί θά:ρουι; ά.στειοτ·ί;των . Το1οί.ίτος
χαρακτήρ πάντα Χλλaν ΧνθρωΠ'Ον ·ί)θελεν. iφεύιιτως χ.αταστ-ί;σει γελοiον
 423
κ.ιχ.;, πε.pίγcλων τώ·J ~ολλών , 'J'JΙ} ~;.ιω; Χ'- ί -.:;Jν Σωκ..' Χτ-ι1, ~~6τι απ~:. tO'.- ·
α·JτΊ1 ς ηνι;; οι;ι.τ?ας ;ι.χ-:-α;τ rωι;εω; <ςΙJη)z λ ·. )" ' • " ) . '
. . • ' ,. ' .ν '
~εΊ α•Jτ',ν ::·; Ζ.') , ι;ι;σιαιον στ·Ι) ·

μγμοι, εί, ι;ηρεr,,ι;r~λ'J; , ·ί, -;Ι)ψ \ α z.χί ·f. ~1α~ ·~ ·101α , ·ή i,: <-:-·f; ;ι.α\ ή οι·:ιτα­
πiρvr.σiς το·J · όιχ τl)•.ί :-ων έπεg iλλετο ε;; π i·ιτ-χ; ;ι.:ιί έ-ρ::ιλ;ι.•Jε τόν θα'J ·

μ ,.ι;υ.όν κ.οιί ι;εgα~·J.όν πiντ-ω ·ι :ι. -χ:. ·Γιν πε ο ζήτ·Ι).-1); ;:αH-xzo

\ ι ..
ι
G , ?πο •, ..-;,
.fνθl); τ·ii; πνεν11.-χ·η;ι.·/i; ;αί τ·ίj; το•) yiν'J•J; ;ι.χί τl)•) 7'Cλο·.ίτ-ου Άθηναϊκ.η;
iριι;το;ι.ρα τiα; ι;•πΙJΟ?'Jίζε-.ο, α•),ό; ,ό πτωι.',; ~ω:ι. p:Υ.. τΊϊ; , 6 σι. ε~ό ·ι πάντοτε
άν •1π6~.,,,,.,,• ;ι.αί τ~ ·ι α•J":6ν 't'Jtgων-x
•ι , ·ι Ξ ι'J.ι;)
, •ι?;
ι ...
κ.:ιί IJi;)I);
1 1
•<
'Diρων . Ό ίκ.-
Χ<'Ι> 1Ο \;ι.Ο; r·
ιι.iλιστα ;ι.αί 7._ι;'Jψήlj·Ι)~ ;ι.αί ΠΧ;) i;)οξ-); Πω: /'Χ:Jα;ι.τ-·f;ο Χ •JτΟ ιJ
· · ι
.. ι 1
• ~ ~ '1 ~
σ•Jνε.τεινε μαΆΆΙ)ν ε1; τ·Ι)ν o ·ΙJ/J.l)'t'IΧ':lτ-tj't'X' •σ•J «.Χι' τ ·r,' •ι
' ' , ..,
αυ~·Ι)σ1ν τ·r,ς π~·,;
αι)τό•ι ΙJ'ψ.παθεία; κ.αί άyiπ·Ι); τών ιτ•ψΠΟΑ•.τώ•ι ':'O'J, 1πένανη τwν
6πο~ων έν τ?1 11•1ναι'ΙfJ ·ίι-rε1 τ ·ίj; •)πε?ηΥι; το •J ίλαg <ν •:ίψ'J; Κ7.ί. τ? ν ι;•ι 'J'JΙ.'·
πλέο·ι 3ι~αιτκ.iλι;υ, ά).λ' άποστόλο'J.
« ''/<;~· ot'cff.Y 011 ιι ιΊιfέ γ σι'ιtεrιι χλλχ ;ι.αί ε\; ο\.ι~έ·ια έ π έ τp ε ;;ε να νΟfΙ.ίζrι
i α•Jτ~ν 11ι;ψ6•ι . ().jδψίαν Ε•JΚ.αιρίιχν Κ.?ι τέλΗ πεν Ο Πω; ά ΠΟ~εικ.ν.J~ είς τοϊι~
~ιδiι;κ.οντας 1"f.•1 πολιτι;ι.·ί;ν, τ·f.·1 p·Ι)τορι;ι.·ί;ν, τ·f;ν π1Jίη11ιν, τήν /J.'J 'JΙJι;ι.ήν ,
τ·ί;ν ψιλl)σοψίαν, οτι άπιχτώιτιν i.α·1το •); νομίζ.-,•J't'α; ?η γνωρίζοuΙJ\ τ~,
. '
ανταειμενον •"ΙJ;
- ~ ~ ... .
'ιιrιχ11κ.αΛια; -:-ων,
. •" ' λ S:, • ~ . - ~ ) -
;ι.αι :ςη εγzε οε 01χ της υια .εχτικη;

το 'J ~ε'.-.ότ·r,τος τ·f;v iιι.iθιι:Υ..ν των, τρα •ψ.7.τίζω·ι ο•:ίτω, μiλι11τα δ•.ά. τ·~;
λεπτης έ.ι.είν·ης είρων ε iας του, εί; τΧ Κ.7.ίpια τ·f;ν ψ•.λοτψ.ίαν ;ι.αί τ·~ν •)πό­
ιηψ .. ν -;ών σοψ•.στών η χλλω'Ι λογίων , 't'0 1Jθ • ΟΠεp, &ίρ·~r;()ω iν παpόalfl ,
ίν τέλε1 έπ·ίινεγκ.ε καί τήν κ.αταστpο'f'·ίιν τ')•J, ~ιότι κατ·ηγορ·fιθη ·:ιΠό τοϋ
Μελ·ήτο ·J, άr;·ί;μο'J ποι·r,το•), καί το\ί Άν•.Jτο•J 7'CλΟ'Jσίο'J iηοσ, ώ; ~ια­
ψΟορεv; ~·Ι)θεν τ·~; νεολαία; και ως ;ι.α•.νοτομών περί τά. θεία, « ιιαιrΠ.
,tιιψόJ· ιcι εϊοη1·ιιίψεΥος>) ώ; λέγει ή ;ι.ατ·flγοpία (Π.lιιτ. Ά.-rτο. Ιιη·ία) , ένιj'}
πρiγιι.χτι ι;ί κ.ατ·ί;γοροι αύτ-οG ήι;αν τά. οργα.να της έχ.~1κ.ή11εω ς ολων
ι;zεδόν τών 11οφιστών κ.αί Χλλων ιι.iνεα πνεόντ~ν ;ι.ατα τ-οιJ Σωκ.ρiτ,.,υς ,
οι;ης πανταχο\ί κ.αί πiντ<.τε :χ:χα,απόν-Ι)το; κ.αί άκ.ατ-αγών111το; παλαι­
ι;τ·f;, τοu π~ε 1.Jυ.ατο; ποοεκ.iλει α•)τούς είς πiλ1ν θρια•J.~εύων χ.αί 'JLΧ.ών
1 1 '
πiντοτε.

' Ο Σωκ.ρiτ·flζ •έλο; ώς πρός το είδος του βίο'J κ.αί τόν χαραχ.Μ\ρα
~ιίιpερεν έντελώς τών λοιπών ά:ιθρώπων κ-αί ύπενθuμίζει έν πολλοίς τόν
Διοyέν-η · αύτάρχ.·Ι)ς ύπό τό σ•.ίνηθες κ.αί ;ι.οιν όν μέτρον χαί, ώς ό 'Περιώ­
νυμος ούτος κ.υνιχ.ός, δ"t)μόσιος σχ.ώπτης, ώστε μετοιyινέcrτερον Ζ-ιίν ων
 1ι24

b Σ~·ίκ.~; -p1λ~ι;ο'ΡQ• -:ο" iπω ·16μαιτε 'Αrιιχι'ιr μυκτiιrια, ΛHicns

ScιirTa. κ.ατΧ Κικ.iρω'Ια. (1).
Δίν •)πiρχ.ει O'J~i ε[ς Δαί.iο1·ος τοu Ιlλά.τωνος, i·ιθα νi μ-i; γίνy;τα1
λόγος εϊτι •)π' αύτο•) τoij ίδίο•, Σωκρi":'οu;, εϊη ·';π' ΧΗων προσώπων
πιp\ των f1υ:Jαισflιίσeωy 7..'J";Qij (περί τοίι ι!αι,ιιοrίου, τϊίι: yιωriίι:. του
σrψtίοv κτλ.), κάί iνion δέ κα! Χλ!.ων νε•;pιιι.ών ψαινrψίνων. Χαp:ι.­
κτ·η?ιστι;-.ώτ~.ταί είι;1ν α.i έκ.rρ.:ιiιrει; τι;•j Σωκ.ρi-:ο ·J; αί ιi•ιαψεpόμεναι
t
zις
\
το
~ Ι '
οαψο'Ιιον το'J ,
' r'
":'αυτ1..,οrι.ε·1α1 καr:α
' Ι
1·pα1ιμα προς
' 1
τα.ς
1 ,
εχ.ψραιτεις

τώ•ι ίν το!ς jJpενοκο?.είrΛ; z.01νώ·1 ψρε·10~\11.~ώ·1 Υ, Χλλων . θεολ·ίιπτω-ι

• ~
και οια;ι.εκρψ.ενω α
• ν •ιεοι;οψων
· • δ'" " • ., ι • (j' φ
αν ρων, οιτ1νε; ειτχον ~,.·ευιιαισ ησεις . •J-' .
•ηιι.<jι τ(j) λόyφ τό α.•)τό ψΧινόμενον, τ6 ,_,)τi; ίιΤC"οχ.ι.ψ.ενικ.όν ι;υναίσθ·ημα,
κατά. τr,ν αύτό-ι τρόπο'Ι καί έ-1 τΤι ι; •)ιti~ τ.-1,ς έΧψρ:Υ.σεως ί'.αί έν τ"i,\
μορφ-~ δέ -..ολλiκι; αύτ·/); παρΧ παν-:-6; ιΥνθρ~Jπου έ~ψρiζετα1.
'Εν τ·(ι πολιορ;ι.ίr- τ·/jς 11•,τι~αία; ( 2 ), g,ιθα ό Σωκ.ρά.τ'·ης yε•ιναiω;
ίπολέμησε, σώσα; ι.ι.iλισ-:-α καί . τ-ί;ν ζω·/ιν τοιJ -:-ρα•ψα":'ισθiντος 'Α λχ.ι-'
ι.;ιiόου, λαbόν-:-ο~ έν νεαρωτ:Χη1 .;)δ·η ·f,λι~ί~ ~1.έpο; εί~ τ·ί;ν έ;ι.ιτ":ρατέίαν
έχ.ι(ΨΙ)'Ι, συνέ~·Ι) τ(, έξ·/)~ γεγονός, ώς a1Υ1γείτα•. ";Q~":'Q 6 'λλιι.ι~ιά_~·ης ξν
τφ r<Συμποσίφ)): ((Ξυrrοιίσας (ό ~ωκρiτ·ι:,) αιίτό(Jι (έν Ιlοτι~αίqι;) iω­
»θίr η είστψιει σιωπώr, καί. iπιιόfι ού πpούχώ{ιει. ιιί·τ~;,, ούχ. ·άrίει,
»ά.l.l' tίστιίκει ζητώj"καί ι/ιtη ι/r μ~σημβρία,. καί iίrθpωπυι ri-
»σθdrorτo χ.αί θαυμά(οrτες ι1.l..{ιις ι'ί.l)φ i.lηεr O{t Σωχpάτηc i! ί6J­
)J θιrοϋ φpοrιίζωr τι eστη~ε· τε.lευτώrτες ιfέ ιιrtς τώr Ίώrωr ('1τρα­

»τιωτwν) έπειόιί έσπiρα ιίr, όειπrιίσαrτtι:, καί. yάp θέpοc ιότι )'Ε iίr,
)Jχaptύrιa έtεrη·χ.άμεrοι , ιlpa pέr ;,. ιiρ fύιει κα&ηίJιJω·, iίpa όί
»iφύ.laιror αύτόr ~i ~αι τηv VU~'Cα. έστήξοι• Q uε ~εστή~eι:.,
ιμi~ρι:.ς fως i"fivιιτo ~αι -ίjλι.ος ά.vtσχεv- έπιιτα 4J.ι·tτο άπι6.ιr
»πpοσευζάuεrος τώ ιι'J.ίωJ).
' ' '
Ούτω ό Σωκρiτ·ης ε~.sινιν άχίrηιοι; έπί 2 4 όλοκλ·ί~ρους ώρα~ παρα-
.. -:ηρών πρό, 'zν σ·ημεϊον καί ο·~δψ.ίαν προσοχ-/ιν όιδων εί~ τα πιρί αύ­
":'όν' χ.αθ. ον τρόπον καί οί ψρενοbλαbεί~ προιτl) λοuσιν αϊψν'V]~ πρό; 'έν
σ"Ιjμιίον τοvς όφθαλι.ι.οv; καl ι.ι-ένουσιν :ίκ.(v-ητοι ώ; Χ.γά.λι.ι.ατα, «.έσιήχασι

(iι Cice1·011 : De natuι·a deoι· uιn. 1ίv, 1 (Leluι : 1oc. cίt. αελ. t5~).
(1) "'Οpαι Π.1ά~ιιwος: Σuμ11:όαιο•1,
 rrκrι .τοίιι·τε<>J iπi πολλ7.ς ώρα; ·/\ ;ιαi ·Ϊ)μίρα; πολλ:i;ι1ς, ώιηί βι/:j1Λ~111μίνl)\
~ί; βα()ιί>Υ.ς 11Α.iψ!ι;. Πρι:J'jιΧνώ; ? .Σω;ιρ χ:τη; είι. e καηλtιψθΤ. ·Ϊ; ι)π;., τ-:',,
Χ :11νης
1 • 1
ιιατα.tη!yιrις,
, ,
η,
• •
-:ι;;εp
(• •
-;;ιιανω":ιρον, •
'JΠΙ)
, -
της
.ι. -
ψυzικr.;, •
οuτως

είπείν, κ.αταλ·ιμjιία; έ;ι.!iνΊ1;, η., κ.r,1νw; iποκαλι:Juι;ιν έιωτασιr \~tιψΟΙΊ

Sttlpθlll' 1 θΧ 1ίlSθ) , καθ' ;fιν συΨί;θω; παρ:Χ -;ί!J παθ?•ιτι ι;1ψ.~αίνΟ'J'1Ι
~ιiψl)ροι ψ~•λα•.1θί;ι;;ι; τ·ί); iκ.r, ·i\; η -:i\ς όρi•ηω; (όρiματα), ό·3έ νοuς
πρό; -:αiJi-α ι;•ιγκ.εντρι:J•.ίι.ι.ονr,; έν~-ελώ; ΧΠ??fΟψΧ-:(:1.Ι ι)π;., ~ιαψόρων 'ΙΧi­
·Jιεων,
ι
ξένο; -;το?; τόν -::έρ•.~.., κ.~ι;υ.r,ν, -;τλα·ιι~υ.ε ν ο; ώ; iν 6νεic.ω εί~
1 ι \ ' •
.!κ.τiιrει; άχα·ιεr; ιpα·ιταιrιώ~ο·J; κ.αί ηpα,ώ~οu; κόσμο·J καί π•,ρετω~ώ;
iν -:ούτοι; έργαζόιι.ενr;ς έν άντiθέσε1 ;:p;.,ς τ·ί;·ι άκιν-r,ι;ίαν τ·7,ς ψυσιογνω­
μίσι; χαί -;ov σώιι.ατι;; , οcν κ.·~ί ένίοτε, ώ; ε\; τ~ ?ξ·~ ι;τ:i3ιr;ν π /..· ιι.ορ·γl\ς
τινος ιpρενο~λ'Ι.~εία;(rηrlaηcιι]ίc an~c st ιψeι11·Ι πάσα ~1:ι.νο·ιιηκ.·ί; χ.αΟ'
l:X'J't'-ίiν έργασία ~'Jν:χ.-αι ν:Χ Π:Χ 1Jιj'fι τiλΗ.ί'Ι, όπότε ό νΟUζ ΧΠ'ΧΙωρε\'t''Χ\,
ώς !ίπείν,· εί; τό κ.εν6ν, αί 6•.Jρχι τών α.ίι;θητ·ιιοίων i~u.·ιιτ\χ.ώ; κ.λείοv•η
ι 1 ι ,
!ίς πάσαν i.'ξωΟε·ι έντύπω'1ιν, 6 δε. -;τit;ι..ων όμοιi~ει τότε πpός βαΟiω;
pεμbiζοντα. :iίν~ρωοτο·ι, 't'r.Jϊ) όποίr,•) ~;1.ω; 6 έy;ι.έψα.λ.,; 3ίν έργχζ!τα.ι
πλ~ον· ·ί; το•.αύτ·η δε κ.ατiι;τασι; ε\,ιε δ'Jν:t.::~ν μiλιι;τα. iπί μή·ιας νi
~ιαpκ.iσ"('Ι.
Το1α 1.Jτας, iλλ' bλιγώηρον χρ6·1ον δια..~.-.ο·.ί'Ιχ;. fvι·ι~ιaς χατπ.lηψίac
t, iιισrάσεις ό Σωκ.ρ7..η;ς ιrη_νu.ι~ E'if.Eν, ώ; έξiγετοr.ι τοGτο ΕΧ τι•
νος :Χλλοu χωρίι:J•J τοίi «Σvμποσ!ου11
τr;•:ί Ιlλiτωνο;. '() Άγiθω•ι
·ί)μίρα.ν τινχ fό1δό ~~i;;νο'Ι, ε\; δ μετέt;χι·ιι ;ι.αί ό Σωκ.ρ:iτ·ιι; μετά τού
Άριστοδ·ί;ιι.ι:J•J' ο·~τl); ;:;ληι;(r,'Ι τ·f\; r,ίκ.\ας τoiJ Άycίθωνο; r.ροπορε•Jθeί;
?λίγον το•J Σωκ.ρiτ 1:Ι'J; ί'.Χί νομίζω·~ ο-;ι πχρΧκ.ολr;υθεϊται ι)-::' (;!.•)τοϋ
i'Ιήλθε κ.-χ.t ε·~.~εν ·fι~·Ιί ΧX't'Χ/..sr.v.. iν'J'J; π~pt τ·ην τpiπc~αν τΌ'J; λο~ποV;
ιr'JνΟχ1τuμόν:χ.ς. Τότε '1'J'1iπtHXt 6 έ~·(\; δ\iληι:J; 'X 'J't'ι:J'i μετα τού
Άγάθωνο~, ον iποσπωμεν έκ. .-ο·:ί (( l'υ.μποσίου)):
'Γ) 'Α γ:χ•ιων
·α λ'εyε1 '
πρr,; τον
. '\ ·'1-
:- ?ιστοοΊψ.ον :
«- Ει'r; ιιu.lόr ι/ιιεις όπως συrιlιιπηίσ!Ις Jtτλ.... ά.l.iά Σωχpάrη
"ήpίr πώς ούιι ι'ί1·ης ;
« Καί έμ;J μη:αστpηύμεrσς οΜιί_,ιιοv όpώ Σωκpάτ:η έπόμιrοr.
- ., Οπισθεr έμοϋ ιίprι είσ{ίει, ά.l.lά θαυμrlζω ιιαί uύτος ποϋ ι~1' ε{η ».
Τότι ό Άγiθων στiλλ!ι ενα. r.αi3α. 3ιχ νχ ϊ3·!ί ποϋ εuρlσχ.ετο 6 Σω·
x.piπ,,. 'Ο παίς ε•:ιρίι;χ.ε1 ιχ •)τ?ν !ΙJτχμινον r(~lrηror, iπι11τeiψα; 3ί λi~
 426

γει; . (<J.'ωχpιίrηςέν τr;ϊt· yειrιίyωι· .τf'ollι~J'Ψ lσιψε , 1' 'iμπιl 1'Ιι , lι1 iΤΓιιι' ιι/ί.Ι(,
rιifJi.lει εlσιfΊ·rιι>ι. ·

- c 'Άτυπο;· }.' lι;ιι (6 ' Λγi'Jων) .lέ1·ειί,·· ,,/:,ιουy ι<α . lεi'< aι} τ(,y κιιί
1ψ ιί rίyιιίσεις ;
-(( Kai f)< (6 'Αpιστό3ιψ.?ς) Jψι είπιJr: έaη ai•rόr• iΟος γl,.(j
ΙJ'C~ τοUτ' έχει,. ένίοτε ;;ΠfJατα.ς r)π,Jι &ν τuχτ,,. iστη~εν­
))ίίf.ει ιJ' nύrlxa, ώς l7 ·ι:1 11 iιιαι, ιιιί ι Ζ.ι- χιι ·εiτε, χλλ' Ξiτε . . . χ.τλ . η
·~ ·
'Αλλ Ι•ιιω; r,. -..ιωΧ ·
'' ρ χτη; ' λ ?γι~
- :χπ?
ε· ν · ';'~ ' :χ.υτου .
' - ε.νω;;ιον -:ων '
· ι'Ηχ.χ-
'fτών ίν όλ"!Ι τ·~ καλ·~ πίr,τe1 έ κΜτει τ? ίι;:-?_:;ιχ.ό•ι, ?•)τως ε i πείν, της νό-
' \
ι;r;u 'tΌ'J χ.αι τχ ι;•ψ. πτωματα,
, ' '
παριχων εΨ:-ελeστ:ιτην
... 1 1
εικονα
, θ
eο~ι.ανους
-
'ρpεν?παθο\.ί; καί 3ιχ ';'OU τόνου τ·/j; πεποιf1·(J'1eω; έπί τΊ\; πλiνης του, καί
"
• - ετι
:\ 1 ' αυτων τω'Ι
• λ ,,. '
εζeων και ψρχσεων, α~ς
. r
zρωντχι
- • ι•
Οι JΕΟ!J.ανΗς ψpενΟ·
-
Ρλ Ρ γ 'Ε ν
<J αοι.;. τψ
- λ ογψ
. - .'
τ·Ι)ς υπερασπισεως αο·Ι)
. ' ~ λ ?'Η~Ι
- • .
Χρ'.'1't'Χ ·rι παρ:χ.νι;ια
'
τι;ίί Σωκράτους lν καταστi'1ει συστ'ΙJV.ατοποι·fισεως. Π?ό πολλ?iJ μίν
·ii3·η γενομένη; έν αύτφ, άλλα Π(ώτην ψ•ηiν ώς έχ. τ-iϊ; έπισ·fιμου χ.αί
'J'fcι;της r,rιηι.·Ι)ς πρό τών Άθ·ηναίων ;ι.αi ά-π6 τoiJ β·fιματο; έκτεθεiσης
•
ουτω π
λ .
ΊίpΟ•Jς και
, -
σαψο•,ι; .
'Ο " ,
_ωκρ:χ.τη;
θ . , , , ι.. ,
~ γει; ει; την &υαιr,•ιητοτεραν

αύτοu zορ3·f;ν ι)πό τών κατ·r,γό ρ ων TO 'J , το•)τέστιν είς τ·ί)ν 1JΠ ' α.ύτw •ι,
χ.αi ,αiλι'Jτα δ·Ι)αοr,ίχ,
•
3ιαυ.f!'J\r,b·(ιτ·r,σιν
ί,
τών ίδεών χ.α.ί r.εποιθ·fι·;ει~ν
τ
TO'J,

αϊτινες ώς άρzικ·'r,ν πηy·'r,ν καi κινητήριον είχον τΎ.ν όλως r.αθολογιχ.ή•ι

~οξασίαν καί πεποίθηιην περί ~αυτο\.ί ώ; iκτάκτ?υ τι•ιός καί προν'Jv.ι-.
ούχου iνθρώπου, καθό έπ1κοινωνοϊίντος με τα τοu Θεοίί κα.ί \.ιπ' α•)τοtί
'
ει;
'
τΥ,ν
. ' λ ' •
χ.οι~ωνια.ν αr.οι;τα εν τος οπως
~~·~
οιnαζ'~1
'
τ?•,ς σ•,μπο
λ'
ιτας τ?υ ,
,ι:;
•ι..α-

~ί11τα ται ΠFΟ'1biλλων το~; χνηπiλ?υς μετ' χσυv-ήθου; α•)τ<j> ~ω·rιρότΥιτο;

!ν τq, ρ-f1 ματι χ.αί μετ' έ:ηθ ε":'ιχ.·/); γλώr,σης , ir.?ι;•) p ω•ι β~χίω; τ~ν '1'Jν-ήθη
ίκιϊ;νον πiπλον τ·Ι)ς μετρ•. ο-ppοι;•)ΨΙJ; χ.αi τχπ~ινότ·rιτο;, ~r,-:ι ς 1χ.iλ•J;;rε κα\
μόλις iπέκρυπτεν έν τ<j) καθη~ι. εριν<j) α •)το•j βίψ τ6ν :ιιατ:ί βΧΟο; έν τ·~ ψ·η;~.
του πάντοτε κρυπτόμεν?ν lyωϊ·;μόν καί τ·f;ν •jψ·rιλοψp?r,•.JΨr,ν τΊ;ν έκ τής
'1υνει3·iι'1εως τη; ιjπεροχ:fj; α•)τού έr.\ τώ'Ι Χλλων iνθpώr.ων χ.χi έκ τijς
πεποιθήσεωι; τ·~ς ιι.ετi το\.ί Θεοu έπικοινω~ί~ς τρειpομέΨr,ν καi αvξουσαν.
'Τπερασπί~εται τά.ς πεποιθΊJσεις τοu !Ι·ετi τoiJ α•)τοu προιpη-.ιχ.οu, παραι­
νι~ικοu κα! προσ•ατευτικοu τόνου, μετά τού α•)τοu μιyαλ?πρεr.οuι; χ.αί
ύπεpηφά.νου ϋιpοuς χ.αl μεyαλορρήμονος φιλαυτίας χ.α.ί περ ιαυτ ολογίας
iναbιgιίζων έα.υτόν είς •:ίψο~ ού πα.ντi θνητψ προσιτόν 1 :Χ.φ' ο ύ μετ' ίπι-
 427
εικείας χαi r:ιϊχτου ποο~~λέπει πρό, 'tΊ'JU~ κiτω εϊι~Ι/fχ.ου.iν'Λι' θνγ,το•j;,
ι · ' ι
χ.αi μετ:Jι τής α•)τΊ\; iκρα3χντου αύτοπεποιQήσεω~, μιθ' <:)ν πας θ;ομα-
ν-f,ς ιpfινο~λα~·~; •)περαrrπίζετα~ iα•Jτόν , 61fii!.L> θιξ~1 τι~ ·(, πλήξ~ -:-·f:ν
~, ' ' .... l1 '\ - .., t~ι ι\
χιιροιαν, ωζ εΊπε!ν, της παΙJ0Λογ1κ·ι;ς κιντρι:-.-ι;ς
'
ιee-ας αυ-:-οu,
-
περι
,
Τιν

ίπλιξεν Gλόκλτιοον τ<,·ι βίr.ιν.

1 '

'Αλλά. ~ώυ. εν τf..ν λόγον τώ Σωί'.οχηι.

' ' 1

'AιpoG μετά μεγαλ'Jr.ρε'ΠοGς άγερωχίας χ.αi ξηρως λέγει r.pi:.• τούς ~1-
χ.αστάς οτι : και (/γ 11iJ.lω ( 1
) nολλάχις rά riπo(/rirω, rlέr θά rί.l.lrif.ω
~ιαy<•ηήr, είτα νοufiετεί α•~-:-?uς ώζ πατ·f.ρ προσθέ-tων : « . . . Μ.,· ιι«
>> άποιιτει'ι·ητF τοιοϊ:τω· rΥι·τrι, rιlω· έ1·(~ . ll1·ω, ούιι iιιέ μείζω β.lΠ ~Frε η
»ύμac α!ιr:οι'.r:· iμi μir ynp rιύιlέr Γlr /l.lάf·ωr , (ιί!rε Μ/.lητος οΓ-rε
)) "Α rυroc, οΜέ 1·όp Πr διjι·ιχιτ(J• ού ~·άr rιlnμπι θηιrτnι· είrσ.ι ά.μεί•
»νQνι ά.νβρ! ύn,., χε6ρο·ιος βλάn~εσθα.~ ... >> Δί·ι !zω i.γώ
iνiγχ:11ν, λέγει, νά οcπολογηθώ ·~πί:,ο έv.oG άλλ~ ι;είς προσέξατι: «μιί
J>rι Ι/;rψιίpτητε πεpί τι/r "C()i) 8ε()i) βόσtν ίγιir έμn'ύ χιιϊαfιιrισάιι~­
))γοι. έάr 7·άp έpέ άπnιιτείrηrε' ού fiψfίωc r'ίl.lor τοιοvτω· είγ.ιίrετε
...
>>οlον βή μοt βοχει ;. 8ε.f)ς έμέ "Cfι πόλε.t nρQστε.θειχt•
»να.t "CΟtοGτόν "C~Ψ1.. ,. ;)ς ύμά.ς έ."(ε.ίρων χα.! nείθω•ι χα.t
»όνειβί~ων ~να. ~χασ"Cιη ο6~t.ν πα.uQμα~ ~ήν ήμtρα.ν
>>Ολην nαν~α.χοti πr~οχα.θίζων. Τοιυ'ύτοι; οί) ;· /ί.l.lnc οιί /)(μ1ίως
»ύμίr 7·η·ήσ1ruι, ώ ι1rόιιε( ... >> 'Ο Σωί!.ρiτ11ς έπψένε1 έπαναλαμ­
~i.νω•ι μέχρι χ.όρου έπί τ·/jς κ.!ντριχ.·/iς χ.αί μονοιι.ανο\.ίς ταύτης ίaέας, ότι
είνε άπεστα.lμirυς rfi πό.lει τώr Άθηrώr παpά τοίι θεοv· ~ιό μετ' όλί·
γας ϊτι λέξεις έπαvέpχεται πiλιν έr.ί τής α\ιτής ί~έας θfλων τ-ί;ν πα­
Οολογιχ.ήν :χύτοtί Π!Ποίθηι;ιν ·ιbι ι.ι.ετα.3ώι;:ι τοϊζ a1χ.αι:rταίς τοu λέγων
πρός αύτο\ις ότι : «noλu θά. πε.ριjJ.είνωσι νά. ntμψ~ α.uτοιι;
δ 8εός iνα. άλλον ώς αuτόν. Έχείrο τfι όποίpr έ7·ώ χάprω.
λέγει, 8tν εlνε σuνηθε.ς χα.! ά.νθρώπινον9 rά άpε.lώ rJη.larJή
τώr πάrτωr , rά fl ι/ ι;pοrτl(ω πεpί έμοv, οί}τε χpιίpιιτα rά .lαμ8άrω,
rά εtμπι πτ~rοc ιιαί rά r;pοrτί(ω "Cήν ήμtρα.ν ολην π&ρι τών
άλλων. 'Ίσωc ιtέ σac pαrfΊ παpάόοf.οr , λέγε~, ι1ιατί ε7.,'.J iπi τοσαϋτ.ιι
έrη rJir το.lμώ ra άrέl(}ω έπί τοu /lήματο(, οΠω< rJημοσίςι ιlιιJά(ω έιeείrrι

( ι, ο).ιi~•~ο~ : 'Απο.:lυyία.
 428

rπ n:τοiιι «tβί~ °ξ'..)jJ.~fJUλεuω πεrΗ ίώ•ι Π~•λ'.Jπρα.γιJ.Ο-

0
X'Xt

'Ιώ~ι ••• η •

Έντα•:ί~'Χ ~iaει :·fι'Ι i~·f;γΊί'Η'Ι -:·~; τΟ\'Χ'jτ:ι;; S\αγωγ·Γ.; το•J 6μολr,γc;)ν

5τt πχρακ.ωλ'JετΧt •Jπb τr:ι'~ δαrμιη·" tΊ1ι•. :ι..~t ιiγcr. :
ι< Τούτοι· αϊτιιJr iar.ιr, Ι! iψείς έ1ιιιv nολλiχις άκηχύrιτε :τr,.Uιιχιι;,
rι.li]·rιrτor;, δτ.ι ,ιιοι θειόν τι χ-χι t-χι/.J.όν~ον 7·ί7·rtraι, ;; ,~,ί καί ir
· JJ '!Ϊ }Jif'!Jf/ έ.τι κωμφιfι"d1· /11 i.lηrι. t; έ7'{ιιί fιι ro. 'Εμοi ,Ιέ τ.οvτ.' iσ• ι r iχ
J)Πα.t~ό~ ά.rJξάμεVf•V., φω•ιή τις "(ι"(VΟμiνη., ί), nrιo· 7·lrηrαι
ΙJιίεί ά.no"CrJtnειιι~ τοι:rου, ί) ι'Ιr μt'.l.Ιω :rpιίττειr, nρo"CrJtneι δi
Ι>ιιι'ί.τιιτι· τυι'τ' ϊrπιν fί μιιι έι·αrτιοi•τοι rά :το.,ιτ.rκά .'Ι.{ιιίττεπ , χαί πιη·­

>1χιί.lωc 1·i μυι ιJο.ιιεi έrαrτιοvσθαι χ,τ.Ι ... JJ

Καί παρακ.α-:ιών -:τiλ\ν λέγε\ πρ;,ς το~ς ~\κ.α.ι;τiς ·: «7·rωrιί(εrε άιατι'
μί rίχο.lοι:&οvσι :το.Ι.lnί χαί χαι'pοι•ιJΙ J"n μέ άχοι~ωσι ; διότι r/.τοιfΕικrύω
τοι\r: ηψι(ω·τ.αr: έaυ(Ιιί·ς σοψούr:. rίμιιθεί( . .. J> C<iσr\ ;·άp οι'κ Πη~
J)ιli~ (τό i)έαv.α)· iμιιί ιlέ τiJίίrιι, l~<" έ7·ι;1 φιψι', πpOΙJ"Ct"Cα.i"C-xι ~πό
>)"COU 'θεο~ n(.. i"C"C~ι·ι χα.ι έχ μα.ντειων χα.ι έξ ένunνίω•ι
JJxrιi πιιrιί ·η,rίπcp, ~;; πtp τί.r: πι,τε καi /f.l.lη θεία μοίpα άrθpιδπου x.al
J)(ιrι.ovr πpωiraf.ε Πf•άtrειr)).
. ,. -λ() . ~ ' ' . - ~ . . . .
. "'() ταν εζη εν η κ.ατ?'.01κ.ασηκ.Ίί ετυμ·ηγορ1χ -:ι;•; 01χ.χι;τ-ι)ρ1ο'J , ι;

Σωχ.ρατ·r,; έν €πι8Ηκ.τιχ.·~ μεγαλοφ?οι;vν·Q κ.αί θαuμαι;ί~ ψυz.α~ γαλήν-Q

άποτ!ινόι.ι.ενος πρός τούς κ.αταψ·ηψ(ι;αντ'Χς α•)τοσ 3ικ.αι;τiχ; κ.αi .ηιιι­
σιιω<4ώr
ι ι
(ώς. κ.-χτiχ τ-Υ~ν πρόλ-ηΨ\•ι τών 7..ο·ιαίω•ι
ι.. 1
f-ιουσι
ι...
τ·/;·ι ΙJ.•;στ·r,;ιώ8·11
\ ~ 1

i8ιότ·ι:τα του χρ·Ιjσυ.ω~ε\ν

.. ι4 1
οί έv- ·1.ις τr,.:ϊ Ο:χ.νiτο•; ε!ιcισκ.6ΙJ.ε•ιο1) λέ-: ιι. ότι
ι .~ ι ι

oi κ.ατα~ικ.iσαντες α.•)τό·ι i);ί_ κ.ατ-ι1γ ορ·ηi)ι,)ο". σψό~ρ'Χ Sιχ τόν Οiνατό'Ι

τοΙJ, κ.αί είτα στραφεί; ;;ρός το•); •)-:-:έ? τ·Γ;; iΟω<;>ι;εώς του ψ·rιφίσ-χντα;
~ααστάς λέ''{Η τi έξ·Γ;; ·χαJακ.τ·η~ιι;τικ.ώ-:'Χτ:Χ.
"' ι ι .
: cc ..... 'i'ιιιΎ ι:J( ,ιωί.lοις
·

))ΟVσο· έπιιJFίf.αι έθί.lω τr) rυrί μοι ~υμtf8ffψιός ιι' ποrε rrιεt:. 'Εμοί 1·ιίp,
)>6) arJpες ιtιχασrο/ , θα.UJ.J.άσιόν "Cι γeγονι.Ψ ή γip ιttωθuιά.
)>μοc. μα.ν"Cc.χήή "COU tα.ιμονίοu έ•ι μεν "C~ πρόσθεν χρόν~
JJnα.ν"Ct ΠΑΝΓ ΠΥΚΝΗ ~ΕΙ Η:\ ΚΑΙ rIANY ΕΠΙ ΣΜΙΚΡΟΙΣ
» ΕΝΑΝΤΙΟΤΜΕΝΗ, t\ τι μl.l.iιιιμοι μι/ ι!ρθc';;(' πpdtειr' rvrί ~έ f.υμ­
))8/Rηχέ μοι, ι'Jπε(! όpiΊrε χαί αύrrι/ , ταύτί, ι'ί 1·ε ιJι) οlηθεί1j ι'ίr τα: καi rο­
>Jμίζεται έ'ο:rατα ιιrιχώr εlι·αι (ένvοε! -:ό·ι Ι}iνατον). 'Εμοt tέ ou~e
))i~tόν"Ct cωθeν Qt~f)θeν ήνα.ν"Ctώθη "CO "COG θεοG ~ημειον,
 429
~ L ' •/;
oou"C& f Lt. >' '
ην .. -α. α.νευαινον εντα..,υο" επι το l!t
' ' ' •
uι-α.α"Cr,(HbV,

Ι)')~':"' έ·ι -:~ λόγ~. outα.μou μiλλf)ντί τι έρειν, ΚΑΙΤΟl ΕΝ

ι):\Λ:\ΟΙ~ ;\ι >ΓΟΙ~ ΠΟ:\ΛΑΧΙ 11· ΔΗ ΜΕ ΕΠΕΣΧΕ .\ΕΙΌΝΤΑ
ηΜΕ:ΤΑΞ.l" 1·υrί ιJi f";Uβα.μο~ πεpt α\.την την πρά.ξιν OU"C'
ηέν iργ~ οu~ενι OU"C' έν λόγ~ ήναν"Clω"Cα.ί μf)t. Τί ι,vγ
" Τ
))((\CtOY ειrαι •
l.'.1f(). ί rt,Uu
ί!'ιγω ; 'Ε
J
' . . .t ' ' -Ι
]'ω VfltY εpω. XIYUVYEVεt ]Όf fOt C(;' /:
ςυμ-

»{JεlJη}(,ός C·)VUJ rη·αflι!r 7η·οrέrαι, χαί oi•x έσθ' όπω( ιί,ιιιίς Ιψθώ< ύπιι­
ιι.lαμlfd•·ομη, δrτ:ιι rιίtίι.αflrι "Ι.rιχό>· εlrαι τd rεθrάraι · μέγα μ(Η "CGU~
, ' ,' • ' ,, h • ,,
•ι"CΟ'.) τε~μηρο:.f)ν (.)'.,)-
γεγf)νς.•
η'Ιαν- ο.., ψχr; εΙJυ ηπως

ιι"Ctι;>Οf1 iν μω ΤΟ ΕΙΩΘΟ~ ~ΗΜΕΙΟ\', εί μή τι έμελλον

»έy(,) άγ:>:θο•ι πρi'ςειν ι).
(ff τελευτχiz χϊ.iτ·ι; ;;;ρ~κ.οπ·f. τ'J') ιόγV 1J τr:.ιιJ ~ωκ.pi.το 11; εί'ιΕ έκ. τών
Ι
/.. :χ.ρακ.•·ΙJρ'.στι"Ι.ωτιρων '
"Ι.αι 'i7'0'Jυ1.ι'>ηpων
~ , '
~ν
,
σz ε'fΗ
'
προς •·r,ν
' >
:χ.πο
'8 ειι:.ιν
Ι"

1'·fι~ 1J7.ipζ!ω; τΥ1 ς νόσl)'J κ.χί -:-·r,; 'Ρ')-;aω; χ 1~τ"r,; 7t'Xρi τ~ ΣωΧρ~τει,
μο:ιλονόη ό1Χ •'J'J; γνωpi~ονη; -;χ; τοι:χ.•Jτχς ν6σο'J; κ:χ.ί ί8όντ:χ.; όλί­
γοv; ψρενο~λιχ~εί; ·r,ό 1.Jν .'Χτο:ι "Ι.:Χ.ί έ·ι•Ξλώ; νχ λεi'f·!J, zωpί; ο·~~Ε χ.α-:-Χ
iΗpα.ία-Υ -y:i_ !Εα.'Τ~~ν~ί;tj"'f1 ":'i ·~πz~ τ~~; '!JjSVΙ")~λ'Χ~~ίχς τοU ~6):-tjiτo•J;
' • ' ι \ Ι

iτ.ιzειο·ή!J.α-;χ.
... 1 ~
,χ όποία i'Dθόνω;
•
"Ι.1.ί διά. -;ών ό·jο zε•.ρών
...
ό•J'ιl:Χ..ται ":"ις
νΧ ;.Ο'Jι;fJΙι "Ι.:>:i i;ι. -;ών λοιπών υ.εοών •·fi; 'Απο.lο1·ίας χ.~ί iE" όλων . ~έ.
~ . ' \ \ '
τών Δι:χ.λόγων ":"?':; Πλ:iτω·ιο;.
'Ο Σωχ.?iτη; iπrηεϊ "l.:X.t iπωι.:χ.λεϊ 11.iλ1t;-;:X. θrιυ1ιάσιοr τό γ•γονό;,
• • Ρ - , , ~ • ' - ΙJ ' , • il •
~τL ακ.pιaω; Χ?:":~ "';Ί"(J σπι:.ι 1JΟΧL'J":'7.."t'"Ίj'Ι r;~~ϊtl·~Ιίν "':'0?.J pι0 1 J T0 1J ,, 1ιωv_L'll!

ψωrή, ιο rοϋ θεοv ση,ωlογ, ιί ιιαrιιχή ή ιr,v ιfαψοr(οι•, έγχ.χ•iλeι·}Ξν

:χ.•:ι-:-όν. έν<;> fλλο•ε. ώ; 6[J.'>λοyεί, λί:χ.ν t;Τι.ν7. έξε~ηλοίίτ'J «~:~. rφ ;r(•(ί­
σtlεrχpό)"~ιJ :rarrί π.Υ.•ι'..) πu-νΥj ά.εC. ήνΗ, χ.:χ.ί Μ; χ.:χ.ί sί; τi :1.iλλr,~
ίπουr;ι~1~·ι; πρiγματχ: ί<πιίrυ έ.τί σ,uιχpοίς έrαrιιουμirιμ, πι;λλ:iι.ι;
3ί χ.:χ.ί aνώ ι~u.ίλει :χ.ϊ'Dν-1): ·iiχ.ουε τ·ί;ν ΦWΨ~ν α•:ιτ·ήν : (( -α.ι"Cf".. , C'I
iλλ()ι;; .λό~Q~;; n'"~λλ.α.χοt; βή ~ε έntαχε λtγοvτα. μ~·
ταξu Η. 'Επει~Υ, 3~ 11υvέgαινεν άλ·ηθώ; ή είχε τΊ;ν ί~έσιν, οτι, 6r;i.κ.ι~
ί~ ελλε χ.:>:χ:ήν τι να ·f, ιi-·IJ όρθ·ί;ν πραξιν ν Χ χ.χμ'!'. τό τοv θεοί) σημfiοι·
, ,) , ' . . . , , ι ~, , . . , -
( ·rι ψωv-η ΠΧν•ο•ε ::>:πετρεπιν ΙΧ•J-;ον, κ.αι οπεωη χ.σιτ-χ την ημeραν τη;

8iκης το•J 3!ν ·ί;κ.ο•~t;Q·ι; ·ί; :ιιωrιί, ~πως άποτρέψ~ α•)-:-όν i-:tό τ'J;; ν~
μ ιτσιg·ίj• εί; •b δ1χ.Μτ·ή~ιο
..' ~ ' , ...~
1
,
·1 :;, νi :iνz~·;.• έπί το•:ϊ
Λη<1'!1 σημοσι~, . ο .ι..ιωκ.?χτ11;
...
-
β·ήυ.ατο·,
•
' ." .
1
~'
χ.:χ.ί
'
.
νχ ?ιι.ι-
1
-
Λ'Jyιχω; συμπ,?αινει, οτι οτισΊJ':ΙJτs χ.-;ι ~ν
. . .
G'Jν!~αινεν είς α•~τόν ;..ι.ατ εκείνην τ·f;ν 1-ψ.έραν θά. ·hτο (i1·αθόr. Διά.
ταvτα, οτε ·iiκοuσε τήν εiς θi·Jατ'Jν ,..αταοi;..ι.·r,.., -;-ου, · ,, .~δόλως έταρiχθη,
ί'.αi μ:iλιστα έz iρ·rι ί:ι;ω;, είπε δέ: bτι «χιrιtυγειίει τc) ί;vμtJε6ηχός ( ό θi­
.;ατος) τοvτο ά)·αθόγ (101 . εiΥιιf)), '1'ψΧλλ•η.εν Οιί. λέγει, νομίζοντες Οτι
((JCaJtOr ~ι'rrιι ιο τιθγιίrαΟ) . ώς πpος τοϋτο E"f.H μεγχλ'r,ν iπόΟeιξιν,
λίγε~ , «Οι~τι &.ν δεν έ'ι.ι.ελλον άγαθόν τι νά πρ:iξω (τό νΧ Ελθ~ δ·r,λα~·f.
aίς το Ο1Χαστ·/ιρ1'Jν καi νcΧ ΧΗαΟι;ι.ασθ~ είς θiνατ'Jν) , τό εlωθός σημtίοr
θiιι fl·E ·f.νανηοϋτο)).
Έχ. τ·Ι)ς παθολf)γι:ι.:/)ς Η.vτης πεποιθήσεω; ό Σωκ.ράτης άν-;λεi το
άr.αρiι-ι-~λλον έκείνο θiρρο; προ τοϋ θανi-;-οu, είς ταvτην bψείλει χ.ατά
μ!γiχ. p.έρος τ·ί;ν f'·εγαΑ'JΠΡΕΠ"/) έκ.;ίΨfjV ψuχι;..ι.ήν γαλήνην, Υιν έπεδείξατ'J
lΠi τ:ριάχ.ον":'α .Υψ.έρας, 7.πό ;ής ·ίψ.έρας τ·f,ς καταδίχ.·rις ~..:ιτ'Jv 11-έzρι
τ·/;ς έκτελέσεως ":'·/\ς πι:.ιινής, κ·rιρ•)ζας άπr, του χείλους τοϋ τiψ'Ju :-ι·e τόν
μαρτηικ.όν στέψαν'Jν έπi κεψαλΊ';ς καi τό fl-Ηδίαμα είς τά χείλη πρός
τήν άνθρωπότ'f)τα τήν σ.θανασίαν ":'·f,ς ψη_.r,,, τ·f;ν •:Jπαρξιν !νός θεοv
πνz\ψ.ατικ.ωτέ ρου, ώς •. ίπεί•ι . τιϋν λοιπώ ι θε'Jτ·/ιτων τ·/)ς έr.οzής το•ι. είς
τάς 6ποlοις έπ(ι;γ, ς 7.χ.ραδ:iν-:ως ί:πίστευεν , άποκαθάρας οιι.ω; αύτ~ς
άπr. έλοιττωμοιη;ι.ών τινων άνθρωπίνων ίοιοτ·ί;των , χ.αi ~ιδάξας τά
κ.οιfJ-i,χ.cι-.τα τοv πολίτου πρός τ·r,ν πολιτείαv, καί iποκτ·ί;ι;α; ο•:Jτω τ·f.ν
γινικ·f.ν σuι1.πiθεισιν κ:ιi έπ1'iπαι;iι.ι.ενος τ~ν θα•ψ.ασμ~ν τών αίώνωv l>ιiιι
-ι.·f.ς ί>ιοιγωγΥ.ς αvτου χ.ατ7. τό π),:f.ρες ποι·ί;11εω;. καί ρ(ιψ.αντιχ.ότητος
τeλο; τοϋ β,οu του.
'Εάν κ.ατά τ·f.ν -iψ.έραν τ·ίϊ; ί>ίκ.'f)ς '":'ου έξελ'tιδοϋντο αl !fιευιlαισθιίσtις,
iάν ή ι;ωrι/ άπέτρεπεv αύτόν •Ov νΧ ι.ι.ετα~-Υ;j -;"!;. Χ. · είς τό διχ.αστ·/ιριον
·f. τοv νi ά.πολη·rιθ·~ άπ;, τοv β ·ίψ.ατο; , αί τελεuταίαι ήμέραι τοv Σω­
;t.ράτ<"J•Jς θiιι. είχον ολως i"λλr.;ίαν δ..jιιν , ·ή •)πι)λ·rιψι; κ.α ί ·ί; τψ:ίι α•)το·~
Ϊι;ω; ~α ~ιεκ.ινί>vνευεν έ ν τ·~· συνειο·ήι;ει τών .άνθρώπων , -.ων η ι;uγ­
~ρόνων α•)τφ χ.αί τών μεταγενεστέρων· l>ιόη ό Σωχ.ρ:iτης τότε θά
·f.ρvείτG νiΧ μετα~~ πρό τών δικ.οιστών χαί. &ά προσ·ί;γετο Ϊσως Οιά τ7jς
βίας, 8έν Οά ά.πελογεϊτο κ.. τ . λ. 'Αλλ' ε·)τuχώς ή φωrιί ":'ήν ·ί;ι.ι.έραν
{;t.ε(νην ~ιν .;,κούσθ·rι, οuτε δε ·ί; νόσος ώς έ;t. τ·/)ς σvγχ.ιν-/ισεως της f)(. τΊ\ς
Λίκ.ης παρωξ•.Jνθη ιι-έχρι γενικ.·~ς άνατροπή; του πνεύματός τΟ•J , ώ:; τ<ι>­
όντι ιίς ι;τιγμiς τινα:; παρΧ τισι τών ~εομανώ'Ι ψρενοi!;λα~ών είνε 3 J- .
1

νgιτόy· ~νίοτο νά σuμ~~ το τοιοvτον.

 43f
Βεbα!ως ό Σωκ.ράτης κ.αί οcνeυ τγjς παθολογικ.:;,ς πλiν-ΙJς ;;ερι εσιυτοϋ
ώς 3ιατελοϋντος έν r;χ έr;ει ιι Ι:Jσrιχ!/ ιι.ετά τοv θείου, πλάνης, έψ' ·i;ς &:ηως
tστήριξεν τΊ;ν aισιρρύθμιι;ιν τΊ\; 3ιαγωγ.:;,ς κ.αί των πράξεων J'.αθ' όλον
τr;ν βίον αίιτοG, κ.αί έξ ·f.ς ·ί)ντληr;ε κ.σιτά τάς τε.λευταίας στιγμάς τής
ζωης το όλως ίaιαίτερόν τι να ττ.Jπον λσιbον ά.παράμιλλον έκεϊνο θ:Χ.~ρος'
ώς καί τήν έγκ.αρτέρηι;ιν έκ.ε!γΙJν τ·f,ν χαρακ.τ·ΙJρί~ουι;σιν ίaίώς τοuς μ:Χ.ρ­
τυρας κ.αί ά.ποστόλου; θρησκ.ευτικ.Ί\ς τινος aοξασίας κ.αί έν γένει τοuς
θεου.ανείς
•
:ιαί fJεολ·{jπτοuς, r.P. εbαίω,,
.
λέ'ι'Ου.εν.. κσ.ί iνευ
ι
τγjς πλάνης
ταύ-;-ης θά ·r,3ύνατο ώς έκ. τ·(.ς γενναίας καί i.ναρέτου φύσεως αύ-
τοiJ νά. έπιaειΕ.,,-~ ι
πο6 ι
-;-οι:; κινaCνο·; ·iϊJωϊι;υ.ον
1 · ι
ά.Ε•.οθ:χ.•)rι.αστον,
· Γ
ώ:;
ΧΑΑως tJ.έγα ϊ.ΑΊ)θος Κ.Οινών ·fι έξόzων ά.'Ι~ρώ'Ι έν 7.Χσ\ι έποzf1 τ.oij
βίου τών κοινωνιών κ:χ.ί έν aιαψόpοι; περιι;-:-άσεσιν έ'κτακ.τ'Jν γενναιό­
-;-ητα προ το•) θανάτου κ.αί τών κ.ιν3ύνων έπε3είξαν-:-Ι) ziριν μιi;
. .
υπερ τΟ'J
- -
κ'Jινου κ.α
λ
ou- ·~·
ιοεας
"
η κ.αι
. ες
,,. αr.
. λ-Ί;; -
προι;ωπικ.η; ψι
λ .
'Jτψιας.

'Αλλ' έν τ-~• ;;οοκ.ει

Ι 1υ.ένΥ1ι πεο, ιr.τώσει ό•.ϊι;zυοιζόu.εΟ:χ..
.. Ι Γ ·
οτι ·iι ά.tι'Jθα,)υ.α-
.. ι

στ'J; χαι
' επιΌ
, ΡΑ Ί;τικ.η' εκ.ειΨΙJ
• ' σ":'αι;ις
' -
του
'>' '
-..ωκ.ρ:χ.τους
, ,
•νω.πιον των
- ~
"ιχα-

στών χατiχ •·f.ν 3ίκ·ΙJν, ώς κ.αί :J.ετόι , ..ην έτυιι:11γοpίαν α•)τών, μέχρι τ·Γις
λήψεως καί τ'f)ς ηλε•,ταίας στ:χγciv'Jς τοι:ϊ Κ.ωνείο•; όψεiλ~ται είς πrι&ο­
.lιη·ιχ.rιr αί'rιοrκατiχ r.iντα οιι.1)\1)\1 κ.:χί τr, α•J';"Ο τΊ;ν ψ'J/j\\I προ; τό αϊ­

τιο·ι ,;; όa·11γ'f.σαν 11-έzρι των βzι;ιλείων το•:ϊ ~~ι;•; τόι;ο•J; κ.αi τόι;ο·1; προ­
ψήτας, ά.γίου; Υ, :χ.!ρεσιiρχας έκ. τι;'>ν α•)-:-ών ψευ~αισθ·ί;σεων, ώ; κχί (ι
~ωχρiτης, r.χι;χοντας, (ιί 6μι:;ιο:rαθείς τ<ι)ν 6:rοίων σ·ίιμερον iνεκ.α τή;
ποο6aι:ι'J
ι
τών έπιι;η;υ.ών
'
ϊι.7.ί τ·/)ς έ~·r,υ.εcώσεω;
· ι ι
τιί>ν ·ί/ίών εύοίσκ.ι;νται
ι

άσψαλεί; έντ6; τί;>ν ψρενοχrψ.είων !

'Όταν iχ:1 τι; άκ.ρχaαντr,ν πε:tr;ίfίηι;ιν,6•ι ε\νs πρ'Jωρισιι.ένος χαί ir.ε•
11>αλμένος παρά. τοG θεοG δ"' Ε'κτακ.τciν τι να χαί ~λω; έζαιρε•ικ.·ί;ν έν-
' ,., wλλ
το λ ην v.εταςu -;-ώ•ι χ
' l1 ' ' • • ' ' • ~
ων αν•ιρωπων εν τι:) χl)ι;ιι·<:J το•,τι:ι, και 07 1• nι-χτε-

λεt εί; f.J·'J')'τικ.α; σχέr;er.ς v. ετΖ τoiJ θεο•J κ.αι ε:'Jρίt1κ.~~χι {Jπ6 --:Υιν προστα ..
σiαν α•'Jτ'J•j,· ΓΒεbαίω; ο•)8έ•ι έν τώι κ.όι;u.ω
ι ο
ε\νε lκ.χνC.ν νχ π-.ο·{j'!η α•)τόν· 1

~ιό εί; τοιι;•:ί•';{ &ε'Jμαν-{jς, κ.αί έι;τιν ί~ειν πολλ'J•~; έν τι;ϊ; ιpρενοκο-
ιι.εi'Jις σ·f,υ.ερον τ'JΙΙ)'JίΟ'J:,
ι ι ·
υ.ε .6 ΙJ.ειaί,-.υ.α εί; .α zΘ:11
1 ·,,.
~·)ναται νiχ iντι-
~ ι

}/·!'t"<,JΠ(σ·~ Κ.Χί •όν /l·αpτ•1ρι-ι.ώ-:-εp'J'Ι τών Qα·ι Χ -.ων, ώ; iνε-pέραμεν ·iJ~·IJ

έν τοις πρόσθ<ν έν "':<~ :rερί Θειι,ιuΗ"r;,~· κ.αί ΦαΥΜιιιriJγ κεψαλαίι:~ το ια•:ϊτ i
~ '
τινα παρασειγμ.χτα.
 Τό οιϊτιον 3ε το;;το ·ί\ 6 πηθο.lrφχός nvτος παprί7·ωr γίν2ται χ.ατi3ηλος
'
/j'Jf.YXY..ι; . -
εχ των
) .οyων,
'
ως
.
- ":'01.1 tOιO'J
·~· '\' ' ..~ '
' 7':7.ντα
'
eιυοιι.εν, !X'JτOV
.._ωy_ρατΟ'J; et;
-
μ ·ί) πpοΥ..:χ.τει°λη °ι.ιυ.iνον
~ ~
ποιοα.τηο·r,-; -·ί;ν a'JVXΙJ.εν':Jν νΧ 3ώι:rr, τ·/:ν 3έο•Jt;Χν ~Π~-
' ' ι •
σηψονιy_·{.-1 χ.!Χί i):ι;θ·Ιj έριι.·r.νείαν είς α•)το·~ς όιχ τ·ϊ;ς βοη/jε(ιχ; τ-1;; Πα-
Οολι:ιγιχ.·l,ς Ψυχο).ογίχ;";° 31' ·ί;; ;~.αί v.?v-r.ς χ.χ"ορfjοij7σι1 ·(; χ.ατχ βiθο;
άνάλvσις ~αί γνώrη; τ·fj; ·}η_ι:ιλογιΥ..·1;; 'i'Jι;τiι;εως τ')ιj ΣωΥ..ράτο•Jς, ώς
χ.αi παντό; 7..λ).ου θ·η~το'ί.
'Εν τοί; 'Απιψrη,:ιοrιι'ψασι χ.σιi ί3ίως τ~i 'Απο.lrη·ί(,ι το•j Ξενοιpών­
τvς iο.α.ντ~ iο.ίι;·r.ς μέγα -;:):Γ,θος χωρίων iνα.ψερο11.ένων είς τό ι1αψόrιοr
το\ί ΣωΥ..ρiτο •J;, το'ί 6-;:vίo·J ·(; ο.ρό; τi:. π!Χfjι;ιλογικ.i:.ν το\ίτv ψαινόμενvν
-;:ίσης έχ.-rίθε-;-!1.t aιi ιpρi11εω·1 Υ..αί λέξεων κ.~-;οοc τi:.ν α•)τi:.·ι χ.αί όμοιον Έ.ν­
ηλώς ":ρ6πον, Υ..αθ' 6ν Υ..α.ί ·~πό τώ'Ι lY.. ~~·~νιJαισ&ήσεωr πασ_χόντων 1lnι­
. ..
rι';Jr θεοααrώr -:;οενι:ιbλαbι;-ι·ι .
'Ω ς ο.!1. θ ογνω11.ι:ινιΧ')
'Ι . 3'ε ι;η11είο·1 τ·ι;ς εζοι.ω; - ,,. . πχ Ο ο λ ογιΥ..ης ψυι;εως το•J
- ' -
Σωχ.:~οιτιχ.ο\ί 3αιυ.ον(r;•J όέον νχ θεω;ηΟή
~ ι
ovz ·i;τ":')'Ι Y..Xi ~6 έξης σr.Ο•)-
ι ι ..

~ατο" γεγον6ς , ~-:ι ή .•'·η·ι'afπ&ηπις riίc ιf.ιιοiιc (·ί; 'JΗ»'ιΊ;) ov 11.όν')'Ι συ_rrιi-
χις ι;•Jνε>:Jαιvε,
,p ,
« ."Ταrυ .'Τ:οκrη
' ~
η1ΊΊ
•
ως
"λ
ε εγεν
• ' . ,-. '
αυτο; <ι _,ωχ.ραrι;ς.
. ).). α.
οι

χ.σιι' . ' -λλ ον . ' '} ς ' IΧΙj"fψ.χντο•ι

' ' 'ξ εις - χ.α θ ·ι:-
κ.α.τα -;ας 11-α e.πο•Jι;~ωσΗ κ.χι ς ..:px τοtι

ιι.εσινr;όj
ι
IJίo•J έλiυ.ζ5α.·1ε zι~οαν έr.ιοοώσα iπί τώ·ι 7...:οmiι;~ων χ.αί των
1 t-" ι ... ' 1 τ
.-::iξιων του Σωκ.ρiτο•J;. :i.;;χρχλλi.κ.τως ώς ι;·ψbαίνει τι:ι;;το χ.αί εlς
τούς Ξχ. ·~ε•J3α.•. r,θ+,ι;εω·ι πχr;zοvτας Υ..Ο\νού; φρενοbλα~είς. Πλήν ":ούτο•,
δi: 6 Σ-ωχ.οi":'Ύί; i·ια:1. το•) ~7.ινου.iνο'J το•)το•J "':·l,; ·1ε•J3α.ι11θ+.ιηως eίzι
ι Ι ' ι .,
ΙΤJ."f)μΙΧ-;\r,Έι
' • '(j .• • , . ' ·~ , - '\,
-:·r,v r.εποι ·ι;ι;ιν οη α.r.ατ·r,ι;ε ;~.χι την tfl\Oτ-tJτ7. του ;r:ροΛεγειν

τά μέλλοντα, -;ο•) 11-·.ιντε•)Ην Χ7.ί -;:ρr;ιγι;τε·)ε1•1 ι;;-;r;υ3α.ία Τ, iσήιι.αντοι

σνυ.c;iντα , Χ7.i τ·f;ν l-:1 ~ε '1α.υυ.αr;ιω-:έοα.ν ίδιότ·ι;τιχ τ·ίjς 01) μόνQν iχ.
. ' '
τotj πλ·fιιjl~·ι ~ ά.λΙ.i κ.α-ί έξ .iϊ;"~'7-:-iσεω; Ε:;;ιόρitj'εω; •'='ϋ. iτόμΙJ'J "t'') J iπi 1

.,. - '
της πνε•Jμ7.":\ΧΊJ; α·ια;;τ·J~:ω; , ')•η_ι χσι7.χ.pιτως
,γ • , ι~ , • ι _ ι fj ,
7.Π:Υ.ντων των οcν ρωπων,

!iλλ' ώο111υ.ένω·1 π;οι;ώ;r:ω•ι. τ7. ό-;:')ία ύο.εδείΥ..ν'JΕν α.•)-;ώ €χ. τ6°>'1 πο, οτi-
' ι 1
ι '

• ' f ' Ω ' ~~ -

ρων η r;ιωrη . ω; •ιχ ισω:1.εν τουτο ΠΟCfαχ.ιχτιΟ'>'t'Ξ»
,

Ο•:ίτω πα.ρά τ<!) Ιη.ο•Jτiρzι:> 'έν Ξχ. τw•ι όιαλεγο:.ι.iνων r.ρο11ώr.ων, (c.
θιόχ.fιτος) δ\ηγε!τα.1 ":Χ ~ζης iν τινι 3ιαλόγ<:ι: ιι .... • Οτ:ε πpος Εύθι!­
))~pω·π ch1· 1ιάrrο· 1)x.nr, lrυ,!_'t pir, (~ Σηψία, plprησaι 7·ιfr, (ίη.ι
)Jπpdc τ:ο Σύplfo.lrίr Σωχpιiτηc 1tat τ:ήr (!(.ιι/rιr τήr ΆrιJοκίι1οι• βα.fί(ωr
>>a~a τι ιfιεpωτώr xal . ιtιaσιίωr τοr Εύθύι;pοrα ιατά παιιfι ar,· iφvω
 433
«f$' έnc.στά.ς χαC. σc.ωnήσας πpοσέσχε.ν αuτ~ σuχν
όν χρό ..
>)'#()V - εlτα άraσrpifraς Ιπnμύετο τήr ι1ιά
τώr κιtlωrοποιώr κrιίτ(;vς πpυ­
>>χ•rωpηχιίτας τjιtη τώr έcαίpω
r ( ... ) (') rεrorirαι τd Jαιμόrιοr ... χ.τλ. )) .
Καί πολλοί μέ.ν τ(J)όνη τών έταίρων έπέστρεψαν,
ά.ηα νέο1 τινf.ς 3ιόc νά
aοκψ.iσωσι κ.ατά. ;;όσον θα έπ'f)λήθευε τό προσ·ι~μα.ϊνον τ~ 3υ11τ·
~χ:ήματα
ή τά 3υιriοεστα ά.πλώ: συυ.giντσ.. ιtαιuόrιοr τοίί
ι . ' J
Σωκ.οi τους έπρονώ-
ρ'f)σαν γελώντες, ότε f'·E":' όλίγον μέyσ. πλ·i\θ')ς
\ /. '

χοίρων έξερχομένων aια

τγ\ς θ•.Jρας οiκ.ίας ηνός έ•ι ά-:αξί~ κ.αl /j'J'Ιωιrησι.ι.ι!J
ά.νέτpεφαν aια. τη,
όpμ1\ς των τινά; έκ. τών νέων, fΙ.εταξ•'ι των
6ποίων κα.ί τόν Χαρίλλον
τόν α•jλ·r,τ·ήν' οστις καί έπέστρεψεν ο!κ.α3i ;ι.ατα
ρρuπανθείς τά σκ.έλ'f) χ.αί
-:ix Ξν3•.Jματ7. · έρρυπiνθ'f)σοι.ν 3ε έπίσ'f)ς χ.αί <.iντες ol λοιποί
ύπό των
J.vίρων προστριgΟfΙ.ένω•ι χ.ατά Ί·Γιν φυγ·ί)ν έπl τών
έν3υμά.των αvτwν.
Καί 3ιά τοιαvτ'f)ς λι;ιπόν φ•.Jιrεως ιr•ψ.giντα τό ιfαψόr
ιοr προει3ο­
':ϊ:Qίει τόν Σωκρά-:·r, ! !

"Αλλοτε πiλιν (ορα Π.lονrάpΓου: Δαψ.όνιον

Σωκ.piτι;υς, κ.αl Πλ«­
τωνος: θεiγη) ό Σωκ.ρiτ·11ς rιίpις είς τιίr ιyωrήr
τοϋ ιtαψοrlου έπρο­
φήτευσε τ·ί)ν κ.αχ:Γιν έ'κ.~ασιν τΊjς ε\ς Σ•.;t.ελίαν
έχ.ι;τρατείας· έπίιr'f)ς. ώ,
3ι·r,γεϊται τοίίτο ό ιόιο; Σω;ι.ράτ·r,ς (llλατ . Θεάγ'f)
ς), έμάντε'JΙΗ τόν θά-
νατον - '
του 'Γ ψ.αρχQ·1· ' α.ΛΛ.'1..
i'.7.ι ""'"' σε \'• <:- Ρ' ντα '
συι;τυz '
.·r,ματ α συμΌχ εις ~"\"\
αΛΛι;'J ζ
·ί\ εί, τ·ί~ν r.ολtτείαν ό Σωκ.ρiτ'fJ; έκ.αυχi-:-ο ?τι έ!Ι-iντε
•;ε ήi ·βση~είr; της
- . '
ι;ωrης, ω; ;ι.αταψαινεταt τουτο ' -
.... _,.._
εκ. των εζ'f)ς :

Ό Δημό3οκ.ος (Πλάτωνος : Θεiγ·11;) 6δ·11γ~ϊ τον υιόν -:ου θεάγ'"fι

παρά. τ<i) Σωκ.ρά.τε•. έπιμένω·ι x.-x.i παραχ.-χ.λών α.•)τόν,
οπω; τόν 3εχθ·fι
προ; fΙ.όρψωσιν κ.αί 3ι3ασκαλί-χν. Ό Σω;ι.ρi.τ'f)ς
iρνείται παραπέμπων
τον Δ'tJμό~οκον προ; 't"')•J; μεγχλι;υ; ~ι3ΜΧΧΑ()•J;
Πρό3ικον τόν Κεiον '
Γοργίαν κ.αί Χλλι;υ;, λέγων εί~ωνικ.ώ; έν •)π<ρbολικ:~
μετριοψρι;ιrvν~ (!),
?τι α•'.ιτός ((ώς έ.ττ:ος εi.-τfί», οΜέr lπίσrα.ται, .-rτ.l1ί,· 7·ε ιηιιχpοiΊ τιrος

(t) "Οραι nλοu-;ά.ρχου: τιί Ήθικ ιί : Δαιμόγιο>·

Σωχράτοvι:. Λεlπε\ τι Ξκ τιιu ΚΕ\­
μέvουτοU Πλο:.ιτ«ρχοu·ώ; έ;«γεταt Ομω' έχ τώ'Ι :ι.ατωτi
ρω λr)γων, b Σωχ.?άtη;, άcροU ~~τr1
:ιίιpyι0{ω~, ε"tτιι έr.έσtριψεν όπ!σω π~pακ~νή13rι;
τηU; αuνεt'α{ροu; ν-Χ έ~ισ1:ρiψωσιν έπ{σης.
οιότt 7jxOU'1ό τήν ΥJWΥιίΥ τDV οαψοrίου ΤΟ".
( 1) Σrιμ. 'Ο σuνήθης τόr.ο; τijς είρωνεiα:; τοu Σωχράτο";
ijv ;, της 1ιπερ6ολιχijς μετριl)­
?Ρο•,;νη;, σuνισταιμένη; έν τ~ όμuλογ{~ ~r,ς άγνο{αις
τ'>u έν ::αιντ{. •f<:άν ψuχολογήσr.
tις ίπί r.«ντQ; ιίνθρώτ:οu έτ;!δειχΥ~ονtrJ.; Vr.ερ6ολικήν
μετρtοι:pροσUνην, εUχόλως 8Uνcχτιι~
νόι aν•χαιλόψ!) τήν έν τφ βάθει r.ρuτ;tομένην iιπεpη.,,:
ίνειοιν χαιί tόν έγωϊσμόν χαιί tό ίο\αι ί-
28
 434
ιιμαθήpαιοc, τώr lpωτ:ιχώr)). Είς τοiJτο, είπεν ο Σωκρi-;ης, είu.α.•. .
~εινός ((l(';ir τε πpοrηοrότωy ά.rllprJπωr ;ιιαί τώι· rvr!ι.
Τό-τ-ε ό Θεάγr,ς λέγει περiλυπ•)ς πω; -;-;ρός -;i;ν πατέρα •O'J : <C Όf ~;ς.
»6! πιίτεp, οτι Σωιrpriτης Οι_·, :τrί rυ 11()/ ιlοχεί έrι iΙΙΜειr έrιο{ σvnfιατri­
))flnr; rU.)ά ταiίτα παίζωt· πpός ιίμar .l/y~ι · i:τεί i)·ι~ οt'ιtα T<;j)· έpf';Jr
J)ή.lικιωτώr καί t3ll1·φ πpεσllυτ/pωr, ο/' πιιίr {'ΕΥ τοι;τφ σιογεi:1·rιι oMε­
)Jro<· rί~ιοι iι'σar, έπειι1ι/ όi συrε1·ίrοrτο τοι]τω έr πrίη• 1;./{1·ι.1• 1·rόrω•
~ ι Ι ~ι

>)Πά1·τωr βε.lτlους ΙJαϊι•οrrrιι. f~r .τpότεpοr χείpου(>J.

Τό-:ι ό Σωκοάη;ς έν ολ·r1 τij κα.λ·r1 πίστει κα.l πε-;;·,./J·r,ι;ε1 iκθέτει τον
\ ι ' ' •

λόγον, aι' Gν κατορθοiJ't"αι τi; θα.iJ/.Ι.α τoiJ't"o: τoiJ νi ι;>ψελώντα.ι aηλ.

καί βελ't"ιwν't"αι έr πάrv ό.lί}·ψ χpόη.J πολλοί έκ τών ι.ι.ετ α.ύτο\; σνν­
διατρι~όντων · τοtί't"ο δέ. 1'pάττει ό Σωκρά't"·r,ς τοσοGτον προ11ύι.ι.ω;, κα.11'
οι;ον 6 Θεάγης έν

τspον έχεtνο ένδόμuχ ον οuν:ι{σθημα -:η; αUταρε'1χε:'α;. ιο Σωκρά-:ΙJ; έφρύνε~ έν πεr.ο~ -

θήαει χ.αt άνέφερε οε τc.ιUto κατά τήν 7.-:()λΓJγlrι.ν το:.ι έ,ιιιJ:-:ιον -:ών aιχαστών μετά Χα.τε­
σ-:αλμένη, r.ω; όργi;;, Οτι ηv έντΞταλμivο; παρά tΓJ!; Άθην:χ~οt; ~r.ό τοσ ΘεοU, μεθ' ο!;
χα~ Οιάι τ~; pωrlir. σ:.ινε1Cοtνr,J·ι~!· Ζr:ομένω; ι~); "':Q.ού-:ο; cΧνθρωτ:ος οGτω ί~ιαιτέρω;
εVνοηθε{;, έθειι)pεt Ξ:χ:JtόΥ ά.νώ-:ερο·ι :ιι)ν lίλλων, :iλλ~ ::~v-:-ο:-ε π~ρi τΤιν έvδόμ:.ιχt'Jν -:-α::.iτr,ν
(δέαν του r.rι.ρ{στα έ:χutό,ι ιhς Χαtrι}tE?'JV κχ~ ,;,; άγνοο·)'Jτα -:Χ r.άν-:rι., ο~τtιJ ΟΕ ή τοιιι:Jτη
με-:-ριοyρο.σύ'Jη rι.U":οϋ, 1)·1 Θ:λλr.,; Οέν ~a~'locto r.ά,ιτοτ~ τc.χνηέν"':ω; ν' ιΧποκρUπτrι, χοι:τ' άνι:iγ­
χrιν tλ<Χμ6αιε~ χαραχτηp-χ χαί μορψljν ~tρωyε{:χ;. Δ!ν z'tνε λο~πόν ίσω; r.ολ~ tολμτ,ρόν τό
rιρονstν τιv:ι Οτι ft πcιρ:ι ·~ Σωκ.ρ~tΞt r.:ιρrι.τηροuιJ.έ'ιη σ~\ήθη; ε~ρωνεlα ΟΕ•.ι Ζχει, τοUλr.ί­
ztστον ιίr.01.λεισ-:ιχiΊ;, τ-71 '1 πηγή" ο:~:η;. ι;J; ~z62{ω; θά Vποθέτωσιν οι ψιλόλογοι, ο~
σχολιιίζοντες τόν Πλάτωναι, έy τιj'> 9:.ισικιτι χ:χραι,.τηρι αιu•οu, άλλk zαιο:ά μέγ::ι !-'έγαι μέ­
p()ς έν -:αt; ::eι:Οοi.ογιχαtς tΟ.έαις τοu . . περί ,;)'/ Τ,μ°t'ι ό λόγο; έyταVθα. ΊΌ,,.οUτψ μiλλοv
!νιi:rχ:.ιΟμε~α zt; τΥ1 ν ::εr.rJωησt'Ι f1 μι7)ν ταύτr1 ν άr:rJι3iι3()'JtΞ; Ξ~; τo~:x:Jτr/f •}ΙJχοληγιχήν
άρzήν τήv τ&ι:J!'Ι ::ρΟ; Είpω'Ι~!:χ'J zαl ·~..1111 κα:ά- :6 ?αt'ιfjμε'JΟ'.ι μετp~οcρr,οσ\ίνην τr1σ Σω­
χράτο:.ι~, Τ)ν πάντοτ: ο~το; i9ρr)Υ-:tζε Χ~";Χ κr)pσ'ι νά έ;:~Οstχν~~' zαΟ' δσοy α~τό; ;~
Σωκράτη; παρομο{αν ψuχολογιχΥι·ι Ξου.ηνΕ{αv :;~(ιJΧ;. ϊ;pοκzιμένοu r:ερ~ άναλογοu
μετpιοφροσUνης φιλοσόψr:ι:.ι ηνrJ;. τοσ ΧUΥtΧΟ~ '1\'ιτισΟiνο:.ι;. ()Uτος Οιεχήρ:.ιτtsν, Οτι ή
~περτrίτη άρc.:ή 11:.ιν{στατ:ι~ ε!ς τΤ1 •1 ϊ:εpι?ρ&·.π,σ~·ι -:ο~ r.λούτη:ι, τrό•1 μεγαλ.:(ων χιχί τι.ι"'1~.ι
ή8ονων, καί σ:.1'1.;r.ι;J; OS τ.:ρ6; τά; 7.ρχάς -:-α:J-;χ; Ξζ7j βiro z:Jνu.rι-J χ.χ! Εφεrε ~Γ.ιν r.epCι:pη­
μov έχείνον 8·.άτρητο1,1 μανΟ~:ιν το:.ι χα~ τf,,1 β~1.:74;=/1ν z~; -::ήν χεΥρ:ι. Ο{χτ,Υ έπ(ιlτοu_. ώ;
δ f7χα-:ος των τ.ενήtων. co
Σωκράτrις 1-ιμip~Υ τt·ι~ ε?1:Ξν r:ρό.; α.U-:όν : (((;) Άντ{σθενε;.
βλiπω 8t:X μέσο':J τών ότ-:ιJ)ν το~ μ:χνί5~οJ τ},'Ι αλαζ 1nc{αν ι:τοJ η, Uι:&νοι;Jν τΤ1 v !ιποκpισ!~'ι
χaι τfιν φευΟη μετριοψpο.,:.i,11 •1 το~ z:;νικο~ -:ο:j~ου 9ιλοσrj?οu.
Δια τό•1 αύτύν λόγον OUν~-:.xl :-t; ·1Ζ 2Υ::;ι τ.ρ6; -:όν ΣωΧρ:ί-:r, : ,;, Σώχρατδ; ι3ιά [J.iσo~
τW'J ό~ιtlν το~ μανΟVοu τr:; ά~νο(α; χ.ιχ\ τη; μετριο,,ρο11ύ'Jr1 ;, ο~' ο~ έχ~στοτε περι 6 Χ λ­
λε'1αt, βλir;ω :όv έγω·~·σμόν χι:χ'ι τ7,ν ~r:sρη17ά,,εt~v ση:.ι ~ ιι
 435
ί3iα~ (concertiΩns r]ρ)i1'<ι11tes), -:·ί;ν καθ' ό'λο·ι •ον βίΙJν πrι1·άrnιΜ·
. ':'Qfj Σωκ.piτΟ 1J;. '":·fιν ~')ν~'1ταμέΨt;ν' ώ, ιt~'Jμεν' εt~ --:r) ν~ νοv.iζ·~ έαυτbν
- •
-:r:ρΙJνΟ'(·'·'.>'Jl.~ν '!'\'11.
v Ω
'Χ'Ι'ιpω7:':J'Ι
•
και
ο '
α•ψ.'Υ.'1t'.>ν,
·~
ιοι-χιτερας
• . ο
Α
ω;
•:t •
t•ιιοτητας

'λα(56'Ι":α 7::ι~:ι -:'JiJ Θε,,iJ κ-χί ~ιΧ &a1;1ιr1σiov -:ι·ι~; τρ6-:το•J έ:.ιaο(7>ντα !:.:.
1 ' 1

•·Ι\; Ψ·Jz'ίi=
... ·
>ώ'J χ'λλων iνΟο<;,;-:ων. Ή i-:τοκ~•Jι;τ7.λλωθeίι;α
1
~έ α·)τ·11 :.α~i-
ι 1

}ΙJ•1•ος ί3έα, ·f.-:ις :Χ.":";ο>ελετ -:·ί;ν •β:iι;ιν τ-Γ,ς ~ρεν':Ι~'λ?.gείας

•
τoii Σωκοiτο•Jς
1

1..~θ' ό).r;ν "':~'i βi'J'J ':'J'J ~ {ν τ-·~ ~.ιε":Χ ":''J'l (.;;Jε iγο 1 Jς συνt,!1.ι'λί~ τιχύτrι
~ • Ω '/> ' - "'Ι • >
οη ~·r,λ. πn.l.loί έr Πάrυ
., •
ι1ι·fjγερ 1 ι·(j nt-X ":'<ι)ν ι.r:;γων, '"ι'J; ':.;'JτΟ; Η':':"εν.

ό.lι;·ι:ι :η•όr~.ι .'Ι'ιiγτωγ 3f.lτr'r•ι•ς

1 ~rιrιίrnΗrιι,
t;•J'ιεγiν')vτο. Δ•.Χ νΧ έξ·r1 γ·iϊtj·(ι ό ~ω ·~ρ:iτ·Ιj; τ;J Εκ.":'ακ.τa· 1 iι·rι~ώ; -:'jUτtJ
ι;ιαι·1611.ε•1')•1 ,..,;; fiς :rτ:r.•.lι} ,;, /ί7 ·ιι1· ./'f>όι·οι· (Jε.lτιοϊ-σθαr τοί·r: 1·έοι•r:. ), (α•ι
7:f?(j·~r1.ω; ~,._(jέηι (ι;>; 7.'λλω; -;;7.; [ΙΜΟ'(.7.V'.7.;ι);;, -:?·j 6":";r.ιi'J'J Οίγ«:·:ιι
;ι.ο°λα'Ι.εο;r;u.έv-r, .;, \!J.ΟνΟU.7.Ψ(,~
ι \
ί3iα, o.oaf)•)•J.ω: ":Q 7.'J":'~ (j;: l7' 1::α-:--:ε) τ:ις
1 • •

;:~fi?λογ!.κ.~; πεπο~f:)·ί;'1ειζ τ?ΙJ 8ι~ [l.υ~•.011τ'"ι;" ψ,.,ρα'ι 6:J.•.λι7>ν -:7εpt ":'Oij

ιtn ιμοrίι.ν τr,•; :ιαί Άiγοι :
~ω;ι.ρ. «Οί:ιι ι,; ';·rιθ/, rί.1.lιί σε .1{/ηllf.i · οfιγ Τfιi'τ' έστιr, i;-ι:ι ιt/ σοι
11 Jψι:σω. ., f:στr ;·ιίf' τι flFίr,ι μοι/ιr,ι .'Τf/ff.τnιιπ·ογ •110/ Ιχ .ταιιtr)ς ripf.ά­
))f'εJ'01' ιtrιψrίι·ιω•. "Λ'σrι ,ι;. τrιίiτο ~pωι·ιί , ιϊ, ι'!τnr ;·IΥ?ιtαι, ιifi f'<·ι ση­
"ιιrιίπι.
' .
;; ιίι· )
ιιi./.lω :τor:nni·. ω/rιιι• ιί:τυτrιι:τιί1·, .τoι,.ro/-rf! δl οι:ιfi-
) . ) Ι

ι\ ;roTf. f{αί F'ιίι· τι; .fttΨ η;)γ ι;r'.Ιωι· ιίι·f/)(Οtrr'°;ιτ 11 χπί ; ·in/Tf/t ιί y•ωΥιί ,
>>τιιί•τ(,ι· τοί·τn ιί.τοτpi.ιfι xai ιιf:χ .<r,Ι .-τr-rίrrF'J', ηιί ,,,,:., υ ί~,ιιί1· μιiι-τυpnr:
>>.-rταrif.ιψα1 . Χaιψi,Ιη1 · ;·όp τι,τοπί ;ι.τλ.>> '() ~ω;ι.ρi-:·r,; 8ι·r,γ;.Ι-:α"
-;;ϊ~=. 6 Χ:αοu.(~·11~.
,, . . ι;υ•1.C:;ΙJ•;λε•;l)<ί:. α.Jτ6'1., iν :":ρέο.·r, 'Ιά. 'υ.ε•α~·r,' ε~; τά.
\ .
·"έrι. εα fJ'.1. νχ -:ι.γω·Η,,- ~(ί ί'..~t :J.·ιι ~~rJ'J"lX~ "':Ί,ν fί'J~.J.rJ?'ι λ, " ()
'-" ~ . , • /)- ' • ' , ' Ρ
·r,·ι τΟ'J, Ε.7;?_ εν :

«Ei·fli·r: rιι:τοί: rίrι.ι·ιψi~· tι ι• .Ι/;·επ ίiτι μl.Ι.Ιι ι rίσηίΥ, /1·tι fTfJ ιί ~rωι-ιί
ι1χαι• Ε]'(•Ι
• · ι•ιεχω.
· .ι 1ι:ω·
' ιt ' '
rιι·π,γ χrιι Fι.ϊοr ' ~ ' •Ι η·οι
(JTt ' ·
Το( σι. t• (Ιfίιι .υ f' 7·Ι/Ό)Ί'
>ηιοι 1ί y;ωΙϊί ιί τr,ίJ ι!αι;ιοrίιιι1 , r'ι.l.lά _r11ί ιίσχη .... J1 Τiλr.ι; ό Χημί-
"
O·r.; "' ,, . . ,r:: , Ν' , 7.f'J·ι.:r,r;~ν~
δε'ι ·ι;χ.-:ι 11Ιjε κ.7.~ ~-ε~ε,.ι·fί εt; i ΞtJ. E'X. ~ro~ ,, ·-.-.· ~ ·
1 )'
"1.ΛΛ'J.. (<ο·.ινα.'ϊz•... ε-

γει 6. ~U>l. :.i-:·ι;;; 'ι'J.. ιi-it)·~,; ~~.p' 'L',J"':'j') '7'J') iόir;ν ~ ~ τ•. έ'~7.f;: -;;χρ-
1
7..Κο-Jι;χ; '(· Ε )) •
'Ε '
• ρω•·r,ι;.,.-:~ ' ' .,. . rι - .
ε-;;ιι;·r,ς, εζ::αοι.r;·, :ι .,
,-
-Ι·J;.ιρzτ-ι:;.
. -:ον
1\Μt•ΟΊJ.':1../.ΟΊ
·~ . ·η
'
ό i8</,,.,6, τr:ι·J Ί'ίΙJ.χ:zο; iπο~'Ι';..,;ι.ων . 'F:πί ·6\ iρω":·ί)ι;Η
1 • 1 '" • '

''
7.pχr:. . . -. . .,..., ; ''ω···Ί.·τ.,.,.
J ~
''"r' . •ι~ ot·r,γ
..- o'u. ιι ,,.r,
υ, ενr:ι.., • J '""'{•'ι'"'ν;..
... c 6),'
•1-. 'J

11.ετά -:οίί Φϊλ·f.v.t.νος iναστχς fχ -:ι·ιι;; •·ψ.ποι;ίr.ι•J.

 436
lν 4> σvνι3είπνουν, μετέb·η ϊνα φονε•.Jσ-~ τόν Νιχ.ίαν -.ον Ήροσχ.αμάν-
8ρου · εΙπε 3ε είς τόν Σωχ.pάτΊ)ν, οτ1 πρέπει νi έξέλθ~ χ.αί θά έπιστρέψ~
έντός όλίγου. Ό Σωχ.ράτ..ης aεν έϊνώρ1ζε περί -.ίνο; έπρόχ.ειτο .....•
((/<"αί μοι ί7·έrετο ιί ψωrιί .. . .. Μηόα,uώς, lψηr, άrασι5ς· 7·t)·υrε τrίp
1>1ιοι το είωθός σιψείοr τό Jaψlιrιor, .ιιαί ί)ς έπlσrε κ.τλ .. . )) χ.αί πά"λ•.ν
&tτα ·f.θέλr,σε ν 'ά.ναzωρ·ήGΊΙ, χ:χί πάλιν ιί ψωriι i7·i'rετo χ.αί έχ.ωλvθ·11 ό
Τίμαρχος. 'Αλλά. τ·f.ν τρίτ·r.ν ψορά.·ι ο·~το; έπω'f'ελ·ηθεί;
μ1iς σ·ηγιι-Ύ1ς,
J'.αθ' Ύ~ν μετ' iλλων σ·Jνωμiλει ό Σωκράτη;, άν~zωρεί λiθρα. Άλλ 'ώς
προψάντε•,σα , λέγει ό Σωκράτης, τοϋτο •JπΎ)ρξεν ή χ.αταστροψ·f. τοϋ
Τιμάρχου· ~ιό,οταν ο•~τος άπέθΨησΥ.εν, ιίπεν είς τόν ά.~ελφόντοv Κλεt­
τόμαzον : «ά.ποθνήσχ.ω, όιό-:1 3έν ·ί)χ.ουσα τόν Σωκράτη ! »
Μετ' α•)ταρεσχ.είας 3ε έπίσης έχ.θέτει ό Σωχ.ράτης όσα iλλοτε 3ι·r,­
γ·ήθη είς αύτόν ό Άριστεί3ης ό Λ•Jσ1:J.άχο•J, ό έγγονός τοG ιι.εγάλοv
Άριστι13οv, πιρi τ·/jς θαvιι.ασίας έπι8ράσεω;, Τιν έξ·ήσχ.ει έπ' αύ":"οϋ ό
~ωκ.ράτ·11ς, ού μόνον 31ά. τοu λόγου, άλλά. κ.αί έξ ά.ποστάσεω; ή κ.αί
8ι' ά.πλ·Ι)ς έπαφΎ)ς τοi:ί σώματός τοv. «"Οταν συνανεστρεφόμ·ην μετά.
σοϋ, ώ Σώχ.ρατες (ελεγεν 5 Άρ1στεί8·11ς}, ~ι;θά·ιθην, ότι έντός όλίγοv
χρόνου έγενόμ·11ν ίχ.ανός νά. σvζγ;τώ 11-ετά. παντός άνθρώπς;v κ.αί ο•)~ενό;
κ.ατώτερος ·ί)μ·ην έν τοιϊς σvζητ·ήσεσιν. 'Α ναγχ.ασθeίς 3έ iνεκα μιάς έχ.­
στρατείας νά. άποιι.αχ.ρ•JVθώ σοϋ χ.αί νά. στερηθώ τΎ); σvναναστροφ-t:ς
σοv, ά.πώλεσα ό,τι ε~χον ι;,Φελ·ηθή. Τώι:α ιu.οί σvμbαίνε•. όλως τό έναν-
.. ι ' '

-:ίον• άποψε•.Jγω πάντα α,ορωτ.ον, ον βλέπω οτι είνε iνώτερο,, αίσχ•J-

νόμενος 3ιόι τήν σμι;ι.ρότητi μο•J. Θά. ι;οί είπω, ώ Σώ;ιρα-:ες, 'έν άπί­
στευτον πρα.γιι.α, οπερ οιι.ως είνε iληθές. Ώς γνωρίζει;, ού~έν έδιδά­
χθην π'Χ.ρά. ι;ο·:;· έν τούτοις ώψελο•.Jμ·11ν, ότε ·ί\μ·ι;ν μετi ι;ο•J, Κ.'Χ.ί οcν
lτι ε•~ψσχ.όμην έν τ~ αύτ1j οί;ι.ί~. o•'.Jχi ~ε εν τι/) αύτφ ~ωμ'Χ.τίψ οταν
δί ·ί)μ·ην έν τι/) αύτφ 8ωιι.α":"l<f1 ιι.ετά. σοϋ, ώφελοuμην έτι πλειό•ερον ,
. • ' '\ ' .
i(.!XI Οταν ΠpΟσΊ)ΛωV τους O<fl θ α λ μου;
' !1-0U έ ντο;' των
- ·~ -
ΙΟ\Χ.ων '10'J, • θ
·~σ α-

νόμην ότι ώφελούμ·11ν ;;λειότερον. :ί.λλ' οταν έχ.αθήμ·ην ;;).γ;σίον σο•J

καί ·ί;πτόμ·ην τοtί σώματός σου. ·(; ~><pέλεια ·i.ν έ-:1 ιι-εγ-χλειτέραJ).
«Τοιαuτ:χ, φίλτατε Θεiγη, εΙνε τα iποτελέσιι.ατα -:·~ς ιι-ετ' έμο\ί
συναναστροφΊiς . 'Ώστε, tάν εύ~οχ.·ή~ ό f:Ιεός, θά. ι~φεληθ·?ις χ.αί σύ
;.ι• • τ.λ.>> . Είτα δ! λέγει τ.iλιν ό Σωχ.ράτ·ης: « Τπiρzο•J ι;ι πρ όσωπα ,
ιίς ... α ό-;;οία έπιτρέ;;!Ι τό ιfιιψ61· ιυr νά. ώφ.ϊλώνται παρ. έμο\ί χ.αί να
 437
~ιαp;ι:~ aε ή ώψέλεια, ένφ ~ι. χλλα ή ώψέλεια τόσοv ~ιαρκ.εί. irόσ4J
i~ιι'χ.υ.lονθοvuι rά c·ύpίσκωrται /18(, έμοv· τούναντίον δε εί:; αηα ')1j~ε­
μία βελτίωσι; έπέpχεται · τά. τελεuταϊα 3ε ταύτα πρέπει νά. άπελπι­
σθωσι περί τ·/j; έξ έ11.οu ι~φελείας )) •
'Ε , ,
κ. παντων τουτων
,,. . ,. . ), , ~ , Ω.'
ες-χ.γεται οτι ο ..... ωκ.ρατη:; ευριιτκετο κ.α•1
•
ολο-
JC.λ't!ρίαν ύπό ":ό κρiτος τώr !fιευδαισθήσtωr r:ijς άχοίjς' κ.αί τwν
άπC. τοϋ
όλως παθολογικ.οiJ ">ούτοu φα.ινομένοu iπορρεοuσώ•ι πλανwν κ.αί
προ):ί;­
Ψεων.
'
Τό mαινό
Τ
:.ι.ενον aε ":Οϋτο σv-ινότοιτα. ώc σύμπτωμσι άπαvτοc Παοά
\ "~ ~ , 1
τοίς 7':'λείστι:ιις τών φρενοtlλα~ών' είτε οvτοι άνήχ.ι:ιvσιν είς τά.
κ.ατώτατα
χ.αl τά u.iλλ')ν άπαί~ευτα στοώv.~τα μιοcς κ.οινω •ιίαc είτε είc τά
ι ' \ -
iνώ-
-..
τα.τα, lχει 3έ τ·ί;ν α•)τήν ι;ημασίαν καί το•jς α•)τοu; -::αθολογικ')u~ ορι:ιvς
γενέσεως, ού~ένα 3έ μvστ-ι1ριώ3η καί ύπερφυi λόγον , ώς iλλως κ.αl
πάν
αηο οιονδήποη σύμπτω11.α νοσ·r,ρόν άπό τοϋ νεuρικοG ι;uστήμα.
το:; 'Ϊι
ο!οv~·ί;ηνο; νοι;οuντος όργiνου τ·i\; άνfJρωπίνης οiΜνομίας. Ού
μόνον
δ! αύτός ε•:ιρίι;κετο •)πό τό κρiτος τ'i\ς έπι~ράσεως τijς ψωrijι;, κανονί­
~ων τiς πράξει:; καί τά.ς άποφ:Χσεις αύτοϋ iναλόγως, άλλ' -~ξίου
καί
οί λοιποί iνθρωποι νά. πρiττωσιν ώς αvτός, εύθ•;; Χμα πρό
τ'iiς έκτε­
λί•ηω:; πράξεώς τινο;, -ί\ χ.ατό:. τ·/;ν έκ.τiλει;ιν α•~τΊiς, έyί1·~·ετο
αi·τ~;> τό
ει'ωθός σημείοr, καί τι:ιϋτο 3έ πολλiκ.ις καί χ.α.τά. τά; μiλλον
άσημiν­
τοu; πράξει~ κ.αί περιστiσΗ; τ?;:ί βίο•J, ώς ά.νωτέρω εϊ8ομεν . 'Εάν
ό
Σωχράτης ίτ•)γχανεν ά.νώτερο; οcρχων ίνός κ.piτοvς κ.αi 8ι!θεη τά.ς τ·~­
zας αύτοίί, ή τυχαία παρουσία η ά_~;ουσία τΊjς !fωΥiις τοιύτης
θόι f.πέ­
~p·α έπί των άποφiσεω·J α.ύτοu ά.πέναντι τών ύψίιττων σvμφερό
ντων τοίί
κρiτο·J~ χ.αί θά. διεκινa 1.ίνευεν ϊνεκα α•)τι:ιιί τούτοv τοu παθολοyιΧοίί
ιpαι­
νομένοv κ.αl αύτ·Ι~ν Ϊι;ω; -:·ί;ν uπαρξιν ">'iiς χώρας' η τούναντίόν
έν πε­
ριπτώσει έπιτυχίας τολμ't!ρας τινο; έπιχειρήσεως τiiς πολιτεία
ς, ήν θιΧ
ά.πεφiσι~ε τuχ~ν ν:i ά.ναλά~~ μόνον καl μόνον· 3ιόη ή ψωrιί ~έν
τόν
ά.πέτρεψε, θά. προσεπορίζeτο δόξαν καl μεγάλα ώφελήματα uπέρ
τής
πατρίδος τοv. 'Αλλ' έρωτwμεν ποία χ.οινωνία. ιrωφρονοίίι;α θά.
ά.νiθετε
σήμερον τάς τύχας αύτΊiς είς άνθρωπον, τοίί όποίου οι ά.ποφάιrεις
ίξαρ­
τώνται ίξ ί.νός παθολογικοϋ φαινομένοv, έκ μιας ψωrijς, ·ί)τοι
μιiς ιjεv­
ιJαισθήσεως; Βε~αίως ού3εμία · διότι τόν άνθρωπον, παρά. τφ όποίιp
λα.μ~iνει zώραν 'Εν τοιοuτον ψαιν?μενον θεωροuσι σήμsρον ώς
1 l:~τό:;
τ11~ σvνήθοvς ψu(ηολογικ.1\ς JC.αταστά.σεως εύpισχόμι νον χ.αi ίπομiνω
ς ώς
 438
πχι;zο·ιτ:ι . Έiν ι;ιt πο<.Υcνέητεοω ·i-.υ.ών λ:;-.οί, rλ μ,εητι;ιί π~ο):f;Ψcω·ι ;ιαi
... ' ι ι •, ' ι •
~ιισιaαιυ. ον\ών έκ. ;.επλα.ν-r,11.έ·ιων ί~εών χ.αί πεπ~ι%ι;εων υ.ετiι. ο.οοθυυ.iα.;
' ' . ' ' '
;ι.αi ιr;ανατ1ι;rι.οiJ~νtο-: -ε ·r,χ.ολι;ι•.ίθr, •J'Ι ,;, 2 ο υ.α της ι:ι~ε·ιι;ιgλχ.gείχ.ς ένο~ άο-
• Γ 1 ι 1, ,

Ί:rιιο ·~ ( τr,;; .ι\r;•}}f,ρr,υ π . Ί. · ·ί; το·~ .\r, ;jόλα χ. . τ.ι .) , τοόJτr;

~Ε.·ι σ·11μα.i-
νιι οη ό ioz1);';,
• ....
ς z·~•ώ·ι ~Ε.·ι ~το
ι
ιr;p:;·ιοπ:ιθ·f;:, άη, ότ\ ι;ί λαr;i ~εν -i;~·.J-
· ι ι

,,~vτο ν.χ
. '
πο~η"jωι;ι
.
-: ·r, ν
~ '
oLxγv<•> 'i~'I
-
-: ·ι;ζ
'
νr.ισο·J·
.
επο~. ενω;
' ' - ' λ-
u;:'Ί'ι?Ζ. ~ :χ.-:ι: τ,

πλiν-r, τών i.αώ·ι . Δ\~. τα.όJτα χ.αί ι;ί 'Α&11ν:χ\ι;ι έ~·.J--:χν"':"Q \σω; ν~ 7.:η-
, ' , . . ,,
ιJι'itt)1it τα.~ τυχα; "':ων εις "':(J'ι _ω ..ι. ρ z-:Ί~ νομι"\'Ο
• Ι' ' • .. . ,
'ι-;ε; αu"':':, 'ι ενεκ.α τ? ·.~υ-

,·ι;; π1iν-r,ς . ώς ·~γιώς Ζχοντ'Υ., Ί.ωρίς ο·~'"' ·ι~ θεωρ·r,&·f, ~ιi τοόJ-;r; σ·f;­
μιρι;ιν ώς ιι:ί; πΧr,χων -:7.ς ;ιρ έν'Υ.; . Χ'Υ.θ6τ•. τ;, ψ~.\ν/,v. :;νον 'Υ.·~τί:. :ι.αθ. έα·Jτί;
της !fηυόrιισθιίσιως, χ.ιχί μ:iλιι;-.α ι;'JΊ.ν-/..χ.\ς ι;'ψg:ιϊ·ιον, είνi τι Ο'~Ί.ί φυ-
• • • J . ~· , ~ • , ' - - - , ι. '
'7\ΟJ..ογικ.ον ~ κ.z' c.αν σε εϊ.ιοpχσ·~ Εϊ:'ι ":°'J 'J χα :; '1.z.-:·r;ρ"J~ ~ -:ω 'ι αι1' 1 1·ι;rι :ιτω-;,
τώ •ι ί~εώ•ι , τ~;ν πράξεων χ.αί έ ν γένει iπί τ·ί)ς ιι.ι;ιρψ'i;ς "':"ΟόJ όλο ·J βiι;ι•ι
τoij άτ6μου, έν ψ Α!Χ/1.~ΧνΗ zώραΊ ·ί; ψtυ, ,α/σθησι( , S\' ο·)~cμιiς τοη
,,..,.. '\ ... ~ . ι. . • • ' 1 . •
α.Λλ·r,ς Λεζεως ουναμε<ι'Υ. •ια )'.7.p'Χκ.τ-r, ρ ιι;ωιι.ε·ι τ·r,ν τι;ι?'.'Η'ι;ν y•η_ι"Ι.:r;ι 11·•-
Ρ-,. • '', ~· - i! /flfJEιll(.
f''
':'1.'10Λ"fι'Ι Ct μ·r, /1.Ονvν οια -;·r,; gιpnΌu .

Και ι;ήμερr;·ι ο.'η_l μιχ.pχ 1-'·ε?ι :; τών έ•ι Ε·)ρώπϊ, χ.ο1Ίων\ώ•1 Π\στε.Jει εiς
τiι. ~α·Jυ.:iσια
ι
χ.αi U7.εοφ•ιι;αχ ώ; χ.α.i ε ί ς "·i;ν έπικ.οινωνίαν ένίων ιi·ιθ~ώ-
ι ι 1

πων μετi. τ'.>ίί θεοtί 8ιiι. '.f'ω)·r';Jr η ιίprψάτωr · έάν Ο!J.ως 'έ·ι iτοιι.ο·ι ~ι·ί-
σzυpι(όμενr;ν, ώς ό Σωχ.ρ:iτ-r,ς, ό ·η iizε\ ί~ια\τέραν X.'Y.L lχ.ταχ."':"Ον ά.ποι;το­
λ·Ι~ν iχ. μiροuς τοiί tiει;ι ;; έ·ι τιj; κ.όιψφ τtoύ":'<iJ, έξετίft<":'ο είς βο•JΑΕ'Jτικ.iς,
ιpέρ. εiπείν: έκ.λοyiς, ·ί\ έζ-f;τει ο.αρά τ·/j; βtο•ι°λ"Ϊjς το άξίωιι.α. τ'f,ς πρωθu­
πουργίας, βεgαίως ·ί; /Ι.είζων καί Πcψωτ\σ/Ι.έγl) /Ι·ερiς τοίί lθvo'J; ήθελε
,,. .
χ.·ι;ρω;ει τον τοιο•JτΟν αν
- ,. θ
ρωπον παραιpρονα,
' ·r,. ~· ' ' ~· ι.ι· • '
σε αστuνομ1α σεν vα. ετ·r,-

ρει α•)στ·ι;ράν ο·~όετερότ·r,τοc άπέναντι τών άξ\ώσεω•ι τούτων τς.u ύπο­

·.!ι-ι:miοu χ.ugεον·ί;του,
' Τ '
'Αλλά κ.ατi τ·i;ν έπr;z·ί;ν τοiί ~ωχ.ρ:Χτο•Jς ή ο.ίr,;ις ":'Οiί λαοίί κ.α.ί τών
i·ιωτέρω·ι ετι χ.οινωνιχ.ών τ:iξεων πο6; τχ θαuυ.iσια mα.1ν6υ. ε·1α. ·hν σzε8όν
' ι Τ ι .
j'ΕΊΙ)(."Ι)
. χ.α.
! ερρι
' ί'.. ωμεν-r,
' β ι.'
αυεως ,
~
ιΗο
• '
χ.αι ουοει;
'~ ' 'θ
ε εωpaι
. ' ....
,. ωκ.ρατ-ι)
. ω:;.
τον

Έ:ι.ο·itα. έν :iνωμάλφ χ.αται;-:-άση τiς φρένας, ο·ι κ.αί , κ.αθ' ·ί;μα.;, εί; τΥιν
κ.ρίι;ιν ταύτην .. -η~ κ.οιν-~ς γνώμ·r,ςπερί :::::ωκ.ρχτου; πλειότερον σuνε~:iλλ~το
·i: uπό -;;:iντων παρ ' αvτι/) r.αρατ·ι;ρr,uιι.iΨr, a 1)ναι.ι.ι; τ·Ιj; ;ι.ρίσεω; ώς κ.αί-1;
~αθύνοια, -~ :ipε-:1i χ.αi ·h σοιpία α•~τοu , α~τινε; :Χλλω; χ.αl :tr,λλ ο\ι_ς iλλο υ ;
-pρ<νοgλα~είς όίν έy;ι.α.ταλεir.οuσι πiντQτε , γεγονός, ;πε ρ r,•) μόνQv ~ι.ατ~
 439
τ ·ί; ·ι ί.πr.:ιz·Γ, ·ι t<ι<.iΨl)'i , Χλλ Χ Κ.Χ.ί fJ fι :lψ)'I iτι aί 'Ι σ ·ψ.b'.b iζετα.1 ο 1JΚ.όλω; iν
τίj) νιj> τώ·ι πολ), ώ'Ι •1.Ξ ':'Χ •·ι\:• ί3έΧ:• ~τι τ?1"Υ.. •.J•·rι 11ω'!)JΙ)'ί'J'ι·η κ.-χ.ί <:O'Diα ·
•
. 1 1 ~
• 1 'f' ~ •
Χ.Χ'. γνω11εις εινε ο•;·ια r?·ι πι; η
• ' • • .....
νχ
, , •
σ·;ν·;7': χρ /. ω η·ι 'i.'ιτχ 'J":tiJ ο;;Ί..ρ ε ΊΙ Χ'Χι
• ...
τι;.~
αvτwι ά.τόυ.ω υ.ετJι. τ ·/)ς r,χ;χ'Dr'"')'Τ'~.,·η;· ~\.) Κ.Ί..\ ?\ ;;λ~i'Τ't'
ι ' 1 1 ι 'Λ -;ώ'Ι /Χ.Jιν
πιριεργείας iπι11.ι.επrου.ένω'Ι τχ 'D Ο ε'ι'Jι.ι;υ.:.\Ί.. τ'i'); σήυ.
.. \

• , , ι •
: . ο'ί
•
'Ι iι. 'Ι'Jr.:ιiζη · ιι;\ τ·r, ν
iκ.πλ·Ι)ξιν α•)τών , πώ; <. \•ιz 3 ·;·ιχτ~ιν r, •)-:r;; ·(; i κ. ~ ~Ψ;;?
κ.iτ•ηκ.Q; τ'J>:ί ψρ < ΨJ-
κ.οu.είav. U.εθ' O'J IJ'JVW ΙJ.(λr,'f'l. 'Ι i.Π' ;. T;!)):J T; i.); a\'X. 'D
' ' ~ ι όJWV ~~χ·/• U.i't'W 'I i·ι: •;
1 τ 1
τΥiς iλα:ι..i11τ-·ης ζ·l)i1. i-x.; τών ;-.χ ·ιό·ιω ·ι •Ιi; λr,γ'.:ι.·ί)ς
' 1

, ;ιχί ο ση; ";'")ι'f'Χ.•jτγ, ·ι

~uναfΙ.ιν πνε•.:ψ.χτο; ;-.-x.i ;-.ρίι;<ω; ι.χί •ο;ο·ι καλο~; κχ
ί :iy.έ11.;;τ-ov; τρό­
ποvς έπ&~εiξατa, πώς είνε δ ·JVx τό·ι ν Χ .;, •χ. ·)τοz :>?·ιω;
κ.χί αι :ι<νο~λ"Χ.bής , .,.\ ι Ι
!
Οι ά.ρzχϊaι έπiστ•·πι είς το•:.ι; :ι.iν•ει; κ.χ. \ ..,,.,.:.,;
οiω·ιοσ.ι.?πο·J; , έπ':ι-
μiνως ·Γιν λίαν ψvσιχ.?ν νi Π'.ση•.Jω11 τ.:, ι ~ωκ.ρ1.τ·Ι)
3ι"Χ.τε\ ·ιόf1.'i.'ΙΟ 'ι , 6τι
χ.έΚ.":'Υιτα•. π:ιι:ιχ ':"O'J ΘΕΟ'J τ? δώοο·ι τ·/); !J."Χ.ντ1;ι;~; ι ?
• • ι \
aχ. Πlά.rωγος: Φχ.!-
r
8ρl)ν). 'Ωσα•.ίτω; ό ~ωκ.ρi•r.; έ.ψ,:>? ·ιε•., O't"\ Χ.Χ~ αi.ι•ό το σώμΧ. 't'O'J είzε
θα.vu.α. ΙJίαν η•ιχ ίδιότητα. έπ , ~~iι;r:ω: έπί τ·~; ·'·vχΎ)ς
ι ι · Ψ ... τ ·;)ν χλλων iν-
f:Ιpώπων, ώ; εϊόομεv -:ούτl) iν -:·~ Χ.·ι·.t) τiρφ iχ.τ:θεiσ
·fi πρός τό·ι Ηεiγη
ιiιnηyή σει αi.ιτο\ί' καί 6 ό . ϊσι.υcισυ. ό; ο·~το; !1εgαiω; όέ·ι
Τ .. - , ι
έξεπ'λ·11τ-;εν
ο :όένα τών ά.χ.ουόντων α•)•ο·.:ί . l1i'7Χ\ αϊιτ-α.1 αί i δέα.1
το•.ί ~ωκρi-:-ιγ,~
&ά iι.α.ρα.χ.τ·11ρίζοντr.:ι έπί τέλ1)·1 ; ά.πλώ; ώ; ;:~, i,ια.•
.. ώ; iλλω; πολλΙJί τώ·ι
iνθ?ώ:-:ων ϊι..ο ·,σ\ -:-ι;•, 7.ι.J•α; ·Ι\ .Χ.λ'λ7. ; -.ί.•17.λόγr.:ι ·;; πλi:ιχ.
; χ.-χ.ί ~ε '. ιη8χ.ψ?- ·
, " . . . ,.
Χ1':c't'ε l)'J'I lj',t) 'lί\ ::_ε.•ιον Χ 'Χ ',' <:pΟί
'λ . lj
VtΧ; ,εΧΊ - '~ . . !";0'1 σωμα. Ο'Jσεμιχ.ν σχεσιν
i:ιον 7.οό; τ ό IJ'J'IO'λo ·ι το •); ,.(;) α.•Jτο·.ϊ . ΠQΟ: τό ο}Ι) •/ 8ηλο·ιό
lw 1
ι 1 • •1 σώυ.χ τών
ί8εων κχ.ί Χίσ(jηυ.Χτων. έt ώ·ι άπα.J-:-ί~ετα." ή a1α.νο·11τικ.ή
• \

ι
κ.'Χί -~ ή(jικ.·ί;
~ 1 ..

προσωπικ.?τ·η; i.·ιό; i·ι&ρώπο·; ή πpο11όιοpiζο·;σ:χ. ..

~,ν όλον zα.ραχ.τΥ.,ρα
κ.α.ί τ·ί;ν δ?iσ1ν :ιιi.ιτοο:ϊ i. ν τιj) βί<p. i.άν έξε~Υι'λο·.ϊvτο
ΠαΟ(,ΟLΚ.ω;
1
~ . .
Χ•JfU .. ·~
VUσεμ•. αc
ι
~
.'
·
ώ; έν παρέργιp κ-χ.ί
.
σz-!1'εω;
4
ΚΧt
~
Ξίt'LΟJ2.tjξωζ
1
'
:.7:', ";'l)•j ολο •; βίο 1J
κ.:χ.ί τ·Ι); ~:α'ίω)'1\; τa•; ίν τΥj Κ.Q\'ΙωνίΧ . Το1ι;;t1τον ου.ως
'

ιϊχι:ιν αι π'λiνα.ι "Χ.•Jτα•. το•)

. . ' χαρ"Χ.χ.τηρα ~ίν
Σωκ.ρi-.ι;;·;;· τr.:ιvν:ιιν-:-iι;·ι :1. r.~τέλr.ι•;ν ά'Ια-:t'ό-
(J7t"X.'T't'O 'J υ.έcι;,ς τής xt Yrf•txίir: .ταprιrοίαι; α•)του. υ.έ).η συνα.π:ι
~ ι
• \ ιατiζον't''Χ
το ο).r;ν σώυ.'Χ τ·/); .τrιp a ro irιr: . ·ί\ ·Γι1χ.ν ά:tό~ΟQ'.Χ ;ι.χί
1

~
, ).Ι)'ι'LΚ.'~ συνε'ΠtL'Χ ι 1

τ1.•)-:-η, σ ·η1ι;τ:χ.ιι.i·η);, ώ; ε\1~υ.Ξν . <ί ; 76 νi ν()ιι.iζ-ι;

•

1
,
έz·ιτόν • ό Σωκ.ρά.τ·11;
· ι

ώ; προνομ10\.ίχό·ι η κ."Χ.ί ό"χ.ψερο•ι -rών λr.ι1r:ώ·1 Χ't'(ψ.Ο'

Ι, μεθ · ov 6 Θε 6;
συγκ.χτέbα.ι\/ε VX ξλ(J·~ εί~ έ;-;1;<.'.Ηνωνί"Χ.'Ι, ώς Χ7'Q~ειξιν
~Ε τOV't'O'J πάντοτε
φirιωv τό θα 1Jμ3cσιον ψ"Χ.ινόιJ.ενον τ·~, ι;ωrι/ς, :ηv ά.πέδιδ
ιν εί, Jaιpόrwr ·η,
 440
ei; με11ά.ζουσαν δηλα3ή ιJιίrαμιr μεταξύ θεών ;ιαl άνθρώπων. Τα.ύτ-Ι')'J
δι ":'0/ιν ίδέαν ΤΟ\/ άνέπτvξε διά ,ιι.α.κ.ο<~ν έν τη• ιιτιι./01·ι'α
Γ ι 1
"':'O'J iπιιτfιμως
ίνώΠΙΟν τών διχ.αστώ·ι, χα\ πάντοτε δf: ;tα,\ itαθ • ΟΑΟν τόν β\ον TO'J έν
ποώτη
Γ ,
τυχούση
,. ,
εύχ.ιχιοία:
1
χ.αί καθ. ολας τόις συνου.ιλίιχ;
1 ι
το•J μετά τών
'?ιλων χ.α.i μαθητών του ώr.ίλει περί αύτ'ίjς δ1όι ι.ι.αχ.ρών, ίtαί προιτf;ρ-
μοσε δέ, οπερ λίαν σπουδαίοv, oλ·r,v τ·/ιv δια.γωy·Γ,·1, -:iς πρiξιι;,
τόι; ά.ποφiσεις του προ; τ·/ιν χΕrτpιχιίr ταύτηr ίιtίαr, ·;)τι; διν έγχ.α­
τέλε1φεν α•jτόv μέzρι τών τaλευταίων στιγι.ι.ώ•ι το-:ϊ βίου το ·J, πiν­
τοτε πα.ροuσα. χ.αί ώς γνώμων τών πεπr:.1%σεω•ι κα.Ι πρ:iξεών -:o'J χρ·Ι')­
•ημεύσα.σα. εν τε τα.τς σο~ιχρα.ί; χ.αί ύ'fίι;τ·Ι); σπουδα1όη;τfι; περιστ:i­
'7ΕΙJ\ τοϋ β(ου ώ; κιχ\ είς τόι μiλλον iι;·Γ,μαντα. κα\ έπr.:~υσ1ώδ·Ι) η 'ϊtαί
γελοία ένίοτε γεγονότα τοtί χ.α.θημερ1νοtί βίου.
Πως θά άπεχ.iλει τις σήμερον τον άνθρωπον τόν δι·ίι;χυριζόr.ενον. 5τι
εiνε ά.πιστα.λμένος τοϋ Θεοtί, οτι ά.κο•.Jει -:Ί\ς φωΨ~; αύτοu, οτι μαν­
τεύε1 τά. συι.ι.~ησόμενα. δυστυz·fιματα. εί; τl)uς φίλου; ή τ-/;•ι πολιτείαν
ό~ηγούμενο; άπο τής παρουσία; ·;\ άπουσία; v.ια; 1ωr;;ς μ•Jστηριώδους
έν τφ έγίtεψiλιμ ά.ποδιδο!Ι-έV"r,ς εί; ιJαιμόrιοr' οτι έξ άπl)ι;τ:iσεω; lπιδρ~
έπi τής πνευμα.τα.1\ς κ.ατα.στiσεω; τών zλλων ά.νθρώπων ;
Τέλο; ή χ.εντρα·/ι κ.αί μονοv.αΨ/;; αύτ·r, ίδέα τοtί Σωκ.ρiτ<"Jυς, ή παp­
drοια α.ύτοϋ, &.; εί'πωr.εν τ.Υ,ν λέξιν, προσδ1ώρισεν α.ύτ<f> iδια.ιτiρα.ν
ολως θέσιν μεταξύ πiν-:ων -:ων 11υγχρόνων, ώς ίtαί πολλών τών προ
καί v.ετ. αύτόν σοφων iνδpων' πλiσασα τον είδικ.ον έκείν ον τύποr τοίί
tiποστό.lοv, ~οuσοι α.ύ-:<i) -:ην ί~ιiζουσοιν έκ.είΨΙ)ν θpησκεv_ωιήr φυσιογνω­
μiα.ν, 1Jν ίzουσι πiν-:ις Οί αύτόιι.lητοι θεομανείς διδά.σΥ.αλοι μιοcς ίtΟινω­
νία.ς η όλοκ.λήρων έ&νών, όμοιiζοντες χλλω; ίtα-:α.~ληκ-:ιχώ; πρό; άλλ·ή­
λους είς οιαν8·fιπr.τε έποz·fιν κ.αi οίανδή~;οτε ΧΟΙνωνίαν ;ιαί XV ά_νή;ιωσιν.
Πρός σvμπλήρω•ην -:ου έξόχ_ως ποιθολογαου zcι.ρα.χτήρος τ·/iς ψωr;;ς,
ήν -;\κ.ουεν ό Σωχ.ρiτης, προσ~έσωμεν χαi τοuτο έτι ένταuθα., οτι έχ. των
λόγων αύτοu τοtί ~ωχ.ρiτους έξiγε-:αι οτι -~ pωrή. ήν ήχ.οvε, δεν ήτο
-ί~χ_'llρά., οϋτως είπείν, έξωτερίκ.ευσις τών λέξεων, δ1' ών ούτο; έποίει
καθ' έαυτdr ίtοι~ ir1'op.~rωr: τοu; ~1α.λογ1σv.οιJς, 3ίν ή;ιοvε τούτέστι, τάς
λiξει;, ~ι' ών έσχέπ-:ετο καθ' έα.υτόν, ~Ε.ν ~σθτιτοποιοίίrτο αύτά τά έν σv­
rειιJιίσ1ι γινόμενα. δ1α.νοήμα.τά. του λα.μ~:iνοντα. ήχ_ηρό·ι χα.ραχ.τ1iρα., άλλ'
iπήρχετο ή ,,ωrή α.ϋτη αiψνι3ίως, χ.α.ί ένφ ώμίλει πολλiχ.ις, ώς λέγει τοuτο
 44t
Χαί ό ί~ιος ΣωΧρiΧη; : <ι Πο.ιlάκα: 1ί φωrι/ έπέσχt με .lirorra pιraξύ».
'ΕΥ. τούτου κ.α.τ:i~·11λον γίνε-:αι, ότι ·ί; ψωrή aιίχtπ't'ιν α•)τόν όμιλοvντοι,
ώ; αιίψνi8ιος -:ις κ.ρό•ος :iποι;πών ":'fιν προι;rη)ιν :iνθρώ10ο•J σχιπτομi­
νου. aεν ·ί)κοω α•)τάς τα.•)τα; τ:ι; Η~:ι;' 3\' ώ'Ι έξiφρα~ε τiιι 3ια.νοή­
•υ.α.τά του όιι.ιλωv·
, 3ιότι 7.λλω; θχ ,υ.zηιειοίζετο
,~
ένίοη το•)λi·Ηστον
.. τ-Ι~νι

φρiσιν: ι<άκούω ιά rfιαrοιί,ιιαιrί ιιου» ·ί) χλλ-11ν ηνά παρομοiαν.

Ηαν-:α.zοu 3ε το•)ναντί-;ν εί; το•); Jιιι . lrJl·uυι; τοu Πλάτωνος όμ\λei
περί -:iiς ψωriίι: ώ; iπ6 3ε•Jτέρο•J 't'ινό; ;;ροιrώπ'Ν χα.\ ϊξωθιν προ•
ερχομiνης, ώς συμbα.iνει κ.αί εί.ς -:ο•); ψρενο~λα.~;ί;, ο&τινε, at1rηc
ά.κ.ούο•Jσιν ά.πα.γ-,ρευ-:ικ.:ι; ψωrά(' ·Ϊ) πpοι;τα.κ.ηκ:ι; ·Ϊ) χλλα; ά8ια.φόρου~
.η χα.\ ·:ίbρει; , ο•)8όλως χα.τ' έΧείνϊ1ν τ·fιν σt".yμ·fιν lz.-,ντες ;-.α.θ' Ε.αυτο\ις
χα.l έr τιί συrειιfιίσει τάς ιrz ετιχ.:ις τα.•.Jτας λέξεις.
Ό χαρακτήρ οvτος τ·/jς ψευ3αιιrθ·~ι;εω; σ1Jμαί·1ει μεγχλείτιρον β:χ.θ­
μόν αύτοfl. ατισμο1' ":'ών έγχεφα.λιχ.ών λε•.τουργιών, ;ι.α.\ iπομένως άνώτερον
βαθμόν βλibης ;ι.αl παθολογι;ι·fι; aιαταρiξεως η έάν ή ψευ8αίσθησις
ιrυνίστατο ιiπλώ; εί; τ·fιν r.pό; τά έχτός r.ροπομπ·fιν χα.\ rιίσ&ητο:ιοίησιr
αuτών τούτων τών 3ιαλογισμων' τοu; όr.οίους κ.α":'' έχ.είν-11ν τ-ίιν ι;-τ1γμ ήν
ό Σωχ.ρiτr;ς έποlει χ~θ' έαυτόν. Ό ζωγρiψc; έ~ιεινο;, όση; τόσον
ζωηρώς ιiναπαριστ~ έν έαυτίj'> τ·f.ν είχόνα προσώ7:ου η άντιχ.ειμένΌu,
όπερ πρό όλίγο•J εiχ.ε πρό τών όιpθα.λ!'-ών , ώστε ·~ ί~ι τή; άvαπαpασ•χ­
σεως ιίχών νά. ίσο8•J'Ιαμ~ ώς πρ6; τ·fιν ϊ•ιτασιν πpός τήν είκ.όνα τοu
r.pαγμ:χτικ.οv ιiντιχ.εψέvου ή προσώπου, ΤΟ'J":'έστι vά (3.liπrι τοiίτο ώσεί
νά. ύπ.:;jρχ_ ε πρό των όφθα.λμων (ψευδαίσθησις τijς όρiσεω; οpαμπ Υ:
όπιασία), έχει είς ·ί}ττονα παθολογι~ιόν βα.9μόν τόν έγκ.έψαλόν τοv ·ί\
έ~ιείνο;, οστι; αr~vης (χα.Ι μάλιστα iν το\ίτο συχνά.χι; σ·Jμ~').iνrι) βλίπε1
πpr; αu":'ou όραμά 1ι, 01ά. τό όποιο~ οuτε χ.οcν είχε σκ.εψθtι ·r. ·ί,θiλ·r,ιrε νά.
ψαντα.σθ~ πρότερον. Τό αύτό σ•Jνέbα.1νε χαl ~ι:ι τ·f,ν ιfεvδalσθησι.r τίίr:
άκοiίc τ?G Σωχ.ρiτους, οστις tν άγνοί~, όλως άκουσίωι; καi άrευ συrει.­
ιfήσιωc τ·fις εί; τi βά.θΊJ τοiί έγχ.sψiλου τελουμένη; λειτουργίας, ~1' ή;
παρ·ήγετο ί8έα τις ή λέξις, α'iι;rηι; Υίκ.οuε τήν έχ.φρ.i~ο•Jσαν τΥιν ί8έαν
ταvτην λέξιν μ! τόν ·r,χ_·11ρόν αύτ·~ς χαρακτijρα, ώ11εί αϋτη πpοεψίρι-το
ύπό αλλου ":'tνό; προσώπου όμιλ·ί;σαντο;.
Σημειωτέον προ; το•.ίτοις M.l τοiίτο, ότι ή συστημα.-τοπο111θ εtα παpά·
rοιπτοv Σι:>χ.pάτο•J;, ώ; περιεγρiψαμιν αvτ·~ν, ~έν ή-το ά.ποτiλεσμα χ.αί,
 442
J..οyϊι1.·;, , ουτw; ~iπε~'ι, 'ί'χ'~7':~~χ ~ι:;}v ·~cυ~7.ι'7fJ·ί;σεων α·)~')·). "t"'.J')"":εtΤ:ι·ι
iνQ~ φ~ιν~η.ι. iνfJ'J. τό όr.r.,\r;ν ~.L·f; ~ ·J·1Z~1.:.•1r;; ν~ i~·ηγ·fι'i·~ ό ~ωκ.?i-:-·ιι; {~r:i­
πισιν εί; πεπιχν·ιJ:J~έv·r, •J Ξ?:.ι:Ιj'ΙΕ~'Υ.'1 ~ i::'J~o·Jς :ίζ ιJ;:ε.'ψ 'Jσ~;ι·fιv ~~τt~·ι τ·/j'J
άpχ),ν χαί γένεfjι'Ι α.·)το·) ;-.:ιί κ.Χ":'Χ σ ηέ;-:aι:ιν έ;αγαγών ι;·ψ.r.ερifj:J.7.. -;rι.
πεπλαΨr,υ.iνα iνΧφοοαιι); ;ο:~;,,. τχς ι;Ί.. iι;ειc κ.Χί ,·ί;ν fJifjιν :ι·)τοij έν τ·r.1
\ ι ι ι ~

' ' '

κοινωνι~ χαι r.pr;,ς ' LI -
τι; •ι;.ι•,ν
' < ' • . "λ
r.e-
κ.:ιι σι:rψ.αησας ειτ~. r.αρΧ-p?ονας ο ω;

:tΟ!θ·ήσεις καί ί~έας r-<ρ\ έz.•J":''J'j. 'Ίι;ω; fJΧ έπ\ι;":ε•Jέ η; Ο":'ι, έχν ό Σω­
χpά.Π1ι; έγνώpιζε τ·i,ν 'f''J7.\':Ω,rJγί,.ν "::'~i:ί fγκ.εψiλο 1J ~ ώ; x~~ rlί !lvι σ1;μιρ~'ι
Ί νωι;τ·ή, έάν εί·ιε
ι...
''{vώι;ι·ι T'J'J ιU:f'ιΊ'1.νιι;u.ο'ί,
... • κ.:ιfJ' ~ ι συu.~α~νο·Jι;ιν
• αi Ψ!•J-
.
3αισfi·ήι;eις, 3έν θχ Χτ:έ~ι~ε -:α·;':'ας Ξ:; IΗα·ι π·r,γf.•ι κ.:ιί έπο:~.ένως ~ί·ι
θi έκ.υριι•)ετο ύr.ο τ·~; ΠΧ?Χ'ι?ία;. Έ.Υ. 1 τι:>?·ιη ο•:ίτω; είι.ε το r.piγιι.α,
τότι o·j~~., ι•jκ.ολώηρ'J•ι τ'Jij c:α _;ακ.ωλ'Jι;:ι1 τ·fιν 7.ν i:r.-:"J~t'ι "':0/iς φρεΨι~λα­
~εία, ι;·hμερον παρά. r.iσ1 τι;~; iνθ ?<~r:r,1; Ξκ.ε(ν'Jις. οl"':'ινις κ.αλι7ι; γινώι;κ.ο•J­
ιην, οτι το ψα.ινόv.ενr,'Ι τ·/jς .ιfrει• ιfrιισ&ιίnε:ιJι: εί·ι: -::ρr,'(~·1 τΊjς πα%ι;ιως το!)
' 'λ ~' ' ,., ,1" ~ '
_. ,.. ' ' · ι
ιγχ.εφα ου και ο"':'ι ο<ν πpοε?ι.ετιχ.ι ·~ 'JΠορψ•Jι;1κ-ι;ς τ1νο~ -;;ηyης και αιτιας.

Δ•Jσ":'Jf.ώς ομω; το'ί-;Ι) ε\νε άκΗό/1ωτ'J'I, ;-. ~.\"':Ο\ 3ί ο\ πiι;z ον τε; ( έξ

ών '!rο).λοί ~·.Jνανται ν χ ώ'Ι'ιν ~ξι:ιι.ο•. τ~·ι νο'ί ·ι κ.αί ziτozo1 τώ'Ι νεωτέ­
ρων γνώι;εων >Yi; έπιι;-:·ί;μ·rι;) γ1'1ώι;;ιου;•. ":'-(.ν iλ-,/J·f; α~τία·ι 7·(,ς r.αρα­
γωγής τοίί ψα1νο11.ένο·J τ·r,; ·+ε·J~αιι;9·ί;ιr:ω;, ο•)ι. -;,;το'ι βαθμ·113c·ν κ•Jριεύ-
ο'.ιται ύπί:ι τη; ':'t"~ρ~νο{~;~ · Πι'ί~ε 1~οντ-ι; ~i; ":'·/j·ι πpαγμιιτ~χ.ότr.":"α τών
άντικ.εψένων τί;Ίν ψευ3αιι;%η~ω·ι 7.'J":'ών, κ-:ιτχ τ·/i; έι;ψχλμένη~ έριι:ι:- -
νcίας τwν όπο(ων παλ7.ίουfj1,'"·έ·ι iv ά.ο·ιη
, Ι~ •
~ιχ τώv ;,πλων ":'l)V λο·rι-
ι

Κ.Οίί χ.αί 7W'I γνώ'Ι'Εώ'Ι >ω'Ι l)'J'/.I ~J.Χ-;α(ω;, 7.λΑΧ ;τiντο-rε !-'·ετi τινα
χρόνl)'Ι -~τ":ώντα•. :1.'Jψιίω; . Δ . χ.;r.;;ι.?1:1.{·ι'J; τι; άγ'(Μ; 11-ηγραφεuς πi­
ηzων έοι .ιfευιtαισθιίrπωπίj( ιίρ 1 ίσt'.J)ι: Κλsγ• : ((γνωρί~ω ~":'\ -:-ά όρiιι.ατα,
• ~ ν , .y t , ' ' ' ' ' "'\ ....
»τα. aπoi~ α~~ 'JΊ}ς ε:1.ιρ χ.·ιr.~ 'J'ι ":"χ·. ε ·ιω7:~'J.., μ~'J, ε~η~·ι
•
~ ':'":':"':~ Λειtr~.α. τ .ΙJζ vo-
)) IJO'J τών α(η~·"τ-ι~c(ω·ι
., '
M
Ι
'J, 7.λλi ιfέ ~· ιf(παιιαι
_I
·ιχ υ.ί; τχ iκ.λαtΑ.biνώ
Ι 1

»ίr.ψ.ένοντ7. ώ; πp7.Υf1·7.τικ.ό-:·r;-:z; Χ Χι νi 11:f: κ.·η'-•·)ω:1-α.ι ύ-;-), ιpό~ου».

co 31Jστυχ.·~; 0'~τl')ζ iγi~Jετ"J :1.. ε4:'Χ. zρ6•J"J'J ":°t.'IX έv":'ελώ; ":tα.ρi 11pω-ι. Και
·Ϊ')μιiζ 3e έ~υνiμεθα νΧ 7:,~ι:.r;χγiγωμ;·ι έν":'Χ':ϊ'Jα ιι;τ?ρ1κ.i η-ι:ι. 70'_,,·~­
των ά.σθε·1ών, oi~; 7:7..pε":"r,ρ·fιι<;Y..!J. ~'J, κ.~τΧ τ·~v ί:'.τ?ικ.·~ν ..iιμώv πειρα.ν.·
Άφ' έτέpου 3e ;τολ'λiκ.ι.; 7.πλοϊκ.•Jί Χ'Ι~pωr.?1 κ.7.ί ά:J.7.θεί;, κ.αίτι;ι ir.r,-
~ '~
ηι•ιουσιν
. • . ' . ' .
ει; υ-;;εpψυι;ιοιχ; ιχ.1τιας ":'tι !!ιΧιΊ:ιμ:vον
~ ,,, ό ,:; ' 'ι:
τ·11; :rει• αισ•ιΙJUΗιJ<: • ...

·;,; ;υι,ον ϊπαθον , iν το •)το1; ;;εριaρί~ο·ιτiι ά.πλώ; εi; Πδ7.λ7.'ΙΊψ. ένην -ηνά
 443

ιι.ι5νον έpμ·fivε~αν αυτr,ς OCVδ'J ;:εραι τέρω ;:ν ευ11.ατ1κ.wν 3ι'Χ τσιρiξιων. γι-
ομε ν 01 μονοΊ
γ ν' · " " '
οιιι;ιοαιμον<; ''
, τ..:· ο ). ΊΙΤ.'τtΚ.Ι)t· κ.αι' eυr.ι1JτQ1 προ; .. θ X'J-
' πα.ν
μασ1ον,
. \ '~'
κ.αι ουοεν
... ,
πλεο·ι.

· γεγQνοτ:ι.
'Ι' α. -
· τα.υτα :ι.· ΠΟ•J<ιΚ.'Ι
~ ,
'JΟ•;ι;:ι, · δc.
0-:-1 "' ·ι ι. :ι ιJιι;τα -:-αι τις :tαρ χφ.;ων · · ·
σ.να.γχ.α.~όv.;νος νχ τ.αραSεχ~·~ τχ ι;·η.πεf:i.ιψ.:ι.-:-α -:-ών σ•JΆλογιιψ.ων τώ·ι
' . . '\ , ' ~
αρzιι.·fi;
.
"p:χ.ι;εως, .. ως
" ' ·fiι . '
. ηιοp(-ΊJ θ '
χ
α.πορρεοντω·ι :;ι. ;;ε;;,.,α.Ψι;:ι.ε·α;; 01

έzr-ησίμευε ιι.ία -:υz~ν ·iευS1.(_σθ1jσις ·f. fλλrι τι; α.;-.;iα, ι.α.ί a·ηi;ι.ει ·:--t;;
άpχίiι: τίi( αίτω.lιη·ίαι; (μ ι·i nci ρe ιle ι;ιιιιs~ι1 ί tc) ~})ο·.J:1.ενο; v.izρι -;·(, ς
iνiγκ.·rις τΊjς πα.ρα~οz·Γ,ς τών iκ. τ·Γ, ; τ·;ια.Jτ-ι;; λ'Jγικ.·Ιjς πprιι.•J;;το•Jr;ών

iτόπων, παραrρρ~νω·ι κ.αl χλ6yων ί~::ι;}·ι. Sι6τι Χλλω; ir.α.ντε; οί λαοί

χ.αl οι r.λ:~ι;-:-οι τών 7.νθρώπων W'ρεtλον μοιpαίω; ν~ Χ'Χ.':'ΧV\"-ί;ι;ωι;ι

ιpρενο~λα~ετ; ·f. νχ θεωρ·Ιiθώσι τοιοvτοι, Χη έκ. ;;επλαγψ.i·η;; xρz·t.;

περί -:ή; ?'.ίσεω; τ.ολλι~ν ψαινο:1.ένω·1 -:ov κ.6η.ο•J όριι.ώιι.ενοι, ύrpi- .

.• σταvτα~ τΧ; '7υ 'ιε;ο;a~~; τώ ·ι ό~Χ τ·~; λ')γι. ;t·fι; ε~'Υ.. )'Ο?.. iνω·J σ·J:1.::-;ερχα[J.. 1.._·-

Sεισιaαιυ.ο·ιιών κ.7.1 ποολή•.Lzω·ι

.
-:-ων, iνα•rκ.αζόυ.sνοι το·)τέστιν εί; τ ί)·ι ;;:ιοα.~ο·ι·ί)v ϊι.7.i ;;\-;τιν -:-οι;ο~των
-
κ.:.ιί ι;•J'Ιε:tώ; ;;γ;g-χ\·ιοντες ~i:• τ. 1οiξεις r; •Jυ.·
' /,,.

1 •
' ' 1

φώvου:; πρός τόι; τ.ρολ·r,ψει; τ:1. 1.Jτας κ.αi τ.λi·ια;. Π,':ί.ξε 1.ς, -:.ολλiι.ι; το-
σο•:J•ον γε}ο\ας κ.αi i•ότ.ο •,ς, (ώς βί.{;;οι.ι.εν τι:ι1α•.Jτα; κ.αθ·Ιίv·ερινώ; έν ταίς

Οεϊζ ;;αρiιnοονα:·
. ' . .
κ.ι:ιινωνίαι: r.ι:αόι τw ~u.αθεί λαω). Ο~'Χ'. υ.6λι; θΧ ~πε-:-οέ-;;οντο είς ά.λ·r,-
iλλ' ά.;.ο~~ι;ι.•ι•.Jο·J'fΙ το·)νχ·ι-;ίον, ότι ;.ο?:
ι "
i:1i;;τ·Jξ1v
·
. ' '
Τι ·
- ,
παραφροσυΨrι; α.r.αιτειταt rι
' - ''ll
.. ο ". . ,
τι ·ι; ο πα.ρΧ.γων ιι-ο·ιον •·Ιί; yε•Jοα.ιr;ψι;·
- ' " (>'
· -:-rις
σεως κ.αl τόι έκ. τα•.Jτ·fις ά.ναγκ.αίως πρ'Jκ.•.Jπ-:ο·ιτα πι;:λα.Ψιψ.i•ια. κ.α.ί iτοπα.
171Jf1,Πcpάσί.ιατα. Εlνε a~ -:-οί:το τι~ .τταtJο.lο7ΗόΥ Μα10<: έν τ<i} cyχ.ιφ::ίλιι.ι.
ΈΟιν τοϊ:ίτο Sιi τινχ αίτίαν . κ.λ·rιοονο~-.ικ.·ί~ν ·ί\ Χλλ·Ιίν οiανa·ί)r."J-:-ε, είν& . .
παρεσκ.ευα.•ψ.ένον πρό; i~.p•,θιι.ο·ι λει•ο ·ηyiαν, -;-;ρος βλi.ι;τ·rιr;ιν τ·fi; -::α?α-
νοίας, τότε ·ί; ά.νάπτ•;ξις -:ών προϊ~ντων τ·Γ,; ιpρενο(!;λα~εία~, 8οθ.;ίι;·rις
riφ•ρμΊiς τινος, 11.ια; ψευδαισθ·ί;r;εω; τ.. z., βαiνε-. ταz iω;. "Αλλω; •;
ί(.α.ι' ~υται
' '
α.ι• ·~ε·Jο~ιι:;11·r;ι:;εr
' " (>•
.; ~ με.τα.
•
·r, :ιν$υ πsραr.τερω'.ι
•
ϊ":ν.:.υ!J. Χ.":'r.κ.ι~)v

3ιαταρά~εων, είσί προϊ6·1η παθολογικ.Q•J Ε.δiφl)υ;· •)γι·(;; έyκ.έψα.λο;

θ' ' " ' (>
. ψε~οαιlj•ι-ι;ιr•.ς ~
~· Yl"J δ~ αr.'7 ηf'j,ωΊ ·
1 • • .
' • • Ί~ ε~οv~ενω; τ·r,,
σεν ;;χσι..ει. -;:~τε εκ.

άκ.tιή~ τοϊ:ί Σωκοi-:-ο·;~ ·f.·ι κ.α.\ α~-:-·rι σι\ιι.'tτωιιrι

J J
τ·Γ,; ·rενικ.ή; τ.αθο-
ι

λογικ.·Ιj; κ.αταr;τχσεω; -:-ο •:ϊ έϊκ.ειpiλο·; :χ ·i~ο·:ί . ο.'ηJ 3έ rιlι:ία τ-;;; κ.ατ~;;ιν
• 1 "' ' (>
;:, '
<Jtα -:-·Ιί;
- '\ -
,.,ογικ.·rι; σu-;τ·rι~.ατοτ.οι·rι·ι<ιι;·rι;
(> •
;;αρα.Ψ:ιι:ι.;
'
~ι:ι·J · Ί; ·-:1εuυαισ1ι ·r, σι;

~~ναη~.ι μ6νον ί3ι:ι.ιτέραν τινά. (J.~?ψiiν εί; τ·fιν παραψροσύν-φ νά. ~ώσ·~ ,
 444

O'~l_t aε μόνη κ.χί ά.?' έ:ι•Jτi\ς τ:ι•jτ-r,ν νχ δηιι.ιουργ-ί;ι;·~ , διci":"ι προ; τοuτο
iπσιιτείτσιι ·ιi προijπχρz:ζι κα"':iλλ-ΙJλον iδχφ,,;, ·ί) , ώ; 11υνήθω; λέγο­
μιν, πpοόιι:θεσιι;.
ΤΊ;ν πpοrJιάθεσιr τα•)τη·ι ε ίzεν ο .Σω;ι.ρiτη;, έξ ου η πχρχγωγ·r; το•j
φιχ.ινομένοv τ·~ς ψευ3αιι;θ·~r;εω; κχί ;; ~ ο πiντων ·ί; έπί~j:Χ.ΙΙι; ταύτ11; έπi
.
'
τού ~λο•J i1·ώ :χ.\ιτοΟ:ί , του τΟΙΙΟ(ίτον ε 1 δικ.ώ; δ1"Χ.ιp iρ'Jντος πολlών iλλων
tJυγzρόνων α 1'Jτφ Τι μιτ:χ.γε·ιsηiρων ΙΙ'Jιpώ·ι iν~ρών. Κ"Χ.ί έκ. τούτων
Βι~οιίως πολλοί iιαίΛJ·ΙJσ:χ.ν
1 Τ /,.
ένί'Jτε ~υ.iι/,,.ι:. 1 τών τελε•Jτχίων , τών i«Lιαι~όλων
t Τ

κ.ιχi 3υσορί11των έχ.είνων όρίων τών μετ'Χζ;J τ·/j; έχ_ εφρο11ύνη; κ.:χ.i τή;
παραιpρt.111ύν11; κ.αί μετχ ό·Jσκ.'Jλία; ιr•.ινεκ.ρiτ·(JΙJ:Χ.ν τ·Γ,ν ί11ορροπί:χ.ν τοC
πνι•.ίμ:χ.τό; τωv zωρ1~όμενο1 κ.:χ.τχ 'έν μ~νον βήμα, ώ; είπείν. iπ6 τοϋ
;c. ,j iτο·.ι ς τ·fi; ~~ενοbλ:χ.b!ί:χ.;
rr , ό Σωκ.)iτ·
, ΙJ; ου.ω; Ε:θ11κ.εν ·r.ό11 τον έ:να πό8:χ.
ι

lπi του έδiψους του τελευταίου το'J":Ο'.ι Κ.'1.\ έκ.χιι.ε το μοιραίον .-ουτο
βή~ι.α !
Εί; πολλοί.ις βεbαίως θχ φ:χ.'Ι"~ ~:πορία.; άξιον κ.α.ί iνεζ·~γ·ΙJτον , πώς
ι~νε δ"t}λα.31; δυνατόν ό Σωκ.ρ:iτη;, ~στις έπεδείζ:χ.το τόσην σοφίαν, τό­
σην 3·.Jναμιν πνεύματος χ.χί λογικ.ή; , νχ ·~το έν ταύ-t-φ κ.:χ.ί παρiφρων !
Τr,ύτοvς προς ;ιατα.νόηι;ιν τοϋ βαθμο.ϋ μέzρι του όποίοv ε~νΕ δυν:χ.τ6ν
νά. έξιχθ·~ ή άμοι~αία iνoz·'r, πχρ' ένί it:x.i τ<j> :x.•'Jτ<j> άτόμφ τοϋ λογικ.οϋ
κ.αi τΤις παοαφοοι;ύνη; καi ή είρηνικ.Υ; συμbίωσις αύτώ·ι έν ι;τεν.:;;\ vεt­
τονί~ , παρ~πέ~πομεν είς τά παρα~είγματα, τά. όποϊα ά.ναφέρο~ε~ έν
άιpθονί~ !ν τφ εργφ ήμών το•.Jτφ, ώς κ.:χ.ί είς iλλ:χ. πiμπολλχ πα.ρ:χ.όείγ­
ματ:χ., τά όποί'Χ ε ·)ρίΙJκ.ει τ1; εί; :ϊπχ·ι•α. ,χ ι;ηyρiμιι.χτα. τής Φρι·ιο­
λογίας, κ.:χ.i έπί τέλους παραπ έ μπομε·~ :χ.•)τοu; εί; τχ φρενοκ.οιι.εϊα, ϊνθα ή
iποοί:χ. των itαi ή έκ. τών π ο οτέοων κ.χί εi; ούδiν:χ. λό·ιον στ·(Jο1~ομέν11
' ι ' '
3υι;πισ-:ί:χ. πε?ί τοιj 3υν:χ.του τή; συν•Jπiρξεω; το•::ϊ λογικ.οϋ κ.αi .-ης ποcρα-
11οί:χ.; δ•.Jν:χ.τιχι τizιr;τα νi ά.ντικ:χ.τασταθ·~ •)π~ τ·/j; βεbαιοτητος κ.:χ.l τή;
πiστεω; εiς τό πρ:χ.vυ.αταόν .-ου -;:χρ:χ.δόξου ,,, ..J-.o•) τωόντι mαινοu.iνου,
1 ~ ι Τ '
' ' ' . , ' ~· ~ . .
λλ x:tr.; . ' . . '
νχ. χ.γχγωι;ιν ενιο•J;
-
-.ων
it:x.ι εις την οποιχ~ πιr;t'ιν σεν r1 ·nα'l"r"X.\ πο

άνθρώπων OV't'ξ αι συ~·(Jτ-~ι;εις ο~τε τi όγκ.ώδ ·fJ σηγρiμματα .

Δ!ν ιί11ε βεb:χ.ίω; ε~χ.ολον νά. 11ετα.biλ'('Ι τις γvώμην τ:χ.χiω; εϊτε περί
μ1iς iδέ:χ.ζ δοξασίας παρ:χ.όιδεγμέν11; άπ' αiώνων καi ά.σπαι;τή; κατά
·r.
μίμ11σιν χ.α.l π:χ.ρi~οσr.ν 3ιΧ μέ110•, των :χ.ίώνων γινομέν-r: ; εϊτι π ε ρί
προσώr.οv 1 τ-ήν ·ί)θα·ή•ι είκ.όνα TOU όποίου έγνώρισεν VΠQ TQ tαvrην ή ΤΟ\-
 445

αtίτην ι.ι-ορφ·ίιν, οϊαν εγpαψεν αυτ·r,ν η αρχαιότ·ης ΧΙΧL παρέ3ωκεν είτα

είς το\ις ι.ι.εταγενει;τέρο•Jς χp6νο•J;, μορφ·ί~ν γ·ιωι;τ·ίιν, θαυμαζομένην κ.αί
iναγνωριζομέν-Ι)ν ίιπό πiντων .Χιι.α τ<j) πρώτιp βλέιψατι, άπαραλλiχ.τω;
οπως γνωt;τ·ήν ηνα καί θαυιι.? t;τήν είχ.όνα όιi -:-ο τέλειον της τέχν-ΙJ;,
καί τήν ώριι;μένην /Ι·ορψ·ί;ν Χαί t;τάt;ιν ύπό περιωνtίμο•J Χαλλιτέχνου

ποιηθεϊι;αν κ.ιχί κχθ' ώριι;μένον τρόπον ίιπό πiντων περιγραr;>eίt;αν άνα­

γνωρiζΒ τι; ώ; γν-rισίαν έν μουσε(<p τινi, ά.ρνείται 3έ τΤ,ν τα•)τότητα
καί '/νηι;ι?τ·f)τα τι;\j είκονιζου.έ νΟ'J ΠΟ'Jt;ώΠΟ'J, εvθ\ι; iu.α παροuσιασθή
ι ' ~ •

αύτcj> &:λλη είκών έ·ι ?:η·rι μορφ·~ κ.αί t;τ:~ίr.ει τό α•)τό πρόfΙωπον παρ1-
στώσα.

Ό ~ωκρi-:-ης ε\νε 'έν -:-ών τοιr.ιύτων προι;ώπω•ι έν τf! πινακ.οθήκ.~, τής

ίfΙτορία;. Ή είκων α•iτοϋ εχ ει fΙτερeότυπον καί γνωιττΤ,ν μορφήν έν τ~
ψα·ιταΙJί~ παντός ά.νθρώποLJ, έ·ιτε\ίθ«-ι ~έ: ·ή ό•;t;πιι;-:-(α τών πολλών πρός
.
τήν όi.λλ·f)ν μορφ-ί;ν IX 1 JτO•J' -Υι·ι zαράττeι ή παθολογ1κ.ή ψυχολογLα
κ.αi θάι
Ι Ιολλοί πρός τούτr.ιι; θά. χ.ραυγir;ωσιν ϊιιω; χ.ατά τής ίεροσ•Jλίας
διιχρρήξωιιι τόι ίμάηά των έπί τ·~ iιιεbιί,_:, ήν όια7.piττει ή έπ1ιrτ·ίιμΥΙ
παραbιάζr.ιυσα -:ο Χσυλον τοιj ·} 1Jz ικ'Ju, ο•)τω;" είπείν, οϊχ.ου τοG ~ω­
κ.οάτο•J', είσό•.Jουσα καi έοευνώσα ιυ.έz..1cι κ.αί τών έλα.z~ (t;των )'ων ιών όί-
' , ~

χ.ην ά.t;τυνομικοϋ 6ργά·ιου. καί θi ίι·.Jιώ11ωιr1ν εη πλειότε,,ον Π,ν φωνΤ,ν

a1αu.ιχρτυοόμeνοι ΚΙΧL έΦιστώντες -:-·i;v 7': 100t;Oz·f.ν
..
τής έπιιιτ·ί)μ·f)ς εί,. τ·ί;ν 'u.ε-
~ Ι ι

γάληv ε•)θ•.Jν-r1 ν, ·~ν αϋτη iναλψ.bάvΗ ύποτψώι;α έν τ<j) προι;ώπιp

τοϋ Σωκρ:ίτου; πiiσα~ άvθρωπ~vηv άρετ·ίιν, 7.iv ε.'ηενές έλατήριον γεν­

ναίων πράξεων έν τ~ κ.οινωνίqι: χ.αί •J.}ηλών ί~εών χ.αi προι~~iλλουσα
χ.αί αύτ·ί~ν τήν άξ1οπρέπειαν καί \ιφηλοφροr;•.ίνη·ι τής iνθρωπίνης φύι;ιως,
ής τοΙΤοvτον έξοzος ~ντιπρόι;ω;;ος •Jπ7jρξεv ό Σωκράτγ,ς, έν τψ προι;ώπ<p
τoiJ όποίο•J ·f)· άνθοωπό-. ης 3tίνατιη νi σεu.vύν-11τ
Γ
αι τωόντι
•
καί νά. eίιciΦtη
ι •
,

παρ·fJγορίαν 3ιαθ?ύπτο 1 J11αν τ·f.ν ψιλαυτίαν τ·f); έπί τ~ _έπιγνώι;ι1, ότι

πληιιίοv τοσο•.Jτων ταπεινών κ.αί έξεu-:ελ1ι;τικ.ών -;·Ιjς άvθοωπίv-f )ς Φ•.Jσεω;

1 '

ίλαττωu.iτων εfνε aυvσιτόν vόι ε\ιι:1ίσκ.ωνταt iΦ' iτέοι;υ χ.αί ί~ιότητες

~ r ' '
ε•)γινοij; ;ι.αί θιi'Χς ψ•.ίσεως ;;χρΧ •<i) ά·ιθρώπ<p, οϊα; έπι~~ίξατο ό Σω-
χ.ρiτης, καί iπo3\~0'J'1~ τέλος -.αύτας εί; παθιι.lο1·ιιιό'Υ' έλα•·ίιρ1ον, ιίς
αϊ":ιον rοσιιpόr !
Ή πσθολογιχ.·f; ψ·Jχολογίιχ, άψοiJ άχ.ο•.Jσ·~ τόις πλήρεις αίσf:Ιγψ.ατικ.ό­
τ"f)•ο; ~ιαιιαοτυρ· f.ι;εις τα•.Jτα;, κ.αί άmo•j ;;οr.ισιιλiv,η ε•)σι~iιιτως
παι) τοίj
ι ι τ , Γ
 6.νόιι.α.το; τoiJ Σωκ.ρi-:-ου;, ~~ν fJΧ r.αραι-;·fι(j·~ βεbα.ίως -:-oiJ καθ·ήκ.οντος
αύτ~;, ά'λλ~ μετ t -7-~αθεία; ιr.αί ·fυzρό":'-r/rος Χνακρι-;~·-c.οij ύπ~λλήλου
'Jx είι;~·.Jιτrι• 1.ΙLέz;ι
....
των &·,·κ.Χ-;ω•ι ".:'Οόj ·,j·;zoλr,·ια•;i)
• •
3ίου
1
α.•)τοiJ κα.ί θά
.
ε_ρευν-t;r;"!ι
' 7':':1..'ΙταχΟ J
-
1
.
-;;pr;ς
'
zναχχ
'λ 1
'Jψ'.V
•
Ζ.7:'των
- • ~
7..'Πf)Οεtζεων
,,. -
't..Ί'jζ
'
ενοzης
-

κ.αί -;Ίj; ιrzέιr:ω;

...
-:oiJ Σωκ.~iτο•;;
1
71:cό;
ι
":"l;ν 'D~ενοbλibεια.ν,
11.
καί t;Ι)ΙJ.ιnώνω;
1. τ

7:pος
• '
":'"'lj\I 1•
1
.J'1Τι \'ΊΊV
) ' '
αT.'Jf1-:"fJ \rιν
) ' '
α.υ-: ιι;, ..- -
τ·r;ς eρε'Jν·ι;;
• , ~
α·rι
λ ~·
?Ο'Ί) "';'fιζ
~ 'l
α.- η
θ
ειας ~
,
θ1 εiπ·~ είτα r.ρός έκείνους, -:.ϊη•ιε; ι~tΧ τ·Ι:ς p·r,-;ορ•.:6\ς καί -:-Ίjς ΙΥ.ίι;θ·r,ι-ι.α­
τLκ.ό'":'"Ι)":'Ι)ζ VΟf.f.iζι:ιυσιν Q-:-~ ~ύ'JΧV'":Χι 'J~ }'J(Jώ~ι τΧ 'iit'IJ'J~-z~6-:-~pα τ<'t>ν ζ·r,­
~·r,rι i":'ων: . (<'Εν -;;ρι;)':''J~ζ, z.'Jfιι:ι!., ":'6 ~-(j--:·ι;μα. :-·fι; ::·~~ 1~ν·r,ς Χ7.t τών
καλwν ·Ϊ) i'.ακ.ώ·ι ι;·;νεr.eιώ·ι τ·f:; iιι:fι; γ·ι~ψ·Ιί; r.ε,:ί -:-·IJ; 7..·ιι.ψiλl)•;
κ.αί 7.αθολογικ.·Ι); χ.αται;'t'iι;εω; τι-;,·ι ψ?ε'Ιω·ι -;Ι)!) ~ωκp:ί:τl')•;ς, ι;>ς iλΊ.ω;
'
Χ~ι ϊ:'ερι 7:xrj·rι;
. ' Χ
"λλ
·r,:; ;:εpι
. 7:'?.ντι:ις
' Π?~γμα:tο;
' ·~.
~οε·z;~
'
Ηνε ~"ιυ;
.... "
χr;zε-:Όν

-,. ρο~
·,,. _:_, ,~-,..u~~~ ,. . 'Γ~j Υ/-.
. Ί;Ι r1"r:r
J J J .. αν
,'.,. .... ,. - ,·-·,,. -. . .ι;.,
'Y.J.,'fί-: .. α.; . r,-:
. . ,,. 'Jι .. J'J ... ·_j .. <ι>-:. ~tι·li~·~
.,
εγκ.ειται εν
•

":Ο'Jτψ: iν ι~·r,),α~·Ι; είvε Χλ·r,'Jέ; ·Ϊ) ,,:j, ότι 6 Σι.);ι.ρ:ί.τ·r,ς όέ·ι ειzε.ν ~ν".:'ε­
)\ώ; J. .11 ι:tc.
.'
7vΧΞ~~ί1ς
1
1 -
z.αi ι7ώχ.; -:-Χ; rr,;:{νx:..
•
~"':~ ·/;ν 1Jποκείυ.!VΟζ
1
εί=• Φαt-
' ί Ι

ν6!1. :νο·ι πιχ~ολογικ.6ν ":'':ι~'J'J7ΙJν, Q~'jν t:; 1 ;;.ι.~~iνzι ~t; ;:ολλο~ς τών φpενοπα-
(Jώ•ι. 'F,·{ι;J ~εν 7..υ.'D:~:ί.λλω
ι ι
;-;εοί
,
-:oiJ -;-:oivu.α-;r,=,ί~o·~
ι •Γ -
~Ξ κ.αί αι ά. ... οόεi-
,.ζ!ι;· ε'λ εγζα":ε
· ,. · · · ' ~ ·
α'J:-z;, ΞΧν O'Jν<Χ~-Je. f •r~ ο,
~'Χν εt·ιc x).·r, ·rι; ο ιιj'χυρισμος fl·O'J~ · ' · ·· ·
•
~ψ:r.Αω
" νιχ
. Χ"fιΡ';ζ<ι> --:·ι,ν
',. ' 'λ ' (j
'1. .,, Ειz·ι~
•
':.1-::;ρ
,.) λ
χ. (J>; ;ι,.~ι
' πρzττω,
' '!- '
οtοτι
r
ειι-ι.αt

7;Εϊ.ει•η.ι.έ\"f. ϊ;Cf·t το 1)":'~ 1J· ·ί; ~Ε iι·f,~et7. ι:.ϊι~i-::οτe ~~·ιε βλαπτιχ:r,, ":'Ο•J­
να•1-;ίο·1 aε Χ7:ι;-:eλeι -:6•1 ;-;~,·ώ-:ιι;τι;ν ΙJ.Ι')zλ6ν τ·fj; χ•;fJρω;-;ίΨι;ς ποοό~Ο'J
"F'".. -:tε!.":α ~·
0.Ε
.αι. 7.ρε7~ι
. . - .,_,
":'(..'J ...iωz.p7..70'J;,
. ~ -
..
αι":'ι'JΞζ τι~ιjντ•, τιv.ι:-)t;t 't' ../j~ αν-
'. . .
ι. . . , - <ι- , , Ί) . <ι-· • .. ~ • ~·
'Jf(,)~tν ..r.·ι 9 1;1'j'ι'J, cιJ~'jZfJ); υιχ -:-r1 Ί ι:ι.~ pωπο-;·rιτ:ι., οε•ι 1J7;"1)f..,αv z~t ο::ν

!~'ιε αί 7':ρ61:-Χ'. Χ>:t -:-ε}~'J:")'.~Χ . -:t7..p • Χ 1~7~ κ.7..i ~1.όν~>. ~-'λλ' σ_ψ·ί;χ')·1σ!. ~ψ
(ί1·θpώ.-;τφ ;ι.αί έ'γ;ι.e.'1-:7.t έν ,-~ ψ·~ι;ε•. 7.'~-:ο•). ώ; fλλως ;ι.:χί αί καχ.ίαι,
πλείστα ~ε παp7.aείγ11.χ-:-:χ. ·ί:Fωϊι;rι.r.ι;;, α.';-;χ-;:.χρ·ι·f,ι;ε.ω; ;ι.αί μόχθο•; χ.:χί
έ~.;.1,αr;iα::: '~~~ρ -;'"),) Ζ.'Λ\ιf.,•) z.zλ~;:ί 8·~νzτιχί "':'t; •17. ?.νΞ'~G·rι iν τ·(j tr;-:-l)C(7..
~ . ί ' ι ' •

Ί~άν ί~tαt7έcα α!:·.'Ι.·r. Χ~":'7.'J..11 :ί.~·r, "':;.J ;;~~r;ι,)-;:ο'ι το·J Σωκ.οitV'Jζ χ.χί
1 , • ι '
· π).ειότεοαι t; 1Ju.πiθtιxι iz.όγ,1.rJUντ.zι πεc~ τό ~'ιl)u.. α ιχύ-;t, 1j, ;;-ι:ι 1Jτο τ~ υ.. έν
' ι ~ Γ '
;ψείλεταt εi; "':ό'ι τρ6π"Λ ϊ'.. zt τΖ~ ;;cρ 1.tjτ1..r;ε~ς -:;·fι; τειε 1Jτ1:; του, 10 ~S
!ί:. τ·r,ν ί~ιαι-;έ~αν
ι
έκ.εiΨr,ν ι;•;υ.-;;ΧIJεtα'Ι
, ;ι.χί τ6 · γό·r,τ~ον,
• 1
iτιν:χ. έΙL-:-:·ιέeι
Γ-

U.έ'Ι~\
1. .. 1ι
ι;·ήu.εcl')ν
• ,
·(; ;ι.λασιχ:ί; έ;ι.εί'Ι'r; έ-;;t·z·ί;
...
i·ι Έλλi~ι τΊ)ς iκ.μ·f,ς των
γραιι·V·iτω'Ι. των -:-η:ιwν ;ι.αί τΊ); φΩ,οι;οψίας, ώ; κ.αί ό Ξ•ι α·~τ~ τότε
ι~ιο-
i • .,,
ό 7..r.icιττο:
ι .
;ι.αί :iroε).-f;c,
r · ό ':"Ι')σο•)-;ω, ζ.,,λευτό-:-eρο; καί έ;rαγώ-
i
 447

-:-ερος QljCιJ εις /J·ψακ.ρ•Jιψ.ένr,ν ι.λέΟ'I παρελθόν άΨί;χ,ει χ.αί ~ζ. άπόΠ't'ΟU
' ' •
uπο παντωΊ
ά ,. 'δ"
•ιεωpο,ται ει ικ.ως οε
- \'• ο. (J'
,:.ιιος κ.αι ο
' •
χαp!Ι.κ.τ·r,ρ
•
χ.αι
'
·r,• χ.ο
λ
οι;-

ι;ιαiσι ιiρετ..'1 χ.αί σι;ψiα χ·)το·:ί τ?•:ί Σωκ.ρ:Χτο•J;. ~ν άϊ.ηθανiτιι;αν ~ιά τών
"
εργω'J
t
αυτω'J
- ~'
O'JO τ?fj''J';~oν
...... ι
7:E?~tJ)'J'J:J.O~
'
κ.7.ι
.,:οι"
ε~οχοι μ~
θ
ηται
• ";Ου~ ,ο
'
Πλiτων -ί~ίω:. κ.:ι..l ό Ζε'ΙΟΦ<;ιν.
'
(( 'Ο '
__ ϊ:fjιιχ. "":~ς '!>·
nε α·
'JΧ '
"t;7"J • ΧΤ'J~Λκ.~τΊ;;
~ιι . . - "'
7Ι)ΙJ ' 1J;, α ι ιοεαt
.;..ιωκρΧ"':'Ο ·~· κ.α.ι ' -.ο'

·fιθος ώ; κ.7..ί ·r, έ7'ί~ρχι;ι.ς 7..·)το·) iπi. -:ώ·ι ι;·ιγ ;_ρ?νων κ.αi τών μετα:γενε­
ι;τέρων ~ιiι τών ί~εώ·ι, i; i~ί~κξε, κ,χi, ";"ΟCς όπο\χς ό Πλiτων παμ­
λα:~ών Κ/1.":Χ το r:λεϊι;τον -παp' :)'.•J-;OiJ ώς Sι.~οι.ι;κ.:iλοu ι.ι.ετέ~ωχ.εν είς
't'άς ~περzομένας γενεάς 11.εγiλως ι;•)"t"ω έι.ι.~ρi.'Jας ~ιοί ι.ι-έ'1ου τοι;ούτων
-αίώνω'Ι έπί τ·Ιiς ί'1τορίας -:-oiJ -πνεύμα":ος -:·/jς άνfJρωπότ11τος, ιΧ.ν lλειπεν
έξ σι•)τοi:ί τ~ι .τrιflo.lrφx.nr οτο~ι·ε'ω·. ό rι.ciνος ~·r,λχ~·Ι~ χ.αl κ.•.Jριος παρ­
άγων~ Ο~τις Ξaωκ.εν ίόt?:'. 7i,J:xν χpο•. Χv et; -:6·1 -;pό~ον το'J ~Ιναι α 1JτotJ~
• - !: • ~. • ' ~ ' ' ("' " . ι;;..
Οστις u;;ηρί,,ΕV rfι ουναμtζ εκ.ειν~ι;, οι rr;; κ.αι χ:-=αντα τον tJLOν "t"O'J
fl·ετiι μονcψ.ανοi.ις έπψ.ονΥ,ς έι.εaiωξε -:·ί;•J πpαγιι.σιτοι.οί"f,'7\'J v.ιiς Ί; ~ύο
ί~εών' τοi:ί-:ο ο•)δεί; i.κ."ι~ώς ι~·)νατ:ι. 1• νοc -;~ '!vω;i~11. άλλά. βεgσιίως ό
ι • 1 ••

Σωκ;iτ-,,; ~€ν ~Υ. rfϊτο. otl); 1Jrw·~~ξz. ,..'Χι ΟΧ ώ·ι.fJίχ(ε ποό;

' 1
το 1J; άλλο'J; 1 ' • •

":":'iσΥι; έ~οz·fι; ...

(jfJ'!JO'):,
i ·-
ι;>'J -;:r;λλ'J~ iλλι,>; ~'Jλ'J'Ι~-χ.liiι;:ε~οι
ι
":Ο~ Σ<J>x.ci":'G1J'
r
\

δγiνοντο, κ.χί ~i.v θχ εί;.'- ι~Ξ -:·ί;ν ψ·Jι;\ογνω:1.\;ι_ν i;ζo\v-r,v έ'Ι τοί; λόγοι.;
κ:ι.ί το\ς Ε'ργοις -:r,i:ί :τpπ~r·ιί1ου η rί:τrιrττιJ.{,.υ κ.αi. 7.•)τοκλί;του 8ι~ασκiλο•J
τ f,; κ.οινω'ιίας.

<< Έ1.•ι όε θeω:ιγ;fJή

1 •
ώ::• Χι:ri~.:~~ 6 f·ιΧJΧι..-:·r,;,,,ι;•J)J;
... 1 , ι
τoij ~ωκ.~iτQu;
ι
ώ;
1

-πη7.ψροvο; ·/) ·ίψ.ιπαρiψρον:ι;,έ·ι ":~1 α•)-;τ·rι?r. έπιι;τ1ψ.ονιχ.~ σ11μα'1(~ τή;

λέξεως .-.αί ο.'η_i .τ(1 χυ~αί~ χ.:χί κοι·ι·δ, τότε 6 α•)τ6ς λόγος bψείλει νi
~-r:~ λλ iξ·~, τoiJ χ η:α. τ·r,?\ι;μο·) τc,•) ';'')'J κ.7..ί χλί.'.Ι·ις δ1:χσ·ίψ.0•1ς iν8ρχ; εi:τε
iπί ι;οωίχ ι.:χi. ιι.:':;ι.λο-:ι
1 ι •
ιίχ εϊ•ε Χi.λως 7'ω; ir:λώ; ~\7.ποέ·.!ιχντ7..ς
; ι • 1
·~ κ.χί •

...<-ι~r7.r.αv•:ι.-
," ο:-' .. J .. ·~ έ-; , .. ::- . . . ., -ι:;;·ι
. ι~ _,,"i:x·
. . . . ."''f:' .. 1)J•ω-;·ιω·ι
. -: .... -::ιχ"•1i-ων·
'"ι ι ι·· "' τοιοi:ίτοι.
~ε ε~r;~ v.ε-:-~ξ·~ ΧΙ.ί..ιu•J Χ'1.~ 6 'Γ1.rJσο;, ό ~\_')'J~f.ρtJ;, ό .\ο;j6λα;. 6
l)':J,Jιjl)ιΊ> ι..~ι 7: l!~r;-;'j~ ~),j\r;ι., ;:c.p~ :ο;') iι..?'.:/):λ')υ ":'ώ'ι ψρενών τώ'ι 6πQίων
·fι ~·(1 ; 7:xpx-pp,.J~'~Ψ()ς κ.1.~ "';"·fις νε•J_;r:ιπγ}j;ίι;ι.,; -:-ιι>'J 0 1~r)e.μtx άf-'·Ψ'·~ολία σ+ι­
V·~?Ο'J '~-:\ιιiρχΗ, :ι..z~ οϊ"': 1.νΕ; έν --:rJ·~-:o·.~ (-:τολλΙJt έ~ :ι. 1J't"ών 't'Ο 1Jλάz~στον)
ύc:~ τι;";ν r.ηzp6νω·1 -:ων ifJsω~o·)'I ;r; ι:;; ϊιγιe\; κ.:ι.ί έθ:χυμάζοντο κ.αί
' ~ .
Ε7':':ιιΥ/j"'(ΕτΟ'J'Ι
~·
οε
.. λ'
VΛΟΧ ·"fi?O'J;
λ . " \' '
"ΧQ'Jζ 'Ίj Q~!l'jΠ'εtpO'-J f~
λ .
Ol'JO'fHΧX;
'
Κ.α.t ΠΟ
λ
ι-

τι.κ.άς Ί; κ.οινωνικ.iις καί fJρ11r;κ.zυταΧ; ί~iα; εi; το·~; αiωνας.

 448
«Δ ιατι, οια
\\' ' ..
τον ομοιον
' -
Χ•J-:-οις,
ι
τον
,..., '
"""ω;c.?ΧΤΊi, να
' '
γεtΨfι
't° ,
ει,αιρεσις ;
πώς χ.οιί όιατi ·ή άλ·fιθειχ νά. Ηγηται όιi τινα πρόσωπα, όι' χλλα όέ
o•'Jχi; Ή οίλήθεια είνε μiα κ.χί ή α.•'J•·~ χ.αί ά.διαίρετι;;, όέν iρχεται όέ
είς συιι.bιbασμόν με-:' ο·iδενο; 7.pοι;ώπr,•J, όι;ονόή7.ο-:ε μέγα ϋνοιι--χ το\ίτο
χ.αί οcν ιpέρ~ιι.
Ταuτα θά. εlη1 ή πaθθ.lrη·ωί ψυι·ο.lο1·ία.
Είνε βεbαiω; λ•Jπ11ρόν Ο':'ι τό ά.νθρώπινι;ν 7.·ιε\ίμχ έξαγορ iζει πολ -
λiχ.ι; τά; μ&γiλχ.; 7t'τ·fι11οι; ':'?'J όιά. ιι.ελλο•jι;η; ~ειν-ίi; κ.χ rαπτώσεω;. ότι
sίς ~Τ,ν μεγ:ίλ·ΙJν έ·ιτασιν τών zορόών :χ•)το\ί έπαχ.ολοuθϊϊ ή ρήξις α•)τών.
ήν .δε δ1jναι~.ιν κ.αi στερεότ"ΙJ't'ΙΧ 3ιαδέzεται ένίοτε όριστικώ; ή ά.3•Jναμία
:ιι.αi ή 11τpέbλω11ις, τό ψώ; κ.αί -:·iιν 3ια•.Jγειχν ·fι 11ύyχuσι;κ.αί -:ό σχ.ότο;. ότι
-:χ μεyiλα 7=νε•.J:.ι.χηι σ'J"''fίbονται πr,λλiκ.ι; •)7.'ό ':'?u ίόίι;υ α•)τών ογχ.ου ·
άλλά δέν όυνiμεθα εί ι.ι·ή νi ύποχ.•.Jψωμεν προ τοu μοιραί')u -:ών νό:.ι.ων
τ1jς ιpuσεως κ.αί νά. παραόεzθώ:1.εν ά.γογγύστώ; τούς θλιbερο\ις τούτου;.
όσον κ.:tί σχ.ληρο·~ς όρο•J;, το\ι; ε·)ερyeτι;ι.ο\ι; ir1.x κ.αί κ.α-:αστρεπτιχ.ο•.Jς.
διότι έr.ί τέλο•J; άποζ·ιψ.ιούι.ι.εθα ά.ιp. έτέρι;υ κ.αi εvτuzώ; εύρίσχ.ομεν
ύπιρτiτ'f)ν r.αρηγοpία:ι είς τά. :.ι-εγiλα χ.αi χ.αλά. iποτελέσμα,α, τά. όπο\7.
ώς -έπί τό 7.λετστον, 7\ το·)λizιι;τον G'Jzνiχ.ις, προχ.ύπτουσιν έχ. τής έμ­
ιpα·ιίσεω; τής μεyαλοψυία; έν τφ χ.ό11!'·~ τούτ~ έ7.' iyαθφ τών κ.οινωνιών
;ι.αί ύ..:έρ τ·fι; r.ροόδο•J :ιιαf. τι;•:ί ;;ολι-:ισμοu τής ά.νθρωπόrΙJτος.
Είς ό,τι περί τών μεγχλοψυών ά.ν3ρων πρό τοσο•.Jτων αίώνων μετ'
άξιοθα•ψ.iστου ά.χ.ριbεiα.ς εlπεν ό μέyχ.ς 'Αρι-rτοτέλη; : «οσuι πεpιιτοί
ν .ι
]ΊJ·όrασι.r αrυpει; l l ' '
με. α1:rο. υωι · ειι;ι χ.τ λ >> ονι;;.ι.χστι σε
. ~· περι
' ' ' - 'Ε1 μr.ε-
't'O'J
~ λ'εους,
οο:ιι [1λ'χτωνος, ,, .
...ιωχ.ρχτου;, κ.χι'''λλ
Χ ων, ·~·
ΟΨJΕΊ "λλ ι;
:χ "
εχομεν να.
προ11θiσωμsν 11·'1!'.ερον εί r.ι.·/; .,α_ έϊtψ?i'ϊωv.εν τ-l;ν ά.πορίαν, πώς, ά.ιpο\ί :ιιαί
μετά. τόν 'Αριστοτέλη διiιpοροι Χλλοι μεγiλοι νόες χ.αiτοι έr.ανέλαbcν
πολλi;ι.ι; τ·/;ν α•)τ7'ν ά.λ·~θειαν, :η-ι έξέιpρασεν ο·~τος, :ιιχί r/;ν όποίαν
άλλω; 'ι'&νι;ι.ώς X.Xt ή X.Otν-li γνώt1..η
ι ι
'7:1XOIX~izετCXt
i ...
YiOtς
ι. . 1
είς τον 1tOtrόr
r)pθόr lό1·or, όση; πι;λλiχ.ι; είνε r.ολ•'.ι ά. 1ηιχλέσηρο; ό3ηγό; πρό; όρθ·/;ν
~ρμηνείαν τών έ:ιι τ·ίj; χ.:χ.~'fl!'·ερινή; παρατ1ψfι11εω; π:ο:ιιυπτόντων γεγο­
νότων iJ αι λεr.τεπiλεr.τοι θεωρίαι σχολαtrτιχ.ών τινων ιpιλο'1όι:pων, πώς,
λέγομεν, ι.ι-sτά. τ-/;ν ύπό πiντων πχpαόοz·/ι•ι χατ' άpriιr το\ί yεyr,νότος
τ'ί); ι;τενή; ι;υνα.ιpεiας τής ψρενοbλαgεί-χς :ιιχί rli' μsyαλοιp•Jiας, πολλοί
iρνο\ίνται α•)τό τοuτο τό γεγονός. ε•)~uς iιι.α -:τροσαyiγ:ι τις πρό ς ά.πό-
 4't9

~ιιειν ώι; -.αρ:ί.~ειγv.α Έ.ν μέγοc ι;Ψψσ. εκ. , ..ηι; )(Αtνt11ιfις ;·~ς ίστορία; !
"Οτι ·(; -.οιθολοyικ:f. κοιτ:ί.ι;;οισι; τ'J•:ί νε•Jρ1κ.ι:ιi.ί σ•Jστή~7.>fJ; ή ή προ­
~1iθεσ1ς -.J;.,;
' , ... . π~ό;
τοι·~τ-r:1 8έr;•; νΧ "Ρι;,;;πiοz·ι: , '3λiστη•ην
• -τ-l\; ,υ.eγα-
ι

λ'Jψ'Jί7.;, Q;ο;ω; κοιί ·:ών 'Η'ηικ.ών η φρενικών νοσ;ι:μi-των, Υ. κ.αί iλλω;,

~-τι ή μεγ~λοι:p•..ιi:χ. ε~νε iκ.3~fιλω'#~; κ.χt ϊ:pf'J·ί~'Ι τ-i); χαται:;τ7..11::ω; τ,.ύτ-1];
'":'ofj νευρ~;ι.•γj α•Jtjτ-ί;μιχ-:-ο; ~ όπω; κ.~i τi. ~-:,t1ί;μχτχ α 1~τt;) 1j, ιί; τ~ όϊ"":οι~
-.λ' , '' · Δ' ~ • .... 1 ' , t t
;ο;οιι χκ.ι; 11.ετ?.Π\ΊΗ'Η ·ι: 11-ε•ι ω·ι σ•n•JΠΊ.Ρf.Ξι. τοu":ο κ.οιι Qι'J't'Ot οι οιρχ_αί')\

iλλ·ηvες r;ι r.ύγz.ρr,νοι τΙJ'J Σωκ.?:ί.":'ΙJ'J; :iνεγνώρt~?ν. iλλ' ε8ιόον χλλην

i~υ.,·r,νείχν εi; τό -rεγ?·ιό:. ( ό1'εο οι·~,ό :ι..χθ' i7.·ι-:ό όέν έS·.J·ια•ο Βι~'Ί.ίωl"
1 • • 1 ' .,

•ιχ 81xλiltr, -.·ί~·ι "Jor.oz·fιν τι-> ·ι ·), ~r;:ix.ι; έ .. ;όκ.ειτο ίSίω; ;-;ε;ί έ~6zων
"' ~
ιiν- 1 1 ..
• '
f} ' w • ·~ ~ , •
λογtκ.')•j η
• •
οιλλ'Χζ Π:l.-
rω;;ω•ι, ·r,-;ι;,ι 7.Πόσ\>ι'J'Ι ;;οιρακ.ρ?'JfjΕ\ζ τιVΊ.ζ τΙJ•j
ι.. λ
•ι? οyικ.οι;
. ' .
εκ.'?χνσ;ι;
'
ει;
' .~
Ξ'-tο?1.r;ι·ι
'
f'ιεια; τινι;,;
. ~ '
Ο'J'ΙΧV.εω;, ε:ς
. •
εμ:τrει•σιγ
'

τινα·f. έπ1Μινω•ι(χ·1 ·:--/); ·~·ιι.-ΙJ; μετ Χ το•j θ!i? 11 iλε•ιθερ?·ψiν-r,; ;ι.οιτά τρό-
1';')ν μυστ·Ι)ριωοη
-
. ~ ':'WV ~
Οο(ψ.ων
- ' - ' '
αυτ·r,ς α-;;ο τl)'J
- '
σω11.ατο~,
' .
')'J"f.I δ'ε . V0-
εις

rr'1):J;JV αϊτ1ον έν σι·'ιτw ":ώι σώυ. 7.τ1 •)-;;:ioz ον . 310 ~ι.αί δι·hσει;αν εί; δ·~ο
ι 1 ' 1 .. •'

1.Χτ-ι;γορία; τi; -.7.θ·ί;r;ει; τών ψρενώ·ι, έξ ώ·ι ·(; μέν πρώτ·Ι) iπετέ'λeι
z.vδαία·ι :ι..οιί συrιίθη ηJσω· τω" σ(~,'Ηιτ.,ς χ.αί τών νε•η1κ.ω•1 όργiνων. εί;
Π;ν διυτέραν δε κ.οιτ·r,yο~ία·ι δe·ι i·ιεγνώοιζ•,ν πλέον τόν zα~χκ.•1jοχ
.. \
νόr.ου
ι Ί Ι

τ?ύ σώ11.ατος, iλλ' iθεώρ?·,·1 ,r, r.:ί.θ·11μα ("χρσ.~ι.ρο·.ίσε1ς 11.ανιΚ.iς, Τ.

iκ.11τir;ε1ς, ·ί) 'fΕ'Jδ:χισ/j·ί;σει; Χ.':'.λ.) ώς 3ώ?ον χ.:χί iγαθό·ι τών θεών, ώς
χμεr;ο·ι συγκ.οινωνίχν α•'ι•ών :1.ετΧ τ-fι; :1.•ιθρω-.\νη; ·~·η:fι;.
Ταi.ίτοι έδόξαζι;,•1 6 Πλiτω·ι ;ι.αl ό Ί 1'ΠΟ1.?iτ·Ι); δε ϊσως έν πε-.οι%­
'7Η 11. ετΧ τ-ί;; σ•1γzρόνο 1J τό't'Ξ γε·ιεi;. 'Επί τοσούτον ι;υνετα·'ιτίζον•ο χ.αί
σ·Jνε·ι
1-..
έεντr; αι θο·φχ.ευτασ.ί
ι
κ.αl ία τρααί δοξασlοc: έν τ·i)• έπο·ιή
ι .. ι
έκ.είνΥ'ι ! t

'Ε1'ει3·f:, 3e r;·ί;υ.ερι;,ν
,
·ί; π:όο~?;
1
-;·i)ς ~π:r;τ·ί;u.·ι:ι; όέν έπ1τ~έπΗ ·ί;ιJ.ϊν v!r. ιiπο- Γ ι ι

διδωι~εν τΧς ·~;;ί; •ών iρzαίων πzρχηψr,θείr,οι; νευρΙJ;.;zθε\ας εiς τινtχι;

-:ών υ.e-ιiλω·ι :iνδοών. ΙJ.ε;αξ:, δe -;ο·.ίτων κ.αί εί; τον ~ωχ.ρ:Χ.,·Ι), εί; θsίσιν
Ι Ί ί • \

-- 1πίδρασι•ι ·Ϊi χλλ-χς μvσ":ηρ1ώδ!~ζ 3·1νχ11. ε1; , iλλ' εί; τ·ί)ν νόσr;ν τ?•j ν&υ-
' ., .. , • 1 , ' ' ' ...
pιx.?iJ σ•Jσ-:Ίψ.α-:ο;, ε-.ετοι1 0-:1 πχντε; r;ι χ.χτ οι•JΤ-r,ν -:·r,·ι μαρτ•;ριΊ.ν -των

'
«pχαιων-ι.ι.εγΥ.
' · λ Ο\ ' ,,,.
Κ.7.L εc,οχ?ι
• ~ ' 1 '(' • • " α
:Χ.'ιΟρε; οι οΚ.Ο'Ι)λωr;αντε; εκ.ρ•ημα σv11:πτω-
'

ματα έκ τι;ij νε•ηικ.ι:ιi.ί σ•Jστ·ίψ.ατο; ·J.ισοιν rίσθιrείς :ιιαί .ττάσχοrτες.

Εiνε λ•,π·Ι)ρον ο":'ι -τό :iνθρώπινοv πνεύμα έ·ι τ·~ i.ψίση) ~ύτοίί έχ.ιp:iv­
σ!\, κ.αί :iκρι~ώ; ~1:7: τοi.ίτι:ι' u1t'όκ.ειται εί; -τοσ~ύτα; καl -τοιαύτας i3υ.
νοιμίας κ.αί iθλι~τη•σις χ.αl Κ.7.":απ":ώσει;, είνε θλι~εpό-; οτι ή φ·)σις συμ-
29.
 450
πληροί χ.αi χ.ατοpθόνει διά. 'riiς παfJολογ€αι; ο, τι δίν 3•jναται να χ.ατοp­
θώιτrι aιά. των ψυιηολογικ.ών 3υνάμεων, ώς λέγει τfJuτo χ.αί ό Πλάτων:
((lά pi1·ιστα ιώr ιί1·ιιθώr ήμϊr τί1·rπαι ιJιά μαrίιις, θείq. μ/1· τοι ιfόσtι
»r1ιιJοpέrης» · iλλ' άψ' έτέρου ή iντιστ:ίθμιι;ις της ~'ΥlfΙ·ίας ·i; παρεχο­
f'·eν'Υ) ύπό τ1\ς ιι.εγαλοψυ!ας ·)πέρ τής προόδου χ.αί τοί:ί πολιτιι;μοί:ί ε\νε
τΟΙ10U't'Ον f'-&γά.λ'Υ), ώστε διχ.αιΟ'JfΙ.&θα νά_ Ε'Jf.ώμεθα διαχ.αώς ΟΠω; 'ϊυ­
χ.νότερον έμιpανiί,ωνται έν ":'αiς χοινωνίαι; τώv '1.νθpώπω·ι παράψρονε;
χ.αί νευροπα.fJεr; τοί:ί εϊδου; το•;ί Σωχ.ρ:ίτου; /.αί iλλων τοιο•jτων μεγi­
λων iνapων ε~Fργετιχ.ώς έπ~aράντων έπί τής πορείας τών άνθρω.πίνων
πραγμάτων. Την ήμέραν δέ, ώς προσψυώ; είπεν ό Culler1·e, χ.α.θ' ·ί]ν
δίν θ:iι ύπ:ίρι.ωσιν έν τ<i) χ.ό•ψ<ι> παρiψρονε; χ.α.i ήιι.ιr::χρi'Ρρονες, ό πz­
πολιτισμένος κόσμος θά. άπολεσθ·~ κ.αί θi έχ.λεiψ'!) ο•)ι_ί έξ ύπερ~ολιχ.Ί;;
σωppοσύrης, ά.λλ' έχ. τ·~; περιι;σεiας τών f'eιpιοιιίιω~-.
Πε.ρc.χλή~. γόροχ.έψαλο; μετ' ά.συμμέτρο•; χ.ρανίο•;. Ό Πλού­
λέγsι τaι έξης Τ:ερί τοu μεγάλου τούτου άνδρό; : « ... Ή
1
τα.ρι.ος ( )

>ψ1ι't"Υίρ αύτοu ( Άγαρiστ'ΥΙ) Χ.ατά το\Jς ϋπνt,υ; έ'δο~ε τεχ.<.ϊν λέ')ντοι, χ.οιί
))μeθ' ήιι.έρας όλίγιχς έ'τεχ.ε Ιlεριχ.λέιχ · -;ά. f'·Ε'ι iλλιχ τ·ί;ν ί~έαν τοtί σώ­
>>ματος iμεπτQν, πpο,uή:ιιη ιtέ ιήγ :ιιεψα.lι/r :ιιαί άσύf'f'εrpor. 'Ό&εν αί
»μέν είχ.όνες α•J":fJU ι;χεδον !Χπα.σαι χ.ρ:ίνεσι περιέχονται, μΊ; ~ο•;λοι.ι.έ­
>>νων, ώς έ'οιχ.ε, τών -τεχνιτών έξQνει3i~ειν· οι 3, 'Αττικοί ποιr,ταί
»σrιrt•:ιιέpaJ.or α•)τόν έχ.iλο•Jν· τ·i;•ι γάρ rη.ί'λλαν εστιν ()τε χ.αί t;χ!νQν
όνομiζουσιν ».
Πολλοί ~ε χ.ω~ιχ.οί r.οι·11•ιχi, σύγχρονοι τοu Περιχ.'λiοu:;, ο ίον 6 Κρα­
τίνος, 6 Ε;~πολις χ.αί άλλοι, έχ'λεύαζον -.ό έλiττωμα τοiίτο τοί:ί Περι­
χ.'λέους άποχ.αλοϋ.;ε:; α•)τόν ιιεψαJ.ιπεpέιαr, χ.ατχ r.αρ<ι>3•ν -;ο•~ rε1ε­
.lιη-εpiιης, ώς ιiθροίσαντα. ~'Υ)λα3·ίι r.ολλάς χ.εψα.λχς εί; μίαν· η ι;,ν&μα.­
'ον τ·i)ν χ.ιψαλΊ~ν αύτοϋ έrJεx.dιιJ.ιror κ.τλ Ό γν-~σιος υίός α•) ;οiί Ξ:Χν­
θιr.πος ήν μέθv;Q;, έχ.'λελvμένων ήθών χαί ού-:ιδανός.
::zίοφοχλή~- Τινίς λέγvv<ην ότι ιiπi.&α.νεν οι'ψνγ,ς συνεr.είqι: χαpi:;
ια μίαν έπιτυχiαν του. Κατi τινα δί παρi3οσιν ( ) χ.ατά. τά τελευ­
1

ταία έ'τη rijς ~ωής τοv έπαθε τεpοrιι:ιιι/r άroιur' 3ιό χ.αί ό υίός αuτοίί .

(i) Bio; Περιχλέοu;.

(2) L. Humbert. Thόatre ·{le Sophoωe, :Sotiι~e VII.
 451
'Ιοφών έ':t!χ εiρ·r,ι;ε ~ιά η;ij δααστηρίου vά τόν θiι;·fί i.ιπό άπαγόρε
υιnν.
Ό Σοφοχ.λΊjς πρός •'.Jr;εράι;πισίν το•J χ:;τ·/,γγιιλε στίzους ηνιίς έχ. τoij
ΟίJιlr:οιJος έπί Κ o.lωr~"J, δν τότε έ-;;οίει, ~ιά νά άποδείξ'!J οη
έχει σώα,
τά; φρένας, τo•jf)' όπερ κ.αi παρε~izθη τό ~ικ.αστ-hριον. 'Α).).'
άκ.ριbώ;
~ιότ~ ό Σοφοκ.λ1\ς έ~έzθη νχ άπο~είξ·!Ι όμιλών προ τοv ~ικαστη
ρίου, ότι
~εν πiι;χ ει • .ας ιpρένας . προ; το•.Jτοις aε κ.ιχi τό γεγονός' ότι
ό υίός τοu
ένεχ.άλεσεν α•)τοv είς τό 31κ.αστ·ί;ριον ώ; πiη. . οντα έξ άrοlας-
7·εpοrιι.rιijς,
γεννf. τ·(jv i.ιπόνοιαν ίSη ό Σοψοκ.λ11ιφ, οπω; χ.αi ό Νεύτων καί
τόσοι
.Χλλοι, περi τά τέλ-1) τoiJ βίο•J το•J, έ'παθa ιfιαrοηrικήr
έ~ασθί-Υησιr ·ί;
ά·ιοιαν.
Παuιsαvία..; (6 Λ.α.κ.ε~αψ.όν1ος). 'Έπα.ι;χ_εν έκ. ·iε1J3αισθ·ί;ι~εων
. Φο­
νιύσ'Χ; νεαρόιν δο•)λη ι, η'Ι τιϊ> ε\χον ~ωρ·ί;σει, χ.ατετηαννειτο 81. ολοu
τοίί βio•J ύφ' έrδς :τrεύμαrος, τό ?πο\ον παρ·Ιί.-.ολο·)θει
αύ-:όν πανταzοv
χ.αί ώu.οiα~ε ~έ πΡός τό θϋυ.α α·'.Jτοv .
\ ' .~
Γαληνός. '() πψώ·ι~ψ.ος συγγραψε 1'J; ί<.ΙΧi ίατρός· επαθιν iκ πιι-
pα.lύσεω~. Όνεψ·Jθεi; οτι εiχ ε λίθιvον τό 'iν ι;κ.έλος, ε•iρεν
οι·)τό τήν
πρωίαν παραλελυιι.έvον.
'Εr..ιμο"(tvης. Ρ·ήτωρ έ.-. Ταρι~ο•:ϊ άκ.μiσας τφ 161
π. Χ. χ.αί συγ­
γρiψας περί p·Ιίτορι.-.Τ,; εi; ήλιχ.ία.. 11 έτών' άπώλεσ
εν έντελώ; τι;,
ιιrηpοrιχιίγ του ει:; ·f;λ·.κ.~αν 25 i•ών.
Ηέ.yας 'Λλt;α.v~ρος. Ή /l··ήτ·ΙJρ α•)τοϋ Όλυμπι
χ; ·r.ν γυv-1-.
έχ.λελ•Jμένωv ·f,θώ•ι κ.α.ί αίμο~όρο:;. Ό Άλiξαν~ρος εtχεν
i~ελφόν,
Άρρι8αtον το::ηομα, ιί.lίθιοr, οστι; κ.αl έ~ολοφοv-ήθη κατά
81α.ταγήv τ7i:;
'Ολuι.ι,πιi8ος. Ό πα.τ·/~ρ α\ιτού Φίλιππο:; λiα.•ι παράφορο:;
κα.ί όξύχολο;
τόν ;ι α.'ρακτ·~ρα. ήv έκ.~οτος εί; οργια κ.αl εi; κ.ραιπάλας· τόν
·ήfJ1χ.6ν
τοστον χαρακ."":1\ρα. έκ.λ'ΙΙ?Ονόμ·/jιΗ πλ·r,ρέστα.τα ό Άλέξα.ν8ρος,
7.ερl ov
ό Άριστοτέλ·ΙJ:; καί ό Πλού•α.ρzο:; iγραψα.ν 5η ε"ίχε θεppότα
τοr α~ια.
Έκ. γενετi';ς η8η είχε rεύf'ωσϊr τιrα τών /l·'JWν ..-οσ τραχ·h"Αι:.υ, .;)τις
8ιηνεκώς έκ.ρά"":ει -r·/iν κ.εqιαλ-f,ν χ.εκ.λιμέv-ΙJν όλίγον πρό:;
τόν ά.ριστερόν
ι1μον. Όργιζόιι.ενο:; σzε8όv έξίι;τατο τά:; ψρίvας, 8ιό ένίοτι
έν τ~
παραφορ~ αύ-τοίί προέ~αινεν είς ';ψί<.ώ~ιι:; πρiξει;, 8ιά τdc:; όποiας
eΙ-:α
μετεμiλετο ιίλιχ.ρινώς ~t. ~λου τoij βίου τοu. οuτω έqιόνευσ
ι τοlις χ.αλ­
λίι;τοu:; φίλους του Κλείτον κ.αί Παρμενίωνα. ΆπέfJσινεν,
ώ; έξάγεηιι
 452
έιι τpόμου τώr olroπorώr
1
έχ. τΥjς περιγραψης τοiϊ Ιlλουτάρχο•J ( ),

(delirium tremens potatoι·um).

rά'tοι; Μάρι:οι;. Ό μέγας Ρωμαίο; στραη1γός, έπτά.ιtις ϋr:α rος
~ιατελέσα;. 6 8υστυz.ής :iντίπαλο; τοiϊ Σύλ'λα. Περί τά τfλ·11 το;:i βίου
'έπαθεν έχ. 3ια-;αρiξεως τών φρενών 1tαταlα1•tfαrόιιεrο(' αί'ψrηι; i•πό
α,ιίtJοο ' τι}ι έφάΨΙ) 8f. οτι ·~υ., έοαν τινά ·ί)χ.ουσε ~υ.ί'Χν φων-ί;ν
ι
λέγο•,σ"t.•/ εί~~
J • '

αύτόν : «πάντοτε φοgοiϊνται τ·ί;ν φωλεάν τοiϊ λέοντο~, κ.αί ίτοιν ο·~τος
3έ.ν \ιποcρχει ί.ν αύτΊ\». 'Ίνα λr,σμον1ιtrrι τάς 8•,στυχίας του ;ι.ατ+,ντ11σε
μίθ":Jσος χ.αί άπέθανεν έν :πιιpa1tprιύσεσι συ·ιεπεί~ τ·/;ς κ.αταχρi.ΙJεω; τοiί
οίνοπνεύματος.
'Εμt>.. ι:οι; Πα.{)λοι;. Δίς ϋπσιτο; γενόμ.:νος κ.αί χ.ατακ.τ·ήσας τΥ,ν
Μαχ.ε8ονίαν κατά τον 2°ν π. Χ . αίω-.σι. Μετά. θυσίαν τιν:Χ, Τ.ν εlχ_ε
-::ρο11ενέγχ.ει εί; το\Jς θεούς, μετέg11 είς τ-ί;ν οίχ.ίαν το•J, λέγει ό Πλο•~­
ταρχος, ένθα άνευ αίτί'Χς τινος έγένετο ffpεJ·ήpηι; χ.αί άπέθανεν . έν-:-ο;
τριών ή μερών .Jπο το χ.ροcτος όξείσις παρανοίας .
Dρο{)"Cοι; (ό 8ολοψον-ήσας τi:ιν Κα\ι;αρα). ΤΎ;ν προτεραίαν της έν
Φιλίπποις μάχ11; 'έσχε 11.ίαν ιiπαιι;ίαν όπτασίοιν . Ό Ιlλού,Οιρχ_ο; έν
τφ <ιΒι'φ τοϋ 'Ιουlίrιυ Κaίσrιpοι;» οϋτω 8ι11γείτοcι το γεγον~; τοiϊτο :
<ι Μάλι11τοι 3έ το Βρούτι~~ γενόμενον 9άuμιι τήν Κοιίσαρο; . ~3·ήλωι;ε
»σψαγ·ί;ν ού γενομέν11ν θεοίς ιiρεστ·ήν· ·/;ν 8έ τοιόν3ε. Ηέλ).ων τον
)>στρατον έξ Άgύ3οv 8ια~ιbάζειν εiς τ-f.ν έτέραν ·fiπειρον, άνεπα•)ετο
J>νυχ.τός, ώιrπερ είώθει , κατά σκ.ηνήν, ού χ.αθεύ~ων, άλλά ψροντίζων
))Πεpί τοiί 11.έλλοντο:;. Λέγεται γά.ρ ο·~το:; άνΎ;p iίιιισια ό1ί rώr στιιιιτη­
»7·ώ,,· ύπ1·ώιJηι; 7·eriσOaι χ.αi πλείστον οιύτ<i°J χρόνο-. έγρ11γορ~τ1 χpή­
•σθαι πeψ•Jχ.ώ;. Ψόφου 3έ τινος αίσθά.νεσθαι ε3οξε πεpί τΥ,ν θύραν κ.αί
»πρ~' τ~ τοiϊ λύχνο., mώς ·;)311 καταιrιεcομένου σχ.εΨάυ.ενο:;, όι/tιr εlιft
" Τ
.. • • , • -.'
»po8εpάr άrιJpοι; έχ.!f-ύλου το μέγεθο:; καi χαλεποiϊ τi:ι εί8ο:;. Έκ.πλοι-
ηείς 3ε το πρώτον, ώς έώρα μ·ί;τε πρά.ττοvτά τι, μ ·ήτε φθιγγόμεν<iν,
»iλλ' ίστώτα σιγ·~ παρά. τ·(;ν χ.λίν11ν, ·/;ρώτα &στις έστίν. Άποχ.ρίνεται
»8' αύτφ -:ο φάσμα: «ό σόι;, ω ΒpQϋτι, ιfαίpωr ιιπχός· ό!frι rJI 1ιε πεpί
»Φιlίππουι;» . Τότ~ μέν οuν 6 Βροiϊτος εύθοιρσώς: <ιο•}οι.ι.αι>J, είπε.
Ηαί το 8αψόνιον εύθύς έχ.πο3ών οcπ~ει». Κατά. -.·/)'Ι μάχr;ν πiλιν το

ΙI) Πλοvτάpχοv: Blo; Μ.-yιί).ίιu Άλ;ειί~lipοu.

 453
ψiιψα τ4> ξπεψiν-r,, iξ ο~ ένόησεν ο·η θχ ή't"τ-ι)θ·ζ;, ώ; χ.αi συνέ~η πρiγ­
μαη μετ' όλίγον · μή όυνηθείς ~έ νά ίιπομεiv"{Ι τΊ;ν ή-:ταν ηύτοJtτόνησε
3-όι τού ίόίου έγχ.εψόίου, 8\' o•j εiχ ε πλ+ιξει τόν Ίο•jλιον Καίσαρα .
Κά'Cων (6 νεώτερος ) . Ό μεyαλόψρων ο•iτος ά.νήρ, το\ί όπrJ(Ου ή ψυχή
ήτι:ι , ο\ίτω; είπείν , πεπλασ:-ι.έν71 lκ. yραν(του, ιίνε τ<ι>ό·ιη άξιος ί3iας ψυ -
z.ολοyιχή; μελέη~ς κ.αi κ.αθ. ο),ον τ~ν βίον του κ.αi χατόι ·~ τέλος α•)το\ί.
Ό . Πλούταρχr>ς (2) περί α•)το•i λέγ<ι τiιι έξης : « Λέyεταί ~έ Κiτων
>Ηvθuς έχ παι3iου τή• τ~ 1pων-fi• Κ.1.i τω·
ι
ποο11ώ;.1., χ.αi ταiς 1.-ιρi τάς παι-
ι Τ

>> 3ιχς 3ιατριgαϊς ήθος ίιποψαiνειν ΧτρεπτQν χ.αi ά.παθές χ.όιi βέgαιον έν
»πάσιν. Ίσzύν τε γάρ χ.αί τοϊς χ.ολαχ.εύουιη τραχvς ων χ.αi προ11χντης
»έτι μiλλον lχ.ρiτει των έχ.ψο~ο·.J Ψrων. Ήν a~ χ.αi r.ρός γέλωτα χ.ομι3ii
»8υσχ.(νητο~. Χχρ1 με1ό1ά.ματι:ις σπαrίωc τίj) προσώπφ όιαχ εόι~.ενος, χ.αi
»πρός C?γΊ~ν O•J ταχ•'.J; ούό. όλ111θηρός, όρyιι;θεi; aε fiuσnα.ραί'Cη'Cο~.
>> Ώ; οuν είς -:-ό v.ανθiνειv ήκ.ι, νωθρός η., ά.ναλαgείν 1'.αi βρα3ύ;· ιΧ.να­
» λα\jών ό έ κ.iτοχος itαi μvη:-ι.ονιχ.ός .... » itαi παρα~tατιώv: c Καθόλου
r. όί τοίς τότι βίr.Jις itαi lπ1η1όεύμαι;ιν ό Κiτων ττίr έrαrτίαr δJό)· olό­
)ψtro< 3εiν βα3ίζειν ' ώς ουι;1 ψαύλοις χ;αi μεγiλως όεομένοις μετα\jο­
»λ1\ς. έr.εi πψp•jραν έώρα τ·ί~ν κ.ατα~tόρως έρυθράv χ.αi όξείαν ά.γαπω­
))μέν-11ν, α•)τός έφ6ριι τΊ~ν f1.έλoc1v:>:v. Iloλλiitι; ~· ά.νuπόδητο; κ.αι ά.χί.­
»των ε!ς τό 81111.ό111ον προfιε1 μετ' α.ριστον, o•J δόξαν ίκ. ταύτης τής
»χ.αινότητος θ-r,ρώι-ι.ενο;, ά.λλ. έ(}ίζων ίαυτόν έπί τοις αίσχροi~ αίσχύνε­
))σθα1 μόνοι; , των 3. χλλω•ι ά.δόξωv ~tαταφρονεϊν .. .. 1) ΜετΟι τήv iv
Φαρσiλοις ·ήτταν τ'J\ί Πομπ'Υ)!ου , 6 Κiτων ιiπέπλεuι;εν είς Ί τύ~tην τ1jς
Καρχηόόvο;, lνθα χαί ηύτ'.>κ.τόνηιrε. Χαραχ.τηρ1στ1χ.ώτατα.ί είσιν 11ί
τελευτα!αι αύτοϋ σηγμαi ια τάς πρiξιις καί τού; λόγους του ώς καί
τό'ι τρόπο•ι τ·Ι)ς αύτο11.τονία; , έξ ώ ·ι κ.ατα.δεικ.ν ύ εται ή μίχρ1 σχεδόν
'
παpαχ.ρο•Jσeω; ',. θ εισχ
εζιχ ~ ' '
οιεγερι;ις του. '. '
·ο υιο; ~tαι ο ι ψι'λ οι του ειχον
r

-ηδ·11 πεισθ·(, ϊχ. τινων λόγω·ι περί της iποψiσεω; του Κάτωνο; οπω;
α.ύτοκ. το'Ι"ήιrr,. διό χ.αί ά.ψfιρε11αν τχ ξί.<pη ώ; χ.αί ποcν ψονικ.όν οπλον ίχ.
του δωματίοu 't'O'J. Ό Κiτωv, ά.φοiί ά.νiγνωσε 8i; χ.αi τρiς τοv; περί
ψυχ1\ς διαλόγους του Πλiτωνο;, iκ.iλεσεν lνα uπ'Υ)ρέτηv κ.~ι ιΧ.~~ηό-ι
το. ειφ&~. ιιΔιατρi~ής δί γεvομίν-11;, λίγε~ ό Πλο·)~αρχ_ο;, 1(,αi μηδινός
 45lι

Jiκομ(ζοντος, iξαναιnιο•); τό βιe5λίον, α\.ι/)ις έκiλε1 κα/)' "ένα τών οίκε­

»τών, κ.αί ιυ.i'λ'λον ένέτεινε τ1ϊν Φων-ί;ν. τi;, ξί111ος ΧΠ'!1.ι-:-ώ·ι· ένός 8ε (ύπη-
ι · ι

))pίτου) χ.αί πvf. το σι~ιια πατrίf.αr: ~v.χξ! τήν αvτoij zείρα, χαιλε-
))Παιινων ~αιι βοών ή'1η μeyιχ,. ;ταρα3ί8r;ι;θαι τι{> πολεμί~ γυ­
))μνός ύ-πό του παι3ος αύτοϋ κιχ1 -:-ών ο!κ.ετών" ~zρ1ς lj•J κλα(ων ό υιός
)) lπέ3ραμs ι-ι.ετά τών φίλων , κσιί r.< ρι~η11ών ι-:~3·)ρετο χ.ιχί κ.11.θιχ.έτευεν.
>> ·ο σε
~, κ · ,,. · · -' · -τε ηεινον,
·Ρι,εψε
. ατων εζανα11τιχς α·ιf.Ό ~ · και· ((Ποτt, ' ε lπεr, η·ω · ·
>>ιιαί ποίί JΙ.lηθα πapαrοι'ας ·ί;λωκ.ώς; . ... • (),j ϊά.ρ έ;τ' έμαυτόν γε
))3έο11.αι ξίψου;, ΟΠΟV χαί ΤΟ :tΥΕίψα βpα t'VY ,1"f6Yor έπισι-όrτα XOl τι/r
)))(•pa.llιγ riπal; πaτιί/;aηa πpι!ς τlι; · τοiιο; -. Ιι.ττ:οθ°'·εϊ1· lι·εοτιι). Έπι
))τέλου; ό Κάτων άφου 3ιέθ·r,κε καλώς τόι κατ' α•)τi;,v <<σπcισ:Χι1.ενος -τi;,
)) ξίφι:ι;, έω11ε p.ίv t..πό τό σ·6jθος , -τ·~ ~ε /_<ιρi χ.ι:>•;φό-:ερον 3ιά τ../;ν φ'λιγ­
)ψονήv (·ί\τις είzε 3η}. ά·ιαπτυzθ·~ εί; τ·ί;ν zεϊ.ρα, i:iτε τ·r,ν προτεραίαν
))Χατέθραυσε 3ια τΥjς πη11-·Γ.ς -τi;, στόμ!1. τοϊί ύπηρέτου) χρ·r,ι;:iμενο;,
»ούχ. εύθu; άπ·ί;λλαξεν ~αυτό·ι, ά).λά 8υ11θ .αvατών ~ζέπεσε τΤ,ς χ.λί­
>)νης>>. Είς τόν θόρυc:;ο·ι τQν έχ. της πτώι;εω; προσέ8ραμον ό υίciς , οι
))φίλο~ χαί ό ίατρόι;, οlηvε; αί3όντε; αύτόν πεφ•Jριι.ένον αϊματι, χ.αi
))τών έντέpων τχ πολλά προπεπτωχ.ότα 1 ζώντα aε α•)τον έτι χ.αi βλέ­
»ΠΟντα, 8εινώι; μf.ν ~:παντες ~σχον, ό 8' iατρός 7.pοσε'λθών έπε1pάτο,
»τών έντέρων άτρώτων 8ιαιι.εινάντων, ταυτά τε χ.αθιlfτ~ν χ.αt τό
))τραίίμα ~ιαρράπτειv. 'Ως ο~ν ιΙ~ε τα•jτα. ό Κάτων , τi:.ν μiv ίατpόν
»iπεώ11ατο, τaίι: χεpσί ιtέ τά έrτεpα σ.τιαpάζας καi τ(ι τpαϋμα eπarap­
»pή(aι:, ιi.πέθανΞν».
Ή Ποpχία, ή ιi.ζία αϋτ·r, θυγ:iη1ρ τοG Κ:iτωνος χ.αί ιfύζυγοι; του
, , , , , . , , , ... ,
Β
Β
ρουτου, 'Ι)υτοχ.τονΊ)σεν επισ·r,; μετα τΊ)ν αυτοχ.τονιαν του ρουτου

καταπιοvσα rn•1ψμirovς arθpακαι:. Ή Πορχία α·~π., 8ιόι νiχ 3είζ~

άλ'λ.οτε ιίς τόν σύζυγόν τ'Ι)ς πόlfον ήτο Lχ.αν-ί; νόι άντί.σχ:r. εiς τοuι; πό­
νοuι;, !χ.οψε βαθέως τον μηpόν αuτΤ,ς καl ύπέμεινε τά.ι; σ•Jνεπείαι; τΤ,;
r.λ'Ι)γΥjι; μιτ' ιi.ζιοθαυμάστου ψυzιχ.Υjς 3υνάμεως.
Ό υιόι; του Κάτωνοι;, Πόpχa.ς Κάτωr, θ'Ι)λυ3pίας χ.αί μέθυσος, αt­
φν ·11ι; μετε~λήθ'Ι) είς γενναίον άν3pα έχ.τεθεlς έπίτη3ις ύπεp τό 3έον ίν ήi
ίν Φιλίπποιι; μάχ'!J χ.ατά τοσ Όχ.τα~ίου χ.α& Άντω·ιίοu, κ.αi προχ.α'λέααι;
τοuς ίχθρούι;, ~'/)των τόν θάνατον, ~πεσεν ιi.ν3pείως μαχόμενοι; (1).
 455
'Ιοuλιος Κα.ισα.r.... ΥΗτο καχεκ.τι:tος καί tπι'ληπτιΥ.ός. Τόν πρι;).
τον παροξuσι.ι.όν έπιληψίας ύπέστη, ώς λέγε~ ό Πλούταρzο;, έν Κορ­
~ύ~:~ τ-Υ~ς 'Ισπανίας. «Ή ~ε των πόνων ύπομον-fι, παρα τΊ,ν τοi.ί σώ­
)ψ.α"':ος a 1.ίναμιν έγχ.αρτερεϊν δοκοtίντος, tξiπληττεν · οτι καί τι/r l(ιγ
,, Ισχrος,
)Jωγ ' και, τηr
' '
σαpκα .l tι•κος
' και' ιιπα
. . 11rις, κα1' πεrι' τι,.r
' χ&φα.•
)}λην νοσώβης χαι 'tοις έπtληΠ'ttχοις eνοχος, tr Κοpιlύ8rι
J>Πpώτοr αύτςiι ιοϋ πάθους, (~( .lί1·εrαι, ι:ούτοv πpοσπεσύrτος (2 ) . • • »
Το νόσημα τοi.ίτο ιι.ιχ.pοi.ί aεϊν Υ.ατέστρεφε τΊ,v τύχην του Καίσαρος,
iά.ν Χ!Χ'tΕλiμbανεν α•)τόν όλίγας ώρας προ τ'ijς lν 'ΙτύΧ'fι ~ιάχης έν
Άιpρικ~. ένθα είχε μεταbij ό Καίσαρ, οπω; συλλά.~~Ι τόν Κάτωνα, ώς
καi :Χλλοvς έχθρούς του· aιότι μόλις είχε προφθχσει να δ1ατά.ξ:~ τά
χατόι τΊ,ν μiχην, χαί άμέrrωι; κατελήφ~η ύπό παροξurrv.οi.ί έπιληψlας,
ε'vεκα τ-~ς όποίας Sev ήSυν#1η είς τΎ;ν .άχ·11 ν νόι λά.b~ μέρος.
11 << • •. ο~
»8' ou φ:χrrιν
αύτόν (τόν Καίσαρα) έν τ(j) έργφ γενέr.θα1, σuντάττοντος
)>8ί τΊ,ν Ιfτρατtά.ν καί 8tοr.κοrrμοi.ίντος iίfaσθαι τό σύrηθες rύσηιιa· τόν
J>8' ε:)θύς οr.ίσθόιι.εν-,ν άρχομένοu, πpίr έκταpάτrεσθαι καί κατα.lαl'~ά­
»rισθαι παrτάπασιr ύπο τοίι πάθrυς τιίr αίσtlησιr, ή~η σ&tόμενον
J>είς τινα των πλ·ι;rrίον πύργων κομ1ι;θ'1jνοr.1 κor.i a1αγαγιίν έν ·~σuχίrρ.
ΛOU)tpη'ttoς. Ό μέγας ποιητης τ'ijς Φύσεως rώr πpαηιdτωr
- De Rerum Ν atuι'a- ϊπασχ εν iκ πεpιοιtικτ,ς ιιαrι'aς. Κατά τ.Χς
~~αλείψεις τ'ijς φρενο~λοr.~είας ταύτης rr•jνέθεσε τό, μέγα αύτοu ποίημα
έξ ϊξ βι~λίων σuν1στάμεvον· είς -i)λιχ.ίοr.v 8e 4/ι έτων ηύτοκτόνησεν.
Κά.ρολός Ηά.γνος. 'Ή,1 u!dς Ιlιπίνου τοίι Βpαrέος x.or.i πατηρ
Ιlιπίνοu τοίι Κι•r;οίJ. Συνείθ1ζε νόι ποr.ροr.τηp·~ τούς άστέρας, όπότι νύκτα
τινά. τςiι έπεyιάrη έν τ<j> γοr.λαξί~ ό οcγ1ος Ίiκω~ος, ό άπόστολος της
Ίσπόινίοr.ς, οι;τις τφ ά.-.ιεχ.άlυψε τό μέρος, ίvθα ιύρίσχ.οντο ίν Ίσποr.νί~
;όι. όστοc αύτοi.ί, κor.i τόν 81έ•αξε νά. κατακτήά:~ τ1ϊν Ίσπανίαν καί νόι.
ιiνιγιίp~ έχει είς ;όν οcγιον εvα τiφον καί μίαν έκκλησίαν. ~ιό καi 6
λοr.cς άχ.όμΥι τόν γοr.λοr.ξiαν άποκαλιί όιtir τοίί ά}·ίου Ίακώ6οv.
Κά.ρολος Ε •. 't~ς •Ιαπα.νία.ς. Ή μήτηρ αύτοi.ί ήv φρινο­
~λα~ής, 3ιό χ.αί ώvομάζετο Ίωάr)·a ή τpε.l.lιί .. ό iκ. τοr.ύπ~ς 3ί πάππος
αύτοtί Φερ~1νiν80; iπέθαν3ν έχ. Ι'ε.lαπο.lίας. Ό Κiρολος Ε '. ίπασχιν

(t) Π.lovrάpχov : Βίος Ίοuλ/ο;; Κιι/σαρος.

 456
ίf. έπι.l11.Ψίας. Γ~·ιόιι.ινο; ~:χ.r1λε•)ς, ιι-ετi τιν:χ χρόνον -:;αρ·{.Π.f}-ιι τ·;,ζ βα­
ΙJιλεία; χαί iπειtύ?/}·rι εi; τ;, μr;νiι;τ·ί;ριο·ι ,..,;; Saint-.Juste, lvθα 'έσzι
τίι·ι r.αρi3eζον ί3!αv νά τελέιt·~ τήv κ;r,~ι(7.ν sα•Ηοόj μόθ. OAYj; τής r.ομ­
π1); χ.αί •ιi παρακ.ολι:ι•J%ιt~ α·'.ιτήν. Τ6 γεγονο; δε -:-ο\ίτο τr;ι;οϋτι:ι·ι ι;υ­
νικ.ίΨησεv α•)τόν, ώι;η ~ρα3ύηρον fπαθεν έντελι7>; τχ, φρένα;. Φίλιr.­
πο', 11 τ-Ιi,:.. 'Jι;r.ανία,' ;, αι•Μ~6cο;
1. 1.
δ\ώ7..τ"Ιj:- του Ιlο~•rει;ταν-:-1ι~υ.r;\ί
1.
χ.αί
'

τρομερό; 3ολοψόvο; ό έr.ονο~ι;θεί; χ.αί « Τι'η ις τίί; Mtση,ulfrίrις)) +ιν

υiός -:r,υ. Οί !στr,ριΜi ).έγουr.;\ν &τ\ οίιτο; κ.ατχ -:-χ -:-ελf•Jτα\α iττ,
τ·Ιj; ζωής το•J iγiνετο ~ι:ειJδr :τrψίr;ι•ωr . (1 j
0-έ~,.0~
t- ~
ό Μ,:··α.~
.. ~
.• 'f•)πος 1.tJ.ο'/αλοΦ•Jί'Χ:.
'
7.Οiυ.α •j•l,iι:rτ·rι; χρε-
1 . . , • • •

rij; χαί ίιψίσt'rjς ·iιθιχ.-1); ~1α.11τροφ·;,;··Jίοχτόνο;. c:αρiψορι:ι; r1.έzρ1 μανίας,

αιμο~όρο; χα\ έπι.lηπrιχι:«, ιηδ·rιροόJ; τ·ίι·ι θΩ:rιι:rι·ι χ.αi ένεργ·11ταώ­
ταιτο;, τ·ίιν διiνιΗαν· μέγιστο;, διi, κ.αί έδ·rιμιούpγ·111η -:-·ί:ι Ρωι:rσίαν. Εύ­
ρισχ.όμενο; ήμέραν τινχ έν Πέ-:-ερzωφ πείθεται εκ. τινων γεγονότων περί
rij; iπιστία; τ·Ιj; σ·J~ύyου α •)τοG Αi;tατερiη;;· i7.το; ~α·Jτο•j 8~ 3ιχ τοϋτr:,
γινόμίνος 81ατiσσε1 τον Ρσr.νέ·ι, πρόε8ρΙJν τοόJ ιηρατιωτα.ι:ιG συμbου­
λίου, νi 11.ιτα~ij πα ο χ τη• Αί;ι.αη~ί·ηj χχ\ 'D?νε ·)ι;rι ά:°Jτ·ήν · ο •:ιτο, . έvω
ι ι ι Γ ι • - ι
1

παριτ·iιρει τινά. εiς τον α•Jτο;tράτορα r.ερi το•j iτόπου -riiς -τράε!ω, ,
ι;-pό8ρα έξεπλiγη 8ιi τό iyριον το\ί βλέμματΙJ; τοϋ Τσiρου χ.αi τy,ν
ώ, ά.γiλματο, ά.;ι.1·1·11σίαν α•)το\ί, Τι·ι μετέbαλε ιι.ετ' 6λίγον σπασpος ιοϋ
lαιμοΪJ πρό; τΧ iριστερχ ΧΙΧi σ•)ι;παι;t; i;Ϊλων τών fl·'Jώ'I τoij πpοΙJώΠΟ'J
χuανωθέντο;· χατi το~ς σπασμοu; τr,ύτο•Jς όλόκ.λ·11ρQν -:ο 4ώμα τοϋ Τσi­
ρrιυ iτήρησε φρ1χώ8η ά.χ.ιν1jσ(αν.
'Επiσ·η, όταν ό pώσσιχο<; στρατό; περιεχ.υχ.λώθη παρά -:ον Ιlροϋθον
ύπό τοϋ βιζύρου Βαλτατζη Μεχμέτ χα\ έχ.1ν3ύνε•Jε νά. χ.αταστραcp'f,
όλόσχιpώς , ό Μέγα; _ Πέτρος πpοbλέπων τ·ί;ν πανωλεθρίαν εiχεν άπιλ-
. πι, ιiπ,,συρθ~ έν τ-f, ι;ϊ(.ην~ αύτι:ιϋ , έ'νθα Ε:νεχα τών μεγά.λω•ι συ'Υ1'ιν-ή­
σιων χατά τ·ί;ν χ.ρίσιμον έχείνην στιγμήν προι;ιbλήθ·rι iπανε1λ·11μμένως
\ιπό παροξuσμων έπιληψiας. To·j πά.θt.Jυς τούτι:ιυ τ,,ϋ Τσάρου i σύζυγος
αύτοiί Αίχ.ατιρlνη iπωφε'λουμένη Ό/iλθεν ιίς 8ιαπραγματιύσιις μιτά τοϋ
Τούρχρυ Βεζύροu πιρί ιtp·iιν-11', •)ποχ.λέψα.σα πpότ•ρον τΥιν ι:rυγ;ι.ατά.θεσιν

(t) Ρ. Ja.cobq. Etudes sur la Selection dans ses r11.pρort8 avec !' here-
dite chez ι· homme . .,ελ. 337.
 457
- •
του εν
• •
ναρκ~ εηισκομενου χ.αι
, ' έ
ιrκοτισμενου
, ~
ετι
• '
υπο της
- • "Ι
επιΛ'1J';ιιας
,!. • ""
lfH- ·

γάλου Πέτρου. Ούτω 3ί χάρι; εiς -:-ό νόι;ημα το\ί Τσάρου ή Αίκατιρίνη
ίιrωΙJε τ·f,ν ΡωΙJιrίαν. ( 1)
Τα ~· Μ εy:ΧΛΟU Π'ετρο•;
1
της
- γενε'ΧΛΟ','ια;
" ' αε του
- '" εν ' cruντομφ ' •
εχο•;σιν

ώς έζγjς: Ό :-ατήρ α\ιτοu 'Αλέξιος Μιχαήλο{:;ιτς έκ τοϋ πρι~του γά-

μου
,,
εσχε
~,
ouo ι
υ οuς
, ,
και
"ι:
ε..,
ι.
•ι•ηατερας.
, ·ο ~
οευτερος
, ., . ,
uιος ονοι.ι.ατι
•1Ρ,
ΙΟαν
1' '\, , ~\ ' , ... • , ' ...... ,
ην ΛΙ!Χν καzεχ.τικος, σzεαον εστερΊψ.ενος της ορασeως και του ΛΟγΟ'J

καί πiσχων έξ Ε'Πtλ·ΙJψiας· r1.ία 8ί έκ. των θηατέρων, ή Σοφία. λίαν

3ιαχ.εχ.ριμiνοu πνεύματος καl ποιήτρια 3ί ένίο":'ε, ήν είς ύπέρτατον βαθ­
~ι.όν ψιλό8οξο;, ωιrτε προέι5·/) Κ'Χl μέχρι 3ολοφονίας μελι;')•ι ":'Ινωv τ"r.ς οί­
ι.ογενε{ας τοϋ Μεγi'λου Πέτρου.
Ό Μέγας Πέτρος είχeν 6κτι;) 't'έχ.να (6 υίο•)ς καl '2 θuγα-:έρας)· 6
ιiς των υίών του, ό 'Αλέξιος, μiθuσος, παράφορος καi άνυπότακτος.
φονεύεται •)πο τοi.:ί πατρός του 3ιά τ1Jν 3ιαγωγήν ':'Ου τα•.Jτην. 0! πέντε
~λλοι υιcι\ άποθν-fισχ.ο•Jσιν &.παν-:ες έv μικρ~ ·~λικ(qι. (2)
Ό Μέγας Πέτρος έκ 11.ιχ.pας ήλικία; επασzεν ΕΚ των νεύρων, άργο­
τερον 3& προσει5λ·~θη ύπό έπιλ·ΙJψίας καθαροcς. Κατά τόν ΙΗνα.τον !νός
u!ou, ον εσzεν έκ τΊi~ Αίκ:~ιτερίν-ΙJ;, προσει5λήθη ύπο σπα.σμων καί
έμιιν• ηείς ήμέρας καl τρείς 'Ιύκτα.ς μόνο;, έγιεκλεισμένος έν τφ 3ω­
ιι.α.τίφ το•J καl έξ·ΙJπλωμένος κατά γ·ί\ς. Ό μέγας ο•)τος Α\ιτοκρά'τωρ
·Jιν ίπίσ·Ι)ς ώμότα.τος· ήμέραν τινά ε•)ρισκ6μενος έν γεύ;;.α.τι 3ιέταξε να
προσαγάγωσι περί το 1)ς 60 πολιτικοi.ις κ.ατα3(κους καl προέτεινεν είς
τοu; σuν3αιτuμόνας αύτοόj χάριν έξασκ·fισεως νά κόψωσι ι.ι.εριχ.ά; χ.ε­
φα.λάς· έπί τφ 3ιστα.γμφ 3ε α•)των εγείρεται, λά.μ{:;άνει i·ια πέλεκυν καί
iποχ.όπτει έπτόι η 6κτώ .j(,εφαλάς. Ή ι;ψότη; 3εν εΙνε σπανία παρόι
τοτ, έτηληπτικοίς.
Πλείστα 3! καl !Χλλα νευpοπαfίειακ7.. ιpαινόι.ι.ενα παρετ·ιψί/jησα.ν καί
ιi, 8Lάιp-ορα αηα μέλη τ·~ς οίχ.ογενεία.ς τοίί Μ. π έτpο•J' .;\τις έν 't"'~ κ'λι­
νικ~ τΊϊς !ατοριας παρέχει 'έν έκτων τελειοτέpων παpα3ειγμάτων τΊiς συγ­
γενείας τj\ς μιγα.).οφuίας, τΊϊ; έγ;ι.ληματικότ·Ι)το; καl των νευρικών νόσων.

(1) Μ. Roy: Illustrations rle Ι' histoire cle Rnesie . .,.λ. 212. 'Ω.,οιύτως
Voltaire. Histoire de la Russie sοιιs Pierre le grand. tom. ΧΙ "ελ. !98.
(2) Σnμ : Ό πpόω?ο• θcίvοιτοι; τών παη/Jiω•ι "1ηηΟi.,τοιτοι r.pοέpχετοιι ίξ έγ~ι ε;~οιλι>μΪJν
vό.,ων, ίΙJ!ω, ϊJέ ί~ι μηvιγγ(τ~/J~.
 458
·κρόμβελλ. 'Εν μικ.ρ~ ηaη Τ,λικ.ί~, έvιj> είΙJέτι ίσπο·)~αζε·ι έν
-:ίj>
ΙfJ.Ολείιp . lσι.ε ΠJ·ι έξη ς ό:rτασϊαΥ : Αίψ·ι ·ΙJ; -.i παρ:χπετάσμα-.:χ
τQiJ
παο:χθύρ
ι
ου ·ί)vοιξοιv κ.:χ~ u.ioι ·rι·ι :χν-:ι:χίοι γ•;vή έπειn:Χνη α•)-.ω. .;\τι: τώ
' ι τ . - '
άνήγγειλε τiι μiλλον μη χλεrόν το·1 · -:-·ί~·ι όπτ7. Ιft'1.ν τ:χ.Jτγ, ·1 βρ:χ3
·)τερον
ό Κοόυ.bελ
ι ~
λ έν τ·fiι a6ξη 't'O'J Ε'J:)\Ι)'Κ.6υ.ενο; ·r,ρέσι.ετο lf\Γ/Vi vi 3ιηvήτοιι.
ι Ι J.,.
'
• • -'
Ό lκ.τοιιι.τος οvτο; iv-f;? , όσης iπο τ-Υ,; θέι;εως .Jπηρέτου () r.:χρά.
κ.λη-
- τιν1 '.1 'Ο ' -
θ pι;;νr;·ι της 'Α
ριχφ :1..γγ λ'ιχς επ1οcι~:χ
' "' ,,. ς εκ-:-:χκ.τ:χ
"
uψω·ι·r. '
εις '
τον
προτε-
ρήυ.οιτοι έξόχο•, στροιτη''(ΟiJ , ήν υ.έχ:.ι -:-ο\ί
1 • .. 430·; E't'O'J; τής ήλικ.(ας iσηυ.ός
\ ... .
•

τις φανατικός πο•;ριτ:χνός μέ τ../;ν BιΊJ.lor -;-:iν-:-ι;-;-ε •Jπiι μiλης

. ΑϊφνΥΙς
~έ έγiνετο μεγοιλοψ ·1·/;; στροιηωτικ~; χ.αί ~ξt;;zQς πολ1ηκ.~ς κοιί είτα
ιiνέ­
λοιbε τοcς ήνίοις -;-ι;iί κρ:iτους, ά-pc.u έκ.;:ροιτ?μηι;ε -:-ίν vόμψ.οv β:χσϊλέα
-:-ής 'Αγγλίας καί 3ιέλ'Jσε τό κοινο~ο·.Jλιόv . "Ήν λίαν 7.CΧράφορ
ος κ.αί
οcνησύχου zαρ:χχτ'1jpι:.ι; , t;'J'J.VXΧtς 3έ ώμίλε1 Π?ό; τόv στpιχτόν
't''tlpώv
fjf.ιz,v έιιπrenμlΥι·υ · lπασ-ι.ε χατa πepιΜον( ά:rι1 με.lan·o.l./ar ιιαί
ύπο­
ι·nrι1pίαr ' κ.αί πολλiχ•.; ivευ λ6γου νομiζωv ότι πλησιχζει ό θiνιχτος'
έι;τελλε vύκ.τωρ -:-ούς \ιπ·Ι)ρέτοι; πρός ά.vαζ·ήτ-r,σ1ν -:-o-J ίατροiJ
αύτο-J
Hιιntington ... Η-:-ο -;-:άντοτε pεμ~ώ~·11;, κ.ατη~ής , μελαγzολικ5ς, ύπο­
z.οv~ριακ.ός καί έκστα-:ικ.6ς , -;χ.ιπτόιι.εvο; περί θεοiJ, περί ζωης, περί
θοινχτοv , κ.αί πρό πχντ(J)ν περ~ το\ί «ιfnηαιτος τnv ;rcroorιqμoίJJ)
. Καιθ'
όλον τόv β\'Jν ή vευροπ:χθειακ.ή ί3ιοσυγκ.ραr;ία οι•)το•j ~ι:χφ:χivε
τοιι έv
ταrς πρiξισι κ.:χί -:-ij 3ιιχγωγ·~ το•; .
. Μία έχ. τών θυγοιτέρ(,)v του άπέθανεν iιι με.lαπ·οl.ι'ας.
Καp~tvά.λtος Ρ~αχε'λtέ. Ό μεγαλείτερος :x~-:-o•J Ηιλφός
'Αλφόνσος-Λου3ο~ίκ.'1; ·fιτt;; έκχ.εvτρικ.6;. Ήμέ?:χv τι·ιχ ol. γονείς
το'J
έr.ιπλ-ίιξανη; α•)τiι•ι :.:xi~:x Ετt i>ντχ. τ<fι ειπον, οτι .η't'Ο άzρΥΙστο
ς
iνllρω:-;ος · ούτο; σφό3ρα bργι'1θεί; 3ιi τήν γνώ:L"fiV ~ιχ•)'t"t)ν τώv γονέων
του Ι (}. ι
απεπειρ:χ·ι·Ι) να
f • t
αι·Jτοκ.το ·1·ι;11~
/ 0, \
ριφ•ιει; ει; τιv:χ πο-:-αμον,
11 /
'λλ' l <θ
:χ ισι!) γ,
πιχρi τιν'); iλιίως κ.οιτi τ•jz·I)•/ έ:.ιεϊ ':tQ'J εύρεθivτο; . Ώ; χχp't)στο
v οι
yό·~εi~ αύτοϋ τόv ί)(.αμοv ιερέα, όπό-:-ε κ.αί {γένετQ φρενο~λιχ~ής,
έπi-
11-:-ευι ~·
οι • ...
οτι ητο ιιυτο( • ' ' πατηp .
ό θtος '
Ή ά.3ελψή τοσ Ρισzελ1έ , ή νυμφευθεrσ:χ τό·ι μ:χρκ-ίιlfιQν τ'1jς Βρίζ't)ς
ο uροοινοv
Ρ ' .
.
1'
"Ι)το
' '
επιση; φρεvοο
Dλ Ρ'
αοης · ' •
ενομ1..,εv
)' •
οτ1 τα
' ' ' θ
ο:τιρ
ι
ια της

( 1) Voltaire : Diction. Philosoμhique . tοιη. Xlll αελ. 53.

 459
·Ιι11'Χ.ν Χrυ11•iλλινα, 31ό ;ι.χί 01)όέπι;:ι ·~θϊλε 'Ι ά. χ.iθ·r.ται i;ι. φύgου μΥ,
IJραυσθώσ1, έΧρiτιt aε πiντ<ιτε 317. των ~·)<ι χειρών τ·ης τοi.ι~ γλοuττr,i.ι;
πρός προ-pύλ7.ξιν iπό πiι;γ:ς έπιχ.ιν3uνοu σuγ;ι.ρούι;εως.
'Ο ϊ3ιο; aε Ριι;z.ελ~ε iπαι;z.εν iΧ ΠΕ[ΙΟιtικiΊι: μαrίαι;· ι.:.ιτ:ι. τοi.ι; ;;αf':J­
ε'J.σμοu; τtιuτο •Jς έψαντi~ετι:ι έα·ηόν (J.«:-αμοfψωθέντα a!; ϊπ:-:ο'ν' 3ιό ;ι.αί
πιριέτριzε τΟις τραπέ~α; zρεμετi~ων iσzυρώς ώ; ίπ.-.ο, χαί λακ-.ί~ων
τοi.ι; \ιπ·ηρέτας_ του, οίτινες όιά τij; βία; περιορi~οντες αύτόν έν -.~ Χλt.,.~
του χ.αί ;ι.αλύπτο'Ιτες ;ι.αί συγχ.ρατοίίντε; μέχρις έφι3ρώσεως iνέιι.ε·ιον
τ-fιν ά. νiρρωι;ίν τι;;υ.
Dά.χωv (Φpιφr.ίσκο<). Ό πψώνψς,ς 'Άγγλος φιλόι;οψος (156U-
1626 ). 'Έ.rιι:rιτε .lειπόflvμuι: ι.ατi τάς έκ.λείφεις τ'ijς σελήν·κ άνιλiμ-
ρ ~' . • _/1 • ' ' • \\ - • • •
οσι.νε υε τ::ις αισ•1r.σει; του v.ε-:χ τ·rιν π::ιροοον •ου αι;-:-ρονομι;ι.οv το•Jτου

φαινομένοu.
Malebranehe. 'Ι3εολόγος ;ι.χί θι:χι;ώτ·ης τί;ς μετχφυσικ·i;;
ι 1637-t 7 1j). Δι!τείv«τι:ι δτι 1/κοι:ιr ir irιvιijJ .lι'rιr uαφiiιι: τήr 1ωrιίr
τοiί θεοiί.
Κά.v-:tος (8'.ant). ·υ περιών•ψ?; •'ii; Γερμα..,ίας φιλό-τοψο~ ·
Χατά. τi τελε•Jταία έ'τη τii; ~ωΤ,ς το•J έγi:ιετο ένηλώ; ιί.lίθιοι;.
Κα.ρ-ciσιος (Descaι' tes)· Ό μέγας γνωστός cpιλόι;r.~!fιος. Με•χ
την ά.ναχώρησίν του είς μον-ίψrι β(r,ν τόν παρη;ι.ολο·jθησεν gγ ιiόιιαrιιr
πpόσωποr, τό όποίον παrεκirη αvτόν ν:i ΧΧ')ΑQυf1ήσ:. τΧ; έρ!•.Jvα; περί
τ11~. iληθε(ας.
Φρ&t~eρι)tος ό Μi.γα.ς τij; ΙΙρωι;σ(ας. Ό πατ·~ρ α•)τοιj Φρει­
~ερΙχ.ο~-Γουλ\έλμι;ς f.π7.σχ εν έ;ι. τοu ε\3ο•Jζ έχ.είνου • ~-; ψρενr.~gλαgεία; ,
·~ης κ.αλεϊται 1ίθυιιί παpαψpοσύrη (folie JΏΟΙ'<ιle, rnoι·al insanity).
Μέθ•Jσος κ.αθ' uπερbολ·r;Υ περιέπει;ε βαθμγ,δόν είς βαθεiαr ύπο,ι·οrι1plrιr·
ά.πεπειρiθ·η aε i.πανεtλ1ψ.μένο; νχ :7..παγχονι-τθ~ σωθεί; <τολλάκ•., uπ.
, ••
αυτης
τη;
β 'Ί'
ασtΛιι;ση;.
κ '
χτεχομεν?;
,
σ •η,_νακ.ι;
« ,, - 1
'JΠΟ οργη; αναι-:-ιου
' ,
εΧα·

;ι.οποίει μετ' ά.πιστεύτο·J βιχιότητο; •ά. -:έκ.να α~-:-οίί, τά. όπ'J!α ·ί;ν:iγ­
χαζεν ένίοτι νά. τρώγωιην -:ροφ:i; pυπαρά; ;ι.αi :iη~εl; fl·έχρις έμέτου,
ίvίοτε δέ ίπτv!ν έντός τοϋ φαy·ητοϋ των Χτλ 'Ημέραν τινΟι μι;ι.ροϋ 3ειν
~ιεπίρα δια τοϋ ξ(φοu; τόν υlόν 't'OIJ Φρει3ερϊχ.r.~ν' οr,τις μετίπιιτα έγένετο
Φριιδερtχ.rις ό Μέγας. 'U π:iππος ":ού-iου Φρειδερϊχ.ος 1Q' πατ~ρ τoii
ivωτέρω Φρειδερί;ι.οu-Γοvλιέλμο•J ά.πέθανεν έχ. με.lαrχο.lίαt:, ής αίτ(α
 ~60

uπήρζεν .;, σ1)'.Jγ6- τι:.•; Λο·;ί~α το\i ΜΕκλεu.bο•.ίοvο•;. ·ι; οποία ·~ν παοχ.-
.. ,. • 1. ί . ί

ψρων. Νύχ.η τ~νi , ~ν~ ό βασιλε•); έκοψ. iτι:ι. οιϊψν-r, ; ή Λουί~α σχι-
8όν yvμ·ι·ή παρουσιiζετα1 ένώπ1όν του αίιι.οιτόφυρτο; τ~α·ψ.ατισθεϊσα ίκ
τής θραύσεως •)f.λ.ω•ι τινώ·ι ;ιατά τ·/:v ~ί; τ? ~ωμiτιόν το·J όρμ·11τιι<.ήν τη;
ιϊιτοδΙJν . Τό σ·ψ~:ίν τ?'JT'J όιετ7.ροιξε -:-άς ψρένας το•) 3Ψ.sτvχοiJς Φριι­
~ι?ίχ.ου :ίπΙJθανόντος s\τα i1.:.,x. εξ :ίb~ο~1.i8α;.
Έχ. τοιο•.ίτων γονέων χ.αί r.ρ?y~·ιων έyεννήθ·r, Φριι3εpt~tος b· Μέγα;,
μi-χ. των μ:γοιλΗτέpων σrρχ.':'ιω-:Τι.ων μc.γα).',ψ •Λών iν τ"~ ισrι:,ρί~· ήν 8ί
κ.α\ ιpιλ?σcι-p?; iντα·Jτψ ;ι.χί π?ΆΙ't'1κό; χ ,;ι-;'t'ο;.
nα~χά.λ. T•jπr;,; άνθ,JώΠΟ'J νευρικ:f;ς ί8ιοση~tρασiα; ( 1). uοτε ήτο
μ ιχ.οόν ποι18ί'.ι~ ~r.αθε. λέγει ·i; iνεl!ιιχ α.·)το•:ί. υ.ίαν πrιrάrf(ιtογ rόσοr :
1 • • • ~

όταν 8ηλ. e~λεπεν .J8ωρ, eπιπ ;ιν εί~ iκατανό·11τον ι;ψο8ρχν r.αραψ'.ι-
ροc·ι · 8ξ·ι ·)πέφερι·ι έπί11η; νχ βλέπ'!) το•); γονείς "t''.)'J πλησίον άλ.λ·ί;­
λων· όσi~tι; έτ•'ηzανε να ε~νε ό εί; ΠΑΊ)σi?ν τ?ίί iλ.λ?'J, έξέbα'λλ.&
κ.ραυγά; Υ.οιί . έρριπτiζετο β1α\ω; . ',Η ·ί)θ,κ:ί; α•:ί't'η κατχσ":"ασι; ιrυν­
ω8εύετο ;ι.αί ύπο μ1i; γε·11χ.'Υι; ά3Ψιαμία; χ.αί έχ.λ•.Jσεω; τοια•jτης. ώστι
οι γονείς ιιχον iπελ7.ισθ~ περi τ·ii; ζωi;; τ'>·;. Ήν 3έ πp6ωpur πrεvμα,
ώς έν γένει ολο1 σ·ι.,ε3ί:.·ι ι;\ μεγα).οψ'J&Ϊς 7.ν3ρε;- έ·ι ήλικ.ίr- 1 ο iτών
ήμeραν ηνχ έν τραπίζ:ι ε•)ρισκ.61J.ενο; fr.λασε μίαν θεωρίαν άκ?υστιχ.ής,
λοι{)ών iψορμ-l;ν έχ. τοϋ ·~·ι..ο·J ένός ":"ρ•;~λίου (πιiτου ). Είς Όr, λι;ιίαν 3έ
t 2 έτών ά.ν:χκαλύπτει 3ιiφορα γεωμετριχ.όι προ~λήιι.ατα. 'Ο Καρτέ·
σιος, είς ον έ3είκνυον τχ f.ργα το•~ r.αι~ός , ~kν παρε3έχετο χ.ατ' ο·)3ίνοι
τρόr.ον, Οτt ταiJτα προήρχι:ιΨ;Q έξ αuτοtί. 'Από ,ης ήλιχ.ίοι; 16 έτών
. και έmεξ·ίjς. λέγει. ·i; ά8ελΦ·ί) oι•J":OiJ Mru• Perieι'. o:J-n ιι.ία ·ήυ.έοα &εν
Τ ι · , ι 1

παρήλθε, z.ω?\; ν i i-1η_λ·11θ~ ό ΠΧ«/. 7.λ •)π6 31αψ~ρων π6νω•1 καί iλ..:
λων 1·1υpι:ιιώr φοιινcιμένων, ύ'Ρ' ών κατε{)ασα•ιίσθη μέχρι τέλου; ":1\;
ζω·ii; το•J. 'Εν 'ι''~ ·ί;λ.•. .-.ί~ ταvry ό Πασχάλ lποιθε κ.αι ."Cαpά.Ιυσο τώγ
κάτω a.rιpωγ , σ'Jνεπεί~ τΥ,; όποία; τ:χiJτα έγένr,ντο ' 11.ατά τό λέγειν τ·ii;
iνεψιας α\ιτοϋ Μαργαρίτα; Peι·ier, ·~vχρχ ώς μ:iρμαρο·ι χ.αί έ8έησεν tπί
τριίς μήνιχ; ν χ ~ηριπατ~ 3ιχ στ·ιιριγμiτων · είτα i)μω; ίiθη έντsλώς .
Α! σωιι.ατικ.αί ταλα1πω~ία~ αίιτχ.1 κ.αί ·f,1 ιn•.Jσε1 ιJποχ'.ιν3οια-κ.Υ. ί310·
' 1 Τ .... '
ιrηκρα7ία έΥ. τ-ii; παθι:ι'λ?yικ.-ϊ;; κ.αταστi11οω; τ?·j Ν. συστ·ί;ματ'Jς προιρ-

(i) F. Lelnt: LΆmulette de Pascal 1846.

 461

χ6μιναtι, έπiδρασαν σποuδοιίω; έπί τοί:ί βίου χ.αί τών ιpρο•η;μά.των του
Πασχάλ. Ή έγχ.οιτά.λειyις το•:ί ένοόξου στοιδίου Ε.ν τοίς μσι.θΥJμοιτι­
χ.οίς χ.α.ί τ·~ Φυσι;<.~, εi; --:·'r,ν όποί7.·1 ε~ρε·,/ιεν έν 1Jλιχ.ί~ ·ί)3·rι '2 3 έτων
τοσοι•..ίτοις δiψνοι;, χ.οιί ·Ιι εϊι;οοος α.·~τοu εί; -:ό μ-;νοιστ+.ριον τr.ιu Poι·t­
Royal ώ.; άναιχωρ·ι~τοί:ί, bcpεiλε-.αι εί.; τό παιθολογιχ.όν α.ϊτιον, όπερ έχ.
γενετής έφερεν έν έαυτ<!). 'Ημέραν ":"ινα. έ·ι Π~ριι;ίοι; 3ιήρzετο τ-ί)ν γέ­
ιr;υοαν Ν enilly έ-n' iυ.άΕΥ)ς συοοu.ένη; ·~πό 'ΞΕ iπ-;;ων · αΪΦνη_ς δε οι δuο
Τ ι , Τ ' "·'
1
ι ' ' -.,

πρώτr,ι tΠΠΟ! άψηνιά.ι;αντι; παρέι;υρον τό Zff1·'7. πι-1ός τό zειλος τ?jς

γεΦuρα; εί: u.έοο;.
• 1 ~ •
lνΟα 3έν ·~;:·iiρΊον χ.·.·rχ.λίδες· >ό ολεθρος -lJτo άιn5u-
1 · Τ
....

χ.τος, ·r, i~υσσος f.χαινε πρό τών όφθαλμι;'ιν 't'0°J οί o•.Jo ίπποι ·i;3η χ.ατ- 0

εχ.ρΥJιι.νίι;θ·r,ι;οιν έντός τοu Σηχ.ου:Χ.ν7., :iλλά κατά τ·ί;ν πτώι;ιν ί:νεχ.α το\ί
βάρους των Οιέρρ·ι,ξαν τΟ'Jζ fl·ε-;oc τών iπομένων tππων Οεσμο•~;, οf,τ_ω
δέ κατώρθωι;εν ό ·ί;νίοz.ο; νχ ι;ηκ.ρατ+.σ~ το•J; λοιποv; i;.πους καί ·ι!ι
ι;ώσ·~ -τόν κ.uριόν τοu.
Ό Ιlασχαλ έκ. τής μεγiλ·ι;; ι;•;γχ.ιν+,σεώ; 'τΟ'J είχε ληποθυμήσ"{i ,
τοσοu;ο•ι δε ζωηοώ.; ένεzα
..,
~ ΧΊθ·r.
.,,,
έν τΊ\ u.ν+,μ·r1 αύτο\ί τό 'ι'Ε'ι'ονός τοuτο,
~ Ι ι \ ι

ωστε dt' όλου το•:ί ~ίου του είτα συχν-:hι~ έ'bλεπεν ενωπιόν το•; σχΥJ-
u.ατιζο ,u.έν-rιν οι ί:ιr,ν-ι~.; u.ίαν ibuσσον.. f ντός τ·f,; όπο(α; έ"tόu.ιζεν ότι ·ί)πΕι-
ι Τ ι ι

λιϊτο νά. κ.:χτόιπέσ·~. " Ενα μ71vα ιι.ετόι τό σ·~μ~άv τr,:ϊτο, ν·~κ.τα τινά
βροχερόιv το:ϊ ~οεμbρίου, ό Πασz.ά.λ, έν<ϊ~ έκάθητο ιι.ό.ο; i.v τ<ϊ~ δωιι.:χ­
τίφ τοv, iσχ_ε μίαν όπ,αι;ίαν · εί~e ι;ψχtρα.ν ψωτό; :iχ.τιvο~ολο!Jσ:χν,
ίντός τής όπtιί7.; .ην κ.εχαραγιι.ένον το σr.ιι.εϊοv τοu σ-.οιηο\ί. Τό έ'κτα-
, l , ' ' ',.. ; ι
χ.τον τοϋτο φαινομeνον .vεποι·ι~σε·ι εις τΊJν εζΥJfΙ.μεv-11·1 ψαv":"α;rιαν του

ζωΥΙρά.ν έντuπωι;ι•ι καί έξέλα~e τοuτr, ώ; έ.ttΙJ'άΥισιr χ.χί άποtιά.ίυψι γ

τοϋ Θεοu. 'Από τ·/)ς νυχ.τός ίκείνr,; έγκ.ατέλει'}ε πλέον τ7.. κr:ισμιχ.όι καί
iφιiρωσεν iοιvτόv zίς τ·r,ν θρησκεί7.:1. "Οτ:χv μετέ~·ι~ εί; τ~ ιι.tιvαστ·ί:ριι:ιν
τοϋ Poι·t-Royal κ.αί περιεbλήθ·ι, τ~ iv3υu.α. το;; u.oναztιu
,.
u.ετχ τjj; ι ι ι

τραχείας τριχiνΥΙς καί ·ί:λωτ-Υiς ~ώv-rις. η.,, ot τότε πιστοί ϊψψ:..ν ά.νi
σάρχ.α, έγκοιτiλειψε τάς χλλα.; σπου~χς κ.αί χ.ατεγίν<το εί, μελέτr,v
θρ'Υ)σκ.ε•JτΙΧ.ών βιtλίων. iκ.πληρών ιι-ετi ιι.εγ:ΧλΥJ; :iκριbεί7.ς, ώς ό χ.tιι­
vότερος θεοσε~ης ά.ναz ωρΥJτής, τχ θ .~·.,ιrι..ε·;-:ικ. ά. κ.αf1·ί:κ.οντ:Χ. τοu. Τότε
1Jκ.:1.αζε (1654) Τι μεταξi.ι τών 'Ια νσενιιrτών ί(.α.ί Ίησο ·Λτών θρΥJσχ.εuτιχ.ή
ερις·ό Πασχόιλ έτά.χθΥJ εί; τ·ί)ν τ:Χξιν ":"(;)ν πρώτων ΧΧt ήρz.ισε νά. ~ΥJ μο­
σιι•.J'!Ι τά; περιων•.ίιι.οu; Lettι'es l>ι'O\'intiιιles, δι 'ών μετά βοιθείας πε-
 462
ποι%11εως •:ιπεστ·ί;ριζε τό ~όγμα τ·Ι); «ιiποr•lεσμ. ατοιης,τάpιως» (la grace
etficace) τών 'ΙανΙJενιΙJτών 8εινώς r.ολεμών 'Ο'Jζ άντιπiλο•.ις Ίησουί­
'ας. Ή iσχ'Jρά α.i.ίτη iν 'ο•.Jτο~ς r.επfJίlι·11ι;ις έ11τ·11ρ{~ε,ι; κ.α.τi
μiγα μέ­
ρος ε,iς μυσηκ.όν ηνα λ',ϊr.,ν. 6ν εί; ..,.;aiνα είχεν έκ.μ•Jστ·
ηpε•Jθ-~1 πλ·~ν
το\ί ιξομολογ-rιτ')\.ί α.·~'οu ίερέω; .. () fl.'Jι;τtκ.ό; ~ε ο·~τ')ς "λόγος ·/;v-ί;
όπτα~ι'α.
πει:ί ή; άνωτiρω ώμιλ·r,11-χ:1.ε·1. Τ·ί-,ν α.·~t·ί-,ν, ώ; {;ποτίθ&ται,
έ,,πέρα.ν τ·f.ς
br.τασία.ς ό Πα11χάλ είχε γρi•~ει χι;ΙJναρ,·ί;το•,ς τ1νά; λόγο•.ις
έπί χiρτου,
τόν όποίον ένδιπλώι;~.; iντί;; r.εργαμ·ι;ν-~ς κ.αί έr.ιρρi•.J;ας
έντί;; -;ΊJς ύπορ­
Qα.ΦΊ)ς τοu ίυ.ατiου το•.ι ιtr>ε~ε .;;iν10-; ε υ.εf:ι' έα•Jτοu ι;,ς
ί • ι r ~ ~ πsρία.πτον (ιnυ- ·
τ
λοικ.7·ί;ριον) μέχρι τ·f,; ·ίη.ι.έρα; τοu θανiτου· τr,ίίτο iνεκ.αλύι
pθ'1) μετά
~iνα.τον, ο:J8είς δΕ. ο.ρό-;ερον έγνώpιζέ τι ;;ερί α•)-:-Qu .
Πολλiκ.1; ό Ιlαι;z αλ ε)(, -:-ινων zωρiων τών έΠΙΙ)"t"Qλών αύτο•:ί Π(Ο8ί­
Οε't'α•. ποιώ•ι μετχ 11.εγχ.λ·r,; ;;pοqολά;εω; •)πα.ινιγμο·); είς
τό γεγονό;
τ·/jς, 6πτασία; "t'ου, 5-τ:ερ είτα κ.αί μετ:Χ τ·Γ,ν iνακ.iλυψ1ν
τοίί περιi­
:-:το•.ι έγiνετι; γ·ιωστόν κ.αl 8ιά τοϋ έξομολογ·Ι)το•:ί ίερέω;.
Άπέθ:ιιν~ν εί; ·ί;λικ.i.αν 39 έτών κ.α•αλ·ΙJψqεί; •'.ιπb ίσz•ηών πονων εν
τ·ίj• Κ.'Jιλίχ χ.αί •);-;r, σ:τaσιιώr 3ί; έπα. •ια.λ·ι;Φlιέν't'ωv έντό; 36 ώρών.
• ι
~

~Ιε-:-αξ:, 't'ών ~·)ο ;;αοοξυ1u.ών τών r;;-:αr;υ.ών εΙ·ιεν iναλibε

' • ~ ι~
ι τά.ς α.ίσθ·ί;-
σει; 't'O'J. οι -:-ελευ't''Χί'JΙ ι;παι;ιJ.?i 3ι·ί;;κ.~σ:Υ.ν t4 ώρα;. Κατi
'.
l!ιiαν 3έ ...-r,ν 'ι'ενfJυ.i.,.ι;ν •',π6 τών ίατοών ό έ•ίκ.έmαλο;
ι
τ·r.ν νεκ.οο-
ιύσέθη
'
1',πεcυ.ε-
~
γε·ο ης · λ'
κ.α.ι οιν · ·
r;;(.1:11ρr,; ·
-;·ι;ν
'
,
rrυ,,ται;ι•ι, ·
-;;ρr,; ,
το·.ιτ'J\;
τ
~·
οε
'
• ·
επι -
••
τ·ι;; κ.·ητης-
έπιψχνεία; -;-ΙJ•:ί iγκεψΧλο·ι )(,Χί iκχ-:-έρωθ:ν τ·Ι); 11.έι;·rι; γραμμ·/iς ε·)ρέθ'1)
αί11.α πε;;·ΙJγ;,; ί;ι.zyό·ι πιέ~,," ίι;χυρώ; τ·ίιν ο·~σίαν τQ•:ϊ έγχ.εψiλ
ο•;.
Παρατίθψεν ώaε τb ;ο;λ·ίjρες άσυναρ-:-·ι;σιώ·ι r.εριεχ_ό11.ενον -:-οϋ
περιi­
πτο•J, ώ; εχ-~ γ7.λλιστί, -:-·ι;ρr:ι;;ντε; καί -:χ; 8ιαιρiι;ε1; τών
γραμμών τοόj
π ρω":'f'j'\·'J7:0'J ( 1).

L'an ι\c grate t654

J,undi 23 :'lioveιntJre jοιιι· (\e 8ι:t (~leιrιeιιt p:φe f1t
ηιaι·tyι· et antι·e, οιι ιnartyι·ologe.
\' eille cle Snt C : hσsogone ιnartyr et autι·es
Depuis cnYiron ι.\ίχ heuι·es et demic du sοίι· jusque
eΠ\'ΪΙ'Οll ffiΪΠttίt et ι\eιηί ι.έννοεt τ;,ν wpYv 'iι; όπt~α(αις) ·

(1) Σ?ι,ιι. 'Ο Lelut 'έχει ιίπέν:χν~-' τeιϋ χειμiνοu χαιί τό π:χνομοιό
τυπeιν (/'a c-simi~e)
τοiί χ~ιpογpάιρου 1:0V Ι\αισχάλ. Πρό •οσ χεψογpάιρου ώ; χ:χί
είς tό 1{Αο; οιuτο:ϊ είνe
χ ει_cιpοιγμέ•ιQν •ό σημείον ,οiί στοιυpοiί τ.ψι6cιλλόμενον \ιπό
χ,Jχλο11 χχτινωτοiί .
 463
f"eu
Dien cl' Λbr·ahaιη, Dic11 d' Isaac. Dieu (ie Jacob,
ηοη des philosophes et ιies savants
Certitude, certitude, sentiment, ,joil', paix
Dieu de Jesus (,:J11·ist
Deum meum ct Deuιn \ · estrnnι.
Τοπ Dieu sera ωοn Dieu -
Oubli du nιonde et ιle tout lιοι·ιηis Dίeιι.
11 ne se troιιYe que ρaι· lcs Yoies C'nseigιH1 C'~ ι~aι1s
Ι' Evangile.
Grandeur de Ι'ιiιη e Ιιιιιnaίηc .
PMe juste, le ιnoncle ηe ι ':ι 11oint connn , nιois je t'ai cό11nu.
Joie, joic, joie, μleuι·s de joif'.
Je m'en suis seρarι'
Dereliquernnt ιne fonteιn uqune YiYac
~Ιοη Dicιι ωe quitteι·ez-Yoιιs '!
Qιιe jc η 'en sois l)aS seμaι·c cternclleιnenι.
κ..τ.).. χ.t.λ. Χ.":.λ.

•ezeral. Ι'ά.λλο; \ι;τορικ;,ς 3ιακ.εκρψένο; ( 1610-1683). Elz. εν

έ;ι.κεντριχ.ότ·f)τi; τινα;, 11.ετ:ιξ;, τ-ών cποίων κ-χi. τ-α>.)την, οτι έν πλ·i)ρει
ήμέpqι ~ίργά.~ετο ύ-;;~ -;ό ψώ; λύzνο•J, 11.ει,' ο·~ ;ι.αί ι;υνώ3ε•;ε πiντοτs
ίν τη :1.m:ΧιQiι;ει του το;,, έτ.ισκ.έπτ:χ; ,υ.έχ.:>ι τοi:ί οv3ο(ί τής οί;ι.ία; .
ι τ ' ...
8\'1edeubt•r~. Σo•J·r,a?ς θεόι;οψος \ 1688-1 7 7 2) ;ι.αί περιώνu-
1-'·ο; θεμελιωτ·/Jς τή; θρ·f)σ;ι.ευτι)ι-Ϊ;; αίpέιrεω; <οί Νέα '/1p~νσα.Ι1ίμ,))
συγγpαψεu; ~ε των «Χωpώr τώr Άσιέ1 .ωrι>. Οί όπαSοί τοi:ί Οεομανοi:ίς
τοvτου φιλοσόψου iπλfιρωσ:χν τ·ίιν ~Ο'J'f)δiα·ι, Γερv.ανίαν, Άγyλίαν .ίtαί
'
1-'·ιχρι ~·
ΟΕ -
Τ'f)ζ 'Α μερικ:/)ς
~ ΧΧι ' ·
των ·
Ί ν ~ ιων ' '
<τ.ροzωρησαν. ... Η ν εκσ-rατικ.ο,
' ·
χαί ΕΠΜχ ε·ι έκ. ιfευιΥαισt!ιίσaωr . Δι·r,γειται έν τ<ϊ> σ•;γγρά.~ι.μαη α~τι:.i::ί
χ.α":'ά. τiι; αν:χ το•); πλαv·~τας περι·f)ίί;ι;.;ι; του τχ; συrο1ιιΑίας, u('
lσrε μετά τώr πrενμάτωr, χ.αl 8ιετείνετο Cίτι αί ?πτχσiαι α •:~τοi::ί είσι
'Π\11Τή Εχ.ψρασις τών οι;α .τpά7·μαιι Flιfε χαί ιίιωυσε>·: ώσα•)τω; Ελε­
γιν οτι ~ Θεό; ποcροvσιάσθ·Ι)
είς αvτόν aύτ:ι·πpuσώ.τως. Ό . Maιι­
f1sley(') έν τ~ αMental Sciencc)) άνέλυ1εν •jπό ψυzολογιχ.'1;ν
ϊποψιν τόν σvγγρα.ψέα κ.αί τά. "έργχ αύτο.-:: έν έκ.τά:σ~ι, χ.αί άπi~ειξs
σαψω; τήν ψρενοbΗ.bειαν το(ί Sι:χι;·ί,ι.ι.οu ψιλοσ6ψr;,·,· έν "<Ϊ> ~πιλόγψ aε
τ'fι; μελέτης α·~τοu παρατ·/)ρεϊ 11.ετχ -.ινος. v.ελαγχολία;, ότι ό Swe-

\Ιι Ann:ιlcs Medico-μs~·cho\ogiqucs 187ί.

 464
denborg, ? l<,on 6 Οεμελιω-;--f.ς τΙJϋ Κουul(,εpισμοv ;ι., τ. λ. ;ι.αί r.λe(ι;τr,ι
δαιμόνιοι νόε; τών παρελfJ6ντω •1 αiώνων, iν ι;·ίψ.ερον εζων, fJ:ι ένε­
;ι.λείον-;-? εί; -;-χ ιnοεν0Jt?•1.εία · π6ι;α ~i: π.Jωο;ότ•J7;:ι κ.αi υ.εγiλα τω~·ι-:-•.
. Τ' ' ' ' •
πνε•1ιια-:α ά.π6λλ•1•1,7.ι, ).iγ;ι, έ·ι -:·rι κ.αfJ' ·ί;υ.i; έποz·rι έν-:ο; -;ών τειzών
' ' . .. ...
τών
, .
Φ,οινο;ι.-; . .
1υ.είω•1. r.;6; \υ.ο·riλr;•ι ~·r,•1.i1.•1 τ-f.; i·ι~ρωπότ·r,το; !
Λιχφιiτεn. Άοz·ι;γό~ υ.•.i; i·ι Ζοοίzη
r- ' .. ~ \ \ ,,. ι f1ο·r,~κ.ε•,τικ.·;\;
1
υ.εciδος
\ 1
Μυ-
στιχώr ;ι.αί έφε•ιοέτ·r,:
• \ .
τi.; Jιnυσιο7·;ωιιοι·ιιιη-ς
,
(' 1ί41-1808). llεcί -:i
'
·~ ι ,
- .~t'J'J ~ •i' - ~ .
τε~r. -:~υ ":'"J'J ot..ϊ'T f.'J?t,ετ') οτι.. γ. 1 rι'Jν'1.
"' το οι.χ -
-: ·ι;; " .•
fJ'jvx.μιω; ":'ής
-πc6ι;ε'JzΥ.;
1 ,.
νi τα•)ηι;Οή έν-:.ολώ,· ι
,..,r,;
\
-:ον Ίrιι;οίίν Χριι;τ-6ν !
Ίγνi-:r.οi ΛοUόλ~i : 'Ο δ1iι;1ψr,; Ί11πανο; Οψ.ελ1ωτ·ί); τοίί
Τι1ηιaιος τώ·ι Ί·r,ι;ο•λτών ( l 49 1- 1;>~6 ). Κλαι;ικ.ός π:ιρχ:pρων. Ό ΒΙJλ­
τα!ρ?ς ( 1) λέγει -;-χ ~~·i\; Πό,:~~ α•);,,•:ί : αθiλεη νi iπ?;ι.,ήι;-,ίτε :~.έγ~
"
ονομχ; • γινη,;
νχ ' ι.ι
•ιa!Lε λ tω":η; 7.ι?<'1Ξω; ·ι; ' ' . " '1f.? λ-·η;; • ι;;ε' 7:'Χ?Χ'Ρρων,
'Ε ' ')λ'
α,

7ι ;cx.o, α-τι,ο?ι;·} ·ιη ι;α; νi ε\·10 ι;·)·~.Φ:.>·ι'); π''.; •Χ; ί~i;ι;: τ')':ί αίώ·ι')t. ~ά
ι ι • ι · -.

ez .r, 8S
'"'
·ί; rw~ 1ox~~?'i 0Jν ·r, 1'Χ:· ~.'J. iι; 1.·1 τ-~·ιΧ. λ'J"ι'r..ιι.·~·ι. ·f -:-t; νi l~'JΠ1')~!T..~ ":'Χ:
ι• 1
ι ι ..,

πιχοα.κ.ρr;·)ι;s\;
. \ι•1.ώ
• ·ι, κ.ι.ί νi ιίι;~~ κ.;ι;•' έξ.,;·r,ν
... i;c\(}.'J'ιι;; . Ιlιf1αινi>ν r''~ε-
\
~αίω; νΧ. ιri; ir.χ.γι..'J'Ι(7 ·ην ιυ.ίι.-ι ·Γ, ι·1.i:.α ·ι, Χ.λλ' iΧ.ν 8ϊι ιri; i;cxyιo•ιi-
,,. 1 ι. .
- ' ' ,, ' - ,. '
ι... .
(J')'JV, •ι;ι ι;;ι; 7..VΞ'{'-\?ω•η pωγ.?·,;. 'Ι' •,, ΙΤ·ι·ιει δ".Ίϊt;Η ..ιια O!Lt
. λ.·r,ι;ωμεν, 1.1πrιρζe
-:ro'a :Χ.Ιίοω:;ο; •1.iλλ?ι iξ . 'J; -:'?':ί :\.,;:,?λχ. ·ιΧ. ;ι.χ.;aικ.·/j ιί; m::iεv!IJt?-
• ' . τ,
υ.εfr,ν :. . . . 1> Ά ·-.?λ') ·)f):ύ; 8 :·fι'{ot':7.'. ~ Β':ίλ-:αiJ-;; τ;, εί~ΙJ; τίj; ο;:χοαι-
' • 1
φροι;•)ν-r,; ;1,,:x.i το·ι βίο·ι ':'l)'J -παρ::ίψρr,·1?; -;'')'J-;'Q'/ i·ι8ρ'5;, ~'1-:'ις 8ιi των
'Ι ·l)trO'.Jϊt'ώ·ι -
":''J'7Ο';τ~ν ' . ~
z;;ι,1ρχ.ι;:ν . .
:.';;t -
τ-r,; ' ..fJ;
"':'JZ ··-
ΙJJ-.. ..r,r_ -
":''Ι); Ε'vρω~; · .r
'Όη τ~ κ.?1·1:ι~:ι·)λ\ον τώ·ι Β:χ.ριr.ίω·ι τ·(ι 6 Α•'ιγο•)ι;τ?·; 176'.? iψί:­
ι:ι•.-rε
, •·iϊν έϊt8ίωξ1• -:ώ·ι 'Ι·r,ι;?·Λ-;-ώ·ι i;ι. -:-·i\; Γαλλία;.' 6 βαι;ιλ:v ς τ·ij; Γαλ-
λί:χ.; Λο'J8'ιb(κ.?; XV ψ?~')·)με·ι?; αι•)•ο·~; iγρ:ιψε εί; τόv έν 'Ρώμ'!)
σr:pω:η r·i, γ τC}1. Ί ·11r,')•JΪ;ι;Ίν ( τb·ι τ(τ-λ-;ν σψαιη ]'OV πρώτιις έ'λα~ιν ό
Λο;jciλας τι;Ί 1~'1 l -παρΧ •ο~ Ιliπα llα.."ιλο·; 111) έρωτώ·ι,iν σιη-χαrιτί­
θ~·το νά noπ?r.?•.ηfjή
ι ό .ιι.αv?vι~u.ό;
~
το;:ϊ ι;ωυ.;ι;τιίο·ι
ι τών '[-r,-;ο'Jϊτών 1').
• \
Τ?11α~-;-ην ίιη;~ν είχε λi~ει εί; ,α π?λιτ1;ι.ά πpiγι~.ατα τ1\; Γαλλίας το
11ώμα τών Ίηι;Q•ι·~-:ώ·ι, ~περ ϊ~ρ·,ι;ε -πpώτο; ε\~ παράφρων !
Ό Λ?;:,6),'7..ς E<.M/.~v έκ. fιευιfαισtlιίσεωr χ.αί τών πiν-;-ι αύ-;-οu αίιτθη-

~lJ Dί~tίοιι . f'lιilosoμlι. σ!λ . 602. ton1 . ΧΙΙΙ.

('!ι Alexaιiιlι·e nιιmas : Lοιιίs XV eι sa Μuι-. t882
 465
-:-ηpίων, iίχουεr, UJ.lιπn, iίπτετ(ι . ώσ1pαίrετο τ·ί;ν Ιlαναγίαν, τr,ν 'Ιη­
ι;οϋν Χριστόν, τόν Διά(Jολον κ:χί :7.πειρίαν ~€ άλλων όραv.zτων είχεν,
ol.-:x. rχοψ;ι ι;υν·f;θως ψρενοbλαbϊίς τινες, διό καί ελεγεν, δτι ·ί; zρισ-η-
\ l\ , :;-
ανιχ.r, η·r.ι;κεια εινε οraτη ΧfΙΙ nπτη,
f ' 1 ' t ' ,., ., t ' , ~,
κ.αι οη εκαστος. ως αΙJτος, ουναται

νοc τ·i,ν ιιίσθαrθ!i κτλ.

Πολλάχ.ις -~ κουε τον διά.bολον θορυbοtιντα. έν τ·~ οίχ.ίr- TO'J χ.ιιί θραύ­
οντα τiς •)έλ'Jυς τών παραθύρων καλ είτα έξαψανιζόιι.ενον αϊψνης ~ιόι
τών τοίχων
... το•J δωv.ατί'Jυ. ε•)f1ύς i11.α έδείχ.ν•Jεν είς α\ιτόν τόν σταυρόν·
~ ' ~

Χλλοτε ~Ε πάλιν Ε(Jλεπεν Π'JΟινον ;'Dιν -;τ):ηd'ιάrοντα Καί υ., αγε•.Jον-:-α αύ-
ι . ι

-.6ν διόι -.ων ?ψθιι.λι.ι.ών του , κ'J.ί τέλο~ νυχθ·ημ.ερον ·r, νοχλε\το ύπό πλ-f;-
1},,υς 6πται;ιών, ·ί; -;:ψγραψ·/., τι;'>ν όποίων, ώς λέγει ό Baylc,θόι έπλ·f;ρου
6λοκ'Ά:f;ρους τόιι.οvς . Πολλάκις κατελαrι-~iν ετο •)πό/Jιιθει'ω: με.lα ~:i-o.lίar:
καt 1'. '1.τετρ•.Jχ ετο vπό τ·f,ς ίrfiar: της αύτοιιτοrίrις. 'Η οiχ.ογένειά. του, λέγει
6 Βολταίρος, βλέπο•Jι;α -:-όις παρακρο•.Jσεις αύτοiί άποπειραται νόι τόν
iγκλείσ~ που καί νi τόν κ.α11·JΠΟbά.λ:ι •)πό 11εραπείαν -:-ινά. , iλλ' 6
Λοijόλας ~οαπετε•)ει
Ι
έν τοια•.Jτ-ι:ι 1 κατασ":'ά.ι;ει καί iποmασίζει νόι 11.εταb·Γ,
Τ ί ι

είς 'Ιεf'Jυσαλ-ί;μ. Έπι(Jι(Jά.ζεται f.ν Βαρκελών-~, έπί πλοίο•J τινός χ.αί

' •
:ΧψιΧνΗται εις ' Β ενε":'ιαν·
· f1-Ετ ' 'J'λ'ιyον "
ΟfΙ.Wζ • ~
:ΧΠΟΟιωκετ ·
αι '
tΚ τ·ης ΠΟ' λ εως
-
τ.α•)τ·ης καί Ξπιστpέψει είς Βαρκ.ελώνην πiντr:ιτε έπαιτών τόν άρτον τr,υ
και' πιπτων
' '
7Ψ/_νακις ' εχ,σrασεις.
ει; ' ' 'Ε<,πι' -;-ε'λ ο •Jς πει'θ ουι;ιν α•Jτον
' . οτι
" οια
".
νΧ Ο:ιπά.γ·!J είς τούς Ά γίους Τόπους οπω; χ.ατηϊ:fισ:ι το,'Jς 'ΙΌ•.Jρκ.ους καί
τούς ?ρ11οδόξο•Jς χρι11τια.νο•.i;, εiνε iνiγχ.ΊJ νΧ 'ίΠ'J'JΟiι;~ 6λίγον τ·ί;ν θεο­
λογίαν · ~ιό καί μεταbσιίνε•. εί; σχολήν . τ•.να έν ·ί:λιχ.i:~33έτών,ι7.λλά ~ιω­
χθείς καί έχ.εϊl1εν Χκολου~εί είτα τr:ι•~; προι;κ.•,ν-ητάς τοu Άγίου 'Ιακ.ώ~ου
καί ΚΊJρ•jττει τόν λόγον τr:ιij (:.)εοϊί eίς τtiς πόλεις χ.αί τά χωρία τΊjς
Ίι;πανί-χς, iω; O'j ΙΤ'Jλληψθείς έγχ.λείεται έν ταίς ψvλακαίς τΊjς ' /εpι#ς
Έ(ηάσεω(.. ιι.ετ' ;λίγον δέ έκ:ϊl1εν ά.πολυτρωl1είς ψυλακiζετα\ iν Λl­
cala, όπό11εν δραr:ετεύ'1ας σ•Jλλ()ψ.~iνεται καί ψυλαχ.ίζεται έν Σαλα­
!-'·iγχ~.
Τέλος βλέπω·ι, λέγει ό Βολταϊ:ρο; , οτι ο•)δείς προψήτης aεκτό; έν
• τ~ πα:τρί8ι το•J, ά.να:χωρεί πεζ·~ 8ιόι το\ις Ι Ια:ρισίους έν συντροφί~ ~νι:.;
ί)νrγ1 .φiρr:ιντος τ~ν ι;iκκ.r,ν, τΧ β•.~λία καi τχ ειρόyp-χψi -;-r,υ. z.
'Εν ΙΙαριι;ίοι; ή α•),·ί; •'ιπr:ι~r:ιχ-'r; καί έπ1τυχία, 'JL'X καί {ν '1'1-;τανί~·
~ιό iπέρχ εται είς 'Ρώμην' ενl1α Ε•Jρών ένθο•Jι;ιαι;τiς τινας χ.αί ψανα τι -
30
 466
χ.ούς, ώς χ.αί τινας έπιτη3είο•Jζ έχ.μεταλλευο~ι.ένους χ.αλώς τάς -;-;ερ\ι;τi­
ι;εις, ιδρ•Jt;ε τό ;;ανίι;χ•Jρr;ν eίτα γεν?11.ενον τiγ~ι.α -:-ών 'Ι ·11ι;ο•J'i-;-ών , οί­
ηνες άκ.ολο•.Jθως συνετάραζαν έr.ί τόι;ους αίwνας τόν κ.όσ11.r;ν !
'Ιερώνuμοc; ~α.βονα.ρόλα.c;. '!-;-αλός ίεροχ.Ύjρuζ c:εριι:Jν•ψ.ο;
( 1 'ι 5 J- 1498) άνήκ.ων είς τό τiγμα τών Δομ•.νικ.ανών. 'Ως πολλοί ~λλοι
ύπεbλήθη χ.αί ο•jτος ε ίς ποl.λο•.Jς πεψχσμούς κ.χί βαι;χνο•J; το':ί 3ι-χbόλl)υ.
Τό ·~~ι-ιι;v το\ί βιbλίοu αύτοu , οπερ πραγματεύεται ;;ερί τι;;ν προφ·11τειιj·; -
το•J , έιι.περιέzει τούς διαλόγο•Jς αι)το•J μετχ το\ί ~\α~όλον , ον έζεΗ11.b?:­
νεν ώς έρ1ψ.ίτην · έ'πιπτεν είς έχ.ι;ται;\ν ι;η_νiκ.ις , έν κ.tt.tpci) τΊjς 6;;οί7..ς 1/f•-
r,·εrn Fί( iπικοιrωrlrη· μετά τοu Ά γίου 1Ινε 1.J11.ατος ' τό όποιον ·)πό 11.ορ­
ιpήν περιι;τερiς έπeχάθητο l:rcί rnv ι'/φου του κaί Μαε τn firfμpnς /γcnς το;;
. '
ωrος του. \} . θ η εις
Ι "ατεσικ.-χι;
' ' '
τον " .
ό:α π•ηο; ' θ χνχ-:ον
' '
ως '
αιp3η.ιος ' '
κ.7..ι

~κ.i·11 τίj) 1Ιι98 ώς τόι;οι ~λλr:Jι φρενοbλαζ5είς .

.lorleu (Pi e ιTe) Διαμαρτvρι>11.ενος γiλλος Οεολόγl)ς ( 1f~3!)­
I 713) 3ιiση~ι.ος γενόμενος έκ. τών θεολογικ.wν το•, t;•Jζητ·~σεων, τι:ιν
'\ • ' • ~ 'Α '\ • .Ι Α ''Q ' '\ - '
ι;χl)Λιων το•J επι της .'"\.7tΟΧ'ΧΛ'Jψεως κ.τ . f'.παι;zεν εκ. χ.ωΛικ.ων πονων,

ο;~ς άπέ3ι3εν είς μizην, ην σvνεχ.ρότοuν έπόc τiίr: ·1ωι.llac τοι• l.'Trn
ίππ6ίς. Συντάσσων τi ι;χόλια τ'Ϊjς Άπl)κ.αλύ'fεως εlβε τήr κεψι.lιίι·
τiίc Β.1.ασ<;ημίας, ·~τις είχε 8iκ.α κ.εψαλάς χ.αί δiκ.α χ.έρατα (J.ετά ~έχ.rι.
ΙJτ εφiνων έψ' iχ.άΙJτοu χ.αί έτρέψετο έ~-. τΎjς ζωης του.
Cardaιι · Φιλόσοφος(I) γενν-11'1είς έν ΜιλiνΙJJ τφ 1:ωs · έν -:οϊς
σηγρά.μμασ~v 7..•)τοu περιγράψει μετά. r.ολλΊj; άκ.ρι~είας τ .άς δι-χιpόροvς
ιjΕυ 'faισfJ1ίσiιc (l1allncin:ιtions), ύιp' ών κ.ατε ίz.ετο 11-έz.ρι τέλους τ·ί\ς
r -
~ωης τΟ'J ·
,
απευιοε
,i1- \} \} •
σε το
• •
ιpαινομενον τοuτο
-
εις
• •
υπερψυσιχ.-,ιν
, , ,
αιτιαν.

ιι'Όιtω~. έ'λεγεν, ό Σωχ.ρχτης, ό Δίων, ό Συνέσιος χ.αί πολλοί οcλλοι

<<ώ~ηγοuντο είς τάς πρiζει; χ.αί τον βίον α •)τwν 1JΠΟ ιtrιψοrίου, το·~­
«τέστι ίιπό μεσiζοντl)ς οντος μεταξ,; 7..νθρώπων χ.-χί τ·)ij Θεο\ί, 0 1'.ίτι.) κ.αί
έγι°,) εlz.ον τό ιtaψόra!r v.ου, τό πrέ;;ιια ιιnυ , 5πεp δι. έ~ι.έ ητl) πiντοτε
«καλόν χ.αί φιλε•.JσπλαγχνΌν (SpiΓitn~ })()/111 S)>J . "Ωταν έπει;χ.έπτετο
• .
'Χ•Jτον
.
το πγευμπ
- \}
του προεισο-;-;οιειτ.ο
- . ' '\ - \}, . ' fl'α-
υπο Π7..Λμων κ.αρσιας και !Ι"

)·εtο ίu_rυpι)r σFΙσf'δ'Υ τiίς ]'iίC t;•Jνταρiσ11οντα ολον το σώ:ι.α του. F,ίς τ·ί;ν
ιJ ' n ~
- rJαψ.Ι)νιl)u ' αποκ.α
' ε ι'λ ει, ε"λ εγ~. τας ' λ •ηιεις
Ί χ.-χι' ':' ·'
,.ι'>η•ιειαν του ' το•J οφ . Χς γν ω-
'

ι Ι) ........... : 1,(' \)1; 1111111 ι .11' Sor 1·;11 Ι '. σ;).. 2?S .
 467

σεις α\ιτο\ί περί των -iΛλων -;ψχγμiτων ":'OU κ.όι;μοΙJ· sίζ ~.>Jτο όφsίλει

τ·ήν Sόξαν κ.αί τΎJν -pήιι:t}ν το•J κτλ. Περί τά. ':'~ίλη το\ί βίου του .fiτo
ι;zεSόν έντελώς 7.αpάφρων · έν χπΜ•. Sέ Χλλως τοϊς έργοις α•)το\ί ή έκ.
τών 'fε•JSα\σθήσεων παpάrοιrι εlνα•. κ.αταψαν-ί]ς.
S"·aιιιerιlaιιι. Διάσηιι.οζ ψ ·Jι;r.οSίφης Όλλαν~ός (1637-16~0 ) .
Αϊψν-Ι)ς έγκ.α":'έ'λιπε τάς ιι.ελέταζ 't'O'J περί τ-Ιiς Φ•.Jσεως κ.α: έπε3όθ·11 είζ τόν
· μυπτιχισμ.οr · 1't'αθών ~έ f1rιflεΊαr flf. laπ·oliar Κκ.αυσε τ?ι f.ργα του, πρό;
r.'Jγγραψ·ήν τών ό1't'οίων εi.zε ~απαν-ί]σει "Πολλά. ~τ-11, Sιότι έφο~είτο μ·f.
3ια:tράξ·~ ιεροσυλίαν iποκ.αλv~των Sιά. τών 1't'ερί της Φ·~ι;εως συγyραιι.­
!1·7..των του τά. /Ι.'Jι;τ·ί~ρια το\ί Θεο\ί . Ταϋτα λέγει περί α•)το\ί έν τ~

((Πprηpατει'~ι :rιεpί ιοί! ΠειprψατιιJιιοv» ό Zimeι·ωann. ?ι;rις, εϊρη­

ι;θω έν παρό~ω, 11.ετά τινα χρόνον :i-;;έθανε καi αύτός ψρενοι";λα~·ής, ύ1't'ο­
Ϊ. ονS ?ιακ.ός κ.αί πiσz ων έκ. ψευSαισ~·ί~σεων.
:~οuθήρο~. Άρzη'tος τοϋ πpοτεσταrτισμοϋ ;ι.αί όμοιοπαθ·ής συνά-
3ελιpοζ το\ί Λοϋόλα μΎJ ε·)pίσχ.ων χ.αί ο•)τος ·ήσuχίαν iπό τον S\ά~ολον.
Διεχ.ρίνετο έπί εvρεί'r- μαθήσει κ.αί ιι-εγiλ~ ~r.ανοίr- έπι~ράσας τά. μέγr.στα
έ1't'ί τ-Ιiς μετα~ολ-Ιiς της ;)ψεως τΊjς Ε•)ρώπ·Ι)ς 3\ά. το\ί η_ίι;ματος τοG λο•J­
f)·Ι)ραν\σιι.οu . Τά. iποτελέσματα τ·/); θρ·Ι!σ;ι.ε•Jτικ·/)ς έκ.είν-1) Sιαιρέσεως τι;ιν
λαω·~ τ·/)ς Ε·)ρώπης ΧΧό/Ι."Ι) κ.αi ι;·fιιι.ερον ~ιιχρκ.ο\ίσιν . Εκαστος sε γνωρίζει
όπόσον μεγίστη ύπ·Ι)ρξε·ι ή έπί8ρα,..ις τοt:ί σzίι;ματος τούτου έπί τ.:;jς πο­
ρείας των iνθρωπίνων πραγμάτων , κ.αί τοίίτο 3έ χάρις είς iνα πχρi­
φρονα . Ό Λο•Jθ.:;jρος Ι/.σχε πολλά.ς όπτασίας χ.αί Χλλα; φευ~αισ%σεις.
'Εν τ·~ 1't'ραγματεi:\' ~.ύτοu (( Missa tΨi vataJ>, λέγει ό ψρενολόγος
Bι·ieΙTe (]e Boisιnont, ( ), έν ·~ ό Λονθ.:;jρος 1't'ερr.γράφει τΎJν ιι.ετά.
1

το•j Διοιgόλο•J ι;υνέντευξίν το•J, iψoG έξαίρει τ-fιν 3vνοιμιν, ην κ.έχ.τηται

ό Σατανiς. αίSο•.ί, άνακ.ράζει, πώς έξηγείται τό γεγονός τ-ίjς εύρέσεω;
))ΠΟλλάχ.\; τεθνεώτων iνθρώπων έν τ~ κ.λίv-~ -:-ων· εlνε ό Σιχτσ.νίiς ό

>1 όποϊο; στραγγαλίζει τον λαψ.ον των χ.αί τούς φονε•.Jει . ... » Άλλα­
χοϋ Λέ ό Λουθ·Ι)ρος σ•Jχνi..κ.ις άναψέρε1 , ότι 6 Διά{)ολος 1't'ληr.ιάζει 1't'ρο;
αύτόν καί χινεί 11άκ.χ.ον 1't'λ·ήργ; χ.αρύων, οτι ι.ι.εταμορφοίίται είς !1.'J\αν ,
?τι άναρτiται άπό τοίί τραzήλον του, ότι έπιι;χ.έπτεται αύτόν έν τ·~ι
κ.λίv"!Ι ;ι.ιχί τίθεται πληι;ίον τ':J•J ~·-~ νά χ.οψ:r,θ~ παρεvτιθέιι.εvος ιι.ετσ.ξ·~

(1) Drlt~ι..-e clt~ Doltilιnoιιt: \)ι ~ ~ H:ιll11ri11:1ti11Ω!; '1,). . ~24.

 468

τής σ'.JζvγοJ 't"OV Αίχ.ατερίνης χ.αί έαυτοίί κ..τ.λ . Ό z,νjngle, ~λλο;

πάλιν μεταρρvθμιστΥ,ς Έλbετό;. διϊσχυρίζετο, ότι ό Λουθήρο' ήτο
0 1)

ιι.όvον 'έν πνεϋμα ά.χ.iθαρτοv , ά.λλ' ότι καί κατείzετr:ι 'Jψ. όλοχ.):ί;ρου

λεγεωvος έκ διαbόλων.
πα·
Nεu-tωv. Μεγα'λοψ•Jία έχ. τών πρωτίστων. ~Επασχεν iξ ~νος
, ;-.α­
ραόόξοv νεvρικοϋ ψcτινομέvοv· όσάκ.ι; το•)τέστ\ν έπέbα1νεν :>ψ.iξης
πέσ:, ώστε
τελαμbiνετc. ύπο ί.lίη·ου χ.αί ε[χ <. 't"O\C.uτoν ψόbον fl·Y,
Κα-:-i
έκράτει χ.αί όιά. τώ-; όύο zε•.ρώ·ι α\ιτοu τάς θυρίδας τής ~:1.iξη;.
ίίrα: t'σri­
τiι τελευταία ετη τοϋ βίου τοv «έκvpιεύθη i•πο με.ΙaΓrο . lι"ας,
έξ­
pιισεr αύrόr rfις ίκαrότηrος ωv σκέππσflιιι)). Τοσοϋτον όέ είzεν
τάς ι;·ψ.­
ασθεν-ήι;ει α•)τdν διανοητιχ.ώς ·ί; νόσος, ώστε, όταν έ~·ήτει τις
είς -:-όν χ. .
bοvλάς τοv περί ζηηίματός ηνος, έ"λεγεν : « Ά πε•)1vνθ·Ι)τε
"Moi νι·e (βο-r1 θόν αύτοu)· αύτός γνωρίζιι τ(';uτο χ.iλλ\ον έfΙ.ΟU)).
Εύρiθη δέ χ.αί zιιρόγραψον τοϋ Ήμερολογίο·J τοu όιασήμο•J ψ•,σικο•)
Hιιyg·ens, ι;vγχρόνου τ(';\ί Νε•.Jτωνος , μαρτvροuν ~ριι;τα τό άλ·Ι)!Jeς
\ιπό ψρε­
τοϋ γεγονότος, οτι ό Νεύτων είχε προ11bληθή έπί τινα κ.7.ιρόν
ό χ..
νοbλαbείας . Τό χειρόγραφον ϊχει οϋ-:-ω: αΤ~ 29 Μαίου 169'ι
«Colin έχ. Σχ.ωτία, μοί όιηγ·ήθη , οτ1 6 περίδοξος γεωμέτρης Ίι;αάχ.
(( Νe•.Jτων πρό 18 μηνών έπαθε όιατιίprιtι r τώr fj'Jiεrι";;r {cleιncnce) είτε
τ·Ιiς f'·εγi­
«σ•Jνεπείqc τ"i\ς χ.αταχρήσεως .,.ερί τ·ί;ν έργαι;ίιχν εϊτε ι;•Jνεπείqc
«λ·Ι)~ λύπης, ΊJν ·~σθ:iνθη ίδών χ.:χ.τ:χ.στραψέν τ6 Χ."Ι)f'.ιχ.ον :χ.•)τοu έργα­
« στήριον \ιπό τ1jς πvρχ.α"ίiς μετ:Χ τι•ιων ι;πο•J3αίων χ ειρογρ Χψων το•J ·
ι<ό Colin προι;έθηχ.εν Qτι κ.ατόπιν τοϋ σvμbiντο; το•.Jτοv ό Ν ε•.Jτων
ψό­
π:χ.ρουι;ιασθείς rί~ τόv ~ρy_ιεπίι;κοπ(';ν Cam1>ι'i ιlge ι:111l.Ιι,σΕ. κατά
οι ψiλοι
ποr ιtη.lοϋ1·τα τήr ιJιrιrάpa6r τ:ώ1· Ιjp8>·ώr αύτοϋ, όπότε κ.:χ.ί
οίχ.ίαν
τόν παρέλαbον χ.αί τόν ώ~ήγηιrαν έγχ.λείσαντες .χ•~τόν είς τήν
«του, ένθα έχ.όντα iχ.οντα καθυπέb:χ.λον αύτ~ν \ιπό θεραπεiαν , ~ιά
είς
<<τής όποία~ f'.ετ' όλίγον έr.ανiχ.τησε τήν προτέp:χ.ν α\ιτοίί ίιγίιιαν
«τρ~πον, 6,ι;τε ι;Υ,μερον έννοεί τό β\bλίον α•:ιτοϋ : ((Αί Άrι·α/)).
ήτοι
Μι'-:'i τι·ιοι ΕΤ'Υ) ~πό τής διαταρiξεω~ τ:χ.•)•ης τών ψρενών α\ιτοϋ,
τιίς Ά:rrnκrι.l ιί!freως, ώς χ.αί
τ<';i 1700 ό Ν ε•.Jτων έποίησε τά Σχό.lια έπί
-Χ'λλ:χ. τινά θεολογικά έργα.
Ό ϊ~\ος Ν ε•.Jτων έ'γραψεν zίς μίαν τι;Jν πρ~; τό·ι -::εριώ ν•ψr, ν ψιλό­
ι:
σοιpον .Jo\HJ l_,ocl.;ι• έπ•.στr:ι'λι71·1 -;r,•,, ;,τι : ιιιfιίι.ΙΙΙΕ f'iΊηίς τιηιι: . ι ·ωpί
 469
) ά έι!Ι o.lηr τιίr (t,:rιψιr rοίι .τrεύιωτός του ιιι;on.-;ί.stenηj uf ηιin cl>J .
'Εκ τoiJ τρόπου, καθ 'Ον ό \3 1.ος Νεύτων περιγρiιpε1 τΥ.ν νciσον του , έξi­
γεται, οη έπρ?κειτο περί τ·ίj:; ό~ε{α(' ά}·ο{α(' (dernencc aignc η niό­
l:ιncoliι~ ί1 vcc stn ρeηι'), Ύ\η; εfνε v.ία ιι.ορφή τ1jς :lυ:τομαrϊας.
Τάσσο; Τορ~οuά.~ο;. Ό πατήρ του Βερνiρ3ος Τiσσο:; 3ιε­
κρίθη έπ\ι;·ΙJ:; ώ; λ•Jρικός πο1ητ-fις κ~ί λογογρiψος. ' Ο Τορκl)υi3ος έ·ι
·ί-,λικίqι 16 Rinalclo καί ·ii~"ΙJ μ~τά.
έτwν συνέθετε τi; Πζώτόν το•J ποίημα
τ·~ν ποώτην ταύτ·Ι)ν iπιτ•Jι.ίαν ·iiρzισε νά. συλλiυ.biν·r1 έν νώ τi; σ·ιi-
\ .. .. • 1 • Α.

3ιον τΊiς ά.θανiτου έποποιίας α ιί cίπt.lε~·θη.ωflιίσα Ίεpοι·σα.l1ί1ι>J . Εί;

·ί;λιχ.ί-:χ. ·1 33 έτwν r.ροσεbλ·ί;θη ύπό ιρμνοbλαbεiας φανταζόμενος οη ύπό
πΧντων κατα3ιώκεται, οτι συνωμοτο\ίσιν έναντίον του οπως τόν 3ηλη­
τηρι7.σω11ι κτλ. Μίαν .Υψ. έρα.ν 3έ ώρμησε κρατών έγz.ειρί81ον είς τ.Υ,ν z.εrρα
~ιά νά ψονε•JΙΤ{ί ενα ύπηρέτ·Ι)ν, ον έfJεώρει ί3ίως λίαν UΠΟΠτΟν' ό ύπ·Ι)­
ρέτ"Ι)ς έσC:!θ·11 τ~ παρψbiσει Χλλων προι;ώπων κατχ τ•.ίχην εύρεθίvτων
έν τ~ αίθο•.Jι;·~ τοι::ί μεγiρο•J τoiJ 3ουκός τής Φερρiρη,, ϊνθ-χ 3ιέιι.ενεν ό
Τiι;σος ώς ιpίλος καί εύνοούμενος.
Μετχ τό συ11.~χν
ι
":'οϋτο τ·~• αίτ·ί;r;ει του ά.πΊ)λθεν εί:; Φο-χΥκισκΧνικciν
Ι 4

η 11.οναστί;ριον, όπ6θεν ~γραψεν εί; πολλούς, ί3iω; ~Ξ πρός τόν ~οuκα

-;-ης Φερρχρ·r,ς. έπιιrτολiς πλήρει; πα.ρα.ληρ·ΙJμiτων. Μετ' όλίγον iψυγ<ν
.
:,1(.
- .
του f'·'Jναι;τ"Ι)p\Ο'J Κ.α.t
. t
V•Eτεl'J'/)
,ρ ' - • ~ '\
Παρα τ·~ αΟΕΛψ~ το•J
- κ . . ' <V. )'
Οpν'r)Λ\:\' .;..ι'J-

οιivτω, ξπί τ\να.ς υ.Ίjνχ; 111..ε~όν ένηλώς tπα.να.κτήσας τ-fιν προτέραν πνευ-
~ 1 ~ ...

μα,ιχ.ήν ύγiεια.ν· είτα έπα.νηλθεν είς Fenarc παρά τφ ~οωι.ί, ύπο-

r;χεθείς πρ?τερι;ν α.·)τίi'>, 5η θ:Χ .Jποbλ"Ι)θ·Q χ.ατi τήν έπιΟυμίαν το •J είς
iα.τρική•ι θεραr.είαν. 'Αλλά 3υι;τυχwς πiλιν προσεbλή!;Ιη ύπό τj\; ίa­
.ta1·rolίa< το•J κ-χί iπελθών έχ. Φοροiρη; πε,οιεπλανiτο ά.νόι τόις πόλεις
ι, '
τΊiς Ίτχλία;. 'Εν Το•Jρίνφ είχε κ-χλώ;, όπόθεν πχλιν ά.πειpiσισε ν:Χ
μετα{;·~ είι; Φερρά.ρην, ~νθα. οι χ.α.,α31ωγμοί καί οι σκληροί τρόποι τoiJ
3ουκός, κατά. το λέγειν τινών, άνέ::':'υξαν έπί μικρόν τινα.- χρόνον '!t'iλιν
τ·/~ν νόι;ον το\ί 3υστυz.οϋς περιπλανωμένου ποιητο\ί, συνεπεi~ της όποία.;
iνεχ.λείσθη εί; τό νοr;οχ.ομεϊ?ν τΎ\:; Άl·iας Άr~·ης, iνθα. 81έμε1νε•1 έπί έιιτά
ετη, τ~ 8ιαταγ'{\ τοιJ 3οωι.6; ,. κ-χ(τΟ\ 3ιετέλει , ώ; λέγουσί τινες, ύγι-fις τά.ς
ψρένα.; κ.αί &παξ μόνον κ.ατi ":'·/~ν σκ.ληρόιv ταύ>·Ι)ν αίχμαλωσίοίν παθών
iξ όξείας ψρενοπλ"Ι)ξίας· τοuτο οι.ι.ως φαίνεται άπίθανον, 3ιότι έκεί εί8εν
α.vτόν ί3ίο\ς όψθα.).μοϊς ό Montaigne έν πα.ρα.χ.ρούσε1 δια.τελο uντα.
 470

Τ~ παρψ.~iι;ο\ ":έλος πολλών vψ·ΙJ1ών προσώπων iζΥ,λθεν iκ. τοu ·ιοι;ο-.

,ρ • '1 a!l t Otιa, εν• θ :ι. {} 'λ . '
ΙJΠΟ τr,•J
.. ~ '
σουχ.ι;;
•
κo:J.εtO'J
'
κ.αι f'-ΕτεΌ·Ι) εις ~\ 7'Εριε•ι:χ. ΠΕτΟ

-:-Ί)ς πόλεως τα.•.ίτης . 6πόθεν ε\τα iο.ελθών μετέb·ι; είς Νεir.ολιν , ενθα.
~ιεταράχΟη -::χλιν τάς ψρένα; lrEJaι , ώ; λέγο•;r;ί ".ινες , τώr πo.l.lώr χαί
άιfίχωγ iπιχ1•lσεωγ rov εp1 ·οι· τυι· ! l\Ιέz.ρι τέλους 3ε -:-ου βίου του ού-
3έποτε έγχ.ατέλειψεν α.ύτόν Υ, λεγψένη με.lιιπ;υ.lϊιι, χ.αίτοι ώς έπί
το πλείστον χ.ατά τάς ό\α.λείψεις τ·/)ς νόι;ου, ώς χ.αi ο.ερί τΟι τέλ·Ιj τοi:ί
~ίου, τΟι :Χλλα. χ.αλώς εlzε τό λογικόν α·)τοu. ( ) Ό Τάσσος , οπως
1

χ.αί ό Σωκράτης, ένόμιζεν οτι lχει οίχιϊόr τι ιtaψόrιοr , τό όποϊον

συ)·ιfιε.lέyετο μετ' α•)τοu. όιϊσχυρίζετο όέ οτι lιi.αfJε παρά τοu όα.ι­
fΙ-Ονίου τού.το•; πράγματα , τόι όποϊα Ο>J~έποτε χλλοτε OU':'E EL'f. έ 'Π'Ο'J
:iνα.γνώr;ει, οvτε είχεν iκο•jσει ποτέ, χ.αί οτι ο·~~είς πρr, αύτοϋ τα.

εμα.θεν 1
Den'\'enιιto-f;elllol. Ό όιχr;ημος ούτος τορευτ·Ι~ς χαί με­
πε­
-:-αλλοχαράχ.της -ι.αλλιτέzνης άψiσας έν Φλωρεντί:r- ( 1500-15 71)
ριγράψει έν τ·~ ί3i'f αύτοϋ βιογραψί'f τόις πολυχρίθrι.ους ψε·1όα.ι11%σεις ,
• θ ε (2 ).
• επο:
. , ων Β Ρ , • • λ '
υπ·Ι)ς κατα
. '
την
. -
εν τιμ ψροuριιμ
'
υψ ε1:1αρηv.ενος υ;-;ι:,

Qol
.ο ...-\ ngc ψ'J λ'
:χ.κ\σιν' του '
α.πεπειρα.•1·ι;
•ι.. '
ν ' αuτοκ-ιΌν't
' ..~, . χ'λλ' εα:
j•;
•
> απ-ε. l.ο(
..-·~ βοηθεί'f τοϋ αύτου άγγέλου , τοϋ
τόν πα.ρεχ.ώλυσεν . Άργότερον
όποiου τήr φωπί1· iίJιovεr εύχ1ιιrώ<, ά.l.la ι)ε,. l61επεr αi•τάr, ιίιfεr
έν -:-<!) ·ί) λiφ τ·IJν είκ.6να τοϋ Χριστοtί. « Ό 1\λιος μοί έψχνη, λέγει ό
)J\~ιος, ώς fΙ-iζ~ χ.α.~α.ροtί iνα.λελψένου χρυσοu · iνφ 8έ παρετ·f.ρο•Jν
>> α.ύτ6ν .;Jρχι11ε ~αθι.ι.η8όν νΟι έξογχ.οϋται κα.ί α.lψΨΙ)ς έξ·Ιjλθεν
έκ τDυ

»μέσου ό Χριστό; έπί του ι;τιιυροϋ · είτα ό Ύ\λιος έξωγκώθ·rι χ.αi όεu-:-έραν

)>φοράν χ.αi έξΊiλ&ε-. Τ, ώραία Παρθένος l!.χ.οvσα έν ταϊς ά.γ>'.άλαις αύτ.Υις

))τον υLόν τ'rjς χ.σ.ί t'-Η3ιwσα πρός με yλυχ.vτατον ι.ι.ειδίαιι.α 'Κ'tΑ. χ.τλ. ))
Ό κ.αλλιτέχνης οvτος Τ."ο pωv.αλέος χ.αi pιψοκίνδυ·ιος κ:χ.ί παρi­
ψορος, 8ιέπραξε 8έ κ.αί τινοις φόνους χ.ατά. τον ταραχώ8·r, χ.α.ί πλ·ίψι;
έπεισοδίων βίον του. Ή εχ.ρυθμος ~λλως όιιιγωγ·Ι; χ.α.ί ή -ί;θιχ.Ίι όιοι-
11τpοιp1J προ~αίνο•111α ένίι;τε χ.οι! μέχρις έγχ.ληματιχ.ων ο.ράξεων 8έν εΙνε
σπανία π:χ.ρόι τοίς χ.αλλιτέχναις.

(1) Vieιιnet, dc l' Acadι;ιnic. art. du Dictionn.

(2) Lelut: Λmulette de Pascal, σελ. 304 .
 Ιι 71

~\Vlft. '() τερχτολόγος ΧΧί εvφυ-fις ι;υγypα.ψε•Jς τοιJ (( Γιιf.ειι~ι'ιιυ

ιιιύ Γχιο ι:.{ιflFp>> ' ενθα 7:'οριέγρα ·}ε ιι.ετiχ. θυμη3εστiτων .. αρα3οξολο­
γιών τ·(Jν χώρ:ι.ν των μ·.κ.ροσχ.r.~πικ.ών Λ1λιπούτ, :;.,ν χ.αί ι;υντiχ.της -:ών
Πο.lιτιχώr Σιιτυpιχώr Φυ.Uιί ,1ωr, χ.ατα1τiχ.; r.εριών•ψ. ος aιχ τχς έχ.­
κ.εντρικ.ά.ς κ.αί ούτοπικ.χ; ί3έα; του ~ν Άγyλir. . 'Απέθα.νε φρενοbλα{.;·fις .
"Οπως τινf.ς προ3ια.τεθeιμένοι είς ψρενοbλibειαν , κ.αί ούτος εtχε τb
προαίι;θ"Ιψα. τ·f,ς νόσου αύτοόJ. Σ·η:ν:.ίκ.1ς tλεγε : ((θiι ά.rτ:υθάrω ιίπι; τiι

έ:rrι~γω)), aεικ.νι.)ων τήν κ.εψαλf,ν τΟ•J.

Καί έκ. τοόJ Ταf.ειιfiυυ τcϊί Γχιού.lι6η) κ.αί iξ Χλλων ύπ' α•j του ί ρα­
ψiν-:ων κ.α.τα.φ~ίνετα.ι ·ί; ·~πiρχο•Jσα άφθονία τοu σπέρματος τ·f)~ φρενο­
C5λα~εία.ς { ν -:ώ έyχ.εψΧλ<:-> αύτοu , έξ ού ·ή iχ.χ.εvτριχ.ότ-ι;ς τοίί άνaρός,
·{,τις βρα3tίτερον 11-οιραίως ε?-ελλε νiχ. ιι.ετατρα.7''{\ είς κ.αfJαρiχ.ν φρενο­
bλibειαν.
Έχ. τών πολλών πρωτοτ·.ίπω·J, iκ.Υ.εντριχ.ών ;-.α.l τερατω3ών ίaεων
τοϋ εvψ·Jεστ:iτου τοtίτο·J συγγpi.ιψέω;, πeρt· o•j, χ.α.τiχ. τόν Mol'Caιι,
~ιiι;-ιιμό; τις χ.ριτιχ.ός f.λεγεν , Ο":'ι ώς πρός τ·ίιν πρωτοτυπία.ν χ.α.ί τ·fιν
έψευρετικ. ·(, ν ό 1.Jνψ.ιν aεν είνε Υ.α.τώτερος τι;u Βtίρωνο;, ":'OV Μίλτωνος

καί Σαιξπήρου, iνα.φέρeιμεν ι1.ίαν λίαν χα.ρα.κ.τηρισηκ.ήν τής φρε-

":'OU

νολογιχ:/]ς χ.ατα.στ:Χσεώς το•J, τήν έξΎ)ς : ·

Τφ 1729 έό·ιϊμοσίευσε ψυλλάaιόν τι ύπ~ τbν !1. αχ.ροσ~ι.ελΥ, τίτλfJν :
Μετpιό11· ωr πpότασι(' πηιί παpωιω.lύσεως οπως ιiι τ.ixra ιώr πτω­
. ιώr τι/ς ΊιJ.fαrδίιις μι/ (3σι ί3ιίfJΟ( ιιιίτε εiς τυi•ς J'VYfl(' ιωr μ ιίιε είς τι/r
;rrιιτpίδα ιωr χαί :rεpi _{ρησψοποιιίσεως α ύτώr ύπο του κυο·ciι.
Συγχ.ινούι.ι.ενος ό έπ\ τφ έλεειν<ϊ>. θεiμα.τι τr.iu πλ·ήθους τών
Swift
έπαι-τώ·ι ":'Ϊjς 'Ιρλανa~α.ς 7>ληι.ι.μυρούντων τά.ς ό8οvς τών πόλεων σvν
γυνα.ιξί κ.αί τέχ.νο:;, «έζή-τησa, λέγει, 'έν μέσr.~ν -τ7jς αρσεως -του κακο ί:
»το•ίτου , όπως aι. όλίγη; 8α.πάνης χρ·ιισιμοποι·ήσ~ τ<t> χ.οιν<ϊ> τοc μιχ.ρiχ.
>J πα.ιa(α των έπαιτουι;wν τού-των πτωχών οίκ.ογενειών >J.
({ 'Εbεbα.ιώθην, 7>pοι;~έηι, ·)φ' ένός φίλου μου Άμεριχ.ανοtί, LΥ.ανω­
JJ-τ:Χ-του iνθρώr.ου, ότι τό κ.ρ έ ας iνός μιχ.:οu παιaίου ύγιοuς κσ.ί ί!.αλώς
J>τρεψομένου , ίaίως ε ίς ήλιχ.ία.ν iνό ς Ε 't"O'Jς , είνε ά.ρίστη χ.αί έξαίρετος
>J-τρfJψή , εϊτε ώς jrηι ύ r παρ::ισ;-.ευα.ζόμενον, εtτε ώς βpιιστοr ή έν κλι­
»biνιι>, 8Ε.ν ά.ι.ι.φιbiλλω ~έ. οτι 8ύ·ια.-ται νά ιι-αγειρευθ·a καί ώς φρυκτόν
J)( φριχ.ασf.ς) ή ι:>ς χ.α.ptίχ.εύμα (γ1αχνί).
 472

ί< ( lαpα.κ.αλώ λοιπό•ι ταϊ':εtνώς τό Κ.(Η'ΙΟν νά. λ:i~~ τοvτο ύ'Ι1:' i:J•.jιιν, οτι
>Ηχ. -
· των ι '.)ο "' ,~
χιΛιασων "αι δ"''ιων, •
αι "' · ~
20~:JΧ.Ι"ιχσες ~,
σεον νχ· κ.ρατ't) f:Ι ωι;ι
•
~ · · ·
>J<H7. τ·r,ν :χναπαραγωγ·r,ν · του · .~εtuO •J; , αι· ~·
σε "'
ΛΟιπαι· , ~ ες
ι οο "/,.\ λ ιαr ιι; ·
))ήλικ.ίαν iνός έτο•;ς νά πωλ·t)f)ώι;ιν sίς zρ't)ι;τοvς κ.αί πλοuι;ίου; ;;ολ(τα;,
»τή'"t ~U.'t)τOO', ου.ω; ενα υ.Τ.να πcότεGvν είSoπvtO'JU.~Ψ/jζ Ο_ Πω; κ.αλώς θ·t)-
' \ \ \ ~ '

)) λiσ·!' τό βρiψο~ οιά νά γίνουν ούτω τ:i βρέψ·t) παz έα κ.αί :lξια όπως
»παρατεθώι;ιν είς κ.αλ:Χ γε•.JfΙ.:Υ.τα. Έξ Ξνός παιόίου γίνονται όvο καλά
)) ψαγ't)τΧ έν γε •.Jι.ι.α-η ψίλων' οτσ.ν όέ. yεuματ(ζ·(. f1·6Ψ/j ·ί; Οίί'.vγένεια
>>Ο•.Jναται νά fl·αγειρε•.Jσ·rι :1.~νr:,ν τό ·f.ι-ι.ισυ· τ:i ιlπίσθιa π . χ. γίν<ινται
JJ·~v έξαίσιfJν ψαγητόν · τό όε λοι;:όν ι;ι;ψα καλώς κ.αρυκ.ευόμενr.ιν όι' i·
J>λοr.τ"; καl πεπέρ ε ω; όύνατ'1.1 ·ιά όιαηψΙJΙ1·~ έπί τρε~; η τέσσαρας ήv.έ­
ηροr.ς, οποτε κ.'1.ί γlνε .. αι ώραίο•ι βρσ. ι;τόν, ίόίως όε τό•ι zεψ.ώνα. 'Εν
>>Δου~λίνω. νά. ιδρuθώσι κ.οεω;:ωλείοr. εί,· τά. κ.εντcιχ.ώτερα
ι
u.έrJ'f,
\ '
· ε"ίνε
ι

>1δέ προτψώτερον έν αύτοίς τοις κ.ρεωπωλε:οις ν7. ι;φ:iζωι;ι τά βρέψ·r,

1>όιά ν:i βλέπ-~ 6 r.ελ:iτ-fις :Χχνίζον iτι τό κρέας κ.αί θο.ρv.6ν, ώς χλλως
)>ΤΕ γίνεται το\ίτο όιά τά zοιρίόια . . . .. Πιι;η•.ίω ότι τiι. πλεονεκ.τή­
»ματα το\ί η!όίου το•.Jτου είνε π<ιλuiριθμα . ... . κ."λ. >J
Ή μετpιόψpωr χ.α~ ψι.lάrθpω.rτ:ος αϋτ·Ι) 7t'ρότασις iτ:iψ·fι μετα τοu
ι;ηγραcpέω; έν τινι ψρενοκ.ομε(ιρ !
~ιχτω~ριά.νtο~. Ό πατ·ίϊρ αvτοί.ϊ :iπέ&οcνεν i~ i-.<ι .. λ·ι;ξίας .
·~πί πολvν zρόνον δε ό ιόιο; έπασzεν έκ x.lorueώr ο'.τα σμώr το\ί βρα­
ziονος. Εlzεν ά.~ελιpόν ήμιπαρ:iφρονα, έ'κ.όοτaν είς .rτ:rιrτός tίJιινς Χ<U(ίrι(
κ.αi άποl)αvόvτοι i[ 1ίμιπ.l1η ·ίaς . 'Εν τf, vεανικ.~ α&τοϋ ·ί~λικ.i'(- άεννάως
κ.ατείχετο ύπό ί~εών αvτοκ.τον(α.ς. 'Ημέραν τινά. ιiπειpiι;ισεν 6ριστιιιώς
πλέον νά α.ύτοχ.τονήσϊ1. ώς ~ιηγΈτται τό γεγονός τοϋτο ό ι3ιος είς το
i;ιγον το•;: «Mt'i.noiι·es dΌntre-tonιbe))· όθεν υ.ετέbη εiι; ιiπό-
'
κ.εvτρόν τι μέρος κ.αί έπλήρωι;ε όι:Χ τριών σφαιρών ϊν παλαιόν οπλον,
.
τοϋ όποίοv πaλλάχ.ις ή σχ.αν~:iλη iψ' έαυτ-/jς έ'πιπτε μετ' έλαχίι;τ·Ι)ν
κ.ροuσιν αύτοϋ έπL ':'Ou έ~:iιpους · είτα ίθ·fικ.ε τόν σωλ·i\να τοu οπλου έν­
τός τοu στόματόι; του κ.αί ετυψε τό ε~αιpος 3ιiχ. τοu χ.οντακ.ίοu · άlλ'
έ~αιρετιχ.ώς έκ.είν't)ν τ·ί;ν στιyι.ι:r,ν ή ι;κ.ανό:iλη δέν έ'πεσεν · έπαvέλαbε
-;;ολλiχ.ις κ.αί μετά μεγαλειτέpας όυνοcv.εως τήν χ.ροuσιν , :iλλά πάλιν
τό οπλον ~εν έξεπuρσοκ.ρότ't)σε, ότε ·ί~ τυχαία έμιp:iνιι;ις ιpύλαχ.ό ς τινος
έ'Οηκ.ε τέρμα είς τ~ ?λέθρων τοvτο πείραμα..
 473

λ\ορχ.εiτο ση_ν 1. \J;i;(, ""'Ν;•.Jτω'Ι με. Ιarώr ίιlεc~γ. ι< Τό ι.ύρtον έλ ::ίττω[Ι.1.
1ψ.(ιΙJ. έ'λεγεν 6 ιrυγγρα.ψε•~ς τοίι (( π Yf ι!ματοι; του χ pιοτιrιyισμοίι)) ' εΙνε
JJ"~ πλ·Ι)ζις, -~ 1.·ΙJόίχ χ.~.ί ·(, άiνναος Χμιpιbολία περί πα.ν":'ός)).
rεωργtα. ~άvβη. 'Η ίόiα λέγεt , ότι εί; ·r,λιχ.ίαν 18 Ι.τών
"!';Οοσεbλή/}·ΙJ ύ;~;ό 1 ;rιfleίa<· ffε.la7 .· ι1"υ. lϊac:· 'υ.ετά ταuτα ~έ είzε
~ ..
τιίσειι:
ι

:τpιi (' aύτοχ.τυ rϊar. «Ή τ:iιης αϊ.ίΤ'f, , ιέγει , ·Jiτo ένίοτε τόσr:ιν ζω·ΙJρ::ί,
1Jαίφνιόi« κ.α! πα.ρ::ίόr,ζο,, ώσ":'ε έbεbα.ιώfj·r,ν κ.iλλιστα, ότι έπρόκ.ειτr,
Ι>πηιi έrι~(' είδυvς 'j'flYOtl.lιιflείa(', Ξξ ·ής sπαΟονJ). Ί Ι ίόέα α.:.Jτ·Ι) τ'i\ς
α.·)τοϊ<.τονία; κ.υοίω~ πα~ου·η::ίζε-:-ο έπi τ·/j. IJiΧ• ποται.ιοu ή. χ.ο·r,μνοu
• · r ι ι

ή όπλων ή φιι:λιόίων πεπλ·ΙJρωμέvων ό·ΙJλ·ητηριωόών r,•)ι;ιών . Καί ό

'
πα.τηp αυτ·ης ' Ε
' - ειz '
ΠαpΟfΙ.Οια; '
"t'Χ~Εtς. 'Α ΨljJ'.E '
- λ ΟtΠΟ'Ι '
εις τΊjν . '~
τα-,ιΊ τω•Ι-
:τapοpμητιχώr (lnψιιlsifs), Οtτινες. ώς εϊό~ψ.εν, άποτε'λοuσι fΙ.ίαν /.κ τG>'Ι
:τιιιχι.lιώr τιϊι; έιιψιί.lου ψpη·ι,πιιθείαι; (foli() ιle ιlι:;g(;l1CΙ'es cω1co ) .
Οάλτερ·~~ό"C"C. 'Εν ·r,λιχ.ί'{. ό•.Jο έτώ•J έ'παθs ~αρiλυσιν ":'oij
~ ι:
οε1οιο'J
- 'λ
σκ.ε ους.
'ΕΙ' J ~ Υ
:.ιΌ:Χοι..,εν
' Υ . ' '
uποσ't'ηpι"οιι.ενος υπr,
(J
p;ι.κτηρ1:χς.
' ,
'IJ~ψ.εραν
τιν;ι iσχε τ-fi'I έζ-ίjςόπτ;ι.σίαν: Ειz.εν ·i)ό·r, μi.θει τόν/}::ίνατον τοϊί Βύρω'Ιος·
iν<ϊ> όε είσ·hρχετο είς τ·ί;·ι αϊθουσαν τοϊϊ i. ι;τιατορίr:ιυ, εί~ε τον ά.ποΟα­
νόντα. ψίλον του ίστi 1υ.ενον πρ6 αύτ!.ιϊi, χ.αί i11π, , οπως ιι.ετιΧ προσr,χ_'fι;
παρα.τηρ·hσ~ τ·Γιν είκ.όνα τoij ποιητοδ , Οαυv.::ίζων τ-f~ν στiσιν κ.αl τ·ί-1 •1
έν3uΙJ.αι;(.α'Ι, \U.εθ' ής ·ή ιηανται;(α,
αuτοu αίιονιό\ω,· ΠΕΟιέbα.}_ε
, τον ΠΟΟΙί-
\
\ τ τ

ψι°λ-/j α•)τtj> qitλoν• είτα r.λ·Ι)ιrι::ίι;ας 1.πε(ι;/}·η Οτι 3ιiταξίς ης τών Π<Υ.-
pαπετα.σμiτ~ν τΊiς αίfJο•.Jσ·ης εί.ι. ε όώσει αιρορμ·r,ν πρbς παραγωγ-f~ν τοu
ψα.ινομένου τούτου.
llετχόβεv. '() ~ι::ίιrrψ.ος O'J"t'Oζ μι:ιυι;οuργο; .fJτo είς •)πέρτατr,ν
:~αf}ιι.ον εύεpέ/}ιστος,εύαίι;/}·ΙJτο; καί παρiόοζος. « Ό 6ργανιιrμός fl·O 'J
>Ηlνε τόσον ηυpιχcίc:, έλεγεν, ώιrτε ~όα.μιν-ί; α.ίτία είνε ίχ.αν-f~ ν:Χ. :1.ε ρ ίψϊ;
«έΚ. τi)ς μοcλλον εύτvχοuς χ.ατα.ΙJτάΙJεως είς τήν fl·OCAAOν όuι;iρεστΟ'ΙJΙ.
'Εγένετο χ.ωιρός κ.αί lπαθε f3rιθείαr με.ΙιΤι·ιι.l!rιr ά.ztο/}ανών έν ήλι­
κ.ί~ 57 έτών (1).

(ι) Ση}'· · Ε ϊΟομ ~ ~ τό 1.r:ι αv tFJ•1 xUτoV έ'J tf~} έv Η ιi·ι ν !ι :.ί'Jαt u μικψ fJ.fJUO Z!(:) ' η χ ο:τα.­
αχ,"Jή κ.α~ ή μΙJρφΥ-1 τοU xρα.•JlfJu Ξ11τ ελ e,,Jς ι)~:χ? i ρ ε ι τοU . τύπου τη ~ l{αuχασίας ? vί.~; 1
έν ~ &νήκει χσι\ η Εuρωπχϊκή, 'ιμοc.i~ιι ο: κσιτσιπληκtοιω; πρός τιiν τ~ΠQΥ τwν Μαι~ -

ί
 471
'Ως εϊπομεν έν τl)t; πp~r;Ι)εν , ό ~ι1.ΙJΊψ''; ,,.Jτος
~ο~ιζiττης;.
/1.Ο'JΙJ1χ.ό; i;-;εθχν<.ν tι(. yεγιχiί<' ,'"Crιpα,lι~σΗυι:: τώr ~f'{ιtt·ιι6'.lιι6ώr ψanι­

}ysic genι~ι'a}c ι1es ιιlicn ό s).

Glι•ιtιlet. Γiλλο; ζωγpiψι;ς, iχ.κ.εντρικ.ός (1 ί6ί-18 'Η), -:-;ερι.ώ­
ε
νυμος όιi -:ό έργον α:,το'ί: «ιί ΣιιηγJι τοv xaraιι. lvσμovJJ. 0.)όέποτ
, ' \.\• • ' λ Ρ • 'J' -:";O' ""
ειοο·Jς
, •Υ ' , '
Ίψ.οραν · τ·r,ν νυχ.τα σε οΙJχκ.ι; χ.ατε αι.ι.ο:ι:νι;το
ειργχ.,ι;το τι,ν

·f.γείρετΓJ iμέσω; χ.αί ·Γ,ναπτε 1παν•α ,α

ηνό; :τvpεrov έμ:ιrειίσfωι::,
ΧΎ)~ί'Χ. το'ί i.ργοr;ται;ίο•J α•)το•) , ε[τα Sf: Ιjέ rων Χ'Χ.ί ΕΠ\ ":'ης κ.:ψαλ·/)ς
't'O'J
του
-:-;αμι~. ειέfJγ; -:-;ϊλον 'Ρέρ•ητα 7tλr,θ•'.Jν κ.ηρiων , ·ί1ρzιζε τ·/~ν έργασίαν
έν τοια •.Jτ-rι κ.ωμα'(Ι ΙJτολ'fι.
1ιiιτιψο; μο•Jσιχ.ί;; Bi'λyo; (Ιϊ'ι1-t813)· ΦΗΙjέτη;
Gretr y.
( ιί
πολλw•ι 11.ελοόρ ~~ψiτων ' /l-E":!'l. ξu ·.ων όποίων ψ·r,μίζετα~ ((. Ρ~ιάριJu
.1εοrτόιιαpιJοι::>J ιοί Ό,ιιι. lοvσα fl·a~γ)) ·χ.τλ. Δ!χ νά έμπνέ·11τα~ καλwς,

lτFωγε καθ. ΙJϊ.Ε?~ι;'λ-ί;ν, έλi:1.bαν~ν αιp&ονΓJν :ι.αψέ, Κ'Χ.ί έ':t'Χ.tζε rvι-IJιι­

Ά'λη­
JΙl(>Ι)1· έπ.ί το'ί κλειόοχ.•ψgiλο•J, ϊως ο•) iποπτ·.Jυ{Ι iφθονοv αίμα.
(J-/~ς κορυbαvτιων.
(~ιιldo-Renl. ( •) Ίταλί;ς ζωγρiιpος τΊiς σz.ολ-f,; τ·Γ,ς Βολωνί7.;,
ιpέ­
έuεντρ!Υ.ός, ( 1575-1 64 2) · είργi~ετο iν πομπ~ χ.αί παρ'Χ.τiξε1
·11τχ;
ρων λα11.προτiτ·11ν . ΙJτολ·ίι'ι, ένέSυε ~έ δ1ά. το~α•.ίτ·11ς κ.'Χ.ί -:ov; μαθ
Ιfτiz.ους χ.αί οί όποrοι •}π·11ρi.τr,υν α•Jτο·1
α•Jτ(.ισ, ο :~; παρ iτασσεν είς
:ι.ετi ~~αθ•Jriτης σ1ωπ-ϊiς έν τοιο..:iτιp ι.ι.εταμψιε711· 4'> ·
χ.λίv-!ί
ι•aeslello. "Άλλο; μοΨnχ.r,ς 'Ιταλός. Ένε-.vέετο έν τ·~
χ.εψα­
α·)τι:ιίί κ.αλώς χ.εχ.-χλ•ψμένο; '"Ρ~ζ χνiπτυξ•.ν τ·/); θεf/l·ότητr,; τ-ίj;
ι:ις χ;ι.ο·J­
λ-Ι) ς το •J . Πολλά.κ ι ; i.•ι τοιχ~τ-rι θiΙJε\ ι:)·ι :ι.Χί ;<.αταλχ11.~χνό1J.εν
llαναγί~7 . 11·Ι)ΙJ r.οί·11σόν μο\
σ(ω; υπο το'ί 11.ουr;ι:ι.ΓJυ οιr;τρο•J iνέκρα~ε : α !
-;·/~ν z.άριν 5πως ληΙJ11.ον-ίιΙJω οη εί11.α1 μι:ιυσ1χ.ός ! )) .
Dbar tas. ΠερiψΊJι.ι.ος γiλλος ( ') ;;r,1ητ·~ς τr,.:ί t()σv αιωνο;.
ι.ι.ετά.
iκχ.εντραό;, συγγραψεuς τ1jς <ι ΈCόομάόιιςJ>. Περιiγραφεό1ά. ιfτίzων
τ-φ ~ωv.ατίι p του,
11.εγίστης έπ~ τ•Jz (σ.ς τόν ϊπr.ον έγχ.}ειόι.ι.ενος πολλάκις έ·ι

τ:ροσώποu, ώ; .:.ί'Οο­
:;ων τη; ' Αφριχij;. 1\~ i•ιωμαλ~ιχt τών iιστWv τv~ χ.ρcιν{ο:,, χ.ιχί το~
χ ·ι ιχις ίΟ.{ως , έ; οΖ κα·~ Τ, ΟvσειΟή; έν γivz.t
μ::ν, zivz λ(αν ?uι.νσ.1 πιχρά τοίς κ<ιλλιτi
α~t α·..
μορτή αvτών. Εϊπομεν ol ά.λλαιοu τ!vα .,ημα.,Ιαν "i.y,συσιv αί ;.νωιJ.αλ!αι
Ιc·Ι"αι·Ι .~e: l>/ιysiol o~ic ct lι~-ιri e nc ι.le s h o ιnιnes lines
\ ι ι ιιeη.,ιι
αιιχ tι·anιux dc l 'es1)1·it. σελ . 343.
 475

iνl)α τι.IJέ:J.ενr;ς τετρα.;;οόητί έμψ.είτr.ι τό ζώον τυϊϊτο zρεμετiζων. τρε­

.ς καί τόις
zων , ποιών χλιι. ατα Υ.αt f'· ψc.ύμενος τέλο; ολα; τ όις Ι'.tν-ί,σει
rι πραξις Εzρησi-
ι;τiι;εις το(j εύγενο~Jς τετpαο.όόου. Ή έκκεντρικ·/; αϋτ·
.
11.ε11εν αύτ~ ώς όιεγψτ-ίιριον τοσ ποιηηκο(j τοu οϊστρου
Caιιtl ( 'A(:;biiς ) . 'Ι1αλός ( ) ποιη,·f,~
2 (17'2 1-180 3) συγγραφε1)ς
είvε όιi·
,ων α '0111.l
J--
οι~ηωr Ζ(,)ωο• . Κα.ί Ι.ν α1)τη• τΎ\ γεοον-:ικ·rj, ήλικίχ / ..
ι ι ι

εγειρομένην καί Μ'.-

πυρον -r·/;·1 1'αντασίαν 1 τ·{,ν όποίαν -;tQAAXΚtς vπερόι
Υ.α. ταφ εύγων είς
ταΠ'CινΟιJσαν -rΤ,ν κεψαλf.ν ·r, ναγκiζετr.ι νόι χ.αταπρ7.vνγ,
ε ίθιζε πiντοτ ε νόι έργi­
τό έξης 11.iι;ον: 'Εν τ~ κλ(γ~ α·~ τ ι;,ίϊ , Jν ·~ι ι;υν
Χνετο οτι. ένετεί­
ζηται, i:fJετε όειψ.ί~α παιγ·ιιοχ iρτων, όσiκt; ~έ ·~1 11θ
.ός το 1:ϊ έγχ.εψiλο •J
νετο 1)πέρ -:6 όέο·ι ·ί; Ι.γκεψαλι.κ·fι έpγα11ία Υ.αί ό έρεθιι;ι1
ηvξανε, ·~ρzιζε νόι πα(ζ-~ι 11.ετχ το\:ί έα 11τοv TO'J ό11.ιλών χ.q.ί ι;τρεψr.ιόικών
προκ.α/-έι;~ τόν γέ­
;ι.αί :iπατwν έ πίτr.όε; έαυτόν Ι.•ι τι:) παίζει.ν , οπως
χντιπi)r.ιu χ.~pιν ά.στε'ι­
λωτα, ώς θχ ξ'πρ7.·;:-ε ν χπένανη Πf"-Υf'·ατιχ.οv
τό πνείϊv. i του έχ. τγ\ς
ι;μο~J . l\Ιετ7. -rαvτα , χψι; iJ iρκο•.ίντως ά.νεπαύετο
παιόιας ταύτ-ι1ς, έϊ.ανελ?.11.bανz τ·/;ν i ργαι;ίαν τοu .
(15ί7-166~ ) . ό
Waιι Ηe,ιnοιιt. Φιλόι;r;ιγ:~ς ;ι.αί ίατρός Ηέλγος
Ι.όρυτ·/;ς τ·~ ς όοξασίας -:ov 'J ·ιΤισιιο Ζ. (a11i ιηίsω~ ). ον άνεφiραμεν ·M·(j

έν -:οι; πρόσθεν :ι;ελ. 56 . Κεψ. Γ' ) . Π1'Ι!VJΗ; τι. παρι:~Ψηi~ε.το ε.ίς αύτόν

Κ!Χτά. τιΧς σπο 113αίας περιστ1..σεις τοσ βίου του . T<f> 163:1 ftrlε τΊ~ν ίSία.ν
α •:ιτοίί φυχ·f,ν vπό ιιοpgιiιr άστpάπrοrτος ιφυστιί.Ι.lου.
llalh erbe (Fauc:olt!i). "Εξοχ_ο ; λυρ1χ.~ς ποι.·(jτ·f.ς τ·Γ,ς Γαλ­
,ς ;ι.αί τiiς ποι.·ί;σεως iν
λίας καί με.ταρρυθμιστής τ·ης γαλλιχ.η, γλώσι;γ
έχ. τiiς μεγά.λ·(Jς έλατ­
Ι'αλλί~ (1556 -1628 ). Ήτο -:ραυλός χ.αi ώς
τοc
τωιJ.ατικ.-r\ς προφορας ι;χ. ε36ν S 11σκ'Χτiληπτος, πτ•.Jων, ώς λ έγου11ι
τ·fιν χπαγγελίαν τεσ­
zpονιχ.ά_ τγ\ς ΕΠvχ-r\ς , 'έ.ξ τοvλiχ.ισ":Ο'I ψοpοcς ΚΧ":'ΟC
((ούόiποτε ε\­
σχρων ι;τίzων · όιό καl ά.στεί~ό11.ενός τις εΙπε περί α ~τοu:
1

. Eizε τ·f.ν μο­

όον iνθρωπον τόσον ύypύr, v.Ίιτε ποιητ·fιν τό,,,,ν ξηρόν))
ίων το•:ί ά.λ­
νομανiαν νά. σημει.οί τόις περ1χ.ν- ψ. ίό.,;; του Sια τwν ι;τοι.zε
1

ούzί τάς αύτάς

ψαb·ί;του ψοbούμε~ος 11:fι τυz όν Ι'.ατά λiθος ψοpέσ-~1
έ'ψερε όε 11.έγ._αν
πάντοτε ;;ψκ.νημί~ας ;ι.αί όια το\ις aύο .πόόας του·
ά.ριθιι.όν ζευγων τοιούτων προbαίνων v·έz.ρι τοv στοιχ. είου
L πολλά...ι.ις.

(1 ) Revcil lc - l'aι·isc Joc cit. σελ. 360, 36ι.

(1 )
 476

l\loλtipf~ς. Ν«η•,7.α.f)i1τα.':'Ι)ζ 7.α.θίi!ν 7.'ιλλiι..ι; ι..α.ί :,π;, ΙJ;ο.σ:1.ών ·

-;, u.ιι..~r,τiο:χ. X'IJl)ρu.~ ~ ;οώ~·J'/.: ':' )'1 Χ'ιf))ω c;')ν -;')·jτον τώ·ι ''{ελώ -:-ω·ι ι..α.ι
1 • 1 τ • ι ,

-: ·~; ε,1Jl} 1 J~.~~; ~1tt -:οσ')ίj';'')'Ι: ώ1:-~ χrιrε.lιιμ/Jιfyειο ύ.τ .\ σ.τr_ισμ!:J.,.·.

Ιleι•ιιaι•ιllιι ιle Salιιt-ι•ιeι•ι•e. ·ο συyγρα.ιp.:·J; 'eι·:ί
ι< ll 1.~λ'.ι'J ι..'Χ.ί τής Βιργινίας \). 'Έπ-Χθεν έχ. ·:--/iς ψρενο-.:α.θείας iΧείν-11ς ,
·(,,ις Χ'Χλ~.ϊ.ται :rιιpάrοια ιιjς χαταιtιώ[tω(. Είχε 8έ ι..αl ~ιiψeιρα 7.ηα
νε 'Jριι..α ιpαινcψ.ενα.

'Ροuσσώ. Τ·.Jπος ιpρενοbλα.bο>Jς πiσχον"':ος ~Χ παprιrοι'ιι( τίιι:

)(,(/"((( ι fιώ[εωr, (ι-1eliι·c ιlc l)Cl'Sόcation). Ήν iδιοσυγι..ρΜίας v.ελ-:χ.γι.eι­

λι;ι.ής, μισ:Χνθρωπος ;αί a,.J11τροπος. " Οτε συ'Ιέγρ'Χψ ε τά.; «'Ει~ιιιιιι.lιι­
; ·ιίυειο> τr.ι•J , ·(, ν~ι;'); α•)τοϋ είχ< ποι·ί;ι;ιι μεγiλας π?οόaοι·ς. Εί; πιι;-:ός
' 'λ '
ο
·Υ
Κ Qρανlfε,, '(>
01·11γεlτα.ι
'"
μεταζ'J πο
λλ ών "λλ ωΊ χ.αι τl) <ζης
Χ
, • ,,. ..
'X.'J":<T> 'iι Qς,

.
Ξ.ίtfttjOO~o,:
. "' - . .
'Ε 'Ιω ~'Jρι'7κ.οντο '
~1-ε~.χ "tΊ) ; 1 "
- . Ι) 01J'i'1ω' ε'ι τ~νι
' -
'1..γο?r- ~
'
ουτο;

·r,ρώτηιrε πωλr,τ-ί;ν τινα περί τής τψ-1\; τών πίσων· ό πωλη,·r,ς ώρ~ι;ε

τ·ί;ν :iξί:Υ..ν :Υ..•)τών · τότε ό Ί>o•Jljtfώ ι;τρ:Υ..ψεlς πρός τbν ιpίλον το'J, είπε:
((Ί3ε το •':. Ηθοc- ;ών ,u:r,·ιανο~Ο:Υ..'!Jιών
, r
τών i.·ιΟJώνι..., ι Λ ι
U.'1'J,
ι
ΙJίτινες aια. νά.
Η t:.ι.~ ~ λ χ·J.ιωι;ιν
1
είς ολα, \
·ιεtJtζl)ντχ•.
u.ετα f... ί
3ι iιοορα
Τ
u.έι;'Υ. καί "':Οσα•.J:-7.ς
\
1Τ
· '!> . • • λ .
Ί) των,
·•
r,ι;χι
~·
υ:.·ι
rι.
•ι:χ.
• •
?ιΠ"(ιt"':ι 'J'Ι't"Ο
~
υια
.
ν?ι
• ~ •
ιΗ?Ιι..Ί)'7°{i
))ιηι:χ.; γενν'(- Ί; ΧΕψ'Χ

>)τις ,.ην Ε•)ρώπηv ! 'Εγώ Ε:ω; τώ?'Υ. ir.λήpωΨΥ. ιιfιrα όιi τ·ήν όκοcν "':ών
»πίι;ωV' 7.ώς γίν:.ται α·)τ?ς νά. :J.έ ζητf, τόσα ; »
Ι!:ί'Ι~. πεpιττb'Ι νά. ιpέρ·~ τις πολλά.ς άπο3εiξεις περί τ·~ς ιppενο~λα­
ι:;,_ίας το•:ί 'Γ' οuι;σώ . ·~τις ε"ί-ιαι πασίγνωι;τος .
ί~ιοσυΧγραι;ία τcϋ Τ'ουσι;ώ μοιpαι'ως ώφ:ιλε νά. 3ώσ·~,
'ΙΙ •ιοr,rι ρ ά.
,·f,ν ί3ιiζ?υlf'Χν ~χ.είν-r;ν 11.r;ριp·ί;ν ;ιαί -rόν είόιχ.όν έχ.είνον τύπον είς τ(,ν
/.αρα.κ-ri~ρα τών ί3εών του, ~ι;τις παπαχQG είς -r~ f.ηα α•)-rοϋ a17."':υ­
c:ο•:ίτ7.ι . 'Εν γένει 3ύναταί τις είπείν : οτι αl ί~iαι καί 'Υ.ί πεποιθ·ήΙJεις
π : ρ~ -rών πρσ.γv.ιί-rων -roiJ κ.ciι;v.ου ποιητοϊί -rιvος ·(; ψιλο11όφο ·, η οlοu-
3·ήποτε έρεuν-r.το~J τών γενιχ.ών χ):f)θειών, ώς κ.αί ό "':ρόπος τής παρα­
ι;τiι;εως αύτών , είνι άναποιtπάι;τως ΙJuv3ε3ψ.ένα χ.χί έξ·ι;ρ"':ημένcι :iπό
"':Οϋ -rοόπου τοίί αίσθάνει;Οαι ;ιαί άvη3οαν το\ί άτόμου, τούτέlfτι -r·/\ς
' '.
·ίη, ιχ.ής αί1Jθ·11τιι..ότητl)ς :;, ίιJιιισυ1·.ιιt•ασίια: έκiσ"':ΟΙJ · ~πομένως , χυpι'ως
είπεϊν, Ι)•)~ έν σι:οτιιμα ίόεών π·11γiζει έ;ι τiiς ψυJ.ρiς χ.αί ά11.ερολήπτου
έr.ιι;;ιο7.·ί;ι;εω; "':ών έν τι)> Χόlfμι:~ το•.Jτφ ζητημάτων ύπb τών 3 ιατ υπούντων
Χ:Υ..ί κ·11ρυττ6ντων "Χύτάς ;iν~ρων, ;ιαί 6ίρα. ,,ύ3έν αύτών όρθόνέση, 3ιότι ό
 477

σπου8σιιότερr,ς πσιρiγωv πρr;ς εϋρεσιv τ·(;ς άλ11θείας έλλείπε1 · ·ή 'λογικ.ή κ.αί

.f:θικ.Ί\ς
σuλλογιι;ηχ.r, δuvαp. ις τoiJ :1.τόμο•J τίθεται •)πό τό κ.ράτος τής
ίaιοσΙJγκ.ρσ. ι;ίας. Al ίδέαι παvτι)ς άνθρι;>ΠΟ•J ε ;,νε δοtϊλαι κ.αί οργσ.νrΧ τΥ.ς
ίδιοσuγκ.ρσιοίας η ίδιοφ•Jίας α•)τοί:ί · 6 είς ε lνε αίσιόδοξος, 6 iλλος απαι­
ιηόδοξος, ό τρίτσς θεοκ.ρσιτικ.ός, ό τέταρτος :iπολυταρχικ.ός, ό Χλλος
ρ1ζοσr.άστ-ι1ς κ.. τ . λ. :i·ιαλόγως το•j τρόπο •J τoiJ iίσθivεσθαι κ.αί τών
Χαί ϊδιr:.ν ι;•.Jι;-:·f,ιι. α ίδεών 7.1=ιώ·ι δι '
'Ι'»J•ηκ.ων
τ \ ' ε;
Χλίσ ~ ω·ι iχ.-χι;τr;:; δ·~μιο •,ο•: ~ . ...,
.>
α •~τοϋ νά Χ.\J~εpνώνται αί χ.οινωνiα1 Υ, ·ή άvθρωπότr,ς . 'Εάν ό 'Γουι;ι;<".
ίδι.οι;ηκ. ρσι­
π . !..· ε'ίχ ε τ-ί;ν α •)τ·ί;ν δύvαp. ιν τοι:ϊ ν')ός , άλ λ' iλλr,ν τινά
1.ς
σί<Χν. ~λλr,ν Ι'·(,rψ·r, ν τότε θά ε ίzο•ι χ.αί αί ίSέαι τι:.u καί :iίλλας άρz
θά ύπει;τ·ί;ρζεν. Ό Ί > ουι;ι;ώ ώς ίόει7.>Λες έν τ<ί) πολιτιχ.ίf> σι 1)το>J ΙJ"•J­

τελειότητα τών κ.οινωνιών έθεώρει τ·fϊν rl]'{Jι'rιr χιιi

ι;τ·ί;p.σιτι , ώς
, δη ·ί;
· .τιιοϊστοpιχι/ι· χaτάστασιr τ·f,; άνθρωτ.?τ-ι1τος· έπειδ·f: δε έbλεπεν
ι;ωτη­
είς α•)τ·/jν έποc·ιοδος ·ήν :Χ.δ•.Jνατc.;, ώς άνσιγκ.αίον ;ι.ακ.bν διά τ·r,ν
, τ·r,ν
ρί.11.ν τών λαών ένόιι.ιζεν άπσιραίτr,τον τό ·ι δει;;τοτισιι.όν τοϊί λα'>ϊί
:1.·(; άνοχ·'ην τής έχ.;ι.λ·ησίας' τα βί7.\!Χ. v.έτρσ. κ. . τ. λ. "'Ο λι:.ς ό νι;ι;·η ρ ός χα­
ραχ.τ·ί;ρ τoiJ ' Γι;υσσι"..> έιι.ψαίν<τα1 έν ταίς ίδέαις τσ. ύταις .
οτι ό
' Ηιι.έραν ·ηνά. ό 1)οvσσώ 'λέγει πρf,; τόν φίλον τοv Ι\ορανι;έζ,
Κ.'Χί ο-:-ι
πr,ι·r,τ·(;ς Τ άι;σι;ς ε iχ ε προίδει τάς ~ 1JΙJ"τυχίο.ς 't'l)'J, &ς •1ψίσταται,
έξiγει τr,iJτo iνός ποι·ί;ματός -:ου , α ί όποϊαι έγρά­
ΕΧ τινι.1ν στροψών
οι , cτι
•γησαν έπiτ·η~ες ώς προψr,τεία ~ι' α•)-:-~ν. 'Ο Κορανσέζ -;;ροσθέτ
? Ι)ο•Jσ7ώ ~ν τ·~ έποχ·~ τσι.ύη; · τοίί βίο·, το•J έθεωρeϊτο σ;ι_ιδr,ν γeνι;ι.ι-;'1ς
Χλλως "':'ε ;ι.αί , λiy ε ι . τό σπέριι.α τ-1\; νι!,ι;ι;•J
ι~ς παθών τάς φρέν-χς ,
, , ,
,εν τ~- οιχογενοι,r- , ~,
oe ·Ε ~ '" α
.,
. - <.παι;;ι_ε
1 1τσυ
.
το
ε•Jριι;:ιι.ε τ αι το•J · 11. ι:ι. <. .α ελψΊl

α•~τό εί8ος τ·~ς φρενοπαθοίας.

έν 'Λγ •
"λ παξ αύτος ό fJουσι;ώ ώιι.ολόγr,σεν είς τόν ψίλον το'J, 3τι
" .. 1= , eε \Ή,
Ρλ !Χ.Ο ·, .,,_ '- ' 'J v:P
~< τί.•
"' '
γλt::(-
' .
ευpισκ.011.ενος εσzεν οVα παpο-.υι;μr,ν ψρενΟQ .. r,η Q_

i δέ:ι. ς
προcγιι.α ώς iξr1 ς: Ιlαροξυνθείι;·ης ·r,v.iραν τ•.ν7. τής ι.ι-ονοv.ανι;•jς
τής ψ:χ.ντσιι;ιώδο •Jς κ.αταδιώξεώ' τ')υ ό {)ουι;ι;ώ ένόμιι;εν , ότι ό ιlι•
οπως
(~·hΩΪ S etιil, οι;τις τ?τε έ;ω~έρνα τ~ τής ['αλλίας 1 τον Χ!Χ"':'εζ·ήτει
τ·ί;ν ' Λγγλίαν ιι:ί~
τόν συλ'λάb·~. 8ιό καί ά.ναχωρεί χατεστ.ευι;ι.ι.ένως SιΧ
Τ7. 111. eθ' ~ 'Χ ' ;":ΟV ' εi; τ~. ξ <·ιο~Ο/Ε\ α 7.ν-:ί
ι:;r:ιιr.ιfΗ_ι;χ:· ν~ λ:f.~γ,, zσ·ί;u.Χ.
ι Τ ... ί
..

.;v •, ο ι;Ίν Χ. ·)zi.ιΗiων , -:-~ όποία f:l)ρ7. •n .· ~ια -

·1·c.·r,υ.:iτων t8~δ~ τεu.izι?. :Χ 'ί ...' .. '
S ·ι
'

-: ·fι ν 1.γγλ,.κ.-f, ν :1.:ι..:- ·ί; ·ι 1.·ι i ~z~ τ '1.ι ~ πί Jψb>μα.~ό; ~·-'Ι Ος

.1 1
1
περαιι,) fJ:ίς ~ ί;
 478

τ~ τcόλει, ένθχ εlz.εν iποbιbαι;θ~, i-.α.l έχ.ψωνεί γα.λλιι;τl ενα. λόγον

πρός τόν σ·ηα.&ρfJtσθέντα. έχε! λα.όν' οι;τις {,uδέ χ;_ν μίαν λέξιν γαηι­
χ·/~ν έγνώριζεν.
Εtνε εύνόητο'Ι ~τι ·ίι -;-;ρiξις' α•)τη τοϋ Ρουι;σώ Ε'λα~ε χι',-,ραν συνε-;-;εί:;r-
1-'·ιiς -;-;α.ροδιχ:/jς μαrιαχιί< ιfιη-!pοεως (excitaίion maniaqne ), τr,ι­
αϋτα~ aε διε.γiρσεr.ς δεν ε!ναr. r;πiνιαι -;-;αροc τ'J!ς πiσz.ουr;ιν έξ οlασ~·ί;­
ποτε ιι-ορψΊiς ψρενοbλαbέίας.
Haller . Ό τΊ\ς RέρνΎJς διiσ·ιψ.ος iνατόιι.ος κ.α.l βοτανr.κ.ός ( 1708
•
-1777) . lΙερί τα τέλ·Ι) τοόj βίου του επαθε θpησχευιιχιίr .lυπιψιιrίπr
zατε:ι..όιι.ενος vπό ψόbου χ.αί i-;-;ελπι~όμενος κα.l νομίζων iiτr. ι! Θεi1 ι­

χaτηfι'χασt τι/γ JυσειJίj .ι!·υrιίΥ τrιυ είς τΧς αίωνίο•1; ψλ6γ:ις τoiJ "~δο•1.
·ο 11.έγας ο·~τος ά.νήρ ελεγεν, οτι πολΗχ.ι; κα.τώρθο•1 ν~ iπαλλα.γ?ι

":ών Ολr.~ερων το•.Jτων ίόεων διά. τοϋ ?πίου .η δι' έ-:-:ψόνο•1 χα.l ιι-ακρiiς
έργαι;ίας, iλλ' όr.άχ.ις δέν είργάζετο ·ή ώμίλεr. -:-:εpί τΊ\ς χ.αταστiσεώ;
του μετά. τών ΧΑΎJρr.χών, i11.έσω ς έπαν-fιρz.οντr-, α.l .,_.)ταl πα.f)ολογικαί

ίόέα.r. μετά μεγαλειτέρας όυνάμεως.

Hegel. '() γ'Ιωστός γεριι.ανός φιλόσοφος (1770-18 31). Ε[;ι_ε·ι
?.~ελφ·f;ν π7.σχουr;α.ν τά.ς φρένας. ·~τις ένό;;.ιζεν έαυτ·f,ν 11.εταbλ"t,~είι;αν
εί; δέμα. έιι.πορεύματος χαί έψοbείτο /l·ή r;ψραγίσωr;ιν α.•)τ·ί;ν a. α :J.cλύ·
(:;~O'J Χαί τ·r,ν Ζ. 11λίσωσι /l·ετα.ξu τών έ11.ποpευμiτων. ~ιό. όσiκ.ις πα.pε­
τ·ί;pει ξένον τινά είr;ερz611.ενr;ν είς τ·l;ν οiχ.ία.ν, ΕτfψΕ κ.α.θ' ολο"Υ τό σ<7ψ.α.
Έ-:-:ί τέλοvς aε ·r.11.έραν τr.νά "Υ)'J't"ΟΧτόνησε pιιpθεϊι;α είς τ;,ν ποτα.11.όν.
Ιlarι~Ιιι~Cοιι. Σ·ηγρα.ψεύς της α Ocea na >>. λίαν ~ιαχ.εχ.ρψ.ένο;
λογογράψος καί ~ηι-ι.οr;r.ογράιpος Χγγλος (1611-16 77). Τiι. πρώτα. r;ψ­
'-"ώ11.ατα ~·fις ψρενοπα'1εία.ς του iξε~ηλώθ·Ι)r;αν έν τ<iJ πύργιp τΥ,ζ Πλ·ι;­
μοΜ}ΎJς, f•ιθα είχεν ~γχ.λεr.σθ~. "'Επα.ι;zεν έκ ψε•13αr.ι;θήσεων παριχ3όξων·
έψσ.ντάζετο οτι αι ί3έα.ι του έξερχό11.ενα.r. τοu έγχ.εψ:iλοv ϊιsταντο πρQ
α.ύτrιu ι:ιπό 11.ορψ·ί;ν ιι.ελισσwν χ.ιιi πτ·11νών. Είχε δισ..τ:Χξει νά τ<ϊ~ χ.οιτοι­
r;κευάσωι;ι κιν"Υ)τόν οίΧΎJ/l·α περιστρεψόμενον περl f:να άξονα. κ.ατΟι βο~­
λ"Υ)r;r.ν, έ"Υ τίi) όποίιp δι+,ρz ετο ολην τ1ιν Ύψ.έρα.ν κρατών σiρωθρrιν ::ίς
τ·/~ν ·1..ε'-?α. καi έναr;χολούιι.:νος νi όιασκορπίζ·~ 3ι' αύτοϋ τάς π1pιϊπra­
.f'iraς ίιliπς TntJ. Συχ"Υχκι; ω.lεπεr, οτr. ίΜαι τινέ; έξ·~ρχοντt) τoiJ ι;ί­
χ·ίψ.ατος a.α τών σχ_ιr;ιι.wν των τοίzων χαί τότε έλiιι.~α.νεν ώς μ1. pτυ­
ρα ~ τά ;tαριι;τά11.ενα. τ•,χ bν έχ.εί 7tρόr;ωπα., ?πως βε~α.ιι:1r;ωr;ιν , ;,τι τψόvτι
 1,79

έξ α.ίιτοϋ προήρχοντο α.ί i~έΧι α.·~':'!Χ.\ . Πολλiκ.ις ~;; ι;•Jνέκρινεν έαυτόν

•);ι;ί:ι τών συyχρ6νων ':'Ου
πρός τόν Διψ.6κριτον. δι;τις. Ελεyεν, iθεw,JNJ·r,
λ.'JψΕtς
·'· ' - 'λ"'Λ ' ο. 'Ι πποκ.ρ2τ·Ιi ,ρ ρ '.ιωσε
' ς εr.ιεr.ια
ψρ<νοr.ι
ρ.
ρλ α.r.ι':')ς ~ '
υιχ
.
τχ;
'
2να.Ί."Ι. α.υτοτJ, -χ

τό iλ:rι(jές τών έιpεηέι;εων τοίJ :Χ.ν~ρος i'.Χί ΚΥ.τ·~σχυνεν οv'ω το•)ς iν­
τιπΧλο•Jς τοϋ Δ·Ιiμοχ.ρίτου .
'0 "Λγιος &ομινι1(ος ό όνομ~ισθείς <<rrJ Φr;yr: rov .·Γpιmιn­

roωv ΧlJσ1ιrιυ, ιί μdστι/; Tl;ιv nίffl/Xf;yγ)) ΠΟΑΑΧΧtζ

f t~ι·flη υίγ l:rrίσχε•
'Αγίων · ·ί;rι.έJα. ν τινi
j ,
r ~ οων
,fηγ τΙJϋ χ~ιστΙJ•). ,.ης Πα.J(jένΙJ •J κ.α.! ~t'Χ/[)? Γ
1 ·
1

είς τΥ.ν ~ιχ

1

πα.ρεπονείτο είς τ·IJν [ Ια.ν2yί.;ιν 6η ~εν έπετ•jyχα.νε πολ•)

.ταpnυσιrfζεται έrf.ί­
τΊjς χ.σιτηz.·(jι;εως πει(jώ 'ών α.ίροταών, οτε ιχϊψν-Ιjς
y{ι χn. rιι. ι·Π· llΙJλλiχ.ις
:rrιι:r τnυ ιί Πnrα)'ίrι χιιί τι)γ όcfιι)·ιί πi:jι: .τpί:rrει
Ε'πιπτεν εί; έχστiσεις.
ΜαρτΖνος ., ονομχι;-χς ~αυτόν ((ό r'ί;·γωστοr: φι­
Ό ''Λγιος
ΘεοίJ. Ιj•Jλλ!Χ.~ιΊ>ν
.lι:σnψ•Ο> 'πολλizι; ·ί\ρχ ετο εiς σV)'Χ.Οιrωι-ίαr ιι·ε τά τοϋ
ιι.ετά τινος πλου­
έν περιστiσει τινί το•) βίο•J τl)•J τ·ί;ν ί~iαν τoij yi(l.0')
κ.α.λόν πρό τ·/jς όριστικ.ής iποψiι;εως νά προσευ­
σία.ς νέΙJ.ς, ένόμισε
ά.λλ' ένιj) προι;·r/η._ ετο -:-<ϊ> ·~πηyοpε•jθη ./(αr σαψ<;y( Fi<: Tn rιί\ς,
ϊ.ηθij.
~\ Ι •
yαμος .
• 17'\'Χι 1 ~
Ο'Jτος επιο;;τεν
"
εις εκ.ι;τασεις ·
' ' '

-:ίj> επιτρεπετα•. r;
'
r;,τι οεν
••

€ξ iπο-:>λ·Ιiξίας Έπίσ·Ιiς ό f.;nt Rι·aηςοίs c1' Λssisc>. 6

άπέQιχνεν
S 11 t. Fr:-ιnςois dc S:ιl c s κ.α.ί :τολλ'>t Χλλ.r)ι &γιοι κ.α.ί ~ιαχ.αρψ.ένοι
"\ . .. ' ' ~ (). . . ' ~
Ε\χ_Ον -;;α.pα>tpουι;.;ις .
'
η εr,Λοyl)τ. οΧ ψΕ'J<JΧ\'i • ιηι;,;ων κ.αι συzνακ•. ς
'i.Π'Xrjf..QV

1'-ινναΖος. '() πατ·ίψ ο·jτος τ·~ς νεωτέρας βοτανιΊ.-1\ς εtχεν ίιιfpn­

.
χεφrι.lω'ιι' χ.ραvίον · καί ο•jτ')ς ά.ν-~κει είς τΧς Πfn<•ίpoυr: ι.ι.εγαλΙJtp•Jί-ις
τό ίοιόν τΟ'J ον•:ψα.
ΆπiJ}αν ε ν ~χ )'F(IOYίtJCϊiς (ίrnίrιι;, .lψψοΥιίσαr, κ.αl
ς ο·jτ'>ς Οψε -
Hlelιat. 'Ά λλΙi -:;ρόωρος μεyαλοιpυία.. Ό ενοοξΙJ
' ..,. .... ι . \ r
ισrfJ
l
. .n]Ίrις
ι ' ι(ι
α.r.ε•ια.vεν
t
α.ιι:pνιrιιως
~/ t
εν
JΈΥΙΧΙ/( αι·πτnμιrιr: X.'lt
..,
λ\ωτ·Ιjς της

ϊ·ι Ψfi τιν Χ -;Qij ~νο.,'

ήλαί7.ι ' ·Ιjσαν ι11.6νον /\.
. ε•)οέθ
30 iτών. 'Εν τη νεκοο•f1 ·ί:r. • \

έκ των ήι.ι.ισψαιρίων τοίί έγχ.ε'!Ίiλ"υ .

yiλλος κ.-χί iρz·Ιi­
Κον~ιλλά)t. 'Ο περιώνψος Q•jτος ψιλόι;οφος
-;·(jν έρyασίαν
yό; τ'ίiς ι;χολi)ς τοίί Sensωιlif'ιnc ::ολλiκ.•.; ε•jριι;κ.ε
σ.•)του ετοίιι:ην τ·fιν ο;;ρωία.ν, iιι.'Χ. iγειρόιι.ενος , ~ι~,
. κ.α.τά τ·/.ν vτjκ..,α
.
ύπ~ τ~ κ.'iτο;
'
•'ιπν.,bαι;ίχς ε•)ο•. ι;κ.6υ.ε•ιο: εioyilε.. τ'J έν i·1"ιfJία ~α·Jτ')iί ι 1 • · ι
ι

ι t ιγ \
p' • • ' ι '
κ.,..τ ε c,'>z·rιν ν < υ,:;Q -
') ' t
yνωι;τ?ν , χνηκ.ο•Jr;'.ν εις τ?•J;
( ι υ;;vοr.ι2ται, ως

-πα.θεϊς.
 48ό

Had ame de Stae l. Θυγiτηρ τoiJ περιωνύμου Νέκερ. Άπέ-

' ' ~ θ • . , "~ - ' .
tJ;fιv?.ς ηνας -::ρr,
ι> rιιατσ.ραz ειι;α τας ψρενας ·r,rι·η
Ψ:Χ.vεν tY παpαχpουσεσι

Χμενοι έξεπλ:i- .
τoiJ θανχτr,ο αύτΥiς. Κατά τ·l;ν νεκροψίαν ολο\ ol παρι,,τ
τείχ ε:ο ύπ;,
γ·ιι,,αν έκ τοu v.εγiλου ογκου τ'f,ς f.γκεφαλικη, μiζ·ι;ς. Κα
iεννiως ·iiθελε
YFVf'ΙXΪ/(,' ΤΙΥΟ( Eftωt; (tiC) r;υνιι:;ταp.ένης Εtζ τoiJτr:>, Οτl
λουι;α
νά. περ\στρέψ·~, v.εταξ\ι τών 8ακτύλων τ·ιι; ταινία; χiρτου μεταέiλ
εtzε 8ια-:-οιγ-f ,ν νά. Οέτ·~ έπί
α•)-:-iς είς κυλίνdρους. Ό ύπ·r;ρέτ·ιις αύτ·/jς
Εργαι;ίας iφθονίαν τοιοvτων -:-αινιών. Κατεzροcτο
τ·/iς -:-ραπέζης τ·/jς
ξος ίόέα
πρ~ς το•.Jτο\; το•) 6-πίου · κ-χθ' όλον~έ τόν βίον τ·11ς 11-ία παρiόο
τ:Χψ~, 8ιό
iπ·ιισz6λει α •)τήν, ·ί~ ίόέα το•)τέrJ-:-1 τ·/jς ψη_ρ6τητο; iν τφ
Κ'Χl Et"f.E παραγγείλε\ ΟΠως <.Εf\'t''Jλίξωr;ι το ;;τ6ψα 'ΧtjτΎ,ς έντός v:ιι­
λωτ-Ιj,.
ς iνε­
rxαl"C~. Ό γνωστό; 11-έγας γερμανός ποιητής . Λίαν προώρω
;;τvχθη ~ιανο·ιιτικώς τε καί αίσθη:1.ατικώς. "Η~ΎΙ έν ήλι.χ.ί~ τpιώr έτών

είzε τό αϊσθΎψ.α ":aιJ χ.αλοu· ~έν ·ί)Ι}ελε νά. παίζ:, v.έ 8υι;ειόiϊ παιόία·
σ•.Jντοο mον υ:iι ώραίον, έχ.·J~ιε•. Jετο
όι;:iκ\ς παcου-;
ι
ίαζον α•),ώ• iνα υ.ιχ.οόν
\ ι \ Τ ~ r
·~νωι;ιν.
•)πό σφο~ρiς ?ργής Χ:>:ί Sέν ·fιτr-, ;;λέον όuνα-:όν ,,ά_ τόν χ.αταπρα
σ•Jχνiχ.ις είς
"Οταν ·'f,ρχ_ιι;ε νά. r;υι_νiζΤ, είς τό r;χ_ολε'Lον. παρεπονε'Lτο
σ•ητρ6ψο•Jς.
-:-·Ι;ν /l·ητέρα τr:>υ, οτι όέν 'έzει οvτε. ώραiο•J;, ι;,•~":ε ε..Jφυείς
ς 'rO'J -.αύ­
Ίl ιι:ί~τ·ηp το•J έπέπλ ηττεν α•)τόν όιά. -.ix; γελοίας άξιώr;<ι
το 1:ις συνr;μ·ί-1 -
τας ;ι.αί διά. τ·ί-.ν άλαζονιχ:ί;ν τr;υ έν γένει δι"Χγωγήν πρός
((Τώρσι διά
λικας καί 11υντρόψους τοσ r;χ_ολείr;υ· 6 rί'.αϊτι ?.π·ί;ντ·rισε:
ψους μου ·
(<τών τρόπων το•.ίτων /l·όνον δια:ι.ρίνοιJ.αt ΧΠΟ ":Ο•Jς r;υντρό
<<άλλά. Γ11.ίαν ·ί;υ.έοαν θά. διαΧΡ\θ
ι
ώ χ.αί ί'.α•' iλλον τρόπον! . » "Αλλο-:-ε
ι ι

7>iλιν ό\εκήουΕεν, οτι ποτf. όέν θά tχανοποι·ί;r;η' α·)-.όν ·ο.τι ~κ.ανοποιaί

' .
Ελεγε λί~ν
κ~ι iρκεί εί; το 1~; συνΊJθει, :iνθρώπου;. 'Γαϋτα 3Ε πiντα
'έz-r:i ίδιαίτε­
μαρός τ·ί;ν ·ί;λικίαν ι;)ν, ''Ηό·r. έπιά έτών παίς έπιύυμε'L νά
V'{ί σεισμός
ρον Θε6ν · ό κατ' έχ.ιίν-ι;•ι τ·ί;ν έποz·l;ν συμbά.ς έν Λισαbών
bάνει τ·i)ν
Χλονίζει τ·ί,ν χρr.ι;τισ.νιχ·ί;ν 't'O'J πίση•ι , καί i11.iσως συλλαμ
έψ' ~ χαl έγείρει
ίόέαν νά. iΆθ·f, είς r;z έσεις με τον α Θ.όr τiις 1ιίσεως»,
ου α•)τοu :Ξνσι
κατά. -.ά.ς •)παγοpε•.ίσεις τ·Ιjς ψαντασίας έντός τoiJ όωv.σιτί
βω~ι-όν, έψ' r,ύ χαθ' έ:ι.:Χσ-:-r,ν χ.αί<ι ψ •.Jραμ:i η άρωματιχόν , τό όπr:>ίον ,
ς τoij ήλίο•J.
έ'καιε δι' ένός ψιχκοσ ι;υγ;αντρών ~ι' α•)τοij τά.ς άχ.τίνα.
r.λιι71ν i'.ιxl
'Εν -,, λ\;ιί~ 1;~ έτι~ιν r;η_ν:Χχ.r.ς χ·ι,ελ~ψ-~Χν ε τr, •)π~, μελ"J.γχ
 481

·'r,γiπα , ·f.v . iπ11:ι. όvωι;ιv ε•)ρίι;κ.ωv ·iJ3oν-fιv έν τ<J> •μΙ-αγχο'λεΊ.ν. 'Αργό­

τΕ ροv ~έ έrιχε κ.αί ιι.ίαv (J.'fτrισίar· ·ίψ.έραv -:ιvόι 3·11'λα~ίι. ώς ~ι·11γειτα1
το;:Jτο ό ϊ8ιο; , εί~ε τ6 ό11.οίωμ:ι. Ξ?.•Jτο>J. i ρ;ι.όv.ε·ιοv έζ ivτιΟέτο·J 3ιε•J0•.Jv­
tjEωζ πρός πρvϊιϊwiντ"ι;tj(ν του.

/\,()~to; Duρων. Εϊπερ τι; κ.7.ί Χ'λ'λος vε•Jροπα%ς ποι·r,τ·ίις . Ό

• 7 "Ι' ~ • .~ · ~
πα-:Ίψ -:-ο ν ·r,v ΠΛΟι-χ ρ zο; •11α γ αγωv p1ov
(,J •
τρικ.•ψ.•.ωσ·r, και
•
εκ.uοτος ει;

zι;ωτεiας , δiς ~ε v•ψψευΟείς. ~ίς ~ιεζε·.ίzΟ·r,. '{) R •.ίρω·ι :;,,, ι.οιρα3ικ.ης

a'J'ίΚ.~αι;(7..ς κ.-χ.ί ρ'χι~όπου; ώ; έκ. το>J ρ':ι.zιηι;υ.f)>J τώv πο~ώv' έv ή'λικ.(χ
Ι ,. ~ ι

tJχτι;ι έτωv ·r.yiπ·r,ι;εv iv·v·xνώ; v-i'Xv κ.όρ·rιν ι;•Jν•ψ.·ί;'λικ.i το•J. 'Η πρι;ιψ.ο;
""Ι"Ι ~ , • • ' ,. ~ 11 - ' • 11 • • '
ΧΛΛως ιιιεγερr,1ς Κ.'Χ.•. ανχπτ•J~ις τω•ι Π'Χ.•ιω •ι ;ι.'Χ.ι 'Χ. ι ι;•ηψ. ::t.των ο•Jχι r;π'Χ.-

'Ι(ως iπ'Χvτ~ είς το•:~ς έ ξόzο•Jς Χv3pας · 6 Δivτ·r,ς π. !.· 6 L'χ.αιτε , ό

'Λ'λφ•.έρ·11ς. 6 f> ο•Jι;ι;ώ, ό Κα.νό~7.ς κ.'Χ.ί Χ'λ'λο1, άvΎjκ.ον είς -:-.r,ν κ.α·t..11γο­
pίαv τα•.ίτην . 'Εκ. fΙ.ΙΚ.piς ·ί\8·11 ·ί)'λιχ.ί'Χς 6 Β•.ί(W'Ι έκ.•ψιε•.ίετr, 'JΠΟ v.ε'λοcγχο­
'λί'Χ.ς κ.'Χ.ί έ~•Jqίζετο είς pψgαψοvς · τόι ι;υναιι;Οήv.ατ'Χ. χ.αί αί ?ρέξεις -ro•J
·r,rrαν Χμετρ α κ.αί •)περbο'λ ι;ι.i · τι•ιόις έκ. τώ·ι 'Ν ν ομη'λ\κ.ων το•J ·'r,γi-:tα.
ι;ψο8ρώς , i'λ'λο ·~; iι.ι.ίι;ει ΙJ'Χ.'Ι'Χ.ιriμω;. '() Ί.. 'Χpα;ι.τ·ίιρ του -;,ν Ηχv.αι;τος
;ι.αί άτίΟΜι;ο;· 6 81aiι;κ.α'λος το•) ι;zο'λείο•J \)ι·ϊιι·y έλεγε περί α•)τοϋ ,
;,τι «τw, έδωκ.'1.ν νi ~αυ.i11·11 'ένα iππr:ι·ι τw ·ι bοέων)).
~ \ ι
'Εν τ·~• -:tαι81x:fi ή 'λ•.- ι

• • , , , "Ι • • ,, , ,,. • "Ι .ι.•

ΧΙ~
8 σι-ε χαι σπασμnυ(, · τι·ιε ;
Λ εγ οΨηv ι:Jτ•. επ'Χ.ιrzc. κ.'Χ.1 . ε ζ επιΛηψιας.

'Ενίοτε ένόμιζε·ι ότι τi,ν ~πιι;κ.έπηται φiσμα τι, ά'λ'λi το>Jτο ό ίο1ος
·~ ~ ~ • "Ι
-:o·J. .. Η ν "Ι, • ~
• • , , • , •
απειηοε'Ι εις τΊ;•ι υ.τεpυιη ·epσιr του εγκ.ε-ρ-χΛΟΙJ Λtαν εκ.ο:;τος
, " .•ακ.οΛαι:;ι?ις
-. . . Λ' ·~ , . . ,~
-;;ρος ερωτα κ.α1 ι ιοιοτροπι?ιι του εγε·ιοντο παροψ.ιωο ε1ς ·
6 'λόp8ος Onclley ι1.iλ~-;-rα έφρόνει έv πεποιο-fιι;ει , οτ1 ό R·.Jρωv ·f,το r.αρi..­
φρων. 'Οπωι;3·ίιποτε ·f, ·)περbολ ι;~:ί~ ?ι•:ί-i·11 g;ι.φραι;ις zαρα.ι.τ·11ρίζε1 άρκ.ο•.Jν­
τω; τ·fι·ι νευροπαΟεια;ι.·fιν κ.α-riι;ται;ιν τοιJ πεοιωνι)υ.ο•J ποι·11το\ί -ro>J
' '
Uhilc1e-H nI'01rl κοcί ;oiJ 1)nn .J 11:ιιι .
Π όπ. '() γνωr,τ6; ';";'0 1·11τ·fις Χγγ'λο; κ.αί 11. ετ'Χ.ψρΜτ·ί~ς τοϋ Όμ·ίιρο 'J .
'fl ν ραχιτLΚ.Οζ
. . ' " "Ι "Ι .
ει;zε ΠΟΛΛ<Χ.ζ
' '
?Π":'Χlίt'Χ.ς .
Ί ι ,
. fl- εραν. τινα
. Η
ltuf Y ενα
.. ιl
pp'1.-
"'f.(O'l'X. έξερz.όfΙ.ΕVΙj'Ι έ;ι. τr,\ί τοίχο ·J . έκ.π'λαγείς προι; έ aροcv.εν είς τόν ία­

τρόν του a,α νi ~υ.iΟη τί άοi vε 1 i

νi ·fιτο έκ.εϊ'Ιι:ις 6 βρα"Ιίωv
• • λ.
!
• ~~ppt)to; Χάϊν~. i\lετi fl·ακρiv καί 6auΨΙJράν νόι;ον το\ί γω-
τιαίου μυe.loiJ (νωηοcί?ιν ψθίι;ιν , <i.t:ιxi e locΩmof.ι· icc) ά.πέθ'Χ.νε τi'λος έξ
α•)τΎjς ό π·ιε•Jυ.ατώ3ης, ε•)τ ~ iπε'λος ;ι.αί ι;υυ.παΟ·11ταώτα-rοςο 1iτος πο 1:11-r·ί;ς .
t\.ll'ι•etl
' ' '
tle ίllιιsMet. Οίνοπό-rης ώς 6 χ•JΟαιότερος τών οiν ο πο -
3t
 482

των . Τiς οΙaεν όπόσ11 ποι;ότ·η:; οίνοπνε•.Jι.ι.'1..το:; έι.ι.περιέz.εται είς ΕΧαστον

στίχον τών ΠΟι"ΙjΙJ.iτων α•)τοi.ί ! Τό z·/)υ.ικό'Ι "':Ο\.ίτ(ι προϊον •)πΊ]οξεν ε~ς τ<~Jν
' .. ι ~
"'
σπο'Jaαιοτέρων παρσ.γόvτων τ·ijς τέχv-η:; κ:χί τοi.ί κiλλο•Jζ τών ί~ε~ν καί
του νοσηροu έν πολλοr:; τών αίι;θ·Ι)ι.ι.ατιχ.ών :χ•)τοϋ aιεγέρσεων. ΊΙ άv7.yx.·r,
aε αvτη τ·ii:; τεzv-ητ-ίi:; ~ιεγέρσεω:; τών 3υνiι.ι.εω·ι το•:ϊ όργ:χνισμοi.ί εlνε συ­
v-ί~θως Ύευpιχι/ άπα/τησις κ.αί ούχ_ί τυzαi.ον ·/1 τ·ijς ;ι_.χχ·ijς zξεως γεγονό;.

Et:; βιογρiιpος του ποι·ητοiί λέγει : «πiντοτε 3ιετέλει iν ιι.i/}rι πίνων ε •1-
zαρίστω; χ.:χί τόν Χ'J:Χνοϋν άχ.όμ·η οϊ'ΙΙ)ν τών χ.αr.·ηλείων ... )) Τό έλ :iτ­
-:ωι.ι.α τοi.ίτο τοϋ 3υστυzοi.ί:; ποι·Ι)τοi.ί ύπήρξεν ·ή :ι..ίτία τοi.ί άποχ.λειι;ι.ι.οi.ί
' - ' ' -
ΙJ..υτeιυ απ•, τ·η:;
~ '
'Α χα.οΊψια.ς. 'Α πε'θ :χνεν '
ε;ι. ~ -
κ.ΙJ..ρσι:χκοv
'
νοσ·ηι.ι.ατος.

lloffmanιι. Ό γερ11.α'1ό:; ι;υγγραφε •~:; τών >J Φιιrταστιχώr ιfιη 1 ·ημιί­

τωr>> συνi!J.α δε κ..χί μο•Jι;ικος (1776-18 22). 'Εν τ-~ οίκ.ογενείr- .χ•j­
το•:ϊ •)π:ίiρzον q.ρ•νοbλαbε!ς. 'Ότε συνέγρα.ψ~ τά. f!.'Jθιστορ·ίψα.τi του, τά
•~1111.ιουργ·ί~ματα τής ύπερ3ιεyειρο11.ένης φαντασία:; του έΗ.11.b:χνον πραγ­
ματικ.ότ·Ι)τα πολλiχ.ις .ι/ιευιfαισ&ιίσεωr (hallncin ations). "Εντρψος έκ

της θέας τών φασ11.iτων παρεκi.λει τ·f.ν μητέρα 'tO'J νi ι.ι-έηι πλ·ηι;ίον
του. Κατεχροcτο aέ πρός >ούτοις καί των οίνοπνεο..ψ.ατωaων ποτών. Ή
ψυσιογνωμία α•)τοi.ί είzε ι.ι-εγiλ·ην όι.ι.οιότητα πρr,:; τ·/;ν τοi.ί Mozω·t ,
,
) λ 't'αιρου, '
1·1αγανιv-rι ' ~ λλ ' ' Ο'fι:; . '
.., 'JΠψ.ψv-Ι)ι; κε
'
τ·ην
• .
ραzιτικ:r,ν
1)0 κ.αι α ων,ων ·η

ίδιοσυγκρασiαν, ό δέ όργα"ιψός iιν έξησθεν-ημένος καί λεπτοψΨί;; . Άπέ­

Ι)σ.νεν έκ παθιίσεως τοϋ rωτια{ου μυε.lοϋ παραλ•Jθείς τούς πό~σις καί τάς
χεr.ρα:; βαθι.ι.ηδόν, -:οtϊΟ' δπερ όέν έκώ/-•Jεν α•)τόν τοϋ να •:ιπαγορεύrι τάς
ίδέα.ς -rου ι.ι.ετά. θαυιι.σ.ι;ίου οϊστρο•1. Διr.γείτο ήι.ι.έραν τιν:Χ είζ ψίλον τr,υ,
ότι καθ' ·f,ν σ't'ιγμΎ.ν οί ίατροί έκσιυτηρίσιζον aια πεπυρακτωιι.iνου σι­
δ·ί~ρaυ -r·r,ν σπονόυλικ.·f,ν του στ·nλΤιν, τιf> έγενv-{j~η ·ί; παρiδοξος ίδέα, δη
ι.ι.ετεgλ·f,Οη είς όέμα. έιι.πορεvμiτων, οπερ έσψρiγιζον όιά ι.ι.ολύbδου 3ιιΧ νά
1131 ψθάσ-rι είς τόν οcλλον κ.όιψον ώς λσιθρεμπόριeιν !
Βαλζ~χ (ΗοηΟΙ'ί)). Ή έκ.κεντρικ.όη1ς, λέγιι ό MOI'eau, τwν

ίδει7>ν το•J είνε -rorς ποcσι γνωσταί. «Εiχε, κ.ατά. τό λέγειν το;; Λα­
!.Ι·οιρτίνου, έπί πiντων τών πρσ.γ11.iτων ίόέας όλως ίδίας χ.αί Π'Χfσιόό­
ξους έν άντιθέσει πρός τόν κοινόν όρΟον λόγο•ι τή; συνήθο•Jς χ.αί 611.Χλ·/iς
κ.οινωνία.ς, ή άπό τής 9ποίσις iπόσταιης εϊνε τοσοi.ίτον έπικ.ίνaυvος,
όσον χ.αί ή .χχ.ρα γειτνίασις)).

' Ο πατηf -rοϋ Βαλζάκ ·~τον έπίι;ης λίαν παρiόοξος χ.α i έJαεν-rρικ.ος·
 483
·r,γείρετl) λίαν πρωt ιι.εταξu 'ι ης κ.αί 5r,; ί~ρας τΊ)ς πρωίας. ·ίψ.iρα.ν ":\να
~εν ·f.γέρθη, 7..ν κ.7.ί είχε κ.'1.λϊ;)ς τ·Γ.ν ·~ηίε\αν · τ·Γ,ν έπαύριι;ν έ-πίσ·ης,
κ.αί r;•)τω κ.αθεξ·(,ς έπί Fί:χοσιr Κrιι! έγκ.1.ταλsίψα.ς πiι;αν i.νασχόλησιν
.
:χ-:011.ικ.·r,ν,
' ?'...~λ
~ Χ
' ~
οεzομενος
. τr;•,ς
' '
Ο\ΚΕLΟ'Jζ
' κ.αι ψι
' 'λ ους, εις
. ΠΟ
' -
λλ Ο'Jζ των

6π'Jίων ι;πο>J3αί7.ς έκ.3ο>Jλε•jι;ε\ς π:χρείzε ~ιΧ τ·/)ς i.πιρροΥ;ς του. Πρωίαν

τινά 11.ετά :τrιfl.Ιιυσιr είχοσιr iτi;n·, ·f,γέρθ·η κ.α.-:1. τ·Γ,ν ι;>Jνήθ·r, :Χλλοτε
7.•)τω ί:}ο7.ν χ.7.ί έr·ί;-:·r,ι;ε παρΧ τι;tί •',7t·ηοέτου τά έν3ι)υ.α-:~ το>J, περί των
ι \ .. ι ~

6ποίων ε\χ ε Η.~ει -:·f.ν ψρι;ντί~α νi ~ιχτ·ηρ·r,θώι;1 καλώς καί έπε~όθΥι

πα
'λ
ιν
'
εις
. ' '
τΧ ς εργαι;ι?'.ς -:O'J
'
11·'--:Χ
. .,
τ·r,ς
' ..
α•Η..r,ς,
~
ως και
\ '
προτερον,
, ..
ευψ•Jους

zνεργγ,τικ.ό-:·r,τος.
11~.γα.vιvης. Ό Bcnnnti, ί:.<:rρός κ:χί ψίλος '":Ou Sιαι;·ί;μου -:ού­
τ'Jυ βιολιι;'":οtί κ.αί !1-ΟΨ;ουργοiJ, λέγ:.ι, ~-:\ ο•jτος -;,ν ίaιοσυγκ.ρασίας
χrιτ' il:ι~ι-ι/r νε·ηικ.·Ι)ς κ.αί pαχι-::ικ·f,ς. Είχεν ,;yx(.!Jη κεψαλ·f,ν έr.ί λεπτοu
και
' 11.ακpΟ'J
- λ
αψου.
- ·r,ν
;- .
ιι;zνος,
' .
ωzρος 1
' "
ΧVS'J
~'.
')Ο Ον των,
'
11·Ε γεpοντικ·r,ν
'
9•Jt;\r;γνω11.iαν, ώ; έκ. τΊ)ς -.ροεζοχΥ;ς -:r;ij πώγωνο; κ.αί τΊ)ς έι;οχΤ.ς τοtί
ι;τό11.ατος α•','":οu 3ιΧ τ·Γ,ν έ:λλει·.Jιιν -:ων ?3όντων · ή ψυι;\ογνωμία αύ­
τοtί •',πενθ•)υ.;rε τ·ί;ν το'ί Βολταίρο•J.
~ - •
'Ε•ι -:i, u.ικ.ρχ έ:τι ·(;λιχ.ίοc του, ώς
• ~ j j

κ.αί άργότερον, r.Χντοτε fι;χε a\Χψορα νε•Jρικά ψαινόμενα. Έν ήλιχ.ίr­

τει;σiρων έ'":ών προι;ε€λί;θ·η •',πrι σ•Jυ.πωυ.ατικ.Υ,ς χαrα.lηι:·ίας · έπταετ·ί;ς
~ ' - .
aε κ.αί έψεξ·ίjς έπαθε πολλ:Χκ.ις ι;παι;ι.ι.οvς καί 1υι;πiσεις των μυών. έν
-:-~ ·ί)λικ.ί~ ·r.a·r, -:α.Jη1 ι;υνέΟει;ε ~ιiψορα 11.ουι;ικ.α τψά.z\α λίαν έχ.τι­
μ·r,θiντα.
Μtχα.ηλ-" Αγyελος. Ιlερί -:ou ;;εριων>)11.ου τούτου κ.αλλιτέχνου
τό έζης χαρακ.-:·r,ριστικ6ν έπειι;όSιον iναψέpΒ ό ~τέν~αλ. παρ' ov πα­
ρέλαbεν α•)τ6 ;, Hcγcillc-l ί1l'Ϊsc: «'Ενφ ό ~Ιιz.α·Γ,λ-"Λγγελος έζω­ 1

γράψει τ·ί;ν « 'Γι.lευωίαr Κpι'σιr>J, ί:πει;εν έκ. τoiJ ι;;ι.ίιι.ποοος κ.αί έπλγ,-
γ ώ/)·r, τ·ί;ν κ.v-f.,•J.'ljV. Κλε•.ι;/)είς ~ε έν -:ώ aωυ.ατίω ι:ι.ύτ'Ju ~Εν ·ί)fJϊλεν . . .
'Juaένα νΟι ϊ3·rι, οr.ίτε κ.αί -:6ν ψΩ-ον κ.αί περιών•ψον ίzτρόν α·)το·:J 'Ρον-
τίν"Ιϊν. Ο·jτ'Jς οιι.ως κ.ατώρΟωι;ε κ.ατα'3i.ς είς τi; •)πόγε\ΟV τ·Ι)ς οίκίας
με'":Οι 7':ολλοtί ;ι.6πο'J νΧ άνeλθ:~ aιά ι.ι-ι~ς κ.λί11.ακ.ος 11·έz.ρ\ των 3ωμάτων
του κ.αλλιτέχνου, ;,ν εύρεν κ.ιχτiχ.λειι;το•ι έν τίf! Οαλάιι.φ χ.αί άποgιπσι­
σμέrrιr ra iιποθrir!ι ri/ς πείrηr,. Τέλ'Jς ό ίατρός 3ιχ·της βίας παpα­
ι;z.wν τροψ~ς κ.αί φiρ11.ακ.α έι;ωι;εν αύτόν».
Mf)ζα.rJ~. Ε!ς έκ. των βιr,γpiψων τοϋ Μόζαρτ έπιτυχwς είπε πε?ί
 484
α•Jτου, OTL όf.ν η,Ο τέκνον ά.νθρ6)ΠΟU, ά.λλά /1.('1. fl·Ουι;ικ·ί; fμ;:νε•;σις
Ρλ ο • ' θ , ' r,ι' •λ ' wi)- - ' - '!: 'ί'
περηι "1)'1ειι;α. '1. ν ρωπιν"Ι)ν σα.ρκα. . ι Όι ις Ί; ικι:ι.ν Ί/uη τpιωr ειω>,. ει,cοr.-

λ ω'θ ·11 . v.ουι;\κον

. ' - 'λ
α.•;του τχ αν•ον · .,,.
εζ ~·
uε '
ετών γενοv.ενος
' συνε'θ ·r,κε
το

' ' •Υ ' • - λ 'ί' Ρ '"Ι •

τα:
• -
οποιχ
v.ουι;ικ.α. τιν'Χ τ<.11.χχια παι.,ων επι του χ. εισοκ.υv.Όχι-ου,

Εypα.ψον iλλοι ά.κ.ο•.Jοντες, κα.ί όωοεκ.οcε•·f.ς όέ έγένΕ"';Ο τfλειος fl·O'Jv\Κ.ός

σ•J•ιθέτης έψελκ.•.Jσας τό·ι θα.•ψ.αψ.όν καί τ·/;ν έ"κπ λ·r,ξ\ν ολων τών c-.·'Jλι'°;)ν
τ·f,ς Ε·)ρώπ'Υ)ς , fνθα ;:ροι;εκαλεϊτο. ώ; κ.α.ί ολου τοίί !J·Ο•Jσ\ΚΟϋ κόι;ί'.Ιj'J .
'
Τ οι:ι..υτ·11 1'Ji.ερψυtjLΚ.~lj' '
πρcωρος
' ' ι:
OCVΧ'i:'"t"υ'":t;
"
εμε λλ ε · v.οιρα.ιω;
' ν'Χ · 1 --
t;rJEG ιι
,., J"(ι

ταzέωζ' ό Μόζα.ρτ ά.πέθα.νε ::16 έτwν iξ f}'Χ8jiα.Ιιιωϋ vιlfιω.τrιι('. Ό

~teιHJ J1al έζιστορών τό•ι βίον του λέγει που f'·ελαγι.ολικως : « "J ι;ως
!ί..νευ τΎ\ς ύπερbο/.ικ.Ύ)ς νευρικ.·/jς Οιεγέρι;εως, ·ίiτις βαίνε\ ;ι.οcί :1.έχρι ψρε­
νοbλ'1.bεία.; , όlν ει•ιε Ουνατόν νά 'J:.ioξr, ιι.εΥα.λοιnυί:χ.
1 • ί' , Τ
1 ))

ΊΙ ύγίειοc του Μ&ζαρτ ·'hτο π:Χντοτε έ:ηι;ψαλ·ί;ς- -;,ν ί'η.νός, <:ιzpό;-

-~ αvξ·r,ι;ις το\ί σώv.ατος όέν ·hτο ά.'Ιiλοyος τ·i)ς ήλικία.; το•J. ΙΗντοτε
Χ'1.τείzετο 'JΠό [ΙΛαγzολίας· ~πασzε δε έκ νευρικ·fις τι•ιος ~ξεωζ (1ic) .
·r,τι; συv-ήθως παpατr,ρεϊ,αι είς τούς ('J.Μχας (iι1iots 1, ·ί)το\ τί:ι ι;ι;ψ.i
του 3ι·11νεκwς έταλ7.ντε•.ίετο, τχ όΕ 8iκ.τ•Jλ'1. χ•)τοϋ εί; 3ι·r,•ι;κ.·/j κ.\ν'Υ)ι;ιν
ε•)οίι;-ι..οντο, i.νίοτε 3έ καί οί π6aες το•;. .λ\χ πiι;χν :Χ.λλ·r,ν έοy'1..ι;ί'1.ν
ι •
,
,
' τoiJ
-;;λ·r,ν ' "' ('. λ ι.,ειν,
χ,εισοκ~ψ.:Jα ·r οcι' '
χείρες το•; '
Ίίι;7..ν '"' ... ουτως
χυε~ιοι .,
" , ωστε
ποcρε-ι..:iλει πολλ:iκις τ-/;ν σϊιζηόν του, ~Πως '1.'JT/; έ•ι wρr- -:ρα.πέζ·Ι);
κ~πηί είς τφ.izι-χ ,ί:ι κρέ7.ς -:-f)ij ψαγητοiJ του . " Ωτε ήτο μικρόν π-χι­
όίον δεν ·Γ.ό•.Jν~.τΟ νχ ύποrrιέρ·r; τούς ·Ιiχeιυς 't'ώ'Ι zαλκίνων ll.O'J/jιΧώV
~ 1 ~ .. \

' ' " "'' ' ' '

'1.στειοτ·r,τος
• '
επψ.ενε' τις •Υ
;;οcι.,ων ' ' ΠΟ λ'U '/.'Χ'λ
E;";"t -
Ofj''1..Vων · t;Ι.ν ΟΕ zαριν

)(.\'iQν οργανον έr.t7':τΕ Κ.17.'t'ά γ•/Jς Κ'1..t Κ.ατελχv.C!;:ίνετQ σχε3ον ΙJ'ί.Q ι;r.α­
ι;υ.ών. 'Ενίοτε i.ν τ·f\• άκιι;/j του ένθο•Jι;~α.σΙJ.ο\ί .η EVEΚ'J. ύπεοι:;-:.λικ;;\ς έο·ι·α.-
~
\ Γ ι ι '

ι; ίας κατά τ·f.ν σ•.Jνθεσιν ιι.ουσικου τψοcχίου έλειποθύμει.

, l\ • ,.. - ~ - ' • ' λ '
ε·Jτ·r,ν του
•
όις
Ρ ,
μιογρα.ψος '1.'Jτου,
• -
:.~; εc,γ,ς οι·r;γειται ηι κ.7.τχ -:·r,ν . τε

ό Scl1lichteg·ωll (1):
'Η υγιεια
' ' ·r
- ~ι•.,1· ο,α.ρτ
του ' ~"' εις
r,το ·r,oΊJ- "
' 7.κρον '
ε-:tισψ'1. λ'·r,ς, "''
·r,' σε με 'λ αγ-

zολίοc v.ετά τΎ)ς μονομοcνοiJς ίόέα~ τοϋ προαιι;θ·ίψ.'1.τος . του προώρου

θ7.νi10•; αύτοiJ όέv τόν έγ-ι..α.τέλειπεν , 6τε ·ίψ.έροcν τινά βεC,;•;θισμένr,ς

(ι) t!lιtc•ιιcllιnl: \Ϊι' ιlc Mnzrιι't, ιlι~ llrι~ιl11 ct ιlc lΊfι't. :ιst;ιs•', '1<ί.. 258.-
18fι4.
 485
·,,ο
:: ~; μ ·Χ ~ι;
·· . "
FE!J· (~Jα.. rη1. r;υς ΊίΧ'J'Jr'ίc.ν
. ι-
:χιJ. ·Χζα.ν 1)7tι.
·
rJ ειΊj:1.ν . . ;;.
~ο
cι.ιψ·J·rι;
--ο 'J-
τ·r1 ς
·

ιη ς τ·f, ς οί;ι.ί 7.: ;ου . Τωι :i·η'ι' γ έ λλο•1σ\ν ~τ·. Υ.v νωι;το' ;ι. ιj ιο \<ις έπ;;(JιjιJ. Ε\
' • ' • ι

νΧ r;•1·1δι()'.λλ ε·ιlJ
ι....
·Ιj• ~u. ετ' -:ι. •~το•) . Μετ' όλίΨJV
' είr;έοιεται
, .. - ιιι•111ιυ-
ό ξένο:, τ

γνωfl.ιας ι;ο~-:ι. piς καί evγενwν τρό;;ων καί iπ:bλ·ηηκοv ~ξωτερικοv.

- Εί11.α.1 έ;;1ψορτισμέ'1ος, κύριε, ';ι}~ λiγeι, έ;ι. μέρους 3.νΟρώπtιυ
λiα.'Ι ι;·ηι.ι.·zνη;ι.ο'j νχ σας όμ:λή'7ω . . .
1\oio; ε ίν ε ό ΧνΟρωπος r, •~τος ; aιέΧ') }εν ό Μοζα ρ τ .
.λέν έ-;:\Ο·ψ.<.ί ν Χ γείv·~, γνωι;τός. •
'Λ :Χvχθη
!
, , τύπ,
ι~ •
! Κ7.ί τ\ έ;;:Ουυ.εί
\ ο κ·.J~ιι;;
r ·,
'Λπώλeι; ε 'Ι ·~ν ;;ροσtιιλέ.ς πρόι;ωπον,το.J όποίου ·ή tJ.V";ιfl:I} ε\ν:ο τ.ρο-
"ψι).·ής καί πολύτψ.ος S:. αv-;(;ν · έπ:Ι)υμε ι: dέ όπως κ.α.τ. έτος ;ι.α.τΧ τ·/;v
• • - 1) • ' • λλ . . . ~ ~ λ . ~ . '.., και' σ:χς..
επετε\ΟV του ()'. VX"tΌ'J 'fΧ ·r,ται ΕΠ\'1'fι{J·Wς {J.ια Ο(ι-,0 aγι?., Ο\

ζ·ητεί νχ '7υν1J i σ·ι;τε "έν Ηοφιi c ω.

Εί, τον Μόζαρτ β-:χ.θεrαν έντύπωσιν ένεποί·ησεν ό λόγος ο·~τ-ος κ.αί Sιχ
τ;;'/ f~ηuν τόνον , v. εθ. O'J ό ξένος έ;;ρόψΕfΕ .-οuς λόγου; κ:χ.ί SιΧ το ιι.υ-
7τ·ηριώ8ες ·:iφος του· ο·)χ ·Αττον ύπε11z iO·ΙJ νοc 11'Jν1Jiσγ, ·~v Ηcιι ι1ic111 .
'Ο Χγνωστος έξ·ηι..οΆο•.Jθ·r,ι;s: ί( fJiσΧ•ε όλΊJ 'Ι τ/;'Ι /.Ι-εγα.Χ':ιψ•1ί1.ν ι;α.ς εί;
τύ Κργον τοvτο . 'Εργάζεσθε ό:' ~ν Χτο/.Ι.ι:.ιν , ο;;ερ γνωρίζει τ·/ιv ι.ι.ουσιι.:ί;ν » .
Τ(;σφ τό ;ι.:χλλίηρον , εί;; ε ν ό \Iuzaι· t.
1Ιό11ος zρόνος Οα 11iς έξ<Χρκέυ!! ;
Τέσσαρες Η:;όψiόες.
'Έχε: Χ7.λwς· ΟΧ έπ:στρέ'fω είς το τέλr;ι; τών τει;σΧ.ρων ~baψ:r.­
~W'/. καί ποία Οά eΊνε ·ί; :>ψ.O\g.r, ι;ας ό:ά τό εργον τοi.ίτο ;
Έι..ατόν όουκΧ.τα.
·ο Χγνωστοc. τχ ιι.ετμz άυ.iι;ως
ι
έπί τγ\ς -; 1cα;;έζ·ης κ-:ι. ί i;;έ~·ιeτ:χ"
ι ι~
.
ι ι 1

6 όi:. Μόζ-χρτ v.είνας έπί τινα χρόνον ~ε~ ·1Ο1ψ.ένος είς βχfω:χ.ς σι..έψε:ς,
ζητεί είτα χiρτην κ"'Ι.ί /.Ι.ελχν-Ι}'Ι κα.ί i[Ι.έι;ως iρzίζει τή·ι ι;•.ίνΟε11ιν το>::ί
., .• ~· -·' ' (>' • ~. ..
ε ργου, κ.χ τ-7. τ·r,ν ο:χρκ.ειαν -:ο·; οποιοu ·(Ισ ι:ινετο -;-ας ουνα:J. ε'.ς το•; ;ζ<Χ-

'7θενο•ψένας, ιι-ίαν πρω!α.ν δε κα\ έλειποθ ·.ίμησεν. Ή σιJζuγός του προσ­

επΧΟει ν:l. 1'~v riποτρiπ·r,, :Χπό τΊ)ς i.σγαι;(ας · κα.ί νΧ όιαr,κε~άlη τάς
ι 0Ί

μελανά; ίόέας το•;, ύφ' ών έπί ιι-iλλον χ.αί ιι.οcλλον χ.α.τείχε-;-ο, οτε ό
Μόζα.ρτ τ~ λέγει .iποτόμως : (( Είνε βέ~αιον, οτι Sι' έ.ιι.ι συνθέτω το
H.eφιicιn τι:.i.ίτο, οr.ερ θά zpγ,ι;ψ.εύσ'!) δια τ·/ιν έπικ·ί)όειόν μου ~ο ξο­
λογίαν !>)
 486

ΊΙ ίSiα α •:ίηι ;) έ ν τf.ν έγκ.α τiλει.'fε πλέον .

;;αρr; ·J1η.χζετσ.1 πzλιν
'λκρι'!:ώς είς ,{, τέλ')ς τ-Υjς τετiρτ·ης έb;)eιι.ι.7.3r.ι;
ο χγνωστος •
•,,, , ι• ," . τιfι
,
λεγει
Γ.στα ι·r, αuυνιχτον.

lzετε ;
Μ·ί) ένοzλ"ϊ-,σfJε ! 1Ιόσου χ.ρόνου ετι :Χνάγκ.·r,ν
.,," ," ., · · '
'Γ'ο εργον 11.01 εκιv-ησε ' ενωαψ ,
' ~ ερeιν r.ε-
- . .·
'Γ εσr,.χρω ·ι εο'>ομ:χ.σων.
τ'J

i ρα•ι
ρ ισσίτερfJν παρ' ΟσΟν ΠfΟσε3όΥ.WV Y.7.t έδέ·f)ι;ε ν :i_ δ61σω /l·εγαλειτ
Ξκ.τασιν.
τιfι λέγει 6 ξένος, ευρισκω εi.Jλοyον
- 'Εν το1αύτ·(ι r.εριπτώσε1 ,
έπi πλέον δουκάτα.
ν' αύ~·fισω τ·iϊν :Χι.ι.οι~·fιν . Ίόοu πεντ·fικ.r;ν'tα
6 λΙόC:α οτ. έr.ί υ.iλΆο ν κ.αί ιυ.iλλον έκ.πλ·r,r,-
- Κύριε . τι;}• λέγει
. " ' . ~

σόι.ι. ενος. ποίος λοιπόν είσθε; ·

Totiτeι 3έν εχ ει σz έσιν μέ τό εργον. (~ix. έλθω είς τΓ, τέλος των
-
τος.
τεσσiρων έbaοι.ι.7.3ων, λέγει σοbηώς ό χγνωσ
Καi iναχωρει .
τwν τeιυ κ.αί ;)ιατ:Χτ­
'Ο Μόζαρτ προσκαλεί ά11.έσως i.να τών ύπηρε
τόν εκ.τακ.τον τl)•:iτον ΧνΟρωτων .χ, ..χί
τε1 αύτόν νiχ. παρχκολουl1Ίίσ·~1
τοc κατ' αύτόν. 'Λλλit μετ' όλίγον ό vπ·ηρέτ·f)ς έπιστρέψας τ<J>
μάΟ·!ί
τοu.
λέγει, οτι iπώλεσε τiχ. ϊχνrι τοu άγνώσ
, ~η {, χγνωστος έ«.είνος
'Ο όυστυχΊ~ς Μόζαρ~ iι.ι. έσως έφαντάσΟγ1
σι. έσιν 11.ετ~ τeιϊj α.ηου κό­
δ ί:ν 1-ιτο σύv-nΟες ον, οτι έχει βεt':;α\ότα 7α
ίλ-r:ι .. ~ λίαν προσεχές τέ­
ψου' καί οτι έξαπεσ-:άλ·η, οπως τ()> ά.νσ.γγε
λος του.
λοι.Jθrισεν .
11-ετά: :-ι- εγαλειτέρας ετι η πρlν ζέσεως έξ·ηκ.ο
'Εν τούτοις
ειαν της συνθέσε ως τι:ιu
οπως περατώσ~1 τό έργον, •~ατά. τ·ί)ν ~ιχρκ.
Τέλος τi:ι R cqnic111 προ του τέλους
όποίου πολλάκις έλειποθύμηr,ε.
θ·~ . Ό ~γνωστος καi
τ-~ς ~οθείσ·ης προθεσι.ι.Ιας είzεν Μη iπ,,περατω
·f)ς έb~οιι.άSος, iλλ' 6
πάλιν παρουσιάζεται εί; το -:έλος τΎ\ς τετάρτ
Μόζαρτ όεν \.ιπΊiρχε πλέον έν τf. ~ω"?ι!
ο·
~u~ufιite Coιnte. Άρι·nγός της σχολΥ,ς τΤ,ς θετιχιίι: ψι.lοσ
·c. Τ<ϊ>
1ίaι: (Philoso1Jhic υositivc), 1Jν ·:ιπεστ·fιριξε 1.αi ό Littι
Chaι·cnton , τ<J> γν ω στιJΊ
ι 8'l6 rπαθε φρενοbλάbειαν χ.αί έτέθη έν
είαν τoti Έσχ.ιρόλ · ή ν ό σοι;
ψρενοχ.ομε€φ των Παρισίων, ύπό τ·fϊ·ι θεραπ
 487
" ,
στ:f'Jpκ.ε 1·ιc.ν
..εν ετr;;.
" 'Ι
l\
.~, .,
~ .
~τχ ιJ'JΙJ ετ~fj ~0·11ι1.or,tε'Jι')S
, , ,
~r:ι περιιι)νυι1.ον rιυγγp"(ι.;1.Χ

χ·)τι;.:ί: ( \ιιιι·s ιl<~ Γl1ilosιψl1iu Γusίtίνι~. ~ιΧ ,~, όπrΛι;ν είργiι;Ο·rι

iπl l 'ι Κη1, καl τό 6πο\ον ~τα.ξεν α•)τ6ν έν τ·δ χορεί{- τώv 11.εγiλω·ι
~ιανωών.
:ιι:~n:).eώ. Ό πατήc ,._,)τι;tί 3ιεκοίνετο έπί ~ξ·jτ·rιτι ~ιανοίχς χ.χί
1• ' '
ε.•)ρ•.ίτ·rιη γνώι;εων, iλλ' ·f.το /χ.χεr-τpιιαδταrοί,',
'Ο ιι.έγα; p·ί;τωρ έγενν-ί;fJη ί·ιfrοχ!'J'ιι.(ος, τ6 aε πνεϊ.ίμα ·χ•)το>:ί iνε­
π-:-ύ·ιθ·ΙJ
1..
λίαν τ.,οοώJω;.
i
Είς iυ.ίαν έ:ι. -:-ών πc;,;
i
τ·f,ν χ.όι1:rισι;rι.ν ι\ι~ Ηοι:Ιιc-
J'oι·t έπιι;τολών το•J εypαψε: jc l1Ι'ι°•c;JJ<tis ;'ι tι·uis ίtllS. iι six ,j' <;t;ιίs
llll J)l'Oι1iμ·c ... JJ ~·..ίγzρον6; -:'.ς α•)-:<j) ΕΥf'Χ'fε : ιιτ6ν <.l3ον πολλiκις
JJέ'Dχου.όΥ..,οντα
τ ι ι
β3iλλα'· εί; τ6ν τοχzγ,λι;ν
ι ι "'
κα.τΧ τΧ 3ιαλείιω.7.τα
ι ί
τών r;υ-
J)νε3ριiι;εω·1 τ1iς βουλ·ίjς, ·ής ·l;το πρόε3ρο;, κ:χl ε\η iγορε.•.Jοντα 11-έ τ6ν
JJέπί~•ι;ι.ι.ον iκ.όμ·η έπί του λαψοο::ί πpύς 7t'αραχ.ώλνι;ιν τ1jς pο·ίjς τοίJ :χi-
1ψ.ατος. )J

"Επαι;ι.εν iO'_t't'(>άς σιψψyιιίιιtt« τοtί έγχ.εψΧλου, τοuΟ' οπερ είνε ι;•.J11.­

τ.-τω11.α Ιί'/)(l·"·ίνον τό εuιρέΟιι;·τ-ον τοϊί Χγγειοκιν-ητιΧΟοJ ν.;υρικοϊi κέ·ιτρΙJ'J
κ.αί έν γiνει το<J έγκεψiλου.
(.;ιιvίeι•. Ό [.Ι·έ 1ας ο·~τος ψυι;ιοaίψ,; iπέ(jανεν iκ. νόr;ι;υ ηνός τοσ
. "λ \\• . .
ν.:υρικ.οiJ συσπ;:~.α.-~-aς, ο 7.. σε .-:χ. τοκ.να 7.υτ-ου :χ.πω ει; ·Ι)ι;αν ε;
' - ' λ. (J ,,.. t)'X"'J'a-
'

.lιxov :τυf'ετnv (ι.ι:ΙJν1γγίτ1aος).

~Ιέγαι; Ν απολέωv. 'Ο ΧνfJρωπος ο·)τος, οσης ώς φοbεpΧ λαϊ­
λα•.Jι 3ιϊλθ~)ν ~\. ολης τ·/)ς Ε·)ρώπης iνέτρε·.Jιε καί συνέτριψε ΠΧ'Ι το προr;-
' .,,., λλ':χ.χ.1; με.τα'Οα
-;·η.ον Ρ ).'~ν κ.ατ:χ ~
• το' nοκ.ουν
- '
τ·r,ν ., 1
ο·.;ι1ν ' -
α•ιτ·ης. ' ' ειρ-
ωι;ει '

'ί'
γα...,<το, ·
ως ) .εγει
· .
ο. 'Ι' ί\lllt', · · ·
επι ε·Jπ λ'
αι;του αν θ ρωπιν-rις
' • ·r
:1.:ι:...,η;, ·
ο κ.αη-

ξε•Jηλίr;ας κ.αi έ'θv-η κ.αί Ορόνο·Jς, ί31αζόντως ολω; ~ι<.γείρει τ·ί;ν προr;οχ·f,ν
τ·Ι)ς έ.:ιr;τ·ί;rι:r.ς τ1iς τ.-α.Οολογικ.·fις ψ·Jχολογίας κ.αί παρέχε1 rι.εταξ•) των
!1·'-yiλων iν~ρών έν τ·~ κ.λιν1κ·~ τ·f.ς [ι;τορία; λαι.ι.;.ρον τ•.Jπ,,ν πρ6;
σπljυ8+,ν.
'Ο Tnjnc ( 1) aιΧ τ·ί\ς άριι;τοτεzνικ.Ί]ς χειρός το'J Χριι;τα iγρχψε τ·rιν
ψυχολογ1κ.ήν εiκόνχ τοίJ 11.εγiλου το·.Jτου άν~ρός.
'Ο Ναπολέων, όπως κ.αl πολλοί Χλλοι aιiTΙJfl.oι Χν~ρ.:;, ·l;ν μικ.ρος

ί') Ιt.•·"·ιιe ιle~ deιιχ l\loιιdes : Ntψolιion Ηοωφω·te (l•'cn·icι· ct

:\Iars t887).
 488

.._,, r;ι;ψ.α, ι:Jz.ρ~ς, ίη_νός, λ•τ.τeιψυ·ί;;, ;ι.·,ρτ6ς τ·f.ν ρ7. z.ιν, 1.λλ ' iψ' ~τi­
·ρυυ ~λ·η ·(; έ'κ.τα;ι.τος έι;ωτερι;ι.:/; ο•.Jναrι.ις Κ.?:t ένεργr:τικ.ότ·rις ·'i-.ν όιακ.εz.•ψiν-r;
έπί τq•::ί προι;ώΠCι'J κ.αi O·r τοσοuτον, ί~'i";ε Πiiς 6 ;;).·φιi~ων αύτbν ί'.Χ­
τελαfl.bάνετο vπό μur;-c-ι;p1ώ~eιυ; ηνός ψόbaυ. Ιlr,λλi;ι.ις vπέκ.ε1τι:. εiς
;;αοο~υσυ.eι·~ς ~1αmόοων νουοιΥ.ών 'JJα1νCJυ.ένω'Ι,
ι ι
ιΛ'Jν c.ί:· νε•Jριγ.·f,·1 βΥιι.α,
...
r ~ ι τ i ι
·~ ' t° •
• '
.
• •
ι'Γf.Ουρw ν, συι;π:ι.σε1ς οουν-ηρας κ.'Χτ?Ι
1 •
. -c(,,'1
,
r;τοιι.αzeιν ·r.
•• 1
τ·r,ν
,
κ.υr;τιν, •.., ι;,υ

r;τραγ~· ουρία Υ..τ . λ . l\lετi τ·ί;·ι νίκ:r,ν τ·ί;; Δρέr;a·ι:ς ψηών ψ:ι.γ·ητ~ν .;, ρ­
τυυ.ένeιν ό1~ ι;κ.οοόόου κ.ατελf;<JJΙJη ·~r.ό -;-όι;ων r;rrιoaawν ·γ.ατά. τόν ι;τό,υ.α.-
ι ι i ' ι

·ιον πόνων , ώστε .; .. ώπτευι;ε a-η);r,τ·η οiαι;ι•ι κ.χί .Jτ. εzώJ·ηι;ε υ..ετά. τού
ι... • .. ' '
,:,;; ' 'Υ./Jτ~ν σώv. α.τος, ~oUO' 6περ Ε;;·f1 νεγχε τ·/ιν ~fι:ταν "t"OU 1Jπ6 τQν στρα-

τ11γόν Vaιιιlaηω σώι-ι.ατος κ.αί τ·i;·ι κ.7.τασ-:-ροψ·ί;ν είτα τr,\ί 1tH3. Οί

νευρ1χ.r,ί ο•.Jτaι παρaξυσιι.οl έζεοηλοuντο κ.αl έν τ~ [1-tκ.ρ:? χ•)το·::ί ·ί;λαί~.
ΊΙιι.έραν τινά. ι;πο 1,aάζων lτι έν Βι·iωωι: έτιμωρ-ί;fJ·ι; έν τ<fι σχο'λείφ
κ.αταaικ.ασθεl; ε ίς yονατ-1ι;ιι.6ν· ιι. ο'λις οv. ως ε ίzε κ.άμψει τά. γόνατ?:, κ.α­
ταλαμbάνεται εύΟ;,ς ·u.:ό έμέτaυ καl ε\,α ύπό rευpιχιίς κρίσεως 'λίαν
Ι)'ψοaρας (<ιtt•:ιφιe Je 1ιc1·f8).
Συχνiκι; .:αρdι: τaίς νc.υρικ.ο\ς άνfJρώποις ά.πα.ντwι;1ν έκ. aια.ιι.έτρου
άν•iθετaι ψυχ.ικα\ χ.χταστάσεις. ά.ψ. ένf,ς π. χ . α;ι.ρ7,. άπχθε1α, ψuχρό­
':"1)' μέχρις ι:ψ.ότ-ι1 τος 7\pΟbα\νουσα. όιόι γεγονότα aυνχμενα ν:Χ ι;υγχ.ιν-f.­
ι;ωι;ι κ.αl τόν ψ'λεγιι.ατικ.ώτερον των άνθρώπων, iφ. έτέρου δε ύπερbο­
λικ.·/) ι•)αισθ ·ηι;ία όιόι μετρίας ι;οbαρότ·Ι)τος συv.ι:;άντα ·fι iμc.τρος έχ.a·r.­
'λω'Jις αίσ~·r,ιι.άτων ι;υιι.πα/jεί?Ι..ς. Ή . -;οια•.Jτ11 ·i•;χιχ:f., οϊ.ίτως είπείν, άηί­
φοιι;ις ί3&ω; ι;υχνχκις :ί.π:χντ~ παρόιταϊς ~σηρικ.:χϊς κ.αί τ·fι ίδιaσυγκ.ραι;i~
των x.lηpor(ψικi;;y η έκ.ψ•.Jλων , ώ; εi:δομεν έν τ~ περί τών x.lηporopιxi:n­
χ.. τ. λ. κ.ειpαλ:χίφ. Ό ~απολέων πολλάκ.ι; έν διαψόροις περιπτώσεσι ;ο\ί
βίου του έξε~ήλωσε τον τοιο\ίτον ολως ύστερικ.i,•1 zαρακ.τΥιpα.
Κατόι το 1806 π. z. κ.αfJ ''f.ν ι;ηγμ·/;ν lμελλε νά. ιι.εταbtι είς τόν στρατον
:XU't'Ov κ.αl ·f.l;έλ11ι;ε νά. άποχαιρετiιηι -;·ί;ν ι;·.Jζυγόν του 'Ιωσηιpίναν. ή
ύπέpι.ι.ετρο; τρυψεpότ·Ι);, Ύ~ν προς αύτ·ί;ν έπεaεcξατο ιι.ετετρχπ·η είς πλήργ,
rευpιχιίr χpίσο· (<ιttϊtψl~) άπο):(.ξαι;αν είς Εfl.ετον , ώ; ι;•ψ.bαίνΗ τοιαιίτ·η
κ.ρίι;ις εi:ς τινας γυναίκ.ας, αίτι•ιες μετόι μικρχν τινα ·i;θικ.ήν σuγκ.ίν-ησ1ν
κ.α.τα'λαμb:Χνονται •)πο ι;πασrι.ων. Ή κ.ατάστασις αϋτ·ι: τοϋ ~ απολέeιντος
δι·ί;ρχ.εσεν έπί 'i•ι -c έταρτaν τής ώρας, τά. δiκ.ρυα lρρεaν Χψθ ονα καi
iaέησε νά. λάb~ καί άναληπτ1χ.ά τι να ιpάρμαχ.α.
 489

'() Να;τολέwν, ύ ίόών ίSίο1 ς i'ηψ.ΜΙ'Ι έκατοντi~7.ς χιλιχ~ων νοχ.ρι;,ν

;ι.,-.i Χγωνιώ 'ιτων κ.ιχί ό ο ινιίl; Χκρωτ-ι;ριιχι;θέντων ιχί[Ι.ΙJι;ταγών Ο•ψχτω'ι
ιριιχ
iπί -:οtί πεόίοΙJ τών v-αzwν, λέγει ό 'l'<ιi 11 ~ , ό φονεύσας έχ.ατψμϊ
τ χτων χ.αί
ά.νΟρώπων καί τηρwν ziλΚ.\'Ι(.,ν πρ6ι;ωπον έπί τ-(1 Οέ~ άγριω
εϊτο βαΟέω; έν περι­
ιuμών σκ·r1νών, izuνεν ένίο-:ε SΧκρuα καί ι;υνεκιν
·i\ σχετικώς ·Γ,ττονος σ.ο~η6π; το;. Οι:ίτω ά;;έναντι
στχι;<σιν ο •)όψιας
ς ":"O'J
το\ί ΔανSόλο •J 11.ετά σΙJγκιν-rι ι;εω; GUV'fι rορο tίντος •);;έ ρ τ·Γ,ς πατρΙόο
όα­
Βενετ(11.ς άπψ;;ολουιι. έv-r,ς ε ις την Α •)στρίαν , ι; •ηκ.ινεt'ται 11.έzρι
iν Ίσπανi'(­
κρύων. Ώι;αύτως έπί τ·~ ε ί ~·ήι;ε1 τ·ί)ς παραSόι; ε ως τ·Γ, ς
σ•ψbοuλiι:~
πόλεως Beyle n {ι ;;ό του στρ:χ.τ·ι;γο>::i Dιψunt έν πλ·ήFει
r,εως 11ων-Ι)ς ψω­
το\ί κ.ρiτοuς όι.ι.ιλών ιι-ετά τρψ.ο•.Jσ·r,ς 'J7t'ό τΥ,ς ι;ηχ.1ν-ή
ροcται έν τέλει οαχ.ρύων.
'Όταν χ.ατΟι τi:ι 1808 ά7t'εψir,ισε'Ι 6ρισηκwς ν.Χ διαζευz!J·~ τ·fιν Ίω-
' ν, α' ο" λ ·r,ν '
τ·r,ν '
νuχ.τα , '
"Λεγει •
οιuτ·r,, • "
εχ.Λ7.ιεν .
ο "' Ι
Ν αποΛΕW' '
κ.αι
/j'f)ψινα. «χ.α•ι

εξε τ·ί;ν
»u1όύρετο χ.αί άνεστέναζεν ώς γuν-ή, χαrά η•άμμα ό έ χ.οcτέbp
))ΚλtV"/)V [l-OU όιά τwν όακpύων τοu>ι,
. Ώ; ό l\Ιέγας llέτρος ειzε χ.αί ό Νιχπολέων rίχο υσίar τιι·ά κir11σο'
r της γω­
το\ί όεξιοϋ ι~ιι-ου (ti c), έπίσ·r, ς δέ κ.αί μψιχό)· rιrιι οπασμο
όέ ι:Jργiζετο
νίιχς του στό11.α.τος έξ άριστερώ·ι προς τά. aεξιά. ( ) . " Οτα.ν
1

τ.ρόι;ωπόν τιιυ
;ι.ατά τΊ;ν χαρακ.τηριστικην α.vτο\ί το\ί (~ίου ψρά.ι;ι.ν' το
το ίη:1-
έΗ11.bα'Ιε μορφ~ν .lαί.lαπ ο ς (figιι η~ ιl 'uιι ηιgιι~1 ) , καί ·(,ι;Οά.•ιε
•
ο άν , ώ; iπο ·;,).ε;ι.τ,οισ,~ο\ί, όόν-r,σιν έν τ·71 άοιι;τερα χ.v-ήμ.,•1 .
1
ι ι ι

οντο;
Ή Μ"" de Heιnnsat (Τaiιω loc. cit .) λέγει περί Ναπολέ
τΧι;ιν νά παροιόέ χηται παν
:1.ετα.ξu :Χλλων χ.αί τόι ~ζ-~ς: ((Eizε τ·/,ν
f1·uστηριώ3εις
"θοιuμά.σιον, νά. πιστεύ~ είς τά. προαιι:rθ·ίίfΙ.ατοι ώς χ.α.ί είς
νόι έξάπτητα.1
» τινάς έπ1χ.01νωνίας μεταξύ τών (;ντων . . • Τόν ε(δον
τοtί ιiηίου
»χ.αί νά όμιλ~ ένθοuσίωaως προ τij; βο·Γ,ς τών άνέμων καί
νάς ύπερψυσι;ι.ά;
Jψuκηf)μο\ί τijς θα.Ησσ·Ι)ς , νά. πιστεu~ είς τάς νuχ.τερι
ι ((τό
>1έι.ι.φανίσε1ς, νχ είνε 3ειι;ιaαίμων χ.τλ . » Ό όε Meneνcι.l iναψέρε
))Ιj'Ι)μειον τοtί σταuροtί , οπερ eχ.α:1.νεν ? Ναπολέων ολως ά.χ.Ο'Jσίως έν

U ήν γενιχώτφυ ς χcιί
ιt) Σrψ. Ιlιχρ:Χ τιjΊ Μογ~λι:> Π i τρ<:• ;, crr.ιxcrμό; τυi) πρυσι•JΠ()
πρόqωπq ν τοu ψο6ψ;); ?~εστρέψε τυ Gπό τών cr~ ­
.ίσχ.uρώτeρο; οϋτως, 61σte ιχrψη; τό
~ποίοεων tών μuG'ιν.
 490

··-
~,1ιΠΟ 1 J του
•
επι
\ ... rr
rpει( ωpα;
t ι
ι;:;:ευσχς
,
χ χριν
' 1
ϊ:εp~ί"':χ.το1J z~ι
' '
αvα-;;α.uηεως .t
α Έργiζο~ι.α.ι πi'Ιτοτε. iλεγεν ό Ναπολiων, εϊτε τρώγωv , εϊτε έν
))τιfι Οεiτρι:-~ εvριr,;ι.όιι.ενοζ° έγείρομαι ~πir,·11ς τ·ί;ν V 1JΥ.τα aιi νχ έργi­
Jιζωιι.α.ι ;ι.τ'λ. >J ''Ο~-ε -;,το'Ι ύπατος προ·ήδpευε 7:ολλiκις 8ιαψόpω'Ι έπι­
τροπι;'Jν iπ? τΊ]ς 1Qr,ς μ. fl·· 11.έχ_ρι τής f>η; τ·/)ς Π?ωία.ς. ΙΙολλiκι; έν
~ιιι ~]οπι1 iπε;ι.οιu.ώντο
1
έκ. τοv κόπου τιΧ 1u.έ):f) τοv Ιj'!Jμ~ουλίου, τα
όποϊα έξ·11νiγκαζε νά έργiζωvται ~ι. ολ·11ς τ'i\ς νυκτός, έν<i> ό ϊ8ιο~
Υ.αi μετi τ·ί;ν μαχ.ροτέραν r,uvεδρίαΙJιν ,,,jδένα χ.όπον ·~1 r,θ:Χνετο.
'ΌΙJον iψορq: τό χ.εψiλαιον τοτ::ί έρωτος είχε λίαν ~•.εστρα./Ι·f'·iνον τό
αϊσΟ·ψα. τc.vτο. 'Η πρώτ"fl ι;ι.ίζ•Jyος αvτοv 'Ιωσ·ι;ψί'Ι~ έ'λεyεν, δτ•.
\\(fέr ct(cY ούιlψ/αr ι/fJιχιίr άpχιίr χαί οrι άπt-:rc ../cίrησε Κflt αι'•riις ίCΙ(
iιrtε. lι;cfς του, τι/ r μlar χατό.ττcr τiίς Ιίl.lη()). «Δέ:ν είv.α.ι έγώ ΧvΟρω­
η πος, ώς ο! Χλλοι Χνθρωποι, έ'λεγεν ό ~απολέων, καί οι νόιι.οι τ·f,ς
., ·fιθι;ι.Ύ)ς Υ.α.ί τοίϊ πρέποντος δέν ι~·.Jν~.νται νi i.φ·:χρμοσΟώΙJι'Ι έπ' έf1.Ο•::ίι1.
(l\ltΙΙU clu Hernnsai.). "Λλλω; τε Y.7..t αί :Χδελψα.ί αvτοίί Έλiζα, Κα­
ρολίνα r.α.i ίaίως ·iι llαυλίνα . ·ίiτις ήτο {φifΙ.tλλος ·τ--(\ς )lεΙJσα'λ(να.ς ,
ε"Ίzον τ·ί)v α.vτ·ί)ν ·f,θιχ.·ίιν ~ιαστροφ·ίιν κα.l άχ.ατir,χετον yενεrί;σιον όρ­
f'··ήv. Λι τοια.vται ά::ιετρr;ι Κ.7.ί ιvαντίον ΠX!j"flς ·f.θικΊjς άρχ·f;ζ όpfΙ.αί είσί
r;υy-ί;θω~ συμπτώμα.τα νευρικΊjς ά.r;uΨήθους όιεγέρσεως τΊjς γενν"f!τηr;ίr;υ
Αόt':Ο'Jpγίας, λα.μbανοvσ"f!; zαρα.κτ·/jρα ένίο-;ε έντελώς παθολογικr,ν Χαί
άπαντώr;"flς παρ' οcτόμοις κα.τεχομένοις καί •)π' Χλλωv· τα.vτοχρόνως
πΧθο'λογι;ι.ών ψυχολογιχ.ών ψα.ι·ιι;ψένων. ίaiως όz τοί.ίτο συμbα.ίνει, ώς
εϊ~οιι.~ν, 7:α.ρ:Χ τοίς έκπεpυ.lισμέrοιc (deg·eneΓcs). Ό Ρaιιl M0Γean( )
1

( 1) Des ;.ιber1·aιions du Sens genital. t880.

 Ιι91

~·:ι;•n..ρίνιιrε κ.α.λώς τό (·ίιτ·ι;μα. το•)το ~εiξας τ·ί)'ι r;ι.i.rnν τ·ί\ι; ~ια.τα.ρΧ.ζεω;

τ·fiς ι/flικ/ι<: rιίσflητικιitητος (suι1si!Jiliω lllUl'<tlu) ;;ρός τ·f,ν 1);-;εp-r, JC;ι;­
1

μένην γονετ·ίιιrιΟ'Ι όρυ:f.ν.\ ' ενον σr.o•Jo·;.,. ίοίω:. τούς

λα~ών ώ:. :Χντικ.είυ.
Ι)ωιι.αίους α.•)το;-.ράτορα.ς.
"Ηιι.iραν τινi ό Να:τολiων i.ν Λίγύπτι~ι εύρισκ.όμενο; εaωίί,εν 'iν γεv­
f'·α. εί; ψiλους ·ηνχς , ,υ.εταξi.ι aε τών ;-;ροr;κ.εκ.ληιι.ένων ·J,σα.ν κ.α.ί τινε;
κ.υρίαι γα.Ηίδε;. Ό Ν α.πολέων έκ.:iΟητο πλ·ι;ι;ίον ιι.ιας ώρα.ίας Υ.υρία.ς.
·ί; •yειτνία.σις τ·~ς 6ποία., 3ι·f.γε•.ο;ν έ'; α•J-:-ώ :Χ.θέυ.ιτόν τι να έπι/Jυμία.ν.
' •
... • 1

'Εν ά.κ.α.οεί :Χ.να.τρέπει, a-iiθεν έΕ• :Χ.ποοσει:iα

ι., · , ,υ.ίαν ftltiλην
.:. τ
ϋδατος
1 ι

κ.α.ταbρέξα.ντο; τό έ'ν3υμα τΊjς ώρα.ία.; γείτονος ' ύπό τ·ί;ν πρόψα.σιν aε

-;·ίjς έπανορθώσεως τής βραι. είσ·ι;ς λαμπρας έσθήτος όδηγεϊ τ·ί;ν κ.•;ρία.'1
είς τά. ίaιαίτεοα α.•)τοu aωu.Χτια , ενΟα δια.υ.iνει
~ ·
υ.ετ' α\ιτής έπί πολi.ιν
ι ι
ι

χρόνον' EV<j> οι ιrυν3αιτη.όνες χ.α.θΊψ.ενοι περί τ1,ν τράπεζαν ά.ναιι.έ-

νουσιν οπ'ω; έπανα.λά.gωσι τό προσχ.α.ίρως διαχ.οπεν γεuιι.α' '7t'οιραη­
ροiJντες :Χ.λλ·ήλοιις δι' έκ.ψpαστικ.ών τινων βλψ·V·άτων.
Ί f προcξις α•:ίτη χ.α.λώ; χαρακτηρίζει .,..ην είς τ6ν ϋψιστον ~αfJμ~ν
;,
νευριχ.ό-τητα το•) Να.i;ολέοντος. Ί-Ι ίδέα, ·ίι ~'7t'ι Jυμία, fΙ.όλις γεννωι1.έv ·ι
1

iv.έσως f'-ετα.~άλλεται ~ίς 'Πρiξ 1.ν, r;χεόόν :Χ.νταναχ.λαστιχ.ως· ·ii έντι)­

πωσι; iιι.έσως έκ.;-.ενοuται ώ; ·ί~λεκ.τραaν pεtίμα πpό; τi έχ.τός, ώς έρε­
ου
ΙJισιι.ός ης ένός σηιι.είοu το·:ί r;ώv.ατος :1..ποχ.ειρα.λισlΗντο; βατράz
:Χμέr;ως έν τίj> νωτιαίφ μuϊλιf> μεταC:.:Ηλετα.ι είς κ.ίνησιν· οϊίτω χ.αί έν

τι/) έγχ.ειρiλφ τοtί Ναπολέοντος ό έρεθισμύς άιι.έσως μεταbiλλεται είς

πραξιν ~ι:ι τήν ύπέρμετρον κ.αί ταχεlαν ά'Ιάπτυξιν τ·i\ς νευι:ικ.·Ι)ς ~·J­
νά.μεως. Ό de loc. cit.) ~λεγε περi αvτοtί: «L'
lJΓaclt ('I'cιine
JJCIΊ1Γcι·eιιr desiι'e cn concevant ; Sιι pensce <levient. nnc
'ψassion cn naissant>J.
Τόι έξης άνέκ.3οτιχ έπίσης zα.ρακ.τγ,ρίζουσι τQ έχ.τiχ.τω' εύεp/θιστοr
...-οtί ά.ν~ρ6ς. Κατα τ·fιν έποχ-f~ν -tvu ()oncoι'clat είς τον aιάσηv.ον
Volney, οστις -~ν τότε γερουσιαστ·ής' λέγει ό Ναπολέων EV τινι 11.ετ.
α.•jτοu σuνομιλί~: «ή Γαλλία θέλει fΙ.iαν θρ·flσκ.είαν>J · ό V o]nc,y
ά.παντ~ ζω·Ι)ρώς: «ή Γαλλία θέλει τοί.ις Βουρ~όνου;JJ. Άιι.έσως τότε

6 Ναπολέων κ.αταιpέρε ι τοιοuτον σψοδρόν λiκ.τισμα έπί τής κ.οιλίας

του, ώιtτε ό δυστυχ·fις συyγραψεuς τών «'ΕpειπίωrJ) π\πτει ώς έρεi-
 492

λι•,·1 Χειπ6ΙJυ11·''.; ΧΧτi γΊJ;, Χ7.t i~i·11r;< ~~ ,,;_ 11.0i·1·~1 :ι.λt'Ι"r;ρ ·rι; iτ.ί τ.•Jλ­
;;ά; ·ίψέρας νοr;·11λε•J611.ενο;.
"Λλλ·r,ν ·ί-ψ.iραν ό Ταλλε;jρiν3ο;, ~ει'ι~ς εϊpω·ι :ι.αί ψ!>να.κιr,τί;ς, /)ftν
tί.r;rειότητος ;;εiΟει τ6ν B c ι-tl1icι· (r;·ψ:ι..τiη;rιν τινχ τ·f,; Ι'αλλίοcς),
οτι 6 πρώτος Τr.α.-:ος (ό Να.;;ολiων) έπιΟυμει νΧ λi.'5·~1 τ6ν τίτλον
του ~ασ1λέως. 'Ο BeΓt!1icι· πρόΟ·ψ.ο; ό1ασz.iζε1 τ·r,ν αi:Οv•Jσαν ;;λίif'r,
'
εκ.
λ - -.
' C\ ' λ ,τ . λ, '
f)(.'t'Oυ ;;ι..:r, 1 ιο'J; i'.. α.ι π ·f)σιχrιχ; -:ον J.. "4Χϊ;Ο εοντ~ r'j 1;γχχιρc.~
' ' '
α'J"~rJ'Ι
<> •
οι.χ

~· ' Ε ' . . ,,. ,., { '

τ ·r,·1 λεζιν .,rιιrr. Ει•ς
Η 1
·r;ι;τ-p7.ψα.'ι
,,. ' -
·~ οργ·r,ς υι οψ!;αι.-
• • •
.ον σκο;;ον το•J, 'ις
1
- ~·
,U"' 1.> ' ' , • C\ ' , , • '
~ ·. Λ ":'Ου u':ιvα.πχρτcυ, ~ν :χ.κ.αρει οε 'JΕ.σ~. ς- τΊ,ν -::υγv:ΙJ'J τΟ'J uπ!J ϊ:';ν

'
;;ωγωνοc -:O\J- ·
ΟΚ.Π~Π λ "llY/l.EV'j'J
· Β Θ!' .
rl l!C!' ·
τv'Ι · fJ -
ω Η ..
O'J't"W ·
/l·E;(f\ ";0'J•
τr:Λzου. ι<'Ανό·rιτε ! τ<j) λέγει, ;;ι:;ίο; r,έ σ·Jνε~ο·)λευσε •ιΧ όιεγε\p·~ς τ·ί-,ν
>>zολί;ν
..
υ.ου; πρόσεξε !J..λλ·11·1
ι .
mορά·ι
Τ
νi u.:li
ι
:Χ.νχλi\::·11r.
ι ·
τr,ιαvτ·11ν iντολήν>J
" ΛΗοτε πiλ1ν τόν tί.~ελψ6ν τr.ι·J Λο•Jόο~ίκ.0·1, έναν-ηωΟέντοc είς τ-·/;ν
γνώ!J:fιV το•J ~1Χ ψpi'1εών ηνων προσ'5λ·11τιχ.ών έν •)πr.ιθέ'1ει 'ϊ.ο:ιλιηκ.ο­
οιχ.ογενειαχ:f,ς ψ•jσεως, τόν ι;vλλοcιι.biνcι α.ϊψv-11ς Ε.κ. ':"-1\ς όσφ•.ίο; κ.αί τόν
p(π-rει βιοcίω; έ'ξω τοίί δωιι.α.τίι:;u.
<<'Έχω "'* νευρα λίαν εύaιέyερτα, f.λεγε ;;ερί ~σ.·Jτc.iJ ό Ν 7.;;ολέων ,
)>iάν όί iχω•ι τοιαvτ·r;ν χ.ρir,\ν , τό αί!J.:i 11.ou δέν Ε: ρρεε βραόέως έν τ-...\;
)>iρτ:11ρία1ς( ) θά iχιrιtύηυοr rά μirω παpά'J'ιιωr)). uΟταν ·~'-·11γόρευεν
1

εί; "t"O'Jζ γραμιι.χτεϊς 't"O'J σzε3ό·ι πά.ντοη έν Κ.!Χ.τ7..στiσει ό!εγέρσεως ;;ε­

ριε;;i.τΗ /1·εγά.λοις βή/1.ΜΙV έν τ<ϊι Οωf1.Χτi<μ' {1-E"t"X πir,αν aε ψρ:ir,1ν
i~iψερε κ.αί 11.ίαν •)bpιν ·Ϊ; βαρείας ηνάς λέξεις, ώς ό έν κ.αταστοcσει
bργ-~ς ε•)ρισχ.όιι.ενο; 7..νΟpω;;ος, τi; όπr;ίχς Qί γρ~ψιι·χηίς έψρόνηζον
• • ' )\ ; ~ ' " .. ' \' . 't,.. •
νχ μ~rι .
tj·ιιrι zιωνωtjtV. 1 νυϊ;ΟfΙ.Ονο; εt; τι:ι ε-;;ακ.ρον, οτ~v :.vεουετο~ ε.ζc.-

σzι:εν
.. r
ΟCΙLέσω; τό υ.έρο;
~ ι
το\ί ένδ•.ίυ.'7..':"Ος,
~
τό όποίον ·ί;νόzλει
.. uu-;-ό-..
όταν ,Ι)έ έ'γραφε·ι, έν τα.ϊ; Ηξεr,ι -:-i ·ίψίσ·11 σχεόόν άλψα.b·rιτικ.7. στ-οιχεϊα.
έ'λειπον είς τρόπον , ώστε ο~τε ό Ϊd~'Jς πολλiχ.1ς έ<~ •)ν!Χ.το να i.ναγνώr;·~,
τά.ς iπιστολά.ς τοu.
Προψανως, λιiγει ό Ta.iiι~. εν το\οvτφ όρyανισμψ ·ή ίσοΡfιυπίιι
πάrτοτε χπιfυrεύει rά Jιαια{ιαχl}!ί, οσι:;ν ίσz.•η:χ χ.αί &ν -~j ·ή χ.ανον1-
11τιχ.η τ·f,ς ύπερερεθισιμότ·rιτος τώ·ι νε•.ίρων ούναμ;ς -:ου z.αροικ.τi)ρος

( 1) Ί 1 ~1"'" rtc HC:- 11ιu:;<1t λέγ~.ί δτι ί'μα(Jε r.σψ' αuτο~ t()ίί ίοιτροiϊ τοiί Ν οιπολέο~­
το-, ο•ι ό σ:p:.ιγμός Ι(uτοίί ητο βρ2οuτφο; το~ σ•νήΟq•; r.οιρiιι τοtς ίψiσ! tώ•ι :iνΟρώπ~ιν
1'?UYfΙ.O U.
 493
καί τ-ϊ\ς ~ιαvοίας. Ό Ναπολέων -;.v είς τό έπα-ι.ροv έπιρρεπ·iϊς είς pεμ-
Ρ
"Jαιψ.οuς,
,
έ-ι. μιχ.ρiς εη
,, r
·ηλικίας α.ποψευγων το•Jς ι;υνο:1:η ικα.ς το·J·
' , ' 'λ , '
εν
τi\ άv3ρικ~ 3Ε. ήλιχ.ίr- -ι.ατεzόf1.εvος πivτο-:ε
·)πi:ι τ-Τ,ς τχι;εως ηι•)της
τoiJ pψbχζειv χ.α.ί 7.εpιπολείv 3ιχ τ1iς ψα.vτασίας είς τόv κόι;!J.ΟV -;ώv
6νεiρω·1 κ.αt ;:ψα.ιρwv,ώς οι έκ.ι;-:-ατιχ.οί χ.α.i v-εγαλειομαvείς φρεvοπαθεις ,
κ.αί τρειpόμ εvος vπό τoiJ '1.ίι;θ·ίψατος -:oiJ άvηκ.ο•)στο•J έγωϊ•;μοϋ του, σ•Jvέ­
λα.bε τχ παρα(;;ολώτερα κ.αί pωμανηκ.ώτερα τώv ι;zε3ίωv, 3ι' ώv ·~λ­
πιζε νχ έπιbiλ·(. τ·iϊv παvτο~υvαμίαv του έψ' ολο•J τoiJ -ι.όι;v.ου , κ.αί
τά. όποια , iv έv 11.έρει 3E.v έζετελοiJvτο, θχ ~θεωροiJντο ώς προϊόντα
'Παρiψροvος άvθρώ'Που.
Φαίνεται πρός το•.Jτοις δη ό Ναπολiω•ι f.παι;zεν έvίοτε κα.ί έκ ψεu-
3α.ισθήι;εωv . ' Ο φρενολόγος Βι' ΪCΙΤC <1c Ποisιηοηt, κατχ τόv l\1()-
ι·t•:ιη' έv τι)> f.ργ~ α•)τοiJ περί τwv 1
/ ευrtrιιοθιίοεωγ άvαιpέρη τά έξΎiς:
(( Τι)> 1806 ό στρατηγός Ράπ έκ. -:-·ί)ς πολιορκίας τοϋ Dίιn1zig έ-:tι­
ι;τρέψων κ.αί έπειγόιι.ενος vά σ•Jντ>JΖϊι τι)> αύτοκρiτορι είι;·ijλθεv είς τό
γρα.ψεϊον α•)τοίί 7.vω προειδοποι·ί;σεως . Ό Ναπολέων τοσοiJτον -f,το βε­
~ ·Jθιι;υ.ένος
ι
είς ρ' ευ.€:ασυ.ού: , ώι;τε δέ·ι τ.αοε-:-·ήρηι;ε τόv είσελθόντα στρα-
ι ~ · '
τ·ηγόv. οι;ης βλέπωv τόν 7.•Jτοκ.ρiτορα άκίν-r,τον έv r.αρα8όξ~ ·ί:ρψίr-.
Ε?Ο~·ή'1·ι; v:r. τη_όv έπαQέ τt 1 3ιό Χ'Χί έπίτη~ες έχ.ψ.ε έλαφρ;,v θόρubον.
Ε·)%ς τότε ό Ναr.tJλέω·ι έ'ϊτρΧφ·η χ.α.ί έγερθεiς ι;vλλαv.~χνει άποτόιι.ως
τόν βραχίι;vα. τοϋ στρατ·ηγοv κα.ί λέϊει πρΓ,ς οcύτόν : ((Βλέπεις έκ.eΙ
έπi•ιω; Ό στρατ·ηγός ~~v άπ·ήvτ·r.ι;εν, άλλ' έρωτ·ηθείς κ.αί έκ. 8εuτέ­
>J

ροu, εΙπεv 6τι Q•)8έ·; f{;λεπςν. ((Πι;,; ! έ-:::Υ:ιέλα~εv ό α.•)τοκ.ρiτωρ . ιΗr

)Jrιίγ (J.Ιέπεις; εiνε έι~:πρ~ς σQ•J, .lάιιποι:cα ! >> κ.αί 6λοvέv έξ<Χπτόr.ενος,
ά.vέκ.ρα.ζεν : (( Ο 1)8έποτε μέ έγκ.-χτέλειyε ! rιίr ι3.Ιiπω είς ιίlrις τάς 1ιε­
ιι7·tίlrις πεpιοτιίσει< · μοί λέγει .,;, πηγ:Υ.ίνω έrιr:ρό;! κ.αί το\ίτο ~ι' έv.ί:
>>ειvε
Τ σηι
θ ερον ' -
σ-ιψ.ειον
'
επιτuχιας
' .f »
Ό άvαψέρωv τοc\ίτα σuγγραφ<.uς προσθέτει, οτι Π'Jλλοί 11-εγiλοι άν-
~
uρες
, .
ε'Πιστε•Jι;αv
.
εις
. •.1παρ
τ·r,v
" ξ ι-..
ιv χ.rι. υυ αστιpος, πι. οστατευτιχου
- ιιr r- ι;

Πrευμαrος
' ~
1/
. , ,.-
υαψοrιοΙJ, Χ'ΧL ~τ•. παpοv.Qιαι
'
υπερψ•Jσικ.αι
' . (}
Κ.'Χ.L
.
αυv.:ι.σt?.L

•jπ' αύ-:wv θεωρr,•)με·ιαι έι-ι.φαvίσεις, 0 1~ 11.όνr,ν ~Ε.ν έι;.'ηχuι;αv τχς ψρένας

των, ά.λλόι τούν7.v-:ίοv έχρ·r,σίr.ε·Jσιχν ώς όιεγeρτ-iϊριο·ι ίι;zυρόv είς τ-1.v •
έ'Dαρυ.οv·n
ι i 1
v τώv ποcοα~ολωτiτων
~ \
σχε8ίων
.,.
χ.αl τoij ι;•Jι;τ·fιυ.ατ'J~ τώv ί3 εw•ι \ •
κ.αί άρχώv α.•:ιτwν.
 494
Δεν είνε "ιpόντι iπίθα.νον οη α.ι γνωσ"αί τοίς .. ασι παροιμιώSεtς
δ~ιι;ι3α.ψονίσιι κα.ί προλ·ί~·-iιεις "ο;:ϊ Μεγ:ί..λο•J Να.πολέον-:ος (;,-pεαοντο έν
μέρει είς τάς όπτα.ι;ία.ς α.(ιτοu, i.ς, ώς ψα.ίνεται έκ τοίί iνωτέροu άνε;-.-
~,
οοτο•J, "
ει;zε "'λ'
ΠΟΛ · '"ν
α;-.ις ;-.α.,α · r;•
.,ι-;ν του, ;-.αι''θ
το ·
αυv.αι;ιο•ι κ.αι'~
εΥ.τ α -

κ.~ον τών όποίων ~ι3; δ·Jν:ί..11.ενος •ιΧ έξηy·ήι;'(., ;.αρε8έzθ·r,, ψυι;ιχι:;> τι/)
λόγιp, τ·i;ν ϋπαρξιν V·'JστηριώSο•Jς τι.νος ;-.αί •)περr.;ι•;ι;ι;-.ο;:ϊ χόσμοu, έξ o•j
. ' ' , - . ~ ~ ' ' λ. !
χ.ιχ.t ·r, τχ.σι.; α'Jτου ;;ρος οε~r;~α:χ.•.v.Q'ιιας κ.~ι προ ~rιψει;.

'Εν γiνeι ό Ναπολέων παρουσίαζε τοι;αίίτα. ι;•ψ.πτώv.α.τα. νευροπσι­

ΟειακΊ)ς κα.ταστ:ί..ι;εως, ώ11τε ο•);_ί όλιγώτερον ·/] Sι:Χ. το•)ς ά.λλο•;ς μεγ:iλο•Jς
όίν8ρας bψε!λει τις νά. κ.α.τα.ψ'Jγ-{) είς τ-f.ν παθο.iηιχιίr !frνι-ο.l(η·ίαr προς
τελειοτέραν κα.τανό·Ι)ι;tν ΤΙ)ς ·i/JικΊjς z.α.ί Sιανο·r,τιχ·/jς σι•)τοίί προι;ωπικό­
τητος, πρός έξ·ήγησιν τοίί ;ψχγι.ι.α.ηz.οίί άρχι:<.οv ;-.ιν-rιτ·Ι)fίου τών ί8εών
;-.σιί τ:ί..σεων, τών πρ:ί..ξεων z.αί αίι;(}·/)11.:ί..των αvτoiJ καί τ·/jς 3υνχι.ι.εως,
3ι '·ής έπε~λήθη κ.αί έκ.υ~έρνηι;c τiς μ:ί..ζας τών άνθρι;,;των κσιl έπέ3ρασε
έ;-;ί τ1jς πορείας τών iνθρωπίνω·ι πρα.γι1.iτων. 'Η 3ιΧ τ·ίjς έπιστ'Υίμ·Ι)ς
ταιjτ't)ς έξέτασις τ·/iς καταστ:ί..σεως τοίί νευραοίί ι;υστ·ήμα.τος τών ι.ι-εγά.­
'λων άν8ρών 3ί8ει τ·fιν κ.λεϊSα το;:ϊ αίνίγv-ατος πολλών γεγονότων τΥ.ς
ίι;τορίας τΊiς άνθρωπότ·Ι)τος.
Πλr,ν πολλών lί..λλων 3ιαι;·ίψ.ων προσώπων καί ό Βο.lιαipος, ό Ούέ.l-
~ .lφιιτωr, ό Κο.τerrιχος, ό Κ Ιπ.lεp, ό ι.ι·α'J·Ι)f'.ατικ.6ς l\longe, ό 17.-ιατό­
ι.ι·ος τΊiς Πα~ίας ~παλλαντζiν-Ι)ς, ό χειρουργός χ.-χ.l 3ιiσηιι.')ς ίατρός
Dιιpιηιtι·eιι, Αίχrιτεpί~·η ιί ΜηιΙ.lη χ..τ.λ. iπέfίανον έξ ά.ποπληξιών
και έκ. παθ'Ιίσεων έν γένει τοu έγωp:ί..λο•).
Περιττόν εΙνε 'Ιά. ι.ι-·rικ•)νωι.ι.εν πλειι5τερον τ6ν κ.α.τi..λοyον τοίίτον τών
έπιψανεστέρων προσώπων τών αίώvων' οσα eπαθον έχ. τοσ νευρικ.ο;:ί συ­
ι;τ·ίJι.ι.α.τος. 'Ο ά.ριθι.ι.ός τών παρσιλειψθέ-ιτων κ.αl τών πσιρσιτεθέ'Ιτων έν­
ταίίθα έξόχων iτι5μων τών ύπό τοιαύτην εi3αΎ;ν eπο'fιν έξετα.ζοι.ι.ένων
εlνε τοσοίίτος ι;Υ;μερον έν τ·Q έπιστ·ήμ·{Ι, ώι;τε νΧ έπιτρέπ·{Ι τον σχημσι­
τισι.ι.όν πλ·ήρους στατιι;τικ.Ίjς λίαν βσιρ•Jνο·.Jσ·ης 8ιοc τε τόν ά.ριθμόν κ.αl
τό ποιόν τών στοιχΕίων α•)τ·~ς είς τό'Ι ζη6ν της συζ·Ι)τήσε~ς ύπέρ τ1jς
έν τίi) θέμα.η ·iψών το 1.Jτιp 3ισιτυπωθείσ·ης άληθεiσις, περί τΤ,ς χοιν'iις
3ηλονότι κ.α-ταγωγ'i\ς κ.αί τσιύτότ·ητο; τΊ)ς ιpύσεως τoiJ παράγοντος
,.ης μεγα'λοιpuίσις, τΊ)ς ψρενοbλα~είας, τ1jς έγκληματιχότητος, των νευ-
t
pιχών παθ·ήσεων κ.σιl τών· ψυχικών άνωμαλιών.
ΤΕΛΟΣ