LA BÀ N CON QUAY MERIDIAN

1.1. Chức năng, tính năng kỹ chiế n thuật của la bàn
1.1.1. Chức năng
La bàn con quay Meridian (do Anh sản xuất hoặc Anh-Nga hợp tác sản xuất) là trang
thiết bị hàng hải, dùng để xác định hướng so với kinh tuyến địa lý.
La bàn con quay Meridian hoạt động ở hai chế độ:
- Chế độ: la bàn con quay GC, dùng để xác định hướng đi của tàu, sử dụng chế độ
này khi tàu chạy với vận tốc nhỏ và vừa, hướng đi ít thay đổi và tàu hoạt động ở vĩ độ dưới
850.
- Chế độ: con quay phương vị DG, dùng để xác định hướng đi của tàu, sử dụng chế
độ này khi tàu chạy với vận tốc lớn, hướng đi thay đổi và tàu hoạt động ở vĩ độ lớn 85 0 -
900.
La bàn con quay Meridian đảm bảo việc cấp thông tin về hướng tàu một cách liên tục
cho tất cả các la bàn lặp lại và hệ thống tự động trên tàu sử dụng. Trong trường hợp hư hỏng
một trong các bộ phận của hộp máy trung tâm, khối điện tử, khối điều khiển thì thông tin về
hướng đi của tàu sẽ được cấp từ hệ thống quán tính hàng hải - INS.
1.1.2. Tính năng kỹ chiế n thuật của la bàn
1. Nguồn điện:
- Điện áp: 24V (nhận nguồn 18V - 36V).
- Nguồn điện tiêu thụ: dòng 3A khi khởi động, dòng 1,2A khi hoạt động, công suất
200W.
2. Thông số kỹ thuật:
- Sai số ổn định kinh tuyến: 0,350sec.
- Sai số tĩnh: 0,10sec.
- Sai số lắc: 0,350sec.
- Sai số lặp lại: 0,250sec.
- Tốc độ truy theo: 200/s.
- Thời gian tìm về kinh tuyến: 45 phút (khi ban đầu trục chính lệch khỏi kinh tuyến
300).
3. Thông số hiệu chỉnh:
- Dải vĩ độ đưa vào máy: 800S - 800N.
- Vận tốc đưa vào máy: 90M/h.
4. Tín hiệu vào:
- Vĩ độ: ký tự theo chuẩn IEC 61162 qua cổng RS232 hoặc RS422 từ máy thu GPS
- Vận tốc: Tín hiệu bước từ máy tính đường 100, 200, 300 xung/hl.
5. Tín hiệu ra:
- Tín hiệu bước (2000/s).
- Tín hiệu đồng bộ (26V - 400Hz).
- Tốc độ truy theo (tín hiệu tương tự): 600/phút
6. Kích thước, khối lượng:
- Kích thước: 344mm (H) x 267mm (W) x 440mm (D).
- Trọng lượng: 16kg.
- Kích thước CU: 96mm (H) x 192mm (W) x 108mm (D).
- Trọng lượng CU: 0,75kg .
7. La bàn con quay Meridian được sử dụng trong điều kiện:
- Nhiệt độ bên ngoài giảm tới - 100C.
- Nhiệt độ bên ngoài lên tới + 550C.
- Dao động điện áp xoay chiều lớn nhất trong khoảng 220V±22V, dao động tần số
(50±3)Hz và điện áp một chiều trong khoảng 19,2V đến 31,2V.
1
 8. La bàn con quay Meridian đảm bảo:
- Xác định hướng tàu so với kinh tuyến địa lý.
- Truyền thông tin về hướng tàu từ la bàn con quay Meridian (phương án chính) và từ
hệ thống quán tính hàng hải INS (phương án phụ) đến các hệ thống sử dụng trên tàu.
9. Các kênh truyền:
- Theo kênh tín hiệu tương tự:
Từ máy lái tự động và ra đa hàng hải ở dạng điện áp lấy từ các cảm biến phát HD
1501 với giá trị một vòng quay 10/vòng.
- Theo kênh tín hiệu:
Từ hệ thống tích hợp hàng hải NaviSailor - 2500 hoặc 3000 ở dạng mã số liên tục
định dạng theo tiêu chuẩn IEC1162 - 1 với giao diện RS422.
Tự động nhận thông tin từ máy thu định vị vệ tinh GPS thông qua bộ nhân tín hiệu
MarsNavtalk dữ liệu hàng hải ở dạng mã số liên tục định dạng GGA (vận tốc và các dữ liệu
khác từ GPS theo tiêu chuẩn EC - 1162 - 1 với giao diện RS 422).
Tự động nhận tín hiệu vận tốc từ máy đo vận tốc hoặc máy tính đường ở dạng 200
xung/Hl và tín hiệu lỗi khi máy đo vận tốc bị hỏng hoặc chuyển nó về chế độ kiểm tra.
Nhập giá trị vận tốc và vĩ độ vào máy bằng tay.
Điều khiển và kiểm tra từ xa từ trạm điều khiển.
Chuyển bằng tay thiết bị la bàn chính GC sang thiết bị xác định hướng dự phòng từ
hệ thống quán tính hàng hải INS.
1.2. Các bô ̣ phâ ̣n cấu thành của la bàn
La bàn con quay Meridian là thiết bị chỉ hướng hai chế độ, có hiệu chỉnh và điều
khiển gián tiếp. Trong la bàn sử dụng con quay ba bậc tự do (DNG), đảm bảo độ chính xác
về hướng theo yêu cầu, bền vững khi có tác dụng cơ học và điều kiện môi trường xung
quanh.
Để điều khiển DNG người ta sử dụng mạch điện tử để hiệu chỉnh. Mạch điện tử hiệu
chỉnh loại bỏ các sai số về vận tốc, vĩ độ và các dạng sai số khác. Điều này cho phép sử
dụng la bàn con quay Meridian ở bất kỳ chế độ vận động nào của tàu.
Sau khi khởi động hệ thống la bàn con quay Meridian, mạch điều khiển sẽ đảm bảo
khối con quay tự động tìm về mặt phẳng ngang và đưa khối con quay về mặt phẳng kinh
tuyến và tiếp theo là hoạt động ở các chế độ la bàn con quay và con quay phương vị khi cần
thiết.
La bàn con quay Meridian gồm:
1. La bàn chính MU.
2. Khối điện tử EU.
3. Khối điều khiển từ xa CU.
4. La bàn chính tách rời CP (do Nga hợp tác).
5. Khối điều khiển PO (do Nga hợp tác).
6. Khối điện tử BE (do Nga hợp tác).
7. Khối truyền tiếp hướng đi KT (do Nga hợp tác).
8. Hộp nối dây (do Nga hợp tác).
9. Khối nguồn (do Nga hợp tác).
10. Các la bàn lặp lại (do Nga hợp tác).
11. Các thiết bị ngoại vi.
Ngoài ra, trong thành phần của la bàn con quay Meridian còn có khối chuyển kênh
(Nga hợp tác) dùng để chuyển mạch bằng tay kênh thông tin hướng tàu từ la bàn con quay
Meridian sang hệ thống quán tính hàng hải INS.

2
1.3. Cấu tạo la bàn Meridian do Anh sản xuất
1.3.1. Cấu tạo la bàn chính và khối điều khiển MU
Hình 1.1a mô tả la bàn chính cùng với khối điều khiển cùng chung một khối.
La bàn con quay Meridian ứng dụng nguyên lý tự động tìm hướng kinh tuyến. Dựa
vào tính chất tìm hướng bắc của la bàn, độ chính xác của nó phụ thuộc vào vĩ độ tàu hoạt
động và khả năng ổn định của con tàu trên biển. Ngoài ra, la bàn cũng nhận hướng đi từ các
cảm biến phát (như la bàn từ, la bàn con quay khác) và tín hiệu từ thiết bị ngoại vi (như GPS
và máy tính đường) để hiệu chỉnh sai số vận tốc và vĩ độ.

Hình 1.1.a. La bàn chính và khối điều khiển chung MU

Hình 1.1.b. Cấ u ta ̣o trong la bàn chính MU

3
 Trong la bàn chính (hiǹ h 1.1.b) gồm có:
- Khối con quay và vòng treo các đăng.
- Bo mạch nguồn.
- Bo điều khiển tương tự – số.
- Bộ lọc RFI.
- Khối điện tử EU.
- Khối quả cầu quay và quả cầu theo (quả cầu theo đóng vai trò là vỏ của khối con
quay).
- Các thiết bị treo các đăng.
- Các tấm lắp ráp các bo mạch điện tử
Mặt trên của la bàn chính gồm có:
- Cửa kính quan sát bên trong la bàn.
- Đĩa số hướng đi được chia độ từ 00 - 3600, đánh số một va ̣ch một độ, mười độ đánh
số một lần.
- Va ̣ch chuẩn mũi tàu.
Bên ngoài là hộp chứa khối quả cầu quay và các phần tử của la bàn.
Lắp đặt và sử dụng la bàn khá đơn giản. Tuy nhiên, cần chú ý rằng la bàn nặng 16kg,
vì vậy cần chú ý khi nâng hoặc di chuyển nó.
Cần chú ý thêm, khi lắp khối la bàn chính lệch với trục dọc của tàu sẽ ảnh hưởng trực
tiếp đến độ chính xác của cả hệ thống.
Thông tin hướng đi từ la bàn cung cấp cho tất cả các hệ thống trên tàu như ra đa,
định vị vệ tinh...
Sai số của hướng la bàn sẽ ảnh hưởng lớn đến quá trình hành trình của con tàu, vì
vậy phải cẩn thận khi lắp đặt và hiệu chỉnh la bàn.
Cầu chì trong la bàn chính từ 3 đến 15A. Trong trường hợp cầu chì bị đứt phải thay
cầu chì đúng trị số.
Khối điều khiển chung (hình1.1a) dùng để điều khiển các hoạt động của la bàn,
cung cấp tất cả các thông tin cần thiết khi sử dụng la bàn. Nó gồm có bảng hiển thị
chỉ số để báo hướng đi, chuông báo động và lỗi mã code.
Chức năng các phím ấn của khối điều khiển chung được chỉ ra ở bảng 1.1.
Bảng 1.1. Chức năng các phím điều khiển
Phím điều Chức năng
khiển
Phím nguồn: ON/ OFF
Selection up: tăng độ sáng màn hình
Selection down: giảm độ sáng màn hình
Latitude: Ấn để hiển thị vĩ độ hiện tại; dùng với phím selection
Latitude up/down để đưa vĩ độ bằng tay để hiệu chỉnh sai số vĩ độ
Khi ấn sẽ hiển thị vận tốc được đưa tới la bàn, kết hợp với các
Speed
phím để đặt vận tốc bằng tay
Alarm Tắt âm thanh báo động
0.1.2.3. Bốn kí tự hiển thị
Chú ý: Các chỉ số hiển thị thêm thông tin luân phiên nhau 0.5Hz.
Power lamp La bàn đã được bật nguồn 1 chiều 24 V
(đèn màu đỏ)
Ready lamp La bàn đã ổn định theo hướng kinh tuyến
(đèn màu xanh)

4
1.3.2. Cấu tạo khối điều khiển từ xa CU
Khối điều khiển từ xa CU (hình 1.2) dùng để thực hiện các chức năng điều khiển cần
thiết và điều khiển hoạt động của la bàn, gồm:

Hình 1.2. Khối điều khiển từ xa CU

- Các chỉ số đèn led tách biệt báo nguồn la bàn đã sẵn sàng hoạt động.
- Đèn led 4 số có thể chỉ báo tình trạng hoạt động của la bàn.
- Chỉ số hướng đi từ 000.0 đến 359.9 độ.
- Vĩ độ từ 800N đến 800S.
- Vĩ độ được truyền đến la bàn từ thiết bị ngoại vi.
- Vận tốc tàu từ 00 đến 99 M/h.
- Vận tốc được truyền đến la bàn từ thiết bị ngoại vi.
- Còi và đèn tín hiệu báo động.
- Các chỉ số đèn led tách biệt báo nguồn la bàn đã sẵn sàng hoạt động.
1.4. Giới thiệu la bàn Meridian do Anh - Nga hợp tác sản xuất
Bên cạnh la bàn chính có khối điều khiển chung do Anh sản xuất, Anh còn hợp tác
với Nga sản xuất loại la bàn này với nguyên lý hoạt động như nhau, nhưng chỉ khác nhau
một số chi tiết về cấu tạo và trình tự khai thác sử dụng. Tùy thuộc vào loại tàu (chủ yếu tàu
có tốc độ lớn và tàu chiến) sẽ có trang bị thêm loại la bàn do Nga sản xuất.
1.4.1. La bàn chính tách rời CP

Hình 1.4. La bàn chính tách rời CP Hình 1.5. Mă ̣t số la bàn la bàn chính
5
 La bàn chiń h tách rời là bộ phân chính của la bàn, dùng để xác định hướng so với
kinh tuyến địa lý và truyền hướng đi tới các la bàn lặp lại và các phần tử tự động trên tàu.
La bàn chính tách rời (hình 1.4) bên trong gồm: Quả cầu quay, quả cầu theo, các
vòng treo các đăng và bo mạch nguồn.
Bên ngoài gồm có vỏ hình trụ bao bọc bên trong, phía trên có cửa kính quan
sát và mặt số la bàn (hình 1.5).
1.4.2. Cấ u tạo khố i điều khiển PO
Khố i điề u khiể n PO (hình 1.6) dùng để:
- Mở và tắt la bàn.
- Chỉ báo tín hiệu “chuẩn bị ”, “GPS/ Log”, “lỗi”.
- Chỉnh độ sáng của khối.
- Hiển thị hướng tàu.
- Cài đặt bằng tay vận tốc và vĩ độ của tàu.
- Cài đặt dấu vĩ độ (N - S).
- Thiết lập chế độ la bàn con quay và con quay phương vị.
- Chuyển mạch chế độ GK và GA.
Chức năng các nút ở mặt trước PO:
- Nút khởi động: ПУСК (STAR).
- Nút tắt nguồn: СТОП (STOP).
- Núm xoay đặt vĩ độ thô, tinh: ШИРОТА..
- Núm đặt vận tốc thô, tinh: СКОСТЬ.
- Công tắc chuyển chế độ: GK – GA.
- Công tắc đặt dấu vĩ độ Bắc, Nam: СЕВЕР-ЮГ (N-S).

Hiǹ h 1.6. Cấ u ta ̣o ngoài khối điều khiển PO

1.4.3. Khối truyền phát hướng ТК
Khối truyền phát hướng ТК dùng để truyền thông tin về hướng đến các hệ thống
khác (các mặt lặp tương tự, máy lái, ra đa...) có đầu thu là xen xin thu BС-1404, và để tạo
điện áp một chiều 24V từ mạng điện tàu 220V-50Hz.
Ngoài ra, máy truyền phát hướng còn cung cấp điện áp nguồn 110V-50Hz cho các
mặt lặp lặi và các thiết bị khác thông qua biến áp hạ áp ở trong máy.
1. Khối truyền phát hướng bằng tín hiệu đồng bộ (hin ̀ h 1.7.a) dùng để truyền hướng
đi của tàu tới các phần tử tự động nhận tín hiệu đồng bộ.
2. Khối truyền phát hướng bằng tín hiệu bước (hình 1.7.b) dùng để truyền

6
hướng đi của tàu tới các phần tử tự động nhận tín hiệu bước.

Hiǹ h 1.7.a. Khối truyền phát hướng bằng tín hiệu đồng bộ
̀ h 1.7.b. Bên trong khối truyền phát hướng bằng tín hiệu bước
Hin
3. Khối truyền phát hướng bằ ng tín hiệu số (hình 1.7.c) dùng để truyền hướng
đi của tàu tới các phần tử tự động nhận tín hiệu số.

Hiǹ h 1.7.c. Bên trong khối truyền phát hướng bằ ng tín hiệu số
1.4.4. Khối điện tử BE
Khối điện tử BE dùng để đồng bộ các hoạt động của các mạch điện, điện tử của la
bàn.
Bên ngoài có dạng hình khối chữ nhật, bên trong bố trí khối nguồn, các bo điện tử,
các biến trở điều chỉnh và các giắc kiểm tra, các cầu chì bảo vệ.
Các bo mạch điện tử có các thanh dẫn và khung bảo vệ để cho tiện lắp ráp và sửa
chữa.
1.4.5. Khối nguồn
Khối nguồn dùng để tạo ra điện áp 24V từ mạch điện xoay chiều 220V-50Hz để cấp
cho la bàn và tự động chuyển mạch từ mạch điện áp sự cố sang mạch điện áp dự phòng (ắc
quy) khi điện lưới tàu bị mất. Ngoài ra, khối nguồn còn tự động chuyển mạch điên 220V-

7
50Hz từ bảng điện chính GRS sang bảng điện phụ ARS.
Bên ngoài khối nguồn có công tắc nguồn ON/OFF để mở và tắt nguồn. Bên trong có
các khối nguồn, bộ ổn áp, các biến áp…
1.4.6. Hộp phân phối
Hộp phân phối dùng để truyền tín hiệu hướng đến các hệ thống sử dụng kỹ thuật số.
Truyền hướng tới các lặp lại số.
Hộp có vỏ dạng hình khối chữ nhật, nắp khoá. Để đảm bảo kín nước, giữa nắp và vỏ
có đệm cao su kín nước. Bên trong vỏ có mạch phân phối và các cầu chì.
Điện áp 24VDC được cấp vào đầu nối X14 để cấp cho các thiết bị sử dụng kỹ thuật
số.
Máy được cố định bằng các bu lông cung cấp kèm theo.
1.4.7. Các la bàn lă ̣p la ̣i
1. Chức năng:
Các mặt lặp có thể được sử dụng trên các tàu sông và tàu biển trong thành phần
trang thiết bị hàng hải, thực hiện chức năng lặp lại thông tin hướng của thiết bị trung tâm la
bàn điện.
2. Điều kiện sử dụng các mặt lặp:
- Nhiệt độ môi trường bên ngoài xuống đến -150С đối với mặt lặp 38-RSМ và -400С
đối với mặt lặp 19-RSМ.
- Nhiệt độ môi trường bên ngoài đến 550С.
- Giới hạn nhiệt độ môi trường đến 700С.
- Độ ẩm lên đến 96% ở nhiệt độ 400С.
3. Thông số kỹ thuâ ̣t:
Các mặt lặp lại được sử dụng để lặp lại thông tin hướng của máy trung tâm la bàn
điện bằng giao diện RS-232 hoặc RS-422 tiêu chuẩn IEC 1162-1 phiên bản 1.5 và cao hơn.
- Sai số chỉ báo thông tin không lớn hơn 0,20.
- Tốc độ biến đổi tín hiệu của các mặt lặp không nhỏ nhơn 60/s.
- Các mặt lặp có chiếu sáng thang đo, cường độ chiếu sáng có thể điều chỉnh.
- Nguồn cấp được lấy từ mạng điện tàu 24V DC.
- Giá trị điện áp có thể thay đổi trong khoảng từ 19,2 đến 31,2V.
Các mặt lặp lại có khả năng chố ng ngược cực. Trong trường hợp như vậy thì các mặt
lặp không làm việc. Sau khi cấp lại đúng nguồn, các mặt lặp phục hồi khả năng làm việc.
- Thời hạn hoạt động không hư hỏng của thiết bị không nhỏ hơn 12.000 giờ.
4. Phân loại:
a. La bàn lặp lại 19-RSМ dùng để đo phương vị, góc mạn mục tiêu.
Cấu tạo gồm chậu la bàn và giá đỡ la bàn cao 135cm.
b. La bàn lặp la ̣i treo tường 38-RSМ dùng để đọc hướng đi của tàu
Cấu tạo gồm chậu la bàn và khung đỡ la bàn cao 35cm.
c. Kính đo phương vị PК-2
Kính đo phương vị được đặt trên la bàn lặp lại, dùng để do phương vị (góc mạn)
các mục tiêu trong khoảng cách nhìn thấy và để chỉ báo hướng tàu. Ngoài ra, còn sử dụng
PК-2 để xác định sai số của la bàn điện khi biết hướng của tiêu chập.
1.4.8. Chuyển mạch kênh PК1
Chuyển mạch kênh dùng để chuyển mạch tín hiệu cấp nguồn và điều khiển từ la bàn
điện từ cổng (GC1) và thiết bị INS từ cổng (GC2) đến khối truyền hướng ТК để truyền tiếp
đến các hệ thống sử dụng số hoặc tương tự. Để nhận thông tin về hướng tàu từ la bàn và cấp
nguồn 24V DC cho nó từ bộ truyền hướng, công tắc nguồn 24V và hướng cần phải đặt về vị
trí GC1. Để nhận thông tin về hướng tàu từ INS, từ bộ truyền hướng, công tắc “hướng” cần
phải đặt về vị trí GC2. Công tắc nguồn 24 V ở vị trí bất kỳ.

8
SỬ DỤNG LA BÀN CON QUAY MERIDIAN
2.1. Công tác chuẩn bị
Trước khi khởi động la bàn cần phải tiến hành kiểm tra máy, đặc biệt khi khởi động
la bàn lần đầu tiên và sau một thời gian dài không khởi động. Kiểm tra các cầu chì, các giắc
điện, các đầu nối dây, dây nối mát giữa các hộp máy với vỏ tàu.
Kiểm tra điện áp nguồn 220V-50Hz cấp cho hệ thống la bàn. Kiểm tra điện nguồn
trên bảng điện chính và bảng điện phụ, ngoài ra còn kiểm tra nguồn dự phòng 24VDC.
Kiểm tra điện trở cách điện nếu cần thiết, điện trở cách điện phải đúng chỉ số yêu cầu
theo tính năng của la bàn.
2.2. Cấp nguồn
2.2.1. Khởi động la bàn
- Ấn phím Power, đèn nguồn trên la bàn báo sáng và nguồn được cấp cho hệ thống la
bàn. Quá trình khởi động diễn ra hoàn toàn tự động, sau 45 phút la bàn sẵn sàng sử dụng để
tàu đi biển.
- Đặt vận tốc bằng tay nếu la bàn không kết nối với máy tin
́ h đường.
- Đặt vĩ độ bằng tay nếu la bàn không kết nối với máy thu GPS hoặc máy tác nghiệp
tự động.
2.2.2. Theo dõi quá trình khởi động la bàn
La bàn tự động khởi động sau khi bật nguồn, để la bàn chỉ hướng đúng thì vĩ độ và
vận tốc phải được đưa vào và thực hiện:
1. Kiểm tra nguồn 1 chiều 24V cung cấp cho la bàn, la bàn chấp nhận nguồn một
chiều từ 18V-36V, công suất nguồn là 200W.
2. Khởi động la bàn bằng cách ấn phím nguồn trên khối điều khiển từ xa.
3. Kiểm tra đèn màu đỏ trên khối điều khiển từ xa, đèn sáng báo la bàn đã được cấp
nguồn.
4. Tín hiệu báo động ở khối điều khiển từ xa xuất hiện khoảng 1 giây, trên panel hiển
thị TEST và đèn Ready xuất hiện khoảng 10 giây, hệ thống sẽ kiểm tra các chức năng, sau
đó la bàn hiển thị chỉ số hướng đi, đèn Ready tắt báo hiệu la bàn đã ổn định theo kinh tuyến.
Ban đầu hướng la bàn có thể sai lệch tới 1800, lúc này chỉ số hướng tàu sẽ không
được cung cấp, đèn Ready sáng.
5. Đưa vĩ độ vào la bàn
6. Đưa vận tốc tàu vào la bàn
7. Dùng phím Selection up/down để điều chỉnh độ sáng màn hình điều khiển ở khối
điều khiển từ xa.
8. Đợi cho la bàn ổn định, khoảng thời gian có thể lên đến 24 phút phụ thuộc vào vị
trí ban đầu của trục chính và điều kiện sóng biển, nhận biết nhờ đèn Ready.
9. Nếu cần có thể xem phần mềm của của khối la bàn chính và khối điều khiển từ xa
bằng cách ấn đồng thời cả hai phím Selection up và down, hai phần mềm sẽ hiển thị luân
phiên với chữ đầu “M” và “R”.
10. Sau khi la bàn về kinh tuyến, ta có thể theo dõi các thông tin cần sử dụng nhờ
màn hình hiển thị trên khối điều khiển chung (bảng 2.1).
Bảng 2.1. Hiển thị định dạng dữ liệu
Định dạng Chức năng
Hướng đi
0123.4 Chỉ số hướng đi
0123.4 + DG Chỉ số hướng đi với chế độ DG - con quay phương vị đặt ở
khối điều khiển từ xa
0123.4 + DG_L Chỉ số hướng đi với chế độ DG khi vĩ độ trên 800

9
 Vận tốc
(đặt bằng tay)
S_01+S.MAN Giá trị vận tốc đặt bằng tay
S_01+S.GPS Giá trị vận tốc nhận từ GPS
S_01+S.LOG Giá trị vận tốc nhận từ máy tính đường
S_01+P.LOG Giá trị vận tốc nhận từ máy tính đường bằng tín hiệu xung
Vĩ độ
(đặt bằng tay)
L.S2N+L.MAN Giá trị vĩ độ bắc đặt bằng tay
L.S2S+L.MAN Giá trị vĩ độ nam đặt bằng tay
L.S2N+L.GPS Giá trị vĩ độ nhận từ GPS

2.2.3. Tắt la bàn

- Ấn phím Power/0ff, tắt toàn bộ nguồn của hệ thống la bàn. Khi tắt la bàn, con quay
theo quán tính tiếp tục quay, con quay dừng lại sau khi tắt la bàn khoảng 5 phút.
Ch ý: Khi con quay còn đang quay không được tháo và di chuyển la bàn.

2.3. Khai thác trong khi la bàn hoạt động

La bàn sẽ tự động tìm về kinh tuyến và chỉ hướng tàu, ta phải cung cấp vận tốc và vĩ
độ tàu cho la bàn bằng tay hoặc từ GPS, máy tính đường.
2.3.1. Hiệu chỉnh sai số vĩ độ
1. Ấn và giữ phím Latitude.
2. Dùng phím Selection up/down để đặt vĩ độ từ 800N - 800S, ví dụ L70N.
Để la bàn nhận vĩ độ từ GPS hoặc từ máy tác nghiệp, dùng phím Select up/down
cuộn vĩ độ từ 800S-800N cho đến khi xuất hiện GPS/Plot.
Nếu không nhận được tín hiệu từ GPS/Plot, sau 30 giây máy sẽ báo động.
3. Thả cả hai phím đặt vĩ độ, chỉ số vĩ độ sẽ xuất hiện trong vài giây, sau đó chỉ số
hướng tàu xuất hiện.
2.3.2. Hiệu chỉnh sai số vận tốc
1. Ấn và giữ phím Speed.
2. Dùng phím Selection up/down để đặt vận tốc tàu từ 0 đến 90M/h.
Chỉ số vận tốc tàu có thể nhận được từ GPS hoặc từ máy tính đường, dùng phím
Select up/down cuộn qua 90M/h cho đến khi xuất hiện SGPS hoặc SLOG.
3. Thả cả hai phím đặt vận tốc, chỉ số vận tốc sẽ xuất hiện trong vài giây, sau đó chỉ
số hướng tàu xuất hiện.
Nếu đặt vận tốc bằng tay, phải hiệu chỉnh theo vận tốc tàu. Nếu thành phần V N sai
lệch 5 M/h thì hướng đi sai số 0.50
2.3.3. Sử dụng chế độ con quay phương vị (DG)
Trường hợp này sử dụng khi la bàn hoạt động ở vĩ độ lớn. Chuyển la bàn sang chế
độ con quay phương vị bằng cách dùng phím Select up/down cuộn từ vĩ độ 800S - 800N cho
đến khi xuất hiện DG.
La bàn sẽ tự động chuyển sang chế độ con quay phương vị khi vĩ độ nhận được từ
GPS lớn hơn 800

2.4. Sai số la bàn

La bàn có ba loại sai số:
1. Mất tín hiệu từ GPS.
2. Mất tín hiệu từ máy tính đường.
3. La bàn làm việc bị lỗi.
10
2.4.1. Khi mất tín hiệu từ GPS
- Xuất hiện chữ S.GPS + FAIL khi mất tín hiệu vận tốc.
- Xuất hiện chữ L.GPS + FAIL khi mất tín hiệu vĩ độ.
- Nghe tín hiệu báo động, ấn Alarm để tắt báo động.
1. La bàn sẽ sử dụng giá trị vận tốc nhận được sau cùng.
2. Hộp điều khiển từ xa sẽ tiếp tục hiển thị tín hiệu cảnh báo cho đến khi có tín hiệu trở lại
từ GPS hoặc từ thiết bị khác.
3. Nếu tín hiệu vào không phù hợp, sau 30 giây sẽ báo động.
3.4.2. Khi mất tín hiệu từ máy tính đường
Trường hợp này xẩy ra khi tín hiệu từ máy tính đường mất quá 30 giây. Có thể nhận biết
như sau:
- Xuất hiện chữ nhấp nháy S.LOG + FAIL khi mất tín hiệu vận tốc.
- Xuất hiện chữ nhấp nháy P.LOG + FAIL khi mất tín hiệu xung.
- Nghe tín hiệu báo động, ấn Alarm để tắt báo động.
1. La bàn sẽ sử dụng giá trị vận tốc nhận được sau cùng.
2. Hộp điều khiển từ xa sẽ tiếp tục hiện thị tín hiệu cảnh báo cho đến khi có tín hiệu trở lại
từ GPS hoặc từ thiết bị khác.
3. Nếu tín hiệu vào không phù hợp, sau 30 giây sẽ báo động.
2.4.3. Hệ thống cảnh báo lỗi
La bàn có hệ thống cảnh báo lỗi trên màn hình, gồm hai loại:
- Cảnh báo.
- Báo lỗi.
Báo lỗi trong trường hợp nguồn bị mất nguồn.
a. Cảnh báo (bảng 2.2):
Nếu la bàn phát hiện ra vấn đề, nó sẽ cảnh báo theo hai cách:
- Hiển thị <Message> + FAIL.
- Báo động âm thanh.
Ấn phím Alarm để tắt báo động.
Bảng 2.2. Mã cảnh báo
<Message> Giải thích mã cảnh báo
Trên hộp điều
khiển từ xa
DC+FAIL Điện áp nguồn một chiều nằm ngoài giới hạn cho phép
AC+FAIL Điện áp nguồn xoay chiều nằm ngoài giới hạn cho phép
RDC+FAIL Mất đồng hồ thời gian
TEMP+FAIL Nhiệt độ la bàn nằm ngoài giới hạn cho phép
RMT+FAIL Mất tín hiệu từ trạm điều khiển từ xa

Trên hộp điều khiển từ xa tiếp tục hiển thị tín hiệu báo động cho đến khi lỗi được sửa. Nếu
sau 30 phút không khắc phục được lỗi sẽ có báo động âm thanh.
b. Báo lỗi (bảng 2.3):
Nếu la bàn phát hiện ra lỗi, nó sẽ cảnh báo theo sáu cách:
- Hiển thị <Message> + FAIL.
- Báo động âm thanh.
- Đèn “Ready” tắt.
- Rơ-le báo lỗi sẽ làm việc.
- Tín hiệu đầu ra mất.
- Tín hiệu bước sẽ báo vi phạm.
Ấn phím Alarm để tắt báo động âm thanh.
Bảng 2.3. Mã báo lỗi
Mã trên hộp điều Giải thích
khiển từ xa
ROT+FAIL Tốc độ truy theo quá 3000/s
11
 Lỗi này không thể khắc phục, đây là lỗi thiết bị.
Để ngăn chặn hư hỏng cho la bàn, nguồn cung cấp cho la bàn sẽ được ngắt.
La bàn sẽ ngừng hoạt động cho đến khi được người sử dụng khởi động lại.

2.5. Điều kiện hoạt động

2.5.1. Điều kiện chung
2.5.2. La bàn hoạt động ở vĩ độ cao
2.5.3. Hiệu chỉnh sai số quán tính

2.6. Tắt, mở la bàn do Anh -Nga hợp tác sản xuất

2.6.1. Công tác chuẩn bị
Sau khi hoàn tất công tác chuẩn bị như mục 2.1, còn phải bổ sung thêm các bước sau:
Trên khối PO:
- Chuyển mạch vận tốc đặt ở vị trí 0.
- Chuyển mạch vĩ độ đặt ở vĩ độ tàu công tác.
- Chuyển mạch chế độ ở vị trí la bàn con quay.
- Chuyển mạch vĩ độ N- S ở vị trí phù hợp.
- Núm điều chỉnh độ sáng ở vị trí giữa.
Trên máy TK, mở lắp hộp đưa tất cả các công tắc về vị trí ngắt.
2.6.2. Khởi động
- Cấp nguồn điện tàu từ bảng điện chính (nếu bảng điện chính bị hỏng thì sử dụng
bảng điện phụ).
- Trên máy TK, mở lắp hộp đưa công tắc nguồn DC về vị trí 24V, nguồn xoay chiều
về vị trí 220V/50Hz của bảng điện chính.
- Ấn phím Power, nguồn được cấp cho hệ thống la bàn. Quá trình khởi động diễn ra
hoàn toàn tự động, sau 45 phút đèn chuẩn bị báo sáng, la baøn saün saøng söû duïng để tàu
đi biển.
- Trường hợp la bàn không được kết nối với máy tiń h đường hoặc máy tính đường bị
hỏng, đèn GPS/log tắt thì phải đưa vận tốc bằng tay bằng cách xoay nút đặt vận tốc thô,
tinh phù hợp với vận tốc tàu hành trình.
- Trường hợp la bàn không được kết nối với thu GPS hoặc GPS bị hỏng, đèn
GPS/log báo tắt thì phải đưa vĩ độ vào máy bằng tay bằng cách xoay nút đặt vĩ độ thô, tinh
phù hợp với vĩ độ tàu hành trình, đồng thời đặt dấu vĩ độ N- S bằng công tắc N - S.
- Khi tàu hoạt động ở vĩ độ cao, tiến hành chuyển la bàn về chế độ con quay phương
vị, bằng cách bật công tắc chuyển mạch về vị trí GA.

2.6.3. Tắt la bàn

- Ân phím Stop trên khối PO, tắt toàn bộ nguồn của hệ thống la bàn. Khi tắt la bàn,
con quay theo quán tính tiếp tục quay, khoảng 5 phút sau khi tắt la bàn con quay döøng lại.
- Đưa các nút, công tắc về vị trí chuẩn bị.
- Mở hộp KT đưa tất cả các công tắc nguồn về vị trí ngắt.
- Ngắt nguồn ở bảng điện chính.
- Lau chùi bảo quản, ghi nhật kí.

12