Professional Documents
Culture Documents
[1]
[2]
[2]
[3]
[3]
[4]
[4]
[5]
[5]
[6]
[6]
[7]
[7]
[8]
μέχρι τον Ιούλιο του 1947, οπότε και θα διαλυθούν για να δημιουργηθούν τα Τάγματα
Εθνοφρουράς τα οποία τελούσαν υπό στρατιωτική διοίκηση». Βόγλης Πολυμέρης,«Η
βία του πολέμου: Ελλάδα, 1941-1949», Διεθνές Συνέδριο, Πανεπιστημίου Αιγαίου,
(Μυτιλήνη, 8-11 Νοεμβρίου 2007)
15 « Οι ΜΑΥ είναι ένοπλοι χωρικοί , οι οποίοι αμύνονται της ασφαλείας του χωρίου
των. Δεν είναι στρατιωτικός σχηματισμός και η μαχητική των αξία υπήρξε μικρά,
διότι η οργάνωσίς των ήτο πρόχειρος, χωρίς στέγη επί κεφαλής και άνευ πειθαρχίας
και ενότητος. Κυρίως δεν ήσαν συνειθισμένοι να πειθαρχούν εις το πεδίον της μάχης.
[8]
[9]
Ήδη στα μέσα Νοεμβρίου υπάρχει μια πίεση στα χωριά του
Κιλκίς από τους αριστερούς αντάρτες. Στις 15 Νοεμβρίου,
αντάρτες θα επιτεθούν κατά του σταθμού χωροφυλακής
Μεταλλικού Κιλκίς, του οποίου οι άνδρες απουσίαζαν . Οι
αντάρτες θα αναχωρήσουν αφού καταστρέψουν το σταθμό18.
Στις 16 Νοεμβρίου αριστεροί αντάρτες θα επιτεθούν κατά του
σιδηροδρομικού σταθμού Μεταλλικού Κιλκίς. Οι αντάρτες θα
Ο εξοπλισμός των κατ’ αρχήν απετελείτο από ατομικά όπλα και αυτόματα, είτε
χορηγούμενα υπό της υπηρεσίας, είτε αγοραζόμενα εκ του λαθρεμπορίου τη
πρωτοβουλία των κατοίκων.
Δεν παρετηρήθη εκ μέρους των κατοίκων συνολική προθυμία εξαπλώσεως της
οργανώσεως ταύτης εκ φόβου μήπως τιμωρηθούν υπό των ενόπλων συμμοριτών, δι ο
και εχρησιμοποίησαν πολιτικά μέσα, δια να απαλλαγούν. Τελικώς παρετηρήθη ότι με
όσην απροθυμίαν εδέχθησαν τα όπλα, με τόσην ευκολίαν και τα παρέδιδον εις τους
αντάρτας εις την πρώτην προσβολήν των. Λόγω της τοιαύτης διαγωγής των
απετέλεσαν την καλυτέραν και ασφαλεστέραν πηγήν εξοπλισμού των συμμοριακών
ομάδων».
(ΖΑΦΕΙΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, Ο ΑΝΤΙΣΥΜΜΟΡΙΑΚΟΣ ΑΓΩΝ 1945-1949, Χ.Ε.,
ΑΘΗΝΑ, 1956, σελ. 101)
16 «Στη Μακεδονία τα μέλη των ΜΑΔ ήταν Πόντιοι τουρκόφωνοι πρόσφυγες που
συνέχιζαν την αντιεαμική παράδοση που είχαν δημιουργήσει από τον καιρό της
Κατοχής.
(ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ,ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 1946-
1949(ΤΟΜΟΣ Ι),ό.π., σελ. 230)
17 ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ,ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 1946-
[9]
[10]
19 Βλέπε κεφ. «Εγκατάσταση στα Κρούσσια και χτύπημα της σιδηροδρομικής γραμμής
Θεσσαλονίκης-Ορεστιάδας» , σε: Μεταλλίδης Ηλίας, Με τον ΕΛΑΣ και το ΔΣΕ στην
Κεντρική Μακεδονία (Θυμόμαστε, Διδασκόμαστε, Προχωράμε!), Α/συνέχεια, Αθήνα,
2010, σελ. 124 έως 127
20 εφ. «Ριζοσπάστης», 19/11/1946, σελ. 3
[10]
[11]
[11]
[12]
[12]
[13]
[13]
[14]
[14]
[15]
[15]
[16]
τραυματιστούν πολλοί και έναν –τον Βλαδίμηρο Μαχαιρίδη- «τον κτύπησαν τόσο
πολύ που έμεινε στον τόπο». Μάλιστα η ΠΑΟ θα εγκαταστήσει μετά την επιδρομή
της στην Ξηρόβρυση, διμοιρία οπλιτών από τα γύρω χωριά , ώστε να αποκόψει τη
βοήθεια των ανταρτών του ΕΛΑΣ από την εαμική Ξηρόβρυση. Μάλιστα η διμοιρία
θα αυτοχαρακτηρισθεί ως «Φρουραρχείο» και θα πάρουν τον έλεγχο στα χέρια
τους. Το αντάρτικο στα Κρούσια είχε φουντώσει και ο Μεταλλίδης θυμάται πως
«κάθε φορά που οι Γερμανοί έρχονταν στο χωριό μας, οι ΠΑΟτζήδες οι
Παπαδοπουλαίοι τους συνόδευαν, πρόδιδαν ποιος έχει ζώα για να τα επιτάξουν για
αγγαρείες και ποιοι από το χωριό έχουν καλές αγελάδες ή μοσχαράκια να τα
φορτώσουν στα χαμάλικα φορτηγά για κρέας». Παρόλη την τρομοκρατία οι κάτοικοι
του χωριού «δεν σταμάτησαν να βοηθούν την αντίσταση». Κάποια στιγμή θα στηθεί
μπλόκο και θα εκτελεστεί ο «φρούραρχος» της Ξηρόβρυσης από μυστική ένοπλη
ομάδα στην οποία συμμετείχε και κάτοικος της Ξηρόβρυσης. Έτσι νέο κύμα βίας θα
διαχυθεί στην Ξηρόβρυση και αρκετοί κάτοικοι «θα βγουν στο βουνό» για να μην
«πέσουν ξανά στα χέρια των ταγματασφαλιτών».
Ο ΕΛΑΣ θα γιγαντωθεί στον ορεινό όγκο του Κιλκίς και το 13ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ
θα «ξεκαθαρίσει όλη την περιοχή των Κρουσσίων από το χωριό Ποντοκερασιά μέχρι
το Τέρπυλλο και από το χωριό Βάθη μέχρι το Γερακαριό». Στις 14 Απριλίου 1944 το
13ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ θα οργανώσει την τελική του επίθεση στο χωριό Ευκαρπία
, και θα καταλάβει «το αμυνόμενο αυτό προπύργιο των ΠΑΟτζήδων», οι οποίοι
κακήν-κακώς θα φύγουν για να ταμπουρωθούν στην πόλη του Κιλκίς. Έτσι θα
βρεθεί ελεύθερη κι η Ξηρόβρυση συνεχίζοντας τον αγώνα της ενίσχυσης του ΕΛΑΣ,
αναδιοργανώνοντας τον εφεδρικό ΕΛΑΣ του χωριού, την ΕΠΟΝ και τα Αετόπουλα.
Μάλιστα , σύμφωνα με το Μεταλλίδη « όλοι σχεδόν οι νεολαίοι του χωριού τάχτηκαν
ανεπιφύλακτα στον εφεδρικό στρατό». Οι ομάδες της ΠΑΟ , θα βγαίνουν πλέον από
την «άμυνά» τους, για να κάνουν επιθέσεις κατά των τμημάτων του ΕΛΑΣ μόνο «σε
συνεργασία με τους Βούλγαρους και τους Γερμανούς», ήδη όμως ο ΕΛΑΣ ήταν
κυρίαρχος στην ύπαιθρο χώρα του Κιλκίς.
Αρχές Νοεμβρίου 1944, καθώς εξελίσσονταν η μάχη του Κιλκίς , η μάχη των
δυνάμεων του ΕΛΑΣ κατά των συνεργατών των Γερμανών, η ομάδα του Κώστα
Παπαδόπουλου(ΕΕΣ) επιστράτευε άλογα από την περιοχή της Δοϊράνης «για να
προλάβει να εξοντώσει τους κομμουνιστές που χτυπάνε το στρατό της ΠΑΟ». Η
στρατιωτική διοίκηση του ΕΛΑΣ θα στείλει μια διμοιρία από το Τάγμα Γαρέφη
(ταγματάρχης του ΕΛΑΣ από το χωριό Τέρπυλλο Κιλκίς). Η τελική μάχη θα δοθεί
στην Ξηρόβρυση, την οποία θα καταλάβει κατ’ αρχάς-πριν κινηθεί παραπέρα- ο
Παπαδόπουλος. Η επίθεση του ΕΛΑΣ θα είναι σφοδρή, και στο πεδίο της μάχες θα
πέσουν πολλοί από τους άντρες του Παπαδόπουλου, ενώ ο ίδιος θα διαφύγει στα
βουνά προς Μπέλλες και Πετράδες. Στις επιχειρήσεις κατά του Παπαδόπουλου,
αλλά και στην ίδια τη μάχη του Κιλκίς συμμετείχαν και ελασίτες από την
Ξηρόβρυση.
Το Μάιο του 1945, όταν θα φτάσουν στην Ξηρόβρυση αγγλικά στρατεύματα με
θωρακισμένα , θα δεχτούν πλειάδα αυγών, ντομάτων και χαλικιών που θα ρίξουν
[16]
[17]
εναντίον τους επονίτες και αετόπουλα του χωριού. Η αστυνομία τότε, με τη βοήθεια
παρακρατικών θα καταστρέψει τα γραφεία της ΕΠΟΝ του χωριού, που
φιλοξενούνταν στο παλιό σχολείο.
Η λέσχη της ΕΠΟΝ θα ξαναδεχτεί σύντομα την επίθεση αστυνομίας και
παρακρατικών, οι οποίοι περιδιαβαίνουν στα χωριά αναζητώντας όπλα, και δε θα
λειτουργήσει ξανά. Το κυνήγι των αριστερών θα αρχίσει και στην περιοχή πολλά
άτομα θα κινηθούν προς Μπούλκες. Ανάμεσά τους και αρκετοί από τη Ξηρόβρυση.
Η νομαρχιακή επιτροπή του ΚΚΕ και του ΕΑΜ θα καλέσει όλα τα παράνομα στελέχη
σε μια παράνομη σύσκεψη που θα γίνει στο Μεταλλικό Κιλκίς. Θα πάρουν μέρος
όλες οι τομεακές και περιφερειακές επιτροπές του ΚΚΕ, η Νομαρχιακή και η λαϊκή
Αυτοάμυνα του Νομού Κιλκίς. Εκεί θα παρθεί παμψηφεί η απόφαση να
«ξεσκουριαστούν» τα όπλα και «όλα τα στελέχη να οπλοφορούν». Η νεολαία της
Ξηρόβρυσης θα χρειαστεί να κινηθεί προς Πετράδες, όπου είχαν αποκρυβεί όπλα.
Θα τα μεταφέρει και θα τα αποκρύψει σε κρύπτες στο χωριό.
(ΜΕΤΑΛΛΙΔΗΣ ΗΛΙΑΣ, ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΣΕ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
(ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ, ΔΙΔΑΣΚΟΜΑΣΤΕ, ΠΡΟΧΩΡΑΜΕ!), Α/ΣΥΝΕΧΕΙΑ, ΑΘΗΝΑ, 2010, σ. 20,
52, 54, 58, 86, 87)
31 ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 19-11-2005,Εκδήλωση τιμής και μνήμης, Αθήνα, 2005
[17]
[18]
[18]
[19]
[19]
[20]
& εντός αγκύλης τα ονόματα των σφραγισθέντων όπως παρατίθενται από τον Ηλία
Μεταλλίδη σε: ΜΕΤΑΛΛΙΔΗΣ ΗΛΙΑΣ, ό.π., σελ.253, 254. Ο Μεταλλίδης δεν αναφέρει
τα ονόματα με α/α 29 «Θεόδωρος Ρωσσίδης 5 χρονών» και α/α 42 «Δήμητρα
Αναστασίου 25 χρονών». Αναφέρει αντί των δύο αυτών ονομάτων τα ονόματα των
«Αθανασίου Δημήτριος, 32 χρονών» και «Χρυσοχοΐδης Ισαάκν».
[20]
[21]
[21]
[22]
«70 μοναρχικοί συμμορίται άνδρες των επί κατοχής ταγμάτων του Παπαδοπούλου
εισήλθον εις την Ξηρόβρυσην υπό την αρχηγίαν των ληστάρχων Μπαντουβάκη και
Λαζίκ και έσφαξαν τας Βικτ. Χρηστίδη ετών 18, Σοφ. Σαββίδου, Έλλην Παναγιωτίδου
και Δέσποιναν Παναγιωτίδου, αφού τας εβίασαν, εξετέλεσαν δε την Ελ.
Παπαδοπούλου μαζί με το διετές τέκνον της . Κατά τας αυτάς πληροφορίας αι
[22]
[23]
[23]
[24]
[24]
[25]
[25]
[26]
[26]
[27]
[27]
[28]
[28]
[29]
[29]
[30]
[30]
[31]
[31]
[32]
[32]
[33]
[33]