Ang Pag-Ibig sa Lupang Sinilangan
ni Vicente Sotto
Eksena 1:
(Ang Centinele at mga
rebolusyonaryong nagtatago sa likod
ng trensira.)
Centinele: Alto! Quien vive!
Ricardo: Sa loob, Malayo pa (:
Filipinas libre!
Sentinela: Adelante!
Eksena 2
( Si Ricardo at mga rebolusyonaryo)
Ricardo: Mga kapatid, nasaan ang
inyong pinuno?
Centinela: Hintay muna, ipaaalam ko.
(Si Ricardo'y maglalakad-lakad.)
Sarhento! May naghahanap sa ating
pinuno (Lalapit ang Sarhento kay
Ricardo.)
Sarhento: Anong pakay mo?
Ricardo: Nais kong makausap ang
inyong pinuno.
Sarhento: kapkapan muna kita.
(Kakapkapan ang balutan at katawan
ni Ricardo.) Hintay muna. Ipaaalam
ko. (Lalakad)
Eksena 3
(Sila pa rin at ang Coronel)
Coronel: Sino'ng naghahanap sa akin?
Ricardo: Ang iyong lingkod, Coronel.
Ako si Ricardo Flor de Lis.
Coronel: Ano ang iyong sadya?
Hindi ka lumaban?
isinalin sa Filipino ni Don Pagusra
Coronel: Ano ang iyong sadya?
Ricardo: Napunta ako rito, Senyor, sa
pagliligtas ko sa aking buhay.
Kamuntik na akong mahulog sa
kamay ng mga guwardiya sibil.
Coronel: Bakit?... (Mamamangha.)
Ricardo: Hindi puwedeng isalaysay
ang aking dinanas. Dalawang araw at
isang gabi ang aking paglalakad sa
kabundukan sa paghahanap sa inyo.
Hapong-hapo itong katawan ko.
Coronel: Ipagpatuloy, ipagpatuloy
ang pagsalaysay sa nangyari sa iyo.
(Lalapit sa publiko.)
Ricardo: Ipagpapatuloy ko. Sa aming
nayon, may kasintahan akong
nagngangalang Carmen, anak nina
Nyor Kicoy at Nyora Tiay. Isang araw
nang ako'y nasa kanilang bahay,
nagkita kami ng Cura, at dahil sa hindi
ko paghalik sa kaniyang kamay,
sinampal niya ako.
Coronel: Hindi ka lumaban?
Ricardo: Pinababa ko Siya. dahil
iginalang ko ang pamamahay ng aking
kasintahan, ngunit ang duwag ay
hindi bumaba. Umuwi ako sa amin at
mayamaya'y natanggap ko itong
sulat. (Kukunin sa bulsa ang sulat at
ibibigay sa Coronel) Basahin mo,
Coronel.
Ricardo: Basahin natin.
Ricardo Kong Mahal,
ang puso ko'y tigib ng dalamhati sa
araw na ito. Ipinaaalam ko sa iyo na
mamayang gabi ay dadakipin ka ng
guwardiya sibil. Pumunta rito ang
sarhento, at inutusan siya ng paring
dakpin ka,ibilanggo, at kinabukasa'y
dalhin sa kabisera at paratangang
kasapi ng Katipunan, upang ikay
mabaril ng mga Kastila. Isipin mo ang
iyong kinabukasan. Ipinagtapat ko na
kay Tatay ang tungkol sa ating
pagmamahalan at pinayuhan niya
akong dapat kang umiwassa panganib
dahil ikaw ay nakikibaka para sa
kalayaan ng ating bayan mula sa
Espanya. Ngayon din ay umalis ka.
Pumunta ka sa bundok. Sumanib ka
sa mga rebolusyonaryo. Mas maigi
pangmamatay sa digmaan dahil sa
pagtatanggol sa Lupang Sinilangan
kaysa mapahamak sa kamay ng
mababangis na mga guwardiya sibil.
Lumakad ka kaagad ngayon. Huwag
ka nang magtagal. At tungkol sa akin,
huwag kang mag-alala. Sa lahat ng
sandali ikaw ang aking gugunitain,
sapagkat ika'y kinukupkop ko sa aking
pusong nagdadalamhati. lpagdarasal
kita sa mahal na Virgen at nang ika'y
tulungang maligtas sa kapahamakan.
Paalam Ricardo!...Ang hihingin ko
lamang sa iyo'y huwag mo akong
lilimutin.
Alalahanin mo ako lagi,
Maming
Ricardo: Nalalaman mo na, Coronel
Coronel: A, Ricardo! Magpasalamat
ka kay Bathala na marangal ang puso
ng ama ni Maming... Siya ang
nagligtas sa iyo,
Ricardo: Totoo yan, Coronel
Coronel: Paano, sasanib ka ba sa amin
sa pagbabata sa lahat ng kahirapan at
kapaitan ng digmaan?
Ricardo: Sasanib ako, Coronel...
Estudyante ako sa Maynila na
matagal nang naghahangad na
makataya na ang Pilipinas mula sa
Espanya, dahil hindi ko na matiis ang
ating kaalipinan. Iaalay ko ang aking
dugo sa pagtatangol sa Lupang
Sinilangan.Ikaw ang masusunod,
Coronel, kung karapat-dapat ang
aking katawan.
Coronel: Ngayon, ngayon din,
isasama kita sa aking Batalyon.
Corneta! Corneta! (Sisigaw.) Tugtugin
ang pormasyon. (Tutugtog ang
corneta. Ang mga rebolusyonaryo ay
lalapit at magtitipon sa bandang
kanan.)
Eksena 4
(Coronel, Gatmaitan at Ricardo)
Coronel: A formar, a formar!
(Maghihilera ang mga sundalo.)
Firmes! A numerarse! (Magbibilang,)
Firmes! (Dadalhin si Ricardo ng
Coronel sa harap ng mga kawal.) Mga
kasama! Mula ngayong araw na ito,
kilalanin ninyong Segundo Tenyente
sa Hukbong Mapagpalayang Pilipinas
si G. Ricardo Flor de Lis. Sa ngalan ng
Heneral en Hefe, kilalanin at
sasaludo.) Kailangang magsanay ang
mga kawal upang malaman ni G. Flor
de Lis ang ating taktika.
sundin ninyo lahat ang kaniyang utos.
Teniente Gatmaitan: (Lalapit
atsasaludo.) Kailangang magsanay
angmga kawal upang malaman ni G.
Florde Lis ang ating taktika.
Gatmaitan: Oo, Coronel.
Coronel: Ikaw, Ricardo sumama ka sa
akin para mabigyan ka ng iyong
armas at damit.
Ricardo:Oo, Coronel (Lalakad.)
Eksena 5
(Si Gatmaitan at tnga
rebolusyonaryo)
Gatmaitan:
Firmes! A numerarse!
(Magbibilang.)De a cuatro
derecha...Dere! frente!Mar!...
Variacion izquierda... Mar!Variacion
izquierda... Mar! VariacionIzquierda...
Mar! (Tutugtugin ang corneta at
papasok sa bandang kanan.)
Panibagong Tagpuan
(Unang Dekorasyon - Hapon –
Nakaupo si Kicoy)
Kicoy:
Itong asawa ko'y ayaw
nangmagpasaway. Pinagbawalan ko
Siyang umalis, dahil nag-alala akong
baka magkaroon ng kaguluhan;ngunit
pumunta talaga sa simbahan,dahil
magsesermon daw ang pari.Mabuti
sana kung Siya lang; kasi
sakatunayan, itong asawa ko (sisigaw)
nagpapagulo ng mundo; pero
hindi,dinala talaga si Maming. Hindi
ko maunawaan itong aking
asawa.Nananalangin daw sa Diyos,
pero
kasama ng Cura sa pagnenegosyo
ng kandila. Ayaw pasisindihan ang
kasama ng Cura sa pagnenegosyong
kandila. Ayaw pasisindihan ang
kandila kung hindi gawa ni
Tiay...Matuwid ba yan? Ako ng
nahihiya.Ang aking karangalan ay
nababaon sa putik dahil sa
walanghiyang babaeng ito.
Kinakabahan ako na baka magkagulo
ngayon sa nayon. Wika ni Ricardo sa
kaniyang sulat: (Babasahin)
Nyor Kicoy,
Sapul nang matanggap ko ang iyong
sulat na pinaalam sa akinsa ginawa ng
pari at ng guwardiya sibil sa aking
mahal na ama,hindi ako napalagay.
Ang puso ko'y sumisigaw na
ipaghiganti ang ama. Gusto kong
sukatin ang kanilangkatapangan. Nais
kong tikman ang kanilang kabangisan.
Matapang sila sa walang ilalaban,
tingnan ko kung sino sa amin ang
uurong.Pagbabayaran nila ang buhay
ng aking ama. Kaya't ipinaalam ko
saiyo na ako at ang aking mga kawal
ay narito ngayon sa
kabundukanmalapit sa nayon at
bukas o sa makalawa, ay
mapagmamasdanmo ako, buhay o
patay. Papasukin namin ang nayon,
kahit namamatay kaming lahat.
Huwag lang kayong masindak at hindi
kayo mapapahamak. Ang aking sadya
ay ang kumbento at ang kwartel ng
guwardiya sibil. Ipagdasal na lang
ninyo kami sa kaitaasan na sana'y
mailigtas kami sa kapahamakan at
matupad namin ang aming mga
layunin. Ang Cura at ang Sarhento'y
hahanapin kong talaga kahit sa ilalim
ng lupa
Mag-uutos nitong alila, Flor de Lis
Flor de Lis
Matupad kaya ni Ricardo ang
ipinangako niya dito sa kaniyang
sulat? Matupad man o hindi, hindi
masamang maghanda... Hindi ko ito
sasabihin sa aking asawa dahil...
parang sinabi ko na rin sa pari... Ay
Tiay! Napakasawimpalad ko, bakit
ikaw pa ang aking napangasawa!...
Eksena 6
(Sina kicoy, Tiya, Maming at ang
Cura. Papasok si Tiay at si Maming
na sinusundan ng Cura,
Nakapandong ng mantilya ang mga
babae.)
Tiay: Kicoy, narito ang pari, sumama
sa amin (Si Kicoy ay gulat na
sasalubong sa kanila.)
Kicoy: Magandang hapon, Padre
(Hahalik sa kamay
Cura: Bakit hindi ka nagpunta sa
simbahan?
Kicoy: Wala kasing maiiwan dito sa
bahay, Padre.
Cura: Sayang, Hindi mo narinig ang
aking sermon.
Kicoy: Maupo ka muna, Padre. Bakit,
ano ba ang iyong isinermon?
(Magsisiupo si Tiay at si Maming ay
mag-aalis ng kanilang mantilya rin.)
Tiay: Maganda, Kicoy!
Cura: Isinermon ko at ipinaunawa sa
mamamayan ang tungkol sa
Katipunan.
Tiay: Isalaysay mo nga kay Kicoy,
Padre?
Cora: Ang Katipunan ay itinatag ni
Lucifer at ang sumanib dito ay
mahuhulog sa infierno. Sapagkat ang
katipunan ay naghahangad na paalisin
ang mga prayle sa Pilipinas, at hindi
nila iniisip na ako ang kahalili ni
HesuKristo dito sa mundo. Kawawa
kayo sa araw na kami'y mapaalis dahil
ang iyong mga pari ay mga
mangmang, halos hindi marunong
magmisa. Dapat din ninyong isipin na
kami'y mananatili sa Pilipinas,
hanggang sa katapusan ng mundo.
Walang kapangyarihan sa lupa ang
makatutumbas sa aming
kapangyarihan. Sapat ang aming
dunong at salapi at hindi kami
nasisindak kahit kay Ponsio Pilato.
Ang natatag ng Katipunan ay si
Andres Bonifacio, salbahe at traydor
na tao; pero ang pangulo ng lahat ng
ito ay si Jose Rizal na pinabaril na ni
Heneral Polavieja noong ika-30 ng
Disyembre ng taong 1896. Si Rizal ang
talagang puno nito; siya ang sumulat
ng mga babasahing pinamagatang El
Filibusterismo at Noli me Tangere na
lumalait sa mga prayle. Ang makabasa
ng babasahing iyan ay ekskomulgado!
Nagkakasala ng mortal! Kawawa ang
taong iyan na sumapi sa Katipunan na
naroon sa kabundukan! Sa araw na
madakip sila... walang patawad! Ang
prayle ang haligi dito ng Espanya, at
ang lalaban sa kanya'y ituturing na
kalaban ng Espanya at kaaway ni
HesuKristo. Huwag kang mag-
alinlangan Kicoy; talagang uubusin
namin ang mga suwali. Iiwanan
(sisigaw) namin ang Pilipinas kapag
abo na lamang ang natitira!...
Palaisipan iyang mga salitang galing sa
aking dila.
Totoo ito tulad ng Ebanghelyo! Itong
bibig kong kumakain ng katawan ni
HesuKristo araw-araw, hindi
puwedeng labanan ng
kasinungalingan.
Kicoy: Totoo 'yan, Padre
Tiay: lyong isinermon mo, Padre, sa
mgababae, ano ‘yon?
Cura:
Ah, na ang lahat ng babae, dalagaman
o may asawa, ay may
tungkulingMmagsumbong sa akin
kung angkanilang asawa, anak, ama,
kapatido mga kilala ay kasapi ng
Katipunan.Ang may alam na di
nagsusumbong,ay mahuhulog sa
salang mortal.Gayon din, ang lahat ng
mga dalagasa nayong ito ay
magpapaalam kungmay nanliligaw sa
kanilang binatasapagkat ako lamang
ang pipili ngkarapat-dapat na
aasawahin nila.Ako ang nakakakilala
kung alin ang,mabuti’t masamang tao
sapagkat ako'y ministro ni Hesukristo.
Tiay: Narinig mo, Maming (Si Maming
ay yuyuko)
Cura: A, ikaw kung mangungumpisal
ka't hindi mo ako makita sa simbahan,
huwag kang maghintay, basta
umakyat ka sa kumbento dahil
mayro'n doong isang kumpisalang
ipinalagay ko sa may sala.
Kicoy: Bakit, Padre?
Cura: Kung minsan mahina ang aking
katawan. Kaya naisipan kong
mabuting lagyan ng isang kumpisalan
sa itaas ng kumbento.
Kicoy: Ang sa akin,
Padre...(nalulumbay) baka lang
maging tsismis sa nayon kung si
Maiming ay paakyat-akyat sa
kumbento.
Cura: Huwag kang mag-alala, huwag.
Isumbong sa akin kung sino ang
nagtsitsismis.
Kicoy: E, alam mo naman, Padre, ang
dila ng mga tao...
Cura: Hayaan mo lang, hayaan mo...
Tiay: Maniwala ka sa mga tsismis.
Basta santa ang ating anak; walang
kuwenta kahit ano pang tsismis.
Cura: Siya nga. Totoo ang sinasabi
mo, Tiay.
Cura: Ano 'yon! (Magugulat ang
lahat)
Kicoy: May putukan!
Tiay: Santo, santo, Senyor Diyos de
los Ejercitos, Ilenos estan los cielos
de, vuestra gloria! (Tatayo silang
lahat. Ang pari ay tatakbo-takho. Si
Kicoy ay magsasara mga bintana at
pintuan. Si Maming at si Tiay ay
luluhod sa isang tabi, magdarasal ng
trisagio.)
Cura: Creo en Diyos...(Luluhod
magdarasal.)
Eksena 7
(Papasok ang Sacristan nang
patakbo)
Cura: Ano 'yon? (Mangangatog.)
Sacristan: Malaking
kaguluhan!(Humahangos)
Cura: Ano, ano? Magsalita ka!
Sacristan: Ang mga insurektos ay
pumasok sa bayan. Ang mga
guwardiya sibil as nangamalay na
lahat.
Cura: Ay, Diyos ko, Diyos ko, Diyos ko.
(Masisindak at magtatakbo-takbo.)
Sacristan: At ang kwartel ay nasunog
na..,
Cura: Marami ba sila?
Sacristan: Marami, marami! Ang
pinuno nila'y si Ricardo Flor de Lis
Cura: Patay ako! Diyos na
makapangyarihan! Saan ako
paroroon! (Mahihibang sa katakbo.)
Saan ako magtatago! (Iiyak.)
Kicoy: Saan ba tayo, Padre! Huwag ka
lang matakot!
Cura: Pastilan! Kung mahuli ako
ngayon ni Ricardo...papatayin niya
talaga ako...Kicoy, maawa ka sa
akin...Sakristan! Tignan mo doon sa
kalsada kung saan sila papunta.(Aalis
ang Sakristan. Madalang na ang mga
putok.)
Eksena 8
(Sila pa rin)
Kicoy: Upo, upo Padre, Huwag
masindak (Ang pari ay nangangatog.
Kukuha si Kicoy ng isang basong
tubig.) Inom, Padre, uminom ka...
Cura: Ay Diyos ko! (Hahangos at
iinom.) Nasaan kaya ngayon ang mga
insurekto, Kicoy?(Titingala.)
Kicoy: Baka nagsiuwian na, Huwag
lang matakot.(Madalang ang putok ng
baril.)
Cura: Salamat sa Diyos! (Magdarasal
nang mahiran.)
Kicoy: O, lumalapit ang mga putok.
(Putukan na naman)
Cura: Ha? Malapit na?
Kicoy: Parang...(Makikinig.)
Eksena 9
(Sila pa rin at mga rebolusyonaryo.
Kakalabog ang pintuan at papasok.)
Ricardo: Nyor Kicoy!
Kicoy: Ricardo! (Yayakap sa tuwa.)
Maming: Ricardo! (Tatayo at lalapit
kay Ricardo.)
Ricardo: Huwag kayong matakot.
(Lalapit kay Tiay at hihilahin sa
kamay.) Nyora Tiay, huwag kang
matakot. Kami'y inyong mga kapatid
na ngayo'y tinulutan ni Bathalang
magwagi. Nang nalaman kong pinatay
ng mga sibil ang mahal kong ama,
ako'y nagalit nang husto. Lumusong
kami't pinasok namin ang bayan. Ang
aking mga kawal ay tila mga leong
nakipaglaban. Hindi namin inalintana
ang mga batang humaging sa aming
taynga. Ang mga guwardiya sibil ay
naubos at ang kwartel ay nasunog. Sa
amin ay dalawa lamang ang patay at
may limang nasugatan. Inakyat namin
ang kumbento, pero wala doon ang
pari, Nagsabi ang mga sacristan na
naririto raw (haharap kay Kicoy.) sa
iyong bahay nagtatago.
Tiay: Wala rito, Ricardo! (Hahawak sa
kamay ni Ricardo.)

Isang rebolusyonaryo: Nyor, may

sombrero at baston ng pari dito. (Ipakita
ang baston at sombrerong nasa mesa.)

Ricardo: Huwag ninyong ipaglihim hindi

ko aanuhin. Mga sundalo! Tingnan ninyo
ang mga sulok. (Maghahanap ang mga
sundalo. isa sa kanila ang makakikita sa
pari na ang sotana'y nakausli sa may
baul.)

Rebolusyonaryo: Ano kaya ito? Baro ng

pari? (Bubuksan ang baul.)

Cura: Patay na ako! Patay na ako! Kicoy!

Tulungan mo ako! (Magkakagulo, Kukunin
ng mga rebolusyonaryo ang pari... Si
Ricardo, sa pagkakita sa pari ay biglang
nagalit at nagtangkang hugutin ang sable.
Inawat siya nina Kicoy, Tiay at Maming.)

Ricardo: Walanghiya! Nagkita rin talaga

tayo! Magbabayad ka ngayon sa iyong
pagpatay sa aking amang walan sala!

Maming: Patawarin mo na lang, Ricardo!

Tiay: Patawarin mo na ang pari!

Cura: Patay na ako! (Sisigaw at iiyak.)

Patay na ako! Kicoy! Kicoy! (Lalapit at
sasakalin ng mga rebolusyonarye.
Luluhod sa harap ni Ricerdo.) Patawarin
mo ako, Senyor!

Kicoy: Alang-alang sa Lupang Sinilangan,

Patawarin, Ricardo! (Aawat)

Maming,Tiay, Kicoy: Patawarin!

Maming,Tiay, Kicoy:

Patawarin!