Ang tekstong deskriptibo ay mailiahalintulad sa isang larawang ipininta o cohesive device o kohesyong gramatikal ay ang sumusunod: reperensiya
iginuhit kung saan kapag nakita ito ng iba ay parang nakita na rin nila ang orihinal
na pinagmulan ng larawan. Subalit, sa halip na pintura o pangkulay, mga salita ang
ginagamit ng manunulat upang mabuo sa isipan ng mambabasa ang paglalarawan
sa tekstong deskriptibo. Mga pang-uri at pang-abay ang karaniwang ginagamit ng
manunulat upang mailarawan ang bawat tauhan, tagpuan, mga kilos o galaw, o
anumang bagay na nais niyang mabigyang-buhay sa imahinasyon ng mambabasa.
Mula sa epektibong paglalarawan ay halos makikita, maaamoy, maririnig,
malalasahan, o mahahawakan na ng mambabasa ang mga bagay na inilalarawan
kahit pa sa isipan lamang niya nabubuo ang mga imaheng ito.
Bagama't mga pang-uri at pang-abay ang karaniwang ginagamit na mga
salita sa pagbuo ng tekstong deskriptibo, madalas ding ginagamit ang iba pang
paraan ng palalarawan tulad ng paggamit ng mga pangngalan at pandiwang
ginagawa ng mga ito gayundin ng mga tayutay tulad ng pagtutulad, pagwawangis,
pagsasatao, at iba pa.
Karaniwang Bahagi lang ng Ibang Teksto ang Tekstong Deskriptibo
Isang bagay na dapat tandaan sa pagbuo ng tekstong deskriptibo ay ang
relasyon nito sa iba pang uri ng teksto. Ang paglalarawan kasing ginagawa sa
tekstong deskriptibo ay laging kabahagi ng iba pang uri ng teksto partikular ang
tekstong naratibo kung saan kinakailangang ilarawan ang mga tauhan, ang
tagpuan, ang damdamin, ang tono ng pagsasalaysay, at iba pa. Nagagamit din ito
sa paglalarawan sa panig na pinaniniwalaan at ipinaglalaban para sa tekstong
argumentatibo, gayundin sa mas epektibong pangungumbinsi para sa tekstong
persuweysib, o paglalahad kung paano mas magagawa o mabubuo nang maayos
ang isang bagay para sa tekstong prosidyural. Bibihirang magamit ang tekstong
deskriptibo nang hindi kabahagi ng iba pang uri ng teksto.
Gamit ng Cohesive Devices o Kohesyong Gramatikal sa Pagsulat ng
Tekstong Deskriptibo
Upang maging mas mahusay ang pagkakahabi ng tekstong deskriptibo
bilang bahagi ng iba pang uri ng teksto o kaya'y maging mas malinaw ang anumang
uri ng tekstong susulatin, kinakailangan ang paggamit ng mga cohesive device o
kohesyong gramatikal. Ang mga ito kasi ay mahalaga sa pagbibigay ng mas
malinaw at maayos na daloy ng mga kaisipan sa isang teksto. Ang mga teksto ay
hindi lang basta binubuo ng magkakahiwalay na pangungusap, parirala, o sugnay,
bagkus ang mga ito ay binubuo ng magkakaugnay na mga kaisipan kaya't
kinakailangan ang mga salitang magbibigay ng kohesyon upang higit na lumitaw
ang kabuluhan at kahulugan ng bawat bahagi nito. Ang limang pangunahing
(reference), substitusyon (substitution), ellipsis, pang-ugnay, at leksikal.
1. Reperensiya (Reference) - Ito ang paggamit ng mga salitang maaaring
tumukoy o maging reperensiya ng paksang pinag-uusapan sa
pangungusap. Maaari itong maging anapora (kung kailangang bumalik sa
teksto upang malaman kung ano o sino ang tinutukoy) o kaya'y katapora
(kung nauna ang panghalip at malalaman lang kung sino o ano ang
tinutukoy kapag ipinagpatuloy ang pagbabasa sa teksto).
Halimbawa:
Anapora
Aso ang gusto kong alagaab. Ito kasi ay maaaring maging
mabuting kaibigan.
(Ang ito sa ikalawang pangungusap ay tumutukoy sa aso na nasa
unang pangungusap. Kailangang balikan ang unang pangungusap upang
malaman ang tinutukoy na panghalip na ito.)
Katapora
Siya ang nagbibigay sa akin ng inspirasyong bumangon sa umaga
at masiglang umuwi sa gabi. Ang matatamis niyang ngiti at mainit na
yakap sa aking pagdating ay sapat para makapawi sa kapaguran hindi lang
sa aking katawan kundi ng aking puso at damdamn. Siya si Bella, ang
bunso kong kapatid na mag-iisang taon pa lamang.
(Ang siya sa unang pangungusap ay tumutukoy kay Bella, ang
bunsong kapatid. Malalaman lamang kung sino ang tinutukoy ng siya o
niya kapag ipagpapatuloy ang pagbabasa.)
2. Substitusyon (Substitution) – Paggamit ng ibang salitang ipapalit sa halip
na muling ulitin ang salita.
Halimbawa:
Nawala ko ang aklat mo. Ibibili nalang kita ng bago.
(Ang salitang aklat sa unang pangungusap ay napalitan nga salitang bago
sa ikalawang pangungusap. Ang dalawang salita’y parehong tumutukoy sa
iisang bagay, ang aklat.)
3. Ellipsis – May binabawas na bahagi ng pangungusap subalit inaasahang
maiintindihan o magiging malinaw pa rin sa mambabasa ang pangungusap
dahil makatutulong ang naunang pahayag para matukoy ang nais
ipahiwatig ng nawalang salita.
Halimbawa:
Bumili si Gina ng apat na aklat at si Tina nama’y tatlo.
 (Nawala ang salitang bumili gayundin ang salitang aklat para sa bahagi ni
Rina subalit naiintindihan pa rin ng mambabasa na tulad ni Gina, siya’y
bumili rin ng tatlong aklat dahil nakalahad na ito sa unang bahagi.)
4. Pang-ugnay – Nagagamit ang mga pang-ugnay tulad ng at sap ag-uugnay
ng sugnay sa sugnay, parirala sa parirala, at pangungusap sa pangungusap.
Sa pamamagitan nito ay higit na nauunawaan ng mambabasa o
tagapakinig ang relasyon sa pagitan ng mga pinag-ugnay.
Halimbawa:
Ang mabuting magulang ay nagsasakripisyo para sa mga anak at ang mga
anak naman ay dapat magbalik ng pagmamahal sa kanilang mgaa
magulang.
5. Kohesyong Leksikal – Mabibisang salitang ginagamit sa teksto upang
magkaroon ito ng kohesyon. Maaari itong mauri sa dalawa: ang
reiterasyon at ang kolokasyon.
a. Reiterasyon – Kung ang ginagawa o sinasabi ay nauulit nang ilang
beses. Maaari itog maura sa tatlo: pag-uulit or repetisyon, pag-
iisa-sa, at pagbibigay kaulugan.
i. Pag-uulit o Repetisyon – Maraming bata ang hindi
nakapapasok sa paaralan. Ang mga batang ito ay
nagtatrabaho na sa murang gulang pa lang.
ii. Pag-iisa-isa – Nagtatanim sila ng mga gulay sa bakuran.
Ang mga gulay na ito ay talong, sitaw, kalabasa, at
ampalaya.
iii. Pagbibigay-kahulugan – Marami sa mga batang
manggagawa ay nagmula sa mga pamilyang dukha.
Mahirap sila kaya ang pag-aaral ay naiisantabi kapalit ng
ilang baryang naiaakyat nila para sa hapag-kainan.
b. Kolokasyon – Mga salitang karaniwang nagagamit nang
magkapareha o may kaugnayan sa isa’t isa kaya’t kapag nabanggit
ang isa ay naiisip din ang isa. Maaaring magkapareha o maaari
ding magkasalungat.
Halimbawa:
 Nanay – tatay, guro – mag-aaral, hilaga – timog, doctor,
pasyente
 Puti – itim, maliit – Malaki, mayaman – mahirap
Ilang Tekstong Deskriptibong Bahagi ng Iba Pang Teksto
Paglalarawan sa Tauhan
Sa paglalarawan ng tauhan, hindi lang sapat na mailarawan ang itsura at
mga detalye patungkol sa tauhan kundu kailangang maging makatotohanan din
ang pagkakalarawan dito. Hindi sapat na sabihing “Ang aking kaibigan ay maliit,
maikli at unat ang buhok, at mahilig magsuot ng pantalong maong at puting
kamiseta.”
Ang ganitong paglalarawan bagama’t tama ang mga detalye ay hindi
magmamarka sa isipan at pandama ng mambabasa. Katunayan, kung sakali’t isang
suspek na pinaghahanap ng mga pulis ang inilalarawan ay mahihirapan silang
maghanap siya gamit lab gang naunang paglalarawan. Kulang na kulang ito sa mga
tiyak at magmamarkang katangian. Ang mga halimbawang salitang maliit,
matangkad, bata, at iba pa ay pangkalahatang paglalarawan lamang at hindi
nakapagdadala ng mabisang imahe sa isipan ng mambabasa. Samakatuwid,
mahalagang maging mabisa ang pagkakalarawan sa tauhan. Iyong bang halos
nabubuo sa isipan ang mambabasa ang anyo, gayak, amoy, kulay, at iba pang
katangian ng tauhan gamit ang pinakaangkop na mga pang-uri. Mahalaga ring
pakilusin ang tauhan para mas magmarka ang mga katangiang taglay niya tulad
halimbawa ng kung paano siya ngumiti, maglakad, humalakhak, magsalita, at iba
pa.
Sinasabing ang pinakamahusay na tauhan ay yaong nabubuhay hindi lang
sa pahina ng akda kundi sa puso at isipan ng mambabasa kaya naman kahit sila’y
produkto lang ng mayamang imahinasyon ng manunulat, hindi sila basta
nakalilimutan.
Mababasa sa ibaba ang mga halimbawa ng paglalarawan sa tauhan mula
sa ilang mahuhusay na akdang pampanitikan.
Namumutla, nangangatog ang buong katawan, at nanginginig ang boses,
si Pak Idjo ay walang iniwan sa isang taong inaatake ng malaria. Ang totoo’y may
sakit nga siyang talaga. Parang nakasabit na lang ang tagpi-tagpi at maruming
damit sa napakanipis niyang katawan, at nakalubog sa humpak niyang mga pisngi
ang kanyang namumula at nagluluhang mata.
Mula sa “Takipsilim sa Dyakarta” ni Mochtar Lubis
(salin ni Aurora E. Batnag)
Paglalarawan sa Damdamin o Emosyon
Ang paglalarawan sa damdamin ay bahagi pa rin ng paglalarawan sa
tauhan subalit sa halip na sa kanyang panlabas na anyo o katangian ito nakapokus,
ang binibigyang-diin dito’y ang kanyang damdamin o emosyong taglay.
Napakahalagang mailarawan nang mabisa ang damdamin ng tauhan sapagkat ito
ang nabibigay dahilan kung bakit nagagawa ng tauhan ang kanyang ginawa.
Makatutulong makakonekta ang mambabasa sa tauhan kung sa halip na ilarawan
ng manunulat ang damdamin ng tauhan mula sa malayo ayy mismong ang tauhan
ang magsaad ng emosyong nararamdaman niya.
Mababasa sa ibaba ang ilang paraan ng paglalarawan sa damdamin o
emosyon nang hindi malayo at konektado pa rin sa tauhan:
 Pagsasaad sa aktuwal na nararanasan ng tauhan. Maaaninag ng
mambabasa mula sa aktuwal na nararanasan ng tauhan ang damdamin o
emosyong taglay nito.
Halimbawa: Matindi ang pagkirot ng tiyan ni Mang Tonyo. Nagdidilim na
ang kanyang paningin at nanlalambot na ang mga tuhod sa matinding
gutom na nadarama. Dalawang araw nap ala nang huling masayaran ng
pagkain ang nanunuyo niyang mga labi.
 Paggamit ng diyalogo o iniisip. Maipapakita sa sinasabi o iniisip ng tauhan
ang emosyon o damdaming taglay niya.
Halimbawa: sa halip na sabihing naiinis siya sa ginawang pagsingit sa pila
ng babae ay maaari itong gamitin ng sumusunod sa diyalogo:
“Ale, sa likod po ang pila. Isang oras na kaming nakapila rito kaya dapat
lang na sa hulihan kayo pumila!”
 Pagsasaad sa ginawa ng tauhan. Sa pamamagitan ng pagsasaad sa ginawa
ng tauhan minsa’y higit pang nauunawaan ng mambabasa ang damdamin
emosyong naghahari sa kanyang puso at isipan.
Halimbawa: “Umalis ka na!” ang mariing sabi ni Aling Lena sa asawa
habang tiim bagang na nakatingin sa malayo upang mapigil ang luhang
kanina pa nagpupumilit bumalong mula sa kanyang mga mata.
 Paggamit ng tayutay o matatalinhagang pananalita. Ang mga tayutay at
matatalinhagang pananalita ay hindi lang nagagamit sa pagbibigay ng rikit
at indayog sa tula kundi gayundin sa prosa.
Halimbawa: Ito na marahil ang pinakamadilim na sandal sa kanyang
buhay. Maging ang langit ay lumuha sa kalungkutang dulot ng pagyao ng
pinakamahal niyang si Berta.
“And now, Miss Kinder ’83, ladies and gentlemen… because of her
simplicity, her freshness, poise, and total personality…” pause. Birada ng tugtog.
Mga nakabiting hininga. “Maria Natalia Gascon!”
Napalundag si Ding. At sa kabila ng damdamin niya, napalundag din si
Lea. Pati puso yata niya ay tumalon at nawala sa lugar. Pero syempre, di dapat
malimutan ang kamera lalo na sa pagkakataong ito. Klik! Teka, ang likot ng
kamera! Nanginginig baa ng kamay niya? Klik! Habang sa tabi niya’y hindi
makontrol ni Ding ang buhos ng kaligayahan.
Klik! Anak ko ‘yon! Hahahaha! Mga kaibigan, si Maya ko ‘yon! Klik!
Narinig n’yo ba? Anak ko ‘yon!
Mula sa “Bata, Bata, Paano Ka Ginawa?”
ni Lualhati Bautista
Paglalarawan sa Tagpuan
Sa paglalarawan ng tagpuan ay mahalagang mailarawan nang tama ang
lugar o panahon kung kalian at saan nagana pang akda sa paraang makagaganyak
sa mga mambabasa. Sa pamamagitan nang mahusay na pagkakalarawan sa
tagpuan madarama ng mambabasa ang diwa ng akda.
Maaaring ilarawan ang tagpuan sa pamamagitan ng pagkilos ng tauhan sa
kapaligirang ito. Kung ang tagpuan halimbawa ay isang munting barungbarong sa
tambakan maaaring itanong ang sumusunod para sa isang mabisang paglalarawan:
 Ano ang itsura ng barong-barong at kapaligiran nito? Marumi, luma,
kinakalawang, gumigiray, nakaririmarim na basura, naglipanang langaw,
mga mangangalakal ng basurang nakasupt ng tagpi-tagping halos basahan.
Nakapanlulumong kahirapan at kapangitan.
 Ano-anong tunog ang maririnig sa paligid? Sigaw ng mga inang hindi
magkamayaw sa mga gawain, iyakan ng mga batang gutom at di pa
nakapag-almusal, ingay ng mga trak na nagdadala ng basura, hugos ng
basurang ibinabagsak sa tambakal, busina ng mga sasakyan sa di
kalayuang kalsada, tawanan ng mga mirong nag-iinuman sa kalapit na
tindahan.
 Anong amoy ang namamayani? Masangsang na amoy ng nabubulok na
basura, amoy ng usok na nagmumula sa bunton ng mga basura, amoy
oawis ng mga basurerong bilad sa araw, maasim na amoy ng mga batang
hindi pa napapaliguan ng ilang araw, amoy ng tuyong iniihaw sa kalan.
 Ano ang pakiramdam sa lugar na ito? Maiinit o maalinsangan, gutom,
nakapanlalagkit na pawis at alikabok, hindi komportable, nakikirimarim o
nakadidiring bagay sa paligid, kawalan ng pag-asa.
 Ano ang lasa ng mga pagkain dito? Pagpak na manok na nagsisimula nang
mapanis kaya’t maasim na, masebo at matabang na karne mula sa
karinderyang nilalangaw.
Mula sa sagot sa mga tanong na ito ay maaari nang bumuo ang manunulat
ng isang paglalarawan sa tagpuang makapagdadala sa mga mambabasa sa lugar,
sitwasyon, o kalagayang ginagalawan ng mga tauhan para sa ganap na pang-unawa
at pagpapahalaga sa akda.
 Damhin ang sumusunod na tagpuan mula sa paglalarawan ng ilang
batikang manunulat ng panitikang Pilipino.
At sa kanyang diwa ay naguhit ang larawang binubuo ng mga
pagsasalaysay ng social worker. Walang dakong may lupang tuyo na maaaring
mayo na malakaran. Walang madaraanan kundi ang andamyong kahoy. Ang
tawirang bato. Walang makikita sa paligid kundi putik. Burak. Mamasa-masang
lupang natatambakan ng basura. Ang karaniwang barung-barong, tulad ng
tinitirhan ni Paz Cruz ay walang iniwan sa isang malaking kahon, na ang pintuan
ay siya ring bintana. Matigas na karton ang tabiki. O kahoy mula sa mga kahon ng
mansanas at kahel. Yerong butas-butas na nabibili sa pusali. Sa kapirasong paligid
niyon ay nagaganap ang lahat ng dula ng bahay, pati ang pasaglit-saglit na
paglasap ng luwalhati ng pag-ibig.
Mula sa “Canal dela Reina”
Ni Liwayway A. Arceo

Paglalarawan sa Isang Mahalagang Bagay

Sa maraming pagkakataon, sa isang mahalagang bagay umiikot ang mga
pangyayari sa akda at ito rin ang nagbibigay nang mas malalim na kahulugan dito.
Hindi sapat na maglagay lamang ng larawan ng nasabing bagay sa pahina ng akda
upang mabigyang diin ang kahalagahan nito. Dapat mailahad kung saan nagmula
ang bagay na ito. Kailangan ding mailarawan itong mabuti upang halos madama na
ng mambabasa ang itsura, amoy, bugat, lasa, tunog, at iba oang katangian nito.
Mula rito’y ihayag na ang kuwento sa likod ng bagay at kung paano ito naging
makabuluhan o mahalaga sa tauhan o manunulat at kabuoan ng akda.
Mababasa sa ibaba ang ilang halimbawa ng paglalarawan sa
mahahalagang bagay kung saan umikot ang mga pangyayari sa akda.
Sa tuwing itatayo ko ang krismas tri kapag nalalapit na ang kapaskuhan
ay parang lagging may kulang, pilit kong dinadagdagan ng mga palanmuti. At
hindi basta-basta palamuti, yung mamahalin. Pagkatapos ng mamahaling bola,
nang sumunod na taon ay magagandang bulaklak naman ang binili ko. Maraming
pulang poinsettia na nakapaligid sa krismas tri. “Ang ganda!” Ang may
pagkamanghang sabi ng bawat nakakita. Malalaki at makikintab na pulang bola,
malalaki at magagandang poinsettia… ah! Pero bakit ba tila may kulang pa rin?

Mula sa “Ang Aking Krismas Tri”

ni Mary Grace Del Rosario