Isang Replektibong Sanaysay sa Pagtulong Gamit ang Paghihilom ng mga Ayta sa

Rosario, Batangas at ng mga Hapones sa Dokyumentaryong ‘Luha at Musika’ ni

Atom Araullo

Limbag Ni: Paula Alano

“We make a living by what we get, we make a life by what we give,” ika ng dating

Punong Ministro ng bansang Briton na si Winston Churchill. Likas sa ating mga Pilipino

ang pagiging matulungin sa ating kapuwa. Ebidensiya ng katangiang ito ang mga

scholarship na ibinibigay sa mga mahihihrap, mga charity works, bahay-ampunan, at mga

ospital. Kahit hindi man natin kakilala, kamag-anak, o karelasyon, atin pa ding

tinutulungan ang ibang tao sa pag-abot ng kanilang mga pangarap, at sa pagbibigay ng

kanilang mga kinakailagan sa buhay. Ang pagtulong sa kapuwa ay hindi dapat

nalilimitahan ng relasyon natin isa’t isa. Kaya naman noong ika–9 ng Oktubre sa taong

ito, pumunta kami sa Barangay Putingkahoy, Rosario, Batangas upang bisitahin ang mga

kapatid nating ayta at kumustahin ang kanilang pamumuhay – ang kanilang kabuhayan,

kultura, edukasyon, at kaligtasan.

Sa aming pakikisalamuha sa mga ayta, nalaman namin na may nakalaang trabaho

para sa mga kababaihan at sa mga kalalakihan. Ang hanapbuhay ng kababaihan ay ang

paggawa ng mga herbal na gamut, habang sa mga kalalakihan naman ay pangangaso,

pangangahoy, at minsa’y pagiging isang construction o factory worker. Ayon sa kanila ang

sistemang ito ay parte na ng kanilang kultura. Ang kinikita sa loob ng isang araw sa

pagbebenta ng herbal ng gamut ay umaabot sa 450 Php hanggang 500 Php ayon sa

aming nakapanyam na ina. Maliit man para sa atin ito, para sa kanila ito ay sapat na. May

isang guro din sa komunidad at ang kaniyang kinikita ay mahigit 3000 Php lamang.

Pinagkakakitaan din ng isang ayta – si Nanay Marie – ang spiritual healing. Aking

nasaksihan ang proseso nito, at ang bayad sa kanya ay 250 Php. Ang spiritual healing na
ginagawa ni Nanay Marie ay isa sa mga nakatawag sa aking atensyon, at ito ay isang

paraan ng pagtulong sa kapuwa na maari kong ihambing sa aking napanood na

dokyumentaryo ni Atom Araullo na pinamagatang ‘Luha at Musika’.

Sa dokyumentaryo, si Atom Araullo ay nasa bansang Japan upang kilalanin ang

dalawang taong tumutulong ng kusa sa kapwa nilang Hapones. Para sa kaalaman ng

aking mambabasa, ang Japan ay kilala sa tinatawag nilang ‘Suicide Forest’. Ayon pa sa

dokyumentaryo, sa gubat na ito naitala ang pinakamaraming bilang ng suicide, dahil dito

daw napunta ang mga taong may depression at sila ay nagpapakamatay. Sa Japan,

nakilala din ni Atom sina Yoshida at Kyochi Watanabe. Ipinakita sa dokyumentaryong ito

ang kapangyarihan ng pag-iyak at ng musika. Aaminin kong mabigat para sa akin na pag-

usapan o magsulat tungkol sa suicide, dahil ito ay napakasensitibo, hindi lang sa akin,

kung hindi sa ibang tao din. Hindi ako yung tipong taong bukas kahit kanino – kahit sa

aking mga magulang at kapatid - pero aaminin kong may mga panahong gusto ko nang

magpakamatay. Ang mga biro kong “Lord, kunin mo na ako,” at “Ayoko na. Gusto ko nang

magpakamatay. ‘Di ko na kaya,” – may mga pagkakataon na gusto ko itong mangyari o

gawin, hindi lang dahil sa bigat ng mga academic requirements, kundi dahil din may mga

bagay akong pinagsisisihan at minsa’y napapaisip na lang ako kung bakit ko ginawa ang

partikular na bagay na iyon. Hinihiling ko sa mambabasa ng sanaysay na ito na gawing

konpidensyal ang impormasyon na ito. Sa kasalukuyan, hindi na ako nag-iisip na

magpakamatay, dahil ngayon ay naka-focus ako sa kinabukasan ko at sa kinabukasan ng

aking pamilya. Ang tumulong sa aking maghilom ay ang mga librong aking binasa at mga

nakakaantig na mga salawikain.

Ang ibinahagi kong karanasan ay isang halimbawa ng pagkaroon ng

komplikadong sugat at paghihilom gamit ang mga libro at mga salita. Ang mga ayta na

aking nakasalamuha at mga Hapones na nakausap ni Atom Araullo ay may parehong

konsepto ng pagtutulungan, at ang tulong na kanilang binibigay ay tungo sa paghihilom

ng dinadaing ng ibang tao. Ang kanilang paghihilom ay bukas kahit kanino: ginagamot ni

Nanay Marie ang kapwa niya Aeta at mga Tagalog din, habang sina Yoshida at Kyochi

Watanabe ay naghihilom ng mga estrangherong pumupunta sa kanila at kanilang nakikita.

Sa kabila man nito, base sa aking obserbasyon at pag-unawa, magkaiba ang

pamamaraan nila ng paghihilom ng kalooban ng isang tao.

Si Nanay Marie ay isang tradisyunal na ayta, sapagkat, ayon sa kanya, siya na

lang ang gumagawa spiritual healing sa kanilang komunidad, at ang ibang ayta ay

nakalimutan nang ipagpatuloy ang tradisyon na ito dahil sa mga Tagalog nilang asawa.

Ang pamamaraang ginagamit ni Nanay Marie sa paghihilom ng tao ay, ika niya, mula sa

itaas – mula sa Panginoon. Dinadasalan din ni Nanay Marie ng Latin at katutubo nilang

wika ang kaniyang kliyente. Ang espiritwal na aspekto ng tao ang kaniyang hinihilom.

Habang kami ay nasa kanyang tahanan, isa sa aking kamag-aral ang sumubok ng spiritual

healing ni Nanay Marie. 250 Php ang kaniyang binayad kay Nanay, dahil kailangan daw

tanggalin ang masamang espiritung kasama ng aking kamag-aral. Napaalis niya naman

ito, at gagaan na daw ang pakiramdam ng aking kamag-aral, dahil ang natira na lang ay

ang mabuting espiritu. Ito ang paraan niya ng paghihilom: ang pagtawag sa

kapangyarihan ng Panginoon upang mapaalis ang masamang espirutung kasama ng

isang tao para sa kaniyang kalusugan. Para sa akin, ang gawaing ito ni Nanay Marie ay

delikado at nakakatakot, sapagkat walang kasiguraduhan na sa itaas talaga nagmumula

ang kanyang kapangyarihang manghilom.

Ang isang halimbawa ng spiritual healing na aking naranasan ay ang pag-alis ng

tinatawag nating ‘third-eye’. Para sa kaalaman ng aking mambabasa ang third-eye o

tinatawag din na ‘sixth sense’ ay ang kakayahan ng isang tao na makakita ng mga multo,

ng mga lamang-lupa, at minsan ng demonyo – ito ay base sa aking karanasan. Noong

ako ay nasa ikalawang baiting – ako ay pitong taong gulang lamang – ako ay nakikinig na

kanta sa harap ng telebisyon naming patay. Tulog ang aking kuya nang ito’y mangyari, at

ako’y mag-isa lang sa kusina namin. Natapos ang kantang aking pinapakinggan, at

tahimik ang loob ng bahay namin. Tumingin ako sa telebisyon naming, at sa aking

pagtingin, may dumaang babae sa aking likuran. Ang damit niya’y sobrang puti at ang

kaniyang buhok ay sobrang itim at mahaba. Lumabas ako ng bahay naming at hinintay

ko mama ko. Iyak ako ng iyak sa aking mama pagkatapos nang pangyayaring iyon. Dahil

sa pangyayari iyon, ipinasara ng mama ko sa isang albularyo ang aking third-eye, at

simula nang ito’y mapasara, hindi na ako nakakakita ng mga multo. Ngunit, hindi ako

sigurado kung sa Diyos ba talaga nagdasal ang albularyong nagsara ng aking third-eye.

Kung ang espiritwal na aspekto ng tao ang ginagamot ni Nanay Marie, sina

Yoshida at Kyochi Watanabe – ang mga Hapones na nakapanayam ni Atom Araullo sa

kanyang dokyumentaryo – ay ginagamot ang emosyonal na aspekto ng tao, lalong na ang

matinding kalungkutan o depression na nararanasan ng ibang tao. Interesado at

makabuluhan ang dokyumentaryong ‘Luha at Musika’ ni Atom Araullo. Natuwa ako sa

dalawang kanyang nakapanayam, dahil kahit na hindi nila kadugo, kaibigan, o kakilala

ang mga taong napunta sa kanila, kanila pa rin itong tinutulungan, at sa tingin ko’y ang

mga taong katulad nila ay kailangan ng mundong ito. Aaminin kong kakaunti pa lang ang

mga taong aking natulungan. Tumutulong ako sa pagsali sa mga outreach programs ng

aking paaralan. Aaminin kong dati, noong ako’y nasa ika-pitong baitang, sumasali ako sa

mga programang ito dahil ito ay isang academic requirement. Sa kasalukuyan, sumasali

ako sa mga immersion projects ng paaralan dahil gusto ko at nasisiyahan akong

tumulong. Nagdodonate din ako sa Brother’s Envelope kahit mababa lamang ang perang

aking nabibigay ko, dahil gipit din kami. Nakapag-donate na din ako ng mga libro sa mga

bata sa pamamagitan ng mga kahong inilalagay malapit sa elevator ng paaralan namin.

Kahit sa simpleng pagbibigay man lang, marami na akong natutulungan kahit sino pa man

sila.

Sa pagpunta ni Atom Araullo sa Japan, ang una niyang nakapanayam ay si

Yoshida na isang tear therapist. Alam kong ginagawa niya ito upang magkaroon siya nang

kita at masustentahan ang kanyang pangangailangan. Ngunit, base sa aking napanood,

alam kong ginagawa niya ito para makatulong din sa kanyang kapuwa. Ayon sa kanya,

mabuti sa isang tao ang lumuha ng dalawang beses sa isang linggo, sapagkat ang pag-

iyak ay naglalabas ng cortisol – hormones na tinatanggal ang stress ng isang tao. Mabuti

nang mawala agad ang stress ng isang tao, dahil maaari itong magdulot ng matinding

lungkot sa isang tao. Naniniwala ako at alam kong walang masama sa pag-iyak, dahil ito

ay paraan nating mga tao upang pakawalan o ilabas ang poot, lungkot, o kaligayahan na

nararamdaman natin.

Ang ikalawang nakapanayam ni Atom ay Kyochi Watanabe na isang mang-aawit

at musikero. Gumagawa siya ng sarlili niyang musika at kanya itong inaawit sa loob ng

Suicide Forest, dahil madalas ang pagpunta doon ng mga gusto nang tapusin ang

kanilang mga buhay. Ayon sa kanya, tuwing may nakakarinig sa kanyang awitin, ito ay

natigil sa pagtapos ng kanyang sariling buhay at pumupunta sa kanya (Kyochi Watanabe).

Ginagawa ito ni Watanabe, dahil kanyang naisip na ang musika ay isang paraan upang

maabot ang mga nababagabag na tao. HInihilom ni Watanabe ang matinding kalungkutan

ng ibang tao sa pamamagitan ng musika. Sabi nga ni Michael Franti, isang mang-aawit,

“Like sunshine, music is a powerful force that can instantly and almost chemically change

your entire mood.” Matagal na akong naniniwala na makapangyarihan talaga ang musika

sa pagpapagaling ng kalungkutan ng isang tao. Tuwing malungkot ako, nakikinig ako sa

mga upbeat na mga kanta; kapag naman gusto ko ng peace of mind, nakikinig ako sa

mga malumanay na kanta. Nawawala din stress ko kapag nakikinig ako sa mga classical
at folk-pop music. Sa katunayan at maibahagi ko lang, may inilimbag akong concept paper

tungkol sa kapangyarihan ng folk-pop music na mahilom ang stress ng isang tao, at

habang ginagawa ko ito, nalaman ko ngang mabisa ang pakikinig sa genre ng musikang

ito.

Ang pagtulong sa ating kapuwa ay dapat panghabang-buhay na tradisyon nating

mga tao. Magkaiba man ang pinanggalingan, kultura, at paniniwala, iisa dapat ang ating

mithiin: ang magtulungan at magkaisa. Napatunayan ni Nanay Marie na ang

pananampalataya sa Panginoon ay nakatutulong sa ating espiritu at sa ating kalusugan

din, ngunit mabuting tandaan na mag-ingat sa paraan ng paghihilom ni Nanay Marie.

Napatunayan naman ni Yoshida na nakatutulong sa atin ang pag-iyak at walang masama

kung ang isang tao ay umiiyak, dahil ito ay parte ng ating pagkatao. Panghuli,

napatunayan ni Kyochi Watanabe na ang musika ay talagang makapangyarihan, dahil

naabot nito ang ating damdamin at isip. Dahil sa kanila, aking napagtanto na gaano pa

man kaliit para sa atin ang inaabot nating tulong, kaya pa din nitong maghilom ng sugat

ng isang tao. Mahalagang matuto tayong tumulong sa kapuwa, kaya naman kapag tayo

ay may nakasalamuha o nakitang nababagabag na tao, kusa tayong mag-abot ng tulong

sa kaniya at makinig sa kanyang nararamdaman. Kahit simpleng bagay ang gawin o

ibigay, ito ay sapat nang makatutulong sa kapuwa natin. Natutunan ko din ang tatlo sa

mga paraan upang makatulong gamit ang paghihilom: una, ang pag-iyak ay naghihilom

ng stress, kalungkutan, o galit ng isang tao; ikalawa, ang pakikinig sa musika ay

nakatutulong sa isang tao na maghilom ang kaniyang matinding kalungkutan; at ikatlo,

ang pakikinig sa mga kuwento at problema ng isang tao ay nakatutulong sa paghihilom

ng kaniyang mga sugat, dahil maaari kang magbigay nang mga solusyon, at maaari mo

ring ipaalam sa taong ito na may taong bukas tumulong sa kanya. Nawa’y makatulong

ang sanaysay kong ito sa pag-abot sa mga taong walang ginagawang makabuluhan sa
buhay. Sa napakasamang mundong ito, dapat na tayong magkusa sa pagtulong sa

kapuwa. Hindi matatapos ang kalungkutan at kahirapan sa mundo, kapag hindi

nagsisimula ang pagpapasaya sa kapuwa at pagtulong sa kanila.

References:

Michael Franti Quotes. (n.d.). Retrieved October 26, 2019, from

https://www.brainyquote.com/quotes/michael_franti_604582?src=t_music.

[GMA Public Affairs]. (2019, October 12). I-Witness: Luha at Musika [Youtube]. Retrieved

from https://www.youtube.com/watch?v=gHSXBjwGDHk&app=desktop