‫ّنٖشب م٘‪ٝ‬شج ّ٘اط مٖشعامِ ت٘اعغح قض‪ٞ‬ة ٍِ االتّ٘‪ٞ‬د ٍنٖشب تاالحرناك شٌ ّقشب إى‪ ٚ‬اىن٘‪ٝ‬شج قض‪ٞ‬ثا ٍِ اىضجاض ٍشحّ٘ا

ٍ٘جثا تاالحرناك‪.‬‬
‫ّالحظ أُ اىن٘‪ٝ‬شج ذأخز ٗضؼا ٍؼ‪ْٞ‬ا تؼذ اّجزاتٖا ّح٘ اىقض‪ٞ‬ة ‪ٗ .‬ػْذ إتؼاد اىقض‪ٞ‬ة ػِ اىن٘‪ٝ‬شج ‪ٝ‬أخز اىْ٘اط ٗضؼا ساع‪ٞ‬ا‪.‬‬

‫‪  ‬‬
‫‪P  To  0‬‬ ‫في حالة التىازن التي يكىن فيها النىاس رأسيا تىجد الكويرة في مجال الثقالة فقط ‪:‬‬
‫ت‪َْٞ‬ا ف‪ ٜ‬حاىح اىر٘اصُ اىر‪ٝ ٜ‬نُ٘ ف‪ٖٞ‬ا اىْ٘اط ٍائال ذ٘جذ اىن٘‪ٝ‬شج تاإلضافح إى‪ٍ ٚ‬جاه اىصقاىح ف‪ٍ ٜ‬جاه آخش ‪ٝ‬غَ‪ ٚ‬اىَجاه اىنٖشعامِ ح‪ٞ‬س ذغثق شحْاخ‬
‫‪   ‬‬
‫اىقض‪ٞ‬ة ق٘ج ذغَ‪ ٚ‬تاىق٘ج اىنٖشعامْح (أٗ اىق٘ج اىنٖشتائ‪ٞ‬ح) ػي‪ ٚ‬شحْاخ اىن٘‪ٝ‬شج ‪ٗ .‬ف‪ٕ ٜ‬زٓ اىحاىح ششط اىر٘اصُ ‪ٝ‬نرة مَا ‪ٝ‬ي‪P  T  F  0 : ٜ‬‬
‫اىش‪ٜ‬ء اىز‪ٝ ٛ‬رنافأ ٍغ مُ٘ اىخظ اىَضيؼ‪ ٜ‬ىَرجٖاخ ٕزٓ اىق٘‪ٍ ٙ‬غيق ‪:‬‬

‫ٗج٘د شحْح مٖشتائ‪ٞ‬ح عامْح ف‪ ٜ‬ح‪ٞ‬ض ٍِ اىفضاء ‪ٝ‬غ‪ٞ‬ش خاص‪ٞ‬اخ ٕزا اىح‪ٞ‬ض تح‪ٞ‬س ذحذز ح٘ىٖا ٍجاال مٖشعامْا ‪ٗ ،‬إرا ٗجذ جغٌ ٍشحُ٘ ف‪ّ ٜ‬قغح‬
‫ٍا ٍِ ٕزا اىح‪ٞ‬ض فإّٔ ‪ٝ‬خضغ إى‪ ٚ‬ق٘ج مٖشعامْح‪.‬‬
‫ٗ‪ٝ‬ؼرثش اىف‪ٞ‬ض‪ٝ‬ائ‪ ٜ‬اىفشّغ‪ ٜ‬م٘ىً٘ ‪ Coulomb‬أٗه ٍِ قاً تذساعح اىرأش‪ٞ‬شاخ اىنٖشعامْح ٗذ٘صو عْح ‪ ً 1785‬إى‪ ٚ‬قاُّ٘ ‪ٝ‬غَ‪ ٚ‬تاعَٔ‪.‬‬

‫شحْراُ مٖشتائ‪ٞ‬راُ ‪ q B ٗ q A‬ف‪ ٜ‬حاىح عنُ٘ ٗذفصو ت‪َْٖٞ‬ا ٍغافح ‪ٝ ، r‬حذز ت‪َْٖٞ‬ا ذأش‪ٞ‬ش ت‪ ْٜٞ‬مٖشعامِ تح‪ٞ‬س ذغثق مو ٍَْٖا ػي‪ ٚ‬األخش‪ٙ‬‬
‫ق٘ج مٖشعامْح ٗاىق٘ذاُ‪:‬‬
‫‪ -‬ىَٖا ّفظ خظ اىرأش‪ٞ‬ش ٍْٗح‪ٞ‬اُ ٍرؼامغاُ ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪q q‬‬
‫‪K‬‬ ‫‪ 9.10 9 N .m 2 / C 2‬‬ ‫‪ K‬شاترح ‪.‬‬ ‫‪FA / B  FB / A  K . A 2 B‬‬ ‫‪ٗ -‬ىَٖا ّفظ اىشذج ‪.‬‬
‫‪4 . o‬‬ ‫‪r‬‬
‫‪1‬‬
‫‪o ‬‬ ‫‪ :  o‬عَاح‪ٞ‬ح اىفشاؽ ٗق‪َٞ‬رٖا ف‪ ٜ‬اىْظاً اىؼاىَ‪ ٜ‬ىي٘حذاخ ‪ 8,84S .I . :‬‬
‫‪36.109 ‬‬

‫‪‬‬
‫كم شحىت كهربائيت ساكىت تحدث حىنها مجاال كهرساكىا ومتجهت انمجال ‪ E‬في وقطت ‪ M‬مه انمجال تكىن اوجرابيت مركزيت إذا كاوت انشحىت‬
‫‪( q‬انتي تحدث انمجال) مىجبت ووابدة إذا كاوت انشحىت ‪ q‬سانبت‪.‬‬
 ‫‪ٝ‬حذز جغٌ ‪ٝ‬حَو شحْح مٖشتائ‪ٞ‬ح ‪ٍ٘ q‬ض٘ع ف‪ّ ٜ‬قغح ‪ٍ ، A‬جاال مٖشعامْا ف‪ ٜ‬اىح‪ٞ‬ض اىَح‪ٞ‬ظ تٔ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫ّضغ ػي‪ ٚ‬اىر٘اى‪ ٜ‬ف‪ّ ٜ‬قغح ‪ٕ ٍِ M‬زا اىح‪ٞ‬ض شحْا مٖشتائ‪ٞ‬ح ‪ q1 :‬شٌ ‪ q 2‬شٌ ‪( . q 3‬ح‪ٞ‬س ‪. ) AM  r.u‬‬
‫‪‬‬ ‫‪q3 .q ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪q .q  ‬‬ ‫‪q1 .q ‬‬ ‫‪  ‬‬
‫ذخضغ ٕزٓ اىشحِ ىيق٘‪ ٙ‬اىنٖشعامْح اىراى‪ٞ‬ح ‪ F3 ٗ F2 ، F1 :‬تح‪ٞ‬س ‪F3  K . 2 .u ، F2  K . 2 2 .u ، F1  K . 2 .u :‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪q ‬‬ ‫‪F1 F2 F3‬‬ ‫‪q ‬‬
‫ّضغ ‪ E  K . 2 .u :‬ذغَ‪ٍ E ٚ‬رجٖح اىَجاه اىنٖشعامِ اىز‪ ٛ‬ذحذشٔ اىشحْح ‪ q‬ف‪ ٜ‬اىْقغح ‪. M‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ٍْٗٔ ّغرخشض ‪ K . 2 .u :‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪q1 q2 q3‬‬ ‫‪r‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪. F3  q3 .E ، F2  q2 .E‬‬ ‫ٗتزىل ‪ٝ‬ؼثش ػِ اىق٘ج اىنٖشعامْح اىَغثقح ػي‪ ٚ‬اىشحْح ‪ q i‬ف‪ ٜ‬مو ٍِ اىحاالخ اىغاتقح مَا ‪ٝ‬ي‪، F1  q1 .E : ٜ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫شذذٖا ‪ٗٗ ٍْٔٗ F  q .E :‬حذج ‪ٝٗ ( N / C ) ٜٕ E‬ؼثش ػْح ف‪.ُ ٜ‬ع ‪.‬ىي٘حذاخ ب )‪. (V / m‬‬ ‫ٗتصفح ػاٍح ‪F  q.E :‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫مٖشعامِ (أٗ مٖشتائ‪ٞ‬ح) ذؼغ‪ٖٞ‬ا اىؼالقح اىراى‪ٞ‬ح ‪ . F  q.E :‬شذذٖا ‪. F  q .E‬‬
‫ج‬ ‫مو شحْح ‪ٍ٘ q‬ج٘دج ف‪ٍ ٜ‬جاه مٖشعامِ ٍرجٖرٔ ‪ E‬ذخضغ ىق٘ج‬
‫شذج اىق٘ج ‪ F‬ب ‪ٗ (N ) :‬اىشحْح ‪ q‬ب ) ‪ٍْٗ (C‬ظٌ ٍرجٖح اىَجاه ‪ E‬ب ‪. (V / m) :‬‬

‫ّؼرثش شحْر‪ ِٞ‬مٖشتائ‪ٞ‬رِ ‪ٍ٘ q2 0 ٗ q1  0‬ض٘ػر‪ ِٞ‬ف‪ّ ٜ‬قغر‪ B ٗ A ِٞ‬مَا ‪٘ٝ‬ضحٔ اىشنو أعفئ‪.‬‬
‫ّؼرثش ّقغح ‪ M‬ال ذْرَ‪ ٜ‬ىيَغرق‪. AB ٌٞ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ىرنِ ‪ٍ E1‬رجٖح اىَجاه اىَحذز ٍِ عشف اىشحْح ‪ q1‬ف‪ ٜ‬اىْقغح ‪ٗ M‬ىرنِ ‪ٍ E 2‬رجٖح اىَجاه اىَحذز ٍِ عشف ‪ q 2‬ف‪ ٜ‬ىْقغح ‪. M‬‬

‫‪  ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬

‫‪E  E1  E2‬‬ ‫ٍرجٖح اىَجاه اىنٖشعامِ ‪ E‬اىَحذز ٍِ عشف اىشحْر‪ q 2 ٗ q1 ِٞ‬ف‪ ٜ‬اىْقغح ‪ٝ M‬غاٗ‪ٍ ٛ‬جَ٘ع اىَرجٖر‪: E 2 ٗ E1 ِٞ‬‬
‫ٗتصفح ػاٍح ‪ٍ :‬رجٖح اىَجاه اىنٖشعامِ اىز‪ ٛ‬ذحذشٔ ٍجَ٘ػح ُ اىشحِ اىنٖشتائ‪ٞ‬ح ف‪ّ ٜ‬قغح ‪ ، M‬ذغاٗ‪ ٛ‬اىَجَ٘ع اىَرجٖ‪ ٜ‬ىَرجٖاخ اىَجاه اىز‪ٛ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪i n‬‬ ‫‪‬‬
‫‪. E   Ei‬‬ ‫ذحذشٔ مو شحْح ػي‪ ٚ‬حذج ف‪ٕ ٜ‬زٓ اىْقغح ‪.‬‬
‫‪i 1‬‬

‫* ذؼش‪ٝ‬ف ‪:‬‬
‫ّغَ‪ ٜ‬خظ اىَجاه اىنٖشعامِ اىخظ اىََاط ىَرجٖح اىَجاه ف‪ّ ٜ‬قغح ٍِ ّقغٔ ‪ٗ .‬خغ٘ط اىَجاه ذنُ٘ ٍ٘جٖح ف‪ّ ٜ‬فظ ٍْح‪ٍ ٚ‬رجٖح‬
‫اىَجاه اىنٖشعامِ ‪.‬‬

‫خغ٘ط اىَجاه ىشحْر‪ّ ِٞ‬قغ‪ٞ‬ر‪ِٞ‬‬

‫خطوط المجال لشحىت موجبت‬ ‫خطوط المجال لشحىت سالبت‬

‫مَا أُ مو شحْح مٖشتائ‪ٞ‬ح ذؼرثشٍصذسا ىَجاه مٖشعامِ ف‪َٞ‬نْْا اىحص٘ه ػي‪ٍ ٚ‬جاه مٖشعامِ ٍْرظٌ ت‪ ِٞ‬صف‪ٞ‬حر‪ ِٞ‬فيض‪ٝ‬ر‪ٍ ِٞ‬ر٘اص‪ٝ‬ر‪ ِٞ‬خاضؼر‪ ِٞ‬ىر٘ذش‬
‫مٖشتائ‪.ٜ‬‬

‫ت‪ ِٞ‬اىصف‪ٞ‬حر‪ٝ ِٞ‬نُ٘ اىَجاه اىنٖشعامِ ٍْظَا ‪.‬‬

‫‪ -‬خغ٘ط اىَجاه ٍر٘اص‪ٝ‬ح ف‪َٞ‬ا ت‪ْٖٞ‬ا ٗػَ٘د‪ٝ‬ح ػي‪ٍ ٚ‬غر٘‪ ٙ‬اىصف‪ٞ‬حر‪.ِٞ‬‬
‫‪‬‬
‫‪ٍٗ -‬رجٖح اىَجاه ‪ E‬ىٖا ّفظ ٍْح‪ ٚ‬اىجٖ٘د اىرْاقص‪ٞ‬ح أ‪ ٍِ ٛ‬اىصف‪ٞ‬حح راخ اىجٖذ األػي‪ّ ٚ‬ح٘ اىصف‪ٞ‬حح راخ اىجٖذ األدّ‪.ٚ‬‬
‫‪U‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ E  AB‬ب ‪. (V / m) :‬‬ ‫‪ٍْٗ -‬ظٌ ٍرجٖح اىَجاه اىنٖشعامِ ‪ E‬ت‪ ِٞ‬اىصف‪ٞ‬حر‪: ِٞ‬‬
‫‪d‬‬

‫‪‬‬
‫اىر٘ج‪ٖٞ‬اخ اىَرؼيقح تٖزا اىذسط‪:‬‬

‫‪………………………………………………………………………………………………………………………….‬‬

‫‪SBIRO Abdelkrim Lycée agricole d’Oulad-Taima région d’Agadir royaume du Maroc‬‬

‫‪Pour toute observation contactez moi‬‬
‫‪Sbiabdou@yahoo.fr‬‬
‫ال تىسووا مه صالح دعائكم ووسال اهلل لكم العون والتوفيق‪.‬‬

‫اعلم أن "الدويا دار فىاء‪ ،‬واآلخرة دار بقاء وجزاء" ‪.‬‬