Anatomia Ereduen Bideo Autoikaskuntza

Anatomia-ereduen bideo
bidezko autoikaskuntza
bultzatzeko eskuliburua.
Itxaso Buesa, Alberto Pérez eta Monserrat Fonseca
EUSKARAREN ETA ETENGABEKO PRESTAKUNTAREN

ARLOKO ERREKTOREORDETZAREN SARE
ARGITALPENA
Argitalpen honek UPV/EHUko Euskararen eta Etengabeko Prestakuntzaren arloko

Errektoreordetzaren laguntza izan du
ISSN 2603-8900
Hezkuntza Berrikuntzarako Proiektua (HBP)
Anatomia‐ereduen bideo bidezko autoikaskuntza diseinatzeko eta bultzatzeko ikasketa‐sistema
I. atala. Goi‐gorputzadarraren eskuliburua (ikasleak eskuragarri dauka bideoa)
II. atala. Behe‐gorputzadarraren eskuliburua (ikasleak eskuragarri dauka bideoa)

Itsaso Buesa, Alberto Pérez eta Monserrat Fonseca irakasleak
Neurozientziak Saila – Medikuntza eta Erizaintza Ikastegia UPV/EHU

Sarrera
Fisioterapia Gradurako onartutako Hezkuntza Berrikuntzarako Proiektuaren (HBP)

hedapena bultzatu nahi izan dugu euskarazko ikas‐materialgintza sustatzearekin
batera eskuliburu honen bitartez. HBP proiektuak Anatomia irakasgaiaren barruan,
anatomia‐modeloen (maketak) bideoak EHU/UPV telebistako kanalaren esteka baten
bitartez norberaren ordenagailuan abiaraztea ahalbidetzen du (irakasleei eskatu
esteka) eta hauxe duzue bideoekin lotutako idatzizko ikasketa‐testuaren eskuliburu
digitala. Beraz, irakurgai honen helburua Osasun Zientzietako curriculum
ezberdinetako ikasleei, bereziki Fisioterapiako ikasleei, kontsultarako baliabide bat
ematea da, espezifikoki goi‐ eta behe‐gorputzadarren anatomiaren inguruan.
Liburuaren edukiak laborategiko zein ikasgelako jarduera praktikoetarako laguntza‐
baliabide gisa erabil daitezke, hala nola kontsultarako ordu ez‐presentzialetako
bakarkako lanetan.

Edukia
 Goi‐gorputzadarraren gihar taldeen anatomia (ikasleak eskuragarri dauka
bideoaren esteka).
 Behe‐gorputzadarraren gihar taldeen anatomia (ikasleak eskuragarri dauka
bideoaren esteka).


I. atala. Goi‐gorputzadarra

Ulna nerbioaren gihar taldea
Beso‐plexuak inerbatzen du goi‐gorputzadarra. Ulna nerbioa plexuaren erdialdeko
faszikuluaren (C8‐T1) bukaera‐adar bat da. Ulna nerbioak inerbatzen duen gihar taldea
besaurreko aurreko konpartimentuan kokatzen da, eta giharrak tolestaileak dira.
Eskuan, ulna nerbioak gehienbat hypothenar goragunean dagoen gihar taldea
inerbatzen du, hau da, bosgarren atzamarraren inguruko giharrak.
Nerbioa Bizkar‐muin Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako adarra(k)

zatikia
Ulna C8‐T1 Karpoaren ulna aldeko gihar tolestailea Ahurreko adarra

Atzamarren sakoneko gihar tolestailea Bizkarraldeko adarra

Ahurreko gihar laburra Bizkarraldeko atzamar‐
nerbioak
Atzamar txikiaren gihar tolestaile laburra
Ahurreko atzamar‐nerbio
Atzamar txikiaren gihar urruntzailea komunak eta ahurreko
berariazko atzamar‐nerbioak
Atzamar txikiaren gihar aurkaratzailea

Erpuruaren gihar hurbiltzailea

Erpuruaren gihar tolestaile laburra
(sakoneko burua)

Ahurreko hezur arteko giharrak eta
eskugaineko hezur arteko giharrak

Gihar lunbrikalak (III eta IV)

1



Ulna nerbioaren gihar taldearen deskribapena, topografia eta ekintzak
Ulna nerbioak inerbatzen dituen giharrak esku ahurreko hypothenar goragunean eta
besaurreko azaleko eta sakoneko aurre‐konpartimentuan kokatzen dira. Karpoan eta
atzamarretan gauzatzen dituzte ekintzak, horiek mugituz.

ESKUAREN BERARIAZKO GIHARRAK (heltze ekintza gauzatzen dute):
Ahurreko hezur arteko giharrak. Hezur arteeetan kokatzen dira, metakarpoen artean.
Hirugarren atzamarrak ez dauka. Tendoi‐lotuneak sakoneko zeharkako metakarpo‐
lotailuen bizkarraldetik igarotzen dira.
Jatorria: II., IV. eta V. metakarpoetan.
Lotunea: II., IV. eta V. hurbileko falangeetan eta beren bizkarraldeko aponeurosian.
Ekintza: 2., 4. eta 5. atzamarrak hurbiltzea metakarpo‐falangeetako giltzadurak
mugitzean (erdigune‐lerroranzko hurbilketa, hau da, hirugarren atzamarraren
luzetarako ardatzak ezartzen du erdigune‐lerroa). Hurbileko falangeak tolesten eta
erdiko eta urruneko falangeak hedatzen laguntzen dute.

Eskugaineko hezur arteko giharrak. Hezur arteetan kokatzen dira, metakarpoen
artean, eskuaren bizkarraldean. Gihar bakoitzak bi buru aurkezten ditu. Tendoi‐
lotuneak sakoneko zeharkako metakarpo‐lotailuen bizkarraldetik igarotzen dira.
Jatorria: dagozkien metakarpoen arteko tarteetan.
Lotunea: II., III. eta IV. hurbileko falangeetan, beren bizkarraldeko aponeurosian, eta
atzamarren gihar hedatzailearen tendoian (gihar hori aurrerago aztertuko da).
Ekintza: 2. eta 4. atzamarren erdigune‐lerroranzko urruntzea (metakarpo‐falangeetako
giltzadurak mugitzean). 3. atzamarraren erradio hezurreranzko urruntzea edota ulna
hezurreranzko urruntzea. Hurbileko falangeak tolesten eta erdiko eta urruneko
falangeak hedatzen laguntzen dute.

2



Atzamar txikiaren gihar aurkaratzailea (hypothenar goragunean sakon kokatzen da).
Jatorria: hezur gakodunaren gakoan eta erretinakulu tolestailearen inguruan.
Lotunea: V. metakarpoaren erdialdeko ertzean eta ahurreko aurpegian.
Ekintza: V. metakarpoaren ahur‐biratzea.

Atzamar txikiaren gihar tolestaile laburra (hypothenar goragunean kokatzen da,
atzamar txikiaren gihar urruntzailearen alboan).
Jatorria: hezur gakodunaren gakoan eta erretinakulu tolestailearen inguruan.
Lotunea: atzamar txikiaren hurbileko falangearen oinaldearen erdialdeko aurpegian,
atzamar txikiaren gihar urruntzailearekin batera.
Ekintza: V. metakarpo‐falange giltzadura tolestea.
Atzamar txikiaren gihar urruntzailea (hypothenar goragunean kokatzen da, atzamar

txikiaren gihar aurkaratzailearen gainean, kanporago).
Jatorria: pisiforme hezurrean, pisiforme‐gako lotailuan.
Lotunea: atzamar txikiaren hurbileko falangearen oinaldearen erdialdeko aurpegian
eta gihar hedatzailearen estalkian.
Ekintza: atzamar txikiaren urruntzaile nagusia.

Ahurreko gihar laburra
Jatorria: ahurraren aponeurosi ulna aurpegian.
Lotunea: hypothenar goragunearen larruazala.
Ekintza: hypothenar goragunean sortzen diren larruazal‐tolesturak (zimurrak) eratzen
ditu.

3



Erpuruaren gihar hurbiltzailea. Gihar indartsua da, gihar‐hirukia. Ahurraren thenar
goragunean kokatzen da, ahurreko hezur arteko giharrak baino azalerago. Bi buru
aurkezten ditu:
Zeharkako buruaren jatorria: III. metakarpoaren gorputzean.
Lapraneko buruaren jatorria: capitatum hezurrean (hezur handia) eta II. eta III.
metakarpoen oinaldeetan.
Lotunea: bi buruak I. metakarpoaren erdialdeko hezur sesamoideoan lotzen dira,
erpuruaren hurbileko falangearen oinaldean eta gihar hedatzailearen estalkian.
Ekintza: erpuruaren hurbiltzaile indartsua; baita erpuruaren aurkaratzailea ere.
Erpuruaren gihar tolestaile laburra (sakoneko burua). Thenar goragunean kokatzen da
(erpuruaren berariazko giharra da). Bi faszikulu ditu:
Sakoneko faszikuluaren jatorria: capitatum hezurra, trapezoide hezurrean eta
karpoaren lotailuetan; ulna nerbioak inerbatzen du.
Azaleko faszikuluaren jatorria: eskafoide hezurraren tuberkuluan eta erretinakulu
tolestailean; erdiguneko nerbioak inerbatzen du (aurrerago aztertuko da).
Lotunea: erpuruaren hurbileko falangearen oinaldean eta I. metakarpoaren alboko
hezur sesamoideoan.
Ekintza: erpuruaren metakarpo‐falange giltzadura tolestea.

Gihar lunbrikalak (III eta IV). Guztira lau gihar‐zizare dira; ulna nerbioak erdialdeko
gihar lunbrikalak inerbatzen ditu, eta erdiguneko nerbioak albokoak (gihar lunbrikalak I
eta II; aurrerago aztertuko dira).
Jatorria: atzamarren sakoneko gihar tolestailearen tendoien ertzetan.
Lotunea: gihar hedatzailearen estalkian; sakoneko zeharkako metakarpo‐lotailuaren
sabelaldeko gunean kokatzen dira.

4



Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. atzamarrak tolestea. Metakarpo‐falange giltzadurak tolesten
dituzte, eta erdiko eta urruneko giltzadurak hedatu.

SAKONEKO PLANOA, BESAURREKO AURREKO KONPARTIMENTUAN
Atzamarren sakoneko gihar tolestailea
Jatorria: ulna hezurraren aurreko atxikitze‐aurpegian eta hezur arteko mintzean.
Lotunea: giharra lau tendoietan banatzen da (tendoiak karpoaren kanalaren beheko
hormatik igarotzen dira), eta lau tendoiak 2., 3., 4. eta 5. atzamarren urruneko
falangeetan lotzen dira. Ulna nerbioak 4. eta 5. atzamarretan lotzen diren giharrak
inerbatzen ditu, eta erdiguneko nerbioak 2. eta 3. atzamarretan lotzen direnak
(aurrerago aztertzen dira).
Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. atzamarrak tolestea (metakarpo‐falange giltzadurak tolestea
eta karpoa tolestea).

AZALEKO PLANOA, BESAURREKO AURREKO KONPARTIMENTUAN

Karpoaren ulna aldeko gihar tolestailea. Azaleko gihar tolestaileak baino erdialderago
kokatzen da. Bi buru ditu. Bi jatorri‐buruen artean tendoi‐arkua eratzen da; bertatik
ulna nerbioa igarotzen da.
Humero aldeko buruaren jatorria: humeroaren erdialdeko epikondiloa.
Ulna aldeko buruaren jatorria: olekranonean eta ulnaren atzeko ertza.
Lotunea: pisiforme hezurrean, pisiforme‐gako, pisiforme‐metakarpo lotailuetan, hezur
gakodunaren gakoan eta V. metakarpo‐hezurraren oinaldean.
Ekintza: karpoa indartsu tolestea eta hurbiltzea.

5



Ulna nerbioaren ibilbidea, adarrak eta topografia
Ulna nerbioa besapean eratzen da, eta goi‐gorputzadarraren plexuaren C8‐T1 sustraien
sabelaldeko adarren beheko enborraren aurreko banaketaren erdialdeko faszikuluaren
bukaera‐adar bat da. Erdiguneko nerbio eta beso‐arteriaren erdialdetik igarotzen da,
besoko atzeko konpartimentuan kokatzen da, trizeps giharraren erdialdeko buruaren
aurrealdean (sabelaldean). Ulna nerbioaren ildotik doa (humeroaren erdialdeko
epikondiloaren atzeko gunetik), eta besaurreko aurreko konpartimentura igarotzen da.
Bertan, karpoaren ulna aldeko gihar tolestailearen bi jatorri‐buruen artean dagoen
tendoi‐arkua zeharkatzen du. Besaurreko aurreko erdialdeko aurpegitik beheratzen da,
karpoaren ulna aldeko gihar tolestailearen eta atzamarren sakoneko gihar
tolestailearen artean. Larruazalerako bizkarraldeko adarra ematen du, eta hori
besaurreko atzeko konpartimentura igarotzen da karpoaren ulna aldeko gihar
tolestailearen sakonetik. Adar horrek eskugainaren ulna eskualdearen sentikortasuna
jasotzen du. Larruazalerako bizkarraldeko adarrak bizkarraldeko atzamar‐nerbioak
ematen ditu; horiek atzamar txikiaren bizkarralde osoaren sentikortasuna eta
laugarren atzamarraren bizkarraldearen erdialdeko gunearen sentikortasuna jasotzen
dute. Ulna nerbioak, besaurreko urruneko tertziotik igarotzen denean, larruazalerako
ahurreko adarra ematen du; horrek karpoaren aurreko aurpegiaren ulna gunearen
sentikortasuna jasotzen du (pisiforme inguruan dagoen larruazalerako adarra).
Karpoan, ulna nerbioa azaleko bihurtzen da, erretinakulu tolestailea baino azalerago;
eta pisiformearen albotik igarotzean, sakoneko adarra (adar eragilea) ematen du.
Sakoneko adar eragilea hypothenar goragunean barneratzen da; atzamar txikiaren
gihar urruntzailearen eta atzamar txikiaren gihar tolestaile laburraren artetik, hain
zuzen ere hezur gakodunaren gakoaren aurretik (sabelaldetik) igaroz. Atzamar
txikiaren gihar aurkaratzailearen aurreko aurpegia gurutzatu egiten du. Zeharkako
ibilbidea egiten du; sakon doa esku ahurraren gunetik, metakarpoen sabelaldetik, eta
hezur arteko giharrak inerbatzen ditu; erdialdeko gihar lunbrikalak eta erpuruaren
6



gihar hurbiltzailea ere bai. Erpuruaren gihar hurbiltzaileak dituen bi buruen artetik
igarotzen da, eta erpuruaren gihar tolestaile laburraren sakoneko faszikulua inerbatzen
du. Halaber, ulna nerbioak larruazalerako adarra ematen du pisiformearen parean.
Azken hori ahurraren aponeurosia baino sakonago kokatzen da, eta ahurreko atzamar‐
nerbio komunak ematen ditu (laugarren atzamarraren eta atzamar txikiaren arteko
gunearen sentikortasuna jasotzeko). Azken horiek ahurreko berariazko atzamar‐
nerbioak ematen dituzte, atzamar txikiaren ahurreko aurpegi osoaren sentikortasuna
eta laugarren atzamarraren ahurreko aurpegiaren erdialdeko gunearen sentikortasuna
jasotzeko; baita hypothenar goragunearen eta esku ahurraren ulna gunearen
sentikortasuna ere.
Erdiguneko nerbioaren gihar taldea
Beso‐plexuak inerbatzen du goi‐gorputzadarra. Nerbio medianoa plexuaren
erdialdeko eta alboko faszikuluen (C5‐T1) bukaera‐adar bat da. Erdiguneko nerbioak
inerbatzen duen gihar taldea besaurreko aurreko konpartimentuan kokatzen da, eta
giharrak tolestaileak dira. Eskuan, erdiguneko nerbioak gehienbat thenar goragunean
dagoen gihar taldea inerbatzen du, hau da, erpuruaren inguruko giharrak.

7



Nerbioa Bizkar‐muin Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako
zatikia adarra(k)
Erdigunekoa C5‐T1 Erpuruaren banatzaile edo urruntzaile laburra N. medianoaren ahur‐
adarra (adar palmarra)
Erpuruaren aurkaria
Hatz‐adar komunak eta
Erpuruaren tolestaile laburra (azaleko burua) berezko hatz‐adarrak

Lunbrikalak (I eta II)

Pronatzaile biribila

Pronatzaile karratua

Karpoaren tolestaile erradiala

Palmar luzea

Hatzen tolestaile sakona (2. eta 3.)

Hatzen azaleko tolestailea

Erdiguneko nerbioaren gihar taldearen deskribapena, topografia eta ekintzak
Erdiguneko nerbioak inerbatzen dituen giharrak esku‐ahurrean eta besaurreko azaleko
erdiko eta sakoneko aurre‐konpartimentuan kokatzen dira. Karpoan eta atzamarretan
gauzatzen dituzte ekintzak, horiek mugituz.

ESKUAREN BERARIAZKO GIHARRAK (heltze ekintza eta erpuruaren aurkaritza gauzatzen
dute):
Erpuruaren gihar aurkaratzailea (aurkaria). Ahurraren thenar goragunean kokatzen

da, erpuruaren berariazko giharra da. Sakon kokatzen da.
Jatorria: trapezio hezurraren tuberkulua eta tolestaileen erretinakuluaren inguraldea.
Lotunea: I. metakarpoaren sabelaldeko aurpegia eta alboko ertza.
8



Ekintza: I. metakarpoa tolestea eta errotazioa (biraketa mediala). Erpuruaren mamiak
beste hatzekiko aurkaritza gauzatzen du.
Erpuruaren tolestaile laburra (erpuruaren urruntzailearekiko urrunen kokatzen da).

Ahurraren thenar goragunean kokatzen da; erpuruaren berariazko giharra da.
Jatorria(k): sakoneko burua hezur handitik, trapezoidetik eta karpoko lotailuetatik
sortzen da. Ulna nerbioak inerbatzen du sakoneko burua. Azaleko burua, aldiz,
eskafoide‐hezurraren eta tolestaileen erretinakulutik sortzen da. Nerbio medianoak
inerbatzen du azaleko burua.
Lotunea: erpuruaren falange proximalaren oinarrian (hurbileko falangea) eta I.
giltzadura metakarpo‐falange giltzaduraren alboko hezur sesamoideoan.
Ekintza: I. metakarpo‐falange arteko giltzadura tolestea.

Erpuruaren urruntzaile laburra (aurkaratzailearen azalean kokatzen da). Ahurraren
thenar goragunean kokatzen da; erpuruaren berariazko giharra da.
Jatorria: eskafoide‐hezur eta trapezio‐hezurretako tuberkuluetan, eta tolestaileen
erretinakuluaren inguraldetik.
Lotunea: erpuruaren hurbileko falangearen oinarriaren alboko gunean eta
hedatzailearen estalkian.
Ekintza: erpuruaren abdukzioa (urruntzea) eta I. metakarpo‐falange giltzadura tolesten
laguntzen du.

Gihar lunbrikalak (I eta II). Guztira lau gihar‐zizare dira; ulna nerbioak erdialdeko gihar
lunbrikalak inerbatzen ditu, eta erdiguneko nerbioak albokoak (gihar lunbrikalak III eta
IV; ulna gihar taldean aztertu dira).
Jatorria: atzamarren sakoneko gihar tolestaileen tendoien ertzetan.
Lotunea: gihar hedatzailearen estalkian; sakoneko zeharkako metakarpo‐lotailuaren
sabelaldeko gunean kokatzen dira.
9



Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. atzamarrak tolestea; metakarpo‐falange giltzadurak tolesten
dituzte, eta erdiko eta urruneko giltzadurak hedatu.

SAKONEKO PLANOA, BESAURREKO AURREKO KONPARTIMENTUAN
Gihar pronatzaile karratua. Karratu forma dauka, zapala da, eta sakon kokatzen da.
Jatorria: ulna hezurraren urruneko gunearen aurrealdean.
Lotunea: erradio hezurraren urruneko gunearen aurrealdean.
Ekintza: erradioa kubituarekiko pronatzea.

Erpuruaren gihar tolestaile luzea
Jatorria: erradio hezurraren hurbileko gunearen aurrealdean eta gertuko hezur arteko
mintzean.
Lotunea: tendoiak karpoaren kanala zeharkatzen du, atzamarren sakoneko eta azaleko
tolestaileen tendoien albotik; erpururen tolestaile laburraren bi buruen artetik
barneratzen da, eta erpuruaren urrutiko falangean lotzen da.
Ekintza: erpuruaren tolestaile indartsua.
Atzamarren sakoneko gihar tolestailea
Jatorria: ulna hezurraren goiko 2/3 gunearen erdialdeko eta aurreko eskualdea,
besaurreko aponeurosia, hezur arteko mintza eta erradio hezurraren erdialdeko ertza.
Lotunea: karpo‐kanalaren gune sakonetik giharraren lau tendoiak igarotzen dira, eta
atzamarren urrutiko falangeetan lotzen dira (2. eta 3. atzamarretan lotzen direnak
erdiguneko nerbioak inerbatzen ditu).
Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. atzamarrak, adierazitako atzamarren giltzadura metakarpo‐
falangeak eta karpoa tolestea.

10



ERDIKO PLANOA, BESAURREKO AURREKO KONPARTIMENTUAN

Atzamarren azaleko gihar tolestailea. Bi buru edota gihar‐sabel.
Jatorria(k). Humero‐ulnetako jatorria: humeroaren erdialdeko epikondiloaren eta ulna
hezurraren koronoide irtengunearen (apofisi) inguraldean. Erradio aldeko jatorria:
erradioaren lerro zeiharra (erradioaren aurrealdeko ertza eta erradioaren
tuberositatea). Bi jatorrien artean zuntzezko tendoi‐arkua eratzen da; bertatik, ulna‐
arteria eta erdiguneko nerbioa igarotzen dira. Bi egitura horiek giharrarekiko sakon
doaz; atzamarren azaleko eta sakoneko gihar tolestaileen artean abiatzen dira.
Lotunea: gihar‐sabelek tendoiak eratzen dituzte, eta azken horiek karpo‐tuneletik
igarotzen dira (3. eta 4. atzamarretarako tendoiak 2. eta 5. tendoien gainetik doaz);
gero, 2.‐5. atzamarren erdiko falangeetan lotzen dira; bertan, tendoiak irekitzen dira
(zulatutako tendoia balitz bezala) eta atzamarren sakoneko gihar tolestaileen tendoiak
igarotzen dira urruneko falangeetan lotu ahal izateko (tendoi zulatzailea balitz bezala).
Atzamarren azaleko gihar tolestaileen tendoiak azalekoak dira; aldiz, sakoneko gihar
tolestaileenak azalekoen sakonean doaz.
Ekintza: metakarpo‐falangeen eta hurbileko falangeen arteko giltzadurak tolestea.
Karpoa tolesten ere laguntzen dute.

AZALEKO PLANOA, BESAURREKO AURREKO KONPARTIMENTUAN
Gihar pronatzaile biribila. Bi buru edota gihar‐sabel.
Jatorria(k). Humeroan jatorria daukan burua: erdialdeko epikondiloa eta humeroaren
kondilo gaineko gandorra. Ulna hezurrean jatorria daukan burua: koronoide apofisian.
Erdiguneko nerbioa pronatzaile biribilaren bi buruen artetik igarotzen da.
Lotunea: besaurrea gurutzatu ondoren, erradioaren alboko gunean.
Ekintza: erradioaren kubituarekiko pronazioa.

11



Karpoaren erradio aldeko gihar tolestailea (karpoaren tolestaile erradiala edota
palmar nagusia). Pronatzaile biribilarekiko medialki kokatzen da (erdialderago).
Jatorria: humeroaren erdialdeko epikondiloa.
Lotunea: besaurrearen urrutiko gunean, alboko gunean, giharrak tendoia ematen du
eta karpotik igarotzen da, erretinakulu tolestaileak eratutako luzakin batetik; eskafoide
hezurraren tuberkuluan eta II. eta III. metakarpo‐hezurren oinarrietan lotzen da.
Ekintza: karpoaren tolestaile indartsua da, eta karpoaren abdukzioan (urruntzen)
laguntzen du.

Ahurreko gihar luzea (palmar luzea). Beti ez da gihar hau agertzen.
Jatorria: humeroaren erdialdeko epikondiloa.
Lotunea: besaurrearen urrutiko gunean, giharrak tendoia ematen du, eta karpoaren
erradio aldeko gihar tolestailea baino erdialderago abiatzen da. Karpoaren erretinakulu
tolestailean eta esku‐ahurraren aponeurosian lotzen da.
Ekintza: karpoa tolestea. Euspen funtzioan zehar, larruazalak jasaten duen trakzioa
jasaten du.

Nerbio medianoaren ibilbidea, adarrak eta topografia
C5‐C6 (goiko enborra), C7 (bitarteko enborra) eta C8‐T1 (beheko enborra) mailetako
sustrai bentralek (sabelaldeko sustraiek) goiko, bitarteko eta beheko enborrak osatzen
dituzte. Enbor horiek izaten dituzten aurreko banaketetatik sortzen diren alboko
faszikulu eta medialak bat egitean sortzen da erdiguneko nerbioa. Alboko faszikuluak
eta medialak bat egitean, V itxurako nerbioa sortzen da (nerbio medianoa), eta
bertatik igarotzen da besapeko arteria. Erdiguneko nerbioak beheranzko ibilbide
bertikala egiten du, besoko erdialdeko gunetik, eta besoko arteria baino aurreratuago
kokatzen da, ulna nerbioaren alboan (laterala). Besoan zehar ez du adarrik ematen.
Ukondo‐hobian, erdialdeko epikondiloa baino aurreratuago kokatzen da.
12



Besaurrera heldu baino lehen, pronatzaile biribilaren bi buruen artetik igarotzen da,
ukondo‐hobian gutxi gorabehera, eta ukondoa utzi ondoren zuntzezko tendoi‐arkua
zeharkatzen du (atzamarren azaleko tolestaileak dituen bi jatorri guneek eratutakoa).
Ukondo‐hobian, nerbio medianoak besaurrearen aurreko hezur arteko nerbioa ematen
du. Pronatzaile biribilak dituen bi buruen arteko gunean eratzen da, eta beherantz
abiatzen da, hezur arteko mintzean zehar erpuruaren tolestaile luze eta atzamarren
sakoneko tolestaileen artean. Besaurrean zehar egiten duen bidetik adierazitako
giharrak inerbatzen ditu, eta pronatzaile karratua eta eskumutur‐giltzadura ere bai.
Bitartean, nerbio medianoa, bere ibilbidean zehar, sakon doa, azaleko eta sakoneko
tolestaileen artean; atzamarren azaleko tolestailearen atzeko aldean, eta leka batez
babestua. Karpoan dagoela, palmar luzearen eta karpoaren tolestaile erradialaren
artean kokatzen da. Besaurrearen urrutiko herenean, nerbio medianoak larruazalerako
adarra ematen du: nerbio medianoaren ahur‐adarra (adar palmarra). Karpo‐tunela
zeharkatu baino lehen agertzen da adar sentikorra. Esku‐ahurreko gunearen
sentikortasuna jasotzen du. Bitartean, nerbio medianoak karpo‐tunela zeharkatzen du.
Erretinakulu‐tolestailea azpitik igaro eta 2. atzamarraren azaleko tolestailearen albotik
tunela zeharkatzen du; thenar gunean adarkatuko da: hatz‐adar komunak. Horiek 1.,
2., 3. eta 4. atzamarren hezur arteko guneetatik hedatzen dira; adartxoak eta berezko
hatz‐adarrak agertzen dira (esku‐ahurraren thenar gunearen sentikortasuna jasotzen
dute 1., 2. eta 3. atzamarren ahur‐aldeak, urrutiko falangeen atzeko guneak eta 4.
urrutiko falangearen alboko guneak).
Muskulokutaneo eta besapeko nerbioen gihar taldeak
Nerbio muskulokutaneoa C5‐C6‐C7 sustrai bentraletatik sortzen diren goiko eta

bitarteko enborren plexu brakialean aurreko zatiketaren alboko faszikulutik sortzen
den adar terminala da. Besoaren aurreko gunearen talde tolestailearen giharrak
13



inerbatzen ditu. Besapeko nerbioa plexu brakialean C5‐C6 goiko enborraren atzeko
zatiketaren atzeko faszikulutik sortzen den adar terminala da. Sorbaldan dauden
giharrak inerbatzen ditu.
Nerbioa Bizkar‐muin zatikia Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako adarra(k)
muskulokutaneoa C5‐7 Korakobrakiala Besaurreko larruazalerako

alboko nerbioa
Bizeps brakiala

Brakiala

besapekoa C5‐6 Deltoidea Goiko larruazaleko alboko
nerbio brakiala
Biribil txikia

Muskulokutaneo nerbioaren gihar taldea
Besoko aurre‐konpartimentuko giharrak nerbio muskulokutaneoak inerbatzen ditu.
Giharren ekintzek sorbaldan, besoan eta ukondoan daukate eragina.

Gihar korakobrakiala (korakoide‐besondo giharra)
Jatorria: korakoide irtengunea (apofisia)
Lotunea: humero hezurraren erdiguneko aurre‐aurpegia (hezurraren diafisiaren
erdialdetik)
Ekintza: giltzadura glenohumeralean (glenoide‐humeroetako giltzadura) dauka eragina,
besoa tolesten du. Besoa hurbiltzen laguntzen du, eta sorbalda‐giltzadura egonkortzen
laguntzen du.

14



Muskulu brakiala (besondo‐giharra)
Jatorria: humero hezurraren diafisiaren aurreko eskualdean eta inguruko besondoaren
gihar arteko trenkadan.
Lotunea: ulnaren tuberositatea
Ekintza: besaurrera tolestea, ukondo‐giltzaduran.

Besoko bizeps muskulua(besondoaren bizeps giharra). Muskulu brakiala baino
azalerago dago, eta bi buru (sabel) ditu.
Jatorria(k): buru luzeak glenoide gaineko tuberkuluan dauka jatorri gunea. Tendoiak
sinobia‐leka dauka bere inguruan; giltzadura glenohumeralean kapsula barnekoa da,
eta humeroaren tuberkulu arteko ildoan kokatzen da. Buru laburrak korakoide‐
irtengunean dauka jatorri gunea.
Lotunea: tendoi bakar baten bitartez erradioaren tuberositatean; lotune gunean,
bizeps‐aponeurosia ematen du (bizeps‐tendoiaren erdialdeko gunetik ehun konektibo
lamina zapala hedatzen da, eta besaurrearen aurre‐konpartimentuko sakoneko faszian
lotzen da).
Ekintza: ukondoko giltzaduran dauka eragina, eta besaurrea tolesten du. Besaurrea
tolestua dagoenean supinatzailea da. Glenoide‐humero giltzaduran dauka eragina,
besoa tolesten duelarik (buru luzearen tendoiaren bitartez).

Nerbio muskulokutaneoaren ibilbidea, adarrak eta topografia
Besapean, C5‐C6‐C7 sustrai bentraletatik sortzen diren goiko eta bitarteko enborren
plexu brakialean, aurreko zatiketaren alboko faszikulutik sortzen den adar terminala
da. Besoan, muskulu korakobrakialaren sabela zeharkatzen du. Besoan zehar, zeiharki
beherantz abiatzen da muskulu brakialaren eta besoko bizeps muskuluaren artetik.
Azkenik, ukondo‐hobian faszia zulatzen du, eta besaurreko larruazalerako alboko
nerbioa ematen du; adar sentikorra da, erradio‐aldeko bizeps‐ildotik larruazalera
15



irteten da (besoko bizepsaren tendoi‐lotunearen albotik), eta besaurrearen alboko
eskualdearen sentikortasuna jasotzen du.

Besapeko nerbioaren gihar taldea
Besapeko nerbioak muskulu biribil txikia eta muskulu deltoidea inerbatzen ditu. Bi
muskulu horiek eskapularen eta sorbaldaren eskualdean daude, biribil txikia
atzealdean eta muskulu deltoidea aurre, albo eta atzealdeetan. Eskapula gaineko
nerbioaren gihar taldeko funtzio nagusiak (hurrengo edukian landuko da) eta besapeko
nerbioaren gihar taldeko funtzio nagusiak honako hauek dira: besarkada desegitea eta
besoen bitartez gora egitea (eskalatzea).

Muskulu biribil txikia. Sorbaldaren atzeko eskualdean, besondoaren trizeps giharraren
tendoi luzearen lotunea estaltzen du.
Jatorria: eskapularen atzeko aurpegiaren alboko ertza.
Lotunea: humeroaren tuberkulu nagusiaren atzeko aurpegian; glenoide‐humero
giltzaduraren atzealdean.
Ekintza: alboko errotatzailearen (albo‐biratzea) eta glenoide‐humero giltzaduraren
adukzioa (besoaren hurbilketa). Glenoide‐humero giltzadura egonkortzen du (lotailu
aktibo bezala funtzionatzen du; errotatzaileen mahukatxoaren taldekidea da; hurrengo
edukietan landuko da).

Deltoide muskulua. Gihar handia da, eta hiruki morfologia dauka. Sorbaldaren
motzondoa da.
Jatorria: eskapularen arantza, akromion eta klabikula hezurraren (lepauztaia) aurreko
aurpegiaren alboko herena.
Lotunea: gihar‐zuntzak beherantz abiatzen dira, eta hiruki itxurako sabela deltoide‐
tuberositatean lotzen da (humeroaren diafisian).
16



Ekintza: besoko urruntzaile indartsua da, arantza gaineko giharrarekin batera (muskulu
supraespinosoa; hurrengo edukietan landuko da). Lepauztaitik irteten diren zuntzek
besoaren erdigunerako errotazioa eta tolestea eragiten dituzte. Eskapulatik irteten
diren zuntzek besoaren alboko errotazioa eta hedatzea eragiten dituzte.

Besapeko nerbioaren ibilbidea, adarrak eta topografia
Plexu brakialean C5‐C6 goiko enborraren atzeko zatiketaren atzeko faszikulutik sortzen
den adar terminala da. Besapean, eskapulapeko giharraren (subeskapularra) aurreko
aurpegitik egiten du ibilbidea. Lauki humerotrizipitala zeharkatuz besapea uzten
du(lauki hau hurrengo edukietan landuko da). Ondoren, eskapularen atzeko aurpegian
barneratzen da, biribil txikia inerbatuz. Humeroaren lepo kirurgikoa inguratu egiten du,
eta deltoide muskulua inerbatzen. Goiko larruazaleko alboko nerbio brakiala ematen
du. Deltoide gainazalean dagoen larruazalaren sentikortasuna jasotzen du, sorbaldan.
Sorbalda eskualdearen gihar arteko guneak
Lauki humerotrizipitala. Besapearen, eskapularen atzeko eskualdearen eta

sorbaldaren arteko komunikazio gunea da. Besapeko nerbioa, humeroaren atzeko
arteria eta zain inguratzaileak igarotzen dira.
Mugak:
- Goikoa: muskulu biribil txikia.
- Behekoa: muskulu biribil nagusia.
- Albokoa: humeroaren lepo kirurgikoa.
- Erdialdekoa: trizeps muskuluaren buru luzea.

17



Hiruki omotrizipitala (hiruki itxurako gunea). Eskapula atzeko eskualdea eta besapea
komunikatzen ditu. Eskapularen arteria eta zain inguratzaileak igarotzen dira.
Mugak:
- Goikoa: muskulu biribil txikia.
- Behekoa: muskulu biribil nagusia.
- Albokoa: trizeps muskuluaren buru luzea.
Hiruki humerotrizipitala (hiruki itxurako gunea). Besapearen eta besoko atzeko
eskualdearen arteko komunikazio gunea da. Hiruki itxurako gune honen bitartez,
komunikatuta geratzen dira besoko aurreko konpartimentua eta atzeko
konpartimentuak. Erradio‐nerbioa (hurrengo edukietan landuko da) eta besondoaren
sakoneko arteria eta zainak igarotzen dira.
Mugak:
- Goikoa: muskulu biribil nagusia.
- Erdialdekoa: trizeps muskuluaren buru luzea.
- Albokoa: humeroaren diafisia.

Plexu brakialaren adar albokideak inerbatzen dituzten giharrak: nerbio

torakodortsala, eskapularen nerbio dortsala, nerbio toraziko luzea,
nerbio supraeskapularra, nerbio subeskapularrak, bularreko nerbioak,
eta nerbio subklabioa.
Lepauztai gaineko plexu brakialaren ataletik zuzenean irteten diren nerbio‐adarrek
inerbatzen dituzte goi‐gorputzadarraren gihar batzuk. Nerbio‐adar zuzen horiek
lepauztai inguruko gerrikoaren giharrak inerbatzen dituzte, eta adar bakan batzuk
larruazalerako adarrak dira.

18



Subeskapularrak C5‐T1 Subeskapularra
Biribil nagusia

Torakodortsala C6‐C8 Dortsal zabala

Eskapularen nerbio C5 Eskapularen jasotzailea
dortsala Erronboideak

Toraziko luzea C5‐C7 Aurreko zerraduna

Subklabioa C4‐C5 Subklabioa

Supraeskapularra C5‐C6 Supraespinosoa
Infraespinosoa

Bularrekoak (mediala C5‐T1 Bularreko nagusia
eta albokoa) Bularreko txikia

Larruazaleko nerbio C8‐T1 Larruazaleko nerbio brakial
brakial mediala mediala

Larruazaleko nerbio C8‐T1 Larruazaleko nerbio
antebrakial mediala antebrakial mediala

Eskapula gaineko nerbioaren gihar taldea (nerbio supraeskapularra).

Eskapularen atze‐goi eskualdeko giharrak inerbatzen ditu.
Arantza gaineko giharra (supraespinosoa). Trapezio giharrak estaltzen du.
Jatorria: eskapularen atzeko aurpegiaren arantza gaineko hobia.
Lotunea: humeroaren tuberkulu nagusiaren goiko aurpegia. Akromion azpitik igarotzen
da; akromion azpiko sinobia‐poltsak banatzen ditu. Glenoide‐humero arteko
giltzaduraren gainetik abiatzen da lotunera iristeko.
19



Ekintza: glenoide‐humero giltzaduran eragiten du; hura egonkortzen du (lotailu
aktiboa da, errotatzaileen mahukatxoaren taldekidea); besoaren abdukzioa gauzatzen
du.

Arantza azpiko giharra (infraespinosoa). Trapezio giharrak estaltzen du.
Jatorria: eskapularen atzeko aurpegiaren arantza azpiko hobia.
Lotunea: humeroaren tuberkulu nagusiaren erdiko aurpegia: glenoide‐humero
giltzaduraren atzetik igarotzen da lotunera heltzeko.
Ekintza: besoaren albo‐errotatzailea; glenoide‐humero giltzadura egonkortzen du
(lotailu aktiboa da; errotatzaileen mahukatxoaren taldekidea).

Eskapularen nerbio dortsala
Erronboide muskulu nagusia
Jatorria: T1‐T4 arantza‐apofisiak (irtenguneak).
Lotunea: eskapularen erdialdeko ertza (arantza baino beherago).
Ekintza: eskapula erdialderantz eta gorantz bideratzen du, saihetsen kontra.

Erronboide muskulu txikia
Jatorria: C6‐C7 arantza‐apofisiak (irtenguneak).
Lotunea: eskapularen erdialdeko ertza (arantza baino gorago).
Ekintza: eskapula erdialderantz eta gorantz bideratzen du, saihetsen kontra.

Eskapularen muskulu jasotzailea
Jatorria: C1‐C4 irtengune zeharren atzeko tuberkuluak.
20



Lotunea: eskapularen goiko angelua.
Ekintza: eskapula gorantz bideratzen du, eta eskapularen beheko angelua biratzen du
(ondorioz, besoa beheratzen du).

Nerbio toraziko luzea. Besapeko giharrak inerbatzen ditu.
Aurreko muskulu zerraduna. Lamina zapala da.
Jatorria: 1‐9 saihetsen alboko guneak eta saihets arteko faszia.
Lotunea: torax‐partea jarraituz, eskapularen erdialdeko ertza.
Ekintza: eskapula sabelalderantz bideratzea, errotazioa ahalbidetuz (eskapula biratu
eta beheratu). Eskapula torax‐paretean finko mantentzen du. Saihetsak goratzen
laguntzen du (arnasgoran laguntzen du).

Nerbio subeskapularrak; goikoa eta behekoa. Besapeko giharrak inerbatzen
ditu.
Eskapulapeko muskulua (subeskapularra; goiko eta beheko nerbio subeskapularrek

inerbatzen dute). Eskapularen aurreko horma eratzen du.
Jatorria: eskapulapeko hobia (hobi subeskapularra).
Lotunea: humeroaren tuberkulu txikia; tendoia giltzadura glenoide‐humeroaren
aurretik igarotzen da, eta errotatzaileen mahukatxoaren taldekidea da.
Ekintza: besoaren erdialderako biraketa; besoa hurbiltzen laguntzen du.

Muskulu biribil nagusia (goiko nerbio subeskapularrak inerbatzen du). Besapearen
atzeko eskualdearen behe‐alboko aurpegian kokatzen da, dortsal zabalaren
(bizkarraren gihar zabala) tendoiarekin batera.
21



Jatorria: eskapularen beheko angelua.
Lotunea: humeroaren tuberkulu txikiaren gandorra.
Ekintza: besoaren barru‐biratzea (erdialderantz) eta besoa hedatzea. Besoaren
adukzioan laguntzen du, eta glenoide‐humero giltzaduraren egonkortzailea da.

Lepauztaipeko nerbioa (nerbio subklabioa). Besapeko giharrak inerbatzen ditu.
Lepauztaipeko muskulua. Besapeko aurreko hormaren parte da.
Jatorria: lehenengo saihetsaren eta saihets‐kartilagoaren arteko gunea.
Lotunea: lepauztaiaren beheko aurpegian, lepauztaipeko ildoan.
Ekintza: sorbalda beheratzea, lepauztaia (klabikula) beheratzean. Bularrezur‐
lepauztaietako giltzadura egonkortzen du.

Alboko eta erdialdeko bularreko nerbioak (bularreko nerbio mediala eta

alboko bularreko nerbioa). Besape eskualdeko giharrak inerbatzen dituzte.
Bularreko muskulu txikia. Hiruki itxura dauka, eta besapearen aurreko horma eratzen
du. Erdialdeko bularreko nerbioak inerbatzen du (C8‐T1). Plexu brakialaren beheko
enborraren erdialdeko faszikuluaren adarra da.
Jatorria: 3.‐5. saihetsen aurreko aurpegietatik hiru sabelak sortzen dira, adierazitako
saihets arteko sakoneko fasziatik.
Lotunea: eskapularen korakoide irtengunea.
Ekintza: eskapula aurreko planorantz bideratzen du. Eskapularen alboko ertza
beheratzen du (sorbalda beheratu) eta saihetsak goratzen ditu (arnas goraren
laguntzailea da).
22



Bularreko muskulu nagusia. Bularreko muskulu txikia baino handiagoa eta
azaleratuagoa; beraz, besapearen aurreko horman kokatzen da. Inerbazioa erdialdeko
(C8‐T1) eta alboko bularreko nerbioen bitartez (C5‐C6‐C7).
Jatorria(k): klabikulan daukan jatorria (lepauztaiko zatia) klabikularen erdialdeko
aurreko ertzean sortzen da. Bularrezur‐saihetsetako zatia bularrezurrean eta
lehenengo zazpi saihetsen kartilago guneetatik sortzen da, eta abdomeneko zatia
abdomenaren gihar zuzenaren lekan.
Lotunea: humeroaren tuberkulu nagusiaren gandorrean. Lotune tendoiak bi lamina
ditu:
a) aurrekoa: lepauztaiko zatiaren gihar‐zuntzek eratzen dute; horiek gandorreko
beheko gunean lotzen dira.
b) atzekoa: bularrezur‐saihetsetako zatiaren gihar‐zuntzak eta abdomeneko
zatiaren zuntzak doaz; gandorraren goiko gunean lotzen dira.

Ekintza: tolestea, adukzioa eta erdialde‐biratzea glenoide‐humero giltzaduran.
Saihetsak ere igotzen ditu (arnasgoran laguntzailea). Lepauztaiko zatia: besoa hedatua
dagoenean, besoa tolestea. Bularrezur‐saihetsetako zatia: besoa tolestua dagoenean,
hau hedatzea.

Nerbioen ibilbideak, adarrak eta topografia
Eskapula gaineko nerbioa (supraeskapularra). Plexu brakialaren goiko enborraren

atzeko banaketaren adar terminala da (C5‐C6). Eskapularen atzealdera pasatzen da
zulo supraeskapularretik (eskapularen goiko ertzean). Hobi supraespinosora heldu eta
muskulu supraespinosoaren sakonean kokatzen da. Ondoren, eskapularen
muxarradura nagusitik pasatzen da, eta hobi infraespinosoan sartzen da muskulu
infraespinosoak estaltzen duelarik. Eskapularen nerbio dortsala C5‐en aurreko
23



adarraren adar terminala da. Nerbio toraziko luzea C5‐C7 aurreko adarraren adar
terminala da, eta tarteko eskaleno muskulua zulatzen du. Besapeko horma medialetik
jaisten da, aurreko muskulu zerradunaren gainazaletik. Nerbio subeskapularrak plexu
brakialaren atzeko faszikuluak, besapeko nerbioa eta erradio nerbioa eman baino
lehen, bukaerako bi adar hauek ematen ditu (goiko eta beheko subeskapularrak: C5‐
T1). Beheranzko ibilbidea egiten dute, eta besapean zehar muskulu subeskapularraren
aurretik doaz. Goiko nerbio subeskapularrak muskulu subeskapularra bakarrik
inerbatzen du. Beheko nerbio subeskapularrak muskulu subeskapularra eta biribil
nagusia inerbatzen ditu. Lepauztaipeko nerbioa plexu brakialaren (C4‐C5) goiko
enborraren adarra da. Lepauztaiaren azpitik igarotzen da, lepauztaipeko giharra
inerbatzeko. Bularreko nerbioak; bularreko nerbio mediala, (C8‐T1) plexu brakialaren
beheko enborraren aurreko banaketaren faszikulu medialetik sortzen da. Alboko
bularreko nerbioa (C5‐C6‐C7) plexu brakialaren goiko eta erdiko enborraren aurreko
zatiketaren alboko faszikuluaren adarra da. Besapean, bi nerbioen anastomosiak
bularrekoen heldulekua osatzen du (besapeko arteria inguratzen du).
Larruazaleko nerbio antebrakial mediala
Plexu brakialaren (C8‐T1) beheko enborraren aurreko banaketaren erdialdeko
faszikuluaren adar sentikorra da. Besapea uzten du, eta besoaren erdialdeko ertzetik
beherantz egiten du, besoko arteria eta ulna nerbioarekin; besoko faszia zulatzen du,
eta basilika zainarekin batera beherantz egiten du. Azkenik, besaurreko aurre‐
erdiguneko eta atze‐erdiguneko eskualdeen sentikortasuna jasotzen du.

24



Larruazaleko nerbio brakial mediala
Plexu brakialaren (C8‐T1) beheko enborraren aurreko banaketaren erdialdeko
faszikuluaren adar sentikorra da. Ulna nerbioarekin batera besapea uzten du; besoko
aurre‐erdiguneko eta atze‐erdiguneko eskualdeen sentikortasuna jasotzen du.

Errotatzaileen mahukatxoa
Glenoide‐humero giltzaduraren aurreko eta atzeko aurpegiak inguratzen dituzten gihar
eta tendoien multzoa da. Sorbalda egonkortzen dute, eta eskapula eta humeroaren
burua lotzen dituzte. Eskapularen glenoide‐ barrunbean, egonkor mantentzen dute
humeroaren burua. Gihar taldean honako hauek daude: arantza gaineko giharra,
arantza azpiko giharra, biribil txikia eta subeskapularra (eskapulapeko giharra).

Erradio nerbioaren gihar taldea
Besaurreko eta besoko atzeko konpartimentuan dauden giharrak inerbatzen ditu.
Erradioa C6‐T1 ‐ m. trizeps brakiala ‐ larruazaleko behe‐alboko nerbio
‐ m. ankoneoa brakiala
‐ m. supinatzailea ‐ larruazaleko atzeko nerbio
‐ m. brakioerradiala brakiala
‐ m. karpoaren hedatzaile erradial ‐ larruazaleko atzeko nerbio
luzea antebrakiala
‐ m. karpoaren hedatzaile erradial ‐ nerbio erradialaren azaleko
laburra adarra:
‐ m. hatzen hedatzailea ‐ adar digital dortsalak

‐ m. 5. hatzaren hedatzailea
‐ m. karpoaren hedatzaile kubitala
‐ m. erpuruaren hedatzaile luzea
‐ m. erpuruaren hedatzaile laburra
‐ m. erakuslearen hedatzailea
‐ m. erpuruaren urruntzaile luzea
25



BESAURREKO ATZEKO KONPARTIMENTUKO GIHARRAK: AZALEKO PLANOA
Besaurre‐erradio giharra (brakioerradiala). Besaurrearen atzeko konpartimentuan

sortzen da, eta besaurrearen azaleko planoan alboko aurre‐eskualdean kokatzen da
giharra.
Jatorria: humeroaren alboko kondilo gaineko gandorra eta besaurrearen gihar arteko
trenkada.
Lotunea: erradio hezurraren urrutiko epifisiaren alboko gunean, estiloide‐
irtengunearen eskualdean.
Ekintza: besaurrea pronazioan dagoenean, supinatzailea da; besaurrea supinazioan
dagoenean, ukondoa tolestea.

Karpoaren erradio aldeko muskulu hedatzaile luzea
Jatorria: alboko kondilo gaineko gandorra eta humeroaren alboko epikondiloa.
Lotunea: II. metakarpoaren oinarriaren atzeko eskualdean.
Ekintza: karpoa hedatzea eta abdukzioa. Ukondoa tolesten laguntzen du.

Karpoaren erradio aldeko muskulu hedatzaile laburra
Jatorria: humeroaren alboko epikondiloa.
Lotunea: II. eta III. metakarpoen oinarriaren atzeko eskualdean.
Ekintza: karpoa hedatzea eta abdukzioa. Ukondoa tolesten laguntzen du.

Atzamarren muskulu hedatzailea
26



Lotunea: 2., 3., 4., eta 5. atzamarren erdiko eta urrutiko falangeen oinarrien atzeko
aurpegian lau tendoien bitartez lotzen dira. Tendoia hiruki itxurako aponeurosiaren
bitartez lotzen da (aponeurosi hedatzailea).
Ekintza: lau hatz medialak eta eskumuturra hedatzen ditu.

Atzamar txikiaren muskulu hedatzailea. Atzamarren muskulu hedatzailea baino

erdialderago kokatuta dago.
Lotunea: aponeurosi hedatzaile dortsala eta 5. hatzaren falange distala.
Ekintza: atzamar txikia hedatzen du.

Karpoaren ulna aldeko gihar tolestailea. Atzamar txikiaren muskulu hedatzailea baino
erdialderago dago kokatuta.
Jatorria: humeroaren alboko epikondiloaren eta ulna hezurraren atzeko ertza.
Lotunea: V. metakarpoaren oinarriaren erdialdeko aurpegia.
Ekintza: karpoa hedatzea eta hurbiltzea.

Anconeus muskulua (ukondo giharra). Hiruki itxurako giharra.
Lotunea: olekranon eta ulna hezurraren diafisiaren atzeko aurpegian.
Ekintza: ukondoa hedatzen du.

27



PLANO SAKONA
Muskulu supinatzailea
Jatorria(k): humero aldeko burua (azaleko burua) humeroaren alboko epikondiloan
sortzen da, eraztun itxurako lotailuan eta erradio alboko lotailuan. Ulna aldeko burua
(buru sakona) ulna hezurraren alboko ertzean sortzen da.
Lotunea: bi sabelek erradioaren burua eta lepoa inguratzen dituzte, eta erradioaren
aurreko gainazalean, alboko ertzean eta atzeko aurpegiaren hurbileko eskualdean
lotzen dira.
Ekintza: besaurrearen eta karpoaren supinazioa.

Erpuruaren muskulu urruntzaile luzea
Jatorria: ulna eta erradio hezurren atzeko aurpegia eta hezur arteko mintza.
Lotunea: I. metakarpianoaren oinaldearen gainazal dortsala.
Ekintza: erpurua hedatzea eta urruntzea (trapezioaren eta I. metakarpo hezurren
arteko giltzaduran dauka eragina).

Erpuruaren muskulu hedatzaile laburra
Jatorria: erradio hezurraren atzeko aurpegian eta hezur arteko mintzean (erpuruaren
muskulu urruntzaile luzea baino urrutiago).
Lotunea: erpuruaren hurbileko falangearen oinarriaren atzeko aurpegian.
Ekintza: erpuruaren metakarpo eta falange arteko giltzadura hedatzea; erpuruaren
karpo eta metakarpo arteko giltzadura hedatzea.

28



Erpuruaren muskulu hedatzaile luzea
Jatorria: hezur arteko mintzaren atzeko aurpegia eta ulna hezurraren atzeko aurpegia.
Lotunea: erpuruaren urrutiko falangearen oinaldearen atzeko aurpegia.
Ekintza: erpuruaren falangeen arteko giltzadurak hedatzea, erpuruaren karpo eta
metakarpo giltzadura hedatzea, eta erpuruaren metakarpoaren eta falangearen arteko
giltzadura hedatzea.

Erakuslearen muskulu hedatzailea
Jatorria: hezur arteko mintzaren atzeko aurpegia eta ulna hezurraren atzeko aurpegia.
Lotunea: 2. atzamarraren hedatzailearen aponeurosia (urrutiko falangean).
Ekintza: 2. atzamarra hedatzea.

BESOAREN ATZEKO KONPARTIMENTUA
Besoko trizeps muskulua
Jatorria(k): buru luzea eskapularen tuberkulu infraglenoideoan; alboko burua
humeroaren atzeko aurpegian eta muskuluarteko alboko trenkada brakialean; eta
erdialdeko burua humeroaren atzeko aurpegian eta muskuluarteko trenkada brakial
medialean.
Lotunea: ulna hezurraren olekranon gunean.
Ekintza: ukondoa hedatzea, eta buru luzeak besoa hurbildu eta hedatzea.

29



Erradio nerbioaren ibilbidea, adarrak eta topografia
Plexu brakialaren goiko enborrak (C5‐C6), tarteko enborrak (C7) eta beheko enborrak
(C8‐T1) osatzen duten atzeko banaketaren atzeko faszikuluaren adar terminala da.
Besapean hiruki humerotrizipitaletik besoaren atzeko konpartimentura pasatzen da.
Humeroaren atzeko aurpegian erradio nerbioarentzako ildotik abiatzen da; trizepsaren
buru medialaren eta alboko buruaren bitartetik igarotzen da. Besoko alboko gihar
arteko trenkada zeharkatzen du, eta besoaren aurreko aurpegian kokatzen da. Alboko
bizeps‐ildotik abiatzen da, eta muskulu brakialaren eta brakiorradialaren artetik
igarotzen da. Besoan, adar sentikorrak ematen ditu: larruazaleko behe‐alboko nerbio
brakiala (besoaren atzeko alboko gunearen sentikortasuna jaso), larruazaleko atzeko
nerbio brakiala (besoaren atzeko aurpegiaren hedatzaile gunearen sentikortasuna jaso)
eta larruazaleko atzeko nerbio antebrakiala (besaurrearen atzeko aurpegiaren
hedatzaile gunearen sentikortasuna jaso). Ukondoan, alboko epikondilora heltzean, bi
adarretan banatzen da: azalekoa eta sakona. Adar sakonak, giharrak eta giltzadurak
inerbatzen ditu, eta erradioaren alboko aurpegia inguratzen du ukondo‐hobian.
Besaurreko atzeko konpartimentura pasatzen da, eta muskulu supinatzailea
zeharkatzen du; zeharkatu ostean, atzeko hezur arteko nerbio deritzo. Azaleko adarra,
larruazalerako sentikortasuna jaso eta, karpoan giltzaduretarako jasotzen da. Azaleko
adarra besaurretik jaisten da muskulu brakioerradialak estalita. Azaleratu egiten da
besaurrearen eskualde distalean. Tabako‐ontzi anatomikoaren sabaitik igarotzen da.
Eskugainean zehar zabaltzen da, honen larruazala inerbatuz. Ulna nerbioarekin
komunikatzen da, komunikazio‐adar baten bitartez. Hatz‐nerbio dortsalak ematen ditu;
1., 2. eta 3. atzamarren bizkarralde guneen sentikortasuna jasotzeko.

30



Tabako‐ontzi anatomikoa
Karpoaren atzeko alboko gunearen eta I. metakarpoaren oinarriaren inguraldean, alde
batetik, erpuruaren muskulu urruntzaile luzea eta erpuruaren muskulu hedatzaile
laburra igarotzen dira, eta, bestetik, erpuruaren muskulu hedatzaile luzea ere bai;
adierazitako tendoiak uzkurtzen direnean, bertako larruazalean atzeman daitezke, eta
hiruki itxurako hobia eratzen dute. Hiruki itxurako hobi horretatik, zeiharki igarotzen
da erradio arteria. Hiruki itxurako hobiari tabako‐ontzi anatomiko deritzo eta bere
mugak honako hauek dira: alboko ertzean, erpuruaren urruntzaile luzearen eta
erpuruaren hedatzaile laburraren giharrak daude. Erdiguneko ertzean, aldiz,
erpuruaren muskulu hedatzaile luzea. Zoruan, eskafoide eta trapezio hezurrak, eta
karpoaren erradio aldeko muskulu hedatzaile luzearen eta laburraren tendoiak.

Ukondo‐hobia
Ukondoaren aurreko aurpegian agertzen den hiruki itxurako sakonunea. Edukiaren
albotik erdialderantz, honako egitura hauek agertzen dira: erradio nerbioa, besoko
bizeps muskuluaren tendoia, besoko arteria eta erdiguneko nerbioa. Hobiaren mugak
honako hauek dira: alboko gunean muskulu brakioerradiala, erdialdean muskulu
pronatzaile biribila, zoruan muskulu brakial eta supinatzaileak, eta sabaian bizeps
brakialaren tendoia, gainazaleko faszia eta besaurreko larruazala. Zoruan, lotuta
geratzen dira zefaliko zaina eta basilika zaina, ukondoaren erdiguneko zainaren
bitartez.

31



II. atala. Behe‐gorputzadarra

Oinazpiko alboko eta erdialdeko nerbioen gihar taldeak
Oinazpian dauden giharrak bi nerbioek inerbatzen dituzte: oinazpiko erdialdeko
nerbioa eta oinazpiko alboko nerbioa. Bi nerbio horiek tibia nerbioaren adarrak dira,
eta, esan bezala, oinazpian lotzen diren giharrak inerbatzen dituzte. Bi adar horien
bitartez inerbatutako giharrak laburrak dira, eta oinaren behatzak mugitzeaz gain
oinazpiko arkuak mantentzen dituzte. Oinazpi‐arkuak mantentzea ezinbestekoa da
euste‐oinarri egonkorra mantentzeko. Oinazpian badira beste tendoi batzuk ere; gihar
luze horiek zangoan dute jatorria, eta beste gihar taldekoak dira (hurrengo gaietan
deskribatuko dira).

zatikia
Oin‐zolako L4‐S3 ‐ m. 1. behatzaren urruntzailea ‐ behatzentzako oin‐zolako
n. mediala ‐ m. behatzen tolestaile laburra adartxoak
‐ m. 1. behatzaren tolestaile laburra
(buru mediala)

zatikia
Oin‐zolako L4‐S3 ‐ m. lunbrikalak ‐ behatzentzako oin‐zolako
alboko n. ‐ m. 1. behatzaren hurbiltzailea adartxoak
‐ m. oin‐zolako karratua
‐ m. 5. behatzaren urruntzailea
‐ m. oin‐zolako hezur‐artekoa
‐ m. hezur arteko dortsalak
(alboko burua)
32



Oin‐zolako nerbioen gihar taldeen deskribapena, topografia eta ekintzak
SAKONEKO PLANOA (4. GERUZA): OINAZPIA
Hezur arteko giharrak txikiak dira, eta metatartso hezurren arteko guneetan kokatzen
dira. Metatartso hezurren diafisietan sortzen dira, eta tendoiak hurbileko falangeetan
lotzen dira. Sakoneko geruza horretan bi hezur arteko gihar desberdin agertzen dira:
oinazpiko hezur arteko giharrak eta oingaineko (oin‐bizkar) hezur arteko giharrak.
Oingaineko hezur arteko giharrak. Luma itxuradun giharra da. Metatartsoen

diafisietan daukate jatorri gunea. Luma itxurako sabelek metatartsoen arteko
espazioak betetzen dituzte, eta 2., 3. eta 4. behatzen hurbileko falangeetan lotzen dira.
Behatzen bizkargaineko aponeurosi gunean ere lotzen dira. 2. behatzaren diafisia
ardatz lerro bezala kontuan hartuz, hezur arteko muskuluak urruntzaileak dira, hau da,
behatzak 2. behatzarekiko urrundu egiten dira. 2. behatzaren metatartsoaren
diafisiaren erdiko eta alboko guneetan oingaineko hezur arteko muskuluak daude;
beraz, 2. behatza alboko gunerantz eta erdialdeko gunerantz urrundu daiteke. 3. eta 4.
behatzek diafisiaren alboko guneetan dauzkate oingaineko hezur arteko muskuluak,
beraz, 2. behatzarekiko urrundu egiten dira. Oingaineko hezur arteko muskuluek,
urruntzaileak izateaz gain, hurbileko falangea tolesten laguntzen dute. Oin‐zolako
alboko nerbioaren bitartez daude inerbatuak. Azkenik, 1. eta 5. behatzek berezko
urruntzaile muskuluak dituzte, eta azaleko planoan kokatzen dira (aurrerago landuko
dira).
Oin‐zolako hezur arteko muskuluak. Luma itxuradun giharra da. Diafisi bakarrean
sortzen da; 3., 4. eta 5. metatartsoen diafisien erdialdeko aurpegian, hain zuzen ere.

33



Oingaineko hezur arteko giharrak ez bezala, hauek hurbiltzaileak dira. 1. behatzak
berezko hurbiltzailea dauka hirugarren geruzan, eta 2. behatzaren hurbiltzaile funtzioa
oingaineko hezur artekoaren bitartez gauzatzen da. Oin‐zolako hezur arteko
muskuluak hurbiltzaileak izateaz gain hurbileko falangean lotzen direnez, azken horiek
tolesten laguntzen dute. Oin‐zolako alboko nerbioaren bitartez daude inerbatuak.
3. GERUZA: OINAZPIA
Geruza honetan hiru gihar kokatzen dira: 1. behatzaren tolestaile laburra, 1.
behatzaren hurbiltzailea, eta 5. behatzaren tolestaile laburra.
1. behatzaren hurbiltzailea (behatz lodiaren muskulu hurbiltzailea). Bi faszikulu ditu:
bata zeharra eta bestea zeiharra.
Jatorria(k): faszikulu zeharra III., IV. eta V. metatartso‐falange arteko giltzaduretan
sortzen da. Faszikulu zeiharra 3. falka‐hezurrean (3. ziri‐hezurrean), kuboide hezurrean,
II., III. eta IV. metatartsoen oinarrietan eta peroneo muskulu luzearen tendoian (fibula‐
muskulu luzearen tendoian).
Lotunea: I. metatartsoaren diafisiaren urrutiko gunean dagoen alboko hezurtxo
sesamoideoan eta 1. falangearen hurbileko alboko aurpegian.
Ekintza: behatz lodia besteekiko hurbiltzen eta oinazpiko arku zeharra mantentzen
laguntzen du (faszikulu zeharraren bitartez).
Inerbazioa: oin‐zolako alboko nerbioa.

Behatz lodiaren muskulu tolestaile laburra
Jatorria: erdialdeko ziri‐hezurra, kuboide hezurra, oinazpiko lotailu luzea, atzeko tibia
muskuluaren tendoian. Giharra bi burutan banatzen da: erdialdeko burua eta alboko
burua.
34



Lotunea(k): erdialdeko burua behatz lodiaren muskulu urruntzailean lotzen da,
erdialdeko hezur sesamoideoan, eta behatz lodiaren hurbileko falangean ere bai.
Alboko burua behatz lodiaren hurbiltzailearen tendoian, erdialdeko hezur
sesamoideoan eta behatz lodiaren hurbileko falangean.
Ekintza: behatz lodia tolestea.
Inerbazioa: oin‐zolako erdialdeko nerbioa (erdialdeko burua) eta oin‐zolako alboko
nerbioa (alboko burua).

Behatz txikiaren muskulu tolestaile laburra
Jatorria: V. metatartsoaren oinarrian eta oinazpiko lotailu luzean.
Lotunea: 5. behatzaren hurbileko falangean. Beti agertzen ez bada ere, giharrak
metatartsoaren diafisian lotzen den faszikulu bat eman dezake.
Ekintza: oin‐azpiko arku zeharra mantentzen du, eta 5. behatza tolesten eta urruntzen
du (gehigarrizko faszikuluaren bitartez).

2. GERUZA: OINAZPIA
Behatzen muskulu tolestaile luzearen tendoiarekin erlazionaturiko giharrak agertzen

dira geruza honetan.
Oinazpiaren gihar karratua. Gihar laua da, lauki itxurakoa.
Jatorria: kalkaneo hezurra.
Lotunea: behatzen muskulu tolestaile luzearen tendoian.
Ekintza: oinazpiko luzetarako arkua mantentzea eta tolestea.
35



Muskulu lunbrikalak
Jatorria: behatzen muskulu tolestaile luzearen tendoian. 2., 3. eta 4. lunbrikalak
tolestaile luzearen tendoien artean eta 1. lunbrikala tolestaile luzearen 2. tendoian.
Lotunea: 2., 3., 4. eta 5. behatzen hurbileko falangeen erdialdeko aurpegian.
Ekintza: metatartso‐falange giltzadura tolestea eta falangeen arteko giltzadura
hedatzea, 2., 3., 4. eta 5. behatzetan. Adierazitako behatzek behatz lodirantz
hurbiltzen laguntzen dute.
Inerbazioa: 1. lunbrikala oin‐zolako erdialdeko nerbioak inerbatzen du, eta 2., 3. eta 4.
lunbrikala oin‐zolako alboko nerbioak.

1. GERUZA: OINAZPIAREN AZALEKO GERUZA
Behatz lodiaren muskulu urruntzailea. Behatz lodia erdialderantz mugitzen du

(besteekiko urrunduz).
Jatorria: kalkaneoaren tuberositatearen erdialdeko irtengunean eta oinazpiko
aponeurosian.
Lotunea: erdialdeko sesamoideo hezurrean eta behatz lodiaren hurbileko falangearen
erdialdeko aurpegian. Askotan, lotune‐tendoiaren eta metatartso‐falange
giltzaduraren artean sinobia‐poltsa agertzen da.
Ekintza: behatz lodia urruntzen eta tolesten laguntzen du; erdialdeko luzetarako
oinazpiko arkua mantentzen laguntzen du.
Inerbazioa: oin‐zolako erdialdeko nerbioa.

Behatzen muskulu tolestaile laburra. Oinazpiko aponeurosiaren eta behatzen muskulu
tolestaile luzearen tendoiaren artean kokatzen da.
Jatorria: kalkaneoaren tuberositatea eta oinazpiko aponeurosia. Lau faszikulutan
banatzen da eta faszikulu bakoitza dagokion behatzean lotzen da.
Lotunea: 2., 3., 4. eta 5. behatzen tarteko falangeetan.
36



Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. behatzak tolestea eta oinaren luzetarako arkua sostengatzea.
Inerbazioa: oin‐zolako erdialdeko nerbioa.

Behatz txikiaren muskulu urruntzailea. Oinazpiaren alboko gunean kokatzen da,

oinazpiaren alboko goragunean.
Jatorria: kalkaneoaren tuberositatea.
Lotunea: 5. behatzaren hurbileko falangean (behatz txikiaren muskulu tolestailea baino
aurrerago eta alborago kokatzen da).
Ekintza: behatz txikia urruntzea eta tolestea. Alboko oinaren luzetarako arkuaren
sostenguan laguntzen du.
Oin‐zolako nerbioen ibilbidea, adarrak eta topografia
Oin‐zolako nerbioak tibia aldeko nerbioaren adarrak dira. Tibia aldeko nerbioa zangoan
sortzen da (nerbio ziatikoaren adarra da; iskion nerbioaren adarra). Tibia aldeko
nerbioa erdialdeko maleoloaren atzetik igarotzen da, eta oinazpira ailegatzen da.
Oinazpian, behatz lodiaren muskulu urruntzailea baino sakonago agertzen da.
Oinazpiaren erdiko eskualdean, tibia aldeko nerbioa bi adarretan banatzen da:
erdialdeko oin‐zolako nerbioa eta alboko oin‐zolako nerbioa. Erdialdeko oin‐zolako
nerbioa behatzen tolestaile laburraren eta 1. behatzaren urruntzailearen artetik
abiatzen da. Oinazpiaren erdialdeko 2/3 gunearen sentikortasuna jasotzen du, eta
behatzentzako adar sentikorretan adarkatzen da; adartxo horiek 1., 2., 3. eta 4.
behatzen erdialdeko guneen sentikortasuna jasotzen dute, eta adierazitako behatzen
urruneko falangeen bizkar aldeak. Alboko oin‐zolako nerbioa 5. behatzaren
urruntzailearen eta oin‐zolako karratuaren artetik igarotzen da, tolestaile laburraren
sakonetik, hain zuzen. Oinazpiaren alboko gunearen sentikortasuna jasotzen du, eta
37



behatzentzako adar sentikorretan banatzen da; adartxo horiek 4. behatzaren alboko
gunea eta 5. behatzaren azpialdearen sentikortasuna jasotzen dute.
Tibia nerbioaren gihar taldea
Zangoko giharrek duten kokapenaren arabera sailkatzen dira. Hau da, bi talde nagusi
daude: zangoaren aurreko konpartimentuko giharrak eta zangoaren atzeko
konpartimentuko giharrak. Bi konpartimentu horiek tibia eta fibula (perone hezurra)
hezurren arteko mintzak banatzen ditu. Zangoaren aurreko konpartimentuan dauden
giharrak aldi berean bi taldetan banatzen dira: zangoaren hedatzaile‐konpartimentua,
eta zangoaren alboko edota zangoaren fibula aldeko konpartimentua. Azkenik,
zangoaren atzeko konpartimentuko giharrak tolestaileak dira, eta azaleko eta
sakoneko gihar taldeak bereizten dira.


zatikia
Tibia L4‐S3 ‐ m. trizeps surala ‐ larruazaleko n sural mediala (n. surala)

‐ m. oin‐zolako m ‐ kalkaneoarentzako alboko adarrak
‐ m. popliteoa ‐ kalkaneoarentzako adar medialak
‐ m. atzeko m tibiala ‐ larruazalerako n dortsolaterala
‐ m. behatzen tolestaile luzea
‐ m. 1. behatzaren m tolestaile luzea

Tibia nerbioaren gihar taldeko giharrak zangoaren atzeko konpartimentuan kokatzen

dira. Taldeko gihar batzuk zangoan bertan lotzen dira, baina gehienak oinazpian lotzen
dira. Gihar hauek guztiak tolestaileak dira, eta kokapenaren arabera bi taldetan
banatzen dira: azaleko taldea eta sakoneko taldea. Sakoneko taldea azaleko taldetik
38



bereizia dago zangoaren sakoneko fasziaren bitartez. Sakoneko zein azaleko giharrak
tibia nerbioaren bidez inerbatuak daude.
ZANGOAREN ATZEKO KONPARTIMENTUKO TALDE SAKONA
Sakoneko eskualdean lau gihar daude: belaunatze‐muskulua (muskulu popliteoa),

behatz lodiaren muskulu tolestaile luzea, behatzen muskulu tolestaile luzea eta atzeko
tibia‐muskulua. Popliteo muskuluak belaunean eragiten du, eta beste guztiek orkatila
mugitzen dute.
Muskulu popliteoa
Oso sakon kokatzen da, eta gihar laburra da. Bere tendoiak bat egiten du belaunaren
giltzadura‐kapsularekin.
Jatorria: femurraren alboko kondiloaren goiko gunean.
Lotunea: tibia‐hezurraren atzeko eskualdearen goiko gunean.
Ekintza: belauneko giltzadura babesten du, eta belaunaren tolesturaren hasierako
fasean parte hartzen du. Hau da, erdialderako biratzearen bitartez belauna
desblokeatzen du. Hobi popliteoaren zorua eratzen du (aurrerago landuko da;
belaunatze‐hobia). Hobi popliteoa belaunaren atzeko eskualdean kokatzen den gunea
da, eta bertatik igarotzen dira izterretik zangorantz doazen nerbio eta odol‐hodiak.

Behatz lodiaren muskulu tolestaile luzea
Jatorria: fibula hezurraren atzeko eskualdean eta hezur arteko mintzean.
Lotunea: behatz lodiaren urruneko falangean tendoi indartsu baten bitartez. Gihar‐
sabela zangoaren atzeko eskualdearen alboko gunean kokatzen da, eta orkatilara
ailegatu baino lehen tendoia ematen du. Tibia hezurraren urruneko epifisian tendoia
39



erdialderago kokatzen da orkatilaren erdialdetik igaroko delako, eta oinazpira
igarotzen da astragalo (talus‐hezurra) eta kalkaneo gunetik. Oinazpian, tendoia behatz
lodiaren muskulu tolestaile laburrak dituen bi faszikuluen artetik igarotzen da, lotura
gunera heldu arte.
Ekintza: behatz lodia tolestea. Oinaren inbertsioan eta toleste funtzioetan laguntzen
du. Ibilaldian zehar oina supinatzen laguntzen du, ezinbestekoa da pausoa egoki
emateko. Oin‐puntetan jartzen laguntzen du, eta orpoa goratzen, saltoa egiteko edota
oina aireratzeko. Erdialdeko oinaren luzetarako arkuaren sostenguan parte hartzen du,
eta talus eta kalkaneo hezurrak egonkortzen ditu.

Atzeko tibia‐muskulua
Jatorria: tibia hezurraren atzeko eskualdean, fibula hezurraren atzeko eskualdean eta
hezur arteko mintzean. Behatz lodiaren muskulu tolestaile luzea baino erdialderago
kokatzen da. Orkatilaren erdialdeko gunetik igarotzean, tendoia behatzen muskulu
tolestaile luzearen azpitik (sakon) igaro eta azken hori baino erdialderago kokatzen da;
horrela, erdialdeko maleoloaren atzetik igarotzen da, bertatik igarotzen diren beste
egiturak baino aurreratuago. Maleoloaren atzetik igarotzen denean, tendoia sinobia‐
poltsan barneratuta dago.
Lotunea: hezur nabikularra, 1., 2. eta 3. falka‐hezurretan (ziri‐hezurrak) eta 2., 3. eta 4.
metatartso hezurren oinarrietan.
Ekintza: oinaren inbertsioa eta oina tolestea. Oin‐puntetan jartzen laguntzen du,
ibiltzean eta salto egitean parte hartzen du orpoa aireratzen, eta oinaren arku zeharra
mantentzen du.

40



Behatzen muskulu tolestaile luzea
Jatorria: zangoaren atzeko eskualdearen erditik.
Lotunea: tibiaren beheko herenetik 2., 3., 4. eta 5. behatzen urruneko falangeetaraino
ailegatzen da. Gihar atala atzeko tibia‐muskulua baino azalerago agertzen da, eta
erdialdeko maleoloaren atzeko eskualdetik igarotzean, atzeko tibia‐muskuluaren
tendoia baino atzerago kokatuko da lau tendoi‐adar eman baino lehen. Lau tendoi
horiek urruneko falangeetan lotzen dira. Tendoitxo horietan muskulu lunbrikalak eta
oinazpiko muskulu karratua lotzen dira.
Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. behatzak tolesten eta oina supinatzen eta orkatila tolesten
laguntzen du. Oin‐puntetan jartzen laguntzen du, ibiltzean eta salto egiterakoan orpoa
aireratzen ere bai, eta oinaren luzetarako arkua mantentzen du.

ZANGOAREN ATZEKO KONPARTIMENTUKO AZALEKO TALDEA
Azaleko taldean hiru muskulu daude: muskulu gastroknemioa (gastrocnemius giharra),
muskulu soleoa (soleus giharra) eta oinazpiko muskulua (oinazpi‐giharra). Hiru gihar
horiek orpoan lotzen dira, eta indartsu tolesten dute orpoa. Oso gihar indartsuak dira,
potentzia handikoak, eta ibilaldian gorputza aurrerantz proiektatzen dute. Horrez gain,
zutikako jarreran gorputza goratzen dute (oin‐puntetan jarri). Muskulu gastroknemioa
eta oinazpiko muskulua femurrean sortzen dira; beraz, belaunean ere ekintza
gauzatzen dute; belauna tolesten dute.
Muskulu soleoa
Jatorria: gihar zabala denez, tibia hezurraren atzeko eskualdean, fibula hezurraren
alboko ertz eta buruan eta muskulu soleoaren lerroan sortzen da.
Lotunea: kalkaneoaren tuberositatearen atze‐beheko eskualdean (kalkaneo‐
tendoiaren bitartez). Muskulu soleoaren jatorri gunean, eraztun itxurako tendoigunea
41



agertzen da (hezur arteko mintzaren eskualdean), eta bertatik odol‐hodi popliteoak eta
tibia nerbioa igarotzen dira sakoneko gunera ailegatzeko.
Ekintza: orkatila tolestea eta orpoa goratzea. Oinaren supinatzailea da, eta oin‐
puntetan jartzen gaitu; ibilaldian eta salto egitean orpoa aireratzen du.

Muskulu gastroknemioa
Jatorria(k): azalekoenak dira eta bi buru ditu (erdialdekoa eta albokoa). Erdialdeko
buruaren jatorria femurraren erdialdeko kondiloan dago, eta alboko burua alboko
kondiloan.
Lotunea: bi sabelak batzen dira eta tendoi bakarra eratzen dute muskulu soleoaren
tendoiarekin bat; kalkaneoaren tendoia kalkaneoaren tuberositatearen atze‐beheko
eskualdean lotzen da. Muskulu gastroknemioa muskulu soleoa baino azalerago dago,
eta zangoan muskulu soleoa ia guztiz estaltzen du, zangoaren alboko eta erdialdeko
ertz guneak izan ezik. Oso gihar indartsua da, eta uzkurtzean larruazalean goragunea
eratzen du. Autore batzuek zangosagarraren trizeps muskulu izendatzen dute muskulu
soleoaren eta muskulu gastroknemioaren batura. Hobi popliteoaren alboko eta
erdialdeko ertzak muskulu gastroknemioaren bi buruek eratzen dituzte.
Ekintza: orkatila tolestea eta orpoa goratzea. Oinaren supinatzailea da eta oin‐
puntetan jartzen gaitu; ibiltzean eta salto egitean orpoa aireratzen du. Horrez gain,
oinazpiak zoruaren kontra daudenean (ibiltzeko berme‐fase bikoitzean) belauna
tolesten du.

Oinazpiko muskulua
Jatorria: gihar‐sabela nahiko txikia dauka, eta femurraren alboko kondiloan sortzen da.
42



Lotunea: tendoi luzea dauka, eta muskulu soleoarekin eta gastroknemioarekin batera,
kalkaneoaren tendoian bat eginez, kalkaneoaren tuberositatearen atze‐beheko
eskualdean lotzen da.
Ekintza: orkatila eta belauna tolestea. Hobi popliteotik igarotzen diren odol‐hodi eta
nerbioak babesten ditu.

Tibia nerbioaren ibilbidea, adarrak eta topografia
Nerbio ziatikoaren adarra da (iskion nerbioa). Hobi popliteoaren erditik igarotzen da.
Bertan adarrak ematen ditu arestian aipatutako giharrak inerbatzeko. Soleoaren
arkutik pasatzen da eta sakon barneratzen da, atzeko tibia‐muskuluaren gainazaletik
beheratuz erdialdeko maleoloraino ailegatu arte (bidean, aipatutako giharrak
inerbatzen ditu). Tartsoko tuneletik igarotzen da, behatz lodiaren muskulu tolestaile
luzearen eta behatzen muskulu tolestaile luzearen artetik; azkenik, oinazpian bi
adarretan banatzen da (oin‐zolako erdialdeko eta alboko nerbioak). Giharrak
inerbatzeko adarrak emateaz gain, zangoaren hezur arteko nerbio‐adarra ematen du
(tibia‐fibula giltzadura inerbatzeko). Azkenik, larruazalerako adarrak ematen ditu:
larruazalerako nerbio sural mediala (anastomosia egiten du fibularen adar
komunikatzailearekin, nerbio surala emateko; gastroknemio buruen artetik sortzen
da). Zangoaren atzeko eskualdearen erdiko gunearen azaleraren sentikortasuna
jasotzen du, eta adartxoak ematen ditu: kalkaneoarentzako alboko adarra eta
larruazalerako adar dortsolaterala; orkatilaren alboko gunearen sentikortasuna
jasotzeko. Azkenik, tibia‐nerbioak kalkaneoarentzako adar mediala ematen du,
orpoaren sentikortasuna jasotzeko.

43



Hobi popliteoa (belaunatze‐hobia)
Belaunaren atzeko eskualdean dagoen erronbo itxurako depresioa. Belaunatze‐hobian
sei horma daude, eta horma horietan giharrak eta aponeurosi‐ehunak:
1. Goi‐alboko pareta: izterraren bizeps giharra.
2. Goi‐erdialdeko pareta: muskulu semitendinosoa (semitendinosus giharra),
muskulu semimenbranosoa (semimembranosus giharra), muskulu grazila (gihar
liraina) eta muskulu sartorioa.
3. Behe‐alboko pareta: muskulu gastroknemioa (alboko burua) eta oinazpiko
muskulua.
4. Behe‐erdialdeko pareta: gastroknemioa (erdialdeko burua).
5. Aurreko pareta: femur hezurra eta muskulu popliteoa.
6. Atzeko pareta: hobi popliteoaren aponeurosi ehuna.

Edukia: kanpotik barrurantz; nerbio ziatikoa (iskion nerbioa) erronboaren goiko
angeluan, bi adar terminal ematen ditu: tibia‐nerbioa eta fibula‐nerbio komuna.
Erronboaren erdian, arteria eta zain popliteoa.

Kontzeptua: zangoaren fasziak
Faszia zabalaren jarraipena zangoaren faszia da (faszia zabala edota faszia lata
aurrerago landuko da). Zangoa estalita geratzen da, bere osotasunean, faszia horren
bitartez. Faszia horrek faszia zeharra ematen du zangoaren atzeko eskualdean;
zangoaren sakoneko faszia deritzo. Sakoneko faszia horrek bitan banatzen du atzeko
konpartimentua: sakoneko eta azaleko atzeko konpartimentuak. Horrez gain,
zangoaren fasziak aurreko eta atzeko hedapenak bidaltzen ditu alboko
konpartimenturantz; horrela, alboko konpartimentuan dauden giharrak bilduta
geratzen dira zangoaren fasziaren bitartez. Beraz, zangoaren aurreko eta atzeko gihar
arteko trenkaden bitartez, aurreko, atzeko eta alboko konpartimentuak sortzen dira.
44



Aurreko konpartimentuan muskulu hedatzaileak daude, albokoan fibula‐muskuluak,
atzeko sakonekoan sakoneko tolestaileak, eta atzeko azalekoan azaleko tolestaileak.

Tartsoaren kanala
Muskulu tolestaileen tendoiak igarotzeko tartsoan dagoen erretinakulua da. Zangoaren
fasziaren hedapena da, erdialdeko maleolotik kalkaneora arte hedatzen da.
Erretinakulutik honako anatomia‐egitura hauek igarotzen dira (erdialdetik alborantz
eta aurretik atzerantz abiatuz): atzeko tibia‐muskuluaren tendoia, behatzen tolestaile
luzearen tendoia, tibia‐nerbioa bere arteria eta zainarekin, eta, aurreko egiturak baino
zertxobait sakonago, behatz lodiaren tolestaile luzearen tendoia.

Fibula‐nerbio komunaren gihar taldea
Fibula‐nerbio komuna nerbio ziatikoaren alboko adar terminala da. Hobi popliteoaren
sarrera gunean, nerbio ziatikoa bi adarretan banatzen da; fibula‐nerbio komunak ez du
hobi popliteoa zeharkatzen, tibia‐nerbioak ez bezala; fibula‐nerbio komuna alboko
gunetik desbideratu egiten da, belaunaren aurre‐alboko eskualdera igarotzeko. Fibula‐
nerbio komuna bi adarretan banatzen da: (i) sakoneko fibula‐nerbioa eta (ii) azaleko
fibula‐nerbioa. Nerbio bakoitzak bere gihar taldea dauka. Sakoneko fibula‐nerbioak
zangoaren aurreko konpartimentuko eta oinaren bizkarraldeko giharrak inerbatzen
ditu, eta azaleko fibula‐nerbioak zangoaren alboko konpartimentukoak.

Nerbioa Bizkar‐ Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako adarra(k)

muin
zatikia
Peroneo L4‐S2 ‐ larruazalerako n. surala

komuna ‐ adar komunikatzailea
Azaleko n. ‐ m. peroneo luzea ‐ larruazalerako n. dortsomediala

peroneoa ‐ m. peroneo laburra ‐ larruazalerako tarteko n. dortsala
45



Sakoneko n. ‐ m. aurreko tibiala ‐ larruazalerako behatz lodiarentzako
peroneoa ‐ m. peroneo hirugarrena alboko nerbioa
‐ m. behatzen hedatzaile ‐ larruazalerako bigarren behatzarentzako
luzea nerbio mediala
‐ m. behatzen hedatzaile
laburra
‐ m. behatz lodiarentzako
hedatzaile luzea
‐ m. behatz lodiarentzako
hedatzaile laburra

Sakoneko fibula‐nerbioaren gihar taldea. Oinaren bizkarraldearen giharrak eta
zangoaren aurreko konpartimentuko giharrak inerbatzen ditu. Gihar hauek guztiak
hedatzaileak dira, eta orkatila hedatu egiten dute.
Behatzen muskulu hedatzaile laburra eta behatz lodiaren muskulu hedatzaile laburra
Jatorria: kalkaneoaren bizkarralde aurpegia; hiru faszikulutan banatzen da.
Lotunea: 2., 3. eta 4. behatzen bizkarraldeko aurpegietan tendoi finaren bitartez lotzen
dira, eta behatz lodian bere tendoi finaren bitartez. Behatzetan hedatzaile luzearen
tendoiekin bat egiten dute, eta azken horien alboetan lotzen dira.
Ekintza: 1., 2., 3. eta 4. behatzak hedatzea.

Aurreko tibia‐muskulua
Jatorria: aurreko konpartimentuan aurre‐erdialderago kokatzen den giharra da aurreko
tibia‐muskulua. Tibiaren hurbileko diafisiaren alboko aurpegian sortzen da, hezur
arteko mintzean eta baita zangoaren faszian ere.
Lotunea: zangoaren urruneko herenean giharraren tendoia agertzen da, eta I.
metatartsoaren oinarrian eta 1. falka‐hezurrean (erdialdeko ziri‐hezurra) lotzen da.
Ekintza: orkatila hedatu, oinaren supinazioa egin eta oinaren arkuak mantentzen ditu.

46



Behatz lodiaren muskulu hedatzaile luzea
Aurreko tibia‐muskuluaren alboan kokatzen da.
Jatorria: fibula‐hezurra, zangoaren faszia eta hezur arteko mintza.
Lotunea: behatzen muskulu hedatzaile luzearen eta aurreko tibia‐muskuluaren artean
igarotzen da, bere tendoia oinaren bizkarralde guneraino heldu arte; behatz lodiaren
urruneko falangean lotzen da.
Ekintza: behatz lodia hedatu eta orkatilaren aurretik igarotzen denez, orkatila hedatzen
laguntzen du.

Behatzen muskulu hedatzaile luzea
Aurreko konpartimentuan dauden giharren artean hauxe dago alboan.
Jatorria: tibia‐hezurraren alboko kondiloa, fibula‐hezurrean eta hezura arteko
mintzean.
Lotunea: bere tendoia oinaren bizkarralde eskualderaino ailegatzen da, behatz
lodiaren hedatzaile luzea baino alborago. Orduan, lau tendoietan banatzen da, eta 2.,
3., 4. eta 5. behatzen urruneko falangeetan lotzen dira (behatzen bizkarraldeko
aponeurosietan lotzen dira).
Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. behatzak hedatzea, oina hedatzea eta oinaren ebertsioan
(pronatzean) laguntzea.

Fibula‐muskulu hirugarrena
Behatzen muskulu hedatzaile luzearen zatitzat hartzen da, muskulu‐zuntzak lotuta
baitaude.
Jatorria: behatzen muskulu hedatzaile luzearen desdoblamendua.
Lotunea: behatzen muskulu hedatzaile luzearekin batera, fibula‐muskulu
hirugarrenaren tendoia beherantz abiatzen da oinaren bizkarralde guneraino, eta V.
metatartsoaren oinarrian lotzen da.
Ekintza: muskulu ezegonkorra da; oina hedatzen eta ebertsioan laguntzen du.
47



Azaleko fibula‐nerbioaren gihar taldea
Zangoaren alboko konpartimentuan dauden giharrak inerbatzen ditu.
Fibula‐muskulu luzea
Alboratuen kokatzen den muskulua da.
Jatorria: fibula‐hezurraren burua eta fibula‐hezurraren alboko aurpegiaren 2/3 eta
zangoaren faszia.
Lotunea: zangoaren alboko konpartimentuan zehar beherantz egiten du, tendoia eman
arte. Tendoia alboko maleoloaren atzetik igarotzen da, eta oinaren alboko gunean
kuboide‐hezurraren parean agertzen da. Oinazpiko lotailu luzea baino sakonago
kokatzen da, eta oinaren alboko gunetik oinaren erdialdeko guneraino ailegatzen da.
Bertan, I. metatartsoaren oinarrian eta I. falka‐hezurrean lotzen da.
Ekintza: oinaren pronatzea eta ebertsioa, eta oinaren arku zeharra mantentzea. Oina
tolesten ere laguntzen du.

Fibula‐muskulu laburra
Fibula‐muskulu luzea baino sakonago.
Jatorria: fibula‐hezurraren alboko gunean, urruneko herenean.
Lotunea: fibula‐muskulu luzearen tendoiarekin batera alboko maleoloaren atzetik
igarotzen da, eta zeiharki zertxobait erdialderantz abiatuz V. metatartsoaren
tuberkuluan lotzen da.
Ekintza: oinaren ebertsioa eta oina tolesten laguntzen du.
Fibula‐muskuluak aponeurosi‐leka baten barruan kokatzen dira. Aponeurosi‐leka hori
nahiko lodia da, eta muskulu hedatzaileen taldetik bereiziak geratzen dira.

48



Fibula‐nerbio komunaren ibilbidea, adarrak eta topografia
Hobi popliteoaren sarrera gunean nerbio ziatikoa bi adarretan banatzen da: fibula‐
nerbio komunak ez du hobi popliteoa zeharkatzen, tibia‐nerbioak ez bezala; fibula‐
nerbio komuna alboko gunetik desbideratu egiten da, belaunaren aurre‐alboko
eskualdera igarotzeko; beraz, nerbio ziatikoaren alboko adarra nerbio peroneo
komuna da. Peroneoaren burua inguratu ondoren (inguratzen ari den bitartean nahiko
azaleratua dago, eta ohikoa izan daiteke fibula‐nerbio komuna lesionatzea gune
honetan), muskulu peroneo luzearen azpian bitan banatzen da: nerbio peroneo sakona
eta azaleko nerbio peroneoa. Banatu baino lehen, adar sentikorrak ematen ditu:
nerbio peroneoaren adar komunikatzailea: larruazaleko nerbio sural medialarekin
batzen da (hau nerbio tibialaren adar sentikorra da), eta nerbio surala eratzen dute
(aurreko gaietan lantzen da). Bigarren adar sentikorra larruazaleko alboko nerbio
surala da, eta zangoaren atzeko eskualdean goi‐ alboko gunearen 2/3en sentikortasuna
jasotzen du. Nerbio peroneo sakona sakonki doa, hezur arteko mintzaren gainetik,
arteria tibialarekin batera. Oinaren bizkarraldean berriro agertzen da, azaleratua, 1.
eta 2. behatzen arteko gunearen sentikortasuna jasotzeko. Azaleko nerbio peroneoa,
muskulu peroneo luze eta laburraren artean kokatzen da. Goiko hedatzaileen
erretinakuluaren parean bi adar ematen ditu: erdialdeko adarra eta albokoa (tartekoa).
Oinaren eta behatzen bizkarraldeen sentikortasuna jasoko dute. Erdialdeko adartxoa
hedatzaileen erretinakulutik (aurrerago landuko da) hedatzen da, eta oinaren
bizkarraldearen sentikortasuna jasotzen du; behatz lodiaren erdialdeko gunearena eta
2. eta 3. behatzena ere bai. Tarteko adartxoa alboko gunetik doa, eta behatzen alboko
guneen sentikortasuna jasotzen du.

KONTZEPTUA: HEDATZAILEEN ERRETINAKULUA
Giza gorputzaren zati batzuetan fasziak tentsio handiagoa egin behar du, eta eskualde
berezi horietan errefortzu funtzioa betetzeko tolesturak aurkezten ditu. Muskulu
hedatzaileen tendoiak hedatzaileen erretinakulutik igarotzen dira orkatilan; fasziaren
49



zuntz zeiharrek eratzen dute orkatilaren aurreko eskualdean tolestura indartsua edota
erretinakulua; bertatik, muskulu hedatzaileen tendoiak iragaten dira oin‐bizkarraldera
igarotzeko. Horrela, tendoiak ez dira orkatilatik aldentzen oina hedatzean,
erretinakuluak tentsioaren bitartez orkatilaren kontra mantentzen dituelako.
Erretinakulutik igarotzean, tendoiak sinobia‐poltsetan barneratuta daude.
KONTZEPTUA: PERONEOEN ERRETINAKULUA
Muskulu hedatzaileekin gertatzen den moduan, muskulu peroneoen tendoiek ere
erretinakuluak behar dituzte. Horretarako, bi erretinakulu daude:
Goikoa: kalkaneotik maleoloraino doa.
Behekoa: hedatzaileen erretinakuluaren hedapena da; muskulu peroneoen
tendoiak sinobia‐poltsaz babesturik daude erretinakulutik igarotzean.

KONTZEPTUA: SINOBIA‐POLTSA
Oin‐bizkarraldean sinobia‐poltsa ugari daude. Oinazpian ere sinobia‐poltsak agertzen
dira; beti, behatzetaraino doazen tendoien inguruan. Poltsa horien funtzioa tendoiaren
marruskadura ekiditea da. Erretinakuluen azpitik kokatzen dira.

Plexu sakroaren gihar taldea (nerbio ziatikoak inerbaturiko gihar taldea eta plexu
sakroaren adar zuzenek inerbaturiko giharrak).
zatikia
Goiko n. gluteoa L4‐S1 ‐ m. tarteko gluteoa
‐ m. gluteo txikia
‐ m. faszia lataren tenkatzailea

Beheko n. gluteoa L5‐S2 ‐ m. muskulu gluteo nagusia

50



‐ larruazalerako atzeko n.
Larruazalerako atzeko S1‐S3 femorala. Izterra: atzeko partea
n. femorala - beheko n. klunealak. Gluteoen
beheko eskualdea

- uzki inguruko adarrak.

Eskrotoa, ezpainak.

Plexutik irteten diren adar
‐ m. piriformea
zuzenak:
S1‐S2 ‐ m. barneko buxatzailea
‐ m. piriformerako n.
L5‐S2 ‐ m. geminoak
‐ barneko m.
L4‐S1 ‐ m. karratu femorala
buxatzailearentzako n.
‐ karratu femoralaren
nerbioa

‐ m. semitendinosoa
‐ n. ziatikoa
‐ m. semimenbranosoa
L4‐S3
‐ m. bizeps femorala:

buru luzea
buru laburra
‐ m. hurbiltzaile nagusia
Plexu sakroa L5‐S3 nerbioetatik eratzen da, eta L4 eta S4 nerbioen atal batetik ere bai.
Behe‐gorputzadarraren atzeko eskualdera abiatzen dira plexu sakroaren nerbioak, eta
horrela izendatzen dira: goiko nerbio gluteoa, beheko nerbio gluteoa, larruazalerako
atzeko nerbio femorala, muskulu piriformearentzako nerbioa, barneko muskulu
buxatzailearentzako nerbioa, karratu femoralaren nerbioa eta nerbio ziatikoa (iskion‐
nerbioa). Nerbio hauek guztiak plexu sakroaren gihar taldea eratzen dute.
Iskion‐nerbioaren gihar taldea
Nerbio ziatikoa plexu sakroan eratzen da (L4‐S3). Azpila iskion‐zulo nagusitik irtetean
uzten du, muskulu piriformearen (madari itxurako giharra) azpitik hain zuzen ere;
beherantz abiatzen da, iskion‐tuberositatearen albotik, bizeps femoralaren buru luzea
51



eta gluteo nagusiaren (ipurmasailaren gihar nagusi) azpitik. Nerbio ziatikoak inerbatzen
dituen giharrak izterraren atzeko eskualdean kokatzen dira. Iskion hezurrean sortzen
dira, eta zangoko hezurretan lotzen. Bi giltzadura zeharkatzen dituztenez, aldakan eta
belaunean dute eragina: aldaka hedatuz eta belauna tolestuz. Enborra zuzentzen
laguntzen dute, beraz, ezinbestekoak dira zutikako jarrera mantentzeko, eta baita
ibiltzeko ere. Enborraren jarrera egonkortzen laguntzen dutenez, grabitatearen
kontrako indarra egiten dute enborra zuzentzeko.
Nerbio ziatikoak lau gihar inerbatzen ditu:
‐ muskulu hurbiltzaile nagusia
‐ iskiotibialak (muskulu semimenbranosoa edota erdi mintzezkoa, eta muskulu
semitendinosoa edota erdi tendoizkoa)
‐ bizeps femorala (izterraren bizeps giharra)

Muskulu hurbiltzaile nagusia
Muskulu hurbiltzaile nagusia izterraren atzeko eskualdean kokatzen da, sakoneko
planoan, aurreko eta atzeko planoen artean. Muskulu zabala da, eta gihar‐zuntzen
norabidea kontuan hartuz bi atal bereiz daitezke: atal zuzena edota faszikulu zuzena,
eta faszikulu zeiharra. Zeiharki kokatutako atalaren goiko zatia banatuago agertzen da
(hurbiltzaile nagusiaren beste atalekiko); ondorioz, autore batzuek muskulu hurbiltzaile
txikiena esaten diote goiko atal honi.
Jatorria: iskion hezurraren tuberositatea eta pubis hezurraren beheko adarra.
Lotunea: lerro latzaren erdialdeko ezpainean eta femurraren erdialdeko epikondiloan
tendoi luze baten bitartez (hurbiltzaileen tuberkuluan). Atal zeiharraren eta atal
zuzenaren artean (bi atal horien arteko urruneko gunean) espazio bat irekitzen da:
hurbiltzaileen hiatoa edota Hunter‐en hiatoa. Bertatik, izterraren aurreko eskualdetik
atzeko eskualdera doazen odol‐hodi nagusiak igarotzen dira, eta belaunaren atzeko
eskualdean dagoen hobi popliteoan agertzen.
52



Ekintza: izterra hurbiltzea eta aldaka hedatzea.
Inerbazioa: atal zuzena ziatikoak inerbatzen du, eta atal zeiharra buxatzailearen
nerbioaren (ixte‐nerbioa) bitartez inerbatzen da.

Muskulu semimenbranosoa edota erdi mintzezkoa
Gihar luzea da, eta mintzezko zatia aurkezten du.
Jatorria: iskion‐tuberositatea.
Lotunea: tibia hezurrean, hiru lotunetan; tibiaren erdialdeko kondiloan, erdialdeko
meniskoan eta belaunatze‐lotailu zeiharrean (belaunaren giltzadura‐kapsularen parte).
Ekintza: aldaka hedatzea eta hurbiltzea, belauna tolestea eta erdialdera biratzea.
Inerbazioa: iskion‐nerbioa (nerbio ziatikoa).

Muskulu semitendinosoa edota erdi‐tendoizkoa
Tendoi itxurako atala dauka. Semimenbranosoa baino azalerago kokatzen da.
Jatorria: muskulu semimenbranosoarekin batera, iskion‐tuberositatean.
Lotunea: tibiaren tuberositatean (erdiko zatian). Semitendinosoaren tendoiak eta
beste muskuluen tendoiek (gihar liraina eta sartorioa; aurrerago aztertuko dira) antzar‐
oina eratzen dute.
Ekintza: aldaka hedatzea, eta belauna tolestu eta erdialdera biratzea.
Inerbazioa: iskion‐nerbioa (nerbio ziatikoa).

Izterraren bizeps giharra
Muskulu honek bi atal ditu: buru luzea eta buru laburra. Bi buruek lotune berdina
daukate (perone hezurraren buruan, fibula hezurrean), tendoi komun baten bitartez.
Jatorria: iskion‐tuberositatean, buru luzea eta buru laburra femurraren lerro latzaren
alboko ezpainean.
Lotunea: fibula hezurraren buruan.
Ekintza: aldaka hedatzea, eta belauna tolestea eta albora biratzea.
53



Nerbio ziatikoaren ibilbidea, adarrak eta topografia
Eskualde gluteoan plexu sakrotik sortzen da (L4‐S3 bizkarrezurreko nerbioen baturaz).
Pelbisetik zulo ziatiko nagusitik irteten da, piriformearen azpitik. Barneko muskulu
buxatzaile eta karratu femorala muskuluak baino azalerago agertzen da, bizeps
muskulu femoralaren buru luzeak estaltzen duelarik. Izterrera ailegatzen da. Atzeko
eskualdean, bizeps femoralaren buru luzearen eta hurbiltzaile nagusiaren artetik
abiatzen da. Hobi popliteoan. Medialago egiten da (erdialderago kokatzen da), eta,
hobira heldu baino lehen, bi adarrak ematen ditu: tibia‐nerbioa eta fibula‐nerbio
komuna. Tibia‐nerbioa hobian barneratzen da bere zain eta arteriarekin, eta fibula‐
nerbio komuna alborantz desbideratzen da.

Plexu sakroaren adar zuzenen bitartez inerbaturiko giharrak
Ipurmasail‐aldean kokatzen dira giharrak, faszia zabalaren muskulu tenkatzailea izan
ezik; azken hori besteak baino aurrerago kokatzen da. Ipurmasail‐aldeko giharrak hiru
planotan daude: azaleko planoan gluteo nagusia (ipurmasailaren muskulu nagusia)
dago, tarteko planoan tarteko gluteoa (ipurmasailaren gihar ertaina) eta sakoneko
planoan gluteo txikia (ipurmasailaren muskulu txikia), muskulu piriformea (madari
itxurako giharra), goiko muskulu geminoa (goiko muskulu bikia), barneko muskulu
buxatzailea, beheko geminoa (beheko muskulu bikia) eta karratu femorala (izterraren
gihar karratua) daude. Gihar hauek guztiek aldaka urruntzen dute, aldaka hedatu eta
aldakaren albo‐biratzea gauzatu.
Bi talde nagusitan antolatuta daude:
Sakoneko taldean muskulu txikiak daude (aldakaren albo‐biratzea egiten dute):
piriforme muskulua, barneko buxatzailea, goiko muskulu bikia, beheko muskulu bikia
eta izterreko muskulu karratua. Beste taldea azaleko taldea da, giharrak handiagoak
dira, eta aldaka urrundu eta hedatu egiten dute: ipurmasaileko hiru muskuluak
(nagusia, ertaina eta txikia) eta faszia zabalaren tenkatzailea.
54



SAKONEKO TALDEA
Madari itxurako muskulua (piriforme muskulua)
Oso sakon kokatzen da. Sakoneko taldean daudenen artean, goiko gunean kokatzen da
bera.
Jatorria: azpilaren barneko aurpegia, sakroaren barneko aurpegia.
Lotunea: femurraren trokanter nagusiaren goiko gunean (iskion‐zulo nagusia zeharkatu
ondoren). Beraz, aldakaren atzetik igarotzen da bere lotunera heltzeko.
Ekintza: aldakaren posizioaren arabera, funtzio desberdinak ditu:
Aldaka hedatua badago, aldakaren albo‐biratzea gauzatzen du.
Aldaka tolestua badago: aldaka urruntzen du.
Inerbazioa: plexu sakroaren S1‐S2 mailetatik ateratzen diren adar zuzenen bitartez
nerbio piriformea eratzen da.
Muskulu piriformea erreferentzia‐muskulua da. Azpiletik ipurmasail‐aldera doazen
odol‐hodiak eta nerbioak muskulu piriformearen gainetik zein azpitik igarotzen
direlako. Hau da, goiko nerbio eta odol‐hodi gluteoak muskulu piriformearen gainetik
igarotzen dira, eta behekoak muskuluaren azpitik.
Barneko muskulu buxatzailea
Muskulu laua da (haizemaile itxura dauka).
Jatorria: azpilaren barneko aurpegia, zulo buxatzailea estaltzen duena bere mintza
lotunera ailegatu baino lehen. Zulo buxatzailearen inguruko hezurrean sortzen da.
Lotunea: femurraren trokanter nagusian (iskion‐zulo txikitik igaro ondoren).
Ekintza: aldakaren albo‐biratzea; jesarritako jarreran, aldakaren urruntzea gauzatzen
du.
Inerbazioa: plexu sakroaren L5‐S1 mailetatik ateratzen diren adar zuzenen bitartez,
barneko muskulu buxatzailearentzako nerbioa eratzen da.

55



Goiko eta beheko muskulu bikiak
Barneko buxatzailea baino gorago (goiko bikia) eta beherago (beheko bikia) kokatzen
dira; barneko buxatzaileak (barneko ixte‐giharrak) bere ekintza gauzatu dezan
laguntzen dute.
Jatorria: goiko muskulu bikia iskion‐arantzan sortzen da, eta behekoa iskion hezurraren
tuberositatearen goiko gunean.
Lotunea: trokanter‐hobian (barneko buxatzailearen lotailu gunean).
Ekintza: aldakaren albo‐biratzea eta aldaka urruntzea.
Inerbazioa: goiko muskulu bikia barneko buxatzailearentzako nerbioak inerbatzen du,
eta beheko muskulu bikia izterreko muskulu karratuarentzako nerbioak.

Izterraren muskulu karratua
Sakoneko taldekoen artean, beheko gunean kokatzen da hau. Karratu itxura dauka, eta
laua da. Barneko buxatzaile eta bikiak baino beherago dago.
Jatorria: iskion‐tuberositatearen alboko ertza.
Lotunea: femurraren trokanter arteko gandorra.
Ekintza: aldaka albo‐biratzea eta hurbiltzea.
Inerbazioa: plexu sakroaren L5‐S1 mailetatik ateratzen diren adar zuzenen bitartez,
izterreko muskulu karratuarentzako nerbioa eratzen da.

AZALEKO TALDEA
Plexu sakrotik sortzen diren nerbio ziatikoa eta adar zuzenak aztertu dira, baina beste
nerbio batzuk ere irteten dira plexu sakrotik: goiko eta beheko nerbio gluteoak
(ipurmasaileko goiko eta beheko nerbioak), muskulu gluteoak (ipurmasaileko
muskuluak) eta faszia zabalaren muskulu tenkatzailea inerbatzen dituztenak.
Adierazitako muskulu horiek azaleko taldea osatzen dute. Azpilaren atzeko eskualdean
56



(atzeko aurpegian) sortzen dira, eta femurraren hurbileko gunean lotzen. Oro har,
aldaka hedatzen dute, baina beste ekintza batzuk ere badituzte. Ipurmasailean azaleko
planoan dauden muskuluek grabitatearen kontra jarduten dute, gorputzaren jarrera
egonkorra mantentzeko.
Ipurmasailaren muskulu txikia (gluteo txikia)
Muskulu gluteoen artean sakonena da.
Jatorria: azpilaren beheko lerro gluteoan (aurreko ipurmasail‐lerroaren eta beheko
ipurmasail‐lerroaren artean).
Lotunea: femurraren trokanter nagusiaren aurreko eskualdean (gunean).
Ekintza: aldaka albo‐biratzea eta aldaka hedatzea.
Inerbazioa: goiko nerbio gluteoa.

Ipurmasailaren muskulu ertaina (gluteo ertaina)
Muskulu gluteo txikia baino azalerago kokatzen da; berak estaltzen du gluteo txikiaren
eskualde handia.
Jatorria: ilion hezurraren gandorraren eta goiko lerro gluteoaren arteko gunea.
Lotunea: femurraren trokanter nagusiaren inguruan; atze‐alboko gunean. Gihar‐zuntz
batzuk goitik beherantz hedatzen dira lotzeko, beste batzuk aurretik atzerantz, eta
beste ataltxo bat atzetik aurrerantz abiatzen da lotunera ailegatzeko.
Ekintza: gihar‐zuntz guztiak uzkurtzen direnean, aldaka urruntzen du; giharraren
aurreko ataltxoa uzkurtzen bada, aldaka tolesten du, eta bere barne‐biratzea
bultzatzen du; aldiz, atzeko atala bakarrik uzkurtzen bada, aldaka hedatzen du eta
aldakaren albo‐biratzea gauzatzen du.
Ipurmasailaren giharrek (ertaina eta txikia) azpila eusten dute ibilaldian zehar;
aldakaren koaptatzaileak dira.
57



Faszia zabalaren muskulu tenkatzailea (faszia lataren tenkatzailea)
Muskulu gluteoekin alderatuz, faszia zabalaren tenkatzailea muskulu txikia da, eta
kokapena ere desberdina du: aurre‐alboan kokatzen da.
Jatorria: ilion hezurraren goi‐aurreko arantza.
Lotunea: gihar‐zuntzak beherantz abiatzen dira, eta sakoneko fasziaren ilion‐tibietako
traktuan lotzen. Ilion‐tibietako traktua ilionetik tibiaraino doan fasziaren estropu
modukoa da. Traktua izterraren alboko gunean kokatzen da.
Ekintza: aldaka tolesten eta urruntzen du, eta barne‐biratzen ere laguntzen du.
Belauna hedatzen eta albo‐biratzen ere laguntzen du. Aldakako eta belauneko
giltzadurak egonkortzen ditu.

Ipurmasailaren muskulu nagusia (gluteo nagusia)
Gihar handia da, mardula eta indartsua. Ez du betetzen ipurmasail‐alde guztia; gantzak
betetzen du eskualdea. Gluteo ertainaren gainean kokatzen da. Jatorri‐ eta lotune‐
eremu desberdinak ditu.
Jatorria: ilion hezurraren atzeko aurpegia, sakro hezurra (errain‐hezurra), kokzix
hezurra (uzkornoa), lotailu sakrotuberosoa (errain‐tuberositate lotailua), ilion goi‐
atzeko eta behe‐atzeko arantza.
Lotunea: trokanter nagusia, ilion‐tibietako traktua, gluteoen tuberositatea eta lerro
latza.
Ekintza: aldaka hedatzea, albo‐biratzea, urruntzea (goiko gihar‐zuntzen bidez),
hurbiltzea (beheko gihar‐zuntzen bidez). Enborra egonkortzea (eutsi), adibidez
eskailerak igotzerakoan.
Inerbazioa: beheko nerbio gluteoa.

58



Ipurmasail‐nerbioen (nerbio gluteoak) ibilbideak, adarrak eta topografia.
Goiko nerbio gluteoa plexu sakroaren L4‐S1 mailetatik sortzen da. Azpilan iskion‐zulo
nagusitik irteten da (iskion‐muxarradura nagusia), eta piriformearen gainetik igarotzen
da. Ipurmasailaren muskulu ertainaren eta muskulu txikiaren artean kokatzen da; bi
horiek inerbatzen ditu eta faszia zabalaren muskulu tenkatzailea ere bai. Beheko
nerbio gluteoa, L5‐S2 mailetatik sortzen da. Azpilan muxarradura ziatiko nagusitik
irteten da, baina piriformearen azpitik, nerbio ziatikoa baino erdialderago kokatzen da.
Ipurmasailaren muskulu nagusiaren sakonean kokatzen da, hori inerbatzeko.

Larruazalerako atzeko nerbio femorala
Zuzenean S1‐S3 adarretatik sortzen da (plexu sakroaren adar zuzena da). Iskion‐zulo
nagusitik abiatzen da, piriforme muskuluaren azpitik irteten da, eta izterraren atzeko
eskualdearen sentikortasuna jasotzen du; hobi popliteoraino ailegatzen da. Adarrak
honako hauek dira: beheko nerbio klunealak, gluteoen beheko eskualdearen
sentikortasuna jasotzeko (goiko eta tarteko nerbio klunealak bizkar‐muineko nerbio
lunbarren atzeko adarren bukaera‐adarrak dira); eta perineoarentzako adarrak:
eskrotoa edota perineoaren ezpainen sentikortasuna jasotzeko.

Nerbio buxatzailearen gihar taldea (ixte‐nerbioaren gihar taldea)
muin
zatikia
Nerbio L2‐L4 Izterraren erdialdeko eskualdean, urruneko

buxatzailea: gunean.
‐aurreko ‐ kanpoko muskulu

adarra buxatzailea (kanpoko
‐ atzeko ixte‐muskulua)
adarra ‐ muskulu hurbiltzaile
luzea
‐ muskulu hurbiltzaile
59



laburra
‐ muskulu grazila (gihar
liraina)
‐ pekten‐muskulua
(pektineoa)
‐ muskulu hurbiltzaile
nagusia

Nerbio buxatzailea plexu lunbarretik sortzen da (L2‐L4). Azpila zulo itxiaren (zulo
buxatzailea) bitartez uzten du. Nerbioa izterraren aurreko erdialdeko eskualdean
kokatzen da, eta muskulu hauek inerbatzen ditu: kanpoko buxatzailea, grazila (gihar
liraina), pekten‐muskulua, hurbiltzaile laburra, hurbiltzaile luzea eta hurbiltzaile
nagusiaren atal zeiharra (hurbiltzaile nagusia beste atal batean aztertu da). Muskulu
hauek guztiak aldakaren hurbiltzaileak dira, buxatzailea izan ezik. Horrez gain, muskulu
hurbiltzaile nagusiak eta hurbiltzaile luzeak aldakaren barne‐biratzea gauzatzen dute.
Aldiz, kanpoko buxatzaileak eta muskulu hurbiltzaile laburrak aldakaren albo‐biratzean
laguntzen dute.
Kanpoko muskulu buxatzailea
Muskulu laua da.
Jatorria: ixte‐mintzaren kanpoko aurpegian eta inguraldeko hezurrean.
Lotunea: femurraren buruaren atzetik abiatzen da, trokanter hobitxoan lotzeko.
Ekintza: aldakaren albo‐biratzea.
Inerbazioa: nerbio buxatzailearen atzeko adarra.

Muskulu hurbiltzaile laburra
Hiruki itxurako muskulua da, eta zeiharki orientatzen da. Muskulu hurbiltzaile
nagusiaren aurrealdean kokatzen da, eta muskulu hurbiltzaile luzearen eta pekten‐
muskuluaren atzealdean.
60



Jatorria: pubis‐hezurraren beheko adarra.
Lotunea: femurraren lerro latzaren goiko herena.
Ekintza: izterra (aldaka) hurbiltzea eta aldaka albo‐biratzea; aldaka tolesten ere
laguntzen du.
Inerbazioa: nerbio buxatzailearen atzeko adarra.

Muskulu hurbiltzaile luzea
Muskulu hurbiltzaileen artetik, hurbiltzaile luzea aurreratuago kokatzen da besteak
baino.
Jatorria: pubis‐hezurraren gorputzean (tuberkuluan).
Lotunea: femurraren diafisian (lerro latza). Izter‐hirukiaren zorua eratzen du
(aurrerago aztertuko da).
Ekintza: aldaka hurbiltzen eta tolesten du. Aldaka hurbil badago, aldakaren albo‐
biratzea gauzatzen du.
Inerbazioa: nerbio buxatzailearen aurreko adarra.

Pekten‐muskulua
Izterraren aurreko erdialdeko eskualdean kokatuta egon arren, nerbio femoralak
(izterreko nerbioa; aurrerago aztertuko da) zein nerbio buxatzaileak inerbatzen dute.
Gihar laua da, eta karratu itxura dauka.
Jatorria: pubis hezurraren pekten gunean.
Lotunea: femurraren pekten‐lerroan (lerro latzaren eta trokanter txikiaren artean).
Izterrera ailegatzeko, muskulua iztai‐lotailuaren azpitik igarotzen da, eta izter‐
hirukiaren zorua eratzen du (kontzeptua aurrerago aztertuko da).
Ekintza: aldaka hurbiltzen eta tolesten du, eta aldakaren albo‐biratzea gauzatzen.
Inerbazioa: nerbio buxatzailearen aurreko adarra eta izterreko nerbioa (nerbio
femorala).

61



Muskulu grazila (gihar liraina)
Jatorria: pubis hezurraren gorpuztean eta beheko adarrean.
Lotunea: tibia hezurraren erdialdeko kondiloan lotzen da. Antzar‐oina eratzen du,
muskulu sartorioarekin eta semitendinosoarekin bat (erdi‐tendoizko muskulua).
Ekintza: bi giltzadura zeharkatzen ditu; beraz, aldakan eta belaunean du ekintza.
Belauna tolesten eta barne‐biratzen du. Aldakaren hurbiltzailea da.
Inerbazioa: nerbio buxatzailearen aurreko adarra.

Nerbio buxatzailearen ibilbidea, adarrak eta topografia
Plexu lunbarrean sortzen da (L2‐L4) eta psoas‐muskuluaren azpitik irteten da. Azpilan,
zulo buxatzailea (ixte‐zuloa) pasatu (bere goiko alboko gunetik), eta izterraren aurreko
plano sakona inerbatzen du. Bi adarretan banatzen da (aurrekoa eta atzekoa). Aurreko
adarra, kanpoko muskulu buxatzailearen aurretik pasatu eta muskulu hurbiltzaile
luzearen azpitik (hurbiltzaile laburraren aurretik). Aurreko adarrak muskulu hurbiltzaile
luzea, muskulu grazila eta pektineoa (pekten‐muskulua) inerbatzen ditu.
Larruazalerako adarraren bitartez, izterraren erdialdeko urruneko eskualdearen
sentikortasuna jasotzen du. Nerbio buxatzailearen atzeko adarra aurreko adarra baino
sakonago abiatzen da. Hurbiltzaile laburraren atzetik pasa eta, kanpoko muskulu
buxatzailea, hurbiltzaile laburra eta hurbiltzaile nagusiaren atal zeiharra inerbatzen
ditu. Adar sentikorraren bitartez, belaunaren sentikortasuna jasotzen du (atzeko
pareta).

62



Izterraren nerbioaren gihar taldea (nerbio femorala)
muin
zatikia
Izterraren L1‐L2 Izterraren aurreko alboko eskualdea.

larruazalerako
alboko
nerbioa

Izterraren L1‐L4 ‐ pekten‐muskulua Larruazalerako aurreko adarrak (izterraren
nerbioa ‐ ilion‐psoas muskulua aurreko erdialdeko eskualdea;
‐ muskulu sartorioa buxatzailearen eskualdetxoa kenduta).
‐ izterraren koadrizeps Safeno nerbioa (saphena‐nerbioa):
muskulua
zangoaren erdialdeko eskualdea.

L2‐L4 bizkar‐muin adarren aurreko adarretatik eratzen da izterraren nerbioa (nerbio
femorala). Izterreko aurreko eskualdearen muskuluak inerbatzen ditu, eta
abdomeneko atzeko paretatik, iztai‐lotailuaren azpitik igaro ondoren, izterraren
aurreko eskualdean lotzen diren muskuluak ere bai. Iztai‐lotailua goiko aurreko ilion‐
arantzatik pubis hezurraren tuberkuluraino hedatzen da. Bere azpitik eratzen den
eskualdea bi gunetan banatzen da, ilion‐pektenetako arkuari esker: odol‐hodi gunea
(erdialdeko gunea) eta gihar gunea (alboko gunea). Izterraren aurreko eskualdean
muskulu sartorioa, izterraren koadrizeps muskulua (izterreko muskulu zuzena,
erdialdeko muskulu hedatsua, alboko muskulu hedatsua eta bitarteko muskulu
hedatsua). Izterraren nerbioak inerbatzen ditu gihar horiek guztiak. Ilion‐psoas
muskuluak abdomeneko atzeko paretan sortzen dira, eta izterraren aurreko
eskualdean lotzen (goiko eremuan), iztai‐lotailuaren azpiko gihar gunetik igaro
ondoren. Bi muskulu horiek L1‐L3 bizkar‐muin nerbioen aurreko adar zuzenek
inerbatzen dituzte, izterraren nerbioarekin batera. Nerbio femoralak eta nerbio
buxatzaileak pekten‐muskulua inerbatzen dute (lehenago aztertu da).

63



Izterraren koadrizeps muskulua
Muskulu indartsu honek lau atal ditu, eta izterraren aurreko alboko eskualdean
kokatzen dira. Ekintza:
1. Alboko muskulu hedatsua
Koadrizeps muskuluaren atalik handiena da.
Jatorria: lerro latzaren alboko ezpaina.
Lotunea: errotula hezurra (koadrizepsaren tendoiaren bidez) eta tibiaren aurreko
tuberositatea (lotailu errotulianoaren, hau da, belaunburuaren lotailu bidez). Muskulu
honen aponeurosiak belaunaren alboko erretinakulua eratzen du.
2. Erdialdeko muskulu hedatsua
Jatorria: trokanter arteko lerroaren urruneko gunea eta lerro latzaren erdialdeko
ezpaina.
Lotunea: errotula hezurra (koadrizepsaren tendoiaren bidez) eta tibiaren aurreko
tuberositatea (lotailu errotulianoaren, hau da, belaunburuaren lotailuaren bidez).
Muskulu honen aponeurosiak belaunaren erdialdeko erretinakulua eratzen du.
3. Bitarteko muskulu hedatsua
Koadrizeps muskuluaren atalik txikiena da.
Jatorria: femurraren diafisiaren aurreko eskualdearen hurbileko herenean sortu eta
izterraren bitarteko eskualderaino hedatzen da. Lotune gunerantz abiatzen den
bitartean, aponeurosian bilakatzen joaten da. Erdialdeko eta alboko giharrekin bat,
koadrizepsaren tendoia eratzen du. Tendoia errotulan (belaunburuan) lotzen da, eta
zuntz batzuk errotulatik tibiaren tuberositateraino doaz; tibiaren tuberositatean lotzen
diren zuntzek belaunburuaren lotailua eratzen dute.
4. Izterraren muskulu zuzena
Koadrizeps muskuluak dituen ataletatik hauxe da kanpokoena, eta bitarteko muskulua
estaltzen du. Beste muskulu hedatsuek ez bezala, belauna eta aldaka giltzadurak
zeharkatzen ditu.
64



Jatorria: azpilan bi jatorri buru ditu: behe‐aurreko arantza eta azetabuluaren goiko
gunean. Bi buruak fusionatzen dira, eta gihar‐sabela eratzen dute koadrizepsaren
tendoian lotzeko.
Koadrizepsaren ekintza: koadrizepsak belauna hedatzen du. Izterraren muskulu
zuzenaren bitartez aldaka tolesten du: zangoa hedatu eta aldaka tolestu. Muskulu
hedatsuekin belaunburuan tendoiaren bitartez belauna egonkortzen dute, belauna
mugitzen denean.

Muskulu sartorioa
Izterraren aurreko eskualdean kokatzen diren giharren artetik, muskulu sartorioa
kokatzen da aurreratuen. Gihar‐zuntz oso luzeak ditu, eta muskuluak zinta itxura
dauka.
Jatorria: goi‐aurreko ilion‐arantza.
Lotunea: tibiaren tuberositatea baino erdialderago. Azaleko giharra da, eta zeiharki
orientatzen da goitik beherantz albotik erdialderantz izterraren aurreko planoan.
Antzar‐oina eratzen du gihar liraina eta semitendinosoarekin bat.
Ekintza: aldakan eta belaunean dauka eragina, bi giltzadura horiek zeharkatzen
dituelako. Biak tolesten ditu, eta belauna barne‐biratzen laguntzen du.

Nerbio femoralaren ibilbidea, adarrak eta topografia
Plexu lunbarretik sortzen da, L2‐L4 mailetatik. Psoas muskuluak dituen bi faszikuluen
artean kokatzen da, eta psoas‐iliakoa eta pekten‐muskulua inerbatzen ditu bere
ibilbidean zehar. Iztai‐lotailuaren azpitik izterraren aurreko eskualdera igarotzen da,
gihar gunetik. Izterrean dagoela, guztiz adarkatzen da izter‐hirukian (aurrerago
aztertuko da). Hirukitik azpiletik izterrera doazen odol‐hodiak eta nerbioak igarotzen
dira, eta nerbio buxatzailearen taldeko eta nerbio femoralaren taldeko muskuluek
mugatzen dute hirukia. Izter‐hirukian (Scarpa‐ren triangelua) nerbio femorala arteria
65



femoralaren alboan kokatzen da, odol‐hodien inguruko lekatik kanpo. Izterraren
nerbioak, bere adarren bitartez, izterraren aurreko erdialdeko eskualdean dauden
muskuluak inerbatzen ditu. Larruazalerako adar sentikorren bidez, izterraren aurre‐
erdialdeko sentikortasuna jasotzen da, eta safena nerbioaren bidez (nerbio
femoralaren adar sentikorra da) zangoaren eta oinaren erdialdeko eskualdeen
sentikortasuna. Hau da, nerbio femoralaren adarrak honako hauek dira: Aurreko
adarra. Adarkatu eta larruazalerako adarrak ematen ditu; hauek izterraren aurre‐
erdialdeko eskualdearen sentikortasuna jasotzen dute (belaunera arte). Atzeko
adarrek nerbio safena sortzen dute (Hunter‐en hiatotik ez da igarotzen; izter‐hirukian
sortzen den adarra da, baina muskulu sartorioaren eta grazilaren artean kokatzen da,
larruazalaren azpitik, safena zain nagusiarekin batera); safena nerbioak zangoko aurre‐
erdialdeko azaleraren sentikortasuna jasotzen du, errotula azpiko gunearen
sentikortasuna, eta baita oinaren erdialdeko gunearena ere.

Larruazalerako alboko nerbio femorala
Nerbio sentikorra da. Psoas muskuluaren alboko ertzean agertzen da; iztai‐lotailuaren
azpitik igarotzean muskulu gunearen alboko ertzetik pasatzen da, eta izterraren aurre‐
alboko azaleraren sentikortasuna jasotzen du.

Izter‐hirukia (Scarpa‐ren triangelua)
Izterrean muskulu batzuek hiruki itxurako gune bat (Scarpa‐ren triangelua) mugatzen
dute, eta hiruki itxurako gune horretatik azpiletik izterrera doazen odol‐hodi eta
nerbioak igarotzen dira. Hirukia eratzen duten egiturak honako hauek dira: erdialdeko
mugan gihar liraina (muskulu grazila) dago. Alboko mugan muskulu sartorioa.
Hirukiaren zoruan ilion‐psoas muskulua, pekten‐muskulua eta hurbiltzaile luzea daude.
Sabaian izterreko faszia zabala dago, eta goiko mugan iztai‐lotailua. Hirukiaren beheko
ertza hurbiltzaileen hiatoraino ailegatzen da. Izter‐arteria, izter‐zaina, izter‐nerbioa eta
linfa‐hodiak azpila utzi eta Scarpa‐ren triangeluan agertzen dira, iztai‐lotailuaren azpitik
66



igaro ondoren. Zaina eta arteria muskulu sartorioaren atzetik igarotzen dira, eta
muskulu hurbiltzaileen aurretik. Odol‐hodi horiek belaunetik gertu daudenean,
hurbiltzaileen hiatoa (zuloa) bidez atzeko planora pasatzen da, hobi popliteoan
agertuz; orduan, arteria eta zain popliteoak izendatuko dira, eta iskion‐nerbioarekin
batuko dira. Albotik erdialderantz, modu honetan kokatzen dira hirukitik igarotzen
diren egiturak: nerbio femorala, arteria femorala eta zaina, hodi linfatikoak. Nerbioa
izan ezik, beste egiturak leka batek estaltzen ditu. Eskualdetxo honetan arteria nahiko
azalean dago, eta erraza da bere hastapena burutzea.

Izterreko fasziak
Behe‐gorputzadarrak azaleko eta sakoneko faszia dauka. Azaleko faszia larruazalaren
azpian kokatzen da, ehun konektiboak eratzen du, eta gantz‐eduki desberdina dauka
izterraren lekuaren arabera. Bertan, larruazalerako nerbioak kokatzen dira, azaleko
zainak (safena nagusia eta txikia, eta beren aferenteak), hodi linfatikoak eta azaleko
gongoil linfatikoak. Izterreko faszia abdomeneko eta ipurmasaileko fasziaren jarraipena
da. Belaunean, azaleko fasziak gantza galtzen du, eta sakoneko fasziarekin fusionatzen
da. Zangoan, azaleko fasziak gantza dauka berriro. Sakoneko faszia azaleko fasziaren
eta giharren artean kokatzen da. Behe‐gorputzadarra estaltzen du, media elastikoa
balitz bezala. Sakoneko fasziari izterrean faszia zabal (faszia lata) deritzo. Faszia
zabalaren goiko lotuneak pubis hezurraren tuberkulua eta iztai‐lotailua dira. Goi‐
alboko gunean, gandor iliakoa, eta behe‐atzeko gunean errain‐hezur, uzkorno hezur,
errain‐tuberositate lotailu eta iskion‐tuberositatea dira. Urruneko gunean, belaunean
lotzen da. Bertan, bat egiten du zangoko fasziarekin. Faszia lataren alboko eskualdean
oso gogorra da; ilionaren tuberkulutik tibiaraino hedatzen da. Alboko fasziaren
eskualde honi ilion‐tibietako traktu deritzo. Bertan, faszia zabalaren muskulu
tenkatzailea lotzen da, eta gluteo nagusia goiko eskualdean. Bi muskulu horien lotura
guneek faszia zabalaren erresistentzia handitzen dute. Saphena‐ren hiatoa sakoneko
fasziak iztai‐lotailuaren azpian daukan zuloa da; gune horretatik, safena zain nagusia
67



barneratu egiten da zain femoralarekin batzeko. Saphena‐ren hiatoa faszia zulodunak
estaltzen du; ez da faszia zabala bezain indartsua. Izterreko muskulu arteko fasziek hiru
trenkada eratzen dituzte, eta izterra hiru konpartimentutan banatzen dute.

68

Anatomia Ereduen Bideo Autoikaskuntza

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Anatomia Ereduen Bideo Autoikaskuntza

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Anatomia Ereduen Bideo Autoikaskuntza

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Anatomia-ereduen bideo

Itxaso Buesa, Alberto Pérez eta Monserrat Fonseca

EUSKARAREN ETA ETENGABEKO PRESTAKUNTAREN

Argitalpen honek UPV/EHUko Euskararen eta Etengabeko Prestakuntzaren arloko

Fisioterapia Gradurako onartutako Hezkuntza Berrikuntzarako Proiektuaren (HBP)

Nerbioa Bizkar‐muin Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako adarra(k)

Atzamar txikiaren gihar urruntzailea (hypothenar goragunean kokatzen da, atzamar

Erpuruaren gihar aurkaratzailea (aurkaria). Ahurraren thenar goragunean kokatzen

Erpuruaren tolestaile laburra (erpuruaren urruntzailearekiko urrunen kokatzen da).

Nerbio muskulokutaneoa C5‐C6‐C7 sustrai bentraletatik sortzen diren goiko eta

Nerbioa Bizkar‐muin zatikia Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako adarra(k)

muskulokutaneoa C5‐7 Korakobrakiala Besaurreko larruazalerako

Lauki humerotrizipitala. Besapearen, eskapularen atzeko eskualdearen eta

Plexu brakialaren adar albokideak inerbatzen dituzten giharrak: nerbio

Eskapula gaineko nerbioaren gihar taldea (nerbio supraeskapularra).

Eskapulapeko muskulua (subeskapularra; goiko eta beheko nerbio subeskapularrek

Alboko eta erdialdeko bularreko nerbioak (bularreko nerbio mediala eta

Eskapula gaineko nerbioa (supraeskapularra). Plexu brakialaren goiko enborraren

Besaurre‐erradio giharra (brakioerradiala). Besaurrearen atzeko konpartimentuan

Atzamar txikiaren muskulu hedatzailea. Atzamarren muskulu hedatzailea baino

Nerbioa Bizkar‐muin Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako adarra(k)

Nerbioa Bizkar‐muin Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako adarra(k)

Oingaineko hezur arteko giharrak. Luma itxuradun giharra da. Metatartsoen

Behatzen muskulu tolestaile luzearen tendoiarekin erlazionaturiko giharrak agertzen

Behatz lodiaren muskulu urruntzailea. Behatz lodia erdialderantz mugitzen du

Behatz txikiaren muskulu urruntzailea. Oinazpiaren alboko gunean kokatzen da,

Nerbioa Bizkar‐muin Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako adarra(k)

Tibia L4‐S3 ‐ m. trizeps surala ‐ larruazaleko n sural mediala (n. surala)

Tibia nerbioaren gihar taldeko giharrak zangoaren atzeko konpartimentuan kokatzen

Sakoneko eskualdean lau gihar daude: belaunatze‐muskulua (muskulu popliteoa),

Nerbioa Bizkar‐ Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako adarra(k)

Peroneo L4‐S2 ‐ larruazalerako n. surala

Azaleko n. ‐ m. peroneo luzea ‐ larruazalerako n. dortsomediala

Nerbio L2‐L4 Izterraren erdialdeko eskualdean, urruneko

‐aurreko ‐ kanpoko muskulu

Izterraren L1‐L2 Izterraren aurreko alboko eskualdea.

You might also like