1

Chyeju dum Poi De Gara Hku Sit Shang Ra Ga Ta?

Shakawn Kungdawn 147:1 Yehowa hpe shakawn kungdawn mu: kaning rai nme law, anhte a Karai
Kasang hpe mahkawn mangoi na mai kaja nga ai: Dai gaw ngwi pyaw ai lam rai nga ai. Shakawn
kungdawn ai lam sut nga ai.
Shakawn Kungdawn 50:23 Shakawn kungdawn hkungga jaw ai wa gaw, Nye a arawng shapraw ai wa
rai nga ai. Shi hkan sa ai lam yaw yu ai wa hpe, Karai Kasang a hkye hkrang la ai lam ngai madun na we
ai.

1. Shaman Chyeju ngu ai hpa baw hpe tsun a ta?

(a)N ging n dan ai lam hpe Karai Kasang jaw ya nna lu la ai. Tinang shakut nna, galaw nna, atsam hte lu
la ai lam n re ai hpe tsun ai re.
(b) Kam sham ai a marang e Karai Kasang jaw ya ai lam hpe tsun ai lam re.
(c) Ja gumhpraw, arawng aya, hpaji degree ni hku n lu la mai ai, Karai jaw yang chyu sha lu ai mai ai baw
hpe tsun ai re.

2. Karai Kasang chyeju jaw ai a yaw shada ai lam hpa rai ta?

Htani htana asak hkma la lu na matu re. Dai gaw, asak hkrung lu na hte nhpaw n-ya asak hkrung
lam lu la na matu re.
Nhpaw n-ya ngu ai hpa baw hpe tsun mayu a ta?: – sak hkrung lam hte seng ai lam shagu hte seng ai lam
re. Asak hkrung lam ting hte seng ai lam re. (I Htes 5:17-18; Ehp 5:19-20; hpil 4:6). Si ai hpang htawm
hpang prat lu la na asak sha n rai, dai ni hkrung nga ai aten hta nan sak hkrung lu ai a lachyum, manu,
akyu ara shaman chyeju ni hpe chye na hkam sha lu nga ai hte, Karai a hpung shingkang dan hkung nga
lu na matu hkrung nga lu ai hpe tsun ai re.

3. Hpa majaw Chyeju shakawn ra a ta?

Hpa baw hpe kam nna sak hkrung ai?’ ngu ai hte seng ai re.
(a) Gam maka hpe kam nna sak hkrung ai i? - Lai wa sai aten na maka a majaw dai ni ndai hku byin ai
(past affect present); ndai prat na maka shapraw ai lam gaw htawm hpang prat hpe hkrang shapraw lu ai
(present effect the future) ngu ai hku kam ai i?
(b) Shingra tara (Laws of Nature) hpe kam nna sak hkrung ai i? - shingra tara natural law hpe yu nna
hkan galaw ra ai. Tinang galaw nna she lu na. Shabyin ai lam (Cause) hte akyu byin pru ai lam (effect)/
Hpungtang hpaji (science masa) dai hku kam ai i?.
(c) Nat hpara shaje ni hpe kam nna sak hkrung ai i? Nat jaw ni gaw ga nat (sh) shadip ga nat hpe bai gun
htang jaw ai hku nna hkungga nawng jau ma ai. Nat ni hpe nang jaw jau nna lu la ai, lu la ai majaw dai
the gingdan ai hpe (sh) shanhte hpyi ai made hpe bai nawng jau ai. Nang nat hpara shaje ni hpe kam nna
sak hkrung ai rai yang gaw nat ni hpe chyeju dum kum la hkungga nawng na n dai.
(d) Karai hpe kam nna sak hkrung ai i? - N ging n dan ai rai tim tsaw ra ai majaw chyeju jaw ai. Mai kaja
dik ai Karai re majaw shaman ya ai. Dai majaw chyeju hpe shakawn ai lam re. Hkristan ni a Karai Kasang
hpe chyeju dum ai lam gaw hpungshingkang rawng dik, mai kaja dik, tsaw ra myit kaba dik Karai, tinang
n ging ndan tim shaman ya ai Karai ngu ai hpe hkam la makam gaw, ahkyak madung re.

4. Chyeju shakawn ai ngu ai hpa hpe tsun a ta?

 2

Tinang hpe akyu kaja galaw ya ai (sh) shaman ya ai ngu ai hpe yin la ai (sh) hkam la ai lam re. Wenyi
hte seng ai & hkum hkrang hte seng ai lam shaman ya ai majaw chyeju dum shakawn ai lam re ( Kolo
1:12; I Tim 4:3-4).
(1) Karai Kasang a tsaw ra myit hte hkye la ai majaw (II Hte 2:13-14);
(2) Hkristu hta hkum tsup nga lu ai majaw ( I Kor 1:5);
(3) Yesu Hkristu hta Makam masham (Faith), myit mada shara (hope), tsaw ra myit (love) hte sak hkrung
nga lu na matu jahkum shatsup ya nga ai majaw ( Kolo 1:3-5).
(4) Karai a sasana magam a matu shingdep shingtau tai lu ai chye ju majaw (II Kor 1:11; Hpil 1:11).
(5)Yesu Hkristu hta nhtoi rai nga lu nna, nhtoi hta nhtoi a kashu kasha ni zawn ahkawm nga lu shangun
ai. Nsin a magam bungli gaw – Hpye ai amu (sexual immorality), n san n seng ai amu (any kind of
impurity), nammak lawhpa ai, n sun n ang ai ga kinsha (not appropriate words) , nlem ai ga (foolish talk),
shatu shakra ai ga(not respect for holy thing), gawkngu sumla nawku ai,mai kaja ai lam n nga ai, tengman
dinghpring lam n nga ai, n sin a bungli hte mazum ai, nsin hta mayun mayaw e galaw ai. Nsin a kashu
kasha ni Karai Kasang a mungdan hta Sali wunli hpe n lu mai ai. Nsin a magam bungli hte chyeju dum
poi hkungga nawng jau sit shang ai hpe Karai Kasang matsat ai.

Nhtoi rai nga ai sak hkrung lam gaw n sin kaw nna (sh) si ai kaw nna rawt let Hkristu jahtoi ya ai sak
hkrung lam hta hkrung ai lam re. Nhtoi a asi si ai ngu ai gaw mai kaja ai, tengman dinghpring ai, angak
angak n re ai sha (thoughtless or foolish), Madu a ra ai lam hpe chye ginhka let wenyi hte hpring tsup nga
ai. Shakawn kungdawn ga, mahkawn mangwi ga, wenyi hte seng ai laka ga (spiritual song) hte shada da
tsun nga ai. Kraw lawang hta Madu hpe mahkawn mangoi, mahku shangwi ai. Karai Kasang hpe tut
nawng e lam shagu a matu a shakawn kungdawn nga ai lam re. Hkristu hpe hkrit kamin ai hte shada da a
npu e a taw nga ai (Ehpe 5:3-21).
(6) Karai Karai a Sali wunli tai lu ai (chyeju daju tai lu ai)(N.N 12:2;Pru19:5-6).
(7) Karai a chyeju ginlen jaw lu ai (N.N 12:3).

5. Cheju dum ai sak hkrung lam a maka kum la ni.

(1) Karai Kasang hpe chyeju dum ai myit masin gaw Karai Kasang hta sha myit maju jung ai.Tinang a
myit ra tinggyeng hta myit maju n jung ai. Mungkan lam hte hkum sai shan lam hta maju n jung ai.
(2) myit kraw lawang hta Karai a chyeju ni hpe tut nawng dum shakawn ai hte Karai a man de sit shang
sharawng ai (Lk 17:11-19).
(3) Karai a yaw shada ai lam tam nna tinang a sak hkrung lam hpe shagrit shanem let ap ai.
(4) Mara yin la tawngban ai.
(5) myit malai ai hte ga sadi, ga shaka shangang shakang ai (sh) ningnan da ai.
(6) Hkristu hta ningnan tai ai sak hkrung lam grau grau pra wa ai ( II Kor 5:17): dingsa hte lai mat wa nna
akyu hpyi n-gun grau grau kaba wa ai, chyum mungga hti hka ja let hkan nang hkan sa ai hta grau grau jat
galu kaba wa ai, wenyi asi grau grau si wa ai ( Gal 5:22-23).
(7) Karai a hpung shingkang shadan jahkung lu ai lam hta awng sharawng ai.

6. Gara hku chyeju dum shakawn kungdawn na?

(1) Nang chyu sha tengman ai Karai rai nga ndai ngu ai kam sham lam hte Karai Kasang a man de sit
shang ai lam rai ra ai.
(2) Ngai hpe shaman chyeju jaw ai nang Yehowa Karai Kasang rai nga ndai ngu yin la, hkam la ai myit
 3

masin hte sit shang let, shakawn kung dawn ra ai.

(3) Chyeju dum ai myit masin hte kabu gara shakawn kungdawn ra ai.

(4) Ladat hku nna gaw, ja gum hpraw arung arai namsi namsaw hkai nmai hkungga nawng ai hku nna,
yungwi mahku nsen hku nna, madum sumpyi ni hku nna, asak hkrung lam hku nna, kyang lai len sat
lawat hku nna, tsun shaga sakse hkam ai hku nna, mai kaja ai malu masha ni hpe chyeju shakawn lu sha ai
hku nna shakawn kungdawn mai ai.

(5) Madung gaw, myit masin kaw nna rai ra ai; Karai hta kam sham ai myit hte rai ra ai; Karai Kasang a
hpung shingkang npu kaw kabu gara ai lam rai ra ai; Karai Kasang a hpung shingkang dan hkung na lam
rai ra ai; Karai Kasang hta myit mada shara hte sak hkrung lu ai majaw shakawn kungdawn ai lam rai ra
ai.

7. Chyeju dum shakawn kungdawn ai a chyeju akyu ara hpa baw rai na ta?

Karai Kasang gaw Chyeju dum hkungga nawng jau ai hpe sharawng awng nga ai (Sh.K 50:23; Lk 17:
16-18). Shakawn kungdawn ai wa lu la na akyu ara ni gaw,
(1) Karai Kasang a arawng sadang hpe shadan shadawng lu ai wa tai lu ai.
(2) prat hkrun lam hta Karai Kasang a hkye hkrang la ai lam madun dan hkrum ai.
(3) sak hkrung lam hpe Karai Kasang gara hku lakawn la nga ai ngu ai hpe myit sumru yu lu nna, dai myit
sumru la lu ai hpe asak hkrung lam hku hkrang shapraw asak hkrung lu ai.
(4) Karai chyu sha jaw ya lu ai chyeju ni hpe grau grau hkam la lu wa ai.
(5) Lu la da sai Hkristan sak hkrung lam hta grau nna Yesu hte bung pre ai sak hrkung lam de woi lakawn
la hkrum ai.
(6) chyeju sali wunli ningnan ni hpe hkam la lu ai sha n-ga, kaga ni hpe Karai a chyeju ginlen jaw lu ai wa
tai wa lu shangun ai.
(7) Yesu baw tai ai sak hkrung lam hta lam shagu hta rawt jat galu kaba wa ai shinggyim masha, dinghku,
amyu ni tai wa shangun ai.

Ga Hpingdim

Chyeju dum poi ngu ai gaw, hkam la lu ai lam ni hpe chyeju dum ai majaw, Karai Kasang a man de
chyeju dum kum la madun sit shang shakawn kungdawn ai lam re. Chyeju dum ai myit masin hte Karai a
man de hkungga la ra sit shang ai lam re. Chypoi pra ai Karai a man de chyoi pra san seng dik ai hku
hkyen lajang nna sit shang kungdawn ai lam re. Lama ma hpe lu la na matu ngu nna shakawn kungdawn
ai lam n re. Tinang pyi n ging dan ai sha hkam la lu ai Karai a chyeju hpe myit dum let shakawn
kungdawn sit shang ai lam re. Ngai myit pyaw na matu ngu ai hku chyeju dum poi galaw ai lam n re.
Ngai lu mayu sha mayu ai lam ni lu lu, lu sha lu na matu ngu nna chyeju dum poi galaw ai lam mung n re.
Karai Kasang hpe myit pyaw shangun na matu (sh) Karai a arawng shapraw na matu she re. Tinang a
hkan sa ai lai wa sai lam ni hpe yaw yu nna, chyeju dum dik ai ngu, Krai Kasang hpe sa tsun ai lam, sa
shakawn kungdawn ai lam she re.

Yehowa ngai hpe jaw ai chyeju nlang hte hpe ngai kaning di dang wa lu na rai nga a ta? (Sh.K
116:12) ngu nna, ya hkam la lu sai chyeju ni hpe myit yu yang gara hku mung n dang wa lu ai, kaning re
ai hkungga hte mung n dang wa lu ai ngu ai hpe yin la , hkam la let Karai Kasang a man de sit shang ai
lam rai ra ai. Rai tim, Karai Kasang gaw mai kaja dik ai wa re majaw, shi kaw sit shang ai ni, shi hpe
 4

nawku shakawn kungdawn ai ni, shi hpe kam hpa manoi manat ai ni, shi a mungga ni hpe tsawra hkungga
manu shadan hkan nang hkan sa ai ni a ntsa mai kaja dik ai chyeju hpe tut nawng jaw nga na re. Chyeju
dum poi lu sha mung Karai jaw ya ai shaman chyeju hpe rau jawm shakawn shagrau ai hku nna, kanawn
mazum shakawn kungdawn let jawm lu sha ai lam she rai ra ga ai law.To God Be The Glory!

Ginlen shalai ai,

Rev. Dr. Lahpai Awng Li