MIDTERM PALABAYBAYING FILIPINO

Wika – pakikipagtalastasan; tunog, simbolo, larawan, Pedro Chino – pari na nagsabi na may sarili nang
senyas panitikan ang PH noon.

“Isang sistematik na balangkas ng binibigkas na tunog
na pinipili at isinasaayos sa paraang arbitrary upang
magamit ng mga taong may isang kultura.” – Henry
Gleason
KAHALAGAHAN NG WIKA
1. Pansarili – it is our gain, masasabi yung nais
2. Panlipunan
3. Global/Interaksyonal – dala ang wika, umuunlad
BARAYTI NG WIKA
Tagalog – maynila, bulacan, laguna, cavite, batangas,
bataan
 Alibata / Sanskrit – sinaunang baybayin – bigkas
tagalog.
- 17 titik ; 14 katinig, 3 patinig
Malayo- Palisneyo = kahawig na mga simbolo sa ibang
bansa
Bigkas – abakada
Tuldok sa itaas ng simbolo – tunog /e/ o /i/
Tuldok sa ibaba ng simbolo – tunog /o/ o /u/
Ekis sa tabi ng simbolo – nawawala ang /a/

1. Dayalek – wika ng particular na lugar; naririnigan ng

punto; terminology
2. Idyolek – indibidual na gamit ng wika; pansarili
3. Sosyolek – wika ng lipunan

TEORYA NG WIKA

1. Teoryang Biblikal –
a. Tore ng Babel (gen 11)– alkitran; tisa;
- para makausap ang Diyos at maging tanyag
- ginulo ng Diyos ang wika ng tao
b. pentecostes (acts/ gawa 2) – tongues of fire
2. Teoryang Sayantifik
a. Bow-wow – tunog ng kalikasan/ hayop
b. Ding-dong – tunog na likha ng tao
c. Yum-yum – senyas ng tao
d. Ta-ta – kumpas/ galaw
e. Pooh-pooh – damdamin
f. Yo-he-ho – pwersang pisikal
g. Tarara-boom-de-ay – ritwal 2 uri ng pagsulat ng mga Pilipino:

GAMIT NG WIKA 1. Itaas – pababa

2. Kaliwa – pakanan
Gamit ng wika sino pasalita pasulat
Personal Sarili Naglalahad Talabuhay, Mga pinagsususlatan
diary
Interaksyunal Ikaw at Magimbita, Cards, bday Malalapad na dahon
kausap pakikiramay Talukap ng niyog
Imahinatibo Manunulat Aawit, Pagsulat ng Bias ng kawayan
kwento akda
Katawan ng puno
Instrumental Ikaw at Pakikiusap, liham
kausap naguutos Makikinis na bato
Regulatori May posisyon/ panawagan Memorandum  Abecedario – katutubong baybayin ng mga
katungkulan kastila
Impormatibo mamamahaya Pagbabalita Pahayagan - 31 letters; baybay kastila
g sa tv A,B,C,D,E,F,G,H,I,J,K,L,M,N,N,NG,O,P,Q,R,S,T,U,
heuristik propesyonal interbyu Survey V,W,X,Y,Z,CH,LL,RR
 Abakadang tagalog – 20 letters; bigkas tagalog
A,B,K,D,E,G,H,I,L,M,N,NG,O,P,R,S,T,U,V,W,Y
  English alphabet – 26 letters; bigkas English
 Alfabetong Filipino – 1987 – present. 28 letters
A,B,C,D,E,F,G,H,I,J,K,L,M,N,N,NG,O,P,Q,R,S,T,U,V,W,
X,Y,Z
EVOLUSYON NG WIKANG PAMBANSA
1935
- Pangulong Manuel Luis Molina Quezon – Ama ng
Wikang Pambansa at Pangulo ng komonwelt
- Ang KONGGRESO ay gagawa ng mga hakbang tungo
sa pagpapaunlad at pagpapatibay ng isang wikang
pambansa na batay sa isa sa mga umiiral na
KATUTUBONG WIKA. (Seksyon 3, Artikulo XIV)
1936
- Oktubre 27 – paglikha ng Surian ng Wikang Pambasa
(SWP) na gagawa ng pag-aaral ng mga wikang
katutubo sa Pilipinas upang paunlarin at pagtibayin
ng isang wikang panlahat na batay sa isang wikang
umiiral.
- Nobyembre 13 – Batas Komonwelt Blg. 184.
Lumikha ng isang Surian ng Wikang Pambansa at
itinakda ang mga kapangyarihan at tungkulin niyon
1937
- Enero 12 – ang mga nahirang na kagawad ng SWP
 Jaime C. De Vera – tagapangulo
 Cecilio Lopez – kalihim
 Lope K. Santos – kagawad, ama ng “Balarilang
tagalog”, diksyunaryo
- Disyembre 30 – Kautusang Tagapagpaganap Blg. 134
– ipinahayag ni Pang. Quezon na ang wikang
pambansa ng Pilipinas ay batay sa Tagalog.
- Bakit tagalog ang ginawang saligan ng Wikang
pambansa
a. Nahahawig sa maraming wikain sa bansa
b. Mayaman ang Tagalog sa paglalapi at
pagtatambal ng mga salita
c. Madaling pag-aralan at unawain
d. Madaling bigkasin
1940
- Abril 1 – KT Blg. 263 – pagpapalimbag ng isang
DIKSYUNARYO at isang GRAMATIKA ng Wikang
Pambansa.
- Abril 12 – Sirkular Blg. 26 – sisimulan ang pagtuturo
ng wikang pambansa sa matatas na paaralang
normal.
- Hunyo 7 – BK blg. 570 – simula Hulyo 4, ang wikang
pambansa ay isa ng wikang opisyal
- ABAKADANG TAGALOG
1954
- Marso 26 – Proklama Blg 12 – Pang. Ramon
Magsaysay – pagdiriwang ng Linggo ng wika mula
Marso 29 – Abril 4 taon-taon, nakapaloob din dito
ang Araw ni Balagtas na Abril 2.
1955
- Setyembre 23 – Proklama Blg. 186 na nagsususog sa
Proklama Blg. 12 s. 1954, inilipat sa Agosto 13-19 ang
pagdiriwang ng Linggo ng Wika taon-taon.
Nakapaloob din ang Pagdiriwang ng kaarawan ni
Pang. Manuel Luis M. Quezon.
1959
- Agosto 13 – KP Blg. 7 – kailanman at tutukuyin, ang
wikang pambansa ng pilipinas ay Pilipino.
1967
- Oktubre 24 – KT Blg.96 – nilagdaan ni Pang. Marcos
na nagtatadhana na ang lahat ng gusali, edipisyo, at
tanggapan ng pamahalaan ay pangangalanan sa
Pilipino.
1968
- Marso 27 – Memorandum Sirkular Blg. 172 – ang
mga letterhead ng mga kagawaran, tanggapan at
sangay ng pamahalaan ay nararapat na nasusulat sa
Pilipino.
- Iniantas din na ang mga formularyo sa panunumpa sa
tungkulin ng mg pinuno at empleyado ng
pamahalaan ay sa Pilipino gagawin.
- Agosto 5 – Memorandum Sirkular Blg. 189 – ang
mga pinuno at empleyado ng pamahalaan ay dadalo
sa mga Seminar sa Pilipino sa pangunguna ng SWP
- Agosto 6 – KT Blg. 187 - gamitin ang wikang Pilipino
sa lahat ng komunikasyon at transaksyon ng
pamahalaan.
1969
- Agosto 7 – Memorandum Blg. 277 – pinalabas ni
kalihim Maceda na bumabago sa Sirkular Blg 199 na
nananawagan sa mga pinuno at empleyado ng
pamahalaan na dumalo sa seminar sa Pilipino na
idaraos ng SWP.
1971
- Marso 16 – KT Blg. 304 – nilagdaan ni Pang. Marcos
ng pagpapanauli sa SWP at niliwanag ang
kapangyarihan at tungkulin nito.
- Hunyo 29 – lahat ng tanggapan ng pamahalaan na
magdaos ng palatuntunan sa pagdiriwang ng Linggo
ng wikang pambansa.
1972
- Disyembre 1 – KT Blg.17 – nag-uutos na limbagin sa
Pilipino at Ingles sa Official Gazzet at ratifikasyon ng
Saligang Batas noong 1973.
- Disyembre – Atas ng Pangulo Blg. 73 – nag-atas sa
SWP na isalin ang saligang batas sa mga wikang
isinasalita ng may 50,000 mamamayan alinsunod sa
provision ng Saligang Batas.
1974
- Hunyo 29 – KP Blg. 25 – nilagdaan ni kalihim Juan
Manuel na nagtatadhana ng mga panuntunan sa
pagpapatupad ng PATAKARANG EDUKASYONG
BILINGGWAL sa mga paaralan simula 1974 – 1975.
1978
- Hulyo 21 – Kautusang Pangministri blg. 22 – nag-
uutos na isama ang Pilipino sa kurikulum ng
Pandalubhasang antas (1979 – 1980), anim nay unit
sa lahat ng kurso at 12 yunit sa kurso ng edukasyon
at Pilipino ang gagamiting wikang panturo.
1987
- Pebrero 2 – pinagtibay ang Bagong Konstitusyon
ng Pilipinas sa Art. XIV, Sek. 6- 9 na “ ang wikang
pambansa ng Pilipinas ay Filipino. (Sek 6)
- Linangan ng mga Wika sa Pilipinas ( LWP)
- Kom. Ponciano Pineda (1986-1991)
1990
- Marso 19 – KP Blg. 21, nagtagubilin na gamitin
ang Filipino sa pagbigkas ng Panunumpa ng
katapatan sa Saligang batas at sa bayan natin.
1991
- KWF – Komisyon sa wikang Filipino
- Komisyuner Nita Buenaobra na pinalitan ni
Komusyuner Ricardo M. Nolasco noong 1995.
 1948 – 1951 – Manuel Roxas
 1951 – 1953 – Elpidio Quirino
 1953 – 1957 – Ramon Magsaysay
 1957 – 1961 – Carlos Garcia
 1961 – 1965 – Diosdado Macapagal
 1965 – 1986 – Ferdinand Marcos
 1986 – 1992 – Corazon Aquino
 1992 – 1998 – Fidel Ramos
 1998 – 2001 – Joseph Estrada
 2001 – 2010 – Gloria Arroyo
 2010 – 2016 – Benigno Simeon Aquino, Jr.
 2016 – present - Duterte
LINGUISTIK
Katawagang Filipino Linguistik
Palatunugan Fonoloji
Tunog Fonema
Alfabeto (Aa Bb Cc) Grafema (abc)
Tambal – titik Digrafo (ng, ch, ll, rr)
Guhit-pahilis Virgules
Impit na tunog glottal
Ponolohiya (Fonoloji) – Palatunugan
- Maka-agham na pag-aaral ng mga tunog
- Sistemang balangkas
- Ponology – study of sounds
TATLONG SALIK UPANG MAKAPAGSALITA
1. Ang pinanggagalingan ng lakas o enerhiya –
lungs
2. Ang kumakatal na bagay o artikulador – adam’s
apple
3. Ang patungan o resonador – bibig

1997 APAT NA BAHAGI NG BIBIG:

- Hulyo – Proklama Blg. 1041 – nilagdaan at 1. Dila at panga

ipinalabas ni Pang. Fidel V. Ramos na ang buwan 2. Ngipin at labi
ng Agosto ay magiging BUWAN NG WIKANG 3. Matigas na ngalangala
FILIPINO. 4. Malambot na ngalangala
2001 PONOLOHYA NG FILIPINO
- KP Blg. 45 – kilala sa tawag na Ang 2001  Ponemang segmental (single symbol)
REVISYON NG ALFABETO AT PATNUBAY SA - May 21 ponema; 16 katinig at 5 patinig
ISPELING NG WIKANG FILIPINO.
- Kom. Virgilio Almario – kasalukuyang komisyuner Katinig - /p,t,k, ,b,d,g,m,n,h,s,ng, l, r, w, y/
ng KWF.
Patinig - / I,e,a,o,u/
MGA PANGULO NG PILIPINAS
 1896 – 1902 – Emilio Aguinaldo
 1935 – 1944 – Manuel Luis M. Quezon
 1943 – 1945 – Jose P. Laurel
 1945 – 1948 – Sergio Osmena Sr.
 1. Katinig 5. Pares minimal
- Nagpapalit ng tunog sa parehong position, new
meaning.
- Magkaibang kahulugan
Hal. Ilog – irog mesa- misa

6. Ponemang malayang nagpapalitan

- Nagpapalit ng pwesto pero same meaning
- Mananatili ang kahulugan
Hal. Lalaki- lalake babae-babai

7. Glottal
Transkripsyon
1. // - virgules
2. . – tuldok (bagal ng bigkas)
W, Y – malapatinig 3. Glottal
2. Patinig a. , - sarado a’,e’,i’,o’,u’
b. – bukas

Hal.

PONEMANG SUPRASEGMENTAL

a. Tono – taas- baba ng pagbigkas ng salita

Hal. Maganda siya
3. Diptonggo – nasa loob ng pantig ng salita
Maganda siya
harap sentral Likod Maganda siya
Mataas iw,iy Uy b. Haba at diin – haba ng bigkas at lakas ng bigkas
Gitna ey Oy Hal. Mangingisda = fisherman
mababa Aw,ay Mangingisda = going to fish
Hal. c. Antala – saglit na pagtigil
Hal. Hindi puti = it’s not white
Gi/liw a/ruy a/liw
Hindi, puti – no, it’s white
4. Klaster (kambal katinig) – dalawang
MORPOLOHYA – Morfoloji – palabuuan
magkaibang katinig sa loob ng pantig
- Maka-agham na pag-aaral ng mga MORFEMA

Tatlong anyo ng Morfema:

1. Salitang – ugat – isang salita na may kahulugan

2. Panlapi – maliit nay unit pero may kahulugan
[ma]
3. Fonemang – morfema – [a] [o] abogado -> a

Mga bahagi ng Pananalita

 Mga salitang pangnilalaman

1. Nominal
a. Pangngalan
b. Panghalip – panghalili sa pangngalan
2. Pandiwa – action word
Hal. Pwe/de pla/no 3. Mga panuring
a. Pang-uri – adjective; maganda, mainit
b. Pang-abay – maganda kumanta
  Mga salitang pangkayarian - Salita (maliit nay unit ng salita nagtataglay ng
1. Mga pang-ugnay kahulugan) - morfema
a. Pangatnig – dahong lanta 3. Sintaks – palaugnayan
b. Pang-angkop – kapag, ngunit, na , nang - Pangungusap
c. Pang-ukol 4. Diskurso
2. Mga pananda
a. Pantukoy – ang, mga, ang mga, si
b. Pangawing – ay

SINTAKS - SINTAKSIS – PALAUGNAYAN

- Maka-agham na pag-aaral ng mga Pangungusap

– salita o lipon ng salita na may isang diwa
 Mga pangungusap na walang paksa:
1. Eksistensyal – naghahayag ito ng
pagkakaroon o pagkawala ng isa o higit pang
tao/bagay. Hal. May, mayroon, wala
Hal. May pagkain pa sa mesa
Mayroon pa tayong gagawin
Wala nang magagawa pa

2. Pahanga – ibinubulalas ang matinding

damdamin ng paghanga.
Hal. Ang galing naman!
3. Sambitla – mga iisahin o dadalawahing
pantig na salitang naghahayag ng matinding
damdamin.
Hal. Aha! Aba!
4. Pamanahon – nagsisiwalat ng oras o
panahon
Hal. Alas-tres na
5. Pormularyong Panlipunan – mga
nakagawiang pagbati, paggalang na
maituturing na de-kahon sa komunikasyong
Filipino
Hal. Magandang gabi po

PAGPAPALAWAK NG PANGUNGUSAP

1. Ingklitik – ba, kasi, raw, nga, na, pa, ba, man

2. Sa pamamagitan ng mga panuring
a. Pang-uri – magandang dalaga
b. Pang-abay – naglaro agad
3. Sa pamamagitan ng kaganapan ng Pandiwa
Hal. Namasyal ang magkasintahan sa baywalk
(ganapan)
Umawit si Basha (tagaganap)
Nagtanong sila sa brngy (direksyunal)

SISTEMATIK NA BALANGKAS

1. Fonoloji – palatunugan
- Tunog – ponema
2. Morfoloji – palabuuan