Maja Kapica 1B

Analiza interpretacja trenu VIII Jana Kochanowskiego

Tren VIII Jana Kochanowskiego jest częścią cyklu dziewiętnastu wierszy napisanych
po śmierci ukochanej córki poety, Orszulki. Tematem wiersza jest żal i nieszczęście z powodu
straty bliskiej osoby oraz przedstawienie bólu ojca po stracie dziecka.
Podmiotem lirycznym w utworze jest prawdopodobnie autor wierszy, który przedstawia
się we wstępie do cyklu: „[… ] Jan Kochanowski, niefortunny ojciec, swojej najmilszej dziewce
złzami napisał.”. Dedykacja przed całym zbiorem wierszy napisana jest do niedawno zmarłej
córki autora „Orszuli Kochanowskiej, […] która […] nagle, nieodpowiednie, w niedoszłym wieku
swoim, z wielkim a nieznośnym rodziców swych żalem zgasła”. W Trenie VIII, poeta zwraca
się do niej bezpośrednio za pomocą apostrofy.
W wierszu zestawia ze sobą obraz domu przed oraz po śmierci Orszulki. Przed śmiercią
córki dom był zawsze pełen ludzi, gwarny, wesoły, a sprawcą tego wszystkiego była ta mała
grzeczna dziewczynka. Mówią o tym wersy od piątego do dziesiątego. Po jej odejściu w domu
zrobiło się cicho i smutno. Napisane jest o tym w pierwszych i ostatnich czterech wersach.
Wspomina w nich również o smutku i próbie znalezienia pocieszenia po stracie. Dzięki takiemu
kontrastowemu zestawieniu, możemy zobaczyć jak bardzo zmienia się życie codzienne po śmierci
kogoś bliskiego, w tym wypadku rodziny po stracie dziecka.
Przed śmiercią dziewczynki dom był pełen wesołych rozmów, a sama Urszulka biegała
po wszystkich pokojach, śpiewała i zabawiała gości „To tego, to tamtego wdzięcznie obłapiając/
I onym ucieszonym śmiechem zabawiając”. Nowy dom wydaje się cichy i pusty, bez nadziei
na poprawę, a rodzice pogrążeni są w rozpaczy, na którą nie ma lekarstwa („Wielkieś mi uczyniła
pustki w domu moim, /Moja droga Orszulko tym zniknieniem swoim,/Pełno nas a jakoby nikogo
nie było, /Jedną maluczką duszą tak wiele ubyło.[...]”). Urszulka nie była jedynym dzieckiem
Kochanowskiego, jednak pozostałe dzieci na czas żałoby zapewne poprzestały zabaw.
W trenie autor posłużył się wieloma środkami stylistycznymi, takimi jak epitety („droga
Orszulo”, „uciesznym śmiechem”) i antytezy („Pełno nas, a jakoby nikogo nie było”). Na początku
zastosowano również apostrofę „Moja droga Orszulko”, która utwierdza mnie w przekonaniu,
że bohaterem lirycznym jest Jan Kochanowski. W trenie widnieją również przerzutnie („Wielkie
mi uczyniłaś pustki w domu moim, / Moja droga Orszulko, tym zniknieniem swoim,”). Można
znaleźć również zdrobnienia, powtórzenia oraz wyliczenia, którymi wyraża swoją czułość
do córeczki. Utwór przepełniają również archaizmy, na przykład: „wszystkiś”, „zniknieniem”.
Wiersz jest trzynastozgłoskowcem, rymy są parzyste, całkowite i żeńskie. Smutny początek
i koniec sprawiają, że ma on budowę okalającą. Tren VIII ma kompozycję ciągłą.
W tym wierszu nie spotykamy nawiązań do religii czy filozofii, które są dość częste
w twórczości Kochanowskiego. Zostały one zastąpione wyrazami cierpienia i żalu ojca po stracie
dziecka. Mogło to być zapowiedzią „kryzysu humanizmu renesansowego”, który następuje
w kolejnych trzech trenach. Podmiot liryczny szydzi tam z mądrości i innych wyznawanych
wcześniej wartości.
Treny wywodzą się z poezji funeralnej i miały na celu opisywać lament z powodu śmierci
osoby ważnej dla społeczności, np. króla lub wodza, oraz opiewać jej zasługi. Jednak „Treny”
Kochanowskiego były pod tym względem nowatorskie, ponieważ upamiętniały śmierć
jego dziecka. Było to tym bardziej oryginalne, gdyż umieralność dzieci we współczesnych
mu czasach była bardzo wysoka.
Omawiany tren przepełniony jest smutkiem i pozwala nam zobaczyć jak zniknięcie jednej
osoby może zmienić życie wszystkich, których znała. Podkreślają to słowa: „Jedną maluczką duszą
tak wiele ubyło”. Podmiot liryczny nie opisuje jednak swojego cierpienia, tylko ogólną atmosferę
w domu.