Professional Documents
Culture Documents
Mayaman Man o Mahirap Dapat Maging Maing
Mayaman Man o Mahirap Dapat Maging Maing
dahilan para makasama ang mga kababayan. Ang pampublikong palikuran lamang ang natatanging
bagay na walang diskriminasyon sa estado ng buhay. Dito natin makikita na walang pinipili ang
tawag ng kalikasan. Kahit ganoon man ang tamang paggamit nito ay binabalewala nalang dahil sa
Ang pampublikong palikuran ay isang pasilidad na may mga kubeta at labatoryo na hindi
Restroom Association, 2005). Ang maayos na palikuran ay binubuo ng lababo, salamin, kubeta at
palikuran ay nagsilbing puwesto kung saan hindi naaangkop o ilegal na mga gawain ang
1|Page
Kasaysayan ng pampublikong palikuran
Bago pa man maitala ang kasaysayan, sa panahong neolitiko ang mga palikuran ay binubuo
lamang ng mga batong pader at lupa (Fig. 1.2). Sa pagdating ng sinaunang panahon dahan-dahang
palikuran na pang maramihan na magkakatabi-tabi Fig. 1.2 Palikuran sa Skara Brae Mga
palikuran noong panahong neolitiko
ang mga kubeta. Halimbawa na dito ang gawa sa bato na nadiskubre sa Skara
Brae, Scotland.
pampublikong palikuran sa Ephesus (Fig. 1.4) at
mga palikuran sa panahon ng krusada sa kastilyo ng Bodrum (Fig. 1.5). Makikita sa mga larawan
kung gaano ka-bukas sa marami ang mga kubeta. Dito malaya na nag-uusap ang mga dugong
Fig 1.3 Imburnal sa Hattasus. Ito ay tinatambak sa gilid ng kalsada at sinisira ang iba’t
isang imburnal noong 1200 hanggang
700 BC. ibang anyo ng tubig. Ang inobasyon ng
modernong panahon ang nagbigay solusyon sa mga ito. Mula sa mga palikuran na magaganda
ang panglabas na disenyo at mga kubeta na may sensor, isa na dito ang mga nagawang kubeta na
may mga pindutan tulad ng nasa Fig. 1.6 na ginawa sa Japan. (Blumenthal, 2014)
2|Page
Fig. 1.4 Multi-user Latrine.Isang Fig, 1.5 Palikuran ng Knights
pampublikong palikuran sa Ephesus na Hospitalier. Mga palikuran sa panahon
parte na ngayon ng bansang Turkey ng krusada sa kastilyo ng Bodrum.
Ang pagbabago sa mga palikuran ay bunga ng mga naging problema sa nagdaang mga
panahon. Isa na rito ang pagpapanatili sa mga pasilidad ng mga palikuran tulad ng kalinisan at
kaayusan. Ang kawalan ng ingat at pagiging iresponsable ng mga tao ay nakakadagdag sa mga
gastusin ng mga palikuran kaya mahirap mapanatili ang kalidad ng mga ito. (Canham, 2014)
Maliban doon, ang kalusugan ng mga gumagamit ay isa ding suliranin. Iba’t ibang mga bakterya
3|Page
ang maaaring makuha ng mga gumagamit sa mga palikuran pag hindi ito nilinis ng maayos. Ang
iba’t ibang inobasyon ng palikuran ay balang araw nakakapagpabago sa perspektibo ng mga tao.
pangangailangang pantao
Sa paglipas ng panahon ay unti-unting lumalabas ang mga suliranin sa mga palikuran tulad
na lamang ng pagkonsumo ng tubig at kalinisan nito. Ngunit kasabay naman nito ay ang
Marami nang mga bagong imbensyon ang pinag-aaralan pa magpahanggang ngayon gamit ang
makabagong teknolohiya na maaaring maging unang hakbang sa mga susunod pang mga tuklas at
inobasyon.
Maraming bansa mula silangan at kanluran ang nagiging ehemplo pagdating sa kaayusan
at kalinisan, maging sa pampubliko man o sa pribadong lugar. Ipinakikita nila na ang epektibong
ang paggamit ng tinatawag na dual flush toilet. Ang dual flush toilet (Fig. 2.1) ay isa lamang sa
4|Page
mga uri ng palikuran na mayroong dalawang pindutan na maaaring pagpilian kung gaano karaming
tubig ang gagamitin. Ang una ay gumagamit ng 9-litro na tubig, habang ang ikalawa ay 4.5-litro
naman. Nakatulong man ito sa pagbawas ng paggamit ng tubig, hindi parin ito nagtagumpay sa
Kakaiba ang konsepto ng pampublikong palikuran ng Portland. Ang Portland loo (Fig. 2.3)
loo ay itinayo upang maiwasan ang masasamang gawain. Ang itaas at ibabang bahagi ng istruktura
5|Page
ay mayroong rehas na makatutulong sa kapulisan na malaman kung mayroong masamang
tahanan na nahihirapang matulog sa mga kalsada Fig. 2.4 Pit Stop. Isang pampublikong
palikurang nakalaan sa mga taong walang
tuwing madaling araw (Kirk, 2016). Ang pit stop tahanan.
ay mayroong tatlong air-conditioning stalls at ang loob nito ay inayusan nang mabuti. Pinaglaanan
Ating pag-usapan ang iba’t ibang itsura ng mga palikuran.Sa pagdaan ng maraming
panahon ay naiba na rin ang itsura ng ating mga palikuran. Mula sa mga palikurang matatawag
nating karaniwan na ginagamit sa panahong ito hanggang sa mga palikurang hindi natin makikita
sa maraming lugar at matatawag nating kakaiba. Maraming iba’t ibang klase ng palikuran sa
Bago natin simulan ang pagtalakay sa palikuran ay kailangan muna natin malaman ano ba
dapat ang kahulugan ng isang wastong palikuran. Ayon sa Restroom Association Singapore, ang
6|Page
isang wastong palikuran ay dapat malinis at tuyo, may bentilasyon, maiging naplano ang
kapansanan.
Ngayon ay tignan naman natin ang mga palikurang pinakaginagamit sa buong mundo. Isa
sa mga palikurang madalas mong makikita ay ang tinatawag na Sit-down toilet. (Fig. 3.1)
tubig sa pamamagitan ng flush upang maalis o Fig 3.1. Karaniwang Sit-Down Toilet
madala ang dumi sa septic tank (Toiletology 101). Ito ay pinakaginagamit sa Europe at sa Hilagang
Africa (BF: The Punctual Plumber), ngunit ang uri ng palikurang ito ay karaniwan ding ginagamit
sa ibang bansang asya katulad ng Pilipinas. Ang isa pang uri ng palikurang pinakaginagamit ay
ang tinatawag na squat toilet (Fig. 3.2). Ang palikurang ito ay kapantay ng sahig. Dito ay
7|Page
Palikurang kakaiba
Ang ilang kakaibang kakayahan ng Automatic Toilet ay ang automatic flush, na gumagamit
ng sensor upang malaman kalian gagana ang flush; ang seat heater na nagpapainit ng upuan ng
palikuran; ang water jet cleaner na tumutulong sa paglinis ng sarili pagkatapos gamitin ang
palikuran; at mayroon ding mga Automatic Toilet na ang upuan ay naiiba ng puwesto at angulo na
ang pangunahing gamit ay tulungan ang mga taong may kapansanan at matatanda na gamitin ang
palikuran. Marahil ito na ang isa sa mga pinaka high-tech na palikuran sa buong mundo. Isa pa sa
mga kakaibang palikuran ay ang mga palikuran sa mga eroplano at barko (Fig. 3.4 at Fig. 3.5).
Ito ay gawa sa mga mas matitibay at magagaan na kagamitan. Ang madalas na gamit nito ay
Fig 3.4. Halimbawa ng isang palikuran Fig 3.5. Palikuran sa loob ng cruise
sa eroplano ship
8|Page
kaparehas din ng western flush toilet, ngunit ito ay gumagamit ng tinatawag na vacuum flush. Ito
pangangailangan
pinakakilalang pamamaraan na ginamit sa palikuran ng mga tao ay ang mga sumusunod: Una, Ang
Pit latrine method (Fig. 4.1) ay ang pinakatanyag at kilalang pamamaraan na ginamit noong unang
panahon na kung saan ay ito ang pinakasimple at pinakamurang paraan ng sanitasyon. ito ay isang
tinatakpang hukay na mayroong butas kung saan ang dumi ay dadaan pababa ng lupa. (World
Health Organization, n.d.). Pangalawa ay ang mga Flush Toilets (Fig. 4.2) na isang palikuran na
gumagamit ng tubig at mahinang water pressure upang dumaloy ang dumi sa tubong nagdudugtong
sa mismong inidoro at poso negro. Panghuli, Ang mga EcoSan toilets (Fig. 4.3) isang makabagong
9|Page
imbensyon at inobasyon na isang sistemang maaring hindi gumamit ng tubig sa palikuran. Ito ay
isang alternatibong paraan na maaring gamitin sa mga lugar na may kakulangan sa supply ng tubig.
Ang pamamaraang ito ay nakatutulong din sa ating kalikasan sapagkat ang mga mga dumi na
dumadaan dito ay napoproseso at nagiging pataba sa lupa at mga halaman. Ang mga palikurang
ito ay maaring sabihing pare-parehas lamang ngunit ito ay mayroong pagkakaiba-iba sa proseso at
Fig. 4.3. EcoSan toilet (likod) Fig. 4.3. EcoSan toilet (harap)
Ayon sa dyornal, nina Cavanna, Debus, at Nikiema na “A practical guide for building a
simple pit latrine”, ang unang hakbang sa paggawa ng pamamaraang ito ay ang paghahanap ng
lugar kung saan gagawin ang imprastraktura. Kailangan isaalang-alang ang mga bagay tulad ng
amoy na maaring kumalat at lumaganap, ang lugar na paglalagyan ay malayo sa supply ng tubig
10 | P a g e
at lugar na hindi binabaha. Pangalawa ay ang pagbungkal ng hukay o pit. Alamin kung ano ang
lawak at laki, lalim at hugis ng hukay na bubungkalin. Mas mainam na pabilog na hukay ang gawin
sapagkat mas matibay at mas matatag na pader at pundasyon ang mabubuo dito. Ang hukay na
bubungkalin ay dapat dalawang metro ang taas mula sa suplay ng tubig at dalawang metro ang
lalim mula sa ibabaw ng lupa (Fig. 4.1a). Siguraduhin din na ang pader na nabubuo sa pagbungkal
ng lupa ay pantay patayo simula sa taas hanggang baba (Fig. 4.1b). Panghuli ang pagpapatibay ng
pader ng hukay at ang paglalagay ng takip nito. Kailangan lagyan ng ladrilyo ang pader ng hukay
upang maging matibay at malakas ang pundasyon nito (Fig. 4.1c). Sa paglalagay ng takip, maarin
g gumamit ng mga ladrilyo o mga troso na pagpapantay-pantayin upang matakpan ang hukay.
Pagkatapos itong takpan, gumawa ng panibagong patong ng semento upang maging selyado ang
11 | P a g e
Modernong pamamaraan: Flush toilet
ng palikurang ito ay ang paghahanda ng mga materyales na gagamitin tulad ng mismong inidoro
at mga nakalakip na materyales at mga bagay na ginagamit sa pagkukumpuni (Fig. 4.2a). Sunod
nakalagay ang tubo sa ilalim ng sahig na pagkakabitan ng mismong inidoro (Fig. 4.2b). Ikabit ang
indoro at ang tangke nito gamit ang mga turnilyo at wax seal upang masiguradong ito ay magiging
matibay at metatag (Fig. 4.2c). Pinakahuling hakbang ay ang pagsisigurado na walang butas at
tagas ang nagawang palikuran sa pamamagitan ng pag-flush nito paulit-ulit (Fig. 4.2d).
12 | P a g e
Makabagong inobasyon: EcoSan toilet
Ang mga inobasyon ay hakbang tungo sa kaunlaran, mga makabagong paraan at disenyo
ng mga palikuran. Ayon sa akdang “construction of Ecosan toilets” ni Pasupuleti, ang unang
hakbang ay sa paggawa nito ay ang pagbuo ng silong ng pasilidad na nasa ibabaw ng lupa sa halip
na sa ilalim dahil mas mapapadali ang pagtanggal ng laman nito. Ito ay dalawang kamara o silid
na naghihiwalay ng dumi at ihi ng palikuran (Fig. 4.3a). Siguraduhing may sapat na espasyo ang
mga silid dahil ito ang pag-iimbakan at paglalagyan ng mga nakuhang dumi. Mag-iwan ng mallit
ng espasyo sa itaas ng pader na naghihiwalay sa dalawang kamara para ito ang paglalagyan ng
tubo na pagdadaluyan ng mga pinaghihiwalay na dumi. Sunod ay ang paglalagay ng pinto sa silong
magsisilbing lalagyan ng inidorong nakakonekta sa sa mga kamara. (Fig. 4.3c) Pinakahuli ang
13 | P a g e
Fig. 4.3c. Paggawa ng platform na may Fig. 4.3d. Paggawa ng bahay ng
butas palikuran
Ang mga makabagong paraan ng palikuran ay kailanman di malilimutan ng ating
kasaysayan. Ang patuloy na pagbabago ng ating panahon ay ang sanhi ng pagkakaroon ng mga
pangangailangan.
malaki ang tulong sa pampublikong palikuran pati na rin ang angkop na sewage system para dito.
Ang unang nagpapadumi sa palikuran ay ang mga putik na dala ng mga maruruming
sapatos. Magmumukhang marumi rin ito kung ang mga pader nito ay puro sulat. Kaya
napakalaking tulong ng mga kagamitan na maaaring magamit upang maiwasan ang mga ganitong
sanhi ng karumihan. Una ay ang Waterproof Vinyl Flooring. Ito ay matibay, pwede sa sari-saring
patong na pagpipilian, maaaring ilagay sa kahit na anong antas. (Dezeeuw, 2010). Ito ang
Kaya hindi kataka-takang ito ay isa sa mga pinipili para makaiwas sa mga lugar na mahalumigmig.
14 | P a g e
(Dezeeuw, 2010). Ngunit ang sahig na ito ay madaling masira gamit ang mga matutulis na bagay.
Kung ito ay gagamitin sa pampublikong palikuran, maaaring masira o sadyaing sirain ito ng mga
tao kung kanila’y susubukan. Maaari ring gamitin ang WPC Vinyl Flooring; ito ay 100%
waterproof. Madali lang itong ilagay at isaayos hindi tulad ng iba na nangangailangan pa ng mga
propesyonal sa paglagay. Madaling linisin ang ganitong sahig. Kaso may kamahalan ang kanyang
presyo, kung sakaling masira ang ganitong sahig, napakahirap ayusin. Kung gayon, mapipilitang
bumili ng panibago. Para naman makaiwas sa mga sulat sa pader, maaaring gamitin ang Wax-
Based Anti-Graffiti Coating. Hindi nakikita ang kanyang patong, ibig sabihin, hindi napapalitan
ang kulay ng pader na nilalagyan ng Anti-Graffiti Coating. May kasiguraduhang matagal ang
kanyang proteksyon sa pader na paglalagyan. Kung sakaling may sumubok na magsulat sa pader
na nilagyan ng ganitong patong, madali lang itong matatanggal gamit ang mainit na tubig. Ang
problema ay kahit hindi nya napapalitan ang kulay ng pader, nakakaapekto naman sya sa
15 | P a g e
pagtutubero. Sa mga lugar na pababa ay mas nirerekomenda ito. Ngunit nangangailangan ito ng
Ang Grinder System (Fig 5.2) naman ay mas matibay kaysa STEP Systems. Hindi na ito
plastik, tisyu, napkin, at mga basura. Kaso nga Fig 5.2. Sistemang Grinder Pump. Ang
mga makinarya sa ganitong sistema.
lang mas mahal ito dahil gumagamit ito ng mas
malaking horsepower. Mahal din ang magagastos dito para mapanatili ang kaayusan. Hindi ito
nirerekomenda sa mga lugar na pababa sapagkat ang tubig ay dadaloy ng kusa, sayang lamang ang
ito ng malaking pera. Oras-oras rin dapat itong tignan upang malaman kung ito’y nasa magandang
kundisyon.
16 | P a g e
Posibilidad sa Pilipinas
Kilala ang India sa isa sa mga pinakamahihirap na bansa sa buong mundo. Isa sa kanilang
o umiihi lamang sila sa mga lugar kung saan hindi pribado, sa madaling salita, malapit ang mga
pangsanitasyon ng kanilang bansa. Tinatawag niya itong “Stainless Steel GARV Toilet”. Ito ay
hindi kinakalawang at hindi madaling madumihan, gumagamit din ito ng mga teknolohiya tulad
ng mga solar panels para mapagkunan ng elektrisidad, LED lights para makagtipid sa kuryente, at
ng mga exhaust fans. Mayroon din itong Smart Technology, kung saan awtomatikong bubukas
ang ilaw at exhaust fans sa loob ng palikuran sa panahong buksan ng tao ang pintuan, sa panahon
namang paglabas ng taong gumamit ay awtomatiko nitong lilinisin ang mga kubeta at ang sahig.
Ang paggamit nito ay libre sa India sapagkat ang mga palikurang kailangang bayaran ng barya ay
hindi nakakaakit sa kanila. Maganda ang ganitong ideya, ang hindi lamang maganda ay mabagal
ang palitan ng mga taong gagamit. Halimbawa, may taong gumamit, ang susunod sa kanya ay
kailangan pang maghintay ng ilang minuto bago siya makapasok. Kahit papaano, malinis naman.
Isa-isa lang din ang paggamit sa ganitong palikuran, kaya aasahang palaging mahaba ang pila dito.
Ang palaging problema ay ang presyo. Kailangan kasing gumastos ng pagkalaki-laki para
magawa ito. Ang mga makabagong palikuran tulad ng GARV Toilets ay may gastos na halos
10,000 na dolyar o halos kalahating milyong piso. Gayunpaman, kung ang Pilipinas ay magtatayo
ng mga ganitong palikuran, hindi masasayang ang pondo sapagkat mapupunta naman sa ikauunlad
ng ating sanitasyon. Maaari ring humanap ng ating gobyerno ng katuwang sa mga pribadong
17 | P a g e
sektor.
Oras na para mabigyang pansin naman ang problema ng bansa sa sanitasyon. Kailangan
magkaroon na ng tiwala ang mga Pilipino sa mga pampublikong kagamitan tulad ng palikuran.
Kailangan ng makabagong disenyo na angkop sa kagustuhan ng mga tao at kayang tumagal nang
maayos na partisipasyon ng bawat Pilipino lalo sa kalinisan. Mananatiling malinis ang bagay kung
mamamayan at ng mga turista ay sumusunod sa mga patakarang nakalahad para sa kaayusan nito.
Ang mga pamantayan sa mga bansang mula sa kanluran tulad ng Estados Unidos, ay
binibigyang pansin ang pagpapahalaga sa kapaligiran. Kung gayon, mayroong mga alituntunin ang
palikuran. Ito ay nahahati sa tatlong bahagi, ang karaniwang alituntunin, pag-iilaw, at kalinisan.
18 | P a g e
Sa karaniwang alituntunin nababatid ang mga paunawa, numero para sa
Ang pagsasaayos ng ating palikuran ay tungo sa kaayusan ng bansa. Mayroong mga batas
na ipinapatupad ang ating bansa para sa kaayusan ng mga pampublikong palikuran. Kabilang dito
ang Republic Act Nos. 356, 1364, 1378, Presidential Decree No. 856, at NEDA Board Resolution
no. 5(s). 1994. Ang Republic Act No. 356 ay nakatuon sa proseso kung saan ang tubig at iba pang
likido ay ipinagsasama-sama at idinadaan sa mga tubo o di kaya sa ilalim ng lupa mula sa isang
establisimiento. Ang Republic Act no. 1364 ay tinatawag na Sanitary Engineering Law kung saan
Ang Republic Act No. 1378 ay nagsasaad ng mga pagsasaayos sa mga drainage para maiwasan
ang pagsasama-sama ng mga likido na maaring maging mapanganib sa kalusugan ng mga tao. Ang
Presidential Decree No. 856 na nilagdaan ni dating pangulo Ferdinand Marcos ay ang Code of
Sanitation ng Pilipinas. Tinatalakay nito ang maayos na pagtapon ng mga dumi sa alkantarilya at
19 | P a g e
Ang ASEAN public toilet standard
(Fig. 6.2).
ang mga ekspiryensadong tauhan na regular na lilinisan ang mga palikuran, at ang panghuli at
pinaka importante sa lahat, ay ang kaligtasan ng mga taong gagamit ng palikuran. Maayos at
matatag dapat ang pagkakagawa ng palikuran sa isang ligtas na lugar. (ASEAN Secretariat, 2016)
pag disenyo ng pampublikong palikuran. Ang ating bansa ay maaring makagawa ng maayos na
palikuran sa ating bansa kung ito ay bibigyan ng pansin at sapat na pondo ng ating gobyerno.
20 | P a g e
SANGGUNIAN
http://www.senssefloor.com/new_detail/nid/5025.html
Alternative sewers: A good option for many communities. (n.d.). Pipeline, 7(4), 1-7.
American Restroom Association (2005). Definition of Public Toilet. Retrieved on March 31,
ASEAN Secretariat. (2016, January). ASEAN Public Toilet Standard. Jakarta, Indonesia.
BF: The Punctual Plumber (n.d.). Toilets Around the World. Retrieved from
http://www.bfplumbingbayarea.com/blog/toilets-around-the-world/
Blumenthal, D. (2014). Little vast rooms of undoings. London: Rowman & Littlefield
International, Ltd.
http://carleton.ca/geography/wp-content/uploads/Talking-Toilets-GottaGo-report.
guru.com/overview-history.php
Cavanna, S. , Debus,J, Nikiema,L. (2011). A step by step guide to the construction and use
Davis, M.L. (1941). Water and wastewater engineering: Design and principles. New York:
McGraw-Hill, c2010..
https://flooringinc.com/blog/waterproof-flooring/
21 | P a g e
Greed, C. (2003). Inclusive urban design:public toilets. Jordan Hill, Oxford: Architectural
Press.
Gibson, S. (n.d.). This Old House magazine: How to install a toilet. Retrieved from
https://www.thisoldhouse.com/how-to/how-to-install-toilet.
HomeAdvisor (1999). Toilet installation - Learn to DIY or hire a pro. Retrieved from
http://www.homeadvisor.com/r/how-to-install-toilet/#.WOJ0im-GOUk
Honeywell, J. (2017). What happens when you flush the loo on a cruise ship?. Retrieved
from http://www.telegraph.co.uk/travel/cruises/what-happens-when-you-flush-
the-loo-on-a-cruise-ship-/
Indestructible and smart: Public toilet innovation in India. (October, 2016). Sanitation
https://sanitationupdates.wordpress.com/2016/10/10/indestructible-and-smart-
public-toilet-innovation-in-india/
Jetset Times (n.d.). 25 Things you Didn’t Know About Japan’s Super Toilets. Retrieved
from http://jetsettimes.com/2013/04/06/25thingssupertoilets/
Kirk, Mimi. (2016, December 2). How sacramento rolled out a mobile restroom for the
sacramentos-toilets-for-the-homeless-succeeded/509375/
House.
Metcalfe, John. (2012, January 23). Why portland's public toilets succeeded where others
22 | P a g e
public-toilets-succeeded-where-others-failed/1020/
acf.org/kitemergency/toilets.pdf
Restroom Association Singapore (2013). Guide to better Public Toilet Design and
Smith, O. (2016). What happens when you flush a plane loo?. Retrieved from
http://www.telegraph.co.uk/travel/travel-truths/What-happens-when-you-flush-a-
plane-loo/
Toiletology 101 (n.d.). How a Flush Toilet Works. “What is a standard toilet”. Retrieved
from http://www.itoiletology.com/howitwrk.shtml
Vacuum Sewers. (n.d.). Sustainable sanitation and water management. Retrieved from
http://www.sswm.info/content/vacuum-sewers
Wastewater Technology Fact Sheet. (n.d.). United States environmental protection agency.
06/documents/presewer.pdf
Wise, A.F.E., Swaffield, J.A. (2002). Water, sanitary & waste services for buildings.
http://www.citylab.com/design/2012/01/why-portlands-public-toilets-succeeded-
where-others-failed/1020/
http://www.who.int/water_sanitation_health/hygiene/emergencies/fs34.pDf
23 | P a g e