Tanikala ng Kasaysayan

(Batay sa Pagsulyap sa Kasaysayan ng Pagsasalin ni Virgilio Almario)

1. 322 B.C.
Alexandria - Sentrong pangnegosyo at lugar na palitan ng kultura, aklatan 500,00 tomo,
ginawa ang salig Septuagint mula Hebrew tungo sa Griyego ng Lumang Tipan
2. 240 B.C.
Salin ng Odyssey sa bersong Latin ni Livius Andronicus (aliping Griyego)
3. 800-900
Baghdad ang naging papel ng Toledo sa palitan ng kulturang Arabe at kulturang Europeo
4. 1141-1143
Unang salin ng Koran sa Latin (Robert de Retines)
5. 1200 masiglang-masigla ang pagsasalin sa mga wika sa Europa, Bibliya at akdang
panrelihiyon ang fokus
6. 1382 unang salin sa Ingles ng Bibliya (John Wycliffe)
7. 1522 at 1534 Pinakamatingkad na salin ng Bibliya sa Aleman (Martin Luther)
8. 1579 Isinalin ni Jacque Amyot (prinsipe ng mga tagasalin) sa Aleman ang “Mga Buhay
ng Bantog na Romano” ni Plutarch. Ang salin ni Jacque Amyot ang ginamit ni Sir
Thomas North sa pagsasalin sa Ingles.
9. 1593 Doctrina Cristiana salin mula sa Kastila ng mga pangunahing dasal at tuntunin ng
simbahang katoliko
10. 1645 Meditaciones an manga mahal na pagninilay na sadia sa sanctong pag Ecxercisios –
Isinalin ni Fray Pedro de Herrera sa Tagalog ang Exercita Spiritualia ni San Ignacio de
Loyola mula sa Espanyol ni Fray Francisco de Salazar
11. 1668 Fray Ignacio Francisco Alzina – buod sa Espanyol ng dalawang mahabang
saylaysay na patula ng mga Boholano
12. 1703 Manga panalagin pagtatagobilin sa caloloua nang tauong naghihingalo – salin ni
Gaspar Aquino de Belen ng Recomendacion del Alma (1613) ni Tomas de Villacastin
13. 1712 Aral na tunay na totoong pagaacay sa tauo, nang manga maloualhating santos na si
Barlaam ni Josaphat – salin ni Fray Antonio de Borja sang-ayon sa teksto ni San Juan
Damaceno
14. 1713 Ang infiernong na bubucsan sa tauong Christianismo at nang houag masoc doon –
Fray Pablo Clain (Paul Klein). Italyano tungong Espanyol at tungong Tagalog.
15. 1866 Urbana at Feliza (Iloko) salin sa Ilokano ni Jacinto Caoile Mariano mula sa orihinal
ni Modesto de Castro
16. Agosto 20, 1882 Pag-ibig sa Tinubuang Lupa salin ni Marcelo H. del Pilar sa Amor
Patrio ni Rizal
17. 1891-92 Ang mga Karapatan ng Tawo – salin sa Tagalog ng Declamation of the Rights
of Man and the Citizen na buod naman ng diwa ng Rebolusyong Pranses
18. 1892 Urbana at Feliza (Bikol) salin sa Bikol ni Fruto del Prado mula sa Ilokano
19. Bago matapos ang 1800 tulang pasalaysay na awit at korido at ang mga patulang
pagtatanghal na komedya o moro-moro mula sa metrico romance at comedia de capa y
espada
20. Bago matapos ang 1800 Wilhelm Tell ni Schilles – isinalin ni Rizal mula Aleman
21. Bago matapos ang 1800 limang kuwentong pambata ni Hans Christian Andersen ang
isinalin ni Rizal sa Tagalog
22. 1895-1905 Manifesto – nailimbag ang salin ni Wenceslao Retana sa “Kalayaan” ni Emilio
Jacinto
23. Hunyo 24,1920 – nalimbag ang salin ni Pagsilang Rey Isip sa Mir-i-nisa ni Jose Garcia
Villa
24. 1920 – dumami ang salin ng mga akdang banyaga patunging Ingles
25. 1940 – Isinalin sa Tagalog nina Ildefonso Santos at J.C. Balmaceda ang tekstong Espanyol
ng Pambansang awit ni Jose Palma (1899)
26. 1940 – Don Quixote – isinalin sa Ingles ni Dionisio San Agustin
27. 1942-1945 (Panahon ng Pananakop ng mga Hapones – Aurelio Tolentino – nagsalin ng
iba’t ibang akda tungo sa Kapangpangan o tungo sa Tagalog
28. 1970 – Pagbuo ng Kawanihan ng Pagsasalin sa loob ng Patifo Komunista ng Pilipinas –
lahat ng importanteng dokumento sa propaganda at pagtuturo ay mabilisang ipinasalin
mula sa Ingles tungo sa Filipino
29. 1970 Sabjek sa pagsaaln sa U.P. na naging B.A. medyor sa Pagsasalin
30. Bago ideklara ang Batas Militar – may mga kadre nang sinanay sa pagsasalin at nakatalga
sa iba’t ibang pangkating legal at ilegal ng partido
31. Sa ilalim ng Batas Militar – ipinagpatuloy ng U.P. ang mga gawain bago idineklara ang
Batas Militar
32. Pebrero 4, 1975 – isang tanging bilang ng Philippine Collegian ang lumabas na may salin
ng panitikan ng Ikatlong Daigdig
33. Abril 5-6 1975 – Panday-Salin
34. Agosto 14, 1975 – Philippine Collegian - bunga ng Panday-Salin at naglalaman ng mga
akda sa Filipino mula sa orihinal na Ilokano, Bikol, Kapampangan, Sebuano, Hiligaynon
at Espanyol
35.
36. 1977 – Patnubay sa Korespondensiya Opisyal (nirebisa 1984) at ilang tomo ng mga salin
ng katawagan
37. 1978 – 1985 B.A. sa Pagsasalin (UST)
38. Abril 16, 1983 – nabuo ang Pambansang Samahan ng Pagsasaling-wika – nangasiwa sa
proyekto ng LEDCO-PNC Consortium – akdang bernakular tungo sa Filipino
39. Oktubre 1983 – ang Pambansang Samahan ng Pagsasaling-wika ay nagdaos ng unang
pambansang kumperensiya sa pagsasalin
40. 1983 – internasyonal na workshop sa pangunguna ng IRRI
41. mula 1986 – Know Your Neighbor Program ng Toyot Foundation – 40 librong
pampanitikan ang naisalin sa Filipino
42. 1988 – Doktorado sa Pagsasalin (U.P.)
43. Oktubre 1988 – NCCA nangasiwa ng palihan sa pagsasalin
44. Hunyo 28 – Hulyo 01, 1990 – NCCA Seminar-Workshop sa pagsasalin
45. Agosto 16, 1991 – Unyon ng mga Tagasalin sa Pilipinas (UNTAP)
46. 1994 – SANGFIL (Sanggunian ng mga Unibersidad at Kolehiyo sa Filipino)
47. Oktubre 16-22, 1996 – workshop para sa tagasaling guro ng PUP at FEU
48. Oktubre 22, 1996 – pinasinayaan ang Tanggapan ng Pagsasalin sa Kolehiyo ng Arte at
Literatura, UP
49. Sa kasalukuyan – sabjek sa pagsasalin sa PNU at kursong elective para sa di-gradwado sa
De La Salle University (DLSU)
Sa tulong ng ASEAN ay isinaaklat ang mga salin sa Filipino ng mga epikong-bayan.
Naglabas ang UMPIL ng mga tanging bilang ng Mithi, ang Ricefields & Backgrounds (Blg.
7, 1985) na salin sa Ingles ng mga tinitingalang kuwentong pangnayon sa Tagalog at ang
Makabagong Tinig ng Siglo (Blg. 21-22, 1989) na kolesiyon ng mga salin sa Filipino ng
iba’t ibang makabuluhang dula sa buong mundo. Sa dula ay mga salin ni Rolando S. Tinio
ng mga bantog na dulang Europeo-Amerikano, mula kay Shakespeare hanggang kay Ibsen.
Mayroon ding ibang mga salin ng mga dulang banyaga para itanghal sa PETA at sa dulaan
ng UP. May mga halaw naman ng kuwentong-pambata mula sa iba’t ibang bansa ng Aklat
Adarna ng Children’s Communication Center bukod sa mga halaw nito ng mga epikong-
bayan mulang mga rehiyon ng Filipinas. Naglalabas ang mga acaedemic press ng mga aklat
na salin ng mga akda sa iba’t ibang larangan. Mayroon ding pagsasalin ng Bibliya sa iba’t
ibang katutubong wika, mga saling artikulo o akdang pampanitikan, mga term paper, tesis,
disertasyon at iba pa.