KAANYUÁN NG MGA PANGNGALAN
panlapì sa unahán, sa loób, sa hulihán, o sa magkábilâ.
. Ayon sa anyô o kabuuán, ang mga salitáng pangngala’y
naaaring payák, maylapì, inuulit, at tambalan. Payák kung ang
pangngalan ay isáng salitáng waláng kalapì o kakambál na
anumán, at sakalì mang mayroón, ay panlaping patáy lamang.
Halimbawà:
 apóy, bagay, halaman, hangin, lupà, tao, tubig buti, dálitâ,
ginhawa, hinà, lakás, lakí, liít, samâ hanap, tanáw, tawag,
tunggalì, sambá bagabag, kalabóg, lagapák, ligalig, tagistís,
watawat alibambáng, alimpuyó, halimbawà, salagintô,
talumpatì
Karaniwang ang pangngalang payák ay natatawag ding
salitáng-ugát o basal, danga’t naari itóng magtagláy, kung
minsan, ng panlapì, o magíng inuulit kayâ o tambalang salitâ,
kapág ang- kabuuá’y may nag-íisá na lamang diwà at tungkulin
sa pangungusap; samantalang ang payák ay walâ pang
talagáng panlapì, at kung magkaroón ma’y panlaping patáy
lamang, gaya ng mga salitâ sa hulíng hanay ng mga halimbawà
sa itaás. Mababanggít na mga salitáng-ugát nguni’t di-payák
ang mga pangngalang sumusunód:
 bathalà, káluluwá, kapuwà, katawán pahayag, paraán,
paraluman, simulâ, simunò, súliranin
Maylapì, kung ang pangngala’y binubuô ng salitáng-ugát at ng
Halimbawà:
pakiusap, paglakad, pahayag, pangakò inihaw, pinipig, sinaing,
tinapá bantayan, inumin, simbahan, símulain, totohanan
Ang mga pangngalang nabubuô sa panlapi’t ugát ay siyáng
pinakamarami sa lahát. At hindî lamang mga payák na
pangngalan ang nalalapian upáng magíng pangngalan din,
kundî kahit na mga salitáng tagaibáng bahagi ng pangungusap,
gaya ng mga payák o lantay na pang-urì, ng mga pang-abay,
pangatníg, atb. Halimbawà:
 pangit, kapangitan; tamád pagkatamád oo, pag-oo; bukas,
kábukasan; walâ, pagkawalâ palibhasà, kapalibhasaan;
subalì, pasubalì
Máuulat sa dakong hulí ang mga panlaping makangalan o
bumubuô ng mga pangngalan.
Inuulit, kung ang pangngala’y isáng salitáng inuulit, na
maaaring ugát lamang o payák, at maaaring maylapì.
Halimbawà:
 bagay-bagay, balí-balità, kuru-kurò, haka-hakà, langit-langit,
salí-salitâ, ugá-ugalì anák-anakan, baháy-bahay,
bundúk-bundukan, simbá-simbahanan, taú-tauhan
Máliban ang binibini, sarisarì, nilaynilay, munimunì, at ilán pa,  At tinatawag na tambalan o tambalang ganáp, kapág ang
na, bagamán pag-ulit ng mga salitáng-ugat na bini, sarì, nilay, pagkakáugnáy ng dalawáng salitâ ay lumilikhâ na ng
munì, atb., dapwa’y nákaugalian nang huwág gitlingán. pangatlóng kahulugán, na karaniwa’y patalinghagà, at ang
Mayroón din namáng mga pangngalang hindî salitâ ang inuulit ganitó’y napagkíkilala sa lúbusan nang pagpipisan at sa dî
kundî unang pantíg na ugát; gaya ng mga sumusunód: na paggigitlíng; anupá’t nagagawâ nang isáng salitáng-ugát
ang kabuuán at iniaayos ang pagkásulat sa talagáng
 babalâ, himpapawíd, himbubuyog, himbubuli, luluksó,
palábigkasan. Halimbawà
kababayan, kababalaghán, kalalabisán bibitayán,
lalamunan, lalawigan, papawirín, sasakyán, sisidlán  : anák-araw, basag-ulo, bigaykaya, bahaybatà, bahagharì,
hampaslupà, hanapbuhay, pilikmatá, bagumbuhay,
Tambalan, kung ang pangngala’y binubuô ng dalawáng
bungantulog, buntunghiningá, kakanggatâ, dahumpaláy,
salitáng magkaibá, na pinag-uugnáy at nagiging isá o parang
dalantao, dantaón, gantimpalà, sanlambilí
isá na lamang. Tinatawag na malatambalan, kapág sa
pagkakáugnáy ay tagláy pa rin ang sarísariling katuturán ng  Ang gitlíng sa mga salitáng anák-araw at basag-ulo, ay dî
dalawáng salitâ, at ang ganitó’y napagkíkilala sa pagkásulat kataliwasán sa tuntuning itó, kundî pag-alinsunód sa isáng
tuntunin ng Palágitlingan [47(k)].
 kung may gitlíng sa pagitan. Halimbawà: bantáy-salakay,
buhay-alamáng, kisáp-matá kahoy-gubat, tubig-alat,
bahay-kubo
Naaarì rin namáng mangyari ang ganitó sa mga tambalang ang
unang salitâ ay may pang-angkóp. Halimbawà:
 bagong-bayan, bagong-tulog, buntóng-hiningá, daláng-tao,
ganting-palà, sanlángbilí, daáng-taon, dahong-paláy
Alinsunod sa dalawáng hugis na itó, ang pagkakátambál ay
dî magagawáng salitáng-ugát, pagka’t bagamán
pinag-uugnáy ng gitlíng, ay nanánatili ang likás na katuturán
ng bawat salitâ.