Professional Documents
Culture Documents
Μελετη Περιπτωσης Συνδρομου Asperger
Μελετη Περιπτωσης Συνδρομου Asperger
ενδιαφερουσα
περιπτωση
Σύνδρομο Αsperger.
Περιγραφή περίπτωσης
Ε. Καραντανά, ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ν. Παπαδοπούλου, Περιγραφή περίπτωσης αγοριού 6 ετών με σύνδρομο Asperger και
Α. Νικολάου, συνοδές εκδηλώσεις, όσον αφορά στην κοινωνική αλληλεπίδραση και
Γ. Τσαρμακλής επικοινωνία, το οποίο δεν αντιμετώπιζε μαθησιακές δυσκολίες, ενώ η
επίδοσή του ήταν υψηλότερη από το μέσο όρο. Παρότι η διαταραχή
αυτή τυγχάνει αναγνώρισης από το 1990, περιγράφεται για πρώτη
φορά από τον Hans Asperger, Βιεννέζο παιδίατρο το 1944. Αφορά
ιδίως αγόρια και τα χαρακτηριστικά του συνδρόμου περιλαμβάνουν:
α) δυσκολία στην κοινωνική αλληλεπίδραση, β) ιδιομορφίες στη
λεκτική επικοινωνία, γ) πτωχή εξωλεκτική επικοινωνία (χειρονομίες,
βλεμματική επαφή), δ) στερεοτυπίες και εμμονές και ε) αδεξιότητα.
Η διάγνωση βασίζεται κυρίως στην κλινική εκτίμηση, σε συνδυασμό
με ειδικά σταθμισμένα εργαλεία (ADI, ADOS, ASSQ, ASDI, ASAS), η
δε θεραπεία στοχεύει στη βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων στη
σωστή χρήση του λόγου αλλά και στην αντιμετώπιση τυχόν μαθη-
σιακών δυσκολιών. (Δελτ Α’ Παιδιατρ Κλιν Πανεπ Αθηνών 2009,
56(4):596-600)
ΜΕΘΟΔΟΙ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έγινε αξιολόγηση με GMDS-ER (Grifiths Mentαl
Το σύνδρομο Asperger1 ανήκει στις διάχυτες δια- Develpmental Scales–Extended Revised), Conner
ταραχές της ανάπτυξης όπως ανήκουν, η αυτιστική Parents Rating Scale, Conner Teacher rating Scale, Short
διαταραχή, το σύνδρομο Rett, η αποδιοργανωτική Sensory Profile, ADOS (Autism Diagnostic Observation
ψύχωση της παιδικής ηλικίας και ο άτυπος αυτισμός Schedule) και ADI (Autism Diagnostic Interview).
ή «εκτεταμένη διαταραχή της ανάπτυξης μη προσ- Από την αναπτυξιακή εκτίμηση(GMDS-ER), διαπι-
διοριζόμενη αλλιώς» σύμφωνα με το DSM-IV. Περι- στώθηκε ότι το παιδί δεν αντιμετώπιζε καμία δυσκολία
γράφεται για πρώτη φορά πριν από 50 χρόνια από ως προς τη μαθησιακή του εικόνα. Αναλυτικότερα,
τον Hans Asperger2, Βιεννέζο παιδίατρο, ο οποίος η μαθησιακή του επίδοση ήταν υψηλότερη από το
αναγνώρισε συγκεκριμένες δεξιότητες και συμπεριφο- μέσο όρο, διάβαζε με ευχέρεια (ακόμα και κείμενα
ρές που ήταν συχνότερες στα αγόρια3. Περιλαμβάνει που αντιστοιχούσαν σε μεγαλύτερη σχολική ηλικία),
έλλειψη ενσυναίσθησης, δυσκολίες στη δημιουργία ήταν καλός στην αριθμητική και έγραφε ικανοποιητικά
κοινωνικών σχέσεων και στην κοινωνική χρήση του αν και δήλωσε ότι η γραφή δεν του άρεσε ιδιαίτερα.
λόγου, αδεξιότητα και ενασχόληση με κάποιο πολύ Επίσης, παρουσίαζε σημαντική ανωριμότητα στη
ειδικού ενδιαφέροντος θέμα σε βαθμό ψυχαναγκα- λεπτή κινητικότητα. Είχε πτωχή βλεμματική επαφή,
σμού. Παρόλα αυτά, η πρωτοποριακή αυτή ερευνά αντιμετώπιζε δυσκολία στον αυθόρμητο λόγο και
δεν έτυχε ανάλογης αποδοχής και αναγνώρισης έως αδυνατούσε να διατηρήσει απλή συζήτηση. Παρότι
το 1990. Στο κείμενο που ακολουθεί περιγράφεται η χρησιμοποιούσε λεξιλόγιο υψηλού επιπέδου διαπι-
περίπτωση ενός εξάχρονου αγοριού, στο οποίο ετέθη στώθηκε σημαντική δυσκολία στον περιγραφικό λόγο,
ως διάγνωση το σύνδρομο Asperger. ενώ η μνημονική του ικανότητα οπτική και ακουστική
ήταν εξαιρετική. Επιπλέον, φαινόταν να έχει χαμηλό
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ επίπεδο ενσυναίσθησης, κατανόησης της οπτικής γω-
Αγόρι ηλικίας 6 ετών, μαθητής της Α΄ Δημοτικού, νίας των άλλων και ιδιαίτερη δυσκολία στην έκφραση
μοναδικό τέκνο φαινοτυπικά υγιών γονέων, προσήλθε των συναισθημάτων του (theory of mind).
στο τμήμα μας προς αξιολόγηση, λόγω δυσκολιών Σύμφωνα με το Conner’s parent rating scale από
στην κοινωνική αλληλεπίδραση, με συνοδές εκδηλώ- την πλευρά των γονέων παρατηρήθηκε απουσία
σεις άγχους, συναισθηματική αστάθεια και εκρήξεις κοινωνικής επιδεξιότητας, ενώ από το εκπαιδευτικό
θυμού (temper tantrumς). πλαίσιο (Conner’s teacher rating scale) όσον αφορά
Από το ατομικό και αναπτυξιακό ιστορικό αναφέ- στη συμπεριφορά του παιδιού εντοπίζεται άγχος και
ρεται: φυσιολογική τελειόμηνη κύηση, φυσιολογι- συναισθηματική αστάθεια. Στην εφαρμογή του short
κός τοκετός με βάρος γέννησης 3,9kg και ελεύθερο sensory profile οι γονείς εντόπισαν καθαρή απόκλιση
περιγεννητικό ιστορικό. Στήριξη κεφαλής σε ηλικία στην αμυντικότητα κίνησης.
3½ μηνών. Κάθισε 7 μηνών, είπε τις πρώτες λέξεις Κατά την αξιολόγηση με ADI και ADOS (ΜODULE
με νόημα (μπαμπά) 8 μηνών, βάδισε 11 μηνών και 3) το παιδί αντιμετώπισε δυσκολίες στους τομείς της
απέκτησε έλεγχο σφικτήρων σε ηλικία 3½ χρόνων επικοινωνίας και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης
οπότε και εντάχτηκε σε πλαίσιο παιδικού σταθμού. και σε συνδυασμό με την κλινική εικόνα ετέθη ως
Από την ηλικία των τριών ετών ασχολείτο με επιτρα- διάγνωση το σύνδρομο Asperger.
πέζια παιχνίδια (φιδάκι) και σε ηλικία τεσσάρων ετών Κατά τη διάρκεια των θεραπευτικών συνεδριών
άρχισε να διαβάζει απλά κείμενα. (εξατομικευμένες και ομαδικές) δόθηκε έμφαση στη
Σύμφωνα με τη μητέρα, δεν είχε φίλους, δυσκο- βελτίωση έκφρασης του προσωπικού συναισθήματος,
598 Δελτ Α' Παιδιατρ Κλιν Πανεπ Αθηνών 56, 2009
Τα άτομα αυτά είναι αδύνατον να συμμετάσχουν στη γαλεία και τεστ που έχουν σταθμιστεί για το σκοπό
ροή και της πιο απλής και καθημερινής συζήτησης αυτό. Πρόσφατα η διαγνωστική συνέντευξη με τους
κι ενώ συνήθως δίνουν πληροφορίες για το άτομό γονείς ADI παρέχει αξιόπιστη διάγνωση και διαφο-
τους, παρουσιάζουν εμμονή με κάποιο θέμα πολύ ροποιεί τον αυτισμό από αλλού είδους αναπτυξιακές
ειδικού ενδιαφέροντος και δεν αναζητούν καμία διαταραχές20. Η παρατήρηση μέσω της ADOS επι-
πληροφορία για τους συνομιλητές καταλήγοντας σε τρέπει τη διάγνωση σε μικρά παιδιά και σε άτομα
μονόλογο. Η περιγραφική τους ικανότητα είναι πε- χαμηλής ή πολύ υψηλής λειτουργικότητας (σύνδρομο
ριορισμένη, και συνήθως αρκούνται σε μονολεκτικές Asperger). Χρησιμοποιείται δε, διαφορετικό υλικό
απαντήσεις6,13-15. εξέτασης, ανάλογα με την ηλικία και την παρουσία
Ένα ποσοστό των παιδιών με σύνδρομο Asperger ή απουσία λόγου21.
παρουσιάζει έναρξη της βάδισης λίγο αργότερα σε Η ABC (Autism Behavior Checklist) συμπληρώνεται
σχέση με το μέσο όρο. Στη νηπιακή και προσχολική από τους γονείς και θεωρείται πιο αποτελεσματική
ηλικία δυσκολεύονται στα παιχνίδια με μπάλα ή υιοθε- στη γενική αξιολόγηση των δυσκολιών συμπεριφο-
τούν περίεργη στάση κατά τη βάδιση. Συχνά παρου- ράς, καθώς και στις μελέτες αξιολόγησης της απο-
σιάζουν πτωχές γραφοκινητικές δεξιότητες και κακή τελεσματικότητας της θεραπείας8,22. Επιπλέον για
απόδοση σε διάφορα αθλήματα. Στην εφηβεία μικρό την διερεύνηση του συνδρόμου Asperger δημιουρ-
ποσοστό ενδέχεται να εμφανίσει tick. Η αδεξιότητα δεν γήθηκαν οι δοκιμασίες ASSQ (Asperger Syndrome
αφορά βέβαια μόνο στο σύνδρομο Asperger, όμως Screening Questionaire) και ASDI (Asperger Syndrome
ποσοστό 50-90% των ατόμων αυτών παρουσιάζουν Screening Diagnostic Interview). Η κλίμακα ASSQ,
προβλήματα κινητικού συντονισμού6,17. ερωτηματoλόγιο για δασκάλoυς αποτελούμενο από
Τα παιδιά και οι ενήλικες με το σύνδρομο αυτό 27 θέματα-ερωτήσεις, αποδείχτηκε ότι είναι αξιόπιστη
δυσκολεύονται να κατανοήσουν τις σκέψεις και τα και χρήσιμη δοκιμασία στη διερεύνηση των κοινωνι-
συναισθήματα των άλλων. Δεν αντιλαμβάνονται ότι κών αποκλίσεων που χαρακτηρίζουν τη διαταραχή
τα σχόλια τους ενδεχομένως πληγώνουν ή προσβά- αυτή. Η ASDI απευθύνεται σε γονείς, περιλαμβάνει δε
λουν τους ανθρώπους γύρω τους. Την ίδια δυσκολία ερωτήσεις σχετιζόμενες με τους είκοσι τομείς πιθανής
παρουσιάζουν και στην έκφραση των δικών τους δυσλειτουργίας σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια
συναισθημάτων και ή γίνονται τελείως αντικοινωνικοί κατά Gilberg. Μια άλλη κλίμακα διερεύνησης του
ή ξεσπούν με κρίσεις θυμού, ακόμα και για τα πιο συνδρόμου Asperger, η ASAS (Australian Scale for
απλά θέματα12,13,17,18. Είναι αρκετά συχνό τα παιδιά Asperger’s Syndrome) σχεδιάστηκε με βάση τα ανα-
στο φάσμα της αυτιστικής διαταραχής, περίπου στο γνωρισμένα διαγνωστικά κριτήρια, τη βιβλιογραφία
40%, να παρουσιάζουν «ευαισθησία» σε ερεθίσματα σχετικά με τα συνοδευτικά χαρακτηριστικά του συν-
όπως ο θόρυβος ή η απλή επαφή αν και εμφανίζουν δρόμου κα την κλινική εμπειρία. Απευθύνεται σε γονείς
ανοχή στον πόνο. Το ίδιο ισχύει όσον αφορά και στα και δάσκαλους παιδιών σχολικής ηλικίας20,23,24.
παιδιά με σύνδρομο Asperger, τα οποία παρουσιά- Σήμερα υπάρχουν διαγνωστικά κριτήρια από τέσ-
ζουν ποικίλες μορφές ευαισθησίας στα ερεθίσματα σερις διαφορετικές πηγές: DSM-ΙV, ICD-10, των Peter
που πολύ συχνά συνοδεύονται από κρίσεις πανικού. Statman et al και των Chistofer και Curing Gilberg.
Υπάρχουν τρεις κατηγορίες ήχων που συνήθως προ- Τα πιο αυστηρώς τοποθετημένα αφορούν στην WHO
σλαμβάνονται ως ιδιαιτέρως οξείς: α) οι ενοχλητικοί και στην 10η έκδοση International Classification of
αναπάντεχοι ήχοι, τους οποίους περιγράφουν ως Diseases (ICD-10) και στην 4η έκδοση της αμερικανι-
«κοφτερούς», όπως το κουδούνισμα του τηλεφώνου κής ψυχιατρικής εταιρίας (DSM-IV)24, (πίνακας 1).
β) οι υψηλής συχνότητας συνεχόμενοι ήχοι, όπως για Τα παιδιά με σύνδρομο Asperger φοιτούν σε κανο-
παράδειγμα η ηλεκτρική κουζίνα και γ) οι περίπλοκοι νικό σχολείο με την κατάλληλη υποστήριξη. Ιδανική
ήχοι που προέρχονται από το πλήθος1. βοήθεια αποτελεί η ύπαρξη σωστά οργανωμένων
Όσον αφορά στην απτική αμυντικότητα και ευαι- εκπαιδευτικών συστημάτων, υποστηρικτικών απέναντί
σθησία πολύ συχνά τα άτομα αυτά αποφεύγουν τις τους με κατανόηση για τις ιδιαιτερότητές τους. Δεν
χειραψίες, τους εναγκαλισμούς, το χάδι, ακόμα και υπάρχει αποκλειστικά μόνο μια μέθοδος παρέμβασης.
την επαφή με ορισμένα υφάσματα. Επιπλέον ενδέ- Συχνά τα παιδιά ακολουθούν θεραπείες που βασίζονται
χεται να εμφανίζουν ευαισθησία στο έντονο φως ή σε συνδυασμό μεθόδων ανάλογων των προβλημάτων
σε χρώματα, σε ορισμένους τύπους φαγητών, σε που παρουσιάζουν και πάντοτε σε συνδυασμό με
μυρωδιές και είναι χαρακτηριστική η ιδιαίτερη ανοχή την εμπειρία των θεραπευτών. Το παιδί με σύνδρομο
σε επώδυνα ερεθίσματα7,19. Asperger θα είναι ενήλικας με σύνδρομο Asperger. Η
Η κλινική διάγνωση υποβοηθάται από ειδικά ερ- πρόγνωση είναι σαφώς ευνοϊκότερη από τις υπόλοιπες
600 Δελτ Α' Παιδιατρ Κλιν Πανεπ Αθηνών 56, 2009