GRUBA OBRADA STRUGANJEM

Polazni podaci
1. Broj komada u seriji z :=
2. Odnos glavnog i komadnog vremena tk := tg⋅
3. Vremenski stepen iskoriscenja masine η :=
4. Materijal predmeta obrade C.........
5. Zatezna cvrstoca mat. predmeta obrade σm :=
6. Tvrdoca materijala predmeta obrade HB :=
7. Hrapavost obradjene povrsine posle grube obrade N.....
8. Hrapavost posle zavrsne obrade
N.....

( Napomena ) Sve ostale neophodne podatke usvojiti.

Proracun merodavnog rezima

1. Proracun i izbor koraka
1.1 Izbor preporucene vrednosti koraka
Preporucena vrednost koraka za grubu uzduznu
obradu struganjem bira se iz tabele 2.4, strana 11.
S1 :=

1.2 Proracun koraka s obzirom na stabilnost predmeta obrade

E, N/mm2 - modul elasticnosti materijala predmeta obrade (tabela P.17, str. 112);
I, mm4 - moment inercije poprecnog preseka predmeta obrade na mestu
ukljestenja;
δ2 , mm - dubina rezanja u operacijama zavrsne obrade;
Rz, ηm - srednja visina neravnina (tabela P.1, str. 99);
c, ηm - dubina defektnog sloja (tabela P.1.1, str. 99);
µ - koeficijent kojiuzima u obzir nacin stezanja i oslanjanja (slika 2.7,str.15);
Ck1, x1 , y1 - konstanta i eksponenti glavnog otpora rezanja (tab. 2.1, str. 6);
L, mm - duzina prepusta predmeta obrade.
d, mm - precnik predmeta obrade na mestu ukljestenja
δ2
4
E := d := I := 0.05 ⋅ d δ 2 := az :=
2

C := Rz := Ks := az − Rz − C µ :=

L := Ck1 := x1 := y1 := a :=

1
y1
 E ⋅ I ⋅ Ks 
S2 := 
S2 :=
 0.4 ⋅ µ ⋅ C ⋅ ax1 ⋅ L3
 k1 
1.3. Provera koraka u odnosu na otpornost drske noza
Kf, Mpa - dozvoljeno naprezanje na savijanje materijala drske noza (str. 10);
a, mm - dubina rezanja;
Co - konstanta koja uzima u obzir dimenzije poprecnog preseka drske noza i polozaj
alata u odnosu na predmet obrade ( tab. 2.6 i 2.7, str. 12 - 14)
b - sirina p.p. drske noza ( tab. 2.7, str. 14);
h - visina p.p. drske noza (tabb. 2.7, str. 14).
h
Kf := a := b := h := e := ln :=
b
1
ln
Co := y1
f :=
h  Kf 
S3 :=  S3 :=
 C ⋅ C ⋅ ax1
 k1 o 

1.4. Provera koraka s obzirom na uslove nastanka strugotine

g - koeficijent vitkosti strugotine

gmin := 5 gmax := 10 - za grubu obradu struganjem

a a
USLOV: ≤ S4 ≤
gmax gmin

a a
S41 := S42 := S42 :=
gmax S41 := gmin

1.5. Izbor merodavne vrednosti koraka

Merodavna vrednost koraka je minimalna vrednost predhodno izracunatih koraka,

ona se standardizuje ( tab. P.20, str. 119).

S = min ( S1 , S2 , S3,S4 )= Sstand :=

2. Ekonomicna postojanost alata

m - eksponent brzine rezanja (tab. 2.14, str. 18);

i - broj ostrenja alata;
Ca , din - cena alata;
t1 , min - vreme zamene alata;
t2 , min - vreme ostrenja alata;
K1 , din/min - bruto plata radnika;
K2 , din/min - bruto plata ostraca;
K3 , din/min - bruto plata strucnog radnika;
n1 - faktor ucesca strucnog radnika
 N1 - broj masina koje opsluzuje operaciski radnik;
N2 - broj masina koje opsluzuje strucni radnik

K1 := K2 := K3 := N1 := N2 :=
K3 ⋅ N1
n1 := 1 +
K1 ⋅ N2

m := i := Ca := t1 := t2 :=

Ca
n1 ⋅ K1 ⋅ t1 + K2 ⋅ t2 +
1−m i+1
Te := ⋅
m n1 + 1 Te :=

3. Proracun brzine rezanja

3.1. Brzina rezanja s obzirom na iskoriscenje ekonomicne postojanosti alata

Cv1, x1 , x2 , y1 , y2 , m, n - konstanta i eksponenti brzine rezanja (tab. 2.12 - 2.14, str. 18)
Km - korekcioni faktor koji uzima u obzir uticaj materijala predmeta obrade
(tab. 2.15, str. 19);
Ka - korekcioni faktor koji uzima u obzir vrste materijala alata (tab. 2.16, str. 19);
Kk - korekcioni faktor napadnog ugla (tab. 2.17, str. 19);
Kk1 - korekcioni faktor pomocnog napadnog ugla (tab. 2.17, str. 19);
Kr - korekcioni faktor radijusa vrha noza (tab. 2.17, str. 19);
Kn - korekcioni faktor povrsine poprecnog preseka (tab. 2.17, str. 19);
Kh - korekcioni faktor zatupljenosti alata (tab. 2.18, str. 19);
Kshp - korekcioni faktor vrste i kvaliteta SHP-a;
Kp - korekcioni faktor uticaja ostalih parametara na brzinu rezanja.
m := n := Cv1 := x1 := y1 :=

Km := Ka := Kr := Kk := Kk1 :=

Kn := Kh := Kshp := Kp :=

Cv1 ⋅ Km ⋅ Ka ⋅ Kr ⋅ Kk ⋅ Kk1 ⋅ Kr ⋅ Kn ⋅ Kh ⋅ Kshp ⋅ Kp

Ve :=
n
m x1  HB 
Te ⋅ a ⋅ S ⋅ 
y1

 200 

3.2. Broj obrta s obzirom na iskoriscenje postojanosti alata

D - precnik predmeta obrade na mestu rezanja D :=

1000 ⋅ Ve
nA :=
D⋅π
3.3. Broj obrta s obzirom na iskoriscenje raspolozive snage masine
P, KW - snaga masine na kojoj se vrsi obrada (tab. P22, str. 120);
η - koeficijent vremenskog iskoriscenja masine (tab. P22, str. 120).

P := η :=

7
1 , 91 ⋅ 10 ⋅ P ⋅ η
nM :=
x1 y1
D ⋅ Ck1 ⋅ a ⋅S

4. Merodavni broj obrta i rezim obrade

Merodavni broj obrta je manji broj obrta

nM < nA ne := nm < ne < nm1

nm := nm1 :=

nm, n m1 - standardni brojevi obrtaja (tab. P21, str. 119)

Pri koriscenju veceg standarnog broja obrtaja korak je:

1
y1
 ne 
Sm1 := S ⋅ 
 nm1 
Dobijena vrednost se standardizuje i ta standardna vrednost se koristi za dalji proracun
Proizvodi koraka i broja obrta za oba slucaja iznose:

Vpm := S ⋅ nm

Vpm1 := Sm1 ⋅ nm1

Merodavni rezim obrade cine korak i broj obrta koji daju vecu vrednost:
S := n :=

5. Glavno i komadno vreme izrade

i - broj prolaza;
l, mm - duzina na kojoj se vrsi obrada;
e, mm - prilaz alata.

l+e
tg := i ⋅
n⋅S

tk := x ⋅ tg

x - dato postavkom zadatka.

6. Troskovi obrade proizvodne operacije

Troskovi obrade se sastoje iz:

- R, troskova rada;
- A, troskova alata;
- M, troskova masine

R := n1 ⋅ k 1 ⋅ tk

 Ca  tg
A :=  n1 ⋅ k 1 ⋅ t1 + k 2 ⋅ t2 + ⋅
 i + 1  Te

Cm, din - cena masine; Cm := p :=

p, % - amortozaciona stopa.

Cm ⋅ p ⋅ tk
M :=
F ⋅ η ⋅ 100 ⋅ 60

Ukupni troskovi obrade proizvodne operacije:

Vo := R + A + M
 FINA OBRADA STRUGANJEM

Polazni podaci
1. Broj komada u seriji z :=
2. Odnos glavnog i komadnog vremena tk := tg⋅
3. Vremenski stepen iskoriscenja masine η :=
4. Materijal predmeta obrade C.........
5. Zatezna cvrstoca mat. predmeta obrade σm :=
6. Tvrdoca materijala predmeta obrade HB :=
7. Hrapavost obradjene povrsine posle grube obrade N.....
8. Hrapavost posle zavrsne obrade
N.....

( Napomena ) Sve ostale neophodne podatke usvojiti.

Proracun ekonomicnog rezima

1. Proracun i izbor koraka
1.1 Izbor preporucene vrednosti koraka
Preporucena vrednost koraka za finu uzduznu
obradu struganjem bira se iz tabele 2.5, strana 11.
S1 :=

1.2 Proracun koraka s obzirom na stabilnost predmeta obrade

E, N/mm2 - modul elasticnosti materijala predmeta obrade (tabela P.17, str. 112);
I, mm4 - moment inercije poprecnog preseka predmeta obrade na mestu
ukljestenja;
µ - koeficijent koji uzima u obzir nacin stezanja i oslanjanja (slika 2.7,str.15);
Ck1, x1 , y1 - konstanta i eksponenti glavnog otpora rezanja (tab. 2.1, str. 6);
L, mm - duzina prepusta predmeta obrade.
d, mm - precnik predmeta obrade na mestu ukljestenja.
fmax - maksimalno dozvoljeni ugib predmeta obrade;
T - sirina tolerantnog polja precnika koji se obradjuje.
4
E := d := I := 0.05 ⋅ d µ :=

L := Ck1 := x1 := y1 :=
a :=

T
T := fmax :=
6

1
y1
 E ⋅ I ⋅ fmax 
S2 := 
 0 , 4 ⋅ µ ⋅ C ⋅ ax1 ⋅ L3
 k1 
1.3. Provera koraka s obzirom na kvalitet obradjene povrsine
Cs , x, y, z, u - konstanta i eksponenti koraka (tab. 2.8, str. 14);
a, mm - dubina rezanja u operaciji zavrsne obrade;
Rz, µm - srednja visina neravnina (tab. P.1, str. 99);
r, mm - radijus vrha noza kojim se izvodi obrada (prilog 2);
κ, κ1, rad - napadni i pomocni napadni ugao.
Cs := x := y := z := u :=

a := Rz := r := κ := κ 1 :=

y u
Cs ⋅ Rz ⋅ r
S3 :=
x z z
a ⋅κ ⋅κ1

1.4. Provera koraka s obzirom na uslove nastanka strugotine

g - koeficijent vitkosti strugotine

gmin := 5 gmax := 10 - za grubu obradu struganjem

a a
USLOV: ≤ S4 ≤
gmax gmin

a a
S41 := S42 :=
gmax gmin

1.5. Izbor merodavne vrednosti koraka

Merodavna vrednost koraka je minimalna vrednost predhodno izracunatih koraka,

ona se standardizuje ( tab. P.20, str. 119).

S = min ( S1 , S2 , S3,S4 )= Sstand :=

2. Ekonomicna postojanost alata

m - eksponent brzine rezanja (tab. 2.14, str. 18);

i - broj ostrenja alata;
Ca , din - cena alata;
t1 , min - vreme zamene alata;
t2 , min - vreme ostrenja alata;
K1 , din/min - bruto plata radnika;
K2 , din/min - bruto plata ostraca;
K3 , din/min - bruto plata strucnog radnika;
n1 - faktor ucesca strucnog radnika
N1 - broj masina koje opsluzuje operaciski radnik;
N2 - broj masina koje opsluzuje strucni radnik
K1 := K2 := K3 := N1 := N2 :=

K3 ⋅ N1
n1 := 1 +
K1 ⋅ N2

m := i := Ca := t1 := t2 :=

Ca
n1 ⋅ K1 ⋅ t1 + K2 ⋅ t2 +
1−m i+1
Te := ⋅
m n1 + 1

3. Proracun brzine rezanja

3.1. Ekonomicna brzina rezanja

Cv1, x1 , x2 , y1 , y2 , m, n - konstanta i eksponenti brzine rezanja (tab. 2.12 - 2.14, str. 18)
Km - korekcioni faktor koji uzima u obzir uticaj materijala predmeta obrade
(tab. 2.15, str. 19);
Ka - korekcioni faktor koji uzima u obzir vrste materijala alata (tab. 2.16, str. 19);
Kk - korekcioni faktor napadnog ugla (tab. 2.17, str. 19);
Kk1 - korekcioni faktor pomocnog napadnog ugla (tab. 2.17, str. 19);
Kr - korekcioni faktor radijusa vrha noza (tab. 2.17, str. 19);
Kn - korekcioni faktor povrsine poprecnog preseka (tab. 2.17, str. 19);
Kh - korekcioni faktor zatupljenosti alata (tab. 2.18, str. 19);
Kshp - korekcioni faktor vrste i kvaliteta SHP-a;
Kp - korekcioni faktor uticaja ostalih parametara na brzinu rezanja.
m := n := Cv1 := x1 := y1 :=

Km := Ka := Kr := Kk := Kk1 :=

Kn := Kh := Kshp := Kp :=

Cv1 ⋅ Km ⋅ Ka ⋅ Kr ⋅ Kk ⋅ Kk1 ⋅ Kr ⋅ Kn ⋅ Kh ⋅ Kshp ⋅ Kp

Ve :=
n
m x1 HB 
Te ⋅ a ⋅ S ⋅ 
y1

 200 
3.2. Ekonomicni broj obrta

D - precnik predmeta obrade na mestu rezanja

1000 ⋅ Ve
D := ne :=
D⋅π

4. Ekonomicni rezim obrade

Ekonomicni broj obrta se nalazi izmedju dve standardne vrednosti

ne := nm := nm < ne < nm1

nm1 :=

nm, n m1 - standardni brojevi obrtaja (tab. P21, str. 119)

Pri koriscenju veceg standarnog broja obrtaja korak je:

1 Napomena: S = Sstand
y1
 ne 
Sm1 := S ⋅  Sm1stand :=
 nm1 
Dobijena vrednost se standardizuje i ta standardna vrednost se koristi za dalji proracun
Proizvodi koraka i broja obrta za oba slucaja iznose.

Vpm := S ⋅ nm

Vpm1 := Sm1 ⋅ nm1

Ekonomicni rezim obrade cine korak i broj obrta koji daju vecu vrednost proizvoda:
S := n :=

5. Glavno i komadno vreme izrade

i - broj prolaza;
l, mm - duzina na kojoj se vrsi obrada;
e, mm - prilaz alata.

l+e
tg := i ⋅
n⋅S

tk := x ⋅ tg

x - dato postavkom zadatka.

6. Provera potrebne snage masine

η - mehanicki stepen iskoriscenja snage masine (tab. P22, str. 120)
Napomena: sa usvajanjem η usvaja se i masina odredjene snage, koja se zatim proverava.
η :=

x1 y1
Ck1 ⋅ a ⋅S ⋅D⋅n
P :=
P :=
7
1 , 91 ⋅ 10 ⋅ η

Usvaja se masina: P= i η=

7. Troskovi obrade proizvodne operacije

Troskovi obrade se sastoje iz:

- R, troskova rada;
- A, troskova alata;
- M, troskova masine

R := n1 ⋅ k 1 ⋅ tk

 Ca  tg
A :=  n1 ⋅ k 1 ⋅ t1 + k 2 ⋅ t2 + ⋅
 i + 1  Te

Cm, din - cena masine;

p, % - amortizaciona stopa.

Cm := p :=

Cm ⋅ p ⋅ tk
M :=
F ⋅ η ⋅ 100 ⋅ 60

Ukupni troskovi obrade proizvodne operacije:

Vo := R + A + M
 OBRADA BUSENJEM

Polazni podaci:
C
- Materijal predmeta obrade:
σ m :=
- Zatezna cvrstoca mat. predmeta obrade:
HB :=
- Tvrdoca mat. predmeta obrade:
XX
- Odnos komadnog i glavnog vremena izrade:
NX
- Kvalitet na koji treba obraditi otvor:
Napomena: Sve ostale, neophodne podatke usvojiti

Dodaci za obradu:

δ 1 := Dodatak za prosirivanje (tab. P11, str. 106)

δ 2 := Dodatak za razvrtanje (tab. P11, str. 106)

Na osnovu dodatka za obradu proracunavaju se precnici:

- dB, mm, precnik spiralne burgije i
- dP, mm, precnik prosirivaca.

d u := Precnik otvora posle prosirivanja

D := Zeljeni precnik otvora

d B := d u − δ 1

d P := D − δ 2

Dobijene vrednosti za precnik burgije i prosirivaca se standardizuju na prvu manju

vrednost (prilog 2)
d Bstand := d Pstand :=

Merodavni rezim obrade za operaciju busenja

1. Proracun koraka

1.1 Usvajanje preporucene vrednosti koraka

S1 - preporucena vrednost koraka (tab. 3.5, str. 25)

S1 :=

1.2 Provera koraka s obzirom na mogucnost odvodjenja strugotine

Cs , xs - konstanta i eksponenti koraka (tab. 3.7, str.26);

Ks - korekcioni faktor koji uzima u obzir odnos L/D (tab. 3.8, str. 26).

Cs := 33 x s := 33 Ks := 33

xs
S2 := Cs⋅ d B ⋅ Ks
 1.3 Provera koraka s obzirom na otpornost burgije

Kc , MPa - dozvoljeno naprezanje na pritisak materijala drske burgije;

Cm, x, y - konstanta i eksponenti otpora rezanja (tab. 3.1, str. 21).

Kc := Cm := x := y :=

1
3− x
y
 Kc  y
S3 :=  ⋅ dB
42⋅ Cm
 

1.4 Provera koraka s obzirom na vrednost ledjnog kinematskog ugla

α - ledjni ugao burgije;

φ - polovina ugla vrha burgije.
α := φ := π :=

d B⋅ π ⋅ tan( α − 2 )
S4 :=
sin( φ)

1.5 Merodavna vrednost koraka

S = min (S1 , S2 , S3 , S4 )
S=
Dobijena vrednost se standardizuje prema tabeli P.20, str. 119.

Sstand :=

2. Proracun ekonomicne postojanosti alata

m - eksponent brzine rezanja (tab. 3.15, str. 30);
i - broj ostrenja alata;
Ca , din - cena alata;
t1 , min - vreme zamene alata;
t2 , min - vreme ostrenja alata;
K1 , din/min - bruto plata radnika;
K2 , din/min - bruto plata ostraca;
K3 , din/min - bruto plata strucnog radnika;
n1 - faktor ucesca strucnog radnika
N1 - broj masina koje opsluzuje operaciski radnik;
N2 - broj masina koje opsluzuje strucni radnik

K1 := K2 := K3 := N1 := N2 :=

K3 ⋅ N1
n 1 := 1 +
K1 ⋅ N2
 m := i := Ca := t1 := t2 :=

Ca
n 1 ⋅ K1 ⋅ t1 + K2 ⋅ t2 +
1−m i+1
Te := ⋅
m n1 + 1

3. Proracun brzine rezanja

3.1. Brzina rezanja s obzirom na iskoriscenje ekonomicne postojanosti alata

Cv, q, m, y, n - konstanta i eksponenti brzine rezanja (tab. 3.15. str. 30);
K1 - korekcioni faktor dubine busenja (tab. 3.16, str. 30);
Ka - korekcioni faktor materijala alata (tab. 3.17, str. 30);
Kh - korekcioni faktor zatupljenja alata (tab. 3.18, ste. 30);
Kshp - korekcioni faktor vrste i kvaliteta SHP-a;
Kp - korekcioni faktor uticaja ostalih parametara na brzinu rezanja.

Cv := q := m := y := n :=

K1 := Ka := Kh := Kshp := Kp :=

q n
Cv ⋅ d B ⋅ HB ⋅ K1 ⋅ Ka⋅ Kh ⋅ Kshp⋅ Kp
Ve :=
m y
Te ⋅ S

3.2. Broj obrta s obzirom na iskoriscenje postojanosti alata

1000⋅ Ve
n A :=
d B⋅ π

3.3. Broj obrta s obzirom na iskoriscenje raspolozive snage masine

P, KW - snaga masine na kojoj se vrsi obrada (tab. P22, str. 120);

η - mehanicki stepen iskoriscenja snage masine (tab. P.22, str. 120).
P := η :=

6
9.55⋅ 10 ⋅ P⋅ η
n M :=
x y
Cm⋅ d B ⋅ S
4. Merodavni broj obrta i rezim obrade
Merodavni broj obrta je manji broj obrta

nM < nA n e := n m < n e < n m1

n m := n m1 :=

nm, n m1 - standardni brojevi obrtaja (tab. P21, str. 119)

Pri koriscenju veceg standarnog broja obrtaja korak je:

1
y
 ne 
Sm1 := S⋅ 
 nm1 
Dobijena vrednost se standardizuje i ta standardna vrednost se koristi za dalji proracun
Proizvodi koraka i broja obrta za oba slucaja iznose:

Sm1 =

Vpm := S⋅ n m

Vpm1 := Sm1⋅ n m1

Merodavni rezim obrade cine korak i broj obrta koji daju vecu vrednost:

S := n :=

5. Glavno i komadno vreme izrade

l, mm - duzina na kojoj se vrsi obrada;

e, mm - prilaz alata.
l := e :=

dB
l+e+
3
tg :=
n⋅ S

tk := x ⋅ tg

x - dato postavkom zadatka.

6. Troskovi obrade proizvodne operacije

Troskovi obrade se sastoje iz:

- R, troskova rada;
- A, troskova alata;
- M, troskova masine
R := n 1 ⋅ k 1 ⋅ tk

 Ca  tg
A :=  n 1 ⋅ k 1 ⋅ t1 + k 2 ⋅ t2 + ⋅
 i + 1  Te

Cm, din - cena masine;

p, % - amortozaciona stopa.

Cm := p :=

Cm⋅ p ⋅ tk
M :=
F⋅ η ⋅ 100 ⋅ 60

Ukupni troskovi obrade proizvodne operacije:

Vo := R + A + M
 OBRADA CEONIM GLODANJEM

Polazni podaci
1. Broj komada u seriji z;
2. Materijal predmeta obrde;
3. Zatezna cvrstica materijala p.o. σm;
4. Tvrdoca materijala p.o. HB;
5. Hrapavost obradjene povrsine posle obrade.
z := Cxxxx σ m := HB := Nx

Napomena: sve ostale neophodne podatke usvojiti

Proracun merodavnog rezima

1. Proracun i izbor koraka

1.1 Izbor preporucene vrednosti koraka
Preporucena vrednost koraka u obradi ceonim glodalom se bira iz tabele 4.7, strana 42.

S11 :=

1.2 Provera koraka s obzirom na dozvoljeni ugib glodala

I, mm4 - moment inercije poprecnog preseka glodala na mestu ukljestenja;

D, mm - precnik ceonog glodala, sirina rezanja (tab. P.2.28, str. 149);
E, MPa - modul elasticnosti materijala alata;
fmax, mm - maksimalno dozvoljena vrednost ugiba alata (f max = 0,05-0,2);
Cf, xf, yf, rf, qf - konstanta i eksponenti obimne sile (tab. 4.1, str. 38);
a, mm - dubina rezanja;
b, mm - sirina rezanja;
Kγ, Kv, Km, Kh - korekcioni faktori obimne sile (tab. 4.2, str. 38);
z r - broj zuba u zahvatu (ovo mora da bude ceo broj).
z g - broj zuba glodala (tab. P2. 26, str. 148).
4
D := E := fmax := d := I := 0 , 05⋅ d

Cf := x f := y f := rf := q f :=

a := b := zg := zr := l :=

Kγ := Kv := Km := Kh :=

 3 ⋅ E⋅ I⋅ fmax 
S21 := 
 1 , 1 ⋅ C ⋅ axf ⋅ z ⋅ brf ⋅ Dqf ⋅ K ⋅ K ⋅ K ⋅ K ⋅ l3
 f r γ v m h 
1.3 Provera koraka s obzirom na kvalitat obradjene povrsine

Cs , xs , ys , zs - konstanta i eksponenti koraka (tab. 4.9, str. 44);

Rz, µm - srednja visina neravnina (tab. P.1, str. 99).

Cs := x s := y s := zs :=

xs zs
Cs⋅ Rz ⋅ D S3
S3 := S31 :=
ys zg
a

1.4 Izbor merodavne vrednosti koraka

S1 = min ( S11, S21, S31 ) S1 :=

Napomena: ova vrednost koraka se ne standardizuje

2. Ekonomicna postojanost alata

m - eksponent brzine rezanja (tab. 4.12, str. 46);

i - broj ostrenja alata;
Ca , din - cena alata;
t1 , min - vreme zamene alata;
t2 , min - vreme ostrenja alata;
K1 , din/min - bruto plata radnika;
K2 , din/min - bruto plata ostraca;
K3 , din/min - bruto plata strucnog radnika;
n1 - faktor ucesca strucnog radnika

N1 - broj masina koje opsluzuje operaciski radnik;

N2 - broj masina koje opsluzuje strucni radnik

K1 := K2 := K3 := N1 := N2 :=

K3 ⋅ N1
n 1 := 1 +
K1 ⋅ N2

m := i := Ca := t1 := t2 :=

Ca
n 1 ⋅ K1 ⋅ t1 + K2 ⋅ t2 +
1−m i+1
Te := ⋅
m n1 + 1
3. Proracun brzine rezanja

3.1. Brzina rezanja s obzirom na iskoriscenje ekonomicne postojanosti alata

Cv, x, y, m, n, q, r - konstanta i eksponenti brzine rezanja (tab. 4.11 - 4.12, str. 45 - 46);
Ka - korekcioni faktor koji uzima u obzir vrstu materijala alata (tab. 4.14, str. 46);
Km - korekcioni faktor koji uzima u obzir uticaj materijala predmeta obrade
(tab. 4.13, str. 46);
Kh - korekcioni faktor zatupljenosti alata (tab. 4.16, str. 47);
Kshp - korekcioni faktor vrste i kvaliteta SHP-a;
Kp - korekcioni faktor uticaja ostalih parametara na brzinu rezanja;
Kα - korekcioni faktor uticaja ledjnog ugla reznog klina (slika 4.9a, str. 47);
Kt - korekcioni faktor uticaja tvrdoce materijala alata (slika 4.9b, str. 47).

Cv := x := y := m := n :=

q := r := Ka := Km := Kh :=

Kα := Kt := Kshp := Kp :=

q
Cv ⋅ D ⋅ Ka⋅ Km⋅ Kα ⋅ Kh ⋅ Kt⋅ Kshp⋅ Kp
Ve :=
m y x r n
Te ⋅ S1 ⋅ a ⋅ b ⋅ zg

3.2. Broj obrta s obzirom na iskoriscenje postojanosti alata

1000⋅ Ve
n A :=
D⋅ π

3.3. Broj obrta s obzirom na iskoriscenje raspolozive snage masine

P, KW - snaga masine na kojoj se vrsi obrada;

η - mehanicki stepen korisnosti (tab. P.22, str. 120).

P := η :=

7
1 , 91⋅ 10 ⋅ P⋅ η
n m :=
xf yf rf 1+ qf
Cf ⋅ a ⋅ S1 ⋅ zg ⋅ b ⋅ D ⋅ Kγ ⋅ Kv⋅ Km⋅ Kh

4. Merodavni broj obrta i rezim obrade

Merodavni broj obrta je manji broj obrta

nM < nA n e := n m < n e < n m1

 n m := n m1 :=

nm, n m1 - standardni brojevi obrtaja (tab. P21, str. 119)

Pri koriscenju veceg standarnog broja obrtaja korak je:

1
y1
 ne 
S1m1 := S1.⋅ 
 n m1 
Proizvodi koraka i broja obrta za oba slucaja iznose:

Vpm := S1m⋅ n m⋅ zg

Vpm1 := S1m1⋅ n m1⋅ zg

Usvaja se vece vrednost brzine pomocnog kretanja i ona se standardizuje (tab, P.20, str.
119)
Vpstand :=

Merodavni rezim obrade cine korak i broj obrta koji daju vecu vrednost:

n := Vp :=

5. Glavno i komadno vreme izrade

l, mm - duzina na kojoj se vrsi obrada;
e1 , mm - duzina predvidjena za prilaz alata;
e1 := l :=

(
L := l + e1 + 0 , 5 ⋅ D −
2
D −b )
2

L
tg :=
Vp

tk := x ⋅ tg

6. Troskovi obrade proizvodne operacije

Troskovi obrade se sastoje iz:

- R, troskova rada;
- A, troskova alata;
- M, troskova masine

R := n 1 ⋅ k 1 ⋅ tk
  Ca  tg
A :=  n 1 ⋅ k 1 ⋅ t1 + k 2 ⋅ t2 + ⋅
 i + 1  Te

Cm, din - cena masine;

p, % - amortozaciona stopa.

Cm := p :=

Cm⋅ p ⋅ tk
M :=
F⋅ η ⋅ 100 ⋅ 60

Ukupni troskovi obrade proizvodne operacije:

Vo := R + A + M
 OBRADA VALJKASTIM GLODALOM

Polazni podaci
1. Broj komada u seriji z;
2. Materijal predmeta obrde;
3. Zatezna cvrstica materijala p.o. σm;
4. Tvrdoca materijala p.o. HB;
5. Hrapavost obradjene povrsine posle obrade.
z := Cxxxx σ m := HB := Nx

Napomena: sve ostale neophodne podatke usvojiti

Proracun merodavnog rezima

1. Proracun i izbor koraka

1.1 Izbor preporucene vrednosti koraka
Preporucena vrednost koraka u obradi valjkastim glodalom se bira iz tabele 4.5, strana
41.
S11 :=

1.2 Provera koraka s obzirom na dozvoljeni ugib vratila glodalice

l, mm - raspon lezista vratila glodalice;
I, mm4 - moment inercije poprecnog preseka vratila glodalice;
d, mm - precnik vratila glodalice;
E, MPa - modul elasticnosti materijala vratila glodalice;
fmax, mm - maksimalno dozvoljena vrednost ugiba vratila glodalice (f max = 0,05-0,2);
Cf, xf, yf, rf, qf - konstanta i eksponenti obimne sile (tab. 4.1, str. 38);
a, mm - dubina rezanja;
b, mm - sirina rezanja;
D, mm - spoljni precnik glodala (tab. P.2.26, str. 148);
Kγ, Kv, Km, Kh - korekcioni faktori obimne sile (tab. 4.2, str. 38);
z r - broj zuba u zahvatu (ovo mora da bude ceo broj).
z g - broj zuba glodala (tab. P2. 26, str. 148).
4
l := d := E := fmax := I := 0 , 05 ⋅ d

Cf := x f := y f := rf := qf :=

a := b := D :=

Kγ := Kv := Km := Kh := zg :=

zr :=

 110 ⋅ E ⋅ I ⋅ fmax 
S21 := 
 1 , 22 ⋅ C ⋅ axf ⋅ z ⋅ brf ⋅ Dqf ⋅ K ⋅ K ⋅ K ⋅ K ⋅ l3
 f r γ v m h 
 1.3 Provera koraka s obzirom na kvalitat obradjene povrsine

Cs , xs , ys , zs - konstenta i eksponenti koraka (tab. 4.9, str. 44);

Rz, µm - srednja visina neravnina (tab. P.1, str. 99).

Cs := x s := y s := zs :=

xs zs S3
Cs ⋅ Rz ⋅ D S31 :=
S3 := zg
ys
a

1.4 Izbor merodavne vrednosti koraka

S1 = min ( S11, S21, S31 ) S1 :=

Napomena: ova vrednost koraka se ne standardizuje

2. Ekonomicna postojanost alata

m - eksponent brzine rezanja (tab. 4.12, str. 46);
i - broj ostrenja alata;
Ca , din - cena alata;
t1 , min - vreme zamene alata;
t2 , min - vreme ostrenja alata;
K1 , din/min - bruto plata radnika;
K2 , din/min - bruto plata ostraca;
K3 , din/min - bruto plata strucnog radnika;
n1 - faktor ucesca strucnog radnika
N1 - broj masina koje opsluzuje operaciski radnik;
N2 - broj masina koje opsluzuje strucni radnik

K1 := K2 := K3 := N1 := N2 :=

K3 ⋅ N1
n1 := 1 +
K1 ⋅ N2

m := i := Ca := t1 := t2 :=

Ca
n1 ⋅ K1 ⋅ t1 + K2 ⋅ t2 +
1−m i+1
Te := ⋅
m n1 + 1

3. Proracun brzine rezanja

3.1. Brzina rezanja s obzirom na iskoriscenje ekonomicne postojanosti alata

Cv, x, y, m, n, q, r - konstanta i eksponenti brzine rezanja (tab. 4.11 - 4.12, str. 45 - 46);
Ka - korekcioni faktor koji uzima u obzir vrstu materijala alata (tab. 4.14, str. 46);
Km - korekcioni faktor koji uzima u obzir uticaj materijala predmeta obrade
(tab. 4.13, str. 46);

Kh - korekcioni faktor zatupljenosti alata (tab. 4.16, str. 47);

Kshp - korekcioni faktor vrste i kvaliteta SHP-a;
Kp - korekcioni faktor uticaja ostalih parametara na brzinu rezanja;
Kα - korekcioni faktor uticaja ledjnog ugla reznog klina (slika 4.9a, str. 47);
Kt - korekcioni faktor uticaja tvrdoce materijala alata (slika 4.9b, str. 47).

Cv := x := y := m := n :=

q := r := Ka := Km :=

Kh := Kα := Kt := Kshp := Kp :=

q
Cv ⋅ D ⋅ Ka ⋅ Km ⋅ Kα ⋅ Kh ⋅ Kt ⋅ Kshp ⋅ Kp
Ve :=
m y x r n
Te ⋅ S1 ⋅ a ⋅ b ⋅ zg

3.2. Broj obrta s obzirom na iskoriscenje postojanosti alata

1000 ⋅ Ve
nA :=
D⋅π

3.3. Broj obrta s obzirom na iskoriscenje raspolozive snage masine

P, KW - snaga masine na kojoj se vrsi obrada;
η - mehanicki stepen korisnosti (tab. P.22, str. 120).

P := η :=

7
1 , 91 ⋅ 10 ⋅ P ⋅ η
nm :=
xf yf rf 1+ q f
Cf ⋅ a ⋅ S1 ⋅ zg ⋅ b ⋅ D ⋅ Kγ ⋅ Kv ⋅ Km ⋅ Kh

4. Merodavni broj obrta i rezim obrade

Merodavni broj obrta je manji broj obrta

nM < nA ne := nm < ne < nm1

nm := nm1 :=

nm, n m1 - standardni brojevi obrtaja (tab. P21, str. 119)

Pri koriscenju veceg standarnog broja obrtaja korak je:

 1
y1
 ne 
S1m1 := S1. ⋅ 
 nm1 
Proizvodi koraka i broja obrta za oba slucaja iznose:

Vpm := S1m ⋅ nm ⋅ zg Vpm1 := S1m1 ⋅ nm1 ⋅ zg

Usvaja se vece vrednost brzine pomocnog kretanja i ona se standardizuje (tab, P.20, str.
119)

Vpstand :=
Merodavni rezim obrade cine korak i broj obrta koji daju vecu vrednost:

n := Vp :=

5. Glavno i komadno vreme izrade

l, mm - duzina na kojoj se vrsi obrada;
e1 , mm - duzina predvidjena za prilaz alata;
e2 , mm - duzina predvidjena za izlaz alata.
l := e1 := e2 :=

L := l + e1 + e2 + a ⋅ ( D − a)

L
tg :=
Vp

tk := x ⋅ tg

6. Troskovi obrade proizvodne operacije

Troskovi obrade se sastoje iz:

- R, troskova rada;
- A, troskova alata;
- M, troskova masine
R := n1 ⋅ k1 ⋅ tk

 Ca  tg
A :=  n1 ⋅ k1 ⋅ t1 + k2 ⋅ t2 + ⋅
 i + 1  Te

Cm, din - cena masine;

Cm := p :=
p, % - amortozaciona stopa.

Cm ⋅ p ⋅ tk
M :=
F ⋅ η ⋅ 100 ⋅ 60

Ukupni troskovi obrade proizvodne operacije:

Vo := R + A + M
 V. OBRADA SPOLJASNJIM AKSIJALNIM
BRUSENJEM

1. Proracun brzine i broja obrtaja brusne ploce

Maximalna brzina ploce sa keramickim vezivom:
Vrs =Vmax=35 m/s
v rs := 35
Obimna brzina na osnovu maksimalne je:
v t := 0.7⋅ v rs vt = 24.5 m/s
Broj obrtaja brusne ploce je: D := 350 mm
1000⋅ 60⋅ v t
n t := n t = 1336.902 o/min
D⋅ π
Na osnovu raspolozivog broja obrta , usvaja se prva manja vrednost kojom masina
raspolaze:
n t := 1200 o/min
Stvarna obimna brzina je:
D⋅ n t⋅ π
v := v = 21.991 m/s
1000⋅ 60
2. Proracun aksijalnog koraka
Za prolaze grubog brusenja: B := 20 mm
Usvojeno: s'a := 0.3⋅ B s'a = 6 mm/o
Za prolaze finog brusenja:
0.1⋅ B
Usvojeno: s''a := s''a = 2 mm/o
3. Broj obrta predmeta obrade
3.1. Brzina obrtanja predmeta obrade

C := 0.32 Dt := 350 mm δ 1 := 0.03 mm

Dr := 50 mm δ 2 := 0.005 mm
Za prolaze grubog brusenja:

C
v'r := v'r = 12.22 m/min
0.5
 δ 1⋅ ( Dt + Dr)
 
 Dt⋅ Dr 

Za prolaze finog brusenja:

 C
v''r :=
0.5 v''r = 29.933 m/min
 δ 2⋅ ( Dt + Dr)
 
 Dt⋅ Dr 
3.2. Broj obrta predmeta obrade
Za prolaze grubog brusenja:
1000⋅ v'r
n'r := n'r = 77.796 o/min
Dr⋅ π

Za prolaze finog brusenja:

1000⋅ v''r
n''r := n''r = 190.561 o/min
Dr⋅ π

3.3. Usvajanje standardnih vrednosti brojeva obrtaja za φ=1,25:

- za grubu obradu brusenjem: n'r := 71 o/min
- za finu obradu brusenjem: n''r := 180 o/min

4. Glavno vreme obrade

4.1. Broj prolaza δ := 0.2 mm
Za grubo brusenje: 0.8⋅ δ
ig := ig = 5.333 Usvaja se: ig := 6
δ1

0.2⋅ δ
Za fino brusenje: if := if = 8
δ2
4.2. Glavno vreme izrade:

l := 40 mm L := l − 0.4⋅ B L= 32 mm k := 1.5

ig⋅ L⋅ k
Za grubo brusenje: tgg := tgg = 0.676 min
n'r⋅ s'a

Za fino brusenje: i f ⋅ L⋅ k
tgf := tgf = 1.067 min
n''r⋅ s''a

4.3. Ukupno vreme:

tg := tgg + tgf tg = 1.743 min

5. Potrebna snaga masine

5.1. Srednji otpor rezanja u pravcu glavnog kretanja:
 1
6 3
HB := 250 k sm := 2140⋅ HB k sm = 5.371 × 10 daN/mm 2 v t := v
0.65
 1 v'r 
F1m := k sm⋅  ⋅ ⋅ s'a⋅ δ 1 F1m = 84.012 N
 60 vt 

5.2. Potrebna snaga

η := 0.85
F1m⋅ v t
P := P= 2173.542 W
η