Σημαντικοί συγγραφείς της Βυζαντινής περιόδου
Αγαθίας (6ος
αιώνας): συγγραφέας,
ποιητής και ιστορικός από
τη Μικρά Ασία. Από το
έργο του σώζεται κυρίως
μία συλλογή
επιγραμμάτων με τον
τίτλο Κύκλος, που έχει
ενσωματωθεί
στην Παλατινή
Ανθολογία, και
η Ιστορία του, που
περιγράφει γεγονότα της
εποχής του Ιουστινιανού
(κυρίως τις εκστρατείες
του στρατηγού Ναρσή).
Ανδρέας Κρήτης
(άγιος): εκκλησιαστικός
συγγραφέας και ποιητής
(τέλη 7ου-αρχές 8ου
αιώνα). Μοναχός στο
μοναστήρι του Παναγίου
Τάφου στην Ιερουσαλήμ,
διέμεινε αργότερα για
κάποιο διάστημα στην
Κωνσταντινούπολη και
εκλέχτηκε μητροπολίτης
Κρήτης. Θεωρείται ο
δημιουργός ενός νέου
είδους εκκλησιαστικής
ποίησης, του κανόνα, που
αντικατέστησε το
κοντάκιο. Έγραψε
το Μεγάλο Κανόνα και
πλήθος θεολογικών και
πανηγυρικών ομιλιών.
Αρτέμων: συλλογέας των
επιστολών του
Αριστοτέλη. Πιθανόν
ταυτίζεται με το
γραμματικό του 1ου
αιώνα π.Χ., σχολιαστή
του Πινδάρου και
συγγραφέα. Από το έργο
του σώζονται μόνο
αποσπάσματα.
Αφθόνιος (4ος αιώνας): ρητοροδιδάσκαλος από την Αντιόχεια.
Έγραψε πολυάριθμα έργα, από τα οποία σώζονται μια σειρά μύθων
και τα προγυμνάσματα. Το τελευταίο έργο χρησιμοποιήθηκε
ευρύτατα για τη στοιχειώδη διδασκαλία της ρητορικής σε όλη τη
Βυζαντινή περίοδο.
Αθανάσιος Αλεξανδρείας
(άγιος): πατριάρχης
Aλεξανδρείας, θεολόγος και
φιλόσοφος (295-373). Eίναι
ιδιαίτερα γνωστός για το Bίο
του αγίου Aντωνίου, ασκητή
της ερήμου, που αποτέλεσε
πρότυπο κείμενο για το χώρο
της ασκητικής βιογραφίας. Tο
έργο γράφτηκε στα κοπτικά,
αλλά μεταφράστηκε γρήγορα
και διαδόθηκε σε πολλές
γλώσσες. O Aντώνιος
σκιαγραφείται ως ένας τέλειος
άνθρωπος, σε συνεχή
εγρήγορση και αναμέτρηση με
το διάβολο και τους
πειρασμούς. H επιτυχία του
κειμένου αυτού ξεπέρασε τα
όρια της βυζαντινής
παραγωγής και αποτέλεσε
πηγή έμπνευσης για πολλούς
συγγραφείς.
Αντίοχος Γρηγόριος (12ος
αιώνας): κρατικός
αξιωματούχος και ρήτορας.
Έγραψε πολλούς επιτάφιους,
εγκωμιαστικούς λόγους και
επιστολές.
Αριστοτέλης (4ος αιώνας
π.Χ.): κορυφαίος αρχαίος
φιλόσοφος και επιστήμονας.
Ιδρυτής της περιπατητικής
φιλοσοφίας και θεμελιωτής
πλήθους κλάδων της επιστήμης.
Ατταλειάτης Μιχαήλ
(περίπου 1020-μετά το
1085): ιστορικός. Υπηρέτησε
σε ανώτερα κρατικά
αξιώματα. Η Ιστορία του
περιγράφει τα γεγονότα των
ετών 1034-1079, ενώ το ύφος
του τον κατατάσσει στους
προδρόμους του κλασικισμού
της εποχής των Κομνηνών.
Ακροπολίτης Γεώργιος (13ος
αιώνας): αυλικός αξιωματούχος,
λόγιος και ιστορικός. Έλαβε
σπουδαία παιδεία κοντά σε
ονομαστούς δασκάλους
(Θεόδωρο Εξαπτέρυγο και
Νικηφόρο Βλεμμύδη) και έγινε ο
ίδιος δάσκαλος φιλοσοφίας,
γεωμετρίας και ρητορικής στο
περιβάλλον του αυτοκράτορα.
Η Χρονική Συγγραφή του
συνεχίζει την ιστορία του Νικήτα
Χωνιάτη και αποτελεί βασική
ιστορική πηγή για την περίοδο
1203-1261 (αυτοκρατορία της
Νίκαιας). Συνέθεσε επίσης
Επιτάφιο Λόγο για τον
αυτοκράτορα Ιωάννη ΙΙΙ Βατάτζη.
Αρέθας Καισαρείας (10ος
αιώνας): λόγιος, πολυίστορας και
δάσκαλος από την Πάτρα.
Μαθητής του Φωτίου, με
εξαιρετική παιδεία, διατέλεσε
αρχιεπίσκοπος Καισαρείας και
αφοσιώθηκε στη συναγωγή και
την ερμηνεία εκκλησιαστικών και
θύραθεν συγγραφέων. Οργάνωσε
κύκλο λογίων και αντιγραφέων και
συγκέντρωσε πλήθος
χειρογράφων. Η φιλολογική του
δραστηριότητα είναι σημαντική
για την αναβίωση της
ερμηνευτικής των αρχαίων
κειμένων. Αποτελεί πρόδρομη
μορφή για τον πρώτο βυζαντινό
ουμανισμό.
Αστέριος Αμασείας (4ος
αιώνας): εκκλησιαστικός
συγγραφέας από την
Καππαδοκία. Έζησε και διατέλεσε
επίσκοπος Αμασείας στον Πόντο.
Συνέγραψε κυρίως ομιλίες, όπου
πραγματεύεται θεολογικά και
εορτολογικά θέματα, αλλά και το
ζήτημα της διαμάχης των
χριστιανών διανοητών με τους
εθνικούς συγγραφείς.
Ασπάσιος (1ος
αιώνας): φιλόσοφος και
σχολιαστής του Αριστοτέλη. Από
το έργο του έχουν σωθεί μόνο
αποσπάσματα.