‘Made in China’.

De lange weg naar een moderne Chinese economie. (Themakatern Feniks vwo)

Hoofdvraag: Waardoor kwam de industrialisatie van China pas aan het einde
van de twintigste eeuw echt op gang?

H5. Socialisme met Chinese kenmerken. De hervormingen van Deng Xiaoping,1978..

Deelvraag: Wat waren de oorzaken en gevolgen van de industrialisatie in de

periode na Mao?

5.1. De Vier Moderniseringen

1978 hoofddoel is: ontwikkeling van de economie via de campagne van de Vier
Moderniseringen.
1. Landbouw: volkscommunes opgeheven en boeren kregen meer economische
zelfstandigheid. Deel van de oogst naar de overheid, rest voor de boer zelf om
te verkopen op vrije markt.
2. Productie staatsbedrijven omhoog: buitenlandse bedrijven mogen zich
vestigen als ze een joint-venture aangingen met een Chinees staatsbedrijf.
China zorgt voor goedkope arbeidskrachten/gunstige vestigingsvoorwaarden.
Buitenlandse bedrijven leverden expertise. Deze joint-ventures werden
gevestigd in Speciale Economische Zones langs de Chinese zuidkust.
3. Onderwijs: wetenschappelijk/technisch kennisniveau moet omhoog, veel
studenten gaan in het buitenland studeren.
4. Binnenlandse economie moet stijgen: toerisme moet stijgen.

5.2. Het succes van de hervormingen

1. Landbouw: productie steeg enorm
2. Kleinschalige privé ondernemingen mochten opgezet worden. Dit leidde tot
enorme groei.
3. S.E.Z. ontwikkelden zich in rap tempo. Er ontstonden industriezones.
4. Welvaart van de Chinezen omhoog in tweede helft jaren ’80. Er ontstaat een
consumptiemaatschappij.
Discussie of de welvaart alleen in bepaalde gebieden steeg, terwijl die in andere
gebieden achter bleef. Was dat socialistisch?
5.3 De vijfde modernisering
Verdeling van welvaart bedreigd door machtsmisbruik, corruptie, nepotisme door
partijleden van de CCP. Eind jaren ’70 riep activist Wei Jingsheng op om de
democratie als vijfde modernisering in te voeren. Hij werd hiervoor opgepakt.
In de jaren ’80 weer demonstraties over corruptie. Bevolking eiste meer inspraak.
CCP was verdeeld, maar deden niets.
1989 Beijing: viering van de Beweging van de Vierde Mei aangegrepen door
studenten om te demonstreren op het Plein van de Hemelse Vrede. Bijval van
arbeiders en bevolking. Tegelijkertijd Gorbatsjov op bezoek. Demonstraties kregen
veel aandacht. Deng riep de noodtoestand uit en sloeg de demonstraties neer.
Nov. 1989 viel de Berlijnse Muur. Chinese leiders vreesden voor reacties in China.
Conservatieve krachten wonnen het nu van de hervormingsgezinden. Binnenlandse
stabiliteit, censuur, nationalisme waren prioriteit. Toen in 1992 het communisme viel
in de SU hield de CCP dit beleid vol.

5.4 Rijk worden is glorieus

Eind jaren ’80 raakte de economie oververhit: te weinig grondstoffen/energie voor
enorme economische stijging.
Deng zag hierdoor de onvrede groeien. Hij stelde dat economische groei op alle
mogelijke manieren moest worden bevorderd. Hij pleitte voor verdere hervorming van
de economie in de richting van een vrij marktstelsel. Zij idee: ‘socialistische
markteconomie’ kreeg steun. Buitenlandse investeerders stroomden toe, ook veel
gevluchte Chinezen keerden terug. Gevolg: economische groei van meer dan 10%
p.j. in periode 1992-1996. Dit betekende werkgelegenheid, welvaart en een tevreden
volk.

5.5 Urbanisatie
1960-2011 percentage stedelingen van 20 naar 50%. Om de bestaande steden te
ontlasten werden er nieuwe steden gebouwd. Lokale overheden moesten dit
stimuleren. Deze urbanisatieprojecten waren een manier voor particulieren om geld
te investeren. Dit leidde tot de bouw van miljoenensteden die (nog) niet bewoond
worden. Vastgoedzeepbel dreigt.

5.6 Internationale handelsbetrekkingen

Het buitenlandse beleid van China is enerzijds gericht op het veilig stellen van voor
China belangrijke grondstoffen en anderzijds gericht op de verkoop van Chinese
producten. Bijv. Chinese leningen tegen Braziliaans rund/vlees of Chinese laptops
tegen Canadees varkensvlees. Een soort ruilhandel ontstaat.
Ook hun ontwikkelingshulp is hierop gebaseerd. Ze gebruiken het concept van de
overzeese SEZ. Joint-ventures van Chinese bedrijven en lokale bedrijven. China
zorgt voor geld, infrastructuur en het gastland krijgt werkgelegenheid. Bovendien
omzeilt China hiermee handelsbeperkingen op haar eigen producten door o.a. de
VS. Deze producten worden nu in bijv. Vietnam gemaakt. Landen die in deze
portefeuille zitten zijn: Vietnam, Thailand, Cambodja, Z-Korea, Indonesië, Pakistan,
Algerije, Egypte, Nigeria, Zambia, Mexico, Venezuela, Rusland.
Het succes van dit beleid blijkt uit het feit dat buitenlandse bedrijven een beperkte
toegang hebben tot China, maar de hele wereld ligt vol met Chinese producten.

5.7 Spanningen in de samenleving

China is officieel nog een ontwikkelingsland: welvaart ongelijk verdeeld,
tegenstellingen arm/rijk groeit. Voedingsbodem voor maatschappelijke onvrede.
Het aantal mensen onder de armoedegrens is enorm gedaald:
1981 500 milj.
2001 200 milj.
2013 150 milj.
10% van de plattelandsbevolking leeft in armoede, maar juist deze mensen zijn de
motor van de Chinese economie, omdat zij naar de steden trekken, ongeschoold
werk verrichten. Zij zijn een onuitputtelijke bron van goedkope arbeidskrachten.
Ontevredenheid onder boeren:
- lonen platteland blijven achter tov steden
- grond van boeren onteigend zonder goede compensatie
- gevoel dat ze uitgebuit worden

Ontevredenheid in steden:
- arbeidsmigranten worden gediscrimineerd
- milieuschandalen
- voedselschandalen (babyvoeding 2008)
Vrije vakbonden zijn niet toegestaan, burgerrechtenorganisaties nu wel, maar ze
staan wel onder controle. Procederen tegen overheid lastig, rechters niet onpartijdig,
media worden soms beperkingen opgelegd.
Censuur is het antwoord van de overheid. Sociale media wordt afgeschermd,
mailboxen en blogs gecontroleerd: ‘the great firewall’.

5.8 Het cement van de samenleving

Het communisme heeft haar bindende kracht in de samenleving verloren. Overheid
vertelt graag over de successen als zorgzame overheid. Het confucianisme is weer
van stal gehaald met waarden als eerlijkheid, nationale eenheid, harmonie.
Nationalisme wordt aangemoedigd. Dengs socialisme met Chinese kenmerken wordt
door het buitenland vaak gezien als staatskapitalisme. Chinese economie is nu
verweven met de wereldeconomie. Ontwikkelingen in China zullen gevoeld worden in
de rest van de wereld.