ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΘ. ΑΛΕΝΤΑΣ

ΑΡΧ. ΕΠΙΤΡΟΠΣ ΠΟΛΙΧΝΙΤΟΥ
ΣΥΝΤ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ
ΛΙΣΒΟΡΙΩΝ
Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΛΙΣΒΟΡΙΟΥ
ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΟΝΟ
 ΕΚΚΛΗΣΙΑ
ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΘ. ΑΛΕΝΤΑΣ

ΑΡΧ. ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΠΟΛΙΧΝΙΤΟΥ
ΣΥΝΤ. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ

ΛΙΣΒΟΡΙΩΝ
ΕΚΚΛΗΣΙΑ
ΕΚΚΛΗΣΙΑ
ΛΙΣΒΟΡΙΩΝ
ΛΙΣΒΟΡΙΩΝ

Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΛΙΣΒΟΡΙΟΥ

ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΟΝΟ
ΛΙΣΒΟΡΙ 2020

1
2
 «ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΛΙΣΒΟΡΙΩΝ»

Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

ΛΙΣΒΟΡΙΟΥ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

Ελάχιστες αλλά κα πενιχρότατες είναι οι μαρτυρίες που έχουμε γύρω από το Ναό του χωριού.
Κανείς από τους κατοίκους, ακόμα και οι γεροντότεροι, δεν μπορούν να αναφέρουν με
βεβαιότητα κάτι σχετικό με την εκκλησία, την ίδρυση της και την ιστορία της.
Τη πρώτη σαφή μαρτυρία σχετικά με το σημερινό Ναό, μας τη δίνει ο ιστορικός και
λαογράφος του νησιού μας, στο βιβλίο του «Η ΛΕΣΒΙΑΣ ΩΔΗ», ΣΤΑΥΡΆΚΗΣ Αναγνώστου.
Τούτος γράφει στη σελίδα 141 του βιβλίου του:

«ΛΕΣΒΩΡΙΟΝ ή Λεσβόριον ήτοι Λέσβου όριον, υπό Χριστιανών και Τούρκων

κατοικούμενον χωρίον και έχον Ναόν τον Άγιο Ιωάννην τον Πρόδρομον».

Επομένως η πρώτη και σχεδόν η μόνη γραπτή μαρτυρία που έχουμε στη διάθεσή μας,
ανάγεται γύρω στα 1850 και μας διαβεβαιώνει ότι υπήρχε λατρευτικός χώρος προς χρήση των
Χριστιανών κατοίκων του χωριού και ότι ανέκαθεν, τουλάχιστον ο σημερινός Ναός, ετιμάτο επ’
ονόματι του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου.
Το πότε όμως κτίστηκε αυτός ο Ναός και τα σχετικά με την ίδρυσή του, μας είναι σχεδόν
άγνωστα. Ούτε κτιτορική επιγραφή υπάρχει πουθενά, αλλά ούτε και παλαιά βιβλία, που να μας
πληροφορούν για κάτι τέτοιο. Μόνο μια εικόνα, από λαμαρίνα, που υπήρχε στο Νάρθηκα του
Ναού, ακριβώς πάνω από την κεντρική είσοδο, στο υπέρθυρο, με την παράστασή του Τιμίου
Προδρόμου σε προτομή, έφερε την ημερομηνία 10-5 1837.
Συμπερασματικά λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι αυτός ο Ναός χτίστηκε οπωσδήποτε προ
του 1837, οπότε και τοποθετήκε η εικόνα αυτή στην πρόσοψη, ασφαλώς μετά την αποπεράτωση.
Σήμερα η εικόνα αυτή έχει αντικατασταθεί, λόγω παλαιότητος, με νέα πανομοιότυπη, εκ
δωρεάς Αγγελή Σ. Θερμιώτη και είναι έργο του ζωγράφου – αγιογράφου Ζούρου το 1961. Η παλιά
εικόνα φυλάσσεται στο Ναό. Ακόμη στο κωδωναστάσιο υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα
3
στην οποία μαρτυρείται ότι το κωδωνοστάσιο ανεγέρθηκε το 1881 – ΜΑΡΤΙΟΣ - και
συνεπληρώθη και ανακαινίστηκε το 1924.
Υποθετικά λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι ο Ναός αυτός κτίσθηκε γύρω στο 1830.
Σαν αρχιτέκτονας και κτήτορας του Ναού, αναφερόταν από παλαιότερους κατοίκους του
χωριού κάποιος Νικόλαος από την Τήνο και ο οποίος λόγω καταγωγής πήρε το επώνυμο Τηνιακός
και ο οποίος έμεινε στο χωριό και έφτιαξε οικογένεια. Σήμερα στο χωριό αρκετοί κάτοικοι φέρουν
το επώνυμο αυτό.
Επίσης αναφέρεται ότι επειδή τα χρήματα δεν επαρκούσαν για την αμοιβή αυτού, για την
αποπληρωμή του, του έδωσαν δυο χωράφια. Ένα στην περιοχή «Ρουμάνια» και ένα άλλο στην
περιοχή Κούκος, επωνόμαζόμενο «Παλιόμαντρα», αμφότερα περιοχής Λισβορίου. Και τα δυο
αυ΄τα χωράφια ανήκουν σε οικογένεια «Τηνιακών».
Σχετικά με το Ναό αυτό υπάρχει και η εξής παράδοση.
Ένα από τους σπουδαιότερους παράγοντες στο νησί μας κατά την εποχή της ανέγερσης του
Ναού, ήτανε κι ο Μεχμέτ Νουρί Χατζήπασας. Για να μην εμποδίζει λοιπόν η ανεγειρόμενη
Εκκλησία τη θέα προς τη θάλασσα, του σπιτιού, όπου έμεναν τα λεγόμενα «πασαδέλια», συγγενείς
του Χατζήπασα και το οποίο βρισκόταν στο πίσω μέρος του Ναού, ανάγκασε τους Χριστιανούς να
σκάψουν και να κτίσουν το Ναό σε επίπεδο πολύ χαμηλότερο και σε βάθος περίπου τεσσάρων
μέτρων.
Έτσι η Εκκλησία είναι κτισμένη σε αρκετό βάθος, τεσσάρων περίπου μέτρων από τη Νότια
πλευρά και δυο – τριών μέτρων από την Ανατολική – όπου το έδαφος είναι κατηφορικό – από τρη
φυσική στάθμη του εδάφους.
Όμως ο σημερινός Ναός εικάζεται ότι δεν είναι ο πρώτος.
Πριν να κτιστεί τούτος και στην ίδια θέση – ίσως και στο φυσικό ύψος του εδάφους, πριν
δηλ. σκάψουν και κτίσουν το σημερινό Ναό χαμηλότερα –υπήρχε κάποιος άλλος παλαιότερος. Για
τούτον όμως δεν γνωρίζει κανείς να μας πει το παραμικρό. Τα μόνα που μπορούμε να πούμε γι’
αυτόν είναι τα εξείς.
o Όταν το 1962 ανοίγονταν τα θεμέλια για να κτιστεί ένα γραφείο, το οποίο
σήμερα έχει κατεδαφιστεί, βρέθηκαν κάποιοι κτιστοί Χριστιανικοί τάφοι.
Τούτο οπωσδήποτε μαρτυρεί την ύπαρξη στο σημείο τούτο Χριστιανικού
Ναού αφού την εποχή εκείνη ο πέριξ του Ναού χώρος είναι και ο τόπος ταφής
των νεκρών.
o Όπως αναφέραμε και παραπάνω ο σημερινός Ναός είναι κτισμένος γύρω στα
1830. Το Λισβόρι όμως είναι ένα από τα παλαιότερα χωριά του νησιού και
«υπό Χριστιανών και Τούρκων κατοικούμενον χωρίον και έχον Ναόν τον
Άγιο Ιωάννην τον Πρόδρομον». Οπωσδήποτε λοιπόν για την εξυπηρέτηση
των θρησκευτικών αναγκών των Χριστιανών κατοίκων του χωριού προ του
1830, θα πρέπει να υπήρχε ο λατρευτικός τους χώρος.
Δυστυχώς ο πανδαμάτωρ χρόνος και οι όποιες άλλες καταστροφές, μεταξύ αυτών και οι
σεισμοί, που έχουν πλήξει κατά καιρούς το νησί μας, ανάγκασαν τους Χριστιανούς
κατοίκους του Λισβορίου, με προσωπικές εισφορές και προσωπική εργασία, όπως βέβαια
γίνεται και με κάθε Εκκλησία, για την ίδρυση του σημερινού Ναού. Το κατά πόσο όμως
συμφωνεί τούτος ο Ναός, στο μέγεθος και την αρχιτεκτονική με τον παλαιότερο είναι
άγνωστο σε μας.

4
«ΛΕΣΒΩΡΙΟΝ, η ΛΕΣΒΟΡΙΟΝ:

«Ήτοι Λέσβου όριον, υπό Χριστιανών και Τούρκων κατοικούμενον χωρίον, και έχον Ναόν τον
Άγιον Ίωάννην τον Πρόδρομον».
Έτσι έγραφε για το ΛΙΣΒΟΡΙ, ο «φλογερός απόστολος της Λεσβιακής παιδείας», όπως τον
αποκάλεσε ο Γ. Βαλέτας, στην εισαγωγή της «ΛΕΣΒΙΑΔΟΣ ΩΔΗΣ», ο μεγάλος και πολύς,
ιστορικός και λαογράφος του νησιού μας, Σταυράκης Αναγνώστου. (1804-1871).
ΛΙΣΒΟΡΙΟΝ, λοιπόν, κατά την ετυμολογία του Σταυράκη Αναγνώστου, σημαίνει «Λέσβου
όριον». Αν εδώ λάβουμε το όνομα «ΛΕΣΒΟΣ» με την σημερινή του έννοια, - όπως υποστηρίζεται
από μερικούς -και κατά την οποία δηλώνεται το όνομα του νησιού μας, θα πρέπει να θεωρήσουμε
ότι «Λέσβου Όριον», είναι όρος «οριοθετικός» και δηλώνει τα «όρια», τις ακτές, την άκρη δηλαδή
του νησιού μας στην περιοχή αυτή.
Και πράγματι, καθώς καταλαμβάνει η ευρύτερη περιοχή του Λισβορίου, τμήμα της μέσης -
ανατολικής πλευράς - ακτής, του «Εύριπου Πυρραίου», του κόλπου Καλλονής, οριοθετεί,
τουλάχιστον στο σημείο αυτό, το νησί μας, τη Λέσβο, απολαμβάνοντας έτσι την ονομασία, «Λέσβου
όριον». Κάπως βέβαια παρακινδυνευμένη η άποψη αυτή...
Τώρα μια άλλη άποψη. Σε μια παλιά εργασία, με ημερομηνία 1957, συλλογής «Αρχαιολογικού,
Ιστορικού. Λαογραφικού, και Πνευματικού υλικού της κοινότητος Λισβορίου», οι πονήσαντες,
Αλβανός Παρθένης, Δημοδιδάσκαλος, -Χρήστος Μπακλάς, Ιεροψάλτης, - Παναγιώτης Β. Χη
Παναγιώτης, απόφοιτος Γυμνασίου, και Αναγνώστου Απόστολος, γράφουν:
«Η Κοινότης φέρει το όνομα ΛΙΣΒΟΡΙΟΝ. Το αρχικόν όνομα όμως του χωρίου ήτο
ΛΕΣΒΩΡΙΟΝ ή ΛΕΣΒΟΧΩΡΙΟΝ. Ως αναφέρει εις το βιβλίον του «ΛΕΣΒΙΑΣ», ο Λέσβιος
συγγραφεύς Σταυράκης Αναγνώστου, παράγει το όνομα τούτο εκ των λέξεων «Λέσβου Όριον», και
αναφέρει ότι εις την περιοχήν αυτήν υπήρχον τα όρια των κτημάτων ΤΟΥ ΛΕΣΒΟΥ. Επειδή δε
συμφώνως των Λεσβιακών ιδιωματισμών εις ορισμένας λέξεις το - ε - προφέρεται - ι - έχομεν την
σημερινήν μορφήν της λέξεως, ΛΕΣΒΟΡΙΟΝ - ΛΙΣΒΟΡΙΟΝ». εδώ το όνομα «ΛΕΣΒΟΣ»
δεν αναφέρεται στο νησί αλλά εις τον ΛΕΣΒΟΝ, τον ήρωα «Λέσβον», το γιο του Λαπίθου, που
ήρθε στο νησί μαζί με Έλληνες αποίκους και εγκαταστάθηκε εδώ. Από αυτόν πήρε το όνομα της η
πόλις ΛΕΣΒΟΣ (την τοποθετούν στο μέσον περίπου του νησιού), και κατόπιν ολόκληρο το νησί.
Το Λισβόρι λοιπόν είναι τα όρια των κτημάτων του Λέσβου. Αναφέρει σχετικά ο Σταυράκης
Αναγνώστου: «Μετά ταύτα δε έρχεται εκ της Θεσσαλίας π.Χ.1349 έτη, Λέσβος ο υιός του Λαπίθου
μετά πλήθους οικητόρων Πελασγών άλλων, έθνους Ελληνικού και αυτών, των καλουμένων και
Τυρρηνών, νυμφεύεται Μήθυμναν τινά, επίσημον και επιχώριον κόρην, και μεγίστην δύναμην και
φήμην αποκτήσας, διοικεί νομίμως, και μεταδίδει το όνομα του εις την νήσον -Λέσβον- τώρα
πλέον, αντί Πελασγίας, κληθείσαν. Και διοικηθείσαν ακολούθως υπό αυτού, και των απογόνων
του βασιλικώς , η εν είδει πατριαρχικού πολιτεύματος, μέχρι των Τρωικών χρόνων...»
«Ο Λάπιθος, πατήρ του Λέσβου, υιός ην του Απόλλωνος και της Στίλβης, και αδελφός του
Κενταύρου (εξ ου και Κένταυροι) και ηγεμών της Θεσσαλίας, εξ ου κατάγονται οι Λαπίθαι
(Λιάπιδες), έθνος τη Θεσσαλίας μάχιμον και συγγενές των Κενταύρων...». Ο αρχαιολόγος και
καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης, Παναγ. Γ. Πυριοβόλης μας δίνει μια άλλη ετυμολογία,
σχετικά με την προέλευση της ονομασίας «Λισβόρι».
«...επί του ομόρου χωρίου Λισβορίου, κατά παρόμοιον τρόπον αναγνωρίζεται, η ταυτότης των
οπαδών του ομωνύμου οικισμού της νήσου Λέσβου, πιστεύω δε ότι εις το όνομα του χωρίου τούτου,
υπόκειται το εθνικόν Λεσβώοι (Λέσβος. Λέσβορος εξ' ου Λεσβώοι).ήτοι οπαδοί της Λέσβου». Κατ'
αυτόν λοιπόν η ονομασία «Λισβόρι», προέρχεται από την ονομασία κάποιας αρχαίας πόλεως που
λεγότανε «Λέσβος», και που υπήρχε στο μέσον περίπου του νησιού. Σχετικά με την πόλη αυτή

5
«Λέσβος», ο Παναγ. Σ. Παρασκευαϊδης, στο βιβλίο του «ΟΙ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗ
ΛΕΣΒΟ», μας αναφέρει:
«...Ο Ευστάθιος (Θεσσαλονίκης) είναι ο μόνος συγγραφέας που μιλά για την πόλη «Λέσβο». Αν
υπήρξε ποτέ πιθανόν να χτίσθηκε στο μέσον του νησιού από τον φόβο των πειρατών, όπως των
ένοιωθαν οι πρώτοι κάτοικοι της Ελλάδος. Όταν έπαψε αυτός ο φόβος, οι κάτοικοι έχτισαν τις
νέες πόλεις παραθαλάσσιες και αυτή η πιο επιτυχημένη θέση τους έκανε να εγκαταλείψουν την
πόλη «Λέσβο». Χωρίς αμφιβολία αυτός είναι ο λόγος της σιωπής των ιστορικών και των
γεωγράφων».
Διαβάζουμε επίσης πάλι στο βιβλίο του Παν. Σ. Παρασκευαΐδη «ΟΙ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗ
ΛΕΣΒΟ»: «ο Ιταλός φιλόλογος και ιστορικός Τ. Porcacchi (1530-1585) έγραψε και γεωγραφικά
έργα μεταξύ των οποίων και το «Τα περιφημότερα νησιά του κόσμου», Πάδοβα 1620...στα
Ανατολικά, αναφέρει χωριό «Τεσβο» (προφανώς - Lesbo - Λέσβος δηλ. απ' το οποίο πιθανόν το
ΛΙΣΒΟΡΙ. Λέσβου όριο - Λισβόριο), ...
Σχετικά μας αναφέρει και ο άοκνος ερευνητής των τόπων και των χρόνων του Νησιού μας, Μάκης
Αξιώτης, ότι: «...στους "χάρτες" του νησιού, βρίσκεται μια κώμη με το όνομα Lεsbo ή Tesbo. που
την συνδέουν με τούτο το χωριό. (Την έκανε πρώτος τη συσχέτιση ο Αρχαιολόγος R.. Koldewey).
Ο Κοντής από τη μεριά του επισημαίνει, ότι "η ευχέρεια που δίνει ο σχηματισμός του για
παρετυμολογίες, φέρνει σε επικίνδυνους δρόμους"...»
Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι σχετικά με την ονομασία των κατοίκων του Λισβορίου. αναφέρονται
ως «ΛΙΣΒΟΡΙΟΙ».(Πληθυντικός αριθμός του «ΛΙΣΒΟΡ1ΟΣ», που δηλώνει τον τόπο
καταγωγής, τον κάτοικο του Λισβορίου, τον Λισβοριανό. Σε μια παλιά σφραγίδα της Εκκλησίας
με ημερομηνία - 1909 - και έχουσα εγχάρακτο τον Τίμιο Πρόδρομο στο κέντρο, διαβάζουμε::
«ΙΕΡΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΛΙΣΒΟΡΙΩΝ -ΑΠΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ».

ΒΛΕΠΕ ΚΑΙ ΛΙΣΒΟΡΙ: ΠΥΡΡΑΙΩΝ ΓΗ ΒΑΣΙΛΙΚΩΝ ΧΩΡΙΩΝ ΧΩΡΑ:

http://lisvorion.blogspot.gr/2007/11/blog-post_05.html

6
 ΛΙΓΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΥΡΕΘΕΝΤΑ
ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

«ΛΕΣΒΩΡΙΟΝ, η ΛΕΣΒΟΡΙΟΝ: Ήτοι Λέσβου όριον, υπό Χριστιανών και Τούρκων

κατοικούμενον χωρίον, και έχον Ναόν τον Άγιον Ίωάννην τον Πρόδρομον». Έτσι έγραφε για το
ΛΙΣΒΟΡΙ και για τον ενοριακό του ναό, ο «φλογερός απόστολος της Λεσβιακής παιδείας», όπως
τον αποκάλεσε ο Γ. Βαλέτας, στην εισαγωγή της «ΛΕΣΒΙΑΔΟΣ ΩΔΗΣ», ο μεγάλος και πολύς,
ιστορικός και λαογράφος του νησιού μας,
Σταυράκης Αναγνώστου. (1804-1871).
Αναφέρει επίσης ο ιστορικός και
μελετητής του νησιού μας Στρατής
Αναγνώστου ότι το Λισβόρι υφίσταται σαν
χωριό στη σημερινή του θέση από το 1548.
Για το ναό μας όμως «τον Άγιον
Ιωάννην τον Πρόδρομον». για τα πρώτα
χρόνια της «Εκκλησίας Λισβορίων»,
επικρατεί αρκετό σκοτάδι και δεν έχουμε
κάποιες σαφείς μαρτυρίες που να μας
δίνουν μια καθαρή εικόνα γύρω από αυτά.
Μέσα σ’ αυτό το σκοτάδι έρχονται
να ρίξουν κάποιο αχνό φως, ορισμένα
παλαιά βιβλία που φυλάσσονται στο Ναό
μας.
Ερευνώντας τα βιβλία αυτά, γυρνά πίσω το μυαλό μας και βλέπουμε νοερά μια ιστορία που
μας γυρίζει πίσω δύο περίπου αιώνες να ξετυλίγεται μπροστά μας, σε γενικές γραμμές βέβαια αλλά
πολύ χαρακτηριστικές και απαραίτητες.

Τα βιβλία αυτά από τα οποία παίρνουμε ορισμένες

πληροφορίες είναι;

1. ΒΙΒΛΙΟΝ ΤΑΜΕΙΟΥ
1887 – 1897
2. ΒΙΒΛΙΟΝ ΤΑΜΕΙΟΥ – ΚΑΘΟΛΙΚΟ
1922 - 1939
3. ΒΙΒΛΙΟΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟ
ΤΑΜΕΙΟΥ 1922 – 1934
4. ΒΙΒΛΙΟΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ
1953 – 1959
5. ΒΙΒΛΙΟΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ
1959 - 1965

7
 ΒΙΒΛΙΟΝ ΤΑΜΕΙΟΥ
ΧΡΟΝΟΛΟΓΟΥΜΕΝΟΝ ΑΠΟ 1887
ΕΩΣ 1897

Βιβλίο παλαιό, διαστάσεων 40Χ18 εκ.

δεμένο και αρκετά δυσανάγνωστο.

Σε αρκετά σημεία το μελάνι που έχει

χρησιμοποιηθεί έχει σχεδόν σβηστεί και
έτσι γίνεται ακόμα δυσκολότερη η
ανάγνωσή του.

Τούτο είναι κυρωμένο από τους εξής

τρεις Μητροπολίτες κατά σειράν ετών:

8
 ➢ Μητροπολίτη Μυτιλήνης Κωνσταντίνο Βαλειάδη (1876 – 1893).
Από το έτος 1887 έως και το έτος 1893.
➢ Μητροπολίτη Μυτιλήνης Μεθόδιο Αρώνη (1867 – 1876 και 1893 – 1897).
Από το έτος 1893 έως και το έτος 1897.
➢ Μητροπολίτη Μυτιλήνης Κύριλλο Μουμτζή (1897 – 1925).
Το έτος 1897.

Στο τέλος του βιβλίου τούτου υπάρχει χωριστό «ταμείο» με την ονομασία «Ετήσιος
διδασκαλικός μισθός» τον οποίο ελάμβανε από τους προεστούς ο δάσκαλος του χωριού. Κατά τα
έτη αυτά αναφέρεται ως δάσκαλος κάποιος Γεώργιος Παπαδόπουλος.

Επίσης κατά τα έτη αυτά βλέπουμε ότι υπήρχαν στο Λισβόρι δυο τακτικοί εφημέριοι:
Ο παπά-Κωνσταντίνος Βουλέλης και π. ο Ιωάννης Εμμανουήλ, λαμβάνοντες μισθό από
το ταμείο της εκκλησίας..

9
 Μέσα από το βιβλίο τούτο μπορούμε επίσης να βγάλουμε και σπουδαία
συμπεράσματα που σχετίζονται με την οργάνωση και την όλη εν γένει ζωή στα δύσκολα
χρόνια της αναγκαστικής συμβίωσης των Χριστιανών «Λισβορίων» με τους Μουσουλμάνους
Ασιάτες κατακτητές.
Η εκκλησία όπως και σε κάθε άλλη γωνιά της Ελληνικής γης έχει αναλάβει την όλη
διοίκηση του υπόδουλου γένους, για να μπορέσουν μέσα στους τέσσερις και πλέον αιώνες
σκλαβιάς να διατηρήσουν την ελληνορθόδοξή ταυτότητά τους.
Οι χριστιανοί λοιπόν – «Λισβόριοι», κατά τα χρόνια αυτά είναι οργανωμένοι σε
κοινότητα τη «Χριστιανική Κοινότητα» η οποία διοικείται από τους προεστούς ή
δημογέροντες. Τούτοι επετρόπευαν στην Εκκλησία, διαχειρίζονταν την περιουσία της,
έπαιρναν αποφάσεις, εισέπραταν τους φόρους της Κοινότητας, διοικούσαν το Κοινοτικό
Σχολείο αι πλήρωναν τον Κοινοτικό δάσκαλο. Συνάμα εκπροσωπούσαν τη Χριστιανική
Κοινότητα στις τουρκικές αρχές και υπέγραφαν μαζί με το Μητροπολίτη Μυτιλήνης και
τον εφημέριο της Κοινότητας διάφορε πράξεις, διαθήκες δωρεές, προικοσύμφωνα.
Το 1918 ιδρύεται πλέον η επίσημη «Κοινότης Λισβορίου» οπότε έχουμε πλέον
χωριστό Εκκλησιαστικό και Κοινοτικό Συμβούλιο.
Ακολουθεί η διανομή της περιουσίας της τέως «Χριστιανικής Κοινότητος» μεταξύ
Εκκλησίας, Κοινότητας και Σχολείου, οπότε ο καθένας αυτοδιαχειρίζεται τα δικά του.
Περισσότερα για τη ζωή των Χριστιανών τα χρόνια εκείνα μπορούμε να βρούμε στο
βιβλίο του Μητροπολίτου Μυτιλήνης κυρού Ιακώβου Κλεομβρότου «ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ».ΜΥΤΙΛΗΝΗ 1984.

10
 ΒΙΒΛΙΟΝ ΤΑΜΕΙΟΥ – ΚΑΘΟΛΙΚΟ -
ΕΤΩΝ 1922 - 1939

Το βιβλίο τούτο Ταμείου (Καθολικό) καλύπτει τα έτη 1922 – 1939.

Αναγράφονται τα έσοδα και τα έξοδα για τη λειτουργία της «Ιεράς Εκκλησίας
Λισβορίου», ανάμεσα στα οποία αξιοσημείωτα είναι: οι διάφορες επισκευές, οι μισθοδοσίες
των ιερέων, του γραμματέως του εκκλ. Συμβουλίου.
Αξιοσημείωτο εδώ είναι το ότι στο τέλος υπάρχει λεπτομερής καταγραφή των εξόδων,
καταγραμμένα εβδομαδιαίως, για τα παρακάτω έργα.

1. Επισκευή Ιεράς Εκκλ. Λισβορίου. 1926

2. Επισκευή Νεκροταφείου. 1927
3. Όρυξις Φρέατος ελαιοτριβείου και διάφορα έξοδα. 1928
4. Ανέγερσις Μνημάτων. 1931
5. Επισκευή Κωδωνοστασίου. 1931

11
 ΒΙΒΛΙΟΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ – ΤΑΜΕΙΟΥ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 1922 - 1934

Μέσα από το βιβλίο τούτο αντλούμε τις παρακάτω πληροφορίες.

1. Το Λισβόρι και η Εκκλησία Λισβορίου κατά τα έτη 1922 – 1934 υπαγόταν στην τότε
συσταθείσα πρωσοποπαγή Μητρόπολη Πλωμαρίου με Μητροπολίτη τον πρώην
«Μαδύτου και Καλλιουπόλεως» από τη Μ. Ασία προερχόμενο Κωνσταντίνο
Κοϊδάκη.
( «Άνδρας σοφός, λόγιος και δόκιμος συγγραφεύς». Τα 1924 μετατίθεται στη
Μητρόπολη Κίτρους η οποία είχε χηρέψει και η Μητρόπολη Πλωμαρίου
επανενώθηκε με τη Μητρόπολη Μυτιλήνης.
Η Μητρόπολη Πλωμαρίου συνεστήθη σύμφωνα με την υπ’ αριθ: 442/1924 με μόνο σκοπό
την αποκατάσταση των προσφύγων Μικρασιατών Αρχιερέων. Τούτες οι προσωρινά ιδρυθείσες
Μητροπόλεις, θα υπήρχαν μέχρις ότου χηρεύσουν μόνιμες Μητροπόλεις, για την τακτοποίηση τν
Αρχιερέων τούτων.
Έτσι απεσπάσθη προσωρινά από τη Μητρόπολη Μυτιλήνης η υποδιοίκηση της περιοχής
Πλωμαρίου η οποία εκτός από τα χωριά, Τρύγωνας, Πλαγιά Παλαιοχώρι, Μπορός,
Μεγαλοχώρι, Ακράσι, Αμπελικό, Σταυρός (Βούρκοι) και τους συνοικισμούς Αγ. Ισίδωρος, κάτω
χωριό, Μέσουνα, Μηλιές, Κουρνέλα, Δρώτα της περιοχής Πλωμαρίου, περιελάμβανε και τα
χωριά της περιοχής μας Βασιλικά, Λισβόρι και Βρίσα.
Όσο αφορά τον Πολιχνίτο, και την Ιερά Μονή Δανδρίου, αρχικά είχαν εξαιρεθεί και
υπάγονταν απευθείας στη Μητρόπολη
Μυτιλήνης αλλά αργότερα και σύμφωνα με
τη γνώμη του τότε Μητροπολίτη Μυτιλήνης
Κυρίλλου, υπήχθηκαν και αυτά στη
Μητρόπολη Πλωμαρίου.
Αργότερα και με την αλλαγή
Μητροπολίτη στη Μυτιλήνη ο Πολιχνίτος
και το Δαμάνδρι (που διέθετε μεγάλη
περιουσία) επανέρχονται στη Μητρόπολη
Μυτιλήνης, γεγονός που στενοχώρησε πολύ
τον Πλωμαρίου Κωνσταντίνο.
Τότε ο Μητροπολίτης Πλωμαρίου
αναφέρθηκε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο
λέγοντας ότι «…η Μητρόπολη Πλωμαρίου
είναι πολύ μικρά, στερείται τυχηρών, δεν
δύναμαι να ανταποκριθώ προς τας ανάγκας
μου και να συντηρηθώ και υποφέρω πολύ…».
Το Λισβόρι λοιπόν υπήχθη στη
Μητρόπολη Πλωμαρίου μέχρι τις 23/9/1934
Περισσότερα μπορούμε να βρούμε στο
βιβλίο του Μητροπολίτου Μυτιλήνης κυρού
Ιακώβου Κλεομβρότου «ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ
ΛΕΣΒΟΥ».ΜΥΤΙΛΗΝΗ 1984.

12
 2. Το βιβλίο στη δεύτερη σελίδα του,
είναι υπογραμμένο από τον τότε
Μητροπολίτη Πλωμαρίου Κωνσταντίνο
(Κοϊδάκη) και σφραγισμένο με τη σφραγίδα
της Μητροπόλεως Πλωμαρίου.
«Το παρόν βιβλίον των λ/σμών και των
πρακτικών της ιεράς Εκκλησίας του τιμίου
Προδρόμου κοινότητος Λισβορίου φέρει
σελίδας διακοσίας και εσφραγίσθη δια της
σφραγίδος της Ιεράς Μητροπόλεως.
Εν Πλωμαρίω τη 3 Δεκεμβρίου 1931.
Ο Πλωμαρίου Κωνσταντίνος».
3. Στις σελίδες 5 – 10 και στο έτος
1922, υπάρχει κατάλογος όπου αναφέρονται
«δωρεές των κατοίκων Λισβορίου υπέρ της
Ιεράς εκκλησίας».
4. Η Εκκλησία τα έτη αυτά ονομάζετο
«ΙΕΡΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΟΣ
ΛΙΣΒΟΡΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ
ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ».
5. Στη διοίκηση της Εκκλησίας ο
εκάστοτε εφημέριος δεν είχε καμιά ανάμειξη.
Την Εκκλησία διοικούσε λαϊκό Συμβούλιο
του οποίου τα μέλη ονομάζοντας
«Εκκλησιαστικοί Επίτροποι» και πρόεδρος της Εκκλησιαστικής αυτής επιτροπής ήταν λαϊκός.
Κατά τα έτη 1922 / 1934 αναφέρονται ως πρόεδροι της Εκκλησιαστικής επιτροπής οι εξής:
ΠΕΤΡΟΣ ΣΑΒΒΑΣ (1922 – 1925). ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΣΑΒΒΑΔΕΛΛΗΣ (1926 – 1932).
ΜΗΝΑΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ (1932 – 1934).
6. Ο εκάστοτε εφημέριος στις συνεδριάσεις και τις αποφάσεις της Εκκλησιαστικής
επιτροπής, δεν είχε κανένα δικαίωμα υπογραφής. Απ’ ότι φαίνεται όμως αργότερα, από το 1930 αι
μετά, μπορούσε να παραστεί στις συνεδριάσεις απλά και μόνο «τιμής ένεκεν».
7. Κατά τα έτη αυτά αναφέρεται ότι εφημέρευσαν ως τακτικοί εφημέριοι στο Λισβόρι,
ο π. Ιωάννης Εμμανουήλ, ο π. Ιωάννης Σαββαδέλλης και ο π. Ευστράτιος Αναγνώστου.
8. Ο εφημέριος πληρωνόταν από το ταμείο της Εκκλησίας και η αμοιβή του
καθοριζόταν από την «ενοριακή επιτροπεία». Μια σχέση θα μπορούσαμε να πούμε παρόμοια με
αυτή των ιεροψαλτών και του νεοκώρου.
9. Στο προσωπικό της Εκκλησίας ανήκε και ο «γραμματέας». Υπάρχει αναγραμμένος
«μισθός γραμματέως» στα βιβλία της Εκκλησίας που δηλώνει ότι τη γραμματειακή εργασία του
Ναού επιτελούσε αμειβόμενο πρόσωπο του οποίου ο μισθός καθοριζόταν από τις αποφάσεις της
«ενοριακής επιτροπείας». Με την πράξη 6 του 1922 διορίζεται γραμματέας ο Χαράλαμπος
Βουλγαρέλλης.
10. Το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο είχε δική του, ξεχωριστή, σφραγίδα. Άλλη δηλ. ήτανε
η σφραγίδα του Ναού και άλλη του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου. Αυτή ήτανε στρογγυλή με το
θυρεό – Ελληνική σημαία – στη μέση και γύρω – γύρω μέσα σε πλαίσιο έγραφε, «Εκκλησιαστικόν
Συμβούλιον Λισβορίου».
11. Το εκκλησιαστικό Συμβούλιο λογοδοτούσε στην Ι. Μητρόπολη και σε κρίσιμες
αποφάσεις συνεργαζόταν με το Κοινοτικό Συμβούλιο.

13
 12. Η ανάδειξη το Εκκλησιαστικού Συμβουλίου γινόταν με κανονικές εκλογές στις
οποίες έπαιρναν μέρος όλοι οι κάτοικοι του χωριού. Τούτες ακολουθούσαν την εξής περίπου
διαδικασία.
o Καταρτισμός εκλογικών καταλόγων ενοριτών.
o Ανάρτηση εκλογικών καταλόγων σε πίνακες της Εκκλησίας επί 15/ήμερο για τυχόν
ενστάσεις.
o Υποβολή των εκλογικών καταλόγων στη Μητρόπολη με τη γνωστοποίηση ότι δεν
έχει γίνει καμιά ένσταση.
o Διορισμός εφορευτικής επιτροπής με κλήρωση ανάμεσα στο Εκκλησιαστικό και το
Κοινοτικό Συμβούλιο. Η εφορευτική επιτροπή ήταν 4/μελής με τέσσερα αναπληρωματικά μέλη.
o Οι εκλογές γίνονταν στο
«Κοινοτικό Σχολείο», ημέρα Κυριακή
από την Ανατολή του ήλιου μέχρι τη
Δύση.
o Όλα αυτά γίνονταν με
την εποπτεία του Αρχιερατικού
Επιτρόπου και των δύο Συμβουλίων
Εκκλησιαστικού και Κοινοτικού.
Οι πράξεις 14, 15 και 16 του
1924 αναφέρονται λεπτομερώς στη
ανάδειξη του τότε νέο εκκλ.
Συμβουλίου, που απετελείτο από τους:
Ευστράτιο Στεργίου, Πέτρο
Σαββαδέλλη, Λεωνίδα Σαββαδέλλη,
Γεώργιο Προκοπίου και Ιωάννη
Αναγνώστου>
13. 10/2/1922.
Αποφασίζεται η γενική επισκευή της
Εκκλησίας σε συνεργασία με το
Κοινοτικό Συμβούλιο. Το έργο ήταν
προϋπολογισμού δαπάνης 30.000δρχ.
με εργολήπτη τον αρχιτέκτονα κ.
Γεώργιο Μαλακό και βοηθό του τον κ.
Γεώργιο Ελευθερίου. Επειδή όμως
από τις 30.000δρχ. που απαιτούσε το
έργο υπήρχαν μόνο οι 18.000
αποφασίζεται και η συγκέντρωση
χρημάτων από προαιρετικές εισφορές
μεταξύ των κατοίκων του χωριού. (Αριθ. Αποφ. 2/1922).
14. 9/6/1922. Αποφασίζεται η επισκευή του Νάρθηκα και του Γυναικωνίτη. (Αριθ.
Αποφ. 5/1922).
15. 20/3/1924. Αποφασίζεται η εκποίηση δυο χωραφιών της Εκκλησίας, ένα στη θέση
«Πλατύ βναρ» και ένα άλλο στη θέση «Λειβάδια», για την αποπεράτωση του έργου της επισκευής
του Ναού που ήδη εκτελείτο. (Αριθ. Αποφ. 11/20/3/1924).

14
 Τα χωράφια αυτά
αγόρασαν, το μεν πρώτο ο Μιχ. Κωμής
αντί του ποσού των 8.800 δρχ. κατόπιν
δημοπρασίας (αριθ. Αποφ. 12/20/3/1924),
το δε δεύτερο στη θέση Λειβάδια, αγόρασε
ο Ιωσήφ Καρδάτος αντί του ποσού των
3.850 δρχ. (Αριθ. Αποφ. 13/ 15/5/1924).
16. 16/9/1924. Τα
χρήματα για την αποπεράτωση του έργου
«Τελεία επισκευή της Εκκλησίας» και
πάλι δεν επαρκούν. Τότε απαφασίζεται η
διενέργεια εράνου σε όλο το νησί, σε
συνεργασία με το Κοινοτικό Συμβούλιο.
(Αριθ. Αποφ. 16/1924).
17. 29/8/1930. Το
Εκκλησιαστικό Συμβούλιο της «Ιεράς
Εκκλησίας Λισβορίων», σύμφωνα με το
υπ. Αριθ. 2138/24/8/1930 έγγραφο της
Ιεράς Μητ/λεως Πλωμαρίου και το υπ.
αριθ. έγγραφο 4303/4/8/1930 του
Υπουργείου Παιδείας και
Θρησκευμάτων καλείται να αποστείλει
στοιχεία και γνωμοδότηση της
Κοινότητος Λισβορίου, για της
ανακήρυξη της Εκκλησίας ως Ενοριακού
Ναού.
Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι:
o Η Κοινότητα Λισβορίου αριθμούσε τότε 200 οικογένειες.
o Είχε ενοριακή Εκκλησία τιμώμενη επ’ ονόματι του Τιμίου Προδρόμου.
o Την εποχή εκείνη στην ενορία υπηρετούσαν δυο τακτικοί εφημέριοι.
18. Από τα πρακτικά του έτους 1933 (Αριθ. Αποφ. 80/17/9/1933), συνάγεται ότι
οι κάτοικοι του χωριού πλήρωναν ετήσια τακτική εισφορά (τύπου φορολογίας), για τη συντήρηση
της Εκκλησίας και τη μισθοδοσία των ιερέων κα του προσωπικού. Τα χρήματα αυτά εισέπραττε
ειδικός εισπράκτορας, ο οποίος αναδεικνυόταν κατόπιν μειοδοτικού διαγωνισμού. Κατά τα έτη
αυτά αναφέρεται ο κ. παν. Χαρ. Δαγκλής, αντί ποσοστού 7,5% επί του συνόλου των εισπράξεων.
19. Το βιβλίο τούτο είναι χωρισμένο σε δυο μέρη. Το δεύτερο μέρος του έχει
χρησιμοποιηθεί σαν ΒΙΒΛΙΟ ΤΑΜΕΙΟΥ και περιλαμβάνει τα έτη 1922 – 1934.

15
 ΒΙΒΛΙΟΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΕΤΩΝ
1953 – 1959

1. Μέσα από τα πρακτικά των συνεδριών των

ετών 1953 έως και 1959 πληροφορούμεθα για τους
διατελέσαντες εφημερίους.
❖ Ο π. Νεόφυτος Ξανθέλλης.
❖ Ο π. Ερμόλαος Χατζηαποστόλου.
❖ Ο ιερομόναχος Χρύσανθος Καμπεζάς.
2. Τα διατελέσαντα Εκκλησιάστηκα
Συμβούλια.
3. Διατελέσαντες Νεοκώρους του Ναού.
4. Επισκευή της στέγης του ναού κατά τα έτη
1955 – 1956, αφού σύμφωνα με τη γνώμη μηχανικού
είχε καταστεί ετοιμόρροπη και επικίνδυνη.
5. Το 1954 γίνεται μερική επισκευή του
Ναού, με εκποίηση ελαίου.

ΒΙΒΛΙΟΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 1959 – 1965

Μέσα από τα πρακτικά των συνεδριών των ετών 1959 έως και 1965 πληροφορούμεθα
1. Για τους ιερείς του Ναού. Εφημέριοι κατά τα έτη αυτή αναφέρονται ο π. Χρύσανθος
Καμπεζάς και ο π. Ευστράτιος Κελεμπερτζής.
2. Τα διατελέσαντα εκκλ. Συμβούλια.
3. Πράξεις διορισμών ιεροψαλτών και νεοκώρων.
4. Γενική ανακαίνιση Ι. Ναϋδρίου Αγ. Ιωάννου
Θεολόγου Θερμοπηγών.

16
ΒΙΒΛΙΟΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΤΩΝ ΕΤΩΝ 1965 - 1981

1. Με την υπ. αριθ. 11/8/11/.1965 απόφαση αποφασίζεται ο ηλεκτροφωτισμός του Ναού

από τη ΔΕΗ. Η
οποία έλαβε χώρα
το έτος 1965. Η
δαπάνη για το
έργο αυτό ανήλθε
στο ποσό των
13.000 δρχ. και
έγινε με τη
διενέργεια εράνου
μεταξύ των εξ
Αμερικής
ομογενών, από τον
εξουσιοδοτημένο
ομογενή μας κ.
Ιωάννη
Αναγνωστέλλη.
(Αριθ. Αποφ:
19/21/8/1965).
2. Η Εκκλησία
διέθετε ηλεκροφωτισμό και παλαιότερα. Πριν από τη σύνδεση με τη ΔΕΗ.
3. Το ηλεκτρικό ρεύμα έπαιρνε κατά τις εορτές και πανηγύρεις – όχι κάθε μέρα – από
τη γεννήτρια του Ελαιουργικού Συνεταιρισμού Λισβορίου.
4. Εφημέριοι του Ναού κατά τα έτη αυτή αναφέρονται ο π. Ευστράτιος Κελεμπερτζής ο
οποίος εφημέρευσε ως το 1970.. Ο π. Δημήτριος Κικιρής, ιερείς του Πολιχνίτου και
ο π. Γεώργιος Καλέλλης.

17
 ΜΙΑ ΕΚΚΛΗΣΗ ΤΟΥ 1912

Σε ένα βιβλίο που έχει χρησιμοποιηθεί στις πρώτες του

μόνο σελίδες από το ελαιοτριβείο της Εκκλησίας και το
οποίο χρονολογείται 1913 – 1914 βρίσκουμε γραμμένη την
παρακάτω έκκληση.

«Ω τέκνα, τα μακράν της γενετήρας και πέραν του ωκεανού

ευρισκόμενα αγαπητά μας.
Η μικρά μας πατρίς διά ζώσης φωνής και επιτακτικής μας
προσκαλή σήμερον ίνα και ημείς σήμερον σπεύσωμεν και
ανορθωθώμεν. Να ανορθωθώμεν είναι ανάγκη ίνα ημείς
μεν εντεύθεν, υμείς δε αυτόθεν καταβάλλολμεν τον οβολόν
μας προς επισκευήν και συντήρησιν των ετοιμορρόπων
καθιδρυμάτων μας της τε Εκκλησίας του Αγίου Ιωάννου
και της Σχολής μας.
Προς τον σκοπόν τούτον εδόθη το παρόν βιβλίον με σελίδας
πενήντα εννέα 59 τω Πανοσιοτάτω λογιοτάτω Αρχιερατικώ
επιτρόπω Αρχιμανδρίτη Κυρίω Χρυσοστόμω τω καλώ
πατρί και ποιμένι, όστις ου πάνυ φροντίζων υπέρ του ποιμνίου του, εις τούτον προσφέρεται τον
οβολόν σας, εγγράφοντες εν τω βιβλίω ιδιοχείρως.
Εστέ δε βέβαιοι ότι ο επουράνιος και αγαθοδότης Θεός και πατήρ θα ευλογεί τα έργα σας και θα
σας διαφυλάττη από παντός κακού και κινδύνου»
Εν Λισβορίω τη 15 Ιουλίου 1912
Δημογέροντες και επίτροποι της Εκκλησίας
Πέτρος Σάββας, Δημήτριος Πανσελήνου, Παναγιώτης Α. Σταυρακέλλης.

Η έκκληση αυτή είναι σφραγισμένη με τη σφραγίδα της Εκκλησίας, «Εκκλησία Λισβορίων 1909»,
και επίσης μια τουρκική.

Παρακάτω γράφονται και τα εξής.

«Επειδή ο ανωτέρω πανοσιολογιώτατος Αρχιερατικός

Επίτροπος, Αρχιμανδρίτης Κυρ. Χρυσόστομος ανέβαλε
κατά τον προσεχή Μάρτιον του έτους 1913 το ταξίδιον του,
διά ταύτα, αντ’ αυτού ορίζομεν τέλειον επίτροπον μας τον
Αιδεσιμώτατον ιερέα Κυρ. Κωνσταντίνον πατριώτην μας
προς είσπραξιν αυτοπροαιρέτων εράνων, διά τα εν λόγω
ετοιμόρροπα καθιδρύματα της τα Εκκλησίας μας Αγίου
Ιωάννου και της Σχολής μας».
Εν Λισβορίω τη 19 Οκτωβρίου 1912

Το βιβλίο τούτο, απ’ ότι φαίνεται, επρόκειτο να

χρησιμοποιηθεί σαν βιβλίο προαιρετικών εισφορών, από
έρανο υπέρ της Εκκλησίας και της Σχολής των χριστιανών
κατοίκων του Λισβορίου, το οποίο τελικά δε
χρησιμοποιήθηκε για το σκοπό τούτο.
Παρόμοιο βιβλίο με την ίδια έκκληση υπάρχει ακόμα ένα.
18
 Ο σημερινός Ναός έχει τον συνήθη «Βασιλική Λεσβιακού τύπου» ρυθμό, ο οποίος και
επικρατεί σ’ όλους σχεδόν τους Ναούς του νησιού μας. Είναι δηλαδή Βασιλική τρίκλιτος άνευ
τρούλου και κεραμοσκεπή.
Οι Ναοί του ρυθμού
αυτού είναι απλά
ορθογώνια κτίσματα. Που
χωρίζονται εσωτερικά σε 3 ή
5 ή ακόμα και 7 κλίτη, με 2
ή 4 ή 6 ανάλογα, σειρές
κιόνων. Οι κίονες είναι από
ολόκληρους κατάλληλους
και ευθυτενείς κορμούς
δένδρων ιδίως κυπαρίσσια,
οι οποίοι έχουν
επικαλυφθεί με σοβά και
κατόπιν χρωματίζονται
καταλλήλως. Το ανατολικά
τμήμα καταλήγει σε
υπερυψωμένη ημικυκλική
κόγχη, το ιερό βήμα, στο δε
δυτικό. Εξωτερικά υπάρχει ο νάρθηκας. Πάνω από το Νάρθηκα σχηματίζεται ο Γυναικωνίτης.
Η πρόσοψη του Ναού μας, και ειδικότερα το πάνω από τους κίονες του νάρθηκα μέρος,
έχει κτιστεί με τη κοκκινωπή και μαλακή πέτρα της περιοχής, κατάλληλα επεξεργασμένη και
πελεκημένη, όπως το απαιτούσε το κάθε σημείο του Ναού. Συνδετικό υλικό όπου χρειάστηκε,
χρησιμοποιήθηκε το λεγόμενο «κουρασάνι», ένα κράμα από κεραμίδι τριμμένο και ασβέστη.
Οι υπόλοιπες πλευρές του Ναού, Ανατολική, Βόρεια και Δυτική, είναι κτισμένες με πέτρα
και λάσπη, πάχος μεγαλύτερο του ενός μέτρου σε κάποια σημεία και έχουν σοβαντιστεί.
Οι διαστάσεις του Ναού, εξωτερικά, είναι 17μ. μήκος και 12μ. πλάτος.
Στο εσωτερικό μέρος οι διαστάσεις είναι 15μ. μήκος και 10μ. πλάτος.
Το ύψος είναι 6 μέτρα.
Η ανατολική πλευρά καταλήγει σε τρεις ημικυκλικές κόγχες έκδηλες εξωτερικά. Τούτες
είναι χαμηλότερες από το υπόλοιπο κτίσμα, η δε μεσαία είναι διπλάσια σε μέγεθος από τις άλλες
δύο.

19
ΝΑΡΘΗΚΑΣ
Ο Νάρθηκας καταλαμβάνει όλη τη πρόσοψη του Ναού δυτικά, εκτείνεται δε και προς τα πλάγια
μέρη, βόρεια και νότια, και κατέχει όση έκταση έχει και ο Γυναικωνίτης. Έτσι η ξύλινη οροφή του
Νάρθηκα αποτελεί και το δάπεδο του Γυναικωνίτη.
Περιβάλλεται από κιονοστοιχία, αποτελούμενη από 12 κίονες. Από αυτούς οι 8 βρίσκονται
στη πρόσοψη οι δε 4 στα πλάγια μέρη, 2 βόρεια και 2 νότια.
Τούτοι παλαιότερα είχαν καλυφθεί με ελαιοχρώματα και έτσι δε μπορούσαμε να δούμε πως ήσαν
αυθεντικά οι κίονες. Όταν γύρω στα 1995 αποφασίστηκε ο καθαρισμός των κιόνων,
αποκαλύφθηκαν εξαίσια έργα τέχνης, που με μεράκι, ιδρώτα αλλά και περίσσια αγάπη
φιλοτέχνησαν οι πετράδες με το χέρι τους.
Οι κίονες στο πάνω μέρος τους συνδέονται μεταξύ τους με τόξα, στο δε κάτω μέρος με
πεζούλι κτιστό, το οποίο και χωρίζει το Νάρθηκα από την υπόλοιπη αυλή, από την ίδια κοκκινωπή,
μαλακή πέτρα.
Από την ίδια βέβαια πέτρα είναι φτιαγμένοι και οι κίονες. Πέτρα ολόσωμη, λαξευμένη με καλέμι
και «χτενιά» ή «τζόγο», προσεγμένη μέχρις την τελευταία λεπτομέρεια.
Κεφαλάρια τεχνικότατα και βάσεις ισομεγέθεις δουλεμένες τέλεια. Δουλειά με μεράκι που
θα ζήλευαν σήμερα και τα πιο τέλεια μηχανήματα.
Δυο απ’ αυτές τις κολώνες, όταν καθαρίστηκαν, διαπιστώθηκε ότι διαφέρουν από τις
υπόλοιπες, γιατί δεν έχουν φτιαχτεί από πέτρα αλλά είναι μαρμάρινες. Τούτες θα πρέπει, είτε για
ευκολία, είτε χάριν ομορφιάς να μεταφέρθηκαν από κάπου αλλού, ίσως από κάποια
παλαιοχριστιανική βασιλική
και ίσως απ’ τις
Θερμοπηγές, όπου υπήρχε
παλαιοχριστιανική βασιλική
και τοποθετήθηκαν στο
Νάρθηκα.
Το δάπεδο του
Νάρθηκα παλιότερα, όπως
μας αναφέρουν οι
μεγαλύτερης ηλικίας
κάτοικοι, καλυπτόταν από
πλάκες, Δυστυχώς και εδώ
βέβηλα χέρια, θέλεις από
άγνοια, θέλεις από
ξενομανία, θέλεις από
άκριτο μιμητισμό, κάλυψαν
τις πλάκες με τσιμέντο.
Νόμισαν πως έτσι
προσαρμόζονται στην εποχή
και ωραιοποιούν το Ναό.

20
 Λέγεται πως όλος ο Νάρθηκας από κάτω είναι κούφιος. Λόγω των Χριστιανικών τάφων
που υπάρχουν εκεί. Γνωρίζουμε βέβαια πως ο Νάρθηκας χρησιμοποιείτο και για τη ταφή των
Χριστιανών πριν φτιαχτούν κάπως οργανωμένα νεκροταφεία, λίγο πιο έξω απ’ τα χωριά.
Στις 9-6-1922, με την υπ’ αριθ. 5/1922 απόφαση του τότε εκκλησιαστικού συμβουλίου
αποφασίζεται η γενική επισκευή του Νάρθηκα.
Η είσοδος στον κυρίως Ναό, από το Νάρθηκα, γίνεται δια τριών θυρών οι οποίες είναι
τοξωτές, Από αυτές η κεντρική είναι η μεγαλύτερη. Η άλλη βρίσκεται στο νότιο κλίτος η δε τρίτη
και η πιο μικρή βρίσκεται στα κάτω μέρος της βόρειας πλευράς και οδηγεί στο βόρειο κλίτος.
Και οι τρεις περιβάλλονται με πλαίσιο από πέτρα κατάλληλα λαξευμένη, τα λεγόμενα
«σουβιλίκια».
Οι πόρτες είναι από ξύλο πάχους 10 εκ. περίπου και δουλεμένες με σκεπάρνι. Οι δύο στη
πρόσοψη είναι δίφυλλες η δε άλλη μονόφυλλη.
Στη κεντρική είσοδο έχει τοποθετηθεί νεότερη πρόσθετη ξύλινη τζαμόπορτα, για να
παραμένει την ημέρα ανοιχτή η μεγάλη και να ανοιγοκλείνει αυτή.
Παρόμοια έχει τοποθετηθεί και στα βόρεια.
Πάνω από την κεντρική είσοδο, στο υπέρθυρο, όπως ήδη αναφέραμε, είχε τοποθετηθεί
εικόνα από λαμαρίνα, με την παράστασή του Τιμίου Προδρόμου σε προτομή, και έφερε την
ημερομηνία: 10-5 1837.
Σήμερα η εικόνα αυτή έχει αντικατασταθεί, λόγω παλαιότητος, με νέα πανομοιότυπη, εκ
δωρεάς Αγγελή Σ. Θερμιώτη και είναι έργο του ζωγράφου – αγιογράφου Ζούρου το 1961. Η παλιά
εικόνα φυλάσσεται στο Ναό.
Από μέσα οι πόρτες ασφαλίζουν με μεγάλα σίδερα τα «κολντεμίρια» και ο Ναός
ανοιγοκλείνει από την είσοδο του νοτίου κλίτους με μεγάλο «αλμπάνικο» κλειδί.

ΓΥΝΑΙΚΩΝΙΤΗΣ
Στο κάτω μέρος του νοτίου
τμήματος, υπάρχει πέτρινο
κλιμακοστάσιο το οποίο οδηγεί στο
Γυναικωνίτη. Η πόρτα του Γυναικωνίτη
είναι νεότερη και τοποθετήθηκε σε
αντικατάσταση παλαιότερης δίφυλλης,
ξύλινης η οποία εφθάρη.
Το δάπεδο του Γυναικωνίτη
είναι ξύλινο. Καλύπτεται από
ανομοιόμορφες σανίδες,
Η οροφή του σχηματίζεται στο
μεν κέντρο από τη προέκταση της
αψιδωτής οροφής του Κυρίως Ναού στα
δε πλάγια μέρη βόρεια και νότια από ξύλινο, χαμηλό ταβάνι.
Τούτος φωτίζεται από 7 παράθυρα, από τα οποία τα μεν 5 ευρίσκονται στη πρόσοψη τα άλλα
2 ανά ένα βόρεια και νότια.
Στο στηθαίο του Γυναικωνίτη υπάρχουν οι εξής εικόνες σε σχήμα εγκολπίου και
αγιογραφημένες πάνω σε μουσαμά, από τα αριστερά προς τα δεξιά.
1. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.
2. Βάπτισις του Κυρίου.
3. Σταύρωσις του Κυρίου.
21
 4. Ανάστασις του Κυρίου.
5. Ανάληψις του Κυρίου.
6. Μεταμόρφωσις του Κυρίου.
7. Μέγας Βασίλειος.

Στο κέντρο και κάτω από την εικόνα της

Αναστάσεως, ακριβώς πάνω από τη κεντρική
είσοδο υπάρχει η εικόνα της Αγίας Τριάδος,
παριστάνοντας τη Φιλοξενία του Αβραάμ».
Τούτες όπως αναφέρεται είναι έργα
κάποιου Πολιχνιάτη Αγιογράφου –
ζωγράφου Ζούρου ή Ζουρέλλη.
Στις 9-6-1922, με την υπ’ αριθ.
5/1922 απόφαση του τότε εκκλησιαστικού
συμβουλίου αποφασίζεται μαζί με την επισκευή του Νάρθηκα και η γενική επισκευή του
Γυναικωνίτη.
Επίσης όπως αναφέρουν παλαιότεροι ο Γυναικωνίτης είχε πιάσει φωτιά από ξεχασμένα
κεριά που άναβαν εκεί.
Κατά το έτος 1931 έγινε επισκευή του πατώματος του Γυναικωνίτη και δαπανήθηκαν 20.000
δρχ.

22
 Σχετικά με τον Κυρίως Ναό ο αείμνηστος Μητροπολίτης Μυτιλήνης κυρός Ιάκωβος ο Β
(Κλεόμβροτος) στο ανεπανάληπτο και περισπούδαστο έργο του MYTILENA SACRA – τόμος Β΄
σελίδα 257 μας γράφει:
«…χωρίζεται εις τρία κλίτη, με δύο σειράς κιόνων. (Οι κίονες όπως ήδη αναφέραμε, είναι
από ολόκληρους, κατάλληλους και ευθυτενείς κορμούς δένδρων, ιδίως κυπαρίσσια, οι οποίοι
έχουν επικαλυφθεί με σοβά και κατόπιν χρωματίζονται καταλλήλως ).
Εκάστη κιονοστοιχία αποτελείται από 6 κίονες, οι οποίοι καταλλήγουν προς τα πάνω, εις
κιονόκρανα (κορινθιακού ρυθμού), επί των οποίων στηρίζονται τα τόξα. Η κορυφή εις το μεσαίον
κλίτος το οποίον είναι και πλατύτερον από τα άλλα δύο, είναι θολωτή και φέρει σεμνόν στολισμόν,
με ωραίας διακοσμήσεις και με τους 12 Αποστόλους, οι οποίοι σε σχήμα εγκολπίου (μέσα σε γύψινη
κορνίζα ), είναι εζωγραφισμένοι εις την κορυφήν εκάστου τόξου και βαίνουν κατά ζεύγη, ο εις
έναντι του άλλου από των δύο κιονοστοιχιών».
Στο κέντρο του θόλου δεσπόζει ο Παντοκράτωρ.
«…Η οροφή των δύο άλλων κλιτών αποτελείται από σταυροθόλια, τα οποία φέρουν
διάκοσμον ανάλογον προς τον της οροφής του μεσαίου κλίτους.
Εις εκάστην πλευράν του Ναού, νότιον και βόρειον υπάρχουν ανά 4 μεγάλα παράθυρα.,
τοξωτά προς τα άνω.
Επί της βορείου υπάρχει μία θύρα, η οποία οδηγεί εις το βόρειον τμήμα του προαυλίου.
Εις την Δυτικήν πλευράν υπάρχει πλην της κεντρικής θύρας και μία άλλη η οποία οδηγεί
εις το νότιον κλίτος, ενώ διά την είσοδον εις το βόρειον (ως συνήθως) κλίτος, δεν υπάρχει θύρα.
Ίσως διότι ο αρχιτέκτων, έθεσε αυτήν επί της βορείου πλευράς».
Το δάπεδο του Ναού καλύπτεται σήμερα από τετράγωνα πλακίδια δαπέδου διαστάσεων 20
Χ 20 εκ, ασπρόμαυρων αποχρώσεων και σχεδιασμένων σε όμορφα σχέδια. Η πλακόστρωση έγινε
το 1930, σύμφωνα με την υπ’ αριθ. 50/24-8-1930, απόφαση του τότε εκκλησιαστικού συμβουλίου και
στοίχισε 15.666 δρχ.

23
 Παλιότερα και σύμφωνα με
μαρτυρίες γερόντων το δάπεδο
εκαλύπτετο με πλάκες από την
πέτρα της περιοχής, οι οποίες
δυστυχώς αντί να αρμολογηθούν
και να γίνει κατάλληλη ισοπέδωση
και καθαρισμός, καλύφθηκαν με
τα προαναφερθέντα πλακίδια.

❖ ΤΑ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΡΙΑ

Στον Κυρίως Ναό ευρίσκονται σήμερα 4 ξυλόγλυπτα (από καρυδιά) προσκυνητάρια,

σύγχρονα, σε αντικατάσταση παλαιότερων, εφθαρμένων και άνευ αξίας. Όλα έχουν κατασκευαστεί
στον εξ Αγιάσου ξυλογλύπτη Δημήτριο Καμαρό.
Το πρώτο ευρίσκεται αριστερά του εισερχομένου στο
μεσαίο κλίτος. Κατασκευάστηκε με δαπάνες των ενοριτών.
Επ’ αυτού είναι τοποθετημένη η κυριώνυμος εικόνα του
Ναού μας, με την παράσταση της Αποτομής της Κεφαλής
του Τιμίου Πρόδρόμου, επ’ ονόματι του οποίου τιμάται και
ο Ναός. Η εικόνα αυτή είναι έργο του αγιογράφου
Δημητρίου Σκοπελίτη το έτος 1985 και έγινε με δαπάνες
Αγγελή Θερμιώτη.
Αριστερά αυτού και προς το βόρειο κλίτος, που είναι
και υπερυψωμένο περίπου 15 εκ. υπάρχει άλλο ξυλόγλυπτο
προσκυνητάρι, σταθερό, που έγινε κι αυτό με δαπάνες
διαφόρων Χριστιανών. Τούτο φέρει την εικόνα τον
νεοφανών Αγίων της Λέσβου Ραφαήλ, Νικολάου και
παρθένου Ειρήνης. Κατασκευάστηκε κι αυτή το έτος 1985
από τον αγιογράφο Δημ. Σκοπελιτη με δαπάνες Πάτρας
Πανσελήνου και άλλων ενοριτών.

Το τρίτο προσκυνητάρι, σταθερό κι

αυτό ευρίσκεται ακριβώς στην απέναντι
πλευρά, δεξιά του εισερχομένου και επί του
υπερυψωμένου νοτίου κλίτους. Φέρων την
εικόνα του νεομάρτυρος Αγίου της Λέσβου,
Θεοδώρου του Βυζαντίου. Είναι έργο κι αυτή
του αγιογράφου Δημ. Σκοπελίτη. Εικόνα και
προσκυνητάρι είναι έργα του 1987 και
κατασκευάστηκαν με δαπάνες Ειρήνης
Δούκα.

24
 Ένα τέταρτο προσκυνητάρι, κινητό ευρίσκεται αριστερά του εισερχομένου και δίπλα σ’ αυτό
του Τιμ. Προδρόμου.
Κατασκευάστηκε το 1987 με
δαπάνες Γεωργίας
Ιγνατίδου και τοποθετείται
σ’ αυτό η εικόνα το
εορτάζοντος Αγίου.
Ένα ακόμη
προσκυνητάρι έχει
τοποθετηθεί προ
δεκαπενταετίας, μπροστά
στο τέμπλο και ακριβώς
κάτω από την εικόνα του
Τιμ. Προδρόμου. Μέσα σ’
αυτό φυλάσσεται ένα πολύ
μικρό κομμάτι ιερού
λειψάνου του Τιμ.
Προδρόμου, καθώς και
έτερα λείψανα των υπό του
Ηρώδου σφαγιασθέντων
παίδων.

25
 ΤΟ ΠΑΓΚΑΡΙ
Αριστερά του εισερχομένου.
Είναι τοποθετημένο το παγκάρι. Είναι
ξύλινο με ωραίες βυζαντινές,
εγχάρακτες διακοσμήσεις, χωρίς όμως
ιδιαίτερης αξίας. Τούτο είναι δωρεά του
Εμμανοήλ Παχού το 1966.
Τούτο αντικατέστησε άλλο
παλαιότερο, ξύλινο, άτεχνο και πολύ
απλό. Το παλιό τούτο παγκάρι
ευρίσκεται στο εξωκκλήσιο του Αγίου
Ιωάννου του Θεολόγου στις
Θερμοπηγές Λισβορίου.
Σχετικά με την κηροπωλησία αναφέρεται και τούτο.
Γύρω στα 1900, η Εκκλησία είχε εκδώσει ειδικά κουπόνια, χρωματιστά με την σφραγίδα της
Εκκλησίας, και την ονομασία «Εκκλησία Λισβορίων». Πάνω σ’ αυτά υπήρχε η ένδειξη, 1 κερί, 2
κεριά κ. λ. π. Μ’ αυτά (αντί για χρήματα) έπαιρναν οι εκκλησιαζόμενοι από το παγκάρι τα ανάλογα
κεριά, χωρίς βέβαια να ρίχνουν χρήματα.
Αυτά τα κουπόνια τα προμηθεύονταν οι ενορίτες από το εκκλ. Συμβούλιο εκ των προτέρων,
δίνοντας το αντίτιμο είτε σε χρήματα, είτε σε λάδι, είτε ακόμα και σ κάποιο άλλο είδος.

26
 ΑΜΒΩΝ

Ο Άμβωνας ξύλινος, απλός και απέριττος, ανάγεται στο έτος

ιδρύσεως του Ναού.
Στηρίζεται πάνω σε κίονα και στο στηθαίο του σε οικείες
θέσεις έχουν τοποθετηθεί μακρόστενες εικόνες Ευαγγελιστών,
ζωγραφισμένες σε μουσαμά.
Στον άμβωνα ανέρχεσαι με δύο ξύλινες κλίμακες, οι
οποίες στο μέσον
ενώνονται με ένα
πλατύσκαλο.
Εκεί υπάρχει
επίσης και ξυλόγλυπτο
περιστέρι, με ανοιχτά
τα φτερά, σε σχήμα
αναλογίου, για να
τοποθετείτε το ιερό
Ευαγγέλιο κατά την ανάγνωσή του, από το διάκονο.

ΔΕΣΠΟΤΙΚΟΣ ΘΡΟΝΟΣ

Και ο Δεσποτικός θρόνος ανάγεται κι αυτό στο έτος

ιδρύσεως του Ναού. Γύρω δηλαδή στα 1830. Απέριττος κι
αυτός, απλός αλλά διακοσμημένος.
Εδώ υπάρχει η εικόνα του
Δεσπότου Χριστού, ενθρόνου
και ευλογούντος και είναι
ζωγραφισμένη σε μουσαμά.
Στο κάτω μέρος της
εικόνας υπάρχει η επιγραφή,
σε μεγάλη μαύρη
γραμματοσειρά:
«ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ
ΚΑΡΑΝΤΑΝΗ ΜΕΤΑ ΤΗΣ ΣΥΖΥΓΟΥ ΑΥΤΟΥ
ΣΟΦΙΑΣ». Επίσης στη κάτω δεξιά γωνία υπάρχει η υπογραφή του
αγιογράφου και η χρονολογία, που είναι όμως δυσανάγνωστα.
Στο Δεσποτικό ανέρχεσαι με δύο σκαλοπάτια πέτρινα τα οποία
- δυστυχώς – αργότερα καλύφθηκαν με μωσαϊκό. Σήμερα είναι καλυμμένα με μάρμαρο.

27
ΜΑΝΟΥΑΛΙΑ

Στο πάνω μέρος του μεσαίου κλίτους, δεξιά και

αριστερά και ακριβώς μπροστά στο σολέα, είναι
τοποθετημένα 2 μεγάλα ορειχάλκινα, πανομοιότυπα
μανουάλια με ωραίες διακοσμήσεις.
Έχουν κατασκευαστεί στο ορειχαλκουργείο Κ. Γ.
Βογιατζή στην Αθήνα.
Φυλάσσονται επίσης στο Ναό και δύο άλλα, επίσης
ορειχάλκινα, μικρότερα τα οπ[οία δεν χρησιμοποιούνται
πλέον.
Το ένα έχει κατασκευαστεί στο ορειχαλκουργείο Ι.
Μπακουλάκη στην Αθήνα και είναι δωρεά Ευαγγελίας Δαγκλή, Στρατή Παπαναστασίου και
Αναστασίας Κουλαρά το 1951.
Το άλλο μικρότερο από το προηγούμενο,
είναι δωρεά Θεοδώρου και Πιπίτσας Κικινή το
1959.

ΠΟΛΥΕΛΕΟΙ

Στο μεσαίο κλίτος κρέμονται 4 πολυέλεοι.

Ο πρώτος από το πάνω μέρος, παλαιός
μεταλλικός.
Ο δεύτερος και μεγαλύτερος είναι
κρυστάλλινος 50 λυχνιών. Εδωρήθη το 1966 από τον Αναστάσιο Κουλαρά και στοίχισε 12,000 δρχ.
Ο τρίτος, μικρότερος, κρυστάλλινος κι αυτός.
Και τέλος ακόμα ένας μικρός, κρυστάλλινος πεντάφωτος.

28
 ΤΕΜΠΛΟ – ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΕΜΠΛΟΥ
Το τέμπλο του Ναού
είναι ξύλινο και ανάγεται κι
αυτό στο έτος ιδρύσεως του
Ναού, δηλαδή γύρω στα 1830.
Είναι της ίδιας τέχνης με τον
Άμβωνα και τον Αρχιερατικό
θρόνο, απλό και απέριττο.
Αργότερα προσετέθησαν
διάφορες γύψινες
διακοσμήσεις, επιχρυσωμένες
σε ορισμένα μέρη και ο
κατάλληλος χρωματισμός, σε
απομίμηση κοκκινωπού
μαρμάρου (πατίνα). Όλες
αυτές οι παρεμβάσεις
συνετέλεσαν ώστε το τέμπλο να
δεσπόζει μέσα στο Ναό.
Είναι αρκετά υψηλό, σύμφωνα με τα παλαιά
πρότυπα των ξυλόγλυπτων τέμπλων και χωρίζει
εντελώς τον κυρίως Ναό από το Άγιο Βήμα.
Σχετικά με τις γύψινες διακοσμήσεις, τις
οποίες έφτιαξε ο Χαράλαμπος Πρεβεδώρος, ο
προηγούμενος Μητροπολίτης Μυτιλήνης κυρός
Ιάκωβος Κλεόμβροτος στο έργο του «Mytilena Sacra»
και στις σελίδες 258 – 259 μας γράφει: «Το τέμπλο
είναι εκ ξύλου και φέρει αρκετάς προσθέτους ωραίας
διακοσμήσεις εκ γύψου, επιχρυσωμένας, ως λ.χ
θωράκια εις παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά
σχήματα, άτινα έχουν τοποθετηθεί κάτωθεν των
εικόνων και υπεράνω αυτών, εν μέσω κιονίσκων και
μία ωραία Άμπελος, ήτις καταλαμβάνουσα ευρείαν
διακοσμητικήν ζώνην, εκτείνεται κατά μήκος του
Τέμπλου».
Στο Τέμπλο υπάρχουν τρεις θύρες. Η
κεντρική «Ωραία Πύλη» και οι δύο πλαϊνές, μία για
κάθε ένα από τα δύο πλαϊνά κλίτη. Τούτες αντιστοιχούν στις τρεις Άγιες Τράπεζες που έχει ο ναός
– Τρισυπόστατος-.
Παλαιότερα και οι τρεις θύρες έκλειναν μέχρι το μέσον με δίφυλλα βημόθυρα. Τούτες ήταν
απλής κατασκευής, χρωματισμένες και λίγο διάτρητες στο πάνω μέρος. Αυτά όμως αφαιρέθηκαν
αργότερα και στα μεν δύο πλαϊνά κλίτη έχουν τοποθετηθεί πόρτες ολόκληρες, με τις εικόνες των
Ταξιαρχών από τη μέση και πάνω, η δε μεσαία, την «Ωραία Πύλη» κλείνει με ένα παραπέτασμα
μόνο, αρκετά μεγάλο, που μέσα σε κορνίζα φέρει ζωγραφισμένη σε μουσαμά την εικόνα τρου
Χριστού Αρχιερέως με στολή Αρχιερατική και ευλογούντος.

29
 Στο πάνω μέρος του Τέμπλου, κορυφή και στα ανάλογα σημεία, υπάρχουν και για τα τρία
κλίτη, τα λεγόμενα «λυπητερά». Ο Εσταυρωμένος δηλ. στο μέσον και από τα δεξιά και τα αριστερά
οι ανάγλυφες ολόσωμες εικόνες της Παναγίας και του ηγαπημένου μαθητού του Κυρίου, Ιωάννου
του Θεολόγου.
Αναφέρεται επίσης από παλαιότερους σχετικά με τις εικόνες του Τέμπλου, ότι τούτες ήσαν
τοποθετημένες στην οικεία τους θέση, χωρίς το σημερινό προστατευτικό τζάμι. Ο κίνδυνος όμως
καταστροφής τους από σκόνες, κάπνες, κεριά, ασπασμούς των πιστών κ. ά, ανάγκασαν τα
προηγούμενα εκκλησιαστικά συμβούλια, να τις κλείσουν από μπροστά με πρόσθετες κορνίζες και
τζάμια. Ωσαύτως κλείστηκε και από την πίσω πλευρά του, μέσα στο Άγιο Βήμα με ξυλοπολτό.
Κατ’ αυτόν όμως τον τρόπο δεν μπορούσε κανείς να πλησιάσει τι εικόνες για οποιαδήποτε
εργασία, καθαρισμό, συντήρηση ή ό, τι άλλο ούτε από μπροστά, ούτε από πίσω.
Κατά τα έτη 2011 – 2012 ανελήφθη η μεγάλη προσπάθεια συντηρήσεως του Τέμπλου και των
εικόνων του Τέμπλου, αφού έντονα ήτανε σημάδια της καταστροφής και αφού καμιά παρέμβαση
δεν είχε γίνει μέχρι τη στιγμή αυτή.
Έτσι αφού αφαιρέθηκε εντελώς το ακαλαίσθητο κάλυμμα του πίσω μέρους του Τέμπλου,
αφαιρέθηκαν οι εικόνες μία – μία, συντηρήθηκαν και επανατοποθετηθήκαν στη θέση τους.
Ωσαύτως ακολούθησε και η ανάλογη συντήρηση του Τέμπλου.
Για το έργο αυτό δαπανήθηκαν από δωρεές ενοριτών 9000€.

30
 ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΤΕΜΠΛΟΥ.

Αριστερά του εισερχομένου στο Τέμπλο υπάρχουν οι εικόνες

ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ. (0,98 Χ 0,60).

Η Παναγία παριστάνεται εν προτομή και

από τα αριστερά κρατεί τον Ιησού ευλογούντα.
Η εικόνα είναι αχρονολόγητη. Η συντήρηση της
έγινε το 2011.

ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ. (0,98 Χ

0,60).

Ο Αρχάγγελος όπως συνηθίζεται παρουσιάζεται

όρθιος και με φτερά.
Η εικόνα είναι αχρονολόγητη.
Η συντήρηση της έγινε το 2011.
Σχετικά με την εικόνα αυτή, παρουσιάζεται το
εξής περίεργο.
Σύμφωνα με την Ορθόδοξη παράδοση, στη θέση αυτή και
εκ δεξιών της Παναγίας, μπαίνει πάντοτε η εικόνα του
Αγίου στον οποίο είναι αφιερωμένος ο Ναός. Εδώ όμως
αντί για τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο. Επ’ ονόματι του
οποίου τιμάται και ο Ναός, υπάρχει αυτή η εικόνα του
Αρχαγγέλου Μιχαήλ.

31
 Μια εξήγηση μπορούμε να δώσουμε. Επειδή υπάρχει η εικόνα του Προδρόμου από την
άλλη πλευρά, δίπλα στο Χριστό, (και πάλι κατά την Ορθόδοξη παράδοση πάντοτε δίπλα στο
Χριστό, τοποθετείται η εικόνα του Προδρόμου), όταν τοποθετούσαν τις εικόνες στο Τέμπλο,
προτίμησαν, να μην βάλουν του Ιωάννη Πρόδρομο δυο φορές.
έτσι στη θέση αυτή έβαλαν τον Αρχάγγελο Μιχαήλ του οποίου σημειωτέον η τιμή των Ταξιαρχών
στο χωριό είναι μεγάλη.

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ. (0,98 Χ

0,60).

Εικόνα μεταβυζαντινής εποχής

χρονολογούμενη από το 1762.
Ο Άγιος εικονίζεται σε προτομή, και
φορεί το μοναχικό ράσο και κουκούλι.
Με το δεξιό χέρι ευλογεί και στο
αριστερό κρατεί ειλητάριο».
Η συντήρηση της έγινε το 2011.

32
 ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ. (1,00 Χ 0,60).

Ο Άγιος παριστάνεται ενδεδυμένος την

Αρχιερατική στολή και καθήμενος σε Αρχιερατικό θρόνο.
Στο κάτω μέρος της εικόνας υπάρχουν οι εξής
επιγραφές.
Α). Με μικρά γράμματα: «διά χηρός σαραντίς
αγριτής»
Β). Με κεφαλαία γράμματα: «ΑΥΤΗ Η ΕΙΚΩΝ
ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΔΙΑ ΔΑΠΑΝΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΒΑΣΚΑΛΗ
ΛΕΣΒΙΟΥ. 1899 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ»
Η συντήρηση της έγινε το 2011.

ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΓΑΒΡΙΗΛ. (1,05 Χ 0,50).

Βρίσκεται επάνω στην θύρα του Τέμπλου του

βορείου κλίτους.
Κατασκευάστηκε το έτος 1968 στο Άγιο Όρος από τον
οίκο των Ιωσηφαίων.
Ο Άγιος παριστάνεται ολόσωμος
Η εικόνα είναι δωρεάς Αναστασίου Κουλαρά.

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥΣ. (1,00 Χ

0,60).

Ο Άγιος παριστάνεται σε προτομή.

Φορεί ιερατική στολή και με το μεν δεξιό χέρι
ευλογεί, στο δε αριστερό κρατεί Ευαγγέλιο.
Είναι έργο των μέσων του 19ου αιώνος.
Η συντήρηση της έγινε το 2011.

33
 Δεξιά του εισερχομένου στο
Τέμπλο υπάρχουν οι εικόνες

ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ. (1,00 Χ 0,60).

Ο Χριστός παρίσταται εν προτομή.
Με το δεξιό χέρι ευλογεί και στο
αριστερό κρατεί Ευαγγέλιο.
Επάνω φέρει την επιγραφή « Ο
ΠΑΝΤΟΚΡΑΡΩΡ».
Η εικόνα φέρει τη χρονολογία 1761.
Η συντήρηση έγινε το 2011.

ΤΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ. (1,00 Χ 0,60 ).

Ο Τ. Πρόδρομος παρίσταται εν προτομή και φέρει πτερά. Στο κάτω αριστερό μέρος της εικόνος
εικονίζεται η κεφαλή του Προδρόμου. Στο κάτω μέρος υπάρχει η επιγραφή: «Δέησις του δούλου
του Θεού Μαρίνου και Σεβαστιανής και των γονέων».
Χρονολογείται το έτος 1761.
Η συντήρηση έγινε το 2011.

34
35
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ. (1,00 Χ 0,60).

Ο Άγιος παρίσταται εν προτομή και

ενδεδυμένος με την Αρχιερατική στολή. Αντί για
αρχιερατικό όμως σάκκο, φέρει φελώνιο.
Δεν φέρει επίσης αρχιερατική μίτρα.
Με το δεξιό χέρι ευλογεί και στο αριστερό κρατεί
Ευαγγέλιο.
Στο πάνω μέρος εικονίζονται ο Χριστός και η
Παναγία ευλογούντες.
Στο κάτω μέρος υπάρχει η επιγραφή: « δέησις του
δούλου του θεού στρατή 1762».
Η συντήρηση της έγινε το 2011.

36
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ. (1,00 Χ 0,60).

Ο Άγιος παριστάνεται με
στρατιωτική στολή και
έφιππος.
Στο κάτω μέρος υπάρχει
η επιγραφή: « Δι’ εξόδον
και δαπάνης γιαννάκη
Κωλαξυδελλη 1838
Δεκεμβρίου 5, χειρ
ματθαίου ιερέως».
Επίσης στο κάτω μέρος
υπάρχουν και τέσσερις
παραστάσεις από το βίο
του Αγίου εντός ωραίου
πλαισίου.

ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ (1,05 Χ 0,50).

Βρίσκεται επάνω στην θύρα του Τέμπλου του νοτίου

κλίτους.
Κατασκευάστηκε το έτος 1968 στο Άγιο Όρος από τον οίκο
των Ιωσηφαίων.
Ο Άγιος παριστάνεται ολόσωμος
Η εικόνα είναι δωρεάς Αναστασίου Κουλαρά.

37
ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ
ΘΕΟΛΟΓΟΥ. (1,00 Χ 0,60).

Ο Άγιος παριστάνεται σε προτομή και

κρατά Ευαγγέλιο.
Είναι έργο των μέσων του 19ου αιώνα.

Κατά τα έτη 2011 – 2012 έγινε η συντήρηση του τέμπλου καθώς και όλων των εικόνων που υπάρχουν
σ’ αυτό.

38
 ΛΟΙΠΕΣ ΠΑΛΑΙΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ
Α΄. ΑΝΗΡΤΗΝΕΝΕΣ ΣΤΟ ΤΟΙΧΟ ΤΟΥ ΝΟΤΙΟΥ ΚΛΙΤΟΥΣ.

ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ. (0,96Χ0,62)

Εικόνα Αγιορείτικης τεχνοτροπίας, φέρουσα σμαλτωμένο
περίγραμμα.
Ο Χριστός παριστάνεται ολόσωμος και όρθιος.
Στο αριστερό χέρι κρατεί ευαγγέλιο και με το δεξιό ευλογεί.

ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ. (1,00Χ0,65).

Ο Άγιος παριστάνεται ολόσωμος και όρθιος και με

πτερά.
Με το αριστερό χέρι κρατεί σκήπτρο.

39
 Στο κάτω μέρος υπάρχει η επιγραφή: - Έργον π.
Ιωάνν. Αντωνίου - Δαπάνη Γιαννούλας Παπαχατζή
και των τέκνων –
Η εικόνα αυτή μπαίνει σε προσκυνητάρι την ημέρα της
πανηγύρεως του Ναού 28η και 29η Αυγούστου και
περιφέρεται κατά τη λιτάνευση.

ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ.

(1,07Χ0,64).

Είναι έργο λαϊκής τέχνης των αρχών του 19ου αιώνα.

Μπαίνει προς προσκύνηση σε προσκυνητάρι την ημέρα
των Ε8ισοδίων της Θεοτόκου, 21η Νοεμβρίου.

40
41
Β΄. ΑΝΗΡΤΗΝΕΝΕΣ ΣΤΟ ΤΟΙΧΟ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΚΛΙΤΟΥΣ.

ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ. (0,96Χ0,62).

Εικόνα Αγιορείτικης τεχνοτροπίας, φέρουσα σμαλτωμένο

περίγραμμα.
Η Παναγία παριστάνεται όρθια, ολόσωμη και κρατεί το
Χριστό καθιστό και σε παιδική ηλικία, αριστερά.

42
ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ ΜΙΧΑΗΛ. (0,96Χ0,62).

Εικόνα Αγιορείτικης τεχνοτροπίας, φέρουσα σμαλτωμένο περίγραμμα.

Ο Άγιος παριστάνεται ολόσωμος και όρθιος και με πτερά.
Στο δεξί χέρι κρατά σπαθί και στο αριστερό ασπίδα.
Μπαίνει προς προσκύνηση σε προσκυνητάρι την ημέρα των Ταξιαρχών, 8η Νοεμβρίου.

43
Γ΄. ΑΝΗΡΤΗΝΕΝΕΣ ΔΥΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΚΛΙΤΟΥΣ

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ. (0,96Χ0,62).

Εικόνα Αγιορείτικης τεχνοτροπίας, μέσα σε κορνίζα, φέρουσα σμαλτωμένο περίγραμμα.

Ο Άγιος παριστάνεται ολόσωμος και όρθιος.
Είναι ενδεδυμένος με αρχιερατική στολή, φέρει όμως φαιλόνιο αντί για τον αρχιερατικό
σάκο.
Η εικόνα αυτή ευρίσκετο σε προσκυνητάριο, του κεντρικού κλίτους, το οποίο τη δεκαετία
του 1980 αντικαταστάθηκε με άλλο ξυλόγλυπτο και τον Άγιο Θεόδωρο το Βυζάντιο και αυτή
ανηρτήθη στο τοίχο.

Οι τέσσερις πανομοιότυπης αγιορείτικης τεχνοτροπίας εικόνες όπως έχουν πει

παλαιότεροι (Χρήστος Μπακλάς), εδόθησαν στο Ναό από τον πανοσιολογιώτατο
αρχιμανδρίτη π. Χρυσόστομο Μουτζούρη, αρχιερατικό Επίτροπο Πολιχνίτου και τον Ι.
Ν. Αγ. Γεωργίου Πολιχνίτου, σε ανταλλαγή με επιτάφιο του Χριστού ρωσικής τέχνης.
Όλες αυτές οι εικόνες συντηρήθηκαν το έτος 2012 από την κ. Καλλιόπη Πάστου και
δαπανήθηκε το ποσό των 1500€.

44
 Το ιερό Βήμα (Ιερό) του Ναού
είναι σχετικά ευρύχωρο και υπερυψωμένο
από του δαπέδου του Κυρίως Ναού, από
μεν του κεντρικού κλίτους δύο βαθμίδες,
από δε τα δύο πλάγια μία και εκτείνονται
καθ’ όλο το μήκος του τέμπλου.
Οι διαστάσεις του ιερού είναι 3Χ10
μέτρα περίπου.
Το δάπεδό του παλαιότερα ήταν
καλυμμένο με πλάκες, αργότερα
εκαλύφθη (κακώς βέβαια) με μωσαϊκό.
Φωτίζεται από τρία αψιδωτά
παράθυρα τα οποία ευρίσκονται ανά ένα
στη βόρεια και νότια πλευρά και ένα στο
κοίλωμα της κεντρικής κόγχης.
Επίσης υπάρχουν και άλλα τρία
παράθυρα – δύο στρόγγυλα και ένα αψιδωτό, ανατολικά, και σε αρκετό ύψος που σχεδόν
εφάπτονται της οροφής.
Η ανατολική πλευρά καταλήγει σε τρεις κόγχες, από τις οποίες η μεσαία είναι και η
μεγαλύτερη. Σε κάθε μία από αυτές αντιστοιχεί και μία Αγία Τράπεζα, μία δηλαδή για κάθε
κλίτος, οι οποίες και χρησιμεύουν για τη τέλεση δεύτερης ή και τρτ6ίης Θείας Λειτουργίας μέσα
στην ίδια ημέρα. Κάθε μία από αυτές στηρίζεται σε πέτρινο κιονίσκο στο μέσον αυτής, ο οποίος
σύμφωνα με την Ορθόδοξη παράδοση συμβολίζει το Δεσπότη Χριστό, στύλο και εδραίωμα της
Εκκλησίας. Και ο οριζόντιο τμήμα αυτών είναι από λαξευμένη πέτρα.
Δεξιά και αριστερά της κεντρικής Αγίας Τραπέζης, υπάρχουν δύο θυρίδες, προθέσεις, που
καταλήγουν στο επάνω μέρος σε αψίδα.
Στη δεξιά γωνία του νοτίου τοίχου υπάρχει το χωνευτήρι, για τη ρίψη των νερών της
κολυμβήθρας μετά τη Βάπτιση.
Μια ιδιομορφία του Ιερού Βήματος σε
σχέση με τους περισσοτέρους Ιερούς Ναούς του
νησιού μας, παρουσιάζεται στην αγιογράφηση
«της Πλατυτέρας», της Παναγίας, που κρατά στο
κέντρο ο Χριστό. Τούτη λόγω της ύπαρξης
παραθύρου στη μεσαία κόγχη, βρίσκεται σε

αρκετά μεγάλο ύψος και είναι σχεδόν αθέατη.

Επίσης σχετικά με τη θέση της κεντρικής
Αγίας Τραπέζης, έχουμε να σημειώσουμε, ότι
έχει τοποθετηθεί αρκετά πίσω προς το μέρος του

45
 τοίχου της κόγχης με αποτέλεσμα να μένει
πολύς ελεύθερος χώρος έμπροσθεν αυτής, η δε διέλευση από το πίσω μέρος της να είναι
προβληματική.
Το 1991 αγιογραφήθη με την εικόνα της Γεννήσεως (αγιογραφία επί μουσαμά). Είναι έργο
του αγιογράφου Διονύση Αναστόπουλου με δωρεά της Μαρίας Κοντέλλη εις μνήμην του συζύγου
της.
Το 1992 έγινε η ορθομαρμάρωση του Ιερού Βήματος και επίστρωση με μάρμαρα του
σολέως. Έργο των αδελφών Μητρέλου και δαπάνη 950.000 δραχμών.
Το 1998 αγιογραφήθη με εικόνες 6 ιεραρχών η κεντρική κόγχη του Ιερού Βήματος,
(αγιογραφία επί μουσαμά), καθώς και με τη Θεία Λειτουργία. . Είναι έργο του αγιογράφου
Αχιλλέα Σταυρινού και δωρεά της Κατίνας Βέργου.
Το 2011 αγιογραφήθη με την εικόνα της «Φιλοξενίας του Αβραάμ», Αγία Τριάς,
(αγιογραφία επί μουσαμά), η κόγχη του βορείου κλίτους. Είναι έργο του αγιογράφου Αχιλλέα
Σταυρινού και δωρεά της οικογενείας
Παλαιολόγου και Γιαννούλας Καρδάτου εις
μνήμην του υιού τους Γεωργίου.
Το 2017 αγιογραφήθη η κόγχη του νοτίου
κλίτους, αγιογραφία σε μουσαμά, με την εικόνα
«της Αφλέκτου Βάτου», Παναγίας. Είναι έργο
του αγιογράφου Αχιλλέα Σταυρινού και δωρεά
της Ευστρατίας και Μάγδας Σταυρακέλλη εις
μνήμην της μητρός αυτών Μαρίας.

46
 Τούτο βρίσκεται στο ΒΔ τμήμα
του περιβόλου Ναού.
Είναι κτισμένο από την
κοκκινωπή – μαλακή πέτρα της
περιοχής και στο πάνω τμήμα του φέρει
ωραίες διακοσμήσεις με αψίδες, τόξα
και κιονίσκους. Σ’ αυτό εισέρχεσαι από
μικρή, αψιδωτή είσοδο και ανεβαίνεις
επάνω όπου βρίσκονται οι καμπάνες
από εσωτερική, κυκλική λιθόκτιστη
κλίμακα με τριγωνικά σκαλοπάτια.
Όπως μαρτυρείται από
εντοιχισμένη πλάκα, ανεγέρθηκε κατά
το έτος 1881, συνεπληρώθη και
ανακαινίσθηκε το έτος 1924. Στη βόρεια πλευρά του και προς το μέρος της αγοράς, υπάρχει
μαρμάρινη στρογγυλή πλάκα με ανάγλυφο δικέφαλο αετό.
Στο κωδωνοστάσιο κρέμονται τέσσερις καμπάνες 50, 100 και 190 κιλών και μία μικρή που
δεν είναι σε χρήση με χρονολογία 1820. Το καμπανάκι αυτό χτυπούσε για να ξεκινήσουν τα παιδιά
το πρωί για το σχολείο και για το κατηχητικό.
Δυστυχώς το κωδωνοστάσιο είναι αρκετά χαμηλό και μη ορατό στην ευρεία περιοχή του
χωριού.
Κατά τα έτη 1931-32 αναφέρεται επισκευή του
κωδωνοστασίου και δαπανήθηκε το ποσό των 17.500 δραχμών.

47
Κατά το έτος 1999, μήνα
Ιούνιο, η κωδωνοκρουσία
έγινε ηλεκτρική και
τοποθετήθηκαν τέσσερα
ωρολόγια με δαπάνη της
οικογενείας Κωνσταντίνου και
Σταυρούλας Οικονόμου. Το
ίδιο έτος αντικαταστάθηκε και
η μεγάλη καμπάνα λόγω
ραγίσματος.
Το 2017 με το
ης
σεισμό της 12 Ιουνίου έπαθε
αρκετές ζημιές. Έπεσαν από
το βόρειο τμήμα του και από το
πάνω μέρος, πέτρες,
διακοσμητικά και κορνίζες
πάνω από της αψίδες.

48
 Ο περίβολος του
Ναού είναι μικράς εκτάσεως
και σήμερα καλύπτεται από
τσιμέντο.
Ανατολικά, βόρεια και
νότια περιστοιχίζεται από
αυλότοιχο απλό και
ασβεστωμένο. Ο αυλότοιχος
της νότιας πλευράς είναι πολύ
υψηλός και συνορεύει με
οικόπεδο της εκκλησίας στο
οποίο υπήρχε παλαιότερα
σχολείο και μετέπειτα το
κελίο για τον εκάστοτε
εφημέριο.
Ο αυλότοιχος της
ανατολικής πλευράς είναι
επίσης υψηλός.
Η δυτική πλευρά όπου και η κυρία είσοδος
στο χώρο της εκκλησίας είναι αρκετά προσεγμένης
κατασκευής. Το περίφραγμα είναι κτισμένο μέχρι
τη μέση με πέτρα και σε τακτά διαστήματα
υπάρχουν ωραίοι πεσσοί με κιονόκρανα από τη
πέτρα της περιοχής. Από τη μέση και πάνω, στο ένα
μέτρο περίπου, έχει τοποθετηθεί σιδηρόφραγμα.
Η πόρτα της εισόδου ωραία
Σιδηροκατασκευή είναι μεγάλη.
Μια άλλη είσοδος – παραπόρτι – υπάρχει
στο νότιο-ανατολικό τμήμα στην οποία οδηγείσαι
με πέτρινη κλίμακα.
Τρία πανύψηλα κυπαρίσσια – παλαιότερα
τέσσερα – υπάρχουν αριστερά και δεξιά της
εισόδου, τα οποία φτάνουν στο ύψος του ναού αλλά
και κρύβουν την πρόσοψη.
Παλαιότερα οι αυλότοιχοι ήταν πολύ
υψηλοί και κανείς δε μπορούσε να δει μέσα στο
περίβολο του Ναού, η δε πόρτα της εισόδου πολύ
μεγάλη και βαριά, μοναστηριακού τύπου.

49
 Αργότερα χαμήλωσαν τους πέριξ τοίχους, άλλαξαν και τη πόρτα, ώστε να είναι ορατός ο
Ναός από το δρόμο.
Τούτο έγινε κατά το έτος 1927.
Κατά το έτος 1924 έγινε επισκευή
της θύρας στην αυλή.
Η επισκευή του αυλόγυρου στοίχισε
15.000 δραχμές.

50
Εκτός των. Διαφόρων μικροανακαινίσεων και μικροεπισκευών που κατά διάφορα και κατ’
ανάγκην χρονικά διαστήματα γίνονται στην εκκλησία, Ναό και διάφορα άλλα προσκτίσματα, δυο
είναι οι βασικές ανακαινίσεις που έχουν γίνε μέχρι τώρα.

Η ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΤΟΥ 1922

Τούτη αποφασίστηκε με την υπ’ αριθ. 2/1922 απόφαση του εκκλ. Συμβουλίου. Ταυτοχρόνως με ην
υπ’ αριθ. 5/1922 απόφαση, αποφασίζεται και η γενική ανακαίνιση του νάρθηκα και του γυναικωνίτη
που στοίχισε 60.000 δραχμές.
Σύμφωνα με ταμ πρακτικά των ετών αυτών η ανακαίνιση συνεχίστηκε και κατά το έτος 1924 και
λόγω έλλειψης χρημάτων ,αποφασίζεται έρανο των απανταχού Λισβοριανών αλλά συνάμα και
παλλεσβιακός έρανος..
Ανάδοχος του έργου φαίνεται κάποιος Ζούρος εκ Πολιχνίτου.

Η ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΤΟΥ 1984

Εξήντα δύο χρόνια μετά την ανακαίνιση τη 1922 η επισκευή - ανακαίνιση του Ναού είχε καταστεί
απαραίτητη.
Σαθρά επιχρίσματα από την πολυκαιρία και την υγρασία, καταστροφή χρωμάτων -μαύρισμα -από
την πολυκαιρία, καπνούς θερμάστρας, κεριών, ανθράκων, εγκατάλειψη εκκλησίας κατά τα
τελευταία έτη την είχαν φέρει σε κακή κατάσταση.
Το εκκλ. Συμβούλιο έχοντας υπ’ όψη όλα αυτά με την υπ‘ αριθ. 6/1984 απόφαση, αποφασίζει την
ανακαίνιση - επισκευή το εσωτερικό του Ιερού Ναού, με εισφορές από τους απανταχού
ευρισκομένους Λισβοριανούς.
Έτσι την 24η Ιούλιου του 1984 κατόπιν κατανυκτικού Αγιασμού, άρχισαν οι εργασίες τη
ανακαινίσεως, οι οποίες τερματίστηκαν την 31η Οκτωβρίου 1984.
Το έργο ανέλαβε ο κ. Κωνσταντίνος Μυστεγνιώτης εξ Αγιάσου, αντί του ποσού των 500.000
δραχμών.
Αφού διορθώθηκαν όλα τα σαθρά επιχρίσματα, τα στασίδια, κολώνες και ό,τι άλλο είχε ανάγκη,
βάφτηκε με ωραίο γαλάζιο χώμα όλος, ο Ναός και καλύφθηκε με ωραίο βυζαντινό πολυσταύρι. Ο
θόλος καλύφθηκε με λευκά αστέρια.
Ταυτοχρόνως έγινε και η βελτίωση της ηλεκτρικής εγκαταστάσεως του Ναού.

Η ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΤΟΥ 1955 -1956

Τέλος αναφέρεται και μια

μικροεπισκευή κατά το έτος 1955.
Το 1956 έγινε επισκευή της στέγης η
οποία σύμφωνα με γνώμη μηχανικού είχε
καταστεί επικίνδυνη.
Στη φωτογραφία γίνεται ο αγιασμός
όταν επεσκευάζετο η κεραμοσκεπή του
ναού μας το 1956
Ιερέας ο π. Ερμόλαος Χατζηαποστόλου.
Επίσης είναι εκεί οι εκκλ. σύμβουλοι:
Αντώνιος Δαγκλής, Χαράλαμπος
Αναγνώστου, Κυριάκος Αργυρέλλης,
Ευάγγελος Δήμου, Αριστείδης
Πολυχρόνης, Γεώργιος Σταυρακέλλης και ο νεοκώρος Δούκας Τσεσμελής. Με τη γραβάτα ο
Γεώργιος Σταυρακέλλης.
Δίπλα του ο ιεροψάλτης Χρήστος Μπακλάς. Με το μαδέρι δεξιά μόνος Βασίλειος Χαλκιώτης.
Ο καθιστός Σταύρος Σαββαδέλλης

ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΣΤΕΓΗΣ 1994

Όπως ήδη αναφέραμε, το έτος 1956 έγινε επισκευή της στέγης η οποία σύμφωνα με γνώμη
μηχανικού είχε καταστεί επικίνδυνη. Έκτοτε μόνο τακτοποίηση των κεραμιδιών γινότανε για μνα
ξαναμπούν στη θέση τους.
Έτσι το εκκλ. Συμβούλιο με την υπ’ αριθ. 3/1984 απόφασή του, αποφασίζει την εξ ολοκλήρου
αποσκευή της στέγης του Ναού. Αλλαγή ,σαθρών σανιδωμάτων, επίστρωση ασφαλτόπανου και
αντικατάσταση των κεραμιδιών με νέα ρωμαϊκού τύπου.
Η όλη εργασία ύστερα από την 213/2-4-1994 έγκριση της Ι. Μητ/λεως ξεκίνησε στις 5/8/19945 και
τελείωσε στις 13/8/1994 με συνολική δαπάνη 1.200.000 δραχμές.
Το έργο επιχορηγήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού με 1.000.000 δραχμές.
Ταυτοχρόνως οι εξ Αυστραλίας ομογενείς συγκέντρωσαν το ποσόν των 700.000 δραχμών και οι εδώ
ενορίτες το ποσό των 500.000 δραχμών για τις ανάγκες του Ναού.

Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΑΟΥ

Μετά την ανακαίνιση και το βάψιμο της Εκκλησίας κρίθηκε καλό να μην επαναχρησιμοποιηθεί η
ξυλόσομπα για τη θέρμανση του Ναού. Έτσι αρχικά χρησιμοποιήθηκε για τρία χρόνια σόμπα
πετρελαίου η οποία τελικά δεν εξυπηρετούσε.
Κατόπιν αυτών αποφασίζεται η εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης στο Ναό.
Έτσι το εκκλ. Συμβούλιο με την υπ’ αριθ. 15/31-8-1987 αποφασίζει την εγκατάσταση κεντρικής
θέρμανσης στο Ναό.
Οι εργασίες άρχισαν την 13η Νοεμβρίου του 1987 και τελείωσαν την 6η Δεκεμβρίου 1987.
Το έργο ανέλαβαν οι αδελφοί Χρυσόστομος και Γεώργιος Σκαλτζής εξ Αθηνών και στοίχισε
650.000 δραχμές και καλύφθηκε από διάφορους δωρητές.

52
 Το έτος 1887 έχουμε και την ανέγερση του
πρώτου διδακτηρίου του Λισβορίου όπως αναγράφει και
η εντοιχισμένη σε αυτό μαρμάρινη πλάκα, δίπλα
ακριβώς στην αυλή του Ιερού Ναού Τιμίου Προδρόμου
και στη νότια πλευρά του. Το κτίριο τούτο κατελάμβανε
γύρω στα 50 τ. μ. χώρο περίπου, ενώ ο περιβάλλων αυτό
χώρος είναι περίπου 200 τ. μ. Ήταν πετρόχτιστο και
κεραμόσκεπο, διώροφο, με μία αίθουσα στο ισόγειο,
εσωτερική ξύλινη σκάλα, χωρισμένη με ξύλινο
παραπέτασμα από την αίθουσα και με τον όροφο του, που αποτελείται από ένα μεγάλο ανοιχτό
χώρο και δύο ακόμα δωμάτια. Χτίστηκε
με την ευγενή προσφορά του οικοπέδου
απ’ το Γεώργιο Κοντό και τον
Κωνσταντίνο Χατζηαγγελή, οι οποίοι
αργότερα αναφέρονται και σαν μόνιμοι
έφοροι του σχολείου, αλλά και με την
οικονομική συνεισφορά των υπόλοιπων
κατοίκων του χωριού. Σε μια άλλη
όμως εργασία του 1973 «ΙΣΤΟΡΙΑ
ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ
ΣΧΟΛΕΙΩΝ Α ΄ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ
ΛΕΣΒΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
ΑΥΤΩΝ» αναφέρεται ότι το
προαναφερόμενο αυτό κτίριο
προϋπήρχε του 1887 και λειτουργούσε
σαν διδακτήριο του χωριού και στα
προηγούμενα χρόνια, γύρω στα 1860.
Στο ισόγειο αυτού του κτιρίου στεγάστηκε το αρρεναγωγείο και στον πρώτο του όροφο το 1885 το
παρθεναγωγείο. Το 1885 έγινε επισκευή σ’ αυτό, τότε έλαβε βόρειο προσανατολισμό και τότε
πιθανόν στη νεοανεγερθείσα πρόσοψη να μπήκε και η κτιτορική ημερομηνία. Έπαψε πλέον να
λειτουργεί το 1927.Από το έτος 1927 και αφού το διδακτήριο αυτό κρίθηκε ως επικίνδυνο λόγω
στατικότητας οι μαθητές στεγάστηκαν σε τρία ιδιωτικά οικήματα των: Κανελή Κωνσταντίνου,
Παλαιολόγου Καρδάτου (Επάνω Πύργος) και Μαρίας Ε. Ζουπαντή, ανά δύο τάξεις.
Το παλαιό αυτό διδακτήριο ερειπωμένο πλέον ανήκει στον Ιερό Ναό τον Τιμίου
Προδρόμου. Τούτο περιήλθε στην ιδιοκτησία
της Εκκλησίας, με την έμμεση συμμετοχή της
σε δημοπρασία της 15ης Αυγούστου 1934 για
την αγορά του παλαιού διδακτηρίου και με το
ποσό των 31000 δραχμών, « …με το σκεπτικόν
ότι δεν είχε αλλού ιδιόκτητον χώρον, για τη
φιλοξενία τον Μητροπολίτου και την
κατοικία των εκάστοτε εφημερίων, και για το
λόγο ότι ευρίσκεται τούτο παραπλεύρως της
Εκκλησίας αποφασίζει με την υπ.αριθ.2/27-5-
1934 και 3/8-8-1934 να συμμετάσχει στη
δημοπρασία για την αγορά του οικήματος.
Εκπρόσωπος της εκκλ. επιτροπής ορίσθη ο

53
ταμίας κ Λεωνίδας Σαββαδέλλης». ( πρακτικό Ιερού ναού Τιμίου Προδρόμου, 1934).
Σήμερα λόγω επικινδυνότητας έχει κατεδαφισθεί με σκοπό την ανέγερση στον ίδιο χώρο
καινούριου πλέον και σύγχρονου κτιρίου.

54
 Το νεκροταφείο μέχρι το 1966 ανήκε στη Εκκλησία.
Από το έτος αυτό και με την πράξη 21/9-11-966 και σύμφωνα με το σχετικό νόμο,
παραχωρείται στην Κοινότητα Λισβορίου «μετά του οστεοφυλακίου, πλην του εκεί
νεκροταφειακού Ναού του Αγίου Παντελεήμωνος», ο οποίος παραμένει στη δικαιοδοσία της
εκκλησίας.
Το νεκροταφείο άγνωστο πότε ιδρύθη, πάντως στα χρόνια της τουρκοκρατίας, έχει
επισκευασθεί το έτος 1927 με δαπάνη 32.661 δραχμών.
Ο χώρος τον οποίο κατέχει το νεκροταφείο σήμερα κατ’ αρχάς ήταν ιδιοκτησία τούρκων.
Σύμφωνα λοιπόν με παράδοση για να μπορέσουν οι χριστιανοί κάτοικοι να κατασκευάσουν εκεί
το νεκροταφείο τους, και να πάψουν πλέον να θάπτονται οι νεκροί πέριξ του ενοριακού ναού αλλά
και σε διαφορά άλλα μέρη, χρησιμοποίησαν το εξής τέχνασμα!
Συμφώνησαν και πήγαν εκεί δυο -τρία άτομα μία νύκτα και αφού έσκαψαν ένα λάκκο,
έκρυψαν μέσα μια εικόνα. Κατόπιν σκέπασαν πάλι με χώμα και έφυγα. Κατόπιν παρουσιάστηκαν
στον τούρκο διοικητή και του ανέφεραν ότι εκεί τόπος αυτός που θεωρείται τουρκικός, υπάρχουν
μαρτυρίες ότι ανήκε πριν σε χριστιανούς. Έτσι έπεισαν τους τούρκους να ξεκινήσουν έρευνες. Η
εικόνα που είχανε κρύψει βρέθηκε και τελικά ο χώρος αποδόθηκε στους χριστιανούς κατοίκους
του χωριού.
Κατά τα έτη αυτά ανηγέρθη και ο νεκροταφειακός ναός του Αγίου Παντελεήμωνος. Είναι
σχετικά ευρύχωρος (35 μ2 περίπου), χωρίς τέμπλο και σε καλή κατάσταση.
Κατά το έτος 1927 αναφέρεται επισκευή του
Ναού, όπου δαπανήθηκε το ποσόν των 32.661 δρχ. Κατά
τα τελευταία έτη έγινε επίσης επισκευή της στέγης.
Πανηγυρίζει την 27η Ιουλίου.
Κατά το έτος 1930 και σύμφωνα με την υπ’ αριθ.
40/2-2-1930 απόφαση του εκκλ. Συμβουλίου
αποφασίζεται η αγορά ενός αγρού δύο στρεμμάτων ο
οποίος συνόρευε με το νεκροταφείο, ιδιοκτησίας της
Εθν. Τράπεζάς κατόπιν γενομένης δημοπρασίας, για
την επέκταση του νεκροταφείου αλλά και για υπάρξει
χώρος για την ανέγερση του οστεοφυλακίου.
Ο αγρός αυτός αγοράστηκε αντί του ποσού των 4.425 δραχμών.
Σήμερα το νεκροταφείο -πλην το Ναού - ανήκει στο Δήμο Δ. Λέσβου.
55
 Στο κάτω μέρος του χωριού.
Στοπ δρόμο που οδηγεί προς τη
θάλασσά και στο λιμανάκι του
χωριού , το Σκαμιούδι, και
ειδικότερα στη περιοχή «Γεφύρι»,
υπάρχει ένα μισογκρεμισμένο κτίριο
με τεράστιο αύλειο χώρο, που είναι γνωστό ως «ελαιοτριβείο της εκκλησίας».
Τούτο περιήλθε και επισήμως κατά 50% στη κατοχή της εκκλησίας με τη από 27 ην
Σεπτεμβρίου 1930 απόφαση της Νομαρχίας Λέσβου σχετικής με τη διανομή της περιουσίας της
«Τέως Χριστιανικής Κοινότητος».
Πράγματι το τεράστιο τούτο κτίριο με όλο το
χώρο του, είναι ένα παλιό ελαιοτριβείο το οποίο
λειτούργησε κατά τα έτη 1910 – 1940. Από κει και
πέρα έπαψε να λειτουργεί και άρχισε η αντίστροφη
μέτρηση γι’ αυτό και η καταστροφή του.
Αυτό κατά τα πρώτα έτη της λειτουργίας του
ανήκε κατά τα 50% στην εκκλησία και κατά τα
υπόλοιπα 50% σε ένα ιδιώτη, το Γιαννακό
Τζωρτζίδη.
Μετέπειτα ο Τζωρτζίδης πούλησε το μερίδιό
του, το έτος 1922, και τούτο αγόρασαν οι εξής δέκα
μέτοχοι. Κυριάκος Ι. Γιαννέλης, Μηνάς
Ευσταθίου, Πέτρος Ν. Σάββας, Νικόλαος Χ.
Γιαννούλος, Απόστολος Σταματίου, Γιασιμούδα
χήρα Δημ. Βογιατζή, Θεόδωρος Χατζη
Παναγιώτης, Ευστράτιος Ν. Δούκας, Χαράλαμπος

Προκοπίου, Ιγνάτιος Αυγουστής, σύμφωνα

με την 2185/ 10-10-1919, πράξη του
Ειρηνοδικείου Πολιχνίτου.
Έκτοτε το εργοστάσιο φαίνεται ως
μετοχικό, αφού πλέον κατά τα 50% ανήκε
στην εκκλησία, και κατά τα άλλα 50% στους
προαναφερθέντας δέκα μετόχους και
κατόπιν στους κληρονόμους των.
Τούτο ιδρύθη τοπ 1908 – 1910 και
άρχισε τη λειτουργία του την 5η Απριλίου του
1910.

56
 Σε ένα λογιστικό βιβλίο των ετών 1910
/ 1911 / 1912, αναφέρεται στη πρώτη σελίδα.
«Έναρξις εργασίας 5-4-1910 του
οικοδομηθησομένου ελαιοτριβείου της Ιεράς
Εκκλησίας και του εν Μυτιλήνη Κυρίου Γ.
Τζωρτζίδη».
Επίσης σε ένα άλλο λογιστικό βιβλίο
του ελαιοτριβείου στο οποίο περιέχονται τα
έτη 1915 έως και 1919, γίνεται θεώρηση των
μέχρι τότε γενομένων εσόδων και εξόδων από
τη Νομαρχία Λέσβου. Ούτως προς το τέλος
αναφέρονται τα εξής.
«Εκκαθάρισις λογαριασμών εσόδων
και εξόδων από ανεγέρσεως του ελαιοτριβείου της Εκκλησίας του Αγίου Ιωάννου της κοινότητος
Λισβορίου και Γιαννακού Τζωρζίδου από χρήσεως 1909 μέχρι 24 Ιουλίου 1921.
Εν Λισβορίου 7 Σ/βρίου 1921
Ο Γραμματεύς Α΄. τάξεως Νομαρχίας Λέσβου Ε. Τζανάκης».
Έκτοτε το εργοστάσιο περιέρχεται κατά τα 50% στην εκκλησία, και κατά τα άλλα 50%
στους προαναφερθέντας δέκα μετόχους και κατόπιν στους κληρονόμους των. Τούτο διοικείται και
διαχειρίζεται από μέρους της εκκλησίας από το εκάστοτε εκκλ. Συμβούλιο, καθώς βεβαίως και
από 5οπυς μετόχους. Σε κάθε δε διοικητικό συμβούλιο ήσαν παρόντες και οι μέτοχοι.
Έκαστο ελαιοπαραγωγικό έτος οριζόταν κατόπιν κοινής αποφάσεως εκκλ. Συμβουλίου
και μέτοχων, γραμματέας για την τήρηση των βίβλων και ένας επιστάτης για την όλη εποπτεία της
όλης λειτουργίας. Σαν γραμματέας ρεπό πολλά, έτη αναφέρεται κάποιος Χαράλαμπος
Βουλγαρέλλης.
Πληροφορίες σχετικές με τη λειτουργία του ελαιοτριβείου βρίσκουμε στα σωζόμενα
λογιστικά βιβλία αλλά και στα βιβλία, πρακτικών του εκκλ. Συμβουλίου κατά τα έτη αυτά μέσα
στα οποία υπάρχουν και οι αποφάσεις, για το εργοστάσιο.
Αναφέρεται επίσης ότι η εκκλησιασμέ είχε
πωλήσει τότε τρία με τέσσερα χωράφια για να
ανταπεξέλθει στα έξοδα, που απαιτούνταν στο μερίδιό
της.
Κατά τα έτη 1953 – 1955 έγιναν προσπάθειες
για την ανακαίνιση και επαναλειτουργία του με σύναψη
μακροχρόνιου βιομηχανικού δανείου από το Ελληνικό
Δημόσιο. Επειδή όμως το Μητροπολιτικό Συμβούλιο
δεν ενέκρινε την απόφαση αυτή, αποφασίσθηκε η
πώλησή του με πλειοδοτική δημοπρασία και την αγορά
ελαιοκτημάτων από το προϊόν της δημοπρασίας, όμως
και πρώτο και ο δεύτερος διαγωνισμός δραν
καρποφόρησε.
Σήμερα το εργοστάσιο αυτό είναι
κατεστραμμένο, αφού και η εκκλησία και οι μέτοχοι
αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στη συντήρηση του
κτιρίου αυτού.
Κατόπιν όλων αυτών ο εκκλ. Συμβούλιο
ανταποκρινόμενο στην πρόταση που έγινε από το Δήμο
Λέσβου, για παραχώρηση της κατά 50% ιδιοκτησίας
του παλαιού και κατεστραμμένου ελαιοτριβείου της Εκκλησίας, στο Δήμο Λέσβου για θα
ανακαινισθεί και θα μετατραπεί σε Μουσείο όπου θα φυλάσσονται τα παλαιολιθικά ευρήματα της

57
περιοχής «Ροδαφνίδια» Λισβορίου και σύμφωνα με, την απόφαση 4/2-014 καθώς και την 4/2015
και την ανάλογη έγκριση του Μητ/κου Συμβουλίου παραχωρεί το μερίδιό της στο Δήμο για τη
δημιουργία του εν λόγω μουσείου.

ΦΩΤΟ: Nabaho Kayak ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΊΟ 1914

58
 28η και 29η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

…επί τη εορτή της Αποτομής της Κεφαλής του Τιμίου

Προδρόμου.
Με τη δέουσα επισημότητα τελούνται κάθε χρόνο οι
εορταστικές εκδηλώσεις επί τη εορτή της Αποτομής της Κεφαλής
του Τιμίου Προδρόμου.
Κάθε χρόνο και την προ της πανηγύρεως Κυριακή
τελείται το ετήσιο μνημόσυνο των κτητόρων, μεγάλων ευεργετών,
δωρητών, αφιερωτών, ανακαινιστών, των εφημερευσάντων και
πάντων των διακονησάντων εις τον Ιερόν Ναόν.
Επίσης ετησίως έχουμε την προεόρτια Ιερά αγρυπνία.
Αφ’ εσπέρας, την 28η του μηνός Αυγούστου και ώρα 7η μ.μ,
τελείται ο Μέγας Πανηγυρικός εσπερινός.
Την επομένη, 29η Αυγούστου και κυριώνυμη ημέρα της εορτής, ο πανηγυρικός Όρθρος και
Αρχιερατική Θεία Λειτουργία.
Μετά τη Θεία Λειτουργία λαμβάνει χώρα, μεγαλοπρεπής λιτάνευση της εικόνος του Τ.
Προδρόμου, στο χωριό, καθώς και τεμαχίου τιμίου λειψάνου που φυλάσσεται στην ενορία μας.
Στο τέλος ευλογήθηκε και μοιράστηκε στους προσκυνητές η
καθιερωμένη πλέον παραδοσιακή Λισβοριανή «ρεβίθάδα».

59
60
 ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ…1900…
ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΙΩΑΝΝΗΣ...1900...1930
ΣΑΒΒΑΔΕΛΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ....1922...1935
ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ 1929 - 1934
ΞΑΝΘΟΣ ΝΕΟΦΥΤΟΣ 1952 - 1953
ΒΑΦΕΙΑΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ...1954
ΧΑΤΖΗΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΕΡΜΟΛΑΟΣ ... 1955
ΚΑΜΠΕΖΑΣ ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ ...1960
ΚΕΛΕΜΠΕΡΤΖΗΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ 1962 - 1971
ΚΙΚΙΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 1978 - 1980
ΚΑΛΕΛΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 1982 - 1983
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΛΕΝΤΑΣ

61
ΙΕΡΕΥΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (ΒΟΥΛΕΛΛΗΣ)
του ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ

…1900

Ο ιερεύς Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου ή Βουλέλλης, γεννήθηκε στο

Λισβόρι και πέθανε το 1910 ή το 1911, από ευλογιά, τη δεύτερη εβδομάδα του
Ιανουαρίου.
Εφημέρευσε στην ενορία Λισβορίου προ του 1900 και αρχές της πρώτης
δεκαετίας του 1900.
Η πρεσβυτέρα του ονομαζόταν Μαρία και απέκτησαν 8 παιδιά, πέντε
αγόρια και τρία κορίτσια.
Τα πέντε αγόρια έφυγαν στην Αμερική, οπότε μετά το θάνατο του παπά-
Κωνσταντίνου μένει η χήρα πρεσβυτέρα με τα τρία κορίτσια.
Γράφει τότε στα παιδιά της στην Αμερική και επιστρέφει το ένα ο
Παράσχος. Εδώ στη νεοσύστατη κοινότητα το εγγράφουν με το επίθετο
Παπακωνσταντίνου, (υιός του παπά-Κωνσταντίνου. Είναι τούτος ο πεθερός του
επί πολλά χρόνια προέδρου της κοινότητας Αριστείδη Γιαννόγλου.
Τα τρία κορίτσια του παπά-Κωνσταντίνου είναι.
• Η Πολυξένη σύζυγος του Αποστόλου Σταματίου. Πρώτο παιδί τους
Κωνσταντίνος.
• Η Αικατερίνη σύζυγος του Ιγνατίου Τηνιακού. Τα παιδιά τους πέντε
κορίτσια και ένα αγόρι ο Γιάννης.
• Η Γιαννούλα σύζυγος του Κυριάκου Πανσελήνου σε δεύτερο γάμο.
Τρία παιδιά απέκτησαν το Στρατή, τη Περμαθία και το
Κωνσταντίνο.

62
 (…1900...1930)
Ο π. Ιωάννης Εμμανουήλ γεννήθηκε στο
Λισβόρι και ήταν έγγαμος.
Εφημέρευσε στο Λισβόρι περί την πρώτη
τριακονταετία του 1900.
Το όνομα της πρεσβυτέρας του ήταν Μυρσίνη
είχαν δε και ένα γιο που ονομαζόταν Κωνσταντίνος.

63
 (....1922...1935)

Ο π. Ιωάννης Σαββαδέλλης γεννήθηκε στο

Λισβόρι τής Λέσβου το 1883. Ήταν έγγαμος και
απόφοιτος Γ' Τάξεως Σχολαρχείου.
Χειροτονήθηκε Διάκονος την 8ην Σεπτεμβρίου
1912 και Πρεσβύτερος το Σάββατο 9η Σεπτεμβρίου 1922 από τον Μητροπολίτη
Μυτιλήνης Κύριλλο. Στο Λισβόρι ήταν γνωστός σαν Παπακακάβης.
Η μητέρα του ονομαζόταν Μαρία.
Υπηρέτησε στους 'Ιερούς Ναούς, Τίμιου Προδρόμου Λισβορίου και Αγίου
Αντωνίου Τρίγωνος.
Σε πρακτικό της 30ης Μαρτίου του 1929 αναφέρεται ότι συνεφημέρευε μαζί
με τον π. Ευστράτιο Αναγνώστου. Επίσης αναφέρεται και ο μηνιαίος μισθός
εκάστου που ελάμβαναν από το Εκκλ. Συμβούλιο και ο οποίος ήταν 400
δραχμές.
Συνταξιοδοτήθηκε την 1η Μαΐου 1952.

64
 (1929 - 1934)
Ο π. Ευστράτιος Αναγνώστου του Ιωάννη
(Μαστρογιάννη) γεννήθηκε στο Λισβόρι της
Λέσβου το 1899. Ήταν έγγαμος και απόφοιτος τής
Α' τάξεως Ελληνικού Σχολείου.
Η πρεσβυτέρα του Ευστρατία Ευσταθίου,
χάθηκε πρόωρα σε ηλικία 28 ετών από καρκίνο στις
14 Ιανουαρίου 1935, αφήνοντας ορφανά τρία
παιδιά, την Αναστασία, τον Ιωάννη και τον
Νικόλαο (Νικόδημο) μετέπειτα Μητροπολίτη
Ιερισσού, Αρδαμερίου και Αγίου Όρους..
Χειροτονήθηκε Διάκονος το Σάββατο 30η Μαρτίου 1929 στον Ιερό Ναό
Τιμίου Προδρόμου Λισβορίου και Πρεσβύτερος τη Κυριακή 31η Μαρτίου 1929
και πάλι στον Ιερό Ναό Τιμίου Προδρόμου Λισβορίου από το Μητροπολίτη
Πλωμαρίου Κωνσταντίνο Κοϊδάκη.
Ταυτόχρονα εξυπηρετούσε και την ενορία Σταυρού.
Υπηρέτησε στους Ιερούς Ναούς, Τιμίου Προδρόμου Λισβορίου από το 1929
μέχρι το 1934, Ευαγγελίστριας Παλαιοχωρίου, (εδώ μετετέθη την 8η Αυγούστου
του 1934), Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου Πλωμαρίου το 1945, Αγίας
Παρασκευής Πλωμαρίου, Ζωοδόχου Πηγής Βαρειάς το 1948. και Αγίου
Παντελεήμωνος Α΄ Νεκροταφείου Μυτιλήνης το 1952, από όπου και
συνταξιοδοτήθηκε. Ως συνταξιούχος εξυπηρετούσε τις ανάγκες τής Ιεράς
Μονής Αγίου Ραφαήλ.
Σε πρακτικό της 30ης Μαρτίου του 1929 αναφέρεται ότι συνεφημέρευε μαζί
με τον π. Ιωάννη Σαββαδέλλη.
Επίσης αναφέρεται και ο μισθός που ελάμβαναν από το εκκλ. Συμβούλιο και
ο οποίος ήταν 400 δραχμές το μήνα.
Απεβίωσε το στις 3 Ιανουαρίου του 1972 σε ηλικία 72 ετών.
Ήταν ό πατέρας τού Μητροπολίτου Ιερισσού κ. Νικοδήμου.

65
66
 ΙΕΡΕΥΣ ΝΕΟΦΥΤΡΟΣ ΞΑΝΘΟΣ του
ΧΡΙΣΤΟΦΑ

(1952 - 1953)

Γεννήθηκε στον Πολιχνίτου τής Λέσβου το

1892. Ήταν άγαμος και απόφοιτος Σχολαρχείου.
Χειροτονήθηκε Διάκονος την 8η
Σεπτεμ6ρίου 1924 από τον Μητροπολίτη
Μυτιλήνης Κύριλλο και Πρεσβύτερος την 23η
Απριλίου 1927 στα Ιεροσόλυμα από τον
Μητροπολίτη Θαβωρίου Σωφρόνιο.
Υπηρέτησε σέ προσκυνήματα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων από τις 26ης
Αυγούστου 1943 μέχρι τίς 27ης Μαΐου 1952.
Το 1952 ήρθε στη Μητρόπολη Μυτιλήνης και υπηρέτησε ως εφημέριος
από 1ης Ιουνίου 1952 μέχρι 30ης Απριλίου 1953 στον ιερό Ναό Τιμίου
Προδρόμου Λισβορίου και από 1ης Μαΐου 1953 μέχρι 1ης Αυγούστου 1955 στον
Ιερό Ναό Αγίου Προκοπίου Ιππείου.
Συνταξιοδοτήθηκε την 1η Αυγούστου 1955 λόγω τυφλώσεώς του.
Απεβίωσε στη Μυτιλήνη την 4η Φε6ρουαρίου 1957.

67
 ...1954

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1896.

Ήταν έγγαμος και απόφοιτος τού Ζωγραφείου
Γυμνασίου Κωνσταντινουπόλεως. Στη Μυτιλήνη ήλθε
ως πρόσφυγας από τη Θράκη το 1941.
Χειροτονήθηκε Διάκονος την 17η Μαρτίου 1940
από τον Μητροπολίτη Σιδηροκάστρου Βασίλειο και
η
Πρεσβύτερος την 18 Αυγούστου 1940 από τον Μητροπολίτη Διδυμοτείχου
Ιωακείμ.
Από της χειροτονίας του και μέχρι την 31η Μαρτίου 1941 υπηρέτησε στις
Μητροπόλεις Σιδηροκάστρου και Διδυμοτείχου. Στη Μητρόπολη Μυτιλήνης
ήλθε την Ιοί Απριλίου 1941 και υπηρέτησε στους Ιερούς Ναούς, Αγίου
Αντωνίου Τρίγωνος, Τιμίου Προδρόμου Λισ6ορίου, Παμπ. Ταξιαρχών
Καλιανίδου, ξ Αγίου Γεωργίου Μυτιλήνης και Ζωοδόχου Πηγής Μυτιλήνης.
Είχε χειροθεσία Πνευματικού.
Απελύθη λόγω γήρατος την 31η Ιουλίου 1969.

68
 ... 1955
Ο π. Ερμόλαος
Χατζηαποστόλου
γεννήθηκε στην Αγιάσο της
Λέσβου, ρο 1912. Ήταν
έγγαμος και απόφοιτος της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής
Σχολής.
Χειροτονήθηκε διάκονος την 26η Ιουλίου 1948
και Πρεσβύτερος 5την 26η Δεκεμβρίου 1948 από το
Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο τον Α΄. Νικολάου.
Υπηρέτησε στους Ιερούς Ναούς Γενεθλίων
Θεοτόκου Βαιλικών, Ταξιαρχών Παπάδου, Αγίου
Προκοπίου Ιππείου, Τιμίου Προδρόμου Λισβορίου,
Αγίου Γεωργίου Πολιχνίτου Εισοδίων Θεοτόκου
Μεσοτόπου και Αγίας Τριάδος Αγιάσου.
Την 1η Απριλίου 1975 έλαβε απολυτήριο για την
Ιερά Μητρόπολη Αττικής.
Την 1η Απριλίου 1975 επανήλθε και υπηρέτησε
στους Ιερούς Ναούς, Εισοδίων Θεοτόκου Μεσοτόπου, Αγίου Δημητρίου
Μυχούς και Τιμίου Προδρόμου Κουρνέλας.
Την 1η Δεκεμβρίου 19891 συνταξιο0δοτήθυκε.
Απέθανε και ετάφη στην Αγιάσο.

69
 ...1960

Ο π. Χρύσανθος Καμπεζάς γεννήθηκε στο

Πολιχνίτο της Λέσβου. Ήταν άγαμος, Αδελφός τής
Ιεράς Μονής Υψηλού και απόφοιτος Δημοτικού
Σχολείου. Χειροτονήθηκε Διάκονος τη Κυριακή 7η Δεκεμβρίου 1952 και
Πρεσβύτερος τη Κυριακή 21η Δεκεμβρίου 1952 από τον Μητροπολίτη
Μυτιλήνης Ιάκωβο τον Α΄. Νικολάου.
Υπηρέτησε στους Ιερούς Ναούς, Αγίου Ανδρέου Σκάλας Ερεσού, Εισοδίων
Θεοτόκου Μεσοτόπου, Τίμιου Προδρόμου Λισβορίου και Αγίας Παρασκευής
Σταυρού.

70
 (1962 - 1971)
Ο π. Ευστράτιος Κελεμπερτζής γεννήθηκε
στη Θερμή της Λέσβου το 1912 και εκοιμήθη στις 9
Φεβρουαρίου 1971.
Χειροτονήθηκε διάκονος τη Κυριακή 11η
Νοεμβρίου 1956 και υπηρέτησε στις ενορίες Αγίου
Γεωργίου Πολιχνίτου και πρεσβύτερος τη Τετάρτη
7η Φεβρουαρίου 1962 από τον τότε
Μητροπολίτη Ιάκωβο τον Β΄.
Κλεομβρότου και υπηρέτησε στην ενορία Τιμίου Προδρόμου
Λισβορίου μέχρι την κοίμησή του το 1971.
Απόφοιτος Εκκλησιαστικού Φροντιστηρίου Κορίνθου,
γνώστης της Βυζαντινής Μουσικής, καλλίφωνος, απέκτησε με
την πρεσβυτέρα του Αμαλία δυο παιδιά τον Ακίνδυνο και τη
Μαρία.

71
 (1978 - 1980)

Γεννήθηκε στη Βρίσα τής Λέσβου το 1954. Ήταν

έγγαμος και απόφοιτος Θεολογικής Σχολής τού
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Χειροτονήθηκε Διάκονος την 2α

Απριλίου 1977 και Πρεσβύτερος την
12η Μαρτίου 1978 από τον
Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο.
Υπηρέτησε στους Ιερούς Ναούς,
Τιμίου Προδρόμου Λισ6ορίου,
Είσοδών Θεοτόκου Μεσόκοπου και
Αγίου Παύλου Πολιχνίτου.
Την 7η Δεκεμβρίου 1994
απεβίωσε.

72
 (1982 - 1983)

Γεννήθηκε στην Αγιάσο της Λέσβου το

1943. Είναι έγγαμος και απόφοιτος Ανωτέρας
Εκκλησιαστικής Σχολής Αθηνών.
Χειροτονήθηκε Διάκονος την 3η Ιανουαρίου 1982 και Πρεσβύτερος
την 7η Ιανουαρίου 1982 από τον Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο.
Υπηρέτησε στους Ιερούς Ναούς, Τιμίου Προδρόμου Λισ6ορίου,
Μεταμορφώσεως Μεγαλόδωρου και Είσοδών Θεοτόκου Θερμής, όπου και
υπηρετεί.

73
 12

( 1983 …. )
Γεννήθηκε στη Μυτιλήνη στις 19 Οκτωβρίου
1959.
Κατάγεται από την Αγιάσο της Λέσβου όπου και μεγάλωσε.
Το 1977 παίρνει από το Λύκειο Αγιάσου το Απολυτήριο.
Το 1978 παίρνει τοι Πτυχίο από την Ιερατική Σχολή Τήνου.
Το 1981 παίρνει το Πτυχίο από την Εκκλησιαστική Παιδαγωγική
Ακαδημία Θεσσαλονίκης.
Την 16η Αυγούστου 1981 χειροτονείται διάκονος του Παλλεσβιακού Ιερού
Προσκυνήματος Παναγίας Αγιάσου από τον Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο
Κλεομβρότου.
Την 8η Ιουλίου 1983 πρεσβύτερος από τον Μητροπολίτη Μυτιλήνης
Ιάκωβο Κλεομβρότου και τοποθετείται εφημέριος στην ενορία Τιμίου
Προδρόμου Λισβορίου Λέσβου, όπου και παραμένει έως της σήμερον.
Ο νυν Μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος Φρατζής τον έχει χειροθετήσει
οικονόμο και πνευματικό και τον τοποθέτησε Αρχιερατικό Επίτροπο
Πολιχνίτου .
Μέχρι το 2013 υπηρέτησε ως εκπαιδευτικός
στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση οπότε και
συνταξιοδοτείται.
❑ Ιδρυτικό μέλος και επί σειράν ετών πρόεδρος
του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του Δημοτικού Σχολείου
και Νηπιαγωγείου Λισβορίου
❑ Πρόεδρος και μέλος του Δ.Σ, επί σειράν ετών
του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Γυμνασίου Πολιχνίτου
❑ Πρόεδρος και μέλος του Δ.Σ, επί σειράν ετών
του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Λυκείου Πολιχνίτου.
❑ Μέλος του Δ.Σ, του Πολιτιστικού Συλλόγου
Λισβορίου.
❑ Αντιπρόεδρος του ΚΑΠΗ Πολιχνίτου.
❑ Ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος της
«ΕΝΟΡΙΑΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΑΙΜΑΤΟΣ», Λισβορίου.
❑ Εκδότης και συντάκτης ενοριακής εφημερίδας.
«Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ»
❑ Εκδότης και συντάκτης της ενοριακής
εφημερίδας. «ΦΩΝΗ ΒΟΩΝΤΟΣ»

Είναι έγγαμος και πατέρας τριών παιδιών.

74
 ΟΙ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΙΕΡΕΙΣ ΦΗΜΕΡΙΟΙ ΕΝΟΡΙΑΣ
ΠΟΛΙΧΝΙΤΟΥ
ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΑΝ ΤΗΝ ΕΝΟΡΙΑ ΤΙΜΙΟΥ
ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΛΙΣΒΟΡΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΑ ΕΤΗ ΠΟΥ
ΕΣΤΕΤΡΕΙΤΟ Η ΕΝΟΡΙΑ ΤΑΚΤΙΚΟΥ
ΕΦΗΜΕΡΙΟΥ

75
 Γεννήθηκε στο Ακράσι της Λέσβου το 1910.
Ήταν έγγαμος και απόφοιτος τής
Προπαρασκευαστικής Ιερατικής Σχολής
Μυτιλήνης.
Χειροτονήθηκε Διάκονος τη Κυριακή 7η
Μαΐου 1939 και Πρεσβύτερος τη Δευτέρα 4η
Δεκεμβρίου 1939 από τον Μητροπολίτη
Μυτιλήνης Ιάκωβο το Β΄. Νικολάου.
Υπηρέτησε στους Ιερούς Ναούς, Τιμίου Προδρόμου Κουρνέλλας, Αγίου
Προκοπίου Ιππείου, Αγίου Νικολάου Πλωμαρίου, Αγίας Παρασκευής
Πλωμαρίου, Αγίου Γεωργίου Πολιχνίτου και Μεταμορφώσεως
Μεγαλοχωρίου.
Χειροθετήθηκε σε Οικονόμο την 9η Σεπτεμβρίου 1977.
Κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του στον Πολιχνίτο ήταν Διευθυντής τού
Γηροκομείου Δαμανδρίου.
Την 3η Απριλίου 1986 απελύθη λόγω γήρατος και συνταξιοδοτήθηκε.
Απεβίωσε στο Ακράσι.

Γεννήθηκε στο Πάνδροσο Σάμου το 1935. Ήταν

έγγαμος και απόφοιτος Ανωτέρου Εκκλησιαστικού
Φροντιστηρίου Καλαμών.
Χειροτονήθηκε Διάκονος την 23η Δεκεμβρίου
1962 και Πρεσβύτερος την 9η Ιουλίου 1963 από τον
Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο.
Υπηρέτησε ως εφημέριος στον Ιερό Ναό Αγίου
Γεωργίου Πολιχνίτου και συγχρόνως Αρχιερατικός
Επίτροπος Περιφερείας Πολιχνίτου.
Έλαβε Απολυτήριο για την Ιερά Μητρόπολη Σάμου
και Ικαρίας.

76
 Ε

Γεννήθηκε στη Βρίσα τής Λέσβου το 1931.

Ήταν έγγαμος και απόφοιτος Θεολογικής Σχολής
τού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Χειροτονήθηκε Διάκονος την 26η
Δεκεμβρίου 1960 και Πρεσβύτερος την 8η
Ιανουαρίου 1961 από τον Μητροπολίτη Μυτιλήνης
Ιάκωβο.
Υπηρέτησε στους Ιερούς Ναούς, Ζωοδόχου Πηγής Βρίσας και
Κοιμήσεως Θεοτόκου Αφάλωνος.

ΒΟΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΦΗΜΕΡΙΟΥΣ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ΜΑΣ

ΕΧΟΥΜΕ ΛΑΒΕΙ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΓΕΝ. ΑΡΧΙΕΡΑΡΤΙΚΟΥ
ΕΠΙΤΡΟΠΟΥ ΤΗΣ Ι. Μ. ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ π. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ
ΔΟΥΜΟΥΖΗ ΟΠΟΥ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ
ΤΩΝ ΙΕΡΕΩΝ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΗΣΑΝ ΣΤΗΝ Ι. Μ. ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ
ΑΠΟ ΤΟ 1900

77
 Ζερβέλλης Γεώργιος
Δαλβαδάνης Κυριάκος
Μπακλάς Χρήστος
Δαλβαδάνης Παναγιώτης
Αναγνώστου Απόστολος

Και ο Ιωάννης Λεβέντης για μικρό χρονικό

διάστημα.

Επίσης ο Γεώργιος
Σταυρακέλλης και ο
Ιωάννης Δαλβαδάνης
υπηρέτησαν το αναλόγιο ως
βοηθοί ιεροψάλτες.

78
 Παγώτης Ευστράτιος
Τσεσμελής Δούκας
Μπακλά Κατίνα
Τσαλδάρης Δημήτριος
Χαδεμένος Κωνσταντίνος

Κάποιοι που διετέλεσαν Εκκλ. Σύμβουλοι κατά διάφορα έτη

1922 -1934

Κυριάκος Δαλβαδάνης, Χαράλαμπος Καραντάνης, Πέτρος Σάββας, Λεωνίδας

Σαββαδέλλης, Μηνάς Ευσταθίου, Γεώργιος Προκοπίου, Ε. Στεργίου

1956

Αντώνιος Δαγκλής, Χαράλαμπος Αναγνώστου, Ευάγγελος Δήμου.

1960

Παναγιώτης Χαδεμένος, Αγγελής Θερμιώτης, Ιωάννης Προκοπίου, Σταμάτιος

Λαμπρινός.

1965

Παρθένης Αλβανός, Δημήτριος Γιαννόγλου, Ευάγγελος Δήμου, Κων/νος

Παπαεμμανουήλ.

79
 Την 12η
Ιουνίου του 2017
το νησί μας
επλήγη από
σοβαρό σεισμό.
Ιδιαίτερα το Ν.Δ τμήμα του νησιού είχε τις
μεγαλύτερες καταστροφές. Μερίδιο στις καταστροφές
είχε και ο Ναός μας.
Έχουμε σοβαρό πρόβλημα στο βόρειο κλίτος με πτώση σοβάδων από τον
τρούλο και επίσης στο κεντρικό, ακριβώς πάνω από την Αγία Τράπεζα και ρωγμές
σε δυο – τρία σημεία της οροφής.
Στο καμπαναριό έχουν πέσει πέτρες από το πάνω μέρος και επίσης είναι
έτοιμες προς πτώση και άλλες.
Ο Ναός μας σε
τρεις αυτοψίες έχει
χαρακτηρισθεί μη
επισκέψιμος.
Έκτοτε και μέχρι
την 31η Δεκεμβρίου του
2018 τα λειτουργικά μας
καθήκοντα τελούνται στον
Ιερό Ναό Αγίου Λουκά -
Αγίου Ιωάννου του
Θεολόγου στις

θερμοπηγές Λισβορίου.
Το Δεκέμβριο του 2018 έγιναν κάποιες εργασίες,
χρηματοδοτούμενες από την Περιφέρεια Β. Αιγαίου, για
την άρση της ετοιμορροπίας του Ναού μας και την
Πρωτοχρονιά τουμν32019 επανήλθαμε στο Ναό μας, μέχρι
ν α ξεκινήσουν οι εργασίες αποκατάστασης.

80
81
82