Hoorcolleges Risico- en Gezondheidscommunicatie: Korte outline van de inhoud

1) Introductie cursus & opdracht (JV)

Literatuur:

• De informatie op de slides en zoals besproken bij het college vormt bij dit college direct de
tentamenstof. Denk hierbij aan de definities binnen de risico- en gezondheidscommunicatie
en de verschillende preventie-niveaus.

2) Determinanten gezondheidsgedrag – socio-cognitieve modellen (GK)

In dit college bespreken we modellen die determinanten van gezondheidsgedrag

beschrijven. Kennis omtrent deze determinanten is nodig om uiteindelijk effectieve
gezondheidscommunicatie te kunnen ontwikkelen.

Literatuur

 Conner (2010). Cognitive determinants of health behavior. In A. Steptoe (Ed.),

Handbook of behavioral medicine: Methods and applications (pp. 19-30). New York:
Springer. doi: 10.1007/978-0-387-09488-5_2
 Fishbein, M., & Yzer, M.C. (2003). Using theory to design effective health behavior
interventions. Communication Theory, 13, 164-183. doi: 10.1111/j.1468-
2885.2003.tb00287.x
 Robbins, R., & Niederdeppe, J. (2015). Using the integrative model of behavioral
prediction to identify promising message strategies to promote healthy sleep
behavior among college students. Health Communication, 30, 26-38. doi:
10.1080/10410236.2013.835215

3) Boodschapontwerp – framing (GK)

Risico- en gezondheidsinformatie kan je op allerlei manier presenteren in een boodschap om

mensen te overtuigen. In dit college bespreken we framing. Is het beter om
gezondheidsinformatie zo te presenteren dat je vooral de voordelen van bepaald
gezondheidsgedrag benadrukt (winstframe) of juist de nadelen van het niet uitvoeren van
dat gezondheidsgedrag (verliesframe)?

Literatuur

• Mann, T., Sherman, D., & Updegraff, J. (2004). Dispositional motivations and message
framing: A test of the congruency hypothesis in college students. Health Psychology, 23, 330-
334. doi: 10.1037/0278-6133.23.3.330

 Rothman, A.J., Bartels, R.D., Wlaschin, J., & Salovey, P. (2006). The strategic use of
gain- and loss-framed messages to promote healthy behavior: How theory can
inform practice. Journal of Communication, 56, S202-S220.
 Rothman, A.J., Martino, S.C., Bedell, B.T., Detweiler, J.B., & Salovey, P. (1999). The
systematic influence of gain- and loss-framed messages on interest in and use of
differtent types of health behavior. Personality and Social Psychology Bulletin, 25,
1355-1369. doi: 10.1177/0146167299259003

4) Boodschapontwerp – bewijsvoering (JV)

Risico- en gezondheidsinformatie kan je op allerlei manieren presenteren in een

boodschap om mensen te overtuigen. In dit college bespreken we het gebruik van
persoonlijke verhalen (narratives) versus statistische risico-informatie (statistics).
Wat werkt het beste: als iemand zijn persoonlijk relaas verteld en aangeeft hoe hij/zij
met de situatie omgaat, of is het overtuigender om ‘kille’ feiten te presenteren? Of
verschilt dat wellicht per situatie, per gezondheidsprobleem, per ontvanger: hoe en
wanneer werken deze strategieën het beste? De focus van dit college ligt op de
werking en effectiviteit van het gebruik van narratives en statistiek in het ontwerpen
van gezondheidscampagnes. In zo’n narrative treden soms niet alleen mensen op als
personages, maar wordt in sommige gevallen zelfs aan bijvoorbeeld virussen of
bacteriën menselijke eigenschappen toegekend. Dit noemen we ook wel: agency
assignment. Wat voor gevolgen heeft dit agency assignment voor de perceptie van
de betreffende ziekte en het effect op de ontvanger?

Literatuur:

 Bell, R.A., McGlone, M.S., Dragojevic, M. (2014) Bacteria as bullies: Effects of

linguistic agency assignment in health message. Journal of Health Communication,
19, 340-358. doi: 10.1080/10810730.2013.798383
 De Graaf, A., Sanders, J., Hoeken, J.A.L. (2016). Characteristics of narrative
interventions and health effects: A review of the content, form, and context of
narratives in health-related narrative persuasion research. Review of Communication
Research, 4, 88 – 131. doi: 10.12840/issn.2255-4165.2016.04.01.011 (als literatuur
bij dit college geldt: alleen pagina’s 88 – 112)
  De Wit, J. B. F., Das, E., & Vet, R. (2008). What works best: Objective statistics or a
personal testimonial? An assessment of the persuasive effects of different types of
message evidence on risk perception. Health Psychology, 27, 110-115. doi:
10.1037/0278-6133.27.1.110
 O’Mally, A.K., & Worrell, T.R. (2014). Statistics or stories, black or white? Examining
influences of African American organ donation. The Howard Journal of
Communications, 25, 98–114. doi: 10.1080/10646175.2014.864209

5) Boodschapontwerp – emoties I (JV)

Dit college gaat over het gebruik van fear appeals. Raken mensen overtuigd om hun
gezondheidsgedrag aan te passen als we ze angst ten aanzien van het gezondheidsprobleem
aanjagen? We zullen voorbeelden van fear appeals bespreken en de werking bediscussiëren.
Daarnaast wordt de werking van fear appeals afgezet tegen de werking van zogenaamde
empathy appeals, boodschappen die meer op empatische gevoelens inspelen, dan op angst.

Ook gaan we het hebben over het combineren van verschillende strategieën voor
boodschap- ontwerp: wat gebeurt er als fear appeals en framing worden gecombineerd:
worden campagnes hier effectiever van? En kan het inzetten van humor naast het geven van
een fear appeal de persuasieve werking van een gezondheidsboodschap vergroten?

Literatuur:

 Kang, J., & Lin, C. (2015). Effects of message framing and visual- fear appeals on
smoker responses to antismoking ads. Journal of Health Communication, 20, 647 –
655. Doi: 10.1080/10810730.2015.1012242
 Mukherjee, A., & Dubé, L. (2012) Mixing emotions: The use of humor in fear
advertising. Journal of Consumer Behaviour. 11, 147–161. doi: 10.1002/cb.389
 Ruiter, R. A., Kessels, L. T., Peters, G. J. Y., & Kok, G. (2014). Sixty years of fear appeal
research: Current state of the evidence. International Journal of Psychology, 49(2),
63-70.
 Shen, L. (2015). Targeting smokers with empathy appeal antismoking public service
announcements: A field experiment. Journal of Health Communication, 20, 573-
580.doi: 10.1080/10810730.2015.1012236

6) Boodschapontwerp – emoties II (JV)

Ben je “in the mood” om met gezondheidsinformatie om te gaan? In dit college gaan
we dieper in op het gebruik van affect en gevoel in gezondheidsboodschappen. Dit
betreft bijvoorbeeld de rol van geanticipeerde emoties, zoals spijt en zorgen: als je
nu niet de juiste gezonde beslissingen neemt, heb je daar dan later spijt van? Een
voorbeeld van een campagne-slogan die hierop inspeelt is: “Als je later kinderen wilt,
gebruik dan nu een condoom”. Het inzetten van dergelijke emoties en gevoel kan het
effect bij gezondheidscampagnes vergroten. Tot slot zullen we de strategieën voor
boodschapontwerp hebben besproken in deze en voorgaande college tegen het licht
houden van de bestaande campagnes van SOA Aids Nederland.

Literatuur:

 Chapman, G. B., & Coups, E. J. (2006). Emotions and preventive health behavior:
Worry, regret, and influenza vaccination. Health Psychology, 25, 82-90.
 Koch, E.J. (2014). How does anticipated regret influence health and safety decisions?
A literature review. Basic and applied social psychology, 36, 397-412.
 Manstead, A. S. R. (1996). Attitudes and behaviour. In G. Semin & K. Fiedler (Eds.),
Applied Social Psychology (pp. 3-29). London: Sage

7) Risico’s en risicoperceptie (GK)

Waarom is het zo lastig om statistieken/cijfers te interpreteren? In dit college

bespreken we een aantal veel voorkomende heuristieken en beslisregels die mensen
gebruiken bij het interpreteren van risico-informatie. Ook zullen we theorie en
onderzoek bespreken over het fenomeen ‘onrealistisch optimisme’.
Literatuur:

 Berry, D.C. (2004). Communicating probabilistic information. In: Risk, communication

and health psychology (Chapter 3, pp. 27-39). Maidenhead, UK: Open University
Press. *preprint van dit hoofdstuk wordt beschikbaar gemaakt via student-assistent +
tentamenstof is hoofdstuk t/m pagina 39.
 Natter, H.M., & Berry, D.C. (2005). Effects of presenting the baseline risk when
communicating absolute and relative risk reductions. Psychology, Health & Medicine,
10, 326-334. doi: 10.1080/13548500500093407
 Shepperd, J.A., Waters, E.A., Weinstein, N.D., & Klein, W.M.P. (2015). A primer on
unrealistic optimism. Current Directions in Psychological Science, 24, 232-237. doi:
10.1177/0963721414568341
 Dillard, A.J., McCaul, K.D., & Klein, W.M.P. (2006). Unrealistic optimism in smokers:
Implications for moking myth endorsement and self-protective motivation. Journal of
Health Communication, 11, 93-102. doi: 10.1080/10810730600637343

8) Defensieve reacties & self-affirmation (GK)

Een obstakel bij het communiceren over gezondheidsrisico’s is dat ontvangers soms
defensief reageren. In dit college bespreken we verschillende soorten defensieve
reacties op gezondheidsinformatie, hoe deze ontstaan en hoe we deze kunnen
voorkomen. Dit doen we aan de hand van self-affirmation theorie: een perspectief
om defensiviteit te begrijpen en te voorkomen.

Literatuur:

 Epton, T., & Harris, P.R. (2008). Self-affirmation promotes health behavior change.
Health Psychology, 27, 746-752. doi: 10.1037/0278-6133.27.6.746
 Jessop, D.C., Simmonds, L.V., & Sparks, P. (2009). Motivational and behavioural
consequences of self-affirmation interventions: A study of sunscreen use among
women. Psychology and Health, 24, 529-544. doi: 10.1080/08870440801930320
 Schü z, B., Cooke, R., Schü z, N., & Van Koningsbruggen, G.M. (2017). Self-affirmation
interventions to change health behaviors. In L. Little, E. Sillence, & A. Joinson (Eds.),
Behavior Change Research and Theory: Psychological and Technological Perspectives
(pp. 87-114). London: Elsevier. doi: 10.1016/B978-0-12-802690-8.00006-2 *preprint
van dit hoofdstuk wordt beschikbaar gemaakt via student-assistent

9) Interpersoonlijke gezondheidscommunicatie (GK)

Tot nu toe hebben we met name gekeken naar het effect van
gezondheidscommunicatie op attitudes, intenties en gedrag van mensen. Maar
mensen kunnen ook onderling praten over gezondheid en gezondheidscampagnes. Is
dit belangrijk? En kan dit ook uiteindelijk gezondheidsgedrag van mensen
bei ̈nvloeden?

Literatuur
  Hendriks, H., Van den putte, B., De Bruijn, G-J., & De Vreese, C.H. (2014). Predicting
health: The interplay between interpersonal communication and health
 campaigns.
Journal of Health Communication, 19, 625-636. doi: 10.1080/10810730.2013.837552
 Hendriks, H., De Bruijn, G-J., & Van den Putte, B. (2012). Talking about alcohol
consumption: Health campaigns, conversational valence, and binge drinking

intentions. British Journal of Health Psychology, 17, 843-853. doi: 10.1111/j.2044-

8287.2012.02080.x
• Hendriks, H., Van den Putte, B., & De Bruijn, G-J. (2014). Changing the conversation:

The influence of emotions on conversational valence and alcohol
 consumption. Prevention

Science, 15, 684-693. doi: 10.1007/s11121-013-0418-2

10) Implementatie intenties (GK)

Intenties om gezond gedrag te vertonen worden niet altijd omgezet in daadwerkelijk gedrag.
Voor sommige mensen is het bijvoorbeeld lastig om te beginnen met het gezonde gedrag
(bijv. meer sporten). Maar zelfs als je bent begonnen, kun je te maken krijgen met allerlei
obstakels en verleidingen (bijv. Netflixen i.p.v. hardlopen) die het lastig maken het gezonde
gedrag vol te houden. Het vormen van implementatie intenties – een specifieke manier van
plannen – maakt het makkelijker om intenties om te zetten in gedrag. In dit college
bespreken we literatuur en onderzoek op het gebied van implementatie intenties (o.a. wat
zijn implementatie intenties en hoe werken ze precies?).

Literatuur

 Gollwitzer, P.M., & Oettingen, G. (2013). Implementation intentions. In M. Gellman,

& J.R. Turner (Eds.), Encyclopedia of behavioral medicine (pp. 1043-1048). New York:
Springer-Verlag. Link:
http://www.psych.nyu.edu/gollwitzer/Implementation%20Intentions.pdf
 Webb, T.L., & Sheeran, P. (2007). How do implementation intentions promote goal
attainment? A test of component processes. Journal of Experimental Social
Psychology, 43, 295-302. doi: 10.1016/j.jesp.2006.02.001
 Milne, S., Orbell, S., & Sheeran, P. (2002). Combining motivational and volitional
interventions to promote exercise participation: Protection motivation theory and
implementation intentions. British Journal of Health Psychology, 7, 163-184.

11) Effectevaluatie (GK)

Via campagnes hopen we uiteindelijk het gezondheidsgedrag van mensen te

bei ̈nvloeden. Maar hoe en wanneer kunnen we nou concluderen dat een campagne
effectief is geweest? Het goed evalueren van campagne-effecten is moeilijk. In dit
college bespreken we verschillende manieren van evalueren en vooral ook wat voor
soort conclusies we kunnen trekken uit verschillende evaluaties.

Literatuur

 Bauman, A., Smith, B.J., Maibach, E.W., & Reger-Nash, B. (2006). Evaluation of mass
media campaigns for physical activity. Evaluation and Program Planning, 29, 312-322.
doi: 10.1016/j.evalprogplan.2005.12.004
 Noar, S.M. (2009). Challenges in evaluating health communication campaigns:
Defining the issues. Communication Methods and Measures, 3, 1-11. doi:
10.1080/19312450902809367
 Brug, J., Tak, N.I., & Te Velde, S.J. (2010). Evaluation of nationwide health promotion
campaigns in the Netherlands: An exploration of practices, wishes and opportunities.
Health Promotion International, 26, 244-254. doi: 10.1093/heapro/daq058
12) Gastcollege Wijnand van der Werf (AP)
Wijnand van der Werf, werkzaam als Expert Voeding & Gedrag bij het Voedingscentrum zal
een gastcollege geven.

13) Gastcollege Filippo Zimbile (AP)

Filippo Zimbile werkt bij Soa Aids Nederland als programma leider van het team jongeren. In
de afgelopen jaren was hij nauw betrokken bij de ontwikkeling en implementatie van de
landelijke campagnes in het kader van seksuele voorlichting (vrij veilig campagnes).

14) info over dit college volgt later (AP)

Het onderwerp van dit college wordt later bekend gemaakt.

Literatuur

• De literatuur voor dit college wordt later bekend gemaakt.

15) Responsie (GK)

Tijdens het responsiecollege zullen we oefententamenvragen uitdelen en behandelen.

Tevens is er tijdens dit responsiecollege ruimte voor het bespreken van vooraf opgestuurde
vragen met betrekking tot de tentamenstof. We vragen je om vooraf je vragen te mailen aan
Guido van Koningsbruggen (g.m.van.koningsbruggen@vu.nl; zie rooster voor de exacte
deadlines). Stel specifieke, duidelijke vragen en geef ook aan op welk college (en welk
artikel) de vraag betrekking heeft.